Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
View full book text
________________
ખૂબીની વાત એ છે કે સમ્યગ્દષ્ટિને જે વાત સમજાણી છે, એ જ વાત દેવાધિદેવ પણ કહે છે અને દેવાધિદેવ જે વાત કહે છે તે વાત સમ્યગ્દષ્ટિ પણ કહે છે, તેથી સમ્યગ્દૃષ્ટિ જીવ જ્ઞાનીની કક્ષામાં આવી જાય છે. સમ્યગ્દૃષ્ટિથી લઈને શ્રાવક કે સાધુ અલ્પજ્ઞાની કે મહાજ્ઞાની, સામાન્ય શ્રુતઘર કે શ્રુતકેવળી ઉપરાંત અનંતજ્ઞાની કેવળી ભગવાન કે તીર્થંકરદેવ બધા જ્ઞાનીની કોટિમાં બિરાજમાન છે. જેથી આપણા સિદ્ધિકારે બહુ જ ઉપયોગપૂર્વક વ્યાપક દૃષ્ટિ ધરાવીને જ્ઞાની શબ્દનો ઉલ્લેખ કર્યા છે. આ બધા જ્ઞાનીઓની હારમાળા એક રસ્તે ચાલી રહી છે. કોઈએ રસ્તો બદલવા પ્રયાસ કર્યા નથી અને માર્ગ બદલી શકાય તેવો અવકાશ પણ નથી. આવો અવિચ્છેદ્ય અભેદ્ય માર્ગ છે, એટલે છેલ્લા પદમાં કહે છે કે “તેમાં ભેદ નહિ કોય” અર્થાત્ માર્ગમાં ભેદ થશે નહીં.
માર્ગ પ્રત્યક્ષભૂત છે. જ્યારે ભૂત, ભવિષ્યના જ્ઞાનીઓ એ શ્રદ્ધાનો વિષય છે અને શ્રદ્ધા કરતા પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ વધારે પ્રબળ હોય છે, તેથી સિદ્ધિકાર કહે છે કે દૃષ્ટિની સામે જે આ પ્રત્યક્ષ માર્ગ છે, તેનું અવલંબન કરો. આ માર્ગ ઘણો જ આદરણીય, શાશ્વત તથા અનંત જ્ઞાનીઓએ આચરેલો માર્ગ છે, માટે તેમાં શ્રદ્ધા પણ ભેળવો. ભૂત, ભવિષ્યના તીર્થંકરોની કે જ્ઞાનીઓની શ્રદ્ધા સાથે અમે જે માર્ગ પ્રસ્તુત કર્યા છે, જે પ્રત્યક્ષભૂત છે, તેમાં શ્રદ્ધા પ્રમાણ કે તર્કથી કોઈ ભેદ થઈ શકે નહીં, તેવો તે અબાધ્ય સિદ્ધાંત છે અને તે જ માર્ગ અવલંબન કરવા યોગ્ય છે.
સિદ્ધિકારે આગળ જ્ઞાની થઈ ગયા', તેવો ઉલ્લેખ કર્યા છે, તો તેમાં અવશ્ય જિજ્ઞાસા થાય છે કે આગળ એટલે કયાં સુધી આગળ ? વળી આગળના જ્ઞાની એટલે ફકત જૈન પરંપરાના જ જ્ઞાની કે અન્ય પરંપરામાં થયેલા જ્ઞાની કે કોઈપણ પરંપરાથી પરે એવા અધ્યાત્મજ્ઞાની? હકીકતમાં તો ‘જ્ઞાની' શબ્દથી સમસ્ત આત્મદૃષ્ટાઓની ગણના થઈ જાય છે. આગળનો કાળ એટલે પાછળ વ્યતીત થયેલો ચોથા આરાનો કાળ પણ આવી જાય છે અને લૌકિક ભાષામાં સત્યુગનો કાળ પણ સમાવિષ્ટ થાય છે પણ આવા એક ચોથા આરા કે એક સત્યુગને મહત્ત્વ ન આપીએ, તો અનંત ચોથા આરા અને અનંત સત્યુગ પાર થઈ ગયા છે. આ બધો કાળ આગળનો એટલે વ્યતીત થયેલો કાળ છે. આ વ્યતીત થયેલો અનંતકાળ અનંત અજ્ઞાની જીવોની વચ્ચે સંખ્યાતીત જ્ઞાનીઓથી ભરેલો હતો. તે બધા આગળના જ્ઞાનીજનો આવા મોક્ષમાર્ગ ઉપર અવલંબિત હતા. ખરેખર ! આ મહાશ્રદ્ધાનો વિષય છે અને શ્રદ્ધાના આધારે જ આગળના જ્ઞાનીઓની સ્થાપના થઈ છે. તે જ રીતે ભવિષ્યકાળમાં પણ અનંતકાળચક્ર વ્યતીત થશે અને તેમાં પણ સંખ્યાતીત જ્ઞાનીઓનો ક્રમ જળવાઈ રહેશે. તે બધા પણ એક સરખા મોક્ષમાર્ગનું અવલંબન કરી માર્ગને અખંડ રાખશે. આ પણ મહાશ્રદ્ધાનો વિષય છે. અનંત ભૂતકાલ અને અનંત ભવિષ્યકાલની વાત જીવ શ્રદ્ધાથી જ પચાવી શકે છે અને આવી શુદ્ધ શ્રદ્ધા તે પણ મોક્ષમાર્ગનો એક ભાગ છે. મોક્ષમાર્ગ પ્રત્યક્ષરૂપ છે અને વર્તમાનના જ્ઞાનીઓ સાક્ષાત્ પ્રત્યક્ષરૂપ બતાવી રહ્યા છે, તે બંનેમાં પણ શ્રદ્ધાનો સંપૂટ છે. આપણા શાસ્ત્રકારે આ ગાથામાં મહાશ્રદ્ધા પ્રગટ કરી છે અને પરોક્ષરૂપે ભૂત–ભવિષ્યના અનંત જ્ઞાનીઓને પ્રમાણરૂપ માનીને પોતાના અહંકારનો ત્યાગ કર્યા છે. ખૂબીની વાત એ છે કે આખી આત્મસિદ્ધિના બધા શબ્દોમાં કયાંય ‘મેં’ શબ્દ આવવા દીધો નથી. સિદ્ધિકા૨ે તટસ્થ દૃષ્ટારૂપે રહીને અને જ્ઞાનીઓને પ્રમાણભૂત માનીને આત્મજ્ઞાનનું ક
(૩૫૪).
