Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH GupunethI ugamaNI EvavA zrI AcAraga raga - 1 guruprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA H tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA 4 apUrva kRta ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jiLa honarI roDa , aNA kaMka rASaNTHAT , in 1950 nA roja . A8Ae mAM . keLA pahe fl, Tai | Po vizvanodaDelA, nA 'TO SERIIne 31 / - bhagaLA hAharA mAM mi--). mAtmA saba bhavAnImyAne resalita bAyotirkatArayAvizvamAM 24 TakAna-4nA RARA (khA ne cAlajo .) R / jhALa gIta fjayepI rahelA bALako kAnuM mAna re, saeNpi & vhahahA-($va (1) amarI - tyarUpa anaMjasatyanI gAnasabhAAkhA che tamabuddhimApurUSonuMmisisarakhuM ja aAkramamAM nla blena mAMkarsiIlavavuM - (sajhana chaddhinerojita5) * hIne trATa haf 51 tjhaji sa ha na chArA ra ka La ma01La da01La lIlAulo hagi- LEA Raa ke IjA sAdi jen pol1 vikeTa thI ghUje jaNA 2 Rs 5 = hkA pAki ( es - jasi javara nA 21 mAladhAal SAjAnanArAne kof Sai ) ( ) - phaLone lArA | lApAulanA rUddhanA jo duniyA chApu loko Thana sA che 87 } [ fe 12jhAnuM kAma bahAra lI) trATa [ka ne jhIlavAnA SP ) nA rokANa on ni fisa jatA , (!!Na kevaLabA heTha7! - A eka ja rIta 7 nitaohI lIka DIrokI na hatI. A Jain Educahon www.00
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Neutereo T irepra Uler KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intemational
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI gaDhaprANa Agama batrIo radeva pU. zrI prANalAlajI ma. sA. nI ba ratilAlajI ma. sA. mahAprayANa , gaNaghara zazita prathama aMga sA. nI cIra smRti tathA cANa dazAbdIvarSa upalA saurASTra kesarI garadeva , tapasamrATa gurudeva pU. zrI rata acANamutra prathama zrutaskaMa] (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) pAvana nizrA goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. saMpreraka vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. : prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. = zubhAziSaH pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA anuvAdikAH apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. pU. zrI lIlamabAI ma. pU. zrI hasumatIbAI ma. jaH parAmarza prayojikAH saha saMpAdikAH utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 Jain catton Intemaio For Private Persona se
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa. guruprANa phAunDezana, rAjakoTa punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata prakAzana tArIkha : 1050 * dvitIya AvRtti prata H 1008 : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina zrI parAgabhAI zAha zrI sumatibhAI zAha * 1. muMbaI - pAsadhAma vallabhabAga lena, guru prANa prakAzana zrI zaileSabhAI desAI - zrI barjIzabhAI desAI zrI girIzabhAI zAha zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna : www.parasdham.org * www.jainaagam.org ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa,rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 390023 phona - 9824058489 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ : saurASTra kesarI "bA. bra. pU. gurudeva | zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa Ama jAgRtinA paMthamAM, svAnubhUtinA pathadarzaka, AgaLanA rahasyo sahaja aho saraLabhAve udghATita karanAra mAza bhAva prANo khIlavavAmAM preraka evA paMDita ratala parama zradagheya pU. bA. bra. prANalAlajI mahArAja sAhebanA zALa, darzarUpa karakamaLomAM AcAramaya jIvaLa banAvavA AthAbaMga' sUtralo) bhAvAnuvAda sAdara samarpaNa. - pU. mukata - lIlama guruNInA suziSyA sAdhvI hasumatI For Private & Personal only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ garadeva pU. ratilAla vAlajI ma. sA. nA tapa samrATa tapasvI. A guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIchaMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAthvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. - muni zatilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa. an Education For Private & Person se on
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ goMDala gaccha ziromaNi pU. zrI jayaMtamuni Jain Education OMOM gayA NANasya atra anujJAyate badhaica anumanyate ca yaha "guruprApta Agama batrI zata punaprakAzana avazya kaary| idaM bhadA kArya pUNya - goMDaka maccha kIrtidhara aruNodaya namra muninA prArabhyale ini mama lAva: taMtra kAupi dAkhana sthAna ini sada vizvakA anumadina kiyI zubha syAra sundara sthAna iti AznavacanaM api arthale [ ma. sA. nA svahastAkSare AnaMda maMgako 3 a zula thAramo... suMdara thAramo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. 27-4-2009 huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala gaccha kIrtidhara aruNoghya zrI namramukti prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalam. akSaya tRtIyA somabAra all. 29-08-200G akSaya tRtIyA - somavAra. www.jamelibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. 5. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma. in E we
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA akutUhalatI girAgratvatA AtmaraNatA. nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA gariSThatA pratibhAsaMpatA zikSAdAtA sthiratA vairAgyavArdhakya guNagrAhakatA. samyakaparAkramatA pavitratA ArAdhakatA vizALatA dayALutA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA lAvaNyatA sauSThavatA samayasatI tattvalokatA pAmatA naitikatA zraddhALatA nirbhayatA pramodatA | paramArthatA variSThatA ahaMtA svaramAdhurya , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA nivedatA vAtsalyatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThato cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam El calor internal For Fate & Perse Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 6 $ 6 0 - VVVV = sahita ji0 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71, pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107, pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankangssssssssssssssmearinoposastesssssssbiennessoriasinodrisaster, 00000 riyadi CRCRna 0000 2000 Q0Rskikani (kAnajI 9 09090 IST $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ Jain Education Intemational
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA). pitAzrI Do. nAnAlAla gulAbacaMda zAha (hamANI) mAtuzrI savitAbena nAnAlAla zAha pitA gulAbacaMdabhAI tathA mAtuzrI javerabenanA dharma saMskAre raMgAyelA Do. nAnubhAI zAhe verAvaLa baMdarane potAnI karmabhUmi banAvI. aneka dardIonA masihA banI, svAthya dAtA banyA. verAvaLa, unA zrI saMghamAM pramukha pade rahI zAsana sevAnA kArya karyA. savitAbena paNa zrAvikA mahilA maMDaLanA, kasturabA mahilA maMDaLanA pramukha banI sAmAjika, ghArmika kSetre mahilA unnatinA kArya karatA rahyA. dharmaparAyaNa, cothA ArAnA jugaliyA jevA A daMpatti baMne sAthe maLIne dharma ArAdhanA karatAM hoya te dazya anupama banI jatuM. nivRttinA samayamAM AtmAnA DokaTara banI jainAgama, karma siddhAMta AdinA vAMcana dvArA teoe potAnA jJAna khajAnAne evo samRddha banAvyo ke saMta-satIjIone verAvaLa cAturmAsa padhAravA mATe teo AkarSaNanuM kendra banI gayA hatA. bhatrIjI bhadrA (pU. subodhikAbAI ma.) ne dIkSAnI preraNA, anujJA ApI zAsanasevA, karmakSayanA bhAgIdAra banyA che. ApanA saMskAronI suvAsa sAthe laI amerIkA vasatA suputra zrI satISabhAI ane putravadhu sau. razmIbena sAmAjika, dhArmikakSetre yogadAna ApI rahyAM che. suputrI Do. bhAratI zAha, jamAIrAja Do. zrI razmikAMtabhAI vizALa kuTuMbamAM sva kartavyone nibhAvatA, vaDilonI sevA dvArA nija hRdayane pulakita tathA jIvanane sabhara banAvI rahyA che. zAsananA staMbha samA Agama prakAzanamAM sahayoga ApI, Ape bhadrakarmapuNyakarmane saMcita karyuM che. ApanI A zrutasevAnA ghaNA-ghaNA dhanyavAda che. garaprANa prakAzana PARASDHAM on tination o Elevate & Personisson Sorry
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. Jain Education Intemational
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA | | pRSTa viSaya pU.zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvanadarzana pU. zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvanadarzana punaH prakAzananA be bola pUrva prakAzananA be bola abhigama saMpAdakIya saMpAdana anubhavo anuvAdikAnI kalame 3ra asvAdhyAya zAstra prAraMbha adhyayana-1 : zastraparijJA adhyayana paricaya uddezaka-1 AtmAsvarUpano sabodha Atma astittvano bodha karmajanaka satyAvIza kriyAo kriyAonuM pariNAma ane tenA kAraNo Atmabodhano upasaMhAra uddezaka-2 pRthvIkAyanI sajIvatA pRthvIkAyanI hiMsAnA hetu hiMsAnuM pariNAma pRthvIkAyika jIvonI vedanA pRthvIkAya hiMsA tyAga uddezaka-3 aNagAranA lakSaNa aSThAyika jIvonI sajIvatA aSkAyikanI hiMsA saMbaMdhI parijJA pANInI sajIvatA ane hiMsAnuM sUkSmajJAna aplAya hiMsAtyAga viSaya uddezaka-4 agnikAyanI sajIvatA agnikAyanI hiMsAnuM parijJAna agnikAyathI thatI anya virAdhanA agnikAya hiMsA tyAga uddezaka-5 Indriya viSaya ane saMsAra vanaspatikAyanI hiMsAnuM parijJAna | vanaspatimAM manuSyanAM lakSaNonI samAnatA vanaspatikAya hiMsAtyAga uddezaka-6 trasa jIvono duHkhamaya saMsAra trasakAya hiMsA parijJAna paMcandriya jIvonI hiMsAnA hetu trasakAyahiMsA tyAga uddezaka-7 vAyukAyanI sUkSmatA ane zraddhA vAyukAyika jIvonI hiMsAnuM jJAna vAyukAya sAthe bIjI virAdhanA vAyukAya hiMsA tyAga chajIvanikAya hiMsAtyAga adhyayana-2: lokavijaya adhyayana paricaya uddezaka-1 saMsAranuM mULa-viSayAsakita azaraNatAno paribodha pramAda parivarjana Atma jAgRti uddezaka-2 arita tyAganuM pariNAma saMyamamAM saphaLa sAdhaka
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya sAvadha anuSThAno ane prayojano daMDatyAga uddeza 3 gautramULaka mAnaapamAnano tyAga prANIonI karmajanya avasthAo maraNa nizcita chatAM darekane jIvanapriya dhananI vRddhi ane gati saMsAra pravAhanA apAragAmI bodhanI pAtratA uddezaka-4 rogakAMta vyaktinI dazA AzA ane svacchaMdatAno tyAga kAmAsakta manuSyonI dazA bhikSAcarImAM samabhAva uddezaka-pa gRhasthAcAra-nirdoSanivRtti dukhtyAjya kAmabhoga, tenuM pariNAma dIrghadRSTA sAdhaka dehanI asAratA InDalakika pravRttizIla mAnavonI dazA sadoSacikitsA niSedha uddezaka-- doSanI paraMparA mamattva ane lokasaMjJAtyAga ane rati viSe kuMsAdhu tathA kuzaLakSAnI sAdhaka kuzaLa upadeSTA prajJA puruSano viveka adhyayana-3 : zItoSNIya adhyayana paricaya uddeza bhAvathI supta - jAgRta duHkhanI apriyanA sahanazIlatAthI du:khamukti pRSTa 59 FO 1 3 4m $$ L 70 deg deg deg 75 81 82 83 85 86 4 6 6 3 4 chu 101 10 viSaya karma ane saMyamanA jJAtA karmathI ja saMsAra uddezaka-2 saMghama puSTi ane karmakSaya preraNA sAMsArika sukha cALaNI samAna saMyamasamutthAna kaSAya ane hiMsAtyAga bodha uddeza--3 vairAgyamaya bodha bhUta--bhAvI saMbaMdhI mAnyatAo arati, AnaMda, hAsya Adi no tyAga AtmA nigrahathI muni satya-saMdhamamAM samunyAna uddezaka-4 pAyonuM vamana AtmajJAtA saMyamajJAnI pramAdIne bhaya AtmavijayI sarvavijayI eka kaSAya jayathI sarva kaSAyajaya caDhAvAnane saMyamano Adeza zastra - azastrano taphAvata krodhAdi AtmadoSonuM visarjana adhyayana-4 : samyaktva adhyayana paricaya uddezakana ahiMsAno vaikAlika siddhAMta nirveda bhAva ane lokaiSaNA tyAga prastAvAnane prabodha uddezaka ra aviveka vivekathI baMdha, mukita mRtyunI nizcitatA hiMsA viSayaka Arya--anAryanI prarUpaNA uddezaka 3 103 104 106 | dharmavimukhano saMga tyAga puSTa 109 110 112 118 119 120 122 124 127 127 128 130 131 132 133 135 135 136 137 | 139 140 143 | 144 145 147 149 152
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya 'kRSTa 202 205 206 ) 9 162 210 ? che 21 17 1c/ 222 ja 8 kuzaLa upadeNanI parijJA zarIra nirmoha ArAdhanA dRDha saMkalpIno krodhAdityAga uddezaka-4 vividha tapArAdhanA jinAjJA virAdhaka zramaNa niSpharmadarzInI ArAdhanA ArAdhakonuM anukaraNa adhyayana-5 : lokasAra adhyayana paricaya uddezaka-1 jIvahiMsAnuM pariNAma tyAgIne bAlajIvonI avasthAonuM jJAna brahmacaryanI ArAdhanA jIvo AraMbhajIvI dUSita ekalavihAra carcA uddezaka-2 anAraMbhI sAdhakanI sAdhanA vairyavAna sAdhaka parigrahadhArIne mahAbhaya pariNAmothI baMdha-mokSa udezaka-3 aparigrahI zramaNano puruSArtha sAdhakanI caDatI-paDatI dazA Atmayuddha ane tenA sAdhana saMvignapatha saMyamI muni sAdhvAcAra pAlananI mahattA uddezaka-4 aparipakva bhikSuno ekalavihAra samarpaNa bhAve guru sAMnidhya IrSA samitivaMtane laghukarmabaMdha cala-vicala pariNAmonI cikitsA udezaka-5 sarovara samAna maharSinI mahattA viSaya 153] samyakatvanI zuddhi 154 | saMprekSaNano dizAvabodha 156 ] | usthita ane sthitinI sthiti | AtmopampathI ahiMsAnI puSTi 158 | AtmavijJAtAnI saMyama paryAya 1O udezaka-6 saMyama surakSA 13 sAdhakanI svAvalaMbI sAdhanA Agama AjJAnI pramukhatA 15 traNe lokamAM Azrava ane baMdha muktAtmAnuM svarUpa adhyayana-6 : dhUta adhyayana paricaya uddezaka-1 vaktA-zrotAno paribodha AtmautthAna rahita prANInI upamA vyAdhigrasta prANIjagata zarIra mATe hiMsAniSedha mAnavano mahAmuni sudhIno vikAsa krama dIkSArthI sAme AvatA pralobhano uddezaka-2 sAdhakanuM utthAna-patana muninI ekajvabhAvanA 185 parISahonI titikSA jinAjJAnI sarvottamatA prazasta ekacaryA uddezaka-3 acelakamuninA saMyama-tapa 193 asaMdIna-dvIpa samAnadharma 195 | ziSya prati gurunuM kartavyabodha uddezaka-3 ziSyanI avinItatA saMyamapatita sAdhako che che ke je 229 231 je 181 je 189 62 je je ja 19o. 241 245 247 197. 248 200 251
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya AgamAnusArI ArAjanA uddezaka-4 sAdhakanI sahiSNutA dharmAdA mAni parinirvAladAyaka guNo kaSAyathI muktanI mukti mRtyu samaye zarIranuM visarjana adhyayana- : mahAparijJA adhyayana paricaya adhyayana-8 : vimokSa adhyayana paricaya uddezaka-1 zramaNomAM AhanuM AdAna-pradAna anyadharmI sAthe AhAra vyavahAra niSedha anyadharmInA AcAra vicAra anekoneka vItarAgadharma daMDa samAraMbha -vimokSa uddezaka ra vadha parISaha sAdhuono paraspara vyavahAra uddezaka--3 madhyamavayamAMnigraMtha sAdhanA saMdhamanipuNanI guNavattA uddezaka-4 traNa vastranA abhigrahadhArI muni brahmacarya asamAdhimAM vaizanamaNa uddeza--pa be vastranA abhigrahadhArI muni sAme lAvelA AhAra grahaNano niSedha AhAra abhigraha bhakta pratyAkhyAna anazana uddeza--ka eka vastranA abhigrahadhArI muni bhikSunI ekattvaanuprekSA pRSTa 25 |253 | uddezaka-7 258 | acelakamuni 22 23 24 27 29 271 272 viSaya abhigrahadhArIno svAda parityAga saMlekhanA IMgitamaraNa 281 28H AhAranA AdAna - pradAna saMbaMdhI abhigraha pAdapopagamana anazana 274 bhagavAna mahAvIranI dIkSA 277 | vihAracaryAmAM janavyavahAra 278 | dIkSApUrve tyAga sAdhanA samitimaya sAdhanA zIta AtApanA uddeza-2 sAdhanAkALanA sthAno uddezaka da vimonuM jJAna bhakta pratyAkhyAna ArAdhanA IMgitamaraNa - anazana ArAdhanA pAdapopagamana - anazana ArAdhanA adhyayana-9 : upadhAnazruta adhyayana paricaya uddeza 1 288 | prabhunI apramattadazA 290 vividha upasarga uddeza3 293 lADha dezamAM upasargamaya sAdhanA 298 | uddezaka-4 bhagavAna mahAvIranI ugra tapazcaryA 121 300 | prabhunI epaNA samiti 301 | prabhunI dhyAna parAyaNatA |302 | pariziSTa-1 305 | munizrI saMtabAlajInA ciMtano pariziSTa-2 | 306 | vivecita viSayonI akarAdi anukramaNikA 307 pRSTa 308 310 314 316 318 321 322 327 330 33 338 340 343 348 350 352 353 355 |359 35 369 371 375 439
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. - jIvana darzana nAma : : zrI DuMgarasiMhabhAi. " janma : vi. saM. 1792. janmabhUmi : mAMgaroLa. pitAzrI : dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. mAtuzrI ? saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. janmasaMketa : mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane potAnI samIpe Avato joyo. bhAtR bhaginI : cAra bena - be bhAi. vairAgyanimitta : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. saMcamasvIkAra : vi. saM.1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. sadgaradeva : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. sahadIkSita parivAra : svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. saMyama sAdhanA : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAstro ane tattvajJAnano abhyAsa. tapaArAdhanA rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. goMDala gacchasthApanA : vi. saM. 1845 mahAsuda -5 goMDala. tathA AcAryapada pradAna javalaMta guNo : vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere.. | 13 Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ saurASTra kesarI, munipuMgavA pU. garadeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana zubha nAma che " prANalAlabhAI. janmabhUmi verAvaLa. pitA zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. mAtA saMskAra saMpannA kuMvarabAI. jJAti visA osavALa. janmadina vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra bhAtR-bhaginI cAra bhAI, traNa baheno. vairAgya bIjAropaNa be varSanI bAlyavaye. vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, gusvAra. tA. 13-3-1920 dIkSA bhUmi bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. gaccha paraMparA goMDala gaccha. saMyamadAtA mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. zikSA dAtA parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. dhArmika abhyAsa AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. saMgha netRtva traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. sevA zuzruSA vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. ) 15 | Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra 16 Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ maunayoga dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. puNya prabhAva gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane che bhAvanI vRddhi thaI che. . vihAra kSetra gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa jJAna anumodana zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. dIkSA pradAnasaMkhyA 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. Acarita sUtro jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA keniMdA na karavI. jIvaMta guNo vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaca. anazana pratyAkhyAna I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. aMtima cAturmAsa rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) mahAprayANa rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 11 ravivAra madhyAhna kALe 1.35 kalAke. aMtima darzana tathA pAlakhI zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. aMtimakriyA sthAna 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. / 18 . Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Deery punaH prakAzananA be bola (bIjI AvRtti) tIrthaMkara bhagavAnanA amRtasamA vacanone 'Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthaMkara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTakarI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe Agama jJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devaddhigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zruta ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAI ma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma.,zrI subodhikAbAIma. nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdiSTa varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze. 19
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahayoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahayogI bane e ja bhAvanA. - zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. Ceo Edono una & of air terary
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Seationantemational pUrvaprakAzakanA be bola (pahelI AvRtti) anaMta tIrthaMkara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAda vivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane eka ciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM ''pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANagurusmRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA. ( 21. Private & Person www.aine
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ neTa C A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. tathA AgamadivAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvakRta ArAdhaka 5. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAMniSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane komyuTarAIjhaDu karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAMya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI) xation Intematonal Private Persone n wwanie
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ | abhigama abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. jaina vADamayanA prAcIna sAhityamAM Agama e jainadharmamAM eka prakAranA veda jevA che. ane te AgamonuM ghaNA AdarapUrvaka akSarazaH zradhdhAna karI te pramANe AcaraNa karavA mATe jaina munivaryo ane sAdhvIjIo prayAsa kare che tadanakULa AcaraNa na karI zake to, te mATe prAyazcita paNa kare che. AcArakAMDa e jainadharmano prANa che. samagra jJAnatattvane AcAra rUpe pariNA karavA mATe AgrahapUrvaka sacoTa upadeza ApavAmAM Avyo che. A vAtane anumodana Ape, tevuM jaina AgamonuM prathama pramANa suprasiddha prathama Agama AcArAMgasUtra che. A zAstranuM nAma prathama aMga tarIke "AcArAMga" rAkhavAmAM AvyuM che. ghaNuM ja vilakSaNa ane prAcIna bhAvothI bhareluM A zAstra divya prakAza ApI jAya che. vyavahAramAM ke bhAratamAM dharmane nAme pracArita thayelI che, jenA mULa majabUta thayelA che tevI hiMsAo pratye pratikAra karavAmAM Avyo che, eka prakAre ahiMsaka krAMtinuM byugala bajAvyuM che. pade-pade krAMtikArI zabdonA camakArA jovA maLe che. AcArano pAyo majabUta thAya to jJAna-darzanano vikAsa anukuLa thAya che. savAra: zraSTA nirvathA na zobhanta &i#aa 5 | arthAt AcArahIna mANaso game tevI jJAnanI vAto karatA hoya te zaibhatA nathI. jema rU5raMgavALA kezuDAnAphUla gaMdha rahita hovAthI mUlyavAna banatA nathI. A zAstranA prathama adhyayanamAM ja hiMsAno ghora virodha karI abudha mANasone ke paraMparAthI hiMsAmAM baMdhAyelA dharmaguruone athavA evA tyAgI vargane paDakAravAmAM AvyA che ke jeo dharmanA nAme lohIno vyApAra karIne durgati prApta kare che. Ama to AkhuM zAstra ja pradhAna rUpe ahiMsakabhAvothI bhareluM che. hiMsA na karavI eTaluM kahIne zAstrakAra aTakyA nathI paraMtu je hiMsA cAlI rahI che teno sakhata zabdomAM virodha karyo che ane ahiMsAno dhvaja pharakAvavA koziSa karI che, paraMtu A ahiMsAnI baLapUrvaka sthApanA karI nathI. temAM abhusAne upadezAtmaka rItithI samajAvavA mATe pUro prayAsa karyo che. jo baLapUrvaka hiMsAne rokavAmAM Ave to eka navI hiMsAno janma thAya, tethI jaina sidhdhAMto A bAbatamAM ghaNA ja saceta che ane bahu sAvadhAnIpUrvaka ahiMsAnA bagIcAmAM praveza kare che. A sivAya zAstramAM vizva saMbaMdhI paNa je kAMI vijJAna che teno paNa khyAla KC 23 Janication Intern www.jainelibreorg
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavAmAM Avyo che. AkhuM vizva bhautika rIte zabda, rUpa, rasa, gaMdha rUpI viSayothI Abaddha rahI parivartana pAmI rahyuM che. arthAta bhautika jagatano ane tenA sUkSma-skUla parivartanano AbhAsa ApI sAdhaka munivaro ke AtmasAdhaka AtmAo phakta te parivartananA duSkA banI tenAthI dUra rahI potAnA svabhAvamAM sthira thAya tevo 'lokasAra ItyAdi adhyayanomAM aMgUlI nirdeza karyo che. AcArAMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanA nava adhyayana che. temAMthI sAtamuM adhyayana vicchina che, tema zAstranA adhyetAo jaNAve che. A ATha adhyayano ghaNA-ghaNA UMca koTinA sidhdhAMto ane upadezothI bharapUra che. temAM paNa navamuM adhyayana - bhagavAna mahAvIranI maunacaryA upara alaukika prakAza nAMkhe che, temanI ghora tapazcaryAnuM citra najara sAme upasthita kare che. bhagavAna mahAvIranuM titikSAmaya jIvana ane temano AbhAsa A sUtramAM karavAmAM Avyo che. A divya AtmAe je pracaMDa puruSArtha karyo che ane je jAtanA pariSahone jItIne kaThora sAdhanA karI che, te to bejoDa che. A zrutaskaMdhanA badhA adhyayano svataMtrarUpe uccArelA camakatA hIrA-motI jevA che ane sAthe-sAthe saLaMga vicAra zreNI jevo sUtro paNa che jemAM eka viSaya upara spaSTa prakAza nAMkhavAmAM Avyo che. AcArAMga sutranI ane khAsa karIne A zrutaskaMdhanI bhASA bIjA anya zAstro karatA thoDI nirALI dekhAya che ane temAM prAcIna aitihAsika bhAvonI saurabha paNa anubhavAya che. A zAstramAM daSTAMta kayA nathI paraMtu svayaM samajI zake tevA vAkayo che. AcArAMgazAstranI prathama adhyayananA prathama uddezakanA prathama vAkyathI jaina vArI:mayano zubhAraMbha thAya che temAM AtmavAdanI pratiSThA karI che. mANasa svayaM pote potAnI jAtathI keTalA anabhijJa che, tenuM sarva prathama darzana karAvavAmAM AvyuM che. mAno ke A ja peregrAphano bhAva zrImad rAjacaMdrajIe 'bahu puNyakerA puMjathI' kavitAmAM sAkSAta upADI lIdho che. 'huM koNa chuM, kayAMthI thayo? zuM svarUpa che mAruM kharuM?" mAno A ja vAkyanoja vistAra AcArAMga sUtramAM che ane huM pUrva-pazcimauttara-dakSiNa ke kaMI dizA - vidizAmAMthI Avyo chuM tenuM jene bhAna nathI ane pote potAnA viSe sarvathA ajANa che tevA jIvane lakSamAM rAkhIne upadezano AraMbha karyo che. arthAt 'koDahaM huM koNa chuM? tenA upara prakAza pAtharI AtmatatvanI sthApanA karavAno Janication Intern www.jainelibreorg
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** Jan Boucation Inte athAg prayAsa karavAmAM Avyo che. samagra jaina tattvajJAnano pAyo te 'AtmA' che arthAt brahmatattva che. AcArAMga zAstranA AraMbhamAM ja teno ullekha karIne mULabhUta viSayanI sthApanA karI che. tyArabAda bIjA adhyayanomAM te kALamAM pravartamAna matAMtaronuM parokSabhAve nirAkaraNa karyuM che. khAsa karIne hiMsAvAdane dhikakAravAmAM Avyo che. jaina paraMparamAM udbhavelAM tIrthaMkara ane evA ja mahAna jyortivid arihaMtone dharmamAM pravezelI hiMsA kAMTAnI jema khaTakI che. AMkhamAM paDeluM kaNuM jema duHkhadAyI che te ja rIte jJAnanetra ApatA dharmamAM ke dharmazAstramAM praviSTa hiMsA ghaNI ja pIDAdAyaka che. AcArAMga zAstra A pIDAnI spaSTa abhivyakti kare che. A ja rIte navamA 'upadhAna zruta'adhyayanamAM prabhunI caryAnA vivaraNamAM ekAMta vihArI vIra paramAtmA kyAM kyAM besatAM, UbhA rahetAM ke dhyAna karatAM hatAM teno ullekha vAMcIne AMkhamAMthI bhaktinA azru vahevA mAMDe che. paramAtmA kyAreka smazAna ghATamAM, kyAreka sUnA gharomAM, kyAreka ghAsanA jhUMpaDA nIce athavA vRkSanI nIce UbhA rahIne kAussaga karI AtmaniSTha thaI jatAM. teo ekAMtamAM UbhA rahIne 'annatathaM ciMtapha' adhyAtmamAM praveza karI jatAM. vAsanAnA mULa kyAM che? karma baMdhana kevI rIte thAya che ? tenuM AMtara nirikSaNa karIne AvA vibhAvothI para thaI zudhdha svabhAvamAM praveza karI sAdhanAnA aMte arihaMta banI tIrthaMkara pada pAmI gayA. navamuM upadhAnazruta adhyayana, te A zrutaskaMdhano suvarNakaLaza che. koI prakArano ADaMbara ke atizayokita vinA prabhunA nirmaLa tyAgane ja temAM sparza che. 70 gAthAmAM phakta temanA tyAganI caryAnuM varNana che. samI sAMjanA hemaMtaRRtumAM gharethI cAlI nIkaLyA. A rIte AraMbha karIne temanI zramaNavRttine dipyamAna karI che. je loko A adhyayana dhyAnathI vAMcaze tene nigraMtha munionA kaThora tyAgamaya jIvananI jhAMkhI thAya che. AvA ghaNA bhAvo AmukhamAM AlekhavA mATe mana lalacAya paraMtu ApaNA vidvAna sAdhvIjI mahArAjoe bhASAMtara karIne ghaNA bhAvo spaSTa karyA che jethI e prasaMgone pharIthI na AlekhatA temanI bhavyatA viSe ja be zabdo kahyA che. samyagdarzana viSe je sacoTa udAharaNa mUkyuM che. sevALanA ghara nIce raheto deDako kyAreka te gharamAM chidra thatAM upara AkAzamAM caMdranA darzana karI navAI pAme che ane kUvAmAM ja potAnI duniyA samajI beThelo 25 wwwww.jainelibramborg
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ A deDako vizALa vizvanA darzana kare che. e ja rIte ahIM jIvane karmarUpI sevALanA daLamAM zudhdha upayoga rUpI chidra thatAM caMdrarUpa zItaLa prabhAvI AtmAnA darzana thAya che tyAre te deharUpI parigrahanI nAnI duniyAthI bahAra nAkaLI asaMkhya pradezI lokAkAzane sparzI zake tevI jJAnAtmaka AtmArUpI duniyAmAM praveza karI samyakabhAvane prApta kare che. jema-jema A zAstra vAMcatA jaIe chIe tema-tema tenA eka-eka zabda raNabhUmimAM laDatA yodhdhAne zUrAtana caDAve che. AvA zabdo karmazatru sAthe laDatA AtmArUpI yodhdhAne zUrAtana caDAvI ari kahetA duzmananA saMhAra karavAnI kaLA zIkhavI arihaMta banAve che. AcArAMga zAstra e, samagra jainatattvajJAnano pAyo che. temAM jaina saMpradAyanI zAkhAno ullekha maLato nathI. temaja parasparano koI pratibhAva paNa pragaTa thato nathI. samagra jaina samAja nahIM mAnavamAtrane sparzI jAya tevI alaukika sidhdhAMtonI mALA zAstrakAre arpaNa karI che. zrI lIlamabAI mahAsatIjIe guruprANa phAunDezananA nAme eka virATa aitihAsika kAryamAM pagalA bharavA zarU karyA che ane saubhAgyathI vidvAna ziSyA ratnAo mahAsatIjIoe A kAryanA saMpAdana kArya mATe bhekha lIdho che. tapasamrATa zrI ratilAlajI mahArAjanI kRpA meLavI dhanAdhya zrAvakone mArgadarzana ApI karoDonA kharce A AgamamALA UbhI karI che. arIsA jevA nirmaLa svaccha akSaro ane uttama saMpAdana dvArA zAstro prakAzita thaI rahyA che, te samAjanuM ahobhAgya che ane goMDalagacchanuM mahA gaurava che. A vartamAna kALe pramAda avasthAne khaMkherI tapazcaryAnuM avalaMbana karI trilokamuni jevA saMtanuM Avazyaka mArgadarzana meLavI je jJAnano rAjamArga taiyAra karyo che te kharekhara paramAnaMda Ape tevo avasara che. A sthaLe ame AcArAMga zAstrano saMkSipta Amukha lakhyA pachI ApaNA sAdhanArata mahAsatIjIone hRdayanA AzIrvAda ApI teo AgaLanA badhA AgamonuM saMpAdana suMdara rIte svastha rahI karI zake tevI bhAvanA pragaTa karatA apAra harSa thAya che....... A AgamanA kAryane zabdothI nyAya ApI zakAya tema nathI. advitIya maunabhAve harSita hRdaye biradAvI zakAya tevuM che. AgamarUpI samudramAM snAna karI DUbakI mArI A ratnAkaramAMthI ratno pragaTa karI samAjane arpaNa karavAnuM bhagIratha kArya kharekhara ApaNA saMpradAyanI kIrtino sArvabhauma dhvaja pharakAvaze neniHzaMka che. punaH dhanyavAda. jayaMtamuni peTarabAra. Janication Intern www.jainelibreorg
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. priya pAThaka gaNa ! jaina Agama sAhityanuM, prAcIna bhAratIya sAhityamAM eka viziSTa ane gauravapUrNa sthAna che. te sthULa akSaradehathI ja vizALa ane vyApaka nathI paraMtu jJAna-vijJAna, nyAya--nIti, AcAra-vicAranuM, dharma-darzana, adhyAtma ane anubhavano anupama akSaya khajAno che. bhAratIya ciMtanamAMthI thoDI kSaNo mATe jaina Agama-sAhityane pRthak karavAmAM Ave to bhAratIya sAhityanI AdhyAtmika garimA tathA divya ane bhavya jJAnanI tejasvitA jhAMkhI--dhUMdhaLI lAgaze ane evI pratIti thaze ke ApaNe bahu moTA nidhAnathI vaMcita chIe. amArI niSThA, zraddhAnuM pratinidhitva karanAra eka zabda che 'Agama'. AcArya malayigiranA bhAvAnusAra 'Agama' adhyAtmajJAnanuM eka pavitra evaM akSaya srota che. 'Agama' adhyAtmanuM nirmaLa darpaNa che. jemAM ApaNe AtmAnuM vAstavika pratibiMba joI zakIe chIe. Agama arthAt AtmabodhanuM mAdhyama. jaina paraMparAmAM AgamanA mULa uddAtA-tIrthaMkara deva che paraMtu AgamanA racanAkAra gaNadhara kahevAya che. vItarAga sarvajJa arihaMtonI vANI hovAthI "AgamanI" prAmANikatA ane sArvabhaumikatA sarvathA asaMdigdha hoya che. gaNadharo dvArA nibaddha (guMthita) jJAna 'aMgapraviSTa' AgamanA nAmathI prasiddha thAya che tathA tenA AdhAre anya bahuzruta zramaNo dvArA racita tadanusArI zrutajJAna 'aMgabAhya' Agama kahevAya che. aMga praviSTa Agama-dvAdazAMgI nAmathI prasiddha che. temAM prathama aMga che- AcArAMga. jaina AcAra zAstrano te mULabhUta AdhAra graMtha che. temAM sAdhakanA ApyaMtara evaM bAhya vyaktitvanI paripUrNa AbhA taravare che. sadvicAranI zabda--saMdhiomAM sadAcArano saMcAra karavo te ja mULAdhAra che. mahattvapUrNa vAta e che ke darzana ane tattvajJAna pradhAna 27 sona "Woolnel bangjo |
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ sutrakatAMga tathA vyAkhyA prajJapti jevA Agamone bIjA tathA pAMcamA sthAne rAkhIne AcArapradhAna zAstrane prathama sthAna ApyuM che. tenAthI AcAra dharmanI mahattA svayaM pragaTa thAya che. AcArAMga sUtramAM jaina paraMparAno akhUTa khajAno che ane svastha AcAradarzana che. AcArya zrI bhadrabAhunA kathanAnusAra saMpUrNa aMga sUtrono sAra AcAra che, AcArano sAra samyaka cAritra, samyaka cAritrano sAra nirvANa ane nirvANano sAra AtmAnuM avyAbAdha sukha. A pramANe avyAbAdha anaMta sukha prAptinuM mULabhUta kAraNa bane che samyak AcAra. samyak AcAranuM pratipAdana karanAra prathama aMga "AcArAMga" che. A daSTithI paNa AcArAMga sUtranI svAdhyAya, AtmAnA avyAbAdha sukhonuM AdhArabhUta kAraNa siddha thAya che. Avu A 'AcArAMga' parameSTi muni puMgavonA parama prasAde parama kRpALu parama upakArI gurudevazrI pU. prANalAlajI mahArAja sAhebanI janmazatAbdInA zubha nimitte pa. pU. taponidhi gurudevanI asImakRpAe temaja goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMta gurudevanI nezrAe pU. vANIbhUSaNa girIza gusvaryonA mArgadarzana baLe, pU.trilokamunivaryanA siddhAMtanA zuddhikaraNapUrvakanA avalokana sahayoge, gujarAtI bhASAmAM anuvAda lakhavAno ame satIvRMda alpa prayAsa karI rahyA chIe. vizvAsa che ke te jJAnI puruSanA prabhAvayogathI paramArtha rUpamAM dareka sAdhakavRMdane pariNamana thaze. dhanya ho kaNAnidhi ananya zaraNadAtA nigraMtha gusvaryone, jenA kRpAbaLe mArA samI pAmara sAdhvIne Aje Agama avagAhana karavAno aNamola avasara prApta thayo, tethI mArI saMyama yAtrA kRtArtha banI raheze. priya sAdhakavRMda-vAcakagaNa ! tamArA karakamaLamAM kalyANakArI, maMgalakArI, bIyAraNamAM rahela AtmAnuM udbhavana karavAnA kendrarUpa prathama aMga AcArAMga sUtra preSita karavAmAM Ave che. nayana kamaLa kholIne "Agama"nA uparanuM kavara tuM phakta drazyano daSTA banI, anya vicAra karyA vinA, saMkalpa vikalpanA taraMgo zAMta karI, vilIna karIne jovAnuM ja kArya karaje. to prathama najare AbhA maMDaLamAM prasanna, nirmaLa, avyayI, aciMtya, tIrthakara devAdhidevano dedIpyamAna mudrAyukta cahero dekhAze. temAMthI ja dravita thatuM adbhuta tripadInA rUpamAM 28 | US / nAyaka, tharA of B & Besson Use www.ainelibrandt
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvarNa akSaramAM goThavAyeluM " uppannaIvA, "vigameIvA", "dhuveIvA" rUpa jagata najare paDaze. A tripadImAM traNe ya lokanA sarva padArthanuM pUrNa jJAna samAyeluM che. upUIvA' padamAM sarva jIva ane ajIvanI navI navI avasthAo utpanna thatI najare paDe che. jyAre 'vigameIvA' padamAM dareka padArthanI avasthAono vinAza thato najare paDe che arthAt jagatamAM jovAtA dareka padArthanI nUtana avasthAo upaje che ane purAtana avasthAo vigama-vilaya thaI jAya che, naSTa thaI jAya che. A baMneno samanvaya karI dhuveIvA' pada te padArthanA maulika astitvane dekhADe che ke maulika rUpamAM padArtha zAzvata A rIte A traNa pada traNe lokanA samasta padArthonA samasta svarUpane samAvIne zobhI rahyA che. tene samajavA AgaLa vadhatAM AcArAMga sUtra bahu raMgomAM dekhAya che. uparathI joI tenA aMdara pravezatAM jIvane bhAna thAya che ke anAdikALathI A kAyAnI mAyA, rAgadveSa, mohanA saMgAthI banIne saMsAramAM ramI che. tene nisaMga, nizAMta banAvavA mATe sadAcaraNamAM lAvavAno puruSArtha karavo ane kAyAnA dareka avayavone paramAMthI khaseDI svamAM lAvavA mATe, vyavasthita banAvavA mATe asad vAtAvaraNamAMthI pAchA vaLIne samatulAmAM mukavAno bahu bahu AyAma, vyAyAma, vRttinA saMgraha sAthe vigraha karavo paDe, yuddha khelavuM paDe che. tyAra pachI kAyAnI Akramaka Adatano nigraha thAya che. nigraha karatAM karatAM niraMjana nirAkAra banAya che. AvuM jJAna ApatuM A siddhAMta che. tenA be zruta skaMdha che. pahelo zrutaskaMdha jANapaNA mATe jJAna pragaTa karavA mATeno che ane bIjo zrutaskaMdha saMpUrNa AcaraNa mATeno che. bAMdhelA karma kevA kyAre udayamAM Ave tyAre upasarga ke parISahane tuM koIne nimitta banAvyA vinA svakRta che tema jANatA zIkha. A prathama zrutaskaMdhanA nava adhyayana che. bIjA zrutaskaMdhanA 16 adhyayana che. kula maLI 25 adhyayana che. prathama nava adhyayanamAM pahelA adhyayananuM nAma che "zastraparijJA." zastrane tuM jANa, tArA traNa yoga sAdhana bane tenA mATe cAreya bAjunuM jJAna kara. atyAra sudhI yoga zastra banIne parinimittane potAnuM mAnI daMDita karyA che tethI paribhramaNa thayuM che. paribhramaNa pUrvAdi dasa dizAmAM rahelA sarva jIvo sAthe jaDa jagatanuM mamatva bAMdhI saMdhi karI bhamI rahyo che. te saMdhine tuM jo- nIce jo, upara jo, tIrachuM jo ane vipazyanA-anuprekSA kara. tane lAgaze ke karma judA ane jIva paNa judo. bhramaNa karAvanAra tattva alaga che ane bhramaNa karanAra huM paNa 29 | US / nAyaka, tharA of B & Besson Use www.ainelibrandt
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ alaga chuM. meM ja pote jaDa sAthe saMdhi karI che. tethI paribhramaNa thAya che. AvuM zastranuM jJAna karyA pachI astitvano bodha thAya che. pote ja karma bAMdhe che. tethI AtmA kartA thayo. te ja lokamAM rahIne karma bAMdhe che tethI lokamAM rahenAro thayo. karmanA Azrave kriyA karato rahe che tevo bodha AtmAvAdI, lokavAdI, karmavAdI, kriyAvAdIno thAya che. tyAre te saMvaramAM AvavAno nirNaya kare che. saMvaramAM AvavA mATe chakAyanuM svarUpa samaje tenI vAto A sUtramAM Avela bahu bahu nAnA nAnA vAkyo ane virATa arthavALI suktione avadhAre che. arere, mArA samAna sarva jIvone sukha priya che. teo zarIra dhAraNa karIne nAnI nAnI kAyAmAM rahelA che. huM moTI kAyAmAM rahyo chuM, mane mana maLyuM che, mAre vicAra karavo paDe. mane zarIrarUpa mahela maLyo te koInA nAnA jhUMpaDAno nAza karavA mATe nathI. atyAra sudhI A mahelanI marAmata mATe nAnA jhUMpaDAne kacaDI nAkhyA che. tArA avayavo zastra banI bIjAno nAza karavA mATe nathI paNa abhayadAna ApI temAMthI tarI javAnuM che. A jJAna karyA pachI sAdhaka AgaLa vadhe che. karma saMdhikALano marma jANI potAnA yoganuM zastra banAvI jIvono nAza nahIM karatAM karmano nAza kare che. arthAt yogano upayoga karI, loka vijaya mATe kaTibaddha thAya che. mATe bIjuM adhyayana 'lokavijaya'nuM ApyuM. lokavijayanA upAyo batAvyA. Asakti toDa, azaraNano bodha prApta kara, pramAda tyAga, arati lobhano tyAga, abhimAnanuM nirasana, parigrahanI mUrchAno tyAga thAya to ja lokano vijaya thAya. jeone lokavijaya karavo hoya teoe sahanazIlatA keLavavI paDe. tethI ThaMDI, garamI, AkuLatA, vyAkuLatA, vyathA, kathA karavAno tyAga yama niyamamAM utthAna karavuM. ThaMDI-garamI sahana karavI tethI trIjA adhyayananuM nAma 'zItoSNIya' ApyuM. jAgRtipUrvaka kriyA karatAM samatAmAM rahevuM paDe te guNa keLavAya to ja samadarzI banAya che tethI cothA adhyayananuM nAma 'samyaktva' ApyuM. samakita pragaTa thayA pachI ja lokanA sArabhUta evA AtmAnI zraddhA thAya che ane pachI jabaro puruSArtha zastra prayogano karma sAthe kare che. jethI AtmAnuM zuddha svarUpa pragaTe che. te ja lokano sAra che mATe pAMcamuM 'lokasAra' adhyayana ApyuM che. je lokano sAra pAme che te bAMdhelA karma udayamAM AvatA tathA nahIM AvelAnI udIraNA karIne samabhAve jJAtA dRSTA banIne dhUta-karmane khaMkherI nAMkhe che mATe pachInA adhyayananuM nAma 'dhUta' rAkhyuM ane khaMkheravAnI kevI kevI kriyA karAya tene mATe ati tIkSNa prajJA karavI paDe che. 30 Personal "Woolnel bangjo |
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnA mULamAM javuM paDe che. temAM javAnI rItone apanAvavAnI kaLA jemAM che te adhyayananuM nAma sAtamuM 'mahA parijJA' rAkhyuM. mahAparijJA pAme te ja kaSAyano nAza karI zake che tethI AThamA adhyayananuM nAma 'vimokkha = vimokSa' rAkhyuM. A vikAramAMthI svastha banI mokSamAM kema javAya tenA mATe tapa kevA karAya tenI vAto batAvatA khuda bhagavAne ja prayoga siddha karI potAnI ja caryA batAvI. ahIMthI karelA jJAnane kriyAnvita banAvavA mATe upadhAna nAmanuM navamuM adhyayana batAvyuM. ahIMthI ja jJAnapUrvakanI ArAdhanA sAdhakanI cAlu thAya che. lAge che ke sAdhake potAnI ja vasaMtaRtu khIlavavI hoya to teone pAMce ya RtumAMthI pasAra thavuM paDe che. jema ke grISma RtumAMthI ja varSARtu bane che, varSomAMthI zarada ane zaradamAMthI zizira ane temAMthI hemaMta ane tyAra pachI ja vasaMtaRRtu bane che. evI rIte jJAnabaLIo AtmA pUrNa jJAna meLavI, saMvega vairAgyapUrvakano aTala nirNayavAna banI parAkramapUrvaka karma kSaya karavA jhaMpalAve che. te kAyAne paMpALato nathI paraMtu kAyakleza tapa dvArA samajaNapUrvaka dhyAna yogI banI jhUjhe che, yuddha kare che. game tevA karmanA nimitte deva, manuSya, tiryaMcanA upasarga Ave topaNa upadhyAna--AtmAnuM dhyAna dharato hovAthI te sarvano sAkSI ja rahe che. anAdikALa thI lepAyelAM karmo taparUpI grISmaRRtu dvArA pIgaLI UThe che. AtmapradezathI karma judA paDI pravAhita thAya che. jANe ke zarIramAM garamI thatAM pasIno chUTato na hoya ! varSARtunI jaladhArAthI dharatI nirmaLa bane tema jJAnAmRta rUpI varSAthI karmamaLa dhovAtAM AtmA nirmaLa zaradaRtu samAna banI jAya che. zaradaRtu samAna banelA AtmAne zAMti zItaLatAno anubhava thAya che. jANe ke zizira Rtue vAsa karyo. jema khetaromAM vAvelA dharatI paranAM dhAnya badhAne pakAvI zItaLatAnA gulAbI raMge raMgI nAkhe. aMkuramAMthI thaDa, zAkhA, prazAkhA, kUMpaLo, dhAnya, bIja pAkIne lAla banI jAya tema sAdhakanA guNo vikasita thavA lAge. sahiSNutAnA sahAre sAdhaka utkRSTa vairAgyanA raMge raMgAI temAM rasa taraboLa banI AgaLa vadhatAM Atma svarUpamAM lIna thaI ane Aroge arthAt hemaMtamAM praveza kare tyAre azubha Adato vinAza pAmI jema viSTAmAMthI miSTAna pAke tema AtmA azubhamAMthI nIkaLI mahAvratIrUpa hemaMtamAM praveza karI aSTa pravacana mAtAnA khoLAmAM khelavA kudavA yogya rasanAM rasAyaNavALI vasaMtane pragaTAve che. aSTa pravacana mAtAnI kALajI rAkhanAro sAdhaka AtmAnI vasaMta khIlAvI svarUpamAM vAsa kare che ane sadAne mATe janma maraNa karAvanArA karmathI chUTakAro pAme che. jJAna ane kriyAno samanvaya karAvatuM A AcArAMga sUtra che. to kholo ane sAdhaka banI vasaMtaRRtumAM rasa tarabatara 31 Personal "Woolnel bangjo |
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ banI, AtmAnA guNone mANo. AvuM suMdara satva tattvathI bharapUra gahanatama vAtone gadya-padyamAM batAvIne AtmAnA guNothI sabhara jJAna karAvatAM prastuta sUtranA anuvAdikA che amArA viduSI suziSyA hasumatIzrI. temaNe zramaNI vidyApIThamAM zAstra vizArada sudhIno abhyAsa karyo che. paMDita zobhAcaMdra bhArilla sAhebanA hoMziyAra vidyArthinI thaI priyapAtrI banI rahyA che. teoe gujarAtI anuvAdano prazaMsanIya puruSArtha karyo che. teo siddhAMta anusAra sAdhaka dazA keLave tevI zubhecchA. A Agamane suzobhita banAvanAra, suMdara hArdano bhAva bharI alaMkRta karanAra pU. trilokamunirAjane zat koTI vaMdanA. A Agama avagAhana karAvanAra sahayogI sAdhvIvRMdane anekazaH sAdhuvAda. zramaNopAsaka mukuMdabhAI vagerene dhanyavAda. prakAzana samitinA mAnada zrI paramAgama pratye avihaDa bhakti bhAvathI bharelA bhAmAzA ramaNikabhAI evaM Agama prakAzana karavAnAM aDaga bhekhadhArI daDha saMkalpI tapasvinI mAtuzrI vijayAbena tathA bhaktisabhara zrI mANekacaMdabhAI zeThanA suputra narabaMkA royalapArka sthA. jaina saMghanA pramukhazrI caMdrakAMtabhAI tathA kAryAnvita sarva sabhyagaNa, kAryakartAo, mudraNa karanAra nehalabhAI, temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA AgamanA zrutajJAna dAtAo vagerene abhinaMdana saha anekazaH dhanyavAda. A AgamanA anuvAda saMzodhana saMpAdanamAM upayogI thayelA, pUrve prakAzita AgamonA prakAzaka saMpAdakone AbhArasaha anekazaH sAdhuvAda. A Agama avagAhana karavAmAM koI truTi rahI javA pAmI hoya, vItarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to trividhe trividha micchAmi dukkaDaM. bodhi bIja dIkSA-zikSA dore bAMdhI, mukta-lIlama taNA tAraka thayA, evA guruNI "ujama-phUla aMbAmAta" ne, vaMdana karuM bhAvabharyA; vItarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to, mAgu punaH kSamApanA, maMgala maitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM vijJApanA. pa.pU. zrI saumyamUrti aMbAbAI ma.sa.nA suziSyA -AryA lIlama / nAyaka, tharA of B & Besson Use www.ainelibrandt
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana anubha] Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA mAcAra prathama varSa | jaina dharma AcAra pradhAna che. sAdhakonA AdhyAtmika vikAsa kramamAM paNa sAdhaka kramazaH darzanamohanIya ena cAritramohanIya karmano nAza karavA puruSArthazIla rahI AcAra vizuddhithI cAritraguNa pragaTa kare che. cAritravizuddhithI vItarAgadazA pragaTa thAya tyAra pachI ja kevaLajJAna pragaTa thAya che. A rIte sAdhanAnA kSetramAM AcAranI mahattA che, tethI ja dvAdazAMgI gaNipiTakamAM zrI AcArAMgasUtranuM sthAna prathama Agama prakAzananA krama anusAra zrI AcArAMgasUtranA saMpAdanano prAraMbha thayo. A zAca gadyAtmaka che, tenI bhASA anya zAstrothI vadhu pracIna hoya tema pratIta thAya che. temAM ghaNA sUtro nAnA chatAM arthasabhara ane gaMbhIra che, tethI ahIM sUtronA artha vRtti, TIkA vagere graMthonA AdhAre karyA che. ghaNI vAra eka zabdanA eka thI adhika artha thatAM hoya che, te dareka arthane jotAM sUtranA arthanI vizALatA samajI zakAya che. jema ke adhya. 1/2 zastraparissAmAM paMthe zabdano prayoga che. sAmAnya rIte "graMtha' zabdano artha pustaka thAya che. zabdakoSamAM graMtha zabdano artha 'gAMTha' karyo che. zarIravijJAnamAM gAMTha artha svIkArya che. jainAgamomAM graMthe zabdano viziSTa artha karyo che. TIkAkAra zrI malayagirInA kathanAnusAra jenA dvArA jIva baMdhAya che, te graMtha che. jIva karma dvArA ja baMdhAya che ane karmabaMdhanuM mukhya kAraNa kapAya hovAthI kaSAya ja graMtha ke graMthI rUpa che. A rIte dareka zabdonI vividha dRSTikoNathI vicAraNA thatAM zAstranA bhAvonI vizALatA pratIta thAya che. adhya. 3/1mAM pamADuM- pramAda zabdanI spaSTatA mATe pramAdanA pAMca prakAra, cha prakAra ane ATha prakAra batAvyA che. adhya. 2/1mAM gvi nAdi paMgi | sUtramAM 'kSaNa' zabdano prayoga che. vivecanamAM TakAnA AdhAredravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe kSaNanA cAra artha karyA che. 33. Jain Edation Int l El Private Persona Japan ww.janbrary.org
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Edation In adhya. 5/6mAM siddhadazAnuM nirUpaNa che. prastuta zAstranA vivecanamAM zAstrapAThanA artha uparAMta aupapAtika sUtranA AdhAre siddhadazAnuM svarUpa spaSTa karyuM che. adhya. 2/3mAM te asarUM 3jvALo... sUtramAM saMsArI jIvonA vividha yoniomAM thatAM paribhramaNanuM kathana karIne sAdhakone ahaMkAra tyAgano upadeza apyo che. vivecanamAM zrI bhagavatI sUtra zataka 12/7 no saMdarbha ApI saMsAranA svarUpanI spaSTatA karI saMsArabhAvanAnuM dRzya khaDuM karyuM che. je sAdhakone mATe vairAgyapreraka che. purikSA! tumameva tuma mitta jevA anya aneka anuprekSA karavA yogya sUtrone vistArathI samajAvyA che. te uparAMta zrI saMtabAlajI ma. sA. e AcArAMgasUtranA dareka adhyayana para ciMtanAtmaka noMdha lakhI che. te sAdhakone ciMtana - manana mATe upayogI hovAthI prastuta saMskaraNanA pariziSTamAM tenuM grahaNa karyuM che. sarva jijJAsu sAdhakone saMvega ane nirveda bhAvanI vRddhimAM sahAyaka bane, te rIte A zAstranuM vivecana taiyAra thayuM che. temAM tapasamrATa gurudevanI kRpA, AgamamanISI pU. trilokamuni ma. sA. no Agamaruci pUrvakano athAga puruSatha tathA guruNImaiyA pU. lIlamabAI ma. no AcArapradhAna samagra jIvanavyavahAra amArA mATe preraka ane sahAyaka banyo che. kAryasaphaLatAnI A kSaNe teozrInA pAvana caraNomAM ahobhAvapUrvaka sAdara vaMdana karI virAma pAmIe chIe. aMte A zAstranuM prakAzana sarva sAdhakone AcAravizuddhimAM kAraNabhUta bane, e ja zubhakAmanA... vItarAgavANInI prarUpaNAmAM koI paNa prakAre skhalanA thaI hoya to trividha trividhe micchAmi dukakaDam. sadA RNI mAta-tAta caMpAbena-zAmaLajIbhAi! sadARRNI mAta-tAta lalitAbena-popaTabhAI! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukata - lIlama - vIra guruNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devaguru-dharmanI maLe evI kRpA zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukta - lIlama guruNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devaguru-dharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe pAmuM Atmadarzana. 34 Private & Personal Use y harbrary.org
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdikAnI kalame bA. bra. pU. hasumatIbAI ma. sa. AgamanuM mahattva : prAcIna bhAratIya sAhityamAM jena Agama sAhityanuM potAnuM eka viziSTa ane gauravapUrNa sthAna che. te sthUla akSaradehathI ja vizALa temaja vyApaka nathI paraMtu jJAna ane vijJAnano, nyAya ane nItino, AcAra ane vicArano, dharma ane darzanano, adhyAtma ane anubhavano anupama temaja akSaya koSa che. vaidika paraMparAmAM je sthAna vedonuM che, bauddha paraMparAmAM je sthAna tripiTakanuM che, pArasI dharmamAM je sthAna avestAnuM che, IsAI dharmamAM je sthAna bAIbalanuM che, IslAma dharmamAM je sthAna kurAnanuM che. jaina paraMparAmAM te sthAna Agama sAhityanuM che. RSionA nirmaLa vicAronuM saMkalana te veda che. teo temanA vicArone makhya kare che paraMta jaina Agama ane bauddha tripiTaka kramathI bhagavAna mahAvIra ane tathAgata buddhanI vANI ane vicAronuM temaja temanA jJAnanuM pratinidhitva kare che. AgamanI paribhASA : Agama zabdanI AcAryoe judI-judI paribhASA karI che. jenAthI padArthonI paripUrNatAnI sAthe maryAdita jJAna thAya che te Agama che. jenAthI padArthonuM yathArtha jJAna thAya che te Agama che. bhagavatI, anuyogadvAra ane ThANAMgamAM Agama zabda zAstranA arthamAM vaparAyelo che. pramANanA pratyakSa, anumAna, upamAna ane Agama A cAra bheda che. AgamanA laukika ane lokottara A be bheda karyA che. temAM 'mahAbhArata' 'rAmAyaNa' vagere graMthone laukika Agama gaNyA che ane AcArAMga, sUyagaDAMga vagere Agamone lokottara Agama kahela che. jaina daSTie jeoe rAga, dveSane jItI lIdhA che te jina tIrthakara ane sarvajJa che. teonuM tattvaciMtana, upadeza ane teonI vimala vANI N 35 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama che. tIrthakara bhagavAna kevaLa artha rUpe ja upadeza Ape che ane gaNadhara ja tene bIjAMkuramAM pariNamana karI vizALa dvAdazAMgInuM jJAna prApta kare che. tyAra bAda zAsana mATe sUtrabaddha kare che. Agama sAhityanI je pramANikatA che tenuM mULakAraNa gaNadharakRta che mATe nahi paraMtu tenA maulika udgama rUpa tIrthakaranI vItarAgatA ane sarvajJatA kAraNa che. gaNadhara to kevaLa dvAdazAMgInI ja racanA kare che, paraMtu kAlAMtare AvazyakatA pramANe aMgabAhya AgamonI racanA sthaviro kare che. tIrthakaranA upadeza, zravaNa temaja anuprekSaNathI gaNadharone dvAdazAMgI zrutanI upalabdhi kSayopazamathI thaI jAya che. teone ja gaNadhara padathI vibhUSita karAya che. prApta karela jJAnanA AdhAre zAsanayogya dvAdazAMgInI racanA teo kare che. te ja ziSya paraMparAmAM cAle che. te Agama sAhitya aMgapraviSTanA rUpamAM vizruta thAya che. A rIte dvAdazAMgI gaNadharakRta paNa kahevAya che. sthaviranA be bheda che- (1) caudapUrvI (2) dazapUrvI. teo sUtra ane arthanI daSTithI aMga sAhityanA pUrNa jJAtA hoya che. teo je kAMI racanA kare che ke kAMI paNa kahe che temAM kiMcit mAtra virodha hoto nathI. AcArya saMghadAsagaNIno mata che ke je tIrthakara kahe che tene zrutakevaLI paNa te ja rUpe kahI zake che. kevaLajJAnI saMpUrNa tattvane pratyakSa jANe che, to zrutakevaLI zrutajJAna dvArA parokSarUpe jANe che, A baMne vaccenuM aMtara che. te zrutakevaLI paNa niyamathI samyagdaSTi che tethI paNa teonA vacana pramANika hoya che. Aje jene ApaNe Agama kahIe chIe. tene prAcIna kALamAM gaNipiTaka' kahevAmAM AvatuM hatuM. temAM saMpUrNa dvAdazAMgIno samAveza thaI jAya che. bhagavAna mahAvIra pachInA ghaNA samaya bAda aMga, upAMga, mULa, cheda, A rItanA bhedo karavAmAM AvyA che. jyAre lakhavAnI paraMparA na hatI tyAre Agamone smaraNanA AdhAre guru paraMparAthI surakSita rAkhavAmAM AvatA hatA. bhagavAna mahAvIra pachI lagabhaga eka hajAra varSa sudhI 'Agama' smRti paraMparAe cAlyA. smRti ochI thavA lAgI temaja guruparaMparAno viccheda tathA bIjA paNa aneka kAraNothI dhIre dhIre AgamajJAna lupta thavA lAgyuM. tyAre devardhigaNI kSamAzramaNe zramaNonuM saMmelana bolAvyuM ane lupta thatAM AgamajJAnane Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ surakSita rAkhavAnA pavitra uddezyathI lipibaddha karavAno aitihAsika prayatna karyo. bhAvi peDhIne mATe avarNanIya upakAra karyo. A jainadharma, darzana temaja saMskRtinI dhArAne vahetI rAkhavAno adbhuta upakrama hato. AgamanuM A prathama likhita saMpAdana vIranirvANa pachI 980 ke 993 varSamAM thayuM. jaina Agamo pustakArUDha thayA pachI mULa rUpe te surakSita thaI gayA, paraMtu kALa doSa, lipidoSa, bahAranA AkramaNo temaja AMtarika AkramaNa, matabheda, vigraha, smRtinI kSINatA, pramAda temaja mati bhramAdi kAraNothI mULa Agama jJAnanI zuddha dhArA, arthabodhanI samyak guruparaMparA dhIre dhIre kSINa thatI rahI. AgamonA aneka mahattvapUrNa saMdarbho, pada tathA gUDhArtha chinna-bhinna thatA gayA. je Agama lakhAtA hatA te paNa pUrNa zuddha thatAM nahatA. tenuM samyaka arthajJAna ApanArA paNa viralA ja hatA. bIjA paNa aneka kAraNothI AgamajJAnanI dhArA saMkucita thatI gaI. AcArAMgasUtranuM mahattva : aMgasAhityamAM AcArAMganuM sarvaprathama sthAna che kAraNa ke saMgha vyavasthAmAM sauthI pahelA AcAranI vyavasthA Avazyaka ja nahi paNa anivArya che. zramaNa jIvananI sAdhanAnuM je mArmika vivecana AcArAMgamAM maLe che tevuM bIje kyAMya nathI. AcArAMga niryuktimAM AcArya bhadrabAhue spaSTa kahyuM che ke muktinA avyAbAdha sukha prApta karavAnuM mULa sAdhana AcAra che. aMgono sAra AgamamAM che. mokSanuM sAkSAt kAraNa hovAthI AcAra saMpUrNa pravacananI AdhArazilA che. bhUtakALamAM AcArAMganuM adhyayana sauthI pahelA karavAmAM AvatuM hatuM. AcArAMga sUtranA adhyayana abhyAsa vinA sUyagaDAMga Adi Agama sAhityanuM adhyayana karavAmAM AvatuM na hatuM. jinadAsa mahattare lakhyuM che ke- AcArAMganuM adhyayana karyA pachI ja dharmakathAnuyoga, gaNitAnuyoga ane dravyAnuyogane bhaNavA joIe. jo koI sAdhaka AcArAMgane bhaNyA vinA bIjA Agama sAhityanuM adhyayana kare to tene cAturmAsika prAyazcita Ave che. -(nizItha sUtra u. 19). vyavahAra bhASyamAM varNana che ke AcArAMganA zastraparijJA adhyayanathI navadikSita sAdhakanI upasthApanA karavAmAM AvatI hatI ane tenA adhyayanathI ja zramaNa bhikSA lAvavAne yogya banatA hatA. AcArAMganuM adhyayana karyA vinA koI paNa zramaNa AcArya jevI gaurava-garimA yukta padane prApta karI zakatA na hatA. "AyArIma ahIM | 37 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAo hoi samaNadhammo u / tamhA AyAradharo, bhaNNai paDhamaM gaNiTThANaM / " (AcArAMga niyukti gA. 10) gaNi banavA mATe AcAradhara banavuM Avazyaka che. AcArAMgane jainadarzananuM veda mAnela che. bhadrabAhu svAmI Adie AcArAMganA mahattvanA viSayamAM je temanA maulika vicAro pragaTa karyA che, te AcArAMganI gaurava-garimAnuM digdarzana che. gaNadharoe pahelAM daSTivAdanuM grathana karyuM evo ullekha kyAMya paNa nathI. mATe niyuktikAranuM kathana che ke AcArAMga racanA ane sthApanAnI daSTie prathama che te yukti yukta che. saMgha vyavasthAnI dRSTithI AcArasaMhitAnI sauthI prathama jarUrata che, tethI AcArAMgane sarvaprathama sthAna ApavAmAM AvyuM che. AcArasaMhitAnI spaSTa rUparekhA jyAM sudhI na hoya tyAM sudhI samyaka rIte AcAranuM pAlana karI zakAtuM nathI. tethI koIno paNa AcArAMganI prAthamikatAmAM virodha nathI. zvetAMbara, digaMbara baMne paraMparAnA aMga sAhityamAM AcArAMgane sauthI prathama sthAna ApyuM che. AcArAMgamAM vicAronA je motI parovyA che te jJAnI pAThakonA dilane AkarSita kare che, manane mohita kare che. sUtranI zailI saMkSipta che paraMtu tenuM artharUpa zarIra virATa che. jyAre ApaNe AcArAMgane vAMcIe chIe tyAre spaSTa jaNAya che ke biMdu svarUpa sUtramAM artha sidhu samAyelo che. eka eka sUtra para ane eka eka zabda upara vistArathI tarka saha ciMtana karavAmAM AvyuM che. jJAnanI nirmaLa gaMgA vahetI jovAya che. zramaNAcAranuM sUkSma vivecana ane ATaluM spaSTa citra bIjI jagyAe durlabha che. AcArAMgamAM bAhya ane AtyaMtara A baMne prakAranA AcAranuM UMDANathI vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. AcArAMgasUtrano viSaya : AcArAMgano mukhya pratipAdhaviSaya "AcAra" che. samavAyAMga ane naMdIsUtramAM AcArAMgamAM AvelA viSayanuM saMkSepamAM nirUpaNa A pramANe che AcAra-gocara, vinaya, vanayika(vinayanuM phaLa), usthitAsana, niSadyAsana ane zayanAsana, gamana, caMkramaNa, AhArAdinI mAtrA, svAdhyAya vageremAMyoganuM joDANa, bhASA samiti, gupti, zayyA, upadhi, bhaktapAna, udgama-utthAna, eSaNA vagerenI zuddhi, zuddhAzuddhanA grahaNano viveka, vrata niyama, tapa, upadhAnAdi. - 38 : Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArAMganA prathama zrutaskaMdhanA nava adhyayana che. bIjA zrutaskaMdhamAM soLa adhyayana che, A rIte kula 25 adhyayana che. AcArAMga niryuktimAM je adhyayanano krama che te samavAyAMganA adhyayananA kramathI pRthaka che. tulanAtmaka dRSTithI adhyayanano krama A pramANe che. samavAyAMga - - je AcArAMga niryukti satyapariNA logavijaya sIosaNijja sammatta logasAra je satyapariNA lokavijaya sIosaNijja sammatta AvatI $ chuM 4 $ $ k dhuta baM $ che $ $ mahApariNA vimohAyaNa vimomba 8. uvahANasuya upahANasuya mahApariNA AcArya umAsvAtie prazamarati prakaraNamAM samavAyAMganA kramanuM ja anusaraNa karyuM che. pAMcamA adhyayananA be nAma maLe che- lokasAra ane AvatI. AcArAMga vRttithI e jaNAya che ke teone baMne nAma mAnya hatA. AcArAMga niryuktimAM mahAparijJA adhyayanane sAtamuM adhyayana mAnyuM che. cUrNikAra tathA vRttikAre AcArAMga niryuktinA matane mAnya karela che paraMtu ThANAMga, samavAyAMga ane prazamarati prakaraNamAM mahAparijJA adhyayanane sAtamuM na gaNatA navamuM adhyayana kahela che. Avazyaka niryukti tathA prabhAvaka carita Adi graMthonA AdhArathI e spaSTa thAya che ke vajasvAmIe mahAparijJA adhyayanathI ja AkAzagAminI vidyA prApta karI hatI, tethI spaSTa thAya che ke vajasvAmInA samaya sudhI mahAparijJA adhyayana hatuM paraMtu AcArAMga vRttikAranA samayamAM mahAparijJA adhyayana na hatuM. vidvAnono mata che ke cUrNikAranA samaye mahAparijJA adhyayana avazya hatuM paraMtu tene bhaNavA- bhaNAvavAno krama baMdha karI dIdho haze. AcArAMga niryuktimAM AThamA adhyayananuM nAma "vimoSNa" che. jyAre samavAyAMgamAM tenuM nAma "vimohAyatana" che. AcArAMgamAM cAra jagyAe - 39 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ "vimohAyatana" zabdano prayoga karyo che. jethI A adhyayananuM nAma "vimohAyatana" rAkhyuM che athavA to vimokSanI carcA hovAthI vimokSa kahela che. samavAyAMga sUtra ane naMdI sUtranA sUtra paricayamAM AcArAMga sUtranA be zrutaskaMdha ane tenA adhyayana tathA uddezaka kahela che. cUDA cUlikA, cUlA ke cAra cUlA vagere ullekha tyAM sUtra paricayamAM Avela nathI. chatAM cUlA, cUlikA ane cUDA jevA zabdo AcArAMga sAthe kyAre joDAI gayA ane sUtromAM paNa koI sthAne joDAI gayA, e zodhano viSaya che. ItihAsa graMthomAM koI jagyAe ane koI sthaLe cAra cUlikAo mahAvideha kSetrathI lAvavAnuM kathana che. jemAM AcArAMganA bhAvanA ane vimukti adhyayanane paNa mahAvidehathI lAvela cUlikA kahela che. jyAre samavAyAMga ane naMdImAM teno adhyayanamAM ja samAveza karela che. aitihAsika sammizraNonA kAraNe Aje paNa dvitIya zrutaskaMdhane AcAra cUlA kahevAmAM Ave che ane tene cAra cUlikAono samUha mAnavAmAM Ave che. gommadasAra, dhavalA, jayadhavalA, aMgapaSNati, tattvArtha rAjavArtika Adi digaMbara paraMparAnA mananIya graMthomAM AcArAMgano je paricaya Apyo che tenAthI e spaSTa thAya che ke AcArAMgamAM mana, vacana, kAyA, bhikSA, IryA, utsarga, zayanAsana ane vinaya, A ATha prakAranI zuddhionA viSayamAM ciMtana karAyuM che. AcArAMganA bIjA zrutaskaMdhamAM saMpUrNa A varNana maLe che. AcArAMgasUtranuM pada pramANa: AcArAMga niryukti, haribhadrIya naMdIvRtti, naMdIsUtra cUrNi ane AcArya abhayadevasUrInI samavAyAMgavRttimAM AcArAMga sUtranuM parimANa aDhArahajAra pada nirdiSTa che. pada parimANanA viSayamAM paraMparAno abhAva hovAthI padanuM sAcuM pramANa jANavuM kaThina che. prAcIna TIkAkAroe paNa spaSTarUpe koI samAdhAna karyuM nathI. vartamAnamAM je AcArAMga sUtra upalabdha che temAM keTalIka pratiomAM behajAra chaso cAlIsa zloko maLe che paraMtu keTalIka pratiomAM be hajAra cAraso coppana to keTalIka pratiomAM be hajAra pAMcaso cokhkhana zloko paNa maLe che. tenuM kAraNa lekhanakALa -lekhanayuga che. lekhana pravRttimAM sUtronuM aneka prakArathI saMkSiptakaraNa ane kyAreka - 40 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ vistRtikaraNa thayuM che. sAmAnya rIte A sUtra ra500 (paccIsa so) zloka pramANa mAnavAmAM Ave che. ahIM e yAda rAkhavAnuM che ke samavAyAMga ane naMdIsUtramAM AcArAMganI je aDhAra hajAra pada saMkhyA kahI che te nizItha sahita AcArAMganA 28 adhyayananI apekSAe che. mahAparijJA adhyayananuM je paThana pAThana baMdha thayuM temAM kAraNa e che ke A adhyayanamAM aneka camatkArika maMtrAdi vidyAo hatI. brahmacaryAdi, zIlarakSAdinA mATe kyAreka upayoga karavAmAM Avato hato paraMtu samaya jatAM gaMbhIra pAtrano abhAva thato gayo jethI A adhyayananI vAcanA baMdha karavAmAM AvI. AcArAMgasUtranA nAma :1. yAra- AcaraNanuM pratipAdana karanAra che tethI te AcAra kahevAya che. 2. vAta- saghana baMdhanane AcAlita-calAyamAna kare che tethI AcAla kahevAya che. 3. mA+II- samadharAtaLamAM cetanAne avasthita kare che tethI AgAla kahevAya che. 4. A ra- Atmika zuddhinA ratnone utpanna karanAra che tethI Agara kahevAya che. 5. mAsI - saMtrasta cetanAne AzvAsana pradAna karavAmAM sakSama che tethI AzvAsa kahevAya che. 6. mAyarila- Iti kartavyatAnuM svarUpa joI zakAya che tethI te Adarza che kahevAya che. 7. saM- aMtastalamAM ahiMsAdi je bhAva che tene vyakta kare che tethI te aMga che kahevAya che. 8. mAphaU- AgamamAM AcArNa dharmanuM nirUpaNa karyuM che tethI A AzIrNa che kahevAya 9. A nA- enAthI jJAnAdi AcAronI utpatti thAya che tethI te 'AjAI che kahevAya che. 10. AnouM- baMdhana muktinuM A sAdhana che tethI AmokSa kahevAya che. - 41 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArAMgasUtra racayitA : AcArAMganA prathama zrutaskaMdhanI bhASAthI bIjA zrutaskaMdhanI bhASA bilakula judI ja che, tenA kAraNe ciMtakonI dhAraNA che ke baMnenA racayitA alaga-alaga vyakti che paraMtu Agama pratye jevo atyaMta niSThAvAna che teono abhiprAya e che ke baMne zrutaskaMdhonA racayitA eka ja che. prathama zruta skaMdhamAM upadeza vacananI mukhyatA hovAthI sUtra zailInI racanA tene anurUpa karavAmAM AvI che, tethI tenA bhAva, bhASA ane zailImAM kliSTatA che ane bIjA zrutaskaMdhamAM AcAra sAdhanAne vyAkhyAtmaka dRSTithI samajAvela che, tethI tenI zailI ghaNI ja sugama ane saraLa karavAmAM AvI che. Adhunika yugamAM koI lekhako jyAre dArzanika daSTie ciMtana kare che tyAre tenI bhASAnuM stara judu hoya che ane bALasAhityanuM lekhana kare che te samayanI bhASA alaga hoya che. temAM lAlitya hotuM nathI temaja gaMbhIratA paNa hotI nathI. A ja vAta pahelA ane bIjA zruta skaMdhanA bhASAnA viSayamAM samajavI joIe. niSkarSa e che ke baMne zrutaskaMdha arthAt saMpUrNa AcArAMga sUtra gaNadhara racita che. AcArAMga sUtra sahuthI vadhAre prAcIna Agama che. te satyane sarva mUrdhanya manISioe eka avAjathI svIkArela che. temAM je AcAranuM vizle ja maulika che. DowNa thayache kA chAya che te ghaNa ja racanAzailI : AcArAMga sUtramAM gadya ane padya bane zailInuM mizraNa che. gadyano prayoga vizeSarUpe thayo che. dazavaikAlika cUrNimAM AcArAMganA prathama zrutaskaMdhane gadyanA vibhAgamAM rAkhela che. upalabdha AcArAMga sUtramAM gadhanI sAthe padya paNa che. prathama zrutaskaMdhanA AThamA adhyayanano AThamo uddezaka ane navamuM adhyayana saMpUrNa padya rUpamAM che. zeSa cha adhyayana prAyaH gadyamaya che. A sUtranA keTalAka vAkyone ApaNe gadya rUpamAM vAMcIne paNa AnaMda anubhavI zakIe chIe ane koIne padya rUpamAM vAMcIne paNa AnaMdanI anubhUti thaI zake che. bIjA zrutaskaMdhano adhikAMza bhAga gadyarUpamAM che. soLamuM adhyayana paddha rUpamAM che. samavAyAMga ane naMdI sUtramAM AcArAMgano paricaya maLe che. 42 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Education International AcArAMgasUtranI bhASA : jaina AgamonI sAmAnya rUpe ardhamAgadhI bhASA che. jaina paraMparAnuM aitihAsika daSTithI ciMtana karIe to sUryanA prakAzanI jema spaSTa jaNAze ke A paraMparAmAM bhASAnuM mahattva rahyuM nathI, teonuM spaSTa maMtavya che ke kevaLa bhASAjJAnathI mAnavanA cittanI zuddhi ke AtmavikAsa thaI zakato nathI. cittazuddhinuM mULakAraNa sadvicAra che. bhASA e to vicAronuM vAhana che mATe jaina manISIgaNo saMskRta, prAkRta, apabhraMza ane anya prAntIya bhASAone svIkAratA rahyA che ane temAM vipula sAhityanuM sarjana karatA rahyA che. A rIte maulika Agama to ardhamAgadhImAM ja che, anya sAhitya aneka bhASAomAM che. AcArAMgasUtramAM dArzanika viSaya : AcArAMga sUtramAM jainadarzananA mULatattvo samAyelA che, te AcArAMganA adhyayanathI spaSTa thAya che. te yuganA anya dArzanikonA vicArothI zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInI vicAradhArA atyadhika bhinna hatI. pAlI-piTakonA adhyayanathI paNa A vAta spaSTa thAya che ke bhagavAna mahAvIranA samayamAM bIjI aneka zramaNa paraMparAo paNa hatI. te zramaNonI vicAradhArA kriyAvAdI, akriyAvAdInA rUpamAM cAlI rahI hatI. je karma ane tenA phaLane mAnatA hatA te kriyAvAdI hatA, je karma tathA karma phaLa ne mAnatA na hatA te akriyAvAdI hatA. bhagavAna mahAvIrasvAmI ane tathAgata buddha kriyAvAdI hatA, chatAM baMnenA kriyAvAdamAM aMtara hatuM. tathAgata budgha kriyAvAdane svIkAratA hovA chatAM zAzvata AtmavAdano svIkAra karyo nathI. jyAre bhagavAna mahAvIre AtmavAdanA mULa pAyA upara ja kriyAvAdano bhavya mahela Ubho karyo che. je AtmavAdI che te lokavAdI che. je lokavAdI che te karmavAdI che. je karmavAdI che te kriyAvAdI che. A rIte bhagavAna mahAvIrano kriyAvAda tathAgata buddhathI alaga che. karmavAdanI mukhyatA hovAnA kAraNe Izvara, brahma AdithI saMsAranI utpatti mAnavAmAM AvI nathI. sRSTi anAdinI che tethI ja teno koI kartA nathI. bhagavAna mahAvIre spaSTa kahyuM che ke- jyAM sudhI karma che, AraMbha che, samAraMbha che, hiMsA che tyAM sudhI saMsAramAM paribhramaNa che, duHkha che. jyAre AtmA karma samAraMbhano pUrNarUpathI tyAga kare che tyAre tenA saMsAra paribhramaNanI paraMparA aTakI jAya che. jeNe karma samAraMbhano tyAga karyo che te zramaNa che. 43 ivate & Personal Use Only www.jainlibrary
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ karma samAraMbhano niSedha karavAnuM mULa kAraNa A che ke A vizALa vizvamAM jeTalA jIvo che teone sukha priya che. koI paNa jIva duHkhane IcchatA nathI. jIvone je duHkhanuM nimitta bane che te karma che, hiMsA che. A jANavuM jarUrI che ke jIva koNa che? kyAM che? AcArAMgamAM jIva vidyAne laIne UMDANapUrvaka ciMtana karavAmAM AvyuM che. pRthvI, pANI, agni, vanaspati, trasakAya ane vAyukAya A jIvono paricaya karAvAyo che. anya Agama sAhityamAM vAyune pAMca sthAvaronI sAthe gaNela che. jyAre ahIMyA trasakAyanA kathana pachI vAyunuM kathana che. A atikrama vizeSa apekSAe thayo che. tenI vizeSatA e chevAyukAyanA zarIranI sUkSmatA ane acAkSuSatA. mAnavI A jIvonI hiMsA tenA svArthanA mATe kare che, e spaSTa karyuM che, paraMtu hiMsAthI keTalA karmonuM baMdhana thAya che teno tene khyAla nathI. mATe sarva tIrthakaroe eka ja upadeza Apyo che ke tamane koIpaNa jIvanI hiMsA karo nahi. hiMsAthI sarva jIvone duHkha thAya che, mATe hiMsA karmabaMdhanuM kAraNa che. vAstavamAM to sarva AtmAo samAna svabhAvavALA che paraMtu karmanA kAraNe tenA be bheda che- saMsArI ane muktAtmA. karmathI rahita thAya tyAre AtmA mukta bane che. karmanA nAzanuM mULa AcArAMgamAM prApta thAya che. AtmAne vijJAtA paNa kahyo che. AtmA jJAnamaya che. A prakAranI mAnyatAo ApaNane upaniSadomAM paNa maLe che. bhagavAna mahAvIrasvAmIe lokane Urdhva, madhyama ane nIce, ema traNa vibhAgathI vibhAjita karyo che. adholokamAM duHkhanI pradhAnatA che. madhyalokamAM sukha ane duHkhanI madhyama sthiti che. UrdhvalokamAM sukhanI pradhAnatA che. lokAtIta sthAna siddhi sthAna-maktasthAna kahevAya che. UrdhvalokamAM devaloka che. madhyalokamAM mAnava pradhAna che. adholokamAM naraka che. madhyaloka e eka evuM sthAna che ke jyAMthI jIva upara ane nIce baMne jagyAe jaI zake che. nArakI deva banI zakatA nathI. deva nArakI thatA nathI paraMtu mAnava narakamAM paNa jaI zake che ane deva paNa thaI zake che. utkRSTa pApane bhogavavAnuM sthAna naraka che ane puNyanA phaLane bhogavavAnuM sthAna svarga che. sArA kAryo karanAra svargamAM utpanna thAya che, kharAba kAryo karanAra narakamAM jAya che. je manuSya sAdhanA kare che te karmathI mukta paNa banI jAya che. te saMsAracakrane samApta karI de che. AcArAMga sUtra anusAra ahiMsaka jIvanano artha che-saMyamI jIvana. bhagavAna mahAvIre ane buddha sadAcAra upara jora ApyuM che. ahIM jAtivAdane jarA paNa mahattva ApyuM nathI. Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArAMgasUtramAM tulanAtmaka sAdhanApakSa : tathAgata buddha sAdhanAnA uSAkALamAM ugratama tapasAdhanA karatA rahyA paraMtu tenAthI tene AnaMdanI prApti thaI nahi. tethI teo ugra tapasAdhanAno tyAga karIne dhyAnanuM AlaMbana lIdhuM. teno abhimata e banI gayo ke ugra tapasAdhanA dhyAna sAdhanAmAM bAdhaka che. AcArAMgamAM prabhu mahAvIranI dhyAna sAdhanAnuM je zabdacitra maLe che te ghaNuM ja kaThora hatuM. prabhu mahAvIra cAra-cAra mAsa sudhI eka ja jagyAe sthira thaIne sAdhanA karatA hatA. teoe cha mahinA sudhI AhAra-pANI grahaNa karyA na hatA. chatAM teonI te sAdhanA dhyAnamAM bAdhaka nahi paraMtu sAdhaka hatI. prabhu mahAvIra haMmezAM dhyAna sAdhanAmAM lIna rahetA hatA. teoe temanI zramaNa saMghanI je AcArasaMhitA apanAvI te paNa atyaMta ugra tapasAdhanA yukta hatI. zramaNanA azana, vasana(vastra), pAtra, nivAsa sthAnanA viSayamAM A niyamo batAvyA ke zramaNanA nimitte jo koI vastu banAvavAmAM AvI hoya ke jUnI vastunA navA saMskAra karyA hoya arthAt tene vyavasthita karI hoya to paNa te sAdhune grAhya nathI. te uddiSTa tyAgI che.(potAnA uddezyathI banAvelI na hovI joIe). jo tene anudiSTa maLI jAya ane upayogI hoya to tene grahaNa karI zake che. jaina sAdhu anya bauddha ane vaidika paraMparAnA bhikSuonI jema koInA gharanuM bhojananuM nimaMtraNa paNa svIkAratA nathI. bauddha sAhityamAM bauddha zramaNonA mATe jagyAe jagyAe AvAsanA kAraNarUpa vihAronA nirmANanuM varNana che. vaidika paraMparAnA tApasonA mATe AzramonI vyavasthA batAvI che paraMtu jaina zramaNone mATe koI paNa prakAranA nivAsa-sthAnanA nirmANano niSedha karyo che. jo tenA nimitte nirmANa thayuM hoya to temAM zramaNa rahI zakatA na hatA. bauddha bhikSuonA mATe vastra grahaNa karavuM anivArya hatuM. zramaNonA mATe kharIda karIne gRhastha jo vastra ApatA to tene tathAgata buddha saharSa svIkAratA hatA. buddha zramaNonA nimitte ApavAmAM AvelA vastrone grahaNa karavAnuM yogya mAnyuM hatuM. paraMtu jaina zramaNo tenA nimitte banAvela-kharIdela vastrane grahaNa paNa karI zakatA na hatA temaja bahumUlya utkRSTa-zreSTha vastrone grahaNa karatA nahatA. unALAdimAM vastra dhAraNanI AvazyakatA na hoya to te vastra paheratA nahi. jo jarUrata hoya to lajjA nivAraNa mATe = 45 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAsakta bhAvathI teno upayoga karatA. bhikSAthI zramaNa jIvana yApana karatA hatA. bhojananA nimitte thatI sarva hiMsAthI te mukta hatA. bhagavAna mahAvIranA yugamAM skUla jIvonI hiMsAthI janamAnasa paricita hatuM, paraMtu sUkSma hiMsAnuM jJAna tyAgI ane saMnyAsI kahevAtI vyaktine paNa hatuM nahi. tethI dararoja navI mATI khodIne lAvatA ane AzramanuM lIMpaNa karatA hatA. anekavAra snAna karavAmAM dharma samajatA hatA. tathAgata buddha paNa pANImAM jIva mAnatA na hatA. na di mahArAga 36 navati, nalthi 36 navo vA sattA vA I- (milinda pANe pR. 253 thI ra55). vaidika paraMparAmAM vaDasaThThIe maTTiyAdi sa hAti | te cosaThavAra mATIthI snAna kare che. paMcAgni tapa tapavAmAM utkRSTatA mAnavAmAM AvatI hatI. aneka prakAranA vAyukAyanA jIvonI virAdhanA karavAmAM AvatI ane kaMda-mULa -phaLa-phUlanA AhArane nirdoSa AhAra mAnavAmAM Avato hato. vaidika paraMparAnA RSigaNa gharano tyAga karIne patnInI sAthe jaMgalamAM rahetA hatA. teo gharano tyAga karatA hatA paraMtu patnIno tyAga karatA na hatA. bhagavAna mahAvIre spaSTa karyuM hatuM ke zramaNe strI saMgano saMpUrNarUpe tyAga karavo joIe. kAraNa ke strInA saMgathI aneka prakAranA prapaMco karavA paDe che. jemAM kevaLa baMdhana ja baMdhana che. tethI saMtoe kevaLa gharano ja tyAga nahi paNa sarvanA tyAgI thavuM joIe. ahiMsA mahAvratanuM pUrNarUpathI pAlana karavAthI anya sarva mahAvratonuM pAlana sahaja thAya che. zramaNa koI paNa prakAranI hiMsA pote kare nahi, bIjAne karavAnI preraNA kare nahi ane hiMsA karanAranI anumodanA kare nahi. mana, vacana, kAyAthI A tyAga kare che. ahiMsA mahAvratanI surakSAnA mATe rAtri bhojanano tyAga Avazyaka che. zramaNane bhikSAmAM je paNa vastu maLe tene te samabhAva pUrvaka grahaNa kare. pariSahone sahana karavAnA samaye tenA manamAM jarAmAtra paNa asamAdhi bhAva karatA nathI. tenA manamAM AnaMdanI UrmIo taraMgita thAya che. zArIrika kaSTanI asara mana upara thatI nathI. kAraNa ke dhyAnAgnithI te kaSAyone bALI nAkhe che. bhagavAna mahAvIranuM mukhya lakSma zarIra zuddhi nahi paNa Atmazuddhi che. jenA jIvanamAM ahiMsAnI nirmaLadhArA pravAhita thaI rahI che tene ja Arya kahela che. jenA jIvanamAM hiMsAnI pradhAnatA che te anArya che. AcArAMga sUtramAM evA aneka zabdono upayoga thayo che ke jemAM vizALa | 46 Je Education International E rivate & Percena Use Only www.jainerary
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciMtana rahyuM che. AcArAMganA vyAkhyAkAroe te pAribhASika zabdono artha karavA mATe prayatna karyo che. AcArAMgamAM pavitra AtmArthI zramaNonA mATe "vasu" zabdano prayoga maLe che. vasu zabda veda ane upaniSadomAM pavitra AtmAnuM pratIka che. tene haMsa paNa kahela che. vasu zabdano artha pArasI dharmanA mukhya graMtha "avestA"mAM paNa che. kyAMka vasuno prayoga deva' ane 'dhana'nA arthamAM paNa thayo che. AcArAMgamAM 'AmagaMdha' zabdano prayoga thayo che. te apavitra padArthanA arthamAM che. te artha bauddha sAhityamAM paNa maLe che. buddhe kahyuM- prANaghAta, vadha, cheda, corI, asatya, chetaravuM, lUMTa, vyabhirAcArAdi je paNa anAcAra mUlaka pravRtti che te sarva AmagaMdha che. A pramANe aneka zabda bhASA prayoganI dRSTithI vyApakatAvALA che. AcArAMgamAM aneka pada temaja zabdaevA che ke je vyAkaraNa, saMdhi tathA lekhananA alpatama parivartanathI anya arthanA dyotaka banI jAya che. jema ke 'samattava' tene jo sammattadaMsI mAnavAmAM Ave to traNa artha alaga alaga thAya che. (1) samattadaMsIsamatvadarzI (samatAzIla).(2)samastadaza (kevaLajJAnI) (3) samyakatvadazI (samyagdaSTi). prasaMgAnusAra traNe ya artha alaga alaga DhaMgathI arthanI sArthakatA kare che. AmA samanvadarzI e artha AcArAMgamAM vizeSa prAsaMgika che. vyAkhyA sAhitya : AcArAMganA gaMbhIra rahasyane spaSTa karavA mATe samaye samaye vyAkhyA sAhityanuM nirmANa thayuM che. te Agamika vyAkhyA sAhityane ApaNe pAMca vibhAgomAM vibhakta karI zakIe chIe. te A pramANe che- (1) niryukti (ra) bhASya (3) cUrNi (4) saMskRta TIkA (5) lokabhASAmAM lakhAyeluM vyAkhyA sAhitya. niryukti - jaina Agama sAhityamAM prAkRta bhASAmAM je padyabaddha TIkAo lakhavAmAM AvI che te niryuktinA nAmathI prasiddha che. niryuktimAM pratyeka pada upara vyAkhyA na karatA mukhya rUpathI pAribhASika zabdonI vyAkhyA karI che- niyuktinI vyAkhyA zailI nikSepa paddhatimaya che. nikSepa paddhatimAM koI eka padanA saMbhAvita aneka artho kahIne pachI Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ temAMthI aprastuta arthano niSedha karIne prastuta arthane grahaNa karavAmAM Ave che. A zailI nyAyazAstramAM prazasta mAnavAmAM AvI che. dvitIya bhadrabAhusvAmIe niryuktionuM nirmANa karyuM che. niryuktio sUtra ane arthano nizcita artha batAvatI vyAkhyA che. nizcayathI arthanuM pratipAdana karanAra yukti te niryukti che. jarmana vidvAna zArapenTiyare niyuktinI paribhASA karatA lakhyuM che ke niryukti zAstranA pradhAna bhAganuM kevaLa anukramaNikAnuM kAma kare che. te vistAravALI sarva ghaTanAono saMkSepathI ullekha kare che. DaoNkaTara dhATake e niryuktione traNa bhAgamAM vibhakta karela che- (1) mULa niryuktio, jemAM kALanA prabhAvathI kaMIpaNa joDAyuM nathI, jema AcArAMga ane sUyagaDAMganI niyuktio. (2) jemAM mULa bhASyonuM mizraNa thaI gayuM che, chatAM paNa te vyavacchedya che, jema dazavaikAlika ane Avazyaka sUtra AdinI niyuktio. (3) jene Aja kAla bhASya ke bRhadbhASya kahe che te niryuktio che. jemAM niryukti ane bhASyamAM eTaluM mizraNa thaI gayuM che ke te baMnene alaga alaga karI zakAya tema nathI. jema ke bRhatkalpa, vyavahAra ane nizItha AdinI niyuktio. A vargIkaraNa vartamAnamAM je niryukti sAhitya upalabdha che tenA AdhAre karela che. daza AgamonI niyuktionI racanA thaI che. te A pramANe che(1) Avazyaka (2) dazavaikAlika (3) uttarAdhyayana (4) AcArAMga (5) sUtrakRtAMga (6) dazAzrutaskaMdha (7) bRhatkalpa (8) vyavahAra (9) sUryaprajJapti (10) RSibhASita. uttarAdhyayana niyukti pachI ane sUtrakRtAMganI niryuktinI pahelAM AcArAMga niryuktinI racanA thaI che. temAM sahuthI prathama siddhone namaskAra karIne AcAra, aMga, zruta, aMdha, brahma, caraNa, zastraparijJA, saMjJA ane dizA para nikSepa dRSTithI ciMtana karyuM che. caraNanA cha nikSepa che, dizAnA sAta nikSepa che ane zeSa cAra- cAra nikSepa che. AcAranA paryAyavAcI ekArthaka zabdono ullekha karatA AcArAMganA mahAbhyanuM pratipAdana karyuM che. AcArAMganA nava ja adhyayanano sAra saMkSepamAM kahyo che. zastra ane parijJA A zabdo para nAma, sthApanA Adi nikSepothI ciMtana karyuM che. 3 480 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASya : niyukti pachI bhASyonI racanA thaI.jinabhadragaNI, kSamAzramaNa vagere bhASyanA racanAkAra thayA. bhASyanI racanA niryuktinA AdhAre prAkRta bhASAmAM padyamaya che. niryuktimAM kahela tattvone vistRta rUpe samajAvavAno hetu bhASyono che. kAlAMtare niyukti ane bhASya baMnenuM mizraNa thaI gayuM kAraNa ke baMne padyamaya tathA prAkRta bhASAmAM che. je AgamonI niyukti thaI te badhAnA bhASyo racAyA nathI, chatAM cheda sUtronA bhASyo Aje upalabdha che. jemAM bhASyanA nAme be zAstra prasiddha che- (1) bRhatkalpa bhASya (2) vyavahAra bhASya. A baMne prakAzita upalabdha che. cUrNi : niryukti pachI "himavaMta therAvalI" anusAra AcArya gaMdhahastI jenuM bIjuM nAma siddhasena hatuM tenA dvArA viracita AcArAMga sUtranA vivaraNanI sUcanA che. AcArAMga sUtra para koI paNa bhASya lakhAyuM nathI. AcArAMgathI chUTA thayela adhyayana rUpa nizItha sUtra paranuM bhASya maLe che. niyukti padyAtmaka che, paraMtu cUrNi gadyAtmaka che. cUrNinI bhASA saMskRta mizrita prAkRta che. AcArAMga cUrNimAM te ja viSayono vistAra karAyo che ke je viSayo para AcArAMga niryuktimAM ciMtana karAyuM che. anuyoga, brahma, varNa, AcaraNa, zastra, parijJA, saMjJA, dipha, samyakatva, yoni, karma, pRthvI, apu, teukAya, lokavijaya, paritApa vihAra, rati-arati, lobha, jugupsA, gotra, jJAti, jAtismaraNa, eSaNA, dezanA, baMdha, mokSa, parISaha, tattvArthazraddhA, jIvarakSA, acalakatva, maraNa, saMlekhanA, samanojJatva, traNa yAma, traNa vastra, bhagavAna mahAvIranI dIkSA, devadUSya Adi pramukha viSayo para vyAkhyA karI che. cUrNikAre paNa niyuktikAranI jema nikSepa daSTino ullekha karIne zabdonA arthane batAvyA che. cUrNikAranA viSayamAM spaSTa paricaya prApta thato nathI. A cUrNinA racayitA jinadAsagaNI mAnyA che. TIkA : cUrNi pachI AcArAMganA vyAkhyA sAhityamAM TIkA sAhityanuM sthAna che. cUrNimAM pradhAnatAe prAkRta bhASAno prayoga thayo hato ane gauNatAe saMskRta bhASAno 5 49 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Education International paraMtu TIkAmAM saMskRtabhASAno prayoga thayo che. teoe prAcIna vyAkhyA sAhityanA AlokamAM evA aneka navIna tathyone kahyA che ke jene bhaNIne pAThaka AnaMdavibhora banI jAya che. aitihAsika daSTithI je samaye TIkAonuM nirmANa thayuM te samaye anya matAvalaMbI jainAcAryone zAstrArthane mATe paDakAratA hatA. jainAcAryoe akAya tarkothI teonA matanuM khaMDana karavAno prayatna karyo hato. AcArAMga para prathama saMskRta TIkAkAra AcArya zIlAMka che. tenuM bIjuM nAma zIlAcArya ane tattvAditya paNa maLe che. prabhAvaka caritAnusAra teoe nava aMgo para TIkAo lakhI hatI. paraMtu vartamAnamAM AcArAMga ane sUtrakRtAMga A be Agamo para ja tenI TIkAo prApta thAya che. zIlAMkAcAryano samaya vikramanI navamI, dazamI zatAbdI che. AcArAMganI TIkA mULa ane niryukti para AdhArita che. pratyeka viSaya para vistArathI vivecana karyuM che. zailI ane bhASA subodha(saraLa) che. pUrvanA vyAkhyA sAhityathI A vadhAre vistRta che. vartamAne AcArAMgane samajAvavAmAM A TIkA atyaMta upayogI che. A vRtti 12000 zloka pramANa che. vRttikA2e vRttimAM aneka sthale cUrNino ullekha karyo che. AcArya zIlAMka pachI je AcAryoe AcArAMga upara TIkA lakhI, te sarvano mukhya AdhAra AcArya zIlAMkanI vRtti che. acalagacchanA merutaMgasUrinA ziSya mANikya zekhare dIpikA racI che je prApta thAya che. jinasamudrasUrinA ziSyaratna jinahaMsanI dIpikA paNa maLe che. harSa kallolanA ziSya lakSmIkallolanI avasUri ane pArzvacaMdra sUrinuM bAlAvabodha maLe che. sthAnakavAsI paraMparAnA vidvAna AcArya ghAsIlAlajI ma. dvArA Agamo paranI racelI saMskRta TIkAo paNa upalabdha che. TIkA sAhitya pachI aMgrejI, hindI ane gujarAtImAM AcArAMganuM anuvAda sAhitya paNa prakAzita thayuM che. DaoNkaTara harmana jekobIe AcArAMgano aMgrejImAM anuvAda karyo ane tenI mahattvapUrNa bhUmikA lakhI che. muni zrI saMtabAlajIe AcArAMga sUtrano bhAvAnuvAda gujarAtImAM prakAzita karyo. zramaNI vidyApITha ghATakopara(muMbaI)thI mULa pAThanI sAthe gujarAtImAM anuvAdaka sAdhvI zrI lIlamabAI. ma. nuM bahAra paDela che. A pahelA ravajIbhAI devarAjanuM ane gopAladAsa jIvAbhAI paTelano gujarAtImAM suMdara anuvAda prakAzita thayo hato. AcArya amolakaRSijI ma.,paMDitaratna 50 ivate & Personal Use Only www.jainlibrary
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ saubhAgyamalajI ma. ane AcArya samrATa AtmArAmajI ma.e AcArAMga para hiMdImAM hRdayagrAhI vivecana lakhyuM che. prabuddha pAThakonA mATe te vivecana upayogI che. hIrAkumArI jaine AcArAMgano prathama zrutaskaMdha baMgALI bhASAmAM anuvAda karI prakAzita karyo hato. terApaMthI samudAyanA paMDita muni zrI nathamalajIe mULa ane artha sAthe ja vizeSa sthaLe TippaNa lakhI che. A rIte Adhunika yugamAM anuvAdanI sAthe AcArAMganA aneka saMskaraNo prakAzita thayA che. mULapATha rUpe paNa koI graMtho thayA che. temAM Agama prabhAvaka muni zrI puNyavijayajI dvArA saMpAdita mULapATha saMzodhananI daSTie atyaMta mahattvapUrNa che. sAthe vizvabhAratI lADanUno mULa pATha paNa zramayukta che. sthAnakavAsI samAja eka mahAna krAMtikArI samAja che. samaye samaye teNe je krAMtikArI ciMtanapUrvakanA pagalA bharyA che tethI vidyaNa Azcaryacakita thatA rahe che. AcArya amolakhaRSijI ma., pUjya ghAsIlAlajI ma, dharmopadaSTA phUlacaMdajI ma. dvArA Agama batrIsInuM prakAzana thayuM che. temaja daDha saMkalpI pU. madhukaramunijI ma. hiMdI vivecana sAthe Agama prakAzananI yojanAne mUrta svarUpa ApyuM che. teno mukhya AdhAra laI amo paNa gujarAtImAM anuvAda vivecana karavAnA sarbhAgI banyA chIe. Agama manISI trilokamunie batrIsa zAstronuM maMthana karI hiMdImAM sArAMza prakAzita karAvyo che je jainAgama navanIta nAmathI prasiddha che. te sAmAnya, prauDha ane vRddhajanone upayogI thAya ema che. zramaNasaMghIya AgamajJAtA pa. 2. zrI kavaiyAlAlajI ma.sA. "kamala" e AgamonuM viSayavAra vibhAjana karI cAra anuyoganA nAme ATha bhAgomAM batrIsa sUtronA saMpUrNa mULapATha ane arthane samAviSTa karanArA vizALa graMtho prakAzita karAvyA che. te dareka graMtha Agama viSayonA anveSaNakartAo mATe ghaNAM ja upayogI che. prastuta saMskaraNa : Agamika bhAvone jeoe hRdayastha karyA hatA tevA pU. guruprANanI janmazatAbdInA avasare mArA gurubhaginI pU.bA.. uSAbAI mahAsatIjIne zAstronA bhAvone mAtRbhASAmAM sahaja ane saraLa karavAnI bhAvanA yogAnuyoga jAgI. pU. guNI devoe temaja saMyamI sAthIoe te bhAvone ullAsita karyA. A sarvanI bhAvanAne | 51 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkAra karavA AjIvana mAnainavratadhArI pU. tapasvI gurudevanuM asImakRpAnuM baLa sAMpaDyuM. jenA baLe svalpa samayamAM eka pachI eka AgamonuM gujarAtI anuvAda sAthe prakAzana thavA lAgyuM che. gusvaryonA AzISe mArA sadbhAgye AcArAMga sUtranI sparzanAno avasara prApta thayo. vItarAgavANI to anupamita che chatA eka dRSTie tene IzunI upamA ghaTI zake che kAraNa ke Izune jyAre paNa jyAMthI cUsIe tyAre temAMthI mIThAsa ja prApta thAya che. tema AgamavANImAM jIvana upayogI amRtarasa ja bharyo che. AgamonA avalokanamAM AcArAMga sUtra paNa rasa sabhara che. jema ke- je malthi kApaDuM re vahiyAM nApA, ne vadi nADu se atyaM gADuM ! je potAnA sukha duHkhane jANe che te bIjAnA sukha duHkhane jANe che. je bIjAnA sukha duHkhane jANe che te potAnA sukha duHkhane jANe che. AvI rahasya yukta aneka sUktiono khajAno A AgamamAM bharyo paDyo che. tenA bhAvane pAmI bhAvAnuvAda karavo e mArA jevI alpajJa sAdhvI mATe ghaNuM kaThina che paraMtu jenA mULamAM, jenA sotamAM pU. tapasvI gurudeva ane pU. gujjI maiyAnuM kRpA jharaNuM vahetuM hoya pachI te kaThina kArya paNa sahaja banI jAya che. A je kAMI taiyAra thayuM che te mArA upakArI pU. tapasvI gurudeva ane pU.gujjI devA pUjyavarA moTAsvAmI tathA bhAvayoginI pU. svAmInI aMtara preraNAnA yoge thayuM che. tethI te ApanuM ja che. ApanI vastu Apane samarpita karuM chuM. AgamanA avagAhanamaya ja jemanuM jIvana che ane jeo Agama manISInA vizeSaNathI alaMkRta che tevA pU.trilokamuni mahArAje apramattabhAve satata jAgRtipUrvaka mULapATha, arthapATha AdinuM avalokana karI je upakAra karyo che te zabdAtIta che. tethI manoyoga ane kAyayoganA sAthe aMtarabhAvanI vaMdanA saha jeTalo upakAra mAnuM teTalo ocho che. jemano kiMmatI samaya zAstranA nirIkSaNa ane nididhyAsana sivAya prAyaH kyAMya paNa bahAra nathI evA mArA gussImaiyA bhAvayoginI pU. bA.bra. lIlamabAI mahAsatIjIe eka eka artha, bhAvArtha Adine avagAhIne rasa sabhara karyuM che. te upakAra badala teozrInA caraNamAM hArdika bhAva vaMdana saha zuM kahuM? pU. guNI devA ApanA upakAre to huM A bhAra sabhara chuM. amArA sahunA vaDIla gurubhaginI pU. bA. 52 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ bra. puSpAbAI mahAsatIjI jeo pU. "dIdI svAmI" nA saMbodhanane pAmyA che temano sAnukULa suyoga ane mArA sarva sAthI sahayogIonI sahAyatAnA kAraNe A sarva thayuM che. Do. sAdhvI AratIbAI ma. sA. ane sAdhvI subodhikAbAI ma. sA. e bhASA saMzodhananuM kArya karI upakRta karyuM, te sarvano bhAvapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. A zAstranA saMpAdana kAryamAM AcAryazrI AtmArAmajI ma.sA., yuvAcArya zrI madhukaramuni, yuvAcArya muni nathamala ane munizrI saMtabAlajInA AcArAMga sUtrano mukhyatve upayoga karyo che, anya paNa je je zAstrono sahayoga lIdho che, te sarva saMpAdaka-prakAzakano AbhAra mAnuM chuM. mArA A Agamane prakAzamAM lAvanAra zrI guru prANa phAunDezana prakAzana samitinA mAnada sabhyozrI tathA sarva prakAzana kAryane pramukharUpe vahana karanAra zrI royalapArka sthA. jaina moTA saMghanA pramukhazrI caMdrakAMtabhAI mANekacaMdazeThano paNa AbhAra mAnuM chuM. prupha saMzodhanamAM niHsvArthabhAve sahyogI thanAra suzrAvakazrI mukuMdabhAIno paNa AbhAra mAnuM chuM. AtmabhAvamAM sthiratA karAvanAra evA A "AcArAMga " sUtranA anuvAdana kAryamAM chadmasthanA yoge kyAMya paNa kSati rahI javA pAmI hoya to micchAmi dukkaDaM. pU. muktalIlama guruNInA suziSyA sAdhvI hasumatI Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama 1 2 3 4 5 S 7 8 4 0 10 11 12-13 8xxx 21-28 32 asvAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI viSaya AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya] akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya] AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgaMdha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya] caMdragrahaNa-khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 54 asvAdhyAya kAla eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara AThe prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 29-32 / :- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.] [noMdha saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mAyArAMga sUtra zrI AyArAMgaAyAtrAyAsaMga sUtra zrI mAyArAMga zrI AyArAMga sUtra zrI AyArAMga. thArAMza sUtrAdhAra zrI mAyArAMga sUtra zrI AcArasaMga patra zrI AcArAMga 1 AcAMcIna satra zrI AcAMyA vAMga suzrI AcArAMga satra cArA ke jo mAnasUtra zrI AyArAMga sUtra zrI AyArAMga sUtra zrI AyArAMga sUtra zrI AyA zrI AyArAMga sUtrazrI AyArAMga sUtradhI Ara -vAcA AcArAMga sUtra gaNadhara rada zrI AyAga sUtra zrI AyArAMga sUtra zrI bhAga - 1 prathama zrutaskaMdha mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa TNI ja A kAlikasUtra che. tenA mULapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA pahelA tathA cothA praharamAM thaI zake che. Jain Education a l
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama adhyayana URAapapapapapapapapaPaPappapapapa A adhyayananuM nAma zastra parijJA' che. zastra'no artha che- hiMsAnuM sAdhana. je jenA mATe vinAzaka hoya che te tenA mATe zastra che. mAM nisa niraMjAra taM tasa salya maUAphTa - ni.cu.u.1, abhidhAna rAjendra koSa bhA. 7 pR. 331]. cAka, talavArAdi dravyazastra che ane rAga-dveSa vagere bhAvazastra che. rAga-dveSathI AtmaguNono ghAta thAya che, tethI rAga-dveSa AtmA mATe zastrarUpa che. parijJA eTale jJAna. parijJAnA be prakAra che- (1) zaparijJA eTale jANavuM ane (2) pratyAkhyAna parijJA aTale tyAga karavo. hiMsAnA svarUpane jANI teno tyAga karavo te zastraparijJAno saraLa artha che. hiMsAnA tyAgane ja ahiMsA kahevAmAM Ave che, ahiMsAno mukhya AdhAra che AtmA. AtmAnuM jJAna thayA pachI ja ahiMsAmAM zraddhA deDha thAya che ane ahiMsAnuM samyak paripAlana karI zakAya che. prathama uddezakanA prathama sUtramAM AtmasaMjJA-AtmabodhanI carcA karatAM kahyuM che ke koi mAnavane svayaM, to koine upadeza zravaNathI athavA zAstra adhyayana AdithI Atmabodha thAya che. Atmabodha thayA pachI AtmAnA astitvamAM vizvAsa thAya che, tyAre te AtmavAdI bane che. AtmavAdI ja ahiMsAnuM sArI rIte pAlana karI zake che. A pramANe AtmAnA astitvanI carcA karyA pachI hiMsA-ahiMsAnI carcA karavAmAM AvI che. hiMsAnAM nimitta kAraNonI carcA, chakAyanA jIvonuM svarUpa, chakAya jIvonI siddhi, hiMsAthI AtmAne thato paritApa, karmabaMdha tathA tenAthI virakta thavAno upadeza Adi viSayonuM jIvaMta zabdacitra prathama adhyayananA sAta uddezakomAM jovA maLe che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 2 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha prathama adhyayana-zastraparijJA pahelo uddezaka ODDODOODabaaDODODODDEDDDDDDDDDDG AtmasvarUpano abodha :| 1 suyaM me AusaM ! teNaM bhagavayA evamakkhAyaM- ihamegesiM No saNNA bhavai / taM jahA- puratthimAo vA disAo Agao ahamaMsi, dAhiNAo vA disAo Agao ahamaMsi, paccatthimAo vA disAo Agao ahamaMsi, uttarAo vA disAo Agao ahamaMsi, uDDAo vA disAo Agao ahamaMsi, ahe disAo vA Agao ahamaMsi, aNNayarIo disAo vA aNudisAo vA Agao ahmNsi|| evamegesiMNo NAyaM bhavai- asthi me AyA uvavAie, Natthi me AyA uvavAie, ke ahaM AsI, ke vA io cuo iha peccA bhavissAmi / zArtha :- suyaM = sAmagcha, me = meM, Ausa = he AyuSyamAn ziSya! teNaM = ta, bhagavayA = (bhagavAna mahAvIra svAmI, evaM = mA prabhA), akkhAyaM = hai, iha = pAsomAM, egesi = oI prAzIna, saNNA = saMta, zAna, No bhavai = hotuM nathI, taM jahA = hema, puratthimAo = pUrva, disAo= hizAmAMthI, vA = athavA, Agao asi = mAvyo chu, ahaM = hu~, dAhiNAo disAo kSihizAmAMthI, paccatthimAo disAo = pazcimahizAmAMthI, uttarAo disAo = uttara hizAmAMthI, uDDAo disAo = thI hizamAMthI, ahe disAo = nIyA himAMthI, aNNayarIo disAo= o janya hizAmAMthI, aNudisAo= anuhizAmAMthI, vihizAmAMthI. evaM // prabhA, NAyaM = zAna, me = bhAro, AyA = mAtmA, uvavAie atthi = bhinna bhinna gatimA utpanna thanAro cha, me AyA = bhAro AtmA, uvavAie Natthi = bhinna gatimA utpanna thanArI nathI, ahaM = hu, ke AsI = oDato ? io cuo = // zarIrathI chUTIna, iha = // saMsAramAM, pI, peccA = jInbhamAM, ke bhavissAmi = zuMthaza? bhAvArtha :- he AyuSyamAn ! meM sAMbhaLyuM che, te bhagavAna mahAvIra svAmIe A pramANe kahyuM che keA saMsAramAM keTalAMka prANIne jJAna hotuM nathI ke huM pUrva dizAmAMthI Avyo chuM ke dakSiNa dizAmAMthI
