Book Title: Panchvastukgranth Part 2
Author(s): Haribhadrasuri, Rajshekharsuri
Publisher: Arihant Aradhak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001651/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya che pratidina kriyA vinA rasIka nI vaDI dIkSA dIkSA AcArya padavI. saMlekhanA : bhAvAnuvAdakara: AcAryazrI rAjazekhaTarasUrIzvarajI mahArAja Jai Education International Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH / // zrI dAna-prema-rAmacandra-hIrasUrigurubhyo namaH / aiM namaH zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa puSpa - 25 paJcavastukagranthaH gujarAtI bhAvAnuvAda : bhAga - 2 saTIka mUlagraMthakAra yAkinImahattarAdharmaputra mahAna zAsanaprabhAvaka AcAryadeva zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA bhAvAnuvAdakAra siddhAMtamahodadhi sva. pa.pU. AcAryadeva zrImadvijayapremasUrIzvarajI ma. nA paTTAlaMkara paramagItArtha sva. pa.pU. AcAryadeva zrImadvijayahIrasUrIzvarajI ma. nA ziSyaratna parArthaparAyaNa pa.pU. AcAryadeva zrImadvijayalalitazekharasUrIzvarajI ma. nA vineya AcAryadeva zrI rAjazekharasUri mahArAja saMpUrNa Arthika sahakAra zrI manapharA jaina saMgha H kaccha prakAzaka arihaMta ArAdhaka TrasTa C/o. hiMdustAna mila sTorsa 481, ganI epArTamenTa. muMbaI-AgrA roDa, bhivaMDI - 421 305. bIjI AvRtti * nakala : 500 0 mUlya : rU. 300.00 (bhAga : 1 + 2) * sUcanA Apustaka jJAnadravyamAMthIchapAvyuM hovAthI gRhasthe mUlya cUkavyA vinA A pustakanI mAlikI karavI nahIM. vAMcavA mATe A pustakano upayoga karavo hoya to yogya nakaro jJAnabhaMDAra khAte Apavo jarUrI jANavo. * mudraka 0 Tejas Pated : Ahmedabad. * Ph. : (079) 6601045 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtamahodadhiparamapUjya AcAryadeva zrImavitha milhIrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSya-praziSya vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya lalitazekhara sUrIzvarajI mahArAjA vAtsalyanA mIThA jharaNA jevuM ApanuM aMtara... adhyayana-adhyApanane jhaMkhatI ApanI dRSTi... vardhamAna tapa AyaMbilathI dipatI ApanI dehayaSTi.. atyaMta milanasAra Apano svabhAva... AbAlavRddha sarvanA AkarSaNanuM dhAma banyo che... eka vakhata paricayamAM AvyA pachI haiyuM vAraMvAra ApanA sAnnidhyane jhaMkhI rahyuM che.. guNa garima o gurudeva ! cAritranA nIrathI amAro bhavasaMtApa zamAvI do! atyaMtara taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAjazekhara sUrIzvarajI mahArAjA agAdha zrutarAzinA aMtaHstala sudhI pahoMcIne atyaMta gahana ane gaMbhIra arthone jinAjJA sApekSa, bAlabhogya, saraLa, sacoTa ane rasALa zailI dvArA taMdurasta sAhityanA sarjanane varelI ApanI prajJA caturvidha zrI saMghanuM yogakSema karI rahI che. jinAjJArata "sUri premanA jinAjJA marmajJa zramaNa zreSThomAMnAM eka o gurudeva ! adhyAtmanA jagatamAM vicaravuM che sanmArga darzaka banI amArA jIvanano paMtha prajavalita banAvI do ! sAgarasAda pU.A. zrI lalita-rAjazekhara sUrIzvara pravajyA ardhazatAbdi mahotsava samitinA koTI koTI vaMdana.. vi.saM. 2060, mAgasara suda 3 che zrI jJAnamati ra AcArya kobA (gAMdhInagara) ft. 382 009 zrImata For Private & Per mAtuainelibrary.org Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // dharaNendrapadmAvatIsaMpUjitAya OM hrIM zrIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH // // zrIdAna - prema - rAmacandra- - hIrasUrigurubhyo namaH // aiM namaH yAkinImahattarAdharmaputrasugRhItanAmadheya zrIharibhadrasUriviracitaH svopajJaziSyahitAvyAkhyAsametaH | zrIpaJcavastukagranthaH / dvitIyo vibhAgaH ( 3 ) vratasthApanA ( vaDIhIkSA) saMsArakkhayaheU, vayANi te jesi 1 jaha ya dAyavvA 2 / pAleavvA ya jahA, 3 vocchAmi tahA samAseNaM // 611 // ( sUyAgAhA ) vRtti:- 'saMsArakSayahetUni vratAni' prANAtipAtAdiviratyAdIni 'tAni yebhyo yathA vA dAtavyAni pAlayitavyAni ca yathA' yena prakAreNa 'vakSye ' tathA 'samAsenaive 'ti, sUcAgAthAsamAsArthaH // 611 // saMsArakSayanA hetu 'prANAtipAtaviramaNa' vagere vrato kone ApavAM ? kevI rIte ApavAM ? ane kevI rIte pALavAM ? te huM saMkSepathI ja kahIza. gAthAno A saMkSepathI artha che. [611] vyAsArthaM tvAha aviratimUlaM kammaM tatto a bhavotti kammakhavaNatthaM / 1 tA viraI kAyavvA, sA ya vayA eva khayaheU // 612 // vRtti:- iha 'aviratimUlaM karmma, tatazca' karmmaNo 'bhavaH' saMsAra iti, yasmAdevaM 'karmmakSapaNArthaM tat' tasmAd 'viratiH karttavyA, sA ca' virati: 'vratAni evaM kSayahetUni ' iti gAthArthaH // 612 // vistArathI artha to graMthakAra svayaM kahe che-- saMsAramAM karmanuM mULa avirati che. karmathI saMsAra (caturgatibhramaNa) che. AthI karmakSaya mATe virita karavI joIe. te virati prANAtipAtaviramaNa Adi vrato che. A pramANe vrato karmakSayanA hetu che. [12] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ahigayasatthapariNAigAo pariharaNamAiguNajuttA / piadhammavajjabhIrU, je te vayaThAvaNAjoggA // 613 // vRttiH- 'adhigatazastraparijJAdaya' eva, AdizabdAddazavaikAlikAdiparigrahaH pariharaNAdiguNayuktAH', AdizabdAt zraddhAsaMvegAdiparigrahaH, priyadharmANaH' tathA 'avadyabhIravaH' pApabhIravaH iti bhAvaH, 'ye' itthaMbhUtA ste vratasthApanAyA yogyA' iti gAthArthaH // 613 / / jemaNe zastraparijJA (AcArAMganuM paheluM adhyayana), dazavaikAlika vagerenuM arthasahita adhyayana karyuM che, je tyAga, zraddhA, saMvega AdiguNothI yukta che, je dharmapremI ane pApabhIru che te vratasthApanAne yogya che. [613] tathA cAha paDhie a kahia ahigaya, parihara uvaThAvaNAi so kappo / chakkaM tIhi visuddhaM, parihara navaeNa bheeNaM // 614 // vRttiH- 'paThite ca' ucitasUtre 'kathite' tadarthe 'abhigate'-samyagavadhArite tasmin 'pariharati' ca pratiSiddhaM yaH 'upasthApanAyAH sa kalpyaH' kalpanIyo yogya iti bhAvaH, sa copasthApitaH san kiM kuryAdityAha-'SaTkaM' pRthivyAdiSaTkaM 'tribhiH' manaHprabhRtibhi vizuddhaM pariharet navakena bhedena'-kRtakAritAdilakSaNeneti gAthArthaH // 614 // te pramANe ja kahe che ucitasUtra bhaNyA pachI, teno artha kahyA-jANyA pachI, tenA arthanuM samyam avadhAraNa karyA pachI, je pratiSiddhano tyAga kare te upasthApanAne (vaDIdIkSAne) yogya che. upasthApanA thatAM te pRthvI Adichano (hiMsAno) "mana vagere traNathI nakaravuM vagere navabhedothI vizuddha tyAga kare.[614] viparyaye doSamAha appatte akahittA, aNabhigaya'paricchaNe a ANAI / dosA jiNehi bhaNiA, tamhA pattAduvaTThAve // 615 // vRttiH- 'aprApte' paryAyeNa 'akathayitvA' kAyAdIn 'anabhigatA'parIkSaNayozceti anabhigatatattve'parIkSaNe ca tasya sUtravidhinA 'AjJAdayo doSA jinairbhaNitAH', upasthApanAM kurvata iti sAmarthyAd gamyate, yasmAdevaM 'tasmAt prAptAdIn' anantaroditaguNayuktAn 'upasthApayediti' gAthArthaH // 615 // 1. dharmapremI eTale A ja paramArtha che, bAkI badhuM anartha che evI zraddhAvALo. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [299 viparIta karavAmAM doSa kahe che upasthApanA mATe jarUrI dIkSA paryAya thayA vinA, pRthvIkAyAdi jIvabhedone samajAvyA vinA, jarUrI tAttvika jJAna thayA vinA, sUtrokta vidhithI yogyAyogyanI parIkSA karyA vinA, upasthApanA karanArane AjJAbhaMga vagere doSo lAge ema jinezvaroe kahyuM che. mATe uparyukta guNothI yuktanI (75sthApanA 42vI. [615] sehassa tinni bhUmI, jahaNNa taha majjhimA ya ukkosA / rAiMdi satta caumAsiA ya chammAsigA ceva // 616 // vRttiH- "zikSakasya tisro bhUmayo' bhavanti, jaghanyA tathA madhyamA utkRSTA ca', AsAM ca mAnaM rAtrindivAni sapta, cAturmAsikI ca pANmAsikI caiva' yathAsaGkhyamiti gAthArthaH // 616 / / prAHAR (615bhI thAna) navadIkSitanI jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa bhUmi (upasthApanA karavAnA kALanI maryAdA) che. te traNa bhUminuM pramANa anukrame sAta rAtri-divasa, cAra mAsa ane cha mAsa che, arthAt dakSAbAda jaghanyathI sAta divase, madhyamathI cAra mAsa sudhImAM ane utkRSTathI cha mahinA sudhImAM 75sthApanA 42rI zAya. [16] kA kasyetyetadAha puvvovaTThapurANe, karaNajayaTThA jahanniA bhUmI / ukkosA u dumehaM, paDucca assaddahANaM ca // 617 // vRttiH- 'pUrvopasthApitapurANe' kSetrAntarapravrajite 'karaNajayArthaM jaghanyA bhUmiH' upasthApanAyAH, utkRSTA durmedhasaM pratItya', sUtragrahaNAbhAvAd, 'azraddadhAnaM ca' samyagadhigamAbhAvAditi gAthArthaH / / 617 // emeva ya majjhimiyA, aNahijjaMte asaddahaMte a / bhAviamehAvissavi, karaNajayaTThA ya majjhimiyA // 618 // vRttiH- 'evameva ca madhyamA' upasthApanAbhUmiH 'anadhigate azraddadhAne ca', prAktanAdviziSTatare laghutarA veti hRdayaM, 'bhAvitamedhAvino'pya'purANasya 'karaNajayArthaM madhyamai va navaraM laghutareti gAthArthaH // 618 / / kone kaI bhUmi che e kahe che- anya kSetramAM dIkSita thayo hoya tevA purANane iMdriyajaya mATe upasthApanAnI jaghanyabhUmi che, jaldI na bhaNI zake tevA ochI buddhivALAne ane samyagajJAna na thavAthI (tattvonI) zraddhA na karanArane utkRSTa bhUmi che. e ja rIte madhyamabhUmi paNa alpabuddhivALAne ane azraddhALune che, paNa pUrvokta utkRSTabhUmivALAthI viziSTa lAyakAtavALAne nAnI samajavI. apurANa pariNata Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute buddhivALAne paNa iMdriyajaya mATe madhyama ja bhUmi che, paNa te nAnI madhyama samajavI. [617-618] eaM bhUmimapattaM, sehaM jo aMtarA uvaTThAve / so ANAaNavatthaM, micchattavirAhaNaM pAve // 619 // vRttiH- 'etAm' anantaroditAM 'bhUmimaprAptaM' santaM 'zikSakaM yaH antara' eva 'upasthApayati', sa kimityAha-'saH' itthaMbhUto guruH 'AjJAmanavasthAM mithyAtvaM virAdhanAM'saMyamAtmabhedAM 'prApnotI'ti gAthArthaH // 619 // anaMtarokta (svaprAyogya) bhUmine nahi pAmelA navadIkSitanI vacce ja (= bhUmi pahelAM ja) upasthApanA je guru kare te AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva, saMyamavirAdhanA ane AtmavirAdhanA me yAra hoSAne pAme che. [618] rAgeNa va doseNa va, patte'vi tahA pamAyao ceva / jo navi uTThAveI, so pAvai ANamAINi // 620 // vRttiH- 'rAgeNa vA' zikSakAntare 'do( dve)SeNa vA' tatra 'prAptAnapi' zikSakAn 'tathApi pramAdatazcaiva yo'pi' guru nopsthaapyti sa prApnotyAjJAdInye 'veti gAthArthaH / / 620 // je guru bhUmine prApta (upasthApanAne lAyaka thaI gayela) paNa navadIkSitonI upasthApanA rAga, vaiSa ke pramAdathI karato nathI te paNa AjJAbhaMga vagere uparyukta) ja doSone pAme che. [62] piaputtamAiANaM, (samagaM )pattANamittha jo bhaNio / puvvAyariehi kamo, tamahaM vocchaM samAseNaM // 621 // vRttiH- 'pitRputrAdInAM prAptAprAptAnAmatra' adhikAre 'yo bhaNitaH pUrvAcAryaiH' bhadrabAhusvAmyAdibhiH 'kramastamahaM vakSye samAsena', sakSiptarucisattvAnugrahAyaiveti gAthArthaH / / 621 // pitA-putra vageree sAthe dIkSA lIdhI hoya tyAre eka bhUmine prApta thayo hoya ane bIjo prApta na thayo hoya tevI sthitimAM zrIbhadrabAhusvAmI vagere pUrvAcAryoe je krama kahyo che te krama huM saMkSeparuci jIvonA anugraha mATe ja saMkSepathI kahIza. [621] pitiputta khuDDa there, khuDDaga there apAvamANammi / sikkhAvaNa pannavaNA, diTuMto daMDiAIhiM // 622 // vRttiH- atra vRddhavyAkhyA-do pitaputtA pavvaiyA, jai te do'vi jugavaM pattA to jugavaM uvaTThAvijjaMti, aha 'khuDDe'ti khuDDe suttAdIhiM apatte 'there'tti there suttAIhiM patte therassa uvaTThAvaNA, 'khuDDaga'tti jai puNa khuDDago suttAIhiM patto there puNa apAvamANaMmi to jAvasujhaMto uvaTThAvaNAdiNo eti tAva thero payatteNa sikkhAvijjai, jadi patto jugavamuvaTThAvijjaMti, aha tahAvi Na patto thero tAhe imA vihI // 622 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] thereNa aNuNNAe, uvaThANicche va ThaMti paMcAhaM / tipaLamAMcchiDavuvAra, vatyusahAvena nAhIgaM // 6rarU // vRtti:- aNuNNAe khuDuM uvaTThAveMti, aha necchai thero tAhe paNNavijjai daMDiyadiTThateNa, AdisaddAo amaccAI, jahA ego rAyA rajjaparibbhaTTho saputto aNNarAyANamolaggiumADhatto, so rAyA puttassa tuTTo, taM se puttaM rajje ThAvitumicchar3a, kiM piyA NANujANa ?, evaM tava jai putto mahavvayarajjaM pAvai kiM Na maNNasi ?, evaMpi paNNavio jai nicchai tAhe cauti ( Thavati ) paMcAhaM, puNo'vi paNNavijjai, aNicche puNo'vi paMcAhaM, puNovi paNNavijjai, aNicche paMcAhaM ThaMti, evatieNa kAleNa jai patto jugavamuvadvAvaNA, ao paraM there aNicche'vi khuDDo uvaTThAvijjai, ahavA 'vatthusahAveNa jAdhItaM 'ti vatthussa sahAvo vatthusahAvo - mANI, ahaM puttassa omayaro kajjAmitti uNNikkhimijjA, gurussa khuDussa vA paosaM gacchijjA, tAhe tinha vi paMcAhANaM parao'vi saMcikkhAvijjai jAva ahIyaMti gAthArthaH // 623 // ahIM vRddhavyAkhyA A pramANe che- pitA-putra baMnee sAthe dIkSA lIdhI hoya tyAre jo te baMne eka sAthe bhUmine prApta thayA hoya to baMnenI sAthe upasthApanA karavI. have jo nAno (putra) sUtrAbhyAsa vagerethI upasthApanAne yogya na thayo hoya ane moTo (pitA) sUtrAbhyAsa vagerethI yogya thaI gayo hoya to moTAnI upasthApanA karavI. paNa jo nAno sUtrAbhyAsAdithI yogya thaI gayo hoya ane moTo yogya na thayo hoya to upasthApanAno sAro divasa Ave tyAM sudhI moTAne prayatnapUrvaka bhaNAvavo. tyAM sudhImAM yogya thaI jAya to baMnenI sAthe upasthApanA karavI. jo tyAM sudhImAM paNa moTo yogya na thAya to e vidhi che ke- moTAnI rajAthI nAnAnI upasthApanA karavI. jo moTo nAnAnI upasthApanA potAnI pahelAM karavA na Icchato hoya to tene daDika ane maMtrI vagerenA dRSTAMtathI samajAvavo. te dRSTAMta A pramANe che- rAjyathI paribhraSTa thayela eka rAjA putra sahita anya rAjAnI sevA karavA lAgyo. te rAjA tenA putra upara prasanna thayo. AthI tenA putrane rAjya upara sthApavA IcchAvALo thayo. zuM te pitA rajA na Ape ? Ape ja. tema tAro putra mahAvratarUpa rAjyane pAme che to tuM kema mAnato nathI ? A pramANe samajAvavA chatAM jo na mAne to upasthApanAmAM pAMca divasa vilaMba karavo, ane pharI tene samajAvavo, jo na mAne to pharI pAMca divasa vilaMba karavo, ane tene samajAvavo, chatAM na mAne to pharI pAMca divasa vilaMba karavo. ATalA kALa (traNa vAra pAMca divasa) sudhImAM jo pitA yogya thaI jAya to baMnenI sAthe upasthApanA karavI. ATalA kALa sudhImAM moTo (pitA) yogya na thAya to tenI IcchA vinA paNa putranI upasthApanA karavI. (vatyusahAve nA'dhItaM =) paNa jo pitA abhimAnI hoya to pitAne choDIne putranI upasthApanA karavAmAM Ave to 'mane putrathI nAno kare che' ema vicArIne pitA dIkSA choDI de, athavA guru ke putra upara dveSa kare, AthI traNa vAra pAMca (= paMdara) divasa pachI paNa te bhaNI le tyAM sudhI putranI upasthApanA rokavI. [622-623] [ 202 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 ] parAbhiprAyamAha [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAda iya jo'paNNavaNijjo, kahaNNu sAmAiaM bhave tassa ? | asai a imaMmi nAyA, juttovadvAvaNA NevaM // 624 // vRtti:- 'iya' evaM 'yaH aprajJApanIyaH', sAdhuvacanamapi na bahu manyate, 'kathaM nu sAmAyikaM' sarvatra samabhAvalakSaNaM 'bhavet tasya ?', naivetyarthaH, 'asati cAsmin ' - sAmAyike 'nyAyAt' zAstrAnusAreNa 'yuktA upasthApanA na evaM' paJcAhAdityAgeneti gAthArthaH // 624 // ahIM anyano abhiprAya kahe che A pramANe je sAdhunA (= gurunA) paNa vacanane taddana na mAne tene sarvatra samabhAvarUpa sAmAyika kevI rIte hoya ? arthAt na ja hoya. jo sAmAyika nathI to zAstra pramANe pAMca divasano vilaMba vagere rIte upasthApanA karavI yogya nathI. [624] kimityata Aha jaM bIaM cAritaM, esA paDhamassa'bhAvao kaha taM ? | asai a tassArovaNamaNNANapagAsagaM navaraM / / 625 // vRtti: - 'yasmAt dvitIyaM cAritrameSA' - upasthApanA, 'prathamasya' sAmAyika' syAbhAve kathaM tat ?', naiva, 'asati' tasmiMstasyAropaNa' dvitIyasya 'ajJAnaprakAzakaM navaraM', gaganakIlakavadasambhavAditi gAthArthaH // 625 // upasthApanA kema yogya nathI ? e jaNAve che. kAraNa ke upasthApanA bIjAM cAritra che. prathama cAritra sAmAyika na hoya to bIjuM cAritra upasthApanA kevI rIte hoya ? na ja hoya, bIjuM cAritra na hovA chatAM tenuM AropaNa kevala ajJAnatAnuM pradarzaka che. kema ke AkAzamAM khIlo ThokavAnI jema teno asaMbhava che. [625] atrottaram - saccamiNaM nicchyao'pannavaNijjo na tammi saMtammi / vavahArao asuddhe, jAyai kammodayavaseNaM // 626 // vRtti:- 'satyamidaM nizcayato' nizcayanayamAzritya 'aprajJApanIyaH ' tasmin sundare'pi vastuni 'na tasmin' sAmAyike yathoditarUpe 'sati, vyavahAratastu' vyavahAranayamatena 'azuddhe' sAmAyike 'jAyate' aprajJApanIya' kamrmmodayavazena' azubhakarmmavipAkeneti gAthArthaH // 626 // ahIM uttara Ape che. tamAruM kathana ThIka che. paNa nizcayanayanI apekSAe yathokta sAmAyika hoya tyAre sArI paNa Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [303 vastumAM aprajJApanIya na hoya na samajAvI zakAya tevo na hoya, arthAt samajAvI zakAya tevo saraLa hoya. vyavahArathI to azuddha sAmAyikamAM azubhakarmanA udayathI aprajJApanIya hoya. [66] etadeva samarthayati saMjalaNANaM udao, appaDisiddho u tassa bhAve'vi / so a aiAraheU, eesu asuddhagaM taM tu // 627 // vRttiH- 'sajvalanAnAM' kaSAyANAM 'udayaH apratiSiddha eva tasya' sAmAyikasya 'bhAve'pi, sa ca' sajvalanodayaH 'aticArahetu'varttate, 'eteSu' aticAreSu satsu 'azuddhaM tat' sAmAyikaM bhavatIti gAthArthaH // 627 / / A ja viSayanuM samarthana kare che- sAmAyika hovA chatAM saMjavalana kaSAyanA udayano niSedha nathI=saMjavalana kaSAya hoya, ane te saMjavalanakaSAyano udaya aticAranuM kAraNa che. aticAro hoya tyAre sAmAyika azuddha hoya. [627] upapattyantaramAha paDivAIvia eaM, bhaNi saMte'vi davvaliMgammi / puNa bhAvIvia asaI, katthai jamhA imaM suttaM // 628 // vRtti:- 'pratipAtyapi caitat' sAmAyikaM bhaNitaM' bhagavadbhiH, 'satyapi dravyaliGge' bAhye, 'punarbhAvyapi cAsakRt kvaci'tprANini, bhaNitaM yasmAdidaM sUtraM' vakSyamANamiti gAthArthaH / / 628 / / A viSayanA samarthana mATe bIjI yukti kahe che bhagavAne A sAmAyikane pratipAti (javAvALuM) paNa kahyuM che, ethI koIka jIvamAM bAhyadravyaliMga hovA chatAM anekavAra sAmAyika jatuM paNa rahe ane pharI pAchuM AvI paNa jAya. // 293 mA (nAyenI thAmA sevAze te) sUtra cha. [628] tiNha sahassapuhuttaM, sayapuhuttaM ca hoi viraIe / egabhave AgarisA, evaiA hoti nAyavvA / / 629 // vRttiH- 'trayANAM' samyakzrutadezaviratisAmAyikAnAM 'sahasrapRthaktvaM', pRthaktvamiti dviprabhRtirAnavabhyaH, zatapRthaktvaM ca bhavati virateH' sarvaviratisAmAyikasya ekena janmanaitad , ata evAha-'ekabhave AkarSA grahaNamokSalakSaNA etAvanto bhavanti jJAtavyAH', paratastvapratipAto'lAbho veti gAthArthaH / / 629 // samyatva, zruta ane dezavirati e traNa sAmAyikanA sahasrapRthaphatva ane sarvavirati Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute sAmAyikanA zatapRtharva AkarSA thAya che. ATalA AkarSo eka bhavamAM jANavA. AkarSa eTale levuM ane mUkavuM. pRthatva eTale bethI nava. ATalA AkarSo thayA pachI sAmAyika jAya nahi athavA prApta thAya. [628] eesimaMtare vA'paNNavaNijjutti natthi doso u / accAgo tassa puNo, saMbhavao niraisaiguruNA // 630 // vRttiH- 'eteSAm' AkarSANA mantare vA' sAmAyikAbhAve 'prajJApanIya iti kRtvA 'nAstyeva doSo' yathokta iti, atyAgaH tasya' sAmAyikazUnyasyApi, tasya vA sAmAyikasya, punaH sambhavAddhe'toH, kenetyAha-'niratizayaguruNA', tadgatarAgabhAvena yogyatvAditi gAthArthaH / / 630 / / AkarSonI vacce sAmAyika na hovAthI jarUra aprajJApanIya che, paNa te sivAya aprajJApanIya nathI. AthI tamoe kahelo doSa che ja nahi. vaLI (AkarSonI vacce) ziSya sAmAyikathI rahita hoya to paNa atizayarahita gurue teno tyAga na karavo joIe. kAraNa ke tene sAmAyikamAM rAga hovAthI te yogya che, ane tethI ja tenAmAM pharI sAmAyika AvavAno saMbhava che. [30] aisaMkilezavajjaNaheU ucio aNeNa paribhogo / jIaM kiliTThakAlotti eva sesaMpi joijjA // 631 // vRttiH- 'ati( saM )klezavarjanahetoH' kAraNAt tasyaiva 'ucitaH' syAt 'anena sambhoga' upadhyAdirUpaH 'jItaM' vartate-kalpa eSaH, kimityata Aha-'kliSTakAla iti'kRtvA, 'evaM zeSamapi' atra zAstre bhAvamadhikRtya dUSaNAbhAsaparihAraM 'yojayedi ti gAthArthaH // 631 // atisaMkuleza na thAya te mATe te (= sAmAyikarahita ziSya) atyAgane ja yogya che = tyAga karavA lAyaka nathI. (atisaMlezano tyAga atyaMta jarUrI che. AthI ja) atisaMleza na thAya e mATe (adhika) upadhinA upayogarUpa jIta = kalpa pravarte che. kAraNa ke kAla kliSTa = hIna pravarte che. (hInakALamAM adhika upadhi na hoya to ThaMDI Adi sahana na thavAthI saMkleza thAya.) A pramANe bhAvane AzrayIne zAstramAM bIjA paNa dUSaNAbhAsono parihAra (khaMDana) karavo. [631] gamanikAntaramadhikRtyAha ahavA vatthusahAvo, vinneo rAyabhiccamAINaM / jatthaMtaraM mahaMtaM, logaviroho aNiTThaphalaM // 632 // vRttiH- 'athavA vastusvabhAvo vijJeyaH' atra prakrame 'rAja(pra)bhRtyAdInAM yatrAntaraM mahat' tadviSayaM, kimiti ?, lokavirodhAt' kAraNAd, 'aniSTaphalameta'diti gAthArthaH / / 632 // 65sthApanA aMge bhI mani(= saMkSita vyAbhyA) chathavA upasthApanAnI yogyatAmAM rAjA (maMtrI) vagerenuM mahAna aMtara hoya tyAre Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [305 vastusvabhAva jANavo = paristhiti pramANe karavuM, arthAt lokavirodha na thAya tema karavuM. kAraNa sovirodhathI aniSTa iNa thAya. [12] ata: paraM vRddhasampradAya:-'aha do'vi piyAputtajugalagANi to imo vihI do thera khuDDa there, khuDDaga voccattha maggaNA hoi / ranno amaccamAI, saMjaimajjhe mahAdevI // 633 // vRtti:- do therA saputtA samayaM pavvAviyA, evaM 'do thera'tti do'vi therA pattA Na tAva khuDDagA, therA uvaTThAveyavvA, 'khuDDuga'tti do khuDDA pattA Na therA, etthavi paNNavaNuvehA taheva, 'there khuDDaga'tti do therA khuDDago ya ego ettha uvaTThAvaNA, ahavA do khuDDugA thero ya ego patto, ege there apAvamANammi ettha imaM gAhAsuttaM / / 633 // ___ do puttapiA puttA, egassa putto patta na u thero / gAhiu sayaM va viarai, rAyaNio hou esaviA // 634 // vRttiH- puvvaddhaM kaNThyaM, AyarieNa vasabhehiM vA paNNavaNaM gAhio viarai sayaM vA viyarai tAhe khuDago uvaTThAvijjau, aNicche rAyadiLaMtapaNNavaNA taheva, imo viseso-so ya apattathero bhaNNai-esa te putto paramamedhAvI putto uvaTThAvijjai, tuma Na visajjesi to ee do'vi piyAputtA rAiNiyA bhavissaMti, taM eyaM visajjehi, esavi tA hou eesiM rAtiNiutti, ao paramaNicche taheva vibhAsA, iyANi pacchaddhaM-'raNNo amaccAi'tti rAyA amacco ya samagaM pavvAviyA, jahA piyAputtA tahA asesaM bhANiyavvaM, AdiggahaNeNaM siTThisatthavAhANaM raNNA saha bhANiyavvaM, saMjaimajjhe'vi doNhaM mAyAdhitINaM doNha ya mAtAdhitIjuvalayANaM mahAdevIamaccINa ya evaM ceva savvaM bhANiyavvaM // 634 // have pachI vRddha paraMparA A pramANe che- jo baMne pitA-putranA yugalo hoya to (upasthApanAno) A vidhi che- saputra be sthavirone sAthe dIkSA ApI. temAM baMne sthaviro upasthApanA mATe yogya thayA hoya, paNa putro na thayA hoya, to sthavironI upasthApanA karavI. be putro yogya thaI gayA hoya sthaviro na thayA hoya to pUrve kahyuM tema sthavirone samajAvavA, na samaje to upekSA karavI. be pitA ane eka putra ema traNa yogya thayA hoya to temanI upasthApanA karavI. athavA be putra ane eka pitA ema traNa yogya thayA hoya to AcAryo ane vRSabhoe tene samajAvavo, samajAvavAthI saMmati Ape athavA potAnI meLe saMmati Ape to putranI upasthApanA karavI, saMmati na Ape to pUrvavat rAjAnA dRSTAMtathI tene samajAvavo, ane kahevuM ke- tAro putra buddhizALI hovAthI tenI upasthApanA karavI joIe, jo tuM rajA nahi Ape to A baMne pitA-putra tArA putrathI moTA thaI jaze. Ama kahevAthI A Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute mAro putra A pitA-putrathI moTo bhale thAya ema vicArIne putranI upasthApanA karavA saMmati Ape. chatAM bhe na 4 saMbhati khAye to pUrve'dhuM tema 2. je 4 pramANe rAbha-maMtrI, rAbha-zeDa, raabhsArthavAha viSe paNa jANavuM. sAdhvIomAM paNa mAtA-putrI, mAtA-putrInA be yugalo ane rANImaMtrIpatnI aMge paNa badhuM ya pUrvanI jema jANavuM. [633-634] rAyA rAyANo vA, doNNivi sama patta dosu pAsesu / IsarasiTThiamacce, niama ghaDA kulA duve khaDDe // 635 // vRtti: - 'rAyA rAyANo 'tti ego rAyA bitio rAyarAyA samaM pavvaiyA, etthavi jahA piyAputtANaM tahA daTThavvaM, eesiM jo ahigayaro rAyAdi iaraMmi amaccAie ome patte uTThAvijjamANe apattiyaM karijja paDibhajjejja vA dAruNasahAvo vA udurusijjA tAhe so apatto'vi iyarehi samamuvaTThAvijjai, ahavA 'rAya'tti jattha ego rAyA jo amaccAiyANa savvesiM rAyaNio kajjai, 'rAyANo 'tti jattha puNa duppabhitirAyANo samaM pavvaiyA samaM ca pattA uTThAvijjaMtA samarAiNiyA kAyavvatti dosu pAsesu ThavijjaMti, esevattho bhaNNai || 635 || samayaM tu aNegesuM, pattesuM aNabhiogamAvaliyA / duhao'vi ThiA, samarAiNiA jahAsannaM // 636 // dAraM // vRtti:- puvvaM piyAputtAdisaMbaMdheNa asaMbaddhesu bahusu samagamuvaTTA vijjamANesu guruNA aNeNa vA abhiogo Na kAyavvo io ThAhatti, evamegao duhao vA ThAviesu jo jahA gurussa AsaNNo so tahA jeTTho, ubhayapAsaTThiyA samA samarAyaNiyA, evaM do IsarA do siTThi do amaccA, 'niyama'tti do vaNiyA 'ghaDa'tti goTThI do goTThIo, do goTThiyA pavvaiyA, do mahAkulehiMto pavvaiyA, savve samA samappattA samarAiNiyA kAyavvA, eesiM ceva puvvapatto puvvaM ceva uvaTTAveyavvo 'ti vRddhavyAkhyA // 636 // eka nAno (sAmaMta) rAjA ane bIjo moTo (= mAlika) rAjA e baMnee sAthe dIkSI lIdhI hoya tyAre upasthApanAno vidhi pitA-putranI jema jANavo. rAjA-maMtrI vageremAM je rAjA vagere moTo hoya te upasthApanAne yogya na thayo hoya ane maMtrI vagere nAno yogya thaI gayo hoya tyAre maMtrI vagere nAnAnI upasthApanA karavAmAM Ave to moTo rAjA vagere aprIti kare, athavA dIkSA choDI de, athavA krodhI svabhAvanA kAraNe roSe bharAya to te yogya na thayo hovA chatAM bIjAonI sAthe tenI upasthApanA karavI. jyAre eka rAjA hoya tyAre maMtrI vagere badhAthI tene moTo karavo. jyAre be rAjAo vagere sAthe dIkSita thayA hoya ane sAthe ja upasthApanAne yogya thayA hoya to upasthApanA vakhate baMnene samAna karavA = eka nAno ane eka moTo ema na karavuM, ane upasthApanAnI kriyA vakhate ekane eka paDakhe ane bIjAne bIjA paDakhe ema be bAju rAkhavA. A ja artha have kahe che- pUrve pitA-putra Adi saMbaMdhathI asaMbaddha anekanI ekI sAthe upasthApanA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ rU07 karavAnI hoya tyAre gurue ke bIjA koIne "tuM A bAju Ubho rahe' ema Agraha na karavo. Agraha vinA eka bAju ke be bAju UbhA rAkhelAomAM je jema jema gurunI najIka hoya tema tema moTo thAya. (sauthI najIka hoya te sauthI moTo, tyAra pachI Ubho hoya te potAnI pachI UbhelAothI moTo bane, ane sauthI najIka hoya tenAthI nAno bane...) be bAju sAmasAme rahelA hoya te baMne samAna bane. e pramANe be nAyaka, be zeTha, be maMtrI, be vepArI, be maMDalInAyaka ane mahAkulamAMthI be puruSoe dIkSA lIdhI hoya tyAre badhA sAthe yogya thayA hoya to samAna karavA, ane emAMthI je pahelAM yogya thayo hoya tenI pahelAM upasthApanA karavI. ahIM A pramANe vRddhoe vyAkhyA karI che. [635-636]. kathanadvAra (615mI gAthAnuM) evaM vyatirekato'prAptavidhiruktaH, sAmpratamakathanavidhimAha akahittA kAyavae, jahANurUvaM tu heuNAtehiM / aNabhigayatadatthaM vA'paricchiu~ no uvaTThAve // 637 // vRttiH- 'akathayitvA' arthataH 'kAyavratAni yathAnurUpameva' zrotrapekSayA hetujJAtAbhyAM', jJAtam udAharaNam, 'anadhigatatadarthaM ve'ti kathite'pi satyanavagatakAyavratArthaM ca, 'apriikssyaathite'f "nopasthApantha' vradhvati thArtha | durU7 | A pramANe vyatirekathI (= abhAvathI) upasthApanA bhUmine aprAmano vidhi kahyo, have 'akathana'no vidhi kahe che- chakAya ane vratone kahyA samajAvyA) vinA upasthApanA na karavI. cha kAya ane vrato zrotA (ziSya)ne anurUpa hetu ane daSTAMtathI kahevAM. (arthAt zrotAnI buddhi tIvra hoya to vistArathI hetuo vagere jaNAvavApUrvaka kahevAM, buddhi maMda hoya to saMkSepathI bhAva samajAvIne kahevAM.) cha kAya ane vrato kahevA chatAM navadIkSita teno artha na samajyo hoya to tenI upasthApanA na karavI. navadIkSita cha kAya ane vratono artha samajayo hoya to paNa tenI pariNatinI) parIkSA karyA vinA upasthApanA na karavI. [637] etadeva bhAvayati egidiyAi kAyA, tesiM (pharisaNabhAve) sesiMdiANa'bhAve'vi / bahirAINa va NeaM, sottAigame'vi jIvattaM // 638 // vRtti - "kriyA: vAyA:, teSAM parzanamAd' a "zendriyA' rasanAlInAma'bhaave'pi badhirAdInAmiva jJeyam', AdizabdAdandhAdiparigrahaH, 'zrotrAdivigame'pi jIvatvaM', tathAkarmavipAkAditi gAthArthaH / / 638 / / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute mAnI (= 7 AyanA) 4 viyaa29|| 43 cha rasanA vagere iMdriyo na hovA chatAM ekaMdriya vagere jIvo che. konI jema? badhira, aMdha vagerenI jema. jema badhira, aMdha vagerene tevA prakAranA karmodayathI kAna, AMkha vagere iMdriyo na hovA chatAM badhira, aMdha vagere jIva che, tema ekedriya vagerene tevA prakAranA karmodayathI rasanA vagere iMdriyo na hovA chatAM ekeMdriya vagere jIvo che. ekeMdriya jIvone mAtra sparzaneMdriya hoya che. [38] tathA ca jai NAma kammapariNaivaseNa bahirassa soamAvariaM / tayabhAvA sesidiabhAve so kiMnu ajjIvo ? // 639 // vRttiH- 'yadi nAma karmapariNativazena badhirasya' jantoH 'zrotramAvRtaM, tadabhAvAt' zrotrAbhAvAt zeSendriyabhAve' sati' asau' badhiraH kiMnuajIvaH?', jIva eveti gAthArthaH / / 639 / / karmapariNAmathI badhiranI kareMdriya (= zravaNazakti) dabAI gaI che. badhirane bAkInI iMdriyo DovA chatAM na na hovAthI | te. 201cha ? 71 4 cha. [138] tathA bahirassa ya aMdhassa ya, uvahayaghANarasaNassa emeva / sai egaMmivi phAse, jIvattaM haMta ! kimajuttaM ? / / 640 // vRttiH- 'badhirasya cAndhasya ca', kiMviziSTasyetyAha-'upahataghrANarasanasya, evameva' yathA badhirasya, 'satyekasminnapi sparzane jIvatvaM hanta ! kimayuktaM?' hanta ? sampreSaNe naivAyuktamiti gAthArthaH // 640 // eeNaM nAeNaM cauriMdiamAio'vagaMtavvA / egidiapajjaMtA, jIvA pacchANupuvvIe // 641 / / vRttiH- etena 'jJAtena' udAharaNena caturindriyAdayo'vagantavyAH, ekendriyaparyantA jIvAH, pazcAnupUrvyA caturindriyAdilakSaNayeti gAthArthaH // 641 / / jema badhira ane aMdhanI anukrame karNa ane cakSu iMdriya haNAI gaI hovA chatAM temAM jIvatva che, tema ekeMdriyane eka ja sparzana iMdriya che, to temAM jIvatva zuM ayukta che? nA, ayukta nathI ja. A udAharaNathI pazcAnupUrvIthI cauriMdriya vagere ekeMdriyaparyata jIvo jANavA. [640-641] tattha cauridiAI, jIve icchaMti pAyaso savve / egidiesu u bahuA, vippaDivannA jao mohA // 642 // vRttiH- 'tatra caturindriyAdIn' dvIndriyAvasAnAn 'jIvAn icchanti prAya: sarve''pi vAdinaH, 'ekendriyeSu tu bahavo vipratipannAH, yato mohAddhe'toriti gAthArthaH // 642 / / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [309 tata: kimityAha jIvattaM tesiM tau, jaha jujjai saMpayaM tahA vocchaM / siddhapi a oheNaM, saMkheveNaM viseseNaM // 643 // vRtti -- "MvavaM teSAjU' vendriyAnAM "tata: yathA yujyate' te "sAta tathA vacce, siddhamapi caudhena'-sAmAnyena, 'saGkSepeNa vizeSeNeti' gAthArthaH / / 643 // temAM cauriMdriyathI beidriya sudhInA jIvone to jIva tarIke prAyaH badhAya vAdIo svIkAre che. paNa ekeMdriyamAM mohanA kAraNe ghaNA vAdIo vipratipanna che, eTale ke jIvatvanA saMdehavALA che, athavA jIvatva nathI ja ema virodhavALA che. [42] vAdIo vipratipanna hovAthI zuM? te kahe che- ekeMdriyonA jIvatvamAM vAdIo vipratipanna hovAthI temanAmAM jIvatva kevI rIte ghaTI zake che te huM saMkSepamAM vizeSathI kahIza, temanAmAM sAmAnyathI jIva- (638 vagere gAthAomAM) siddha karyuM hovA chatAM ahIM saMkSepamAM vizeSathI kahIza. [43] Aha naNu tesi dIsai, dadibadiamo Na evameesiM / taM kammapariNaIo, na tahA cariMdiANaM va // 644 // __vRttiH- 'Aha-nanu teSAM' badhirAdInAM 'dRzyate dravyendriyaM' nirvRttyupakaraNalakSaNaM, 'naivameteSAm'-ekendriyANAm atrottaramAha-'tad' dravyendriyaM 'karmapariNate' kAraNAt 'na tathA' tiSThatyeva, 'caturindriyANAmiva', tathAhi-caturindriyANAM zrotradravyendriyamapi nAsti, atha ca te nIvA rUti thArtha: 644 / prazna- badhira vageremAM zravaNazakti vagere na hovA chatAM 'nivRtti ane upakaraNa rUpa draleMdriya temanAmAM hoya che, ekeMdriyomAM draleMdriya paNa nathI. tethI temanAmAM badhira vagerenA daSTAMtathI jIvatva siddha thaI zake nahi. uttara- ekaMdriya jIvone karmapariNAmathI draleMdriya nathI ja hotI. konI jema ? cauriMdriyanI jema jema cauriMdriyomAM karNarUpa dravyaMdriya paNa na hovA chatAM jIvatva che, tema ekeMdriyomAM draleMdriya na hovA chatAM jIvata che. [44]. maMsaMkuro iva samANajAirUvaMkurovalaMbhAo / puDhavIvihumalavaNovalAdao huMti saccittA // 645 // 1. idriyonA be bheda-bheMdriya ane bhAvedriya. dravyedriyanA paNa be bheda-nivRtti ane upakaraNa. nivRtti (= AkAra, racanA)nA bAhya ane atyaMtara ema be bheda che. bAhyanivRttirUpa dravyedriyano AkAra bhinna bhinna hoya che. atyaMtara nivRttirUpa dravyaMdriyano AkAra A pramANe che- sparzano aniyata (= sau saunA zarIranA ghATa pramANe), jIhAno astrA jevo, nAkano atimukta phula jevo, netrano masuranI dALa ke caMdra jevo, kAnano caMpAnA phula athavA vAjiMtra jevo AkAra hoya che. aMdaranI nivRttimAM rahelI svasva viSaya grahaNamAM upakAraka sUkSma pudgalothI banelI je zakti te upakaraNa Idriya. labdhi eTale prApti. jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI pragaTatI jJAnazaktinI prApti te labdhi. upayoga eTale vyApAra. jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamathI maLelI jJAnazakita rU5 labdhino vyApAra te upayoga. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'mAMsAGkura iva' maSAdiH 'samAnajAtIyarUpAGkuropalambhAt' kAraNAt 'pRthivIvidrumalavaNopalAdayaH' pArthivA 'bhavanti sacittA' iti prayogagAthArthaH, prayogastu saMskRtya karttavya iti / / 645 / / pRthvI, paravALA, lavaNa, paththara vagere pArthiva padArtho sajIva che, kAraNa ke jema jIvatA manuSyanA masA vagere mAMsanA aMkuro chedavA chatAM pharI Uge che vadhe che tema paravALAM vagerene chedavA (khodavA) chatAM tyAM samAnajAti-rUpavALAM aMkurA dekhAya che-navA utpanna thAya che. (jema jIvatA manuSyanA zarIramAMthI mAMsa vagere thoDuM kApI levA chatAM pharI tyAM mAMsa bharAI jAya che. tema pRthvI khodavA chatAM navI utpanna thavAthI khADo pUrAI jAya che. tethI manuSyanI jema pRthvI paNa jIva che.) nahI anumAna prayoga to (svayaM) saMsDArIne 42vo. [645] bhUmIkhayasAbhAviasaMbhavao dahuro va jalamuttaM / ahavA macchovva sabhAvavomasaMbhUapAyAo // 646 // vRttiH-'bhUmikhAtasvAbhAvikasambhavAddhetorda1ravajjalamuktaM', sacittamiti varttate, athavA matsyava'tsacittaM jalamuktaM, 'svabhAvena vyomasambhUtasya pAtAt' kAraNAditi gAthArthaH / / 646 / / pANI sajIva che. kAraNa ke jema bhUmi khodatAM temAMthI svAbhAvikapaNe (anyanA prayatna vinA) deDakAMo nIkaLe che, tema pANI paNa nIkaLe che. athavA pANI sajIva che. kAraNa ke jema AkAzamAM thayelAM mAchalAM AkAzamAMthI paDe che, tema pANI paNa AkAzamAM utpanna thaIne AkAzamAMthI paDe che. [46] AhArAo aNalo, viddhivigArovalaMbhao jIvo / aparapperiatiriANiamiadiggamaNao anilo // 647 // vRttiH- 'AhArAddhetoranalo' jIva iti yogaH, tathA 'vRddhivikAropalambhAditi, aparapreritatiryaganiyamitadiggamanatazcAnila' ityanilo'pi 'jIvaH', puruSAzvau dRSTAntAviti gAthArthaH // 647 // agni sajIva che. kAraNa ke te AhAra kare che ema dekhAya che, athavA vRddhi ane vikAro dekhAya che, jema puruSa AhAra kare che ane vadhe che, tema agni (kAi vagere) AhAra kare che ane vadhe che. vAyu sajIva che. kAraNa ke bIjAnI preraNA vinA aniyata dizAmAM tichuM gamana kare che, jema azva bIjAnI preraNA vinA aniyata gati kare che, tema vAyu paNa bIjAnI preraNA vinA aniyata gati re . [647] jammajarAjIvaNamaraNarohaNAhAradohalAmayao / rogatigicchAIhi a nArivva saceaNA taravo // 648 // vRttiH- 'janmajarAjIvanamaraNarohaNAhAradau<Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [311 4nma, 421, vana, bh25||, mAroDa, mA2, hoDalA, roga, royitsA vagaire kAraNothI nArInI jema vRkSo (=vanaspati) sajIva che. jemAM strImAM janma vagere dekhAya che, tema vRkSomAM (= vanaspatimai) 59 4nma vagaire hepAya che, bhATe vRkSo sa1 . __ iya(ha) evamAsAM gAthAnAmakSaragamanikA, prayogAstvevaM draSTavyA:- cetanA vidrumalavaNopalAdayaH svAzrayasthAH pRthivIvikArAH, samAnajAtIyAGkurotpattimattvAt, arthovikAraGkuravat, zeSAzcAbhrapaTalAJjanaharitAlamanaHzilAzuddhapRthvIzarkarAprabhRtayaH sacetanAH pRthivIvikAratvAdvidrumalavaNAdivat, pUrvapramANena dRSTAntasya prasAdhitatvAt / tathA cetanA ApaH, kvacitkhAtabhUmisvAbhAvikasambhavAdda1ravat, kvaciditi vizeSaNAnnAkAzAdibhiranekAntikaH, athavA dvitIyaM pramANaM sacetanA antarikSabhavA ApaH, svAbhAvikavyomasambhUtasampAtatvAt, matsyavat / tathA sacetanaM tejaH, yathAyogyAhAropAdAnena vRddhivizeSatadvikAravattvAt, puruSavat / tathA cetanAvAn vAyuH, aparapreritatiryaganiyamitadiggatimattvAd, gavAdivat, tiryageveti antarnItAvavadhAraNAt, paramANvAdibhiranaikAntikAsambhavaH, tathA bakulAzokadADimAnabIjapUrakakUSmANDIkAliGgItrapuSIprabhRtayo vakSyamANapakSasambandhino vanaspativizeSAzcetanA: janmajarAjIvanamaraNarohaNakSatAhAropAdAnadaurhadAmayacikitsAsambandhitvAt, yatra yatra janmajIvanAdimattvamupalabhAmahe tatra tatra cetanatvamapi, yathA vanitAsu, yatra yatra cetanatvaM nAsti tatra tatra janmAdimattvamapi nAsti, yathA zuSkatRNabhasmAdiSviti vaidharmyadRSTAntaH, kadAcitparasyAzaGkA-pratyekamete hetava upAttA ityanaikAntikAH, tadyathA-janmavattvAditi kevalo'naikAntika: pakSadharmaH, acetaneSvapi dRSTatvAt, jAtaM dadhIti vyavahAravat, tathA jarAvattvamapi jIrNaM vAsa: jIrNA sureti vyavahAravat, tathA jIvanaheturapyanekAntikaH, saJjIvitaM viSaM, tathA mRtaM kusumbhamiti vyavahArAt, tathA sIdhorguDAhAravAraNaM vinaSTAnAM ca madyAnAM upakramaiH prakRtipratyApAdanaM cikitsetyucyate, satyaM, pratyekamete'naikAntikAH, sarve tu samuditA na kvacidapyacetane dRSTAH, cetaneSveva vanitAprabhRtiSu dADimabIjapUrikAkUSmANDIvallyAdiSu ca dRSTA ityanaikAntikavyAvRttiriti kRtaM prasaGgeneti, prakRtaM prastumaH // 645 taH 648 // / ahIM A pramANe A (645thI 648) gAthAono saMkSepamAM zabdArtha kahyo. anumAnaprayogo to A pramANe jANavA- (1) paravALAM, lavaNa, paththara vagere potAnA AzramamAM rahelA pRthvIvikAro 'sapache. (2) 125 3 te samAnatIya saMpuronI utpattivANA cha. (3) onI sebha ? msaan| vikAra aMkuranI jema. (1) bAkInA abarakhasamUha, aMjana, haratAla, maNasIla, azuddha pRthvInA kaTakA vagere pArthiva padArtho sajIva che. (2) kAraNa ke te badhA pRthvInA vikAra che. konI jema ? (3) paravALAM, lavaNa vagerenI jema. A anumAnaprayogamAM jaNAvela lavaNa vagere dRSTAMta pUrvokta anumAna pramANathI siddha karela che. (je daSTAMta pratyakSAdi pramANathI siddha na thayuM hoya te daSTAMtathI sAdhya siddha na 2 // 15. bhATe malA pUrvapramANena... mevo 785 4o cha.) (1) pA sa4 che. (2) // 29 // yAM: modI bhUmimAthI svAbhAvi zate nANe che. 1. anumAna prayogamAM sAmAnyathI pratijJA, hetu ane daSTAMta e traNa aMgo hoya che, vizeSathI A traNa ane upanaya ane nigamana ema pAMca aMgo paNa hoya che. temAM ahIM kramazaH pratijJA, hetu ane daSTAMta e traNa aMgo jaNAvyAM che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (3) deDakAnI jema. ahIM hetumAM pit (kyAMka) evuM vizeSaNa hovAthI AkAza vagerenI sAthe anekAMtika (= virodha) nathI. athavA AmAM bIjuM anumAna pramANa A pramANe che- (1) AkAzamAM thayela pANI sajIva che. (2) kAraNa ke svAbhAvikapaNe AkAzamAM utpanna thaIne AkAzamAMthI paDe che. (3) mAchalAnI jema. (1) agni sajIva che. (2) kAraNa ke yathAyogya AhAra karIne vadhe che ane temAM vRddhinA vikAro dekhAya che. (3) puruSanI jema. (1) vAyu sajIva che. (2) kAraNa bIjAnI preraNA vinA aniyamita dizAmAM tihu~ ja gamana kare che. (3) gAya vagerenI jema. ahIM anumAnaprayogamAM 'tihu~ ja' ema avadhAraNa hovAthI paramANu Adi sAthe anekAMtikano (= virodhano) saMbhava nathI. (1) bakula, azoka, dADama, Amra, bIjoruM, koLuM, kAliMgI, kAkaDI vagere vanaspativizeSo sajIva che. (2) kAraNa ke janma, jarA, jIvana, maraNa, ArohaNa, kSata, AhAra, grahaNa, dohalA ane rogacikitsAnA saMbaMdhavALA che. (3) jyAM jyAM janma vagere joIe chIe tyAM tyAM caitanya paNa joIe chIe. (4) jemake strIomAM. (5) jyAM jyAM caitanya nathI tyAM tyAM janmAdi paNa nathI. (5) jemake sukuM ghAsa, bhasma vageremAM. A vaidharmI dRSTAMta che. kadAca ahIM bIjAne zaMkA thAya ke- A hetuo pratyeka (eka eka alaga) lIdhA hovAthI anekAMtika che. te A pramANe- "jJanmavattvAt e ekalo hetu anekAMtika che' e pakSadharma (= pratijJA) che. kAraNa ke annavattva (= janma) acetana padArthomAM paNa jovAmAM Ave che. 'dahIM thayuM (= dahIMnI utpatti thaI) ema vyavahAra thAya che' e dRSTAMta che. tathA narAvattva (jarA) hetu paNa anekAMtika che. AmAM 'vastra junuM thaI gayuM, madirA junI thaI gaI ema vyavahAra thAya che' e dRSTAMta che. tathA 'jIvana' e hetu paNa anekAMtika che. kAraNa ke viSa rahyuM (= jIvyuM) ane suvarNa nAza pAmyuM (= maryu) ema vyavahAra thAya che. tathA dAru goLano AhAra kare che. nAza pAmelAM (= bagaDI gayelAM) maghone upAyothI mULa svabhAvavALAM karavAM ene cikitsA kahevAya che. (Ama pratyeka hetu anekAMtika che.) tamAruM kahevuM barobara che. janma vagere pratyeka hetu anekAMtika che. paNa badhAya bhegA koI acetanamAM jovAmAM AvatA nathI, strI vagere jIvomAM ja ane dADama, bIjoruM, koLAnI velaDI vageremAM jovAmAM Ave che. AthI anekAMtika (= virodha) dUra thaI gayo. prAsaMgika viSayathI saryuM, have prastuta viSayane zarU karIe chIe. [645 thI 648] beiMdiyAdao puNa, pasiddhayA kimipipIlibhamarAI / vayAiM sAhijja vihiNA u / / 649 / / kahiUNa tao pacchA, 1. nyAyanI bhASAmAM anekAMtika eTale vyabhicAra. je hetu sAdhyane choDIne bIje rahe te hetumAM (sAdhyane choDIne bIje rahevArUpa) vyabhicAra doSa che. AthI te hetu vyabhicArI (anekAMtika) kahevAya. 2. ahIM TIkAmAM vakSyamALapakSasaMdhino evo pATha che. tenA sthAne vivakSamALapakSasandhino evo pATha hovo joIe. teno artha A pramANe thAya- jenI vivakSA che te pakSanA saMbaMdhI vanaspativizeSo. ahIM vanaspati pakSa che, paNa kevaLa vanaspati pakSa nathI, kiMtu lIlI vanaspati pakSa che. mATe lIlI vanaspatisaMbaMdhI vanaspativizeSo pakSa che, sukI vanaspatisaMbaMdhI vanaspativizeSo nahi, mudrita pATha pramANe artha saMgata thaI zake to vidvAnoe te pATha pramANe artha karavo. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 313 vRtti: - 'dvIndriyAdayaH punaH prasiddhA' eva 'kRmipipIlikAbhramarAdaya' iti, Adizabdo makSikAdisvabhedaprakhyApakaH, etAn ' kathayitvA tataH pazcAd vratAni 'sAhejja 'tti kathayed vidhinaiva' sUtrArthAdineti gAthArthaH // 649 // jeheMdriya vagere hRmi, DIDI, amara vagere vo prasiddha 4 che. ( bhamarAI se sthaNe) Ahi zabda beiMdriya Adi dareka bhedanA mAkhI vagere bhedono sUcaka che. A jIvone kahyA pachI vidhipUrvaka eTale ane artha jaNAvavApUrvaka ja vratone kahe. [649] kAni punastAnItyAha sUtra pANAivAyaviramaNamAI NisibhattaviraipajjaMtA / samaNANaM mUlaguNA, pannattA vIarAgehiM // 650 / / vRtti:- 'prANAtipAtaviramaNAdIni nizibhaktaviratiparyantAni' vratAni 'zramaNAnAM mUlaguNA: prajJaptA: vItarAgairiti' gAthArthaH // 650 // suhumAIjIvANaM, savvesiM savvahA supaNihANaM / pANAivAyaviramaNamiha paDhamo hoi mUlaguNo // 651 // vRtti:- ekaikasvarUpamAha- 'sUkSmAdInAM jIvAnAmi 'ti, AdizabdAdvadarAdiparigrahaH, yathoktaM-'se suhumaM vA bAdaraM ve 'tyAdi, 'sarveSAmi 'ti natu keSAJcideva, 'sarvathA' sarvaiH prakAraiH kRtakAritAdibhiH 'supraNidhAnaM' dRDhasamAdhAnena, 'prANAtipAtaviramaNamiti, viramaNaMnivRtti:, 'ihe 'ti manuSyaloka eva pravacane vA 'prathamo bhavati mUlaguNa:', zeSAdhAratvAt sUtrakramaprAmANyAcca prathama iti gAthArthaH // 651 // kohAipagArehiM, evaM cia mosaviramaNaM bIo / evaM cia gAmAisu, appabahuvivajjaNaM taio / / 652 / / vRtti:- 'krodhAdibhiH prakArairiti, AdizabdAllobhAdiparigrahaH, yathoktaM- ' se kohA vA lobhA ve'- tyAdi, 'evameva'- sarvasya sarvathA supraNidhAnaM 'mRSAviramaNaM dvitIyo' mUlaguNaH, sUtrakramaprAmANyAdeva, 'evameva'-yathoktaM 'grAmAdiSviti', AdizabdAnnagarAdiparigrahaH, tathA coktaM-' se gAme vA nagare vA' ityAdi, 'alpabahuvivarjanaM tRtIyo' mUlaguNaH, sUtropanyAsakramAditi gAthArthaH // 652 // divvAimehuNassa ya, vivajjaNaM savvahA catthou / paMcamago gAmAisu, appabahuvivajjaNaM ceva // 653 // vRtti:- 'divyAdimaithunasya ce 'ti, AdizabdAnmanuSyAdiparigrahaH, tathA coktaM- 'se divvaM vA mANusa ve'tyAdi, 'vivarjanaM' sarveSAM 'caturthastu' mUlaguNaH, sUtropanyAsakramAdeva, 'paJcamo ' Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute mUlaguNaH 'grAmAdiSu', AdizabdAnnagarAdiparigraha eva, yathoktaM-"se gAme vA nagare ve'tyAdi 'alpabahuvivarjanameva sarvathaiveti gAthArthaH // 653 // asaNAibheabhinnassAhArassa cauvvihassAvi / Nisi savvahA viramaNaM, caramo samaNANa mUlaguNo // 654 // vRttiH- azanAdibhedabhinnasyAhArasyaiva caturvidhasyApi svatantrasiddhasya, nizi sarvathA viramaNaM bhogamAzritya 'caramaH' pazcima eSaH, SaSTha ityarthaH, zramaNAnAM mUlaguNa iti gAthArthaH // 654 / / e vrato kayAM che e kahe che jinezvarIe prANAtipAtaviramaNathI AraMbhI rAtribhojanaviramaNavrata sudhI sAdhunAM (cha) vrato kahyAM che ane te vrato mUlaguNa che. [650] jainazAsanamAM sUkSma-bAdara vagere sarvajIvonA prANAtipAtathI sarvathA karavuM, karAvavuM Adi sarva prakAre, supraNidhAnapUrvaka-deDha mAnasika upayogapUrvaka, aTakavuM e prathama mUlaguNa che. A vrata zepa vratono AdhAra hovAthI ane sUtromAM te pramANe krama hovAthI paheluM che. [51] krodha-lobha vagere kAraNothI thatA sarvamRSAvAdathI sarvathA supraNidhAnapUrvaka aTakavuM te bIjo mUlaguNa che. sUtrokta kramanI prAmANikatAthI ja A mUlaguNa bIjo che. gAma-nagara AdimAM alpa ke bahu vagere sarva prakAranA adattAdAnano sarvathA supraNidhAnapUrvaka tyAga karavo te trIjo mUlaguNa che. sUtroktakramathI A guNa trIjo che. [dapara deva-manuSya vagere saMbaMdhI sarva prakAranA maithunano sarvathA supraNidhAnapUrvaka tyAga karavo te cotho mUlaguNa che. sUtroktakramathI ja A guNa cotho che. gAma-nagara vageremAM alpa-bahu vagere sarva prakAranA parigrahano sarvathA supraNidhAnapUrvaka tyAga karavo te pAMcamo mUlaguNa che. [653] jainazAstramAM ja prasiddha evA azanAdi cAre prakAranA AhAranA ja bhojanathI rAtre sarvathA supraNidhAnapUrvaka aTakavuM te sAdhuono cheso-7hI bhUkha . [650 thI 654] sAmpratamamISAmeva vratAnAmaticArAnAha___ paDhamaMmI egidiavigaliMdipaNidiANa jIvANaM / saMghaTTaNapariAvaNamoddavaNAiNi aiAro // 655 // vRttiH- 'prathame' vrate abhihitasvarUpe 'ekendriyavikalendriyapaJcendriyANAM jIvAnAM saTTanaparitApanodrApaNAdInyaticAraH' udrApaNaM mahatpIDAkaraNamiti gAthArthaH // 655 // biiammi musAvAe, so suhumo bAyaro u nAyavvo / payalAi hoi paDhamo, kohAdabhibhAsaNaM biio // 656 // vRttiH- 'dvitIye' vrate 'mRSAvAde' iti mRSAvAdaviratirUpe 'saH'-aticAra: 'sUkSmo bAdarazca jJAtavyaH', tatra 'pracalAdibhirbhavati prathamaH' sUkSmaH, pracalAyase kiM diA ?, na Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 315 payalAmI' tyAdi, 'krodhAdinA'bhibhASaNaM dvitIyaH' pariNAmabhedAditi gAthArthaH // 656 // taiammivi emeva ya, duviho khalu esa hoi vinneo / taNaDagalachAramallaga, avidinaM giNhao paDhamo // 657 // vRtti:- 'tRtIye'pi' vrate - adattAdAnaviratirUpe 'evameva ca' sUkSmabAdarabhedena 'dvividhaH khalveSa:'-aticAro 'bhavati vijJeyaH', tatra 'tRNaDagalacchAramallAdi' avidattaM anAbhogena 'gRhNataH prathamaH ' - sUkSmo'ticAra iti gAthArthaH // 657 // sAhammiannasAhammiANa gihigANa kohamAIhiM / saccittAcittAI, avaharao hoi biio u // 658 // vRtti:- 'sAdharmikANAM' sAdhusAdhvInAM 'anyasadharmANAM' carakAdInAM 'gRhINAM' ca 'krodhAdibhiH' prakAraiH 'sacittAcittAdi apaharata:' tathApariNAmAd bhavati dvitIyastu' - bAdara iti gAthArthaH // 658 / / mehunnassa'iAro, karakammAIhi hoi nAyavvo 1 tagguttINaM ca tahA, aNupAlaNamo Na sammaM tu // 659 // vRtti: - 'maithunasye 'ti maithunavirativratasya 'aticAraH karakarmmAdibhirbhavati jJAtavyaH', pariNAmavaicitryeNa tadguptInAM ca tathAnupAlanaM na samyagi 'tyaticAra eveti gAthArtha: / / 659 // paMcamagammi a sumo, aiAro esa hoi nAyavvo / kAgAisANagoNe, kappaTThagarakkhaNamamatteM // 660 // vRtti:- 'paJcame' vrate 'sUkSmo'ticAra eSaH ' vakSyamANalakSaNo 'bhavati jJAtavyaH, kAkAdizvagobhyo rakSaNaM' prasAritatilAdeH, tathA 'kappaTThaga 'tti bAle 'mamatvaM' manAgiti gAthArtha: // 660 // davvAiANa gahaNaM, lohA puNa bAyaro muNeavvo / airittu dhAraNaM vA mottuM nANAiuvayAraM // 661 // vRtti:- 'dravyAdInAM grahaNaM lobhAt punastathApariNAmAdeva 'bAdaro mantavyaH', sarvatra vrate bhAvo vA'ticAro draSTavyaH, 'atiriktadhAraNaM' copadheH, 'muktvA jJAnAdyupakAra', bAdara eveti gAthArthaH // 661 // chaTThammi diAgahiaM, diabhuttaM evamAi caubhaMgo / aiAro pannatto, dhIrehiM anaMtanANIhiM // 662 // vRtti:- 'SaSThe' vrate 'divAgRhItaM divAbhuktaM' sannidheH paribhogena 'evamAdizcaturbhaGgaH' tathAvidhapariNAmayogAd 'aticAraH prajJapto dhIrairanantajJAnibhiriti gAthArthaH // 662 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute have A ja vratonA aticAro kahe che-- pahelA vratamAM ekeMdriya, vikaleMdriya ane paMceMdriya jIvono saMghaTTana, paritApana ane udgApaNa vagere aticAra che. saMghaTTana = sparza karavo. paritApana = alpa zArIrika pIDA utpanna karavI. udrApaNa = adhika zArIrika pIDA utpanna karavI. [655] bIjA vratamAM sUkSma ane bAdara ema be prakArano aticAra che. temAM pracalA (= beThA beThA nidrA) vagerethI sUkSma aticAra lAge. eka sAdhue bIjA sAdhune kahyuM : divase beTho beTho kema UMghe che ? bIjo sAdhu UMghato hovA chatAM nathI UMghato ema bolyo. A sUkSma aticAra che. krodhAdithI asatya bolavuM e bAda aticAra che. kAraNa ke pariNAmamAM bheda che. (prathama asatyathI A asatyamAM pariNAma vadhAre duSTa che.) [656] trIjA vratamAM paNa sUkSma-bAdara ema be prakArano aticAra che. anupayogathI ghAsa, paththara, rAkha, koDiyuM vagere adatta lenArane sUkSma aticAra lAge. [657] sAdhu-sAdhvInI, caraka vagere anyadharmInI ke gRhasthanI sacitta ke acitta vagere vastu coranArane tevA (vizeSa duSTa) pariNAma hovAthI bAdara aticAra lAge. [658] hastakarma vagerethI maithunaviramaNavratamAM aticAra lAge. AmAM pariNAmanI vicitratAthI aticAramAM sUkSma-bAdara bheda paDe. brahmacaryanI nava guptionuM (vADonuM) te te rIte barobara pAlana na karavuM e paNa aticAra ja che. [659] (zayyAtara Adie taDake sukavavA) pAtharelA talanuM kAga, zvAna, gAya AdithI rakSaNa karavuM, tathA (gRhasthanA) bALaka upara kaMIka mamatvabhAva ka2vo, e pAMcamA vratamAM sUkSma aticAra che. [660] lobhathI dhana vagere vastu levI te tevA (adhika duSTa) pariNAmathI ja bAdara aticAra che. athavA A vratamAM sarvatra bhAvane dhanAdi levAnA pariNAmane aticAra jANavo. jJAnAdinA lAbha sivAya vadhAre upadhi rAkhavI e paNa bAdara ja aticAra che. [661] chaTThA vratamAM (pahelA) divase lAveluM (bIjA) divase khAdhuM, divase lAveluM rAte khAdhuM, rAte lAveluM rAte khAdhuM ane rAte lAveluM divase khAdhuM e cAra bhAMgA che. A cAre bhAMgA tevA (duSTa) pariNAma thavAnA kAraNe aticAra che, ema dhIra anaMtajJAnIoe kahyuM che. 36 3 prazna- divase lAveluM divase khAdhuM emAM aticAra kevI rIte lAge ? uttara- divase lAvIne rAte rAkhI mUkyuM ane bIjA divase khAdhuM. AmAM rAte potAnI pAse rAkhavAthI sannidhi (AhA2)no paribhoga karavAthI aticAra lAge. [655 thI 662] kahiUNaM kAyavae, ia tesuM navaramabhigaesuM tu / nI-- piicchannA, samaM prabhu TALelu | 662 // = vRtti:- 'kathayitvA kAyavratAni iya' evaM uktena prakAreNa 'teSu' kAyavrateSu 'navaramabhigateSveva', nAnabhigateSu, 'gItene 'ti gItArthena sAdhunA 'parIkSayet samyag' asambhrAntaH san 'tevu sthAneSu'-vakSyamALeSviti gAthArtha: || 663 // A pramANe jIvo ane vrato kahIne jIvo ane vratonuM svarUpa navadIkSite jANI lIdhuM hoya to ja gItArtha sAdhue A (nIce kahevAze te) sthAnomAM tenI (pariNatinI) parIkSA karavI. [63] Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [317 - uccArAi athaMDila, vosira ThANAi vAvi puDhavIe / naimAi dagasamIve, sAgaNi nikkhitta teummi // 664 // vRttiH- 'uccArAdi asthaNDile vyutsRjati', tatparIkSArthaM gItArthaH, 'sthAnAdi vA pRthivyAM' karoti, sthAnaM-kAyotsargaH, AdizabdAnniSIdanAdiparigrahaH, nadyAdAvudakasamIpe' uccArAdyeva vyutsRjati, tathA 'sAgnau nikSiptatejasi' sthaNDilAdau uccArAdheva karotIti gAthArthaH / / 664 / / viyaNa'bhidhAraNa vAe, harie jaha puDhavie tasesuM ca / emeva goaragae, hoi paricchA u kAehiM // 665 // vRttiH- tathA-'vyaJjanAbhidhAraNaM vAte' karoti, 'harite yathA pRthivyAM' uccArAdyeva vyutsRjati, 'traseSu ca'-dvIndriyAdiSu yathA pRthivyAmiti, 'evameva' yathAsambhavaM 'gocaragate' zikSake 'bhavati parIkSA kAyaiH', rajaHsaMspRSTagrahaNAdineti gAthArthaH // 665 // ziSyanI pariNatinI) parIkSA mATe ziSyanA dekhatAM ja) gItArtha pote malotsarga vagere asthaDilamAM (jIvAkuLabhUmimAM) kare, athavA sacitta pRthvI upara kAyotsarga vagere kare, bese, nadI AdimAM pANInI pAse malotsarga vagere kare, agni mUkyo hoya tevA sthaLe malotsarga vagere kare, vAyukAyasaMbaMdhI parIkSA mATe paMkhAthI pavana nAkhe, vanaspatikAyasaMbaMdhI parIkSA mATe lIlI vanaspati upara malotsarga vagere kare, trasajIvo saMbaMdhI parIkSA mATe kIDI vagerevALA sthAnamAM malotsarga vagere kare. e pramANe gocarImAM ziSyane sAthe laI jAya ane sacittarajavALA hAthathI vahoravuM vagererIte yathAsaMbhava parIkSA 42vI. [664-665] jai pariharaI saMmaM, coei va ghADiaMtahA (yA) joggo / hoi uvaThAvaNAe, tIevi vihI imo hoi // 666 // vRttiH- 'yadi pariharati samyak' svataH 'codayati vA ghATikaM' dvitIyaM ayuktametadityevaM, 'tadA yogyo bhavatyupasthApanAyAH', itarathA bhajanA, tasyAzca' upasthApanAyA 'vidhirayaM bhavati'vakSyamANalakSaNa iti gAthArthaH / / 666 // gItArtha doSo seve tyAre pote e doSono tyAga kare, athavA doSa sevatA bIjAne (saMghATakane) "Ama karavuM yogya nathI' ema preraNA kare to te upasthApanAne yogya che. anyathA bhajanA che. (= bhaviSyamAM yogyatA dekhAya to dIkSA ApavI, anyathA na ApavI.) upasthApanAno vidhi A (nIya upAze te) che. [666] ahigaya NAussaggaM, vAmagapAsammi vayatigekkekaM / pAyAhiNaM niveaNa, guruguNa disa duviha tivihA vA // 667 // vRttiH- 'abhigataM jJAtvA' ziSyaM 'kAyotsarga' kurvanti guravaH 'vAmapArzve' ziSyaM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute sthApayitvA 'vrataM trIn vArAn 'ekaikaM paThanti, punaH prAdakSiNyaM' namaskArapAThena, 'nivedanaM''yuSmAbhirapi mahAvratAnyAropitAni icchAmo'nuzAsti' mityAdilakSaNaM, 'guruguNa' iti 'guruguNairvarddhasva' ityAcAryavacanaM, dig 'dvividhA trividhA vA' bhavati sAdhusAdhvIbhedeneti gAthAsamAsArthaH // 667 // ziSya jIvonuM ane vratonuM svarUpa samajI gayo che ema jANIne (tenI upasthApanA kare. upasthApanAno vidhi A pramANe che.) guru ziSyane DAbA paDakhe rAkhIne guru kAyotsarga kare. pachI pratyeka vrata traNa vAra bole. (uccarAve). pachI ziSya namaskAramaMtra bolavApUrvaka pradakSiNA Ape. pachI Ape mahAvratonuM AropaNa karyuM, huM (ApanI) hitazikSA IcchuM chuM ItyAdi nivedana kare. pachI guru "guruguNairvardhasva" khema uhe. pachI sAdhune AzrayIne je prahAranI ane sAdhvIne AzrayIne traNa prakAranI dizA kahe. A pramANe gAthAno A saMkSepathI artha che. [667] vyAsArthamAha udaullAiparicchA abhigaya nAUNa to vae diti / 1 ciivaMdaNAi kAuM, tatthavi a kariMti ussaggaM // 668 // vRtti:- 'udakArdrAdiparIkSayA' AgamoktayA 'abhigataM' viditatatsvarUpaM 'jJAtvA' ziSyaM 'tato vratAni dadati' guravaH kathamityAha - 'caityavandanAdinA kRtvA' pUrvoktavidhAnena, 'tatrApi ca' upasthApanAyAM 'kurvanti kAyotsargamiti gAthArthaH // 668 // guravo vAmagapAse, sehaM ThAvittu aha vae diti / ekkikkaM tikkhutto, imeNa ThANeNamuvauttA // 669 // vRtti:- kiM kurvantItyAha- 'guravo' vAmapArzve zikSakaM sthApayitvA atha' anantaraM ' vratAni dadati ekaikaM trikRtvaH ' trIn vArAn' anena sthAnena' vakSyamANe nopayuktAH 'santa iti gAthArthaH // 669 // kopparapaTTagagahaNaM, vAmakarAnAmiAya muhapottiM / rayaharaNa hatthidaMtullaehiM hatthehuvadvAve / / 670 // vRtti:- 'kUrparAbhyAM paTTagrahaNaM', paTTaH- colapaTTaka:, 'vAmakarAnAmikayA mukhavastrikA 'grahaNaM, 'rajoharaNena hastidantonnatAbhyAM hastAbhyAmupasthApayediti gAthArthaH // 670 // pAyAhiNaM niveaNa, kariMti sissA tao gurU bhAi / vaDDAhi guruguNehiM, ettha paricchA imA va'NNA // 671 // vRtti:- punazca vandanapUrvakaM kAyotsargAnantaraM yad bhavedityetadyathA sAmAyike tathaiva draSTavyaM kiJcitpunarAha - 'prAdakSiNyaM' namaskAreNa 'nivedanaM kurvanti ziSyAH ' yathAvasaraM, 'tato gururbhaNati', kimityAha-'varddhasva guruguNai 'riti, 'atra' prastAve 'parIkSA iyaM cAnyA' bhavatIti gAthArthaH // 671 // Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [319 IsiM avaNayagattA, bhamaMti suvisuddhabhAvaNAjuttA / __ ahisaraNammi a vuDDI, osaraNe so va anno vA // 672 // vRttiH- 'ISadavanatAH' santo 'bhramanti suvizuddhabhAvanAyuktAH' viratipariNAmena, 'abhisaraNe' svata eva 'vRddhi'rjJAnAdibhistasya gacchasya ca, 'apasaraNe' pRSThataH 'so vA'nyo vA' jJAnavidhi: kSIyata rUti thArthaH || 672 duvihA sAhUNa disA, tivihA puNa sAhuNINa vinnnneaa| hoi sasattIeN tavo, AyaMbilanivvigAIA // 673 // vRtti - "ddhivithA sAdhUnAM vi'-bhAva: 3padhyAyAza, "vividhA' punaH "sAdhvIna', pravartanI tRtIyA vijJeyA', tadanu ca bhavati svazaktyA tapaH AyAmAmlanirvikRtikAdi'lakSaNamiti thArtha !! 67rU | tatto a kAravijjai, ta( ja )hANurUvaM tavovahANaM tu / AyaMbilANi satta u, kila niamA maMDalipavese // 674 // vRttiH- 'tatazca kAryate yathAnurUpaM' zaktyapekSayA 'tapa upadhAnameva, AyAmAmlAni sapta punaH kila niyamenai 'va 'maNDalipraveze' bhavantIti gAthArthaH // 674 / / vistArathI artha kahe che sacitta pANIthI bhinI bhUmimAM malotsarga vagere Agamokta vidhithI ziSyane jIvonA svarUpano bodha thayo che ane zraddhA paNa che ema jANIne guru pUrvoktavidhithI caityavaMdanAdi karIne ziSyane vrato Ape=uccarAve. upasthApanAmAM paNa (dIkSAnI jema) kAyotsarga kare. [68] ziSyane DAbA paDakhe Ubho rAkhIne pratyeka vrata traNa vAra uccarAve. vrato uccarAvatAM ziSya hAthanI be 'koNIothI colapaTTAne pakaDe-dabAvIne rAkhe, DAbA hAthanI anAmikA (chellI AMgaLInI bAjumAM rahelI AMgaLIthI muhapattine pakaDe ane hAthInA dAMtanI jema unnatta be hAthathI rajoharaNa pakaDe. 6i69-670] diva) vaMdanapUrvaka kAyotsarga karyA pachIno badho vidhi sAmAyikanA vidhinI jema jANavo. ahIM kaMIka te vidhi kahe che- namaskAramaMtra bolavApUrvaka pradakSiNA Ape. pachI ziSyo yathAvasara nivedana kare. tyArabAda guru "vardhasva gurupu:" ema kahe. A prasaMge A (nIce kahevAze te) bIjI parIkSA che. 6i71] kaMIka namelA ane viratinA pariNAmathI suvizuddha bhAvavALA thayelA ziSyo phare=pradakSiNA Ape. emAM jo sAme jAya=AgaLa jAya to tenA ke gacchanA jJAnAdinI vRddhi thAya, jo pAchaLathI khase to tenA athavA anyanA jJAnAdinI hAni thAya. [672] tyArabAda sAdhunI AcArya ane upAdhyAya ema be prakAranI dizA (= dibaMdhana) kare. sAdhvInI AcArya, upAdhyAya 1. pUrve kaMdoro bAMdhavAnI prathA na hatI. AthI A rIte colapaTTAne dabAvIne rAkhatA hatA. 2. vartamAnamAM baMne hAthanI anAmikA ane TacalI AMgaLInI vacce muhapatti rAkhavAmAM Ave che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ane pravartinI ema traNa prakAranI dizA jANavI. tyArabAda zakti pramANe AyaMbila ke nivI vagere ta5 (tapana 5thy3|25) . [673] pachI zakti prabhArI ta5 35. 75thAna (= yoga) zakyu. pachI mAMDalImAM praveza karAvavAnA sAta AyaMbila avazya karAvavA. [668 thI 674] . tatto a paNNavijjai, bhAvaM nAUNa bahuvihaM vihiNA / to pariNae paveso, apariNae hoMti ANAI // 675 // vRttiH- 'tatazca prajJApyate' ziSyakasya 'bhAvaM jJAtvA bahuvidhaM vidhinA' pravacanoktena, 'tataH pariNate' sati 'pravezo' maNDalyAm, 'apariNate' pravezyamAne 'bhavanti AjJAdaya' iti gAthArthaH // 675 // pachI ziSyane upadeza Apavo. zAstrokta vidhithI ziSyanA vividha bhAvone jANIne ziSya pariNata jaNAya to tene mAMDalImAM dAkhala karavA=bheLavavo. apariNatane mAMDalImAM dAkhala karavAthI sAzAbhaMga vagere hoSo lAge. [675] aNuvaTThaviaM sehaM akayavihANaM ca maMDalIe u / jo paribhuMjai sahasA, so guttivirAhao bhnnio||676 // vRttiH- 'anupasthApitaM ziSyakaM' vrateSu 'akRtavidhAnaM ca'-akRtAyAmAmlAdisamAcAra ca 'maNDalyAmeva yaH paribhuGkte sahasA' tatkSaNameva 'sa guptivirAdhako bhaNitaH' arhadbhiriti gAthArthaH // 676 // je ziSyanI upasthApanA karI nathI, ane jeNe AyaMbila vagere sAmAcArI karI nathI tevA ziSyane je mAMDalImAM ja sAthe rAkhe che, te tatkSaNa ja maryAdAonI (= vidhinI) virAdhanA kare che ema jinezvaroe kahyuM che. [676] yasmAdevam tamhA pavayaNagutti, rakkhaMteNa bhavadhAriNiM paramaM / pariNayao cciaseho, pavesiavvo jahA vihiNA // 677 / / vRtti:- 'tasmAt pravacanaguptiM rakSatA' satA, kiMviziSTAm ?-'bhavadhAriNI 'paramAM' pradhAnAM 'pariNata eva zikSakaH pravezayitavyaH' maNDalyAM yathA vidhinA''dezanApurassareNeti gAthArthaH // 677 // AthI bhavadhAriNI (= bhavone vadhavA na de tevI) uttama zAsanamaryAdAonI rakSA karanAre pariNata ja navadIkSitane samajAvavApUrvaka mAMDalImAM dAkhala karavo. [677] vratapAlanopAyamAha gurugacchavasahisaMsaggi-bhattauvagaraNatavaviAresuM / bhAvaNaviArajaikahaThANesu jaijja eso'vi // 678 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [321 vRtti:-'gurugacchavasatisaMsargabhaktopakaraNatapovicAreSu', etasmin viSaye, tathA bhAvanAvihArayatikathAsthAneSu yateta, eSo'pi' ziSya iti gAthArthaH // 678 / / vratapAlanano upAya kahe che ziSya 55 2, 7, sati, saMsarga, mata, 35429, ta5, vicAra, bhAvanA, vihAra bhane yati thA- the sthAnomA prayatna 2. [678] asyA eva gAthAyA aidamparyamAha-- jaha pAviaMpi vittaM, viulaMpi kahiMci devajogeNaM / sussAmiavirahAo, kilitttthjnnmjjhvaasaao||679 // vRttiH- 'yathA prAptamapi vittam' aizvaryaM 'vipulamapi' mahadapi 'kathaMcidaivayogena' vittapatayaH prApnuvanti vittavinAzamiti yogaH, kuta ityAha-'susvAmivirahAt' kunRpaviSayavAsijanavat, tathA 'kliSTajanamadhyavAsAt' caurapallivAsijanavaditi gAthArthaH // 679 // tahaya alakkhaNagihavAsajogao duTusaMgayAo a / taha ceva ThiinibaMdhaNaviruddhabhattovabhogAo // 680 // vRttiH- 'tathA cAlakSaNagRhavAsayogAt' duSTapazupuruSavadgRhavAsijanavat, tathA duSTasaGgato' viparItasaGgatakArijanavat, 'tathaiva sthitinibandhanaviruddhabhaktopabhogAd', apathyabhogajanavaditi gAthArthaH // 680 // jogiavatthAIo, ajinnabhogAoM kubviArAo / asuhajjhavasANAo, ajoggaThANe vihArAo / / 681 // vRtti:- tathA 'yogitavastrAdeH' deha vaMsitayogayogitopakaraNabhogijanavat, tathA ajIrNabhogAd' ajIrNasaGkalikAyuktajanavat, tathA 'kuvicArAd' rAjApathyavicAramukharajanavat, tathA 'azubhAdhyavasAnAd' dehaviruddhakrodhAdibhAvanApradhAnajanavat, tathA 'ayogyasthAnavihArAt' pradIptAdya-nirgatajanavaditi gAthArthaH / / 681 / / tahaya viruddhakahAo, payaDaM vittavaiNo'vi logammi / pAvaMti vittaNAsaM, tahA tahA'kusalajoeNaM // 682 // vRttiH- 'tathA ca viruddhakathAtazca' rAjAdyapabhApijanavat, 'prakaTaM' dRzyata etad 'vittapattayo'pi' mahAdhanina ityarthaH, 'loke''smin 'prApnuvanti vittavinAzaM'-bhUyo daridrA bhavanti 'tathA tathA' uktavad 'akuzalayogeneti gAthArthaH // 682 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute A (678 mI) ja gAthAnuM rahasya kahe che-- mahAkaSTa bhAgyodayathI ghaNuM meLaveluM paNa zrImaMtonuM dhana nAza pAme che. tenAM kAraNo A pramANe che- (1) susvAmIno viraha, jemake-kharAba (lobhI) rAjAnA dezamAM vasanAra lokonuM dhana (rAjAnA laI levAthI) nAza pAme che. (2) liSTa jana madhyavAsa, jemake- coronI pallimAM rahenArA lokonuM dhana (coronA laI levAthI) nAza pAme che. [679] (3) alakSaNagRha vAsayoga, jemake duSTa pazuvALA ke duSTapuruSavALA gharamAM rahenArA lokonuM dhana nAza pAme che. (4) duSTasaMga, jemakedurjana mANasono saMga karanArA lokonI lakSmI nAza pAme che. (durjana mANaso jAte dhana paDAvI le, athavA dhananAza thAya tevA mArge laI jAya.) (5) sthitinibaMdha viruddha bhaktopabhoga = jIvana TakAvI zakAya tenAthI viruddha AhArano upabhoga karavo, jemake-apathya bhojana karanAra lokonuM dhana nAza pAme che. (apathya bhojanathI bimAra paDIne pote ja mRtyu pAme che athavA roganA pratIkAra mATe dhanavyaya karavo paDe che.) [680] (6) yogita vastrAdi, jemake-dehathI tirohita thayela yogInA maMtra AdithI bhAvita upakaraNano upayoga karanAra lokonuM dhana nAza pAme che. (7) ajIrNabhoga = ajIrNa thavA chatAM khAdhAM karavuM, jemake- eka divasa ajIrNa thayuM chatAM bhojana karyuM, bIjA divase paNa ajIrNa thayuM ane bhojana karyuM. Ama ajIrNanI paraMparAthI yukta mANasanuM dhana nAza pAme. (bimArIthI mRtyu thAya athavA roga pratIkAramAM dhanavyaya thAya.) (8) kuvicAra, jemake-rAjAne pratikULa hoya tevA vicAro karanAra mukhara (vAcALa) mANasanuM dhana nAza pAme. (mukhara hovAne kA2Ne rAjAne pratikULa hoya tevA vicAro jAhera kare, ethI rAjA gusse thaIne tene dezavaTo Ape ke tenuM dhana laI le.) (9) azubhAdhyavasAya, jemake- dehane pratikULa krodhAdi bhAvothI bhAvita mANasanuM dhana nAza pAme che, (10) ayogyasthAna vihAra, jemake- saLagatI AgamAMthI na nIkaLanAra mANasanuM dhana nAza pAme che. [681] (11) viruddhakathA, jemake- rAjA mATe kharAba bolanAra mANasanuM dhana nAza pAme che. upara kahyuM tema A lokamAM azubhayogathI mahAna zrImaMto paNa pharI daridra banI jAya che e pratyakSa dekhAya che. [679 thI 682] sussAmigAio puNa, tahA tahA tappabhAvajoeNaM / iita vittamaLahaM, suhAvaduM samayanommi | 68rU // vRtti:- 'susvAmyAdeH punaH', uktakadambakaviparyayAt ' tathA tathA ' tadupakArataH 'taprabhAvayoona' hetupUrtana 'vartuyanti vittamanayaM'-zomanuM vittapataya: 'muAvamumayano'samayano timiti gAthArthaH || 683 ! upara kahyuM tenAthI viparIta susvAmI Adi kAraNothI tenA (= kAraNonA) prabhAvathI 1. zubhAzubhakarmano udaya dravya-kSetra-kALa-bhAva ane bhavane AzrayIne thAya che. AthI sArA lakSaNavALA pazuonA ane puruSonA yogathI zubhakarmano udaya thAya, ane kharAba lakSaNavALA pazuonA ane puruSonA yogathI azubhakarmano udaya thAya evuM bane. azubhakarmano udaya thatAM meLavelI lakSmI nAza pAme. AthI kharAba lakSaNavALA pazunA ane puruSanA saMbaMdhathI lakSmIno nAza thAya evuM bane. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [323 zrImaMtone te te rIte lAbha thavAthI zrImaMto ubhayalokamAM hitakara evuM suMdara dhana vadhAre che. [683] dArTAntikayojanAmAha emeva bhAvavittaM, haMdi carittaMpi niamao NeaM / itthaM susAmijaNagehamAitullA u gurumAI // 684 // vRttiH- 'evameva bhAvavittaM handi cAritramapi niyamato jJeyaM', cayApacayavat, 'atra susvAmijana-gRhAditulyAstu gurvAdayo' veditavyA iti gAthArthaH / / 684 // kuta ityAha eesi pabhAveNaM, visuddhaThANANa caraNaheUNaM / niamAdeva carittaM, vaDDai vihisevaNaparANaM // 685 // vRttiH- 'eteSAM prabhAvena' sAmarthyena 'vizuddhasthAnAnAM' gurvAdInAM 'caramahetUnAma'pratibaddhasAmarthyAnAM niyamAdeva cAritraM varddhate', nAtrAnyathAbhAvaH, vidhisevanAparANAM' suziSyANAmiti gAthArthaH // 685 // dRSTAMtanI yonA (= 4211) 43 cha e ja pramANe bhAvana cAritranI paNa vRddhi-hAni thAya che ema jANavuM. ahIM susvAmI, sujana, sugRha AdinA sthAne guru vagere jANavA. kAraNa ke cAritranI vRddhi karavAmAM) apratihata sAmarthyavALA guru vagere vizuddhasthAnonA prabhAvathI vidhipUrvaka gurusevA karavAmAM tatpara suziSyonuM cAritra avazya vadhe che, AmAM koI pheraphAra nathI. [684-685] evamevetyuktaM, tadapavAdamAha vittaMmi sAmigAisu, navara vibhAsAvi divvajoeNa / ANAvirAhaNAo, ArAhaNAoM Na u ettha // 686 // vRttiH- 'vitte svAmyAdiSu' zobhanetareSu 'navaraM vibhASApi daivayogena' cayApacayAvAzritya, 'AjJAvirAdhanAt' kAraNA' dArAdhanAtazca' azobhanAdiSu, natvatra' bhAvavitta iti gAthArthaH / / 686 / / "bhe 4 pramANe" mema (janamA samAna) , tama apavAda cha sArA ane kharAba svAmI Adi sthAnomAM vRddhi-hAnine AzrayIne bhAgyayogathI dhana viSe vibhASA paNa che, arthAt svAmI vagere sArA sthAnono yoga thavA chatAM azubha bhAgyodayathI lakSmInI vRddhi na paNa thAya, ane kharAba sthAnono yoga thavA chatAM zubha bhAgyodayathI lakSmInI hAni na paNa thAya; paNa bhAvana cAritra viSe AmAM vibhASA nathI, arthAta azubha sthAnono saMbaMdha karavAthI AjJAnI virAdhanA thavAthI avazya bhAvadhana cAritranI hAni thAya che, ane zubha sthAnono saMbaMdha karavAthI AjJAnI ArAdhanA thavAthI avazya cAritranI vRddhi thAya che. [686] Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute etadeva spaSTayati gurumAisu jaiavvaM, esA ANatti bhagavao jeNaM / tabbhaMge khalu doso, iaraMmi guNo u niyameNa // 687 // vRttiH- 'gurvAdiSu yatitavyaM', zobhaneSu'eSA AjJeti bhagavato, yena' hetunA tadbhaGgekhalu doSaH' azobhanasevanayA, 'itarasminnA'rAdhane 'guNo niyogena' avazyantayeti gAthArthaH // 687 // A ja viSayane spaSTa kare che- zubhaguru AdimAM prayatna karavo evI jinAjJA che. AthI azubha guru AdinI sevA karavAthI jinAjJAbhaMga thAya. jinAjJAbhaMgamAM doSa che. zubha guru AdinI sevA karavAthI jinAjJAnuM pAlana thavAthI avazya sAma thAya. [687] nigamayannAha tamhA titthayarANaM, ArAhato visuddhapariNAmo / gurumAiesu vihiNA, jaijja caraNaTThio sAhU // 688 // vRttiH- 'tasmAt tIrthakarAjJAmArAdhayan vizuddhapariNAmaH' san 'gurvAdiSu vidhinA yateta caraNasthitaH sAdhuH' zobhaneSviti gAthArthaH // 688 // upasaMhAra kare che- tethI jinAjJAnI ArAdhanA karatA, vizuddha pariNAmavALA thatA ane cAritramAM sthita evA sAdhue vidhipUrvaka zubha guru AdimAM prayatna karavo. [688] evaM dvAragAthAyA edamparyArthamabhidhAya vizeSataH pratidvAraM prakRtayojanAmAha guruguNajuttaM tu guruM, ibbho sussAmiaM va Na muejjA / caraNadhaNaphalanimittaM, paidiNaguNabhAvajoeNa // 689 // vRttiH- 'guruguNayuktaM tu 'gurum' AcAryaM 'ibhyaH' arthavAn 'susvAminamiva na muJcet', kimarthamityAha-'caraNadhanaphalanimittaM', kathaM phalamityAha-pratidinaguNabhAvayogeneti gAthArthaH // 689 / / gurukulavAsa dvAra A pramANe tAragAthAno rahasyabhUta artha kahIne vizeSathI dareka dvAramAM prakRtiviSayanI yojanA kare che jema dhanavAna mANasa potAnA susvAmIne na mUke, tema sAdhu guruthI pratidina guNono lAbha thato hovAthI cAritradhanarUpa phala meLavavA mahAna guNothI yukta gurune na mUke. [689]. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] etadevAha / gurudaMsaNaM pasatthaM, viNao ya tahA mahANubhAva annesi maggadaMsaNa, niveaNA pAlaNaM ceva // 690 // vRtti: - tatra hi 'gurudarzanaM prazastaM', tasya puNyasambhArabhAvAt, 'vinayazca tathA mahAnubhAvasya' vandanAdikaraNena, 'anyeSAM mArgadarzanaM', gurukulavAsasya mArgatvAt, 'nivedanApAlanaM caiva', pravrajyAkAle AtmA tasmai nivedita iti gAthArthaH / 690 // veyAvaccaM paramaM bahumANo taha ya goamAIsu / , titthayarANAkaraNaM, suddho nANAilaMbho a // 699 // vRtti:- 'vaiyAvRttyaM paramaM' tatsannidhAnAt tadgAmi, 'bahumAna: tathA ca gautamAdiSu' gurukulanivAsiSu, 'tIrthakarAjJAkaraNaM tenAsyopadiSTatvAt, 'zuddho jJAnAdilAbhazca' vidhisevaneneti gAthArthaH // 691 // [ 325 aMgIkayasAphallaM, tatto a paro parovagAro'vi / suddhassa havai evaM pAyaM suhasIsasaMtANo // 692 // vRtti:- 'aGgIkRtasAphalyaM', dIkSAyAH jJAnAdisAdhanatvAt, 'tatazca' tatphalAt jJAnAdeH 'paraH paropakAro'pi bhavati, 'zuddhasya bhavatyevaM', paryAyajanmanyAdita Arabhya, 'prAyaH zubhaziSyasantAna:', zuddhakulaprAptave (tvAvApte) riti gAthArtha: / / 692 / / ia nikkalaMkamaggANusevaNaM hoi suddhamaggassa / jammaMtare'vi kAraNamao a niameNa mokkhotti / / 693 / / vRtti:- 'iya' evaM 'niSkalaGkamArgAnusevanaM' kriyamANaM 'bhavati zuddhamArgasya', kimityAha'janmAntare'pi kAraNam', abhyAsAt, 'atazca' mArgo, 'niyamena mokSaH ' paramparayeti gAthArtha: / / 693 / / evaM gurukulavAso, paramapayanibaMdhaNaM jao teNaM / tabbhavasiddhIehivi, goamapamuhehiM Ayario // 694 // vRtti:- 'evaM gurukulavAsa: paramapadanibandhanaM yataH ' uktanyAyAt ' tena tadbhavasiddhikairapi gautamapramukhairAcarito', nyAyyatvAditi gAthArthaH // 694 // tA eamAyarijjA, caiUNa niaM kulaM kulapasUo / iharA ubhayaccAo, so uNa niyamA aNatthaphalo // 695 / / dAraM // vRtti:- 'tat' tasmAd 'enaM' gurukulavAsaM 'Acaret tyaktvA nijaM kulaM ' dIkSAGgIkaraNena Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute 'kulaprasUtaH' pumAniti, 'itarathA' anyathA 'ubhayaparityAgaH', ubhayaM gRhipravrajyAkuladvayaM, 'sa punaru' tyA: 'niyamAnarthakatra' kRti nAthArtha: / 661 pratidina guNalAbha kevI rIte thAya che e ja kahe che guru puNyapuMja rUpa hovAthI temanuM darzana paNa prazasta che. gurunI pAse rahevAthI pratidina prazasta gurudarzana thAya, vaMdanAdi karavAthI mahAprabhAvavALA guruno vinaya thAya. gurukulavAsa mokSano mArga che. AthI gurunI pAse rahevAthI bIjAone mokSamArga jovA maLe, tathA nivedananuM (AtmasamarpaNabhAvanuM) pAlana thAya. dIkSA letI vakhate potAno AtmA gurune samarpita karI dIdho che. [69] guru pAse rahevAthI gurunuM uttama veyAvacca thaI zake, gurukulanivAsI zrI gautamasvAmI Adi mahAmunionuM bahumAna thAya, tIrthakaranI AjJAnuM pAlana thAya. kAraNa ke tIrthakara bhagavAne gurukulavAsano upadeza Apyo che. vidhipUrvaka gurusevAthI zuddha jJAnAdino lAbha thAya. [691] (ethI) svIkArela dIkSA saphala bane che, kAraNa ke dIkSA jJAnAdinuM sAdhana che. (sAdhyanI siddhi thAya to sAdhana saphala bane.) gurukulavAsathI dIkSAnA phalarUpa jJAnAdinI prApti thAya che ane e jJAnAdithI mukhya = bhAva) paropakAra paNa thaI zake. A pramANe dIkSA paryAyarUpa janmanA prAraMbhathI zuddha kulanI prApti thavAthI zuddha evA ziSyanI prAya: zubha ziSya paraMparA cAle che. [62] A pramANe mokSamArganuM niSkalaMka karAtuM sevana abhyAsa thavAnA kAraNe paralokamAM paNa mokSamArganI prAptinuM kAraNa bane che, ethI paralokamAM paNa mokSamArga maLe che, ane paraMparAe avazya mokSa thAya che. di93] ukta rIte gurukulavAsa mokSapadanuM kAraNa hovAthI taddabhavamokSagAmI paNa zrI gautamasvAmI vageree tenuM sevana karyuM che. kAraNa ke mokSaprApti mATe gurukulavAsanuM sevana karavuM e ja nyAyayukta che. [694] AthI sAMsArika svakulane choDIne dIkSAnA svIkArathI uttamakulamAM janmelA puruSe gurukulavAsanuM sevana karavuM joIe. anyathA sAMsArika kula ane dIkSAkuLa e baMne kulano tyAga thAya. e ubhayakulanA tyAgathI niyamo anarthanI prApti thAya che. [195] gacchavAsa dvArA guruparivAro gaccho, tattha vasaMtANa nijjarA viulA / viNayAo taha sAraNamAIhiM na dosapaDivattI // 696 // dAraM // vRttiH- 'guruparivAraH' sAdhuvargo 'gacchaH, tatra vasatAM' gacche 'nirjarA vipulA' bhavati, kuta ityAha-'vinayAt, tathA smAraNAdibhiH' karaNabhUtaiH 'na doSapratipatti'rbhavatIti gAthArthaH | 666 || sAdhusamudAyarUpa guruparivAra e gaccha che. gacchamAM rahenAra sAdhuone vinayanA kAraNe vipula (ghaNI) karmanirjarA thAya che, ane sAraNA Adi kAraNothI doSo lAgatA nathI. [696] Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] etadevAha - kesiMci viNayakaraNaM, annesiM kAraNaM aipasatthaM / nAsaMtakusalajoe, sAraNamavi hoi emeva // 697 // vRtti:- 'keSAJcidvinayakaraNaM' (su) caritAnAm, 'anyeSAM kAraNaM' vinayasya zikSakANAm, 'atiprazastame 'tat, tathA 'nazyatkuzalayoga' iti etadviSayaM 'smAraNamapi bhavati evameva' keSAJcitkriyate kecitkurvantIti gAthArthaH // 697 // emeva ya vipaNeaM, ahiyapavittIeN vAraNaM etthaM / [ 327 ahiare kiccami a, coaNamii saparaphalasiddhI / / 698 // vRtti:- 'evameva ca vijJeyam, ahitapravRttervAraNamatra' - gaccha iti, tathA 'adhikatare kRtye ca' guNasthAnake 'codanaM' jJeyam, 'ityevaM 'svaparaphalasiddhiriti gAthArthaH // 698 // aNNoNNAvikkhAe, jogammi tahiM tahiM payaTTaMto / niameNa gacchvAsI, asaMgapayasAhago bhaNio // 699 // vRtti:- 'anyo'nyApekSayA' uktanyAyena 'yoge tatra tatra' - vinayAdau 'pravarttamAnaH' san 'niyamena gacchavAsI' sAdhu: 'asaGgapadasAdhako' jJeya:, asaGgo mokSa iti gAthArthaH // 699 / / A ja viSaya kahe che gacchamAM keTalAka susaMyamIono vinaya karI zakAya, navadIkSitone vinaya karAvI zakAya. (potAne vinaya karato joIne navadIkSito paNa vinaya zIkhe ane kare, temAM nimitta pote bane.) A rIte vinaya karavo ane karAvavo e bahu ja uttama che. koI zubha anuSThAno karavAnuM bhUlI jAya to temane yAda karAvI zakAya, ane pote bhUlI jAya to bIjAo potAne yAda karAve. [697] e ja pramANe gacchamAM parasparane ahita pravRttithI rokI zakAya ane adhika kAryamAM=vizeSa lAbha thAya tevI pravRttimAM preraNA karI zakAya. A pramANe gacchamAM sva-paranI phalasiddhi thAya. [698] ukta rIte parasparanA AlaMbanathI te te vinayAdi yogamAM pravartato gacchavAsI sAdhu niyamA mokSapahane sAdhe che. [ 68 ] ihaivApavAdamAha sAraNamAiviuttaM, gacchaMpi hu guNagaNehiM parihINaM / paricattaNAivaggo, caijja taM suttavihiNA u / / 700 // vRtti:- 'smAraNAdiviyuktaM gacchamapi guNagaNena parikSINaM' santaM 'parityaktajJAtivargaH tyajet taM sUtravidhinA' gacchamiti gAthArthaH // 700 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute kimityata Aha sIso sajjhilao vA, gaNivvao vA na soggaiM nei / je tattha nANadaMsaNa-caraNA te suggaImaggo // 701 // vRttiH- 'ziSyaH sajjhilako vA'-dharmabhrAtA 'gaNiccako vA'-ekagaNastho 'na sugati nayati', kintu yAni tatra jJAnadarzanacaraNAni' parizuddhAni tAni sugatimArga' iti gAthArthaH / / 701 // ahIM ja apavAda kahe che jeNe jJAtisamudAyano tyAga karyo che evA sAdhue je gacchamAM vinayAdi guNo dekhAtA na hoya ane sAraNA vagere thatuM na hoya tevA gacchano paNa sUtrokta vidhithI tyAga karavo joIe. [700] // mATe tevA ga7no tyAga 72vo hameta cha- // 25 // OM ziSya, madhu (2065), ke eka gaNamAM rahela sAdhu sugatimAM na laI jAya, kiMtu gacchamAM rahela vizuddha jJAna-darzana-cAritra sutino bhA che. [701] parAbhiprAyamAha naNu gurukulavAsammI, jAyai niyameNa gacchavAso u / jamhA guruparivAro, gacchotti nidaMsiaM puci // 702 // vRttiH- 'nanu gurukulavAse' sati 'jAyate gacchavAsastu dhruvaH', kuta ityAha-'yasmAd guruparivAro gaccha ityetannidarzitaM pUrvaM' bhavateti gAthArthaH // 702 / / pIno viyara (= prazna) : 7 prazna- gurukulavAsa thatAM niyamA gacchavAsa thaI jAya che. kAraNa ke guruno parivAra gaccha cha mema pUrve (686bhI thAmai) mApe 4yuM che. [702] atrottaram saccamiNaM taMmajjhe, tadegaladdhIe~ taduciakameNaM / jaha hojja tassa heU, vasijja taha khAvaNathamiNaM // 703 // vRttiH- 'satyamidaM' yadabhyadhAyi bhavatA, kintu 'tanmadhye' gacchamadhye 'tadekalabdhyA' gacchaikalabdhyA hetubhUtayA 'taducitakrameNa' gacchocitakrameNa 'yathA bhavet tasya' gacchavAsasya 'hetuH vaset tathA', nAnyatheti 'khyApanArthamidaM' gacchagrahaNamiti gAthArthaH / / 703 // / ahIM uttara A pramANe che- uttara- Ape je kahyuM te satya che. paNa gacchane ja lAbha thAya e hetuthI ane gacchanI ucita maryAdAonA pAlana karavApUrvaka gacchamAM rahe, arthAt gacchamAM rahevAno je hetu che te hetu siddha Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [329 thAya te rIte rahe, bIjI rIte svasvArtha siddhi Adi mATe) na rahe, e sUcavavA mATe gaccha'no (le5 ryo che. [703] anyathA cAyamagacchavAsa evetyAha mottUNa mihuvayAraM, aNNo'NNaguNAibhAvasaMbaddhaM / chattamaDhachattatulo, vAso u Na gacchavAsotti // 704 // vRttiH- 'muktvA mitha upakAra', parasparopakAramityarthaH, 'anyo'nyaguNAdibhAvasambaddhaM' pradhAnopasarjanabhAvasaMyuktaM, 'chatramaThacchatratulyo vAsaH', achatratulya stu' svAtantryapradhAno 'na gacchavAsaH', tatphalAbhAvAditi gAthArthaH // 704 // anyathA gacchamAM rahevA chatAM gacchavAsa nathI ja e jaNAve che- mukhya-gauNabhAvathI paraspara upakAra na thAya te rIte gacchamAM rahevuM e (paramArthathI) gacchavAsa nathI. gacchavAsa chatravALA maThanA chatratulya che. jema chatra (= uparanA chAparA) vinAno maTha nirarthaka che. tema guru AdinI AdhInatA vinA gacchavAsa nirarthaka che. svataMtratAnI pradhAnatAvALo gacchavAsa chatrarahita maThatulya hovAthI paramArthathI gacchavAsa nathI. kAraNa ke tevA 7pAsathI 7vAsana (zAnAhinI vRddhi35) 31 bhaNatuM nathI. [704] zeSadvAreSvapi prayojanAtidezamAha evaM vasahAIsuvi, joijjA oghasuddhabhAve'vi / sai theradinnasaMthAragAibhogeNa sAphallaM // 705 // dAraM / / vRttiH- 'evaM vasatyAdiSvapi' dvAreSu' yojayet sAphalyami'ti yogaH, oghazuddhabhAve'pi' sAmAnyazuddhatve satyapi, kathamityAha-'sadA sthaviradattasaMstArakAdibhogena', na tu yathAkathaJciditi gAthArthaH // 705 / / ___4A dvAromA utu'nI malAmA 42 cha e pramANe vasati Adi dvAronI paNa salatAnI ghaTanA karavI. vasatinI saphalatA A pramANe che. sAmAnyathI vasati zuddha hovA chatAM sadA sthavire ApelA sthAne saMthAro karavo vagere maryAdAonA pAlanathI vasatinI saphalatA che, nahi ke game tema vartavAthI. [705] idAnIM vasatividhimAha mUluttaraguNasuddhaM, thIpasupaMDagavivajjiaM vasahiM / sevijja savvakAlaM, vivajjae hoMti dosA u // 706 // dAraM / / 1. kyAreka anya sAdhune ke gacchane adhika upakAra thAya, potAne thoDo upakAra thAya, kyAreka gacchane ke anya sAdhune thoDo upakAra thAya, potAne adhika upakAra thAya ItyAdi mukhya-gauNa bhAva samajavo. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'mUlaguNottaraguNaparizuddhAM' tathA 'strIpazupaNDakavivajitAM vasati seveta sarvakAlaM, viparyaye' azuddhastryAdisaMsaktAyAM vasatau 'bhavanti doSA' iti gAthArthaH // 706 // vasatidvAra have vasatino vidhi kahe che sAdhue sadA mUlaguNa-uttaraguNathI parizuddha ane strI-pazu-paMDakathI rahita vasatimAM rahevuM joIe, azuddha ane strIAdinA saMsargavALI vasatimAM rahevAthI doSo thAya che. [80]. tatra mUlaguNaduSTAmAha paTTIvaMso do dhAraNAu cattAri muulveliio| ___mUlaguNehuvaveA, esA u ahAgaDA vasahI // 707 // vRttiH- 'pRSThivaMzo' madhyavalakaH 'dhAriNyau' yatpratiSTha: asAveva 'catasro mUlavelyaH' caturpu pArzveSu mUlaguNairupeteti, etadapi yatra sAdhUn manasyAdhAya kRtamiyaM 'mUlaguNairupapetA', na tu zuddhA, tathA cAha-'eSA AdhAya kRtA vasatiH' AdhArmimakItyarthaH, anye tu vyAcakSatepRSTivaMzo dve dhAraNe catastro mUlavelya iti pUrvavat, mUlaguNairupapetetyetat sAdhUn manasyAdhAya na kRtaM yatra eSA yathAkRtA vasatiH, zuddhatyarthaH, etaccAyuktaM, vasatidoSapratipAdanAdhikArAt, tathA yathAkRtatvAsambhavAt, mUlaguNairupetetyetatsAdhUn manasyAdhAya na kRtamityanyakAraNApatteH, anyathA vizeSaNavaiyarthyAt, tasmiMzca sati yathAkRtatvAnupapatterityalaM prasaGgeneti gAthArthaH // 707 // temAM kevI vasati mUlaguNathI duSTa che te kahe che- (vasati mUlaguNothI yukta ane uttaraguNothI yukta ema be prakAranI che. temAM pRSTivaMza = mobhamAM madhyabhAgamAM ADuM rAkheluM lAkaDuM, jenA upara pRSThavaMza rAkhavAmAM Ave che te be UbhA thAMbhA, eka thAMbhAnI be bAju be vaLI ane bIjA thAMbhAnI be bAjA be vaLI ema cAravaLI, A sAta vastu makAnanA AdhArabhUta hovAthI mUlaguNa kahevAya che.) je vasatimAM pRSThivaMza, be thAMbhA ane cAra vaLI e sAta hoya te vasati mUlaguNothI yukta che. (sI 3 garA ivada =) pRSThivaMza vagere jemAM sAdhu mATe banAvyA hoya te vasati mUlaguNa yukta che, paNa zuddha nathI=AdhArmikI che. bIjAo hADA vada e padono artha A pramANe kare che- pRSTivaMza vagere jemAM sAdhu mATe na banAvyA hoya te vasati yathAkRta = zuddha che. teono karelo A artha yukta nathI. kAraNa ke ahIM vasatidoSonA pratipAdanano adhikAra hovAthI vasati yathAkRtaHzuddha che evo artha na karavo joIe. (vasati doSita che evo artha karavo joIe.) mUlaguNothI yukta vasati sAdhu mATe nathI karI eno artha e thayo ke (kacaRUIT:) bIjA mATe banAvI che. vasati bIjA mATe banAvI che evo artha na karavAmAM Ave to gADA (= yathAvRtA) evuM vizeSaNa vyartha bane. (tagniza sati yathAvRtatvanupa :) jo vizeSaNa vyartha bane to vasati yathAkRta zuddha che evo artha na ghaTI zake. [707] Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] uttaraguNeSu mUlaguNAn pratipAdayannAha vaMsagakaDaNokpaNachAvaNalevaNaduvArabhUmIe / sapparikammA vasahI, esA mUluttaraguNesu // 708 // vRtti:- atra vRddhavyAkhyA-'vaMsaga' iti daMDakA kuDDANa 'kaDaNaM' DaMDagovari olavaNI 'ukkaMpaNaM' da dinA''cchAyaNaM' kuDDANa 'levaNe bAhallAikaraNaM 'duvArassa' visamAe samIra bhUmiH', rakSA "saparime' 3ttaramukhasu, paNa "mUknottara'' rUtyartha: // 708 | (uttaraguNomAM mUla uttaraguNo ane uttara uttaraguNo evA be bhedo che. temAM ahIM) uttaraguNomAM mUla (uttara) guNo jaNAve che ahIM vRddhoe karelI vyAkhyA A pramANe che. vaMzaka = bhIMta upara ADA mUkelA dAMDA (= vAMsaDA), kaTana = makAnane DhAkavA dAMDA upara nAkhelI sAdaDI (caTAI). avalaMbana = chata bAMdhavA dAMDAone bAMdhavA, chAdana = ghAsa vagerethI DhAMkavuM. lepana = bhIMto lIMpavI. dvAra = (bAraNuM banAvavuM athavA) bAraNAne moTuM banAvavuM. bhUmi = bhoMyataLiyAnI visamabhUmine samAna karavI. sAdhu mATe A sAta jemAM banAvyA hoya tevI vasati uttaraguNomAM saparikarma che, arthAt mUla uttaraguNothI azuddha che. [70] dUmia dhUmia vAsia, ujjovia balikaDA avattA ya / sittA samaTThA'via, visohikoDIgayA vasahI / / 709 // vRttiH- ime uttarottaraguNA visohikoDiTThiyA vasahIe uvaghAyakarA-'dUmitaM' ulloiyaM, duggaMdhAe dhUvAiNA 'dhUvaNaM', duggaMdhAe ceva paDavAsAdiNA 'vAsaNaM', rayaNapaIvAiNA 'ujjovaNaM', kUrAiNA 'balIkaraNaM', chagaNamATTieNa pANieNa 'avattA', udageNa kevalaM 'sittA, sammRSTA' saMmArjitA ityarthaH, 'visohikoDiM gayA vasahitti avisohikoDie Na hoitti vuttaM havai, vRddha vyArathI mAthAkUyArtha: || 706 | (mUla guNonA sAta ane mUla uttaraguNonA sAta e cauda doSo avizuddhi koTi che. avizuddhikoTi eTale te te dopita bhAga kADhI nAkhavA chatAM te makAna nirdoSa na thAya. uttara uttaraguNo vizuddhakoTi che. vizuddhikoTi eTale te te doSita bhAga kADhI nAkhavAthI te makAna nirdoSa thAya.) vasatino upaghAta karanArA vizuddhikoTi uttara uttaraguNo A che-dUmitA =cUnA vagerethI sapheda karelI. dhUmikA =durgadhavALI hovAthI dhUpa vagerethI dhUpelI vAsitA =durgadhavALI hovAthI sugaMdhI cUrNa vagerethI vAsita karelI. udyotitA = ratna, dIpaka AdithI prakAzavALI karelI. balikatA = jemAM cokhA AdithI bali karyo hoya. AvartA =chANa-mATI-pANIthI lIMpelI. siktA = jemAM mAtra pANI chAMTyuM hoya. saMsRSTA = (sAvaraNI AdithI) sApha karelI. AvI vasati vizuddhikoTi che, arthAt avizuddhikoTi nathI. A pramANe vRddhoe karelI vyAkhyAthI be gAthAno artha kahyo. [709] Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute cAussAlAIe, vinneo evameva u vibhAgo / iha mUlAiguNANaM, sakkhA puNa suNa Na jaM bhaNio // 710 // vRtti:- 'catuHzAlAdyAyAM' vasatau 'vijJeyaH evameva tu vibhAgaH, iha' tantre 'mUlAdiguNAnAm', Aha - ihaiva sAkSAt kiM nokta ityatrAha - 'sAkSAt punaH zRNuta yadbhaNito na'- yena kAraNena nokta iti gAthArthaH // 710 // viharaMtANaM pAyaM, samattakajjANa jeNa gAmesuM / vAso tesu a vasahI, paTThAijuA tao tAsiM // 711 // vRtti:- viharatAM prAya: sAdhUnAM samAptakAryANAM svagaccha eva zrutApekSayA yena kAraNena grAmAdiSu vAsaH vyAkSepaparihArArthaM, teSu ca grAmAdiSu vasatiH pRSThIvaMzAdiyuktaiva bhavati, tatastAsAmeva vasatInAM sAkSAdbhaNanamiti gAthArthaH // 711 // catuHzAlA vagere prakAranI vasati viSe paNa zAstramAM kahelo mUla vagere guNono vibhAga A ((52) pramANe 4 bhAvo. prazna- catuH zAlA vagere vasati saMbaMdhI mUlaguNa vagereno vibhAga ahIMja sAkSAt kema na kahyo ? uttara- tenuM kAraNa sAMbhaLo ! svagacchamAM ja jemanI zrutajJAnanI siddhi thaI gaI che, te sAdhuo sAdhanAmAM vikSepa na thAya e mATe prAyaH gAmaDA vageremAM vicaratA hovAthI temano vAsa prAyaH gAmaDA vageremAM thAya che, ane te gAmaDA vageremAM pRSThIvaMzAdiyukta ja vasati hoya che, AthI pRSThIvaMzAdiyukta ja vasatinA mUlaguNAdino vibhAga sAkSAt kahyo. [710-711] idAnIM sAmAnyata eva vasatidoSAn pratipAdayannAha kAlAikaMta 1 uvadvAvaNA 2 bhikaMta 3 aNabhikaMtA 4 ya / vajjA 5 ya mahAvajjA 6 sAvajja 7 maha 8 ppakiriyA 9 ya / / 712 // vRtti: - 'kAlamatikrAntA' kAlAtikrAntA, upa- sAmIpyena sthAnaM yasyAM 'sopasthAnA, abhikrAntA' anyaiH, 'anabhikrAntA' taireva, caH samuccaye, 'varjyA' tadanyakartRRNAM, 'mahAvarjyA' paralokapIDayA, 'sAvadyA mahAsAvadyA' zramaNasAdhuni zrAbhedena, 'alpakriyA' ca niravadyaiveti gAthAsamAsArthaH // 712 // have sAmAnyathI ja vasatinA doSo jaNAve che-- asAtizrAntA, upasthApanA, abhiAntA, analikAntA, vardhyA, mahAvarjyA, sAvadhA, mahAsAvaghA ane alpakriyA ema vasatinA nava bhedo che. je kAlane oLaMgI gaI che te kAlAtikrAntA, jenuM najIkamAM sthAna che te upasthApanA, je bIjAothI abhikrAnta thayelI che sevAyelI che te abhikrAntA, je bIjAothI abhikrAnta thayelI nathI sevAyelI nathI te anabhikrAntA, prastuta vasati sivAya bIjI vasati karanArAo prastuta vasatine choDI de te vartyA, = Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [333 je vasatinA sevanathI paralokamAM duHkha Ave te mahAvajaryA, je pAMca prakAranA zramaNo mATe karI hoya te sAvadhA, je (jaina) sAdhuo mATe ja karI hoya te mahAsAvadyA, je vasati nirdoSa hoya te apaThiyA = nirava 4 cha. ||thaano / saMkSepathI artha che. [712] avayavArthaM tvAha uu mAsaM samaIA, kAlAIA u sA bhave sijjA / sA ceva uvaTThANA, duguNA duguNaM avajjittA / / 713 / / vRtti:- 'RtA'viti Rtubaddhe 'mAsaM samatItA' yA nivAsena upalakSaNAdvarSAkAle vA caturo mAsAn samatItA tu 'kAlAtItaiva sA bhavecchayyA', zayyeti vasatiH,anye tu pAThAntaramitthaM vyAcakSate-RtuvarpayoH samatItA nijaM kAlam-Rtubaddha mAsaM varSAkAle catura iti, zeSaM mUlavat, 'saivopasthAnA' saiva-mAsAdikalpopayuktA upasthAnavatI bhavati, kathamityAha-'tadviguNadviguNa'mityubhayakAlasamparigrahArthaM vIpsA, 'avajayitvA' aparihatya, mAsakalpe mAsadvayaM vajanIyA, varSAvasthAne caturmAsikadvayamiti gAthArthaH // 713 // jAvaMtiA u sijjA, annehi niseviA abhikkaMtA / annehi aparibhuttA, aNabhikkaMtA u pavisaMto / / 714 // vRttiH- 'yAvatAmiyaM' yAvatkA yAvatkaiva zayyA' nAnyA 'anyaiH' carakAdibhi niSevitA' satI 'abhikrAnto'cyate, saiva anyairaparibhuktA' satI anabhikrAntai'va, na sannidhimAtreNaivetyAha'pravizataH' sataH itthambhUteti gAthArthaH // 714 / / attaTThakaDaM dAuM, jaINa annaM kariti vajjA u / jamhA taM puvvakaDaM, vajjaMti tao bhave vajjA / / 715 // vRttiH- 'AtmArthakRtAM dattvA yatibhyaH' sAdhubhyo 'nyAM karoti vajyaiva, yasmAt tAM pUrvakRtAM varjayanti' paradAnena, 'tato bhavedvarye 'ti gAthArthaH // 715 // pAsaMDakAraNA khalu, AraMbho ahiNavo mahAvajjA / samaNaTThA sAvajjA, mahasAvajjA ya sAhUNaM // 716 // vRttiH- 'pASaNDakAraNAt khalu Arambho'bhinava' eva vasativiSayo yasyAM so 'mahAvarjA, zramaNArtha'mArambho yasyAM sA 'sAvadyA, mahAsAvadyA ca sAdhUnAma'rthe Arambho yasyAM, nirgranthAdayaH zramaNA iti gAthArthaH // 716 // jA khalu jahuttadosehi~ vajjiA kAriA sayaTThAe / parikammavippakkA, sA vasahI appakiriyA u // 717 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'yA khalvi'ti yA puna ryathoktadoSairvarjitA kAritA svArtha' gRhasthaiH 'parikarmavipramuktA' uttaraguNAnAzritya sA vasatiralpakriyaiva', alpazabdo'bhAvavAcaka iti gAthArthaH / / 717 / / vistArathI artha to graMthakAra svayaM kahe che- je vasatimAM comAsAmAM cAra mahinAthI adhika kALa ane zeSa kALamAM eka mahinAthI adhika kALa rahevAmAM Ave te vasati kAlAtikrAntA che. (bIjAo 33 mAM pAThanA sthAne 33 vAsA evA pAThAMtara pramANe ukta artha kare che.) zeSa kALamAM be mahinA pahelAM ane cAturmAsamAM ATha mahinA pahelAM pharI te ja vasatimAM Ave to te vasati upasthAnA che, [713] je vasati sarvasAmAnya hoya == je koI Ave tenA mATe hoya te vasatimAM caraka vagere athavA gRhastho rahyA hoya ane sAdhuo rahe to te vasati abhikrAntA che. te (= sarvasAmAnya) ja vasatino bIjA koIe upyoga na karyo hoya ane sAdhuo rahe to te vasati anabhikrAntA che. [714] gRhastha potAnA mATe karelI vasati sAdhune ApI de ane potAnA mATe navI banAvIne temAM rahe to sAdhune ApelI te vasati varSo che. [715] zramaNa, brAhmaNa vagere sarva pAMkhaDIo mATe navI banAvelI vasati mahAvajaryA che. pAMca prakAranA zramaNo mATe navI banAvelI vasati sAvadyA che. nigraMtha (jaina sAdhuo), zAkya (bauddha sAdhu), tApasa (jaTAdhArI vanavAsI saMnyAsI), zaika (geruthI raMgelA vastro paheranAra tridaMDI) ane AjIvaka (gozALAnA matane anusaranAra) A pAMca zramaNa che. kevaLa jaina sAdhuo mATe navI banAvelI vasati mahAsAvadyA che. [716] je vasati uparyukta doSothI rahita hoya, gRhastha potAnA mATe karAvI hoya, uttaraguNo saMbaMdhI parikarmathI rahita hoya, te vasati alpakriyA che. ahIM alpa zabda abhAvavAcaka che. [717] svArthamiti vizeSato'pyAcaSTe ettha ya saTTA NeA, jA NiabhogaM paDucca kAraviA / jiNabiMbapaidrutthaM, ahavA takkammatullatti // 718 // vRtti - mAtra svArtha sevA' vasati: 'catnIyamo pratItya RritA' svAminA, 'binabimbprtisstthaarthmthvaa' kAritA, tatkarmatulyA' jinA vA(jinArcA)karmatulyeti gAthArthaH / / 718 // upara saTTA (svArtha) ema kahyuM, AthI "svArtha' zabdano vizeSa artha kahe che- je vasati mAlike potAnA upayoga mATe karAvI hoya, athavA jinabiMbanI pratiSThA karavA mATe karAvI hoya, athavA jinapUjA jevA kAryomAM kAma Ave e mATe karAvI hoya, te vasati svArtha (potAnA mATe banAvelI) che. [718]. atra svArthazabdaghaTanAmAha vayaNAo jA pavittI, parisuddhA esa eva satthotti / aNNesi bhAvapIDAheUo aNNahA'Nattho // 719 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 335 paJcavastuke upasthApanAdvAram ] vRtti:- 'vacanAd' AgamAt ' yA pravRttiH parizuddhA' niraticArA, 'eSa eva' ca 'svArthaH', ubhayalokahitatvAd, 'anyeSA 'mityatra bhAvasAdhUnAM 'bhAvapIDAhetutvAt' cAritrapIDAnimittatvena, 'anyathA' vacanabAhyayA pravRttyA 'narthaH ' paramArthata iti gAthArthaH // 719 // khahIM 'svArtha' zabdanI ghaTanA (= zabda uparathI nIDajato artha) uhe che Agama anusAra je niraticAra pravRtti thAya e ja (svano = potAno artha kArya) svArtha che. kAraNa ke tenAthI ubhayalokanuM hita thAya che. prazna- sAdhu mATe vasati banAve, sAdhu te vasatimAM AtmasAdhanA kare; AthI ubhayalokanuM hita thAya, mATe sAdhu mATe vasati banAvavI e paNa svArtha che. uttara- (aNNesi.......) sAdhu bhATe vasati janAvavAmAM Agama jahya pravRtti thatI hovAthI ane sAdhuonI cAritrapIDAmAM (cAritra virAdhanAmAM) nimitta banavAthI sAdhu mATe vasati banAvavI khe svArtha nathI, kiMtu anartha che. [ 718 ] stryAdivivajjitAM pratipAdayannAha = thIvajjiaM viANaha, itthINaM jattha ThANarUvAiM / saddAyaNa suvvaMtI, tAvi a tesiM na picchaMti // 720 // vRtti: - 'strIvarjitAM vijAnIta, strINAM yatra sthAnarUpe', na dRzyete iti vAkyazeSaH, 'zabdAzca na zrUyante' yatra, 'tA api ca ' - striya' steSAM ' puruSANAM na pazyanti' sthAnarUpe na zrRNvanti ca zabdAniti gAthArthaH // 720 // vasati strI AdithI rahita joIe e viSe jaNAvatA granthakAra kahe che-- jyAM strIonAM sthAna ane rUpa na dekhAya, zabdo na saMbhaLAya, tathA strIo paNa puruSonAM sthAna ane rUpa na joI zake ane zabdo na sAMbhaLI zake, te vasati strIvarjita jANavI. [720] etadeva vyAcaSTe ThANaM ciTThati jahiM, mihokahAIhiM navaramitthIo / ThANe niamA rUvaM, sia saddo jeNa to vajjaM // 721 // vRtti: - 'sthAnaM yatra tiSThanti mithaH kathAdibhirnavaraM striyaH', mitha: kathA - rahasyAH, AdizabdAt zArIrasthityAdiparigrahaH, 'sthAne niyamAdrUpaM, syAcchabdaH ' kadAcinna bhavatyapi viprakRSTe, 'yena' etadevaM 'tato varjyaM' sthAnamiti gAthArthaH // 721 // A ja viSaya kahe che strIo jyAM besIne gupta vAto kare tathA sUvuM-besavuM vagere zarIra kAryo vagere kare te teonuM sthAna Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute che. jayAM sthAna hoya tyAM niyama rUpa hoya = rUpa dekhAya, sthAna dUra hoya to kadAca zabda na paNa saMbhaLAya, paNa rUpa avazya dekhAya. AthI sthAna dekhAya tevI vasatino tyAga karavo joIe. [721] atraiva doSamAha baMbhavayassa aguttI, lajjANAso a pIivuDDhI a / sAha tavo vaNavAso, nivAraNaM titthaparihANI / / 722 / / vRttiH- tatra hi 'brahmavratasyAgupti'rbhavati, pratiSiddhavasatinivAsAt, 'lajjAnAzazca' bhavati, Asaktadarzanena 'prItivRddhizca' bhavati, jIvasvAbhAvyAt, 'sAdhu tapo vanavAsa' iti loke garhA, 'nivAraNaM' tadrvyAnyadravyANAM, 'tIrthaparihANi'rlokApravRttyeti gAthArthaH // 722 / / sthAna dekhAya tevI vasatimAM rahevAthI thatA doSo kahe che pratiSiddha vasatimAM rahevAthI brahmacaryano bhaMga thAya, paraspara lajjAno nAza thAya, AsaktipUrvaka vAraMvAra jovAthI prema vadhe, kAraNa ke jIvana tevo svabhAva che, loko "aho ! A sAdhuo tapovanamAM rahe che" ema mazkarI-niMdA kare, loko vasati ane bIjI vastuo sAdhuone na Ape, loko sAdhu pAse AvatA baMdha thAya ethI (navA jIvo dharmamAM na joDAvAthI) tIrthano viccheda thAya. [722] vizeSataH sthAnAdidoSAnAha___ caMkamiaM ThiamuTThiaM ca vippekkhiaM ca savilAsaM / siMgAre a bahuvihe, daTuM bhutteare dosA // 723 // vRttiH- 'pariSvaSkitaM sthitamohAyitaM ca viprekSitaM ca savilAsaM' savibhramaM 'zrRGgArAMzca bahuvidhAn'-viziSTaceSTA(veSA)dIn 'dRSTvA bhuktetarayordoSAH'-smRtyAdaya iti gAthArthaH / / 723 / / sthAnAdithI thatA doSone vizeSathI kahe che- - strIonI lIlApUrvakanI cAla, UbhA rahevuM, aMgo maravA, ardhI AMkha ke kaTAkSa vagerethI jovuM, bhavAM caDhAvavAM, hasatuM moTuM, zaNagAro vagere aneka prakAranI strIonI viziSTa ceSTAo joIne bhaktabhogI sAdhuone smRti vagere ane abhaktayogI sAdhuone kautuka vagere doSo thAya. [723] tadgatAnAha jallamalapaMkiANavi, lAvannasirI u jaha si dehANaM / sAmanne'vi surUvA, sayaguNiA Asi gihavAse // 724 // vRttiH- 'jallamalapaGkitAnAmapi' bahulamalasnigdhAGgAnAmapIti bhAvaH, 'lAvaNyazrIryathaiSAM' sAdhu dehAnAM zrAmaNye'pi sarUpA' tathaivamahaM manye zataguNA AsIdgRhavAsa' iti gAthArthaH // 724 / / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [337 rUpadarzanathI strIomAM thatA doSo kahe che- (rUpALA sAdhuone joIne strI vicAre ke) sAdhuonA zarIranA aMgo atizaya maLathI kharaDAyelA hoya che, atyaMga, udvartana, snAna vagerethI rahita hoya che, chatAM sAdhupaNAmAM paNa zarIranI lAvaNya zobhA atyaMta rUpALI dekhAya che. AthI huM mAnuM chuM ke kharekhara A sAdhuonI lAvaNya zobhA gRhavAsamAM zatagaNI hatI. [24] zabdadoSAnAha gIyANi a paDhiANi a, hasiANi ya maMjulA ya ullAvA / bhUsaNasadde rAhassie a soUNa je dosA // 725 // vRttiH- 'gItAni ca paThitAni ca hasitAni ca maJjulAMzca' madhurAM' zcollApAn bhUSaNazabdAn' 2' rAhasyAMzca zrutvA' tathA tena bhuktetaraprakAreNa 'ye doSA' iti gAthArthaH / / 725 // zabda zravaNathI thatA doSo kahe che- strIonAM gIto, vacano, hAsyo, madhura saMbhASaNo, alaMkAranA zabdo ane rAhasyone sAMbhaLIne bhuktabhogI sAdhune smRti vagere ane abhuktabhAgIne kautuka vagere doSo thAya. [725] tadgatAnAha gaMbhIramahuraphuDavisayagAhagA sussaro saro jesiM / sajjhAyassa maNaharo, gIassa Nu keriso hoi ? // 726 // vRttiH- 'gambhIro madhurasphuTo vizadaH grAhakaH susvaraH svaro yathaiSAM' sAdhUnAM 'svAdhyAyasya manohArI, gItasya tu kIdRzaH bhavati ?', zobhanatara iti gAthArthaH // 726 / / zabdazravaNathI strIomAM thatA doSo kahe che- | (sAdhunA madhura zabdo sAMbhaLIne strI vicAre ke) sAdhuonA svAdhyAyano paNa svara gaMbhIra, madhura, spaSTa, moTo, AkarSaka ane suMdara rAgavALo che, AthI ja manohara che, to pachI temanA tano to 12 vo Daze ? atyaMta suM82 ze. [726] evaM paropparaM mohaNijjadugvijayakammadoseNaM / hoi daDhaM paDibaMdho, tamhA taM vajjae ThANaM // 727 // vRtti:- 'evam uktena prakAreNa 'parasparaM mohanIyadurvijayakarmadoSeNa bhavati dRDhaM pratibandhaH', yasmAdevaM 'tasmAt' strIpratibaddhaM 'varjayetsthAnamiti gAthArthaH // 727 / / 1. jallaH kaThinIbhUtaH, pala: punarudvartita: sanapagacchati / pR. 5. 6. 1. // . 2589. 2. rAhasikA:- puruSeNa paribhujyamAnAyA: striyA stanitAdayaH zabdA ityarthaH / 1. 5. 6. 1. ga. 2600. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pasupaMDagesuvi ihaM, mohANaladIviANa jaM hoi / pAyamasuhA pavittI, puvvabhava'bbhAsao tahaya // 728 // vRttiH- 'pazupaNDakeSvapi iha' loke 'mohAnaladIpitAnAM' sattvAnAM 'yad' yasmAt 'bhavati prAyo'zubhA pravRttiH, pUrvabhavAbhyAsataH tathA' bhavatIti gAthArthaH / / 728 / / __ tamhA jahuttadosehi~ vajjiaM nimmamo nirAsaMso / vasahiM sevijja jaI, vivajjae ANamAINi // 729 // dAraM // vRtti:- yasmAdevaM 'tasmAdyathoktadoSairvajitAM' vasatiM 'nirmamo' mamatvazUnya: 'nirAzaMsaH' ihalokAdipu vasatiM seveta yatiH' sAdhuH, 'viparyaye AjJAdayo' dopA iti gAthArthaH // 729 // A pramANe durjaya mohanIyakarmanA doSathI paraspara gADha rAga thAya, AthI strI-pratibaddha vasatino tyAga karavo. lokamAM mohAgnithI baLelA jIvonI pazu ane napuMsakonA nimittathI paNa pUrvabhavanA abhyAsathI azubhapravRtti thAya che. AthI mamatvathI rahita ane A loka (= A lokanA sukha) AdimAM nirAzaMsa sAdhu uparyukta doSothI rahita vasatimAM rahe, doSita vasatimAM rahevAthI AjJAbhaMga vagere doSo lAge. [727 thI 729]. saMsargadvAra saMsargadopamAha vajjijja ya saMsaggaM, pAsatthAIhiM pAvamittehiM / kujjA ya appamatto, suddhacarittehiM dhIrehiM // 730 // vRttiH- 'varjayecca 'saMsarga'sambandhamityarthaH, kairityAha-'pArzvasthAdibhiH 'pApamitraiH' akalyANamitraiH saha, "kuryAcca' saMsarga 'apramataH' san 'zuddhacAritrairdhAraH' sAdhubhiH saheti gAthArthaH // 730 // saMsargathI thatA dopo kahe che sAdhu apramatta banIne akalyANamitra pAsatthA AdinI sAthe saMbaMdha na rAkhe ane dhIra ane zuddhayAritrI sAdhumonI sAthe saMbaMdha me. [930] kimityetadevamiti ?, atrAha jo jAriseNa mittiM, karei acireNa tAriso hoi / kusumeha~ saha vasaMtA tilAvi taggaMdhiyA huMti // 731 / / vRttiH- 'yaH' kazcit 'yAdRzena' yena kenacit saha 'maitrI' saMsargarUpAM karoti' so 'cireNa tAdRzo bhavati', atra nidarzanamAha-'kusumaiH saha vasantaH' santa stilA api tadgandhino bhavanti'-kusumagandhina eveti gAthArthaH // 731 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [339 A karavAnuM zuM kAraNa? e jaNAve che je jevAnI sAthe maitrI=saMbaMdha kare che te jaladI tenA jevo thAya che. phUlonI sAthe rahelA tala paNa puSpanA gaMdhavALAM ja banI jAya che. [731] atrAha suciraMpi acchamANo, verulio kAyamaNiaummIso / na uvei kAyabhAvaM, pAhaNNaguNeNa niaeNaM // 732 // vRttiH- 'suciramapi' prabhUtamapi kAlaM 'tiSThan 'vaiDUryo' maNivizeSa: kAcAzca te maNayazca kAcamaNaya: kutsitAH kAcamaNayaH kAcamaNikAH taiH uta-prAbalyena mizraH 'kAcamaNikonmizraH 'nopaiti' na yAti 'kAcabhAvaM' kAcadharma 'prAdhAnyaguNena' vaimalyaguNena 'nijena' AtmIyena, evaM susAdhurapi pArzvasthAdibhirna yAsyatIti gAthArthaH // 732 // tathA suciraMpi acchamANo, nalathaMbho ucchuvADamajjhammi / kIsa na jAyai mahuro ?, jai saMsaggI pamANaM te // 733 / / vRttiH- 'suciramapi' prabhUtamapi kAlaM 'tiSThan 'nalastambo' vRkSavizeSa: 'ikSuvATamadhye' ikSusaMsargAt 'kimiti na jAyate madhuraH ?, yadi saMsargI pramANaM taveti' gAthArthaH / / 733 / / ahIM praznakAra prazna kare che- vaiDUryamaNi kharAba kAcamaNinI (= halakA maNinI) sAthe lAMbA kALa sudhI rahe che, chatAM potAnA nirmaLaguNanA prabhAvathI kAca jevo banI jato nathI, e pramANe susAdhu paNa pAsasthA AdinI sAthe saMbaMdha rAkhavA chatAM temanA jevo nahi bane. tathA jo tame saMgane (saMganI asara thAya che e niyamane) pramANa mAno cho to jalastaMba vRkSa zeraDInA vADAmAM zeraDInI sAthe raheto DovAthI zeranA saMgathI bha52 uma janato 'nathI ? [772-733] atrottaramAha bhAvuga abhAvugANi a, loe duvihANi hoti davvANi / verulio tattha maNI, abhAvugo annadavvehiM // 734 // vRttiH- bhAvyante-pratiyoginA svaguNairAtmabhAvamApAdyanta iti bhAvyAni-vellukAdIni prAkRtazailyA bhAvukAnyucyante, athavA pratiyogini sati tadguNApekSayA tathAbhavanazIlAni 'bhAvukAni', 'laSapatapadasthAbhUvRSe' tyAdAvukaJ tAccholikatvAditi, tadviparItAni abhaavyaani'1. oghaniryukti gAthA 772 vagere. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute valanAdIni 'loke dviprakArANi bhavanti 'dravyANi' vastUni, 'vaiDUryastatra maNiH abhAvyo'nyadravyaiH'-kAcAdibhiriti gAthArthaH / / 734 // syAnmatiH jIvo aNAinihaNo, tabbhAvaNabhAvio a saMsAre / khippaM so bhAvijjai, melaNadosANubhAveNa // 735 // vRttiH- 'jIvo''pyevaMbhUta eva bhaviSyati, na pArzvasthAdisaMsargeNa tadbhAvaM yAsyatIti, etacca asad, yata:-'jIvaH' prAgnirUpitazabdArthaH, sa hi 'anAdinidhanaH', anAdyaparyanta ityarthaH, 'tadbhAvanAbhAvitazca' pArzvasthAdyAcaritapramAdAdibhAvanAbhAvitazca 'saMsAre' tiryagnaranArakAmarabhavAnubhUtilakSaNe, tatazca tadbhAvanAbhAvitatvAt 'kSipraM' zIghraM 'sa 'bhAvyate' pramAdAdibhAvanayA AtmIkriyate 'mIlanadoSAnubhAvena' saMsargadoSAnubhAveneti gAthArthaH / / 735 // aMbassa ya niMbassa ya, doNhaMpi samAgayAiM mUlAI / saMsaggIe~ viNaTTho, aMbo nibattaNaM patto // 736 // vRttiH- atha bhavato dRSTAntamAtreNa paritoSaH tato madvivakSitArthapratipAdako'pi dRSTAnto'styeva, zrRNu, tiktanimbodakavAsitAyAM bhUmAvAmravRkSaH samutpannaH, punastatra 'Amrasya ca nimbasya ca dvayorapi 'samAgate' ekIbhUte 'mUle', tatazca 'saMsaktyA' saGgatyA 'vinaSTaH Amro nimbatvaM prAptaH', tiktaphala: saMvRtta iti gAthArthaH / / 736 // ahIM uttara Ape che- dravyo bhAvuka ane abhAvuka ema be prakAranA che. anyanA saMgathI anya jevA banI jAya te bhAvuka (-bhAvya). anyano saMga thavA chatAM anya jevA na bane te abhAvuka (-abhAvyo. AmravRkSa vagere bhAvuka dravyo che. nalastaMbavRkSa vagere abhAvuka dravyo che. veDUryamaNi anya kAca vagerethI bhAvita na karI zakAya tevo abhAvuka dravya che. kadAca koIne vicAra Ave ke jIva paNa abhAvuka ja haze, jethI pAsatthA AdinA saMgathI pAsatthA Adi jevo nahi banI jAya, paNa tema nathI. kAraNa ke jIva anAdi anaMta che, ane saMsAramAM rahela jIva pAsatthA AdinA saMgathI pAsatthA Adie Acarela pramAdAdi bhAvothI bhAvita bane che, AthI te saMsargadoSanA prabhAvathI jaladI pramAdAdi bhAvothI bhAvita karAya che. have bIjI vAta. tamane mAtra dRSTAMtathI saMtoSa thAya che. ethI jema tamArA vivakSita arthane sAdhaka dRSTAMta tamArI pAse che, tema amArA vivakSita arthano sAdhaka dAMta paNa amArI pAse che ja. te daSTAMta tame sAMbhaLo. kaDavA lImaDAnA pANIthI vAsitabhUmimAM AmravRkSa utpanna thayuM, e baMne vRkSanAM mULiyAM bhegAM thayAM. tethI AMbo lImaDAnA saMgathI kaDavo = kaDavA phalavALo thayo. [734-735-736] Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [341 doSAntaropadarzanena prakRtameva samarthayannAha saMsaggIe dosA, niamAdeveha hoi akiriyA / loe garihA pAve, aNumaimo taha ya ANAI // 737 // vRtti:- 'saMsargAt' saMsaktervA, pArzvasthAdibhiH saheti gamyate, 'doSA' ime 'niyamAdeveha', yA ca yAvatI ca 'bhavatyakriyA' taduparodhena, tathA 'loke garhA' bhavati-sarva evaite evambhUtA iti, tathA 'pApe'numati'rbhavati pArzvasthAdisambandhinI(ni), tatsaGgamAtranimittatvAdanumateH, "tathA AjJAdayazca' doSA bhavantIti gAthArthaH / / 737 / / / anya doSo batAvavA pUrvaka prastuta viSayanuM ja samarthana kare che- pAsatthA AdinA saMgathI ahIM avazya A (A gAthAmAM jaNAvyA che te) doSo lAge- (1) pAsatthA AdinA AgrahathI je ane jeTalA pramANamAM asadAcaraNa thAya te ane teTalA pramANamAM ghoSa sAga. (2) somai 2151-nihAthAya 3 mA pA 4 mAvA (anuthitavartanavANA) cha. (3) pAsaFA AdinA pApanI anumodanA thAya. pAsaFA Adino mAtra saMga paNa anumodanAnuM nimitta che, arthAt mukha Adi dvArA temanA pApanI prazaMsA vagere na kare to paNa saMga karavA mAtrathI temanA pApanI anumati 25 14. (4) 2(maMga vagaire (yA2) ghoSo lAge. [737] sAmprataM bhaktavidhimAha bhattaMpi hu bhottavvaM, sammaM bAyAladosaparisuddhaM / uggamamAI dosA, te a ime huMti nAyavvA // 738 // vRttiH- 'bhaktamapi' odanAdi bhoktavyaM samyag' AzaMsArahitena dvicatvAriMzadoSaparizuddhaM' kalpanIyam, 'udgamAdayo doSA' atra gRhyante 'te cAmI'-vakSyamANalakSaNA 'bhavanti jJAtavyA' iti gAthArthaH // 738 // solasa ugggamadosA, solasa uppAyaNAe~ dosA u / __ dasa esaNAe~ dosA, bAyAlIsaM ii bhavaMtI // 739 // vRttiH- 'SoDaza udgame doSAH'- AdhAkaprabhRtayaH, SoDaza utpAdanAyAM doSA:'-dhAtryAdayaH, 'daza piNDaiSaNAyAM doSA:'-zaGkitAdayaH, dvicatvAriMzadevaM bhavanti' samuditA iti gAthArthaH / / 739 / / bhaktadvAra ve mano (= mAranau) vipi cha sAdhue bhAta vagere AhAra paNa AzaMsAthI rahita banIne betAlIza doSothI parizuddha vAparavo joIe. te doSo A (have kahevAze te) che. AdhAkarma vagere soLa uddagamanA, dhAtrI vagere soLa utpAdananA ane zakita vagere daza eSaNAnA ema kula betAlIza doSo che. [738-739] Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 ] etadeva bhAvayati [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tatthuggamo pasUI, pabhavo emAi~ hu~ti egaTThA / so piMDassAhigao, tassa ya bheyA ime hoMti // 740 // vRtti:- 'tatrodgama: prasUtiH prabhava evamAdayo bhavantyekArthAH ' zabdAH 'saH'-udgamaH 'piNDasyAdhikRtaH tasya ca bhedA ete bhavanti' vakSyamANA iti gAthArthaH // 740 // 4 viSayano (= ghoSono) vicAra 5re che ugama, prasUti, prabhava (utpatti) vagere zabdo meDArtha che, arthAt jA jadhA zabdono 'utpanna thavuM' evo eka ja artha che. (utpatti aneka vastuonI thAya che. paNa te badhI vastuonI utpatti ahIM vivakSita nathI. ahIM piMDanI utpattimAM thatAM doSonuM varNana hovAthI) piMDanI utpatti vivakSita che. tenA (uddagamanA) leho yA (have urevAze te che. [740] AhAkammuddesia pUIkamme a mIsajAe a I ThavaNA pAhuDiAe, pAuaraNa kIa pAmicce // 741 // vRttiH- 'AdhAkarmma auddezikaM pUtikarmma mizrajAtaM ca tathA sthApanA prAbhRtikA ca prAduSkaraNaM krItaM prAmityam' // 741 // pariaTTie abhihaDubbhinne mAlohaDe a acchijje 1 aNisiTTe ajjhoara, solasa piMDuggame dosA // 742 // vRtti:- 'parAvarttitaM abhyAhRtaM udbhinnaM mAlApahRtaM ca tathA AcchedyaM anisRSTamadhyavapUrakazca SoDaza' iti gAthAdvayapadopanyAsArthaH // 742 // sAdhArma, khauddeziGa, pUtirbha, mizrabhata, sthApanA, prakRti, prAhuSTurA, DIta prAmityA, parAvartita, abhyAhata, uddaminna, bhAsApahRta, Achedya, anisRSTa bhane adhyavapUra o soNa udgamanA hoSo che. [741-742] saccittaM jamacittaM, sAhUNaTThAi kIraI jaM ca / accittameva paccai, AhAkammaM tayaM bhaNiaM // 743 // vRtti: - 'sacittaM ' sat phalAdi 'yadacittaM sAdhUnAmarthe kriyate', tathA 'yacca acittameva' tandulAdi 'pacyate' sAdhUnAmarthe, 'AdhAkarmma tad bruvate' tIrthakarAdaya iti gAthArthaH || 743 || (sAdhAbha ghoSanuM sva35 uhe che -) sAdhuo mATe sacitta phala vagerene acitta karavAmAM Ave ane acitta cokhA vagerene pakAvavAmAM Ave tene tIrthaMkaro vagere AdhAkarma doSa kahe che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [343 [AdhAkarma doSanI spaSTatA mATe zAstramAM batAvelA kRta ane niSThitanA cAra bhAMgA samajavAnI jarUra che. te A pramANe che (1) sAdhu mATe kRta ane sAdhu mATe niSThita. (2) sAdhu mATe kRta ane gRhastha mATe niSThita. (3) gRhastha mATe kRta ane sAdhu mATe niSThita. (4) gRhastha mATe kRta ane gRhastha mATe niSThita. kRta- AraMbhano prAraMbha kare, eTale ke sacittane acitta banAvavAno ke acittane pakAvavAno prAraMbha kare, tyArathI AraMbha pUrNa na thAya tyAM sudhI, eTale ke sacitta vastu acitta na thAya ke acitta vastu raMdhAI na jAya tyAM sudhI, kRta kahevAya. arthAt AraMbhanI zarUAta te kRta. niSThita- sacitta vastu saMpUrNa acitta banI jAya ke raMdhAtI vastu saMpUrNa raMdhAI jAya te niSThita kahevAya. (1) sAdhu mATe kRta ane sAdhu mATe niSThita- sAdhunA (sAdhune ApavAnA) saMkalpathI AraMbhano prAraMbha karyo hoya ane niSThita bane tyAre paNa sAdhuno saMkalpa hoya. (2) sAdhu mATe kRta ane gRhastha mATe niSThita- sAdhunA saMkalpathI AraMbhano prAraMbha karyo hoya, paNa niSThita bane tyAre gRhasthano (gRhasthanA upayogamAM levAno) saMkalpa hoya. jemake- sAdhu mATe dUdha ukALavAnI zarUAta kare, paNa te daramiyAna mahemAnonuM Agamana vagere kAraNe e dUdha ukaLatuM hoya tyArathI saMpUrNa ukaLI rahe tyAM sudhImAM ke game tyAre saMpUrNa ukaLI gayuM te vakhate gRhasthanA upayogamAM levAno saMkalpa kare. (3) gRhastha mATe kRta sAdhu niSThita-gRhasthanA saMkalpathI AraMbhano prAraMbha karyo hoya paNa niSThita bane tyAre sAdhuno saMkalpa hoya. jemake- gharanA mANaso mATe dUdha ukALavAnI zarUAta karI hoya, paNa dUdha ukaLatuM hoya tyAre ke saMpUrNa ukaLI gayuM hoya te ja vakhate sAdhu mahArAja vahoravA AvavAthI sAdhunA saMkalpathI cUlA uparathI nIce utAre, khIcaDI vagere barobara raMdhAI gayA pachI ema ja cUlA upara paDI rahela hoya ane sAdhu Ave tyAre cUlA uparathI utAre to sAdhu mATe niSThita na kahevAya. (4) gRhastha mATe kRta ane gRhastha mATe niSThita- gRhasthanA saMkalpathI AraMbhano prAraMbha kare ane niSThita bane tyAre paNa gRhasthano saMkalpa hoya. A cAra bhAgAomAM pahelo ane trIjo bhAgo azuddha che, arthAt tevo AhAra sAdhune na kalpe. bIjo ane cotho bhAMgo zuddha che, arthAt tevo AhAra sAdhune kahyuM. (2) konA mATe banAvelo AhAra AdhAkarma kahevAya e vize spaSTatA karatAM zAstramAM kahyuM che ke- je pravacanathI ane liMgathI sAdharmika hoya tenA mATe banAvelo AhAra AdhAkarma gaNAya. pravacana eTale caturvidha saMgha. liMga eTale sAdhuveza. je caturvidha saMghamAM hoya ane sAdhuno 1. [ ] AvA kAuMsamAM ApeluM lakhANa paMcavastakanI A gAthAnI TIkAmAM nathI, paNa upayogI hovAthI piMDavizuddhi vagere graMthonA AdhAre ApyuM che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU44 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute veza paheryo hoya tenA mATe banAvelo AhAra AdhAkarma gaNAya. bhagavAnanI AjJA mujaba cAritranuM pAlana karanAra ane sAdhuveza dhAraNa karanAra sAdhuo (ane agiyAramI pratimA vahana karanAra zrAvaka) paraspara sAdharmika gaNAya. AthI bhagavAnanI AjJA mujaba cAritranuM pAlana na karatA hoya ane sAdhuveza dhAraNa na karatA hoya tevA sAdhuo pravacanathI ane liMgathI sAdharmika na hovAthI temanA mATe banAvelo AhAra AdhAkarma na gaNAya=temanA mATe banAvelo AhAra ukta prakAranA sAdhuone kalpI zake. (3) zAstramAM AdhArmika AhAranI duSTatA jaNAvatAM kahyuM che ke AdhArmika AhAra viSThA, dAru ane mAMsa tulya che. AthI tevA AhAranuM bhakSaNa to na karavuM, kiMtu tevA AhArathI kharaDAyela pAtra paNa rAkha vagerethI ghasIne sApha karyA pachI traNa vAra pANIthI dhovuM, ane sukAI jAya pachI ja temAM zuddha AhAra levo kalpa. tathA je ghare AdhAkarSika AhAra banyo hoya te ghare cAra divasa sudhI sAdhune gocarI javuM na kalpe. je gharamAM AdhArmika AhAra banyo hoya te ghara prathama divase (= AdhAkarmika AhAra banyo hoya te divase) AdhArmika gaNAya ane pachInA traNa divasa pUti gaNAya, Ama cAra divasa sudhI te gharamAM gocarI javuM na kalpe. AdhAkarmika AhAranI IcchA vageremAM kyA kayA doSo lAge te vize zAstramAM atikrama, vyatikrama, aticAra ane anAcAra e cAra doSo kahyA che. (1) AdhArmika AhAra levAnI gRhastha vinaMti kare tyAre sAdhu vinaMtine svIkAre tyArathI upayoga kare tyAM sudhI atikrama doSa lAge. arthAt vinaMti svIkAre, pachI levA javA mATe Ubho thAya, pAtro le, pAtro laIne guru pAse AvIne upayoga kare tyAM sudhI atikrama lAge. tevo AhAra levA javA mATe paga upADe tyArathI mAMDIne gRhasthane tyAMthI AdhAkarmika AhAra le nahi tyAM sudhI vyatikrama doSa lAge. AhAra grahaNa kare tyArathI mukhamAM na nAkhe tyAM sudhI aticAra doSa lAge. moDhAmAM nAkhe eTale anAcAra doSa lAge. (A) bhAva 43) (5) AdhAkarmika AhAranA sevanathI lAgatA doSo aMge zAstramAM kahyuM che ke AdhAkarmika AhAranA sevanathI AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanA e cAra doSo lAge che (1) AdhArmika AhAra na levAnI jinAjJA hovAthI, AdhArmika AhAra levAthI jinAjJAna bhaMga thAya. (2) eka sAdhune AdhArmikanuM sevana karato joIne bIjo sAdhu tema kare, tene joIne trIjo sAdhu tema kare, Ama anavasthA thAya. (3) AdhArmikanuM sevana svIkArela pAMca mahAvratanA pAlananI pratijJAthI viruddha vartana hovAthI AdhArmika AhAra lenAra sAdhu gRhasthone "A sAdhuo asatyavAdI che, kema ke pratijJAthI viruddha vartana kare che." ItyAdi zaMkA utpanna karAvIne mithyAtva pamADe che. (4) virAdhanAnA Atma, saMyama ane pravacana ema traNa prakAra che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 41 (1) AtmavirAdhanA eTale jJAna-darzana-cAritrarUpa saMyamavALA AtmAnI virAdhanA. AdhAkarmika AhAra prAyaH svAdiSTa ane snigdha hovAthI adhika khAvAthI mAMdagI thAya. tethI svAdhyAya na thavAthI jJAnano nAza thAya, zarIranI asvasthatAnA kAraNe cAritranI zraddhAmAM khAmI AvavAthI darzanano nAza thAya, ane pratilekhanAdi na karavAthI cAritrano nAza thAya, Ama jJAna-darzana-cAritrarUpa saMyamI AtmAnI virAdhanA thAya. (2) roganI cikitsAmAM cha kAyanA jIvonI hiMsArUpa ane veyAvacca karanAra sAdhunA jJAnanI hAnirUpa saMyamavirAdhanA thAya. (3) lAMbA kALa sudhI mAMdagI rahe, ghaNA sAdhuo vAraMvAra bimAra thAya vagere kAraNe vaidya vagere lokamAM A sAdhuo bahu khAnArA che, potAnA peTane paNa jANatA nathI vagere rIte zAsananI hIlanArUpa pravacanavirAdhanA thAya. (6) gRhasthone dAnano vidhi jaNAvatAM kahyuM che ke- gRhasthone AdhAkarmika AhAranA dAnano utsargathI niSedha che. glAna, viziSTa tapasvI ke viziSTa jJAnI vagerene tevA puSTa kAraNasara apavAdathI ja azuddha AhAranA dAnanI chUTa che. zuddha AhArathI sAdhuno nirvAha thaI zakato hoya tyAre AdhArmika AhAra ApanAra ane lenAra baMnene ahitakArI che, ane te ja AhAra glAnAdinA kAraNe ApanAra ane lenAra baMnene hitakArI che. jema vara rogavALA dardIne vaidya ghebara Ape to ApanA2-lenAra baMnenuM ahita thAya che, ane bhasmaka rogavALAne vaidya ghebara Ape to ApanA2-lenAra baMnenuM hita thAya che. tema ahIM paNa samajavuM. (7) sAdhue AhAranI zuddhi mATe kevI kALajI rAkhavI joIe te aMge zAstramAM kahyuM che ke- jema rAjAnI AjJAnA bhaMgathI A lokamAM daMDa thAya che, tema jinAjJAnA bhaMgathI paralokamAM durgatinAM duHkho rUpa daMDa thAya che. AdhAkarmika AhAranA sevanathI jinAjJAno bhaMga thAya che. mATe sAdhue gocarI letAM AdhAkarmika AhAra na AvI jAya tenI atyaMta kALajI rAkhavI joIe. e mATe jema atyaMta bhUkhyo vAcharaDo potAnA mATe ghAsa-pANI lAvanA2 alaMkRta rUpavatI strI tarapha nahi jotAM kevala ghAsa ane pANI ta2pha ja dhyAna rAkhe che, tema sAdhue gocarI vahoratAM gocarInA doSo tarapha ja lakSya rAkhavuM joIe, azanAdimAM lubdha na thavuM joIe. AdhAkarmika AhAra nahi vAparavAnA pariNAmavALo sAdhu upayogapUrvaka bhikSA grahaNa kare chatAM AdhAkarmika AhAra AvI jAya ane vApare to paNa karmathI baMdhAto nathI. (8) prazna- AdhAkarma vAparavAmAM doSa kevI rIte lAge ? sAdhu AdhAkarmano AraMbha kare nahi, karAve nahi, AraMbha karanAranI prazaMsA paNa kare nahi, gRhastha potAnI IcchAthI banAve ane sAdhu le temAM doSa kevI rIte lAge ? uttara- sAdhune sAvadya mana-vacana-kAyAthI na karavuM, na karAvavuM ane na anumodavuM ema pratijJA che. AdhAkarma levAmAM sAvadya (= pApavALA) kAryanI anumodanA thAya che. anumodanA traNa prakAre che. te A pramANe-aniSedha, upabhoga ane saMvAsa. (1) pote adhikArI hovA chatAM potAnI nizrAmAM rahelAone pApakAryono niSedha na kare to Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU46 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute aniSedhaanumodanA. adhikAra hovA chatAM niSedha na kare enuM zuM kAraNa? enuM kAraNa che ke UMDe UMDe paNa te ene gamatuM hoya che. AthI ja niSamanumati = "jeno niSedha na thAya te saMmata che" evI lokokti prasiddha che. Ane zAstramAM pratizravaNAnumati kahevAmAM Ave che. sAMbhaLe che enAthI siddhi thAya che ke teno niSedha nathI. je pApakAryano niSedha kare te pApakAryo sAMbhaLe zuM kAma ? sAMbhaLe che eTale arthapattithI siddha thAya che ke te ene saMmata che. (2) pApakAryono niSedha kare, paNa potAnA mATe pApakAryathI banelI vastuno upayoga kare te upabhogaanumodanA. jema koI svayaM corI na kare to paNa dANacorIno mAla vApare to te gunegAra gaNAya, tema pote sAvadya kArya na kare, to paNa bIjAe potAnA mATe sAvadya kAryothI taiyAra karela vastuno upayoga kare to upabhoga anumodanA rUpa doSa lAge. Ane zAstramAM pratisevanAnumati kahevAmAM Ave che. (3) Azritone pApakAryono niSedha kare, potAnA mATe pApathI banAvela vastuno upayoga na kare, chatAM pApa karanArAo sAthe rahe-temanA upara mamatvabhAva rAkhe to saMvAsAnumati doSa lAge. jema koI corI na kare, corIno mAla na vApare, chatAM coronA ToLAmAM rahe to te gunegAra gaNAya, tema pApa karanArAo sAthe rahe to saMvAsAnumati doSa lAge. (jAo karmaprakRti upazamanAkaraNa gAthA 19nI TIkA.). A traNa prakAranI anumodanAne piMDavizuddhi vagere graMthomAM anukrame pratizravaNA, pratisevanA ane saMvAsa e traNa nAmothI jaNAvI che. je sAdhu potAne adhikAra hovA chatAM potAnA Azritone AdhAkarmika AhArano niSedha na kare tene pratizravaNAnumati doSa lAge. AdhArmika AhAra pote vApare to pratisevanAnumati doSa lAge. AdhArmika AhAra vAparanArA sAdhuonI sAthe rahe to saMvAsAnumati doSa lAge. AthI e siddha thayuM ke sAdhu AdhAkarmika AhAra vApare to upabhoga ke pratisevanArUpa anumodanAno doSa lAge. tathA sAdhu AdhArmika AhAra le to gRhastha vAraMvAra AdhArmika AhAra banAve. (eTale ADakatarI rIte karAvavAno paNa doSa lAge.) eka vAra AdhArmika AhAra levAthI bIjI vAra levAnuM mana thAya che, bIjI vAra lIdhA pachI trIjI vAra levAnuM mana thAya che, ane pachI vAraMvAra AdhArmika AhAra levAnI pravRtti thAya che. Ama thatAM pariNAma niSphara banI jAya che-doSanI sUga jatI rahe che. zAstramAM tyAM sudhI kahyuM che ke,vAraMvAra AdhArmika AhAra vAparIne temAM lolupI ane nirdaya banelo sAdhu prAsuka na maLe to aprAsuka (= sacitta) AhAra paNa le. tathA AdhAkarmanA pariNAmavALo sAdhu zuddha vAparavA chatAM karmathI baMdhAya che.] [74] uddesia sAhumAI, umaccae bhikkhaviaraNaM jaM ca / uddhariaM mIseuM, taviaM uddesiaM taM tu // 744 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [347 vRttiH-'uddizya' ca' sAdhvAdIn'nirgranthazAkyAdIn omAtyaye'durbhikSApagame bhikSAvataraNaM' prAbhRtakAdInAM yat (tat) uddiSTaudezikaM, 'yaccoddharita'modanAdi 'mizrayitvA' vyaJjanAdinA vitaraNaM tatkRtauddezikaM, yacca taptvA' guDAdinA modakacUrIbandhavitaraNaM 'tatkammauddezikami'ti, evaM cetasi nidhAya sAmAnyenopasaMharati-auddezikaM tat, tuzabdaH svagatabhedavizeSaNArthaM iti gAthArthaH / / 744 / / [dezikanA ogha ane vibhAga ema be bheda che. potAnA mATe bhAta vagere pakAvavAnI zarUAta kare tyAre temAM bhikSA mATe je koI Ave tene bhikSA ApavA mATe "ATaluM potAnA mATe ane ATaluM bhikSA ApavA mATe" evo vibhAga karyA vinA bhAta vagere adhika nAkhe te oghaaudezika che. vivAha vagere prasaMge bhojanAdi karyA pachI vadhelA AhArAdine dAna ApavAnI buddhithI alaga mUkI rAkhavAmAM Ave te vibhAgaauddezika che. oghadezikamAM oghathI=vibhAga karyA vinA adhika nAkhavAmAM AvatuM hovAthI tenuM "gha' evuM nAma sArthaka che. vibhAgaauzikamAM vadhelA AhArAdino ATaluM dAna mATe ema vibhAga karavAmAM Avato hovAthI tenuM 'vibhAga" evuM nAma sArthaka che. vibhAgadezikanA udiSTa, kRta ane karma ema traNa bheda che. vivAhAdinA prasaMge vadhelA bhojanane dAna ApavAnA uddezathI (= saMkalpathI) temAM koI jAtano saMskAra karyA vinA jevA hoya tevA ja svarUpamAM mUkI rAkhavAmAM Ave te udiSTavibhAgaaudezika che. vadhelA bhAta AdimAM dahIM vagere nAkhIne ApavAmAM Ave te kRtavibhAgaaudezika che. modakacUrNa Adine agnimAM tapAvIne goLa vagere bheLavIne modaka Adi banAvIne ApavAmAM Ave te karmavibhAgaaudezika che. kRtavibhAgaaudezikamAM agni AdinA AraMbha vinA acitta vastuthI mULavatumAM avasthAMtara karavAmAM Ave che, jayAre karmavibhAgaaudezikamAM agni AdinA AraMbhathI ke sacitta vastuno prakSepa Adi AraMbhathI mULa vastumAM avasthAMtara karavAmAM Ave che. udiSTavibhAgaaudezikamAM ATaluM dAna mATe che evo mAtra uddeza-saMkalpa karavAmAM Avyo hovAthI tenuM "udiSTa' evuM nAma sArthaka che. kRtavibhAgaaudezikamAM avasthAtara (bhinna avasthA) karyuM hovAthI tenuM kRta' (-avasthAMtara kareluM) evuM nAma sArthaka che. karmavibhAgaaudezikamAM agni Adino AraMbha hovAthI AdhAkarmarUpa udeza hovAthI tenuM 'karma' evuM nAma sArthaka che. udiSTa, kRta ane karma e traNa bhedonA pratyekanA uddeza, samudeza, Adeza ane samAdeza ema cAra bheda che. je koI (gRhastha ke sAdhu-saMta) bhikSA mATe Ave te sarvane ApavAno saMkalpa te uddeza. 