________________
पञ्चवस्तुके उपस्थापनाद्वारम् ]
[३८५
(वासावासे अहीगारो =) सामान्यथा योभासामा मात्र रापवानी (= १५२वानी) अनुशा छे. કારણ કે ચોમાસામાં જીવસંસક્ત આહાર મળે વગેરે કારણોનો સંભવ છે. [૧૮]. आदेशान्तरमाह
सूवोदणस्स भरिओ, दुगाउअद्धाणमागओ साहू ।
भुंजइ एगट्ठाणे, एअं किर मत्तगपमाणं ॥ ८१९ ॥ वृत्तिः- 'सूपौदनस्य भृतं' श्लथस्येत्यर्थः, 'द्विगव्यूताध्वागतः साधुः', एतावता श्रमेण, 'भुङ्क्ते एकस्थाने' यदुपविष्टः सन्निति किल मात्रकप्रमाणम्', अयमाप्तवाद इति गाथार्थः ।। ८१९ ।।
માત્રકના માપમાં મતાંતર કહે છે
બે ગાઉ જેટલો પંથ કાપીને = આટલો શ્રમ કરીને આવેલ સાધુ એક સ્થાને બેસીને ઢીલા ભાત-દાળથી ભરેલું પાત્ર વાપરી શકે તેટલું માત્રકનું પ્રમાણ છે એવો આપવાદ છે. [૮૧૯] प्रयोजनमाह
आयरिए अ गिलाणे, पाहुणए दुल्लभे असंथरणे ।
संसत्तभत्तपाणे, मत्तयभोगो अणुन्नाओ ॥ ८२० ॥ वृत्ति:-'आचार्य'इत्याचार्ये सति मात्रकग्रहणं, तदर्थं तत्र प्रायोग्यग्रहणाद्, एवं ग्लानेच', तथा 'प्राघूर्णके, दुर्लभे' वा घृतादौ, 'असंस्तरणे' वा अपर्याप्तलाभेऽप्यन्यार्थं ग्रहणात्, एवं 'संसक्तभक्तपाने' देशे काले च वर्षाकाले 'मात्रकभोगोऽनुज्ञातः' साधूनां भगवद्भिरिति गाथार्थः ॥ ८२० ॥
માત્રકનું પ્રયોજન કહે છે
આચાર્ય, ગ્લાન, પ્રાપૂર્ણક વગેરેને પ્રાયોગ્ય દ્રવ્ય અલગ લઈ શકાય, ઘી વગેરે દુર્લભ દ્રવ્ય લઈ શકાય, બીજાઓને પર્યાપ્ત આહાર ન મળતો હોય તો તેમના માટે આહાર લઈ શકાય, કોઈ દેશમાં કે કાલમાં જીવસંસક્ત આહાર-પાણી મળતાં હોય તો માત્રકમાં લઈને જીવો દૂર કરીને પાત્રમાં લઈ શકાય એ માટે સાધુઓને ચોમાસામાં માત્રક રાખવાની ભગવાને અનુજ્ઞા આપી છે. [૨] चोलपट्टकप्रमाणमाह
दुगुणो चउग्गुणो वा, हत्थो चउरस्स चोलपट्टो उ ।
थेरजुवाणाणऽट्ठा, सहे थुल्लम्मि अ विभासा ॥ ८२१ ॥ वृत्तिः- 'द्विगुणश्चतुर्गुणो वा' कृतः सन् 'हस्तश्चतुरस्त्रो' भवति 'चोलपट्टस्तु' अग्रसन्धारणाय, 'स्थविरयूनोरर्थाय'-एतनिमित्तं 'श्लक्ष्णे स्थूले च विभाषा', चशब्दाद् द्विगुणचतुर्गुणे च, एतदुक्तं भवति स्थविरस्य द्विगुणो भवति श्लक्ष्णश्च, तदिन्द्रियस्य प्रबलसामर्थ्याभावात्, अल्पेनाप्यावरणात्, स्पर्शनानुपघातात्, यूनि विपर्यय इति गाथार्थः ।। ८२१ ।।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org