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra pariNA adhya-1, u : 1 Avyo chuM ke pazcima dizAmAMthI Avyo chuM ke uttara dizAmAMthI Avyo chuM ke Urdhva dizAmAMthI Avyo chuM ke adho dizAmAMthI Avyo chuM ke koi anya dizAmAMthI ke vidizAmAMthI Avyo chuM? koi prANIne e jJAna paNa hotuM nathI ke mAro AtmA aupapAtika-janma dhAraNa karanAro che ke nahi? huM pUrva janmamAM koNa hato ? huM kyAMthI cyavIne ahIM Avyo chuM? ane have AyuSya pUrNa karIne paralokamAM kyAM jaiza? vivecana :suve ne gADAM-cUrNi tathA zIlAMkavRttimAM sarjanAbe pAThAMtara che-Avate tathA mulate kramathI teno artha A pramANe che- bhagavAnanI samIpe rahetAM tathA tenA caraNone sparzatAM, meM A sAMbhaLyuM che. tenAthI ema jaNAya che ke sudharmAsvAmIe bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse sAkSAt rahIne A vANI sAMbhaLI che. saUM :- saMjJAno artha che cetanA; cetanA be prakAranI che- jJAnacetanA ane anubhavacetanA. saMvedana te anubhavacetanA che. te pratyeka prANImAM hoya che. jJAnacetanA arthAtu vizeSabodha, te jIvomAM hInAdhika aMze vikasita hoya che. anubhava cetanAnA 16 prakAra che, te A pramANe che- AhAra, bhaya, maithuna, parigraha, sukha, duHkha, moha, vicikitsA, krodha, mAna, mAyA, lobha, zoka, loka, dharma temaja oghasaMjJA. jJAna cetanAnA pAMca bheda che- mati, zruta, avadhi, mana:paryava tathA kevaLajJAna. AtmAnuM vartamAna astitva to sarvajano svIkAre che paraMtu bhUtakALa-pUrvajanma ane bhaviSya punarjanmanA astitvamAM sarvaloko vizvAsa karatA nathI. AtmAnI zaikAlika sattAmAM je vizvAsa rAkhe che, te AtmavAdI che. AtmavAdIomAM paNa ghaNAne potAnA pUrvajanmanuM smaraNa hotuM nathI. saMsAramAM huM kai dizA athavA vidizAmAMthI ahIM Avyo chuM? huM pUrvajanmamAM koNa hato? te yAda nathI hotuM. temaja bhaviSyanuM paNa jJAna hotuM nathI ke huM ahIMthI AyuSya pUrNa karIne kyAM jaiza? ane huM zuM thaiza? pUrvajanma ane punarjanma saMbaMdhI jJAnacetanAnI carcA A sUtramAM karI che. kilo - niyuktikAre 'dizA' zabdanuM vistArathI vivecana karyuM che. je tarapha sUryodaya thAya che, te pUrva dizA kahevAya che. pUrvAdi cAra dizAo; izAna, agni, naiRtya temaja vAyavyakoNa, e cAra anudizAo che tathA teonAM aMtarAlamAM ATha vidizAo che, UMcI dizA ane nIcI dizA, A pramANe 18 dravya dizAo che. AgamamAM utkRSTa 10 dizAo kahela che. vyAkhyAkAre kahela ATha aMtarAla vadhArAnA che kAraNa ke vidizAo eka pradeza che, je cAre ya dizAonI vacce Avela che. te ja aMtarAlarUpa che. bIjA ATha aMtarAla bane tevI zakyatA nathI. 18 bhAvadizAo che, te A pramANe che- manuSyanI 4 dizAo- (1) saMmUrchAima (2) karmabhUmija (3) akarmabhUmija (4) aMtaradvIpaja. tiryaMcanI 4 dizAo- (1) beindriya (2) te indriya (3) carindriya (4) paMcendriya. sthAvara kAyanI 4 dizAo- (1) pRthvIkAya (2) aSkAya (3) teukAya (4) vAukAya.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vanaspatinI 4 dizAo- (1) agrabIja (2) mULabIja (3) skandhabIja (4) parvabIja. A 16 tathA deva ane nArakI, A rIte 18 bhAvadizAo che. e aDhAra bheda paNa apekSAthI eTale ke saMkhyA meLavavAnA lakSyathI kahela che. zrI dazavaikAlikasUtramAM vanaspatinA cha bhedanuM kathana che. temAM sUtrokta cAra bheda sahita vIyarUhA ane samughdhimAnuM kathana che. bIjathI utpanna thanArI vanaspatine vIyarUhA ane samUrchima--svayaM utpanna thanArI vanaspati. te vanaspati ja lokamAM vadhAre hoya che. Atma astitvano bodha : 4 2 se jaM puNa jANejjA sahasammaiyAe paravAgaraNeNaM aNNesiM vA aMtie soccA, taM jahA - puratthimAo vA disAo Agao ahamaMsi jAva aNNayarIo disAo vA aNudisAo vA Agao ahamaMsi / evamegesiM jaM NAyaM bhavai atthi me AyA uvavAie, jo imAo disAo vA aNudisAo vA aNusaMcarai, savvAo disAo savvAo aNudisAo jo Agao aNusaMcarai, so'haM / se AyAvAI loyAvAI kammAvAI kiriyAvAI / I zabdArtha :- te = te paruSa, f = jene, sahasammAN = potAnI buddhithI, paravArane khaM tIrthaMkarAdinA upadezathI, abjeAi = bIjAnI, aMtir = pAsethI, soA = sAMbhaLIne, puLa = pharI, nALekhkhA = jANI le che, tenA = jemake. = == q= = A pramANe, li = koI jIvone, khAya mavad = jJAna thAya che, E = ke, me AyA = mAro AtmA, savavA-vividha gatimAM bhramaNa karanAra, asthi = che, go-je AtmA, mAgo =A, azusaMvara - saMsAramAM paribhramaNa kare che, sabbAo visAmo - sarvadizAomAMthI, sabbAo aNuvisAmo - sarva anudizAomAMthI, no-je, Ano=AvIne, aNusaMvara= paribhramaNa kare che, sohaiM = te AtmA huM chuM, AyAvAD= AtmavAdI, toyAvArpha - lokavAdI, janmAvADuM- karmavAdI, jiriyAvA=kriyAvAdI che. = bhAvArtha : - koi prANI potAnI svamati eTale ke pUrvajanmanA smaraNathI athavA tIrthaMkarAdi pratyakSa jJAnIonAM vacanathI athavA anya viziSTa zrutajJAnIonI pAsethI upadeza sAMbhaLIne jANI le che ke- huM pUrva dizAmAMthI Avyo chuM yAvat anya koi dizAomAMthI athavA to vidizAomAMthI Avyo chuM. koi vyaktine evuM jANapaNuM thAya che ke- bhavAntaramAM mAro AtmA paribhramaNa karanAro che, A dizAo ane anudizAomAM karmAnusAra je paribhramaNa kare che, gamanAgamana kare che te huM chuM, AtmA chuM. gamanAgamana karanArA nitya pariNAmI AtmAne je jANI le che te AtmavAdI, lokavAdI, karmavAdI temaja kriyAvAdI che. For Private Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra parizA adhya-1, u: 1 vivecana : A sutromAM carmacakSuthI parokSa evA Atmatattvane jANavAnAM traNa sAdhana kahyAM che- (1) svamatipUrvajanmanAM smaraNarUpa jAtismaraNajJAna tathA avadhijJAnAdi viziSTajJAna thavAthI. (2) tIrthakaranA upadezathI-tIrthakara, kevaLI AdinAM pravacana sAMbhaLIne. (3) viziSTa jJAnInA upadezathI- tIrthakaronAM pravacanAnusAra upadeza ApanAra viziSTa jJAnI pAsethI upadezAdi sAMbhaLIne. A darzAvelAM kAraNomAMthI koipaNa kAraNathI pUrvajanma saMbaMdhI jJAna thai zake che. pUrvAdidizAomAM je gamanAgamana kare che, te AtmA huM ja chuM. tevo nizcaya thai jAya che. pahelA sUtramAM je ahaM ApI? huM koNa hato? e pada AtmaviSayaka jijJAsAnI jAgRtinuM sUcaka che. bIjA sUtramAM soDa6 'te huM chuM.' A pada jijJAsAnuM samAdhAna che, AmAM AtmavAdI zraddhAno svIkAra che. koi vidvAna AgamamAM AvelA sodR padanI, upaniSadonA toDa6pada sAthe tulanA kare che paraMtu vicAra karatAM A baMne zabdomAM zAbdika samAnatA hovA chatAM prAsaMgika daSTie arthamAM bhinnatA che. prastuta prasaMgamAM je DaruM zabda che te bhavAntaramAM bhramaNa karanAra AtmAnI pratIti karAve che. jyAre upaniSadamAM sodRzabda che te AtmA ane paramAtmAnI samAna anubhUti mATe che. jema ke-sodakSi , sa vAdasi -chA. upaniSada 4/11/1 Adi. manuSya AtmavAdI tyAre ja kahevAya ke jyAre tene pariNAmI temaja zAzvata evA AtmAmAM vizvAsa hoya. AtmAne mAnanArA AtmavAdIo lokano paNa svIkAra kare che kAraNa ke AtmAnuM paribhramaNa traNe lokamAM thAya che. AtmAnuM paribhramaNa lokamAM karmanA kAraNe thAya che tethI lokane mAnanArA karmane paNa mAnaze. karmabaMdhanuM kAraNa che kriyA arthAt zubhAzubha yogonI pravRtti. A rIte AtmAnuM samyak parijJAna thai javAthI lokanuM, karmanuM, kriyAnuM parijJAna paNa thai jAya che tethI te AtmavAdI, lokavAdI, karmavAdI ane kriyAvAdI paNa che. A pramANe AtmA, loka, karma ane kriyAnAM svarUpane ane AtmA tathA lokanA astitvane samajIne, svIkAra karanArA ja vAstavamAM AtmavAdI, AtmavettA, AtmasvIkArakartA ane samyagdaSTi che. Atmabodha thayA pachI ja ahiMsA ke saMyamanI sAdhanA thai zake che. ahiMsAno AdhAra AtmA che. ahiMsAnI pRSThabhUminA rUpe A sUtramAM AtmAnuM varNana karyuM che. karyajanaka satyAvIsa kriyAo :| 3 akarissaM ca haM, kAravesuM ca haM, karao yAvi samaNuNNe bhavissAmi / eyAvati savvAvati logasi kammasamAraMbhA parijANiyavvA bhavati / zabdArtha -- huM, meM, avasiM = karyuM, vAraluM = karAvuM chuM, ra = karatAne, yajuve- paNa, samay = anumodanA, visAma= karIza, pathAvati= eTalA ja, savvAvati saMpUrNa, noTisa = lokamAM, vamasamAraMbha = karmasamAraMbha, pariNAgiyaggA = jANavA yogya, mavati = hoya che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 6 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bhAvArtha :- AtmavAdI manuSya e jANe che ke meM kriyA karI hatI, huM kriyA karAvuM chuM, huM kriyA karanArane anumodana karIza. A sarva karma samAraMbha lokamAM jANavA yogya che. vivecana : A sUtramAM kriyAnA bheda-prabhedonuM digdarzana karAvyuM che. kriyA karmabaMdhanuM kAraNa che. AtmA karmanA kAraNe saMsAramAM paribhramaNa kare che tethI saMsAra bhramaNathI mukta thavA mATe kriyAnuM svarUpa jANavuM ane teno tyAga karavo, e atyaMta jarUrI che. meM kriyA karI hatI', A padamAM bhUtakALanA nava bhedone saMgrahita karyA che. te A pramANe- meM kriyA karI hatI, kriyA karAvI hatI, kriyA karanArane anumodana karyuM hatuM. A traNe kriyA manathI, vacanathI, kAyAthI thAya, tethI pratyekanA traNa traNa bhedo, 343 = 9, ema kula nava bhedo thayA. A ja rIte vartamAnakALamAM huM manathI karuM chuM, huM manathI karAvuM chuM, huM manathI karanAranI anumodanA karuM chuM. A rIte mananA 3, vacananA 3, kAyAnA 3 = 9 bheda thAya. bhaviSyakALa saMbaMdhI paNa A ja pramANe nava bheda thAya. jema ke huM manathI kriyA karIza, huM manathI kriyA karAvIza, huM manathI kriyA karanAranI anumodanA karIza. mananI jema ja vacana ane kAyAnA traNa-traNa bhedo thatAM nava bhedo bane che. sarva maLIne bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALanA 27 vikalpo thAya che. A ra7 bhedo ja hiMsAnAM nimitta che. tene sArI rIte jANI levAthI, kriyAnuM svarUpa jANI levAya che. kriyAnuM svarUpa jANI lIdhA pachI ja teno tyAga karI zakAya che. kriyA e saMsAranuM kAraNa che ane akriyA e mokSanuM kAraNa che. jiriyA siddhi (bhaga.za.2 u.pa.) A Agama vacanano bhAva e che ke kriyA-Azravano nirodha thAya to ja mokSa thAya. kriyAonuM pariNAma ane tenAM kAraNo - | 4 apariNNAyakammekhalu ayaM purise, jo imAo disAovA aNudisAovA aNusaMcarai, savvAo disAo savvAo aNudisAo sAhei, aNegarUvAo joNIo saMdhei, virUvarUve phAse paDisaMvedei / zabdArtha -parivezane = karmonAM rahasyane jANatA nathI, aparijJAta karmA, rahag = nizcayathI, aya = A, parase jIva, sAde = karelAM karmo sAthe jAya che, sAdhe che, bhare che, ane havAgo = aneka prakAranI, goLIo saMveda(saMthAva6) = yonione prApta kare che, yoniomAM bhaTake che, vihavave - vividha prakAranA, pAse = sparzIne, kaSTone, duHkhone, DisaMve = anubhava kare che, bhogave che. bhAvArtha :- je vyakti karmanA rahasyane jANatA nathI athavA kriyAnA svarUpathI ajANa che teo teno tyAga karI zakatA nathI ane tethI ja teo dizAo athavA anudizAomAM paribhramaNa kare che. potAnAM karelAM karmo anusAra sarva prANIo dizAo-anudizAomAM jAya che. sarva dizAone janmamaraNathI
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zastra parizA adhya-1, 9:1 pUrNa kare che. teo aneka prakAranI jIvAyonine prApta kare che ane tyAM aneka prakAranA sparzono arthAt sukha-duHkhano anubhava kare che. 5 tattha khalu bhagavayA pariNNA paveiyA - imassa ceva jIviyassa, parivavaLa- mALaLa-pUyaLA, nA-maLa-moyaLA, TuvaDiyAya heOM / eyAvaMti savvAvaMti logaMsi kammasamAraMbhA parijANiyavvA bhavaMti / 7 zabdArtha:- tattva = ahIM, A viSayamAM, bhAvayA = bhagavAne, haju= A avayava che, pappA paveDyA = bodha Apela che, rUmalsa = A, gauviyalsa = jIvana mATe, ceva = ane, vivaLamALaLapUvakhAN = prazaMsA, mAna, pUjA, pratiSThA mATe, gAra-moyA=janma maraNathI chUTavA mATe, TuvarUpaDiyAya phreOM = duHkhono nAza karavA mATe, sthAvRtti = eTalA, A prakAranA, sabbAbaMti-badhA, saMpUrNa, losi lokamAM, jammUlanAramA = karmasamAraMbha, kriyAo, parigALiyavvA mavati =jANavA yogya che, jJa parijJAthI jANavA yogya che ane pratyAkhyAna parijJAthI choDavA yogya che. = bhAvArtha :(karmabaMdhanAM kAraNonA viSayamAM) bhagavAne parijJA--vivekano upadeza Apyo che. mAnava A ATha kAraNe hiMsA kare che- potAnA vartamAna jIvana mATe, prazaMsA ke yaza mATe, sammAnanI prApti mATe, pUjAne mATe, janma maraNathI mukti meLavavA mATe arthAt dharma mATe, duHkhonA pratikAra mATe arthAt roga, AtaMka-asAdhAraNa bImArI, upadravAdi dUra karavA mATe. lokamAM A sarva karma samAraMbha-hiMsAnAM kAraNo jANavA yogya che ane tyAgavA yogya che. vivecana : jasA :- 'sparza' zabda AgamamAM aneka arthomAM Avelo che. sAmAnya rIte tvacA-indriyagrAhya sukha, duHkhAtmaka saMvedanane sparza kahe che paraMtu prasaMgAnusAra 'sparza' zabdanA anya bhAvo paNa AgamamAM sUcita karyA che. jema ke- te zo siLA pAlA -[sUtrakRtAMga. 1/3/1]. ahIM sparzano artha parISaha karyo che. AcArAMga sUtramAM aneka arthomAM teno prayoga che. jema ke- indriyasukha[adhya.pa,u.4], gADha prahArAdithI utpanna thayelI pIDA [adhya.6, u.1 ], upatApa eTale ke duHkha vizeSa [adhya.8, u.ra. ]. = anya sUtromAM paNa 'sparza' zabdanA bhinna--bhinna artha prasaMgAnusAra kahyA che, jema ke- parasparanuM saMghaTTana (bRhatkalpa 1/3). saMparka-saMbaMdha (sUtrakRtAMga 1/5/1). sparzanA-ArAdhanA (bRhatkalpa 1/2). sparzana- anupAlana karavuM (bhagavatI sUtra zataka. 15, u.7). paribbA :- parikSA be prakAranI che- (1) 'jJa' parikSA- vastunuM jJAna karavuM-sAvadhakriyAthI karmabaMdha thAya che ema jANavuM. (2) pratyAkhyAna parijJA- baMdhanA kAraNono arthAt sAvadhayogano tyAga karavo. taMtra jJaparijJayA- sAvadya vyApAreNa baMdho bhavatItyeyaM bhagavatA parijJA praveditA / pratyAkhyAna parijJayA ca - sAvadyayogA baMdhahetavaH pratyAkhyeyA ityevaMrUpA ceti / - [AcArAMgazIlAMka TIkA rR.23]. For Private Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 8] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha hiMsA karavAnAM kAraNa - sUtramAM hiMsA karavAnAM kAraNo batAvyA che, TIkAmAM te ja kAraNonA ATha prakAra karIne tenuM vivecana karyuM che. sAra svarUpe jotA mukhya cAra kAraNo jaNAya che, te A pramANe che- (1) aihika jIvana mATe (2) mAna sanmAna mATe (3) janma maraNathI mukta thavA mATe eTale dharmakriyA mATe, (4) rogAtaMka, Apatti Adine dUra karavA mATe. A cAramAM prazaMsA, sanmAna, pUjA A traNane judA gaNavAthI ane janma nimitte, maraNa nimitte tathA mukti mATe A traNane judA gaNavAthI cAranA ATha bheda thAya che. parivaNaHI MUpUTS :- TIkA-parivana astava: prazasatarthamI vekhate manana-aDutthAna, AsanadAna, aMjali pragrahAdi rUpaM tadarthA vA ceSTamAnaH / pUjana-pUjA draviNa vastra annapAna saTY DTH sevA vizeSarUpe tadurtha pravartamAnam | parivaMdanamAM prazaMsA stutinuM grahaNa thAya che. 'maUTU' mAM UThavuM, Asana devuM, praNAma karavA vagere mAna sanmAnanuM grahaNa thAya che. pUjya mAM vastra, AhAra vagere pradAna karavAno samAveza thAya che. Atmabodhano upasaMhAra :| 6 jassete logasi kammasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti, se hu muNI prinnnnaaykmme| tti bemi / ! padano uddelo samo | zabdArtha :- = jene, te = A, mmasamAMbhA = sAvadhakriyAonAM sthAna, kAraNo, pariNAvA mavati= jANI lIdhA che ane choDI dIdhA che, du = nizcayathI, muLI= muni, pariNAme = karmanA rahasyane jANanAra che, vAstavamAM jJAtA che, parijJAtakarmA che, tti veba = ema huM kahuM chuM. bhAvArtha :- lokamAM je A karmasamAraMbha-hiMsAnAM kAraNo che, tene je jANI le che ane tyAgI de che, te ja parijJAtakarmA muni hoya che. -ema kahuM chuM arthAt bhagavAne A pramANe kahyuM che. ne prathama uddezaka samApta che vivecana :parijJAtakarmA :- parijJAtAni jJaparijJayA svarUpato'vagatAni pratyAkhyAnaparijJayA ca parihaMtAna maf yena sa pariNAma I-FsthAnAMga vRtti 3-3. abhi.rA. bhA. 5 pR.rara) jJa parijJAthI padArthanA svarUpane jANavuM, samajavuM ane pratyAkhyAna parijJAthI hiMsAdi pravRttiono tyAga karavo, AvuM AcaraNa karanAra muni vAstavamAM parijJAtakarmA che. tti veni(ta javAba) - ema huM kahuM chuM. sudharmA svAmI jaMbU svAmIne kahe che, jema meM bhagavAna
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra pariNA adhya-1, : 2 pAsethI sAMbhaLyuM che tema huM(tamane) kahuM chuM. arthAt bhagavAne A pramANe kahyuM che. pratyeka uddezaka ane adhyayananA aMte tti nemi zabdaprayoga che, teno sarva sthAne A ja artha thAya che. uddezakanI vacce-vacce paNa viSayanI samApti sUcaka A zabdano prayoga che. I adhyayana-1/1 saMpUrNa | 000 paheluM adhyayana : bIjo uddezaka CCC duHkhI prANI :| 1 aTTe loe parijuNNe dussaMbohe avijANae / assiM loe pavvahie tattha tattha puDho pAsa AurA paritAveti / zabdArtha :- mad = Arta-duHkhI che, to = lokamAM jIvo, parigupam = viveka rahita che, hIna che, kuvo = duHkhathI bodha karAvavA yogya che, vinAza = ajJAnI che, saM to = A lokamAM, pablapi pIDita thavA para, gADa2 = je Atura jIva, tatya tattha = tyAMtyAM, puDo = alaga alaga, paI = juo, paritArvati = paritApa Ape che. bhAvArtha :- saMsAranA jIvo pIDita che. teo Atmika guNathI hIna, viveka rahita che. temanI ajJAnadazA hovAnA kAraNe temane bodha thavo kaThina che. te ajJAnI jIva lokamAM vyathA-pIDAno anubhava kare che. kAma bhoga temaja sukha mATe Atura banelAM prANI aneka sthAne pRthvIkAya Adi jIvone kaSTa, pIDA ApatA rahe che. A tuM jo, samaja. pRthvIkAyanI sajIvatA :| 2 saMti pANA puDho siA / lajjamANA puDho pAsa / aNagArA mo tti ege pavayamANA, jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM puDhavikammasamAraMbheNaM puDha visatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihiMsai / zabdArtha - saMta che, paNa = jIvo, judo = alaga alaga, sima = pRthvImAM rahelA, nAnI = pApathI lajjita thanAra zramaNone, puDo = pRthapha, pAsa = juo, mArA motti = ame aNagAra chIe ema, po = keTalAka, pavayamA = kahetA, = = je, = A, vihavaveE = vividha
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha prakAranAM, safe = zastrothI, judIjammasanIei = pRthvIkAyanA AraMbhathI, pudavasalya = pRthvIkAyarUpa zastrano, samAraMbhamAne = AraMbha karatAM, ApaNe = anya, ane have = aneka prakAranA, paNe vihiMsa = prANIonI hiMsA kare che. bhAvArtha :- pRthvIkAyika jIva alaga-alaga zarIramAM rahe che arthAt te pratyeka zarIrI hoya che. AtmasAdhaka lajjAvAna hovAthI hiMsA karavAmAM saMkocano anubhava karatAM saMyamamaya jIvana jIve che. tene tuM judA oLakha. koi sAdhu kevaLa veSadhArI hoya che, teo 'ame gRhatyAgI chIe' evuM kahetAM hovA chatAM vividha prakAranAM zastrothI pRthvIkAyika jIvonI hiMsA kare che. pRthvIkAya jIvonI hiMsAnI sAthe tene Azrita bIjA aneka prakAranA jIvonI paNa hiMsA kare che. vivecana : je vastu, je jIvo mATe mAraka hoya che, te vastu te jIvo mATe zastrarUpa che.niyuktikAre pRthvIkAyanAM vividha zastro (gAthA.95-96mAM) A rIte kahyA che- (1) kodALI Adi-dharatIne khodavAnAM sAdhana (2) haLAdi- bhUmine kheDavAnAM sAdhana (3) mRgazRMga (4) kASTha, tRNAdi (5) agnikAya (6) uccAraprasavaNa(maLa-mutrAdi) (7) rUkAya zastra (8) parakAyazastra (9) tadubhayazastra (10) bhAvazastraasaMyama. svakAyazastra - pRthvIkAyanA aneka bhedo che, te sarva eka hovAnA kAraNe svakAya che. eka raMganI mATI anya raMganI mATI mATe zastra rUpa bane che, jema ke dariyAnI retI taLAvanI mATI mATe zastrarUpa che. parakAya zastra - eka bIjAthI sarvathA bhinnakAya te parakAya kahevAya che. jema ke mIThuM pRthvIkAya che, tenA mATe pANI parakAya che. te baMne ekabIjA mATe zastrarUpa bane che. pANImAM mIThuM nAkhavAthI baMne acitta thaI jAya che. tadubhayazastra - svakAya ane parakAya baMnenA yoge je zastra thAya te tadubhaya zastra kahevAya che. jema ke mIThuM mizrita pANI ubhayakAya che. pILI Adi mATI mATe mIThAMnuM pANI tadubhaya zastrarUpa che. A rIte agni, vAyu, vanaspati vagere mATe paNa samajI zakAya che. pRthvIkAyanI hiMsAnA hetuo :| 3 tattha khalu bhagavayA pariNNA paveiyA / imassa ceva jIviyassa parivaMdaNa- mANaNapUyaNAe, jAI-maraNa-moyaNAe, dukkhapaDighAyaheuM; se sayameva puDhavisatthaM samAraMbhai, aNNehiM vA puDhavisatthaM samAraMbhAvei, aNNe vA puDhavisatthaM samAraMbhaMte samaNujANai / taM se ahiyAe, taM se abohIe /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra parikSA adhya-1, :2 ( 11 | zabdArtha :- tattha = tyAM, A viSayamAM, hA = kharekhara, bhAvatha = bhagavAne, pariNaT = parijJA, bodha, pA = pharamAvela che, Apela che, phaksa = A, naviyarsa = jIvana mATe, veva = ane, parivA -mANa paNa pUNA = prazaMsA, mAna, pUjA, pratiSThA mATe, nAnA-moyaNA = janma maraNathI chUTavA mATe, kupaDavA devuM = duHkhono nAza karavA mATe, yameva svaya, pulittha = pRthvIrUpa zastrano, samAraMbha = AraMbha kare che, ahiM = bIjA dvArA, puddhavisae = pRthvIrUpa zastrano, samAraMbhAvec AraMbha karAvatAM, ane bIjA, yuvakaltha = pRthvIrUpa zastrano, sAte = AraMbha karanAranI, samajugAbaDuM = anumodanA kare che, te = te puruSane, tenA mATe, te = te AraMbha, diyA = ahita mATe hoya che, navadipa = abodhi mATe hoya che, bodha thavAmAM aMtarAyarUpa thAya che. bhAvArtha :- A viSayamAM bhagavAna mahAvIra svAmIe parijJA-vivekano upadeza Apyo che. koi vyakti (1) A jIvana mATe (2) vaMdanA-prazaMsA, sanmAna ane pUjA mATe (3) janma maraNathI mukta thavA mATe (4) duHkhano pratikAra karavA mATe, pote pRthvIkAyika jIvonI hiMsA kare che, bIjA pAse hiMsA karAve athavA hiMsA karanAranuM anumodana kare che. A badhI hiMsAnI pravRttio tenA ahita mATe che ane abodhi arthAt jJAna, darzana, cAritrarUpa bodhinA abhAvanuM kAraNa bane che. vivecana : prastuta sUtramAM pRthvIkAyanI hiMsAnA vividha prayojanonuM kathana che. tenA be vibhAga thAya che(1) saMsAra rUcine kAraNe (2) dharma mATe. A badhA kAraNo kahevAnuM zAstrakAranuM tAtparya e che ke koI paNa lakSyathI hiMsA thAya, paraMtu tenuM pariNAma to duHkha ane dharmanI bodhimAM aMtarAyarUpa ja thAya che. tAtparya e che ke sukha mATe hiMsA thAya, to tenA pariNAme bhaviSyamAM duHkhanI prApti thAya ane dharma ke mokSane mATe khoTI samajaNathI hiMsA thAya, topaNa tenA pariNAme dharma prAptino abhAva thAya che. hiMsAnuM pariNAma :| 4 se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe / soccA bhagavao aNagArANaM vA aMtie ihamegesiM NAyaM bhavai- esa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, paNa vadhu kharA ! iccatthaM gaDhie loe / jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM puDhavikammasamAraMbheNaM puDhavisatthaM samAraMbhamANe aNNe aNegarUve pANe vihiMsai / zabdArtha - saM = pRthvIkAyanA AraMbhane, saMjuphAna = samajanAra, AyALIyuM = grahaNa karavA yogya samyagdarzanAdine, samudA = svIkAra karIne vicare che, songa = sAMbhaLIne, mAvo = bhagavAna pAsethI, apaIRkha va ta = sAdhuo pAsethI, 6 = A, kiM = koI jIvone.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha gAya mavad = jJAna thaI jAya che, la = A pRthvIkAyano AraMbha, haju = nizcayathI, TMthe = karmabaMdhanuM kAraNa che, moo - mohanuM kAraNa che, mAre - mRtyunuM kAraNa che, patar - narakanuM kAraNa che, mukhtastya - vartamAna sukhomAM ja, svArtha mATe, zahid - Asakta thayela, Asakta bane che, lor - jIva. 12 bhAvArtha :- sAdhaka upara kahelA hiMsAnAM duSpariNAmone sArI rIte samajIne AdAnIya--saMyama sAdhanAmAM tatpara banI jAya che. bhagavAna pAsethI athavA to alagAra pAsethI dharma sAMbhaLIne koi mAnavIne jJAna thAya che ke A jIvahiMsA-graMthI che, moha che, mRtyu che ane naraka che. A jANavA chatAM je manuSya ihalaukika sukhamAM Asakta bane che, te vividha prakAranAM zastrothI pRthvI saMbaMdhI hiMsAmAM lIna banI pRthvIkAyanA jIvonI hiMsA kare che, tyAre pRthvIkAya rUpa zastrano AraMbha karatAM tadAzrayI bIjA aneka prakAranA jIvonI paNa hiMsA kare che. vivecana : AyANIyaM :- cUrNimAM 'AdAnIya'no artha saMyama tathA vinaya karyo che. the :- A sUtramAM Avela 'graMtha' Adi zabda eka vizeSa pAraMparika artha sUcave che. sAmAnya rUpe 'graMtha' zabda pustaka vizeSano sUcaka che. zabdakoSamAM graMghano artha 'gAMTha'(ca)paNa karyo che. zarIravijJAna ane manovijJAnamAM teno prayoga adhika thAya che. jainasUtromAM Avelo graMtha zabda tenAthI alaga artha darzAve che. AgamanA vyAkhyAkAra AcArya malayagirinA kathana anusAra, "jenA dvArA, jenAthI ane jemAM jIva baMdhAi jAya che te graMtha che." graMtha-graMthi eTale kaSAya, evo artha uttarAdhyayana, AcArAMga, sthAnAMga, vizeSAvazyaka bhASya AdimAM karavAmAM Avyo che. AtmAne bAMdhanAra kaSAya athavA karmane paNa graMtha kahe che. graMthanA be bheda che-- dravyagraMtha ane bhAvagraMtha. dravyagraMtha daza prakAranA parigraharUpa che- (1) kSetra (2) vAstu (3) dhana (4) dhAnya (5) saMcaya--ghAsa, kASThAdi (6) mitra-jJAti saMyoga (7) yAna-vAhana (8) zayanAsana (9) dAsa-dAsI (10) kuppa tamAma gharavakharI, bhAvagraMthanA 14 bheda che- (1) krodha (2) mAna (3) mAyA (4) lobha (5) rAga (6) dveSa (7) mithyAtva (8) veda (9) arita (10) rita (11) hAsya (12) zoka (13) bhaya ane (14) jugupsA. A sUtramAM 'jJa' zabdano prayoga karela che. tenuM tAtparya e che ke A sarva hiMsAnAM mULa kAraNa mAtra ja nathI, paraMtu svayaM paNa hiMsA che tethI 'graMtha' vagere sarva zabdomAM A bhAva samAyelo che. motteH- A zabda rAga athavA vikArI premanA arthamAM prasiddha che. jaina zAstromAM 'moha' zabda aneka arthomAM vyApaka che. rAga ane dveSa baMne moharUpa ja che. sat--asattA vivekano nAza, heyopAdeya buddhino abhAva, ajJAna, viparIta buddhi, mUDhatA, cittanI vyAkuLatA, mithyAtva tathA viSaya kaSAyanI abhilASA, A sarva moha che.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra parikSA adhya-1, 6:2 | 13 'moha'nA be bheda che- 1. satya tattvane yathArtharUpe na samajavuM, te darzanamoha che ane 2. viSayonI Asakti, te cAritramoha che. A bhAvo hiMsAnuM prabaLa kAraNa hovAthI tene paNa hiMsA kahevAmAM Ave che. / mAre :-mAza bhUtyanA arthamA vaparAyacha paraMtu mI AzathI 4nma sane bharA banena thAya che. Narae :- 'na24' zabda pApImonA yAtanA sthAna mATevarAya che. sUtratAMgaTImA 'na24' zana aneka prakAre vivecana karyuM che. azubha rUpa, rasa, gaMdha, zabda, sparzane paNa 'nokarma dravyanaraka' kahela che. naraka prAyogya karmanA udaya (apekSAe karmopArjananI kriyA)ne 'bhAvanaraka' kahe che. A kAraNe hiMsAne naraka kahI che. naraka yogya karmopArjananuM prabaLa kAraNa hiMsA che. hiMsA pote ja naraka che. hiMsakanI manodazA paNa nArakanI jema krUra temaja azubhatara hoya che. tAtparya e che ke AtmAne karmothI grathita karanAra, saMsAramAM joDI rAkhanAra, mohita karanAra, janma maraNa prApta karAvanAra temaja narakanAM duHkha prApta karAvanAra jIvahiMsA ja che. A tattvane samajIne sAdhaka hiMsAno tyAga kare che. pRthvImAthi aponI vedanA :[5 se bemi- appege aMdhamabbhe, appege aMdhamacche / appege pAyamabbhe, appege pAyamacche, appege gupphamabbhe, appege gupphamacche, appege jaMghamabbhe, appege jaMghamacche, appege jANumabbhe, appege jANumacche, appege Urumabbhe, appege Urumacche, appege kaDimabbhe, appege kaDimacche, appege NAbhimabbhe, appege NAbhimacche, appege uyaramabbhe, appege uyaramacche, appege pAsamanbhe, appege pAsamacche, appege piTThimabbhe, appege piTTimacche, appege uramabbhe, appege uramacche, appege hiyayamabbhe, appege hiyayamacche, appege thaNamabbhe, appege thaNamacche, appege khaMdhamabbhe, appege khaMdhamacche, appege bAhumabbhe, appege bAhumacche, appege hatthamanbhe, appege hatthamacche, appege aMgulimabbhe, appege aMgulimacche, appege Nahamabbhe, appege Nahamacche, appege gIvamabbhe, appege gIvamacche, appege haNuyamabbhe, appege haNuyamacche, appege ho?mabbhe, appege hoTumacche, appege daMtamabbhe, appege daMtamacche, appege jibbhamabbhe, appege jibbhamacche,appege tAlumabbhe, appege tAlumacche, appege galamabbhe, appege galamacche, appege gaMDamabbhe,
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 14 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha appege gaMDamacche, appege kaNNamabbhe, appege kaNNamacche, appege NAsamabbhe, appege NAsamacche, appege acchimabbhe, appege acchimacche, appege bhamuhamabbhe, appege bhamuhamacche, appege NiDAlamabbhe, appege NiDAlamacche, appege sIsamabbhe, appege sIsamacche / appege saMpamArae / appege uddavae / / zabdArtha :-re mana te huM kahuM chuM, have AgaLa huM kahuM chuM, batAuM chuM, ane na koI, aMdhuM = janmAMdha puruSane, be = bhedana kare, IjA pahoMcADe, = aMdhane, acche chedana kare. T = paganuM bhedana kare, pIche- paganuM chedana kare, gu rupe ghUMTInuM bhedana kare, mukhyamache - ghUMTInuM chedana kare, kAM jAMghanuM, pIMDInuM, gAvuM = goThaNanuM, karuM = sAthaLanuM, 9kamaranuM, nAma = nAbhinuM, cAM= peTanuM pAsuM = paDakhAnuM, Ei= pIThanuM, 32 = chAtInuM, diyaya = hadayanuM, tha = stananuM, = kAMdha-khaMbhAnuM, vA= bhujAnuM, datyaM = hAthanuM, li = AMgaLInuM, pa6 = nakhanuM, jAvaM gardananuM, puN = dADhInuM, rohoThanuM, vaMta = dAMtanuM, nirbha = jIbhanuM, tANe = tALavAnuM, ga = gaLAnuM, 8 = gAlanuM, paNa = kAnanuM, nA = nAkanuM, azvi = AMkhanuM, mura = bhrakuTinuM, bhramaranuM, LiDAd = kapALanuM, rasI = mastakanuM, samAra eka ja prahAramAM mAre, 36va - upadrava kare, mUcchita kare, ghAyala kare. bhAvArtha :- huM kahuM chuM- (1) jema koi vyakti janmAMdha vyaktine sAMbelAthI, bhAlA AdithI vIMdhe, ijA pahoMcADe ke talavArAdithI chedana kare; te samaye te janmAMdha vyaktine je pIDA thAya che, tevI ja pIDA pRthvIkAyika jIvone thAya che. (2) jema koI eka vyakti, bIjI vyaktinA paga, ghUMTI, piMDI, goThaNa, sAthaLa, kamara, nAbhi, peTa, paDakhAnI pAMsaLI, pITha, chAtI, hRdaya, stana, khaMbhA, bAhu, hAtha, AMgaLI, nakha, grIvA, dADhI, hoTha, dAMta, jIbha, tALavuM, grIvA(gaLuM), gAla, kAna, nAka, AMkha, bhramara, lalATa ane mastakanuM zastrathI chedana, bhedana kare tyAre te svastha puruSane jevI vedanA thAya che, tevI ja vedanA pRthvIkAyika jIvone thAya che. (3) koi puruSa anya vyaktine joradAra prahAra karI eka ja vAramAM prANarahita kare, te samaye tene je duHkhanI anubhUti thAya che, tevI ja duHkhanI anubhUti pRthvIkAyanA jIvone thAya che. (4) koi puruSa anya puruSane ghAyala-mUcchita kare ane tene je vedanA thAya che, tevI ja vedanA pRthvIkAyanA jIvone paNa thAya che. vivecana : pUrvanAM sUtromAM pRthvIkAyika jIvonI hiMsA karavAno niSedha karyo che. pRthvIkAyamAM cetanA avyakta hoya che. temAM halana calana vagere kriyAo paNa spaSTa dekhAtI nathI. pRthvIkAyanA jIvo cAlatA, bolatA,
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra pariNA adhya-1, 3H2. [ 15 ] jotA, sAMbhaLatA nathI to pachI temAM jIva che te kema mAnI zakAya? A zaMkA svAbhAvika che. A zaMkAnuM samAdhAna karavA sUtrakAre cAra daSTAMto ApIne pRthvIkAyanI vedanAno bodha tathA anubhUti karAvavAno prayatna karyo che. 1. koi manuSya janmathI ja aMdhaLo, bahero, mUMgo athavA apaMga che. tenuM koi vyakti chedana- bhedana kare to te vANIthI vyakta karI zakato nathI, duHkha thavA chatAM cAlI zakato nathI temaja anya koi pratikriyAthI vedanAne vyakta karI zakato nathI, teTalA mAtrathI temAM jIva nathI. athavA tene chedana-bhedana karavAthI pIDA thatI nathI tema kahI zakAtuM nathI. jema te janmAMdha vyakti vANI, AMkha, gamana AdinA abhAvamAM paNa pIDAno anubhava kare che, tema pRthvIkAyanA jIvo paNa apUrNa indriyanA yogamAM pIDAne anubhave che. 2. A daSTAMtamAM koi svastha manuSyanI upamA ApIne samajAvyuM che. je rIte svastha vyaktinA pagathI laIne mastaka sudhInA batrIsa avayavonuM koI eka sAthe chedana, bhedana kare, te samaye te vyakti spaSTa rUpe duHkhAnubhUti kare che te ja rIte pRthvIkAyamAM pragaTa cetanAno abhAva hovA chatAM tene paNa duHkhAnubhUti hoya che. kAraNa ke tenAmAM prANonuM spaMdana-cetanA che ane tenI A vedanAne avyakta vedanA kahI che. 3. jema koI eka vyaktine bIjI vyakti eka ja prahAramAM prANarahita karI de tyAre tene vedanA thAya che, tema pRthvIkAyanA jIvone paNa vedanA thAya che. 4. jema koI vyaktine anya vyakti mAra mArIne mUcchita kare athavA mUcchita karIne kaSTa Ape, to tene vedanA thAya che, tema pRthvIkAyanA jIvone paNa vedanA thAya che. bhagavatI sUtra za. 19, u. 3. mAM kahyuM che keje rIte koI taNa ane baliSTha puruSa, koI vRddhAvasthAthI kSINa thayela vyaktinA mastaka upara baMne hAthathI prahAra kare, tene mAre tyAre te je aniSTa vedanAno anubhava kare che, tenAthI paNa aniSTatara vedanAno anubhava pRthvIkAyika jIvone prahAra karavAthI thAya che. pRthvIkAyanI hiMsAno tyAga :| 6 ettha satthaM samAraMbhamANassa iccete AraMbhA apariNNAyA bhavati / ettha satthaM asamAraMbhamANassa iccete AraMbhA pariNNAyA bhavaMti / taM pariNNAya mehAvI va sayaM puDhavisatthaM samAraMbhejjA, Neva'NNehiM puDhavi satthaM samAraMbhAvejjA, Neva'NNe puDhavisatthaM samAraMbhaMte samaNujANejjA / jassete puDhavikammasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti / se hu muNI prinnnnaaykmme| tti bemi /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha // vio ddezo samatto ! zabdArtha :- Dtha = A rIte, A pRthvIkAya para, satyaM = zastrone, samAraMbhamALastra = AraMbha karatA, prayoga karatA puruSane, phnvaMte = te pUrvokta, AraMbhA = AraMbha, baLiAyA mavaMti jANelA ke choDelA hotA nathI, te ajANa hoya che, asamAraMbhanALaH = AraMbha na karanArane, anAraMbhI puruSane, parikhkhAvA = jANelA ane choDelA, mavRtti = hoya che, te sAco jANanAra kahevAya che. teM = pRthvIkAyanA AraMbhane, parikhkhAya = jANIne, mehAvI = buddhimAna puruSa, savaM = svayaM, yuddhavisattha = pRthvIkAyanA zastrano, heva samAkSennA= AraMbha kare nahi, abjeoi= bIjA dvArA, jeva samAmAveggA = AraMbha karAve nahi, samAmate= AraMbha karanAra, gaLe = bIjAne, kheva samajunAbengA = anumodana paNa kare nahi. nasla = jeNe, te = A, puruvivasamAraMbhA= pRthvIkAyanA AraMbhane, paLAyA mavati jANIne tyAga karI dIdho che, je = te, haiM = nizcayathI, muLI = muni, riLaya= = karmanA rahasyane jANanAra che. bhAvArtha :- A lokamAM je pRthvIkAya upara zastrano prayoga kare che, te vAstavika rIte AraMbha ane tenA pariNAmathI ajANa che. je pRthvIkAya jIvo para zastrano prayoga karatA nathI, te vAstavamAM hiMsA saMbaMdhI pravRtti ane tenA pariNAmane jANanAra che. A pUrvokta kathanane jANIne buddhimAna vyakti pRthvIkAyano svayaM AraMbha kare nahi, pRthvIkAyano AraMbha bIjA pAse karAve nahi ane koI pRthvIkAyano AraMbha karatuM hoya to tenI anumodanA kare nahi. pRthvIkAyanA samAraMbhane jeNe jANI lIdho che arthAt hiMsAnAM duHkhada pariNAmane jANIne teno tyAga karI dIdho che, te parijJAta karmA(hiMsAnA tyAgI) muni hoya che. --ema bhagavAne kahyuM che. // bIjo uddezaka samApta || vivecana : A uddezakamAM vikalAvasthAmAM rahelA paMcendriya jIvonA duHkha sAthe pRthvIkAyika jIvonA duHkhanI tulanA karIne pRthvIkAya jIvonuM astitva pragaTa karyuM che. pRthvIkAyano AraMbha(virAdhanA) ane tenuM pariNAma batAvyuM che. ahIM sUkSma jaNAtA ekendriya jIvone paNa duHkha thAya che, te samajAvavA mATe paMcendriya jIvonA duHkhAnubhava cAra prakAre varNavIne pRthvIkAyanI hiMsA na karavAnI preraNA karI, aMte sUcita karyuM che ke je A badhuM jANIne pRthvIkAyanI hiMsAno ke tenI virAdhanAno pUrNa rIte tyAga kare, te ja sAco jJAnI muni che. // adhyayana-1/2 saMpUrNa // For Private Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zastra parizA adhya-1, 9 : 3 sva paheluM adhyayana : trIjo uddezaka 17 aNagAranA lakSaNa : 1 se bemi- se jahA vi aNagAre ujjukaDe NiyAgapaDivaNNe amAyaM kuvvamANe viyAhie / IMINING zabdArtha -- = - se - te, have AgaLa, lemi = huM kahuM chuM, te = te, nanhA vi = je rIte, gaLavAre aNagAra bane che, gujjus= saraLatA yukta, ziyALahivaLe = mokSamArgane prApta thayelA, amAya tutvamALe = mAyA nahi karanArA, pUrNa aNagAra, vivAhi = kahevAya che. - bhAvArtha :- aNagAranA vAstavika svarUpane huM kahuM chuM. je AcaraNathI aNagAra che, saraLatA sabhara jenuM jIvana che, mokSamArgamAM je gatizIla che, chaLakapaTanA tyAgI che, te aNagAra muni kahevAya che. vivecana : = ahIM aNagAranAM lakSaNo varNavyAM che. (1) RRju- saraLa. jenA mana, vANI kapaTa rahita hoya, kathanI ane karaNI eka sarakhI hoya te Rju che. uttarAdhyayana adhya. 3, gA. 12 mAM kahyuM che ke- sohI gujjuyamUlsa dhammo mukhrasta vidur| RRju AtmAnI zuddhi thAya che. dharma zuddha hRdayamAM sthira rahe che, mATe RjutA e dharmano-sAdhutAno mukhya AdhAra che. (2) niyAga pratipanna- saraLa vyakti ja mokSamArgamAM gatizIla thaI zake che, tethI aNagAranuM bIjuM lakSaNa niyAga pratipatra kahyuM che. tenI sAdhanAnuM lakSya bhautika aizvarya ke yaza prApti nahIM, paraMtu AtmA karmamaLathI mukta bane te ja che. (3) amAyuM- amAyano artha saMgopana karavuM nahIM, chupAvavuM nahIM tevo thAya che. A mArga para gatizIla sAdhaka kapaTa rahita hoya che. te potAnI saMpUrNa zaktine sAdhanAmAM joDI de che, te svapara kalyANanA kAryamAM svazaktine gopavatA nathI. A traNa lakSaNothI jJAnAcArAdinI zuddhatA kahI che. RjukRtathI vIryAcAranI zuddhi, niyAga pratipannatAthI jJAnAcAranI ane darzanAcAranI zuddhi tathA amAya mAM cAritrAcAra ane tapAcAranI saMpUrNa zuddhi jaNAya che. A rIte A sUtramAM sAdhanA temaja sAdhyanI zuddhino nirdeza karyo che. saMyamanA utsAhanI surakSA H 2 jAe saddhAe NikkhaMto tameva aNupAliyA viyahittu visottiyaM / paNayA vIrA mahAvIhiM / For Private Personal Use Only zabdArtha :- gAC = je, saddhAr = zraddhAthI, pivavaMto - dIkSA dhAraNa karI che, tameva = te ja zraddhAthI, anupAliyA = pAlana karavuM joIe, jhINavaTapUrvaka pAlana karavuM joIe, vidittu(vidittA) - =
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha choDIne dUra karIne, visariya = zaMkAne, bAdhAone, vIrA - vIra puruSa, mahAvahiM = mahAvIthI arthAt saMyamarUpa rAjamArgane, pAyA = prApta kare che, samarpita thAya che. bhAvArtha :- muni, je zraddhA-niSThAthI(vairAgyathI) gRhatyAga karI saMyamamAM Daga bhare che, te ja zraddhApUrvaka saMyamanuM anupAlana kare. zraddhA sAthe zaMkAthI rahita banI, bAdhAone dUra karatAM jIvanaparyata saMyamanuM pAlana kare. parISaha, upasarga ane kaSAyAdi upara vijaya prApta karanAra dhIra-vIra puruSo dvArA A saMyama mArga Asevita che arthAt vIrapuruSa A mahApathamAM samarpita thAya che. vivecana : A sUtramAM sAdhakane dIkSA samayano utsAha yAda karAvI jAgRta rahevAnI sUcanA karI che. vittiyaM - visotasikA- saMyamamAM AvanArI muzkelIo; sAdhakanA manane caMcaLa karanArI dravya ane bhAvathI aneka viTaMbaNAo Ave to tene dUra karavAnI preraNA ApIne zAstrakAre saMyamabhAvomAM pUrNa sthira temaja sudaDha rahevAno nirdeza karyo che. ahIM mULapAThamAM anupAtiyA, anupAtijJA, gaLupAkkA tathA vidatta, vitti , vijJapittA AvA vaikalpika pATho paNa maLe che. te samAnArthaka che. ahiMsA ane saMyamano prazasta mArga mahApatha che. ahiMsA, saMyamanI sAdhanAmAM deza, kALa, saMpradAya ke jAtinI koI maryAdA ke baMdhana hotuM nathI, te sarvane mATe sarvatra samAna hoya che. saMyama zAMtinA ArAdhaka sarva jIvo A mArga para cAlyA che, cAle che ane cAlaze. chatAM te mArga kyAre ya saMkIrNa thato nathI, tethI ja te mahApatha che. aNagAra tenA prati saMpUrNa samarpita rahe che. akAyika jIvonI sajIvatA :| 3 logaM ca ANAe abhisameccA akutobhayaM / se bemi- Neva sayaM logaM abbhAikkhejjA, Neva attANaM abbhAikkhejjA / je logaM abbhAikkhai, se attANaM abbhAikkhai; je attANa abbhAikkhai, se loga abbhAikkhai / zabdArtha :- nona = aplAyarUpa lokane, = ane, AMTS = tIrthakaranA upadezAnusAra, mentha =jANIne, samajIne, Azutomartha = sarva bhayothI rahita evA saMyamanuM pAlana kare. te veki = huM kahuM chuM, sarva = svayaM, nom = aSkAyanA jIvonA astitvane, neva amAphawA = apalApa kare nahi, asvIkAra kare nahIM, te = je puruSa, amAru = apalApa kare che, te = te, sattAna = AtmAno.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra pariNA adhya-1, u: 3. [ 18 ] bhAvArtha :- prabhunI AjJAthI lokane arthAt akhAyanA svarUpane jANIne, hRdayamAM dhAraNa karIne te jIvone bhaya mukta banAve che. tAtparya e che ke koI paNa prakAre tene bhaya-pIDA pahoMcADe nahIM, tenA pratye saMyamI rahe. A viSayamAM vizeSa kahuM chuM ke muni aSkAyika jIvonAM astitvano niSedha kare nahi, potAnA AtmAno paNa niSedha kare nahi. je lokano-aplAyanA astitvano niSedha kare che te potAnA AtmAnA astitvano paNa niSedha kare che. je potAno apalApa kare che te loka-aplAyano paNa apalApa kare che. vivecana : prasaMgAnusAra lokano artha ahIM akhAya che. pUrvanA uddezakamAM pRthvIkAyanuM varNana che. A uddezakamAM aplAyanuM varNana che. aadomartha - TIkAkAre A zabdanA be artha karyA che- (1) je sAdhanA ke kriyAthI koI paNa jIvane koI paNa prakArano bhaya rahe nahi, te saMyama sAdhanAne akutobhaya kahevAya che. (2) je koInAthI paNa bhaya na Icche te aplAya jIva akutobhaya che. A be arthomAM saMyama artha vAMchita che. te niH- ane e paNa kahuM chuM ke- je aplAyika jIvonI sattAno svIkAra karatA nathI te vAstavamAM potAnA astitvano paNa svIkAra karatA nathI. je rIte potAnuM astitva svIkRta che, anubhavagamya che, te ja rIte anya jIvonA astitvano paNa svIkAra karavo joIe. samAjanA(gyAthAna) :- A zabda vizeSabhAva yukta che. koInA astitvano niSedha karavo te abhyAkhyAna che, apalApa che. satyane asatya ane asatyane satya, jIvane ajIva ane ajIvane jIva kahe te asatya AropaNa samAna che. AgamomAM abhyAkhyAnanA artho A pramANe che- (1) doSAviSkaraNa- doSa pragaTa karavA(bhagavatI zataka 5 1.6) (2) asa doSanuM AropaNa karavuM-(prajJApanA pada 22 ane prazna.2) (3) bIjAnI sAme niMdA karavI-(prazna.2) (4) asatya abhiyoga karavo-(AcArAMga 1-3). aplAyanI hiMsA saMbaMdhI parijJA :| 4 lajjamANA puDho pAsa / 'aNagArA mo' tti ege pavayamANA, jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM udayakammasamAraMbheNaM udayasatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihiMsai / tattha khalu bhagavayA pariNNA paveiyA- imassa ceva jIviyassa, parivaMdaNa mANaNa pUyaNAe, jAI maraNa moyaNAe, dukkhapaDighAyaheDaM, se
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 20] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha sayameva udayasatthaM samAraMbhai, aNNehiM vA udayasatthaM samAraMbhAvei, aNNe vA udayasatthaM samAraMbhate samaNujANai / taM se ahiyAe taM se abohIe / se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe / soccA khalu bhagavao, aNagArANaM vA aMtie, ihamegesiM NAyaM bhavai- esa khalu gathe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu Narae / iccatthaM gaDhie loe / jamiNaM virUvarUve hiM satthe hiM udayakammasamAraMbheNaM udayasatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihaMsa | bhAvArtha :- sAco sAdhaka aplAyanI hiMsA karavAmAM zarama anubhave che, tene bhinna jANo ane bIjA sAdhakane paNa bhinna jANo. je potAne aNagAra mAnatAM, kahetAM paNa aplAyika jIvono aneka prakAranA zastrothI AraMbha, samAraMbha karatAM te jIvonI hiMsA kare che, pANInA zastrano samAraMbha karatAM pANInI hiMsAnI sAthe tenA Azraye rahelA anya aneka jIvonI paNa hiMsA kare che. (te) tuM jo. A viSayamAM bhagavAne parizA-vivekanuM nirUpaNa karyuM che. koI vyakti (1) potAnA A jIvana mATe (2) prazaMsA, sanmAna, pUjA mATe (3) janmamaraNathI mukta thavA mATe (4) duHkhane dUra karavA mATe aplAyanI hiMsA kare che, bIjA pAse aplAyanI hiMsA karAve che ane aplAyanI hiMsA karanArAnI anumodanA kare che. je hiMsA kare che, te tenA ahitanuM kAraNa temaja abodhinuM kAraNa thAya che. sAdhaka A samajIne saMyamasAdhanAmAM tatpara banI jAya che. bhagavAna pAsethI ke aNagAra munio pAsethI sAMbhaLIne koI vyaktine e samajAya jAya che ke A aplAya jIvonI hiMsA graMthI che, moha che, sAkSAt mRtyu che, naraka che, chatAM je mAnavI jIvana, prazaMsA, kIrti AdimAM Asakta che, te vividha prakAranA zastrothI aplAyanI hiMsA kare che ane sAthe tenA Azrita anya prakAranA jIvonI paNa hiMsA kare che. pANInI sajIvatA ane hiMsAnuM sUkSmajJAna :| 5 se bemi- saMti pANA udayaNissiyA jIvA aNege / ihaM ca khalu bho aNagArANa udaya jIvA viyAhiyA / satthaM cettha aNuvIi pAsa / puDho satthaM paveiyaM / aduvA adiNNAdANaM / zabdArtha :- 36 = akhAyanA Azraye rahenArA, ane (T) = aneka, paUT = prANI temaja, navA = jIva, sati = che, EUR = A jainazAstramAM, mo = he ziSya! mA IIIM = sAdhuo mATe, 36thavA = jalarUpa jIva, vivAdiyA = kahyA che, pattha = A aplAyanA viSayamAM, gapuvapha
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra parizA adhya-1, : 3 [ 21 ] = UMDANapUrvaka vicAra karIne, pujo = bhinna bhinna, sarva = aSkAyanAM zastra, veDya= kahyA che, mahuvA = athavA, vighaNAvAI = adattAdAnanuM sevana kare che. bhAvArtha :- huM bIjuM paNa kahuM chuM- he mAnava ! pANInI nizrAe bIjA aneka jIvo rahe che eTaluM ja nahi paNa A jainadarzanamAM jaLane 'jIva' kahela che arthAt pANI sajIva che. aSkAyanA je zastra che tenA para ciMtana karIne juo. bhagavAne aplAyanA aneka zastro kahyA che. aplAyanI hiMsA kevaLa hiMsA ja nathI, te adattAdAna-corI paNa che. vivecana : aplAyane sajIva mAnavuM te jainadarzananI maulika mAnyatA che. bhagavAna mahAvIrasvAmInA samakAlIna anya darzanIo pANIne sajIva mAnatA na hatA paraMtu pANInA Azraye rahelA anya jIvonI sattA svIkAratA hatA. varSAne pANIno garbha(taittirIya AraNyakamAM) kahyo che. pANI varSAnuM saMtAna che, tema svIkArela che. saMtAnane utpanna karavAnI kSamatA sajIvamAM ja hoya che. tethI pANI sajIva hovAnI dhAraNAno prabhAva vaidika ciMtana upara paDyo che, ema mAnI zakAya che. vAstavamAM to aNagAradarzana sivAya anya sarva dArzaniko jaLane sajIva mAnatA nathI tethI be tathyo ahIM spaSTa karyA che- (1) pANI svayaM sajIva che. (2) pANInI nizrAe bIjA aneka nAnA moTA jIvo rahe che. jaina darzanamAM pANI traNa prakAranuM kahyuM che- (1) sacitta (2) acitta (3) mizra. sacitta jaLanI hiMsA zastrathI thAya che. niryuktikAre jaLanA sAta zastro A pramANe kahyA che- (1) utsucana- kUvAmAMthI pANI kADhavuM (2) gAlana- pANI gALavuM (3) dhoraNa- pANIthI vAsaNAdi dhovAM (4) svakAyazastraeka jagyAnuM jaLa bIjA sthaLanA jaLanuM zastra che (jema ke nadInuM jaLa samudranA jaLanuM zastra) (5) parakAyazastra-mATI, tela, kSAra, sAkara, agni Adi aplAya mATe zastra che. (6) tadurbhayazastra- pANIthI bhIMjAyelI mATI Adi (7) bhAvazastra- asaMyama. hiMsAmAM adatta - aSkAyanA jIvonI hiMsAne 'adattAdAna' kahevAnI pAchaLa eka vizeSa kAraNa che. te samayanA parivrAjakAdi koI saMnyAsI pANIne sajIva mAnatA na hatA, paraMtu adatta pANIno upayoga karatA na hatA. teo jalAzayAdinA mAlikanI AjJA laIne pANIno upayoga karavAmAM doSa mAnatA na hatA. teonI A dhAraNA mULathI bhrAmaka che, zAstrakArano Azaya sUkSma daSTi bharelo che ke- jalAzayanA mAlika jalakAyanA jIvonA svAmI zuM banI zake ? pANInA jIvoe potAnA prANa levAno athavA prANa soMpavAno adhikAra jaLAzayanA mAlikane Apyo nathI, tethI pANInA prANa haraNa karavA te hiMsA ja che. temaja teonA zarIrane grahaNa karavAmAM ane teno upayoga karavAmAM, hiMsAnI sAthe adatta grahaNarUpa adattAdAnanuM pApa paNa che. ahiMsAnA viSayamAM A ghaNuM ja sUkSma ane tarka pUrNa gaMbhIra ciMtana che. hiMsAmAM ahiMsAnI kalpanA karanArAonI paNa amukti : 6 kappai Ne, kappai Ne, pAuM aduvA vibhUsAe / puDho satthehiM
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha viudRti / ettha vi tesiM No NikaraNAe / zabdArtha :- je = amone, kha = kahyuM che, pa3i= kAcuM pANI pIvuM, vimUlAI = vibhUSA-hAtha, pagAdi dhovA, snAna karavuM temaja vastra dhovA, puDo = bhinna bhinna, satyeE = zastrothI, viThThati = aSkAyanA jIvonI hiMsA kare che, palpa vi = AviSayamAM, ema mAnavA chatAM, kSa = te anyatIrthikonI, no pirAi = karmathI ke pApathI mukti thaI zakatI nathI. bhAvArtha :- anyadarzanIo kahe che ke pANI amane kahyuM che. amArA siddhAntAnusAra pIvA mATe athavA snAnAdi vibhuSA mATe ame jalano upayoga karI zakIe chIe. A pramANe potAnAM zAstronuM pramANa ApIne vividha prakAranA zastrothI pANInA jIvonI hiMsA kare che. potAnAM zAstronuM pramANa ApIne pANInI hiMsA karanArA sAdhu hiMsAnA pApathI nivRtta thai zakatA nathI. teono hiMsA nahi mAnavAno vicAra hovA chatAM te hiMsAnA pApathI chUTI zakatA nathI. akAyahiMsA tyAga :| 7 | ettha satthaM samAraMbhamANassa iccete AraMbhA apariNNAyA bhavaMti / ettha satthaM asamAraMbhamANassa iccete AraMbhA pariNNAyA bhavati / taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM udayasatthaM samAraMbhejjA, NevaNNehiM udayasatthaM samAraMbhAvejjA, udayasatthaM samAraMbhaMte vi aNNe Na samaNujANejjA / jassete udayasatthasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti, se hu muNI pariNNAyakamme / tti bemi / to kaddelo samaro bhAvArtha :- zastrano upayoga karIne je jalakAyano AraMbha kare che te AraMbha-hiMsAnA duHkhada pariNAmathI ajJAta che arthAt hiMsA karanAra zAstronuM game teTaluM pramANa Ape paNa vAstavamAM te ajJAnI che. jalakAya upara zastrano prayoga nahi karanAra ja AraMbhane jANe che, te ja hiMsAnA doSathI mukta thAya che arthAtu jJaparijJAthI hiMsAne jANIne pratyAkhyAna parijJAthI teno tyAga kare che. A jANIne buddhimAna puruSa svayaM aplAyanI hiMsA kare nahIM, bIjA pAse aplAyanI hiMsA karAve nahi ane aplAyanI hiMsA karanAranI anumodanA kare nahIM. je pANI saMbaMdhI samAraMbhanuM jJAna karI teno tyAga kare che te parijJAtakarmA(ni) che. -ema bhagavAne kahyuM che. che trIje uddezaka samApta
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zastra parizA adhya-1, 9:4 vivecana : A uddezakamAM batAvela aNagAranuM svarUpa, aplAyanuM svarUpa, jIvatvanI zraddhA arthAt pANI svayaM jIva che ane tenI aMdara trasa jIvonuM astitva juduM che, aAyanAM zastro che, hiMsApApa sAthe adatta pApa paNa thAya che vagere jANI samajI je aplAyanI hiMsAno saMpUrNa tyAga kare, te muni ja vAstavamAM samyag jJAtA kahevAya che arthAt je hiMsAne jANIne, samajIne teno tyAga kare tenuM jANavuM ja saphaLa kahevAya che. stra // adhyayana-1/3 saMpUrNa // paheluM adhyayana : cotho uddezaka agnikAyanI sajIvatA : 1 se bemi- Neva sayaM logaM abbhAikkhejjA, Neva attANaM abbhAikkhejjA / je logaM abbhAikkhai, se attANaM abbhAikkhai / je attANaM abbhAikkhai, se logaM abbhAikkhai / je dIhalogasatthassa kheyaNNe, se asatthassa kheyaNNe / je asatthassa kheyaNNe, se dIhalogasatthassa kheyaNe / zabdArtha :- - sayaM = pote, horna = agnikAyano, peva aAvglengA = apalApa kare nahi, attA" = AtmAno, ne - je vyakti, toLa abhAvavapha lokano apalApa kare che, vIhato satyassa = dIrghaloka, vanaspatinA zastrarUpa agninA, gheyaLe = khedajJa che, svarUpane jANe che, asatyA = azastranA, saMyamanA. 23 = IMMING bhAvArtha :- te mumukSu AtmA kyAre ya paNa loka-agnikAyanA jIvatvano niSedha kare nahi. potAnA AtmAno apalApa paNa kare nahi, kAraNa ke je agnino apalApa kare che, te pote potAno apalApa kare che. je pote potAno apalApa kare che, te agni lokano apalApa kare che. je dIrghalokazastra-agnikAyanA svarUpane jANe che, te azastra-saMyamanA svarUpane jANe che. je saMyamanA svarUpane jANe che te dIrghalokazastranA svarUpane paNa jANe che. vivecana : For Private Personal Use Only te nemi :- A zabdathI cAlatAM prakaraNanuM sUcana karela che arthAt chakAyanuM svarUpa ane chakAyanI hiMsA ahiMsAnA viSayamAM huM kahuM chuM.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ [24] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha nona :- ahIM prasaMgathI loka' zabda agnikAyano bodhaka che. prAcIna kALathI anya dharma paraMparAmAM jaLane tathA agnine devatA mAnIne pUjavAmAM AvatA hatA, paraMtu tenI hiMsAnA viSayamAM koI vicAra thayo na hato. pANIthI zuddhi ane paMcAgni tapAdithI siddhi mAnIne teno pragaTarUpe ja upayoga karAto hato, paraMtu jinazAsanamAM ahiMsAnI dRSTithI A baMnene sajIva siddha karIne tenI hiMsAno niSedha karyo che. agninI sajIvatA svayaM ja siddha che kAraNa ke temAM prakAza ane uSNatAnA guNo che. A guNo sajIvamAM hoya che. agni vAyu vinA jIvI zake nahi. na viNA vADaM ajANa 3Lana- bhigavatI za.16 u.1. TIkA]agni sneha, vAyu, kASTAdino AhAra laIne vadhe che. AhAranA abhAvamAM te ghaTe che. A sarva agninI sajIvatAnuM spaSTa lakSaNa che. sacetana dravyanI sacetanatA svIkAravAmAM na Ave to te abhyAkhyAna doSa che. tenA astitvamAM nAstitvanuM doSAropaNa thAya che. bIjA jIvanI sattAne na mAnavI te potAnA AtmAne nahi mAnavA barAbara che. hIdano satyamsa :- dIrghalokano artha che vanaspati. pAMca sthAvara ekendriya jIvomAM cAra sthAvara jIvonI avagAhanA AMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che jyAre vanaspatinI utkRSTa avagAhanA eka hajAra yojanathI paNa vadhAre che. vanaspatinuM kSetra paNa atyaMta vyApaka che mATe vanaspatine AgamamAM 'dIrghaloka kahela che. agni tenuM zastra che mATe agnine dIrghalokazastra kahela che. teno bIjo artha e che ke agni sahuthI vadhAre tIkSNa ane pracaMDa zastra che. tni gIphane satye, tanhA noDuM na rIvA mAM [utta. adhya. 35 gA. 12.] agni samAna anya koI tIkSNa zastra nathI, moTA moTA bhayAvaha ane saghana jaMgalone te thoDA samayamAM bALI nAkhe che. agni vaDavAnaLanA rUpe samudramAM paNa chupAIne rahe che. vecANa nA saMskRtamAM be rUpo thAya che- kSetrajJa ane khedajJa. temAM (1) kSetrajJa- athavA kSetra eTale zarIra ke AtmA, tenA svarUpane jANanAra te kSetrajJa. (2) jJa- eTale jIva mAtranA duHkhane jANanAra. (3) AcAra ane prAyazcitta vidhinA jJAtA gItArtha (4) sUtrakRtAMga sUtramAM bhagavAna mahAvIrasvAmIne re sane mahelI A vizeSaNa ApIne lokAloka svarUpanA jJAtA, pratyeka AtmAnA sukha-duHkhanA jANanAra kahyA che. gItAmAM zarIrane kSetra ane AtmAne kSetrajJa kahela che. bauddha graMthomAM kSetrajJano artha 'kuzaLa' karyo che. asatkarsa :- A zabda 'saMyama'nA arthamAM vaparAyo che. asaMyamane bhAvazastra kahela che. mAre ya asaMgano saEUR -[niryukita gA. 96.] tethI teno pratipakSI saMyama azastra che, te jIvamAtrano rakSaka-baMdhu che. A kathanano bhAva e che ke je hiMsAne jANe che te ahiMsAne jANe che, je ahiMsAne jANe che te hiMsAne paNa jANe che. agnikAya hiMsAtyAgano saMkalpa :| 2 vIrehiM evaM abhibhUya diTuM, saMjaehi, sayA jaehiM, sayA appamattehiM / je pamatte guNaTThie, se hu daMDe pavuccai / taM pariNNAya mehAvI iyANi
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra parikSA adhya-1, uH 4 [ 25] No jamahaM puvvamakAsI pamAeNaM / zabdArtha - vIrahiM = vIre, artha = A, kabUtra parISahAdino parAbhava karIne, viThThuM = joyuM che, saMgahR = saMyamIe, saMya = haMmezAM, gapa = yatnazIla, apramattediM= pramAda rahita, ne je, paHQ = pramAdI, pramAda kare che, phri = guNArthI, viSayArthI koI prayojana mATe agnino AraMbha kare che, vaMde = daMDa denAra, paqzva = kahevAya che, te = te AraMbhane, pariNAya = jANIne, meghAvI = buddhimAna, thALa o = have pachI AraMbha karIza nahi, nahiM = je huM, pumbamarI = pahelAM AraMbha karyo hato, paHIM = pramAdathI, ajJAnathI. bhAvArtha :- sadA yatnazIla apramatta saMyamI, vIra puruSoe karmazatru ane parISaho upara vijaya prApta karIne kevaLajJAna dvArA agnikAyarUpa zastra ane saMyamarUpa azastrane joyuM che. je pramAdI che, guNo (Indriya viSayo)nA arthI che, te daMDa eTale hiMsaka kahevAya che. A jANIne medhAvI puruSa saMkalpa kare ke pramAdane vaza thaIne meM pahelAM hiMsA karI hatI, have te hiMsA huM karIza nahi. vivecana : ahIM vIra Adi vizeSaNo saMpUrNa AtmajJAna(kevaLajJAna) prApta karavAnI prakriyAnA sUcaka che. vIra- parAkramI-sAdhanAmAM AvatA sarva vidgo upara vijaya prApta karanAra. sayama- Indriya ane manano vivekathI nigraha karavo. yatnazIla- mUlaguNa uttaraguNonuM niraticAra pAlana karavAmAM prayatnazIla. apramattatA-svarUpanuM smaraNa rAkhavuM, haMmezAM jAgRta rahevuM ane viSayAbhimukhI pravRttiothI dUra rahevuM. A prakriyAthI (Atmadarzana) kevaLajJAna prApta thAya che. te kevalI bhagavAne jIva hiMsAnuM svarUpa joIne azastra-saMyamanI prarUpaNA karI che. mitte :- madha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA e pAMca pramAda che. mAnavI pramAdamAM Asakta thAya che tyAre te agnino upayoga rAMdhavAmAM, prakAza, tApa vageremAM kare che ane te jIvonI hiMsA karIne hiMsaka bane che. thA iLo :- hiMsAnuM svarUpa jyAre samajAya che tyAre buddhimAna vyakti teno tyAga karavAno saMkalpa kare che. manamAM daDha nizcaya karI ahiMsAnI sAdhanAmAM AgaLa vadhe che ane pUrve karelI hiMsAdino pazcAttApa kare che. agnikAyanI hiMsAnuM parijJAna :| 3 lajjamANA puDho pAsa / aNagArA mo tti ege pavayamANA, jamiNaM
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha virUvarUvehiM satthehiM agaNikammasamAraMbheNaM agaNisatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihiMsA | 26 tattha khalu bhagavayA pariNNA paveiyA - imassa ceva jIviyassa, parivaMlaga mALakha pUyaLA, gArDa-maraNa-moyaLApa, TuvazvapaDiyAyahevuM, se sayameva agaNisatthaM samAraMbhai, aNNehiM vA agaNisatthaM samAraMbhAvei, aNNe vA agaNisatthaM samAraMbhamANe samaNujANai / taM se ahiyAe, taM se abohIe / se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe / soccA khalu bhagavao aNagArANaM vA aMtie ihamegesiM NAyaM bhavaiesa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu Narae / iccatthaM gaDhie loe, jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM agaNikammasamAraMbheNaM agaNisatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihiMsai / bhAvArtha :- saMyamI vyakti hiMsAmAM lajjAno anubhava kare che. keTalAka "ame aNagAra sAdhu chIe" evuM kahevA chatAM je aneka prakAranAM zastrothI agnikAyanI hiMsA kare che, teone tuM sAdhutvathI bhinna jANa. agnikAyanA jIvonI hiMsA karatAM bIjA aneka prakAranA jIvonI paNa hiMsA kare che. (te) tuM jo. A viSayamAM bhagavAne vivekanuM kathana karyuM che. koI manuSya A jIvana mATe, prazaMsA-sanmAna ke pUjA mATe, janma-maraNathI mukta thavA mATe temaja duHkhone dUra karavA mATe pote agnino AraMbha kare che, bIjA pAse agnino AraMbha karAve che, agnino AraMbha karatA hoya tenI anumodanA kare che. A hiMsA tene mATe ahitanuM temaja abodhinuM kAraNa bane che. sAdhaka hiMsAnA pariNAmane sArI rIte samajIne saMyama-sAdhanAmAM lIna bane che. tIrthaMkarAdi pratyakSa jJAnI ke zrutajJAnI munio pAsethI sAMbhaLIne koIne jJAna thAya che ke A jIvahiMsA graMthi che, moha che, mRtyu che, naraka che, topaNa keTalAMka prANI vartamAna prApta sAdhanomAM ja Asakta banI vividha prakAranAM zastrothI agnino AraMbha kare che. agnino AraMbha karavAnI sAthe teo bIjA aneka jIvonI paNa hiMsA kare che. vivecana : agnikAyanAM zastrono ullekha niryuktimAM A pramANe che- (1) mATI athavA dhULa. (2) pANI (3) lIlI vanaspati (4) trasa prANI (5) svakAya zastra-eka agni bIjI agninuM zastra che. (6) parakAyazastra-pANI Adi. (7) tadubhayazastra arthAt sva-parakAya mizritazastra. jema ke tuSa nizrita agni bIjI agninuM zastra che. (8) bhAvazastra-asaMyama. For Private Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zastra parizAadhya-1,7:4 | 27 / agnithI thatI anya virAdhanA :| 4 se bemi- saMti pANA puDhaviNissiyA taNaNissiyA pattaNissiyA kaTTaNissiyA gomayaNissiyA kayavaraNissiyA / sati saMpAtimA pANA Ahacca saMpayati / agaNiM ca khalu puTThA ege saMghAyamAvajjati / je tattha saMghAyamAvajjati te tattha pariyAvajjati / je tattha pariyAvajjati te tattha uddAyati / zArtha:-saMti pANA = 9vaDoya , puDhaviNissiyA = pRthvIna Azrita, taNaNissiyA = tuezanemAzrita, pattaNissiyA = pAnemAzrita, kaTTaNissiyA aSTane mAzrita, gomayaNissiyA = goSarane Azrita, kayavaraNissiyA = dhyarAne Azrita, saMpAtimA pANA = 85naa| patagiyA vagairevo, Ahacca = BhAya, saMpayati = 8131nemagnimA cha, puTThA = sparza pAbhIne, ege =o , saMghAyamAvajjati = ghAyala thAya cha, je tattha = he tyAM, te tattha = tetyAM, pariyAvajjati = bhUrchita 45 04 cha, uhAyati = mRtyu pAme che. bhAvArtha :- ghau vo pRthvI, ghAsa, aSTha, sy| hine Azrita 23 cha,te vo manithIpaNI yacha. keTalAka UDatA tIDa, pataMgiyA Adi jIvo temAM paDI jAya che, te jIvo agnino sparza pAmIne saMkocAya jAya che. saMkoca pAmavAnI sAthe uSNatAthI mUccha pAme che ane aMte mRtyu paNa pAme che. tema huM kahuM chuM. agni virAdhanA tyAga :| 5 ettha satthaM samAraMbhamANassa iccete AraMbhA apariNNAyA bhavati / ettha satthaM asamAraMbhamANassa iccete AraMbhA pariNNAyA bhavaMti / taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM agaNisatthaM samAraMbhejjA, Neva'NNehiM agaNisatthaM samAraMbhAvejjA, agaNisatthaM samAraMbhaMte vi aNNe Na samaNujANejjA / jassete agaNikammasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti, se hu muNI prinnnnaaykmme| tti bemi / // cauttho uddeso samatto // bhAvArtha :- agnikAyanI hiMsA karanArA AraMbha, samAraMbhanI kriyAnA duSpariNAmone jANatA nathI. je agnikAya upara zastrano prayoga karatA nathI, te ja vAstavika rIte AraMbhane jANanAra che arthAtu hiMsAthI
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha mukta thaI jAya che. buddhimAna manuSya A kathanane jANIne svayaM agnikAyano samAraMbha kare nahi. bIjA pAse AraMbha karAve nahi ane agnino AraMbha karanAranI anumodanA kare nahi. jeNe agninA A AraMbhane sArI rIte jANIne teno tyAga karyo che, te muni parijJAtakarmA karmano jJAtA ane tyAgI muni che. - ema bhagavAne kahyuM che. | caturtha uddezaka samApta che vivecana : A uddezakamAM hiMsA karanArane pramAdI ane hiMsA nahIM karanArane apramAdI kahyA che. agnikAyamAM jIvatvanI zraddhAnA bhAvo, tenuM svarUpa ane tenI hiMsAnuM svarUpa darzAvIne agnine kAraNe bIjA keTalA ya pRthvI tRNa AdimAM rahelA trasa jIvonI hiMsAnuM sUcana karela che. te badhuM jANI je agnikAyanA AraMbhano tyAga kare te ja sAco jJAnI kahevAya che. || adhyayana-1/4 saMpUrNa . cc paheluM adhyayana : pAMcamo uddezaka 0% aNagAranA lakSaNa :| 1 taM No karissAmi samuTThAe mattA maimaM abhayaM vidittA, taM je No karae esovarae, etthovarae, esa aNagAre tti pavuccai / zabdArtha :- d = vanaspatikAyano AraMbha, no va ni = karIza nahi, muku = pravrayA dhAraNa karIne, mattA = jIvAdine jANIne, svIkArIne, manana karIne, ma = buddhimAna puruSa, ma = bhaya rahita, saMyamane, vivittA = jANIne, ne = je vyakti, te = tene, pApAcaraNane, hiMsAne, no vara = kare nahi, va=te sAvadha karmathI uparata che, nivRtta che, hovara te ja puruSa A jinazAsanamAM sthita che, paNa mAre tti = te ja aNagAra, pavu = kahevAya che. bhAvArtha :- buddhimAna pujya tattvane jANIne, abhayarUpa saMyamanA svarUpane samajIne, pravrajyA aMgIkAra kare ane saMkalpa kare che ke huM koI paNa prANIne pIDA ApIza nahi ane tyAra pachI saMkalpAnusAra koIne paNa pIDA ApatA nathI, te ja hiMsAdithI nivRtta che(tratI) che, ahaMtu zAsanamAM sthita che, lIna che, te ja
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra padizA adhya-1, 9:5 29 ] aNagAra kahevAya che. vivecana : ahiMsAne AtmasAt karavAnAM be sAdhana A sUtramAM kahyAM che. (1) mattA (manana)= buddhimAna sAdhaka jIvonA svarUpa AdinA viSayamAM gaMbhIratA pUrvaka ciMtana manana kare (2) samaye vivighA = abhayane jANe. huM nirbhaya thavA IcchuM chuM, mane abhaya priya che, tema bIjA jIvo paNa bhaya IcchatA nathI, A siddhAMtane samajIne manana karavAthI pratyeka jIvanI sAthe AtmA samatvAnubhUti anubhave che, tenAthI ahiMsAnI AsthA sudaDha temaja susthita thAya che kAraNake ahiMsAnA pAyAmAM abhaya che. TIkAkAre ' abhaya ' no artha saMyama paNa kayo che- AvAmAna vimAna tatvanA tyayaH samaH | te anusAra abhayaM vikattA no artha saMyamane jANIne karavAmAM Ave che. Indriya viSaya ane saMsAra :| 2 je guNe se AvaTTe, je AvaTTe se guNe / uDDe ahaM tiriyaM pAINaM pAsamANe rUvAI pAsai, suNamANe saddAi suNei / u8 ahaM tiriyaM pAINa mucchamANe rUvesu mucchai, saddesu yAvi / esa loe viyAhie / ettha agutte aNANAe puNo puNo guNAsAe vaMkasamAyAre pamatte agAramAvase / / zabdArtha - je = je, kuLa = zabdAdi guNa che, je AvaE= te Avarta-saMsAra che, DuM = upara, huM = nIce, siriyaM = tirache, pA = pUrvAdi dizAomAM, pAnAne jotAM, rUvA pAsa = rUpone jue che, sukhamALe = sAMbhaLatAM, saddAruM = zabdone, surR = sAMbhaLe che, muchamAne = rAga karatA jIvo, haveNu mucha = rUpomAM mUccha pAme che, sasu yAvi = zabdomAM paNa rAga karI karma bAMdhe che, pakSa = A, to = loka-pAMce ya IndriyonA viSayarUpa loka, vihipa = kahelo che, paltha = A viSayamAM, are = agupta che, pagAra = bhagavAnanI AjJAmAM nathI, puNo puLo = vAraMvAra, TLApa = viSayAsakta bane, teno upabhoga kare, vaMsamAthA = vakrAcaraNa karanAra, patta = pramatta, pramAdI, aPIR = gRhasthavAsamAM, Avaze = nivAsa kare che. bhAvArtha :- je guNa-zabdAdi viSaya che te Avarta-saMsAra che. je Avarta che te guNa che. prANIo upara, nIce, tirachI dizAmAM dekhAtA rUpone jue che, saMbhaLAtA zabdo sAMbhaLe che. Udhvadi dizAomAM joyelI rUpavALI vastuomAM ane manojJa zabdomAM te Asakata bane che. A Indriya viSayonI Asakti ja saMsAra che. je vyakti viSayomAM agupta che, Indriya ane manathI asaMyata che, te bhagavAnanI AjJAthI dUra che. je vAraMvAra viSayono anubhava kare che, teno bhogapabhoga kare che, kuTilatAnuM-asaMyamanuM AcaraNa kare che,
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha te pramatta che. gRhatyAgI hovA chatAM gRhasthabhAvanA kAraNe gRhastha samAna thaI jAya che. vivecana : 'guNa' zabdanA aneka artha che. vyAkhyAkAroe guNa zabdanI 15 vyAkhyA karI che. ahIM guNano artha pAMca IndriyothI grAhya viSaya che. viSayo pAMca che- zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza. A pAMce ya viSayo Udhvadi sarva dizAomAM che. IndriyonA mAdhyame AtmA tene grahaNa kare che, sAMbhaLe che, jue che, suMghe che, svAda le che, sparza kare che. grahaNa karavuM te Indriyano guNa che. grahaNa karAyelA viSayomAM Asakti rAkhavI te mana athavA cetanAnuM kArya che. jyAre mana viSayo tarapha Asakta thAya che tyAre te viSaya mana mATe baMdhana athavA AvartarUpa banI jAya che. samudrAdimAM jyAM pANI vegapUrvaka goLAkAre pharatuM hoya arthAtu vamaLa thAya, tene Avarta kahe che. A AvartamAM je prANI phasAya che te pANImAM aMdara kheMcAya jAya che ane mRtyu pAme che. zabdAdi viSayomAM, guNomAM je vyakti Asakta bane, te temAM phasAya jAya che ane karmabaMdhana vadhArI saMsAramAM janma maraNa kare che mATe Indriya viSayonI Asaktine ahIM Avarta kahela che. zAstrakAroe kahyuM che ke- rU5 temaja zabdAdine jovA, sAMbhaLavAmAM doSa nathI paraMtu temAM je rAgadveSa thAya, temAM AtmA vRddha banI jAya to, te Asakti ja saMsAra che. anAsakta AtmA saMsAramAM rahevA chatAM saMsArathI mukta kahevAya che. saMyamI banIne je muni viSayamAM Asakta thAya, viSayonuM vAraMvAra sevana kare, te mAyAcAranuM sevana kare che kAraNa ke te bahArathI tyAgI dekhAya che, teNe muninA veSane dhAraNa karela che paraMtu vAstavamAM te pramAdI che, gRhasthanI samAna AcaraNa kare che, te jinezvaranI AjJAthI bahAra che. A uddezakamAM vanaspatikAyanI hiMsAno niSedha che. paramArthathI vicAratAM zabdAdi viSayonI prAsaMgikatA pratIta thAya che. zabdAdi viSayonI utpattinuM mukhya sAdhana vanaspati che. vanaspatimAMthI ja vINAdi vAjiMtro tathA aneka prakAranA raMga, rUpa, phUlAdinI gaMdha, phaLAdino rasa temaja rU AdinA sparzanI utpatti thAya che tethI sUtrakAre vanaspatinA varNananI pahelAM vanaspatithI utpanna thatI vastuomAM anAsakta rahevAno upadeza Apyo che. hiMsAnuM mULa kAraNa paNa Asakti ja che. Asakti jo na hoya to aneka dizAomAM rahelA zabdAdi viSayo AtmAnuM kAMI paNa ahita karI zakatA nathI. vanaspatikAyanI hiMsAnuM parijJAna :| 3 lajjamANA puDho pAsa / aNagArA mo tti ege pavayamANA, jamiNa virUvarUvehiM satthehiM vaNassaikammasamAraMbheNaM vaNassaisatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihiMsai / tattha khalu bhagavayA pariNNA paveiyA- imassa ceva jIviyassa
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra parikSA adhya-1,6:5 | 1 | parivaMdaNa mANaNa pUyaNAe, jAI maraNa moyaNAe, dukkhapaDighAyaheDaM, se sayameva vaNassaisatthaM samAraMbhai, aNNehiM vA vaNassaisatthaM samAraMbhAvei, aNNe vA vaNassaisatthaM samAraMbhamANe samaNujANai / taM se ahiyAe, taM se abohIe / se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe / soccA khalu bhagavao aNagArANaM vA aMtie ihamegesiM NAyaM bhavaiesa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu Narae / iccatthaM gaDhie loe, jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM vaNassaikammasamAraMbheNa vaNassaisatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihiMsai / bhAvArtha :- jJAnI hiMsAthI lajjAzIla rahe che, temane tuM bhinna jANa. ame tyAgI chIe' ema kahenArA paNa aneka prakAranA zastrothI vanaspatikAyika jIvono AraMbha kare che. vanaspatinI hiMsA karavAnI sAthe te bIjA aneka prakAranA jIvonI paNa hiMsA kare che, tene tuM jo ! A viSayamAM bhagavAne parijJA-vivekanI prarUpaNA karI che. sAMsArika jIvo A jIvana mATe, prazaMsA, sanmAna, pUjA mATe, janma-maraNathI mukta thavA mATe ane duHkhane dUra karavA mATe, svayaM vanaspatikAyanI hiMsA kare che, bIjA pAse karAve che ane hiMsA karanAranI anumodanA kare che. te hiMsA tenA mATe ahita ane abodhinuM kAraNa che. tema samajIne sAdhaka saMyamamAM upasthita thAya che. bhagavAna athavA tyAgI aNagAronI pAsethI A sAMbhaLIne teone jJAna thAya che ke- hiMsA graMthI che, moha che, mRtyu che, naraka che, topaNa keTalAMka prANI vartamAna prApta sAdhanomAM Asakta thaIne vividha prakAranA zastrothI vanaspatikAyano samAraMbha kare che ane vanaspatino AraMbha karatAM bIjA aneka jIvonI paNa hiMsA kare che. vanaspatimAM manuSyanAM lakSaNonI samAnatA :| 4 se bemi imaM pi jAidhammayaM, eyaM pi jAidhammayaM / imaM pi vuDDidhammayaM, eyaM pi vuDdidhammayaM / imaM pi cittamaMtayaM, eyaM pi cittamaMtayaM / imaM pi chiNNa milAi, evaM pi chiNNaM milAi / imaM pi AhAragaM, eyaM pi AhAragaM / imaM pi aNiccayaM, eyaM pi aNiccayaM / imaM pi asAsayaM, eyaM pi asAsayaM / imaM pi cayAvacaiyaM, eyaM pi cayAvacaiyaM / imaM pi vippariNAmadhammayaM, eyaM pi vippariNAmadhammayaM / zArtha :- imaM pi jAidhammayaM = // manuSyazarI2 utpatti dharmavANucha, eyaM pi jAidhammayaM = // vanaspati 55 tyatti dharmavANI cha, imaM pi vuDDidhammayaM = // manuSyanuM zarIra vRddhidharmavANucha,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha = DyuM ja vRduidhammaya - A vanaspati paNa vadhavAnA svabhAvavALI che, vittamaMtayuM - caitanyavAna che, chiLa mittApha = kApavAthI sukAI jAya che, AhAranuM - AhAra kare che, khinvayaM = A manuSyanuM zarIra anitya che, asAsaya - azAzvata che, cayAvapaDyuM - vadhaghaTa pAme che, hAni--vRddhine pAme che, vippariNAma dhammayaM vividha pariNAmI che, pariNamanazIla che. bhAvArtha :- manuSya janme che, vanaspati paNa janme che; manuSya vadhe che, vanaspati paNa vadhe che; manuSya caitanyazIla che, vanaspati paNa caitanyazIla che; manuSyanuM zarIra chedana karavAthI sUkAI che, vanaspatinuM zarIra paNa chedana karavAthI karamAya che; manuSya AhAra kare che, vanaspati paNa AhAra kare che, manuSyanuM zarIra anitya che, vanaspatinuM zarIra paNa anitya che; manuSyanuM zarIra azAzvata che, vanaspatinuM zarIra paNa azAzvata che; manuSyanuM zarIra AhArathI vadhe che ane AhAranA abhAvamAM durbaLa thAya che; vanaspatinuM zarIra paNa A ja rIte AhArathI vadhe che, AhAranA abhAvathI durbaLa thAya che; manuSyanuM zarIra aneka prakAranI avasthAone prApta thAya che; vanaspatinuM zarIra paNa vividha prakAranI avasthAone prApta thAya che. vivecana : bhAratanA sarva dArzanikoe ghaNuM karIne vanaspatine sajIva mAnela che, paraMtu vanaspatimAM jJAna- cetanA alpa hovAnA kAraNe dArzanikoe taviSayaka sUkSma ciMtana-manana karyuM nathI. jaina darzanamAM tenuM sUkSma temaja vistRta ciMtana thayuM che. mAnavanA zarIranI sAthe tenI samAnatA darzAvavAmAM AvI che. te AjanA vaijJAniko mATe paNa Azcaryajanaka temaja upayogI tathya che. jyAre sara jagadIzacaMdra bojhe vanaspatimAM mAnavanI samAna ja cetanA che te prayogAtmaka siddha karI batAvyuM, tyArathI jaina darzanano vanaspati viSayaka siddhAMta vaijJAnika siddhAMtanAM rUpamAM pratiSThita thaI gayo che. Aje vanaspati vijJAna jIvavijJAnanuM mukhya aMga banI gayuM che. sarva jIvone jIvana nirvAha karavA, vadhavA, jIvatA rahevA ane saMtAnanI utpatti mATe bhojana athavA UrjAnI AvazyakatA rahe che. A UrjA sUryathI phoTona (Photon) taraMgonA rUpamAM pRthvI upara Ave che. tene grahaNa karavAnuM sAmarthya phakta vRkSamAM ja hoya che. pRthvInA sarva prANIo vRkSamAMthI ja UrjA (jIvanazakti) prApta kare che. tethI vanaspatino mAnava jIvananI sAthe ghaniSTha saMbaMdha che. vaijJAniko temaja DaoNkaTaro mAnava zarIranA alaga alaga avayavonA rogonuM tathA paraMparAnA guNonuM adhyayana karavA mATe vanaspatinuM adhyayana kare che, tethI vanaspati vijJAnanA viSayamAM vanaspatikAyanI mAnava zarIra sAthe je tulanA AgamamAM karAyelI che, tenuM mahattva ghaNuM che. vanaspati hiMsAtyAga : 5 ettha satthaM samAraMbhamANassa iccete AraMbhA apariNNAyA bhavaMti / e
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra pariNA adhya-1, u: 6 . [ 33] ttha satthaM asamAraMbhamANassa iccete AraMbhA pariNNAyA bhavaMti / taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM vaNassaisatthaM samAraMbhejjA, Neva'NNehiM vaNassaisatthaM samAraMbhAvejjA, Neva'NNe vaNassaisatthaM samAraMbhaMte samaNujANejjA / jassete vaNassaisatthasamAraMbhA pariNAyA bhavaMti, se hu muNI prinnnnaaykmme| tti bemi / I paMcamo raso samaro in bhAvArtha :- je vanaspatikAya upara zastrano AraMbha kare che, te AraMbhathI utpanna thatAM duHkhada pariNAmathI ajJAta che. je vanaspatikAya upara zastrano upayoga karatA nathI te AraMbhanA jJAtA che. A jANIne medhAvI vyakti vanaspatino svayaM AraMbha kare nahi, bIjA pAse karAve nahi ane AraMbha karanAranI anumodanA kare nahi. jene vanaspati viSayaka AraMbhanuM jJAna ane tyAga hoya che te parijJAtakarmA(hiMsAnA tyAgI) muni che tema bhagavAne kahyuM che. pAMcamo uddezaka samApta che vivecana : A uddezakamAM aNagAranuM svarUpa batAvI, pAMca guNa-Indriya viSayamAM Asakta sAdhakane pramAdI ane gRhastha samAna kahela che. tyAra pachI vanaspatinA jIvonuM astitva siddha karavA manuSyanA zarIra sAthe tenI tulanA karI che. tene jANI, zraddhA karI je sAdhaka vanaspatinA AraMbhano tyAga kare te ja sAco jJAnI aNagAra che. I adhyayana-1/pa saMpUrNa | paheluM adhyayana : chaThTho uddezaka I00 trasa jIvono duHkhamaya saMsAra :| 1 se bemi-saMtime tasA pANA, taM jahA- aMDayA poyayA jarAuyA rasayA saMseiyA sammucchimA ubbhiyA uvavAiyA / esa saMsAre tti pavuccai / maMdassa aviyANao /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha NijjhAittA paDilehittA patteyaM pariNivvANaM / savvesiM pANANaM savvesiM bhUyANaM savvesiM jIvANaM savvesiM sattANaM assAyaM apariNivvANaM mahabbhayaM dukkhaM ti bemi / / tasaMti pANA padiso disAsu ya / tattha tattha puDho pAsa AurA pritaarveti| saMti pANA puDho siyA / zabdArtha :- pha = A, tala = trasa, paNaT = prANI, saMti = che, aMha = IMDAthI utpanna thanAra, yathA = potaja, naraDiyA = jarAyuja, = rasaja, saMkheDA = pasInAmAM utpanna thanAra, sammachimAM = saMmUrchAima, 30maya = ubhija-jamIna phoDIne utpanna thanAra, 3vavAyA = aupapAtika, sa = A sarva, sAtti = 'saMsAra' A pramANe, pavRtta = kahevAya che, masa = maMda vyakti, viyANo = ajJAnI ja saMsAramAM utpanna thAya che. fphAphA = manathI ciMtana karIne, pavittA = paryAvalokana karIne, patteya = alaga alaga, parAdhyApa = sukha, sabala pANi = sarva prANIone, sabbala bhUlIpa = sarva bhUtane, savvahiM nIvALuM = sarvajIvone, savvahiM sattA = sarva sattvone, asAthe= azAtA, apariNiLAmAM = aparinirvANa, ma rtha = mahAna bhaya, durNa = duHkhano anubhava thAya che, tannati = nAzanI zaMkAthI DaratA rahe che, trAsa pAme che, paNaT = sarva trasa jIvo, velo hisAsu = dizAo ane vidizAomAM, taltha tattha pucho = tyAM bhinna-bhinna prayojano mATe, A32 = Atura, viSayAsakta prANI, paritArvati = A jIvonI hiMsA kare che, paNa = juo, satipALa = prANI che, pudo = bhinna bhinna sthAnomAM, siyA = pRthvI Adine Azrita che. bhAvArtha :- A sarva trasa jIvo che, te A pramANe che- aMDaja, potaja, jarAyuja, rasaja, saMsvedana, saMmUrchAima, ubhija ane aupapAtika. A ATha prakAramAM sarva saMsArI trasa jIvo samAya jAya che. A jIvono samudAya ja saMsAra kahevAya che. A saMsAra paribhramaNa maMda tathA ajJAnI jIvone hoya che. tema bhagavAne kahyuM che. huM ciMtana karIne, sArI rIte joIne kahuM chuM ke pratyeka prANI sukhecchuka hoya che. sarva prANI, bhUta, jIva, sattvane azAtA ane azAMti mahAna bhayakArI tathA duHkhadAyI che. manane haMmezAM pIDA kare che tethI sarva jIvo duHkhane mahAbhayarUpa mAne che. A saMsAranA jIvo dizA ane vidizAomAM cAre taraphathI bhayAkrAMta banI trAsa pAme che. viSaya-sukhAbhilASI, vyAkuLa mAnavI aneka sthAno para te jIvone duHkha ApatA rahe che, tene tuM jo. trasakAyika prANIonuM pRthaka pRthaka astitva che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra parikSA adhya-1, u: 6 [ 35 ] vivecana : A sUtramAM trasakAyika jIvonA viSayanuM varNana che. AgamamAM saMsArI jIvonA be bheda kahyA che, sthAvara ane trasa. duHkhathI potAnI rakSA kare ane sukhano svAda levA mATe halana calana karavAnuM sAmarthya je jIvamAM hoya che, te trasa jIva che. tenAthI viparIta je prAyaH sthira rahe che tathA potAnI icchAnusAra eka sthAnethI bIjA sthAne je na jaI zake te sthAvara kahevAya che. tene mAtra eka sparzendriya ja hoya che. utpatti sthAnanI apekSAe trasa jIvonA ATha bheda kahyA che, te A pramANe che- 1. aMDaja- IDAthI jeno janma thAya che te mora, kabUtara, haMsa Adi. 2. potaja- pota arthAt carmarUpa thelI. potathI utpanna thanArA potaja kahevAya che, jema ke- hAthI, cAmAcIDiyA vagere. 3. jarAyuja- garbhane jara vIMTaLAyela hoya che. te janma samaye bALakane DhAMkI rAkhe che. te jarAyunI sAthe je utpanna thAya che tene jarAyuja kahevAya che. jema ke gAya, bheMsa Adi. 4. rasaja- chAza, dahIM Adi rasa bagaDI jAya tyAre temAM je kIDA utpanna thAya tene rasaja kahevAya che. 5. saMsvedaja- pasInAmAM utpanna thanArA jIva, jema ke jU, lIkha Adi 6. saMmUrchAimabahAranA vAtAvaraNanA saMyogathI utpanna thanArA jIvo, jema ke mAkhI, macchara, kIDI, bhamarA Adi. 7. ubhija- dharatIne bhedIne nIkaLanArA jIvo. jema ke tIDa, pataMgiyA vagere. 8. aupapAtika- upapAtano artha che AgamanI daSTie devazayyAmAM deva ane kuMbhimAM nArakI utpanna thaI eka muhUrtamAM saMpUrNa yuvAna banI jAya che, tethI tene aupapAtika kahevAya che. A ATha prakAranA jIvomAM prathamanA traNa garbhaja, cothAthI sAtamA sudhInA saMmUrchAima ane AThamA deva, nArakI aupapAtika janmavALA hoya che. A rIte janmanI apekSAe jIvanA traNa prakAra che. A traNa prakAramAM saMsAranA sarva jIvono samAveza thaI jAya che. A jIvone saMsAra kahevAno abhiprAya e che ke ATha prakArano yonisaMgraha ja jIvonA janma, maraNa tathA gamanAgamananuM kendra che tethI tene ja saMsAra samajavo joIe. (1) maMdatA- viveka buddhinI alpatA tathA (2) ajJAna. A baMne saMsAra paribhramaNanAM-janma maraNanAM mukhya kAraNa che. viveka daSTi temaja jJAnano vikAsa thayA pachI mAnavI saMsArathI muktine prApta karI zake che. rivvA parinirvANa :- A zabda mokSano vAcaka che. nirvANano zabdArtha che bujhAI javuM. jema tela khalAsa thaI jatAM dIpaka bUjhAI jAya che, tema rAga dveSano kSaya thavAthI saMsArano kSaya thAya che ane AtmA sarva duHkhothI mukta banIne anaMta sukhamaya svarUpane prApta kare che. ahIM parinirvANa'no Avo prasiddha artha grahaNa karAyo nathI paraMtu sukha, zAMtirUpa artha grahaNa karyo che. kahyuM che ke pratyeka jIva sukha, zAMti ane abhayanA abhilASI che. azAMti, bhaya, vedanA tenA mATe mahAnabhayakArI temaja duHkhadAyI che, tethI koI jIvanI hiMsA karavI nahIM. prANI, bhUta, jIva, sattva sAmAnyarUpe jIvanA ja vAcaka che. samabhirUDhanayanI apekSAe bhagavatI sutra za. 2. u.1mAM tenA alaga alaga artha kahyA che, te A pramANe che- (1) prANa-prANothI yukta hoya
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha te beIndriya, teIndriya, caurendriya jIvo (2) bhUta- traNe ya kALamAM rahevAnA kAraNe bhUta che. te vanaspatikAyanA jIvo (3) jIva- AyuSyakarmanA kAraNe jIvana dhAraNa kare te jIva. te paMcendriya jIvonArakI, tiryaca, manuSya, deva (4) satva- aneka paryAyonuM parivartana thavA chatAM AtmadravyanI sattAmAM koI aMtara paDatuM nathI tethI sattva che, te pRthvI, pANI, agni ane vAyukAyanA jIvo che. A cAre paribhASA sarva jIvomAM lAgu paDe che chatAM te zabdono prayoga vizeSa arthayukta che mATe TIkAkArazrI zIlAMgAcArye kahyuM che ke prANA: dvitricatuH proktA, bhUtAstu taravaH smRtAH / jIvA: paMcendriyAH proktAH,zeSAH sattvA udiiritaaH|| trasakAya hiMsA parijJAna :| 2 lajjamANA puDho pAsa / aNagArA mo tti ege pavayamANA, jamiNaM virUva- rUvehiM satthehiM tasakAyasamAraMbheNaM tasakAyasatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihiMsai / tattha khalu bhagavayA pariNNA paveiyA- imassa ceva jIviyassa, parivaMdaNa mANaNa pUyaNAe, jAI maraNa-moyaNAe, dukkhapaDighAyaheu, se sayameva tasakAyasatthaM samAraMbhai, aNNehiM vA tasakAyasatthaM samAraMbhAvei, aNNe vA tasakAyasatthaM samAraMbhamANe samaNujANai / taM se ahiyAe, taM se abohIe / se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe / soccA khalu bhagavao aNagArANaM vA aMtie ihamegesiM NAyaM bhavaiesa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu Narae / iccatthaM gaDhie loe, jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM tasakAyasamAraMbheNaM tasakAyasatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihiMsai / bhAvArtha :- saMyamI sAdhaka jIva hiMsA karatAM saMkocano anubhava kare che teone tuM bhinna jANa ane 'ame tyAgI chIe' evuM kahetAM aneka prakAranA zastrothI trasakAyano AraMbha karanAra bIjA aneka jIvonI paNa hiMsA kare che, tene paNa tuM bhinna jANa! A viSayamAM bhagavAne parijJA-vivekanuM kathana karyuM che. koI mAnavI A jIvana mATe, prazaMsA, sanmAna, pUjA mATe, janma maraNathI mukta thavA mATe, duHkhane dUra karavA mATe trasakAya jIvonI svayaM hiMsA kare che, bIjA pAse hiMsA karAve che tathA hiMsA karanAranI anumodanA paNa kare che. A hiMsA tenA ahita
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra pariNA adhya-1, u: 6 [ 37 ] ane abodhi mATe che. te saMyamI hiMsAnAM duSpariNAmane sArI rIte samajIne saMyamamAM lIna banI jAya che. bhagavAna pAsethI athavA aNagAro pAsethI sAMbhaLIne koI manuSyo jANe che ke A hiMsA graMthI che, mRtyu che, moha che, naraka che chatAM je mAnavI vartamAna sukhamAM Asakta thAya che, te aneka prakAranA zastrothI trasakAya jIvono AraMbha kare che, trasakAyano AraMbha karatAM bIjA aneka prakAranA jIvonI hiMsA kare che. paMcendriya jIvonI hiMsAnA vividha hetu :| 3 se bemi- appege accAe vahaMti, appege ajiNAe vahaMti, appege maMsAe vahati, appege soNiyAe vahaMti, appege hiyayAe vahati evaM pittAe vasAe picchAe pucchAe vAlAe siMgAe visANAe daMtAe dADhAe NahAe NhAruNIe aTThie aTThimijAe aTThAe aNaTThAe / ___ appege hiMsiMsu me tti vA vahaMti, appege hiMsaMti metti vA vahaMti, appege hiMsissaMti me tti vA vahati / zabdArtha :- a = keTalAka jIva, koI, makvANa = prANIonA zarIrano bhoga devA mATe, vaditi = vadha kare che, jANa = carma-cAmaDA mATe, malApa = mAMsa mATe, saLiyA = lohI mATe, hiyA = hRdaya mATe, parva = A pramANe, pittA = pitta mATe, vasA = carabI mATe, fpaccha = pAMkha - pIMchA mATe, puchANa = pUMcha mATe, vAsA = vALa mATe, &i INa = zIMgaDA mATe, vilApa = aMdhakAra vinAzaka dAMta vizeSa mATe, daMtANa = dAMta mATe, vAdA = dADha mATe, adANa = nakha mATe, ThThA = snAyu mATe, kRiSa = hADakAM mATe, kRmiMgANa = hADakAnI majjA mATe, aThThA = prayojanathI, magaThThA = prayojana vinA, te = mArA svajana, parijanane, hiMli7 = mAryA hatA, tti = AvA SanA kAraNe, hiMsati = mAre che, hiMsisati = mAraze. bhAvArtha :- huM kahuM chuM (bhagavAne kahyuM che ke, keTalAka manuSyo devatAnI pUjA mATe ke maMtranI sAdhanA mATe jIvahiMsA kare che. koI cAmaDA, mAMsa, lohI, hRdaya, pitta, carabI, pIMchA, keza, pUMcha, zIMgaDA, viSANa, dAMta, dADha, nakha, snAyu, hADakAM ane asthimajjA mATe prANIonI hiMsA kare che. koI vyakti prayojanavaza ane koI prayojana vinA-nirarthaka jIvonI hiMsA kare che. keTalAka manuSyo teoe mArA svajanAdinI hiMsA karI che tevI pratizodhanI bhAvanAthI hiMsA kare che. mArA snehIjanonI hiMsA kare che tevA pratikAranI bhAvanAthI paNa keTalAka manuSyo hiMsA kare che ane mArA snehIjanone ke mane mAraze te prakAranA AtaMkanA bhayathI keTalAka hiMsA kare che.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 38] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vivecana : zAstramAM traNa prANIone mAravA mATe je prayojano kahyA che tene vyAkhyAkAroe pazu, pakSIo sAthe saMbaMdha joDIne spaSTIkaraNa karyuM che tenuM saMkalana A pramANe che- mannA- arcAnA be artha thAya che pUjA ane zarIra. (1) pUjA- devI devatAne prasanna karavA mATe (2) zarIra- vidyA ke maMtranI sAdhanA mATe batrIsa lakSaNothI yukta puruSa ke pazunI hiMsA karavAmAM Ave. tAtparya e che ke bali mATe aneka jIvono bhoga dharavAmAM Ave che, te pUjArtha che ane suvarNa puruSane banAvavA mATe je vadha karavAmAM Ave te zarIrArtha che. vartamAnamAM zarIra zaNagAranI aneka vastuo mATe paNa aneka jIvonI hiMsA thAya che, jema ke lIsTIkAdi. te zarIranA avayavonA arthe hiMsA kahevAya che. nibaTY - carma mATe aneka prANIono vadha karAya che. mRgacarma, siMhacarma ane vyAghacarma Adino koI saMnyAsIo paNa upayoga kare che. Aja kAla cAmaDAnA bUTa, heMDabega, ghaDiyALa, kammaranA paTTA Adi mATe aneka gAyo, gAyanA vAcharaDA temaja bheMsa Adine mAravAmAM Ave che. saMsAra piyA- mAMsa ane lohI mATe bakarA, mRga, bokaDA, sUvara Adine mAravAmAM Ave che. hiyA- hRdaya mATe vAMdarAdi prANIno vadha karavAmAM Ave che. pittA_fpachA- pitta temaja pIMchA mATe mora, kalagIvALA kukaDA tathA gIdha Adine mAravAmAM Ave che. vasANa- carabI mATe vAgha, magaramaccha, bheMsa, sUvara, mAchalI vagere. puchANa-mUMcha mATe arthAt suMvALA rezama jevA vALa mATe camarIgAya ke rojha Adine. vAvAI:- vALa mATe Dukkara, camarIgAya. siTD- ziMgaDA mATe zuMgavALA pazuone, jema ke mRga, mRga Adi.visANaTV- A zabdanA be prakAre artha che- (1) ziMgaDAmAM pratiziMgaDA (2) camakatA dAMta. pahelA arthamAM bAraziMgA-haraNa vizeSa vagere che ane bIjA arthamAM sUvaranA dAMtane kahela che. viSANa zabdano prayoga bRhatkalpasUtramAM thayo che. tyAM nAnA nAnA ziMgaDA jevA AkAravALA viSANa yukta pATa pATalAnuM prakaraNa che. saMtApa- dAMtane mATe hAthI Adino. vahANa- dADha mATe Dukkara, varAhAdino. pahANa- nakho mATe nahoravALA vAghAdi pazuone mAravAmAM Ave. hApha- snAyu mATe gAya, bheMsa Adine. ui- asthi mATe zaMkha, chIpa Adino. niSNA- asthi majjA mATe sUvara, bheMsa Adino vadha kare che. keTalAka manuSyo loko prayojanavaza pazu, pakSIonI hiMsA kare che ane keTalAka niprayojana, kutUhalatA ke manoraMjana mATe aneka jIvonI hiMsA kare che, zikAra kare che. kUtarA ke UMTAdinA pUMcha sAthe phaTAkaDAnA DabbA Adi bAMdhI tene doDAvavAmAM Ave temaja kSudra jIvone pANImAM dhakko mArI parezAna karavAmAM Ave che. A prakAranI manoraMjananI kriyAo anarthaka hiMsAnuM kAraNa che. trasakAya hiMsA tyAga : 4 ettha satthaM samAraMbhamANassa iccete AraMbhA apariNNAyA bhavati / e ttha satthaM asamAraMbhamANassa iccete AraMbhA pariNNAyA bhavaMti /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zastra parizA adhya-1, 9 : 7 taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM tasakAyasatthaM samAraMbhejjA, va'NNehiM tasakAyasatthaM samAraMbhAvejjA, Neva'NNe tasakAyasatthaM samAraMbhaMte samajAjjA / jassete tasakAyasatthasamAraMbhA pariNNAyA bhavaMti / huNa pariNNAyakamme / tti bemi / // chaThTho ddezo samatto // bhAvArtha :- je trasakAya jIvonI hiMsA kare che te AraMbhanAM duSpariNAmothI ajJAta che. je trasakAya jIvonI hiMsA karatA nathI te AraMbhane jANanAra che ane AraMbhathI dUra rahe che. A jANIne buddhimAna manuSya trasakAyano AraMbha pote kare nahi, bIjA pAse AraMbha karAve nahi ane AraMbha karanAranI anumodanA paNa kare nahi. 39 jeNe trasakAya saMbaMdhI samAraMbha, hiMsAnAM kAraNo, duSpariNAmone jANI lIdhA che ane tenI hiMsAno tyAga karI dIdho che, te parijJAtakarmA (hiMsA tyAgI) muni che. || chaThTho uddezaka samApta || vivecana : A uddezakamAM hAlatA cAlatA trasa prANIonA vividha prakAra ane te jIvonuM duHkhI jIvana batAvyuM che. saMsAranA svArthI jIvo potAnA vividha svArtha mATe prANIono ghAta karIne saMsAranI vRddhi kare che. hiMsAnuM A vistRta svarUpa samajI, hRdayamAM utArI, trasakAyanI vividha hiMsA ke avivekano tyAga karanAra muni ja sAco jJAnI ke saphaLa sAdhaka kahevAya che. amanda // adhyayana-1/6 saMpUrNa // paheluM adhyayana : sAtamo uddezaka vAyukAyanI sajIvatA : 1 pahU ejassa duguMchaNAe / AyaMkadaMsI ahiyaM ti NaccA / je ajjhatthaM jANai se bahiyA jANai, je bahiyA jANai se ajjhatthaM jANai / eyaM tulamaNNesiM / iha saMtigayA daviyA NAvakakhaMti jIviraM / For Private Personal Use Only IMMING
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 40 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zabdArtha :- pardU samartha hoya che, nAsta = vAyukAyanA, dujchaMAI = AraMbhathI nivRtta thavAmAM, AvelI = karmonAM phaLane jANanAra, vAyukAyanA AraMbhathI thatA duHkhone jonAra temaja jANanAra, dive tti = AraMbhane ahitakArI, = jANIne teo tyAga karI de che, ne a tyaM = je potAnA sukha du:khane, gArU = jANe che, te = 0, variyA = bahAranA arthAt bIjA jIvonA sukha duHkhane paNa, gAbaDuM = jANe che, artha = A pramANe, mauf= bIjA jIvone paNa, turta = potAnA samAna ja jovA joIe, rUda = A zAsanamAM, satiyA = zAMtine prApta, viyA = dravika arthAta saMyamI muni, vivuM = jIvananI (asaMyamI jIvananI), nAvali = IcchA kare nahi. bhAvArtha :- je zArIrika mAnasika pIDAone, karma pariNAmane sArI rIte paNa jANe che ane AraMbhane ahitakara samaje che te vAyukAyanI hiMsAthI nivRtta thavAmAM samartha che. je potAnAM sukha duHkhAdine jANe che te bIjAnAM sukha duHkhAdine paNa jANe che. je bIjAnA sukha duHkhAdine jANe che te ja potAnAM sukha duHkhAdine jANe che tethI potAne ane bIjAne paraspara samAna jANavA joie. A rIte samajIne jinazAsanamAM je zAMtine pAmyA che jenA kaSAya upazAMta thai gayA che) ane dayAthI jenuM hRdaya plAvita che, te muni che. te jIvahiMsA karIne jIvavAnI icchA rAkhatA nathI. vivecana : A sUtramAM vAyukAyanA jIvonI hiMsAthI nivRtta thavAnuM varNana karyuM che. no artha thAya che. vAyukAyanI hiMsAthI nivRtta thavA kucha- ahIM jugupsA zabdano prayoga navIna arthamAM che. ghaNuM karIne AgamamAM DuAMchA zabda gaha, glAni, lokaniMdA, pravacana hIlanA temaja sAdhvAcAranI niMdAnA arthamAM Ave che paraMtu ahIM 'nivRtti-tyAga' arthano bodha karAve che. hiMsA nivRttinA mukhya traNa kAraNo kahyAM che- (1) AyaMjalI (AtaMvara) - hiMsAthI thatAM kaSTa, bhaya temaja paraloka saMbaMdhI duHkha Adine AgamavANI tathA Atma anubhavathI jovA. karmajanita duHkhone sArI rIte samajelA, anubhavelA jJAnIne AtaMkadarzI kahe che. (2) divyaM ti - hiMsAthI AtmAnuM ahita thAya che temaja jJAna, darzana, cAritrAdinI prApti durlabha thAya che, tema jANavuM ane samajavuM. (3) paDyuM tunamaNi - potAnAM sukha duHkha ane lAgaNInI sAthe bIjA jIvonI tulanA karavI, jemake mane sukhapriya che, duHkha apriya che, tevI ja rIte bIjA jIvone paNa sukhapriya ane duHkha apriya che. sarvanuM caitanya samAna che. karmonI asara paNa ochAvattA pramANamAM sarva jIvone sarakhI rIte thatI hoya che. AvuM vicAranAra kadI bIjAnA bhoge potAnA sukhane icchatA nathI. ahiMsAnuM pAlana, AMdhaLuM anukaraNa ke mAtra pAraMparika na hovuM joie, paraMtu jJAna ane karuNA
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra padizA adhya-1, 6 H 7 [ 41 ] pUrvaka hovuM joie. jIva mAtrane potAnA AtmA samAna samajavA bIjAnuM duHkha te potAnuM ja duHkha che tema samajanAra, hiMsA karatA aTakI jAya che. bIjAnI hiMsAthI te jIvone ja duHkha thAya che, tema nahi paraMtu potAne paNa kaSTa, bhaya, upadrava thAya che ane jJAnAdinI hInatA thAya che temaja potAnuM akalyANa thAya che. A rItanuM AtmaciMtana, AtmamaMthana karI ahiMsAnI bhAvanAne puSTa karavAnI mukhya vAta che. ne makRtyaM gALa - je adhyAtmane jANe che te bAhyane jANe che. tenuM ciMtana aneka daSTikoNathI karI zakAya che. (1) adhyAtma eTale cetana-AtmasvarU5. cetananA svarUpano bodha thai gayA pachI tenA pratipakSI evA 'jaDa' nA svarUpano bodha svayaM ja thai jAya che. jema dharmane jANanAra adharmane, puNyane jANanAra pApane, prakAzane jANanAra aMdhakArane jANI le che. (2) adhyAtmano bIjo artha che- AMtarika jagata eTale jIvanI mULavRttio-sukhanI icchA, jIvavAnI bhAvanA, zAMtinI abhilASA vagere. potAnI A vRttione jANI levI arthAt potAnA samAna ja bIjA jIvo sukhanA ke zAMtinA icchuka che tema jANI levuM, te adhyAtma che. tenAthI AtmasamAnatAnI dhAraNA puSTa thAya che. saMtinAtha - (zAMtigata)jenA viSaya, kaSAyAdi zAMta thaI gayA che. jeno AtmA parama prasannatAno anubhava kare che. athavA satA eTale jinazAsanamAM upasthita koi sAdhaka, e artha paNa thAya che. kavi :- dravyano artha che dravavuM-maLavuM athavA pravAhI padArtha. adhyAtmazAstramAM dravano artha che hRdayanI saraLatA, dayALutA ane saMyama tethI 'dravika'no artha TIkAkAre kaSNAzIla saMyamI puruSa karyo che. bIjAnA duHkhathI dravIbhUta thavuM te sajjanonuM lakSaNa che. karmonI kaThoratAne pIgALanAra dravika' kahevAya che. saMyamadhanathI dhanavAnane paNa davie-dravika kahevAmAM Ave che. niraM:- koI pratamAM vanitaM pATha paNa che. vAyukAyanI hiMsAnuM varNana hovAthI teno artha-te saMyamI vIMjaNa(havA khAvA)nI IcchA kare nahi, te yathA saMgata che. cUrNikAre paNa kahyuM che ke- muni tADapatrAdi bAhya vastuothI vIMjavuM-havA khAvAnuM icchatA nathI. cUrNimAM navAM pAThAMtara paNa che. prastutamAM nAvikano artha asaMyamI jIvana karavAmAM Avela che. vAyukArika jIvonI hiMsAnuM parijJAna :| 2 lajjamANA puDho pAsa / aNagArA mo tti ege pavayamANA jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM vAukammasamAraMbheNaM vAusatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihiMsai / tattha khalu bhagavayA pariNNA paveiyA- imassa ceva jIviyassa, parivaMdaNa, mANaNa pUyaNAe, jAI-maraNa moyaNAe, dukkhapaDighAyahe,
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 42 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha se sayameva vAusatthaM samAraMbhai, aNNehiM vA vAusatthaM samAraMbhAvei, aNNe vA vAusatthaM samAraMbhaMte samaNujANai / taM se ahiyAe, taM se abohIe / se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe / soccA khalu bhagavao aNagArANaM vA aMtie ihamegesiM NAyaM bhavaiesa khalu gaMthe, esa khalu mohe, esa khalu mAre, esa khalu Narae / iccatthaM gaDhie loe / jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM vAukammasamAraMbheNaM vAusatthaM samAraMbhamANe aNNe vi aNegarUve pANe vihiMsai / bhAvArtha :- hiMsAmAM saMkocano anubhava karatAM saMyamI sAdhakone bhinna jANa ane ame aNagAra chIe', sAdhu chIe ema kahetA sAdhuo aneka prakAranAM zastro vaDe vAyukAyano AraMbha kare che, vAyukAyano AraMbha karatAM teo anya aneka jIvonI hiMsA kare che, tene tuM bhinna jANa. vAyukAyanA viSayamAM bhagavAne parijJA-vivekanuM kathana karyuM che. koI manuSya A jIvana mATe, prazaMsA, sanmAna, pUjA mATe, janma maraNathI mukta thavA mATe, duHkha dUra karavA vAyukAyano AraMbha kare che, bIjA pAse vAyukAyano AraMbha karAve che, vAyukAyano AraMbha karanAranI anumodanA kare che. A hiMsA tenA ahita ane abodhi mATe che. hiMsAnA je pariNAmo kahyAM tene sArI rIte samajIne koI saMyamamAM upasthita thAya che. bhagavAnanI pAse athavA aNagAra evA zramaNonI pAsethI sAMbhaLIne teoe e jANyuM che ke A hiMsA graMthI che, moha che, mRtyu che, naraka che. to paNa koI manuSya vartamAna jIvanamAM Asakta thaIne vividha prakAranAM zastrothI vAyukAyanI hiMsA kare che. te vAyukAyanI hiMsA karatAM anya aneka prakAranA jIvonI hiMsA kare che. vAyukAyanI virAdhanA sAthe bIjI virAdhanA :| 3 se bemi- saMti saMpAimA pANA Ahacca saMpayaMti / pharisaM ca khalu puTThA ege saMghAyamAvajjati / je tattha saMghAyamAvajjati te tattha pariyAvajjati / je tattha pariyAvajjati te tattha uddAyati / zabdArtha :- saMti = che, saMpAma = UDanArA, paNa = ghaNA jIvo, mahaMnna= kyAreka vAyunA AghAtathI, saMpati = paDe che, parisaM = vAyunA sparzane, puThThA = prApta karIne, jo te jIvo, saMthAvanAvali = ghAyala thAya che, tatva = je tyAM, te taltha = te tyAM, riyAvati = mUcchita thaI jAya che, 3yaMti = mRtyu pAme che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra parikSA adhya-1, uH 7. [ 43 ] bhAvArtha :- saMpAtima-havAmAM UDanArA nAnA jIvo vAyuthI AghAta pAmIne nIce paDI jAya che. vAyunA sparzathI te jIvo saMkocAI jAya che, saMkocAIne mUcchita thaI jAya che ane mUcchita thaIne pAme che tyAre marI paNa jAya che. vAyukAya hiMsAtyAga :| 4 | ettha satthaM samAraMbhamANassa iccete AraMbhA apariNNAyA bhavaMti / ettha satthaM asamAraMbhamANassa iccete AraMbhA pariNNAyA bhavaMti / taMpariNNAya mehAvI Neva sayaM vAusatthaM samAraMbhejjA, Neva'NNehiM vAusatthaM samAraMbhAvejjA, Neva'NNe vAusatthaM samAraMbhaMte samaNujANejjA / jassete vAusatthasamAraMbhA pariNAyA bhavaMti, se hu muNI pariNNAyakamme / tti bemi / bhAvArtha :- je vAyukAyanA jIvono AraMbha kare che, te vAstavika rIte A AraMbhathI ajJAta che. je vAyukAyanA jIvo para zastrano AraMbha karatA nathI teNe vAstavamAM AraMbhane jANI lIdho che. A vAtane jANIne buddhimAna vyakti vAyukAyano AraMbha pote kare nahi, bIjA pAse karAve nahi, vAyukAyano AraMbha karanAranI anumodanA kare nahi. jeNe vAyukAyanA AraMbhane ane tenA pariNAmane jANela che te muni parijJAtakarmA (hiMsAnA tyAgI) che, tema bhagavAne kahyuM che. vivecana : A sUtromAM vAyukAyanI hiMsAno niSedha karyo che. vAyune sajIva mAnavo ane tenI hiMsAthI bacavuM, te nigraMthadarzananI maulikatA che. sAmAnya rIte pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane trasa A krama hoya che paraMtu ahIM kramano bhaMga karIne vAyukAyanuM varNana chelle karyuM che. tenuM kAraNa TIkAkAra Ape che ke- chakAyamAM vAyukAyanAM zarIra ApaNA carmacakSuthI joI zakAtA nathI, bIjA pAMce kAyanA zarIro AMkhathI joI zakAya che. pAMcanI apekSAe vAyukAyano viSaya samajavo kaThina che tethI pAMceyanuM varNana pahelAM karI chelle vAyukAyanuM varNana karyuM che. viratino bodha :| 5 etthaM pi jANa uvAdIyamANA, je AyAre Na ramaMti, AraMbhamANA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha viNayaM vayaMti, chaMdovaNIyA ajjhovavaNNA AraMbhasattA pakaraitti saMgaM / se vasumaM savvasamaNNAgayapaNNANeNaM appANeNaM akaraNijjaM pAvaM kammaM taM No aNNesi / zabdArtha :- paltha ja nAna = A viSayamAM paNa ema jANo, AraMbha tyAga karanAra muninA viSayamAM e paNa jANo ke, 3vAvIyA = saMyama grahaNa karIne paNa, mAyAre = AcAramAM, saMyamabhAvamAM, na rati= ramaNa karatA nathI, kAraMbhamAna = chakAya jIvono AraMbha karatAM, viyaM = te potAne saMyamI, vati = kahe che, chakovAyA = teo potAnI IcchAnusAra AcaraNa kare che, avivaUT =viSayomAM Asakta rahe che, sAraMpatti = teo AraMbhamAM Asakta thaIne, baM pati = sAvadha anuSThAna kare che, karmasaMgraha kare che. = te, vasui = samyakatvAdibhAva dhanathI yukta che, savvasamaU/TINYUMTM akhIne = vastunA yathArtha svarUpane jANIne potAnA AtmA dvArA, agni = nahi karavA yogya samaje, pAve = pApakarma, te = A viSayanI, no ahiM = cAhanA kare nahi. bhAvArtha :- tamo ahIM e paNa jANo ke je saMyamano svIkAra karIne AcAramAM, saMyamanI vidhimAM tallIna thatA nathI, AraMbha karavA chatAM potAne saMyamI kahevaDAve che athavA bIjAne vinaya-saMyamano upadeza Ape che, teo svacchaMdAcArI temaja viSayomAM Asakta ane AraMbhamAM Asakta rahetAM pharI pharI karmane bAMdhe che. vasumAna (jJAna, darzana, cAritrarUpa dhanathI yukta) saMyamavAna sAdhaka sarva prakAranA viSayo para jJAnapUrvaka vicAra kare che, hRdayathI pApakarmane akaraNIya jANe che tathA manathI paNa tene IcchatA nathI. chajIvanikAya hiMsAtyAga :|6 taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM chajjIvaNikAyasatthaM samAraMbhejjA, Neva'NNe hiM chajjIvaNikAyasatthaM samAraMbhAvejjA, Neva'NNe chajjIvaNikAyasatthaM samAraMbhaMte samaNujANejjA / jassete chajjIvaNikAyasatthasamAraMbhA pariNNAyA bhavati, se hu muNI pariNNAyakamme // tti bemi / // sattamo uddeso samatto // paDhama ajjhayaNaM samattaM // bhAvArtha :- A jANIne buddhimAna sAdhaka chakAya jIvano AraMbha pote kare nahi, bIjA pAse AraMbha karAve nahi, AraMbha karanAranI anumodanA kare nahi. jeNe chakAya jIvanA zastraprayoga(hiMsA)ne sArI rIte samajI lIdhela che, teno tyAga karI dIdho che te parijJAtakarmA muni kahevAya che - ema bhagavAne kahyuM che. || sAtamo uddezaka samApta . prathama adhyayana samApta che