1. prastuta gAthAmAM piMDaniyukti Adi graMthonI apekSAe thoDo phera hovAthI dezikanA badhA peTA bhedo samajAvyA pachI A gAthAno bhAvArtha samajavAmAM saraLatA rahe e dRSTie ahIM gAthAno bhAvArtha lakhatAM pahelAM piMDaniryukti Adi graMthonA AdhAre kAuMsamAM audezikanA badhA peTA bhedo jaNAvyA che. 2. athavapUrakamAM pakAvavAnI zarUAta karyA pachI pAchaLathI umeravAmAM Ave che. oghadezikamAM pakAvavAnI zarUAta karatI vakhate ja adhika nAkhavAmAM Ave che. Ama oghadezikamAM ane adhyavapUrakamAM bheda che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU48 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pAkhaMDIne (saMnyAsI vizeSane) ja ApavAno saMkalpa te samudeza, nigraMtha (jaina sAdhu), zAkya (-bauddha sAdhu), tApasa (-jaTAdhArI vanavAsI pAkhaMDI), zaika (-gesathI raMgelAM vastro paheranAra tridaMDI), ane AjIvaka (gozALAnA matane anusaranAra) e pAMca zramaNone ja ApavAno saMkalpa te Adeza. nigraMthone (jaina munione) ja ApavAno saMkalpa te samAdeza. Ama vibhAgaaudezikanA kula (3 44 =) 12 bheda che. oghadezika sahita kula 13 bheda audezika doSanA che. gRhastha ApaNe sAdhu vagerene nitya bhikSA ApavI ema zA mATe kahe ane udiSTa audezikanuM svarUpa zuM che te viSe piMDaniryuktimAM A pramANe kahyuM che jIyAmu kihavi ome, niyayaM bhikkhAvi tA kaivi demo / haMdi hu natthi adinnaM, bhujjai akayaM na ya phalei // 220 // sA u avisesie cciya, niyaMmi bhattaMmi taMDule chuhai / pAsaMDINa gihINa va, jo ehI tassa bhikkhaTThA // 221 // "ApaNe duSkALamAM ghaNA kaSTathI jIvyA chIe. AthI ApaNe nitya pAMca ke cha bhikSA ApIe. kAraNa ke je A janmamAM na ApyuM hoya te bhavAMtaramAM na bhogavAya, ane A bhavamAM je zubha karma na karyuM hoya tenuM phaLa paralokamAM maLatuM nathI. A pramANe gRhastha potAnI strIne (ke gharanI mukhya strIne) kahe. (220) ane te (gRhasthanI strI) dararoja jeTaluM bhojana raMdhAtuM hoya teTaluM bhojana rAMdhavAnI zarUAta kare tyAre temAM gRhastha ke sAdhu-saMta je koI Ave tene bhikSA ApavA ATaluM ApaNA mATe ane ATaluM bhikSA mATe evo vibhAga karyA vinA cokhA (vagere) adhika nAkhe te (gha) dezika che." (221) prazna- mizrajAta doSamAM paNa sAdhu Adine ApavA rAMdhatI vakhate cokhA vagere adhika nAkhe che. AthI temAM ane A doSamAM koI bheda raheto nathI. uttara-A doSamAM nitya pAMca ke cha vagere bhikSA ApavAnI sUcanA kare che ane ethI nitya pAMca-cha vagere niyata karelI bhikSA ApavAmAM Ave che. mizrajAtamAM tema nathI. arthAt A doSamAM ATaluM ApaNA mATe ATaluM yAcako mATe ema vibhAga karavAmAM Ave che. mizrajAtamAM tevo vibhAga nathI. AthI ja pAMca-cha vagere niyata karelI bhikSA apAI gayA pachI athavA judI karI lIdhA pachI bAkInI bhikSA kahyuM che. jyAre mizrajAtathI dUSita bhikSA koI paNa rIte kalpatI ja nathI.] duSkALa vItI jatAM nigraMtha, zAkya vagerene udezIne [=ApavA mATe rasoI vadhAre banAvIne je bhikSA ApavAmAM Ave te udiSTaaudezika che. vivAhAdinA prasaMge vadhelA bhAta vagerene zAka 1. TIkAmAM pakSavitara padano pratikSAlAne evo artha karyo che. prAkRtikA eTale bheTa ApavA yogya vastu. AthI tirAne eTale sArI vastunuM dAna karavuM. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [349 vagerethI mizrita karIne je bhikSA ApavAmAM Ave te kRtazika che. modakacUrNa (Adine) agnimAM tapAvIne goLa vagere bheLavIne modaka (Adi) banAvIne ApavAmAM Ave te karmadezika che. ahIM tu zabdano ullekha ukta kRta vagere traNanA pratyekanA peTAbhedonuM sUcana karavA mATe che. [udiSTadezika doSane piMDaniyuktimAM oghaaudezika doSa kahyo che. arthAt piMDaniryuktimAM jenuM oghadezika evuM nAma che tenuM ja ahIM udiSTadezika evuM nAma che. piMDaniryuktimAM jenuM udiSTadezika nAma che te doSanuM ahIM varNana karyuM nathI. piMDaniyuktimAM tenuM svarUpa A pramANe che mahaIi saMkhaDIe, uvvariyaM kUravaMjaNAiyaM / pauraM daThUNa gihI, bhaNai imaM dehi puNNaTThA // 228 // "moTI saMkhaDImAM vivAhAdinA jamaNamAM badhA jamI rahyA pachI bhAta, zAka vagere ghaNuM vadheluM joIne gRhastha potAnI strI vagerene kahe ke, A bhojana puNya mATe bhikSAcarone Apa. AthI te strI vagere te bhojana sAdhu Adine ApavA rAkhI mUke te uddiSTadezika doSa che." (228) - sAdhu Adi mATe rAkhI mUkavAmAM khulluM rahe, DhoLAI jAya, kIDIo caDhe vagere rIte) jIvahiMsAno saMbhava hovAthI udiSTadezika AhAra sAdhuone na kalpe. prazna- udiSTadezika ane sthApanA e baMnemAM sAdhu Adine ApavA AhArAdi rAkhI mUkavAmAM Ave che. AthI te bemAM bheda zo che? uttara- prastuta paMca vastukanI 746mI gAthAmAM jaNAvyA pramANe "sAdhunA mAgavAthI" gRhastha sAdhu mATe rAkhI mUke te sthApanA doSa che. AthI sthApanAmAM sAdhunA mAgavAthI rAkhI mUke che, ane udiSTadezikamAM sAdhunA mAgyA vinA rAkhI mUke che e bheda che. prazna- ahIM piDaniryuktimAM jaNAvelA udiSTadezikanuM varNana karyuM nathI, tathA piMDaniryuktimAM jenuM ghaaudezika nAma che tenuM varNana karyuM, ane tenuM udiSTadezika nAma ApyuM. Ama karavAnuM zuM kAraNa ? uttara- piMDaniryuktimAM jenuM udiSTadezika nAma che te doSamAM ane sthApanA doSamAM bahu bheda nathI" evI vivekSAthI enuM varNana na karyuM ane oghaaudezikane ja uddiSTadezika nAma ApyuM.] [744]. kammAvayavasameaM, saMbhAvijjai jayaM tu taM pUI / paDhamaM cia gihisaMjamamIsuvakkhaDAimIsaM tu // 745 // vRtti - "Mvavipeta' AdhaIvayavasamanvita "sanmAte yattat pUti' upakaraNabhaktapAnapUtibhedabhinnaM / 'prathamameva' ArambhAdArabhya gRhisaMyatayoH mizraM' sAdhAraNaM 35tA tu' mizranataniti mAthArthaH | 746 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (pUti ane mizra doSanuM svarUpa-) AdhArmika AhAranA eka aMzathI paNa yukta karAya te AhAra pUti thAya che- pUti doSavALo bane che. pUtinA upakaraNa ane bhaktapAna ema be prakAra che. [AdhAkarmika cUlo, thALI, kaDachI vagere upakaraNonA saMyogavALo zuddha paNa AhAra upakaraNa pUti doSavALo bane che. arthAt gRhastha potAnA mATe ja AhAra banAvyo hoya, paNa AdhArmika cUlA upara banAvyo hoya ke mUkyo hoya, athavA AdhArmika thALI, kaDachI AdimAM lIdho hoya, to te AhAra upakaraNa pUti doSavALo bane che. AdhArmika AhAra-pANIthI mizrita banela AhAra-pANI bhakta-pAna pUtidoSavALAM che. ahIM AdhArmikanA upalakSaNathI avizuddhi koTinA udgama doSa samajavA. arthAt avizuddhikoTinA ugama doSothI dUSita AhAranA eka aMzathI paNa yukta zuddha AhAra paNa pUtidoSavALo bane che. avizuddhikoTinA doSo piMDaniryuktimAM A pramANe che AhAkammuddesiyacarimatiyaM pui-mIsajAe ya / bAyarapAhuDiyAvi ya, ajjhoyarae ya carimadue // 248 // AdhAkarma, vibhAga desikanA samudezakarma, Adeza karma ane samAdezakarma e chellA traNa bheda, mizrajAtanA pAkhaMDimizra ane yatimizra e chellA be bheda, adhyavapUrakanA pAkhaMDiathavapUraka ane yatiathavapUraka e chellA be bheda, bAdara bhaktamAnapUti ane bAdaraprAbhRtikA ema mULa cha bhedanA kula daza bhedo avizuddhi koTinA che." A dazamAMthI koI eka paNa doSathI dUSita AhAranA eka aMzano paNa saMyoga thavAthI zuddha paNa AhAra azuddha bane che-pUti doSavALo bane che.] pahelethI ja gRhastha ane sAdhu e baMnenuM bheguM banAvyuM hoya, arthAt gRhastha potAnA mATe ane sAdhuo mATe ema baMne mATe bheguM banAvyuM hoya, te mizrajAta doSa che. [Adi zabdathI mizrajAtanA gRhi-yAvadarthikamizra ane gRhi-pAkhaMDamizra e be doSI jANavA. gRhastha mATe ane je koI yAcaka Ave tene ApavA mATe prAraMbhathI ja bheguM banAvyuM hoya te gRhi-yAvarthika mizra che. gRhastha mATe ane pAkhaMDI mATe bheguM banAvyuM hoya te gRhi-pAkhaMDi mizra che.] [745] sAhobhAsiakhIrAiThAvaNaM ThavaNa sAhuNaTThAe / suhamearamussakkaNamavasakkaNamo ya pAhuDiA // 746 // vRttiH- 'sAdhvavabhASitakSIrAdisthApanaM sthApanA sAdhvarthe', sAdhunA yAcite sati tannimittaM kSIrAdeH sthApanaM sthApanocyata iti / sUkSmetare'ti sUkSmA bAdarA ca, utsarpaNamavasarpaNaM' cAGgIkRtya 'prAbhRtikA' bhavati, sUkSmA-arddhakarttite dArakena bhojanaM yAcitA satI sAdhAvAgate dAsyAmItyutsarpaNaM karoti, sAdhvarthAya cotthitA putraka ! tavApi dadAmItyavasarpaNaM, bAdarA tu samavasaraNAdau vivAhAdereva ca (utsarpaNAdi) kurvvataH, kugateH prAbhRtakalpA prAbhRtikA iti gAthArthaH // 746 / / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] (sthApanA ane prAbhUtikA doSanuM svarUpa-) sAdhunA mAgavAthI sAdhu mATe dUdha, dahIM vagere rAkhI mUkavAmAM Ave te sthApanA doSa che. prAkRtikA doSanA uSNa ane avaNa ema be bheda che. te baMnenA sUkSma ane bAda2 ema be be bheda che. AthI prAkRtikAnA sUkSma uSkaNa, sUkSma avaSvaNa, bAdara uSmaNa, bAdara avaNa ema cAra bheda che. uNa eTale dhAreluM kArya jyAre karavAnuM hoya tenAthI moDuM karavuM. avaNa eTale dhAreluM kArya jyAre karavAnuM hoya tenA karatAM vaheluM karavuM. sUkSma eTale thoDuM. bAda2 eTale ghaNuM. thoDuM moDuM karavuM te sUkSma ujvaNa, thoDuM vaheluM karavuM te sUkSma avaSvaNa. ghaNuM moDuM karavuM te bAdara urdhvaNa. ghaNuM vaheluM karavuM te bAdara avaSvaNa. [ rU (1) sUkSma uNa- sUta kAMtatI strI bALaka khAvAnuM mAge tyAre bAjumAM sAdhune vahoravA AvelA joIne bALakane sAdhu Avaze tyAre ApIza ema kahe ane sAdhu Ave tyAre Ape. ahIM bALakane ApavAnuM kArya sAdhu nimitte thoDuM moDuM karavAthI sUkSma urdhvaNa doSa lAge. (2) sUkSma avaNa- sUtara kAMtatI strI sAdhu vahoravA AvavAthI UbhI thaIne sAdhune vahorAve ane pharI na uThavuM paDe e mATe bALakane paNa khAvAnuM Ape. ahIM bALakane ApavAnuM kArya sAdhu nimitte thoDuM vaheluM karavAthI sUkSma avaNa doSa lAge. (3) bAdala urdhvaSvaNa- samavasaraNa vageremAM (sAdhuo AvavAnA hovAthI) supAtra dAnano lAbha maLe e dRSTie vivAhAdino prasaMga dhArelA samayathI moDo kare. (4) bAdara avaSkaNa- sAdhuo vihAra karI jaze ema jANIne supAtradAnano lAbha maLe e dRSTie vivAhAdino prasaMga dhArelA samayathI vahelo kare. prAbhUta eTale bheTachuM. A doSa kutinI bheTa samAna hovAthI tenuM prAkRtika evuM nAma che. .[46] nI aduvAraMdhAre, gavakkhakaraNAi pAukaraNaM tu / davvAiehi~ kiNaNaM, sAhUNaTThAeN kIaM tu // 747 // vRtti:- 'nIcadvArAndhakAre' gRhe bhikSAgrahaNAya ' gavAkSakaraNAdi', aadishbdaatprdiipmaLyAvivagriha:, 'prAturLa 'miti prajAzaraNaM / 'dravyAiima:' dravyamAnai: 'jyAM sAdhvarthe'sAdhunimitte 'Rtame 'viti gAthArtha: // 747 || (prAduSkaraNa ane krIta doSanuM svarUpa-) gharanuM bAraNuM nIcuM hoya vagere kA2Ne gharamAM aMdhAruM hoya to sAdhuo aMdhArAmAM bhikSA na 1. utsava vagere prasaMge aneka sAdhuo ekaThA thAya tene zAstranI bhASAmAM samavasaraNa kahevAmAM Ave che. 2. sUkSmaprAkRtikAmAM bALakane ApyA pachI sacitta pANIthI hAtha dhovA vageremAM jIvahiMsA vagere doSo che. moDuM ApavAmAM bALakane aMtarAya, saMtApa vagere thAya. bAdaraprAkRtikAmAM vivAhAdi prasaMga vahelo-moDo karavAmAM prasaMgamAM joItA sAdhano lAvavAnI vyavasthA vahelI-moDI karavI paDe, temAM adhika jIva hiMsAdi thAya, gharanA badhA mANasone te ISTa na hoya, vivAhAdimAM sAmo pakSa tema karavAmAM rAjI na hoya chatAM karavuM paDe vagere aneka doSo che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU52 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute le ethI bArI mUkavI, dIvo karavo, maNi mUkavo vagere rIte prakAza karavo te prAduSkaraNa che. [bArI Adi karavAthI ane dIpaka Adi karavAthI ema be rIte prAduSkaraNa thAya che. baMne rIte jIvahiMsA thatI hovAthI doSarUpa che. vahorAvavAnI vastu aMdhArAvALA sthAnamAMthI prakAzavALA sthAnamAM lAvavI te paNa prAduSkaraNa che. aMdhakAravALA sthAnamAM gRhastha potAnA mATe dIvA vagerethI prakAza karyo hoya to paNa tyAM vahoravuM na kalpe. kAraNa ke teukAyanI virAdhanA thAya.] sAdhu mATe dravya ane bhAvathI vecAtuM levuM te kIta doSa che. krItanA svadravya, paradravya, svabhAva ane parabhAva ema cAra bheda che. (1) svadravya kriIta- sAdhunA potAnA dravyathI=vastuothI lIdheluM svadravya krIta che. tIrthanI zeSa, sugaMdhI cUrNa, rUpaparAvartana karavAnI guTikA (tathA maMtrela vAsakSepa, auSadha) vagere ApIne AhArAdi le te svadravya krIta. (2) paradravya krIta- gRhastha sAdhu mATe dhana vagere dravya ApIne kharIde te paradravya krIta che. (3) svabhAva krIta- sAdhunA potAnA bhAvathI lIdheluM svabhAva krIta che. sArA AhArAdi meLavavAnA AzayathI dharmakathA vagere karIne lokone AkarSIne AhArAdi meLave te svabhAva krIta che. parabhAva kriIta- sAdhuno bhakta maMkha (= lokone citrapaTo batAvIne nirvAha karanAra bhikSuvizeSa) vagere potAnI kalAnA pradarzana vagerethI lokone khuza karIne sAdhu mATe AhArAdi meLave te parabhAva krIta che. svadravyakratamAM tIrthanI zeSa vagere ApyA pachI ociMtI bimArI thAya to sAdhue bimAra karyo evI vAta lokamAM phelAvAthI zAsananI hIlanA thAya, athavA mAMdo mANasa sAjo thAya to gharanAM kAryo, vepAra vagere pApapravRttimAM joDAya vagere doSo che. svabhAva krItamAM potAnAM nirmala anuSThAnone niSphala karavAM vagere doSo che. paradravya kItamAM kharIdavA vageremAM jIvahiMsA vagere doSo thAya che. parabhAva krItamAM maMkha vagere kaLAnuM pradarzana kare vageremAM jIvahiMsAdi lAge.] [747] pAmiccaM jaM sAhUNa'TThA ucchidiuM diAvei / pallaTTiuM ca gorasamAI pariaTTi bhaNiaM // 748 // vRttiH- 'prAmityaM' nAma 'yat sAdhUnAmarthe ucchidyAnyataH 'diyAvei 'tti dadAti / 'parAvartituM ca gauravAdibhiH' kodravaudanAdinA zAlyodanAdi yad dadAti tat parAvartitaM mati '-miti nAthArthaH || 748 / (prAmitya ane parAvartita doSanuM svarUpa-) sAdhune ApavA bIjA pAsethI uchInuM laIne sAdhune Ape te mAmitva doSa che. [mAmityanA laukika ane lokottara ema be prakAra che. gRhastha bIjA pAsethI uchInuM laIne Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ rUparU sAdhune Ape te laukika prAmitva che. sAdhuo paraspara uchInI vastu Ape te lokottara prAmitva che. tenA be prakAra che. te A pramANe(1) vastra vagere) thoDA divasa vAparIne tamane pAchuM ApIza evI zaratathI le. (2) ATalA divasa pachI AvuM vastra (vagere) tamane bIjAM ApIza ema kahIne le. laukika prAmitvamAM uchInuM lAveluM pAchuM na ApI zake vagere kAraNe kleza-kaMkAsa thAvat prANanAza vagere doSo saMbhavita che. lokottara prAmityanA pahelA prakAramAM vastra malina thaI jAya, khovAI jAya, phATI jAya vagere kAraNe paraspara phleza vagere thAya. bIjA prakAramAM bIjAM vastra tevuM na maLe, kahelA samaye na maLe, jenI pAsethI lIdhuM hoya tene bIjuM ApeluM vastra pasaMda na paDe vagere kAraNe phalezAdi doSo thAya. AthI lokottara prAmitva paNa tyAjya che. koI kAraNasara sAdhune paraspara Apa-le karavI paDe to koI zarata vinA ane gurune jaNAvIne karavI joIe.]. sAdhuonuM gaurava-bahumAna thAya vagere kAraNe potAnI kodarA vagere halakI vastu bIjAne ApIne tenI pAsethI uttama cokhAthI banAvela bhAta vagere lAvIne sAdhune Ape te parAvartita doSache. [parAvartitanA laukika ane lokottara ema be bheda che. gRhastho paraspara adalAbadalI kare te laukika. sAdhuo paraspara adalAbadalI kare te lokottara, laukika ane lokottara baMnemAM prakAmityamAM jaNAvyA mujaba doSono saMbhava hovAthI tyAjaya che. sAdhuone kAraNasara vastrAdinI adalA-badalI karavI paDe to gurune kahIne guru samakSa karavI. jethI phalezAdi doSo na thAya. [748] saggAmaparaggAmA, jamANiuM AhaDaMti taM hoi / chagaNAiNovalitaM, ubbhidia jaM tamubhiNNaM // 749 // vRttiH- 'svagrAmaparagrAmAt' yadudgrAhimakAdi 'AnetuM', dadAtIti varttate, 'abhyAhRtaM' tu 'tade'vaMbhUtaM bhvti'| tathA chagaNamRttikAdinopaliptamudbhidya yad' dadAti tadudbhinnama'bhidhIyata rUti thArtha: // 746 / (abhyAhata ane ubhinna doSanuM svarUpa svagAma (=sAdhu je gAmamAM hoya te gAma), paragAma (=sAdhu je gAmamAM hoya te sivAya bIjuM gAma), deza, zerI, ghara vagere sthaLethI sAdhunA sthAne lAvIne AhArAdi Ape te abhyAhRta doSa che. [abhyAhatanA AzIrNa ane anAcIrNa ema be bheda che. pUrvapuruSoe je abhyAhata levAnI AcaraNA karI hoya te AzIrNa. tenA kSetra ane gharanI apekSAe be prakAra che. (1) kSetranI apekSAe jayAre AgaLanA bhAgamAM jamanArAonI paMgata beThI hoya ane bIjA cheDe AhAra vagere hoya, tathA strIsaMghaTTa vagere kAraNe sAdhuthI tyAM javAya tema na hoya, tyAre so hAthanI aMdarathI lAvela kalpI zake. gharanI apekSAe saMghATaka be sAdhuomAMthI eka sAdhu je gharanI bhikSA leto hoya te ghara, ane bIjo sAdhu dAtAranI sAdhune bhikSA ApavAnI badhI kriyA barobara Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU8 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute joI zake tevA pAsenA bIjA be gharo ema traNa ghara sudhInuM abhyAhata kalpI zake, tethI AgaLanA gharanuM na kalpa.] chANa vagerethI lIMpelI koThI vagerenA lIMpaNane ukheDIne ke dararoja na khulatA hoya tevA kabATa vagerene kholIne] AhArAdi Ape te ubhinna doSa che. [AmAM sAdhune ApyA pachI pharI lIMpaNa vagerethI baMdha karavAmAM aplAya AdinI virAdhanA, baMdha karavAnuM bhUlI jAya ke moDuM thAya to temAM uMdara vagere pesI jAya to paMceMdriya jIvonI virAdhanA, sAdhu nimitte ughADyA pachI temAM rahelI ghI vagere vastu putra vagerene Ape, athavA teno kraya-vikrayA kare, ItyAdi aneka doSo thAya. je kabATa dararoja na khUlato hoya tene kholavAmAM Aju-bAju ke polANa vageremAM rahelA karoLiyA, kIDI, garoLI vagere jIvono nAza vagere doSo lAge. paNa jo jIvavirAdhanA na thAya e hetuthI baraNI vagerene sAmAnya kapaDuM bAMdhyuM hoya ane gRhastho potAnA mATe tene vAraMvAra kholatA hoya to, baraNI upara bAMdhela kapaDuM vagere sAdhunA mATe choDIne temAM rahelI vastu Ape to kalpI zake. te ja pramANe kabATa dararoja gRhastho potAnA mATe kholatA hoya to tene ughADIne temAM rahela vastu Ape to kalpI zake. Ama chatAM gRhastha baraNI, kabATa vagere ughADe tyAre sAdhue tyAM barobara dRSTi rAkhavI joIe. jethI kIDI vagere hoya to ucita karI zakAya. kabATa vagere upara kIDI vagere jIvo pharatA hoya to kabATa vagere kholavAmAM ane baMdha karavAmAM te jIvo cagadAI javAnI ghaNI zakyatA che.] [749] mAlohaDaM tu bhaNiaM, jaM mAlAIhiM dei ghettUNaM / acchijjaM ca achidia, jaM sAmI bhiccamAINaM // 750 // __ vRttiH- 'mAlApahRtaM tu bhaNitaM' tIrthakaragaNadharaiH yanmaNDakAdi 'mAlAdibhyo dadAti gRhItvA', AdizabdAdadhomAlAdiparigrahaH / 'AcchedyaM cAcchidya yatsvAmI bhRtyAdInAM' sambandhi dadAti tad bhaNitamiti, AdizabdAtkarmakarAdiparigraha iti gAthArthaH // 750 // (mAlApAhata ane Acchedya doSanuM svarUpa~) mALa, bhoMyaru vagere sthAnamAMthI laIne khAkharo vagere Ape tene tIrthakaroe ane gaNadharoe mAlApahata doSa kahyo che. miAlApahatanA Urdhva, adho, ubhaya ane tiryam ema cAra prakAra che. mALa, zIkuM, khITI vagere uparanA sthAnamAMthI laIne Ape te Urdhva mAlApahata che. bhoMyaruM vagere nIcenA sthAnamAMthI laIne Ape te adhomAlApahata che. jemAMthI letAM prathama paga vagerethI UMcA thavuM paDe ane pachI mastaka, hAtha vagere aMgo namAvavA paDe te koThI, koThAra (= moTI koThI) vageremAMthI laIne Ape te ubhaya mAlApahata che. hAtha lAMbo karIne kaSTapUrvaka laI zakAya tevA gokhalA vageremAMthI laIne Ape te tirya mAlApahRta che. AmAM te te sthAnamAMthI levAmAM paDavA vagereno bhaya, paDavAthI nIce rahelA kIDI vagere jIvonI virAdhanA, paDanAranA hAtha vagere aMgo bhAMgI jAya ke prANa paNa cAlyA jAya, pariNAme Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ rUpa pravacanahIlanA thAya, zIkA vageremAMthI levAmAM sarpadaMza AdinI saMbhAvanA, UMca-nIce thavAmAM zArIrika kaSTa thAya, vagere aneka doSo hovAthI mAlApahRta sAdhune na kahyuM. paNa zIkA vageremAM rahelI vastu dekhAtI hoya, paDavAno bhaya na hoya, zArIrika kaSTa vagere doSonI saMbhAvanA na hoya to kalpI zake. tathA dAdarAnA pagathiyAM sukhethI caDhI-utarI zakAya tevA hoya to mALa uparathI lAveluM paNa kahyuM. utsarga mAguM to mALa upara rahelI vastu levAnI hoya to eSaNAzuddhi thAya te mATe gRhastha sAthe sAdhu paNa mALa upara jAya. apavAdathI gRhastha mALa uparathI lAvIne Ape te kalpa.. mAlika potAnA dAsa, nokara, vagerenI vastu tenI pAsethI baLAtkAre jhuMTavIne Ape te Acchedya doSa che. [tanA nAyaka, nRpa ane cora ema traNa bheda che. gharano mAlika te nAyaka, gAma Adino mAlika te nRpa. gharanA mAlika potAnA nokara, putra vagere pAsethI baLAtkAre jhuMTavIne Ape te nAyaka Acchedya, nRpa potAnA AzritonI mAlikInI vastu temanI pAsethI baLAtkAre jhuMTavIne Ape te nRpa Acchedya, coro sArthavAhanA mANaso Adi pAsethI lUMTIne Ape te cora Acchedya. AmAM jenI pAsethI jhuMTavI levAmAM Ave tene ArtadhyAna, AhArAdino aMtarAya, sAdhu pratye dveSabhAva vagere doSo thAya. tathA sAdhune adattAdAnano doSa lAge.] [750] aNisiTuM sAmannaM, goTThiabhattAi dadau egassa / saTTA mUlAdahaNe, ajjhoara hoi pakkhevo // 751 // vRttiH- 'anisRSTaM sAmAnyam' anekasAdhAraNaM goSThikabhaktAdi', AdizabdAccheNibhaktAdi, 'dadata ekasyA'nanujJAtasya / 'svArtham' AtmanimittaM 'mUlAdrahaNe' kRte sati sAdhunimittaM mudgAdisetikAdeH 'prakSepo'dhyavapUrako bhavatIti gAthArthaH / / 751 // | (anikRSTa ane adhyavapUraka doSanuM svarUpa~) anekanI mAlikIvALuM maMDaLabhojana, jAtibhojana Adi sAmudAyika bhojana badhA mAlikonI rajA vinA koI eka Ape te anivRSTa doSa che. [AmAM paraspara phaleza vagere tathA sAdhu pratye dveSa vagere thAya.]. potAnA mATe rAMdhavA vagerenI zarUAta karyA pachI pAchaLathI sAdhu nimitte adhika umeravuM te adhyavapUraka doSa che. [AnA yAvadarthika, pAkhaMDI ane yati ema traNa bheda che. A traNano artha mizradoSamAM jaNAvyA mujaba che. adhyavapUrakamAM pAchaLathI sAdhu nimitte umeravAmAM akAya, vanaspatikAya vagere jIvonI virAdhanA thAya.] [751] atra vizodhyavizodhikoTibhedamAha kammuddesiacarimatiga pUiaM mIsa carimapAhuDiA / ajjhoaraavisohia, visohikoDI bhave sesA // 752 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUdda ]. [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'karme'tyAdhAkarma tathA auddezikacaramatrika'miti kammauddezikasya modakacUrIpunaHkaraNAdau yaccaramaM trikaM pAkhaNDizramaNanirgranthaviSayaM samuddezAdi tathA 'pUrti' bhaktapAnalakSaNAM tathA 'mizra'jAtaM uktalakSaNaM tathA 'caramaprAbhRtikA' bAdaraprAbhRtikA tathA' 'dhyavapUraka' uktalakSaNaH 'avizodhi'riti avizodhikoTI-uddharaNAdyanarhA, "vizodhikoTirbhaveccheSA', auddezikAdirUpA saddharAti gAthArtha ! 75 2 | ahIM vizuddha koTi-avizuddhakoTirUpa be bheda kahe che 'AdhAkarma, karma audezikanA samudezakarma, Adeza karma ane samAdezakarma e chellA traNa bheda, mizrajAta ane adhyavapUrakanA pAkhaMDI ane yati e chellA be bheda, bAdara bhaktapAna pUti ane bAdara prAbhRtikA ema kula daza bheda avizuddhikoTi che. bAkInA audezika vagere badhA doSo vizuddhi koTi che. mojUrIpuna:rAvI A padano artha 744mI gAthAmAM AvI gayo che. je doSothI dUSita AhAra zuddha AhAramAM paDyA pachI zuddha AhAramAMthI saMpUrNa kADhI levA chatAM bAkIno zuddha AhAra paNa azuddha ja rahe zuddha na bane te doSo avizuddhi koTi che. je doSothI dUSita AhAra zuddha AhAramAM paDyA pachI zuddha AhAramAMthI saMpUrNa laI lIdhA pachI bAkIno zuddha AhAra zuddha bane te doSo vizuddhi koTi che. [koTi eTale uddagama doSono vibhAga=prakAra. avizuddhi koTi doSavALA AhArathI kharaDAyela pAtra paNa chANathI (chANAnA bhukAthI ke rAkha vagerethI) barobara sApha karyA pachI traNa vAra dhoIne barobara sukAI gayA pachI ja zuddha bane ane temAM zuddha AhAra laI zakAya.] [52] uktA udgamadoSAH, utpAdanAdoSAnAha upyAyaNa saMpAyaNa, nivvattaNamo a huMti egaTThA / AhArammiha pagayA, tIeN ya dosA ime hoti // 753 // vRttiH- 'utpAdane 'ti utpAdanamutpAdanA, evaM 'sampAdanA nivarttanA ce'ti 'bhavantyekArthA' ete zabdA iti, sA 'cAhArasyeha'-adhikAre 'prakRtA, tasyAzco'tpAdanAyAH sambadhino 'doSAH ete bhavanti'vakSyamANalakSaNA iti gAthArthaH / / 753 // udgama doSo kahyA, have utpAdananA doSo kahe che- utpAdana, saMpAdana, nirvartana e zabdo ekArthaka che, arthAt A traNe zabdono "meLavavuM? artha che. tenA doSo A (nIcenI gAthAmAM kahevAze te) pramANe che. [753] dhAI dUi nimitte, AjIve vaNimage tigicchA ya / kohe mANe mAyA, lohe a havaMti dasa ee // 754 // 1. ahIM dhAraNA karavAmAM saraLatA rahe e dRSTie piMDavizuddhimAM batAvelA kramathI doSonAM nAma lakhyA che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ rU57 vRtti:- 'dhAtrI dUtI nimittamAjIvaH vanIpakazcikitsA ca krodho mAno mAyA lobhazca bhavanti dazaite' utpAdanAdoSA iti gAthAsamAsArthaH / / 754 / / puvi pacchA saMthava, vijjA maMte a cuNNajoge a / uppAyaNAe~ dosA, solasame mUlakamme a // 755 // vRtti:- pUrvaM pazcAtsaMstavo vidyA mantrazca cUrNayogazca utpAdanAyAH sambandhina ete doSAH SoDazamo doSo mUlaka ceti gAthAsamAsArthaH // 755 / / (utpAdanAnA soLa doSonAM nAmo--) 1 dhAtrI, 2 dUtI, 3 nimitta, 4 AjIva, 5 vanIpaka, 6 cikitsA, 7 krodha, 8 mAna, 9 mAyA, 10 lobha, 11 pUrva-pazcAtsaMstava, 12 vidyA, 13 maMtra, 14 cUrNa, 15 yoga, 16 mUlakarma ema soLa doSo utpAdananA che. gAthAno A saMkSepathI artha che. [754-755] vyAsArthaM tvAha dhAittaNaM kareI, piMDatthAe taheva ittaM / tIJAnimitte vA, her3a nAyA vADaDanIne 5-76 // vRtti: - ' dhAtrItva'miti bAlamadhikRtya majjanAdidhAtrIbhAvaM 'karoti' kazcitsAdhuH, 'piDAtha'monanimitte, 'tathaiva 'hUtItva' duhitrAvisaMvezanayananakSanuM, 'tItAvinimitte vA kathayati' piNDanimittameva, 'jAtyAdi vA''jIvati' tatkarmmaprazaMsAdinA, AdizabdAcchilpAdiparigraha rUti gAthArtha: // 6 // have vistArathI artha kahe che (1) dhAtrI- dhAtrI eTale bAlapAlikA (= bALakanuM rakSaNa karanArI) strI. dhAtrInA dUdha pIvaDAvanArI, snAna karAvanArI, vastrAlaMkAra paherAvanArI, ramADanArI ane khoLAmAM besADanArI ema pAMca prakAra che. A pAMca prakAramAMthI koI paNa dhAtrInuM (bALakane ramADavuM vagere) kArya karIne sAdhu bhikSA meLave te dhAtrIdoSa che. [AmAM bALakane ramADavAdithI tenI mAtA vagere AkarSAIne sAdhu mATe AdhAkarma AhAra banAve, sAdhu ane bALakanI mAtA vagereno paraspara paricaya vadhe, rAga-bhAva thAya vagere aneka doSo che.] (2) dUtI- dUtI eTale parasparano saMdezo kahenArI strI. sAdhu gRhasthone parasparanA saMdezA=samAcAro kahIne bhikSA meLave te dUtI doSa che. [AmAM gRhastho saMdezA pramANe pravRtti kare ethI jIvahiMsA vagere doSo lAge.] (3) nimitta- bhUta, vartamAna ane bhaviSyanA sukha-duHkhAdi saMbaMdhI nimitto kahIne bhikSA meLavavI te nimitta doSa che. [AmAM nimitta sAcuM paDe to gRhastha AkarSAIne AdhAkarma Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU8 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute AhAra vagere doSo kare, nimitta pramANe pravRtti karIne jIvahiMsAdi pApo kare, yAvat manuSya vagere paMcendriya jIvono ghAta paNa kare, nimitta khoTuM paDe to sAdhu pratye dveSa kare, yAvat sAdhuno vadha kare, zAsananI hIlanA thAya vagere aneka doSo che.] AjIva- AjIva eTale jIvana nirvAha. sAdhu jAti, kula, gaNa, karma ane zilpa e pAMcamAMthI koInI prazaMsA vagerethI bhikSA meLavIne jIvanano nirvAha kare te AjIva doSa. [jAti=brAhmaNa, kSatriya vagere. kula=ugra, bhoga vagere. gaNa=samudAya. jema ke mallono samudAya, paMDitono samudAya, naTono samudAya. karma=khetI vagere. zilpa=sIvavuM vagere kaLA. gRhastha brAhmaNa jAtino hoya to sAdhu brAhmaNajAtinI prazaMsA kare, agara pote brAhmaNa jAtino che ema kahe, agara tevAM vacano bole jethI gRhastha jAtinI samAnatAthI AkarSAIne sAro AhAra Ape. ema kula viSe paNa samajavuM. malla vagerenI pAse mallakustI saMbaMdhI vAto evI rIte kare ke jethI mallane lAge ke A sAdhu malla che. kheDUta vagerenI pAse khetI saMbaMdhI vAto evI rIte kare ke jethI tene ema lAge ke A sAdhu pUrve kheDUta hato, athavA khetInuM sAruM jJAna dharAve che. e pramANe zilpamAM paNa samajavuM. AmAM prasanna banela gRhastha AdhAkarma Adi doSo lagADe, tathA sAdhune te te jAti AdivALA gRhastha pAse pote te te jAti Adino na hoya to paNa pote te te jAti Adino che ema batAvavAmAM mRSAvAda, mAyA Adi doSonuM sevana karavuM paDe, khetI AdinA varNanamAM sAvadya kAryonI prazaMsAthI anumodanA vagere doSo lAge.] [756] jo jassa koi bhatto, vaNei taM tappasaMsaNeNeva / AhArakALarU va, mUDho khumegatiziyjha | 77 // vRtti:- 'yo yasya' zAdhyamikSyAve: 'ciddhattva:' pAsAti: 'vanati' saMmanate sevatte 'taM tatprazaMsanenaiva', 'bhuJjate citrakarmmasthitA ive' tyevaM zAkyabhikSvAdi prazaMsati vA / 'AhArArtham' AhAranimittaM 'karoti vA mUDhazcA 'ritramohena 'sUkSmetarAM cikitsAM', tatra sUkSmA vaidyasUcanAdi, bAdarA pratIteti gAthArtha: || 767 || (5) vanIpaka- vanIpaka eTale sevA karanAra. je dAtA gRhastha je bauddha sAdhu vagereno bhakta hoya te gRhastha pAse te bauddha sAdhu vagerenI prazaMsA karavA dvArA te gRhasthanI sevA kare, athavA "citrakarmamAM AlekhAyA hoya tema bhojana kare che, arthAt rAga-dveSa rahita bhojana kare che," ema (bauddha bhakta vagerenI samakSa) bauddha sAdhu vagerenI prazaMsA kare, te vanIpaka doSa. [AmAM kudharmanI ane kupAtradAnanI prazaMsAthI mRSAvAda ane mithyAtvanI sthiratA-vRddhi, sAvaghamAM pravRttanI prazaMsAthI jIvahiMsAdi pAponI anumodanA vagere doSo lAge.] (6) cikitsA- cikitsA eTale rogano upAya. cAritramohathI mUDha banela sAdhu AhAra meLavavA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ rU52 cikitsA kare te cikitsA doSa che. cikitsA doSanA sUkSma ane bAdara ema be prakAra che. roganI davA batAvavI, vaidya batAvavo, vaidyanI prazaMsA karavI, vagere sUkSma cikitsA che. (jAte roganI davA ApavI te) bAdara (moTI) cikitsA prasiddha che. [AmAM davA batAvavA vagerethI aSkAya, vanaspatikAya vagere jIvonI hiMsA, sAruM thayA pachI pApakAryamAM pravRtti, kadAca vadhAre bimArI thAya ke mRtyu thAya to sAdhu pratye dveSabhAva, zAsanahIlanA vagere doSo lAge.] [757] kohapphalasambhAvaNapaDupaNNo hoi kohapiMDo u / gihiNo kuNai'bhimANaM, mAyAe~ davAvae tahaya // 758 // vRttiH- 'krodhaphalasambhAvanApratyutpannaH' san jJAto bhavati krodhapiNDastu', kSapakarSariva, 'gRhiNaH karotyabhimAnaM' dAnaM pratIti mAnapiNDaH, sevatikAsAdhoriva, 'mAyayA dApayati tathA' veSaparAvarttAdineti mAyApiNDaH, cellakasyeveti gAthArthaH / / 758 // (7) kopiMDa-gusse thayelo A sAdhu amuka anartha karaze evA bhayathI utpanna thayelo piMDa-AhAra kropiMDa che. A viSayamAM lapakamuninuM dRSTAMta che. | [bhAvArtha- koI sAdhuno vidyAthI uccATana karavuM, koIne mArI nAkhavo vagere vidyAsaMbaMdhI prabhAva, zApa Apavo vagere tapaprabhAva, hajAranI sAthe ekalo laDI zake vagere bala, rAjaprema vagere jANIne, athavA koI sAdhue gussAmAM AvIne zApa ApIne koIne mArI nAkhyo hoya vagere anartho joIne, pote bhikSA nahi Ape to kadAcai anartha thaze evA bhayathI bhikSA Ape, athavA brAhmaNa vagere pAsethI mAgavA chatAM bhikSA na maLe to sAdhu gusse thAya, sAdhune gusse thayelo joIne gusse thayelo sAdhu anartha karaze evA bhayathI bhikSA Ape te krodhapiMDa che.] mAnapiMDa- gRhasthane ["A sAdhue mArI pAse mAgaNI karI che tethI mAre ene nahi ApavAnI IcchAvALA (mArA) parivAra vagerenI avagaNanA karIne paNa ApavuM" evA] abhimAnavALo banAvIne bhikSA meLave te mAnapiMDa che. A viSayamAM sevatikA sAdhunuM daSTAMta che. [athavA dAtAno parivAra A sAdhune amAre koI paNa rIte ApavuM nathI evA abhimAnavALo bane, ane sAdhu paNa huM avazya laIza evA abhimAnavALo banIne dAtAnA gharathI bhikSA meLave te mAnapiMDa che. athavA jo tame amuka amura AhAra amane lAvI Apo to tame labdhivALA cho ema ame mAnIe, e pramANe bIjA sAdhuonA kahevAthI phulAIne sAdhuoe kahelo AhAra lAve te mAnapiMDa che. athavA tamArAmAM sAro AhAra lAvavAnI jarAya zakti -labdhi) 1. A dRSTAMta ane mAyAdi traNa kapAyanAM dRSTAMtono ahIMTIkAmAM mAtra nAmanirdeza karyo che, daSTAMtonuM varNana nathI. te dRSTAMto jijJAsue piMDavizuddhi vagere graMthomAMthI joI levAM. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute nathI ema bIjA sAdhuo apamAna kare ethI, "juo, mArAmAM sAro AhAra lAvavAnI zakti che" ema batAvavA ahaMkArathI sAro AhAra lAve te mAnapiMDa che. athavA bIjA sAdhuo pAsethI potAnI labdhinI prazaMsA sAMbhaLIne kulAI jAya, ethI "are ! huM to jayAM jAuM tyAM badhuM meLavI zakuM chuM" ema sAdhuone kahIne bhikSA mATe jAya, ane koI gRhasthane evI rIte vAta kare ke jethI te gRhasthane ahaMkAra thAya -ApavAnuM pauruSa caDha) ane tethI te sAdhu je AhAra mAge che ane jeTalo mAge teTalo Ape te mAnapiMDa che.] (9) mAyApiMDa- labdhithI vezaparivartana Adi karIne mAyAthI gRhasthane chetarIne tenI pAsethI bhikSA meLave te mAyApiMDa che. A viSayamAM cellaka muninuM daSTAMta che. [58] atilobhA pariaDaI, AhAraTTA ya saMthavaM duvihaM / kuNai pauMjai vijja, maMtaM cuNNaM ca jogaM ca // 759 // vRttiH- 'atilobhAt paryaTatyAhArArtha'miti lobhapiNDaH, siMhakesarakayateriva, AhArArthameva 'saMstavaM' paricayaM 'dvividhaM karoti', pUrvapazcAbhedena, evamAhArArthameva 'prayukta vidyAM mantracUrNe ca yogaM ca', tatra devatAdhiSThito'kSaravinyAso vidyA, devAdhiSThitastu mantraH, cUrNaH pAdalepAdiH, yogo vazIkaraNAdIti gAthArthaH / / 759 / / (10) lobhapiMDa- AhAranI lAlasAthI AhAra mATe ghaNA gharomAM phare te lobhapiMDa. A viSayamAM siMhakesariyA muninuM dRSTAMta che. kriodhAdi cAre prakAranA piMDamAM sAdhunA krodhAdi kaSAyanuM poSaNa, eka-bIjAne leSabhAva, zAsanahIlanA vagere doSo che.] (11) pUrva-pazciAtsastava- saMstava eTale paricaya. saMstavanA pUrva ane pazcAt ema be bheda che. AhAra meLavavA mATe mAtA, pitA vagere pakSano saMbaMdha batAvavo te pUrvasaMstava, ane zvasura pakSano saMbaMdha batAvavo te pazcAtsastava. jima ke dAna ApanArI strI vRddha hoya to tamArA jevI ja mArI mAtA hatI vagere kahe, prauDha strI hoya to tamArA jevI ja mArI bahena hatI vagere kahe, yuvati hoya to tArA jevI ja mArI putrI hatI vagere kahe. AmAM mAyAmRSAvAda, paraspara mamatvabhAva, zAsanahIlanA vagere doSo thAya. AhAra meLavavAnA IrAdAthI gRhasthonI sAthe potAno saMsArano sAco saMbaMdha kADhavo e paNa pUrva-pazciAtsastava che.] athavA saMstava eTale prazaMsA. dAtA AhAra Ape e pahelAM tenA sAcA-khoTA guNonI prazaMsA (khuzAmata) karavI te pUrvasaMstava, ane dAna ApyA pachI prazaMsA karavI te pazcAtsastava. [AmAM mAyA, mRSAvAda, asaMyatanI khuzAmata dvArA pAponI anumodanA vagere doSo lAge.] (12 thI 15) vidyA-maMtra-cUrNa-yogaprayoga-AhAra meLavavA mATe vidyA, maMtra, cUrNa ane yogano upayoga karavo te anukrame vidyAprayoga, maMtraprayoga, cUrNaprayoga ane yogaprayoga doSa che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [361 devIthI adhiSThita akSaravinyAsa e vidyA, ane devathI adhiSThita akSaravinyAsa e maMtra. [athavA homa, bali, jApa vagere sAdhanothI siddha thAya te vidyA, ane homa vagere sAdhano vinA (mAtra pAThathI) siddha thAya te maMtra.] pagamAM lepa karIne AkAzamAM uDI zakAya vagere judA judA prayogothI judI judI zakti jemAM hoya tevAM cUrNo. jenAthI vazIkaraNa (staMbhana) vagere thAya te yoga. [AmAM gRhasthanI IcchA vinA AhArAdi levAthI adattAdAna, gRhasthone khabara paDatAM zAsanahIlanA vagere dapo che.] [759] gabbhaparisADaNAi va, piMDatthaM kuNai mUlakammaM tu / sAhusamutthA ee, bhaNiA uppAyaNAdosA // 760 // vRttiH- 'garbhaparizAtAdi vA 'piNDArtham' AhAranimittaM 'karoti mUlakamarmaiva, sAdhusamutthA "' anantarovitA "mAtA utpAvanASA' ti thArtha: || 760 || (16) mUlakarma- [jenAthI dIkSA paryAyano mULathI chedarUpa AThamuM prAyazcitta Ave tevo] garbhapAtAdi vyApAra AhAra mATe kare te mUlakarma. [athavA mULa eTale vanaspatinAM mULiyAM. vanaspatinAM mULiyAMnI kriyA te mUlakarma. AhAra meLavavAnA IrAdAthI saubhAgya mATe maMgala gaNAtAM vanaspatinAM mULiyAMothI strIone snAna karAvavuM, garbhapAta (ke garbhAdhAna) vagere karAvavuM e mULakarma doSa che. AmAM garbhapAta Adi karyA pachI bIjAone khabara paDatAM sAdhu pratye vepa, tethI kadAca sAdhuno vadha paNa thAya, vanaspatikAya AdinI virAdhanA, paMcedriya garbhano ghAta vagere aneka doSo che.] anaMtarokta soLa dopo sAdhuthI utpanna thAya che. A pramANe utpAdanAnA doSo kahyA. [60]. uktA utpAdanAdoSAH, eSaNAdoSAnAha esaNa gavesaNa'NNesaNA ya gahaNaM ca hoMti egaTThA / AhArammiha pagayA tIe~ ya dosA ime huMti // 761 // vRtti:- eSaNa meSaNA', evaM 'gaveSaNA anveSaNA ca grahaNaM ceti bhavantyekArthAH' ete zabdA iti, sA 'cAhArasyeha prakRtA, 'tasyAzca' eSaNAyA 'doSAH daza bhavanti', vakSyamANalakSaNA rUti gAthArtha: // 762 . utpAdanonA doSo kahyA, have epaNAnA doSo kahe che eSaNA, gaveSaNA, anveSaNA, grahaNa A zabdo ekArthaka che, arthAt A badhA zabdono epaNA artha che. epaNA (= tapAsa) aneka vastu saMbaMdhI hoya che, temAM ahIM AhAranI epaNA (= tapAsa) prastuta che, dvipada prANI vagerenI eSaNA prastuta nathI. eSaNAnA doSo (= AhAra) Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute - grahaNa karatI vakhate lAgatA doSo) nIcenI gAthAmAM kahevAze te daza che. [61] saMkia makkhia Nikkhitta pihia sAharia dAyagummIse / apariNaya litta chaDDia, esaNadosA dasa bhavaMti / / 762 // vRttiH- 'zaGkitaM mrakSitaM nikSiptaM pihitaM saMhRtaM dAyakam unmibhaM apariNataM liptaM charditamityete 'eSaNAdoSAH daza bhavantI'ti gAthAsamAsArthaH // 762 // (meSAna 62 hoSonA nAma--) ti, bhrakSita, nikSita, piDita, saMhata, ya, mizra, saparita, sipa, chati / daza eSaNAnA doSo che=AhAra letAM tapAsavAnA doSo che. gAthAno A saMkSipta artha che. [762] vyAsArthamAha kammAi saMkii (saMkai) tayaM, makkhiamudagAiNA u jaM juttaM / NikkhittaM saccitte, pihiaM tu phalAiNA thai / / 763 // vRttiH- 'karmAdi zaGkitametat' (karmAdi zaGkate tat), yadeva zaGkitaM tad gRhNataH tadevApadyata ityarthaH, 'prakSitaM udakAdinA tu yadyuktaM' maNDakAdi, 'nikSiptaM' sajIvAdau 'sacitte' mizre ca, 'pihitaM tu phalAdinA sthagitaM', puSpaphalAdineti gAthArthaH / / 763 // mattagagayaM ajoggaM, puDhavAisu chodu dei sAhariaM / dAyaga bAlAIA, ajoga bIjAi ummIsaM // 764 // vRttiH- 'mAtrakagatamayogyaM' kuthitarasAdi 'pRthivyAdiSu' kAyeSu 'kSiptvA' dadAtItyeta'tsaMhRtaM, dAyakA 'bAlAdayo' bAlavRddhAdaya: 'ayogyA' dAnagrahaNaM prati, 'bIjAdhunmizraM' bIjakandAdiyuktamunmizra-mucyata iti gAthArthaH / / 764 // apariNayaM davvaM cia, bhAvo vA doNha dANa egassa / littaM vasAiNA chaddiaM tu parisADaNAvaMtaM // 765 // vRttiH- 'apariNataM dravyameva' sajIvamityarthaH, 'bhAvo vA dvayoH' sambandhino 'dAne 1. piMDaniryukti vagere graMthomAM eSaNA zabdano doSonI tapAsa karavI evo artha che. eSaNAnA gaveSaNaNA, grahaNaauSaNA ane grAmaiSaNA ema traNa bheda che. gaveSaNA eTale udgama ane utpAdananA doSo (pi. vi. gA. 79nuM avataraNa). AhAra letAM pahelAM gaveSaNAnI = ugama ane utpAdananA doSonI tapAsa karavI te gaveSaNaSaNA. grahaNa eTale AhAra grahaNa karavo. AhAra grahaNa karatI vakhate lAgatA doSonI tapAsa te grahaSaNA. grAsa eTale koLiyo, arthAt bhojana karavuM. bhojana karatAM lAgatA doSonI tapAsa karavI te grAmaiSaNA. prastutamAM eSaNA zabdano zabdArtha tapAsa karavI evo che, paNa bhAvArtha grahaNeSaNA rUpa che. apekSAe grahaNeSaNA ane tapAsa karavI e baMneno eka ja artha che. kAraNa ke grahaNa eTale AhAra grahaNa karavo. AhAranuM grahaNa doSonI tapAsapUrvaka karavAnuM che. AthI ja ahIM eSaNA (= tapAsa) ane grahaNa e baMnena zabdArtha bhinna hovA chatAM bhAvArtha eka hovAthI ahIM te baMneno eka artha jaNAvyo che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 363 ekasya' dAturapariNataH, dAnaM samakSayorevetyanisRSTAd bhedaH, 'liptaM vasAdinA' garhitadravyeNa, 'chardditaM tu parizAtanAvaddeyamiti gAthArthaH // 765 // have vistRta artha kahe che-- (1) zaMkita- zaMkita eTale zaMkAvALuM. je AhAramAM (udgamanA 16 ane eSaNAnA zaMkita sivAyanA 9 ema 25 doSamAMthI) je doSanI zaMkA paDe te AhAra levAthI (ke vAparavAthI) te ja doSa lAge. [jema ke AhAra zuddha hovA chatAM AdhAkarmanI zaMkA paDe chatAM te AhAra levAmAM Ave ke vAparavAmAM Ave to AdhAkarma doSa lAge, audezikanI zaMkA paDe to audezika doSa lAge. je je doSanI zaMkApUrvaka vahore ke vApare te te doSa lAge. ahIM grahaNa ane bhojanane AzrayIne cAra bhAMgA che. te A pramANe- (1) grahaNa (= AhAra letI vakhate) ane bhojana (= vAparatI vakhate) e baMnemAM zaMkita. (2) grahaNamAM zaMkita, bhojanamAM niHzaMka. (3) grahaNamAM niHzaMka, bhojanamAM zaMkita. (4) baMnemAM niHzaMka. pahelA bhAMgAnI ghaTanA- koI sAdhune koI ghare ghaNo AhAra jotAM ATalo badho AhAra kema che ? kaMIka garabaDa lAge che ! evI zaMkA thaI, paNa lajjALu hovAthI gRhasthane vadhAre rasoI banAvavAnuM kAraNa pUchI zake nahi. zaMkApUrvaka ja te AhAra vahore ane zaMkApUrvaka ja vApare. bIjA bhAMgAnI ghaTanA- upara kahyuM tema zaMkita AhAra lAvyA pachI bhojananI zarUAta karatAM pahelAM bIjA koI sAdhu vagerenA kahevAthI khabara paDI jAya ke huM je gharethI zaMkita AhAra lAvyo chuM te gharano AhAra nirdoSa che. AthI vAparatI vakhate niHzaMka che. trIjA bhAMgAnI ghaTanA- koI sAdhune koInA gharethI niHzaMka AhAra lAvyA pachI koI kAraNathI temAM zaMkA paDe ke huM amuka gharethI je AhAra lAvyo chuM te kadAca doSita haze. AvI zaMkApUrvaka AhAra vApare. cothA bhAMgAnI ghaTanA- zaMkA vinA AhAra le ane zaMkA vinA vApare. grahaNa karatI vakhate zaMkita hovA chatAM vAparatI vakhate niHzaMka banI jAya to te AhAra zuddha gaNAya. AthI cAra bhAMgAmAM pahelo ane trIjo e be bhAMgA azuddha che, bIjo ane cotho e be bhAMgA zuddha che.] (2) prakSita- prakSita eTale yukta (= kharaDAyela). sacitta pANI vagerethI yukta hoya te khAkharo vagere AhAra levo te prakSita doSa che. [prakSitanA sacitta vastuthI prakSita ane acitta vastuthI prakSita ema be bheda che. temAM sacitta vastuthI prakSita AhAra sarvathA na kalpe. AhAra, AhAra ApavAnuM bhAjana ane Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute AhAra ApanAranA hAtha e traNamAMthI koI eka paNa sacittathI prakSita hoya to na kahyuM, traNe sacittathI praSita na hoya to ja kahyuM. acittathI pratimAM lokanidya carabI Adi acittathI prakSita na kalpe. pUrvakarma ane pazcAtkarma e be doSono paNa prakSita doSamAM samAveza thAya che. sAdhune vahorAvavA mATe hAtha ane bhAjana vagerene sacitta pANIthI sApha kare vagere pUrvakarma che. sAdhune vahorAvyA pachI sAdhune vahorAvavAnA nimitte kharaDAyelA hAtha, ane bhAjana vagerene sacitta pANIthI sApha kare vagere pazcAtkarma che.] (3) nikSipta- nikSita eTale mUkeluM. sacitta vastu upara ke sacittamizra vastu upara mUkelo AhAra levo te nizcima doSa che. [nikSiptanA anaMtara ane paraMpara ema be bheda che. sAkSAt sacitta vastu upara mUkeluM hoya te anaMtara nikSipta. sacitta vastu upara rahelA bhAjana vageremAM mUkeluM hoya te paraMpara nikSipta. jema ke- ghauM upara khAkharA vagere paDeluM hoya te anaMtara nikSipta. ghauM upara rahelA DabAmAM khAkharA hoya te paraMpara nikSipta. anaMtara nikSipta sarvathA na kalpe. paraMpara nizcita sacittanI sAthe saMghaTTo na thAya tema yatanAthI (kAraNe) laI paNa zakAya.] (4) pihita- pihita eTale DhaMkAyeluM. je AhAra sacitta puSpa, phaLa AdithI DhaMkAyeluM hoya, arthAt je AhAra upara sacitta phaLa vagere paDyuM hoya, te AhAra levAthI piDita doSa lAge. [pihitanA anaMtara ane paraMpara ema be bheda che. jema ke- khAkharA upara sAkSAt lIMbu vagere sacitta vastu paDI hoya to te anaMtara pihita che. khAkharA vagere upara chAbaDI paDI hoya ane temAM lIMbu vagere sacitta vastu hoya te paraMpara pihita che. anaMtara pihita sarvathA akathya che. paraMparA pihita yatanAthI (kAraNe) laI paNa zakAya.] [63] (5) saMhata-sAdhune ApavA mATe yogya na hoya tevI bhAjanamAM rahelI besvAda vagere vastune sacitta pRthvI Adi upara nAkhIne te bhAjanathI sAdhune AhAra Ape te saMhata doSa che. | [AmAM cAra bhAMgA che. te A pramANe H (1) sacittane sacittamAM nAkhe. (2) sacittane acittamAM nAkhe. (3) acittane sacittamAM nAMkhe. (4) acittane acittamAM nAkhe. AmAM cothA bhAMgAthI yatanApUrvaka laI zakAya.] (6) dAyaka- bhikSA ApavA mATe ayogya bALaka, vRddha vagere bhikSA Ape to te dAyaka doSa che. [nIce jaNAvela jIvo bhikSA ApavA ayogya che. avvattamapahu there, paMDe matte ya khittacitte ya / ditte jakkhAiTTe, karacaraNachinnaM'dhaNiyale ya // 469 // taddosa guvviNI bAlavaccha kaMDaMti pIsabhajjaMtI / naMtI funaMtI, mA rImArU to . 470 | o niva Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 6pa 1 avyakta, 2 aprabhu, 3 sthavira, 4 napuMsaka, pa matta, 6 kSitacitta, 7 dIptacitta, 8 yakSAviSTa, 9 karachinna, 10 caraNachinna, 11 aMdha, 12 nigaDita, 13 kuSThI, 14 garbhiNI, 15 bAlavatsA, 16 khAMDatI, 176LatI, 18 sekatI, 19 kAMtatI, 20piMjatI ATalA dAyakonA hAthathI bhikSA na levI. ATalA dAyakonA hAthathI bhikSA levAmAM aplAya virAdhanA vagere doSono saMbhava che. AmAM vikalpa che, arthAt sAmAnyathI to ATalA dAyakonA hAthathI bhikSA na levAya, paNa kyAreka jIvavirAdhanAdi doSono saMbhava na hoya to laI paNa zakAya. (1) avyakta- ATha varSathI ochI vayavALuM bALaka avyakta kahevAya. mAtAdinI gerahAjarImAM bALaka pAsethI levAthI bALaka vadhAre ApI de to tenI mAtA Adine sAdhu pratye "bALaka pAsethI vadhAre laI gayA" ItyAdi arucibhAva thavAno saMbhava che. (mAtAdinI hAjarImAM paNa bALaka hovAthI vahorAvatAM nIce pADe, DhoLe vagere doSonI saMbhAvanAthI vizeSa kAraNa vinA tenA hAthathI na vahoravuM e ThIka che.) paNa jo bALaka ochuM vahorAve (ane DhoLAvAdino saMbhava na hoya) to bALaka pAsethI paNa laI zakAya. (2) aprabhu- aprabhu eTale je gharano mANasa na gaNAya te nokara vagere. nokara vagere pAsethI bhikSA levAthI bALakamAM jaNAvyA mujaba nokara ane sAdhu e bemAMthI eka upara ke baMne upara dveSa thavAno saMbhava che. (3) sthavira - jenI sittera varSathI adhika, matAMtare sATha varSathI adhika uMmara hoya te sthavira. sthaviranA hAthathI levAthI (1) sthaviranA mukhamAMthI lALa paDatI hoya to ApavAnA AhAramAM paNa lALa paDe, tethI (sAdhu apavitra che evI) lokamAM jugupsA thAya. (2) hAtha kaMpatA hoya to AhArAdi nIce paDe, AthI chakAyanI virAdhanA thAya. (3) sthavira pote vahorAvatAM paDI jAya, AthI tenA zarIra nIce AvI janArA jIvonI virAdhanA thAya, sthavirane duHkha thAya, ItyAdi aneka doSo thAya. (4) napuMsaka- napuMsaka pAsethI vAraMvAra vahoravAthI (1) tenI sAthe atiparicaya thatAM sAdhune ke napuMsakane, athavA baMnene, vedano udaya thAya, (jo ke zAstramAM 'vAraMvAra' zabdano prayoga karyo che. chatAM eka vAra levAnuM thAya eTale vAraMvAra levAnuM paNa thAya. AthI tenI pAsethI eka vAra paNa levAnuM TALavuM e hitAvaha che.) (2) A sAdhuo napuMsakane tyAM vahoravA jAya che ema lokamAM niMdA thAya, (3) athavA lokone A sAdhuo paNa napuMsaka haze evI zaMkA paDe, ItyAdi aneka doSo che. 1. A pramANe bIjA dAyako viSe paNa samajavuM, arthAt je dAyakanA hAthathI levAthI je doSonI saMbhAvanA zAstramAM jaNAvI che te dAyakanA hAthe levAthI te doSo lAge tema na hoya to te dAyakanA hAthathI laI zakAya. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUda6 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (5) matta-madirA pIne matta banelAnA hAthathI levAthI (1) te sAdhu sAthe AliMgana kare, (2) pAnuM phoDI nAkhe, (3) athavA UlaTI kare, (4) AthI sAdhunuM zarIra ke pAtra kharaDAvAthI lokomAM "A sAdhuo AvA matta pAsethI bhikSA letA hovAthI apavitra che" ema zAsananI hIlanA thAya, (5) kadAca te dArUnA nazAmAM sAdhune mArI paNa nAkhe, (ApavAnI vastu DhoLe...) ItyAdi aneka doSo che. (6) kSiptacitta- dhananAza AdithI gAMDo banI gayelo. (7) dIptacitta- aneka vAra zatruparAjaya vagere kaThIna kAryo karavAthI mArA jevo koI nathI ema mAnIne chakI gayelo. (8) yakSAviSTa- pizAcanA vaLagADavALo. kSiptacitta Adi traNanA hAthathI vahoravAthI "mattamAM jaNAvyA mujaba yathAsaMbhava doSo lAge. karachinna- jenA hAtha kapAI gayA che te karachinna. karachinna maLa-mUtra AdinI zaMkA TALyA pachI pANIthI zuddhi na karavAthI prAya: apavitra hoya. AthI tenI pAsethI levAthI (1) lokamAM "A sAdhuo AvA apavitranI pAsethI letA hovAthI apavitra che' ema zAsanahIlanA thAya, (2) hAtha na hovAthI ApatAM ApavAnI vastu ke bhAjana nIce paDI jAya to chakAyanI virAdhanA thAya. (10) caraNachinna- jenA paga kapAI gayA hoya te caraNachitra. tenA hAthathI vahoravAthI karachinnamAM jaNAvyA mujaba yathAsaMbhava doSo thAya. tathA paga na hovAthI bhikSA ApavA mATe cAlavAmAM prAya: te paDI jAya, tethI chakAyanI virAdhanA vagere thAya. (11) aMdha aMdha dekhI na zakavAthI vahorAvavAmAM chakAyanI virAdhanA kare. te A pramANe (1) cAlavAmAM paga vaDe, (2) skUlanA thatAM paDI javAthI, (3) vahorAvatAM AhArAdi sAdhunA pAtranI bahAra nAkhavAthI, (vahorAvyA pachI bhAjana nIce mUkatAM...) ema aneka rIte cha kAyanI virAdhanA kare. (12) nigaDita- be pagamAM ke be hAthamAM beDI AdithI baMdhAyela hoya te nigaDita. Avo dAyaka (prAya:) dehanI zuddhithI rahita hoya, paDI jAya ItyAdi aneka doSo tenA hAthathI levAthI saMbhave. (13) kuSThI-koDhiyAnA hAthathI levAthI (1) sAdhune paNa koDha roga thavAno saMbhava che, (2) tenuM zarIra azucivALuM hoya che. (14) garbhiNI- garbhavatI bAInA pAsethI vahoravAthI besavA-uThavAmAM garbhane pIDA thAya. (15) bAlavatsA- je strI dhAvaNA bALakane dhavaDAvatI hoya, khoLAmAM besADyuM hoya, hAthamAM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 367 teDIne ramADatI hoya, te strI pAsethI vahoravAthI nIce mUkelA bALakane krUra bilADI Adino upadrava thAya, athavA bALaka raDe vagere aneka doSo che. (16-17-18) khAMDatI-daLatI-sekatI- sacitta ghauM vagere khAMDatI, daLatI (athavA dhANA vagere vATatI) ane sekatI strInA hAthathI levAthI uThavA-besavA vageremAM sacittano saMghaTTo, vahorAvyA pahelAM ke pachI hAtha dhovAthI pUrvakarma ke pazcAtkarma vagere doSo lAge. (19-20) kAMtatI-pIjatI- rU kAMtatI ane pIMjatI strInA hAthathI levAthI thuMkavALA hAtha dhuve to pUrvakarma, dAna ApyA pachI hAtha dhuve to pazcAtkarma, ane besavA-uThavAmAM tyAM paDelA citta kapAsiyA vagereno saMghaTTo thAya ItyAdi doSo lAge. A pramANe dAyaka doSanuM varNana pUrNa thayuM.] (7) unmizra- sacitta bIja, kaMda vagerethI mizra AhAra Ape te unmizra doSa che. [jema ke- cevaDA vageremAM kAcuM mIThuM hoya, phaLanA rasamAM ke TukaDAmAM bIja hoya, khAMDa vageremAM sacitta anAja vagerenA kaNiyA hoya.] [764] (8) apariNata- ApavAnuM dravya ja apariNata hoya=sacitta hoya, athavA ApavA mATe bemAMthI ekano bhAva apariNata hoya, te apariNata doSa che. [bhAvArtha- apariNatanA dravya ane bhAva ema be bheda che. sacitta vastu dravya apariNata che. dravya apariNata akalpya che. bhAva apariNatanA dAtR saMbaMdhI ane grAhaka (= lenAra) saMbaMdhI ema be bheda che. ApavAnI vastunA mAlika be ke tethI vadhAre hoya, temAMthI ekane ApavAno bhAva hoya ane bIjAne na hoya to te vastu dAtR apariNata che. vastunA grAhaka (= lenArA) be sAdhumAMthI ekane te vastu nirdoSa jaNAya ane bIjAne sadoSa jaNAya to te vastu grAhaka apariNata che. bhAva apariNata vastu doSathI zaMkita hovAthI tathA temAM kalaha vagereno saMbhava hovAthI akalpya che.] prazna- badhA mAlikanI rajA vinA Ape e anisRSTa doSa che. bhAva apariNatamAM paNa badhA mAlikanI rajA=bhAvanA nathI. AthI anikRSTa ane bhAva apariNatamAM bheda zo rahyo ? uttara- anisRSTamAM dAyaka hAjara nathI, jyAre bhAva apariNatamAM dAyaka hAjara che. AthI e bemAM hAjarI ane gerahAjarIno bheda che. (9) lipta- lipta eTale kharaDAyela. carabI Adi niMdita dravyothI kharaDAyela dravya levAthI lipta doSa lAge che. [piMDaniyukti vagere graMthomAM lipta zabdano dUdha, dahIM, chAza, dALa, kaDhI, zAka vagere lepavALAM-cIkAzavALAM dravyo evo artha karyo che, ane kahyuM che ke- utsargathI sAdhue vAla, caNA, bhAta vagere alepavALAM dravyo levAM joIe, dUdha vagere lepavALAM dravyo na levAM joIe. kAraNa ke tenAthI sAdhuonI rasamRddhinI vRddhi thAya che ane pazcAtkarma vagere doSo Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 ]. [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute lAge che. Ama chatAM, tevI zakti na hoya to ane niraMtara svAdhyAya Adi yogono nirvAha thAya vagere puSTa kAraNothI lepavALAM dravyo levAM paDe to sAvazeSa levAM, arthAtu bhAjana tadana khAlI na thAya tema levuM, thoDuM paNa temAM rahevA devuM, jethI khAlI thayeluM vAsaNa vagere dhovAthI pazcAtkarma doSa na lAge.] (10) chardita- chardita eTale DhoLeluM. ApavAnI vastu nIce DhoLatAM DhoLatAM Ape te chardita doSa che. vihorAvatAM dUdha Adi DhoLAya ke tenA chAMTA paDe to nIce rahelA jIvonI virAdhanA thAya, athavA nIce paDelA chAMTAthI AkarSAIne kIDI vagere jIvo Ave ane gRhasthanA paga nIce cagadAI jAya vagere rIte marI jAya.] [765] evaM bAyAlIsaM, gihisAhUbhayasamubbhavA dosA / paMca puNa maMDalIe, NeA saMjoaNAIA // 766 // vRttiH- 'evam' uktena prakAreNa 'dvicatvAriMzat'saGkhyA 'gRhisAdhUbhayasamudbhavA'-etatprabhavA toSA:'fpavg, papunarjanya' paviNasyA :'toSa saMyogano'ti thArtha 766 // - ukta rIte gRhasthathI, sAdhuthI ane gRhastha sAdhu ubhayathI thanArA piMDanA doSo beMtAlIsa che, ane mAMDalImAM beThelA sAdhunA saMyojanA vagere pAMca doSo (nIce pramANe) jANavA. [766] etAnevAha saMjoaNA pamANe, iMgAle dhUma kAraNe ceva / uvagaraNabhattapANe, sabAhirabdhetarA paDhamA // 767 // tti - "saMyonanA'-pIttanA 'pramA' fpaDDI 2 'mAro' bojhana vi : rU zU' dveSaH 4 kAraNaM caiva' vedanAdi, 5 upakaraNabhaktapAna' ityupakaraNabhaktapAnaviSayA sabAhyAbhyantarA 'prathamA' saMyojanA, tatropakaraNabAhyasaMyojanA zlakSNacolapaTTAdilAbhe bahireva taducitakambalyAdyanveSaNam, abhyantarasaMyojanA tu vasatau tatparibhoge, evaM bhaktapAne'pi yojyamiti gAthArthaH // 767 / / mAMDalInA doSone kahe che- saMyojanA, pramANa, aMgAra, dhUma ane kAraNa (kAraNAbhAva) e pAMca mAMDalInA doSo che. (1) saMyojanA eTale (AhArAdine svAdiSTa banAvavA kevibhUSA karavA) anyadravyane meLavavuM. (2) pramANa eTale AhAranA parimANathI adhika bhojana karavuM. (3) aMgAra eTale bhojanamAM rAga karavo. (4) dhUma eTale bhojanamAM daiSa karavo. (5) kAraNa eTale sudhAnI vedanA vagere kAraNa vinA bhojana karavuM. saMyojanAnA upakaraNa ane bhaktapAna ema be bheda che. te baMnenA bAhya ane atyaMtara ema be be bheda che. suMvALo colapaTTo vagere maLatAM (vibhUSA mATe) vasatinI bahAra ja tene ucita kAMbaLI vagere zodhe (athavA upayoga kare) te bAhya upakaraNa saMyojanA che, vasatimAM teno upayoga kare te atyaMtara upakaraNa saMyojanA che. e pramANe bhaktapAnamAM paNa jANavuM. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [369 [anya graMthomAM upakaraNa saMyojanA ane AhAra saMyojanA A pramANe kahI che- (1) upakaraNa saMyojanA- upakaraNanI saMyojanA karato sAdhu (navA) colapaTTAnI prApti thatAM vibhUSA nimitte suzobhita (navA) kapaDo (ke pAMgaraNI) mAgIne bahAra pahere e bAhya upakaraNa saMyojanA, ane e rIte makAnamAM pahere te atyaMtara upakaraNa saMyojanA. (2) AhAra saMyojanA- bhikSAmAM pharatAM dUdha, dahIM Adi maLatAM svAdiSTa banAvavA temAM goLa-sAkara vagere naMkhAve te bAhya AhAra saMyojanA ane makAnamAM te pramANe kare te atyaMtaraAhAra saMyojanA. AhAranI atyaMtarasaMyojanA pAtramAM ane mukhamAM ema be rIte thAya che. pAtrAmAM khAkharo ane goLa, ghI vagere bheguM karIne svAdiSTa banAvIne vApare te pAtra abhyatara saMyojanA che, ane moDhAmAM te bheguM kare te mukha atyaMtara saMyojanA che.] [767] battIsakavala mANaM, rAgaddosehiM dhUmaiMgAlaM / veAvaccAIA, kAraNamavihimmi aiyAro // 768 // vRttiH- 'dvAtriMzatkavalA mAnaM' AhArasya, etacca puMsaH, striyAH punaraSTAviMzatiH, 'rAgadveSAbhyAM dhUmAGgArami'ti, rAgeNa paribhoge'GgArazcAritradAhAt, dveSeNa tu dhUmaH, cAritrendhanapradIpanAt, 'vaiyAvRttyAdIni kAraNAnyA'hAraparibhoge, AdizabdAvedanAdiparigrahaH, 'avidhAvaticAra' iti atrAvidhau kriyamANe vratAticAro bhavatIti gAthArthaH // 768 // puruSa mATe 32 koLiyA ane strI mATe 28 koLiyA AhAranuM pramANa che. rAgathI AhAra karavAmAM cAritra (rUpa kAine) bALavAthI (aMgArA jevuM karavAthI) aMgAra doSa thAya, ane dveSathI AhAra karavAmAM cAritrarUpa kAine bALavAthI (dhUmADAvALuM karavAthI) dhUma doSa thAya. bhojananA veyAvacca, vedanA vagere kAraNo che. ahIM pramANa vageremAM) avidhi karavAmAM Ave to vratasaMbaMdhI aticAra lAge. [768] vyAkhyAtaM bhaktadvAram, adhunopakaraNadvAramAha uvagaraNaMpi dharijjA, jeNa na rAgassa hoi uppattI / logammi a parivAo, vihiNA ya pamANajuttaM tu // 769 // dAraM // vRttiH- 'upakaraNamapi' vastrapAtrAdi 'dhArayet', kiMviziSTamityAha-'yena na rAgasya bhavatyutpattiH', tadutkarSAdAtmana eva, 'loke ca parivAdaH'-khisA yena na bhavati, 'vidhinA ca' yatanayA pratyupekSaNAdinA dhArayet 'pramANayuktaM ca' na nyUnAdhikamiti gAthArthaH // 769 // upakaraNadvAra bhaktadvAranuM vyAkhyAna karyuM, have upakaraNAra kahe che- vasa-pAtra vagere upakaraNo paNa jenAthI AtmAne rAga na thAya ane lokamAM TIkA-niMdA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute na thAya tevAM tathA pramANapata rAkhavA joIe. paDilehaNa Adi yatanApUrvaka upakaraNono upayoga karavo joIe. upakaraNanA utkarSathI potAno ja utkarSa thAya. (ethI potAne upakaraNo upara rAga thAya. mATe atyaMta caLakATa vagerethI utkarSavALA upakaraNo na vAparavA joIe.) [69] duvihaM uvahipamANaM, gaNaNapamANaM pamANamANaM ca / jiNamAiANa gaNaNApamANameaM sue bhnniaN||770 // vRttiH- 'dvividhamupadhipramANaM', kathamityAha-'gaNanA'pramANaM 'mAna'pramANaM 'ca', saGkhyA svarUpamAnamityarthaH, 'jinAdInAM' jinakalpikaprabhRtInAM 'gaNanApramANam 'etad'vakSyamANalakSaNaM zrute 'bhaNita'miti gAthArthaH / / 770 // (pramAnAve prat2-) upadhipramANanA gaNanApramANa ane mAnapramANa evA be bheda che. temAM eka, be vagere saMkhyAthI thatuM pramANa gaNanA pramANa che. laMbAI-pahoLAI vagere svarUpathI thatuM mApa e mAnapramANa che. jinakalpika vagerene AzrayIne upadhinuM gaNanApramANa zAstramAM A (have kahevAze te) kahyuM che. [770] jiNA bArasarUvANi, therA coddasarUviNo / ajjANaM pannavIsaM tu, ao uDDhaM uvaggaho // 771 // vRtti:- 'jinAH' jinakalpikA 'dvAdazarUpANi' mAnamityarthaH, pAtrAdInyupadhimupabhuJjata iti vAkyazeSaH, evaM 'sthavirAH' sthavirakalpikA zcaturdazarUpiNaH', pAtrAdicaturdazopadhirUpavantaH, 'AryANAM' saMyatInAM paJcaviMzatistu' paJcaviMzatireva 'rUpANi' pAtrAdInyupadhirUtsargato bhavanti, ata' uktAd upadheH 'Urdhvamupagraha' iti-yathAsambhavamaupagrahika upadhirbhavatIti zlokasamudAyArthaH // 771 // upadhinI saMkhyA jinakalpikone bAra prakAranI, sthavira kalpikone cauda prakAranI ane sAdhvIone pacIsa prakAranI audhika upAdhi hoya. yathAsaMbhava (= jarUriyAta pramANe) AnAthI vadhAre upAdhi hoya te mau5 35ghi che. gAthAno mA saMkSepathI artha 'cha. [771] avayavArthaM tvAha granthakAra: pattaM pattAbaMdho, pAyaTThavaNaM ca pAyakesariA / paDalAi~ rayattANaM, ca gocchao pAyaNijjogo // 772 // vRttiH- 'pAtraM pAtrabandhaH pAtrasthApanaM ca pAtrakesarikA paTalAni rajastrANaM ca gocchakaH pAtraniryogaH', eteSAM svarUpaM pramANAdhikAre vakSyAma iti gAthArthaH // 772 / / 1. ni. mA. gAthA 13873,5. mA. 1. u862 vage3. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [371 tiNNeva ya pacchAgA, rayaharaNaM ceva hoi muhapottI / eso duvAlasaviho, uvahI jiNakappiyANaM tu // 773 // vRttiH- 'traya eva pracchAdakAH', kalpA ityarthaH, 'rajoharaNaM caiva bhavati 'muhapottI' mukhavastrikA, eSa dvAdazavidha upadhiH' anantaroditaH jinakalpikAnAM' bhavatIti gAthArthaH // 773 / / vistArathI artha to graMthakAra svayaM kahe che- (1) pAtrA, (2) pAtrane jAMdhavAno vakhano 4o (ojI), (3) pAtrasthApana = tthen| 752 pAtra mUkAya te garama vastrano TukaDo (nIceno guccho), (4) pAtrakezarikA jenAthI pAtranuM paDilehaNa 72rAyate (puM045), (5) 57 = mikSA 4tI mate pAtra 352 disqaa mATe 2mAtA vakhanA Tu478, (6) 24khaae| = pAtra ne vIravAnI vakhano Tu4o (7) go74 = pAtranI 752 dhAto // 2 varano TukaDo (uparano guccho), pAtrasaMbaMdhI A sAta upakaraNone pAtraniyoMga kahevAmAM Ave che. A sAta, traNa kapaDA (eka zarIre paheravAno sutarAu kapaDo, eka zarIre oDhavAnI garama kAmaLI, eka kAmaLI bhego rAkhavAno sUtarAu kapaDo), rajoharaNa ane muhapatti A bAra prakArano upadhi nilpione hoya. [772-773] bArasaviho'vi eso, ukkosa jiNANa na uNa savvesiM / eseva hoi niamA, pakappabhAse jao bhaNiaM // 774 // vRttiH- 'dvAdazavidho'pyeSaH'-anantarodita: 'utkRSTo jinAnAM' bhavati, sambhava eSaH, 'na punaH sarveSAmeSa eva'-dvAdazavidho bhavati ('niyamAt'), kuta ityAha-'prakalpabhASye' nizIthabhASye 'yato bhaNitami'ti gAthArthaH // 774 // A bAre prakAranI upAdhi jinakalpikone utkRSTathI hoya che, arthAt jinakalpikone vadhAremAM vadhAre upadhi hoya to A bAra upakaraNo hoya che, paNa badhAne bAra ja hoya (bAra hoya ja) evo niyama nathI. ||25nishiithmaassymaa nAye prabhArI yuM che. [774] kiM bhaNitamityAha biatiacaukkapaNagaM, navadasaekkAraseva bArasagaM / ee aTTha viappA, uvahimi u hoMti jiNakappe / / 775 // vRtti:- 'dvikatrikacatuSkapaJcakanavadazaikAdazadvAdazakam ete''ntaroditAH 'aSTau vikalpA upadhau bhavanti jinakalpa' iti gAthArthaH // 775 // etAneva darzayati rayaharaNaM muhapottI, duviho kappekajutta tiviho u / rayaharaNaM muhapottI dukappa eso caUddhA u // 776 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'rajoharaNaM muhapottItyayaM dvividhaH, kalpaikayuktaH trividhastu' ayamevAnantaroditaH, tathA 'rajoharaNaM mukhapottI 'vikalpa' iti kalpadvayameva 'caturddha'ti gAthArthaH // 776 // tiNNeva ya pacchAgA, rayaharaNaM ceva hoi muhapottI / pANipaDiggahiANaM, eso uvahI u paMcaviho // 777 // vRttiH- 'trayaH pracchAdakAH'-kalpAH rajoharaNaM caiva bhavati mukhapottI 'pANipratigrahANAM' hastabhojinA meSa upadhistu paJcavidha' iti gAthArthaH / / 777 // pattagadhArINaM puNa, NavAibheyA havaMti nAyavvA / puvvuttovahijogo, jiNANa jA bArasukkoso // 778 // vRttiH- 'pAtrakadhAriNAM puna: 'jinAnAM' jinakalpikAnAmiti yogaH, 'navAdibhedAH' navadazaikAdazadvAdazarUpA bhavanti 'jJAtavyAH', kathamityAha-'pUrvoktopadhiyogAt' dvibhedAdipUrvoktopadhiyogena, pAtrakopadhiH saptavidhaH dvividhana yukto navavidhaH, evaM trividhAdiSvapi yojanIyaM, dazavidha ekAdazavidho dvAdazavidha iti, Aha ca- 'yAvat dvAdazavidhaH utkRSTo' gaNanApramANeneti gAthArthaH // 778 // nizIthabhASyamAM zuM kahyuM che te kahe che- nilpiomA 75dhine mAzrayIne, e, yAra, pAMya, nava, 6za, maniyAra sane mAra ema ATha vikalpo thAya che, arthAt koIne be prakAranI, koIne traNa prakAranI, vAva, koIne bAra prakAranI upadhi hoya. te A pramANe 'karapAtrI ane vastratyAgI jinakalpikane rajoharaNa ane muhapatti e be jaghanya upathi hoya, karapAtrI ane vastradhArIne eka kapaDA sahita traNa, be kapaDA sahita cAra, traNa kapaDA sahita pAMca prakArano upadhi hoya. karapAtrI na hovAnA kAraNe je pAtradhArI hoya paNa vastratyAgI hoya tene sAtapAtraniyoMga sahita rajoharaNa ane muhapatti ema nava, karapAtrI hoya ane vastradhArI hoya tene eka kapaDA sahita daza, be kapaDA sahita agiyAra, traNa kapaDA sahita bAra prakArano utkRSTa upadhi Doya. [775 thI 778] sthavirakalpikAnadhikRtyAha ee ceva duvAlasa, mattaga arega colapaTTo a / eso a coddasaviho, uvahI puNa therakappaMmi // 779 // vRtti:- 'eta eva' anantaroditA: 'dvAdazo'padhibhedAH, ke te?, pattaM pattAbandho pAyaTThavaNaM 1. kara=hAtha ja jene pAtra che te karapAtrI. hAthamAM game teTalAM AhAra-pANI levA chatAM eka paNa TIpuM nIce na paDe tevI labdhivALA jinakalpI karapAtrI hoya che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 373 ca pAyakesariyA0 bhedAH, 'mAtrakamatiriktaM colapaTTakazca', etaddvayayuktaH 'eSa eva caturddazavidha upadhiH punaH sthavirakalpe', sthavirakalpaviSaya iti gAthArthaH // 779 // sthavirakalpikone AzrayIne upadhinuM pramANa kahe che-- anaMtarokta bAra prakAranI upadhi uparAMta mAtraka ane colapaTTo ema cauda prakAranI upadhi sthavira spiDane hoya che. [ 778 ] AryA adhikRtyAha pattaM pattAbaMdho, pAyaTTavaNaM ca pAyakesariA / paDalAi~ rayattANaM, gocchao pAyaNijjogo // 780 // vRtti:- pUrvavat // 780 / / ee ceva u terasa, abhinnarUvA havaMti viNNeA / uvahivisesA niamA, coisame kamaDhae ceva // 781 // vRtti: - pUrvavadeva, navaraM caturdazaM kamaDhagaM caiveti // 781 // uggaha'NaMtagapaTTo, aDDhorua calaNiA ya boddhavvA / abbhitarabAhiNiaMsaNI a taha kaMcue ceva // 782 // vRtti:- avagrahAnantakapaTTaH, addhorukaM calanikA ca boddhavyA, abhyantaranivasanI bahirnivasanI ca tathA kaJcukazcaiveti gAthArthaH // 782 // okacchir vekacchia, saMghADI ceva khaMdhakaraNI a / ohovahimmi ee, ajjANaM paNNavIsaM tu // 783 // vRtti:- utkakSikA vaikakSikA saGghATI caiva skandhakaraNI ca oghopadhau ete AryANAM sambandhini paJcaviMzatistu bhedA iti gAthArthaH // 783 // sAdhvIone AzrayIne upadhinuM pramANa kahe che-- sAdhuonA cauda upakaraNamAMthI colapaTTA sivAya tera upakaraNo sAdhvIone te ja (je sAdhuone hoya te ja) hoya, ane colapaTTAnA sthAne caudamuM upakaraNa kamaDhaka hoya tathA avagrahAnanta, paTTI, ardhoruGa, yasaniDA, aMtarnivasanI, ahirnivasanI, DaMyuDa, utakSiDA, vaikakSikA, saMghATI ane skaMdhakaraNI e agiyAra sahita kula pacIsa prakAranI ogha upadhi sAdhvIone 'hoya. [ 780 thI 783] 1. pR. 5. lAgA. 4080 vagere. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute eso puNa savvesiM, jiNAiANaM tihA bhave vahI / ukkosagAibheo, pacchittAINa kajjammi // 784 // vRtti:- 'eSa punaH' anantaroditaH 'sarveSAM' jinAdInAM pUrvopanyastAnAM 'tridhA bhavedupadhi:', kathamityAha- 'utkRSTAdibhedaH' utkRSTo madhyamo jaghanyazca, ayaM ca 'prAyazcittAdInAM kArye' - prAyazcittaparibhoganimittamiti gAthArthaH // 784 // ukkosao caddhA, cau chaddhA hoi majjhimo uvahI / cahA ceva jahaNNo, jiNatherANaM tayaM vocchaM // 785 // vRtti:- 'utkRSTa' upadhi: 'caturddhA' catuSprakAra: 'caturddhA, SaDdhA' ca bhavati 'madhyama upadhi:', avaro itaro-- jaghanyaH caturvidhaH, khalu jinasthavirANAM takaM vakSya' iti gAthArthaH // 785 // tinneva ya pacchAgA, paDiggaho ceva hoi ukkosa / gocchaya pattagaThavaNaM, muhaNaMtaga kesari jahaNNo // 786 // vRtti:- 'traya eva pracchAdakAH pratigrahazcaiva bhavatyutkRSTa' upadhiH, 'gocchaka: pAtrasthApanaM mukhAnantakaM kesarI'tyayaM 'jaghanya' upadhiriti gAthArthaH / / 786 // paDalAi~ rayattANaM, pattAbaMdho jiNANa rayaharaNaM / majjho paTTagamattagasahao eseva therANaM // 787 11 vRtti:-'paDalAni' ca'rajastrANaM pAtrakabandho 'jinAnAM' jinakalpikAnAM' rajoharaNaM madhyamaH, paTTakamAtrakasahita: 'eSa eva' prAgukta: ' sthavirANAM' sthavirakalpikAnAM madhyama iti gAthArthaH // 787 // (upadhinA utkRSTa vagere trA (leho uhe che -) jinakalpika Adi traNanI anaMtokta sarva upadhinA utkRSTa, madhyama ane jadhanya ema traNa bhedo che. A bhedo prAyazcitta AdinA kAryamAM upayogI che. (jema ke- jaghanya upadhi khovAya to amuka prAyazcitta, madhyama upadhi khovAya to amuka prAyazcitta, utkRSTa upadhi khovAya to amuka prAyazcita Ave.) [784] jinakalpI ane sthavirakalpIonI utkRSTa upadhi cAra prakAranI, madhyama cha prakAranI ane jadhanya cAra prakAranI che. [785] temAM traNa kapaDA ane pAtra e cAra utkRSTa upadhi che. je gucchA, muhapatti bhane puMzI se yAra dhanya upadhi che. [786] paDalA, 24trAza, jhoLI ane rajoharaNa e cAra jinakalpIonI madhyama upadhi che. A ja cAra tathA colapaTTo ane mAtraka ema cha sthavirakalpIonI madhyama upadhi che. [787] AryA adhikRtyAha ukkoso aTThaviho, majjhimao hor3a terasaviho u / avaro cauvviho khalu, ajjANaM hoi viNNeo // 788 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram] [375 vRttiH- 'utkRSTo'STavidha' upadhiH madhyamo bhavati trayodazavidha stu, tathA jaghanya zcaturvidhaH khalu', tata UrdhvamaupagrahikaM jAnIhiti gAthArthaH // 788 / / tiNNeva ya pacchAgA, abbhitarabAhiNivasaNI ceva / saMghADi khaMdhakaraNI, pattaM ukkosa uvahimmi // 789 // vRttiH- 'traya eva pracchAdakAH abhyantaranivasanI' bahirnivasanI 'caiva saGghATI skandhakaraNI pAtraM utkRSTopadhAvAryANAmiti gAthArthaH // 789 // pattAbaMdho paDalA, rayaharaNaM matta kamaDha rayatANaM / uggahapaTTo aDDhoru calaNi ukkacchi kaMcu vekacchI // 790 // vRttiH- 'pAtrabandhaH paTalAni rajoharaNaM mAtrakaM kamaDhakaM rajastrANaM avagrahA'nantaka paTTaH aorukaM calanirukkacchikA kaJcakaH vaikacchikA' madhyamopadhAvAryANAmiti gAthArthaH // 790 // muhapottI kesariA, pattaTThavaNaM ca gocchao ceva / eso cauvviho khalu, ajjANa jahaNNao uvahI // 791 // vRtti:- jaghanyamAha-'mukhapottI kesarikA pAtrasthApanaM ca gocchakazcaiva eSa caturvidhaH khalvAryANAM jaghanya upadhiri ti gAthArthaH // 791 // sAdhvIone AzrayIne upadhinA bhedo kahe che sAdhvIonI utkRSTa upadhi ATha prakAranI, madhyama tera prakAranI ane jaghanya cAra prakAranI che. enAthI vadhAre upadhi aupagrahika samajavI. traNa kapaDA, aMtarnivasanI, bahirnivasanI saMghATI, 5425 ane pAtra meM 16 GBSTa 75ghi cha. ojI, 578, 2329, mAtra, maDha, rajastrANa, avagrahAnaMtaka, paTTo, adhaka, calanikA, utkalikA, kaMcuka ane vaikakSikA e tera madhyama upadhi che. muhapatti, puMjaNI ane be gucchA e cAra jaghanya upadhi che. [788 thI 791] uktamoghopadhergaNanApramANaM, pramANamAnamAha tini vihatthI cauraMgulaM ca bhANassa majjhima pamANaM / etto hINa jahannaM, aregayaraM tu ukkosaM // 792 // vRttiH- 'tisro vitastayaH' etA eva lokaprasiddhAH 'caturagulaMca'-catvAri cAgulAni 'bhAjanasya' pAtrasya 'madhyamapramANam', etacca paridhidavarakasya gRhyate, 'ato' mAnA ddhInaM' pAtraM ca 'jaghanyaM' bhavati, 'atirekataraMtu' bRhattaraM tUktamAnAda pyutkRSTaM' bhavatIti gAthArthaH // 792 / / iNamannaM tu pamANaM, NiagAhArAoM hoi nipphannaM / kAlappamANasiddhaM, uarapamANeNa ya vayaMti // 793 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti:- 'idaM punaranyat pramANaM' pAtrasya 'nijAhArAd bhavati niSpannaM kAlapramANasiddhaM udarapramANena ca vadantye 'tanmAnamiti gAthArthaH // 793 // ukkosatisAmAse, dugAuadvANamAgao sAhU | cauraMgulUNa bhariaM jaM pajjattaM tu sAhussa // 794 // vRttiH- 'utkRSTatRDmAse'- jyeSThAdau 'dvigavyUtAdhvanaH AgataH sAdhuH', evaM kAlAdhvabhyAM khinnaH, tasyAsya 'caturaGgulanyUnaM bhRtaM ' sat sadravAhArasya 'yat paryAptameva sAdho' rbhavati bhojanam, etadeva mAnamasyeti gAthArthaH // 794 // Aha ca evaM (yaM) ceva pamANaM, savisesayaraM aNuggahapavattaM / kaMtAre dubbhikkhe, rohagamAIsu bhaiavvaM // 795 // vRtti:- 'etadeva' anantaroditaM 'pramANaM' bhAjanasya 'savizeSataraM' pramANaM 'anugrahapravRttaM'dvitIya-padenetyarthaH, Aha ca- 'kAntAre durbibhakSe 'rodhakAdiSu' rodhakatadanyabhayeSu 'bhajitavyam' adhikataramapi bhavatIti gAthArthaH // 795 / / veAvaccakaro vA, naMdIbhANaM dhare uvaggahiaM / so khalu tassa viseso, pamANajuttaM tu sesANaM / / 796 // vRtti:- ' vaiyAvRttyakaro vA' vipulanirjjarArthaM 'nAndIbhAjanaM' mahApramANaM dhArayati aupagrahikaM', naughikaM, 'sa khalu 'tasya' vaiyAvRttyakarasya 'vizeSaH, pramANayuktaM tu zeSANAM' sAdhUnAmiti gAthArthaH // 796 // nAndIbhAjanaprayojanamAha dijjAhi bhANapUraM tu riddhimaM koi rohamAIsu / tahiyaM tassuvaogo, sesaM kAlaM paDikkuTTo // 797 // vRtti:- 'dadyAd' yasmAd 'bhajanapUrameva RddhimAn kazcit' nauvittakAdi: 'rodhakAdiSu' ApadvizeSeSu, 'tatra' rodhakAdau 'tasya' nAndIbhAjanasya' upayogaH, zeSakAlaM pratikRSTaH ' tasyopayoga iti gAthArthaH / / 797 // 4 upadhinuM mApa (upadhinA pramANanA gaNanAthI pramANa ane pramANathI pramANa ema be prakAra che. temAM eka, be vagere saMkhyAthI pramANa te gaNanAthI pramANa, ane laMbAI-pahoLAI vagerethI nAnuM-moTuM pramANa te pramANathI pramANa che. temAM) ogha upadhinuM gaNanAthI pramANa kahyuM, have pramANathI pramANa kahe che-- (1) pAtranuM pramANa- traNa veMta ane cAra AMgaLa pAtranuM madhyama pramANa che. A pramANa paridhinA dorAnuM levuM, arthAt pAtranI paridhinuM A mApa gaNavuM. A mApathI nAnuM pAtra jadhanya Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ rU77 ane moTuM pAtra utkRSTa che. [72] athavA pAtranuM potAnA AhAranA mApa pramANe bIjuM paNa pramANa che. A bIjA pramANavALA pAtrane kAlapramANasiddha ane udarapramANa siddha kahe che. [73] te A pramANe- sadrava AhArathI cAra AMgala nyUna pAtra bharavAmAM Ave ane teTaluM bhojana jeTha mAsa vagere uSNakALamAM be gAu dUrathI AvelA ane ethI kAla ane mArgathI thAkelA sAdhune puruM thAya, A rIte kAlapramANasiddha A (ATaluM) ja pramANa pAtranuM che. [794] sAdhu sAmAnyathI ATalA pramANavALuM pAtra rAkhe. apavAdathI sva-paranA anugraha mATe AnAthI moTA pramANavALuM pAtra paNa rAkhe. jaMgalamAM vihAra karavAno hoya, bhikSA muzkelIthI maLatI hoya, zatrue nagaranA killAne ghero ghAlyo hoya, tathA anya bhaya upasthita thAya tyAre moTuM paNa pAtra rAkhe. [795] (AvA prasaMge moTA pAtramAM adhika AhAra lAvIne bAla, vRddha Adine ApavAthI sva-para upara anugraha thAya. oghaniryukti bhASyagAthA 321 vageremAM kahyuM che ke, veyAvacca karanAra sAdhu ghaNI karmanirjarA karavA mATe moTA pramANavALuM aupagrahika naMdIpAtra rAkhe, audhika nahi. veyAvacca karanAra sAdhu mATe A vizeSa (= apavAda) che. bAkInA sAdhuone to pramANayukta (udarapramANa) ja pAtra hoya. [796] naMdIpAtranuM prayojana kahe che- zatrue nagaranA killAne ghero ghAlyo hoya vagere vizeSa prakAranI ApattimAM koI nAvika vagere zrImaMta pAtra bharAya teTaluM vahorAve tyAre naMdIpAtramAM vahorI zakAya, mATe naMdIpAtra rAkhavAnuM che. bAkInA kALamAM naMdIpAtrano upayoga karavAno niSedha che. [797] pattAbaMdhapamANaM, bhANapamANeNa hoi kAyavvaM / jaha gaMThimmi kayammI, koNA caturaMgulA hoMti // 798 // vRttiH- 'pAtrabandhapramANaM', kimityAha-'bhAjanapramANena' karaNabhUtena 'bhavati karttavyaM', kiMviziSTamityAha-'yAvad granthau kRte' sati 'koNau caturaGgulau bhavataH', trikAlaviSayatvAt sUtrasyApavAdikamidaM, sadA (tadA) granthyabhAvAditi gAthArthaH // 798 // (2) jhoLInuM pramANa- jhoLInuM pramANa pAtranA mApa pramANe karavuM, arthAta (jhoLImAM pAtra nAkhIne) gAMTha vALatAM khUNA cAra AMgaLa vadhe teTaluM karavuM. sUtrano viSaya traNe kALa hovAthI A sUtra apavAdika samajavuM. kAraNa ke jhoLIne sadA gAMTha na hoya. (pUrve jhoLImAM gAMTha vALavAmAM AvatI na hatI. AcaraNAthI hamaNAM jhoLIne gAMTha vALavAmAM Ave che.) [798] pattagaThavaNaM taha gocchao a pAyapaDilehaNI ceva / tiNhaMpi U pamANaM, vihatthi cauraMgulaM ceva // 799 // vRtti:- 'pAtrasthApanamUrNAmayaM tathA gocchakazca pAtrapratilekhanI caiva'-muhapottI, eteSAM 'trayANAmapi' pramANaM prastutaM 'vitastizcaturagulaM caiva' SoDazAGgulAnIti gAthArthaH // 799 / / be gucchA ane pAtranI muhapatti (caravaLI) e traNenuM pramANa eka veMta ane cAra AMgaLa (= soLa AMgaLa) che. [799]. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute eteSAM prayojanamAha rayamAirakkhaNaTThA, pattAbaMdho a pattaThavaNaM ca / hoi pamajjaNaheuM, tu gocchao bhANavatthANaM // 800 // vRttiH- 'rajaHprabhRtirakSaNArthaM pAtrabandhazcokta lakSaNaH, 'pAtrasthApanaM ca bhavati pramArjanahetoH', etannimittameva 'gocchakaH bhAjanavastrANAM'-paTalAdInAmiti gAthArthaH / / 800 / / pAyapamajjaNaheDaM, kesariA ittha hoi nAyavvA / paDalasarUvapamANAi saMpayaM saMpavakkhAmi // 801 // vRttiH- 'pAtrapramArjanahetoH', kimityAha-'kesarikA atra bhavati jJAtavyA, paTalasvarUpapramANAdi', AdizabdAt prayojanaM, "sAmprataM pravakSyAmI'ti gAthArthaH // 801 // upadhinuM prayojana jhoLI vagerenuM prayojana kahe che- jhoLI ane pAtrasthApana (nIceno guccho) pAtranuM raja vagerathI rakSaNa karavA mATe che. gocchaka (uparano guccho) paDalAnuM pramArjana karavA mATe che. pAtrakesarikA (paMjaNI) pAtranuM pramArjana karavA mATe che. 4ve 57lAmonu sva35, prabhA bhane prayo4na 4Iza. [800-801] jehi~ saviA Na dIsai, aMtario tArisA bhave paDalA / tiNNi va paMca va satta va, kayalIpattovamA suhumA (lahuyA) // 802 // vRttiH- 'yaiH 'savitA' AdityaH 'na dRzyate antaritaH' sAmAnyena 'tAdRzAni bhavanti' svarUpeNa 'paTalAni', tAni ca 'trINi vA paJca vA sapta vA' kAlApekSayA, 'kadalIgarbhopamAni' masRNazlakSNAni laghUni hulukAnIti gAthArthaH // 802 // etadeva spaSTayati gimhAsu tinni paDalA, cauro hemaMta paMca vAsAsu / ukkosagA u ee, etto puNa majjhime vocchaM / 803 / / vRttiH- sAmAnyena tAdRzAni bhavanti svarUpeNa paTalAni, tAni ca trINi vA-'grISmeSu' sarveSveva 'trINi paTalAni' bhavanti, kAlasyAtyantarUkSatvAt drutaM pRthivIrajaHprabhRtipariNateH, tena pttlbhedaayogaaditi| catvAri' paTalAni hemante', kAlasya snigdhatvAt vimardaina pRthvIrajaHprabhRtipariNateH, tena paTalabhedasambhavAditi, 'paJca varSAsu' sarvAsveva paTalAni bhavanti, kAlasyAtyantasnigdhatvAt aticireNa rajaHprabhRtipariNateH, tena paTalabhedayogAditi, 'utkRSTAnyetAni' tatsvarUpApekSayA cehotkRSTatvaparigrahaH, atyantazobhanAni paTalAnyevaM bhavanti, 'ataH punaH'-ataH UrdhvaM 'madhyamAni vakSye' madhyamAni svarUpeNa paTalAni yAvanti bhavanti tAvanti vakSya iti gAthArthaH // 803 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] gimhAsu huMti cauro, paMca ya hemaMti chacca vAsAsu / ee khalu majjhimagA, etto u jahannae vocchaM // 804 // vRtti:- 'grISmeSu mavanti pratyAti', prayoganuM pUrvavat, 'padma hemanta', prayonanuM pUrvavadeva, 'SaT ca varSAsu', prayojanaM pUrvavat, 'etAni khalu madhyamAni' paTalAnyevaM bhavanti, teSAM prabhUtatarANAmeva svakAryasAdhanAt, 'atastu' ata UrdhvaM 'jaghanyAni' svarUpeNa paTalAni yAvanti manti tAnti 'vakSya' kRti gAthArtha: // 804 || gimhAsu paMca paDalA, chappuNa hemaMti satta vAsAsu / tivihammi kAlachee, pAyAvaraNA bhave paDalA // / 805 // vRtti:- 'grISmeSu paJca paTalAni SaT punarhemante sapta varSAsu', trayANAmapi prayojanaM pUrvavat, evaM 'trividhe kAlacchede pAtrAvaraNAni bhavanti paTalAni', samAsaprayojanametadeteSAmiti gAthArthaH // 805 / / [ 371 paDalA bhegA karyA pachI temanA AMtare sUrya na dekhAya tevA (jADA) paDalA joIe, keLAnA garbha jevA komaLa, cIkaNA ane (vajanamAM) halakA joIe. svarUpathI paDalA AvA hovA joIe. kAlanI apekSAe paDalAnI saMkhyA traNa, cAra ke pAMca che. [802] temAM badhI ja grISmaRtumAM traNa, badhI ja hemaMtaRtumAM (ziyALAmAM) cAra ane badhI ja varSARtumAM pAMca paDalA hoya. grISmaRtuno kALa atyaMta rUkSa hovAthI pRthvIraja vagerenA sacitta pudlo jaladI acitta thaI jatA hovAthI raja vagere paDalAne bhedIne pAtramAM jAya tevo saMbhava nathI. AthI grISmamAM traNa paDalA rAkhavAnA che. hemaMtaRtuno kALa snigdha hovAthI pRthvI2ja vagerenA pudgalo dabAyA-coLAyA vinA acitta thatA na hovAthI vilaMbathI acitta thatA hovAthI raja vagere paDalAne bhedIne pAtramAM jAya tevo saMbhava che. AthI hemaMtaRtumAM cAra paDalA rAkhavAnA che. varSARtumAM kALa atyaMta snigdha hovAthI pRthvI2ja vagerenA pudgalo ativilaMbathI acitta thatA hovAthI raja vagere paDalAne bhedIne pAtramAM jAya. AthI varSARtumAM pAMca paDalA rAkhavAnA che. paDalAnI A saMkhyA utkRSTa eTale ke atyaMta suMdara (ghaTTa) paDalAnI apekSAe che. [803] jo paDalA utkRSTa na hoya, madhyama (ardhajIrNa) hoya, to paDalAnI saMkhyA anukrame cAra, pAMca ane cha che. kAraNa ke tevA paDalA (utkRSTa paDalAnI apekSAe) adhika hoya to ja svakArya karI zake. [804] jo paDalA jaghanya (jIrNa) hoya to paDalAnI saMkhyA anukrame pAMca, cha ane sAta samajavI. kAraNa pUrvavat jANavuM. A pramANe pAtrane DhAMkanArA paDalA (= paDalAnI saMkhyA) traNa prakAranA kAlavibhAgane AzrayIne hoya che, ane temanuM samudita prayojana che, arthAt eka eka chUTA paDalA kArya sAdhI zakatA nathI, traNa vagere bhegA ja kArya sAdhI zake che. [805] uddiSTasaGkhyAbhedabhAvAt saGkhyAmAnamabhidhAyaiteSAmeva pramANamAnamAha aDDAijjA hatthA, dIhA battIsaaMgulA ruMdA / biiaM paDiggahAo, sasarIrAo u nipphannaM // 806 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU80 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'arddhatRtIyA hastA dIrghANi'-AyatAni SaTtriMzadaGgulAni 'rundAni' vistIrNAni, 'dvitIyaM' paTalamAnaM'pratigrahAd' bhAjanAt svazarIrAcca niSpannam', etadubhayocitamiti gAthArthaH / / 806 / / zAstramAM kahela bhinna bhinna saMkhyAne AzrayIne paDalAnI saMkhyA kahI, have temanuM ja pramANamAna kahe che lAMbA aDhI hAtha ane pahoLA chatrIsa AgaLa (traNavaMta) e paDalAnuM mApa che, athavA paDalAnuM bIjuM mApa pAtra ane svazarIrane AzrayIne che, arthAt pAtranA ane svazarIranI UMcAIjADAInA mApa pramANe paDalA nAnA-moTA rAkhavA. [806] etatprayojanamAha pupphaphalodagarayareNusauNaparihAra eyarakkhaTThA / liMgassa ya saMvaraNe, veodayarakkhaNe paDalA // 807 // vRttiH- 'puSpaphalodakarajoreNuzakunaparihAra:'-kAkAdipurISa: 'etadrakSArthaM, liGgasya ca saMvaraNe'saMrakSaNe sthagane vedodayarakSaNe' strIpuMvedodayarakSaNaviSaye paTalAnyu'payogInIti gAthArthaH / / 807 // paDalAonuM prayojana kahe che- nahi DhAMkelA pAtramAM puSpa, phala, (sacitta) pANI, raja (sacittapRthvIkAya), dhULa, kAga vagere pakSIonI vijhA vagere paDavAno saMbhava hovAthI te na paDe e mATe, puruSacihnane DhAMkavA, tathA strIveda ane puruSavedanA rakSaNa mATe (= puruSacihna joIne koI strIne strIvedano ane puruSane puruSavedano udaya na thAya e mATe) paDalA rAkhavAnA che. [807]. rajastrANapramANamAha mANaM tu rayattANe, bhANapamANeNa hoi niSphannaM / pAyAhiNaM kariti, majjhe cauraMgulaM kamai // 808 // vRttiH- 'mAnaM tu 'rajastrANe' rajastrANaviSayaM 'bhAjanapramANena bhavati niSpannaM', taccaivaM veditavyamityAha-'prAdakSiNyaM kurvat' puSpakAdArabhya pAtrasya 'madhye' caturaGgala'miti mukhe catvAryaGgalAni yAvat 'kramati', adhikaM tiSThatIti gAthArthaH // 808 // rajastrANanuM pramANa kahe cherajastrANanuM pramANa pAtranA mApa pramANe che. te A pramANe pAtrane bahArathI cAre bAju vIMTatAM pAtranI aMdara kAMThAthI cAra AMgaLa sudhI rahe teTaluM rAkhavuM. [808] 1. pUrvakALe colapaTTo TUMko, kaMdorAvinA koNIthI dabAvIne kAraNe jyAre paheravAmAM Avato, tyAre gocarI jatAM sAdhune paDalAthI lajjAnuM rakSaNa thatuM. vartamAnamAM vasatimAM ja rahevAnuM hovAthI colapaTTo kAyama paherI rAkhavAmAM Ave che. AthI paDalA paNa pAtrane DhAMkavA pUratA TUMkA vaparAya che. (dha. saM. bhASAM.) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] etatprayojanamabhidhatte mUsagarayaukkere, vAse sinhA rae a rakkhaTThA / ti guNA rayatANe, evaM bhaNiA jiNiMdehiM // 809 // vRtti:- 'mUSakarajautkara' iti SaSThyarthe saptamI, mUSakarajautkarasya grISmAdiSu 'varSAyAM 'siNhAyAH' avazyAyasya 'rajasazca rakSArthaM ' dhriyamANe ' bhavanti 'guNAH' cAritravRddhyAdayo 'rajastrANe, evaM bhaNitaM jinendrairiti gAthArthaH // 809 // [ 381 rajasrANanuM prayojana kahe che-- grISma vagere RtumAM uMdare karela 2janA DhagalAnI raja, varSARtumAM jhAkaLanA biMduo, varSAdanuM pANI ane raja (sacitta pRthvIkAya) pAtramAM na jAya e mATe rajasrANa rAkhavAnuM che. rajastrANa rAkhavAthI cAritravRddhi vagere lAbha thAya ema jinezvaroe kahyuM che. [809] itthaM prayojanavaktavyatAvasAnaM pAtraniryogamabhidhAya pAtraprayojanamAhachakkAyarakkhaNaTTA, pAyaggahaNaM jiNehiM pannattaM / je a guNA saMbhoge, havaMti te pAyagahaNe'vi // 810 // vRtti:- 'SaTkAyarakSaNArthaM pAtragrahaNaM jinaiH prajJaptaM', rakSaNaM cAdhAkarmmaparizAtanAdiparihAreNa, 'ye ca guNAH 'sambhoge' maNDalyAM 'bhavanti te pAtragrahaNe'pi guNA iti gAthArthaH // 810 // tAne vAha ataraMtabAlavuDDhA, sehA''esA guru asahuvaggo / sAhAraNoggahAladdhikAraNA pAyagahaNaM tu // 811 // vRtti:- 'azaknuvadbAlavRddhAH ' glAnabAlavRddhA ityartha:, tathA 'zikSakAdezau' abhinavapravrajitaprAghUrNakau, tathA 'guruH' AcAryAdiH, tathA 'asahiSNuvarga:' kSutpipAsAdyasahanazIla:, etAnAzritya 'sAdhAraNAvagrahakAt' sAdhAraNAvagrahanimittaM tathA 'alabdhikAraNam' avidyamAnalabdhinimittaM 'pAtragrahaNaM tu' pAtragrahaNameva jinairabhihitamiti gAthArthaH // 811 // A pramANe pAtraniyoganuM prayojana sudhInuM (saMkhyA-mApa-prayojananuM) varNana karIne have pAtranuM prayojana uhe che cha kAyanI rakSA mATe pAtra rAkhavAnuM jinezvaroe kahyuM che. pAtra rAkhavAthI (koI eka ghare bhojana ka2vAnuM na hovAthI) AdhAkarma doSa na lAge. (hAthamAM bhojana ka2vAnuM na hovAthI) AhAra nIce na DhoLAya vagere rIte cha kAyanI rakSA thAya. mAMDalImAM sAthe besIne bhojana karavAthI je lAbho thAya te lAbho pAtra rAkhavAthI paNa thAya. te lAbhone ja kahe che- samudAyamAM glAna, bAla, vRddha, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute navadIkSita, prAthUrNaka, AcArya vagere vaDila, asahanazIla ane AhAra meLavavAnI labdhithI rahita ema aneka prakAranA sAdhuo hoya. pAtramAM AhAra lAvIne A badhAnI yathAyogya bhakti karI zAya ne jethI ( sAdhAraNAvagrahanimittaM) sarvasAdhAraNa jaghAne (avagraha =) TeDo bhaNe je mATe pAtra rAjavAnuM 4 vinezvaro 'dhuM che. [ 810-811] kalpapramANamAha kappA AyapamANA, aDDAijjA u AyayA hatthA / do ceva suttiA unnao a taio muNeyavvo // 812 // vRtti:- 'kalpA AtmapramANAH', sAtirekA anatirekamAnA vA sthavirANAm, 'arddhatRtIyAMstu 'AyatA' dIrghA 'hastAn' jinakalpikAnAM, 'dvAveva sautra UrNAmayazca tRtIyaH', eteSAM ' mantavya' iti gAthArthaH // 812 // 4 kapaDAnuM pramANa kahe che-- kapaDA sthavirakalpIone svazarIra pramANa ke tenAthI kaMIka moTA hoya, ane jinakalpIone aDhI hAtha lAMbA hoya. be sUtarAu ane eka Unano ema traNa kapaDA hoya. [812] etatprayojanamAha taNagahaNAnalasevAnivAraNA dhammasukkajhANaTThA / diTTaM kapparagahaNaM, gilANamaraNaTTayA ceva // 813 // vRtti:- 'tRNagrahaNAnalasevAnivAraNArthaM ' tathAvidhasaMhananinAM tathA 'dharmmazukladhyAnArthaM ' samAdhyApAdanena, 'dRSTaM kalpagrahaNaM' jinaiH, 'glAnamaraNArthaM caiva' glAnamRtapracchAdanArthamiti gAthArthaH // 813 // kapaDAnuM prayojana kahe che-- nabaLA saMghayaNavALA sAdhuone ThaMDImAM kapaDA oDhI levAthI ghAsa na levuM paDe ane agnino upayoga na karavo paDe, tathA samAdhi rahevAthI dharmadhyAna ane zukladhyAna thaI zake, glAnane oDhavAmAM kAma lAge, mRtakane DhAMkavAmAM kAma lAge e mATe jinezvaroe kapaDA rAkhavAnuM kahyuM che. [813] avasaraprAptaM rajoharaNamAnamAha battIsaMgaladIhaM, cauvIsaM aMgulAI daMDo se / sesa dasA paDipuNNaM, rayaharaNaM hoi mANeNaM // 814 // 1. orniyuktamAM kapaDAnuM mApa laMbAImAM zarIre oDhIne teno cheDo khabhA upara barobara rahe teTaluM ane pahoLAImAM (panAmAM) aDhI hAtha kahela che. (o. ni. gA. 706) bRhatkalpamAM laMbAImAM sADAtraNa hAtha ane pahoLAImAM (panAmAM) aDhI hAtha mApa jaNAvela che. gA. u868. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [383 vRttiH- 'dvAtriMzadaGgalaM dIrgha' rajoharaNaM bhavati sAmAnyena, tatra 'caturviMzatirakulAni daNDaH 'se' tasya rajoharaNasya 'zeSAH' aSTAGgalA 'dazAH, pratipUNaM' saha pAdapuJchananiSadyayA 'rajoharaNaM bhavati 'mAnena' pramANeneti gAthArthaH // 814 // have avasara pAmIne rajoharaNanuM mApa kahe che sAmAnyathI rajoharaNa 32 AMgaLa lAMbu hoya. temAM covIsa AMgaNa pramANa dAMDI, ane ATha AMgaLa pramANa dazIo, ema saMpUrNa rajoharaNa batrIza AMgaLa pramANa samajavuM. A mApa niSadyA (= oghAnA aMdaranA be vastro) sahita samajavuM. (jo dasiyo TUMkI hoya to dAMDI lAMbI karavI, jo dAMDI TUMkI hoya to dasiyo lAMbI karavI, ema baMne maLIne batrIza AMgaLa lAMbo karavo" ema oghaniryukti gAthA 708mAM kahyuM che.) [814] prayojanamAha AyANe nikkheve, ThANanisIaNatuaTTasaMkoe / puTiva pamajjaNaTThA, liMgaTThA ceva rayaharaNaM // 815 // vRttiH- 'AdAne' grahaNe kasyacit 'nikSepe' mokSe 'sthAnaniSIdanatvagvarttanasaGkocaneSu 'pUrvam' Adau pramArjanArthaM bhUmyAdeH liGgArthaM caiva' sAdho rajoharaNaM' bhavatIti gAthArthaH / / 815 / / rajoharaNanuM prayojana kahe che- koI vastu levI ke mUkavI hoya, bhUmi upara kAyotsarga karavo hoya, besavuM hoya, zarIranuM paDakhuM pheravavuM hoya, zarIranA aMgo saMkocavA hoya vagere kArya karatAM pahelAM bhUmi vagerenuM pramArjana karavA ane sAdhunuM cihna (= sAdhune oLakhAvanAra) hovAthI rajoharaNa rAkhavAnuM che. [815] muhapottikApramANamAha cauraMgulaM vihatthI, eaM muhaNaMtagassa u pamANaM / bIovi a Aeso, muhappamANAu nipphannaM // 816 // vRttiH- 'caturaGgulaM vitastiH etat' sampRktaM sat 'mukhAnantakasya tu 'pramANaM' pramANarUpaM, 'dvitIyo'pica AdezaH' atraiva mukhapramANAnniSpannaM', yAvatA mukhaM pracchAdyata iti gAthArthaH / / 816 // muhapattinuM pramANa kahe che muhapatti eka veMta ane cAra AMgaLa pramANa corasa thAya teTaluM muhapattinuM mApa che. matAMtarathI muhapattinuM mApa mukha pramANe che, arthAt jeTalAthI mukha DhaMkAI jAya teTaluM che. [816] etatprayojanamAha saMpAtimarayareNUpamajjaNaTThA vayaMti muhapottI / NAsaM muhaM ca baMdhai, tIe vasahI pamajjaMto // 817 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU84 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'sampAtimarajoreNupramArjanArthaM' iti-etannimittaM vadanti mukhapotti' tIrthakarAdayaH, tathA 'nAsAM mukhaM ca badhnAti tayA vasatyA'di 'pramArjayan', AdizabdAduccArabhUmau nAsikAjhedoSaparihArAyeti gAthArthaH // 817 // muhapattinuM prayojana kahe che- bolatAM saMpAtima (= uDatA) jIvo mukhamAM pesIne marI na jAya te mATe bolatI vakhate mukha upara muhapatti rAkhI zakAya te mATe, tathA rajanI (= sacitta pRthvIkAyanI) ane reNunI prArthanA mATe tIrthakaroe muhapatti rAkhavAnuM kahyuM che. vasati AdinuM pramArjana karatI vakhate mukha vageremAM dhULa na pese e mATe, tathA spaMDilabhUmimAM nAsikAmAM 'masA na thAya e mATe sAdhu nAsikA ane mukha muhapattithI bAMdhe che. [817] mAtrakapramANamAha jo mAgahao pattho, savisesayaraM tu mattagapamANaM / dosuvi davvaggahaNaM, vAsAvAse ahIgAro // 818 // vRttiH- 'yo mAgadhaH prasthaH' 'do asatIo pasatI' ityAdiniSpannaH, etad 'savizeSataraM mAtrakapramANaM' bhavati, 'dvayorapi' RtubaddhavarSAkAlayormAtrakagrahaNaM vaiyAvRttyakarasaMghATakaM prati, tathA cAha- 'dravyagrahaNaM' gurvAdiprAyogyagrahaNamiti, etacca dhruvalAbhe'saMsaktadeze caivam, anyadA tu sarvasaGghATakAnAmeva tadgrahaNamiti, teSAmapyadhruvalAbhAdAveva nAnyadA, yata Aha-'varSAvAse'adhikAro' mAtrakasya, saMsaktAdisambhavAditi gAthArthaH // 818 / / mAtrakanuM pramANa kahe che- magadha dezamAM prasiddha prastha nAmanA pramANathI kaMIka adhika pramANa mAtrakanuM che. be asatinI (= hatheLIonI) eka pasati (= pasalI), be pasatinI eka setikA (= khobo), ane cAra setikAno magadha dezano eka prasthaka thAya che. AcArya Adine prAyogya dravya alaga laI zakAya e mATe, tathA koI dezamAM jIvothI saMsakta AhAra maLato hoya to pahelAM mAtrakamAM laIne pachI temAMthI jIvo dUra karIne zuddha AhAra pAtramAM nAkhI zakAya e mATe, mAtraka rAkhavAnuM che. AthI mAtraka keTalA sAdhu rAkhe e mATe be vikalpa che. jo AcArya Adine prAyogya dravyo avazya maLatAM (sulabha) hoya ane saMsakta AhAra maLe tevo deza na hoya to veyAvaccakArI dareka saMghATaka gocarImAM mAtraka sAthe rAkhe. jo AcArya Adine prAyogya dravyo avazya maLatAM na hoya (= durlabha hoya), athavA saMsakta AhAra maLe tevo deza hoya to badhA ja saMghATako mAtraka rAkhe. AcArya Adine prAyogya dravya nizcita na maLatAM hoya vagere kAraNe ja badhA saMghATako mAtraka rAkhe, te vinA nahi. AthI ja ahIM graMthakAra kahe che ke 1. jhADAne sparzIne AvelA pavananA pudagalo zvAsozvAsa dvArA nAkamAM jAya to nAsikAmAM masA thAya. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [385 (vAsAvAse ahIgAro =) sAmAnyathA yobhAsAmA mAtra rApavAnI (= 152vAnI) anuzA che. kAraNa ke comAsAmAM jIvasaMsakta AhAra maLe vagere kAraNono saMbhava che. [18]. AdezAntaramAha sUvodaNassa bhario, dugAuaddhANamAgao sAhU / bhuMjai egaTThANe, eaM kira mattagapamANaM // 819 // vRttiH- 'sUpaudanasya bhRtaM' zlathasyetyarthaH, 'dvigavyUtAdhvAgataH sAdhuH', etAvatA zrameNa, 'bhuGkte ekasthAne' yadupaviSTaH sanniti kila mAtrakapramANam', ayamAptavAda iti gAthArthaH / / 819 / / mAtrakanA mApamAM matAMtara kahe che be gAu jeTalo paMtha kApIne = ATalo zrama karIne Avela sAdhu eka sthAne besIne DhIlA bhAta-dALathI bhareluM pAtra vAparI zake teTaluM mAtrakanuM pramANa che evo ApavAda che. [819] prayojanamAha Ayarie a gilANe, pAhuNae dullabhe asaMtharaNe / saMsattabhattapANe, mattayabhogo aNunnAo // 820 // vRtti:-'AcArya'ityAcArye sati mAtrakagrahaNaM, tadarthaM tatra prAyogyagrahaNAd, evaM glAneca', tathA 'prAghUrNake, durlabhe' vA ghRtAdau, 'asaMstaraNe' vA aparyAptalAbhe'pyanyArthaM grahaNAt, evaM 'saMsaktabhaktapAne' deze kAle ca varSAkAle 'mAtrakabhogo'nujJAtaH' sAdhUnAM bhagavadbhiriti gAthArthaH // 820 // mAtrakanuM prayojana kahe che AcArya, glAna, prApUrNaka vagerene prAyogya dravya alaga laI zakAya, ghI vagere durlabha dravya laI zakAya, bIjAone paryApta AhAra na maLato hoya to temanA mATe AhAra laI zakAya, koI dezamAM ke kAlamAM jIvasaMsakta AhAra-pANI maLatAM hoya to mAtrakamAM laIne jIvo dUra karIne pAtramAM laI zakAya e mATe sAdhuone comAsAmAM mAtraka rAkhavAnI bhagavAne anujJA ApI che. [2] colapaTTakapramANamAha duguNo caugguNo vA, hattho caurassa colapaTTo u / therajuvANANa'TThA, sahe thullammi a vibhAsA // 821 // vRttiH- 'dviguNazcaturguNo vA' kRtaH san 'hastazcaturastro' bhavati 'colapaTTastu' agrasandhAraNAya, 'sthavirayUnorarthAya'-etanimittaM 'zlakSNe sthUle ca vibhASA', cazabdAd dviguNacaturguNe ca, etaduktaM bhavati sthavirasya dviguNo bhavati zlakSNazca, tadindriyasya prabalasAmarthyAbhAvAt, alpenApyAvaraNAt, sparzanAnupaghAtAt, yUni viparyaya iti gAthArthaH / / 821 / / / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU86 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute colapaTTAnuM pramANa kahe che- Dabala (= be paDo ke cAra paDa karatAM eka hAtha corasa thAya teTaluM puruSacihnane gupta rAkhavA colapaTTAnuM pramANa che. be paDa karatAM eka hAtha pahoLo (panAmAM) ane be hAtha lAMbo, cAra paDa karatAM be hAtha pahoLo-lAMbo colapaTTo thAya. temAM yuvAna mATe cAra hAtha pramANa ane vRddho mATe be hAtha pramANa che. tathA pAtaLo (= suMvALo) ane jADo (= karkaza) e be jAtanA colapaTTAne AzrayIne paNa vikalpa che. vRddho pAtaLo ane yuvAno jADo colapaTTo pahere. kAraNa ke vRddhonI jananeMdriya prabala (vikAranA) sAmarthyathI rahita hoya, TUMkA paNa colapaTTAthI DhaMkAI jAya, ane suMvALA sparzathI vikAra na thAya. yuvAnomAM AnAthI viparIta jANavuM. [21]. etatprayojanamAha veuvva'vAvaDe vAie a hI khaddhapajaNaNe ceva / tesiM aNuggahaTThA, liMgudayaTThA ya paTTo u // 822 // vRttiH- 'vaikriyAprAvRta' ityaprAvRtasya vaikriye vedodayAdinA, 'vAtike ca' vAtocchUne 'hrIH' lajjA bhavati, 'khaddhaprajanane caiva', svarUpeNa mahatIndriya ityarthaH, ete cAryadezotpannAdiguNavanto'pyapravrAjyAH prApnuvanti, atasteSAmanugrahArtham'-anugrahanimittaM, 'liGgodayArthaM ca' liGgodaya-darzananivAraNArthaM ceti bhAvaH, 'paTTastu' colapaTTa iti gAthArthaH / / 822 / / colapaTTAnuM prayojana kahe che- colapaTTAvinApuruSavedodayavagerethI koInuM puruSacihnavikRta bane, athavAvAyuprakRtinA kAraNe koInuM puruSacihna unnata rahetuM hoya, athavA koInuM puruSacihnasvAbhAvika rIte ja moTuM hoya, ethI temane zarama AvatI hoya, AvA puruSo Ayadizotpatti vagere guNothI yukta hovA chatAM (colapaTTA vinA) dIkSAne ayogya bane, AthI temanA anugraha mATe colapaTTo paheravAnI anujJA che. tathA bIjAo (kyAreka thaI jatA) liMgavikArane na joI zake e mATe paNa colapaTTo paheravAnI anujJA che. [22] AryAmadhikRtyAha pattAINa pamANaM duhAvi jaha vaNNiaM tu therANaM / mottUNa colapaTTaM taheva ajjANa daTThavvaM // 823 // vRttiH- 'pAtrAdInAM pramANaM, 'dvidhApi' gaNanayA svarUpeNa ca 'yathA varNitaM sthavirANAM muktvA colapaTTaM tathaivAryANAmapi 'draSTavyaM', teSAM pramANamiti gAthArthaH / / 823 // sAdhvIone AzrayIne upadhinuM pramANa kahe che- saMkhyAthI ane svarUpathI (= mApathI) pAtrAdinuM pramANa sAdhuone uddezIne je pramANe kahyuM, 1. cola eTale puruSacihna, tene DhAMkavAno paTTo (vastra) te colapaTTo. 2. ahIM svarUpa zabda mApa arthamAM che. AthI ja 824mA zlokanI TIkAmAM madavane paNa evo pATha che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [387 te ja pramANe colapaTTA sivAya sAdhvIone uddezIne paNa jANavuM. [823] kamaDhapamANaM udarappamANao saMjaINa viNNeaM / saigahaNaM puNa tassA, lahusagadosA imAsiM tu // 824 // vRttiH- 'kamaThagamAnaM' svarUpasambandhi 'udarapramANato' nijodarapramANena 'saMyatInAM vijJeyaM, sadA grahaNaM punastasya'-kamaThakasya 'lahusakadoSA'diti alpatvAparAdhAd 'AsAM' saMyatInAM, lambanagrahaNe'prItyA akuzalapariNAmabhAvAditi gAthArthaH // 824 / / sAdhvIonA kamaDhakanuM pramANa potAnA udara (= AhAra) pramANa jANavuM. A kamaDhaka lepa karelA tuMbaDAnuM ane kAMsAnI moTI katharoTanA AkAranuM hoya che. sAdhvIone kamaDhaka rAkhavAnuM kAraNa e che ke strI jAtinA lIdhe anyanA alpa paNa aparAdhathI aprIti thaI jAya. AthI alaga kamaDhaka na hoya to bhojanamAM eka ja pAtra hovAnA kAraNe bIjAno Azraya (= sahayoga) levo paDe, ane temAM anyano alpa paNa aparAdha thatAM aprIti thavAthI azubha pariNAma thAya. AvuM na bane mATe dareka sAdhvIjIne alaga alaga eka kamaDhaka hoya. [824]. aha uggahaNaMtaga NAvasaMThiaM gujjhadesarakkhaTThA / taM puNa sarUvamANe, ghaNamasiNaM dehamAsajja // 825 // vRtti:- 'atha avagrahAnantakaM nausaMsthitam', etacca 'guhyadezarakSaNArthaM' bhavati, rakSA ca darzanasya mohodayahetutvAt, 'tatpunaH svarUpamAnAbhyAM' yathAsaGkhyaM 'ghanamasRNaM' svarUpeNa 'dehamAzritya' pramANena bhavatIti gAthArthaH // 825 / / / paTTovi hoi tAsiM, dehapamANeNa ceva viNNeo / chAyaMtogahaNaMtaga, kaDibaMdho mallakacchA va // 826 // vRttiH- 'paTTo'pi bhavati 'tAsAM' saMyatInAM, kiMviziSTa ityAha-'dehapramANenaiva' bhavati 'vijJeyaH', pramANamAnena, svarUpatastu chAdayannavagrahAnantakaM, kaTibandho''sau bhavati mallakaccheve'ti gAthArthaH // 826 // addhorugo'vi te do'vi giNhiuM chAyae kaDIbhAgaM / jANupamANA calaNI, asIviA laMkhiAe va // 827 // vRttiH- 'aorukamapi 'tau dvAvapi' avagrahAnantakapaTTI 'gRhItvA' avaSTabhya 'chAdayati kaTibhAgaM', tathA 'jAnupramANA'valambanena 'calanI' bhavati, sA 'cAsIvitA' svarUpato 'laGkhikAyA ive'ti gAthArthaH // 827 // aMtoniaMsaNI puNa, lINA kaDi jAva addhajaMghAo / bAhiriA jA khalugA, kaDIi doreNa paDibaddhA // 828 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti: - ' antarnivasanI punallIMnA' - suzliSTA, sA ca 'kaTiM yAvadarddhajaGghAbhyAmArabhya, tathA 'bAhyA' nivasanI' yAvat khalukaH ' tAvat' kaTyAM davarakeNa pratibaddhA' bhavatIti gAthArthaH // 828 / / chAei aNukuIe, gaMDe puNa kaMcuo asIviao / emeva ya ukkacchiya, sA NavaraM dAhiNe pAse // 829 // vRtti:- 'chAdayatyanukucitau' - zlathAvityarthaH 'gaNDau' stanau 'punaH kaJcakaH asIvita' iti, tathA 'evamevotkacchikA' chAdayati, 'sA navaraM dakSiNe pArzve' bhavatIti gAthArthaH || 829 // vekacchiA u paTTo, kaMcuamukkacchiaM ca chAtI / saMghADIo cauro, tattha duhatthA uvasayammi // 830 // vRtti:- 'vekacchikA tu paTTo' bhavati, sA tu 'kaJcakamutkacchikAM ca chAdayantI' bhavati, tathA 'saMghATyazcatastro' bhavanti, ekA dvihastA dve trihaste ekA caturhastA, 'tatra dvihastA upAzraye' bhavati, na tAM vihAya prakaTadehayA kadAcidAsitavyamiti gAthArthaH // 830 // doni tihatthAyAmA, bhikkhaTTA eka eka uccAre / osaraNe cahatthA, nisaNNapacchAyaNe masiNA // 831 // vRtti: - 'dve trihastAyAme' bhavataH, tayo bhikSArthamekA ekA uccAre' bhavati, bhedagrahaNaM gocarAdyupalabdhatulyaveSAdiparihArArthaM, tathA 'samavasaraNe' vyAkhyAne strAtrAdau 'caturhastA', sAhi 'aniSaNNapracchAdanAya' upayujyate, yato na tatra saMyatIbhirupaveSTavyaM sA ca 'masRNA' azuSirA bhavatIti gAthArthaH // 831 // khaMdhegaraNI, cauhatthavitthaDA vAyavihuyarakkhaTThA | dAraM / khujjakaraNIvi kIrai, rUvavaIe kuDahaheU // 832 // vRtti :- skandhakaraNI caturhastavistRtA bhavati, sA ca vAtavidhUtarakSArthaM, prayojanAntaramAhakubjakaraNyapi kriyate sA rUpavatyAH saMyatyAH kuTubhanimittamiti gAthArthaH / / 832 || (avagraha eTale yonipradeza, anaMtaka eTale vastra, avagrahane DhAMkavAnuM vastra te avagrahAnaMtaka) avagrahAnaMtaka nAvanA AkAre madhyamAM pahoLuM ane be cheDe sAMkaDuM hoya. guhyapradezanI rakSA (= guptatA) ka2vA mATe eno upayoga karavAno che. kAraNa ke guhyapradezanuM darzana mohodayanuM kAraNa che. te avagrahAnaMtaka ghaTTa ane suMvALA vastranuM karavuM. tenuM mApa svazarIra pramANe samajavuM. [825] paTTo paNa svazarIra pramANa ja samajavo. te avagrahAnaMtaka DhaMkAI jAya te rIte mallanA kacchanI jema keDe bAMdhavo. [826] (uru eTale sAthaLa. sAthaLanA ardha bhAgane DhAMke te ardhoruka.) ardhAruka avagrahAnaMtaka ane paTTo e baMnene dabAvIne kaTipradeza DhaMkAya te rIte bAMdhavo. (baMne sAthaLonI aMdaranA pradezamAM kasothI baMdhAya che.) calanikA DhIMcaNa sudhI lAMbI, sIvyA vinAnI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ rU86 ane vAMsa upara nAcatI naTaDInA coLaNA jevI hoya. (ane kasothI baMdhAya che.) [827 aMtarnivasanI aDadhI jaMghA sudhI keDamAM majabUta bAMdhavAnI hoya che. (cAlatAM uparanAM vastro pavanAdithI khasI jAya to paNa lokahAMsI na thAya e mATe aMtarnivasanI che.) bAhyanivasanI ghuMTI sudhI lAMbI keDamAM kaMdorAthI bAMdhavAnI hoya che. (A cha upakaraNo keDathI nIcenA bhAgamAM paheravAnA che.) [828] kaMcuka (aDhI hAtha lAMbo ane eka hAtha pahoLo) sIvyA vinAno stanabhAgane DhAMkavA DhIlo bAMdhavAno hoya che. (majabUta bAMdhavAthI stanabhAga dekhAya mATe DhIlo bAMdhavo.) utkalikA paNa kaMyukanI jema samajavI. paNa te jamaNuM paDakhuM (hRdaya ane peTa) DhaMkAya te rIte baMdhAya che. [29] vaikalikA pATAnA AkAre hoya che. te kaMcuka ane upakakSikA DhaMkAya te rIte baMdhAya che. saMghATI upara oDhavA) saMkhyAthI cAra hoya, temAM eka be hAtha pramANa, be traNa hAtha pramANa ane eka cAra hAtha pramANa rAkhavI. temAM be hAtha pramANa saMdhATI upAzrayamAM oDhavI, arthAt kyAre paNa saMghATI oDhacA vinAnA zarIre na rahevuM. [830] traNa hAtha lAMbI be saMghATImAMthI eka bhikSA mATe jatAM ane eka aMDilabhUmie jatAM oDhavI. bhikSAno ane aMDilabhUmino veSa samAna na dekhAya vagere kAraNathI baMnemAM alaga alaga saMghATI oDhavAnI kahI che. vyAkhyAna, zAMtisnAtra vagere prasaMge cAra hAtha pramANa saMghATi oDhavI. sAdhvIne samavasaraNamAM UbhA UbhA sAMbhaLavAnuM hovAthI ane vAcanA paNa UbhA UbhA levAnI hovAthI saMpUrNa zarIra DhaMkAI jAya e mATe cAra hAthanI saMghATi oDhavAnI che. saMghATI ghaTTa hovI joIe. [831] skaMdhakaraNI cAra hAtha lAMbI-pahoLI hoya. te pavanathI uDatI saMvATI vagerenI rakSA mATe khabhA upara nAkhavA mATe che. tathA rUpavatI sAdhvIne (khabhA nIce pIThanA bhAgamAM nAkhIne) khuMdhI vagere virUpa karavA mATe paNa upayoga thato hovAthI tene kumbhakaraNI paNa kahevAmAM Ave che. [32] saMghAime paro vA, savvo veso samAsao uvahI / pAsagabaddhamajhusiro, jaM vA''iNNaM tayaM NeaM // 833 // vRttiH- 'saGghAtya itaro vA'-ekAGgikaH yathAlAbhasambhavAt 'sarvo'pyeSa samAsata upadhiH' anantarodita: 'pAzakabaddhaH ajhuSiro' bhavati, 'yadva''caritamatra' vidhisIvanAdi 'tat jJeyaM' susAdhvA-caraNAdita eveti gAthArthaH / / 833 // A sarva prakAranI upAdhi jevI maLe tevI levAnI hovAthI saMkSepathI saMghAtima ane asaMghAtimAM ema be prakAranI che. be, traNa vagere kakaDA joDIne banAvela hoya te saMghAtima, ane eka akhaMDa hoya te asaMghAtima. saMghAtima pAlakabaddha hoya, arthAt dorAthI sIvela hoya. asaMghAtima azuSira hoya, eTale ke dorAthI sIvela na hoya, athavA thIgaDAthI rahita hoya. athavA A viSe dravyakSetra-kAla-bhAvane joIne susAdhuonI AcaraNA vagerethI ja je AcareluM hoya te vidhithI sIvavuM vagere upAdeya mAnavuM. [833] 1. bu. ka. bhA. gA. 4092. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 390 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ukta oghopadhiraupagrahikamAha pIDhaga nisijja daMDaga, pamajjaNI ghaTTae DagalamAI / pippalaga sUI naharaNi, sohaNagadugaM jahaNNo u||834 // vRttiH- 'pIThakaM' kASThacchagaNAtmakaM lokasiddhamAnaM, trehavatyAM vasatau varSAkAle vA dhriyata ityaupagrahikaM, saMyatInAM tvAgatAbhyAgatasAdhunimittamiti, 'niSadyA' pAdapuJchaNaM prasiddhapramANaM, jinakalpikAdInAM na bhavati, niSIdanAbhAvAt, 'daNDako''pyevameva, navaraM nivAraNAbhAvAt eSaH, 'pramArjanI' vasaterdaNDakapuJchanAbhidhAnA eva, 'ghaTTakaH' pAtramukhAdikaraNAya lohamayaH, 'sUcI' sIvanAdinimittaM veNvAdimayA, 'nakharadanI' pratItA lohamayyeva, 'zodhanakadvayaM' karNazodhanakadantazodhanakAbhidhAnaM lohamayAdi, jaghanyastu' ayaM jaghanyaH aupagrahikaH khalUpadhiriti gAthArthaH / / 834 // ogha upadhi kahI, have aupagrahika upadhi kahe che- (1) paThaka=kASTha ke chANanI banAvelI pIThikA. AnuM mApa lokamAM prasiddha che. sAdhuo bhejavALI vasatimAM ke comAsAmAM besavA mATe Ano upayoga kare che mATe A aupagrahika che. athavA sAdhvIo potAnA upAzrayamAM Avela sAdhuno vinaya karavA Asana mATe upayoga kare che. (2) niSaghA=besavAnuM Asana. Ane pAdapuMchana paNa kahevAmAM Ave che. AnuM pramANa prasiddha che. A sinapA vagerene na hoya. // 25 temane presavArnu nahoya. (3) 64=in. // 59 // nitpI vagerene na hoya. kAraNa ke temane upadrava karanArane paNa rokavAnuM na hoya. (4) pramArjanI vasatine pramArjavAnuM sAdhana. tenuM daMDakapuMchana (daMDAsaNa) evuM nAma che. (5) ghaTaka pAtranI kinArI vagere ghasavAmAM upayogI loDhAno ghaMTo. (6) DagalAdi=zarIrazuddhi mATe upayogI ITa-paththara vagerenA 5531. (7) piyara(muMDana bhATe upayogI) astrI. (8) sUyA va sIvA mAhi bhATe vAMsa sAhinI manAvedI soya. (8) na526nI soDhAnI banAvelI na5 pavAnI na25. (10) ezodhana Anano bheda vAnI doDhA vagairenI banAvedI saNI (anamota25). (11) iMtazodhana =6itano yaro vAnI sajI (hatasajI). 4dhanya au58 55 cha. [834] enameva madhyamamabhidhAtumAha vAsattANe paNagaM, cilimiNipaNagaM dugaM ca saMthAre / daMDAIpaNagaM puNa, mattagatiga pAyalehaNiA // 835 // vRttiH- 'varSAtrANa'viSayaM 'paJcakaM', tadyathA-kambalamayaM 1 sUtramayaM 2 tAlapatrasUcI 3 palAzapatrakuTazISakaM 4 chatrakaM 5 ceti, lokasiddhapramANAnIti, tathA 'cilimilIpaJcakaM', tadyathA-sUtramayI (UrNAmayI vAkamayI) daNDamayI kaTakamayIti, pramANamasyAH gacchApekSayA, 1. lepa karelA pAtrane cikaNuM karavA tenA upara ghasavAno eka jAtano paththara, bu. ka, bhA. gA. 4096, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 322 sAgArikapracchAdanAya tadAvaraNAtmikaiveyamiti, 'saMstAddhayaM ca' zuSirAzuSirabhedabhinnaM, zuSiraH tRNAdikRtaH tadanyakRtastvazuSira iti, tathA 'daNDAdipaJcakaM punaH', tadyathA-daNDako vidaNDakaH yaSTiviyaSTiH nAlikA ceti, 'mAtrakatritayaM', tadyathA-kAyikamAtrakaM saMjJAmAtrakaM khelamAtrakamiti, tathA 'pAdalekhanikA' vaTadikASThamayI kaImApanayanIti gAthArthaH / / 835 / / cammatiyaM paTTadugaM, nAyavvo majjhimo uvahi eso / ajjANa vArao puNa, majjhimao hoi airitto // 836 // vRttiH- 'carmatrikaM' vardhatalikAkRttirUpaM, tathA 'paTTadvayaM' saMstArapaTTottaralakSaNaM 'jJAtavyaH madhyama upadhireSa' aupagrahikaH / 'AryANAM vArakaH punaH' sAgArikodakanimittaM 'madhyamopadhAvuktalakSaNo 'bhavatyatiriktaH', nityaM janamadhya eva tAsAM vAsAditi gAthArthaH / / 836 // opagrahika madhyama upAdhi kahe che varSotrANapaMcaka=varSAdathI rakSaNa karavAnAM pAMca sAdhano. te A pramANe- (1) kaMbalamaya=UnanuM banAvela. (2) sUtramaya-sUtaranuM banAvela. (3) sUcImaya tADapatranI soyonuM banAvela. (4) kuTazIrSaka-palAsapatranuM banAvela. (5) chatra vAMsanuM banAvela. A pAMcenuM pramANa lokamAM prasiddha che. cilimilipaMcaka-pAMca prakAranA paDadA. te A pramANe- (1) sUtramayasUtarano. (2) UrNamaya=Unano. (3) vAkamaya=bagalAM vagerenAM pIchAMno banAvela. (4) daMDamaya-vAMsa vagereno gUMthelo. (5) kaTamaya=vAMsanI sAdaDI vagereno. A pAMcanuM pramANa gacchA pramANe jANavuM, arthAta gaccha moTo hoya to moTuM ane nAno hoya to nAnuM pramANa jANavuM. (sAdhunA AhAra vagerene) gRhastho joI na zake, ItyAdi mATe ADa karavA paDadAno upayoga karavAmAM Ave che. saMstAraki=be prakAranA saMthArA. suSira ane azuSira e be prakAranA saMthArA che. zuSira polANavALo, ghAsa vagereno banAvela. azuSira=polANarahita, lAkaDA vagereno banAvela. daMDAdipaMcaka-pAMca prakAranA dAMDA. daMDaHkhabhA jeTalo lAMbo daMDa. vidaMDa=bagala jeTalo lAMbo daMDa. yaSTi zarIra jeTalI lAMbI lAkaDI. viyaSTi=vaSTithI cAra AMgaLa TUMkI lAkaDI. nalikA=svazarIrathI paNa cAra AgaLa vadhAre lAMbI lAkaDI. mAtrakatrika traNa prakAranI kuMDI. eka pezAba karavAnI, eka jhADo karavAnI ane eka zleSma nAkhavAnI ema traNa kuMDIo hoya. pAdalekhanikA=pagamAMthI kAdava dUra karavAnI vaDa vagerenA lAkaDAmAMthI banAvelI paTTI. carmatrika=cAmaDAmAMthI banAvelAM traNa sAdhano. te A pramANetalikA=paganA taLiye bAMdhavAnuM cAmaDAnuM taLiyuM. vardha=vAdharI, cAmaDAnI dorI. talikA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute bAMdhavAmAM kAma Ave. kRtti=dAvAnalano bhaya vagere prasaMge jamIna upara pAtharIne UbhA rahevAmAM kAma Ave. paTTazcikasaMthAro ane uttarapaTTo. A badhI upAdhi madhyama ane aupagrahika che. taduparAMta sAdhvIone madhyama upadhimAM vAraka paNa hoya che. vAraka eTale pANI rAkhavAnuM nAnI ghaDI jevuM sAdhana. temane Aju-bAju vasativALA ja upAzrayamAM rahevAnI anujJA che. AthI (A loko azuci che evI niMdA thAya tema hoya tyAre) laghunIti karyA pachI zuddhi mATe pANIno upayoga karavAno hoya che. vArakamAM pANI rAkhe.[835-836]. enamevotkRSTamabhidhAtumAha akkhaga saMthAro vA, egamaNeNaMgio a ukkoso / potthagapaNagaM phalagaM ukkosovaggaho savvo // 837 // vRtti - "kSa:'- vandranAtha, "tAraza' viziSTa rUAdavikronezi '-naiRsvimaryAdi, '3STa' svarUpeNa, tathA "pustaviM ', tadyathA-gaNDikApustakaH (? kaM) chivATIpustakaH kacchavipustakaH muSTipustakaH sampuTakazceti, tathA 'phalakaM' paTTikA samavasaraNaphalakaM vA, 'utkRSTa' iti prakrAntApekSayA 'aupagrahika' upadhiH 'sarva' rUtyakSAdriH sarva pati pathArtha: | 8rU7 // aupagrahika utkRSTa upadhine ja kahe che akSa sthApanAcArya mATe upayogI caMdanaka (zaMkha jevA) jIvanA klevaro. saMthAroHpATa. tenA ekAMgika ane anekAMgika ema be bheda che. ekAMgika netara vagerenA eka ja pATiyAthI banAvela. anekAMgika=aneka pATiyAne ke nAnI nAnI lAkaDIo vagerene dorI vagerethI bAMdhIne banAvela. pustakapaMcaka-pAMca prakAranI AkRtivALA pustako. te A pramANe- (1) caMDikA=je jADAIpahoLAImAM samAna ane laMbAImAM vadhAre (=laMbacorasa) hoya. (2) kacchapI=je baMne bAju cheDe pAtaLuM, vacce pahoLuM ane jADAImAM ochuM hoya. (3) muSTikA cAra AMgaLa lAMbuM ke goLa hoya, athavA cAre ya bAju cAra AMgaLa pramANa (corasa) hoya. (4) saMpuTaphalaka=jene upara nIce baMne bAju lAkaDAnI ke kAgaLanI pATalIo hoya, athavA je vepArIone udhAra vastu lakhavA mATenI pATI jevuM hoya. (5) chIvADI=chedapATI, je thoDA pAnAM hovAthI jADAImAM alpa hoya, athavA lAMbuM ke TuMkuM ane pahoLuM hoya. e pramANe pustakapaMcaka aupagrahika upadhirUpa hoya che. phalaka=lakhavAnI pATI, athavA sAdhusamudAyamAM vaparAtuM tevuM pATiyuM. A badhI ja upadhi utkRSTa aupagrahika che. [837] 1. pravacanasAroddhAra vagere graMthomAM A traNa uparAMta khalaga ane koSa e be maLIne pAMca carma kahyA che. khalaga=pagarakhAM. paganA taLiyA phATelA hoya vagere prasaMge Ano upayoga karavAmAM Ave che. koSa =kothaLI. nareNI vagere vastuo rAkhavA vageremAM kAmamAM Ave che. 2. pustakapaMcakanuM varNana pra. sA. gA. 664 thI 668nA AdhAre tathA dha. saM. bhAga bIjAnA AdhAre lakhyuM che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] anayoraughikaupagrahikayorevoparthyodvayorapi vizeSalakSaNamabhidhAtumAha oheNa jassa gahaNaM, bhogo puNa kAraNA sa ohohI / jassa u durgApi niamA, kAraNao so uvaggahio // 838 // vRtti:- 'oghena' sAmAnyena bhoge abhoge vA 'yasya' pAtrAde rgrahaNam' - AdAnaM, 'bhogaH punaH' kAraNAt' nimittenaiva bhikSATanAdinA 'sa ogho 'padhirabhidhIyate, 'yasya tu' pIThakAdeM' rdvayamapi'grahaNaM bhogazcetyeta' nniyamAtkAraNato' - nimittena trehAdinA sa pIThakAdi 'aupagrahikaH', kAdAcitkaprayojananirvRtta iti gAthArthaH || 838 // audhika ane aupagrahika e baMne prakAranI upadhinuM vizeSa lakSaNa kahe che-- je sAmAnyathI (upayoga thAya ke na thAya to paNa) hamezAM rAkhavAmAM Ave ane bhikSATana Adi kAraNathI ja upayogamAM levAmAM Ave te pAtra vagere oghaupadhi che. je bheja Adi kAraNathI rAkhavAmAM Ave ane kAraNathI ja upayogamAM levAmAM Ave te pATalo vagere aupagrahika upadhi che, arthAt kyAreka kAraNasara upayoga karavAmAM Ave te aupagrahika upadhi che. [838] asyaiva guNakAritAmAha mucchArahiANeso, sammaM caraNassa sAhago bhaNio / juttIe iharA paNa, dosA itthaMpi ANAI // / 839 / / dAraM / / vRtti:- 'mUrcchArahitAnAm' abhiSvaGgavarjitAnAM yatInAmeSa dvividho'pi pAtrapIThakAdirUpa upadhi: 'samyag' adhikaraNarakSAhetutvena 'caraNasya sAdhako bhaNitaH ', tIrthakaragaNadharaiH, 'yuktye 'ti mAnabhogayatanayA, 'itarathA punaH ' - ayuktyA yathoktamAnabhogAbhAve 'doSA 'atrApi ' upadhau gRhyamANe bhujyamAne vA 'AjJAdaya' iti gAthArthaH || 839 // upadhi lAbha karanArI che e jaNAve che-- [ 393 tIrthaMkaroe ane gaNadharoe Asaktirahita sAdhuonI aurthika ane aupagrahika e baMne prakAranI upadhine cAritranI samyag sAdhanArI kahI che, kAraNa ke yathokta pramANathI teno upayoga karavAmAM Ave to te asaMyamathI (= pApathI) bacAve che. jo yathokta pramANathI teno upayoga karavAmAM na Ave to udhine rAkhavAmAM ke vA52vAmAM AjJAbhaMga vagere doSo lAge. [839] tapadhAra uktamupakaraNadvAraM, tapovidhAnadvAramabhidhitsurAha kAyavvaM ca maimayA, satta'NurUvaM tavovahANaMti / suttabhaNiNa vihiNA, supasatthaM jiNavarAiNNaM // 840 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'karttavyaM ca 'matimatA' buddhimatA zaktyanurUpaM'yathAzakti kimityAha'tapaupadhAnaM' tapo'nuSThAnamiti sUtrabhaNitena vidhinA prakAreNa 'suprazastaM' mAGgalyaM jinavarAcaritaM' ca upadhAnamiti gAthArthaH // 840 // upakaraNadvAra kahyuM, have tapovidhAnadvAra kahe che- buddhimAna puruSa maMgalarUpa ane jinezvaroe paNa jenuM sevana karyuM che evuM tapa rUpa anuSThAna yathAzasti vidhipUrva 42j dhye. [840] asyaiva karttavyatAmAha titthayaro caunANI, suramahio sijjhiavvaya dhuvammi / aNigUhiabalavirio, tavovahANammi ujjamai / / 841 / / vRttiH- 'tIrthakaro' bhuvanaguruH 'caturjJAnI', matyAdibhirjJAnaiH, 'suramahito devapUjitaH 'siddhavye dhruve', tenaiva janmanA, 'anigahitabalavIryaH' san 'tapaupadhAne' anazanAdau 'udyacchate' yatnaM karotIti gAthArthaH // 841 / / kiM puNa avasesehiM, dukkhakkhayakAraNA suvihiehiM / ___ hoi na ujjamiavvaM, sapaccavAyammi mANusse ? // 842 // vRttiH- yatra tIrthakaro'pyevaM tatra 'kiM punaravazeSaiH'- atIrthakarAdibhiH 'duHkhakSayakAraNAt 'suvihitaiH' sAdhubhirbhavati nodyantavyam ?', udyantavyameva, 'sapratyapAye' cApalAdidharmake 'mAnuSya' iti gAthArthaH / / 842 / / tapa karavA jevo che ema kahe che- devapUjita ane cAra jJAnanA dhaNI evA tIrthakaro paNa e ja bhavamAM mokSamAM nizcita javAnA hovA chatAM bala-vIryane chupAvyA vinA anazana Adi taparUpa anuSThAnamAM udyama kare che, to pachI vIjaLInA camakArA jevA asthira manuSyabhavamAM bIjA sAdhuoe duHkhakSaya mATe tapamAM udyama kema na 42vo Tho'ye ? 