Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
View full book text
________________
અને સત્ય પણ અનેક પ્રકારનું હોય. તેથી જ કહે છે કે સ્યાદ્ અસ્તિત્ત્વ । જે અપેક્ષાએ અસ્તિ કહ્યું છે, તે નિશ્ચિત છે. અસ્તિની પૂર્વમાં સ્યાત્ શબ્દ મૂકયો છે, તે અપેક્ષાવાચક છે. જ્યારે અસ્તિની ઉત્તરમાં વ્ શબ્દ મૂકયો છે, તે નિશ્ચયાત્મક છે. જે દૃષ્ટિએ જે છે, તે છે જ. જે દૃષ્ટિએ જે નથી, નથી જ. અનેકાંતવાદ અર્થાત્ સ્યાદ્વાદ જે દૃષ્ટિકોણથી પદાર્થનો નિર્ણય કરે છે, તે વાસ્તવિક અને નિશ્ચયાત્મક છે. તેમાં કશો ભેદ નથી. અહીં પણ મોક્ષમાર્ગ અને મુકિતફળનો જે સંબંધ છે તેને શબ્દોથી સિદ્ધ કરવાની જરૂર નથી. તેને પ્રયોગથી પારખી શકાય છે. માટે ગાથાકાર કહે છે કે અમે જે માર્ગ કહ્યો છે અથવા તીર્થંકરોએ જે માર્ગ કહ્યો છે, તેને સાધીને અથવા તેનો પ્રયોગ કરીને જીવ તેનું ફળ મેળવી શકે છે, તે વાત નિઃશંક છે.
શુદ્ધ સાધના અને મુકિત તે બીજ અને વૃક્ષની જેમ તાદાત્મ્યભાવે જોડાયેલા છે. બીજ વાવીને પ્રયોગ કરે, તો તે અંકુરિત થતાં તેનું ફળ સ્પષ્ટ થાય છે. તે જ રીતે તેથી મોક્ષમાર્ગનો સ્પર્શ કરવા માત્રથી મુતિરૂપી ફળ સ્પષ્ટ થવા લાગે છે. ષાયમુક્તિ વિમુક્તિ । જ્ઞાનાત્ મુક્તિ । અનુમવ વ મુક્તિપ્રમાળમ્। સભ્ય વર્શનમ્ મુક્તિનીગં। આ રીતે સાધનાના અનુભવ રૂપે મુકિતની પરીક્ષા થઈ જાય છે, તેમાં કશો ભેદ રહેતો નથી. સ્પષ્ટભાવે પદાર્થનું જ્ઞાન થવાથી કોઈ ભેદ રહેતો નથી. તેથી આપણા સિદ્ધિકાર દૃઢ સ્વરમાં કહી રહ્યા છે કે અમારી કહેલી આ વાતમાં કોઈ વસ્તુ અજ્ઞાત કે અંધકારરૂપ નથી, તેથી તેમાં કોઈ ભેદ રહેતો નથી. ગાથામાં અભેદભાવે મુકિતમાર્ગનું સ્થાપન કરવામાં આવ્યું છે. આ અનુભૂત દ્રવ્યોનું તત્ત્વજ્ઞાન છે. મહાન તપોનિધિ અને જ્ઞાનનિધિ મહાત્માઓએ કસોટી પર કસેલી નક્કર હકીકત છે, આ કોઈ બનાવટી વાત નથી કે જેમાં ભેદ હોય. જેમાં ભેદ ન કોય', આ શબ્દમાં પ્રામાણિકતાની આલબેલ જેવો પાકો રણકાર છે. ટકોરો મારવાથી દ્રવ્યનો રણકાર તેના ગુણને પ્રગટ કરે છે. તે જ રીતે આ માર્ગની પરિપૂર્ણ ઘોષણા છે, તેમાં શંકાને સ્થાન નથી. આ ગાથા એક નિશ્ચિત દિશાનું નિદર્શન કરાવીને પૂર્ણ થાય છે. સાથે સાથે એક પૂર્ણતાને પણ વાચા આપી જાય છે. જેમ જેમ વાગોળીએ તેમ તેમ રસ આપે તેવી છે. હવે તેના આધ્યાત્મિકભાવોને તપાસીએ.
આઘ્યાત્મિક સંપૂટ : કોઈપણ શુદ્ધ આધ્યાત્મિકભાવોની પ્રથમ પંકિતમાં તેની અસંદિગ્ધ અવસ્થા છે. અસંદિગ્ધ અવસ્થા તે આધ્યાત્મિદશાનું કવચ છે. ગાથા મોક્ષના ઉપાયની વ્યાખ્યા માટે જે કથન કરે છે, તે સામાન્ય રીતે સ્પષ્ટ છે પરંતુ પરોક્ષભાવે આ ગાથા અસંદિગ્ધતાનો ઈશારો કરે છે. વિનષ્ટા યંત્ર સર્વે સંશયા, વિનજ઼ મવરોળમૂત્ત, અવશિષ્ટ વ્હેવત નિઝરૂપ, યંત્ર સ્નાત્વા લમતે પરમં સુલમ્ । અસંદિગ્ધ અવસ્થામાં બધા સંશયો લુપ્ત થઈ ગયા છે. સંશય કે સંદેહ તે સ્વરૂપ પ્રાપ્તિના પ્રબળ પ્રતિયોગી છે. તેનાથી જ સંસારની વૃદ્ધિ થાય છે. અસંદિગ્ધભાવ પ્રાપ્ત થયા પછી વિકારોને અવકાશ રહેતો નથી. વિકારો સ્વયંભૂ થઈને આથમી જાય છે. પત્થરની શિલા પર પડેલું પાણી તેમાં પ્રવેશ કરી શકતું નથી. તે સ્વતઃ પડીને સરી જાય છે કારણ કે શિલા અસંદિગ્ધ છે. તેમાં ભેદ કે પોલાણ નથી કે પાણી પ્રવેશ કરી શકે. અસંદિગ્ધ અવસ્થા તે આધ્યાત્મિક ઠોસ શિલાપટ્ટક છે. તેમાં હવે કોઈ ભેદ નથી. તે એક પ્રકારનો શાશ્વતભાવ છે, આત્મભાવ છે. જે છે તે આ શિલાપટ્ટક છે, હું નથી કે મારું નથી. હું અને મારું, તેનો વિકાર સ્વયં