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zastra pariNA adhya-1, u : 7. vivecana : A aMtima uddezakamAM vAyukAyanI hiMsAno niSedha ane ahiMsAnuM pratipAdana che. cakSugrAhya nahi hovAnA kAraNe tenI hiMsAno tyAga samartha vyakti ja karI zake ema sUcavIne, Atma sAdRzyatAno nirdeza karyo che. A rIte vAyukAya jIvanA astitvanI zraddhAnuM mahattva darzAvela che. aMte vAyukAyanI hiMsAna tyAgIne samyagujJAnI kahyA che. vAyukAyanA varNana pachI samasta chakAya jIvonI hiMsAnA tyAgano saMdeza Apyo che. sAtamo uddezaka saMpUrNa adhyayana upasaMhAra :- Ama A saMpUrNa adhyayanamAM chakAyanA jIvonuM astitva, karmabaMdhana ane muktinA kAraNo batAvI jIvana vikAsa mATe vicAra, viveka ane saMyamanuM varNana karI, bhAvahiMsAthI chUTavAno saraLa upAya kahyo che. ahiMsA saMyamathI sAdhya che. dravya ane bhAvathI ahiMsaka banI prANImAtrane Atma samAna gaNI vivekathI AgaLa vadhavAnuM che. bhagavAna mahAvIre sUkSmathI laIne skUla sudhInA sarva jIvo (chakAya jIvo) sAthe maitrIno saMdezo A adhyayanamAM prarUpyo che. || adhyayana-1/cha saMpUrNa li
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 ahaM -huM appA,AyA AtmA asthi che ahe, ane nIce, nIcI agara - muni, sAdhu aLesi bIjAne, bIjA pAsethI avisamenyA = samajIne pittA = choDIne, tyAga karIne pIvA - jIva, prANI, paMcendriya DyuM je, jene, jo, ke gArDa-maraNa = janma maraNa gALi nu = jANIne gALa = jANo appaLo = potAnA gaLA, gappA" AtmA, AtmAne, khasthi, kheva, kho = nahIM potAne pannA jANIne = maLe ya Ao rAtadina asAyaM asAtA,duHkharUpa aLa, aLaai anya, bIjA pAse AAr AjJAthI ime A IT - A saMsAramAM, A jina sUcaka zabda che zAsanamAM = = Urdhva, upara te A sa, yaM A chyuM - A prakAre, A pramANe i = koI, koI eka, keTalAka pro ekalo pAvA= koIvAra, kyAreka or= rAgadveSa rahita, ekalA ammA-taMga - sAvadhakArya hiMsAnAM kAraNo haju =nizcayathI muLa vAraMvAra AvanArA zabdArtha ne - je puruSa, te, je, jeo nasya - jeNe gaze = kaSTone, sparzone vAlamsa, vAte ajJAnI bhavAya = che, thAya che mavijJapha = thaze mAvavA - bhagavAne, mahAvIre mULa = jIva, vanaspati jIva mo - he ziSya !, saMbodhana zabda che. | = avasara bisamma, pisAmiyA = hRdayamAM dhAraNa karI, vicAra karI, samajIne te = teo, te ja cAla - ema huM kahuM chuM, ema bhagavAne kahyuM che. viSaya samApti taltha = tyAM, A viSayamAM, temAM teM tene zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha pariggA - sAcuM jJAna pAsa, pApaDa = juo pALA prANI, jIvo, krindriyAdi paLAya. jANIne hiT atyaMta Asakta ca, ceva ane, tathA pattA, ciA - tyAga karIne, pamatte = pramAdI, pramatta choDIne nAgapha jANeche poya - pratyeka, darekanA puno puSo- vAraMvAra movAr bhojana mATe, upayoga rIte mATe tti- A pramANe teM nahIM - te A prakAre che, jema ke vA, vALo rAjA tanhA mATe, tethI tonuMsi-lokamAM hor prANI, sAMsArika loko tattva, to " tyAre, te pachI visAo - dizA q=ane kuvAM - duHkha, duHkharUpa zrI, jIda - vIrapuruSa vira poina pAvavAM = pApakarma mUDha maMdabuddhi, mUrkha, mUDha banIne mohe, moheba - mohathI, mohakarmathI, mohamAM me- huM muLI muni, sAdhu mukhiLA= bhagavAne, tIrthaMkaroe paNa medhAvI, buddhimAna maMvasya - ajJAnI, vivekarahita, saMti - che maMdabuddhi sarja= pote sa - haMmezA saMpehAr - vicArIne, joIne samuTThAe ughata thaIne, svIkArIne, tatpara thaIne haiM "nizcayathI, vAkyAlaMkAra zabda vA=athavA vivittA - jANIne vIrA, vIre - vIrapuruSa, karmakSaya karavAmAM samartha surya - sAMbhaLyuM che sonnA sAMbhaLIne che - te, te puruSa sabbe - sarva, badhA, samasta sattA- prANI, cAra sthAvara sabhyo sarvaprakAre sAp= pUrNa rIte sammatameva = samyak rUpe, sArI vayaMti kahe che. vayaM Ayu, uMmara, ame vasukSma - saMyamI, saMyamavAna, jJAnAdi ratnatraya yukta virapurvAka - viparIta avasthAo, vibhinna yonio, vivekahIna avasthAo pAme che virUvarUpenTiM= vividha prakAranA samabhigALeggA- sevana kare te cemi - te huM kahuM chuM, bhagavAna kahe che, vAkyAlaMkAra, viSaya prAraMbha sUcaka zabda santheEi= zastro vaDe =
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 bIjuM adhyayana paricaya RsOrlag, shag 2,0700g) A adhyayananuM prasiddha nAma loka vijaya che. prathama adhyayanamAM ahiMsAmUlaka dharmanuM varNana karIne A bIjA adhyayanamAM lokavijayanuM varNana karyuM che. A adhyayananA 'lokavijaya' nAmamAM 'loka' zabdathI bhAvalokanuM grahaNa karavAmAM Ave che. rAga-dveSa, krodhAdi kaSAyo bhAvaloka kahevAya che. rAga-dveSathI karmabaMdhana ane karmabaMdhananA kAraNe cAre gatimAM paribhramaNa thatuM rahe che. cAre gatinA paribhramaNane ja saMsAra kahevAmAM Ave che. A saMsAra, saMbaMdho ane saMyogo, te dravyaloka kahevAya che. bhAvaloka kaSAyarUpa para vijaya meLavI levAthI dravyaloka para vijaya maLI ja jAya che. jIvanuM saMsaraNa aTakI jAya che. A adhyayanamAM kaSAyAdi para vijaya meLavavAnI tenI cAvIo che tethI lokavijaya nAma sArthaka che. keTalAka vidvAnonuM kathana che ke A aghyayananuM prAcIna nAma 'lokavicaya' hovuM joIe. prAkRta bhASAmAM 'ca'nA sthAne 'ja' thaI jAya che. jyAre TIkAkAre 'vijaya' ne 'vicaya' nahi mAnatA 'vijaya' e nAma ja ApyuM che. vicaya e dharmadhyAnano eka bheda che. teno artha che ciMtana karavuM, zodhavuM tathA cAre bAjuthI nirIkSaNa karavuM. vijayano artha che parAkrama, puruSArtha tathA AtmaniyaMtraNa. A adhyayanano bhAva jotA ema lAge che ke enuM 'vicaya' nAma paNa sArthaka che kAraNa ke emAM saMsAra, enuM svarUpa, zarIrano kSaNabhuMgara svabhAva, jJAtijanonI azaraNatA, Indriya viSayarUpa padArthonI anityatatA Adino vicAra karatAM AsaktinAM baMdhana toDavAnI hRdayasparzI preraNA ApI che. AjJA vicaya, apAya vicaya Adi dharmadhyAnanA bhedomAM paNa A prakAranuM ciMtana mukhya rahyuM che tethI 'vicaya' e nAmanI paNa saphaLatA siddha thaI jAya che. saMyamamAM puruSArtha, apramAdabhAva tathA sAdhanAmAM AgaLa vadhavAnI preraNA temaja kaSAyAdi aMtaraMga zatruo para 'vijaya' prApta karavAno upadeza paNa A adhyayanamAM vizeSa rUpathI dekhAya che tethI 'vijaya' nAma paNa sArthaka che. viSaya- dhyAnanuM temaja nirvedanuM pratika che, vinaya- parAkrama ane puruSArthanuM bodhaka che. niryuktimAM loka zabdano ATha prakAre nikSepa karyo che te A pramANe che - (1) nAma (2) sthApanA (3) dravya (4) kSetra (5) kALa (6) bhAva (7) bhava (8) paryAya. ahIM 'bhAvaloka'no prasaMga che. niryuktikAre paNa kahyuM che ke- mAve sAyalono, Ahiro tassa vijJaLa / krodha, mAna, mAyA, lobha Adi kaSAyarUpa bhAvalokanA vijayano adhikAra che kAraNa ke kaSAya loka upara vijaya prApta karanAra sAdhaka For Private Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ re kAmathI nivRtta thaI jAya che ane kAmathI nivRtta thayela sAdhaka saMsArathI zIghra tarI jAya che. A adhyayanamAM cha uddezaka che. temAM saMkSipta viSaya varNana A pramANe che- prathama uddezakamAM bhAvaloka(saMsAra)nuM mULa zabdAdi Indriya viSaya tathA svajanAdi prati anAsakta rahevAno upadeza che. che. zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bIjA uddezakamAM saMyamamAM thatI atine dUra karavAno nirdeza che. trIjA uddezakamAM gotrAdinA madano tyAga karavAnuM kathana che. cothA uddezakamAM parigrahamAM Asakta thanAranI dazA, bhoga e roganI utpattinuM mULa che, AzA ne tRSNAno tyAga tathA bhogathI virati vagere viSayonuM kathana che. pAMcamA uddezakamAM saMsAramAM vicaraNa karavA chatAM paNa saMyamamAM prayatnazIla rahevAno upadeza chaThThA uddezakamAM mamatvano tyAga Adi aneka viSayonuM mArmika varNana che. //////
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ als vizya madhya-2, 6:1 ala bIjuM adhyayana-loka vijaya pahelo uddezaka saMsArarnu bhUja : viSayAsati :| 1 je guNe se mUlaTThANe je mUlaTThANe se guNe / iti se guNaTThI mahayA pariyAveNaM puNo puNo vase pamatte / taM jahA- mAyA me, piyA me, bhAyA me, bhagiNI me, bhajjA me, puttA me, dhUyA me, suNhA me, sahi- sayaNasaMgaMtha-saMthuyA me, vivittovagaraNa- pariyaTTaNabhoyaNacchAyaNaM me / iccatthaM gaDhie loe vase pamatte / aho ya rAo ya paritappamANe kAlAkAla- samuTThAI saMjogaTThI aTThAlobhI Alupe sahasakkAre viNiviTThacitte ettha satthe puNo puNo / zArtha :- guNe = Ale guecha, mUlaTThANe = saMsA2nA bhUNa // 29 // 4AyonA sthAna cha, iti = bhATe, guNaTThI = Ale viSayono 274, mahayA = bhaDAna, pariyAveNaM = paritApanI sAthe, vase = saMsAramA nbhdhaar| 43cha, pamatte = prabhAhamA 23 cha, taMjahA = te sA prabhA), mAyA me = bhArI mAtA, piyA me = maa| pitA, bhAyA me = mAro mAI, bhagiNI me = bhArI paDena, bhajjA me = bhArI strI, puttA me = bhArI putra, dhUyA me = bhArI putrI, suNhA me = bhArI putravadhU, sahi-sayaNa-saMgatha-saMthuyA me = bhArabhitra, sva4na, saMbaMdhI parithitayoo, vivitta = vividha praa2n| uvagaraNa = 65425, pariyaTTaNa = thI, ghodd| mAhavAina, bhoyaNa = (mona ane, acchAyaNaM me = vastrAhi mArA cha. iccatthaM = // prabhA potArnu samane, loe = azAnI (r)q, gaDhie vase = atyaMta Asata 23 cha, pamatte = prmaanumaay25|| 42 cha, aho ya rAo yazata bhane hivasa, paritappamANe = nItiAthI saMtapta 2Deta, tanI 21 // bhATe, kAlAkAlasamuTThAI = Na, mAmA atyaMta zrama 43 cha, saMjogaTThI = bheza teno saMyoga che che, aTThAlobhI = dhanano momInIne, Alupe = yorI 42 cha, sahasakkAre = viyAryA vinA5 Arya cha, viNiviTThacitte = AtmIya mane priya4nomAM hattacitta 2 che, ettha satthe = chAyana vono Arama 42tA 23 . bhAvArtha :- je guNa-zabdAdi viSaya che, te saMsAranuM mULa sthAnarUpa che. je mULasthAna che te guNa che. tethI
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 50 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha je viSayArthI hoya che te mahAna paritApathI vAraMvAra viSayAdhIna banIne pramAdAcaraNa karatA rahe che. te A pramANe mAne che- mArI mAtA, mArA pitA, mAro bhAI, mArI bahena, mArI patnI, mAro putra, mArI putrI, mArI putravadhU, mAro mitra, mArA svajana-saMbaMdhI, mArA svajana-parijana, mArA hAthI ghoDA, makAnAdi sAdhano, mArI dhana saMpatti, mArI khAdyasAmagrI, mArA vastro, AvA aneka prakAranA prapaMcomAM phasAyelA jIvo, jIvananA aMta sudhI pramAdI banIne karmabaMdhana kare che. A rIte mArApaNAmAM athavA vartamAnamAM ja Asakta thayela vyakti tene vaza thaIne aneka prakAranA pramAdanuM AcaraNa kare che. te pramAdI tathA Asakta vyakti svajano mATe dhana kamAvavA ane tenI rakSA karavA mATe rAta divasa parizrama karatAM kALa, akALa joyA vinA prayatnazIla rahe che. kuTuMba ane dhanAdimAM lubdha banIne viSayomAM dattacitta banIne kartavya, akartavyano vicAra karyA vinA nirbhayapaNe saMsAramAM corI-lUMTaphATa kare che tathA chakAya jIvonI vAraMvAra hiMsA kare che. vivecana : prathama adhyayananA pAMcamA uddezakamAM pAMca IndriyanA viSayarUpa guNa'ne Avarta kahela che. te guNane ahIM 'mULasthAna' kahela che. priya viSayamAM rAga ane apriya viSayamAM dveSanI bhAvanA jAgRta thAya che. rAgadveSanI jAgRtithI kaSAyano vadhAro thAya che. kaSAyo janma maraNanA mULiyAMne sIMce che. kahyuM che ke koho ya mANo ya aNiggahIyA, mAyA ya lobho ya pavaDDamANA / vAri paNa vasigA vasAyA,liti mUnA pumavalsa II dizavai, adhya.8, gA.40] nigraha nahIM karAyelAM krodha ane mAna tathA vadhatAM mAyA ane lobha A cAre kaSAyo punarbhavajanmamaraNanA mULane sIMce che. TIkAkAre 'mULa' zabdathI aneka abhiprAyo spaSTa karyA che. mULa eTale cAra gatirUpa saMsAra, ATha prakAranA karma tathA mohanIya karma. A sarvano sAra e che ke zabdAdi viSayomAM Asakta thavuM e ja saMsAranI vRddhinuM ane karma baMdhanuM kAraNa che. Indriya viSayAsakta vyaktinI manovRtti mamatva pradhAna hoya che. te vyakti mAtA pitA Adi sarva svajano temaja potAnI saMpatti sAthe mamatvanA gADha baMdhanathI baMdhAya jAya che. mamatvathI pramAda vadhe che. mamatva ane pramAda, A be bhUta jenA mastaka upara savAra thaI jAya che te prANI potAnI IcchAonI pUrti mATe rAta divasa prayatna kare che. teo aneka prakAranA pApakArI upAyo yoje che, teo cora, hatyArA ane kaThora sAhasI paNa banI jAya che. tenI vRtti saMrakSaka nahi paNa Akramaka ane bIjAne pIDAkArI banI jAya che. A sarva aniyaMtrita avasthA, viSayecchAnuM duSpariNAma che. azaraNatAno paribodha :2 appaM ca khalu AuyaM ihamegesi mANavANaM / taM jahA- soyapaNNANehi
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ loka vijaya aghya--2, u : 1 parihAyamANehiM cakkhupaNNANehiM parihAyamANehiM ghANapaNNANehiM parihAyamANehiM rasapaNNANehiM pArihAyamANehiM phAsapaNNANehiM parihAyamANehiM, abhikaMtaM ca khalu vayaM saMpehAe tao se egayA mUDhabhAvaM jaNayaMti / jehiM vA saddhiM saMvasai te vA NaM egayA NiyagA taM puvviM parivayaMti, so vA te Niyage pacchA parivaejjA / NAlaM te tava tANAe vA saraNAe vA, tumaM pi tesiM NAlaM tANAe vA saraNAe vA / se Na hAsAe, Na kiDDAe, Na ra, na vibhUSAr | = zabdArtha Haghya = alpa hoya che, AyaM = AyuSya, hU~ = A saMsAramAM, si mALavALa koI manuSyonuM, soyapaLaneai = zrotendriyanI sAMbhaLavAnI zakti, parihAthamALenjiM = kSINa thaI javA para, cavavupaLAneai = cakSunI jovAnI zakti, dhALapaLanetlRi = nAkanI sUMghavAnI zakti, rasapaLAnehiM = jIbhanI rasa grahaNa karavAnI zakti, lapappAnenjiM = sparzendriyanI sparzanI zakti, abhivata = pasAra thaI gayela, vayaM = AyuSyane, saMpehAr = joI vicArIne, to = tyAra pachI, te = te manuSya, pAyA = kyAreka, koI samaye, mULamAva = mUDhatAne, gaLayaMti - prApta kare che. = nehiM saddhi = jenI sAthe, saMvalapha = te rahe che, te = teo, = tenI, biya= Atmajana, pubiM = pahelAM, parivayaMti - niMdA kare che, so - te, te = teonI, biyaze - AtmajanonI, pA - pAchaLathI, khAtA = samartha nathI, tava = tamAruM, tALAQ = rakSaNa karavA mATe, sarAr = zaraNa devAmAM, tuma pi = tame paNa, teli = teonuM, ba hrAsAQ = hAsyane yogya rahetA nathI, La vijjAr = krIDAne yogya rahetA nathI, kha raN - ratine yogya rahetA nathI, 5 visUlAt = vibhUSAne yogya rahetA nathI. bhAvArtha :- A saMsAramAM keTalAka mAnavIonuM AyuSya thoDuM hoya che. te . alpAyu jIvananI spaSTatA karatAM kahyuM che ke-- kAna, AMkha, nAka, jIbha ane sparzendriyanuM jJAna kSINa thatuM jAya che. IndriyonI kSamatA dhIre dhIre ghaTatI jAya che, yauvana vyatIta thatAM ekAeka vRddhAvasthA AvavA para prANI digmUDha banI jAya che. = 51 te jenI sAthe rahe che te svajana (patnI, putra Adi) kayAreka teno tiraskAra kare che. tene kaDavAM ane apamAnajanaka vacano kahe che. pAchaLathI te vRddha paNa svajanonI niMdA karavA lAge che mATe zAstrakAra kahe che ke he puruSa ! te svajano tAruM rakSaNa karavAmAM ke tane zaraNa ApavAmAM samartha nathI. tuM paNa tenuM rakSaNa karavAmAM ke temane zaraNa devAmAM samartha nathI. vRddhAvasthAne prApta te vRddha puruSa hAMsImajAka, ramatagamata, kAmakrIDA, manovinoda ke zarIranI zobhA-zaNagArane yogya raheto nathI. vivecana : A sUtramAM mAnava zarIranI kSaNabhaMguratA tathA azaraNatAnuM digdarzana che. For Private Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha sovapaLAnehiM :- sAMbhaLIne jJAna karanArI Indriya-zrotrendriya tathA zrotrendriyathI sAMbhaLIne thanAruM jJAna, temaja joIne, sUMghIne, cAkhIne, sparza karIne jJAna karanArI Indriyo ane A IndriyothI thanAruM jJAna vRddhAvasthAmAM kSINa thaI jAya che. para manuSyanuM jaghanya AyuSya aMtarmuhUrta ane utkRSTa AyuSya 3 palyopama pramANa che. temAM saMyama sAdhanAno samaya aMtarmuhUrtathI laIne dezonakroDa pUrva sudhIno hoya che. sAdhanAnI daSTie A samaya ghaNo thoDo che, tethI ahIM manuSyanA AyuSyane alpa kahyuM che. vartamAnamAM sAmAnya rIte manuSyanuM AyuSya 100 varSanuM manAya che. te daza avasthAomAM vibhAjita thAya che- (1) bAlA (ra) krIDA (3) maMdA (4) balA (5) prajJA (6) hAyanI (7) prapaMcA, (8) pracArA (9) mumukhI (10) zAyanI- (ThANAMgasUtra sthAna- 10.) sAmAnya rIte 40 varSa sudhI(cothI dazA sudhI) manuSyanA zarIranI tejasvitA, kAMti, baLa Adi pUrNarUpe khIlatAM rahe che. tyArabAda kramazaH kSINa thavA lAge che. jyAre IndriyonI zakti kSINa thavA lAge che tyAre sAmAnyajanonAM manamAM sahaja ciMtA, bhaya ane zoka vadhavA lAge che. IndriyonI zakti ochI thavAthI te zArIrika daSTie asamartha thavA lAge che, tenuM manobaLa paNa kSINa thavA lAge che. tenI sAthe vRddhAvasthAmAM IndriyaviSayo tarapha Asakti vadhavA lAge che. Indriya zaktinI hInatA ane viSayAsaktinI vRddhinA kAraNe tenAmAM eka vicitra prakAranI mUDhatA--vyAkuLatA utpanna thAya che. AvI vyakti parivArane mATe samasyArUpa banI jAya che. arasaparasamAM kleza temaja tiraskAranI bhAvanA vadhe che. parivAranA svajano tenA prati game teTalo snehAdi rAkhe chatAM paNa te vRddha mAnavane vRddhAvasthA, bImArI ane mRtyuthI koI bacAvI zakatuM nathI. A ja jIvananI azaraNatA che. tenA para mAnavIe haMmezAM ciMtana-manana karatA rahevAnuM che, temaja AvI dazAmAM je zaraNadAtA banI zake tevA dharma tathA saMyamanuM zaraNa levuM joIe. tALA-sarakhAC:-tALA6 no artha rakSaNa karanAra tathA saraLaCno artha AzrayadAtA che. 'rakSaNa' zabda roga ke bAhya upadravanA pratikArano sUcaka che ane 'zaraNa' zabda Azraya temaja poSaNano sUcaka che. AgamomAM aneka sthAne A baMne zabdono prayoga eka sAthe thayo che. pramAda-parivarjana : 3 iccevaM samuTThie ahovihArAe / aMtaraM ca khalu imaM saMpehAe dhIre muhutta - mavi No pamAyae / vao accei jovvaNaM ca / jIvie iha je pamattA, se haMtA chettA bhettA luMpitA viluMpittA uddavittA uttAsaittA, akaDaM karissAmi tti maNNamANe / For Private Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3:1. [ 53] jehiM vA saddhiM saMvasai te vA NaM egayA NiyagA taM puvvi poseMti, so vA te Niyage pacchA posejjA / NAlaM te tava tANAe vA, saraNAe vA, tuma pi tesiM NAlaM tANAe vA saraNAe vA / zabdArtha :- phatteva = A jANIne, samudR = udhata thAya che, ahovihAra = saMyamamAM, rUi = A, manuSyabhavarUpa, aMtara = suavasarane, rehA = joIne, vicArIne, dhIra dhIra puruSa, muhurUva = kSaNa mAtra paNa, gopanAtha = pramAda kare nahi, va = Ayu, Ave = jaldI pasAra thaI rahyuM che, nodhva = yauvana paNa pasAra thaI rahyuM che. ravi = jIvanamAM, 4 = A, ne = je ajJAnI, pattA = pramAdayukta che, te = te ajJAnI, haMta = jIvonI hiMsA kare che, chettA = aMgonuM chedana kare che, merA = AMkha AdinuM bhedana kare che, pittA = lokone lUMTe che, vi,pittA = sarvasva luMTe che, IndriyonuM chedana bhedana kare che, vittA = viSa ane zastrAdinA prayogathI prANIonA prANone hare che, sattA = jIvone aneka prakAre bhaya ane trAsa Ape che, evuM risAna = Aja sudhI koIe nahi karelA kAryane huM karIza,tti = A pramANe, mAmAne = mAnatAM, saM = tenuM, patiM = poSaNa kare che, tejhA = pAlana poSaNa kare che. bhAvArtha :- A rIte pUrvokta ciMtana karatA mAnavI virakta banIne saMyama sAdhanA mATe prayatnazIla bane arthAt samyaka prakAre saMyamamAM upasthita thaI jAya temaja A manuSya jIvana saMyama ArAdhanAno amUlya avasara che ema samajIne dhIra puruSa muhUrta mAtra paNa pramAda kare nahi-eka kSaNa paNa vyartha javA de nahi. bAlyAdi avasthAo pasAra thaI rahI che, uMmara ghaTatI jAya che, yauvana paNa jaI rahyuM che. AvA A mAnava jIvanamAM viSaya kaSAyAdinA sevanamAM je pramatta-Asakta che, te prANIone haNavA, chedavA, bhedavAmAM ke corI, lUMTaphATamAM athavA upadrava-jIvono vadha karavAmAM ane ati trAsadAyaka pravRttiomAM joDAyelA rahe che. Aja sudhI koIe je nathI karyuM te huM karIza, A pramANe teo manoratha karatA rahe che ane AvA ahaMbhAvanA saMkalpomAM sUtrokta vividha sAvadha pravRttio kare che. je svajanAdinI sAthe puNyanA yoge rahe che. te svajano pahelAM tenuM poSaNa kare che, pachI te paNa te svajanonuM banI zake teTaluM poSaNa kare che. ATalo sneha saMbaMdha hovA chatAM zAstrakAra kahe che ke he puruSa ! teo mRtyu ke roga Ave tyAre tamArA rakSaNa athavA zaraNa mATe samartha hotA nathI. tamo paNa tenuM rakSaNa karavA ke tene zaraNa devAmAM samartha thatA nathI. vivecana : A sUtramAM saMyamanA arthamAM vihAra zabdano prayoga thayo che. mAnavI sAmAnya rIte viSaya temaja parigrahanA pratye anurAgI hoya che. te vicAre che ke AnA vinA jIvana vyatIta thaI zake nahIM paratuM saMyamI, aparigrahI aNagAranuM jIvana jotAM tene Azcarya thAya che ke aNagAra viSayono tyAga karIne
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 54 / zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha aparigrahI banIne paNa zAMtipUrvaka jIvana pasAra kare che. sAmAnya jananI daSTimAM saMyama e AzcaryapUrvakanI jIvanayAtrA hovAthI tene 'aho vihAra' kahela che. rogotpatti samaye azaraNatA :| 4 uvAIyaseseNa vA saNNihisaNNicayo kajjai ihamegesiM asaMjayANaM (mANavANa) bhoyaNAe / tao se egayA rogasamuppAyA samuppajjati / / __ jehiM vA saddhiM saMvasai te vA NaM egayA NiyagA taM puTviM pariharaMti, so vA te Niyage pacchA pariharejjA / NAlaM te tava tANAe vA saraNAe vA, tumapi tesiM NAlaM tANAe vA saraNAe vA / zArtha :- uvAIyaseseNa = 64bhoga pachI avazeSa dhanane, saNNihisaNNicao = maMtrita zane saMgraha, kajjai = 42 cha, iha = mA saMsArabhAM, egesiM = 2813, asaMjayANaM = asaMyata, mANavANaM = manuSyo bhATe, bhoyaNAe = 64yoga bhATe, tato = dhanopArDana yA pachI, se = te puruSamA zarIramAM, rogasamuppAyA samuppajaMti = rogotpatti tha ya cha, pariharaMti = choDI he bhAvArtha :- keTalIka vyaktio pote upabhoga karyA pachI avazeSa dhana, asaMyata evA potAnA pArivArika svajanonA upabhoga mATe ekatrita kare che. AvI saMpanna vyaktione paNa kyAreka zarIramAM rogotpatti thaI jAya che. tyAre te je svajana-snehIonI sAthe rahe che te ja snehIo tene roga AdinA kAraNe ghaNA karIne pahelAM choDI de che, pachI te paNa potAnA svajana snehIone nirAza thaIne choDI de che, mATe zAstrakAra kahe che- he jIva! teo tAruM rakSaNa karavAmAM ke tane zaraNa devAmAM samartha nathI ane tuM paNa temanuM rakSaNa karavAmAM ke zaraNa devAmAM samartha thaI zakato nathI. mAtmati :| 5 jANittu dukkhaM patteyaM sAyaM / aNabhikkaMtaM ca khalu vayaM saMpehAe khaNaM jANAhi paDie / jAva soyapaNNANA aparihINA, jAva NettapaNNANA aparihINA, jAva ghANapaNNANA aparihINA jAva jIhapaNNANA aparihINA jAva phAsapaNNANA aparihINA, iccetehiM virUvarUvehiM paNNANe hiM
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3: 1 aparihINehiM AyaTuM sammaM samaNuvAsejjAsi // tti bemi / che padamo 3o samo / zabdArtha :- nALig = jANIne, pattayaM pratyeka jIvonA, sAyaM = sukhane, = pasAra na thayela, saMhApa = joIne, vicArIne, have = avasarane, nAgAdi = jANe, samaje, paki = paMDita AtmatattvajJa. nAva = jyAM sudhI, soya = zrotrendriyanI sAMbhaLavAnI, paUT = jJAna zakti, aparirIka kSINa thaI nathI, A pramANe, vihavadaM vividha prakAranI, paUMArdi= jJAna zaktio, parihIne hiM=jyAM sudhI kSINa thaInathI tyAMsudhI, AyakSa potAnA kalyANa mATe, sammasanapuvAlisi = sArI rIte prayatna karavo joIe. bhAvArtha :- pratyeka prANIonA sukha ane duHkha potapotAnAM che, A jANIne sAdhaka AtmadaSTa bane. jyAM sudhI yauvanAvasthA pasAra thaI nathI tyAM sudhI teno vicAra karI paMDita puruSa kSaNa-avasarane jANe ane saMyama tathA AtmakalyANanA avasarano sadupayoga karI le. jyAM sudhI zrotrendriya, cakSurindriya, dhrANendriya, rasendriya ane sparzendriyanI jJAna zakti kSINa thaI nathI ane A sarva vividha prakAranI prajJAzaktio naSTa thaI nathI tyAM sudhImAM sAdhake AtmahitArtha saMyama tapanuM sabhyaprakAre pAlana karI levuM joIe. - tema bhagavAne kahyuM che. | prathama uddezaka samApta | vivecana : gAyaka :- A padano artha che AtmArtha. je sAdhanAthI AtmAnuM hita thAya tenuM nAma AtmArtha che. prastuta prakaraNamAM AtmArthI mATe AtmAno vAstavika khajAno jJAna, darzana, cAritra batAvela che, kAraNa ke A ratnatrayanI samyagu ArAdhanAthI ja mokSarUpa sAdhyanI siddhi thaI zake che ane sAdhakanuM te mULa lakSya che. A apekSAe ratnatraya ja AtmA mATe hitakara che, kAraNa ke tenI sAdhanAthI ja AtmA karmabaMdhathI sarvathA mukta thaI zake che. te sivAya AyaEnuM saMskRta rUpa AvatArtha paNa thAya che. jenI kyAreya samApti na hoya tevuM svarUpa che jenuM te mokSane 'Ayata' kahe che, tethI mokSa prApti mATe je sAdhanA karAya tene AyatArtha kahe che. A apekSAe paNa jJAna darzana ane cAritrarUpa ratnatrayanI sAdhanAno ja svIkAra thAya sAra e che ke zarIranI svasthatA hoya temaja Indriyo zakti saMpanna hoya tyAM sudhI sAdhake saMyama sAdhanAmAM pramAda karavo joIe nahi. viSayavAsanA, dhana temaja parijanonI Asaktino tyAga karI AtmasAdhanAmAM pravRtta thavuM joIe. tenAthI AtmA loka upara vijaya prApta karI pUrNa sukhazAMtirUpa
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pa ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha nirvANane pAmI zake che. :- 'kSaNa' zabda sAmAnyarUpe nimeSamAtra kALa eTale AMkhano palakAro thAya teTalA kALano sUcaka che paraMtu adhyAtmazAstramAM 'kSaNa' e jIvanamAM eka mahatvapUrNa avasara mATe prayukta che. sUtrakRtAMga sUtramAM paNa 'kSaNa' no A arthamAM prayoga thayo che. jema ke phaLaneva upa vilAyA A kSaNane sarvathI mahatvapUrNa samajo. - (sUtra. zru.1, a.ra., u.3, gA.19) TIkAkAre 'kSaNa'nI aneka daSTie vyAkhyA karI che, jema ke kALarUpa kSaNa-samaya. bhAvarUpa kSaNaavasara. anya rIte paNa kSaNanA cAra artha karyA che, jema ke (1) dravyaaNa- manuSya janma. (2) kSetrakSaNaAryakSetra (3) kALakSaNa- dharmAcaraNano samaya. (4) bhAvakSaNa- upazama, kSayopazamAdi uttama bhAvonI prApti. A uttama avasarano lAbha levA mATe sAdhake tatpara rahevuM joIe. upasaMhAra :- pArivArika temaja saMpati pratyeno moha saMyama sAdhanAmAM avarodhaka che. A sarvanI AsaktinA kAraNe sAdhaka pragati karI zakato nathI. AtmAnI svataMtratA prApta karavA mATe A sarvanA vyAmohathI chUTavA ane vivekapUrvaka gati karavAnuM A uddezakamAM kahyuM che. II adhyayana-ra/1 saMpUrNa | odo bIjuM adhyayana : bIjo uddezaka chadog arati tyAganuM pariNAma : 1 araiM AuTTe se mehAvI khaNaMsi mukke / zabdArtha :- araDuM = arati, saMyama pratye aaicano, mIDaTTa = dUra kare, tyAga kare, navali = kSaNavAramAM ja, muje = mukta thaI jAya che. bhAvArtha :- je aratithI nivRtta thaI jAya che, te arati bhAvone dUra karanAra buddhimAna sAdhaka mAnasika vyathAthI kSaNavAramAM ja mukta thaI jAya che. vivecana : saMyamamAM prayatnazIla sAdhakanuM citta jyAM sudhI sthira rahe che tyAM sudhI tene AnaMdano anubhava thAya che. saMyamamAM ramaNatA karavI, AnaMdano anubhava karavo te rati che. tenAthI viparIta cittanI vyAkuLatA ke udvignatA, te arati che. jJAna ane ciMtanamAM lIna rahevAthI sAdhakanA aratijanya duHkho dUra thAya che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, u: 2 [57] saMyamamAM asaphaLa sAdhaka :| 2 aNANAe puTThA vi ege NiyaTRti maMdA moheNa pAuDA / apariggahA bhavissAmo samuTThAe, laddhe kAme abhigAhai |annaannaae muNiNo paDileheMti / ettha mohe puNo puNo saNNA, No havvAe No pArAe / zabdArtha :- aMTMTB = bhagavAnanI AjJAthI viparIta, puddavi = AcAra ke vicArano saMyoga thatA ja, pad = keTalAka viti = saMyamathI bhraSTa thaI jAya che, mA = ajJAnI jIva, moSa = moha karmathI, pAvaDA = gherAyelA. apariNA manistAno = ame parigrahathI rahita thaIzuM evI pratijJA sAthe, vAne = Indriya viSayo, kAmabhogo, rUddha = prApta thavA para, mAda = tene grahaNa kare che, muLikho = veSadhArI muni, pahiti = viSayabhoganI prAptinA upAyomAM pravRta hoya che, pattha = A pramANe, noda = mohamAM, puLo puNo = pravRtta thatA rahe che, vAraMvAra, saUT = Asakta thatA jIva, go davAra no parANa = na A pAra ke na pelI pAra thAya che arthAt saMsAramAM DUbI jAya che. bhAvArtha :- vItarAga paramAtmAnI AjJAthI viparIta AcAra-vicAra tathA mohakarmanA udaye koI koI sAdhaka saMyamathI bhraSTa thaI jAya che. te maMdabuddhi temaja mohathI Avata thAya che arthAt moha ane ajJAnathI prerita mativALA thAya che. keTalIka vyaktio "ame aparigrahI thaIzuM" evo saMkalpa karIne saMyama dhAraNa karavA chatAM jyAre IndriyonA viSayonI sAmagrI upalabdha thAya che tyAre teno svIkAra karI le che, te sAdhaka vItarAga prabhunI AjJAthI viparIta asaMyamanA AcaraNomAM kheMcAtA jAya che, AkarSAya che, saMlagna rahe che. A rIte te IndriyonA viSayonA mohamAM vAraMvAra lIna banI jAya che. A kAraNe teo na to gRhastha jIvanamAM rahe che na to bhAva zramaNapaNAmAM rahe che. teonI "na A pAra kena pele pAra" jevI dazA thaI jAya che. vivecana : A sUtramAM aratine prApta thayelA vyAkuLa cittavALA be prakAranA sAdhakonI dayanIya manodazAnuM citraNa che. (1) keTalAka sAdhako mohakarmanA tIvra udayanA kAraNe saMyama jIvanano tyAga karI gRhastha jIvanano svIkAra karI le che. (2) keTalAka sAdhaka muni veSamAM ja rahetAM saMyama viparIta AcaraNo karatAM gRhastha tulya thaI jAya che. A sAdhaka na to saMyama jIvanano AnaMda prApta karI zake ane na to gRhasthanA sukhono upabhoga karI zake. tenI avasthAne darzAvatAM no havvANa no parANa vAkyano prayoga che. teno sAra e che ke te sAdhaka na ghara no ke na ghATano banI jAya che. 3maya na pR nApi punita: -
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha (AcA. TIkA.) na to te gRhastha bane che ke na to te munibhAvamAM rahe che. te A pAra nathI ke pele pAra nathI. baMne taraphathI bhraSTa che. kAdavamAM phasAyelA hAthI nI jema trizaMku jevI tenI dazA che. te potAnA manuSya jIvanane barabAda kare che. A baMne prakAranA sAdhaka manuSya jIvana ane saMyamanA saMyogane prApta karavA chatAM tenA lAbhathI vaMcita rahI jAya che. te baMne dayApAtra che. AvA asaphaLa sAdhakonuM kathana karIne zAstrakAra AgaLanA sUtramAM saphaLa sAdhakanuM digdarzana karAve che. saMyamamAM saphaLa sAdhaka :| 3 vimukkA hu te jaNA je jaNA pAragAmiNo, lobhamalobheNa duguMchamANe laddhe kAme NAbhigAhai / viNA vi lobhaM Nikkhamma esa akamme jANai pAsai / paDilehAe NAvakakhai, esa aNagAre tti pavuccai / zabdArtha :- nA = sAdhaka puruSa, pA2mmiLo = saMyamane saphaLa karanAra, viSayothI dUra rahenAra, pAragAmI che, du= kharekhara, nizcayathI, vimujawl= muktine prApta karanAra, manomeika alobhavRttithI, kukamA = dUra karatAM, dhRNA karanAra puruSa, ifbaTI = svIkAratA nathI, sevana karatA nathI, to e vi vi = lobha rahita thaIne, lobhano tyAga karIne, jillagna = pravrajyA aMgIkAra karIne, paNa = A prazya, ane = karmathI rahita, nApA = jANe che, paraMpha = jue che, 7i = aNagAra che ema, pavuqpha = kahevAne yogya che, paDidA = pratilekhana karIne, kaSAyanA pariNAmono vicAra karIne, vizva = viSayonI AkAMkSA karatA nathI. bhAvArtha :- je sAdhaka IndriyanA viSayone pAra pAmIne, teno tyAga karIne saMyamamAM pAragAmI thaI jAya che, saMyamanI saphaLatApUrvaka ArAdhanA kare che te sAdhaka kharekhara mukta thaI jAya che. te sAdhaka IndriyonA viSayonI lAlasAne saMtoSanA pariNAma dvArA dUra kare che ane sahaja prApta kAmabhogone svIkAratA nathI. AvI rIte lobha rahita thaIne saMyama sAdhanA karatA te ghAtakarmano kSaya karIne sarvajJa sarvadarzI bane che. A prakAre je sAdhaka adhyAtma doSonuM pratilekhana karI, asaMyamarUpa viSaya kaSAyAdinA pariNAmono vicAra karI tenI AkAMkSA rahita bane che, te sAcA aNagAra kahevAya che. vivecana : tamamanoba :- jema AhArano tyAga tAvanuM auSadha che tema lobhano tyAga tRSNAnuM auSadha che. saMtoSabhAvamAM AvI javAthI tRSNA vadhatI nathI. parAmi - (1) je viSayothI mukta thaI jAya che te saMsAranA pAragAmI che. (2) saMyama vidhionuM pUrNa rIte pAlana karanAra saMyamanA pAragAmI che. e baMne prakAranA pAragAmI saMsArathI mukta thAya che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3 : 2 [ 59 ] vivi no ane viNatu tomaM A be prakArano pATha pratiomAM maLe che. baMneno artha samAna che hinehApa:- pratilekhanAno artha che sArI rIte jovuM. sAdhaka jyAre potAnA Atmahitano vicAra kare che tyAre viSayonA kaDavAM pariNAma tenI sAme Ave che ane te tenAthI dUra rahe che. A rIte anuprekSA pUrvakano jAgelo vairAgya sthira hoya che. te viSayo tarapha kyAre ya pAchA pharatA nathI. te ja vAstavika rIte 'aNagAra' kahevAya che. sAvadhaanuSThAnanA prayojano :| 4 aho ya rAo ya paritappamANe kAlAkAlasamuTThAyI saMjogaTThI aTThAlobhI AluMpe sahasakkAre viNiviTThacitte ettha satthe puNo punno| se Ayabale, se NAyabale, se mittabale, se peccabale, se devabale, se rAyabale, se corabale, se atihibale, se kivaNabale, se samaNabale, iccetehiM virUvarUvehiM kajjehiM daMDasamAyANaM / saMpehAe bhayA kajjai, pAvamokkho tti maNNamANe aduvA aasNsaae| zabdArtha :- bAbate = baLavAna banavA mATe, navavara jJAtibaLanI vRddhi mATe,mittalane = mitrabaLa mATe, vezvAnta = maryA pachI parabhavamAM baLavAna thavA mATe, vatte devabaLa mATe, banne rAjabaLa mATe, corava = corabaLa mATe, tidinane atithibaLa mATe, viNavatte kRpaNabaLa mATe, samAjane = zramaNabaLa mATe, vahiM kAryothI, daMDAyA = prANIone daMDa Ape che, hiMsAnuM AcaraNa kare che, bhayA=bhayathI, kare che, pAvamojaNotti= ame pApathI mukta thaI jazuM ema, mAmANeka mAnatAM koI, mAsANa = bhAvamAM zubha phaLa maLe te bhAvathI. bhAvArtha :- pramAdI tathA Asakta vyakita svajano mATe dhana kamAvA ane tenI rakSA karavA mATe rAtadivasa, kALa-akALa joyA vinA prayatnazIla rahe che ane paritApa pAme che. te kuTuMba ane dhanAdimAM labdha banIne, viSayomAM datta citta banIne kartavya akartavyano vicAra karyA vinA nirbhayapaNe saMsAramAM corI-lUMTaphATa kare che tathA chakAyanA jIvonI vAraMvAra hiMsA kare che. te AtmabaLa (zarIrabaLa), jJAtibaLa, mitrabaLa, pretabaLa, devabaLa, rAjabaLa, corabaLa atithibaLa, kRpaNabaLa ane zramaNa baLano saMgraha karavA mATe, AvA aneka prakAranA prayojanothI hiMsAnuM AcaraNa kare che. A prakAre zarIrabala vRddhi vagerenI vicAraNAthI ke bhayabhIta banI mAnava hiMsA kare che. koI mAnava pApathI mukta thavA mATe athavA to koI gamatAM sukhone prApta karavA mATe sAvadhAnuSThAna kare che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 60 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vivecana : A sUtramAM hiMsA karanAra manuSyanI aMtaraMga vRttio temaja aneka prayojanonuM sUkSma vizleSaNa che. arthano lolupa mAnavI rAtadivasa aMdarane aMdara baLe che. tRSNAno dAvAnaLa tene haMmezAM duHkhI ane prajvalita rAkhe che. te arthalobhI banIne cora, khUnI tathA duHsAhasI-vicAryA vinAnuM kAma karanAra, DAku Adi banI jAya che. mAnavanuM cora, DAku, khUnI Adi banavAnuM mULa kAraNa tRSNAnI adhikatA ja che. A sutramAM hiMsAnAM anya prayojanonI carcA che.temAM vividha prakAranA baLa vRddhinuM kathana che te baLa A pramANe che- (1) zarIra baLa- zarIranI zakti vadhAravA mATe mAMsa, madirAdinuM sevana kare che. (2) jJAtibaLa- pote ajeya banavA mATe svajana saMbaMdhIonI saMkhyA vadhAre che. svajana samUhanI zaktine paNa potAnI zakti mAne che. (3) mitrabaLa- dhana prApti tathA potAnI pratiSThA-mAna-sanmAnAdi, mananA saMtoSa mATe mitronI saMkhyA vadhAre che. (4-5) pratyabaLa, devabaLa- paralokamAM sukha prApta karavA mATe athavA pretAtmA-sAmAnya jAtinA devA mATe tathA vizeSa jAtinA devatAdine prasanna karavA, tenI zakti meLavavA yajJa, pazuno bali, piMDadAna Adi kare che. (6) rAjabaLa- rAjAnuM sanmAna ane sahAro meLavavA mATe kapaTa pravRtti kare, dumana Adine harAvavA mATe sahAyaka bane che. (7) corabaLa- dhana prApti arthe tathA potAnI dhAka jamAvavA cora Adi sAthe mitratA kare, saMbaMdha rAkhe. (8-9) atithibaLa, kupANabaLa, (10) zramaNabaLa- atithi eTale mahemAna, bhikSuka Adi, kRpaNa eTale anAtha, apaMga, mAgaNa ane zramaNa AjIvaka, zAkya tathA nigraMthane yaza, kIrti ane dharma-puNyanI prApti mATe dAna de che. A prakAre saMsAranAM prANIo (1) potAnI tRSNA pUrti mATe (2) baLavRddhi mATe (3) bhayathI (4) sukha ane lAbhanI AzAthI ane (5) keTalAka ajJAna dazAnA kAraNe athavA khoTA saMskAranA kAraNe dharma mATe ke pApathI chUTavA mATe paNa sAvadha pravRttio kare che. jema ke- yajJa, bali, havana, pUjana vagere mATe agni, pANI, phUla, vanaspati ane trAsa paMcendriya prANIonI paNa hiMsA kare che. A pramANe A sUtramAM hiMsAnA prayojanonuM sUcana karI AgaLanA sUtramAM tenA tyAganI preraNA ApavAmAM AvI che. "saMpehAe' zabdaprayoganA sthAne anya prayoga paNa maLe che. saMhAe-- vividha prakArathI ciMtana karIne, sayaM pehAe svayaM vicAra karIne, sapehAe- koI vicAranA kAraNe, koIpaNa prakAranI AzAthI. daMDa tyAga : 5 taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM etehiM kajjehiM daMDa samAraMbhejjA, Neva aNNaM etehiM kajjehiM daMDa samAraMbhAvejjA, NevaNNe etehiM kajjehiM daMDaM samAraMbhaMtevi samaNujANejjA / esa magge AriehiM paveie, jattha
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ loka vijaya adhya-2, : 3 . [ 61] kusale NovaliMpejjAsi tti bemi / I viDyo dI mattA II zabdArtha :-hiM - A pUrvokta, nefe = kAryo mATe, meva sarva samAraMbheLa = pote jIvonI hiMsA kare nahi, Ai = bIjA pAse, paNa mane = A mArga, mArdika AryapuruSoe, papa = prarUpyo che, paheltha = jemAM, A jIvahiMsArUpa vyApAramAM, sale = kuzaLa puruSa, navalikjhAli = lepAya nahi. bhAvArtha :- A jANIne prabuddha puruSa uparokta kAryo mATe pote hiMsA kare nahi, bIjA pAse hiMsA karAve nahi ane hiMsA karanAranI anumodanA paNa kare nahi. A loka vijayano-saMsAra taravAno mArga Arya puruSoe tIrthakaroe kahyo che. tene sArI rIte jANIne, samajIne kuzaLa puruSa karmabaMdhanothI lepAya nahi, saMsAramAM lepAya nahIM. - ema bhagavAne kahyuM che. I bIjo uddezaka samApta che vivecana : uddezakanA aMtima sUtramAM sUtrakAre prajJAvAna sAdhakone saMdeza Apyo che ke pUrva sUtramAM darzAvela pApa karavAnA badhA prayojanone jANIne, teno tyAga karavo joIe. pApa kAryo AtmAne daMDita karanArA che mATe tene daMDa' zabdathI darzAvela che ane A upadezane daDha karavA kahyuM che ke A Adeza tIrthakara prabhuno che to kuzaLa catura puruSoe saMsAramAM ke pApakAryomAM joDAvuM na joIe. sAra:- saMyamI jIvanamAM avasaranA jJAtA sAdhakane kyAMya paNa asthiratA AvI jAya temaja parISahAdithI parAjita thavAno yoga Ave to AyuSyanI, yauvananI kSaNabhaMguratA jANI tIrthakaro dvArA prarUpita, hiMsAdithI rahita Atma sukhAnubhUtinA mArga para sAdhaka Atma svarUpamAM ramaNatA kare, bAhya padArthomAM ke saMsAramAM ramaNatAno tyAga kare. II adhyayana-rara saMpUrNa II chao bIjuM adhyayana : trIjo uddezaka kaccha gotramUlaka mAna apamAnano tyAga :| 1 se asaI uccAgoe, asaI NIyAgoe / No hINe, No airitte / No pIhae / iti saMkhAe ko goyAvAI ? ko mANAvAI ? kaMsi vA ege
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dara | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha gijjhe ? tamhA paMDie No harise, No kujjhe / zabdArtha - te = A jIva, asa6 = anekavAra, 3LyA = UMca gotramAM utpanna thayo che, nAyANa = nIcagotrane pAmyo che, jo have = nIca gotramAM koI hInatA nathI ke, no rite = UMca gotramAM koI vizeSatA ke zreSThatA nathI, no paha5 = abhilASA-spRhA kare nahi, rUti = A pramANe, savA = jANIne, jo(#) = koNa, gopAvAva = gotrano vAda kare, jo (je) mALavArpha = koNa mAna apamAnano vAda kare, vati = kayA sthAnamAM, ne jaNe = koNa Asakta thaze, athavA lobha karaze? tanhA = mATe, no darile = UMca gotra pAmI harSita na thAya, no zu = nIca gotra pAmI duHkhI na thAya. bhAvArtha :- A jIva anekavAra UMcagotra, anekavAra nIcagotrane pAmyo che, tethI koI hIna nathI ke koI UMca nathI. A jANIne UMca gotranI IcchA ke AkAMkSA kare nahi. A tathyavAtane jANI lIdhA pachI koNa gotravAdI-gotrAbhimAnI thaze? koNa mAnavAdI thaze? arthAt baLa AdinuM mAna karaze? ane koNa gotranA viSayamAM Asakti ke ahaMkAra karaze? tethI vivekazIla paMDita puruSa UMcagotra maLe to harSa na kare ane nIcagotra maLe to duHkhI na thAya. UMcagotranA ahamAM phulAya nahi ane nIcagotramAM dInatA ke plAnatAne prApta kare nahi. vivecana : A sUtramAM AtmAnI vividha yonionuM paribhramaNa batAvatAM kahyuM che ke vivekazIla mAnava jAti, gotra Adi aMge ahaMkAra ke hInatAnA bhAvo anubhave nahIM. anAdikALathI karmanA udayAnusAra prANIo saMsAramAM paribhramaNa kare che. vizvamAM eka paNa evuM sthAna nathI ke jyAM teNe anekavAra janma maraNa karyA na hoya, kahyuM che ke Na sA jAIna sA joNI Na taM ThANaM Na taM klN| jattha Na jAo mao vAvi esa jIvo aNaMtaso // evI koI jAti, yoni, sthAna ane kuLa nathI ke jyAM A jIve anaMtavAra janma, maraNa karyA na hoya. bhagavatI sUtramAM paNa kahyuM che ke-pratihAsi toti, tni paramANupoSAnane vi pAse, galtha mAM gaye nIve ja gANa va aa mA vAvi aa - (bhagavatI sUtra, za.12 1.7.) A virATa vizvamAM pudagala paramANu jeTalo paNa koI pradeza nathI ke jyAM A jIve janma dhAraNa karyo na hoya ke mRtyu pAmyo na hoya. ahIM UMcagotra, nIcagotranuM varNana che. ahIM gotra zabdano artha che- "je karmanA udayathI zarIradhArI AtmA je zabdothI(saMskArathI) oLakhAya che te gotra che" UMca zabda dvArA oLakhavuM te
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3 : 3 _. | 3 | UMcagotra che. nIca zabda (nabaLA saMskAra)dvArA oLakhavuM te nIcagotra che. teno sAra e che ke je kuLanI vANI, vicAra, saMskAra ane vyavahAra sArA hoya te UMcagotra ane je kuLanA vANI, vicAra, saMskAra ane vyavahAra sArA na hoya te nIcagotra kahevAya che. gotrano saMbaMdha jAti sAthe nathI athavA spRzyatA-aspRzyatA sAthe joDavo te paNa bhrama che. karmasiddhAMtAnusAra devagatimAM UMcagotrano udaya hoya che. tiryaMca mAtramAM nIcagotrano udaya hoya che. paraMtu devagatimAM paNa kilviSika deva, UMcadevonI daSTimAM nIca arthAt aspRzya(asanmAnanIya) jevA che. jyAre tenAthI viruddha keTalAMka pazu jema ke gAya, ghoDA, hAthI tathA keTalAMka UMca jAtinA kUtarAM ghaNI ja sanmAnanI daSTithI jovAtA dekhAya che. te aspRzya(halakA) manAtA nathI. jema UMcagotramAM nIca jAti hoya che tema nIca gotramAM paNa UMca jAti hoya che. zAstrakAre A sutramAM jAtimada, gotramada Adine khaMDita karatAM e spaSTa kahyuM che ke AtmA pote anekavAra UMca-nIcagotrane prApta thayo che. vartamAne paNa tevA gotrane anubhavI rahyo che to pachI koNa UMco ne koNa nIco? UMca-nIcanI bhAvanA kevaLa eka ahaMkAra che ane ahaMkAra e 'mada' che. 'mada e nIcagotranA baMdhanuM mukhya kAraNa che tethI A gotravAda temaja mAnavAdanI bhAvanAthI mukta banI che temAM taTastha rahe che, samatvazIla che te paMDita ke buddhimAna che. prANIonI karmajanya avasthAo :| 2 bhUehiM jANa paDileha sAyaM / samie eyANupassI / taM jahA- aMdhattaM bahirattaM mUyattaM kANattaM kuMTattaM khujjattaM vaDabhattaM sAmattaM sabalattaM / saha pamAe NaM aNegarUvAo joNIo saMdhei, virUvarUve phAse paDisaMvedei / se abujjhamANe hatovahate jAI-maraNa aNupariyaTTamANe / zabdArtha - mUfhaM sarva prANIo mATe, vALa = jANo, jANa, jo, paDaneda = vicAro ke, sarvatra te sukhAbhilASI che, mAtra viveka saMpanna puruSa, thANuparasI = A avasthAone juo. aMdhatta aMdhatva(AMdhaLApaNuM), vahivatta = badhiratva(baherApaNuM), mUtta = mUMgA paNuM, pitta = kANApaNuM, suMTad = pAMgaLApaNuM, dUThApaNuM, gujad = kubaDApaNuM, vamatta = vAmanapaNuM, sAmatta = zyAmapaNuM, savAranara = kAbarApaNuM, pamANa sa= pramAdane kAraNe, mAravALo aneka prakAranI, goLo = yoniomAM, saMdheDutra janme che, jAya che, vihavahave te = vividha prakAranA sparzane-duHkhone, DisaMvede = saMvedana kare che, te anumANe = te ajJAnI jIva, tavadate = aneka vyAdhiothI pIDAya che, gArDa- ayikamANe = vAraMvAra janma maraNanA cakramAM bhramaNa karato rahe che. bhAvArtha :- pratyeka jIvane sukha priya che, A tuM jo ! ane AnA upara sUkSmadaSTie vicAra kara. viveka
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 64] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha saMpanna puruSa jIvonI A karmajanya avasthAone jANe ane teno vicAra kare, jema ke- aMdhapaNuM, baherApaNuM, mUMgApaNuM, kANApaNuM, hUMThA-pAMgaLApaNuM, kUbaDApaNuM, ThIMgaNApaNuM, kALApaNuM, (kadarUpApaNuM) AdinI prApti prANIone potAnA pramAdanA kAraNe thAya che. teo potAnA pramAda karmanA kAraNe ja aneka prakAranI yoniomAM jAya che ane tyAM vividha prakAranAM duHkhono anubhava kare che. te pramAdI puruSa AtmasvarUpane nahIM samajato, janma maraNanA cakramAM paribhapraNa karato, zArIrika mAnasika pIDAothI pIDita thAya che. vivecana : A saMsAramAM dareka prANIne sukha suvidhA ati priya che chatAM potAnA karmonA udaye manuSya jIvanamAM paNa aMdhatva Adi vividha avasthAo thAya che. keTalAka manuSya AMdhaLA, baherA, mUMgA hoya che to keTalAka kANA, kUbaDA ke ThIMgaNA hoya che. keTalAka mAnava kALA, kAbara cItarA hoya che ane keTalAka hAthapagathI apaMga tathA hInAMga hoya che. A badhI avasthAo prANI potAnA pramAdAcaraNathI saMgraha karelAM karmonA kAraNe prApta kare che ane pharI karma bAMdhI aneka yoniomAM bhaTakatA aneka kaSTa bhogave che. A varNana karI zAstrakAra samajAve che ke jo tamone sukhanI IcchA hoya to pramAdAcaraNano tyAga karI karma bAMdhavAnA kAryone choDo arthAtu pApakAryono tyAga karI tapa-saMyamanuM AcaraNa karo. sukhabhogamAM Asakta-anAsakta :| 3 jIviyaM puDho piyaM ihamegesiM mANavANaM khetta-vatthumamAyamANANaM / ArattaM virattaM maNikuMDala saha hiraNNeNa itthiyAo parigijjha tattheva rattA / Na ettha tavo vA damo vA Niyamo vA dissai / saMpuNNaM bAle jIviukAme lAlappamANe mUDhe vippariyAsamuvei / ___ iNameva NAvakaMkhaMti je jaNA dhuvacAriNo / jAI-maraNaM pariNNAya care saMkamaNe daDhe / zabdArtha :- rUda = A jagatamAM, judo = pratyeka jIvane naviya = asaMyama jIvana, viyaM = priya lAge che, pati mANavAve = keTalAka manuSyone, rahe-vattha-manAthanA/= khetara, makAna, vageremAM mamatva rAkhanArAne, Aratta virad = raMga beraMgI vastro, maf-chatta = maNio ane kAnanA kaMDalo, dirayurNa sada yiAmo = suvarNathIalaMkRta strIone, parijijJa = grahaNa karIne, tatthava rattA = temAM ja Asakta rahe che, pattha = A saMsAramAM, tevo = upavAsa vagere tapa, Dhamo =
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3 : 3 Indriyanigraha, samabhAva, vino = saMyama-ahiMsAdi vrata, kha kilsa = kaMIpaNa phaLa jovA maLatuM nathI, saMpuu = bhoga sAmagrIthI saMpanna te puNya saMpanna, navaDAne = asaMyamI jIvanano kAmI, nAnapramANe = lAlAyita thato, mU8= te mUDha jIva,vipUriyAtamuverU = duHkhanI viparIta avasthAo prApta kare che, AtmAnI viparIta avasthAo prApta kare che, rUkhameva = A ja sAMsArika bhogonI, gAvaskuti = IcchA karatA nathI, nA = manuSya, dhuvAraNo = dhruvacArI- mokSaprApti mATe gamana karanArA arthAt saMyamanuM samAcaraNa karanArA, samyagvAritravAna mumukSu, va8 = daDhatA pUrvaka, saMvamaLa = saMyamamAM, vara = vicare che. bhAvArtha :- jamIna-makAnAdimAM mamatva rAkhanAra keTalAka manuSyone asaMyamI jIvana ja priya lAge che. te raMga-beraMgI vastro temaja maNi kuMDala ane suvarNa AdithI alaMkRta strIone grahaNa karIne temAM anurakta rahe che ane evuM mAne che ke A lokamAM tapa, dama, niyama vagerenuM pAlana phaLadAyI dekhAtuM nathI. te ajJAnI jIva bhoga sAmagrIthI yukta vaibhavI jIvana jIvavAnI IcchA rAkhe che. vAraMvAra tenI ja te abhilASA kare che. tevA bhogamaya jIvananA pariNAme te viveka vikala thaIne viparyAsa-sukhanA badale duHkha ne ja prApta kare che, te potAnI IcchA virUddha phaLane prApta kare che. je vyakti dhruvacArI- zAzvata sukhanA kendrarUpa mokSa tarapha gatizIla hoya che arthAt saMyamazIla che teo AvuM virodhAtmaka jIvana IcchatA nathI. te janma maraNanA cakrane jANIne daDhatApUrvaka mokSanA mArgarUpa saMyamamAM agresara rahe che. vivecana : A saMsAramAM be prakAranAM prANIo hoya che. jJAnI ane ajJAnI athavA saMsAramAM Asakta ane virakta. prathama prakAranA ajJAnI ke Asakta jIvo vartamAnamAM upalabdha paugalika sukhone ja sarvasva samaje che. bhaviSyanA vicAra mATe teonI buddhi kuMThita hoya che. teo viSayabhoga, strIo, dhanavaibhava, mojazokha vagerene jIvananuM lakSya mAne che. pugalAnaMdI jIvo dharma, karma ke mokSane mAnatA ja nathI. saMsAramAM Asakta mAnavInuM bhaviSya aMdhakAramaya hoya che kAraNa ke cakravartInA sukhabhoga paNa tene durgatidAyaka ja hoya che. te roga ke mRtyunA samaye atyaMta duHkhI thaI jAya che. dharmabhAvanA abhAve teone sabuddhi jAgatI nathI. aMte teo durgatinA mahemAna thaI duHkha bhogave che. pUrva sUtramAM darzAvela AMdhaLA, mUMgA, baherA Adi avasthAo prApta kare che. tyAre bIjA prakAranA jJAnI ane virakta jIvo vivekabuddhithI saMpanna hoya che. teo yathAsamaya dharmAcaraNa AcarI, saMyama aMgIkAra kare che. teo janma maraNanA cakra ane saMsAranA duHkhone sArI rIte samajIne vartamAna sukhomAM Asakta thatA nathI. manuSyabhavane mahAmUlo avasara mAnI teo AtmakalyANa sAdhavA mokSamArgane aMgIkAra kare che ane daDhatA sAthe tapa saMyamamAM ja puruSArtha kare che. A prakAre teo potAne maLelA mAnava jIvanane dhanya banAve che. A baMne prakAranA jIvonI avasthAne samajIne dareka sukhanA abhilASI mAnave potAnA jIvana
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ ss | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha kartavyano vivekathI nirNaya karavo joIe ane zakti anusAra dharmAnuSThAnamAM joDAvuM joIe. maraNa nizcita - jIvana priya : 4 Natthi kAlassa NAgamo / savve pANA piyAuyA suhasAyA dukkhapaDikUlA appiyavahA piyajIviNo jIviukAmA / savvesiM jIviyaM piya / zabdArtha :- nirasa no = kALa kyAre ya na Ave evuM nathI, fpayAthI = AyuSya priya che, suhAtha = sukha anukULa hoya che, kuNapaDiQR = duHkha pratikULa hoya che, bacavA = badhAne vadha apriya che, vivio = jIvana vahAluM che, zanivAma = jIvavAnA kAmI che, jIvavAnI IcchAvALA che, savvahiM virya upayaM = sarvane jIvana priya che. bhAvArtha :- kALa na Ave evuM kayAre ya hotuM nathI, mRtyu nizcita samaye AvavAnuM ja che. sarva jIvone AyuSya priya che. sarvane sukha anukULa ane duHkha pratikULa lAge che, sarvane mRtyu apriya che, jIvana priya che. sarva jIvavAnI IcchA rAkhe che. sarvane jIvana priya lAge che. vivecana : dareka prANIne sukha ane jIvana priya hoya che. A siddhAMta A sUtramAM vividha zabdonA mAdhyame darzAvela che. temAM zAstrakArano Azaya e che ke pratyeka prANIne sukha game che, duHkha gamatuM nathI. jIvavuM game che, maravuM gamatuM nathI. jIvavA mATe ke maraNathI bacavA mATe jIvo aneka prakAranA prayatno karatA rahe che, tethI Atmahitecchakoe koI paNa jIvane duHkhI karavo joIe nahIM, koInI hiMsA karavI nahIM. potAnA jIvana ke sukha mATe paNa bIjAnI hiMsA karavI nahIM kAraNa ke eka divasa maravuM sahune nizcita ja che. sthi ofsta gAmo | mRtyu koIne na Ave evuM to bane nahIM. jhahita va zapu mRtyunA dharmanA vat ! maraNane yAda rAkhIne ahiMsA ane dharmanuM AcaraNa karI jIvana saphaLa banAvavuM ja joIe. dhananI vRddhi ane tenI gati :| 5 taM parigijjha dupayaM cauppayaM abhijujiyANaM saMsiMciyANaM tiviheNa jA vi ya se tattha mattA bhavai appA vA bahugA vA / se tattha gaDhie ciTThai moya. tao se egayA vipparisiTuM saMbhUyaM mahovagaraNaM bhavai / taM pi se e gadA dAyAdA vA vibhayaMti, adattahAro vA se avaharai, rAyANo vA se vilupaMti, Nassai vA se, viNassai vA se agAradAheNa vA se Dajjhai / iti
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3 : 3 7 | se parassa'TThAe kUrAI kammAI bAle pakuvvamANe teNa dukkheNa mUDhe vippariyAsamuvei / zabdArtha - saM = asaMyama jIvanano svIkAra karIne, durva vaDaMyaM = dvipada, catuSpadane, baguniyA = kAmamAM lagADIne, liriyAI = dhananI vRddhi kare, videkhA = mana, vacana ane kAyA traNa yogathI, gA vi = je kaMI paNa, te = te (dhananI), mattA mavaka mAtrA hoya che, aMA vA vahu vA = thoDI ke ghaNI, vikR= rahe che, boyaT = bhogavavA mATe. to = tyAra pachI, te ya = te koIvAra, viparisidR = bhogavatA bacelI saMpatti, saMpUyaM bhava= bhegI thAya che, movara = puSkaLa saMgraha thAya, taM pi= te saMpattine paNa, havAlA = paitRka saMpattinA bhAgIdAra, vimati = vaheMcI le che, attara = cora, savA26 = corI le che, rAvALo = rAjA, vilupati = chInavI le che, khasa = nAza pAme che, visla = vizeSarUpe nAza pAme che, sAlApa = gharamAM Aga lAgavAthI, kuphA = baLI jAya che, rUti = A pramANe, te = te, paraspa aThThA = bIjA mATe, phUDuM smArR = dUra karma, pazuvvamA = karato, te yujave te pApathI utpanna thayela duHkhathI, vipUriyAtamuverR = kartavyAkartavyanA vivekathI hIna thaI jAya che. bhAvArtha :- parigrahamAM Asakta banela mAnavI nokara cAkarAdi bapagA ane pazu Adi copagAnuM parigrahaNa karIne, teono upayoga kare che. teone kAryamAM joDI pachI dhanano saMgraha kare che. traNe ya yoganA prayatnathI tenI pAse thoDuM ke ghaNuM dhana ekatrita thaI jAya che. te dhananA bhogopabhogamAM te Asakta thAya che. tyAra pachI kyAreka bhogavatAM bacelI te saMpatti saMgrahita thatAM te Rddhi saMpanna banI jAya che. kyAreka saMgrahita dhanano svajana saMbaMdhI bhAga pADI le che, cora corI jAya che, rAjA laI le che, te dhanarAzimAM nukazAna thaI jAya che, sarvathA vinaSTa thaI jAya che to kyAreka gharamAM Aga lAgavAthI te baLIne rAkha thaI jAya che. A rIte te ajJAnI jIva bIjAne mATe dUra karmo karIne pote duHkha utpanna kare che. jethI mUDha banIne kartavyAkartavyanA vivekathI hIna thaI jAya che. vivecana : dhananA nAzanI aneka rIta che, jema ke (1) pApathI saMcita athavA puNyanI prabaLatAthI upalabdha thayelI saMpatti bhAIbaMdhu, bhAgIdAro vaheMcI le (2) cora lUMTArA tene lUMTI le (3) rAjA-adhikArIgaNa laI le (4) gharanA sabhyo saMpattine kharcI nAkhe, (5)dhADa paDavAthI saMpatti cAlI jAya (6) pANI, dharatIkaMpathI saMpUrNa saMpattino nAza thaI jAya (7) agnithI saMpUrNa ghara ja baLI jAya ItyAdi prakAre bhegI karelI saMpatti naSTa thaI zake che ane chelle maraNa pachI to saMpUrNa saMpatti ahIM ja rahI jAya che paraMtu tene meLavavA mATe karelAM pApathI saMcita karma sAthe ja jAya che. saMcita karmane koI laI zakatuM nathI. te saMcita karma aneka avasthAo, kaSTono anubhava karAve che. mATe dhana saMgraha karanArAoe binajarUrI dhana saMgrahamAM viveka ane aMkuza rAkhavo atyaMta
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha Avazyaka che. dhana Adi meLavavAnI IcchArUpa lobha ane prAptinA saMgraharUpa parigrahasaMjJAne sImita karavI joIe. zikha :- (1) mana, vacana, kAyA A traNe ya yogothI (2) potAnA, bIjAnA ane baMnenA sahayogathI (3) pUrva mUDI, zrama ane vivekabuddhi A traNe ya. A rIte videkha nA vibhinna artha karAya che. AgamamAM jyAMtivirda viSe prayoga maLe che tyAM nividekha zabda traNa yoganA arthamAM prayukta thayo che, tethI ahIM mukhyatve traNa yogano artha svIkAra karyo che. basa-vikharU - (1) kaMIka nukazAna ane vadhAre nukazAna (2) vyApAramAM hAni ane jaLamAM DUbI jAya. saMsAra pravAhanA apAragAmI :|6 muNiNA hu evaM paveiyaM / aNohaMtarA ete, No ya ohaM tarittae / atIraMgamA ete, No ya tIraM gamittae / apAraMgamA ete, No ya pAraM gamittae / AyANijja ca AdAya tammi ThANe Na ciTThai / vitaha pappa akheyaNNe tammi ThANammi ciTThai / zabdArtha :- muLaT = tIrthaMkara prabhue, munie, yaM pave = A prarUpela che, manoraMtara = saMsAra sAgarane pAra karyo nathI, te = 0, o tarittA no = saMsAra sAgarane pAra karavAmAM samartha nathI, katAraMpAna- saMsAra sAgaranA kAMThe gayA nathI, taraM namittA no= kinAre javAmAM samartha nathI, apArAma = saMsAra sAgarane pAra pAmyA nathI, paraM mittA no = pAra thavAmAM samartha nathI. ApaNAM AlAya= saMyamane ke saMyamanA avasarane prApta karIne paNa, tami kA = temAM te sarvajJokta mArgamAM, na vikR = sthira thatA nathI, upasthita thatA nathI, saMyama svIkAra karatA nathI, vitaruM = asaMyama mArgano, asatya mArgano, pukha = Azraya laIne, saMyoga maLatA, saraveyAe = akuzaLa puruSa, tagni TAIma = te sthAnamAM, vikR= rahI jAya che, sthira thaI jAya che. bhAvArtha :- bhagavAne kahyuM che ke- te sAdhaka saMsAranA pravAhane taryA nathI ane taravAmAM samartha paNa nathI. te saMsAranA kinAre pahoMcyA nathI ane kinAre pahoMcavAmAM samartha paNa nathI. te saMsArane pAra pAmyA nathI ane pAra pAmavA samartha paNa nathI ke je sAdhaka AdAnIya-saMyamamArga prApta karIne paNa te sthAnamAM sthira rahetA nathI paraMtu saMyama viparIta saMyogo maLatA potAnI mUDhatAnA kAraNe temAM DhaLI jAya che, temAM sthira thaI jAya che. vivecana : A sUtranA be prakAre artha thAya che- bhogAsakta jIvonI apekSAe ane saMyamamAM asthira banela sAdhakanI apekSAe. (1) pUrvokta bhogAsakta prANI saMsAra pravAhane taryA nathI ane evI vRttithI
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3 : 3. tarI zakatA nathI. te pramANe atIraMgama ane apAraMgamano artha samajavo. te prANIo saMyama prAptino saMyoga prApta thatA tene svIkAratA nathI paraMtu asat mArgamAM sthira rahe che. (2) je sAdhako saMyamane prApta karIne temAM sthira rahetA nathI paraMtu saMyama viparIta saMyogomAM phasAIne saMyamathI vyuta thaI jAya che, te sAdhako saMsAra pravAhane taryA nathI ane evI pariNatinA kAraNe tarI zakatA paNa nathI temaja tIrane prApta thayA nathI ane thaI zakatA paNa nathI. saMsArane pAra pAmyA nathI ane pAra pAmI zakaze paNa nahIM. A baMne prakAranA arthano saMketa vyAkhyAkAre paNa karela che. tAtparya e che ke pahelAM arthamAM pUrva sUtra sAthe saMbaMdha karI artha ghaTita karela che ane bIjA arthamAM pUrva sUtra sAthe saMbaMdha na joDatAM sUtrano anvaya karI artha ghaTita karyo che. sAyanki AlA :- A vAkyanA be artha che (1) saMyama grahaNano avasara prApta karIne paNa te saMyama mArgamAM upasthita thatA nathI arthAtu saMyama svIkAratA nathI. (2) saMyama svIkArI le to paNa temAM sthiratAthI rahetA nathI. gayaum :- (akSetrajJa) ajJAnI che, mUDha che te asatya mArgano AdhAra laI, te sthAna (saMsAra)mAM rahe che. gaNeyaLo sahi te Ei veva saMsAnA vidu-cUrNi. bodhanI pAtratA :| 7 uddeso pAsagassa patthi / bAle puNa Nihe kAmasamaNuNNe asamiyadukkhe dukkhI dukkhANameva AvarlDa aNupariyaTTai / tti bemi / che to uddeto samaro ! zabdArtha :- = nirdeza, uddezya, upadeza, pAsa sa = prabuddha jJAnavAna mATe, pukha = ane, frda = rAgadveSathI mohita ane kaSAyothI pIDita, mamaU = kAmabhogomAM tanmaya. abhiyakuNe = anupazAMta duHkhI, kuvI = zArIrika, mAnasika duHkhothI pIDita, duhAiva = duHkhonA ja, bhAva= cakramAM, anupariyaDa = paribhramaNa karato rahe che. bhAvArtha :- pUrva sUtrokta atIraMgama vagere sarva nirdeza ke upadeza prabuddha puruSo mATe nathI paraMtu ajJAnI ke akhedajJa sAdhako mATe che. te rAga yukta ane viSaya bhogomAM Asakta hoya che tethI tenAM duHkha upazAMta thatAM nathI, evAM duHkhI prANI duHkhonAM cakramAM ja paribhramaNa karatA rahe che. - ema bhagavAne kahyuM che. | trIje uddezaka samApta vivecana : pAsa - jJAnIo mATe, prabuddha puruSo mATe, samyagudRSTAo mATe, AtmadaSTAo mATe, vivekadaSTi rAkhanArAo mATe athavA saMyamano svayaM khyAla rAkhanArAo mATe.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 70 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha A sUtramAM tattvajJa ane atattvajJa, A be prakRttionuM citra batAvyuM che. tattvajJa ke prabuddha puruSone upadezanI AvazyakatA nathI kAraNa ke te viSaya vAsanAnA duHkhada phaLane sArI rIte jANe che. tenAthI te nivRtta thaI gayA che. te potAnI sAdhanAmAM haMmezAM jAgRta che, tethI pApakarma bAMdhatA nathI ane duHkhanA pravAhamAM vahetA nathI. je vAsanAnA duHkhane jANatA nathI te ajJAnI duHkhone upazAMta karavA viSaya bhogonuM Asevana kare che. garamImAM ramato bALaka pasInAthI tarabatara thaI gharamAM Ave ane vastrone utArI nirvastra banI pasInAne sUkavavA tApamAM Ubho rahe che. te samaje che ke bhInA vastro jema taDakAmAM sukAI jAya che tema mAro pasIno sukAya jaze paraMtu pariNAma tenAthI viparIta Ave. pasIno sukAvAnA badale vadhu vaLe che. ajJAnI jIvanI paNa A ja sthiti che. te bhogothI duHkha dUra karavA prayatna kare che paraMtu duHkha dUra thavAne badale duHkha vadhe che. duHkhanuM mULa kAraNa rAgadveSa, Asakti temaja moha che. tethI duHkhonI temaja janma maraNanI paraMparAmAM abhivRddhi thAya che. A samajIne sAdhake bhogothI haMmezAM dUra rahevuM joIe. I adhyayana-ra/3 saMpUrNa I ja000 bIjuM adhyayana : cotho uddezaka cha00 rogAkrAMta vyaktinI dazA :| 1 tao se egayA rogasamuppAyA samuppajjati / jehiM vA saddhiM saMvasai te vA NaM egayA NiyagA puTviM parivayaMti, so vA te Niyage pacchA parivae jjA / NAlaM te tava tANAe vA saraNAe vA, tuma pi tesiM NAlaM tANAe vA saraNAe vA / jANittu dukkhaM patteyaM sAyaM / bhogAmeva aNusoyaMti, ihamegesiM mAvAI .. tiviheNa jA vi se tattha mattA bhavai appA vA bahugA vA / se tattha gaDhie ciTThai bhoyaNAe / tao se egayA vipparisiTuM saMbhUyaM mahovagaraNaM bhavai taM pi se egayA dAyAdA vA vibhayaMti adattahAro vA se avaharai, rAyANo vA se vilupati, Nassai vA se, viNassai vA se, agAradAheNa vA se Dajjhai / iti se parassa aTThAe kUrAI kammAI bAle pakuvvamANe teNa dukkheNa mUDhe vippariyAsamuvei / zabdArtha - parivati, ravAnnA = avahelanA, niMdA kare che, nALig = jANIne, =
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3H4. | 71 | pratyeka prANIne, sAcuM suvuM = sukha ane duHkha bhogavavA paDe che. mokAnera = = bhogono ja, puroti = vicAra, zoka kare che, nefa = A saMsAramAM keTalAka, mAkhavA = manuSyone. bhAvArtha :- kyAreka koI samaye mAnavanA zarIramAM aneka prakAranA rogo utpanna thAya che. tyAre te je svajana-snehIonI sAthe rahe che te ja snehIo roga AdinA kAraNe tenI niMdAavahelanA karavA lAge che, pachI te paNa duHkhI thaIne teonI niMdA-avahelanA kare che mATe zAstrakAra kahe che- he puruSa ! svajanAdi tAruM rakSaNa karavAmAM ke tane zaraNa devAmAM samartha nathI ane tuM paNa tenuM rakSaNa karavAmAM ke zaraNa devAmAM samartha thaI zakato nathI. duHkha ane sukha pratyeka AtmAnA pota potAnAM che, te jANIne kuTuMbIjano para samabhAva rAkhavo joIe. AvI duHkhanI sthitimAM paNa keTalAka manuSyo sadA sukhopabhoganI ja ciMtA kare che. traNe ya yoganA prayatnathI tenI pAse thoDuM ke ghaNuM dhana ekatrita thaI jAya che. dhananA bhogopabhogamAM te Asakta thAya che. tyAra pachI kyAreka bhogavatAM bacelI te saMpatti saMgrahita thatAM te Rddhi saMpanna banI jAya che. kayAreka saMgrahita dhanane svajana saMbaMdhI vaheMcI le che, cora corI jAya che, rAjA laI le che, te dhanarAzinuM nukazAna thAya che, sarvathA vinaSTa thAya che athavA to koIvAra Aga lAgavAthI te baLI jAya che. A rIte te ajJAnI jIva bIjAne mATe dUra karmo karIne pote duHkha utpanna kare che ane tenAthI mUDha banIne viparyAsatAne prApta thAya che. vivecana : nALig kuvaM pattayaM sAyaM- pratyeka prANIne sukha ane duHkha baMne hoya che. saMsAramAM ekAMta sukhI ke ekAMta duHkhI koI hotA nathI, kAraNa ke ATha karma darekane hoya che. temAM puNya prakRti paNa che ane pApa prakRti paNa che. samasta prANIo potAnAM karmanA udaye sukhI ke duHkhI hoya che. bova ati :- rogAkrAMta hovA chatAM A saMsAranA ajJAnI prANIo mAtra sukha bhogonI vicAraNAmAM ja lIna rahe che. teo brahmadatta cakravartInI jema zoka kare che ke mArI pAse sarva sukhasAmagrI che chatAM roganA kAraNe teno upabhoga karI zakato nathI arthAtu Atma kalyANa sAdhavAnI teone koI vicAraNA hotI nathI. evA prANI sukha bhoga mATe dhana saMgraha karIne aMte te dhanane tathA te kSaNika sukhone choDIne bhavabhramaNanAM duHkho prApta kare che. A sUtranA prAraMbhanA sUtrAMza pUrve A adhyayanamAM AvI gayA che tema chatAM snehIjano, kuTuMbIjano dhana- dolata zaraNarUpa nathI, rakSaNarUpa nathI, tevuM samajAvavA tathA A duniyAnI vastuo ke vyakitaothI anAsakata banavA sUtrakAre vAMravAra tenuM sUcana karyuM che.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 73 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha AzA ane svacchaMdatAno tyAga :| 2 AsaMca chaMdaM ca vigiMca dhIre / tumaceva taMsallamAhaTTa / jeNa siyA teNa No siyA / iNameva NAvabujjhati je jaNA mohpaauddaa| zabdArtha - AvuM 2 chaMda gha= AzA ane bhoganI IcchAne, vivi= choDIdo, dhIre = he vIra puruSa! tuma revara tuM pote ja, taM sanna = bhoganI AzArUpa zalyane, Ada9 = hRdayamAM rAkhIne duHkha bhogave che, je liya = je upAyathI bhoganI prApti thAya che, temAM je siyA = te upAyothI bhoganI prApti thatI paNa nathI, rUAneva = A vAtane, pAlavuti = jANatA nathI, ne gaNaI morapADA = je loko mohathI AvRtta che. bhAvArtha :- he dhIra puruSa! tuM AzA ane svacchaMdatA-mananuM dhAryuM karavAnuM choDI de arthAt saMsArecchAno tyAga kara ane jinAjJAmAM vicara. e bhogecchArUpa kAMTAne te ja pote utpanna karyo che tethI teno tyAga paNa tuM ja karI zake che. je bhoga sAmagrIthI tane sukha lAge che tenAthI kyAreka sukha na paNa maLe arthAt te ja sukhanuM sAdhana duHkhadAyaka thaI zake che. je manuSyo mohodayathI gherAyelA che te A tathyane jANatA nathI. samajatA nathI. vivecana : uparanA baMne sUtromAM kramathI manuSyanI bhogecchA temaja kAmecchAnA kaDavA pariNAmane batAvyAM che. bhogecchAne aMtara hRdayamAM khaTakato kAMTo kahyo che ane A kAMTAne utpanna karanAra AtmA pote ja che. AtmA pote ja te kAMTAne kADhanAra che paraMtu mohathI gherAyelI buddhivALo mAnava A satya-tathyane jANI zakto nathI tethI saMsAranA sukhanI lAlasAthI te duHkha pAme che. nei siyA teja no si:- sukhanA sAdhana ane sukhanA saMyoga eka sarakhA rahetA nathI arthAt te sAdhana ane saMyoga kayAreka sukhadAyI thAya che te ja sukha sAdhana ane saMyoga kyAreka duHkhadAyI paNa thaI jAya che mATe pugalajanya sukha, saMyogajanya AzA ane mananI svacchaMdatAno tyAga karavo joIe tathA jinAjJAmAM ramaNa karI AtmakalyANa karavuM joIe. kAmAsakta manuSyonI dazA :| 3 thIbhi loe pavvahie / te bho ! vayaMti eyAI AyataNAI / se dukkhAe mohAe mArAe NaragAe Naraga-tirikkhAe / sayayaM mUDhe dhamma NAbhijANai / zabdArtha - thaff= strIonA mohathI, topa = loka, saMsAranA prANIo, pabdha = pIDita che, bo = he ziSya! te = te kAmI puruSa, strImohita te jIva, vati = A rIte kathana kare che ke, pAchuM
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3H4. [ 73 ] A tAruM = A strIo vagere upabhoganA sAdhano che, nara-jillA = narakamAMthI nIkaLI tiryaMca yoni mATe hoya che, = niraMtara, gAmanA = jANatA nathI. bhAvArtha :- A saMsAranA prANIo strIonA mohathI pIDita che. he ziSya! te kAmI puruSa A prakAre kathana kare che ke- saMsAramAM je strIo che te Ayatana-sukhabhoganuM sthAna che arthAt A strIo ja manuSyanA mATe sukha rUpa che, sukhano bhaMDAra che. (No life without wife) paraMtu teonI strInA pratyenI A Asakti teonA duHkhanA kAraNarUpa temaja moha, mRtyu ane narakanA kAraNarUpa thAya che tathA naraka ane tiryaMca gatimAM kramathI bhramaNa karAvanAra thAya che. topaNa A AsaktimAM satata mUDha rahenArA manuSya dharmane jANato nathI. vivecana : sUtramAM manuSyanI kAmecchAnA svarUpane pragaTa karatA kahyuM che ke A saMpUrNa saMsAra kAmathI pIDita che, parAjita che. strI e kAmanuM rUpa che tethI kAmI vyakti strIothI parAjita bane che ane strIone bhoganI sAmagrI mAnIne nikRSTa bhAvanAthI gherAI jAya che. Ayatana - A zabda ahIM bhoga sAmagrI, bhoga sAdhana athavA sukhanA sthAnarUpa evA arthamAM che. AgamomAM tathA TIkA graMthomAM 'Ayatana' zabda prasaMgAnusAra alaga alaga arthomAM vaparAya che, jema keguNono Azraya, bhavana, gRha, sthAna, deva yakSAdinuM sthAna devakula, jJAna, darzana, cAritradhArI sAdhu, temaja jJAnIjanone maLavAnuM sthAna. duhANa - strIone Ayatana-bhoga sAmagrI mAnIne arthAt sukhanuM sAdhana ke sukhamUlaka mAnIne tenA bhogamAM lepAI javuM te duHkhanuM kAraNa che tathA te moha, mRtyu, naraka temaja naraka-tiryaMcagatimAM bhava bhramaNanuM kAraNa che. gara-tithi :- 'naraka-tiryaMcagati' A baMne zabdone sAthe ApavAno sAra e che ke-narakathI nIkaLIne tiryaMca gatimAM javuM ane tyAMthI nIkaLI pharI naraka gatimAM javuM, A rIte bhavabhramaNa karavuM. mohasthAnamAM jAgRti :| 4 udAhu vIre appamAo mahAmohe, alaM kusalassa pamAeNaM, saMtimaraNaM saMpehAe bheuradhamma saMpehAe / NAlaM pAsa / alaM te e tehiM / eyaM pAsa muNi ! mahabbhayaM / NAivAejja kaM ca NaM / esa vIre pasaMsie je Na Nivvijjai AyANAe / zabdArtha :- 3HAda = kahyuM che ke, vare = bhagavAna mahAvIre, appamano = apramatta banavuM, mahAmohe = mahAmoharUpa strIomAM, ad = dUra rahevuM joIe, bacavuM joIe, samartha, vasatasa =
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha kuzaLa-sUkSmadarzI puruSa, pamAN = pramAdathI, aMtimaraLa = zAMti arthAt mokSa ane maraNa arthAt saMsAranA svarUpane, saMveQ = vicArIne, medhamma = kSaNabhaMguratA, zarIranI nazvaratA, saMpehAr - vicArIne, khAtaM = samartha nathI, ataM = dUra rahe, te(tava) = tane, tehi~ = A bhogothI, i = A, mahamaya = mahAnabhayanuM kAraNa che, khAvApukhta = vadha karavo nahi, va = La = koI paNa prANIno, sAvare te vIra, pasaMsi= prasaMzanIya che, 5 bivijJa = gabharAtA nathI, khinna thatA nathI, alaga thatA nathI, AyALAQ = saMyamathI. 4 bhAvArtha :- bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke sAdhaka strI saMgarUpa mahAmohathI sadA sAvadhAna rahe, viSayo prati anAsakta rahe. kuzala puruSa strI moharUpa pramAdathI bacavuM joIe, dUra ja rahevuM joIe, zAMti(mokSa) ane maraNanuM samyak ciMtana karavuM joIe athavA maraNanA astitvanuM ciMtana karavuM joIe tathA A zarIra kSaNabhaMgura svabhAvavALuM che, A paNa sArI rIte vicAratA rahevuM joIe. A bhogo tArI atRpta lAlasAne zAMta karavAmAM samartha nathI, A tuM jo, ane tuM enAthI dUra rahe. he muni ! A bhogo ati bhayarUpa che, duHkha rUpa che, te paNa tuM jo ane koI paNa jIvanI hiMsA kara nahi. te vIra prazaMsanIya che, je saMyamathI udvigna banatA nathI ane je saMyamamAM haMmezAM lIna rahe che. vivecana : A sUtramAM sUtrakAre prabhu mahAvIranA nirdezathI sAdhakone sAvadhAna karyA che ke strImohAsakta puruSonA mAnasane, vacanone ane temanA duHkhone jANI saMyamI sAdhakoe strI AsaktirUpa mahAmohathI sadA dUra rahevuM joIe. sAdhaka kyAre ya strI mohamAM AkarSAya nahi paraMtu tene mahA bhayakArI, duHkhakArI mAnI, samajI, sadA saMyamabhAvomAM sthira rahe. aMte sUtramAM evA sthira sAdhakone vIra ane prazaMsanIya kahI sammAnita karyA che. bhikSAcarImAM samabhAva : 5 Na me dei Na kuppejjA, thovaM ladhuM Na khiMsae / paDisehio pariNamejjA / eyaM moNaM samaNuvAsejjAsi / tti bemi / // pattho uddezo samo // = zabdArtha :- me = mane, La vepha = bhikSA ApatA nathI, kha ple - krodha karavo na joIe, thovaM hAduM = thoDuM maLavA 52, La visar - niMdA kare nahi, hilseTTio - gRhastha nA kahe to, pariNamengA = te gRhasthanA gharethI pAcho pharI jAya, E moLa - A rIte munivratanuM, samaNuvAlekhkhAzi - samyak AcaraNa karavuM joIe. = : bhAvArtha :- sAdhue 'A mane bhikSA ApatA nathI' evuM vicArI gusse na thavuM. thoDI mAtrAmAM ja bhikSA maLe topaNa dAtAnI niMdA na karavI. gRhastha bhikSA mATe kadAca nA kahI de to paNa zAMta bhAvathI pAchA pharI For Private Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ loka vijaya aghya-ra, u : 5 javuM joIe. A rIte munidharmanuM sArI rIte pAlana karavuM joIe arthAt samatvamAM rahevuM joIe // cotho uddezaka samApta || vivecana : A sUtramAM bhoga nivRttinA prasaMge bhikSA vidhinuM varNana karyuM che. TIkAkAranI dRSTimAM tenI yathArthatA A pramANe che- muni saMsAra tyAgIne bhikSAvRttithI jIvana pasAra kare che. bhikSA e tenA tyAganuM sAdhana che paraMtu jo bhikSA Asakti, udvega tathA krodhAdi Aveza sAthe grahaNa karAya, to te saMsArarUpa banI jAya che. zramaNanI bhikSAvRtti vikRta bane nahi te mATe bhikSAcaryAmAM manane zAMta, prasanna ane samatA bhAvamAM rAkhavAnI preraNA ahIM ApI che. pUrva sUtromAM strI pratyenI Asakti saMbaMdhI vivekanuM sUcana che. A sUtramAM gocarInA nimittathI strIo pratye samabhAva sUcavela che. gocarImAM adhikAMzataH strIono ja saMyoga hoya che. baMne viSayonuM tAtparya e che ke strIo pratye Asakti rAkhavI nahi temaja temanA pratye dveSabhAva na rAkhatAM samabhAva rAkhavo joIe. stra // adhyayana-2/4 saMpUrNa // bIjuM adhyayana : pAMcamo uddezaka 75 gRhasthAcAra ane nirdoSa bhikSAvRtti 1 jamiNaM virUvarUvehiM satthehiM logassa kammasamAraMbhA kajjati / taM jahA- appaNo se puttANaM dhUyANaM suNhANaM NAiNaM dhAINaM rAINaM dAsANaM dAsINaM kammakarANaM kammakarINaM AesAe puDho paheNAe sAmAsAe pAyarAsAe saNihi saNNicayo kajjai ihamegesiM mANavANaM bhoyaNAe / : TOG zabdArtha :- * namiLa= je A, logassa = lokone mATe, jgati = kare che, appaLo - potAnA, bALa = jJAtijano, thALa = dhAtrIo, rALa = rAjA, mALa = karmacArIo, janmarInuM - karmacAriNIo, bAlAr= atithio mATe, puddo paheLAv = potAnA saMbaMdhIone mokalavA mATe, sAmAsAm = sAMje jamavA mATe, pAyAQ = prAtaHkALanA nAstA mATe, saLidilakhico khAdha padArthono saMgraha kare che, menetti = A saMsAramAM koI. = bhAvArtha :- asaMyamI puruSa vividha prakAranAM sAdhanovaDe lokone mATe--potAnA temaja bIjAne mATe For Private Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha karmasamAraMbha-pacana pAcanAdi kriyAo kare che. jema ke-potAnA putra, putrI, putravadhU, jJAtijana, dhAvamAtA, rAjA, dAsa-dAsI, karmacArI, karmacArI strI, mahemAna AdinA mATe tathA aneka prakAranA lokone devA mATe temaja sAMjanuM, savAranuM bhojana karavA mATe sannidhi-dUdha, dahIM Adino saMgraha ane sannicaya-khAMDa, ghI Adino saMgraha karatA rahe che. A pramANe teo manuSyonA bhojana mATe saMgraha kare che. 2 samuTThie aNagAre Arie AriyapaNe AriyadaMsI ayaM saMdhI ti adakkhu; se NAie, NAiyAvae, NAiyaMta samaNujANae / savvAmagaMdhaM pariNNAya NirAmagaMdhe parivvae / adissamANe kayavikkaesu / se Na kiNe, Na kiNAvae, kiNaMtaM Na samaNujANae / zabdArtha :- samudigha = saMyamamAM udyamavaMta, Agi = Arya, Aripavo = AryabuddhivaMta, bAriyarI = AryadarzI, badhuM saMdhI tti = A manuSyabhava Atma kalyANano suMdara avasara che, bhikSAno samaya, avahu = A paramArtha tattvane jeNe joyeluM jANeluM che, bApha6 = akalpanIya padArthane svayaM grahaNa kare nahi, vAva = bIjA pAse grahaNa karAve nahi, vAta samajubApA = grahaNa karanAranuM anumodana kare nahi, savvAmAN = sarvaprakAranA AmagaMdha-AdhAkarmI Adi doSayukta AhArano, paripaLa = tyAga karatAM, biramAMdhe = nirdoSa AhAra mATe, parivraNa = gamana kare, vipazu = kharIdavA, vecavAnA vyavahAramAM, visA = nahi dekhAtA, oi = svayaM koI vastu kharIde nahi, na viNa = bIjA pAse kharIdAve nahi, jigata samajubApA = kharIdanArane anumodana kare nahi. bhAvArtha :- saMyama sAdhanAmAM tatpara banelA Arya, AryaprajJa ane AryadarzI aNagAra dareka kriyA yogya samaye ja kare che. A mAnavabhava saMdhiAtmakalyANano avasara che, ema samajIne athavA bhikSAnA samayane jANIne te samaye bhikSA grahaNa kare paraMtu sAvadha temaja saMgraha pravRttio kare nahi, bIjA pAse karAve nahi tathA karanAranI anumodanA paNa kare nahi. te aNagAra bhikSAthI nirvAha kare che. sarva prakAranA AmagaMdha - AdhAkarmAdi doSayukta AhArano tyAga karatAM nirdoSa bhojana mATe gamana kare te kraya-vikrayanI pravRttiomAM joDAya nahi, svayaM kharIde nahi, bIjA pAse kharIdAve nahi ane kharIdanAranI anumodanA kare nahi. | 3 se bhikkhU kAlaNNe balaNNe mAyaNNe kheyaNNe khaNayaNNe viNayaNNe samayaNNe bhAvaNNe, pariggahaM amamAyamANe kAleNuTThAI apaDiNNe / duhao chettA NiyAi / zabdArtha :- tane = kALane jANanAra, vataom = Atma baLane jANanAra, mAyaom = mAtrA-parimANane jANanAra, hethaLe khedane jANanAra, rahayo = avasarane jANanAra, vijaya = vinayane jANanAra, samaya = sva siddhAMtane jANanAra, mAvo = bhAvane jANanAra che, pariNA =
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3: 5. [ 77 ] parigrahamAM, nAnA = mUcchita nathatAM, teNukA = kAlAnusAra anuSThAna karanAra, aDaom = Asakti bhAvonA saMkalpayukta pratijJAthI rahita, suda = rAgadveSa baMnethI karAtI pratijJAne, chettA = chedana karIne, choDIne, yA = saMyamamAM pragati kare. bhAvArtha :- bhikSA mATe bhramaNa karanAra te bhikSu kAlajJa, balajJa, mAtrajJa, kSetrajJa, kSaNaza, vinayajJa, samayajJa, bhAvaza (A guNothI yukta) hoya; parigraha upara mamatva nahi rAkhatA teno saMgraha nahi karatA, yogya samaye bhikSAvRtti kare, temAM koI paNa prakArano rogayukta ke Asaktiyukta saMkalpa kare nahi. evo sAdhaka rAga ane dveSano nAza karatAM saMyamamAM pragati kare che. |4 vatthaM paDiggaha kaMbalaM pAyapuMchaNaM uggahaM ca kaDAsaNaM etesu ceva jANejjA / laddhe AhAre aNagAre mAya jANejjA / se jaheya bhagavayA paveiyaM / lAbhotti Na majjejjA, alAbhotti Na soejjA, bahu pi ladhu Na Nihe / pariggahAo appANaM avasakkejjA / aNNahA NaM pAsae pariharejjA / esa magge AriehiM paveie, jahettha kusale NovaliMpijjAsi / tti bemi / zabdArtha :-vaa - vastra, hijAuM - pAtrA, kanna = kAmaLI, jayapuMchai = pAdapraoNina, 35 = avagraha, kAraNa = kaTAsaNa arthAt sastAraka, pazu veva = A viSayamAM paNa, nALA = upayoga rAkhe arthAtu zuddha grahaNa kare. taddha Adare = AhAra prApta thavA chatAM, mAthe gALyA =parimANane jANe, gadA = jemake, caMka AhAranI mAtrAne, nAmo tti = lAbha thavAthI, na mamm = sAdhu garva kare nahi, anAmo tti = lAbha na thAya to, na = zoka kare nahi, va6 pi taddha = ghaNuM badhu prApta thaI javA chatAM, na de= saMgraha kare nahi, parivAro parigrahathI, avatA = dUra rAkhe, aguha = anya daSTithI, upekSA daSTithI, paNa = jotA sAdhu, parihA = parigrahano tyAga kare, paNa mane = A nyAya mArga, ArihaM= AryapuruSoe, tIrthakaroe, pavaphA = prarUpyo che, paheltha = jene sAMbhaLIne, sane= kuzaLa tattvajJa puruSa, navaliMpiAli= parigraharUpa saMsAramAM lepAya nahi. bhAvArtha :- te saMyamI vastra, pAtra, kAMbaLI, pAdaprIMchana (paga lUchavAnuM vastra), avagraha-upAzraya ane Asana-caTAI Adi (je gRhasthanA mATe banAvyAM che, tenI yAcanA kare. A sarvanA viSayamAM paNa nirdoSa grahaNa karavAnuM dhyAna rAkhe. AhAra prApta thavA para paNa aNagAra jinAjJA anusAra tenI mAtrAnuM dhyAna rAkhe ane temAM parigraha ke mamatva kare nahi. managamatA AhArAdi maLI jAya, to sAdhaka teno ahaMkAra kare nahi ane na maLe, to ciMtA ke zoka kare nahi. jo AhArAdi vadhAre pramANamAM prApta thAya to teno saMgraha kare nahi. pote parigrahathI dUra rahe. je rIte gRhastha parigrahane mamatva bhAvathI jue che, te rIte sAdhaka jue nahi paraMtu virakti bhAvathI jue ane parigrahano tyAga kare. A nirdoSa bhikSAvRttino, anAsaktino ane aparigrahano mArga tIrthakaroe pratipAdita karyo che. tene samajIne, svIkArIne kuzaLa puruSa parigrahamAM lepAya nahi.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vivecana : cothA uddezAmAM bhoganivRttino upadeza Apyo che. bhoganivRtta gRhatyAgI pUrNa ahiMsAcArI zramaNanI sAme jyAre zarIra nirvAha mATe bhojanano prazna upasthita thAya tyAre te zuM kare? zarIrane dhAraNa karavA mATe AhAra kyAMthI, kevI rIte prApta kare ke jethI tenI jJAna, darzana, cAritrarUpa yAtrA sukha pUrvaka gatizIla rahe, A praznanuM samAdhAna A uddezakamAM karyuM che. sUtramAM kahyuM che ke gRhastha potAnA mATe tathA potAnA saMbaMdhIo mATe aneka prakAranA bhojana taiyAra kare che. gRhatyAgI zramaNa te bhojanamAMthI yogya samaye, yogya vidhithI nirdoSa AhAra prApta kare che. te bhojananI saMdhi-samayane jue. gRhasthanA ghare bhikSA maLe te samayane-avasarane jANe. cUrNikAre saMdhi nA be artha karyA che- (1) saMdhi-bhikSAkALa athavA (2) jJAna, darzana, cAritrarUpa saMdhi. saMdhino suavasara mAnavajIvana che, tene jANe, teno sadupayoga saMyama ArAdhanAthI kare. bhikSAkALanA samayanuM jJAna rAkhavuM te aNagAra mATe ghaNuM Avazyaka che. bhagavAna mahAvIranA samayamAM bhikSAno kALa divasano trIjo prahara manAto hato. tApa fbajAriye- (uttarA. a. 26 gA.12) vartamAne je dezakALamAM bhikSAno je samaya hoya tene ja bhikSAkALa kahevAya che. dazavaikAlika sutranA piMDeSaNA adhyayanamAM bhikSAcarIno kALa, vividha doSa AdinuM vistArathI varNana karyuM che. zramaNa mATe ahIM traNa vizeSaNo ApyA che- (1) Arya (2) AryaprajJa ane (3) AryadarzI. A traNe ya vizeSaNo sArthaka che. (1) Aryano artha che-zreSTha AcaraNavALA athavA guNI. AcArya zIlAMkanA matAnusAra jenuM aMtaHkaraNa nirmaLa hoya te Arya che. (2) jenI buddhi paramArthamAM pravRtta hoya te AryaprajJa che. (3) jenI daSTi haMmezAM guNomAM ramaNa kare che athavA nyAya mArganA daSTA AryadarzI che, te 'zramaNa' che. savvAmaiSa :- A zabdamAM, AmagaMdha zabda azuddha, saMgrahaNIya AhArano vAcaka che. sAmAnya rIte 'Ama'no artha apakva che. vaidika graMthomAM apakva-kAcA phaLa ke anna AdinA mATe 'Ama' zabda vaparAyo che. pAlIbhASAnA graMthomAM 'pApa'nA arthamAM 'Ama' zabdano prayoga thayo che. jaina sUtro temaja TIkAomAM 'Ama' ke 'AmagaMdha' zabda AdhAkarmAdi doSathI dUSita azuddha bhikSA mATe, akalpanIya AhAra mATe, sacitta padArtha mATe aneka jagyAe vaparAyo che. A sUtramAM 'Ama' zabdano prayoga udgamanA 16, utpAdanA nA 16 doSo temaja 'gaMdha' zabdathI eSaNAnA 10 doSa yukata AhAra, arthamAM karyo che. sAdhu doSayukata AhArane jANIne, teno tyAga kare. bhikSAcarI mATe yogya bhikSunA ATha guNo batAvyA che teno vizeSa Azaya A pramANe che
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ loka vijaya adhya--2, u : 5 kAlaNe :- kAlajJa-bhikSAnA yogya samayane jANanArA athavA kAla-pratyeka Avazyaka kriyAnA yogya samayane jANanAra, yathAsamaye potAnuM kartavya puruM karanAra 'kAlajJa' hoya che. anante :- balajJa--potAnI zakti temaja sAmarthyane oLakhanAra temaja potAnI zaktino tapa, sevAdimAM yogya upayoga karanArA. svaparanA, ubhayanA baLa ane AhAranI kSamatAne jANanArA. 79 mAyaLuM :- mAtrajJa--mojana Adi upayogamAM levAtI pratyeka vastunuM parimANa-mAtrAne jANanArA. para sva- paranI AhAra mAtrAne jANanAra temaja gRhasthanA gharethI gocarI levAmAM paNa mAtrAne jANanAra. : heyaLe - khedajJa--bIjAnAM duHkha temaja pIDAdine samajanArA tathA kSetrajJa arthAt je samaye ke je sthAne bhikSA mATe javAnuM hoya tenuM sArI rIte jANapaNuM rAkhanAra. haLavaLe :-- kSaNaza--kSaNane arthAt avasarane oLakhanArA. dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAe upayogI, anupayogI avasarane samajanAra 'kSaNajJa' che. vikhayo H- vinayajJa- (1) jJAna, darzana, cAritrane vinaya kahe che. A traNeyanA svarUpane sArI rIte jANanAra. (2) nAnA moTA sAthe karAto vinaya vyavahAra. vyavahAranA aucityanuM jene jJAna hoya, je loka vyavahAranA jJAtA hoya. (3) vinayano artha AcAra paNa che tethI vinayajJano artha AcAranA jJAtA paNa che. samayant H- samayajJa. ahIM samayano artha siddhAMta che. potAnA ane anya darzananA siddhAMtonA samyak jJAtAne 'samayajJa' kahevAya che. mAvo :- bhAvajJa--vyaktinA bhAvone cittanA avyakta Azayane, tenA hAvabhAva, ceSTA temaja vANIthI dhvanita thatA guptabhAvone samajavAmAM kuzaLa vyakti 'mAvajJa' kahevAya che. hiM amamAyamALe - saMyamamAM anAvazyaka, anupayogI padArtho maLatAM tene parigraha saMjJAthI grahaNa kare nahIM, teno tyAga kare. temaja saMyamopayogI gRhita upakaraNomAM mamatva kare nahIM kAraNa ke saMyamanA upakaraNo para mamatva hoya to te paNa parigraha banI jAya che. nepukArpha :- kAlAnAyInuM tAtparya e che ke yogya samaye yogya udyama temaja puSArtha karanAra, yogya samaye yogya kArya karanAra temaja asamayamAM kArya nahi karanAra kAlAnuSThAyI kahevAya che. ahine :- apratijJa-koIpaNa prakAranA bhautika saMkalpa-nidAna nahi karanAra. pratijJAno eka artha abhigraha paNa che. zAstromAM aneka prakAranA abhigrahonuM varNana che. tapasvI sAdhu evA abhigraha kare che paraMtu A abhigrahonA mULamAM kevaLa Atmanigraha temaja karmakSayanI bhAvanA hoya che, jyAre ahIM rAgadveSathI yukta koI bhautika saMkalpa-pratijJAnA viSayamAM kahyuM che. tenAthI rahita hoya, te apratijJa che. zramaNa koI paNa viSayamAM pratijJAbaddha-ekAMta AgrahI na hoya, paraMtu anekAMta daSTie
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 80 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vicAra karanAro hoya. sAdhu jIvana pasAra karatAM mamatvathI kevI rIte dUra rahevuM. tenuM manovaijJAnika vizleSaNa A sUtramAM batAvela che- vastra, pAtra, AhArAdi jIvana upayogI vastuo vinA jIvanano nirvAha thaI zakato nathI. sAdhue A vastuonI yAcanA gRhastha pAse karavI paDe che, paraMtu sAdhaka parigrahasaMjJAthI tenuM grahaNa kare nahi. sacitta parigrahamAM ziSya temaja acittamAM saMyamopayogI upakaraNomAM mamatva nahi rAkhatAM sAdhaka saMyamamAM rahe ane bAhya sAdhanonuM grahaNa paNa saMyamanirvAhanI daSTie kare. zarIra ane saMyamanA upayogI upakaraNamAM mamatva hoya to te paNa parigraha banI jAya che. anekAMtadaSTi paNa ekAMta nathI. pratyAkhyAnamAM anekAMta mAnavuM yogya nathI. vivazatA ke durbaLatAnA kAraNe pratyeka apavAdanuM sevana anekAMta hotuM nathI. jema samudrane pAra karavA mATe nAvanI jarUra rahe che paraMtu samudrayAtrI nAvane sAdhya ke lakSya mAnatA nathI, temAM Asakta paNa thatA nathI, tene sAdhana mAtra samaje che ane sAme kAMThe pahoMcIne nAvane choDI de che. tevI ja rIte sAdhaka vivazatAe svIkArelI pravRtti ane grahaNa karelA dharmanAM upakaraNone paristhiti samApta thatAM choDI de che. 3MaaN- avagraha. A zabdanA be artha che. (1) sthAna upAzraya (2) AjJA laIne koIpaNa vastu grahaNa karavI. AjJAnA arthamAM pAMca avagraha che- (1) devendra avagraha (2) rAja avagraha (3) gRhapati avagraha (4) zayyAtara avagraha (5) sAdharmika avagraha. A pAMca avagrahanuM varNana bhagavatI sUtra ane AcArAMga sUtra dvitIya zrutaskaMdhamAM che. navuM ga m :- mAtrAne jANavI. mAtrA eTale AhAranA parimANane jANe. sAmAnya rIte bhojananI mAtrAnuM koI nizcita mApa hoI zake nahi kAraNa ke AhArano saMbaMdha sudhA sAthe hoya che. sarvanI bhUkha ke khorAka eka sarakhA hotA nathI. tethI bhojananI maryAdA paNa samAna nathI. 'mAtrA' A zabda AhAra sivAya vastra, pAtra Adi, upakaraNonI sAthe paNa joDavo joIe. bhikSu pratyeka grAhya vastunI AvazyaktA temaja zAstrokta mAtrAne samaje tathA temAM paNa AvazyakatA hoya teTaluM ja grahaNa kare. sAdhune gocarI karatAM samaye traNa mAnasika doSo lAgavAnI saMbhAvanA hoya che. (1) abhimAnaAhArAdi paryApta mAtrAmAM maLI javA para potAnA prabhAva ke labdhi Adino garva thAya. (2) parigrahaAhArAdi vipula pramANamAM maLatA joIne tenA saMgrahanI bhAvanA jAge athavA temAM Asakti thAya. (3) zoka- Icchita vastu na maLe to potAnA bhAgyane athavA gAmanA lokone niMde, tenA upara roSa kare tathA Akroza kare temaja manamAM duHkhI thAya.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, : 5 [ 81 ] mavy i :- A zabdanA be prakAre artha thAya che- (1) vastunA upayogamAM gRhasthathI anya bhAva (2) parigraha prati gRhasthathI anya bhAva. (1) jema sAmAnya gRhastha(ajJAnI manuSya) vastuno upayoga kare che te rIte upayoga kare nahi. jJAnI ane ajJAnI baMne vastuono upayoga to kare che paraMtu teonA uddezya, bhAvanA tathA vidhimAM ghaNuM aMtara hoya che. jJAnI puruSa AtmavikAsa temaja saMyama yAtrA mATe anAsakta bhAvanAnI sAthe yatnA temaja vidhipUrvaka upayoga kare che. ajJAnI manuSya paudgalika sukhane mATe AsaktipUrvaka asaMyama tathA avidhithI vastuno upayoga kare che. jJAnInuM ciMtana ane AcaraNa ajJAnI karatA 'anyathA daSTivALuM arthAt upekSA vRttivALuM hoya che. (2) dhana, parigrahane gRhastha saMgraha dRSTithI jue che ane sAdhaka tenAthI viparIta upekSA daSTithI jue che tathA anya daSTithI jotAM teno tyAga kare, grahaNa ane saMgraha kare nahi. paridA :- 'parihAra' zabdathI paNa cUrNikAre be prakAranI daSTi batAvI che- (1) dhAraNA parihArabuddhithI vastuno tyAga-mamatva tyAga karavo te che. (2) upabhoga parihAra-zarIrathI vastunA upayogano tyAga (vastu-saMyama)te upabhoga parihAra che. parihAre viho dhAraNA parivArane 1 3vamona parihAro -AcA. cUrNi.] A mokSamArga upara cAlanAra kuzaLa puruSanI jalakamaLavat nirlepa jIvana jIvavAnI jIvana kaLA che. te parigrahamAM lapAto nathI. dutyAjya kAmabhoga ane tenuM pariNAma :| 5 kAmA duratikkamA / jIviyaM duppaDibUhagaM / kAmakAmI khalu ayaM purise, se soyai jUrai tippai piTTai paritappai / zabdArtha :- vAnA = kAma vAsanAno, kutivamA = tyAga karavo atyaMta kaThina che, naliye = gRhastha jIvana, kuNaThie = calAvavuM, nirvAha karavo, ghaNo kaThina che, vAmAna = kAmabhogonI lAlasA rAkhanAra, aya = A puruSa, saMsAranA prANIo, ne soya = te zoka kare che, raDuM = jhUraNA kare che, tiprak = AMsu TapakAve che, piTTa-pi = pITe che, duHkhI thAya che, parataprak = paritApa pAme che, vizeSa kaSTa pAme che. bhAvArtha :- kAmavAsanAne jItavI muzkela che. gRhastha jIvanano nirvAha karavo paNa ati kaThina che. kAmabhogonI IcchA rAkhanAra kharekhara A puruSa(saMsAranA prANIo) te kAmabhogo mATe zoka kare che, jhUre che, raDe che, pITe che(pIDita thAya che), paritApa pAme che. vivecana : A sutramAM kAmabhogonAM kaDavAM phaLone batAvyAM che. TIkAkAra AcArya zIlAMke kAmanA be bheda
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 82 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha kahyA che- (1) IcchAkAma (2) madanakAma. AzA, tRSNA, ratirUpa IcchAo IcchAkAma che. te mohanIya karmanA hAsya, rati Adi kAraNothI utpanna thAya che. vAsanA athavA vikArarUpa kAmecchA madanakAma che, te mohanIya karmanA traNa vedathI utpanna thAya che. zAma dunivamA - mAnava kAmabhoganA duSpariNAmane jyAM sudhI jANato nathI tyAM sudhI tene tenAthI virakta banavuM kaThina che. jema kAma bhogono tyAga karavo kaThina che tema gRhastha jIvanano nirvAha karavo paNa kaThina che, chatAM kAmabhogone tyAgavA asamartha mAnava gRhastha jIvananA nirvAhanA bhArathI duHkhI thaI jAya che tenuM jIvaMta citra zAstrakAre 'roya TUra zabdo vaDe pragaTa karyuM che. dIrghadaSTA ane karmakSaya karanAra sAdhaka : 6 AyatacakkhU logavipassI logassa ahobhAgaM jANai, uDDe bhAgaM jANai tiriyaM bhAgaM jANai, gaDhie loe aNupariyaTTamANe / saMdhiM vidittA iha macciehiM, esa vIre pasaMsie je baddhe paDimoyae / zabdArtha :- AvatavanavU = dIrdhadaSTivALA, dIrghadarzI, to vipastI = lokane jonAra, nonasya ahobhA = lokanA adhobhAgane, samajuriyAne = paribhramaNa kare che, saMdhavivighA = saMdhi--dharma prAptinA avasarane jANIne, 6 mavihaM= A manuSya janmamAM ja, pati = prazaMsanIya che, ne va = je karmothI baMdhAyelA AtmAne, patinoya = mukta karavAmAM samartha che. bhAvArtha :- dIrghadarzI ane lokasvarUpadarzI sAdhaka lokanA adhobhAgane jANe che, UrdhvabhAgane jANe che, tirachA bhAgane jANe che ane tyAM rahelAM prANI viSaya kaSAyamAM lubdha banI janmamaraNa kare che, te paNa jANe te dIrghadaSTA sAdhaka maraNadharmA A mAnavadehanA mAdhyamathI mokSa, temaja saMsAranI saMdhine samajIne, potAnA AtmAne baMdhAyelA karmothI mukta kare che, te ja vIra che, te ja prazaMsAne yogya che. vivecana :Avataq:- dIrghadRSTi, sarvAga ciMtanazIlatA, anekAMta daSTi. anekAMtadaSTithI te vividha viSayo para gaMbhIratApUrvaka vicAraNA karavAmAM samartha hoya che. A loka, paralokanAM duHkhane jovAnI kSamatA rAkhanAra AyatacakSu che. to vipakSI :- (loka darzana) lokane jovo. ahIM adhobhAgano artha che adhobhAgavartI nairayikone jANavA. te viSaya kaSAyanA kAraNe zoka-pIDAdithI duHkhI thAya che. lokanA UrdhvabhAgavartI deva tathA madhyabhAgavartI manuSya temaja tiryaMca vagere paNa viSaya kaSAyamAM Asakta banI zoka temaja pIDAthI duHkhI
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, : 5 _ che. dIrghadarzI sAdhaka A viSayamAM ciMtana kare ke A samasta lokanA jIvo viSaya kaSAyane vazIbhUta thaIne duHkhI thAya che ane paribhramaNa kare che, mATe viSaya kaSAyathI mukta thavAno ja niraMtara prayatna karavo joIe. kAmabhoganA sevanathI kyAre ya kAmavAsanA zAMta ke tRpta thatI nathI paraMtu agnimAM ghI homavAthI jema agni vadhe che tema viSaya rUpI agni kAma sevanathI vadhAre prajvalita thAya che. kAmI vyakti vAraMvAra kAmabhoganI pAchaLa doDe che, doDane aMte to azAMti ane atRpti ja thAya che. tethI kAmane akAma(vairAgya)thI zAMta karavAno prayatna karavo ja hitakArI che. zarIranA traNa bhAganI kalpanA karI tenA upara ciMtana karavuM te zarIra darzana che, jemake- (1) adhobhAga-nAbhithI nIceno bhAga (2) UrdhvabhAga-nAbhithI uparano bhAga (3) tiryagubhAga- nAbhinuM sthAna. e traNe ya bhAgo upara ciMtana kare. A ciMtana azuci bhAvanAnuM eka suMdara mAdhyama paNa che. tenAthI zarIranI kSaNabhaMguratA, asAratA AdinI bhAvanA daDha banI jAya che, tethI zarIra pratye nirmamatva bhAva jAgRta rahe che. traNe ya loka upara judI judI daSTiothI ciMtana karavuM te dhyAnanI eka vilakSaNa paddhati che. bhagavAna mahAvIra potAnA sAdhanA kALamAM UrdhvalokamAM, adholokamAM tathA tirachA lokamAM rahelAM tattvo upara dhyAna kendrita karIne samAdhi bhAvamAM lIna banI jatA hatA. te navamAM adhyayanamAM kahela che. loka bhAvanA' mAM paNa traNe ya lokanA svarUpanuM ciMtana tathA tyAM rahelA padArtho upara dhyAna kendrita karIne ekAgra banI zakAya che. saTdha vikattA - TIkAkAre saMdhino artha avasara karyo che. A manuSya janma jJAnAdinI prAptino, Atma vikAsa karavAno tathA anaMta Atmavaibhava prApta karavAno suvarNa avasara che. tene jANIne sAdhaka kAmathI virakta bane ane 'kAmavijayI' bane. saMdhi darzanano eka artha e paNa karyo che ke zarIranA sAMdhAonuM svarUpa joIne zarIra pratye rAga rahita thavuM. zarIra to kevaLa hADakAMnuM mALakhuM mAtra che, tenA pratyenI Asaktine ochI karavI. zarIramAM 180 saMdhio mAnelI che. temAM 14 mahAsaMdhio che, tenA upara vicAra karavo te paNa saMdhidarzana che. ne kahe paniyA:- (1) je sAdhaka potAne kAmavAsanAthI, karmabaMdhathI mukta kare te vIra che, prazaMsanIya che. (2) je sAdhaka upadeza dvArA saMsAramAM Abaddha prANIone mukta karAve te vIra ane prazaMsanIya che. dehanI asAratA :| 7 jahA aMto tahA bAhiM, jahA bAhiM tahA aNto| aMto aMto pUidehatarANi pAsai puDho vi savaMtAI / paDie paDilehAe / se maima pariNNAya mA ya hulAla