42vo 4 me. [841-842] asyaiva prakRtopayogitAmAha vayarakkhaNaM paraM khalu, tavovahANammi jiNavarA biMti / etto u guNavivaDDI, sammaM niameNa mokkhaphalA // 843 / / vRttiH- 'vratarakSaNaM 'paraM' pradhAnaM 'khalu', kiM tadityAha-'tapaupadhAnam', iha loke kAle va 'jinavarA bruvate, 'atazca' tapaupadhAnAd 'guNavRddhiH 'samyak' prazastA 'niyamena' avazyantayA, 'mokSaphalA' guNavRddhiriti gAthArthaH // 843 / / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [395 tapa prastutamAM (= saMyamamAM) upayogI che ema kahe che- A lokamAM tapa rUpa anuSThAna mukhya vratarakSaka che, ane tamarUpa anuSThAnathI avazya mokSaphalavALI prazasta guNavRddhi thAya che, ema jinezvaro kahe che. [843. tapaupadhAnasvarUpamAha suhajogavuDDhijaNayaM, suhajhANasamanniaM aNasaNAI / jamaNAsaMsaM taM khalu, tavovahANaM muNeavvaM // 844 // vRttiH- 'zubhayogavRddhijanakaM' zubhAnubandhitvena 'zubhadhyAnasamanvita'mAsevanAkAle''nazanAdi' pravacanoktaM 'yat 'anAzaMsaM' nirabhisandhi 'tat khalu'-anazanAdi 'tapaupadhAnaM mantavyaM', na tu svAgrahaprakAmamiti gAthArthaH // 844 / / taparUpa anuSThAnanuM svarUpa kahe che A lokanA sukha AdinI AzaMsAthI ane svAgrahathI rahita evuM jinazAsanamAM jaNAvela anazanAdi tapa rUpa anuSThAna sevana karatI vakhate zubhadhyAnavALuM hoya che, ane pachI paNa kuzala karmano anubaMdha thato hovAthI zubhayogonI vRddhi karanAra che. [844] . oghata bAhyAbhyantararUpaM tapa Aha aNasaNamUNoariA, vittIsaMkhevaNaM rasaccAo / kAyakileso saMlINayA ya, bajjho tavo hoI // 845 // vRttiH- 'anazanam' itvarAdirUpam 'UMnodaratA' alpAhArAdilakSaNA 'vRttisakSepaH' aTanagRhamAnAdiH rasaparityAgaH'vikRtiparihAra: 'kAyaklezaH' UrvasthAnAdinA saMlInatA ca' indriyanoindriyaguptatA, etad 'bAhyaM tapo bhavati', bAhyamiva bAhyaM, sarvalokaviditatvAdeveti gAthArthaH / / 845 // oghathI (= saMkSepathI) bAhya-atyaMtara tapa kahe che- bAhyatapanA anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyaphaleza ane saMlInatA ema che bheda che. anazananA Ivara vagere bhedo che. UNodarI eTale (bhUkha karatAM) ocho AhAra levo vagere. bhikSAmAM ghara (ke dravya) vagerenuM pramANa karavuM te vRttisaMkSepa che. rasatyAga eTale vigaIono tyAga karavo. kAyaphaleza eTale UbhA rahevuM vagere rIte kAyAne kaSTa ApavuM. saMlInatA eTale indriya ane mana upara saMyama rAkhavo (= IMdriya ane manane azubhamAM na pravartavA devA.) A tapa saghaLA lokomAM prasiddha hovAthI ja bAhya kahevAya che. [anazana eTale bhojana na karavuM. tenA yAvankathika ane Irika ema be bheda che. 1. 845 ane 846 e be gAthAomAM [ ] AvA kAuMsamAM AveluM vizeSa varNana anya graMthonA AdhAre lakhyuM che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jIvanaparyaMta AhArano tyAga karavAmAM Ave te yAvatkathika anazana. thoDA samaya sudhI AhArano tyAga karavAmAM Ave te Itvara anazana, yAvatkathikanA pAdapogamana, IMginI ane bhaktapratyAkhyAna ema traNa bheda che. pAdapopagamanamAM pariskaMda (= halana-calana) vagere ane pratikarmano (= za2I2sevAno) sarvathA abhAva hoya che, tathA cAre AhArano tyAga hoya che. IMginIanazanamAM paNa te ja pramANe hoya. paNa niyata karelA dezamAM pharavA AdinI chUTa hoya che. bhaktaparijJAmAM (pharavA AdinI chUTa uparAMta) pratikarma hoya che tathA traNa ke cAra prakAranA AhArano tyAga hoya che. covihAra vagere, navakArazI vagere, tathA upavAsathI AraMbhI cha mAsa sudhIno tapa Itvara anazana che. UNodarI- alpa AhAra khAvAthI peTa pUruM na bharavuM te UNodarI. AnA dravya ane bhAva ema be bheda che. ochuM khAvuM e dravya UNodarI che. batrIza koLiyA pUrNa AhAra che. AthI batrIza koLiyAthI eka vagere koLiyA jeTalo AhAra ocho levAthI dravya UNodarInA aneka prakAra che. amuka pramANamAM kaSAyono tyAga te bhAva UNodarI che. vRttisaMkSepa- vRtti=bhikSAcaryA. saMkSepa=alpa karavI. bhikSAcaryAne alpa karavI, arthAt dravyAdi abhigraho levA, te vRttisaMkSepa che. te A pramANe lepavALuM ke leparahita ja dravya laIza vagere dravya abhigraha che. svagAmamAM ja, paragAmamAM ja, ke ATalA gharomAM ja laIza vagere kSetra abhigraha che. divasanA pahelA, madhya ke pAchalA bhAgamAM ja laIza vagere kAla abhigraha che. mULa bhojanamAMthI hAtha ke camacA vageremAM lIdhuM hoya, ke thALI vageremAM mUkyuM hoya te ja laIza, gAyana karatAM ke rudana karatAM Ape to ja laIza ItyAdi bhAva abhigraha che. rasatyAga- dUdha, dahIM Adi badhA ke amuka rasano tyAga. kAyakleza- ucita rIte kAyAne kaSTa ApavuM te kAyakleza. vIrAsana, utkaTukAsana, godohikAsana vagere Asane rahevuM, zIta, pavana ane tApa vagere sahana karavuM, mastakano loca karavo vagere aneka prakAre kAyakleza tapa che. saMlInatA- saMlInatA eTale saMvara karavo-rokavuM. tenA iMdriya, kaSAya, yoga ane viviktacaryA ema cAra prakAra che. emAM prathamanA traNano artha prasiddha che. strI, pazu, napuMsaka ane kuzIlathI rahita nirdoSa sthAnamAM rahevuM te viviktacarcA che. A tapa karAtuM hoya tyAre lokothI paNa jaNAtuM hovAthI ane sthUladaSTivALA kutIrthikomAM paNa tapa tarIke prasiddha hovAthI A bAhya tapa che.] [845] pAyacchittaM viNao, veAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ussaggo'via, abbhitarao u nAyavvo // 846 // vRtti:- 'prAyazcittam' AlocanAvi'vinayo' jJAnAoivara: 'vaiyAvRttvam' JAtiviSaya, tathaiva 'svAdhyAyo vAcanAhnikSaLa:, 'dhyAna' dharmadhyAnAvi 'vyutpanpi ' AraLagRhItasya Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 327 manAgazuddhasyAnyalAbhe satyAhArAdeH, etadabhyantaraM tu jJAtavyaM' tapaH, abhyantaramivAbhyantaraM sarvalokAviditatvAditi gAthArthaH / / 846 / / AlocanA vagere prAyazcitta, jJAna vagereno vinaya, AcArya vagerenI veyAvacca, vAcanA vagere svAdhyAya, dharmadhyAna vagere dhyAna ane vyutsarga e cha atyaMtara tapanA bhedo che. kAraNasara lIdhelA kaMIka azuddha AhAra vagereno anya AhArAdinI prApti thatAM tyAga karavo te vyutsarga che. A tapa sarva lokomAM prasiddha na hovAthI atyaMtara kahevAya che. priAyazcitta- prAyazcitta zabdamAM prAyaH ane citta e be zabdo che. prAyaH eTale aparAdha. citta eTale zuddhi karanAra. je aparAdhanI zuddhi kare te prAyazcitta. prAyazcittanA AlocanA, pratikramaNa, mizra, viveka, vyutsarga, tapa, cheda, mUla, anavasthApya ane pArAMcita ema daza prakAra che. AlocanA- gurune svadoSo vidhipUrvaka kahevA. pratikramaNa- prati eTale viruddha, kramaNa eTale javuM, doSonI viruddha javuM te pratikramaNa . doSothI pAchA pharIne guNomAM javuM, arthAta "micchAmi dukkaDa" ApavuM te pratikramaNa che. mizra- AlocanA ane pratikramaNa e baMne karavA. viveka- doSita bhojanAdino tyAga. vyutsarga kAyotsarga karavo. tapa- karmane bALe te nIvi vagere tapa che. cheda- tapathI aparAdhazuddhi na thaI zake tevA sAdhunA "ahorAtra paMcakarma Adi kramathI dIkSA paryAyano cheda karavo. mUla- mULathI (badhA) dIkSAparyAyane chedIne pharIthI mahAvrato ApavAM. anavasthApya- adhika duSTa pariNAmavALo sAdhu prAyazcitta tarIke Apelo tapa pUro na kare tyAM sudhI tene vrato na ApavAM. pArAMcita- prAyazcittonA ke aparAdhonA pArane-aMtane pAme, arthAt jenAthI adhika koI prAyazcitta nathI te pArAMcita. - vinaya- jenAthI karmo dUra karAya te vinaya. tenA jJAna, darzana, cAritra, mana, vacana, kAyA ane upacAra ema sAta bheda che. mati Adi jJAnanI zraddhA, bhakti, bahumAna, temAM jaNAvelA arthonuM ciMtana, ane guru pAse vidhipUrvaka pATha laIne abhyAsa karavo ema pAMca prakAre jJAnavinaya che. jeo darzanaguNamAM adhika (= vizuddha zraddhAvALA) hoya temano vinaya karavo e darzanavinaya che. darzana vinayanA zuzruSA ane anAzAtanA ema be bheda che. temAM zuzruSAnA daza bheda che. te A pramANe Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU28 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (1) satkAra-stuti karavI vagere. (2) abhutthAna Ave tyAre UbhA thavuM vagere. (3) sanmAna=vastrAdi ApavuM. (4) AsanAbhigraha Ave tyAre ke UbhA hoya tyAre Asana ApavuM, Asana upara besavAnI vinaMti karavI vagere. (pa) AsanAnapradAna temanI IcchAnusAra temanuM Asana eka sthAnethI bIjA sthAne mUkavuM. (6) kRtikarma vaMdana karavuM. (7) aMjaligraha darzana thatAM aMjali joDIne be hAtha mastake lagADavA. (8) Agacchadanagamana=Ave tyAre sAmA javuM. (9) sthitaparkapAsana=beThA hoya tyAre paga dabAvavA vagere sevA karavI. (10) gacchadanugamana jAya tyAre thoDA mArga sudhI temanI sAthe vaLAvavA javuM. - anAzAtanA vinayanA paMdara bheda che. te A pramANe- tIrthakara, dharma, AcArya, upAdhyAya, sthavira, kula, gaNa, saMgha, sAMbhogika, kriyA ane pAMca jJAna e paMdarano AzAtanAtyAga, bhakti, bahumAna ane prazaMsA e cAra prakAre vinaya karavo. (dharma = cAritra athavA kSamAdi dazavidha.) kriyA eTale Astikya. cAritra vinayanA sAmAyika Adi pAMca cAritranI manathI zraddhA karavI, kAyAthI sparzanApAlana karavuM ane vacanathI prarUpaNA karavI ema traNa prakAra che. AcAryAdi viSe aprazasta mana-vacana-kAyAno virodha karavo ane prazasta mana Adi pravartAvavA, arthAta manathI duSTa vicArano, vacanathI anucita vANIno, ane kAyAthI ayogya vartanano tyAga karavo ane manathI AdarabhAva rAkhavo, vacanathI guNonI prazaMsA karavI ane kAyAthI sevA karavI e mana-vacana-kAyA rUpa vinaya che. | upacAra eTale sukhakArI kriyAvizeSa. evI kriyAthI thato vinaya te aupacArika vinaya che. aupacArika vinayanA sAta prakAro che. te A pramANe-(1) abhyAsAsana=AdezanA arthI banIne. arthAt kyAre mane Adeza kare ane huM e Adezane pAchuM evI bhAvanAthI, sadA AcAryanI pAse besavuM. (2) chandoDanuvartana AcAryanI IcchA pramANe vartavuM. (3) kRtapratikRti AcAryanI bhaktithI nirjarA thaze eTaluM ja nahi, paNa prasanna thayelA AcArya mane zruta bhaNAvaze evI bhAvanAthI AhArAdi lAvI Apavo vagere sevA karavI. (4) kAritanimittakaraNa=A AcAryo mane zrutajJAna ApyuM che ItyAdi upakArone nimitta banAvIne temano vizeSa vinaya karavo ane bhakti karavI. (5) duHkhArtagaveSaNA- mAMdagI Adi duHkhane dUra karavAnA upAyo karavA. (6) dezakAlajJAna=deza ane kALane jANIne te te deza ane kAla pramANe AcAryAdinI jarUriyAtone samajIne sevA karavI. (7) sarvatrAnumati-sarva kAryo temanI anumatithI-rajA laIne karavA. (3) vaiyAvRjya-vyAvRtta eTale ezanAdi ApavAnI pravRttivALo AtmA. vyAvRttano=azanAdi 1. ahIM jaNAvelA vinayanA A bhedo ane peTAbhedo tapovidhi paMcAzakanI trIjI gAthAmAM ane dazavaikAlika niryuktinI 48mI gAthAnI TIkAmAM che. taduparAMta dazavai.ni. gA) 325-326 (a. 9)mAM tIrthakara, siddha, kula, gaNa, saMgha, kriyA, dharma, jJAna, jJAnI, AcArya, sthavira, upAdhyAya, gaNI e terano AzAtanAtyAga, bhakti, bahumAna ane prazaMsA e cAra prakAre vinaya karavo. ema vinayanA (13 x 4 =) bAvana bhedo jaNAvyA che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 311 ApavAnI pravRttivALAno bhAva ke kriyA te vaiyAvRttva. AcArya, upAdhyAya, sthavira, tapasvI, glAna, zaikSa, sAdharmika, kula, gaNa ane saMgha e dazanuM vaiyAvRttva karavuM e vaiyAvRttvanA daza bhedo che. (4) svAdhyAya- su-sArI rIte. A=maryAdAthI, arthAt kALa vagere jJAnAcAranA pAlanapUrvaka. adhyAya eTale bhaNavuM. sArI rIte maryAdAthI bhaNavuM svAdhyAya. tenA vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA ane dharmakathA ema pAMca bhedo che. (5) dhyAna- aMtarmuhUrta sudhI cittanI ekAgratA te dhyAna. tenA Arta, raudra, dharma ane zukla ema cAra bheda che. AmAM pahelA be dhyAna saMsAranAM ane chellA be mokSanAM kAraNa che. AthI chellA be ja taparUpa che. (6) utsarga- utsarga eTale tyAga karavo. tenA dravya ane bhAva ema be bheda che. te baMnenA cAra cAra bheda che. dravya utsarganA cAra bheda A pramANe che. gaNa(pratimAkalpa Adi svIkAravAnA kALe gaNano tyAga karavo), deha(-saMlekhanA kALe dehano tyAga karavo), AhAra(-azuddha AhArano tyAga karavo), ane upadhi(-atirikta vasrAdino tyAga karavo) e cAra dravya utsarganA bhedo che. krodhAdi cAra kaSAyono tyAga e cAra prakArano bhAva utsarga che. A cha prakArano tapa lokamAM prAyaH tapa tarIke oLakhAto nathI, anyadarzanIothI bhAvathI karAto nathI, ane mokSaprAptinuM aMtaraMga kAraNa che, AthI atyaMtara che.] [846] kecidanazanAdi necchantyeva tAn prati tadguNamAha no aNasaNAivirahA, pAeNa caer3a saMpayaM deho / ciamaMsasoNiattaM, tamhA eaMpi kAyavvaM // 847 // vRtti:- 'na 'anazanAvivihAr' anazanAdhamAvena 'prAyeLa' bAhulyena 'tvanati sAmprata' vizeSaLa dukhamAyAM 've:' Aya:, tri - tyanatItyAnna-'cittamAM,zobitatva', dhAtudre mityartha, yasmAveluM 'tasmAnetapi' anazadi 'rjAvyuM' vrathineti thArtha: // 847 || koIka anazanAdi tapane mAnatA ja nathI, AthI temane anazanAdi tapathI thatA lAbha kahe che-- prAyaH anazanAdi vinA zarIranI mAMsa-lohI AdinI puSTatA jatI nathI, temAM paNa hamaNAM duHSamAkAlamAM to khAsa anazanAdi vinA zarIranI puSTatA jatI nathI, AthI vratArthIe anazanAdi tapa paNa karavo joIe. [847] cittamAMsazoNitadoSamAha ciamaMsasoNiassa u, asuhapavittIeN kAraNaM paramaM / saMbAyarU mojhuvo, sahArivisesanoLa | 848 // vRtti:- 'cittamAMsazoNitasya tu' prANinaH kimityAha- 'azubhapravRtteH ' kAmaviSayAyAH Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute 'kAraNaM 'paramaM' pradhAnaM 'saJjAyate 'mohodayaH' kliSTazcittapariNAmaH, kuta ityAha-'sahakArivizeSayogena', citamAMsazoNitatvanimittavizeSAditi gAthArthaH // 848 // mAMsa-lohI AdinI puSTatAthI thatA doSo kahe che- mAMsa-lohInI puSTivALA jIvane mAMsa-lohInI puSTinA kAraNe kAmavAsanA saMbaMdhI sazulmapravRttinuM bhujya // 29 // mevo bhoTohaya=siSTa vittapariNAma thAya che. [848] vivekAdasau na bhaviSyatIti kecidityatrAha sai tammi vivegIvi hu, sAhei Na niamao niaMkajjaM / kiM puNa teNa vihUNo, adIhadarisI atassevI? // 849 // vRttiH- 'sati 'tasmin' mohodaye 'vivekyapi' sattvaH 'sAdhayati' nivartayati 'na 'niyamataH' avazyantayA 'nijaM kAryam'-azubhapravRttinirodharUpaM, 'kiM punaH 'tena' vivekena 'vihInaH' sAdhayiSyati ?, kimbhUtaH ?-'adIrghadarzI' anAlocakaH, ka ityAha- 'atatsevI'anAgatamevAnazanAdyasevI jaDa iti gAthArthaH // 849 // vivekanA kAraNe mohodaya nahi thAya evI koIkanI dalIlanI sAme uttara Ape che- mohodaya thatAM vivekI paNa jIva azubhapravRttine rokavA rU5 svakArya avazya karI zakato nathI, to pachI dIrdhadaSTithI rahita ane (ethI jo mRtyu Ave te pahelAM ja anazanAdi tapa na karanAra vihIna 4 | sAthai ? arthAt na sAdhe. [848] tamhA u aNasaNAivi, pIDAjaNagaMpi Isi dehassa / baMbhaM va seviavvaM, tavovahANaM sayA jaiNA // 850 // vRttiH- yasmAdevaM-'tasmAdanazanAdyapi' sUtroktaM pIDAjanakamapISaddehasya', na cetasaH, kimivetyAha-'brahmavat' brahmacaryavat sevitavyaM tapaupadhAnaM sadA 'yatinA' pravrajiteneti gAthArthaH / / 850 // AthI, anazanAdi zarIrane kaMIka pIDA utpanna karatuM hovA chatAM, sAdhue brahmacaryanI jema zAstrokta anazanAdi rUpa tapa anuSThAnanuM paNa sadA sevana karavuM joIe. tapa mAtra zarIrane ja 553 pI31 utpanna 43 cha, bhanane na8. [850] parAbhiprAyamAha sia No suhAsayAo, suovauttassa muNiatattassa / baMbhaMmi hoi pIDA, saMvegAo a bhikkhussa // 851 // vRttiH- 'syAde'tat-'na zubhAzayAt' kAraNAt cAritralAbhena 'zrutopayuktasya' sataH 'muNitatattvasya' jJAtaparAmArthasya 'brahma' iti brahmacarye 'bhavati pIDA', neti varttate, tathA 'saMvegAcca' kAraNAt mokSAnurAgeNa 'bhikSo 'riti gAthArthaH // 851 / / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [401 bIjAno vicAra jaNAve che- kadAca koI ema kahe ke- zrutamAM tallIna rahetA ane paramArthanA jANakAra munine cAritraprAptithI thayelA zubhAzayathI ane mokSAnurAga rUpe saMvegathI brahmacaryamAM pIDA na thAya. (pUrvagAthAmAM brahmacaryanI jema tapa karavo joIe ema je kahyuM che teno Azaya e che ke jema brahmacaryanA pAlanamAM pIDA thavA chatAM brahmacaryanuM pAlana karavuM joIe tema tapamAM pIDA thavA chatAM tapa karavo joIe. sukhAsakta jIvone brahmacarya ane tapa e baMnemAM pIDA thAya. paNa vAdInuM kahevuM che ke munione brahmacaryamAM pIDA na thAya mATe sAdhuoe brahmacaryanuM pAlana karavuM e barobara che, paNa tapamAM to munione paNa pIDA thAya mATe tapa na karavo joIe.) [851] atrottaramAha tullamiamaNasaNAo, na ya taM suhajhANabAhagaMpi ihaM / kAyavvaMti jiNANA, kiMtu sasattIeN jaiavvaM // 852 // vRtti:- 'tulyamidaM'-zubhAzayAdi 'anazanAdau' tapasi, 'na ca 'tad' anazanAdi 'zubhadhyAnabAdhakamapi 'atra' dharme 'karttavyamiti 'jinAjJA' jinavacanaM, 'kintu svazaktyA yatitavyamatra' vinA ti thArthaH || 8ra // tA jaha na dehapIDA, Na yAvi ciamaMsasoNiattaM tu / jaha dhammajhANavuDDI, tahA imaM hoi kAyavvaM // 853 // vRttiH- yasmAdevaM tasmAdyathA nadehapIDA'saMyamopaghAtinI, nacApicitamAMsazoNitatvaM' saMyamopaghAtakameva, tathA yathA dharmadhyAnavRddhi'dehasvAsthyena tathedam'-anazanAdi bhavatikarttavyaM', yathoktam-"kAyo na kevalamayaM paritApanIyo, mRSTai rasairbahuvidhairna ca lAlanIyaH / cittendriyANi na caranti yathotpatheSu vazyAni yena ca tathA caritaM jinAnAm // 1 // iti gAthArthaH / / 853 / / vAdInA ukta kathanano javAba Ape che- tame zubhAzaya vagerethI brahmacaryamAM sAdhuone pIDA na thAya ema je kahyuM te dalIla to tapamAM paNa samAna che, arthAt sAdhuone zubhAzaya vagerethI jema brahmacaryamAM pIDA na thAya, tema tapamAM paNa pIDA na thAya. kadAca koI ema kahe ke tapa zubhadhyAnamAM bAdhaka che to te paNa barAbara nathI. tapa zubhadhyAnamAM bAdhaka nathI. hA, atyaMta kheMcIne zaktithI adhika tapa karavAmAM Ave to koI jIvane tapa dhyAnamAM bAdhaka paNa bane. paNa tevo tapa karavAnI jinAjJA nathI. jema dharma karavo joIe evI jinAjJA che, ema sAthe sAthe tapa vagere dharma yathAzakti karavo joIe evI paNa jinAjJA che. [85] AthI saMyamano upaghAta thAya tevI dehapIDA na thAya, ane saMyamano upaghAta thAya tevI ja mAMsalohInI puSTi paNa na thAya, tathA zarIrasvAthyathI dharmadhyAnanI vRddhi thAya te rIte anazanAdi tapa karavo joIe. kahyuM che ke- "A kAyAne kevala kaSTa ja na ApavuM joIe, tema bahu prakAranA raso Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute khavaDAvI-pIvaDAvIne kAyAnuM lAlana paNa na karavuM joIe, citta ane indriyo unmArgamAM na jAya ane AtmAnA vazamAM rahe tema tapa karavo joIe. jinezvaroe te pramANe tapa karyo che." [53] upacayamAha paDivajjai a imaM khalu, ANAArAhaNeNa bhavvassa / suhabhAvaheubhAvaM, kammakhayauvasamabhAveNa // 854 // vRttiH- 'pratipadyate cedam'-anazanAdi khalvi'tyavadhAraNe, pratipadyata eva, AjJArAdhanena' tIrthakRtAM bhavyasya prANinaH, kaM pratipadyata ityAha- 'zubhabhAvahetubhAvaM' kalyANAMzanimittatvaM, 'karmakSayopazamabhAvena' AjJArAdhanaphalena hetuneti gAthArthaH // 854 / / tapanI ja puSTi kare che- anazanAdi tapa zubhabhAvanI hetutAne svIkAre che, arthAt anazanAdi tapa zubhabhAvanuM kAraNa bane che. te A pramANe- tapa karanAra bhavya prANIne tIrthakaronI AjJAnI ArAdhanA thAya che. tIrthakaronI AjJAthI karmano kSayopazamabhAva thAya che. karmanA kSayopazamabhAvathI AtmAmAM zubha (bhAyo pragaTe cha. mAmata5 shummaav4||25|| . [854] asyaivAnubhavasiddhatAmAha eaM aNubhavasiddhaM, jaimAINaM visuddhabhAvANaM / bhAveNa'NNesipi a, rAyANiddesakArINaM // 855 // vRttiH- 'etad' anantaroditamAjJArAdhanasya zubhabhAvahetutvam anubhavasiddhaM' svasaMvedanapratiSThitaM 'yatyAdInAM' sAdhuzrAvakANAM 'vizuddhabhAvAnAM' laghukarmaNAm, AstAM tAvadetaditi nidarzanamAha'bhAvena' antaHkaraNabahumAnena anyeSAmapica' prANinAM rAjAdinirdezakAriNAm', anubhavasiddhameva nirdezasampAdaneSu, nirdeza AjJeti gAthArthaH // 855 / / A bInA anubhavasiddha ja che e kahe che jinAjJAnI ArAdhanA zubhabhAvanuM kAraNa che" ema upara je kahyuM te vizuddhabhAvavALA laghukarmI sAdhu-zrAvakone anubhavasiddha ja che. aMtaHkaraNanA bahumAnathI rAjA vagerenI AjJAnuM pAlana karanArA bIjAone paNa "AjJApAlanathI zubhabhAva thAya che" e bInA anubhavasiddha ja cha. [855] eeNa jaMpi keI, nANasaNAI duhaMti mokkhaMgaM / kammavivAgattaNao, bhaNaMti eaMpi paDisiddhaM // 856 // vRtti:- 'etena' anantaroditena anazanAdeH zubhabhAvahetutvena yadapi kecana' bAlA bhaNantIti Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [403 yogaH, kimityAha-'nAnazanAdiduHkhamitikRtvA, mokSAGgaM'mokSakAraNaM, kuta ityAha-'karmavipAkatvAt' kAraNamapi, karmavaditi, 'etadapi 'pratiSiddhaM' nirAkRtamevAvaseyamiti, gAthArthaH / / 856 / / - AnAthI eTale ke anazanAdi zubhabhAvanuM kAraNa hovAthI, anazanAdi mokSanuM kAraNa nathI evI mAnyatAnuM paNa nirAkaraNa karyuM samajavuM. koIka ajJAna jIvo kahe che ke- anazanAdi mokSanuM kAraNa nathI, kAraNa ke anazanAdi tapa karmano vipAka (= phala) che, arthAtu azubha karmanA udayathI anazanAdi thAya che, karmano vipAka hovAthI du:kharUpa che. anazanAdi tapa du:kharUpa hovA sAthe duHkhanuM kAraNa paNa che. konI jema? karmanI jema. jema ke duHkhanuM kAraNa che tema tapa paNa duHkhanuM kAraNa che. Ama anazanAdi tapa duHkharUpa hovA sAthe duHkhanuM kAraNa paNa hovAthI mokSanuM kAraNa nathI. [856] etadeva spaSTayati jaM iya imaM na dukkhaM, kammavivAgo'vi savvahA NevaM / khAovasamiabhAve, eaMti jiNAgame bhnniaN||857|| vRttiH- 'yad' yasmAd 'iya' evamuktena prakAreNa 'idam' anazanAdi 'na duHkhaM' na duHkhahetuH, tathA 'karmavipAkaphalamapi, sarvathA' sAkSAtkAritvena, 'naivama'nazanAdi, kuta ityAha-kSAyopazamikabhAve' jIvasvarUpe 'etaditi bhAvato'nazanAdi 'jinAgame bhaNitaM' vItarAgavacane paThitamiti gAthArthaH / / 857 / / A ja viSayane spaSTa kare che- temanuM A kathana barobara nathI. kAraNa ke pUrve kahyuM tema anazanAditapa duHkhanuM kAraNa nathI, ane karmavipAkanuM phala paNa nathI. anazanAdi tapa koI paNa rIte duHkhanuM kAraNa ke karmavipAkanuM phala nathI. kAraNa ke tevo anubhava thAya che. (tapathI sukhano anubhava thAya che. jo tapa duHkhanuM kAraNa ke karmavipAkanuM phala hoya to sukhAnubhava na thAya.) tathA anazanAdi bhAvatA jIvasvarUpa mevA kSayopazama bhAvamA cha, (mohayi bhAvamA nathI,) mema nigamamA yuM che. [857] etadeva prakaTayannAha khaMtAi sAhudhamme, tavagahaNaM so khaovasamiammi / bhAvammi viniddiTTho, dukkhaM codaiage savvaM // 858 // vRttiH- 'kSAntyAdisAdhudharme' "khaMtI ya maddava'jjava muttI tava saMjame a boddhabve / saccaM soyaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo // 1 // " tti tasmiMstapograhaNama'sti, 'sa' ca sAdhudharmAH 'kSAyopazamike bhAve nirdiSTaH', cAritradharmatvAt, 'duHkhaM caudayika' eva 'sarva' vinirdiSTaM bhagavadbhiH, asAtodayAtmakatvAditi gAthArthaH / / 858 / / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 ] A ja viSayane pragaTa kare che-- kSamA, namratA, saraNatA, saMtoSa, tapa, saMyama, satya, zaurya, niSparigrahatA ane brahmayarya ema daza prakArano sAdhudharma che. e daza prakAramAM tapano ullekha che. te sAdhudharmane kSAyopamika bhAvamAM kahyo che. kAraNa ke sAdhudharma cAritradharma che. tIrthaMkaroe sarva prakAranA duHkhane audayika bhAvamAM ja kahyuM che. kAraNa ke duHkha azAtAnA udaya rUpa che. [858] karmmavipAkatvAditi ca yaduktamatrAha [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute Naya kammavivAgo'vihu, savvo'vihu savvahA Na mokkhaMgaM / suhasaMbaMdhI jamhA, icchijjai esa samayammi / / 859 // vRtti: - 'na ca karmavipAko'pi sAmAnyena 'sarva eva sarvathA' pAramparyAdibhedenApi 'na mokSAGgaM', kintu mokSAGgamapi, kathamityAha - 'zubhasambandhI' kuzalAnubandhiniranubandhakarmmasambandhI 'yasmAdiSyate 'eSaH' karmmavipAkaH 'samaye' siddhAnte mokSAGgamiti gAthArthaH / / 859 // pUrve (gAthA 856mAM) 'karmano vipAka hovAthI'' ema je kahyuM e viSe ahIM kahe che- karmavipAka paNa badhA ja prakArano karmavipAka ane badhI ja rIte mokSanuM kAraNa nathI ema nathI, arthAt amuka karmavipAka paNa amuka rIte mokSanuM kAraNa che. zAstramAM zubhAnubaMdhI athavA niranubaMdhI karmavipAkane paraMparAe mokSanuM kAraNa mAnela che. [859] etadeva spaSTayannAha - je kei mahApurisA, dhammArAhaNasahA ihaM loe / kusalANubaMdhikammodayAio te viniddiTThA // 860 // vRtti:- 'ye kecana' sAmAnyena 'mahApuruSA' baladevatIrthakarAdayaH, kimbhUtA ityAha'dharmmArAdhanasahA:'cAritrArAdhanasamarthA:' ihaloke' jambUdvIpAdau, te kimityAha-'kuzalAnubandhikarmodayAdita:' kuzalAnubandhiniranubandhikarmmodayAdityarthaH, 'te vinirdiSTAH 'samaya iti gAthArthaH // 860 // A ja viSayane spaSTa kare che-- jaMbudrIpa vagere kSetromAM baladeva-tIrthaMkara vagere je koI mahApuruSo cAritranI ArAdhanAmAM samartha banyA te badhA zubhAnubaMdhI ane niranubaMdhI karmanA udayathI cAritranI ArAdhanAmAM samartha banyA che ema zAstramAM kahyuM che. [860] etadeva vyatirekeNAha na kayAi khuddasattA, kiliTThakammodayAoM saMbhUA / visakaMTagAitullA, dhammammi daDhaM payaTTaMti // 861 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 405 vRtti:- 'na kadAcit 'kSudrasattvAH' dramakaprAyAH, kimbhUtA ityAha- 'kliSTakarmmodayAt sambhUtA:', pApakarmmodayotpannA ityarthaH / ta eva vizeSyante 'viSakaNTakAditulyAH '-prakRtyA parApakAraparA: 'dharmye' cAritre 'dRDham' atyarthaM 'pravarttante' na kadAciditi gAthArthaH // 861 // 4 viSayane vyatire'thI (nArAtmathI) he che haiyAthI bhikhArI jevA, pApakarmonA udayathI janmelA, viSa-kaMTakAdi samAna, arthAt svabhAvathI bIjAo pratye apakAra karavAmAM tatpara jIvo kyAreya cAritramAM atizaya pravRtti karI zatA nathI. [ 861] ato'nye tu pravarttanta iti bhaGgayA''ha kusalAsayaheUo, visiTThasuhaheuo a NiameNaM / suddhaM punnaphalaM cia, jIvaM pAvA Niatte // 862 // vRtti:- 'kuzalAzayahetutvAt' kAraNAt tathA 'viziSTasukhahetutazca' kAraNAt 'niyamena', kimityAha-'zuddhaM puNyaphalameva' hetuzuddheH 'jIvaM pApAnnivarttayati', tatsaGge'pi na eSaH (acAritrI) kuzalatvAdeH prakRSTasukhasAdhanatvAditi gAthArthaH / 862 // AnAthI bIjA (= viparIta) jIvo to cAritramAM pravarte che evA bhAvanuM kahe che-- zuddha puNyaphala (= puNyodaya) ja zubhabhAva ane viziSTasukha e baMnenuM kAraNa hovAthI jIvane zuddha hetuthI pApathI nivRtti karAve che. zuddha puNyaphalanA yogamAM paNa jIva acAritrI rahe evuM na bane. kAraNa ke zubhAnubaMdhI vagere puNyodaya prakRSTasukhanuM sAdhana che. [862] upasaMharannAha alamittha pasaMgeNaM, bajjhapi tavovahANamo evaM / kAyavvaM buddhimayA, kammakkhayamicchramANeNaM // 863 // vRtti:- 'alamatra' - prakrame' prasaGgena, bAhyamapya' nazanAdi ' tapaupadhAnamevam' - uktena nyAyena 'karttavyaM, buddhimatA' sattvena, kimadhikRtyetyAha- 'karmakSayamicchatA' sateti gAthArthaH || 863 || abhitaraM tu pAyaM siddhaM savvesimeva u jaINaM / " assa akaraNaM puNa, paDisiddhaM savvabhAveNa // / 864 || dAraM // vRtti:- 'abhyantaraM punastapaH prAyazcittAdi 'prAyaH siddhaM sarveSAmeva yatInAM' - mokSavAdinAM svarUpeNa, 'etasya' abhyantarasya tapasaH 'akaraNaM puna pratiSiddhaM sarvabhAvena' sarveSAmeva yatInAmiti gAthArthaH // 864 // upasaMhAra kare che-- prastutamAM prAsaMgika varNanathI saryuM. karmakSayanI IcchAvALA buddhimAna jIve ukta nirNaya mujaba Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute bAhya paNa tapa anuSThAna karavuM joIe. prAyazcittAdi abhyatara tapa to prAyaH mokSavAdI badhA ja 'sAdhuone svarUpathI siddha che = prasiddha che, badhAja sAdhuone atyaMtara tapa na karavAno badhI rIte niSedha che. (arthAt atyaMtara tapa karavAnuM vidhAna che. na kare to daMDa thAya.) 863-864] vicAradvAra uktaM tapodvAraM, vicAradvAramadhikRtyAha sammaM viAriavvaM, atthapadaM bhAvaNApahANeNaM / visae a ThAviavvaM, bahussuagurusayAsAo // 865 / / vRttiH- 'samyak' sUkSmeNa nyAyena 'vicArayitavyamarthapadaM bhAvanApradhAnena' satA, tasyA eveha pradhAnatvAt, tathA viSaye ca sthApayitavyaM', tadarthapadaM, kuta ityAha-'bahuzrutagurusakAzAt', na svamanISikayeti gAthArthaH // 865 // tapadvAra kahyuM, have vicAradhArane AzrayIne kahe che bhAvanAjJAnanI pradhAnatAvALA banIne, arthAt bhAvanAjJAnane pradhAna rAkhIne, arthapadonI sUkSmayuktithI vicAraNA karavI joIe, ane bahuzrutaguruo pAsethI jANIne je arthapadano je artha thato hoya te artha karavo joIe, koIpaNa arthapadano artha svabuddhithI na karavo joIe. prazna- bhAvanAjJAnane pradhAna rAkhavAnuM zuM kAraNa? uttara- zrutAdi traNe jJAnamAM bhAvanAjJAna ja mukhya che mATe bhAvanA jJAnane pradhAna rAkhavAnuM . [865] etadevAha jai suhumaiArANaM, baMbhIpamuhAiphalaniANANaM / jaM garuaM phalamuttaM, eaM kaha ghaDai juttIe ? // 866 // vRttiH- 'yathA 'sUkSmAticArANAM' laghucAritrAparAdhAnAM, kiMbhUtAnAmityAha 'brAhmIpramukhAdiphalanidAnAnAM'-kAraNAnAM, pramukhazabdAt sundarIparigrahaH, AdizabdAttapastapanaprabhRtInAM, 'yad guruphalamuktaM sUtre strItvakilbiSikatvAdi etatkathaMghaTate?yuktyA', ko'sya viSayaH? iti gAthArthaH // 866 / / tathA sai eammi a evaM, kahaM pamattANa dhammacaraNaM tu ? / aiArAsayabhUANa haMdi mokkhassa heutti // 867 // 1. guNa ke doSa hetu, svarUpa ane anubaMdha ema traNa prakAre hoya che. temAM ahIM sarvavAdIomAM svarUpathI atyaMtara tapa siddha che. hetu, svarUpa ane anubaMdha e traNethI to atyaMtara tapa eka jainazAsanamAM ja siddha che. 2. arthabodhaka pado te arthapado. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [407 vRttiH- 'satyetasmizcaiva' yathArtha eva, 'kathaM pramattAnAma'dyatanasAdhUnAM 'dharmacaraNameva handi mokSasya heturiti' yogaH ?, naivetyabhiprAyaH kiMbhUtAnAmityAha-'aticArAzrayabhUtAnAM' prabhUtAticAravatAmiti gAthArthaH // 867 // A ja viSayane kahe che jemake- brAhmI, suMdarI, tapastapana muni vagerene maLelA mahAna kaTuphalonuM kAraNa cAritranA nAnA aticAro che. cAritranA nAnA aticAronA zAstramAM strIpaNuM ane kilveiSapaNuM vagere mahAna kaTupuLo jaNAvyAM che te yuktithI kevI rIte ghaTe? Ano viSaya zo che? arthAt nAnA aticAranuM moTuM phaLa maLavAnuM kAraNa zuM che ? - tathA jo A A pramANe satya ja hoya to AjanA ghaNA aticAravALA pramAdI sAdhuonuM 5mAya25! bhokSanu // 295 vI te bane ? athAt na 4 pane. [866-867] mArgAnusAriNaM vikalpamAha evaM ca ghaDai evaM, pavajjiuM jo tigicchamaiAraM / __suhumaMpi kuNai so khalu, tassa vivAgammi airoddo // 868 // vRttiH- 'evaM ca ghaTate etad'-anantaroditaM, 'prapadya yazcikitsAM' kuSThAde raticAraM'tadvirodhinaM, kimityAha-'sUkSmamapi karoti sa khalu tasyA 'ticAra: 'vipAke'tiraudro' bhavati, dRSTametad , evaM dArTAntike'pi bhaviSyatIti gAthArthaH / / 868 / / mA viSe bhAgAnusArI (= satya) vi785 5 cha anaMtarokta bInA A rIte ghaTe che- je koDha roga AdinI cikitsAno svIkAra kare che = cikitsA karAve che, ane temAM aticAra kare che, eTale ke cikitsAthI viruddha (bhojana vagere) thoDuM paNa kare che, to tenuM e thoDuM paNa viruddha vartana vipAke ati raudra thAya che, arthAt pariNAme enuM phaLa bahu bhayaMkara Ave che, ema lokamAM jovAmAM Ave che. AvuM ja prastuta dRSTAMtamAM paNa ghaTaze. [868] aticArakSapaNahetumAha paDivakkhajjhavasANaM, pAeNaM tassa khavaNaheUvi / NAloaNAimittaM, tesiM ogheNa tabbhAvA // 869 // vRttiH- 'pratipakSAdhyavasAnaM' kliSTAcchuddhaM tulyaguNamadhikaguNaM vA 'prAyeNa 'tasya' aticArasya kSapaNaheturapi', yadRcchApi kvaciditi prAyograhaNaM, nAlocanAmAtraM' tathAvidhabhAvazUnyaM, kuta ityAha-'teSAmapi' brAhmayAdInAM prANinA moghena'-sAmAnyena 'tadbhAvAd' AlocanAdimAtrabhAvAditi gAthArthaH // 869 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute aticArane khapAvavAno upAya kahe che phaliSTa adhyavasAyanI tulya athavA kuliSTa adhyavasAyathI adhika zubha adhyavasAya prAyaH aticAranA nAzano upAya che. arthAta jeTalA pramANanA azubha adhyavasAyathI aticAranuM sevana thayuM hoya tenA jeTalA athavA tenAthI adhika pramANamAM zubha adhyavasAya thAya to prAyaH aticArano nAza thAya che. tevA (tulya ke adhika) adhyavasAya vinA mAtra AlocanAthI aticArano kSaya na thAya. kAraNa ke brAhmI vageree paNa sAmAnyathI (pratikramaNamAM) mAtra AlocanA to karI ja hatI. prazna- ahIM tulya ke adhika zubhAdhyavasAya prAyaH aticAranA nAzano upAya che ema 'prAyaH" zA mATe kahyuM ? uttara- koI jIva vizeSa mATe evuM paNa bane ke tevA zubha adhyavasAya vinA paNa enI meLe akAmanirjarA vagerethI aticArano kSaya thaI jAya, mATe "prAya' kahyuM che. [869]. eva pamattANaMpi hu, paiaiAraM vivakkhaheUNaM / __AsevaNe Na dosotti dhammacaraNaM jahA'bhihiaM // 870 // vRttiH- 'evaM pramattAnAmapi' sAdhUnAM 'pratyaticAram' aticAraM aticAraM prati 'vipakSahetUnAM'-yathoktAdhyavasAnAnAM 'Asevane' sati 'na doSaH', aticArakSayAt, ityevaM 'dharmAcaraNaM yathAbhihitaM' zuddhatvAt mokSasya heturiti gAthArthaH // 870 // e pramANe pramatta sAdhuonA paNa pratyeka aticAre tulya ke adhika zubha adhyavasAyanuM sevana thAya to aticArono kSaya thavAthI doSa na rahe. Ama thAya to jinezvaroe je pramANe kahyuM che te pramANe dharmAcaraNa thAya, ane e dharmAcaraNa zuddha hovAthI mokSanuM kAraNa bane. [870]. atraivaidaMparyamAha sammaM kayapaDiAraM, bahuaMpi visaM na mArae jaha u / thevaMpi a vivarIaM, mAri esovamA ettha // 871 // vRttiH-'samyakRtapratIkArama'gadamantrAdinA bahvapi viSaMnamArayati yathA' bhakSitaM sat, stokamapi ca viparItam' akRtapratIkAraM mArayati eSopamA atra'-aticAravicAra iti gAthArthaH / / 871 // ahIM ja rahasya kahe che viSa ghaNuM khAdhuM hovA chatAM jo auSadha, maMtra vagerethI teno pratikAra karavAmAM Ave to mAratuM nathI, ane viSe thoDuM ja khAdhuM hovA chatAM teno pratikAra na karavAmAM Ave to mAre che. aticAranI vicAraNAmAM paNa A ja upamA che, arthAt moTo paNa aticAra sevavA chatAM jo AlocanAprAyazcitta vagerethI pratikAra karavAmAM Ave to tenuM kaTuphaLa na maLe, ane nAno ja aticAra sevavA chatAM teno pratikAra (prAyazcitta) karavAmAM na Ave to tenuM bhayaMkara kahuphaLa maLe. [871] Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [409 vipakSamAha je paDiAravirahiA, pamAiNo tesi puNa tayaM biti / duggahiasarAharaNA, aNi?phalayaMpimaM bhaNiaM // 872 // vRttiH- 'ye pratikAravirahitAH' aticAreSu 'pramAdino' dravyasAdhavaH 'teSAM punastad'dharmAcaraNaM 'yathoditaM' cintyaM na bhavatItyarthaH, etadeva spaSTayati-'durgRhItazarodAharaNAt', zaro yathA durgRhIto hastamevAvakRntati, 'zrAmaNyaM duSparAmRSTaM, narakAnupakarSatI'tyasmAd 'aniSTaphalamapyetad'dharmAcaraNaM dravyarUpaM 'bhaNitaM' manISibhiriti gAthArthaH / / 872 // aticArano pratikAra na karavAthI zuM thAya e kahe che- je pramAdI dravyasAdhuo aticArono pratikAra karatA nathI temanuM dharmAcaraNa zuddha banatuM nathI. A ja viSayane spaSTa kare che. jema barobara na pakaDeluM bANa hAthane ja kApI nAkhe tema "virAdheluM sAdhupaNuM narakamAM kheMcI jAya che" e vacana pramANe dravya dharmAcaraNa aniSTa phala paNa Ape ema vidvAnome cha. [872] etadeva sAmAnyena draDhayannAha khuddaiArANaM cia, maNuAisu asuhamo phalaM neaM / iaresu anirayAisu, guruaMtaM annahA katto ? // 873 // vRttiH- 'kSudrAticArANAme'vaughato dharmasambandhinAM 'manuSyAdiSvazubhaphalaM jJeyaM', strItvadAridyAdi, AdizabdAt tathAvidhatiryakparigrahaH, 'itareSAM punaH' mahAticArANAM 'narakAdiSu gurukaM 'tad' azubhaphalaM, kAlAdyazubhApekSayA, AdizabdAt kliSTatiryakparigrahaH, itthaM caitadaGgIkartavyaM tad, 'anyathA kasta'sya hetuH ?, mahAticArAn muktveti gAthArthaH // 873 / / A ja viSayane sAmAnyathI daDha kare che- dharmasaMbaMdhI nAnA aticAronuM ja manuSya gatimAM strIno avatAra, daridratA vagere ane tevI (alpa duHkhavALI) tiryaMca gatimAM sudhA-tRSA vagere rUpa azubha phaLa jANavuM, moTA aticAronuM to narakagatimAM ane kuliSTa tiryaMcagatimAM vividha AkarAM kaSTorUpa moTuM azubhaphaLa jANavuM. A viSayamAM A rIte mAnavuM ja joIe. anyathA narakAdimAM maLatA azubhaphaLanuM moTA aticArone chone lIhu~ yuM // 25 // hoza ? [873] upasaMharanAha evaM viAraNAe, sai saMvegAo caraNaparivuDDhI / iharA samucchimapANitullayA hoi dosA ya // 874 // dAraM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'evam' uktena prakAreNa 'vicAraNAyAM' satyAM 'sadA saMvegAddhe'toH kimityAha'caraNaparizuddhiH' zuddhinikaraNatayA, 'itarathA' vicAraNAmantareNa 'sammUrcchanajaprANitulyatA' jaDatayA kAraNena, asAvatyarthaM 'doSAya bhavati' jJAtavyA pravrajyAyAmapIti gAthArthaH // 874 // G5saMDAra 43 cha ukta rIte sadA vicAraNA karavAthI saMvega thAya che. saMvegathI cAritranI vizuddhi thAya che. kAraNa ke saMvegathI avazya zuddhi thAya che. ukta rIte vicAraNA na karavAthI jaDatAnA kAraNe saMmUrNimaprANInI tulyatA thAya che, arthAt lAbhAlAbhanA vicAra vinA saMbhUmiprANInI jema pravRtti thAya che, hImai 59saMmUrchima InI tulyatA 59 anartha bhATe thAya che. [874] uktaM vicAradvAraM, bhAvanAdvAramabhidhAtumAha evaM pavaTTamANassa kammadosA ya hojja itthIsu / rAgo'havA viNA taM, vihiANuTThANao ceva // 875 // vRttiH- 'evama pi 'pravarttamAnasya' gurvAdyaparityAgena, kimityAha-'karmadoSAt' kAraNAd 'bhavet strISu rAgaH', strIviSayo'bhiSvaGga ityarthaH, tatra 'sammaM bhAveyavvAiM' iti vakSyati, 'athavA vinA taM' strIviSayaM rAgaM vihitAnuSThAnata eva ca' kAraNAd yatInAmAcAratvAdeveti gAthArthaH // 875 / / kimityAha sammaM bhAveavvAi~ asuhamaNahatthiaMkusasamAiM / visayavisAgayabhUAI, NavaraM ThANAi~ eAI // 876 // vRttiH- 'samyag bhAvayitavyAni' sUtrAnusArata ityarthaH, 'azubhamanohastyaGkuzasamAni' akuzalapariNAmahastyaGkuzatulyAni, tathA 'viSayaviSAgadabhUtAni', agadaH- paramauSadharUpaH, 'navaraM sthAnAnyetAni' vakSyamANalakSaNAni bhAvayitavyAnIti gAthArthaH // 876 // bhAvanAtkAra vicAradvAra kahyuM, have bhAvanAtAra kahe che gurukulavAsa AdinA pAlanapUrvaka pravRtti karavA chatAM karmadoSanA kAraNe strIviSe rAga thaI jAya to, athavA strIsaMbaMdhI rAga na thayo hoya to paNa, sAdhuono AcAra hovAthI ja, A (ra have kahevAze te) sthAno samyagu bhAvavA joIe = vicAravA joIe. samyagu eTale sUtrAnusAra. A sthAno azubha pariNAmarUpa hAthIne aMkuzamAM lAvavA aMkuza samAna ane viSayarUpa viSano nAza 42vA 525 auSa535 che. [875-876] vijaNammi masANAisu ThieNa gIatthasAhusahieNaM / bhAveavvaM paDhamaM athirattaM jIvaloassa // 877 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [411 vRttiH- 'vijane' deze 'zmazAnAdiSu sthitena', AdizabdAdArAmAdiparigrahaH, 'gItArthasAdhusahitena', naikAkinA, 'bhAvayitavyaM, 'prathamam' AdAveva 'asthiratvaM jIvalokasya' sarvatrA''sthAvighAtIti gAthArthaH // 877 / / smazAna, udyAna vagere nirjana sthaLe, ekalAe nahi, kiMtu gItArtha sAdhunI sAthe besIne, pahelA sthAnamAM sarvatra vizvAsabhaMga karanArI saMsAranI anityatA bhAvavI. [877] . jIaM jovaNamiDDhI piasaMjogAi atthiraM savvaM / visamakharamAruAhayakusaggajalabiMduNA sarisaM // 878 // vRttiH- 'jIvitaM yauvanaM RddhiH'- sampat 'priyasaMyogAdi', AdizabdAdapriyatvAdiparigrahaH 'asthiraM sarvame 'tat, kimbhUtamityAha-'viSamakharamArutAhatakuzAgrajalabindunA sadRzam', atIvAsthiramiti gAthArthaH // 878 // anityabhAvanA- jIvana, yauvana, saMpatti, priyasaMyoga, apriyasaMyoga vagere A badhuM viSama ane ugra pavananA jhapATAmAM AvelA ghAsanA agrabhAga upara rahelA jalabiMdu samAna atyaMta anitya che. [878] visayA ya dukkharUvA, ciMtAyAsabahudukkhasaMjaNaNA / ___ mAiMdajAlasarisA, kiMvAgaphalovamA pAvA // 879 // vRttiH- 'viSayAzca' zabdAdayo 'duHkharUpAH' sammohanAH viSayavatAM, tathA 'cintA''yAsabahuduHkhasaJjananAH', tadanveva tathAnubhavanAt, tathA 'mAyendrajAlasadRzAH' tucchAH 'kimpAkaphalopamAH 'pApA' virasAvasAnA iti gAthArthaH / / 879 / / | viSayonI bhayaMkaratA- zabdAdi viSayo duHkharUpa che, viSayarogI jIvone moha pamADanArA che, ciMtA, zrama ane bahu duHkha utpanna karanArA che, kAraNa ke viSayo bhogavyA pachI turata ja tevo (ciMtA, zrama ane bahu duHkhano) anubhava thAya che, tathA viSayo mAyAthI karelI IMdrajAla samAna tu57 cha, &i5438 samAna cha, arthAt pri|| du:pahAta cha. [878] tatto a mAigAmassa niANaM ruhiramAi bhAvijjA / kalamalagamaMsasoNiapurIsapuNNaM ca kaMkAlaM / / 880 // vRttiH- evaM bhAvanAntaraM 'tatazca 'mAtRgrAmasya' strIjanasya 'nidAnaM' nimittaM 'rudhirAdi', AdizabdAcchukrAdiparigrahaH raktotkaya strItyevamupanyAsaH, 'bhAvayedi'tyetadabhyasyet, tathA 'kalamalakamAMsazoNitapurISapUrNaM ca kaGkAlaM' bhAvayediti gAthArthaH // 880 // strIzarIranI azuci- tyArabAda strIzarIranuM nimitta rudhirAdi che ema vicAravuM. zukra ane zoNita e enA mizraNathI zarIra utpanna thAya che, te bemAM lohInuM pramANa vadhAre hoya to strInuM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute zarIra bane che. AthI ahIM rudhira zabdano sAkSAt ullekha karyo che. tathA strIzarIra durgadhI mAMsa, soDI, viTha (vagere malina vastuo)thI paripUrNa cha mema yiMta. [880] tasseva ya samarAgAbhAvaM sai tammi taha viciMtijjA / saMjhabbhagANa va sayA, nisaggacalarAgayaM ceva // 881 // vRttiH- 'tasyaiva ca' mAtRgrAmasya 'samarAgAbhAvaM', nahi prAyeNa samA prItirbhavatIti pratItametat, 'sati tasmin' samarAge tathA vicintayet' bhAvayet, kimityAha-'sandhyAbhrakANAmiva 'sadA' sarvakAlaM 'nisargacalarAgatAM caiva' prakRtyA'sthirarAgatAmiti gAthArthaH // 881 // strIrAganI anityatA strIno rAga sAco hoto nathI ema vicAravuM. prAyaH strIno prema sAco na hoya e prasiddha che. kadAca strIno rAga sAco hoya to paNa haMmezA saMdhyAkAlanA meghanI jema svAbhAvikapaNe asthira hoya che ema ciMtavavuM. [881] asadAraMbhANa tahA, savvesiM logagarahaNijjANaM / paraloaveriANaM, kAraNayaM ceva jatteNaM // 882 // vRttiH- 'asadArambhANAM tathA'-prANavadhAdInAM sarveSAM lokagarhaNIyAnAM', jaghanyAnAmityarthaH, 'paralokavairiNAm' anyajanmazatrUNAM kAraNatAMcaiva yatnena' mAtRgrAmasya cintayediti gAthArthaH / / 882 / / strI asatkAryonuM kAraNa che. strI lokamAM niMdanIya (= halakAM) ane paralokanA vairI evA hiMsA vagere sarva asatkAryonuM kAraNa che ema prayatnapUrvaka ciMtavavuM. [882) tasseva yAnilAnalabhuagehiMto'vi pAsao sammaM / pagaI duggijjhassa va, maNassa duggijjhayaM ceva / / 883 // vRttiH- 'tasyaiva ca' mAtRgrAmasya 'anilAnalabhujaGgebhyo'pi pArzvataH samyak prakRtidurgAhyasya ca manaso durgrAhyatAM caiva' cintayediti gAthArthaH // 883 // strImananI duyatA-svAbhAvikapaNe ja bIjAnuM mana durNAhya che, temAM paNa strInuM mana to agni, pavana ane sarpathI paNa adhika durgAdha che, arthAt strInA manamAM zuM che te jANavuM atyaMta kaparuM che ama yiMta. [883] tathA jaccAiguNavibhUsiavaradhavaNiravikkhayaM ca bhAvijjA / tasseva ya ainiaDIpahANayaM ceva pAvassa // 884 // vRttiH- 'jAtyAdiguNavibhUSitavaradhavanirapekSatAM ca bhAvayet', dhavo-bhartA, 'tasyaiva cAtinikRtipradhAnatAM caiva pApasya', niSkRti:-mAyeti gAthArthaH // 884 // 1. asatkAryothI paralokamAM duHkha bhogavavuM paDe che mATe asatkAryo paralokanA vairI che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [413 etadevAha ciMtei kajjamannaM, aNNaM saMThavai bhAsae annaM / pADhavai kuNaimannaM, mAyaggAmo niaDisAro // 885 // vRttiH- 'cintayati kAryamanyat' cetasA, anyatsaMsthApayate' kriyayA, bhASate'nyadvA'cA, prArabhate 'karotyanyat', muhuH prArabdhatyAgena, sarvathA 'mAtRgrAmo 'nikRtisAraH' mAyApradhAna iti gAthArthaH // 885 // strImAM vaphAdArIno abhAva- strI uccajAti vagere guNothI vibhUSita evA uttama pati pratye paNa vaphAdAra rahetI nathI, (strI uttama patine paNa potAnA svArtha mATe dago de) ema ciMtavavuM. strImAM mAyA- pApiNI strImAM mAyAnI atizaya pradhAnatA hoya che, arthAt strImAM mAyA bahu hoya che, ema ciMtavavuM. A ja viSayane kahe che. strIo manathI bIjuM kArya vicAre che, kriyAthI bIjuM kare che, vacanathI bIjuM bole che, zarU kaMI kare che ane kare che kaMI bIjuM. kAraNa ke zarU kareluM vAraMvAra choDI de che. Ama strI badhI rIte mAyApradhAna hoya che, arthAt dareka kAryamAM duSTa strImAM mAyAnI bhuNyatA hoya che. [884-885] tathA tasseva ya jhAejjA, bhujjo payaIa NIyagAmittaM / saisokkhamokkhapAvagasajjhANarivuttaNaM tahaya // 886 // vRttiH- 'tasyaiva ca' mAtRgrAmasya 'bhUyaH' punaH punaH 'prakRtyA nIcagAmitvama'nuttamatvAt, 'sadAsaukhyamokSaprApakasaddhyAnariputvaM dhyAyet, tathedaM' vakSyamANamiti gAthArthaH // 886 // strInI halakAI- strIo svAvAbhikapaNe ja halakI hoya che, ane ethI vAraMvAra halakAM kAryo kare che, ema ciMtavavuM. strI jemAM sadA sukha hoya che evA mokSapadane pamADanAra zubhadhyAnano zatru che, arthAt strIno saMga karanAra jIva zubhadhyAna karI zakato nathI, ema ciMtavavuM. [886] __ accuggaparamasaMtAvajaNaganirayANalegaheuttaM / tatto a virattANaM, iheva pasamAilAbhaguNaM // 887 // vRttiH- tasyai vAtyugraparamasantApajanakanarakAnalaikahetutvaM' bhAvayet, 'tatazca' mAtRgrAmA'dviraktAnAmihaiva prazamAdilAbhaguNAn' bhAvayediti gAthArthaH // 887 // paralogammi a sai tavvirAgabIjAoM ceva bhAvijjA / sArIramANasANegadukkhamokkhaM susokkhaM ca // 888 // vRtti:-'paralokeca' AgAmijanmAdirUpe sadA sarvakAlaM tadvirAgabIjAdeva' mAtRgrAmavirAgakAraNAdeva 'bhAvayet', kimityAha-'zArIramAnasAnekaduHkhamokSaM', sakaladuHkhakSayarUpamityarthaH, kimityAha-'sumokSaM (saukhyaM) ca' abhAvarUpAdivyudAsena nirUpamasukharUpamiti gAthArthaH / / 888 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute strI narakanuM kAraNa che. strI ati ugra parama saMtApa utpanna karanAra naraka rUpa agninuM mukhya 129 // che, mema yiMta. strIvirAgathI lAbha- strIthI virakta banelAone A lokamAM prazamAdi guNonI prAptirUpa lAbha thAya che, ane AgAmI bhavomAM strIvirAganA ja kAraNe sarvaduHkhonA kSayarUpa anupama sukharUpa mokSanI prApti thAya che, ema ciMtavavuM. keTalAko mokSamAM sukha-du:kha ubhayano abhAva hoya che ItyAdi bhAne cha, tenA una mATe 'susaukhyaM' sema yuM che. [887-888] bhAvanAguNamAha bhAvemANassa imaM, gADhaM saMvegasuddhajogassa / khijjai kiliTThakamma, caraNavisuddhI tao niamA // 889 // vRttiH- 'bhAvayata 'idam' anantaroditaM tattvaM 'gADhaM saMvegazuddhayogasya' atyantaM saMvegena zuddhavyApArasya, kimityAha-kSIyate kliSTakarma', azubhamityarthaH, 'caraNavizuddhistataH'kliSTakarmakSayAnantaraM 'niyamAt' niyameneti gAthArthaH // 889 // bhAvanAthI thatA lAbhane kahe che- anaMtarokta tattvanuM ciMtana karatA (ane tethI jo atizaya saMvegathI zuddha vyApAravALA jIvanAM azubha karmo kSaya pAme che, azubha karmonA kSaya pachI avazya cAritranI vizuddhi thAya che. [888] ___ ihaiva vyApakaM vidhimAha jo jeNaM bAhijjai, doseNaM ceyaNAivisaraNaM / so khalu tassa vivakkhaM tavvisayaM ceva bhAvijjA // 890 // vRttiH- 'yo yena bAdhyate 'doSeNa' rAgAdinA, kiMbhUtena ?- 'cetanAdiviSayeNa' stryAdyAlambanena, sakhalu'-bhAvakaH tasya'-rAgAde vipakSaM tadvipakSIyaM tadviSayaM cetanAdiviSaya meva 'bhAvayet' cintayediti gAthArthaH // 890 // . bhAvanAdvAramAM ja sarva sAdhAraNa vidhi kahe che- je jIva je strI Adi cetana saMbaMdhI ke dhanAdi jaDa saMbaMdhI rAga vagere doSathI pIDAto hoya te jIve rAgAdi doSathI vipakSa (= viruddha) strI Adi saMbaMdhI ja ke dhana Adi saMbaMdhI ja ciMtana 42jo'ye. [880] etadeva lezato darzayati atthammi rAgabhAve, tasseva uvajjaNAisaMkesaM / bhAvijja dhammaheuM, abhAvamo taha ya tasseva // 891 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 415 vRtti:- 'artha' ityarthaviSaye 'rAgabhAve' rAgotpAde 'tasyaiva tu' arthasya 'arjanAdisaGklezam' arjjanarakSaNakSayeSu cittadauSTyaM ? dharmmArtha: tadgraha ityAzaGkayAha-'bhAvayet' zAstrAnusAreNa 'dharmmahetuM' dharmmanibandhanaM ' abhAvamo 'tti abhAvameva 'tathA ca tasyaiva'- arthasya tathA coktamanyairapi-"dharmmArthaM yasya vittehA, tasyAnIhA garIyasI / prakSAlanAddhi paGkasya, dUrAdasparzanaM varam // 1 // " iti gAthArthaH // 891 // A ciMtana ja saMkSepathI batAve che-- jemake- dhanasaMbaMdhI rAga thato hoya to dhanane meLavavAmAM, dhananuM rakSaNa karavAmAM ane dhanano kSaya thAya tyAre cittamAM thatA saMklezanuM ciMtana karavuM joIe. tathA dharma mATe paNa dhana na ja rAkhavuM joIe e viSe zAstrAnusArI ciMtana karavuM joIe. A viSe jainetaroe paNa kahyuM che ke" dharma bhATe dhanane Icche (-bhejave che tenAM ratAM te dhana na che (-bhejave) se 4 zreSTha che. prathama zarIrane kAdavathI kharaDavuM, pachI pANIthI dhovuM, enA karatAM to zarIrane kAdavathI na kharaDavuM ye 4 zreSTha che." [881] dosamma asai mitti, mAitAI a savvajIvANaM / mohamma jahAthUraM vatthusahAvaM supaNihANaM // 892 // vRtti:- 'dveSe ca sati' cetanaviSaye 'maitrI' bhAvayet, tathA 'mAtRtvAdi ca sarvajIvAnAm' 'uSitazca garbhavasatAvanekazastvamiha sarvasattvAnA 'mityAdinA prakAreNa etaccAjIvadveSopalakSaNaM, tatrApi loSTAdau skhalanAdibhAve karmmavipAkaM bhAvayet, tathA 'mohe' ca sati' yathAsthUraM' pratItyanusAreNa 'vastusvabhAvaM' cetanAcetanadharmma 'supraNidhAnaM' cittadArtsnyena bhAvayediti gAthArthaH // 892 // jIva upara dveSa thAyato maitrIbhAvanA bhAvavI joIe, tathA "A saMsAramAM tuM sarva jIvonA garbhamAM anekavAra rahyo che" ItyAdi vacanathI sarva jIvo sAthe potAno mAtA vagere tarIke saMbaMdha thayo che, ema ciMtavavuM. jIvadveSanA upalakSaNathI ajIvadveSa mATe paNa ciMtana karavuM joIe. DhephAM vagerenA kAraNe patana Adi thatAM DhephAM vagere upara dveSa thAya to karmavipAkanuM ciMtana karavuM joIe. moha thAya to bodha pramANe cetana-jaDanA dharmanuM dRDhacitte ciMtana karavuM joIe. [892] uktAdhikArAbhidhAne prayojanamAha ettha u vayAhigArA, pAyaM tesi paDivakkhamo visayA / thANaM ca itthiAo, tesiMti visesa uvaeso // / 893 // vRtti:- 'atra tu' prakRte 'vratAdhikArAt' kAraNAt 'prAyasteSAM' - vratAnAM 'pratipakSa: ' pratyanIkA 'viSayA' eva zabdAdaya:, 'sthAnaM ca' pradhAnaM 'striyasteSAM ' - viSayANAmityanena hetunA 'vizeSato' vizeSaNa 'upadeza:' strIviSaya iti gAthArthaH / / 893 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ahIM "bhAvanAno adhikAra kahevAnuM prayojana kahe che ahIM vratono adhikAra hovAthI bhAvanAno adhikAra kahyo che. vratonA zatruo prAya: zabdAdi viSayo ja che. te viSayonuM mukhya sthAna strIo che. AthI bhAvanAdhikAramAM strIsaMbaMdhI upadeza vizeSathI. 25yo cha. [883] pratipakSabhAvanAguNamAha jaha ceva asuhapariNAmao ya daDha baMdhao havai jiivo|| taha ceva vivakkhaMmI, khavao kammANa vinneo // 894 // dAraM vRttiH- 'yathaiva' tAvad 'azubhapariNAmataH' sakAzAt tatsvAbhAvyena 'dRDham' atyarthaM 'bandhako bhavati jIvaH', karmaNAmiti yogaH, 'tathaiva' tenaiva prakAreNa 'vipakSe' zubhapariNAme sati 'kSapakaH karmaNAM vijJeyaH', tatsvAbhAvyAdeveti gAthArthaH // 894 / / rAgAdi doSathI viruddha bhAvanA bhAvavAthI thatA lAbhane kahe che- jema azubha pariNAmathI jIvanA tevA svabhAvathI jIva ghaNAM karmone bAMdhe che, tema zubha pariNAma thatAM jIvanA tevA svabhAvathI ja jIva karmone khapAve che. [894] vihAradvAra vyAkhyAtaM bhAvanAdvAram, adhunA vihaardvaarvyaacikhyaasyaa|''h appaDibaddho a sayA, guruvaeseNa savvabhAvesu / mAsAivihAreNaM, viharijja jahociaM niyamA // 895 // vRttiH- 'apratibaddhazca sadA'-abhiSvaGgarahita ityarthaH, 'gurUpadezena' hetubhUtena, kvetyAha'sarvabhAveSu' cetanAcetaneSvapratibaddhaH, kimityAha-'mAsAdivihAreNa' samayaprasiddhena "viharet, 'yathocitaM' saMhananAdyaucityena 'niyamAt' niyogena viharediti gAthArthaH / / 895 // bhAvanAdvAranuM vyAkhyAna karyuM, have vihAradvAranuM vyAkhyAna karavAnI IcchAthI graMthakAra kahe che tribhuvanagurunA upadezathI sadA cetana-jaDa sarva padArthomAM Asaktirahita sAdhu zarIranuM baLa Adi pramANe avazya mA kalyAdi vihArapUrvaka vicare. [85] parAbhiprAyamAzakya pariharati mottUNa mAsakappaM, anno suttammi natthi u vihAro / tA kahamAiggahaNaM ?, kajje UNAibhAvAo / / 896 // vRttiH- 'muktvA 'mAsakalpaM' mAsavihAraM 'anyaH 'sUtre' siddhAnte 'nAstyeva vihAra :', tathA' zravaNAt, 'tat 'kathaM' kasmA dAdigrahaNama'nantaragAthAyAm, etadAzaGkyAha-'kArye' tathAvidhe sati 'nyUnAdibhAvAt' nyUnAdhikabhAvAt kAraNAt tadAdigrahaNamiti gAthArthaH / / 896 / / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] anyanA praznane manamAM kalpIne teno uttara Ape che prazna- siddhAMtamAM mAsakalpa sivAya bIjo koI vihAra sAMbhaLavAmAM vAMcavAmAM Avato na hovAthI mAsakalpa sivAya bIjo koI vihAra nathI ja, to anaMtara gAthAmAM masApha ema 'Adi' zabdano ullekha kema karyo ? = uttara- tevA prakAranuM prayojana upasthita thatAM mAsakalpathI nyUnAdhika paNa vihAra thAya, mATe anaMtara gAthAmAM 'Adi' zabdano ullekha karyo che. [896] api guruvihArAoM vihAro siddha eva eassa / bheNa kIsa bhaNio ?, mohajayaTThA dhuvo jeNaM // / 897 // vRtti:- nanu 'vaSa guruvijJAAt' sAzAt'vihAra siddha v 'tasya' 35sthaapitsaadhoH 'bhedena kimiti bhaNito' vihAra ityAzaGkayAha- 'mohajayArthaM' cAritravighnajayAya 'dhruvo yena' Arona tasya vihAra jJati gAthArtha: || 867 || prazna- ema paNa upasthApita (= jenI vaDI dIkSA thaI gaI che te) sAdhuno guruvihAranA kAraNe (= gurunI sAthe ja tene rahevAnuM hovAthI guru vihAra kare tyAre tene paNa vihAra karavAno hovAthI) vihAra siddha ja che, to pachI ahIM tenA vihAranuM alaga varNana kema karyuM ? uttara- cAritramAM vighna karanAra mohanA jaya mATe upasthApita dIkSite avazya vihAra karavo joIe ema sUcavavA mATe tenA vihAranuM alaga ja varNana karyuM che. [897] etadbhAvanAyaivAha [427 iyaresi kAraNeNaM, nIAvAso'vi davvao hujjA / bhAveNa ugIANaM, na kayAi tao vihiparANaM // 898 // vRtti:- 'tarelAM' gurvATInAM 'vhAranena' saMyamavRddhihetunA 'nityavAsopa' putra vadhuAtalakSaLo 'dravyato mavet' aparamArthAvasthAnarUpe, 'bhAvatastu' paramArthIva 'gItAnAM' gItArthamikULAM'na vASivasa'-nityavAso mavati, mUitAnAM ?-'vidhiparALAM' yatanA pradhAnAnAmiti gAthArtha: || 868 || A viSayanI vicAraNA mATe ja kahe che--- guru vagere bIjAo saMyamavRddhi vagere kAraNe eka sthaLe ghaNA kALa sudhI rahevA rUpa nityavAsa paNa kare. yatanAnI pradhAnatAvALA gItArtha sAdhuono nityavAsa mAtra dravyathI hoya che. bhAvathI=paramArthathI to (anAsakta hovAthI) temano kyAreya nityavAsa thato nathI. [898] atraiva vidhimAha goaramAIANaM, etthaM pariattaNaM tu mAsAo / jahasaMbhavaM niogo, saMthArammI vihI bhaNio / / 899 / / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti: - ' gocarAdInAmiti gocarabahirbhUmyAdInAm 'atra' vihArAdhikAre 'parAvarttanaM tu' keSAMcitkadAcidaucityena 'mAsAdau' Rtubaddhe mAse varSAsu ca caturSu 'yathAsambhavaM', satsu gocarAdiSvityarthaH, 'niyogo' niyama eva 'saMstAraka' iti saMstArakaparAvarttane 'vidhirbhaNitaH ' iha tIrthakarAdibhiriti gAthArthaH // 899 // nityavAsamAM ja vidhi kahe che-- keTalAka sAdhuoe (je sAdhuo mATe zakya hoya temaNe) gocarabhUmi ane bahirbhUmi AdinuM zeSakALamAM eka mahine ane comAsAmAM cAra mahine bIjI gocarabhUmi ane bahirbhUmi hoya to parivartana karavuM joIe. teTaluM paNa zakya na hoya to kyAreka kyAreka jema ucita (zakya) hoya tema parivartana karatA rahevuM joIe, ane saMthArAnuM parivartana to avazya karavuM joIe ema tIrthaMkaro vagere dhuM che. [8ee] prakRtopayogamAha eassavi paDiseho, niameNaM davvaovi mohudae / jo vihArakhAvaNaphalamittha vihAragahaNaM // 900 // vRtti: - 'etasyApi ' - vidheH 'pratiSedhAt' - pratiSedhena 'niyamena' 'avazyantayA' dravyato'pi ' kAyavihAreNApi 'mohodaye' sati 'yateH' bhikSoH 'vihArakhyApanaphalaM ' vihArakhyApanArtham ' atra' adhikAre 'vihAragrahaNaM' kRtamAcAryeNeti gAthArthaH // 900 // prastuta viSayamAM je upayogI che te kahe che-- sAdhune mohano udaya thAya to A (nityavAsanI) vidhino paNa niSedha che, ane avazya dravyathI paNa=kAyavihArathI paNa sAdhue vihAra karavo joIe, evuM sUcavavA mATe AcArye prastutamAM vihAranuM varNana che. [800] prayojanAntaramAha AIoccisa paDibaMdhavajjaNatthaM ca haMdi sehANaM / * vihiphAsaNatthamahavA sehavisesAivisayaM tu // 909 // dAraM vRtti:- 'Adita evA 'rabhya 'pratibandhavarjanArthaM ' svakSetrAdau 'handi zikSakANAM ' vihAragrahaNaM, 'vidhisparzanArthaM, athavA prayojanAntarametat, 'ziSyakavizeSAdiviSayameva', vizeSaH-apariNAmakAdirviharaNazIlo veti gAthArthaH // 901 // vihAravarNananuM bIjuM prayojana kahe che-- navadIkSitone prAraMbhathI ja potAnA kSetra vageremAM pratibaMdha na thAya e mATe athavA vidhinA pAlana mATe vihAranuM varNana karyuM che. athavA vizeSa prakAranA ziSyane AzrayIne vihAranuM varNana Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 419 samajavuM. apariNata Adi ke vihAra karavAnA svabhAvavALo (vihAranI vizeSa rucivALo) ziSya vizeSa prakArano ziSya samajavo. [901] uktaM vihAradvAram, yatikathAdvAramAha yatikathAkAra sajjhAyAIsaMto, titthayarakulANurUvadhammANaM / kujjA kahaM jaINaM, saMvegavivaDhaNaM vihiNA // 902 // vRtti:- 'svAdhyAyAdizrAntaH ' san 'tIrthakarakulAnurUpadharmmANAM' mahAtmanAM kimityAha'kuryAt kathAM yatInAM saMvegavivarddhanIM 'vidhinA' AsanAcalanAdineti gAthArthaH // 902 // vihAradvAra kahyuM, have yatikathAdvAra kahe che-- svAdhyAya AdithI zrAnta thayela sAdhu sthira Asana Adi vidhipUrvaka tIrthaMkaronA kulane (=tIrthaMkaranA sAdhuonI paraMparAne) anurUpa dharma karanArA mahAtmAonI sAdhuonA saMvegane vadhAranArI kathA kare. [902] etadevAha jiNadhammasudviANaM, suNijja cariAI puvvasAhUNaM / sAhijjai annesiM, jahArihaM bhAvasArAI // 903 // vRtti:- 'jinadharmasusthitAnAM' sambandhIni 'zrRNuyAccaritAni' - ceSTitAni 'pUrvasAdhUnAM' mahAtmanAM, 'sAdhayeccAnyebhyaH', kathayedityarthaH, 'yathArhaM bhAvasArANi', vinayapariNatyanurUpANIti gAthArthaH // 903 // yathA bhayavaM dasannabhaddo, sudaMsaNo thUlabhadda vairo a / saphalIkayagihacAyA, sAhU evaMvihA hoMti // 904 // vRtti:- 'bhagavAn dazArNabhadro' rAjarSiH 'sudarzanaH sthUlabhadro vajrazca saphalIkRtagRhatyAgAH ' mahApuruSAH 'sAdhava evaMvidhA bhavantIti' gAthArthaH / kathAnakAni kSuNNatvAnna likhitAni // 904 // A ja viSaya kahe che-- jainadharmamAM atyaMta nizcala rahelA pUrvakAlIna sAdhumahAtmAonA caritro sAMbhaLe, athavA yathAyogya bIjAone vinayanI pariNati thAya te pramANe kahe, jema ke- bhagavaMta dazArNabhadra rAjarSi, zrI sudarzanazeTha, AryazrI sthUlabhadrasvAmI ane AryazrI vajasvAmI. gRhatyAgane saphala karanArA sAdhu mahApuruSo AvA (uttama) hoya che. dazArNabhadra rAjarSi vagerenI kathAo prasiddha hovAthI ahIM sajI nathI. [803-804] Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tathaitatkarttavyam aNumoemo tesiM, bhagavaMtANa cariaM niraiAraM / saMvegabahulayAe, eva visohijja appANaM // 905 // vRttiH-'anumodAmahe teSAM' dazArNabhadrAdInAM bhagavatAMcaritaM niraticAra', yathoktAcAramityarthaH, 'saMvegabahulatayA evam' uktena prakAreNa sarvatra 'vizodhayedAtmAnaM' karmamalAditi gAthArthaH // 905 // tathA A paNa karavuM ke- zrIdazArNabhadra Adi bhagavaMtonA niraticAra cAritrane anumodIe chIe. ukta rIte atizaya saMvegathI karmamalane dUra karIne AtmAne zuddha kare. [905]. atraiva guNamAha ia appaNo thirattaM, takkulavattI ahaMti bahumANA / taddhammasamAyaraNaM, evaMpi imaM kusalameva // 906 // vRttiH- 'evaM' kriyamANe AtmanaH sthiratvaM' bhavati, tathA tatkulavartI' dazArNabhadrAdikulavartI 'ahamitya'smAd 'bahumAnAt taddharmasamAcaraNaM'-dazArNabhadrAdidharmasevanaM bhavati, 'evamapyetat' paropAdhidvAreNa viziSTAnuSThAnaM 'kuzalamevA'vasthAntara iti gAthArthaH / / 906 / / __ aNNesipi a evaM, thirattamAINi hoti niameNaM / iha to saMtANo khalu, vikahAmahaNo muNeavvo // 907 // vRttiH- 'anyeSAmapi caivam'-uktena prakAreNa 'sthiratvAdIni bhavanti, niyamena' zravaNAt sakAzAd, evaM zubha santAna eva', evaM tebhyo'pi tadanyeSAM sthiratvAdibhAvAd, ayaM ca janmAntare'pi 'vikathAmathano'vikathAvinAzano 'muNitavyaH', tadanyeSAM tadvinAzaneneti gAthArthaH // 907 // patikathA karavAmAM thatA lAbhane kahe che- A pramANe (yatikathA) karavAmAM AtmAnI sthiratA thAya, tathA "huM dazArNabhadra Adi jevA mahApuruSonA kulane pAmyo chuM" evA bahumAnathI dazArNabhadra AdinA jevuM dharmasevana karavAno utsAha thAya. A rIte bIjAnA AlaMbanathI paNa viziSTa anuSThAna thAya to te avasthAMtaramAM sAruM ja che. (yatikathAne) sAMbhaLavAthI bIjAone paNa A rIte sthiratA vagere avazya lAbha thAya. temanAthI ( zravaNanI sthiratAdine pAmelAothI) paNa bIjAone sthiratAdi lAbha thAya. ema zubhano pravAha ja cAle. A pravAha janmAMtaramAM paNa vikathAno nAza karanAro jANavo. kAraNa ke 1. anya avasthA te avasthAMtara. nirAlaMbana avasthAthI anya je sAlaMbana avasthA te avasthAMtara, temAM jIva jyAM sudhI nirAlaMbana (=bIjAnA AlaMbana vinA svayaM ja viziSTa dharma kare tevI) avasthA na pAme tyAM sudhI A rIte AlaMbanathI paNa viziSTa dharma kare te paNa ucita ja che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 422 bIjAonI vikathAono vinAza karyo che. [906-907). adhikRtadvAragAthAyAM sarvadvArANAmevaidamparyamAha vissoasigArahio, eva payatteNa caraNapariNAmaM / rakkhijja dullahaM khalu, laddhamaladdhaM va pAvijjA // 908 // vRttiH- "vizrotasikArahitaH' saMyamAnusAritovighAtavajjita: san 'evam' uktena prakAreNa gurvAsevanAdinA 'caraNapariNAmama'cintyacintAmaNirUpaM 'rakSeta, durlabhaM khalu labdhaM' santam, 'alabdhaM vA prApnuyAd' evameveti gAthArthaH // 908 // prastuta dvAranI gAthAmAM saghaLAMya dhArono nicoDa kahe che- sAdhu saMyamAnusArI cittanA vighAtathI rahita banIne, arthAt saMyamAnusArI cittavALA banIne, durlabha ane aciMtyaciMtAmaNirUpa prApta thayelA cAritrapariNAmanI ukta rIte gurusevA AdithI rakSA kare, ane jo cAritrapariNAma prApta na thayo hoya to gurusevA AdithI ja prApta kare che. [908] etadeva bhAvayannAha No uvaThAvaNaeccia, niamA caraNaMti davvao jeNa / sA'bhaMvvANavi bhaNiA, chaumatthaguruNa saphalA ya // 909 // vRttiH- 'nopasthApanAyAmeva' kRtAyAM satyAM 'niyamAccaraNamiti', kuta ityAha-'dravyato yena' kAraNena 'sA abhavyAnAmapi bhaNitA' upasthApanA aGgAramardakAdInAM, 'chadmasthagurUNAM' vidhikArakANAM 'saphalA cA'jJArAdhanAditi gAthArthaH / / 909 / / A ja viSayane vicAre che- upasthApanA thaI jAya eTalA mAtrathI cAritrapariNAma thaI ja jAya evo niyama nathI. kAraNa ke dravyathI upasthApanA aMgAramardaka AcArya vagere abhavya jIvonI paNa kahI che. chatAM temanAmAM cAritrapariNAma hotA nathI.) chatAM upasthApanAnI vidhi karAvanArA chamastha guruono prayatna saphala che. kAraNa ke temaNe jinAjJAnI ArAdhanA karI che. [909] 1. A jagatamAM ApaNe jevuM bIjAne ApIe tevuM ApaNane maLe e trikAlAbAdhita niyama che. AthI ja kalikAlasarvajJa AcArya zrI hemacaMdrasUri mahArAje kahyuM che ke veda vitati rA tAdaTITghare patar = bIjAne jevuM ApavAmAM Ave tevuM phaLa maLe che. A jagata paDaghA jevuM che. kUvA vageremAM ApaNe je bolIe teno ja paDagho paDe che. ApaNe mahAnubhAva! ema bolIe to mahAnubhAva evo ja paDagho paDe che. ApaNe gaddho ema bolIe to gaddho evo paDagho paDe che. jagata paDaghA jevuM hovAthI ApaNe bIjAne je ApIe chIe te ja pAchuM ApaNI pAse Ave che. AnAthI ApaNane be bodhapATha maLe che. eka bodhapATha e maLe che ke vartamAnamAM ApaNane je kaMI maLe che te ApaNe bIjAone je ApyuM hatuM te ja maLe che. mATe koI duHkha Ape to tenA upara krodha na karavo joIe. bIjo bodhapATha e maLe che ke bhaviSyamAM ApaNane duHkha na joItuM hoya to bIjAne duHkha ApavAnuM baMdha karI devuM joIe. e mATe ApaNAthI bIjAne duHkha na thAya te rIte jIvana jIvavuM joIe. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 ] upasthApanAvidheH phalavattAmAha [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pAyaM ca teNa vihiNA, hoi imaMti niamo kao sutte / irA sAmAiamittao'vi siddhiM gayA'NaMtA // 990 // vRtti:- 'prAyazca tena vidhino 'pasthApanAgatena ' bhavatyetat' chedopasthApyaM cAritramiti 'niyamaH kRtaH sUtre', dazavaikAlikAdipAThAdyanantaramupasthApanAyA:, 'itarathA' anyathA' sAmAyikamAtrato'pi' avadheH prAptyA 'siddhiM gatAH anantAH' prANina iti gAthArthaH // 910 // upasthApanAvidhinI saphalatA kahe che-- na prAyaH upasthApanA saMbaMdhI vidhithI chedopasthApanIya cAritra prApta thAya che. AthI zAstramAM dazavaikAlikAdinA pATha vagere pachI turata upasthApanA karavAno niyama karyo che. anyathA (= upasthApanA saMbaMdhI vidhithI chedopasthApanIya cAritra prApta thAya che ema na mAnavAmAM Ave to) mAtra sAmAyika cAritrane paNa thoDA samaya sudhI pAmIne anaMtA jIvo mokSamAM gayA che. (ethI ukta niyama vyartha bane. mATe rAjamArga to e che ke sAmAyikacAritra pachI upasthApanAnI vidhipUrvaka chedopasthApanIya cAritrano svIkAra karavo ane gurukulavAsa AdinuM sevana karIne bhAvacAritrane prApta karavuM ane prApta bhAvacAritranI rakSA karavI.) [910] aniyamameva darzayati puvviM asaMtagaMpi a, vihiNA gurugacchamAisevAe / jAyamaNegesi imaM pacchA goviMdamAINaM // 999 // vRtti:- 'pUrvaM' upasthApanAkAle 'asadapi' caitaccaraNaM 'vidhinA gurugacchAdisevayA' hetubhUtayA 'jAtam' abhivyaktam 'anekeSAmidaM pazcAd 'gopendrAdInAM' gopendravAcakakaroTakagaNiprabhRtInAmiti gAthArthaH // 911 // upasthApanAthI bhAvacAritranI prAptimAM niyama nathI e batAve che-- upasthApanA vakhate cAritra (cAritrapariNAma) na hovA chatAM gopendravAcaka, karoTaka gaNI vagere aneka jIvone pAchaLathI vidhipUrvaka guru-gacchasevA vagerethI cAritra pragaTa thayuM che. [911] prakrAntasamarthanAyaivAha eaM ca uttamaM khalu, nivvANapasAhaNaM jiNA biMti / jaM nANadaMsaNANavi, phalameaM ceva niddinaM // 992 // vRtti:- 'etat' cAritraM 'uttamaM khalu' uttamameva 'nirvANaprasAdhanaM' mokSasAdhanaM 'jinA bruvate', ata etadupAye yattraH kAryaH ityaidamparyam, uttamatve yuktimAha-'yad' yasmAt 'jJAnadarzanayorapi' tattvadRSTyA 'phalametadeva' cAritraM 'nirdiSTaM', tatsAdhakatvAditi gAthArthaH // 992 // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [423 prastuta viSayanA samarthana mATe ja kahe che- cAritra mokSanuM avazya uttama sAdhana che, AnuM tAtparya e che ke AthI cAritranA upAyamAM (cAritranI prApti-rakSA-vizuddhi thAya tevo) prayatna karavo joIe. cAritranI uttamatAmAM yukti kahe che. kAraNa ke jJAna-darzananuM paNa phala tattvadRSTithI cAritra ja kahyuM che. kAraNa ke jJAna-darzana cAritranA sAdhaka che. [912] eeNa u rahiAI, nicchya o nea tAI tAiMpi / saphalassa sAhagattA, puvvAyariA tahA cAhu // 913 // vRttiH- "ni tu' puna:-caritre "hite nizcatiH' paramArthena nava 'te'jJAnadarzane "te api', kuta ityAha- 'svaphalasyAsAdhakatvAt', cAritrAjananAdityarthaH, 'pUrvAcAryAstathA rAjufdhakRtInupAyeti thArtha: II 243 cAritra vinA paramArthathI jJAna-darzana paNa na hoya. kAraNa ke te baMne svaphalanA sAdhaka banatA nathI cAritra utpanna karatA nathI. (nizcayanaya je vastu potAnuM kArya kare tenI ja sattA svIkAre che, je vastu potAnuM kArya na kare te hovA chatAM vAstavika nathI.) pUrvAcAryo prastuta viSayane anusArI (nIce pramANe) kahe che. [13] nicchayanaassa caraNAyavighAe nANadaMsaNavaho'vi / vavahArassa u caraNe, hayammi bhayaNA u sesANaM // 914 // vRtti - "nizanizci' naM- yaduta caratmiviyA' sati "jJAnavanavathoDapi', svakAryAsAdhanena tattvatastayorasattvAt, 'vyavahArasya tu' darzanaM-yaduta 'caraNe hate' sati 'bhajanA payo: ' jJAnano , thAtAM vAra naveti pathArthaH || 124 || nizcayanaya mAne che ke- cAritrano vighAta thatAM jJAna-darzanano paNa vighAta thAya che. kAraNa ke svakArya na karavAthI tattvathI te be nathI. paNa vyavahAranaya to mAne che ke cAritrano vighAta thAya to jJAna-darzana hoya ke na paNa hoya. (jo anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayathI cAritrano vighAta thAya to jJAna-darzanano paNa vighAta (abhAva) thAya. paNa jo apratyAkhyAnI kaSAyanA udayathI cAritrano vighAta thAya to jJAna-darzanano vighAta na ja thAya. kAraNa ke apratyAkhyAna kaSAyano udaya darzanano vighAtaka nathI.) [14] mA NaNu daMsaNassa sutte, pAhannaM juttio jao bhaNiaM / sijhaMti caraNarahiA, daMsaNarahiA na sijhaMti / / 915 / / vRtti - "raju na sU' bALake "prathA yujIto' Tgate, "vato mati'matra, Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute kimityAha-'sidhyanti' nirvAnti 'caraNarahitAH' prANino darzanabalAt, 'darzanarahitA na siddhayanti', mithyAdRSTInAM siddhyabhAvAditi gAthArthaH // 915 // ahIM vAdI prazna kare che- AgamamAM yuktithI darzananI pradhAnatA jaNAya che. kAraNa ke zAstramAM kahyuM che ke- cAritrarahita jIvo samyagdarzananA baLe siddha thAya che, paNa samyagdarzanathI rahita jIvo siddha thatA nathI. kAraNa ke mithyASTionI siddhi na thAya. [15] . etadeva samarthayannAha evaM daMsaNameva u nivvANapasAhagaM imaM pattaM / niameNa jao imiNA, imassa tabbhAvabhAvittaM // 916 // vRtti:- 'evaM' sUtre zrute 'darzanameva tu' nyAyAt 'nirvANaprasAdhakamiti 'etat prAptaM' balAt, kathamityAha-'niyamena, yato'nena'-darzane nAsya'nirvANasya tadbhAvabhAvitvaM', na caraNeneti gAthArthaH / / 916 // A viSayanuM ja samarthana kare che- A pramANe yuktithI darzana ja mokSaprasAdhaka che ema zAstramAM balAtkAre siddha thayuM. kAraNa zanathI bhokSa thAya cha, yAritrathI na8. [816] atrottaramAha eassa heubhAvo, jaha dINArassa bhUibhAvammi / iarearabhAvAo, na kevalANaMtaratteNaM // 917 // vRttiH- 'etasya' darzanasya 'hetubhAvaH' siddhi prati 'yathA 'dInArasya' rUpakavizeSasya 'bhUtibhAve' viziSTasampadutpattau 'itaretarabhAvAt' tato vyAdibhavanena, 'na kevalAdeva' dInArA' danantarabhAvena', tathApi loke kvacit vyapadezo dInArAt sampaditi gAthArthaH // 917 / / saDa uttara 4 cha jevI rIte dInAra (= pUrvakALamAM vaparAtuM eka jAtanuM nANuM) vizeSa (= hajAra, lAkha vagere vizeSa) saMpattinI utpattinuM kAraNa che, tevI rIte samyagdarzana mokSanuM kAraNa che. arthAt eka dInAramAMthI be dInAra thAya, be dInAramAMthI traNa dInAra thAya ema paraMparAe vizeSa saMpatti thAya, mAtra eka dInAramAMthI ja sIdhI vizeSa saMpatti na thAya, AthI dInAra paraMparAe vizeSa saMpattinuM kAraNa che. dInAra paraMparAe vizeSa saMpattinuM kAraNa hovA chatAM lokamAM kyAMka "dInArathI saMpatti thAya" mema DevAmAM Ave che. (2mA thana au5yAri cha, tAtvinathI.) [817] Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [425 dArTAntikayojanAmAha ia daMsaNa'ppamAyA, suddhIo sAvagAisaMpattI / nau daMsaNamittAo mokkhotti jao sue bhaNiyaM // 918 // vRttiH- 'iya' evaM 'darzanApramAdAt' sakAzAt 'zuddheH' cAritramohamalavigamena 'zrAvakatvAdisamprApti'rbhavati bhAvata: zreNyavasAnA, 'na tu darzanamAtrAt' kevalAdeva 'mokSa iti, 'yato' yasmAt 'sUtre bhaNitaM' bhAvamaGgIkRtya kramabhavanamamISAmiti gAthArthaH // 918 // daSTAMtanI ghaTanA kare che- e pramANe pramAdarahita darzanathI cAritramoharUpa mala dUra thavAthI bhAvathI zrAvakapaNAnI prAptithI AraMbhI zreNi sudhInA guNonI (kramaza:) prApti thAya che. paNa ekalA darzanathI ja mokSanI prApti thatI nathI. mATe ja zAstramAM bhAvanI apekSAe A (zrAvakapaNuM vagere) guNo kramazaH pragaTe cha mema | cha. [818] etadevAha sammattaMmi u laddhe, paliapuhutteNa sAvao hojjA / caraNovasamakhayANaM, sAgara saMkhaMtarA hoMti // 919 // . vRttiH- 'samyaktve labdhe' granthibhedena bhAvarUpe 'palyopamapRthaktvena', tathAvidhena karmasthiterapagamena, 'zrAvako bhavati', bhAvato dezavirata ityarthaH, 'cAritropazamakSayANAM' sarvacAritropazamazreNikSapakazreNInAM sAgaropamANi saGkhyeyAnyantaraM bhavati', prAktana prAktana karmAsthiteH saGkhyeyeSu sAgaropameSu kSINeSu bhAvata uttarottaralAbho bhavatIti gAthArthaH / / 919 // A ja viSaya kahe che- graMthibhedathI bhAva samyaktvanI prApti vakhate rahelI (aMtaHkoDAkoDi) karma sthitimAMthI bethI nava palyopama jeTalI karmasthitino kSaya thAya tyAre dezaviratinI prApti thAya che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama jeTalI karmasthiti ghaTe tyAre sarvaviratinI prApti thAya che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama jeTalI karmasthiti ghaTe tyAre upazamazreNinI prApti thAya che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama jeTalI karmasthiti ghaTe tyAre kSapakazreNinI prApti thAya che. [19]. evaM apparivaDie, sammatte devamaNuajammesuM / annayaraseDhivajjaM, egabhaveNaM va savvAiM // 920 // vRttiH- 'evamapratipatite samyaktve' sati 'devamanujajanmasu' saMsarato bhavati 'anyatarazreNivarjam', ekajanmani tadubhayAbhAvAd, 'ekabhavena vA' karmavigamApekSayA, tathaiva 'sarvANi' samyaktvAdInIti gAthArthaH // 920 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4ra6 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute samyakatva TakI rahe to deva-manuSyabhavamAM utpatti thAya. deva-manuSyabhavamAM utpanna thatA te jIvane bIjA bIjA manuSyabhavamAM dezavirati Adino lAbha thAya, arthAt manuSyabhavamAM samyakatva pAmelo jIva devalokano bhava karIne manuSyabhavamAM pUrve kahI teTalI karmasthiti ghaTatAM dezavirati pAme. pachI devalokano bhava karIne manuSyabhavamAM pUrve kahI teTalI karmasthiti ghaTatAM sarvavirati pAme, Ama kramazaH anya anya manuSyabhavamAM samyaktva Adi pAme, athavA eka ja bhavamAM be zreNimAMthI koI eka zreNi sivAya samyakatva Adi badhA (cAra) bhAvo pAme. [20]. prakRtayojanAmAha nevaM caraNAbhAve, mokkhatti paDucca bhAvacaraNaM tu / davvacaraNammi bhayaNA, somAINaM abhAvAo // 921 // vRtti - "naiva'-3ne praznAre "varamAve' sati "kSati, pratItya mAvavaUva' yathoditaM, 'dravyacaraNe' punaH pravrajyApratipattyAdilakSaNe 'bhajanA' kadAcid bhavati kadAcinna, kathamityAha somAdInAM' antakRtkevalinAM' abhAvAt', somezvarakathAnakaM prakaTamiti gAthArthaH // 921 / / prastuta viSayamAM yojanA kare che- ukta rIte cAritra vinA mokSa na thAya ema je kahyuM te bhAvacAritranI ja apekSAe kahyuM che. mokSa thAya tyAre dIkSAno svIkAra vagere rUpa dravyacAritra kyAreka hoya ane kyAreka na paNa hoya. kAraNa ke somezvara Adi aMtakRtyevalIone dravyacAritra na hatuM. somezvaranI kathA prasiddha che. [921] teSAmapi ca tattatpUrvakamevetyetadAha tesipi bhAvacaraNaM, tahAvihaM davvacaraNapuvvaM tu / . annabhavAvikkhAe, vinneaM uttamatteNaM // 922 // vRttiH- 'teSAmapi' somAdInAM 'bhAvacaraNaM 'tathAvidhaM' jhaTityevAntakRtkevalitvaphaladaM 'dravyacaraNapUrvaM tu' upasthApanAdidravyacAritrapUrvameva 'anyabhavApekSayA' janmAntarAGgIkaraNena "vijJeyam, uttamatvena' hetunA, uttamamidaM na yathAkathaJcitprApyate iti gAthArthaH // 922 / / somezvara vagerene paNa dravyacAritrapUrvaka ja bhAvacAritra hatuM e kahe che- somezvara Adine jaladI ja aMtakRtyevalapaNArUpa phalane ApanAra bhAvacAritranI prApti anyabhavomAM svIkArelA upasthApanAdi dravyacAritrapUrvaka ja thaI hatI ema samajavuM. kAraNa ke bhAvacAritra uttama hovAthI game te rIte (ekAeka) prApta na thaI jAya. [22]. etadeva spaSTayannAha taha caramasarIrattaM, aNegabhavakusalajogao niamA / pAvijjai jaM moho, aNAimaMtotti duvvijao // 923 // 1. saiddhAMtika mate eka bhavamAM be zreNi na hoya. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [ 427 vRtti:- 'tathA''ntakRtkevaliphaladaM 'caramazarIratvamanekabhavakuzalayogataH '- anekajanmadharmmAbhyAsena 'niyamAt' niyamena 'prApyate', kimityevamityAha- 'yad' yasmAt 'moha: ' asatpravRttihetuH 'anAdimAniti' kRtvA'bhyAsataH sAtmIbhUtatvAd 'durvijayaH', nAlpaireva bhavairjetuM zakyata iti gAthArthaH // 923 // A ja viSayane spaSTa kare che-- aMtakRtkavalipaNArUpa phala ApanAra caramazarIra niyamA aneka janmo sudhI karelA dharmanA abhyAsathI prApta thAya che. kAraNa ke asatpravRttino hetu moha anAdikALathI che, AthI ghaNA abhyAsathI AtmA sAthe ekameka thaI gayo hovAthI moha atyaMta durjeya che, arthAt thoDA ja bhavothI jItI zakAya tevo nathI. [923] atrAha marudevisAmiNIe, Na evameaMti suvvae jeNaM / sAkhu kivaMdaNijjA, accaMtaM thAvarA siddhA // 924 // vRtti:- 'marudevIsvAminyAH ' prathamatIrthakaramAtuH 'naivametat' yadutaivaM, tathA caramazarIratvamityevaM, 'zrUyate yena' kAraNenAgame, 'sA kila vandanIyA', kilazabdaH parokSAptavAdasaMsUcakaH, 'atyantaM sthAvarA siddhA, kadAcidapi trasatvAprAptestasyA iti gAthArthaH // 924 // ahIM vAdI prazna kare che-- marudevImAtAne aMtakRtkavalipaNArUpa phala ApanAra caramazarIra aneka janmo sudhI dharmanA abhyAsathI prApta thayuM na hatuM. kAraNa ke AgamamAM saMbhaLAya che ke vaMdanIyA marudevI mAtA pUrve kyAre paNa trasapaNAne pAmyA vinA sthAva25NAmAMthI sIdhA manuSyabhavamAM AvIne mokSa pAmyA. kila zabda nahi bheyesa sAtavAhano sUrya che. [24] atrottaramAha saccamiNaM accheragabhUaM puNa bhAsiaM imaM sutte / anne'vi evamAI, bhaNiyA iha puvvasUrIhiM // 925 // vRtti: - 'satyamidam'- evametat 'AzcaryabhUtaM punaH', naughaviSayameva, 'bhASitamidaM sUtre' marudevIcaritaM, tathA ca 'anye'pyevamAdayo' bhAvA: AzcaryarUpA eva 'bhaNitA 'iha' pravacane 'pUrvasUribhi:' pUrvAcAryeriti gAthArthaH // 925 // 1. tIrthaMkara jevA mahApuruSone paNa aneka bhavo sudhI vairAgyano abhyAsa karyA pachI ja aMtimabhavamAM vairAgya janmathI AtmasAt thAya che. AthI ja vItarAga stotramAM kahyuM che ke padvabhyAsAdaraiH pUrvaM tathA vairAgyamAharaH / yatheha janmanyAjanma, tata sAtmIbhAvamAgamat / / 10 / 1 / he prabhu ! Ape pUrvabhavomAM vairAgyane sArI rIte satata sevanathI evI rIte AtmasAt karyo ke jethI tIrthaMkaranA bhavamAM te vairAgya janmathI ja AtmasAt banI gayo. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ahIM uttara Ape che-- tamAruM kahevuMsAcuM che. paNa marudevImAtAnA A vRttAMtane zAstramAM AzcaryarUpa kahyoche, sAmAnyathI ja bananAro kahyo nathI. pUrvAcAryoe bIjA paNa AvA AzcaryarUpa bhAvo zAstramAM kahyA che. [925] tAne vAha 428 ] uvasagga gabbhaharaNaM, itthItitthaM abhAviA parisA / kaNhassa avarakaMkA, avayaraNaM caMdasUrANaM // 926 // vRttiH - 'upasargA' bhagavato'pazcimatIrthakarasya, 'garbhaharaNaM'- saGkrAmaNamasyaiva, 'strItIrthaM ' 'ca' mallisvAmitIrthaM ca 'abhAvitA parSat' bhagavata eva, 'kRSNasyAparakaGkAgamanam, avataraNaM caMdrasUryayoH ' saha vimAnAbhyAM bhagavata eva samavasaraNa iti gAthArthaH // 926 // harivaMsakuluppattI, camaruppAo a aTThasaya siddhA / assaMjayANa pUA, dasavi aNaMteNa kAleNaM // 927 // vRtti:- 'harivaMzakulotpattiH ' mithunApahAreNa, 'camarotpAtazca' saudharmmagamanaM, 'aSTazatasiddhire'kasamayena, 'asaMyatAnAM pUjA' dhigvarNAdInAM, 'dazApye 'te bhAvA 'anantena kAlena' bhavantIti gAthArthaH // 927 // AzcaryarUpa bhAvone ja kahe che-- 1 aMtima tIrthaMkara zrI mahAvIrasvAmIne kevalajJAnanI prApti pachI upasargo AvyA, 2 aMtima tIrthaMkara zrI mahAvIrasvAmInuM garbhasaMkramaNa thayuM, 3 zrI mallinAthasvAmI srIpaNe tIrthaMkara thayA, 4 zrI mahAvIrasvAmInI pahelI dezanA niSphala banI (= koI jIva virati na pAmyo), 5 kRSNavAsudevane dhAtakI khaMDanI aparakaMkA nagarImAM javAnuM thayuM, 6 zrI mahAvIrasvAmInA samavasaraNamAM caMdra ane sUrya IMdronuM mULa vimAnasahita Agamana thayuM, 7 yugalikanA apaharaNathI harivaMzakulanI utpatti, 8 camareMdranuM saudharmadevalokamAM gamana, 9 eka samayamAM (utkRSTa avagAhanAvALA) ekaso ATha jIvo siddha thayA, 10 (navamA suvidhinAthathI AraMbhI soLamAM zAMtinAtha bhagavAna sudhInA AMtarAmAM tIrthaviccheda thavAthI) brAhmaNa vagere asaMyatanI pUjA thaI, A dazeya bhAvo anaMtakALe thayA. [926-927] naNu ahiM paDhiaM, saccaM uvalakkhaNaM tu eAI / accheragabhUaMpia, bhaNiaM neaMpi aNavarayaM // 928 // vRtti:- 'nanu nedaM' - marudevIcaritaM 'imiha paThitam', azravaNAd, etadAzaGkayAha-'satyam' evametad, 'upalakSaNaM tvetAnyA 'zcaryANi ato'nyabhAve'pyavirodhaH, tathA ca 'AzcaryabhUtamiti ca bhaNitaM' mayA pUrvaM, kimuktaM bhavati ? - 'naitadapyanavaratam', anantAdeva kAlAdetadbhavati, yadutAsaMsAraM vanaspatibhya uddhRtya siddhyatIti gAthArthaH // 928 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke upasthApanAdvAram ] [426 prazna- marudevImAtAnA vRttAMtane zAstramAM AzcaryarUpa kahyo nathI. kAraNa ke A daza AzcaryoMmAM te vRttAMta sAMbhaLavAmAM Avato nathI. uttara- tamAruM kahevuM barobara che. paNa A daza Azcaryo upalakSaNa che. A daza AzcaryanA upalakSaNathI anya Azcaryo hovAmAM paNa virodha nathI. marudevI mAtAno vRttAMta AzcaryarUpa che ema je pUrve kahyuM che teno artha e che ke Avo vRttAMta satata banato nathI, kiMtu anaMtA kALe ja thAya che. saMpUrNa saMsAra sudhI vanaspatikAyamAM rahIne vanaspatikAyamAMthI sIdhA manuSyabhavamAM AvIne siddha thAya evuM anaMtA kALe ja bane che. [928] kiM na sarveSAmetadityAha tahabhavvattA'bhAvA, paDhamamaNuvvaTTaNAdakAlAo / ittaraguNajogA khalu, na savvasAhAraNaM eaM // 929 // vRtti: - ' tathA ' marudevIkalpita' bhavyatvAbhAvAt' sarveSAM tathA 'prathamamanuvarttanAt ' tadvadeva 'akAlAcca' tathAvidhakAlAbhAvAcca tathA 'itvaraguNayogAddhetoH ' anyeSAM 'na sAdhAraNametat'marudevyudAharaNamiti gAthArthaH // 929 // badhAonI mukti A rIte kema thatI nathI ? e praznanuM samAdhAna kare che-- (1) badhA jIvonuM marudevImAtA samAna bhavyatva na hoya, badhA jIvo vanaspatikAyamAMthI sIdhA manuSyabhavamAM na Ave, badhA jIvono tevo kAla na hoya, tathA badhA jIvone (pahelAM) itvara alpakAlIna (kSAyopazamikAdibhAvonA) guNono yoga thAya che, (alpakAlInaguNono anekabhavomAM abhyAsa karyA pachI ja zAzvata (= kSAyika bhAvonA) guNono yoga thAya che.) A kAraNothI marudevImAtAnuM dRSTAMta sarvasAdhAraNa nathI, arthAt badhA jIvone marudevImAtAnI jema mukti na thAya. [929] prakRtayojanAmAha ia caraNameva paramaM, nivvANapasAhaNaMti siddhamiNaM / tabbhAve'higayaM khalu, sesaMpi kayaM pasaMgeNaM // 930 // vRtti:- 'ya' pUrva 'raLameva 'paramaM' pradhAna 'nirvAprasAdhanam 'kRti' vaM 'siddhametdi'ti, 'tadbhAve' caraNaprAdhAnyabhAve 'dhikRtaM khalu zeSamapyetadarthameva, gurugacchAdyAsevanAdyapi siddha 'vRta prasaIna' paryAptamAnuSiita gAthArtha: || 230 || / tAM vAraM sammatta / = prastuta viSayanI yojanA kare che-- A pramANe cAritra ja mokSanuM mukhya sAdhana che e siddha thayuM. cAritra pradhAna hovAthI prastuta gurugacchasevA vagere paNa cAritra mATe ja che e siddha thayuM. AnuSaMgika varNana ATaluM basa che. [930] Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 ] etadupasaMhAreNa dvArAntarasambandhAbhidhitsayA''ha [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (4) anuyoga-gazAnujJA-dvAra evaM vasu ThavaNA, samaNANaM vanniA samAseNaM / aNuogagaNANutraM, ao paraM saMpavakkhAmi // 931 // vRtti:- 'evam' uktena prakAreNa vrateSu sthApanA 'zramaNAnAM' sAdhUnAM varNitA 'samAsena' saGkSepeNa, anuyogagaNAnujJAM prAguddiSTAmataH paraM kimityAha - 'sampravakSyAmi' sUtrAnusArato bravImiti gAthArthaH // 931 // prastutadvArano upasaMhAra ane anyadvArano saMbaMdha kahe che-- ukta rIte sAdhuonI vratomAM sthApanA saMkSepathI kahI. have pachI pahelAM jaNAvela anuyogagaanii anujJA zAstra pramANe. uTIza [ 831] kimityayaM prastAva ityAha jamhA vayasaMpannA, kAlociagahiasayalasuttathA / aNuogANunnAe, jogA bhaNiA jiNidehiM // 932 // vRtti:- yasmAdvratasampannAH sAdhavaH kAlocitagRhItasakalasUtrArthAH, tadAtvAnuyogavanta ityarthaH, 'anuyogAjJAyAH' AcAryasthApanArUpAyAH yogyA bhaNitA jinendraiH, nAnya iti gAthArthaH // 932 // kasmAdityAha vratamAM upasthApanA pachI anuyoga-gaNanI anujJA kahevAno hetu kahe che-- kAraNa ke jinezvaroe vratayukta ane te kAlane ucita sakala sUtrArthonA abhyAsavALA sAdhuone anuyoganI anujJAne (= AcAryapade sthApavAne) yogya kahyA che, bIjAone nahi. [32] iharA u musAvAo, pavayaNariMvasA ya hoi logammi / sesANavi guNahANI, titthuccheo a bhAveNaM // 933 // dAragAhA // vRtti:- 'itarathA' anIdRzAnuyogAnujJAyAM mRSAvAdo gurostamanujAnataH, pravacanakhisA ca bhavati loke, tathAbhUtaprarUpakAt, zeSANAmapi ca guNahAniH sannAyakAbhAvAt, tIrthocchedazca bhAvena tataH samyagjJAnAdyapravRtteriti dvAragAthArthaH // 933 // AvA sAdhuone anujJAne yogya kema kahyA che e jaNAve che-- uktayogyatAthI rahitanI anuyogAnujJA karavAthI (= AcAryapade sthApavAthI) anujJA karanAra gurune mRSAvAda doSa lAge, tevA (= guNahIna) prarUpakathI lokamAM zAsananI niMdA thAya, Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [431 sAro nAyaka na maLavAnA kAraNe Azrita bIjAonA paNa guNonI hAni thAya, tevA nAyakathI samyajJAnAdinI pravRtti na thavAthI paramArthathI tIrthano viccheda thAya. [33] (1) mRSAvAda dvArA vyAsArthaM tvAha aNuogo vakkhANaM, jiNavaravayaNassa tss'nnunnnnaao| kAyavvamiNaM bhavayA, vihiNA sai appamatteNaM // 934 // dvAram // vRttiH- 'anuyogo vyAkhyAnamu'cyate 'jinavaravacanasya' Agamasya, 'tasyAnujJA' punariyaM, yaduta 'karttavyamidaM' vyAkhyAnaM 'bhavatA vidhinA', na yathAkathaJcit, 'sadA'pramattena' sarvatra samavasaraNAdAviti gAthArthaH // 934 // kAlociatayabhAve, vayaNaM nivvisayamevameaMti / duggayasuaMmi jahima, dijjAhi imAI rayaNAI // 935 / / vRttiH- 'kAlocitatadabhAve'-anuyogAbhAve 'vacanaM nirviSayamevaitaditi'-tadanujJAvacanaM, dRSTAntamAha-'durgatasute' daridraputre yathedaM' vacanaM, yaduta dadyA'stvametAni ratnAni', ratnAbhAvAnniviSayaM, yathedamapyanuyogAbhAvAditi gAthArthaH // 935 // ukta tAragAthAno vistArathI artha kahe che anuyoga eTale AgamanuM vyAkhyAna. tenI (anuyoganI) anujJA eTale "tamAre sadA apramattapaNe samavasaraNa vagere sarvasthaLe, vidhipUrvaka, nahi ke game tema, AgamanuM vyAkhyAna karavuM" evI AjJA. have jo kAlane anurUpa sUtrArthonuM jJAna na hoya to gurunuM anujJAvacana phogaTa jAya. jema ke bApa daridraputrane kahe ke tuM A ratno Apa. putra pAse ratno na hovAthI bApanuM dAnavacana phogaTa thAya. te rIte sUtrArthonA jJAnathI rahitane anuyoganI anujJA karavAthI gurunuM anujJAvacana zeTa thAya. [834-835] asatpravRttinimittApohAyAha___ kiMpia ahiaMpi imaM, NAlaMbaNamo guNehiM garuANaM / etthaM kusAitullaM, aippasaMgA musAvAo // 936 // vRttiH- "kimapi' yAvattAvad adhItamityetadAlambanaM na' tattvato bhavati guNairgurUNAmatra'vyatikare, 'kuzAditulyam', anAlambanamityarthaH, kasmAd ?-'atiprasaGgAt', svalpasya zrAvakAdibhirapyadhItatvAt, ato 'mRSAvAdo' gurostadanujAnata iti gAthArthaH // 936 // asatyavRttinA nimittane dUra karavA mATe kahe cheprastutamAM guNothI mahAna puruSo "jarA-tarA paNa bhaNeluM to che ne?" evuM AlaMbana letA nathI, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute arthAta thoDuM bhaNelAne bhaNelo che ema mAnIne anuyoganI anujJA karatA nathI, jarA-tarA paNa bhaNeluM chene? e AlaMbana paDato mANasa ghAsanuM AlaMbana le tenA jevuM che, arthAt e paramArthathI AlaMbana ja nathI. kAraNa ke zrAvako paNa thoDuM bhaNelA hovAthI atiprasaMga doSa Ave zrAvako paNa anuyoganI anujJAne yogya bane. AthI thoDuM bhaNelAne anuyoganI anujJA karanArane mRSAvAda doSa lAge. [36] (2) yonidvAra aNuogI logANaM, kila saMsayaNAsao daDhaM hoi / taM alliaMti to te, pAyaM kusalAbhigamaheuM // 937 // dvAram // vRttiH- 'anuyogI' AcAryaH 'lokAnAM kila saMzayanAzako 'dRDham' atyarthaM 'bhavati, taM 'alliyanti' upayAnti 'tataste' lokAH 'prAyaH', kimarthamityAha-'kuzalAdhigamahetoH' dharmaparijJAnAyeti gAthArthaH // 937 // tata: kimityAha so thevao varAo, gaMbhIrapayatthabhaNiimaggaMmi / egaMteNAkusalo, kiM tesi kahei suhumapayaM ? // 938 // vRttiH- 'sa stoko varAkazca', alpazruta ityarthaH, 'gambhIrapadArthabhaNitimArge' bandhamokSasvatattvalakSaNe 'ekAntenAkuzalaH'-anabhijJaH 'kiM tebhyaH kathayati'-lokebhyaH 'sUkSmapadaM' bandhAdigocaramiti gAthArthaH // 938 // jaMkiMcibhAsagaM taM daLUNa buhANa hoavaNNatti / pavayaNadharo u tammI, ia pavayaNakhisamo NeA // 939 // vRttiH- tatazca- 'yatkiJcidbhASakaM tam', asambaddhapralApinamityarthaH, 'dRSTvA 'budhAnAM' viduSAM 'bhavatyavajJeti', kathaM kvetyatrAha-pravacanadharo''yamitikRtvA 'tasmin' pravacane, 'iya' evaM pravacanakhisA' iha 'jJeyA', aho asArametad yadayametadabhijJaH sanevamAheti gAthArthaH / / 939 / / AcArya lokonA saMzayono atyaMta nAza kare che. AthI (dharmajijJAsu) loko dharmanA vizeSajJAna mATe temanI pAse prAyaH Ave che. paNa jo bicAro AcArya thoDuM bhaNelo hoya, baMdha-mokSa vagere tattvone bilakula jANato na hoya, to te lokone baMdha-mokSa vagere sUkSmapadArtho zI rIte kahe=samajAve ? tethI A AcArya (pUchavA AvanArAone) game tema asaMgata kahe che ema jANIne vidvAno kahe ke- aho ! A jinazAsana asAra che. kAraNa ke A pravacanakAra = 1. atiprasaMga eTale alakSyamAM lakSaNanuM javuM. zrAvako anuyoganI anujJAne yogya nathI. thoDuM bhaNelAne paNa anuyoganI anujJA ApavAmAM Ave to zrAvako paNa anuyogane yogya bane. ethI atiprasaMgadoSa Ave. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [ 433 pravacanano jANakAra hovA chatAM A pramANe game tema bole che. Ama jinazAsananI apabhrAjanA 'thAya. [837-838-838] sIsANa kuNai kaha so, tahAviho haMdi nANamAINaM / ahiAhiasaMpatti, saMsAruccheaNi paramaM ? // 940 // dvAram // vRtti:- 'ziSyANA 'miti ziSyeSu 'karoti kathamasau tathAvidhaH' ajJaH san 'handI' - tyupapradarzane 'jJAnAdInAM' guNAnAM jJAnAdiguNAnAM ' adhikAdhikasaMprApti', vRddhimityarthaH kimbhUtAmityAha saMsArocchedinIM' samprApti 'paramAM' pradhAnAmiti gAthArthaH // 940 // appattaNao pAyaM, Aivivegavirahao vAvi / nahu anna ovi so taM, kuNai a micchAbhimANAo // 949 // vRtti:- tathA - 'alpatvAt' tucchatvAt kAraNAt 'prAyo' bAhulyena, na hi tuccho'sata guNasampadamAropayati, tathA 'heyAdivivekavirahato vA'pi', heyopAdeyaparijJAnAbhAvata ityarthaH, na 'hyanyato'pi ' bahuzrutA' dasau ''jJastAM' prApti 'karoti' teSu, kuta ityAha- 'mithyAbhimAnAd' ahamapyAcArya eva kathaM macchiSyA anyasamIpe zrRNvantItyevaMrUpAditi gAthArthaH // 941 // to te'vi tahAbhUA, kAleNavi hoMti niyamao ceva / sesANavi guNahANI, ia saMtANeNa vinneA // 942 // vRtti:- 'tataste'pi ' ziSyAH 'tathAbhUtA' - mUrkhA eva 'kAlena' bahunApi ' bhavanti niyamata eva', viziSTasamparkAbhAvAt, 'zeSANAmapi' - agItArthaziSyasattvAnAM 'guNahAni:, 'iya' evaM 'santAnena' pravAhena 'vijJeyeti' gAthArthaH // 942 // (3) gueAhAni dvAra ajJAnI te AcArya ziSyonA saMsAranAzaka ane pradhAna jJAnAdiguNonI vRddhi kevI rIte kare ? kAraNa ke te tuccha che. tuccha (= jJAnAdiguNothI rahita) puruSa prAyaH potAnI pAse na hoya te guNasaMpattinuM bIjAmAM AropaNa na karI zake. (potAnI pAse ja je vastu na hoya te vastu bIjAne kevI rIte ApI zake ? diradra bIjAne zrImaMta kevI rIte banAvI zake ?) athavA heyopAdeyanuM jJAna na hovAnA kAraNe ziSyonA jJAnAdi guNonI vRddhi na kare. tathA ajJAnI te bIjA bahuzruta dvArA paNa ziSyonA jJAnAdiguNonI vRddhi na kare. kAraNa ke mithyA abhimAnanA kAraNe e mAne ke huM paNa AcArya ja chuM, to mArA ziSyo bIjA pAse kema bhaNe ? tethI tenA 1. AcAryane game tevA uttaro ApatA jANIne vidvAno vicAre ke- A AcArya hovA chatAM uttara ApI zakato nathI, tethI kharekhara ! temanA tIrthaMkare ja barobara tattva jANyuM nathI. anyathA A AcArya AvA sAmAnya praznomAM paNa kema bhUMjhAya ? tathA ema paNa vicAre ke- A jinazAsana asAra che. kAraNa ke AvA ajJAnane AcArya banAvavAmAM Ave che. Ama jinazAsananI lokamAM TIkAniMdA thAya. A viSe pudgalAcAryanuM dRSTAMta prasiddha che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ziSyo paNa ghaNA kALa sudhI paNa avazya mUrkhA ja rahe. kAraNa ke ziSyone viziSTa (jJAnI Adi) puruSo sAthe saMparka na thAya. tenA ziSyonA ziSyonI paNa guNahAni thAya. Ama paraMparAe guNahAni thAya. [840-841-842] nANAINamabhAve, hoi visidvANa'NatthagaM savvaM / siratuMDamuMDaNAivi, vivajjayAo jahannesiM // 943 // dvAram // vRtti:- 'jJAnAdInAmabhAve' sati bhavati viziSTAnAM', kimityAha- 'anarthakaM 'sarvaM' niravazeSaM 'zirastuNDamuNDanAdyapi, AdizabdAdbhikSATanAdiparigrahaH, kathamanarthakamityAha'viparyayAt' kAraNAd 'yathA'nyeSAM ' - carakAdInAmiti gAthArthaH // 943 // Naya samaivigappeNaM, jahA tahA kayamiNaM phalaM dei / avi AgamANuvAyA, rogacigicchAvihANaM va // 944 // vRtti: - 'na ca svamativikalpena' AgamazUnyena' yathA tathA kRtamidaM' - zirastuNDamuNDanAdi 'phalaM dadAti' svargApavargalakSaNam, 'apica 'AgamAnupAtAd' AgamAnusAreNa kRtaM dadAti, kimivetyAha- 'rogacikitsAvidhAnavat', tadekapramANatvAt paralokasyeti gAthArthaH || 944 || iya davvaliMgamittaM, pAyamagIAoM jaM aNatthaphalaM / jAya tA viNeo, titthuccheo a bhAveNaM // 945 // vRtti:- 'iya' evaM 'dravyaliGgamAtraM ' bhikSATanAdiphalaM 'prAyo'gItArthAd' guroH sakAzAd 'yad' yasmA danarthaphalaM' vipAke 'jAyate 'tat' tasmA' dvijJeyaH tIrthoccheda eva 'bhAvena' paramArthena mokSalakSaNa - tIrthaphalAbhAvAditi gAthArthaH // 945 // (4) tIrthoche6 dvAra viziSTa jJAnAdiguNonA abhAvamAM mastaka-dADhInuM muMDana, bhikSATana vagere badhAM anuSThAno caraka vagere anyadharmInA anuSThAnonI jema nirarthaka thAya. kAraNa ke jJAnAdi guNonA abhAvamAM badhAM anuSThAno jinAjJAthI viruddha thAya. Agama vinA kevaLa svamatikalpanAthI jema tema karelAM mastaka-dADhI muMDana vagere anuSThAno svarga-mokSarUpa phala ApatAM nathI, kiMtu AgamAnusAre karavAmAM Ave to phala Ape che. jema ajJAna rogI potAnI matikalpanA pramANe cikitsA kare to Arogya na meLave, paNa jo anubhavI vaidyanA kahevA pramANe cikitsA kare to Arogya meLave, tema paralokamAM Agama ja pramANa hovAthI Agama pramANe karelAM anuSThAno svarga-mokSarUpa phala Ape che. A pramANe agItArtha guruthI prAyaH bhikSATanAdi phalavALA mAtra dravyaliMganI prApti thAya che. e dravyaliMgathI pariNAme anartha thAya che. mATe 52mArthathI to tIrthano viccheda ja thAya. kAraNa ke tIrthanuM phala mokSa che. te ija dravyasiMgathI bhajatuM nathI. [ 843-844-945] Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga - gaNAnujJAdvAram ] kAlociasuttatthe, tamhA suviNicchiyassa aNuogo / niyamA'NujANiavvo, na savaNao ceva jaha bhaNiaM // 946 // vRtti:- 'kAlocitasUtrArthe ''smin viSaye 'tasmAt 'suvinizcitasya' jJAtatattvasya 'anuyoga : ' - uktalakSaNaH 'niyamAd' ekAntena 'anujJAtavyo' guruNA, 'na zravaNata eva'zravaNamAtreNaiva, kathamityAha - yato bhaNitaM sammatyAM siddhasenAcAryeNeti gAthArthaH // 946 // mATe gurue kAlane anurUpa sUtrArthasaMbaMdhI tattvanA (= 2hasyanA) jJAtAne ja anuyoganI anujJA karavI, paNa jeNe mAtra sUtrArtha sAMbhaLyA hoya-vAMcyA hoya tene anuyoganI anujJA na karavI. kAraNa ke zrIsiddhasenasUrie saMmatitarkagraMthamAM (nIce pramANe) kahyuM che. [946] jaha jaha bahussuo sammao a sIsagaNasaMparivuDo a / aviNicchio a samae, taha taha siddhaMtapaDiNIo // 947 // vRtti:- 'yathA yathA bahuzrutaH' zravaNamAtreNa 'sammatazca' tathAvidhalokasya 'ziSyagaNasamparivRtazca' kimityAha - bahumUDhaparivArazca, amUDhAnAM tathAvidhAparigrahaNAd, 'avinizcitazca' ajJAtatattvazca 'samaye' siddhAnte 'tathA tathA'sau vastusthityA 'siddhAntapratyanIkaH ' siddhAntavinAzakaH, tallAghavApAdanAditi gAthArthaH // 947 // [ 435 sAdhu jema jema mAtra sAMbhaLIne bahuzruta banato jAya, jema jema tevA `(bhoLA) lokone saMmata thato jAya, jema jema atizaya mUDha ziSyono parivAra vadhato jAya, ane siddhAMtasaMbaMdhI tattvono (rahasyono) jJAtA na hoya, tema tema te paramArthathI siddhAMtano vinAzaka bane. kAraNa ke te siddhAMtanI laghutA 42. [847] etadeva bhAvayati savvaNNUhi~ paNIyaM, so uttamamaisaeNa gaMbhIraM / tucchakahaNAe hiTThA, sesANavi kuNai siddhataM // 948 // vRtti:- 'sarvajJaiH praNItaM 'saH' avinizcita: 'uttamaM' pradhAna matizayena 'gambhIraM' bhAvArthasAraM 'tucchakathanayA' apariNatadezanayA 'dhaH zeSANAmapi' siddhAntAnAM 'karoti', tathAvidhalokaM prati 'siddhAntami ti gAthArthaH // 948 // aviNicchio Na sammaM, ussaggavavAyajANao hoi / avisayapaogao siM, so saparaviNAsao niamA // 949 // 1. samaTu chavo tevAne mAne nahi. 2. vivekI jIvo tevAne guru tarIke svIkAre nahi. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti:- tathA- 'vinizcita:' samaye 'na samutsapivAzo mati' sarvatreva, tata'shcaavissypryogto'nyoH '- utsargApavAdayostathAvidha: 'svaparavinAzako niyamAt', kUTavaidyavaditi thArtha: || 24deg || A viSayane ja vicAre che- te atyaMta pradhAna ane bhAvArthathI sArabhUta evA sarvajJaprANIta siddhAMtane apariNata dezanAthI tevA prakAranA lokonI AgaLa jainetara siddhAMtothI paNa halako kare, arthAt evI dezanA Ape ke jethI loko jainadarzanane anyadarzanothI utaratuM che ema samaje. tathA siddhAMtanA rahasyono ajJAtA te badhA ja prasaMgomAM utsarga-apavAdane barobara jANe nahi, ethI te baMneno asthAne upayoga kare, arthAt utsarganA sthAne apavAdano ane apavAdanA sthAne utsargano upayoga karavo vagere rIte utsarga-apavAdano asthAne upayoga kare. Ama karIne te niyamA mUrkha vaidyanI (UMTavaidyanI) jema sva-paranA AtmAno vinAza kare. [948-949] tA tasseva hiaTThA, tassIsANamaNumoagANaM ca 1 taha appaNI a dhIro, jogassa'NujANaI evaM / / 950 // vRtti:-'tat' tasmAt tathaiva'-adhitAnuyo dhArikho hitArtha' parato tathA'tacchiSyAnAM' bhAvinAm 'anumodakAnAM ca' tathAvidhAjJaprANinAM ' tathA''tmanazca' hitArthaM AjJArAdhanena 'dhIro' guru: 'yo yAya' vineyAya 'anujJAnAti'vaM' vakSyamAona vidhinAnuyogamiti thArtha: II 650 || mATe prastuta anuyogadharanuM (= jene AcAryapada ApavAnuM che tenuM) paralokamAM hita thAya e mATe, tenA ziSyonA hita mATe, tenI anumodanA-prazaMsA karanArA tevA ajJAna jIvonA hita mATe, ane jinAjJAnI ArAdhanAthI potAnuM paNa hita thAya e mATe, dhIraguru have kahevAze te vidhithI yogya ziSyane anuyoganI anujJA kare. [50] tihijogammi pasatthe, gahie kAle niveie ceva / osaraNamaha NisijjArayaNaM saMghaTTaNaM ceva // 959 // vRtti:- 'tithiyone prazaste' sampUrNazumAvI 'gRhIte jAtte' vidhinA 'nivevite caiva' guro: 'samavasaraLam', graMtha 'niSadyAvanam', vitamUmAvakSapuruniSadyAraLamityartha:, 'saTTanuM va' akSanikSepa kRti gAthArthaH || 12 || tithi vagere saMpUrNa zubha hoya tyAre anuyoganI anujJA karavI. vidhithI kAlagrahaNa levuM. gurune kAlanuM pravedana karavuM. gurunuM Asana pAtharavuM. yogyabhUmimAM sthApanAcArya mATe Asana pAtharavuM ane sthApanAcArya mUkavA. [951] tatto paveiAe, uvavisai gurU u NianisijjAe / purao aThAi sIso, sammamahAjAyauvakaraNo // 952 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [437 vRttiH- 'tataH' tadanantaraM racakena sAdhunA 'praveditAyAM' kathitAyAM vasatyAM 'upavizati guruH'AcArya eva, na zeSasAdhavaH, kvetyAha-'nijaniSadyAyAM', yA tadarthameva raciteti, puratazca ziSyaH tiSThati' prakAntaH samyag'-asambhrAntaH yathAjAtopakaraNo' rajoharaNamukhavastrikAdidhara iti gAthArthaH // 952 / / tyAra bAda Asana pAtharanAra sAdhu vasatinuM pravedana kare, pachI zeSa sAdhuo nahi, kiMtu AcArya ja potAnA mATe pUrve pAtharela Asana upara bese. AcAryanI AgaLa jene anuyoganI manuzA 42vAnI chete ziSya sthirathitte (yathAjAtopakaraNo =) 4nma vapate hAtha sasATe DelA hoya che te rIte be hAtha lATe joDIne, colapaTTA sivAya anya koI vastra paheryA vinA, rajoharaNa ane mukhavastrikAne laIne Ubho rahe. [52]. pehiti tao pottiM, tIe a sasIsagaM puNo kAyaM / bArasa vaMdaNa saMdisa, sajjhAyaM paTThavAmotti // 953 // vRttiH- 'pratyupekSate tadanantaraM mukhavastrikAM' dvAvapi, tathA 'ca mukhavastrikayA saziraH punaH kAyaM' pratyupekSate iti, tata: ziSya: 'dvAdazAvarttavandana'purassaramAha- 'sandizata' yUyaM 'svAdhyAyaM 'prasthApayAmaH' prakarSeNa vartayAma iti gAthArthaH // 953 // tyAra bAda guru-ziSya baMne muhapattinuM paDilehaNa kare, muhapattithI mastakasahita kAyAnuM paDileDa 43. tyA2 mA zighya dvAdazAvata vahana rIne gurune ?- saMdisaha sajjhAyaM paTThavAmo = "mA5 mAzA mApo 4thI mame svAdhyAya 13 zame." [853] paTTavasu aNuNNAe, tatto duagAvi paTTaveitti / tatto guru nisIai, iaro'vi Niveai tayaMti // 954 // vRtti:- 'prasthApaya' ityanujJAte' sati guruNA 'tato 'dvAvapi' guruziSyau 'prasthApayata' iti, 'tataH' tadanantaraM 'gururniSIdati' svaniSadyAyAM, 'itaro'pi' ziSya: 'nivedayati' taM svAdhyAyamiti gAthArthaH / / 954 // 572 paTTavasu = '13 ro' sebha sAzA sApe, 5chI guru-ziSya bane sajAya 54ve, pachI guru potAnA Asane bese, ane ziSya sajajhAya pavevenagurune svAdhyAyanuM nivedana kare. [54] tatto'vi do'vi vihiNA, aNuogaM paTTaviMti uvauttA / vaMdittu tao sIso, aNujANAvei aNuogo / / 955 // vRttiH- 'tatazca 'dvAvapi' guruziSyau 'vidhinA' pravacanoktena 'anuyogaM prasthApayataH upayuktau' santo, 'vanditvA 'tataH' tadanantaraM 'ziSyaH', kimityAha-'anujJApayatyanuyogaM' guruNeti gAthArthaH // 955 // tyArabAda guru-ziSya baMne upayogapUrvaka zAstrokta vidhithI anuyoga paThave, pachI ziSya guru pAse anuyoganI anujJA karAve. [955]. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute abhimaMtiUNa akkhe, vaMdai deve tao gurU vihiNA / Thia eva namokkAraM, kaDDaDi naMdiM ca saMpannaM // 956 // vRtti:- 'abhimantrya' cAcAryamantre NAkSAn' - candanakAn 'vandate 'devAn' caityAni 'tato gururvidhinA' pravacanoktena, tataH kimityAha - ' sthita evo 'rdhvasthAnena 'namaskAra' paJcamaGgalakamAkarSayati- 3 'paThati, nandIM ca sampUrNa granthapaddhatimiti gAthArthaH // 956 // pachI guru sUrimaMtrathI sthApanAcArya mATe upayogamAM AvatA akSone maMtrita kare. pachI guru zAstrokta vidhithI devavaMdana kare. pachI guru UbhA thaIne traNa namaskAramaMtra gaNIne saMpUrNa naMdIsUtra uhe. [yaha ] iaro'vi Thio saMto, suNei pottIi Thaiamuhakamalo / saMviggo uvautto accaMtaM suddhapariNAmo // / 957 / / vRtti:- 'itaro'pi' ziSyaH 'sthita' sannUrdhvasthAnena 'zrRNoti, mukhavastrikayA' vidhigRhItayA ' sthagitamukhakamalaH' sanniti, sa eva vizeSyate - 'saMvigno' mokSArthI 'upayukta 'statraikAgratayA, anena prakAre NAtyantaM 'zuddhapariNAmaH ' zuddhAzaya iti gAthArtha: / / 957 / / mokSArthI ane ethI ja atyaMta zuddha AzayavALo ziSya paNa Ubho rahIne vidhipUrvaka TacalI aMgulithI pakaDelI muhapattithI mukhakamala DhAMkIne ekAgracitte naMdIsUtra sAMbhaLe. [957] to kaDDiUNa naMdi, bhaNai gurU aha imassa sAhussa / aNuogaM aNujANe, khamAsamaNANa hattheNaM // 958 // vRtti:- 'tata 'AkRSya' paThitvA 'nandIM bhaNati 'guruH' AcArya:- 'ahamasya sAdho'rupasthitasya 'anuyogam' - uktalakSaNaM 'anujAnAmi 'kSamAzramaNAnAM' prAktanaRSINAM 'hastena', na svamanISikayeti gAthArtha: / / 958 // kathamityAha davvaguNapajjavehi a, esa aNunnAu vaMdiuM sIso saMdisaha kiM bhaNAmo ?, iccAi jaheva sAmai / / 959 / / vRtti:- 'dravyaguNaparyAyaiH' vyAkhyAGgarUpaiH 'eSo'nujJAta' iti, atrAntare 'vanditvA ziSyaH sandizata' yUyaM kiM bhaNAmItyAdi' vacanajAtaM' yathaiva sAmAyike' tathaiva draSTavyamiti gAthArthaH // 959 // pachI guru huM A sAdhune svamatithI nahi, kiMtu pUrvakAlIna RSionA haste vyAkhyAnanA aMgarUpa dravyaguNaparyAyothI anuyoganI anujJA karuM chuM ema kahe. A vakhate anuyoganI anujJA 1. guru-ziSya jaMne heva vAMhe, khema samabhAya che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [439 pAmelo ziSya gurune vaMdana karIne hisada kiM makhami vagere sAmAyikamAM kahela vidhi mujaba ja kahe. [858-858] yadatra nAnAtvaM tadabhidhAtumAha navaraM sammaM dhAraya, annesiM taha paveaha bhaNAi / icchAmaNusaTThIe, sIseNa kayAi Ayario // 960 // vRttiH- 'navaraM' atra samyagdhAraya', AcArAsevanenetyarthaH, anyebhyastathA pravedaya' samyageveti 'bhaNati', kadetyAha-'icchAmyanuzAstau ziSyeNa kRtAyAM' satyAM 'AcArya' iti gAthArthaH / / 960 // ahIM sAmAyikanA vidhithI je pheraphAra che te kahe che- 55 ziSya icchAmi aNusaTTi (= huM hitazikSAne dhu) sema De tyAre gura 5 2sammaM dhAraya annesiM taha paveaha = tuM mAyAronuM pAlana 42vA va anuyogane paro52 // 29 // 424 ane bIjAone anuyoga barobara kaheje. [60]. tipayakkhiNIkae to, uvavisae guru kae a ussagge / saNisejjattipayakkhiNa, vaMdaNa siisssvaavaaro||961 // vRttiH- 'tripradakSiNIkRte' sati ziSyeNa 'tata upavizati guruH', atrAntare'nujJAkAyotsargaH, 'kRte ca kAyotsarge' tadanu 'saniSadye' gurau 'tripradakSiNaM vandanaM' bhAvasAraM 'ziSyasya vyApAro''yamiti gAthArthaH // 961 // ziSya sthApanAcAryane traNa pradakSiNA ApI de eTale guru potAnA Asane bese. A vakhate guru anujJAno kAyotsarga kare. guru anujJAno kAyotsarga karI le eTale ziSya Asane beThelA gurune traNa pradakSiNA ApIne bhAvapUrvaka vaMdana kare. [61] uvavisai gurusamIve, so sAhai tassa tinni vArAo / AyariyaparaMparaeNa Agae tattha maMtapae // 962 // vRttiH- 'upavizati gurusamIpe' taniSadyAyAmeva dakSiNapArzve ziSyaH, 'saH' guruH 'kathayati tasya trIn vArAn', kimityAha-'AcAryapAramparyeNAgatAni' pustakAdiSvalikhitAni 'tatra mantrapadAni' vidhinA sarvArthasAdhakAnIti gAthArthaH // 962 / / pachI ziSya gurunA ja Asana upara gurunI jamaNI bAju gurunI pAse bese. pachI guru pustakomAM nahi lakhelA kiMtu AcArya paraMparAthI AvelA ane sarvakAryasAdhaka evA maMtrapado (= sUbhitra) ziSyane vidhipUrva 35 pAra 3. [862] tathA- . dei tao muTThIo, akkhANaM surabhigaMdhasahiANaM / vahUtiAo so'vi a, uvautto giNhaI vihiNA // 963 / / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'dadAti trIn muSTInA'cAryo 'kSANAM'-candanakAnAM surabhigandhasahitAnAM varddhamAnAn' pratimuSTi, 'so'pi ca' ziSyaH 'upayuktaH' san 'gRhNAti vidhine'ti gAthArthaH // 963 // tathA vardhamAna traNa muThI sugaMdhI akSo (=sthApanAcArya) Ape. vardhamAna eTale pahelI muThIthI bIjI muThImAM vadhAre, bIjIthI trIjImAM vadhAre akSa hoya tevI. ziSya paNa ekAgracittavALo banIne vidhipUrva le. [863] uDeti nisijjAo, Ayario tatthauvavisai sIso / to vaMdaI gurU taM, sahio sesehi~ sAhUhiM // 964 // vRttiH- evaM vyAkhyAGgarUpAnakSAn dattvA 'uttiSThati niSadyAyAH AcArya' atrAntare 'tatropavizati ziSyo''nuyogI, 'tato vandate gurustaM ziSyasahitaH, zeSasAdhubhiH' sannihitairiti gAthArthaH // 964 // A pramANe vyAkhyAnanA aMgarUpa akSone ApIne guru Asana uparathI UbhA thaI jAya, ane anuyogI (AcArya banela) ziSya gurunA Asana upara bese. pachI guru tyAM pAse rahelA bIjA sAdhuo sahita nUtana AcAryane vaMdana kare. [64] bhaNai akuNa vakkhANaM, tattha Thio ceva to tao kuNai / NaMdAi jahAsattI, parisaM nAUNa vA joggaM // 965 // vRttiH- 'bhaNati ca kuru vyAkhyAnamiti tamabhinavAcArya, 'tatra sthita eva tato'sau karoti' tadvyAkhyAnamiti, 'nandyAdi yathAzaktyeti', tadviSayamityarthaH, 'parSadaM vA jJAtvA yogyama'nyadapIti gAthArthaH // 965 / / pachI guru navA AcAryane vyAkhyAna karavAnuM kahe. nUtana AcArya gurunA Asana upara ja besIne svazakti pramANe naMdI Adi sUtranuM vyAkhyAna kare, athavA parSadAne oLakhIne bIjuM paNa parSadAne anurUpa vyAkhyAna kare. [965] AyariyanisijjAe, uvavisaNaM vaMdaNaM ca taha guruNo / tullaguNakhAvaNaTThA, na tayA duTuM duviNhaMpi // 966 // vRttiH- 'AcAryaniSadyAyAmupavizanama'bhinavAcAryasya, 'vandanaM ca tathA guroH' prathamamevAcAryasya, 'tulyaguNakhyApanArtha' lokAnAM na tadA duSTaM dvayorapi' ziSyAcAryayoH, jItametaditi gAthArthaH // 966 // nUtana AcArya (pUrvakAlIna) AcAryanA Asana upara bese, ane pUrvakAlIna) AcArya nUtana AcAryane pahelAM ja vaMdana kare e lokone baMne AcAryo tulyaguNavALA (samAna) che e jaNAvavA mATe hovAthI ayogya nathI, ema karavuM e ziSya ane AcAryanI jIta-AcAra che. [66] Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] vaMdaMti tao sAhU, uTThai a tao puNo NisijjAo / tattha nisiaI gurU, uvavUhaNa paDhamamanne u // 967 // vRtti:- 'vandante tataH sAdhavaH' vyAkhyAnasamanantaraM, 'uttiSThati ca tataH punarniSadyAyAH ' abhinavAcArya:, 'tatra' niSadyAyAM 'niSIdati ca guru' maula:, 'upabRMhaNa 'matrAntare, 'prathamamanye' tuvyAkhyAnAdAviti gAthArthaH // 967 // [ 441 pachI sAdhuo nUtanasUrine vaMdana kare. pachI nUtanasUri Asana uparathI uThI jAya ane mUla guru te Asana upara bese. A vakhate pUrvakAlIna AcArya nUtanasUrine upabRhaNA (= utsAhavardhaka preraNA) kare. bIjAo kahe che ke nUtanasUri vyAkhyAna kare te pahelAM pUrvakAlIna AcArya nUtanasUrine upabRMhaNAre. [ 867] si tumaM NAyaM, jiNavayaNaM jeNa savvadukkhaharaM / tA sammamiaM bhavayA, pauMjiyavvaM sayA kAlaM // 968 // vRtti:- ' dhanyo'si tvaM' samyag 'jJAtaM jinavacanaM yena' bhavatA 'sarvaduHkhaharaM' mokSahetu:, 'tatsamyagidaM bhavatA' - pravacananItyA' prayoktavyaM 'sadA' sarvakAla 'manavaratamiti gAthArthaH // 968 // iharA u riNaM paramaM, asammajogo ajogao avaro / tA taha iha jaiavvaM, jaha etto kevalaM hoi // 969 // vRtti:- 'itarathA RNaM paramametat, sadA'prayoge sukhazIlatayA, 'asamyagyogazcAyogato'pyapara:'- pApIyAn draSTavyaH, 'tat tatheha yatitavya 'mupayogato 'yathA'taH kevalaM bhavati'paramajJAnamiti gAthArthaH // 969 // paramo a esa heU, kevalanANassa annapANINaM / mohAvaNayaNao taha, saMvegAisayabhAveNa // 970 // vRtti:- 'paramazcaiSa:'- jinavacanaprayogaH 'hetuH kevalajJAnasya', avandhya ityarthaH, kuta ityAha- 'anyaprANinAM mohApanayanAt' parArthakaraNAt 'tathA saMvegAtizayabhAvena' ubhayorapIti gAthArthaH // 970 // (kevI upabRhaNA kare te sAmAnyathI jaNAve che--) sarvaduHkhahara=mokSahetu jinavacanane samyag jANanAra tame dhanya cho ! AthI tamAre zAstrokta vidhithI sadA jinavacanano prayoga karavo joIe=bIjAne ApavuM joIe. jo sukhazIlatAthI sadA jinavacanano prayoga na karavAmAM Ave to mAthe moTuM RNa rahe. jinavacananA aprayogathI jinavacanano asamyak prayoga vadhAre pApI che, arthAt jinavacananA aprayogathI jinavacananA asamyak prayogamAM vadhAre pApa lAge. (asamyak prayoga eTale ayogyane jinavacana ApavuM, athavA je padano je artha Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAda thato hoya tenAthI viparIta artha jaNAvavo vagere.) AthI ahIM (= jinavacananA prayogamAM) upayogapUrvaka tevI rIte yatna karavo ke jethI jinavacana prayogathI kevalajJAna thAya. jinavacanaprayoga (- jinavacana anyane ApavuM e) kevalajJAnano avaMdhya hetu che. kAraNa ke jinavacanaprayogathI anya (jinavacana lenArA) jIvano moha dUra thAya, (jinavacana ApanArane) paropakAra thAya, tathA baMnene (lenAra-denArane) atizaya saMvega thAya. [968-969-970] evaM uvavUheDaM, aNuogavisajjaNaTTa ussaggo / kAlassa paDikkamaNaM, paveaNaM saMghavihidANaM // 979 // vRtti:- 'evamupabRMhya' tamAcAryaM 'anuyogavisarjjanArthamutsargaH ' kriyate, 'kAlasya pratimAM' tattveva,'pravenaM'niruddhasya,'sagvidhivAna' yathAzattiniyoAta rUti gAthArtha: / / 106 // A pramANe upabRhaNA karyA pachI nUtana AcAryane anuyoganI anujJA ApavA nimitte kAussagga karavAmAM Ave che. tyArapachI ja kAlanuM pratikramaNa kare. pachI tapanuM pravedana kare-tapa jaNAve, arthAt guru pAse tapanuM pratyAkhyAna le, pachI avazya yathAzakti saMghanI maryAdAo samajAve. [971] pacchAya so'NuogI, pavayaNakajjammi niccamujjatto / gANaM vakkhANaM, karijja siddhaMtavihiNA u // 972 // vRtti:- 'pazcAccAsAvanuyogI' - AcArya: 'pravacanakArye nityamudyuktaH ' san 'yogyebhyo' vineyebhyo 'vyAkhyAnaM kuryAdityAjJA 'siddhAntavidhinaive 'ti gAthArthaH // 972 // pachI te AcArya zAsanakAryomAM nitya prayatnazIla banIne yogya ziSyone zAstrokta vidhithI zAstranA artho samajAve arthavAcanA Ape evI jinAjJA che. [972] yogyAnAha - majjhatthA buddhijuA, dhammatthI oghao ime jogA / taha ceva ya pattAI, suttavisesaM samAsajja // 973 // vRtti:- 'madhyasthA:' sarvatrAdriA: 'buddhiyutttA: ' prAcI: 'dharmAdhinaH ' patto mIrava: 'oSata:' sAmAnyana 'te yogyA:' siddhAntazravaLasya, 'tathaiva prAptALyo' yogyA:, AziApariLAmAviparigraha, 'mUtravizeSam' agnapUrirUpa 'samazrityeti' gAthArtha: || 273 // 1. 3potaH e padano jinavacanano upayoga e artha paNa thaI zake, te A pramANe- jinavacananA upayogane AzrayIne tevI rIte yatna karavo, arthAt jinavacanano tevI rIte upayoga karavo ke jethI jinavacananA upayogathI kevalajJAna thAya. 2. jogamAMthI nIkaLavAnA divase parimita vigaInA visarjana (chUTa) mATe kAussagga karavAmAM Ave che tema. 3. kAlagrahaNanI bIjI pATalImAM aMte rUA. saM. meM. paNamAlAnta paDiyuM vagere vidhinI jema. . Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [443 kevA ziSyo yogya che te kahe che- sarvatra rAga-dveSathI rahita, buddhimAna ane dharmArtha (paralokabhIru) ziSyo sAmAnyatayA siddhAMta sAMbhaLavAne = bhaNavAne yogya che. te ja pramANe (vizeSathI) aMgacUlA vagere zAstrone AzrayIne prApta ane pariNata vagere prakAranA ziSyo yogya che. [973] madhyasthAdipadAnAM guNAnAha majjhatthA'saggAhaM, ettoccia katthaI na kuvvaMti / suddhAsayA ya pAyaM, hoti tahA''sannabhavvA ya // 974 // vRtti:- 'madhyasthAH ' prANinaH 'asadgrAha', tattvAvabodhazatrum, 'ata eva'-mAdhyasthyAt 'kvacita 'stuni 'na kurvanti', api tu mArgAnusArimataya eva bhavanti, tathA 'zuddhAzayAzca' mAyAdi-doSarahitAH 'prAyo bhavanti' madhyasthAH, tathA''sannabhavyAzca, atasteSu saphalaH parizrama iti gAthArthaH / / 974 / / madhyastha AdithI thatA lAbho kahe che- madhyastha jIvo mAdhyayyaguNanA ja kAraNe koI viSayamAM tattvabodha mATe zatrusamAna kadAgraha karatA nathI, kiMtu mArgAnusArimativALA ja hoya che, tathA madhyastha jIvo prAya: mAyAdi doSothI rahita ane Asabhavya hoya che. AthI temane samajAvavAmAM karelo parizrama saphala bane che. [974] buddhijuA guNadose, suhume taha bAyare ya savvattha / sammattakoDisuddhe, tattaTThiie pavajjati // 975 // vRttiH- 'buddhiyuktAH' prAjJA 'guNadoSAn' vastugatAn 'sUkSmAMstathA bAdarAMzca sarvatra'vidhyAdau samyaktvakoTizuddhAn'-kaSacchedatApazuddhAn'tattvasthityA'-atigambhIratayA prapadyante' sAdhviti gAthArthaH // 975 // buddhimAna jIva vastumAM rahelA sUkSma ane bAdara guNa-doSone jANIne vidhi Adi dareka viSayamAM kaSa-cheda-tApathI parizuddha hoya ane ethI paramArthathI zuddha hoya teno svIkAra kare. [975] dhammatthI didrutthe, haDhovva paMkammi apaDibaMdhAu / uttArijjaMti suhaM, dhannA annANasalilAo // 976 // vRttiH- 'dhArthinaH' prANinaH 'dRSTArthe 'aihike 'haDha eva'-vanaspativizeSa: 'pake apratibandhAt' kAraNAd 'uttAryante' pRthak kriyante 'sukhaM 'dhanyAH' puNyabhAjaH, kutaH ?'ajJAnasalilAt'-mohAditi gAthArthaH // 976 // jema A lokamAM haDa nAmanI vanaspati kAdavamAM lapAtI na hovAthI kAdavathI alaga karI zakAya che. tema dhanya evA dharmArthI jIvone mohathI sukhapUrvaka alaga karI zakAya che. [976] Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute patto a kappio iha, so puNa AvassagAisuttassa / jA sUagaDaM tA jaM, jeNAdhIaMti tasseva // 977 // vRttiH- 'prAptazca kalpiko'tra' bhaNyate, 'sa punarAvazyakAdisUtrasya yAvatsUtrakRtaM'dvitIyamaGgaM tAvad yad yenAdhItami'ti-paThitamityarthaH 'tasyaiva', nAnyasyeti gAthArthaH // 977 / / prAptane zAstromAM kalpika kahevAya che, arthAt prApta eTale kalpika (= yogya). Avazyaka sUtrathI AraMbhI sUtrakRtAMga sudhI je sAdhue je sUtra bharyuM hoya te sAdhu te sUtrane prApta (= yogya) che, (ahIM bhaNavuM eTale sUtrathI bhaNavuM = sUtrathI moDhe karavuM) arthAt je sAdhue je sUtra bhaNya (= bhoLe yu) hoya te sAdhu te sUtrano 4 artha sama4yAne bhATe pAsa (= yogya) che, anya sUtrano martha sama4vA mATe prAta 'nathI. [877] cheasuAIesu a, sasamayabhAve'vi bhAvajutto jo / piadhamma'vajjabhIrU, so puNa pariNAmago Neo // 978 // vRttiH- 'chedasUtrAdiSu ca' nizIthAdiSu 'svasamayabhAve'pi' svakAlabhAve'pi bhAvayukto yaH' viziSTAntaHkaraNavAn 'priyadharmaH' tIvraruciH 'avadyabhIruH' pApabhIruH 'sa punara'yamevambhUtaH 'pariNAmako jJeyaH' utsargApavAdaviSayapratipatteriti gAthArthaH // 978 // nizItha vagere chedasUtro bhaNavAno zAstrokta dIkSA paryAya pUrNa thaI gayo hoya to paNa je pariNata hoya tene ja chedasUtro bhaNAvavA. kAraNa ke pariNata ja ziSya utsarga ane apavAdano yathAyogya svIkAra kare. zubha aMta:karaNavALo, tIvra dharmarucivALo ane pApabhIru ziSya pariNata jANavo. [978] etadevAha so ussaggAINaM, visayavibhAgaM jahaTThiaM ceva / pariNAmei hiaM tA, tassa imaM hoi vakkhANaM // 979 // vRttiH- 'saH' pariNAmakaH 'utsargApavAdayorviSayavibhAga'maucityena 'yathAvasthitameva' samyak 'pariNamayati' evamevamityevaM 'hitaM 'tataH' tasmAtkAraNA' ttasyedaM bhavati' vyAkhyAnaM, samyagbodhAdihetutveneti gAthArthaH // 979 // A ja viSayane kahe che- pariNata ziSya utsarga-apavAdano viSayavibhAgu je pramANe hoya te ja pramANe ucita rIte barobara pariNamAve, arthAt utsarganA viSayamAM utsargane ane apavAdanA viSayamAM apavAdane hitakara mAne, AthI te chedasUtro bhaNAvavAne yogya che. tene chedasUtro bhaNAvavAthI suMdarabodha vagere sAma thAya. [878] 1. pR.. . 408. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [445 aipariNAmaga'pariNAmagANa puNa cittakammadoseNaM / ahiyaM cia viNNeyaM, dosudae osahasamANaM // 980 // vRttiH- 'atipariNAmakApariNAmakayoH punaH' ziSyayo zcitrakarmadoSeNa' hetunA' 'hitameva vijJeyaM' vyAkhyAnaM, 'doSodaye auSadhasamAnaM', viparyayakArIti gAthArthaH / / 980 // kathamityAha tesi taocciya jAyai, jao aNattho tao Na taM maimaM / tesiM ceva hiyaTThA, karijja pujjA tahA cAhu // 981 // vRttiH- 'tayoH' atipariNAmakApariNAmakayoH 'tata eva' vyAkhyAnAt 'jAyate' yato'narthaH', viparyayayogAt, 'tato na tad' vyAkhyAnaM 'matimAn' guru stayoreva'-atipariNAmakApariNAmakayo hitAya' anarthapratighAtena 'kuryAt', neti vartate, 'pUjyAH ' pUrvaguravaH 'tathA cAhuriti gAthArthaH // 981 // atipariNata ane apariNata ziSyone chedasUtronuM vyAkhyAna temanA vicitra (pApa) karmodayarUpa doSanA kAraNe ahitakara ja jANavuM, zarIramAM kapha vagere doSo kAcA hoya tyAre (rogane dUra karavAnI ke puSTinI) auSadhio ahitakara bane che tema, kAraNa ke temane chedasUtronuM vyAkhyAna viparIta pariNamavAnA kAraNe chedasUtranA vyAkhyAnathI ja anartha thAya che. mATe buddhimAna guru temanA ja hita mATe temane chedasUtronuM vyAkhyAna na kare = chedasUtro na bhaNAve. chedasUtro bhaNAvavAthI thatA anarthane chedasUtro na bhaNAvIne rokavAthI temanuM hita thAya. pUrvakAlIna guruo te pramANe (nIce upAze te pramo ) 53 cha. [880-881] Ame ghaDe nihattaM, jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / ia siddhaMtarahassaM, apyAhAraM viNAsei // 982 / / vRttiH- 'Ame ghaTe niSiktaM' sat 'yathA jalaM' taM 'ghaTamA maM 'vinAzayati, 'iya' evaM 'siddhAntarahasyamapyalpAdhAraM' prANinaM 'vinAzayatI'ti gAthArthaH // 982 // jema (mATInA) kAcA ghaDAmAM nAkheluM pANI kAcA ghaDAno nAza kare che, tema ayogyane ApeluM siddhAMtonuM rahasya tenA AtmAno nAza kare che. [982] na paraMparayAvi tao, micchAbhinivesabhAviamaIo / annesiM'pia jAyai, purisattho suddharUvo a / / 983 // vRttiH-'na paramparayApi tataH' atipariNAmakAdeH mithyAbhinivezabhAvitamateH' sakAzAd 'anyeSAmapi' zrotRNAM 'jAyate puruSArthaH zuddharUpa eva', mithyAprarUpaNAditi gAthArthaH / / 983 / / prazna- atipariNata ane apariNatane potAne siddhAMtathI bhale nukazAna thAya, paNa tenA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute upadezane sAMbhaLanArA bIjAone to lAbha thAya ne? bIjAone lAbha thAya to tenAthI paraMparAe to lAbha thAya ne ? uttara- tenAthI paraMparAe bIjAone paNa lAbha na thAya. prazna- Ane zuM kAraNa? uttara- asadAgrahathI bhAvitamitivALA atipariNata ane apariNata upadezako dvArA zrotAono paNa zuddha puruSArtha thato nathI. kAraNa ke atipariNata ane apariNata upadezako zrotAo AgaLa mithyA prarUpaNA kare. [983] . etadevAha avia tao cia pAyaM, tabbhAvo'NAimaMti jIvANaM / ia muNiUNa tayatthaM, jogANa karijja vakkhANaM // 984 // vRttiH- 'api ca 'taka eva' atipariNAmAdika eva 'prAyo' mithyAbhinivezabhAvitamateH sakAzAt, tasya ca bhAvaH 'tadbhAvo'-mithyAbhinivezabhAvo 'nAdimAni ti kRtvA 'jIvAnAM' bhAvanAsahakArivizeSAd, 'iya' evaM 'matvA tadarthaM' taddhitAyaiva 'yogyebhyo' vineyebhyaH 'kuryAd vyArAnI' vidhati mAthArthaH || 184 ||. A ja viSayane kahe che- vaLI jIvomAM anAdikALathI asadAgrahano bhAva rahelo che, ethI jIvonI mati asad AgrahathI bhAvita hovAnA kAraNe jIvomAM prAyaH atipariNAmAdi rUpa ja bhAva rahelo che. bhAvArtha- atipariNata ane apariNata sAdhuo mithyAprarUpaNA kare che ane prAyaH jIvo paNa mithyA AgrahanA svabhAvavALA ja che. eka to jIvono mithyA Agrahano svabhAva che, ane temAM vaLI atipariNata ane apariNata sAdhuonI mithyA prarUpaNAno sahakAra maLe eTale zrotAono zuddha puruSArtha na thAya. Ama jANIne guru temanA (ayogya ziSyonA, zrotAonA ane yogya ziSyonA) hita mATe ja yogya ziSyone vidhipUrvaka vAcanA Ape. [984]. uvasaMpaNNANa jahAvihANao eva guNajuANaMpi / suttatthAikameNaM, suviNicchiamappaNA sammaM // 985 // vRttiH- 'upasampannAnAM' satAM 'yathAvidhAnataH' sUtranItyA 'evaM guNayuktAnAmapi', nAnyathA, tadapariNatyAdidoSAt, kathaM karttavyamityAha-'sUtrArthAdikrameNa' yathAbodhaM suvinizcitamAtmanA samyag', na zukapralApaprAyamiti gAthArthaH // 985 // uparyukta guNothI yukta je sAdhuo upasaMpanna = bhaNavA AvelA) hoya temane paNa, pahelAM Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga - gaNAnujJAdvAram ] [ 447 sUtra pachI artha ItyAdi kramathI, popaTanA pralApanI jema nahi, kintu potAne bodha hoya te pramANe pote arthano sArI rIte nirNaya karIne, sUtrokta vidhithI vAcanA Ape. sUtrokta vidhithI bIjI rIte vAcanA ApavAthI ziSyane zAstranA artho pariName nahi vagere doSo lAge. [985] tadbhAvanAyaivAha uvasaMpayAya kappo, sugurusagAse gahiasuttattho / tadahigagahaNasamattho'NunnAo teNa saMpajje // 986 // vRtti: - 'upasampannAnAM' sa' kalpo' - vyavasthA' svagurusakAze' yathAsambhavaM' gRhItasUtrArthaH ' san tatprathamatayA, ' tadadhikagrahaNasamartha:', prAjJaH 'sannanujJAtastena'- guru' Nopasampadyate ' vivakSitasamIpa iti gAthArthaH // 986 // tatrApi appariNayaparivAraM, apparivAraM ca NANujANAve | savaya via, etadabhAve Na dhArijjA // 987 // vRtti:- 'apariNataparivAraM' zikSakaprAyaparivAram, 'aparivAraM ca' ekAkiprAyaM 'nAnujJApayet guruM' ziSyaH, anekadoSapraGgAd, 'eSo'pi' guruH 'svayamevaitadabhAve' - pariNatapiravArAdyabhAve 'na dhArayed', visarjjayediti gAthArthaH || 987 // upasaMpadAnI vicAraNA kare che-- upasaMpadA saMbaMdhI vyavasthA A pramANe che- pahelAM svagurunI pAse jeTaluM zruta hoya teTaluM bhaNI le. pachI adhika bhaNavA mATe samartha hoya to gurunI rajAthI anya koI AcAryanI pAse upasaMpadA svIkAre. temAM paNa guruno ziSya parivAra lagabhaga navo hoya, athavA guru ekalA hoya to ziSya upasaMpadA mATe gurunI anujJA na mAge. kAraNa ke AvA saMjogomAM anya sthaLe javAmAM aneka doSo thAya. tathA AvA saMyogomAM jenI pAse upasaMpadA mATe jAya te AcArya paNa tene na rAkhe = 24 na Aye. [986-887] tatra saMdiTTho saMdiTThassa aMtie tattha miha paricchA u / sAhuamagge coaNa, tiguvari gurusammae cAgo // 988 // vRtti:- 'sandiSTaH ' san guruNA 'sandiSTasya' guro: 'samIpe', upasampadyeteti vAkyazeSaH, 'tatra 'mitha:' parasparaM 'parIkSA' bhavati tayo:, 'sAdhUnAmamArge codanaM' karotyAgantukaH, mithyAduSkRtAdAne ' trayANAM ' vArANAM 'upari guru 'kathanaM, tat' sammate' zItalatayA 'tyAgaH ', asammate nivAsa:, teSAmapi taM prati ayameva nyAya iti gAthArthaH // 988 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 ] gurupharusAhigakahaNe, sujogao aha niveaNaM vihiNA / akhaMdhAdoniama, Ahavva'NupAlaNA ceva // 989 // vRtti:- 'gurorapi taM prati 'paruSAdhikakathanaM' jItaM varttate, 'suyogata: ' pratipattizuddhau satyAn, 'atha' anantara 'nivedna' gurave 'vidhinA' pravaSanona, 3pasavityartha:, taMtra 'zrutaskandhAdau niyama:' - etAvantaM kAlaM yAvadityevamarhadAdisAkSikI sthApanA, kAyotsargapUrviketyanye, ubhayaniyamazcAyam ' AbhAvyAnupAlanA caiva ziSyeNa nAlabaddhavallivyatiriktaM deyaM guruNA'pi sa samyak pAlanIya iti gAthArthaH // 989 // tathA gurunI rajAthI jAya, ane gurue je guru (AcArya) pAse javAnuM kahyuM hoya tenI ja pAse jAya. temAM baMne (AgaMtuka ane rAkhanAra) paraspara eka bIjAnI parIkSA kare. te A pramANe- vAstavya sAdhuo mArgaviruddha pravRtti karatA hoya to AgaMtuka temane tema na karavA preraNA kare, chatAM sAdhuo 'micchAmi dukkaDaM' na Ape ane pUrva mujaba ja varte to bIjI vAra preraNA kare, Ama traNa vAra preraNA ka2vA chatAM sAdhuo 'micchAmi dukkaDaM' na Ape to e aMge gurune kahe, jo guru temAM (= sAdhuo mArgaviruddha pravRtti karatA hoya temAM) sammata che ema jaNAya to zithila che ema mAnIne teno tyAga kare. jo guru emAM sammata nathI ema jaNAya to tyAM rahe. . [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vAstavya sAdhuo paNa AgaMtukanI AvI ja rIte parIkSA kare. vAstavya guru paNa tene kaThora vacana kahe e guruno AcAra che. (kaThora vacana kahevA chatAM rIsAya nahi vagere rIte yogya jaNAya to rAkhe.) A pramANe svIkAramAM zuddhi hoya to (rahenAra rAkhanAra baMnemAM zuddhi jaNAya to) AgaMtuka zAstrokta vidhithI gurune nivedana kare = AtmasamarpaNapUrvaka tenI nizrA svIkAre. temAM huM amuka zruta, skaMdha vagere ATalA kALa sudhI bhaNavA Avyo chuM evo (= ItyAdi) niyama arihaMta AdinI sAkSIe kare. bIjAo kahe che ke- kAyotsarga pUrvaka niyama kare. A niyama rahenAra-rAkhanAra baMne kare. AbhAvyanuM pAlana karavuM joIe, arthAt nAlabaddhavalli sivAya badhuM ziSya gurune ApavuM joIe. gurue paNa AgaMtukanuM barobara pAlana karavuM joIe, arthAt tenI pAsethI bina adhikAranuM na levuM vagere rIte tenuM pAlana karavuM joIe. [988-989] iha prayojanamAha - assAmittaM pUA iarAvikkhAe jIa suhabhAvA / pariNamai suaM AhavvadANagahaNaM ao ceva // 990 // vRtti:- 'svAmitva' bhavati, ni:satatyartha:, tathA 'pUnA' guro: tA mati, 'itarApekSayA' anAlabaddhavallinivedanena itaragurvapekSayeti bhAvaH, tathA 'jIta' miti kalpo'yameva, evaM bhagavatA dRSTa iti 'zubhabhAvA 'dityanena prakAreNa zubhAzayopapatte: 'pariNamati zrutaM', yathArthatayA cAritrazuddhihetutvena ziSyasya nAnyathe tyAbhAvyadAnaM ziSyeNa karttavyaM, 'grahaNamata eva' tasya gurubApi rjAvyuM, taddanugrahadhiyA, na tomAviti gAthArtha: || 160 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [ 446 - AbhAvya pAlananuM prayojana kahe che- (1) AgaMtuka pAsethI bina adhikAranuM na levAthI gurunI potAnI niHsaMgatAnuM pAlana thAya che. (2) nAlabaddha sivAya badhuM upasaMpanna gurune ApavAthI ziSyanI upasaMpannaguru saMbaMdhI pUjA thAya che. (Itaraguru eTale mUlaguruthI Itara upasaMpannaguru.) (3) ApavuM-levuM e kalpa-AcAra che ema bhagavAne jJAnathI joyuM che. (4) A kalpanA pAlanathI baMnene zubhAzaya pragaTe che. (5) zubhAzaya pragaTavAthI ziSyane zruta yathArthapaNe pariName che, eTale ke e zruta ziSyanI cAritrazuddhinuM kAraNa bane che, AbhAvyanuM pAlana karyA vinA zruta yathArtha pariNamatuM nathI. AthI ziSya gurune AbhAvyanuM dAna karavuM joIe, ane ethI ja gurue paNa lobhathI nahi, kiMtu ziSya pratye anugraha buddhithI teno svIkAra karavo joIe. [990]. aha vakkhANeavvaM jahA jahA tassa avagamo hoi / AgamiamAgameNaM, juttIgammaM tu juttIe // 991 // vRtti - "3Atha vyAdhyiAyitavya' Hipa kRta, mityAruM- "yathA yathA' zrota: 'avagamo bhavati', parijJetyarthaH, tatrApi sthitimAha-'AgamikaM' vastu 'Agamena', yathA 'svarge'psarasaH, uttarAH kurava' ityAdi, 'yuktigamyaM punaryuktyai 'va, yathA dehamAtrapariNAmyAtmetyAdIti thArtha | 261 | have koI paNa vyutanuM vyAkhyAna kevI rIte karavuM e kahe che- je je rIte zrotAne bodha thAya te te rIte vyAkhyAna karavuM. temAM paNa "svargamAM apsarAo hoya che, kuru deza uttaramAM che" ItyAdi zraddhAgamya padArthona AgamanA AdhAre ane "AtmA dehapariNAmI che'' ItyAdi yuktigamya padArtho yuktithI ja samajAvavA. [1] kimityetadevamityAha jamhA u doNhavi ihaM bhaNi panavagakahaNabhAvANaM / lakkhaNamaNaghamaIhiM, puvvAyariehiM Agamao // 992 // vRttiH- 'yasmAt dvayorapi atra' pravacane' bhaNitaM prajJApakakathanabhAvayoH', padArthayorityarthaH, "nakSaT' svarUpa, varityAha-3nayatifma:' avatAvavuddhima: 'pUrvAcA', kuti rUTyAdi'aagmaat', na tu svamanIpikayaiveti gAthArthaH // 992 / / AvA be vibhAganuM kAraNa kahe che kAraNa ke prarUpake jenI prarUpaNA karavAnI che te be (Agamagamya ane yuktigamya) prakAranA padArthonuM svarUpa pravacanamAM nirmaLa buddhivALA pUrvAcAryoe svamatithI ja nahi, kiMtu AgamanA AdhAre kaheluM che. [992). Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute kiMbhUtaM tadityAha jo heuvAyapakkhammi heuo Agame a Agamio / so sasamayapaNNavao, siddhaMtavirAhao anno // 993 // vRtti:- 'yo 'hetuvAdapakSe' yuktigamye vastuni 'hetuko' hetunA carati, 'Agame cAgamiko', na tatrApi matimohanI yuktimAha, 'sa' evaMbhUtaH 'svasamayaprajJApako' bhagavadanumataH, 'siddhAntavirAdhako'nyaH', tallAghavApAdanAditi gAthArthaH // 993 // tathA ANAgiNjho attho, ANAe ceva so kaheyavyo / diTuMtia diTuMtA, kahaNavihi virAhaNA iharA // 994 // vRttiH-'AjJAgrAhyo'rthaH' AgamagrAhyaH AjJayaivAsau kathayitavyaH', AgamenaivetyarthaH dArTAntiko 'dRSTAntAd' dRSTAntena, kathanavidhire'Sa sUtrArthe, 'virAdhanetarathA' kathanasyeti gAthArthaH // 994 // te svarUpa kevuM che e jaNAve che- je yuktigamya padArthone yuktithI ane Agamagamya padArthone AgamathI samajAve che te svasiddhAMtaprajJApaka bhagavAnane saMmata che, anya, eTale ke yuktigamya padArthone yuktithI nasamajAvanAra ane Agamagamya padArthomAM matine muMjhavanArI yukti lagADanAra siddhAMtano virAdhaka che. kAraNa ke te siddhAMtanI laghutA kare che. tathA AgamagrAhya arthane jinezvara bhagavAne Ama kahyuM che ema AjJAthI=AjJA matAvAne 4 Devo me. dRSTAMta rAya (= yuktibhya) arthana dRSTAMtathI (= yustithI) Devo joIe. sUtrArthane kahevAno A vidhi che. bIjI rIte eTale ke AgamagrAhya arthane yuktithI ane yuktigrAhya arthane yukti vinA mAtra AgamanA AdhAre kahevAthI virAdhanA thAya. [993-994]. to AgamaheugayaM, suammi taha goravaM jaNaMteNaM / uttamanidaMsaNajuaM, vicittaNayagabbhasAraM ca // 995 // vRttiH- 'tat' tasmAd 'AgamahetugataM' yathAviSayamubhayopayogena vyAkhyAnaM karttavyamiti yogaH, zrute tathA gauravaMjanayatA', na yathA tathAbhidhAnaM, na heyabuddhiM prakurvatA, tathA uttamanidarzanayutaM' ahInodAharaNavat, tathA vicitranayagarbhasAraMca' nizcayAdyanekanayArthapradhAnamiti gAthArthaH / / 995 / / bhagavaMte tappaccayakAri (ya) gaMbhIrasArabhaNiIhiM / saMvegakaraM niamA, vakkhANaM hoi kAyavvaM // 996 // vRttiH-'bhagavati' sarvajJe tatpratyayakAritA' sarvajJa evamAhetyevaM, 'gambhIrasArabhaNitibhiH', na tucchagrAmyoktibhiriti, 'saMvegakaraM niyamAccho 'tRNAmaucityena 'vyAkhyAnaM bhavati karttavyaM', nAnyatheti gAthArthaH // 996 / / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [ 42 AthI (1) Agama ane yukti e beno yathAyogya upayoga karavApUrvaka vyAkhyAna karavuM. (2) zrotAne zruta pratye heya buddhi (anAdara bhAva) thAya te rIte jema tema na kahetAM bahumAna pragaTe tema kahevuM. (3) uttama dRSTAMto kahevA. (4) nizcaya vagere nayonA arthanI pradhAnatAvALuM vyAkhyAna karavuM. (pa) "A sarvaze kahyuM che' ema zrotAne sarvajJa bhagavAna upara vizvAsa thAya tema kahevuM. (6) tuccha gAmaDIyA vacanothI nahi, kiMtu gaMbhIra ane sArabhUta vacanothI samajAvavuM. (7) zrotAmAM niyamA saMvega utpanna thAya tema ucita rIte vyAkhyAna karavuM. AnAthI viparIta vyAkhyAna na karavuM. [995-996] etadevAha hoti u vivajjayammI, dosA etthaM vivajjayAdeva / tA uvasaMpannANaM, evaM cia buddhimaM kujjA // 997 // vRtti - "mavatti tuM 'viparya' mAthARNe "toSA 3tra', te tyAda-tat 'viparyayAdeva'kAraNAt 'tat' tasmAd upasampannAnAM' satAM ziSyANA meva' (? ziSyANA mevameva') yathokta buddhimAn kuryAt' vyAkhyAnamiti gAthArthaH // 997 // ukta paddhatithI viparIta rIte vyAkhyAna na karavuM e viSe ja kahe che- uktapaddhatithI viparIta rIte vyAkhyAna karavAmAM viparIta karavAnA kAraNe ja doSo thAya. AthI pUrve kahyuM tevA buddhimAna guru upasaMpanna thayelA ziSyone ukta rIte ja vyAkhyAna kare. [997] kAlAdanyathAkaraNe adoSAzaGkAM pariharannAha kAlo'vi vitahakaraNe, NegaMteNeha hoi saraNaM tu / Nahi eammivi kAle, visAi suhayaM amNtjuaN||998 / / vRttiH- 'kAlo'pi vitathakaraNe' viparItakaraNe naikAnteneha'-prakrame bhavati zaraNameva', kuta ityAha-'nahyetasminnapi kAle'-duSSamAlakSaNe 'viSAdi' prakRtiduSTaM sat 'sukhadamamantrayutaM' tu mavatIti jAthArtha | 218 || hamaNAM paDato kAla hovAthI viparIta karavAmAM doSa nathI evI aniSTa vicAraNAne dUra karavA kahe che prastuta mAM viparIta karavAmAM kAla paNa ekAMte zaraNa nathI, arthAt hamaNAM kAla paDato hovAthI viparIta vyAkhyAna karavAmAM doSa nahi lAge ema na mAnavuM. svabhAvathI duSTa viSa vagere vastu maMtra rahita hoya to duSyamA vagere kAlamAM paNa sukha ApanArI banI jatI nathI. [998] etthaM ca vitahakaraNaM, neaM AuTTiAu savvaMpi / pAvaM visAitullaM, ANAjogo a maMtasamo // 999 // vRttiH- 'atra ca' prakrame 'vitathakaraNaM jJeyaM AkuTTikayA' upatyakaraNena 'sarvamapi 'pApaM' 1. viSa vagere maMtra sahita hoya to sukha ApanAra bane=duHkha na Ape, mATe ahIM "maMtra rahita hoya to" ema kahyuM che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute nindyaM 'viSAditulyaM', vipAkadAruNatvAd, 'AjJAyogazca' sUtravyApArazca atra 'mantrasamaH', tadoSApayanAditi sUtrArthaH // 999 // prastutamAM IrAdApUrvaka je kaMI viparIta karavAmAM Ave te badhuM ja pApa chekaniMgha che ane viSAdi tulya che. kAraNa ke teno vipAka (= phaLa) mahAduHkhadAyI thAya che. AjJAnuM pAlana maMtra samAna che. kAraNa te viparIta 42vAnA // 25o thatA hoSone 62 43 cha. [888] upasaMharannAha tA eammivi kAle, ANAkaraNe amUDhalakkhehiM / sattIe jaiavvaM, ettha vihi haMdi eso a // 1000 // vRttiH- yasmAdevaM 'tasmAdetasminnapi kAle' duSpamArUpe 'AjJAkaraNe' sautravidhisampAdane 'amUDhalakSaiH' sadbhiH 'zaktyA yatitavyaM' upasampadAdI, 'atra vidhire'Sa vyAkhyAnakaraNe, 'handI'tyupadarzane, 'eSa ca' vakSyamANalakSaNa iti gAthArthaH // 1000 // G5sN||2 43 cha mATe duppama kAlamAM paNa sajjana puruSoe upayogavAlA banIne upasaMpadA Adi dharmakAryomAM sUtrokta vidhinuM pAlana karavAmAM yathAzakti prayatna karavo joIe, vyAkhyAna karavAmAM vidhi A (=7ve vAze te) cha. [1000] majjaNa nisijja akkhA, kiikammussagga vaMdaNaM jiddhe| bhAsaMto hoi jiTTho, na u pajjAeNa to vaMde // 1001 / / vRttiH- 'mArjanaM' vyAkhyAsthAnasya, 'niSadyA' gurvAdaH, 'akSAH'-candanakA upanIyante, 'kRtikarma' vandanamAcAryAya, 'kAyotsargo''nuyogArthaH, 'vandanaM jyeSTha'viSayam, iha 'bhASamANo bhavati jyeSThaH na tu paryAyeNa, tato vandeta' tameveti gAthArthaH // 1001 // (1) vAyanAnA sthagane pramAyu, (2) guru sAhina bhAsana pAtharapuM, (3) sthApanAcArya 5520441, (4) mAyAyana vahana 42, (5) anuyo| (= vyAyAna) mATe yotsa[52vo, (6) moTAne vaMdana karavuM, ahIM dIkSAparyAyathI nahi paNa je vAcanA Ape te moTo samajavo, tethI je vAcana Ape tene ja (dIkSAparyAyathI moTAe paNa) vaMdana karavuM. [1001] vyAsArthaM tvAha___ThANaM pamajjiUNaM, donni nisijjAu hoMti kAyavvA / ekkA guruNo bhaNiA, bIA puNa hoi akkhANaM // 1002 / / vRttiH- 'sthAnaM pramRjya', vyAkhyAsthAnaM, 'dve niSo bhavataH karttavye' samyagucitakalpaiH, tatraikA gurorbhaNitA' niSIdananimittaM, 'dvitIyA punarbhavati' manAguccatarA 'akSANAM', samavasaraNopalakSaNametaditi gAthArthaH // 1002 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [ 43 ukta gAthAno vistArathI artha kahe che vAcanAnA sthaLane pramArjIne vAcanAnA sthaLe kAjo laIne suMdara ane ucita kapaDAonA banAvelAM be Asano pAtharavAM, temAM eka gurune besavA mATe pAtharavuM, bIjAM kaMIka UMcA sthAne sthApanAcArya mATe pAtharavuM, A samavasaraNanuM upalakSaNa che, arthAt samavasaraNanI smRti nimitte samavasaraNanA pratIka rUpe Asana upara sthApanAcArya rAkhavAmAM Ave che. (kAraNa ke utsarga mArge samavasaraNa karyA vinA vAcanA karavAno niSedha che.) [1002] vidhivizeSamAha do ceva mattagAiM, khele kAia sadosagassucie / evaMviho'vi NiccaM, vakkhANijjatti bhAvattho // 1003 // vRtti - "te jIva mAtra' bhavata:- "snemamatra Ryimatra' va, "sopasya' guroH, na sarvasya, 'ucite' bhUbhAge bhavataH, edaMparyamAha-'evaMvidho'pi' sadoSa: san 'nityaM vyAkhyAnayediti' prastuta bhAvArtha' iti gAthArthaH // 1003 / / jAvaiA u suNitI, savvevi hu te tao a uvauttA / paDilehiUNa potti, jugavaM vaMdaMti bhAvaNayA // 1004 // vRtti - "cAvoH zradhvani' cAlyA "sarvepi' sAdhava: "te "tataza' taddanantare '3payu: santa: 'prapekSya potta' tayA yaM ca 'yurApane puruM, na viSayuM, 'mAvanatA:' santa ti thArtha / 2004 vizeSa vidhi kahe che- guru kapha AdinI takalIphavALA hoya to temanA mATe eka zlekha mATe ane eka laghunIti mATe ema be kuMDI yogya sthaLe mUkavI, paNa badhA guru mATe A niyama nathI. Ano bhAvArtha e che ke guru kapha AdinI takalIphavALA hoya to paNa sadA vAcanA kare. [1003 tyArabAda jeTalA sAdhuo 1. vAta samavasarane cAhya svaMtsa: (dharmasaMgraha dazadhA sAmAcArI-upasaMpadA sAmAcArInA varNanamAM.) 2. vAcanA mATe adhikArI evA jJAnIe mAMdagI chatAM jyAM sudhI zakti pahoMce, tyAM sudhI vAcanAnuM (vyAkhyAnanuM) dAna karavAnuM kahyuM, tethI adhikArI evA sazakta nirogIne to avazya vAcanA ApavI joIe e siddha thAya che. ethI adhikArI chatAM zikhyAdine bhaNAvavAmAM pramAda karanAra virAdhaka samajavo, kAraNake- zrI jinazAsananI (pravacananI) vidyamAnatA (pravAha) TakAvavA mATe jJAnadAna mukhya sAdhana che. teno pravAha aTake teTalI zAsananI kusevA thAya che. vItarAgavacanane jagatamAM pracAravuM ane AcaravuM e sAdhu jIvananuM mukhya kartavya che. jo ziSyAdi ajJAna rahe, to pariNAme kriyA paNa ajJAnakriyA rUpa ja rahe ane jJAna (samajaNa) vinAnI tevI kriyA paNa Akhare nAza pAme. jyAM jyAM kriyA pratye anAdara dekhAya che, tyAM tyAM kriyAnA lAbhonuM ajJAna mukhya hetu hoya che. varadattanA jIve pUrvabhavamAM adhikArI chatAM jJAnadAna pratye karelA anAdarathI gADha jJAnAvaraNIya karma upArjana karyuM hatuM. e vAta jainazAstromAM prasiddha che. ATha prabhAvakomAM paNa pravacanI ane dharmakathIno naMbara mukhya che, temAM paNa A hetu che. jo ke eno artha evo nathI ke adhikArIe paNa sUtradAna karavuM ja joIe. zAstranAM rahasyone tathAvidha kSayopazamanA baLe vinayapUrvaka gurukRpAthI meLavyAM hoya ane je ziSyAdinuM Avarjana karavAnI labdhivALo (puNyazALI) hoya, teNe jinazAsananA pravAhane cheDA sudhI pahoMcADavAnA ane ziSyAdi potAnA Azritono anugraha karavAnA nirmaLa dhyeyathI avazya vAcanA ApavI joIe, bImAra paNa vAcanAdAtAe potAnI vAcanA ApavAnI zaktine gopavI bIjI ArAdhanA karavI te ucita nathI, kAraNake-"zakti gopavyA vinA je yatna kare, te yati" kahevAya che. (dha. saM. bhASAMtara.) Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAda vAcanA le te badhAya ekAgracitte muhapattinuM ane muhapattithI kAyAnuM paDilehaNa karIne bhAvathI namra janIne jadhA sAthai gurune (= vAyanAyAryane) vahana ure, chUTI chUTA vaMdhana na 42. [100-1004 ] savve'vi u ussaggaM, kariti savve puNo'vi vaMdaMti / nAsanne nAidUre, guruvayaNapaDicchgA hoMti // 1005 // vRtti:- 'sarve'pi ca ' bhUyaH 'kAyotsargaM kurvanti' anuyogaprArambhArthaM, tatsamAptau ca 'sarve punarapi vandante' gurumeva, jyeSThAryamityanye, tadanu 'nAsanne nAtidUre' gurvavagrahaM vihAya 'guruvacanapratIcchakA' bhavantyupayuktA iti gAthArthaH // 1005 / / (yAra dvAro udyA, have prayotsarga dvArane uhe che -) pachI badhAya sAdhuo anuyoganA prAraMbha nimitte kAyotsarga kare, kAyotsarga pUrNa thayA pachI pharI badhA sAdhuo vAcanAcAryane ja vaMdana kare. bIjAo kahe che- vAcanAcArya ratnAdhika hoya to kare. tyArabAda gurunA avagraha (sADA traNa hAtha)ne choDIne bahu dUra nahi, temaja bahu najIka nahi evA sthaLe besIne eka citte guruvacanane sAMbhaLe. [1805] zravaNavidhimAha niddAvigahAparivajjiehi~ guttehi~ paMjaliuDehiM / bhattibahumANapuvvaM, uvauttehiM suNeavvaM // 1006 // vRttiH- 'nidrAvikathAparivarjitaiH' sadbhiH bAhyaceSTayA, tathA 'guptaiH '- saMvRtaiH bAhyaceSTayaiva, kRta - 'prAJjalibhiH', anena prakAreNa 'bhaktibahumAnapUrvaM' gurau 'upayuktaiH' sUtrArthe ' zrotavyami 'ti gAthArthaH // 1006 // tathA ahikaMkhaMtehi~ subhAsiAi~ vayaNAi~ atthamahurAI / vimhiamuhehi~ harisAgaehi~ harisaM jaNaMtehiM // 1007 // vRtti:- 'abhikAGkSadbhiH '-abhilaSadbhiH 'subhASitAni' guroH sambandhIni 'vacanAni 'arthamadhurANi' paralokAnuguNArthAni 'vismitamukhaiH' zobhanArthopala' byAgataharSeH ' romodgamAdinA 'harSaM janayadbhiru'payuktatayA guroriti gAthArthaH // 1007 // vyANyAnazravAno (= vAyanA sevAnI) vidhi duhe che nidrA-vi'thAno tyAga rI, (guttehiM = ) vAyanAzravaza sivAyanI saghaNI pravRttino tyAga durI, aMjali joDI, vAcanA sAMbhaLavAmAM ekAgra banIne, gurupratye bhakti bahumAnapUrvaka, gurunA paralokamAM anukULa (= hitakara) arthovALA subhASita vacanone sAMbhaLavAnI IcchAvALA, vismita mukhavALA, suMdara arthonI prAptithI thayelA harSavALA, zarIramAM vikasvara thayelI romarAjI AdithI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [455 pragaTa thatA harSavALA, upayogapUrvaka zravaNa karavAthI gurune harSa utpanna karanArA banIne vyAkhyAna (= vAyana) Aivuj . [1006-1007] atra phalamAha gurupariosagaeNaM, gurubhattIe taheva viNaeNaM / icchiasuttatthANaM, khippaM pAraM samuvayaMti // 1008 // vRttiH- 'guruparitoSagatena' guruparitoSajAtenetyarthaH, 'gurubhaktyA tathaiva vinayena', bhakti:-upacAraH vinayo-bhAvapratibandhaH, 'IpsitasUtrArthAnAM' vicitrANAM 'kSipraM pAraM samupayAnti', anenaiva vidhinA karmakSayopapatteriti gAthArthaH // 1008 // vidhipUrvaka zravaNanuM phala kahe che gurune thayelA saMtoSathI, gurubhaktithI ane guruvinayathI ziSya vividha Icchita sUtra-arthano pAra jaladI pAme che. kAraNa ke A ja vidhithI (jJAnAvaraNIya) karmono kSaya thAya che. bhakti eTale mAha sevA. vinaya meTase mAtari . [1008] vakkhANasamattIe, jogaM kAUNa kAiAINaM / vaMdati tao jiTuM, aNNe puvvaccia bhaNaMti // 1009 // vRttiH- 'vyAkhyAnasamAptau' satyAM, kimityAha-'yogaM kRtvA kAyikAdInAm', AdizabdAd guruvizrAmaNAdiparigrahaH, 'vandante tato jyeSThaM'-pratyuccArakaM zravaNAya, 'anye pUrvameva bhaNanti'-yadutAdAveva jyeSThaM vandante iti gAthArthaH // 1009 // vAcanA pUrNa thatAM laghunIti, gurUvizrAmaNA Adi kAryo karIne vAcanAdAtA jayeSThane (paryAyathI vAcanAdAtA laghu hoya to paNa jJAnathI jayeSTha hovAthI) vaMdana kare. anya AcAryo kahe cha :- '58i deg4 4yene na 42. [1008] coei jaI jiTTho, kahiMci suttatthadhAraNAvikalo / vakkhANaladdhihINo, niratthayaM vaMdaNaM tammi // 1010 // vRttiH- 'codayati' kazcid'yadi' tu jyeSThaH' paryAyavRddhaH kathaJcit sUtrArthadhAraNAvikalo' jaDatayA karmadoSAt, tatazca 'vyAkhyAnalabdhihIno''sau vartate, evaM ca 'nirarthakaM vandanaM tasminniti' gAthArthaH // 1010 // ___aha vayapariAehiM, lahuo'vihu bhAsago ihaM jiTTho / rAyaNiavaMdaNe puNa, tassa'vi AsAyaNA bhaMte // 1011 // 1. ahIM pahelAM ja eTale vAcanAnA prAraMbhamAM ja. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 456 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'atha vayaHparyAyAbhyAM laghurapi' kazcid 'bhASaka iha jyeSTho' gRhyate, 'ratnAdhikavandane punastasyApi' laghoH 'azAtanA bhadanta !' bhavatIti gAthArthaH // 1011 / / ahIM koI prazna kare che jo dIkSAparyAyathI vRddha vAcanAdAtA narmadoSanA kAraNe jaDa hovAthI sUtrArthane dhAravAmAM asamartha hoya to vyAkhyAnalabdhithI rahita evA tene vaMdana karavuM nirarthaka che. have jo vaya ane paryAyathI laghu hovA chatAM je vAcanAdAtA hoya tene ahIM jayeSTha tarIke svIkAravAmAM Ave to, ratnAdhika tene vaMdana kare to paryAyathI nAnA evA vAcanAdAtAne paNa (moTAnuM vaMdana svIkAravAthI) AzAtanAno hoSa dAge. [1010-1011] atrAha jai'vi vayamAiehiM, lahuo suttatthadhAraNApaDuo / vakkhANaladdhimaM jo, so ccia iha dhippaI jiTTho // 1012 // vRttiH- 'yadyapi 'vayaAdibhiH' vayasA paryAyeNa ca 'laghukaH' san 'sUtrArthadhAraNApaTuH' dakSaH 'vyAkhyAnalabdhimAn yaH' kazcit 'sa eveha' prakrame 'gRhyate jyeSThaH', na tu vayasA paryAyeNa veti gAthArthaH // 1012 / / ' AsAyaNAvi nevaM, paDucca jiNavayaNabhAsagaM jamhA / vaMdaNagaM rAyaNio, teNa guNeNaMpi so ceva // 1013 // vRttiH- 'AzAtanApi naivaM' bhavati 'pratItya jinavacanabhASakaM, yasmAd vandanakaM tadratnAdhikastena guNenApi'-bhASaNalakSaNena 'sa eveti' gAthArthaH / / 1013 // mI uttara sApecha jo ke vaya ane paryAyathI laghu hovA chatAM je koI sUtra-arthane dhAravAmAM paTu hoya ane vAcanAnI zaktivALo hoya tene ja ahIM jayeSTha mAnavAmAM Ave che, nahi ke vaya ane paryAyathI. tathA jinavacanaprarUpaka hovAthI vaMdana karavAmAM AzAtanA doSa paNa lAgato nathI. kAraNa ke je ratnAdhika hoya = guNathI moTo hoya tene vaMdana karavAno niyama che, vAcanAdAna rUpa jJAna guNanA kAraNe ratnAdhikathI paNa vAcanAdAtA ja ratnAdhika che. [1012-1013). etadeva bhAvayati Na vayo ettha pamANaM, Na ya pariAo u nicchayaNaeNaM / vavahArao u jujjai, ubhayaNayabhayaM puNa pamANaM // 1014 // vRttiH- 'na vayo'tra'-prakrame sAmAnyaguNacintAyAM vA 'pramANaM, na ca 'paryAyo'pi' Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [457 pravrajyAlakSaNaH 'nizcayanayena, vyavahAratastu yujyate' vayaH paryAyazca, 'ubhayanayamataM punaH pramANaM' sarvatraiveti gAthArthaH // 1014 // yata: nicchayao dunneaM, ko bhAve kammi vaTTaI samaNo ? / vavahArao u kIrai, jo puvaThio carittammi // 1015 // vRttiH- 'nizcayato durvijJeyametat-'ko bhAve kasmin' zubhAzubhatarAdau 'varttate zramaNaH' tatazcAkarttavyamevaitatprAproti, 'vyavahAratastu kriyata' evaitad 'yaH pUrvama'-Adau 'sthitazcAritre', Adau pravajita iti gAthArthaH // 1015 // A ja viSayanI vicAraNA kare che- ahIM eTale ke prastuta viSayamAM athavA sAmAnyathI guNavicAraNAmAM, nizcayanayane uMmara ane dIkSA paryAya saMmata nathI, vyavahAranayane to vaya ane dIkSA paryAya saMmata che. paNa nizcaya ane vyavahAra e baMne nayone je saMmata hoya te badhA ja sthaLe pramANa che. kAraNa ke paramArthathI kayo sAdhu zubha-azubha vagere kayA bhAvamAM varte che e jANavuM muzkela che. ethI vaMdana karavAnuM baMdha ja karavuM paDe. paNa vyavahArathI jeNe cAritra pahelAM lIdhuM hoya tene vaMdana karAya che. (AmAM evuM paNa bane ke vaMdana karanAra bhAvathI moTo hoya, Ama chatAM vyavahAranuM sAmrAjya hovAthI vaMdana karavuM joIe. vyavahAranaya paNa balavAna che.) [1014-1015 yuktaM caitadityAha vavahAro'vi hu balavaM, jaM chaumatthaMpi vaMdaI arahA / jA hoi aNAbhinno, jANato dhammayaM eyaM // 1016 // vRttiH- 'vyavahAro'pi balavAn' vartate, 'yat chadmasthamapi' santaM cirapravrajitaM 'vandate 'arhan' kevalI 'yAvad bhavatyanabhijJaH' sa cirapravrajitaH, 'jAnAno dharmatAmenA'-vyavahAragocarAmiti gAthArthaH // 1016 / / / A yogya che ema kahe che vyavahAranaya paNa balavAna che=vyavahAranuM paNa ullaMghana karI zakAya nahi. AthI ja vyavahAranA dharmanetravyavahAranA atizaya baLane jANanAra kevalI paNa kevalI tarIke ajJAta hoya=jAhera na thAya tyAM sudhI chabastha paNa ratnAdhika (guru vagere)ne vaMdana kare che. [1016] yadyevaM kaH prakRtopayoga ityAha. ettha u jiNavayaNAo, suttAsAyaNabahuttadosAu / bhAsaMtajiTThagassa u, kAyavvaM hoi kiikammaM // 1017 // 1. a.ta. vi. GAIsa 1 . 71 vagere, pRere u. 4506-7, sApa. . 716, sAva. mAya . 123. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti:-'atratu'jinavacanAd''bhAsanto hotI'tyAdeH sUtrAt sUtrAzAtanAyAMdoSabahulatvAt' kAraNAd 'bhASamANajyeSThasyaiva karttavyaM bhavati kRtikarma' vandanaM netarasyeti gAthArthaH / / 1017 / / jo A pramANe che to prastutamAM zo upayoga (= saMbaMdha) che e kahe che 'bhAsaMto hoti' ityAzivayananA mApAre sUtranI mAzAtanAma dhAre hoSa DovAnA 24 vAcanAdAtA jayeSThane ja vaMdana karavuM joIe, anyane nahi. [1017 vyAkhyeyamAha vakkhANeavvaM puNa, jiNavayaNaM NaMdimAi supasatthaM / jaM jammi jammi kAle, jAvaiaM bhAvasaMjuttaM // 1018 // vRttiH- 'vyAkhyAnayitavyaM puna'stena jinavacanaM', nAnyat, nandyAdi suprazastaM'-saMvegakAri 'yat yasmin yasmin kAle yAvat' pracarati bhAvasaMyuktaM' bhAvArthasAramiti gAthArthaH // 1018 / / sisse vA NAUNaM, joggayare kei diTThivAyAI / tatto vA nijjUDhaM, sesaM te ceva viaraMti // 1019 // vRttiH- 'ziSyAn vA jJAtvA yogyatarAn kAMzcana dRSTivAdAdi', vyAkhyAnayitavyam, 'tato vA'dRSTivAdAdeH 'niDhUMDham' AkRSTaM 'zeSaM' nandyAdi, 'ta eva' yogyAH 'vitaranti'-tadanyebhyo dadatIti gAthArthaH // 1019 / / / konuM vyAkhyAna karavuM e kahe che- anuyogAcArye saMvegakArI naMdIsUtra Adi jinavacananuM vyAkhyAna karavuM joIe, jinavacana sivAya anyanuM vyAkhyAna na karavuM. je je kALe jeTaluM jeTaluM jinavacana vidyamAna hoya te te kALe teTalA teTalA jinavacananuM bhAvArthathI sArabhUta vyAkhyAna karavuM. athavA keTalAka ziSyone adhika yogya jANIne daSTivAda AdinuM vyAkhyAna karavuM. athavA yogya anuyogAcAryo ja daSTivAda AdimAMthI uddharela zeSa naMdI Adi graMtho bIjAone Ape. [1018-1019] niyUMDhalakSaNamAha sammaM dhammaviseso, jahi kscheataavprisuddho| vaNijjai nijjUDhaM, evaMvihamuttamasuAi // 1020 // vRttiH- 'samyag dharmavizeSaH' pAramArthika: 'yatra' grantharUpe 'kaSacchedatApaparizuddhaH'trikoTidoSavarjitaH 'varNyate', samyak 'niyUMDhamevaMvidhaM' bhavati grantharUpaM, tacca 'uttamazrutAdi', uttamazrutaM-stavaparijJA ityevamAdIti gAthArthaH // 1020 // uddhRta graMthanuM sakSae 3 cha je graMthomAM kaSa-cheda-tApathI zuddha trikoTi doSathI rahita satya dharmanuM varNana hoya te stavaparijJA' vagere uttama graMtho udbhUta samajavA. [1020] Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [ 4,1 kaSAdisvarUpamAha pANavahAIANaM, pAvaTThANANa jo u paDiseho / jhANajjhayaNAINaM, jo avihI esa dhammakaso // 1021 // vRttiH- 'prANavadhAdInAM pApasthAnAnAM' sakalalokasammatAnAM 'yastu pratiSedhaH' zAstre, 'dhyAnadhyathanAvInAM yaza vidha'naiva, "gSa tharmaSo' vartata rUti thArtha | 2022 / bajjhANuTThANeNaM, jeNa na bAhijjaI tayaM niyamA / saMbhavai a parisuddhaM, so uNa dhammammi cheutti // 1022 // vRtti:- 'bAhyAnuSThAnena' itikarttavyatArUpeNa 'yena na bAdhyate 'tad' vidhipratiSedhadvayaM 'niyamAt, sambhavati' caitat 'parizuddhaM'-niraticAraM, 'sa puna'stAdRzaH prakramAdupadezo'rtho vA 'tharmacchara' rUti thArthaH | 2022 / jIvAIbhAvavAo, baMdhAipasAhago ihaM tAvo / eehi~ suparisuddho, dhammo dhammattaNamuvei // 1023 // vRttiH- 'jIvAdibhAvavAdaH'-padArthavAdaH 'bandhAdiprasAdhakaH' bandhamokSAdiguNaH 'iha tApa' 3mte, "ma:' SaSi : "suparizuddhaH' sat ":' zrutAnukAnay: ' tvamupaiti', sAmavatIti thArtha / 2023 // kaSa vagerenuM svarUpa kahe che zAstramAM sarva (Astika) lokone sammata hiMsA Adino niSedha karavAmAM Avyo hoya ane dhyAna, zAstranuM adhyayana AdinuM vidhAna karavAmAM AvyuM hoya e dharmakaSa che = dharmazuddhinI parIkSA mATe kaSa che. (je zAstramAM ukta rIte vidhi-niSedhanuM varNana hoya te zAstra kaSathI (= kasoTIthI) zuddha che. vidhi-niSedhane bAdha na ja Ave ane niraticArapaNe vidhi-niSedhanuM pAlana thaI zake tevAM bAhya anuSThAnono upadeza e dharmacheda che=dharmazuddhinI parIkSA mATe cheda che. (je zAstramAM AvAM anuSThAnonuM varNana hoya te zAstra chedathI zuddha che.) jIvAdi padArthonuM nirUpaNa baMdha-mokSa AdinuM sAdhaka hoya, arthAta baMdha-mokSa Adi ghaTI zake tevuM hoya e tApa kahevAya che. (padArthonuM AvuM varNana je zAstramAM hoya te zAstra tApathI zuddha che.) A kapa Adi traNathI suparizuddha zrutaanuSThAna (= jJAnakriyA) rUpa dharma sudharma bane che. [1021 thI 1023] 1. dareka darzanamAM zAstro bhinna bhinna che. temAMthI kayAM zAstro sAcAM che ane kayAM zAstro khoTAM che e jANavuM joIe. jema sonuM bahArathI pILuM-sonA jevuM dekhAtuM hovA chatAM zuddha ja hoya evo niyama nahi, azuddha paNa hoya. AthI ja buddhimAna puruSo sonAnI kaSa, cheda ane tApathI parIkSA karIne sonuM le che. kaSa eTale sonAne kasoTI upara ghasavuM, cheda eTale chINI AdithI kApavuM. tApa eTale agnimAM tapAvavuM. pahelAM sonAne kasoTI upara ghasavAthI zuddha dekhAya to paNa buddhimAna puruSa vizeSa khAtarI karavA sonAne chINIthI chede che, chINIthI chedavAthI zuddha dekhAya to paNa hajI vizeSa khAtarI karavA buddhimAna puruSa tene agnimAM tApe-gALe che. A rIte Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute eehi~ jo na suddho, annayaraMmi u Na suTTu nivvaDio / so tArisao dhammo, niyameNa phale visaMvayai // / 1024 // vRtti:- 'ebhi:' kaSAdibhiryo na parizuddha 'stribhirapi 'anyatarasmin vA' kaSAdau 'na mukSu ni( vaM) ti:', na vyatta rUtyartha: 'sa tAdazo dharma:'-zrutAvi: 'niyamAv' avazyantayA 'te' svasAdhyuM 'visaMvatti'-na tatsAdhayatIti gAthArtha: || 2024 || A kaSAdi traNeyathI parizuddha na hoya, athavA kaSAdi koI ekamAM barobara ghaTato na hoya tevo zrutAdi dharma avazya svasAdhyane sAdhI zakato nathI. [1024] eso u uttamo jaM, purisattho ittha vaMcio niyamA / vaMcijjai sayalesuM, kallANesuM na saMdeho // / 1025 // vRtti:- 'Sa cottamo 'va' yasmAt 'puruSArthI' vattute, 'atra' dharme 'vazcitaH' sa 'niyamAt vajyaMte' lo: 'sattepu tyAgeSu' vakSyamALevu, 'na sanve:', phatyamevaitaviti gAthArtha: // 6025 // ettha ya avaMcie Na hi, vaMcijjai tesu jeNa teNeso / sammaM parikkhi avvo, buhehiM mainiuNadiTThIe // / 1026 // vRtti:- 'atra cAvazcitaH' san 'na haiiM vajrayate teNu' tyAgeDu 'cena' hetunA 'tenaiSa samyag parIkSitavya:' zrutAdidharmma: 'budhairmatinipuNadRSTyA ' - sUkSmabuddhayeti gAthArthaH || 1026 // dharma e uttama puruSArtha che. AthI dharmamAM chetarAyela loka have kahevAze te sarva kalyANomAM avazya chetarAya che. AmAM koI saMdeha nathI. dharmamAM na chetarAyela sarva kalyANomAM chetarAto nathI. AthI nipuNa puruSoe sUkSmabuddhathI zrutAdi dharmanI parIkSA karavI joIe. [1025-1026] kallANANi a ihaI, jAI saMpattamokkhabIassa / suramasu suhAI, niyameNa suhANubaMdhINi // / 1027 // kaSa-cheda-tApa e traNe parIkSAthI sonuM zuddha jaNAya to sonuM zuddha che evo nirNaya thAya. e ja pramANe zAstra paNa kaSa-cheda-tApa e traNe parIkSAthI zuddha jaNAya to zuddha che evo nirNaya thAya. je zAstra kayanI parIkSAthI zuddha sAbita thavA chatAM cheda parIkSAthI zuddha na jaNAya te zAstra azuddha che. e ja rIte je zAstra kapa ane cheda e baMnethI zuddha jaNAya chatAM tApa parIkSAthI azuddha jaNAya te zAstra paNa azuddha che. AthI zAstranI kapAdi traNethI parIkSA karavI joIe. zAstranI parIkSA mATe kapa vagerenI vyAkhyA dharmabiMdu graMthamAM nIce mujaba jaNAvI che : vidhiniSedho pa; = zAstramAM zAstrAbhyAsa, dhyAna vagere karavuM ema vidhivAkyo hoya ane hiMsA Adi na karavuM ema niSedhavAkyo hoya e kaya che. AthI je zAstramAM A rIte vidhi-niSedha hoya te zAstra kaSaparIkSAthI zuddha che. tattvamavapAtanAceotti chevaH = vidhi-niSedhane bAdha na Ave = vidhi-niSedha ghaTI zake ane te benuM niraticArapaNe pAlana thaI zake tevAM bAhya anuSThAnono upadeza cheda che. AthI AvAM anuSThAno je zAstramAM batAvyAM hoya te zAstra cheda parIkSAthI zuddha che. 35vanivadhanamAvavAvastApa: = kapamAM jaNAvela vidhi-niSedha ane chedamAM jaNAvelAM anuSThAno e be jemAM ghaTI zake tevA (pariNAmI) jIvAdi padArthonuM yathArtha nirUpaNa zAstramAM hoya te tApa che. AthI je zAstramAM AvA padArthonuM nirUpaNa hoya te zAstra tApa parIkSAthI zuddha che. (vizeSa samaja mATe juo dharmasaMgraha bhAga pahelAmAM dharmadezanA ApavAno vidhi.) Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga - gaNAnujJAdvAram ] [ 466 vRtti:- 'kalyANAni cAtra' - vicAre ' yAni samprAptamokSabIjasya' prANinaH 'suramanuSyeSu suddhAni' viviALi'niyamena zumAnuvandhIni', nyAyyatvAviti gAthArthaH || 1027 // (kalyANonI vyAkhyA kahe che--) prastutamAM kalyANo eTale mokSabIjane pAmelA jIvane devaloka ane manuSyalokamAM prApta thatAM niyamo zubhano anubaMdha kare tevAM vividha sukho. kAraNa ke te sukho nyAyathI yukta che. (bhAvArtha- bhautika sukhanI AzaMsA vinA karelA dharmathI maLelAM sukho nyAyathI yukta che, jyAre bhautika sukhanI AzaMsAthI karelA dharmathI maLelAM sukho anyAyathI yukta che. AthI ja yogabiMdumAM gA. 145mAM bhautika sukhanI AzaMsAthI lIdhelA cAritrathI maLelAM navatraiveyakonAM sukhone anItithI meLavelA dhananI jema ahitakara kahyAM che. mokSabIjane pAmela jIva dharma mokSa mATe kare che. ethI eno dharma bhautika AzaMsAthI rahita hoya che. AthI tene maLelAM zubhAnubaMdhI sukho paraMparAe mokSaprApaka hovAthI nyAyathI yukta che.) [1027] sammaM ca mokkhabIaM, taM puNa bhUatthasaddahaNarUvaM / pasamAiliMgagammaM, suhAyapariNAmarUvaM tu // 1028 // vRtti:- 'samyavattuM ca mokSavIna' vattute, 'tatpuna:' svarUpena 'mRtArthazraddhAnarUpa' tathA 'prazamAvittijJAmyame'tat 'zumAtmapariNAmarUpa', nIvadharma ti gAthArtha: ! 2028 // tammi sai suhaM neaM, akalusabhAvassa haMdi jIvassa / baMdha asu khalu, dhammapavattassa bhAveNa // 1029 // vRtti:- 'tasmin sati sukhaM jJeyaM' - samyaktve zuddhAzayasya, 'anubandhazca zubhaH khalu' tasmin sati gAthArtha: / / 1026 || 'akaluSabhAvasya handi jIvasya'dharmmapravRttasya 'bhAvena' paramArtheneti . (samyaktvanuM varNana kare che-) samyaktva mokSanuM bIja che. te samyaktva svarUpathI satya jIvAdi tattvonI zraddhAsvarUpa ane AtmAnA 'zubhapariNAma svarUpa che, arthAt jIvano dharma che. AvuM samyaktva prazamAdi liMgothI jANI zakAya che. samyaktva pragaTa thatAM (1) jIva zuddhAzayavALo bane che, (2) (ethI) jIvane pAramArthika sukhanI prApti thAya che, (3) jIva paramArthathI dharmamAM pravRtti kare che ane (4) pAramArthika zubhano anubaMdha thAya che. [1028-1029] bhUatthasaddahANaM, ca hoi bhUatthavAyagA pAyaM / suadhammAo so puNa, pahINadosassa vayaNaM tu // 1030 // 1. satya jIvAdi padArthonI zraddhA e dravya samyaktva che, ane darzana mohanIya karmanA kSayopazamAdithI thato AtmAno zubha pariNAma e bhAvasamyaktva che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'bhUtArthazraddhAnaM ca' samyaktvaM 'bhavati, bhUtArthavAcakAt prAya' iti 'zrutadharmAd' AgamAt 'sa punaH prakSINadoSasya vacanameveti gAthArthaH // 1030 // kimityatrAha jamhA aporiseaM, negaMteNeha vijjaI vayaNaM / bhUathavAyagaM na ya, savvaM apahINadosassa // 1031 // vRttiH-'yasmAdapauruSeyaM naikAntenehavidyate vacanaM', puruSavyApArAbhAve'nupalabdheH, bhUtArthavAcakaM na ca sarvamaprakSINadoSasya' vacanamiti, tasmAdyathokta eva zrutadharma iti gAthArthaH / / 1031 / / satya jIvAdi tattvonI zraddhA svarUpa samyakatva prAyaH satya jIvAdi tattvonA prarUpaka zratadharmathI = AgamathI thAya che. sarvadoSothI rahita puruSanuM vacana ja Agama che. kAraNa ke puruSanA prayatna vinA vacana dekhAtuM na hovAthI apauruSeya vacana A jagatamAM che ja nahi. je sarva doSothI rahita nathI enAM sarvavacano satya jIvAdi tattvonA prarUpaka na hoya. mATe yathokta (= sarva doSothI rahita puruSanuM vacano ja Agama che. [1030-1031]. Aha tao'vi Na niyamA, jAyai bhUatthasaddahANaM tu / jaM so'vi pattapuvvo, aNaMtaso savvajIvehiM // 1032 // vRttiH- 'Aha-'tato'pi' zrutadharmAt 'na niyamAt 'jAyate' bhavati 'bhUtArthazraddhAnaM tu'samyaktvaM, kuta ityAha-'yadasAvapi' zrutadharma: 'prAptapUrvo'nantazaH sarvajIvaiH' dravyaliGgagraheNa iti gAthArthaH // 1032 // Na ya asthi koi anno, etthaM heU apattapuvvotti / jamaNAdau saMsAre, keNa samaM NappaDi (NaM saddhi Na paDi) jogo||1033 // vRttiH- 'na cAsti kazcidanyo'tra hetuH' samyaktvasya 'aprAptapUrva iti', kathamityAha'yadanAdau saMsAre' saMsarataH kena sArddha na ghaTito yogaH ?', sarveNa ghaTita iti gAthArthaH // 1033 / / (4hI pUrvapakSa 43 je-) prazna- zratadharmathI samyaktva thAya ja evo niyama nathI. kAraNa ke bhUtakALamAM sarva jIvoe anaMtavAra dravyaliMga lIdhuM hovAthI sarvajIvo anaMtavAra zrutadharma pAmyA che. zratadharma sivAya bIjo paNa samyaktvano koI hetu evo nathI ke jene jIva bhUtakALamAM pAmyo nathI. kAraNa ke anAdikALathI saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvane konI sAthe saMbaMdha thayo nathI? arthAt badhAnI ja sAthe saMbaMdha thayo che. [1032-1033] 1. ahIMthI AraMbhI 1036mI gAthA sudhI pUrvapakSa che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram] [463 pacchAvi tassa ghaDaNe, kiM kAraNamaha akAraNaM taM tu / niccaM tabbhAvAI, kAraNabhAve a NAheU // 1034 // vRttiH- 'pazcAdapi tasya'-hetoraparasya 'ghaTane kiM kAraNam ?, athAkAraNaM tada'parahetughaTanaM 'nityaM tadbhAvAbhAvau', tadavizeSAt, 'kAraNabhAve cA parahetughaTanasya 'nAhetuH' kazcidapara iti gAthArthaH // 1034 / / (kadAca prativAdI ema kahe ke samyakatvamAM zratadharma sivAya bIjo paNa hetu che, ethI zrutadharmano yoga thavA chatAM bIjA hetuno yoga na thavAnA kAraNe samyaktvanI prApti na thaI, pAchaLathI jayAre bIjA hetuno yoga thAya tyAre samyatva pragaTe. AnA uttaramAM vAdI kahe che ke-) bIjA hetuno yoga thavAmAM kayuM kAraNa che? arthAt bIjA hetuno yoga amuka samaye ja thAya che tenuM kayuM kAraNa che? bIjA hetuno yoga thavAmAM koI kAraNa na hoya = kAraNa vinA ja bIjA hetuno yoga thato hoya, to te bIjA hetuno yoga kAM to sadA hoya, kAM to kyAreya na hoya. kAraNa ke evo niyama che ke jenuM koI kAraNa na hoya te kAMto sadA hoya. kAMto sadA na hoya. jenuM kAraNa na hoya temAM amuka samaye hovuM ane amuka samaye nahovuM evo bheda na hoya. have jo bIjA hetunA yoganuM koI kAraNa hoya to e kAraNa paNa ahetu nathI, arthAt enuM bIjA hetunA yoganA kAraNanuM) paNa bIjuM koI kAraNa hovuM joIe. [1034] etadevAha tassavi evamajogA, kammAyattA ya svvsNjogaa| taMpukkosaTiio, gaMThiM jA'NaMtaso pattaM // 1035 // vRttiH- 'tasyApi'-hetughaTanahetoH 'evamayogAd', akAraNasakAraNatvenoktadoSAnivRttyA, upacayamAha-'kAyattAzca' karmapariNatihetukAzca 'sarvasaMyogA' bAhyAbhyantarAH, 'tadapi karmotkRSTasthite'rArabhya 'granthi yAvat' karmagranthiM 'anantazaH'- anantAM vArAM 'prAptam', Agamo'yamiti gAthArthaH // 1035 // Na ya eyabheyao taM, annaM kammaM aNeNa cariyatthaM / saibhAvA'NAimayA, kaha sammaM kAlabheeNaM / / 1036 // vRttiH- 'na caitabhedata' iti-jAtAvekavacanaM na caitadbhedebhyaH- utkRSTasthitigranthyapAntarAlavarttibhyaH 'tadanyatkarma' tatazcaitadantargatenaivAnena bhAvyam, etacca atra vyatikare 'caritArthaM'niSThitaprayojanaM ityarthaH / kuta ityAha-'sakRdbhAvAd anAdimatA' kAlena bahudhA'prApteH, evaM sati 'samyaktvaM kathaM kAlabhedena'-atItAdinA?, uktavattattvato hetvavizeSAditi gAthArthaH / / 1036 / / A ja kahe che. A pramANe bIjA hetunA yoganuM koI kAraNa ghaTatuM nathI. kAraNa ke bIjA hetunA yoganuM kAraNa na hoya ke hoya e baMne rIte ukta doSo dUra thatA nathI. have vizeSa (= karma paNa samyakatvanuM kAraNa nathI e) kahe che. bAhya ane atyaMtara e sarvasaMyogo karma pramANe Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute thAya che. te karma paNa utkRSTa sthitithI AraMbhI karmagraMthi sudhImAM anaMtavAra prApta thayuM che, ema AgamamAM kahyuM che. [1035] utkRSTa sthitithI AraMbhI karmagraMthi sudhImAM rahela karma sivAya bIjuM koI karma nathI. tethI (jenAthI samyaktvanI prApti thAya) e karma AnI (utkRSTa sthitithI karmagraMthi sudhInI sthitinI) aMtargata ja hovuM joIe. (patandra matra vyatire varitArtha-niSitonanam =) e karma prastuta prasaMgamAM (jIvane graMthideze lAvIne) kRtakRtya thaI gayuM che. bhAvArtha- jo karma samyaktvanuM kAraNa hota to Aja sudhImAM anaMtavAra prApta thayelI utkRSTa sthitithI AraMbhIne karmagraMthi sudhInI sthitimAMthI koIka sthitithI kyAreka to samyaktva prApta thayuM hota. paNa kyAreya samyaktva prApta thayuM nathI. eTale mAnavuM paDe ke karma jIvane prAthadeza sudhI lAve che, paNa samyakatva pamADatuM nathI. AthI karma paNa samyaktvanuM kAraNa nathI. [1036] atrottaramAha kiM anneNa tao ccia, pAyamiaMjaM ca kAlabheeNaM / etthavi tao'vi heU, naNu so patto purA bahuhA // 1037 // vRtti - micena' hetunAgaz ?, "tata ava'-kRtadharmAt "prAya "rU' sa rve mati, aupazamikavyavacchedArthaM prAyograhaNaM, 'yacca kAlabhedenai 'tadatItAdinA bhavati 'atrApi' kAlabhedena bhavane 'taka eva' zrutadharma eva hetuH', atrAha-'nanvasau'-zrutadharma: 'prApta: purA 'bahudhA' anekaza DUta nathArtha | 20 rU7 || ahIM prativAdI uttara Ape che- uttara-samyaktvano zratadharma sivAya bIjo koI hetu nathI, prAyaH zrutadharmathI ja samyaktva pragaTe che. ahIM pathamika sabhyatva sivAya anya samyaktvazrutadharmathI pragaTe che e jaNAvavA prAyaH zabdano ullekha karyo che. atIta Adi kALanA bhedathI samyakatva pragaTe che temAM paNa mRtadharma ja hetu che. ahIM vAdI pUrvapakSa kahe che- prazna- pUrve anekavAra zratadharma prApta thayo che. chatAM samyatvanI prApti na thaI.) [1037] etadeva spaSTayannAha savvajiANaM cia jaM, sutte gevijjagesu uvavAo / __ bhaNio Na ya so eaM, liMgaM mottuM jao bhaNiyaM // 1038 // vRttiH- 'sarvajIvAnAmeva' sAMvyavahArikarAzyantargatAnAM 'yad' yasmAt 'sUtre' prajJApanAdau 'graiveyakeSu' navasva' pyupapAto bhaNita:' tanmuktazarIrANAmAnantyAbhidhAnAt, 'na cAsau'-upapAta: patarka ninapraNIta "putvA, yato maLata'THsaiH pUrvasUriti thArtha: I 2038 | 1. ahIMthI AraMbhI 1041mI gAthA sudhI pUrvapakSa che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [ 466 A ja viSayanI spaSTatA kare che- kAraNa ke vyavahArarAzimAM AvelA badhA ja jIvonI naveya raiveyakomAM (anaMtavAra) utpatti "prajJApanA' vagere sUtromAM kahI che. kAraNa ke temAM vyavahArarAzimAM AvelA dareka jIve nava raiveyaka saMbaMdhI anaMta zarIro mUkyAM che ema kahAM che. jinokta liMganA (dIkSAnA) svIkAra vinA navaraiveyakamAM utpatti na thAya. kAraNa ke AgamajJa pUrvasUrioe (nIce pramANe) kahyuM che. [1038]. kiM tadityAha je daMsaNavAvannA, liMgaggahaNaM kariti sAmaNNe / tesi pia uvavAo, ukkoso jAva gevijjA // 1039 // vRttiH- 'ye 'vyApannadarzanA' nihnavAdayaH 'liGgagrahaNaM kurvanti' pratidinaM rajoharaNAdidhAraNamanutiSThanti, na krIDayA, api tu 'zrAmaNye' zramaNabhAvaviSayaM svabuddhyA, 'teSAmapi ca', apizabdAdanAdimithyAdRSTInAmapi ca 'upapAta 'utkRSTaH' sarvottamo 'yAvad graiveyakANi', kriyAmAtraphalametanniranubandhitvAttucchamiti gAthArthaH // 1039 // pUrvasUrioe zuM kahyuM che te kahe che- je nidvava vagere vyApatradarzana jIvo ane anAdimithyASTi jIvo paNa pratidina rajoharaNa vagere rAkhe che, rajoharaNa vagere ramata mATe nathI rAkhatA, kiMtu tenAthI svabuddhi pramANe saMyama saMbaMdhI anuSThAno kare che, temanI paNa utkRSTa utpatti navaraiveyaka sudhI kahI che. A phala mAtra bAhyakriyAnuM che ane niranubaMdhI hovAthI tuccha = asAra che. [1039] yadi nAmaivaM tataH kimityAha liMge a jahAjoggaM, hoi imaM suttaporisAiaM / jaM tattha niccakammaM, pannattaM vIarAgehiM / / 1040 // vRttiH- 'liGge ca' yathodite sati 'yathAyogaM' yathAsambhavaM 'bhavati 'adaH' zrutadharmaH prANinAm, upapattimAha-'sUtrapauruSyAdi 'yad' yasmAt 'tatra' liGge 'nityakarma' nityakaraNIyaM prApta vItarA 'Iddhiti thArtha: / 2040 || A vigatano prastutamAM zo saMbaMdha che te kahe che- jIvone yathokta liMganI prApti thatAM yathAsaMbhava zratadharmanI prApti (avazya) thAya che. kAraNa ke bhagavAne liMgamAM = saMyamamAM sUtraporisI Adi nitya kartavya kahyuM che, arthAt dararoja zratane abhyAsa karavAnuM vidhAna karyuM che. [1040] . Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute nigamayannAha evaM patto'yaM khalu, na ya sammattaM kahaM tao eaM ? / kaha vesoccia eassa kAlabheeNa heutti // 1041 // vRttiH- 'evam' uktena prakAreNa 'prApto'yaM khalu'-zrutadharma: 'na ca samyaktvam', iyatA kAlena siddhiprasaGgAt, tat 'kathaM' kena prakAreNa 'tataH' zrutadharmAd etat' samyaktvaM ?, 'kathaM vA eSa, eva' zrutadharma: etasya-samyaktvasya 'kAlabhedena bhavataH' sato hetuH ?, naiva, tadbhAvabhAvitvAbhAvAditi gAthArthaH // 1041 // upasaMhAra kare che ukta rIte bhUtakALamAM anekavAra zrutadharma prApta thayo che, paNa samyaktvanI prApti thaI nathI. kAraNa ke samyaktvanI prApti thaI hota to ATalA kALa sudhImAM mokSa thaI gayo hota. tethI zrutadharmathI samyaktvanI prApti kevI rIte ghaTe? athavA zratadharma ja kAlabhedathI thatA samyatvano hetu kevI rIte ghaTe? - 4 ghaTe. // 25 // OM zrutadhamanI prApti thavA chatai (tadbhAvabhAvitvAbhAvAt =) sabhyatvano bhAva thayo nathI. [1041] atrottaramAha bhaNNai patto so Na u, ullasiaM jIvavIriaM kahavi / houllasie a tayaM, taMpi a pAyaM tao ceva // 1042 // __ vRttiH- 'bhaNyate prApto'sau' zrutadharma: purA bahudhaiva, 'na tUllasitaM' karmavijayAya 'jIvavIryam' AtmasAmarthya 'kathamapi', tathAsvabhAvatvAt, 'bhavatyullasite ca' jIvavIrye 'tat' samyaktvaM, 'tadapi ca' jIvavIryollasanaM 'prAyastata eva'-zrutadharmAditi gAthArthaH // 1042 // ahIM prativAdI uttara Ape che- uttara-pUrve avazya ghaNIvAra zrata dharma prApta thayo, paNa karmavijaya mATe koI paNa rIte jIvano varSollAsa thayo nahi-jIvanuM AtmabaLa-sattva pragaTyuM nahi. prazna- anekavAra zrutadharma prApta thavA chatAM jIvano vIyallAsa kema thayo nahi ? uttara- AmAM jIvano tevo svabhAvaja kAraNa che. (anekavAra zratadharmane pAmavA chatAM varSollAsa na thAya evo jIvano svabhAva che.) jIvano varSollAsa thatAM samyaktva pragaTe che. jIvano varSollAsa paNa prAyaH kRtadharmathI ja thAya che. [1042] kathametadevamityAha jaha khArAIhito, asaiMpi apattavehapariNAmo / vijjhai tehiMto ccia, jaccamaNI sujjhai tao u // 1043 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga- gaNAnujJAdvAram ] [ 467 vRtti:- 'yathA ' kSArAdibhyaH' kSAramRtpuTapAkAdibhyaH 'asakRdapi' tathAsvabhAvatayA 'aprAptavedhapariNAmaH' anAsAditazuddhipUrvarUpa ityarthaH 'jAtyamaNiH ' padmarAgAdiriti yoga: 'vidhyati' zuddhipUrvarUpamAsAdayati 'tebhya eva' kSAramRtpuTapAkAdibhyo 'jAtyamaNiH 'zuddhayati' ekAntanirmalIbhavati, tata eva' kSArAderiti gAthArthaH || 1043 || A bInA A pramANe kevI rIte thAya che e (daSTAMtathI) kahe che-- jema padmarAga vagere uttama maNine kSAra, mRtyuTapAka AdithI zuddha karavAno aneka vAra prayatna karavA chatAM tenA tevA svabhAvathI te maNi jarApaNa zuddha thatuM nathI. Ama chatAM te maNi jyAre zuddha thAya che tyAre paNa kSAra, mRtyuTapAka AdithI ja zuddha thAya che, arthAt jyAre tyAre paNa kSAra, mRtyuTapAka AdithI ja zuddha thAya che. maNI jyAre tyAre paNa kSAra, mRtyuTapAka AdithI pahelAM thoDuM zuddha thAya che, pachI kramazaH adhika adhika zuddha thatAM taddana nirmala banI jAya che. [1043] dRSTAntamabhidhAya dArSyantikayojanAmAha taha suadhammAo cciya, asaiMpi apattaviriapariNAmo / usa tatto cci, bhavvo jIvo visujjhai a / 1044 // vRtti: - ' tathA zrutadharmmAdeva' yathoktalakSaNAt sakAzAd' asakRdapyaprAptavIryapariNAma:'anAsAditatathAvidhakuzalabhAvaH' samullasati', svavIryasphuraNena,' tata eva ' svavIryollAsAt zrutadharmmAdvA pAramparyeNa 'bhavyo jIvo 'vizuddhayati ca' samyagdarzanAdikrameNa siddhyatIti gAthArthaH // / 1044 // dRSTAMta kahIne dRSTAMtanI ghaTanA kare che-- te pramANe zrutadharma anekavAra maLavA chatAM tevA zubhabhAva prApta na thAya to paNa jyAre tyAre paNa yathokta svarUpavALA zrutadharmathI ja jIvano vIryollAsa thAya che. bhavyajIva potAnA e vIryollAsathI athavA paraMparAe zrutadharmathI samyagdarzanAdinA krame siddha thAya che. [1044] ihaiva bhAvArthamAha tassevesa sahAvo, jaM tAvaiesu taha aIesu / asaMjoe o, tahAvihaM vIriaM lahai // 1045 // vRtti:- 'tasyaivaiSaH svabhAvo' jIvasya 'yattAvatsu', tasya yAvantaste, 'tathA'tIteSu' tena prakAreNatadAcAryasannidhAnAdinA vyapagateSu 'zrutasaMyogeSu' dravyazrutasambandhiSu 'tataH' tadanantaraM tataH svabhAvAdvA' tathAvidhaM vIryaM labhate', yathAvidhena granthi bhittvA darzanAdyavApya siddhyatIti gAthArthaH // 1045 // ahIM ja A viSayano bhAvArtha kahe che-- jIvano ja e svabhAva che ke- te te AcAryanI pAse te te zrutanA abhyAsa AdithI teTalA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute dravya zrutanA saMyogo (saMbaMdho) thaI gayA pachI jIva tevA vIrSollAsane pAme che ke jethI graMthibheda karIne samyaktva Adi pAmIne siddha thAya che. [1045]. AhevaM paricatto, bhavayA Niago'ttha kammavAo u / bhaNiapagArAo khalu, sahAvavAyabbhuvagameNaM // 1046 // vRtti:- 'Aha-evaM' sati 'parityakto bhavatA' jainena 'nijo'tra'-adhikAre 'karmavAda eva', kathamityAha-'bhaNitaprakArAt khalvi'tyavadhAraNe 'svabhAvavAdAbhyupagamena' hetuneti gAthArthaH // 1046 / / ahIM vAdI kahe che ke- A pramANe to tame (= jainoe) prastutamAM karmavAdano ja tyAga karyo. kAraNa ke ukta rIte ja svabhAvavAdano svIkAra karyo che, arthAt ukta rIte svabhAvavAdano svIkAra 42vAthI vAhano tyA ryo. [1046] bhaNNaI egateNaM, amhANaM kammavAya no i8o / Na ya No sahAvavAo, suakevaliNA jao bhaNiaM // 1047 // vRttiH- 'bhaNyate''tra 'naikAntenAsmAkaM'- jainAnAM 'karmavAda eveSTaH, na ca na svabhAvavAda' iSTaH, 'zrutakevalinA yato bhaNitaM' vakSyamANamiti gAthArthaH // 1047 // kenetyAha AyariyasiddhaseNeNa sammaIe paiTThiajaseNaM / dUsamaNisAdivAgarakappattaNao tadakkheNaM // 1048 // vRtti:- 'AcAryasiddhasenena sammatyAM' bhaNitaM vakSyamANaM, sammatyAM vA 'pratiSThitayazasA' tena, tathA 'duSpamAnizAdivAkarakalpatvAt' kAraNAt 'tadAkhyena' divAkaranAmneti gAthArthaH // 1048 / / prativAhI uttara sApecha - samane (= none) vaNavATa (= mAnya) nathI, tyAre svabhAvavAda ISTa (= mAnya) nathI evuM paNa nathI. kAraNa ke zrutakevalI, pratiSThitayazavALA ane duSpamAkAlarUparAtri mATe divAkara samAna hovAthI divAkara birudavALA AcAryazrI siddhasena divAkarasuu2i00 sammalita (nAye pramA) yuM che. [1047-1048] yad bhaNitaM tadAha kAlo sahAva niaI, puvvakayaM purisakAraNegaMtA / micchattaM te ceva u, samAsao hoMti sammattaM // 1049 // vRttiH- 'kAlaH svabhAvo niyatiH pUrvakRtaM puruSakAraNaM 'ekAntA' ete kAlAdaya eva kAraNaM vizvasyetyevambhUtAH 'mithyAtvaM, ta eva samAsato bhavanti samyaktvaM', sarva eva samuditAH santaH phalaMjanakatveneti gAthArthaH // 1049 / / 1. tata: pahanI bo artha pAyapiTa 4ne meM mATe proM nathI, sa21 4opAthI svayaM sama devo. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga- gaNAnujJAdvAram ] AcAryazrI siddhasenasUrijIe je kahyuM che te kahe che-- kAla, svabhAva, niyati (= bhavitavyatA), karma ane puruSArtha e pAMcane dareka kAryamAM pratyekane alaga alaga kAraNa mAnavAmAM mithyAtva che, ane samudita = pAMce bhegA kAraNa mAnavAmAM samyaktva che. kAraNa ke badhA ja bhegA maLe to kArya karI zake che. [1049] etadeva spaSTayati savve'vi akAlAI, ia samudAeNa sAhagA bhaNiA / ti ameya, sammaM savvassa kajjassa // 1050 // vRtti:- 'sarve'pi ca kAlAdaya:'- anantaropanyastAH 'iya' iti 'samudAyena' itaretarApekSAH 'sAdhanA: maLitA:' pravacanazai:, 'yuSyane jaivameva samyak' sAdhaLA: 'sarvasva nAryastha'rndhnaadeH, anyathA sAdhakatvAyogAditi gAthArthaH // 1050 // A ja viSayane spaSTa kare che-- anaMtarokta kAlAdi badhAya bhegA maLIne eka-bIjAnI apekSAvALA hoya to kAryasAdhaka bane che ema pravacanajJoe kahyuM che, ane e pramANe ja te badhA rAMdhavuM vagere sarva kAryonA samyak sAdhaka tarIke ghaTI zake che, anyathA kAryasAdhaka banI zakatA nathI. [1050] etadevAha navi kAlAIhiMto, kevalaehiM tu jAyae kiMci / iha moggaraMdhaNAivi, tA savve samudiyA heU // 1051 // vRtti:- 'nahi kAlAdibhyaH' - anantaroditebhyaH kevalebhya eva jAyate kiJcit ' AryanAta 'rUda'-to 'muddadhanApi' vAdyam, bAstAM tAvacaMd, yata vaM'tata: sarve'lAya: 'samuvitA' v 'zvetava:', sarvasva Aryasthati thArthaH || 106 // A ja viSayane kahe che-- lokamAM maga rAMdhavA vagere koI bAhya kArya paNa kAlAdi pratyekathI ja thatuM nathI. to pachI bIjAM 1. taMtu svabhAve paTa upajAve, kAlakrame re vaNAe; bhavitavyatA hoya to nipaje, nahi to vighana ghaNAe. re prANI sa0 4 taMtuvAya ughama bhoktAdika bhAgya sakala sahakArI; Ima pAMce malI sakala padAratha, utpatti juo vicArI. re prANI sa0 5 niyati vaze halu karamo thaIne, nigoda thakI nikalio; puNye manuja bhavAdika pAmI, sadgurune jaI maliyo. re prANI sa0 6 bhavasthitino paripAka thayo, tava paMDita vIrya ullasio; [ 461 bhavya svabhAve zivagati pAmI, zivapura jaIne vasio. re prANI sa0 7 (mahopAdhyAya zrI vinayavijayajI gaNivara viracita pAMca kAraNavAda stavananI DhAla chaThThI.) Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (AdhyAtmika) kAryo kAlAdi pratyekathI thAya e vAta ja kyAM rahI? AthI kAlAdi bhegA maLIne sarva ryonA hetu 7. [1051] etthaMpi tA sahAvo, iTTho evaM tao Na doso NaM / so puNa iha vineo, bhavvattaM ceva cittaM tu // 1052 // vRtti:- 'atrApi'-prakrame 'tAvat svabhAva iSTa evam'-uktena prakAreNa, 'tato na doSo 'naH' asmAkaM, karmavAdatyAgasvabhAvAbhyupagamarUpaH, 'sa punaH' svabhAvo'tra'-prakAnte 'vijJeyaH' kimbhUta ityAha-'bhavyatvameva'-anAdipAriNAmikabhAvalakSaNaM 'citraMtu', tadA tathApAkAdiyogyatayeti gAthArthaH / / 1052 / / prastutamAM paNa amane ukta rIte (samudita kAryasAdhaka tarIke) svabhAva ISTa ja che. tethI amane karmavAdano tyAga karIne svAbhAvavAda svIkAravAno doSa lAgato nathI. prastutamAM anAdi pAriNAmika bhAvarUpa bhavyatvane ja svabhAva jANavo. A bhavyatva vicitra che, arthAt dareka jIvanuM bhavyatva alaga alaga che. kAraNa ke te te (= bhinna bhinna) rIte paripAkane yogya che, arthAt dareka jIvanA bhavyatvano paripAka bhinna bhinna rIte thato hovAthI dareka jIvanuM bhavyatva alaga alaga che. [1052] 'tulyamevaita'dityAzaGkApanodAyAha eaM egateNaM tulaM, cia jai u savvajIvANaM / tA mokkho'vi hu tullo, pAvai kAlAdabheeNaM // 1053 // vRttiH- 'etadapi'- bhavyatvaM 'ekAntena'-sarvathA 'tulyameva'-aviziSTameva 'yadi tu sarvajIvAnAM'-bhavyAnAmiSyate 'tato mokSo'pi'-tadyogyatAphalarUpa: 'tulyaH prApnoti' sadRza evApadyate, katha-mityAha-'kAlAdyabhedena' kAlaliGgakSetrAdyabhedeneti gAthArthaH // 1053 // bhavyatva tulya ja che evA anyanA khoTA vicArane dUra karavA kahe che- jo badhA ja jIvonuM bhavyatva ekAMte tulya ja mAnavAmAM Ave to bhavyatvanI yogyatAnA phalarUpa mokSa paNa kAla, liMga, kSetra AdinA bheda vinA samAnapaNe ja thavAnI Apatti Ave. [1053] Na ya tassegaMteNaM, tahAsahAvassa kammamAIhiM / jujjai phale viseso'bhavvANavi mokkhasaMgaM ca // 1054 // vRttiH- 'na ca tasya' bhavyatvasya 'ekAntena'-sarvathA 'tathAsvabhAvasya' tulyasvabhAvasya sataH 'karmAdibhyaH' karmakAlapuruSakArebhyo 'yujyate' ghaTate 'phale vizeSaH'- mokSAkhye kAlAdibhedalakSaNaH, kuta ityAha-'abhavyAnAmapi mokSasaGgAt', teSAmetatsvabhAvatve'pi dezanAdibhyaH tadvizeSApatteriti gAthArthaH // 1054 // 1. 'pAkAdiyogyatayA' 56mA 23sa mAhi' za6thI isameha sama4vo. dAhinA methI banA2 55 5 asovAdhI bhavyatva viyitra cha. (vicittameaM tahAphalabheeNa paMthasUtra-5, sU. 12.) Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [471 prazna- sarvajIvonuM bhavyatva ekAMte tulya svabhAva (samAna) hovA chatAM karma, kALa ane puruSArthathI mokSarUpa phalamAM kALa, liMga, kSetrAdino bheda ghaTI zake che. uttara- ema mAnatAM to abhavyono paNa mokSa thavAno prasaMga Ave ! kAraNa ke abhavyono abhavyatva svabhAva hovA chatAM dezanA AdithI temAM (= abhavyatvamAM) vizeSatA Ave. (jema karma AdithI bhavyatvamAM vizeSatA Ave tema dezanA AdithI abhavyatvamAM paNa vizeSatA Ave = mokSa thAya tevI vizeSatA Ave, ane ethI abhavyono paNa mokSa thAya.) [1054] tattulyatAyAmapi karmAdestatsvabhAvatvAt sa phalabheda iti mohanirAkaraNAyAha kammAi tassabhAvattaNaMpi no tassa tassabhAvatte / phalabheasAhagaM haMdi ciMtiavvaM subuddhIe // 1055 // vRtti:-'kAdeH' karmakAlapuruSakAravAtasya tatsvabhAvatvaM' bhavyatvopakramaNAdisvabhAvatvaM yathoktaphalaheturbhaviSyati, atrAha-'etadapi' karmAdi tatsvabhAvatvamapi kalpyamAnaM 'na 'tasya' bhavyatvasya 'atatsvabhAvatve' kAdibhistathopakramaNAdyasvabhAvatve kiJcidityAha-'phalabhedasAdhakaM' kAlaliGgakSetrAdibhedena mokSasAdhakamityarthaH / 'handI'tyupadarzane 'cintayitavyametat 'subuddhyA' nipuNabuddhyA abhavyamokSaprasaGgAdidvAreNeti gAthArthaH // 1055 // bhavyatva tulya hovA chatAM karma vagereno bhavyatvamAM upakramaNa (= saMskAra) karavAno svabhAva hovAthI phalabheda thAya che evA mohane dUra karavA kahe che prazna- karma, kAla ane puruSArthano bhavyatvamAM upakramaNa (saMskAra) Adi karavAno svabhAva yathokta (kAlAdithI bhinna mokSarUpa) phalano hetu thaze. uttara- karmAdino bhavyatvamAM upakramaNa karavAno svabhAva kalpavA chatAM jo bhavyatvano paNa karmAdithI te te rIte upakramita (saMskArita) thavAno svabhAva na hoya to kaMI na thAya, arthAt bhavyatva kAla, liMga, kSetra AdinA bhedathI mokSa sAdhaka na bane. A viSayane "abhavyano paNa mokSa thavAno prasaMga Ave" ItyAdi rIte sUkSmabuddhithI vicAravo. [1055] aha desaNAi NevaMsahAvao( mo) jaM tao abhavvANaM / no khalu mokkhapasaMgo, kahaM tu annattha taM evaM ? // 1056 // vRttiH- 'atha dezanAdi'-dezanAnuSThAnAdi 'naivaMsvabhAvaM' na mokSajananasvabhAvaM, 'yad' yasmA ttato'bhavyAnAM' prANinAM 'no khalu mokSaprasaGga' iti doSAbhAva iti, atrAha- 'kathaM tvanyatra'-mokSagAminI sattve 'tad' dezanAdi 'evaM' mokSajananasvabhAvamiti gAthArthaH / / 1056 // prazna-dhadizanA, anuSThAna vagereno mokSane pamADavAno svabhAva nathI, ethI abhavyajIvono mokSa thavAno prasaMga Avato nathI, ethI AmAM koI doSa nathI. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute uttara- jo dharmadezanA, anuSThAna vagereno mokSane pamADavAno svabhAva nathI to mokSamAM janAra jIvane AzrayIne temano mokSa pamADavAno svabhAva kema che ? arthAt to mokSamAM janAra jIva dezanA, anuSThAna AdithI mokSamAM kema jAya che ? [1056] ihaivAkSepaparihArazeSamAha bhavvatte sai evaM, tulle eaMmi kammamAINa / tamabhavvadesaNAsamamitthaM niameNa daTThavvaM // 1057 // vRtti:- 'bhavyatve satyevaM' - dezanAdimokSajananasvabhAvamityAzaGkayAha-'tulye' sarvathA sadRza eva 'etasmin' bhavyatve sarvajIvAnAM 'karmmAdInAM karmmakAlapuruSakArANAM 'tat' tatsabhAvatvaM bhavya-tvopakramaNAdirUpaM 'abhavyadezanAsamaM', tattvato na tatsvabhAvatvamabhavyabhavyatvavatsadRzasyAsAdRzyakAraNAnupapatteH 'atra' vyatikare 'niyamena draSTavyam' - avazyantayaitadevaM bhAvanIyam, evamapi tathAbhyupagame satyabhavyamokSaprasaGgo'nivRtta eveti gAthArthaH // 1057 // ahIM ja zeSa praznottarI kahe che-- bhavyatvane AzrayIne dezanA Adino mokSa pamADavAno svabhAva che evA vAdInA uttarane manamAM kalpIne kahe che ke- sarva jIvonuM bhavyatva sarvathA tulya ja hoya to karma, kAla ane puruSArthanuM bhavyatvamAM upakramaNarUpa svabhAva abhavyadezanA samAna che, arthAt karmAdino bhavyatvamAM upakramaNa Adi karavAno svabhAva nathI. kAraNa ke jema dharmadezanA abhavyane bhavya banAvI zakatI nathI, tema karmAdi samAnane asamAna banAve e saMgata thatuM nathI. prastutamAM A viSaya A pramANe avazya vicAravo. chatAM te pramANe (= karmAdino bhavyatvamAM upakramaNa karavAno svabhAva che ema) svIkAravAmAM Ave to abhavyano mokSa thavAnI Apatti rahelI ja che. [1857] aha ahosabhayA, Na mayaM sai tassa tassabhAvattaM / evaM ca atthao Nu, iTTho a maIapakkhotti // 1058 // vRtti:- 'arthataddoSamayAt' bAraLAt 'na mataM savA 'tasya' mavyatvasya 'tatvamAvatvam' anupakramaNAdisvabhAvatvam, atrAha - ' evaM cArthato'nUpakramaNAdirUpatvAbhyupagamAt 'iSTa eva' - amyupAta v 'marIya: pakSa kRti' gAthArtha: || 208 // have jo A (= abhavyono mokSa thavAnA prasaMga rUpa) doSanA bhayanA kAraNe jo tamane sadA karmAdithI bhavyatvamAM upakramaNAdi svabhAva (= karmAdithI bhavyatva saMskArita thAya che e) ISTa nathI, to A pramANe paramArthathI to tamoe (anUpamaLAvipatnAyupAmAt) pAchaLathI upakramaNAdino svIkAra karavAthI amAro ja mata svIkAryo. [1058] Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [473 tatazca etadeva bhAvayati jaM tamaNAisarUvaM, ekkaMpi hu taM aNAimaM ceva / so tassa tahAbhAvo'vi appabhUotti kAUNa // 1059 // vRttiH- 'yattad' bhavyatvaM 'anAdisvarUpaM' vartate, 'ekamapi' ca 'tad, anAdimaye ca', na tu prakArakhad, ataH 'sa 'tasya' bhavyatvasya 'tathAbhAvo'pi' nyAyasAdhita upakramaNAdirUpaH 'AtmabhUtaH', svo bhAva: svabhAva 'itikRtveSTa' eva madIya: pakSa iti gAthArthaH // 1059 // tethI A ja viSayane vicAre che- je te bhavyatva anAdisvarUpa che,te bhavyatva anAdimaya hovA sAthe eka paNa che, prakAravALuM nathI. AthI bhavyatvano nyAyathI siddha karela upakramaNAdirUpa tathAbhAva (= tevo bhAva) paNa AtmarUpa che. kAraNa ke potAno bhAva te svabhAva ema svabhAvano artha ghaTe che. Ama tamoe amAro 4 5kSa svIryo. [1058] svabhAvavAda eva tahi tattvavAdaH, anaGga zeSAH kAdaya ityAzaGgyAha Na ya sesANavi evaM, karmAINaM aNaMgayA etthaM / taM ciatahAsahAvaM, jaM te'vi avikkhai taheva // 1060 // vRttiH- 'na ca zeSANAmapyevaM'-svabhAvasthApane 'karmAdInAmanaGgatA'tra'-vicAre, kuta ityAha-'tadeva'-bhavyatvaM 'tathAsvabhAvaM yat tAnapi'-kAdIn 'apekSate' jIvavIryollasanaM prati, 'tathaiva' citratayA bhavatIti gAthArthaH // 1060 // tatazca tassamudAyAo cia, tatteNa tahA vicittarUvAo / ia so siavAeNaM, tahAvihaM vIriaM lahai // 1061 / / vRttiH- 'tatsamudAyAdeva'-svabhAvAdisamudAyAdeva 'tattvena' paramArthena 'tathA' tena prakAreNa 'vicitrarUpAt' samudAyAt 'iya' evaM 'sa' prakAnto jIva: 'syAdvAdena' anyo'nyApekSayA "tathAvidhaM vIryaM labhate', yata ullasatyapUrvakaraNeneti gAthArthaH // 1061 // Ama to svabhAva ja tattva (= kAryasiddhino upAya) che, bAkInA karma vagere kAryasiddhinA upAyo nathI evA vAdInA vicArane manamAM kalpIne kahe che- prastuta vicAraNAmAM A pramANe svabhAvanI sthApanA karI ethI karma vagere kAryasiddhinA upAyo nathI ema na mAnavuM. kAraNa ke bhavyatva jIvano varSollAsa thavAmAM karma vagerenI apekSA rAkhavAnA svabhAvavALuM che. sarva jIvonuM bhavyatva te te kamadinI apekSA pramANe vicitra che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tethI paramArthathI te te rIte vicitra prakAranA ane parasparanI apekSAvALA svabhAvAdi samudAyathI jIva tevA prakAranA vIryane (AtmabaLane) pAme che. kAraNa ke (zAstramAM kahyuM che ke, apUrvakaraNathI mAtmaNa pragaTe che. [1060-1061] tatto a davvasamma, tao a se hoi bhAvasammaM tu / tatto caraNakameNaM, kevalanANAisaMpattI // 1062 // vRttiH- 'tatazca 'dravyasamyaktvaM' vakSyamANasvarUpaM, 'tatazca' dravyasamyaktvAt 'se' tasya 'bhavati 'bhAvasamyaktvameva' vakSyamANalakSaNaM, 'tatazcaraNakrameNa'-caraNopazamalakSaNena 'kevalajJAnAdisamprApti'rbhavati, AdizabdAt siddhiparigraha iti gAthArthaH // 1062 // tenAthI (= tevA vallAsathI) jIvane jenuM svarUpa have kahevAze te dravya samyatva prApta thAya che. dravyasamyatvathI jenuM svarUpa have kahevAze te bhAvasabhyatva prApta thAya che. tenAthI cAritranI prApti thAya che. tenAthI upazamanI=utkRSTa samatAnI prApti thAya che. tenAthI kevalajJAna ane mokSanI prApti thAya che. [1062] dravyasamyaktvAdisvarUpamAha jiNavayaNameva tattaM, ettha rUI hoi davvasammattaM / jahabhAvA NANasaddhA, parisuddhaM tassa sammattaM // 1063 / / vRttiH- 'jinavacanameva tattvaM' nAnyadi tyatra rucirbhavati dravyasamyaktvam', anAbhogavadrucimAtraM, 'yathAbhAvAd' yathAvasthitavastugrAhiNa: 'jJAnAcchraddhAparizuddhaM' svakAryakAritayA bhAva samyaktvaM naizcayikamiti gAthArthaH // 1063 / / dravyasamyakatva vagerenuM svarUpa kahe che- "jinavacana ja tattva satya che, jinavacana sivAya koI vacana tattva nathI." evI ruci e dravyasamyatva che. mAtra rucirUpa A samyatva viziSTajJAna rahita jIvane hoya che. vastune yathAvasthita jaNAvanArA (naya-nikSepa-pramANAdithI vizuddha) jJAnapUrvakanI zraddhAthI vizuddha samyakatva bhAva=naiRyika sabhyatva che. // 293 te sabhyatva svArya (= prazama vagere) 32 . [1063] etadeva bhAvayati sammaM annAyaguNe, suMdararayaNammi hoi jA saddhA / tatto'NaMtaguNA khalu, vinAyaguNammi boddhavvA // 1064 // vRttiH- 'samyagajJAtaguNe' manAgjJAtaguNa ityarthaH 'sundararatne' cintAmaNyAdau 'bhavati yA 'zraddhA' upAdeyaviSayA 'tataH' zraddhAyA 'anantaguNaiva' tIvratayA 'vijJAtaguNe' tasmin 'boddhavye 'ti gAthArthaH // 1064 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] tamhA ubhAvasammaM, evaMvihameva hoi nAyavvaM / pasamAiliMgajaNayaM, niamA evaMvihaM ceva // 1065 // vRtti:- yasmAdevaM 'tasmAd bhAvasamyaktvamevaMvidhameva' yathoktalakSaNaM 'bhavati jJAtavyaM prazamAvittiSnanI', svAryavityartha:, 'niyamAvevavidhameva', nAnyaviti gAthArtha: II 2069 II tatto a tivvabhAvA, parisuddho hoi caraNapariNAmo / tatto dukkhavimokkho, sAsayasokkho tao mokkho // 1066 // vRtti:- 'tatazca' yathoditAt samyaktvAt' tIvro bhAva: ' zubhaH tIvrabhAvAt ' parizuddho bhavati' niSkalaGka zcaraNapariNAmo' bhAvarUpa ityarthaH, 'tataH ' caraNapariNAmAt sakAzAd ' duHkhavimokSaH 'ghAtikarmmabhavopagrAhikarmmavimokSaH 'zAzvatasaukhyastato mokSa' iti gAthArthaH // 1066 || A ja viSayane vicAre che-- jyAre ciMtAmaNI vagere koI ratnanuM thoDuMka 'jJAna hoya tyAre temAM jeTalI (A upAdeya che evI) zraddhA hoya, te ja ratnanuM vizeSajJAna thAya che, tyAre temAM pUrva karatAM anaMtagaNI zraddhA thAya che. mATe pUrvokta bhAvasamyaktvanuM lakSaNa jemAM hoya te ja bhAvasamyaktva jANavuM. AvuM ja samyaktva prazamAdi liMganuM janaka che, arthAt svakArya (prazama vagere) kare che. anya (= dravya) samyaktva prazamAdijanaka nathI. yathokta (= bhAva) samyaktvathI tIvra zubha bhAva thAya che. tIvra zubha bhAvathI vizuddha cAritranA pariNAma thAya che. vizuddha cAritranA pariNAmathI ghAtIkarmo ane bhavopagrAhI karmono kSaya thAya che. dhAtIkarmo ane bhavopagrAhI karmonA kSayathI zAzvata sukhavALo mokSa thAya che. [1064 thI 1066] prAsaGgikamabhidhAya prakRte mIlayati [ 475 suadhammassa parikkhA, tao kasAIhi~ hoi kAyavvA / tatto carittadhammo pAyaM hoi tti kAUNaM // 1067 // 1. koI vastunuM jyAre ajJAna hoya che-tenA guNonuM vizeSa jJAna hotuM nathI tyAre tenA upara sAmAnya zraddhA hoyache. te ja vastu jJAta bane che = tenA guNonuM vizeSa jJAna thAya che tyAre tenA viSe pUrve je zraddhA hatI tenA karatAM anaMtagaNI zraddhA vadhI jAya che. A hakIkatane ApaNe dRSTAMtathI vicArIe, rogIne roga dUra karanArA auSadhanuM nAma sAMbhaLatAM e auSadha pratye zraddhA jAge che, paNa jyAre e auSadhanuM vizeSajJAna meLave che, temAM rahelI adbhuta zaktinuM cokkasa jJAna thAya che, AnA sevana vinA mAro roga nahi jAya evI cokkasa khAtrI thAya che, tyAre tenI zraddhA kaIguNI vadhI jAya che. hIrAnA hAra pratye bALakane je zraddhA hoya che tenAthI anaMtagaNI zraddhA moTA mANasane hoya che. ekAeka ratnanI prApti thatAM e ratna pratye zraddhA jAge che. paNa tenI parIkSA karatAM tenA guNonuM jJAna thatAM A to jIvanaparyaMta daridratAne pheDanAra ciMtAmaNI ratna che evI khabara paDatAM tenA pratye anaMtagaNI zraddhA pragaTe che. bALapothImAM bhaNatA vidyArthIne abhyAsa pratye je zraddhA hoya che, tenAthI kaIguNI zraddhA kolejanA vidyArthIne hoya che. e ja pramANe dravya samyagdarzanamAM jeTalI zraddhA hoya che, tenA karatAM anaMtaguNI zraddhA bhAva samyagdarzanamAM hoya che. bhAvasamyaktva ja tAttvika che. bhAvasamyaktvanI prApti mATe padArthonA yathArtha jJAnanI jarUra che. AthI apekSAe jJAnanI mahattA vadhAre che. (uM. raha. gAthA 110nI TIkA, u. 5. gA. 688) Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti:- 'zrutadharmasya' cAritradharmavyavasthAkAriNa: 'parIkSA' vicAraNA 'tataH 'kaSAdibhiH ' kaSacchedatApai rbhavati karttavyA', kimityatrAha - 'tataH ' zrutadharmmAt 'caritradharmmaH ' prAyo' bAhulyena 'bhavatIti kRtvA', tasmin parIkSite sa parIkSita eveti gAthArthaH // 1067 // prAsaMgika kahIne prastuta viSaya sAthe joDe che-- tethI cAritradharmanI vyavasthA karanAra zrutadharmanI (= zAstranI) kaSa-cheda-tApathI parIkSA karavI joIe. kAraNa ke prAyaH zrutadharmathI cAritradharma thAya che, arthAt cAritra dharma kevo hovo joIe eno nirNaya zrutadharmathI thAya che, ethI zrutadharmanI parIkSA karI levAthI cAritradharmanI parIkSA thaI 4 bhaya che. [1067 ] sumo asesavisao, sAvajje jattha atthi paDiseho / rAgAiviaDaNasahaM, jhANAi a esa kasasuddho // 1068 // vRtti:- 'sUkSmo' nipuNo 'zeSaviSayaH', vyAptyetyarthaH, 'sAvadye' sapApe 'yatrAsti pratiSedha:' zrutadharme, tathA 'rAgAdivikuTTanasahaM' - samarthaM 'dhyAnAdi ca, eSa kaSazuddhaH', zrutadharmma iti gAthArthaH // 1068 // je zrutadharmamAM sarva pApakAryono sUkSmapaNe niSedha karavAmAM Avyo hoya, tathA rAgAdino nAza ka2vAmAM samartha evA dhyAna vagerenuM vidhAna karavAmAM AvyuM hoya, e zrutadharma kapa parIkSAthI zuddha che. [1068 ] itthaM lakSaNamabhidhAyodAharaNamAha jaha maNavayakAehiM, parassa pIDA daDhaM na kAyavvA / jhAeavvaM ca sayA, rAgAivivakkhajAlaM tu // 1069 // 'vRtti:- 'yathA manovAkkAyaiH' karaNabhUtaiH 'parasya pIDA dRDhaM na karttavyA', kSAntyAdibhedena, tathA 'dhyAtavyaM ca sadA' vidhinA 'rAgAdivipakSajAlaM tu' yathocitamiti gAthArthaH // 1069 // A pramANe lakSaNa kahIne udAharaNa kahe che. jemake kSAntyAdi dharmanA pAlanapUrvaka bIjA jIvane karaNarUpa evA mana-vacana-kAyAthI jarA paNa pIDA na karavI. tathA sadA vidhipUrvaka rAgAdinA vipakSasamUhanuM ucita rIte dhyAna karavuM. (A rIte niSedha-vidhi jemAM hoya te zAstra kaSathI zuddha che.) [1069] vyatirekataH kaSazuddhamAha thUlo Na savvavisao, sAvajje jattha hoi paDiseho / rAgAiviaDaNasahaM, na ya jhANAIvi tayasuddho // 1070 // 1. sAdhakatamaM karaNam (si.he. za. 2/2/28) [DiyA vAmAM ne vadhAremA vadhAre sahAyaka hoya tene '2' hevAmAM Ave che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [477 vRttiH- 'sthUla:'-anipuNaH 'na sarvaviSayaH'-avyApaka: 'sAvadye' vastuni 'yatra bhavati pratiSedhaH' Agame, 'rAgAdivikuTTanasamarthaM na ca dhyAnAdyapi' yatra, sa 'tadazuddhaH' kaSAzuddha iti gAthArthaH // 1070 // vyatithI (= niSepathI) 45zuddha mAgama cha je AgamamAM sarva pApa kAryono sUkSma rIte niSedha na karavAmAM Avyo hoya, tathA rAgAdino nAza karavAmAM samartha evA dhyAnAdinuM vidhAna na karavAmAM AvyuM hoya e Agama kaSa parIkSAthI azuddha che. [1070] atraivodAharaNamAha jaha paMcahi~ bahuehi va, egA hiMsA musaM visaMvAe / iccAo jhANammi a, jhAeavvaM agArAiM // 1071 // vRtti:- 'yathA paJcabhiH' kAraNaiH-prANyAdibhiH 'bahubhizca'-ekendriyAdibhirekA hiMsA', yathoktaM-prANI prANijJAnaM ghAtakacittaM ca tadgatA ceSTA / prANaizca viprayogaH paJcabhirApadyate hiMsA // 1 // tathA 'anasthimatAM zakaTabhareNaiko ghAta' iti, tathA 'mRSA visaMvAde' vAstava iti, Aha'asanto'pi svakA doSAH, pApazuddhayarthamIritAH / na mRSAyai visaMvAdavirahAttasya kasyacit ||1||''ityaadau' vicAre, tathA dhyAneca dhyAtavyamakArAdi', yathoktam-"brahmo-kAro'tra vijJeyaH, akAro viSNurucyate, |mheshvro makArastu, trayamekatra tattvataH // 1 // " iti gAthArthaH // 1071 / / ma (= SathI azuddhamA) 31529 // 4 cha jemake, prANI vagere pAMca kAraNothI hiMsA thAya. tathA ghaNA ekeMdriya vagere jIvonA ghAtathI se 4 hiMsA thAya. dhuM che -"prANI, prANIzAna, ghAtayitta (=hiMsAnA pri||5), hiMsA karanAramAM hiMsA karavAnI ceSTA ane prANano viyoga e pAMcathI hiMsA thAya che." tathA "hADakAM vinAnA (ekedriya vagere) jIvo eka gADuM bharAya teTalA mare to paNa eka ghAta thAya." tathA visaMvAda thAya to vAstavika mRSAvAda gaNAya. kahyuM che ke- "potAnAmAM doSa na hoya to paNa pApazuddhi mATe kahevAmAM Ave to mRSAvAda thato nathI. kAraNa ke AvuM bolavAmAM koIno visaMvAda thato nathI." tathA dhyAna aMge akAra vagerenuM dhyAna karavuM joIe. kahyuM che ke- "ahIM (OMkAramAM) kAra brahmA jANavo. kAra viSNu kahevAya che. makAra maheza che. paramArthathI brahmA-viSNu-maheza eka sthAnamAM (= AUM||2wi) 24aa cha." [1071] chedamadhikRtyAha sai appamattayAe, saMjamajoesu vivihabheesu / jA dhammiassa vittI, eaMbajjhaM aNuTThANaM // 1072 // vRttiH- 'sadA'pramattatayA' hetubhUtayA 'saMyamayogeSu' kuzalavyApAreSu 'vividhabhedeSu' Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute anekaprakAreSu 'yA 'dhArmikasya' sAdhoH 'vRttiH' vartanA 'etadbAhyamanuSThAnami'hAdhikRtamiti gAthArthaH // 1072 // eeNa na bAhijjai, saMbhavai a taM dugaMpi niameNa / eavayaNeNa suddho, jo so cheeNaM suddhotti // 1073 // vRttiH- 'etena' anuSThAnena 'na bAdhyate, sambhavati ca' vRddhiM yAti 'tad dvitayamapi' vidhipratiSedharUpaM niyamena, etadvacanena' yathoditAnuSThAnoktyA zuddho ya' AgamaH 'sa chedena zuddha iti' gAthArthaH // 1073 / / chedane AzrayIne kahe che- vividha prakAranI zubha kriyAomAM sAdhunI sadA apramattapaNe pravRtti e prastutamAM bAhya anuSThAna che. A bAhya anuSThAnothI vidhi-niSedhane bAdha na Ave, arthAt vidhi niSedhanuM pAlana thAya ane vidhi-niSedha vRddhi pAme, arthAt je vidhi-niSedho pragaTa rUpe zAstramAM na maLatA hoya tevA paNa vidhi-niSedho te anuSThAno dvArA samajAya, evA anuSThAno kahevA dvArA je Agama zuddha che te Agama chedathI zuddha che, arthAta vidhi-niSedhanuM pAlana ane vRddhi thAya tevAM anuSThAno je AgamamAM kahyAM hoya te Agama cheda parIkSAthI zuddha che. [1072-1073]. ihaivodAharaNamAha jaha paMcasu samiIsuM, tIsu a guttIsu appamatteNa / savvaM cia kAyavvaM, jaiNA sai kAigAIvi // 1074 // vRttiH- 'yathA paJcasu samitiSu'-IryAsamityAdirUpAsu 'tisRSu ca guptiSu'-manoguptyAdiSu 'apramattena' satA 'sarvame'vAnuSThAnaM 'karttavyaM 'yatinA' sAdhunA, 'sadA kAyikAdyapi', AstAM tAvadanyaditi gAthArthaH // 1074 // tathA je khalu pamAyajaNagA, vasahAI tevi vajjaNijjAu / mahuaravittIa tahA, pAleavvo a appANo / 1075 // vRttiH- 'ye khalu pramAdajanakAH' paramparayA 'vasatyAdayaH' AdizabdAt sthAnadezaparigrahaH 'te'pi varjanIyA eva' sarvathA, 'madhukaravRttyA' gRhikusumapIDAparihAreNa 'tathA pAlanIya evAtmA', nAkAle tyAjya iti gAthArthaH // 1075 / / mI (chamai) x 61524. 4 cha jemake IryAsamiti Adi pAMca samiti ane manoguti Adi traNa guktiomAM apramatta banIne, arthAt samiti-guptinA saMpUrNa pAlanapUrvaka sAdhue sadA badhAM ja anuSThAna karavA joIe. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [479 laghunIti-vaDInIti jevAM nAnAM) anuSThAno paNa samitiguNinAM pAlanapUrvaka karavAM joIe. to pachI bIjAM moTAM anuSThAno to sutarAM samiti-guptinA pAlanapUrvaka ja karavA joIe. tathA paraMparAe paNa pramAdajanaka hoya tevA vasati, sthAna, deza Adino sarvathA tyAga karavo joIe. tathA madhukaravRttithI AtmAnuM pAlana karavuM ja, arthAt gRhastha rUpa puSpane pIDA na thAya te rIte judA judA gharamAMthI AhAra meLavIne zarIranuM rakSaNa karavuM, akAle zarIrano tyAga na karavo. [1074-1075]. atra vyatirekamAha jattha u pamattayAe, saMjamajoesu vivihabheesu / no dhammiassa vittI, aNaNuTANaM tayaM hoi // 1076 // vRttiH- 'yatra tu pramattatayA' hetubhUtayA 'saMyamayogeSu' saMyamavyApAreSu 'vividhabhedeSu' vicitreSvityarthaH 'no 'dhArmikasya' tathAvidhayateH 'vRttiH' vartanA 'ananuSThAnaM' vastusthityA 'tad bhavati', tatkAryAsAdhakatvAditi gAthArthaH // 1076 // eeNaM bAhijjai, saMbhavai a tayugaM na NiameNa / eavayaNovaveo, jo so cheeNa no suddho // 1077 // vRttiH- 'etena'-anuSThAnena 'bAdhyate sambhavati ca' vRddhimupagacchati ca 'tadvayaM' vidhipratiSedharUpaM 'na niyamena, "etadvacanopetaH' itthaMvidhAnuSThAnavacanena (yukta) 'yaH' Agama: 'sa chedena'-prastutena 'na zuddha' iti gAthArthaH // 1077 // ma (chazuddhimAM) vyati3 (niSe5) 4 cha jyAM pramAdanA kAraNe vividha prakAranI saMyamakriyAomAM tevA prakAranA sAdhunI pravRtti na thAya te paramArthathI ananuSThAna che = anuSThAna nathI. kAraNa ke sAdhu anuSThAnathI tenA (= anuSThAnanA) kAryane siddha karato nathI. A anuSThAnathI niyamA vidhi-niSedha bAdhita thAya che ane vidhi-niSedhanI vRddhi thatI nathI, AthI AvAM anuSThAno batAvanArAM vacanothI yukta Agama chethI azuddha che. [1076-1077] atraivodAharaNamAha jaha devANaM saMgIagAikajjammi ujjamo jaiNo / kaMdappAIkaraNaM, asabbhavayaNAbhihANaM ca // 1078 // vRttiH- 'yathA devAnAM saGgItakAdinimittamudyamo 'yateH' pravrajitasya, yathoktam"saGgItakena devasya, prItI rAvaNavAdyataH / tatprItyarthamato yatnaH, tatra kAryo vizeSataH // 1 // " tathA 'kandarpAdikaraNaM' bhrUtkSepAdinA, tathA 'sabhyavacanAbhidhAnaM ca'-brahmaghAtako'hamityAdi, evaM kila tadvedanIyakarmakSaya iti gAthArthaH // 1078 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute taha annadhammiANaM, uccheo bhoaNaM gihega'NNaM / asidhArAi a eaM, pAvaM bajjhaM aNuTThANaM // 1079 // vRttiH- 'tathA 'anyadhArmikANAM' tIrthAntarIyANAM 'ucchedo'-vinAzaH, yathoktam"anyadharmasthitAH sattvA, asurA iva viSNunA / ucchedanIyAsteSAM hi, vadhe doSo na vidyate" // 1 // iti / tathA bhojanaM gRha evaikAnnaM' tadanugrahAya, tathA 'asidhArAdi caitat' prakRSTendriyajayAya, etat 'pApaM' pApahetutvAd-'bAhyamanuSThAnama'zobhanamiti gAthArthaH // 1079 // ma (cha azuddhimAM) 4 615294 cha jemake sAdhue devone prasanna karavA saMgIta Adi mATe udyama karavo. kahyuM che ke- "rAvaNane priya evA vAjiMtra sAthe saMgIta gAvAthI deva prasanna bane che, mATe devane prasanna karavA temAM (saMgItamAM) vizeSa prayatna karavo." tathA AMkhanA bhramara caDhAvavA AdipUrvaka kaMdarpa vagere karavuM. (hasavuM, kAmavardhaka ceSTA karavI, kAmakathA karavI vagere kaMdarpa che.) tathA asabhya vacano kahevAM. jemake huM brahmaNaghAtaka chuM. A pramANe bolavAthI tenA (zAtA) vedanIyakarmano kSaya thAya. tathA anya dharmIono vinAza karavo. kahyuM che ke- "jema viSNue asurono vinAza karyo, tema anyadharmamAM rahelAono vinAza karavo joIe. temanA vadhamAM doSa nathI.' tathA gRhasthanA anugraha mATe tenA ghare ja eka annanuM bhojana karavuM. atizaya iMdriya jaya mATe talavAranI dhAra upara cAlavuM vagere. A anucita bAhya anuSThAno pApanuM kAraNa hovAthI pAparUpa che. [1078-1079] ihaiva tApavidhimAha jIvAibhAvavAo, jo diTTeTTAhiM No khalu viruddho / baMdhAisAhago taha, ettha imo hoi tAvotti // 1080 // vRttiH- 'jIvAdibhAvavAdaH' jIvAjIvAdipadArthavAdaH 'yaH' kazcit 'dRSTeSTAbhyAM'vakSyamANAbhyAM 'na khalu viruddhaH', api tu yukta eva, 'bandhAdisAdhakaH tathA' nirupacaritabandhamokSavyaJjaka: 'atra' zrutadharme 'eSa bhavati tApa iti' gAthArthaH // 1080 // eeNa jo visuddho, so khalu tAveNa hoi suddhotti / eeNa vA asuddho, sesehivi tAriso neo // 1081 // vRtti:- "etena yo vizuddhaH'-jIvAdibhAvavAdena 'sa khalu tApena bhavati zuddhaH', sa eva nAnya iti / 'etena vA'zuddhaH' san 'zeSayorapi' kapacchedayo stAdRzo jJeyaH'-na tattvata: zuddha iti gAthArthaH // 1081 / / ahIM ja tApavidhi kahe che jIva, ajIva vagere padArtho jenuM svarUpa have kahevAze te dRSTa-ISTathI viruddha na hoya, kiMtu diSTa-ISTane saMgata ja hoya, tathA upacArarahita baMdha-mokSanA sAdhaka hoya. AvA jIvAdi padArthonuM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [481 varNana e zrutadharmamAM tApa che. je Agama jIvAdi padArthonA varNanathI zuddha hoya te ja Agama tApathI zuddha che, anya nahi. je Agama tApathI azuddha hoya te paramArthathI kaSa ane chedathI paNa azuddha Mer. [1080-1081] ihaivodAharaNamAha saMtAsaMte jIve, NiccANiccAyaNegadhamme a / jaha suhabaMdhAIA, jujjati na aNNahA niamA // 1082 // vRttiH- 'sadasadrUpe jIve', svarUpapararUpAbhyAM, 'nityAnityAdyanekammiNi ca', dravyaparyAyAbhidheyapariNAmAdyapekSayA, 'yathA 'sukhabandhAdayaH' sukhAdayo'nubhUyamAnarUpA bandhAdayo'bhyupagatAH 'yujyante' ghaTante, 'na 'anyathA' anyena prakAreNa 'niyamAd' yujyanta iti gAthArthaH // 1082 / / ahIM (tApa parIkSAmAM) ja udAharaNa kahe che- anubhavAtA sukha vagere bhAvo ane svIkRta baMdha vagere bhAvo svarUpathI sat ane pararUpathI asat ema sat-asat svarUpavALA tathA dravya, paryAya, abhidheya, pariNAma AdinI apekSAe nitya-anitya vagere aneka dharmavALA jIvamAM ghaTe che, anya rIte (= koI eka dharmavALA jIvamAM) avazya na ghaTe. [1082] etadevAha saMtassa sarUveNaM, pararUveNaM tahA asaMtassa / __ haMdi visiThThattaNao, hoti visiTThA suhAIA // 1083 // vRttiH- 'sato' vidyamAnasya 'svarUpeNa' Atmaniyatena, 'pararUpeNa' anyasambandhinA 'tathA'sataH' svarUpeNaivAvidyamAnasya, na ca svasattvamevAnyAsattvam, abhinnanimittatve sadasattvayorvirodhAt, tathAhi-sattvamevAsattvamiti vyAhataM, na ca tattatra nAsti, svasattvavadasattve tatsattvaprasaGgAditi pararUpAsattvadharmakaM svarUpasattvaM viziSTaM bhavati, anyathA vaiziSTyAyogAt, tadAha-'handi viziSTatvAdu'ktA prakAreNa 'bhavanti viziSTAH'-svasaMvedyAH 'sukhAdayaH', AdizabdAdduHkhabandhAdiparigraha iti gAthArthaH // 1083 // A ja viSayane kahe che va sva35thI (= svadravya-kSetra-la-bhAvathI) sat cha, 5235thI (= 52dravya-kSetra-10(mAthI) asat cha, arthAt anya (428)nI apekSA sva35thI (= tvathA) 4 2asat cha. svanuM sattva e ja paranuM asattva che ema na mAnI zakAya. kAraNa ke svanuM sattva e ja paranuM asattva che eno artha e thayo ke jema svadravyAdithI svanuM sattva che tema svadravyAdithI ja paranuM asattva paNa che. AthI sattva ane asattva e baMnenuM nimitta abhinna eka ja thayuM. abhinna nimittamAM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (eka nimittamAM) benI pratIti na thAya. AthI abhinna nimittamAM sattva ane asattvano virodha hovAthI svasattva e ja anyAsattva ema na mAnI zakAya. te A pramANe sattva e ja asattva evI mAnyatA 'vyAghAtavALI (= vAMdhAvALI) che (1 2 tat tatra nati =) vastumAM asattva nathI ema nathI, arthAta vastumAM asattva che. have jo vastumAM alaga asattva nathI kiMtu sattva e ja asattva che ema mAnavAmAM Ave to asattvano abhAva thaI jAya. jyAre vastumAM (paradravyAdithI) asattva che. (vasavalatte tatsarvaprasid =) kadAca tame ema kahezo ke je rIte vastumAM sattva che te rIte asattva paNa che, to (tatsarvaprasAt =) vastumAM asattvanA sattvano paNa prasaMga Ave, arthAt vastumAM jema svadravyAdithI sattva che tema svadravyAdithI ja asattva paNa rahe. pUrve kahyuM tema AmAM virodha che. athavA svasarvavatsatve tatsatva,sat e paMktino artha A pramANe che- svasarvavata vastuni (sarvocce) asattva = vidyamAne tatsarvaprasan = tasya vastuna: vastakUpatAprasan = kadAca tame ema kahezo ke svasattvavALI vastumAM asattva nathI, to eno artha e thayo ke vastumAM kevala sarUpatA che, arthAt vastu kevala sat che, asat nathI. kevala sat vastumAM pUrve kahyuM tema sukha vagere ane baMdha vagere bhAvo na ghaTe. (ti parIsarvadharma.. =AthI pararUpathI (paradravyAdithI) je asattvadharma, te asattvadharmathI viziSTa je svarUpasattva, te svarUpasattva viziSTa bane che, arthAt paradravyAdithI rahelA asattvathI viziSTa je svarUpasattva e vastumAM viziSTatA che. anyathA = paradravyAdithI rahelA asattvathI viziSTa svarUpa sattva vinA, vastumAM viziSTatA AvatI nathI. (viziSTatvAkuna... =) svasaMvedya sukha-duHkhAdi ane baMdha vagere bhAvo ukta rIte viziSTatAthI (= vizeSatAthI) viziSTa bane che. [1083 vipakSe bAdhAmAha iharA sattAmittAibhAvao kaha visiTThayA esiM ? / tayabhAvammi tayatthe, hanta payatto mahAmoho // 1084 / / vRttiH- 'itarathA' yathA svarUpeNa sat tathA pararUpeNApi bhAve 'sattAmAtrAdibhAvAd', vizad sarvatrAdiprada ti, 'the viziSTata' pratyAtmavedyatayA "teSa' tuvAdrInAM ?, 'tadabhAve' viziSTasukhAdyabhAve 'tadartho' viziSTasukhArtho 'hanta prayatnaH' kriyAvizeSo 'mahAmoho''sambhavapravRttyeti gAthArthaH / / 1084 // 1. yad yathA sAdhitaM kenA'pyapareNa tadanyathA / tarthava ya vadhata, sa cApata ti mRta: II (kAvyaprakAza) bhAvArtha- koIe koI siddhAMtano yuktiothI siddha karyo hoya, bIjo puruSa te ja siddhAMtane yuktiothI bIjI rIte siddha kare tene vyAghAta kahevAmAM Ave che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [483 viruddhapakSamAM (pararUpathI paNa sattvamAM) vAMdho kahe che jema svarUpathI sat che tema pararUpathI paNa sata hoya to mAtra sattva ja rahe, athavA mAtra asattva ja rahe. (dA.ta. ghaTa svarUpathI sat che tema pararUpathI paNa satu hoya to vizvamAM ghaTanI ja sarva padArtharUpe sattA thAya. ethI bhinna bhinna padArtho dvArA sAdhya evI sarva arthakriyAo ghaTathI ja thaI jAya, ethI ghaTa sivAya anya padArthone mAnavAnI AvazyakatA na rahe. have jo ghaTa pararUpathI paNa sata hoya to svarUpathI paNa asata hovo joIe. ema thAya to ghaTano sarvathA abhAva thAya. ethI badhI ja vastuono abhAva thAya. AthI vizva sarvazUnya thAya.) tathA dareka AtmAmAM sukhano je rIte anubhava thAya che te rIte sukhAdinI viziSTatA paNa kevI rIte thAya? (sukha pararUpathI=duHkharUpathI paNa sat che eTale sukha vakhate du:kha paNa hoya, AthI duHkhathI tadana rahita evA viziSTa sukhano abhAva thAya.) viziSTa sukhAdino abhAva hoya to viziSTa sukha meLavavA mATe thato prayatna mahA moharUpa siddha thAya. kAraNa ke asaMbhavamAM pravRtti che = je vastu nathI tene meLavavAnI pravRtti che. (je nathI tene meLavavAno prayatna karavo e mahAmoha ja gaNAya.) [1084]. nicco vegasahAvo, sahAvabhUammi kaha Nu so dukkhe ? / tassuccheanimittaM, asaMbhavAo payaTTijjA // 1085 // vRttiH- 'nityo'pyekasvabhAvaH' sthiratayA, 'svabhAvabhUte' AtmabhUte 'kathaM nvasau' nitya: sat "ku', jimityaditI ' Turvaya "kacchanimitta'-vinAzAya namavI ta: pravarteta' kartha ?, naiveti thArtha: / 1086 // jo AtmA sthira hovAnA kAraNe eka svabhAvavALo (= avicalita svabhAvavALo) hoya to nitya AtmA duHkhasvabhAvabhUta hovAthI tenA vinAza mATe pravRtti zA mATe kare ? arthAt na ja kare. kAraNa ke du:khano nAza asaMbhava che. (du:khano nAza thAya to AtmA eka svabhAvavALo (nitya) na rahe.) [1085. egaMtAnicco'vi a, saMbhavasamaNaMtaraM abhAvAo / pariNAmaheuvirahA, asaMbhavAo u tassa tti // 1086 // vRttiH- 'ekAntenAnityo'pi ca'-niranvayanazvaraH 'sambhavasamanantaram' utpattyanantaram 'abhAvAd' avidyamAnatvAt 'pAriNAmikahetuvirahAt' tathAbhAvikAraNAbhAvena 'asambhavAcca' kAraNAt 'tasye 'tyekAntAnityasya sa kathaM pravarteta ?, naiveti gAthArthaH // 1086 / / AtmA ekAMte anitya hoya=niranvaya nazvara hoya to pariNAmika hetu na hovAnA kAraNe (tathAmavizaRTImAvena = tathA eTale te pramANe = kArya rUpe thanAra kAraNano abhAva hovAthI) Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASA bhAvAnuvAdayute utpatti thayA pachI turata abhAva thAya. AthI jIva anitya (sukhAdi)ne meLavavA mATe pravRtti zA mATe kare ? arthAt na ja kare. [1086] etadeva samarthayannAha - Na visiTThakajjabhAvo, aNaIavisiTThakAraNattAo / egaMta'bhe apakkhe, niamA taha bheapakkhe a / / 1087 // vRtti: - 'na viziSTakAryabhAvo' na ghaTAdikAryotpAdo nyAyya: 'anatItaviziSTakAraNatvAt' anatikrAntaniyatakAraNatvAdityarthaH 'ekAntAbhedapakSe' kAryakAraNayornityatvapakSa ityarthaH, 'niyamAd' avazyameva neti, 'tathA 'bhedapakSe ca' kAryakAraNayorekAntAnityatvapakSa ityarthaH, niyamAdavazyameva neti gAthArthaH || 1087 || A (= vastu nityAnitya che e) ja viSayanuM samarthana kare che-- ekAMta abheda pakSamAM eTale ke kArya-kAraNa ekAMte nitya che e pakSamAM dhaTAdi kAryonI utpatti avazya ghaTatI nathI. anatIviziSTAraNatvAr - kAraNa ke viziSTa kAraNa potAnA svabhAvano tyAga karato nathI. viziSTa kAraNa potAnA svabhAvano tyAga kare to nityatvano abhAva thAya, arthAt kAraNa kAryotpattinI pahelAM jevA svarUpe hatuM tevA ja svarUpe rahe to kArya na karI zake. ekAMta abhedapakSamAM kAraNa kAryotpattinI pahelAM jevA svarUpe hatuM tevA ja svarUpe rahe che. tathA ekAMta bhedapakSamAM paNa, eTale ke kArya-kAraNa ekAMte anitya che e pakSamAM paNa, ghaTAdi kAryonI utpatti avazya ghaTatI nathI. [1087] ubhayatra nidarzanamAha piMDo paDovva Na ghaDo, tapphalamaNaIapiMDabhAvAo / tayaIatte tassa u, tahabhAvA annayAittaM // 1088 // vRtti:- 'piNDavat paTavaditi ca dRSTAntau, 'na ghaTastatphalaM ' - piNDaphalamiti pratijJA, 'anatIpiNDamAvatvAr' amepakSe, piNDavazveto: samAnatvAr, mepakSe pavat, 'tavItatva' ghaTasya piNDAtItatAyAM 'tasyaiva tathAbhAvAt' piNDasyaiva ghaTarUpeNa bhAvAd 'anvayAditvam' anvayavyatirekitvaM vastuna iti gAthArthaH // 1088 // ubhayapakSamAM daSTAMta kahe che- baMne pakSamAM anukrame piMDa ane paTa dRSTAMta che. te A pramANe- ghaTa e piMDanuM phala=kArya nathI. kAraNa ke abhedapakSamAM piMDa potAnA svarUpane choDatuM na hovAthI kArya na karI zake. (piMDa potAnA svarUpane choDIne ghaTarUpe bane to ja kArya karI zake. piMDa potAnA svabhAvano tyAga kare to nitya na rahe.) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [485 ekAMta bhedapakSamAM jo ke piMDa potAnA svarUpano tyAga kare che, ane ghaTa rUpe banI jAya che, to paNa kArya-kAraNa bhinna hovAnA kAraNe jema ghaTa piMDathI bhinna che tema paTa paNa piMDathI bhinna che, ethI piMDathI jema ghaTa thAya che tema paTa paNa kema na thAya ? paTa paNa thavo joIe ema thAya to piMDathI ghaTa ja thAya, peTa na thAya e niyama na rahe. (manvayatitvei vastunaH =) kArya-kAraNa svarUpa vastumAM anvaya-vyatirekibhAva hoya che. paNa ekAMtaabhedapakSamAM ane ekAMtabhedapakSamAM A bhAva ghaTato nathI. abhedapakSamAM fpasatve ghaTasarva ema anvaya nathI. kAraNa ke piMDa potAnA svarUpamAM ja rahe to ghaTa bane ja nahi. bhedapakSamAM upavmAve pacAva: ema vyatireka nathI. piMDa potAnA svarUpano tyAga karIne ghaTarUpe bane che, ethI piMDano abhAva thAya che paNa ghaTano abhAva thato nathI. [1088]. ataH sadasannityAnityAdirUpameva vastu, tathA cAha evaMviho u appA, micchattAIhi~ baMdhaI kammaM / sammattAIehi u, muccai pariNAmabhAvAo // 1089 // vRttiH- 'evaMvidha evAtmA'-sadasannityAdirUpa: 'mithyAtvAdibhiH' karaNabhUtai badhnAti 'karma' jJAnAvaraNAdi, 'samyaktvAdibhistu' karaNabhUtairmucyate', kuta ityAha-'pariNAmabhAvAt' pariNAmasvAdriti thArtha: II 2081 || AthI dareka vastu sastu-asatu, nitya-anitya ItyAdi rUpa ja che. graMthakAra te pramANe ja kahe che- Avo (= sata-asata, nitya-anitya ItyAdi rUpa) ja AtmA mithyAtvAdi 'asAdhAraNa kAraNothI jJAnAvaraNIya vagere karma bAMdhe che, ane samyaktva vagere asAdhAraNa kAraNothI karmothI mukta thAya che. kAraNa ke AtmA pariNAmI che dravyathI nitya (eka svarUpavALo) hovA chatAM paryAyathI bhinna bhinna avasthAne pAme che. [1089] sakaDuvabhogo'vevaM, kahaMci egAhikaraNabhAvAo / iharA kattA bhottA, ubhayaM vA pAvai sayAvi // 1090 // vRttiH- 'svakRtopabhogo'pyevaM'-pariNAmitvAdAtmani 'kathaJcidekAdhikaraNabhAvAt' citrasvabhAvatayA yujyate, 'itarathA' nityAyekasvabhAvatAyAM 'kartA bhoktA ubhayaM vA', vaashbdaadtumaya vA, 'noti satApi', a svabhAvavAhiti pathArtha: // 2010 / AtmAmAM svakRtakarmano upabhoga paNa AtmA pariNAmI hovAthI bhinna bhinna svarUpavALo hovAnA kAraNe ghaTI zake che. kAraNa ke pariNAmI hovAnA kAraNe karma ane upabhoganuM adhikaraNa (sthAna) kathaMcita eka che. anyathA AtmA nitya vagere koI eka svarUpavALo mAnavAmAM Ave to 1. sIdhA TTT TTTbU = asAdhAraNa (mukhya) kAraNane karaNa kahevAmAM Ave che. jenA vinA kArya na ja thAya che kAraNa asAdhAraNa kAraNa che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute AtmA sadA ya kartA ja rahe, athavA sadA ya bhoktA ja rahe, athavA sadAya kartA-bhoktA rahe, athavA sadA ya akartA-abhoktA rahe. kAraNa ke kartA vagere koI eka ja svarUpavALo mAnyo che. [1090] etadeva bhAvayati veei juvANakayaM, vuDDho corAiphalamihaM koI / Na ya so tao Na anno, paccakkhAIpasiddhIo // 1091 // vRtti:- 'vedayate' anubhavati 'yuvakRtaM' taruNakRtamityarthaH 'vRddhazcauryAdiphalaM'-bandhanAdi iha 'kazcit', lokasiddhametat, 'na cAsau'-vRddha stato'-yUno 'nAnyaH', kintvanyaH, 'pratyakSAdiprasiddheH' kAraNAditi gAthArthaH // 1091 / / Na ya NANaNNo so'haM, kiM patto ? pAvapariNaivaseNaM / __ aNuhavasaMdhANAo, logAgamasiddhio ceva // 1092 // vRttiH- 'na ca nAnanyaH', kintvananyo'pi, kathamityAha-'so'haM kiM prApto' bandhanAdi ? 'pApapariNativazena' cauryaprabhavena 'anubhavasandhAnAt' so'hamityanena prakAreNa, 'lokAgamasiddhitazcaiva' so'yamiti lokasiddhiH, tatpApaphalamityAgamasiddhiriti gAthArthaH // 1092 // A ja viSayane vicAre che- corI Adi kArya yuvAna kare che, ane tenuM baMdhanAdi phala koI vRddha anubhave che. A binA lokamAM prasiddha che. vRddha yuvAnathI anya nathI evuM nathI, arthAt anya che. kAraNa ke A (= yuvAnathI vRddha anya che e) pratyakSAdithI prasiddha che. [1091) tathA vRddha ane yuvAna eka nathI ema paNa nathI, arthAt eka paNa che. kAraNa ke yuvAvasthAmAM karelI corInI sajA vRddhAvasthAmAM pAmanArane ema thAya che ke te huM baMdhanAdi kema pAmyo? corInA kAraNe thayela pApaphaLanA kAraNe te huM baMdhanAdi pAmyo ema anubhavano anusaMdhAna thAya che. loko paNa tenA mATe kahe che ke te A (= jeNe pUrve corI karI hatI te Ave che. teNe juvAnImAM karelI corInuM A phala che ema Agama (= zAstra) kahe che. Ama vRddha ane yuvAna eka che e anubhavathI, lokathI ane AgamathI siddha che. [1092) ia maNuAibhavakayaM, veai devAibhavagao appA / tasseva tahAbhAvA, savvamiNaM hoi uvavaNNaM // 1093 // vRttiH- 'evaM' vRddhavad'manuSyAdibhavakRtaM' puNyAdi vedayate' anubhavati devAdibhavagataH' san 'AtmA' jIva iti, 'tasyaiva' manuSyAdeH 'tathAbhAvAd' devAditvena bhAvAt, 'sarvamidaM' nirupacaritaM svakRtabhogAdi 'bhavatyupapannaM', nAnyatheti gAthArthaH // 1093 // egateNa u nicco'Nicco vA kaha Nu veaI sakaDaM ? / egasahAvattaNao, tayaNaMtaranAsao ceva // 1094 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [487 vRttiH- ekAntena tu nityo'vikArI anityo vA niranvayI kathaM nu vedayate svakRtaM ?, naivetyarthaH, kathamityAha-ekasvabhAvatvAnnityasya, tadanantaranAzatazcaivAnityasyeti gAthArthaH / / 1094 / / jema yuvAne karelI corInuM phaLa vRddha bhogave che tema jIva manuSyAdi bhavamAM karela puNyAdinuM phaLa devAdibhavamAM jaIne anubhave che. kAraNa ke manuSya vagere ja deva Adi bane che. Ama AtmA pariNAmI hoya to svakRta bhoga vagere badhuM ya upacAra vinA barobara ghaTe che. AtmA nitya vagere koI eka svarUpavALo hoya to na ghaTe. [1093] jo AtmA ekAMte nitya-avikArI hoya athavA ekAMte anitya =niranvaye vinAzI hoya to svakRta karmanuM phaLa kevI rIte bhogave? na ja bhogave. kAraNa ke ekAMte nitya AtmA eka ja svarUpavALo che. (phaLa bhogave to eka ja svarUpavALo na rahe.) ekAMte anitya AtmA karma karyA pachI turata nAza pAme che. to phaLa koNa bhogave? [1094]. jIvasarIrANaMpi hu, bheAbheo tahovalaMbhAo / muttAmuttattaNao, chikkammi paveaNAo a / / 1095 / / vRttiH- 'jIvazarIrayorapi bhedAbhedaH', kathaJcid bhedaH kathaJcidabheda ityarthaH, tathopalambhAt' kAraNAt, 'mUrttAmUrttatvAt' tayoH anyathA yogAbhAvAt, 'spRSTe' zarIre 'pravedanAcca', na cAmUrtasyaiva parza ti thArtha: 2016 jIva ane zararImAM paNa bhedabheda che, arthAt jIva ane zarIra kathaMcit bhinna=AdA che, ane kathaMcit abhinna=eka paNa che. kAraNa ke te pramANe anubhava thAya che. zarIra mUrta che ane jIva amUrti che. have jo baMne sarvathA judA hoya to virodhI e beno yoga kevI rIte thAya ? na thAya. tathA zarIrane sparza thatAM teno anubhava AtmAne thAya che. jo zarIra ane AtmA taddana judA ja hoya to zarIrane sparza thatAM AtmAne teno anubhava na thAya. kevaLa amUrta AtmAne sparza thaI zake nahi. ethI siddha thAya che ke zarIra ane AtmA kathaMcita abhinna che = eka che. [1095] ubhayakaDobhayabhogA, tayabhAvAo a hoi nAyavvo / baMdhAivisayabhAvA, iharA tayasaMbhavAo a // 1096 // vRttiH- 'ubhayakRtobhayayogAt' kAraNAt 'tadabhAvAcca' bhogAbhAvAcca 'bhavati jJAtavyaH' jIva-zarIrayorbhedAbhedaH, 'bandhAdiviSayabhAvAt' kAraNAd, 'itarathA' ekAntabhedAdau tasambhavISya' vandhAdyasAmavati gAthArthaH | 2016 || ubhayakRta ubhayabhoga ane baMdhAdi viSayabhAva e be kAraNothI zarIra ane AtmA kathaMcita bhinna=judA che ane kathaMcit abhinna=eka che. ubhayakRta ubhayabhoga eTale AtmAe kareluM zarIra bhogave che ane zarIre kareluM AtmA bhogave che. baMdhAdiviSayabhAva eTale baMdhAdinuM thavuM=jo zarIra ane AtmA sarvathA bhinna hoya to ubhayakRta ubhayabhoga ane baMdhAdiviSayabhAva thaI zake nahi=ghaTI zake nahi. [1096]. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute etadeva prakaTayannAha ettha sarIreNa kaDaM, pANavahAsevaNAe~ jaM kammaM / taM khalu cittavivAgaM, veei bhavaMtare jIvo // 1097 // vRttiH- 'atra zarIreNa kRtaM', kathamityAha-'prANavadhAsevanayA' hetubhUtayA 'yat karma tat khalu citravipAkaM' sad 'vedayate bhavAntare' anyajanmAntare 'jIva' iti gAthArthaH / / 1097 / / na u taM ceva sarIraM, NaragAisu tassa taha abhAvAo / bhinnakaDaveaNammi a, aippasaMgo balA hoi // 1098 // vRttiH- 'na tu tadeva zarIraM' yena kRtamiti, kuta ityAha-'narakAdiSu tasya' zarIrasya 'tathA'bhAvAditi,bhinnakRtavedanecA'bhyupagamyamAne 'tiprasaGgo''navasthArUpa: balAdbhavatI'ti gAthArthaH / / 1098 // evaM jIveNa kaDaM, kUramaNapayaTTaeNa jaM kammaM / taM pai roddavivAgaM, veei bhavaMtarasarIraM // 1099 // vRtti:- evaM jIvena kRtaM' tatprAdhAnya krUramanaHpravRttena yat karma'-pApAdi tatprati' tannimittaM 'raudravipAkaM' tIvravedanAkAritvena 'vedayati bhavAntarazarIraM' tathA'nubhavAditi gAthArthaH // 1099 / / Na u kevalao jIvo, teNa vimukkassa veyaNAbhAvo / ___Naya so ceva tayaM khalu logAivirohabhAvAo // 1100 // vRttiH- 'na tu kevalo jIvo' vedayate, 'tena' zarIreNa 'vimuktasya' sataH 'vedanA'bhAvAt' kAraNAt, 'na ca sa eva' jIvast' ccharIramiti, 'lokAdivirodhabhAvAd', AdizabdAtsamayagraha iti gAthArthaH // 1100 // mA 4 viSayane pragaTa (= spaSTa) 13 cha zarIre A bhavamAM hiMsAthI karelA vicitra vipAkavALA karmane jIva bhavAMtaramAM anubhave che=bhogave che. [1097] jeNe karma karyuM che te ja zarIra bhogave che ema mAnI zakAya nahi. kAraNa ke narakAdimAM te zarIra hotuM nathI. jo bIjAe karelA karmane bIjo bhogave che. (=zarIre karelA karmane zarIrathI bhinna AtmA bhogave che) ema mAnavAmAM Ave to balAtkAre anavasthA doSa thAya, arthAt rameza hiMsA kare ane tenuM phaLa maheza bhogave, maheza zubha karma kare ane tenuM phaLa hareza bhogave, ema koI vyavasthA na rahe.[1098]e pramANe jIvanI pradhAnatAvALA kramanathI prerAyelAjIve karelA pApa nimitte bhavAMtaranuM zarIra raudra (= tIvra vedanAkArI) phaLane bhogave che. kAraNa ke tevo anubhava thAya che. [1099] karmaphaLane ekalo jIva bhogavato nathI. kAraNa ke zarIrathI rahita AtmAne karmaphaLano anubhava thato nathI. zarIra e ja jIva che ema na mAnI zakAya. kAraNa ke temAM loka ane zAstrano virodha che. [1100] Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [489 evaM cia dehavahe, uvayAre vAvi puNNapAvAI / iharA ghaDAibhaMgAinAyao neva jujjaMti // 1101 // vRttiH- 'evameva' jIvazarIrayorbhedAbheda eva 'dehavadhe' sati 'upakAre vA' dehasya 'puNyapApe' bhavataH, 'itarathA' ekAntabhedAdau 'ghaTAdibhaGgAdijJAtataH' ghaTAdivinAzakaraNodAharaNena 'naiva yujyate' puNyapApe iti gAthArthaH // 1101 // e ja pramANe dehano nAza ke dehane upakAra thatAM puNya-pApa thAya che e jIva-zarIramAM bhedabheda hoya to ja ghaTI zake, arthAta eka jIva bIjA jIvanA zarIrano nAza kare che, AtmAno nAza karI zakato nathI. e rIte eka jIva bIjA jIvanA zarIrane upakAra kare che, AtmAne upakAra karI zakato nathI. chatAM anyanA zarIrano nAza karavAthI pApa thAya che ane anyanA zarIrane upakAra karavAthI jIvane puNya thAya che. jo AtmA ane zarIra bhinnabhinna hoya to ja A ghaTI zake. ghaTa ane AtmA taddana bhinna hovAthI ghaTa vagereno vinAza karavAmAM pApa lAgatuM nathI ane ghaTa banAvavAmAM puNya thatuM nathI. e rIte AtmA ane zarIra tadana bhinna hoya to zarIranA nAzathI pApa ane zarIrane upakAra karavAthI puNya na ghaTI zake. [1101] abhyupacayamAha tayabheammi a niamA, tannAse tassa pAvaI nAso / ia paraloAbhAvA, baMdhAINaM abhAo // 1102 // vRttiH- 'tadabhede ca' jIvazarIrAbhede ca 'niyamAt 'tannAze' dehanAze 'tasya' jIvasya 'prApnoti nAzaH, 'iya' evaM 'paralokAbhAvAt' kAraNAt 'bandhAdInAmapi' prastutAnAM 'abhAva' eveti gAthArthaH // 1102 // A viSayamAM ja vizeSa kahe che jIva-zarIra ekAMte abhinna=eka ja hoya to dehano nAza thatAM avazya jIvano nAza thAya. ema thAya to paralokano abhAva thavAnA kAraNe prastuta baMdhAdino abhAva ja thAya. [1102] deheNaM dehammi a, uvadhAyANuggahehiM baMdhAI / Na puNa amutto'muttassa appaNo kuNai kiMcidavi // 1103 // vRttiH- 'dehena' kA deha eva' viSaye 'upaghAtAnugrahAbhyAM' hetubhUtAbhyAM bandhAdayaH' prAptAH, 'na punaramUrta' AtmA'mUrtasyAtmano''parasya karoti kiJcidapi', muktakalpatvAditi gAthArthaH / / 1103 / / akarito a Na bajjhai, aippasaMgA madeva baMdhAo / tamhA bheAbhae, jIvasarIrANa baMdhAI // 1104 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti:- 'arvazca na vadhyate' nyAyata:, vuta rUtsAha- 'atiprasaSAt', mutte 'saraiva' mAvAt 'vanyasya', atRvizeSAd, yata vaM'tasmAt mevamere' nAtyantatma 'nIvazarIrayorkandhAvyo', nAnyathati gAthArthaH || 6604 || deha dehamAM ja upaghAta ane anugraha kare che, arthAt eka zarIra bIjA zarIra upara hiMsAdi rUpa upaghAta ane caMdanavilepanAdi rUpa anugraha kare che, ethI ja baMdha vagere thAya che. amUrta AtmA anya amUrta AtmAne (upaghAta vagere) kaMI paNa karato nathI. kAraNa ke AtmA mukta jIva samAna che, arthAt zarIranI sahAya vinAno ekalo saMsArI paNa AtmA mukta AtmA samAna che. [1103] je kaMI kare nahi te nyAyanI rIte na baMdhAya. je kaMI kare nahi te baMdhAya to atiprasaMga doSa thAya. kAraNa ke mukta AtmAne paNa sadA ya baMdha thAya. kAraNa ke akartRtva (saMsArI ane mukta e) baMnemAM samAna che. mATe jIva ane zarIramAM jAtyaMtararUpa bhedAbheda hoya to baMdha vagere ghaTe, anyathA na ghaTe. jIva-zarIramAM bhedAbheda hoya to zarIra upaghAta-anugraha kare che eTale AtmA upaghAtaanugraha kare che, ane ethI AtmAne baMdha vagere thAya che. (prazna- jAtyaMtararUpa bhedAbheda e sthaLe jAtyaMtara eTale zuM ? uttara- bhedAbheda eTale bheda ane abhedano saravALo nathI, kiMtu e benA yogathI bhedAbheda rUpa navI ja jAti utpanna thAya che. jo bhedAbheda e bheda ane abhedanA saravALA rUpa hoya to e baMnethI thatA doSo temAM lAge. jyAre bane che ulaTuM. bhedAbhedamAM ekAMte bheda ane ekAMte abheda e baMnenA doSo dUra thAya che, ane navA guNo pragaTe che. jema maga ane cokhAnA mizraNathI khIcaDIrUpa eka svataMtra anya dravya utpanna thAya che. tethI ekalA magathI ane ekalA cokhAthI thatA doSo khIcaDImAM rahetA nathI, ane navA guNo pragaTe che. tevuM ja bhedAbhedamAM bane che. Ama bhedAbheda eka svataMtra anya jAti hovAthI ahIM "jAtyaMtara rUpa bhedAbheda" ema kahyuM che.) [1104] mokkho'vi a baddhassA, tayabhAve sa kai kIsa vA Na sayA ? | kiM vA Uhi tahA kahaM ca so hoi purisattho ? // / 1105 // vRtti:- 'mokSopi ca vandrasya' to mati 'tadbhAve' vandhAmAvesa' thaM mokSa: ?, zaiva, 'iimati 'vA na savAso ?', vadhAmAvAvizeSAt, 'vidhavA hetumitathA ?', yathA''dibhiH, 'kathaM cAsau bhavati puruSArthaH ?', ayalasiddhatvAditi gAthArthaH // 1105 // mokSa paNa baMdhAyelAno thAya. baMdha ja na hoya to mokSa kevI rIte hoya ? na ja hoya. have jo baMdha vinA paNa mokSa thAya to mokSa sadA kema thato nathI ? arthAt pratyeka samaye mokSa kema thato nathI ? kAraNa ke jema amuka samaye mokSa pAmanAra jIvamAM baMdhano abhAva che tema anya jIvomAM paNa baMdhano abhAva che. baMnemAM baMdhAbhAva samAna che. tathA baMdha vinA paNa mokSa thato hoya to mokSanA yathApravRttikaraNa vagere hetuonI paNa zI jarUra che ? tathA prayatna vinA ja mokSa thavAthI mokSaprAptino puruSArtha paNa kevI rIte thAya ? arthAt na thAya. [1105] Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyoga-gaNAnujJAdvAram ] [ 462 yata evam tamhA baddhassa tao, baMdho'vi aNAimaM pavAheNa / iharA tayabhAvammI, puvvaM cia mokkhasaMsiddhI // 1106 / / vRtti - "tasmAddhicaiva 3NI'-mokSa, 'vanyo nivamIna 'pravAi' saltatyA, 'itarathA' evamanaGgIkaraNena 'tadabhAve' bandhAbhAve sati 'pUrvameva' AdAveva 'mokSasaMsiddhiH', tadrupatnIttati nAthArthaH || 1206 // AthI baMdhAyelAno ja mokSa thAya che. baMdha paNa pravAha (paraMparA)thI anAdi che. jo ema (= baMdha anAdi che ema) na mAnavAmAM Ave to kyAreka baMdha na hato ema siddha thAya. ema siddha thAya to pahelAM ja mokSa thaI jAya. kAraNa ke AtmA (baMdhAyelo na hovAthI) mokSa svarUpa che. [1106] atrAha aNubhUavattamANo baMdho, kayagotti'NAimaM kaha Nu ? / jaha u aIo kAlo, tahAviho taha pavAheNa // 1107 // vRttiH- 'anubhUtavarttamAna' iti anubhUtavartamAnabhAvo 'bandhaH kRtaka iti'kRtvA sa evambhUto 'nAdimAn kathaM nu ?', pravAhato'pItibhAvaH, atrottaram-'yathaivAtItaH kAlaH 'tathAvidhaH 'anubhUtavarttamAnabhAvo'pyanAdimAn tathA pravAheNa' bandho'pyanAdimAniti gAthArthaH / / 1107 / / prazna- je baMdhe vartamAnabhAvano anubhava karI lIdho che te baMdha kRtaka kahevAya. to Avo baMdha pravAhathI paNa anAdi kevI rIte hoya ? uttara- jema bhUtakALa anubhUta vartamAna bhAvavALo hovA chatAM pravAhathI anAdi che, tema baMdha paNa pravAhathI anAdi che. bhAvArtha-baMdhanA kriyamANa ane kRtaka ema be bheda che. vartamAnamAM je baMdha thaI rahyo che te kriyamANa baMdha che. (krimaNa = karAtuM) ane je baMdha thaI gayo che te kRtaka baMdha che. (ta = kareluM. ta e ja kRta) A be bhedamAM kriyamANa karmanI Adi che. kemake vartamAnamAM thaI rahyuM che. paNa kRtaka karma pravAhathI anAdithI che, eTale ke kyArathI jIvane A baMdha zarU thayo teno Adi kALa nathI. ahIM vAdI prazna kare che ke- kRtaka baMdhane anAdi kema kahevAya? kAraNa ke kRtakabaMdhanI "je baMdhe vartamAna bhAvano anubhava karI lIdho che te baMdha kRtaka" evI vyAkhyA che. A vyAkhyAmAM vartamAnabhAva vartamAnapaNuM che.to vartamAnapaNuM ane anAdikALa e beno meLa kevI rIte bese ? vartamAnabhAva (= vartamAnapaNuM) zabda ja Adino sUcaka che. A praznanA samAdhAnamAM siddhAMtavAdI kahe che ke- jema kALanA dareka samayamAM vartamAnapaNuM hovA chatAM potapotAnA uttara samayonI apekSAe te badhAmAM bhUtakALapaNuM che, arthAt temanAmAM Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute te te kALe vartamAnatA to hatI, chatAM vartamAnanI apekSAe te badhAya bhUtakALa che. ane temanI Adi nathI, tema ahIM pratyeka samaye baMdhAtA baMdhamAM vartamAnatA hovA chatAM uttara samayomAM baMdhAtA karmanI apekSAe bhUtakAlInatA (= kRtakatA) che, ane tenI Adi nathI. AthI baMdha pravAhanI apekSA nAhi che. [1107 ] mokSopapattimAha dIsai kammAvacao, saMbhavaI teNa tassa vigamo'vi / kaNagamalassa va teNa u, mukko mukkotti nAyavvo // 1108 // vRtti:- 'dRzyate karmmApacaya:' kAryadvAreNa 'sambhavati tena' kAraNena 'tasya' karmmaNo 'vigamo'pi ' sarvathA, 'kanakamalasye 'ti nidarzanaM, 'tena' karmmaNA 'mukta: ' sarvathA 'mukto jJAtavya iti' gAthArthaH // 1108 // mAibhAvavAo, jattha tao hoi tAvasuddhotti / esa uvAeo khalu, buddhimayA dhIrapuriseNa // 1109 // vRtti:- 'evamAdibhAvavAda:'- padArthavAdo 'yatrA 'garme 'sau bhavati tApazuddha:'tRtIyasthAnasundara 'iti, eSa upAdeyaH khalu eSa eva nAnyaH, 'buddhimatA' prAjJena 'dhIrapuruSeNa' sthireNeti gAthArthaH // 1109 // - bhokSanI saMgati (= siddhi) 52 che karmano hrAsa thAya che e kArya dvArA dekhAya che, tethI (hrAsa thato hovAthI) karmano sarvathA nAza paNa thAya. AmAM suvarNamalanuM dRSTAMta che. jema suvarNamAMthI thoDA melano brAsa thAya che to sarvathA nAza paNa thAya che. tema karmano thoDo hrAsa thAya che to sarvathA nAza paNa thAya. karmathI sarvathA mukta banelo AtmA mukta jANavo. [1108] ItyAdi padArtho je AgamamAM kahyA hoya te Agama tApathI zuddha-trIjAsthAnathI paNa suMdara che. dhIra buddhimAna puruSe A (- tApathI zuddha) ja Agamano svIkAra karavo joIe, anya Agamano svIkAra na karavo joIe. [1109] stavaparijJA amihamuttamasuaM, AIsaddAo thayapariNNAI / vaNijjai jIe thau, duviho'vi guNAibhAveNa // 1110 // vRttiH-'etadihottamazrutamu 'ttamArthAbhidhAnAt, 'AdizabdAd' dvAragAthoktAH'stavaparijJAdayaH' prAbhRtavizeSA gRhyante, keyaM stavaparijJetyAha- 'varNyate yasyAM' granthapaddhatau 'stavaH dvividho'pi ' dravyabhAvarUpa: 'guNAdibhAvena' guNapradhAnarUpatayeti gAthArthaH // 1110 // ahIM A (= kapa-cheda-tApathI zuddha) dyuta uttamazruta che. kAraNa ke emAM uttama artho kahevAmAM AvyAche. uparanI gAthAmAM kahelA Adi zabdathI dvAra gAthAmAM kahela stavaparijJA vagere prAkRtavizeSo Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [493 samajavA. A stavaparijJA zuM che? e praznanA uttaramAM kahe che ke- je graMtharacanAmAM dravya ane bhAva e baMne prakArano stava gauNa-pradhAna rUpe varNavavAmAM Avyo hoya te stavaparijJA che. [1110] etadevAha davve bhAve a thao, davve bhAvathayarAgao vihiNA / jiNabhavaNAivihANaM, bhAvathao saMjamo suddho||1111 // vRttiH- 'dravya' iti dravyaviSayo 'bhAva' iti bhAvaviSaya: 'stavo' bhavati, tatra 'dravye' dravyaviSayaH 'bhAvastavarAgato' vakSyamANabhAvastavAnurAgeNa vidhinA' vakSyamANena 'jinabhavanAdividhAnaM', "vidhAna'miti yathAsambhavaM karaNam, AdizabdAjjinabimbapUjAparigrahaH, 'bhAvastavaH' punaH 'saMyamaH' sAdhukriyArUpa: 'zuddho' niraticAra iti gAthArthaH // 1111 // mAne (= dravya-mAvastavana) 4 5 cha dravyastava ane bhAvastava ema be prakArano stava che. bhAvasavanA anurAgathI (= bhAvastavanI mane prApti thAya evI IcchAthI) jinabhavana, jinabiMba ane jinapUjA (vagere) yathAsaMbhava vidhipUrvaka karavAM te dravyastava che. niraticAra sAdhukriyA rUpa saMyama e 'bhAvastava che. [1111] tatra jiNabhavaNakAraNavihI, suddhA bhUmI dalaM ca kaTThAI / bhiagANa'tisaMdhANaM, sAsayavuDDhI samAseNaM // 1112 // vRtti:- 'jinabhavanakAraNavidhi'rayaM draSTavyaH, yaduta 'zuddhA bhUmi'rvakSyamANayA zuddhyA, ttha 'dalaM ca kASThAdi' zuddhameva, tathA 'bhRtakAnatisandhAnaM' karmakarAvyaMsanaM, tathA 'svAzayavRddhiH' zubhabhAva-varddhanaM, 'samAsenaiSa' vidhiriti dvAragAthAsamAsArthaH // 1112 // temAM jinabhavana karAvavAno vidhi A jANavo- 1 have kahevAze te zuddhithI bhUmi zuddha karavI, 2 kASTha vagere dalazuddha ja levuM, 3 nokarone chetaravA nahi ane 4 potAnA zubhabhAvanI vRddhi karavI. A saMkSepathI vidhi che. A pramANe dvAra gAthAno saMkSipta artha che. [1112]. vyAsArthaM tvAha granthakAra: davve bhAve a tahA, suddhA bhUmI paesa'kIlA ya / davve'pattigarahiA, annesi hoi bhAve u // 1113 // 1. payAzagAthA 2. 2. 111 2thI 11 28 sudhInI gAthAo sAtamA paMcAzakamAM che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'dravye bhAve ca tathA zuddhA bhUmiH', yathAsaGkhyaM svarUpamAha-'pradeze' tapasvijanocite, 'akIlA vA' asthyAdirahitA 'dravya' iti dravyazuddhA, 'aprItirahitA-anyeSAM' prANinAmasamAdhirahitA AsannAnAM 'bhavati 'bhAve tu' bhAvazuddheti gAthArthaH // 1113 // (1) bhUbhizuddhi dvAra vistRta artha to graMthakAra kahe che dravya ane bhAvathI zuddha ema be prakAre zuddha bhUmi che. te benuM yathAsaMkhya svarUpa kahe che- tapasvI lokone vasavA lAyaka sthAnamAM nIce khIlo, hADakAM vagere azubha padArthothI rahita bhUmi e dravyathI zuddha che. jinamaMdiranI najIkamAM rahelA (= vasanArA) bIjA jIvone aprIti na thAya tevI bhUmi bhAvI zuddha che. [1113] etadeva samarthayate dhammatthamujjaeNaM, savvassa apattiaM na kAyavvaM / iasaMjamo'vi seo, ettha ya bhayavaM udAharaNaM // 1114 // vRttiH- 'dharmArthamudyatena' prANinA 'sarvasya' jantoH 'aprItirna' kAryA sarvathA, 'iya' evaM parAprItyakaraNena 'saMyamo'pi zreyAn', nAnyathA, 'atra cA'the 'bhagavAnudAharaNaM'-svayameva ca varddhamAnasvAmIti gAthArthaH // 1114 // bhAnu (= anyane saprIti thAya tenu) 4 samarthana 3 cha- jinabhavananirmANa dvArA karmakSaya rUpa dharma mATe tatpara banelA prANIe koI paNa jIvane aprIti na karavI joIe. saMyama paNa anyane aprIti na karavAthI zreyaskara bane che, anyathA nahi. A viSayamAM khuda zrI vardhamAnasvAmI daSTAMtarUpa che. [1114] kathamityAha so tAvasAsamAo, tesiM appattiaM muNeUNaM / paramaM abohibIaM, tao gao haMta'kAle'vi // 1115 // vRttiH- 'sa' bhagavAM 'stApasAzramAt', pitRvyamitrakulapatisambandhinaH, 'teSAM' tApasAnAm 'aprItim' apraNidhAnaM 'matvA' manaHparyAyeNa, kiMbhUtam ?