Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
View full book text
________________
ડૂબી જાય છે. આમ જીવ સુખને લક્ષ માનીને બધો પ્રયાસ કરે છે. સુખ બે પ્રકારનું છે, ભૌતિક અને આધ્યાત્મિક. આ બંને સુખ સુપરિચિત હોવાથી અહીં વધારે વિવેચન કર્યું નથી. અસ્તુ.. કહેવાનો સાર એટલો જ છે કે જાયે-અજાણ્યે સુખ એ વિશ્વનો ચંદરવો છે. બાહ્ય અને આત્યંતર બંને ક્ષેત્રમાં સુખ વ્યાપ્ત હોવાથી આત્મતત્ત્વ પણ સુખથી વંચિત કેવી રીતે રહી શકે ?
જો શાશ્વત સુખ ન હોય, તો બધી સાધના વિફળ બની જાય છે. સુખ એ આત્યંતરગૃહનો દેવ છે. ધર્મની ઉપાસના પણ સુખ સાથે જોડાયેલી છે. ખેડૂત આંબો વાવે છે તે ફળની ઈચ્છાથી વાવે છે. ભૌતિક જગતમાં પણ મનુષ્ય જે પુરુષાર્થ કરે છે, તેની પાછળ પણ સુખભોગની જ ભાવના છે. જ્યારે સાધક લૌકિક જગતથી ઉપર ઊઠે છે, ત્યારે ભૌતિક સુખનો ત્યાગ કરે છે, ભૌતિક સુખનો પરિહાર કરે છે પરંતુ તેનો અર્થ એવો નથી કે તે આત્મિક સુખની અવગણના કરે છે કારણ કે અંતે તો તે જીવાત્માના બધા ભાવો અને સકલ પુરુષાર્થ સુખમાં સમાહિત થાય છે પરંતુ આનંદની વાત એ છે કે ચૈતન્યઘન જ્યોતિ સ્વરૂપ આત્મા સ્વયં સુખનું ધામ છે, સ્વયં સુખનો ખજાનો છે. તેને સુખ ક્યાંયથી લેવું પડે તેવું નથી. સુખ પ્રાપ્તિ માટે કોઈ પણ ઉપકરણનું ઉપસેવન જરૂરી નથી. સાકર પોતે જ મીઠી છે તેને વધુ મીઠી બનાવવા માટે બીજા સાધનની જરૂર નથી. સૌરભયુક્ત પુષ્પ સ્વયં સુરભિત છે. તે જ રીતે આ આત્મા સ્વયં સુખરૂપ છે, સુખનું ધામ છે. એક પ્રકારે કહો કે આત્મા સ્વયં સુખનો પિંડ છે. સુખરૂપે જ તેનું અવસ્થાન છે. શું પાણીને વળી તરલ કરવાનું હોય શકે ? તે સ્વયં તરલ જ છે. શું સૂર્યને પ્રકાશ આપવાનો હોય ? બધા - તત્ત્વો સ્વયંગ્રાહી છે. તેમાં જનક-જન્યભાવ તરૂપ છે, માટે અહીં સિદ્ધિકાર કહે છે કે “સ્વયં જ્યોતિ સુખધામ”.
અહીં “સુખધામ” કહીને કોઈ આશ્વાસન આપવામાં આવ્યું નથી. તેમજ સુખેચ્છાને ઉત્કંઠિત કરી નથી પરંતુ કવિ કહે છે કે આત્મા સહજ ભાવે સુખધામ છે. ધામનો અર્થ કેન્દ્ર પણ થાય છે અને તેજ પણ થાય છે. જ્યાં સુખનો પ્રકાશ છે અને સુખનું સ્થાન છે, તેને સુખધામ કહ્યું છે. લગભગ મનુષ્યને એમ લાગે છે કે ધામ એટલે કોઈ તીર્થસ્થાન, જે ભિન્ન ક્ષેત્રમાં અવસ્થિત છે પરંતુ તેને ખબર નથી કે અંતર્ગત આંતરિક ક્ષેત્રમાં અધ્યાત્મભૂમિમાં એક ધામ નિહિત છે, જે હકીકતમાં વાસ્તવિક સુખધામ છે.
વ્યવહારમાં કે બાહ્ય જગતમાં સુખ શબ્દનો પ્રચાર છે અને સુખની ઉપાસના પણ થઈ રહી છે પરંતુ સુખધામનું સુખ અને ભૌતિક સુખ, તેમાં ફક્ત શબ્દનો જ સામ્યયોગ છે. હકીકતમાં બંને સુખની પ્રકૃતિ (Quality) માં બિલકુલ વિપરીતભાવ છે. ભૌતિક સુખને સુખાભાસ કહી શકાય, સુખધામ નહીં. સુખાભાસનો અર્થ કેવળ માયાવી કે બનાવટી સુખ થાય છે. માનો સુગરકોટેડ પોઈઝન્સ ટેબલેટ અર્થાત્ સુખનું આવરણ છે, તેવું વિષ ભરેલું સુખ, તેને સુખાભાસ કહે છે. અહીં તાત્પર્ય એ જ છે કે મનુષ્યના મનને જેની શોધ છે અને જેઓ જાગૃત થયેલા છે, દંભ ભરેલા સાંસારિક સુખને ઓળખી ગયા છે, તેવા તીવ્ર પ્રજ્ઞાશીલ પુરુષો વાસ્તવિક સુખનું મૂળ તપાસતાં તપાસતાં આત્માને આરે જઈ પહોંચ્યા છે અને તેઓએ જોયું છે કે અહો અહો ! આ આત્મભગવાન સ્વયં સુખસ્વરૂપ છે. સુખ આત્મારૂપી ભૂમિમાંથી ઉત્પન્ન થયેલો ઉત્તમ પ્રસાદ છે.
(૨૧)