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha paccAsI / mA tesu tiricchamappANa mAvAyae / zabdArtha :- hA aMto- A zarIramAM aMdara jevA azuci padArtho che, nahIM vArtAruM = tevA bahAra Ave che, nA vAdi = jevA bahAra dekhAya che, hA aMto- tevA ja bhItara che, gaMto maMto - zarIranA aMdaranA, pUtarAjya - apavitra padArthothI bharelI dehanI avasthAone, pAsapha = jANe che, jue che, pujo vi = alaga alaga, savaMtArUM = bahAra nIkaLa tA(savatA)apavitra padArthone, paMkiNa paDilehAra = paMDita puruSa A zarIranA svarUpanI sArI rIte prekSA kare, mA pannAlI = tyAgelA bhogonI pharI IcchA kare nahi, ya = je, OM = nizcayathI, tAnta = mukhanI lALanI jema, telu = samyagnAnAdithI, tirio = pratikULa, viparIta, mA AvAyar = thavA na hai. bhAvArtha :- A dehanI aMdara jevA azucimaya padArtha bharyA che tevA ja bahAra Ave che ane jevA padArtha bahAra dekhAya che tevA ja bhItaramAM bharyA che. A zarIranI aMdara azuddhi bharelI che. te dehanI avasthAone sAdhaka jue ane zarIranA nava kAramAMthI jharatA azucimaya padArthone paNa jue. A rIte paMDitajana zarIranI azucine sArI rIte jue, vicAra kare. te buddhimAna sAdhaka bhaugono tyAga karyA pachI tene vamana karelI mukha lALanI samAna samajIne kyAre ya pharIthI cATe nahIM, svIkAre nahIM ane saMyamathI viparIta AcaraNomAM kyAre ya AtmAne joDe nahIM. vivecana : A sUtramAM azuci bhAvanAnuM varNana che. zarIranI azucine darzAvatAM kahyuM che ke- A zarIra maLa, mUtra, lohI, mAMsa, asthi, majjA, zukrAdi bharela che, te ja padArtho bahAra Ave che. jevI rIte azucithI bharelo ghaDo aMdarathI apavitra hoya che tene bahArathI dhovA chatAM zuddha banato nathI. e ja rIte aMdarathI apavitra zarIra snAnAdi karavA chatAM bahArathI apavitra ja rahe che. azuci bharelA mATInA ghaDAmAMthI jema chidro dvArA azuci jhare che tema zarIranA rUMvADAM tathA anya chidro dvArA azuci bahAra nIkaLatI rahe che. te prakAranuM ciMtana karI zarIranI suMdaratA pratye rAga tathA mohane dUra karavA joIe. A azubha nimittathI zubha tarapha gatizIla thavAnI eka rIta che. zarIranI azuci temaja asAratAnuM ciMtana karavAthI svAbhAvika rIte ja tenA taraphanI Asakti tathA mamatva chUTI jAya che. gahA saMto tahA nAhiM - no eka artha bhAvArthamAM karyo che ane bIjo artha A prakAre che ke sAdhake pUrNa saraLa hRdayI rahevuM joIe. tenA bhItaramAM je vAstavika bhAvo che te ja vacanathI vyakta thavA joIe ane vacanathI potAnA jevA bhAvo batAve, tevA ja bhAvo aMtaramAM rAkhavA joIe. aMdara ane bahAra nIkaLatA bhAvomAM koI paNa jAtano taphAvata na hovo joIe. chaLakapaTanA bhAvono tyAga tenA jIvanamAM nitAMta Avazyaka che. tAtparya e che ke bahAra tathA aMdara ekarUpa sarvAMga zuddhi hovI anivArya che.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ loka vijaya aghya--2, u : 5 tAta pannAlI :- jema sajjana puruSa mATe moDhAthI tyajelI lALane pAchI kheMcavI yogya nathI tema sAdhakane tyajelA bhogone ke gRhastha jIvanane punaH svIkAravuM yogya nathI. mA telu tii akhALamAvAva :- he sAdhaka ! jJAna, darzana, cAritrano mArga sahaja, saraLa tathA sIdho che. tenAthI mithyAtva, kaSAyAdino mArga UlaTo tiracho che arthAt vakra che. jJAnAdithI viparIta saMsAra mArgamAM na javuM joIe. AtmAne mokSathI viparIta mArgamAM kyAre ya joDavo na joIe. Ihalokika pravRttizIla mAnavanI dazA : 8 kAsaMkAse khalu ayaM purise, bahumAyI, kaDeNa mUDhe, puNo taM karei lohaM, veraM vaDDhei appaNo / jamiNaM parikahijjai imassa ceva paDibUhaNayAe / amarAyai mahAsaDDI / aTTameyaM tu pehAe / apariNNAe kaMdai / 85 zabdArtha :- vyAsaMgale = A karyuM, A karIza, AvA saMkalpavALo, bahumAvI = ghaNI mAyA kare che, he mUDha = kiMkartavyamUDha thaIne duHkha bhogave che, puLo = pharI, teM toha reD = te viSaya bhogomAM Asakti kare che, vera vaDDreD = vera vadhAre che, appaLo= potAnuM, miLa = je A, parihingar= vAraMvAra kathana kare che, malla veva = A nAzavaMta zarIranI, pahibrU LayA = vRddhi mATe prANAtipAta Adi kare che, amAyajJa = devanI jema haMmeza amara mAne che, mahAlI = jIvavAnI mahAzraddhA rAkhanAra, aTTa = duHkha pAme che, thai = A, peTTE = joIne buddhimAna bhoganI IcchA kare nahi, apariggAC aparijJAta-- viSayabhoganA pariNAmathI ajANa ane temAM Asakta, varU = AkraMdana kare che, raDe che. bhAvArtha :- kAmabhogomAM Asakta A puruSa vicAre che ke--meM A kArya karyuM, huM A kArya karIza. A prakAranI AkuLatAnA kAraNe te bIjAne Thage che, mAyA-kapaTa kare che ane pharI pote karelI mAyAjALamAM phasAIne mUDha banI jAya che. te mUDhabhAvathI grasita thaIne pharI lobha kare che ane tenA kAraNe pApa kRtyo karI jIvonI sAthe potAnuM vera vadhAre che. je kaMI paNa te kahe che ane kare che te A jIvanane puSTa karavA mATe ja kare che. te devatAnI jema potAne amara mAnIne arthAt atyaMta dIrghAyu mAnIne jIvavAnI asIma zraddhAthI cAlato rahe che. tAtparya e che ke maravAnuM che e vAtane kyAreya yAda karato nathI. tuM jo ! AvA te prANI saMsAramAM mahApIDita temaja duHkhI che. ajJAnadazAmAM paDelAM te prANI potAnA duHkhanA kAraNe raDe che, kraMdana kare che. vivecana : A sUtramAM azAMti ane duHkhanAM mULa kAraNo para prakAza pADyo che. 'A karyuM, have A karavAnuM che' A prakAranI saMkalpanI jALamAM phasAIne mAnavI mUDha thaI jAya che. te vAstavika jIvanathI dUra thaIne svapnanI duniyAmAM jIve che. sUtrakAre mananI A sthitine vAlavAle- zabda dvArA vyakta karela che. For Private Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha Avo svapnadarzI manuSya kAma ane bhUkhanI vRttione saMtuSTa karavA mATe anekavidha duSpravRttionuM AcaraNa kare che, vera vadhAre che. jIvanamAM te evo Asakta banI jAya che ke bIjAne maratAM joIne paNa potAne amara mAnavA lAge che. 85 zrI zIlAMkAcArye tenuM udAharaNa ApatA vyAkhyA karI che ke-'arthalobhI vyakita sUvAnA samaye sUI zakato nathI, snAnanA samaye snAna karI zakato nathI. te bicAro bhojananA samaye bhojana paNa karI zakato nathI. te rAta divasa dhananuM ciMtana kare che. A sthitimAM te pote potAne visarI jAya che. mRtyu jevI avazya thanArI kriyAne paNa te bhUlI jAya che. mRtyu AvavAnuM che te vAtane te kyAre ya yAda karato nathI. eka vAra rAjagRhImAM dhana nAmano sArthavAha Avyo. te divasa-rAta dhanane upArjana karavAmAM ja lIna raheto. tenI vizALa samRddhinI carcA sAMbhaLIne magadhasenA nAmanI gaNikA tenA AvAse gaI. sArthavAha dhananA Avaka-jAvakanA hisAbamAM ane sonAmahorane gaNavAmAM eTalo lIna hato ke tenA daravAje UbhelI suMdarI tarapha tenuM dhyAna na gayuM, tene joI nahi. magadhasenAno ahaMkAra jAgI UThyo. dAMta kacakacAvatI udAsIna bhAve samrATa jarAsaMdhanA darabAramAM gaI. jarAsaMdhe pUchyuM-suMdarI tame udAsa kema cho ? koNe tamAruM apamAna karyuM ? magadhasenAe vyaMga sAthe kahyuM ke te amare. jarAsaMghe AzcaryapUrvaka pUchyuM ke koNa amara ? gaNikA e kahyuM ke dhana sArthavAha. te dhananI ciMtAmAM, sonAmahoro gaNavAmAM evo masta hato ke huM tenA dvAre pahoMcI gaI to paNa te mane joI na zakyo. to pachI tenA mRtyune te kevI rIte joze ? te tenI jAtane amara mAne che. A rIte arthalolupa vyaktinI mAnasika durbaLatAne prakAzita karatAM zAstrakAra kahe che ke--bhoga ane dhanamAM Asakta vyakti potAne amara mAnavA lAge che. apariNNAya kaMdai - ati AsaktinuM pariNAma che- ArtatA, pIDA, azAMti ane raDavuM. bhogane meLavavAnI AkAMkSAmAM prANI pahelAM paNa raDe che ane pachI bhoga cAlyA javAnA kAraNe paNa raDe che. A rIte bhogAsaktinuM samasta pariNAma raDavAnuM ja che. vahunA| :- A zabdathI krodha, mAna, mAyA ane lobha, A cAre ya kaSAyano bodha thAya che. avyavasthita cittavALI vyakti kyAreka mAyA, kyAreka krodha, kyAreka ahaMkAra ane kyAreka lobha kare che. vikSipta cittavALI vyakti pAgala jevuM AcaraNa kare che. sadoSacikitsA niSedha : 9 se taM jANaha jamahaM bemi / teicchaM paMDie pavayamANe se haMtA chettA bhettA luMpittA viluMpittA uddavaittA 'akaDaM karissAmi' tti maNNamANe jassa vi ya NaM karei, alaM bAlassa saMgeNaM, je vA se kArei bAle / Na evaM aNagArassa jAyai / tti bemi / For Private Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, : 5. [ 87 ] I jmo 3ddeto samaro . zabdArtha :- i = mATe A vAtane, nAdi = samajo, amadaM = je huM, mitra kahuM chuM, teO = kAma cikitsAno, pati = potAne paMDita mAnatA, pavayanAne = kathana karanAra, upadezaka, 2 = prANIonuM, rissAma tti = je kArya bIjAe nathI karyuM te huM karIza A pramANe, mAmA = mAnato, na vi ya = je koIne mATe paNa te evuM, #= ahita kare che, sonuM ane = saMga karavo joIe nahi, vA= ane, te = tenAthI, prANI hiMsAthI, vAre= cikitsA karAve che, parva= A rIte, paNa nAtha = kalpatuM nathI. bhAvArtha :- huM je kahuM chuM te tame jANo arthAt AgaLa kahevAmAM AvatA vizeSa viSayane paNa tamo sAMbhaLo ane samajo. potAne cikitsA paMDita kahevaDAvatA keTalAka vaidya, sAvadya cikitsAmAM pravRtta hoya che. teo cikitsA mATe aneka jIvonI hiMsA kare che, chedana bhedana kare che, prANIonA sukhano nAza kare che, vizeSa nAza kare che. teo prANIno vadha kare che. pahelAM koIe je nathI karyuM tevuM huM karIza' ema mAnatA te koInI paNa cikitsA kare che. tevA ajJAnInA samAgamathI paNa dUra ja rahevuM joIe ane je AvI cikitsA karAve che, te paNa ajJAnI che, tenAthI paNa dUra rahevuM joIe. tenI saMgati ke saMparka karavo joIe nahi. aNagArane AvI koI paNa cikitsA karavI ke karAvavI kalpatI nathI. -ema bhagavAne kahyuM che. che pAMcamo uddezaka samApta . vivecana : A sUtramAM hiMsAjanya cikitsAno niSedha karyo che. tenuM traNa prakAre spaSTIkaraNa thAya che (1) pUrvanAM sUtromAM kAma viSayakanuM varNana hovAthI prastuta sUtramAM kAmacikitsAne lakSyamAM laIne kathana karyuM hoya tema jaNAya che. kAmavAsanAnI tRpti mATe manuSya aneka prakAranI auSadhionuM sevana kare che, zarIranA avayavo DhIlA ke zaktikSINa thavA para anya pazuonA aMga, upAMga-avayava lagADIne kAmasevananI zaktine vadhAravAnI IcchA kare che. te nimitte vaidha aneka prakAranI hiMsA kare che. tethI cikitsaka ane cikitsA karAvanAra baMne A hiMsAnA bhAgIdAra bane che. sAdhakane mATe A prakAranI cikitsAno ahIM niSedha karyo che. (2) bIjo daSTikoNa vyAdhi cikitsA (rogopacAra)no paNa che. zramaNa be prakAranA che- jinakalpI ane sthavirakalpI (1) jinakalpI zramaNa saMghathI alaga, svataMtra, ekAkI rahI sAdhanA kare che. te potAnA zarIranI sAra saMbhALa, rogopacArAdi karatA nathI ane karAvatA paNa nathI. (2) sthavirakalpI zramaNa saMgha sAthe jIvana jIve che. saMyamayAtrAno samAdhipUrvaka nirvAha karavA mATe nirdoSa bhojana ane nirdoSa auSadhi Adino upayoga karIne sAdhanAne jALavI rAkhe che paraMtu vikalpI zramaNa zarIranA mohathI bImArI AdinA nivAraNa mATe hiMsaka ke doSita cikitsA karAvatA
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha nathI. sUtramAM teno spaSTa niSedha karyo che. (3) maMtra, taMtrathI paNa koI paNa prakAranI cikitsA ke parapIDAkArI pravRtti thAya, te prakAranI kriyA munine karavI, karAvavI yogya nathI. sAdhu mATe AvI cikitsAno niSedha karyo che. A rIte munine sAvadha cikitsAno sUtrakAre niSedha karyo che. II adhyayana-ra/pa saMpUrNa | CCC bIjuM adhyayana : chako uddezaka doSanI paraMparA :| 1 se taM saMbujjhamANe AyANIyaM samuTThAe tamhA pAvaM kammaM Neva kujjA Na kAravejjA / siyA tattha egayaraM vipparAmusai chasu aNNayarammi kappai / suhaTThI lAlappamANe saeNa dukkheNa mUDhe vippariyAsamuvei / saeNa vippamAeNa puDho vayaM pakuvvai jasime pANA pavvahiyA / paDilehAe No NikaraNayAe / esa pariNNA pavuccai kammovasati / zabdArtha :- d = te pUrve ApelA upadezane, saMlunsanIne = samajatAM, jANatAM, AyALIra = saMyamane, samudra grahaNa karIne, siyA = kadAcita, jo, tattha= tyAM, STyara = koI eka kAyano paNa, viMRI musa = AraMbha kare che, chatu apAyama = chaemAMthI koIpaNa kAryano AraMbha, pya = kare che, surakkI = viSaya sukheccha, sAnappanA = mana, vacana kAyAthI sAvadha kriyA karato, paNa = pote karelA, ku La = karma kRta duHkhathI,vikhariyAta muve = viparIta bhAva prApta kare che, duHkha prApta kare che, lAkha = potAnA, vaNamAga = pramAdanA kAraNe, pu= pRtha-pRthaka rUpe, vaya pAblaka potAnA saMsArane vadhAre che, gati =je saMsAramAM, rU = A prANI, pabladayA = kaSTa prApta kare che, patinearNa = jJAnI A jANIne, no viyANa = zArIrika, mAnasika kleza thAya tevA karmo kare nahi, paNa = A sAvadha nivRtti ja, pariNA = sAcuM jJAna, pavu = kahevAya che, manovAMti = karma upazAMta thAya che. bhAvArtha :- pUrve kahelA viSayane samyaka prakAre jANI sAdhaka saMyama sAdhanAmAM samuddhata bane tyAra pachI te saMyamamAM sAvadhAna rahI svayaM pApa kare nahi, bIjA pAse pApa karAve nahi ane tenI anumodanA paNa kare nahi. kadAca pramAda ke ajJAnavaza jyAre te koI eka jIvadAyano AraMbha kare che, tyAre te chae jIvakAyomAMthI koIno paNa samAraMbha kare che. te sukhano abhilASI vAraMvAra sukhanI IcchA kare che, paraMtu svakRta karmonA kAraNe athavA karmodaya janya duHkhonAM kAraNe mUDha banI jAya che ane viSayAdi sukhane badale
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3 : 6 [ 89 ] duHkhane prApta kare che. te potAnA atyaMta prasAdanA kAraNe ja aneka yoniomAM paribhramaNa kare che. tyAM te atyaMta duHkha bhogave che. saMsAramAM prANIo kaSTa prApta kare che, te jANIne jJAnI puruSa zArIrika mAnasika kleza thAya tevA karma kare nahIM. sAvadha pravRttithI nivRtti e ja sAcuM jJAna, viveka kahevAya che ane tenAthI ja karmonI zAMti, mukti prApta thAya che. A jANIne vivekI puruSa sAvadha kAryono tyAga karI de. vivecana : pUrvanA uddezakomAM parigraha tathA kAmanI AsaktithI grasta manuSyanI manodazAnuM varNana karyuM che. A saMdarbhamAM ahIM kahyuM che- AsaktithI thanArAM duHkhone samajIne sAdhaka koI paNa prakAranAM pApakArya kare nahi. pApakArya nahi karavAnA viSayamAM TIkAkAre prasiddha aDhAra pApasthAnano nirdeza karyo che te uparAMta mananA jeTalA pApapUrNa saMkalpo hoya teTalA pApa thaI zake che. tenI gaNanA karavI zakya nathI. sAdhaka manane pavitra karI le to pApa svayaM naSTa thaI jAya che. tethI te koI paNa prakAranA pApa kare nahi, pApa karAve nahi, pApanI anumodanA paNa kare nahi. chanuM apAyarama pUpha - A sUtramAM eka gUDha AdhyAtmika koyaDAne spaSTa karyo che. kyAreka sAdhaka pramAdI banI jAya ane koI eka jIva nikAyanI hiMsA kare tyAre te eka jIvanikAyanI hiMsA karanAra chakAyamAMthI koInI paNa hiMsA kare che. kema ke jyAre sAdhakanAM cittamAM koI eka jIvakAyanI hiMsAno saMkalpa thAya, to anya jIvakAyanI hiMsA paNa te karI zake che. tenuM tAtparya e che ke akhaMDa ahiMsAnI cittadhArA jenI khaMDita thaI gaI hoya ane ahiMsAnI pavitra cittavRtti malina thaI hoya, tyAre te eka jIvakAyanI hiMsA kare ane bIjA prati maitrI athavA kaSNA bhAva rAkhe ema thavuM atyaMta kaThina che. e sivAya dareka kAryonI hiMsAnI sAthe bIjI aneka kAryonI hiMsA, trasakAyanI hiMsA paNa saMbhavita che. bIjI apekSAe 'chellu' zabdathI pAMca mahAvrata tathA chaThThuM rAtribhojana viramaNavrata evo artha paNa thAya che. temAM ema samajavuM ke jo eka ahiMsAvrata khaMDita thAya to satyavrata paNa khaMDita thAya. kAraNa ke sAdhake hiMsA tyAga Adi sarvanI pratijJA karI hoya che. eka pratijJAno bhaMga karanAra bIjI pratijJAno paNa bhaMga karI zake che, kAraNa ke tenA vratapAlananI niSThA ane manobaLamAM jyAre ekavAra eka vrata mATe DhIlAza AvI jAya to pachI tenA bIjA vratomAM paNa zithilatA thavAnI pUrepUrI zakyatA rahe che. bIjI rIte ema paNa samajI zakAya ke jyAre ahiMsA mahAvrata khaMDita thAya to pUrve karelI pratijJAno bhaMga thatAM bIjuM mahAvrata paNa dUSita thAya che. jIvonA prANone tenI AjJA vinA nAza karavAthI ane te jIvonA zarIrane grahaNa karavAthI trIjuM mahAvrata dUSita thAya. A rIte eka mahAvrata khaMDita thatAM aneka mahAvrata khaMDita thAya che. eka pApanA sevanathI sarva pApo AvI jAya che- chikepzana vAlI avani A kathana
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 90 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha anusAra eka chidra thatAM ja aneka avaguNa AvI jAya che tethI ahIM ahiMsAvratanI akhaMDa-niraticAra sAdhanAno nirdeza karyo che. kasi me paNa palvadayA - A sUtrano bIjI rIte bhAvArtha A pramANe che-vikhumANana = pramAda dUra thavAthI, pucho = pRthaka pRthaka, vakaeN = vratanuM, pa ththara = pAlana kare che, nahi = je, ne = meM. pagapadhvariyA = prANIone pIDita karyA che, paDihAra = koI paNa vicArothI, no virANa = te karmothI chuTakAro thaI zakato nathI, paNa pariNA pavu% = A parijJA kahevAya che, bodha-jAgRti kahevAya che, movati = te jAgRti cAritra mohakarmanA upazAMta thavAthI thAya che. bhAvArtha :- koI sAdhaka potAno pramAda dUra thavA para te punaH eka eka vratanI ArAdhanA kare che. te vicAre che ke koIpaNa vicAraNAthI karelI virAdhanAthI baMdhAyelA karma bhogavyA vinA naSTa thaI zakatA nathI. A prakAre karmo upazAMta thavAthI tenI vicAraNA virAdhanAthI punaH ArAdhanAmAM parivartita thAya che. te parijJA-punarbodha, jAgRti kahevAya che. mamatva ane lokasaMjJAno tyAga :| 2 je mamAiyamaI jahAi se jahAi mamAiyaM / se hu diTThapahe muNI jassa Natthi mamAiyaM / taM pariNNAya mehAvI vidittA logaM, vaMtA logasaNNaM, se maimaM parakkamejjAsi / tti bemi / zabdArtha :- ne mIThuM = je puruSa mamatvabuddhine, nara = choDe che, temanI = mamatvane, svIkRta parigrahane, vidupade = mokSamArgane jonAra, vitta nona = loka svarUpane jANIne, nodhAi = lokasaMjJAne, vaMtA choDIne, maphaH = matimAna puruSa, paravaLAli = saMyama pAlana kare, saMyama anuSThAnamAM parAkrama kare. bhAvArtha :- je mamatvabuddhino tyAga kare che te mamatva-parigrahano tyAga kare che arthAt te ja aparigrahI thAya che. jeNe mamatvano tyAga karI dIdho che te ja satyapathano daSTA-mokSa mArgane jonAra, samajanAra muni che. A jANIne medhAvI loka svarUpane jANe, loka saMjJAno-saMsAra pravAhanI rucino tyAga kare tathA saMyamamAM puruSArtha kare. vAstavamAM te ja jJAnIpuruSa kahevAya che. vivecana : prastuta sUtramAM mamatva buddhi ane lokasaMjJAthI mukta thavAnI vAta kahI che. mamatva-mUccha temaja Asakti baMdhananuM mukhya kAraNa che. padArthanA saMyoga mAtrathI citta malina thatuM nathI ane karma baMdhana paNa
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3 : 6 [ 91 ] thatuM nathI paraMtu padArthanI sAthe jyAre mamatva buddhi joDAI jAya che tyAre te padArtha parigraharUpa bane che ane tenAthI karma baMdhAya che. mATe sUtramAM kahyuM che ke-je mamatvabuddhino tyAga kare che te saMpUrNa mamatva athavA parigrahano tyAga karI zake che. parigrahanA tyAgI ja vAstavamAM satya mArganA jonArA che. teo kevaLa mArgane jANanArA ja hoya tema nahi paraMtu te mArga upara cAlanArA paNa hoya che. A tathyano ahIM saMketa karyo che. lokane jANavAno Azaya e che ke saMsAramAM parigraha tathA hiMsAnA kAraNe ja sarva duHkha temaja pIDAo thAya che tathA saMsAranuM paribhramaNa vadhe che. no sai - loka saMjJAnA traNa artha che-(1) AhAra, bhayAdidaza prakAranI lokasaMjJA. (2) yazakAmanA, ahaMkAra, pradarzananI bhAvanA, moha, viSayAbhilASA, vicAra-mUDhatA, gatAnugatika vRtti Adi. (3) manakalpita laukika rivAja, jema ke kUtaro yakSarUpa che, brAhmaNa devarUpa che, aputranI gati nathI. A traNe ya prakAranI saMjJAo- vRttiono tyAga karavAnuM dhyeya ahIM apekSita che. 'loka saMjJASTakamAM A viSaya upara vistArathI vivecana karatA AcAryoe kahyuM che ke lokasaMjJojjhitaH sAdhuH parabrahma samAdhimAn / suharta tora, mamatA matsava: TI8aaaa (abhi. rAje. koza bhA. 6, pR. 741'logasaSNA.') artha- zuddha Atma svarUpa samAdhimAM sthita, droha, mamatA, (vaiSa temaja rAga) IrSArUpa tAvathI rahita ane loka saMjJAthI mukta sAdhu saMsAramAM sukhapUrvaka rahe che. arati-rati-viveka :| 3 NAraiM sahai vIre, vIre No sahai raI / jamhA avimaNe vIre, tamhA vIreNa rajjai // 1 // sadde phAse ahiyAsamANe, NiviMda Nadi iha jIviyassa / muNI moNaM samAdAya, dhuNe kammasarIragaM // 2 // paMta lUhaM sevaMti, vIrA smttdsinno| esa ohaMtare muNI, tiNNe mutte virae viyAhie // 3 // tti bemi / zabdArtha :- araDuM = saMyamamAM aratine, jI rada = sahana karatA nathI arthAt saMyamamAM arati karatA nathI, DuM = asaMyamamAM ratine, no saha = sahana kare nahi, galphA = jenAthI, kAraNake, vimaLa = mana dUSita na thAya, svastha manavALA rahe, tanhA = tethI, na = zabdAdi viSayomAM Asakta thatA nathI,
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha * 1 | HIS = HIT sa pAse = zabdonA sparzane, diyAsamAne = sahana karatAM, 6 = A lokamAM, liMka = nivRtta thAya, tyAga kare, nahiM= AnaMda, viSayAnaMdane, gAviyasa = asaMyamI jIvanamAM, mukhI che saMyamane, samaya = svIkArIne, " = khaMkhere, ummarara = karma-kAzmaNa zarIrane, pata[6 = nIrasa, rUkSa AhArane, sevaMti = seve che, samUttaLio = samatvadarzI, codatare = tarI jAya che, tipaNe = saMsAra sAgarane tIrNa, mutte = mukta, vira = virata, vihipa = kahevAya che. bhAvArtha :- vIra sAdhaka saMyamamAM utpanna thayela acine sahana karatA nathI ane bAhya padArthomAM thatI rati-rucIne paNa sahana karatA nathI, kAraNa ke vIra sAdhaka anyamanaska thatA nathI, zAMta svastha cittavALA hoya che. vIra sAdhaka koI padArtha upara rAgavRtti utpanna thavA detA nathI. zabda, sparza Adi janya kaSTone sahana karatA he muni! Ihalaukika pula janya AnaMdathI nivRtta thA, nirveda bhAvane pAma. he muni! saMyamane grahaNa karIne karmazarIrane khaMkherI nAkha. te samattvadarzI vIra sAdhaka samabhAva pUrvaka lUkho-sUko nIrasa AhAra kare che. AvA rUkSa AhArI temaja samatvasevI muni janma maraNarUpa saMsAra pravAhane tarI jAya che, te ja vAstavamAM tIrNa, mukta ane virata kahevAya che. vivecana : A gAthAomAM sAdhakane samatvadarzI, zAMta ane madhyastha banavAnuM pratipAdana karyuM che. rati aratithI mukta thaI svasthacittathI saphaLa sAdhanA karavAnI preraNA ApI che. araDuM, DuM - rati ane arati mAnavanA aMtaHkaraNamAM chupAyelI nirbaLatA che. rAgadveSanI vRttionA jAmelA gADha ke sUkSma saMskAra ja manuSyane mohaka viSayo tarapha kheMce che temaja pratikuLa viSayono samAgama thAya tyAre caMcaLa banAvI de che. - ahIM aratino artha che saMyama sAdhanAmAM, tapazcaryAmAM, sevAmAM, svAdhyAya AdimAM utpanna thatI aca temaja anicchA. A prakAranI arUci saMyama sAdhanA mATe bAdhaka che. - ratino artha che- zabda, sparza, rUpa, rasa, gaMdha Adi mohaka viSayothI utpanna thayelI cittanI prasannatA-saMci athavA AkarSaNa. arati ane rati baMne manovRttiothI saMyama sAdhanA khaMDita ane naSTa thaI zake che tethI vIra, parAkramI, Indriya vijetA sAdhaka potAnuM aniSTa karanArI AvI vRttione sahana kare nahIM athavA tenI upekSA kare nahi. sade che :- pAMca IndriyonA viSayomAM pahelA ane chellA viSayanuM kathana karIne vaccenA rUpa, rasa, gaMdha traNe ya viSayo temAM samAvyA che. A viSayo kyAreka madhura-mohakarUpamAM manane lalacAve che to
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3: 6 [ 93 ] kyAreka apriyarUpamAM AvI cittamAM uddega utpanna kare che. sAdhaka priya-apriya, anukULa-pratikULa baMne prakAranA sparzonA anubhavamAM samabhAva rAkhe che. sAdhaka priyamAM rati, apriyamAM arati tathA prasannatA ke khinnatA lAvyA vinA samabhAvamAM rahe. A viSayo ja saMyamI jIvanamAM pramAdanuM kAraNa bane che, tethI tenA pratye udAsIna rahevAno saMketa karyo che. mo - maunanA be artha karI zakAya che, mauna-munino bhAva eTale saMyama athavA muni jIvanano mULa AdhAra-zAna. dhune vazammA :- rAgadveSathI utpanna karma (kArpaNa) zarIrane jyAM sudhI kSaNa karavAmAM na Ave tyAM sudhI A audArika zarIrane kSINa karavAthI koI lAbha thato nathI. sAdhanAnuM lakSya biMdu kAzmaNa zarIra-ATha prakAranA karmane kSaNa karavAnuM che. A audArika saMyamanuM sAdhana mAtra che, tethI tenA pratye mamatva na rAkhe ane sarasa tathA madhura AhArathI tene puSTa paNa na kare. e vAtano khulAso karatA kahyuM che ke-paMta tUruM te vaMti- sAdhake zarIrathI dharmasAdhanA karavAnI che, tenA mATe lUkho sUko, nirdoSa vidhithI je AhAra maLe te vApare. sAvaliLo nI jagyAe samaraLio pATha paNa maLe che. zIlAMkAcArye teno pahelo artha 'samatvadarzI tathA vikalpa bIjo artha, samyakatvadarzI karyo che. (1) nIrasa bhojanamAM 'samabhAva'no avasara hovAthI samatvadarzI artha vadhAre yogya lAge che. samatvadarzImAM paNa sarvabhAvo samAI jAya che. (2) samyakatvadarzI vAstavamAM saMsAra samudrane tarI cUkyA che, kAraNa ke samyaktvanI upalabdhi saMsAra pravAhane taravAnuM nizcita kAraNa che. kusAdhu tathA kuzaLajJAnI sAdhaka :| 4 duvvasumuNI aNANAe, tucchae gilAi vattae / esa vIre pasaMsie accei logasaMjogaM / esa NAe pavuccai / jaM dukkhaM paveiyaM iha mANavANaM tassa dukkhassa kusalA pariNNamudAharati, iti kama pariNNAya savvaso / zabdArtha :- kuvvasukuLa = saMyama dhanathI rahita nabaLA sAdhu, aLAI = bhagavAnanI AjJA nahi pALanAra, tucchapa = sAmAnya kaSTomAM, jJAnAdithI zUnya, pitA = glAni, kheda, kaSTAnubhUti, vattApAme che. paNa = A (bhagavAnanI AjJAnA ArAdhaka), vare = vIra-karmono kSaya karavAmAM samartha hoya che te, ave = ullaMdhana kare che, to saMno = lokanA saMyogo, duniyAnI jaMjALa, = jJAtA, nyAya mArga, gzva = kahevAya che. phuda = A saMsAramAM, gaM ku = je duHkha, mANavA i = manuSyonuM, vecuM = kahyuM che, tasa
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha sa = te duHkhane, sulatA = kuzaLa puruSa, parigha = jANIne,teno tyAga karavAno, salAhati = upadeza Ape che, ti= A rIte, -- = karmane, pariNA = jANIne, savvato = sarvathA arthAt traNa karaNa, traNa yogathI tyAga kare. bhAvArtha :- je puraSa vItarAganI AjJAnuM pAlana karatA nathI te saMyama dhana- jJAnAdi ratnatrayathI rahita 'durvasu' che. te saMyamanI sAmAnya vidhio ane niyamonA pAlana karavAmAM paNa glAni-kaSTano anubhava kare che. te vIra puruSa sarvatra prazaMsA prApta kare che, je loka saMyoga dhana, parivArAdi jaMjALathI dUra thaI jAya che, mukta banI jAya che. te ja vAstavamAM nyAyamArgane, mokSamArgane prApta karanArA 'jJAtA' kahevAya che. A saMsAramAM manuSyonAM je duHkha ke duHkhanA kAraNa kahyAM che, tenAthI mukta thavAno mArga kuzaLa puruSa dekhADe che. A rIte karma tathA karmanAM kAraNone jANIne sAdhaka teno sarvathA tyAga kare, saMyamagrahaNa kare. vivecana : A sUtramAM nabaLA ane vIra baMne prakAranA sAdhakano paricaya Apela che. je sAdhaka vItarAganI AjJAnI ArAdhanA karatA nathI arthAt AjJAnusAra sArI rIte AcaraNa karatA nathI te jJAnAdi ratnatrayarUpa dhanathI garIba banI jAya che. jinazAsanamAM vItarAga AjJAnI ArAdhanAne ja saMyamanI ArAdhanA mAnela che. ALApamAnamAM thaH- Adi vacanomAM AjJA ane dharmanuM saha astitva batAvyuM che. jyAM AjJA che tyAM dharma che, jyAM dharma che tyAM AjJA che. AjJAthI viparIta AcaraNano artha chesaMyama viruddha AcaraNa. je vItarAganI AjJAnA ArAdhaka che te sarvatra prazaMsAne prApta kare che. te ja vAstavamAM vIra hoya che. te dharmano upadeza ApavAmAM kyAre ya acakAtA nathI. tenI vANImAM satyano prabhAva gUMje che. akveDuM to sago :- vIra sAdhaka dharmAcaraNa karatAM saMsAranA saMyogo-baMdhanothI mukta thaI jAya che. saMyoganA be prakAra che- (1) bAhya saMyoga-dhana, makAna, putra parivArAdi. (2) AtyaMtara saMyoga-rAga, dveSa, kaSAya, ATha prakAranA karmAdi. AjJAnA ArAdhaka saMyamI A baMne prakAranA saMyogothI mukta thAya che. paNa bApa:- A zabdanA be abhiprAya che. (1) A nyAya mArga che (sanmArga che). tIrthakaro dvArA prarUpita mArga che. sUyagaDAMga sUtramAM-nemA 3the suyAye temaja siddhipa4 neza3ye pada dvArA samyajJAna, darzana, cAritrarUpa mokSamArganuM tathA mokSa sthAnanuM sUcana karyuM che. (2) puSa nAya -AjJAmAM cAlanAra muni, mokSa mArganI tarapha laI janArA nAyaka, jJAnI kahevAya che naM kurva padya - duHkha zabdathI duHkhanAM kAraNone paNa grahaNa karyA che. duHkhanAM kAraNo rAgadveSa che athavA rAga, dveSAtmaka vRttithI baddha karma paNa duHkhanA kAraNa che. uttarAdhyayana sUtra a.32. gA.7 anusAra
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3: 6 [ 95 | janma ane maraNa e duHkha che ane janma maraNanuM mULa karma che, tethI karma ja vAstavamAM duHkha che. kuzaLa puruSa tIrthakara A duHkhanI parijJA kahe che arthAt duHkhathI mukta thavAno mArga batAve che. rUti kyuM pariNA saMbo :- sAdhaka karmane arthAtu duHkhanAM samasta kAraNone sArI rIte jANIne te kAraNono sarvathA tyAga kare, saMyama svIkAra kare. AtmadarzI sAdhaka :| 5 je aNaNNadaMsI se aNaNNArAme, je aNaNNArAme se aNaNNadaMsI / zabdArtha :- aMUMlI = anya tarapha daSTi na rAkhanArA, vastu tattvane yathArtharUpe jANanArA, MUSIRAme = AtmaramaNa karanArA mokSamArgathI bahAra ramaNa karatA nathI, a[ UTTRIP = mokSamArgamAM ramaNa kare che, apAvalI = vastusvabhAvane yathArtharUpe jANe che, anya tarapha daSTi rAkhatA nathI. bhAvArtha :- je anya tarapha daSTi rAkhatA nathI te AtmaramaNa karanAra che. je AtmaramaNa karanArA che te kyAre ya paradoSa daSTi rAkhatA nathI athavA je puruSa ananya(AtmA)ne jue che, te ananya(AtmA)mAM ramaNa kare che. je ananyamAM ramaNa kare che te ananyane jue che. vivecana : aLavavI aNadhArI - A baMne zabdo AdhyAtmika rahasyane batAve che. adhyAtma bhASAmAM cetanane 'sva' ane jaDa ne 'para' kahe che. parigraha, viSaya, kaSAya Adi sarva anya che. je anya nathI te ananya arthAt cetananuM svarUpa, Atma svabhAva te ananya che. AtmaramaNa temaja Atmadarzanano A krama che ke je pahelAM Atmadarzana kare che te pachI AtmaramaNa kare che. je AtmaramaNa kare che te ati najIkathI, sUkSmatAthI temaja tanmayatAthI saMpUrNa rIte Atmadarzana karI le che. ratnatrayanI bhASAmAM ema kahevAya ke AtmAne jANavo te samyajJAna ane tenI zraddhA karavI, te samyagdarzana che ane AtmAmAM ramaNa karavuM te samyaphacAritra che. paradaSTinI apekSAe A sUtrono artha A pramANe che- je bIjAnA doSone jotA nathI te AtmaramaNa karI zake che. je svamAM ja ramaNa kare che tene bIjAnA jIvanane jovAnI AvazyakatA rahetI nathI. tAtparya e che ke paradoSa darzananI vRttine tyAgIne svadoSa darzananI vRttine mukhya karanAra sAdhaka sAcA AtmadaSTa banI zake che. kuzaLa upadeSTA :6 jahA puNNassa katthai tahA tucchassa katthai / jahA tucchassa
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 96] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha katthai tahA puNNassa katthai / avi ya haNe aNAiyamANe / etthaM pi jANa seyaM ti Natthi / ke'yaM purise, kaM ca Nae / esa vIre pasaMsie je baddhe paDimoyae, uDDe ahaM tiriyaM disAsu / zabdArtha -nahIM = je rIte, puSkasa sthA = puNyavAnane dharma kahe che, bodha Ape che, tathA tevI ja rIte, tucchasa vattha = tucchane-puNyahIna vyaktine kahe che, bodha Ape che, vi ya = jo kadAca, pAcama = apamAnita thatAM rAjA Adi, Dha = daMDa de, sAdhune mAre, pattha pi gANa = A paNa jANavuM joIe ke jANyA vinA upadeza Apavo, seya ti patni = zreyaskara nathI, caM puse = A puruSa koNa che, va = ane, va = kone, = namaskAra kare che. bhAvArtha :- AtmadarzI sAdhaka jevI rIte puNyavAna vyaktine dharmopadeza kare che tevI ja rIte tucchasAmAnya vyaktine paNa dharmopadeza kare che ane je rIte sAmAnya vyaktine dharmopadeza kare che tevI ja rIte puNyavAnane paNa dharmopadeza kare che. kyAreka dharmopadeza kALamAM koI vyakti ke zrotA tenA siddhAMtano anAdara thAya to dharmakathA karanArane mAravA lAge che. upadezanI vidhi jANyA vinA dharmakathA karavI te kalyANakArI nathI tema jANavuM joIe. dharmopadeza denAre pahelAM e jANI levuM joIe ke A vyakti(zrotA) koNa che? kayA devane ke kayA siddhAMtane mAne che? te vIra prazaMsAne yogya che je yogya dharmakathA kahIne UMcI, nIcI ane tirachI dizAomAM rahela karmathI baMdhAyelA mAnavIne mukta kare che. vivecana : A sUtramAM dharmakathA karanAranI kuzaLatAnuM varNana karyuM che. tattvajJa upadezaka nirbhaya banI samabhAvapUrvaka upadeza kare che. upasthita zrotA samUhamAM koI dhanAdithI saMpanna hoya athavA koI garIba ke sAmAnya hoya, dharmano marma samajAvavAmAM sAdhakane bhedabhAva hoto nathI. te nirbhayI, nispRhI ane yathArthavAdI banI samAnarUpe dharmano upadeza Ape che. puvNasa -'pUrvArtha artha paNa karI zakAya che. pUrNanI vyAkhyA TIkAmAM A pramANe che jJAnezvarya- dhanopeto jAtyanvayabalAnvita : / tejasvI mativAn khyAtaH pUrNastuccho viparyayAt / / je vyakti jJAna, prabhutA, dhana, jAti ane baLathI yukta hoya, tejasvI hoya, buddhimAna hoya prakhyAta hoya tene pUrNa kahela che. tenAthI viparIta je che tene tuccha-apUrNa samajavA joIe. sUtranA prathama vibhAgamAM vaktAnI nispRhatA tathA samabhAvane kahyA che paraMtu pachInA caraNamAM
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3 : 6 bauddhika kuzaLatA darzAvI che. vaktA samayane jANanArA ane zrotAnA manane samajanArA hovA joIe. vaktAe zrotAnI yogyatA, tenI vicAradhArA ane tenA siddhAMtane tathA samayanI upayuktatAne samajavI Avazyaka che. te dravyathI avasara oLakhe, kSetrathI A nagaramAM kayA dharma-saMpradAyano prabhAva che te jANe, kALathI paristhiti oLakhe tathA bhAvathI zrotAnA vicAro temaja mAnyatAonuM sUkSma nirIkSaNa kare. A prakAranuM kuzaLa nirIkSaNa karyA vinA ja jo vaktA dharmakathA kare to kyAreka zrotA potAnA saMpradAya athavA mAnyatAonuM apamAna samajI vaktAne mAre to dharmanI vRddhinA badale kleza vadhI jAya che mATe A prakAranI upadeza kuzaLatA prApta karyA vinA upadeza na Apavo e ja kalyANakArI che. yogya vidhi vinA temaja kuzaLatAnA abhAvamAM koIpaNa kArya karavuM te ucita nathI. TIkAkAre cAra prakAranI dharmakathAonuM kathana karyuM che-AkSepaNI, vikSepaNI, saMveganI ane nirvedanI bahuzruta vaktA A cAre ya prakAranI kathA karI zake che. alpajJAnI phakta saMveganI (mokSanI abhilASA jAgRta kare tevI) tathA nirvedanI (vairAgya pradhAna) kathA ja kare, te AkSepaNI (svasiddhAMta maMDana karanArI) tathA vikSepaNI para siddhAMtanuM nirAkaraNa karanArI) kathA kare nahi. DimoyaNa - ahIM kuzaLa vaktAnuM varNana karyuM che. te kuzaLa dharmakathAkAra viSayAsakta manuSyone bodha ApIne mukti mArgamAM AgaLa vadhAre che. vAstavamAM baMdhanathI mukta thavuM e AtmAnA puruSArthathI ja saMbhave che paraMtu dharmakathAkAra temAM preraka bane che, mATe tene eka nayathI baMdha prati mocaka' kahevAya che. prajJA saMpanna puruSano viveka :| 7 se savvao savvapariNNAcArI Na lippai chaNapaeNa vIre / se mehAvI aNugghAyaNassa kheyaNNe je ya baMdhapamokkhamaNNesI / kusale puNa No baddhe No mukke / se jaM ca Arabhe, jaM ca NArabhe, aNAraddhaM ca NArabhe / chaNa chaNaM pariNNAya logasaNNaM ca savvaso / zabdArtha :- te sabsa = te puruSa sarvakALamAM sarva prakArathI, savvapauigvArA = sarva prakAranI viveka buddhithI AcaraNa karanAra, viNa = lepAtA nathI, chaLapaNa = hiMsAthI. puthAyaNasa = karmono nAza karavAmAM, heya = kuzaLa che, vaMzapanouM = baMdhanathI mukta thavAnA upAyanuM, alI = zodhana kare che, pukha = vaLI, no vaDhe = karmothI baMdhAtA nathI, no muvava = koIpaNa rIte saMyamano tyAga karatA nathI, te = te kuzaLa puSa, naM Arae = je AcaraNa karavA yogya che tenuM ja AcaraNa kare che, garabe = je AcaraNa karavA yogya nathI tenuM AcaraNa karatA nathI, anAradaM ra gAme = ane jeno zAstramAM niSedha che tenuM kyAre ya AcaraNa karatA nathI. chAM chai = je je kAryothI hiMsA thAya che tene, ra0 = jANIne teno tyAga karavo joIe,
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha tola = lokasaMjJA, viSaya sukhanI IcchA ane paricaya, sabbo = sarvathA-traNa karaNa, traNa yogathI tyAga karI devo joIe. bhAvArtha :- je vIra(sAdhaka) sarva prakAre saMpUrNa vivekajJAna sAthe saMyama pAlana kare che te hiMsAnA sthAnothI levAtA nathI. je karmonA baMdhanathI mukta thavAnA upAyane zodhanAra che, te buddhimAna karmone dUra karavAmAM nipuNa che. kuzala puruSa karmothI baMdhAtA nathI ane saMyamane kyAre ya choDatA nathI. te sAdhaka je AcaraNa karavA yogya che tenuM ja AcaraNa kare che, je AcaraNa karavA yogya nathI tenuM AcaraNa karatA nathI ane jeno zAstramAM niSedha che tenuM kyAre ya AcaraNa karatA nathI. je je kAryothI hiMsA thAya che tene jANIne tathA lokasaMjJAne jANIne teno sarvathA traNa karaNa traNa yogathI tyAga kare athavA sarva prakAranAM pApa kAryone jANIne samajIne teno tyAga kare, saMyama svIkAra kare. vivecana : yyAvasa heyaum - A padanA be artha che. (1) karmaprakRtinAM mULa temaja uttarabhedone jANIne teno nAza karavAno upAya jANanArA. (2) udyAta zabda 'udu ane ghAta' A be zabdothI banela che, temAM ghAta e hiMsAvAcaka zabda che. tethI a+ughAta = anughAta teno artha ahiMsA athavA saMyama paNa thAya che. sAdhaka ahiMsA temaja saMyamanA rahasyone sArI rIte jANe che tethI te anughAtano khedajJa kahevAya che. baMdhakho /huHUMNI :- A padano pAchalA pada sAthe saMbaMdha che ke- je karmonA saMpUrNa svarUpane athavA ahiMsAnA saMpUrNa rahasyane jANe che te baMdhanathI mukta thavAnA upAyonuM AcaraNa paNa kare che. sane pukha no lake - A vAkya paNa rahasyAtmaka che. Ano artha be prakAre thAya che. (1) kuzaLa puruSa karmono baMdha karatA nathI ane pote grahaNa karelA saMyamane choDatA paNa nathI. (2) karmanuM jJAna athavA muktinI zodha A baMne AcaraNo chaghastha sAdhakanA che. je kevaLI banI jAya che teoe cAra ghAtI karmono kSaya karyo hovAthI, te sarvathA baddha hotA nathI ane cAra bhavopagrAhI karma zeSa hovAthI teo sarvathA mukta paNa nathI. vAjeno artha che--dharmakathA karavAmAM dakSa, Indriyo para vijaya prApta karanAra, judA judAsiddhAMtonA pAragAmI, parISaha vijetA tathA dezakALanA jJAtA muni kuzaLakahevAya che. chaLa chaM:- A zabdano be vAra upayoga thayo che. teno artha e thAya che ke lokamAM jeTalA paNa hiMsAnA kAryo che tathA hiMsAnAM kAraNo che, teno tyAga karavo. loka saMjJAne saMpUrNarUpe jANIne teno paNa tyAga karavo. A sUtramAM ati saMkSipta sUtra zailInA kAraNe vadhe, ku, mAraNe, bArame zabdonA arthamAM aMtara che tene dhyAnathI samajavAno prayatna karavo joIe.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ | loka vijaya adhya-2, 3: 6 [ 99 ] ajJAnI mATe upadezanI AvazyakatA :8 uddeso pAsagassa Natthi / bAle puNa Nihe kAmasamaNuNNe asamiyadukkhe dukkhI dukkhANameva AvarlDa aNupariyaTTai / tti bemi / // chaTTho uddeso samatto // biiyaM ajjhayaNaM samattaM // zabdArtha - 3ddezo = uparokta upadeza, uddezyanI AvazyakatA, pavitra jJAnavAna, AtmadaSTAo, yathArtha daSTAne mATe. bhAvArtha :- uparokta upadezano uddezya AtmadaSTAo ke vivekazIla saMyama ArAdhaka mATe nathI paraMtu je svataH hitAhitano nirNaya karI zakatA nathI teone uddezIne sUtrano upadeza Apyo che. keTalAka bALa -ajJAnI jIva rAgayukta ane viSayomAM Asakta hoya che, kAma-IcchA ane viSayone manojJa samajI tenuM sevana kare che, tethI duHkhone zAMta karI zakatA nathI. tene zArIrika duHkho temaja mAnasika roga-udvega, ciMtA, vyAkuLatA rahe che. A duHkhothI duHkhI thayela vyakti duHkhanA cakramAM ja paribhramaNa kare che. AvA jIvo mATe paNa jJAnano upadeza che. - ema bhagavAne kahyuM che. | chako uddezaka samApta . bIjuM adhyayana samApta che vivecana : A adhyayanamAM vividha prakArano upadeza che. je saMsAranA prANIo mATe ane sAdhako mATe paNa che. chatAM je sAdhaka sAdhanAmAM anavarata sAvadhAna rahe che, AtmaprajJA ane vivekabuddhithI svataH saMyamamAM apramatta bhAve unnatizIla rahe che, te sAcA AtmadaSTA hoya che. AvA daSTAo mATe koI zikSA sAraNAvAraNAnI AvazyakatA hotI nathI. jyAre A adhyayananA aneka sUtromAM sAdhako mATe vidhiniSedha saMbaMdhI zikSAo che te kAraNe A aMtima sUtramAM zAstrakAre spaSTa karyuM che ke AtmadaSTAone lakSa karIne te sUcana ane nirdeza nathI paraMtu anAtmaprajJa sAdhaka ane saMsAranA duHkhI ajJAnI prANIone anulakSIne ja badho upadeza che. chako uddezaka saMpUrNa upasaMhAra :- zAzvata sukha prApta karavuM e AtmAnuM lakSya che paraMtu anAdikALathI AtmA viSayonI AsaktithI saMsAranA saMbaMdhomAM joDAIne svabhAvane cUkI vibhAvamAM DUbI jAya che. svabhAvika adhyAsane kAraNe AtmAne je yoga saMyoga maLe che, temAM mArApaNAnI buddhithI jakaDAIne saMsAranI abhivRddhi kare che. kyAreka puNyayoge AtmA parama padane prApta karanAra paramAtmAnA vacanonI zraddhA karI, tenI AjJA anusAra bhogothI virakta thAya che kAraNa ke bhoganuM phaLa ati duHkhadAyI ane saMyamanuM phaLa sukhadAyI che,
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 100 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha tema jANI saMyamamAM sthira thAya che. saMyamI jIvanamAM sAdhaka prema, tyAga ane nirbhayatAnA sahAre AtmAno vikAsa karI mamatvathI dUra thAya che ane viSayo pratyenI AsaktithI baMdhAyelA tathA AtmabhAvamAM avasthita paDelAM karmabaMdhanA kAraNothI nivRtta thAya che. tyAra pachI zuddhAtma bhAvamAM sthita thaI te sAdhaka lokamAM paribhramaNa karAvanAra rAgadveSanA vijetA banI zAzvata sthAnane pAmI jAya che. chakAyanA svarUpanA jJAtA ja loka upara vijaya prApta karI zake che, lokano vicAra karI zake che, mATe prathama adhyayanamAM chakAyanuM svarUpa samajAvyA pachI A adhyayanamAM saMsAra upara vijaya meLavavAno upadeza karyo che. | | adhyayana-ra6 saMpUrNa II
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 | trIjuM adhyayana paricaya @ 999 2022999 2028 229 2 A adhyayananuM nAma "zItoSNIya' che. ahIM zItano artha che anukULa ane uSNano artha che pratikULa. A baMne prakAranA parISaha Adine samabhAvapUrvaka sahana karavAnA bhAva A adhyayanamAM sUcita karyA che. zramaNacaryAmAM kahelA rara parISahomAMthI be parISaho zIta parISaha che, yathA- (1) strI parISaha (2) satkAra parISaha, zeSa vIsa parISaho 'uSNa parISaha' che. manojJa zabda rUpa Adi Indriya viSayonI prApti ane anya paNa aihika manojJa saMyogonI prApti thavI temaja Adara satkAranI prApti te zItamAM saMgrahita che. amanojJa Indriya viSayonI prApti ane bIjA paNa amanojJa saMyoga prApta thavA temaja kaSTa, upasarga, rogAtaMka Adi utpanna thavA, te uSNamAM saMgrahita che. A prakAre A saMpUrNa adhyayanamAM bhAva zIta ane bhAva uSNano saMgraha che. mumukSu sAdhake zIta ane uSNa banne avasthAone samabhAvapUrvaka pAra karavI joIe. sukhamAM prasanna ane duHkhamAMkhinna na thavuM joIe. anukULa pratikULa baMne paristhitiomAM samabhAva rAkhI karmabaMdhanI sarvasthitiothI sAvadhAna rahevuM joIe. prathama uddezakamAM sukha koNa ane jAgRta koNa? A viSayathI adhyayanano prAraMbha thAya che. tyAra bAda Adarza sAdhutvanA guNa, samabhAva preraNA, duHkha, janma-maraNa kone ane kema, tenAthI mukti kone ? paryavajAta zastra ane azastrano saMbaMdha, karma ja saMsAra che, tenAthI thatAM pApa ane rAgadveSathI mukta thavAnA upAya vagere viSayanuM kathana che. bIjA uddezakamAM pApakarmono saMgraha koNa kare? vairyanI sAthe karmakSaya karavAnI preraNA, saMsArI vRttine cALaNImAM pANI bharavAnI upamA, hiMsAthI, strIothI ane kaSAyathI nivRtta thavAno upadeza Adi viSayonuM varNana che. aMte manuSyabhavanA avasarane ahiMsaka banI saphaLa karavAnI preraNA karavAmAM Avela che. trIja uddezakamAM ahiMsAmAM aMtara mAnasano bhAva, saMyamanI sAvadhAnI ane tenAthI lAbha, laukika bhramapUrNa mAnyatA ane sAcI samaja, saMyamamAM daDhatA, AtmanigrahathI mukti ItyAdi mukhya viSaya che. cothA uddezakamAM kaSAya tyAga ane pramAda tyAga tathA tenuM uttama pariNAma batAvela che. A pramANe cAre uddezakomAM AtmAnA pariNAmomAM thanArI bhAva zItalatA ane bhAva uSNatAne
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha laIne vividha viSayonI vyAkhyA karI che. A prakAre saMpUrNa adhyayanamAM sahiSNutA ane apramattatAno bhAva guMjI rahyo che.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u : 1 103 trIjuM adhyayana-zItoSNIya pahelo udezaka bhAvathI supta jAgRta :| 1 suttA amuNI, muNiNo sayA jAgaraMti / zabdArtha :- sutta = sutA hoya che, amuLa = amunI-ajJAnI, muLaLo = muni, sA = haMmezAM nAgati = jAgRta rahe che. bhAvArtha :- A lokamAM ajJAnI jIvo haMmezAM sUtelA che, jJAnI muni haMmezAM jAgRta rahe che. vivecana : muLa-mut - ahIM muni zabda samyajJAnI, samyagdaSTi ane mokSa mArganA sAdhaka arthamAM vaparAyo che. vRttikAre muni zabdanI vyAkhyA A prakAre karI che ke je jagatanI saikAlika avasthA upara manana kare, tene jANe te muni che. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane azubhayoga rUpe bhAvanidrAno tyAga karI, je samyaka bodhane prApta thayA che te muni che. je mithyAtva, ajJAnAdithI gherAyelA mithyAdaSTi che, te 'amuni'-ajJAnI che. ahIM bhAvanidrAnI mukhyatAthI ajJAnIne sUtelA ane jJAnIne jAgRta kahela che. muttA(gupta) :- sUtelA be prakAranA che. (1) dravyasukha ane (2) bhAvasukha.nidrAdhIna hoya, te dravyasukha che. je mithyAtva, ajJAnAdirUpa mohanidrAthI vyAmoha pAmela che, je AdhyAtmika vikAsanI daSTithI bilakula zUnya, mithyAdaSTi, asaMyamI ane ajJAnI che te bhAvasupta che. nidrA tyAgI je jAgI gayA che te dravya jAgRta che ane je virata che, saMyamI che, mokSamArgamAM udyamazIla che, te bhAvathI jAgRta che. je dezavirati zrAvaka che te sukha-jAgRta che. je mithyAtva, ajJAna, avirati, pramAda AdinA kAraNe hiMsAdimAM haMmezAM pravRtta rahe che te paNa bhAvasukha che. samyakatva, jJAna, virati, apramAda Adi dvArA ahiMsAdi svarUpane prApta thayA che te bhAvathI jAgRta che. dIrgha saMyamanA AdhArabhUta zarIrane TakAvavA mATe dravyathI je te nidrAdhIna hovA chatAM
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha AtmasvarUpamAM jAgRta rahe che. te dharmanI daSTie jAgRta che, tethI ahIM munine sadA jAgRta kahyA che. A prakAre ahIM bhAva supta ane bhAva jAgRta A baMne avasthAo dharmanI apekSAe kahI che. duHkhanI apriyatA :| 2 logaMsi jANa ahiyAya dukkhaM / samayaM logassa jANittA ettha satthovarae / zabdArtha :- tAli = lokanA viSayamAM, samasta prANIonA viSayamAM, nAkha = jANo, diyA = ahitakara, yujavuM = duHkha, kaSTa, sana = A siddhAMtane, noTsa = lokanA prANInA, nA = jANIne, pattha = chakAya prati, sabhyovara = zastrano prayoga nahi kare, zastra prayogathI uparata thaI jAya. bhAvArtha :- he ziSya! lokanA sarva prANIonA viSayamAM tuM jANe ke duHkha sarvane mATe ahitakara che. sarva prANIone lAgu paDatA A siddhAMtane jANI sarva jIvonI hiMsAthI uparata thA arthAt hiMsAno tyAga kara. vivecana :samartha - samaya-rApathIvArAta-siddhAMta-saMviva: (amarakoSa). 'samaya' zabdanA aneka artha che, yathA- zapatha, AcAra, kAla, siddhAMta ane saMvida-pratijJA ke zarata. A sUtramAM samaya zabda siddhAMtanA arthamAM vaparAyo che. A sUtramAM eka dhruva-aTala siddhAMta kahyo che ke diyAya dura-duHkha sarvane ahitakara hoya che, apriya hoya che. te koIne priya hotuM nathI. A siddhAMtane samajanAra jJAnI puruSa koipaNa prANIne duHkharUpa thAya tevA zastrano prayoga kare nahi arthAta hiMsAdino tyAga kare. Indriya viSayanA tyAgI muni : 3 jassime saddA ya rUvA ya gaMdhA ya rasA ya phAsA ya abhisamaNNAgayA bhavaMti se AyavaM NANavaM veyavaM dhammavaM baMbhavaM paNNANehiM pariyANai loga, muNIti vacce dhammaviu tti aMjU AvaTTasoe saMgamabhijANai / zabdArtha :- nalsa pha = jeNe A, saT = zabda, havA - rUpa, = gaMdha, rasI = rasa, svAda, palA = sparza, AsamAthA bhavati = pUrNa rUpathI jANI lIdhA che, Atha6 = AtmavAna che, nAkhavaka jJAnavAna che, veyara vedajJa che, AgamajJa che, thama = dharmajJa che, vamavera brahmacaryathI saMpanna che, zIlavAna che, pauTdaM = jJAna, vijJAna dvArA, pariyANa = jANe che, nona = lokanA svarUpane, muLa ti = muni che ema, vacce = kahevA yogya che, thampavikatti = dharmavettA che, A pramANe, aMkU = saraLa AtmA, AvakR = saMsAra cakrane, sau = Azravone, sA = karmabaMdhane, nAgapha = sArI rIte jANe che, jANIne teno tyAga kare che.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u : 1 | 105 | bhAvArtha :- je puruSe zabda, rU5, gaMdha, rasa ane sparzane samyaka prakArathI jANI lIdhA che ane temAM je rAgadveSa karatA nathI, te AtmavAna, jJAnavAna, vedanAna(AcArAMgAdi AgamonA jJAtA), dharmavAna ane zIlavAna hoya che. je puruSa potAnA jJAna vivekathI jagatanA jIvone sArI rIte jANe che ane tenI hiMsAno tyAga kare che, te muni kahevAya che. te dharmavettA, ju-saraLa hoya che. te muni saMsAra, Azrava ane karmabaMdhanA svarUpane jANI te sarvano tyAga kare che. vivecana : A sUtramAM viSayonA yathArtha svarUpane jANanAra tathA teno tyAga karanArane ja muni, nigraMtha temaja vIra kahyA che. :- (abhisamanvAgata) viSayonA ISTa-aniSTa, manojJa-amanojJa svarUpane, tenA upabhoganA duSpariNAmone jJa parijJA dvArA sArI rIte jANe tathA pratyAkhyAna parijJAthI temano tyAga kare te abhisamanvAgata kahevAya che. mAnaM :- AtmavAna- zabdAdi viSayono tyAga karIne karmabaMdhathI AtmAnI rakSA karanAra AtmArthI. jaya - jJAnavAna-jIvAdi padArthonuM ane hitAhitanuM yathAvasthita jJAna karanAra. vecava - vedavAna-jIvAdinuM svarUpa jenAthI jANI zakAya te vedo- AcArAMgAdi AgamonA jJAtA. dhameva - dharmavAna- zruta, cAritrarUpa dharmanA athavA sAdhanAnI dRSTithI AtmasvabhAva(dharma)nA jJAtA. vaMzavaM:- brahmavAna- aDhAra prakAranA brahmacaryathI yukta zIlavAna puruSa. aDhAra hajAra zIlAMga guNone dhAraNa karanAra. je puruSa zabdAdi viSayone sArI rIte jANI le che ane temAM rAga, dveSa karatA nathI te ja vAstavamAM Atmavida, jJAnavida,vedavida, dharmavida temaja brahmavida hoya che. vAstavamAM zabdAdi viSayonI Asakti, AtmasvarUpanA bodhanA abhAvamAM hoya che. jeNe AtmAne sArI rIte jANI lIdho che te viSayomAM Asakta thatA nathI. pUUMhiMda-prajJAthI lokane je jANe te muni kahevAya che. je sAdhaka atizruta jJAnathI utpanna satu-asatnI viveka buddhithI sarva prANIone samyaka prakAre jANe te muni kahevAya che. ahIM 'jJAnI'nA arthamAM 'muni' zabdano prayoga thayo che. aMgu :- je padArthonA yathArtha svarUpane jANavAne kAraNe saraLAtmA che. sarva upAdhiothI athavA kapaTathI rahita hovAthI saraLagati-saraLamati che, te Rju kahevAya che. Avalova - A sUtramAM Avarta zabdathI janma, jarA, mRtyu, roga, zokAdi duHkharUpa saMsAranuM (bhAva
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 106 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha Avata)grahaNa karavAmAM Avela che ane srota zabdathI mithyAtvAdi karmabaMdhanA kAraNo grahaNa karyA che. Avarta zrotano artha thAya che saMsAranA kAraNabhUta Azravo. sa - viSayo pratyenA rAgadveSa rUpa saMbaMdha, lagAva ke Asakti ane te dvArA thatAM karmabaMdhane A sutramAM saMga kahela che. "AvartazrotasaMga" zabdano artha thayo saMsAra, mithyAtvAdi Azravo ane karmasaMga tathA karmasaMga karAvanArI Asaktio. sahanazIlatAthI duHkha mukti : 4 sIosiNaccAI se NiggaMthe, arai-rai sahe pharusiyaM No vedei / jAgara verovarae vIre / evaM dukkhA pamokkhasi / zabdArtha :- sIlijhA = zIta,uSNanA tyAgI, sukha duHkhanI lAlasAnA tyAgI, te = te, fNAve = nigraMtha, barapha rapha sahe= arati ane ratinA saMyogomAM samabhAva, livuM = kono, no ve = anubhava na kare, gA2 = jAgRta, verovara = verabhAvathI nivRtta rahe che, vAre = vIra, parva yuvA = A rIte duHkhothI, movali = chUTI jaIza, mukta thaI jaIza. bhAvArtha :- je sukha ane duHkhanI lAlasAthI mukta hoya che, te nigraMtha che. teo rati, aratikara mugalonA saMyogamAM samabhAva rAkhe che tathA kaSTa ane duHkhanu vedana karatA nathI. eTale ke he vIra ! tuM sadA jAgRta, sAvadhAna rahe, temaja verAnubaMdhathI athavA pApathI uparata thA. Ama karavAthI ja tuM duHkha rUpa saMsArathI mukta thaI jaIza. vivecana : samasikvArpha - zItoSNa tyAgI sAdhaka anukULa ane pratikULa parISahane sahana karatAM temAM sukha ane duHkhano anubhava na kare. te zItoSNa tyAgI kahevAya che. a26 ra sa :- je saMyama tapamAM thanArI aprIti ane arucine ane padagalika sukhanI prItine samabhAvapUrvaka sahana kare che, tenA para vijaya prApta kare che, te bAhya AtyaMtara parigrahathI rahita nigraMtha sAdhaka che. phasiyaM o ve :- nigraMtha sAdhakane parISaho ane upasargo ne sahana karavAmAM je kaThoratA ke pIDAno anubhava thAya che tene te pIDArUpe anubhava karatA nathI kAraNa ke teo mAne che ke huM to karmakSaya karavA udhata thayo chuM, mArAM karmono kSaya karavAmAM A parISaha, upasargAdi sahAyaka che. vAstavamAM ahiMsA Adi dharmanA AcaraNa samaye keTalA ya kaSTo Ave che. ajJAnI kaSTanuM vedana kare che jyAre jJAnI kaSTane taTastha bhAve jANe che paNa tenuM vedana karatA nathI.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItoSNIya adhya-3, 2 : 1 | 107 | giri verovara:- A sUtrAzanA be prakAre artha thAya che. (1) je sAdhaka jAgRta che ane verAnubaMdhathI nivRtta che te vIra che, karmono nAza karavAmAM samartha che. (2) he vIra sAdhaka! sAvadhAnI rAkha, pApono tyAga kara ane hiMsAthI dUra thA. 'jAgara' zabdano Azaya e che ke- asaMyamarUpa bhAva nidrAno tyAga karIne jAgRta rahenArA. apramatta thavAnI preraNA :| 5 jarAmaccuvasovaNIe Nare sayayaM mUDhe dhammaM NAbhijANai / pAsiya Aure pANe appamatto parivvae / maMtA eyaM maimaM pAsa, AraMbha dukkhamiNaM ti NaccA, mAI pamAI puNarei gabbhaM / uvehamANo sadda-rUvesu aMjU mArAbhisaMkI maraNA pamuccai / appamatto kAmehiM, uvarao pAvakammehi, vIre Ayagutte khaMyaNNa / zabdArtha :- garamavuvatovaLI = jarA ane mRtyune vazavartI, ghare = puruSa, sayare - niraMtara, mUke = mUDha che, thaF = dharmane, gAmanA = jANatA nathI, pAsiya= joIne, bAkare pALe = Atura prANIone, khamo = apramatta banIne, parizvara = saMyamanuM anuSThAna kare, maMtA = mAnIne, pa= A pramANe, ma = = he matimAna!, paNa = jo, Arabana = AraMbhajanita che, pha = A, yujavuM = duHkhane, ti = A pramANe, zvA = jANIne, mAruM = mAyAvI, pamADuM = pramAdI, pukhaDu = vAraMvAra prApta thAya che, meM = garbhavAsane, 3vedamALo = upekSA karatAM, rAga, dveSa nahi karatAM, sad-havelu = zabda ane rUpAdimAM, saMjU = saraLa,mAyA Adi kaSAyothI rahita, mA rAkhavI = mRtyunI zaMkA rAkhanAra, mArA pamuva = janmamaraNathI chUTI jAya che, aNamo = apramatta, vArdi = kAmabhogothI, 3varo = nivRtta thayela, pavanmadiM= pApakarmothI, vIre = vIra, karma kSaya karavAmAM samartha, gAyatte = AtmAnI rakSA karanAra, heyaud = khedajJa, jIvonA khedane jANanAra, nipuNa. bhAvArtha :- vRddhAvasthA ane mRtyune vaza thayelo mAnavI zarIrAdinA mohathI satata mUDha banI jAya che, te dharmane jANI zakato nathI. A saMsAramAM zArIrika-mAnasika duHkhothI Atura prANIone joine sAdhaka satata apramatta banIne saMyamamAM vicaraNa kare. he matimAna ! tuM mananapUrvaka A bhAvasukha-duHkhI prANIone jo. teonA te samasta duHkha AraMbhajanya che. te jANIne tuM amAraMbhI bana. mAyAvI ane pramAdI jIva vAraMvAra garbhamAM Ave che ane janma maraNa kare che. je sAdhaka zabda, rUpa Adi pratye upekSAbhAva rAkhI rAgadveSa karatA nathI, te bhUta, Arjava dharmathI yukta hoya che ane sadA mRtyunI AzaMkA rAkhatA saMyamamAM tatpara rahe che. te sAdhaka janma maraNathI mukta banI jAya che.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha je kAma bhogo pratye apramatta che, pApakarmothI uparata-rahita thaI gayA che te vIrapuruSa Atma gupta-AtmAne surakSita rAkhanAra ane khedajJa- prANIone ane potAne thanAra khedane jANanAra hoya che. vivecana : A sUtromAM sAdhakane vRddhatva, mRtyu Adi judA judA duHkhothI vyAkuLa prANIonI dazA temaja tenAM kAraNo ane pariNAmo upara gaMbhIratAthI vicAra karavAno nirdeza karyo che. sAthe e paNa batAvyuM che ke zabda, rUpAdi kAmo pratye anAsakta rahenAra saraLAtmA muni mRtyunA bhayathI mukta thai jAya che. ahIM vRttikAre eka zaMkA karI che ke- devatA 'nirjara' ane 'amara' kahevAya che, to zuM teo mohamUDha thatA nathI? ane te zuM dharmane sArI rIte jANI letA haze? tenuM samAdhAna A pramANe karyuM che ke - "deva nirjara kahevAya che paraMtu temanAmAM paNa jarAno sadbhAva che kAraNa ke cyavana kALa pahelAM lezyA, baLa, sukha,prabhutva, varNAdi kSINa thavA lAge che. A eka prakAranI jarAvasthA ja che ane mRtyu to devone paNa hoya ja che. zoka, bhayAdi duHkha paNa tene hoya che mATe deva paNa mohamUDha banI zake che. Azaya e che ke jyAM zabda, rUpAdi kAmabhogo pratye rAga, dveSAtmaka vRtti che tyAM pramAda, moha, mAyA, mRtyu ane bhayAdi avazya hoya ja che. sy :- zArIrika temaja mAnasika duHkhonA agAdha sAgaramAM DUbelA, Atura, kiMkartavyamUDha- zuM karavuM, zuM na karavuM te vivekanA abhAvavALA prANIo. nA:- ahIM madhyama padarUpa mAyAnuM kathana karIne upalakSaNathI Adi ane aMtanA krodha, mAna ane lobha kaSAyonuM paNa grahaNa karela che. A daSTie ja vRttikAre mAyIno artha kaSAyavAna karela che. panA :- pAMca, cha ke ATha prakAranA pramAdonuM sevana karanAra athavA pApAcaraNane karanArA pramAdI kahevAya che. pAMca pramAda A pramANe che- (1) madya (2) viSaya (3) kaSAya (4) nidrA (5) vikathA. pramAdanA cha prakAra - (1) madha (2) nidrA (3) viSaya (4) kaSAya (5) dhUta (6) apratilekhana. -(ThANAMga sUtra-6). pramAdanA ATha prakAra - (1) ajJAna-mUDhatA (2) saMzaya (3) mithyAjJAna (4) rAga (5) dveSa (6) smRtibhraMza (7) dharmamAM anAdara (8) yoga dupraNidhAna-azubhayoga. (pravacana sAroddhAra). uparokta pramAdamAM kahelA madya zabdano artha zarAba Adi mAdaka padArtha jANavA paraMtu jAti Adi ATha mada nahi. 3mALo, aMgu, mArAmAM A traNa zabdonA rahasyArtha A pramANe che (1) zabdAdiviSayonI upekSA karanArA anAsakti rAkhanArA. (2) saraLatA- sarva mAyAdi kaSAyothI rahita thanAra(3) haMmezAM
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, H 1. [ 109 ] mRtyunuM smaraNa rAkhanAra sAdhaka saphaLa sAdhanA karIne mukta thAya che. maraNa pamukva - maraNanA bhayathI athavA du:khathI te apramatta sAdhaka mukta thai jAya che kAraNa ke AtmAnA amaratvamAM tene daDha AsthA hoya che. A sUtramAM zabda, rUpAdi kAmabhogothI sAvadhAna temaja jAgRta rahenAra tathA hiMsAdi aneka pApakarmothI virakta rahenAra sAdhakane vIra, Atmagupta ane khedajJa kahIne tene zabdAdi kAmabhogonI vibhinna paryAyothI thanAra zastra(asaMyama) ane tenAthI viparIta azastra(saMyama)nA khedajJa kahela che. karma ane saMyamanA jJAtA :| 6 je pajjavajAyasatthassa kheyaNNe se asatthassa kheyaNNe / je asatthassa kheyaNNe se pajjavajAyasatthassa kheyaNNe / zabdArtha :- te = je, paHvanAthasalyasta = vividha bheda-prabheTavALA zastrane, zabdAdi viSayonI prApti mATe prANadhAtaka karma rUpa zastrane, viSaya bhoga rUpa zastrane. bhAvArtha :- je vividha prakAranA saMyama ghAtaka zastronA svarUpane jANe che te saMyamane jANe che. je saMyamanA svarUpane sArI rIte jANe che te vibhinna zabdAdi viSayarUpa zastrone paNa jANe che. vivecana : salyansa, AratyakSa :- A sUtramAM zastrano artha asaMyama ane azastrano artha saMyama levAya che. viSayabhogonI prApti mATe thanArI pApa pravRttio AtmaguNo ane anya jIvo mATe ghAtaka che, tethI te asaMyama, zastra kahevAya che. saMyama svapara hitakArI ane pAparahita anuSThAna hovAthI azastra che. je iSTa,aniSTa zabdAdi viSayonI sarva paryAyone, tenA saMyoga viyogane ane zastrarUpa asaMyamane jANe che te svapara upakArI evA azastrarUpa saMyamane paNa samaje che. A pramANe zastra ane azastra baMnene sArI rIte jANIne azastrane prApta kare che, zastrano tyAga kare che. puSpavagAyattatthasa-paryavajAta' zabdanA traNa artha karavAmAM Ave che. te A pramANe che (1) paryavajAta eTale AtmA. guNa ane paryAyathI yukta hovAnA kAraNe AtmA 'paryavajAta' kahevAya che. AtmAnI(AtmaguNonI) ghAta karma kare che mATe te zastrarUpa che. A rIte paryavajAta zastrano artha thayo karma. karma svarUpane jANI, teno tyAga karanAra paryavajAta zastrano khedajJa kahevAya che. (2) paryavajAtano bIjo artha che karma. bheda-prabheda rUpa paryAyathI yukta hovAnA kAraNe karma paryavajAta kahevAya che. saMyama ane tapa nirjarAnI pravRttio karma mATe zastrarUpa che. A vyAkhyA anusAra paryavajAta zastra eTale nirjarAnA kAraNo, nirjarAnI pravRttio.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 110 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha (3) zabdAdi viSayo vividha prakAranA hovAnA kAraNe paryavajAta che. tenI prApti mATe thatI vividha pApa pravRttio, paryavajAta zastra kahevAya che. karmathI ja saMsAra :| 7 akammassa vavahAro Na vijjai / kammuNA uvAhi jAyai / kamma ca paDilehAe, kammamUlaM ca ja chaNa / zabdArtha :- ammaksa = je karmarahita banI jAya che, vavadara = saMsAra bhramaNarUpa vyavahAra, ja vijJa =hoto nathI, muLa = karmathI ja, 3LAdinAtha = upAdhio utpanna thAya che, maM= karmane paDazee = jANIne, varumapUrva = karmanuM mULakAraNa, 2- ane, kaM = je, cha = hiMsAne. bhAvArtha :- karmothI mukta zuddha AtmA mATe saMsArabhramaNAdi vyavahAra hoto nathI. karmathI ja upAdhi utpanna thAya che. karmano sArI rIte vicAra karI, karmanuM mULa hiMsAdi pApa che tema jANI, teno tyAga karavo joIe. vivecana : karma ane tenA saMyogathI thanArI AtmahitanI hAni tathA karmabaMdhanA hiMsAdi mULa kAraNone sArI rIte jANavAno ane teno tyAga karavAno nirdeza A sUtramAM karyo che. vavahAro - je sarvathA karmamukta thai jAya che tenA mATe nAraka, tiryaca, manuSya, deva, bALa, vRddha, yuvaka, paryApta, aparyAptAdi vyavahAranI saMjJAo hotI nathI. je karmayakta che tenA mATe ja karmanA kAraNe nAraka, tiryaca.manapyAdinI athavA ekendriyAdithI laIne paMcendriya sudhInI, maMda buddhi, tIvrabuddhi, cakSudarzanI, sukhI, duHkhI, samyagdaSTi, mithyASTi, strI, puruSa, kaSAyI, alpAyu, dIrdhAyu, subhaga, durbhaga, UMcagotrI, nIcagotrI, kaMjUsa, dhanavAna, sazakta, azakta Adi paryAyarUpa sarva vyavahAra thAya che. A sarva vibhAgonuM kAraNa karma che mATe ja karma upAdhinuM kAraNa che. vAM 2 DihApa-karmanuM svarUpa, karmonI mULa prakRti, utara prakRtio, karmabaMdhanA kAraNa, prakRti, sthiti, anubhAga ane pradezarUpa baMdhanA prakAra, karmono udaya, udIraNA, sattAdi tathA karmano kSaya temaja Azrava, saMvaranuM sArI rIte ciMtana karIne karmono kSaya karavAno prayatna karavo joie. vaSNamUi cha - karmabaMdhanAM mULa kAraNa pAMca che- (1) mithyAtva, (2) avirati, (3) pramAda, (4) kaSAya (5) yoga. teno vicAra kare ane cha eTale prANIone pIDAkAraka je pravRttio che, tenuM paNa nirIkSaNa kare temaja tyAga kare. Adya zabdanA grahaNathI samastanuM grahaNa thaI jAya che, tethI A sUtramAM hiMsAnA kathanathI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItoSNIya adhya--3, 9 : 1 sarvapAponuM grahaNa thaI jAya che. karmonAM mULakAraNa sarva pApa che, teno parihAra karavo joIe. rAgadveSa ane lokasaMjJAno tyAga : 8 paDilehiya savvaM samAyAya dohiM aMtehiM adissamANe / taM pariNNAya mehAvI vidittA logaM vaMtA logasaNNaM / se maimaM parakkamejjAsi / t vemi ! 111 // pamo ddezo samatto // zabdArtha :- hiptendiya = jANIne teno tyAga karI de, savva = sarva upadezone, sarva viratirUpa saMyamane, samAyAya = grahaNa karIne, vohiM aMtehiM = rAgadveSa baMnene, vistamALe = adazyamAna karatAM, tene na jotAM, temAM na lepAtA, teM pakhkhiAya = tene jANIne, samajIne, mehAva| = buddhimAna, vivittA = jANIne, loI = lokane, vaMtA = choDIne, jonAsaLa = lokasaMjJAne, te ma = te buddhimAna puruSa, matimAna, parameStrANi = saMyama anuSThAnamAM parAkrama kare. bhAvArtha :- - pUrva sUtramAM kahelAM karma ane tatsaMbaMdhI kAraNanuM samyak nirIkSaNa karI, saMyamane grahaNa karanAra aNagAra rAgadveSathI sadA dUra rahe. A baMneno tyAga karatAM buddhimAna sAdhaka saMsAra svarUpane jANe ane lokasaMjJA--sAMsArika cino tyAga kare. A prakAre rAgadveSa ane viSayaiSaNA, vitaiSaNA, lokaiSaNAdirUpa lokasaMjJAno tyAga karatAM matimAna muni saMyamamAM parAkrama kare. --ema bhagavAne kahyuM che. || prathama uddezaka samApta || vivecana : rohiM aMtehiM adhislamALe :- karmonAM bIja- rAgadveSa che. teno mULathI tyAga karIne viSaya,kaSAyarUpa lokane jANIne, lokasaMjJAne choDI saMyamamAM puruSArtha karavAnI preraNA A sUtramAM ApI che. AtmAnI aMdara ja rahenAra, AtmAmAM ja utpanna thanArA rAgadveSa che. rAga ane dveSathI jIva dazyamAna thAya che. tenAthI oLakhAya che paraMtu vItarAga mArgane svIkAryA pachI sAdhaka rAgadveSathI dazyamAna thatA nathI arthAt rAgadveSa karatA nathI. soLasaLa :- prANIlokanI AhArAdi cAra saMjJAo athavA daza saMjJAo che paraMtu prastutamAM vinaiSaNA, kAmaiSaNA ane lokaiSaNA rUpa traNa lokasaMjJA apekSita che. lokasaMjJAno saMkSipta artha che loka pravAha, laukika cio. A prakAranA lokane jANIne saMsAra pravAhamAM vahetA prANIomAM prApta thatI vividha ruciono buddhimAna sAdhake haMmezAM tyAga karI devo joie. te lokacithI dUra rahIne saMyamanuM yarthAtha pAlana karavuM joie. vivittA lonaM :- loka zabdanA aneka artha che. (1) rAgAdithI mohita loka (2) viSaya--kaSAyarUpa For Private Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 112 / zrI AcArAMga sUtra-prathama taskaMdha als (3) samasta saMsAra 2135 soDa. vidittA no artha cha mA sarva prA2nA sone 9Ina. parakkamejjAsi :-sAdhyiApaE dvArA saMyama, tapa, tyAga, dhaay2||himaa puruSArtha 42vAno nirdeza yo che. || madhyayana-3/1 saMpUrNa // BUDDA zrI madhyayana : lIle dezas MODS saMyama puSTi ane karmakSaya preraNA - | 1 jAiM ca vuddhiM ca iha'jja pAsa, bhUehiM jANa paDileha sAyaM / tamhA'tivijjo paramaM ti NaccA, samattadaMsI Na karei pAvaM // 1 // ummaca pAsaM iha macciehi, AraMbhajIvI ubhyaannupssii| kAmesu giddhA NicayaM kareMti, saMsiccamANA puNareti gabbhaM // 2 // avi se hAsamAsajja,hatA NaMdIti maNNai / alaM bAlassa saMgeNaM, veraM vaDDei appaNo // 3 // tamhA'tivijjaM paramaM ti NaccA, AyakadasI Na karei pAvaM / aggaMca mUlaM ca vigica dhIre, palichiMdiyA NaM NikkammadaMsI // 4 // esa maraNA pamuccai, se hu diTThabhae muNI / logaMsi paramadaMsI vivittajIvI uvasaMte samie sahie sayA jae kAlakaMkhI privve| bahuMca khalu pAvaM kamma pgddN| saccami dhiI kuvvaha / etthovarae mehAvI savvaM pAvaM kammaM jhosei| zArtha :- jAI = 4nma, vuDiM = vRddhine, iha = 2 // 4AtamA, ajja = Ale 4, De Arya, pAsahumao, bhUehiM = prAImonAviSayamAM, jANa = nel, paDileha = viyA2 rIne, humao, sAyaM = sAtA, potAnAsumane, ativijjo= vidvAna, paramaM ti = mokSamArgane, NaccA= 9Ine, samattadaMsI = samatvazI, saMyamamA 2bhe| 42nAra, pAvaM = pA5, Na karei = 42tA nathI. ummuMca-chodhyo, pAsaM = dhanane, ihAlomAM, macciehimA mRtyuko mAnavIyo sAthenA, AraMbhajIvI = AraMbhathI vana pasAra 42nAra, ubhayANupassI = 6mayazI, zAza24
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItoSNIya adhya-3, 6: 2 _ | 117 | ane mAnasika duHkhanA bhAgI, mehu pi = kAmabhAgomAM Asakta, LiyuM vati- saMcaya kare che, zivanA = karmonA saMcayathI bhAre banela jIva, punati = vAraMvAra prApta kare che, e = garbhavAsane. vi te = pharI te viSayI jIva, hAlaHI = = hAMsI majAkamAM, haMsA vi = jIvone mArIne paNa, vAti = AnaMda, mA = mAne che, vAnasla soi anna = ajJAnInA saMgathI basa che, dUra rahevuM, apyo potapotAnI sAthe, vera va - vera vadhAre che. AyaMjalI = narakAdinA duHkhanA kAraNa ane pariNAmanA daSTA, ma va = bhavopagrAhI karma, aghAtikarma, mUlaM = asaMyama, mULaguNanA ghAtaka ghAtakarmane, vivakarmonAM pariNAmane dUra kara, dhIre - dhIrapuruSa, chiyA = saMpUrNa karma kSayakarIne, karmabaMdhanone kApIne, nivembavalI = niSkarmA, karmarahita thaI jAya che, jagatanA daSTA banI jAya che. paNa maraNa = A sAdhaka maraNathI, pamukhya = mukta thaI jAya che, te = te nizcayathI, 9imA = sAtabhayane jonAra, (bhayadarzI), paramavalI= mokSadarzI, vivighaLIvI = bhAvathI rAgadveSa rahita, dravyathI strI, pazu, naMpusakAdithI rahita sthAnamAM, Devalate = upazAMta, sana = pAMca samiti yukta, sahira = jJAnAdi sahita, sayA = haMmezAM, nA = yatnAvAna, zAnathI = maraNa sudhI, paridhva = saMyamamAM vicare, pahe= karyA che, avani = satya-saMyamamAM, fdha = dhIratAne, dhvada = rAkho, karo, palyova25 = A saMyamamAM sthita, jJoe = kSaya karI de che. bhAvArtha :- he Arya! tuM A saMsAramAM janma ane vRddhine jo. tuM prANIonA viSayamAM jANa ke sarva jIvo zAtAnI icchA kare che tethI uttama jJAnI, samatvadarzI sAdhaka mokSamArga rUpa saMyamane jANIne, svIkAra karIne, sarva jIvone potAnA AtmA samAna samajIne pApAcaraNa kare nahi, prANIvadha kare nahi. A mRtyu lokanA mAnavIonI sAthe je rAgAdi baMdhana che tene toDI nAkha athavA he mumukSu! A mAnava zarIrane prApta karI enA dvArA rAgAdi baMdhanane toDI nAkha kAraNa ke A lokamAM hiMsAdi pAparUpa AraMbha karanAra prANI zArIrika ane mAnasika duHkhone prApta kare che. AvA te prANIo kAmabhogomAM Asakta thaine karmono saMcaya kare che ane karmonA mULanuM vAraMvAra siMcana karIne pharIpharI janma dhAraNa kare che. te kAmabhogAsakta manuSya hAMsI-majAkane AdhIna thaIne jIvono vadha karI khuzI manAve che. evA ajJAnI jIvonA saMsargathI AtmA veranI vRddhi kare che mATe tenAthI dUra rahevuM joIe. A rIte uttama jJAnI ane narakAdi durgatinA duHkhone jANanAra AtaMkadarzI puruSa saMyamane jANIne, svIkAra karIne hiMsAdi pApakarmanuM AcaraNa karatA nathI. he vIra ! tuM A duHkhanA agra arthAtu-karmano ane duHkhanuM mULa eTale asaMyamano viveka karIne tyAga kara. A rIte sAdhaka tapa, saMyama dvArA karmonuM pUrNa rIte chedana karI niSkarmadarzI bane che, karmarahita banI jagatanA daSTA thaI jAya che.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha te niSkarSadarzI sAdhaka maraNathI mukta thai jAya che. te ja sAdhaka vAstavamAM pathadarzI che arthAt teoe mokSamArgane sArI rIte joyo che, samajyo che. te AtmadarzI muni lokamAM paramadarzI saMyamanA jJAtA che. te rAgadveSa rahita zuddha jIvana jIve che, te kapAyothI uparAMta, pAMcamitithI samita, jJAnAdithI sahita hoya che. haMmezAM yatnAzIla thaine te paMDita maraNanI AkAMkSA karatAM jIvananI aMtima kSaNa sudhI saMyamamAM vicaraNa kare che. 114 A jIve bhUtakALamAM aneka prakAranAM bahu pApakarmono baMdha karyo che. karmono nAza thavAmAM kayAreka vilaMba paNa thai zake che, tethI hai sAdhaka ! saMyama tapanA pAlanamAM dhairya rAkha. tapa, saMyamamAM dhairyanI sAthe lIna rahenAra sAdhaka samasta pApakarmono kSaya karI zake che. vivecana : A sarva sUtromAM baMdha ane mokSa tathA tenA kAraNothI saMbaMdhita zreSTha bodha Apyo che. prAraMbhamAM janma ane tenI vRddhine jovAnI preraNA ApI che. teno sAra e che ke jinavANInA AdhAre te potAnA pUrvajanmonA viSayamAM vicAra kare ke huM ekendriyathI paMcendriya sudhInA jIvomAM tathA nAraka, tiryaMca, devAdi yoniomAM anekavAra janma laine punaH manuSya lokamAM Avyo chuM. te janmomAM meM kevA kevA duHkho sahyAM haze ? sAthe te e paNa jANe ke mArI pAse pracura puNyano jaththo ane ghaNI nirjarA thai ke jethI ekendriya thI vikAsa karato Aje mAnavabhavamAM Avyo chuM. temAM paNa prabaLa puNyodaye ArthakSetra, uttamakuLa, paMcendriyanI pUrNatA, uttamasaMyoga, dIrghAyu, zreSTha saMyamI jIvana Adi pAmIne huM unnati karI zakyo chuM. A sUtrano bIjo Azaya e paNa che ke saMsAramAM chavonA janma ane tenI sAthe joDAyelAM tenA duHkho temaja bALaka, kumAra, yuvAna ane vRddhAvasthArUpa vividha avasthA, temAM AvatAM zArIrika, mAnasika duHkhone juo arthAt potAnA bhUtakALanA aneka janmonI tathA vikAsanI zrRMkhalAne joIne tenA UMDANamAM utarI saMprekSaNa karavAnuM che. janmonA kAraNa ane temAM prApta duHkha temaja Aja sudhIno jIvanano vikAsakrama A sarva para dhyAna kendrita karavAthI mUDhatA dUra thai jAya che ane kyAreka potAnA pUrvajanmonuM smaraNa (jAti smaraNa) jJAna paNa thai jAya che. koI vyakti A jIvananA 50-60 varSa pUrve banelI ghaTanAne smRtipaTa para lAve che. tema ja temAM vizeSa prayatna kare ane buddhi saMmohita na hoya to pUrvajanmanuM smaraNa paNa smRtipaTa para AvI jAya che. pUrvajanmanI smRti nahi thavAnuM kAraNa A prakAre kahyuM che- jAyamANassa jaM dukkhaM, maramANassa jaMtuNo / te dukkheNa saMmUDho, Na sarai jAimappaNo // janma ane mRtyunA samaye jIvane je duHkha thAya che, te duHkhathI mUDha banela vyakti potAnA pUrvajanmanuM smaraNa karI zakatI nathI. pUrNa: bALa pakileda sAyaM :- saMsAranA sarvaprANIo cauda bhAgomAM vibhAjita che tema jANa. ne
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u : 2 [ 115 | prANIonI sAthe potAnAM sukhanI samAnatAnuM paryAlocana kara ke - jema mane sukha priya che ane duHkha apriya che tevI ja rIte saMsAranAM sarvaprANIone sukha priya ane duHkha apriya che. evuM samajIne tuM koinuM apriya kara nahi. tuM koIne duHkhajanaka thA nahi, duHkha pahoMcADa nahi. ema karavAthI tuM janmamaraNAdinuM duHkha pAmIza nahI. tivijJa:- A zabdanA be rUpa thAya che. (1) atividya (2) trividya. atividyAno artha che-vidvAna, vizeSajJa, uttamajJAnI, vizeSajJAnI. trividyano artha che-pUrvokta traNa vidyAno jANanAra. te trividyA A pramANe che- (1) pUrva janma-zRMkhalA ane vikAsanuM smaraNa (2) prANI jagatane sArI rIte jANavuM (3) potAnA sukha duHkhanI sAthe teonAM sukha duHkhanI samAnatA karIne vicAra karavo. A traNa viSayonuM jJAna prApta karavuM te trividyA che.te jene prApta thai te aividha kahevAya che. bauddha darzanamAM paNa trividyAnuM nirUpaNa A pramANe che- (1) pUrvajanmane jANavAnuM jJAna (2) mRtyu tathA janmane jANavAnuM jJAna (3) cittanI malinatAne nAza karavAnuM jJAna. A traNa vidyAone prApta karI lenArane tyAM 'jini (travidya) kahela che. pura - A zabdanA aneka artha che- nirvANa, mokSa, satya, paramArtha, samyagdarzana, samyajJAna, samyaka cAritra vagere. sanmattala - je samasvadarzI che te pApa karatA nathI. A sUtrAzano sAra e che ke pApa ane viSamatAnuM mULa kAraNa rAga ane dveSa che. je potAnA bhAvane rAgadveSathI kaluSita karatA nathI ane koi prANIne rAga 'SAtmaka bhAvathI jotA nathI, te samanvadarzI hoya che. te pApakarmanA mULa kAraNa rU5 rAgadveSane aMtaHkaraNamAM AvavA detA nathI arthAtu AvA samanvadarzI apramattabhAve saMyamamAM ja ramaNa karatA hoya che. tethI te pApAcaraNa karatA nathI. sammaradazI no bIjo artha samyakatvadarzI paNa karAya che. teno bhAvArtha e che ke samyakatvI jIva tIvra pApakarmonuM AcaraNa karatA nathI arthAt mithyAtva mohakarmano baMdha karatA nathI. pAnaM :- A zabdathI pApakarmono saMcaya karanAranI vRtti, pravRti ane pariNati batAvI che, phaLa batAvyuM che. 'pA'no artha baMdhana che. tenA be prakAra che- dravyabaMdhana ane bhAvabaMdhana. ahIM bhAvabaMdhana mukhya che. bhAvabaMdhana-rAga, moha, sneha, Asakti, mamatvAdi che. A bhAvabaMdhana ja badhA sAdhakane janma maraNanI jALamAM phasAvanAra 'pAza' che. AraMbhaLavI :- A padamAM AraMbhathI mahAraMbha ane tenuM kAraNa mahAparigraha, A baMnenuM grahaNa thai jAya che. AraMbha parigrahathI jIvana calAvanAra te AraMbhajIvI kahevAya che. 3mavApI :- AraMbha-hiMsAnA kAryothI jIvana calAvanArA mAnava A loka ane paraloka ubhayasthAne duHkha, vedanAne pAme che. ahIM "pasphI' zabda duHkha bhogavavAnA arthamAM prayukta thayo che
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 116 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha athavA '3' ne alaga karIne 'bApupallI' pATha paNa hoya che. teno artha e che ke- mahAraMbha, mahAparigrahanA kAraNe te pharI pharI narakAdinA bhayano-duHkhano anubhava kare che. cAra puruSArthamAM kAmarUpa puruSArtha sAmAnya janasAdhya hoya che tyAre artha tenuM sAdhana bane che. mATe kAmabhoganI Asakti manuSyane vividha upabhogya dhanAdi padArthonA saMgraha mATe lAlAyita kare che. te Asakti mahAraMbha-mahAparigrahanuM mULa che. vizvanI putinaM - hiMsA, asatya, corI, kAmavAsanA, parigrahAdi pApa te karmanuM mULa che. tene je ajJAnI niraMtara sIMcatA rahe che, te vAraMvAra aneka prakAranI gati, yoniomAM janma letA rahe che. anaM vAnasa sana - vRttikAre A vAkyanA be artha karyA che. (1) hAsyAdinI vRttivALA bAlajIvonI saMgati karavAthI veranI vRddhi thAya che. (2) bAlajIvonI saMgati karavAthI dekhAdekhI, hAsyapramoda vagerenI pravRti thAya temaja sAdhakanI buddhi bhraSTa thaI jAya, mananIvRttio caMcaLa thAya temaja dekhAdekhIthI hiMsAdi pApa karavA prerAya. baMne prakAranA arthanuM tAtparya eka ja che ke bAlajIva saMga karavA lAyaka nathI. mATe sAdhake tenAthI dUra ja rahevuM joIe. raM 16 akho :- koi mahAraMbhI mahAparigrahI manuSya bIjAne mAra mArIne, pANImAM DUbADIne, koraDAdi phaTakArIne athavA marAvI nAkhavA mATe siMhAdi hiMsaka pazuonI sAme manuSyane choDI dUra manoraMjana kare che athavA yajJAdimAM nirdoSa pazu-pakSIonA bali ApIne athavA teno zikAra karIne, tenI hatyA karIne dUra karma kare che. A pramANe keTalAka loko asatya bolIne, corI karIne ke strIonI sAthe vyabhicAra karIne ke bIjAnuM dhana,makAnAdi chInavI laIne ke potAnI mAlikInA karIne temAM hAMsImajAkanI ke AnaMdanI anubhUti kare che. A ajJAnI loko jIvo sAthe vera vadhAre che ane potAnA ja karmonI vRddhi kare che. AyaMjarI - jJAnI puruSo pApa karatA nathI tenuM rahasya A zabdamAM batAvyuM che ke karma athavA hiMsAnuM phaLa duHkharUpa hoya che. je A jANI le che, hRdayaMgama karI le che te AtaMkadarzI che. te svayaM pApAnubaMdhI karma karatA nathI ane bIjA pAse karAvatA nathI, temaja pApa karanAranI anumodanA paNa karatA nathI. ai = mUi = vivi dhIre - A padamAM 'mA' ane 'mUtra be zabdo che. agrano artha che aMtima ane mULano artha che prAraMbhika, duHkhanuM mULakAraNa che asaMyama ane aMtima kAraNa che karma arthAt nikaTatama agra kAraNarUpa karmothI ja duHkhanI prApti thAya che ane te karmanI utpatti asaMyamathI thAya che mATe ahIM agra zabdathI karmonuM kathana che ane mULa zabdathI asaMyamanuM kathana che. agra ane mULanA bIjA artha paNa karAya che, jema ke- (1) vedanIyAdi cAra bhavopagrAhI aghAtI karma agra che ane mohanIyAdi cAra ghAtI karma mULa che. (2) mohanIya e sarvakarmonuM mULa che, zeSa sAta karma agra che. (3) mithyAtva mULa che, zeSa avrata, pramAdAdi agra che.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u: 2. [ 117 ] dhIra sAdhake pApakarmonA agra ane mULa baMne kAraNa upara UMDANathI ciMtana-manana karavuM joie. koipaNa duSkarmathI prApta saMkaTApanna samasyAnA kevaLa agra-pariNAma para vicAra karavAthI teno ukela Avato nathI paraMtu tenA mULa upara dhyAna ApavAthI ja samAdhAna thaI zake che arthAt mULa asaMyama che tenA upara dhyAna ApI teno ja tyAga karavAthI duHkha ane karmanI samApti rU5 samAdhAna thaI jAya che. piichaDiyA u mmara :- tapa ane saMyama dvArA rAgadveSAdi baMdhanono athavA tenAM kAryarUpa karmono sarvathA nAza karIne AtmA niSkarmadarzI-karmarahita avasthAne prApta kare che. ahIM niSpharmadarzInuM tAtparya che ke sAdhaka, AtmAnI niSkarma dazAne jue athavA karmarahita siddha avasthAne prApta kare che. A zabdanA bIjA artho paNa thAya che, te A pramANe che- (1) karma rahita zuddha AtmadarzI (2) rAgadveSano sarvathA cheda thavAthI sarvadarzI (3) vaibhAvika kriyAono sarvathA abhAva thavAthI akriyadarzI ane (4) jyAM karmono sarvathA abhAva che evA mokSa sthAnane jonArA, paramadarzI. vidubha-vidupade - A baMne pATha maLe che. (1) bhaya-duHkha ApanArA je karma che tene sArI rIte samajanArA 'daSTabhaya' kahevAya che. (2) mokSamArgarUpa saMyamanA svarUpane sArI rIte samajanArA 'daSTapatha' pathadarzI kahevAya che. vAtavallI :- saMlekhanAnA pAMca aticAromAMthI eka aticAra che mANasaMoko mRtyunI AzaMsA karavI nahi. to pachI ahIM kALakAMkSI kahevAnI pAchaLa zuM rahasya che? vRttikAra A praznanuM samAdhAna kare che ke kALano artha che mRtyakALa. teno AkAMkSI muni mRtyuno samaya Ave tyAre paMDitamaraNa'nI AkAMkSA (manoratha) karatA vicaraNa kare che. paMDitamaraNa' e jIvananI sArthakatA che. paMDitamaraNanI icchA karavI te mRtyune jItavAnI eka dizA che. huM haju pAvaM -- pAuM - bhUtakALanI avasthAone Atmazuddhi athavA doSa parimArjananI daSTithI yAda karavI, sAdhakane mATe Avazyaka che. ahIM zAstrakAre yAdI ApI che ke sAdhaka potAnI pratyeka duHkhanI ghaDImAM A pramANe vicAra kare ke mArA AtmAe ghaNA pApakarma bAMdhelA che, tajanya A duHkhonI sthiti AvI che ane lAMbA samaya sudhI TakI rahI che. tema vicArIne dhairyanI sAthe saMyamamAM sthira rahe, duHkhathI plAna thAya nahIM. kharekhara karmonuM UMDANapUrvaka ciMtana karavAthI AtmAne samAdhi ane zAMti prApta thAya che. sarvAnmi :- A sUtramAM sAdhakane satyamAM sthira rahevAnuM apratima mahattva samajAvyuM che. vRttikAre vibhinna daSTiothI satyanA aneka artha karyA che (1) prANIonA mATe je hitakara che, te satya che, te saMyama che. (2) jinezvaradeve kahela Agama paNa satya che, kAraNa ke te yathArtha vasusvarUpane prakAzita kare che. (3) vItarAge prarUpita vibhinna pravacana rUpa Adeza paNa satya che. A satramAM zAstrakArano evo svara guMje che ke jJAtA daSTa bano. potAnA mananA UMDANamAM
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha UtarIne pratyeka vastu ke vicArane jANo-juo, ciMtana karo, paraMtu temAM rAgadveSa na karo. prakRtinA udayamAM bhaLo nahi. taTastha thaine vastu svarUpano vicAra karo, AnuM nAma jJAtA dRSTA che. A sUtramAM cAra prakAranA daNa banavAno ullekha karyo che- (1) samatvadarzI (2) AtaMkadarzI, (3) niSkarmadarzI ane (4) paramadarzI. AvI ja rIte daSTabhaya-daSTapatha thaIne, agra ane mULanuM umUlana karavAno ane aMte saMpUrNa karmakSaya karavAno saMdeza che. sAMsArika sukha cALaNI samAna :| 2 aNegacitte khalu ayaM purise, se keyaNaM arihai pUraittae / se aNNavahAe aNNapariyAvAe aNNapariggahAe jaNavayavahAe jaNavaya pariyAvAe jnnvyprigghaae| zabdArtha - ane pitta = caMcaLacittavALA, artha = A puruSa, saMsAranA prANI, jaya = cALaNIne, lobhecchA athavAtRSNAne, ari prayatna kare che, pUrA=bharavAnI, pUrNa karavAnI, savAra = bIjA jIvonA vadha mATe, aUparivA= bIjAne paritApa ApavA mATe, apApariyA = bIjAnA parigrahaNa mATe, navayavahANa = janapadanA vadha mATe, navApariyAMvANa = janapadane paritApa ApavA mATe, navaparitApa = janapadanA parigrahaNa mATe. bhAvArtha :- saMsAranA prANIo aneka cittavALA, lAlasAovALA hoya che. jANe te cALaNIne pANIthI bharavAnI icchA kare che. tRSNAnI pUrti mATe vyAkuLa te manuSya anya jIvonA temaja janapadanA vadha, paritApa ane parigrahaNa(AdhIna karavA) mATe pApapravRtti kare che. vivecana : A sUtramAM viSayAsakta asaMyamI puruSanI aneka cittatA-vyAkuLatA tathA vivekahInatA temaja tenA kAraNe thanArA anarthonuM digdarzana karAvyuM che. saMsAranA sukhAbhilASI puruSane ahIM anekacitta batAvela che kAraNa ke lobhArthI manuSya kheDa, vyApAra, kArakhAnA Adi aneka dhaMdhA kare che. tenuM citta rAta divasa te aneka dhaMdhAonI Uthala pAthalamAM lAgeluM rahe che. aneka citta puruSa atilobhI banIne azakyanI icchA kare che tenA mATe zAstrakAre cALaNInuM daSTAMta ApyuM che. jema cALaNIne koI pANIthI bharavAnI icchA kare to bharI zakAya nahi. tema cALaNIrUpa mahAtRSNAne dhanarUpI jaLathI bharI zakAya nahi chatAM vyakita te bharavAnI icchA kare che. te tRSNAnA khapparane bharavA anya prANIonA vadha kare che; teone zArIrika ane mAnasika saMtApa Ape che; nokara, cAkarAdi ane gAya, bheMsAdino saMgraha kare che. eTaluM ja nahi te atyaMta lobhathI unmatta thaine sarva gAma athavA
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u : 2 [ 119 ] nAgarikono nAza karavA kaTibaddha thai jAya che; teone aneka prakAranI yAtanAo devA udyata bane che; aneka dezone jItIne potAnA adhikAramAM lai le che. A che tRSNAthI vyAkuLa banela mAnavInI aneka citta dazA. AvI aneka citta dazAthI karavAmAM Avela pApakarma ane A kRtyothI sukhI thavAnI bhramaNAmAM te narakAdinA asahya duHkhone prApta kare che. saMyama samutthAna :| 3 AsevittA eyamaTuM iccevege samuTThiyA / tamhA taM biiyaM No seve NissAraM pAsiya NANI / uvavAyaM cavaNaM NaccA aNaNNaM cara mAhaNe / se Na chaNe, Na chaNAvae, chaNataM NANujANai / Nivvida Nadi arae payAsu aNomadaMsI NisaNNe pAvehiM kammehiM / zabdArtha :- AzittA = sevana karIne, patha6= A arthane, po = koI, kleva = A pramANe, samuphiyA = saMyamamAM sthita, tanhA = tethI, vidya= te bIjIvAra, jo te = sevana karavuM joIe nahi, khissAra viSaya sevana niHsAra che, paliya= jANIne, 3vavAyaM = janma, rava = maraNane, aLakha = saMyamanuM, vara= pAlana kare, maphaLa = mAhaNa-muni, cha chacha = hiMsA kare nahi, chAvaNa =hiMsA karAve nahi, chapAtaM bApA = hiMsA karanAranI anumodanA kare nahi, nahiM= viSayAnaMdathI, niSyi = nivRtta thA, nirveda prApta kara, pathANuM = strIomAM, sara = anurakta na thA, somavalI = samyajJAna, darzana cAritravAna banI, khisa = nivRtta thaI jAya che, pAvahiM maeNrdi = pApakarmothI. bhAvArtha :- koi vyakti A saMsAra vadhAranAra asaMyamanuM AcaraNa karIne paNa chelle A sarvane choDI saMyama sAdhanAmAM joDAi jAya che. tyAra pachI te jJAnI puruSa kAmabhogone ane hiMsAdi Asavone niHsAra jANI kyAre ya paNa tenuM punaH sevana karatA nathI. he mAhaNa muni! devonA paNa upapAta-janma ane cyavana-maraNa nizcita che. A jANIne viSaya sukhamAM Asakta na thatAM tuM ananya-saMyama rUpa mokSamArganuM AcaraNa kara. te saMyamazIla muni kyAre ya prANIonI hiMsA svayaM kare nahi, bIjA pAse hiMsA karAve nahi ane hiMsA karanAranI anumodanA kare nahi. he sAdhaka ! tuM viSayAnaMdathI virakta thA arthAtu teno tyAga kara ane strIomAM Asakta na thA. anavamadarzI-samyagdarzana, jJAna, cAritrarUpa mokSadarzI sAdhaka pApakarmothI nivRtta thaI jAya che. vivecana : A sUtramAM viSayabhogothI virakta banIne saMyama sAdhanAmAM joDAyelA sAdhakane saMyamamAM sthira rahevA mATe viSaya-bhogonI asAratA temaja jIvananI anityatAno saMdeza ApIne hiMsA, aihika AnaMda
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 120 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha ane strIothI virakta rahevAnI preraNA ApI che. je manuSya viSayabhogomAM atyaMta Asakti rAkhe che, te tene prApta karavA mATe kura hiMsA, manovinoda, asatya bhASaNa, vyabhicAra, krodhAdi kaSAya, parigrahAdi vividha pApakarmomAM pravRta thAya che. ahIM mumukSuone upadeza Apyo che ke viSayabhogonI nissAratA temaja jIvananI kSaNabhaMgutAne jANI sarva pApakarmothI dUra rahevuM. sAthe e paNa kahyuM che ke karmothI mukta thaI saMsAra sAgarathI pAra thavAno puruSArtha tathA tenA phaLarUpa mokSanI prApti A mAnavalokamAM mAnavathI ja thAya che. devalokAdimAM devAdine mokSanI prApti thatI nathI. jema nissAra vastunuM game teTaluM sevana karo to paNa tenAthI tRpti thatI nathI tema viSayabhogonA sevanathI kyAre ya tRpti thatI nathI. aneka mahApuruSo viSayabhogone nissAra samajIne saMyamAnuSThAna mATe udhata thai gayA pachI kayAre ya paNa temAM lapAtA nathI. 3vavAvaM :- A baMne padone kahevAno Azaya e che ke manuSyanAM janma maraNane sarva loko jANe che paNa devonA viSayamAM e bhramaNA che ke teonuM viSayasukhothI bhareluM jIvana amara hoya che. teo janmatA-maratA nathI. te vicAraNAnA samAdhAna mATe upapAta ane cyavana A baMne pado dvArA kahyuM che ke devono paNa janma che, mRtyu che eTaluM ja nahi paNa viSayabhogonI nissAratA ane jIvananI anityatA A baMnethI saMsAranI temaja saMsAranAM sarva sthAnonI kSaNikatA, nazvaratAno bhAva pragaTa karyo aUM :- ananya arthAtu saMyama - mokSamArga. mokSamArgathI ke saMyamathI anya asaMyama che ane je anyarUpa--asaMyamarUpa nathI te jJAnAdi ratnatrayAtmaka mokSamArga 'ananya' che ane AtmapariNatirUpa ja che, tethI te AtmAthI abhinna 'ananya' che. ja cho na chAvaNa :- A padomAM 'cha' zabdanuM rUpAMtara kSaNa che. 'kAju hiMsAvAna' hiMsArthaka "kSay dhAtuthI 'kSaNa' zabda banyo che. tethI A baMne padono artha e che ke pote hiMsA kare nahi, bIjA pAse hiMsA karAve nahi, upalakSaNathI hiMsA karanAranI anumodanA paNa kare nahi. somavaMzI :- avamano artha che hIna, anavamano artha che ucca. lokamAM sarvocca vastu che saMyama mATe saMyamI aNomadarzI kahevAya che ane tethI viparIta mithyAtva, avirati AdithI yukta asaMyamI avamadarzI kahevAya che. kaSAya ane hiMsAtyAgano bodha :4 kohAimANaM haNiyA ya vIre, lobhassa pAse NirayaM mhtN| tamhA hi vIre virae vahAo, chidijja soyaM lahubhUyagAmI // 5 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u : 2 [ 121 | gaMthaM pariNNAya iha'jja vIre, soyaM pariNNAya carejja daMte / ummajja ladhuMiha mANavehi, No pANiNaM pANe samArabhejjAsi // 6 // -tti veniA || viDyo 3ddezo samaro || zabdArtha - johAphamAM = krodha, mAna Adi, LiyA = hanana kare, vIra = vIrapuruSa, nomasa = lobhanuM phaLa, pAle = jue, vicAra kare, girayaM madad = mahAna naraka, talphA = tethI, di = nizcayathI, toya= zoka ne, bhAva sotane, vira = nivRta thaI jAya, vahANo = hiMsA AdithI, tadubhUyI = ladhubhUta bane, chabdhi = chedana kare. gatha paripaMca= gAMTha-baMdhanane jANIne, da = A lokamAM, anna = he Arya! sAdhaka, soya = viSayasaMgarUpa saMsAra sotone, rakhAya = jANIne, tyAgIne, rejha vaMte = saMyamanuM pAlana kare, Indriya, mananuM damana karIne, 3mA (3mu ) = Upara uThavAnuM sthAna, taravAno mArga, UMca sthAna, navuM = prApta karIne, 6 mahiM = A mAnava bhavamAM, pApi = prANIonA, pAI = prANono, po lAla = AraMbha karavo joIe nahi. bhAvArtha :- vIra puruSa krodha mAna Adine naSTa kare. lobhane ati duHkhadAyaka narakanA rUpamAM jue ane teno tyAga kare. laghubhUta banavAnA abhilASI vIra sAdhaka hiMsA Adi pApothI virata thaine viSaya vAsanAonuM chedana kare. he vIra! tuM lokamAM rahela graMtha(parigraha)ne jJaparijJAthI jANIne pratyAkhyAna parijJAthI Aje ja vinA vilaMbe choDI de. A ja rIte saMsAranA srotarUpa viSayone paNa jANIne indriya ane mananuM damana karIne saMyamamAM vicaraNa kara. ahIM(manuSya janmamAM) manuSyone ja saMsAra sAgarathI taravAno, karmothI mukta thavAno avasara maLe che. A jANIne muni kyAre ya prANIonA prANono samAraMbha-saMhAra kare nahi. - ema bhagavAne kahyuM che. ne bIjo uddezaka samApta vivecana :tomakSa pAse ke- lobhanA kAraNe hiMsAdi aneka pApa thAya che mATe ahIM lobhane naraka kahI che, jenAthI prANI sIdho narakamAM jAya che. gItAmAM paNa kahyuM che ke trividhaM narakasyedaM, dvAraM nAzanamAtmanaH / / kAmaH krodhastathA lobhaH tasmAdetat trayaM tyajet // artha- kAma, krodha ane lobha, A traNe ya AtmanAzaka ane narakanAM dvAra che mATe manuSya teno tyAga kare.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha tahumUyanAmI :- A zabdanA be rUpa che- laghubhUtagAmI ane laghubhUtakAmI, (1) je karmabhArathI sarvathA rahita che, mokSa athavA saMyamane meLavavA mATe je gatizIla che, te laghubhUtagAmI che. (2) je laghubhUta-aparigrahI athavA pAparahita thai haLavA banavAnI kAmanA kare che te laghubhUtakAmI che. jJAtAsUtra adhya.mAM laghubhUta tuMbaDInuM udAharaNa ApIne kahyuM che ke jema tuMbaDI lepa rahita thayA pachI pANInI upara AvI jAya che tema laghubhUta AtmA saMsArathI upara UThI mokSamAM pahoMcI jAya che. laghubhUta zabda ahIM saMyamano paryAyavAcI zabda che. bIjo artha mokSano paryAyavAcI che. 122 O'JAL // adhyayana-3/2 saMpUrNa // trIjuM adhyayana : trIjo uddezaka vairAgyamaya bodha : 1 saMdhi logassa jANittA Ayao bahiyA pAsa / tamhA Na haMtA Na vighaaye| jamiNaM aNNamaNNavitigicchAe paDilehAe Na karei pAvaM kammaM / kiM tattha muNI kAraNaM siyA ? samayaM tatthuvehAe appANaM vippasAyae / DIG aNaNNaparamaM NANI, No pamAe kayAi vi / Ayagutte sayA dhIre, jAyAmAyAe jAvae / virAgaM rUvehiM gacchejjA, mahayA khuDDaehiM vA / AgaI gaI pariNNAya dohiM vi aMtehiM adissamANehiM se Na chijjai, Na bhijjai, Na Dajjhai, Na hamma kaM ca NaM savvaloe / zabdArtha :- saMdhi = avasarane, logassa = lokanA prANIone, jJApittA = jANIne pramAda karavo joIe nahi, Ayo = Atma samAna, vahiyA = bIjA jIvone paNa, 5 daMtA = mAravA nahIM, na viSAd = bIjA jIvodvArA ghAta na karAvavo, namiLa = je A, aLamaLavitinAp= parasparanI AzaMkAthI, bhayathI, lajjAthI, hiteA=vicArathI, ji=zuM, tattva = tyAM, muLI = munitva, zaraNaM siyA ? = kAraNa che ? samaya = samabhAvane, tattva = tyAM, ver = vicArIne, paryAlocana karIne, vippalAyar = saMyamAnuSThAnamAM sAvadhAna, prasanna rahe. jhaLaLa = saMyama, parama bALa| = mokSane jANanAra jJAnI, kho pamAN= pramAda na kare, jyApha vi = kyAre ya paNa, Avaputte = Atmagupta, gAvAmAyAN = saMyamanA nirvAha ane AhAranI mAtrAthI, gAvaN = saMyamano nirvAha kare, virAnaM - vairAgya, venjiM = rUpa vageremAM, makkennA pAme, mahayA = mahAna, divya, vuDDaai - kSudra, tuccha, ApaDuM navuM = Agati, gatine, pariAya = jANIne, rohiM viaMtehiM - rAga, dveSa baMneno, avillamALehiM - tyAga karanAra, 5 chinnak = = For Private Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u : 3 [ 123 ] chedAto nathI, maLa6 = bhedAto nathI, na sujJa = agnithI baLAto nathI, mUk = haNAto nathI, je 2 | = koIthI. bhAvArtha :- he sAdhaka! dharmAnuSThAnano apUrva avasara A manuSya bhavamAM che ema samajIne tuM pratyeka AtmAne potAnA AtmAnI samAna jo. tenA sukhanI kALajI rAkha ane teone duHkha Apa nahi. sarva jIvone mArA samAna ja sukha priya che, duHkha apriya che, ema samajIne muni jIvonI hiMsA kare nahi ane bIjA pAse ghAta karAve nahi. zramaNa thaIne paNa je paraspara eka bIjAnI AzaMkAthI, bhayathI athavA bIjAnI hAjarImAM tenI zaramanA kAraNe pApakarma karato nathI, to A sthitimAM zuM (pApakarma nahi karavAmAM) tenuM munipaNuM kAraNarUpa che? (nA). A sthitimAM saMyamaniSTha muni saMyama saMbaMdhI siddhAMtano vicAra karIne AtmAne saMyamAnuSThAnamAM prasanna rAkhe. AtmapariNatipUrvaka saMyama ane mokSanA jJAtA muni saMyamanA paripAlanamAM kyAre ya paNa pramAda kare nahi. bhAvonI apramattatAne TakAvI rAkhe. A prakAre Atmagupta vIrapuruSa sadA potAnI saMyamayAtrAno nirvAha parimita AhArathI kare. te sAdhaka nAnA ke moTA tuccha ke mahAna dekhAtA sarva padArtho pratye viraktibhAva dhAraNa kare, Asakti rAkhe nahi paNa udAsInatA rAkhe. sarva prANIonA gamanAgamana, janma-maraNa temaja tenA duHkhone sArI rIte jANIne je sAdhaka rAga ane dveSarUpa AtyaMtara doSothI dUra rahe che te lokamAM koithI (kyAMya paNa) chedAtA, bhedAtA, dajhADAtA ane marAtA nathI. te rAgadveSathI rahita AtmA duHkhothI mukta thai jAya che. vivecana : A sUtramAM manuSya bhavarUpI aNamUlA avasaramAM AtmAno vikAsa, samatA, Atmazuddhi, prasannatA, jAgRti, AtmarakSA, saMyama, parAkrama, viSayothI virakti ane rAgadveSathI dUra rahI AdhyAtmika ArohaNa karavAno raNakAra guMjI rahyo che. sarSi to nA - sUtramAM prayukta 'saMdhi' zabdanA artha A pramANe che- (1) ajJAnano nAza ane AtmavikAsano udaya, te bhAvasaMdhi che. (2) udIrNa darzanamohanIyano kSaya tathA zeSa darzanamohano upazama thavAthI prApta samyakatva bhAva saMdhi che. (3) viziSTa kSApopathamika bhAva prApta thavAthI samyajJAnanI prApti te bhAvasaMdhi che. (4) cAritra mohanIyanA kSayopazamathI prApta samyaka cAritra te bhAvasaMdhi che. (5) dharmAnuSThAnanA avasarane paNa saMdhi kahevAya che. (6) saMdhAna, maLavuM, joDavuM, karmodayavaza jJAna, darzana, cAritranA zithila thatAM adhyavasAyane pharI joDavA te sarva saMdhi zabdamAM aMtanihita che. AdhyAtmika (kSAyopazamikAdi bhAva) saMdhine jANIne pramAda karavo te kalyANakArI nathI. AdhyAtmika lokanA traNa staMbho- jJAna, darzana, cAritra che; te tUTe nahi tema tenuM satata rakSaNa karavuM joIe. Avo ghaDiyA patta - adhyAtma jagatamAM potAnA AtmA sudhI ja ke potAnA sukha sudhI ja
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha rahevAnuM nathI paraMtu temAM potAnA AtmAthI bahAranA lokamAM vyApta sarva AtmAonAM sukhano vicAra karavAnI ghoSaNA che, tethI sarva jIvone ahIM Atmavat jANavAnuM kathana che. tA ja taMta viNAyA:- sarva jIvo pratye Atmavatu samadaSTi rAkhanAranuM hRdaya dayA-anukaMpAthI evuM dravita thaI jAya ke te koInI hiMsA kare nahIM, karAve nahIM. vicchiA - adhyAtmajJAnI muni pApakarmano tyAga phakta kAyAthI ke vacanathI karatA nathI paNa manathI paNa kare che. A sthitimAM te potAnA tyAga prati satata vaphAdAra rahe che. je vyakti bIjA koInI maryAdA, dabANa ke bhayathI athavA tenA dekhatAM pApakarma karatA nathI, paraMtu parokSamAM pApakarma kare che te vyakti tenA tyAgamAM vaphAdAra rahetA nathI. kharekhara je vyakti vyavahAra-buddhithI prerAIne bIjAnA bhaya, dabANa ke dekhatAM tenA zaramathI pApakarma karato nathI te sAco tyAgI nathI, kAraNake tenA aMtaramAM pApa karmanA tyAganI bhAvanA jAgI nathI. nizcayadaSTithI te muni nathI, mAtra vyavahArathI muni kahevAya che. tenAM pApakarmanA tyAgamAM tenuM munipaNuM kAraNa nathI. sana - A zabdanA traNa artha che- samatA, AtmA ane siddhAMta. A traNeyanA anusaMdhAnamAM sAdhakane pApakarmanA tyAganI preraNA ApI che. tenAthI Atmika prasannatA- ullAsano anubhava karavAnuM paNa kahela che. mAruM gADuM pauiLaH -gati cAra che. temAMthI kaI gatino jIva kaI gatimAM jaI zake che? tenI vicAraNA karavI joIe. jema ke tiryaMca ane manuSyanI Agati ane gati- gamanAgamana cAre ya gatimAM thai zake che paraMtu deva ane nArakanuM gamanAgamana tiryaMca ane manuSya, A be gatimAM ja thai zake che. manuSya cAreya gatinI gamanAgamana kriyAne chedIne paMcamagati, mokSagatimAM paNa jai zake che. jyAMthI kyAre ya pAchA pharI anya gatimAM javAnuM rahetuM nathI, kAraNa ke paribhramaNanA mULa kAraNarU5 rAga ane dveSano tene nAza thaI gayo che ane vizuddha muktAtmAnuM chedana, bhedana thatuM nathI. bhUta ane bhAvI saMbaMdhI mAnyatAo :| 2 avareNa puvvaMNa saraMti ege, kimassa'tItaM kiM vaa''gmissN| bhAsati ege iha mANavA u, jamassa tIta ta Agamissa // 1 // NAtItamaTuM Na ya AgamissaM aTuM NiyacchaMti tahAgayA u / vidhUtakappe eyANupassI NijjhosaittA khavae mahesI // 2 // zabdArtha :- kavareja = pachI thanArI ghaTanAne, bhaviSyanI vAtane, purva = pUrve thayelI ghaTanAne,