-'paramaM' pradhAnaM 'abodhibIjaM' guNadveSeNa, 'tataH' tApasAzramAd 'gato' bhagavAn, 'hante'tyupadarzane 'kAle'pi'-prAvRSyapIti gAthArthaH / kathAnakam AvazyakAdavaseyam / / 1115 // zrI mahAvIra svAmI kevI rIte deTAMtarUpa che te kahe che- tApasone mArAthI aprIti thAya che, ane e aprIti guNapanA kAraNe samyagdarzananA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [495 abhAvanuM mukhya kAraNa che ema mana:paryavajJAnathI jANIne zrI bhagavAna mahAvIre potAnA pitAnA mitra kulapatinA tApasAzramamAMthI comAsAmAM paNa vihAra karyo. A kathA AvazyakasUtramAMthI jANI devI. [1115] iya savveNa'vi samma, sakkaM appattiaM sai jaNassa / niyamA parihariavvaM, iarammi satattaciMtA u // 1116 // dAraM vRttiH- 'iya' evaM 'sarveNApi' paralokArthinA 'samyag' upAyata: 'zakyamapraNidhAnaM 'sadA' sarvakAlaM 'janasya' prANinivahasya 'niyamAd' avazyantayA 'pariharttavyaM'-na kAryam, 'itarasmin' azakye hyapraNidhAne svatattvacintaiva kartavyA, mamaivAyaM doSa iti gAthArthaH / / 1116 // zrI mahAvIra bhagavAnanI jema paralokanA arthI badhAya jIvoe samyagu upAya karIne sadA jIvasamUhanI zakya (= jeno tyAga thaI zake tevI) aprItino tyAga avazya karavo joIe. prazna- ApaNe aprIti thAya tevuM na karIe to paNa loka ajJAnatA AdinA kAraNe aprIti kare to zuM karavuM? uttara- lokanI ajJAnatA AdinA kAraNe aprItino tyAga karI zakAya tema na hoya tyAre potAnA svabhAvanI vicAraNA karavI, te A pramANe mamaivAyaM doSo yadaparabhave nArjitamaho, zubhaM yasmAlloko bhavati mayi kuprItihadayaH / apApasyaivaM me kathamaparathA matsaramaya, jano yAti svArthaM prati vimukhatAmetya sahasA // 1 // "A mAro ja doSa che. kema ke meM gatabhavamAM puNyanuM upArjana karyuM nathI, jethI loko mArA viSe aprItivALA thAya che. anyathA A loko svArtha pratye vimukha banIne (arthAt dveSa karavAthI karmabaMdha karavA dvArA potAnA hita pratye vimukha banIne) nirdoSa evA mArA upara dveSa kema kare ?" [1116] uktA bhUmizuddhiH, kASThAdizuddhimAha kaTThAIvi dalaM iha, suddhaM jaM devayAi bha (yAuva) vaNAo / no avihiNovaNIaM, sayaM ca kArAviaM jaM no // 1117 // vRttiH- 'kASThAdyapi dalaM' kAraNaM 'atra'-vidhAne 'zuddhaM yaddevatAdyupavanAd', AdizabdAcchmazAnagrahaH 'nAvidhinA' balIvadimAraNe nopanItam'-AnItaM, 'svayaM ca kAritaM yanne 'STikAdi, tacchuddhamiti gAthArthaH // 1117 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute 2 dalazuddhi dvArA bhUmizuddhi kahI. have kASThAdi (dalI zuddhi kahe che jinamaMdira baMdhAvavAmAM upayogI kArDa vagere vastuo te zuddha che ke je vyaMtarAdhiSThita jaMgala, smazAna vagere sthaLethI na lAvelI hoya, (kAraNa ke tyAMthI lAvavAmAM vyaMtaro gusse thaIne jinamaMdirane ane tenA karAvanAra vagerene hAni pahoMcADe.) baLada vagerene mArIne ( zArIrika kaSTa ke mAnasika saMtApa pamADIne) lAvelI na hoya, ane IMTa vagere vastuo svayaM taiyAra karAvelI na hoya. [1117] tassavi a imo neo, suddhAsuddhaparijANaNovAo / takkahagahaNAo jo, sauNearasannivAo u // 1118 // vRttiH- 'tasyApi cAyaM'-vakSyamANo 'jJeyaH zuddhAzuddhaparijJAnopAyaH' kASThAdeH, ka ityAha-'tatkathAgrahaNAdau' prastute 'yaH zakunetarasannipAta eva', tatra nAndIzabdAdayaH zakunAH, phatare bInA rUti gAthArtha: / 2228 | (dala ane bhUminI zuddhi-azuddhine jANavAno upAya-) kASThAdi dala (ane bhUmi)ne kharIdavAnI vAta cAlatI hoya ke tenI kharIdI thatI hoya vagere prasaMge zukana ke apazukana je thAya te ja kASThAdi dala (ane bhUmi)nI zuddhi-azuddhi jANavAno upAya che, arthAt zukana thAya to (dala-bhUmi) zuddha che, ane apazukana thAya to azuddha che. temAM naMdI vagerenA zabdo zukana che, anya apazukana che. [1118] etadevAha naMdAi suho saddo, bhario kalaso'tha suMdarA purisA / suhajogAi a sauNo, kaMdiasaddAi iaro u // 1119 // vRttiH- "nAjAvaH guma: bri:' mAnandra, tathA "mRta: vanara:' rAmoddeda, mathA 'sundarAH puruSAH' dharmacAriNaH, zubhayogAdizca' vyavahAralagnAdiH, zakuno' varttate, aakrnditzabdAvartitaH'- Apazana ti nAthArtha: | 2226 / A (= zukana-apazukana) ja kahe che- bAra prakAranA vAjitra rUpa naMdI vagerenA zubha=AnaMdakArI zabdo, zubha=pANI vagerethI bharelo kaLaza, suMdara=dharmacArI puruSo ane vyAvahArika meSAdi zubha lagna vagere zukana (= ISTakAryanI siddhi thaze ema jaNAvanArAM nimitto) che. AkaMdanano avAja vagere apazukana che. [1119] uktA dalazuddhiH, vidhizeSamAha suddhassa'vi gahiassA, pasatthadiahammi suhamuhutteNaM / saMkAmaNammivi puNo, vineA sauNamAIA // 1120 // dAraM // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [497 vRttiH- 'zuddhasyApi gRhItasya' kASThAdeH 'prazaste divase' zuklapaJcamyAdau 'zubhamuhUrtena' kenacit, kimityAha-'saGkrAmaNe'pi puna'stasyakASThAde vijJeyAH zakunAdaya' iti gAthArthaH // 1120 // dalazuddhi kahI. have bAkIno vidhi kahe che- suda pAMcama vagere zubha divase sArA muhUrte lIdhelA (ane zukana thavAthI zuddha che evI khAtarIvALA) zuddha paNa kASTha vagere dalane bIjA sthaLe laI jatI vakhate paNa pharI zukana (ane zubha hivasa) vagere hoThoge. [1120] kAravaNe'vi a tassiha, bhiagANa'isaMdhaNaM na kAyavvaM / aviyAhigappayANaM, diTThAdiTThapphalaM eaM // 1121 // vRtti:- 'kAraNe'pi ca tasya' jinabhavanasya 'iha 'bhRtakAnAM' karmakarANAM 'atisandhAnaM na karttavyam, apica adhikapradAnaM' karttavyaM, dRSTAdRSTaphalametad'-adhikadAnamiti gAthArthaH / / 1121 // u mRtAnati saMdhAna dvAra (dalane lAvavA vageremAM ane) jinamaMdira baMdhAvavAmAM paNa nokarone ochA paisA ApIne ThagavA na joIe. balka vadhAre paisA ApavA joIe. kAraNa ke adhika paisAnuM pradAna A loka ane paraloka saMbaMdhI suMdara phaLa ApanAruM bane che. [1121]. kathamityAha te tucchagA varAyA, ahieNa daDhaM uviMti paritosaM / tuTThA ya tattha kamma, tatto ahiyaM pakuvvaMti / / 1122 // vRtti:- 'te' bhRtakA stucchA varAkAH', alpA ityarthaH, 'adhikena' pradattena 'dRDhamupayAnti paritoSaM', tathAsvabhAvatvAt, 'tuSTAzca 'tatra' prakrAnte 'karmaNi 'tataH' prAktanAt karmaNo dattAdvA 'adhikaM prakurvanti', dRSTaM phalametaditi gAthArthaH // 1122 // nokarone adhika ApavAthI suMdara phaLa kevI rIte maLe che te kahe che nokaro garIba ane bicArA hovAthI nakkI karelA dhanathI adhika dhana ApavAthI atyaMta khuza thAya che. kAraNa ke temano tevo svabhAva che. khuza thayelA nokaro jinabhavananuM kAma pahelAM karatAM adhika kare che, athavA ApelA dhanathI adhika kAma kare che. A A loka saMbaMdhI phaLa che. [1122] dhammapasaMsAe taha, kei nibaMdhaMti bohibIAI / anne ulahuakammA, etto ccia saMpabujjhaMti // 1123 // vRttiH- 'dharmaprazaMsayA tathA' urjitAcAratvena kecana' bhRtakA 'nibadhnanti bodhibIjAni', kuzalabhAvAd, 'anye tu laghukarmANo' bhRtakA 'ata eva'-audAryapakSapAtAt 'samprabudhyanti' mArgameva pratipadyanta iti gAthArthaH // 1123 / / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] loe a sAhuvAo, atucchabhAveNa sohaNo dhammo / purisottamappaNIo, pabhAvaNA eva titthassa // 1124 / / dAraM vRtti:- 'to = sAdhuvAvo' mavati 'RtucchamAvena' gArpanthena 'zomano dharma' tyenuMbhUta:, tathA 'puraSottamapraLIta:' sarvatra cApravRtte:, 'prabhAvanaiva tIrthasva' mavatIti thArtha: II 2624 / / (paraloka saMbaMdhI suMdara phaLa jaNAve che-) dhana adhika ApavAthI nokaro jainadharmanI prazaMsA kare che. jainadharmanI prazaMsAthI te rIte (= potAnI kakSA pramANe)' AcAranIvRddhi thAya che. AcAranI vRddhithI zubhabhAva utpanna thAya che. zubhabhAvathI keTalAka nokaro bodhibIjane (= samyagdarzananAM kAraNone) pAme che. laghukarmI bIjA keTalAka nokaro to udAratAnA pakSapAtathI ja mArgane (=jainazAsanane) ja svIkAre che. tathA jinabhavana karAvanAranI udAratAthI ziSTa lokamAM jainadharma uttama che, uttama puruSe kahelo che, kAraNa ke sarvatra (=sarvakAryomAM) dayAnuM pAlana thAya che, ItyAdi prazaMsA thAya che ane e rIte jainazAsananI prabhAvanA thAya che. [1123-1124] uktaM phalaM bhRtakAnatisandhAnaM, svAzayavRddhimAha [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute sAsayavuDDhIvi ihaM, bhuvaNagurujiNidaguNaparinnAe / tabbibaThAvaNatthaM, suddhapavittIu niyameNa // 1125 // vRtti:- 'svAzayavRddhirapyatra' prakrame 'bhuvanagurujinendraguNaparijJayA' hetubhUtayAbhavAmbho-dhinimagnasattvAlambanabhUto'yamityevaM, 'tadvimbasthApanArthaM' jinabimbasthApanAyaiva 'zuddhapravRtte:' bArAt, 'niyamena' avazyantayA svAzayavRddhiriti gAthArthaH // 22 // 4 svAzayavRddhi dvAra nokarane nahi chetaravAnuM phala kahyuM. have svAzayanI vRddhi kahe che-- prastutamAM (jinabhavana nirmANamAM) bhuvanaguru zrI jinendra saMbaMdhI "A bhagavAna bhavarUpa samudramAM DUbelA jIvone AlaMbana rUpa che'' evA guNanA (yathArtha) jJAnathI jinabiMbanI pratiSThA nimitte ja thatI zuddha pravRttithI potAnA AzayanI (= zubha pariNAmanI) vRddhi paNa avazya thAya che. (ahIM zubhapariNAmanI vRddhimAM jinaguNonuM yathArthajJAna ane zuddha pravRtti e be kAraNo jaNAvyAM che. temAM jinaguNonuM yathArthajJAna mukhya kAraNa che.) [1125] tathA picchissaM etthaM iha, vaMdaNaganimittamAgae sAhU / kayapunne bhagavaMte, guNarayaNaNihI mahAsatte // 1126 // 1. samyagdarzananA upabRhaNA rUpa AcAranI. 2. na vataM mRtaptAnatisaMdhAnamityavizadhvArtha: (paMcAzaka 7 gA. 25nI TIkA.) Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [499 vRtti:- 'drakSyAmyatra'-bhavane'haM 'vandananimittamAgatAn sAdhUn'-mokSasAdhakAn bhagavataH, kimbhUtAnityAha-'kRtapuNyAn bhagavataH' tAneva, tathA 'guNaratnanidhIn' tAneva, 'mahAsattvAn' draSTavyAniti gAthArthaH // 1126 // tathA paDibujjhissaMti ihaM, daThUNa jiNiMdabiMbamakalaMkaM / aNNe'vi bhavvasattA, kAhiMti tao paraM dhammaM // 1127 // vRttiH- 'pratibhotsyante' pratibodhaM yAsyanti 'iha' jinabhavane 'dRSTvA jinendrabimbaM' mohatimirApagamahetu makalaGkamanye'pi 'bhavyasattvA' laghukANa: 'kariSyanti tataH paraM 'dharma' saMyamarUpamiti gAthArthaH // 1127 / / tA eameva vittaM, jamitthamuvaogamei aNavarayaM / ia ciMtA'parivaDiA, sAsayavuDDhI u mokkhaphalA // 1128 // vRttiH- 'tat' tasmAd 'etadeva 'vittaM' dhanaM 'yadatra'-jinabhavane 'upayogameti'-gacchati 'anavarataM'-sadA, 'iya' evaM cintA'pratipatitA' satI svAzayavRddhi'rucyate, 'mokSaphale'yamiti gAthArthaH // 1128 // (svAzayavRddhinu sva35 4Ave che-) jinamaMdiramAM vaMdana mATe AvelA kRtapuNya, jJAnAdiguNarUpa ratnonA nidhAna, mahAsattvavaMta evA mokSasAdhaka sAdhu bhagavaMtonAM darzana huM karIza. [1126] jinamaMdiramAM moharUpa aMdhakArane dUra karavAno hetu ane (zastra-strI vagere) kalaMkathI rahita evA jinabiMbanAM darzana karIne bIjA paNa ladhukarmI jIvo pratibodha (= samyagdarzana) pAmaze ane pachI saMyamarUpa dharma karaze. [1127] AthI je dhana jinamaMdiramAM vaparAya che e ja (vAstavika) dhana che, (bAkInuM dhana dhULa che.) AvI (1125 thI 1128 e traNa gAthAmAM kahelI) satata avicchinna zubha vicAraNA e svAzayavRddhi = potAnA zubha pariNAmanI vRddhi che, ane enAthI mokSarUpe phaLa maLe che. [1125 thI 1128] vyAkhyAtA'dhikRtadvAragAthA, eSa tAvatsamAsato jinabhavanakAraNavidhiH, atrAntarakaraNIyamAha NipphAia jayaNAe, jiNabhavaNaM suMdaraM tahiM biMbaM / vihikAriamaha vihiNA, paiTThavijjA asaMbhaMto // 1129 // vRtti:- 'niSpAdya 'yatanayA' pariNatodakAdigrahaNarUpayA 'jinabhavanaM' jinAyatanaM 'sundaraM 'tatra' bhavane 'bimbaM' bhagavataH 'vidhikAritaM' sad 'atha vidhinA' vakSyamANena 'pratiSThApayed 'asambhrAntaH' anAkulaH sanniti gAthArthaH // 1129 // 1. paMcAzaka sUtramAM ahIM "je dhana jinamaMdiramAM vaparAya te ja mAruM che te sivAyanuM dhana pArakuM che" evo artha karyo che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute prastuta (111ramI) dvAra gAthAnuM vyAkhyAna karyuM. A saMkSepathI jinabhavana karAvavAno vidhi che, have jinamaMdira banAvyA pachInuM kartavya kahe che prAsukapANI Adino upayoga karavArUpa jayaNAthI suMdara jinamaMdira taiyAra karAvIne te jinamaMdiramAM vidhipUrvaka karAvelA jinabiMbanI have kahevAze te vidhithI ekAgracittavALA banIne pratiSThA karAvavI. [1129] 'vidhArita'fmatyudaM, tamada jiNabiMbakAraNavihI, kAle saMpUiUNa kattAraM / vihavociamullappaNamaNahassa suheNa bhAveNa // 1130 // vRttiH- 'jinabimbakAraNavidhi'rayaM draSTavyaH, yaduta 'kAle' zubhe 'sampUjya kartAraM' vAsacandanAdibhiH 'vibhavocitamUlyArpaNaM' sagauravamasya 'anaghasye 'ti-apApasya 'zubhena 'mAveja' mana:praNidhAneti nAthArtha: 2230 | vidhithI karAvela" ema kahyuM, AthI vidhi kahe che- jinabiMba karAvavAno vidhi A pramANe jANavo- zubhakALamAM (zubhamuhUrta) nirdoSa zilpInI sugaMdhI caMdana vagerethI pUjA karavI, pachI tenuM gaurava thAya te rIte svasaMpatti anusAra zubhabhAvathI mUlya (bhaTaNuM) ApavuM. (parastrI, dArU, jugAra Adi vyasanavALo zilpI doSita che, ane vyasanathI rahita zilpI nirdoSa che.) [1130] apavAdamAha tArisayassAbhAve, tasseva hiatthamujjao NavaraM / Niamei biMbamollaM, jaM uciaM kAlamAsajja // 1131 / / vRttiH- 'tAdRzasya' anaghasya kartuH 'abhAve tasyaiva' kartu hitArthamudyato''narthaparijihIrpayA, 'navaraM niyamayati' saGkhyAdinA 'bimbamUlyaM' drammAdi 'yaducitaM kAlamAzritya', na paraM vyaMsayati nAtmanIti jAthArtha: // 223? apavAda kahe che nirdoSa zilpI na maLavAthI doSita zilpI pAse biMba dhaDAvavA paDe to te zilpInA ja (biMba mATe kalpelA dravyanA bhakSaNathI saMsArarUpa khADAmAM paDavArUpa) anarthano tyAga karavAnI bhAvanAthI tenA ja hita mATe tatpara banela jinamaMdirakAraka te kALa pramANe pratimA ghaDavAnuM drama vagere je 1. paMcAzaka 7 gA. 43. 2. 1130-11 31 e be gAthAo AThamA paMcA. mAM 3-8mI gAthAo che. 3. drama pUrvakALanuM calaNI nANuM che. tenuM mApa A pramANe che- 20 koDInI eka kAkiNI, cAra kAkiNIno eka paNa, soLa paNano eka drama, soLa dramanI eka sonAmahora, Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [501 yogya mUlya thatuM hoya te saMkhyA vagerethI nakkI kare, paNa kArIgarane ke potAne chetare nahi. (bhAvArtha- doSita zilpI biMba ghaDavAthI maLelA paisAno parastrI, dArU, jugAra Adi vyasanamAM upayoga kare. AthI jo tene mUlya TharAvyA vinA enI mahenata pramANe thayelA paisAthI vadhAre paisA ApavAmAM Ave to te paisAno upayoga vyasanamAM kare. paisA ApanAre A paisA jinabiMba ghaDavA mATenA che ema kalpIne ApyA hovAthI te paisA devadravya kahevAya. devadravyano vyasanamAM upayoga karanArane devadravyanA bhakSaNano doSa lAge che. tenAM kaTuphaLo Ave che. AthI zilpInA hita mATe tene mahenatathI vadhAre paisA na ApavA. nakkI karelA paisA paNa jema jema kAma thatuM jAya tema tema TukaDe TukaDe ApavA. kAraNa ke ekI sAthe paisA ApavAmAM Ave to teno upayoga vyasanamAM kare. TukaDe TukaDe ApavAmAM teTalA paisA potAnI jIvanajarUriyAtamAM vaparAI javAthI vyasanamAM upayoga na karI zake. tathA vyasanavALA kArIgarone pahelAthI paisA ApI devAthI pachI kAma na kare athavA amuka samayamAM jeTaluM thavuM joIe teTaluM kAma na kare, eTale kAma karyA vinA paisA levAthI tene devadravyanA bhakSaNano doSa lAge.) [1131] NipphaNNassa ya sammaM, tassa paiTThAvaNe vihI eso / saTThANe suhajoge, abhivAsaNamuciapUjAe // 1132 // vRttiH- 'niSpannasya ca 'samyak' zubhabhAvavRddhyA 'tasya pratiSThApane vidhireSaH'vakSyamANalakSaNaH, 'svasthAne' yatra tad bhaviSyati, 'zubhayoge' kAlamadhikRtya, 'abhivAsanA' kriyate 'ucitapUjayA' vibhavAnusArata iti gAthArthaH / / 1132 / / ghaDAIne taiyAra thaI gayelA jinabiMbanI zubhabhAvanI vRddhipUrvaka pratiSThA karAvavAno vidhi A pramANe che- jyAM jinabiMbanI sthApanA karavAnI hoya tyAM sArA muhUrta vaibhava pramANe pUjA karavApUrvaka adhivAsana karavuM. (adhivAsana eTale jinabiMbane tenA maMtra vaDe maMtravuM.) [1132] ciivaMdaNa thuivuDDI, ussaggo sAhu sAsaNasurAe / thayasaraNa pUakAle, ThavaNA maMgalagapuvvA u // 1133 // dAragAhA // vRtti - "caityavanA' sakhya "stutivRddhaH', tatra "yo : "sAdhurimUDha: 'zAsanadevatAyAH' zrutadevatAyAH, tatra 'stavasmaraNaM' caturviMzatistavasya, 'pUjA' jAtipuSpAdinA, 'sthApanA ucitasamaye 'maGgalapUrvA' namaskArapUrveti gAthArthaH // 1133 // vidhipUrvaka caityavaMdana karavuM, pachI vardhamAna stuti bolavI, pachI zAsanadevatAnI ArAdhanA kAuMsamAM je bhAvArtha lakhyo che te mATe TIkAmAM koI spaSTa ullekha nathI. paNa AThamA paMcAzakanI sAtamI, AThamI ane navamI gAthAno saMbaMdha jovAthI mane je bhAva jaNAyo che te bhAva ahIM kAuMsamAM Apyo che. AmAM mArI gerasamaja thatI hoya to vAcako mane jaNAve. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 02 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAda nimitte ekAgracitte kAussagga karavo, kAussaggamAM logassanuM ciMtana karavuM, pachI jAInA puSpo vagerethI pUjA karavI, pachI muhUrtano samaya thatAM namaskAramaMtra bolavApUrvaka jinabiMbanI pratiSThA karavI. [1133] sattae~ saMghapUA, visesapUAu bahuguNA esA / jaM esa sue bhaNio, titthayarANaMtaro saMgho / 1934 // vRtti:- 'zavAsaGgapUnA' vimotiyA, jimitvata bAda-'vizeSapUnAvA:'digaadigtaayaaH sakAzAd 'bahuguNA 'eSA' saGghapUjA, viSayamahattvAd, etadAha - ' yadeSa zrute maLita: '-JaLama 3:'tIrthAnantara: sapa' tyatA mahAneSa ti gAthArtha: || 1234 || (saMghapUjA ane saMghanI mahattA jaNAve che-) ' pratiSThA thayA pachI vaibhava pramANe caturvidhasaMghanuM pUjana karavuM. kAraNa ke dharmAcArya AdinI pUjAthI saMghapUjA adhika phaLavALI che. kAraNa ke dharmAcArya AdithI saMghano viSaya mahAna che. (saMghamAM sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e cAreno samAveza che, jyAre dharmAcArya vagere saMghanA eka bhAgarUpa che.) A ja viSayane graMthakAra kahe che- kAraNa ke zAstramAM kahyuM che ke tIrthaMkara pachI pUjya tarIke saMghanuM sthAna che, arthAt pahelA naMbare tIrthaMkara ane bIjA naMbare saMgha pUjya che, tyArabAda dharmAcArya Adi pUjya che. [1134] etadevAha guNasamudAo saMgho pavayaNa titthaMti hoMti egaTThA / " titthayaro'via eaM, Namae gurubhAvao ceva / / 1135 // vRtti:- 'guNasamudAya: saGghaH' anekaprANisthasamyagdarzanAdyAtmakatvAt, 'pravacanaM tIrthamiti 'mavantyAthijA: ' vamAyo'sya zabdA rUti, 'tIrtharopi caina'-sakSaM tIrthasaMgninuM 'namati' dharmakathA 'gurubhAvata eva', 'namastIrthAye 'ti vacanAdetadevamiti gAthArthaH // 1135 // A (= saMgha pUjya che e) ja viSayane kahe che-- guNono samUha saMgha che. kAraNa ke saMdha aneka jIvomAM rahelA samyagdarzanAdi rUpa che. pravacana ane tIrtha e be zabdo ekArthaka che, arthAt pravacana, tIrtha vagere zabdo saMghavAcaka che. tIrthaMkara paNa dezanA pahelA saMgha (guNa svarUpa hovAthI) mahAna che evA bhAvathI ja namastaurthAya = tIrthane namaskAra ho' ema kahIne tIrthanAmavALA saMghane namaskAra kare che. [1135] = 1. ahIM pratiSThAno vidhi saMkSepathI jaNAvyo che, AThamA paMcAzakamAM vistArathI jaNAvyo che. 2. 1134thI 1138 sudhInI gAthAo AThamA paMcAzakamAM che. tyAM saMghapUjAnuM varNana vistArathI che. 3. gurubhAvataH = gururayaM guNAtmakatvAdityevaMrUpo yo bhAvo'dhyavasAyaH sa gurubhAvastasmAt, athavA gurubhAvato gurutvAd gauravarNatvAt / paMcAzaka 8 gA. 39nI TIkA. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [503 atraivopapattyantaramAha tappuvviA arahayA, pUiapUA ya viNayakammaM ca / kayakicco'vi jaha kahaM, kahei Namae tahA titthaM // 1136 // vRttiH- 'tatpUrvikA' tIrthapUrvikA 'arhattA', taduktAnuSThAnaphalatvAt, 'pUjitapUjA ceti bhagavatA pUjitasya pUjA bhavati, pUjitapUjakatvAllokasya, "vinayakarma ca' kRtajJatAdharmagarbha kRtaM bhavati, yadvA kimanyena ?, 'kRtakRtyo'pi' sa bhagavAn 'yathA kathAM kathayati' dharmasambaddhAM 'namati tathA tIrthaM' tIrthakaranAmakarmodayAdevaucityapravRtteriti gAthArthaH / / 1136 // ahIM (tIrthakara saMghane praNAma kare che e viSe) ja anya kAraNo kahe che- (1) tIrthakarapaNuM tIrthapUrvaka che, arthAt tIrthaMkarapaNAnI prAptimAM tIrtha nimitta che. kAraNa ke tIrthaMkarapaNuM tIrthamAM kahelAM anuSThAnonuM (= anuSThAnonA AcaraNanuM) phala che. (2) loka (moTA mANasothI) pUjAyelAnI pUjA karanAro che. AthI tIrthakara tIrthanI pUjA kare eTale "tIrthakare paNa saMghanI pUjA karI che." ema vicArIne loka paNa tenI pUjA kare. (3) tIrthanamaskArathI kRtajJatAdharmathI utpanna thanArA vinayanuM pAlana thAya che. (4) athavA bIjA kAraNothI zuM? tIrthakara kRtakRtya hovA chatAM jema dharmadazanA Ape che, tema tIrthanasaMghane namaskAra paNa kare che. kAraNa ke tIrthakaro (kRtakRtya hovA chatAM) tIrthakara nAmakarmanA udayathI ja ucita pravRtti karanArA hoya che. (arthAt tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI tIrthakara ucita pravRtti kare che ane ethI tIrthane namaskAra kare che. tIrtha namaskAra ukta traNa kAraNothI ucita pravRtti che. tIrtha namaskAramAM mukhya kAraNa tIrthaMkara nAmakarma che, ane avAMtara kAraNa A gAthAmAM kahela tappavayA diyA vagere traNa che.) [1136]. eammi pUiammI, Natthi tayaM jaM na pUaM hoi / bhuvaNe'vi pUyaNijjaM, na guNaTThANaM tao aNNaM // 1137 // vRttiH- 'etasmin' sadhe 'pUjite nAsti 'tad' vastu 'yat na 'pUjitam' abhinanditaM mavati', vityata bAda- "muvIpa' sarvatra "pUDya' pUnanIya "ra pusthAna' tyAtiH tatta:' sa rarati gAthArtha: 22rU7 | (saMghapUjAthI sarvapUjyonI pUjA thaI jAya che...) saMghanI pUjA thaI eTale jagatamAM evuM koI pUjya nathI ke jenI pUjA na thaI hoya, arthAt saMghanI pUjA karavAthI jagatamAM je koI pUjaya che te sarvanI pUjA thaI jAya che. kAraNa ke samasta lokamAM saMgha sivAya bIjo koI guNI AtmakalyANanI apekSAe pUjaya nathI. [1137] tappUApariNAmo, haMdi mahAvisayamo muNeavvo / tadesapUvi du, revApUnArUUIri | 238 / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'tatpUjApariNAmaH' saGghapUjApariNAmaH 'handi mahAviSaya' evaM 'mantavyaH' saGghasya mahattvAt, 'taddezapUjAto'pi' ekatvena sarvapUjA'bhAve, 'devatApUjAdijJAtena' devatAdezapAdAdipUjodAharaNeneti gAthArthaH / / 1138 / (saMghanA eka dezanI pUjAthI saMpUrNa saMghanI pUjA thaI jAya che...) prazna-caturvidha saMgha to sakala manuSyalokamAM (15 karmabhUmimAM) rahelo che. to te samasta saMghanI pUjA zI rIte thaI zake ? uttara-saMghanA eka dezanI pUjA karavA chatAM "huM saMghanI pUjA karuM chuM" evA pUjAnA pariNAma saMpUrNa saMghasaMbaMdhI che, arthAt bhAva saMpUrNa saMghanI pUjA karavAnA che. AthI saMghanA eka dezanI pUjAthI sakala saMghanI pUjA thAya che. devanA ke rAjAnA mastaka ke paga vagere koI eka aMganI pUjA karavA chatAM devanI ke rAjAnI pUjA karavAnA pariNAma hovAthI devanI ke rAjAnI pUrNa pUjA thAya che. [1138] vidhizeSamAha tatto a paidiNaM so, karijja pUaM jiNiMdaThavaNAe / vihavANusAraguruI, kAle niayaM vihANeNaM // 1139 // vRttiH- 'tatazca' pratiSThAnantaraM 'pratidinamasau'-zrAvakaH 'kuryAt 'pUjAm' abhyarcanarUpAM 'jinendrasthApanAyAH'-pratimAyA ityarthaH, 'vibhavAnusAragurvIm' ucitavittatyAgena 'kAle' ucita eva 'niyatAM' bhojanAdivad, 'vidhAnena' zucitvAdineti gAthArthaH // 1139 // bAkIno vidhi kahe che- pratiSThA thayA bAda zrAvake jina pratimAnI pUjA 1 dararoja, ra potAnA vaibhava pramANe eTale ke ucita dhanavyaya karIne uttama, 3 yogya kAle, 4 bhojana vagerenI jema niyamita rIte ane 5 zarIrazuci Adi sAcavIne vidhipUrvaka karavI. [1139] etadevAha jiNapUAe~ vihANaM, suIbhUo tIi ceva uvautto / aNNaMgamacchivaMto, karei jaM pavaravatthUhiM // 1140 // vRttiH- 'jinapUjAyA vidhAname'tat- 'zucIbhUtaH' san snAnAdinA 'tasyAmeva' pUjAyA mupayuktaH'- praNidhAnavAn 'anyadaGga'-ziraHprabhRtyaspRzan karoti yAM' pUjAM 'pravaravastubhiH'-sugandhipuSpAdibhiriti gAthArthaH // 1140 / / 1. TIkAmAM pravartera sarvapUnAgaATve e padono artha A pramANe che- samasta saMgha eka hovAthI saMpUrNa saMghanI pUjAnA abhAvamAM. 2. AthI ja devanA ke rAjAnA eka aMganI pUjA karI ema nathI kahevAtuM, kiMtu devanI ke rAjAnI pUjA karI ema kahevAya che. te pramANe zakti mujaba koI eka gAmanA caturvidha saMghanI, sAdhu-sAdhvInI ke chevaTa zrAvaka vagere ekAda vyakitanI paNa pUjA karavAthI sakala saMghanI pUjA thAya che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [505 mA (= vipi) 4 4 cha jinapUjAno vidhi e che ke- snAnAdithI pavitra thaIne, zarIranA mastaka vagere aMgono sparza karyA vinA, sugaMdhi puSpo Adi uttama vastuothI (pUSpapUjA vagere) je pUjA kare te pUjAmAM ja ekAgra bane. [1140] atraiva vidhizeSamAha suhagaMdhadhUvapANiasavvosahimAiehi~ tA NavaraM / kuMkumagAivilevaNamaisurahiM maNaharaM mallaM // 1141 // vRttiH- 'zubhagandhadhUpapAnIyasarvoSadhyAdibhistAvat' sapanaM prathamameva, bhUyaH 'kuGkumAdivilepanaM', tadanvatisurabhi'gandhena 'manohAri' darzanena 'mAlyami'ti gAthArthaH // 1141 / / vivihaNiveaNamArattigAi dhUvathayavaMdaNaM vihiNA / jahasatti gIavAiaNaccaNadANAiaM ceva // 1142 // __ vRttiH- "vividhaM nivedanamiti-citraM nivedyam, 'AratrikAdi', tadanu 'dhUpaH', tathA 'stavaH', tadanu 'vandanaM, 'vidhinA' vizrabdhAdinA, tathA 'yathAzakti saGgItavAdinarttanadAnAdi caiva', AdizabdAducitasmaraNamiti gAthArthaH // 1142 // maha (pUvidhimai) 4 480no vipi cha pahelAM to sugaMdhidhUpathI dhUpita ane sarva auSadhi vagerethI mizrita pANIthI pratimAjIne snAna karAvavuM. pachI kezara vagerethI vilepana (tathA nava aMge pUjana) karavuM, pachI atisugaMdhi ane dekhAvamAM manohara hoya tevI mALAo paherAvavI, pachI vividha naivedya dharavAM, pachI Arati vagere karavuM, pachI dhUpa karavo, pachI prabhunI stuti karavI, pachI zAMtithI (= nirAMte) karavuM vagere vidhithI caityavaMdana karavuM, tathA yathAzakti saMgIta, vAjiMtra, nRtya, dAna vagere karavuM. gAthAmAM rahelA Adi zabdathI bhanamA ruthita sm29|| 72. (ma avasthAmonu thitana 42.) [1141-1142] vihiANuTThANamiNaMti evameaM sayA karitANaM / hoi caraNassa heU, No ihalogAdavikkhAe // 1143 // vRttiH- 'vihitAnuSThAnamidamityevaM' ca cetasyAdhAya etat 'sadA kurvatAM bhavati caraNasya hetu 'ratadeva, 'nehalokAdyapekSayA', AdizabdAtkIrtyAdiparigraha iti gAthArthaH // 1143 // A "vihita anuSThAna che = AptapraNIta zAstramAM kahela anuSThAna che" evA bhAvathI sadA jina bhavana Adi anuSThAna karanArAone e anuSThAna cAritranuM kAraNa bane che. paNa AlokanuM sukha, kIrti vagere meLavavAnI IcchAthI karavAmAM Ave to e anuSThAna cAritranuM kAraNa na bane. (kAraNa 3 nihAnathI te dUSita pAnI 14 .) [1143] Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute evaM cia bhAvathae, ANAArAhaNAu rAo'vi / iavivaaM taM davvathao'vi No hoi // 1144 // vRtti:- 'evameva' anenaiva vidhinA kurvatAmetad 'bhAvastave' - vakSyamANalakSaNe 'AjJA''rAdhanAt' kAraNAd rAgo'pi', tadrAgAcca dravyastavatvaM, 'yatpuna 'jinabhavanakAraNAdi 'evaMviparItaM' yAdRcchikaM 'tad dravyastavo'pi na bhavati', utsUtratvAditi gAthArthaH // 1144 // A (= ahIM jaNAvela) ja vidhithI jinabhavana Adi anuSThAno karanArAone jenuM lakSaNa have kahevAmAM Avaze te bhAvastavamAM rAga (= bahumAna) paNa thAya che. kAraNa ke temAM jinAjJAnI ArAdhanA thAya che. bhAvastavamAM rAga thavAthI jinabhavanAdi anuSThAno dravyastava bane che. paNa je jinabhavanAdi anuSThAno (jinAjJAthI upekSA karIne) svacchaMdapaNe karavAmAM Ave che te anuSThAno dravyastava paNa banatAM nathI. kAraNa ke temAM jinAjJAnuM ullaMghana che. [1144] abhyupagame doSamAha bhAve aippasaMgo, ANAvivarIemeva jaM kiMci / iha cittANudvANaM, taM davvathao bhave savvaM // 1145 // vRtti: - ' bhAve' dravyastavabhAve ca tasya 'atiprasaGgaH' ativyAptiH, kathamityAha- 'AjJAviparIte' AgamaviparItameva 'yatkiJcidiha' - loke 'citrAnuSThAne' gRhakaraNAdi 'tad dravyastavo' yathoktalakSaNaH 'bhavet sarvaM', nimittAvizeSAditi gAthArthaH // / 1145 // svacchaMdapaNe thatAM anuSThAnone dravyastava tarIke svIkAravAmAM doSa kahe che-- (jinAjJAnI upekSA karIne) svacchaMdapaNe thatAM anuSThAno dravyastava hoya to 'ativyApti thAya. kevI rIte ativyApti thAya e kahe che- AgamathI viparItapaNe thatAM anuSThAno dravyastava hoya to lokamAM AgamathI viparItapaNe ghara banAvavuM vagere (hiMsAdi pApanI paNa) je koI judI judI kriyA thAya te badhI dravyastava bane. kAraNa ke AgamathI viparIta thatI dhArmika ane laukika kriyAonA nimittamAM koI vizeSatA = bheda nathI. [1145] jaM vI arAgagAmI, aha taM NaNu siTTaNAivi sa eva / sia uciameva jaM taM, ANAArAhaNA evaM // 1146 // vRtti:- 'yad vItarAgagAmya'nuSThAnaM 'atha tad' dravyasva iti, atrAha - 'nanu' ziSTanAdyapi ' AkrozanAdyapi vItarAgagAmi 'sad' dravyastava 'eva', nimittAvizeSAditi bhAvaH, 'syAtucitameva yad' vItarAga - gAmyanuSThAnaM 'tad' dravyasva iti, atrAha - 'AjJArAdhanaM ' evaM ' taducitAnveSaNapravRttyeti gAthArthaH // 1146 // 1. 1143 thI 1156 sudhInI gAthAo chaThThA paMcAzakamAM cothI gAthAthI AraMbhI 23mI gAthA sudhInI gAthAomAM che. 2. ativyApti eTale alakSyamAM lakSaNanuM javuM. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [507 pUrvapakSa- je jinasaMbaMdhI anuSThAna hoya te AjJAthI viparIta hoya to paNa dravyastava che, ema mAnavAthI ati prasaMga nahi Ave, arthAt hiMsAdi pApanI kriyA dravyastava nahi bane. kAraNa ke te jinasaMbaMdhI nathI. uttarapakSa- ema mAnavAmAM to jina pratye Akroza karavo vagere nikriyA paNa dravyastava banaze. kAraNa ke te jinasaMbaMdhI che. pUrvapakSa- AjJAviparIta paNa jinasaMbaMdhI anuSThAna jo ucita hoya to ja dravyastava che, arthAt AjJAviparIta paNa jinasaMbaMdhI ucita ja anuSThAna dravyastava che. AthI jina pratye Akroza karavo vagere nighakriyA dravyastava nahi bane. kAraNa ke te ucita nathI. uttarapakSa- Ama mAnavAthI jinasaMbaMdhI ucita zuM che? enI tapAsa karavAnI pravRtti thavAthI te AjJAnI ArAdhanA ja che-AptanA upadezanuM pAlana ja che. kAraNa ke ucita kriyA AptanI AjJAnA pAlanarUpa che. ApanI AjJAthI viruddha hoya te ucita kriyA hoI zake nahi, ane je kriyA ucita hoya te ApanI AjJAthI viruddha hoI zake nahi. [1146] bhAvArthadarzanena prakRtayojanAmAha jaM puNa eaviuttaM, egaMteNeva bhAvasuNNaMti / taM visaaMmivi Na tao, bhAvathayAheuo niamA ( ucio) // 1147 // vRttiH- 'yatpuna'ranuSThAnaM 'etadviyuktam' aucityAnveSaNAdizUnyaM 'ekAntenaiva bhAvazUnyamityA'jJA-nirapekSatayA 'tad' anuSThAnaM 'viSaye'pi' vItarAgAdau 'na taka' iti na dravyastavaH kuta ityAha-'bhAvastavAhetutvAt' bhAvastavasyAkAraNatvena, 'ucita' iti yathAbhUto bhAvastavAGgaM na, apradhAnastu bhavatIti gAthArthaH // 1147 // bhAvArtha batAvavA pUrvaka prastutamAM yojanA kare che- je anuSThAna aucityathI rahita cheHucita zuM che? evI vicAraNAthI rahita che ane sarvathA ja bhAvathI (= bahumAnathI) zUnya che te anuSThAna AjJAnirapekSa hovAthI vItarAga vagere saMbaMdhI hoya to paNa dravyastava banatuM nathI. kAraNa ke tevuM anuSThAna bhAvastavanuM kAraNa banatuM nathI. tevuM anuSThAna ucita dravyastava nathI, eTale ke bhAvastavanuM kAraNa bane tevuM (thAbhUta: =) 'pradhAnadravyastava nathI, paNa apradhAnadravyastava che. (dravyastavanA pradhAna ane apradhAna evA be bheda che. je anuSThAna bhAvastavanuM kAraNa bane te pradhAnadravyastava che, ane je anuSThAna bhAvastavanuM kAraNa na bane te apradhAnadravyastava che. ahIM "dravyastava banatuM nathI" ema je kahyuM che teno artha "pradhAnadravyastava banatuM nathI" evo che.) [1147] 1, yathAbhUta eTale vAstavika. je bhAvastavanuM kAraNa bane te vAstavika che. pradhAna dravyastava bhAvastavanuM kAraNa bane che. AthI vAstavika zabdano tAtparyArtha pradhAna dravyastava che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute bhogAiphalaviseso, u atthi etto'vi visayabheeNaM / tuccho a tao jamhA, havai pagAraMtareNAvi // 1148 // vRttiH- 'bhogAdiphalavizeSastu' sAMsArika e vAstyato'pi'-dravyastavAt sakAzAd 'viSayabhedena' stUyamAnavizeSeNa; 'tucchastvasau'-bhogAdiphalavizeSaH, 'kasmAd ?, bhavati prakArAntareNApi' akAma-nirjarAdinA yata iti gAthArthaH // 1148 / / (apradhAna dravyastavathI phaLa bahu alpa maLe che...) manohara viSayo vagere phaLa sAMsArika che ane te phaLa to apradhAna dravyastavathI paNa maLe che. prazna- apradhAna dravyastava Akha AjJAthI bAhya hovA chatAM tenAthI manohara viSayAdi phaLa kema maLe che ? uttara- (fvasamenaka) viSayavizeSathI te phaLa maLe che. dravyastavano viSaya vItarAga bhagavAna che. AthI dravyastavano viSaya pradhAna che. vItarAga bhagavAna saMbaMdhI koI paNa anuSThAna AjJAbAhya hoya to paNa sAva niSphaLa to na ja bane. apradhAna dravyastava vItarAga bhagavAna saMbaMdhI hovAthI AjJAbAhya hovA chatAM tenAthI manohara viSayo vagere phaLa maLe che. paNa te phaLa tuccha-alpa che. kAraNa ke te phaLa to prakArotarathI=dravyastava sivAya akAmanirjarA vagerethI paNa maLe che. (je bIjAM kAraNothI maLatuM hoya te ja jo vItarAga saMbaMdhI anuSThAnathI paNa maLatuM hoya to emAM vItarAga saMbaMdhI anuSThAnanI vizeSatA zI? vItarAgasaMbaMdhI anuSThAnanI vizeSatA to ja kahevAya ke jo je bIjAthI na maLe te maLatuM hoya. eTale apradhAna dravyastavathI manohara viSayo vagere phaLa maLe che emAM koI vizeSatA nathI. vizeSatA nathI eTaluM ja nahi, balka apekSAe nyUnatA che. kAraNa ke jenAthI mokSaphaLa maLI zake tenAthI mAtra bhoga phaLa ja maLe che. jemAMthI dAridrayane dUra karanAra maNi maLatA hoya tevA samudramAMthI mAtra kAcano TukaDo maLe to zuM e nyUnatA na kahevAya? kAcanA TukaDAnI prAptine samudranuM phaLa kahevAya? na kahevAya. je peDhIthI dararoja hajAronI Avaka thaI zake tema hoya te peDhIthI mAtra AjIvikA cAle teTaluM ja raLe to te nyUnatA na kahevAya? Ane zuM kamANI kahevAya? na kahevAya. tema mokSa ApanAra vItarAga bhagavAna saMbaMdhI anuSThAnathI mAtra bhogaphaLa ja maLe to zuM tene vAstavika phaLa kahevAya? avivekIone bhale te phaLa tarIke dekhAya, paNa vivekIone to te vAstavika phaLa tarIke dekhAya nahi.) [1148] uciyANuTThANAo, vicittajaijogatullamo esa / jaM tA kaha davvathao?, taddAreNa'ppabhAvAo // 1149 // vRttiH- 'athocitAnuSThAnakAraNAdvicitrayatiyogyatulya evaiSaH' vihitatvAt, yadyasmAt 'tat' tasmAt kathaM dravyastavaH ?', bhAvastava evAstu, atrottaraM-'tadvAreNa'dravyadvAre NAlpabhAvA'tstokabhAvopapatteriti gAthArthaH // 1149 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [601 (pradhAna dravyastavamAM dravyapaNAnI siddhi-) prazna- bhAvastavanuM kAraNa bananArAM jinabhavanAdi anuSThAno dravyastava che e vAta magajamAM ThasI gaI. have bhAvastavanuM kAraNa bananArAM jinabhavanAdi anuSThAno dravyastava kema? bhAvastava kema nahi ? e prazna thAya che. kAraNa ke sAdhuonA glAnasevA, svAdhyAya vagere yogo bhAvastava che ane bhAvastavanA kAraNa rUpa bananArAM jinabhavanAdi anuSThAno paNa AHkathita hovAnA kAraNe vihita kriyArUpa hovAthI sAdhunA yogo jevA ja che. arthAta jema sAdhunA yogo Aptakathita hovAnA kAraNe vihita kriyArUpa hovAthI zubha che, tema jinabhavanAdi anuSThAno paNa AHkathita hovAnA kAraNe vihitakriyA rUpa hovAthI zubha che. sAdhunA yogonI jema jinabhavanAdi anuSThAno zubha hovAthI dravyastava kevI rIte ? arthAt bhAvastava kema nahi ? uttara- sAdhunA svAdhyAyAdi yogothI thatA zubha adhyavasAyanI apekSAe jinabhavananirmANa vagere vihita anuSThAnothI zubhALyavasAya alpa thato hovAthI te dravyastava che. [1149]. etadeva spaSTayati jiNabhavaNAivihANabAreNaM esa hoi suhajogo / __uciyANuDhANaM cia, tuccho jaijogao NavaraM // 1150 // vRttiH- 'jinabhavanAdividhAnadvAreNa'-dravyAnuSThAnalakSaNena 'eSa bhavati 'zubhayogaH' zubhavyApAraH, tatazcocitAnuSThAnamapi' ca sanneSa 'tuccho yatiyogataH' sakAzAt 'navaramiti' pathArthaH || 150 || A ja viSayane spaSTa kare che- yadyapi jinabhavananirmANa Adi dvArA thato dravyastava sAdhunA yogonI jema zubha vyApAra che ane A kathita hovAnA kAraNe ucita anuSThAna rUpa paNa che, to paNa sAdhunA yogonI apekSAe tuccha-asAra che. [1150] tathA cAha savvattha NirabhisaMgattaNeNa jaijogamo mahaM hoi / eso u abhissaMgA, kattha'vi tucchevi tuccho u||1151 // vRttiH- 'sarvatra nirabhiSvaGgatvena' hetunA 'yatiyoga' eva mahAn bhavati' ataH sakAzAd, 'eSa tu'dravyasto 'bhiSvaGgAt' kAraNAt kvacittucche'pi' vastuni tucchaeva' bhavatIti gAthArthaH // 1151 // bhAvastavanI apekSAe dravyastavanI asAratAnuM kAraNa kahe che- sAdhu dravya, kSetra Adi badhAmAM Asaktirahita hovAthI tenA yogo dravyastavanI apekSAe mahAna-uttama che. dravyastava karanArAo asAra paNa zarIra, strI, saMtAna, ghara, mitra Adi upara AsaktivALA hovAthI temano dravyastava sAdhunA yogonI apekSAe asAra ja che. [1151] 1. tyapravRtti vai mAvitrI vyastavaH (lalitavistarA arihaMta ceIANaM sUtranI vRtti.) Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 960 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jamhA u abhissaMgo, jIvaM dUsei niyamao ceva / . tasiassa jogo, visaghAriajogatullotti // 1152 // vRttiH- 'yasmAttvabhiSvaGgaH' prakRtyaiva 'jIvaM dUSayati niyamata eva', tathA'nubhUteH, 'tathA dUSitasya yogaH' sarva eva tattvata: "viSaghAritayogatulyo''zuddha iti gAthArthaH // 1152 / / (AsaktinA kAraNe dravyastava asAra kema che tenuM spaSTIkaraNa kare che-). kAraNa ke Asakti potAnA tevA svabhAvathI ja (sphaTika jevA nirmala paNa) jIvane avazya malina banAve che. kAraNa ke tevo anubhava thAya che. AsaktirUpa malathI malina banelA jIvano saghaLo vyApAra jherathI vyApta puruSanA vyApAra samAna hoya che, arthAt jema jherathI vyApta puruSamAM cetanA-zuddhi aspaSTa hovAthI teno vyApAra alpa zuddha hoya che, tema AsaktivALA jIvano zubha vyApAra paNa alpa zuddha hoya che. [1152] jaiNo adUsiassA, heAo savvahA Niattassa / suddho a uvAdee, akalaMko savvahA so u / / 1153 // vRtti - "tejitarA', sAmayikamAvena, resarvathA nivRtta', tattvamAvata, zuddha upAdeye' vastuni AjJApravRttyA'to 'kalaGkaH sarvathA sa eva'-yatiyoga iti gAthArthaH // 1153 / / (sarvathA zuddha vyApAra sAdhuno ja hoya-). samabhAvanA kAraNe AsaktithI akaluSita ane svabhAvathI ja hiMsAdi pApothI sarvathA (= jAvajIva trividha trividha) nivRtta sAdhuno (mahAvratAdi) upAdeya vastumAM jinAjJApUrvaka thato vyApAra zuddha che. AthI sAdhuno vyApAra ja sarvathA nirdoSa che. [1153] anayorevodAharaNena svarUpamAha asuhataraMDuttaraNappAo davvatthao'samattho a / NaimAisu iaro puNa, samattabAhuttaraNakappo / / 1154 // vRttiH- 'azubhataraNDottaraNaprAyaH' kaNTakAnugatasAlmalItaraNDottaraNatulyo 'dravyastavaH', sApAyatvAd, 'asamastazca', tata eva siddhyasiddheH, 'nadyAdiSu' sthAneSu, 'itaraH punaH' bhAvastavaH 'ramatavAhUtarApa:', tata vi riti pathArtha: | 2254 || dravyastava ane bhAvastavanuM svarUpa udAharaNathI kahe che dravyastava kiMcit sAvadya hovAthI nadI AdimAM kAMTAvALA kharAba kASTha vagerethI taravA samAna che, ane tenAthI ja siddhi na thatI hovAthI apUrNa che. jyAre bhAvastava AtmapariNAma rUpa hovAnA 1. AnAthI Asakti ane hiMsAdi pApa e be azuddhinA kAraNo che ema garbhita rIte sUcana karyuM che. gRhasthanA dravyastavamAM Asakti ane kiMcit hiMsA hoya che mATe te sarvathA zuddha nathI. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [511 kAraNe bAhya dravyanI apekSAthI rahita hovAthI nadI AdimAM bAhuthI taravA samAna che, ane tenAthI 4 bhusti yatI sopAthI pU . [1154] idamevodAharaNAntareNAha kaDugosahAijogA, maMthararogasamaNaNNiho vAvi / paDhamo viNosaheNaM, takkhayatullo u bIo u // 1155 // vRttiH- 'kaTukauSadhAdiyogAt' kaTukauSadhAdisambandhena 'manthararogazamasannibho vA'pi' vilambitarogopazamatulyo vApi 'prathamo' dravyastavaH, 'vinauSadhena' svata eva 'tatkSayatulyazca' rogakSayakalpazca 'dvitIyo' bhAvastava iti gAthArthaH // 1155 // A ja viSayane anya udAharaNathI kahe che tathA dravyastava bAhyadravyonI apekSAvALuM hovAthI zuMTha Adi auSadhanA yogathI lAMbA kALe thanAra roganA upazama (dabAI javA) samAna che. jyAre bhAvastava bAhyadravyonI apekSA vinA AtmapariNAma rUpa hovAthI auSadha vinA nirmula rogakSaya samAna che (ahIM dravyastava auSadha tulya che. karmazama rogazama tulya che. chatAM dravyastavane rogazama tulya kahyo che, te kAryamAM kAraNanA upacArathI samajavuM. e pramANe bhAvastava auSadhAbhAva tulya che, karmakSaya rogakSaya tulya che. chatAM ahIM bhAvastavane karmakSaya tulya kahyo che te kAryamAM kAraNanA upacArathI samajavuM.) [1155] anayoreva phalamAha paDhamAu kusalabaMdho, tassa vivAgeNa sugaimAIA / tatto paraMparAe, biio'vi hu hoi kAleNaM // 1156 // vRtti:- 'prathamAt' dravyastavAt 'kuzalabandho' bhavati, 'tasya'-kuzalabandhasya 'vipAkena' hetunA 'sugatyAdayaH' sugatisampadvivekAdayaH, 'tataH' dravyastavA tparamparayA 'dvitIyo'pi' bhAva-stavo 'bhavati, kAlenA'bhyAsata iti gAthArthaH / / 1156 // dravyastava ane bhAvastavanuM phala kahe che dravyastavathI puNyAnubaMdhI puNyano baMdha thAya che. tenA udayathI sugati, zubha-saMpatti, viveka vagere maLe che. dravyastavathI vakhata jatAM dravyastavanA abhyAsathI paraMparAe bhAvastava paNa maLe che. [1156] etadeva vizeSeNAha jiNabiMbapaiTThAvaNabhAvajjiakammapariNaivaseNaM / / sugaIa paiTThAvaNamaNahaM sai appaNo jamhA // 1157 // vRttiH- 'jinabimbapratiSThApanabhAvArjitakarmapariNativazena'-etatsAmarthyena 'sugatau pratiSThApanamanaghaM sadA''tmano yasmAt' kAraNAditi gAthArthaH // 1157 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAda A ja viSayane vistArathI kahe che-- 1126mI gAthAmAM jaNAvela "jinabiMbanI pratiSThAnA bhAva'thI upArjita puNyAnubaMdhI puNyanA vipAkanA prabhAvathI potAnuM ja sadA devaloka Adi sugatimAM niravadya sthApana thAya che, arthAt jinabiMbanI pratiSThAnI bhAvanA bhAvanAra jIva e bhAvanAthI baMdhAyelA puNyAnubaMdhI puNyakarmanA udayathI mokSamAM na jAya tyAM sudhI devaloka ke manuSyalokamAM utpanna thAya che. (prazna- niravadya sthApana thAya che, temAM niravagha eTale zuM ? uttara- devaloka ke manuSyalokamAM janmelo e jIva sarvathA doSothI rahita nathI. tenAmAM rAgAdi doSo rahelA che. paNa e rAgAdi doSo evA nabaLA hoya che ke jethI teno anubaMdha cAlato nathI, arthAt tenAthI bhaviSyamAM doSo vadhe evo karmabaMdha thato nathI. dA.ta. krodha AvI gayo. paNa te krodhathI tevAM karmo (anubaMdha) nahi baMdhAya ke jethI bhaviSyamAM teno krodha vadhe. e pramANe rAgAdi doSo viSe paNa samajavuM. AnuM kAraNa e che ke enAmAM e doSo pratye heyabuddhi=tyAjaya buddhi rahelI che. AthI e doSonA sevana vakhate temAM rasa hoto nathI. AvA jIvanA vartamAna kAlIna doSothI bhaviSyamAM doSonI vRddhi na thatI hovAthI e jIvanI devalokAdimAM 'utpatti niravagha kahevAya.) [1157] tatthavi a sAhudaMsaNabhAvajjiakammao u guNarAgo / kAle a sAhudaMsaNa, jahakkameNaM guNakaraM tu // 1158 // vRtti:- 'tApi ' sutI 'sAdhuvarNanamAnitajyaMLastu' sAd 'muLaro' mati, 'jAte haiM madhuvarNana' gAyate 'yathAmeLa muLara' tata vruti gAthArtha: // 298 II (sAdhudarzananI bhAvanAnuM phaLa kahe che--) 1127mI gAthAmAM jaNAvela sAdhudarzananA bhAva'thI upArjita karmathI (tattvaviya =) sugatimAM paNa svAbhAvika guNAnurAga hoya che, ane avasare sAdhunAM darzana thAya che. sAdhunuM darzana guNAnurAganA kAraNe ja kramazaH guNo karavAnA svabhAvavALuM che, arthAt sAdhunAM darzanathI tenA AtmAmAM guNAnurAganA kAraNe ja kramazaH navA navA guNo pragaTe che. [1158] paDibujjhissaMta'Ne, bhAvajjiakammao u paDivattI / bhAvacaraNassa jAyai, eaM cia saMjamo suddho // / 1159 // vRttiH- 'pratibhotsyante'nye' prANina iti 'bhAvAjjitakarmaNastu' sakAzAt 'pratipatti: bhAva-carAsya' mokSe deto nayite, tadeva' mAvacarAM 'paMcama: zuddha' kRti thArthaH // 156 // 1. anayaM-niravanuM tatkAlInopApiyoSAnoSaratnAt / paMcA. 7 gA. 45. 2. 1157 thI 1159 e traNa gAthAo paMcA. 7 mAM anukrame 45 thI 47 che. 3. pUrvakAle guNarAga AsIdevetyapizabdArthaH / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [ 2 (anya jIvonA pratibodhanI bhAvanAnuM phaLa jaNAve che-) 1128mI gAthAmAM jaNAvela "bIjA jIvo paNa pratibodha pAmaze e bhAvathI upArjita karmathI mokSanuM ananya kAraNa evA bhAvacAritrano svIkAra avazya thAya che. A bhAvacAritra ja zuddha saMyama che. [1159] bhAvatthao a eso, thoavvociapavittio Neo / NiravekkhANAkaraNaM, kayakicce haMdi uciaMtu // 1160 // vRtti - "mAvatavazeSa:' zuddhaH saMyama:, kuti rUAda- "totavyocita pravRttei ' rAt 'vijJeya' iti, tathA hi 'nirapekSA''jJAkaraName'va 'kRtakRtye' stotavye 'handhucitaM', nAnyat, nirapekSatnAviti thArtha: / 1260 || A zuddha saMyama stotavya vItarAga bhagavAna saMbaMdhI ucita pravRtti hovAthI bhAvastava jANavo. (mukhyatayA) apekSA vinA AjJAnuM pAlana ja kRtakRtya evA stotavya vItarAga saMbaMdhI ucita pravRtti che, anya nahi. kAraNa ke vItarAga bhagavAna apekSAthI rahita che. (jinabhavananirmANa AdimAM paNa AjJAnuM pAlana che, paNa temAM dhanAdinI apekSA rahe che. dhanAdi vinA jinanirmANa Adi na thaI zake. zuddha saMyamamAM dhanAdinI apekSA=jarUra nathI. AthI mukhyatayA zuddha saMyama ucita pravRtti che ane tethI te bhAvastava che.) [1160]' eaM ca bhAvasAhU, vihAya Na'NNo caei kAuM je / sammaM tagguNaNANAbhAvA taha kammadosA ya // 1161 // vRttiH- 'etacca' evamAjJAkaraNaM 'bhAvasAdhu 'vihAya' muktvA 'nAnyaH' kSudraH 'zaknoti kartumiti', kuta ityAha- 'samyaktadguNajJAnAbhAvAt' itthamAjJAkaraNaguNajJAnAbhAvAt 'tathA ' toSAvya' vAritramodanIyarmAparAdhIkveti gAthArtha 267 | (bhAvasAdhu ja nirapekSa AjJApAlana karI zake e kahe che) bhAvasAdhu sivAya bIjo kSudra jIva A pramANe (= apekSA vinA) AjJA pAlana karavA samartha nathI. kAraNa ke bIjAone nirapekSa AjJApAlanathI thatA lAbhanuM yathArtha jJAna nathI. jemAM bhagavAnanI AjJA vistArathI samajAvavAmAM AvI che te zAstranA abhyAsa mATe bhAvasAdhu ja vizeSa adhikArI hovAthI bhAvasAdhu jevI rIte nirapekSa AjJApAlananA guNo jANI zake tevI rIte samyagdaSTi zrAvaka vagere na jANI zake. tathA bIjI vAta e che ke kadAca nirapekSa AjJApAlananA lAbhanuM thoDuM jJAna thAya to paNa cAritramohanIya karmanA udaya rUpa doSathI bhAvati sivAya bIjo koI tene te rIte amalamAM na mUkI zake. [1161] 1. A gAthA chaThThA paMcAzakamAM 24mI che. paNa tyAM zabdomAM ane bhAvamAM paNa thoDo taphAvata che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute duSkaratve kAraNamAha jaM eaM aTThArasasIlaMgasahassapAlaNaM NeaM / accaMtabhAvasAraM, tAiM puNa hoMti eAiM // 1162 // vRttiH- 'yad' yasmAd 'etad' adhikRtAjJAkaraNaM 'aSTAdazazIlAsahasrapAlanaM jJeyamatyantabhAvasAraM, tAni punaH' zIlAGgAni 'bhavantyetAni' vakSyamANAnIti gAthArthaH // 1162 / / AjJApAlananI duSkaratAnuM kAraNa jaNAve che- (vItarAganI AjJAnuM pAlana duSkara che.) kAraNa ke vItarAganI AjJAnuM pAlana atizaya zubhabhAvathI sArabhUta evA aDhAra hajAra zIlAMgonA pAlanarUpa che. te zIlAMgo A (nIcenI thAma vAze te) cha. [1162] joe karaNe saNNA, iMdia bhomAi samaNadhamme a / sIlaMgasahassANaM, aTThArasagassa NipphattI // 1163 // vRttiH- 'yogA'- manovyApArAdayaH 'karaNAni'-manaHprabhRtIni 'saMjJA'-AhArAdiviSayAH 'indriyANi' sparzAdIni 'bhaumyAdayaH'-pRthivyAdijIvAjIvadvipaJcakaM 'zramaNadharmazca' kSAntyAdi, asmAt kadambakA cchIlAGgasahasrANAM'-cAritrahetubhedAnAM 'aSTAdazakasya niSpatti'rbhavatIti gAthArthaH // 1163 // yoga, karaNa, saMjJA, iMdriya, pRthvIkAyAdi ane zramaNadharma e badhAnA samUhathI aDhAra hajAra zIlAMgo=cAritranA kAraNonA bhedo thAya che. yoga=mAnasika vyApAra vagere, arthAt anumodanArUpa mAnasika vyApAra, karAvavArUpa vAcika vyApAra ane karavArUpa kAyika vyApAra e traNa yoga che. karaNa=mana vagere. saMjJA=AhAra vagerenI saMjJA. Idriyo-sparzana vagere. pRthvIkAyAdi-pRthvIkAya vagere nava jIva ane eka ajIva mema 6pRthvI yAda cha. zramAgadharmamA vagaire. [1163] vyAsArthaM tvAha karaNAi tiNNi jogA, maNamAiNi u bhavaMti karaNAiM / AhArAI sannA, cau sottAiMdiA paMca // 1164 // vRtti:- 'karaNAdayaH' kRtakAritAnumatirUpAH 'trayo yogAH' pratikaraNaM, 'manaAdIni tu bhavanti karaNAni'-manovAkkAyarUpANi trINyeva, 'AhArAdisaMjJAzcatasraH'-AhArabhayamaithunaparigrahaviSayAH, 'zrotrAdIni' pazcAnupUrvyA indriyANi 'paJca', sparzanarasanaghrANacakSuH zrotrANi, uttarottaraguNAvAptisAdhyAni zIlAGgAnIti jJApanArthamindriyeSu pazcAnupUrvIti gAthArthaH / / 1164 // 1. 1163 thI 1204 sudhInI gAthAo caudamA zIlAMgavidhi' paMcAzakamAM che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [515 yoga vagereno vistRta artha kahe che- yoga- 62j, 42 // 4j bhane anumoha metra. 4255- mana, kyana mane AyA bhejA . sNshAhAra, bhaya, maithuna ane parigraha e cAra. Idriya- zrotra, cakSu, nAsikA, rasanA ane sparza e pAMca. upara uparanA guNonI prAptithI zIlAMgo sAdhya cheHpAlana karI zakAya che e jaNAvavA ahIM iMdriyonuM varNana pazcAnupUrvIthI karyuM che. [1164]. bhomAI Nava jIvA, ajIvakAo a samaNadhammo a / - khaMtAi dasapagAro, eva Thie bhAvaNA esA // 1165 // vRttiH- 'bhaumyAdayo nava jIvAH'-pRthvyapatejovAyuvanaspatidvIndriyatrIndriyacaturindriyapaJcendriyAH, 'ajIvakAyazca' pustakacarmatRNazuSirapaJcakarUpaH, 'zramaNadharmastu kSAntyAdirdazaprakAra:'- kSAntimArdavArjavamuktitapa:saMyamasatyazaucAkiJcanyabrahmacaryarUpaH, 'evaM sthite' yantre sati tatra 'bhAvanA eSA'-vakSyamANA zIlAGganiSpattiviSayA iti gAthArthaH // 1165 // pRthvIyAhi- pRthivI, a5, te6, vAyu, vanaspati, driya, tejadriya, yariMdriya ane paMceMdriya e nava jIvakAya ane ajIvakAya ema daze. pustakapaMcaka, carmapaMcaka tRNapaMcaka ane zuSira (?)paMya se ma ya che. zramadharma- kSamA, bhAI, mAya, musti (saMtoSa), ta5, saMyama, satya, zauca, ArkiMcanya ane brahmacarya e daza. yoga AdinI mULa saMkhyAne pATI AdimAM upara 'nAye sthApatai (3 x 3 = 8, 8 x 4 = 36, u6 x 5 = 180, 180 x 10 = 1800, 1800 x 10 = 18000) aDhA26%2 zAlAMgo thAya che. tenI ghaTanA nIye prabhArI (1166thI 1169 e cAra gAthAomAM kahyA pramANe) che. [1165. __Na karei maNeNAhArasannavippajaDhago u NiyameNa / soiMdiyasaMvuDo puDhavikAyAraMbha khaMtijuo // 1166 // vRttiH- 'na karoti manasA', kimbhUtaH san-'AhArasaMjJAvipramuktastu niyamena', tathA 'zrotrendriyasaMvRttaH', kimityAha-'pRthvIkAyArambhaM, kSAntyAdiyukta' iti gAthArthaH // 1166 // iya maddavAijogA, puDhavikkAye havaMti dasa bheA / AucAyAIsuvi, ia eaM piMDiaM tu sayaM // 1167 // vRttiH- 'evaM mArdavAdiyogAt'-mAIvayukta ArjavAdiyukta iti zrutyA 'pRthivIkAye bhavanti daza bhedAH', yato daza kSAntyAdipadAni, 'apkAyAdiSvapyevaM' pratyekaM dazaiva, 'ete' sarva 'eva piNDitaM tu zataM', yato daza pRthivyAdaya iti gAthArthaH // 1167 / / - soiMdieNa eaM, sesahivi jaM imaM tao paMca / AhArasaNNajogA, ia sesAhiM sahassadugaM // 1168 // 1. A sthApanA mudrita Avazyaka sUtra pratamAM aThThAIjesu sUtramAMthI joI levI. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba6 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute __ vRttiH- zrotrendriyeNaitallabdhaM, zeSairapIndriyairyadidaM zatameva labhyate tataH paJca zatAni, paJcatvAdindriyANAm, AhArasaMjJAyogAdetAni paJca, evaM zeSAbhirapi bhayasaMjJAdyAbhiH paJca paJceti sahasradvayaM niravazeSa, yatizcatatra: saMjJA rUti gAthArtha: { 268 || evaM maNeNa vaimAiesu eaMti chassahassAI / na karaNa sesehipi a, ee savve'vi aTThArA // 1169 // vRttiH- 'etanmanasA' sahasradvayaM labdhaM, 'vAgAdinaita'tsahasradvayamiti 'SaT sahasrANi', trINi karaNAnItikRtvA, 'na karotI'tyanena yogenaitAni, 'zeSeNApi' yogenaitAni SaT SaDiti 'etAni sarvANyaSTAdaza' bhavanti, trayo yogAH itikRtveti gAthArthaH / / 1169 // (aDhArahajAra zIlAMgonI ghaTanA-). AhArasaMnnArahita,zrotreDhiyanA saMvaravALo (zroseMdriyanI rAgAdi doSovALI pravRttine rokanAra), kSamAyukta, manathI, pRthvIkAyAdinI hiMsA na kare. A pramANe zramaNadharmano pahelo eka bhAgo thayo. [1166] A ja pramANe mArdava, Arjava vagerenA saMyogathI pRthvIkAyane-pRthvIkAyanA samAraMbhane AzrayIne daza bhedo thAya. e rIte apakAya Adine AzrayIne kula so bhedo thAya. [1167] A so bhedo zrotraMdriyanA yogathI thayA. bAkInI cakSu vagere cAra IMdriyonA yogathI paNa pratyekanA A rIte so bhedo thAya. AthI kula pAMcaso bhedo thayA. A pAMcaso bhedo AhAra saMjJAnAyogathI thayA. bAkInI traNa saMjJAnA yogathI paNa pratyekanA A rIte pAMcaso bhedo thAya. AthI kula be hajAra bhedo thayA. [1168] A be hajAra bhedo manathI thayA. vacana ane kAyAthI paNa pratyekanA be hajAra bhedo thAya. AthI kula cha hajArabhedo thayA. Acha hajArabhedonakaravAthI thayA. nakarAvavAthI ane na anumodavAthI paNa pratyekanA cha hajAra bhedo thAya. AthI kula aDhAra hajAra bhedo thayA. [1169] ettha imaM viNaNeaM, aiaMpajjaM tu buddhimaMtehiM / ___ ekkaMpi suparisuddhaM, sIlaMgaM sesasabbhAve // 1170 // vRttiH- 'atra' zIlAGgAdhikAre 'idaM vijJeyam 'aidamparyaM' bhAvArthagarbharUpaM 'buddhimadbhiH' puruSaiH, yaduta 'ekamapi suparizuddhaM zIlAGgaM', yAdRk zIlAGgamucyate tAdRgityarthaH, kimityaah"zeSasaddhAve' tatparazotAmAva paveti thArthaH || 1270 || (prazna- eka ja yogathI aDhAra hajAra bhAMgA thAya che, paNa jo be vagerenA saMyogathI thatA bhAMgA umeravAmAM Ave to ghaNA bhAMgA thAya. te A pramANe = yogamAM 7, karaNamAM 7, saMjJAmAM 15, iMdriyomAM 31, pRthvIkAyAdimAM 1023, zramaNadharmamAM 1023 bhAMgA thAya. A badhA bhAMgAonI saMkhyAne paraspara guNavAthI be hajAra traNaso corAzI kroDa (23 abaja 84 kroDa), ekAvana lAkha, tresaTha hajAra, baso ne pAMsaTha (23,84, 51,63, 265) bhAMgA thAya. to ahIM aDhAra hajAra ja bhAMgA kema kahyA ? Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [ 127 uttara-zrAvakadharmanI jema koI amuka bhAMgAthI sarvaviratino svIkAra thato hoyatoA (saMyogI) bhAMgA kahevA joIe, paNa temache nahi. zIlAMganA koI eka paNa bhAMgAnI sattA bIjA badhA bhAMgAsAthe hoyato ja hoya che. jo aDhAra hajAramAMthI eka paNa bhAMgo na hoya to sarvavirati jana thAya, arthAt badhA bhAMgA hoya to ja sarvavirati thAya. A hakIkata 1170mI vagere gAthAomAM jaNAve che.) buddhimAna puruSoe aDhAra hajAra bhAMgAomAM nIce pramANe rahasya jANavuM. vivakSita koI eka zIlAMga paNa te sivAyanA bIjA badhA zIlAMgo=bhAMgA hoya to ja suparizuddha=niraticAra hoya. (A pramANe A zIlAMgo samudita ja hoya che. AthI ahIM be vagerenA saMyogathI thatA bhAMgA kahyA nathI, kiMtu sarvapadonA chellA bhAMgAnA A aDhAra hajAra bhAMgA kahyA che. jema "trividhatrividhe"=mana, vacana, kAyAthI na karavuM, na karAvavuM ane na anumodavuM enA nava bhAMgA thAya che, tema yoga vagere badhA padonA "AhArAdi cAra saMjJAthI rahita, pAMca iMdriyonA saMvara sahita ane kSamAdi dazavidha dharmasaMpanna pRthvIkAyAdi dazasaMbaMdhI hiMsAne mana-vacana-kAyAthI na kare, na karAve ane na anumoda" e chellA bhAMgAnA 18000 bhedo thAya che. te ahIM jaNAvyA che. kAraNa ke ukta chellA bhAMgAthI ja sarvaviratino svIkAra thAya che, ane tenA 18000 bhedo che. zIlAMganA suparizuddha (niraticAra) evA vizeSaNathI e jaNAvyuM ke vyavahArathI sarvaviratinA pAlanamAM koIka zIlAMga suparizuddha na hoya to paNa aparizuddha zIlAMgo hoya che. nizcayanayathI to ekanA paNa abhAvamAM-ekanI paNa aparizuddhi hoya to badhAno abhAva thAya che. A rIte ja saMjavalana kaSAyano udaya caritArtha thAya che. kAraNa ke te cAritranA eka dezanA bhaMganuM kAraNa che. AthI ja je sAdhu "huM lavaNanuM bhakSaNa karuM" evI IcchA kare teNe "AhArasaMnnArahita, rasaneMdriyasaMvRtta, saMtoSasaMpanna manathI pRthvIkAyanI hiMsA na kare" e bhAMgAno zIlAMgano bhaMga karyo. tenI zuddhi pratikramaNa vagere prAyazcittathI thAya che. anyathA jo koI eka zIlAMganA abhAvamAM bIjA aparizuddha paNa zIlAMgo na hoya=badhA ja zIlAMgono abhAva thato hoya, to te bhAMgAnA bhaMganI zuddhi mULa prAyazcittathI ja thAya.) [117] nidarzanamAha ekko vA''yapaeso, saMkheapaesasaMgao jaha u / eaMpi tahA NeaM, satattacAo iharahA u // 1171 // vRttiH- 'eko'pyAtmapradezo''tyantasUkSmo 'saGkhyeyapradezasaGgataH'-tadanyAvinAbhUto 'yathaiva', kevala-syAsambhavAd, etadapi' zIlAGga tathA jJeyam'-anyAvinAbhUtameva, svatattvatyAgaH 'itarathA tu' kevalatve, AtmapradezatvazIlAGgatvAbhAva iti gAthArthaH // 1171 // A viSe daSTAMta kahe che jevI rIte AtmAno atyaMta sUkSma eka paNa pradeza asaMkhyAtapradezothI yukta ja hoya che, ekalo hoto nathI. tevI ja rIte A zIlAMga paNa anya saghaLA zIlAMgothI yukta ja hoya che, Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute anya saghaLA zIlAMgo vinA hoto nathI. jema svataMtra eka Atmapradeza Atmapradeza ja na kahevAya, tema svataMtra eka zIlAMga zIlAMga ja na kahevAya. [1171]. etadbhAvanAyAha jamhA samaggameaMpi savvasAvajjajogaviraIo / / tatteNegasarUvaM, Na khaMDarUvattaNamuvei // 1172 // vRttiH- 'yasmAt samagrametadapi'-zIlAGgaM 'sarvasAvadyayogavirati khAkhaNDa 'tattvenaikasvarUpaM' varttate, 'na khaNDarUpatvamupaiti', ata: kevalAGgAbhAva iti gAthArthaH // 1172 / / yA viSayanI (vizeSa) paryAvoyanA 43 cha kAraNa ke jema saghaLA (= asaMkhya) Atmapradezo maLIne AtmA che tema zIlAMgo paNa saghaLA maLIne sarvasAvadya yogavirati che, ane paramArthathI te badhA akhaMDa eka svarUpa che, khaMDa rUpa banatA nathI. mAthI me (vagaire) zAlAMjana hoya. [1172] eaM ca ettha evaM, viraIbhAvaM paDucca daTThavvaM / Na u bajhaMpi pavittiM, jaM sA bhAvaM viNAvi bhave // 1173 // vRttiH- 'etacca'-zIlaM' atraivaM'-sarvasAvadyayoganivRttyAtmakaM viratibhAvamA'ntaraM pratItya draSTavyaM, na tu bAhyAmapi pravRttiM' pratItya, kuta ityAha-'yadasau'-pravRtti rbhAvaM vinApi bhavati' kkacit, mAdhyasthyAdeveti gAthArthaH // 1173 / / (zIlanI akhaMDatA aMtaranA pariNAmanI apekSAe che...) prastutamAM akhaMDazIla bAhya vAcika ke kAyika pravRttinI apekSAe nahi, kiMtu viratinA pariNAmanI apekSAe jANavuM. kAraNa ke bAhyapravRtti kyAreka bhAva = pariNAma vinA paNa kevaLa madhyasthabhAvathI thAya. (arthAta amuka vyaktimAM zIla akhaMDa che ke khaMDita che teno nirNaya tenI bAhya pravRtti uparathI na thAya, kiMtu AMtarika pariNAmathI thAya. aMtaramAM viratinA pariNAma na hoya to paNa zIlanI bAhya pravRtti pUrNa hoya evuM bane, tathA aMtaramAM viratinA pariNAma hovA chatAM pApapravRtti pU[ na hoya me 545 bane.) [1173] nidarzanamAha jaha ussaggaMmi Thio, khitto udagammi keNavi tavassI / tavvahapavittakAo, acaliabhAvo'pavatto a||1174 // vRttiH- 'yathA kAyotsarge sthitaH' san 'kSipta udake kenacittapasvI' mohAt, sa 'udakavadhapravRtta-kAyo''pi, tasya kSAratayA, mahAtmA' 'calitabhAvo'pravRtta eva', mAdhyasthyAditi gAthArthaH // 1174 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA ] [519 A viSayamAM daSTAMta kahe che- jemake kAussagnamAM rahelA sAdhune koIe mohathI pANImAM nAkhI dIdhA. ahIM sAdhunI kAyA pANInA jIvonI hiMsAmAM pravRtti che. kAraNa ke (pANInA jIvo mATe) kAyA kSAra che. chatAM te mahAtmA avicalitabhAvavALA = samabhAvavALA hovAthI pANInA jIvonI hiMsAmAM pravRtta nathI. [1174] dArkhAntikayojanAmAha evaM cia majjhattho, ANAI katthaI payato / sehagilANAdi'TThA, apavatto ceva nAyavvo // 1175 // vRttiH- 'evameva madhyasthaH' san 'AjJAtaH kvacit pravarttamAnaH'-vastuni 'zikSakaglAnAdyarthamA'lambanAd 'apravRtta eva jJAtavyaH' tattvata iti gAthArthaH / / 1175 / / ukta dAMtanI ghaTanA kahe che e ja pramANe samabhAvamAM rahelA sAdhu jinAjJA pramANe navadIkSita, glAna Adi mATe (puSTa) AlaMbanathI phavacit dravyahiMsAmAM pravRtti karatA hovA chatAM paramArthathI apravRtta ja jANavA. [1175] ANAparataMto so, sA puNa savvaNNuvayaNao ceva / egaMtahiA vijjaga-NAeNaM savvajIvANaM // 1176 // vRttiH- 'AjJAparatantro'sau'-pravartakaH, sA punaH sarvajJavacanata eva' AjJA ekAntahitA' varttate, vaidyakajJAtena' hitam, etadapi yathAvatsarvajIvAnAM', dRSTAdRSTopakArAditi gAthArthaH / / 1176 / / (AjJAthI hiMsAdimAM pravRtta apravRtta kema che te jaNAve che-). te (dravyahiMsAdimAM pravRtta) sAdhu AjJAne AdhIna che ane te AjJA sarvajJanuM vacana hovAthI ja vaidyanA dRSTAMtathI sarvajIvone ekAMte hita karanArI che, arthAt jema vaidyakazAstra koIkanuM ja hita karatuM nathI, kiMtu emAM kahyA mujaba je koI varte te badhAnuM hita kare che. tema sarvajJanI AjJA paNa koI amukanuM ja hita karatI nathI, kiMtu AjJA pramANe je koI varte te sarvanuM hita kare che. jinAjJA pramANe vartavAthI Aloka ane paralokamAM lAbha thato hovAthI jinAjJA hitakara che. (A lokamAM dhanAdinI prApti ane rAgAdi doSonI hAni vagere lAbha thAya che. paralokamAM svargAdinI prApti ane virAgabhAva vagere lAbha thAya che.) [1176]. bhAvaM viNAvi evaM, hoi pavittI Na bAhae esA / savvattha aNabhisaMgA, viraIbhAvaM susAhussa / / 1177 // 1, UtA yathAvat e sthaLe tapa eTale fhatafu, ane yathAvat eTale yogya rIte evo artha che. vaidyakazAstra ane jinavacana hitaY = hitakara che, paNa te yathAvat = yogya rIte hitakara che, game te rIte nahi. yogya rIte eTale AjJA pramANe varte to. vaidyakazAstra ane jinavacana paNa AjJA pramANe vartavAmAM Ave to ja hita kare che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'bhAvaM vinA'pyevam'- uktavad 'bhavati pravRttiH' kacit, 'na bAdhate caiSA sarvatrAnabhiSvaGgAtkAraNAdviratibhAvaM susAdho 'riti gAthArthaH // 1177 / / (bhAva vinA hiMsAdimAM thatI pravRtti viratibhAvane khaMDita karatI nathI e kahe che...) ukta rIte aviratinA pariNAma vinA paNa kyAreka (AjJA parataMtratAthI) dravyahiMsAdimAM pravRtti thAya che. e pravRtti dravya, kSetra AdimAM pratibaMdha = rAgabhAva rahita hovAthI susAdhunA sarvasAvadyathI nivRtti rUpa viratinA pariNAmane khaMDita karatI nathI. [1177] ussuttA puNa bAhai, samaivigappasuddhAvi NiameNaM / gIaNisiddhapavajjaNa-rUvA NavaraMNiraNubaMdhA // 1178 // vRtti - "tUtrA punaH' pravRtti utte' viratibhAve 'svanivijyazaMADapi', tattvato'zuddhatvAt, "niyamena' bAdhate 'gItArthaniSiddhapratipattirUpA, navaraM' pravRttiranabhinivezAddheto niranubandhA'-anubandhakarma rahiteti gAthArthaH / / 1178 / / iarA u abhiNivesA, iarA Na ya mUlachijjaviraheNaM / hoesA ettoccia, puvvAyariA imaM cAhu // 1179 // vRttiH- 'itarA tu' gItArthaniSiddhapratipattirUpA pravRttiH 'abhinivezAt' mithyAbhinivezena 'itarA' sAnubandhA, 'na ca mUlacchedyaviraheNa'-cAritrAbhAvamantareNa 'bhavatyeSA'-sAnubdhA pravRttiH, 'ata eva' kAraNAt 'pUrvAcAryAH'-bhadrabAhuprabhRtayaH 'idamAhu'rvakSyamANamiti gAthArthaH / / 1179 / / (AjJAviruddha pravRtti viratibhAvane khaMDita kare che e jaNAve che...) paNa sUtraviruddha pravRtti potAnI matikalpanAthI nirdoSa hovA chatAM avazya viratibhAvane khaMDita kare che. sUtrathI viruddha pravRtti prajJApanIya ane aprajJApanIya ema be prakAre che. sUtraviruddha pravRtti karanArane anya gItArtha sAdhu "A pravRtti sUtraviruddha che mATe tame na karo" ema roke to je sAdhu "Apa kaho cho te barobara che" ema svIkAra kare to te sAdhunI sUtraviruddha pravRtti prajJApanIya che, te sivAyanA sAdhunI sUtraviruddha pravRtti aprajJApanIya che. temAM prajJApanIyanI sUtraviruddha pravRtti niranubaMdha che = azubha karmanA anubaMdhathI rahita che. kAraNa ke viruddha pravRtti karanAra sAdhu abhiniveza rahita hovAthI rokanAra gItArthanA vacanano svIkAra karIne sUtrAnusAra pravRtti kare che. [1178] aprajJApanIya sUtraviruddha pravRtti abhinivezavALI hovAthI sAnubaMdha = azubha karmanA anubaMdhavALI che. kAraNa ke gItArthanA rokavA chatAM tenA vacanano svIkAra na karavAthI zAstrIya pravRtti na kare. A aprajJApanIya sUtraviruddha pravRtti mUlathI cAritrano cheda (= abhAva) thayA vinA na thAya. AthI ja pUjayapAda zrIbhadrabAhu svAmI vageree 'nIce pramANe kahyuM che. [117] 1. oghani. gA. 122, pra. sA. gA. 770, paMcA. 12 gA. 32. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [521 gIattho u vihAro, biio gIatthamIsio bhaNio / etto taiavihAro, NANuNNAo jiNavarehiM // 1180 // vRttiH- 'gItArthazca vihAraH', tadabhedopacArAt, 'dvitIyo gItArthamizro bhaNito', vihAra eva, 'ato' vihAradvayAt 'tRtIyavihAraH'- sAdhuviharaNarUpa: 'nAnujJAto jinavarai'bhagavadbhiriti gAthArthaH // 1180 // (zrImadramA svAbhAnuM vaya 45u -) jinezvaroe eka gItArthavihAra ane bIjo gItArthamizra vihAra ema be vihAro kahyA che, trIjo vihAra kahyo nathI. prazna- gItArthano vihAra ema kahevAnA badale gItArthavihAra ema kema kahyuM? uttara- gItArtha ane vihAramAM abhedanA upacArathI (gItArtha ane vihAra abhinna che evI vivakSAthI) vihA2ne 4 tArtha yo . [1180] asya bhAvArthamAha gIassa Na ussuttA, tajjuttasseyarassavi taheva / NiameNa caraNavaM jaM, na jAu ANaM vilaMghei // 1181 // vRttiH- 'gItArthasya notsUtrA' pravRttiH, 'tadyuktasya' gItArthayuktasya 'itarasyApi'agItArthasya 'tathaiva' notsUtreti, kuta ityAha- 'niyamena' avazyantayA 'caraNavAn yad'-yasmAt kAraNAt 'na jAtu' na kadAcid 'AjJAM vilayati' utkrAmatIti gAthArthaH / / 1181 // na ya gIattho aNNaM, Na NivAi joggayaM muNeUNaM / evaM doNhavi caraNaM, parisuddhaM aNNahA Neva // 1182 // vRttiH- na ca gItArthaH san anyamagItArthaM na nivArayati ahitapravRttaM, yogyatAM matvA nivAraNIyasya, 'evaM' dvayorapi-gItArthAgItArthayozcaraNaM parizuddhaM, vAraNapratipattibhyAm, anyathA naivobhayorapIti gAthArthaH // 1182 // Ano (be ja vihAra kahevAno) bhAvArtha kahe che- gItArthanI ane gItAWyuktanI sUtraviruddha pravRtti na thAya. kAraNa ke gItArtha cAritrI avazya kyAre paNa AptavacananuM ullaMghana na kare. [1181] AjJAyukta cAritrI sUtraviruddha pravRtti karatA agItArthane yogya jANIne roke. AthI gItArthayuktanI paNa sUtraviruddha pravRtti na thAya. A pramANe rokavAthI ane svIkAravAthI gItArtha ane agItArthanuM cAritra nirdoSa hoya. anyathA, eTale ke gItArtha sUtraviruddha pravRtti karatA agItArthane roke nahi ane agItArtha tenuM mAne nahi to baMnenuM yAritra nihaSa na 4 thAya. [1182] Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 522 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tA eva viraibhAvo, saMpuNNo ettha hoi NAyavvo / .. NiameNaM aTThArasa-sIlaMgasahassarUvo u // 1183 / / vRttiH- 'tat' tasmAd 'evam'-uktavad 'viratibhAvaH 'sampUrNaH' samagraH 'atra' vyatikare 'bhavati jJAtavya' iti, 'niyamena' avazyantayA 'aSTAdazazIlAGgasahasrarUpa eva', sarvatra pApaviraterekatvAditi gAthArthaH // 1183 // (4ve prastuta bhuNya viSayane 49 // cha-) AthI (= AjJAparataMtranI bAhyapravRtti viratine khaMDita karatI nathI ethI) ukta rIte prastutamAM avazya aDhAra hajAra zIlAMgarUpa ja viratibhAva saMpUrNa jANavo. kAraNa ke badhA zIlAMgomAM vyAta 55viti me. 4 je. [1183] UNattaM Na kayAivi, imANa saMkhaM imaM tu ahigicca / jaM eadharA sutte, NiddiTThA vaMdaNijjA u // 1184 // vRttiH- 'UnatvaM na kadAcidapi eteSAM'-zIlAGgAnAM 'saGkhyAmetovAdhikRtya'-Azritya, 'yad' yasmAd 'etaddharAH' aSTAdazazIlAGgasahasradhAriNaH 'sUtre' pratikramaNAkhye 'nirdiSTA vandanIyAH', nAnye, 'aTThArasasIlaMgasahassadhArA' ityAdivacanaprAmANyAditi gAthArthaH / / 1184 / / (zIlAMgo ekAdi nyUna na hoya enuM AgamathI samarthana kare che...) zIlAMgonI 18000nI saMkhyAmAMthI kyAre paNa eka vagere zIlAMga nyUna na hoya. kAraNa ke pratikramaNa sUtramAM (aDhAIjjatu sUtramAM) 18000 zIlAMgone dhAraNa karanArAone ja vaMdanIya 564 cha, jIne nali. pratimA sUtramA 'aTThArasasIlaMgasahassadhArA (= 25 / 2. 2012 zAlAMgone ghaa29|| 42 // 21) tyAhi 416 che. me 16 prabhA bhUta che. [1184] yasmAdevaM tasmAdetat mahAneva kazcitkartumalaM na tu yaH kazcidityetadAha tA saMsAraviratto, aNaMtamaraNAirUvameaM tu / NAuM eaviuttaM, mokkhaM ca gurUvaeseNaM // 1185 // vRtti:- yato duSkarametacchIlaM 'tat' tasmAt 'saMsArAdviraktaH' san, kathamityAha'anantamaraNAdi rUpam', AdizabdAjjanmajarAdigrahaH, enameva saMsAraM 'jJAtvA 'etadviyuktaM' maraNAdiviyuktaM 'mokSaM ca' jJAtvA 'gurUpadezena' zAstrAnusAreNeti gAthArthaH // 1185 // tathA paramaguruNo a aNahe, ANAe~ guNe taheva dose a / mokkhatthI paDivajjia, bhAveNa imaM visuddhaNaM // 1186 // 1. mudrita mAvazyasUtranI pratabhA (pratibhA mAvazyamAM) "aTThArasasahassasIlaMgadhArA" mevo pA6 cha bhane vartamAnamA mA pA6 prasiddha che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA ] [ 523 vRtti:- 'paramagurozca' bhagavato 'naghAn AjJAyAH guNAn' jJAtvA 'tathaiva doSAMzca' virAdhanAyA: 'mokSArthI' san 'pratipadya ca bhAvenedaM' - zIlaM 'vizuddheneti' gAthArthaH // 1186 // vihiANudvANaparo, sattaNurUvamiaraMpi saMdhaMto / aNNattha aNuvaogA, khavayaMto kammadose'vi // 1187 // vRtti:- 'vihitAnuSThAnapara: 'zaktyanurUpaM' yathAzaktItyarthaH, 'itaradapi zaktyanucitaM 'sandhayan' bhAvapratipattyA, 'anyatra' vihitAnuSThAnAd' anupayogA'cchakte:, 'kSapayan karmmadoSAnapi'pratibandhakAniti gAthArthaH / / 1187 || savvattha nirabhisaMgo, ANAmittaMmi savvahA jutto / gaggamaNo dhaNiaM tammi tahA mUDhalakkho a // 1188 // vRtti: - 'sarvatra' vastuni 'nirabhiSvaGgo' madhyasthaH, 'AjJAmAtre' bhagavata: 'sarvathA yuktaH ', vacanai- kaniSTha ityarthaH 'ekAgramanA atyarthaM' visrotasikArahitaH 'tasyAm' AjJAyAM, ' tathA mUDhalakSazca' satpratipattyeti gAthArthaH // 1188 // taha tillapattidhAraya - NAyagayo rAhavehagagao vA / ecaei kAuM, Na tu aNNo khuddasattotti // 1189 // vRtti:- 'tathA tailapAtradhArakajJAtagato ''pAyAvagamAdapramattaH, 'rAdhAvedhakagato vA' ata eva, kathAnake pratIte, 'etat' zIlaM 'zaknoti 'karttu' pAlayituM, 'na tvanyaH kSudrasattva' iti, adhikAritvAditi gAthArthaH // 1989 // zIlAMgonuM pAlana kaThIna hovAthI mahAna ja koIka tenuM pAlana karI zake che, nahi ke game te. A viSaya yahIM (pAMya gAthAkhothI) bhAve che AvA zIlanuM pAlana kaThIna hovAthI, je gurunA AjJAnusArI upadezathI saMsArane anaMta janmajarA-maraNAdi rUpa jANIne, ane mokSane anaMta janma-jarA-maraNAdithI rahita jANIne, saMsArathI virakta banyo hoya, [1185] tathA jinAjJAnI ArAdhanAmAM 'nirdoSa upakAra ane virAdhanAmAM apakAra thAya che ema jANIne, mokSArthI banavA pUrvaka (Aloka AdinI AzaMsAthI rahita) vizuddha bhAvathI A cAritrano svIkAra karIne, [1186] yathAzakti Agamokta anuSThAno ka2vAmAM tatpara hoya, je anuSThAnone karavAnI zakti na hoya te anuSThAnone bhAvathI karato, arthAt te anuSThAnone karavAno bhAva rAkhato hoya, AgamamAM nahi kahelI kriyAomAM zakti na vAparavAthI (AgamamAM nahi kahelI kriyAo na karavAthI) guNapratibaMdhaka karmavipAkone (karmanA rasane) khapAvato hoya, 1. jema keTalIka davAo rogano nAza kare, paNa zarIramAM rIekSana karIne navI takalIpha UbhI kare. tethI tevI davA nirdoSa na kahevAya. jyAre keTalIka davAomAM rIekSana na karavAthI nirdoSa che. tema jinAjJAnI ArAdhanAmAM nirdoSa upakAra-lAbha thAya che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka24 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute [1187] dravya-kSetra-kALa ane bhAvamAM pratibaMdha rahita hoya, dareka prakAre AjJAmAM ja udyata hoya, arthAt bhagavAnanA vacanamAM ja zraddhAvAna hoya, niHzaMkapaNe AjJAmAM ja atyaMta ekAgramanavALo hoya, AjJAmAM amUDhalakSa hoya eTale ke satyano svIkAra karavA dvArA AjJA saMbaMdhI sunizcita bodhavALo hoya, [1188] pramAdathI nukazAna thaze evuM jANavAthI tailapAtradhAraka ane rAdhAvedhakanI jema atizaya apramattapaNe rahe, te A cAritra pALavAne samartha bane, anya kSudra jIva nahi, kAraNa ke kSudrajIva cAritra mATe ayogya che. tailapAtradhara ane rAdhAvedhakanuM dRSTAMta prasiddha che. [118]. upacayamAha ettoccia NihiTTo, puvvAyariehi~ bhAvasAhutti / haMdi pamANaThiattho, taM ca pamANaM imaM hoi / / 1190 // vRtti - "mata ga'-3nI dunutvAt vArat nirdiSTa ' thata: 'pUrvAcArye.' bhadrabAhuprabhRtibhi: 'bhAvasAdhu'riti pAramArthikayatirityarthaH, 'handIti' pUrvavat 'pramANasthitArtha' iti pramANenaiva, nAnyathA, tacca pramANaM' sAdhuvyavasthApakaM idaM bhavati'-vakSyamANamiti gAthArthaH // 1190 // satthuttaguNI sAhU, Na sesa iha No paiNNa iha heU / aguNattA iti Neo, diTuMto puNa suvaNNaM ca // 1191 // vRtti - "zAstronu sAdhuH '--AvapUta pava, "ra zeSAH'zAstravAhyA, 'raH' mA pratijJA' pakSa tyartha, "' 7 zeSa rUtyaa "heH' sadhaE "TUtviti re , tadguNarahitatvAdityarthaH, 'dRSTAntaH punaH suvarNamivA'tra vyatirekata iti gAthArthaH // 1191 // zIlanI kaThInatAnuM samarthana kare che- zIlanuM pAlana kaThIna hovAthI bhadrabAhusvAmI vagere pUrvAcAryoe bhAvasAdhuno nirNaya anumAna pramANathI thAya che, ema (dazavai. ni. gA. 350mAM) kahyuM che. bhAva sAdhuno nirNaya karanAra anumAna pramANa A pramANe che- [1190] "je zAstrokta guNothI sahita che te sAdhu (bhAva sAdhu) che, je zAstrokta guNothI rahita che te sAdhu nathI, arthAt dravya sAdhu che." A amArI pratijJA=pakSa che. "zAstrokta guNothI rahita hovAthI" e pakSamAM hetu che. "suvarNanI jema e dRSTAMta che. arthAta jema suvarNanA guNothI rahita suvarNa tAttvika suvarNa nathI, tema sAdhunA zAstrokta guNothI rahita sAdhu tAttvika sAdhu nathI ahIM "suvarNanI jema" e vyatireka dRSTAMta che. (teno prayoga A pramANe che. dravyasAdhu tAttvika = bhAva sAdhu nathI. kema ke tAttvika sAdhunA guNothI rahita che. je tAtvika vastu hoya te potAnA guNothI rahita na hoya. jema tAttvika suvarNa. dravya sAdhu tAttvika sAdhunA guNothI rahita che. AthI te tAttvika sAdhu nathI. ahIM dravya sAdhu sAdhu nathI e siddha karavA dvArA arthapattithI 1. kAraNa ke samajapUrvaka AjJAno svIkAra karyo che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [25 (dravyasAdhu sAdhu nathI eno artha e thayo ke bhAvasAdhu sAdhu che. je zAstrokta guNothI yukta hoya te bhAvasAdhu che. Ama athapattithI) je zAstrokta guNothI sahita che te sAdhu = bhAvasAdhu) che ema siddha karyuM che. [1191]. suvarNaguNAnAha visaghAirasAyaNamaMgalasthaviNae payAhiNAvatte / __gurue aDajjha'kutthe, aTTha suvaNNe guNA hu~ti // 1192 // vRttiH- "viSayAti' suvaI, tathA "sAyana'-varSa:stammanuM, "pArtha" manaprayoga, 'vinItaM' kaTakAdiyogyatayA, pradakSiNAvarttamagnitaptaM' prakRtyA,'guru' sAratayA, adAcaM' sAratayaiva, 'akuthanIyaM' ata eva, evaM aSTau suvarNe guNAH' bhavantyasAdhAraNA iti gAthArthaH // 1192 // suvarNanA guNo kahe che suvarNa viSaghAtI, rasAyana, maMgalArtha, vinIta, pradakSiNAvarta, guru, adAhya ane akuthanIya hoya che. A pramANe suvarNamAM asAdhAraNa evA viSaghAta vagere ATha guNo che. viSaghAtI viSano nAza karanAra, rasAyana-vRddhAvasthAne aTakAvanAra, arthAt vRddhAvasthA thavA chatAM zakti, kAMti AdithI vRddhAvasthA na jaNAya. maMgalArtha=maMgalanuM kAraNa che, mAMgalika kAryomAM teno upayoga thAya che. vinItaHkaDAM vagere AbhUSaNone yogya hovAthI vinIta che. (suvarNa jema vALavuM hoya tema vALI zakAtuM hovAthI tenAM kaDAM vagere AbhUSaNo thAya che. vinIta ziSya paNa jema vALavo hoya tema vALI zakAya che. AthI ahIM vinIta zabdathI e baMnemAM "vALI zakAya" e sAmyatA batAvI che. je name vaLe te ja vinIta banI zake.) pradakSiNAvarta=agninA tApathI svabhAvathI jamaNI taraphathI goLa goLa phare che. guru=sArayukta che. adAhya=sArayukta hovAthI ja agnithI na baLe. akuthanIya=sArayukta hovAthI ja temAM durgadha=saDo na hoya. [192] dArTAntikamadhikRtyAha ia mohavisaM ghAyai, sivovaesA rasAyaNaM hoI / guNao a maMgalatthaM, kuNai viNIo a jogatti // 1193 // vRtti - "rUti viSe vAtati' Sati "zivopadeza', tathA "rasAyana mati', ata eva, 'pariNatAnmukhyaM, 'guNatazca maGgalArthaM karoti', prakRtyA 'vinItazca yogya iti kRtvA gSa thArtha | 2223 // maggaNusAri payAhiNa, gaMbhIro guruao tahA hoi / kohaggiNA aDajjho, akuttha sai sIlabhAveNa // 1194 / / 1. dazarve ni. gA. 351. 2. patinuM yuddha ti e pAThanA sthAne rAtAnukuza evo pATha hoya to artha vadhAre saMgata bane, anuvAdamAM tArApuputaza e pATha samajIne artha karyo che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'mArgAnusAritvaM' sarvatra 'pradakSiNA'vartatA, 'gambhIra'zcetasA 'guruH, tathA bhavati krodhAgninA'dAhyo', jJeyo 'kuthanIyaH sado 'citena 'zIlabhAvene'ti gAthArthaH // 1194 // "dASTantikane = sAdhune uddezIne kahe che- suvarNanI jema sAdhu paNa viSaghAtI, rasAyana, maMgalArtha, vinIta, pradakSiNAvarta, guru, adAhya ane akuthanIya che. viSaghAtI = mokSano upadeza ApIne anya jIvonA moha rU5 viSano nAza kare che. rasAyana = mokSano upadeza ApIne ajara-amara banAve che. maMgalArtha = pariNamelA mukhya guNothI maMgalanuM kArya kare che, arthAt vinono vinAza kare che. vinIta = yogya hovAthI svabhAvathI ja vinayayukta hoya che. pradakSiNAvarta = mArgAnusArI (mokSamArga rUpa tAttvika mArgane anusaranAra) che. guru = gaMbhIra (atuccha cittavALo) hoya che. adAhya = krodharUpI agnithI nabaLe. akuthanIya = sadA ucita zIlarUpa sugaMdha hovAthI (durguNo rUpa) durgadha na hoya. [1193-1194] evaM diTuMtaguNA, sajjhammivi ettha hoti NAyavvA / Na hi sAhammAbhAve, pAyaM jaM hoi diTuMto // 1195 // vRtti - "vaM daSTAntA' viSapAtatvayi: "sAcceDaAtra'-sAdhI "mavatti jJAtivyA, na hi sAdhAbhAve' ekAntenaiva 'prAyo yad'-yasmAd 'bhavati dRSTAnta' iti gAthArthaH // 1195 // (uparyukta viSayanI prastutamAM yojanA kare che-) suvarNa dRSTAMtanA viSaghAta vagere guNo tAttvika sAdhurUpa sAdhyamAM paNa hoya che, kAraNa ke jemAM (sAdhyanI sAthe) sarvatha samAnatA na hoya te prAyaH dRSTAMta na bane. vidharma daSTAMta paNa hoya che e jaNAvavA ahIM "prAya:' zabdano ullekha karyo che. jemake-zAstrokta guNothI rahita sAdhu sAdhu nathI, nakalI suvarNanI jema. ahIM nakalI suvarNavadharme daSTAMta che. nyAyanI bhASAmAM yatra yatra vacamAvatatra tatra dhUmabAva: [vat ahIM nadUra vaidhamya = vyatirekI dRSTAMta che.) [1195] caukAraNaparisuddhaM, kasacheattAvatADaNAe a / jaM taM visaghAirasAyaNAiguNasaMju hoi // 1196 // vRttiH- 'catuSkAraNaparizuddhaM' caitad bhavati, kaSeNa chedena tApena tADanayA ce 'ti, 'yade'vambhUtaM 'tadviSaghAtirasAyanAdiguNasaMyuktaM bhavati', nAnyat, parIkSeyamiti gAthArthaH // 1196 // kevA sonAmAM ukta ATha guNo hoya te jaNAve che- je sonuM kaSa, cheda, tApa ane tADanA rUpa kAraNothI (= parIkSAothI) nirdoSa siddha thAya te sonuM viSaghAta, rasAyana vagere asAdhAraNa ATha guNothI yukta hoya, ukta parIkSAothI je 1. dAntika eTale jene dAMta lAgu paDe che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [127 nirdoSa siddha na thAya, temAM ukta guNo na hoya. kaSa vagere suvarNanI parIkSA (kasoTI) che. kaSa = kasoTI upara ghasavuM. cheda = chINI AdithI kApavuM. tApa = agnimAM tapAvavuM. tADanA = kUTavuM. [1196]. iarammi kasAIA, visiTThalesA tahegasArattaM / avagAriNi aNukaMpA, vasaNe ainiccalaM cittaM // 1197 // vRtti - "phutasmina' sAdha "vaSAdayo' yathAsaMcamete, yahuta-viziSTa sthA' :, 'tathaikasAratvaM' chedaH, 'apakAriNyanukampA' tApaH, 'vyasane'tinizcalaM cittaM' tADanA, eSA parIkSati thArthaH || 1267 || (tAtvika sAdhumAM kaSa vagerenI ghaTanA kare che...) (tAttvika) sAdhumAM kaSa vagere anukrame A pramANe che- tejovezyA vagere viziSTa legyA kapa che. kAraNa ke nirmalatAnI apekSAe suvarNa ane sAdhumAM samAnatA che. arthAt jema kaSathI zuddha sonuM nirmala hoya che tema tejolezyA Adi zubha lezyAthI yukta sAdhu nirmala hoya che.) zuddhabhAvanI ja pradhAnatA e cheda che. (jema chedazuddhivALA suvarNamAM zuddhinI pradhAnatA hoya che, tema chedazuddhivALA sAdhumAM zuddhabhAvanI ja pradhAnatA hoya che.) apakArI pratye anukaMpA e tApa che. (kAraNa ke vikArAbhAvanI apekSAe suvarNa ane sAdhumAM samAnatA che, arthAt jema tApazuddha sonuM agnimAM baLavA chatAM vikAra na pAme, tema tApazuddha sAdhu apakArI pratye paNa krodhAdi vikArane na pAme.) rogAdimAM atyaMta nizcalatA e tADanA che. (AmAM prastuta svarUpanI pradhAnatA che, arthAt jema tADanAzuddha suvarNamAM suvarNanA ATha guNo hoya che, tema tADanAzuddha sAdhumAM zAstrokta sAdhunA guNo hoya che.) viziSTa vezyA vagere sAdhunI parIkSA che. [1197] . taM kasiNaguNoveaM, hoi suvaNNaM na sesayaM juttI / Navi NAmarUvamitteNa evaM aguNo havai sAhU // 1198 // vRttiH- 'tatkRtsnaguNopetaM' sad bhavati suvarNaM' tAttvikaM, 'na zeSakaM yukti riti yuktisuvarNaM, 'nApi nAmarUpamAtreNa' bAhyena evamaguNaH' san bhAvApekSayA bhavati sAdhu riti gAthArthaH // 1198 // (nAma ane rUpamAtrathI sAdhu na banI zakAya te kahe che...) jema pUrvokta ATha guNothI yukta sonuM tAttvika sonuM che, guNothI rahita sonuM tAttvika sonuM nathI, kema ke te yukti (= banAvaTI) suvarNa che. tema zAstrokta) sAdhunA guNothI rahita sAdhu nAmamAtrathI ke rUpamAtrathI tAttvika sAdhu na kahevAya. [1198] juttIsuvaNNayaM puNa, suvaNNavaNNaM tu jaivi kIrittA (jjaa)| Nahu hoi taM suvaNNaM, sesehi~ guNehi'saMtehiM // 1199 // 1. dazavai. ni. gA. 353 thI 357. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti:- 'yuktisuvarNakaM punaH ' - atAttvikaM 'suvarNavarNamiva yadyapi kriyeta' kathaJcit tathApi 'na bhavati tat suvarNaM, zeSairguNaiH ' - viSaghAtitvAdibhi' rasadbhiriti gAthArthaH // 1199 // (sonAnA raMgamAtrathI sonuM na bane e kahe che-) suvarNa na hovA chatAM bIjAM dravyonA saMyogathI suvarNa jevuM hoya te yukti (= nakalI) suvarNa che. yuktisuvarNa asalI suvarNa jevuM pILuM karavAmAM Ave to paNa bAkInA viSaghAta vagere guNo na hovAthI tAttvika suvarNa na bane. [1199] prastutamadhikRtyAha je iha sutte bhaNiA, sAhuguNA tehiM hoi so sAhU / vaNNeNaM jaccasuvaNNayaM va saMte guNaNihimmi // 1200 // vRtti:- 'ya iha zAstre bhaNitA' mUlaguNAdayaH 'sAdhuguNAstairbhavatyasau sAdhuH varNena' satA 'jAtya - suvarNavat sati 'guNanidhau' viSaghAtitvAdirUpa iti gAthArthaH // 1200 // prastuta adhikArane AzrayIne kahe che-- jema pILuM sonuM temAM viSaghAtAdi guNo hoya to zuddha (= tAttvika) suvarNa bane che, tema zAstramAM kahelA mUlaguNo vagere sAdhuguNothI te tAttvika sAdhu bane che. [1200] dAntikamadhikRtyAha jo sAhU guNarahio, bhikkhaM hiMDai Na hoi so sAhU | vaNeNaM juttisuvaNNayaM va'saMte guNaNihimmi // 1201 // vRtti: - 'ya: sAdhurguNarahitaH ' san 'bhikSAmaTati na bhavatyasau sAdhuH', etAvatA 'varNena' satA kevalena, 'yuktisuvarNavad, asati guNanidhau' - viSaghAtitvAdirUpa iti gAthArthaH // 1201 // hASTantine (= sAdhune) khAzrayIne he che jema viSaghAtAdi guNothI rahita yukta suvarNa pILA varNamAtrathI tAttvika sonuM na kahevAya, tema je sAdhu sAdhunA guNothI rahita hovA chatAM bhikSA mATe phare che, te bhikSA mATe pharavA mAtrathI tAttvika sAdhu na kahevAya. [1201] uddiTThakaDaM bhuMjai, chakkAyapamaddaNo gharaM kuNai / paccakkhaM ca jalagae, jo piai kahaNNu so sAhU ? || 1202 // vRtti:- 'uddizya kRtaM bhuGkte, AkuTTikayA, 'SaTkAyapramarddano' nirapekSatayA, 'gRhaM karoti' devavyAjena, 'pratyakSaM ca jalagatAn' prANino 'yaH pibatyA 'kuTTikayA eva 'kathaM nvasau sAdhurbhavati ?, naiveti gAthArthaH // 1202 // Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [529 (guNarahita sAdhunuM varNana kare che...) je IrAdApUrvaka AdhAkarma vagere AhAranuM bhojana kare che, nirapekSapaNe pRthvIkAyAdi che kAyano AraMbha kare che, devanA bahAne ghara banAve che, tathA IrAdApUrvaka ja pANImAM rahelA apakAyanA jIvone pIe che = upayoga kare che, te koI paNa rIte tAttvika sAdhu nathI. [1202] aNNe u kasAIA, kira ee ettha hoi NAyavvA / eAhi~ parikkhAhiM, sAhuparikkheha kAyavvA // 1203 // vRtti - "ce vAvA: rUlyapaddhati- "vaSaya:' prabhu: "vitra - uddiSTabhoktRtvAdayaH 'atra' sAdhvadhikAre 'bhavanti jJAtavyA' yathAkrama, kimuktaM bhavati? 'tAbhiH parIkSAma:' mAvApa: "AthuparIkSA pha' praznane " vyati' pathArtha | 2203 || (sAdhusaMbaMdhI kaSa vagere parIkSA viSe matAMtara kahe che-). bIjA AcAryo kahe che- sAdhunI parIkSAnA adhikAramAM kaSa vagere kramazaH AdhAkarmaAhAranuM bhojana vagere che. ahIM (sAdhunI parIkSAnA adhikAramAM) anaMtarokta AdhAkarma AhAra na levo vagere pAramArthika parIkSAothI sAdhunI parIkSA karavI. [1203]. prakRtayojanAmAha tamhA je iha satthe, sAhuguNA tehiM hoi so sAhU / accaMtasuparisuddhehi mokkhasiddhitti kAUNaM / / 1204 // vRtti-nirAmayatrIda-"tamArUdazA' maLatA: "sAdhupuOTI:'- pratinikriyA taiH' karaNabhUtairbhavatyasau' bhAva sAdhuH' nAnyathA, atyantasuparizuddhaiH, tairapi na dravyamAtrarUpaiH, mokSasiddhiritikRtvA, bhAvamantareNa tadanupapatteriti gAthArthaH // 1204 // upasaMhAra kare che- je jIva sAdhunA guNothI rahita hoya te sAdhu nathI, mATe zAstramAM kahelA pratidinakriyA vagere sAdhuguNothI te bhAvasAdhu bane che, te vinA nahi. te guNo paNa mAtra dravya rUpa nahi, kiMtu atyaMta suvizuddha hovA joIe. kAraNa ke ("je sadA mokSanI sAdhanA kare = mokSa meLavavAno prayatna kare te sAdhu" evI sAdhuzabdanI vyAkhyA hovAthI) mokSanI prApti mAtra dravyaguNothI na thAya, kiMtu atyaMta suvizuddha guNothI thAya. bhAva vinA suvizuddha atyaMta guNonI prApti na thAya. [1204] 1. ahIM bhAva A pramANe jaNAya che. bIje nirdoSa vasati maLatI hovA chatAM maMdiranI bAjumAM makAna hoya to maMdiranI rakSA thAya vagere bahAne maMdiranI bAjumAM potAnA mATe makAna banAve ke bhADethI le ane temAM rahe. da. vai. mAM nirdoSa vasati maLavA chatAM mUcchathI tema kare evAM bhAvanuM jaNAvyuM che. 2. dazarva. ni. gA. 357. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute prakRtayojanAmAha alamittha pasaMgeNaM, evaM khalu hoi bhAvacaraNaM tu / paDibujjhissaMta'NNe, bhAvajjiakammajoeNaM // 1205 // vRttiH- 'alamatra prasaGgena'-pramANAbhidhAnAdinA, 'evaM khalu bhavati bhAvacaraNam'uktasvarUpaM, kuta ityAha-'pratibhotsyante anye' prANina iti 'bhAvArjitakarmayogena' jinAyatanaviSayeNeti gAthArthaH // 1205 // prastuta (bhuNya) viSayaanusaMdhAna 42 cha jinamaMdira nirmANanA prakaraNamAM pramANakathana vagere prAsaMgika ATaluM basa che. pUrve (1159mI gAthAmAM) kahyuM tema "bIjA jIvo paNa pratibodha pAmaze" evA jinamaMdira saMbaMdhI bhAvathI upArjita karmathI bhAvacAritranI prApti thAya che. [1205. aparivaDiasuhaciMtA-bhAvajjiyakammapariNaIo u / eassa jAi aMtaM, tao sa ArAhaNaM lahai // 1206 // vRttiH- 'apratipatitazubhacintAbhAvAjjitakarmapariNatestu' sakAzAjjinAyatanaviSayAyAH 'etasya' caraNasya 'yAtyantaM, tataH sa ArAdhanAM labhate' zuddhAmiti gAthArthaH // 1206 // (sthi2 zutmathitArnu 35 49 // cha-) 1128mI gAthAmAM jaNAvela "je dhana jinamaMdiramAM vaparAya che e ja (vAstavika) dhana che'' evI jinamaMdira saMbaMdhI sthira zubhaciMtArUpa bhAvathI upArjita zubha karmanA vipAkathI svIkRta cAritranA pArane pAme che, arthAtuM cAritrane jIvanaparyata barobara pALe che, ane ethI vizuddha ArAdhanAne pAme che. (kAraNa ke jenA cAritranuM patana thayuM nathI tene ja cAritranI ArAdhanA thAya cha.) [1206] etadevAha nicchayaNayA jamesA, caraNapaDivattisamayao pabhiI / AmaraNaMtamajassaM, saMjamaparipAlaNaM vihiNA // 1207 // vRttiH- 'nizcayamatAd yadeSA'-ArAdhanA 'caraNapratipattisamayataH prabhRti AmaraNAntamajastraMm'-anavarataM 'saMyamaparipAlanaM vidhine'ti gAthArthaH // 1207 / / A (jIvanaparyata cAritrapAlaka cAritrano ArAdhaka bane che e) ja kahe cheprazna- jIvanaparyata barobara cAritra pALavAthI ja cAritranI ArAdhanA thAya che ema kahyuM, 1, 1128mI gAthAmAM A bhAvanuM varNana che. 2. 1204-7-8 me gAthA sAtamA paMthA. bhAM anukame 48-49-50 che. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [531 to zuM cAritranuM patana thaI gayA pachI pharI chelle chelle maraNa samaye paNa cAritranuM pAlana thAya to cAritranI ArAdhanA na kahevAya ? uttara- vyavahAranayathI cAritranuM patana thavA chatAM maraNa samaye paNa cAritranuM pAlana thAya to cAritranI ArAdhanA che. jyAre nizcayanayathI cAritra svIkAranA samayathI mAMDI maraNa samaya sudhI satata Agamokta vidhithI cAritranuM pAlana karavAthI cAritranI ArAdhanA thAya che. [1207] ArAhago a jIvo, sattaTThabhavehi sijjhaI NiamA / saMpAviUNa paramaM, haMdi ahakkhAyacArittaM // 1208 // vRtti - "mArAMdhavAza nIva:' paramArthata: " sa rve:'-namnapa: 'siddhiyaMti niyamIta', kathamityAha-'samprApya 'paramaM' pradhAnaM 'handi yathAkhyAtacAritram' akaSAyamiti gAthArthaH // 1208 // (ArAdhanAnuM phaLa jaNAve che...) cAritrano ArAdhaka jIva paramArthathI sAta-ATha bhavothI pradhAna yathAkhyAta cAritrane pAmIne avazya siddha thAya che. (prazna- sAta-ATha bhavonI gaNatarI kevI rIte karavI ? manuSya bhavamAMthI devalokamAM; devalokamAMthI manuSya bhavamAM ema manuSya-devalokamAM sAta-AThabhavo gaNavA ke ArAdhanAnA, eTale ke je bhavomAM (jJAnAdinI) ArAdhanA thaI hoya te gaNavA ? uttara- je bhavomAM (jJAnAdinI) ArAdhanA thaI hoya tevA bhavo gaNavA. kAraNa ke manuSyadevalokanA bhavo gaNavAmAM sAta ja bhava thAya. sAtamo bhava manuSyano che. cAritrano ArAdhaka manuSyalokamAM utpanna na thAya, vaimAnika devalokamAM ja utpanna thAya. eTale AThamA bhAvamAM mokSamAM na jaI zake. AthI sAta ja bhava thAya, ATha bhava na thAya. jo AThamA bhave devalokamAM jaIne pachI manuSyabhavamAM mokSa pAme to nava bhava thAya. AthI ArAdhanAnA sAta-ATha bhavo gaNavA. koI jIva sAta bhavomAM ArAdhanA karIne mokSe jAya, to koI jIva ATha bhAvomAM ArAdhanA karIne mokSa jAya. utkRSTa ArAdhanAthI to koI jIva te ja bhAvamAM paNa mokSamAM jAya che.) [1208] davvatthayabhAvatthaya-rUvaM eamiha hoi daTThavvaM / aNNoNNasamaNuviddhaM, Nicchayao bhaNiyavisayaM tu // 1209 // vRttiH- 'dravyastavabhAvastavarUpametad'-anantarokta miha bhavati draSTavyaM', kimbhUtamityAha'anyo'nyasamanuviddhaM', na kevalaM, 'nizcayato bhaNitaviSayame 'veti gAthArthaH // 1209 // (baMne stana paraspara saMkaLAyelA che te jaNAve che...) jina bhavana nirmANAdi dravyastava ane cAritrasvIkArarUpa bhAvastava e be bhinna hovA chatAM 1. mahUmavA 3 va = cAritra svIkAranA ATha bhavo che, arthAtu ATha bhavomAM cAritrano svIkAra karyA pachI avazya mokSanI prApti thAya. (A. ni. gA. 856) Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarUra ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute paramArthathI paraspara saMkaLAyelA=sApekSa che.dravyastava ane bhAvastavano viSayapahelAM kahevAIgayoche. (ta A pramANe che- dravyastavano viSaya = adhikArI gRhastha che, ane bhAvastavano viSaya = adhikArI sAdhu che. gRhasthane mukhyarUpe dravyastava ane sAdhune mukhyarUpe bhAvastava che. gauNa rUpe to gRhasthane paNa bhAvastavache, ane sAdhune paNa dravyastavache. gRhasthane paNa cAritranI bhAvanA, anumodanAAdithI ane sAmAyika AdithI gauNa rUpe bhAvastava che. sAdhune paNa dravyastavanI anumodanA-prazaMsAdithI dravyastava che. AthI ja ahIM baMne stana paraspara saMkaLAyelA che ema kahyuM che. [1209] jaiNo'vi hu davvatthaya-bheo aNumoaNeNa asthitti / eaM ca ittha NeaM, iya siddhaM taMtajuttIe // 1210 // vRttiH- 'yaterapi dravyastavabhedo', lezaH, 'anumodanenAstyeva' dravyastavasya, 'etaccAtra yama'-numonamevuM 'siddha tanvayuvatyA' vakSyAti nAthArthaH || 1210 || taMtammi vaMdaNAe, pUaNasakkAraheumussaggo / jaiNo'vi hu niddiTTho, te puNa davvatthayasarUve // 1211 // vRttiH- 'tantre' siddhAnte 'vandanAyAM, pUjanasatkArahetuH'-etadarthamityarthaH, 'kAyotsargo yaterapi nirdiSTaH', 'pUyaNavattiyAe sakkAravattiyAe'tti vacanAt, "tau punaH' pUjanasatkArau 'drvystavasvarUpa', nA rUpAvati thArtha: II 2211 || (sAdhune dravyastava hoya che temAM pramANa kahe che...) sAdhune paNa jinapUjanAdinAdarzanathIthayela harSa-prazaMpA Adi rUpa anumodanAthI dravyastavache. prazna- sarva sAvaghano tyAga karanAra sAdhunI kaMIka sAvadya dravyastavanI anumodanA pramANarahita hovAthI doSita che. uttara- sAdhunI dravyastavanI anumodanA nIce kahevAze te zAstrayuktithI zuddha che. [1210] caityavaMdana nAmanA zAstramAM "arihaMta ceIANaM' sUtramAM pUrvottayAsarasvattiyAe vacanathI sAdhune paNa pUjana-satkAra nimitte kAussagga kahyo che. A pUjana ane satkAra dravyastava che. arthAt zAstramAM sAdhune dravyastava rUpa pUjana-satkAra nimitte kAussagna karavAnuM kahyuM hovAthI sAdhunI dravyastavanI anumodanA zAstrasaMmata che. [1211] etadevAha mallAiehi pUA, sakkAro pavaravatthamAIhiM / aNNe vivajjao iha, duhAvi davvatthao ettha // 1212 // 1. 1209 thI 1227 sudhInI gAthAo chaThThA paMcA.mAM anukrame 27 thI 45 che. 2. lalita-vistarA vageremAM upadeza dvArA maMdira vagere karAvavAthI paNa sAdhune dravyastava che ema kahyuM che. 3. jenA upara AcArya zrIharibhadrasUrinI 'lalita-vistarA' nAmanI TIkA che te caityavaMdana zAstra. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA ] [ 533 vRtti:- 'mAlyAdibhiH pUjA', tathA 'satkAraH pravaravastrAlaGkAradibhiH, anye viparyayaH iha'- pravacane, vastrAdibhiH pUjA mAlyAdibhiH satkAra iti vyAcakSate, sarvathA 'dvidhApi', yathA'stu tathA'stu, 'dravyastavo'trAbhidheya iti gAthArthaH // 1212 // tantra eva yuktyantaramAha osaraNe balimAI, Na veha jaM bhagavayA'vi paDisiddhaM / tA esa aNuNNAo, uciANaM gammaI teNa // 1213 // vRtti: - 'samavasaraNe balyAdi' dravyastavAGga, 'na cehayad' bhagavatA'pi' tIrthakareNa 'pratiSiddhaM, tadeSo'tra dravyastavo 'nujJAtaH ucitebhyaH' prANibhyo 'gamyate tena' bhagavateti gAthArthaH // 1213 // Naya bhayavaM aNujANai, jogaM mokkhaviguNaM kayAI vi / tayaNuguNo'vi a jogo, Na bahumao hoi aNNesiM // 1214 // vRtti:- 'na ca bhagavAnanujAnAti 'yogaM' vyApAraM 'mokSaviguNaM kadAcidapi', mohAbhAvAt, na ca 'tadanuguNo'pyasau yogaH na bahumato bhavatyanyeSAM', kintu bahumata gAthArthaH // 1214 // khA (pUna satkAra dravyastava che se ) 4 uhe che puSpamAlA AdithI thatI pUjA pUjana che ane zreSTha vasra, alaMkAra AdithI thatI pUjA satkAra che. keTalAka AcAryo AnAthI viparIta kahe che, arthAt zreSTha vastra AdithI thatI pUjA e pUjana che ane puSpamAlA AdithI thatI pUjA e satkAra che ema kahe che. artha je hoya te, paNa baMne artha pramANe pUjana-satkA2 dravyastava che ema ahIM kahevuM. che. [1212] sAdhune dravyastava hoya che temAM zAstramAM ja maLatI anya yukti kahe che-- samavasaraNamAM bali AdithI thatI pUjA dravyastava che. bhagavAne paNa teno niSedha karyo nathI. sAthI lagavAne yogya bhavone dravyastavanI anujJA khAyI che khema 4zAya che. (Arae } " aniSiddhamanumatam=Theno niSedha nathAya te anumata-saMgatache" jevo niyamache ) [ 1213 ] bhagavAna moharahita hovAthI mokSane pratikULa kriyAnI anumati kyAre paNa na Ape, ane anyanI mokSane anukULa paNa kriyAmAM bhagavAnanI anumati na hoya evuM bane nahi, anumati hoya ja. [1214] jo ceva bhAvaleso, so ceva ya bhagavao bahumao u / na tao viareNaMti atthao so'vi emeva // 1215 // vRtti:- ya eva bhAvalezo' balyAdau kriyamANe 'sa eva ca bhagavata' stIrthakarasya 'bahumata' ityA zaGkayAha- 'nAsau'- bhAvalezo 'vinetareNa' - dravyastaveneM tyarthataH so'pi'dravyastava 'evameva' - anumata iti gAthArthaH // 1215 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pUrvapakSa-bali Adi karavAmAM je thoDo (bhagavad bahumAnarU5) bhAva thAya che te ja bhagavAnane anumata che. (paNa dravyastava anumata nathI) uttarapakSa- bhAvaleza dravyastava vinA bIjA yogathI thato nathI. AthI arthApattithI dravyastava paNa anumata che. [1215]. etadevAha kajjaM icchaMteNaM, aNaMtaraM kAraNaMpi iTThaM tu / jaha AhArajatatti, icchaMteNeha AhAro // 1216 // vRtti:- 'kAryamicchatA'nantaraM'-mokSaphalakAri 'kAraNamapISTameva' bhavati, kathamityAha'yathA''hArajAM tRptimicchatA ihaloke AhAra' iSTa iti gAthArthaH // 1216 // A ja kahe che kAryanI IcchAvALAne anaMtara (janAthI sIdhuM kArya thAya te) kAraNanI IcchA thAya ja che. jemake A lokamAM bhUkha zamAvavAnI IcchAvALAne AhAranI IcchA thAya ja che. (arthAt kAryanI IcchAmAManumatimAM tenA anaMtara kAraNanI IcchA-anumati rahelI ja hoya che. AthI dravyastava bhAvalezanuM anaMtara kAraNa hovAthI bhAvalezanI anumatimAM dravyastavanI anumati rahelI ja che. eTale bhagavAnane bhAvaleza anumata hovAthI dravyastava paNa anumata ja che e siddha thAya che.) [1216] bhavanAdAvapi vidhimAha jiNabhavaNakAraNAdivi, bharahAINaM na vAriaM teNaM / jaha tesiM cia kAmA, sallavisAIhiM vayaNehiM / / 1217 // vRttiH- 'jinabhavaNakAraNAdyapi' dravyastavarUpaM 'bharatAdInAM' zrAvakANAM 'na vAritaM tena' bhagavatA, 'yathA 'teSAmeva' bharatAdInAM 'kAmAH zalyaviSAdibhirvacanai 'nivAritAH, 'sallaM kAmA vii >>Ama' ti thArtha: | 1217 |. jina bhavananirmANa AdimAM paNa bhagavAnanI anumati che e kahe che zrI AdinAtha bhagavAne bharata Adine jema zalya, viSa ItyAdi vacanothI viSayabhogano niSedha karyo, tema dravyastavarUpa jinabhavananirmANa Adino niSedha karyo nathI. jo AdinAtha bhagavAnane jinabhavananirmANa Adi anumata na hota to teno paNa viSayabhoganI jema niSedha karyo hota. zalya vagere vacano A pramANe chesllN kAmA visaM kAmA, kAmA AsIvisovamA / kAne sthAna mAmA naMti kuTchuM Il (uttarA. 9-53) "viSayo zalya samAna che, viSayo jhera samAna che, viSayo AzIviSa sarpa samAna che, Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA ] [1 viSayonI IcchA pUrI na thavAthI viSayo bhogavyA vinA paNa viSayonI IcchA mAtrathI jIvo durgatimAM jAya che." [1217] tApi aNumayaM cia, appaDisehAoM taMtajuttIe / ia sesANavi etthaM, aNumoaNamAi aviruddhaM // 1218 // vRtti:- 'tattavvanumatameva'-binamavanArAdri, 'apratiSedhAt' AraNAt, 'tantrayuvantyA' 'paramatama-pratiSiddhamanumati'miti tantrayukttiritvanayA, 'rUpa' bhAvanujJAnAt'zeSALAmatra' sAdhUnA manumodanAdyaviruddham, AdizabdAt kAraNAdiparigraha iti gAthArthaH // 1218 // bhagavAne jinabhavananirmANa Adino ane samavasaraNamAM bali vagereno niSedha na karyo hovAthI bhagavAnane te anumata ja che ema (jo anumata na hoya to viSayabhoganI jema teno paNa niSedha karata evI) zAsrayuktithI siddha thAya che. ahIM "pratiSiddhamanumatam' e paramatarUpa zAstrayukti samajavI. e pramANe sAdhuone paNa jinabiMbanAM darzanathI thatA pramodathI ane jinabiMbAdi karAvanAranI prazaMsAthI dravyastava saMbaMdhI anumodanA saMgata che. tathA jinabiMbAdi karAvanAranI prazaMsA dvArA ane jinabiMbAdi karAvavAthI thatA lAbhanuM varNana karIne biMbAdi karAvavAno utsAha karAvavA dvArA sAdhuone dravyastavanuM karAvavuM paNa saMgata che. [1218] yuktyantaramAha jaM ca caddhA bhaNio, viNao upayArio u jo tattha / so titthaya niamA, Na hoi davvatthayA anno // 1219 // vRtti:- 'yazcaturddhA bhaNito vinayaH', jJAnadarzanacAritraupacArikabhedAt, 'aupacArikastu' vinaya: 'yastatra'-vinayamadhye 'sa tIrthare 'niyamAv' avazyantayA 'na mati dravyastavAnya:', api tu dravyasta eveti gAthArthaH // 1219 // sAdhuone dravyastava hoya che emAM anya yukti kahe che- vinayasamAdhi adhyayana vageremAM darzana, jJAna, cAritra ane aupacArika ema cAra prakArano vinaya kahyo che. temAM je aupacArika vinaya che te tIrthaMkara viSe dravyastavathI anya nathI, kiMtu dravyastavarUpa ja che. (aupacArika vinayanuM svarUpa A pramANe che- titthayara siddhakulagaNa-saMghakiriyadhammanANanANINaM / AyariyatheruvajjhAya gaNINaM terasa payANi / aNasAyaNAya bhattI, bahumANo taha ya vaNNasaMjalaNA / tisthavarAvI terasa caDazuLA hrauMti vAvatrA / / (pra. sA. gA. 550-51) 1. dazavai. vinayasamAdhi adhyayanamAM jJAna, darzana, cAritra, tapa ane upacAra ema pAMca prakArano vinaya kahyo che. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harUdda ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute "tIrthakara, siddha, kula, gaNa, saMgha, kriyA, dharma, jJAna, jJAnI, AcArya, vira, upAdhyAya ane gaNI e 13 padonI AzAtanA tyAga, bhakti bAhya bhakti, bahumAna=AMtarika mAna ane prazaMsA e cAra prakAre vinaya karavo e vinayanA 13 x 4 = para bheda che. kula eTale aneka gaNono (gacchono) samudAya. gaNa eTale eka AcAryano gaccha (samudAya). sthavira eTale sIdAtA sAdhuone sthira karanAra. gaNI eTale sAdhusamudAyanA adhipati-AgevAnabAkInA padono artha sugama che.") [1219 eassa u saMpADaNa-heDaM taha haMdi vaMdaNAevi / pUaNamAuccAraNa-muvavaNNaM hoi jaiNo'vi // 1220 // __ vRttiH- 'etasyaiva' dravyastavasya 'sampAdanahetoH' sampAdanArthaM 'tathA handI'tyupapradarzanaM 'vandanAyAmapi' sUtrarUpAyAM 'pUjanAdhuccAraNaM' 'pUyaNavattiyAe' ityAdi 'upapannaM bhavati', cAdhyamityarthaH, "yarapati' mAthArtha: | 2220 || iharA aNatthagaM taM, Na ya tayaNuccAraNeNa sA bhaNiA / tA abhisaMdhAraNamo, saMpADaNamiTThameassa // 1221 // vRttiH- 'itarathA tvanarthakaMtadu'ccAraNaM, nacatadanuccAraNena sA' vandanA bhaNitA' yateH, tat' tasmAd'abhisandhAraNena' viziSTecchArUpeNa' sampAdanamiSTametasya'-dravyastavasyeti gAthArthaH // 1221 // kAyotsargathI dravyastava (rUpa aupacArika vinaya) ja karavA mATe "arihaMta ceIANe e vaMdanAsUtramAM "pUbaLavattA' ItyAdi padothI pUjA Adino ullekha che. AthI sAdhune paNa (anumodanA AdithI) dravyastava saMgata che. [1220] 'pULavariyANa' vagere padothI pUjana AdinuM uccAraNa jo dravyastava mATe na hoya to te uccAraNa nirarthaka bane. prazna- ' pUrvattiyANa' ItyAdi padonuM uccAraNa sAdhuo na kare to uccAraNa nirarthaka banavAno prazna na rahe. uttara- AgamamAM ' pUrvattiyANa' vagere padonA uccAraNa vinA vaMdanA kahI nathI, arthAt te padonA uccAraNa vinA sAdhuthI vaMdanA thaI zake nahi. AthI kAyotsargathI (disaMdhAraNo =) pUjanAdinI bhAvanA rUpa viziSTa IcchA dvArA sAdhuo dravyastava kare e zAstrasaMmata che. [1221] sakkhA u kasiNasaMjama-davvAbhAvehiM No ayaM iTTho / gammai taMtaThiIe, bhAvapahANA hi muNau tti // 1222 // 1. arihaMta, siddha, caitya (maMdira-mUrti), zruta, dharma (yatidharma), sAdhu, AcArya, upAdhyAya, pravacana (= saMgha) ane darzana (samyaktva) e dazano bhakti, pUjA, prazaMsA, niMdAtyAga, AzAtanAtyAga ema pAMca prakArano vinaya karavo te darzana vinaya che. (pra. sA. 93031) samakitanA saDasaTha bolanI sajajhAyamAM bhakti, bahumAna, guNastuti, avaguNAcchAdana ane AzAtanAno tyAga ema pAMca prakAre arihaMtAdi dazano vinaya jaNAvyo che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [537 vRttiH- 'sAkSAt' svarUpeNaiva "kRtsnasaMyamadravyAbhAvAbhyAM' kAraNAbhyAM 'nAyamiSTo', dravyastava iti 'gamyate, 'tantrasthityA' pUrvAparanirUpaNena, garbhArthamAha-'bhAvapradhAnA hi munaya iti'kRtvopasarjanamayamiti gAthArthaH // 1222 / / (sAdhu sAkSAt dravyastava kema na kare e praznanuM samAdhAna kare che...) sarvathA prANAtipAtaviramaNa rUpa saMpUrNa saMyamavALA hovAthI ane niSparigrahI hovAnA kAraNe dhana na hovAthI sAdhuo sAkSAt dravyastava kare e zAstrasaMmata nathI ema zAstramAM pUrvAparano saMbaMdha jovAthI zAstranItithI jaNAya che. zAstramAM yati mATe snAnAdino ane parigrahano niSedha che.) kAraNa ke munio bhAvapradhAna hoya che, arthAt muniomAM bhAvanI pradhAnatA hoya che, ethI dravyastava gaue| hoya che. [1222] eehito aNNe, dhammahigArIha je u tesiM tu / sakkhaM cia viNNeo, bhAvaMgatayA jao bhaNio // 1223 // vRttiH- 'etebhyo' munibhyo 'nye dharmAdhikAriNa' iha 'ye' zrAvakA steSAM tu sAkSAdeva vijJeyaH' svarUpeNaiva bhAvAGgatayA' hetubhUtayA, 'yato bhaNitaM' vakSyamANamiti gAthArthaH // 1223 / / (sAkSAt pUjA karavAnA adhikArI zrAvako che e jaNAve che-) zrAvakone te zubhabhAvanuM (ke bhAvapUjAnuM) kAraNa hovAthI sAkSAt ja dravyastava hoya che. kAraNa 3 (pa. ni. ma. L. 186mai) nIce pramANe yuM che. [1223] akasiNapavattayANaM, virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNo, davvathae kUvadiTuMto // 1224 // vRttiH- 'akRtstrapravartakAnAM' saMyamamadhikRtya, 'viratAviratAnAM' prANinAM 'eSa khalu yuktaH', svarUpeNaiva, 'saMsArapratanukaraNaH' zubhAnubandhAt 'dravyastavaH', tasmin 'kUpadRSTAnto''tra prasiddhakathAnakagamya iti gAthArthaH // 1224 // apUrNa saMyamavALA dezavirati zrAvakone zubhakarmanA anubaMdha dvArA saMsAra ghaTADanAra dravyastava sAkSAta ja karavA yogya che. A viSe kUpanuM dRSTAMta prasiddha che. [1224] so khalu pupphAIo tatthutto Na jiNabhavaNamAI'vi / AIsaddA vutto, tayabhAve kassa puSphAI ? // 1225 / / vRttiH- 'sa khalu'-dravyastavaH 'puSpAdiH tatroktaH', 'pupphAdIyaM Na icchaMti' pratiSedhapratyAsatteH, 'na jinabhavanAdirapi', anadhikArAdityAzaGkayAha-'AdizabdAdukto' jinabhavanAdirapi, 'tadabhAve' jinabhavanAdyabhAve 'kasya puSpAdi riti gAthArthaH // 1225 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarU8 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (Avazyaka sUtramAM jinabhavanAdinuM paNa vidhAna che e kahe che...) prazna-Avazyaka sUtramAM (sAmAM. a. bhA. gA. 195mAM) "purIyaM jarUchaMti" = sAdhuo puSpAdi dravyastavane IcchatA nathI evo pATha che. ahIM puSpAdinA niSedhanA saMbaMdhathI puSpAdine dravyastava kahyo che, jinabhavana vagerene nahIM. kAraNa ke tyAM jinabhavana vagereno adhikAra nathI. uttara- tyAM "puSpAvI padamAM rahelA Adi zabdothI jinabhavana vagerenuM paNa sUcana che. jo tyAM Adi zabdathI jinabhavana vagerenuM sUcana na hoya to te dravyastava na hovAthI tenA adhikArIo jinabhavanAdi na kare. have jo jinabhavana, jinamUrti vagere na hoya to puSpAdithI pUjA konI? arthAt puSpAdi pUjAnuM vidhAna nirarthaka bane. AthI tyAM Adi zabdathI jinabhavana vagerenuM paNa sUcana karyuM che. [1225]. NaNu tattheva ya muNiNo, pupphAinivAraNaM phuDaM atthi / atthi tayaM sayakaraNaM, paDucca Na'NumoaNAivi // 1226 // vRtti - "nanu "tavaiva tra' tavadhAre "mune puSpAvinivAra ramati ', 'to kasiNasaMjame'-tyAdivacanAd, etadAzaGkayAha-'asti tat' satyaM, kintu 'svayaM karaNaM pratItya' nivAraNe, "nAnumonA' pratIti thArthaH || 1226 || (AvazyakamAM munione anumodanAthI dravyastavano niSedha nathI e kahe che...) prazna- AvazyakamAM munione puSpAdi pUjAno spaSTa niSedha karyo che. tyAM kahyuM che kechjjiivkaaysNjmu, davvathae so virujjhae kasiNo / to sAsaMgavika, puSpA ne phucchati che(bhA. 195) "cha jIvanikAyanA saMghaTTanAdinA tyAga rUpa saMyamamAM cha javanikAyanA jIvonuM hita che. dravyastavamAM puSpAdine cuMTavA AdithI saMyamanuM pUrNa pAlana thatuM nathI. AthI saMpUrNa saMyamane pradhAna samajanArA sAdhuone puSpAdika dravyastava ISTa nathI." A pramANe AvazyakamAM sAdhuone dravyastavano niSedha hovAthI temane dravyastava na hoya. uttara- tyAM niSedha che e sAcuM che. paNa tyAM svayaM karavAno niSedha che, nahi ke anumodanAdino paNa. [1226]. etadeva samarthayati suvvai a vayararisiNA, kAravaNaMpihu aNuTThiyamimassa / vAyagagaMthesu tahA, eagayA desaNA ceva // 1227 // 1. ahIM chaThThA paMcAzakamAM A ja gAthAmAM (gAthA naM. 43) TIkAkAra bhagavaMte "zvattho puruM = (Ava. sAmA. a. bhA. gA. 193) puSpa, dhUpa vagere dravyastava che." e pATha mUkyo che. ahIM pu rva ti e pATha karatAM zvattha puruM e pATha vadhAre saMgata jaNAya che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [jarUra vRtti - "zrayasta ra varSaUT' pUrvadharaLa "RUpi ', tattvata: raNamafpa, 'anuSThitametasya'-dravyastavasya 'mAhesarIu puria' mityAdivacanAd , 'vAcakagrantheSu tathA' dharmaratnamAlAdiSu 'etadgatA' jinabhavanAdidravyastavagatA 'dezanA caiva' zrUyate, 'jinabhavana' fmatyavinati thArtha: I 2227 | A ja viSayanuM samarthana kahe che zrI vajasvAmIe puSpAdithI dravyastava karAvyo hato ane paramArthathI karyo paNa hato, ema Avazyaka niyuktimAM pATha che. te A pramANe mAhesarIu sesA, puriaM nIA huAsaNagihAo / gayaNayalayamaivaittA, vaireNa mahANubhAgeNa // 772 / / "mahAna prabhAvavALA zrI AryavajasvAmI AkAzamAM uDIne mAhezvarI nagarImAM AvelA hutAzana gRhamAMthI (= vyaMtaradevanA maMdira pAse AvelA udyAnamAMthI) puSpo purikAnagarImAM laI AvyA." tathA zrI umAsvAti mahArAjanA dharmaratnamAlA vagere graMthomAM dravyastavano upadeza vAMcavAmAM Ave che. te A pramANe jinabhavanaM jinabimbaM jinapUjAM jinamataM ca yaH kuryAt / tasya narAmarazivasukhaphalAni karapallavasthAni // 1 // yastRNamayImapi kuTI, kuryAd dadyAt tathaikapuSpamapi / bhaktyA paramagurubhyaH, puNyonmAnaM kutastasya / / 2 / / "je jinabhavana, jinabiMba, jinapUjA ane (lakhAvavA AdithI) jinAgama (racanAdi) kare che, tene manuSya, deva ane mokSanAM sukho rU5 phaLo hathelImAM che." "je bhaktithI jinezvara bhagavAna mATe mAtra ghAsanI jhuMpaDI banAve, tathA bhaktithI jinezvara bhagavAnane eka ja puSpa caDhAve tenA puNyanuM mApa kyAMthI karI zakAya? arthAt na karI zakAya." (2) (A upadezathI zrotAne dravyastavamAM pravRtti karAvavA dvArA zrI umAsvAti mahArAje paNa dravyastava paNa karAvyo che. AthI Avazyaka niryuktimAM sAdhuone puSpAdithI pUjAno niSedha svayaM karavAnI apekSAe che, anumodanAdinI apekSAe nathI.) [1227]. dravyastava-bhAvastavano viSaya pUrNa thayo. hiMsA-ahiMsAnuM svarUpa (1277mI gAthA sudhI.) AhevaM hiMsAvi hu, dhammAya Na dosayAriNitti ThiaM / evaM ca veavihiA, Nicchijjai seha vAmoho // 1228 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'Aha-evaM' dravyastavavidhAne "hiMsApi dhAya' kriyamANA na 'doSakAriNIti sthitaM' nyAyataH tAmantareNa dravyastavAbhAvAt, tataH kimityAha-'evaM ca' sthite sati 'vedavihitA' yAgavidhAne 'neSyate seha'-hiMseti 'vyAmoho' bhavatAM, sAdhAraNatvAditi gAthArthaH // 1228 // pUrvapakSa dravyastavanA vidhAnathI dharma mATe karAtI hiMsA paNa doSa karanArI banatI nathI, ema nyAyathI siddha thayuM. kAraNa ke hiMsA vinA dravyastava na thaI zake. Ama siddha thatAM vedamAM kahelI yajJamAM karavAmAM thatI hiMsAne tame nirdoSa mAnatA nathI e tamArI mUDhatA che. kAraNa ke dravyastava ane yajJa se banemA hiMsA samAna che. [1228] pIDAgaratti aha sA, tullamiNaM haMdi ahigayAte'vi / Na ya pIDAoM adhammo, NiamA vijjeNa vabhicAro // 1229 / / vRttiH- 'pIDAkAriNItyatha sA' vedavihitA hiMsA, etadAzakyAha-'tulyamidaM handyadhikRtAyAmapi'-jinabhavanAdihiMsAyAm, upapattyantaramAha- 'na ca pIDAto'dharmo 'niyamAd' ekAntenaiva, 'vaidyena vyabhicArAt', tasmAt pIDAkaraNe'pi tadabhAvAditi gAthArthaH / / 1229 // kadAca tame ema mAnatA ho ke vedavihita hiMsA pIDA (= duHkha) karanArI hovAthI nirdoSa nathI, to A jinabhavanAdinI hiMsAmAM paNa tulya cheHjinabhavanAdinI hiMsA paNa pIDA karanArI che. tathA pIDA karavAthI ekAMte adharma thato nathI. kAraNa ke vaidyamAM A niyama lAgu paDato nathI. vaidya dardIne vADha-kApa AdithI pIDA kare che chatAM tene pApa lAgatuM nathI. AthI pIDA karavA chatAM sarbha thato nathI. [1228] aha tesiM pariNAme, suhaM tu tesipi suvvaI evaM / tajjaNaNe'viNa dhammo, bhaNio paradAragAINaM // 1230 // vRttiH-'atha teSAM jinabhavanAdau hiMsyamAnAnAM pariNAme sukhameve'tyadoSaH, etadAzaGkayAha'teSAmapi' yAge hiMsyamAnAnAM zrUyate etat', svargapAThAt, upapattyantaramAha-'tajjanane'pi' sukhajanane'pi 'na dharmo bhaNitaH pAradArikAdInAM', tasmAdetadapi vyabhicArIti gAthArthaH / / 1230 / / sia tattha suho bhAvo, taM kuNamANassa tullameaMpi / iarassavi a suho ccia, Neo iaraM kuNaMtassa // 1231 // vRttiH- 'syAt 'tatra' jinabhavanAdau 'zubho bhAvaH tAM' hiMsAM 'kurvata' ityetadAzayAha'tulyametadapi', kathamityAha-'itarasyApi ca' vedavihitahiMsAkartuH 'zubha eva jJeyo' bhAvaH, 'itarAM' vedavihitAM hiMsAM 'kurvato' yAgavidhAneneti gAthArthaH // 1231 // egidiAi aha te, iare thovatti tA kimeeNaM ? / dhammatthaM savvaccia, vayaNA esA Na duTThatti // 1232 // Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [142 vRttiH- 'ekendriyAdayo'tha te' jinabhavanAdau hiMsyanta ityAzaGkayAha-'itare stokA iti' vedAt yAge hiMsyante, 'tatkimetena'-bhedAbhinivezena ?, 'dharmArthaM sarvaiva', sAmAnyena varAt, aSA' hiMsA 'yuni' jAthArtha: | 2232 | kadAca tame ema mAnatA ho ke jinabhavana vageremAM jemanI hiMsA thAya che te jIvone pariNAme sukha maLe che mATe te hiMsA nirdoSa che, to te paNa barobara nathI. kAraNa ke yajJamAM maratA jIvone svarga maLe che evo pATha hovAthI yajJamAM hiMsA karAtA jIvone paNa pariNAme sukha maLe che evuM sAMbhaLavAmAM Ave che. tathA sukha ApavA chatAM dharma na thAya. parastrIgAmI vagere jIvo bIjAne sukha ApatA hovA chatAM temane dharma thato nathI. AthI "pariNAme sukha maLe tevI hiMsA nirdoSa hoya" evo niyama paNa ekAMte nathI. [1230] kadAca tame ema mAnatA ho ke jinabhavana Adi karavAmAM hiMsA karanArane zubha bhAva thAya che mATe jinabhavanAdinI hiMsA nirdoSa che, to e yajJahiMsAmAM paNa tulya chetrayajJa karavA dvArA vedavihita hiMsA karanArane paNa zubha ja bhAva thAya che. [1231] kadAca tame kahezo ke jinabhavanAdimAM ekeMdriya vagere (sUkSma = nAnA) jIvonI hiMsA thAya che, to yajJamAM vedavacanathI thoDA jIvonI hiMsA thAya che. mATe A (jinabhavanAdinI hiMsA nirdoSa che ane yajJanI hiMsA doSita che evA) bhedano Agraha nirarthaka che. sAmAnyathI zAstravacanathI jinabhavanAdinI ke yajJanI badhI ja hiMsA dharma mATe che. AthI A (jinabhavanAdinI ke yajJanI) hiMsA doSita nathI. [1232] evaM pUrvapakSamAzaGkayAha eaMpi na juttikhamaM, Na vayaNamittAu hoi evamiaM / saMsAramAvi, thamAvosaprasaMga che 22rUrU che vRttiH- 'etadapi na yuktikSama' yaduktaM pareNa, kuta ityAha- 'na vacanamAtrAda'nupapattikAd mavatyevameta' sarvameva, ta tyAda- "saMsAramoranApi' vavanAliriNAM "thadossprsnggaat' dharmaprasaGgAt adoSaprasaGgAcceti gAthArthaH // 1233 // sia taM na samma vayaNaM, iaraM sammavayaNaMti kiM mANaM? / ___ aha logo ccia neaM, tahA apADhA vigANA ya / / 1234 / / vRtti - " 'ta' saMsAramovaranuM "ra sarvicidi - "rUtara' vaidikaM 'samyag vacanamiti kiM mAnaM ?, atha loka eva' mAnamityAzakyAha-'naitattathA', lokasya pramANatayA 'apAThAt', pramANamadhye SaTsaGkhyAvirodhAt, tathA 'vigAnAcca', nahi vedavacanaM pramANamityekavAkyatA lokasyeti gAthArthaH // 1234 // uttarapakSa- vAdIe je kahyuM che te yuktithI TakI zake tevuM nathI. ghaTI na zake tevA zAstravacana mAtrathI A badhuM ja vAdInA kahyA pramANe nirdoSa na banI jAya. kAraNa ke ema to zAstravacanathI Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute hiMsA karanArA saMsAramocakonI paNa hiMsA dharmarUpa ane nirdoSa hovAno prasaMga prApta thAya. [1233] kadAca tame kahezo ke saMsAramocakonuM vacana yathArtha vacana nathI, to ame pUchIe chIe ke vaidikavacana yathArtha che emAM pramANa zuM ? loka ja pramANa che ema nahi kahI zakAya. kAraNa ke pramANazAstramAM lokane pramANa kahyo nathI. pramANazAstramAM cha pramANo kahyA che. temAM lokano nirdeza nathI. ethI lokane pramANa mAnavAmAM pramANanI cha saMkhyA sAthe virodha Ave. tathA lokamAM vedavacananI prAmANikatA viSe visaMvAda paNa che='vedavacana pramANa che'" evI eka vAkyatA paNa nathI. [1234] aha pADho'bhimaucci, vigANamavi ettha thovagANaM tu / itthaMpi NappamANaM, savvesi vidaMsaNAo u // 1235 // vRtti:- 'atha pATho'bhimata eva' lokasya pramANamadhye, SaNNAmupalakSaNatvAt,' vigAnamapyatra'vedavacanAprAmANye 'stokAnAmeva' lokAnAmityetadAzaGkyAha-'atrApi' - evaM kalpanAyAM 'na pramANaM, sarveSAM' lokAnAM 'adarzanAd', alpabahutve nizcayAbhAvAditi gAthArthaH || 1235 // have tame kahezo ke (loka pramANa tarIke prasiddha hovAthI) pramANazAstramAM cha saMkhyAnA upalakSaNathI lokano ullekha ISTa ja che. tathA vedavacananI prAmANikatAmAM visaMvAda thoDAka ja lokomAM che, to ame kahIe chIe ke AvI (pramANazAstramAM cha saMkhyAnA upalakSaNathI lokano ullekha ISTa ja che evI) kalpanAmAM koI pramANa nathI. tathA badhA lokone joI zakAtA nathI (= badhA lokonA vicAro jANI zakAtA nathI). eTale vedanI prAmANikatA viSe thoDA lokono visaMvAda che ke ghaNA lokono visaMvAda che ema alpa-bahutvano nirNaya thaI zakato nathI. [1235] kiM tesi daMsaNeNaM, appabahuttaM jahittha taha ceva / savvattha samavaseaM, NevaM vabhicArabhAvAo // 1236 // vRtti:- 'kiM teSAM' sarveSAM lokAnAM 'darzanena ?, alpabahutvaM yathA'tra' - madhyadezAdau vedavacana- prAmANyaM prati ' tathaiva sarvatra' kSetrAntarareSvapi 'samavaseyaM', lokatvAdihetubhya ityAzaGkyAha-'naivaM, vyabhicArabhAvAt' kAraNAditi gAthArthaH || 1236 // etadevAha aggAhAre bahugA, dIsaMti diA tahA Na suddatti / Naya taddaMsaNao cci, savvattha imaM havai evaM / / 1237 // vRtti:- 'agrAhAre bahavo dRzyante 'dvijAH ' brAhmaNA' stathA na zUdrA iti' brAhmaNavad bahavo dRzyante, 'na ca ' taddarzanAdeva' agrAhAre bahudvijadarzanAdeva 'sarvatra' bhillapallyAdAva' pyetadbhavati evaM ' - dvijabahutvamiti gAthArthaH || 1237 // kadAca tame kahezo ke badhA lokone jovAnuM zuM kAma che ? madhyapradeza vageremAM vedavacananI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [543 prAmANikatA viSe je pramANe alpa-bahutva che te pramANe ja bIjA badhA kSetromAM paNa alpa-bahatva jANavuM. AmAM (= alpa-bahatvanuM kSetrAMtomAM anumAna karavAmAM) lokatva' vagere hetuo che. A barobara nathI. kAraNa ke tevA (eka kSetramAM je rIte alpa-bahuta hoya te rIte badhA ja kSetromAM hoya evA) niyamano abhAva che. [1236] jemake 'agrAhAra gAmamAM jema brAhmaNo ghaNA dekhAya che tema zudro ghaNA dekhAtA nathI. agrAhAramAM ghaNA brAhmaNo dekhAvA mAtrathI bhillAllI vagere bIjA sthaLe paNa ghaNA brAhmaNo che evo nirNaya na thAya. [1237] upapattyantaramAha Na ya bahugANavi etthaM, avigANaM sohaNaMti niamo'aN| ___Na ya No thevANaM hu, mUDhearabhAvajoeNa // 1238 // vRttiH- 'na ca bahUnAmapyatra'-loke 'vigAnam'-ekavAkyatArUpaM zobhanamiti niyamo'yaM, na ca na stokAnAmapi' na zobhanameva, kuta ityAha-'mUDhetarabhAvayogena' bahUnAmapi mUDhavyApArabhAvAt stokAnAmapi cAbhAvAditi gAthArthaH // 1238 // Na ya rAgAivirahio, ko'vi pamAyA visesakAritti / jaM savve'via purisA, rAgAijuA u parapakkhe // 1239 // vRttiH- 'na ca rAgAdivirahitaH' sarvajJaH 'kazcit pramAtA vizeSakArIti' ya evaM veda vaidikameva pramANaM netaraditi, kuta ityAha-'yatsarva eva puruSAH' sAmAnyena 'rAgAdiyuktA eva, parapakSe' sarvajJAnabhyupagamAditi gAthArthaH / / 1239 // tathA lokamAM je viSe ghaNAonI ekavAkyatA hoya te sAruM ja hoya evo paNa niyama nathI, ane thoDAonI paNa ekavAkyatA hoya e kharAba ja hoya evo paNa niyama nathI. kAraNa ke ghaNA paNa loko mUDha hoya ane thoDA paNa loko mUDha na hoya. [1238] tathA vizeSakArI (=pramANa-apramANano bheda pADI zake tevo), yathArtha jANakAra ane rAgAdithI rahita sarvajJa evo koI nathI ke je vedamAM kaheluM ja pramANa che, anya nahi, evuM jANato hoya. kAraNa ke sAmAnyathI badhA ja rAgAdithI yukta ja che. para (vedika) pakSamAM koI manuSya sarvajJa hoto nathI evI mAnyatA che. AthI ahIM sarvajJa nathI ema je kahyuM te vaidika siddhAMtanI daSTie samajavuM. jaina siddhAMtanI daSTie nahi.) [1239]. doSAntaramAha evaM ca vayaNamittA, dhammAdosA ti micchagANaMpi / ghAeMtANa diavaraM, purao NaNu caMDikAINaM // 1240 // 1. pUrve "agrAhAra' nAmanuM prasiddha koI gAma hatuM ema prAkRta kozanA AdhAre jaNAya che. athavA agra eTale zreSTha, agrAhAra eTale zreSTha bhojana, agrAhAramAM=zreSTha bhojana karavAmAM evo artha paNa thaI zake. athavA agrAhAra eTale ucca jIvana, agrAhAramAMsucca jIvana jIvanArAomAM evo artha paNa thaI zake. Ama chatAM ahIM 'gAmanuM nAma' e artha vadhAre saMgata che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAda vRtti:- 'chyuM ' pramALavizeSAAine smRti 'vacanamAtrAt' saLAzAt 'dharmAvovo' te prALuta: 'snecchAnAmapi'-mirAvInAM, vetsAha-'dhAtayatAM 'kriSnavara' brAhmaLamurchA'purato nanu 'vaDiAvInAM' tevatAvizeSALamiti gAthArtha: || 2240 || Naya tesiMpi Na vayaNaM, ettha nimittaMti jaM Na savve u / taM taha ghAyaMti sayA, assuatacco aNAvakkA // 1241 // vRtti:- 'na = 'teSAmapi' mlecchAnAM 'na vacanam tra nimittamiti'- dvinAte, Rtu vacanameva, mukta tyA.