Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
View full book text
________________
બંને ત્રિપદી સાપેક્ષભાવથી ભરેલી છે. તે જેટલી સરળ છે તેટલી ગહન છે. જ્યાંથી ગગનગામી વિમાનો ઉડવાના હોય, તે ભૂમિકા પણ મહત્ત્વપૂર્ણ હોય છે. તે જ રીતે આ ગાથા પણ મોક્ષગામી જીવાત્માઓની ગગનગામી અર્થાત્ સિદ્ધાલયની યાત્રા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
આધ્યાત્મિક સંપૂટ – આ ગાળામાં શાસ્ત્રકારે અંતિમ બિંદુ પ્રગટ કર્યું છે તે છે વીતરાગપદ વાસ'. અહીં રાગ રહિત સ્થાનમાં વસવાની વાત કરી છે પણ ખાલી ઘરમાં અર્થાત્ રાગવિહોણા કેન્દ્રમાં જે મળવાનું છે, તેનો ઉલ્લેખ કવિરાજે કર્યો નથી ખરેખર જે પ્રાપ્ય છે, તે આ ગાથાનું મર્મસ્થળ છે, તે છે આ ગાથાનો આધ્યાત્મિક સંપૂટ અર્થાત્ આત્માનો અસલી ખજાનો. આ પ્રાપ્ય વસ્તુ તે નિશ્ચલ, નિર્મળ સરિતાનું અમૃત જળ, આનંદની અંતિમ ભૂમિકા, નિરુપાધિક ચૈતન્ય શાંતિની ઉપલબ્ધિ. શું આ રસ શબ્દોથી અંકિત થાય? અધ્યાત્મયોગીઓ તેનું રસપાન કરાવી ગયા છે પરંતુ તે શબ્દથી પરે શબ્દાતીત રસ છે. ચાખે તે માણે છે અને પામે તે ભોગવે છે, એવો એ અભૂત ઈન્દ્રિયાતીત પરમાનંદ છે. “વીતરાગપદ વાસ” શબ્દ પ્રયોગ દ્વારા શાસ્ત્રકાર સ્વયે રાગાતીત અવસ્થાનું કથન કરીને અટકી ગયા છે. જો કે હવે પછીની બધી ગાથાઓમાં આ જ તત્ત્વને ભિન્ન ભિન્ન રીતે કહીને, આ એક જ અમૃતરસનું પાન કરાવવાનો પ્રયાસ થશે. આવો ગોપ્ય જ્ઞાનરસ એ જ આ ગાથાનું નવનીત છે.
ઉપસંહાર – શાસ્ત્રકાર બધી જાતની તારવણી કરતાં કરતાં સમ્યગુદર્શન રૂપી સૂત્ર-સૂત્તરથી મુક્તિની ચાદર વહી રહ્યા છે. આ ગાથામાં તેના તાણા–વાણા ગોઠવીને વીતરાગવાસ રૂપી એક સ્વચ્છ ચાદરનો આભાસ આપ્યો છે. ૧૧૨ ગાથા સુધી શાસ્ત્રકારે ભગીરથ પ્રયાસ કરી, ઉત્તમ ખેતી કરી કાંટા કાંકરા દૂર કરી સમકિત રૂપી બીજ વાવ્યા છે. આ ગાથામાં ઉત્તમ વાવણી કરી છે. ગાથા જેવી પ્રબળ છે, તેવો જ તેનો ઉપસંહાર પણ પ્રબળ છે. જ્યાં મોતીનું વાવેતર હોય, તેના બીજ કેવા મૂલ્યવાન હોય ? આ ગાથામાં આવા મૂલ્યવાન મોતીનું વાવેતર છે. સમગ્ર સાધનાનો આધાર જે સમ્યગદર્શન છે અને તેમાંય વર્ધમાન સમ્યગુદર્શન તો ઉચ્ચ કોટિનો મજબૂત પાયો છે, તેથી ઉપસંહાર કરતાં આનંદ થાય છે કે ગાથા મંગળમય ઉપસંહાર ભાવોથી ભરેલી છે.