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u : 3 | 125 | bhUtakALanI vAtane, na sati = yAda karatA nathI, svIkAratA nathI, viMja = kaI avasthAo, anna = A jIvanI, svataMtra vyatIta thaI bhUtakALamAM, A mirsa = bhaviSyamAM thaze, jAti = A pramANe kahe che ke, je = koI da= A saMsAramAM, namasta = je A jIvane, tIkaM = bhUtamAM prApta thaI gayuM. te = te, Amirsa = bhaviSyamAM thaze, atItamaThuM = bhUtakALanA arthane, LiyaskRtinuM smaraNa kare nahi, ya = ane, Amirsa = bhaviSyanA, a6= arthano, padArthano, ciMti = nizcaya kare nahi,svIkAra kare nahi, 3 = eja rIte, taNAyA = tathAgata, vidhUtaekhe = saMyamamAM karmakSaya mATe udyamavaMta, vItarAgI muni, thApaNI = A mArganuM anusaraNa kare che, phosattA hala = pUrvopArjita karmono kSaya kare, mahelI tavassI = maharSi, tapasvI. bhAvArtha :- keTalAka matAvalaMbI manuSyo bhaviSyakALa ane bhUtakALano svIkAra karatA nathI. teo bhUtakALa zuM hato ane bhaviSya kevuM haze? teno vicAra ja karatA nathI. teo kevaLa vartamAnane ja sarva rIte svIkAre che. keTalAka manuSyo ema kahe che ke jeno jevo bhUtakALa hato tevo ja teno bhaviSyakALa thaze arthAtu manuSya marIne manuSya ja thAya che, strI marIne strI ja thAya che, gAya marIne gAya ja thAya che, teonI gati badalAtI nathI. tathAgata bauddha dArzaniko bhUtakALa saMbaMdhI padArthone ane bhaviSyakALa saMbaMdhI padArtho no svIkAra karatA nathI ane vidhUtakalpa zuddha saMyamanA paripAlaka maharSi traNe ya kALanuM anveSaNa karIne, teno svIkAra karatAM tapazcaraNa dvArA karmono kSaya kare che. vivecana : A sUtramAM bhUta ane bhaviSyakALa saMbaMdhI dArzanika mAnyatAonuM kathana A pramANe che- (1) keTalAka dArzaniko atIta-bhUtakALa ane anAgata-bhaviSyakALane smRtimAM rAkhatA nathI. bhUta ane bhaviSya vacce kArya-kAraNabhAvane svIkAratA nathI. teonA mate jIva bhUtakALamAM na hato, bhaviSyamAM jIva haze nahIM, mAtra vartamAnamAM pAMca bhUtonA bhegA thavAthI jIva utpanna thAya che ane pAMca bhUtonA nAzathI jIva nAza pAmI jAya che. (2) keTalAka dArzaniko mAne che ke jIvanI bhUtakALamAM jevI avasthA hoya tevI ja avasthA bhaviSyamAM thAya che. bhUtakALamAM jIva strI, puruSa, napuMsaka, subhaga, durbhaga, sukhI, duHkhI, kUtarA, bilADA, gAya, brAhmaNa, kSatriya vagere je rUpa hoya te ja rU5 vartamAnamAM ane te ja rU5 bhaviSyamAM prApta kare che. (3) tathAgata, vartamAna kSaNane ja svIkAre che. teonA mate bhUta kSaNa niranvaya nAza pAme che. bhaviSya haju utpanna nathI, badhA padArtha kSaNika che, vartamAna eka kSaNa pachI te nAza pAme che, mATe teonA mate koI paNa padArthano bhUta ane bhaviSya hoya nahIM. (4) zramaNa maharSi (jainamata) bhUta, bhaviSya, vartamAna traNene svIkAre che. dravya traNe kALamAM nitya rahenAra che jyAre paryAya(avasthA) utpanna thAya ane nAza pAme che.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 126 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha maharSi A matonI paryAlocanA kare che ke pAMca bhUtothI AtmA utpanna thAya nahIM. AtmA anAdi anaMta che. jo bhUta-bhaviSya na hoya, AtmA saikAlika na hoya to A tapa, japa, saMyama sAdhanA konA mATe ? bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna jIvanI avasthAnA vicAre AtmA jAgRta bane che. paryAlocana-vicAraNA karatAM maharSine jaNAya che ke jIva je kriyA kare che te niSphaLa nathI. zubha kriyAnuM phaLa zubha ane azubha kriyAnuM phaLa azubha maLe che. jevo bhUtakALa tevo ja bhaviSya mAnavAthI puruSArtha niSphaLa banI jAya, mATe karmAnusAra gati, jAti, liMga vagere avasthAo palaTAtI rahe che ane vartamAna puruSArtha pramANe karmamAM saMkramaNa, nirjarA, udIraNA karI zakAya che ema mAnavuM yogya che. ciMtana-manana karatAM bhUtakSaNano niranvaya nAza paNa yukti saMgata lAgato nathI. bhUtakSaNa saMpUrNatayA nAza pAme to "A vastu te ja che" tevI pratIti kevI rIte thaI zake? jo dareka padArtha eka kSaNa pachI nAza ja pAmI javAnA hoya to sAdhanA ArAdhanA zA mATe ? zramaNa maharSi pratyeka dravyane bhUta-bhaviSya-vartamAna trikAlavartI mAne che. dravyaguNa trikALavartI che jyAre paryAya kSaNavartI che. dravya guNa paryAyano Azraya laI maharSi rAga-dveSathI mukta banI, tapazcaraNa dvArA karmono kSaya kare che. sAdhanA draSTie A sUtranI vyAkhyA A pramANe thAya che- (1) keTalAka sAdhako bhUtakALanA bhogonI smRti ane bhaviSyanA bhogonI abhilASA na karatAM samabhAvapUrvaka vartamAnamAM vicare che. (2) keTalAka sAdhako kahe che bhUtakALanA bhogothI tRpti thaI nathI, tenA dvArA bodha maLe che ke bhaviSyamAM paNa bhogothI tRpti nahIM maLe. jevo bhUtakALa-bhogothI atRptivALo, tevo ja bhaviSyakALa-bhogothI atRpti- vALo jANavo. (3) atItanA bhogonI smRti ane bhaviSyanA bhogonI abhilASAthI rAgadveSa ane moha utpanna thAya che. tethI tathAgata-vItarAgatAnA sAdhaka, atIta ane anAgata (bhaviSya)mAM na rahetA vartamAnamAM vicare che ane tethI rAga-dveSAtmaka cittanuM nirmANa karatAM nathI. vidhUtakhe:- je AcAra, rAgadveSa ane mohane zAMta ke kSINa kare, karmono kSaya kare te vidhUtakalpa kahevAya che. je sAdhaka A vidhUtakalpa AcArane AcaraNamAM mUke te vidhutakalpI kahevAya che. pAchuparastI :- A zabdanA traNa saMskRtarUpa che- (1) enupa- eTale vartamAnamAM je kAMI yathArtha hoya te jue. (2) enupasthI- potAnA AtmAne ekalo jue. (3) anAnuparadhutAcAra dvArA thatAM parivartanone jue. tathAgata sarvajJanA anuyAyI vidhUtakalpI ane etadanudarzI maharSi tapa saMyamanI sAdhanA dvArA
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, 6 : 3 [ 127 ] rAgadveSathI mukta banI karmano kSaya kare che. arati-AnaMda, hAsyAdino tyAga :| 3 kA araI ke ANaMde ? etthaMpi aggahe care / savvaM hAsaM pariccajja allINagutto privve| zabdArtha:- sara = arati, T= zuM che? mALave = AnaMda-sukha, je = zuM che? alya upara harSazokanA viSayamAM, aAde = anAsakta, vare = vicare, savva hAsaM = sarva hAsyane, parikvajha = tyAgIne, gagutto = guptendriya banIne, alIna banIne, paththara =saMyamapAlana kare. bhAvArtha :- vidhutakalpI yogIne mATe arati zuM? ke AnaMda zuM? te A arati ane AnaMdanA viSayamAM anAsakta bhAve vicaraNa kare. te sarva prakAranA hAsyAdi pramAdano tyAga karIne indriya nigraha tathA mana, vacana kAyAne traNa guptithI gupta karatAM vicaraNa kare. vivecana :vajana ara je Akhare :- ISTa vastu na maLe tyAre athavA to teno viyoga thAya tyAre je bhAva thAya che te arati che ane iSTa vastunI prAptithI je AnaMda thAya te rati che. je sAdhakanuM citta dharma ke zukladhyAnamAM rata che, jene AtmadhyAnamAM ja Atmarati ke AtmAnaMdanI prApti thai gai che tene A bAhya arati ke rati (AnaMda) sAthe koI saMbaMdha raheto nathI tethI ja sAdhakane preraNA ApI che ke- patthafja ade vare arthAt AdhyAtmika jIvanamAM rahetA kayAre ya paNa arati-rati (zoka ke harSa)nA mULa rAga-dveSane grahaNa na karatAM vicaraNa kare. AtmanigrahathI mukti :| 4 purisA! tumameva tuma mittaM, kiM bahiyA mittamicchasi ? jaM jANejjA uccAlaiyaM taM jANejjA durAlaiya, jaM jANejjA durAlaiyaM taM jANejjA uccAlaiyaM / purisA ! attANameva abhiNigijjha, evaM dukkhA pamokkhasi / zabdArtha :- purasaT = he puruSa!tumameva = tuM ja, tuma = tAro, mitta = mitra che, f = zA mATe, variyA = bAhya, mitta = mitranI, Rsi = IcchA kare che? = = je puruSane, nA nejA = jANo, 3nnAdya = karmone kSaya karanAra, viSayasaMga choDanAra, nAnA = tene jANo, nAna mokSagAmI, = jene, nApA = jANo, dUranaa = mokSagAmI, saMyamavAna, sattAva = potAnA AtmAno ja, baLa = nigraha karavAthI, parva = A rIte, dujA = duHkhothI, morasi = chUTI jAya che.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 128 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bhAvArtha :- he puruSa ! (Atman !) tuM ja tAro mitra che, to pachI tuM bahAra, tArAthI anya mitrane zA mATe zodhe che? je (AtmA)ne tame karmonI tIvratAthI kSaya karanArA jANo cho tene ja mokSa prApta karanAra ke mokSanA sAdhaka jANo. jene tame dUra-mokSamArgamAM sthita samajo cho, tene tame atyaMta karmakSaya karanAra samajo. he puruSa! potAnA AtmAno ja nigraha kara. A vidhithI tuM duHkhathI (karmathI) mukti prApta karI zakIza. vivecana :3LyAlakya tUrAphu - t + vArtayaM / 38 = pratyena = prabaLatAthI, vAya- karmo ne AtmAthI dUra karanAra arthAt karmakSaya karanAra. dUra-mokSa, tene prApta karAvanAra saMyama ja dUrAlayika che. saMyamaprApta jIvana mokSagAmI che. tenuM tAtparya e che ke je karmakSaya karavAmAM tatpara che te saMyamavAna che ane je saMyamI sAdhaka che te haMmezAM karmakSaya karatA rahe che. ahIM AtmAnI anaMta zaktino nirdeza che. je Atmazakti karmone AtmAthI dUra kare che, te Atmazakti mokSa prApta karAve che. Atmazakti-sAmarthya dvArA karmono kSaya karI mokSa prApta karI zakAya karmakSayanA kAraNarUpa koi paNa prakAranuM bAhya ke AtyaMtara tapa cAlu rahe to ja sAdhakanI saMyama sAdhanA pragatizIla bane. tapa nirjarA vinA saMyamanI nirAbAdha pragatizIlatA rahevI kaThina che tethI saMyamI sAdhake haMmezAM nirjarAkArI tapa-dhyAnAdimAM lIna rahevuM joie. satya-saMyamathI mukti :| 5 purisA ! saccameva samabhijANAhi / saccassa ANAe uvaTThie se mehAvI mAra tarai / sahie dhammamAdAya seya samaNupassai / duhao jIviyassa parivaMdaNa-mANaNa-pUyaNAe, jaMsi ege pamAyati / sahie dukkhamattAe puTTho No jhaMjhAe / pAsimaM davie logAlogapavaMcAo muccai / tti bemi / ! to 3ghelo samaro | zabdArtha :- savameva = satyane ja, saMyamane ja, samagajAdi = samyaka prakAre jANo, saMyama ArAdhanA karo, savasa = saMyama saMbaMdhI, A = AjJAmAM, 3vaki = upasthita, udyamavaMta, mAruM
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItoSNIya adhya--3, 4 : 3 129 - janmamaraNano, saMsArano, tarapha = pAra pAme che, sahi = jJAna, darzana, cAritra saMpanna puruSa, thamnamAvAya - zruta cAritrarUpa dharmano svIkAra karIne, leyaM - zreyane, Atmahitane samaNupaphsapha - samyak prakAre jue che, 6mo rAgadveSamAM pIDita prANI, nIvicasa A jIvana mATe, parivuMvaLa-mALakha-pUyaLAC = vaMdanIya, mAnanIya, pUjanIya banavA mATe, khaMsi = jemAM, jJe koI, pamAyaMti = pramAdanuM sevana kare che, RSir = jJAnAdithI sahita, kuvAmattAN = duHkhanI mAtrAthI, puko- sparza thatAM, jo jJajJAr = dveSa karato nathI, vyAkuLa thato nathI, rUma = A, pAla - juo, vid - zuddha saMyamI, jonAlopanuM vALe - lokAlokanA prapaMcathI, A loka paralokanA paribhramaNathI, mukhyarU = mukta thAya che. = = = = = bhAvArtha:- he puruSa ! tuM satya-saMyamane ja sArI rIte samaja. saMyamanI AjJA(maryAdA)mAM upasthita rahenAra te medhAvI janma,maraNarUpa saMsArane tarI jAya che. samyak jJAnAdithI yukta sAdhaka saMyama dharmane grahaNa karIne AtmahitanuM samyak prakAre avalokana kare, = saMsAramAM rAga ane dveSamAM rahelAM prANIo potAnA jIvana mATe, vaMdanA, sanmAna ane pUjA mATe hiMsAdi pApomAM pravRtta thAya che. koi sAdhaka sanmAna Adi mATe pramAda AcaraNa arthAt pApakArI pravRttio kare che. jJAnAdithI yukta sAdhaka upasarga ke vyAdhi Adi dvArA utpanna duHkhathI vyAkuLa thatAM nathI. AvA AtmadaSTA vItarAgI puSone juo ke je saMyama sAdhako A loka paralokanA bhava bhramaNarUpa sarva prapaMcothI mukta thai jAya che. --ema bhagavAne kahyuM che. / trIjo uddezaka samApta // vivecana : A sUtramAM parama satya ne grahaNa karavAnI ane tadanusAra pravRtti karavAnI preraNA ApI che. tenI sAthe satya sAdhakanI upalabdhionuM paNa saMkSepamAM darzana thAya che. sakhyameva samamigALahi :- ahIM vRttikAre satyanA traNa artha karyA che- (1) prANImAtra mATe hitakara--saMyama (2) gurusAkSIthI grahaNa karela pavitra saMkalpa(sogaMda) (3) siddhAMta athavA siddhAntanA pratipAdaka Agama. sAdhaka koi paNa kiMmate satyane choDe nahi, satyanuM ja sevana ane AcaraNa pratijJApUrvaka kare, sarva pravRttiomAM satyane ja AgaLa rAkhIne cAle. satya svIkRta saMkalpa temaja siddhAMta--saMyama vratanuM pAlana kare. kuo(pukhta) :- A zabdanA vRttikAre cAra artha karyA che- (1) rAga ane dveSathI (2) sva ane paranA nimitte (3) A loka ane paraloka mATe (4) rAga ane dveSa A baMnethI je haNAyela che, te durhata che.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 130] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha kaviyasa rivaMlA-nAnA-pUyaNa - A vAkyano artha paNa gahana che. manuSya potAnA guNagrAma, stuti, namana, sanmAna temaja pUjA-pratiSThA mATe anekavidha pravRttio kare che. potAnI prasiddhi mATe ghaNAM ja AraMbha-samAraMbha, ADaMbara ane pradarzana kare che, sattAdhIza banI prazaMsA, pUjA-pratiSThA prApta karavA mATe aneka prakAranA chala, kapaTa temaja cAlAkI kare che. AvA kAmo mATe hiMsA, asatya, mAyA, chala-kapaTa, dagAbAjI, chetarapiMDI karavAmAM keTalA ya loko kuzaLa hoya che. tuccha, kSaNika evA jIvanamAM rAga, dveSAdhIna thai pUjA, pratiSThA prApta karavA moTA nAmadhArI sAdhaka paNa potAnA tyAga, vairAgya temaja saMyamane vecI nAkhe che. teo mAna, sanmAna mATe hiMsA, asatyAdinuM AcaraNa karavAmAM doSa mAnatA nathI. je pragaTa rUpe chalaprapaMca karatA nathI, te manamAM ne manamAM ja rAga, dveSa, moha ane dhRNA, IrSA AdinA taraMgo racyA kare che. paNa kAMi karI zakatA nathI, topaNa tene karmabaMdha jarUra thAya che. A baMne prakAranI vyaktio pUjA, sanmAnanA kAmI ane pramAdagrasta che. saMjJA :- manuSya duHkha ane saMkaTanA samaye hataprabha thai jAya che. tenI buddhi kuMThita thaI javAthI kiMkartavyamUDha banI jAya che. te sAdhanAnA mArgane-satyane tyAgI de che. jhaMjhAnuM saMskRtarUpa che dhvasthatA (tha+alpatA) buddhi nI aMdhatA. sAdhakane mATe A moTo doSa che. jhaMjhA be prakAre che. rAga jhaMjhA ane dveSa jhaMjhA. priyavastunI prApti thavA para rAga jhaMjhA hoya che ane apriyavastunI prApti thavAthI dveSa jhaMjhA thAya che. A baMne avasthAmAM samajaNa lopAi jAya che. saphaLa sAdhaka A prakAranI koI jhaMjhAmAM AvatA nathI. II adhyayana-3/3 saMpUrNa in cct trIjuM adhyayana : cotho uddezaka chacc% kaSAyonuM vamana :| 1 se vaMtA kohaM ca mANaM ca mAyaM ca lobhaM ca / eyaM pAsagassa daMsaNaM uvarayasatthassa paliyatakarassa, AyANa NisiddhA sagaDabbhi / zabdArtha - 2 = te, vaMtA = choDe che, vamana kare che, artha = A, haMsa = upadeza, abhiprAya, palAsa = sarvajJa tIrthakarono che, varasatkasa = zastrathI nivRtta, paniyatae24 = karmono aMta karanAra, saMsArano aMta karanAra, mathALa = Azravane, vilikA = rokIne, sahami = svakRta karmono nAza kare che, bhedana kare che. bhAvArtha :- hiMsAthI nivRtta tathA sarva karmono aMta karanAra sarvajJa, sarvadarzI tIrthakarano A upadeza che ke sAdhaka krodha, mAna, mAyA, ane lobhano pUrNarUpe tyAga kare che. kaSAya tyAgI te sAdhaka Azravano nirodha karI potAnA karelAM karmono nAza kare che.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, 6 : 4 - [ 131 | vivecana :vaMtAzoraM:- A sUtramAM krodhAdi cAre kaSAyonA vamananuM kathana karavAmAM AvyuM che. A eka eka kaSAya kyAreka saMyamane pUrNatayA nAza kare che. tethI sAdhaka te kaSAyone vamananI jema tyAge. vamanane koI kyAre ya pAchuM grahaNa karatA nathI te ja rIte sAdhaka paNa kaSAyone vamana tulya samajIne tenuM punarAvartana na kare. sAdhu jIvanamAM ochAmAM ocho anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI ane pratyAkhyAnI krodha mAna, mAyA ane lobhano to avazya tyAga hoya che. koI sAdhakanA jIvanamAM kyAreka cAritramohanIya karmanA udayavaza tIvra krodha AvI jAya; jAti, kuLa, baLa, rUpa, zrata, tapa, lAbha temaja aizvaryAdino mada utpanna thai jAya; bIjAne chetaravA ke doSa chupAvavAdinA rUpamAM mAyAnuM sevana thai jAya athavA vadhAre paDatA padArthonA saMgrahano lobha jAgI jAya, to tarata ja AtmabhAvone saMbhALIne te pravRttiono tyAga karavo joie. manamAMthI te kaSAyone zIdhra kADhI nAkhavA joie, anyathA te bhAvo daDha ane daDhatama banI jAya che, mATe zAstrakAre 'vaMta' zabdano prayoga karyo che, vRttikAre kahyuM che ke- krodha, mAna, mAyA, ane lobhano tyAga karI devAthI sAdhaka vAstavika zramaNa thAya che. pa pAsaT vaMzai - lokanA samasta padArthonA yathArtha daSTAne 'pazyaka' kahe che. te sarvajJa sarvadarzI aMtima tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmI che ane tenA upadeza tathA darzanane "pAsa saMsA" kahevAya AvAmAM nisiplA ba :- A vAkya A uddezakamAM be vAra AvyuM che. A sUtramAM ane udezakanA aMtima sUtramAM keTalIka pratomAM 'fmsiddhAM' zabda nathI, 'AdAna' zabdano artha che- ATha prakAranA karmone AtmapradezonI sAthe je kAraNothI grahaNa karAya che, te mithyAtva Adi pAMca Asava, aDhAra pApasthAnaka ane tenA nimitta rUpa kaSAya te sarva AdAna-Azrava kahevAya che. A AzravaDhArone je roke che, te sAdhaka pUrvopArjita svakRta karmono nAza kare che. A sUtrAzanuM tAtparya e che ke karmano sarvathA kSaya karanArane Azravano tyAga karavo Avazyaka che. Azravono tyAga karavA mATe dezavirati ke sarvavirati dharmane svIkAravo Avazyaka che, je loko Azravano tyAga karatA nathI, saMvara sAmAyikane grahaNa karatA nathI, koIpaNa vrata pratyAkhyAna karatA nathI, teoe A sUtrathI bodha prApta karavo joIe ke karmakSaya karavA mATe Azrayono virodha karavo, hiMsAdino tyAga karavo tathA saMvara, sAmAyika, pauSadha ane saMyamano svIkAra karavo paNa Avazyaka che. yathAzakti sutrokta vrata niyamone dhAraNa karavA ja joIe. AtmajJAtA saMcamajJAnI :| 2 je egaM jANai se savvaM jANai, je savvaM jANai se egaM jANai /
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 13ra | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zabdArtha :- je pa = je ekane, eka AtmAne, gALa = jANe che, te = 0, saLaM gANa sarvane, saMyamane jANe che. bhAvArtha :- je ekane jANe che te sarvane jANe che, je sarvane jANe che te ekane jANe che. tAtparya e che ke je eka(Atmatattva)ne sArI rIte samajI le che te sarva(sarvavirati-saMyama)ne sArI rIte samajIne svIkArI le che. je sarvavirati-saMyamane yathAvidhi samajI ne pAlana kare che te Atmatatvane sArI rIte samajI zake che. vivecana : - gAbaDu -je eka AtmasvarUpane sArI rIte jANe che arthAt AtmAnA janma, maraNa, karmabaMdha, saMsAra paribhramaNa, temaja karmakSaya karI mokSa prApta karavA sudhInI sarva avasthAone jANe che, samaje che, hRdayamAM zraddhAthI dhAraNa kare che, te 'salva' sarvavirati-saMyamane paNa samajI le che. teo jANIne, samajIne saMyamano svIkAra kare che. kharekhara jANavAnI saphaLatA e ja che ke te jJAna AcaraNamAM AvI jAya. sAra e che ke je eka AtmasvarUpane samajI le che, te saMyamane samaje svIkAre che. je saMyamane samajIne svIkAre che, te AtmasvarUpane sArI rIte jANI le che. A sUtramAM AgaLa-pAchaLa saMyamano ja viSaya che ane adhyayana paNa zItoSNIya' saMyamanA pAlana viSayaka che mATe A artha prasaMgAnusAra che. vyAkhyAkAre A sUtranI vyAkhyA A pramANe karI che- dravyanI saikAlika paryAyone jANanAra vyaktinuM jJAna eTalu vikasita hoya che ke tenAmAM sarva dravyone jANavAnI kSamatA hoya che. te ja vAstavamAM eka dravyane jANI zake che. dravyanI paryAyo be prakAranI hoya che- svaparyAya ane paraparyAya. jema ke AtmAmAM jJAnadarzana vagere svaparyAya atirUpa paryAya che. te sivAyanA AkhA jagatanI pena, pATalA, kAgaLa vagere sarva vastu paraparyAya che, nAstiparyAya che. gAya-gAyarUpa che te svaparyAya, gAya pena nathI, pustaka nathI, ghara nathI, bheMsa nathI, A badhI ja gAyanI paraparyAya-nAstiparyAya che. potAnA dravya guNa sivAya samasta jagatano samAveza vastunA nAstiparyAyamAM thaI jAya che. A baMne paryAyone jANyA vinA eka dravyane pUrNatayA jANI zakAya nahi, mATe svaparyAya ane paraparyAyanA AdhAre eka dravyane jANavuM e ja sarva dravyane jANavuM che. AdhyAtmika bhASAmAM tAtparya e che ke- je AtmAne jANe che, te sarvane jANe che. je sarvane jANe che, te AtmAne jANe che. je Atma svarUpane saMpUrNatayA jANI le che, temAM vasI jAya che te kevalya dvArA sarvane jANI le che. kevaLI bhagavAna ja sarva paryAya sahita sarva dravya jANe che. teo eka Atmatattvane yathArtha rUpe jANe che. pramAdIne bhaya :| 3 savvao pamattassa bhayaM, savvao appamattassa Natthi bhayaM /
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u : 4 . [ 133 ] zabdArtha :- sadgo palsa = pramAdIne cAre bAjuthI, maya= bhaya che, samasta sabdo = apramAdIne cAre bAjuthI, mAM = bhaya hoto nathI, bhAvArtha :- pramAdIne cAre bAjuthI bhaya hoya che, apramAdIne kyAMyathI paNa bhaya hoto nathI. vivecana : saglo pattajJa ba - pramAdI evA pApano tyAga nahi karanAra saMsArIne sarvatra bhaya rahe che. pApatyAgI saMyamI apramattane koi bhaya raheto nathI. te sarva rIte nirbhaya banI jAya che athavA je pramAdI che tene bhaya-karmabaMdha ane duHkhanI prApti thAya che paraMtu je apramatta-saMyamabhAvamAM lIna che tene karmabaMdha ane duHkharUpa koi bhaya hoto nathI. AtmajAgRti ke AtmasmRtinA abhAvamAM ja kaSAyanI utpatti thAya che, mATe A paNa eka prakArano pramAda che. je pramAda grasta che, tene kaSAya ke tenAthI utpanna thayelAM karmonA kAraNe cAre bAjuthI bhaya che. pramAdI dravyathI sarvAtma pradezothI karmane ekaThA kare che, kSetrathI chae dizAomAMthI, kALathI samaye samaye, bhAvathI hiMsAdi tathA kaSAyothI karmano saMcaya kare che mATe pramattane A lokamAM paNa bhaya che, paralokamAM paNa bhaya che. je AtmahitamAM jAgRta che, tene saMsArano ke karmono bhaya raheto nathI. bhayano artha duHkha paNa thAya che mATe pramAdAcaraNa karanAra prANIone sarvatra duHkha ane mAtra duHkhanI ja prApti thAya che paraMtu pramAdAcaraNano tyAga karanAra apramAdI sAdhaka sadA duHkhothI mukta thatA rahe che. pattirU khanci kartha :- bhaya mohajanya che. te cAritramohanIyanI eka prakRti che, tethI asaMyamI vyaktinA jIvanamAM teno udaya hoya che. A sUtramAM batAvyuM che ke pramAdI vyaktine sarva prakAre bhaya hoya che. jyAM pramAda che tyAM bhaya che. jyAre AtmA apramattabhAvamAM vicaraNa kare che, tyAre manuSyane koI bhaya raheto nathI. tenuM kAraNa e che ke pramAdI vyaktinI daSTimAM bhautika padArthonI mukhyatA che, tethI tenA nAza ke viyoganI paristhiti sarjAtA ja manamAM bhaya ane kaMpana utpanna thaI jAya che paraMtu apramatta muninuM ciMtana AtmAbhimukhI hoya che, zarIra temaja anya bhautika sAdhana tenI daSTimAM kevaLa AtmavikAsanAM sAdhana mAtra che. A sAdhano to zuM paNa dehanA nAzano prasaMga Ave topaNa te bhayabhIta thatA nathI. balake prasanna bhAvathI dehano tyAga kare che. saMyamaniSTha apramatta vyaktine koI paNa prakArano bhaya hoto nathI, te haMmezAM nirbhaya thaIne vicare che. abhayanA devatA svayaM bhayabhIta thatA nathI ane anya koI paNa prANIne bhayabhIta karatA nathI. AtmavijayI sarvavijayI :| 4 je egaM NAme se bahu NAme je bahuM NAme se egaM NAme / zabdArtha - i = je ekane, nAne = namAve che, kSaya kare che, jIte che, te navuM = te ghaNAne.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 134] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bhAvArtha :- je eka AtmA ne namAve che, vazamAM kare che; te mana, indriya, kaSAyo Adi sarvane namAve che, vazamAM kare che, jIte che. je sarvane Indriya ane kaSAyone namAve che, vazamAM kare che; te eka(AtmA)ne namAve che. vivecana := Ni MAneH- je eka AtmAne vaza kare che, te mana, indriya Adi sarvane vaza kare che. je mana, indriya Adine vaza kare che; te avazya AtmA para vijaya prApta kare che, A eka artha che ane bIjo artha kaSAya ane karmathI paNa thAya che arthAtu je anaMtAnubaMdhI krodhano kSaya kare che te mAnAdino athavA apratyAkhyAnAdi kaSAyono paNa kSaya kare che. temaja je mohanIya karmane khapAve che, te bAkInAM sarva karmane paNa khapAve che. ahIM kaSAya ane karmanA artha karatAM AtmA, mana ane indriyane vaza karavAno artha vizeSa anukULa che. pragatizIla vIra sAdhaka :| 5 dukkhaM logassa jANittA, vaMtA logassa saMjogaM, jaMti vIrA mahAjANaM / pareNa paraM jaMti, NAvakaMkhaMti jIviyaM / zabdArtha - nonasa = lokanA, prANIonA, vaMta = tyAgIne, saMgIna = saMyoga, dhana, putrAdi saMbaMdha, gati = prApta kare che, mahAgA = mahAyAna, saMyamane, mokSane, paNa paraM = sAdhanAmAM AgaLa ne AgaLa, naviya = asaMyama jIvananI, nAvali = IcchA karatA nathI. bhAvArtha :- vIrasAdhaka prANIsamUhanA duHkhane jANIne, saMsAranA saMyoga(mamatvono tyAga karIne, mahAyAna (mokSapatha) saMyamane prApta kare che. teo temAM AgaLane AgaLa vadhatA jAya che. teone pachI asaMyamI jIvananI AkAMkSA rahetI nathI. vivecana : to mAsa - saMsAranAM duHkhone jANIne vIrapuruSa sarva saMsArI saMyogono tyAga karIne saMyama sAdhanAmAM lIna bane che. paraM :- A zabdanA vividha apekSAothI artha thAya che. (1) sAdhanAmAM AgaLa vadhatAM karmayoge svarga ane paraMparAe mokSane prApta kare che. (2) samyagdaSTi jIva guNasthAnathI uttarottara AgaLa vadhatAM ayogI kevalI guNasthAna sudhI pahoMcI bhavopagrAhI-aghAtI karmono kSaya karI aMte mokSane prApta kare che. (3) anaMtAnubaMdhI kaSAyano kSaya thavAthI kramika darzanamoha ane cAritramohano kSaya thAya che (4) saMyama sAdhanAmAM adhyavasAyanI viddhi thatAM uttarottara zubha lezyAnI prApti thAya che. MvajavaMtiH- A rIte AgaLa vadhanAra sAdhaka kyAre ya paNa asaMyama jIvananI AkAMkSA karatA nathI,
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u : 4 [ 135 ] saMyamathI kyAre ya vicalita thatA nathI. teo saMyamanA niyamonA pAlanamAM pramAda karatA nathI, sadA pragati ja karatA rahe che. eka kaSAya vijayI sarvakaSAya vijayI : 6 ega vigiMcamANe puDho vigiMcai, puDho vigiMcamANe ega vigiMcai / zabdArtha :-vi = ekane, kaSAyane, vivimAne = kSaya karatA, pudo = bIjAne paNa ,vivi = kSaya kare che. bhAvArtha :- je koipaNa eka kaSAyane krodhane dUra karavAmAM saphaLa thAya che te zeSa anya kaSAyone paNa dUra karavAmAM saphaLa thai zake che. je anya kaSAyo mAyAdine dUra karI zake che te krodhane paNa dUra karI zake che. (viMgica zabda krodhane dUra karavAnA arthamAM Avyo che). vivecana : vi vivimaLa :- je eka krodha kaSAyane dUra karavAmAM saphaLa thAya che te bIjA mAna, mAyA temaja lobhane paNa dUra karI zake che. tAtparya e che ke je koI paNa eka kaSAya para vijaya meLave che te anya kaSAyo para paNa vijaya prApta karI zake che. bIje paNa kahyuM che ke-viva vohaM vipanAne rU birADasahApA A vAkyamAM paNa krodhane dUra karavA mATe vivi' zabdano prayoga karyo che. vyAkhyAkAroe A sUtranI vyAkhyA A pramANe paNa karI che- mohakarma ja sarva karmono rAjA che. mohano nAza thatAM zeSa karmono nAza karavo saraLa banI jAya che. je vyakti mohakarmanI eka prakRti anaMtAnubaMdhI krodhano kSaya kare che, te zeSa prakRtiono paNa kSaya kare che ane je mohakarmanI ghaNI prakRtiono kSaya kare che te anaMtAnubaMdhI krodhano nAza kare che athavA je mohakarmano kSaya kare che, te ghaNA karmono arthAt traNa ghAtakarmo- jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmano te ja samaye kSaya kare che ane zeSa karmono AyukarmanA kSayanI sAthe kSaya kare che. je ghaNA karmono kSaya kare che te mohanIya karmano paNa kSaya kare ja che. zraddhAvAnane saMcamano Adeza : 7 saDDI ANAe mehAvI logaM ca ANAe abhisameccA akutobhayaM / zabdArtha :- -zraddhAvAna, mALA= AjJA ArAdhaka, nehAvI = buddhimAna, tor= chakAyajIvarUpa loka, AgANa = jinAjJAnusAra, upadezathI, basanezvA = samIkSA karIne, jANIne, azutomAM - abhayadAtA. bhAvArtha :- vItarAganI AjJAmAM zraddhA rAkhanAra medhAvI sAdhaka jinavANInI AjJA anusAra chakAyarUpa
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha lokane jANIne te prANIone jarA paNa bhayabhIta kare nahi paraMtu atobhaya-abhayadAtA saMyamI banI jAya. vivecana : sI AgANa... -buddhimAna sAdhaka zraddhApUrvaka saMsAra paribhramaNanA svarUpane samajIne jinAjJAnusAra saMyama svIkAra kare, sarva jIvone abhayadAna Ape. A prakAre A sUtramAM zraddhAvAna thavAnuM phaLa saMyama batAvela che. zastra azastrano taphAvata :[8 atthi satthaM pareNa paraM, Natthi asatthaM pareNa paraM / zabdArtha :- atyi = che. pas paraM= eka ekathI caDhiyAtuM. bhAvArtha :- zastra eTale pApa-asaMyama, temAM taratamatA hoya che jyAre azastra eTale saMyama temAM taratamatA nathI, te ekarUpa ja hoya che. vivecana :asthi saEUR paNa paraM :- sAmAnya rIte mAnavamAtrane zastrathI bhaya lAge che. sAdhakane paNa bhaya lAge che te bhaya rahita kevI rIte thai zake? tenuM samAdhAna A sUtramAM karyuM che. dravyazastra eka eka karatAM tIkSNacaDhiyAtAM hoya che. jemake talavAra. talavAra karatAM paNa vadhAre tIkSNa bIjuM zastra hoya che. A rIte zastromAM uttarottara tIkSNatA hoya che paraMtu azastramAM tIkSNatA hotI nathI. azastra eTale saMyama. temAM dravya ane bhAva baMne prakAranA zastrono abhAva che. sAdhaka samabhAvanI daSTithI AgaLa vadhe che tethI temAM taratamatA hotI nathI. bhAvazastra- dveSa, dhRNA, krodhAdi kaSAya A sarva uttarottara tIvra-maMda hoya che. temaja saMjvalana, pratyAkhyAnI, apratyAkhyAnI ane anaMtAnubaMdhImAM uttarottara tIvratA hoya che, paraMtu azastramAM samatA hoya che. samabhAva ekarUpa hoya che. temA tIvratA-maMdatAno bhAva hoto nathI. sAra e che ke saMsAramAM pApa kArya ekathI eka caDhiyAtAM hoya che paraMtu sarva pApanA tyAgarUpa saMyama to eka ja hoya che. krodhAdi AtmadoSonuM visarjana :| 9 je kohadaMsI se mANadaMsI, je mANadaMsI se mAyAdasI, je mAyAdaMsI se lobhadaMsI, je lobhadaMsI se pejjadaMsI, je pejjadaMsI se dosadaMsI, je dosasI se mohadaMsI, je mohadaMsI se gabbhadaMsI, je gabbhadaMsI se jammadaMsI, je jammadaMsI se mAradaMsI, je mAradaMsI se NirayadaMsI, je
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zItoSNIya adhya-3, u: 4 [ 137 ] NirayadaMsI se tiriyadaMsI je tiriyadaMsI se dukkhadaMsI / se mehAvI abhiNivaTTejjA kohaM ca mANaM ca mAyaM ca lobhaM ca pejjaM ca dosaM ca mohaM ca gabbhaM ca jammaM ca mAraM ca NaragaM ca tiriyaM ca dukkhaM ca / zabdArtha :- je = je, johalI = krodhane anarthakArI jue che, re te, nAgavaMtI = mAnane anarthakArI jue che, maLavadMA = tyAgI de, jenna = rAgane, to = dveSane. bhAvArtha :- je krodhadarzI hoya arthAt krodhane anarthakArI samaje che, te mAnadarzI hoya che. je mAnadarzI hoya che, te mAyAdarzI hoya che. je mAyAdarzI hoya che, te lobhadarzI hoya che. je lobhadarzI hoya che, te rAgadarzI hoya che. je rAgadarzI hoya che, te draSadarzI hoya che. je draSadarzI hoya che, te mohadarzI hoya che. je mohadarzI hoya che, te garbhadarzI hoya che. je garbhadarzI hoya che, te janmadarzI hoya che. je janmadarzI hoya che te mRtyudarzI hoya che, je mRtyudarzI hoya che, te narakadarzI hoya che. je narakadarzI hoya che, te tiryaMcadarzI hoya che. je tiryaMcadarzI hoya che, te duHkhadarza-duHkhanA svarUpane jANanAra hoya che. tethI medhAvI puruSa jJAna dvArA, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, moha, garbha, janma, mRtyu, naraka, tiryaca, ane duHkhathI dUra thAya che. vivecana :ne voharA :- ahIM krodhAdinA krama yukta nirUpaNano Azaya paNa krodhAdinAM svarUpane jANIne teno tyAga karanAra sAdhakanI oLakhANa karAvavAno che. krodhadarzI AdimAM je 'darzI' zabda che teno artha e che ke krodhAdi svarUpane tathA tenA pariNAmane sAdhaka pahelAM jJaparijJAthI jANe che, jue che pachI pratyAkhyAna parijJAthI teno tyAga kare che. jJAna haMmezAM anarthano parityAga karAve che. 'jJAnastha na virati jJAnanuM phaLa pApono tyAga che. ahIM A dIrghakramane batAvyA bAda zAstrakAra svayaM nirUpaNa kare che kere mehAvI thavaSenA jouM - krodhAdinA svarUpane jANI lIdhA pachI buddhimAna sAdhaka krodhAdithI tarata ja mukta thai jAya, nivRtta thai jAya, aMte sarva duHkhothI ane saMsAranA prapaMcothI paNa mukta thaI jAya che. jJAnI upAdhithI mukta :| 10 eyaM pAsagassa daMsaNaM uvarayasatthassa paliyaMtakarassa / AyANaM NisiddhA sagaDabbhi / kimatthi uvAhi pAsagassa, Na vijjai ? Natthi / tti bemi / // cauttho uddeso samatto // biiyaM ajjhayaNaM samattaM // zabdArtha - mi0i = zuM che? 3vAdi = upAdhi, pAlalsa = sarvajJane, jJAnIne, klik =
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha sill tell, offer = Hell. bhAvArtha :- A upadeza hiMsAdi asaMyamathI nivRtta, sarvakarmano nAza karanAra tathA nirAvaraNa daSTA sarvajJa prabhuno che ke je puruSa karmagrahaNanAM kAraNone roke che te pote karelA pUrva karmanuM bhedana karI zake che. prazna je e che ke sarvadarzI jJAnIone koi upAdhi hoya ke na hoya ? javAba e che ke tene upAdhi hotInathI. - ema bhagavAne kahyuM che. // caturtha uddezaka samApta || trIjuM adhyayana samApta // vivecana : pAsAmsa vaya satyajJa :- A adhyayanagata samasta upadeza sAmAnya vyaktino nathI paraMtu sarvajJa vItarAga tIrthaMkara prabhuno che, jeNe svayaM samasta zastrono, sAvadha vyApArono tyAga karI, samasta ghAtI karmono kSaya karyo hato. A sarvajJa prabhunA upadezane hRdayaMgama karI je samasta Azravano nirodha karaze, viSaya, kaSAya, saMsArI saMyoga tathA saMsAra rucino tyAga karaze, te ja svakRta karmonuM bhedana karI muktine prApta karaze. aMte jJAnInA jIvananuM mahattva darzAvatAM kahyuM che ke saMsAranI samasta Adhi vyAdhi upAdhio jJAnIne hotI nathI. te to apramatta bhAve zIghra muktinuM varaNa karI saMsAra prapaMcothI mukta thaI jAya che. caturtha uddezaka saMpUrNa upasaMhAra :- saMsAra paribhramaNanuM kAraNa Asakti che. AsaktithI mukta thavA saMyama Avazyaka che. saMyamI jIvana mATe ahiMsA, satya, brahmaniSThatA, parigraha virakti tathA paMcendriya vijetA banavuM jarUrI che. sarva jIvonI sAthe maitrInA yoge ja saMyama mArgamAM AgaLa vadhI zakAya che. temAM ya ajAgRtti kSamya nathI. bAhya bhAvonA yoge saMyama sAdhanAmAM pramAda Avavo zakya che paraMtu ajAgRtinA kAraNarUpa pramAda ane kaSAyanI pariNati, samabhAva mUlaka saMyamanA mAdhyame dUra thaI jAya che. sAnukULa-pratikULa parISaha, upasargamAM paNa kaSAyothI virakti AtmazuddhinA mArgamAM AgekUca karAve che kAraNa ke te sAdhakanI pAse jJAnadazA hoya che. tenA dvArA te karmanA mULane jANI le che, ane teno kSaya karIne sarvajJa bane che. jIvamAtranA astitvano svIkAra karanAra loka para vijaya prApta karavA, anukULatA ke pratikULatAmAM kheMcAyA vinA svamAM sthita thaI jAya che. A ja sAdhanAno rAjamArga che. // adhyayana-3/4 saMpUrNa //
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 139 ] ( cothuM adhyayana ) URAapapapapapapapapaPaPappapapapa A adhyayananuM nAma samyakatva che. A adhyayanamAM AdhyAtmika jIvana sAthe saMbaMdhita satyo ke samyaka vastu tattvanuM nirUpaNa che. yathArtha vastu svarUpanuM jJAna ane zraddhAna, tenuM nAma samyakatva che. samyakatva e mokSa prApti mATeno mULa pAyo che. | uttarAdhyayana sUtra a. 28mAM mokSanA cAra aMga kahyA che. temAM paNa samyakatvane prathama sthAna Apela che, jema ke- (1) samyagdarzana (2) samyajJAna (3) samyakucAritra (4) samyatA. A cAreya bhAvonuM pratipAdana karavuM, e ja samyakatva adhyayanano uddeza che. samyakatva adhyayananA cAra uddezaka che. cAre uddezakamAM vastu tattvanuM sAMgopAMga pratipAdana karyuM che. prathama uddezakamAM tIrthakarono ahiMsAmUlaka upadeza, tenA dharmanI mahattA ane apramatta bhAvathI AcaraNanI preraNA che. bIjA udezakamAM viveka buddhithI AzravanA sthAnomAM paNa nirjarA, saMsArI jIvonA duHkha sthAnono paricaya, mithyA matavALAonA hiMsAmUlaka siddhAMtanuM khaMDana ane ahiMsAnI sthApanA karavAmAM AvI che. trIja udezakamAM Atma lakSyanI mukhyatAnI sAthe vairAgya vRddhino upadeza, zarIranA moha tyAga yukta vIratAthI karmakSayanI preraNA ane aMte kaSAya ane nokaSAya tyAganI preraNA ApI che. cothA udezakamAM zarIranA alakSya sAthe tapa dvArA karmakSayanI preraNA, karmasaMbaMdhI vicAraNA ane karmonI saphaLatA, aMte vItarAga mArgamAM pravRtta thavAnAM pratijJA vAkyo che. A rIte cAreya uddezakomAM kramathI samyajJAna, samyagdarzana, samyaphacAritra, samyakatapa A cAre bhAvonuM sArI rIte vizleSaNa karyuM che.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 140 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha cothuM adhyayana-sabhyatva pahelo uddezaka DODODOODamamaDODODDOOODamabaaDDDDDODOG ahiMsAno saikAlika siddhAMta :| 1 se bemi- je ya aIyA je ya paDuppaNNA je ya AgamissA arahatA bhagavaMto te savve evamAikkhaMti, evaM bhAsaMti, evaM paNNaveMti, evaM parUvetisavve pANA savve bhUyA savve jIvA savve sattA Na haMtavvA, Na ajjAveyavvA, Na parigheyavvA, Na pariyAveyavvA, Na uddaveyavvA / esa dhamme suddhe Niie sAsae samicca loyaM kheyaNNehiM paveie / taM jahA- uTThiesu vA aNuTThiesu vA, uvaTThiesu vA, aNuvaTThiesu vA, uvarayadaMDesu vA aNuvarayadaMDesu vA sovahiesu vA aNuvahiesuvA, saMjogarae su vA asaMjogaraesu vA / zArtha :-se bemi duI chu,je ya aIyA - he bhUtamA, pUrvaNamA, paDuppaNNA- vartamAna AmA, AgamissA = (bhaviSyamAM, arahatA bhagavaMto arihaMta bhagavAna, evamAikkhaMti = mApramAecha, evaM bhAsaMti = mA prabhAe bhaasse| 2cha, evaM paNNaveti = mA prabhArI prazApana 42che, evaM parUveti = AprabhArI pr359|| , savve pANA sarva prANI, savve bhUyA sarvabhUta, savve jIvA = sarvavo, savve sattA = sarvasattvo, Na haMtavvA = 551, yA sAhithI vAnI, Na ajjAveyavvA = 45rIthI zAsana yA nahIM, chubha yAvo nahI, Na pariyavvA = gulAma banAvA nahI, Na pariyAveyavvA = trAsa Apako nahI, Na uddaveyavvA = 64drava 42vo nahI. esa dhamme = 20 dharma, suddhe = zuddha cha, Niie = nitya cha, sAsae = zazvata cha, loyaM samecca = sone hoIna, kheyaNNehiM = tIrtha dvArA, paveie = upAye cha, uTThiesu = ghAya25mA pravRtta thayenA, aNuTThiesu = ghAya29mA noisiye, uvaTThiesu = 6pasthita thayena, aNuvaTThiesu = anupasthita 24aa, uvarayadaMDesu hiMsAthI nivRtta, aNuvarayadaMDesu= DiMsAthI anivRtta, sovahiesu= upAdhisaDita, pariyaDI, aNuvahiesu = 64SithI 2Dita, apariyaDI, saMjogaraesu = saMyogamA anu27ta, asaMjogaraesu = saMyogomA virANI.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ | samyakatva adhya-4, uH 1. 141 | bhAvArtha :- huM kahuM chuM - arihaMta bhagavAna je bhUtakALamAM thayA che, vartamAne je che ane bhaviSyamAM je thaze; te sarva A pramANe kathana kare che, A pramANe pariSadamAM bhASaNa kare che; (ziSyonA saMzayanuM nivAraNa karavA mATe) A pramANe prajJApana kare che; (tAttvika daSTithI) A pramANe prarUpaNA kare che ke- sarva prANI, bhUta, jIva ane sarva sattvane lAkaDI AdithI mAravA na joie, baLajabarIthI tenA upara zAsana calAvavuM na joie, teone dAsa banAvavA na joie, teone paritApa devo na joie ane tenA prANono nAza karavo na joie. A ahiMsA dharma zuddha, nitya ane zAzvata che. khedajJa arihaMtoe lokane sArI rIte jANI sarva mATe A dharmanuM pratipAdana karyuM che, jema ke- (1) jeo dharmAcaraNa mATe prayatnazIla thayA che (2) haju prayatnazIla thayA nathI (3) jeo dharma zravaNa mATe upasthita thayA che (4) upasthita thayA nathI (5) jeo (jIvone mAnasika, vAcika ane kAyika) daMDa devAnA pApathI nivRtta thayA che (6) nivRtta thayA nathI (7) jeo parigraharUpa upadhi sahita che (8) upadhi rahita che (9) jeo saMyogo(mamatva saMbadho)mAM lIna che (10) saMyogomAM lIna nathI. vivecana : A satramAM ahiMsAnuM samyaka nirUpaNa. ahiMsAnI saikAlika tathA sArvabhaumika mAnyatA sArvajanikatA temaja tenI satya-tathyatAnuM pratipAdana karyuM che. ahiMsA dharma zuddha, nitya, zAzvata che. je koI dharmamAM prayatnazIla hoya ke haju dharmamAM prayatnazIla banyA na hoya, dharmazravaNa karavA AvyA hoya ke na AvyA hoya, pApI hoya ke puNyazALI, AvA sarva jIvo mATe ahiMsA dharmanuM pratipAdana karyuM che. sarva mATe ahiMsAdharma hitakArI che. re naSi :- A padathI tIrthakara bhagavAna mahAvIra dvArA jJAta, atIta, anAgata ane vartamAnanA tIrthakaro dvArA prarUpita, anubhUta, kevaLajJAnathI joyela ahiMsA dharmanI sArvabhaumikatAnI gaNadhara bhagavaMte ghoSaNA karI che. Akra96 mAsa :- AkhyAna, bhASaNa, prajJApana ane prarUpaNA. A cAra zabdanA arthamAM thoDuM aMtara che, te A pramANe che- (1) koi pazna pUche ane teno uttara Apavo te AkhyAna-kathana che. (2) deva, manuSyAdinI pariSadamAM bolavuM te bhASaNa kahevAya che. (3) ziSyonI zaMkAnuM samAdhAna karavA mATe kahevuM te 'prajJApana' che. (4) tAttvika daSTithI koi tattvanuM ke padArthanuM nirUpaNa karavuM te 'prarUpaNa' che. sabbe pa :- prANa, bhUta, jIva ane sattva eka daSTie ekArthaka che, jemake AcArya jinadAsa kahe che ke'kitA vA ta' paraMtu bIjI daSTie A zabdomAM kaMika vizeSa artha paNa kahyo che. je pUrva adhyayanamAM spaSTa karela che.. ja daMtabbA - ahIM taLAthI laIne 3yaLyA sudhI hiMsAnA ja vividha prakAra batAvyA che te A
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 142] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha pramANe che (1) taLA- prANIone DaMDA, cAbukAdithI mAravA, pITavA nahIM. (2) na aAveyaSyAjabarajastIthI kAma levuM nahIM, jabarajastIthI AdezanuM pAlana karAvavuM nahIM ke zAsita karavuM nahIM. (3) rayajJa- gulAma banAvavA nahIM, AdhIna karavA nahIM. (4) riyAvejJA - paritApa, saMtApa, herAna karavA, vyathita karavA nahIM. (5) 3yabbA- prANathI rahita karavA ke mArI nAMkhavA nahIM. A ahiMsA dharma zuddha che, nitya che, zAzvata che. tenA bhAva A pramANe che- suha- A dharmamAM hiMsAdinuM mizraNa nathI temaja pApAnubaMdha yukta nathI mATe zuddha che. ciM - aparivartanIya che, sadA eka samAna che mATe nitya che. sAsa- haMmezAM rahenAra che, nAza pAmavAno nathI tethI zAzvata che athavA A dharma saikAlika ane sArvadezika(haMmezAM sarvatra) hovAthI 'nitya' kahela che kAraNa ke paMcamahAvidehakSetramAM to haMmezAM hoya che. te zAzvata-siddhagatinuM kAraNa che mATe zAzvata che. sakhyatva siddhAMtanI surakSA :| 2 taccaM ceyaM tahA ceyaM assiM ceyaM pavuccai / taM Aittu Na Nihe, Na Nikkhive, jANittu dhammaM jahA thaa| zabdArtha :- revaM = ane A, tavaMga satya che, teha = temaja che, saM = A jinapravacanamAM ja, para = pratipAdana karela che, te = te samyagdarzanane, A = prApta karIne, upade gopana kare nahi, na ujave= tyAga na kare, nahIMtahIM = yathArtharUpe AjIvana pAlana kare. bhAvArtha :- ahaMta prarUpita ahiMsA dharma satya che, tathya che. A kathana ahIM ahaMta pravacanamAM ja samyaka prakArathI pratipAdita karyuM che. sAdhaka te arihaMta bhASita ahiMsA dharmanI zraddhAne grahaNa karI tenA AcaraNa mATe potAnI zaktine chupAve nahi ane zraddhAne choDe nahi. dharmanuM jevuM svarUpa che tevuM jANI jIvana paryata tenuM AcaraNa kare. vivecana : tanna jevuM :- A sutramAM ahiMsA dharmanI zraddhAne daDha karavAmAM AvI che. sAthe jina zAsanano mahimA paNa karyo che ke A anupama ahiMsAno siddhAMta jinazAsanamAM ja kahela che. taM maphatta ja ude:- A sutra vAkyamAM kahyuM che ke ahiMsAmaya zreSTha dharmane pAmIne, teno svIkAra karIne tyAM ja rokAI javuM nahIM paraMtu te zraddhAno vikAsa thAya tema vartavuM joIe. A sUcana ' zire zabdathI Apela che.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatva adhya-4, 1 : 1 143 | ja ginidave :- sAdhaka gahIta dharmanI zraddhAne kyAre ya choDe nahIM. yathAtathya dharmane prApta karyA pachI te dharmanuM daDhatAthI pAlana kare. A prakAre ahIM ahiMsA dharmanI zraddhAnA vikAsanI preraNA ApI che. nirvedabhAva ane lokaiSaNA tyAga :| 3 diDehiM NivveyaM gacchejjA / No logassesaNaM care / jassa patthi imA NAI aNNA tassa kao siyA / zabdArtha - virdi = prApta viSayonA raMgarAgamAM, ziSyavaM enA = virakta thaI jAya, tosa = saMsAra pravAha, lokeSaNA, no vare = na kare, = jene, na = A lokeSaNAne tyAgavAnI, khArUM 0i = buddhi nathI, tarasa = tene, aU = bIjI sAvadha pravRttio tyAgavAnI bhAvanA, vo siyA = kema hoI zake? bhAvArtha :- muni prApta iSTa-aniSTa indriya viSayothI nirvedabhAva prApta kare, udAsInabhAva rAkhe. lokasUcimAM kheMcAya nahi, lokaiSaNAmAM taNAya nahi. je mumukSumAM A lokeSaNA buddhi (jJAti-saMjJA) nathI, tenAthI anya sAvadha pravRti kevI rIte thaze? athavA jenAmAM samyakatva saMjJA nathI ke ahiMsA buddhi nathI, temAM vivekabuddhi kevI rIte thaze? arthAtu na ja thAya athavA jenAmAM lokeSaNA tyAgavAnI buddhi nathI tenAmAM bIjI sAvadha pravRtti tyAgavAnI bhAvanA kema hoI zake? arthAtu na hoI zake. vivecana : hiM Lei cheM :- saMyama sAdhaka muni iSTa ke aniSTa dekhAtA zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzamAM nirveda-vairAgya dhAraNa kare. iSTa pratye rAga ane aniSTa pratye dveSa-vRNA kare nahi. A sUtra vAkyamAM ahiMsAnA upAsakoe padArtho pratye moha ghaTADavo joIe ema batAvyuM che. jyAM moha che tyAM pratyakSa ke parokSa hiMsA thavAno saMbhava che ja. ahiMsAnA pAlana mATe potAnI rUDha mAnyatAo ane Adato choDavI paDe che. bahAranA raMgarAga parano moha ghaTADavAno prayoga karavo paDe che. tyAre ja jIvanamAM nirvedabhAva pragaTa thAya che. daSyamAna padArtho pratye moha ghaTADavA mATe sAdhaka vicAre ke A bahAra dekhAtuM vizva e vicitra nATakazALA che. ahIM hAsya, rudana, sauMdarya, bhayaMkaratA, prema, nirdayatA, svAbhAvikatA, kRtrimatA Adi aneka vividha dazyo temAM eka pachI eka palaTAtAM najare paDe che tathA eka ja sthAne kSaNe kSaNe navAM navAM rUpo dekhAya che. e badhA dekhAvo joI sAdhaka temAM tanmaya na banI jatAM tenAM kAraNone tapAse ane dareka padArthane samadaSTithI avalokI, tenA mULakAraNa ane svabhAvanuM pRthakkaraNa karI temAMthI sarbodha grahaNa karIne savRttine vikasAve. te padArtho pratyenI jovA, sAMbhaLavAnI Asaktine ghaTADe to ja nirvedanI sAdhanA saphaLa thaI zake che.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha to gaLA :- sAmAnya rIte sarva jIvo priya viSayonA saMyoganI ane apriya viSayonA viyoganI kAmanA kare che. lokaiSaNA e paNa saMsAranuM mULa che. putra, dhana, kAmabhoga, viSayavAsanA, vilAsatA AdinI kAmanA tathA jagatamAM sArA dekhAvAnI bhAvanA temaja yazakIrtinI IcchA thavI te sarva lokaiSaNA che. lokaiSaNAnI vRtti mAnakaSAyanuM poSaNa kare che. te vRttinI pUrti mATe jIvahiMsA Adi aneka pApapravRttionuM sevana kare che, tethI te karmabaMdhanuM kAraNa che, A rIte sAdhakoe sadA sAvadhAna rahI lokaiSaNAno tyAga karavo joIe. 144 prajJAvAnane prabodha : 4 diTThe suyaM mayaM viNNAyaM jameyaM parikahijjai / samemANA palemANA puNo puNo jAiM pakappaMti / aho ya rAo ya jayamANe dhIre sayA AgayapaNNANe, patte bahiyA pAsa, appamatte sayA parakkamejjAsi / tti bemi / // 14mo uddezo samatto = zabdArtha :- viThThuM = sarvajJa dvArA joyelA, surya = sAMbhaLela, mayaM = mAnela, manana karela, vikhAya vizeSa rUpathI jANela che, gameya = je A, pariddiStrajJa = mArAthI kahevAya che, samemALA = bAhya padArthomAM Asakta banela, pahemALA - Indriya viSayomAM-sukhomAM tallIna thayela, khArUM = ekendriyAdi jAtine, pappatti = prApta kare che, aho ya rAo ya = divasa ane rAta, jayamALe = mokSamArgamAM prayatna karanArA, AyapaLAne = vivekazIla hoya che, pamatte = pramAdIne, vahiyA = dharmathI vimukha, appamatte = pramAda rahita thaIne, paramengApti = saMyama-mokSamArgamAM ja parAkrama karo. bhAvArtha :- Aje ahiMsA dharma kahevAya che te sarvajJo dvArA joyelo, sAMbhaLelo, mAnelo ane vizeSarUpathI anubhavelo che. hiMsAdimAM pravRtti karanAra tathA temAM AsaktipUrvaka tallIna rahenAra manuSya vAraMvAra janma dhAraNa karatA rahe che. prajJAvAna, dhIra sAdhaka mokSamArgamAM rAta divasa niraMtara prayatna kare che ane je pramAdI che teone dharmathI bahAra jANa arthAt teothI haMmezAM dUra rahe ane pote apramatta banIne haMmezAM ahiMsAdi rUpa dharmamAM parAkrama kare.--ema bhagavAne kahyuM che. || prathama uddezaka samApta || vivecana : bhagavAna mahAvIre pratyeka AtmAmAM jJAnAdi anaMta kSamatAonuM nirUpaNa karIne sarvane svataMtrarUpathI satyanI zodha karavAnI preraNA ApI che. gappA sa--mesengA- A sUtrathI e kahyuM che ke huM kahuM chuM mATe svIkAro ema nahi paraMtu tame tamArA AtmAmAM ja satyane zodho, nirIkSaNa karo. A ja For Private Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ | samyakatva adhya-4, : 2 | 145 | vAta bhUtakAlIna, bhaviSyakAlIna ane vartamAnakAlIna sarva tIrthakaroe prarUpI che. ahiMsAdharma sArvabhaumika che, sarvajana grAhya che, vyavahArya che. sarvajJoe kevaLajJAnanA prakAzamAM tene joyo che, anubhavyo che, haLukarmI bhavyajIvoe tene sAMbhaLyo che, iSTa mAnyo che. jIvanamAM Acarelo che, tenA zubha pariNAmane jANyAM che, dekhyAM che. A rIte ahiMsA dharmanI mahattA temaja upayogitA batAvavA mATe ja 'TTipakuM'thI laine 'manorA vA' sudhInAM zabdothI sarva avasthAnA jIvo mATe tenI upAdeyatA batAvI che. A prakAranA ullekhathI sAdhakanI daSTi, mati, gati, niSThA ane zraddhA sahaja ahiMsA dharmamAM sthira thai jAya II adhyayana-4/1 saMpUrNa II CDCPer cothuM adhyayana : bIje uddezaka 1900 viveka avivekathI mokSa-baMdha :| 1 je AsavA te parissavA, je parissavA te AsavA / je aNAsavA te aparissavA, je aparissavA te aNAsavA / ete ya pae saMbujjhamANe logaM ca ANAe abhisameccA puDho paveiyaM / zabdArtha :- 9 mAsavA = AzrayasthAna che, te parissava = te nirjarAnAM kAraNabhUta thaI jAya, ne risaMvA= nirjarAnAM sthAna che, te AraMvA = te Azrava sthAna thaI jAya, ne agAsaMvA = AzravanAM sthAna nathI, saMvaranAM sthAna che, te aparivA = te nirjarAnAM sthAna thatA nathI, ne aparivA = nirjarAnA sthAna nathI, te mAravA = te AzravanAM sthAna paNa thatA nathI, saMvaranAM paNa sthAna thAya che te ya pa = A padone, saguphAmA = samajIne, to = lokane, bApA = bhagavAnanI AjJAthI, mimikvA = vicArIne, pulo = alaga alaga, pavecuM = kahela che, prarUpela che. bhAvArtha :- (1) je AzravonuM sthAna che, te ja kyAreka parisava-karmanirjarAonuM sthAna banI jAya che. (2) je parisavanuM sthAna che te kyAreka Asava banI jAya che. (3) je anAsava-vrata vizeSa che, te paNa kyAreka pramAdanA kAraNe aparisava-karma nirjarAonuM kAraNa na bane. (4) je aparisava-karmanirjarAonuM sthAna nathI te paNa kyAreka pariNAmonI vicitratAthI anAsava-karmabaMdhanAM kAraNe thatA nathI. A alaga alaga kahela vikalpone samyaka prakAre samajIne lokanA svarUpane jinAjJAnusAra jANIne, vicArIne AsavonuM sevana kare nahi. vivecana : A sUtramAM karmabaMdha ane karma nirjarAnA viSayamAM spaSTIkaraNa karyuM che. baMdha ane nirjarAno mukhya
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 146 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha AdhAra adhyavasAya che. bAhya kAraNo gauNa che. vyaktinI sAvadhAnI ke vivekabuddhi jAgRta hoya to te saphaLatAne prApta kare che, te vAta ahIM kahI che. cAra bhaMgathI tenuM spaSTIkaraNa karyuM che, te A pramANe- (1) je AzravanA kArya che, pApanA kArya che tyAM vivekazIla AtmArthI potAnA bhAvathI, samyaka ciMtanathI ane pravRtinA vivekathI karmonI nirjarA karI zake che, jema ke syulibhadramuni mATe kozAne tyAM sarva nimitto vikAravardhaka temaja AsavanA sthAna hatA paraMtu upAdAnarUpa cittavRti teonI zuddha hatI, tethI te AsavanuM sthAna saMvararUpamAM pariNata thayuM. (2) je nirjarAnuM sthAna che, kArya che, prasaMga che, tyAM anAtmArthI ane avivekI jIva AzravakarmasaMgraha karI le che. jevI rIte nAgazrI brAhmaNIne supAtradAnano avasara maLyo paraMtu mAsakhamaNanA tapasvIne kaDavI tuMbInu zAka ukaraDo samajI vahorAvI dIdhuM. supAtradAna te karmono kSaya karavAnuM sthAna hatuM paraMtu tyAM pariNAmanI malinatAnA kAraNe teNIe karmo bAMdhI lIdhAM, mATe tene nirjarAnuM sthAna AzravanuM kAraNa banyuM. (3) je anAzrava-saMvaranuM sthAna che, kArya che tyAM paNa ALasu-pramAdI vyakti nirjarAno lAbha prApta karI zakatI nathI. jema ke vyAkhyAna, sAmAyika, pauSadhAdinA samaye ALasa-nidrAmAM samaya pasAra karavo, tethI anAzravanuM (saMvaranuM sthAna aparisavanuM anirjarAnuM sthAna bane che. (4) je nirjarAnuM sthAna-kArya nathI, sAMsArika ke zArIrika kArya che, tyAM paNa zAMta citta hoya to koi prakArano Azrava-azubha karmano saMgraha thato nathI. jema ke rAgadveSa rahita zUnya cittathI ke zAMta prakRtithI bhojana karavuM. ahIM bhojana karavuM anirjarAnuM sthAna zArIrika kArya che, zUnyacitanA kAraNe tyAM aparizrava-azubha karma saMgrahano abhAva thAya che. vyAkhyAkAroe trIjA bhaMgamAM kaMDarIka ane cothA bhaMgamAM IlAyacIkumAranuM daSTAMta ApIne samajAvyuM che paraMtu ghaTita thayelA sarva daSTAMtono samAveza to zarUnA be bhaMgamAM ja thaI jAya che arthAt kiMDarIkanuM daSTAMta bIjA bhaMgamAM ane IlAyacIkumAranuM daSTAMta pahelA bhaMgamAM samAI jAya che. - A cAra bhaMgamAM sahuthI zreSTha bhaMga pahelo che tyAra pachI cotho bhaMga, tyAra bAda trIjo bhaMga ane chelle bIjo bhaMga sahuthI kaniSTha che. dukhathI pIDitane upadeza :| 2 AghAi NANI iha mANavANaM saMsArapaDivaNNANaM saMbujjhamANANaM viNNANa pattANaM / aTTA vi saMtA aduvA pamattA / ahAsaccamiNaM / tti bemi / zabdArtha :- AvA dharmanuM kathana kare che, rUda = ahIM, mAkhavAmAM manuSyone, saMsAraDavANa = saMsAravartI, junAgaNa = samajanArA-jAgRta,viNApattApa vijJAnaprApta, hitAhita samajanArA,
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva adhya-4, 9:2 = A. gaTTA vi saMtA - je koI prANI duHkhI, pamattA = pramAdI che, ahAsanneM = yathAtathya, satya, phaLa bhAvArtha :- jJAnIjana saMsAravartI samajadAra vivekI manuSyone upadeza Ape che. je prANI duHkhI athavA pramAdI hoya teone paNa A yathAtathya--satya dharmanuM kathana kare che. vivecana : aTTA vi saMtA mahuvA pamattA :- A sUtrano Azaya ghaNo gahana che. koi loko saMsAramAM paDelA, viSaya- sukhomAM lepAyelA, baMdhAyelA lokone joine kahe che ke "A zuM dharmAcaraNa karaze ? teo pApakarmonA kSaya mATe zuM udyata thaze ?" paraMtu zAstrakAra kahe che ke ahIM anekAMtadaSTithI vicAra karavAno che. je viSayakaSAyamAM phasAyelA che te tathAprakArano kSayopazama thAya tyAre dharmabodhanI prAptithI jAgRta paNa thaI jAya che. teo karmabaMdhanA kAraNane ane dharmanA mArgane samajIne, dharmAcaraNa karIne kalyANa karI zake che, jema ke arjuna mALI, A pramANe dareka AtmAmAM vikAsa ane kalyANanI anaMta zaktio paDI che, tethI koInI vartamAna avasthA joine tenI ghRNA karavI nahIM. 147 koi jagyAe evo paNa artha karyo che ke-- "Arta ane pramatta manuSya dharmano svIkAra karatA nathI." paraMtu sAmAnya niyama evo che ke duHkhI jIvo duHkhathI chUTavA mATe dharmanuM zaraNa ja grahaNa kare che. temaja viSaya paNa Azrava-parizrava no che mATe duHkhI vyakti dharmane svIkArIne zAMta ane apramatta banI zake che. tenAmAM vikAsano, sudharavAno avakAza che, mATe prathama karela artha ja barAbara lAge che ane te ja zAstrakArano Azaya che. mRtyunI nizcitatA : 3 NANAgamo maccumuhassa atthi / icchApaNIyA vaMkANikeyA kAlaggahIyA Nicaye NiviTThA puDho puDho jAI pakappeMti / ihamegesiM tattha tattha saMthavo bhavai / ahovavAie phAse paDisaMvedayaMti / ciTTha kUrehiM kammehiM ciTTha pariciTThai / aciTTha kUrehiM kammehiM No ciTTha pariciTThai / zabdArtha:- aLAnamo = na AvavAnuM, 5 asthi = ema nathI, mantumuhasya = mRtyunA mukhamAM, phApaLIyA = IcchAne AdhIna thayelA, vaMgakhiyA=asaMyamanuM ghara, jAvAhIyA= kALathI grahaNa karAyelA, pittave - karmasaMgrahamAM,bivikA = tallIna, pujo pujo nArUM-judI-judI jAtIone, paryaMti = prApta kare che, dhAraNa kare che. = IF = A lokamAM, Dvesi = koI koI jIvone, tattva tattva = te te sthAna, sUMthavo bhavad = paricita thaI jAya che, addovavAQ= narakAdinA tIvra duHkhonA, jale= sparza, kaSTono, hisavuMyaMti For Private Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 148 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha = te anubhava kare che, bhogave che. vizrvahiM ne = dUra karmonA AcaraNamAM sthita thaIne, jidde vi66 = tIvra duHkhonA sthAna-narakAdimAM cirakAla rahe che, anidaM varadaM rdika atyaMta krUra karmonA AcaraNane nahIM karanAra, no viTTa jIvaku = narakAdi sthAnomAM nivAsa karatA nathI. bhAvArtha :- prANIne mRtyunA mukhamAM kyAre ya na javuM paDe ema banatuM nathI. topaNa keTalAka loko icchAne AdhIna, mAyAnA niketana banI asaMyamamAM lIna rahe che, mRtyuthI grasita teo karmono saMgraha karI aneka prakAranI yoniomAM vAraMvAra janma grahaNa karatA rahe che. A lokamAM keTalAka loko evA che ke teone saMsAramAM vAraMvAra janma maraNa karavAnA kAraNe duHkhanAM sthAno paricita thaI jAya che. teo tyAM prApta thatAM duHkhone bhogavatA rahe che. atyaMta krUra karmo karavAthI teone atibhayaMkara duHkhadAyaka sthAnamAM utpanna thavuM paDe che ane je jIva atyaMta krUra karmo karatA nathI tene evAM duHkhamaya sthAnomAM utpanna thavuM paDatuM nathI. vivecana : prastuta sUtramAM e kahyuM che ke- pramAdI jIva viSaya kaSAyamAM Asakta rahe che. potAnI atRpta vAsanAne pUrI karavAnI bhAvanAthI teo aneka jIvone duHkha temaja kaSTa Ape che. potAnA svArthane sAdhavA teo aneka prANIono nirdayatAthI vadha kare che. A rIte teo krUra karmomAM pravRtta thaI pApakarmono saMgraha kare che ane pariNAme naraka, tiryaMcAdi yoniomAM janma dhAraNa kare che. je pramAdanuM sevanakaratA nathI, te AraMbha samAraMbhAdi doSothI bacI jAya che, tenA pariNAme naraka Adi yonionI vedanA bhogavavI paDatI nathI, tethI spaSTa thAya che ke saMsAra paribhramaNanuM kAraNa karma che. pramAdanA sevanathI pApakarmano baMdha thAya che. ane tenA kAraNe naraka AdimAM mahAvedanAnuM saMvedana karavuM paDe che. sAra e che ke saMsAra bhramaNanA vividha duHkhothI chUTavA mATe saMsAranA pramAdAcaraNano tyAga karavo Avazyaka che. chadmasthonAM vacana paNa samAdaraNIya :| 4 ege vayaMti aduvA vi NANI, NANI vayaMti aduvA vi ege / zabdArtha :- pa = koI-cauda pUrvadhArI, zrutajJAnadhArI, vati = kahe che, mahuvA vi- temaja, athavA, paNa, La = jJAnI, kevaLajJAnI, baLA vati = kevaLajJAnI je kathana kare che, ane = koI eka zruta- kevaLI paNa kahe che. bhAvArtha :- je kathana sAmAnya zrutajJAnI ke zrutakevaLI kare che te ja kathana kevalajJAnI kare che, je kathana kevaLajJAnI kare che te ja kathana koI sAmAnya zrutajJAnI ke caudapUrvadhArI zrutakevaLI paNa kare che arthAt sabhyazraddhA temaja samyajJAnavAna sAdhaka kevaLajJAnIonuM anusaraNa karatAM prarUpaNA kare che.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ | samyakatva adhya-4, uH 2. [ 149] vivecana :ane vati alvI vi Trt:- A sUtrano Azaya cAra prakAre samajI zakAya che- (1) sUtramAM 'i ' zabda zrutajJAnI ke sAmAnya jJAnI mATe che ane 'nA' zabda sarvajJa sarvadarzI tIrthaMkara prabhune mATe che. (2) A baMne zabdo pUrNa jJAnI ane apUrNa jJAnI mATe kahyA che. (3) 'ege' zabdathI chadmastha ane 'jJAnI' zabdathI kevaLajJAnI samajavA. (4) 'ege' zabdathI cauda pUrvI vagere viziSTha zrutajJAnI zrutakevaLI samajavA ane 'jJAnI' zabdathI kevaLajJAnI samajavA. A prakAre ahIM 'ege' zabdanI gUDhatAnA kAraNe vividha artha thAya che. A sUtrathI be prakAranA marma pragaTa thAya che- (1) Atma kalyANano ke jIvana sudhAravAno. sarvane hitakArI upadeza sarvajJa to sArI rIte Ape ja che, paraMtu alpajJAnI ke apUrNa jJAnI paNa te sarvajJonA jJAnane hRdayaMgama karI evo ja kalyANakArI upadeza karI zake che. sarvajJanA abhAvamAM sAmAnya jJAnIono upadeza paNa samAdaraNIya hoya che. sarvajJonA abhAvamAM sarvajJonI vANIne sarva rIte satya samajanAra, sarvajJonI paraMparAthI prApta Agama zAstrone sarvoparI mAnIne tenA AdhAre dharmopadeza denAra zramaNothI paNa zuddha mokSamArga meLavI zakAya che, AtmakalyANa karI zakAya che. (2) bIjo marma e che ke 'ege- zabdathI nava pUrvathI cauda pUrva sudhInA jJAnIo ekAMta samyagudaSTi hovAthI teonuM prarUpaNa kevaLajJAnInI samAna hoya che. teo kevaLInI jema pUrNa satyakathana karI zake che. te chadmastha chatAM zrutakevaLI kahevAya che ane teonA vacana kevaLajJAnI tulya zraddheya hoya che. sarvajJa ane zrutakevaLInI tattva prarUpaNAnI zailI eka samAna che to pachI sarvajJa ane chadmasthatAmAM aMtara zuM? A prazna thavo sahaja che. tenuM samAdhAna e che ke sarvajJanuM jJAna nirAvaraNa hoya che ane zruta kevaLInuM jJAna sAvaraNa hoya che. kevaLI koInI paNa sahAyatA vinA jANe che ane zrutakevaLI sarvajJanA upadeza dvArA jANe che. tAtparya e che ke jene samakazraddhA hoya, viziSTa jJAnI pAsethI samyaka rIte zravaNa, grahaNa, ane dhAraNa karyuM hoya, mati zrutajJAnano kSayopazama nirmaLa hoya tevA sAdhako jJAnIonA bhAvane svayaM samajIne, svIkArIne jijJAsuone samajAvI zake che. gurunA sAMnidhyathI prApta jJAnanA AdhAre teo Atmonnatino saMdeza ke Atmonnatino mArga batAvI zake che, tethI zuddha dharmatattva viziSTajJAnInA abhAvamAM sAmAnyajJAnIthI paNa prApta karI zakAya che ane tenA dvArA sAdhaka svayaMnI sAdhanA karI zake che. hiMsA viSayaka Arya anAryanI prarUpaNA - 5 AvaMtI keyAvaMtI loyaMsi samaNA ya mAhaNA ya puDho vivAyaM vayaMti se diTuM ca Ne, suyaM ca Ne, mayaM ca Ne, viNNAyaM ca Ne, uDDe ahaM tiriya disAsu savvao supaDilehiyaM ca Ne- savve pANA, savve bhUyA,
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 150 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha savve jIvA, savve sattA, haMtavvA, ajjAveyavvA, parigheyavvA, pariyAveyavvA, uddaveyavvA / ettha vi jANaha Natthittha doso|| zabdArtha :- AvatI = je, jeTalA, noki = A lokamAM, cAvaMti = keTalAka, koI, pujo ujavAya vayaMti = judA-judA vivAda kare che, vi6 2 = divyajJAnathI joyela che, je = ame, je suryaame guru pAsethI sAMbhaLela che, je mayaM = amAro A siddhAMta manana karela che, mAnela che, svIkArela che, je viUT = ame vizeSa jANela che, OM gai siriya hisAsu = UMcI nIcI, tirachI dizAomAM, savvao= sarva prakAre, supatteidiya = sArI rIte vicArela che, pattha viM= A viSayamAM paNa, nAda = jANavuM joIe ke, alya = AmAM, A pramANe, to sthi = doSa nathI. bhAvArtha :- A lokamAM je koi paNa zramaNa ke brAhmaNa che teo bhinna-bhinna matanuM pratipAdana kare che. temAM koI kahe che- ame A joi lIdhuM che, sAMbhaLI lIdhuM che, manana karI lIdhuM che ane vizeSarUpathI paNa jANI lIdhuM che. eTaluM ja nahi paNa UMcI, nIcI ane tirachI sarvadizAomAM sarva taraphathI sArI rIte tenuM nirIkSaNa paNa karI lIdhuM che ke sarva prANI, sarvabhUta, sarvajIva ane sarva sattva haNavA yogya che, zAsana karavA yogya che, gulAma-dAsa banAvavA yogya che, paritApa pahoMcADavA yogya che, prANa rahita karavA yogya che. ahIM jANo ke hiMsA karavAmAM koi doSa nathI. 6 tattha je te AriyA te evaM vayAsI- se duTuiM ca bhe, dussuyaM ca bhe, dummayaM ca bhe, duviNNAyaMca bhe, u8 ahaM tiriyaM disAsusavvao duppaDilehiyaM ca bhe, jaM Na tubbhe evaM Aikkhaha, evaM bhAsaha, evaM paNNaveha, evaM parUveha-savve pANA, savve bhUyA, savve jIvA,savve sattA, haMtavvA, ajjAveyavvA, paripeyavvA, pariyAveyavvA, uddaveyavvA / etthaM vi jANaha Natthittha doso / aNAriyavayaNameyaM / zabdArtha -tatva= A viSayamAM, te te, ne mAriyA = je Arya puruSa che, te = teo, parva vANI = A pramANe kahe che, tu ja e= tamAro A siddhAMta khoTo joyelo che, doSa sahita joyelo che, ne tu = je tame, arivayAya = A anAryavacana che, bhAvArtha :- A jagatamAM je paNa Arya-pApakarmothI dUra rahenArA che teo anArya lokone ema kahe che ke- tamoe khoTuM joyuM che, khoTuM sAMbhaLyuM che, khoTuM manana karyuM che, khoTuM samajyA cho, UMcI, nIcI, tirachI sarva dizAomAM sarvathA khoTuM nirIkSaNa karyuM che. je tame A rIte kaho cho, bhASaNa karo cho, prajJApana karo cho ane prarUpaNA karo cho ke sarva prANI, bhUta, jIva ane sattvone haNavA yogya che, zAsana karavA yogya che, pakaDIne dAsa banAvavA yogya che; paritApa devA yogya che; prANa rahita karavA yogya che ane A viSayamAM e nizcita samajo ke hiMsAmAM koi doSa nathI. AvuM tamAruM A kathana ekAMta anArya che.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ | samyakatva adhya-4, uH 2 [ 151] | 7 vayaM puNa evamAikkhAmo, evaM bhAsAmo, evaM paNNavemo, evaM parUvamo- savve pANA, savve bhUyA, savve jIvA, savve sattA, Na hatavvA, Na ajjAveyavvA, Na pari- gheyavvA, Na pariyAveyavvA, Na uddaveyavvA / ettha vi jANaha Natthittha doso / AriyavayaNameyaM / / zabdArtha :- vayaM = ame, pukha = paraMtu, parva = A pramANe, mAphahano = kahIe chIe, kAyara vayagame = A AryapuSonAM vacana che. bhAvArtha :- ame A pramANe kahIe chIe, bhASaNa karIe chIe, prajJApanA karIe chIe, prarUpaNA karIe chIe ke sarva prANI, bhUta, jIva ane sattvonI hiMsA karavI joie nahi. temanA para jabarajastIthI zAsana karavuM joIe nahi; pakaDIne dAsa banAvavA joIe nahi; paritApa devo joIe nahi; prANa rahita karavA joie nahi. A viSayamAM nizcayarUpathI samajo ke ahiMsAnuM pAlana sarvathA doSa rahita che. A ahiMsAnuM pratipAdana Aryavacana che. 8 puvvaM NikAya samayaM patteyaM patteyaM pucchissAmo- haM bho pAvAduyA ! kiM bhe sAyaM dukkhaM udAhu asAyaM? samiyA paDivaNNe yA vi evaM bUyAsavvesiM pANANaM savvesiM bhUyANaM savvesiM jIvANaM savvesiM sattANaM asAyaM apariNivvANaM mahabbhayaM dukkhaM / tti bemi / vino 36o samaro | zabdArtha :- puSaM = pahelAM, samaya jAya = svasiddhAMtanI vyavasthA karIne, siddhAMtane nizcita karIne, pattAM pareya = pratyeka pratyeka paramatAvalaMbIone mATe, puchassAmo = prazna karIza, huM bo pAvApu = he pravAduko! %i be = zuM tamone, sAthe 33 = duHkha sAtAkArI che, prasanna kare che? 366 = kaho ke, athavA to, sAthe = pratikULa che? samiyA pavikhe ya vi= samyaka prakAre svIkAra karatAM, vAstavikatAno svIkAra karatAM, parva jUtha = A pramANe kahevuM joIe, kahe che, sAthe = duHkha, gaLyA = pratikULa che, apriya, aniSTakArI, madamaya = mahA bhayakArI, kula = duHkharUpa che. bhAvArtha :- A rIte AryasiddhAMtane vyavasthApita karI, pratyeka dArzanikane ame pUchIe chIe ke he dArzaniko! prakharavAdIo! tamone duHkha priya che ke apriya? satyano svIkAra karIne teoe evuM kahevuM paDaze ke sarvaprANI, bhUta, jIva ane sattvone duHkha apriya-pratikUla che, mahAbhaya upajAvanAra che, duHkhakArI che.- ema bhagavAne kahyuM che. che bIje uddezaka samApta
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 15ra | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vivecana : sthitya roNo :- A sutrathI sAMkhya, mImAMsaka, cArvAka, vaizeSika, bauddhAdi anya matavAdIonI hiMsA saMbaMdhI bhinnamAnyatA, sUkSmajIvonI hiMsAno asvIkAra, AtmAnA astitvanA niSedhAdi doSo prakAzita karyA che. ''hiMsAmAM koi doSa nathI" tene anArya vacana kahIne zAstrakAre yuktithI tenI anAryavacanatA siddha karI che. temaja teone pratiprazna karyo che ke tamone duHkha priya che ke apriya? jo tamone duHkha priya hoya to te kathana pratyakSathI bAdhita che kAraNa ke sahuno prayatna sukha mATe ja hoya che. jo tame kaho ke duHkha apriya che to pachI jema tamane duHkha priya nathI tema jagatanA koi paNa jIvone duHkha priya nathI. to zA mATe tenI hiMsA karo cho ? jagatanA sarvajIvone sukha ja priya che mATe sahune sukhI karavAno prayatna karavo. duHkhI karavAthI to duHkhanI ja prApti thAya che. I adhyayana-4/ra saMpUrNa II ja000 cothuM adhyayana : trIjo uddezaka cha00 dharmavimukhano saMga tyAga - | 1 uvehi NaM bahiyA ya logaM / se savvalogaMsi je kei viNNU / zabdArtha :- 3di = upekSA kare, vAdA no = dharmathI vimukha mANasonI, = nizcayathI, te sambano site sarvalokamAM, ne DuM=je koI, vipu= vidvAna. bhAvArtha :- he Arya! ahiMsA dharmathI viruddha AcaraNa karanAranI tuM upekSA kara. upekSA karanArA vyakti sarva lokamAM vijJAtA gaNAya che. vivecana : A sUtramAM dharmathI vimukha rahenAra lokothI sAdhakane surakSita rahevAnI sUcanA karI che. 3di mAM - A padamAM je ahiMsAdi dharmathI vimukha che, teonI upekSA karavAnuM tAtparya e che ke- tenA vidhividhAnone, tenI nItirItine mAno nahi, tenA saMparkamAM Avo nahi, teno Adara karo nahi, dharmavizvanA tenA upadezane yathArtha mAno nahi, tenA ADaMbara ane chaTAdAra bhASaNothI prabhAvita thAo nahi ane teonA kathanane anArya vacana samajo. te saLa no si ne je viU:- ahIM sarvalokano artha che ke samasta dArzanika jagata. je vyakti dharmathI viruddha hiMsAdinI prarUpaNA kare che, tenA vicArothI je brAMta thatA nathI, te potAnI svataMtra buddhithI ciMtana, manana kare che, heyopAdeyano viveka kare che. sarva saMsArI jIvonA duHkhano Atmasama daSTithI vicAra
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ | samyakatva adhya-4, 7 : 3 _ [ 153] kare che. te sarva dArzanika jagatamAM zreSTha vidvAna kahevAya che. kuzaLa upadekhAnI parijJA :| 2 aNuvIi pAsa NikkhittadaMDA je kei sattA paliyaM cayaMti / NarA muyaccA dhammaviu tti aMjU AraMbha dukkhamiNa ti NaccA / evamAhu samattadasiNo / te savve pAvAiyA dukkhassa kusalA pariNNamudAharati / iti kammaM pariNNAya savvaso / zabdArtha :- amuvI = vicAra karIne, vivaradaMDa = daMDatyAgI, hiMsAtyAgI, ne je sattA = je koI sattvazIla, patiyuM pati = karmono tyAga kare che, 5 = manuSya, mukhya = zarIranI vibhUSA nahi karanAra, vikatti = dharmanA jJAtA, aMkU = saraLa che, AraMbhanna = AraMbhathI utpanna thAya che, phaLa = A, suvarNa = duHkha, ti va = A pramANe jANIne, pavana = A pramANe kahyuM che, samaraLio = samatvadarzI, samyagdarzI, te sarve pAvAva = te sarva tattva vaktA, prAvanika, yu sa = duHkhano nAza karavAmAM, susatA = kuzala, parigha = parijJA, jANIne tyAgavAnI zikSA, 3nAdati = kahe che, upadeza Ape che, ta = A pramANe, mane = karmane, riapAya = jANIne, sabbo = sarva rIte. bhAvArtha :- he sAdhaka ! tuM vicAra karIne jo ke je koI satvazIla sAdhaka mana, vacana, kAyAthI daMDano arthAtu hiMsAno tyAga kare che te karmono kSaya kare che. je puruSa deha pratye anAsakta che te ja dharmane jANI zake che ane dharmane jANanAra Rju-saMyamI hoya che. duHkha hiMsAthI utpanna thAya che, A jANI hiMsAno tyAga karavo joIe. samatvadarzI pravacanakArono A upadeza che. te sarva samatvadarzI kuzaLa pravacanakAra tIrthakara prabha duHkhathI mukta thavAnI parijJAnuM pratipAdana kare che ke karmabaMdhanA svarUpane jANIne teno sarvathA tyAga karavo joIe. vivecana :laMDana :- mana, vacana, kAyAthI prANIono nAza karanArI pravRtti ne 'daMDa' kahela che. ahIM daMDa e hiMsAno paryAyavAcI zabda che. hiMsAyukta vRtti bhAvadaMDa che. munnA (vRtA:) :- A zabda ahIM be arthamAM vaparAyo che- zarIra ane krodha. tethI mRtAryAnA be artha che- (1) jenI daSTi dehanI zuzruSA prati nathI arthAt je zarIra pratye atyaMta udAsIna ke anAsakta che, te mRtAryA kahevAya che. (2) krodha, agninI jema teja hoya che tethI tene arcA kahela che. upalakSaNathI sarva kaSAyone grahaNa karI levA joie. jeno kaSAya rUpI agni mRta-nAza thai gayo che te paNa 'mRtArcA' kahevAya che. samaLio :- saMskatamAM tenA traNa rUpo bane che- satvanaH sacavatvajanika ane
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 154 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha sahitanaH (1) sarvajJa arihaMta devanI prANI mAtra upara samatvadaSTi hoya che. te sarvane Atma samAna jANe che, jue che, mATe te samatva che. (2) pratyeka vastu, vyakti, vicAradhArA, ghaTanA AdinA UMDANamAM jaine tenI saccAine yathArtharUpe jANe che, jue che mATe te sagarjI che. (3) sarvajJa hovAne kAraNe te samastadarzI ane sarvadarzI paNa che. sattalikho :- no bIjo artha e paNa thAya che ke upara kahela dharmavettA 'mRtAryA AraMbha tyAgI sAdhaka samatvadarzI kahevAya che. ahIM savvala nA be prakAre artha thAya che- (1) karmono saMpUrNatayA tyAga karavo joIe. (2) parijJAthI karmone sarvaprakAre jANIne pratyAkhyAna parijJAthI teno tyAga karavo joIe. karmone sarva prakAre jANavuM arthAt karmonuM lakSaNa, tenA baMdhananA kAraNo, tenI mULa prakRti ATha ane uttara prakRti 148, temaja prakRti, sthiti, anubhAga ane pradezarUpe cAra prakArano baMdha tathA samasta bAMdhelA karmone kSaya karavAnA upAyo ItyAdi. A rIte mokSArthI sAdhake karmonuM samasta jJAna meLavavuM joIe ane karmathI mukta thavAno puruSArtha karavo joIe. zarIra nirmoha ArAdhanA :| 3 iha ANAkaMkhI paMDie aNihe egamappANaM saMpehAe dhuNe sarIraM, kasehi appANaM, jarehi appANaM / jahA juNNAI kaTThAI havvavAho pamatthai evaM attasamAhie annihe| zabdArtha - rUda = A jainazAsanamAM, mAhI = AjJAnA ArAdhaka, upade = alipta, , = eka mAtra, aMALa = AtmAne, pedA = samyaka rIte jANIne, sAruM = kAzmaNa zarIrane, dhuLa = durbaLa kare, di akhA = potAnA zarIrane kRza kare, akhA najIdaM= potAnA zarIrane jIrNa kare, nahIM = jevI rIte, gukhyA kUA= jIrNa lAkaDAne, haLavAho = agni, pattha = bALe che, parva = A pramANe, attaramANa = AtmasamAdhi anusAra muni karmakSaya kare paraMtu, agiphTa = zarIra pratye rAga na kare. bhAvArtha :- ahIM ahaMtu pravacanamAM jinAjJAnI ArAdhanAnA icchuka paMDita sAdhaka zarIra pratye sneha rahita thaIne ekamAtra AtmAne samyaka rIte jANIne karmazarIrane kRza kare. he Arya! tapazcaryAthI potAnA kaSAyAtmAne kaza kara, jIrNa kara. jevI rIte agni jIrNa kASThane jaladI bALI nAkhe che, tevIja rIte munivara zarIranA mAdhyamathI karmono nAza kare, karmazarIrane (tapa dhyAnanI agnithI) jaladI bALI nAkhe che paraMtu zarIranuM mamatva kare nahIM. evI rIte he Arya! tuM paNa Atma samAdhinuM dhyAna rAkhe paraMtu zarIra pratye mamatva na rAkha. vivecana :AgAhI :- sarvajJanA upadeza anusAra anuSThAna karanAra, Agama AdezonuM pUrNa lakSya rAkhanArA
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ | samyakatva adhya-4, 6: 3 155 arthAt kevaLa zAstrajJAnanI ja apekSA rAkhanAra, tenA sivAya koi lakSya nahi rAkhanAra sAdhaka ANAkaMkhIAjJAkAMkSI kahevAya che. Li:- sneha rahita. AjJAkAMkSI paMDita sAdhaka zarIra pratye athavA koI paNa padArtha pratye sneha-rAga bhAva rAkhe nahIM. tAtparya e che ke mokSa sAdhanAmAM zarIrano kiMcit paNa moha karavo nahIM. makhAM pedA - zarIrano mohana rAkhatAM mAtra AtmAnI anuprekSA kare, Atmahitano ja vicAra kare athavA AtmA saMbaMdhI ekatva bhAvanA, anyatva bhAvanAnI anuprekSA A pramANe kare, jema ke ekaH prakurute karma, bhunaktyekazca tatphalam / jAyate mriyate caika, eko yAti bhavAntaram // 1 // AtmA ekalo ja karma kare che, ekalo ja tenuM phaLa bhogave che, ekalo ja janme che ane ekalo ja mare che, ekalo ja bhavAntaramAM jAya che. sadaiko'haM, na me kazcit, nAhamanyasya kasyacit / nataM pazyAmi yasyA'haM, nAsau bhAvIti yo mama // 2 // huM haMmezAM ekalo ja chuM, mAruM koI nathI. huM koino nathI, jeno huM chuM tene joI zakato nathI, je mAruM thai zake tene paNa huM joi zakato nathI. jene mAruM mAnuM chuM te mAruM banI zakatuM nathI. saMsAra pavADAnarthasAra, va , vavasvanaH para vA ! sarve bhramanti svajanAH pare ca, bhavanti bhUtvA, na bhavanti bhUyaH // 3 // A saMsAramAM anarthanI ja mukhyatA che A jagatamAM koNa konuM che? koNa svajana ke parajana che? saMsAracakramAM paribhramaNa karatAM koi janmamAM svajana bane che ane pAchA te ja parajana banI jAya che. eka samaya evo Ave che ke jyAre koi svajana rahetuM nathI ke koi parajana rahetuM nathI. vicintyametad bhavatA'hameko, na me'sti kazcitpurato na pazcAt / svakarmabhirdhAntiriyaM mamaiva, ahaM purastAdahameva pazcAt // 4 // huM ekalo ja chuM evuM tame vicAro. pahelAM paNa mAruM koI na hatuM ane pachI paNa mAruM koI nathI, potAnAM karmonAM kAraNe mane bIjAne mArA mAnavAnI bhrAMti thai rahI che. vAstavamAM pahelAM paNa huM ekalo hato ane atyAre paNa ekalo chuM ane bhaviSyamAM paNa huM ekalo ja rahIza. ekaH sadA zAzvatiko mamAtmA, vinirmalaH smaadhigm-svbhaavH| bahirbhavAH santyapare samastAH, na zAzvatAH karmabhavAH svakIyAH // 5 //
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 156 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha jJAna svabhAvavALo zuddha ane zAzvata ekalo AtmA ja mAro che, bIjA sarva padArtho AtmAthI bahAra che, te zAzvata nathI. te sarva karmodayathI prApta thavAnA kAraNe potAnA kahevAya che, paNa vAstavika rUpe te ApaNA nathI, bAhya bhAva che. daM akhAI :- ahIM zabdanA be prakAre artha thAya che- dravyanI apekSAe ane bhAvanI apekSAe. (1) dravyanI apekSAe zarIrane kRza ane jIrNa karavAnI samyagU viveka yukta preraNA che. saMyama, niyama temaja tapanI zakya hoya teTalI vRddhi kare. temAM zarIranuM lakSya ochuM rAkhe. karmathI mukta thavA ane mokSane prApta karavA, utkRSTatama lakSyane pUrNa saphaLa karavA mATe zarIranI upekSA karIne zarIrane kRza kare, zarIranI zakti kSINa thai jAya to paNa paravA kare nahi. (2) bhAvanI apekSAe kaSAya AtmAne kRza kare, jIrNa kare arthAt niraMtara kaSAyone zAMta-upazAMta kare. atta samApa:- ahIM zAstrakAre sAdhakane kaMIka vizeSarUpe sAvadhAna karela che ke prabaLatama vairAgyanI sAthe ugra tapazcaryA karatAM paNa AtmAnI samAdhi, cittanI prasannatA, adhyavasAyonI vizuddhinI pUrNa kALajI rAkhe. Atma pariNAma ane utsAha sadA pragatizIla rahe evI pUrNa sAvadhAnI rAkhe. tAtparya e che ke tapazcaraNamAM evo koI prakArano aviveka na thAya ke jenAthI bhAvomAM kheda utpanna thAya athavA manamAM glAni dInatA thaI jAya. dazavaikAlika sUtramAM paNa kahyuM che ke vana thAma vapedA = potAnuM sAmarthya joIne sAdhaka karmakSaya karavAmAM zaktino sadupayoga kare. krodha tyAga :| 4 vigiMca kohaM avikaMpamANe imaM NiruddhAuyaM saMpehAe / dukkhaM ca jANa aduvAgamessaM / puDho phAsAI ca phAse / loya ca pAsa vipphadamANa / zabdArtha :- Dhoi vivi = krodha kaSAyane naSTa karo, dUra karo, avipama = akaMpa thaIne, sthiratAthI, daDhatAthI, caMcaLacitta thayA vinA, saM = A, fjaruddhArtha = rUMdhAtu AyuSya, sopakramavALuM Ayu, alpaAyu, hA = joIne, = duHkha, mAnasika duHkha, nALa = jANo, akuvA = vartamAna, athavA, bAsaM = bhaviSyakALamAM, puro pAsA = bhinna-bhinna sparzI, duHkho, pAse = sparze che-prApta thAya che, to = loka-jIvone, vinAnuM = doDadhAma karatAM. bhAvArtha :- A manuSyajIvana alpAyu che ema saMprekSA karatAM te sAdhaka! sthiratApUrvaka krodhano tyAga kara. krodhAdithI utpanna thatAM vartamAna athavA bhAvinA duHkhone jANa. krodhanA kAraNe jIva bhinna-bhinna narakAdi sthAnomAM duHkhono anubhava kare che. A viSayamAM tuM jo ke jagatanA prANIo duHkhanA pratikAra mATe cAre bAju doDa doDa kare che. vivecana :vivi zoruM - pUrvanA vAkyamAM dravyanI mukhyatA sAthe bhAvanuM kathana che ane A vAkyamAM bhAvanI
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatva adhya-4, u : 3 _ | 157 | mukhyatAe kathana che ke koI paNa vyavahAramAM ke koI paNa saMyogamAM sthira citta rahIne manobaLane draDha rAkhatA cittanI jarApaNa caMcaLatA karyA vinA krodhathI haMmezAM dUra raho, to ja upara kahelI dravya sAdhanA pUrNa saphaLa thAya. pUrva sUtramAM gatta mAhizabdathI bhAva samAdhine ja kahela che. vivohaM sUtrathI ahIM puSTI karavAmAM AvI che ke krodha paNa AtmAnI asamAdhinuM eka rUpa che, kAraNa ke krodha AvavAthI manuSyanuM hRdaya, mastaka temaja zarIra dhrujavA lAge che, mukhathI ayogya vacana nIkaLavA lAge che mATe sAdhanAnI saphaLatAmAM krodhano tyAga daDha manoyoga sAthe Avazyaka che arthAt samAdhistha thaIne krodha para vijaya prApta karavo joIe. pUrvanA sUtramAM pade padathI rAganI nivRttinuM ane ahIM krodhatyAgano nirdeza karIne dveSanI nivRtti kathana karyuM che. kurNa 2 nAkha ... vikhavanA - A vAkya dvArA krodhathI thanAra vartamAna ane bhaviSyanAM duHkhone zaparijJAthI jANIne pratyAkhyAna parijJAthI choDavAnI preraNA ApI che. krodhanA kAraNe bhaviSyamAM naraka yoni ane sarpAdi yonimAM prApta thanAra duHkhonuM digdarzana karAvyuM che, sAthe e paNa spaSTa karyuM che ke krodhAdine vaza thaine sarva saMsArI jIva zArIrika, mAnasika duHkhothI gherAine tenA nivAraNa mATe cArebAju doDAdoDI kare che. tuM A viveka cakSuthI jo. nikhanI" no artha vRttikAre karyo che ke- "parAdhIna paNe duHkha nivAraNa mATe cArebAju doDatA prANI." pApa ane kaSAya tyAga :| 5 je NivvuDA pAvehiM kammehiM aNiyANA te viyAhiyA / tamhA'tivijjo No paDisaMjalijjAsi / tti bemi / to kaddelo samo . zabdArtha :- ne niqDa = je nivRtta che, LiyA = niyANA rahita, te vivAdiyA = te kahevAyA che, tA = tethI, ativo = prabuddha puruSa, zAstranA rahasyane jANanAra, kho kisanalimbAli = krodhathI AtmAne bALe nahi. bhAvArtha :- je vyakti pApakarmothI nivRtta che, teo anidAna-karmothI mukta kahevAya che. mATe he uttamajJAnI sAdhaka ! tuM kaSAyanI agnithI kayAre ya paNa prajavalita na thA. - ema bhagavAne kahyuM che. ne trIje uddezaka samApta che vivecana : ne LiLu padaM maeNhiM, ziyALa - nidAna zabda ahIM karmasattA-astitva temaja karma
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 158 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha baMdhanA arthamAM vaparAyo che tethI A sUtranuM tAtparya e che ke je pApakarmothI pUrNa rUpe nivRtta thai jAya che, alaga rahe che, traNa karaNa traNayogathI sAvadha AcaraNa karatA nathI, pUrNa saMvatta rahe che te akarmaka-karmarahita, alpakarmI kahevAya che, te haLukarmI jIva karmothI mukta thAya che. no hisaMgalimzi :- A zabdanA be prakAre artha thAya che- (1) saMjvalana arthAt kaSAya kare nahi ane prati saMjvalana eTale ke krodha karanAranI sAme paNa krodha kare nahIM. (2) AtmAne kaSAyAgnithI saMjvalita kare nahIM ane prati' upasarga sAthe AvavAthI artha thAya ke vAraMvAra kaSAyAgnithI AtmAne prajvalita kare nahIM, bALe nahIM arthAt kaSAyathI AtmaguNono nAza kare nahIM. | | adhyayana-4/3 saMpUrNa II 909090 cothuM adhyayana : cotho uddezaka 9000 vividha tapArAdhanA :| 1 AvIlae pavIlae NippIlae jahittA puvvasaMjogaM hiccA uvasamaM / tamhA avimaNe vIre sArae samie sahie sayA jae / duraNucaro maggo vIrANaM aNiyaTTa- gAmINaM / vigiMca maMsa-soNiyaM / esa purise davie vIre AyANijje viyAhie je dhuNAi samussaya vasittA babhacerasi / / zabdArtha - AvInaE = tapazcaryAthI dehanuM damana kare, pIDita kare, kRza kare, pavIta = vizeSa deha damana kare, vizeSa pIDita kare, khIla = saMpUrNa rIte dehadamana kare, zarIrane pIDita kare, nahita puthvasano = pUrvasaMyogone choDIne, 3vasane vizva = upazamane prApta karI, saMyama dhAraNa karI, tasphA = tethI, vimo = svasthacitta, viSaya-kaSAyathI mukta citta, anuga citta, sArA = saMyama pAlanamAM lIna, samiNa = samiti yukta, sadiza = jJAna yukta, naE = yatnA kare, 32yvaronuM AcaraNa karavuM kaThina che, maLo = vIrono mArga, LiyakArIkha = mokSagAmI, maNivivi- mAMsa ane lohIne sUkavI de, ochA kare, vi= saMyamavAna, Ayogane = anukaraNIya, mokSArthI, niyadipa= kahevAyA che, dhuNA kRza kare che, samuya karma samUhane, zarIrane, vaMzaveti vAsA = brahmacaryamAM nivAsa karatAM, saMyamamAM rahIne. bhAvArtha :- muni pUrvasaMyogono tyAga karI, saMyamano svIkAra karIne tapa dvArA zarIrane pIDita kare, vizeSa pIDita kare ane pachI saMpUrNa rIte pIDita kare. A rIte tapanuM AcaraNa karanAra muni sadA avimAna-svastha citta rahe. tapa karatAM paNa kayAreya kheda khinna na thAya, prasanna rahe, AtmabhAvamAM sadA lIna rahe, svamAM ramaNa kare, pAMca samitithI ane
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakRtva adhya--4, 9 : 4 jJAnathI yukta / thai sadA yatnA pUrvaka kriyA kare. apramatta banIne jIvanaparyaMta saMyama sAdhanA karanAra anivRtta gAmI--mokSArthI vIra muniono mArga atyaMta vikaTa che. temAM sAdhaka zarIranAM mAMsa, lohIne tapazcaryAthI ochAM kare, zarIrane kRza kare. puruSa brahmacaryamAM saMyamamAM sthira rahIne karmasamUhane tapazcaryAdithI khaMkherI nAMkhe, kSaya kare te ja puruSa saMyamI, rAgadveSanA vijetA hovAthI parAkramI ane bIjAnA mATe anukaraNIya AdarzarUpa hoya che athavA muktigamanane yogya hoya che. vivecana : 159 A uddezakamAM samyakcAritranI sAdhanAnA viSayamAM AtmAnI sAthe zarIra ane zarIra sAthe saMbaMdhita bAhya padArthonA saMyogo, moha baMdhano, Asaktio, rAgadveSa temaja tenAthI thanAra karmabaMdhanono tyAga karavAnI preraNA ApI che. AvIlap pIla bipIla :- A traNa zabdo muni jIvananI sAdhanAnA kramane batAve che. ApIDana, prapIDana ane niSpIDana. A kramathI muni jIvananI sAdhanAnI traNa bhUmikA che. muni jIvananI prAthamika taiyArI mATe be vAta anivArya che, je A sUtramAM batAvI che- hittA puvasaMgonuM ane hippA vasama (1) muni jIvanane aMgIkAra karatAM pahelAM pUrvanA dhana, dhAnya, jamIna-jAgIra, kuTuMba-parivArAdinA mamatvano ane saMyogano tyAga kare (2) Indriya ane mananI upazAMti arthe saMyamano svIkAra kare. pravrajyA grahaNa karyA pachI muni sAdhanAnI traNa bhUmikAmAMthI pasAra thAya che. (1) dIkSA lIdhA pachI zAstrAghdhananA samaya sudhInI pahelI bhUmikA che. temAM te saMyama rakSA temaja zAstrAdhyayana mATe Avazyaka tapa(Aryobala, upavAsAdi) kare che te ApIDana' che. (ra) tyAra pachI bIjI bhUmikA potAnA ziSyo ke nAnA saMtonA abhyAsa temaja dharmapracAra-prasAranI che. A samaye te saMyamanI utkRSTa sAdhanA ane dIrgha tapazcaryA kare che, A 'prapIDana' che. (3) tyArabAda trIjI bhUmikA Ave che- zarIratyAganI. muni AtmakalyANanI bhAvanA sAthe saMyama tapanI sAdhanAmAM paripakva thaI jAya tema ja zarIra paNa jIrNa--zIrNa athavA vRddha thaI jAya, tyAre te samAdhi maraNanI taiyArImAM joDAI jAya che, te samaye te mokSAbhilASI sAdhaka ekAMgI tapa sAdhanAmAM ja lIna thaI deha visarjananI utkRSTa sAdhanA kare che, te 'niSpIDana' che. sAdhanAnI A traNa bhUmikAomAM zAstrakAre bAhya, AtyaMtara tapa temaja zarIra tathA AtmAnuM bhedavijJAna karIne tene anurUpa sthUla zarIra mATe ApIDana, prapIDana ane niSpIDananI preraNA ApI che. A tapazcaryA karmakSaya mATe hoya che mATe ahIM karma ke kAryaNa zarIranuM pIDana paNa samajI zakAya che. vRttikAre guNasthAna sAthe traNa bhUmikAono saMbaMdha kArmaNa zarIra-karmanI apekSAe batAvyo che. apUrvakaraNAdi guNasthAnomAM karmonuM ApIDana thAya che, anivRttibAdara guNasthAnamAM prapIDana tathA
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16o zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha sUmasaMparAya guNasthAnamAM nippIDana thAya che athavA upazamazreNImAM ApIDana, kSapakazreNImAM prapIDana ane zelezI avasthAmAM niSpIDana thAya che. vivi masa-sarSi :- zarIranA lohI-mAMsane cUkavI nAMkhe. ahIM zarIra prati nirmoha banI tapazcaryA karavAnI preraNA ApI che ane sAdhakane vIra tathA Adarza zramaNa kahI biradAvela che. brahmacaryanI sAdhanA mATe paNa zarIrane kraza karavuM Avazyaka che. A Azayane spaSTa karatAM uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke jahA davaggi pariMdhaNe vaNe, samAruo NovasamaM uvei / viviyA vipa/mopho, ja vaMthAritna phiyAya varUddA -(utta.a. 32. gA.11) je rIte pracura IMdhaNavALA vanamAM pavana sAthe lAgelo dAvAnaLa zAMta thato nathI te ja rIte prakAmabhojInI IndriyarUpI agni(vAsanA) zAMta thatI nathI mATe brahmacArIne atibhojana karavuM kayAre ya hitakArI nathI. prakAma (rasayukta Icchita) bhojanathI lohI, mAMsa vadhe che; prakAma bhojananA tyAgathI zarIramAM lohI, mAMsa vadhatA nathI ane kramazaH carabI, hADakA, majjA ane vIrya sUkAI jAya che; tenI vRddhi thatI nathI. A kAraNe sahaja rIte ja A pIDanAdinI sAdhanA thaI jAya che. varittA vamavi :- brahmacaryamAM nivAsa karavAnuM tAtparya paNa gahana che. brahmacaryanA cAra artho thAya che- (1) brahma AtmAmAM ramaNa karavuM. (2) maithunathI virati athavA sarva Indriyono saMyama. (3) gurukuLavAsa(4) sadAcAra. brahmacaryanA A sarva artho ahIM ghaTI zake che chatAM ahIM samyaphacAritrano prasaMga che. brahmacarya e cAritranuM eka mukhya aMga che. A daSTithI brahmacaryamAM arthAtu cAritramAM rahI karmano kSaya kare e artha prAsaMgika che. jinAjJAvirAdhaka zramaNa :| 2 NettehiM palichiNNehiM AyANasoyagaDhie bAle avvocchiNNabaMdhaNe aNabhikkaMta saMjoe / tamaMsi avijANao ANAe laMbho patthi tti bemi / jassa Natthi purA pacchA, majjhe tassa kuo siyA ? zabdArtha - "hiM = netrAdi Indriyone, sichiomhiM pota-potAnA viSayothI nivRtta karIne, rokIne, mAyALa = hiMsAdi pApomAM, soya = Indriya viSayarUpa sotamAM, hipa = Asakta, vAne = ajJAnI, abbocchiwvaMthaLe = karmabaMdhana chedI zakatA nathI, samajatasaMgopa = saMyogonuM
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ | samyakatva adhya-4, uH 4 . [ 161 | ullaMghana karI zakatA nathI, tati = mohAMdhakAramAM, DUbI jAya che, vanALo = ajANa thaIne, AgApa = teone AjJAno, saMbo isthi = lAbha thato nathI, ArAdhanA thatI nathI, naTsa = jene, purA = pahelAM, prAraMbhamAM, pUrvabhavamAM, Oi = bodhino lAbha thayo nathI, ArAdhanA nathI, pachI = pachI, aMtamAM, AgAmI bhavamAM, takSaka tene, matte = vacce, vartamAna bhavamAM, jUo siyA = kyAMthI thaI zake? bhAvArtha :- netrAdi Indriyo para niyaMtraNa-saMyamano abhyAsa karatAM paNa mohAdi udayavaza bAlajIva Indriya viSayomAM ane hiMsAdi pApomAM Asakta thai jAya che, te karma baMdhanone toDI zakatA nathI. (zarIra tathA parivArAdinA) saMyogone choDI zakatA nathI. te Atmahitane nahIM samajatAM mohAMdhakAramAM DUbI jAya che. te sAdhakane tIrthakaronI AjJA pAlanano lAbha prApta thato nathI arthAt te sAdhaka jinAjJAnA ArAdhaka thaI zakatA nathI. pUrvokta jinAjJAnI ArAdhanA jenA saMyamI jIvananA prAraMbhamAM paNa nathI ane aMtima jIvanamAM paNa nathI, to pachI vaccenA samayamAM hovI saMbhavita nathI. vivecana : AvAyapi :- 'AdAna' zabdathI ahIM hiMsAdi samasta pAponuM grahaNa karyuM che ane zrota zabdathI pAMce ya indriyanA viSayone grahaNa karyA che. A prakAre samasta AsavadvArone AdAnazrota zabdathI kahyA che. evA Azrava sthAnomAM lIna rahenArA loko sabuddhi ke sasaMyoganA abhAve kyAre ya saMsAranA saMyogono tyAga karI zakatA nathI, baMdhanothI mukta thaI zakatA nathI athavA je sAdhaka A AzravanuM sevana karatA thaI jAya te paNa paugalika saMyogonI Asaktine pAra pAmI zakatA nathI ane karmabaMdhanathI chUTI zakatA nathI. saMyamI hovA chatAM AvA sAdhakone bhagavad AjJAnI ArAdhanAno lAbha maLI zakato nathI. nisa 0i purA pachI, tala vAo siva - A sUtranI vyAkhyA sukha, viSayAsakti, samakita Adi viSayone lakSya karIne aneka rIte karavAmAM AvI che, temAM mukhya A pramANe che (1) jenA jIvanamAM prAraMbhamAM ke aMtamAM prabhu AjJAnI, saMyamanI ArAdhanA nathI to madhyamAM AjJAnI ArAdhanA karI na karI samAna che. jo sAdhaka saMyamanuM pAlana karyA pachI viSayomAM phasAI jAya to te saMyama pAlana nirarthaka che. eTale ke jenuM prAraMbhika jIvana ane aMtima jIvana saphaLa ArAdhanA yukta nathI to madhyamAM sArthaka ArAdhanA thatI nathI tethI sAdhake prAraMbhathI ja jitendriya thaI pApa tyAgamAM sAvadhAna rahevuM joIe ane aMta sudhI paNa te ja sAvadhAnIthI saMyama tapanI ArAdhanA karavI joIe. prAraMbha bagaDe to vikAsanI AzA nathI ane aMta bagaDe to karelA kAryanI saphaLatAnA lAbhathI vaMcita rahevuM paDe che tethI Adi ane aMtane sudhAravAnuM lakSya rAkhavuM jarUrI che.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha (2) sAdhanA dvArA jyAre bhogecchAnA saMskArano nAza thAya che tyAre bhogecchAnI vaikAlika nivRtti thaI jAya che. tethI te bhogecchA pahelA hotI nathI ane pachI paNa hotI nathI temaja madhyamAM paNa kyAre ya hotI nathI. atItanA saMskAra hoya nahi to bhaviSyanI kalpanA thatI nathI tathA saMskAra ane kalpanA vinA vartamAnanuM ciMtana thatuM nathI. 12 (3) koI jIva evA hoya che ke jeoe bhUtakALamAM samyaktvanI sparzanA karI nathI ane bhaviSyamAM karaze nahi. AgamanI paribhASAmAM tene abhavya jIva kahevAya che. teone kyAre ya samyaktvanI sparzanA thatI nathI. te jIvone bhUtakALa ke bhAvimAM samyaktva na hoya to pachI eka samayarUpa vartamAna kALamAM to hoya ke ja kyAMthI ? arthAt na ja hoya. A jIvone kyAre ya samyaktvanI prApti thatI nathI. niSkarSadarzInI ArAdhanA : 3 se hu paNNANamaMte buddhe AraMbhovarae / sammameyaM ti pAsaha / jeNa baMdha vahaM ghoraM pariyAvaM ca dAruNaM / palichiMdiya bAhiragaM ca soyaM NikkammadaMsI iha macciehiM / kammANaM saphalaM daTTuNaM tao NijjAi veyavI / I zabdArtha :- - paLALamatte = uttamazAnI che, buddhe = tattvajJa, AbhovaN = je AraMbhathI upazAMta che, sambha thai = A satya che, tti = A pramANe che, pAsada = juo, jANo, lekha = jenAthI, je AraMbhathI, vaSaM = baMdha, vaheM= vadha, dhoR= ghora, pariyAnaM- paritApa, vALa = dAruNa duHkhane prApta kare che, pattichiMviya - chedIne, vAhiI - bAhya, soya = srotane, khimmavaMzI = mokSadarzI che, niSkarmadarzI, TE = A lokamAM, ma--ihaiM = mRtyulokamAM, mAnavadehanA mAdhyame, mmALuM = karmonI, satA = saphaLatAne, vartuLa = joIne, jANIne, to = karma AsavothI, khijgAr = bahAra nIkaLe che, vecavI = vedajJa, AgamanA rahasyane jANanAra bhAvArtha :- je AraMbhathI haMmezAM dUra rahe che te sAdhaka vAstavamAM prajJAvAna, buddhimAna ke prabuddha che. A tattvane samyak prakAre jANo, samajo ke A AraMbha-hiMsAdinA sevananA kAraNe ja puruSa saMsAranI yoniomAM baMdha, vadha, ghora paritApa ane bhayaMkara duHkhane prApta kare che, mATe parigrahAdi bAhya temaja rAga-dveSAdi ApyaMtara srotane baMdha karIne saMsAramAM A mAnava zarIranA mAdhyame tame niSkarmadarzI- karmamukta banI jAo. karma avazya phaladAyI hoya che, A jANIne zAstrajJa muni te karmabaMdhanothI avazya nivRtta thaI jAya che. vivecana : piramnavaMtI :- niSkarmanA pAMca artha che- (1) mokSa, (2) saMvara, (3) karmarahita zuddhaAtmA, (4) amRta ane (5) zAzvata. mokSa, amRta ane zAzvata e traNa zabdo ghaNuM karIne samAnArthaka che. karmarahita AtmA pote amRtasvarUpa banI jAya che ane saMvara e mokSa prAptinuM eka ananya sAdhana che. jenI sarva For Private Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ | samyakatva adhya-4, uH 4 _ 167 | Indriyono vega, viSayo ke sAMsArika padArtho taraphathI haTIne mokSa sanmukha thaI jAya che te niSkarmadarzI hoya che. saMyama tapa sAdhanAnI mastImAM masta sAdhaka A mAnava zarIrathI niSkarmAvasthA prApta kare che. ArAdhakonuM anukaraNa :| 4 je khalu bho vIrA samiyA sahiyA sayA jayA saMghaDadasiNo AtovarayA ahA tahA logaM uvehamANA pAINaM paDINaM dAhiNaM udINaM iti saccaMsi pariviciTThisu / sAhissAmoNANaM vIrANaMsamiyANaMsahiyANaMsayA jayANaMsaMghaDadaMsINaM AtovarayANaM ahA tahA logamuvehamANANaM / kimatthi uvAhi pAsagassa, Na vijjai?Natthi / tti mA. // cauttho uddeso samatto // cautthaM ajjhayaNaM samattaM // zabdArtha - he ziSya! = samiti yukta, datya-jJAnAdithI yukta, saMya nathI haMmezAM yatnAvAna, saMyaDasino satata jAgarUka, niraMtara sAvadhAna, zreyArthI, mAtovara- pApakarmathI nivRtta, sahIta yathAtathya, to vedamALA lokane jonAra, pALa paDI tAdi kalI= pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara dizAmAM, ti =A pramANe, sarvAli saMyamamAM, viviThThasu-sthita rahetAM, sAhisAno = kahIza, (to tame sAMbhaLo), [TM = jJAnane, vIrANa = vIra puruSoe, samiyA sahiyALuM = samitiyukta, jJAna yukta, sayA gayAne = haMmezAM yatnavAna, saMDavI = zreyArthI, pratikSaNa jAgRta, gAtAvarayA = pApakarmathI nivRtta, ahIM tahIM = yathArtha, to yuvedamAkhaNa = lokane jonAra. bhAvArtha :- he Aryo ! je sAdhaka vIra che, pAMca samitiothI yukta che, jJAnAdithI sahita che, sadA saMyata che, satata zubhAzubhadarzI, pratikSaNa jAgRta che, pApakarmothI nivRtta che, lokane yathArtharUpe jonAra che, pUrva, pazcima, dakSiNa ane uttara sarva dizAomAM sArI rIte satyamAM sthira thaI cUkyA che; te vIra, samiti sahita, sadA yatnAvAna, pratikSaNa jAgRta, zubhAzubhadarzI, pApathI uparata, lokanA yathArthadA, jJAnIonA samyajJAnanuM anukaraNa kare che. ame paNa te mArganuM samyapha ArAdhana karIzuM. (mokSArthI sAdhaka Avo saMkalpa kare). prazna- satyadaNa vIrane koI karmajanita upAdhi hoya che? ke nathI hotI ? uttara- te satya daSTAone bhavabhramaNa rUpa saMsAranI koI upAdhi hotI nathI. -ema bhagavAne kahyuM che. | cotho uddezaka samApta . cothuM adhyayana samApta che vivecana : A sUtramAM saMyama ArAdhakonA Adarzane sAme rAkhI dareka sAdhaka AvI ArAdhanA karavAnuM lakSya