--'yanna sarva v' mtA: 'teM' dvinavAM 'tathA pAtatti tA, 'azrutataccodanAvAkyAd' dvijaghAtacodanAvAkyAt iti gAthArthaH // / 1241 / / "A vacana pramANa che' ema pramANavizeSanuM jJAna thayA vinA vacanamAtrathI (= game te vacanathI) thatI pravRttine dharmarUpa ane nirdoSa mAnavAmAM Ave to tamAre caMDikAdevI vagerenI AgaLa mukhya brAhmaNano ghAta karanArA bhilla vagerenI hiMsAne paNa dharmarUpa ane nirdoSa mAnavAno prasaMga Ave. [1240] mleccho mukhya brAhmaNano ghAta kare che, temAM vacana nimitta nathI, arthAt vacanathI ghAta karatA nathI, ema nahi kahI zakAya, vacana ja nimitta che. enuM kAraNa e che ke badhA ja mleccho mukhya brAhmaNano caMDikAdevI vagere AgaLa ghAta karatA nathI. kAraNa ke badhA ja mlecchoe brAhmaNaghAtanuM preraka vacana sAMbhaLyuM nathI. (jo vacana vinA ghAta karatA hoya to badhA ghAta kare. badhA ja ghAta karatA nathI enAthI e siddha thAya che ke dhAtanI preraNA karanArA vacanathI ghAta kare che. jemaNe brAhmaNavAtanI preraNA karanAra vacana sAMbhaLyuM che te ghAta kare che ane jemaNe e vacana sAMbhaLyuM nathI te ghAta karatA nathI.) [1241] aha taM Na ettha rUDhaM, eaMpi Na tattha tullameveyaM / aha taM thevamaNuciaM, imaMmi eArisaM tesiM // 1242 // . vRtti:- 'graMtha 'tat' mlecchapravartta vazvanuM 'nAtra rUDha' to tyAAkyA-'tapi' vaidikaM 'na 'tatra' bhillaloke rUDhamiti 'tulyameva 'idam' anyatarArUDhatvam, 'atha tat' mlecchapravarttakaM 'stokamanucitam ' - asaMskRtamityAzaGkyAha- 'idamapi' vaidikaM codanArUpa' mIdRzameva'-stokAdidharmmakaM, 'teSAM' mlecchAnAmAzayabhedAditi gAthArthaH || 1242 // kadAca tame kahezo ke mlecchone hiMsAmAM pravartAvanAra vacana lokamAM prasiddha nathI, to vaidika vacana paNa bhillalokamAM rUDha nathI, AthI baMnemAM tulyatA che. baMne koI ekamAM rUDha nathI. kadAca kahezo ke mlecchone hiMsAmAM pravartaka vacana alpa (= thoDA lokomAM jANItuM) ane asaMskArI che, to mlecchone AzayabhedathI vaidika preraka vacana paNa evuM ja = alpa ane asaMskArI jaNAya che. (bhAvArtha- jema vaidikone mlecchapravartaka vacana alpa ane asaMskArI jaNAya che tema mlecchone paNa hiMsApreraka vacana paNa alpa ane asaMskArI jaNAya che. Ama baMnemAM samAnatA che.) [1242] Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [545 - aha taM veaMgaM khalu, na taMpi emeva itthavi Na mANaM / aha tatthAsavaNamiNaM, sieamucchaNNasAhaM tu // 1243 / / vRttiH- 'atha tadvedAGgaM khalu' dvijapravartakamityAzaGkyAha- 'na tadapi' mlecchapravartakaM 'evameva' vede ityatrApi na mAnaM, atha 'tatra 'vede 'zravaNamidaM'-mAnaM, na hi tadvede zrUyata ityAzaGkyAha-'syAdetad-utsannazAkhamevaitadapi sambhAvyata iti gAthArthaH // 1243 // Na ya tavvayaNAo ccia, tadubhayabhAvotti tullbhnniiio| aNNAvi kappaNevaM, sAhammavihammao duTThA / / 1244 // vRttiH- 'na ca 'tadvacanAd' vedavacanAd 'eva 'tadubhayabhAvo' dharmAdoSabhAva 'iti', kuta ityAha-'tulyabhaNiteH', mlecchavacanAdevaitadubhayamityapi vaktuM zakyatvAdityarthaH, 'anyApi kalpanA' brAhmaNapari-gRhItatvAdirUpA 'evam' uktavat bhillaparigRhItatvAdinA prakAreNa 'sAdharmyavaidharmyataH' kAraNAd 'duSTeti gAthArthaH // 1244 // kadAca tame kahezo ke vija pravartaka vacana vedAMga che=vedamAM che, to e barobara nathI. kAraNa ke eja pramANe mleccha pravartaka vacana paNa vedamAM che. myucchapravartaka vacana vedamAM nathI e viSe paNa koI pramANa nathI. kadAca tame kahezo ke vedamAM mlecchapravartaka vacananuM zravaNa thatuM nathI=jovAmAM AvatuM nathI e ja plecchapravartaka vacana vedamAM nathI emAM pramANa che, to ame kahIe chIe ke mlecchapravartaka vacana graMthanA je ekabhAgamAM hoya te bhAga vicchinna-naSTa ja thaI gayo hoya ema paNa saMbhave che. [1243 vedavacana hovAthI ja yajJahiMsA dharmarUpa ane nirdoSa na bane. kAraNa ke ema to mlecchavacana hovAthI ja mlecchonI hiMsA dharmarUpa ane nirdoSa che ema paNa kahI zakAya. tathA brAhmaNoe (vacanano) svIkAra karyo che, ethI e vacanathI thatI hiMsA dharmarUpa ke nirdoSa che ItyAdi anya kalpanA paNa doSita=ayukta che. kAraNa ke emAM paNa bhilloe (vacanano) svIkAra karyo che mATe e vacanathI thatI hiMsA dharmarUpa ke nirdoSa che ItyAdi rIte samAnatA ke asamAnatA Ave, (arthAt tamArI koIka kalpanA samAnatAnA kAraNe to koIka kalpanA asamAnatAnA kAraNe doSita=ayukta che.) [1244]. yasmAdevam tamhA Na vayaNamittaM, savvattha'visesao buhajaNeNaM / ettha pavittinimittaMti ea daTThavvayaM hoI // 1245 // vRttiH- 'tasmAt na vacanamAtramu'papattizUnyaM 'sarvatrAvizeSataH' kAraNAd 'budhajanena'vidvajjanena 'atra' loke 'pravRttinimittamiti' hitAdau evaM (etat ) draSTavyaM bhavati', neti varttate iti gAthArthaH // 1245 // 1. ahIM gAthAmAM na taMfpa e sthaLe rahela no "dehalI dIpaka nyAyathI 7 vi e sthaLe paNa yojanA karavI. ane pea e padanI 5 jI0 pAra yo nA 42vI. thI emeva na itthavi Na mANaM amavAcya syanA thaze. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute kiM puNa visiTThagaM cia, jaM didvivAhi No khalu viruddhN| . taha saMbhavaMtarUvaM, viAriuM suddhabuddhIe // 1246 // vRttiH- 'kiM punaH ?, viziSTameva' vacanaM pravRttinimittamiti draSTavyaM, kimbhUtamityAha'yat dRSTe-STAbhyAM na khalu viruddhaM', tRtIyasthAnasaGkrAntamityarthaH, 'tathA sambhavadrUpaM' yat, na punaratyantAsambhavIti 'vicArya zuddhabuddhyA'-madhyasthayeti gAthArthaH // 1246 // A pramANe hovAthI zuM karavuM joIe e kahe che- AthI vidvAna puruSoe lokamAM sAmAnyathI hitAdi sarva kAryomAM yuktirahita vacanamAtra pravRttinimitta che ema na samajavuM joIe, arthAt yuktirahita game te vacanathI pravRtti na karavI joIe. [1245] to zuM karavuM joIe? viziSTa vacana ja pravRttinimitta samajavuM joIe. e viziSTa vacana kevuM hoya te kahe che- daSTa-ISTathI aviruddha ane saMbhavita vacana viziSTa vacana che. bhAvArtha-je vacana daSTa ane ISTathI = Aloka ane paralokanI dRSTie viruddha na hoya, arthAt AlokanI daSTie viruddha na hoya, paralokanI dRSTie viruddha na hoya, ane Aloka-paraloka e ubhayalokanI daSTie viruddhanahoya ema traNa sthAnomAM trIjA sthAna saMbaMdhI hoya, arthAtu ubhayalokanI daSTie viruddha na hoya, tathA je vacana saMbhavita hoya, (agni ThaMDo hoya che ItyAdi vacananI jema) tadana asaMbhavita na hoya, evuM vacana viziSTa vacana che. madhyasthapaNe barobara vicAra karIne AvA vacanane pravRttinimitte jANavuM joIe, arthAt AvA vacanathI pravRtti karavI joIe. [1246] jaha iha davvathayAo bhAvAvayakappaguNajuA seo / pIDuvagAro jiNabhavaNakAraNAditti na viruddhaM // 1247 // vRttiH- 'yathA iha' pravacane 'dravyastavAt', kimbhUtAdityAha-'bhAvApatkalpaguNayuktAt', nAnyathArUpAt, 'zreyo' jyAyAn 'pIDayopakAro' bahuguNabhAvAd 'jinabhavanakAraNAdeH' dravyastavA diti na viruddhame'taditi gAthArthaH / / 1247 // jemake A jaina pravacanamAM rAgAdi doSo rU5 bhAva Apattione kApavA rUpa guNathI yukta jinabhavananirmANa Adi dravyastavathI thato lAbha pIDA thatI hovA chatAM atyaMta zreSTha che. kAraNa ke (pIDAthI jeTaluM nukasAna thAya che tenA karatAM) jinabhavananirmANa AdithI lAbha vadhAre thAya che. AthI jainapravacana = jainazAstra viruddha nathI. [1247] etadeva spaSTayati sai savvatthAbhAve, jiNANa bhAvAvayAe~ jIvANaM / tesiM NittharaNaguNaM, NiameNihatA tadAyataNaM // 1248 // vRttiH- 'sadA sarvatra' kSetre 'bhAve jinAnAM bhAvApadi jIvAnAM' satyAM 'teSAM' jIvAnAM 'nistaraVITUAM niyamena' tAvat "rUda-to batAveta' ninAyatanati thArtha: II 248 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [547 tabbibassa paiTThA, sAhunivAso a desaNAIA / ekikkaM bhAvAvaya-NittharaNaguNaM tu bhavvANaM // 1249 // vRttiH- 'tadvimbasya' jinabimbasya 'pratiSThA' tatra, tathA 'sAdhunivAsazca' vibhAgato, 'dezanAdayazca', AdizabdAd dhyAnAdiparigrahaH, 'ekaikaM' tadvimbapratiSThAdi atra 'bhAvApannistaraNaguNameva bhavyAnAM' prANinAmiti gAthArthaH / / 1249 // pIDAgarIvi evaM, itthaM puDhavAihiMsa juttA u / aNNesiM guNasAhaNa-jogAo dIsai iheva // 1250 // vRttiH- 'pIDAkAriNyapyevamatra'-jinabhavane 'pRthivyAdihiMsA yuktaiva, anyeSAM' prANinAM 'guNasAdhanayogAt, dRzyata' etacca guNasAdhanaM 'ihaive'ti gAthArthaH // 1250 // A ja viSayane spaSTa kare che- | sarva kSetromAM sadA tIrthakarona hoya, ane jIvone bhAva Apattio (= saMkalezanuM kAraNa evA rAgAdi doSo) to hoya, jinamaMdira jIvonI bhAva Apattione niyamAM dUra karavAnA guNavALuM che. [1248] jinamaMdiramAM jinabiMbanI pratiSThA thAya, jinamaMdiranI bAjunA vibhAgamAM sAdhuono nivAsa, dezanA, dhyAna vagere thAya. biMbapratiSThA vagere dareka bAbata bhavya jIvonI bhAva Apattione avazya dUra karavAnA guNavALI che. [1249] A pramANe jinabhavanamAM pRthvIkAyAdi jIvonI pIDA karanArI paNa hiMsA yukta ja che. kAraNa ke bIjA jIvone guNonA (= guNone pAmavAnA) sAdhanano (= maMdirAhino) yogAyacha. nimaMdira mere guyonu sAdhana cha, me mA komai 4 (pratyakSa) hepAya che. [1250] AraMbhavao ya imA, AraMbhaMtaraNivattiA pAyaM / evaMpi hu aNiANA, iTThA esAvi mokkhaphalA // 1251 / / vRttiH- 'ArambhavatazceyaM'-vihitA ArambhAntaranivRttidA prAyaH', vidhinA kAraNAt, evamapi cAnidAnA' vihitaparasya 'iSTA caiSApi'-pIDa 'mokSaphalA', nAbhyudayAyaiveti gAthArthaH / / 1251 / / tA eIe~ ahammo, No iha juttaMpi vijjaNAyamiNaM / haMdi guNaMtarabhAvA, iharA vijjassavi adhammo // 1252 // vRttiH- 'tat' tasmAd 'asyAM'-pIDAyAM 'adharmo na', guNabhAveneti, 'iha yuktamapi vaidyajJAtamidaM' prAguktaM, 'handi guNAntarabhAvAddarzitaM caitad, 'itarathA' avidhinA guNAntarAbhAve 'vaidyasyApyadharma' eva pIDAyAmiti gAthArthaH // 1252 // AraMbhavALA jIva mATe vihita A hiMsA (= hiMsAvALo dravyastava) vidhipUrvaka karavAkarAvavAthI prAyaH anya AraMbhothI nivRtti ApanArI bane che. A pramANe paNa (anya AraMbhathI Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute nivRtti karAve che e dRSTie paNa) zAstravihitamAM tatpara jIvanI (= jIvathI thatI) nidAnarahita pIDA paNa ISTa che = yogya che. A pIDAthI (= pIDAvALA dravyastavathI, mAtra Aloka ane paralokanA sukho nathI maLatAM, kiMtu mokSa paNa maLe che. [1251] AthI A pIDAmAM (= pIDAvALA dravyastavamAM) adharma nathI, kAraNa ke enAthI (vizeSa) lAbha thAya che. A viSe pUrvokta vaidyanuM dRSTAMta anya lAbha thavAnA kAraNe yukta paNa che. A vigata pUrve (1229mI gAthAmAM) jaNAvI che. avidhithI karavAthI anya lAbha na thAya to vaidyane paNa pIDA karavAmAM adharma ja thAya. [1252] Na ya veagayA evaM, sammaM AvayaguNaNNiA esA / Na ya diTThaguNA tajjuya-tayaMtaraNivittiA neva // 1253 // vRttiH- 'na ca vedagatA'' pyevaM'-jinabhavanAdigatahiMsAvat 'samyagApadguNAnvitA eSA'-hiMsA, tAmantareNApi jIvAnAM bhAvApado'bhAvAt, 'na ca dRSTaguNA', sAdhunivAsAdivat, tathA'nupalabdhaH, 'tadyuktatadantaranivRttidA'-hiMsAyuktakriyAntaranivRttidA naiva', na hi prAk tdvdhpravRttA yAjJi1 rUti thArtha: || rabarU | Na a phaluddesapavittiu, iaM mokkhasAhigAvitti / ___mokkhaphalaM ca suvayaNaM, sesaM atthAivayaNasamaM // 1254 // vRtti - "ra 2 patnodezapravRttita "rU' dikSA bokSAdhipati', "tuM vAyavyamajamAlabheta bhUtikAma' ityAdizruteH, 'mokSaphalaM ca 'suvacanaM' svAgama ityarthaH, 'zeSamarthAdivacanasamaM', phalabhAve'pyarthazAstrAditulyamiti gAthArthaH // 1254 // vaidika hiMsA paNa jinabhavanAdi saMbaMdhI hiMsAnI jema bhAva Apattine dUra karavAnA guNavALI nathI, kAraNa ke tenA vinA paNa jIvonI bhAvaApattio dUra thaI zake che. tathA jema jinamaMdiranI hiMsAmAM sAdhunivAsa vagere pratyakSa lAbho thAya che, tema vaidika hiMsAmAM pratyakSa koI lAbho thatA nathI. kAraNa ke temAM jovAmAM AvatuM nathI. tathA vaidika hiMsA bIjI hiMsAyukta kriyAthI nivRtti ApanArI banatI nathI. kAraNa ke je yAjJiko pahelAM jIvono vadha karavAmAM pravRtta hatA te yAjJika sAdhu banI jatA nathI. [1253] svargAdi bhautika phalanA uddezathI hiMsAmAM pravRtti thatI hovAthI vaidika hiMsA mokSane sAdhI ApanArI paNa banI nathI. prazna- svargAdi bhautika phalanA uddezathI hiMsAmAM pravRtti thAya che temAM pramANa zuM che? uttara- "thata vAyavyamanaHIBta mUtiH: saMpattinI IcchAvALAe zveta bakarAno vAyavyakhUNAmAM ghAta karavo." vagere zruti AmAM pramANa che. jemAM mokSarUpa phala mATe kriyAnuM vidhAna hoya e suzAstra che. bAkInAM zAstro arthazAstra samAna che. tevAM zAstrothI bhautika lAbha thato hoya to paNa arthazAstra vagere tulya che. (arthAt tevAM zAstro vAstavika dharmazAstro nathI.) [1254] 1. avidhithI karavAthI jema dravyastava karanArane adharma thAya tema vaidyane paNa adharma thAya ema 'paNa' zabdano artha che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [549 ihaivAgamavirodhamAha aggI mA eAo, eNAo muMcautti a suIvi / tappAvaphalA aMdhe, tamaMmi iccAi a saIvi // 1255 // vRttiH- 'agnirmA etasmAd'-hiMsAkRtAd'enasaH' pApA nmuJcatviti' chAndasatvAnmocayatu iti 'ca zrutirapi', vidyate vedavAgityarthaH, 'tatpApaphalA' taduktahiMsApApaphalA, 'tamasI tyAdi ca smRtirapi' vidyate-"andhe tamasi majjAmaH, pazubhirye yajAmahe / hiMsA nAma bhaveddharmo, na bhUto na bhaviSyatIti gAthArthaH // 1255 // asthi jao Na ya esA, aNNatthA tIraI ihaM bhaNiaM / aviNicchayA Na evaM, iha suvvai pAvavayaNaM tu // 1256 // vRttiH- 'asti yataH' zrutiH smRtizca 'na caiSA'-zrutiH smRtizca 'anyArthA' avidherdoSaniSpannapApArthA 'zakyate iha vaktuM' kuta ityAha-'avinizcayAt'-pramANAbhAvAdityarthaH, 'na caivamiha'-jinabhavanAdau 'zrUyate pApavacanaM' pravacana iti gAthArthaH / / 1256 // prastuta viSayamAM ja (vaidika) Agamono paraspara virodha batAve che "agnirmA etasmAt pApanmuJcatu = ni bhane 20 liMsAkRta 55thI choDAve." mevI zruti 59 cha, bhane andhe tamasi majjAmaH, pazubhirye yajAmahe / hiMsA nAma bhaved dharmo, na bhUto na bhaviSyati / / "je ame pazuothI yajJa karIe chIe te ame ajJAnarUpa aMdhakAramAM DUbIe chIe. kharekhara ! hiMsA dharma hoya e banyuM nathI ane banaze paNa nahi." evI smRti paNa che, A zruti ane smRti vedokta hiMsA pApa rUpa phalavALI che ema jaNAve che. [1255] ahIM tame A zruti ane smRti hiMsAthI thayelA pApanA arthavALI nathI, kiMtu avidhi rUpa doSathI thayelA pApanA arthavALI che ema nahi kahI zako. kAraNa ke e viSe koI pramANa nathI. A pramANe (= zrutismRtimAM che te pramANe) jaina pravacanamAM jinabhavanAdinI hiMsA saMbaMdhI pApavacana saMbhaLAtuM nathI = jovAmAM AvatuM nathI, arthAt jinabhavananirmANa AdimAM pApa che evAM vacano ane e pApathI choDAvavAnAM vayano vAma mAvata nathI. [1256] . pariNAme a suhaM No, tesiM icchijjai Na ya suhaMpi / maMdApatthakayasamaM, tA tamuvaNNAsamittaM tu // 1257 // vRttiH- 'pariNAme ca sukhaM na 'teSAM' jinabhavanAdau hiMsyamAnAnAM 'iSyate' tannimittaM jainaiH, Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute 'na ca sukhamapi mandApathyakRtasamaM', vipAkadAruNamiSyate, yasmAdevaM 'tat' tasmA ttadupanyAsamAtrameva' yaduktam-'aha tesiM pariNAme' tyAdineti gAthArthaH // 1257 // ia diTTeTThaviruddhaM, jaM vayaNaM erisA pavittassa / micchAibhAvatullo, suhabhAvo haMdi viNNeo // 1258 // vRttiH- 'ia' evaM dRSTeSTaviruddhaM yadvacanam IdRzAt pravRttasya' sataH 'mlecchAdibhAvatulyaH zubhabhAvo handi vijJeyo', mohAditi gAthArthaH // 1258 // jinabhavananirmANa AdimAM jemanI hiMsA thAya che te jIvone hiMsAnA kAraNe pariNAme sukha maLe che ema jaino mAnatA nathI, ane jinabhavana Adi karanArane e nimitte maLatuM sukha rogIne apathyanA sevanathI karAyelA sukha samAna pariNAme bhayaMkara ( duHkha ApanAra) che ema paNa jaino mAnatA nathI. mAthI aha tesiM pariNAme (12 30bhI thAmai) chatyAhiyA vAhIse (pri||me suSamaNe tevI hiMsA nirdoSa hoya evo niyama nathI evA bhAvanuM) je kahyuM te ullekha mAtra che = tattvarahita che. [1257] A pramANe daSTa-ISTathI (= Aloka ane paralokanI dRSTie) viruddha hoya evA vacanathI pravRtti karanArano zubhabhAva mohanA kAraNe pleccha AdinA bhAva samAna jANavo. [1258] 'egidiAi aha taM' ityAdi yaduktaM tatparihArArthamAha egidiAibheo-'vitthaM NaNu pAvabheaheutti / iTTho tahAvi samae, taha suddadiAibheeNaM // 1259 // vRttiH- 'ekendriyAdibhedo'pyatra'-vyatiko 'nanu pApabhedaheturityevamiSTaH, tathApi svamate 'tathA' tena prakAreNa 'zUdradvijAtibhedene'ti gAthArthaH // 1259 // etadevAha suddANa sahasseNavi, Na baMbhavajjheha ghAieNaMti / ___jaha taha appabahuttaM, etthavi guNadosaciMtAe // 1260 // vRttiH- 'zUdrANAM sahasreNApi na brahmahatyA' iha 'ghAtiteneti yathA' bhavatAM 'tathA'lpabahutvamatrApi guNadoSacintAyAM' jJeyamiti gAthArthaH // 1260 // vAdIe (1232mI gAthAmAM) jinabhavanAdimAM ekendriyAdi nAnA jIvonI hiMsA thAya che ItyAdi je kahyuM tenuM nirAkaraNa kare che- jo ke prastutamAM ekeMdriyAdi jIvono bheda pApabhedano hetu bane che, to paNa svamatamAM = jainamatamAM te bheda mAnya che. jevI rIte tamArA manamAM zUdra-brAhmaNa vagereno bheda pApabhedano hetu bane che te rIte. [1259] A ja viSayane kahe che- jema tamArA mate hajAra zUdrono ghAta karavA chatAM brahmahatyA lAgatI nathI = eka brAhmaNano ghAta karavA jeTaluM pApa lAgatuM nathI, arthAta hajAra zUdronI Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA ] [ 551 hiMsA karatAM eka brAhmaNanI hiMsAmAM vadhAre pApa lAge che, tema jainamatamAM paNa guNa-doSanI vicAraNAmAM alpa-bahutva jANavuM. [1260] appA ya hoti esA, etthaM jayaNAe~ vaTTamANassa / jayaNA ya dhammasAro, vinneA savvakajjesu // 1261 // vRtti:- 'alpA ca bhavatyeSA' - hiMsA 'tra yatanayA varttamAnasya' - jinabhavanAdau, 'yatanA ca dharmmasAro' hRdayaM 'vijJeyA sarvakAryeSu', glAnAdiSviti // 1261 // jayaha dhammajaNaNI, jayaNA dhammassa pAlaNI ceva / tavvuDhikarI jayaNA, egaMtasuhAvahA jayaNA // / 1262 // vRtti:- 'yataneha dharmmajananI', tataH prasUte:, 'yatanA dharmmasya pAlanI caiva', prasUtarakSaNAt tadvRddhikAriNI yatanA', itthaM tadvRddheH, 'ekAntasukhAvahA yatanA', sarvatobhadratvAditi gAthArthaH / / 1262 / / jayaNAe~ vaTTamANo, jIvo sammattaNANacaraNANaM / saddhAbohAsevaNa-bhAveNArAhao bhaNio // 1263 // vRtti:- 'yatanayA varttamAno jIvaH' paramArthena 'samyaktvajJAnacaraNAnAM trayANAmapi 'zraddhAbodhAsevanabhAvena' hetunA ArAdhako 'bhaNitaH ', tathApravRtteriti gAthArthaH // 1263 // esA ya hoi niyamA, tayahigadosaviNivAraNI jeNa / teNa NivittipahANA, vinne buddhimaMteNaM // 1264 // vRtti:- 'eSA ca bhavati niyamAt ' - yatanA 'tadadhikadoSavinivAraNI yena' anubandhena 'tena nivRttipradhAnA' tattvataH 'vijJeyA buddhimatA' sattveneti gAthArthaH // 1264 // sA iha pariNayajaladala - visuddharUvAoM hoi viNNeA / atthavvao mahaMto, savvo so dhammaheutti // 1265 // vRtti:- 'sA' yatanA 'iha' jinabhavanAdau 'pariNatajaladalavizuddhirUpaiva bhavati vijJeyA', prAsukagrahaNena 'arthavyayo mahAn ' yadyapi tatra tathApi 'sarvo'sau dharmahetuH', sthAnaniyogAditi gAthArthaH // 1265 // (sarva dharmakAryomAM yatanAnI pradhAnatA jaNAve che-) ahIM jinabhavananirmANa vageremAM yatanApUrvaka pravRtti karanArane hiMsA alpa thAya. glAnasevA Adi sarva kAryomAM yatanA prANarUpa che. [1261] yatanAthI dharmanI utpatti thatI hovAthI yatanA dharmanI mAtA che. yatanA utpanna thayelA dharmanuM rakSaNa karatI hovAthI dharmanI pAlanI 1. 1261thI 1265 gAthAo sAtamA paMcA. mAM anukrame 29 thI 33 che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute che. yAtanAthI dharmanI vRddhi thatI hovAthI yatanA dharmavRddhikAriNI che. tenAthI badhI rIte kalyANa thatuM hovAthI yatanA ekAMta sukhAvahA (= ekAMte sukha lAvanArI) che. [1262] jinezvaroe yatanAthI pravRtti karatA jIvane paramArthathI zraddhA, bodha ane AsevananI vidyamAnatAthI anukrame samyakatva, jJAna ane cAritrano ArAdhaka kahyo che. te A pramANe- yatanAnI zraddhA hovAthI samyakatvano, yatanAnuM jJAna hovAthI jJAnano ane zraddhA-jJAnapUrvaka yatanAmAM pravRtti hovAthI cAritrano ArAdhaka bane che. [1263] A yatanA anubaMdhathI = phalathI niyamA tenA (= hiMsAnA) adhika doSonuM nivAraNa karanArI che, ane ethI buddhimAna jIve yatanAne paramArthathI nivRttipradhAna jANavI, arthAt yatanAthI pariNAme hiMsAdi pAponI nivRtti thAya che. ethI yatanAmAM nivRttinI pradhAnatA che. [1264] jinabhavananirmANa vageremAM pariNata (acitta) pANI vAparavuM, jinamaMdira mATe jarUrI kASTha vagere sAmagrI (pUrve kahyuM tevI) zuddha vAparavI, e yatanA che. jo ke prAsuka pANI vAparavAmAM dhanavyaya ghaNo thAya, to paNa e badho dhanavyaya dharmano hetu bane che. kAraNa ke dhanano sArA sthAne upayoga thAya che. [1265] prasaGgamAha etto ccia niddosaM, sippAivihANamo jiNiMdassa / leseNa sadosapi hu, bahudosanivAraNatteNaM // 1266 // vRttiH- 'ata eva' yatanAguNAt 'nirdoSaM zilpAdividhAnamapi jinendrasya' Adyasya neze sopamapi' san "vahulou'nivAra, "nivAratvenA'nuvazva ta thArtha: I 2266 II prAsaMgika kahe che- yatanA guNathI ja zrI AdinAtha bhagavAne ApeluM zilpakalA AdinuM zikSaNa kaMIka doSita (= sAvadya) hovA chatAM nirdoSa (= niravadya) che. kAraNa ke tenAthI ghaNA doSo dUra thAya che. ghaNA doSo dUra thavAnA kAraNe e zikSaNa pariNAme nirdoSa che. (prazna- zilpakalA AdinA zikSaNathI ghaNA doSo kevI rIte dUra thAya che? uttara- jo bhagavAna zilpakalA, rAjanIti AdinuM zikSaNa na Ape to loko dhana Adi mATe eka-bIjAne mArI nAkhe, eka-bIjAnuM dhana laI le, parastrIgamana Adi doSonuM sevana kare, AvA aneka moTA moTA gunAo satata thAya, lokamAM bhAre aMdhAdhUMdhI cAle. AthI loka zAMtimaya jIvana jIvI na zake. pariNAme Aloka bagaDavA sAthe paraloka paNa bagaDe. zilpakalA, rAjanIti vagerenA zikSaNathI te gunAo rokI zakAya che.) [1266] 1. 1262 ane 1263 e be gAthAo upadeza padamAM kramazaH 469 ane 470 che. 2. hAribhadrIya aSTaka 28 muM saMpUrNa. 3. 1266 thI 12 69 gAthAo sAtamA paMcA. mAM kramazaH 3pa thI 38 che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA ] etadevAha varabohilAbhao so, savvattamapuNNasaMjuo bhayavaM / AMtaparamisro, viSuddhanono mahAsatto // 2267 // vRtti:- "varabodhilAbhataH ' sakAzAd ' asau'- jinendraH 'sarvottamapuNyasaMyukto bhagavAn AntaparahitarataH', tattvAmAvyAd, 'vizuddhayono mahAsattva' ti gAthArthaH || 1267 jaM bahuguNaM payANaM, taM NAUNaM taheva desei / te raktassa tao, jahociaM kaha bhave doso ? // 1268 // vRtti:- 'yadukuLa 'prakhAnAM' prAptinAM 'tad jJAtvA tathaiva vezapati' maLavAnuM, 'tAn rakSatastato yathocitama'nuvanyata: 'thaM mavet roSa: ?', naiveti thArtha: // 2268 A ja viSayane kahe che [2 varabodhilAbhanA kAraNe sarvottama puNyathI saMyukta, svabhAvathI ja ekAMte parahitarata, vizuddha mana, vacana, kAyAvALA ane mahAsattvavaMta zrI AdinAtha bhagavAna lokone jenAthI vadhAre lAbha thAya te jJAnathI jANIne jema lokone upakAra thAya tema ja (kaMIka doSita paNa) batAve. aucityathI (=svakartavyanuM pAlana karavA) zilpAdinuM zikSaNa ApIne ghaNA anarthothI rakSaNa karanArA bhagavAnane anubaMdhanI (= pariNAmanI) dRSTie doSa kevI rIte lAge ? na ja lAge. (prazna- ahIM 'aucityathI' ema kahyuM che to aucityathI eTale zuM ? uttara- bhagavAna cAritra mohanIya karmanA udayathI saMsAramAM rahelA che ane traNa jJAnathI yukta hovAthI zilpAdinA zikSaNathI ja lokonuM adhika doSothI rakSaNa thaI zake tema che ema jANe che. AvI sthitimAM bhagavAna lokone zilpAdinuM zikSaNa Ape e ja ucita gaNAya, na Ape to anucita gaNAya. AvI sthitimAM lokone zilpAdinuM zikSaNa ApIne adhika doSothI bacAvavA e bhagavAnanuM kartavya thaI paDe che. hA, sarvaviratino svIkAra karyA pachI AvuM zikSaNa ApavuM ucita na gaNAya. sarvaviratino svIkAra karyA pachI to saMyamanI ja sAdhanA karavAnI hoya che. saMyamanI sAdhanAthI kevaLajJAnanI prApti thatAM tIrthanI sthApanA vagere pravRtti karavAnI hoya che. eTale saMsAramAM rahelA zrI AdinAtha bhagavAna zilpAdinuM zikSaNa Ape e ucita (= yogya) hovAthI ahIM aucityathI ema kahyuM che.) [1267-68] etadeva spaSTayati tattha pahANo aMso, bahudosanivAraNeha jagaguruNo / nAgAirakkhaNe jaha, kaDDhaNadose'vi suhajogo // / 1269 // 1. va- prathAnopratipatitvAr voSinAma: samyaAnAvAnirNaya meM varavodhinAmo varavodhinAmAr vA deto: ! (paMcA. 7 gA. 36nI TIkA.) Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'tatra' zilpAdividhAne 'pradhAnoM'zaH bahudoSanivAraNA 'iha' jagati 'jagadguroH', tatazca 'nAgAdirakSaNe yathA' jIvitarakSaNena 'AkarSaNAddoSe'pi' kaNTakAdeH 'zubhayogo' bhavatIti gAthArthaH / / 1269 / / eva NivittipahANA, viNNeA tattao ahiMseaM / jayaNAvao u vihiNA, pUAigayAvi emeva / / 1270 // vRttiH- evaM nivRttipradhAnA anubandhamadhikRtya vijJeyA tattvata: ahiMsA iyaM-jinabhavanAdihiMsA, yatanAvatastu vidhinA kriyamANA, pUjAdigatA'pyevameva-tattvato'hiMseti gAthArthaH / / 1270 // A ja viSayane spaSTa kare che- zilpakalA AdinuM zikSaNa ApavAmAM mukhya kAraNa adhika doSonuM nivAraNa che. AthI jema bALakanuM sApa AdithI rakSaNa karavAmAM tene kheMcavAthI kAMTA lAgavA vagere doSa hovA chatAM jIvananuM rakSaNa karavAthI mAtAnI pravRtti zubha che tema, jagadguru bhagavAnanI zilpAdi zikSaNamAM pravRtti zubha ja che. kemake tenAthI ghora hiMsA vagere adhika doSonI nivRtti thAya che. [1269] A pramANe yatanAvALA jIvanI vidhipUrvaka karAtI jinabhavananirmANa Adi saMbaMdhI hiMsA anubaMdhanI apekSAe paramArthathI jemAM nivRttinI pradhAnatA che evI ahiMsA ja jANavI. (kAraNa ke te jIva pariNAme saMyama pAme che.) jinapUjAdi saMbaMdhI hiMsA paNa paramArthathI ahiMsA che. [1270], prasaGgamAha sia pUAuvagAro, Na hoi iha koi pUiNijjANaM / kayakiccattaNao taha, jAyai AsAyaNA cevaM // 1271 // vRtti:- 'syAt-pUjayopakAraH'-tuSTyAdirUpa: 'na bhavati kazcidiha 'pUjyAnAM' kRtakRtyatvAditi'yuktiH, tathA jAyate AzAtanA caivam'-akRtakRtyatvApAdaneneti gAthArthaH // 1271 // ___ taahiganivvattIe, guNaMtaraM Natthi ettha niameNaM / - ia eagayA hiMsA sadosamo hoi NAyavvA // 1272 // vRttiH-'tadadhikanivRttyA' hetubhUtayA guNAntaraMnAstyatra niyamena'-pUjAdau, iti etadgatA' pUjAdigatA 'hiMsA sadoSaiva bhavati jJAtavyA', kasyacidanupakArAditi gAthArthaH // 1272 / / prAsaMgi cha pUrvapakSa- tIrthakaro kRtakRtya hovAthI tIrthakaronI pUjAthI tIrthakarone tuSTi Adi koI upakAra to thato nathI, balka kRtakRtya tIrthakarone pUjAthI akRtakRtya siddha karavAthI tIrthakaronI AzAtanA thAya che. [1271] tathA pUjA vagere karavAthI pUjA vageremAM thatA AraMbhAdi doSothI adhika doSonI nivRtti 1. paMyA 9 mA. 42. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [555 thAya ane ethI bIjo paNa koI lAbha thAya evo niyama nathI. AthI pUjA vageremAM thatI hiMsA doSita ja jANavI. kAraNa ke tenAthI koIne ya lAbha thato nathI. [1272] atrottaram uvagArAbhAve'vi hu, ciMtAmaNijalaNacaMdaNAINaM / vihisevagassa jAyai, tehiMto so pasiddhamiNaM // 1273 // vRttiH- 'upakArAbhAve'pi' viSayAdeH 'cintAmaNijvalanapUjanA( candanA )dibhyaH' sakAzAt 'vidhisevakasya' puMsa: 'jAyate tebhya' eva 'sa' upakAraH, 'prasiddhametallo'ka iti gAthArthaH // 1273 // ia kayakiccehito, tabbhAve Natthi koivi viroho / ettoccia te pujjA, kA khalu AsAyaNA tIe ? // 1274 // vRttiH- 'evaM 'kRtakRtyebhyaH' pUjyebhyaH sakAzAt 'tadbhAve' upakArabhAve 'nAsti kazcidvirodha' iti, 'ata eva' kRtakRtyatvAd guNAt 'te' bhagavantaH 'pUjyAH ', evaM ca 'kA khalvAzAtanA 'tayA'-pUjayeti gAthArthaH // 1274 // ahigaNivittIvi ihaM, bhAveNAhigaraNA NivittIo / taiMsaNasuhajogA, guNaMtaraM tIeN parisuddhaM // 1275 // vRttiH- 'adhikanivRttirapyatra'-pUjAdau bhAvenAdhikaraNAnivRtteH' kAraNAt, 'tadarzanazubhayogAt guNAntaraM 'tasyAM' pUjAyAM 'parizuddhami'ti gAthArthaH // 1275 // tA eagayA ceva, hiMsA guNakAriNitti vinneA / / taha bhaNiaNAyao cciya, esA appeha jayaNAe // 1276 // vRttiH- 'tat' tasmAt 'etadgatA'pi' pUjAgatA'pyevaM 'hiMsA guNakAriNI vijJeyA, tathA bhaNitanyAyata eva'-adhikanivRttyAdeM reSA'-hiMsA' 'lpeha yatanaye'ti gAthArthaH // 1276 // ahIM pUrvapakSano uttara Ape che- ciMtAmaNI, agni, caMdana vagerenI sevA karavAthI ciMtAmaNI vagerene koI upakAra=lAbha thato nathI, Ama chatAM ciMtAmaNI vagerenI vidhipUrvaka sevA karanAra puruSane ciMtAmaNI vagerethI ja lAbha thAya che. A binA lokamAM prasiddha che. [1273] e pramANe kRtakRtya pUjayothI pUjakane lAbha thavAmAM koI virodha nathI. tIrthakaro kRtakRtya hovAthI ja pUjya che. Ama tIrthakaronI pUjAthI zI AzAtanA che? koI ja AzAtanA nathI. [1274] pUjA vageremAM bhAvathI adhikaraNathI nivRtti thatI hovAthI adhika doSonI nivRtti paNa thAya che. jinadarzanamAM mana-vacana-kAyA zubha banI jatA hovAthI jinapUjAmAM (karmakSaya, puNyano anubaMdha, rAgAdinI hAni vagere) anya suvizuddha lAbho Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute paNa thAya che. [1275] AthI pUjA saMbaMdhI hiMsA paNa guNa karanArI jANavI. tathA pUrve (yatanAnA varNanamAM) kahyuM tema yatanAthI adhika doSonI nivRtti thavAthI jinapUjAmAM hiMsA alpa (ane lAbha gho) thAya che. [1276] taha saMbhavaMtarUvaM, savvaM savvaNNuvayaNao eaN| taM NicchiakahiAgama-pauttagurusaMpayAehi // 1277 // vRttiH- 'tathA sambhavadrUpaM sarvaM sarvajJavacanata etad', yaduktaM 'tat nizcitya' sarvajJAvagata kathitAgama-prayuktA'nivArita gurusampradAyebhyaH' sakAzAditi gAthArthaH // 1277 // A je kahyuM te badhuM sarvajJanA vacananA AdhAre saMbhavI zake che-ghaTI zake che. sarvajJavacanano nirNaya (amuka vacana sarvajJokta che ke nahi? eno nirNaya) sarvajJa pAsethI jANIne kahelA Agama pramANe AcaraNa karanArA ane jemanA AcaraNano bIjA gItArthoe niSedha karyo nathI evA gurusonI 5252rAnA sAdhAre 25 za che. [1277] veavayaNaM tu nevaM, aporaseaM tu taM mayaM jeNaM / iamaccaMtaviruddhaM, vayaNaM ca aporaseaM ca // 1278 // vRttiH - 'vedavacanaM tu na evaM'-sambhavatsvarUpaM, 'apauruSeyameva tanmataM yena' kAraNena, 'idamatyantaviruddhaM' vartate, yaduta 'vacanaM cApaurUSeyaM ceti gAthArthaH // 1278 / / etadbhAvanAyAha jaM vuccaitti vayaNaM, purisAbhAve a neameaMti / tA tassevAbhAvo, NiameNa aporaseatte // 1279 // vRttiH- 'yad' yasmAd'ucyata iti vacanam'ayamanvarthaH, 'puruSAbhAve tu naivametat', nocyata ityarthaH, tat tasyaiva' vacanasya abhAvo niyamenApauruSeyatve' satyApadyata iti gAthArthaH / / 1279 // tavvAvAraviuttaM, Na ya katthai suvvaIha taM vayaNaM / savaNe'vi aNAsaMkA, adissakattubbhavA'vei // 1280 // vRttiH- 'tadvayApAravirahitaM' zUnyaM 'na kvacit zrUyate' iha 'vacanaM' loke, 'zravaNe'pi ca' sati 'nAzaGkA'dRzyakarbudbhavA'paiti' pramANAbhAvAditi gAthArthaH // 1280 // addissakattigaM No, aNNaM suvvai kahaM Nu AsaMkA ? / suvvai pisAyavayaNaM, kayAi eaMtu Na sadeva // 1281 // 1. jema jinabhavanAdi saMbaMdhI hiMsA guNa karanArI che, tema pUjA-saMbaMdhI hiMsA paNa guNakArI che ema 'paNa' zabdano artha che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [197 __ vRttiH- 'adRzyakartRkaM 'no' naiva 'anyat zrUyate kathaM nvAzaGkA ?', vipakSAdRSTerityarthaH, atrAha-'zrUyate pizAcavacanaM, kadAcillau 'kikametad, 'etattu' vaidikamapauruSeyaM 'na sadaiva' zrUyata rUti thArthaH || 1282 // vedavacanamAM A badhuM ghaTI zakatuM nathI. kAraNa ke vaidikamata apauruSeya che puruSe kaheluM nathI. vacana hoya ane apauruSeya hoya e atyaMta viruddha che. [1278] A viSayanI vicAraNA kare chekAraNake vacana zabdano "je kahevAya te vacana' evo vacana zabdanI vyutpattithI nIkaLato artha che. A pramANe puruSa vinA vacana na hoI zake, arthAt puruSa vinA kahI zakAya nahi. tethI jo vacana apauruSeya hoya to niyamA vacanano abhAva siddha thAya che. [1279] lokamAM kyAMya puruSanA prayatnathI rahita vacana sAMbhaLavAmAM AvatuM nathI. kadAca tevuM vacana sAMbhaLavAmAM Ave to paNa te vacanano adazya kartA hovo joIe evI zaMkA dUra thatI nathI = sadA rahe che. kAraNa ke kartA vinA vacana hoya emAM koI pramANa nathI. [1280] prazna- jeno adazya kartA (= bolanAra) hoya tevuM vacana saMbhaLAtuM ja nathI, to pachI tenI zaMkA kema thAya ? uttara- pizAcanuM vacana kyAreka saMbhaLAya che. pizAca kyAreka adazya rahIne bole che ema lokamAM prasiddha che. jyAre vaidika apauruSeya vacana kyAreya saMbhaLAtuM nathI. [1281] yathA'bhyupagamadUSaNamAha vaNNAyaporaseaM, loiavayaNANavIha savvesi / veammi ko viseso?, jeNa tahiM esa'saggAho // 1282 // vRttiH- 'varNAdyapauruSeyaM laukikavacanAnAmapIha sarveSAM', varNasattvAdivAcakatvAdeH puruSairavikaraNAt, vede ko vizeSo yena tatraiSo'sadgrahaH' apauruSeyatvAsadgraha iti gAthArthaH // 1282 // vaidikonI mAnyatA pramANe temAM dUSaNa kahe che- ema to tamArA siddhAMta pramANe) sarva laukika vacanonA paNa varNa, zabda vagere apauruSeya che. kAraNa ke varNa, zabda vagerenI racanA ane amuka zabda amuka arthano vAcaka che ityAdi vibhAga puruSoe karela nathI. (kiMtu Izvare karela che.) to pachI vedamAM evI te zI vizeSatA che, jethI tamAro veda ja apauruSeya che evo asadAgraha che. [1282]. 1. TIkAnA vipakSada e padano "vipakSa jovAmAM Avato na hovAthI" e zabdArtha che. bhAvArtha A pramANe che. nyAyanI paribhASA pramANe jemAM sAdhAbhAva nizcita hoya te vipakSa kahevAya. jemake- parvato himAm pUjan e sthaLe vaddhi sAdhya che. sAdhyAbhAva vanyabhAva che. sarovaramAM vanyabhAva nizcita che mATe sarovara vipakSa che. e rIte prastutamAM 'cit vanapadathavAva' ' da rajJA'evA anumAnanI sAme vAdIe nAdatharvavanatvA evuM anumAna mUkyuM. AmAM adezyakatRtvAbhAva sAdhya hovAthI sAdhyAbhAva adezyakatRkatvAbhAvAbhAva = adezyakatRkatva che. adazyakatRtva jemAM nizcita hoya te vipakSa kahevAya. adezyakatva jemAM hoya tevo vipakSa jovAmAM Avato nathI, arthAtu je vacanano kartA adezya hoya tevuM vacana jovAmAM AvatuM nathI. 2. vaidiko A jagata Izvare banAvyuM che, eTale ke jagatamAM je kaMI che te badhuM Izvare banAvyuM che, ema mAne che. vaidikonI A mAnyatA pramANe veda apauruSeya che e vize dUSaNa Ape che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute Naya Nicchaovi hu tao, jujjai pAyaM kahiMci snnnnaayaa| jaM tassa'tthapagAsaNa-visaeha aiMdiyA sattI // 1283 / / vRttiH- 'na ca nizcayo'pi 'tato' vedavAkyAt 'yujyate prAyaH kvacidva'stuni 'sannyAyAd, 'yad' yasmAt 'tasya' vedavacanasya 'arthaprakAzanaviSaye 'iha' prakrame 'tIndriyA offta nAthArthaH || 128rU | no purisamittagammA, tadatisao'vihu Na bahumao tumhaM / loiavayaNehito, diTuM ca kahiMci vehammaM // 1284 // vRttiH- 'no puruSamAtragamyA' eSA, tadatizayo'pina bahumato yuSmAkam', atIndriyadarzI, 'laukikavacanebhyaH' sakAzAt 'dRSTaM ca kathaJcidvaidhayaM vedavacanAnAmiti gAthArthaH / / 1284 // tANiha poraseANi, aporaseANi veyavayaNANi / sagguvvasiamuhANaM diTTho taha atthabheo'vi // 1285 // vRttiH- 'tAnIha pauruSeyANi'-laukikAni 'apauruSeyANi vedavacanAnI'ti vaidhar2yA, 'svargorvazI-pramukhAnAM' zabdAnAM 'dRSTastathA'rthabhedo'pi', apsaroAdirUpa iti gAthArthaH / evaM ya eva laukikAsta eva vaidikAH sa eva caiSAmartha iti yatkiJcidetat // 1285 // tathA 'sunItithI to vedavAkyanA AdhAre prAyaH koI viSayamAM amuka viSaya amuka rIte che ItyAdi) nizcaya paNa thaI zake nahi. kAraNa ke vedavacananA arthanuM prakAzana (= pragaTa) karavAmAM atIdiyazakti joIe. [1283] atIndriyazakti koI paNa puruSa meLavI zakato nathI. kAraNa ke koI puruSa atIdriyadarzI hoya ema tame mAnatA nathI. pUrvapakSa- laukika vacanonA AdhAre vaidikavacanono artha samajI zakAya che. uttarapakSavaidikavacano laukika vacanothI koIka rIte viruddha jovAmAM Ave che. [1284] (te A pramANe-) laukika vacano pauruSeya che, ane vedavacano apauruSeya che evo virodha che. (pauruSeyavacanothI apauruSeyavacano zI rIte samajI zakAya ?) tathA lokamAM svargorvazI vagere zabdono arthabheda paNa che, arthAt eka ja zabdanA aneka artha thAya che. svargorvazI zabdanA apsarA, urvI vagere bhinna bhinna artha thAya che. (AthI amuka zabdano zo artha che eno nirNaya kevI rIte thaI zake ? na ja thaI zake.) A pramANe je laukika zabdo che, te ja vaidika zabdo che. ane e zabdono te ja artha che e tattvarahita che. [1285) 1, atIndriyazaktithI vedo racAyA che, mATe tene jANavA=samajavA mATe paNa atIndriya zakti joIe e sunItithI. 2. jema jainadarzana pramANe avadhijJAnI, mana:paryava jJAnI ane kevalajJAnI vagere atIdriyadarzI puruSo hoya che, tema vaidikadarzana pramANe koI puruSa atIndriyadarzI hoto nathI. 3. apsarA eTale svarganI rUpavatI vezyAo, urvI eka apsarAnuM nAma che. apsarA svarganI sarvasAmAnya rUpavatI vezyA che, ane urvI apsarAvizeSa che ema arthabheda che. yadarzI hoto mana:paryavazAnImA javA mATe paNa aar Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [559 na ya taM sahAvao cciya, satthapagAsaNaparaM paIovva / samayavibheAjogA, micchattapagAsajogA ya // 1286 // vRttiH- 'na ca 'tad' vedavacanaM 'svabhAvata eva svArthaprakAzanaparaM pradIpavat;' kuta ityAha-'samayavibhedAyogAt' saGketabhedAbhAvAdityarthaH, mithyAtvaprakAzayogAcca', kvacidetadApatteriti gAthArthaH // 1286 // etadAha iMdIvarammi dIvo, pagAsaI rattayaM asaMtaMpi / caMdo'vi pIavatthaM, dhavalaM na ya nicchao tatto // 1287 // vRttiH- 'indIvare dIpaH prakAzayati raktatAmasatImapi, candro'pi pItavastraM dhavalamiti' prakAzayati, 'na nizcayaH tato', vedavacanavyabhicAriNa iti gAthArthaH / / 1287 / / pUrvapakSa- jema pradIpa svabhAvathI ja bIjAne prakAzita karavA sAthe potAne paNa prakAzita kare che, tema vedavacana svabhAvathI ja potAnA arthane prakAzita kare che. uttarapakSa- A barobara nathI. kAraNa ke vedamAM 'saMketono bheda (= judA judA saMketo) batAvyo nathI. ane ethI kyAreka khoTA arthanuM paNa prakAzana thaI jAya. [1286] A ja viSayane kahe che- lIlA kamaLamAM lAlAza na hovA chatAM dIpaka lAlAza batAve che. caMdra paNa pILAvastrane sapheda batAve che. AthI aniyata arthavALA vedavacanathI koI viSayano nirNaya na thaI zake. [1287] evaM no kahiAgama-paogagurusaMpayAyabhAvo'vi / ___ jujjai suho ihaM khalu, NAeNaM chiNNamUlattA // 1288 // vRttiH- "evaM na kathitAgamaprayogagurusampradAyabhAvo'pi' pravRttyaGgabhUto 'yujyate zubha iha khalu'vedavacane 'nyAyena, 'chinnamUlatvAt' tathAvidhavacanAsambhavAditi gAthArthaH / / 1288 / / kahelA Agama pramANe AcaraNa karanArA zubha guruonI paraMparAnA AdhAre paNa nyAyathI vedavacanathI koI viSayano nirNaya na thaI zake. kAraNa ke tevI guruparaMparAne jaNAvanArAM vacano jovAmAM AvatAM na hovAthI tevI guruparaMparAno viccheda thaI gayo che. [1288] Na kayAi io kassai, iha Nicchayamo kahiMci vatthummi / jAotti kahai evaM, jaM so tattaM sa vAmoho // 1289 // 1. saMketa eTale zabdamAM rahelI arthabodhanI zakti. te te zabdamAM te te arthane jaNAvanArI zakti rahelI che. tenA AdhAre te te zabdano te te artha jANI zakAya che. paNa A saMketo (kayA zabdamAM kayo artha jaNAvavAnI zakti che te) vedamAM jaNAvavAmAM AvyA na hovAthI vedavacana svabhAvathI ja potAnA arthane prakAzita na karI zake. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti:- 'na kadAcid' ato' vedavacanAt ' kasyacidihanizcaya' eva' kvacidvastuni jAta iti kathayati, evaM' sati' yadasau' vaidika' stattvaM sa vyAmohaH', svato'pyajJatvAditi gAthArthaH // 1289 // tato a Agamo jo, viNeasattANa so'vi emeva / tassa paogo cevaM, aNivAraNagaM ca NiameNaM // 1290 // vRtti: - 'tatazca' vaidikAdAcAryAt 'Agamo-yo' vyAkhyArUpa: 'vineyasattvAnAM' saMbandhI 'so'pyevameva' - vyAmoha eva, 'tasya' AgamArthasya 'prayogo'pyevaM' - vyAmoha eva, 'anivAraNaM ca niyamena' vyAmoha eveti gAthArthaH // 1290 // NevaM paraMparAe, mANaM ettha gurusaMpayAo'vi / rUvavisesaTThavaNe, jaha jaccaMdhANa savvesiM // 1291 // vRtti:- 'naivaM paramparayA mAnamatra' - vyatikare' gurusampradAyo'pi', nidarzanamAha- 'rUpavizeSasthApane' sitetarAdau 'yathA jAtyandhAnAM sarveSAma 'nAdimatAmiti gAthArthaH / / 1291 // vedavacanathI kyAreya koIneya koI paNa viSayamAM nizcaya ja thayo nathI. Ama hovA chatAM vaidika (= vedane jANanAra brAhmaNa vagere) vedane tattva kahe che te teno vyAmoha = mUDhatA che. kAraNa ke pote ja ajJAna che. (ajJAna mANasa tattvane kevI rIte jANI zake ? [1289] tethI vaidika (= vedane jANanArA) AcAryo ziSyone vedavacanonI je vyAkhyA kare che te paNa vyAmoha ja che. AgamanA artha pramANe AcaraNa paNa vyAmoha ja che. AvI vyAkhyA karanArAone vyAkhyA karatAM ane AvuM AcaraNa karanArAone AcaraNa karatAM na rokavA e paNa avazya moha ja che. [1290] A pramANe prastutamAM paraMparAthI Avelo 'gurusaMpradAya paNa pramANa banato nathI, zveta, kRSNa Adi rUpano nirNaya karavAmAM janmathI aMdha banelA badhA AMdhaLA pramANa na bane tema. [1291] parAbhiprAyamAha bhavao'vi a savvaNNU, savvo Agamapurassaro jeNaM / tA so aporuseo, iaro vA'NAgamA jo u // 1292 // vRtti:- 'bhavato'pi ca sarvajJaH sarva AgamapurassaraH yena' kAraNena, svargakevalArthinA tapodhyAnAdikaM karttavyamityAgamaH, ataH pravRtteriti, 'tadasAvapauruSeya' AgamaH, anAdimatsarvajJasAdhanatvAt, 'itaro vA' sarvajJo 'nAgamAdeva', kasyacittamantareNApi bhAvAditi gAthArthaH // 1292 // vAdIno abhiprAya kahe che-- tamArA (= jainonA) badhA sarvajJo AgamapUrvaka thAya che=AgamanA AlaMbanathI thAya che. 1. 1277mI gAthAmAM jaNAvelA vizepaNothI rahita gurusaMpradAya pramANa banato nathI ema samajavuM, kAraNa ke tevA vizeSaNothI yukta gurusaMpradAya pramANa che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [ ka62 kAraNa ke svarganI ane kevalajJAnanI IcchAvALAe tapa, dhyAna vagere karavuM joIe ema Agama kahe che, ane ethI jIvonI tapa, dhyAna vageremAM pravRtti thAya che. sarvajJo AgamapUrvaka thatA hovAthI Agama apauruSeya che. kAraNa ke Agama sarvajJAnuM sAdhana=AlaMbana che, ane anAdikALathI che. (je anAdikALathI hoya teno kartA puruSa na hoya, AthI te apauruSeya hoya.) anya koIka sarvajJA AgamapUrvaka ja thatA nathI. kAraNa ke koIkane Agama vinA paNa kevalajJAna thAya. [1292]. atrottaram nobhayamavi jamaNAI, bIaMkurajIvakammajogasamaM / ahava'tthato u evaM, Na vayaNau vattahINaM taM // 1293 // vRtti - "ra' maitavevaM '3mapi '--gAma: sarvajJaza tha' yaWt "manA vInIjiivkrmyogsmN', na hyatredaM pUrvamidaM neti vyavasthA, tatazca yathoktadoSAbhAvaH, 'athavA arthata evaivaM'-bIjAGkurAdinyAyaH, sarva eva kathaJcidAgamArthamAsAdya sarvajJo jJAtaH, tadarthazca tatsAdhaka iti 'na vacanato' na vacanamevAzritya, marudevyAdInAM prakArAntareNApi bhAvAt, itazca na vacanato'nAdiH, yato 'vaktradhInaM tat', na hyanAdyapi vaktAramantareNa vacanapravRttiH, upAyAntarAbhAvAt, tadarthapratipattistu kSayopazamAderaviruddhA, tathAdarzanAd, etat sUkSmadhiyA bhAvanIyamiti gAthArthaH // 1293 // ahIM uttara Ape che- A tame jema kahyuM tema nathI. kAraNa ke Agama ane sarvajJa e baMne bIja ane aMkuranI jema tathA jIva ane karmasaMyoganI jema anAdikALathI che. je be vastu anAdikALathI hoya temAM A vastu pahelI che ane A vastu pahelI nathI ema nirNaya na karI zakAya. AthI tame je doSa kahyo te doSa raheto nathI. athavA Agama arthathI ane vacanathI (zabdathI) ema be prakAre che. temAM bIjAMkura vagere nyAya arthanI apekSAe ja che. badhA ja sarvajJo koIka rIte AgamanA arthane pAmIne sarvajJa thayA che AthI Agamano artha sarvajJano sAdhaka che, arthAta Agamano artha sarvajJa banavAnuM sAdhana che. bIjAMkura vagere nyAya vacanane AzrayIne nathI. kAraNa ke marudevImAtA vagerene vacana vinA bIjI rIte paNa kevalajJAna thayela che. A pramANe vacanane AzrayIne Agama anAdi nathI. kAraNa ke vacana vaktAne adhIna che, arthAt vaktA vinA vacana na hoya. (AthI Agama apauruSeya che e vAta rahetI nathI.) vacana anAdi hovA chatAM vaktA vinA vacananI pravRtti thAya che ema na mAnI zakAya. kAraNa ke vaktA vinA vacanapravRttino bIjo koI upAya nathI. jayAre AgamanA arthanuM jJAna to (puruSa vinA paNa) kSayopazamAdithI thaI zakavAmAM koI virodha nathI. kAraNa ke tevuM jovAmAM Ave che. A viSaya sUkSma buddhithI vicAravo. [1293] veyavayaNammi savvaM NAeNAsaMbhavaMtarUvaM jaM / tA iaravayaNasiddhaM vatthU kaha sijjhaI tatto // 1294 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaddara ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'vedavacane sarvam' AgamAdi nyAyenAsambhavadrUpaM yad' yasmAd itaravacanasiddhaM'sadpavacanasiddhaM vastu'-hiMsAdoSAdi kathaM siddhayati ? tato'-vedavacanAditi gAthArthaH // 1294 / / Na hi rayaNaguNA'rayaNe, kadAcidavi hoMti uvlsaadhmmaa| evaM vayaNaMtaraguNA, Na hoMti sAmaNNavayaNammi // 1295 // vRtti - "ra di dvAT:'-fza:zUnamanAya: 'maratve' ghargharaTTA " pi bhavanti, upalasAdhA 'tkAraNAd, 'evaM vacanAntaraguNAH'-hiMsAdoSAdayo 'na bhavanti sAmAnyavacane', vizeSaguNAyogAditi gAthArthaH // 1295 / / tA evaM saNNAo, Na buheNa'TThANaThAvaNAe u / sai lahuo kAyavvo, cAsappaMcAsaNAeNaM // 1296 // vRttiH- 'tadevaM sanyAyo' vizeSavacanato 'na budhena 'asthAnasthApanayA' vacanAntare niyogena 'sadA laghuH karttavyaH', kathamityAha-'cAzapaJcAzanyAyenA'sambhavino'sambhaveneti mAthArthaH || 1266 || vedavacanamAM Agama (= te te vacananI vyAkhyA) vagere badhuM nyAyathI ghaTatuM nathI. kAraNa ke anya satyavacanathI siddha hiMsAdoSa (hiMsA doSita che e) vagere vedavacanathI kevI rIte (nirdIpa) siddha thAya? na ja thAya. [1294] jema pattharanI samAnatAnA kAraNe ratnamAM rahelA mastakazULanuM zamana vagere guNo aTavImArganA patthara vageremAM kyAreya na hoya, tema satyavacanamAM rahelA hiMsAdoSa vagere guNo sAmAnya vacanamAM na hoya, kAraNa ke temAM vizeSa guNono abhAva hoya che. [1295] A pramANe paMDita puruSe sadA vizeSavacanane bIjA vacanamAM joDIne sunyAyane halako na karavo joIe, kevI rIte ? "asaMbhavita vastu kyAreya (traNe kALamAM) saMbhavita na bane !' e arthanA sUcaka cAzapacAza" nyAyathI. bhAvArtha- "svarganI IcchAvALAe agnimAM homa karavo" ItyAdi vizeSavacanane vedanA vacanamAM joDIne "jIvonI hiMsA na karavI" e sunyAyane halako na pADavo joIe. kevI rIte ? asaMbhavitano asaMbhavarUpa cAzapacAzanyAyathI. Ano artha A pramANe che- cAza eTale pakSI. cAza zabdanI AgaLa 50 zabda joDavAthI pazaza zabda thAya, ane teno artha pacAsamo evo thAya. paNa tethI cAza zabdano je pakSI artha che te maTI jato nathI. tevI rIte "svarganI IcchAvALAe agnimAM homa karavo" ItyAdi vizeSa vacanone vedamAM joDI devAthI hiMsAdoSa maTI jato nathI. [1296] tatra yuktimAha taha vee ccia bhaNiaM, sAmaNNeNaM jA Na hiMsijjA / bhUANi phaluddesA, puNo a hiMsijja tattheva // 1297 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA ] [ 563 vRtti: - ' tathA veda eva bhaNitaM 'sAmAnyena' utsargeNa yathA 'na hiMsyAd bhUtAni', 'phaloddezAt punazca hiMsyAt tatraiva' bhaNitam 'agnihotraM juhuyAt svargakAma' itIti gAthArthaH // 1297 // tA tassa pamANatte'vi ettha NiameNa hoi dosotti / phalasiddhIeNvi sAmaNNadosaviNivAraNAbhAvA // 1298 // vRttiH- tattasya pramANatve'pi vedasyAtra niyamena - codanAyAM bhavati doSa iti phalasiddhAvapi satyAM, kuta ityAha-sAmAnyadoSanivAraNAbhAvAt - autsargikavAkyArthadoSaprAptereveti gaathaarthH|| 1298 // temAM yukti kahe che-- vemAM 4 utsargathI hyuM che na hiMsyAd bhUtAni = "lavonI hiMsA na 12vI." irI tyAM 4 IsanA uddezathI hiMsA ravI khema adhuM che. 45 agnihotraM juhuyAt svargakAmaH "svarganI IcchAvALAe agnimAM homa karavo.'[1297] tethI (vaidikone) vedavAkya pramANa hovA chatAM ahIM (agnimAM homa karavAnI) preraNA karavAmAM niyamA doSa thAya. (agnimAM homa karavAthI svargarUpa) phalanI prApti thAya to paNa doSa lAge ja. kAraNa ke sAmAnya doSanuM nivAraNa thayuM nathI, arthAt nahiMsyAd bhUtAni e utsargavAkyanA arthamAM jaNAvela hiMsArUpa doSanI prApti avazya thAya.[1298] ihaiva nidarzanamAha- jaha vijjagammi dAhaM, oheNa nisehiuM puNo bhaNiaM / gaMDAikhayanimittaM, karijja vihiNA tayaM ceva / / 1299 // vRtti:- 'yathA vaidyake 'dAham' agnivikAraM 'oghena' - utsargata 'niSidhya' duHkhakaratvena 'punarbhaNitaM ' tatraiva phaloddezena 'gaNDAdikSayanimittaM', vyAdhyapekSayetyarthaH, 'kuryAdvidhinA 'tameva' dAhamiti gAthArthaH // 1299 // tato'vi kIramANe, ohaNisehubbhavo tahiM doso / jAya phalasiddhI avi, eaM itthaMpi viNNeyaM // / 1300 // vRtti:- 'tato'pi ' vacanAt 'kriyamANe'pi dAhe 'oghaniSedhodbhava' ityautsargikaniSedhaviSayaH 'tatra doSo' - duHkhakaratvalakSaNo jAyate, 'phalasiddhAvapi' gaNDakSayAdirUpAyAM satyAm, 'evamatrApi' - vede 'vijJeyaM', codanAto'pi pravRttasya phalabhAve'pyutsarganiSedhaviSayaH doSa iti gAthArthaH // 1300 // A viSe ja deSTAMta kahe che-- jemake vaidyaka zAstramAM duHkhanuM kAraNa hovAnA kAraNe dAhano-baLatarAno niSedha karyo che. pharI tyAM ja phalanA uddezathI 'gumaDA-phollA AdinA kSaya mATe vidhipUrvaka dAha karavo' ema kahyuM che. 1. gumaDA-phollAne kApe ane malama lagADe ethI dAha-baLatarA thAya. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute [1299] te vacanathI paNa dAha karavAmAM Ave ane gumaDA-phollAno kSaya vagere phaLa maLe to paNa utsargathI jeno niSedha karyo che te dAha duHkha kare ja. A ja pramANe vedamAM paNa jANavuM. vedavAkyanI preraNAthI pravRtti karanArane phala maLe to paNa utsargathI jeno niSedha karyo che te doSa lAge ja. [1300] kayamittha pasaMgeNaM, jahociAveva davvabhAvathayA / aNNo'NNasamaNuviddhA, niameNaM hoMti nAyavvA // 1301 // vRtti:- 'kRtamatra prasaGgena' dravyastavAdivicAre, evaM 'yathocitAveva' pradhAnaguNabhAvato 'dravyabhAvastavAvityanyo'nyasamanuviddhau niyamena bhavataH jJAtavyau', anyathA svarUpAbhAva iti gAthArthaH // 1301 / / dravyastava-bhAvastavanA vicAramAM prAsaMgika varNana ATaluM basa che. A pramANe yathocita ja dravyastava ane bhAvastava pradhAna-gauNabhAvathI avazya paraspara saMkaLAyelA (= sApekSa) jANavA. anyathA svarUpano abhAva thAya, arthAt dravyastava dravyastavarUpe na rahe, ane bhAvastava bhAvastavarUpe na rahe. [1301] anovidhimAha appaviriassa paDhamo, sahakArivisesabhUamo seo / iarassa bajjhacAyA, iaroccia esa paramattho // 1302 // vRttiH- 'alpavIryasya' prANinaH 'prathamo' dravyastavaH 'sahakArivizeSabhUto' vIryasya 'zreyAni 'ti, 'itarasya' bahuvIryasya sAdho rbAhyatyAgAdi'ti-bAhyadravyastavatyAgena 'itara eva' zreyAn-bhAvastava ityeSaH paramArtho''tra draSTavya iti gAthArthaH // 1302 / / mAno vipi (= yo stava ne yogya cha ) / cha alpavIryavALA jIvane vIryamAM (= vIryanI vRddhimAM) sahAyaka thanAra dravyastava zreyaskara che, ane bahuvIryavALA sAdhune dravyastavano tyAga karIne bhAvastava ja zreyaskara che, e ahIM paramArtha po. [1302] viparyaye doSamAha davvatthayaMpi kAuM, Na tarai jo appavIriatteNaM / parisuddhaM bhAvathayaM, kAhI so'saMbhavo esa // 1303 // vRttiH- 'dravyastavamapi kartumau'cityena na zaknoti yaH' sattvo 'lpavIryatvena' hetunA parizuddhaMbhAvastavaM' yathoktamityarthaH kariSyati asAvasambhava eSaH', dalAbhAvAditi gAthArthaH // 1303 / / 1. sAdhune bhAvastava ucita che ane zrAvakane dravyastava ucita che. 2. ahIM zubha AtmapariNAmarUpa vIrya samajavuM. (juo 1304mI gAthAnI TIkA.) Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA ] viparIta karavAmAM doSa kahe che-- je jIva alpavIryavALo hovAnA kAraNe ucita rIte dravyastava paNa karI zakato nathI e jIva yathokta bhAvastava ka2ze e asaMbhava che. kAraNa ke tenI pAse bhAvastavanI sAmagrI (= utkRSTavIrya) 4 nathI. [1303] etadevAha jaM so ukkiTThayaraM, avikkhaI vIriaM ihaM NiamA / hi palasapi voDhuM, asamattho pavvayaM vahaI | 1304 // vRtti:- 'yadasau' - bhAvastava 'utkRSTataramapekSate vIryaM' zubhAtmapariNAmarUpaM 'iha niyamAt', ato-'lpavIryaH kathaM karotyenamiti, 'nahi palazatamapi voDhumasamarthaH ' mandavIryaH sattva: 'parvataM vahati', palazatatulyo dravyastavaH parvatatulyastu bhAvastava iti gAthArthaH || 1304 // A ja viSayane kahe che kAraNa ke bhAvastava niyamA atizaya utkRSTa zubha AtmapariNAmarUpa vIryanI apekSA rAkhe che. AthI alpavIryavALo jIva ene kevI rIte karI zake ? je alpavIryavALo jIva so pala (400 tolA) jeTaluM paNa vajana na upADI zake te parvatane na upADI zake. dravyastava so pala samAna che, ane bhAvastava parvatatulya che. [1304] etadeva spaSTayati [ 565 jo bajjhaccAeNaM, No ittiriaMpi NiggahaM kuNai / iha appaNI sayA se, savvaccAeNa kaha kujjA ? / / 1305 / / vRtti: - 'yo bAhyatyAgena', bAhyaM - vittaM, 'netvaramapi nigrahaM karoti' vandanAdau 'ihAtmana:' kSudra:, 'sadA'sau ' - yAvajjIvaM 'sarvatyAgena' bAhyAbhyantaratyAgena 'kathaM kuryAt ' Atmano nigrahamiti gAthArthaH / / 1305 // A ja viSayane spaSTa kare che-- je pUjA vageremAM bAhya evA dhananA tyAgathI potAnA AtmAno thoDo paNa nigraha na kare te kSudra jIva yAvajjhava bAhya-atyaMtara (parigraha)nA tyAgathI AtmAno nigraha kevI rIte kare ? [1304] anayoreva tu gurulAghavavidhimAha AraMbhaccAeNaM, NANAiguNesu vaDhamANesu / davvaTTahANIvi hu, na hoi dosAya parisuddhA // / 1306 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 566 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'ArambhatyAgena' hetunA 'jJAnAdiguNeSu varddhamAneSu' satsu 'dravyastavahAnirapi' tatkartuM na bhavati doSAya 'parizuddhA' sAnubandheti gAthArthaH / / 1306 // mAne saMbaMdhI 4 guru-mAdhavano (= dAma-nino) vipi 4 cha AraMbhanA tyAgathI jJAnAdiguNo vadhe che, paNa dravyastavanI hAni thAya che; Ama chatAM e dravyastavanI hAni enA karanAranA doSa mATe thatI nathI. kAraNa ke te dravyastavanI hAni anuSyavANI=sAnAhinI vRddhi35 sivANI che. [1306] ihaiva tantrayuktimAha ettocciya NiddiTTho, dhammammi cauvvihammivi kmo'aN| iha dANasIlatavabhAvaNAmae aNNahA'jogA // 1307 // vRttiH- 'ata eva' dravyastavAdibhAvAt 'nirdiSTo' bhagavadbhiH 'dharme caturvidhe'pi kramo'yaM'-vakSyamANaH 'iha' pravacane 'dAnazIlatapobhAvanAmaye' dharme, 'anyathA'yogAd' asya dharmasyeti gAthArthaH // 1307 // etadevAha saMtaM bajjhamaNiccaM, thANe dANaMpi jo Na viarei / iya khuDDugo kahaM so, sIlaM aiduddharaM dharai ? // 1308 // vRtti:- 'sad' vidyamAnaM 'bAhyam' Atmano bhinnam 'anityam' azAzvataM 'sthAne' pAtrAdau 'dAnamapi' piNDAdi yo 'na vitarati' na dadAti kSaudyAt, 'iya' evaM 'kSudrako'-varAkaH kathamasau zIlaM' mahApuruSasevitaM 'atidurddharaM dhArayati ?', naiveti gAthArthaH // 1308 // assIlo a Na jAyai, suddhassa tavassa haMdi visao'vi / jahasattIeN'tavassI, bhAvai kaha bhAvaNAjAlaM? // 1309 // vRttiH- 'azIlazca na jAyate' niyamata eva 'zuddhasya tapaso' mokSAGgabhUtasya 'handi viSayo'pi, yathAzakti' vA 'atapasvI' mohaparatantro 'bhAvayati kathaM bhAvanAjAlaM?', tattvato naiveti gAthArthaH / / 1309 // itthaM ca dANadhammo, davvatthayarUvamo gaheavvo / sesA u suparisuddhA, NeA bhAvatthayasarUvA // 1310 // vRttiH- 'atra ca'-prakrame 'dAnadharmaH dravyastavarUpa eva grAhyaH' apradhAnatvAt, 'zeSAstu suparizuddhAH' zIladharmAdayo 'jJeyAH bhAvastavasvarUpAH', pradhAnatvAditi gAthArthaH / / 1310 / / 1. zAstromAM anubaMdha zabdano prayoga moTA bhAge paraMparA ane phala e be arthamAM karavAmAM Ave che. temAM ahIM phala arthamAM anubaMdha zabdano prayoga thayo che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke stavaparijJA] [67 A viSayamAM ja zAstrIya yukti kahe che dravyastavAdinA bhAvane AzrayIne ja bhagavAne pravacanamAM dAna-zIla-tapa-bhAvanAmaya cAre prakAranA dharmamAM pahelAM dAna, pachI zIla, pachI tapa ane pachI bhAva e krama kahyo che. jo A krama na hoya to A dharmanI prApti na thAya. [1307] A ja kahe che- je jIva AtmAthI bhinna, anitya ane vidyamAna evA paNa annAdinuM supAtra vagere sthAnamAM kSudratAne kAraNe dAna karato nathI, te bicAro mahApuruSoe sevelA ane atidurdhara evA zIlane kevI rIte dhAraNa karI zake ? na ja karI zake. [1308] ane je zIla rahita che te niyamA mokSanA kArAbhUta zuddhatapane paNa na karI zake. je mohane vaza banIne yathAzakti tapa na kare te bhAvanAo kevI rIte bhAve? paramArthathI na ja bhAve. [1309] prastutamAM dAnadharma dravyastavarUpa jANavo. kAraNa ke te mukhya nathI. bAkInA zIlAdi suparizuddha dharmo bhAvarUvarUpa jANavA. kAraNa ke te mukhya che. [1310]. ihaivAtidezamAha___ia AgamajuttIhi a, taM taM suttamahigicca dhIrehiM / davvatthayAdirUvaM, viveiyavvaM, sabuddhIe // 1311 // vRttiH- "iya' evaM 'AgamayuktibhistattatsUtramadhikRtya dhIraiH' buddhimadbhiH 'drvystvaadirUpa' sayAtniogya "vivevya svayudhdhati' thArtha: | 2322 | A viSe ja bhalAmaNa kare che A pramANe buddhizAlIoe AgamayuktiothI te te sUtrane AzrayIne dravyastava AdinuM svarUpa barobara vicArIne svabuddhithI viveka karavo. [1311]. upasaMhannAha eseha thayapariNA, samAsao vaNNiA mae tubbhaM / vittharao bhAvattho, imIeN suttAoM NAyavvo // 1312 // vRttiH- 'eSeha stavaparijJA' paddhatiH 'samAsato varNitA mayA yuSmAkaM, vistarato bhAvArtha: 'macA:' stavaparisAyA: 'sUtrAt jJAtavya' rUti thArtha: | 2322 | upasaMhAra kare che- ahIM tamArI samakSa A stavaparijJA prakaraNanuM saMkSepathI varNana karyuM. vistArathI teno bhAvArtha anya sUtromAMthI jANI levo. [1312]. 1. vagere zabdathI anukaMpAdAna Adi samajavuM. 2. : sat gha, kSetrevu 1 naM yavet | chuM karI zaritra kuzare 4 samI tn (dho. zA. pra. 3 zloka 120) Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute evaMvihamaNNaMpi hu, so vakkhANei navaramAyario / NAUNa sIsasaMpaya-mujjutto pavayaNahiammi // 1313 // vRttiH- "evaMvidhamanyadapi' gambhIrArthaM jJAnaparijJAdi 'sa vyAkhyAnayati navaramAcAryaH' sthApitaH san, 'jJAtvA ziSyasampadamau'cityena 'udyuktaH pravacanahite'-mAhAtmye iti gAthArthaH / / 1313 / / pravacananuM mAhAbhya vadhAravAmAM tatpara te AcArya ziSya parivArane (= ziSyonI buddhi, pariNati vagere) jANIne AvA prakAranuM jJAnaparijJA vagere bIjA paNa dhRtanuM vyAkhyAna kare. [1313] gaNAnujJA ia aNuogANuNNA, leseNa NidaMsiatti iyarA u / eassa ceva kajjai, kayAi aNNassa guNajogA // 1314 // vRttiH- 'iya' evaM anuyogAnujJA lezena' sakSepeNa nidarziteti', itarA'nujJA etasyaiva kriyate' AcAryasya, 'kadAcidanyasya' kriyate 'guNayogAt' kAraNAditi gAthArthaH // 1314 // A pramANe anuyoganI anujJA saMkSepathI kahI. bIjI gaNanI anujJA Aja AcAryane karavAmAM Ave che, kyAreka guNanA kAraNe anyane karavAmAM Ave che. arthAt anuyogAcAryakaratAM bIjA sAdhumAM gaccha saMbhALavA mATe jarUrI guNo vizeSa hoya to tene paNa gaNAnujJA karAya) [1314] asyA yogyamAha suttatthe NimmAo, piadaDhadhammo'NuvattaNAkusalo / jAIkulasaMpaNNo, gaMbhIro laddhimaMto a // 1315 // vRttiH- 'sUtrArthe 'nirmAtaH' niSThita: 'priyadRDhadharma:' ubhayayuktaH 'anuvarttanAkuzalaH' upAyajJaH'jAtikulasampannaH' etaddvayasamanvitaH gambhIro' mahAzayo labdhimAMzca', upakaraNAdyadhikRtyeti gAthArthaH / / 1315 // saMgahuvaggahanirao, kayakaraNo pavayaNANurAgI a / evaMviho u bhaNio, gaNasAmI jiNavariMdehiM // 1316 // vRttiH- 'saMgrahopagrahanirataH' saGgrahaH upadezAdinA upagraho vastrAdinA, vyatyayaH ityanye, 'kRtakaraNaH' abhyastakriya: 'pravacanAnurAgI ca', prakRtyA parArthapravRttaH, 'evaMvidha eva 'bhaNitaH' pratipAdito 'gaNasvAmI' gacchavaro 'jinavarendrai'bhagavadbhiriti gAthArthaH // 1316 / / gaNAnujJAne yogya koNa che e kahe chesUtra-arthano jANakAra, dharmamAM prItivALo ane daDha, saMyamane anukUla pravRtti karAvavAnA Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyogagaNAnujJAdvAram ] [569 upAyane jANanAra, uttamajAti-kulavALo, gaMbhIra=mahAna AzayavALo, upakaraNa vagere meLavavAnI labdhivALo, upadeza pradAna AdithI ziSyAdinA saMgrahamAM tatpara, vastrapradAna AdithI ziSyone upagraha karavAmAM 'tatpara, pratilekhanAdi kriyAonA abhyAsavALo, pravacanano anurAgI, svabhAvathI ja paropakAra karavAmAM pravRtta hoya, AvA jIvane jinezvaroe gacchadhara (= gaccha dhAraNa 42vAne yogya) tyo che. [1315-1316] tathA gIatthA kayakaraNA, kulajA pariNAmiA ya gaMbhIrA / ciradikkhiA ya vuDDA, ajjAvi pavittiNI bhaNiA // 1317 // vRttiH- 'gItArthA' zrutocitAgamA 'kRtakaraNA' abhyastakriyA 'kulajA' viziSTA 'pAriNAmikI ca' utsargApavAdaviSayajJA gambhIrA' mahAzayA ciradIkSitA ca' dIrghaparyAyA vRddhA' vayo'vasthayA 'AryA'pi' saMyatyapi 'pravartinI bhaNitA' jinavarendrairiti gAthArthaH // 1317 // (340 sAdhvI pratinIyahane yogya cha meM 3 cha-) sAdhvIjI paNa gItArthI zrutanA ucita bodhavALI, pratilekhanAdi kriyAonA abhyAsavALI, uttamakulavatI, utsarga-apavAdane jANanArI, gaMbhIra=mahAna AzayavALI, ciradIkSita ane vayovRddha hoya tene jinezvaroe pravartinI (pravartinIpadane yogya) kahI che. [1317] eaguNavippamukke, jo dei gaNaM pavittiNipayaM vA / jo'vi paDicchai navaraM, so pAvai ANamAINi // 1318 // vRttiH- 'etadguNavipramukte' prANini 'yo dadAti 'gaNaM' sAdhvAdigacchaM 'pravartinIpadaM vA' mahattarikApadamityarthaH, 'yo'pi pratIcchati navaraM' yaza:kAmitayA 'sa prApjotyAjJAdIn' doSAniti gAthArthaH // 1318 // tathA ca vUDho gaNaharasaddo, goamapamuhehiM purisasIhehiM / jo taM Thavei apatte, jANato so mahApAvo // 1319 // vRttiH- 'vyUDho gaNadharazabdo gautamapramukhaiH puruSasiMhai:' mahAtmabhiH 'yastaM sthApayatyapAtre jAnAnaH sa mahApApo'-mUDha iti gAthArthaH / / 1319 // kAlociaguNarahio, jo a ThavAvei taha niviTuMpi / No aNupAlai sammaM, visuddhabhAvo sasattIe // 1320 // 1. ahIM bIjAo vastra Adino saMgraha karavAmAM tatpara, upadeza AdithI anugraha karavAmAM tatpara, evo artha kare che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'kAlocitaguNarahitaH' san 'yazca sthApayati' gaNadharazabdaM, 'tathA niviSTamapi' santaM 'nAnupAlayati samyage'nameva 'vizuddhabhAvaH' san 'svazaktyA', so'pi mahApApa iti gAthArthaH // 1320 // A guNo jenAmAM na hoya tene, je sAdhu-sAdhvIno gaccha soMpe che gacchAdhipatipada athavA pravartinIpada (= mahattariyApada) Ape che, ane je (ayogya hovA chatAM) yazanI IcchAthI teno svIkAra kare che, te AjJAbhaMga (anavasthA, mithyAtva, saMyamavirAdhanA) vagere doSo pAme che. [1318] je gaNadhara zabdane gautamasvAmI Adi mahApuruSoe dhAraNa karyo che, te gaNadharazabdane jANavA chatAM ayogyamAM sthApe che, arthAt ayogyane gaNadhara banAve che, te mahApApI mUDha che. [1319] kAlocita guNothI rahita hovA chatAM je gaNadharazabdane potAnAmAM mUkAve che, ane lIdhelA paNa gaNadharapadane je vizuddhabhAvathI svazakti mujaba pALe nahi, te paNa mahApApI che. [1320] eva pavattiNisaddo, jo vUDho ajjacaMdaNAIhiM / jo taM Thavai apatte, jANaMto so mahApAvo // 1321 / / vRttiH- 'evaM pravarttinIzabdaH' AryAmadhikRtya 'yo vyUDhaH AryAcandanAdyAbhiH' pravarttinIbhiH 'yastaM sthApayatyapAtre jAnAnaH' san 'sa mahApApaH'-tadvirAdhaka iti gAthArthaH // 1321 // kAlociaguNarahiA, jA a ThavAvei taha NiviTuMpi / No aNupAlai samma, visuddhabhAvA sasattIe // 1322 // vRttiH- 'kAlocitaguNarahitA' satI'yA ca sthApayati' pravartinIzabda tathA niviSTamapi' santaM 'nAnupAlayati samyage'nameva vizuddhabhAvA' satI svazaktyA' sA'vi mahApApeti gAthArthaH / / 1322 / / e pramANe je pravartinI zabda zrIcaMdanA vagere uttama sAdhvIoe dhAraNa karyo che, te pravartinI zabdane jANavA chatAM ayogyamAM sthApe che, arthAt ayogyane pravartinI banAve che, te mahApApI che-pravartinI padano virAdhaka bane che. [1321] kAlocita guNothI rahita hovA chatAM je pravartinI zabdane potAnAmAM mUkAve che, ane lIdhelA paNa pravartinI padane je vizuddhabhAvathI svazaktimujaba pALe nahi, te paNa mahApApiNI che. [1322] ihaiva doSamAha logammi a uvaghAo, jattha guru erisA tahiM sIsA / laTThayarA aNNesiM, aNAyaro hoi a guNesu // 1323 // vRttiH- 'loke copaghAto' bhavatyetatsthApane,'yatra guruvaH 'IdRzA' anAbhogavanta: 'tatra ziSyAH 'laSTatarAH' zobhanatarA ityatizayavacanam, evaM ca kriyamANe 'nyeSAM' prANinAM 'anAdaro bhavati ca guNeSu' gaNadharAdisambandhiSu, tadabhAve'pi tatpadasiddheriti gAthArthaH / / 1323 // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyogagaNAnujJAdvAram ] [571 ma (= ayogyane 56 sAlamai) x atSo cha ayogyane AcAryAdipade sthApavAmAM lokomAM niMdA thAya ke- jyAM guruo (ayogyane AcAryapada ApavAnA kAraNe) AvA upayoga vinAnA hoya tyAM ziSyo tenAthI adhika AvA (guNahIna) hoya. ayogyane AcAryAdipada ApavAmAM bIjA jIvone gaNadhara vagerenA guNomAM anAdara thAya. kAraNake temane ema thAya ke guNo vinA paNa gaNadhara vagere pada maLe che. [1323] svaparaparityAga evamityetadAha guruaraguNamalaNAe, guruarabaMdhotti te pariccattA / tadahianioaNAe, ANAkoveNa appAvi / / 1324 / / vRttiH- 'gurutaraguNamalanayA' gaNadharAdipade satyayogyAnAM 'gurutaro bandha ityevaM 'te parityaktA' bhavanti, anarthayojanAt, evaM 'tadahitaniyojanayA' hetubhUtayA 'AjJAkopena' ca bhagavataH 'AtmA'pi' parityakta iti gAthArthaH // 1324 // tamhA titthayarANaM, ArAhiMto jahoiaguNesu / dijja gaNaM gIatthe, NAUNa pavittiNipayaM vA // 1325 // vRttiH- 'tat' tasmAt 'tIrthakarAjJAmArAdhayan' sAdhuH 'yathoditaguNeSu' sAdhuSu 'dadyAd gaNaM gItArtho jJAtvA' guNAn, 'pravartinIpadaM veti' gAthArthaH // 1325 / / ayoyane 56 AvAmA 21-52no tyAga (= malita) thAya meM 3 cha ayogyanI gaNadharAdi padavI thatAM mahAna guNono vinAza thavAthI pada lenArane mahAna karmabaMdha thAya che. AthI ayogyane pada ApanAra temane anarthamAM joDIne temano tyAga kare che-temanuM ahita kare che. A pramANe temane ahitamAM joDavAthI ane bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karavAthI potAno paNa tyAga kare che-potAnuM paNa ahita kare che. [1324] AthI jinAjJAnI ArAdhanA karanArA gItArtha sAdhue guNone jANIne yathokta guNavALA sAdhuone gaccha soMpavo joIe=gaNadharapada ApavuM joIe, ane yathokta guNavALI sAdhvIne pravartinIpada ApavuM joIe. [1325]. svalabdhiyogyamAha dikkhAvaehi~ patto, dhiimaM piMDesaNAiviNNAA / peDhAidharo aNuvattao a jogo saladdhIe // 1326 / / vRttiH- 'dIkSAvayobhyAM prAptaH' cirapravrajitaH pariNatazca 'dhRtimAn' saMyame 'piNDaiSaNAdivijJAtA', AdizabdAdvastraiSaNAdiparigrahaH, 'pIThAdidharaH' kalpapIThaniyuktijJAtA 'anuvartakazca' sAmAnyena 'yogyaH, svalabdheri'ti gAthArthaH // 1326 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute have kevo sAdhu svalabdhine yogya bane e kahe che- lAMbAkALathI dIkSita, pariNata pIDha, saMyamamAM pairyavAna, piMDeSaNA-vaaiSaNA Adino jJAtA, bRhatkalpasUtranI pIThikAnI niyukti (vagere)ne jANanAra, ziSyAdinA cittane anusaranAra, arthAt ziSyAdinA svabhAvane anusarIne temane hitamAM joDanAra, Avo sAdhu svalabdhine yogya che, arthAt pahelAM zuddha che ke azuddha ? ItyAdi gurue karelI parIkSAthI vastrAdi meLavI zakato hato, paNa have jAte parIkSA karIne vastrAdi meLavavAne yogya thayo. [1326] asyaiva vihAravidhimAha eso'vi samaM guruNA, puDho va gurudattajoggaparivAro / viharar3a tayabhAvammI, vihiNA usamattakappeNaM // 1327 // vRttiH- 'eSo'pi' svalabdhimAn 'samaM guruNA pRthag vA' guroH 'guradattayogyaparivAraH' san 'viharati, tadabhAve'pi' gurudattaparivArAbhAve'pi 'vidhinaiva samAptakalpena' viharatIti gAthArthaH / / 1327 / / svalambikano ja vihAravidhi kahe che svalabdhika paNa gurunI sAthe vihAra kare, athavA gurue yogya sAdhuparivAra Apyo hoya to tene laIne guruthI alaga paNa vihAra kare. gurue sAdhuparivAra na Apyo hoya to paNa samAptakalpa vidhithI ja guruthI alaga paNa vihAra kare. [1327]. samAptakalpAbhidhitsayA''ha jAo a ajAo a, duviho kappo u hoi NAyavyo / ekkikko'vi aduviho, samattakappo a asamatto // 1328 // vRttiH- 'jAtazcAjAtazca dvividhaH kalpastu bhavati jJAtavyaH', 'kalpo' vyavasthAbhedaH, 'ekaiko-'pi ca dvividhaH-samAptakalpo'samAptakalpazceti gAthArthaH // 1328 // gIattha jAyakappo, aggIo khalu bhave ajAo u / paNagaM samattakappo, tadUNago hoi asamatto // 1329 // vRttiH- 'gItArtho' gItArthayukto 'jAtakalpa:', vyaktatayA niSpatteH, 'agItArthaH khalu'agItArtha-yukto bhaved 'ajAtastu', avyaktatvenAjAtatvAt, 'paJcakaM' sAdhUnAM 'samAptakalpaH tanyUnaH' san 'bhavatyasamAptakalpa' iti gAthArthaH // 1329 // 1. arthAtu paryAyasthavira (= jaghanyathI 20 varSanA dIkSAparyAyavALo.) 2. arthAt vayasthavira (= sA6 3 tenAthI apivayavANo.) 3. svasya-svakIyA labdhiH-prAptistasyA yogyaH 4. pUrve potAnuM lAveluM vastra vagere zuddha che ke azuddha eno nirNaya gurunI parIkSAthI thato hato, svAbdhinI yogyatA AvyA bAda pote ja zuddha-azuddhanI parIkSA karI zake. AthI ja te bIjA sAdhuone laIne gurunI anujJAthI) guruthI alaga paNa vihAra karI zake. AvA sAdhu svalabdhi ke svalabdhika kahevAya. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyogagaNAnujJAdvAram ] [573 ko doSa ityAha uubaddhe vAsAsu u, satta samatto tadUNago iaro / asamattAjAyANaM, oheNa Na hoi AhavvaM // 1330 // vRtti - "20InDe'UN ~vyavasthA, "vaphA sana' sAdhava: "samApta: tanyUnata:'asmaaptklpH, tatphalamAha-'asamAptAjAtAnAM sAdhUnAM oghena na bhavatyAbhAvyaM' nAma kiJciditi thArtha zarU30 || havai samatte kappe, kayammi aNNo'NNasaMgayANaMpi / gIajuANAbhavvaM, jahasaMgAraM duveNhaMpi // 1331 // vRttiH- 'bhavati samApte kalpe kRte' sati AbhAvyam, 'anyo'nyasaGgatAnAmapi' vijAtIyakulAdyapekSayA 'gItArthayuktAnAmAbhAvyaM yathAsaMgAraM' yathAsaGketaM'dvayorapi' gItArthAgItArthayorapi thArtha | 2332 // samAptakalpa kahe che kalpanA jAta ane ajAta ema be prakAra che. e baMne prakAranA samApta ane asamApta ema be prakAra che. gItArthanI nizrAvALA sAdhuono vihAra jAtakalpa che. kAraNa ke te gItArthapaNAthI siddha che. gItArthanI nizrA vinAnA sAdhuono vihAra ajAtakalpa che. kAraNa ke te gItArthapaNAthI siddha nathI. comAsA sivAya zeSakALamAM pAMca sAdhuono vihAra samAprakalpa che. tenAthI ochA cAra vagere) sAdhuono vihAra asamAptakalpa che. comAsAmAM sAta sAdhuo sAthe rahe te samAptakalpa ane enAthI ochA rahe te asamAptakalpa che. (cAturmAsamAM mAMdagI Adi thAya to bIjA sthaLethI sAdhu AvI zake nahi, ethI joIe teTalI sahAyatA maLI zake nahi, mATe comAsAmAM jaghanyathI sAta sAdhuone rahevAnuM vidhAna che.) [1328-1329]. asamAptakalpamAM doSa kahe che. je sAdhuo asamAptakalpavALA ane ajAtakalpavALA che, arthAta apUrNa saMkhyAvALA ane agItArtha che, temanuM sAmAnyathI (= utsargathI) kaMI AbhAvyA ( potAnI mAlikInuM) thatuM nathI, arthAt tevA sAdhuo je kSetramAM vicaratA hoya, te kSetra ane te kSetramAMthI prApta thayela ziSya, AhAra-pANI, vastra-pAtra vagere kaMI paNa temanI mAlikInuM thatuM nathI. [1330]. bhinna bhinna kula AdinA be vagere) sAdhuo paraspara bhegA maLIne paNa samApta kalpa kare to gItArtha yukta te sAdhuomAM gItArtha ane agItArtha e baMnenuM temaNe pUrve karelA saMketa pramANe AbhA thAya. (jemake- vastro maLe to amukanI mAlikI thAya, ziSyo maLe to amukanI mAlikI thAya, pAtrA maLe to amukanI mAlikI thAya, athavA amuka vakhata sudhI vastrAdi je kaMI maLe tenI 1. jAta eTale gItArtha, kalpa eTale vihAra vagere AcAra. jAta=gItArthe karelo AcAra te jAtakalpa, athavA jAtanI=gItArthanI nizrAvALo AcAra te jAtakalpa. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute amukanI mAlikI thAya ItyAdi je pramANe samAptakalpa karatI vakhate (= paraspara bhegA thatI vakhate) saMketa karyo hoya te pramANe mAlikI thAya.) [1331] sAdhvImadhikRtya svalabdhiyogyatAmAha vaiNIvi guNagaNeNaM, jA ahiA hoi sesavaiNINaM / dikkhAsuAiNA pariNayA ya jogA saladdhIe // 1332 // vRttiH- 'vratavatyapi guNagaNena yA adhikA bhavati 'zeSavratavatIbhyaH' sAdhvIbhya ityarthaH 'dIkSAzrutAdinA pariNatA ca yogyA svalabdheH', evaMbhUteti gAthArthaH // 1332 // sAdhvIne AzrayIne svalabdhine yogya koNa che e kahe che- sAdhvI paNa anya sAdhvIothI guNasamUhavaDe caDhiyAtI hoya ane dIkSA, zrata AdithI pariNata (= paripU) hoya, bhAvI sAdhvI svAdhine yogya che. [1332] kei Na hoi saladdhI, vayaNINaM guruparikkhiyaM tAsi / jaM savvameva pAyaM, lahusagadosA ya NiameNaM // 1333 // vRttiH- 'kecanA'bhidadhati 'svalabdhirna bhavati vratavatInAM', kuta ityAha-'guruparIkSitaM tAsAM 'yat' yasmAt 'sarvameva prAyo' vastrAdi, tathA' 'lpatvadoSAzca niyamena' bhavanti tAsAmiti gAthArthaH // 1333 / / koIka AcAryo kahe che ke- sAdhvIone svalabdhi na hoya. kAraNa ke temane vastra vagere prAyaH badhuM ja guruparIkSita levAnuM hoya che, arthAt guru (AcArya) Ape te levAnuM hoya che, jAte vahoravAnuM nathI. kAraNa ke sAdhvI svalibdhithI vahore to avazya alpatva vagere doSo thAya. (te A pramANealpa paNa vastra ApavAthI strI pralobhana pAmI jAya che, AthI alpa paNa vastra ApanArane vaza banI jAya che. strI prAyaH tuccha hoya che. AthI labdhimAhAbhyane pacAvI na zake = labdhimAhAlyathI abhimAna vALI bane, tethI kalaha thAya. jemake- koI pote lAvelAM vastro batAvIne bIjI sAdhvIone kahe ke- juo A mArAM suMdara vastro. tyAre bIjI sAdhvIjIo IrSyAthI kahe ke- tane ane tArAM vastrone dhikkAra thAo. jethI te potAnI baDAI mAre che... puruSane sAdhvIjIne vastra Apato joIne koI khoTI zaMkA kare. Ama svalabdhithI sAdhvIjIone aneka doSo thAya.)' [1333] taM ca Na sissiNigAo, ucie visayammi hoi uvlddhii| kAlAyaraNAhiM taha, pattaMmi (? patte) Na lahuttadosAvi // 1334 // vRttiH- 'tacca na' yatkecanAbhidadhati, kuta ityAha- 'ziSyAdau' bhikSAdau 'ucite viSaye bhavatyeva svalabdhiH ', na tu na bhavati, 'kAlAcaraNAbhyAM tathA' bhavati pariNate vayasi, Acaritametat, tathA 'pAtre na laghutvadoSA' apIti gAthArthaH // 1334 // 1, juo bRhatkalpa sUtra gAthA 4153 vagere. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyogagaNAnujJAdvAram ] [ 575 sAdhvIonesvalabdhinahoya emajekoIkahechete barobara nathI. kAraNa ke ziSyA vagereanebhikSA vagere ucita vastumAM temane svalabdhi hoya ja che. pIDhavayavALI sAdhvIjImAM svalabdhi hoya evI pUrvapuruSonI AcAraNA che. yogya (pIDhavayavALImAM) alpatva vagere doSo paNa lAgatA nathI. [1334] jAyasamattavibhAsA bahutaradosA imANa kAyavvA / suttANusArao khalu ahigAi kayaM pasaMgeNaM // 1335 // vRtti:- 'jAtasamAptavibhASA bahutaradoSAt ' kAraNA' dAsAM karttavyA', vratavatInAM 'sUtrAnusArataH khalvadhikAdi' - dviguNAdirUpA, 'kRtaM prasaGgena', prakRtaM prastumaH iti gAthArthaH || 1335 / / sAdhvIone (saMyamamAM) adhika doSono saMbhava hovAthI jAtasamApta kalpanI vyAkhyAmAM sUtra pramANe sAdhvIjInI saMkhyA bamaNI (daza-cauda) vagere karavI. prAsaMgika varNanathI saryuM. prastuta varNana za3 rI chIje. [1334] etthA'NujANaNavihI, sIsaM kAUNa vAmapAsamma / deve vaMde guru, sIso vaMdittu to bhAi // 1336 // vRtti: - 'atra' - prakrame ' anujJAvidhi' rayaM - ' ziSyaM kRtvA vAmapAzrce' Atmana: 'devAn vandate 'guruH' AcAryaH 'ziSyo vanditvA' 'trAntare 'tato bhaNati', vakSyamANamiti gAthArthaH // 1336 // icchAkAreNa'mhaM, disAi aNujANahatti Ayario / icchAmotti bhaNittA, ussaggaM kuNai u tayatthaM // 1337 // vRtti:- 'icchAkAreNa' svecchAkriyayA 'smAkaM' digAdi 'anujAnIteti' bhaNati, atrAntare 'AcArya icchAma iti bhaNitvA' tadanantaraM 'kAyotsargaM karoti, tadarthaM 'digAdyanujJArthamiti gAthArthaH // 1337 // cavIsatthaya navakAra pAraNaM kaDDiuM thayaM tAhe / navakArapuvvayaM cia, kaDDei aNuNNaNaMdinti // 1338 // vRtti:-'caturviMzatistava'pATha' namaskArapAraNaM ''namo'rahaMtANaMtI' tyevam AkRSya 'paThitvA 'stavaM' pUrvoktaM ' tato namaskArapUrvakamevAkarSati' paThati' anujJAnandImiti' gAthArthaH // 1338 // sIso'vi bhAviappA, suNei aha vaMdiuM puNo bhAi / icchAkAreNa'mhaM, disAi aNujANaha taheva // 1339 // vRtti:- 'ziSyo'pi bhAvitAtmA' san 'zrRNotyu 'payukta:, 'atha vanditvA punarbhaNati' ziSya:-'icchAkAreNAsmAkaM' bhagavan ! 'digAdyanujAnIte 'ti, 'tathaiva' bhaNatIti gAthArthaH // 1339 // 1. 1328 thI 1335 sudhInI gAthAo vyavahArasUtranA cothA u.nA bhASyamAM 15 thI 22 che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute Aha guru khamAsamaNANaM hattheNimassa sAhussa / / aNujANi disAi sIso vaMdittu to bhaNai // 1340 // vRttiH- 'Aha guru'stvatrAntare 'kSamAzramaNAnAM hastena', na svamanISikayA, 'asya sAdhoH' prastutasya 'anujJAtaM digAdi' prastutaM, 'ziSyo vanditvA''trAntare 'tato bhaNati', vakSyamANamiti gAthArthaH // 1340 / / saMdisaha kiM bhaNAmo, vaMdittu paveahA gurU bhaNai / vaMdittu paveayaI, bhaNai gurU tattha vihiNA u||1341 // vRttiH- 'sandizata kiM bhaNAmi ?', atra prastAve 'vanditvA pravedayaivaM gururbhaNati, vanditvA pravedayati' ziSyo, 'bhaNati gurustatra vidhinA tu', vakSyamANamiti gAthArthaH / / 1341 / / vaMdittu tao tubbhaM, paveiaM saMdisahatti sAhUNaM / paveemi bhaNai sIso gururAha paveaya tao u||1342 // vRttiH- 'vanditvA' bhaNati 'tataH', kimityAha-'yuSmAkaM praveditaM sandizata sAdhUnAM pravedayAmi', evaM bhaNati ziSyaH', atrAntare 'gururAha-pravedaya, 'tatastu' tadanantaramiti gAthArthaH // 1342 // kimityAha vaMdittu NamokkAraM, kaTuMto se guruM payakkhiNai / so'vi a devAINaM, vAse dAUNa to pacchA // 1343 // vRttiH- 'vanditvA namaskAramAkarSan 'saH' ziSyaH 'guruM pradakSiNIkaroti, so'pi ca' guru rdevAdInAM vAsAn dattvA 'tataH' tadanantaraM 'pazcAditi gAthArthaH // 1343 // kimityAha sIsammi pakkhivaMto bhaNNai taM guruguNehiM vaDvAhi / evaM tu tiNNi vArA, uvavisai tao gurU pacchA // 1344 // vRttiH- "zirasi prakSipan' vAsAn 'bhaNati 'taM' sAdhu-'guruguNairvarddhasve'ti "evameva trIn vArAn' etad, 'upavizati 'tataH' tadanantaraM 'guruH, pazcAdi ti gAthArthaH // 1344 // sesaM jaha sAmaie, disAiaNujANaNANimittaM tu / NavaraM iha ussaggo, uvavisai tao gurusamIve // 1345 // vRttiH- 'zeSa' prAdakSiNyAdi 'yathA sAmAyike' tathaiva draSTavyaM, 'digAdyanujJAnimittaM tu navaramiha kAyotsargo' niyamita eva, upavizati tato gurusamIpe' sa sAdhuriti gAthArthaH / / 1345 / / Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyogagaNAnujJAdvAram ] [ 177 diti a to vaMdaNayaM, sIsAi tao guruvi aNusaDhei / doNhavi karer3a taha jaha, aNNo'vi a bujjhaI koI // 1346 // vRttiH- 'dadati ca tato vandanaM ziSyAdayaH' sarva eva, 'tato gururapyanuzAsti' maula: 'dvayorapi' gacchagaNadharayoH 'karoti tathA' saMvegasAraM 'yathA'nyo'pi ca' sattvo 'budhyate va'ti thArtha: II rU46 / prastutamAM anujJAvidhi A che- ziSyane potAnA DAbA paDakhe rAkhIne guru (tenI sAthe) devavaMdana kare. pachI ziSya gurune vaMdana karIne kahe ke, [1336] rUchaLa lakhuM hisAruM aNunAjIruM = he bhagavaMta ! ApanI IcchAthI amane dizA vagerenI anujJA karo. pachI AcArya chImo = ame IcchIe chIe ema kahIne dizA vagerenI anujJA karavA mATe kAyotsarga kare. [1337] kAyotsargamAM caturvizati stava ciMtavIne namo rihaMtApa ema bolIne kAyotsarga pAre. pachI caturvizatistava bolIne namaskAra maMtra bolavApUrvaka anujJAnaMdI (anujJA nimitte naMdIsUtrano pATha) bole. [1338] bhAvitAtmA ziSya paNa upayogapUrvaka sAMbhaLe. pachI ziSya vaMdana karIne pharI pUrva mujaba kahe kerUchIkAre gaDuM visArU jugAdi = he bhagavaMta ApanI IcchAthI amane dizA vagerenI anujJA karo. [1339] pachI guru kahe ke- ravamAsamAM rasthA rUmalsa sahu ajugALagaM sArR = potAnI buddhithI nahi, kiMtu pUrvakAlIna kSamAzramaNonA haste A sAdhune dizA vagerenI anujJA karI, pachI ziSya vaMdana vagere karIne kahe ke- [1340] saMddhisada viM maLarf? = he bhagavaMta! AjJA Apo ke huM zuM kahuM? tyAre guru kahe ke- vaMditta paDAya = vaMdana karIne kahe. pachI ziSya vaMdana karIne jaNAve. temAM guru have kahevAze te pramANe vidhipUrvaka kahe. [1341] pachI ziSya vaMdana karIne kahe ke- tame saMsi sahUiLa pave?i = he bhagavaMta ! Apa AjJA Apo ke tamane jaNAvyuM, have sAdhuone jaNAvuM ? guru kahe ke- paya = jaNAva. [1342] pachI ziSya vaMdana karIne namaskAra mahAmaMtra kahIne gurune pradakSiNA Ape. pachI guru paNa deva vagerene vAsa (sugaMdhicUrNa) "Ape. [1343] pachI ziSyanA mastake vAsa (pa) nAkhatAM ziSyane kahe ke- "hiM vardAdi = moTA guNothI tuM vRddhi pAma, arthAt tArAmAM guNonI vRddhi thAo. A pramANe traNa vAra kahe. pachI guru besI jAya.[1344] bAkInI pradakSiNA vagere vidhi sAmAyikanI jema ja jANavo. paNa ahIM dizA vagerenI anujJA nimitte kAyotsarga avazya karavo. pachI te sAdhu (nUtana AcArya, gurunI pAse bese. [1345] pachI ziSyo vagere badhA ja tene vaMdana kare. pachI mUla guru paNa gaccha ane (nUtana) AcArya e baMnene saMvega pradhAna hitazikSA evI rIte Ape ke jethI bIjA paNa koI jIvo pratibodha pAme. [1346]. gaNadharAnuzAstimAha uttamamiaM payaM jiNavarehi~ loguttameha~ paNNattaM / uttamaphalasaMjaNayaM, uttamajaNaseviaM loe // 1347 // 1. jA A graMthanI 144mI gAthA. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti: - 'uttamamidaM ' gaNadhara padaM jinavarairlokottamai 'rbhagavadbhiH 'prajJaptam, uttamaphalasaJjanakaM' mokSajanakamityarthaH 'uttamajanasevitaM', gaNadharANAmuttamatvAt, 'loka' iti gAthArthaH // 1347 // dhaNNANa Nivesijjai, dhaNNA gacchaMti pArameassa / gaMtu imassa pAraM pAraM vaccaMti dukkhANaM // 1348 // vRtti:- 'dhanyAnAM nivezyate' etad, 'dhanyA gacchanti pArametasya padasya, 'gatvA'sya' vidhinA 'pAraM pAraM vrajanti duHkhAnAM', siddhyantIti gAthArthaH / / 1348 // saMpAviUNa parame, NANAI duhiatAyaNasamatthe / bhavabhayabhIANa daDhaM, tANaM jo kuNai so dhaNNo // 1349 // vRtti:- 'samprApya' paramAn' pradhAnAn jJAnAdIn' guNAn duHkhitatrANasamarthAn', kimityAha'bhavabhayabhItAnAM' prANinAM ' dRDhaM trANaM yaH karoti sa ' dhanyo' mahAsattva iti gAthArthaH // 1349 // aNNANavAhigahiA jaivi na sammaM ihAurA hoMti / tahavi puNa bhAvavijjA, tesiM avaNiti taM vAhiM / / 1350 / / vRtti:- 'ajJAnavyAdhigRhItA: ' santo 'yadyapi na samyagihAturA bhavanti' vyAdhidoSAt, ' tathApi punarbhAvavaidyA:'- tAttvikA steSAmapanayanti vyAdhi' - ajJAnalakSaNamiti gaathaarthH|| 1350 // tA taM'si bhAvavijjo, bhavadukkhanivIDiyA tuhaM ee / haMdi saraNaM pavaNNA, moeavvA payatteNaM // 1351 // 1 vRtti:- 'tattvamasi bhAvavaidyo', vartta se, 'bhavaduHkhanipIDitAH' santa' stavaite'sAdhvAdaya: 'handi zaraNaM prapannAH ' pravrajyAdipratipattyA, 'mocayitavyAH prayatnena' samyaktvakAraNeneti gAthArthaH // 1351 // moei appamatto, parahiakaraNammi Niccamujjutto / bhavasokkhApaDibaddho, paDibaddho mokkhasokkhammi / / 1352 // vRtti:- 'mocayati cApramattaH' san 'parahitakaraNe nityodyukto ya iti, 'bhavasaukhyApratibaddho 'ni:spRhaH, 'pratibaddho mokSasaukhye', nAnyatreti gAthArtha: / / 1352 // tA erisocia tumaM, tahavi a bhaNio'si samayaNIIe / NiayAvatthAsarisaM bhavayA NiccaMpi kAyavvaM // 1353 // vRtti: - 'tadIdRza eva tvaM' puNyavAn, 'tathApi ca bhaNito'si mayA' samayanItyA' karaNena, 'nijAvasthAsadRzaM' kuzalameva 'bhavatA nityamapi karttavyaM', nAnyaditi gAthArthaH // 1353 // " - Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyogagaNAnujJAdvAram ] [579 AcAryane hitazikSA Ape che- uttama A gaNadharapada lokamAM uttama evA zrI jinezvaroe jaNAvyuM che, mokSajanaka che, lokamAM uttama puruSoe dhAraNa karyuM che. kAraNa ke gaNadharo uttama hoya che. [1347] dhanya puruSane A pada ApavAmAM Ave che. dhanya puruSo A padanA pArane pAme che, dhanya puruSo vidhipUrvaka AnA pArane pAmIne duHkhonA pArane pAme che = siddha thAya che. [1348] je puruSa duHkhInuM rakSaNa karavAmAM samartha evA pradhAna jJAnAdi guNone pAmIne bhavathI bhayabhIta banelA jIvonuM rakSaNa kare che te dhanya = mahAsattvavaMta che. [1349] jo ke saMsAramAM ajJAnarUpa vyAdhithI gherAyelA jIvo vyAdhirUpa doSane dUra karavA jaladI utkaMThita banatA nathI, to paNa bhAvavaidyo = tAttvika vaidyo temanA ajJAnarUpa vyAdhine dUra kare che. [1350] tuM bhAvavaidya che, ane bhavaduHkhathI pIDAyelA A sAdhuo vagere dIkSAdinA svIkAra vaDe tArA zaraNe AvyA che, mATe tAre temane saMyamanuM barobara pAlana karAvavA vaDe bhavaduHkhathI choDAvavA joIe. [1351] je saMsArasukhamAM niHspRha ane mokSasukhamAM ja Asakta banIne apramattapaNe parahita karavAmAM sadA tatpara rahe che te jIvone bhavaduHkhathI choDAvI zake che. [1352] puNyazAlI tuM tevo ja che. (tethI tane hitazikSA ApavAnI jarUra nathI.) to paNa zAstranI (gaNadharapada ApyA pachI hitazikSA ApavI evI) maryAdA hovAthI meM tane hitazikSA ApI che. tethI tAre sadA ya svasthAnane anurUpa zubha ja karavuM, azubha na karavuM. [1353 gacchAnuzAstimAha tubbhehipi na eso, saMsArADavimahAkaDillaMmi / siddhipurasatthavAho, jatteNa khaNaMpi mottavvo // 1354 / / vRttiH- 'yuSmAbhirapi naiSaH'-guru: 'saMsArATavImahAkaDille'-mahAgahane siddhipurasArthavAhaH', tatrAnapAyanayanAd, 'yatnena kSaNamapi moktavyo', neti vartate iti gAthArthaH // 1354 / / Na ya paDikUleavvaM, vayaNaM eassa nANarAsissa / ___ evaM gihavAsacAo, jaM saphalo hoi tumhANaM // 1355 // vRtti - "ra pratikrayatavya'maza(mAsa)tyA "varatI jJAnarAze:' guja, 'parva gRhavAsatyAgaH' pravrajyayA 'yat saphalo bhavati yuSpAkam', AjJArAdhaneneti gAthArthaH // 1355 / / iharA paramaguruNaM, ANAbhaMgo nisevio hoi / vihalA ya hoMti tammI, niamA ihaloaparaloA // 1356 // vRttiH- 'itarathA' tadvacanapratikUlanena 'paramagurUNAM' tIrthakRtA mAjJAbhaGgo niSevito bhavati, niSphalau ca bhavataH 'tasmin' AjJAbhaGge sati 'niyamAdihalokaparalokAviti' thArtha: I zarUd II Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] tA kulavahuNAeNaM, kajje nibbhatthiehivi kahiMci / assa pAyamUlaM, AmaraNaMtaM na mottavvaM // 1357 // vRtti:- 'tanavadhUnAtena'-vAdaLana'vhArye nimmatipi' saddhi: 'jIvetasya'guze: 'porbhUtaM'-samIpamAmAnuM na moltavya'-sarvAlamiti gAthArtha: // 1397 // [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute gacchane hitazikSA Ape che-- tamAre paNa saMsArarUpa mahAgahana jaMgalamAM siddhipuranA sArthavAha evA A gurune prayatnapUrvaka kSaNavAra paNa na choDavA. guru koI jAtanA anartha vinA siddhipuramAM laI jatA hovAthI siddhipuranA sArthavAha che. [1354] anukULatAnA rAgI banIne A jJAnapuMja gurunA vacanathI pratikULa na vartavuM. kAraNa ke A pramANe karavAmAM jinAjJAnI ArAdhanA thavAthI tamoe dIkSA laIne karelo gRhavAsatyAga saphala bane. [1355] gurunA vacanathI pratikULa vartavAnA kAraNe jinAjJAno bhaMga thAya che. jinAjJAno bhaMga thatAM niyamA Aloka ane paraloka niSphala bane che. [1356] AthI koI kAryamAM guru Thapako Ape ke tarachoDI nAkhe to paNa phUlavadhUnA dRSTAMtathI jAvajIva gurucaraNanA sAMnidhyano tyAga na karavo. arthAt jema kulavadhU zvasuragRhamAM pati AdinI game tevI pratikULatA hovA chatAM teno tyAga karatI nathI, tema ziSye paNa guru AdinI pratikULatA veThIne paNa gurunI pAse ja rahevuM joIe. [1357] guNamAha NANassa hoi bhAgI, thirayarao daMsaNe caritte a / dhAvakahA, gurukulavAsaM Na muMcaMti // 1358 // vRtti:- 'jJAnasya mavati mALI', 'gurute vasan, 'sthirato varzane cAritre ca', aajnyaaraadhnvarzanAvinA, ato ' dhanyA yAvatha'-sarvAtaM'gurupukhtavAnuM na muOnIti gAthArtha: II 38 I guru pAse rahevAthI thatA lAbho kahe che-- = gurukulamAM rahenAra sAdhu dararoja vAcanAdi thavAthI zrutajJAnAdinuM bhAjana bane che zrutajJAnAdi pAme che, svadarzana-paradarzananuM svarUpa sAMbhaLavAthI zraddhAmAM atizaya sthira bane che, vAraMvAra sAraNAdi thavAthI cAritramAM atizaya sthira bane che. AthI yAvajjIva gurukulavAsano tyAga nahi karanAra sAdhuo dhanya che = dharmarUpa dhanane meLave che. (athavA AthI dhanya sAdhuo jAvajIva gurukulavAsano tyAga karatA nathI.) [1358] 1. vizeSAvazyaka gAthA 3459. evaM cia vayiNINaM, aNusaTThi kuNai ettha Ayario / taha ajjacaMdaNamigAvaINa sAhei paramaguNe // 1359 // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke anuyogagaNAnujJAdvAram ] [581 vRttiH- 'evameva vratavatInAM'-sAdhvInA manuzAsti karotyatra' vyatikare 'AcAryaH' maulaH, 'tathA AryacandanAmRgAvatyoH' sambandhinaH 'kathayati paramaguNAni'ti, atra kathAnakaM pratItameveti gAthArthaH // 1359 / / e ja pramANe prastutamAM sAdhvIone paNa mUlaguru hitazikSA Ape, tathA AryAvaMdanA ane AryAmRgAvatInA uttama guNo kahe. AryAvaMdanA ane AryAmRgAvatInI kathA prasiddha ja che. [1359]. bhaNai saladdhIaMpi hu, puvvaM tuha guruparikkhiA Asi / laddhI vatthAINaM, NiamA egaMtanighosA // 1360 // vRttiH- 'bhaNati svalabdhikamapi' maulaguru:- 'pUrvaM tava', itaH kAlAd, 'guruparIkSitA AsIt', ketyAha-'labdhirvastrAdInAM' prAptirityarthaH, 'niyamAdekAntanirdoSA', gurupAratantryAditi gAthArthaH / / 1360 // imhi tu suAyatto, jAosi tumaMti ettha vatthummi / tA jaha bahuguNatarayaM, hoi imaM taha Nu kAyavvaM / 1361 // vRttiH- 'idAnIM' svalabdhyanujJAyAH 'zrutAyatto jAto'si tvamityatra vastuni'vastrAdilabdhyAdau, 'tad yathA bahuguNataraM bhavatyetadva'strAdilabdhyAdi 'tathaiva karttavyaM', sarvatra sUtrAt pravartitavyamiti gAthArthaH // 1361 // mUlaguru svalabdhikane paNa hitazikSA Ape ke- A pUrve (vastrAdi zuddha che ke azuddha? ItyAdi) gurue karelI parIkSAthI ja tane saMpUrNa nidorSavastrAdinI prApti thatI hatI, arthAta gurune AdhIna banIne tuM nirdoSa vastrAdi meLavI zakato hato,[1360] paNa have tane svalabdhinI anujJA maLavAthI tuM vastrAdi vastu meLavavAmAM zratane = zAstrane AdhIna banyo che. AthI tAre (saMyamamAM) adhika lAbha thAya te rIte javastragrahaNa vagere kAryo karavA. vastragrahaNa vagere dareka kAryamAM zAstra pramANe pravRtti karavI. [1361] uThThittu saparivAro, AyariaM tippadakkhiNIkAuM / vaMdai paveyaNammI, osaraNe ceva ya vibhAsA // 1362 // vRttiH- 'utthAya saparivAro''bhinavaguruH 'AcAryaM triH pradakSiNIkRtya' maulaM 'vandate' samyak, 'pravedane samavasaraNe caiva vibhASA', yeSAM yathA''caritamiti gAthArthaH // 1362 / / pachI mUlaguru nUtana AcArya ane gacchane hitazikSA ApI de tyArabAda) nUtana AcArya parivArasahita mUla AcAryane traNa pradakSiNA ApI vidhipUrvaka vaMdana kare. pravedana ane samavasaraNamAM vikalpa samajavo. jemanI jevI AcaraNA hoya tema kare. [1362] 1. ahIM pravedana zabdano 971mI gAthAnA AdhAre "tapanuM pratyAkhyAna jaNAvavuM" evo artha saMbhave che. eno bhAvArtha e saMbhave che ke amuka ja tapa karavo evo niyama nathI. samavasaraNa zabdano 951mI gAthAnA AdhAre 'Asana' evo artha saMbhave che. eno bhAvArtha e saMbhave che ke nUtana AcArya mUla AcAryanA Asane bese. agara na paNa bese. pravedana ane samavasaraNa zabdano anya koI artha ghaTato hoya to ghaTADavo. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute aha samayavihANeNaM, pAlei tao gaNaM tu majjhattho / . NipphAei aaNNe, NiaguNasarise payatteNaM // 1363 // vRttiH- 'atha 'samayavidhAnena' siddhAntanItyA 'pAlayatyasau gaNameva' zeSakRtyarahito 'madhyasthaH' san, 'niSpAdayati cAnyAn' ziSyAn 'nijaguNasadRzAn'-AtmatulyAn 'prayatnena' udyuktatayeti gAthArthaH // 1363 // aNuogagaNANuNNA, evesA vaNNiA samAseNaM / saMlehaNatti dAraM, ao paraM kittaissAmi // 1364 // vRttiH- 'anuyogagaNAnujJA evam'-uktena prakAreNa 'eSA varNitA samAsena, saMlekhaneti dvAramataH paraM' paJcamaM 'kIrtayiSyAmI 'ti gAthArthaH // 1364 // have te AcArya bIjAM kAryothI nivRtta banIne ane madhyastha banIne zAstrokta maryAdA pramANe gaNanuM ja pAlana kare. tathA prayatnapUrvaka anya ziSyone jJAnAdi guNothI potAnA jevA banAve. [1363] A pramANe A anuyoga-anujJA ane gaNa-anujJAnuM saMkSepathI varNana karyuM. have pachI pAMcamuM saMlekhanA dvAra kahIza. [1364] . kimityevamityAha aNuogagaNANuNNA, kayAe~ tayaNupAlaNaM vihiNA / jaM tA karei dhIro, sammaM jA''vaio caramakAlo u // 1365 // vRttiH- 'anuyogagaNAnujJAyAM kRtAyAM' satyAM 'tadanupAlanam' anuyogAdipAlanaM "vidhinA 'yad' yasmAttAvatkaroti 'dhIraH' RSi ryAvadApatita:' krameNa 'caramakAla' iti gAthArthaH // 1365 // iti gaNAnujJAvastu 4 / anuyoga-gaNAnujJA pachI saMlekhanAdvAra kahevAnuM prayojana kahe che- kAraNa ke anuyoganI ane gaNanI anujJA prApta karyA pachI dhIra AcArya krame karIne aMtimakAla = mRtyu samaya Ave tyAM sudhI anuyoga (= vAcanApradAna) AdinuM pAlana kare che, arthAt anuyoga AdinA pAlana pachI aMtima samaye saMlekhanA karavAnI hoya che, mATe anuyoga ane gaNanI anujJA pachI saMkhanAdvAra che. [1365] gaNAnujJAnuM varNana pUrNa thayuM. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [583 (5) saMsapanAdvAra atha saMlekhanAvastu, saMlekhanAmAha saMlehaNA ihaM khalu, tavakiriyA jiNavarehiM paNNattA / jaM tIeN saMlihijjai, dehakasAyAi NiameNaM // 1366 // vRttiH- 'saMlekhanA iha khalu' prakrame 'tapaHkriyA' vicitrA "jinavaraiH prajJaptA', kimityAha-'yad' yasmAttayA saMlikhyate'-kRzIkriyate 'dehakaSAyAdi', bAhyamAntaraM ca, niyame-neti gAthArthaH // 1366 / / have saMlekhanA vastunuM varNana karavAmAM Ave che. temAM pahelAM saMlekhanAno artha kahe che- prastutamAM jinezvaroe vividha prakAranI tapa kriyAne (= tapasaMbaMdhI kriyAne) saMlekhanA kahI che. kAraNa ke tapa kriyA bAhya deha ane atyaMtara kaSAya vagerene avazya kRza kare che. (daha, kaSAya vagerene kRza kare te saMlekhanA evo saMlekhanA zabdano zabda uparathI nIkaLato artha che.) [1366] atiprasaGgaparihAramAha oheNaM savvaccia, tavakiriA jaivi erisI hoi / tahavi a imA visiTTA, dhippai jA carimakAlammi // 1367 // vRtti:- 'oghena' sAmAnyena 'sarvaiva tapaHkriyA' Adita Arabhya 'yadyapIdRzI'-dehakaSAyAdisaMlekhanAtmikA 'bhavati, tathApi caiSA'-prastutA 'viziSTA gRhyate' tapaHkriyA 'yA caramakAle' dehatyAgAyeti gAthArthaH // 1367 / / tiprasaMgane 2 43 cha jo ke sAmAnyathI dIkSA le tyArathI karAtI badhI ja tapa kriyA deha-kaSAya vagerene kRza karanArI hovAthI saMlakhanArUpa che. te paNa prastuta tapa kriyA jIvananA caramakALe dehano tyAga karavA mATe je karavAmAM Ave che te viziSTa tapa:kriyA samajavI. [1367] etadevAha parivAliUNa vihiNA, gaNimAipayaM jaINamiamuciaM / abbhujjuo vihAro, ahavA abbhujjuaMmaraNaM // 1368 // vRttiH- 'paripAlya vidhinA'-sUtroktena 'gaNyAdipadam', AdizabdAdupAdhyAyAdiparigrahaH, 'yatInAmucitamidaM' caramakAle yaduta 'abhyudyato vihAraH'- jinakalpAdirUpaH 'athavA'bhyudyataM maraNaM'-pAdapopagamanAdIti gAthArthaH // 1368 // 1. atiprasaMga eTale lakSaNanuM alakSyamAM javuM. ahIM sAmAnya tapa kriyAmAM saMlekhanAnA lakSaNane jatuM rokIne atiprasaMgane dUra yo cha. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute A ja viSayane kahe che- sUtrokta vidhithI gaNI, upAdhyAya vagere padane pALIne (= padanI pharajo bajAvIne) sAdhuoe jinakalpAdirUpa abhyaghata (= sAdhanAnA vizeSa udyamavALA) vihArano ke pAdopagamanAdirUpa abhyaghata maraNano svIkAra karavo e yogya che. [1368] eso a vihArovi hu jamhA saMlehaNAsamo ceva / tA Na viruddho Neo etthaM saMlehaNAdAre // 1369 // vRttiH- 'eSa ca vihAro''bhyudyataH 'yasmAt saMlekhanAsama eva' varttate 'tat' tasmAnna viruddho jJeyaH 'atra' prastute 'saMlekhanAdvAre', bhaNyamAna iti gAthArthaH // 1369 / / bhaNiUNa imaM paDhamaM, lesuddeseNa pacchao vocchaM / / dArANuvAigaM cia, samma abbhujjuaM maraNaM // 1370 // vRttiH- 'bhaNitvA 'enam' abhyudyatavihAraM 'prathama' lezoddezena' saGkSepeNa "pRSThataH' UrdhvaM 'vakSye dvArAnupAtyeva', prastutamityarthaH, 'samyak' siddhAntanItyA' 'bhyudyataM maraNamiti gAthArthaH // 1370 / / abhyaghata vihAra saMlekhanA samAna hovAthI prastuta saMlekhanAdvAramAM tenuM varNana viruddha na samajavuM. [1369] pahelAM saMkSepathI abhyadyata vihArane kahIne pachI sUtra pramANe prastuta abhyaghata bha29ne DIza. [1370] tatra dvAragAthAmAha avvocchittImaNa paMca tulaNa uvagaraNameva parikammo / tavasattasuegatte, uvasaggasahe a vaDarUkkhe // 1371 // dAragAhA // vRttiH- 'avyavacchittimanaH prayuGkte, tathA paJcA'nAmAcAryAdInAM tulanA' svayogaviSayA, 'upakaraNameveti' vaktavyam, ucitaM parikarma'-indriyAdijayaH, tapaHsattvazrutaikatveSUpasargasahazceti' paJca bhavantItyarthaH bhAvanAH, 'vaTavRkSa' ityapavAdAttadadhaH pratipadyata iti gAthArthaH // 1371 // temAM dvAragAthA kahe che avyavacchittimana, AcAryAdi pAMcanI svayoga saMbaMdhI tulanA, upakaraNa, iMdriyAdinA 4535 paribha, ta5, satva, zruta, metya bhane 5sasa (= 59.) me pAMya bhAvanA mane vaDavRkSa = apavAdathI vaDalAnI nIce kalpane svIkAre, ema daza dvAro che. [1371] vyAsArthamAha so puvvAvarakAle, jAgaramANo u dhammajAgariaM / uttamapasatthajhANo, hiaeNa imaM viciMtei // 1372 // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [585 vRttiH- 'saH' gaNI vRddhaH san 'pUrvAparakAle' suptaH suptotthito vA rAtrau 'jAgrat dharmajAgarikAM'-dharmacintAM kurvannityarthaH 'uttamaprazastadhyAnaH' pravRddhazubhayogaH 'hRdayenedaM'vakSyamANaM vastu 'vicintayantI'ti gAthArthaH // 1372 // aNupAlio u dIho, pariAo vAyaNA tahA diNNA / NipphAiA ya sIsA, majjhaM kiM saMpayaM juttaM ? // 1373 // vRtti:- 'anupAlita eva dIrghaH paryAyaH'-pravrajyArUpaH, 'vAcanA tathA dattA' ucitebhyaH, 'niSpAditAzca ziSyAH', kRta RNamokSaH, 'mama kiM sAmprataM yuktam', etaccintayatIti gAthArthaH / / 1373 // kiM Nu vihAreNa'bbhujjaeNa viharAma'NuttaraguNeNaM / AU abbhujjayasAsaNeNa vihiNA aNumarAmi // 1374 / / vRttiH- 'kinu vihAreNAbhyudyatena'-jinakalpAdinA viharAmyanuttaraguNena', etatkAlApekSayA, 'utAbhyudyatazAsanena vidhinA'-sUtroktena 'anupriye' iti gAthArthaH // 1374 // pAraddhAvocchittI, iNhi uciakaraNA iharahA u / virasAvasANao No, itthaM dArassa saMpAo // 1375 // ( // dAraM 1) vRttiH- 'prArabdhAvyavacchittiH'-pravrajyAnirvahaNamakhaNDaM 'idAnImucitakaraNAdbhavati, 'itarathA tu'-tadakaraNe virasAvasAnataH' kAraNAt 'na' prArabdhAvyavacchittiH, tanyUnatvAditi, 'atra dvArasya'-avyavacchittimanaHsaMjJitasya 'sampAta' iti gAthArthaH // 1375 // ukta dvArono vistArathI artha kahe che temAM prathama avyavacchimina dvAra kahe che-) AgalI rAte ke pAchalI rAte sUtelA jAgatA ke sUIne uThelA, atyaMta vRddhi pAmelA zubhayogavALA ane dharmaciMtA karatA vRddha AcArya hRdayathI A (= nIcenI gAthAomAM kahevAze te) vicAre. [1372] meM dIrdha dIkSA paryAya pALyo, yogya sAdhuone vAcanA ApI, ziSyone taiyAra karyA, zAsananA RNathI mukta banyo chuM, have hamaNAM mAre zuM karavA yogya che? [1373] hamaNAM atyaMta zreSTha lAbhavALA abhyaghata vihArano svIkAra karIne vicaruM? ke zAstrokta abhyaghata maraNanA upadeza anusAra sUtrokta vidhi pramANe maraNa pAmuM? [1374] hamaNAM mAre je ucita hoya te karavAthI prAraMbhelAnI (= pravrajyAnI) avyavacchitti thAya, arthAt pravrajayAnuM akhaMDa pAlana thAya. hamaNAM ucita na karavAthI aMte nirasa thavAthI prArabdhanI avyavacchitti na thAya. kAraNa ke aMtima samaye ucita kartavyanI nyUnatA rahe. A pramANe vRddha AcArya vicAre. ahIM avyavacchittimana nAmanA dvArano samAveza che, arthAt A vicAraNAmAM avyavacchittimana nAmanA dvAranu pani tha ya che. [1375] Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute abhyudyatavihArAbhyudyatamaraNasvarUpamAha jiNasuddhajahAlaMdA, tiviho abbhujjao iha vihAro / abbhujjayamaraNaMpi a, pAugame iMgiNi pariNNA // 1376 // vRttiH- 'jinazuddhayathAlandAH' jinakalpikAH zuddhaparihArikAH yathAlandikAzceti 'trividho'bhyudyataH 'iha' pravacane 'vihAraH, abhyudyatamaraNamapi ca' iha trividhamityAha-'pAdapogamaneGgitaparijJAH' pAdapopagamanamiGgitamaraNaM bhaktaparijJA ceti gAthAsamAsArthaH, vyAsArthastvasyAH prastutaM dvArameva // 1376 / / abhyaghata vihAra ane anyUghata maraNanuM svarUpa kahe che- - pravacanamAM jinakalpika, zuddhaparihArika ane yathAladika ema traNa prakArano abhyadyata vihAra che. abhyaghata maraNa paNa pAdapopagamana, iMgitamaraNa ane bhaktaparijJA ema traNa prakAranuM che. gAthAno A pramANe saMkSepathI artha che. Ano vistRta artha to prastuta (saMlekhanA) dvAra ja che, arthAt saMpUrNa saMkhanAdvAramAM je kaMI varNana che te badhuM A gAthAno ja vistRta artha che. [1376] sayameva AukAlaM, NAuM pucchittu vA bahu sesaM / subahuguNalAbhakaMkhI, vihAramabbhujjayaM bhavaI // 1377 // vRttiH- 'svayamevAyuHkAlaM jJAtvA' bahu zeSaM zrutAtizayena 'pRSTvA vA' zrutAtizayayuktamanyaM, 'bahu zeSaM' jJAtvA 'subahuguNalAbhakAGkSI' san sAdhuH 'vihAraM'-kriyArUpaM abhyudyataM bhajate', pradhAnamiti gAthArthaH // 1377 // mAro AyuSyakALa ghaNo bAkI che ema svayaM zrAtizayathI (= vizeSa zrutathI) jANIne ke anya zrutAtizayavALAne pUchIne jANIne atizaya ghaNA guNonA lAbhanI AkAMkSAvALo sAdhu mukhya abhyudyata vihArane svI.(2. [1377] prasaGgamabhidhAya 'paJca tulane'ti dvAraM vyAcikhyAsurAha gaNiuvajhAyapavittI, theragaNaccheiA ime paMca / pAyamahigAriNo iha, tesimimA hoi tulaNA u // 1378 // (dAraM 2) vRttiH- 'gaNI' gacchAdhipAcAryaH 'upAdhyAyaH' sUtrapradaH 'pravRttiH' ucite pravartakaH 'sthaviraH' sthirIkaraNAt 'gaNAvacchedakaH' gaNadezapAlanAkSamaH, 'ete paJca' puruSAH 'prAyaH adhikAriNa'iha' abhyudyatavihAre, eteSAmiyaM'-vakSyamANA' bhavati tulaneti' gAthArthaH / / 1378 / / prAsaMgika kahIne pAMcatulanA dvAranI vyAkhyA kare che- gacchAdhipati AcArya, sUtro bhaNAvanAra upAdhyAya, ucitakAryamAM pravartAvanAra pravartaka, Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [587 sthira karanAra sthavira ane gaNanA eka vibhAganuM pAlana karavAmAM samartha gaNAvacchedaka e pAMca abhyaghata vihAranA adhikArI che. emane A (have kahevAze te) tulanA karavAnI hoya che. [1378] gaNaNikkhevittirio, gaNissa jo vA Thio jahiM tthaanne| jo taM appasamassa u, NikkhivaI ittaraM ceva // 1379 / / vRttiH- 'gaNanikSepa'itvaraH' parimitakAlo gaNino' bhavati, yo vA sthito yatra sthAne'upAdhyAyAdau sa tat padaM Atmasamasyaiva nikSipatItvarameva' aparasya sAdhoriti gAthArthaH / / 1379 / / picchAmu tAva ee, kerisayA hoMtimassa ThANassa ? / joggANavi pAeNaM, NivvahaNaM dukkaraM hoi // 1380 // vRtti - "pazyAmastItte'-manavAvaryAH "zrIdA mavanyastha sthAna'prstutsy, ucitA naveti, ayogyAnAmanAropaNamevetyAzaGkayAha-yogyAnAmapi' sAmAnyena prAyo nirbavi' prastutaNa "mavati', nosiddhameti thArtha: // 2380 | (abhyadyA vihArane svIkAravAnI IcchAvALA AcArya vagere potAnA sthAne bIjA AcArya vagerene sthApe ane potAnA sthAne sthApelA te AcArya vagere sopeluM gacchapAlanAdi kArya karavAmAM samartha che ke nahi te jAte jAe. A vigata nIcenI gAthAomAM kahe che...) AcArya thoDA kALa mATe potAno gaNa anyane soMpe, athavA je upAdhyAya vagere je pade hoya te potAnA te pade potAnA samAna ja anya sAdhune thoDA ja kALa mATe sthApe. [1379] joIe ke nUtana AcArya vagere prastuta pada mATe kevA che? ucita che ke nahi? evA AzayathI thoDA kALa mATe anyane potAnA pade sthApe. prazna- ayogyane pade sthApavAnA na hovAthI yogya joIne pade sthApyA che, to pade sthApyA pachI jovAnI zI jarUra che ? uttara- sAmAnyathI yogya paNa jIvone prastuta padano nirvAha karavo duSkara che. (padane vaphAdAra rahevuM ane padanI javAbadArIo saMbhALavI e ghaNuM kaThIna che. jo nUtana AcArya vagere prastuta pada mATe samartha na jaNAya to pote ja te padane saMbhALa ane abhyaghata vihArano svIkAra na kare.) A bAbata lokamAM prasiddha che. [1380]. yuktyA tulanAprayojanamAha Na ya bahuguNacAeNaM, thevaguNapasAhaNaM buhajaNANaM / __i8 kayAi kajjaM, kusalA supaiTThiAraMbhA // 1381 // vRttiH- 'na ca bahuguNatyAgena' prAmANikena 'stokaguNaprasAdhanaM 'buddhajanAnAM' viduSA miSTaM kadAcitkAryaM', naivetyarthaH, kimityata Aha-'kuzalAH supratiSThitArambhA bhavantIti gAthArthaH // 1381 // 1. jinakalpa vagere abhyadhata vihAra saMbaMdhI vistRta varNana bRhatkalpamAM pahelA uddezAmAM 1280 thI 1424 sudhInI gAthAomAM che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tulanA (= sva sAmarthyano nirNaya) karavAnuM prayojana yuktithI jaNAve che vidvAnone prAmANika ghaNA lAbhano tyAga karIne thoDo lAbha maLe tevuM kArya kyAreya paNa ISTa na ja hoya. kAraNa ke kuzala puruSo supratiSThita (= vizeSa lAbha thavAnI khAtarI hoya tevA) kAryano AraMbha karanArA hoya che. (AthI kuzalapuruSo kAryano AraMbha karatAM pahelAM huM A kArya pUrNa karI 223 nali ? tenI pAta 42 se che.) [1381] upakaraNadvAramAzrityAha uvagaraNaM suddhesaNa-mANajuaM jamuciaM sakappassa / taM giNhai tayabhAve, ahAgaDaM jAva uciaM tu // 1382 // (dAraM 3) vRttiH- 'upakaraNaM'-vastrAdi 'zuddhaiSaNAmAnayuktaM yaducitaM svakalpasya', samayanItyA, 'tad gRhNAtyutsargeNAdita eva, 'tadabhAve' sati yathAkRtaM' gRhNAti 'yAvaducitam', anyad bhavati tAvadeveti gAthArthaH / / 1382 // jAe ucie a tayaM, vosiraha ahAgaDaM vihANeNa / ia ANAnirayassiha, viNNeaMtaMpi teNa samaM // 1383 // vRttiH- 'jAte' satyucito'pakaraNe 'tat' prAktanaM 'vyutsRjati yathAkRtam'-upakaraNaM "vidhAnena'-sautreNa, 'iya' tattyAganiHspRhatayA AjJAniratasyeha'-loke vijJeyaM tadapi' maulamupakaraNaM 'tena samaM'-pAzcAttyeneti gAthArthaH // 1383 / / upakaraNa dvArane AzrayIne kahe che zuddha, eSaNAmAnathI yukta ane svakalpane yogya vastrAdi upakaraNa le, svakalpane yogya na maLe to svakalpane yogya na maLe tyAM sudhI yathAkRta le. [1382] svakalpane yogya maLI jatAM yathAkRta upakaraNa Agamokta vidhi mujaba paraThavI de. upakaraNanA tyAgamAM niHspRha hovAthI AjJAmAM rata tene mULa (= yathAkRta) upakaraNa paNa pAchaLathI meLavelA svakalpane prAyogya upakaraNa 4 4 25 // 5. [1383] kimityata Aha ANA ittha pamANaM, viNNeA savvahA u paraloe / ArAhaNAe~ tIe, dhammo bajjhaM puNa nimittaM // 1384 // vRttiH- 'AjJA'tra pramANaM vijJeyA sarvathaiva paraloke', na tvanyat kiJcid, 'ArAdhanena tasyA dharmaH', AjJAtvAt, 'bAhyaM punarnimittamiti gAthArthaH // 1384 / / 1. upadhinI cAra eSaNAmAMthI aMtima be eSaNAthI ja abhyarata vihArIone vastra vagere upakaraNo levAno vidhi che. mATe ahIM eSaNAmAnathI yukta ema kahyuM che. eSaNAmAnathI yukta eTale be prakAranI eSaNAthI lIdhela. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [589 - uvagaraNaM uvagAre, tIe ArAhaNassa vasa'taM / pAvai jahatthanAmaM, iharA ahigaraNamo bhaNiaM // 1385 // dAraM 3 // vRttiH- 'upakaraNamapyupakAre 'tasyA' AjJAyA: 'ArAdhanasya varttamAna' sat 'prApnoti yathArthanAma upakaraNamiti, itarathA' tadArAdhanopakArAbhAvesa tyadhikaraNameva bhaNitaM' tadupakaraNamiti gAthArthaH // 1385 // mULa upakaraNa paNa pAchaLathI meLavelA svakalpane prAyogya upakaraNa jevuM kema gaNAya? e aMge kahe che- ahIM paraloka saMbaMdhI kAryomAM badhI ja rIte jinAjJA pramANa che, bIjuM kaMI pramANa nathI. jinAjJAnI ArAdhanAthI dharma che. bAhya (kriyAo) to nimitta che. [1384] upakaraNa paNa jinAjJAnI ArAdhanAmAM upakAra karatuM hoya upayogI banatuM hoya to te "upakAra kare te upakaraNa" evA yathArtha (= artha pramANe) nAmane pAme che, arthAt tenuM upakaraNa evuM nAma sArthaka bane che. jo jinAjJAnI ArAdhanAmAM upakAra na karatuM hoya to te upakaraNane adhikaraNa ja kahyuM che. [1385] parikarmadvAramabhidhAtumAha parikammaM puNa iha iMdiyAiviNiamaNabhAvaNA NeA / tamavAyAdAloaNavihiNA sammaM tao kuNai // 1386 // vRttiH- 'parikarma punariha'-prakrame 'indriyAdiviniyamanabhAvanA jJeyA', bhAvanA-abhyAsaH, 'tat' parikarma apAyAdyAlocanavidhinA' indriyAdInAM samyaktataHkarotI ti gAthArthaH // 1386 // iMdiakasAyajogA, viNiyamiA teNa puvvameva NaNu / saccaM tahAvi jayaI, tajjaya siddhi gaNeto u||1387 // vRttiH- 'indriyakaSAyayogAH' sarva eva 'viniyamitAstena'-sAdhunA 'pUrvameva nanu', atrottaraM-'satyametat, tathApi yatate' saH 'tajjayAd' indriyAdijayAt 'siddhi gaNayan', prastutasyeti gAthArthaH / / 1387 // iMdiajogehi~ tahA, Neha'higAro jahA kasAehiM / eehiM viNA jee duhavuDDIbIabhUA u // 1388 // vRttiH- 'indriyayogaistathA nehAdhikAraH' prakrame 'yathA kaSAyaiH' kimityatrAha-'ebhivinA naite'-indriyayogA 'duHkhavRddhibIjabhUtA' iti gAthArthaH / / 1388 / / jeNa u te'vi kasAyA, No iMdiajogavirahao hu~ti / tavviNiamaNaMpi tao, tayatthamevettha kAyavvaM // 1389 // dAraM 4 // 1. mAM ArAdhanena tasyA dharmaH AjJAtvAt mayasiddhinaanumAnacha.bhAzAnI ArAdhanAmecha, dharmasAdhyacha. AjJAtvAt tucha. yatra yatra AjJAtvaM (AjJA) tatra tatra dharmaH avyAli che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAda vRtti:- 'yena puna:' Arona 'tepa SAyA nendriyA'yoga ( ? nendriyayoga) vihitA bhavanti, tadviniyamanamapi tataH' kAraNA' ttadarthameva' kaSAyaviniyamanArthamatra 'karttavyamiti gAthArthaH // 1386 // parikarma dvAra kahe che-- prastutamAM parikarma eTale IMdriya vagerene kAbUmAM rAkhavAno abhyAsa. IMdriya Adine kAbUmAM na rAkhavAthI thatA nukazAna vagerenI vicAraNA rUpa vidhithI IMdriya vagerenuM sArI rIte parikarma kare. [1386] prazna- sAdhue pahelAM ja IMdriya, kaSAya ane yogone kAbUmAM rAkhI lIdhA che ne ? uttara- tamArI vAta sAcI che. to paNa "IMdriyAdinA jayathI prastuta kAryanI siddhi thAya che." ema mAnato sAdhu IMdriyAdinA vizeSa jaya mATe prayatna kare che. [1387] prastutamAM IMdriya ane yogonA jaya mATe tevo adhikAra nathI jevo adhikAra kaSAyonA jaya mATe che, arthAt mukhyatayA kaSAyono jaya karavAno che. kAraNa ke kaSAyo vinA IMdriyo ane yogo duHkhavRddhinuM bIja banatA nathI. [1388] kaSAyo paNa IMdriya ane yogothI rahita hotA nathI, tethI kaSAyone kAbUmAM rAkhavA mATe IMdriya ane yogone paNa kAbUmAM rAkhavA joIe. [1389] tapobhAvanAdipratipAdanAyAha ia parikammiabhAvo 'NabbhatthaM porisAi tiguNatavaM / kuNai chuhAvijayaTThA, giriNaisIheNa diTTaMto / / 1390 // ( dAraM 5 ) vRtti:- ' iti parikampitabhAvaH' san indriyAdiviniyamanena 'anabhyastam' - asAtmIbhUtaM pUrva 'pau dhyAnI 'supanakSaNamaMtat'trizuLa' tapa: 'ti', trivAsevanena, 'kSudghinayAya'saatmiibhaaven kSudvijayArthaM, 'girinadIsiMhenA 'tra 'dRSTAntaH', yathA'sau girinadIM vegavatImasakRduttaraNenApi praguNamuttarati, evamasAvabAdhakaM tapaH karotIti gAthArthaH // 1390 // tapabhAvanA vagere bhAvanAnuM pratipAdana karavA mATe kahe che-- IMdriyAdi upara vijaya meLavIne parikarmita bhAvavALo thayela sAdhu pahelAM je tapano abhyAsa na karyo hoya=je tapa AtmasAt na thayo hoya te porisi vagere tapa traNa gaNuM kare, arthAt traNa vAra kare. ahIM porisi Adi e upalakSaNa che. (AthI je tapano abhyAsa na hoya e tapa traNa gaNuM kare ema samajavuM.) zA mATe kare ? tapane AtmasAt karIne kSudhA upara vijaya meLavavA mATe kare. A viSe girinadInA siMhanuM dRSTAMta che. jema girinadIno siMha pANInA vegavALI girinadI vAraMvAra utaravAno abhyAsa hovAthI anekavAra utaravA chatAM saraLatAthI utare che, tema sAdhu tapano abhyAsa karIne tapane abAdhaka banAvegame teTalo tapa karavA chatAM vAMdho na Ave tevo banAve. [1390] 1. vinendriyanayaM naiva, RSAyAn netumIzvara: | danyate temanuM bAhyaM 7 vinA khvatitanastram // yo, zA. pra. 4 gA. 24 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [591 tadevAha ikvikaM tAva tavaM, karei jaha teNa kIramANeNaM / hANI Na hoi jaiAvi hoi chammAsuvassaggo // 1391 // vRttiH- 'ekaikaM' pauruSyAdi 'tAvattapaH karoti' sAtmIbhAvena 'yathA tena' tapasA 'kriyamANena hAnirna bhavati' vihitasya yadApi bhavati' kathaJcit 'SaNmAsAnupasargo' divyAdiriti gAthArthaH // 1391 / / / A ja vigata kahe che porisi vagere (kramazaH caDhiyAto) eka eka tapa tyAM sudhI AtmasAt kare ke jayAM sudhI karAtA tapathI jayAre deva vagere AhArane anekaNIya karI nAkhavA ItyAdi upasarga cha mahinA sudhI kare ane ethI cha mahinA sudhI upavAsa thAya tyAre paNa vihita anuSThAnonI hAni na thAya. [1391]. tapasa eva guNAntaramAha appAhArassa Na iMdiAi~ visaesu saMpayada'ti / nea kilammai tavasA rasiesu na sajjaI Avi // 1392 / / vRttiH- 'alpAhArasya' tapasA 'na indriyANi'-sparzanAdIni "viSayeSu sparzAdiSu' sampravarttante, dhAtUdrekAbhAvAt, 'na ca klAmyanti tapasA', sampanneSu 'rasikeSu'-azanAdipu 'na sajyate cApi', aparibhogenAnAdarAditi gAthArthaH // 1392 // tavabhAvaNAe~ paMciMdiANi daMtANi jassa vasameMti / iMdiajoggAyario, samAhikaraNAi kArei // 1393 // (dAraM 5) vRttiH- 'tapobhAvanayA' hetubhUtayA paJcendriyANi dAntAni santi yasya vazamAgacchanti' prANinaH sa 'indriyayogyAcArya:'-indriyapraguNanakriyAguruH 'samAdhikaraNAni' samAdhivyApArAn 'kArayatIndriyANIti gAthArthaH // 1393 // tapana 4 (= tapathI 4 yatA) anya Yeo / cha tapathI alpa AhAravALAnI sparzana Adi IMdriyo sparza Adi viSayomAM pravartatI nathI (= viSayo tarapha kheMcAtI nathI), kAraNa ke dhAtuonI vRddhi thatI nathI tathA tapathI iMdriyo bAdhA anubhavatI nathI=kSINa banatI nathI, ane rasavALo AhAra maLatAM temAM Asakta banatI nathI. kAraNa ke anAdarathI AhAra karavAthI paramArthathI AhArano paribhoga thato nathI. [1392] tapa bhAvanAthI dAtta banelI IMdriyo je jIvanA kAbUmAM AvI jAya che te IdriyonI lAbhakArI kriyAono 1. .. gAthA 1330. 2. tadeva hi tapa: kArya, duniM yatra no bhavet / yena yogA na hIyante, kSIyante nendriyANi ca // zA. sA. tapo'STakam / Vuo. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute guru banI jAya che, arthAt IMdriyone lAbhakArI kriyAomAM pravartAve che, ethI IMdriyo pAse samAdhinI DiyA urAve che. [1383] dvArAntarasambandhAbhidhitsayA''ha ia tavaNimmAo khalu, pacchA so sattabhAvaNaM kuNai / niddAbhayavijayaTThA, tattha u paDimA imA paJca // 1394 // ( dAraM 6 ) vRtti:- 'ia' evaM 'taponirmAtaH khalu pazcAdasau' muniH 'sattvabhAvanAM karoti', sattvAbhyAsamityarthaH, 'nidrAbhayavijayArthame 'tat karoti, 'tatra tu pratimA: ' sattvabhAvanAyAM 'etAH paJce 'ti gAthArthaH // 1394 // paDhamA uvassayammI, bIyA bAhiM taiyA caukkaMmi / sunnadharammi cautthI, taha paMcamiA masANaMmi // 1395 // vRtti:- 'prathamopAzraye' pratimA, 'dvitIyA bahiru' pAzrayasya, 'tRtIyA catuSke' sthAnasambandhini,' zUnyagRhecaturthI' sthAnasambandhinyeva, ' tathA paJcamI zmazAne' pratimeti gAthArthaH // 1395 / / eAsu thevathevaM, puvvapavattaM jiNei NiddaM so / mUsagachakkA u tahA, bhayaM ca sahasubbhavaM ajiaM // 1396 // vRtti:- 'etAsu' pratimAsu 'stokastokaM' yathA samAdhinA ' pUrvapravRttAM jayati nidrAmasau'RSi:, 'mUSikAspRSTAdau tathA', AdizabdAnmArjArAdiparigrahaH, 'bhayaM ca sahasodbhavamajitaM ' jayatIti gAthArthaH // 1396 // eeNa so kameNaM, DiMbhagatakkarasurAikayameaM / jiNiUNa mahAsatto, vahai bharaM nibbhao sayalaM / / 1397 / / vRtti:- 'anenAsau krameNa' - yathopanyastena 'DimbhakataskarasurAdikRtametad' - bhayaM ' jitvA mahAsattvaH' sarvAsu pratimAsu' vahati bharaM' prastutaM' nirbhayaH' san 'sakalami 'ti gAthArthaH / / 1397 / / anyadvArano saMbaMdha kahevAnI IcchAthI kahe che- A pramANe tapamAM ghaDAI gayela te muni pachI nidrA ane bhaya upara vijaya meLavavA mATe sattvabhAvanA=sattvano abhyAsa kare. sattvabhAvanAmAM A (nIcenI gAthAmAM kahevAze te) pAMya pratimA (= ayotsarga) che. [1384] pahelI pratimA upAzrayamAM, mI upAzrayanI jahAra, trIka (nagaranA) tho'mAM, thothI zUnyadharamAM, pAMyamI smazAnamAM ure. (jA pratibhAo rAtrimAM kare.) [1395] A pratimAomAM sAdhu pUrve je nidrA hatI tene samAdhi rahe te pramANe thoDI thoDI jIte=ochI kare, tathA pUrve nahi jItelA uMdara, bilADI AdinA sparzathI sahasA thanArA bhayane jIte che. [1396] A kramathI bAlaka, cora, deva Adie karelA bhayane paNa jItIne Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [593 mahAsattvavaMta banelo te sAdhu badhI pratimAomAM saghaLA bhArane nirbhayapaNe upADe che, arthAta upasargomAM paNa svIkRta kalpane niraticAra pALe che. [1397]. zrutabhAvanAmAha aha suttabhAvaNaM so, egaggamaNo aNAulo bhayavaM / / kAlaparimANaheDaM, sa'bbhatthaM savvahA kuNai // 1398 // (dAraM 7) vRttiH- 'atha sUtrabhAvanAmasau'-RSi rekAgramanAH' antaHkaraNena, 'anAkulo' bahirvRttyA, 'bhagavAna'sau 'kAlaparimANahetoH', tadabhyAsAdeva tadgateH, 'svabhyastAM sarvathA karoti' ucch-vAsAdimAneneti gAthArthaH // 1398 / / etadevAha ussAsAo pANU, tao a thovo tao'via muhutto / eehi~ porisIo, tAhipi NisAi jANei // 1399 // vRttiH- 'ucchvAsAt 'prANa' ityucchvAsanizvAsaH, 'tatazca' prANAt 'stokaH' saptaprANamAnaH, 'tato'pi ca' stokAt 'muhUrtaH' dvighaTikakAlaH 'ebhiH' muhUrteH 'pauruSyaH, tAbhirapi' pauruSIbhi: 'nizAdi' nizAdivasAdi 'jAnAti' sUtrAbhyAsata iti gAthArthaH // 1399 / / etto uvaogAo, sadeva so'mUDhalakkhayAe u / dosaM apAvamANo, karei kiccaM avivarIaM // 1400 // vRttiH- 'ataH upayogAt' sUtrAbhyAsagarbhAt 'sadaivAsAvamUDhalakSatayA' kAraNena 'doSamaprApnuvan'-niraticAraH san 'karoti kRtyaM' vihitAnuSThAnaM 'aviparItamiti gAthArthaH / / 1400 / / mehAicchaNNesuM, ubhaokAlaM ahava uvasagge / pehAi bhikkhapaMthe, jANai kAlaM viNA chAyaM // 1401 // vRttiH- 'meghAdicchanneSu' vibhAgeSu 'ubhayakAlaM'-prArambhasamAptirUpam 'athavopasarge'divyAdau 'prekSAdAvu'pakaraNasya 'bhikSApathoH' aucityena 'jAnAti kAlaM' yogyaM, "vinA chAyayeti' gAthArthaH // 1401 / / zrutabhAvanAne kahe che- have te sAdhu bhagavaMta bAhyathI vyAkulatAthI rahita ane aMtarathI ekAgracittavALo banIne zrutabhAvanAne=zrutane sarva rIte (parAvartanA, anuprekSA, AnupUrvI, anAnupUrvI vagere rIte) atizaya abhyasta paricita kare, jethI zrutanA abhyAsathI ja kAlanI gatinA AdhAre ucchavAsAdi pramANathI kAlanuM pramANa jANI zake, arthAt ATalA zrutanuM parAvartana karyuM che mATe ATalo samaya thayo che ema niyata samayane jANI zake. [1398] A ja vigata kahe che- zrutanA atizaya Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute abhyAsathI ucchvAsane jANI zake, arthAt ATalA zrutanuM parAvartana karyuM che mATe ATalA ucchvAsa thayA che ema jANI zake, ucchvAsathI ucchvAsa-nizvAsarUpa prANane jANI zake, prANathI sAta prANa pramANa stokane, stokathI be ghaDI pramANa muhUrtane, muhUrtothI porisione, porisiothI rAta, divasa vagere jANI zake. [1399] te sadA svalakSa pratye sAvadhAna hovAnA kAraNe `sUtrAbhyAsa garbhita A upayogathI doSane pAmyA vinA vihita anuSThAnane aviparItapaNe kare. [1400] dizAo vAdaLa AdithI DhaMkAyelI hoya tyAre paNa amuka kriyA zarU karavAno samaya thaI gayo che, amuka kriyA pUrI karavAno (= baMdha karavAno) samaya thaI gayo che ema kriyAnA prAraMbha ane samApti e be kALane, deva vagere hoya rAta ane batAve divasa ItyAdi devakRta vagere upasargamAM satya je kALa hoya te kALane, upakaraNanI pratilekhanA ane pratikramaNa vegarenA yogya kALane, bhikSA ane vihAranA yogya kALane, chAyA vinA paNa sUtrapAThathI jANI zake. [1401] ekatvabhAvanAmabhidhAtumAha egattabhAvaNaM taha, gurumAisu diTThimAiparihArA / bhAvai chiNNamamatto, tattaM hiayammi kAUNaM // 1402 // ( dAraM 8 ) vRtti:- 'ekatvabhAvanAM tathA 'sau-yati' gurvAdiSu dRSTyAdiparihArAd' darzanAlApaparihAreNa 'bhAvayati' abhyasyati' chinnamamattva: ' san' tattvaM hRdaye kRtvA' vakSyamANamiti gAthArthaH // 1402 // ego AyA saMjogiaM tusesaM imassa pAeNaM / dukkhaNimittaM savvaM, hio ya majjhatthabhAvo so // / 1403 // vRtti:- 'eka AtmA' tattvataH, 'saMyogikaM tvazeSamapyetaddehAdi 'prAyeNa, duHkhanimittaM sarvametaddhi' vastu, 'madhyasthabhAvo' yasya sarvatreti gAthArthaH || 1403 // iya bhAviaparamattho, samasuhadukkho'bahIaro hoi / tatto aso kameNaM, sAhei jahicchiaM kajjaM // 1404 // vRtti:- 'iya' evaM 'bhAvitaparamArthaH ' san 'samasukhaduHkho' muniH 'abahizcaro bhavati', AtmArAma ityarthaH 'tatazca asau krameNa' avadAyamAnaH 'sAdhayati yatheSTaM kAryaM', cAritrarUpamiti gAthArthaH // 1404 // egattabhAvaNAe, Na kAmabhoge gaNe sarIre vA / sajjai veraggagao, phAsei aNuttaraM karaNaM // 1405 // vRtti:- 'ekatvabhAvanayA' bhAvyamAnayA 'na kAmabhogayoH ', tathA 'gaNe zarIre vA 'sajyate' saGgaM gacchati, evaM vairAgyagataH ' san' spRzatyanuttaraM karaNaM'- pradhAnayoganimittamiti gAthArthaH // 1405 // 1. ATalA sUtranuM parAvartana thayuM mATe ATalo samaya thayo e upayoga. A upayoga sUtranA atiabhyAsathI=paricayathI thaI zake che. mATe A upayoga sUtrAbhyAsa garbhita che. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [595 ekatva bhAvanAne kahevA mATe kahe che- tathA mamatAthI rahita sAdhu guru vagerenI sAme jovAnuM ane temanI sAthe bolavAnuM choDIne have kahevAze te tattvane hRdayamAM dhArIne ekatva bhAvanAno abhyAsa kare. [1402] paramArthathI AtmA ekalo ja che, saMyogathI thayela zarIra vagere badhI vastuo prAya: AtmAnA du:khanuM kAraNa che. madhyastha bhAvavALo AtmA hitakara che. [1403] A pramANe tattvathI bhAvita banela te sukhaduHkhamAM samabhAva rAkhe che ane bAhyabhAvamAM ramato nathI, arthAt AtmAmAM rame che. tethI kramazaH zuddha banato te ISTa cAritra rUpa kAryane sAdhe che. [1404] abhyAsa karAtI ekatvabhAvanAthI te 'kAma-bhogomAM, sAdhu-samudAyamAM ke zarIramAM rAga pAmato nathI. A pramANe vairAgyane pAmelo te pradhAna yoganA nimittane pAme che. [1405] balabhAvanAmAha ia egattasameo, sArIraM mANasaM ca duvihaMpi / bhAvai balaM mahappA, ussaggadhiisarUvaM tu // 1406 // ( dAraM 9) vRttiH- 'evamekatvabhAvanAsametaH' san 'zArIraM mAnasaM ca dvividhamapye'tad 'bhAvayati balaM mahAtmA''sau 'kAyotsargadhRtisvarUpaM' yathAsaGkhyamiti gAthArthaH // 1406 // pAyaM ussaggeNaM, tassa ThiI bhAvaNAbalA eso / saMghayaNevi hu jAyai, iNhi bhArAibalatullo // 1407 / / vRttiH- 'prAyaH kAyotsargeNa tasya' yateH 'sthitiH, bhAvanAbalAccaiSaH'-kAyotsargaH, 'saMhanane'pi' sati jAyate idAnIM bhArAdibalatulyaH', zaktau satyAmapyabhyAsato bhAravahanidarzanAditi gAthArthaH // 1407 // sai suhabhAveNa tahA, jaM tA suhabhAvathijjarUvA u / etto cciakAyavvA, dhiI NihANAilAbhevva // 1408 // vRttiH- 'sadA zubhabhAvena tathA' tasya, sthitiriti varttate, 'yad' yasmAdevaM 'tat zubhabhAvasthairyarUpA ata eva' sthitisampAdanArthaM 'karttavyA dhRti'stena, 'nidhAnAdilAbha ive'STasiddheriti gAthArthaH // 1408 / / dhiibalaNibaddhakaccho, kammajayaTThAe~ ujjao maimaM / savvatthA avisAI, uvasaggasaho daDhaM hoi // 1409 // 1. kAmau zabdarUpe, bhogA gandharasasparzAH / 2. yoga eTale jJAna-darzana-cAritra. pradhAna eTale jenAthI jaladI mokSa thAya te, athatu kSAyika. jenAthI jaladI mokSa thAya tevAM (kSAyika) jJAna-darzana-cAritranAM nimittone=kAraNone pAme che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti: - 'dhRtibalanibaddhakakSaH ' san 'karmmajayArthamudyato matimAne 'Sa 'sarvatrAviSAdI' bhAve nopasarnaso dRDham'-atyartha 'mavatIti gAthArtha: // 1406 || balabhAvanAne kahe che-- A pramANe ekatvabhAvanAthI yukta banelA te mahAtmA kAyotsarga rUpa (= kAyotsarga karavAnA sAmarthyarUpa) zArIrika ane dhRtirUpa mAnasika e baMne baLano abhyAsa kare. [1406] te sAdhu moTA bhAge kAyotsargamAM 2he, A kAyotsarga karavAnuM sAmarthya kAyotsarganA abhyAsanA baLe pragaTe che. kAyotsarga karavAnuM baLa AtmAmAM hovA chatAM kAyotsarganA abhyAsathI hamaNAM te baLa pragaTe che, bhAra upADavAnuM baLa hovA chatAM bhAra upADavAno abhyAsa karavAmAM Ave to bhAra upADavAnuM sAmarthya pragaTe che tema. (AtmAmAM raheluM paNa baLa abhyAsa vinA pragaTa thatuM nathI. mATe baLane pragaTAvavAno abhyAsa karavo jarUrI che.) [1407] tathA te sAdhu sadA zubhabhAvamAM 2he che. AthI sadA zubhabhAva 2he e mATe teNe zubhabhAvamAM sthiratArUpa dhIraja rAkhavI joIe, (lobhIne) nidhAna vagereno lAbha thavAno hoya tyAre ISTanI siddhi thatI hovAthI dhIraja rahe che tema. [1408] dhRti ane baLathI keDa bAMdhIne karmajaya mATe taiyAra thayela A jJAnI sAdhu sarvasthaLe viSAda pAmyA vinA bhAvathI dRDhatApUrvaka upasargone sahana karI zake che. [1409] caramabhAvanAmabhidhAya vizeSamAha savvAsu bhAvaNAsuM, eso ya vihI u hoi oheNaM / etthaM casaddagahio tayaMtaraM ceva keiti // 1410 // vRtti:- 'sarvAsu mAvanAmu' anantarovitAsu 'Sa = vidhistu' vakSyamALo 'mavatyopena, atra cazabdagRhIto' dvAragAthAyAM 'tadantaraM' vidhyantaraM 'eva kecane 'ti gAthArthaH // 1410 // chellI bhAvanAne kahIne vizeSa kahe che-- hamaNAM ja kahelI badhI bhAvanAomAM sAmAnyathI A (have kahevAze te) vidhi che. ahIM (1371mI) dvAragAthAmAM 7 zabdathI jaNAvela vidhi bIjo ja che ema koIka kahe che. [1410] jiNakappiapaDirUvI, gacche Thia kuNai duviha parikammaM / AhArovahimAisu, tAhe paDivajjaI kappaM // 1411 // vRtti:- 'bina pritirUpI'-tatkSadazo ''paccha' v 'sthitaH' san 'roti dvividha parikarmma' bAhyamAntaraM ca 'AhAropadhyAdiSu' viSayeSu 'tatasta'tkRtvA 'pratipadyate kalpami 'ti thArtha: || 14 || jinakalpika samAna te mahAtmA gacchamAM ja rahIne AhAra ane upadhi vageremAM bAhya ane atyaMtara e be prakAranuM parikarma kare che, pachI (ISTa) kalpano svIkAra kare che. [1411] Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [597 etadevAha taiAe~ alevADaM, paMcaNNayarI' bhayai AhAraM / doNhaNNayarI' puNo, uvahiM ca ahAgaDaM ceva // 1412 // vRttiH- 'tRtIyAyAM' pauruSyA malepakRtaM'-vallAdi'paJcAnyatarayA' punareSaNayA bhajate' sevate 'AhAraM, dvayoranyatarayA punare'SaNayA upadhiMca' bhajate, yathAkRtaM caivo'padhi, nAnyAM, tatraughata evaiSaNA AhArasya sapta, yathoktam-"saMsaTThA'saMsaTThA, uddhaDa taha hoi appalevA ya / uggahiyA paggahiyA, ujjhiyadhammA ya sattamiyA // 1 // tattha paMcasu gaho, ekkAe abhiggaho asaNassa ekkAe ceva pANassa, vastrasya tveSaNAzcatasro, yathoktam-uddiTTa peha aMtara ujjhiyadhammA cauvvihA bhaNiA / vatthesaNA jaINaM, jiNehiM jiarAgadosehiM // 1 // etthaMpi dosu giNhai"tti gAthAbhAvArthaH // 1412 / / A ja viSayane kahe che- trIjI parisimAM alepakRta vAla vagere AhAra le, ane (chellI) pAMcamAMthI koI eka eSaNAthI AhAra le. tathA (upadhinI cAra eSaNAmAMthI) bemAMthI koI eka eSaNAthI upAdhi le, yathAkRta ja upAdhi le, anya nahi. sAmAnyathI AhAranI eSaNA sAta che. kahyuM che ke saMsaTThA'saMsaTThA, uddhaDa taha hoi appalevA ya / uggahiyA paggahiyA, ujjhiyadhammA ya sattamiyA / "asaMsRSTA, saMsRSTA, uddhatA, alpalepA, avagRhItA, pragRhItA ane ujijhatadharmA ema sAta eSaNAo che. temAM pachI pachInI eSaNA vizeSa zuddha hovAthI e krama che. mULa gAthAmAM chaMdobhaMga na thAya eTalA mATe saMsRSTA pahelAM kahI che." 1. asaMsUkhA- gRhasthanA nahi kharaDAyelA pAtrathI ane hAthathI bhikSA levI. 2. saMsRSTAgRhasthanA kharaDAyelA pAtrathI ane hAthathI bhikSA levI. 3. uddhatA- gRhasthe potAnA mATe mULa vAsaNamAMthI bIjA vAsaNamAM kADhelA AhArane te bIjA vAsaNathI ja levo. 4. alpalepA- ahIM alpazabda abhAva arthamAM che. leparahita pauMA vagere levuM. 5. avagRhItA- bhojana vakhate khAvAnI IcchAvALAne thALI AdimAM ApeluM bhojana te thALI AdithI ja levuM. 6. pragRhItAbhojana vakhate khAvAnI IcchAvALAne ApavA mATe pIrasanAre ke khAnAre hAtha AdimAM lIdhuM hoya te hAthamAMthI ja bhojana levuM. 7. ukjhitadharmA- je AhAra sAro na hovAthI tajavA lAyaka hoya ane bIjA manuSyo vagere paNa jene Icche nahi tevo (tuccha) AhAra levo. athavA jemAMthI ardhA bhAga tajI dIdho hoya te AhAra levo. 1. gRhasthanA pahelAMthI ja kharaDAyelA pAtrathI ane hAthathI bhikSA le to tene dhovA vagerethI pazcAtkarma doSa sAdhune na lAge. AthI asaMsRSTathI saMskRSTa bhikSA vizeSa zuddha che. e pramANe uddhatA AdimAM paNa pUrva eSaNAnI apekSAe pachI pachInI eSaNAmAM vizeSa zuddhi yathAyogya svayaM samajI levI. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 598 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vakhanI meSa yAra che. yuM che - uTTi peha aMtara ujjhiyadhammA cauvvihA bhaNiyA / vatthesaNA jaINaM jiNehiM jiarAgadosehiM / / pR. . . 608 jemaNe rAga-dveSane jItI lIdhA che tevA jinoe sAdhuonI udiSTA, prekSitA, aMtarA ane ujijhatadharmA ema cAra prakAranI vastra eSaNA kahI che." 1. udiSTA-udiSTA eTale kaheluM. "huM amuka prakAranuM vastra laIza." ema gurune jevuM vastra levAnuM kahyuM hoya tevuM ja vastra gRhastho pAsethI levuM te udiSTA eSaNA. 2. prekSitA- prekSita eTale joyeluM. gRhasthanA ghare vastra joIne mAge te prekSitA eSaNA. 3. aMtarA- aMtarA eTale vacce. gRhastha navuM vastra paherIne junuM vastra mUkI devAnI IcchA kare, paNa hajI mUkyuM na hoya, teTalAmAM vacce (= mUkavAnI IcchA ane mUkavuM e benI vacce) ja jAnuM vastra mAge te aMtarA eSaNA. 4. ujijhatadharmA- ujijhatadharma eTale gRhasthane potAnA upayogamAM levAnuM na hoya koIne ApI devAnuM hoya ke tajI devAnuM hoya tevuM vastra, ujijhatadharma vastra levuM te ujigatadharmA eSaNA. AmAM (vastra eSaNAmAM) paNa chellI be eSaNAthI upadhi le. [1412] ___ pANipaDiggahapatto, sacela( sacela'cela ) bheeNa vAvi duvihNtu| jo jaharUvo hohI, so taha parikammae appaM // 1413 // vRttiH- 'pANipratigrahapAtraH'-apAtrapAtravabhedena 'sacelAcelabhedena vApi dvividhaM tu' prastutaM parikarma, 'yo yathArUpo bhaviSyati' jinakalpika: 'saH 'tathA' tenaiva prakAreNa 'parikarmayatyAtmAnamiti gAthArthaH // 1413 / / jinakalpika karapAtrI ane pAtradhArI ema be prakAranA hoya che. athavA vastradhArI ane vastrarahita ema paNa be prakAranA hoya che. AthI prastuta parikarma paNa be prakAranuM che. je jinakalpika karapAtrI ke pAtradhArI vagere jevo thavAno hoya te ja rIte AtmAne saMskArI banAve. [1413] caramadvArAbhidhitsayA''ha nimmAo a tahiM so, gacchAI savvahA'NujANittA / puvvoiANa sammaM, pacchA uvavUhio vihiNA / / 1414 // vRtti:- "nirmAtazca 'tatra' parikarmaNyasau gacchAdi sarvathAnujJApya' prAguktaM padaM, 'pUrvoditAnAM samyag' itvarasthApitAnAM 'pazcAdupabRMhya vidhinA' tenaiveti gAthArthaH // 1414 // khAmei tao saMgha, sabAlavuDDhe jahociaM evaM / accaMtaM saMviggo, puvvaviruddhe viseseNa // 1415 // vRttiH- 'kSAmayati tataH saGkha' sAmAnyena 'sabAlavRddhaM yathocitameva' vakSyamANanItyA 'atyantaM saMvignaH' san, 'pUrvaviruddhAn vizeSeNa' kAMzcaneti gAthArthaH // 1415 // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [599 jaM kiMci pamAeNaM, Na suTu bhe vaTTioM mae puci / taM bhe khAmemi ahaM, Nissallo NiksAotti // 1416 // vRttiH- 'yatkiJcitpramAdena' hetunA 'na suSTha 'bhe' bhavatAM 'vartitaM mayA pUrvaM tad 'bhe' yuSmAn 'kSamayAmyahaM niHzalyo niSkaSAyo''smi saMvRtta iti gAthArthaH // 1416 // davvAI aNukUle, mahAvibhUIe~ aha jiNAINaM / abbhAse paDivajjai, jiNakappaM asai vaDarukkhe // 1417 // dAraM 10 // vRttiH- 'dravyAdAvanukUle' sati 'mahAvibhUtyA'-dAnAdikayA 'tha jinAdInAM' atizayinAM 'abhyAse pratipadyate jinakalpamutsargeNa, 'asati' ca vaTavRkSe''pavAda iti gAthArthaH // 1417 / / caramArane kahevAnI IcchAthI kahe che- parikarmamAM ghaDAI gayela te pUrve kahyA pramANe jemane thoDA kALa mATe pUrvokta pade sthApyA hoya temane gacchAdhipati Adi padanI badhI rIte samyagu anujJA kare, pachI pUrvokta (cothA gAnuzadvAramA Desa) 4 vidhithI (gAdhipatine mane ga7ne) hitazikSA Ape. [1414] tyArabAda atyaMta saMvigna banIne sAmAnyathI sabAla-vRddha sakala (zramaNa) saMghane nIcenI gAthAmAM kahevAze te pramANe yathocita khamAve. pUrve jemanI sAthe virodha thayo hoya temane vizeSarUpe khamAve. [1415] jemake pUrve meM pramAdathI tamArA pratye je kaMI sAruM AcaraNa na karyuM hoya te badala niHzalya bhane upAya hita huM tabhane 5mAyuM . [1416] (tyArabAha) dravya, kSetra, st, bhAva anupa hoya to dAna Adi mahA ADaMbarathI jinakalpano svIkAra kare. utsargathI tIrthakara vagere atizayavALA mahApuruSa pAse jinakalpane svIkAre. atizayavALA mahApuruSa na hoya to apavAdathI vaDanA vRkSanI nIce jinakalpane svIkAre. [1417]. dArANuvAyamo iha, so puNa taiAe bhAvaNAsAraM / kAUNa taM vihANaM, Niravikkho savvahA vayai // 1418 // vRtti:-'dvArAnupAto' draSTavyaH sa punaH'-RSi stRtIyAyAM' pauruSyAM bhAvanAsAraM' satkRtvA tat' namaskArAdipratipatti vidhAnaM nirapekSaH' san 'sarvathA vrajati' tata iti gAthArthaH // 1418 // pakkhIpattuvagaraNe, gacchArAmA viNiggae tammi / cakkhuvisayaM aIe, ayaMti AnaMdiyA sAhU // 1419 // vRttiH- 'pakSipatropakaraNe'-amukastokopadhau gacchArAmAt' sukhasevyA dvinirgate 'tasmin' jinakalpike 'cakSurviSayamatIte'-adarzanIbhUte 'Agacchanti' svavasati mAnanditAH sAdhavaH' tatpratipattyeti gAthArthaH // 1419 / / Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute AbhoeuM khettaM, NivvAghAeNa mAsaNivvAhi / gaMtUNa tattha viharai, esa vihAro samAseNa // 1420 / / vRttiH- 'Abhojya' vijJAya 'kSetra nirvyAghAtena' hetubhUtena 'mAsanirvAhi' mAsanirvahaNasamarthaM, 'gatvA tatra' kSetre 'viharati'-svanIti pAlayati, 'eSa vihAraH samAsenA'sya bhagavata iti gAthArthaH // 1420 / / ettha ya sAmAyArI, imassa jA hoi taM pavakkhAmi / bhayaNAe~ dasavihAe, gurUvaesAnusAreNa // 1421 // vRttiH- 'atra ca' kSetre 'sAmAcArI' sthitiH 'asya yA bhavati' jinakalpikasya tAM 'pravakSyAmi, bhajanayA' vikalpena 'dazavidhAyAM' sAmAcAryAM vakSyamANAyAM 'gurUpadezAnusAreNa', na svamanISikayeti gAthArthaH // 1421 / / te sAdhu trIjA pahoramAM "namaskAra maMtrano pATha karavo." vagere kalpasvIkArano bhAvapradhAna vidhi karIne sarvathA nirapekSa banIne tyAMthI vihAra kare. [1418] alpaupadhivALA jinakalpikanA sukhasevya evA 'gaccharUpa udyAnamAMthI nIkaLyA (= vihAra karyA) pachI te mahAtmA dekhAtA baMdha thAya tyAre teonA jinakalpanA svIkArathI AnaMdita banelA sAdhuo potAnI vasatimAM pAchA Ave. [1419] (corano upadrava vagere) vyAghAtathI rahita hovAnA kAraNe amuka kSetra mahinA sudhI rahI zakAya tevuM che ema (jJAnathI) jANIne te kSetramAM jaIne svamaryAdAnuM pAlana kare. nilpa bhagavaMtano saMkSepathI mA vihAra (= ma1i) che. [1420] kSetramAM rahelA jinakalpIne dazaprakAranI sAmAcArImAMthI vikalpathI je sAmAcArI hoya tene huM gurunA upadezanA anusAre kahIza, nahi ke svabuddhithI. [1421] dazavidhAmevAdAvAha icchA miccha tahakAra, Avassi nisIhiyA ya ApucchA / paDipuccha chaMdaNa NimaMtaNA ya uvasaMpayA ceva // 1422 // vRttiH- 'icchA mithyA' tathA 'tathAkAra' iti, kArazabdaH pratyekamabhisambadhyate, icchAkAro mithyAkAraH tathAkAra iti, tathA parabhaNane sarvatrecchAkAraH, doSacodane mithyAkAraH, gurvAdeze tathAkAra, tathA AvazyikI naiSedhikI ca ApRcchA', vasatinirgame AvazyikI, praveze naiSedhikI, svakAryapravRttAvApRcchA, tathA 'pratipRcchA chandanA nimantraNA ca', tatrAdiSTakaraNakAle pratipRcchA, pUrvagRhItenAzanAdinA chandanA, nimantraNA bhavatyagRhItena, upasaMpaccaiva' zrutAdinimittamiti gAthArthaH // 1422 / / 1. TIkAmAM sukSetre ema paMcamI vibhakti hetu arthamAM che. gacchane udyAnanI upamA ApavAnuM kAraNa e che ke udyAnanI jema gaccha sukha sevya che. gaccha sukha sevya hovAnA kAraNe ughAna samAna che. jinakalpika mArga duHkhasevya che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] pahelAM dazaprakAranI ja sAmAcArI kahe che-- IcchAkAra, mithyAkAra, tathAkAra, AvazyikI, naiSadhikI, ApRcchanA, pratikRcchanA, chaMdanA, nimaMtraNA ane upasaMpadA ema sAmAcArInA daza prakAra che. IcchAkAra- IcchApUrvaka bIjA pAse kArya karAvavuM ke bIjAnuM kArya karavuM. mithyAkAra- bhUla thatAM bhUlano svIkAra karIne pazcAttApapUrvaka micchAmi dukkaDaM kahevuM. tathAkAra- guru je keI kahe teno svIkAra karavo=tatti kahevuM. AvazyikI- Avazyaka kArya mATe bahAra nIkaLavuM ane "Avazyaka kArya mATe bahAra nIkaLuM chuM'' tenA sUcaka tarIke 1'Avasahi' kahevuM. naiSidhIkI- maMdiramAM ane upAzrayamAM pravezatAM azubha ke binajarUrI vyApArano tyAga karavo ane teno sUcaka 'nisIhi' zabda kahevo. ApRcchanA- koI paNa kArya gurune vinayapUrvaka barobara pUchIne ja karavuM. pratispRcchanA- pUrve amuka samaye tAre amuka kAma karavuM ema kahyuM hoya to te kArya karatI vakhate 'Ape kaheluM te kArya atyAre karuM chuM'' ema punaH pUchavuM=jaNAvavuM (athavA pUrve Ape A kArya karavAnI nA kahI hatI, paNa hamaNAM mAre A kArya karavAnI jarUra hovAthI jo ApanI AjJA hoya to karuM' e pramANe gurune punaH pUchavuM. chaMdanA- AhAra-pANI laI AvyA pachI gurune pUchIne pote lAvelA AhAra-pANI levA mATe sAdhuone vinaMti karavI. nimaMtraNA- AhAra-pANI levA jatAM pahelAM gurune pUchIne "huM ApanA mATe azanAdi lAvuM chuM" ema sAdhuone pUchavuM-vinaMti karavI. upasaMpadA- jJAnAdi guNonI ArAdhanA mATe gurunI AjJAthI anya AcArya Adi pAse 2hevuM. [1422] atra jinakalpikasAmAcArImAha [601 AvassiNisIhimicchApucchaNamuvasaMpayaMmi gihie / aNNA sAmAyArI, Na hoi se sesiA paMca // 1423 // vRtti: - 'AvazyakI naiSedhikI 'mithye 'ti mithyAkAraM 'pRcchAmupasampadaM gRhiSvau 'cityena sarva ti, 'anyA: sAmAnrArya:'-phAAryAghA'na bhavanti 'se' tasya 'zeSA: padma', prayonanA-mAvAviti gAthArtha: // 1423 || AdezAntaramAha AvassiaM nisIhia mottuM uvasaMpayaM ca gihie / sesA sAmAyArI, Na hoi jiNakappie satta // 1424 // vRtti:- 'AvazyakIM naiSedhikIM muktvA upasampadaM ca gRhiSvA 'rAmAdiSvoghataH, 'zeSAH sAmAcAryaH' pRcchAdyAH api na bhavanti jinakalpike sapta', prayojanAbhAvAdeveti gAthArtha: // 1424 5 1. zuddha zabda AvassiyA che. ethI AvassiyA (= AvazyikI) ema kahevuM joIe. paNa vartamAnamAM AvassiyAnA sthAne Avasahi zabda pracalita banI gayo che. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ahavAvi cakkavAle, sAmAyArI u jassa jA joggA / . sA savvA vattavvA, suamAIA imA merA // 1425 // vRttiH- 'athavA'pi 'cakravAle' nityakarmaNi 'sAmAcArI tu yasya yA yogyA' jinakalpikAdeH 'sA sarvA vaktavyA', atrAntare 'zrutAdikA ceyaM maryAdA'-vakSyamANA'syeti gAthArthaH / / 1425 // have jinakalpika sAmAcArIne kahe che- jinakalpIne AvezyikI, naiSelikI, miththAkAra, pRcchA ane upasaMpadA e pAMca sAmAcArI hoya che. pRcchA ane upasaMpadA e be sAmAcArInuM pAlana gRhasthomAM ucita rIte kare che. A pAMcathI anya IcchAkAra vagere sAmAcArIo na hoya, kAraNa ke tenuM prayojana nathI rahyuM. [1423] matAMtara kahe che- matAMtarathI jinakalpIne AvazyakI, naiSivikI ane upasaMpadA e traNathI anya sAta sAmAcArIo na hoya. kAraNa ke temanuM prayojana na hoya. upasaMpadA sAmAcArI sAmAnyathI udyAna vageremAM rahevAnuM hoya tyAre gRhasthone AzrayIne hoya. [1424] athavA cakravAlamAM=nitya karmamAM jinakalpI vagere jene je sAmAcArI yogya hoya tene te badhI sAmAcArI kahevI (= jANavI.) ahIM jinakalpIne zruta vagere saMbaMdhI maryAdA A (ra nIce kahevAze te) che. [1425] suasaMghayaNuvasagge, AyaMke veaNA kaijaNA u / thaMDilla vasahi keccira, uccAre ceva pAsavaNe // 1426 / / vRttiH- 'zrutasaMhananopasarga' ityetadviSayo'sya vidhiH vaktavyaH, tathA''tako vedanA kiyanto' janAzceti dvAratrayamAzritya, tathA 'sthANDilyaM vasatiH kiyaccira' dvArANyAzritya, tathA 'uccAre caiva prazravaNe' cetyetadviSaya iti gAthArthaH // 1426 // ovAse taNaphalae, sArakkhaNayA ya saMthavaNayA ya / pAhuDiaaggidIve, ohANa vase kaijaNAu // 1427 // vRttiH- tathA 'avakAze tRNaphalake' etadviSaya ityarthaH, tathA saMrakSaNatA ca saMsthApanatA ceti dvAraddhayamAzritya, tathA 'prAbhRtikAgnidIpeSu' etadviSayaH, tathA' 'vadhAnaM vasiSyanti kati janAzce'tyetad dvAraddhayamAzrityeti ca gAthAsamudAyArthaH // 1427 / / bhikkhAyariA pANaya, levAleve a taha aleve a / AyaMbilapaDimAI, jiNakappe mAsakappe u // 1428 // dAragAhA // vRttiH- "bhikSAcaryA pAnakaM' ityetadviSayo, 'lepAlepe' vastuni, 'tathA alepe ca' etadviSayazcetyarthaH, tathA' ''cAmlapratime' samAzritya, 'jinakalpe mAsakalpastve tad dvAramadhikRtya vidhirvaktavya iti gAthAsamudAyArthaH // 1428 // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [603 (8nayAnI mAhAnA pani saMbaMdhI dvAro cha-) 'zruta, saMghayA, 335sA, mAtaM, 5vehanata, 240 4 ? asthaMDisa, vasati, "cyAM sudhI ? 10(3thyA2, "prazravA, 122.72, tRe|-31, 14saM215, 15saMsthApana, prAtmRti, 17ni , 8454, 18vadhAna, 203240 deg4na? "mikSAyA, 22 , 23pAle5, 245, 25mAyAmAsa29pratimA bhane 27bhAsa485 - mA sattAvIza dvAro che. [1426-1427-1428] etAstisro'pi dvAragAthAH, AsAmavayavArthaH pratidvAre spaSTa ucyate, tatra zrutadvAramadhikRtyAha AyAravatthu taiyaM, jahaNNaya hoi navamapuvvassa / tahiyaM kAlaNNANaM, dasa ukkoseNa bhiNNAiM // 1429 // dAraM // vRttiH- 'AcAravastu tRtIyaM' saGkhyayA 'jaghanyakaM bhavati navamapUrvasya' sambandhi zrutaparyAyaH, 'tatra kAlajJAnaM' bhavatItikRtvA, 'daza' pUrvI NyutkRSTata'stu 'bhinnAni' zrutaparyAya iti gAthArthaH // 1429 // A traNe dvAra gAthAo che. emano vizeSa artha pratyekadvAramAM kaheze. temAM 1 zrutadArane AzrayIne kahe che- jinakalpIne zrutaparyAya jadhanyathI navamApUrvanI trIjI vastu sudhI hoya, kAraNa ke teTaluM zruta bhaNanArane (bhaviSyanA) kALanuM jJAna thAya che. utkRSTathI to kaMIka nyUna dazapUrve zrutaparyAya hoya. [1428] saMhananadvAramAzrityAha paDhamilluyasaMghayaNA, dhiIeN puNa vajjakuDDasAmANA / paDivajjaMti imaM khalu, kappaM sesA Na u kayAi // 1430 // dAraM // vRttiH- 'prathamellukasaMhananAH'-vajraRSabhanArAcasaMhananA ityarthaH, 'dhRtyA punarvajrakuDyasamAnAH', pradhAnavRttaya iti bhAvaH, 'pratipadyante enaM khalu kalpam'-adhikRtaM jinakalpaM, 'zeSA na tu kadAcit', tadanyasaMhanina iti gAthArthaH // 1430 // upasargadvAravidhimAha divvAI uvasaggA, bhaiA uvaeassa jai puNa havaMti / to avvahio visahai, Niccalacitto mahAsatto // 1431 // dAraM // vRttiH- 'divyAdaya upasargA bhAjyA: 'asya' jinakalpikasya, bhavanti vA na vA, 'yadi punarbhavanti' kathaJcittato'vyathitaH' san 'visahate' tAnupasargAn 'nizcalacitto 'mahAsattvaH' svabhyastabhAvana iti gAthArthaH // 1431 / / 1. saMpUrNa dazapUrvI amogha dezanAvALA hovAthI pravacanaprabhAvanA, paropakAra vagere dvArA jinakalpIthI vadhAre nirjarA kare, mATe te jinakalpane na svIkAre. amoghadezanA eTale niSphaLa na bane tevI dezanA. amoghadezanAthI koIne koI jIva avazya bodha pAme. vadhAre nahi to eka jIva paNa avazya bodha pAme. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604 ] AtaGkadvAravidhimAha [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute AyaMko jaramAI, so'vi hu bhaio imassa jar3a hoi / NippaDikammasarIro, ahiAsai taMpi emeva // 1432 // dAraM // vRtti:- 'AtaGko - jvarAdiH ' sadyoghAtI roga: 'asAvapi bhAjyo'sya', bhavati vA na vA, 'yadi bhavati' kathaJcittata: 'niSpratikarmmazarIraH' sannadhisahate tamapyA 'taGka' mevameva'nizcalacittatayeti gAthArthaH || 1432 // vedanAdvAravidhimAha abbhuvagamiA uvakkamA ya tassa veaNA bhave duvihA / dhuloAI paDhamA, jarAvivAgAiA bIA || 1433 // vRtti:- 'abhyupagamikI aupakramikI ca 'tasya' jinakalpikasya 'vedanA bhavati dvividhA, dhruvalocAdyA prathamA' vedanA, 'jvaravipAkAdikA dvitIyA' vedaneti gAthArthaH // 1433 // 2 saMghayaNadvArane AzrayIne kahe che-- pahelA vajraRSabhanArAcasaMghayaNavALA ane dhIrajathI vajranI bhIMta jevA atyaMta dRDha manovRttivALA jIvo jinakalpane svIkAre che. anya saMghayaNavALA jIvo kyAreya jinakalpane svIkAratA nathI. [1430] 3 upasargadvArane AzrayIne kahe che- jinakalpIne deva vagerethI upasargo Ave ke na paNa Ave. jo koI rIte upasargo Ave to (sattvavagere) bhAvanAonA atizaya abhyAsathI mahAsattvavALA te du:khI thayA vinA nizcalacitte upasargone sahana kare che. [1431] 4 AtaMkadvArano vidhi kahe che- AtaMka eTale zIghraprANaghAta karanAra jvarAdi roga. jinakalpIne AtaMka paNa Ave ke na paNa Ave. jo koI rIte AtaMka Ave to dUra karavAno koI upAya karyA vinA nizcalacitte AtaMkane paNa 'sahana kare. [1432] 5 vedanAdvArano vidhi kahe che- jinakalpIne abhyupagamikI ane aupakramikI ema be prakAranI vedanA hoya. nizcita loca vagere pahelI abhyupagamikI (= svayaM svIkRta) vedanA che. jvaravipAka vagere bIjI aupakramikI (= karmodayathI thatI) vehanA che. [1433] kiyanto janA iti dvAravidhimAha ego a esa bhayavaM, Niravekkhe savvaheva savvattha / bhAveNa hoi niamA, vasahIo davvao bhaio || 1434 // dAraM // vRtti: - 'eka evaiSa bhagavAn' jinakalpikaH 'nirapekSaH sarvathaiva sarvatra' vastuni 'bhAvena'anabhiSvaGgena' bhavati niyamAt vasatyAdau, dravyato bhAjya'- eko vA'neko veti gAthArthaH // 1434 // 1. jema nizcalacitte upasargone sahana kare che, tema AtaMkane paNa sahana kare che ema 'paNa' zabdano saMbaMdha che. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] sthANDilyadvAravidhimAha uccAre pAsavaNe, ussaggaM kuNai thaMDile paDhame / tattheva ya parijuNe, kayakicco ujjhaI vatthe // 1435 // dAraM // vRtti:- 'uccAre prazravaNe', etadviSayamityarthaH, 'vyutsargaM karoti sthANDilye prathame'anavapAtAdiguNavati, 'tatraiva ca parijIrNAni santi 'kRtakRtyaH sannujjhati vastrANIti' gAthArthaH // 1435 // vasatidvAravidhimAha [ 605 amamattA'parikammA, dArabilabbhaMgajogaparihINA / jiNavasahI therANavi, mottUNa pamajjaNamakajje // 1436 // dAraM // vRtti: - 'amamatvA' - mameyamityabhiSvaGgarahitA' aparikarmA'- sAdhunimittamAlepanAdiparikarmmavarjitA, 'dvArabilabhagnayogaparikSINA' dvArabilayogaH sthaganapUraNarUpaH bhagnayogaH-punaH saMskaraNam etacchUnyA 'jinavasatiH', asyAnapavAdAnuSThAnaparatvAt, 'sthavirANAmadhye 'vaMbhUtaiva vasati: 'muktvA pramArjanaM' vasatereva 'akArya' iti - puSTamAlambanaM vihAyaivaMbhUteti gAthArthaH // 1436 // 6 keTalA jana ? e dvArano vidhi kahe che badhI vastuomAM badhI rIte nirapekSa jinakalpI bhagavaMta anAsaktirUpa bhAvathI ekalA ja hoya, ane vasati vageremAM dravyathI eka hoya ke aneka paNa hoya. [1434] 7 sthaMDiladvArano vidhi kahe che- kRtakRtya banela jinakalpI jhADo-pezAba anApAta asaMloka vagere guNovALA pahelA prakAranA sthaMDilamAM (nirjIva bhUmimAM) kare, ane tyAM ja jIrNavasrone paNa paraThave. [1435] 8 vasatidvArano vidhi kahe che- jinakalpInI vasati "A mArI che" evA mamatvathI rahita hoya, arthAt vasati u52 mamatva na rAkhe. sAdhu nimitte lIMpavuM vagere parikarmathI rahita (nirdoSa) hoya, dvAro baMdha ka2vA paDe, bIlo pUravA paDe ane bhAMgI javAthI samArakAma karavuM paDe tevI na hoya, arthAt jinakalpI dvAro baMdha karavA vagere na kare. kAraNa ke jinakalpInA anuSThAno apavAdathI rahita hoya che. sthavira kalpIonI paNa vasati puSTa kAraNa vinA AvI ja hoya, sivAya vasatinuM pramArjana, arthAt pramArjana sivAya vasatinuM bIjuM parikarma na kare. [1436] kiyacciradvAravidhimAha keccirakAlaM vasahiha, evaM pucchaMti jAyaNAsamae / jattha gihI sA vasahI, Na hoi eassa NiameNa // 1437 // vRtti:- 'kiyacciraM kAlaM vatsyatha' yUyam, 'evaM pRcchanti yAJcAsamaye' kAle 'yatra 1. eka sthAne utkRSTathI sAta hoya. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute gRhiNaH'-svAminaH 'sA vasati' khaMbhUtA 'na bhavatyeva 'tasya' jinakalpikasya 'niyamena', sUkSmamamatvayogAditi gAthArthaH // 1437 / / uccAraddhAravidhimAha no uccAro etthaM, Ayariavvo kayAidavi jattha / evaM bhaNaMti sAvi hu, paDikuTThA ceva eassa // 1438 // dAraM // vRttiH- 'noccAro'tra' pradeze 'AcaritavyaH kadAcidapi, yatra' vasatau 'evaM bhaNanti' dAtAra: 'sApi pratikruSTaiva' bhagavatA 'etasya' vasatiriti gAthArthaH / / 1438 / / prazravaNadvAravidhimAha pAsavaNaMpi a etthaM, imaMmi desaMmi Na uNa annattha / kAyavvaMti bhaNaMti hu, jAe esAvi No joggA // 1439 // dAraM // vRttiH- 'prazravaNamapi cAtra'-vasatau 'asmin deze'-vivakSita eva, 'na punaranyatra' deze 'karttavyamiti bhaNanti yasyAM' vasatau 'eSA'pi na yogyA''syeti gAthArthaH // 1439 // 8 jyAM sudhA ? me 2vipi 4 cha vasatinI yAcanA karatI vakhate vasatino mAlika tame keTalA kALa sudhI rahezo ema pUche to e vasatimAM jinakalpI na rahe. kAraNa ke tethI temAM sUkSma mamatva rahe. [1437] 10 uccArakArano vidhi kahe che- je vasatimAM vasati ApanArAo A pradezamAM kyAre paNa jhADo na karavo ema kahe te vasatino paNa bhagavAne jinakalpIne niSedha ja karyo che. [1438] 11 prazravaNa dvArano vidhi kahe che- je vasatimAM vasati ApanArAo A vasatimAM A sthaLe ja pezAba karavo, bIjA sthaLe na karavo, ema kahe te vasati paNa jinakalpIne yogya nathI. [1439]. vyAkhyAtA prathamadvAragAthA, dvitIyA vyAkhyAyate, tatrAvakAzadvAravidhimAha ovAso'vi hu etthaM, eso tujjhaMti na puNa esotti / Iavi bhaNaMti jahiaM, sAvi Na suddhA imassa bhave // 1440 // dAraM / / vRttiH- 'avakAzo'pi cAtra' vasatau 'eSa yuSmAkaM' niyato, 'na punareSo''pi, 'evamapi bhaNanti yasyAM' vasatau dAtAraH 'sA'pi na zuddhA'sya bhavedva'satiriti gAthArthaH // 1440 / / tRNaphalakadvAravidhimAha evaM taNaphalagesu a, jattha viAro tu hoi niameNaM / esAvi hu daTThavvA, imassa evaMvihA ceva // 1441 // dAraM // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [607 vRttiH- 'evaM tRNaphalakeSvapi yatra vicArastu bhavati' tadgataH "niyamena eSA'pi' vasati draSTavyA' prakRte 'evaMvidhA caiva'-azuddheti gAthArthaH // 1441 // saMrakSaNAdvAravidhimAha sArakkhaNatti tattheva, kiMci vatthumahigicca goNAI / jAe tassArakkhaNa-mAha gihI sAvi hu ajogA // 1442 // vRttiH- 'sArakSaNeti tatraiva' vasatau 'kiJcidastu adhikRtya gavAdi yasyAM tatsaMrakSaNAmAha gRhI', gavAdyapi (? gavAdyabhi) rakSaNIyamiti, 'sA'pi' vasatiH 'ayogyeti' gAthArthaH // 1442 // saMsthApanAdvAravidhimAha saMThavaNA sakkAro, paDamANIe Nuvehamo bhaMte / kAyavvaMti a jIevi bhaNai gihI sA va'joggatti // 1443 // dAraM // vRttiH- 'saMsthApanA saMskAro''bhidhIyate, 'patantyAH ' satyA: 'anupekSA bhadanta ! karttavyeti ca', nopekSitavyetyarthaH, 'yasyAmapi bhaNati gRhI' dAtA 'sA'pyayogyA' vasatiriti gAthArthaH // 1443 // pahelI vAra gAthAnuM vyAkhyAna karyuM, have bIjI dvAra gAthAnuM vyAkhyAna karavAmAM Ave che, temAM 12 avakAza dvArano vidhi kahe che je vasatimAM vasati ApanArAo A vasatimAM tamAre ATalA niyata sthAnamAM rahevuM, bIjA sthAnamAM na rahevuM, ema kahe te vasati paNa jinakalpI mATe zuddha nathI. [144] 13 tRNa-phalaka dvArano vidhi kahe che. e pramANe je vasatimAM ghAsa ane pATiyAno vicAra hoya, eTale ke amuka ja ghAsa ke pATiyAno tamAre upayoga karavo, athavA amuka ghAsa ke pATiyAno upayoga na karavo, ema vasati ApanArAo kahe, te vasati paNa jinakalpI mATe niyamA azuddha jANavI. [1441] 14 saMrakSaNa dvArano vidhi kahe che- je vasatimAM vasatino mAlika vasatimAM rahela gAya AdinuM rakSaNa karavuM dhyAna rAkhavuM ema kahe te vasati paNa jinakalpI mATe ayogya che. [1442] 15 saMsthApanA dvArano vidhi kahe che. saMsthApanA eTale saMskAra (= samArakAma). je vasatimAM vasati ApanAra "he bhagavaMta ! makAna paDe to upekSA na karavI" ema kahe te vasati paNa jinakalpI mATe ayogya che. [1443] mUlagAthAcazabdArthamAha aNNaM vA abhiogaM, casahasaMsUiaM jahiM kuNai / dAyA cittasarUvaM, jogA NesAvi eassa ||1444||daarN // vRttiH- 'anyaM vA'bhiyogaM cazabdasaMsUcitaM yatra karoti' vasatau 'dAtA citrasvarUpaM yogyA naiSA'pyetasya' vasatiriti gAthArthaH // 1444 // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 608 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute prAbhRtikAdvAravidhimAha pAhuDiA jIe~ balI, kajjai osakkaNAiaM tattha / vikkhiria ThANa sauNA-aggahaNe aMtarAyaM ca // 1445 // dAraM // vRttiH- 'prAbhRtikA yasyAM' vasatau 'baliH kriyate, avasarpaNAdi tatra' tadbhaktyA bhavati 'vikSiptasya' bale., 'sthAnAt' kAyotsargataH, 'zakunAdyagrahaNe' satyantarAyaM ca' bhavatIti gAthArthaH // 1445 // agnidvAravidhimAha aggitti sA'giNI jA, pamajjaNe rennumaaivaaghaao| apamajjaNe akiriA, joIphusaNaMmi a vibhAsA // 1446 // dAraM // vRtti:- 'agniriti sAgniryA' vasatiH, 'pramArjane' tatra 'revAdinA vyAghAto''gneH, 'apramAjane'sati akriyA'-AjJAbhaGgo, jyotiHsparzane ca vibhASA'-syAdvA navA'GgArAdAviti gAthArthaH / / 1446 // mUlagAthAmAM rahela va zabdano artha kahe che- (1427mI) mULagAthAmAM rahela va zabdathI e sUcana karyuM che ke- je vasatimAM vasatino dAtA bIjuM paNa vicitra prakAranuM koI niyaMtraNa (ke zarata) kare to te vasati paNa jinakalpIne yogya nathI. [1444] 16 prAbhRtikA dvArano vidhi kahe che- je vasatimAM bali karavAmAM Ave te vasati prAkRtikA che. AvI vasati akathya che. kAraNa ke tyAM kAyotsarga karavAthI jinakalpInI bhaktithI koI tyAM vikharAyelA baline khaseDavo vagere kAryakare. athavA pakSI vagere te balinenala, ethI tene aMtarAyathAya. [1445] 17 agnidvArane kahe che- je vasatimAM agni hoya (ta akathya che, kAraNa ke, tyAM vasati pramArjavAthI reNu AdithI agnino nAza (ke pIDA) thAya. jo pramArjavAmAM na Ave to AjJAbhaMga thAya. agninI jyotino sparza thAya ke na paNa thAya, aMgArA vagere hoya to na thAya. [1446] dIpadvAravidhimAha dIvatti sadIvA jA, tIe~ viseso u hoi joimmi / etto ccia iha bheo, sesA puvvoiA dosA // 1447 // dAraM // vRttiH- 'dIpa iti sadIpA yA' vasatiH, 'tasyAM vizeSastu' sadIpAyAM 'bhavati jyotiSi', tadbhAvena sparzasambhavAd, 'ata eva' kAraNA diha bhedo' dvArasya dvArAntarAt, 'zeSAH pUrvoktA doSAH' pramArjanAdaya iti gAthArthaH // 1447 // avadhAnadvAravidhimAha ohANaM amhANavi, gehassuvaogadAyago taMsi / hohisi bhaNaMti ThaMte, jIe esAvi se Na bhave // 1448 // dAraM // Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [609 vRttiH- 'avadhAnaM' nA mAsmAkamapi gRhasyopayogadAtA tvamasi'-bhagavan ! 'bhaviSyasi bhaNanti tiSThati' sati 'yasyAM' vasatau 'eSA'pi 'se' tasya jinakalpikasya 'na bhavediti gAthArthaH // 1448 // kiyajjanadvAravidhimAha taha kai jaNatti tumhe, vasahiha etthaMti evamapi jIe / bhaNai gihI'NuNNAe, pariharae NavarameaMpi // 1449 // dAraM // vRttiH-'tathA kiyantojanA' iti yUyaM vatsyathAtra vasatAvitievamapi yasyAM vasatau bhaNati gRhIdAtA'nujJAyAM prastutAyAM pariharatyasau mahAmunirnavarametAmapi vasatimiti gAthArthaH // 1449 / / parihAraprayojanamAha suhumamavi hu aciattaM, pariharaeso parassa niameNaM / jaM teNa tusaddAo, vajjai aNNaMpi tajjaNaNI // 1450 // dAraM // vRttiH- sUkSmamapyaciyattam-aprItilakSaNaM pariharatyasau bhagavAn parasya niyamena 'yad' yasmAt tena kAraNena tuzabdAt mUlagAthopAttAdvarjayatyanyAmapi vasati tajjananIm-ISadaprItijananI, na ca mamatvamantareNa tathA vicAraH kriyata iti gAthArthaH / / 1450 / / 18dIpa dvArano vidhi kahe che- je vasatimAM dIpaka hoya te vasatimAM vizeSathI to jyotisaMbaMdhI dioSa lAge. kAraNa ke dIpaka hovAthI jayotino sparza thAya. A ja kAraNathI ahIM agnidvArathI A dvAra bhinna karyo che. A vasatimAM bAkInA pUrvokta (agnidvAramAM kahelA) pramArjana vagerethI thanArA doSo paNa jANavA. [1447] 10 avadhAna dvArano vidhi kahe che- avadhAna eTale je vasatimAM rahetAM "he bhagavaMta! Apa amArA paNa gharanuM dhyAna rAkho athavA rAkhajo" ema gRhastho kahe A vasati paNa jinakalpIne yogya nathI. [1448] 20 keTalA jana? e kArano vidhi kahe che- je vasatimAM vasatinI anujJA letI vakhate vasatidAtA A vasatimAM tame keTalA mANaso rahezo ema pUche e vasatino paNa mahAmuni tyAga kare. [1449] tyAganuM prayojana kahe che. A bhagavaMta bIjAnI sUkSma paNa aprItino avazya tyAga kare che. tethI A vasatino ane thoDI paNa aprIti kare tevI bIjI paNa vasatino tyAga kare che. gRhasthane (atizaya) mamatva vinA tevo (sAdhu makAnanI rakSA kare vagere prakArano) vicAra na Ave. (ethI sAdhu tenA makAna vagerenI rakSA na kare to tene aprIti thAya.) "thoDI paNa aprIti thAya tevI vasatimAM na rahe" evuM sUcana mUlagAthA (1427)mAM lIdhelA tu zathI yuM che. [1450] vyAkhyAtA dvitIyamUlagAthA, adhunA tRtIyA vyAkhyAyate, tatra bhikSAcaryAdvAravidhimAha bhikkhAariA NiyamA, taiAe esaNA abhigghiaa| eassa puvvabhaNiA, ekkAvia hoi bhattassa // 1451 // dAraM // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- "bhikSAcaryA niyamAt'-niyogena 'tRtIyAyAM' pauruSyAm, 'eSaNA' ca grahaNaiSaNA-'bhigRhItA' bhava tyasyapUrvabhaNitA' jinalpikasya, ekaivabhavatibhaktasya',nadvitIyeti gAthArthaH / / 1451 // pAnakadvAravidhimAha pANagagahaNaM evaM, Na sesakAlaM paoaNAbhAvA / jANai suAisayao, suddhamasuddhaM ca so savvaM // 1452 // dAraM // - vRttiH- 'pAnakagrahaNamapyevama'sya, 'na zeSakAlaM, prayojanAbhAvAt' kAraNAt, saMsaktagrahaNadoSaparihAramAha-'jAnAti zrutAtizayata' eva'zuddhamazuddhaMcasasarvaM' pAnakamiti gAthArthaH // 1452 // lepAlepadvAravidhimAha levAlevaMti ihaM, levADeNaM alevaDaM jaM tu / aNNeNa asaMmissaM, dugaMpi iha hoi viNNeaM // 1453 / / dAraM // vRttiH- 'lepAlepa'miti 'atrAdhikAre 'lepavatA' vyaJjanAdinA 'alepavad yado'danAdi, kimuktaM bhavati ? -'anyenAsaMmizraM' vastvantareNa 'dvitayamapyatra bhavati, vijJeyaM', bhaktaM pAnaM ceti gAthArthaH // 1453 // alepadvAravidhimAha allevaM payaIe, kevalagaMpi hu na tassarUvaM tu / aNNe u levakArI, alevamiti sUrao biMti // 1454 // dAraM // vRttiH- 'alepaM prakRtyA'-svarUpeNa 'kevalamapi' sat 'na tatsvarUpaM tu'-lepasvarUpameva jagAryAyAmavat, 'anye tvalepakAri'-pariNAme 'alepamityevaM 'sUrayaH'-AcAryA 'bruvata' iti gAthArthaH // 1454 // bIjI mULagAthAnuM vyAkhyAna karyuM, have trIjInuM vyAkhyAna karavAmAM Ave che. temAM 21 bhikSAcaryA dvArano vidhi kahe che- jinakalpI trIjA praharamAM ja bhikSA mATe jAya, tenI bhojananI bhikSA pUrve (1412mI gAthAmAM) kahyuM tema abhigrahavALI eka ja hoya, bIjI na hoya. [1451] 22 pANIdvArano vidhi kahe che- jinakalpI pANI paNa trIjA praharamAM ja le, anya kAlamAM na le. kAraNa ke anyakALamAM pANInuM prayojana na hoya. prazna- jinakalpI jIvothI saMsakta hoya evuM pANI vahorI le evuM na bane? uttara- nA. kAraNa ke te zrutanA atizayathI ja koI paNa pANI zuddha che ke azuddha e jANe che. [1452] 23 lepAlepa dvArano vidhi kahe che- lepavALA zAka vagere anya dravyathI mizrita na thayAM hoya tevAM leparahita bhAta vagere bhojana ane pANI e baMne lepAlepa che. (jinakalpI lepAlepa 'bhojana-pANI le.) [1453 24 alapakArano vidhi kahe che- je dravya ekaluM hoya to paNa svabhAvathI 1. Ano bhAva e che ke jinakalpI lepavALAM dravyo to na le, kiMtu lepamizrita dravyo paNa na le. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [ 611 alepasvarUpavALuM ja hoya, jemake jagA2I dhAnyanuM osAmaNa, te dravya alepa che. bIjA AcAryo kahe che ke- je dravya (svabhAvathI alepa na hoya kiMtu anya dravya sAthe saMyojana vagere prakriyAthI) pariNAme alepakArI banatuM hoya te alepa che. (jinakalpI alepa dravya le.) [1454] AcAmAmladvAravidhimAha NAyaMbilameaMpi hu, aisosapurIsabheadosAo / ussaggiaM tu kiM puNa, payaIe aNuguNaM jaM se / / 1455 / / dAraM / / vRtti:- 'nAcAmAmlametadapya' lepakAri, 'atizoSapurISabhedadoSAd', vAyvAdidhAtubhAvena, 'autsargikamevau 'danarUpaM, 'kiM punaH prakRte 'rdeharUpAyA 'anuguNaM' yadvallAdi 'se' tasyeti gAthArtha: / / 1455 / / pratimAdvAravidhimAha pamitti a mAsAI, AIsaddA abhiggahA sesA / khalu esa pavajjai, jaM tattha Thio viseseNaM // 1456 // dAraM // vRtti:- 'pratimA iti ca mAsAdyA: AdizabdA 'nmUlagAthAgatAd 'abhigrahAH zeSA:'akaNDUya-nAdaya:' na khalveSaH pratipadyate ' jinakalpikaH, 'yattatra' - abhigrahe' sthito vizeSeNe 'ti gAthArthaH || 1456 // jinakalpa iti mUladvAragAthAvayavaM vyAcikhyAsurAha jiNakappatti a dAraM, asesadArANa visayamo esa / eaMmi esa merA, avavAyavivajjiA NiamA // 1457 // dAraM // vRtti: - 'jinakalpa iti ca dvAraM' mUladvAragAthAgataM 'azeSadvArANAM zrutasaMhananAdInAM 'viSaya eSa' varttata iti, 'etasmin' jinakalpe 'eSA maryAdA' zrutAdiryoktA 'apavAdavivarjitA niyamAd'-ekAnteneti gAthArthaH // 1457 / / mAsakalpadvArAvayavArthamAha mAsaM nivasai khitte, chavvIhIo a kuNai tatthavia / egamaDa kammAivajjaNatthaM paidiNaM tu // 1458 // dAraM // vRtti:- 'mAsaM nivasati kSetre' ekatra 'SaD vIthI: karoti' - gRhapatirUpA: parikalpya, 'tatrApi ca ' vIthIkadambake 'ekaikAmaTati' vIthIM 'karmmAdivarjanArtham', anibaddhatayA, 'pratidinamiti' gAthArthaH // 1458 // 25 AcAmAmyadvArano vidhi kahe che-- jinakalpI alepakRta dravyo paNa AcAmAmsa (= khATuM osAmaNa vagere pravAhI) na le. kAraNa AcAmAmla dravyo le to tRSA-zoSa thAya, maLa bhAgelo-DhIlo thAya, (maLa DhIlo utaravAthI Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute azucine sApha karavAno prasaMga Ave) vaLI vAyu Adi dhAtunA vikAra thAya, mATe utsarga mArge tevuM taje ane odanAdi grahaNa kare. A utsarga samajavo. tattvathI to zArIrika pravRtine anukULa vAla, caNA vagere te jinakalpikane kathya samajavA. [1455] 26 pratimA dvArano vidhi kahe che- jinakalpI mAsikI vagere pratimAo ane "zarIrane na khaMjavALavuM" vagere abhigraho na le. kAraNa ke (jinakalpanA AcAronuM pAlana karavAthI) te vizeSa rUpe abhigrahamAM rahelo che. [14pa6] mUla dvAragAthAnA banatva e padanuM vivaraNa kare che- mUladvAragAthAmAM kahela jinakalpa e dvAra zrata, saMghayaNa vagere badhA dvArono viSaya che, arthAt e badhAM dvAro jinakalpInAM che. jinakalpasaMbaMdhI zrata vagere je maryAdA kahI che te apavAda rahita=ekAMtarUpa che. [1457] 27 mAsakalpa dvArano vizeSa artha kahe che. eka kSetramAM eka mAsa rahe. bhikSAgharonI cha zerIo (= bhAga) kalpa. AdhAkarma vagere doSo na lAge eTalA mATe dararoja 'apratibaddhapaNe eka eka zerImAM (= bhAgamAM) bhikSA mATe phare. [1458] vyAkhyAtA tRtIyA dvAragAthA, sAmpratamatra prAsaGgikamAha kaha puNa hojjA kammaM, ettha pasaMgeNa sesayaM kiMpi / vocchAmi samAseNaM, sIsajaNavibohaNaTThAe // 1459 // vRttiH- 'kathaM punarbhavet karmAsya' aTataH?, atra prasaGgena zeSaM kimapyetadvaktavyatAgatameva 'vakSyAmi samAsena', kimarthamityAha-'ziSyajanavibodhanArtha 'miti gAthArthaH // 1459 // Abhiggahie saddhA, bhattogAhimaga bIha tia pUI / coaga nivvayaNaMti a, ukkoseNaM ca satta jaNA // 1460 // [sarachoDA ] vRttiH- 'Abhigrahike' jinakalpika upalabdhe 'zraddho pajAyate AgAryAH, tatra 'bhaktodgrAhimaka'tti sA etadubhayaM karoti, 'dvitIye''hani 'trIn' divasAn 'pUti', tadbhAvanAM vakSyAmaH, atrAntare 'codako nirvacanamiti ca' bhavati, 'utkRSTatazca'-utsargapadena 'sapta janA' ete ekavasatau bhavantIti gAthAsamudAyArthaH // 1460 / / trIjI vAragAthAnuM vyAkhyAna karyuM. have ahIM prAsaMgika kahe che- ahIM prasaMgathI bhikSA mATe pharatA jinakalpIne AdhAkarma vagere doSo kevI rIte lAge te kahIza, ane ziSyone vizeSa bodha thAya e mATe jinakalpa saMbaMdhI ja bIjAM paNa kaMIka saMkSepathI kahIza.[1459]. (bipi siddhA-) abhigrahavALA jinakalpIno yoga thatAM gRhastha strIne tenA pratye zraddhA thAya. (patto dima7-) AthI te (jinakalpI mATe) bhojana ane avagAhima e be taiyAra kare, (vIra 1. Asakti ke mamatva karyA vinA. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [613 tia pUI) [ii havasathI e hivasa sudhI 'pUti (= pUtihopavANa) thAya. viSayanI bhAvanA (pachI) 30. (coaga nivvayaNaMti-) mahI pathye prazna bhane uttara cha. (ukkoseNaM ca satta jaNAH) utkRSTathI eka vasatimAM sAta jinakalpI rahe. A pramANe gAthAno saMkSepathI artha che. [1460] avayavArthamAha jiNakappAbhiggahiaM, daTuM tavasosiaM mahAsattaM / saMvegAgayasaddhA, kAI saDDI bhaNijjAhi // 1461 // vRttiH- 'jinakalpAbhigrahikamapiM 'dRSTvA tapa:zoSitaM mahAsattvaM saMvegAgatazraddhA' satI 'kAcit zrAddhI' yoSid 'bhaNed' brUyAditi gAthArthaH // 1461 // kiM kAhAmi ahaNNA ?, eso sAhU Na giNhae eaM / Natthi mahaM tArisayaM, aNNaM jamalajjiA dAhaM // 1462 / / vRttiH- 'kiM kariSyAmyadhanyA''haM , 'eSa sAdhurna gRhNAti etat', nUnaM 'nAsti mama tAdRzamanyaccho'bhanaM 'yadalajjitA dAsyAmI'ti gAthArthaH // 1462 // savvapayatteNa ahaM, kalaM kAUNa bhoaNaM viulaM / dAhAmi payatteNaM, tAhe bhaNaI a so bhayavaM // 1463 // vRtti:- 'sarvaprayatnenAhaM kalye kRtvA bhojanaM' sAdhu 'vipulaM dArayAmi prayatnena, tadA bhaNati cAsau bhagavAM'stacchrutvA uktyA nivAraNAyeti gAthArthaH / / 1463 // aNiAo vasahIo, bhamarakulANaM ca goulANaM ca / samaNANaM sauNANaM, sAraiANaM ca mehANaM // 1464 // vRttiH- 'aniyatA vasatayaH', keSAmityAha-'bhramarakulAnAM ca gokulAnAM ca' tathA 'zramaNAnAM zakunAnAM zAradAnAM ca meghAnAmi'tyarthaH // 1464 // tIe a uvakkhaDiaM, mukkA vIhI a teNa dhIreNa / addINamaparitaMto, biiaMca pahiMDio vIhiM / / 1465 // vRttiH- 'tayA ca' agAryA 'upaskRtama'nAbhogAt, 'muktA vIthI ca tena dhIreNa' dvitIye'hani, 'adInaH' cetasA 'parizrAntaH' kAyena 'dvitIyAM ca' kramAgatAM 'paryaTito vIthIma'sAviti gAthArthaH // 1465 // 1. je gharamAM AdhArmika AhAra banyo hoya te ghara prathama divase (= AdhArmika AhAra banyo hoya te divase) AdhArmika gaNAya, ane pachInA traNa divasa pUti gaNAya. A cAra divasa sudhI te gharamAM gocarI javuM na kalpe. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ukta gAthAno vistArathI artha kahe che- jinakalpanA abhigrahavALA (= jinakalpI), tapathI zuSkakAyAvALA ane mahAsattvavaMta evA munine joIne jene saMvegathI zraddhA (= dAnaruci) utpanna thaI che evI koI zraddhALu strI kahe ke[1461] adhanyA huM zuM karIza? kAraNa ke A sAdhu A bhojana letA nathI. kharekhara mArI pAse bIjuM tevuM sAruM bhojana nathI ke jene huM zaramAyA vinA ApI zakuM. [146 2] kAle huM sarva prayatnathI sAruM ghaNuM bhojana karIne sAdhune prayatnapUrvaka ApIza. A sAMbhaLIne tene vacana vaDe (doSathI) rokavA te bhagavaMta kahe ke- [1463] bhramaravRndo, gokuLo, sAdhuo, pakSIo ane zaradaRtunA vAdaLonAM sthAno aniyata hoya che. [1464] bIjA divase te strIe anupayogathI muni mATe bhojana taiyAra karyuM. dhIra te munie te zerI choDI dIdhI. manathI adIna ane kAyAthI thAka rahita te muni kramathI AvelI bIjI zerImAM pharyA. [1465] tatreyaM vyavasthA paDhamadivasammi kamma, tiNNi a divasANi pUiaM hoi / pUIsu tisuNa kappai, kappai taie kae kappe // 1466 // vRttiH- 'prathamadivase karma' tadupaskRtaM, 'trIn divasAn pUtirbhavati' tad gRhameva, 'pUtiSu triSu na kalpate' tatrAnyadapi kiJcit, 'kalpate tRtIye gate 'kalpe' divase'parasminnahanIti gAthArthaH / / 1466 // uggAhimae ajjaM, navi Ae kalla tassa dAhAmo / doNNi divasANi kamma, taiAI pUiaM hoi // 1467 // vRttiH- 'udgrAhimake' kRte sati 'adya nAyAto''sau RSiH 'kalyaM tasya dAsyAmI 'ti divase yadA'bhisandhate, atra 'dvau divasau karma', tadbhAvAvicchedAt, 'tRtIyAdiSu' divaseSu 'pUti tadbhavatIti gAthArthaH // 1467 // tirhi kappehi na kappai, kappai taM chaTThasattamadiNammi / akaraNadiaho paDhamo, sesA jaM ekka doNNi diNA // 1468 // vRttiH- tatra 'triSu 'kalpeSu' divaseSu 'na kalpate, kalpate tad' gRhaM 'SaSThasaptame divase''grahaNadivasataH, etadevAha- 'akaraNadivasaH prathamo''TanagataH, 'zeSo yadekaH dvau' vA 'divasAvA'dhAkarmagatAviti gAthArthaH // 1468 // temAM (sAdhu mATe bhojana banAvyuM e viSe) vyavasthA A che- sIe banAveluM bhojana pahelA divase AdhAkarma doSavALuM bane, traNa divasa sudhI te ghara ja pUti bane, AthI tenA ghare bIjAM paNa kAMI traNa divasa sudhI na kalpe. trIjo divasa vItI gayA Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [ 65 pachI kalpa. [1466] sAdhu mATe "avagAhima (paphavAnna) banAvyuM hoya tyAre "Aje A muni na AvyA, kAle temane ApIza" ema divase dhAraNA kare to te ghara be divasa AdhAkarma doSavALuM thAya, kAraNa ke sAdhune vahorAvavAno bhAva kAyama che. trIjA vagere divasomAM te ghara pUti thAya. [1467] te gharanuM traNa divaso sudhI na kalpe, je divase na lIdhuM te divasathI chaThThA ke sAtamA divase kalpa. A ja (uttarArdhathI) kahe che. je divase banAvyuM nathI, arthAt je divase pahelIvAra bhikSA mATe gayA ane lIdhuM nahi, te pahelo divasa, tyArapachIno bIjo eka divasa agara be divaso AdhAkarma doSa saMbaMdhI thAya. (tyArabAda traNa divasa pUtidoSa saMbaMdhI thAya. Ama pAMca ke cha divasa thAya. pAMca divasa thAya to chaThThA divase kahyuM, cha divasa thAya to sAtamA divase kahyuM. jo bhojana sAdhu mATe banAvyuM hoya to eka divasa AdhAkarma banavAthI pAMca divasa thAya, (je divase vahoryuM nahi te eka divasa, bIjA divase AdhAkarmI banAvyuM e bIjo divasa, traNa divasa pUtinA, ema pAMca divasa thAya.) jo avagAhima banAvyuM hoya ane bIjA divase paNa sAdhune vahorAvavAnI dhAraNA karI hoya to be divasa AdhAkarma banavAthI cha divasa thAya.) [1468] aha sattamammi diahe, paDhamaM vIhiM puNo'vi hiMDaMtaM / daTThaNa sA ya saDDI, taM muNivasabhaM bhaNijjAhi // 1469 // vRttiH- 'atha saptame divase' aTanagatAdArabhya 'prathamAM vIthIM punarapi 'hiNDantam' aTantaM davA sA zrAddha'garI "munivRSa' prastuta 'mane tUyAiita thArtha: II 2461 kiM NAgayattha taiA, asavvao me kao tuha nimittaM / iti puTTho so bhayavaM, biiAe se imaM bhaNai // 1470 // vRtti- "jiM nAtA:' cUrva "tI ?, maci kayA tattvannimitta', tadagrahaNAdasadvyayatva miti, pRSTaH sa bhagavAn'-jinakalpika: 'dvitIyAdeze' pUrvAdezApekSayA 'idaM bhaNati'-vakSyamANamiti gAthArthaH // 1470 // ___ aNiAo vasahIo, iccAi jameva vaNNi puTvi / ANAe kammAI, pariharamANo visuddhamaNo // 1471 // vRttiH- 'aniyatA vasataya ityAdi, yadeva varNitaM pUrvaM' gAthAsUtramiti, 'AjJayA karmAdi pariharan vizuddhamanAH' san bhaNatIti gAthArthaH // 1471 // have bhikSATananA pahelA divasathI AraMbhI sAtamA divase pharI paNa pahelI zerImAM bhikSATana karatA joIne te zraddhALu strI te uttamamunine kahe ke [1469] tyAre tame kema na AvyA? meM tamArA mATe khoTo vyaya karyo. ahIM banAveluM na lIdhuM e daSTie khoTo vyaya (= zrama) samajavo. (kharcanI 1. ahIM bhojana zabdathI te ja divase bhakSya ane bIjA divase abhakSya bane tevI vastu samajavI. avagAhima zabdathI ekathI vadhAre divaso sudhI bhastha rahe tevI vastu samajavI. 2. mATe ja muni pharI te ja zerImAM sAtamA divase Ave, te pahelAM nahi. (ba. ka. gA. 1408) Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 616 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute daSTie nahi.) A pramANe pUchAyelA te jinakalpI bhagavaMta bIjA AdezamAM A (nIcenI gAthAmAM kahevAze te) kahe. ahIM pUrvanA (1464mI gAthAnA) AdezanI apekSAe bIjo Adeza jANavo. [1470] jinAjJAthI AdhAkarma vagere doSono tyAga karatA ane vizuddha manavALA te muni pUrve (1464bhI) uthAmai "sthAno niyata Doya che' ityAdi yuM te 4 33. [1471] coeI paDhamadiNe, jai koi karijja tassa kammAI / tattha ThiaMNAUNaM, ajaMpiuM ceva tattha kahaM // 1472 // vRttiH- 'codayati' ziSyaH-'prathamadivase' aTanagata eva 'yadi kazcitkuryAt' kiJcit 'karmAdi' akalpyaM tatra sthitaMjJAtvA' kSetre 'saJjalpyaiva' kiJcit tatra kathami'ti gAthArthaH // 1472 // coaga ! evaMpi ihaM, jai u karijjAhi koi kammAI / Na hi so taM Na viANai, suAisayajogao bhayavaM // 1473 // vRttiH- 'codaka ! evamapyatra yadi kuryAt kazcit karmAdi' pracchannameva, 'na hyasau tanna vijAnAti', vijAnAtyeva' zrutAtizayayogataH' kAraNAt tad 'bhagavAniti gAthArthaH // 1473 / / (ve prazna-uttara cha-) ahIM ziSya prazna kare che ke- bhikSATananA pahelA divase ja jo koI te kSetramAM jinakalpIne rahelA jANIne kaMI kahyA vinA ja AdhAkarma vagere doSavALuM kaMIka akathya kare to jinakalpI tene kevI rIte jANe ? ane kevI rIte teno tyAga kare ? [1472] he praznakAraka ! ahIM jo koI A pramANe paNa gupta ja AdhAkarma vagere doSavALuM kaMIka kare to paNa e bhagavaMta tene nathI jANatA mema nathI, zrutAtizayano (= viziSTa zrutano) yo ddovaan| 27 100 4 7. [1473] eso uNa se kappo, jaM sattamagammi ceva divasammi / egattha aDai evaM, AraMbhavivajjaNaNimittaM // 1474 // vRttiH- 'eSa punaH 'se' tasya 'kalpaH yat saptama eva divase ekatra' vIthyA maTati evam'-uktava dArambhavivajananimittamiti gAthArthaH / / 1474 / / ia aNiayavittiM taM, daTuM saddhANavI tadAraMbhe / aNiayamo Na pavittI, hoi tahA vAraNAo a||1475 / / vRttiH- 'evamaniyatavRttiM taM' vIthivihAreNa 'dRSTavA zrAddhAnAmapi' prANinAM 'tadArambhe'niyamAtkA'raNAt 'na pravRttirbhavati, tathA vAraNAccA 'niyatatvAdibhAveneti gAthArthaH / / 1475 / / (to pachI cha bhAga karIne bhikSATana zA mATe kare che? e praznano uttara Ape che-) ukta rIte AraMbhanA tyAga mATe teno A kalpa che ke sAtamA ja divase eka zerImAM bhikSATana Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [617 karavuM. [1474] A pramANe zerInA krame bhikSATanathI tene aniyata AjIvikAvALA joIne tenuM Agamana aniyata hovAnA kAraNe tathA sAdhuonuM sthAna aniyata hoya ItyAdi kahIne rokavAthI zraddhALu paNa jIvonI AdhAkarma vagere doSanA AraMbhamAM pravRtti na thAya. [1475 gacchavAsinAmevamakurvatAmadoSamAha iare'vA''NAuccia, gurumAinimittao paidiNaMpi / dosaM apicchamANA, aDaMti majjhatthabhAveNa // 1476 // vRttiH- 'itare'pi' gacchavAsina AjJAta eva', nimittatvAd, 'gurvAdinimittatazca' hetoH 'pratidivasamapi doSamapazyantaH' santo'neSaNArUpaM aTanti madhyasthabhAvena' samatayeti gAthArthaH // 1476 / / A pramANe (= dararoja alaga alaga zerImAM javuM vagere) na karanArA gacchavAsI sAdhuone doSa nathI meM cha gacchavAsI sAdhuo paNa AjJA rUpa nimittathI (= temane tevI AzA hovAthI) ja ane guru vagerenA nimitte aneSaNA rUpa doSa na dekhAya to dararoja paNa samabhAvathI eka zerImAM bhikSATana 43. [1476] prAsaGgikametat, prastutamevAha evaM tu te aDaMtA, vasahI ekkAe kai vasijjAhi ! / vIhIe a aDaMtA, egAe kai aDijjAhi // 1477 // vRttiH- 'evaM tu te aTanto' jinakalpikA 'vasatAvekasyAM kati vaseyuH ?', tathA 'vIthyAM vA aTantaH' santa: 'ekasyAM katyaTeyuriti' gAthArthaH // 1477 // egAe vasahIe, ukkoseNaM vasaMti satta jaNA / avaropparasaMbhAsaM, vajjitA kahavi joeNaM // 1478 // vRttiH- 'ekasyAM vasatau' bAhyAyAM 'utkRSTato vasanti sapta janAH', kathamityAha-'parasparaM sambhASaNaM varjayantaH' santaH 'kathamapi yogene'ti gAthArthaH // 1478 // vIhIe ekkAe, ekko ccia paidiNaM aDai eso / aNNe bhaNaMti bhayaNA, sA ya Na juttikkhamA NeA // 1479 // vRtti:- 'vIthyAM tvekasyAmeka eva pratidinamaTatyeSa' jinakalpikaH, 'anye bhaNanti bhajanAM,sA ca na yuktikSamA jJeyA''tra vastunIti gAthArthaH / / 1479 / / 1. guru vagerenA nimitte eTale guru vagerene je dravyanI jarUriyAta hoya te dravya eka ja zerImAM maLI zake tema hoya to dararoja paNa eka ja zerImAM jAya. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute kuta ityAha__ eesi satta vIhI, etto ccia pAyaso jao bhaNiA / kaha nAma aNomANaM ?, havijja guNakAraNaM NiamA // 1480 // vRttiH- 'eteSAM sapta vIthyaH, ata eva' kAraNAt, mA bhUdekasyAmubhayATanamiti, 'prAyaso yato bhaNitA:' kvacitpradezAntare, 'kathaM nAmAnavamAnaM bhavet ?', anyo'nyasaMghaTTAbhAvena 'guNakArakaM niyamAt' pravacanasyeti gAthArthaH / / 1480 / / A prAsaMgika kahyuM. have prastuta viSayane ja kahe che- prazna- A pramANe vicaratA te jinakalpIo eka vasatimAM keTalA rahe? tathA zerImAM bhikSATana karatA te jinakalpIo eka zerImAM keTalA bhikSATana kare ? [1477]. uttara-eka vasatimAM utkRSTathI sAta jinakalpIo rahe, ane koI paNa rIte paraspara bole nahi. [1478] eka zerImAM pratidina eka ja jinakalpI bhikSATana kare. A viSe bIjAo vikalpa kahe che, arthAt eka zerImAM pratidina ekathI vadhAre paNa jinakalpIo bhikSATana kare ema kahe che. paNa A vikalpa yuktikSama nathI-yukti sAme TakI zake tema nathI. [1479] A vikalpa yuktikSama kema nathI? e kahe che- eka zerImAM be jinakalpIone bhikSATana karavAno prasaMga na Ave e mATe ja jinakalpIonI koIka pradezamAM prAya: sAta zerIo (= vibhAgo) kahI che. jo A rIte vibhAga na pADavAmAM na Ave to eka zerImAM jinakalpIono paraspara saMghaTTa thAya. AthI (3Lomai =) kSetranA mApano abhAva=vibhAgano abhAva jinakalpIonA parasparanA saMghaTTanA abhAvadvArA niyamA pravacanane lAbhakArI kevI rIte thAya ? na ja thAya. (bhAvArtha- kSetranA vibhAga na pADavAmAM Ave to jinakalpIono paraspara saMghaTTa thAya ane ethI zAsanane nukasAna thAya. lokone ema thAya ke ekane ApyuM to bIjo Avyo, bIjAne ApyuM to trIjo Avyo. Ama lokone aruci thavAno saMbhava rahe. ethI zAsananI hIlanA thAya. jayAre vibhAga pADavAmAM Ave to eka zerImAM ekathI vadhAre na jAya, ethI lokone jinakalpI pratye Adara vadhe. AthI zAsananI prabhAvanA thAya.) [1480]. vIthIjJAnopAyamAha aisaiNo a jamee, vIhivibhAgaM ao viANaMti / ThANAiehi dhIrA, samayapasiddhehi liMgehiM // 1481 // vRttiH- 'atizayinazca yadete' zrutataH vIthIvibhAgamato vijAnantye 'veti, sthAnAdibhiH dhIrA' vasati tai: "samaya siddhatiH ' zrutIti thArtha: / 2486 1. jyAre sAta jinakalpIo eka sthaLe bhegA thAya tyAre sAta vibhAga karavAnA hoya che. sAta jinakalpIo kyAreka ja bhegA thAya. AthI sAta bhAga paNa kyAreka ja karavAnA hoya che. mATe ahIM 'prAyaH' kahyuM che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [619 upasaMharannAha esA sAmAyArI, eesi samAsao samakkhAyA / etto khittAdIaM, ThiimeesiM tu vakkhAmi // 1482 // vRttiH- 'eSA sAmAcArI 'eteSAM' jinakalpikAnAM 'samAsataH samAkhyAtA, ataH kSetrAdyAM sthiti'-bhAvAdyavasthAM 'eteSAmeva vakSyAmIti' gAthArthaH // 1482 // zerIone jANavAno upAya kahe che- dhIra jinakalpIo zrutAtizayavALA hoya che, ethI zratanA AdhAre vasatimAM rahelA zAzvaprasiddha sthAna vagere cihnothI zerInA vibhAgane zrutathI avazya jANI zake che. [1481] upasaMhAra kare che. jinakalpIonI A sAmAcArI saMkSepathI kahI. have jinakalpIonI ja kSetra vagere saMbaMdhI sthitine=vidyamAnatA vagere avasthAne kahIza, arthAt kSetra vagere dvArothI niyAmonu sva35 462. [1482] khitte kAlacaritte, titthe pariAe~ Agame vee / kappe liMge lesA, jhANe gaNaNA abhigahA ya // 1483 // vRttiH- 'kSetre' ekasmin sthitiramISAM, evaM kAle cAritre tIrthe paryAye Agame vede kalpe liGge lezyAyAM dhyAne' tathA 'gaNanA'bhigrahAzcai 'teSAM vaktavyA iti gAthArthaH / / 1483 / / pavvAvaNa muMDAvaNa, maNasA''vaNNe'vi se aNugghAyA / ___ kAraNa NippaDikamme, bhattaM paMtho a taiAe // 1484 // dvAragAthAdvayaM vRttiH- 'pravrAjanamuNDane 'tyatra sthitirvAcyA, 'manasA''panne'pi' doSe 'se' tasya 'anudghAtA:'-caturgurava: prAyazcittaM, tathA 'kAraNaniSpratikarma'tAsthitirvAA , tathA 'bhaktaM panthAzca tRtIyAyAM' pauruSyAmasyeti gAthAsamAsArthaH // 1484 // (22||thaamo cha-) 1 kSetra-kayA kSetramAM jinakalpIo hoya, e pramANe 2 kAla, 3 cAritra, 4 tIrtha, 5 paryAya, 6 mAgama, 76,8485,8siMga, 10 sezyA, 11 dhyAna, 12 ge|naa, 13matmiya, 14 prajAnA, 15muMDana, 16 prAyazcitta-manathI paNa doSa pAmeto jinakalpIne "anughAta caturguru' prAyazcitta Ave, 17 kAraNa, 18 niSpatikarmatA, 19bhakta, 20paMtha-jinakalpI (bhojana ane vihAra) trIjA praharamAM 73. (mAma 20 tAro cha.) thAmIno mA saMkSita artha cha. [1483-1484] vyAsArthaM tu gAthAdvayasyApi granthakAra eva pratipAdayati, tatrAdyaM kSetradvAramadhikRtyAha khitte duheha maggaNaM, jammaNao ceva saMtibhAve a / jammaNao jahi~ jAo, saMtIbhAvo a jahi~ kappo // 1485 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti: - ' kSetre dvividheha mArgaNA' jinakalpikasthitau - 'janmatazcaiva sadbhAvatazca', tatra 'janmato yatra jAta: ' kSetre, evaM janmAzritya 'sadbhAvatazca yatra kalpaH ' kSetre, evaM sadbhAvamAzritya mArgaNeti gAthArthaH // 1485 // jammaNasaMtIbhAvesu hojja savvAsu kammabhUmI / sAharaNe puNa bhaio, kamme va akammabhUme vA // 1486 // dAraM / / vRtti:- 'janmasadbhAvayora'yaM bhavet sarvAsu karmmabhUmiSu' - bharatAdyAsu, 'saMharaNe punarbhAjyo'yaM 'karmmabhUmiko vA' sadbhAvamAzritya 'akarmmabhUmiko vA' sadbhAvamAzrityeti gAthArthaH || 1486 // baMne gAthAono vistRta artha to graMthakAra ja jaNAve che, temAM pahelA kSetradvArane uddezIne kahe che-- kSetra saMbaMdhI vicAraNA janmathI ane sadbhAvathI ema be prakAre che. temAM je kSetramAM janma thAya te janmathI vicAraNA che. je kSetramAM kalpa hoya te sadbhAvathI vicAraNA che. [1485] janmathI ane sadbhAvathI jinakalpI bharata vagere sarva karmabhUmiomAM hoya. saMharaNathI to sadbhAvane AzrayIne karmabhUmimAM paNa hoya ke akarmabhUmimAM paNa hoya. [1486] kAladvAramadhikRtyAha ussappiNie dosuM, jammaNao tisu a saMtibhAveNaM / ussappiNi vivarIo, jammaNao saMtibhAveNa // 1487 // vRttiH-'avasappiNyAM' kAle' dvayoH' - suSamaduSpamaduSSamasuSamayo' rjanmato' - janmAzrityAsya sthiti:, ' tisRSu' - suSamaduSSamaduSSamasuSamaduSSamAsu 'sadbhAvene 'ti svarUpatayA'sya sthitiH, 'utsapiNyAM viparIto ''sya kalpaH ' janmataH sadbhAvatazca', etaduktaM bhavati-duSSamaduSSamasuSamasuSamaduSSamAsu tisRSu janmata: duSSamasuSamasuSamaduSpamayostu dvayoH sadbhAvata eveti gAthArthaH // 1487 // NosappiNiussappiNi, hoi palibhAgesu cautthammi | kAle palibhAgesu a, saMharaNe hoi savvesuM // 1488 // dAraM // vRttiH- 'nAvasappiNyutsappiNI 'ti ubhayazUnye sthite kAle 'bhavati' tvayaM janmataH, sadbhAvatazca 'pratibhAge caturtha' eva 'kAle' - duSSamasuSamArUpe videheSu, 'pratibhAgeSu ca ' kevaleSu 'saMharaNe' sati sadbhAvamAzritya ' bhavati sarveSU 'ttarakurvAdigateSviti gAthArthaH // 1488 // kAladvArane uddezIne kahe che-- avasarpiNIkAlamAM janmathI trIjA-cothA ArAmAM ja hoya, (Ano artha e thayo ke pAMcamA ArAmAM janmela jIva jinakalpa na svIkArI zake,) sadbhAvathI trIjA-cothA-pAMcamA` ArAmAM 1. cothA ArAmAM janmIne pAMcamA ArAmAM jinakalpane svIkAre, athavA cothA ArAmAM jinakalpane svIkArIne pAMcamA ArAmAM paNa vidyamAna hoya e apekSAe sadbhAvathI pAMcamA ArAmAM hoya. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [ 622 hoya. utsarpiNImAM AnAthI ulaTuM hoya. te A pramANe- utsarpiNImAM janmathI bIjA-trIjAcothA ArAmAM hoya, ane sabhAvathI trIjA-cothA ArAmAM hoya. (Ano artha e thayo ke bIjA ArAmAM janmela jIva trIjA ArAmAM kalpane svIkArI zake, bIjAmAM nahIM.) [1487] utsarpiNI-avasarpiNI rahita (= avasthita) kALamAM mahAvideha kSetranI apekSAe janmathI ane sadbhAvathI cothA ArAmAM ja hoya. saMkaraNathI sabhAvane AzrayIne uttarakuru Adi sarva kSetronI apekSAe sarva ArAomAM hoya. [1488] cAritradvAramadhikRtyAha paDhame vA bIe vA, paDivajjai saMjamammi jiNakappaM / puvvapaDivannao puNa, aNNayare saMjame hujjA // 1489 // vRttiH- 'prathame vA'-sAmAyika eva 'dvitIye vA'-chedopasthApye 'pratipadyate 'saMyame' cAritre sati 'jinakalpaM', nAnyasmin, 'pUrvapratipannaH punara'sau 'anyatarasmin saMyamasthAne'-- sUkSma-samparAyAdau 'bhaved', upazamazreNimadhikRtyeti gAthArthaH // 1489 // majjhimatitthayarANaM, paDhame purimaMtimANa bIammi / pacchA visuddhajogA, aNNayaraM pAvai tayaM tu // 1490 // vRtti:- 'madhyamatIrthakarANAM' tIrthe prathame' bhavet, dvitIyasya teSAmabhAvAt, 'purimacaramayostu' tIrthakarayo: tIrthe 'dvitIye' bhavet, chedopasthApya eva, 'pazcAdvizuddhayogAt' kAraNA danyataraM prApnoti taM' saMyamaM sUkSmasamparAyAdimupazamApekSayeti gAthArthaH / / 1490 / / cAritrakArane uddezIne kahe che sAmAyika ke chedo sthApya cAritramAM jinakalpano svIkAra kare, anya cAritramAM nahi. pUrvapratipanna (= jinakalpano jeNe svIkAra karI lIdho che te) to sUkSmasaMparAya vagere koI anya cAritramAM hoya, arthAta upazama zreNinI apekSAe jinakalpIne sUkSmasaM5rAya ane yathAkhyAta cAritra paNa hoya. (jinakalpI te bhavamAM mokSamAM na jAya, AthI tene kSapakazreNi na hoya.) [1489] pahelA ane chellA sivAya madhyama bAvIsa tIrthakaronA tIrthamAM sAmAyikacAritramAM jinakalpano svIkAra thAya. kAraNa ke chedopasthApanIya cAritra temane hotuM nathI. pahelA ane chellA tIrthakaranA tIrthamAM chedopasthApanIya cAritramAM ja jinakalpano svIkAra thAya. jinakalpano svIkAra karyA pachI yogo vizuddha thAya to upazama zreNinI apekSAe sUkSmasaMparAya vagere anya cAritrane pAme. [1490]. 1. devakuru-uttarakurumAM supamasuSamA rUpa pahelo Aro che. harivarSa-ramyaphavarSamAM suSamA rUpa bIjo Aro che. haimavata vairaNyavatamAM suSama-duH5mAM rUpa trIjo Aro che. mahAvideha kSetramAM duH5ma-suSamAM rUpe cotho Aro che. 2. parihAravizuddhi sivAya koI paNa cAritramAM hoya. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622 ] tIrthadvAramadhikRtyAha [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute titthetti niyamao cciya, hoi sa titthammi na puNa tadabhAve / viga'NuppaNNe vA, jAIsaraNAiehiM tu // 9491 // vRtti: - 'tIrtha iti niyamata eva bhavati sa' jinakalpikaH 'tIrthe' saGke sati, 'na punastadabhAve, vigate'nutpanne vA' tIrthe, 'jAtismaraNAdibhireva' kAraNairiti gAthArthaH // 1491 // ahigayaraM guNaThANaM, hoi atitthaMmi esa kiM Na bhave ? | esA eassa ThiI, paNNattA vIarAgehiM // / 1492 // vRtti:- 'adhikataraM' tad-'guNasthAnaM' zreNyAdi' bhavatyatIrthe', marudevyAdInAM tathAzravaNAditi, 'eSa kiM na bhavati' jinakalpika ityAzaGkayAha - 'eSA etasya sthitiH '- jinakalpikasya 'prajJaptA vItarAgaiH', na punaratra kAcidyuktiriti gAthArthaH // 1492 // tIrthadvArane AzrayIne kahe che-- jinakalpI niyamA tIrthamAM=saMgha hoya tyAre hoya, nahi ke tenA abhAvamAM. tIrthano viccheda thAya tyAre ke tIrtha utpanna na thayuM hoya tyAre jAtismaraNa vagere kAraNothI paNa koI jinakalpI na thAya. [1481] prazna- tIrthanA abhAvamAM kSapaka zreNi Adi adhika guNasthAna thAya che, arthAt adhika guNonI prApti thAya che. marudevAmAtA vagere mATe tema saMbhaLAya che. to pachI atIrthamAM jinakalpika prema na thAya ? uttara- vItarAga bhagavaMtoe jinakalpikanI A (= atIrthamAM na thAya e) maryAdA kahI che, khAmA ardha yukti nathI. [1482 ] paryAyadvAramadhikRtyAha pariAo a dubheo, gihijaibheehiM hoi NAyavvo / ekkeko u dubheo, jahaNNaukkosao ceva // 1493 // paryAyazca dvibhedo'tra ' gRhiyatibhedAbhyAM bhavati jJAtavyaH, ekaikazca vRttiH dvibhedA'sau - 'jaghanya utkRSTazcaive 'ti gAthArthaH // 1493 // eassa esa o, gihipariAo jahaNNa guNatIsA / jaipariAe vIsA, dosuvi mukkosa desUNA // / 1494 // dAraM // vRtti: - 'etasyaiSa jJeyo gRhiparyAyo' janmata Arabhya 'jaghanya ekonatriMzadvarSANi, yatiparyAyo viMzativarSANi' jaghanyaH, evaM 'dvayorapi' - gRhiyatibhedayoM' rutkRSTa' paryAya: 'dezonA' pUrvakoTIta gAthArthaH // 1494 // Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [623 paryAya dvArane AzrayIne kahe che- ahIM paryAya gRhasthano ane sAdhuno ema be prakAre che. e pratyeka paryAya jaghanya ane utkRSTa ema be prakAre che. [1493] jinakalpIno jaghanya gRhasthaparyAya janmathI AraMbhI ogaNatrIsa varSa che, jaghanya sAdhuparyAya vIsa varSa che. baMneno utkRSTa paryAya dezonapUrvakoTi varSa cha. [1484] AgamadvAramadhikRtyAha appuvvaM NAhijjai, Agamameso paDucca taM jammaM / jamuciapagiTThajogArAhaNao ceva kykicco||1495 // vRttiH- 'apUrvaM nAdhIte AgamameSaH', kuta ityAha-'pratItya tajjanma'-vartamAnaM, 'yad' yasmA ducitaprakRSTayogArAdhanAdeva' kAraNAt 'kRtakRtyo' varttata iti gAthArthaH / / 1495 // . puvvAhIaM tu tayaM, pAyaM aNusaDa niccamevesa / egaggamaNo samma, vissoasigAikhayaheuM // 1496 / / vRttiH- 'pUrvAdhItaM tu tat'-zrutaM 'prAyo'nusmarati nityamevaiSaH'-jinakalpikaH 'ekAgramanAH samyag' yathoktaM 'vizrotasikAyAH kSayahetuM', zrutaM smaratIti gAthArthaH / / 1496 / / AgamArane AzrayIne kahe che jinakalpI vartamAna janmane AzrayIne, arthAt vartamAnabhavamAM, navuM zrata na bhaNe. kAraNa ke ucita utkRSTa yoganI ArAdhanAnA kAraNe ja te kRtakRtya che. [195] jinakalpI pUrve bhaNelA zratanuM prAyaH sadaiva ekAgracitte samyaga (= je rIte kahyuM che te rIte) smaraNa kare. zruta (= zratanuM sma245) zumadhyAnanA kSayarnu // 25 // 7. [1486] vedadvAramadhikRtyAha veo pavittikAle, itthIvajjo u hoi egayaro / puvvapaDivanago puNa, hojja saveo aveo vA // 1497 // vRttiH- 'vedaH pravRttikAle' tasya 'strIvarja eva bhavatyekataraH'-puMvedo napuMsakavedo vA zuddhaH 'pUrvapratipannaH punara'dhyavasAyabhedAd bhavetsavedo vA avedo vaiSa' iti gAthArthaH // 1497 / / uvasamaseDhIe khalu, vee uvasAmiaMmi u aveo / . na u khavie tajjamme, kevalapaDisehabhAvAo // 1498 // dAraM // vRttiH- 'upazamazreNyAmeva vede upazamite' sati 'avedo' bhavati, 'na tu kSapite', kuta ityAha tajjanmanya'sya 'kevalapratiSedhabhAvAditi gAthArthaH // 1498 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vedavArane AzrayIne kahe che jinakalpanA svIkAranA kAle strIveda sivAya, puruSaveda ke napuMsakaveda e bemAMthI koI eka veda hoya. A veda zuddha asaMkliSTa hoya. pUrvamatipatra to adhyavasAyabhedathI veda sahita hoya ke veda rahita paNa hoya. [1497] upazamazreNImAM ja vedano upazama thatAM te vedarahita thAya, nahi ke vedano kSaya thatAM. kAraNa ke jinakalpIne te janmamAM kevalajJAnanI pratiSedha che. (vedano kSaya thatAM avazya kevalajJAna thAya.) [1498] kalpadvAramadhikRtyAha ThiamaTThie a kappe, AcelakkAiesu ThANesuM / savvesu ThiA paDhamo, cau Thia chasu adviA biio // 1499 // vRtti:- 'sthite'sthite ca kalpe' eSa bhavati, na kazcidvirodhaH, anayoH svruupmaah'mavettavayavasthAneSu' vasyAkhannakSang'sarvey' zasva'sthitA prathama ti sthitattva, 'caturpu sthitA' iti zayyAtararAjapiNDakRtikarmajyeSThapadeSu sthitAH madhyamatIrthakarasAdhavo'pi 'SaTsu asthitAH'-AcelakyAdiSvaniyamavanta iti 'dvitIya:'-asthitakalpa iti gAthArthaH // 1499 // kalyadvArane AzrayIne kahe che jinakalpI sthita ane asthita e baMne kalpamAM hoya. AmAM koI virodha nathI. baMne kalpanuM svarUpa kahe che. jemanAM lakSaNo have kahevAze te Acelakya vagere dazeya sthAnomAM pahelA ane chellA jinanA sAdhuo sthita (= niyata) hovAthI temano kalpa sthitakalpa che. madhyama tIrthakaronA sAdhuo paNa zayyAtara, rAjapiMDa, kRtikarma ane jayeSTha pada e cAramAM sthita (= niyata) hoya che, paNa Acelakya vagere cha mAM asthita (= aniyata) hovAthI temane kalpa asthita kalpa che. [1499]. sthAnAnyAha Acelakku desiasijjAyara rAyapiMDa kiika"mme / vaya jiTTa paDikkamaNe , mA saMpajjosavaNa'"kappe // 1500 // vRttiH- 'AcelakyauddezikazayyAtararAjapiMDakRtikarmANi' paJca sthAnAni, tathA 'vratajyeSThapratikramaNAni' trINi, 'mAsaparyuSaNAkalpau' dve sthAne iti gAthArthaH // 1500 / / te (AcAranAM) sthAnone kahe che- Acelakya, audezika, zayyAtarapiMDa, rAjapiMDa, kRtikarma, vrata, jayeSTha, pratikramaNa, mAsa ane paryuSaNA e daza (AcAranAM) sthAno che. [1500] Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [625 % liGgadvAramadhikRtyAha. liMgammi hoi bhayaNA, paDivajjai ubhayaliMgasaMpanno / uvariMtu bhAvaligaM, puvvapavaNNassa NiameNa / / 1501 / / vRtti:- 'liGga' iti 'bhavati bhajanA' vakSyamANA'sya, 'pratipadyate' kalpaM 'ubhayaliGgasampanno', dravyabhAvaliGgayukta ityarthaH, 'upari tu' upariSTAd 'bhAvaliGga-cAritrapariNAmarUpaM 'pUrvapratipannasya' kalpaM 'niyamena' bhavatIti gAthArthaH // 1501 // iaraM tu jiNNabhAvAiehi sayayaM na hoivi kayAI / Na ya teNa viNAvi tahA, jAyai se bhAvaparihANI // 1502 // dAraM / / vRttiH- 'itarattu'-dravyaliGgaM 'jIrNabhAvAdibhiH' jIrNahRtAdibhiH kAraNai 'satataM na bhavatyapi, kadAcit 'sambhavatyetat, 'na ca tena vinApi 'tathA' tena prakAreNa 'jAyate 'se' tasya 'bhAvaparihANiH', apramAdAbhyAsAditi gAthArthaH // 1502 // liMgadvArane AzrayIne kahe che- liMgamAM have kahevAze te bhajanA=vikalpa che. te A pramANe- dravya ane bhAva e baMne liMgathI yukta sAdhu jinakalpano svIkAra kare che. tyArabAda pUrvapratipaznane cAritrapariNAmarUpa bhAvaliMga avazya hoya. [1501] draliMga to jIrNa thayuM hoya ke koIe apaharaNa karyuM hoya vagere kAraNe sadA na paNa hoya. dravyaliMga na hoya evuM kyAreka bane. dravyaliMga vinA paNa te rIte tenA bhAvanI parihAni na thAya. kAraNa ke tene apramAdano abhyAsa che. [1502] lezyAdvAramadhikRtyAha lesAsu visuddhAsuM, paDivajjai tIsu na puNa sesAsu / puvvapaDivannao puNa, hojjA savvAsuvi kahaMci // 1503 // vRttiH- 'lezyAsu vizuddhAsu'-taijasyAdiSu 'pratipadyate tisRSu' kalpaM, 'na punaH zeSAsvA'dyAsu, 'pUrvapratipannaH' puna: kalpastha: 'bhavet sarvAsvapi'-zuddhAzuddhAsu 'kathaJcit' karmavaicitryAditi gAthArthaH // 1503 / / NaccaMtasaMkiliTThAsu thevakAlaM va haMdi iarAsu / / cittA kammANa gaI, tahAvi viriaM phalaM dei // 1504 // dAraM // vRttiH- 'nAtyantasaMkliSTAsu' vartate, tathA 'stokakAlaM ca handItarAsu'-azuddhAsu, 'citrA karmaNAM gatiH' yena tAsvapi varttate, 'tathApi vIryaM phalaM dadAti', yena tadbhAve'pi bhUyazcAritra-zuddhiriti gAthArthaH / / 1504 // 1. dravyaliMga vinA pramAdI jIvane je rIte ArtadhyAnAdithI bhAvanI parihAni thAya te rIte jinakalpIne bhAvanI parihAni na thAya. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute lezyAdvArane AzrayIne kahe che taijasa Adi traNa vizuddha vezyAomAM jinakalpano svIkAra kare, anya Adya traNa vezyAomAM nahi. pUrvapratipanna to karmanI vicitratAnA kAraNe kathaMcit zuddhAzuddha badhI ya lezyAomAM hoya. [1503] Ama chatAM atyaMta saMkliSTa legyAmAM na hoya, ane azuddha legyAmAM hoya to paNa bahu ja thoDo kAla hoya. karmanI vicitra gatinA kAraNe azuddha vezyAomAM rahevA chatAM vIrya (= azuddha lezyAne dUra karavAno puruSArtha) phala Ape che. jethI azuddha lezyA thavA chatAM pharI cAritranI zuddhi thaI ya che. [1504] dhyAnadvAramadhikRtyAha jhANaMmivi dhammeNaM, paDivajjai so pavaDDamANeNaM / iaresuvi jhANesuM, puvvapavaNNo Na paDisiddho // 1505 // vRttiH- 'dhyAne'pi' prastute 'dharmeNa' dhyAnena 'pratipadyate'sau' kalpaM 'pravarddhamAnena' satA, 'itareSvapi dhyAneSu'-ArttAdiSu pUrvapratipanno''yaM na pratiSiddho', bhavatyapIti gAthArthaH / / 1505 // evaM ca kusalajoge, uddAme tivvakammapariNAmA / roddaTTesuvi bhAve, imassa pAyaM niraNubaMdho // 1506 // dAraM // vRttiH- 'evaM kuzalayoge' jinakalpapratipattyoddAme' sati 'tIvrakarmapariNAmau'dayikAd 'raudrArttayorapi bhAvo'sya jJeyaH', sa ca 'prAyo niranubandhaH' svalpatvAditi gAthArthaH // 1506 / / dhyAnadhArane AzrayIne kahe che prastuta dhyAnanI vicAraNAmAM paNa te atizaya vadhatA dharmadhyAnathI jinakalpano svIkAra kare che. pUrvapratipanna Arta vagere bIjA paNa dhyAnamAM hoI zake. [1505] A pramANe (= vadhatA dharmadhyAnathI) jinakalpanA svIkArathI te atizaya zubhayogamAM hovA chatAM tIvra karmapariNAmanA udayathI Arta ane raudrabhAvamAM paNa hoya. paNa te azubha bhAva atizaya alpa hovAthI niranubaMdha hoya. [1506] gaNanAdvAramadhikRtyAha gaNaNatti sayapuhuttaM, eesiM egadeva ukkosA / hoi paDivajjamANe, paDucca iarA u egAI // 1507 // vRttiH- 'gaNaneti zatapRthaktvameteSAM'-jinakalpikAnAM 'ekadaivotkRSTA bhavati, pratipadyamAnakAn pratItya, itarA tu'-jaghanyA gaNa naikAdyeti' gAthArthaH // 1507 // puvvapaDivanagANa u, esA ukkosiA uciakhitte / hoi sahassapuhuttaM, iarA evaMvihA ceva // 1508 // dAraM // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [ 627 vRtti:- 'pUrvapratipannAnAM' tu 'amISAmeSA' - gaNanA 'utkRSTocite' kSetre, yatraiSAM bhAvo 'bhavati' yaduta 'sahastrapRthaktvamiti, itarApi' - jaghanyA 'evaMvidhaiva' - sahasrapRthaktvameva, laghutaramiti gAthArthaH // 1508 // gAnA ( = saMkhyA) dvArane AzrayIne he che pratipadyamAnone AzrayIne jinakalponI utkRSTa gaNanA zata pRthakktva che. jaghanya gaNanA eka vagere che. [1507] pratipannone AzrayIne jinakalponI utkRSTa gaNanA yogya kSetramAM sahasrapRtha che. jaghanya gaNanA paNa sahasrapRtha che. paNa jaghanya gaNanAnuM sahasrapRtha utkRSTa gaNanAnA sahasrapRthaktvathI nAnuM jANavuM. [1508] abhigrahadvAramadhikRtyAha davvAI Abhiggaha, vicittarUvA Na hoMti ittiriA / eassa Avakahio, kappo cciabhiggaho jeNa / / 1509 // vRtti:- 'dravyAdyA abhigrahAH ' sAmAnyAH 'vicitrarUpA na bhavanti itvarA:', kuta ityAha'asya yAvatkathitaH kalpa eva' prakrAnto 'bhigraho yene 'ti gAthArthaH // 1509 // eyammi gorAI, NiayA NiameNa NirakhavAyA ya / tappAlaNaM cia paraM, eassa visuddhiThANaM tu // 1510 // dAraM // vRtti:- 'etasmin gocarAdayaH' sarva eva 'niyatAH niyamena nirapavAdAzca' varttante, yata evamataM statpAlanameva' paraM' pradhAnaM' etasya vizuddhisthAnaM', kiM zeSAbhigrahaiH ? iti gAthArthaH // 1510 // abhigrahadvArane AzrayIne kahe che-- jinakalpIne ItvakAlIna (= thoDA samayanA) vividha prakAranA dravyAdi abhigraho na hoya, kAraNa ke eno jIvanaparyaMta prastuta kalpa ja abhigraha rUpa che. [1509] A kalpamAM gocarI vagere badhA ja AcAro niyata hoya che. ane niyamA nirapavAda hoya che. AthI jinakalpIne e AcAronuM pAlana ja vizuddhinuM mukhya sthAna che. anya abhigrahothI zuM ? arthAt anya abhigrahonI jarUra 4 nathI. [1510 ] vyAkhyAtA prathamadvAragAthA, adhunA dvitIyA vyAkhyAyate tatra pravrAjanadvAramadhikRtyAhapavvAvei Na eso, aNNaM kappaTThiotti kAUNaM / ANAu taha paTTo, caramANasaNivva Niravikkho // 1511 // vRtti:- 'pravrAjayati naiSo'nyaM' prANinaM, 'kalpasthita itikRtvA, jItametat, 'AjJAtastathApravRtto'yaM mahAtmA, 'caramAnazanivannirapekSa' ekAnteneti gAthArthaH // 1511 // 1. utkRSTa saMkhyAvALA jinakalpIo jyAM thaI zake tevA yogya kSetramAM. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute uvaesaM puNa viarai, dhuvapavvAvaM viANiuM kNcii| taMpi jahA''saNNeNaM, guNao Na disAdavikkhAe // 1512 // dAraM // vRttiH- 'upadezaM punarvitarati'-dadAti 'dhruvaM pravrajana'zIlaM 'vijJAya kaJcit' sattvaM, 'tamapi yathA''sanena' vitarati 'guNAt, na digAdyapekSayA' kAraNeneti gAthArthaH // 1512 // pahelI tAragAthAnuM vyAkhyAna karyuM. have bIjI dvAragAthAnuM vyAkhyAna karavAmAM Ave che. temAM pravrAjanadArane AzrayIne kahe che jinakalpI bIjA jIvane dIkSA na Ape. kAraNa ke kalpamAM rahela che. anyane dIkSA na ApavI e teno kalpa che. e mahAtmA jinAjJAthI te pramANe (jinakalpa pALavA) pravRtta thayA che, tathA aMtima anazana svIkAranAranI jema ekAMte nirapekSa hoya che. [1511] "A avazya dIkSA lenAra che" ema jANIne koI jIvane upadeza to Ape, paNa tene (= dIkSA levA taiyAra thayelAne) guNane AzrayIne je najIka hoya temane soMpe, arthAta guNI sAdhuone sope. dizA AdinI apekSAe najIkane na soMpe, arthAt potAnA bhUtakAlIna kula, gaNa, gaccha vagerenI apekSAe najIkane na soMpe. (kula vagerenI apekSAe najIka jo guNI hoya to tene soMpe.) [1512] muNDanadvAramadhikRtyAha muMDAvaNAvi evaM, viNNeA ettha coago Aha / pavvajjANaMtaramo, NiamA esatti kIsa puDho ? // 1513 // vratta - "mu03nAkhevaM viyA' pratrInanavat "matra colI sAda', vikramAdi ?, 'pravrajyAnantarameva niyamAdeva' muNDanetikRtvA 'kimiti pRthagu'pAtteti gAthArthaH // 1513 // gururAheha Na Niamo, pavvaiassavi imIe~ paDiseho / ajoggassAisaI[ pAlabhaggAdovi] hoi jao ao puDho // 1514 // dAraM // vRtti - "gururIda-phUdaraniyamo' yaduta pravrathAnantaraveya, kutaH ?, "pravrabatANI: pratiSedho' muNDanAyA 'ayogyasya' prakRtyA, iha 'atizayI' punaH pratibhagnArde vidhatte yato' pukhtanAM, "tata: pRthati thArtha: 2524 / muMDanadArane AzrayIne kahe chemuMDana (= muMDana karavuM) paNa dIkSAnI jema jANavuM, arthAt jinakalpI muMDana paNa na kare. prazna- pravrajayA pachI turata avazya muMDana hoya che, ethI pravrajayAnA dvAramAM ja muMDanadvAra AvI jAya che, to pachI muMDanavArano alaga ullekha kema karyo ? [1513] uttara- pravrajayA pachI turata muMDana thAya evo niyama nathI. kAraNa ke pravrajita paNa svabhAvathI (= svarUpathI) ayogya che ema jaNAya to tenuM muMDana karavAno niSedha che. tathA viziSTa 1, bu. ke. jA. gA. 5190. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [ 629 jJAnAtizayavALA guru dIkSita thayA pachI bhAgI janAra vagerenuM (yogyatA jaNAya to) muMDana kare. AthI vrajayAdvArathI muMDanadvArano alaga ullekha karyo che. [1514] manasA''pannasyApItyAdidvAramadhikRtyAha AvaNNassa maNeNa vi, aiAraM niamao a suhumaMpi / pacchittaM caugurugA, savvajahaNNaM tu NeavvaM // 1515 // vRtti:- 'Apannasya' prAptasya 'manasA'pyaticAraM niyamata eva sUkSmamapi prAyazcittamasya bhagavatazcaturguravaH sarvajaghanyaM mantavyamiti gAthArthaH // 1515 // jamhA uttarakappo, eso'bhattaTThamAisariso u / egagyApahANI, tabbhaMge guruaro doso / / 1516 / / dAraM / / vRtti:- 'yasmAduttarakalpa eSaH '- jinakalpa: 'abhaktArthAdisadRzo' varttate, 'ekAgratA - pradhAno ''pramAdAd, atasta' bhaGge gurutaro doSo', viSayagurutvAditi gAthArtha: / / 1516 // kAraNadvAramadhikRtyAha kAraNamAlaMbaNamo, taM puNa nANAiaM suparisuddhaM / assa taM na vijjai, uciyaM tavasAhaNA pAyaM // / 1517 // vRtti:- 'kAraNam Alambanamucyate, 'tatpunarjJAnAdi suparizuddhaM' sarvatra jJeyaM, 'etasya tanna vidyate ' jinakalpikasya, 'ucitaM tapaH prasAdhanAtprAyaH', janmottamaphalasiddheriti gAthArthaH // 1517 // savvattha niravayakkho, ADhattaM cia daDhaM samANito / i esa mahappA, kiliTThakammakkhayaNimittaM / / 1518 // vRtti:- 'sarvatra nirapekSa:' san 'prArabdhameva dRDhaM samApayan varttate eSa mahAtmA' - jinakalpikaH, 'kliSTakarmmakSayanimittamiti gAthArthaH // 1518 // prAyazcittadvArane AzrayIne kahe che-- manathI sUkSma paNa aticArane pAmelA jinakalpI bhagavaMtane niyamA sarva jaghanya (= ochAmAM joM) prAyazcitta 'yaturguru' bhAvu . [ 1514] ani aMtima anazana samAna che. tathA apramAdanA kAraNe ekAgratAnI pradhAnatAvALo che. Ama teno viSaya mahAna hovAthI tenA thoDA paNa bhaMgamAM adhika mahAna doSa lAge. [1516] kAraNadvArane AzrayIne kahe che- kAraNa eTale AlaMbana. te AlaMbana sarvatra suparizuddha jJAnAdi jANavuM. jinakalpIne te (jJAnAdi) AlaMbana na hoya. kAraNa ke prAyaH jinakalpane ucita tapanI prakRSTa sAdhanA karavAnI hoya che. A sAdhanAthI manuSya janmanA uttama phalanI siddhi thAya che. [1517] jinakalpI mahAtmA liSTa Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute karmono kSaya mATe sarvatra nirapekSa banIne pote je kalpano prAraMbha karyo che tene ja daDhatAthI pUrNa 52tA 24 che. (= sis pAbhI bhAvanA hetA nathI.) [1518] niSpratikarmadvAramadhikRtyAha__NippaDikammasarIro, acchimalAIvi NAvaNei sayA / pANaMtievi a tahA, vasaNaMmi na vaTTaI bIe // 1519 / / vRttiH- 'niSpratikarmazarIra' ekAntena 'akSimalAdyapi nApanayati sadA, prANAntike'pi ca tathA''tyantaraudre 'vyasane na varttate dvitIya' iti gAthArthaH // 1519 // appabahuttAloaNa-visayAIo u hoi esotti / ahavA subhabhAvAo, bahuaMpeaMcia imassa // 1520 // vRttiH- 'alpabahutvAlocanaviSayAtItastu bhavatyeSaH'-jinakalpika 'iti, athavA zubhabhAvAt' kAraNAd 'bahvapyetadevAsya' tattvata iti gAthArthaH // 1520 / / niSpatikamadvArane AzrayIne kahe che- ekAMte zarIranI sAra-saMbhALathI rahita jinakalpI sadA AMkhano mela vagere paNa dUra na kare. prANano nAza kare tevA atyaMta bhayaMkara kaSTamAM paNa apavAdanuM sevana na kare. [1519] jinakalpI alpa-bahutvanI vicAraNAthI rahita hoya, arthAt Ama karavAthI thoDo lAbha thAya, Ama karavAthI bahu lAbha thAya ItyAdi alpa-adhika lAbhanI vicAraNA na kare. athavA jinakalpIne zubha bhAvanA kAraNe bahu lAbha paNa paramArthathI A ja che, arthAt paramArthathI jinakalpa e ja jinakalpIne moTo lAbha che. (jinakalpathI anya koI moTo lAbha na hovAnA kAraNe tene alpa-bahutvanI vicAraNA 72vAnI 432 04 cyA cha ?) [1520] caramadvAramadhikRtyAha taiAe~ porusIe, bhikkhAkAlo vihArakAlo a / sesAsu tu ussaggo, pAyaM appA ya Niddatti // 1521 // vRttiH- 'tRtIyAyAM pauruSyAM bhikSAkAlo vihArakAlazcA'sya niyogataH, 'zeSAsu tu kAyotsargaH, prAyo'lpA ca nidrA', pauruSISviti gAthArthaH // 1521 // jaMghAbalammi khINe, aviharamANo'vi Navara NAvajje / tattheva ahAkappaM, kuNai a jogaM mahAbhAgo // 1522 // dAraM / / vRttiH- 'jaGkAbale kSINe' sati 'aviharannapi navaraM nApadyate' doSamiti, 'tatraiva yathAkalpaM' kSetre 'karoti yogaM mahAbhAgaH' svakalpasyeti gAthArthaH // 1522 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [631 chellA (bhakta ane paMtha e be) kArone AzrayIne kahe che- jinakalpI bhikSA ane vihAra niyamA trIjA praharamAM kare, bAkInA praharomAM kAyotsarga kare ane prAyaH alpa nidrA kare. [1521] jaMghAbala kSINa thatAM te bhAgyazAlI vihAra na kare to paNa doSa pAmatA nathI. ane te ja kSetramAM kalpanI maryAdA pramANe svakalpano nirvAha kare che. [1522] eseva gamo NiamA, suddhe parihArie ahAlaMde / nANattaM ujiNehiM, paDivajjai gacchagacche vA // 1523 // vRtti:- 'eSa eva gama:'-anantarodito bhAvanAdiH 'niyamAcchuddhaparihArike 'yathAlanda' iti yathAlande ca, 'nAnAtvaM tu jinebhyaH' zuddhapirahArikANAmidaM- 'pratipadyate gaccha:'tatprathamatayA navakasamudAyaH, 'agacche (ccho) vA' ekanirgamAdapara iti gAthArthaH // 1523 // tavabhAvaNaNANattaM, kariti AyaMbileNa parikammaM / ittiria therakappe, jiNakappe AvakahiA u||1524 // vRtti:- 'tapobhAvanAnAnAtvaM' caiSAmidaM- 'kurvantyAyAmAmlena parikarma' sarvameva, ete cetvarA yAvatkathikAzca bhavanti, ye kalpasamAptau gacchamAgacchanti te itvarAH, ye tu jinakalpaM pratipadyante te yAvatkathikA iti, etadAha-'itvarAH sthavirakalpA' iti bhUyaH sthavirakalpe bhavanti, 'jinakalpe yAvatkathikAstu' bhavantIti gAthArthaH // 1524 // etatsambhavamAha puNNe jiNakappaM vA, aiMti taM ceva vA puNo kappaM / gacchaM vA yaMti puNo, tiNNivi ThANA simaviruddhA // 1525 // vRtti:- 'pUrNe' zuddhaparihAre 'jinakalpaM vA yAnti'-gacchanti, 'tameva vA punaH kalpaM'zuddhaparihAraM, 'gacchaM vA gacchanti punaH' anena prakAreNa 'trINyapi sthAnAnyamISAM'zuddhaparihArikANAM 'na viruddhAnI'ti gAthArthaH // 1525 // ittiriANuvasaggA, AyaMkA veyaNA ya Na bhavaMti / __ AvakahiANa bhaiA, taheva chaggAmabhAgA u // 1526 // vRttiH- 'itvarANAM' zuddhaparihArikANAM 'upasargA AtaGkA vedanAzca na bhavanti', tatkalpaprabhAvAd jItametat, 'yAvatkathikAnAM bhAjyA' upasargAdayaH, jinakalpasthitAnAM sambhavAt, 'tathaiva SaD grAmabhAgAstva'mISAM yathA jinakalpikAnAmiti gAthArthaH // 1526 // parihAra vizuddhakalpa jinakalpI aMge hamaNAM A je bhAvanA vagere vidhi kahyo te ja vidhi zuddha parihArika ane Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute yathAlaMda aMge paNa jANavo. jinakalpIothI zuddha parivArikomAM je bhinnatA che te A che- prAraMbhamAM navano samudAya ja parivAra kalpane svIkAre, tyArabAda navamAMthI koI eka nIkaLI jAya to bIjo koI eka paNa tene svIkAre. [1pa23] tapa bhAvanAmAM bhinnatA e che ke badhoya tapano abhyAsa AyaMbilathI kare. parihAriko Itara ane yAvaskathika ema be prakAranA hoya che. kalpa samApta thatAM je gacchamAM Ave te Ivara, ane je jinakalpano svIkAra kare te yAvatruthika. A ja vigata graMthakAra kahe che- Itaro pharI sthavirakalpamAM Ave che, ane yAvatruthiko jinakalpamAM Ave che. [1524] Ano saMbhava kahe che- 'zuddhaparihAra pUrNa thatAM jinakalpane svIkAre, athavA pharI te ja zuddhaparihAra kalpane svIkAre, athavA pAcho gacchamAM jAya, Ama zuddha parihArikone traNe sthAno viruddha nathI=yogya che. [1pa25 Itara zuddha parihArikone upasargo AtaMko ane vedanAo na thAya. zuddhaparihArakalpanA prabhAvathI upasargo vagere na thAya evo niyama che. yAvatruthikomAM upasargo vagere vaikalpika che, eTale ke thAya paNa. kAraNa ke jinakalpamAM rahelAone upasargo vagere thAya. zuddha parihArikomAM gAmanA cha vibhAgo jinakalpInI jema jANavA. [15ra6] eteSAmeva sthitimabhidhAtumAha khitte kAlacaritte, titthe pariAgamAgame vee / kappe liMge lesA, jhANe gaNaNA abhigahA ya // 1527 // pavvAvaNa muMDAvaNa, maNasA''vaNNe'vi se annugghaayaa| kAraNaNippaDikammA, bhattaM paMtho ataiAe // 1528 // dAragAhA / / vRttiH- asya gAthAdvayasyApi samudAyArthaH pUrvavat / zuddha parihArikonI ja sthitine (= maryAdAne) kahe che- kSetra, kAla, cAritra, tIrtha, paryAya, Agama, veda, kalpa, liMga, vezyA, dhyAna, gaNanA, abhigraha, pravrAjana, muMDana, prAyazcitta-manathI paNa doSa pAme to tene "anuddadyAta caturguru' prAyazcitta Ave, kAraNa, niSpatikarmatA, bhakta, paMtha-bhojana ane vihAra trIjA praharamAM kare. (Ama 20 dhAro che.) A saMkSipta gAthArtha che. [1527-1528] avayavArthaM tvAha khitte bharaheravae, hoti sAharaNavajjiA NiamA / etto ccia viNNe, jamittha kAle'vi NANattaM // 1529 // 1. parihArakalpa be che. eka (pAMca prakAranA saMyamamAM) saMyamanA bhedarUpa che. anya (daza prakAranA prAyazcittamAM) prAyazcittanA bhedarUpa che. ahIM prAyazcittanA bhedarUpa parihArano vyavaccheda karavA parivAranuM "zuddha' evuM vizeSaNa che. AthI ahIM trIjA cAritrarUpa parihArakalpa samajavo. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [633 vRttiH- 'kSetre bharatairAvatayorbhavanti' zuddhaparihArikAH, 'saMharaNavarjitA niyamAd', iyameSAM sthitiH, 'ata eva' bharatairAvatabhAvAd 'vijJeyaM yadana kAle'pi nAnAtvaM', pratibhAgAdyabhAvAditi gAthArthaH // 1529 // vistRta artha to graMthakAra kahe che- kSetranI vicAraNAmAM zuddhaparihAriko (janmathI ane sadUbhAvathI) bharata ane airAvatakSetromAM ja hoya. temanuM saMkaraNa na ja thAya evo niyama che. zuddhaparihAriko bharata-airAvatamAM ja hovAthI ma DAlanI viyaa29||maa 59 bhinnatA vI. (pratibhAgAdyabhAvAd =) // 29 // 3 zuddha pratiro avasarpiNI-utsarpiNIkAlamAM pahelA vagere ArAmAM ane noutsarpiNI avasarpiNIkAlamAM koI paNa ArAmAM na hoya. (avasarpiNImAM janmathI trIjA-cothA ArAmAM ane sabhAvathI trIjAcothA-pAMcamA ArAmAM hoya. utsarpiNImAM janmathI bIjA-trIjA-cothA ArAmAM ane sadUbhAvathI trI-yothA mAmA Doya.) [1528] cAritrasthitimabhidhAtumAha tullA jahaNNaThANA, saMjamaThANANa paDhamabiiANaM / tatto asaMkhaloe, gaMtuM parihAriaTThANA // 1530 // vRttiH- 'tulyAni jaghanyasthAnAni' svasaGkhyayA 'saMyamasthAnayoH prathamadvitIyayoH'sAmAyikacchedopasthApyAbhidhAnayoH, 'tato' jaghanyebhyaH saMyamasthAnebhyo 'saGkhyAMllokAn gatvA' kSetrapradezasthAnavRddhyA 'parihArikasthAnAni' bhavanti, saMyamamadhikRtyeti gAthArthaH // 1530 // tANavi asaMkhalogA, aviruddhA ceva paDhamabIANaM / / uvaripi tao saMkhA, saMjamaThANA u doNhaMpi // 1531 // vRttiH- 'tAnyapi' parihArikasaMyamasthAnAni asaGkhyeyA' lokAH, pradezasthAnavRddhyetAvantItyarthaH, tAni 'cAviruddhAnyeva prathamadvitIyayo'riti, zuddhivizeSAt sAmAyikacchedopasthApyasaMyamasthAnAnAmiti bhAvaH, 'uparyapi tataH' parihArikasaMyamasthAnebhyaH 'asaGkhyeyAni' zuddhivizeSata: 'saMyamasthAnAni 'dvayorapi' sAmAyikacchedopasthApyayoriti gAthArthaH // 1531 // cAritranAM sthAno kahe che sAmAyika ane chedopasthApanIya cAritranAM saMyama sthAnomAM je jaghanya sthAno che te paraspara tulya che. te jaghanya saMyamasthAnothI asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa saMyamasthAno vyatIta thayA pachI parihArika cAritranAM saMyamasthAno che. [1pa30] te parivArika saMyamasthAno paNa asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa che, ane sAmAyika-chedoSasthAnIyanI aviruddha che, arthAt sAmAyika-chedopasthAnIya 1. arthAtumahAvideha kSetramAM A kalpana hoya, bharata-airAvata kSetromAM paNa pahelA chellA tIrthakara sivAyanA madhyama bAvIsa tIrthakaronA zAsanamA 5 mAyanalIya. zumo... mA. A. 1431. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute cAritranAM paNa te saMyamasthAno che. kAraNa ke sAmAyika-chedopasthAnIya saMyamasthAnonI zuddhi vizeSa che. parihArika saMyamasthAnothI upara paNa vizeSa zuddhinA kAraNe asaMkhya saMyamasthAno sAmAyikachedopasthApanIyanAM che. [1531] saTTA paDivattI, aNNesuvi hojja puvvapaDivanno / suvi vaTTaMto so, tIaNayaM pappa vuccai u // / 1532 // vRtti:- 'svasthAna' kRti niyota: svasthAneSu 'pratipatti:' Lvaya, 'arepi' saMyamasthAneSvadhikatareSu 'bhavet pUrvapratipanna:', adhyavasAyavizeSAt 'teSvapi varttamAnaH ', saMyamasthAnAntareSvapi 'saH' parihAravizuddhika iti 'atItanayaM prApyocyate evaM', nizcayatastu na, saMyamasthAnAntarAdhyAsanAditi gAthArthaH // 1532 // (ukta saMyamasthAnonI prastutamAM yojanA kare che--) kalpano svIkAra niyamA svasthAnomAM thAya, arthAt zuddhaparihArika cAritrasaMbaMdhI saMyamasthAnomAM vartamAna sAdhu parihArakalpane svIkAre. pUrva pratipakSa to adhyavasAyanI vRddhinA kAraNe parihArika saMyamasthAnothI adhika vizuddha evA anya (sAmAyika-chedopasthAnIyasaMbaMdhI) saMyama sthAnomAM paNa hoya, te anya (sAmAyika-chedopasthApanIya saMbaMdhI) paNa saMyamasthAnomAM vartato hovA chatAM pUrve parihArika saMyamasthAnono anubhava karyo hovAthI 'bhUtakAlIna arthane svIkAranAra vyavahAranayane AzrayIne te parihAravizuddhika kahevAya. paNa nizcayanayane AzrayIne te parihAravizuddhika na kahevAya. kAraNa ke anya (= sAmAyika-chedopasthApanIya saMbaMdhI) saMyamasthAnomAM varte che. [1532] ThiakappammI NiamA, emeva ya hoi duvihaliMge'vi / lesA jhANA doNNivi, havaMti jiNakappatullA u // 1533 // vRtti:- 'sthitakalpe' ca 'niyamAdete bhavanti', nAsthitakalpe, evameva ca bhavanti 'dvividhaniIpi' niyamAveva, 'tevAthyAne dre api bhavataH' amISAM 'binaLvatulye va', pratipadyamAnAdibhedeneti gAthArthaH || 1533 // gaNao tiNNeva gaNA, jahaNNapaDivatti sayasamukkosA / ukkosajahaNNeNaM, sayaso ccia puvvapaDivaNNA / / 1534 // 1. sitopalAdicUrNanA lebalavALI khAlI bATalImAM lavaNabhAskara cUrNa bharyA pachI koI pUche ke lavaNabhAskaracUrNa kaI bATalImAM che ? to turata javAba maLe ke sitopalAdicUrNanI bATalImAM che. ahIM bATalImAM sitopalAdicUrNa na hovAthI e bATalI vAstavika rIte sitopalAdicUrNanI na kahevAya. chatAM pUrve temAM sitopalAdicUrNa hatuM, ethI upacArathI te bATalI sitopalAdicUrNanI kahevAya. tema ahIM vartamAnamAM parihArika cAritranAM saMyamasthAnomAM na hovA chatAM pUrve parihArika saMyamasthAnomAM rahelA hovAthI bhUtakAlanI dRSTie vyavahArathI tene parihAravizuddhika kahevAya. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [6 rUka vRtti - "pati' mizratyayana', teSAM navA pratipatti, rumativeva, 'zataza utkRSTA' pratipattirAdAveva, tathA 'utkRSTajaghanyena' atrotkRSTato jaghanyatazca 'zataza eva pUrvapratipannAH', navaraM jaghanyapadAdutkRSTapadamadhikamiti gAthArthaH // 1534 // sattAvIsa jahaNNA, sahassa ukkosao a paDivattI / ___ sayaso sahassaso vA, paDivaNNa jahaNNa ukkosA // 1535 // vRtti - "saviMzatirnayA:' puruSa:, "sahastrApuSTatA pratitti:' patAvatA , 'zatazaH sahastrazazca' yathAsaGkhyaM 'pratipannA' iti pUrvapratipanA 'jaghanyA utkRSTAzcai 'tAvanta iti mAthArthaH | zarU I parihari vizuddhiko niyamA sthitakalpamAM hoya, asthitakalpamAM na hoya. e pramANe niyamo dravya ane bhAva e baMne liMgo hoya. vezyA ane dhyAna e baMne pratipadyamAna ane pUrva pratipanna e baMnenI apekSAe jinakalpInI jema ja hoya. [1533] gaNanAdvAramAM gaNanA gaNapramANathI ane puruSapramANathI ema be rIte che. temAM gaNane AzrayIne jaghanyathI (navano eka gaNa evA) traNa gaNo parihArika kalpane svIkAre, utkRSTathI zatapRthatva gaNo svIkAre. pUrva pratipatra gaNo jaghanyathI ane utkRSTathI paNa zatapRthakatva hoya, paNa jaghanya padathI utkRSTapada adhika samajavuM. [1pa34] (puruSane AzrayIne) jaghanyathI sattAvIza puruSo ane utkRSTathI sahastrapRthatva puruSo svIkAre. pUrva pratipanna puruSo jaghanyathI zatapRthatva ane utkRSTathI sahamraputhatva hoya. [1535]. paDivajjamANa bhaiyA, ikko'vi hu hojja UNapakkheve / puvvapaDivanayAvi hu, bhaiA ego puhattaM vA // 1536 // dAraM // vRttiH- 'pratipadyamAnakA bhAjyA' vikalpanIyAH, kathamityAha-'eko'pi bhavedUnaprakSepe' pratipadyamAnakaH, pUrvapratipannakA api tu bhAjyAH', prakSepapakSa eva, kathamityAha-'ekaH, pRthaktvaM vA', yadA bhUyAMsa: kalpAntaraM pratipadyante bhUyAMsa eva cainamiti gAthArthaH // 1536 // pratipadyamAna puruSone AzrayIne vikalpa che. kAraNa ke koI vAra nyUnamAM umero karavAno hoya tyAre pratipadyamAna eka paNa hoya. bhAvArtha- aDhAra mAsa pUrNa thatAM keTalAka paririko kAla pAmyA hoya, athavA jinakalpano svIkAra karyo hoya, athavA gacchamAM pAchA AvyA hoya, bAkInA sAdhuo te ja parihArakalpane pALavAnI IcchAvALA hoya. AthI jeTalAno praveza thavAthI navano gaNa pUrNa thAya teTalA bIjAono praveza karAvavo joIe. AthI pratipadyamAna eka, be vagere saMkhyAmAM paNa hoya. pUrva pratipanna puruSone AzrayIne paNa vikalpa che. te A pramANe- pUrva pratipanna eka athavA pRthatva pramANa hoya. A vikalpa nyUnamAM umero karavAnI apekSAe ja che. bhAvArtha- aDhAra mAsa pUrNa thatAM ATha parihAra vizuddhiko anya kalpane svIkAre tyAre pUrva Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 636 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pratipakSa eka hoya. jyAre ghaNA anya kalpane svIkAre ane ghaNA (= be ke tethI vadhAre) te ja kalpanuM pAlana kare tyAre pUrva pratipanna puruSo pRtha pramANa hoya. [1536] eaM khalu NANattaM etthaM parihAriANa jiNakappA / ahalaMdiANa etto, NANattamiNaM pavakkhAmi / / 1537 // vRtti:- 'etat khalu nAnAtvamatra' yannidarzitaM 'parihArikANAM jinakalpAt' sakAzAt, zeSaM tulyameva, 'yathAlandikAnAM ata' UrdhvaM 'nAnAtvamidaM' - vakSyamANalakSaNaM 'pravakSyAmi' jinakalpAditi gAthArthaH || 1537 // laMdaM tu hoi kAlo, so puNa ukkosa majjhima jahaNNo / udala karo jAviha, sukkar3a tA hoi u jahaNNo / / 1538 // vRtti:- 'landaM tu bhavati kAla:', samayaparibhASeyaM, 'sa punaH' kAla 'utkRSTo madhyamo 'jaghanyaH' sAmayika evAyaM draSTavyaH, 'udakArdrakaro yAvadiha' sAmAnyena loke 'zuSyati tAvadbhavati tu jaghanya' iha prakrame iti gAthArthaH || 1538 // ukkosa puvvakoDI, majjhe puNa hoMti NegaThANA u / ettha puNa paMcarattaM, ukkosaM hoahAlaMdaM // 1539 // vRtti:- 'utkRSTaH pUrvakoTI', caraNakAlamAzritya, 'madhyaH punarbhavantyanekAni sthAnAni', varSAdibhedena, 'atra punaH' prakrame 'paJcarAtramutkRSTaM bhavati', tenopayogAt, 'yathAlandaM' yathAkAlamiti gAthArthaH // 1539 // jamhA u paMcarattaM, caraMti tamhA u huMta'hAlaMdI / paMceva hoi gaccho, tesiM ukkosaparimANaM // 1540 // vRtti: - 'yasmAtpaJcarAtraM caranti' vIthyAM bhaikSanimittaM ' tasmAd bhavanti yathAlandinaH', vivakSitayathAlandabhAvAt, tathA 'paJcaiva bhavati gaccha: ' svakIya' steSAmutkRSTaparimAName 'taditi gAthArthaH || 1540 // yathAlaMdakalpa ahIM parihArikonI jinakalpathI A bhinnatA jaNAvI. bAkInuM tulya ja che. have pachI yathAlaMdikonI jinakalpathI bhinnatA kahIza. [1537] laMda eTale kALa. A (= laMdano kALa artha che e) zAsrIya paribhASA che. te kALanA utkRSTa, madhyama ane jaghanya ema traNa prakAra che. kALanA A traNa prakAra zAstramAM ja che. (lokamAM nathI.) ahIM (= sAmAnyathI lokamAM) pANIthI bhIno hAtha jeTalA kALamAM sukAya teTalo kALa prastutamAM jadhanya che. [1538] utkRSTa kALa pUrvakoTi varSo pramANa che. vadhAremAM vadhAre cAritra pUrvakoTi varSo pramANa ja hoya che, e apekSAe ahIM utkRSTa Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [ 637 kALa pUrvakoTi pramANa che. madhyamakALanA varSa vagere anekasthAno=bhedo che. paNa prastutamAM je rIte kAlanI gaNanA che te rIte pAMca ahorAtra utkRSTa kALa che. kAraNa ke te (= pAMca ahorAtra) kALa ahIM upayogI che. [1539] bhikSA mATe eka zerImAM (= peTA, ardhapeTA vagere gocarabhUmimAM) pAMca divasa phare che mATe teTalo kALa 'yathAlaMdI thAya che kahevAya che. kAraNa ke temanI pAse vivakSita (pAMca divasa) yathAlaMda che. (jema jenI pAse daMDa hoya te daMDI kahevAya, tema jenI pAse yathAlaMda hoya te yathAlaMdI kahevAya.) tathA temano potAno pAMca puruSono eka gaccha=gaNa hoya. A utkRSTa parimANa che. (pAMca puruSono eka gaNa, evA traNa gaNo ekI sAthe yathAlaMdane svIkAre.) [1540] jA ceva ya jiNakappe, merA sacceva laMdiANaMpi / NANattaM puNa sutte, bhikkhAcari mAsakappe a||1541 / / vRttiH- 'yaiva ca jinakalpe maryAdo'ktA-bhAvanAdirUpA saiva ca yathAlandikAnAmapi' prAyazaH, 'nAnAtvaM puna'stebhya: 'sUtre' sUtraviSayaM tathA 'bhikSAcaryAyAM mAsakalpe ceti gAthArthaH / / 1541 // jinakalpamAM bhAvanAdirUpa je maryAdA kahI che, lagabhaga te ja maryAdA yathAsaMdikonI paNa che. sUtra, bhikSAcaryA ane khAsa kalpanA viSayamAM jinakalpIothI yathAsaMdikomAM bhinnatA che. [1541] etadevAha paDibaddhA iare'vi a, ekkikkA te jiNA ya therA ya / atthassa u desammI, asamatte tesi paDibaMdho // 1542 // vRtti - "pratibaddha' che " rU pa '-pratibaddha, " ' pratibaddhAra apratibaddhAzca 'jinAzca sthavirAzceti bhUyo bhidyante, ye jinakalpaM pratipadyante te jinAH, ye tu sthavirakalpameva te sthavirA iti, tatra 'arthasyaiva', na sUtrasya, 'deze asamApte' sati, stokamAtre, 'teSAM pratibandho' gacche jinAnAm, anyathA jinA eva syuriti gAthArthaH // 1542 // Ane ( bhinnatAne) ja kahe che yathAsaMdikonA gacchapratibaddha(= gaccha sAthe saMbaMdhavALA) ane gacchApratibaddha ema be prakAra che. te pratyekanA jina ane sthavira ema be prakAra che. yathAlaMdakalpane pUrNa karyA pachI jeo jinakalpane svIkAre te jina che, ane jeo sthavirakalpane ja svIkAre te sthavira che. (temano gaccha sAthe saMbaMdha zA kAraNe hoya te kahe che.) arthano ja thoDo bhAga guru pAse bhaNavAno rahI javAthI te bhaNavA mATe temano gacchamAM saMbaMdha hoya, jo arthano thoDo bhAga bhaNavAno bAkI na hoya to te jina ja thAya. [1542]. yata: laggAdisuttaraMte, to paDivajjittu khittabAhi ThiA / giNhaMti jaM agahiaM, tattha ya gaMtUNa Ayario // 1543 / / 1. landA'natikrama: = lando yathA syAt tatheti yathAlandam / yathAlandamasyAstIti yathAlandI / Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti:- 'lagnAdiSUttaratsu satsu tadanyapratyAsannaviraheNa 'tataH pratipadya' yathAlandaM rAtrintya 'kSetrahiH sthitA:' viziSTayiAyuoA: 'vRtti yavRttItama 'thazevuM, 'taMtra cAyaM' vidhi:- yahuta 'rAtrA AcArya'statsamImiti gAthArthaH // 42 // kimityAha siM tayaM payaccha, khittaM entANa tesime dosA / vaMdaMtamavaMdaMte, logammI hoi parivAo // 1544 // vRtti:- 'tebhyasta prayattva'thazeSaM, meitavevamitpAda-'kSetramAtAM' tath 'teSAM' yathAntiAnAM 'te loSA:'-valyamALA: 'vamAnAnAM' sAdhUnuM 'avamAnAnAM' tevAM 'toja bhavati parivAdaH', yad vaite alokajJA yadvA pare zIlarahitA iti gAthArthaH // 1544 // arthano thoDo bhAga bhaNavAno bAkI rahI javAmAM kAraNa jaNAve che-- arthano thoDo bhAga bhaNavAno bAkI rahyo hoya tyAre kalpa svIkAravA mATe lagna, yoga, caMdra baLa vagere prazasta hoya, have jo bhaNavA mATe vilaMba kare, to te lagna vagere jatAM rahe ane najIkamAM tevAM prazasta lagna vagere na AvatAM hoya, AthI teTaluM bhaNavAnuM bAkI rAkhIne paNa gacchamAMthI nIkaLIne yathAlaMda kalpano svIkAra kare. pachI viziSTa anuSThAnothI yukta te yathAlaMdo guru je kSetramAM rahelA hoya te kSetrathI bahAra rahIne bAkI rahelA arthane bhaNe. temAM vidhi e che ke- AcArya temanI pAse jaIne, [1543] temane bAkI rahelo artha Ape=samajAve. artha samajavA yathAlaMdikoe AcArya pAse AvavuM joIe tenA badale AcArya temanI pAse zA mATe jAya ? e jaNAve che- artha samajavA mATe yathAlaMdiko gurunA kSetramAM (= guru pAse) Ave to doSo lAge. te A pramANe- (evI maryAdA che ke yathAlaMdiko AcArya sivAya bIjA koIne ya (dIkSAparyAyathI moTAne paNa) vaMdana na kare. ane gacchavAsI badhA (dIkSAparyAyathI moTA paNa) sAdhuo temane vaMdana kare. AthI) yathAlaMdiko vaMdana karanArA te sAdhuone vaMdana kare nahi, tethI lokamAM niMdA thAya. athavA loko kahe ke A (yathAlaMdiko) lokavyavahArane paNa jANatA nathI. athavA bIjA (gacchavAsI sAdhuo) 'zIlathI (sAdhuonA AcArothI) rahita che ema loko mAne. [1544] Na tarijja jaI gaMtuM, Ayario tAhe ei so ceva / aMtarapallIpaDivasabhagAmabahi aNNavasahiM vA // / 1545 // vRtti:- 'na taret' na zaknuyA dyadi gantuM tatrAcAryaH tadA ''gacchati sa eva ' yathAnti:, vavetyAH- 'attarapazci' kSetrAt sAddhadvibhUtiAM, 'prativRSabhaprAma' dvibhUtasthaM, tathA 'vahi' kSetrAt 'anyavasati', kSetra vALaOntIti gAthArthaH || 649 || 1. jo gacchavAsI sAdhuo zIlasaMpanna hoya to yathAlaMdiko temane vaMdana kema na kare ? yathAlaMdiko temane vaMdana karatA nathI mATe zIlarahita che ema mAne. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] tI a aparibhoe, te vaMdaMtI Na vaMdaI so u / taMghittumapaDibaMdhA, tAeN jahicchAe~ viharaMti // / 1546 // vRtti:- 'tasyAM 5' vasatI 'aparimone' sthAne 'te' sAdhavo 'vante' taM yathAttandri, 'na vate sa tu' tAn sAdhUna, tathA ~sthiteH, vaM'tadgRhItvA'DathazeSa'aprativadvA'yathAtAi: 'tato yathecchavA'-svatpAnurUpa 'vijJAnti', tameva pAtayanta rUti gAthArtha: // 46 // [626 na jo AcArya (vRddhAvasthA AdinA kAraNe) tyAM na jaI zake to yathAlaMdika ja aMtarapallimAM Ave, ane AcArya paNa tyAM AvIne artha samajAve. pachI baMne potapotAnA mULasthAne pAchA phare. aMtarapallI eTale AcAryanA kSetrathI aDhI gAu dUra raheluM baMne vaccenuM gAma. jo AcArya tyAM paNa AvI zake tema na hoya to yathAlaMdika prativRSabhagAmamAM Ave, ane AcArya paNa tyAM AvIne artha samajAve. prativRSabhagAma eTale AcAryanA kSetrathI be gAu dUra raheluM baMne vaccenuM gAma. jo AcArya tyAM paNa na AvI zake to yathAlaMdika AcAryanA kSetranI bahAra koI sthAnamAM Ave, ane AcArya paNa tyAM AvIne tene artha samajAve. jo AcArya eTaluM paNa jaI zake tema na hoya to gAmamAM ja bIjI vasatimAM jaIne bhaNAve. teTalI paNa zakti na hoya to yathAlaMdika AcAryanI vasatimAM paNa Ave ane tyAM AcArya tene artha samajAve. [1545] te vasatimAM je sthAnano upayoga na thato hoya, arthAt jyAM koI dekhe nahi, tevA sthAnamAM te sAdhuo yathAlaMdikane vaMdana kare. paNa yathAlaMdika te sAdhuone vaMdana na kare. kAraNa ke tevI kalpanI maryAdA che. A pramANe bAkI rahela arthane samajIne yathAlaMdiko gacchanA saMbaMdhathI rahita bane. pachI te ja kalpanuM pAlana kare. [1546] jiNakappiA va tahiaM, kiMci tigicchaM tu te u na kariMti / NippaDikammasarIrA, avi acchimalaMpi Na vaNiti / / 1547 // vRtti:- 'binatviAza' yathAnDilA: 'tavA' gRhItArthazeSe, yathAsviAta vAgye, 'kAJciccikitsA' samutpanne'pyAtaGke' te na kArayanti', tathAkalpasthite: 'niSpratikarmmazarIrA 'ste bhagavantaH, 'apyakSimalamapi nApanayanti', apramAdAtizayAditi gAthArtha: / / 1547 // gacchapratibaddha jinakalpika yathAlaMdiko bAkI rahela artha bhaNI le tyArathI ane anya=gacchApratibaddha jinakalpika yathAlaMdiko yathAlaMdakalpano svIkAra karyo tyArathI ja AtaMka (= prANAMta roga) utpanna thavA chatAM koI cikitsA karAvatA nathI. kAraNa ke kalpanI tevI maryAdA che. yathAlaMdika bhagavaMto zarIranI sAra-saMbhALathI rahita hoya che. atizaya apramAdanA kAraNe netramala paNa dUra karatA nathI. [1547] therANaM NANattaM, ataraMte appiNaMti gacchassa / te'vi ase phAsaNaM, kariMti savvaM tu parikammaM // / 1548 // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti: - ' sthavirANAM ' yathAlandikAnAM nAnAtvame 'tat -' azaknuvantaM ' santaM svasAdhumarpayanti 'gacchasya; te'pi ca'-gacchvAsina: 'se' tasya 'prAsukenA 'nAdinA 'kurvanti sarvameva parikarmeti gAthArthaH || 1548 // sthavira yathAlaMdikomAM bhinnatA A pramANe che- sthavira yathAlaMdiko kalpa pALavA asamartha banelA svasAdhune gacchane soMpe. gacchavAsI sAdhuo paNa tenI prAsuka anna AdithI badhI ja sArasNbhaag 12. [1548] etatsvarUpamAha ekkikkapaDiggahagA, sappAuraNA havaMti therA u / je puNamI jiNakappe, bhaya tesiM vatthapAyAI // / 1549 // vRtti:- 'ekaikapratigrahakAH ' tathA 'saprAvaraNA bhavanti 'sthavirA' iti' bhUya: sthavira - kalpagAmina:, 'ye punaramI jinakalpe' bhavanti 'bhAjye teSAM vastrapAtre', bhAvijinakalpApekSayeti gAthArthaH / / 1549 / / yathAlaMdikonuM svarUpa kahe che- sthavira yathAlaMdiko eka eka pAtra dhArI ane vastrasahita hoya. jinakalpI yathAlaMdikonA vastrapAtra aMge bhAvI jinakalpanI apekSAe vikalpa che. te A pramANe- jeo karapAtrI ane vastrarahita jinakalpI thavAnA hoya teo vasra-pAtra na rAkhe, bIjAo to yathAyogya vastra-pAtra rAkhe. [1549] gaNamANao jahaNNA, tiNNi gaNA sayaggaso a ukkosA / purisapamANaM paNarasa, sahassaso ceva ukkoso // / 1550 // vRtti:- 'gaNamAnato' gaNamAnamAzritya 'jaghanyaM trayo gaNA: ' bhavanti, 'zatAgrazazcotkRSTaM' gaNamAnaM, 'puruSapramANaM' tveteSAM 'paJcadaza' jaghanyaM, 'sahastraza evamutkRSTaM' puruSapramANamiti gAthArthaH // 1550 // gaNapramANane AzrayIne jaghanyathI traNa gaNa ane utkRSTathI zatapRtha gaNa hoya. puruSa pramANane AzrayIne jaghanyathI paMdara ane utkRSTathI sahasrapRtha puruSo hoya. [1550] etadadhikaM mAnaM, viziSTaM punarAha - paDavajjamANagA vA, ekkAdi havijja UNapakkheve / hoMti jahaNNA ee, sayaggaso ceva ukkosA / / 1551 / / vRtti:- 'pratipadyamAnakA vA' ete' ekAdayo bhaveyurnyUnaprakSepe' sati tadgacche, evaM' jaghanyA ete' pratipadyamAnakAH tathA 'zatAgraza evotkRSTAH' pratipadyamAnakA eveti gAthArthaH || 1551 || puvvapaDivannagANavi, ukkosa jahaNNao parImANaM / koDipuhattaM bhaNiaM, hoi ahAlaMdiANaM tu // 1552 // Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [ 641 vRtti:- 'pUrvapratipannAnAmapi' sAmAnyena 'utkRSTajaghanyataH parimANaM koTipRthaktvaM bhaNitaM bhavati', svasthAnavizeSavat, 'yathAlandikAnAM tviti gAthArthaH // 1552 // A pramANa oghathI che, vizeSathI kahe che-- pratipadyamAna yathAlaMdiko temanA gacchamAM nyUnamAM umero karavAno hoya tyAre jaghanyathI eka vagere ane utkRSTathI zatapRthaphkta pramANa hoya. [1551] pUrvapratipanna yathAlaMdikonuM pramANa jaghanyathI ane utkRSTathI paNa sAmAnyathI koTipRtha kahyuM che. paNa jaghanyasthAnathI utkRSTa sthAna adhika samavu. [1552] kayamittha pasaMgeNaM, eso abbhujjao iha vihAro / hAso khalu, suvisuddha hoi NAyavvo // 1553 // vRtti:- 'kRtamatra prasaGgena' vistareNa, 'eSo'bhyudyata iha vihAra:' pravacane 'saMlekhanAsamaH khalu', pazcAdAsevanAt, 'suvizuddho bhavati jJAtavyo' yathodita iti gAthArthaH || 1553 // pAeNa caramakAle, jamesa bhaNio sayANamaNavajjo / bhayaNAeN aNNA puNa, gurukajjAIhi~ paDibaddhA // 1554 // vRtti:- 'prAyeNa caramakAle yadeSa bhaNita: ' sUtre 'satAmanavadyaH, bhajanayA'nyadA punaH 'syAdvA na vA, 'gurukAryAdibhiH pratibandhAdi ti gAthArthaH || 1554 // ahIM vistArathI saryuM. jinapravacanamAM yathokta suvizuddha A abhyaghata vihAra saMlekhanAtulya jANavo. kAraNa te tenuM sevana aMtimakALe karavAmAM Ave che. [1553] kAraNa ke zAstramAM satpuruSone niravadya A abhyaghata vihAranuM sevana prAyaH aMtimakALe karavAnuM kahyuM che. te sivAyanA kALamAM to koI mahAna kArya vagerenA kAraNe rukAvaTa thAya to sevana na paNa thAya. [1554] keI bhAMti eso, gurusaMjamajogao pahANotti / theravihArAo'vi hu, accaMtaM appamAyAo // 1555 // vRtti:- 'kecana bhaNantyeSa:'- abhyudyatavihAraH 'gurusaMyamayogataH ' kAraNAt pradhAna iti, sthaviravihArAdapi ' sakAzAt, 'atyantApramAdAddhe 'toriti gAthArthaH // 1555 // aNNe paratthavirahA, nevaM eso a iha pahANotti / assavi tadabhAve, paDivattiNisehao ceva // 1556 // vRtti:- 'anye parArthavirahAt' kAraNA naivami 'ti bhaNanti, 'eSa ca' parArtha 'iha pradhAnaH ' paraloka 'iti, etasyA 'pyabhyudyatavihArasya 'tadabhAve' - parArthAbhAve 'pratipattiniSedhatazcaiva', naivaM bhaNantIti gAthArthaH // 1556 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64ra ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute koI kahe che ke- abhyadyata vihAra sthavira vihArathI paNa pradhAna che. kAraNa ke temAM atyaMta apramAdanA kAraNe zreSTha saMyamanI prApti thAya che. [1555] bIjAo kahe che ke- abhyadyata vihAra pradhAna nathI. kAraNa ke temAM parArtha (= paropakAra) thaI zakato nathI. paralokamAM parArtha pradhAna che. tathA abhyadyata vihAramAM parArthano abhAva thato hoya to tenA svIkArano niSedha che. [1556] etadevAha abbhujjayamegayaraM, paDivajjiukAmo sovi pavvAve / gaNiguNasaladdhio khalu, emeva aladdhijutto'vi // 1557 // vRttiH- 'abhyudyatamekataraM' vihAraM maraNaM vA 'pratipattukAmaH' san 'asAvapi pravrAjayatyu'pasthitaM, anyathA tatpravrajyA'bhAve 'gaNiguNasvalabdhikaH khalu' tatpAlanAsamartho, na sAmAnyena tacchUnyaH, snehAtpravrajati sati kA vArtetyAha-'evameva', anyathA tatpravrajyA'bhAve''labdhiyukto'pyu'bhyudyatAprati-pattimAtreNa gurunizrayA pravrAjayatIti gAthArthaH // 1557 // A ja viSayane kahe che- pAdapopagamana Adi abhyaghata maraNa ane pratimAkalpa Adi ansudyata vihAra e bemAMthI koI ekano svIkAra karavAnI IcchAvALA paNa gaNiguNothI ane svalabdhithI yukta sAdhu kalpAdinA svIkAra vakhate dIkSA levA AvelA jIvanI dIkSA "tenA vinA thaI zake tema na hoya to tene dIkSA Ape. je gaNiguNothI ane 'svalabdhithI yukta hoya te dIkSitane saMyamanuM pAlana karAvI zake, tenAthI rahita game te nahi. mATe ahIM nipuNasvambika evuM vizeSaNa che. prazna- kalpano svIkAra karatI vakhate koI snehathI dIkSA levA taiyAra thAya, arthAt dIkSA ApI zake tevA bIjA hovA chatAM snehathI huM to tamArI pAse ja dIkSA laIza evo Agraha rAkhe, to zuM karavuM? kalpano svIkAra karavo ke dIkSA ApavI ? uttara- (vimeva =) to paNa dIkSA ApavI. je svalabdhithI yukta na hoya te paNa, jo tenA vinA dIkSA thaI zake tema na hoya to, abhyata maraNa ke kalpano svIkAra na karatAM labdhivALA gurunI nizrAthI dIkSA Ape. [1papa7 eva pahANo eso, egaMteNeva AgamA siddho / juttIe'vi a neo, saparuvagAro mahaM jamhA // 1558 // vRttiH- 'evaM pradhAna eSo'bhyudyatavihArAt 'ekAntenaivAgamAtsiddha' iti, 'yuktyApi 2 seya:' pradhAna:, "svaparopArI mahA yamadviti pathArtha: | dha18 || 1. ahIM labdhi eTale jene dIkSA ApavAnI che tene saMyamanAM upakaraNo pUrAM pADavAM, saMyamanuM pAlana karAvavuM vagerenI zaktirUpa labdhi vivakSita che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [643 . Na ya etto uvagAro, aNNo NivvANasAhaNaM paramaM / jaM caraNaM sAhijjai, kassai suhabhAvajoeNa // 1559 // vRttiH- 'na cAta upakAro'nyaH' pradhAnataraH, 'nirvANasAdhanaM paramaM yaccaraNaM sAdhyate kasyacit' prANinaH 'zubhabhAvayogena' hetunA iti, na labdhyAdyapekSayeti gAthArthaH // 1559 / / accaMtiasuhaheU, eaM aNNesi Niamao ceva / pariNamai appaNo'vi hu, kIraMtaM haMdi emeva // 1560 // vRttiH- 'Atyantikasukhaheturetat'-caraNaM 'anyeSAM' bhavyaprANinAM 'niyamenaiva pariNamati, Atmano'pi kriyamANama 'pyeSAM 'hanyevameva' Atyantikasukhahetutveneti gAthArthaH // 1560 // abhyaghata vihArathI sthaviravihAra ekAMte pradhAna che e A pramANe AgamathI siddha thayuM. yuktithI paNa sthavira vihAra pradhAna che. kAraNa ke temAM thato svaparano upakAra mahAna che. [1558] (mArA parivAranI vRddhi thaze ItyAdi bhautika) lAbhanI apekSA vinA (anugraha buddhirUpa) zubhabhAvathI koI jIvane mokSanuM parama sAdhana evA cAritranI sAdhanA karAvavI enAthI adhika pradhAna upakAra bIjo koI nathI. [1559] A cAritra anya bhavya prANIone niyamA avinAzI sukhanuM (ke avinAzI sukha jemAM che evA mokSanuM kAraNa bane che, ane potAnuM nimitta pAmIne) bIjAothI paLAtuM cAritra (pote bIjAone dIkSA Ape, cAritranI sAdhanA karAve vagere rIte potAnuM nimitta pAmIne bIjAothI paLAtuM cAritra) potAne paNa avinAzI sukhanuM kAraNa bane che. [1pa60] gurusaMjamajogo vi hu, viNNeo saparasaMjamo jattha / samma pavaDDamANo, theravihAre a so hoi // 1561 // vRtti:- 'gurusaMyamayogo'pi vijJeyaH', kva ? iha 'svaparasaMyamo yatra', saMyame 'samyak pravardhamAnaH' san santatyA 'sthaviravihAre cAsau bhavati'-svaparasaMyama iti gAthArthaH // 1561 // / accatamappamAo'vi bhAvao esa hoi NAyavvo / jaM suhabhAveNa sayA, samma aNNesi takkaraNaM // 1562 / / vRttiH- 'atyantamapramAdo'pi 'bhAvataH' paramArthena 'eSa bhavati jJAtavyaH' 'evaMrUpaH' 'yacchubhabhAvena sadA'-sarvakAlaM samyaganyeSAM tatkaraNaM' zubhabhAvakaraNamiti gAthArthaH / / 1562 / / jai evaM kIsa muNI, theravihAraM vihAya gIAvi ? / paDivajjaMti imaM naNu, kAlociamaNasaNasamANaM // 1563 // 1. mA kriyamANamapyeSAM 46 cha. 50 kriyamANamanyeSAM vo pA6 hovo . 29 bhUma yAMya saeSAM (esi) 56 nathI. 5 anyeSAM (aNNesiM) 56 che.jImonu tuMbheTa pIsodhI paNAtuM vo bhAva samAvo. tethI rAtI bhAvAnuvAda 'anyeSAM' 56 sama(r)ne yo che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRtti:- ' yadyevaM kimiti munayaH sthaviravihAraM vihAya gItArthA api santaH 'pratipadyante enaM' jinakalpaM ?, 'nanu kAlocitamanazanasamAnaM' tad AjJA'bhaGgAditi gAthArthaH || 1563 | takkAle uciassA, ANA ArAhaNA pahANesA / iharA u AyahANI, niSphalasattikkhayA NeA / / 1564 // vRtti:- 'tatkAla evocitasya' puMsaH 'Az2ArAdhanAddhe 'to: 'pradhAna eSaH ' jinakalpa:, 'itarathA tvAtmahAniH', svakAle tadapratipattau, 'niSphalazaktikSayAt' kAraNA' jjJeye 'ti gAthArthaH || 1564 // ahavA''NAbhaMgAo, eso ahigaguNasAhaNasahassa / karaNeNa ANA, sattIeN sayAvi jaiavvaM / / 1565 / / vRtti:- ' athavA''jJAbhaGgAdA'tmahAni:, 'eSa' cAjJAbhaGgaH 'adhikaguNasAdhanasamarthasya' sataH 'hInakaraNena' hetunA, 'AjJA' evaM yaduta 'zaktyA sadApi yatitavyaM, na tatkSayaH kArya iti gAthArthaH // 1565 // zreSTha saMyamanI prApti paNa jyAM sva-parano saMyama hoya tyAM thAya. ane paraMparAthI samyag atyaMta vRddhi pAmato sva-parano saMyama sthaviravihAramAM hoya. [1561] atyaMta apramAda paNa paramArthathI e che ke (anugraha-buddhirUpa) zubhabhAvathI bIjAomAM sArI rIte zubhabhAvo utpanna karavA. [1562] prazna- jo sthaviravihAra pradhAna che to munio gItArtha hovA chatAM sthaviravihArane choDIne jinakalpane kema svIkAre che ? uttara- jinakalpa anazana samAna hovAthI aMtima kAle te ucita che. aMtimakAle jinakalpanA svIkArathI jinAjJAno bhaMga thato nathI-jinAjJAnuM pAlana thAya che.[1563] yogya puruSane caramakAle ja jinakalpa pradhAna che. kAraNa ke tethI jinAjJAnI ArAdhanA thAya che. aMtimakAle teno svIkAra na karavAthI zaktino niSphala (= phala maLyA vinA) kSaya thavAnA kAraNe AtmahAni thAya. [1564] athavA AjJAbhaMga thavAthI AtmahAni thAya. adhika lAbha meLavavAnI zakti hovA chatAM hIna karavAthI AjJAbhaMga thAya. jinAjJA e che ke- sadAya zaktipramANe prayatna karavo. zaktino kSaya na vo (= zakti goSavavI nahi.) [ 1565 ] etto a imaM evaM jaM dasapuvvINa suvvaI sutte / assa Disseho tayaNNahA ahigaguNabhAvA // 1566 // vRtti:- 'itazcaitadevaM'- svaparasaMyamaH zreyAn 'yaddazapUrviNAM' sAdhUnAM zrUyate 'sUtre' Agame 'etasya pratiSedha: ' - kalpasya, 'tasyAnyathA' - paropakAradvAreNa 'adhikaguNabhAvAt' kAraNAditi gAthArthaH // 1566 // 1. 