Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
View full book text
________________
તે વિકાર રૂપે છે, એટલે વિભાવોને વ્યતીત કરી વિભાવોના વ્યયમાંથી મુકત થઈ તે શુદ્ધ ભાવમાં રમણ કરે છે, તેને જ્ઞાનીઓ ભાવાતીત દશા કહે છે. અહીં ભાવાતીતનો અર્થ છે વિભાવથી અતીત. વિભાવ છે, તો છે, જાય તો જાય, તે કર્મજનિત સ્વતંત્ર ક્રિયા છે. તે આત્માની મૌલિક સ્થિતિ નથી. આ વિભાવાત્મક પ્રક્રિયા સાથે જીવને કશું લેવા દેવા નથી. આ રીતે સાધક ભાવાતીત દશાને પ્રાપ્ત કરી તે દશામાં જ રમણ કરે છે. હવે વિભાવ પ્રત્યે તેને કોઈ આદર પણ નથી અને અનાદર પણ નથી. હોવા છતાં તેનાથી તે નિરાળો છે. “દેહ છતાં એમ જે કહ્યું છે તે આવા દેહાદિ વિભાવો હોવા છતાં સ્વયં તેનાથી અતીત એટલે નિરાળો છે. નિરાળો છે એટલું જ નહીં પરંતુ વિમુકતદશાનો અનુભવ પણ કરે છે. હવે દેહ છે ત્યાં સુધી આવી દેહાતીત અવસ્થા કહેવાય એટલે “વર્તે દેહાતીત' એમ કહ્યું છે અને દેહ ગયા પછી દેહાતીત અવસ્થાની સંજ્ઞા છૂટી જાય છે અને સર્વાતીત અવસ્થા પ્રગટ થાય છે. આ સર્વાતીત અવસ્થા તે જ સિદ્ધ અવસ્થા છે. હવે એવી દશાનો પણ જીવને અનુરાગ નથી. તે ક્રમશઃ ઉદ્ભવશે. જીવને તો અત્યારથી જ તેની અનુભૂતિ શરૂ થઈ ગઈ છે. સરબતનો એક ઘૂંટડો લીધો ત્યાં જ સરબતનો પૂરો સ્વાદ મળી જાય છે. તેમ દેહાતીત અવસ્થા આવી ત્યાં જ સિદ્ધત્વનો સ્વાદ મળી જાય છે. આવી ભાવાતીત અવસ્થા તે દેહાતીત અવસ્થાનું સાચું ચિત્ર છે.
ઉપર્યુકત દ્રવ્યત્વ અનવચ્છિન્ન, ક્ષેત્રત્વ અનવિચ્છિન્ન, કાલત્વ અનવચ્છિન્ન અને ભાવત્વ અનવચ્છિન્ન, આ ચારેય પ્રકારના અવિચ્છિન્ન ભાવોને છેદીને અનવચ્છિન્નભાવોમાં રમણ થાય કે આવી અનવચ્છિન્નદશા વર્તે, તે દેહાતીતદશા છે.
વંદન હો અગણિત : શાસ્ત્રકાર કહે છે કે દેહ છતાં જે દેહના રાગથી મુક્ત થયા છે અને દેહાતીત અવસ્થાનો અનુભવ કરે છે, તેવા સાધક પુરુષો હોય કે અરિહંત ભગવંતો હોય, જેઓ દેહથી ઉપર ઉઠી આત્મતત્વમાં પ્રવેશ કરી ચૂક્યા છે, તે પુરુષો ભલે પોતાનો આનંદ અનુભવતા હોય પરંતુ જે લોકો ધર્મ ઉપાસનામાં આગળ વધી રહ્યા છે તેઓને માટે આવા દેહમુક્ત આત્માઓ અનંત ઉપકારી છે, તેથી ગાથામાં કહ્યું છે કે તેવા સિધ્ધ પુરુષોનાં ચરણોમાં વંદન હો અગણિત.
સિધ્ધિકાર સ્વયં આત્મસિદ્ધિની પૂર્ણતા કરતાં જ્ઞાનીના ચરણોમાં અગણિત વંદન કરી રહ્યા છે અને સાથે-સાથે ભક્ત સમુહને પ્રેરણા આપે છે કે તેમનાં ચરણોમાં અર્થાત્ જ્ઞાની પુરુષોનાં ચરણોમાં અગણિત એટલે સંભવ હોય તેટલા પુનઃ પુનઃ મન-વચન-કાયાથી વંદન કરતા રહેવું. વંદન અર્પણ કરવા. કેટલા વંદન કર્યા તેની ગણત્રી કરવાની જરૂર નથી. શક્ય હોય તેટલા નિરંતર વંદન અર્પણ કરવા કારણકે આવા જ્ઞાની પુરુષો અવિરત વંદનને યોગ્ય છે.
હો વંદન અગણિત' એમ કહીને સિદ્ધિકાર વંદનની જે ઉત્તમ ક્રિયા છે, જેમાં જીવ અહંકારનો ત્યાગ કરી નમ્રીભૂત થાય છે અને પૂજ્ય પુરુષને વાંદે છે, તેના ગુણદર્શન કરી અર્પણભાવ પ્રગટ કરે છે. આ વંદન બહુમૂલ્ય ગુણરત્ન છે. વંદનથી સમગ્ર ધર્મપરંપરા જળવાઈ રહી છે.
વંદનથી વંદ્ય પુરુષ અને વંદનકર્તા બંનેનો તાદાસ્યભાવ ઉત્પન્ન થાય છે. જેમ કોઈ ખેડૂત નદીનો પ્રવાહ પોતાના ખેતરમાં વાળે અને ખેતર લીલુછમ થાય, તે રીતે ભક્ત આત્મા પૂજ્ય