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha nizcita kare tevuM sUcana karavAmAM AvyuM che. sAhissAmo pALa (sAdhiSyAmaH)- te jJAnanI sAdhanA karIza, jIvanamAM tene kAryAnvita karIza. saMghaDadaMsaNaM :- A zabdanuM vaikalpika rUpa 'saMthakavalI' maLe che teno artha che-- zreyArthI, mokSArthI, kalyANArthI. prastutamAM saMSaDavarzI = niraMtara sAvadhAna rahenAra. cotho uddezaka saMpUrNa upasaMhAra H- jagatanA prANImAtra pratye samatAno bhAva te ja sAcI ahiMsA che. traNe ya yoga sAthe joDAyelI, vaNAyelI evI ahiMsAnA upadezaka tIrthaMkara paramAtmA che. teoe prANImAtramAM Atma samadaSTino upadeza Apyo che. dharmano pAyo ahiMsA che. jyAM hiMsA che tyAM dharma Takato nathI. bIjAnA bhoge kadI dharma na hoya. ahiMsaka bhAvanA ja sarva jIvo sAthe maitrIno saMbaMdha joDAve che. hiMsA tyAM karmAzrava che. Azrava te ja saMsAra che. tenAthI mukta thavA mATe mokSanA upAya svarUpe jJAnIoe saMvara ane nirjarA kahyA che. karmabaMdha ane karma muktino AdhAra kevaLa bAhya kSetra, sthAna ke kriyA upara nathI, paraMtu potAnI AMtarika vRtti upara AdhAra rAkhe che. niSkAmI, nirbhayI evA jJAnIne jeTalA karmabaMdhananAM sthAna che teTalA karma nirjarAnAM kAraNa bane che. nirbhaya vyakti ja bIjAne nirbhaya banAvI zake che. nirbhayI banavA ekatvabhAvane keLavI zarIra, Indriya, vRttio 52 vijaya meLavI karmone kRza karI zakAya che. vRtti para vijaya prApta karavAnI tapa sAdhanA vivekapUrvakanI hovI joIe. ekendriyathI laIne paMcendriyano jJAtA lokano vijetA banavA taiyAra thAya che, te anukULa, pratikULa vAtAvaraNamAM samajaNathI, vivekathI ahiMsAnuM pAlana karI zake che. // adhyayana-4/4 saMpUrNa // For Private Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ [15] pAMcamuM adhyayana paricaya 890898 209 28 A adhyayananuM nAma che- 'lokasAra.' loka' zabda aneka daSTikoNathI aneka arthone batAve che, jema ke nAmaloka-'loka' saMjJAvALI koIpaNa sajIva ke nirjIva vastu. sthApanAloka-cauda rAju pramANa lokanI sthApanA, nakazAmAM doravAmAM AveluM lokanuM citra. dravyaloka-jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza ane kALarUpa cha prakArano che. bhAvaloka-audayikAdi cha bhAvAtmaka loka ke sarvadravya-paryAyAtmaka loka athavA krodha, mAna, mAyA, lobharUpa kaSAyaloka. gRhasthaloka Adi mATe paNa 'loka' zabda no prayoga thAya che. ahIM sUtramAM 'loka' zabda mukhyarUpe prANIloka-saMsAranA arthamAM vaparAyo che. 'sAra' zabdanA paNa aneka artha thAya che-niSkarSa, nicoDa, tAtparya, tattva, sarvasva, nakkara, prakarSa, sArthaka, sAra svarUpa Adi. sAMsArika bhogaparAyaNa lokonI daSTimAM dhana, kAmabhoga, bhogasAdhana, zarIra, jIvana, bhautika upalabdhio Adi sAra svarUpa mAnavAmAM Ave che, paraMtu AdhyAtmika daSTie A sarva padArtha sAra rahita che, kSaNika che, nAzavaMta che, AtmAne parAdhIna banAvanAra che ane aMte duHkhadAyI che mATe temAM koI sAra nathI. AdhyAtmika daSTie mokSa, paramapada, paramAtmapada, zuddha nirmaLa, jJAnAdi svarUpa AtmA, mokSa prAptinA sAdhana-dharma, jJAna, darzana, cAritra, tapa, saMyama, samatvAdi sAra svarUpa che. niryuktikAre lokasAranA saMbaMdhamAM prazna UThAvIne samAdhAna karyuM che ke lokano sAra dharma che, dharmano sAra jJAna che, jJAnano sAra saMyama che ane saMyamano sAra nirvANa-mokSa che. logassasAraM dhammo, dhammapi ya nANasAriyaM viti / nA saMgamAM , saMgamA ghaniSNAI ra44|-- (AcA. niyukti ,AcA. TIkA) lokasAra adhyayanano artha thayo-sarva jIvalokanA sArabhUta mokSAdinA viSayamAM ciMtana ane kathana karavuM. lokasAra adhyayanano uddezya che- lokanA sArabhUta paramapada (paramAtmA, AtmA ane mokSa)nA viSayamAM sAdhaka preraNA prApta kare ane mokSathI viparIta Azrava, baMdha, asaMyama, ajJAna ane mithyAdarzanAdinuM svarUpa tathA tenA pariNAmone sArI rIte jANIne sAdhaka temano tyAga kare.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16s | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha A adhyayananuM bIjuM nAma 'AvatI' paNa prasiddha che. tenuM kAraNa e che ke adhyayananA uddezaka 1,2,3 no prAraMbha AvatA padathI ja thayo che, tethI prathama padanA kAraNe tenuM nAma 'AvatI' paNa che. lokasAra adhyayananA cha uddezaka che, pratyeka uddezakamAM bhAvalokanA sArabhUta tattvane kendramAM rAkhIne kathana karyuM che. prathama uddezakamAM saMsArI jIvonI pariNati, bhogAsakti, tenuM pariNAma, brahmacarya, brahmacarya surakSA, ayogya ekAkI bhikSu ItyAdi viSayonuM varNana karIne aMte ajJAnavAdInuM kathana che. bIjA uddezakamAM amUlya mAnavadeha, zarIra svabhAva, parigraha, brahmacarya ane pariNAmathI baMdha tathA muktino saMketa karIne aMte apramatta sAdhanAnI preraNA karI che. trIjA udezakamAM aparigrahI saMyamI ane tenI trividha avasthA, Indriya viSayAsakti ane pApa sevanathI saMyamabhAvanuM patana, Atma yuddha, samyaka saMyama pAlana preraNA, aMte vAstavika mukta ane virata AtmAnuM kathana che. cothA uddezakamAM aparipakva muninI ekAkI caryAno niSedha ane gurukulavAsanI preraNA, strI parISaha ane tenA upAyarUpa brahmacarya samAdhinuM kathana che. pAMcamA uddezakamAM maharSine drahanI upamA, samyakatvanI vizuddhi, saMyamanA vicAromAM samyaka asamyaka vividha pariNati, ahiMsaka bhAvanI spaSTatA, aMte AtmavAdI ane AtmajJAnInuM kathana che. chaThThA uddezakamAM anAjJAthI AjJAmAM, anyamatathI svamatamAM sthira thavAnI preraNA, AgamAnusAra saMyama parAkrama preraNA, saMsAra srota, tenAthI mukti ane aMte siddhAtmAnuM svarUpa spaSTa karyuM che.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokasAra adhya--5, 9 : 1 pAMcamuM adhyayana-lokasAra pahelo uddezaka jIvahiMsAnuM pariNAma : 1 AvaMtI keyAvaMtI loyaMsi vipparAmusaMti, aTThAe aNaTThAe vA, etesu ceva vipparAmusaMti / 167 = zabdArtha :- AvaMtI = je, jeTalA, jeyAvaMtI - koI manuSya, prANI, toli = A lokamAM, vippAnusaMti = prANIono ghAta kare che, aThThAC = prayojana pUrvaka, aLadruAr - niSprayojana, telu ceva = te te prANIonI yonimAM ja, vighnAmueti = vividha janma dhAraNa kare che, janma maraNanA pravAhamAM pravahamAna rahe che. bhAvArtha:- A lokamAM je koI prANI saprayojana ke niSprayojana jIvonI hiMsA kare che, teo te jIvonI gatimAM ja utpanna thaI janma maraNanA vividha duHkhone pAme che. vivecana : A sUtramAM paMcendriya viSayaka kAmabhogo ane tenI pUrti mATe karavAmAM AvatA hiMsAdi pApakarmonI tathA AvA mUDha ajJAnInA jIvananI sthitinuM digdarzana karAvyuM che. viprAsiM :- A kriyApadano sUtramAM be vAra prayoga thayo che. (1) je vibhinna abhilASAothI prANIonI vividha prakAre hiMsA kare che. (2) hiMsA karanAra te hiMsAnA pariNAme pote paNa te vividha yoniomAM bhinna--bhinna prakAre duHkha ane maraNane prApta kare che. aTThAt aLakAv :- 'artha' eTale ke prayojana ke kAraNa. hiMsAnA traNa prayojana che- kAma, artha ane dharma. viSaya bhogonA sAdhanone meLavavA mATe bIjA jIvono vadha karavAmAM Ave che ke tene vizeSa pIDA ApavAmAM Ave che te kAmArthaka hiMsA che. vyApAra dhaMdhA, yaMtra kArakhAnA ke khetI AdinA mATe hiMsA karAya che te arthArthaka hiMsA che. bIjA dharma-saMpradAyavALAne mAravAmAM Ave ke satAvavAmAM Ave, teo para anyAya ane atyAcAra gujAravAmAM Ave, dharmanA nAme ke dharmanA nimitte pazunI bila devAmAM Ave, athavA trasa ke sthAvara koIpaNa prANInI hiMsA karavAmAM Ave to te dharmArthaka hiMsA che. A traNe ya prakAranI hiMsA prayojana sahita che zeSa hiMsA anarthaka che, jema ke- manoraMjana mATe nirdoSa prANIono For Private Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zikAra karavAmAM Ave; manuSyane bhUkhyA siMha AgaLa dhakelI devAmAM Ave; maraghAM, sAMDha, bheMsAdine paraspara laDAvavAmAM Ave; A sarva nirarthaka niprayojana hiMsA che. cUrNikAre kahyuM che ke- bAta para samaya hetu a6, te -potAnA, paranA ke bannenA prayojanane siddha karavA mATe karAtI hiMsA prayojanabhUta che ane prayojana vinA karAtI hiMsA nirarthaka ke anarthaka hiMsA che. prayojana vinA AdatanA kAraNe ke avivekanA kAraNe je trasa-sthAvara jIvonI hiMsAnI pravRttio karavAmAM Ave te paNa anarthaka hiMsA che, jema ke- mArga hovA chatAM lIlotarI para cAlavuM, jarUra vinA lAITa paMkhA cAlu rAkhavA, pANInA naLa khullA mUkavA, mAkhI-macchara vagerene hAthamAM pakaDavA, mAravA Adi pravRttio. dutyAjya kAmabhoga :| 2 guru se kAmA / tao se mArassa aMto / jao se mArassa aMto, tao se dUre / zabdArtha :- vAna = kAmabhogono tyAga karavo kaThina che, to = tethI, nArasa saMto = janmamaraNanA pravAhamAM pravahamAna, namo = jethI, dUra = mokSanA upAyathI dUra che, sukhathI dUra che. bhAvArtha :- zabdAdi kAma-bhogano tyAga karavo prANIo mATe ghaNo kaThina che ane tethI ja teo janma maraNanA pravAhamAM vahe che. janmamaraNanA cakramAM pharatA teo mokSa ke mokSanA upAyothI dUra rahe vivecana :guru te mA :- ajJAnI ane alpa sAmarthyavAna vyaktio mATe kAmecchA duyAjya hoya che ane teo mATe kAmecchAnuM atikramaNa karavuM paNa saheluM nathI. tevI alpa AtmazaktivALI vyakti kAmanI kAmanAmAM ja athavA tenAM bhogamAM ja phasAI jAya che. no se nArasa saMto :- sukhArthI kAmabhogano tyAga karI zakato nathI. kAmabhoganA tyAga vinA te mRtyunI pakaDamAM AvI jAya che. mRtyunI pakaDanA kAraNe janma, jarA, maraNa, roga, zokAdithI gherAyelA rahe che. tenI ane sukhathI vacce seMkaDo gAunuM aMtara paDI jAya che. bAlajIvonI avasthAo :| 3 Neva se aMto Neva se dUre / se pAsai phusiyamiva kusagge paNuNNaM NivaiyaM vAeriyaM / evaM bAlassa jIviyaM maMdassa aviyaanno| kUrAI kammAiM bAle pakuvvamANe teNa dukkheNa mUDhe vippariyAsamuvei, moheNa gabbha maraNAi ei / ettha mohe puNo puNo /
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, :1 169 ] zabdArtha :- saMta = viSaya sukhanI aMdara, janma maraNanI aMdara, neva= nathI, dUra = mokSathI dUra, viSaya sukhothI dUra paNa, te pAchuM = te jue che, bulinina = jalabindunI jema, susa = kuzAgre, pay M = hAlavAthI, viThya = paDI jAya che, vArikaM = pavananA jhapATAthI, parva = eja rIte, vAlola = ajJAnInuM, naviya = jIvana, basa = maMdabuddhi, vivAo = paramArthane nahi jANanAra, ajJAnI, vajUnA glAruM = dUra karyo, pazuSyano = karato, vAre = bALa jIva, teja puNekha = te duHkhathI, mUke = mUrkha, vipUriyAtamu = viparyAsa-duHkhane prApta kare che, moLa = mohathI, chaN = garbhane, naraNA = maraNAdine, pra = prApta kare che, palpa more = A mohathI saMsArabhramaNa kare che. bhAvArtha :- kAmanAonuM nivAraNa karanAra sAdhaka mRtyunI sImAmAM rahetA nathI ke mokSathI dUra rahetA nathI. te tyAgI puruSa jANe che ke tRNanA agrabhAga upara rahela jalabiMdu upara bIjuM biMdu paDavAthI athavA vAyunA jhapATAthI te nIce paDe che. tevI ja rIte ajJAnI, avivekI, paramArthane nahi jANanAra jIvonuM jIvana paNa asthira che. te bALa-ajJAnI ajJAnanA kAraNe hiMsAdi dUra karma karatA, duHkhathI mUDha banI viparItatAne prApta thAya che. mohanA kAraNe te vAraMvAra garbha ane janma maraNane prApta thAya che. teo janma maraNanI paraMparArUpa saMsAramAM ja vAraMvAra mohathI paribhramaNa kare che. vivecana : pUrva sUtramAM kAmabhoga tyAgavAmAM asamartha jIvonI avasthAnuM kathana che ane A sUtramAM bAla jIvonA duHkhanI paraMparAnuM darzana karAvI viSayabhoganA tyAgI sAdhakone sAdhanA mATe protsAhita karyA che. va se to jIva ne dUra -kAmabhoganA tyAgI sAdhaka janmamaraNanA cakramAM paNa nathI ane mokSathI dUra paNa nathI. A vAkyanA bIjA paNa vaikalpika artha thAya che, te A pramANe che- (1) samyagdaSTi puruSa graMthI bheda thaI javAnA kAraNe karmonI lAMbI sthitimAM rahyA nathI ane dezona kroDAkroDI karma sthiti rahevAnA kAraNe karmothI dUra paNa nathI. (2) kevaLajJAnIne cAraghAti karmono kSaya thaI javAthI te saMsAramAM nathI ane bhavopagrAhI cAra aghAti karmo bAkI hovAthI saMsArathI dUra paNa nathI. (3) je sAdhaka zramaNaveza laIne viSaya-sAmagrIne tyAgI de che paraMtu aMta:karaNathI kAmanA choDI zakatA nathI, te bhAvathI nigraMtha dazAmAM nathI ane sAdhuvezanA kAraNe dravya saMyamathI dUra paNa nathI. vAnarU, masa, viyALo :- A traNa samAnArthaka zabdo ekaja sUtramAM AvyA che. teno vizeSArtha A pramANe che- (1) vAsa- bAlakanI jema sAva ajANa. (2) maMdra- alpabuddhi, prajJA saMpannatAno abhAva, hitAhitano nirNaya karavAmAM asamartha. (3) viyALa -prajJA saMpanna hovA chatAM ajJAnadazA ke mithyAtva dazAnA kAraNe mokSa ke dharmanA marmanA ajANa. saMsAranA ghaNAM prANIo AvI ajJAnadazAnA kAraNe asthira ane kSaNabhaMgura jIvanane ajara amara mAnI sukha mATe dUra karma kare che, sukhane badale duHkha pAme che, vAraMvAra janma maraNane prApta karatA rahe che.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha brahmacaryanI ArAdhanA : 4 saMsayaM pariyANao saMsAre pariNNAe bhavai, saMsayaM apariyANao saMsAre apariNNAe bhavai / je chee se sAgAriyaM Na sevae / kaTTu evaM aviyANao biiyA maMdassa bAlayA / laddhA huratthA paDilehAe AgamettA ANavejjA aNAsevaNayAe tti bemi / pAsaha ege rUvesu giddhe pariNijjamANe / ettha phAse puNo puNo / = = zabdArtha:- saMsaya riyALao = saMzayane jANanAra, saMkSare = saMsArane, parakhkhAd mavad = jANanAra hoya che, saMlayaM ariyALo = saMzayane nahi jANanAra, saMsAre ariLAv mavad= saMsArane jANanAra nathI arthAt saMsAra svarUpathI ajANa che, je che = je nipuNa che, sALavi = maithuna, na sevav= sevatA nathI, vaM = A pramANe karIne arthAt maithuna sevana karIne, aviyALo - guru samakSa kRtyanuM nivedana kare nahi, viyA = bIjI, mavasla = te mUrkhanI, vAyA = mUrkhatA che, lA = kAmabhoga prApta thavA para, durasthA = kadAcit, paDilehAr = tenA phaLano vicAra karIne, pariNAmane vicArIne, AmettA = duHkhadAyI jANIne, alevAC = viSaya sevana na karavA mATe, ALavekhkhA = bIjAne ke AtmAne AjJA Ape, vesu = rUpAdi viSayomAM, ziSe = Asakta, jJe - koI eka, pAlaha = juo, paribhinnamALa = naraka AdimAM jatAM, pattha = A saMsAramAM, se sparzono anubhava kare che arthAt duHkha bhogave che. = bhAvArtha :- je saMzayane jANe che te saMsAranA svarUpane jANe che, je saMzayane jANatA nathI te saMsArane paNa jANatA nathI. tAtparya e che ke brahmacarya pariNAmomAM saMzaya utpanna karanAra tattvone jJa parikSAthI jANIne je tenAthI dUra rahe che, te saMsArathI mukta thaI zake che ane je saMzaya utpAdaka tattvone samaje paNa nahi temaja tyAga paNa kare nahi te saMsAra pAra karI zakatA nathI. je kuzaLa sAdhaka che te maithuna sevana karatA nathI. je gupta rIte maithunanuM sevana karI guru AdithI chupAve che, pUchavA para asvIkAra kare che, to te kAmamUDhanI bIjI mUrkhatA che. = sAco sAdhaka upalabdha thatAM kAmabhoganA pariNAmono vicAra karIne, sarva rIte tenAM kaTu phaLanuM jJAna karIne AtmAne tenuM sevana na karavAmAM AjJApita kare. vAsanA vAsita AtmAne upAsanAdithI anuzAsita kare. jJAnAtmA dvArA ajJAna AtmA para aMkuza rAkhe. he sAdhako ! vividha kAmabhogomAM Asakta jIvone saMsAra paribhramaNa karatAM juo. teo A saMsAramAM vAraMvAra duHkha bhogave che. vivecana : saMlaya pariyALo :- 'saMzaya' zabdano artha saMdeha che. ahIM brahmacarya viSaya prarUpaNa hovAthI teno artha e thAya che ke brahmacaryanI sAdhanAmAM utpanna thatAM saMzayone je jJa parikSAthI jANI teno pratyAkhyAna jJa For Private Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, :1 171 | parijJAthI tyAga kare che, je kyAre ya kuzIlanuM sevana karatA nathI, te ja sAdhaka vAstavamAM saMsAratyAgI arthAt saMsAra mukta thAya che. uttarAdhyayana sUtranA 16mAM adhyayananI 14 mI gAthAmAM kahyuM che ke- saMe savvA vane padAparva = brahmacaryamAM zaMkA utpanna karanArA sarva bAdhaka tattvone jANI vivekavAna sAdhaka teno tyAga kare. ahIM paNa te zaMkA sthAnone saMzaya' zabdathI darzAvela che mATe sAdhaka brahmacaryanA pAlananI bhAvanAne cala-vicala karanAra pravRttio, AcaraNone samajIne tyAga kare, tenAthI dUra rahe ane brahmacaryanA pariNAmone daDha ane nirmaLa rAkhe. saMsarSa apariyALo :- je sAdhaka brahmacaryamAM zaMkA utpanna karanAra pravRttione samaje nahi athavA samajIne dUra rahe nahi, potAne surakSita rAkhe nahi, te vAstavamAM saMsAranA tyAgI thatA nathI ane mukti prApta karI zakatA nathI. viyA masji barnayA :- A sUtramAM kahyuM che ke pramAdathI bhUla thaI jAya to teno saraLatApUrvaka svIkAra karI levo joIe. Ama karavAthI doSanI zuddhi thaI jAya che. jo doSane chupAvavAno prayatna kare to kuzIla sevanano eka doSa ane chupAvavAno bIjo doSa lAge che, A rIte te bamaNuM pApa sevana karanAra kahevAya che. nakkI hatyA ... BlNe puLo puLo:- kadAca kAmabhogonA sevanano saMyoga upasthita thaI jAya to saMyamI sAdhaka potAnA kartavya, akartavyane jANIne, gupta doSa sevananA pariNAmano vicAra karIne, AtmA para jJAnano aMkuza rAkhIne kuzIlanuM sevana kare nahi. je strInA rUpAdimAM Asakta thAya che te vAraMvAra kaSTone prApta kare che. te A bhavamAM apamAna ane aneka muzkelIo tathA tiraskArane pAme che ane bhavAMtaramAM naraka tiryaMcAdi durgatinAM aneka duHkhone bhogave che. saMzayakAraka A sthAnone jANIne saMyamI sAdhake teno tyAga karavAmAM sAvadhAna rahevuM joIe. AvI sAvadhAnI rAkhanAra sAdhaka nirAbAdha rUpe brahmacaryamAM saphaLa thaI zake che. saMzaya zabdano bIjo artha "jijJAsA" thAya che. te artha letAM sUtrano bhAvArtha A pramANe thAya che. jijJAsAne jANanAra, jijJAsAthI yukta sAdhaka saMsAranA svarUpane jANe che. jeo jijJAsAyukta nathI te saMsAranA svarUpane jANI zakatA nathI. AraMbhajIvI jIvo - | 5 AvaMtI keyAvaMtI loyaMsi AraMbhajIvI etesu ceva AraMbhajIvI / e ttha vi bAle paripaccamANe ramai pAvehiM kammehiM asaraNaM saraNaM ti mnnnnmaanne| zabdArtha - AvatIka jeTalA, cAvaMta koI, keTalAka toSiA lokamAM, AraMbhaLIvI hiMsA karanArA che te, patetu veva = A lokamAM ja, A lokamAM rahela jIvo pratye, AraMbhaLIvI = hiMsA karIne AjIvikA calAve che, pavitra ahIM ja, A AraMbhamAM ja, paripakvatA = lIna thatAM ma = rame che, rata
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 172 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha rahe che, pravRtta thAya che, maraazaraNabhUta te pApakarmone, saraLa tiH zaraNarUpa che ema, maULanA - mAnIne. bhAvArtha :- A lokamAM je koI hiMsA karanArA che te A lokamAM rahelA jIvonI ja hiMsA karIne AjIvikA kare che. te ajJAnI AraMbhamAM ja tallIna rahIne azaraNabhUta pApakAryone zaraNabhUta mAnIne temAM ja ramaNa kare che, pravRtta thAya che. vivecana : A sUtramAM AraMbha samAraMbhamAM racyApacyA rahenArA ane tene ja zaraNabhUta mAnanArA saMsArI jIvonI dazA darzAvI che. sUtramAM AvelA pataMju veva ane pattha visarvanAma zabdonA kAraNe vyAkhyA graMthomAM bIjI rIte paNa artha karyo che, te A pramANe che- A lokamAM je koI saMsArI jIvo AraMbha samAraMbhathI AjIvikA calAve che, teo duHkha bhogave che ane je anyatIrthika sAdhu ke zithilAcArI zramaNa paNa sAvadha kAryomAM pravRtta thAya che te paNa duHkha bhogave che. ajJAnadazAmAM rahelA te viSayAbhilASAthI pIDita thaIne pApakarmomAM ramaNa kare che, temAM tallIna thAya che ane azaraNabhUta pApAcaraNone zaraNabhUta mAnavAnI ajJAnatA kare che. tAtparya e che ke saMsArI jIvo to hiMsA kare ja che paraMtu gRhatyAgI saMnyAsI ke zramaNa thaIne paNa keTalAka ajJAna dazAmAM AvA AraMbha samAraMbha karatA thaI jAya che, te paNa AtmakalyANanA badale duHkha ja prApta kare che. dUSita ekalavihAra carcA - | 6 ihamegesiM egacariyA bhavai / se bahukohe bahumANe bahumAe bahulobhe bahurae bahuNaDe bahusaDhe bahusaMkappe AsavasakkI paliochaNNe uTThiyavAyaM pavayamANe, mA me kei adakkhu, aNNANa pamAyadoseNaM / sayayaM mUDhe dhamma NAbhijANai / zabdArtha :- da = A jagatamAM, li = keTalAka sAdhakonI, koInI, variyA java6 = ekalavihAracaryA hoya che, te vahuvo te bahukrodhI, vahuno bahumAnI, vahunA = bahu mAyAvI, bahu kapaTI, vadutoe = bahulobhI, vadura = pApakarmamAM bahurata athavA bahukarma raja yukta, hadugaDe = bahurUpI, aneka vezadhArI naTa, vahe= atyaMta zaTha, vahusaMkhe= ghaNA saMkalpa yukta, mAsavasI = AsavomAM Asakta, patniochavo = doSone chupAvanAra,karmothI DhaMkAyelA, yevAya = potAne pravrajyAdhArI, utkRSTAcArI, pavayanA = kahenArA, ne = mane, 6 = koI, mana avaq= joI na jAya, ApaNA pAcakoleSa = ajJAna prasAda doSathI, savayaM mUke = atyaMta mUDha, thamna = dharmane, dharmanA marmane, maifmagApa = samajatA nathI, jANatA nathI. bhAvArtha :- A saMsAramAM koI sAdhaka ekalA vicare che. te sAdhaka bahu krodhI, bahumAnI, bahumAyAvI,
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, :1 [ 173] bahulobhI, bhogomAM atyaMta Asakta, naTanI jema bahurUpI aneka prakAranI zaThatA karanAra, aneka prakAranA saMkalpa-vikalpa karanAra, hiMsAdi AsavomAM Asakta ane guptarIte doSa sevana karanAra hoya che athavA karmothI lipta hoya che, chatAM "huM sAdhu dharmAcaraNa mATe upasthita thayo chuM, AcArazIla chuM" A rIte potAnI prazaMsA kare che, baDAI mAre che, paraMtu mane koI joI na jAya' evI zaMkAthI chAnI rIte anAcAra seve che. te ajJAna ane pramAdanA doSathI satata mUDha banela che. te mohamUDha dharmane jANato nathI. vivecana : A sUtramAM ekalavihArI ajJAnI sAdhakanA viSayamAM kathana che. ekacaryA be prakAranI hoya che. (1) viziSTa tapAcaraNanI sAdhanA mATe (2) paristhiti ke karmasaMyoganA kAraNe. prathama prakAranA ekAkI sAdhu guru nizrAmAM hoya che jyAre bIjA prakAranA ekAkI sAdhu guru nizrAmAM hotA nathI. paristhitivaza svataMtra vicaraNa karanAra ekAkI vihArI be prakAranA hoya che. prazasta ane aprazasta. ahIM aprazastanuM kathana che. je ekacaryAnI pAchaLa viSayalolupatA hoya, svArtha hoya, bIjA dvArA pUjA-pratiSThA ke prasiddhi prApta karavAno lobha hoya, kaSAyonI uttejanA hoya, bIjAnI sevA karavI na paDe, potAnA doSa ke anAcAranI bIjAne khabara na paDI jAya, A kAraNothI ekAkI vicaraNa svIkAravuM te aprazasta ekacaryA che. ahIM sUtramAM ayogya ekacaryA karanAranI khoTI rItabhAtanuM, vividha prakAranAM dUSaNonuM nirUpaNa karyuM che. te sUtranA bhAvArthathI ja spaSTa thaI jAya che. dityavAyuM :- A padathI ekacaryA karanAranI mithyA vAtonuM khaMDana karyuM che. "huM ekalo eTalA mATe vicaruM chuM ke bIjA sAdhuo zithilAcArI che, huM to ugra AcArI chuM, huM tenI sAthe kevI rIte rahI zakuM?" A rIte te cArebAju kaheto phare che paraMtu A prakAranI tenI Atma prazaMsAmAM phakta tenuM vAkyAturya che. potAne saMyamamAM utthita batAvavAnI mAtra mAyA jALa che. ajJAnathI muktinI khoTI prarUpaNA : 7 aTTA payA mANava !kammakoviyA,je aNuvarayA avijjAe palimokkhamAhu, AvaTTameva aNupariyaTTati / tti bemi / / | | padano ghelo samaro II zabdArtha :- aThThA = Arta, duHkhI,paya= prajAvarga sarvaprANIo, mAva= he manuSya! smoviyA = karmabAMdhavAmAM nipuNa, karmakovida, ne = je puruSa, anuvarayA = anuparata-pApathI anivRtta, vinA = avidyAthI, ninonuM = mokSa, Adu = batAve che, kahe che, Avakneva = saMsAra cakramAM ja, anupariyati = paribhramaNa kare che. bhAvArtha :- he mAnava ! viSaya-kaSAyathI prANI pIDita che, karmabaMdha karavAmAM kovida che, pApakarmathI
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha anivRtta che, ajJAnathI mokSa prApta thAya ema kathana kare che. teo janma, maraNAdi rUpa saMsAra AvartamAM ja paribhramaNa karatA rahe che. 174 vivecana : gavijJAC :- mokSa prAptinAM be sAdhana che. sUyagaDAMga sUtranA a. 12. gA.11 mAM kahyuM che ke- Ahalu vijhjhA para pamovavo--jJAna ane cAritra e mokSanAM be sAdhana che. avidhA mokSanuM kAraNa nathI paraMtu ALasanA prabhAvathI prabhAvita keTalAka ajJAnI, mithyAvAdI avidyAthI mukti batAve che, te ajJAnavAdI che. A sUtranI vyAkhyAmAM cUrNikAre avijJArnI jagyAe viSnAr pATha mAnIne teno artha karyo che ke- jevI rIte maMtrathI viSano nAza thaI jAya che, jhera utarI jAya che tevI ja rIte vidyAthI, ekalA zuSkajJAnathI koI mokSane Icche che. sAMkhyono mata evo ja che. te vidhA--tattvajJAnathI ja mokSa mAne che. paMcaviMzati tattvajJe yatrakutrAzrame rataH / jI muMDI zikhI vA'pi mucyate nAtra saMzayaH // || prathama uddezaka samApta || jeNe 25 tattvone jANI lIdhAM che te game te AzramamAM rahe topaNa tenI mukti avazya thAya che pachI bhale te jaTAdhArI hoya ke muMDita hoya ke zikhAdhArI hoya. mokSathI viparIta saMsAra che. avidhA saMsAranuM kAraNa che tethI je dArzaniko avidyAne vidyA mAnIne mokSanuM kAraNa batAve che, te saMsAranA AvartamAM vAraMvAra paribhramaNa karatA rahe che. tenA saMsArano aMta kyAre ya Avato nathI. Y // adhyayana-5/1 saMpUrNa // pAMcamuM adhyayana : bIjo uddezaka anAraMbhI sAdhaka H 1 AvaMtI keyAvaMtI logaMsi aNAraMbhajIvI, etesu ceva aNAraMbhajIvI / etthovarae taM jhosamANe ayaM saMdhI ti adakkhU, je imassa viggahassa ayaM khaNe ti aNNesI / esa magge AriehiM paveie / G uTThie No pamAyae, jANittu dukkhaM patteyaM sAyaM / puDho chaMdA iha mANavA / puDho dukkhaM paveiyaM / se avihiMsamANe aNavayamANe puTTho phAse For Private Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, u : 2 [ 175 ] vippaNollae / esa samiyApariyAe viyAhie / zabdArtha :- aAraMbhanavI = anAraMbha jIvI, AraMbhatyAgI, pazu veva = gRhasthanA gharethI nirdoSa AhAra lAvIne, agAraMbhaLavI = nirAraMbhI jIvana jIve che, tyAgI, palyovara = sAvadya AraMbhathI nivRtta, i = karmone, phosanA = kSaya karatA, mayaMka A, saMthI ti = avasara che, ajahU = dekhe, joyela che, ne Dumasa = je puruSa A, vidaI = zarIrano, aya = A, hune tti = kSaNa, avasara che ema, kolI = anveSaNa kare, sadupayoga kare, paNa ma= A mArga, AripaTTiparvarUpa = Arya puruSoe kahyo che, tIrthakaroe batAvyo che, kR = UTho, udyata thAo, no pAyA = pramAda na karo, puDo = bhinna-bhinna, chalA = abhiprAyo, mato, 6 = A jagatamAM, mAvA = manuSyonA, paDyuM = kahela che, te = te, vidaramANe = hiMsA na karanAra, gaNavayanA = khoTuM na bolanAra, puddo = sparza thatA, te = pariSahone, duHkhone, viSpagopa(vipayvaNaE) = nAnA prakAranI bhAvanAo dvArA, samabhAvapUrvaka sahana kare, paNa = A, sImiyA parivAra = samyapha paryAya yukta, vivAdipa= kahevAyelA che. bhAvArtha :- A jagatamAM je nirAraMbhajIvI che, te hiMsAdi AraMbha pravRtti karanAra gRhasthonI vacce rahevA chatAM anAraMbhathI jIve che. A sAvadha pravRttithI nivRttimAM sthita athavA ahaMtu zAsanamAM sthita apramatta muni 'A manuSya janma saMdhi--uttama avasara che' ema jANIne karmakSayamAM lAgI jAya. A audArika zarIranI vartamAna kSaNa amUlya avasara che, A rIte jANIne kSaNAnveSI bane. eka-eka kSaNanuM anveSaNa kare, pratyeka kSaNanuM mahattva samaje, teno sadupayoga kare. A apramAdano mArga tIrthakaroe batAvyo che. mokSanI sAdhanA mATe sAdhakoe sadA udhata rahevuM joIe paraMtu kyAre ya pramAda karavo joIe nahi. darekanA duHkha ane sukha pota-potAnA hoya che, A jANIne pramAda kare nahi. A jagatamAM manuSyonA abhiprAya bhinna-bhinna hoya che tethI tenAM duHkha paNa bhinna-bhinna hoya che, ema tIrthakaroe kahyuM che, tethI anAraMbhajIvI sAdhaka koI paNa jIvanI hiMsA nahi karatAM, asatya nahi bolatAM, temaja samasta mahAvratonuM pAlana karatAM parISaha upasargajanya duHkha Ave to tene samabhAvapUrvaka sahana kare. AvA ahiMsaka sahiSNu ane uttama cAritra saMpanna sAdhakanI saMyama paryAya samyaka kahevAya che. vivecana : sAdhujIvanamAM AraMbha ane anAraMbha :- sAdhu gRhasthAzramanA bAhya AraMbhathI bilakula dUra rahe che. paraMtu sAdhanA jIvanamAM dainikacaryA daramyAna keTalA ya AraMbha pramAdavaza thaI jAya che. te pramAdane ahIM AraMbha kahela che AdANe nikkheve, bhAsussagge ya ThANa-gamaNAI / savvo pamattajogo, samaNassa'vi hoi AraMbho / /
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha potAnAM dharmopakaraNo ke saMyamopayogI sAdhanone letAM, mUkatAM, bolatAM, besatAM, cAlatAM, gocarI jatAM, AhArAdi grahaNa karatAM, vAparatAM temaja maLa mUtrAdine paraThatAM zramaNanA je mana, vacana, kAyAnA yoga pramAdapUrvaka hoya to te AraMbha gaNAya che.paraMtu te samasta pravRttio vivekayukta ane yatanApUrvaka hoya to te anAraMbha kahevAya che mATe saMyamanI dareka pravRttine vidhi sahita vivekapUrvaka karanAra sAdhaka anAraMbhI kahevAya che. te anAraMbhI sAdhaka AraMbhajIvI gRhasthonI vacce rahevA chatAM jalakamaLanI jema nirlepa rahe che. 176 A sUtramAM sAvadha kAryonA tyAgI anAraMbhajavI zramaNonuM varNana che. jemAM tenA jJAna, vairAgya, tyAga ane apramAdanuM citra doryuM che. tevu ceva :- A padanA traNa artha thAya che- (1) A lokamAM rahetAM ja te anAraMbhI rahe che. (2) A saMsAranA jIvo pratye te anAraMbhI hoya che. (3) AraMbha karanAra gRhasthonI vacce rahetAM paNa teo anAraMbhI rahe che. anya kRSi artha hapte :- A sUtramAM eka ja vAkyamAM ekI sAthe A baMne paryAyavAcI zabdono prayoga thayo che. topaNa zabda saMyoga anusAra baMnenA judA judA artha A pramANe che- (1) saMdhianAraMbhI sAdhaka saMyamamAM lIna rahetAM 'mane A aNamUlo avasara maLyo che' ema samajIne karmono kSaya karavAmAM prayatnazIla rahe (2) ghuLe- A mAnava deharUpI aNamUlo avasara che, tenuM anveSaNa--sadupayoga karI levo joIe. A prakAre be vibhAga yukta A eka saLaMga upadezAtmaka vAkya che. tyAra pachInA vAkyamAM kahyuM che ke A upadeza Arya puruSoe, tIrthaMkaroe kahela che mATe saMyama ArAdhanAmAM sadaiva tatpara rahe paraMtu pramAda na kare. apramAdanA mArge cAlavA eka sajAga cokiyAtanI jema kALajIpUrvaka jAgRta rahevuM joIe. khAsa karIne sthUlazarIra para ja nahi, paNa sUkSma-kAryaNa zarIra para vizeSa dhyAna rAkhavuM joIe. ATha prakAranA pramAdamAMthI koIpaNa pramAda AtmAnI pragatine roke che mATe pramAdanA moracArUpa saMdhi para barAbara najara rAkhavI joIe. jema jema sAdhaka apramatta banI skUla zarIranI kriyAo upara ane tenAthI mana para paDatA prabhAvane jovAno abhyAsa karato jAya che, tema tema kAryaNa zarIranI gati vidhine jovAnI zakti paNa AvatI jAya che. zarIranA sUkSma darzanano ArIte dRDha abhyAsa thaI jAya tyAre apramAdanI sAdhanA daDhatama thatI jAya che ane te ja mArge AgaLa vadhatAM caitanya tattvanI upalabdhi thAya che. - anya patti saLesI :- A padano artha che ke zarIranI vartamAna kSaNanuM ciMtana kare, zarIramAM je pratikSaNa parivartana thaI rahyuM che, rogAdi udayamAM Ave che tene jue. eka kSaNanuM UMDANapUrvakanuM ciMtana paNa zarIranI nazvaratAne spaSTa kare che, tethI zarIranI vartamAnakSaNanuM gaMbhIratApUrvaka saMzodhana kare. mAnava jIvananA avasarano pUrNa sadupayoga kare.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, 9:2 [ 177] vairyavAna sAdhakanI sAdhanA :| 2 je asattA pAvehi kammehiM udAhu te AyaMkA phusati / iti udAhuvIre te phAse puTTho ahiyAsae / se puvvaM peyaM pacchA peyaM bheuradhamma viddhasaNadhamma adhuvaM aNitiya asAsaya cayovacaiyaM vippariNAmadhamma / pAsaha eya rUvasadhiM samupehamANassa egAyataNarayassa iha vippamukkassa Natthi magge virayassa / tti bemi / zabdArtha - ne asara = je Asakta nathI, paraM me8i = pApakarmothI, sAdu = kadAcita, kyAreka, te = te, AyaMga = roga, AtaMka, asAdhAraNa bImArI, musaMti = sparza kare, ti vAdu = tyAre tenA viSayamAM kahe che ke, thare = te vairyavAna puruSa, pAse puko = rogono sparza thavA para, hiyAsa = samabhAva pUrvaka sahana kare, te = te vicAre, puSya yaMtra pahelAM bhogavavA paDe, pachApe = pAchaLathI bhogavavA paDe, e32tharmo = A zarIra bheda pAmavAnA svabhAvavALuM, vihaMsAdharma = vidhvaMsana dharmI, madhuva = adhruva, akhitiya = anitya, asAthe = azAzvata, vayovaThya = kSaya, vRddhi pAmavAnA svabhAva vALuM, vikharAmabakhta = vinAzI svabhAvavALuM, pAsada = juo, yaMga A, havatafdha = mAnava bhavarUpI avasara, samudranagara = samyak vicAraNA karI jANanAra, 5 TyatA yasa = saMyamamAM jJAna, darzana, cAritramAM rata, 6 = A lokamAM, vipakuvAvasa = pApakarmothI mukta, ma = naraka, tiryaMcAdi gatirUpa mArga, patni = nathI, virayasa = viratiyuktane. bhAvArtha :- je sAdhaka pApakarmomAM Asakta nathI, tene kadAca AtaMka-mAraNAMtika bImArI AvI jAya to te mATe tIrthakaroe kahyuM che ke dhIrapuruSa te duHkhone samabhAvapUrvaka sahana kare. A zarIra pahelA ke pachI (eka divasa) avazya chUTI javAnuM che. vidhvaMsa thavuM te teno svabhAva che. A zarIra adhruva, anitya, azAzvata che, temAM vadha-dhaTa thatI rahe che. teno svabhAva parivartanazIla che. A rIte saMdhi-deha svarUpane temaja prApta thayelA amUlya avasarane juo. zarIranI anityatAnI samyaka prekSA karanAra saMyamamAM lIna, A saMsAranA sukho ke tenI AsaktithI pUrNa virakta sAdhako mATe saMsAra bhramaNano mArga nathI. te zIdhra mokSagAmI hoya che. vivecana : vaMza kutiH - paMcamahAvratadhArI sAdhakane tenI pratijJAne TakAvavAmAM keTalAya parISaha, upasarga, duHkha, bImArI(AtaMka) AvI jAya te samaye zuM karavuM joIe? te mATe zAstrakAra kahe che kete pare puTToDadiyAsaNa te pua ma pachI pecaM:- sAdhaka avyAkuLapaNe, dhairyatApUrvaka duHkhonA udayane sahana kare. saMsAranI asAratAnuM ciMtana, bhAvanA ane karma nirjarAnI bhAvanAthI duHkhone sahana kare ane manamAM samabhAva rAkhe. A zarIra anitya, azAzvata, kSaNabhaMgura, nAzavaMta ane parivartanazIla
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 178 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha che ema samajIne tenA pratyenI Asakti dUra kare, dehAdhyAsa (zarIramAM AtmAno bhrama) rAkhe nahi, sAthe e paNa vicAre ke meM pUrve je asatAvedanIya karma bAMdhyuM che tenA vipAkaphaLa rUpe duHkha udayamAM AvyuM che, te mAre ja sahana karavAnuM che. bIjA mArA duHkhane sahana karI deze nahi. karelAM karmone bhogavyA vinA chuTakAro nathI.pahelAM ke pachI te asatAvedanIya karmanAM phaLa bhogavavA paDaze. saMsAramAM evI koI vyakti nathI ke jene asatAvedanIya karmanA phaLa rUpe duHkha rogAdi AtaMka AvyA na hoya. vItarAga tIrthakara jevA mahApuruSone paNa pUrvakRta karmono udaya bhogavavo paDyo che, to pachI mAre gabharAvuM joIe nahi, samabhAva pUrvaka tene sahana karatAM karmanAM phaLane bhogavavA joIe. sthi viralsa - hiMsAdi AzravathI nivRtta muni mATe koI mArga nathI. tenA traNa artha phalita thAya che (1) A janmamAM vividha paramArtha bhAvanAonuM ciMtana karavAne kAraNe zarIrAdinI AsaktithI mukta sAdhaka mATe naraka, tiryaMcAdimAM javAno mArga baMdha thaI jAya che. (2) A ja janmamAM sarvakarmano kSaya thaI javAthI te virata munine cAra gatinuM paribhramaNa rahetuM nathI. (3) janma, jarA, vyAdhi ane mRtyu, A cAra duHkhanA mukhya mArga che. virata ane vizeSa prakAre zarIra mohathI mukta thayela sAdhakane duHkhanA A samasta mArga baMdha thaI jAya che. parigrahadhArIne mahAbhaya :| 3 AvaMtI keyAvaMtI logaMsi pariggahAvaMtI,se appaMvA bahuvA aNuMvA thUlaM vA cittamaMtaM vA, acittamaMtaM vA, etesuceva prigghaavNtii| etadevegesiM mahabbhayaM bhavai / logavittaM ca Na uvehAe / ete sage aviyaanno| se supaDibaddhaM sUvaNIyaM ti NaccA purisA ! paramacakkhu viparikkama / etesu ceva baMbhacera / ti bemi / zabdArtha - ridivaMtI parigrahI che, teNu veva = A padArthanA viSayomAM ja, A parigrahonA kAraNe, rAvatI parigrahadhArI bane che, taheva=A parigraha, poliM- A parigraha rAkhanAra koI ekane, madama = mahAbhayakArI, mana hoya che, to vitta - lokavRtti, lokasaMjJA, 3 jANIne tyAge, ple sane = parigrahone, A karmabaMdha karAvanAra che. viyANa = nahIM jANanArane, samajI zakatA nathI. - 2 = parigraha tyAgane, suDibuddha = sArI rIte pratiSThita karela, sUvayaM ti = sArI rIte puSTa karela, paravavat = paramacakSu, mokSa daSTA, saMyama daSTA, viparivarAma = saMyamamAM parAkrama karo, paNa = mokSamAM daSTi rAkhanAramAM, samyaka puruSArtha karanAramAM, vamavera = brahmacarya, saMyama.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, : 2 | 179 | bhAvArtha :- A jagatamAM jeTalAM prANI parigrahavAna che, teo te parigraha thoDo hoya ke ghaNo, sUkSma ke sthUla hoya, sacitta hoya ke acitta tene mamatva pUrvaka grahaNa kare che. teo te vastumAM mamatA rAkhe che tethI parigrahavAna che. A parigraha ja keTalAka parigrahIonA mATe mahAbhayanuM kAraNa bane che ane koIne mahA duHkhadAyI paNa banI jAya che. sAdhako ! asaMyamI-parigrahI lokonA vitta-dhanane athavA lokasaMjJAne juo. A sarva parigraha vRttirUpa lokasaMjJA karmabaMdhanuM kAraNa che, tema te loko samajI zakatA nathI. parigraha mahAbhayanuM kAraNa che e sarvajJoe sArI rIte kahela che, pratiSThita karela che ane sArI rIte puSTa karela che. e jANIne te puruSa ! paramacakSuvAna mokSadaSTA thaIne saMyamamAM parAkrama karo. A rIte vItarAga mArgamAM samyaka puruSArtha karanArA ja vAstavika brahmacaryavAna arthAtu saMyamI bane che. vivecana :tteinuM vera virANAvaMtat:- A sUtrano bhAvArtha A rIte paNa thAya che parigraha thoDo hoya ke ghaNo; sUkSma hoya ke sthUla hoya; ziSya, bhaktAdi rUpa hoya ke pustaka, pAtra, vastrAdi rUpa hoya; alpa mUlyavAna hoya ke kiMmatI hoya; haLavo hoya ke bhAre hoya. AvA koIpaNa prakAranA padArtho para mahAvratadhArI munirAjanI thoDI paNa Asakti hoya tathA AhAra, zarIrAdinA pratye jarA paNa mamatA hoya to te sAdhakanI gaNatarI parigrahImAM thAya che, tethI teNe apramattapaNe sAvadhAna rahevuM joIe. si mahaMmadaM bhava:- A vAkyanA be prakAre artha thAya che- (1) parigraha dhAraNa karanAra keTalAka jIvone parigraha mahAna bhayakArI, pIDAkArI thaI jAya che. (2) keTalAka saMyamI sAdhakone paNa te parigraha duHkhadAyI thaI jAya che kAraNa ke teoe aparigrahavrata dhAraNa karyuM hovA chatAM paNa potAnAM upakaraNo ke ziSyAdi para mamatA rAkhe che. jema gRhasthanA manamAM parigrahanA rakSaNano bhaya rahe che tevI rIte(sajIva ke nirjIva) padArtho pratye mamatA rAkhanAra sAdhakanA manamAM paNa surakSAno bhaya rahe che. mATe parigrahane mahAbhayarUpa kahela che. A rIte gRhastha ke saMyamI sAdhaka te bannene mATe parigraha duHkhakArI, bhayakArI, pIDAkArI thAya che tethI sAdhako parigrahathI haMmezAM dUra rahe. tolinaM :- A zabdanA be artha thAya che- (1) lokavRtti- lokonuM vyAvahArika kaSTamaya jIvana (2) lokasaMjJA- lokonI parigraha vRttinI saMjJA athavA AhAra, bhaya, maithuna ane parigraharUpa lokasaMjJAne bhayarUpa jANIne tenI upekSA kare, tyAga kare. pazu veva naMbaraM - baMbhacera zabda saMyamanA arthamAM prayukta che tethI A vAkyano artha che ke samyaka puruSArtha karanAra sAdhakomAM ja saMyama hoya che. bIjI rIte A sUtrano artha ema samajI zakAya ke prAcInakALamAM strIne paNa parigraha mAnavAmAM AvatI hatI tethIja pArzvanAtha bhagavAne cAra yAmarUpa dharmanI prarUpaNA karI hatI. teoe brahmacaryavratano aparigrahavratamAM samAveza karyo hato.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 180 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha brahmacaryano bhaMga mohavaza thAya che. moha AtyaMtara parigraha che tethI ja brahmacaryabhaMgane aparigrahavratanA bhaMganuM kAraNa samajavAmAM Ave che. A daSTikoNathI ja kahyuM che ke parigrahathI virakta vyaktiomAM ja vAstavamAM brahmacarya hoya che. zarIra ane vastuo pratye jene mamatA che, te Indriya saMyamarUpa brahmacaryanuM pAlana karI zakatA nathI temaja ahiMsAdi anya vratonA AcaraNarUpa brahmacaryanuM pAlana karI zakatA nathI, gurukuLavAsa rUpa brahmacaryamAM rahI zakatA nathI ane te AtmA-paramAtmA rUpa brahmamAM vicaraNa karI zakatA nathI. paramag:- A zabdanA vRttikAre be artha karyA che- (1) jenI pAse paramajJAnarUpI cakSu-netra che te paramacakSu (2) parama-mokSa upara ja jenI daSTi kendrita thaI che te paNa paramacakSu che. pariNAmothI baMdha-mokSa : 4 se suyaM ca me ajjhatthayaM ca me, baMdhapamokkho ajjhattheva / zabdArtha :- me = mArA, a lya = anubhavela che, ciMtana karela che, vaMdhano = baMdhanathI chuTakAro, baMdha ane mokSa, aphagheva = adhyAtmathI ja, pariNAmothI ja. bhAvArtha :- meM jJAnI guruo pAsethI sAMbhaLyuM che, adhyavasita-anubhavita karyuM che ke karmono baMdha ane mokSa AtmapariNAmothI, adhyavasAyanI mukhyatAthI ja thAya che. vivecana :vayamovo aAva -A sUtrAzamAM zAstrakAre mana manuSyanAM vAra vadhu mokSayoH A pracalita uktine zabdazaH sArthaka karela che. te bhAva A zabdomAM vyakta thayA che ke meM sarvajJo pAsethI sAMbhaLIne, vicArIne, anubhava karIne jANyuM che ke jIvone karmabaMdha ane karmamukti Atma pariNAmothI ja thAya che, vicArothI ja thAya che. Atma pariNAma e sUkSma daSTi che ane tene ja sthala daSTithI ciMtana manana kahe che. ciMtana-manana manarUpa sAdhanathI thAya che. zubhAzubha AtmapariNAma ekendriyAdi sarva jIvone mananA sAdhana vinA Atma pariNatithI hoya che. vyavahAradaSTi athavA sthala daSTie ciMtana-manana ane AtmAnA pariNAmane alaga alaga samajavA kaThina hovAthI baMneno samanvaya karAya che. eka apekSAe manayoganA abhAvamAM ekendriyAdine AtmAnA adhyavasAyo pariNAmothI ane kAyayoganA mAdhyamathI athavA vigalendriyAdi jIvone vacanayoganA mAdhyamathI paNa alpa karmabaMdha thAya che. ahIM ukta sUtramAM gaNadhara prabhue potAnA mATe meM zabdano prayoga karyo che ane ciMtana tathA Atma pariNAmo baMne mATe attha zabdano prayoga karyo che.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokasAra adhya-5, : 3 . [ 181 | sahanazIlatA ane apramattabhAva : 5 ettha virae aNagAre dIharAyaM titikkhae / pamatte bahiyA pAsa, appamatto parivvae / eyaM moNa samma aNuvAsejjAsi / tti bemi / vino 36no samaro | zabdArtha -prastha = A jinazAsanamAM, virapa = parigraha Adi pApothI nivRtta, vIrA = jIvana parvata, titi = parISaha, upasarga sahana kare, pamatte = pramAdamAM rahela, variyA = dharmathI bahAra, saMyamathI bahAra, apramatta = pramAda rahita thaIne, parivrA = saMyamanuM pAlana kare, = A, mo = munivratanuM, sakhya = sArI rIte, guvAlejhAli pAlana kara. bhAvArtha :- A jina zAsanamAM pAponI viratine prApta, parigrahathI virakta aNagAra parISahone jIvana paryata sahana kare. je saMyama pAlanamAM pramAda kare che te nigraMtha dharmathI bahAra che ema tuM jo, samaja ane apramattabhAve saMyamamAM vicaraNa kara. A rIte uparokta sarva saMyama anuSThAnonuM samyaka prakAre pAlana kara. - ema bhagavAne kahyuM che. te bIje uddezaka samApta . vivecana :rIdaya :- rAya zabdano artha 'rAtri' thAya che tema chatAM kyAreka rAta divasa baMne mATe paNa zabdano prayoga thAya che ane kyAreka A jIvana mATe paNa teno prayoga thAya che. tethI ahIM dIrgharAtrino artha jIvanaparyata, AjIvana, A rUpamAM che. AgaLanA sUtramAM paNa puSyAvaravuM zabdano prayoga niraMtara jIvanabhara jayaNA karavA mATe thayo che. A satramAM lai zabdathI sAdhakane jIvanaparyata sahanazIla thaI saMyama ArAdhanAno ane apramatta bhAvomAM rahevAno upadeza che. sAthe ja pramAda karanArAo, saMyamane dUSita karanArAo pratye dhyAna na detAM pote sadA apramata bhAvamAM ja, zuddha saMyamanI ArAdhanAmAM ja rahe, evI khAsa bhalAmaNa che. I adhyayana-para saMpUrNa ccc pAMcamuM adhyayana : trIjo uddezaka 0% aparigrahI zramaNano puruSArtha :1 AvaMtI keyAvaMtI logaMsi apariggahAvaMtI, eesu ceva
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 182 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha apariggahAvaMtI / soccAvaI mehAvI paMDiyANaM NisAmiyA / samiyAe dhamme AriehiM paveie / jahettha mae saMdhI jhosie evamaNNattha saMdhI dujjhosae bhavai / tamhA bemi No NiNhavejja vIriya / zabdArtha :- apariNAvatI = aparigrahI, paNa va= thoDA, ghaNA te parigrahanI apekSAe ja tyAgI, parivahAvatI aparigrahI bane che, vatra tIrthakaronA vacanone,fsAmiyA = avadhArIne, samiyA = samyakjhakAre, samabhAvathI, AripahiM= Arya puruSoe, pave = kahyo che, paheltha = je rIte A dharmamAM, ma= me, saMthI = cAritranI sAdhanA, karmonI saMdhI, pholi = karI che, parva = te rIte, arthI = anyadharmamAM, kuTTomavaDuM = karmakSaya karavAnuM kaThina che, tae = tethI, nemi= kahuM chuM ke, variya zaktine, no fudavenA = chupAvavI na joIe, bhAvArtha :- A lokamAM je aparigrahI sAdhaka che, te lokanA koI paNa padArthomAM mamatA nahi rAkhavAthI ane teno saMgraha nahi karavAthI ja aparigrahI che. medhAvI sAdhaka tIrthakaronI vANIne AcAryAdi vidvAno dvArA sAMbhaLIne tenA vacano upara ciMtana manana kare. tIrthakaroe A samyaka dharma kahyo che. bhagavAna mahAvIre kahyuM che- jevI rIte meM jJAna, darzana, cAritra A traNeyanI saMdhirUpa sAdhanA karI che. tevI rIte te sAdhanA anya mArgamAM durArAdhya che mATe huM kahuM chuM ke mokSamArgane prApta karI sAdhaka potAnI zaktine gopave nahi paraMtu samartha banI saMyamamAM parAkrama kare. vivecana : A sUtramAM parigrahInA pratipakSamAM aparigrahI sAdhakano nirdeza karI te sAdhakone potAnA grahaNa karelA saMyama tapamAM zakti nahIM chUpAvavAno saMdeza ApI kSamatAnusAra niraMtara parAkrama karavAnI preraNA ApI che. tAtparya e che ke saMyama grahaNa karyA pachI sAdhaka svAdhyAya tapa, dhyAna vagere vividha puruSArtha, parAkrama karatA ja rahe, paratuM pramAdI na bane. samiyA dharme maradaM pA :- A vAkyanA vRttikAre cAra artha karyA che- (1) AryotIrthakaroe samatAmAM dharma kahyo che. (2) dezArya, bhASArya, cAritrAryAdi AryomAM samatAsamabhAvapUrvaka-niSpakSapAta bhAvathI bhagavAne dharmanuM kathana karyuM che. (3) sarva heyothI dUra Aryoe zamitA (kaSAyAdinI upazAMti)mAM prakarSarUpathI dharma kahyo che. (4) jenI Indriyo ane mana upazAMta hatAM tene tIrthakaroe dharma-pravacana kahyuM che. tIrthakara Arya-anArya sarvane upadeza Ape che tethI tIrthakaroe samyakudharma ke samatA bhAvayukta dharmasvarUpane batAvyuM che.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokasAra adhya-5, 9 : 3 naheltha may saMdhI zokSip :- vRttikAre A vAkyanA be artha karyA che--- (1) jema meM mokSanA viSayamAM jJAnAdi traNeyanI samanvita sAdhanA karI che... (2) jema meM mumukSu banIne jJAna, darzana, cAritrAtmaka mokSanI prApti mATe svayaM dIrdha tapazcaryA karIne ATha prakAranAM karmonI paraMparAne kSINa karI che. 183 te yugamAM keTalAka dArzaniko ekalA jJAnathI ja mokSa mAnatA hatA. koI karma(kriyA)thI ja mukti kahetA hatA ane koI bhaktivAdI phakta bhaktithI ja mokSa prApti mAnatA hatA paraMtu tIrthaMkara mahAvIre samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra A traNenI samyag sAdhanAne mokSa mArga kahyo che kAraNa ke bhagavAne pote A traNeyanI sAdhanA karI hatI ane ati gADha karmone khapAvavA A traNeyanI sAthe dIrdha tapazcaryAo karI hatI, tethI ja svAnubhave kahyuM che ke jJAnAdi ratnatraya ja mokSamArga che. tanhA nemi no bihavendra vIrya :- bhagavAna mahAvIre dIrgha tapazcaryA karIne tathA parISahAdine samabhAvapUrvaka sahana karIne potAnA pUrvakRta-karmono kSaya karyo ane jJAnAdi ratnatraya pUrvaka tapano upadeza potAnA ziSyone Apyo che ke he sAdhako ! tame paNa jJAnAdi ratnatrayanI sAdhanA karavAmAM potAnI zaktine jarAya gopavo nahi ane jJAnAdinI sAthe yathAzakti tapanI ArAdhanA karo. sAdhakanI caDatI paDatI avasthA H 2 je puvvuTThAI No pacchANivAI / je puvvuTThAI pacchANivAI | je No puvvuTThAI No pacchANivAI / se vi tArisae siyA je pariNNAya logamaNNeyaMti / eyaM NiyAya muNiNA paveiyaM / = zabdArtha :- ne - je, puvvakArpha = pahelAM saMyama aMgIkAra kare che, kho paAkhivADuM = pachI patita thatAM nathI, pALivArpha = pachI paDivAI thaI jAya che, kho puvvuDDArUM = pahelAM utthAna karatA nathI, no paALivArpha = pachI patita thatA nathI, sevi - te paNa, tAkSiN = tevA ja, siyA = che, pariggaya = jANIne, tyAgIne, lonjaM = lokane, abdesayaMti = anveSaNa kare che, E = A viSayane, khiyAya = kevaLa- jJAnathI jANIne, muLiLA = muni dvArA, veDyuM = kahela che. bhAvArtha :- A munidharmamAM pravrujita thanAra mokSamArganA sAdhaka traNa prakAranA hoya che. (1) je pahelAM tyAgamArgane aMgIkAra kare che ane te ja rIte jIvanaparyaMta pAlana karatA rahe che, kayAre ya tenuM patana thatuM nathI.(2) je pahelAM sAdhanA mATe taiyAra thAya che paraMtu pachI patita thaI jAya che. (3) je pahelAM tyAgamArgamAM utthAna karatA nathI ane pachI paNa temAM parivartana karatA nathI. je sAdhaka saMsArane jJa parijJAthI jANIne pratyAkhyAna parijJAthI choDe che paraMtu pachI te pharI tenI IcchA kare che te paNa gRhasthanI samAna ja che. A utthAna-patananA vikalpone kevaLajJAna dvArA jANIne For Private Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 184] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha tIrthakare kahyuM che. vivecana : munidharmanI aMdara sAdhakanA jIvanamAM keTalAya caDhANa, utAra Ave che. tenA vikalpo A sUtramAM batAvyA che. vRttikAre siMhavRtti ane ziyALavRttinI upamAM ApIne samajAvyuM che. tenA traNa bhaMga che(1) koI sAdhaka siMhavRttithI pravrajyA aMgIkAra kare che ane te ja bhAva aMtasamaya sudhI TakAvI rAkhe che. yathA-gaNadharo, dhannA, zAlibhadra Adi. pUrvotthAyI pazcAt anipAtI' A prathama bhaMga che. (2) koI siMhavRttithI niSkramaNa kare che paraMtu pachI ziyALavRttivALA thaI jAya che, yathA-naMdiSeNa, kaMDarIka Adi. te pUrvotthAyI pazcAtriAti' A bIjo bhaMga che. (3) sUtrokta trIjA bhaMgamAM gRhasthane mAnavAmAM Ave che paraMtu ahIM saMyama sAdhakonuM varNana hovAthI teno bhAva ema samajavo ke prAraMbhathI zithila saMyamavALA che ane aMta sudhI te saMyamanI zithilatA choDatA nathI. traNe ya bhaMganuM tAtparya e che ke (1) zuddhAcArathI zuddhAcAramAM rahenArA (2) zuddhAcArathI zithilAcArI thanArA (3) prAraMbhathI aMta sudhI zithilAcAramAM rahenArA. aMte zAstrakAre kahyuM che ke saMsArano tyAga karIne punaH sAMsArika pravRttio karanArA thaI jAya che te gRhastha sadaza che, tene cotho vikalpa kahI zakAya sAdhu jIvananA vividha guNo : 3 iha ANAkaMkhI paMDie aNihe puvvAvararAyaM jayamANe sayAsIlaM supehAe suNiyA bhave akAme ajhaMjhe / zabdArtha -ruda = A jagatamAM, maLa vahI AjJA ArAdhaka, Li sneha rahita, puLyAvarA = pUrvarAtrimAM ane pAchalI rAtrimAM, gayAne = jayaNAzIla-saMyamapAlana, sayA = sadA, sanna = zIlane, suhA = mokSanuM aMga jANIne, sugiyA= saMyamapAlananA phaLane sAMbhaLIne, mane= thAya, ane = kAmarahita, kSa = mAyA rahita bano. bhAvArtha :- A jinazAsanamAM bhagavada AjJAnA Icchuka paMDita sAdhaka koI sthAne rAgabhAva kare nahi, niraMtara sAvadhAnIpUrvaka saMyamamAM jayaNAzIla rahe, haMmezAM saMyamAcAranuM suMdara rIte prekSaNa kare, zIlanuM ciMtana kare, dhyAna rAkhe. te prazaMsA vacana sAMbhaLIne tenI kAmanA na kare ane niMdA vacana sAMbhaLIne azAMta na thAya teo jinavANI sAMbhaLIne Indriya viSayothI ane kaSAyothI mukta thaI jAya che. vivecana : sAdhupaNAmAM sAdhakanI caDatI-paDatI manodazAne jANIne bhagavAne sAdhudharmamAM sthiratA prApta
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokasAra adhya-5, 9 : 3 karavA mATe ATha maulika guNo batAvyA che, teno A sUtramAM ullekha che-- (1) AgAhI :- AjJAkAMkSI. tenuM tAtparya e che ke cAritra saMbaMdhI tIrthaMkaronI samasta AjJAonuM yathArtha pAlana kare. (2) paMkir - paMDita, vivekI. bhagavadAzAno jJAtA hoya. 5 paSDito yaH baiSDitaH / paMDita te che je AcArathI akhaMDita che. Indriyo ane manathI parAjita thAya nahi. jJAnAnithaLa tamAku: paSThita vrudhAH / gItAnI A ukti anusAra je jJAnarUpI agnithI potAnAM karmone bALI nAkhe che, teneja tattvajJoe paMDita kahela che. (3) SiSe :- (astiha) AsaktithI rahita hoya. (4) puggAvAya nayamALa :- pUrvarAtri ane apararAtrimAM yatnAvAna rahevuM. (1) rAtrinA prathama bhAgane pUrvarAtri ane pAchalA bhAgane apararAtri kahe che. baMne rAtrikALamAM svAdhyAya, dhyAna, jJAna-carcA ke AtmaciMtana karatA apramatta rahevuM. (2) jIvanamAM pahelAM ane pachI niraMtara svAdhyAya, dhyAna vageremAM lIna rahevuM. (5) lIlapupehAr navamALe H-zIla suprekSA-mahAvratonI sAdhanA, traNa guptinuM rakSaNa ane paMcendriya saMyama, kaSAyono nigraha A cAra prakAre zIla che. ciMtananA UMDANamAM UtarIne potAnAmAM tenuM satata nirIkSaNa kare. (6) sukhiyA H- mokSamArgane sAMbhaLe arthAt sAdhanAnuM svarUpa sAMbhaLI teno svIkAra kare. (7) JAme :- kAmarahita. IcchAkAma ane madanakAmathI rahita akAma thavuM athavA prazaMsAnI AkAMkSA kare nahi. (8) aAjJaH- sarva kaSAyothI rahita thavuM athavA niMdA sAMbhaLI azAMta thavuM nahi. 185 rahe. A AThe ya prakAranA maulika guNono AdhAra laIne muni saMyama mArgamAM satata AgaLa vadhatA AtmayuddhanA durlabha sAdhana : 4 imeNa ceva jujjhAhi, kiM te jujjheNa bajjhao ? juddhArihaM khalu dullahaM / jahettha kusalehiM pariNNAvivege bhAsie / zabdArtha :-' bajjhao = * meLa ceva - kaSAya AtmA sAthe ja, AtyaMtara zatruo sAthe, gujJAti = yuddha karo, f = bahAranA, bAhya zatruo sAthenA, gujJeLa = yuddhathI viM = zuM prayojana che ? te = tamAre, For Private Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 186] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha gura8 = audArika zarIra Adi Atma yuddha sAmagrI, hatu= nizcayathI, kutta6 = durlabha, raheltha = A saMsAramAM jevIrIte, je A jaina zAsanamAM, zuTiMga kuzaLa puruSoe, tIrthakaroe, pariNAline = parijJA, viveka, jJAna ane tyAga, saMyamAcAra, mAsaNa = kahyA che. bhAvArtha :- A AtmAmAM rahelA karmazatruonI sAthe yuddha kara, bIjAnI sAthe yuddha karavAmAM tane zuM lAbha? kharekhara bhAvayuddhane yogya sAdhana maLavA jadurlabha che. je A jaina zAsanamAM tIrthakaroe AtmayuddhanA sAdhanarUpe samyagU jJAna ane samyak AcArarUpa parijJA-vivekanuM pratipAdana karyuM che. vivecana : " reva guphA - A sUtrane vyAkhyAkAre saMvAdanA mAdhyame samajAvyuM che. mumukSu prazna kare che ke he bhaMte ! huM karmothI mukta thayo nathI to koI asAdhAraNa upAya batAvo jethI huM sarva karma kalaMkathI rahita thaI jAuM. Apa jema kahezo tema karavA taiyAra chuM. siMha sAthe yuddha karavuM hoya to paNa te saharSa svIkArIza. mumukSunA A praznano uttara A sUtramAM Apyo che ke te sAdhaka ! bahAranuM yuddha karavAnI jarUra nathI. jo tane mokSanI AvI utkaMThA che, to teno ekamAtra upAya che ke tuM Atmadarzana kara, tenAthI aMdaranA durguNo tane pratIta thaze. tenI sAthe yuddha kara, te ja yuddha karavA yogya che. bahAranA yuddhathI tane kaMIpaNa prApta thaze nahi. aMtaranA kAma, krodha, mada, lobha, dveSa Adi zatruonI sAme yuddhanI ghoSaNA kara. karmasaMnyane parAjita karavA AtmabaLano zaMkha phUMka. AtmabaLanA huMkArathI karmasenA hacamacI jaze ane tane karmabaMdhanothI mukti maLaze. tAro AtmA karmathI svataMtra thaI mokSanA akhaMDa zAsanano adhikArI banaze mATe ja Atmayuddha kara. - AtmAnI svAbhAvika ane vaibhAvika zaktiono saMgrAma pratikSaNa cAle che. bAhya yuddhamAM eka pakSa jyAre parAjita thAya che tyAre yuddha samApta thaI jAya che. tema AtmAnI vaibhAvika zaktionuM baLa vadhe to nigodamAM anaMtakALa rahevuM paDe che ane jyAre svAbhAvika zaktino vijaya thAya che tyAre AtmA siddhakSetranA vizALa temaja akSaya sAmrAjyane prApta kare che. vaibhAvika zakti upara prApta thayela vijaya carama ane parama vijaya che. AMtarika zatruonA vinAzathI saMsAramAM tenA have eka paNa zatru rahetA nathI. prANImAtranI sAthe maitrIbhAva rahe che. zuddhAridra hatu kutsadaM:- bhAvayuddha ne yogya sAmagrI prApta thavI atyaMta duSkara che, te durlabha vastu che. bhAva yuddha mATe upayogI mAnavadeha ane saMyama, e baMne ya tamane prApta thayA che, mATe bhAvayuddha karavA tatpara thAo, pramAda na karo. viviveka - jJa parijJAthI Atmazatruone, Atma avaguNone jANavA te 'parijJA che. pratyAkhyAna parijJAthI te avaguNono tyAga karavo, Atmazatruone kADhavA ane tenA mATe saMyamadharmanuM pAlana karavuM te 'viveka' che. baMne prakAranI parijJA-vivekano artha che- jJAna ane AcAra, jJAna ane kriyA. A baMne Atmayuddha mATe Avazyaka bhAvazastra che. AMtarika yuddha mATe be zastro kahyAM che- parijJA ane viveka. parijJAthI cArebAjuthI vastunuM jJAna karavAnuM che ane vivekathI tenA pRthakkaraNanI daDha bhAvanA karavAnI che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-pa, u : 3 - 187 | viveka keTalAya prakArano hoya che- dhana, dhAnya, parivAra, zarIra, Indriyo, mana AdithI AtmAnI bhinnatAnuM ciMtana karavuM, parigraha-vivekAdi che. karmathI AtmAnI prathaku tatvanI daDha bhAvanA karavI te karmaviveka che ane mamatvAdi vibhAvothI AtmAne pRtha samajavo te bhAva viveka che. vivekathI Tyuta sAdhaka :| 5 cue hu bAle gabbhAisu rajjai / assi ceyaM pavuccai, rUvaMsi vA chaNasi vA / zabdArtha :- guNa = patita thatAM, hR= nizcayathI, bhANuM = garbha AdimAM, janma maraNamAM, jApha = anurakta bane che, phasAI jAya che, ati = A jinazAsanamAM, vecuM = ane A vAta, pavu = kahI che, vali = rUpAdi viSayomAM Asakta, chali = hiMsAmAM pravRtta. bhAvArtha :- AcAradharmathI zruta thanAra ajJAnI sAdhaka janmamaraNanA duHkhamAM phasAI jAya che. A ahaMtu zAsanamAM evuM kahyuM che ke sAdhaka rUpAdi Indriya viSayomAM Asakta thaI patita thAya che athavA hiMsAdi pravRttiomAM paDI saMyamathI gruta thaI jAya che. vivecana : rahavAti nA chati vA:- A sUtramAM alpa satva sAdhakane saMyamabhAvathI patita thavAnA be kAraNonuM nirUpaNa che- (1) zabdarUpa Adi koIpaNa eka ke aneka Indriya viSayonI lAlasA. (2) hiMsAjanya pravRttio ke koIpaNa pApanI pravRttio. A be mukhya kAraNomAM anya kAraNono samAveza paNa thaI jAya che. saMvignapatha saMyamI muni :| 6 se huege saMviddhapahe muNI aNNahA logamuvehamANe / iti kammaM pariNNAya savvaso / se Na hiMsai, saMjamai, No pagabbhai, uvehamANe patteyaM sAyaM, vaNNAesI NArabhekaMcaNaMsavvaloe / egappamuhe vidisappaiNNe NiviNNacArI arae pyaasu| se vasuma savvasamaNNAgayapaNNANeNaM appANeNaM akaraNijja pAvaM kammataM No khetI | zabdArtha :- pa = eka muni ja, savitapade = mokSamArgamAM cAlanAra, aUhA = bhinna dRSTithI, upekSAbhAvathI, anyathI, viSaya-kaSAyamAM Asakta, 3vedanA = joIne, rUti = A prakAre, pariNAyaka jANIne, na hila = hiMsA kare nahi, saMgama = saMyama pAlana kare, no pachabar3a = dhRSTatA kare nahi,
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha 3vedanIne = joIne, payaM sara = pratyeka jIvonA sukha, vaUMApa = yazano abhilASI, saMyamAbhilASI, gArame- AraMbha kare nahIM, = = koI prakArathI, savanoda = sarvalokamAM, 5 pramude = kevaLa mokSanA abhimukha rahIne, vidisapraphaLa = saMyama virodhI mArgane pAra karIne, frqugvArI = udAsIna bhAve zuddha AcaraNa karanAra, mara= Asakta thAya nahIM, pacAseka strIomAM, vasuN = saMyamadhanavAna, savvasamaUAya paNa = sarva padArthonuM jJAna dharAvanArA, khAkha = potAnA AtmAthI, a nna na karavA yogya, no avsI = anveSaNa na kare, AcaraNa na kare. bhAvArtha :- kharekhara te ja muni saMvigna patha-mokSamArgane samajanAra che, je saMsAranI samasta pravRttione upekSAbhAvathI, tyAjya daSTithI joIne tenAthI dUra rahe che. A pramANe karma ane tenA kAraNone samyaka prakAre jANIne sAdhaka sarvathA pApono tyAga kare. te sAdhaka koI jIvanI hiMsA karatA nathI, saMyamanuM samyaka AcaraNa kare che paraMtu saMyama viparIta pravRttio karavAnI dhRSTatA karatA nathI. pratyeka prANInA sukhanI vicAraNA karI saMyamanA abhilASI muni lokamAM koI paNa prakArano AraMbha kare nahi. muni ekamAtra mokSAbhimukha thaI, mukti mArgathI viparIta samasta mArganA pAragAmI thaI, virakta bhAve saMyamamAM vicaraNa kare tathA strIo pratye anAsakta rahe. A rIte uparokta sarva prajJAothI yukta saMyamadhanI muni aMtaHkaraNathI paNa pApakarmane akaraNIya mAne che ane teno vicAra mAtra paNa kare nahi. vivecana : vaUTlI - varNa zabda ahIM saMyamanA arthamAM vaparAyo che. sAmAnyatayA varNanA be artha che- yaza ane rUpa. 'rUpa' apekSAe artha thAya che ke muni saundarya vadhAravAno Icchuka banI koIpaNa (lepa, auSadhiprayogAdi) pravRtti kare nahi. 'yaza' apekSAe artha thaze ke muni yaza prApta karavA AraMbhanA kArya na kare. viziSTatayA 'varNa' zabda saMyamano dhotaka che. saMyama cAhaka muni kyAre ya koI prakArano AraMbha samAraMbha kare nahIM. Goi - lokanA samasta jIvo pratye anAraMbhI rahe. koInI paNa hiMsA kare nahIM. vasu - vasumAna, dhanavAnane kahe che. munine saMyama ja dhana che, mATe saMyama dhanavAna' munine vasui kahevAya che. sAdhavAcAra pAlananI mahattA :|7 samma ti pAsaha taM moNaM ti pAsaha, jaM moNaM ti pAsaha taM sammati pAsaha / Na imaM sakkaM siDhilehiM addijjamANehiM guNAsAehiM vaMkasamAyArehiM pamattehiM gAramAvasaMtehiM / muNI moNaM samAdAya dhuNe kamma sarIragaM / pataM lUhaM sevaMti vIrA sammattadasiNo / esa ohaMtare muNI tiNNe mutte virae
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokasAra adhya-5, 9 : 3 viyAhi / tti mi / // to uddezo samatto // = zabdArtha :- na =jene, samna ti = samyag AcAravAna, pAlaha = juo, jANo, teM moLaMti = tene muni dharmamAM, pAsada = juo, gaM moLa tti = je munibhAvamAM dekhAya, teM samma tti pAsada = tene samyag AcAravAna, jue, rUma = A, saMyama AcAranuM, pa sa = pAlana zakya nathI, siddhittendi - zithila vicAravAnathI, addiAmALeSTi - gADhamamatvavALAthI, nirbaLa manavALAthI, muLAsAddhi = viSayAsaktathI, vaMsamAyArenTiM= mAyAvI, pamattehiM = pramAdI che, garamAvalaMtehiM = gRhasthabhAvamAM rahenAra, gharanuM mamatva rAkhanAra, muLI moLa samAvAya = muni saMyamano svIkAra karIne, janmasarInaM - kAryaNa zarIrane, dhuLe - kRza kare, pataM jUha - nirasa, rUkSa AhAranuM, levatti = sevana kare, jJa = A, ohaMtare = saMsAra sAgarathI taranAra, ttiLe = tarelA, mutte = mukta, virad = virata, viyAdi = = = kahevAyelA che. 189 bhAvArtha :- jene tame samyakpathI AcaraNa karanArA juo tene tamo bhAvamunipaNAmAM samajo ane jene tame bhAvamunipaNAmAM juo tene tame samyak AcaraNavALA samajo. tAtparya e che ke je AcAranuM samyakpAlana kare che te ja vAstavamAM muni che. je zithilAcArI, moha mamatAyukta svabhAvavALA, viSayomAM Asakta, kapaTI ane pramAdI tathA gRhavAsI(gRhastha bhAvavALA) che teothI A saMyamAcAranuM samyak pAlana karavuM zakya nathI. tethI muni saMyama dharmane svIkArIne kArpaNa zarIrane kRza kare arthAt karmakSaya karavAmAM prayatnazIla bane. karmakSaya karavAmAM vIra samatvadarzI muni prAMta--sAmAnya tathA rUkSa-lUkhAsUkhA nIrasa AhArAdinuM sevana kare. A prakAranI virakta sAdhanAthI janma mRtyunA pravAhane taranAra muni ja vAstavamAM tIrNa, mukta ane virakta kahevAya che. - ema bhagavAne kahyuM che. / trIjo uddezaka samApta || vivecana : na samma ti pAsada ta moLa tti pAsaha :- ahIM samyak zabdathI--samyagdarzana, samyajJAna ane samyak cAritra A traNe ya grahaNa karAyA che tathA maunano artha che- munipaNuM. vAstavamAM jyAM samyagdarzanAdi ratnatrayanI ArAdhanA hoya tyAM munipaNuM avazya hoya che ane jayAM munipaNuM hoya tyAM ratnatrayanI ArAdhanA hovI anivArya che. tethI A sUtrano Azaya A prakAre che ke- samyak saMyama AcAranuM pAlana jyAM dekhAya tyAM sAdhutvane juo. je vAstavika sAdhutvamAM che te jJAna, darzana, cAritranuM samyaktrakAre pAlana karanArA che ema samajo. A kathana karyA pachI batAvyuM che ke A prakAranuM samyak saMyama pAlana zithila mAnasavALAo For Private Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 190 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha mATe zakya nathI. mohabhAvathI parAjita, nirbaLa manavALA, IndriyonA viSayomAM Asakta, vakrAcArI, eza ArAmamAM ke asaMyamanA AcaraNamAM lIna, pramAdI ane gRhasthatulya pariNAmI, evA munione mATe samyak saMyama pAlana karavuM zakya nathI ane tethI teo bhAva sAdhutvamAM nathI. ahIM para zabda jANavA ane samajavAnA arthamAM prayukta che. 2 vati :- sAdhutvanA svIkAra pachI munie niraMtara karmakSaya karavAno puruSArtha karavo joIe. teNe zarIrano moha choDIne sAmAnya ane rUkSa AhAranuM sevana karavuM joIe. AvA samatvadarzI, vIra ane saMyamAcAramAM ramaNa karanAra muni saMsAra samudrane tarI jAya che. te sAdhaka vAstavamAM tIrNa, mukta ane virata kahevAya che. A prakAre A sUtramAM sAdhutAnA aneka guNonI preraNA ApI che. A rIte A saMpUrNa uddezakamAM samatva pradhAna munidharma-muniAcAra pAlananI preraNA che. vaMja samAcArda vaMka zabdanA vividha artha che- (1) mAyAvI (2) mAyAdi kaSAyonuM sevana karanAra (3) ezaArAmamAM rahenAra (4) asaMyamAcaraNa karanAra. diwAdi - jenuM mana nirbaLa hoya, prajJA alpa hoya, daDha saMkalpI na hoya, koI kAMI kahe tyAre yogya ayogyano vicAra karyA vinA pravAhamAM vahI javAnA svabhAvavALA hoya, temaja vicAryA vinA zIgha mAnI le, evA ati namra Adra svabhAvI hoya, te badhAne ahIM AdrIyamAna zabdathI saMyamAcAranI saphaLa sAdhanA mATe ayogya kahyAM che. rAvaladi:- A zabdano gRhastha artha na karatAM sAdhaka artha grahaNa karavAmAM Ave che, kAraNa ke saMyama pAlanamAM asamartha sAdhakanA lakSaNonuM ahIM varNana che. A zabdano bhAva e che ke je gRhasthatulya pariNAmavALA, gRhastha jevI pravRtti karanArA athavA saMyamano tyAga karI gRhasthanA jIvanamAM javAnA saMkalpavALA. AvA vividha vizeSaNothI sUtrakArano Azaya pragaTa thAya che ke saMyamAcAranuM zuddha ane saMpUrNa pAlana daDha manobaLathI, daDha pratiza svabhAvathI ane vairAgya bhAvita saMyamanI aMtara lAgaNIthI ja zakya ane saphaLa thaI zake che, mATe sAdhake saMyama grahaNa karavAnI vairAgyadhArA ane utsAha tathA zuravIratAne TakAvI saMyamanA niyamonI sAcI ArAdhanA karavI joIe, to ja sAcI sAdhutA TakI zake che. I adhyayana-pa/3 saMpUrNa II ccc pAMcamuM adhyayana : cotho uddezaka aparipakava bhikSunA ekala vihAranI dazA - | 1 gAmANugAmaM dUijjamANassa dujjAyaM dupparaktaM bhavai aviyattassa
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokasAra adhya-5, 9 : 4 bhikkhunno| vayasA vi ege buiyA kuppaMti mANavA / uNNayamANe ya Nare mahayA moheNa mujjhai / saMbAhA bahave bhujjo bhujjo duratikkamA ayANao apAsao / eyaM te mA hou / eyaM kusalassa daMsaNaM / zabdArtha :- - zAmaLu'IIma = eka gAmathI bIje gAma, DbjhamALalsa = vicaraNa karatAM, phuggAya kuppavata mavad = vihAra ane vyavahAra akalyANarUpa bane che, aviyattassa = avyakta, asamartha, agItArtha ekalA, mivantuLo= bhikSu mATe, vayasA = vacanathI, vi jJe= paNa koI, vuDyA = kahetAM, preratAM, dhruSnati = gusse thAya che, mALavA = manuSya, 35yamALe = atyaMta abhimAna karatAM, mahA = mahAna, moheLa = mohathI, muAr = mUMjhAI jAya che, mUDha banI jAya che, saMvAhaT = bAdhAo, vighno, vahave= ghaNA, duravamA= ullaMdhana karavAnuM kaThina, ayALo-ajJAnI, apakSo-atattvadarzI, S = A bAdhAo, te - tamane, mA hoDa= na thAya, E = A, husatakSNa valaLa - kuzaLa puruSonuM darzana-abhiprAya. bhAvArtha :- je sAdhu jJAna ane vayathI aparipakva che tene ekalA grAmAnugrAma vicaraNa karavuM ayogya che ane tenuM te du:sAhasapUrvakanuM parAkrama che. koI aparipakva ekala vihArI sAdhaka thoDAka pratikULa vacana sAMbhaLatAM ja krodhita thaI jAya che. potAne zreSTha mAnanArA te abhimAnI sAdhaka svalpa mAna-apamAnamAM paNa prabaLa mohathI mUDha thaI jAya che, viveka rahita thaI jAya che. 191 te aparipakva sAdhakane ekalA vicaratAM aneka prakAranA upasargo temaja rogAMtakAdi parISaha janita pIDAo vAraMvAra Ave, tyAre te ajJAnI, atattvadarzIne te pIDAno pAra pAmavo atyaMta kaThina thaI jAya che, tenA mATe te durladhya hoya che. ekala vihArI thavAnI A manobhAvanA athavA sUtrokta AvI durdazA tamArI na thAya, te mATe tIrthaMkarono A hitopadeza che. vivecana : A sUtramAM avyakta-aparipakva sAdhunA ekAkI vicaraNano niSedha karyo che. vRttikA2e avyaktanA lakSaNa kahIne caubhaMgI batAvI che. avyakta sAdhunA be prakAra che- zrutajJAnathI avyakta ane vayathI avyakta. (1) je sAdhue 'AcAra prakalpa'nuM artha sahita adhyayana karyuM nathI, bIjA paNa utsarga apavAdarUpa AcAra zAstranA vidhiniSedhone samajyA nathI, te zrutathI avyakta che.(2) ekAkIcaryA mATe cAlIsa(40) varSa sudhInI vaya avyakta kahevAya che kAraNa ke vyavahAra sUtranA trIjA uddezakamAM 40 varSathI ochI uMmaravALAne AcArya-gurunI nizrA vinA rahevAno niSedha che. te sUtranI vyAkhyAmAM batAvyuM che ke 40 varSa pachI prauDha vaya kahevAya che. tenI pahelAnI vaya taruNa kahevAya che. taruNane AcAryanI nezrA vinA rahevAno mULapAThamAM niSedha che. avyaktano sIdho saraLa artha e che ke je samyagdarzana temaja samyak AcAramAM guru sAnidhyathI For Private Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 192 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha paripakva thayA na hoya. avyaktanI caubhaMgI- (1) koI sAdhaka zruta ane vaya baMnethI avyakta hoya che. tenI ekacaryA saMyama ane AtmavirAdhanA karanArI che. (2) koI sAdhaka zrutathI avyakta paraMtu vayathI vyakta hoya che. agItArtha hovAnA kAraNe tenI ekacaryA paNa saMyama ane AtmavirAdhanA karanArI che. (3) koI sAdhaka zrutathI vyakta paraMtu vayathI avyakta hoya che. bALaka, taNa ke yuvAna hovAnA kAraNe tenI ekacaryA paNa jokhamayukta hoya che. (4) koI sAdhaka zrata ane vayathI pUrNa paripakva hoya che. te ekalavihArane yogya hoya che. tevA yogya sAdhakane paNa koI atyAvazyaka Agamasammata prayojanathI ekalavihAra karavo yogya che, paraMtu kAraNanA abhAvamAM tene paNa ekala vihAra karavAnI AjJA nathI. tene paNa ekalA vicaraNa karavAnuM prAyazcita Ave che, tevuM kathana bhASyamAM che. vaya tathA zratathI ayogya, aparipakva sAdhakanA ekalA vicaraNamAM aneka doSonI saMbhAvanA che. zAstrakAre prathama uddezakamAM ekAkI vicaraNa karanArA sAdhunA vibhinna doSonuM varNana karyuM che, A uddezakamAM te ja viSayanuM anya prakAre nirUpaNa che. ahIM be prazna che ke (1) avyakta sAdhu ekalA vicaraNa zA mATe kare che? (2) tenAthI tene zuM nukasAna thAya che? (1) koI avyakta sAdhune saMyamI jIvanamAM pramAda AvI javAthI gurnAdiko tene upAlaMbha Ape ke kaThora vacana kahe tyAre te krodhita thAya che, krodhAMdha avyakta, aparipakva sAdhaka mahodayane vaza thaIne gacchane choDIne ekala vihArane svIkArI le che. (2) aparipakva sAdhakanA ekala vihAramAM aneka doSonI saMbhAvanA che, (1) tene vAyu, pitta AdinA prakopathI bImArI AvI jAya ke akasmAta thaI jAya to saMyama virAdhanA ane Atma virAdhanA thAya tathA pravacananI hilanA thAya che. (2) kyAreka strInA pAzamAM, kyAreka kuzIlanA saMgamAM phasAIne dharmabhraSTa thAya che. (3) kutarA Adi hiMsaka prANInA upasargo Ave tyAre herAna thAya che. (4) abhimAnI svabhAvanA kAraNe aneka sthAne kaleza kare, kyAreka prasiddhi mATe doDAdoDI kare, kyAreka koIkanI prazaMsA sAMbhaLIne phulAI jAya, potAnA AcAra-vicArane choDI de, AvA aneka prasaMgomAM te viveka jALavI zakatA nathI. A rIte te samudranI bahAra nIkaLelI mAchalInI jema nAza pAme che. sArAMza e che ke gurnAdikanuM niyaMtraNa na hovAthI avyakta sAdhunuM ekAkI vicaraNa AtmA ane saMyama utthAnamAM hAnikAraka che. gurunA sAnnidhyamAM, gacchamAM rahevAthI gurunA niyaMtraNamAM avyakta sAdhune krodhanA samaye bodha maLe
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, :4 | 197 | AkRSTena matimatA tattvArthAnveSaNe matiH kAryA / yadi satyaM kaH kopaH? syAdanRtaM kiM nu kopen| // 1 // apakAriNi kopazcet kope kopaH kathaM na te ? dharmArthakAmamokSANAM, prasahyA paripanthini // 2 // jyAre krodha Ave tyAre buddhimAna sAdhue vAstaviktAnuM saMzodhana karavuM joIe, tene buddhi lagADavI joIe ke jo (bIjAe kahelI vAta) sAcI che to pachI mAre krodha zA mATe karavo joIe, jo te vAta khoTI che to pachI krodha karavAthI zuM lAbha? jo apakArI pratye krodha karavo ja che, to pachI mAro vAstavika apakArI krodha che tenA pratye ja krodha kema na karuM? kAraNa ke dharma, artha, kAma ane mokSa A cAre ya puruSArtho mATe sauthI vadhAre bAdhaka zatru te krodha ja che. ThANAMganA 8 pa94 mAM ekalA vicaraNa karanAra sAdhumAM A ATha guNono ullekha che- (1) daDha zraddhAvAna, (2) puruSArthI, (3) medhAvI, (4) bahuzruta, (5) (zArIrika)zaktimAna, (6) alpa upadhivALA, (7) dhRtimAna-vairyasaMpanna tathA (8) vIrya saMpanna- Atmazakti (utsAha saMpanna). avyakta sAdhumAM A guNo hotA nathI tethI tenuM ekaluM vicaravuM bilakula ahitakArI che. parva satsavaMsa - koIpaNa mokSArthI sAdhaka evI paristhitimAM na AvI jAya te mATe tIrthakara ke sutrakAre A pramANe bodha Apyo che. tene sArI rIte samajI hRdayamAM vicArI dareka sAdhake sAvadhAnI rAkhI gurukuLavAsanuM sevana karavuM te hitAvaha che. samarpaNabhAve guru sAMnidhya : 2 taddiTThie tammuttIe tappurakkAre tassaNNI taNNivesaNe / zabdArtha :- taMdiThThI = dravya ane bhAvathI guru-AcAryanI daSTimAM, tammaraNa = gurumAM ja tanmaya rahe, tapuravAra = gusnA bahumAna pUrvaka,dareka kAryamAM gurunI pramukhatA, tarUft = guru nirdezanuM pAlana kare,guru pratye pUrNa samarpaNa bhAva, tauigvela = gurunI samIpa vasavuM. bhAvArtha :- paripakva thavA mATe sAdhaka AcArya-gurumAM ja eka mAtra daSTi-lakSya rAkhe, bhakti ane bahumAna pUrvaka teomAM ja tanmaya rahe, dareka kArya ane nirNayamAM teone ja AgaLa rAkhIne vicaraNa kare, teo pratye pUrNa samarpaNa bhAva rAkhe. teo dvArA upadiSTa AcAramAM tallIna thaIne sthita rahe, guru sAMnidhyamAM rahI zikSaNa prApta kare.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vivecana : pUrva sUtramAM aparipakva zramaNanI Apattiyukta ekalavihAra carcAnuM kathana che. tethI A sUtramAM zramaNane paripakva thavA mATe AcArya--guru sAMnidhyamAM rahI bahumukhI abhyAsa karavAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. guru sAnidhyamAM samarpaNatApUrvaka rahevAnI pAMca zikSA pharamAvI che te A pramANe che-- (1) taddiki :- ziSya potAno Agraha choDIne AcAryanI je daSTi, je vicAra che te dRSTithI ja ciMtana kare. (2) tammuttIr :- gurunI AjJAmAM ja tanmaya thaI jAya. hArdika bhakti bahumAnapUrvaka guru pratye lAgaNI rAkhe. (3) tapyulAre : gurunA Adezane haMmezAM potAnI sAme rAkhe athavA zirodhArya kare. dareka nirNayamAM gurunI pramukhatA rAkhe, pote nirNAyaka na bane. (4) tALI :- gurue batAvelA vicAronAM smaraNamAM ekarasa thaI jAya. gurunI IcchAmAM potAnI IcchAne samAvI de. (5) taLivesane :- gurunA ciMtanamAM potAnA manane parovI de, dattacitta thaI jAya. guru sAMnidhyamAM rahI zikSaNa grahaNa kare. paripakava thavA mATe sAdhaka gurunA sauddhAntika darzanamAM, temanA prati tanmaya bhAvamAM, temanI AjJAnA puraskAramAM, temanI svAbhAvika pravRttiomAM ane temanA ciMtanamAM tanmaya banI jAya. to artha che tanmaya, tadanurUpa, tadAkAra banavuM arthAt te sAdhaka gurunA jIvanamAM ekAkAra banI jAya. guru sAMnidhyamAM saMyama abhyAsa : 3 jayaM vihArI cittaNivAI paMthaNijjhAI palibAhire pAsiya pANe gacchejjA / se abhikkamamANe paDikkamamANe saMkucemANe pasAremANe viNiyaTTamANe saMpalimajjamANe / zabdArtha:- navihArI - yatnApUrvaka vicaraNa, vittakhivA - gurunA cittane--abhiprAyane anusaranAra, IryAmAM citta ekAgra rAkhanAra, paMgiArpha = mArganuM avalokana karanAra, pattivAhire - maryAdAnI bahAra nahIM jotA, dhUMsara pramANa jotAM, abhimamALe = jatAM, pahimALe = AvatAM, saMju cemALe - aMgone saMkocatAM, pasAremALe = phelAvatAM, viLiyaTTamALe = vaLAMka letAM, saMpalimabjhamALe = = pramArjana karatAM. bhAvArtha :- muni pratyeka carcAmAM jayaNA rAkhIne, vicaraNa kare; cittane ekAgra karI mArganuM avalokana karatA cAle. maryAdita bhUmimAM daSTi rAkhI maryAdA bahAranI bhUmimAM daSTi javA na detAM jIvajaMtune joIne gamana kare. te bhikSu kAryavaza bahAra jatAM, AvatA, avayavone saMkocatAM, phelAvatAM, paribhramaNa karatAM vaLAMka letAM, pramArjana karatAM, A sarva kriyAo joIne, pramArjana karIne kare. vivecana : se akhimamALe :- A sUtramAM gamanAmagana vagere cha prakriyAonuM kathana karI te pravRtiomAM IryA For Private Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokasAra adhya--5, 9 : 4 samitinA pAlananI sUcanA karI che. te cha prakriyAo A che- (1) gamana (2) Agamana (3) aMgopAMga saMkocavA (4) aMgopAMga phelAvavA (5) vaLAMka levo (6) pramArjana karavuM. A samasta kriyAo ane bIjI paNa saMyama jIvananI dareka kAyAnI pravRttimAM IryA samitinuM pAlana karavuM arthAt joI, jANI te pravRttio karavI. A pravRttiomAM IryA samitino viveka na rAkhavAthI jIva virAdhanA thAya che ane paheluM ahiMsA mahAvrata dUSita thAya. mATe nayaM viharI Adi cAra zabdothI cittanI ekAgratA tathA prANIonI rakSA karatA vivekapUrvaka gamanAgamana karavAno upadeza che. ahiM gurusAnidhyamAM abhyAsa rUpe eka IryA samitinuM kathana karavAmAM AvyuM che. tenA upalakSaNathI zeSa cAra samiti ane samasta saMyama vidhionuM tathA zrutajJAnanuM adhyayana guru sAMnidhyamAM karavAnuM samajI levuM joIe. IryA samitivaMtane laghukarma baMdha : 195 4 | egayA guNasamiyassa rIyao kAyasaMphAsaM samaNuciNNA egaiyA pANA uddAyaMti, ihalogaveyaNavejjAvaDiyaM, jaM AuTTikayaM kammaM taM pariNNAya vivegamei / evaM se appamAeNa vivegaM kiTTai veyavI / zabdArtha :- ryA = kyAreka, koI samaye, tuLasamiyassa = guNothI yukta, IryA samitinI vidhithI yukta, rIvo = upayoga pUrvaka cAlatA, kriyA karatA sAdhunA, visaMgala samajuttiA = zarIrano sparza thavAthI, pADyA = koI, pALA = prANI--jIvajaMtu, vaiddAjaMtti = marI jAya, Shato veyaLa vejjAvaDiyaM = = A bhavamAM karmaphaLa, bhogavAI jAya evuM karma baMdhAya, ga = je, ApaTTiya-mUM= jANI bujhIne jIvahiMsA karavAthI karma baMdhAya, teM rakhkhAya = tene jANIne, vivegameD = viveka kare, viveka prApta kare, prAyazcita karavAthI zuddhi thAya, va = A pramANe, appamALa = apramAda arthAt prAyazcitathI, vivejJa = viveka-zuddhi, dRik = batAvI de, veyavI - AgamajJAtA, AgamajJa. bhAvArtha :- A rIte yatnApUrvaka pravRtti karatAM guNayukta apramatta munithI paNa kayAreka zarIranA sparzathI anicchAe paNa koI jIva paritApa pAme-marI jAya to tene A bhavamAM vedavAyogya je alpasthitinA karmano baMdha thAya che ane saMkalpapUrvaka hiMsA karanArane je lAMbI sthitino karmabaMdha thAya che te baMnenA aMtarane jANI muni viveka prApta kare ane yatnApUrvaka dareka pravRtti kare. A rIte AgamavettA muni apramAda bhAvothI yathocitta prAyazcitAdi grahaNa kare, karmabaMdhano viveka karI sAMparAyika karmabaMdhano kSaya kare. vivecana : A sUtramAM IryAsamitipUrvaka gamana karanAra sAdhakanA nimittathI thanArI Akasmika jIvahiMsAnA viSayamAM ciMtana prastuta karyuM che. For Private Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha jIva hiMsA eka samAna thavA chatAM karmabaMdha eka sarakho thato nathI, karmanI sthitI kaSAyonI tIvratA, maMdatAnAM pariNAma anusAra thAya che. kAyasparzathI koI jIvanI hiMsA ke paritApa thaI jAya to A sUtramAM vRttikAre hiMsAnA pAMca pariNAma batAvyAM che (1) zailezI avasthAne(14 mA guNasthAnane) pAmelA munithI jo koI trasa sthAvara prANInI virAdhanA thAya topaNa baMdhanAM upAdAnakAraNa- kaSAya ane yogano abhAva hovAthI karmabaMdha thato nathI.(jaLamAM siddha thatA jIvanI apekSA A kathana che.) (2) upazAMta moha, kSINamoha ane sayogI kevalIne(agiyAramA, bAramA, teramA guNasthAnavartI jIvomAM) sthiti baMdha nimittaka kaSAya nahi hovAthI phakta yoganimittaka be samayanI sthitino karmabaMdha thAya che. (3) apramatta (sAtamAthI dazamA guNasthAnavartI) sAdhune jadhanya antarmuhUrta ane utkRSTa ATha muhUrtanI sthitinuM karma baMdhAya che. (4) vidhipUrvaka pravRtti karatAM chaThThA guNasthAnavartI pramatta sAdhuthI jo IcchA vinA koI jIvanI hiMsA thaI jAya, to tene jadhanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa ATha varSanI sthitinuM karmabaMdha thAya che, tethI te ja bhavamAM te karmonuM vedana karIne kSayakarI nAkhe che. (5) Agamokta kAraNa vinA Aviza jo koI jIvanI hiMsA thaI jAya to tenAthI prApta karmabaMdhane te samyaka prakAre parijJAta karIne prAyazcitta dvArA kSaya karI zake che. brahmacArI sAdhakanI strIo pratye parA mukhatA :| 5 se pabhUyadaMsI pabhUyapariNNANe uvasaMte samie sahie sayA jae / daTuM vippaDivedei appANaM, kimesa jaNo karissai ? esa se paramArAmo, jAo logaMsi itthiio| zabdArtha - pagUyavaMtI - prabhUtadarzI, dIrghadaSTA, bhUyariNAne viziSTa jJAnI, prabhutajJAnI, saMsAranA yathArtha svarUpane jANanAra, ThuM= strIne joIne,viMviveka vicAra kare che ke, akhA = mArA AtmAne, misa = zuM nukasAna A, gaLo- strIo, raspar = karI zake? sa = A te, te = puruSone, paramArAno = atyaMta mohaka hoya che, parama ramaNIya hoya che, nAmo je. bhAvArtha :- anubhava saMpanna dIrdhadaSTA, viziSTa jJAnI, upazAMta, samiti yukta, jJAnAdi sahita, haMmezAM yatnazIla Indriya vijetA apramatta muni, (brahmacaryathI calAyamAna karanAra ke upasarga karavA mATe udhata) strIne joIne tatsaMbaMdhI pratipakSI vairAgyamaya ciMtana kare ke 'A strI mAruM zuM karaze ?' arthAt
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, :4 | 197 | tenAthI mane zuM prayojana ane ema paNa vicAre ke A lokamAM je strIo che te sAmAnya puruSane atyaMta moha utpanna karanArI hoya che. huM to sahaja Atmika sukhathI sukhI chuM. saMyamamAM upasthita chuM. A rIte virakta thavAnI ciMtavanA kare. vivecana : A sutramAM brahmacArI sAdhakane dIrghadaSTA, jJAnI, upazAMta, samita ane yatnA karanAra evA guNothI vibhUSita karI tene brahmacaryamAM sAvadhAna karavA vividha prakAre mArgadarzana ApyuM che. sarvaprathama brahmacaryabhAvonI samAdhi mATe strIo prati vimukhatAbharyuM ciMtana karavAno nirdeza karyo che. jema ke(1) huM viMhiveH - strIone joIne tenA prati AkarSita na thAya paraMtu vimukha bhAve vairAgya yukta ciMtana kare arthAtu rAgabhAva utpanna na thAya, vairAgyabhAva utpanna thAya evA vividha Agama ciMtanone smRti paTapara upasthita kare. (2) misa gaLo risarU :- A strIo mArA AtmAnuM zuM hita karaze? huM to AtmArthI, AtmaguNavardhaka chuM, to tenAthI mane zuM lAbha thaze? A prakAranuM prativedana, parAzamukhatAnuM ciMtana kare, AtmAne azuci bhAvanAthI bhAvita kare. (3) paNa te paramAra - kAmuka puruSo mATe A lokamAM strI parama ramaNIya, parama AkarSaNanuM kAraNa che paraMtu saMyamI AtmArthI brahmacArI mATe tenA rUparaMga, manoharatA vagere kaMIpaNa hitakArI nathI. teone strI saMgane kIcaDanI jema samajI sAvadhAnIthI pAra pAme. strIo pramAdI loko mATe parama sukhanuM sthAna che. je kAmuka che, viSayalolupI che, te strIone sukhanuM kAraNa mAne che paraMtu huM to saMyama dvArA sahaja Atmasukhane prApta karavA udyamazIla thayo chuM, A strI jana mane zuM sukha Apaze? te to mane viSaya sukhomAM lIna karIne saMyamadhana lUTIne asaMyamajanya duHkhanI paraMparA ja prApta karAvaze. calavicala pariNAmonI cikitsA :| 6 muNiNA hu eyaM paveiyaM- ubbAhijjamANe gAmadhammehiM avi NibbalAsae, avi omoyariya kujjA, avi uDDha ThANa ThAejjA, avigAmANugAma dUijjejjA, avi AhAraM vocchidejjA, avicae itthIsumaNaM / puvvaMdaMDA pacchA phAsA, puvvaM phAsA pacchA dNddaa| iccatekalahAsaMgakarA bhavati / paDilehAe AgamettA ANavejjA aNAsevaNAe / tti bemi / zabdArtha :- muLa = munie, tIrthakaroe, 3mdinanI = pIDita thatAM sAdhu, madhuraM
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 198 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha = IndriyonA viSayo aMge, va = athavA, pitA = aMta-prAMta, lukho sUko nIrasa AhAra kare, noviM sujJa = UNodarI tapa kare, 33i aNajJA = UbhA rahIne dhyAna kare, kAyotsarga kare, AhAraM vacchinnA = AhArano tyAga kare, pharthInuM = strIothI, mAM va = mana haTAvI raMDa = pahelA kaSTa thAya, pachI = pachI, IT = sukha thAya, puSya pAsA = pahelAM strI sparza sukha thAya, pachI ThaMDA = pAchaLathI kaSTa bhogavavuM paDe, narakAdinI vedanA, rUvete = A prakAranA te strI saMbaMdha, nahAra = kaleza ane karmabaMdha vadhAranAra, mavati hoya che, paDihANa = A vicAra karIne, Ane ghA = jANIne, samajIne, agatevA = sevana nahi karavAnI, AveLA = AtmAne AjJA Ape. bhAvArtha :- kyAreka sAdhaka svayaM vAsanAthI prabhAvita thaI jAya to tene mATe tIrthakaroe A pramANe upadeza Apyo che ke grAmadharma- IndriyonA viSaya aMge pIDita muni pariNAmonI zuddhi mATe (1) lUkho-sUko nIrasa AhAra kare (2) UNodarI kare-alpaAhAra kare (3) UbhA rahIne kAyotsarga kare (ThaMDI ke garamImAM UbhA rahIne AtApanA le) (4) grAmAnuM grAma vihAra kare (5) AhArano tyAga(anazana) kare. Ama koI paNa rIte strI pratye AkarSita manane saMyama bhAvamAM sthira kare. muni vicAra kare ke strInA saMgamAM Asakta vyaktine kyAreka te saMyoga prApta karavAmAM pahelAM duHkha prApta thAya che, pachI bhogamAM kSaNika sukhanI prApti thAya che athavA kyAreka pahelAM strIsukha prApta thaI jAya topaNa pachI tenA nimitte pArivArika kaSTo athavA to jela, narakAdinA duHkho maLe che mATe A kAmabhoga kaleza, azAMti ane karmabaMdhanI vRddhi karAvanArA che. strInA saMgathI prApta thanArAM duSpariNAmono vicAra karIne AgamathI tathA anubhavathI samajIne tenuM sevana nahi karavAnI AtmAne AjJA Ape arthAt strIno sasaMrga nahi karavAno daDha saMkalpa kare. vivecana : sAvadhAna rahevA chatAM kyAreka koI asAvadhAnI thaI jAya, athavA svAbhAvika vedamohano prabaLa udaya thaI jAya to tenI cikitsAnI kramika vidhi A sUtramAM batAvI che. koI paNa paristhitimAM anAcAra sevana-kuzIla sevana to na ja karavuM joIe paraMtu cala-vicala pariNAmonI cikitsA Agamokta vidhithI karavI joIe. yathA- 3vAdaLane madhammadaM jo prabaLa rUpe kAya paricAraNAnI IcchA thAya, citta vyAkuLa bane, kuzIla sevana mATe tenuM aMtaHkaraNa vyagra banI jAya, tyAre zIghratAthI nimnokta upAyonuM sevana karavuM joIe. (1) kavi bizvAnAsA :- A prathama prakAranA upacAramAM bhojya padArthomAM atyaMta sAmAnya padArtha grahaNa kare, manojJa AhArano tyAga karIne alpa dravyono ja AhAra kare. zarIrane mAtra TakAvavA mATe lukho sUko nIrasa, vigayarahita AhAra kare jethI zarIramAM dhAtuonI puSTI na thAya, to kAmottejanA zAMta thaI zake che. (ra) onoriyaM zunnA :- bIjA upacAramAM alpa bhojana-UNodarI kare.niraMtara ghaNA
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, 3H4. 199 ] divasa sudhI bhUkhathI ocho AhAra kare. (3) 3jhuM TA jJA-trIjA upacAramAM niraMtara adhikathI adhika samaya sudhI UbhA rahe ke bese paNa save nahIM. tAtparya e che ke brahmacaryanI sAdhanA mATe sAdhake sukhazIlatAno tyAga karavo jarUrI hoya che. UbhA rahI kAyotsarga karavo te paNa sukhazIlatAnA tyAgano eka prakAra che. dazavaikAlika sUtra a.2 gAthA pamAM paNa kAmavijaya mATe upadezarUpe sukumAratA, sukhazIlatA choDavAnuM kahI AtApanA levAnI preraNA karI che. ahIM paNa kAmacikitsAnA kramika upacAra mATe zAstrakAre UbhA rahI kAyotsarga karavAno upAya batAvyo che. (4) kavi mApuITH gunegA :- tyAra pachI cothA upacAramAM grAmAnugrAma vihAra kare. (5) va mahAraM vofchannA - pAMcamA upacAramAM AhAranA saMpUrNa tyAgarUpa tapasyAno prAraMbha kare yA AjIvana anazana kare. A kramika upacAramAM pahelAM pahelAMnA upacArathI jo saphaLatA na maLe to AgaLanA upacAra karavA Avazyaka thaI jAya athavA prAraMbhathI koIpaNa upacAra karIne kramazaH puruSArthapUrvaka vAsanAne niyaMtrita karI zakAya che. kavi vA sthasu mAM - koI paNa prakAre strI sevananI IcchAthI manane nivRtta kare. strIomAM pravRtta mananA parityAgano artha manane strI pratyenA kAma saMkalpathI rokavAnuM che, mukta karavAnuM che. kAraNa ke kAmavAsanAnuM mULa manamAM utpanna thayela saMkalpa ja che. mATe kahyuM che ke kAma ! jAnAmi te mUlaM, saMkalpAt kila jaayse| saMzA na rAzi, tato e na bhaviSyati ! - (AcA. zIlA. TIkA. 5. 198) kAma ! huM tArA mULane jANuM chuM ke tuM saMkalpathI utpanna thAya che. huM saMkalpa ja karIza nahi to pachI tuM mArA manamAM utpanna thaI zakIza nahi. strIsaMparka varjana :|7 se No kAhie, No pAsaNie, No saMpasArae, No mAmae, No kayakirie, vaigutte ajjhappasaMvuDe parivajjae sayA pAvaM / eyaM moNaM samaNuvAsejjAsi / tti bemi / vaDalyo kaddeto samaro II zabdArtha :- no vahipa = strIkathA kare nahIM, no pALiNa = aMgopAMga nIrakhe nahIM, te
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 200 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha saMpaHIYU = kAmuka bhAvone paraspara na prasAre, je nAma = mamatva kare nahi, je vipi = tenI vaiiyAvacca kare nahi, vaDA = vacana gupta rahe, khasavu = manane saMvRta kare, parivAra = choDe, paDyuM moLuM = A munivratanuM, samajuvAre jJAti = samyak pAlana kare. bhAvArtha :- brahmacArI sAdhaka brahmacaryanI rakSA mATe kAmakathA kare nahi, strIonA aMgopAMga nIrakhe nahi, kAmabhAvanA yukta-saMketa kare nahi, tenA para mamatva bhAva rAkhe nahi, parasparanI kriyA pratikriyA kare nahIM athavA zarIranI zobhA zuzruSA kare nahi, vANIno saMyama rAkhe arthAt vANIthI kAmottejaka AlApa saMlApa kare nahIM, manane paNa kAmavAsanAthI bacAve ane kuzIla sevanarUpa pApano sadA tyAga kare. A pramANe munibhAvane jIvanamAM samyaka prakAre sthira kare arthAtu saMyama temaja brahmacaryanI samyaka ArAdhanAthI jIvanane pUrNa suvAsita kare. - ema bhagavAne kahyuM che. che caturtha uddezaka samApta che vivecana : pUrva sUtramAM mohodayathI saMyama sAdhakanA thayela calavicala pariNAmonI vivekayukta cikitsAnuM kathana karyuM che. tyAra pachI A sUtramAM vividha prakAre strI saMparka na karavAnI khAsa bhalAmaNa karI che. che je hipa - brahmacArI sAdhaka strI saMbaMdhI kathA vikathA ke kAmakathA na kare. vAsanApUrNa dRSTithI strIone na jue, paraspara AdAna pradAna dvArA strI saMparka vadhAre nahIM, mamatva ke rAgabhAva rAkhe nahIM, zarIranI zobhA vibhUSA Adi na kare, mauna kare athavA vacanano viveka jALave, pariNAmone saMvRtta kare, zubhamAM joDe, azubhathI dUra rahe, jJAna-vairAgyanA saMskArothI pariNAmone pavitra rAkhe, pApane choDe. A rIte te saMyamabhAvanuM samyapha pAlana kare ane nava vADa sahita brahmacaryanuM pAlana kare. A traNe ya sutromAM jema brahmacArI sAdhaka mATe strIthI sAvadhAna rahevAnuM vistRta vivecana karyuM che. tema brahmacAriNI strI, sAdhvI mATe paNa puruSathI sAvadhAna rahevAno samasta upadeza pratipakSarUpe samajavo joIe. AgamanI racanA puruSapradhAna hovAne kAraNe zAstramAM puruSanI apekSAe kathana hoya che, chatAM jaina darzananI sApekSavAditAne kAraNe ubhayapakSa samajavuM samIcIna che. II adhyayana-pa/4 saMpUrNa II chad pAMcamuM adhyayana : pAMcamo uddezaka jha00 sarovaranI upamAthI maharSinI mahattA - | 1 se bemi, taM jahA- avi harae paDipuNNe samaMsi bhome ciTThai
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, u: 5 _. [ 201 | uvasaMtarae sArakkhamANe / se ciTThai soyamajjhagae / se pAsa savvao gutte / pAsa loe mahesiNo / je ya paNNANamaMtA pabuddhA AraMbhovarayA / sammameyaM ti pAsaha / kAlassa kaMkhAe parivvayaMti / tti bemi / zabdArtha :- vi = mAno ke koI eka, jevI rIte, daraW = taLAva, pucha = jalathI paripUrNa, vi6 = sthita che, samasika samathaLa, mome= bhUmibhAga, se vidu = te sthita che, soyamA = jaLa sotonA madhyamAM, savvo = sarva taraphathI, guQ = surakSita, masi = maharSI, ne ya= ane je, paUMAmata = Agamavidu, puSullA = prabuddha, AraMbhovarayA = AraMbha rahita, sampalaM ti = taLa vi samAna che, paNa = juo-jo, narsa= samAdhimaraNanI, vANa = AkAMkSA rAkhatAM, parivruti = saMyamapAlana kare. bhAvArtha :- huM kahuM chuM ke jevI rIte samatala bhUmimAM koI nirmaLa jaLathI bhareluM, jaLacara jIvonuM rakSaNa karatuM jaLAzaya hoya che tathA te jaLa AvavAnA aneka jaLasrotonI madhyamAM sthita hoya che. tevI ja rIte he ziSya! tuM jo, maharSi AcArya paNa saguNothI yukta, upazAMta ane guptendriya hoya che. te zrutanuM anuzIlana parizIlana kare che ane anya sAdhuone paNa zratano bodha karAve che. te maharSi AgamavettA, tattvajJa ane AraMbha samAraMbhathI nivRtta hoya che. he ziSya ! tuM e paNa samyaka prakAre jo ke prabuddha sAdhaka A rIte saMyamamAM AjIvana vicaraNa kare che. vivecana : A sUtramAM jalAzayanA rUpakathI maharSionA saMyamamaya jIvanane upamita karela che. vRttikAre cAra prakAranA jaLanA sthAna batAvIne A viSayanuM vistRta vivecana karyuM che(1) jemAMthI jaLa nIkaLe che ane Ave paNa che, jema ke sItA ane sIsodA nAmanI nadIonA pravAhamAM rahelA jaLAzaya. (2) jemAMthI jaLa nIkaLe che paraMtu AvatuM nathI, jema ke himavAna parvata para rahela padmadraha. (3) jemAMthI jaLa nIkaLatuM nathI paNa Ave che, jema ke lavaNodadhi. (4) jemAMthI pANI vahetuM paNa nathI ane AvatuM paNa nathI, jema ke aDhIdvIpanI bahAranA samudra. zruta (zAstrajJAna) ane dharmAcaraNanI daSTie prathama bhaMgamAM sthavirakalpI AcAryano samAveza thAya che. teomAM zAstrajJAnanuM AdAna-pradAna baMne hoya che, teo zAstrajJAna temaja AcArano upadeza paNa Ape che tathA pote paNa grahaNa ane AcaraNa kare che. bIjA bhaMgamAM tIrthakarano samAveza thAya che. je zAstrajJAnano upadeza to Ape che paraMtu levAnI teone AvazyaktA rahetI nathI. trIjA bhaMgamAM 'ahAnaMdika viziSTa sAdhanA karanAra sAdhuno samAveza thAya che, je ApatA
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha nathI paNa zAstrIya jJAna Adi le che. cothA bhaMgamAM pratyekabuddhano samAveza thAya che, je jJAna detA paNa nathI ane letA paNa nathI. A upamA varNanamAM maliI zabdamAM samasta zramaNono samAveza thAya che tethI ukta cAra bhaMgomAM tIrthakara, sthavirakalpI AcArya, ahAnaMdika jinakalpI sAdhu ane pratyeka buddha zramaNone batAvyA che. prathama bhaMgavALA jalAzayanA rUpakathI je sthavirakalpI AcAryanA mahimAnuM varNana karyuM che, te AcArya AcAryocita 36 guNo, pAMca AcAro, ATha saMpadAo temaja nirmaLajJAnathI pUrNa hoya che. te saMsaktAdi doSa rahita, sukha pUrvaka vihAra karatAM yogya kSetramAM rahe che athavA jJAnAdi ratnatrayarUpa samatAnI bhAvabhUmimAM rahe che. tenA kaSAyo upazAMta hoya che. teonI moharUpI karmaraja upazAMta hoya che. chakAya jIvanA temaja saMghanA teo saMrakSaka hoya che. bIjAne sadupadeza ApIne narakAdi durgatiothI bacAve che, zrutajJAnarUpI sotanI madhyamAM rahe che, zAstrajJAna Ape che ane pote paNa le che. mahesino A zabdanA 'maharSi' tathA 'maheSI' be rUpa thAya che. (1) RSiomAM mahAna sAdhakane maharSi kahevAya che. (2) mahAna evA mokSanI IcchA karanArA maheSI kahevAya che. vyAkhyAmAM paNa kahyuM che ke- mahAnta tuM zIlaM ceSAM te masino - (dazarva. cUrNi, TIkA.) tethI ahIM sUtrokta upamAmAM sUcita guNonA dhAraka samasta zramaNa A maharSi zabdamAM samAviSTa che. paUTgamata paDDA :- ahIM cUrNikAre sAmAnyatayA 50MImatA no artha prajJAvAna ane pavuddha no artha bodha pAmelAM karyo che. zAstrajJAnamAM pAraMgata vidvAnane paNa prabuddha kahe che. tamane ti pAsada - A vAkyanA be prakAre artha thAya che- (1) te maharSione tame samyaka prakAre jao, teonA unnata jIvanane juo, pariprekSaNa karo ke te A samasta uttama guNone keLavatAM jIvanabhara saMyamamAM sthira rahI vicaraNa kare che (2) A zabdano prayoga ciMtananI svataMtratAno sUcaka che. zAstrakAra kahe che ke he sAdhaka to svayaM tArI madhyastha temaja kuzAgrabuddhithI niSpakSa, samyaka ciMtanathI jo ane samyaka prakAre samaja. A rIte uttama koTinA sAdhakonI sAdhanAne Adarza banAvIne sAdhaka svayaMnI sAdhanAne daDhatama banAvavA niraMtara puruSArthazIla rahe, tevo sUtrakArano Azaya jaNAya che. samyakatvanI zuddhi, gUMcavaNanI vizuddhi :| 2 vitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM No lahai samAhiM / siyA vege aNugacchati, asiyA vege aNugacchati / aNugacchamANehiM aNaNugacchamANe kaha Na Nivvijje? tameva saccaM NIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM / zabdArtha - viiinacchamAvaje mAne = saMzaya yukta AtmA, Lo rada = prApta
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokasAra ayya-pa, u : 5 karatA nathI, samAai - samAdhine, siyA - kadAcit, veLe - koI eka, keTalAka, aNuti - AcAryAdinuM anugamana kare che, saMyamAnukULa AcaraNa kare che, aliyA vene anusmRti - kadAcit koI saMyamAnukULa AcaraNa karatA nathI, AcAryAdinuM anugamana karatA nathI, upadeza je anusare che, aNumAkhetti - upadezane anusAranArAothI, aLakhuAbjhamALe - upadezane nahIM anusaranArA, vaida - kema, pa bighnio - nirveda pAmatA nathI ? samajI zakatA nathI, tameva - te ja, sarbsa - satya che, khIsa = nizaMka che, na baLehiM - je jinezvara bhagavaMtoe, veDtha = kahela che. = bhAvArtha ::- phaLa maLaze ke nahi, evI zaMkA rAkhanAra AtmAne samAdhi prApta thatI nathI. koI eka sAdhaka jinAjJAnuM pAlana kare che ane koI eka sAdhaka-muni jinAjJAnuM yathArtha pAlana karatA nathI, to te jinAjJA pAlaka sAdhuo pAsethI jinAjJA nahi pAlaka sAdhu kema samajI letA nathI ? bhagavAnano mArga ke zAstra zuM alaga alaga che ?tenuM samAdhAna karatA zAstrakAra kahe che ke tIrthaMkaro dvArA je prarUpita che te satya che. temAM zaMkAne koI avakAza nathI arthAt tIrthaMkarano upadeza ke Agamano Adeza to sarvane mATe sarakho hoya che, paraMtu darekanA cAritra mohanIyakarmano udaya ane kSayopazama vicitra hoya che tethI te chadmastha sAdhaka eka bIjAthI samajI zakatA nathI. 203 vivecana : = viiinAsamAvaLekha akhAbheLa :- je tattvano artha saraLa hoya che te sukhAdhigama kahevAya che, jeno artha samajavo muzkela che te duradhigama kahevAya che tathA je jANI zakAtuM nathI te anadhigama tattva che. sAmAnya rIte duradhigama arthamAM vicikitsA zaMkA thAya che. ahIM sUtramAM vicikitsA zabdathI kahyuM che ke jenuM mana DAmADoLa ke malina rahe che, te AcAryAdi dvArA samajAvavA chatAM ratnatrayAdinA viSayamAM samAdhAna pAmI zaktA nathI. saMdehazIla prakRtivALI vyakti dharma ArAdhanAmAM zAMti samAdhi pAmI zakatI nathI. te sAdhaka jIvAdi tattvomAM, anya sUkSmatama siddhAMtomAM, AcAra saMbadhI AdezomAM ke bIjI koI paNa bAbatamAM zaMkAomAM phasAto jAya che. te samAdhAnanI jijJAsAbuddhi rAkhato nathI. tene mithyAtva mohanA udayanI prabaLatA rahe che. jethI te zaMkAomAM dharmabhAvanAno nAza karI, dharma samAdhine prApta karI zakato nathI. samAhi~ :- samAdhinA cAra artha thAya che- (1) mananuM samAdhAna, (2) zaMkAnuM nirAkaraNa, (3) cittanI ekAgratA ane (4) jJAna, darzana, cAritrarUpa samyabhAva ke tenI samyaga saphaLatA, A bhAva samAdhi kahevAya che. vRttikAre samAdhino artha karyo che ke jJAna, darzana, cAritrathI yukta cittanI svasthatA. vibhinna sUtromAM samAdhinA nimna artha paNa svIkArela che- (1) samyaga mokSamArgamAM sthita thavuM. (sama.ra0) (2) rAga dveSanA tyAgarUpa dharmadhyAna -(sUrya. 1/2/2). (3) sAru svAsthya.. -(Ava.mala.ra) (4) mananI prasannatA-svasthatA. -(sama.3ra). (5) nIrogIpaNuM. -(vyava. u.1). (6) yoga - (utta.a.ra.). (7) samyagdarzana, mokSAdi vidhi. -(sUrya. 1/13), (8) prazastabhAvanA (sthA.2/3).
