Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
View full book text
________________
ગાથા-૧૦૯
ઉપોદ્દાત – આ ગાથામાં સત્સંગ કે સદ્ગુરુનો સંગ, તે બંનેનો મહિમા પ્રગટ કર્યો છે. સત્સંગનો પ્રભાવ જીવાત્મા ઉપર અને તેના વ્યવહાર ઉપર કેવી અસર ઊભી કરે છે અને પરિણામે સમ્યગુદર્શન જેવું મહાફળ પ્રાપ્ત થાય છે, તેનો ઉલ્લેખ કરીને જીવને અંતર બોધ સુધી લઈ જવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. ગાથામાં એક સ્પષ્ટ ક્રમનો ઉલ્લેખ છે તેમ જ સત્સંગની કેડી જીવને કેવા સુંદર કેન્દ્ર સુધી લઈ જાય છે તેનું આખ્યાન કર્યું છે. ગાથામાં જિજ્ઞાસુની જીવનકથાનો વૃતાંત આપ્યો છે, તેનું આપણે સાંગોપાંગ વિવેચન કરશું. અહીં એટલું જ કહેવાનું છે કે ગાથા જિજ્ઞાસુને હવે આગળની ભૂમિકામાં લઈ જાય છે. બાળક જેમ મોટું થાય તેમ તેમ તેના જીવનના કેન્દ્રોને તે ક્રમશઃ સ્પર્શે છે, તે જ રીતે જ્ઞાની પુરુષોના લાડલા બાળક સમ જિજ્ઞાસુ સાધક સાધનાનો પરિપાક થતાં કેવી કેવી ભૂમિકાઓનો સ્પર્શ કરશે, તેનું સહજ સુંદર શૈલીમાં કવિરાજે વિવરણ કર્યું છે. હવે આપણે ગાથાની પેટી ખોલીએ..
તે જિજ્ઞાસુ જીવને, થાય સદ્ગુરુ બોધ; | તો પામે સમકિતને, વર્તે અંતર શોધ / ૧૦૯ I
તે જિજ્ઞાસુ જીવને ઃ આરંભમાં કવિરાજે તે જિજ્ઞાસુ” શબ્દ પ્રયોગ કર્યો છે. આ શબ્દ કોઈ વિશેષ જિજ્ઞાસુ પ્રતિ ઈશારો કરે છે. સાધારણ જિજ્ઞાસુ ભલે કલ્યાણકારી હોય પરંતુ અહીં જે જિજ્ઞાસુની કથા છે, તે વિશેષ પ્રકારનો જિજ્ઞાસુ છે. “તે જિજ્ઞાસુ” કહીને શાસ્ત્રકારે એક ચોક્કસ જિજ્ઞાસુ પ્રતિ આંગળી ચીંધી છે. જેને અમે સુપાત્ર ગણ્યો છે, તે જિજ્ઞાસુ આ માર્ગનો અધિકારી બની શકે છે.
પ્રથમ પદમાં એક સાહજિક અથવા નૈસર્ગિક નિમિત્ત નૈમિત્તિકભાવનો સહજ રીતે ઉલ્લેખ થઈ ગયો છે. આ પ્રાકૃતિક સંયોગ આ રીતે ગોઠવાઈ ગયો છે. યોગ્ય પાત્રને યોગ્ય પાત્રના દર્શન થાય છે. કહો કે સુયોગ્ય પાત્રને સુયોગ્ય મહાપુરુષોનો સંયોગ થાય છે. આ એક નૈસર્ગિક ક્રમ છે. આદિકાળથી આ ક્રમ ચાલ્યો આવે છે. પોતાના ઉત્તમ ગુણોથી બોધ પામીને મહાપુરુષો સ્વયં સદ્ગુરુ બન્યા છે, તેમની ગુરુતાનું એવું આકર્ષણ છે કે યોગ્ય જિજ્ઞાસુ જીવ ત્યાં સહજ રીતે આકર્ષિત થાય આવે છે. બીજી રીતે આમ પણ કહી શકાય કે યોગ્ય જીવનું ભાવતા પરિપકવ થયું છે, તે સગુરુને આકર્ષી લે છે. સદગુરુ સ્વયં તેના ઉપર કૃપાવંત બને છે. જીવની પાત્રતા તે સદ્ગુરુને અમૃતવર્ષા કરવાનું ઉત્તમક્ષેત્ર છે. આ એક અકળ ઋણાનુબંધ છે. કયારેક જીવની યોગ્યતા હોય પણ કોઈ કારણથી તે યોગ્યતા આવરણ નીચે દબાયેલી હોય છે. સરુ કે કોઈ મહાપ્રભુનો યોગ થતાં તે આવરણ હટી જાય છે અને તેમની યોગ્યતા પ્રગટ થતાં તે જિજ્ઞાસુ બની ગુરુચરણમાં લયલીન બની જાય છે.
જૂઓ ! ઈન્દ્રભૂતિ જેવા મહાવિભૂતિ કોઈ નિમિત્તે કારણે પ્રભુ મહાવીર પ્રતિ આકર્ષિત થયા