1555mI gAthAmAM jinakalpanI pradhAnatAnA samarthanamAM zreSTha saMyamanI prApti ane atyaMta apramAda e be hetu jaNAvyA hatA. mATe ahIM e be aMge spaSTIkaraNa karyuM che. * Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [645 evaM tattaM nAuM, visesao eva sattirahiehiM / ___ saparuvagAre jatto, kAyavvo appamattehiM // 1567 // vRttiH- "evaM tattvaM jJAtvA' yathoktaM sarvaireva 'vizeSata etacchaktirahitaiH'jinakalpapratipattizaktizUnyaiH svaparopakAreyatnaH kAryaH', yathAzakti apramattaiH', mahadetannirjarAGgamiti gAthArthaH // 1567 // viravihAra pakSe A viSaya A pramANe che- dazapUrvI sAdhuone sva-parano saMyama zreyaskara che. kAraNa ke temane jinakalpanA svIkAra vinA ja paropakAra dvArA adhika lAbha thato hovAthI AgamamAM temanA mATe jinakalpano pratiSedha saMbhaLAya che. [1566] A pramANe yathokta tattvane jANIne jinakalpasvIkAranI zaktithI rahita badhAe ja apramatta banIne yathAzakti sva-paranA upakAramAM vizeSapaNe yatna karavo joIe. sva-paranA upakAramAM prayatna karavo e nirjarAnuM mahAna maMgache. [1567] so ya Na theravihAraM mottuM annattha hoi suddho u / etto cciapaDisiddho, ajAyasammattakappo a||1568|| vRttiH- 'sa ca na sthaviravihAraM muktvA ' svaparopakAra: 'anyatra bhavati zuddha eva', nAzuddhaH 'ata eva pratiSiddhaH' sUtre 'jAto'samAptakalpazceti' gAthArthaH / / 1568 / / etatsmaraNamAha ajjAo'gIANaM, asamatto paNagasattagA hiTThA / uuvAsAsuM bhaNio, jahakkama vIarAgehiM // 1569 // vRttiH- 'ajAto'gItArthAnAM' kalpa: 'asamAptaH paJcakAtsaptakAccAdhaH RtuvarSayoH' dvayorapi 'bhaNito yathAkramaM vItarAgai'riti gAthArthaH // 1569 / / paDisiddhavajjagANaM, theravihAro a hoi suddhotti / iharA ANAbhaMgo, saMsArapavaDDaNo NiyamA // 1570 // vRttiH- 'pratiSiddhavarjakAnAM' sAdhUnAM 'sthaviravihArazca bhavati zuddha iti, 'itarathA' pratiSiddhAsevane 'AjJAbhaGgaH saMsArapravarddhano niyamAditi gAthArthaH // 1570 // kayamittha pasaMgeNaM, savisayaNiayA pahANayA evaM / TThavvA buddhimayA, gao a abbhujjayavihAro / / 1571 // vRttiH- 'kRtamatra 'prasaGgena' vistareNa, 'svaviSayaniyatA' uktanyAyAt 'pradhAnatA evaM draSTavyA buddhimatA' dvayorapi, 'gatazcAbhyudyato vihAraH', ukta iti gAthArthaH // 1571 / / te sva-parano upakAra sthaviravihArane choDIne bIje thato nathI. ahIM sva-parano upakAra zuddha Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ja samajavo, azuddha nahi. ahIM sva-parano upakAra zuddha ja ISTa che, mATe ja zAstramAM ajAtakalpa ane asamAptakalpa vihArano pratiSedha karavAmAM Avyo che. [1568] potAne thayeluM ajAtakalpa ane asamAptakalpa vihAranuM smaraNa graMthakAra ahIM kahe che- vItarAga bhagavaMtoe agItArthonA (ke gItArthanI nizrA vinAnA sAdhuonA) vihArane ajAtakalpa kahyo che, tathA zeSakALamAM pAMca sAdhuothI ochA ane comAsAmAM sAta sAdhuothI ochA sAdhuonA vihArane asamAptakalpa kahyo che. [1569] pratiSiddhano tyAga karanArA sAdhuono sthaviravihAra zuddha hoya. pratiSiddhanuM sevana karavAmAM saMsAranI atizaya vRddhi karanAra AjJAbhaMgarUpa doSa thAya. [1570] ahIM prAsaMgika vistAra ATalo basa che. buddhimaMta puruSe A pramANe uktanItithI svaviSayamAM niyata thayelI baMnenI pradhAnatA jANavI, arthAt potapotAnA viSayamAM baMne pradhAna che. [1571] abbhujjayamaraNaM puNa, amaraNadhammehiM vaNNiaM tivihaM / pAyavaiMgiNimaraNaM, bhattapariNNA ya dhIrehiM // / 1572 // vRtti:- 'abhyudyatamaraNaM punaH 'amaraNadharmmabhiH ' tIrthakareM varNitaM trividhaM, pAdapeGgitamaraNaM bhaktaparijJA ca, dhIraiH' amaraNadharmmabhiriti gAthArthaH // 1572 // saMlehaNApurassara- mea pAeNa vA tayaM puvviM / vocchaM tao kameNaM, samAsao ujjayaM maraNaM // 1573 // vRtti:- 'saMlekhanApurassarametat prAyazaH', pAdapavizeSaM muktvA, 'tato pUrvaM vakSye' saMlekhanAM, 'tataH krameNoktarUpeNa 'samAsato'bhyudyatamaraNaM' vakSya iti gAthArthaH // 1573 // saMlekhanA dhIra tIrthaMkaroe abhyudyata maraNa pAdapopagamana, iMgitamaraNa ane bhaktaparijJA ema traNa prakAranuM kahyuM che. [1572] pAdapopagamana vinA abhyudghata maraNa prAyaH saMlekhanApUrvaka hoya che, mATe pahelAM saMlekhanA kahIza, pachI ukta kramapramANe saMkSepathI abhyudghata maraNa kahIza. [1573] cattAri vicittA, vigaINijjUhiAiM cattAri / saMvacchare u doNi u, egaMtariaM ca AyAmaM // 1574 // vRtti:- 'catura: ' saMvatsarAn 'vicitrANi' tapAMsi karoti, SaSThAdIni, tathA ' vikRtinirvyUDhAni' nirvikRtikAni ' catvAri', evaM ' saMvatsarau dvau ca ' tadUrdhvaM ' ekAntaritameva ca' niyogataH 'AyAmaM' tapaH karotIti gAthArthaH // 1574 || ivigiTTho a tavo, chammAse parimiaM ca AyAmaM / aNNe'vi a chammAse, hoi vigidvaM tavokammaM // / 1575 // vRtti:- 'nAtivikRSTaM ca tapaH ' - caturthAdi ' SaNmAsA'nkaroti, tata UrdhvaM 'parimitaM Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [647 cA''yAma' tatpAraNaka iti, tailagaNDUSadhAraNaM ca mukhabhane, 'anyAnapi ca SaNmAsAn' ata UrdhvaM 'bhavati 'vikRSTam' aSTamAdyeva 'tapaHkarmeti' gAthArthaH / / 1575 / / vAsaM koDIsahiaM, AyAmaM taha ya ANupuvvIe / saMghayaNAdaNurUvaM, etto addhAiniameNa // 1576 // vRttiH- 'varSa koTIsahitamAyAma, tathA cAnupUrvyA' evameva 'saMhananAdyanurUpam', AdizabdAcchaktyAdigrahaH, 'ataH' uktAt kAlAd 'arddhAdi'-arddha pratyarddhaM vA 'niyamena' karoti, iha ca koTIsahitamityevaM vRddhA bruvate-"paTThavaNao ya divaso paccakkhANassa niTThavaNao ya / jahiyaM samiti doNNi utaM bhannai koDisahiyaM tu // 1 // bhAvattho puNa immassa - jattha paccakkhANassa koNo koNo ya milayai, kahaM ?, gose Avassae abbhatto gahio, ahorattaM acchiUNa pacchA puNaravi abbhattaTuM karei, bIyassa paTThAvaNA paDhamassa niTThavaNA, ee dovi koNA egaTTha dovi miliA, aTThamAdisu duhao koDisahiyaM, jo carimadivaso tassavi egA koDI, evaM AyaMbilanivvIiyaegAsaNaegaTThANagANivi, ahavA imo aNNo vihI-abbhattaTuM kayaM, AyaMbileNa pAriyaM, puNaravi abbhattaTuM karei AyaMbilaM ca, evaM egAsaNagAIhivi saMjogA kAyavvA, NivigatigAisu savvesu sarisesu visarisesu ya, ettha AyaMbileNAhigArotti gAthArthaH // 1576 / / pahelAM cAra varSo sudhI chaTha (upavAsa aThama) vagere vividha tapa kare. (pAraNe vigaI vApare.) pachI cAra varSo sudhI te ja tapo vikRtithI rahita kare, arthAt pAraNe vigaIo na vApare. tyArabAda be varSa sudhI niyamA ekAMtare AyaMbIla kare, arthAt upavAsanA pAraNe AyaMbila kare. [1574] pachI cha mahinA sudhI upavAsa vagere tapa kare, paNa ativiSTa (= aThama vagere) tapa na kare, pAraNe parimita (parimita dravyothI) AyaMbIla kare. mukhabhaMga na thAya (= jaDabAM kaThaNa na thaI jAya, e mATe telano kogaLo moDhAmAM dhAraNa kare. tyArabAda cha mahinA sudhI aThThama vagere vikRSTa tapa kare. (pAraNe paripUrNa dravyonA parimANa vinA AyaMbila kare.) [1575] eka varSa sudhI koTisahita, arthAt dararoja, AyaMbila kare. (jo bAra varSa sudhI A pramANe karavAnI zakti ke AyuSya vagere na hoya to) saMghayaNa zakti vagere pramANe ahIM kahelA ja krame cha varSa ke traNa varSa paNa avazya saMlekhanA kare. ahIM "koTisahita' zabdano artha vRddho A pramANe kahe che paTThavaNao ya divaso, paccakkhANassa niTThavaNao ya / jahiyaM samiti doNNi u, taM bhannai koDisahiyaM tu // 1 // 1, bAramA varSanA chellA cAra mahinA sudhI ekAMtare mukhamAM telano kogaLo ghaNA vakhata sudhI bharI rAkhe, pachI te kogaLo zleSmanI kuMDImAM rahelI rAkhamAM ghUMkIne mukhane garama pANIthI zuddha kare. jo telanA kogaLAnI A vidhi na karavAmAM Ave to mukha rUkSa thaI javAthI vAyunA prakopathI moDhAnAM jaDabAM bhegA thaI javAno saMbhava che, ema thAya to aMtima samaye mukhathI namaskAra maMtranuM uccAraNa narIza. (dharmasaMgraha mA 2, saMdepanA adhikAra.) Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute paccakakhANano prAraMbha karanAra ane aMta karanAra e baMne divasa je paccakakhANamAM bhegA thAya te paccakakhANane koTisahita kahe che." Ano bhAvArtha A pramANe che. jemAM be cheDA bhegA thAya te paccakakhANa koTisahita che. kevI rIte? A rIte- savAre pratikramaNamAM upavAsanuM paccakhANa lIdhuM, ahorAtra upavAsa karIne pharI paNa (bIjA divase savAre) upavAsanuM paccakhANa le. ahIM bIjA upavAsano prAraMbha ane prathama upavAsano aMta che. A baMne (prAraMbha ane aMta rUpa) sarakhAcheDA eka samaye bhegA thayA te koTisahita. e pramANe AyaMbila, nivi, ekAsaNa ane ekalaThANamAM paNa jANavuM. (arthAt be AyaMbila bhegA kare to koTisahita paccakakhANa thAya vagere jANavuM.) aThama vageremAM be rIte koTisahita che. kAraNa ke chellA divasanI paNa eka koTi che. (eka tarapha pUrNatA rUpa koTi ane bIjI tarapha trIjA upavAsanA prAraMbha rUpa koTi e benA maLavAthI be rIte koTi sahita paccakhANa thAya.) athavA A bIjo prakAra che- upavAsa karyo, pAraNe AyaMbila karyuM, pharI upavAsanA pAraNe AyaMbila karyuM, to te paNa koTisahita paccakkhANa thAya, e pramANe ekAsaNa vagerethI paNa saMyoga karavo, arthAt lAgalagATa upavAsanA pAraNe ekAsaNa kare vagere rIte paNa koTisahita paccakhANa thAya. e rIte nivi vagere badhA samAna ane asamAna paccakkhANo viSe jANavuM. ahIM saMkhanAmAM to AyaMbilano adhikAra che. [1576] . itthamasaMlekhanAyAM doSamAha dehammi asaMlihie, sahasA dhAUhiM khijjamANehiM / jAyai aTTajjhANaM, sarIriNo caramakAlammi // 1577 // vRtti - "he mairiva' sati "sadA thatuMfma: kSayama:' mAMsapi "nAyate 'ArtadhyAnam' asamAdhiH 'zarIriNaH 'caramakAle' maraNasamaya iti gAthArthaH / / 1577 // vihiNA u thevathevaM, khavijjamANehiM saMbhavai NeaM / __ bhavaviDavibIabhUaM, ittha ya juttI imaanneaa||1578 // vRttiH- 'vidhinA tu' zAstroktena 'stokastokaM kSIyamANairdhAtubhiH 'sambhavati naitad'ArtadhyAnaM, 'bhavaviTapibIjabhUtametad, atra yuktiriyaM jJeyA''sambhave iti gAthArthaH / / 1578 / / sai suhabhAvassa tahA, thevavivakkhattaNeNa no bAhA / jAyai baleNa mahayA, thevassAraMbhabhAvAo // 1579 // vRttiH- 'sadA zubhabhAvasya tathA' tena saMlekhanAprakAreNa 'stokavipakSatvena' hetunA 'na bAdhA jAyate', kuta ityAha-'balena mahatA' zubhabhAvena tena 'stokasya' duHkhasya 'mArAmAvAti nAthArtha: 1 2572 || 1. paccakakhANa bhASyamAM koTisahita paccakakhANanAM sama ane viSama ema be prakAra jaNAvyA che. upavAsa pUrNa thatAM pharI upavAsa karavo, AyaMbila pUrNa thatAM pharI AyaMbila karavuM vagere sama koTisahita paccakakhANa che. upavAsa pUrNa thatAM AyaMbila vagere karavuM, AyaMbila pUrNa thatAM upavAsa vagere karavuM vagere viSama koTisahita paccakakhANa che. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] uvakamaNaM evaM, sappaDiAraM mahAbalaM NeaM / uci ANAsaMpAyaNa, sai suhabhAvaM viseseNaM // / 1580 // vRtti:- 'upakramaNamevaM' dhAtvAdInAM 'sapratIkAraM' bhUyo bRMhaNena 'mahAbalaM jJeyamatra ucitAjJAsampAdanena sadA zubhabhAvamupakramaNaM 'vizeSeNe 'ti gAthArthaH // 1580 // thevamuvakkamaNijjaM, bajjhaM abbhitaraM ca eassa / jAi ia goarattaM, tahA tahA samayabheeNaM / / 1581 // [641 vRtti:- 'sto mupamaLIya vAdyaM'-mAMsAvi'Abhyantara '-anumarinAmAvi'tasya'-35maLasya 'yAtyevaM gocaratva' saMtevanAyAH 'tathA tathA 'samayamena' tameteneti gAthArthaH // 282 | jugavaM tu khavijjaMtaM, udaggabhAveNa pAyaso jIvaM / cAvai suhajogAo, bahuguruseNNaM va suhaDaMti // 1582 // vRtti:- 'yugapattu ziSyamAnuM' tattvAMsAri'pramAvena'-pravrutayA 'prAyo nIvaM', kimityAha- 'cyAvayati zubhayogAt' sakAzAt kimiva kamityAha- 'bahugurusainyamiva subhaTaM' cyAvayati jayAditi gAthArtha: / / 1582 // ukta vidhipramANe saMlekhanA na karavAmAM doSa jaNAve che-- (A rIte dhIme dhIme) dehane kRza karavAmAM na Ave to (anazanamAM) ekI sAthe kSINa thatI mAMsa vagere dhAtuothI jIvane maraNa samaye asamAdhi thAya (= asamAdhi thavAno saMbhava che.) [1577] zAstrokta vidhivaDe thoDI thoDI kSINa thatI dhAtuothI bhavarUpa vRkSanuM bIjabhUta ArtadhyAna na thAya. ArtadhyAna na thavAmAM yukti A (= have kahevAya che te) jANavI. [1578] saMlekhanAthI vipakSa (= dhAtukSaya) alpa hovAthI sadA zubhabhAvane bAdhA thatI nathI. kAraNa ke balavAna mahAna zubhabhAvanA kAraNe thoDA duHkhano prAraMbha thAya che, arthAt duHkha thoDuM thAya che. (duHkha thoDuM che ane bhAva adhika che, thoDuM duHkha adhika bhAvane harakata na pahoMcADI zake.) [1579] A pramANe pratikAra sahita ane sadA zubhabhAvavALuM dhAtuonuM upakramaNa (= prayatnathI karAtI kSINatA) yogya AjJAnuM pAlana thavAnA kAraNe vizeSathI mahA balavAna jANavuM. kAraNa ke punaH puSTi thavAnA kAraNe upakramaNa pratikArasahita che. (chellA varSamAM niraMtara AyaMbila hovAthI dhAtuo thoDI puSTa banI jAya che. AthI upakramaNa pratikArasahita che.) [1580] saMlekhanAthI te te rIte kAlabhedathI bAhya mAMsa vagere ane atyaMtara azubha pariNAma vagere upakramaNIya vastuno alpa upakramaNa thAya che, adhika nahi, arthAt saMlekhanAthI te te rIte kAlabhedathI mAMsa vagerenI ane azubha pariNAma vagerenI kramazaH thoDI thoDI kSINatA thatI jAya che. ekI sAthe bahu kSINatA thatI nathI. [1581] ekI sAthe ghaNA pramANamAM kSINa karAtI mAMsAdi dhAtuo to prAyaH jIvane zubhayogathI pADI nAkhe, jema ghaNuM moTuM sainya eka subhaTane pADI nAkhe tema, arthAt jItI le tema. [1582] Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute Aha'ppavahaNimittaM, esA kaha jujjaI jaijaNassa / . samabhAvavittiNo taha, samayatthavirohao ceva ? // 1583 // vRttiH- 'Aha- AtmavadhanimittameSA'-saMlekhanA 'kathaM yujyate ?, yatijanasya samabhAvavRtteH' sataH, 'tathA samayArthavirodhatazcaiveti gAthArthaH // 1583 // virodhamAha tivihA'tivAyakiriA, appaparobhayagayA jao bhnniyaa| bahuso aNiTThaphalayA, dhIrehiM aNaMtanANIhiM // 1584 // vRttiH- 'trividhA atipAtakriyA', kathamityAha-'AtmaparobhayagatA yato bhaNitA' samaye 'bahuzo'niSTaphalade'yaM kriyA 'dhIrairanantajJAnibhiH'-sarvajJairiti gAthArthaH // 1584 / / bhaNNai saccaM eaM, Na u esA appavahaNimittaMti / tallakkhaNavirahAo, vihiANaTThANabhAveNa // 1585 // __ vRttiH- 'bhaNyate-satyametat'-trividhAtipAtakriyeti, 'natveSA' saMlekhanA kriyA 'Atmavadhanimitteti', kuta ityAha-'tallakSaNavirahAt' AtmavadhakriyAlakSaNavirahAt, virahazca 'vihitAnuSThAnabhAvena' hetuneti gAthArthaH // 1585 / / jA khalu pamattajogA, NiamA rAgAidosasaMsattA / ANAo bahibhUA, sA hoai vAyakiriA ya / / 1586 // vRttiH- 'yA khalu pramattayogAt' sakAzAt 'niyamAdrAgAdidoSasaMsaktA' svarUpataH, 'AjJAto bahirbhUtA' ucchAstrA sA bhavatyatipAtakriyA', idaM lakSaNamasyA iti gAthArthaH / / 1586 / / jA puNa eaviuttA, suhabhAvavivaDDhaNA a niyameNaM / sA hoi suddhakiriA, tallakkhaNajogao ceva // 1587 // vRttiH- 'yA punaretadviyuktA' kriyA zubhabhAvavivarddhanI ca niyamenA'yatyAM 'sA bhavati zuddhakriyA', kutaH ? 'tallakSaNayogata eveti gAthArthaH // 1587 // pUrvapakSa- samabhAvamAM rahelA sAdhune saMlekhanA yogya nathI, kAraNa ke te AtmavadhanuM (= satmaghAtana) 1298 cha, bhane (methI) stranA artha sAthe viro5 Ave che. [1583] virodha kahe che. kAraNa ke dhIra sarvajJoe zAstramAM svanI, paranI ane sva-para ubhayanI ema traNa prakAranI atipAtakriyAne (= nAza karavAnI kriyAne) bahuvAra aniSTaphalane ApanArI kahI che. [1584] uttarapakSa- traNa prakAranI atipAtakriyA bahuvAra aniSTaphalane ApanArI che e sAcuM che. paNa saMkhanAnI kriyA AtmavadhanuM kAraNa nathI. kAraNa ke AtmavadhanI kriyAnuM lakSaNa emAM nathI. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [ Fo saMlekhanAkriyA vihita (= zAstramAM kahela) anuSThAna hovAthI emAM AtmavadhakriyAnuM lakSaNa nathI. [1585] je kriyA pramAdanA kAraNe niyamA svarUpathI rAgAdi doSothI yukta hoya ane AjJAthI bAhya hoya te atipAtakriyA che. A atipAtakriyAnuM lakSaNa che. [1586] paNa je kriyA A (= atipAta kriyAnA)lakSaNathI rahita che ane niyamA bhaviSyamAM (= pariNAme) zubhabhAvanI vizeSa vRddhi kare te zuddhakriyA che. kAraNa ke zuddhakriyAnuM lakSaNa temAM raheluM che. zuddhakriyAnuM lakSaNa temAM ke che mATe ja te zuddhakriyA che. [1587] paDavajjai a imaM jo, pAyaM kiakiccamo u iha jamme / suhamaraNamittakicco, tassesA jAya jahuttA // / 1588 // vRtti:- 'pratipadyate cainAM' -saMlekhanakriyAM 'yaH prAyaH kRtakRtya eveha janmani', niSThitArthaH, 'zubhamaraNamAtrakRtyaH', yadi paraM 'tasyaiSA jAyate yathoktA' - saMlekhanA zuddhakriyA vruti gAthArtha: || 88 // jenAM A janmamAM prAyaH sarva kartavyo pUrNa thaI gayAM che, mAtra zubha (samAdhi) maraNarUpa kartavya bAkI che A saMlekhanA kriyAne svIkAre to tenI saMlekhanA yathokta (= zAstramAM kahI che tevI) saMlekhanA ke yathokta zuddhakriyA bane. (arthAt svakartavyone pUrNa karyA vinA saMlekhanA svIkAranAranI saMlekhanA yathokta saMlekhanA banatI nathI.) [1588] maraNapaDiArabhUA, esA evaM ca Na maraNanimittA / jaha gaMDacheakiriA, No AyavirAhaNArUvA // / 1589 // vRtti:- 'maraNapratIkArabhUtaiSA, evaM' coktanyAyAt ' na maraNanimittA, yathA gaNDacchedakriyA' 3:varUpA'pi'nAtmavirAdhanApati' gAthArtha: // 86 A pramANe uktanItithI saMlekhanA maraNanuM kAraNa nathI, balke maNanA pratikArabhUta (= maraNathI bacavAno upAya) che. jema gumaDAne kApavAnI kriyA duHkharUpa hovA chatAM AtmavirAdhanArUpa nathI = jIvanA duHkhanuM kAraNa nathI, balke sukhanuM kAraNa che. ema saMlekhanA dekhItI rIte maraNa mATe hovA chatAM maraNanuM kAraNa nathI, balke maraNamuktinuM kAraNa che. [1589] abbhatthA suhajogA, asavattA pAyaso jahA samayaM / eso imassa ucio, amaraNadhammehiM niddiTTho // 1590 // vRtti:- 'abhyastA zubhayogAH ' aucityena 'asapatnA' yathA''gamaM 'prAyazo 'yathAsamaya'yathAAta meSo'vyasya'-marayo skoSita: samaya: 'amaraLadharmama: ' vItarAgai'niSTi:' sUtra kRti gAthArtha: || 20 || 1. bhaviSyamAM (= pariNAme) zubhabhAvanI vizepa vRddhi kare che. enAthI e nizcita thAya che ke vartamAnamAM to zubhabhAva che ja. zubhakriyA vartamAnamAM rahelA zubhabhAvanI uttarottara vRddhi kare che. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute yatazcaivam tA ArAhemu imaM, caramaM caramaguNasAhagaM sammaM / suhabhAvavivaDDI khalu, evamiha pavattamANassa // 1591 // vRttiH- 'tat' tasmAd 'ArAdhayAmaH'-sampAdayAmaH 'enaM caramaM' zubhayogaM 'caramaguNasAdhaka'mArAdhanA-niSpAdakaM 'samyag' AgamanItyA, 'zubhabhAvavRddhiH khalu'kuzalAzayavRddhirityarthaH 'evamiha'-saMlekhanAyAM 'pravarttamAnasya' sata iti gAthArthaH // 1591 // ucie kAle esA, samayaMmivi vaNNiA jiNidehiM / tamhA tao Na duTThA, vihiANuTThANao ceva / / 1592 // vRttiH- 'ucite kAle'-carame 'eSA' saMlekhanA 'samaye'pi' Agame'pi 'varNitA 'jinendraiH' tIrthakarairyasmAt 'tasmAnna duSTA' eSA, kuta ityAha- 'vihitAnuSThAnata eva'zAstroktatvAditi gAthArthaH / / 1592 // meM Agama pramANe paraspara eka-bIjA yogamAM virodha na Ave te rIte ane je kALe je yoga karavo joIe te kALe te yoga karavA dvArA ucita rIte prAyaH (badhA) zubhayogono abhyAsa karI lIdho che, A (aMtima) samayane paNa jinezvaroe zAstramAM maraNayogane ucita samaya kahyo che, [1590] AthI have huM aMtima ArAdhanAnI siddhi karI ApanAra A aMtima zubhayoganI ArAdhanA karuM" evA AzayathI saMlekhanA karanAranA zubhabhAvanI vRddhi thAya che. [1591] tIrthakaroe zAstramAM paNa ucita (= aMtima) kALe saMlekhanA karavAnuM kahyuM hovAnA kAraNe saMlekhanA zAstrota hovAthI 4 hoSita nathI = niSi che. [1582] bhAvamavi saMliheI, jiNappaNIeNa jhANajoeNaM / / bhUatthabhAvaNAhiM, parivaDDhai bohimUlAI // 1593 // vRttiH- 'bhAvamapyA'ntaraM 'saMlikhati' kRzaM karoti 'jinapraNItena'-AgamAnusAriNA 'dhyAnayogena' dharmAdinA, 'bhUtArthabhAvanAbhi'zca vakSyamANAbhiH 'parivarddhayati' vRddhi nayati 'bodhimUlAnya'vandhyakAraNAnIti gAthArthaH // 1593 // etadevAha bhAvei bhAviappA, visesao navari tammi kAlammi / payaIe~ nigguNattaM, saMsAramahAsamuddassa // 1594 // vRttiH- 'bhAvayati' abhyasyati 'bhAvitAtmA' sUtreNa 'vizeSataH' atizayena 'navaraM tasmin kAle' carame, kimityAha-'prakRtyA' svabhAvena 'nirguNatvam' asAratvaM saMsAramahAsamudrasya' bhavodadheriti gAthArthaH // 1594 // Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] jammajarAmaraNajalo, aNAimaM vasaNasAvayAiNNo / jIvANa dukkhaheU, kaTTaM roddo bhavasamuddo // / 1595 // vRtti:- 'janmajarAmaraNajalo', bahutvAdamISAm, 'anAdimAni 'ti agAdhaH 'vyasanazvApadAkIrNaH' apakAritvAd, amISAM 'jIvAnAM duHkhahetuH' sAmAnyena 'kaSTaH raudro'bhayAnaka: 'bhavasamudra' evaMbhUta iti gAthArthaH // 1595 // [ 653 saMlekhanA karanAra AgamAnusArI dharmadhyAna vagere dhyAnayogathI AMtarika (krodhAdi) bhAvonI paNa saMlekhanA kare = pAtaLA kare ane (have kahevAze te) pAramArthika bhAvanAothI bodhinAM mULiyAMone = avaMdhyakAraNone vadhAre. [1593] pAramArthika bhAvanAo ja kahe che- zAstrathI vAsita aMtaHkaraNavALo jIva aMtima kALe saMlekhanAno svIkAra karyA pachI saMsArarUpa mahAsamudranI svAbhAvika asAratAne vizeSarUpe bhAve. [1594] bhavarUpa samudra janma-jarA-maraNarUpa pANIvALo che. kAraNa ke jema samudramAM pANI vadhAre hoya che tema saMsAramAM janma-jarA-maraNa bahu thAya che, anAdimAna = agAdha che, saMkaTorUpa hiMsaka prANIothI vyApta che, kAraNa ke jema hiMsaka prANIo apakArI che tema saMkaTo paNa apakArI che, sAmAnyathI jIvonA duHkhanuM kAraNa che, duHkharUpa che, bhayAna che. [144] dhoshaM jeNa mae, aNorapArammi navarameaMmi / bhavasayasahassadulahaM, laddhaM saddhammajANaMti // 1596 // vRttiH-'dhanyo'haM' sarvathA-- yena mayA' anarvAkpAre' mahAmahati ' navarametasmin ' - bhavasamudre bhavazatasahastradurlabhame 'kAntena 'labdhaM' prAptaM 'saddharmmayAnaM' saddharmma eva yAnapAtramiti gAthArthaH // 1596 // assa pahAveNaM, pAlijjaMtassa sai payatteNaM / jammaMtare'vi jIvA, pAvaMti Na dukkhadogaccaM // 1597 // vRtti: - 'etasya prabhAvena' dharmmayAnasya 'pAlyamAnasya 'sadA' sarvakAlaM 'prayatnena' vidhinA 'janmAntare'pi 'jIvA:' prANinaH 'prApnuvanti na', kimityAha - 'duHkhapradhAnaM daurgatyaM'durgatibhAvamiti gAthArthaH // 1597 // ciMtAmaNI apuvvo, eamapuvvo ya kapparukkhoti / eaM paramo maMto, eaM paramAmayaM ettha // 1598 // vRttiH- 'cintAmaNirapUrvaH', acintyamuktisAdhanAdetaddharmmayAnaM, 'apUrvazca kalpavRkSa' ityakalpitaphaladAnAt, 'etatparamo mantro' rAgAdiviSaghAtitvAd, 'etatparamAmRtamatrA 'maraNAvandhyahetutvAditi gAthArthaH // 1598 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute huM sarvathA dhanya chuM. kAraNa ke meM ativistIrNa saMsArarUpa samudramAM niyamA lAkho bhavothI paNa durlabha evuM sudharmarUpa jahAja meLavI lIdhuM che. [1596] sadA vidhithI pAlana karAtA A dharmarUpa vahANanA prabhAvathI jIvo janmAMtaramAM paNa duHkhapradhAna durgatimAM janma pAmatA nathI. [1pa97] A dharmarUpa vahANa apUrva ciMtAmaNI che, kAraNa ke aciMtya muktine siddha karI Ape che, apUrva kalpavRkSa che, kAraNa ke akalpita phala Ape che, parama maMtra che, kAraNa ke rAgAdi doSo rUpa viSano nAza kare che, parama amRta che, kAraNa ke maraNanAzanuM avaMdhya kAraNa che. [1598] icchaM veAvaDiaM, gurumAINaM mahANubhAvANaM / __ jesi pahAveNeaM, pattaM taha pAliaM ceva // 1599 // vRttiH- 'icchAmi vaiyAvRttyaM' samyag gurvAdInAM mahAnubhAvAnAm', AdizabdAt sahAyasAdhugrahaH, yeSAM prabhAvenedaM'-dharmayAnaM prAptaM' mayA tathA pAlitaM caivA'vighnaneti gAthArthaH // 1599 / / tesi Namo tesi Namo, bhAveNa puNo puNo'vi tesi nnmo| aNuvakayaparahiarayA, je eyaM diti jIvANaM // 1600 // vRttiH- 'tebhyo namaH tebhyo namaH 'bhAvena' antaHkaraNena 'punaH punarapi tebhyo nama' iti trirvAkyaM, anupakRtaparahitaratA' guravo yata etaddadati jIvebhyo' dharmayAnamiti gAthArthaH / / 1600 / / no itto hiamaNNaM, vijjai bhuvaNe'vi bhavvajIvANaM / jAai aocciajao, uttaraNaM bhvsmuddaao||1601 // vRttiH- 'nAto'-dharmayAnAd 'hitamanyadva'stu 'vidyate 'bhuvane'pi' trailokye'pi 'bhavyajIvAnAM', kuta ityAha-'jAyate'ta eva'-dharmayAnAdyata' uttaraNaM bhavasamudrAditi gAthArthaH / / 1601 // - jemanA prabhAvathI meM A dharmarUpa jahAja meLavyuM che ane nirvighna pALyuM che, te mahAna prabhAvazALI gurunI ane sahAyaka sAdhuonI sArI rIte veyAvacca karavAnI IcchA (= bhAvanA) rAkhuM chuM. [1599] aMtaHkaraNathI te guruone namaskAra thAo ! te guruone namaskAra thAo ! pharI pharI paNa te guruone namaskAra thAo ! kAraNa ke potAnA upara upakAra nahi karanArA evA paNa jIvonA hitamAM rata guruo jIvone dharmarUpa vahANa Ape che. [1600] traNeya lokamAM dharmarUpa vahANa sivAya bIjI koI vastu bhavyajIvone hitakara nathI. kAraNa ke dharmarUpa vahANathI ja bhavarUpa samudramAthI nIjI 14 = ma135 samudrane 52 42 // 2 // 14 . [1601] ettha u savve thANA, tayaNNasaMjogadukkhasayakaliyA / roddANubaMdhajuttA, accaMtaM savvahA pAvA // 1602 // vRttiH- 'atra tu' bhavasamudre 'sarvANi sthAnAni'- devalokAdIni 'tadanyasaMyogaduHkhazatakalitAni' viyogAvasAnavimAnAdisaMyogaduHkhAnIti pratItam, ata eva 'raudrAnubandhayuktAni' Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [655 paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] vipAkadAruNatvAd 'atyantaM sarvathA 'pApAni' azobhanAnIti gAthArthaH // 1602 // kiM etto kaTThayaraM ?, pattANa kahiMci maNuajammaMmi / jaM itthavi hoi raI, accaMtaM dukkhaphalayaMmi // 1603 // vRttiH- 'kimataH' kaSTataH kaSTatarama'nyat ? 'prAptAnAM kathaJcit' kRcchreNa manujajanmApi yadatrApi bhavati ratiH' saMsArasamudre 'tyantaduHkhaphalade', yathoktanyAyAditi gAthArthaH / / 1603 / / bhavarUpa samudramAM to devaloka vagere sarvasthAno anya vastuonA saMyogathI thanArAM seMkaDo duHkhothI yukta che, aMte viyogavALA vimAna vagerenA saMyogathI (viyoga vakhate) duHkho thAya che e jANItuM che, AthI ja e sthAno pariNAme atyaMta bhayaMkara hovAthI bhayaMkara anubaMdhathI yukta che, ane sarvathA azubha che. [1602] mahAkaTathI kaI rIte manuSyajanma paNa pAmelAone (hamaNAM ja) je pramANe kahyuM te rIte atyaMta duHkharUpa phalane ApanArA saMsAra samudramAM paNa AnaMda Ave OM anAthI vizeSa du:468ya jI | so ? [1603] bhAvanAntaramAha taha ceva suhumabhAve, bhAvai saMvegakArae samma / pavayaNagabbhabbhUe, akaraNaniamAisuddhaphale // 1604 // vRttiH- 'tathaiva 'sUkSmabhAvAn' nipuNapadArthAn 'bhAvayati 'saMvegakArakAn' prazastabhAvajanakAn 'samyag'-vidhAnena 'pravacanagarbhabhUtAn'. sArabhUtAnityarthaH, 'akaraNaniyamAdizuddhaphalAn' AdizabdAdanubandhahAsaparigrahaH iti gAthArthaH // 1604 / / parasAvajjaccAvaNa-joeNaM tassa jo sayaM cAo / saMvegasAragaruo, so akaraNaNiyamavaraheU // 1605 / / vRttiH- 'parasAvadhacyAvanayogena' vyApAraNa 'tasya yaH svayaM tyAgaH' sAvadyasya, kimbhUta ityAha-'saMvegasAraguruH' prazastabhAvapradhAnaH 'saH' sAvadyatyAga: 'akaraNaniyamavarahetuH' pApAkaraNasyAvandhyaheturiti gAthArtha: / / 1605 // parisuddhamaNuTThANaM, puvvAvarajogasaMgayaM jaM taM / hemaghaDatthANIaM, sayAvi NiameNa iTThaphalaM // 1606 // vRttiH- 'parizuddhamanuSThAnaM' samayazuddhyA 'pUrvAparayogasaGgataM yatri'koTIzuddhaM 'tat hemaghaTasthAnIyaM' varttate 'sadApi niyameneSTaphalam'-apavargasAdhanAnubandhIti gAthArthaH // 1606 / / jaM puNa apparisuddhaM, mimmayaghaDatullamo tayaM NeaM / phalamittasAhagaM cia, Na sANubaMdhaM suhaphalaMmi // 1607 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'yatpunaraparizuddhaM' samayanItyA 'mRnmayaghaTatulyama'sAraM hi 'tajjJeyaM phalamAtrasAdhakameva' yathAkathaJcit, 'na sAnubandhaM zubhaphale' taditaravaditi gAthArthaH // 1607 // anya bhAvanA kahe che- te ja pramANe pravacananA sArabhUta sUkSma padArthone zAstrokta vidhithI vicAre. e sUkSmapadArtho (nuM ciMtana) prazasta bhAvanA janaka che. e sUmapadArtho (nA ciMtana)thI akaraNaniyama ane anubaMdhahAsa e be zuddha phalonI prApti thAya che. [1604] (akaraNaniyama viSe kahe che.) (VrasAvadyAvinayana =) bIjAo pApamAM pADavAno prayatna kare chatAM, prazasta bhAvanAonA ciMtanathI pApano je svayaM tyAga thAya = pApa na karavAmAM Ave, prazasta bhAvanAonI pradhAnatAvALo te pApatyAga akaraNaniyamano = pApa akaraNano (pApatyAgano) avaMdhya hetu che. (pApano tyAga karyA pachI ApattimAM paNa te pApa na karavuM ene akaraNaniyama kahevAya che.) [1605] (anubaMdhahAsa viSe kahe che.) je anuSThAna (samayazuddhacI =) zAstranI zuddhithI arthAt zuddhazAstramAM vihita hovAthI, parizuddha che, pUrvApara yogathI saMgata che, arthAt trikoTithI parizuddha che, te anuSThAna suvarNa ghaTa samAna che ane (ethI) niyamA sadAya ISTaphalavALuM = mokSanI sAdhanAnA anubaMdha (= paraMparA) vALuM che. (AvA anuSThAnathI zubhaphalanA anubaMdhanI vRddhi thAya che ane azubhaphaLanA anubaMdhano hrAsa thAya che.) [1606] paNa je anuSThAna zAstranItithI aparizuddha che, te anuSThAna mATInA ghaDA samAna asAra jANavuM. A anuSThAna game te rIte mAtra phaLasAdhaka che, zuddha anuSThAnanI jema zubhaphalanA anubaMdhavALuM nathI. [1607] 1. karmano baMdha ane anubaMdha e bemAM anubaMdhanuM ja mahattva vadhAre che. karmano baMdha anubaMdha sahita hoya to ja tenuM mahattva che, anubaMdha rahita karmabaMdhanuM mahattva nathI. jIvano saMsAra karmabaMdhanA anubaMdhathI cAle che, karmabaMdhathI nahi. saMsAramAM paribhramaNa karatA prAyaH dareka jIve anaMtavAra zubhakarmano baMdha karyo che, paNa te baMdha anubaMdha rahita karyo. azubha karmano baMdha anubaMdha sahita karyo. AthI ja saMsArano aMta na Avyo. paNa jo azubhakarmano anubaMdha tUTI jAya ane zubha karmano anubaMdha thAya to jIva thoDA ja kALamAM mokSamAM jato rahe. mATe ja mahApuruSo kahe che ke- karmonA anubaMdhavALA A saMsAramAM manuSyabhava pAmIne karmano sarvathA nAza thAya tevo prayatna karavo joIe, ema karavAthI ja manuSyabhava saphala bane che. kadAca prabaLa kapAyAdi doSonA kAraNe karmano sarvathA nAza na thaI zake to paNa azubha karmanA anubaMdhano nAza thAya ane zubha karmano (puNyAnubaMdhI puNyano) anubaMdha thAya tevo prayatna karavo joIe. azubha karmanAanubaMdhano nAza ane zubhakarmano anubaMdhajinAjJApUrvaka karelAM anuSThAnothIja thAya. mATe ja ahIM"zAstranI zuddhithI, parizuddha ane trikoTithI parizuddha (arthAtu jinAjJApUrvaka thatuM) anuSThAna suvarNapaTa samAna che ane mokSanI sAdhanAnA anubaMdhavALuM che," ema kahyuM, ane "zAstranI zuddhithI rahita (arthAtu jinAjJAthI rahita) anuSThAna mATInA ghaDA samAna asAra che" ema kahyuM. jema mATIno ghaDo bhAMge to nakAmo jAya che, paNa sonAno ghaDo bhAMge to paNa nakAmo jato nathI. kema ke suvarNano bhAva upaje che. athavA tene sAMdhIne upayogamAM laI zakAya che, tema jinAjJApUrvaka thatuM anuSThAna kadAca tevA prakAranA karmodayathI bhagna thaI jAya to paNa anuSThAna karavAno bhAva jato nathI. "anuSThAna bhagna bane to paNa teno bhAva jato nathI" e viSayanI ghaTanA traNa rIte thaI zake che : (1) samyagdaSTi AtmA samyagdarzanathI rahita bane to paNa kyAre ya karmanA utkRSTa rasano ane (sAta karmonI) aMta:koDAkoDi sAgaropamathI adhika sthitino baMdha thato nathI. Ano artha e thayo ke utkRSTa rasa baMdha-sthiti baMdhanI nivRtti rU5 bhAva jato nathI. tathA e AtmA bhaviSyamAM zubha AlaMbana vagereno yoga thatAM avazya pharI samyakatva pAme che. (2) sarvavirati ke dezaviratine pAmelo jIva tevA prakAranA karmodayathI sarvavirati ke dezaviratinI kriyAthI sarvathA rahita bane, to paNa samyagdarzana guNa hovAthI sarvavirati ke dezaviratinI kriyA karavAnA bhAva jatA nathI. (3) sAdhu vagere tevA prakAranA karmodayathI zAstravihita amuka amuka kriyA na karI zake to paNa te kriyA karavAno bhAva jato nathI. kriyA na karI zakavA badala tenA hRdayamAM apAra duHkha hoya che. prayatna karavo joIe sanI dithI jinAlApUrvakathA) nAka karelAM anuSThAnathI Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [657 dhammami a aiAre, suhume'NAbhogasaMgae'vitti / oheNa cayai sabve, garahA paDivakkhabhAveNa // 1608 // vRttiH- 'dharme cAticArAn'-apavAdAn 'sUkSmAn' svalpAn 'anAbhogasaGgatAnapi' kathaJcid 'odhena tyajati sarvAn' sUtranItyA, 'gardA pratipakSabhAvena' hetuneti gAthArthaH // 1608 / / dharmamAM sUtrokta vidhithI sAmAnyathI sarva aticArono tyAga kare. koI paNa rIte anAbhogathI thanArA paNa sUkSma aticArono tyAga kare, arthAt anAbhogathI paNa sUkSma paNa aticAra na lAgavA da, Ama chatAM koI paNa rIte aticAro thaI jAya to te aticAronI pratipakSabhAvathI gaha kare. (pratipakSabhAva eTale aticAranA pariNAmathI viparIta zuddhabhAva. jemake- pratyeka aticAre aticArano nAza karavAnA upayogapUrvaka "hA ! meM A khoTuM karyuM, A na karavuM joIe" ItyAdi (atiyaarn| parimayI viparIta) zuddha 525 pratipakSamAva cha.) [1608] so ceva bhAvaNAo, kayAi ullasiaviriapariNAmo / pAvai seDhiM kevalamevamao No puNo maraI // 1609 // vRttiH- 'sa caivaM bhAvanAtaH' sakAzAt 'kadAcidullasitavIryapariNAmaH' san 'prApnoti zreNiM', tathA kevalaM, evaM' mRtaH kevalAptyA 'na punarmiyate' kadAcidapIti gAthArthaH / / 1609 / / jaivi na pAvai seDhiM, tahAvi saMvegabhAvaNAjutto / NiameNa sogaiM lahai tahaya jiNadhammabohiM ca // 1610 // vRttiH- 'yadyapi na prApnoti zreNi' kathamapi 'tathApi saMvegabhAvanAyukto''yaM 'niyamena sugatiM labhate' anyajanmani, tathA 'jinadharmabodhiM ca' labhata iti gAthArthaH / / 1610 // etadevAha jamiha suhabhAvaNAe, aisayabhAveNa bhAvio jIvo / jammaMtare'vi jAyai, evaMvihabhAvajutto u // 1611 // vRttiH- 'yat' yasmAd'ihazubhabhAvanayA'tizayabhAvena bhAvito jIvaH' suvAsita ityarthaH, 'janmAntare'pya'nyatra 'jAyate evaMvidhabhAvayukta eva'-zubhabhAvayukta iti gAthArthaH / / 1611 // eseva bohilAbho, suhabhAvabaleNa jo u jIvassa / __ peccAvi suho bhAvo, vAsiatilatillanAeNaM // 1612 // vRttiH- 'eSa eva bodhilAbho' vartate, 'zubhabhAvabalena' vAsanAsAmarthyAd, 'ya eva jIvasya 'pretyApi' janmAntare'pi 'zubhabhAvo' bhavati, 'vAsitatilatailajJAtena', teSAM hi tailamapi sugandhi bhavatIti gAthArthaH // 1612 // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute te jIva A pramANe bhAvanA bhAvavAthI kyAreka vIryapariNAma ullasita banatAM kSapakazreNine ane kevalajJAnane pAme, A rIte kevalajJAna pAmIne marelo te pharI kyAreya mRtyu pAmato nathI. [1609] jo koI paNa rIte kSapakazreNine na pAme to paNa saMvegabhAvanAthI yukta te anyajanmamAM niyamA sugatine ane jinadharmanI bodhine pAme che. [1610] A ja viSaya kahe che- kAraNa ke A bhavamAM zubhabhAvanA bhAvavAnA kAraNe atizayabhAvathI suvAsita banela jIva bhavAMtaramAM paNa zubhabhAvathI yukta ja bane che. [1611] jema sugaMdhathI vAsita talanA dANAonuM tela paNa sugaMdhI hoya che, tema zubhabhAvanI vAsanAnA sAmarthyathI jIvane bhavAMtaramAM paNa je zubhabhAva thAya te ja jodhisAla che. [1612] saMlihiUNappANaM, evaM paccappiNittu phalagAI / gurumAie asammaM khamAviuM bhAvasuddhIe / 1613 // vRtti: - 'saMlikhyAtmAnamevaM' dravyato bhAvatazca 'pratyarpya phalakAdi' prAtihArikaM 'gurvAdIMzca samyak kSamayitvA' yathArhaM 'bhAvazuddhayA' saMvegeneti gAthArthaH // 1613 // uvavUhiUNa sese, paDibaddhe taMmi taha viseseNaM / dhamme ujjamiavvaM, saMjogA iha viogaMtA / / 1614 // vRtti:- 'upabRMhya 'zeSAn' gurvAdibhyo'nyAn 'pratibaddhAn, 'tasmin' svAtmani 'tathA vizeSeNo 'pabRMhya, 'dharme 'udyamitavyaM' yattraH kAryaH, 'saMyogA iha viyogAntAH', evamupabRMhyeti gAthArthaH // 1614 // atha vaMdiUNa deve, jahAvihiM sesae a gurumAI / paccakkhAittu tao, tayaMtige savvamAhAraM // 1615 // vRtti:- 'atha vanditvA 'devAn' bhagavato' yathAvidhi' samyag 'zeSAMzca gurvAdIn' vanditvA 'pratyAkhyAya 'tata: ' tadanantaraM 'tadantike' gurusamIpe 'sarvamAhAramiti gAthArthaH || 1615 // samabhAvammi ThiappA, sammaM siddhaMtabhaNiamaggeNa / 4 girikaMdaraM tu gaMtuM, pAyavagamaNaM aha karei // 1616 // vRtti: - 'samabhAve sthitAtmA' san 'samyak siddhAntoktena mArgeNa' nirIhaH san 'girikandaraM tu gatvA' svayameva 'pAdapagamanamatha karoti', pAdapaceSTArUpamiti gAthArthaH // 1616 // A pramANe AtmAnI dravyathI ane bhAvathI saMlekhanA karIne mAgI lAvelI pATiyuM vagere vastuo pAchI soMpIne guru vagerene saMvegathI yathAyogya barAbara khamAvIne, [1613] guru vagerethI anyane paNa A saMsAramAM saMyogo aMte viyogavALA che, mATe dharmamAM udyama karavo joIe, ItyAdi hitazikSA ApIne, je potAnAM saMbaMdhavALA hoya temane vizeSarUpe hitazikSA ApIne, [1914] pachI vidhipUrvaka barobara devavaMdana karIne, anya guru vagerene vaMdana karIne, gurunI pAse sarva AhAranuM Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [659 (anazananuM) paccakkhANa karIne [1615] samabhAvamAM rahIne, niHspRha banIne, zAstrokta vidhithI giriguphAmAM jaIne, vRkSanI jevI ceSTArUpa pAdapopagamanano svIkAra kare. [1616] savvatthApaDibaddho, daMDAyayamAiThANamiha ThAuM / jAvajjIvaM ciTThai, NicciTTho pAyavasamANo // 1617 // vRttiH- 'sarvatrApratibaddhaH' samabhAvAt, 'daNDAyatAdisthAnamiha sthitvA' sthaNDile 'yAvajjIvaM tiSThati' mahAtmA 'nizceSTaH pAdapasamAnaH' unmeSAdyabhAvAditi gAthArthaH / / 1617 / / paDhamillugasaMghayaNe, mahANubhAvA kariti evamiNaM / eaMsuhabhAvaccia, NiccalapayakAraNaM paramaM // 1618 // vRttiH- 'prathamasaMhanane' niyogata: 'mahAnubhAvA' RSayaH 'kurvantyevametad'-anazanaM prAyaH 'zubhabhAvA eva', nAnye, 'nizcalapadakAraNaM paramaM', nizcalapadaM-mokSa iti gAthArthaH / / 1618 // NivvAghAimameaM, bhaNiaM iha pakkamANusAreNaM / saMbhavai a iaraMpihu, bhaNiyamiNaM viiaraagehiN||1619 // vRttiH- 'nirvyAghAtavadetat'-pAdapagamanaM 'bhaNitamiha prakramAnusAreNa' hetunA, 'sambhavati cetaradapi' savyAghAtavadetat, 'bhaNitamidaM vItarAgaiH' sUtra iti gAthArthaH // 1619 // sIhAiabhibhUo, pAyavagamaNaM karei thiracitto / AuMmi pahappaMte, viANiuM navara gIattho / / 1620 / / vRttiH- 'siMhAdibhirabhibhUtaH' san 'pAdapagamanaM karoti sthiracittaH' kazcid 'AyuSi prabhavati' sati 'vijJAya navaraM gItArthaH' upakramamiti gAthArthaH // 1620 // saMghayaNAbhAvAo, ia evaM kAu jo u asamattho / so puNa thevayarAgaM, kAlaM saMlehaNaM kAuM // 1621 // vRttiH- 'saMhananAbhAvAt' kAraNAd 'evametatkartuM yo'samarthaH' pAdapagamanaM 'sa punaH stokataraM kAlaM' jIvitAnusAreNa 'saMlekhanAM kRtveti' gAthArthaH // 1621 / / iMgiNimaraNaM vihiNA, bhattapariNaM va sattio kuNai / saMvegabhAviamaNo, kAuM NIsallamappANaM // 1622 // vRttiH- 'iGgitamaraNaM vidhinA' sUtroktena 'bhaktaparijJAM vA zaktita: karoti', kimbhUta ityAha-'saMvegabhAvitamanA:'- zubhabhAvaM kRtvA niHzalyamAtmAnamA locanayeti gAthArthaH / / 1622 // 1. pApobhana 20nI vyutpatti pramAle cha- pAdapamupagacchati-sAdRzyena prApnotIti pAdapopagamanam / ma 64' madhyayano sAdezya artha che. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pAdapopagamana (anazana)mAM samabhAvanA kAraNe sarvatra (dravya-kSetra-kAla-bhAvamAM) anAsakta te mahAtmAnirjIva bhUmimAM za2I2daMDanI jema lAMbu rahe tevI sthitimAM rahIne jIvanaparyaMta (hAlavuM, paDakhuM pheravavuM vagere) koI ceSTA karyA vinA vRkSanI jema sthira rahe che, yAvat unmeSa vagere paNa na kare, arthAt AMkhanI pApaNo paNa na halAve. [1617] mokSanuM zreSTha kAraNa evA A anazanane prAyaH prathamasaMdhayaNavALA ja ane zubha bhAvavALA ja mahApratApI RSio svIkAre che, bIjAo nahi. [1618] prastuta viSayanA anusAre ahIM A nirvyAdhAta pAdapopagamana anazana kahyuM. bIjuM 'savyAghAta paNa pAdapopagamana hoya che ema vItarAga bhagavaMtoe zAstramAM kahyuM che. [1619] koI gItArtha siMha vagerethI parAbhava pAme tyAre sthira cittavALA banIne AyuSyanA upakramane jANIne jo AyuSya pahoMcatuM hoya-thoDuMka adhika hoya to pAdapopagamana anazana kare che. [1620] tevuM saMghayaNa na hovAnA kAraNe je sAdhu A pramANe pAdapopagamana karavAne samartha na hoya te potAnA AyuSya pramANe thoDo kAla saMlekhanA karIne, [1621] manane saMvegathI bhAvita banAvIne, AlocanAthI AtmAne niHzalya karIne, potAnI zakti pramANe zAstroktavidhithI iMgitamaraNa ke bhaktaparijJAne kare.[1622] iMgiNimaraNavihANaM, ApavvajjaM tu viaDaNaM dAu / saMlehaNaM ca kAuM, jahAsamAhI jahAkAlaM // 1623 // 660 ] vRtti:- 'iGgitamaraNavidhAname 'tad-' Apravrajyameva' pravrajyAkAlAdArabhya 'vikaTanAM kRtvA saMlekhanAM ca kRtvA yathAsamAdhi' dravyato bhAvatazca 'yathAkAlami 'ti gAthArthaH // 1623 // paccakkhar3a AhAraM cauvvihaM Niyamao gurusamIve / iMgiadesamma tahA, ciTThapi hu iMgiaM kuNai // 1624 // vRtti:- 'pratyAghyAti 'AhAram' JazanAvi 'caturvidha niyamato', 1 trividha, 'gurusamIpe, kRtiveze tathA parimitAM'veNamapIDitAM rotIti' gAthArtha: // 1624 / / uvvattai pariattai, kAiamAIsu hoi u vibhAsA / kicvaMpi appaNaccia, juMjai niyameNa dhiibalio // 1625 // vRtti:- 'udvarttate parAvarttate' kAyena, 'kAyikyAdiSu bhavati vibhASA', prakRtisAtmyAt karoti vA na vA 'kRtyamapyAtmanaiva yuGkte' upadhipratyupekSaNAdi 'niyamena dhRtibalI' sa bhagavAniti gAthArthaH / / 1625 / / bhattapariNAvi hu, ApavvajjaM tu viaDaNaM dei / puvvi sIalago'vi hu, pacchA saMjAyasaMvego // 1626 // 1. pAdapopagamananA nirvyAghAta ane savyAghAta ema be bheda che. vyAghAtathI rahita hoya te nirvyAghAta. vyAghAtathI sahita hoya te savyAghAta. vyAghAta eTale nAza, arthAt vyAdhi, vidyutpAta, sarpadaMza, siMhano upadrava vagerethI AyuSyano jaladI nAza te vyAghAta che. AvA vyAghAtanA kAraNe thatuM pAdapopagamana savyAghAta che, vyAghAta vinA thatuM pAdapopagamana nirvyAghAta che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [661 vRttiH- 'bhaktaparijJAyAmapi'-tRtIyAnazanarUpAyAM 'Apravrajyameva'-pravrajyAkAlAdevArabhya 'vikaTanAM dadAti, pUrvaM zItalo''pi paralokaM prati 'pazcAt'-tatkAle 'saJjAtasaMvega' iti gAthArthaH // 1626 // IMgita maraNano vidhi A che- (1) dIkSAthI AraMbhI atyAra sudhImAM thayelA doSonI AlocanA kare. (2) samAdhi rahe te pramANe ane 'kALa hoya te pramANe dravyathI ane bhAvathI saMlekhanA kare. [1623] (3) guru pAse niyamA azanAdi cAra prakAranA AhAranuM paccakhANa kare. AmAM traNa prakAranA AhAranuM paccakhANa na thaI zake. (4) IMgita dezamAM niyata karelA pradezamAM IMgita=parimita yeSTA 5 / 72rI za3. [1624] (5) yAthI 76vartana (= 57j 56sI zrI 54se sU) ane parAvartana (= pharI te ja paDakhe sUvuM) karI zake. (6) prakRtinI anukULatA pramANe laghunIti vagere kare ke na paNa kare. (7) dhIrajarUpa balavALA te bhagavaMta upadhinuM paDilehaNa vagere kArya jAte ja kare.[16 25] bhaktaparijJAmAM paNa pahelAM paraloka pratye zithila hoya to paNa bhaktaparijJAkALe saMvegavALo thaIne dIkSA lIdhI tyArathI mAMDI atyAra sudhImAM thayelA doSonI AlocanA kare. [16 26]. vajjai a saMkiliTuM, visesao Navara bhAvaNaM eso / ullasiajIvavirio, tao a ArAhaNaM lahai // 1627 // vRttiH- 'varjayati ca sakliSTAm' azuddhAM vizeSato navaraMbhAvanAmeSaH'-yathoktAnazanI 'ullasitajIvavIryaH' san, saMvegAt 'tatazcArAdhanAM labhate' prApnotIti gAthArthaH // 1627 / / kaMdappadevakibbisa, abhiogA AsurA ya sammohA / esA usaMkiliTThA, paMcavihA bhAvaNA bhnniaa||1628 // vRtti:- 'kAndI kailbiSikI AbhiyogikI AsurI ca sammohanI', kandarpodInAmiyamiti sarvatra bhAvanIyam, 'eSA tu sakliSTA paJcavidhA bhAvanA bhaNitA', tattatsvabhAvAbhyAso bhAvaneti gAthArthaH // 1628 // jo saMjao'vi eAsu appasatthAsu vaTTai kahaMci / so tabvihesu gacchai, suresu bhaio caraNahINo / 1629 // vRttiH- 'yaH saMyato'pi' san vyavahArataH 'etAsvaprazastAsu' bhAvanAsu 'varttate kathaJcid' bhAvamAndyAt 'sa tadvidheSu gacchati sureSu' kandarpAdiprakAreSu, 'bhAjyazcaraNahInaH'- sarvathA tatsattAvikala: dravyacaraNahIno veti gAthArthaH // 1629 // pAMca azubha bhAvanAo paNajoyathoktaanazanI jIvavIryane ullasitakarIne saMvegathI saMzliSTa(=azuddha)bhAvanAono 1. utkRSTathI to bAra varSa sudhI saMlekhanA karavAnI che. paNa teTalo kAla na hoya to cha varSa, traNa varSa ke bAra mahinA vagere jeTalo kALa hoya teTalo kALa saMlekhanA kare. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vizeSathI 'tyAga kare to ArAdhanAne pAme che. [16 27] saMkUliSTa bhAvanA kAMdarpa, kaeNlbiSikI, AbhiyogikI, AsurI ane saMmohinI ema pAMca prakAranI kahI che. kaMdarpa saMbaMdhI bhAvanA te kAMdarpa bhAvanA. ema sarva zabdomAM vyutpatti karavI. bhAvanA eTale te te svabhAvano abhyAsa. [1628] je vyavahAranayathI sAdhu hovAchatAM koI paNa rIte bhAvamaMdatAthI A aprazasta bhAvanAomAM varte che tetevA prakAranA=kaMdarpavagere prakAranAdevImAM utpanna thAya che. je sarvathA (nizcayanaya ane vyavahAranayaemabaMne nayonI apekSAe) cAritranI sattAthI rahita che, athavAjedravyacAritrathI rahita che, te kaMdarpavagere devomAM utpanna thAya ke na paNa thAya. (tiryaMca vagere gatimAM paNa utpanna thAya.) [1629] tatra kaMdappe kukkuie, davasIle Avi hAsaNapare a / vimhAvaMto a paraM, kaMdappaM bhAvaNaM kuNai / / 1630 // paridAragAhA / vRttiH- 'kandarpavAn' kandarpaH, evaM 'kaukucyaH' druta darpazIlazcApi hAsakarazca' tathA 'vismApayaMzca parAn kAndI bhAvanAM karotIti' gAthArthaH // 1630 // kahakahakahassa hasaNaM, kaMdappo aNihuA ya saMlAvA / kaMdappakahAkahaNaM, kaMdappuvaesa saMsA ya // 1631 / / dAraM / / vRttiH- kandarpavAn kAndI bhAvanAM karotItyuktaM,sa ca yasya 'kahakahakahasye 'ti, 'supAM supa bhavantI'ti tRtIyAthuM pachI, dahena hasana', aTTahAsa tyartha:, tathA <:'parihAsa: svAnurUpeNa, anibhRtAzca 'saMlApAH', gurvAdinApi niSThuravakroktyAdayaH tathA 'kandarpakathAkathanaM'-kAmakathAgrahaH tathA 'kandarpopadezo'-vidhAnadvAreNa evaM kurviti, 'zaMsA ca'-prazaMsA ca kandarpaviSayA yasya sa kandarpavAn jJeya iti gAthArthaH // 1631 // (kAMdapa bhAvanAnA pAMca prakAra kahe che...) ahIM kaMdarpa eTale kaMdarpavALo. kaukucya eTale kaukucyavALo. kaMdarpavALo (= kaMdarpa karanAra), kaumuzkavALo, tadarpazIla, hAsyakara ane bIjAone vismaya pamADato jIva kAMdarpa bhAvanA kare che. [1630] kaMdarpavALo kAMdarpabhAvanA kare che ema kahyuM. (AthI kaMdarpavALo kone kahevAya te kahe che.) mukha vikRta karIne moTA avAjathI hasavuM, arthAt aTTahAsya karavuM, potAnA sarakhA sAthe mazkarI karavI, guru vagerene paNa kaThora ane vakra vagere vacano kahevAM, kAmane lagatI vAto-kathAo kahevI, Ama Ama kara ema vidhAnadvArA kAmano upadeza Apavo, kAmasaMbaMdhI prazaMsA karavI-(A sarva kaMdarpa che, AthI) A sarva jene che=A sarva je kare che tene kaMdarpavALo jANavo. [1631] 1. saMkaliSTa bhAvanAono tyAga dareka sAdhue karavo joIe, paNa anazanIe to vizeSathI = khAsa karavo joIe. 2. bu. ka, bhA. gA. 1293 vageremAM ane dharmasaMgraha bhA. 2 saMlekhanA adhikAramAM A pAMca bhAvanAonuM vistRta varNana che. 3. ahIM dharmasaMgrahamAM dratazIla evo zabda che, bu. ka. mAM. dravazIla evo zabda che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [663 kaukucyavantamAha bhamuhaNayaNAiehi, vayaNehi a tehiM tehiM taha ciTuM / kuNai jaha kukkuaM cia, hasai paro appaNA ahasaM // 1632 // dAraM / / vRttiH- 'dhUnayanAdibhi'dehAvayavaiH 'vacanaizca taistai 'hAsakArakaiH 'tathA ceSTAM karoti' kvacit tathAvidhamohadoSAd 'yathA kukucameva'-gAtraparispandavad 'hasati paraH' taddaSTA, 'AtmanA'hasan', abhinnamukharAga iva, ya evaMvidhaH sa kaukucyavAniti gAthArthaH / / 1632 // kaukucyavALo koNa che te kahe che. AMkhanA bhavAM, AMkho vagere zarIranA aMgothI ane hAsyakAraka te te vacanothI tevA prakAranA moharUpa doSathI kyAreka tevI ceSTA kare ke jethI tene jonArA bIjA zarIra hAlI uThe te rIte hase, paNa pote na hase, moDhuM kholyA vinA harSavALo hoya tema 24, mAvo hoya te mukhyapAna che. [1632] drutadarpazIlamAha bhAsai duaM duaM gacchaI a dapiavva goviso sarae / savvadavaddavakArI, phuTTaiva Thiovi dappeNaM / / 1633 ||daarN / / vRttiH- 'bhASate drutaM drutama'samIkSya, sambhramAvegAd 'gacchati ca' drutaM drutameva, 'dapita iva' dodhura va 'govRSabho' balIvaIvizeSa: 'zaradi' kAle, tathA 'sarvadrutakArI' asamIkSyakArIti yAvat, tathA 'sphuTatIva' tIvrodrekavizeSAt 'sthito'pi' san 'darpaNa' kutsitabalarUpeNa, ya itthambhUtaH sa drutadarpazIla iti gAthArthaH // 1633 // dutapazIsane 3 cha utAvaLanA vegathI vicAryA vinA jaladI jaladI bole, zaradaRtumAM darpathI uzRMkhalA banela sAMDhanI jema jaladI jaladI cAle, badhuM utAvaLe kare, arthAt vicAryA vinA kare, beTho hoya=gamanAdi kriyA na karato hoya to paNa kutsita balanA atizaya abhimAnathI phulAto hoya, Avo je hoya te drutapazIla che. [1633] hAsakaramAha vesavayaNehi hAsaM, jaNayaMto appaNo paresiM ca / ____ aha hAsaNotti bhaNNai, ghayaNovva chale NiacchaMto // 1634 // vRttiH- 'veSavacanaiH' tathA citrarUpai hA~saM janayan AtmanaH pareSAM ca' draSTraNA' matha hAsana iti bhaNyate', hAsakara ityarthaH, 'ghatana iva' bhANDa iva, 'chalAni' chidrANi 'niyacchan' pazyanniti gAthArthaH // 1634 / / 1. kutsita eTale siMgha ke kharAba. je bala abhimAna karAve te bala siMgha ke kharAba che. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAda hAsyakarane kahe che-- - bhAMDanI jema bIjAonA chidrone = judA judA prakAranA veSa ane bhASAne niraMtara jue, ane tevA ja vicitra veSa ane vacanothI potAne ane jonArA bIjAone hAsya utpanna kare te hAsya 2 che. [1634] vismApakamAha surajAlamAiehiM tu vimhayaM kuNai tavvihajaNassa / suNa vimhai sayaM, AhaTTakuheDaesuM ca // 1635 / / dAraM / / vRtti:- 'surajAlAdibhistu' indrajAlakautukai vismayaM karoti' cittavibhramalakSaNaM 'tadvidhajanasya' bAlizaprAyasya, 'teSu' indrajAlAdiSu na vismayate svayaM' = na vismayaM svayaM karotyAtmanA, 'AharttakuheTakeSu ca punaH tathAvidhagrAmyalokapratibaddheSu yaH sa vismApaka iti gAthArthaH || 1635 // vismaya pamADanArane kahe che-- 4 iMdrabhasa vagere tujhethI, tathA tevA prahAranA gAmaDiyA sooomAM prasiddha ( Aharta = ) praaisiDA jane (kuhareka = ) vaDostithI bhUrjaprAyasoDIne vittabhrama 35 vismaya pabhADe, pe| temAM pote vismaya na pAme, te vismaya pamADanAra che. [1635] uktA kAndarpI bhAvanA, kilbiSikImAha nANassa kevalINaM, dhammAyariANa savvasAhUNaM / bhAsaM avaNNamAI, kivvisiyaM bhAvaNaM kuNai // 1636 // vRtti:- 'jJAnasya' zrutarUpasya 'kevalinAM' vItarAgANAM, 'dharmmAcAryANAM' gurUNAM, 'sarvasAdhUnAM' sAmAnyena, 'bhASamANo'varNam' - azlAghArUpaM, tathA mAyI sAmAnyena yaH sa 'kailbiSika bhAvanAM' tadbhAvAbhyAsarUpAM 'karotI 'ti gAthArthaH // 1636 // kAMdarpI bhAvanA kahI, have kilbiSikI bhAvanA kahe che-- zrutarUpa jJAnano, kevalIono, dharmAcAryono=guruono ane sAmAnyathI sarva sAdhuono avarNavAda bolanAra ane mAyA karanAra kilkiSabhAvanA abhyAsarUpa kilbiSikI bhAvanA kare che. [1636 ] jJAnAvarNamAha kAyA vayA ya te ccia, te ceva pamAya appamAyA ya / mokkhAhiAriANaM, joisajoNIhiM kiM kajjaM ? // 9637 // dAraM // 1. chidrazabdano yA artha bR. 5. mA. go. 1300nI TIDAnA khAdhAre jyoM che. 2. bhUkha prAyaH = bhUrja ThevA. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [665 vRttiH- 'kAyA'- pRthivyAdayaH 'vratAni'-prANAtipAtAdinivRttyAdIni, 'tAnyeva' bhUyo bhUyaH, tathA 'ta eva pramAdAH' madyAdayaH 'apramAdAzca'-tadvipakSabhUtAH tatra tatra kathyanta iti punaruktadoSaH, tathA 'mokSAdhikAriNAM' sAdhUnAM 'jyotiSayonibhyAM' jyotiSayoniprAbhRtAbhyAM 'kiM kRtyaM?', na kiJcid, bhavahetutvAditi jJAnAvarNavAdaH, iha kAyAdaya eva yatnena paripAlanIyA iti tathA tathA tadupadezaH upAdhibhedena mA bhUdvirAdhaneti, jyotiHzAstrAdi ca ziSyagrahaNapAlanaphalamityaduSTaphalameva sUkSmadhiyA bhAvanIyamiti gAthArthaH // 1637 // jJAnano avarNavAda kahe che- zAstromAM pRthvIkAya vagere kAyo, prANAtipAta nivRtti vagere vrato, madya vagere pramAdo ane tenA virodhI apramAdo-A badhAnuM che te sthaLe vAraMvAra ekanuM eka varNana Ave che, AthI te punarukti doSa che, tathA mokSanA adhikArI sAdhuone jayotiSa zAstra ane yoniprAbhUtanI zI jarUra che ? koI jarUra nathI. kAraNa ke te saMsAranuM kAraNa che. A pramANe kahevuM e jJAnano avarNavAda che. ahIM kAya vagerenuM ja prayatnathI paripAlana karavAnuM hovAthI virAdhanA na thAya e mATe upAdhinA methI te. te zata pRthvIyAhino 6paheza cha. jyotiSazAstra vagere ziSyane saa2| bhurte (grahaNa =) hIkSA 5vAmA bhane saa2| muhUrta (pAlana =) viziSTa mArAdhanA |vaam 65yo che. mAthI jayotiSa vagerenuM phala zubha ja che. A viSe sUkSmabuddhithI vicAravuM. [1637] kevalyavarNamAha savve'vi Na paDibohai, Na yAviseseNa dei uvaesaM / paDitappai Na gurUNavi, NAo aiNiTTiaTTho u // 1638 // dAraM // vRttiH- 'sarvAnapi' prANino 'na pratibodhayatIti' na samavRttiH, 'navA avizeSeNa dadAtyupadezam', api tu gambhIragambhIrataradezanAbhedena, tathA 'paritapyate na gurubhyo'pi' dAnAdinA, AstAmanyasya, 'jJAtaH' san, evaM matiniSThitArtha eva', laukiko gardAzabda eSaH, iti kevalyavarNavAdaH, nahyabhavyAH kAGkaTukaprAyAzca bhavyAH kenacitpratibodhyante, upAyAbhAvAditi sarvAnapi na pratibodhayati, ata evAvizeSeNa na dadAtyupadezaM guNagurutvAcca gurubhyo na paritapyate, sAdhu niSThitArtha iti gAthArthaH // 1638 // kevalI avarNavAdane kahe che kevalI badhAya jIvone pratibodha pamADatA na hovAthI samabhAvavALA nathI, upadeza sAmAnyathI (= sAmAnya jIvone samajAya te rIte) ApatA nathI, kiMtu gaMbhIra ke adhika gaMbhIra dezanAthI Ape vastunA mULa svarUpane dabAvIne bAhya svarUpamAM pheraphAra kare te upAdhi kahevAya. jemake sapheda sphaTikanuM sapheda raMga mULa svarUpa che. paNa tenA upara lAla varasa vagere mUkatAM te lAla dekhAze. ahIM lAla vastra sphaTikanA sapheda raMgane DhAMkIne = dabAvIne sphaTikane bahArathI lAla batAve che, AdhI lAlavasa upAdhi che. upAdhi jatI rahe eTale vastunuM mULa svarUpe pragaTa thAya. vasa dUra thAya eTale sphaTika sapheda dekhAya, te rIte javanA pRthvIkAya, apUkAya vagere bhedo karmarUpa upAdhinA bhedathI che, asalathI to badhA jIvo samAna che. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute che, bIjAnI vAta dUra rahI, paNa potAnA gurune jANavA chatAM (bhojanAdinA) dAna vagerethI tRpta karatA nathI, tathA te atyaMta kRtakRtya ja che, A pramANe bolavuM e kevalIno avarNavAda che. atiniSThitArtha = atyaMta kRtakRtya e zabda laukika garhAno sUcaka che. (kevalI mATe A pramANe bolavuM yogya nathI. kAraNa ke) abhavyone ane koraDu maga samAna bhavyone koIthI pratibodha pamADI zakAto nathI. kAraNa ke temane pratibodha pamADavAno koI upAya nathI. AthI kevalI badhAne pratibodha pamADI zakatA nathI, AthI ja badhAne ekasarakho upadeza ApatA nathI, kevalI guNothI guruthI paNa mahAna hovAthI gurune (sevAdithI) tRpta karatA nathI, kevalI vAstavika kRtakRtya che. tethI teone have gurusevAdi kaMI karavAnuM hotuM nathI. [1638] dharmAcAryAvarNamAha jaccAIhiM avaNaM, vihasai vaTTai NayAvi uvavAe / ahio chiddappehI, pagAsavAI aNaNulomo // / 1639 // dAraM // vRtti:- 'nAtyAvimiH' saddhisaddhirvA 'avarNam' azvAyArUpuM 'vimASata' anedhA dravIti, 'varttate na cAvyupapAte'-gurusevAvRttAM, tathA 'ahita: chidraprekSI' guroreva, 'prANavAnI' sarvasamakSaM taddoSavAdI, 'ananuloma:' pratikUla iti dharmmAcAryAvarNavAdaH, jAtyAdayo hyakAraNamatra, guNAH kalyANakAraNaM, guruparibhavAbhinivezAdayastvatiraudrA iti gAthArthaH // 1639 // . dharmAcAryanA avarNavAdane kahe che-- zuddhajAti, zuddhakula vagere na hoya ke hoya to paNa aneka rIte AcAryano jAti-kula vagere saMbaMdhI avarNavAda bole, gurusevA karavAnI vRtti na hoya, gurunuM ahita kare (= anucita kare), gurunA doSo jue, sarva samakSa gurunA doSo kahe, guru pratye pratikUla varte, A pramANe dharmAcAryano (guruno) avarNavAda che. ahIM jAti, kula vagere kalyANanuM kAraNa nathI, guNo kalyANanuM kAraNa che. guruno parAbhava karavAno rasa vagere doSo atyaMta bhayaMkara che. [1639] sAdhvavarNamAha avisahaNA turiyagaI, aNANuvittI a avi gurUNaMpi // khaNamittapIirosA, gihivacchalagA ya saMcaiA // / 1640 // dAraM // vRtti:- 'aviSahaNA: ' na sahante kasyacid api tu dezAntaraM yAnti, ' atvaritagatayo' 1. ziSya kevalI banI jAya to gurune AhAra-pANI lAvI ApavA vagere rIte gurunI bhakti na kare. AthI ahIM 'gurune tRpta karatA nathI' ema kahyuM che. 2. arthAt ahIM 'kRtakRtya' zabda garha arthamAM che. jema koI zrImaMta potAnA garIba sagAne tyAM na jAya to garIba sago tene kahe che ke- tame have bahu moTA mANasa thaI gayA eTale amArA dhare kyAMthI Avo ? ahIM bahu moTA mANasa thaI gayA e garhA=vyaMga arthamAM che. tema ahIM kevalI 'kRtakRtya thaI gayA' ethI have temane bIjAnI jarUra zI che ? jethI guru vagerene bhojanAdithI tRpta kare, ema garha arthamAM kRtakRtya zabda che. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [667 manda-gAmina ityarthaH, 'ananuvartinazca' prakRtiniSThurAH, 'api' tu 'gurunapi' prati, AstAmanyo nana , tathA "kSa mItrapratiropA'- tava I: tava tu:, "hivatnAza' svamAna, 'saJcayinaH'-sarvasaGgrahaparA iti sAdhvavarNavAdaH, ihAvisahaNA: paropatApabhayena, atvaritagataya IryAdirakSArtham, ananuvartinaH asaMyamApekSayA, kSaNamAtraprItiroSAH alpakaSAyatayA, gRhivatsalA dharmapratipattaye, saJcayavanta upakaraNAbhAve, paralokAbhAvAditi gAthArthaH // 1640 // sAdhuono avarNavAda kahe che sAdhuo koIno parAbhava vagere sahana karatA nathI, parAbhava vagere thAya to bIjA dezamAM cAlyA jAya che. dhIme dhIme cAle che, sAdhuo prakRtithI kaDaka hoya che, bIjA loko pratye to ThIka, moTAo pratye paNa kaDaka hoya che, kSaNamAM ruSTa bane che to kSaNamAM tuSTa bane che, svabhAvathI gRhastho pratye vAtsalyabhAva rAkhe che, badhAno saMgraha karavAmAM tatpara rahe che, A pramANe sAdhuono avarNavAda che. - sAdhuo (potAnA nimitte) bIjAne saMtApa thavAnA bhayathI parAbhava vagere sahana karatA nathI. (nahi ke parAbhava sahana karavAno svabhAva nathI mATe.) IryAsamiti AdinA pAlana mATe dhIme dhIme cAle che, (nahi ke lokaraMjana mATe.) asaMyamanI apekSAe kaDaka hoya che, (nahi ke svabhAvathI.) kaSAyo alpa hovAthI ru-tuSTa banatA nathI, bane to paNa kSaNavAra ja bane che, (nahi ke anavasthitacittanA kAraNe.) gRhastho dharmane svIkAre e mATe gRhastho pratye vAtsalyabhAva rAkhe che, (nahi ke khuzAmatathI.) upakaraNo na hoya to paralokanI sAdhanA na thaI zake mATe upakaraNono saMgraha kare che, (nahi ke AsaktithI.) [1640] mAyisvarUpamAha gRhai AyasahAvaM, chAyai a guNe parassa saMte'vi / coro vva savvasaMkI, gUDhAyAro havai mAyI // 1641 // daarN|| vRttiH- 'gRhati' pracchadayati 'AtmanaH svabhAvaM'-guNAbhAvarUpamazobhanaM, 'chAdayati guNAn 'parasya' anyasya 'sato'pi' vidyamAnAnapi mAyAdoSeNa, tathA 'caura iva sarvazaGkI' svacittadoSeNa, 'gUDhAcAraH' sarvatra vastuni 'bhavati mAyI' jIva iti gAthArthaH // 1641 / / mAyAvInuM svarUpa kahe che potAnA guNAbhAvarUpa azubha svabhAvane (doSone) chUpAve, mAyArUpa doSathI bIjAnA vidyamAna paNa guNone chUpAve, svacittanA doSathI coranI jema badhA pratye "amuka amuka mArA mATe Ama bolaze to? ItyAdi rIte" zaMkita rahe, sarva viSayamAM chUpI pravRtti kare, Avo jIva mAyAvI che. [1641] Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 668 ] uktA kilbiSikI bhAvanA, AbhiyogikImAha [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute koua bhUIkamme, pasiNA iare NimittamAjIvI / iDrisasAyaguruo, abhiogaM bhAvaNaM kuNai / / 1642 // paDidAraM // vRtti:- 'kautukaM' vakSyamANaM evaM 'bhUtikarmma' evaM 'praznaH evamitara:' praznApraznaH, evaM 'nimittaM 'AjIvI 'ti kautukAdyAjIvakaH 'RddhirasasAtaguruH' san 'abhiyogAM bhAvanAM karoti', tathAvidhAbhyAsAditi gAthArthaH || 1642 // philbiSikI bhAvanA kahI, have AbhiyogikI bhAvanA kahe che-- 4 Rddhi-rasa-sAtA gauravavANo janIne tu bhUtirma, prazna, praznA-prazna, ane nimittano abhyAsa karIne tenAthI AjIvikA calAve, te AbhiyogikI bhAvanA kare che. kautuka vagereno artha nIcenI gAthAomAM kaheze. [1642] kautukadvArAvayavArthamAha vimhavaNahomasiraparirayAi khAraDahaNANi dhUme a / asarisavesaggahaNA, avayAsaNa thaMbhaNaM baMdhaM // 1643 // dAraM || vRtti:- 'vismApanaM' bAlastrapanaM 'homam' agnihavanaM 'ziraHparirayaH ' karabhramaNAbhimantraNaM, AdizabdaH svabhedaprakhyApakaH, bAlastrapanAdInAmanekaprakAratvAt, ' kSAradahanAni' tathAvidhavyAdhizamanAya 'dhUpazca' yogagarbhaH 'asadRzaveSagrahaNAni ' - nAryAderanAryAdinepathyakaraNAni, 'avatrAsanaM' vRkSAdInAM prabhAvena cAlanam, 'avastambhanam'- aniSTopazAntaye stenukaniSThIvanAthukkaraNaM, evaM mantrAdinA pratibandhanaM, kautukamiti gAthArthaH // 1643 // 'bandha:' kautuka dvArano vizeSa artha kahe che-- bALakane (rakSA mATe) snAna karAvavuM, (zAMti Adi mATe) agnimAM homa karavo, mAthe hAtha pheravIne maMtaravuM vagere, (ahIM Adi zabda potAnA bIjA aneka bhedone jaNAvanAra che.) tevA prakA2nA rogane zamAvavA (agnimAM mIThuM nAkhavA rUpa) kSAranAM dahano karavAM, tevA prakAranA dravyonA yogathI mizrita dhUpa karavo, srI Adine anArya vagereno veSa paherAvavo, (maMtrAdinA) prabhAvathI vRkSAdine halAvavA, aniSTanI zAMti mATe thuMkathI thuMkavuM, maMtra AdithI bAMdhavuM=rUkAvaTa karavI, A adhuMya tu che. [1643] 4 1. 5. 4. bhA.gA. 1308nI TIma niSThIvanena thuthukaraNam khevo pATha che, bhyAre yahIM stenukaniSThIvanAthukkaraNam bhevo pATha che. prema pasarga pUrva laS dhAtuthI abhilASuka yevo zabda jane che, tebha stena dhAtu uparathI stenuka zabda jane. sten dhAtuno artha 'coravuM' evo che. ethI spenuka eTale cora. ahIM jo e artha abhipreta hoya to coranI jema guptapaNe thuMkathI thuMkavuM evo artha thAya. athavA bIjo koI artha ghaTI zake to ghaTADavo. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [669 bhUtikarmANyAha bhUIa maTTiAe, sutteNa va hoi bhUikammaM tu / vasahIsarIrabhaMDaga-rakkhA abhiogamAIA // 1644 // dAraM // vRttiH- 'bhUtyA' bhasmarUpayA 'mRdA' vA-ArdrapAMsulakSaNayA 'sUtreNa' vA' prasiddhena bhavati 'bhUtikarma' parirayaveSTanarUpaM, kimarthamityAha-'vasatizarIrabhaNDakarakSeti etadrakSArtham, 'abhiyogAdaya' itikRtvA, tena kRtena tadrakSArthaM, karturiti gAthArthaH // 1644 // bhUtikarmone kahe che- (vidyAthI maMtrita) bhasmathI, bhinI dhULathI ke sutaranA dorAthI cAre bAju vIMTavuM (= goLa kuMDALo karavo) e bhUtikarma che. zA mATe bhUtikarma kare? e kahe che. A bhUtikarma cora vagerenA upadravothI makAna, zarIra ane gharavakharInA rakSaNa mATe abhiyoga = vazIkaraNa che. te karavAthI te karanAranA makAna vagerenI rakSA thAya che. mATe bhUtikarma kare che. (Adi zabdathI tAva na Ave vagaire sama4.) [1644] praznasvarUpamAha paNho u hoi pasiNaM, jaM pAsai vA sayaM tu taM pasiNaM / aMguThucchiTThapaDe, dappaNa-asi-toa-kuDDAI (kuddhAI paa.)||1645 ||daarN // vRttiH- 'praznastu bhavati' devatAdipRcchArUpa: 'prazna' iti, 'yatpazyati vA 'svayaM' AtmanA 'tu'zabdAdanye ca tatrasthAH prastutaM vastu 'tatprazna' iti, kva tadityAha-aGguSThocchiSTapaTa' ityaGguSThe paTe ucchiSTaH kAsArAdibhakSaNena, evaM 'darpaNe' Adarza 'asau' ca khaDne 'toye' udake 'kuDDe' bhittau, AdizabdAnmadanaphalAdiparigrahaH, 'kruddhAdi' kruddhaH prazAnto vA pazyati kalpavizeSAditi gAthArthaH / / 1645 / / prazna- s135 cha devatA vagerene pUchavuM e prazna che, athavA pote ane tyAM rahelA bIjAo paNa prastuta (koI) vastune jue te prazna che. prastuta vastune kyAM jue? te kahe che- aMguThAmAM, kaMsAra vagerenA bhakSaNathI . eThA thayelA paTamAM, ArisAmAM, talavAramAM, pANImAM, bhiMtamAM ane mIMDhaNa vageremAM prastuta (5) vastune me. athavA ahIM phAruM e pAThanA sthAne ddhArDa evo pATha che. teno artha A pramANe che- gusse thayela athavA prazAMta puruSa tevA prakAranA kalpavizeSathI je jue te prazna che. [1645] praznApraznamAha pasiNApasiNaM sumiNe, vijjAsiTuM kahei aNNassa / ahavA AiMkhaNiA, ghaMTiasiTuM parikahei // 1646 // dAraM / Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 670 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- 'praznAprazno''yamevaMvidho bhavati-yaH 'svapne 'vidyAziSTaM' vidyAkathitaM sat 'kathayatyanyasmai' zubhajIvitAdi, 'athavA 'AiMkhaNiya'tti IkSaNikA daivajJA AkhyAtrI lokasiddhA DombI, 'ghaNTikAziSTaM'-ghaNTikAyAM sthitvA ghaNTikAyakSeNa kathitaM 'parikathayati', eSa vA praznAprazna iti gAthArthaH // 1646 // praznApraznane kahe che A praznApraznanuM svarUpa A pramANe che- svapramAM vidyA (= vidyAnI adhiSThAtrI) devIe potAne kaheluM zubha jIvana vagere puchanArane kahe te praznAprazna che, athavA IkSaNikA e devane jANanArI ane kahenArI (jogiNI) che, lokamAM te DaoNbI tarIke prasiddha che. (teno ghaTikAyakSa kuladevatA che.) ghaMTaDImAM rahIne ghaTikAyakSe kaheluM puchanArane kahe te praznAprazna che. [1646] nimittamAha tivihaM hoi NimittaM, tIya-paDuppaNNa-NAgayaM ceva / ettha subhAsubhabheaM, ahigaraNetaravibhAsAe // 1647 / / vRttiH- 'trividhaM bhavati nimittaM' kAlabhedenatyAha-'atItaM pratyutpannamanAgataM caiva', atItAdiviSayatvAttasya, 'atra zubhAzubhabhedame 'talloke, kathamityAha-'adhikaraNetaravibhASayA', yatsAdhikaraNaM tadazubhamiti gAthArthaH // 1647 // eyANi gAravaTThA, kuNamANo AbhiogiaM baMdhe / bIaM gAravarahio, kuvvai ArAha uccaM ca // 1648 // dAraM // vRttiH- 'etAni' bhUtikarmAdIni gauravArtha gauravanimittaM kurvan' RSiH Abhiyogikam'abhiyoganimittaM 'badhnAti' karma, devatAdyabhiyogAdikRtyametad, 'dvitIyam' apavAdapadamatra 'gauravarahitaH' san-ni:spRha eva 'karotya'tizayajJAne satyetat, sa caivaM kurva nArAdhako', na virAdhakaH, 'uccaM ca' gotraM baghnAtIti zeSaH, tIrthonnatikaraNAditi gAthArthaH // 1648 // nimittane / cha kAlabhedathI atIta, vartamAna ane bhaviSya ema traNa prakAranuM nimitta che. nimittanA atIta vagere traNa viSayo hovAthI traNa bheda che. lokamAM A nimitta adhikaraNa ane anadhikaraNanI vyAkhyAthI zubha ane azubha ema be prakAre che, arthAt je adhikaraNasahita che te azubha che, je adhikaraNarahita che te zubha che. [1647] rasa, Rddhi ane sAtA ema traNa gaurava mATe bhUtikarma vagere karanAra sAdhu Abhiyogika karma bAMdhe. A karmanA udayathI anicchAe paNa deva vagerenI AjJA pramANe karavuM paDe, arthAt deva vagerenA nokara banavuM paDe. ahIM apavAda che- je viziSTajJAnI hoya te gauravarahita=niHspRha banIne bhUtikarma vagere kare che to ArAdhaka bane che, virAdhaka banato nathI, ane zAsananI prabhAvanA karavAthI uccagotra karma bAMdhe che. [1648]. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] uktA''bhiyogikI bhAvanA, sAmpratamAsurImAha aNubaddhavuggahocci, saMtattatavo NimittamAesI / kvi nirANukaMpa, AsuriaM bhAvaNaM kuNai // 1649 // vRtti:- 'anubaddhavigraha: ' sadA kalahazIlaH, api ca 'saMsaktatapAH ' AhArAdinimittaM tapa:kArI, tathA 'nimittam' atItAdibhedaM 'Adizati', tathA 'niSkRpaH ' kRpArahitaH, tathA 'niranukampaH' anukampArahitaH anyasmin kampamAne'pi i' tyAsurIbhAvano 'peto 'bhavatIti' gAthArthaH || 1649 // AbhiyogikI bhAvanA kahI, have AsurI bhAvanA kahe che-- je anubaddhavigraha = sadA kalaha karavAnA svabhAvavALo che, saMsaktatapa = (sAro) AhAra vagere meLavavA mATe tapa kare che, nimittAdezI = atIta vagere nimittane kahe che, niSkupa = kRpA rahita che, niranukaMpa = bIjo dayA mAge to paNa dayA na kare tevo che, te AsurIbhAvanAthI yukta che. [1648 ] vyAsArthaM tvAha [ 671 NiccaM viggahasIlo, kAUNa ya NANutappaI pacchA / Naya khAmio pasIai, avarAhINaM duvihaMpi // 1650 // dAraM // vRtti:- 'nityaM vyudgrahazIla: ' satataM kalahasvabhAva:, 'kRtvA ca' kalahaM 'nAnutapyate pazcAdi'ti, 'na ca kSAnta: ' san aparAdhinA 'prasIdati' prasAdaM gacchati 'aparAdhinordvayorapi'svapakSaparapakSagatayoH kaSAyodayAdevetyeSo'nubaddhavigraha iti gAthArthaH // 1650 // uktagAthAno vistArathI artha kahe che 66 je satata kalaha karavAnA svabhAvavALo che, kalaha karyA pachI "hA ! pApI evA meM A zuM karyuM ?'' ema pazcAttApa na kare, aparAdhIe "mAro A aparAdha mApha karo' ema kahIne khamAvavA chatAM (tIvra) kaSAyodayathI ja svapakSa ane parapakSamAM prasanna na thAya, te anubaddhavigraha che. (ahIM sAdhu-sAdhvI svapakSa che, gRhastha parapakSa che.) [1650] saMsaktatapasamAha AhArauvahisijjAsu jassa bhAvo u niccasaMsatto / bhAvovahao kuNai a, tavovahANaM tayaTThAe / 1651 // vRtti:- ' AhAropadhizayyAsu' - odanAdirUpAsu' yasya bhAvastu' - Azaya: 'nityasaMsaktaH ' sadA pratibaddhaH 'bhAvopahataH ' sa evambhUtaH 'karoti ca tapaupadhAnam' anazanAdi 'tadartham' AhArAdyarthaM yaH saMsaktatapA yatiriti gAthArthaH // 1651 // - Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute saMsaktatapane kahe che- je saMsaktatapa che tenuM mana sadA AhAra, upAdhi ane zayAmAM coTeluM rahe che, ane ethI rasagauravAdi bhAvathI dUSita banela te anazanAdi tapaupadhAnane AhArAdi mATe kare che. [1651] nimittAdezanamAha tivihaM havai nimittaM, ekikkaM chavvihaM tu vinnnneaN| abhimANAbhinivesA, vAgariaM AsuraM kuNai // 1652 // dAraM // vRtti - "triviyaM mati nimitta', tamena, ' OM pavi'-nAmanAmasukhduHkhjiivitmrnnvissybheden tat 'tu' bhavati 'vijJeyam', etacca 'abhimAnAbhinivezAditi abhimAnatIvratayA vyAkRtaM sadAsurI'bhAvanAM karoti', tadbhAvAbhyAsarUpatvAditi gAthArthaH // 1652 / / nimittAdezIne kahe che kAlabhedathI nimittanA atIta, vartamAna ane bhaviSya ema traNa bheda che. te traNanA pratyekanA lAbha-alAbha, sukha-duHkha, jIvana ane maraNa e cha viSayanA bhedathI cha bheda che. prazna- A (= nimittakathana) Abhiyogika bhAvanAnuM kAraNa che ema pUrve 1647mI gAthAmAM kahyuM che, chatAM ahIM kema kahyuM? uttara- (paHINITmanisA vAri =) nimittane abhimAnanI tIvratAthI kahevAmAM Ave to te AsurIbhAvanAne kare che. kAraNa ke tIvra abhimAnathI nimittanuM kathana AsurI bhAvanAnA abhyAsarUpa che. tIvra abhimAna vinA nimittanuM kathana AbhiyogikI bhAvanAne kare che. [16pa2] niSkRpamAha caMkamaNAIsatto, suNikkivo thAvarAisattesuM / kAuM va NANutappai, erisao Nikivo hoi // 1653 // dAraM / / vRttiH- 'caGkramaNAdi' gamanAsanAdi 'saktaH' san kvacit 'suniSkRpaH'-suSThu gataghRNaH 'sthAvarAdisattveSu' karotyajIvapratipattyA, 'kRtvA vA' cakramaNAdi 'nAnutapyate' kenacinoditaH san 'IdRzo niSkRpo bhavati', liGgametadasyeti gAthArthaH // 1653 // niSphapane kahe che- koI (zarIra vagere) vastumAM Asakta banIne, sthAvara vagerene ajIva mAnIne cAlavuM, besavuM vagere kriyA sthAvara jIvo upara suga vinA kare, sthAvara vagere jIvo upara cAlavuM vagere kriyA karyA pachI koI (A khoTuM karyuM, micchAmi dukkaDe Apa ema) preraNA kare to paNa pazcAttApa pUrvaka micchAmi dukkaDa na Ape, Avo jIva niSkapa che, A niSkapa jIvanuM lakSaNa che. [1653] Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] niranukampamAha jo u paraM kaMpataM, daTThUNa Na kaMpae kaThiNabhAvo / eso uNiraNukaMpo, paNNatto vIrAgehiM // 1654 / / dAraM / / vRtti:- 'yastu paraM kampamAnaM dRSTvA' kutazciddhetuta: 'na kampate kaThinabhAvaH' san krUratayA, 'eSa punaH niranukampo' jIva: 'prajJapto vItarAgai: ' - Aptairiti gAthArthaH // 1654 // niranukaMpane kahe che-- je bIjAne koI kAraNathI duHkhI thato joIne krUratAthI kaThora banIne pote du:khI na thAya, e jIvane vItarAga devoe niranukaMpa kahyo che. [1654] uktA''surIbhAvanA, sammohanImAha ummaggadesao maggadUsao maggavippaDIvattI / moheNa ya mohittA, sammohaM bhAvaNaM kuNai // 1655 // paDidAraM // vRtti:- 'unmArgadezakaH ' vakSyamANaH, evaM 'mArgadUSakaH', evaM 'mArgavipratipattiH', tathA 'mohena' svagatena, tathA 'mohayitvA' paraM 'sammohI bhAvanAM karoti', tadbhAvAbhyAsarUpatvAditi gAthArthaH || 1655 // [ 673 AsurI bhAvanA kahI, have saMmohanI bhAvanA kahe che-- 1-unmArgadezaka, 2-mArgadUSaka ane 3-mArgavipratipattivALo tathA 4-potAnAmAM rahelA mohathI ane 5-bIjAne moha pamADIne saMmohanI bhAvanA kare che. kAraNa ke unmArga dezanA vagere saMmohananA abhyAsa rUpa che. unmArgadezaka vagereno artha nIcenI gAthAomAM kaheze. (A prati dvAra gAthA che.) [1955] unmArgadezakamAha nANAi a dUsiMto, tavvivarIaM tu uddisai maggaM / ummaggadesao esa hoi ahio a saparesiM // / 1656 // vRtti:- 'jJAnAdIni dUSayan' pAramArthikAni, 'tadviparItaM tu' pAramArthikajJAnaviparItameva 'uddizati 'mArga' dharmmasambandhinam 'unmArgadezaka eSa' evambhUtaH 'bhavatyahita eva' paramArthena 'svaparayo 'rdvayorapIti gAthArthaH || 1656 // unmArgadezakane kahe che- je pAramArthika jJAnAdine dUSita kare (= vAstavika svarUpathI bhinna svarUpe batAve,) ane pAramArthika jJAnAdithI viparIta ja dharmanA mArgano upadeza Ape, Avo jIva unmArga dezaka che. ane te 5ramArthathI sva-para ubhayanuM ahita ja kare che. [1656] Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute mArgadUSakamAha NANAi tivihamaggaM, dUsai jo je a maggapaDivaNNe / __ abuho jAIe khalu, bhaNNai so maggadUsotti // 1657 // dAraM / / vRttiH- 'jJAnAdi trividhamArga' pAramArthikaM 'dUSayati yaH' kazcit, 'ye ca mArgapratipannAH' sAdhava-stAMzca dUSayati, 'abudhaH' avidvAn 'jAtyaiva', na paramArthena, 'bhaNyate'sAve'vambhUtaH 'mArgadUSakaH' pApa iti gAthArthaH / / 1657 / / mArgadUSakane kahe che- je koI jIva pAramArthika jJAnAdirUpa traNa prakAranA (mokSa) mArgane dUSita kare, (emAM dUSaNo batAve) ane jemaNe (vAstavika) mArgano svIkAra karyo che te sAdhuone dUSita kare, te pApI jIva mArgadUSaka che. Avo jIva paramArthathI nahi, kiMtu mAtra jAtithI=svabhAvathI abudha che. [1657] mArgavipratipattimAha jo puNa tameva maggaM, dUsiuM paMDio satakkAe / ummaggaM paDivajjai, vippaDivanne sa maggassa // 1658 // dAraM / / vRttiH- 'yaH punastameva mArga'-jJAnAdi 'dUSayitvA apaNDitaH' san 'svataLayA' jAtirUpayA deze 'unmArga pratipadyate', deza eva 'vipratipattiriti gAthArthaH // 1658 // mArgavipratipattine kahe che je (koI) abudha pAramArthika jJAnAdirUpa mArgane ja svakalpita jAti rUpa tarkothI dUSita karIne dezamAM = amuka aMzamAM unmArgane svIkAra kare e mArgavipratipatti che. ahIM mArganA dezamA = amuzamA 4 vipratipatti che. [1658] mohamAha__ taha taha uvahayamaio, mujjhai NANacaraNaMtarAlesu / iDIo a bahuvihA, dalu jatto tao moho // 1659 // vRtti:-'tathA tathA' citrarUpatayA upahatamatiH' san 'muhyati jJAnacaraNAntarAleSu' gahaneSu, 'RddhIzca bahuvidhA dRSTvA' paratIthikAnAM 'yato' muhyati 'asau moha' iti gAthArthaH // 1659 / / bhoDane 5 cha jenAthI vividha rUpe (= zaMkA AdithI) dUSita mativALo jIva gahana jJAnabhedomAM ane cAritrabhedomAM muMjhAya, ane paratIrthikonI aneka prakAranI samRddhi joIne muMjhAya e moha che. [1659] 1. ahIM jAti eTale vAdInA vAkyamAM vyApti vagerethI dUSaNa batAvanAra nyAyazAstramAM prasiddha vAkya. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [675 mohayitveti vyAcikhyAsurAha jo puNa mohei paraM, sabbhAveNaM ca kaiaveNaM vA / samayaMtarammi so puNa, mohittA gheppai sa'NeNaM // 1660 // vRttiH- 'yaH punarmohayati 'param' anyaM prANinaM 'sadbhAvena vA' tathyena vA, tathA 'kaitavena vA' parikalpitena, 'samayAntare' parasamaye mohayati, 'sa puna 'khambhUtaH prANI 'mohayitveti gRhyate'nena' dvAragAthAvayaveneti gAthArthaH // 1660 // moha pamADIne' e viSe vivaraNa karavAnI IcchAvALA kahe che je anya jIvane satyathI athavA parikalpitathI paradarzanamAM moha pamADe evo jIva dvArAthAnA mohayitvA = moDa 5mIna se avayavathA ahe| 2 / 5 che=samaya che. (bhAvArtha- anyadarzanamAM paNa keTalIka yuktio satya hoya che, to keTalIka asatyakalpita hoya che. anyadarzanamAM rahelI A be prakAranI yuktiomAMthI koI paNa yuktithI amuka anyadarzana paNa sAruM che ke badhAM darzano sArAM che ItyAdi rIte anyadarzana saMbaMdhI muMjhavaNa UbhI 3.) [1660] AsAM bhAvanAnAM phalamAha eyAoM bhAvaNAo, bhAvittA devaduggaiM jaMti / tatto'vi cuA saMtA, pariti bhavasAgaramaNaMtaM // 1661 // vRttiH- 'etA bhAvanA' bhAvayitvA' abhyasya devadurgatiM yAnti' prANinaH, tata'stasyA api cyutAH santaH'-devadurgataH, 'paryaTanti bhavasAgaraM' saMsArasamudraM 'anantamiti gAthArthaH // 1661 // A bhAvanAonuM phala kahe che A bhAvanAono abhyAsa karIne jIvo devalokamAM kAMdapika Adi halakI devajAtimAM jAya che, ane tyAMthI AvIne anaMta saMsArasamudramAM paribhramaNa kare che. [1661] prakRtopayogamAha eyAoM viseseNaM, pariharaI caraNavigghabhUAo / eanirohAo ccia, sammaM caraNapi pAvei / / 1662 // vRttiH- 'etA' bhAvanA vizeSeNa pariharati, caraNavighnabhUtAH' etA iti, etannirodhAdeva' kAraNAt 'samyakcaraNamapi prApnoti', prastutAnazanIti gAthArthaH // 1662 // prastutamAM je jarUra che tene kahe che- prastuta anazanIe cAritramAM vighnabhUta A bhAvanAono vizeSathI tyAga karavo. A Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute bhAvanAono virodha karavAthI ja anazanI samyapha (zuddha) cAritrane paNa pAme che, arthAta cAritra 59. sabhya bane che. [1662] Aha Na caraNaviruddhA, eAo ettha ceva jaM bhaNiaM / jo saMjao'vi bhaio, caraNavihINo a iccAI // 1663 // vRttiH- 'Aha'-na 'caraNaviruddhA etAH' bhAvanAH, 'atraiva yad bhaNitaM' granthe 'yaH saMyato'pye'tAsvi'- tyAdi, tathA 'bhAjyazcaraNahInazcetyAdi' prAgiti gAthArthaH // 1663 // atrottaram vavahAraNayA caraNaM, eAsuM jaM asaMkiliTTho'vi / koI kaMdappAI, sevai Na u NicchayaNaeNaM // 1664 // vRttiH- 'vyavahAranayAccaraNaM etAsu' bhAvanAsu, 'yadasakliSTo'pi' prANI 'kazcit kandarpAdIn sevate, na tu nizcayanayena' caraNametAsviti gAthArthaH // 1664 // pUrvapakSa- A bhAvanAo cAritrathI viruddha nathI. kAraNa ke A ja graMthamAM pahelAM (1629mI thAmAM) ya: saMyato'pyetAsu ityAdi tathA bhAjyazcaraNahInaH ityAhi 4 . cha. (mAthI mA bhAvanAvALAmAM paNa cAritra hoI zake che.) [1663] uttarapakSa- A bhAvanAomAM (A bhAvanAvALAomAM) vyavahAranayathI cAritra hoI zake che. kAraNa ke koIka jIva saMkaliSTa banyA vinA paNa kaMdarpa AdinuM sevana kare, paNa nizcayanayathI A bhAvanAomAM cAritra na hoya. [1664]. etadevAha akkhaMDaM guNaThANaM, i8 eassa Niyamao ceva / sai uciyapavittIe sutte'vi jao imaM bhaNiyaM // 1665 // vRttiH- 'akhaNDaM guNasthAnaM'-niraticAraM 'iSTametasya niyamata eva' nizcayanayasya, 'sadaucityapravRttyA' hetubhUtayA, 'sUtre'pi yata idaM bhaNitaM' vakSyamANamiti gAthArthaH // 1665 // kiM tadityAha jo jahavAyaM na kuNai, micchaTThiI tao hu ko aNNo ? / vaDDei a micchattaM, parassa saMkaM jaNemANo // 1666 // vRttiH- 'yo 'yathAvAda' yathAgamaM na karoti' vihitaM 'mithyAdRSTistata:'evambhUtAtko 'nyaH' ?, sa eva, AjJAvirAdhanAditi, 'varddhayati ca mithyAtvamA'tmanaH 'parasya zaGkAM janayan', sadanuSThAnaviSayAmiti gAthArthaH // 1666 // 1. A bhAvanAonA nirodhathI samAdhimaraNane to pAme che, samyakacAritrane paNa pAme che evo 'paNa' zabdano artha che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] A ja kahe che-- nizcayanayane niyamA sadA ucita pravRttithI niraticAra guNasthAna ISTa che=mAnya che. kAraNa ke (piMDaniyukti) sUtramAM paNa A (=have kahevAze te) kahyuM che. [1665] nizcayanaya mAne che ke je jIva AgamamAM vihita anuSThAnone AgamamAM kahyuM che te pramANe karato nathI tenAthI bIjo kayo jIva mithyArdaSTi hoI zake ? arthAt vihita anuSThAnone Agamamujaba nahi karanAra ja mithyArdaSTi che, kAraNa te AjJAnI virAdhanA kare che. bIjAonA manamAM sadanuSThAna saMbaMdhI zaMkA utpanna karato te potAnA (ane paranA) mithyAtvanI vRddhi kare che. (bhAvArtha- sAdhune anucita AcaraNa karato joIne bIjAne zaMkA thAyake jinapravacanamAM sadanuSThAno kahyAM jaNAtAM nathI. jo jinapravacanamAM sadanuSThAno kahyA hoya to A anucita AcaraNa kema kare ? Ama bIjAonA manamAM zaMkA utpanna karIne te temanuM mithyAtva vadhAre che, ane temAM pote nimitta banavAthI potAnuM paNa mithyAtva vadhAre che.) [1666] syAd-yathAvAdameva kandarpAdikaraNamityAzaGGkyAha [ 677 UArphavAo, 1 ceha pALammi muLarU ci (hiMvi) tA asevapi hu, tavvAyavirAhagaM ceva // 1667 // vRtti:- 'iivavAvo na cehAme 'gharaLe' vAritraviSaya: 'brUyate 'cit' mizcitsuutrsthaane, 'tat' tasmAd' etatsevanaM' kandarppasevanamapi tadvAdavirAdhakaM' cAritravAdavirAdhaka' meve 'ti gAthArtha: || 1667 || kaMdarpa vagere karavuM e Agama pramANe ja che ema kadAca koI kahe evI AzaMkA karIne kahe che-- AgamamAM koI paNa sUtramAM cAritra viSayaka kaMdarpAdi vAda saMbhaLAto nathI, arthAt cAritramAM kaMdarpAdi thaI zake evo pATha AgamamAM kyAMya jovAmAM Avato nathI, AthI kaMdarpAdinuM sevana paNa cAritravAdanuM virAdhaka ja che, arthAt kaMdarpAdinA sevanathI cAritranI virAdhanA thAya che, athavA cAritrapratipAdaka AgamanI virAdhanA thAya che. [1667] kiMtu asaMkhijjAI, saMjamaThANAI jeNa caraNe'vi / bhaNiyAi~ jAibheyA, teNa na doso ihaM koi // 1668 // vRtti:- evaM nizcayanayenaitaduktaM, 'kintvasaGkhyeyAni saMyamasthAnAni' tAratamyabhedena, 'yena 'caranepi' cAneipi 'maLitAnyA'game 'jJAtiHmevAt' takhkhAtibheana, 'tena' AraNena 'na roSa iha kazcit' kandarpAdau, tathAvidhasaMyamasthAnabhAvAditi gAthArthaH || 1668 // 1. ahIM 'ucitapravRttithI' ema trIjI vibhakti hetu arthamAM che. niraticAra guNasthAnamAM ucitapravRtti hetu che. ucitapravRttithI niraticAra guNasthAnanI prApti thAya che. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute A pramANe nizcayanayane AzrayIne kahyuM. paNa AgamamAM saMyamasthAnonA jAtibhedathI cAritramAM paNa tAratamyathI asaMkhyasaMyamasthAno kahyA che, AthI kaMdarpAdi thaI jAya to koI doSa nathI, arthAt kaMdarpAdivALA jIvamAM paNa cAritra hoI zake che. kAraNa ke tevA prakAranAM saMyamasthAno tenAma ho / che. [1668] prakRtayojanAmAha eANa viseseNaM, taccAo teNa hoi kAyavvo / puTviM tu bhAviANavi, pacchAyAvAijoeNaM // 1669 // vRttiH- 'etAsAM' bhAvanAnAM vizeSeNa tattyAgo bhavati tena karttavyo', vivakSitAnazaninA, 'pUrvabhAvitAnAmapi' satInAM 'pazcAttApAdiyogena' bhAvasAreNeti gAthArthaH // 1669 // prastuta viSayanI yojanA kare che- tethI (= A bhAvanAonA tyAgathI cAritrazuddhi thAya che mATe) vivakSita anazanIe A bhAvanAono vizeSathI (= khAsa) tyAga karavo joIe. pUrve bhAvelI paNa A bhAvanAono bhAvanI pradhAnatAvALA pazcAttApa AdithI tyAga karavo joIe = tenAthI baMdhAyelA pApano nAza 42vo me. [1668] kayamittha pasaMgeNaM, pagayaM vocchAmi savvanayasuddhaM / bhattapariNAe khalu, vihANasesaM samAseNaM // 1670 // vRttiH- 'kRtamatra' prakrame 'prasaGgena !, prakRtaM vakSyAmi', kiMbhUtam ?-'sarvanayavizuddhaM', kimityAha-'bhaktaparijJAyAH khalu vidhAnazeSaM' yannoktaM, 'samAsena' saGkSepeNeti gAthArthaH / / 1670 / / viyaDaNa abbhuTANaM, uciaM saMlehaNaM ca kAUNaM / paccakkhai AhAraM, tivihaM ca cauvvihaM vAvi // 1671 // vRtti:-'vikaTanAM' dattvA tadanu'abhyutthAnaM'saMyame ucitAMsaMlekhanAMca' saMhananAdeH kRtvA pratyAkhyAtyAhAraM' gurusamIpe 'trividhaM caturvidhaM vA'pi', yathAsamAdhAnamiti gAthArthaH / / 1671 // uvvattai pariattai, sayamaNNeNAvi kAravai kiMci / jattha'samattho navaraM, samAhijaNagaM apaDibaddho / 1672 / / vRttiH- 'udvarttate parAvartate svayam'-Atmanaiva 'anyenApi kArayati kiJcida' vaiyAvRttyakaraNa 'yatrAsamartho, navaraM' tatkArayati 'samAdhijanakaM' yadAtmanaH, 'apratibaddhaH' san sarvatreti gAthArthaH // 1672 // prastutamAM prAsaMgika varNana ATaluM basa che. have prastuta bhaktaparijJAnuM bAkI raheluM sarvanayothI vizuddha vidhAna saMkSepathI kahIza. [1670] AlocanA karIne, tyArabAda saMyamamAM ughata Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [ 679 banIne (= pahelAM zithila hoya te udyata banIne ane zithila na hoya te vizeSa ughata banIne), zarIra AdinI saMlekhanA karIne, potAne samAdhi rahe te pramANe trividha ke caturvidha AhAranuM guru pAse pratyAkhyAna kare. [1671] urtana ane parAvartana jAte ja kare, je karavA pote asamartha hoya te vaiyAvacca karanAra pAse paNa karAve. AnuM tAtparya e che ke te sarvatra (= dravya-kSetra-kALa bhAvathI) Asakta na bane ane je kArya bIjAnI pAse karAvavAthI potAne samAdhi rahe te ja kArya jIbhanI pAse urAve. [1672 ] ttAdI sattAisa, jiNidavayaNeNa taha ya accathaM / bhAvei tivvabhAvo, paramaM saMvegamAvaNNo // 1673 // vRttiH - 'maitryAdIni' maitrIpramodakAruNyamAdhyasthyAni 'sattvAdiSu' sattvaguNAdhikaklizyamAnA- vinayeSu 'jinendravacanena' hetubhUtena 'tathA cAtyarthaM ' - nitarAM ' bhAvayati tIvrabhAvaH' san 'paramaM saMvegamApannaH' atizayamArdrAnta:karaNa iti gAthArthaH || 1673 // atizaya bhAvavALA (= atizaya cAritra pariNAmavALA) banIne atizaya Ardra aMtaHkaraNa pUrvaka jinendra vacanathI sarvajIvo viSe maitrI, guNAdhika jIvo viSe pramoda, duHkhI thatA jIvo viSe karuNA ane avinIta jIvo viSe mAdhyasthya bhAvanA atizaya bhAve. [1673] dehasamAdhau yatitavyamityAha sujhANAo dhammo, taM dehasamAhisaMbhavaM pAyaM / tA dhammApIDAe, dehasamAhimmi jaiavvaM // 1674 // vRtti:- 'zubhadhyAnAd' - dharmmAdeH 'dharmmA' bhavati, 'tat' zubhadhyAnaM 'dehasamAdhisambhavaM 'prAyo' bAhulyenAsmadvidhAnAM yata evaM 'tat' tasmAddha mrmmApIDayA' hetubhUtayA 'dehasamAdhI' zarIrasamAdhAne 'yatitavyaM' prayatnaH kArya iti gAthArthaH || 1674 // iharA chevaTTammI, saMghayaNe thiradhiIeN rahiassa / dehassa samAhIe, katto suhajhANabhAvotti ? / / 1675 // vRtti :- 'itarathA chedavartini saMhanane', sarvajaghanya ityarthaH, 'sthiradhRtyA rahitasya'durbalamanasa:'dehasyAsamAdhau ' saJjAte sati' kutaH zubhadhyAnabhAvo ?', naiveti gAthArtha: / / 1675 // tayabhAvammi a asuhA, jAyai lesAvi tassa NiyameNaM / tatto a parabhavammi a, tallesesuM tu uvavAo // 1676 // vRtti:- 'tadabhAve ca ' zubhadhyAnAbhAve ca 'azubhA jAyate lezyApi'-tathAvidhAtmapariNAmarUpA, 'tasya niyamena', dehAsamAdhimataH, 'tatazca' azubhalezyAta: 'parabhave' janmAntare'pi 'tallezyeSvevopapAto', mahAnanartha iti gAthArthaH || 1676 // Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute zarIrane samAdhi rahe te mATe yatna karavo ema kahe che dharmadhyAna vagere zubhadhyAnathI dharma thAya che. paNa zubhadhyAna ApaNA jevAne moTAbhAge dehasamAdhithI thAya, tethI dharmane bAdhA na thAya te rIte zarIranI samAdhi mATe paNa prayatna karavo joIe. [1674 anyathA (= zarIra samAdhi mATe yatna karavAmAM na Ave to) sarva jaghanya saMghayaNamAM durbala manavALA jIvane dehanI asamAdhi thatAM zubhadhyAna kyAMthI hoya? na ja hoya. [1675] zubhadhyAnanA abhAvamAM dehanI asamAdhivALA tenI tevA prakAranA AtmapariNAma rUpa lezyA paNa niyamA azubha thAya. azubhalezyAthI janmAMtaramAM paNa azubhalezyAvALA jIvomAM utpatti thAya. AthI mahAna anartha thAya. [1676] tamhA u suhaM jhANaM, paccakkhANissa savvajatteNaM / / saMpADeavvaM khalu, gIattheNaM suANAe // 1677 // vRttiH- yasmAdevaM 'tasmAt zubhameva dhyAnaM pratyAkhyAninaH sarvayatnena' kavacajJAtAt 'sampAdayitavyaM khalu' niyogataH 'gItArthena zrutAjJayA' sAdhuneti gAthArthaH // 1677 // tethI gItArtha sAdhue zAstrAjJAthI (anazananA) paccakhANavALA sAdhune kavacanA dRSTAMtathI sarva prayatnothI avazya zubha ja dhyAna karAvavuM joIe, (arthAt anazanIne azubhadhyAna na thAya tenI gItArthoe kALajI rAkhavI joIe.) [1677]. so ccia appaDibaddho, dullahalaMbhassa viraDbhAvassa / apparivaDaNatthaM cia, taM taM ciTuM karAvei // 1678 // vRttiH- 'so'pi ca' pratyAkhyAnI 'apratibaddhaH' sarvatra 'durlabhalAbhasya' durlabhaprApteH 'viratibhAvasya' cAritrasya 'apratipatanArthameva' cAjJAparatantraH san 'tAM tAM ceSTAM kArayati'kavacAdirUpAmiti gAthArthaH // 1678 / / tahavi tayA addINo, jiNavaravayaNami jAyabahumANo / saMsArAoM viratto, jiNehiM ArAhao bhaNio // 1679 // vRttiH- 'tathApi tadA adInaH' san bhAvena 'jinavaravacane jAtabahumAnaH'-vacanaikaniSThaH san 'saMsArAdviraktaH'-saMvigno 'jinairArAdhako bhaNitaH' paramArthata iti gAthArthaH / / 1679 // sarvatra apratibaddha anazanI paNa durlabha cAritrano nAza na thAya e mATe ja AjJAparataMtra banIne kavacAdirUpa te te kriyA bIjAo pAse karAve. (bhAvArtha- potAne samAdhi rahe te mATe jarUra paDe to zarIra dabAvavuM vagere zArIrika kriyAo 1. jema zarIre kavaca dhAraNa karanAra zatru vagerethI potAnuM rakSaNa karI zake che, tema zubhadhyAnavALo jIva rAgAdi doSothI AtmAnuM rakSaNa karI zake che. AthI zubhadhyAna kavaca samAna che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [681 bIjA pAse karAve. bIjAnI pAse zArIrika kriyAo karAvavAthI samAdhi rahe ane tethI zubhadhyAnadvArA rAgAdi doSothI rakSaNa thAya. AthI samAdhi rahe e mATe bIjAo pAse kriyAo karAvavI e kavaca samAna che.) [1678] to paNa (= bIjA pAse zArIrika kriyA karAve to paNa) tyAre dIna banyA vinA bhAvathI jinezvaranA vacanamAM ja zraddhAvALA ane saMsArathI virakta banelA tene jinoe 52bhArthathA maa2|5 ityo che. [1678] atropapattimAha jaM so sayAvi pAyaM, maNeNa saMviggapakkhio ceva / iaro uviraiyaNaM, na lahai carame'vi kAlammi // 1680 // vRttiH- 'yadasau' evaMvidhaH 'sadApi prAyaH 'manasA' bhAvena 'saMvignapAkSika eva, 'itarastu' asaMvigna pAkSikaH 'viratiratnaM' cAritraM 'nalabhate' na prApnoti 'caramakAle'pI'ti gAthArthaH // 1680 // saMviggapakkhio puNa, aNNattha payaTTio'vi kAeNaM / dhamme cia talliccho, daDharatitthivva purisammi // 1681 // vRttiH- 'saMvignapAkSikaH punaH' zItalavihArI 'anyatra pravRttaH'-apkAyAdibhoge 'kAyena' pramAdAt 'dharma eva 'tallipsaH' tadgatacitta: 'dRDharaktastrIvat puruSe, sA yathA kulajA proSitabhartRkA kvacijjAtarAgA kAdAcitkasvalpakAlatatprAptyA dAnAdikriyApravRttApi tadgatacittA pApena yujyate svalpaM ca dAnAdikriyAphalamApnoti, evaM saMvignapAkSiko'pi kAyamAtreNAsamaJjasapravRtto bhAve dharmarakto dhArmika eva mantavya iti gAthArthaH // 1681 // tatto ccia bhAvAo, NimittabhUmi caramakAlammi / ukcarisaviseseNaM, koI viraiMpi pAvei // 1682 // vRttiH- 'tata eva bhAvAd' dharmaviSayAt'nimittabhUte caramakAle' sati'utkarSavizeSeNa' zubhabhAvasya 'kazcidviratimapi prApnoti' dhanyaH, yuktiyuktametat, iti gAthArthaH // 1682 // ahIM yukti kahe che- kAraNa ke Avo jIva sadAya prAyaH bhAvathI saMvignapAkSika ja hoya che. asaMvignapAkSika jIva aMtimakALe paNa cAritrane pAmato nathI. [1680] saMvigna pAkSika zithilavihArI jIva pramAdanA kAraNe kAyAthI akAya vagerenA bhAgamAM pravRtta hovA chatAM tenuM citta to dharmamAM ja hoya che. parapuruSamAM atizaya Asakta banelI strInI jema. jemake- jeno pati paradeza gayo che tevI kulaTA strI koI parapuruSamAM rAgavALI banI jAya, tene parapuruSano saMga kyAreka thoDo kAla ja thAya, bAkInA samayamAM to te dAnAdidharma kriyAmAM pravRtta rahe che, Ama chatAM tenuM citta to parapuruSamAM ja rame che. AthI te pApathI baMdhAya che, ane dAnAdi dharma kriyAonuM phala bahuja thoDuM pAme che. e pramANe mAtra Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 682 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute kAyAthI anucita karavAmAM pravRtta saMvignapAkSikane paNa bhAvanI apekSAe dharmarAgI dhArmika jamAnavojANavo joIe. [1681] koIka dhanya saMvignapAkSika dharmasaMbaMdhI te ja'bhAvathI (have maraNanI taiyArI che to chelle chelle cAritra sAdhI lauM ema) aMtima kAlanuM nimitta maLatAM aMtima kAlamAM zubhabhAvanI vRddhi thavAthA viti (bhAkyAritra) 59 pA. mA yuktiyuta che. [1682] jo puNa kiliTThacitto, Niravikkho'NatthadaMDapaDibaddho / liMgovaghAyakArI, Na lahai so caramakAle'vi // 1683 // vRttiH- 'yaH punaH kliSTacittaH' sarva nirapekSaH' sarvatra 'anarthadaNDapratibaddhaH', tathA 'liGgopanAtakArI' tena tena prakAreNa, nalabhate'sau' viratiratnaM caramakAle'pI'ti gAthArthaH // 1683 / / coei kahaM samaNo, kiliTThacittAidosavaM hoi / gurukammapariNaIo, pAyaM taha davvasamaNo a // 1684 // vRttiH- 'codayati' codakaH kathaM zramaNaH saMkliSTacittAdidoSavAn bhavati?', uttaramatra'gurukarmapariNaterbha'vati 'prAyaH, tathA' bAhulyena 'dravyazramaNazceti gAthArthaH // 1684 / / etadeva samarthayate gurukammao pamAo, so khalu pAvo jao tao'Nege / coddasapuvvadharAvi hu, aNaMtakAe parivasaMti // 1685 // vRttiH- 'gurukarmaNaH' sakAzAt pramAdo' bhavati, 'sa khalu 'pApaH' atiraudraH 'yatastataH'-pramAdA daneke caturdazapUrvadharA api', tiSThantvanye, 'anantakAye parivasanti', vanaspatAviti gAthArthaH // 1685 // kiJca dukkhaM labbhai nANaM, nANaM lakSUNa bhAvaNA dukkhaM / bhAviamaIvi jIvo, visaesu virajjaI dukkhaM // 1686 // vRttiH- 'duHkhaM labhyate'-kRcchreNa prApyate 'jJAnaM' yathAsthitapadArthAvasAyi, tathA 'jJAnaM 'labdhvA' prApya 'bhAvanA' evamevaitidityevaMrUpA 'duHkhaM' bhavati, 'bhAvitamatirapi jIvaH' kathaJcit karmapariNativazAt, 'viSayebhyaH' zabdAdibhyo 'virajyate' apravRttirUpeNa 'duHkhaM', tatpravRtteH sAtmIbhUtatvAditi gAthArthaH // 1686 // paNa je kliSTa cittavALo che, sarvatra badhI rIte saMyamathI nirapekSa (= svataMtra) che, anarthadaMDamAM Asakta che, ane te te rIte veSanI viDaMbanA kare che, te aMtima kAle paNa cAritrane pAmato nathI. 1. "zithilavihArI hovA chatAM tenuM citta to dharmamAM ja hoya che" te bhAvathI. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [ 682 [1683] ahIM praznakAra prazna kare che ke- saMkilaSTa citta vagere doSavALo sAdhu kevI rIte thAya ? ahIM uttara A pramANe che- tevo jIva paNa prAyaH gurukarmapariNatithI sAdhu thAya che ane moTA bhAge dravya sAdhu hoya che. [1684] AnuM ja samarthana kare che- gurukarmathI pramAda thAya che, pramAda atizaya bhayaMkara che. kAraNa ke pramAdathI bIjAo to ThIka, aneka cauda pUrvadharo paNa anaMtakAya vanaspatimAM (= nigodamAM) vase che=utpanna thAya che. [1685] tathA yathAvasthita padArthono bodha karAvanAruM jJAna kaSTathI prApta thAya che. te jJAna meLavyA pachI "A A pramANe ja" evI bhAvanA (= zraddhA) kaSTathI thAya che, ane bhAvitamati paNa jIva koI rIte karmapariNatinA kAraNe kaSTathI zabda Adi viSayothI virAga pAme che-zabdAdi viSayomAM pravRtti aTakAve che. kAraNa ke viSayomAM pravRtti (anAdi kAlathI) AtmasAt thaI gaI che. (ahIM kramazaH jJAna-zraddhA-cAritranI durlabhatA varNavI che.) [1686] evaM gurukarmmapariNateH kliSTacittAdibhAvo'viruddhaH, dravyazramaNamAha ane u paDhamagaM cia carittamohakkhaovasamahINA / pavvaiA Na lahaMtI, pacchAvi carittapariNAmaM // 1687 // vRtti:- 'anye tu prathamameva ' - Adita evArabhya cAritramohanIyayakSayopazamahInA: ', cAritramantareNaiva 'pravrajitAH', dravyata evambhUtAH santo 'na labhante pazcAdapi' tatraiva tisstthnt'zcAritrapariNAma' pravrakhyAsvatattva-rUpamiti gAthArtha: / / 1687 || etadevAha - micchaddiTThIAvi hu, keI iha hoMti davvaliMgadharA / tAsa kahaNa huMtI, kiliTThacittAiA dosA // / 1688 // vRtti:- 'mithyAdRSTayo'pi', apizabdAdabhavyA api, 'kecaneha' - loka zAsane vA bhavanti 'dravyatikRdyAriLo'-viDambannAyA:, 'tat' tasmAt 'teSAme 'vadhrUtAnAM 'thaM na manti ?', bhavantyeva, 'kliSTacittAdayo doSAH ' prAgupanyastA iti gAthArthaH || 1688 // A pramANe gurukarmapariNatinA kAraNe (dravyasAdhuomAM) kliSTa cittAdi bhAvo viruddha nathI. dravyasAdhunuM varNana kare che-- bIjAo to prAraMbhathI ja cAritramohanIyanA kSayopazamathI rahita = cAritranA pariNAma vinA ja dIkSita thAya che, dravyathI dIkSita banelA te pachI paNa tyAM ja (dravyacAritramAM ja) rahe che, pravrajyAnA svatattva rUpa cAritrapariNAmane pAmatA nathI. [1987] A ja kahe che- lokamAM ke zAsanamAM koI mithyAdaSTio ane abhavyo paNa moTA bhAge liMganI viDaMbanA karanArA dravyaliMgadhArI thAya che. tethI AvA temane pUrve kahelA kliSTacitta vagere doSo kema na hoya ? hoya ja. [1688] Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tatraiva prakrame vidhizeSamAha ettha ya AhAro khalu, uvalakkhaNameva hoi NAyavyo / vosii tao savvaM, uvautto bhAvasallaMpi // 1689 // vRttiH- 'atra ca' anazanAdhikAre 'AhAraH khalu' parityAgamadhikRtya 'upalakSaNameva bhavati jJAtavyaH' zeSasyApi vastunaH, tathA cAha- 'vyutsRjati' parityajati 'asau' anazanI 'sarvamupayuktaH' san 'bhAvazalyamapi' sUkSmamithyAtvAdIti gAthArthaH // 1689 // kiM bahunA ? aNNaMpiva appANaM, saMvegAisayao caramakAle / maNNai visuddhabhAvo, jo so ArAhao bhaNio // 1690 / / vRttiH- 'anyamivAtmAnaM' prAktanAdAtmanaH 'saMvegAtizayAt' saMvegAtizayena 'caramakAle' prANaprayANakAle 'manyate zuddhabhAvaH' san sarvAsadabhinivezatyAgena 'yaH sa ArAdhako bhaNita'stIrthakara-gaNadharairiti gAthArthaH // 1690 // ayameva viziSyate savvatthApaDibaddho, majjhattho jIvie a maraNe a / caraNapariNAmajutto, jo so ArAhao bhnnio||1691|| vRttiH- 'sarvatrApratibaddhaH' ihaloke paraloke ca, tathA 'madhyastho jIvite maraNe ca', na maraNamabhilaSati nApi jIvitamityarthaH, 'caraNapariNAmayukto', na tadvikalo, 'ya' evaMbhUtaH 'sa ArAdhako bhaNita'stIrthakaragaNadharairiti gAthArthaH // 1691 / / asyaiva phalamAha so tappabhAvao ccia, khaviuM taM puvvadukkaDaM kammaM / jAyai visuddhajammo, jogo a puNo'vi caraNassa // 1692 // vRttiH- 'saH' evaMbhUtaH 'tatprabhAvata eva' cAritrapariNAmaprabhAvAdeva 'kSapayitvA' abhAvamApAdya 'tat pUrvaduSkRtaM karma', zItalavihArajaM, 'jAyate 'vizuddhajanma' jAtyAdidoSarahitaH 'yogya eva punarapi', tajjanmApekSayA, 'caraNasye'ti gAthArthaH // 1692 / / prastutamAM anazanamAM ja bAkI rahela vidhi kahe che ahIM anazananA adhikAramAM AhAratyAgamAM AhAra anya paNa vastunuM upalakSaNa ja che. tethI anazanIe upayogavALA banIne sUkSma mithyAtva vagere sarvaprakAranA bhAvazalyano paNa tyAga karavo. [1689] vizeSa kahevAthI zuM? atizayasaMvegathI sarvaprakAranA kadAgrahano tyAga karIne Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [685 zuddhabhAvavALo thayela je prANanA prayANa vakhate AtmAne pUrvanA AtmAthI judA jevo mAne che = 'anubhave che, tene tIrthakaroe ane gaNadharoe ArAdhaka kahyo che. [1690] AnuM (= ArAdhaka jIvanuM) ja vizeSa rUpe varNana kare che. je sarvatra apratibaddha che=A loka saMbaMdhI ane paralokasaMbaMdhI AzaMsAthI rahita che, jIvana-maraNamAM madhyastha che, eTale ke (jaladI maruM e pramANe) maraNane Icchato nathI ane vadhAre jIvuM to sAruM ema) jIvanane paNa Icchato nathI, cAritranA pariNAmathI yukta che, tenAthI rahita nathI, tene tIrthakaroe ane gaNadharoe ArAdhaka kahyo che. [1691] ArAdhakane maLatA phalane kahe che. Avo jIva cAritra pariNAmanA prabhAvathI ja zithila vihArathI baMdhAyelAM pUrvanAM azubha karmone khapAvIne bhavAMtaramAM azuddha jAti vagere doSothI rahita vizuddha jAti AdimAM janmane pAme che, ane tyAM paNa cAritrane yogya thAya che. [1692) trividha ArAdhako bhavatIti tadvizeSamabhidhAtumAha eso a hoi tiviho, uknoso majjhimo jahaNNo a / lesAdAreNa phuDaM, vocchAmi visesameesiM // 1693 // vRttiH- 'eSa' cArAdhako 'bhavati trividhaH', traividhyamevAha-'utkRSTo madhyamo jaghanyazca', bhAvasApekSaM cotkRSTatvAdi, yata evamato 'lezyAdvAreNa' lezyAGgIkaraNena 'sphuTaM' prakaTaM vakSyAmi vizeSameteSAm'-utkRSTAdibhedAnAmiti gAthArthaH // 1693 / / tatra sukkAe lesAe, ukkosagamaMsagaM pariNamittA / jo marai so huNiamA, ukkosArAhao hoi // 1694 // vRtti:- 'zuklAyAH lezyAyAH' sarvottamAyAH, 'utkRSTamaMzakaM' vizuddhaM 'pariNamya' tadbhAvamAsAdya 'yo mriyate' kazcit sattvaH 'sa niyamAdevotkRSTArAdhako bhavati', svalpabhavaprapaJca iti gAthArthaH // 1694 // madhyamArAdhakamAha je sesA sukkAe, aMsA je Avi pamhalesAe / te puNa jo so bhaNio, majjhimao vIarAgehiM // 1695 // vRttiH- 'ye zeSAH' utkRSTaM vihAya zuklAyAH 'aMzAH' bhedAH 'ye cApi padmalezyAyAH' sAmAnyena tAn punaryaH' pariNamya mriyate'samadhyamo bhaNito'-madhyamArAdhako vItarAgaiH' jinairiti gAthArthaH // 1695 // 1. pUrve AtmA A zarIra vagere mAruM che ema mamatvabhAvamAM ramato hato, maraNa vakhate AtmA nirmama banI jAya, pUrve AtmA zabdAdi viSayomAM Asakta hato, maraNa vakhate AtmA anAsakta banI jAya. Ama aneka rIte AtmAne pUrvanA AtmAthI maraNa vakhate bhinna jevo anubhave, arthAt AtmA bahirAtmadazAthI bhinna aMtarAtmadazAvALo bane. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jaghanyamArAdhakamAha teUlesAe je, aMsA aha te u je pariNamittA / marai tao'vi huNeo, jahaNNamArAhao ittha // 1696 // vRttiH- 'tejolezyAyAH ye aMzAH' pradhAnAH 'athavA tAn yaH pariNamya' aMzakAn kAMzcit 'mriyate'sAvapye 'vaMbhUto 'jJeyaH', kimbhUta ityAha-'jaghanyArAdhako'tra'-pravacana iti gAthArthaH // 1696 // asyaiva susaMskRtabhojanalavaNakalpaM vizeSamAha eso puNa sammattAIsaMgao ceva hoi viNNeo / Na u lesAmitteNaM, taM jamabhavvANavi surANaM // 1697 // vRttiH- 'eSa punarlezyAdvAroktArAdhakaH 'samyaktvAdisaMgata eva' samyaktvajJAnatadbhAvasthAyicaraNayukta eva bhavati vijJeya' ArAdhakaH 'na tu lezyAmAtreNa' kevalenArAdhakaH, kuta ityAha-'tat' lezyAmAtraM 'yad' yasmAt kAraNAt 'abhavyAnAmapi surANAM' bhavati, yallezyAzca mriyante tallezyA evotpadyanta iti gAthArthaH // 1697 // ArAdhakanA traNa prakAra che, AthI ArAdhaka saMbaMdhI vizeSa kahe che- ArAdhakanA utkRSTa, madhyama ane jadhanya ema traNa prakAra che. ArAdhakanA utkRSTa vagere bhedo bhAvanI apekSAe che. AthI vezyAne AzrayIne utkRSTAdi bhedonI vizeSatAne spaSTa kahIza. [1693]je koI jIva sarvottama zukalezyAnA utkRSTa (= vizuddha) bheda rUpe pariNamIne, arthAta utkRSTa bhedanA bhAvane pAmIne mare, te niyamA utkRSTa ArAdhaka thAya che, ane teno saMsAra bahu ja thoDo bAkI rahe che. [1694] madhyama ArAdhakanuM varNana kare che- zukalezyAnA utkRSTa sivAyanA bhedonA (= koI paNa bhedanA) ane padmavezyAnA sAmAnyathI bhedonA (= koIpaNa bhedanA) bhAvane pAmIne mare tene jinoe madhyama ArAdhaka kahyo che. [1695] jaghanya ArAdhakanuM varNana kare che athavA je tejalezyAnA pradhAna koIka bhedonA bhAvane pAmIne mare che te paNa pravacanamAM jaghanya ArAdhaka jANavo. [1696] ArAdhakanI ja sArI rIte saMskArelA bhojanamAM lavaNa samAna vizeSatA kahe che- lesthA dvArA kahela ArAdhaka jIva samyaktva, jJAna ane samyaktva-jJAnanI sAthe rahenAra cAritrathI yukta ja ArAdhaka jANavo, nahi ke mAtra lekSAthI, arthAt vezyAnI sAthe samyatva, jJAna ane cAritra e traNe hoya to ja ArAdhaka jANavo. kAraNa ke mAtra vezyA to abhavya devone paNa hoya che. "jIvo je vezyAvALA thaIne mare che te vezyA sahita ja utpanna thAya che." evo niyama che. [1697] ArAdhakaguNamAha ArAhago a jIvo, tatto khaviUNa dukkaDaM kammaM / jAyai visuddhajammA, jogo'vi puNovi caraNassa // 1698 // Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [687 vRttiH- 'ArAdhakazca jIvaH 'tata' ArAdhakatvAt 'kSapayitvA 'duSkRtaM karma' pramAdajaM jJAnAvaraNIyAdi 'jAyate vizuddhajanmA', jAtikulAdyapekSayA, 'yogo'pi punarapi caraNasya', tadbhAvabhAvina iti gAthArthaH // 1698 / / ArAdhakane thatA lAbhane kahe che- ArAdhaka jIva ArAdhanAthI prasAdanA kAraNe baMdhAyelA jJAnAvaraNIya vagere azubha karmone khapAvIne bhavAMtaramAM jAti, kula AdinI apekSAe vizuddha janmane pAme che, ane tene pharI paNa cAritranA pariNAmathI yukta cAritrano yoga thAya che. [1698] ArAdhanAyA eva pradhAnaphalamAha ArAhiUNa evaM, sattaTThabhavANamArao ceva / telukkamatthaattho, gacchai siddhi NiogeNaM // 1699 // vRttiH- 'ArAdhyaivaM' uktaprakAraM, kimityAha-'saptASTabhavebhyaH' saptASTajanmabhya: 'Arata eva', triSu vA caturpu vA janmasu, kimityAha-'trailokyamastakasthaH' sakalalokacUDAmaNibhUtAM 'gacchati 'siddhi' muktiM 'niyogena' avazyaMtayeti gAthArthaH // 1699 // savvaNNusavvadarisI, niruvamasuhasaMgao u so tattha / jammAidosarahio, ciTThai bhayavaM sayA kAlaM / / 1700 // vRttiH- tatra ca gataH san 'sarvajJaH sarvadarzI', nAcetano gaganakalpaH, tathA 'nirupamasukhasaGgatazca', sakalavyAbAdhAnivRtteH, 'sa' ArAdhako muktaH 'tatra' siddhau 'janmAdidoSarahitaH' janmajarAdimaraNAdirahitaH 'saMstiSThati bhagavAn 'sadA kAlaM' sarvakAlameva, natvabhAvIbhavati, yathA''huranye-'pravidhyAtadIpakalpopamo mokSaH' iti gAthArthaH // 1700 // ArAdhanAnuM ja mukhya phala kahe che ukta rIte ArAdhanA karIne jIva sAta ke ATha bhavonI pahelAM ja, eTale ke traNa ke cAra 'bhavomAM cAritranI ArAdhanA karIne niyamAM sakalalokanI cUDAmaNIbhUta muktimAM jAya che, ane traNa lokanA mastake (= lokanA agrabhAge) rahe che. [1699] muktimAM gayela jIva sarvajJa ane sarvadarzI bane che. AkAza samAna jaDa banato nathI, tathA nirupama sukhathI yukta bane che, kAraNa ke saghaLI pIDAonI nivRtti thaI gaI che, muktajIva siddhimAM janma, jarA ane maraNa vagerethI rahita 1. A ja graMthamAM 1208mI gAthAmAM "sAta-ATha bhavothI mokSa pAme che" ema kahyuM che. A (1208mI) ja gAthAno pUrvArdha sAtamA paMcAzakamAM che. tyAM TIkAkAre "cAritranI ArAdhanAvALA sAta-ATha bhavo samajavA' ema kahyuM che. A. ni. gA. 856mAM "ATha bhavomAM cAritrano svIkAra karyA pachI avazya mokSanI prApti thAya" ema kahyuM che. AthI "traNa ke cAra bhavomAM mokSanI prApti thAya" ema je kahyuM che, teno bhAva e che ke- sAta-ATha bhave moDAmAM moDo mokSa thAya che, enI pahelAM ochA bhave paNa koIne mokSa thaI . Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 688 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute banI jAya che, ane bhagavAna banIne sarvakAla ja rahe che, abhAvarUpa banI jato nathI, arthAt teno samAva thaI to nathI. mAmI (= pauddho) 4 cha- "bujhAyesA hI54 samAna mokSa cha." (ta satya nathI.) [1700] phaladarzanadvAreNa zAstramupasaMharati eyANi paMca vatthU, ArAhiMtA jahAgamaM sammaM / tIaddhAe~ aNaMtA, siddhA jIvA dhuakilesA // 1701 // vRttiH- "etAni paJca vastUni'-pavrajyAvidhAnAdIni 'ArAdhya' saMpAdya 'yathA''gamaM' yathAsUtraM 'samyag' avaiparItyenAtItAddhAyAm-'atItakAle anantAH 'siddhA jIvAH' niSThitArthA saMvRttAH, muktA ityarthaH, 'dhUtaklezAH' savAsanAzeSakarmarahitA iti gAthArthaH / / 1701 // eyANi paMca vatthU, ArAhittA jahAgamaM sammaM / iNhipi hu saMkhijjA, sijjhaMti vivakkhie kAle // 1702 // vRttiH- 'etAni paJca vastUnyArAdhya yathAgamaM samyagiti pUrvavat 'idAnImapi' sAmAnyena 'saMkhyeyAH sidhyanti' samayakSetre sarvasminneva vivakSitekAle'-antarmuhUrtAdAviti gAthArthaH // 1702 / / tathA eyANi paMca vatthU, ArAhittA jahAgamaM savvaM / esaddhAe'NaMtA, sijjhissaMtI dhuvaM jIvA // 1703 / / vRttiH- 'etAni paJca vastUnyArAdhya yathA''gamaM samyagiti pUrvavadeva, 'eSyAddhAyAM' bhaviSyatkAle 'nantAH 'setsyanti' mukti prApsyanti 'dhruvaM jIvAH', sarvajJavacanaprAmANyAd dhruvamiti gAthArthaH // 1703 // amISAmeva vyatirekata: phalamAha eyANi paMca vatthU, emeva virAhiuM tikAlaMmi / ettha aNege jIvA, saMsArapavaDDhagA bhaNiA // 1704 // vRttiH- 'etAni paJca vastUni' prastutAni 'evameva virAdhya 'trikAle' triSvapi kAleSu 'atra' loke 'neke jIvAH', sAmAnyena bhUyAMsaH, 'saMsArapravarddhakA' bhavasya vRddhikArakAH 'bhaNitA'stIrthakaragaNadharairiti gAthArthaH // 1704 // phala batAvavA dvArA zAstrano upasaMhAra kare che* pravrayAvidhAna vagere pAMca vastuo AgamapramANe aviparItapaNe ArAdhIne atItakAlamAM anaMtA jIvo mukta thayA che, saMskAra sahita sarvakarmothI rahita banyA che, arthAt karmanAM kAraNo rAgAdi Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [689 doSonA kSayapUrvaka sarvakarmothI mukta banyA che. [1701] A pAMca vastuo Agama pramANe aviparItapaNe ArAdhIne hamaNAM paNa sarva samaya kSetramAM (= aDhIdvIpa-samudra pramANa kSetramAM) aMtarmuhUrta vagere kALamAM sAmAnyathI saMkhyAtA siddha thAya che. [1702] A pAMca vastuo AgamapramANe aviparItapaNe ArAdhIne bhaviSyakALamAM niyamA anaMta jIvo muktine pAmaze. prazna- niyamA anaMtA muktine pAmaze e kevI rIte jANyuM? uttara-sarvajJanA vacanathI jANyuM. sarvajJavacana pramANabhUta che. [1703] A pAMca vastuonuM ja vyatirekathI (= virAdhanAthI) phala kahe che. e pramANe A pAMca vastuonI virAdhanA karIne traNeya kAlamAM lokamAM sAmAnyathI ghaNA jIvo saMsArane vadhAranArA thayA che ema tIrthakaroe ane gaNadharoe yuM che. [1704] evaM vyavasthite sAdhUpadezamAha NAUNa evameaM, eANArAhaNAe~ jaiavvaM / na hu aNNo paDiyAro, hoi ihaM bhavasamuiMmi // 1705 // vRttiH- 'jJAtvA evametad' anvayavyatirekAbhyAM hitAhite 'eteSAM'-paJcAnAM vastUnAM 'ArAdhanAyAM'-samyaksampAdanarUpAyAM 'yatitavyaM' prayatnaH kAryaH, 'na hu' naivAnyaH 'pratIkAra' upAya: 'kazcidatra 'bhavasamudre' saMsArasAgara iti gAthArthaH // 1705 // etthavi mUlaM NeaM, egateNeva bhavvasattehiM / / saddhAibhAvao khalu, AgamaparataMtayA NavaraM // 1706 // vRttiH- 'atrApi'-ArAdhanAyane mUlaM' kAraNaM jJeyamekAntenaiva bhavyasattvaiH' bhavyaprANibhiH, kimityatrAha-'zraddhAdibhAvataH khalu' zraddhAdibhAvAdeva kAraNAd AgamaparatantratA' siddhAntapAratantryaM 'navaraM', nAnyanmUlamiti gAthArthaH // 1706 // etadevAha jamhA na dhammamagge, mottUNaM AgamaM iha pamANaM / / vijjai chaumatthANaM, tamhA ettheva jaiavvaM // 1707 // vattiH- 'yasmAd na dharmamArge' paralokagAmini 'muktvA Agamame'kaM paramArthataH 'iha pramANaM' pratyAkhyAnAdi 'vidyate chadmasthAnAM' prANinAM, 'tasmAdatraiva'-Agame kugrahAn vihAya 'yatitavyaM', jijJAsAzravaNazravaNAnuSThAneSu (? jijJAsAzravaNazramaNAnuSThAneSu) yatnaH kAryo, nAgItArthajanAcaraNapareNa bhavitavyamiti gAthArthaH // 1707 // A pramANe vyavasthA thatAM sAdhuone upadeza Ape che- A pramANe anvaya-vyatirekathI (= ArAdhanA-virAdhanAthI) anukrame hita-ahita jANIne Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute A pAMcanI ArAdhanAmAM prayatna karavo joIe. ahIM bhavasamudramAM (= bhavasamudrane taravAno) bIjo koI upAya nathI. [1705] bhavyajIvoe ArAdhanAnA prayatnamAM paNa mUla to zraddhA vagere bhAvanA ja kAraNe thatuM) AgamapAtaMtrya ja jANavuM, bIjAM kaMI mUla nathI. [1706] A ja viSayane kahe che. kAraNa ke ahIM paralokamAM janAra dharma mArgamAM chadmasthajIvone paramArthathI eka Agamane choDIne pratyAkhyAna vagere pramANa nathI, arthAtu AgamanA AdhAre ja pratyAkhyAna vagere pramANa che, mATe kadAgrahone choDIne AgamamAM ja prayatna karavo joIe, eTale ke jijJAsApUrvaka kaNathI AgamanuM zravaNa karIne AgamamAM kahyA pramANe anuSThAnomAM prayatna karavo joIe, agItArtha janonI AcaraNA pramANe karanArA na banavuM joIe. [1707]. pratyapAyapradarzanadvAreNaitadevAha suabajjhAyaraNarayA, pamANayaMtA tahAvihaM loaN| bhuaNaguruNo varAgA, pamANayaM nAvagacchaMti // 1708 // vRttiH-'zrutabAhyAcaraNaratAH'AgamabAhyAnuSThAnasaktAH'pramANayantaH santaH kenaciccodanAyAM kriyamANAyAM tathAvidhaMlokaM' zrutabAhyamevAgItAdikaM, kimityAha-'bhuvanaguroH' bhagavataH tIrthakarasya 'varAkAste'pramANatAma'pattisiddhAM 'nAvagacchanti', tathAhi-yadi te sUtrabAhyasya kartAraH pramANaM bhagavAMstarhi tadviruddhasUtrArthavaktA apramANamiti mahAmithyAtvaM balAdApadyata iti gAthArthaH / / 1708 // anartha batAvavA dvArA A ja viSayane kahe che- AgamabAhya anuSThAna karavA)mAM tatpara loko, temane tame A anuSThAno zAnA AdhAre karo cho ema koI pUche to, zrutabAhya ja agItArtha vagerene pramANa mAne che, arthAt amuka (= kRtabAhya agItArtha) Ama kare che mATe ame paNa Ama karIe chIe ema kahe che. bicArA te loko Ama karavAthI athapattithI siddha thatI tIrthaMkaranI apramANatAne jANatA nathI, arthAt arthopattithI tIrthaMkara apramANa bane che ema jANI zakatA nathI. tIrthakaro apramANa A rIte bane che- jo te sUtrabAhya karanArAo pramANa che, to tenI viruddha sUtrArthane kahenArA bhagavAna apramANa thayA. Ama anicchAe paNa mahAmithyAtva prApta thAya che. [1708]. ata eva prakramAddharmAnadhikAriNamAha sutteNa coio jo aNNaM uddisia taM Na paDivajje / so tattavAyabajjho, na hoi dhammami ahigArI // 1709 // vRtti - "sUtre volitaH', phemisthakum, vaM 'aa:' sattva: 'acaM' prabina 'di'tmtulymudaahrnntyaa tanna pratipadyate', sautramuktaM, 'sa' evaMbhUtaH tattvavAdabAhyaH' paralokamaGgIkRtya paramArthavAdabAhyo, 'na bhavati 'dharme' sakalapuruSArthahetA vadhikArI', samyavivekAbhAvAditi nAthArtha / 2702 // Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram ] [691 AthI ja prasaMgathI dharma mATe adhikArInuM varNana kare che sUtramAM A viSaya A pramANe kahyo che ema koI kahe tyAre je jIva daSTAMta tarIke potAnA jevA anyaprANIne AgaLa karIne sUtramAM kaheluM na svIkAre, arthAta amuka Ama kare che mATe ame Ama karIe chIe ema kahIne sUtramAM kahyA pramANe na kare, Avo jIva paralokanI apekSAe paramArthavAdathI bAhya che, ane sarva puruSArthanA hetu evA dharmamAM adhikArI (= yogya) nathI. kAraNa ke tenAmAM samyam viveka nathI. [1709] atraiva prakrame kimityAha___tIabahussuyaNAyaM, takkiriAdarisaNA kaha pamANaM ? / vocchijjaMtI a imA, suddhA iha dIsaI ceva // 1710 // vRttiH- 'atItabahuzrutajJAtam', atItA apyAcAryA bahuzrutA eva, taiH kasmAdidaM vandanaM kAyotsargAdi nAnuSThitamityevaMbhUtaM, kimityAha-'takriyAdarzanAt' atItabahuzrutasambandhikriyAdarzanAt kAraNAt 'kathaM pramANaM ?', naiva pramANaM, na jJAyate te kathaM vandanAdikriyAM kRtavanta iti, na cedAnIMtanasAdhumAtragatakriyAnusArataH tattathAtAvagama ityAha-'vyavacchidyamAnA ceyaM'-kriyA zuddhA' AgamAnusAriNI 'iha' loke sAmpratamapi 'dRzyata eva', kAladoSAditi gAthArthaH // 1710 // A prasaMgamAM ja bhUtakAlIna bahuzrutonuM daSTAMta A pramANe che kriyAvAdI kahe che ke, jo agItArthajanonI AcAraNA pramANa hoya to bhUtakALa thaI gayelA AcAryo paNa bahuzruta hatA, teoe vaMdana-kAyotsarga vagere kriyA A rIte (= agItArthajanonI AcAraNA pramANe) kema na karI? prativAdI (= svecchAcArI) kahe che ke bhUtakALa thaI gayelA te bahuzruto to gayA, teonI kriyA vartamAnamAM dekhAtI nathI, arthAt teo kevI rIte vaMdanAdi kriyA karatA hatA te vartamAnamAM pratyakSa nathI, tethI temanuM dRSTAMta pramANabhUta kema manAya ? arthAtu na ja manAya. vaLI vartamAnanA sAdhumAtranI kriyAnA anusAra te bhUtakALanA gItArtho A rIte karatA hatA ema tame kaho to te paNa na manAya. kriyAvAdI Ano uttara Ape che ke, kALadoSathI vyavacheda pAmatI = dina-pratidina vadhatA aticAravALI paNa vartamAnakALanA sAdhuonI kriyA A lokamAM Agamane anusArI che ema vartamAnamAM paNa jaNAya che ja. (mATe) dharmakriyA Agamapratibaddha gItArthanA vacanane anusAre ja karavI joIe. [1710]. upasaMharannAha AgamaparataMtehiM, tamhA NiccaMpi siddhikaMkhIhiM / savvamaNuTThANaM khalu, kAyavvaM appamattehiM // 1711 // 1. artha, kAma ane mokSa e traNe dharmathI ja maLe che mATe dharma sarva puruSArthano hetu che. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vRttiH- yasmAdevaM 'AgamaparatantraiH'-siddhAntAyattaiH 'tasmAnityamapi'-sarvakAlamapi 'siddhikAkSibhi'bhavyasattvaiH 'sarvamanuSThAnaM khalu' vandanAdi 'karttavyamapramattaiH'-pramAdarahitairiti gAthArthaH // 1711 // upasaMhAra karatAM kahe che- AthI mokSanI AkAMkSAvALA bhavyajIvoe vaMdanAdi sarva anuSThAno sadAya pramAdano tyAga karIne siddhAMtane AdhIna banIne karavA joIe. [1711]. evaM kriyamANe phalamAha evaM karitehi imaM, sattaNurUvaM aNuMpi kiriyAe / __ saddhANumoaNAhiM sesaMpi kayaMti daTThavvaM // 1712 // vRttiH - 'evam' uktena prakAreNa 'kurvadbhiridam'-anuSThAnaM vandanAdi 'zaktyanurUpaM' yathAzakti 'aNvapi' stokamapi 'kriyayA' pratipattidvAreNa, 'zraddhAnumatibhyAM' zraddhayA anumatyA ca pariNatayA 'zeSamapya'zakyaM viziSTApramAdajaM dhyAnAdi 'kRta 'miti kRtameva 'draSTavyaM', bhAvapravRtteriti gAthArthaH // 1712 // A pramANe karatAM thatA phalane kahe che- zAstroktavidhipramANe vaMdanAdi anuSThAna karavAno svIkAra karIne zakti pramANe thoDAMpaNavaMdanAdi anuSThAno ukta rIte karanArAoe zraddhA ane anumodanAnA pariNAmathI bAkInAM paNa viziSTa apramAdathI thaI zake tevAM ane (ethI ja potAnA mATe hamaNAM) azakya evA dhyAna vagere anuSThAno na karavA chatAM karyA ja jANavAM. kAraNa ke bhAvathI (zaSa anuSThAnomAM) pravRtti thaI gaI che. [1712]. prakaraNoddhAre prayojanamAha ia paMcavatthugamiNaM, uddhariaM ruddasuasamuddAo / AyANusaraNatthaM, bhavavirahaM icchamANeNaM // 1713 // vRttiH- 'iya' evamuktena prakAreNa 'paJcavastukamidamuktalakSaNa muddhRtaM'-pRthagavasthApitaM 'rudrazrutasamudrAd' vistIrNAt zrutodadheH, kimarthamityAha-'AtmAnusmaraNArthaM' AtmAnusmaraNAya pravrajyAdividhAnAdInAM 'bhavavirahaM' saMsArakSayaM 'icchatA', tasya bhagavadvacanopayogAdisAdhyatvAditi gAthArthaH // 1713 // gAhaggaM puNa itthaM, NavaraM gaNiUNa ThAviaM eyaM / sIsANa hiaTThAe, sattarasa sayANi mANeNa // 1714 // 1. ahIM zraddhA zabda samyakatvanA arthamAM nathI, kiMtu vizeSa karavAnI abhilASAnA arthamAM che. AnA vizeSa bodha mATe dharmarana prakaraNamAM jaNAvelAM cAritrInAM lakSaNomAM nirdiSTa zraddhAguNanuM varNana vAMcavuM vicAravuM jarUrI che. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcavastuke saMlekhanAdvAram] [ 622 saMsArano kSaya jinavacana pramANe AcaraNa AdithI karI zakAya che. AthI saMsArakSayane IcchatA AcArya zrIharibhadrasUri mahArAje pravajyAvidhAna Adi vastuonuM pote smaraNa-ciMtana karI zake e hetuthI ukta rIte A paMcavastaka prakaraNano vizALa zrutasamudramAMthI uddhAra karyo che=alaga karyo che. [1713] ane kevala ziSyonA hita mATe gAthAonuM parimANa gaNIne saMkhyA pramANathI sataraso gAthA pramANe A paMcavastuka prakaraNa A pramANe=graMtharUpe mUkyuM che. [1714]. samAptA ceyaM paJcavastukasUtraTIkA ziSyahitA nAma, kRtidharmato yAkinImahattarAsUnorAcAryaharibhadrasya // kRtvA TIkAmenAM yadavAptaM kuzalamiha mayA tena / mAtsaryaduHkhavirahAd guNAnurAgI bhavatu lokaH / graMthAgraM 7175 // paMcavaTuka sUtranI ziSyahitA nAmanI A TIkA samApta thaI. sAdhvIjI zrI yAkinI mahattarAnA dharmaputra AcArya zrI haribhadrasUrinI A (TIkAnI) racanA che. ahIM A TIkA karIne meM je puNya prApta karyuM che, tenAthI loka mAtsarya rUpa duHkhanA virahathI guNAnurAgI bano. saMgRhIta nAmadheya zrI haribhadrasUri mahArAja viracita svopajJa TIkA sahita paMcavastuka graMthano siddhAMtamahodadhi sva. AcAryadevazrI premasUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra sva. paramagItArtha AcAryadeva zrI hIrasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna parArthaparAyaNa gaNivarya (vartamAnamAM AcArya zrI lalitazekharavijayajInA ziSya gaNI (vartamAnamAM AcArya) zrI rAjazekharavijayajIe karelo gujarAtI bhAvAnuvAda pUrNa thayo. samApti samaya : vi.saM. 2042 vai.va. 6, guruvAra (vIsamo raviyoga) sthaLa : jaina upAzraya phaNasA - 396 140. sTe. bhilADa (gujarAta) // iti sUripurandarazrImadharibhadrasUrIzvaraviracitA svopajJA paJcavastusUtraTIkA samAptA / Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || mokSaphaladAyaka devAdhideva zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH II anumodanIya yAkinI mahattarAsunu bhagavAna haribhadrasUrIzvarajI mahArAjano upakAra jainazAsana koI kALe bhUlI zakaze nahIM... samagra jIvanakALa daramiyAna agAdha zruta samudranA aMtastala sudhI pahoMcIne jainazAsanane 1444 graMtharatnonI bheTa dharanArI e mahAmahima vibhUtie racelA graMthomAMnA prastuta paMcavastuka grantha....... kipIDi LEAVE jemAM zramaNajIvananA janmathI kALadharma sudhInI samagra caryAno jinAjJAgarbhita citAra rajU karIne jinAjJAniSTha zrAmaNyane surekha karyuM che... jamAnAnA nAme... paDatA kALanA nabaLA AlaMbanone nAme... vartamAnamAM zrAmaNya jyAre zithila thavA mAMDyuM che tyAre... ati AvazyakatA che AvA graMtharatnonA vyApaka adhyayananI zramaNajIvananI maryAdA oLaMgI javAya tevA phulyA phAlelA pravRttidharmathI vimukha banI navadIkSita zramaNa zramaNI bhagavaMto jo AvA graMtharatnomAM avagAhyA rahe to bhagavAna haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA ja e vacano in Education Internetd hA ! aNAhA kahuM huMtA ! jai na huMto jiNAgamo, jinAgamo ja jo amane maLyA na hota to kharekhara ame anAtha hota ! sArthaka banI jAya. e mahApuruSanA vacanone aMtastha karI mAtra ATha varSanA dIkSA paryAye 'paesa baMdho' jevA vidvadbhogya graMtha upara TIkA racIne vidvad sabhAnA zaNagAra banelA pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAjazekharasUrIzvarajI mahArAjAnI jinAjJAmarmajJa parikarmita prajJAthI anuvAda pAmIne bIjI vakhata prakAzita thatA A graMtharatnane zramaNa zramaNI bhagavaMtonA karakamale pahoMcADavAnuM prazasya kArya zrI manapharA jaina saMgha, kacchanA jJAnanidhie karyuM che. pUjyazrI dvArA lekhita - saMpAdita - anuvAdita graMtharatnone caturvidha zrI saMghanA caraNe samarpita karavA kaTibaddha zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa, bhIvaMDI zrI manapharA jaina saMghanA sukRtanI bhUri bhUri anumodanA kare che. hvate & Personal Use Only li. zrI arihaMta ArAdhaka TrasTanuM TrasTIgaNa Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAONANA NOOR // saMpUrNa TIkALA diAvAjhuvAdavALA puraIko paMcasUtra dharmabiMdu yogabiMdu Atmaprabodha pAMDava caritra zrAddhadina kRtya vItarAga strota zIlopadezamAlA yogadRSTi samuccaya paMcAzaka bhAga 1-2 paMcavastuka bhAga 1-2 bhavabhAvanA bhAga 1-2 zrAvaka dharma vidhi prakaraNa gurutattva vinizcaya bhAga 1-2 upadezamAlA (puSpamAlA) bhAga 1-2 gujazadI vivecana prabhubhakti zrAvakanA bAravrata jevI dRSTi tevI sRSTi mamatA mAre samatA tAre prabhu bhakti muktinI dUtI AhArazuddhithI Atmazuddhi cittaprasannatAnI jaDIbuTTIo svAdhIna rakSA-parAdhIna upekSA navakArano jApa miTAve saMtApa tapa karIe bhavajala tarIe (bAra tapa upara vistArathI vivecana) zrI zaMtrujya tIrtha sohAmaNuM AdhyAtmika pragatinA pAMca pagathiyA bhAvanA bhava nAzinI (bAra bhAvanA) premaguNa gaMgAmAM snAna karIe (pU. premasUrIzvarajI ma.sA.nI jIvana jharamara) sAdhanA saMgraha (vividha viSayono saMgraha) eka zabda auSadha kare, eka zabda kare ghAva jIvana jItavAnI jaDIbuTTIo (cAra bhAvanA). agvAdavALA pustako hIraprajJA pariziSTa parva catilakSaNa samuccaya caityavaMdana mahAbhASya layAsI varga mATeLA pAko dhAturUpAvalI. zabdarUpAvalI siddhahemazabdAnuzAsana (madhyamavRtti bhAga 1-2-3) tattvArthAdhigamasUtra (pokeTa buka) | vItarAga stotra (anvaya sahita zabdArtha-TIkArtha) vItarAga stotra (anvayArtha-bhAvArtha) jJAnasAra (anvayArtha-bhAvArtha) tattvArthAdhigama sUtra (mahesANA pAThazALA dvArA prakAzita) praviNAma Atmaprabodha zrAddhadina kRtya sirisirivAlakahA aSTAdazasahasrazIlAGgagranthaH (prAkRtaH) arihaMta ArAdhakadranA AgAmI prakAzano upadezapada saTIka bhAvAnuvAda, zrAddhavidhi prakaraNa saTIka bhAvAnuvAda Tejas Printers AHMEDABAD PR.(079) 600:04 Or