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha (9) dazavaikAlika sUtranA 9mA adhyayanamAM vinayasamAdhi, zrutasamAdhi, tapasamAdhi, AcArasamAdhinuM vistRta varNana karyuM che. 204 aNuAcchamALehiM agapurAmALe haiM 5 niSvio :- AjJAnusAra cAlanArA bIjA AjJAnusAra nahi cAlanArane kema samajAvI zakatA nathI ? AjJAnusAra nahi cAlanArA AjJAnusAra cAlanArAo dvArA Acarita sAcA mArgane kema samajI zakatA nathI ? A baMne prakAranA sAdhu arasaparasa zAstrane samajI, samajAvIne kema eka thaI jatAM nathI, A kevuM dharmazAstra ke dharma zAsana ? je eka bIjAne ekatAthI rahevAnuM paNa zIkhavI zake nahIM. zukrAcArI zithilAcArIne zithilAcArathI choDAvI zakatA nathI athavA to zithilAcArI zuddhAcArIne joIne, samajIne potAnA zithilAcArane choDI zakatA nathI ? tenAthI nivRtta thaI zakatA nathI ? AvI zaMkA, kuzaMkAonuM nimnokta rIte samAdhAna karavuM joIe- tameva sacca NIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM :- jinezvara bhagavaMtoe je mArga batAvyo che, je tattva ane AcAra kahyA che, te satya che, niHzaMka che; temAM jarApaNa saMdeha karavo yogya nathI kAraNa ke sarvajJa ane sarvadarzI vItarAga prabhunA vacana pUrNa zraddheya che. vyaktigata jIvonA cAritramohanIya karmanA udayanA kAraNe teonA AcAra pAlanamAM bhinnatA dekhAya darzana mohanIya karmanA kSayopazamanI bhinnatAnA kAraNe teonI zraddhA prarUpaNAmAM paNa bhinnatA thaI zake che ane jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamanI taratamatAnA kAraNe samajaNa ane samajAvavAnI paddhatimAM pheraphAra thAya che. chadmasthomAM Avo pheraphAra thavo te koI AzcaryakArI bInA nathI paraMtu tethI vItarAga mArgamAM zaMkA karavAnI AvazyakatA nathI. mATe prastuta sUtra vAkya ' ApaNI zraddhAne daDha rAkhIne sarva zaMkAothI mukta kare che. jinavANI, jinAjJA pratye atUTa, agADha zraddhA hRdayamAM rAkhavI joIe. kadAca koI zaMkA thaI jAya athavA to vastu tattvanuM yathArtha svarUpa na samajAya to vicAravuM joIe ke- vItarAgA hi sarvajJA mithyA na bruvate kvacit / yasmAttasmAd vacasteSAM tathyaM bhUtArthadarzanam // mithyA-viparIta khoTuM bolavAnA mukhya be kAraNa che. (1) kaSAya ane (2) ajJAna. A baMne kAraNothI rahita vItarAga sarvajJa kayAreya paNa mithyA bolatA nathI. mATe teonuM vacana, satya, tathya che ane vastu svarUpanuM yathArtha darzaka che. bhagavatIsUtramAM kAMkSA mohanIya karmanA nivAraNArthe paNa A ja sUtra vAkyathI daDha zraddhA rAkhavAno nirdeza karela che. pravrujitanA parivartita pariNAmo caubhaMgI : 3 saDDissa NaM samaNuNNassa saMpavvayamANassa samiyaM ti maNNamANassa egayA samiyA hoi, samiyaM ti maNNamANassa egayA asamiyA hoi, For Private Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokasAra adhya-5, uH 5 asamiyaM ti maNNamANassa egayA samiyA hoi, asamiyaM ti maNNamANassa egayA asamiyA hoI / zabdArtha :- sakrissa = dharmazradvALu, samaNuLaK = rucisaMpanna, vairAgyathI jeno AtmA bhAvita hoya, saMpanvayanAgajJa = pravrajyA aMgIkAra karatAM, samiya tti = jinavANI satya che ema, maLamALaK = mAnanAra puruSa, mAnatA chatAM, nAyA = ekadA, kyAreka,pachI paNa, samiyA hor = samyak ja rahe che, samiyaMti - tIrthaMkarokta padArthane satya che ema, asamiyA hodda = asamyak mAnanAra thaI jAya che, asamiya ti = asamyak che ema. 205 bhAvArtha :- zraddhAvAna ane cisaMpanna temaja pravrajyAne samyak prakAre svIkAra karanAra koI muni jinokta tattvane ke AcArane pahelAM samyak mAne che ane pachI paNa samyak ja rahe che. koI muni pahelAM samyak mAne che paraMtu pachI teno vyavahAra asamyak thaI jAya che. koI muni pahelAM (alpajJAnanA kAraNe) asamyak mAne che paraMtu pAchaLathI zaMkAnu samAdhAna thaI javAne kAraNe teno vyavahAra samyak thaI jAya che. koI sAdhaka pahelAM tattva ke AcArane asamyak mAne che ane pachI paNa kutarka buddhinA kAraNe asamyak ja mAne che. vivecana : sagnilsa kheM samaguIK :- saMyama svIkAranAra zraddhALu ane ci saMpanna sAdhakanI vicAradhArA saMyamAcAra pratye darzanamoha ke cAritramohanA udaya ane kSayopazamanA prabhAve parivartita thaI zake che athavA temaja rahI zake che. te sarva sthitinI prarUpaNA A sUtramAM cAra vikalpothI karI che, teno bhAva A pramANe che- zraddhAvAna ane cisaMpanna AtmAo dIkSita thayA pachI (1) saMyamanI sarva paristhitio athavA vidhi vidhAnone prAraMbhathI aMta sudhI samyak ja mAne che, samyag rUpe pariNamAve che. (2) koI prAraMbhamAM saMyama vidhio ane parISaha, upasargone sahana karI zakavAthI saMyamane ucita samaje che paraMtu pachI sahana na thavAthI gabharAI jAya che, te jinAjJAne asamyag samaje che.(3) koI sAdhaka prAraMbhamAM saMskAra, kSamatAnI nyUnatAnA kAraNe jinokta AcArone asamyak mAne che paraMtu pAchaLathI kSamatA ane jJAnanI vRddhi thavAthI samasta AcAra, niyamo, parISaho Adine samyak samaje che ane samyak rUpe ja pariNamAve che. (4) koI alpasattva sAdhaka prAraMbhathI aMta sudhI saMyamaniyamonI kaThoratAthI duHkhI thAya che, tene kaSTadAyaka samaje che. sAdhaka potAnI vicAradhArAne jJAna dvArA parimArjita kare. saMprekSaNano dizAvabodha - 4 samiyaM ti maNNamANassa samiyA vA asamiyA vA samiyA hoi uvehAe, asamiyaM ti maNNamANassa samiyA vA asamiyA vA asamiyA hoi uvehAe / uvehamANo aNuvehamANaM- bUyA - uvehAhi samiyAe, For Private Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 206] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha iccevaM tattha saMdhI jhosio bhavai / / zabdArtha :- siya ti = samyapha, maUAmAnarsa = mAnatA, pariNamana karanArane, mithA vA = padArtha bhale samyaka hoya, miyAM vA = padArtha bhale asamyak hoya, samiyA ho = samyaka rUpe ja thaI jAya che, have = vicAraNAthI, aniyaMti maNanApAsa = asamyaka pariNamana karanAra ne, samaya hoGa = asamyaka rUpe ja thAya che, 3vedamALo = sat ane asatuno vicAra karanAra, agvedaHTM = satu ane asatuno vicAra na karanArane, vUtha = kahe, 3vedAdi = vicAra karo, samiyA = samyaka prakAre, jovuM = A prakAre samyavicAraNAthI, taltha = temAM, saMdhI - karma paraMparA, siro = naSTa, mava6 = thaI jAya che. bhAvArtha :- vAstavamAM je sAdhaka samyaka ciMtana kare che tene samyaka ke asamyaka sarva tattvo potAnA samyak paryAlocananA kAraNe samyaka rUpe ja pariNata thaI jAya che. tenAthI viparIta je sAdhaka koI vastunuM asamyaka ciMtana kare to tene samyaka ke asamyak sarva tattvo potAnA asamyak paryAlocananA kAraNe asamyaka rUpe ja pariNata thAya che. (mATe) samyak anuprekSaNa karanAra, anuprekSaNa nahi karanAra ne kahe ke- samyabhAve anuprekSaNa (paryAlocana) karo. A pramANe samyaka anuprekSA karavAthI ane saMyamamAM sthita rahevAthI karmonI paraMparAno kSaya thAya che. vivecana : samaye ti napaNamANa:- anuprekSaNanuM pariNAma e che ke potAnA ciMtanane jJAnanA mAdhyamathI samyaka rAkhavAmAM Ave to pratyeka paristhitimAM te sAdhaka svayaM AnaMdamAM rahI zake che, temaja saMyama pratye tathA jinAjJA pratyenA zraddhAnA bhAvane TakAvI zake che. jyAre asamyaka ciMtana karanAra potAnA ja vicArathI dareka paristhitimAM duHkhI thavAthI te sarva prasaMgone asamyaka rUpamAM pariNamAve che. 3vedaHLo ayvedamAM jUtha :- samyaka vicAraNAnA abhyAsI sAdhaka bIjAne paNa samyaka vicAraNA karavAnuM zIkhave, samajAve, preraNA kare ke vicAronA samyaka parivartanathI muzkelIo ukelI zakAya che, azraddhAne zraddhAbhAvamAM badalI zakAya che, azubha karmonI saMdhi--gAMThane toDI zakAya che. usthita ane sthitanI gati :| 5 se uTThiyassa Thiyassa gaI samaNupAsaha / kaettha vi bAlabhAve appANaM No uvadaMsejjA / zabdArtha :- te citta = te saMyamamAM pravRtti karanAranI, yista =saMyamamAM sthitanI, mAruM = gatine, samaypAsada = juo, pattha vi= A jinazAsanamAM AvIne paNa, vanamAve = bAlabhAvarUpa
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, :5 207 | asaMyamamAM, akhAI = AtmAne, go 3vayaMsengA = kyAre ya joDe nahIM. bhAvArtha :- AvI ja rIte tame saMyamamAM samyaka pragati karanAra sAdhakonI ArAdhakagati tathA saMyamamAM pragati na karanAra sAdhakonI virAdhaka gatine paNa juo. A rIte ciMtana karIne A jinazAsanane prApta karatAM tame bALabhAvamAM potAnA AtmAne kyAre ya joDo nahi. vivecana : kirU yisa 6 - saMyamAcAramAM pragatizIla aNagAra 'usthita' kahevAya che ane pragati (progress) na karanAra, tyAMne tyAM ja rokAI janAra sAdhakane sthita kahevAya che. mAruM-gatinA ahIM be artha thAya che. (1) A baMne prakAranA usthita ane sthita sAdhakonI dazAne tame juo. pragatizIla sAdhakane prajJA, kIrti, yaza, jJAna, pada ane dhairyatA vagere ucca dazAonI upalabdhi thAya che jyAre avaruddha sAdhakane A upalabdhio thatI nathI. (2) saMyamamAM pragati karanAranI ArAdhaka gati hoya che ane saMyamamAM aTakI janArAnI ArAdhakagati hotI nathI. A baMne sAdhakonI gatino vicAra karIne saMyamabhAvomAM pragati karatA rahevuM joIe. (c) vImA :- A rIte samajIne ane jinazAsanamAM AvIne bAlabhAva-ajJAna dazAmAM, jinavacanonI azraddhAmAM potAnA AtmAne kyAre ya joDavo joIe nahi. AtmopampathI ahiMsAnI puSTi : 6 tumaM si NAma sacceva jaM haMtavvaM ti maNNasi / tuma si NAma sacceva jaM ajjAveyavvaM ti maNNasi / tumaM si NAma sacceva jaM pariyAveyavvaM ti maNNasi / tuma si NAma sacceva jaM parigheyavvaM ti maNNasi / tuma si NAma sacceva jaM uddaveyavvaM ti maNNasi / zabdArtha - sunaMti pAma breva = tuM te pote ja che, = daMtavRM = jene tuM haNavA yogya, maura = mAne che, tuma ti nA sarveva = tame ja, te, annAyabdha ti mAsa = jene AjJAdhIna karavA yogya mAne che, para vecazva ti maUMli = jene paritApa ApavA yogya mAne che, paripeyavaM ti maUMsi = jene tuM parigraharUpe rAkhavA yogya mAne che, pakaDavA yogya mAne che, ga sALaM si maUli = jene upadravita karavA yogya tuM mAne che. bhAvArtha :- (hiMsAnA pariNAmothI aTakavA mATe zAstrakAra kahe che-) jene tuM haNavA yogya mAne che te tuM pote ja che. jene tuM AjJAmAM rAkhavA yogya mAne che, te tuM pote ja che. jene tuM duHkhI karavA Icche che, te tuM pote ja che. jene tuM dAsa banAvavA mATe pakaDavA Icche che, te tuM pote ja che. jene tuM mAravA yogya mAne che,
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 208 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha te tuM pote ja che. vivecana :tuti gAma tanneva -A sUtramAM sUtrakAre bhagavAna mahAvIrano AtmIpamyavAda-AyatullepathANunuM nirUpaNa karIne sarva prakAranI hiMsAthI virakta thavAno upadeza Apyo che. be bhinna AtmAonA sukha ke duHkhanI anubhUti(saMvedana)nI samatA siddha karavI, e ja A sUtrano uddeza che. teno sAra e che ke bIjA dvArA koIpaNa rUpamAM tArI hiMsA karavAmAM Ave tyAre tane je anubhUti thAya che tevI ja anubhUti anya prANIone paNa thAya che mATe koIne mAravAno ke kaSTa ApavAno athavA ahita karavAno saMkalpa jAge to vicAravuM joIe ke tenI jagyAe huM houM to mane kevo anubhava thAya? tAtparya e che ke jene tamo daMDa AdithI mAravAnI IcchA karo cho tenI jagyAe tamo ho to tamane zuM thAya ? e ja rIte koInA para jabarajastIthI anuzAsana karavAmAM, potAne AdhIna karavAmAM, duHkha devAmAM ke prANa rahita karavAmAM Ave, tyAre tenI jagyAe potAnI jAtane samajo arthAt A kriyAthI mane je duHkha thAya tevuM ja duHkha bIjA prANIone paNa thAya che. A sUtrano bIjI rIte e bhAva paNa samajI zakAya ke tuM koI bIjA jIvanI hiMsA karavA Icche che paraMtu vAstavamAM A tenI hiMsA nathI paraMtu tArI zubhavRttionI hiMsA che. tethI tArI A hiMsA-vRtti eka prakAranI AtmahiMsA ja che. pratibuddhajIvI AtmAnI ahiMsA :| 7 aMjU ceyaM paDibuddhajIvI / tamhA Na haMtA, Na vighAyae / aNusaMveyaNamappANeNaM, jaM haMtavvaM NAbhipatthae / zabdArtha - aMkU = saraLa svabhAvI, veca= ane A, paDavuddhanAvI= jAgRtipUrvaka saMyama pAlana karanAra hoya, taptaka tethI, na hatA = koI prANIne haNe nahi, navi pAyA = bIjA pAse prANIono ghAta karAve nahi, akhAI = AtmAne ja, agvecaLa = hiMsAnA phaLa-vipAka bhogavavA paDe, hataa = mATe haNavAnI, bApatya = IcchA kare nahi. bhAvArtha :- jJAnI puruSa -saraLa hoya che, te saMyamI jIvana jIvanAra hoya che tethI te sAdhaka koI jIvanI hiMsA kare nahi ane bIjA pAse hiMsA karAve nahi, hanana karanAranI anumodanA paNa kare nahi. karelAM karmanAM phaLa bhogavavAM paDe che, mATe koI paNa jIvane mAravAnI IcchA karavI joIe nahi. vivecana : A sUtramAM paNa mAtmavat sarvabhUteSu' bhAvanAne ja puSTa karI che. ju ane pratibuddhajIvI jJAnI sAdhaka hiMsAthI dUra rahe. te koI paNa prakAranA bhaya, pralobhana ke chalakapaTathI paNa hiMsAno AcaraNa kadApi kare nahIM. teono Atmabodha be prakArano hoya che. (1) bIjA jIvono AtmA mArA AtmAnI
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokasAra adhya--pa, u : 5 samAna ja che ane mArI jemaja teone paNa duHkha thAya che. (2) bIjAne duHkha ApIne je karmabaMdhana kare che tenuM phaLa tene potAne ja bhogavavu paDe che mATe koIne paNa mAravAnuM ke duHkha devAnuM pariNAma kharekhara potAne ja duHkhI thavAnuM che. AvA satya AtmabodhanI sAthe te jJAnI AtmA hiMsAno paNa tyAga kare che. AtmavijJAtAnI saMyamaparyAya : 8 je AyA se viNNAyA, je viNNAyA se aayaa| jeNa viyANai se AyA / taM paDucca pddiskhaae| esa AyAvAI samiyAe pariyAe viyAhie / tti bemi / // paMcamo dreso samatto // = zabdArtha :- ne AyA = je AtmA, che viLayA - te vijJAtA che, leba vijJALak=jenAthI padArthone jANI zakAya che, zuM pattu bna AtmasaMbaMdhI te jJAna pariNamanathI, hisAr-vicAraNA karavI joIe, kSa = te Atma vicAraNA karanAra, AtmAne mAnanAra, AbAvArpha - AtmavAdI che, samiyAQ = samyaka, parivAr saMyama, paryAyavAna, vihip= kahevAya che, kahela che. = = 209 bhAvArtha :- je AtmA che te ja vijJAtA che ane je vijJAtA che te ja AtmA che. je jJAnavaDe vijJAnasvarUpa AtmAne jANI zakAya che, te jJAna ja AtmAno guNa che ane e jJAnathI ja sva ane paranI pratIti- oLakhANa thAya che. A rIte jJAna ane AtmAnA pArasparika saMbaMdhane jeo yathArthapaNe jANe che te ja sAcA AtmavAdI che ane tevA sAdhakonuM ja saMyamAnuSThAna yathArtha che ema jJAnI puruSoe kahyuM che. -ema bhagavAne kahyuM che. / / pAMcamo uddezaka samApta vivecana : ne AyA se vikhAyA :- AtmAnA satya svarUpane samajI samasta jIvonI samyak zraddhA karanAra ja ahiMsAnuM pAlana karI zake che. tethI pUrva sUtramAM kahela ahiMsAnA saMdezane puSTa karavA, A sUtramAM Atma bodha karAvyo che ke je AtmA che te ja vijJAna vizeSa ciMtana kare che. je vicAra kare che te zarIra nahi paNa AtmA che. jenA mAdhyame jagatanA sarva bhAvone jANI zakAya che te AtmA ja che. tene ja jIva ane caitanya kahevAya che. nirjIva, pudgalomAM A bhAva hoto nathI. A rIte AtmAnA astitvane samajIne pratyeka AtmAono vicAra karavo joIe. A prakAranA AtmavAdI potAne ane anya sarva AtmAonA svarUpane jANanAra, mAnanAra hoya che. teo koI jIvane duHkha na thAya te rIte saMyamamAM ramaNa kare che. bIjI e vAta ke je AtmA che te vijJAtA che. je vijJAtA che te AtmA che. A sUtramAM dravya ane
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 210 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha guNanI apekSAe AtmAnuM lakSaNa batAvyuM che. cetana jJAtA dravya che, caitanya-jJAna teno guNa che. jJAnathI jJAnInI abhinnatA che. jJAna e AtmAno guNa che tethI bhinnatA paNa che. dravya ane guNa sarvathA bhinna paNa nathI ane abhinnapaNa nathI. guNa dravyamAM ja rahe che ane dravyano ja aMza che, A kAraNe baMne abhinna paNa che ane AdhAra, AdheyanI dRSTithI baMne bhinna paNa che. baMnenI abhinnatA ane bhinnatAnuM sUcana bhagavatI sUtramAM maLe che.-nIve te nIve, nIvenIve?oya, nItAniyaT nIve, nIviniyama bIje | bhaMte ! jIva caitanya che? ke caitanya jIva che. gautama ! jIva niyamathI caitanya che, caitanya paNa niyamathI jIva che. jJAnI ane jJAna baMne AtmA che. jJAna jJAnIno prakAza che, vikAsa che. A rIte jJAnanI kriyA (upayoga), ghaTa-paTAdi vibhinna padArtho jANavAmAM thAya che, tethI jJAnathI ke jJAnanI kriyAthI jJaya ke jJAnI AtmAne jANavAmAM Ave che. sAra e che ke je jJAtA che, te tuM ja che, je tuM cho te jJAtA che. tAruM jJAna tArAthI bhinna nathI. A prakAre ahIM jJAna ane AtmAne abheda nayathI sUcita karyo che. II adhyayana-pa/pa saMpUrNa II dodg pAMcamuM adhyayana : chaThTho uddezaka 000 saMyama surakSA :| 1 aNANAe ege sovaTThANA, ANAe ege NiruvaTThANA / evaM te mA hou / eyaM kusalassa dasaNaM / taddiTTIe tammuttIe tappurakkAre tassaNNI taNNivesaNe / zabdArtha - [TTU = anAjJAmAM, ne keTalAka saMyamasAdhaka puruSa, sovA = pravRtti kare che, mALA= AjJA anusAra,fparavaDDA = pravRtti karatA nathI, parva = AvI dazA, avasthA, te = tamArI, mA doDa= na thAya, pa = mATe A, phulallu = tIrthakaranuM = darzana, abhiprAya che, taddIpa = gurnI daSTi temaja AgamanI daSTi mujaba vartavuM tapura = gupratye samarpaNabhAve rahevuM tapuravAra = gujju bahumAna sAcavanAra-AcAryane AgaLa karIne, dareka vyavahAra ke nirNaya karavo, taslaLI = gunI IcchAmAM potAnI IcchAne samAviSTa karIne rahevuM taogveso = guru sAMnidhyamAM rahevuM. bhAvArtha :- keTalAka saMyamI sAdhaka tIrthakaranI anAjJAmAM saMyama viparIta AcaraNa karavAmAM udyamI hoya che ane keTalAka sAdhaka AjJAmAM nirudhamI hoya che, saMyamAcaraNamAM pravRtti karatA nathI. A anAjJAmAM udyama ane AjJAmAM anudhamanI sthiti tamArA jIvanamAM na thAya mATe tIrthakarono upadeza che ke dIkSA laI sAdhake gudRSTimAM, gurunI samarpaNatAmAM rahevuM joIe. dareka pravRtti ke nirNayamAM gune ja pramukha rAkhavA joIe, potAnI svataMtra IcchA na rAkhatAM gurunI IcchA AzayamAM ja samAI javuM
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-pa, u: 6 [ 211 | joIe ane guru sAnidhyamAM rahI pUrNa yogyatA prApta karavI joIe. vivecana : A sUtramAM tIrthakaronI AjJAnuM pAlana nahIM karanArA sAdhakono nirdeza karI sarva saMyama sAdhakone sAvadhAna karyA che ane guru sAMnidhyamAM rahI yogyatA prApta karavAnI preraNA ApI che. sonala vikALa :- A baMne pada AgamanA pAribhASika zabda che. vRttikAre A baMne zabdono artha A pramANe karyo che- anAjJAmAM sopasthAna ane AjJAmAM upasthAna rahita. (1) upasthAna zabda ahIM udyamazIla rahevuM ke puruSArtha karavo, e arthamAM che. anAjJA eTale tIrthakarAdinA upadezathI viruddha, potAnI svacchaMda buddhithI anAcAranuM sevana karavuM. je IndriyonA dAsa che, potAnA jJAna, tapa, saMyama, zarIra-saundarya, vAcALatAdinA abhimAnathI grasta che, sad asahnA vivekathI rahita che chatAM ame paNa dIkSita sAdhaka chIe, AvI abhimAnI vyakti anAjJAmAM udyamI kahevAya che. teo dekhAvamAM dharmAcaraNa karI rahyA che tevA lAge che, paraMtu vAstavamAM to sAvadha AcaraNayukta hoya che. (2) AjJAmAM je anudyamI hoya che, te AjJAnA prayojanane, mahattvane ane tenA lAbhane bhale samajatA paNa hoya, kumArga tarapha tenuM mana javA mAgatuM paNa na hoya paraMtu ALasa, pramAda, bedarakArI, saMzaya, bhrAMti, vyAdhi, buddhinI maMdatA, AtmazaktinA avizvAsAdinA kAraNe teo tIrthakaroe kahelAM dharmAcaraNa pratye udyamazIla banatA nathI. baMne prakAranA sAdhako saMyamArAdhanA mATe yogya nathI kAraNa ke kumArganuM AcaraNa ane sanmArganuM anAcaraNa baMne choDavA yogya che. tIrthakaranuM darzana che- anAjJAmAM nirAdhama ane AjJAmAM udyama karavo. talphINaH- A pAMca padono artha tIrthakarane anurUpa ane AcArya-gurune anurUpa, Ama baMne prakAre karI zakAya che kAraNa ke te baMne ya deva ane guru sAdhaka mATe samarpaNIya hoya che. A pAMce ya padono artha ane vivecana cothA uddezakamAM karavAmAM AvyuM che. sAdhakanI svAvalaMbI sAdhanA :| 2 abhibhUya adakkhu / aNabhibhUe pabhUNirAlaMbaNayAe, je mahaM abahiMmaNe / zabdArtha :- jaya = parISaha upasargone jItIne jeNe, alavaraghu = satyano sAkSAtkAra karyo che, anubhava karyo che, apamUkha = parISaha upasargothI parAbhava nahIM pAmanArA, pam = samartha hoya che, risaMvAyA = nirAlaMbana rahevAmAM, ne = je kyAreya, mahuM = saMyamathI, mokSamArgathI, ahamane = bahirmanA thatA nathI, manane bahAra javA de nahIM arthAtu manane saMyamamAM sthira rAkhe che, teo svataMtra vicaraNa karavAmAM tIrthakaranI AjJA bahAra nathI.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 212 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bhAvArtha :- A pramANe guru sAnidhyathI samartha thaI jeNe parISaha-upasargo jItI lIdhA che, dareka paristhitine pAra pAmI satyano sAkSAtkAra karyo che, anubhava karyo che ane je parISahopasarga ke vinothI parAbhava pAmatA nathI, te nirAlaMbanatA, svAvalaMbI thavAmAM samartha hoya che arthAtu potAnI pramukhatAe vicaraNa karI zake che. je mahAna mokSalakSI haLukarmI hoya che, tenuM mana (saMyamathI) bahAra jatuM nathI,anya lokonI bhautika athavA yaugika vibhUtio temaja upalabdhione joIne tenA prati AkarSAtuM nathI. vivecana : babutha; a PE :- A zabdonA artha che- (1) jItIne (2) parAbhUta na thanAra paraMtu kone jItIne ane konAthI parAbhUta na thanAra? A mULapAThamAM batAvyuM nathI paraMtu TIkAkAre spaSTa karyuM che ke sAdhaka parISaha upasargo para vijaya prApta karIne tattvanA deNa thAya che ane koI paNa prakAranA parISahaupasargothI parAbhava na pAmanAra sAdhaka nirAlaMbanatAmAM samartha thAya che. vyU girAvAyA - parISaho upasargone parAbhUta karanAra ane tenAthI parAbhUta na thanAra, aparAbhUta kahevAya che. te nirAlaMbI banavAmAM samartha hoya che. uttarAdhyayana sUtramAM nirAlaMbInI vizeSatA batAvatA kahyuM che ke-nirAlaMbInA yoga Atmasthita thaI jAya che. te potAnA lAbhamAM saMtuSTa rahe che, bIjAthI prApta lAbhamAM ruci rAkhatA nathI, bIjAthI thanArA lAbha mATe rAha jotA nathI, bIjAnI apekSA rAkhatA nathI, bIjAthI thanArA lAbhanI AkAMkSA karatA nathI. A rIte bIjAthI prApta lAbha pratye aruci, apratIkSA, anapekSA, aspRhA ke anAkAMkSA rAkhanAra te sAdhaka bIjI sukhazadhyAne prApta karIne vicaraNa kare che. kharekhara nirAlaMbatAnI sAdhanAmAM bhautika siddhio, yaugika upalabdhio ke labdhio paNa bAdhaka che. temano AdhAra levAthI AtmA parAvalaMbI banI jAya che. A pramANe bIjA pAsethI vadhAre sahAyatAnI apekSA rAkhavI te paNa paramakhApekSitA che. Indriya-viSayo, mananA vikAro Adino sahAro levo te paNa tene vaza thavA jevuM che, roga Ave, tyAre DaoNkaTara ke vaidyanI AkAMkSA karavI e paNa parAvalaMbanatA che. tenAthI paNa AtmA parAzrita ane nirbaLa bane che. svAvalaMbI vyakti potAnI ja upalabdhiomAM saMtoSa mAne che. te bIjA para ke bIjAthI maLelI sahAya, prazaMsA ke pratiSThA para AdhAra rAkhatA nathI. sAdhake svAvalaMbI banavuM joIe. Agama AjJAnI pramukhatA :| 3 pavAeNaM pavAyaM jANejjA- sahasammaiyAe, paravAgaraNeNaM, aNNesiM vA aMtiesoccA / NiddesaM NAivaTTejjA mehAvI supaDilehiya savvao savvattAe sammameva samabhijANijjA /
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-pa, u: 6 [ 213 | iha ArAmaM pariNNAya allINagutto parivvae / NiTThiyaTThI vIre AgameNaM sayA parakkamejjAsi / tti bemi / zabdArtha - viMi = sarvajJanI vANIthI, AgamathI, pavayaM = koInA paNa vacanone, siddhAMtane, nAjJA = parIkSA kare, kasoTI karIne samaje, saha sammA = potAnI buddhithI arthAt jAtismaraNa jJAnathI, paraMvArapa = tIrthakaranA upadezathI, apakSa nA aMtiSa = bIjA pAsethI, tevA = sAMbhaLIne. fr= sarvajJanI AjJAnuM pAkkA ullaMghana kare nahi, mehAvI = medhAvI, suDidiya = sArI rIte vicArIne, saq= sarvaprakArathI, savAra(sabbauT) = sAmAnya ane vizeSarUpethI, sarvAtmanA, sammameva = samyaka prakArathI, samagaNi = jANIne, rUda = A jinazAsanamAM, sArAma = saMyamane, pariNaTya = jANIne, svIkAra karIne, altAnaputto = lIna ane Atmagupta thaIne, ridhva = saMyama pAlana kare, viThThI = mokSArthI, vAra = vIra arthAt karmanAzamAM samartha, mAna = Agama anusAra, tathA = haMmezAM, paravenejhAli = parAkrama kare. bhAvArtha :- sarvajJa tIrthakaronA vacanathI vibhinna dArzanikonA vAdanuM parIkSaNa karavuM joIe athavA pUrvajanmanI smRtithI, sahasA utpanna pati-pratibhAdi jJAnathI, tIrthaMkara pAsethI praznano uttara prApta karIne athavA vyAkhyAna sAMbhaLIne athavA koI atizaya jJAnI nirmaLa zrutajJAnI AcAryAdi pAsethI sAMbhaLIne pravAdanA yathArthatattvane jANI zakAya che. medhAvI tIrthakarAdinA nirdeza-AdezanuM atikramaNa kare nahi. teonI AjJAno sarvaprakAre saMpUrNarUpe (heya-zeya-upAdeyarUpamAM tathA dravya, kSetra, kALa, bhAvarUpamAM) vicAra karIne sArI rIte saMyamanuM pAlana kare. A jainazAsanamAM AtmaramaNatA rUpa saMyamane prApta karIne AtmalIna-mana,vacana, kAyAnI guptithI gukha thaIne vicaraNa kare. mokSArthI vIra muni AgamamAM batAvelA artha ke Adeza-nirdeza anusAra ja haMmezAM parAkrama kare ane potAnI sarva pravRtti Agama anusAra ja kare. vivecana : gvATM yvAvuM ga m :- bhagavAna mahAvIre pratyeka sAdhakane dharma ane darzananA kSetramAM svataMtra ciMtanano avakAza Apyo che.teoe bIjAnA pravAdo(darzana)nI parIkSA karavAnI chUTa ApI che. kahyuM che ke muni potAnA pravAda(darzana-siddhAMta) ne jANIne bIjAnA pravAdone jANe temanI samIkSA kare. samIkSAnA samaye pUrI madhyasthatA-niSpakSatA temaja samatvabhAva rahevo joIe. sva para vAdanuM niSpakSatAthI parIkSaNa karavAthI vItarAga darzananI mahattA svataH siddha thaI jAya che. koI paNa prakAranA vicAra sAme Ave tyAre tenI kasoTI vItarAga siddhAMtathI- AgamathI kare paraMtu vicAryA vinA ke kasoTI karyA vinA koI paNa pravAdanuM ane koInA vicAronuM anusaraNa kare nahIM.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha traNeya lokamAM Azrava ane baMdha :| 4 uDDe soyA ahe soyA, tiriyaM soyA viyaahiyaa| ete soyA viyakkhAyA, jehiM saMgaM ti pAsaha // zabdArtha :- 3chuM toya= UMce sota, sade soya = nIce sota, tiriya sola-tirachI dizAmAM sota, vivAdiyA kahevAyela che, te toya= A karmAsava, viyasthAthI = kahevAyelA che, nahiM jenAthI, to = karmabaMdha thAya,ti= A pramANe, pArada= juo. bhAvArtha :- UMcI, nIcI, tirachI dizAmAM sarvatra karmabaMdhananAM kAraNo-AzrayasthAno che, je potAnI karma pariNatiothI ja utpanna thAya che. A srota - karma AvavAnA dvAra AzrayadvAra kahevAya che, tenAthI sarva prANIone karmasaMga(karmabaMdha) thAya che, ema tame juo. vivecana : 3 tathA :- A sUtramAM traNa prakAranA zrota kahyAM che. Urdhvazrota, adhozrota ane tiryazrota. "zrota" eTale ke karmo AvavAnA dvAra. te traNeya lokamAM hoya che. (1) vaimAnika deva-devIonI viSaya sukhonI Asakti te Urdhvazrota che. (2) adholokamAM bhavanapati devonI viSayasukhonI Asakti ane sAte ya narakamAM nArakIonA kleza kaSAya te adhozrota che. (3) tiryakulokamAM vyaMtaradeva, manuSya, tiryaMca saMbaMdhI viSaya-sukhAsakti vagere tiryazrota che. A srotothI sAdhake haMmezAM sAvadhAna rahevuM joIe. eka daSTie A srotane ja Asakti samajavI joIe. mananA UMDANamAM UtarIne tene jotA rahevuM joIe. A sotane baMdha karI devAthI ja karmabaMdhana aTakI jAya che. karmabaMdhana sarvathA aTakI javAthI ja akarmasthiti Ave che. AzravatyAgI AtmA : 5 AvaTTaM tu pehAe ettha viramejja veyavI / viNaittu soyaM Nikkhamma esa maha akammA jANai, pAsai, paDilehAe NAvakakhai / zabdArtha - Ava6 = karmabaMdhanA cakrane, tu = nizcayathI, rehApa = joIne, jANIne, blyu = tenAthI, viramendra = nivRtta thAya, vecavI = Agamavi, viSA = dUra karI, soya = srota-AzravadvAra, fNag = pravrajyA dhAraNa karIne, paNa = A puruSa, mahuM = mahAna, yavakSA = karma rahita thaIne, nAkha= jANe che, pAsa = jue che, hiterA = saMsAra svarUpane samajIne, mugala prekSAnI, Indriya viSayonA prekSaNanI, saMsAranA sukhonI, gAvaha = IcchA karatA nathI, AkAMkSA karatA nathI. bhAvArtha :- Azrayone saMsAra paribhramaNanuM kAraNa jANI Agamavi(jJAnI) puruSa tenAthI virakta thaI jAya. viSayAsakti vagere AzravonA zrotane dUra karIne niSkramaNa karanArA-saMyama svIkAranArA A
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-pa, u: 6 [ 215 ] mahAna ane haLukarmI sAdhaka sAcA jJAtA daSTa bane che. sAdhaka AMtara nirIkSaNa karIne viSayasukhonI AkAMkSA karatA nathI. vivecana : janma :- A zabdanA be prakAre artha che- (1) akarmAno artha ahIM karmarahita na samajatA alpakarmA ke 'haLukarmI AtmA samajavo. (2) ghAtakarma rahita vItarAga kevaLIne paNa akarmA kahevAya che. kATUE TE :- A zabdanA traNa prakAre artha thAya che- (1) haLakarmI sAdhaka AzrayasthAnone ane saMsArabhramaNane sArI rIte jANe ane jue che. (2) haLukarmI AtmA saMsAranA viSaya sukhone ane paugalika saMyogone jJAtA deNA bhAve jue che paraMtu tenI AkAMkSA karatA nathI. (3) uparokta pravrajita thanAra mahAna AtmA akarma eTale ghAtakarmathI rahita thaI sarvajJa, sarvadarzI thAya che. DihApa 16 :- pratilekhanA karIne AkAMkSA kare nahIM. ahIM AkAMkSA na karavAnI sAthe pratilekhanA zabdano prayoga che tethI teno artha saMsArI sukhonuM prekSaNa, paudagalika sukhonuM prekSaNa, ema karavo joIe. pAvara sAthe joDatA teno artha thAya che ke sAdhaka AMtara nirIkSaNa karIne kyAreya sAMsArika sukhonI, viSayasukhonI IcchA kare nahIM. bIjo artha ema paNa thAya che ke sAdhaka bhavabhramaNanA kAraNonuM pratilekhana karI paulika sukhonI AkAMkSA kare nahIM. janmamaraNanA cakrathI mukti :|6 iha AgaI gaI pariNNAya accei jAI maraNassa vaTTamaggaM vikkhAyarae / zabdArtha :- 6 = A lokamAM, mArA = Agati-gatine, sarve = ullaMghana karI jAya che, pAra karI jAya che, khArUM marATsa = jAti maraNanA, vakRmai = cakrAkAra mArgane, vijaya2 = saMyamamAM, tIrthakaranI AjJAmAM lIna rahenArA. bhAvArtha :- jIvonI gati Agati (saMsAra-bhramaNa)nAM kAraNone jANIne mokSa mArgamAM sthita muni janma maraNanA cakrAkAra mArgane arthAt saMsAracakrane pAra karI jAya che. vivecana :anne nA maraNarU vaTTama - anne zabdano artha che ullaMghana karI jAya che. atikramaNa kare che. vaTTaai no artha che ke A saMsAramAM uparathI nIce, nIcethI upara, devathI manuSya ane manuSyathI naraka tiryaMca ema saMsAra cakra cAlatuM ja rahe che. mATe A saMsAra bhramaNamArgane cakrAkAra 'vakamAM kahyo che.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 21 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha muktAtmAonuM svarUpa : 7 savve sarA NiyaTuMti, takkA jattha Na vijjai, maI tattha Na gAhiyA / oe appaiTThANassa kheyaNNe / se Na dIhe, Na hasse, Na vaTTe, Na tase, Na caurase, Na parimaMDale, Na kiNhe, Na NIle, Na lohie, Na hAlidde, Na sukkile, Na subbhigaMdhe, Na dubbhigaMdhe, Na titte, Na kaDue, Na kasAe, Na aMbile, Na mahure, Na kakkhaDe, Na maue, Na garue, Na lahue Na sIe, Na uNhe, Na Niddhe, Na lukkhe, Na kAU Na ruhe, Na saMge, Na itthI, Na purise, Na aNNahA / pariNe, saNNe / uvamA Na vijjai / arUvI sattA / apayassa payaM nntthi| se Na sadde, Na rUve, Na gadhe, Na rase, Na phAse, icceyAvati / tti bemi / // chaTTho uddeso samatto // zArtha :- savve sarA = sarve 212, NiyadRti = nivRtta thAya cha, takkA = ta, jattha = yAM, Na vijjai = paThyato nathI, maI = bhAti, tattha = tene, Na gAhiyA = adde| rAvI zatI nathI, oe = bhabhaNathI 2Ditalo , appaiTThANassa = saMsAra sva35, bhokSa sva35nA, bhokSanAva, apratiSThAnanA, kheyaNNe = za, nA2, nipue|. se = te mAtmA, Na dIhe = hI nathI, Na hasse = hava nathI,eo nathI, Na vaTTe = goNa nathI, Na tase trio nathI,Na caurase yatuSDo nathI, Na parimaMDale = paribhaMDAre nathI, Na kiNhe - Ago nathI, Na NIle = dIpo nathI, Na lohie = dAsa nathI, Na hAlihe = pINo nathI, Na sukkile = sahanathI, Na subbhigaMdhe sugaMdha yata nathI, Na dubbhigaMdhe =fdhAnathI, Na titte = tINo nathI, Na kaDue = 35vo nathI, Na kasAe = sAyelo nathI, tUro nathI, Na aMbile = pATo nathI, Na mahure = madhu2 nathI, Na lavaNe = pAro nathI, Na kakkhaDe = za nathI, Na maue = muhunathI, Na garue = bhAre nathI, Na lahue vo nathI, Na sIe = zIta nathI, Na uNhe = 6 nathI, Na Niddhe = sni nathI, Na lukkhe - 3kSa nathI, Na kAU = zarIrI nathI, Na ruhe = punaIbha nathI, Na saMge = saMga nathI, Na itthI = strI nathI, Na purise = puruSa nathI, Na aNNahA = anyathA arthAta napuMsanathI. pariNe = pahA nA vizeSa pezAtA cha, saNe = pahArthonA sAmAnya3pezAtA, uvamA = 64bhA, Na vijjai = nathI, arUvI sattA = 3pI sattA, astitva, apayassa = vayanathI agoya2,
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-pa, u: 6 [ 217 ] tenA mATe, payaM sthi = zabda nathI, te = te mukta AtmA, phatteyAvaMti- A pramANe siddhonuM svarUpa bhAvArtha :-te muktAtmAnuM svarUpa ke avasthA batAvavA mATe sarva zabdo svarUpa zabdothI kahI zakAtuM nathI. tyAM koI tarka nathI, tarkathI tene jANI zakAto nathI, tyAM mati paNa praveza karI zakatI nathI, te buddhithI grAhya nathI. te sarva karma rUpI melathI rahita che. mokSa ane saMsAra svarUpanA jANanAra che. te paramAtmA dIrgha nathI, hasva nathI, goLa nathI, trikoNa nathI, catuSkoNa nathI ane parimaMDaLa nathI, te kALo nathI, lIlo nathI, lAla nathI, pILo nathI ane sapheda nathI. te sugaMdhI nathI ane durgadhI paNa nathI. te tIkho nathI, kaDavo nathI, kasAyelo-tUro nathI, khATo nathI ane mITho nathI. te karkaza nathI, komaLa nathI, bhAre nathI, haLavo nathI, ThaMDo nathI, garama nathI, cIkaNo nathI ane rUkSa nathI. te muktAtmA zarIradhArI nathI. te punarjanmadhArI nathI (ajanmA che). te karma saMga rahita nirlepa che. te strI nathI, puruSa nathI ane naMpusaka nathI. te muktAtmA jJAnadarzana yukta che ane tenuM jJAna karAvavA koI upamA nathI. te arUpI amUrta astitvavALA che. te padAtIta, vacanathI agocara che. tenuM jJAna karAvavA koI pada nathI.A pramANe te siddha bhagavAna zabda nathI, rUpa nathI, gaMdha nathI, rasa nathI ane sparza nathI. A pramANe siddhonuM svarUpa che. || chaThTho uddezaka samApta . vivecana : A sUtramAM siddha paramAtmA-muktAtmAnuM svarUpa batAvyuM che. A muktAtmA jagatamAM pharI kyAre ya janmadhAraNa karatA nathI ane A jagatanI racanA paNa te karatA nathI kAraNa ke sarva karmothI mukta jIvone koI paNa prakAranA saMkalpa vikalpa hotA nathI ke koI paNa prakAranI pravRtti hotI nathI. yogadarzanamAM muktAtmA (Izvara)nuM svarUpa A pramANe batAvyuM che- vaneza-varSa-vipArva2pa2 pRSTha: puruSa vizeSa: vira: | -(yogadarzana. 124). kaleza, karma, vipAka ane Azayo (vAsanAo)thI rahita je viziSTa puruSa che te ja Izvara che. aupapAtika Adi zAstromAM paNa siddhanA svarUpanuM darzana karAvyuM che. ahIM paNa taviSayaka varNana che, te A pramANe che- sanne tarata piyata- siddhanA samasta svarUpa kathanamAM koI paNa zabda samartha nathI. teno amuka aMza ja zAstrakAro kahI zake che. siddha svarUpa samajavAmAM rtakanI gati nathI, kevaLa zraddhAgamya che. mati-buddhi alpa hovAthI te svarUpane pUrNa rUpe grahaNa karI zakatI nathI. - rAgadveSa rahita nirmaLa jJAnI, sarvajJa apaThThANasa = apratiSThAnarUpa siddhanA svarUpane athavA samasta
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 218 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha lokAloka svarUpanA jJAtA che. siddha bhagavAna arUpI, niraMjana, nirAkAra hovAthI lAMbA, TUMkA, goLa, trikoNa, corasa Adi nathI, tene koI varNa, gaMdha, rasa, sparza nathI, zarIra nathI, vezyA nathI, janmamaraNa nathI, karmasaMga ke karmabaMdha nathI. tyAM strI, puruSa ke napuMsakanA bheda nathI. te jJAna svarUpa caitanyavAna che, jJAnabhAvamAM ja rahe che. tenA mATe sthUla jagatamAM koI upamA nathI tethI teo anupama che. te arUpI svarUpa che, apada che. A rIte teo zabdAdithI rahita, arUpI AtmasvarUpa che. sUtranA aMtamAM keTalAka zabdonuM punarAvartana thayela che, te upasaMhArarUpa che. opa -'mora' paDazeSadja rati - samasta pAparUpa mela athavA karmarUpa kalaMkathI rahita evA siddha bhagavAna kevaLa AtmasvarUpamAM sthita che. apakAsa thANe :- TIkAkAre A zabdanA traNa prakAre artha karyA che. (1) zarIra, mana ane karmanuM jyAM pratiSThAna-avasthAna nathI evA mokSasvarUpanA jANakAra che. (2) apratiSThAna narakAvAsa jIvonI sthiti, tenA duHkhasvarUpane jANanArA. (3) apratiSThAna narakAvAsa lokanADInA chelle sthita che, tene jANavAno matalaba samasta loka svarUpane jANanAra. tAtparya e che ke siddha paramAtmA sarvajJa, sarvadarzI che mATe saMsAranA ane mokSanA svarUpane jANe, jue che. teo mokSa svarUpane, saMsArathI mukta thavAnA upAyone jANe che. hevane zabda jANavAnA arthamAM prayukta che. tenuM tAtparya e che ke teo saMsAranA ane mokSanA svarUpane jANavAmAM kuzaLa che, nipuNa che, dakSa che. pariine saUM :- TIkAkAre A baMne zabdono artha A pramANe karyo che- (1) saUM- sAmAnyataH sIgAnAra parathafinta saMjJa, jJAnadarzana yukta phatyartha. padArthane sAmAnya rUpe jANanArA jonArA te saMjJa kahevAya che. (2) rasantAhiroSato nAnAtIti rijJaH sarvaprakAre padArthonA vizeSarUpe jJAtA parijJa kahevAya che. chako uddezaka saMpUrNa upasaMhAraH-viSayabhogothI nivRtta thavA ane AtmAbhimukha banavA mATe samajaNa pUrvakanuM cAritra-saMyama Avazyaka che. saMyama pApa pravRttiothI nivRtti karAve che. te nivRtti ja Atmika baLane vadhAre che. dareka kAryamAM saMyama jarUrI che. jIvana upayogI vastuomAM paNa Asakti ke mamatva na rahe tenI kALajI rAkhavI jarUrI che. jyAM parigrahanI vRtti che tyAM saMsAra che. tyAganA mArgamAM paNa jo vRtti upara vijaya na meLavyo to vikalponA vaMToLamAM sAdhaka aTavAI jAya che. teno tyAga jo svAdhInatA pUrvakano hoya to saphaLa nIvaDe che paraMtu temAM jo svacchaMdatA AvI jAya to te patananuM kAraNa bane che. svacchaMdatAmAM AtmA vRttione AdhIna thAya che jethI aniyamitatA, jaDatA ane ucchaMkhalatA Ave che. AvA durguNo na AvI jAya mATe
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lokasAra adhya-5, u : 6 219] gurukuLavAsa prasaMzanIya ane AdaraNIya che. mana ane IndriyonI caMcaLatAne kAraNe nimitto maLatA AtmA tene AdhIna na thaI jAya mATe jalAzaya svarUpa gusvaryanuM sAnidhya zreSTha che. gurunA sAnidhya sAdhaka rAgadveSano nAza karI svamAM sthita thAya che. jIvAjIvano jJAtA loka para vijaya meLavavA sarva prakAranA parISahone sahI samajaNa pUrvaka lokanA sArabhUta anupama, arUpI AtmAnI akarbhAvasthAne prApta kare che. I adhyayana-pa/6 saMpUrNa II
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha chachuM adhyayana paricaya 890898 209 28 A adhyayananuM nAma dhUta' che. dhUta' eTale zuddha karavuM. vastrAdi uparathI dhULAdine khaMkherIne, tene svaccha karI devuM te dravyadhUta kahevAya che. jenAthI ATha prakAranA karmo kharI jAya-khaMkherAI jAya che, te bhAvadhUta che. dravyathata vatthAka, bhavadhu memavidA-(AcA. niyukti. gA. 250.) tyAga ane saMyama dvArA karmo kharI jAya che mATe tyAga saMyamane bhAvapUta kahevAmAM Ave che. saMkSepamAM kahIe to dhUta'no artha che karmarajathI rahita nirmaLa AtmA athavA saMsAravAsano tyAgI aNagAra. A adhyayanamAM vibhinna daSTikoNathI svajana, saMga, upakaraNAdi vividha padArthonA tyAganuM pratipAdana karyuM che tethI A adhyayananuM nAma dhUta' rAkhavAmAM AvyuM che. pUrva saMpa tyAnama, tatipAlamadhyayana dhUtam'-(ThANAMgavRtti sthAna.9) sAdhaka saMsAravRkSanAM bIjarUpa karmabaMdhananAM aneka kAraNone jANIne, temano tyAga kare ane karmothI sarvathA mukta bane, A ja A adhyayanano uddeza che. A dhata adhyayananAM pAMca uddezaka che. pratyeka uddezakamAM bhAvatanA sutronuM judA judA daSTikoNathI saMkalana karavAmAM AvyuM che. prathama uddezakamAM dharmopadeza sAMbhaLIne tyAgI bananArAonuM ane saMsAramAM rahIne aneka rogAMtaka prApta karIne duHkhI thanArA jIvonuM varNana che. te sivAya saMyama svIkAravAno ane temAM sthira rahevAno upadeza che. bIjA uddezakamAM saMyama svIkAra karIne kAmabhogonI IcchAthI saMyama patita thanArAonuM ane tenI sAthe ja saMyamamAM daDha rahIne kaSTa, upasargone sahana karanAra sAdhakonuM vistRta varNana che. aMte ekalavihAracaryA vaDe paNa uttama ArAdhanA karanAra prazasta sAdhakonuM sUcana karyuM che. trIjA uddezakamAM saMyama sAdhanAmAM paNa acela sAdhanAnuM mahAbhya pragaTa karyuM che. dIrthasaMyamInI sAdhanAnI vizeSatA samajAvIne ziSya prati temanA kartavyanuM kathana che. cothA udezakamAM gurudvArA kartavya pAlana karavA chatAM ziSyanI avinItatA, dhIThatA ane saMyamathI
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 221 ] adhaHpatananuM vividha prakAre vistRta varNana karyuM che. aMte paMDita sAdhakone AgamAnusAra vicaraNa karavAnI hitazikSA ApI che. pAMcamA udezakamAM saMyamInI sahanazIlatAnuM kathana karIne, upadeza ApavAnI paddhati ane upadezanA viSayono nirdeza karyo che. tyAra pachI saMyamamAM daDha rahevAno, kaSAyamuktino ane aMte zarIranA mamatvano tyAga karIne pAdapopagamana paMDita maraNa prApta karavAno upadeza che. A pramANe A saMpUrNa adhyayanamAM mukhyatve dhUta eTale saMyamI sAdhakone karma kSaya saMbaMdhI vibhinna mArgadarzana che.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ rarara | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha chaDuM adhyayana-dhUta pahelo uddezaka cha vaktA ane zrotAno paribodha :| 1 obujjhamANe iha mANavesu AghAi se Nare / jassa imAo jAIo savvao supaDilehiyAo bhavati, AghAi se NANamaNelisa / se kiTTai tesiM samuTThiyANaM NikkhittadaMDANaM samAhiyANaM paNNANamaMtANaM iha muttimaggaM / zabdArtha :- 6 = A lokamAM, gunAne = saMsAra ane tenA kAraNane jANanAra, mALavesu = manuSyone, AvAk = upadeza Ape che, te = 0, re = manuSya, narsa= jeNe, rUmo = A, gAo = ekendriyAdijAtio, sabbo = sarva prakAre, suDioNTiyAgo sArI rIte jANela, bhavaMti hoya che, AvA = kathana kare che, koli = anupama, gArga = jJAnanuM. vi66 = upadeza Ape che, tela = teone, samukiyAI = dharmAcaraNa mATe usthita-udhata, uhita ThaMDA = daMDarUpa hiMsAno tyAga karIne, samAdiyA = samAdhine prApta che, saMyamita-tapa, saMyamamAM pravRtta, pANaTgamatAI = jJAna saMpanna, muttama = muktimArgano. bhAvArtha :- A manuSyalokamAM dharmanA svarUpane samajanAra puruSa mAnava medanIne dharmano upadeza Ape che. jeNe janma maraNanA sthAno sarva prakAre jANI lIdhA che, te ja anupama jJAnanuM sArI rIte kathana kare che arthAt jJAnasabhara suMdara upadeza ApI zake che. je jijJAsu vyakti upadeza sAMbhaLavA mATe udyata che; mana, vacana, kAyAnA daMDathI saMyamita che; je samAdhine prApta che, ekAgracita che tathA buddhimAna che; teone saMbuddha(jJAnI) puruSa muktimArgano upadeza Ape che. vivecana :AyA re gara:- A vAkyathI zAstrakAre jainadharmanA eka mahAna siddhAMta tarapha saMketa karyo che. dharmanuM, jJAnanuM ke mokSamArga viSayaka tattvajJAnanuM nirUpaNa jJAnI puruSa dvArA ja karavAmAM Ave che, tethI te nirUpaNa
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, 2 : 1 p. | 223 ] apauruSeya nathI. arihaMta bhagavAna potAnA kevaLajJAnanA prakAzamAM ekendriyathI laI paMcendriya sudhInA prANIonI jAtio, sUma-bAdara, paryApta- aparyAptAdi samasta jIvanA svarUpane spaSTarUpe jANe che ane prANIonA hita mATe samavasaraNamAM dharmanuM pratipAdana kare che. tIrthaMkara prabhunI vANInA AdhAre zrutajJAnI evA munio anupama, asAdhAraNa jJAnanuM kathana karI zake che. saMkSepamAM jinavANI apauruSeya nathI paraMtu jinezvavaro dvArA kathita che. mArUM se namanisaM :- pUrve kahyAM te viziSTajJAnI anupama jJAnanuM pratipAdana kare che. vRttikAranA kathana anusAra te ananya jJAna AtmAnuM ja hoya che, tenA prakAzamAM zrotAne jIva ajIvAdi nava tattvono samyaka bodha thaI jAya che. anupama zabda asadaza, suMdara arthamAM prayukta che tethI A sUtrAzanuM tAtparya e che ke te loka svarUpanA jJAtA upadezaka zreSTha dharmanuM, saMyamadharmanuM kathana kare che. anupama jJAnadhArA je zrotAo mATe pravAhita karavAmAM Ave che te jJAna zravaNanA pipAsu zrotAoe cAra guNothI saMpanna thavuM Avazyaka che, te A pramANe che- (1) samusthita- jeno AtmA dharmazravaNa mATe ke dharma AcaraNa mATe udyamavaMta thayo che (2) nikSipta daMDa- hiMsAdi pApanI pravRttio choDIne dharmazravaNa mATe Atura che (3) samAdhibhAvamAM sthita che arthAt je svastha manathI dharmazravaNano Icchaka che (4) prajJAvAna- je hitAhitano viveka samajI zake che te upadezane yogya zrotA che. samuphiyA - dharmanA AcaraNa mATe je samyaka prakAre udyamavaMta hoya te samusthita kahevAya che. vRttikAre ahIM samucaiitanA dravya ane bhAvathI be prakAra kahyA che- zarIrathI utthita te dravya samusthita che arthAt dharma sAMbhaLavA mATe zrotAe zarIrathI paNa jAgRta thavuM Avazyaka che. jJAnAdithI utthita te bhAvathI satthita che. jJAnIpuruSa dravya ane bhAvathI utthita vyaktione dharmano upadeza Ape che. pAtra pramANe pariNamana :| 2 evaM ege mahAvIrA vipparakkamaMti / pAsaha ege'vasIyamANe aNapaNe zabdArtha :- parva = A pramANe, upadeza sAMbhaLIne, virati = saMyamamAM parAkrama kare che, avalIyAne = saMyamamAM kalezane prApta karatAM, maLattapau = AtmakalyANanI buddhithI rahita hoya che. bhAvArtha :- pUrva sUtrokta zreSTha dharmopadeza sAMbhaLIne koI haLukarmA mahAna vIrapuruSa saMyamamAM parAkrama kare che tathA he ziSya! temane paNa jo ke je AtmajJAnathI rahita che, teo saMyamamAM viSAda pAmI rahyA che, duHkhI thaI rahyA che. AtmautthAna rahita prANInI upamA :| 3 se bemi-se jahA vi kumme harae viNiviTThacitte pacchaNNapalAse, ummaggaM se No lahai / bhaMjagA iva saNNivesaM No cayati / evaM ege
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 224] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha aNegarUvehiM kulehiM jAyA / rUvehiM sattA kaluNaM thathati, NiyANao te Na lahaMti mokkhaM / zabdArtha :- te vema = te huM kahuM chuM, gadA vi = jema, zujhe = kAcabo, dara = taLAvamAM, vividha = potAnA cittane joDIne rahe che, pacchavNapatA = kamaLanA pAMdaDAothI DhAMkela, 3nma = nIkaLavAnA mArgane, je sada= prApta karato nathI, na = jema vRkSa, fou { = potAnA sthAnane, je rati = choDatuM nathI, gAuM = aneka prakAranA, suE = kuLomAM, gAya = utpanna thayela, verdika rUpomAM, viSayomAM, sattA = Asakta thatA, vajuLa thati = karuNa rudana kare che paNa, fNayALo potAnA karmathI, te = teo, nAMti prApta karatA nathI, movuM = muktine. bhAvArtha :- huM kahuM chuM. (sudharmA svAmI jaMbUsvAmIne kahe che, jema koI sarovara hoya, te sevALa ane kamaLapatrothI DhaMkAyeluM hoya ane temAM rahela kAcabo upara AvavAnI IcchAthI vyAkuLa hovA chatAM kyAMya chidra ke prakAza Avato na hovAthI te upara AvavAno rasto meLavI zakato nathI; jema vRkSa aneka prakAranI ThaMDI, tApa, tophAna tathA prahArone sahevA chatAM potAnI jagyAne choDatuM nathI, tema A saMsAramAM keTalAMka loko evA che je aneka sAMsArika kaSTa, yAtanA, duHkhAdine vAraMvAra prApta thavA chatAM gRhasthavAsane choDatA nathI. A rIte koI bhAre karmI jIvo aneka kuLomAM janma grahaNa karIne rUpAdi viSayonI Asaktine lIdhe gRhavAsane choDatAM nathI, aneka prakAranA kAyika, mAnasika duHkhone bhogavatAM karuNa AkraMda kare che, chatAM duHkhonA kAraNabhUta karmothI mukta thaI zakatA nathI. vivecana : AtmajJAnathI rahita pUrvAgraha tathA pUrvAdhyAsathI grasita(vyAkha) banelAnI karuNadazAnuM varNana karatA zAstrakAre be rUpako batAvyA che(1) sevALa:- eka vizALa sarovara hatuM. ati sevALa ane kamaLa patrothI te DhaMkAyeluM rahetuM hatuM. nAnAmoTA aneka prakAranA jaLacara jIvo temAM rahetAM hatAM. ekavAra saMyogavaza te saghana sevALamAM eka nAnuM evuM chidra thaI gayuM. pArivArika janothI chUTo paDelo eka kAcabo rakhaDato rakhaDato te chidra pAse AvI gayo. teNe chidramAMthI gardana bahAra kADhI, AkAza tarapha jotA te Azcarya pAmyo. nIlagaganamAM nakSatra ane tArAone camaktA joIne te AnaMdamAM lIna thaI gayo. teNe vicAryuM- AvuM anupama dazya mArA parivArajanone huM batAvuM. kAcabo parivArane bolAvavA gayo. UMDA pANImAM jaIne parivArajanone te anupama dazyanI vAta kahI. parivArajanone pahelAM to temAM vizvAsa beTho nahi, pachI tenA Agrahane vaza thaIne chidrane zodhavA cAlyA paraMtu ATalA moTA sarovaramAM te chidrane zodhI zakyA nahi, chidra temane maLyuM nahi. te ja rIte saMsAra eka mahAna sarovara che, prANI eka kAcabo che. karma ane ajJAnarUpI sevALathI
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhUta adhya-6, 9 : 1 sarovara DhaMkAyeluM che. koI zubha saMyogavaza samyaktvarUpI chidra prApta thaI jAya ane saMyama sAdhanAnA AkAzamAM camakatA zAMti Adi nakSatrone joIne tene AnaMda thAya. paraMtu parivAranA mohanA kAraNe te avasarane cUkI jAya che. hAthamAMthI gayelo te avasara pharI prApta thato nathI ane mAnavI kheda khinna thaI jAya che. saMyamarUpa AkAzanuM darzana pharI durlabha thaI jAya che. (2) vRkSa :- ThaMDI, garamI, AMdhI, varSAdi prAkRtika Apattio tathA phaLa, phUla toDavAnI IcchAvALAo dvArA je pIDA, yAtanA, prahArAdi thAya che tene sahana karatuM vRkSa potAnA sthAnamAM sthira rahe che, te sthAnane choDI zakatuM nathI. tevI ja rIte gRhavAsamAM rahelo manuSya aneka prakAranA duHkho, pIDAo, soLa mahArogothI gherAvA chatAM te mohamUDha banelo, duHkhanA sthAna svarUpa gRhavAsano tyAga karI zakato nathI. 225 paheluM udAharaNa ekavAra satyanuM darzana karIne pharI mohamUDha banelA avasara bhraSTa AtmAnuM che. je pUrvAdhyAsa ke pUrvasaMskAranA kAraNe saMyama mArganuM darzana karI te mArgathI calita thaI gayA che. bIjuM udAharaNa jeoe haju sudhI satyadarzana karyuM nathI, tenAthI dUra che, tevA ajJAnagrasta gRhavAsamAM Asakta AtmAnuM che. baMne prakAranA mohamUDha puruSa kevaLI prarUpita dharma pAmavAnA tathA AtmakalyANa karavAnA avasarathI vaMcita rahI jAya che ane saMsAranAM duHkhothI duHkhI thaI jAya che. jema vRkSa duHkha pAmavA chatAM tenuM sthAna choDatuM nathI, tema pUrva saMskAra, pUrvAgraha, mithyAdaSTi, kuLanuM abhimAna, sAMpradAyika abhinivezAdinI pakaDanA kAraNe saMsAramAM aneka prakAranAM kaSTone pAmIne paNa tene te choDI zakatA nathI. vyAdhigrasta prANIjagata : 4 aha pAsa tehiM kulehiM AyattAe jAyAgaMDI aduvA koDhI, rAyaMsI avamAriyaM / kANiyaM jhimiyaM ceva, kuNiyaM khujjiyaM tahA // 1 // uyariM ca pAsa mUyaM ca, sUNiyaM ca gilAsiNiM / vevaI pIDhasappi ca, silivayaM mahumehaNiM // 2 // solasa ete rogA, akkhAyA aNupuvvaso / aha NaM phusaMti AyaMkA, phAsA ya asamaMjasA // 3 // zabdArtha:- atta = have, tehiM rjiM = te kuLomAM, AvattAp = potAnA karmonuM phaLa bhogavavA For Private Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 226 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha mATe, gAya = utpanna thayelA puruSone, navIyA = kahyA che, anupuSyalo = kramathI, a = A, baM pati= prANIone utpanna thAya che, sAthe= AtaMka, lA= bIjA duHkha, asamAnatA jIvanano jaladI nAza karanAra zULa Adi roga. bhAvArtha :- he ziSya! tuM jo ke te moha-mUDha manuSya vividha phaLomAM pota-potAnAM karelAM karmonAM phaLane bhogavavA mATe nIce ApelA rogothI gherAI jAya che- jema ke (1) kaMThamALa (2) koDha (3) kSaya (4) apasmAra(mUccha) (5) kANApaNuM (6) jaDatA (aMgopAMganI zUnyatA), lakavA, (7) TUMThApaNuM (8) kUbaDApaNuM (9) peTanI bImArI (jalodara, Apharo, peTa zULAdi) (10) mUMgApaNuM (11) sojA (12) bhasmaka roga (13) kaMpavA (14) laMgaDApaNuM (15) hAthI pago ane (16) madhumeha (DAyAbiTIjha). A soLa roga kramathI kahevAmAM AvyA che. kyAreka jIvanano nAza karanAra evA AtaMka(duHsAdhya roga) ane bIjA aniSTakArI duHkhone prApta kare che. vivecana :gAyattAH - AsaktimAM phasAyelA je mAnavI dharmanuM AcaraNa karI zakatA nathI, te moha ane vAsanAmAM gRddha banIne karmone ekaThA kare che. te karmonA traNa prakAra che- (1) vartamAnamAM karavAmAM AvatAM karma (2) pUrva saMcita sattAmAM rahelAM karma (3) udayamAM AvelA karma, bhogavAtAM karma. vartamAnamAM je karma karavAmAM Ave che, te ja saMcita thAya che ane te ja bhaviSyamAM prArabdhanA rUpe udayamAM Ave che. karelAM karma jyAre azubharUpe udayamAM Ave che tyAre jIvo tenA phaLathI atyaMta duHkhI thAya che. A sUtramAM AvatA zabdathI zAstrakAre svakRta karmano siddhAMta spaSTa karela che ke prANI potAnAM karelAM karmathI ja vividha prakAre duHkhI thAya che, vividha rogone prApta kare che. bIjAnAM karelAM karma bIjAne kyAre ya bhogavavAM paDatAM nathI. nahI akuvA :- A sutramAM soLa mahArogonAM nAma batAvyA che, je prAya: lokamAM pracalita che. A soLa rogonAM nAma upAsakadazAMga sUtra, vipAka sUtra vagere aneka sUtromAM che. vartamAnamAM kensara, TI.bI. hArTaeTeka vagere vividha nAmothI ghaNA rogo prasiddha che, te sarvano samAveza A soLamahArogamAM thaI jAya che. TlA ya manasA :- jene dhUtavAdanuM tattvajJAna (AtmajJAna) prApta thatuM nathI, te potAnA azubha karmonA phaLa svarUpa pUrvokta soLa tathA anya aneka rogono bhoga bane che. cUrNikAre ahIM traNa pATha kahyAM che- (2) tA 2 kalamanasA = UlaTuM-sulaTuM, jeno paraspara koI meLa besato na hoya, evA duHkhano anubhava. (2) sa ya asamaMtiyA = je sparzI pahelAM kyAre ya anubhavAyA na hoya, evA apratyAzita prApta sparza (3) RI ya gamatA = viSama sparza, tIvra, maMda ke madhyama duHkha sparza. Akasmika rUpe thanAra duHkhono sparza ja ajJAnI mAnavane vadhu
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, 7H 1 ] [ 227 | pIDita kare che. duHkhamaya prANIonI karuNatA : 5 maraNaM tesiM saMpehAe uvavAyaM cavaNaM ca NaccA paripAgaM ca saMpehAe / taM suNeha jahA tahA / saMti pANA aMdhA tamaMsi viyAhiyA / tAmeva saI asaI aiyacca uccAvayaphAse paDisaMvedeti / buddhehiM evaM paveiyaM / saMti pANA vAsagA rasagA udae udayacarA AgAsagAmiNo / pANA pANe kilesaMti / pAsa loe mahabbhaya / bahudukkhA hu jaMtavo / sattA kAmehiM mANavA / zabdArtha - saMli = tenA, 31nAve = utpatti, vayaLa = cyavanane, rikSA karmonA pariNAmane, te = tene arthAt karmanA phaLane, suda= sAMbhaLo, ahIM tahIM = jema che tema, dha = aMdha ane, tanasi = dravya ane bhAva aMdhakAramAM rahelA, viyAdi = kahelA che, tAva te avasthAne, sa = ekavAra, rAsaDuM = anekavAra, azvatra prApta karIne, 3Syavase = tIvra ane maMdaduHkhone, paDilevelaiMti = bhogave che, gkuM = sarvajJa puruSoe, vAta IT = varSomAM utpanna thanArA prANI, bhASAlabdhithI yukta beIndriyAdi jIvo, rasa II = kaDavAdi rasone jANanArA saMjJI jIva, 365= pANInA jIva, 3yavara = jalacara jIva, AsamiLo = AkAzamAM UDanArA-khecara jIvo, pa = ekabIjA prANIne, jineti kleza Ape che, mahAbhayaM= mahAna bhayane, vahulullA = ghaNAM duHkhothI yukta, iAvoprANI, saT = Asakta che, diM= kAmabhogothI. bhAvArtha :- A roga, AtaMka ane aniSTa duHkhothI pIDita manuSyonA mRtyunuM nirIkSaNa karIne, upapAta ane cyavanane jANIne tathA karmonAM phaLano sArI rIte vicAra karIne sAdhake pratyeka kArya karavuM joIe. karmanAM phaLane yathAtathya rUpe sAMbhaLo- A saMsAramAM aneka prANIo aMdha hoya che, teo dravya aMdhakAra ane bhAva aMdhakAra(mithyAtvAdi)mAM rahe che. te prANIo vividha duHkhapUrNa avasthAne ekavAra ke anekavAra prApta karIne tIvra ane maMda kaSTonuM vedana kare che. tIrthakaroe A tathyanuM pratipAdana karyuM che. bIjA paNa aneka prakAranAM prANIo hoya che, jevA ke varSaja-varSARtumAM utpanna thanArA deDakAdi athavA vAsaka-bhASAlabdhithI yukta beIndriyAdi prANI, rasaja-rasamAM utpanna thanArA jIvo kIDAdi athavA rasaga-rasajJa-saMjJI jIva, udakarUpa-ekendriya aplAyika jIva, pANImAM utpanna thanArA jaLacara jIva, AkAzagAmI-AkAzamAM UDanArA pakSI Adi. te prANIo paraspara kaSTa ApatA rahe che, tethI tuM jo loka mahAna bhaya svarUpa che. saMsAramAM karmonAM kAraNe jIvo ghaNAM ja duHkhI che. ghaNA manuSyo kAmabhogomAM Asakta che. vivecana : A sUtramAM prANIonA janma maraNa, upapAta cyavana tathA karmavipAkanuM ciMtana karavA mATe sAdhakane
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra8 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha utsAhita karyA che. saMti pALA aMdhA :- aMdha be prakAranA che- dravyAdha ane bhAvAMdha. AMkhothI rahita vyakti dravyAdha hoya che ane sat--asanA vivekarUpa bhAvacakSuthI rahita hoya te bhAvoMdha che, A ja pramANe aMdhakAra paNa be prakArano che- dravyAMdhakAra ane bhAvAMdhakAra, narakAdimAM ghora aMdhAruM hoya che te dravyAMdhakAra che ane karmanA phaLathI prApta mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAyAdi bhAvAMdhakAra che. je sabhyajJAna rUpI netrathI rahita che tathA mithyAtvarUpa aMdhakAramAM ja bhramaNa kare che, tevA bhAvAMdha prANInuM ahIM kathana karyuM che. pAbA pALe vittamaMtti H-zAstramAM saMsArI jIvonA vividha bheda prabheda batAvyA che. ahIM pAMca zabdothI te prANIonuM kathana karIne te jIvonI ajJAna dazA batAvI che ke te jIvo paraspara duHkhonI udIraNA karatAM ja rahe che. teo paraspara AhAranA kAraNe ke kaSAya dveSAdinAM kAraNe jhagaDatA rahe che. A rIte saMsAranA prANI sadA bhayAkuLa rahe che ane duHkha bhogavatAM rahe che. A rIte jIvonuM dayanIya dazya upasthita karIne / kahyuM che ke evA duHkhI prANIo ane mAnava paNa mohodayanA prabhAve kAmabhogomAM Asakta rahe che ane karma paraMparAne vadhAre che. pApanA prabhAve teo dharmAcaraNa AcarI zakatA nathI. te du:khI jIvonA pAMca prakAra A pramANe che. (1) vAsa - A zabdanA be rUpa thavAthI tenA be artha thAya che- vardhana- varSA RtumAM utpanna thanArA jIva jaMtu deDakA, aLasiyA vagere ane vAsane spaSTa ke aspaSTa bolanArA prANI. (2) rasa- A zabdanA paNa be artha che, rasa - rasagA eTale svAdano anubhava karanArA prANI, saMjJI jIvo. rasaja-- rasavikRta thAya tyAre te vikRta padArthamAM utpanna thanArA rasaja beindriyAdi jIva. (3) 466- pANInA apakAya svarUpa ekendriya jIva. (4) vavavA- maccha, kaccha Adi jalacara prANI. (5) AsAmIno AkAzamAM UDanArA hiMsaka ane ahiMsaka prANIo. zarIra mATe hiMsAno niSedha : 6 abaleNa vahaM gacchati sarIreNa pabhaMgureNa / aTTe se bahudukkhe, iti bAle pakuvvai / ete roge bahU NaccA AurA pariyAvae / NAlaM pAsa alaM tava etehiM eyaM pAsa muNI ! mahabbhayaM / NAivAejja nava khaM zabdArtha :- amane baLa rahita, varSa vardhane, vamaLa = kSaNabhaMgura, maTTe = Arta ane, kRti = te f = A prakAre, AkarA = tenAthI Atura te prANIo, variyAva = paritApa Ape che. A khANuM - karmane zAMta karavAmAM samartha nathI, ata - prayojana nathI, tava - tamAre, proSTi - A chatti= prApta thAya che, sattInekha-zarIranA kAraNe, kAraNe, pavuD = prANIone kaleza Ape che,
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, :1. [ 229 ] cikitsA vidhiothI, payaM = A sAvadha cikitsAmAM thatI jIva hiMsA, abhayaM = mahAna bhayadAyaka, khAvANA = hiMsA na karo, 2 pa = koI paNa prANInI. bhAvArtha :- prANIo nirbaLa, niHsAra ane kSaNabhaMgura evA zarIranA sukha mATe bIjA jIvonI hiMsA kare che. vedanAthI pIDita te manuSya ghaNuM duHkha pAme che ane potAnI vedanAne upazAMta karavA te ajJAnI jIva aneka prayatno kare che ane prANIone kleza pahoMcADe che. A(pUrvokta) utpanna thayelA aneka rogone jANIne te rogonI vedanAthI vyAkuLa mAnava auSadha mATe bIjA jIvone paritApa Ape che. he ziSya! tuM vizuddha vivekadaSTithI jo. te prANanAzaka auSadha paddhati karmodaya janita rogone zAMta karavA samartha nathI, tethI jIvone paritApa ApanAra ane pApakarmane utpanna karanAra cikitsA vidhiothI tamAre dUra rahevuM joIe. | munivara ! tuM jo A hiMsAmUlaka cikitsA lokamAM mahAnabhaya rU5 che. (mATe cikitsAnA nimitte paNa) koI paNa jIvano vadha karavo joIe nahi. vivecana :te tene dUrvI mArA parivAva:-potAnAM ja karelAM karmo vividha rogonA rUpe udayamAM Ave che. A udita karmane zAMta karavA mANasa aneka prANIonI hiMsA kare che, karAve che, temanA lohI, mAMsa, kALajA, hADakAM Adino potAnI zArIrika cikitsA mATe upayoga kare che. A rIte upacAra karAvavA chatAM prAyaH te roga jato nathI, kAraNa ke roganuM mULa aneka prakAranA karmo che, karmonI nirjarA vinA roga kevI rIte jAya? paraMtu mohathI gherAyela ajJAnI jIva A vAtane samajI zakato nathI. te prANIone kaSTa ApIne bIjA aneka karmono bAMdha kare che. tethI sAdhakane A rItanI hiMsA mUlaka cikitsA mATe A sUtramAM niSedha karyo che ke A zarIra kSaNabhaMgura che. teno moha karI ajJAnI prANIo punaH punaH navA karmono saMgraha kare che. paraMtu jJAnI sAdhakoe A zarIrano moha ane sAvadha cikitsAno tyAga karavo joIe. mAnavano mahAmuni sudhIno vikAsakrama - | 7 AyANa bho ! sussUsa bho ! dhUyavAyaM paveyaissAmi ! iha khalu attattAe tehiM tehiM kulehiM abhiseeNa abhisaMbhUyA abhisaMjAyA abhiNivvaTTA abhisaMvuDDA abhisaMbuddhA abhiNikkhaMtA aNupuvveNa mahAmuNI / zabdArtha :- AyAkha = tame samajo, mo = he ziSya! sulUsa = sAMbhaLavAnI IcchA karo, dhUcavAye = karmono kSaya karavAno mArga, pathamika huM varNana karIza, attattApa = pota potAnA karmo anusAra, mapi = zukra ane zoNitanA abhisiMcanathI, saMyogathI, bibhUvA = garbhAvasthAmAM kalalabhAva (pravAharU5)ne prApta, siMgAthA = pezIrUpe banela, vizva = tyAra pachI aMga, upAMgathI
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 230 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha paripUrNa thaI bALakarUpe pariNata, maiq = garbhathI bahAra nIkaLIne janma dhAraNa karI vRddhine pAmelA, mAMguThThA = bodha prApta karI jAgRta thayela, sat, asanA vivekathI yukta, magajatA = dIkSA aMgIkAra karIne, pullekha = anukramathI, mahAmuLa = mahAmunI thAya che. bhAvArtha - he ziSya! tame dhyAnapUrvaka sAMbhaLo ane samajo. have dhUtavAda-karmakSaya karavAnA mArganuM nirUpaNa karIza. A saMsAramAM prANI pote karelAM zubha karmanA udayathI prerita thaIne te te kuLomAM zukra-zoNita (vIrya-lohI)nA abhiSekathI-saMyogathI mAtAnA garbhamAM kalarUpe (pravAhIrUpe) thayA; pachI arbuda(mAMsa) ane pezI rUpa banyA; tyArabAda aMgopAMga-snAyu, nasa, romAdinA kramathI vikasita thayA pachI janma laIne vRddhine pAmyA; tyAra bAda saMbodhine prApta thayA; pachI virakta banIne abhiniSkramaNa karyuM, A pramANe kramathI te mahAmuni bane che. vivecana :dhuvAruM parva jJAmi :- dhUta' no artha che karmanana ane teno mArga te dhUtavAda. karma kSaya karavAno dhorImArga che saMyama, mATe A sUtramAM mAnavanI prAraMbhika garbha avasthAthI laI kramika vikAsa batAvatAM parivArano tyAga karI mahAmuni thavA sudhIno krama batAvyo che. dhUtavAdane zA mATe svIkAravo ane sAMbhaLa vo joIe? tenI bhUmikA ahIM bAMdhI che. vAstavamAM sAMsArika jIvone vividha prakAranA duHkha, kaSTa ane roga Ave che. teno pratikAra karavA te bIjAne pIDA Ape che; paraMtu jyAM sudhI tenA mULa evA karmano nAza nahi kare, tyAM sudhI duHkha, roga ane kaSTa nAza pAmatAM nathI. karmano nAza e ja dhUta che. karmanAzano sarvottama upAya che, zarIra ane zarIra saMbaMdhita sajIva, nirjIva dravyo uparanI Asakti, mohAdino tyAga. tyAga ane tapa vinA karmanirmULa thatAM nathI. tenA mATe sauthI prathama gRhAsakti ane svajanAsaktino tyAga karavo anivArya che ane te svaciMtanathI ja thAya che. karmono kSaya karIne pUrvokta duHkhothI sarvathA mukta thaI zake che. A ja kAraNe zAstrakAre sAdhakane vAraMvAra potAne jovA temaja samajavA, vicAravAnI preraNA ApI che. te svayaM vicAra karIne manane AsaktinA baMdhanamAMthI mukta karI zake che. pUrva sUtramAM roga ane duHkhonuM karela varNana svaciMtanane prerita kare che. A svaciMtana ja saMyamanI bhUmikA che. tenA virodhI asaMyama ane te anusAra vartavAnA duSpariNAmone jANI-samajI tathA sArI rIte joIne, sAMbhaLIne, sAdhaka tenAthI nivRtta thaI jAya. saMsAranI mohajALathI mukta thavA aNagAre, muni banIne mohathI mukta saMyamI jIvana pasAra karavuM anivArya che. vRttikAre ATha prakAranAM karmone khaMkheravAnI prakriyAne dhUta kahela che athavA jJAti-parijanonA tyAgane paNa dhUta kahela che. cUrNikAre vyAkhyA karI che ke jeNe tapazcaryAthI karmono kSaya karyo che te dhUta kahevAya che. dhUtano vAda-siddhAMta ke darzana te dhUtavAda kahevAya che. nAgArjunIya vAcanAnusAra pATha A pramANe che- 'dhUtovAyaM pati dhUto pAyanuM pratipAdana kare che. dhUtopAyano artha che ke ATha karmono kSaya karavAno upAya.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhUta adhya-6, 9 : 1 anupuSlekha mahAmuLI :- A padomAM zAstrakAre mahAmuni banavAno krama batAvyo che. te krama A pramANe che- (1) abhisaMbhUta (2) abhisaMjAta (3) abhinivRtta (4) abhisaMvRddha (5) abhisaMbuddha ane (6) abhiniSkAMta. A cha sopAna che. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che-- abhisaMmUyA :- pote karelAM karmanAM phaLane bhogavavA sauthI pahelAM pitAnuM vIrya ane mAtAnA rajanA abhiSeka rUpe sAta divasa sudhI kalalarUpe rahevuM te 'abhisaMbhUta' che. 231 abhisaMjAyA :- sAta divasa pachI arbuda rUpa dhAraNa karI, arbudathI pezI ane pezIthI ghana rUpa dhAraNa kare te 'abhisaMjAta' kahevAya che. abhikhivaTTA :- kramathI aMga, pratyaMga, snAyu, zirA, romAdinuM utpanna thavuM te 'abhinivRtta' kahevAya che. abhisaMvujjuTM :- janmathI laIne samajadAra thAya tyAM sudhInA kramane 'abhisaMvRddha' kahe che. abhisaMbuddhA :- dharmazravaNa karavA yogya avasthAne pAmI, pUrvanAM puNyaphaLa svarUpa dharmakathA sAMbhaLI, guru AdinA nimittathI samyagdarzana temaja samyajJAna prApta karI puNya-pApAdi nava tattvone sArI rIte jANI, saMsAranA svarUpano bodha prApta karavo te 'abhisaMbuddha' kahevAya che. abhiNikkhaMtA - vairAgI banI ghara, parivAra, khetara, vADI, dhana saMpatti Adi sarvano tyAga karI, sAdhu jIvana mATe saMyama aMgIkAra karavo te 'abhiniSprAMta' kahevAya che. mahAmuLa :- dIkSA lIdhA pachI guru samIpe zAstronuM gahana adhyayana, ratnatrayanI sAdhanAdithI cAritra pariNAmonI vRddhi karavI ane kramathI gItArtha, sthavira, tapasvI, parihAravizuddha Adi uttama cAritra sthAnone prApta karIne te mahAmuni thaI jAya che. abhisaMbhUtathI laIne abhiniSprAMta sudhInI dhUta banavAnI A prakriyA jotA eka tathya spaSTa thAya che ke pUrvajanmanA saMskAra, A janmamAM mAtApitAdinA lohInA saMbaMdhathI utpanna saMskAra tathA sAmAjika vAtAvaraNathI maLelA saMskAra dhUta banavA Avazyaka temaja upayogI thAya che. dIkSArthI sAme AvatA pralobhano : 8 taM parakkamaMtaM paridevamANA mA Ne cayAhi iti te vadaMti / chaMdovaNIyA ajjhovavaNNA akkaMdakArI jaNagA ruyaMti / atArise muNI No ohaM tarae, jaNagA jeNa vippajaDhA / saraNaM tattha No samei / kahaM Nu NAma se tattha ramai ? eyaM NANaM sayA samaNuvAsejjAsi / tti bemi / // 14mo uddezo samatto ! For Private Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23ra | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zabdArtha :- taMtra te mokSamArgamAM, paravata = javA mATe udyata thatA te mumukSune, parivevanApA = duHkhI thatA, mAtApitA Adi raDatAM, je = amane, mA vAhi = choDo nahi, cha vaLavA = ame tamArI IcchAnusAra cAlanArA chIe, azlovavaUT = tamArA bharose rahIe chIe, amArI = AkaMdana karatA, navA IT = mAtApitAdi, sati = rudana kare che, atArise muLa = AvA muni thaI zakatA nathI, huM = saMsArane, je tarA = pAra karatA nathI, na = mAtApitAdine, ne = jeNe, viNanA = tyAgI dIdhA che, saraLa no tame = zaraNa svIkAra karatA nathI, tattha = gRhasthavAsamAM, varudaM pu nAma = kevI rIte, te, rama - ramaNa karI zake che, samajuvAlisi = potAnA hRdayamAM dhAraNa karavuM joIe. bhAvArtha :- guhavAsathI vimukha temaja saMbuddha thaIne saMyamamAM parAkrama karavA tatpara te bhAvamuninA mAtApitA Adi karuNa vilApa karatAM kahe che ke- 'tame amane choDo nahi, ame tamArI IcchAnusAra vyavahAra karIzuM, tamArA upara amane gADha sneha che, A pramANe AjaMda karatAM teo rudana kare che. raDatA te svajano samajAve che ke- je mAtApitAne A rIte choDI de che, te vyakti vAstavamAM muni banI zake nahIM ane saMsAra sAgarane pAra karI zake nahIM. pArivArika janono Avo vilApa sAMbhaLIne muni temanA zaraNe jatA nathI ane gRhasthanI vAta svIkAratA nathI. vAstavamAM te tattvajJa virakta puruSa gRhavAsamAM ramaNatA kema karI zake? muni A jJAnane haMmezAM potAnA AtmAmAM samyaka prakAre sthira kare. - ema bhagavAne kahyuM che. | prathama uddezaka samApta che vivecana :naLa sthati :- ahIM mahAmuni thanAra viraktAtmAnI agni parIkSA batAvI che. kharekhara AMtarika anAsaktinI parIkSA prathama morace ja thAya che, te batAvavA kahyuM che ke svajana parityAga mATe udyata bhAvamunine mohAviSTa svajano kaSNAjanaka vilApAdithI guhavAsamAM kheMcavA mATe vividha upAyo kare che. mohavaza pArivArika jana kahe che ke A rIte mAtApitAne nirdayatApUrvaka nirAdhAra choDI denArAnuM kalyANa thatuM nathI, temAM sAdhupaNuM hotuM nathI. sara tatva no sane - saMsAranA svabhAvane sArI rIte jANanAra te mahAmunI lAgaNIne vaza banelA baMdhuonuM zaraNa svIkAratA nathI, mohajALane toDI nAMkhanAra te sarva virakta AtmA duHkhonA sthAnarUpa temaja mokSamAM avarodharUpa evA gRhavAsamAM Asakti rAkhI zakatA nathI. teo kyAre ya baMdhuonI mohamaya jALamAM phasAtA nathI. tethI teono vijaya thaI jAya che. mAtApitA, svajanono moha thoDA samaya pachI zAMta thaI jAya che ane dIkSA grahaNa karI te mumukSu AtmA anukrame mahAni thaI jAya che. samajuvAre jJAsi:- A padanA vyAkhyAkAroe be prakAre artha karyA che- (1) A pUrvokta saMyama
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhUta adhya-6, 9 : 2 saMbaMdhI samasta jJAnane sadA AtmAmAM samyak prakAre sthira kare. (2) A jJAna AcAryazrInA sAMnidhyamAM rahI anukULarUpe pariNamAve. // adhyayana-6/1 saMpUrNa II chaThThuM adhyayana : bIjo uddezaka sAdhakanuM utthAna-patana : 1 AuraM logamAyAe caittA puvvasaMjogaM, hiccA uvasamaM, vasittA baMbhaceraMsi / vasu vA aNuvasu vA jANittu dhammaM ahA tahA / ahege tamacAi kusIlA vatthaM paDiggahaM kaMbalaM pAyapuMchaNaM viusijja aNupuvveNa aNahiyAsemANA parIsahe durahiyAsae / 234 kAme mamAyamANassa iyANiM vA muhutteNa vA aparimANAe bhee / evaM se aMtarAiehiM kAmehiM AkevaliehiM, aviiNNA cee / MIS zabdArtha :- AnDara = Atura, du:khI, mAyAp=jANIne, vattA = choDIne, puLvasaMgona- pUrva saMyogane, phrengvA = prApta karIne, vasamuM = saMyamane, upazama bhAvane, vasittA = nivAsa karIne, pAlana karIne, rahIne, vamatte tti- brahmacaryanuM, vasu = saMyamadhanI sAdhu, saMyamavAna, aNuvattu= sAmAnya saMyamI, zrAvaka, ahA(ICT)NET= yathArtha svarUpane, aha = tyAra pachI, te = te dharmane, avAD= choDI de che, jhulIlA = kuzIla thaI jAya che, vattha = vastra, paDizanheM = pAtra, vataM = kAmaLI, pAyavuchaLa = pAdaproMcchana, vibhinna = tyAgI de che arthAt sAdhu veSane choDIne gRhastha banI jAya che, aNuvulvega = anukramathI, aLadiyAlemALA= sahana nahi karatAM, duSiyAsa=dussaha. mamAyamANassa = Asakta banelA te puruSane, biM = A samaye, saMyama choDyA pachI, tarata ja, mukutteLa = thoDA samaya pachI, parimALAQ = lAMbA samayathI, meT = te zarIra naSTa thaI jAya che, te = te bhogAbhilASI puruSa, aMtarAE = ghaNI aMtarAya yukta, gajevalijja= dvandvathI yukta, apUrNa, aviphaLA = saMsAra sAgarane pAra pAmatA nathI, cer = zarIra bhedane prApta thaI jAya che. bhAvArtha :- A jagatamAM prANIo kAma-rAgAdithI Atura duHkhI thAya che tevuM jANIne, pUrva saMyogane choDIne, upazamabhAva dhAraNa karIne, brahmacarya(cAritra)mAM vAsa karIne, keTalAka AtmAo viziSTa saMyamavAna(sAdhu) athavA sAmAnya saMyamI bane che paraMtu teomAMthI koI eka AcArano tyAga karIne kuzIla-malina cAritravALA thaI jAya che. For Private Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha dussaha parISaho sahana na thavAthI teo sAdhunA cihnarUpa evA vastra, pAtra, kAmaLI, pAdaprIMchana vagerene choDI, munidharmano tyAga kare che. vividha prakAranA kAmabhogone svIkArIne tenA para gADha mamatva rAkhanAra vyaktinuM (pravrajyA choDI dIdhA pachI) tarata ja, aMtarmuhUrtamAM ke aparimita-lAMbA samaye zarIra chUTI jAya che, AtmA ane zarIrano bheda na IcchavA chatAM bheda thaI jAya che. A prakAre vino ane duHkhothI yukta je viSayabhoga che tenA niraMtara sevanathI te saMsAra samudrane pAra pAmI zakatA nathI. kharekhara te kAmIpuruSa kAmabhogothI atRpta ja rahIne zarIrano tyAga kare che. vivecana : A sUtramAM sAdhakanI cAra avasthAonuM pratipAdana karyuM che- (1) vairAgyabhAve saMyama grahaNa (2) saMyama na choDatAM kuzIlAcAra (3) vastrAdi sAdhuvezano tyAga (4) kAmabhogamAM atRptapaNe mRtyu. 32 nomiya:- A vAkyanA traNa prakAre artha thAya che- (1) A saMsAramAM paraspara sneha-mohamAM phasAyelA pArivArika loko Atura rahe che. (2) saMsAranA prANIo potAnI lAlasAo pUrNa karavA, duHkhathI chUTI sukhI thavA mATe Atura hoya che. (3) saMsAranA samasta prANI IcchAkAma, madanakAma ane vividha duHkhothI pIDita che. AvAya = te samasta Atura-duHkhI lokone joI, vairAgyamaya ciMtana karIne saMyama svIkAra kare. vattA putraraMgo :- sajIva ke nirjIva koIpaNa vastuno saMyoga thavAthI dhIre dhIre Asakti, sneharAga, kAmarAga ke mamatvabhAva vadhato jAya che, mATe saMyama grahaNa karyA pahelAM ja jenI sAthe mamatvanA saMbaMdho bAMdhyA hoya tene choDI devAthI ja sAcA arthamAM aNagAra banI zakAya che. tethI uttarAdhyayana sUtranA adhya. 8 gAthA.ra mAM kahyuM che ke-vidatu putra saMgo -gRhatyAgI aNagAra pUrva saMyogono tyAga karIne koI sAthe sneha rAkhe nahIM. vasittA saMmasiH - brahmacaryamAM nivAsa karIne. ahIM brahmacaryano artha cAritra che kAraNa ke brahmacarya e cAritranuM mahatvazIla aMga che. vyAkhyAkAre brahmacaryano artha gurukuLavAsa karyo che. vasu va ayva, vA-vasu no artha che saMyamadhanathI dhanavAna, viziSTa saMyamI ane "vasu no artha che- alpa saMyama dhanI, saMyamathI apuSTa arthAtu sAmAnya saMyamI. vyAkhyAmAM avasu no artha aNuvratI zrAvaka paNa karyo che. ane tavApha rInA - sarva padArthono saMyoga choDIne upazamabhAvane prApta karI, gurukuLavAsamAM rahI, AtmAmAM vicaraNa karatAM, dharmane yathArtharUpe jANavA chatAM koIka sAdhaka mahodayavaza dharmapAlanamAM satvahIna thaI jAya che. tenA prati zAstrakAre kheda vyakta karyo che. dharmapAlanamAM azakta hovAnA kAraNe ja te kuzIla bane che. cUrNikAre paNa AvA zabda mAnIne teno artha azaktimAna-asamartha karyo che.
