Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૦.
ઉપદેશપદ-અનુવાદ લોહીથી ખરડાએલી પૃથ્વી જાણે વનદેવતાના ચરણોના અલતાનો રસ હોય તેવી દેખાતી હતી. જેમાં એક સ્થલે ભીલોએ હણેલા અને વૃક્ષશાખાના શિખર પર લટકાવેલા ભયંકર સિંહોના ચામડાથી અને બીજા સ્થલે સિંહોએ મારેલા મદવાળા ગજેન્દ્રોના હાડકાના મોટા ઢગલાથી હંમેશા યમનગરી માફક પથિકલોકને મહાત્રાસ પમાડનાર અટવી જણાતી હતી. હાથીના મદની ગંધ સમાન ગંધવાળા સપ્તપર્ણ નામના ગીચ વૃક્ષોમાં હાથી હશે એવી શંકાથી સિંહો જેમાં નિષ્ફલ છલાંગ મારતા હતા. જે અટવીમાં હેમંતઋતુમાં વૃક્ષોની ટોચ ઉપર ચડીને નીસાસાથી ઉના થયેલા પવનવડે વાનરો ઠંડીનો સમય પસાર કરતા હતા.
આવી ભયંકર અટવીમાં ભૂખ અને તરસની પીડા સહન કરતો કરતો ઉલ્લંઘન કરતો હતો, ત્યારે ત્રીજા દિવસે તાપથી શોષાયેલા અંગવાળા, પ્રસન્ન વદનવાળા એક તાપસ કુમારનાં દર્શન થયાં. તેના દર્શન માત્રથી કુમારને હવે જીવવાની આશા ઉત્પન્ન થઈ. તાપસના પગમાં પડ્યો અને તેને પૂછયું કે, “હે ભગવંત ! આપનો આશ્રમ કયાં છે ?' તે પણ અહીં છે' એમ કહી કુમારને કુલપતિ પાસે લઈ ગયો. કુલપતિએ પણ પ્રેમપૂર્વક તેને બોલાવ્યો. “હે મહાભાગ્યશાળી ! અનેક ઉપદ્રવોથી પૂર્ણ અને સજજનોથી રહિત આ અરણ્ય છે, તો તેમાં તારું આગમન કેવી રીતે થયું ? “આ કુલપતિ સાચા હિતકારી પુરષ છે.” એમ ધારીને કુમારે પોતાના ઘરનો સર્વ યથાર્થ વૃત્તાન્ત તેમને જણાવ્યો. દુર્ભાગ્ય અને પ્રીતિથી પરવશ બનેલા કુલપતિએ કુમારને કહ્યું કે, “તારા પિતા બ્રહ્મરાજાનો હું નાનો ભાઈ છું, માટે હે વત્સ ! તારો જ આશ્રમ છે અને તું અહિ નિર્ભયતાથી રહે. હવે આવા પ્રકારના વિષાદનો તું ત્યાગ કર. કારણ કે, સંસારનાં ચરિત્રો આવા પ્રકારનાં જ હોય છે. જેમ પાણીના રેટયંત્રની અંદર રહેલી ઘટિકાઓ ભરેલી અને ઊંચે રહેલી હોય છે, પરંતુ ક્ષણમાં ખાલી, અને વળી પાછી નીચી થઈ જાય છે. (૧૦૦) તેવી રીતે ભવચક્રમાં લક્ષ્મીને વરેલા તેમ જ ઉત્તમ કુલ પામીને કાલ-બળથી જીવો વિપરીતપણાને પામે છે. સ્ત્રીચરિત્રના વિષયમાં કોઈએ કંઈ પણ વિસ્મય કે વિષાદ ન કરવો.કારણ કે, તેઓ અનાર્ય અને ચંચળ મનવાળી હોય છે. પોતાના મનની અસ્થિરતાથી તે વગર રાગવાળા પર પણ રાગ કરનારી થાય છે અને વગર કારણે રાગવાળા વિષે પણ વિરકત બની જાય છે. ક્ષણમાત્ર રક્ત-લાલ રંગવાળી ક્રૂર, છેવટે અંધકાર કરનાર સભ્ભા માફક સ્ત્રીઓને આધીન બનેલો કયો પુરુષ કુશળતા પામે? માટે હવે તું વિષાદનો ત્યાગ કર, કારણ કે, ધીર પુરુષો જ વિષમ દશાનો પાર પામે છે. બાકી કાયર પુરુષો ઊંડા જળમાં તરવાનું ન જાણનારની માફક જલ્દી ડૂબી જાય છે. કુલપતિ પાસે અભિપ્રાય પામીને તે ત્યાં રહેવા લાગ્યો. તે દરમ્યાન વાદળાથી આકાશ તલને આચ્છાદિત કરતો વર્ષાકાલ આવ્યો. નવીન લીલા વર્ણવાળા વસ્ત્ર ધારણ કર્યા હોય, તેમ લીલા ઘાસથી પૃથ્વી ઢંકાઈ ગઈ. વિરહી જનના કંદર્પની જેમ ઇન્દ્રગોપ નામના જંતુઓ ઉત્પન્ન થવા લાગ્યા. ઉત્તમ મુનિઓના માનસની માફક ઉજ્જવલ મેઘો વિસ્તાર પામવા લાગ્યા. સજ્જનના સમાગમ માફક લોકોને ઉકળાટની શાંતિ થઈ. ભુવનતલને અજવાળાવાળું કરતી અને આવતાં જ અંધકાર સમૂહને દૂર કરનારી ધાર્મિકજનની કથા માફક વિજળી એકદમ ચમકવા લાગી. અતિ ગંભીર મેઘના ગડગડાટ શબ્દ સાંભળી ક્ષોભ પામેલી પ્રિયાઓ ઉપર પ્રેમ કરીને પથિક
