Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
View full book text
________________
હોય છે. તે સ્થિતિ પૂરી થતાં પરમાણુઓ વિલય પામે છે. આ સ્થિતિ પાકી ન હોય, તેમ છતાં તે પ્રતિકૂળ નિમિત્તના કારણે ઘડો ફૂટીને ઠીકરા થઈ જાય છે. જેને અમે સાંયોગિક વિનાશ કહીએ છીએ. સંયોગ પોતે સ્થિતિશીલ હોય તેવું લગભગ જણાય છે. શાશ્વત દ્રવ્યના સંયોગ કે અરૂપી દ્રવ્યના સંયોગ શાશ્વત હોઈ શકે છે પરંતુ અશાશ્વત એવા સ્કંધોના સંયોગ અશાશ્ર્વત હોય છે. કાલક્રમમાં માયાવી જગતનું પરિવર્તન અને તેનો વિલય થાય જ છે, માટે જગત નાશવાન છે એમ કહેવાય છે.
વિભ્રમનું સ્થાન – બધુ નાશવાન છે એમ સમજવાથી જીવન કે જીવ પણ નાશવાન છે, તેવો ભ્રમ થાય છે કારણ કે મરણ પછી કે દેહનો વિલય થયા પછી કશું જાણી શકાતું નથી કે પ્રત્યક્ષ કોઈ અનુભવ થતો નથી, તેથી અવિનાશી એવા આત્માનો સાક્ષત્કાર કરવો કે તેના વિષયમાં નિશ્ચિત અનુમાન કરવું, દુર્લભ બની જાય છે. શાસ્ત્ર પ્રમાણ અવિનાશી તત્ત્વનું વર્ણન કરે છે પરંતુ શાસ્ત્રજ્ઞાનથી તેનો સાક્ષાત્કાર થતો નથી એટલે આ વિભ્રમ એક આંધળી ખાઈ છે. અંધકારપૂર્ણ ગુફામાં પ્રવિષ્ટ થયેલો વ્યક્તિ દિવ્યદ્રુષ્ટિ ન હોય, ત્યાં સુધી ગુફાના રહસ્યને જાણી શકતો નથી. આ ગાથામાં પણ આપણા સિદ્ધિકાર પોતાના અનુભવરૂપ શબ્દપ્રમાણ આપે છે અને આત્મા અવિનાશી છે તેમ કહીને નાશવાન સંસારનું એક ધ્રુવ સત્ય ઉચ્ચારે છે પરંતુ છેવટે તો સાધકે આ અનુભૂત વાણીનો દોર પકડીને સાધના કરવી જ રહી... અને સાક્ષાત્કાર ન થાય, ત્યાં સુધી અવિનાશી એવા આત્મદેવને જ્ઞાનાત્મકદશામાં સ્વીકાર કરી સત્યમયજ્ઞાનમાં રમણ કરવું જરૂરી છે.
ઉપર્યુક્ત વિભ્રમ જવાથી જીવન સાથે જોડાયેલા વિનાશનો પણ વિલય થઈ જાય છે. વિનાશ પોતે પણ વિનાશી છે. વિનાશનો વિલય થતાં અવિનાશી પરમ બ્રહ્મ પરમાત્મા સ્વરૂપ આત્મા ઝળકી ઊઠે છે. અવિનાશીનો સંકલ્પ માત્ર પણ અણુ અણુમાં અને કણ કણમાં શાશ્વત સ્થિતિના ભાવનો અનુભવ કરાવે છે. અધુવ તારાના આકાશમંડળમાં જેમ ધ્રુવનો તારો સ્થિતિશીલ છે, તેમ અધુવ એવા આ સંસારમાં ધ્રુવના દર્શન થાય છે અને નિરંતર આત્મદ્રવ્યનું અસ્તિત્વ એક અજબનો પ્રકાશ પાથરી જાય છે. વિનાશનો વિલય તે મુક્તિધામનું પગથિયું છે.
(૭) દેહાતીત સ્થિતિ – કવિરાજનો પ્રધાન સૂર આધ્યાત્મિક જગતમાં ગૂંજી રહ્યો છે – દેહ છતાં જેની દશા વર્તે દેહાતીત'. દેહાતીત અવસ્થા બે પ્રકારે પ્રગટ થાય છે. ૧. દેહ ગયા પછી શાશ્વત સ્થિતિની પ્રાપ્તિ થાય છે તે દેહાતીત અવસ્થા છે. ૨. દેહ હોવા છતાં દેહાતીત દશાનો અનુભવ કરવો. આત્મસિદ્ધિના આ પદમાં દેહાતીત શબ્દ દેહાતીત અવસ્થાનો દ્યોતક છે. તે બંને પ્રકારની દેહાતીત અવસ્થાને પ્રગટ કરી રહ્યો છે. દેહાતીત અવસ્થા કહેવી, તે એક પ્રકારનો મધુર ભાવ છે પરંતુ આ દેહાતીત અવસ્થા શું છે? ક્યારે દેહાતીત કહી શકાય ઈત્યાદિ ભાવોને સમજ્યા પછી સમજાશે કે દેહાતીત અવસ્થા કેટલી દુર્લભ છે. હકીકતમાં જ્યાં સુધી દેહ છે, ત્યાં સુધી દેહ અને આત્માનો સંપર્ક ટાળી શકાતો નથી એટલે ક્રિયાત્મક રૂપે દેહાતીત અવસ્થા સંભવતી નથી અને જે સંભવે છે તે દેહાતીત અવસ્થા સિદ્ધભગવંતોની છે. ક્રિયાત્મક રૂપે દેહ અને આત્માનો સર્વથા સંબંધ વિચ્છેદ થાય, ત્યારે જ દેહાતીત અવસ્થા ઉદ્ભવે છે. દેહાતીત એટલે દેહરહિત. હવે
Nis
ith sississsssssssssss
