Atmsiddhi Mahabhashya Part 03

Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda

Page 384

સિવાય બીજો કોઈ આધાર નથી, તેથી હકીકતમાં અનુમાન પ્રમાણ કરતાં પણ આ વિષયની સિદ્ધિ તે આગમ પ્રમાણનું જ પ્રતિફળ છે. તે જ રીતે વર્તમાનમાં પણ વિદેહ આદિ ક્ષેત્રમાં તીર્થકરો બિરાજમાન છે, તેમાં પણ ફકત આગમ પ્રમાણ જ છે પરંતુ એ સિવાય કૃપાળુ ગુરુદેવ જેવા પ્રત્યક્ષ અધ્યાત્મયોગી આપણી નજર સમક્ષ છે. તે જ રીતે ભારતમાં વર્તમાને જે કોઈ સિદ્ધપુરુષો છે, તે સર્વ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણભૂત છે. ભલે કદાચ તેઓ દેવાધિદેવ પદને પામ્યા ન હોય પરંતુ દેવાધિદેવની વાણીને તેઓએ પચાવી લીધી છે, તેથી તેઓ જ્ઞાનીજનોની કક્ષામાં આવી જાય છે, એટલે વર્તમાનમાં જ્ઞાનીજનોનું અસ્તિત્વ પ્રત્યક્ષભૂત છે. જો આપણે આ બંને પ્રમાણને સ્વીકારી લઈએ, તો નિર્મળ શ્રદ્ધાથી એમ કહી શકાય કે ભવિષ્યમાં દેવાદિદેવનો ઉત્પત્તિક્રમ આ પ્રમાણે ચાલુ રહેશે. ભવિષ્ય માટે ફકત શ્રદ્ધા જ પ્રમાણ છે. આમ ત્રિકાલવર્તી તીર્થકરો ત્રણ પ્રમાણનો વિષય બની ગયા
(૧) આગમ પ્રમાણ, (૨) પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ અને (૩) શ્રદ્ધા પ્રમાણ.
જો કે દર્શનશાસ્ત્રોમાં શ્રદ્ધાપ્રમાણનું સ્થાન નથી અને શ્રદ્ધા તે પ્રમાણ કોટિમાં આવતી નથી પરંતુ આત્માના ઉત્તમભાવોનું અસ્તિત્વ, સમગ્ર સિદ્ધાંત અને મોક્ષ પણ શ્રદ્ધાને જ આશ્રિત છે. ધર્મનું, ઉપાસનાનું કે અધ્યાત્મનું સંપૂર્ણ મંદિર શ્રદ્ધા પર ઊભું છે. શ્રદ્ધા છે, તો બધુ છે. શ્રદ્ધા એ ધર્મવૃક્ષનું મૂળ છે અને શ્રદ્ધાથી ઉત્પન્ન થયેલું પ્રત્યક્ષ પ્રમાણભૂત આ ધર્મનું વૃક્ષ ભવિષ્યમાં ઉત્તમ ફળ આપશે, તે પણ પરમ શ્રદ્ધાનો વિષય છે. આ રીતે વર્તમાન ધર્મની આગળ-પાછળ શ્રદ્ધા રહેલી છે. તે જ રીતે અહીં પણ વર્તમાનના પ્રત્યક્ષભૂત જ્ઞાનીઓના આધારે ભૂતકાળના અનંત તીર્થકરો શ્રદ્ધાથી જ અવતરિત થયેલા છે. સર્વ પ્રમાણ વિદાય શ્રદ્ધા પર્વ મહાપ્રમાણ પ્રસ્તુત ગાથામાં સિદ્ધિકારે આ મહાપ્રમાણનો ઉલ્લેખ સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા સાથે કર્યો છે અને ત્રિકાલવર્તી અનંતજ્ઞાનીઓને પ્રત્યક્ષભૂત કર્યા છે, તેમ જ અનંતજ્ઞાનીઓની સાક્ષી આપી છે, અનંતજ્ઞાની માર્ગનું કે સત્યનું ઉલ્લંઘન કરતા નથી. સત્યનો સિદ્ધાંત અખંડ, અવિચ્છિન્ન, સનાતન અને નિયમબદ્ધ છે, પ્રત્યક્ષ સત્યભૂત સિદ્ધાંતના આધારે જ બધા ઘડવૈયાઓ પણ સિદ્ધપુરુષ હતા, તે સ્પષ્ટ થાય છે.
ગાથાનો મુખ્ય વિષય મોક્ષમાર્ગની અભેદતા છે. જે મોક્ષમાર્ગ ચાલ્યો આવે છે, તેમાં કોઈએ ભેદ પાડયો નથી. શાસ્ત્રકાર કહે છે કે આ અખંડ માર્ગનો અમે જે આશ્રય કર્યો છે, તે કાંઈ અમારા મસ્તિષ્કની નીપજ નથી. આ માર્ગ એવો છે કે તે કોઈ એક વ્યકિતની પણ નીપજ નથી તેમજ કોઈ એક દેવાધિદેવની પણ નીપજ નથી. આ માર્ગ શાશ્ચત ચાલ્યો આવે છે. અનંત તીર્થકરો પણ આ જ માર્ગનો આશ્રય કરીને તીર્થકરપદને પામ્યા છે. અનંતજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયા પછી બધા તીર્થકરોએ આ માર્ગ ઉપર મહોર છાપ મારી છે અને શાશ્વતમાર્ગને સત્યરૂપે સ્થાપિત કરીને વિશ્વના ઉદ્ધાર માટે પ્રસ્તુત કર્યો છે.
ગાથામાં “આગળ જ્ઞાની થઈ ગયા” એવો શબ્દ છે આ શબ્દમાં અનંતજ્ઞાનના ઘારક એવા તીર્થકરો, સામાન્ય કેવળી ભગવંતો, તે ઉપરાંત સમ્યગુ દ્રષ્ટિ જીવથી લઈને ઉપરના ગુણસ્થાનોમાં વિહરમાન ગૃહસ્થો, સંતો કે વિશિષ્ટ જ્ઞાનીજનો તે બધાનો જ્ઞાની શબ્દમાં સમાવેશ થાય છે.
(૩૫૩)..
N