Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
View full book text
________________
મારી તન્મયતા છે. મારા જીવનનું સુકાન આપના હાથમાં રહે, તેવી મારી ભાવના છે. આખી ગાથા ઉત્કૃષ્ટ ભકિત પ્રવાહનો નમૂનો છે.
આધ્યાત્મિક સંપૂટ : જેમ જ્ઞાનયોગ અને કર્મયોગમાં આધ્યાત્મિક સંસ્થિતિ છે એવી જ રીતે બલ્કી તેનાથી પણ વધુ ઊંચી એવી આધ્યાત્મિક સંસ્થિતિ ભકિતયોગમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે. જ્ઞાનયોગમાં સ્વયં અકર્તા બન્યા પછી સ્વત્ત્વપણાનું ભાન એક પ્રકારે સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ અહંકારને જન્મ આપી શકે છે. જ્યારે ભકિતયોગ સ્વત્વને બિલ્બલ શૂન્ય કરી નાંખે છે. સર્વથા સમર્પિત થવાથી જીવાત્માને જે લઘુતાની અનુભૂતિ થાય છે અથવા સમગ્ર ઉદયમાન તત્ત્વો પણ જ્યાં વિસર્જિત થઈ જાય છે, તેવી આનંદમય સ્થિતિ, તે ભકિતનું ચરમબિંદુ છે. વળી પરમતત્ત્વનું અવલંબન લેવાથી અથવા સગુરુ કે પરમાત્માનો આધાર લેવાથી ભક્ત એક રીતે નિરાધાર સ્થિતિમાંથી પણ મુકત થઈ જાય છે. પતિ જ્યારે પતિવ્રતા કન્યાનો હાથ પકડે છે અને જ્યારે તેનું કન્યાદાન થઈ જાય છે, ત્યારે કન્યા સ્વયં અર્પિત થવાથી એક નિરાલી ભૂમિકા તૈયાર થાય છે. પ્રભુ ચરણે આધીન થવાથી જીવને માટે આવી જ ભૂમિકા તૈયાર થાય છે. આ અપૂર્વ ભૂમિકા રૂપે ભકિતનું અસીમરૂપ આ ગાથાનો આધ્યાત્મિક સંપૂટ છે. સાધકે કહ્યું છે કે “વતું ચરણાધીન” જે ચરણ છે તે જ હવે એકમાત્ર આધાર છે. આગળ પાછળ કશું જ નથી. સુખ દુઃખની બધી જ સીમાઓ પાર કરી શિષ્ય ગુરુના ચરણરૂપ શૈયામાં પોઢી ગયો છે અને ભકિતનો અનુપમ આનંદ મેળવે છે.
ઉપસંહાર : ક્રમશઃ અત્યાર સુધી ગુરુદેવે જે તત્ત્વ સમજાવ્યું હતું, તેને શાસ્ત્રકારે પ્રત્યુત્તરરૂપે સાધકના મુખેથી બોલાવીને જ્ઞાન આપ્યા પછી સાધકનો શું વર્તાવ હોવો જોઈએ, તેનો ઉપદેશ આપ્યો છે. આખી ગાથા સાધકના શ્રેષ્ઠ કર્તવ્યનો ઉપદેશ આપે છે અને શિષ્યભાવને વરેલા એવા જીજ્ઞાસુ માટે ફકત ગુરુભકિત જ એક કર્તવ્ય છે, તે પોતાનો અહં છોડીને ગુરુને આધીન બની જ્ઞાન પછીની જે કાંઈ સાધના છે તેનો અમલ કરવા માટે આ ગાથા પ્રેરણા આપે છે. અત્યાર સુધી ઉપદેશની રેખા ચાલતી હતી, હવે ઉપદેશ શ્રવણ પછીની ઉપાસનાની રેખાનો શુભારંભ થયો છે અને ઉપાસકની સાધનાનું પહેલું બિંદુ અહંનો ત્યાગ કરી સદ્ગુરુને સર્વસ્વ માનીને પોતે તેને આધીન બની જાય, તેવી ભાવના રાખે. જો કે આ જ્ઞાન એવું ઉત્તમ છે કે શિષ્યને કહેવાની જરૂર નથી, શિષ્ય સ્વયં મુગ્ધ બનીને અર્પણભાવે પોતાની જાતને ગુરુચરણે અર્પણ કરવાની સ્વયં તમન્ના રાખે છે. આખી ગાથા ઉપદેશ અને તેના પ્રતિફળની સાંકળનું ઉદ્દબોધન છે. કૂવામાં બાલ્ટી નાંખ્યા પછી પાણીથી ભરાઈને બહાર આવે, તે રીતે ભકિતરૂપી જળ શિષ્યના અંતઃકરણમાં પ્રહૂટિત થયું છે. આ છે ગાથાનો તાત્પર્યભાવ.
(૨૮૬).
"
