Atmsiddhi Mahabhashya Part 03

Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda

Page 253

આ પ્રકારે જાણીને તેઓ ધન્ય ધન્ય બની ગયા છે અને પોકારી ઊઠે છે કે આ જ્યોતિર્મયતત્ત્વ સ્વયં સુખધામ છે. આપણા અધ્યાત્મયોગી શ્રીમદજીને માનો, આ શબ્દો સાક્ષાત્ સંભળાયા અને આત્મસિદ્ધિની આ ગાથામાં તેને અવગ્રહ્યા છે. તેઓએ સાક્ષાત અનુભવ્યું અને ગાયું કે “સ્વયં જ્યોતિ સુખધામ”.
કર વિચાર તો પામ – આટલું કથન કર્યા પછી આત્માના અનંત ગુણોનો આભાસ થવાથી માનો કવિરાજ વિરામ પામી ગયા છે, અને હવે આ ગુણોનું આખ્યાન વાણીથી પરે છે તેમ સમજાવે છે અથવા જેટલું કહેવા જેવું હતું, તે કહ્યું છે, હવે આગળ આ વાણીનો વિષય નથી પરંતુ પુરુષાર્થ કરીને પ્રાપ્ત કરવાની વસ્તુ છે. સાંભળ્યું, શ્રદ્ધા કરી, ત્યારપછી હવે પરાક્રમ કરવાનો અવસર આવ્યો છે. શાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે માધુરં સુ સા | અર્થાત્ મનુષ્યત્વ, શ્રવણ અને સમ્યગદર્શન, આ ત્રણ પગથિયા ચડયા પછી ભગવાન મહાવીર ચોથા કદમમાં સંગમમિ ય વધિ કહીને પરાક્રમ કરવાની વાત કરે છે. ત્રણ પદ સુધી વિચાર, શ્રવણ, વાણીનો વિષય હતો પરંતુ હવે આગળ પરાક્રમનો અવસર આવે છે, માટે અહીં ગુરુ ભગવંત કહે છે કે ભાઈ ! “બીજું કહીએ કેટલું.... કહેવાનું હતું તે કહી દીધું છે હવે “કર વિચાર તો પામ'. આ છેલ્લા પદમાં પરાક્રમ કરવાનો સીધો ઉપદેશ છે. પરાક્રમથી જો અટકી જાય, તો પામવાનું રહેશે નહીં. કર વિચાર’ શબ્દમાં થોડું રહસ્ય છે. સીધો અર્થ છે કે તું વિચાર કર. બીજો આજ્ઞારૂપ અર્થ છે કે હવે કરવા જેવું છે, તેનો વિચાર કર. પાછળનું પતી ગયું છે હવે આગળનો વિચાર કર. પાછળનું જે પતી ગયું છે, તે ગુણાત્મક અને શુભ્ર છે. જે કથ્ય હતું, તેનું કથન થઈ ચૂક્યું છે. હવે ક્રિયાત્મકભાવનો અવસર આવ્યો છે. જે કરવાનું છે, તે વિચારવાનું છે. વિચાર પણ નિશ્ચય રૂપે કરવાનો છે. જ્યારે વિચારોમાં નિશ્ચયભાવ પ્રગટ થશે, ત્યારે સ્વયં ગુણોની ઉત્ક્રાંતિ થશે. માટી, પાણી અને પ્રકાશનો સંયોગ થતાં બીજ સ્વયં અંકુરિત થાય છે. અનુકૂળ જ્ઞાનાત્મક પ્રયોગ પૂરો થતાં ક્રિયાત્મક પર્યાય સ્વતઃ ઉદ્દભૂત થાય છે. નીચેની ભૂમિકાઓ જો સાંગોપાંગ પાર થઈ હોય, તો ઉપરની ભૂમિકા સહજ પ્રાપ્ત થાય પરંતુ નીચેની ભૂમિકામાં કચાશ હોય, તો ઉપરની ભૂમિકા પ્રાપ્ત થતી નથી. ગારાની દિવાલ પર પત્થરનો રાજમહેલ ચણી ન શકાય, જો ચણે તો તે ઢળી પડે છે, તેમ આધ્યાત્મિકક્ષેત્રમાં પણ પરિપકવતા જ આત્મગુણોને ખીલવવાનું પરમ સાધન છે. માટે ગાથામાં કહ્યું છે કે વિચાર કરી લે કે જો બધું બરાબર સમ્યક છે, તો તું બધું પામી જઈશ. અહીં વિચારનો અર્થ કેવળ વિચાર નથી પરંતુ નિશ્ચયાત્મક દૃઢ સંકલ્પ છે, જે સંકલ્પમાં સંસારની અસારતાનો પૂર્ણ નિર્ણય થયો છે, તેને સિદ્ધિકારે વિચાર કહ્યો છે. આવો વિચાર થશે, તો પામવાનું છે, તે સ્વતઃ પ્રાપ્ત થશે. આ છેલ્લું પદ પરમ દાર્શનિક ભાવનાઓથી ભરેલું છે. સાધન-સાધ્યની અંતિમ કક્ષાની અભિવ્યક્તિ છે. જે સાધન સાધ્યની સિદ્ધિમાં કારણભૂત છે, તે સાધન ક્રમશઃ ક્ષણ પછી ક્ષણ પ્રત્યેક ક્ષણે એક ચોક્કસ સ્થિતિનું નિર્માણ કરે છે, સાધનની એક એક પળની અભિવૃદ્ધિ થતાં અંતિમ ક્ષણે પૂર્ણ સાધનની અભિવ્યક્તિ થાય છે, ત્યારે સાધન અને સાધ્યમાં કોઈ ભેદ રહેતો નથી. પરિપૂર્ણ સાધન સાધ્યનું દાન કરે છે. અહીં સાધ્ય શુદ્ધ આત્મદ્રવ્ય છે. આત્મદ્રવ્યની સંપ્રાપ્તિ જ્ઞાનાત્મક પણ છે અને કર્મરહિત શુદ્ધ દ્રવ્યની ક્રિયાત્મક પ્રાપ્તિ પણ છે. જ્ઞાનાત્મક
A
NN