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, 3 : 2 [ 235 | tamAruM zabdano artha che. ta = te saMyamane, mAruM = nahIM choDatAM ane lIlA = saMyamamAM zithila thaI jAya che. tAtparya e che ke te kuzIlAcArI banI jAya che. valtha Di6 - vRttikAra teno Azaya spaSTa karatAM kahe che ke duSkara evo mAnava bhava pAmI, saMsAra sAgarane pAra karavAmAM samartha bodhirUpa nAvane meLavIne, mokSa vRkSanA bIjarUpa sarvavirati cAritrane aMgIkAra karavA chatAM koI vyakti kAmanI durnivAratA, mananI caMcaLatA, Indriya viSayonI lolupatA ane aneka janmonA kusaMskArone vaza banI tenA pariNAmano ane kArya akAryano vicAra karyA vinA sAdhvAcArathI paDivAI (patita) banI, muni dharmane choDI vastra, pAtrAdi dharmopakaraNone choDI de che, sAdhuvezano tyAga karI guhastha thaI jAya che. guhastha thaIne koI dezaviratidharmano svIkAra karI le che, to koI kevaLa zraddhAmAM Take che ane koI to mithyAtvI paNa banI jAya che. muni dharmane choDavAnA aneka kAraNo thaI zake che paraMtu A sUtramAM be kAraNa dhvanita thAya che(1) asahiSNutA- saMyamanA niyama- upaniyama, parISaha upasargarUpa AvatA kaSTone sahana karavAnI zArIrika ke mAnasika kSamatAno abhAva thavAthI saMyamano tyAga kare. (2) kAma Asakti- vividha kAmabhogonI prabaLa lAlasAnA kAraNe saMyamano tyAga kare che. sUtranA aMte tenA pariNAmo paNa batAvyA che ke koI dIkSAtyAgI dIkSA choDatAM tarata ja mRtyu pAme che, koI thoDA samaya pachI mRtyu pAme che ane koI lAMbA samaya sudhI jIvIne pachI mRtyu pAme che, to paNa te kAmabhogothI atRptapaNe ja mare che. tAtparya e che ke koI paNa AzAthI te saMyamano tyAga kare paraMtu AyuSya to kSaNika che, aMte maravuM darekane nizcita che, mATe vairyapUrvaka saMyamanuM pAlana karavuM joIe. muninI ekatvabhAvanA :| 2 ahege dhammamAyAya AyANappabhiisupaNihie care appalIyamANe dddhe| savvaM giddhiM pariNNAya / esa paNae mhaamunnii| aiyacca savvao saMgaMNa mahaM atthi tti, iti ego ahamasi, jayamANe, ettha virae aNagAre savvao muMDe rIyaMte je acele parivusie saMcikkhai omoyariyAe / zabdArtha :- adane = koI puruSa, dharna = kRtadharma ane cAritra dharmane, AyAya = svIkArIne, sAvA khUbasu = dharmopakaraNo sAthe saMyamAcaraNa karatAM, paripa = parISaha upasargomAM sahanazIla thaI vare = sarvajJopadiSTa dharmanuM AcaraNa kare, akhanIyanaTM = mAtApitA AdimAM tathA lokamAM Asakta na thatAM, = dharmamAM daDha, uddhika gRddhi, bhogAkAMkSAne, pariNaya = tyAga karIne saMyamanuM pAlana kare che, paNa = karmakSayamAM tatpara puruSa ja, a zva = choDIne, = sarva prakAranA, to = saMgane, maruM = mAruM ja sthi = koI nathI, tti = A pramANe, rUti = temaja, phaLo = ekalo,
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha ati = huM chuM, nayana = dasa prakAranI samAcArInuM yatnApUrvaka pAlana karatAM, pa = A jinazAsanamAM, vira5 = sAvadha anuSThAnathI virata, muH = dravya, bhAvathI muMDita, racaMte = saMyamAnuSThAnamAM pravRtta rahetAM, averane alpa vastrathI yukta, acela, parivali = rahe che, aMta prAMta AhAra kare che, savidda = rahe che, sahana kare che, konoriyA = UNodarI Adi tapa karatA. bhAvArtha :- keTalAka loko zruta-cAritra dharmane grahaNa karIne nirmamatva bhAvathI dharmopakaraNAdithI yukta thaI saMyamAcaraNa kare, parISaha - upasargane sahana karatAM sarvajJopadiSTa dharmanuM AcaraNa kare che athavA dharmAcaraNamAM Indriya ane manane sthira karIne vicaraNa kare che. mAtApitAdi lokamAM ke kAmabhogomAM anAsakta thaI tapa, saMyamamAM sudaDha rahI dharmAcaraNa kare che. sarva Asakti-bhogAkAMkSAne choDI dharmamAM samarpita thaI mahAmuni bane che ane saMyamamAM rahI karmono kSaya karavAmAM tatpara thaI jAya che. te mahAmuni sarvathA saMga-Asakti tyAga karI bhAvanA kare che ke "mAruM koI nathI, huM koIno nathI, mAtra huM eka zuddha AtmA chuM." te A jaina zAsanamAM sAvadha pravRttiothI virata tathA dazavidha samAcArImAM yatnazIla aNagAra sarva prakArathI muMDita banIne saMyama pAlana karatAM vihAra kare che. je alpavastra ke nirvastra rahe che ane UNodarI tapanuM sArI rIte pAlana kare che. vivecana : A sUtramAM vizuddha pariNAmothI zrutacAritrarUpa munidharmano svIkAra karI jIvanaparyata tyAga, vairAgya, arpaNatA daDhatApUrvaka AcaraNamAM udyamazIla mahAmuninuM varNana che. MIyA - A zabdanA vyAkhyAkAre be artha karyA che- (1) viSaya kaSAyathI dUra rahetAM kyAM ya tanmaya na thatAM. (2) kAmabhogo ke mAtApitAdi svajanomAM anAsakta. savaM uddhi UiM :- (1) guddhi- sarva bhogAkAMkSAne duHkharUpa jANIne pratyAkhyAna parijJAthI teno tyAga kare. (2) cUrNikAre kRddhinI jagyAe tha zabda mAnIne artha karyo che ke sarva bAhya AtyaMtara graMthIno tyAga kare. athazva saMdhyo saTi :- A vAkya sarvasaMganA parityAgarUpa saMyamano prANa che. saMga eTale Asakti ke mamatvayukta saMbaMdha. tenAthI sarvathA dUra thavuM. dravya, kSetra, kALa ane bhAva koI paNa prakAranA pratibaMdharUpa saMbaMdha, saMgane uttejita karI zake che mATe mAtApitAdi pUrva saMbaMdhIo ane sAMsArika sukhabhoganI sAmagrInI Asaktino tyAga karavo te dhUtavAdI mahAmuni mATe anivArya che. Uo ahamati - saMga-parityAga mATe ekatva bhAvanAno mukhya AdhAra che ke mAruM koI nathI, huM koIno nathI, huM ekalo chuM. A pramANe ekatvabhAvanAnuM ciMtana kare. Avazyaka sUtramAM sastAra porasInA viSayamAM mukti mATe prasannacittathI ane dInatArahita manathI A prakAranI ekatvabhAvanAnuM ciMtana karavuM Avazyaka kahyuM che
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, 7:2 237 | ego me sAsao appA, nANa saNa saMjuo / sesA me bAhirAbhAvA,savve saMjogalakkhaNA // samyajJAna, samyagadarzana ane upalakSaNathI samyaka cAritrathI yukta ekamAtra zAzvata AtmA ja mAro che. AtmA sivAya bIjA sarva padArtho bAhya che, te saMyogajanya che. jaththo muje rIte - sarva prakAre muMDita thaIne vicaraNa karanArA. ThANAMga sUtramAM cAra kaSAya muMDana, pAMca Indriya muMDana ane ziramuMDana, ema dasa prakAranA muMDana kahyA che. ziramuMDana e saMyamanI bAhya vidhinuM mukhya aMga che. tenuM muMDana prAraMbhamAM Avazyaka che chatAM sAdhanA karatAM sAdhakane pAMce ya Indriyone pUrNa niyaMtraNamAM ane jinAjJA pramANe rAkhavI Avazyaka che. temAM jo sAdhaka saphaLa thaI jAya to te pAMca Indriya maMDana yukta kahevAya che. temaja cAre ya kaSAyone jItIne zAMta, upazAMta, nirmohI, nirmamatvI thaI jAya, to te kaSAyamuMDana yukta kahevAya che. A pramANe dasa muMDanathI yuktane ahIM sarvataH muMDana kahyuM che. AkrozAdi parISahonI titikSA : 3 se AkuTTe vA hae vA lUsie vA paliyaM pakattha aduvA pakattha atahehiM saddaphAsehiM iti saMkhAe egayare aNNayare abhiNNAya titikkhamANe parivvae je ya hirI je ya ahirImaNA / zabdArtha :- te = te munIne, Akroza kare, 5 = daMDa Adi dvArA mAre, tUsaNa = IjA pahoMcADe, keza lucana kare, pati = pUrvakRta azubha kAryone, pattha = kahIne niMdA kare, pavittha = bIjI rIte niMdA kare, ahiM = akRtano AkSepa karIne, khoTA, sapArdika zabdo ane kaSTothI pIDA kare to te sAdhu, rUti = A pramANe, sApa = potAnA pUrvakRta karmonuM phaLa samajIne sahana kare, pAyare - anukULa parISaha che tene, avara = pratikULa parISaha che tene, maMya= jANIne, titiva@HIN = samabhAvapUrvaka sahana karatAM, parabbaE = saMyamanuM pAlana kare, hirA = manane prasanna karanAra, lajjArUpa parISaha, madiramaNa = manane apriya lAganArA, alajjArUpa parISaha. bhAvArtha :- (kadAca) koI virodhI teone roSanA kAraNe gALa de, lAkaDI AdithI mAre-pITe, tenA vALa kheMce ke IjA pahoMcADe, pahelA karelA niMdita kAryanI yAdI ApI, dhRNA karI asabhya zabdano prayoga karI tenI niMdA kare, koI vyakti khoTA AropanA zabdothI saMbodhita kare, hAthapagAdi kApavAnuM khoTuM doSAropaNa kare, teno sArI rIte vicAra karIne, manane anukULa ke pratikULa, lajjAkArI ke alajjAkArI parISaha upasarga utpanna thAya to tene muni samabhAvapUrvaka samyaka rIte sahana karatAM vicaraNa kare. vivecana :te Ake - A sUtramAM dhUtavAdI muni para AvatAM vadha, Akroza Adi parISahonuM varNana che.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 238 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vRttikAre ThANAMga sUtranuM uddharaNa ApIne kahyuM che ke muni pAMca prakAre ciMtana karIne parISaha sahana kare1. A upasarga karanAra vyakti koI yakSa(bhUta-preta) AdithI grasta che. 2. A puruSa pAgala che. 3. A abhimAnI che. 4. koI janmamAM karelA mArA karma ja udayamAM AvyA che tethI A puruSa mane Akroza kare che, bAMdhe che, herAna kare che, mAre che, saMtApa Ape che. 5. A kaSTone samabhAvathI sahana karavAmAM Ave to ja karmonI nirjarA thAya. nitinaumANe paribA:- parISaho ane upasargone samabhAvathI sahana karato muni saMyamamAM vicaraNa kare. anukuLa ane pratikuLa A be prakAre parISaho batAvyA che. tenA mATe pAre-aUre' zabdano prayoga karyo che. ne yadira ne ya dirImAM - (1) 'no artha lajjA che. je parISahothI lajjAno anubhava thAya te yAcanA, acalAdi hI janaka parISaha kahevAya che tathA alajjAkArI, zIta, uSNAdi je parISaho che tene saddIkanA parISaha kahe che. (2) hArANA, A rIte pAThAMtara mAnIne vyAkhyAkAre teno artha kramathI A pramANe karyo che- satkAra, puraskArAdi parISaha sAdhunA manane haraNa kare che, prasanna kare che te 'hArI' kahevAya ane je parISaha pratikULatAnA kAraNe manane AkarSe nahi athavA manane aniSTakArI hoya te 'ahArI' parISaha kahevAya che. dhUtavAdI munie A cAre ya prakAranA parISahone samabhAvapUrvaka sahana karavA joIe. bAdhAonA pAragAmI sAdhu :| 4 ciccA savvaM visottiyaM phAsaM saMphAse samiyadasaNe / ete bho NagiNA vuttA je logasi aNAgamaNadhammiNo / zabdArtha - jinga = tyAga karIne, vittiyaM = bAdhAone, vikalpone, saMse= samabhAvapUrvaka sahana kare, samayasane = samyagdaSTi sAdhu, te = teo, biT = bhAvanagna, kuttA = kahyA che, sAmamiLo= dIkSA laI pharI gRhastha nahi thatA. bhAvArtha :- samyagdarzana saMpanna muni sarva prakAranI zaMkAo, vikalpo choDI, parISahothI utpanna thayelA duHkhone samabhAvathI sahana kare. he ziSya! lokamAM jeo dIkSA laIne pharI gRhavAsamAM jatAM nathI te bhAvanagna-nigraMtha ke akiMcana kahevAya che. vivecana : vizva anna vitti :- samasta visotasikAno tyAga karIne.vittiya zabda pratikuLagati,
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, u 2. | 239 | vimArgagamana, mananuM vimArgamAM gamana, durgAna, duSTa ciMtana ane zaMkA, A arthomAM vaparAyo che. parISaha ke upasarga AvavA para manamAM Arta-raudra dhyAna AvI jAya, virodhI pratyenI mAThI ciMtavanA thAya, mana caMcaLa ane kSubdha banI asaMyamamAM pravartita thAya, manamAM kuzaMkA utpanna thAya ke huM A parISaha ane upasarganA kaSTane sahana karuM chuM to tenuM sAru phaLa mane maLaze ke nahi? A sarva visotasikAone dhUtavAdI samyagdarzI muni tyAgI de ane prazasta pavitra saMkalpothI samasta upasargone samabhAvathI sahana kare. sAmaLio :- pAMca mahAvrata ane sarvavirati cAritranI pratijJAnA bhArane je sAdhaka jIvananA aMta sudhI vahana kare che, te kyAre ya parISaho ane upasargothI parAjita thaI pharI gRha saMsAramAM pAchA pharatA nathI temaja kAmAsaktinA kAraNe paNa saMsAramAM AvavA IcchatA nathI te anAgamanadharmI kahevAya che. zAstrakAre teone mATe kahyuM che ke lokamAM je anAgamanadharmI che, te ja sAcA muni che. jinAjJAnI sarvottamatA :[5 ANAe mAmagaMdhammaM, esa uttaravAde iha mANavANaM viyaahie| etthovaraetaM jhosamANe AyANijjapariNNAya pariyAeNa vigicai / zabdArtha :- ALApa = tIrthakaronI AjJA ja, mAmai = mAro, paNa = A, pUrvokta, 3ravAre = utkRSTavAda, zreSThasiddhAMta, 6 = A lokamAM, mAnavAmAM = dharmasAdhako mATe, manuSyo mATe, palyovaraNa = karmakSayanA upAya svarUpa saMyamamAM rata rahenAra puruSa, te = karmone, phosalA = kSaya kare che, mAthAnuM = karmonA svarUpane, riyALa = pravrayA dvArA, vivi = dUra kare che. bhAvArtha :- AjJAnuM pAlana karavuM e ja mAro dharma che. A lokamAM manuSyonA mATe te utkRSTavAdasiddhAMta pratipAdita karyo che. A siddhAMta manuSyo ja pALI zake che. A siddhAMtamAM sthira thaI karmakSayanA upAya svarUpa saMyamamAM rata rahenAra sAdhaka karmasvarUpane jANI saMyama paryAya dvArA te karmone dUra kare che, munijIvana dvArA karmono kSaya kare che. vivecana : A sUtramAM jinAjJAnI sarvottamatA samajAvI che. bALa nImAM :- prabhu AjJAmAM rahevuM, e ja mAro dharma che, AcAra che. sAdhaka saMyama pAlanamAM athavA kaSTo sahavAmAM vicAra kare ke A kaSTone sahana karatAM jinAjJAmAM rahevuM e ja mAro munidharma che, saMyamAcAra che. vRttikAre A pramANe artha karyo che- (1) cAre bAjuthI jenI jANa karAya-batAvAya tene AjJA kahe che, AjJAthI zAstrAnusAra ke zAstrokta AdezAnusAra mArA dharmanuM samyaka rIte pAlana karIza.(2) dharmAcaraNaniSTha sAdhaka kahe che- ekamAtra dharma ja mAro che, anya sarva parAyuM che, tethI huM tIrthakaranI AjJAthI tenuM samyaka pAlana karIza.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha pta karavA :- 'uttara' zabdano artha che- zreSTha, uttama, utkRSTa ane 'vAda' no artha che-siddhAMta. jinAjJA pAlanane potAno parama dharma, parama kartavya samajavuM e zreSTha siddhAMta che. parISaha, upasargo Ave tyAre tene samabhAvathI sahana karavA paraMtu munidharmathI calita thaI svajanonI AsaktinA kAraNe gRhastha jIvanamAM AvavuM nahi; kAmabhogomAM jarA paNa Asakta thavuM nahi; tapa, saMyama ane titikSA-sahiSNutAmAM daDha rahevuM, A uttaravAda che. manuSyo mATe A utkRSTa dhUtavAda kahyo che. A utkRSTa dhUtavAdanA pAlana dvArA sAdhaka munidharmamAM sthira banI ATha karmonI mULa tathA uttara pravRttione sAMgopAMga jANIne teno kSaya kare. prazasta ekacarcA nirUpaNa - 6 ihamegesiM egacariyA hoi / tatthiyarAiyarehiM kulehiM suddhasaNAe savvesaNAe se mehAvI parivvae subhi aduvA dubhi / aduvA tattha bheravA pANA pANe kilesNti| te phAse puTTho dhIre ahiyAsejjAsi / tti bemi / | viphao 3o samatto zabdArtha - phuda = A jaina zAsanamAM, hiM= koI sAdhunI, variyA dopha ekacaryA hoya che, ekalAvicare che, tattha = te ekalA vicaranAra, phera phuduM juduM-bhinnabhinnakuLomAM, susaTE = eSaNAnA dasa doSathI rahita zuddha, savvasA = ugamAdi sarva doSothI rahita, paradhva = saMyamanuM pAlana kare, subiMka sugaMdhI, sArA padArtha, e= durgadhI, narasA padArthane, meravA = bhayaMkara, krUra zabdo saMbhaLAI, pa = anya prANIone, jineti = kaSTa de che, mAre che, puTTa = anubhava, sparza thavA para, hiyAreSAsika samabhAvapUrvaka sahana kare. bhAvArtha :- A jinazAsanamAM koI haLukarmI sAdhu ekalA vicAre che. te ekalavihArI sAdhu vibhinna kuLomAM zuddha eSaNA, gaveSaNAdi karI nirdoSa bhikSA dvArA saMyamanuM pAlana kare. gocarImAM sugaMdhi-sAro athavA durgadhi-naraso game tevo AhAra maLe tene te medhAvImuni samabhAvathI grahaNa kare ane vApare athavA eklA vicaratAM bhayaMkara zabdone sAMbhaLIne ke bhayaMkara rUpone joIne te ekalavihArI sAdhu bhayabhIta thAya nahi. hiMsaka prANIo kaSTa Ape, tyAre duHkha anubhave chatAM te dhIramuni sAdhanAthI calita na thAya paraMtu tene sahana kare. - ema bhagavAne kahyuM che. te bIje uddezaka samApta . vivecana : A sUtramAM prazasta ekalavihAracaryAnA daDha manobaLadhArI sAdhunI samyagu saMyama ArAdhanAnuM kathana che. suraNa sambesaNA - A be zabdo karmakSaya karavAmAM upasthita ekalavihArI muninI AhAra
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, u: 3 241 | saMbaMdhI sarva eSaNAothI saMbadhita che. ahIM eSaNA zabda tuSNA, IcchA, prApti ke lAbhanA arthamAM nathI paraMtu sAdhunI trIjI samiti mATe che. tenA mAdhyamathI te nirdoSa bhikSA grahaNa kare che. eSaNA eTale nirdoSa AhArAdinI gaveSaNA karavI. eSaNAnA mukhya traNa prakAra che- (1) gaveSaNeSaNA (2) grahaNaSaNA (3) grAmaiSaNA ke paribhogeSaNA. gaveSaNeSaNAnA batrIza doSa che- 16 ugamanA, 16 utpAdananA ane 10 grahaNeSaNAnA doSa tathA 5 grAmaiSaNAnA doSa che. A 47 doSarahita AhAra,dharmopakaraNa, zayyA Adi vastuonuM anveSaNa, grahaNa ane upabhoga karavo te zuddha eSaNA kahevAya che. AhArAdinA anveSaNathI sevana karavA sudhI muninI sarva eSaNAo zuddha hovI joIe. kheravApALa pAne vinaMti - saMyamI muni karmone zIghra kSaya karavA ekalavihAra caryA aMgIkAra kare che. A sAdhanA sAmAnya munionI sAdhanAthI kaMIka vadhAre viziSTa hoya che. ekacaryAnI sAdhanAmAM muninI sarva eSaNAo zuddha hoya ane te uparAMta manojJa, amanojJa zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzano anubhava thAya to rAgadveSa kare nahi. janazUnya sthAnomAM, zamazAnAdimAM kadAca bhUta-preta, rAkSasonA bhayaMkara rUpa dekhAya ke tenA zabdo saMbhaLAya ke koI hiMsaka ke bhayaMkara prANI kaSTa Ape to te samaye ekala vihArI sAdhaka jarA paNa kSubdha thayA vinA dheryathI samabhAva pUrvaka sahana kare, to ja tenA pUrvasaMcita karmono kSaya thaI zake che. sutrakatAMga sutra adhyayana 12 gAthA 10 mAM AhArAdinI zaddha gaveSaNAnI daDhatA mATe munine ekalA vicaraNa karavAnI preraNA karela che. A sUtramAM zuddha gaveSaNAnA daDha saMkalpI muninI ekalavihAra carcAnuM kathana karyuM che. jyAre pUrve pAMcamA adhyayanamAM ayogya ane avyakta sAdhakane gurukuLavAsanI preraNA karavAmAM AvI che. tyAM zuddha gaveSaNA ke ucca ArAdhanAnAnA lakSya ayogya, avyakta, aparipakva, abahuzruta zramaNane ane taSNane ekalavihAra karavAno spaSTa niSedha che. ekalavihAra karanAra zramaNane A vAtanI khAsa noMdha levI joIe ke taruNa avasthAmAM ane zAstrajJAnanI aparipakvatAmAM ekalavihAra karavo kadApi ucita ke hitAvaha nathI. prauDha avasthA ane zruta saMpannatA prApta karyA pachI ja zAMtipUrvaka ekalavihAra karI zakAya che. meravATIST :- bheravA zabdanA be prakAre artha karAya che- (1) A zabdane svataMtra mAnIne bhayAnaka evA zabda ane rUpathI sAdhaka bhayAkrAMta na bane paraMtu upasargane vairyapUrvaka sahana kare (2) bheravA zabdane prANIonuM vizeSaNa mAnIne bhayAnaka prANIo dvArA prApta mAraNAMkita kaSTone paNa te ekAkI vihArI zramaNa dhairyatApUrvaka sahana kare. ekalavihAra caryA mATe dhairya guNanI vizeSa AvazyakatA ThANAMga sutramAM darzAvela che. II adhyayana-kora saMpUrNa | jIdeo chachuM adhyayana : trIjo uddezaka 100 acelaka muninAM saMyama tapa :| 1 eyaM khu muNI AyANaM sayA suakkhAyadhamme vidhUtakappe Nijjho
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha saittA / je acele parivusie tassa NaM bhikkhussa No evaM bhavaiparijuNNe me vatthe, vatthaM jAissAmi, suttaM jAissAmi, sUiM jAissAmi, saMdhissAmi, sIvissAmi, ukkasissAmi, vokkasissAmi, parihissAmi, pAuNissAmi / 242 zArtha :- evaM khu muNI = A 4 sAyA bhuni che, AyANaM bhane, durbhadhanA arazone, suakkhAyadhamme = sarvajJa prazIta dharmanuM khAyarA 42nAza, vidhUtakappe = saMyamamAM sAdhunA khAyAranuM sArI rIte pAsana DaranAra, NijjhosaitA = arbhakSaya uratA, je = 4 sAdhu, acele = aspavastravANA } nirvastrI thardhane, parivusie = saMyabhabhAM sthira che, tassa NaM = te, bhikkhussa = sAdhune, evaM = Avo viyAra, No bhavai = thato nathI, me= bhAru, parijuNNe = ka tha gayuM che, vatthaM jAissAmi = DuM vastranI yAyanA rIza, suttaM jAissAmi = chorAnI yAyanA DarIza, sUiM jAissAmi = soyanI yAyanA 'rIza, saMdhissAmi vastrane bheDIza, sIvissAmi = sIvIza, ukkasissAmi = tene bhoTuM 5rIza, vokkasissAmi tene nAnuM DarIza, parihissAmi = tene paDerIza, pAuNissAmi = soDhIza. bhAvArtha :- samyak prakAre tIrthaMkaro dvArA prarUpita vItarAga dharmamAM sthita, saMyamamAM upasthita ane AcAranuM samyak pAlana karanAra tathA tapa dvArA karmono nAza karanAra muni ja vAstavamAM sAcA muni che. = je saMyamI sAdhaka acelaka rahe che temane A prakAranA saMkalpa vikalpa thatA nathI ke mAruM vastra vizeSa jIrNa thaI gayuM che, huM vastranI yAcanA karIza, phATelA vastrane sIvavA mATe dorAnI yAcanA karIza, soyanI yAcanA karIza, pachI te vastrane sAMdhIza, tene sIvIza, nAnuM che mATe bIjA TUkaDA sAthe joDIne moTuM karIza, moTuM che mATe phADIne nAnuM banAvIza, pachI tene paherIza ane zarIrane DhAMkIza. 2 aduvA tattha parakkamaMtaM bhujjo acelaM taNaphAsA phusaMti, sIyaphAsA phusaMti teuphAsA phusaMti, daMsa - masagaphAsA phusaMti, e gayare aNNayare virUvarUve phAse ahiyAsei / acele lAghavaM AgamamANe, tave se abhisamaNNAgae bhavai / jaheyaM bhagavayA paveiyaM / tameva abhisameccA savvao savvattAe sammattameva smbhijaannijjaa| = AGEArtha :- parakkamaMtaM viyaratA bhunine, bhujjo irI, acelaM = aspavastravANA, vastra rahitane, taNaphAsA = tReAsparza, phusaMti = hu: Aye, hu: 12, sIyaphAsA = ThaMDIno sparza, teuphAsA = garamIno parISaDa, daMsamasagaphAsA phusaMti = DAMsa, bhaccharano parISadu: re, e gayare = kheDe, aNNayare = aneDa, ahiyAsei = sahana Dare che, lAghavaM AgamamANe = bhothI haja vA thatAM, tave = tapane, abhisamaNNAgae bhavai = prApta thAya che, jaheyaM = 4 rIte, tameva = tene 4, abhisameccA = sArI rIte bhazIne, savvao = sarva prAre, savvattAe pUrNa 35, sammattameva = sabhya rIte, samabhijANijjA = anuSThAna 42. = For Private Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, u : 3 _. 247 | bhAvArtha :- athavA acalatva sAdhanAmAM parAkrama karatA nirvastra munine vAraMvAra ghAsanA taNakhalAno sparza thAya, ThaMDI ane garamIno anubhava thAya tathA DAMsa ane maccharanA DaMkhanI vedanA thAya che. bIjA paNa AvA eka ke aneka kaSTo Ave tyAre muni tene samabhAvathI sahana kare che. te acelamunine dravya ane bhAvathI laghutA-haLavApaNAnI prApti sAthe upakaraNa UNodarI temaja kAyakleza tapanI upalabdhi thAya che. bhagavAne je rUpe saMyamadharmanuM pratipAdana karyuM che tene te rUpe jANIne, samajIne sarva prakAre, sarvAtmanA pUrNatayA samyak rIte sevana kare. | 3 evaM tesiM mahAvIrANaM cirarAiM puvvAiM vAsAIrIyamANANaM daviyANaM pAsa adiyAsiyA AgayapaNNANANaM kisA bAhA bhavaMti, payaNue ya maMsasoNie / visseNiM kaTu pariNNAya, esa tiNNe mutte virae viyAhie / tti bemi / zabdArtha :- parva = A pramANe, tesiMga te, mahAvIrA - mahAvIra puruSone, nirarADuM-puvvANuM vAsA = ghaNA varSo sudhI, pUrva varSo sudhI, rIyana = saMyama sahita vicAranAra, raviyAga = saMyamI sAdhakonI, riyAliya = samabhAvapUrvaka parISahanI sahanazIlatAne, A paNaTNAI = prajJAsaMpanna munionI, jene padArthonuM jJAna thaI gayuM che te mahApuruSonI, jisa vAd = bhujAo kRza, mavati = thAya che, payapura = pAtaLA thAya che, topaNa = mAMsa ane lohIthI, vistafkha vahu = karmonI zreNine chinna bhinna karIne, rAgadveSanI saMtatine naSTa karIne, parici = jANIne, usa = A, ti = saMsArathI tarelA, mutte mukta, virape= pAponA tyAgI, vidyAdipa = kahyA che. bhAvArtha :- A rIte jIvananA pUrvabhAgamAM pravrajita thaIne lAMbAkALa sudhI-jIvana paryata, pUrva varSo sudhI, saMyamamAM vicaraNa karanAra, cAritra saMpanna tathA saMyamamAM pragati karanArA te mahAna vIra sAdhuoe je parISahAdine sahana karyA che, tene tuM jo. tapazcaraNanA AcaraNathI prajJAvAna munionI bhujAo durbaLa thaI jAya. teonA zarIramAM lohI-mAMsa ghaNA ochA thaI jAya che. rAgadveSa ane kaSAyarUpa saMsAra vRddhinI paraMparAne athavA karma paraMparAne, prajJAthI jANIne kSamA, sahiSNutAdithI tenuM chedana-bhedana karIne saMsAra samudrane pAra karI gayelA muni, mukta temaja virata kahevAya vivecana : A traNa sUtromAM muninI acela sAdhanAnuM varNana karatAM tenI upakaraNa lAghavatA ane saMkalpa vikalponI lAghavatA darzAvI che. sAdhakane sahiSNutAnI sAdhanA mATe jJAnapUrvaka deha damana, Indriya nigraha
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha Avazyaka che, vastrAdi upakaraNonI alpatA paNa anivArya che. tapa, saMyama, parISaha sahanAdithI zarIra ane kaSAyane kRza karIne lAghava-haLavA thavAno abhyAsa karavo joIe. karmakSaya karavAno uttama mArga A uddezakamAM batAvavAmAM Avyo che. AyA :- A zabdanA vividha artha thAya che- (1) je grahaNa karAya che te AdAna, te karma che. (2) cUrNi anusAra AjJA athavA upadeza te AdAna. (3) parISaha Adi AvanArA kaSTo te AdAna. (4) tIrthakaro dvArA vizeSarUpe prApta thayeluM dAna te AdAna, te jJAnarUpa che. (5) grahaNa karavA yogya saMyama te AdAnIya. (6) dharmopakaraNa grahaNa karavAnI samyagU vidhi te AdAna samiti. (7) yamanAvAya A zabdaprayogamAM dharma svIkAravAnA arthamAM 'AdAya' zabdano prayoga che. tAtparya e che ke muni vidhUtanA AcAramAM tathA sukhyAta dharmamAM tIrthakaronI AjJA, upadeza ke jJAnadAna anusAra AcaraNa kare athavA sukhyAtadharmA ane vidhUtakalpa muni pUrvokta prakAre karmono kSaya kare. cUrNikAronA matAnusAra ahIM paNa muLI mALa .. pATha che. muLa zabda saMbodhananA rUpamAM mAnya che. paNa zabdanA teoe be artha batAvyA che- (1) parISahAdithI utpanna thayelAM duHkhono anubhava thAya tyAre samabhAvathI tene sahana kare. (2) he muni ! tamArA mATe tIrthakaronI AjJA ke upadeza che te AgaLa kahevAmAM Avaze. TLosaphattA -'nuE' dhAtu prItipUrvaka sevana arthamAM prayukta thAya che tethI Liosaphara no artha che- tapa, saMyamamAM ane karmano kSaya karavAmAM pUrNarUpe lAgI javuM, temAM kaTibaddha thaI javuM. ne ane parivakSiNa .. :- je sAdhaka acela rahe che. vastra tyAganI sAdhanA kare che teone sutramAM kahela saMkalpa vikalpa hotA nathI. jinazAsanamAM acelaka ane sacelaka baMne prakAranA sAdhaka hoya che. aMtima tIrthakara bhagavAna mahAvIranA sAdhuo sacela hovA chatAM alpamUlya ane maryAdita vastranA kAraNe paNa acala kahevAya che. A baMne prakAranA munione keTalAka dharmopakaraNa rAkhavA paDe che. teonI upakaraNonI saMkhyAmAM aMtara che. nirvastra banI sAdhanA karanAra munio mATe zAstramAM mukhavastrikA ane rajoharaNa A be upakaraNo Avazyaka kahyA che, jyAre bIjA upakaraNo alpa karI zakAya che. alpatama upakaraNothI kAma calAvavuM te karmanirjarA janaka UNodarI tapa che. vastrAdi upakaraNo rAkhavA chatAM munione temAM Asakti ane tenA viyogamAM ArtadhyAna ke udvignatA thavI na joIe. kadAca vastra phATI jAya ke samaye zuddha eSaNika vastra na maLe to ciMtA ke ArtadhyAna-raudradhyAna na thavA joIe. jo ArtadhyAna ke ciMtA thAya to tenI vidhUta sAdhanA khaMDita thaI jAya. alpa vastrAdi hovA chatAM AvanArA parISaho (ratiarati, zIta sparza, tRNa sparza, daMzamazakAdi)ne samabhAvapUrvaka sahana kare to ja karmadhUtanI sAdhanA thAya che. pablipi zabdathI baMne prakAranA nione dareka paristhitimAM saMyamamAM sthira rahevAnuM sUcana karyuM che. sattane samANijJA :- A sUtrano sAra e che ke upakaraNa-lAghavAdimAM paNa samabhAva
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, u : 3 _. 245 rahe. bIjA sAdhakonI pAse potAnAthI ochAvattA upakaraNAdi joIne teo pratye dhRNA, dveSa, tejodveSa, pratispardhA, rAgabhAva, avajJA Adi manamAM na lAve, e ja samatva bhAvanI sAdhanA karavAnI che. temaja je sAdhaka traNa vastravAna, be vastravAna, eka vastravAna ke vastra rahita che teo paraspara ekabIjAnI avajJA, niMdA, dhRNA kare nahi, kAraNa ke A sarva jinAjJAmAM che. vastrAdinA viSayamAM samAna AcAra hoto nathI, tenuM kAraNa sAdhakonA potapotAnA saMhanana, vairya, sahanazakti Adi che. sAdhaka svayaMthI vibhinna AcAravAna sAdhune joIne tenI avajJA kare nahIM, potAne hIna mAne nahIM. sarva sAdhaka yathAvidhi karmakSaya karavA mATe saMyamamAM prayatnazIla che, te sarva jinAjJAmAM che. A pramANe jANavuM te ja samyaka abhijJAta che. vaM tefuM ... paNa hiliye :- A sUtra vAkyano artha e che ke je parISaha sahana Adi dhUtavAdano upadeza che te avyavahArika ke azakya anuSThAna nathI. A vAta sAdhakonA hRdayamAM sthira karavA mATe kahela che. keTalAya sAdhakoe acalakatvapUrvaka lAghavatA keLavIne vividha parISahone keTalAya varSo sudhI(jIvana paryata) sahana karyA che tathA saMyamamAM daDha rahyA che, te bhagavAna RSabhadevathI bhagavAna mahAvIra sudhInA mukti gamana yogya mahAmunivarone tuM jo. visA vAha bhavaMti-vRttikAre A padano artha e rIte karyo che- (1) tapazcaryA tathA parISaha sahana karavAthI te prajJA prApta (sthitaprajJa) munionI bhujAo kRza thaI jAya che (2) teonI bAdhAo-pIDAo 1 che. tAtparya e che ke karma kSaya mATe udhata prajJAvAna munine tapa ke parISaho zarIrane pIDA ApI zake che paNa tenA manane pIDA ApI zaktA nathI. viseLa - vi+zreNi = mArga ke dizAnuM parivartana karavuM. saMsAramAM paribhramaNa karAvanAra rAga, dveSa-kaSAya AdinI je paraMparA che, tene kSamAdithI vizreNita karIne arthAt te doSonI paraMparAne toDI pratipakSI guNo- kSamA, saraLatA, zAMti, nirlobhatA, namratA, samatA AdimAM parivartita kare. pauiT:- samatvabhAvathI jANIne. jema ke bhagavAna mahAvIranA dharmazAsanamAM koIjinakalpI (nirvastra) hoya che, koI eka vastradhArI, koI be vastradhArI ane koI traNa vastradhArI hoya che. koI sthavirakalpI mAsakhamaNa kare che, koI paMdara upavAsanuM tapa kare che, e rIte ochI vastI tapazcaryA karanAra ane koI rojanA AhAra karanArA paNa hoya che. te sarva tIrthakaranA vacanAnusAra saMyama pAlana kare che, teonI paraspara niMdA ke avajJA karavI nahi, e ja samatvabhAvanA che. je A rIte samabhAva rAkhe che te samajvadarzI che. A sutrano bIjI rIte artha A pramANe thAya che- saMsAra vRddhinA kAraNo (rAgadveSa, viSaya, kaSAya)ne jJa parijJAthI jANIne ane pratyAkhyAna parijJAthI teno tyAga karIne viziSTa zreNI para ArUDha thaIne saMsAra samudrane pAra karI gayelA sAdhaka mukta, virata kahevAya che. asaMdIna-dvIpa samAna dharma : | 4 virayaM bhikkhuM rIyaMtaM cirarAosiyaM araI tattha kiM vidhArae ?
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha saMdhemANe samuTThie / jahA se dIve asaMdINe evaM se dhamme Ariyapadesie / te aNavakaMkhamANA aNaivAemANA daiyA mehAviNo paMDiyA / : zake zabdArtha -viya = virata, rIyatA = prazasta mArgamAM gamana karatAM, virAosiya = lAMbA samaya sudhI saMyamamAM rahetAM, sudIrgha saMyama paryAyamAM rahetAM, taltha = saMyamamAM, ji - zuM, viSAraN= utpanna thaI che? sathemALe = te uttarotara guNasthAnomAM caDhatA jAya che, samudgi = karmakSaya mATe udyata sAdhu, malalIne = nahIM DUbanAra, AzrayabhUta, pANInA pratibaMdhathI rahita, va = e ja rIte, Ayivavezi tharmo = tIrthaMkaropadiSTa dharma kalyANakArI hoya che, aLavalamALA = bhogonI IcchA nahIM karanAra, aLAmALA = hiMsA nahi karanAra, vaDyA = zubha pravRttinA kAraNe sarva lokone priya. bhAvArtha :- lAMbA samayathI munidharmamAM pravrajita, virata ane uttarottara saMyamamAM gatizIla bhikSune zuM ati, saMyamamAM udvignatA thaI zake che ? uttara- pratikSaNa AtmAnI sAthe dharmanuM saMdhAna karanAra tathA dharmAcaraNamAM samyak prakAre utthita munine arati parAjita karI zaktI nathI. jema asaMdIna-pANImAM nahIM DUbelA dvIpa yAtrIo mATe AzrayanuM sthAna hoya che, tevI ja rIte Arya--tIrthaMkara dvArA kahelo dharma saMsAra samudrane pAra karanAra mATe AzrayanuM sthAna hoya che. bhogonI AkAMkSA rahita tathA prANIonA prANano nAza nahi karavAnA kAraNe lokapriya ane dhArmika jagatamAM AdaraNIya evA medhAvI muni pApothI dUra rahe che. vivecana : dIrghakALa sudhI parISaha temaja saMkaTa sahevAnA kAraNe kyAreka jJAnI ane vairAgI zramaNanuM citta zuM caMcaLa thaI zake che ? tene saMyamamAM arita AvI zake che ? A praznanuM nirAkaraNa sUtramAM karavAmAM AvyuM che. arpha tattva ividhAraC ?:- A vAkyanA vRttikA2e be artho karyA che- (1) je sAdhaka viSayono tyAga karI mokSa mATe lAMbA samayathI prayatna karI rahyo che, ghaNAM varSothI saMyamanuM pAlana karI rahyo che, tene paNa arita zuM cilata karI zake che ? hA jarUra karI zake che. kAraNake Indriyo durbaLa hovA chatAM durdamanIya che, mohanI zakti aciMtya che, karmanI pariNati zuM zuM nathI karAvatI ? samyajJAnamAM sthita vyaktine paNa saghana, cIkaNA, bhAre karma mArgathI unmArgamAM laI jAya che. "huM varSothI saMyamanuM pAlana karI rahyo chuM, dIrgha dIkSA paryAyavALo chuM, ararita mAruM zuM karI zakavAnI che ? mAruM zuM bagADaze ?" sAdhaka AvI gerasamajamAM rahe nahIM. (2) arita tene zuM karI zake ? arthAt ATalA sudIrgha paryAyavALA paripakva sAdhakane ati kAMI karI zakatI nathI. pahelo artha arati pratye sAvadhAna rahevAnI sUcanA Ape che, jyAre bIjo artha For Private Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, u : 3 _. 247 | aratinI tucchatA ane sAdhakanI mahattA batAve che. rIte karavI :- vRttikAre rIva zabdanA dvIpa ane hipa baMne rUpo mAnIne vyAkhyA karI che. viva zabdano dvIpa' artha karI vRttikAra jaNAve che ke jenI cAre bAju pANI hoya te dvIpa kahevAya che. samudronA yAtriko mATe dvIpa AzrayasthAna bane che. te dvIpanA be prakAra che- saMdIna dvIpa ane asaMdIna dvIpa. (1) saMdIna dvIpa- je dvIpa kyAreka pANImAM DUbela hoya ane kyAreka DUbela na hoya, te dravya saMdIna dvIpa che ane aupazamika, kSAyopathamika ke je pratipAti samyakatva che, te bhAva saMdIna dvIpa che. (2) asaMdIna dvIpa- je dvIpa kyAre ya pANImAM na DUbe te dravya aidIna dvIpa kahevAya che ane apratipAti evuM kSAyika samyakatva bhAva asaMdIna dvIpa che. lava zabdano dIpadIvo artha karatAM vRttikAra jaNAve che ke aMdhakArathI vyApta mArgamAM UMcI-nIcI jagyAethI bacAvavA ane dizA batAvavA dIvo prakAza Ape che. te dIvAnA be prakAra che- saMdIna dIpa ane asaMdInA dIpa. (1) saMdIna dIpa- je dIpano prakAza bujhAya jAya te dravya saMdInA dIpa kahevAya che. zrutajJAna bhAva saMdIna dIpa che. (2) asaMdInA dIpa- je dIpano prakAza kyAre ya bujhAya nahIM te dravya asaMdInA dIpa che. jema ke caMdra-sUryano prakAza. kevaLajJAna ke AtmajJAna bhAva aidIna dIpa che. samyakatva rUpI bhAva dvIpa ane jJAnarUpI bhAva dIpa mokSayAtrI mATe Azraya ane prakAzadAyaka che. viziSTa sAdhu paNa bhAva asaMdIna dvIpa ke dIpa rUpa che. saMsAra samudramAM DUbatA musApharone ke dharmajijJAsuone cAre bAjuthI karmAsavarUpI jaLathI surakSita dharmadvIpanA zaraNamAM lAvanAra sAdhu bhAva asaMdIna dvIpa che ane samyajJAnathI jAgRta banela parISaha upasargothI calita nahi thanAra sAdhu asaMdInA dIpa che, te mokSayAtrikone zAstrajJAnano prakAza ApatA rahe che. sAra e che ke dharmAcaraNa mATe samyaka udyata sAdhu atithI pIDAtA nathI. AryapuruSe batAvelA dharma aneka prANIonA mATe haMmezAM zaraNadAyaka temaja AzvAsananuM kAraNa hovAthI asaMdIna dvIpa che. tIrthakaro dvArA upadiSTa dharma, kaSa, tApa, cheda dvArA sonAnI jema parIkSita che arthAt te kutarkothI akATaya temaja akSobhya che mATe A dharma aidIna che. ziSya prati gurunuM kartavya :| 5 evaM tesiM bhagavao aNuTThANe jahA se diyApoe / evaM te sissA
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha diyA ya rAo ya aNupuvveNa vAiyA / tti bemi / to 3dde samo . zabdArtha :- mAvo = tIrthakara bhagavAnanA, aNuphA = anuSThAna, dharmamAM je samyaka prakAre usthita nathI, riyApara = pakSI potAnA baccAnuM pAlana kare che, lisA = ziSya saMsArane pAra karavAmAM samartha thaI jAya che, liya= divasa, anupulve = kramathI, vA = bhaNAvela. bhAvArtha :- je rIte pakSInA baccAne pAMkha Ave tyAM sudhI mAtApitA dvArA tenuM pAlana karAya che, tevI ja rIte bhagavAna mahAvIranA dharmamAM je anutthita avikasita sAdhaka che, haju sudhI dharmamAM jemanI buddhi pUrNa saMskArabaddha paripakva thaI nathI, te ziSyonuM AcArya gusvarya vagere kramathI vAcanAdi dvArA divasa-rAta pAlana kare che - ema bhagavAne kahyuM che. | trIje uddezaka samApta che vivecana : nahI rIya papa - navadIkSita sAdhune vItarAga dharmamAM dIkSita-prazikSita karavAnA vyavahAranI tulanA pakSInA baccA sAthe karavAmAM AvI che. jema pakSiNI tenA baccAne IMDAmAM rahyuM hoya tyArathI laIne pAMkha AvyA pachI svataMtra UDavA yogya na thAya tyAM sudhI pAlana poSaNa kare che. te ja rIte mahAbhAgyavAna AcArya paNa navadIkSita sAdhunuM dIkSA pradAnathI gItArtha thAya tyAM sudhI samAcArInA zikSaNa, zAstra adhyApanAdi dvArA pAlana, poSaNa ane saMvardhana kare che. A rIte bhagavAnanA dharmamAM sthita thayela ziSyone saMsArasamudra pAra karavAmAM samartha banAvI devA, e paropakArI AcArya ke guru potAnuM kartavya samaje che. I adhyayana-63 saMpUrNa II chaDuM adhyayana : cotho uddezaka 00kg ziSyanI avinItatA :| 1 evaM te sissA diyA ya rAo ya aNupuvveNa vAiyA / tehiM mahAvIrehi paNNANamatehiM / tesiM atie paNNANamuvalabbha hiccA uvasama phArusiya smaadiyNti| vasittA baMbhaceraMsi ANaM taM No tti maNNamANA / __ AghAyaM tu soccA Nisamma samaNuNNA jIvissAmo ege Nikkhamma, te asaM bhavaMtA viDajjhamANA kAmesu giddhA ajjhovavaNNA
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, 7H 4 | 249 | samAhimAghAyamajhosayaMtA satthArameva pharusaM vayaMti / sIlamaMtA uvasaMtA saMkhAe rIyamANA, asIlA aNuvayamANassa biiyA maMdassa bAlayA / zabdArtha :- 5TLafuM = jJAnI(prajJAvAna) pAsethI, tela aMtipa = te AcAryanI pAsethI, puLA jJAnane, 31/0N= prApta karIne, hinhA - choDIne, 3vasamaMtra upazamabhAvane, pAkiyuM = kaThoratAne, samAyiMti = dhAraNa kare che, abhimAnI banI jAya che, varasattA = rahetAM, vamavelibrahmacaryamAM, saM = te, Apa = AjJAne, je tti mAnANA = nahi mAnatA pravRtti kare che, mAyAupadezane, tu = nizcayathI, samaju = lokamAM mAnanIya thaIne, tIrthakaranI AjJAnusAra, vikSAno= saMyamapAlana karatAM, ame jIvana pasAra karazuM, vihunna = gRhabaMdhanathI nIkaLIne, saMbhavatA = mokSamArgamAM cAlavAmAM asamartha thaI, vijJAnanA vividha prakAre hRdayamAM baLatAM temaja, govavA = traNa prakAranA garvomAM Asakta thayelA, samardika samAdhine, gayAya = tIrthakara bhagavAna dvArA kahelI, sosayaMta = sevana nahi karatAM, sasthA ramevaka upadezakane ja, anuzAstAne ja, sanamatA = zIlasaMpanna, 3vatA= upazAMta, lahA=vivekapUrvaka, yamALA= saMyamanuM pAlana karanAra sAdhuone, sahasA= A azIla che, ayvayanANasa = evuM kahenArAnI. bhAvArtha :- A pramANe te mahAvIra ane prajJAvAna guru dvArA ziSyo divasa ane rAta svAdhyAya- kALa mAM kramapUrvaka prazikSita karavAmAM Ave che. AcAryAdinI pAsethI vizuddha jJAna prApta karIne bahuzruta thavA para upazama bhAvane choDI jJAna prAptithI garviSTha thaIne koI ziSyo kaThoratA apanAve che arthAtu gurujanono anAdara kare che. teo brahmacaryamAM- gurukulamAM nivAsa karIne paNa AcAryAdinI AjJAne A tIrthakaranI AjJA nathI ema mAnIne gurujanonA vacanonI avahelanA kare che. koI sAdhaka AcAryAdi dvArA dharmane sAMbhaLI, samajIne 'ame utkRSTa saMyamI jIvana jIvazuM A prakAranA saMkalpathI pravrajita thaI mohodayavaza potAnA saMkalpamAM sthira rahetA nathI. teo aneka prakAre IrSyAdithI baLatA rahe che. teo kAmabhogomAM vRddha ke sukhanI saMvRddhimAM racyA pacyA rahI, tIrthakara prarUpita saMyama samAdhine to apanAvatA nathI paraMtu anuzAstA AcAryAdine paNa kaThora vacana kahe che. zIlavAna, upazAMta temaja prajJApUrvaka saMyamapAlanamAM parAkrama karanAra munione paNa teo azIlavAna kahIne badanAma kare che. maMdabuddhi jIvonI A bIjI mUDhatA-ajJAnatA che. vivecana : A sUtramAM guru dvArA zikSaNa prApta ziSyomAMthI avinIta thaI janArA ziSyonI pravRttinuM citraNa
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 250] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha karavAmAM AvyuM che. paUMLamuvamaH - he ziSya! keTalAka sAdhaka munidharma jevI pavitra ucca saMyama sAdhanAmAM pravrajita thaI mahAna parAkramI prabuddha AcArya gujano dvArA rAtadina kramathI prazikSita, saMpaddhita thaIne, jJAna prApta karyA pachI paNa garviSTha thaI jAya che. bahuzruta thaI javAnA madamAM unmatta thaI gue karelA sarva upakArone te bhUlI jAya che, tethI teonA prati vinaya, namratA, Adara, satkAra, bahumAna, bhaktibhAvAdine rAkhI zakatA nathI ane jJAna, darzana, cAritra dvArA ajJAna, mithyAtva temaja krodhAdi upazama karavAne badale teo upazama bhAvane choDIne upakArI gurujano pratye kaThoratA dhAraNa kare che. te gurjanone ajJAnI, kudaSTivAna temaja cAritrabhraSTa kahI niMdA kare che, A rIte te katanI banI jAya che. A sUtramAM Rddhi gauravanI aMtargata jJAnaRddhigarva kevo bhayaMkara hoya che tenuM Abehuba citra pragaTa karyuM che. jJAna garvathI yukta sAdhaka gujjanonI sAthe vitaMDAvAdamAM UtarI jAya che. jema ke koI AcArye tenA ziSyane koI zabdonuM rahasya batAvyuM, to te ziSya sAme tarka kare ke tame je artha kahyo che te barAbara nathI, tame te artha ne jANatA nathI athavA sahAdhyAyI koI sAdhaka ema kahe ke- 'amArA AcArya A rIte kahe che, te sAMbhaLIne avinIta temaja abhimAnI ziSya tarata ja javAba Ape che ke- are ! te to buddhihIna che, tenI vANI paNa jaDa che, te zuM jANe che? tuM paNa tenA dvArA popaTanI jema kevaLa paDhAvAyelo che, tArI pAse koI tarka-vitarka nathI, yukti nathI. A pramANe koI zabdane durAgrahapUrvaka pakaDIne te avinIta ziSya jJAnane viparIta rUpa ApI uDatApUrvaka kaThora vacana bole che. AM taM o mAmA:- koI sAdhaka gujjanonA sAnidhyamAM varSo sudhI rahIne tenA dvArA anuzAsita thayA pachI paNa jJAna samRddhinA garvathI AvezamAM AvIne teonI AjJAno tiraskAra karatAM Avega pUrvaka bolI UThe che ke A tIrthakaranI AjJA nathI. zAtA -suvidhA mATe apavAda sUtrono AdhAra le che, jyAre AcArya tene utsarga sUtronusAra cAlavA preraNA kare che to te kahI de che ke A tIrthakaranI AjJA nathI. vAstavamAM AvA sAdhaka zArIrika sukhanI zodhamAM apavAda mArgano dhruva Azraya laI le che. samay[UM gavijJAna :- saMyama grahaNa karatAM pahelAM pratyeka sAdhakano e saMkalpa hoya che ke jinAjJAnA anurUpa saMyamI jIvana jIvIza paraMtu koI eka sAdhaka nIce kahelA durguNothI gherAI jAya che (1) ratnatrayarUpa mokSamArge cAlavAnA potAnA prAraMbhika saMkalpa pratye niSThAvAna rahetA nathI. (2) zabdAdi kAmabhogomAM atyaMta Asakta thaI jAya che. (3) sukha meLavavA haMmezAM lAlAyita rahe che. (4) tIrthakaroe kahelI samAdhinuM AcaraNa karatA nathI. (5) IrSA, dveSa, kaSAyAdithI baLatA rahe che. (6) AcAryAdi zAstA zAstravacananA mAdhyame tene anuzAsita kare, to teono kaThora vacanothI tiraskAra kare jAhiM jillA covavaUT :- zabdAdi kAmomAM Asakta temaja vadhAremAM vadhAre viSayomAM grasta
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, 7H 4 251 ] thAya che. sasthAnevAM vari:- AcAryAdi dvArA zAstranA abhiprAyapUrvaka prerita karavA para te zAstAne ja A pramANe kaThora vacano kahevA lAge che- 'Apa A viSayamAM kAMI paNa jANatA nathI. sUtronA artha, zabdazAstra, gaNita ke nimitta(jyotiSa) huM jeTaluM jANuM chuM teTaluM bIjA koNa jANe che?' A pramANe AcAryAdi zAstAnI avajJA karatA te mArmika zabdo kahe che. niyA masji vanavA :- te avinIta sAdhaka be prakAranI ke bamaNI mUrkhatA kare che- (1) anuzAstA pratye avinIta thaI tenI sAme prativAda kare ane teonI avahelanA kare. A tenI pahelI murkhatA che. (2) samyaka puruSArtha karanArA zramaNo upara doSAropaNa kare A tenI bIjI mUrkhatA che. A padano bIjI rIte artha thAya che ke pote cAritrathI bhraSTa thaI jAya te eka murkhatA ane utkRSTa saMyamapAlakonI niMdA ke badanAmI kare te tenI bIjI mUrkhatA che. saMcama patita sAdhako :| 2 NiyaTTamANA vege AyAragoyaramAikkhaMti / NANabhaTThA dasaNalUsiNo NamamANA vege jIviyaM vippariNAmeMti / zabdArtha :-LiyaTTamaLaT- saMyamathI nivRtta thatA, ve- koIeka, Ayarolara AcAranA svarUpane yathArtha, Akrati = kahe che, bAhaku = jJAnabhraSTa, saMtAkUti = darzanano nAza karanAra koI eka, jamAna = vinaya karatAM paNa, cAritranuM pAlana karatAM paNa, virya = saMyama jIvanathI, viAiti = potAne nIce utAre che. bhAvArtha :- koI sAdhaka saMyama bhAvathI nivRtta thaIne paNa ke veza parityAga karIne paNa saMyamanA AcAra-vicAranA vakhANa kare che. koI sAdhaka sabhya jJAnathI bhraSTa thaIne samyagdarzanathI rahita thaI jAya che teo tIrthakarokta saMyamamArganuM pAlana karavA chatAM darzana mohodayavaza saMyamI jIvanane nissAra karI de che. vivecana : A sUtramAM be prakAranA dharmabhraSTa sAdhakonuM svarUpa batAvyuM che- (1) saMyama AcArathI bhraSTa thanArA (2) zraddhAthI bhraSTa thanArA. vimAna vero - A sUtra vAkyamAM vyuta sAdhakonI kaMIka guNavattA darzAvI che. koI sAdhaka sukha suvidhAnA abhilASI banI saMyama pathathI nivRtta thaI jAya topaNa teo vinayane choDatA nathI, anya sAdhu upara doSAropaNa karatA nathI, kaThora vacano bolatA nathI, khoTA abhimAnamAM AvI bIjA prakAranI
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha mUrkhatA karatA nathI. potAnA AcAramAM daMbha ke dekhAva karatA nathI, khoTuM bahAnuM batAvI apavAdamArganuM sevana karatA nathI, paraMtu saraLatA temaja khullA hRdaye kahe che ke- munidharmano maulika AcAra to A pramANe che paraMtu ame tevuM pALavAmAM samartha nathI. 252 teo ema nathI kahetA ke- ame jevuM pALIe chIe tevo ja sAdhvAcAra che. atyAre duHSamakALanA prabhAve baLa, vIrya Adi ghaTI javAnA kAraNe madhyamamArga ja zreSTha che. utkRSTa AcaraNa thaI zake tevo samaya nathI. jema sArathI ghoDAnI lagAma ati DhIlI ke atyaMta kaDaka na kheMcatA madhyama rIte kheMce to ghoDo barAbara cAle che, e rIte muni jIvanamAM AcaraNa madhyama rIte hoya to prazaMsanIya bane che. A rItanI koIpaNa khoTI prarUpaNA teo karatA nathI. tenI zraddhA daDha che. te ja te sAdhakonI guNavattA che. bALamadA saLalUsiLo :- A sUtravAkyathI sAdhvAcAranuM yathArtha pAlana karanArAonI mUrkhatA darzAvela che. te sAdhaka gurujano, tIrthaMkaro tathA temanA dvArA upadiSTa jJAna, darzana, cAritra pratye vinIta hoya che arthAt arpaNatA sAthe cAritranuM yathArtha pAlana kare che paraMtu keTalAka tattvomAM ke AcAromAM viparIta zraddhA, prarUpaNA kare che. kharekhara te jJAnabhraSTa ane samyagdarzananA nAzaka sAdhaka pote to zraddhAthI bhraSTa hoya che ane bIjAne paNa A doSamAM kheMce che, samyagdarzana ane samyajJAnathI bhraSTa karIne sanmArgathI calAyamAna kare che. AvI zraddhA, prarUpaNAthI bhraSTa sAdhunA jIvananuM pariNAma zAstrakAre batAvyuM che ke teo potAnA saMyama jIvanane bagADe che arthAt saMyamAcAranuM pAlana karavA chatAM virAdhaka banI jAya che, zrama karIne paNa tenA phaLathI vaMcita rahe che. A teonI mUrkhatA kahevAya che. cAritrabhraSTano vakra vyavahAra : 3 puTThA vege NiyadvaMti jIviyasseva kAraNA / NikkhataM pi tesiM duNNikkhataM bhavai / bAlavayaNijjA hu te NarA, puNo puNo jAI pakarSNeti / ahe saMbhavaMtA viddAyamANA, ahamaMsIti viukkase / udAsINe pharusaM vayaMti, paliyaM pakattha aduvA pakattha atahehiM / taM mehAvI jANejjA dhammaM / = zabdArtha :- puddA = parISaho AvavA para,LiyavRtti- saMyamathI dUra thaI jAya che, naviyasteva dhAraNA - asaMyamajIvana mATe, bivaMta pi=niSkramaNa paNa, teli - teonuM, puSpivarSAMta = durniSkramaNa, vAtavapingA=ajJAnI dvArA paNa niMdanIya thAya che, pattpati= prApta thAya che, samavaMtA = rahetAM paNa, viddAyamALA = teo potAne vidvAna samaje che, ahamalI ti- huM ja bahuzruta chuM ema mAnatA, vile = teo abhimAna kare che, vAsIne = rAgadveSa rahita puruSone, saM = kaThora vacana, vayaMti = kahe che, patiyaM = sAdhunA pUrvAcaraNane kahIne, pattha = niMdA kare che, ataEhiM - mithyAdoSo dvArA. For Private Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, u : 4 | 253 ] bhAvArtha :- keTalAka sAdhaka parISahothI AkrAnta thatAM sukhapUrvaka jIvana jIvavA mATe saMyama ane saMyamI vezathI nivRtta thaI jAya che-saMyama choDI de che. temanuM grahavAsathI niSkramaNa paNa durnikramaNa thaI jAya che. sAdhAraNa ajJAnIjano dvArA paNa teo niMdanIya banI jAya che tathA pharI pharI janmadhAraNa kare che. teo jJAna, darzana, cAritrathI nIce UtarI gayA hovA chatAM potAnI jAtane vidvAna mAnIne huM ja sarvAdhika vidvAna chuM, A rIte potAnI zreSThatA batAve che ane je sAdhaka saMsArathI udAsIna rahIne nirmaLa sAdhanA kare che teonA pUrvajIvananA doSone laIne ke tenI aMga vikalatAne laIne niMdA kare che, teone kaThora vacana saMbhaLAve che athavA asatya AropaNa karI teone badanAma kare che. buddhimAna muni A sarvane bAlajIvonI ceNa samajIne potAnA zruta cAritrarUpa munidharmane sArI rIte jANe, oLakhe ane pAlana kare. vivecana : A sUtramAM saMyama patita zithilAcArI sAdhakanI pITha pravRttinuM kathana karyuM che. pu ne ziyati :- koI eka sAdhaka zraddhAbhraSTa thavAthI saMyama jIvanane naSTa karI de che ane koI parISaha upasarga AvatAM ja kAyara banIne sukha suvidhApUrNa asaMyamI jIvana mATe saMyama AcArane choDI a saMvaMtA vidAyaHIT :- sAdhaka saMyama sthAnothI nIce UtaratA jAya che. pote alpajJAnI hovA chatAM 'ame vidvAna chIe' tevI khoTI prazaMsA karatA rahe che. huM bahuzruta chuM. AcAryane jeTaluM zAstrajJAna che teTaluM to meM thoDA samayamAM ja bhaNI lIdhuM hatuM. tenI abhimAnapUrvakanI vAta sAMbhaLIne jo koI sAdhaka mauna rahe athavA to tenI hA mAM hA kare nahi athavA (2) bahuzruta hovAnA kAraNe rAgadveSa ane azAMtithI dUra rahe to teone paNa kaThora zabdo kahe che. koI tenI bhUlane batAve ke IzAro kare tyAM to vizeSa krodhita thAya che ane kahe che ke pahelAM tamArA kartavya, akartavyane jANo pachI bIjAne upadeza Apo. pattiyuM patya akuvA pattha matahiM - saMyama patita vakrAcArI sAdhaka kaI rIte hIlanA kare che, te A sUtrAzamAM batAvavAmAM AvyuM che. je saMyamavAna muni viSayothI, sukhothI, udAsIna che teno apakarSa ane hIlanA kare che ane potAnI moTAI batAve che. saMyamInI hIlanA te A pramANe kare che- (1) te sAdhunA pUrvAzramanuM koI karma ke duSTa AcaraNane yAda karAvIne kahe ke- tuM to te ja jhagaDAkhora che ne? tuM te ja cora che ne? (2) tenA koI eka aMganI vikalatAne laIne moTuM maraDavuM Adi ceSTAo karatAM avajJA kare (3) asatya manokalpita AkSepo dvArA avajJA kare. hitazikSA prati avinItatA :| 4 ahammaTThI tumaM si NAma bAle AraMbhaTThI aNuvayamANe, haNamANe,
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra54 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha ghAyamANe, haNao yAvi samaNujANamANe / ghore dhamme udIrie / uvehai NaM aNANAe / esa visaNNe vitadde viyAhie / tti bemi / zabdArtha :- 36mmaTTI = adharmArthI, tui = tame, siM = hoya kAraNake, vAste pAna = tame ajJAnI cho, AraMbhaddI = tame AraMbhamAM pravRtta raho cho, puvayanA = prANIonI hiMsA thAya tevA vacano tame kaho cho ke, hAmA = prANIonI vAta karatA, pAyamA = bIjA pAse prANIonI ghAta karAvatA, hRAo yAvi = ghAta karanArAnI, samapurANamA = anumodanA karatA adharmamAM rata raho cho, ghare = ghora ane = dharma, 31Ipi = kahyo che mATe tenuM AcaraNa kaThina che ema kahIne te, 3veda = upekSA kare, kha = nizcayathI, gaMTMTS = tIrthakara bhagavAnanI AjJAnI viruddha potAnI IcchAnusAra pravRtti kare, paNa = A vyakti, vilaine = viSaya bhogomAM Asakta, vita = prANIonA hiMsaka, viyAdipa = kahela che. bhAvArtha :- dharmathI patita thanAra ahaMkArI sAdhakane AcAryAdi A rIte anuzAsita kare che ke tame adharmathI-saMyama dharmathI viparIta AcaraNa karo cho, bALabhAvamAM vartI rahyA cho, AraMbha parigrahanI pravRttiomAM bhAga laI rahyA cho, hiMsAno Adeza karo cho. svayaM hiMsAnA kArya karo cho, karAvo cho temaja anumodanA paNa karo cho. A rIte zikSA ApavA para te ahaMkArI sAdhaka kahI de che ke bhagavAne to ghaNo kaThina dharma kahyo che. tenuM pAlana zakya nathI. tema kahI upekSA kare che ane jinAjJAnuM atikramaNa kare che. dharmanI upekSA karanAra te kAmabhogonA kIcaDamAM Asakta ane saMyamano nAza karanAra kahevAya che. vivecana : pUrvanA sUtromAM sUtrakAre kRtAdinA madathI unmatta zramaNanI mAnasika temaja vAcika hIna vRttionuM kathana karyuM che. jyAre A sUtramAM guru dvArA tenuM niyaMtraNa karavAnuM kathana karyuM che. adabhaThThI tuti gAna vAre- mArga eNta te sAdhakone guru kahe che ke he ziSya! tame pote ja saMyama viparIta adharmAnucaraNa karI rahyA cho. A tamArI gerasamaja che. tame ja ayogya vacana bolIne bIjAonI avahelanA karo cho athavA tame ja pAchA jema tema bolo cho, e ThIka nathI. tame ahiMsA dharmanuM pAlana na karatAM prANIonI hiMsA karo cho, karAvo cho ane anumodana paNa karo cho. A prakAre svayaM AcAranuM pAlana karatA nathI ane jema tema bolIne pAlana karanArano anAdara karo cho e tamArA mATe ucita nathI. AvI zikSA ApatA gune teo A pramANe pratyuttara ApatA kahe che ke ghare 3variSTha = bhagavAne ghaNAM ja kaThina niyamo ghaDyA che, evA koIthI pALI zakAya nahIM vagere, ema kahI hitazikSAnI upekSA kare che, AjJA bahAra svacchaMda AcaraNa karatA rahe che. anuvayamo :- avinIta, ghamaMDI ane niraMkuza sAdhakane jyAre guru Adi zikSA Ape tyAre te gunnI sAme bole che. vitade -vitardano artha A pramANe che- (1) aneka prakAre hiMsaka (2) saMyama ghAtaka ke saMyamathI pratikULa
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, u : 4 255 | AcaraNa karanAra (3) vitaMDAvAda karanAra. sAra e che ke gunI hitazikSAne paNa na mAnanAra pramAdI sAdhu potAnA saMyama jIvanano nAza karI de che. mAnava jIvanane barabAda kare che. avatI thanArano apayaza :|5 kimaNeNa bho jaNeNa karissAmi tti maNNamANA, evaM ege vaittA mAyaraM piyaraM hiccA NAyao ya pariggahaM / vIrAyamANA samuTThAe avihiMsA suvvayA daMtA / passa dINe uppaie paDivayamANe / vasaTTA kAyarA jaNA lUsagA bhavaMti / ahamegesi siloe pAvae bhavai- se samaNavibbhaMte / samaNavibbhate / zabdArtha :- kiM = zuM, ane = A, jo = he AtmanuM, goLa = lokathI, rimitti = karIza, e pramANe, apanAve = mAnatA, vattA = vairAgyabhAvathI kahIne, samajIne, vIrAyabALA = vIranI jema AcaraNa karatAM, samuphA = pravrajyA dhAraNa karIne, vihiMsA = hiMsA rahita, suthvayA = zreSThavratavALA, kaMtA = IndriyonuM damana karanAra, vI = dIna banIne, 3MS = unnata thaIne paNa te, paviyana = karmanA udayathI dIkSAno tyAga karIne paDivAI thaI jAya che, vasaTTA = IndriyonA vazIbhUta, yara = kAyara, nakha = loko, sUsaT = vratono nAza karanAra, kada = tyArapachI, li = dIkSA tyAgI patita thayelA koI puruSanI, pAvA linora = kIrti jhAMkhI thaI jAya, jagatamAM niMdA thAya, = te zramaNa, sama vibhad = te sAdhutAthI patita che, te paDivAI sAdhu che, samavibhate = A dIkSAthI bhraSTa che, paDivAI che. bhAvArtha :- he AtmAnuM ! A svArthI svajananuM huM zuM karIza ? (teothI mAre zuM prayojana ?)ema mAnatA ane kahetA koI loko mAtA, pitA, jJAtijana ane parigrahane choDIne vIravRttithI nidharmamAM samyak prakAre pravrajita thAya che ane ahiMsaka, suvratI ane dAMta banI jAya che. A prakAre pahelAM siMhanI jema pravrajita thaIne, unnata thaIne pachI koI pApanA udayathI dIna ane patita thatA sAdhakone tuM jo, viSayothI pIDita te kAyarajano vratonA nAzaka banI jAya che. temAMthI koI sAdhaka saMyamano tyAga karI de che, tenI kIrti naSTa thaI jAya che, te badanAma thaI niMdAne pAme che, loko tene kahe che ke- A sAdhutAthI bhraSTa che, A saMyama jIvanano tyAgI paDivAI che. vivecana : 3khaphA DivayanA - A sUtramAM sAdhakonA utthAnathI patananuM citra upasthita karyuM che, pahelAM je vIra vRttithI svajana, jJAtijana, parigrahAdi choDIne vairAgyabhAvathI pravrajita thAya che, ane ahiMsaka, dAMta ane suvratI banI lokone atyaMta prabhAvita karI de che. dhIre dhIre tenI prasiddhi, prazaMsA ane pUjApratiSThA vadhatI jAya che tethI sukha suvidhAnI vipulatA, svAdiSTa AhAra-pANI, ubharAto mAnava maherAmaNa
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha ane vaibhavI vAtAvaraNa prApta thatAM sAdhaka Indriya sukho tarapha DhaLI jAya che. zarIra paNa sukomaLa banI jAya che. A samaye teo saMyamamAM puruSArtha karavAnA badale dIna--hIna thaI bhogAkAMkSAnA dAsa banI jAya che. saMyamane choDI devA paNa tatpara thaI jAya che. A teonuM mahAna utthAnamAMthI mahA patana che. samavibhaMte :- patananA mArge jatAM ane sAdhu vezano tyAga karI gRhastha jIvana svIkAranAra te sAdhune jana-sAdhAraNa loko paNa vividha tiraskAranA zabdothI tiraskRta kare che. jema ke A sAdhutAthI bhraSTa che, paDivAI che, dIkSA choDIne Avyo che, bezarama che vagere. tenI apakIrti thAya che. 256 A sUtramAM samaLavibhaMte nI jagyAe samaLe vittA vibhaMte pATha paNa maLe che. baMne pAThano bhAva eka ja che. temAM mavittakriyA vinA paNa pAThano bhAvArtha barAbara che. unnata gacchamAM guNahIna sAdhaka H 6 pAsahege samaNNAgaehiM asamaNNAgae, NamamANehiM aNamamANe, viraehiM avirae daviehiM adavie / = zabdArtha -- samaLArjiM = samyag samajanArAonI sAthe rahevA chatAM, asamaLATC asamyag thaI jAya che, mamALehiM = vinayavAnanI sAthe, samarpita sAdhako sAthe rahevA chatAM, aLamamALe - asamarpita, vinaya rahita hoya che, viEi = pApathI virata puruSonI sAthe rahevA chatAM, avi = avirata rahe che, temaja, viei = mukti gamana yogya puruSonI sAthe, saMyamavAnonI sAthe, cAritraniSThanI sAthe rahevA chatAM, aviz= apavitra, saMyamahIna thaI jAya che. = bhAvArtha : - tenAthI viparIta he ziSya ! tuM e paNa jo ! koI muni samyag samajadAronI vacce saMyama pratye asamyak rahe che. saMyama pratye samarpita munionI vacce saMyamapratye asamarpita rahe che, pApathI virata rahenArAonI sAthe paNa pApasevI thAya che tathA cAritra saMpanna sAdhuonI vacce rahIne paNa cAritrahIna thaI jAya che. = vivecana : davihiM H-- jenI pAse dravya che te dravyika che. dravyano artha dhana thAya che. sAdhunI pAse jJAnAdi ratnatraya rUpa dhana hoya che, tethI dravikano artha saMyamavAna thAya che athavA dravyano artha bhavya che- muktigamanane yogya arthAt mokSArthI che. 'dravika' no trIjo artha dayALuM paNa thAya che. A sUtramAM batAvyuM che ke unnata gaccha ane unnata saMyogamAM rahIne paNa potAnA udayabhAve koI sAdhaka guNa hIna thaI jAya che mATe sAdhake sAvadhAna rahI potAnA guNonI surakSA karatA rahevuM joIe. AgamAnusArI ArAdhanA : 7 abhisameccA paMDie mehAvI NiTThiyaTThI vIre AgameNaM sayA For Private Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhUta adhya-6, 9 : 5 paravamenAziA tti nemi / zabdArtha:- abhisamenvA = uparokta kathanane jANIne, niSkriyI = mokSArthI, ApameLa AgamAnusAra, paramegApti = saMyamapAlanamAM puruSArtha kare. // pattho uddezo samatto II bhAvArtha :- A rIte saMyamabhraSTa sAdhako tathA saMyama bhraSTatAnA pariNAmone sArI rIte jANIne paMDita, medhAvI, mokSArthI vIra muni haMmezAM AgamamAM kahelA sAdhanApatha anusAra saMyamamAM parAkrama kare arthAt zAstrAnusAra ja jIvana banAve. --ema bhagavAne kahyuM che. // cotho uddezaka samApta || vivecana : pikriyaThThI :- uddezakanA aMte zAstrakAre mokSArthI sAdhakane A sUtrathI bhalAmaNa karI che ke uparokta vividha daSTiothI patita thanArA sAdhuone, tenA jIvana vyavahArane ane pariNAmone jANI potAnA jIvanane sAvadhAna karavuM joIe. jIvananI dareka pravRtti, dareka vacana vyavahAra ane dareka vicAraNA prarUpaNA karavAmAM Agama Azayane Agama AjJAne ja sarvopari rAkhe. Agama e ja tIrthaMkaranuM pratIka che, sAdhakanA jIvana mATe e ja sAcuM mArgadarzana che. mATe AgamajJAna prApta karIne saMyamajIvananA samayano sadupayoga karIne ane tenA Adezone ja jIvanamAM sAkAra karI devA joIe. e ja A aMtima sUtrano dhvani che. stra ahIM bIjo pATha pikriyaduM mAnIne niSThitArtha prApta artha karAya che paraMtu A artha prasaMga saMgata nathI. kAraNa ke mokSa prApta. vyakti kRtakRtya banI gaI, tene AgamAnusAra cAlavAnA upadezanI AvazyakatA rahetI nathI tethI ahIM binAiyakI zabdano artha mokSArthI--mokSano Icchuka e ja thAya che. zabdArtha : 257 // adhyayana-6/4 saMpUrNa // chaThThuM adhyayana : pAMcamo uddezaka = sAdhakanI sahiSNutA 1 se gihesu gihaMtaresu vA gAmesu vA gAmaMtaresu vA Nagaresu vA NagaraMtaresu vA jaNavaesu vA jaNavayaMtaresu vA saMtegaiyA jaNA lUsagA bhavaMti aduvA phAsA phusati / te phAse puTTho dhIro ahiyAsae oe samiyadaMsaNe / : - op = rAgadveSa rahita, samiyavaMlaLe = samyagdaSTi, samitadarzI thaIne. For Private Personal Use Only MIG
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 258 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bhAvArtha :- te zramaNane gharomAM, gRhAttaromAM athavA gharonI AsapAsa, gAmomAM, gAmonI vacamAM, nagaromAM, nagaronI vacamAM, janapadomAM ke janapadonI vacamAM vicaraNa karatAM koI krUra upadravI loko maLI jAya, je vividha prakAranA anukULa ke pratikULa upasarga Ape che athavA to ThaMDI, garamI, DAMsa, maccharAdinA parISaho prApta thAya che. teno sparza thavA para dhImuni te sarvane samitidarzI-samyaguvicAraNA sAthe, rAgadveSa rahita thaIne samabhAvathI sahana kare. vivecana : A sUtramAM grAma, nagara ke jaMgala sarvatra parISaha upasargane samabhAvathI sahana karavAnI preraNA ApI che. tU javaMti - 'tU' zabdanA aneka artha che jema ke- hiMsaka, utpIDaka, vinAzaka, krUra hatyArA, herAna karanArA, dUSita karanAra, AjJA nahi mAnanArA, virAdhaka vagere. AvA lUSaka loko pAdavihArI sAdhuone jaMgalomAM, nAnA gAmomAM, zUnya sthAnomAM ke gharomAM maLI jAya che ane sAdhune upadrava kare che, kanaDagati kare che. A sUtramAM 'ga' zabdanA prayogathI manuSya, tiryaca, deva sarvanuM grahaNa thaI jAya che. upadravI ke hiMsaka manuSya ja hoya tema nathI, deva ke tiryaMca paNa hoya zake che. sAdhu to vicaraNazIla ja hoya che, kAraNa vinA eka jagyAe sthira rahetA nathI. A daSTithI vyAkhyAkAre A sUtrano khulAso karatAM kahyuM che ke sAdhu bhikSAdi mATe jaI rahyA hoya, judA-judA gAmAdimAM hoya, mArgamAM vihAra karI rahyA hoya, guphA ke janazunya sthAnamAM kAyotsarga, svAdhyAya, dhyAna, pratilekhana, pratikramaNAdi sAdhanAmAM lIna hoya, te samaye saMyogavaza koI manuSya, tiryaMca ke deva dveSa, vera, kutUhala, parIkSA, bhaya, svarakSaNa Adi koI paNa daSTithI upadrava Ape, to te samaye karmakSayArthI munie zAMti, samAdhi pUrvaka ane saMyama niSThAno bhaMga na karatAM samabhAvapUrvaka tene sahana karavA joIe. okha :- ahIM 'ona' zabdano artha che ekalA, rAgadveSa rahita. eka AtmAmAM lIna rahenArA. zarIra vagere parabhAvamAM Asakti athavA saMbaMdha na rAkhanArA. evA anAsakta nirmohI muni ja kaSTone sahana karavAmAM samartha thAya che. niyasa - TIkAkAre samitidarzana padanA traNa artha karyA che- (1) jenuM darzana samyapha thaI gayuM hoya te samyagdaSTi, (2) jenuM darzana-(daSTi, jJAna ke adhyavasAya) zamita-zAMta ke upazAMta thaI gayuM che, temAM caMcaLatA ke asthiratA na hoya te samitidarzana ane (3) jenI daSTi samatAne prApta thaI cUkI hoya, te samitidarzana-samadaSTi kahevAya che. AvA samitidarza muni ja upasarga-parISahane samabhAvapUrvaka sahI zake che. A rIte A banne vizeSaNathI AgamakAre muninI parISaha upasargane sahana karavAnI pUrNa yogyatA pragaTa karI che. dharmopadeza viSayaka jinAjJA :| 2 dayaM logassa jANittA pAINaM paDINaM dAhiNaM udINaM Aikkhe
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, : 5 | 259 | vibhae kiTTae veyavI / __ se uTThiesu vA aNuTThiesu vA sussUsamANesu paveyae- saMti viraI uvasamaM NivvANaM soyaM ajjaviyaM maddaviyaM lAviyaM aNaivattiyaM savvesiM pANANaM savvesiM bhUyANaM savvesiM jIvANaM savvesiM sattANaM, aNuvIi bhikkhU dhammamAikkhejjA / zabdArtha - dayAne, to pAsa = lokanI, jagatajIvonI, nALA = jANIne, saMsArI prANIo para dayA karIne, mArUM dharmanuM kathana,vima = dharmanuM vistArathI kathana kare tathA,TTi = kIrtana kare, vecavI = vedajJa puruSa, te = te sAdhu, phAsu = dharmanuM AcaraNa karavAmAM udyamavaMta, anuddipaDu = dharmAcaraNamAM anutthita, sulUsamAsu = dharmane sAMbhaLavAnI IcchA karanAra prANIo mATe, paveyara = dharmano upadeza kare, = zAMti,vira = virati, 3vasane = upazama, niSpApa = nirvANa, soyaM = zauca, vicAronI pavitratA, avayaM = Arjava, saraLatA, navayaM = mRdutA, namratA, nAviyuM = laghutA apAvatti = ahiMsA, niraticAra vratapAlana, yathAyogya, mahuvA = vicAra karIne,fmajavuM = sAdhu, thamsamAjanA = dharmanuM kathana kare. bhAvArtha :- AgamajJa muni pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNa sarva dizAo ane vidizAomAM rahelAM prANIo upara dayA-anukaMpAnA bhAvapUrvaka dharmanuM AkhyAna (upadeza) kare. tene saraLa karI vistArathI samajAve temaja dharmAcaraNanA suMdara phaLanuM pratipAdana kare. te muni sadujJAna sAMbhaLavAnA Icchuka, sAMbhaLavA mATe upasthita, lAlAyita vyaktione dharmopadeza Ape. pachI bhale te pUrve dharmAcaraNa karanAra hoya ke na hoya.dharmopadezaka muni- kSamA, dezavirati, sarvavirati, upazama-akaSAya, nirvANa-karmakSaya, vimukti, zauca-pavitratA, Arjava-saraLatA, mArdava-komaLatA, namratA, lAghavatA, aparigraha temaja ahiMsA, A viSayonuM pratipAdana kare tathA samasta prANIo, sarva bhUto, sarva jIvonuM, sarva satvonuM hita vicArIne dharmanuM kathana kare. vivecana : A sUtramAM dharmopadeSTAne upayogI aneka viSayonuM sucana che, jema ke- upadeza zA mATe ? kevI rIte? ane kone apAya? tathA kayA viSayo para upadeza karavo? ItyAdi. rayaM tosa :- muni jagatanA samasta prANIo pratye dayAbhAva, anukaMpA bhAvanI lAgaNI sAthe upadeza Ape. muni jIvananI udAratA temaja virATatAne batAvatA ahIM mahattvapUrNa vAta kahI che ke muni sarva jIvo para dayA bhAva rAkhe. te upakArI hoya ke apakArI, amIra hoya ke adharmI Adi koI paNa jAtanA
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26o zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bhedabhAva vinA sarva jIvonA kalyANa mATe upadeza Ape tathA vizvabaMdhutvanI bhAvanAthI sarvane sanmArge caDhAvavAno prayatna kare. mApha - sAmAnya rUpe vastu svarUpane darzAvatAM upadeza Ape. vibhA:- te viSayane vistArathI bheda prabheda karatAM spaSTIkaraNa karIne samajAve. gi :- vrata, niyama, pratyAkhyAna, saMyama ane tapano mahimA kare, uttama phaLa batAve. sulUsamAsu - je sAMbhaLavAnA Icchuka che, zAMtithI besIne sAMbhaLavA Icche che te utyita- dharmamAM joDAI gayela hoya athavA anutthita-dharma kyAre ya na pAmyA hoya evA koIpaNa bAla, vRddha je upasthita thayA hoya te sarvane saMsAra sAgara pAra karavA mATe muni dharmanuM kathana kare. ahIM zAstrakAre upadezanA viSayone 9 zabdomAM samAviSTa karyA che- (2) saMti-jIvAdi padArthonuM, tattvanuM kathana kare. dravyonA astitva bhAvane samajAve, samyapha zraddhA yogya tattvone samajAve. (2) viraDuM- hiMsAdi pApakAryonA tyAgane, dezavirati dharma arthAt gRhastha jIvananA vrata niyamo samajAve athavA yogya pAtra samajIne sarvavirati dharmanuM svarUpa samajAve temaja saMsArathI virakta thavAno upadeza Ape. anya paNa saptavyasana, rAtribhojana tyAga, cauda niyama dhAraNA vagereno upadeza Ape. (3) 3vasama- kaSAya tyAgano, upazama bhAva rAkhavAno upadeza Ape. krodha tyAganA upadeza sAthe kSamAnuM mahAbhya samajAve. (4) fuLyA- AtmabhAvamAM paramazAMti, dhairya, karma nirjarA ane nirvANano viSaya samajAve. (6) soya- hRdayanI pavitratA, nirmaLatA rAkhavAno, haMmezAM kaluSitatA rahita rahevAno upadeza Ape. (6) annavirya- saraLa niSkapaTa bhAvamAM rahevAno, mAyA, chaLakapaTa tyAgano upadeza Ape. (7) kavi- namra, nirahaMkArI, mRdu, komaLa, vinIta banavAno upadeza Ape. (8) nAviya- AsaktibhAva choDavAno, nirmamatvI rahevAno, moha mamatva ochA karavAno, parigraha alpa karavAno ane bAhya javAbadArIthI nivRtta thaI laghubhUta banavAno upadeza Ape. (1) gariyaM- A zabdanA traNa artha thAya che- (1) lIdhelA vratone zuddha daDhatA sAthe pAlana karavAno. (2) sUkSma, bAdara hiMsAnuM svarUpa batAvI ahiMsA dharmamAM joDavAno upadeza Apavo. (3) AgamomAM je vastu je rUpe kahI che, tene te ja vastusvarUpe kahevI arthAt vastu svarUpathI virudhdha kathana kare nahi, tenuM atikramaNa karIne dharmakathA kare nahi. A rIte zAstrakAre nava zabdomAM upadezanA sarva viSayonuM saMkalana karI dIdhuM che. vyAkhyAtAe A viSayomAMthI yogya samaye viveka sAthe upadeza Apavo joIe. anAvazyaka manoraMjanakArI, niMdAkArI ke
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, u : 5 [ 21 | sAvadhapreraka, avivekI upadeza na Apavo joIe. dharmopadeSTA mahAmuni :| 3 aNuvIi bhikkhU dhammamAikkhamANe No attANaM AsAejjA No paraM AsAejjA No aNNAIpANAI bhUyAiMjIvAiMsattAi aasaaejjaa| se aNAsAyae aNAsAyamANe vajjhamANANaM pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM jahA se dIve asaMdINe evaM se bhavai saraNaM mhaamunnii| zabdArtha :- napuvIk = vicAra kara, ApharamANe = kathana karatA, paraM = bIjAnI, ne mAlI Maa = AzAtanA na kare, akhADuM = bIjA. aMAtha = svayaM AzAtanA nahi karatAM, agAsAyamane = bIjA dvArA paNa AzAtanA nahi karAvatAM, vAnANaT = vadha karAtAM, saMsAramAM DUbatAM, ga = je rIte, asalI = pANInI bAdhAothI rahita, asaMdIna, vIve = dvIpa (vizrAmanuM sthAna hoya che), a = Aja rIte, saraLa mavaDuM = zaraNarUpa thAya che. bhAvArtha :- bhikSu ukta viveka pUrvaka dharmanuM kathana karatAM svayaMnI AzAtanA, avahelanA ke ahita kare nahi temaja zrotAonI paNa AzAtanA, avahelanA kare nahIM ane anya koI paNa prANI, bhUta, jIva tathA sattvone bAdhA pahoMcADe nahi. A pramANe koInI paNa AzAtanA, avahelanA na karanArA, AzAtanA rahita dharmopadeza karanArA te mahAmuni asaMdIna dvIpanI jema saMsAramAM DUbatAM vyathita sarva prANI, bhUta, jIva, sattvane AzrayabhUta thAya che. vivecana : A sutramAM dharmakathA karanArane zAstrakAre cAra prakArano viveka batAvyo che- (1) potAnuM ahita kare nahIM (2) bIjAnI avahelanA kare nahIM (3) prANI, bhUta, jIva, sattvane AghAta pahoMcADe nahIM (4). hiMsAjanaka upadeza Ape nahIM. je attAmAM nAsIpaLA:-vRttikAre AtmAnI AzAtanAno artha karyo che ke potAnA samyagdarzanAdinA AcaraNamAM bAdhA pahoMcADavI te AtmAzAtanA che. zrotAnI AzAtanA, avajJA ke badanAmI karavI te parAzAtanA che. koI paNa traNa sthAvara jIvonI hiMsA thAya tevo upadeza karavo te prANa, bhUta, jIva ane satvanI AzAtanA che. muni A sarva AzAtanAothI rahita upadeza kare. ahIM vyAkhyAkAre dharmAkhyAna kartAnI sAta yogyatAo kahI che- (1) niSpakSatA (2) samyagdarzana (3) sarvabhUtadayA (4) pRthaka-pRthaka vizleSaNa karavAnI kSamatA (5) AgamonuM jJAna (6) ciMtana karavAnI
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 22 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha kSamatA (7) AzAtanAno tyAga. bIjI apekSAe nIcenA guNothI yukta muni dharmAkhyAna karavAmAM samartha hoya che- (1) je bahuzruta hoya (2) AgamajJAnamAM prabuddha hoya (3) udAharaNa temaja hetu-anumAnamAM kuzaLa hoya (4) dharmakathAnI labdhithI yukta hoya (5) kSetra, kALa ane puruSanA paricayamAM AvavA para A puruSa koNa che? kayA darzanane mAne che? A rItanI parIkSA karavAmAM kuzaLa hoya. A guNothI susaMpanna sAdhaka ja dharmakathA karI zake che. sUyagaDAMga sUtramAM dharmAkhyAnakartAnI AdhyAtmika kSamatAonuM pratipAdana karyuM che, jema ke- (1) mana, vacana, kAyAthI jeno AtmA gupta hoya (2) haMmeza dAMta-Indriyo ne vazamAM rAkhanAra hoya (3) saMsAra sotane jeNe choDI dIdho hoya (4) je Azrava rahita che, te ja zuddha, paripUrNa ane advitIya dharmanuM kathana kare che. A prakAre anAzAtanAkArI yogya upadezaka saMsAranA prANIo mATe asaMdIna dvIpanI jema saMsAra samudra pAra karAvavAmAM upakAraka thAya che. parinirvANadAyaka guNo :| 4 evaM se uTThie ThiyappA aNihe acale cale abahillesse parivvae / saMkhAya pesalaM dhamma diTThimaM pariNivvuDe / zabdArtha :- te kipa = te saMyamamAM utthita, diyaUA = mokSamAM sthita, upade = rAga, dveSa rahita, avane = parISaha, upasargathI calAyamAna nahi thanAra, vaNe = karmono kSaya karanAra apratibaddha vihArI, avaMdittote = saMyamathI bahAra lezyA na karatAM, abahirlezI, vizuddhalezI, ridhva = pravrajyAnuM pAlana kare, saMhAya = jANIne, vela = uttama, vini = samyagdaSTi puruSa, bu= sarva rIte zAMta rahe, karmabaMdhanathI nivRtta rahe. bhAvArtha :- A rIte saMyamamAM usthita, sthitAtmA, sneha, rAgabhAva rahita, parISaho ane upasargomAM aDaga rahenAra, vihAra caryA karanAra-apratibaddha vihArI; abahizI arthAt saMyama pariNAmone surakSita rAkhatAM saMyamabhAvamAM vicaraNa kare. te samyagdaSTivaMta muni pavitra, uttama dharmane samyakarUpe jANI kaSAyo ane viSayone sarvathA upazAMta kare, pravrajyAnuM samyapAlana kare, karmabaMdhathI nivRtta rahe. vivecana : A sUtramAM parinirvANanA Icchuka sAdhaka mATe athavA upadeza sAMbhaLIne saMyamamAM upasthita thanAra sAdhaka mATe aneka guNonuM varNana karela che, jema ke- (1) saMyamamAM udyamazIla (2) sthitAtmAsaMyamabhAvomAM sthira (3) sneha ke Asakti rahita (4) parISaha, upasargothI acalAyamAna (5) vicaraNazIla athavA karmakSaya karavAmAM prayatnazIla (6) saMyamathI abahirlezI arthAtu saMyamamAM
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, u : 5 263 apramattabhAve rahenAra (7) uttama ane manohara dharmanA vicAraka, saMthArAnA saMkalpI (8) daSTimAnaekamAtra AtmadaSTi, AtmakalyANanuM lakSya. A ATha guNothI yukta sAdhaka pavuiDe = paramanivRtta thAya che arthAt kaSAyothI ane karma pravRttiothI nivRtta thAya che. parinivRttano artha e che ke te sAdhaka guNa saMpanna athavA mokSagAmI bane. kaSAyathI muktanI mukti : 5 tamhA saMgaM ti pAsaha / gaMthehiM gaDhiyA NarA visaNNA kAmakkatA / tamhA lUhAo No parivittasejjA / jassime AraMbhA savvao savvattAe supariNNAyA bhavaMti, jassime lUsiNo No parivittasaMti, se vaMtA kohaM ca mANaM ca mAyaM ca lobha ca / esa tuTTe viyAhie / tti bemi / zabdArtha - tanhA = tethI-(kAraNa ke mithyAdaSTi puSa), sA ti = Asakti ane karmabaMdhane, hiM = parivAra parigraha, bAhya, AtyaMtara graMthithI, diyA = jakaDAyelA tathA, visaUT = temAM khUMcelA, DUbelA, Asakta, vAmanatA = kAmabhogothI AkrAMta, nUho - rUkSa, saMyamanA anuSThAnathI, saMyamanAM duHkhathI, no pavittA = trAsa na pAmavuM joIe, DaravuM joIe nahi, dhairyapUrvaka saMyamanuM pAlana karavuM joIe, nasibe = je munino A, suparapAvI = suparijJAta, tUlipo viSaya kaSAya, Atmadhana lUMTanAra, no pavittati = trAsa ApatA nathI, DaratA nathI, vaMtA = tyAgakara, = krodha, mai = mAna, mAya = mAyA, to = lobhano, pad = A, tu(ti) = mohanIyAdi karmonA baMdhanathI chUTelA,viyAdi = kahela che. bhAvArtha :- he ziSya! tuM karmathI nivRtta thavA mATe saMga-Asakti ke karmabaMdhanA kAraNone jo. parivAra tathA parigrahamAM vRddha manuSya moharUpa kIcaDamAM khUMcatA jAya che ane pachI viSaya vAsanAthI AkrAMta thaI jAya che, teone paNa tuM jo ke te prANI duHkha ane saMtApamAM nimagna, DUbelA rahe che. A jANIne muni saMyama ane saMyamanA kaSTothI kyAre ya paNa udvigna-khedakhinna thAya nahi. je jJAnI muni sarva AraMbhone sarva prakAre, sarvAtmanA tyAga kare che; jeone kAmavAsanAo jarA mAtra paNa pIDita karatI nathI; vAstavamAM te muni krodha, mAna, mAyA ane lobhano tyAga karanArA hoya che. AvA muni ja saMsAra sAMkaLane toDanArA kahevAya che. vivecana : A sUtramAM saMsArAsakta ane kAmAsakta puruSone tathA tenI duHkhapUrNa avasthAone joIne saMyamamAM sthira rahevAnI preraNA karI che. tyAra pachI AraMbha ane viSayothI mukta thanArane kaSAyamukta kahyA che ane te kaSAyamukta sAdhaka karmamukta kahevAya che. A prakAre A sUtramAM AraMbha, viSaya ane karmanA
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha tyAganuM kamabaddha kathana che. tUhAgo (jUlio ) - ahIM 'sUda' zabda saMyamanA arthamAM che. te zabdathI saMyamamAM sthira rahevAnuM kahyuM che. "lusiNo" zabdathI viSayone AtmadhananA luMTArA kahI ema samajAvyuM che ke jene viSaya bAdhita karatA nathI te kaSAyono tyAgI thaI jAya che. mRtyu samaye zarIranuM visarjana :| 6 kAyassa viyAghAe esa saMgAmasIse viyAhie / se hu pAraMgame muNI / avi hammamANe phalagAvataTThI kAlovaNIe kaMkhejja kAlaM jAva sarIrabheu / tti bemi / // paMcamo uddeso samatto // chaTuM ajjhayaNaM samattaM // zabdArtha - yajJa zarIrane, viyANI = vinAza, paNa A, saMmatI - saMgrAmabhUmi, viyApi = kahyuM che, pArAne = saMsAranA parAgAmI che, vi manAve = je parISaha, upasargothI pIDita karAtA, panavataka = kASTanI jema sthira rahe che, vAva = mRtyukALa najIka AvavA para, venna = pratIkSA kare, saM = paMDitamaraNanI, mRtyunI, nAva = jyAM sudhI, sara rame3 = zarIrano nAza thAya. bhAvArtha :- zarIrano sarvathA tyAga e ja saMgrAma zIrSa, karmayuddhano mukhya moraco kahyo che. te zarIrano tyAga karanArA muni ja pAragAmI hoya che, saMsArano pAra pAmI zake che. zarIra vyutsarjanarUpa saMthArAmAM sthita muni para koI ghAtaka prahAra kare to udvigna na thatAM lAkaDAnA pATiyAnI jema sthira rahe. mRtyu samaya najIka jANI saMthAro grahaNa karI te mRtyune vadhAve. jyAM sudhI zarIra AtmAthI chUTuM na paDe tyAM sudhI sahaja samAdhi bhAvomAM rahe. pAMcamo uddezaka samApta . chaThuM adhyayana samApta . vivecana : samasta sAdhanAnuM pariNAma che kaSAyamukti ane zarIramAMthI mukti. sAdhake sAdhanAnA aMte mRtyu samaye viveka sAthe zarIrano pUrNarUpe tyAga karavo, tenA moha mamatva chAMDavA tatpara thavuM Avazyaka che. te sAdhanAne saMlekhanA, saMthAro kahevAya che. tene ja zAstrakAre A sUtramAM karma saMgrAmanuM zIrSa kahela che ane vairya sahanazIlatA sAthe te saMthArAne pAra pAmavA mATe utsAhita karyA che. samarIye - zarIrano sarvathA vinAza-tyAga e ja sAdhakanA mATe saMgrAmano agrima moraco che. mRtyuno bhaya saMsAramAM sahuthI moTo bhaya che. A bhaya para vijaya prApta karanAra sarva prakAranA bhayone
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhUta adhya-6, u : 5 _. 25 | jItI le che. mRtyu Ave tyAre mAraNAttika vedanA samaye zAMta, avicala rahI, saMlekhanA saMthArAno svIkAra kare te mRtyunA moracAne jItI jAya che. A morace je hArI jAya che te ghaNuM karIne saMyamI jIvananI sarva upalabdhione gumAve che. te samaye zarIra pratye sarvathA nirapekSa ane nirbhaya banavuM jarUrI che, anyathA karelI, karAvelI sarva sAdhanAo niSphaLa thaI jAya che. zarIra pratyenA moha-mamatva ke AsaktithI bacavA mATe pahelethI ja kaSAya ane zarIranI saMkhanA (kRza karavAnI kriyA) karavAnI hoya che. te du paraMpane kuLa - je muni mRtyu samaye mohamUDha thato nathI, zarIrano pUrNa rIte moha choDI de che, parISaho ane upasargone samabhAvathI sahana kare che, te avazya pAragAmI bane che. te saMsArano ane karmano aMta karanAra thAya che. kavi mA - sAdhake aMtima samaye parISaho ane upasargothI gabharAvuM joIe nahi, tenAthI parAjita thavuM na joIe paraMtu te Ave tyAre lAkaDAnA pATiyAnI jema sthira rahevuM joIe anyathA samAdhi maraNano avasara gumAvIne bAlamaraNane prApta thaI jAya. naVIStakI :- A zabdanA be prakAre artha samajI zakAya che- (1) baMne bAjuthI cholelA pATiyAnI upamA ApIne batAvyuM che ke jema- lAkaDAne baMne bAjuthI cholIne tenA pATiyAM banAvavAmAM Ave che, tema sAdhaka zarIra ane kaSAyathI kRza-pAtaLo thaI jAya che. evA sAdhakane navI nI upamA ApavAmAM AvI che. (2) cholAtA samaye pATiyAmAM koI prakAranI saMvedanA ke pratikriyA jaNAtI nathI tema sAdhaka mRtyu samaye gaMbhIra mudrAthI sarva kaSTa sahana kare. bIjI rIte pATiyAnA daSTAMtathI ema paNa samajavuM ke pATiyAne ghasavAthI ane cholavAthI tene nukazAna na thatAM tenI camaka khIlI UThe che ane mUlya paNa vadhI jAya che. tevI ja rIte mRtyu moracAnA vIra sAdhaka kaSTo sahana karavAthI Atma zuddhine pAme che temaja temanI tejasvitA vadhI jAya che. teono AtmA AtmavaibhavathI dedipyamAna thaI jAya che. jANavA jee #AnaM navasarara meLo - A sUtrAzano Azaya che ke vaIR= mRtyu, 3panI taka = nikaTa AvI jAya tyAre arthAt mRtyu samaye sAdhaka hejha Id = mRtyune cAhe arthAt mRtyune svIkArI le, vadhAvI le. mRtyuno samaya AvavA para mRtyu pahelAM saMthAro karI levo e mRtyunI kAMkSA kahevAya. te IcchApUrvakanuM maraNa kahevAya. kharekhara saphaLa sAdhaka anicchAe paravazapaNe maratA nathI. te to hasatAM hasatAM svecchAe maraNane paMDita maraNathI vadhAvIne svIkAre che ane zarIrano AtmAthI bheda na thAya tyAM sudhI te paMDita maraNanI AkAMkSAnA unnata pariNAmone jALavI rAkhe che. pAMcamo uddezaka saMpUrNa upasaMhAra:- jIva ane karmanA anAdinA saMbaMdhe anaMta-anaMtakALanuM paribhramaNa cAluM che. anaMta jIvo bhaya ane duHkhathI trasta thaI rahyA che. saMsArarUpI A jalAzayamAM AsaktinA AvaraNe moharUpI aMdhakAranA UMDANamAM athaDAto AtmA nirmaLa, svaccha, avakAzane pAmI zakato nathI. aMtaHkaraNamAM jJAna razmione pravezavAno avasara raheto nathI. mohanA saghana aMdhakAramAM athaDAto jIva kyAreka mAnava
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ rada | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha jIvanane prApta kare che. temAM anAsakta yogane keLavavA ekatvabhAvanA, upayogamaya jIvana, vairAgyabhAvanA ane vRtti paranuM niyaMtraNa karavuM Avazyaka che. kAma vikAro para vijaya prApta karavA pUrva saMbaMdhothI nivRtta thayela sAdhaka jo tene AdhIna thAya to patananA mArge pheMkAI jAya che. e sthiti na Ave mATe deha damananI jarUra che sAthe upakaraNonI alpatA paNa upayogI che kAraNa ke jeTalI sAmagrI ochI teTalI upAdhi ane pApa ochA thAya che. bAhya daSTinA kAraNe sAdhaka traNa prakAranA garvathI grasita thAya to lakSya cUkAI jAya che, tethI sAdhaka AtmalakSI banI jJAnInA amRtano AsvAdana karI sahiSNu bane. prANImAtranA astitvane AtmasAta karI tenA nivAsa sthAna rU5 loka para vijaya meLavavA aneka prakAranA parISahone sahI, viveka pUrvaka lokanA niSkarSa svarUpa rUpAtIta, zabdAtIta AtmasvarUpane pAmavA sAMyogika saMbaMdhe saMbaMdhita anAdi karmone naSTa kare che. I adhyayana-6/pa saMpUrNa II.
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ | mahAparikSA 267 | sAtamuM adhyayana paricayAtrA 1000 vAra 902 8 8 kR2 A adhyayananuM nAma mahAparijJA' che. 'mahAparijJA'no artha che, mahAna-viziSTa jJAna dvArA mohajanita doSone jANIne pratyAkhyAna-parijJA dvArA temano tyAga karavo. sAra e che ke sAdhaka moha utpanna thavAnA kAraNone temaja AkAMkSAo, kAmanAo, viSayabhogonI lAlasAo AdithI baMdhAtA mohanIya karmanA duSpariNAmone jANIne temano kSaya karavA mATe mahAvrata, samiti, gupti,parISaha upasargane sahana karavA rUpa titikSA, viSaya-kaSAya vijaya, bAhya-AtyaMtara tapa, saMyama, svAdhyAya temaja AtmAnI AlocanA Adino svIkAra kare e mahAparijJA che. AcArAMga niryukti je rUpamAM Aje maLe che, temAM niryuktikAre "mahAparinnA' zabdanA "mahA' ane parikSA' A be padonuM nirUpaNa karIne, "paritrA'nA prakAronuM paNa varNana karyuM che, temaja chellI gAthAmAM kahyuM che ke sAdhake devAMganA, narAMganA AdinA mohajanita parISaho tathA upasargone sahana karI mana, vacana, kAyAthI teno tyAga karavo joIe. A parityAganuM nAma mahAparijJA che. sAta uddezakathI alaMkRta A sAtamuM mahAparijJA nAmanuM amUlya adhyayana viccheda gayuM che. Aje upalabdha nathI. tenA nAmano ullekha zrI samavAyAMga sUtramAM che. temAM saMyamanI, brahmacaryanI vizeSa sAvadhAnI ane paristhitiomAM parAjita na thavAnI parijJAnuM varNana hovAthI tenuM mahAparijJA nAma sArthaka che. prAcIna TIkA, cUrNi niryukti ane anya vyAkhyAgraMthone jotAM lAge che ke A adhyayanamAM adhikAMzataH devAMganAo ane narAMganAo janita upasargonuM, mohotpAdaka vividha paristhitionuM varNana hatuM. tenAthI munie aMza mAtra paNa calita na thatAM aDaga rahevAno upadeza hato. temaja koI prAcIna varNana anusAra asahRA upasagonA samaye sAmAnya, vizeSa sAdhuonI surakSA mATe AkAzagAminI Adi sahaja vidyAnA sUtra paNa temAM hatA. Avazyaka niryuktimAM kahyuM che ke jeNuddhariyA vijjA AgAsasamA mhaaprinnaao| vaMdAmi ajjavaira apacchimo jo suyadharANaM // 769 // A gAthAthI e jaNAya che ke Arya vajasvAmIe mahAparijJA adhyayanamAMthI keTalIka vidyAo uddhata karI hatI. prabhAvakacarita vajaprabandha (148)mAM paNa kahyuM che vajasvAmIe AcArAMganA mahAparijJAdhyayanamAMthI 'AkAzagAminI' vidyA uddhata karI hatI. mohotpAdaka ane viziSTa vidyAothI yukta A adhyayananA lekhanane anucitta samajIne zrI devardhigaNI kSamAzramaNe anya bahuzrutonI sammatipUrvaka tene vicchinna karyuM. zAstra lekhana kALamAM zAstra
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha saMpAdanano pUrNa adhikAra AcAryoe ja rAkhyo hato kAraNa ke maukhikajJAna to sImita rahe che. jyAre lekhita viSaya, paraMparAe asImita thAya te nizcita che. tethI bhaviSyanI hitabuddhithI, pAradarzI AcAryoe zAstra saMpAdana svayaM adhikArapUrvaka karyuM hatuM te ucita ja hatuM. keTalAka sUtronA bhinna bhinna varNana Aje upalabdha che, tenuM paNa saraLa samAdhAna te ja che anyathA aneka tarka-vitarka thaI zake che. Aje suyagaDAMga sutra adhya. 4 u.2 mAM strIcaryAnuM sAMgopAMga varNana che jenI vAMcanA ApavI ke sAMbhaLavI te paNa saMkocajanya che. temAM je mohatpAdaka varNana che, tenAthI ghaNuM vistRta varNana mahAparijJA adhyayanamAM hatuM. tethI lekhanakAlamAM tene vicchinna karyuM che, ema samajavAthI yogya samAdhAna thaI jAya che. niryuktikAra zrI dvitIya bhadrabAhasvAmI zrI devaddhigaNIthI 40-50 varSa pachI ja thayA hatA. tyAM sudhI AMzika paraMparA hatI, jethI teoe niryuktimAM te adhyayananA nAmanI vyAkhyA ane viSaya paricaya Apyo che. adhyayananA sAta uddezaka hovAnuM kathana karIne koI paNa sUtra vAkya, tenA artha ke vivecanano ullekha karyo nathI, tethI spaSTa thAya che ke niyuktikAranI pUrve ja A adhyayana vicchinna thayuM hatuM ane te zAstralekhana kAle ja vicchinna thayuM hatuM. tyAra pachI cUrNikAre paNa niyuktinA AdhAre ja potAno abhiprAya pragaTa karyo che. tatpazcAtu TIkAkArazrI zIlAMkAcArye mAtra viccheda thayAnuM ja kathana karyuM che. A praznanuM mULabhUta kAraNa e che ke zAstra lekhanakALamAM je saMzodhana, saMpAdananuM adhikArapUrvaka kAma karyuM hatuM tenuM vivaraNa ItihAsarUpe alaga saMkalita karyuM nahIM hoya athavA kadAcit karyuM hoya to paNa te eka be prata hovAthI vilIna thaI gayuM haze. tenuM jvalaMta udAharaNa che-praznavyAkaraNa sUtra. naMdIsUtramAM praznavyAkaraNa aMge bhinna ja kathana che ane ThANAMga sUtra, samavAyAMga sUtramAM praznavyAkaraNa sUtra aMge bhinna kathana che temAM ekarUpatA nathI. vartamAne upalabdha praznavyAkaraNano viSaya traNe sUtrothI sarvathA bhinna che. A rIte aMgasUtramAM pUrNa parivartana karyA pachI paNa tenuM koI lekhita aitihAsika pramANa AcAryoe surakSita rAkhyuM nathI, te ja aneka praznonuM ke mUMjhavaNanuM mULabhUta kAraNa che. A pramANe vicAravAthI yogya samAdhAna thaI zake che. sAra:- strI parISahanuM mohotpAdaka varNana ane viziSTa vidyAono saMketa hovAthI lekhanakALamAM A adhyayana vicchinna karyuM hatuM paraMtu samavAyAMga sUtramAMthI tenuM nAma viccheda karyuM nathI. praznavyAkaraNa sUtra navuM karyuM topaNa naMdI, ThANAMga, samavAyAMgamAM paricaya viSaya yathAvat rAkhyo che. jethI AjanA tArkika jijJAsuone aneka satyAsatya viSayaka kalpanAo karavI paDe che. game te ho, paraMtu AvuM uttama adhyayana Aje ApaNI daSTithI cheka ja vegaLuM thayuM che te badala samavedanA prakaTa karyA sivAya ApaNe bIjuM zuM karI zakIe ?
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimokSa _ 29 ] AThamuM adhyayana paricayAtrA 1000 vAra 02 2 kR2 A adhyayananuM nAma 'vimokSa che. adhyayananI vacce ane chelle 'vinoda' zabdano prayoga thayo che ane temAM karma vimokSanuM adhikatama varNana che, tethI A adhyayananuM 'vimokSa' nAma sArthaka che. 'vimokSa'no artha tyAga karavo, alaga thaI javuM che ane vimohano artha moharahita thaI javuM tevo thAya che. tAtvika daSTie vimokSa ane vimohanA arthamAM koI vizeSa aMtara nathI kAraNa ke moharahita thavAthI ja tyAga thAya che. beDI Adi koI baMdhanarUpa dravyathI chUTI javuM te dravya vimokSa' che ane AtmAne baMdhanamAM nAkhanAra kaSAyo athavA AtmAne lAgelA karmonAM baMdhanarUpa saMyogathI mukta thaI javuM te bhAvavimokSa che. A adhyayanamAM bhAva vimokSanuM kathana karavAmAM AvyuM che. tenA be prakAra che- deza vimokSa ane sarvavimokSa. avirati samyagdaSTine anaMtAnubaMdhI kaSAyono jeTalo kSayopazama, dezaviratine anaMtAnubaMdhI temaja apratyAkhyAna kaSAyono jeTalo kSayopazama ane sarvavirati sAdhune anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI temaja pratyAkhyAna kaSAyono jeTalo kSayopazama tathA kSapakazreNImAM jenA jeTalA kaSAyo kSINa thayA che teono teTalo dezavimokSa' kahevAya che. sarvathA mukta siddhono sarvavimokSa' kahevAya che. anAdi karma baMdhanathI baddha jIvano karmathI sarvathA muktirUpa vimokSa te bhAvavimokSa, tevo paNa artha karI zakAya che. A bhAva vimokSa mATe bhaktaparijJA, IgitamaraNa ane pAdapopagamana rUpa samAdhi maraNamAMthI koI eka maraNano avazya svIkAra karavAno hoya che. te maraNa paNa bhAvavimokSanuM kAraNa hovAthI bhAvavimokSa che ane tenA abhyAsa mATe sAdhaka dvArA vividha bAhya-AtyaMtara tapathI zarIra ane kaSAyanI saMkhanA karavI, temane kuza karavA te paNa bhAva vimokSa che. vimokSa adhyayananA ATha uddezako che, temAM vividha daSTikoNathI vimokSanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. prathama uddezakamAM samanojJa samAcArIvALA, asamanojJa samAcArIvALA ane anya tIrthika sAdhunI sAthe AhAranA AdAna-pradAnanuM, anyatIrthikonI prarUpaNAnA jJAnanuM ane jinamatanA ahiMsaka AcAranuM varNana che. dvitIya uddezakamAM AhAra, vastra AdinuM nimaMtraNa ane gaveSaNA tathA tagnimittaka vadhaparISaha ane samanojJa-asamanojJa jaina zramaNanI sAthe AhAra Adi vyavahAranuM nirUpaNa che.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 270 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha tRtIya uddezakamAM yuvAnImAM dIkSita sAdhunI vikaTa sAdhanA, lokono bhrama, tenuM nivAraNa ane sAvadhAnIthI saMyama samAcArI pAlananuM kathana che. cothA udezakamAM ATha mAsa paryata traNa vastra(pacheDI)nI pratijJA dhAraNa karanAranI sAdhanA ane aMte brahmacarya bhaMga na karavA mATe vaihAyasa maraNa(phAMsIthI maraNa)no saMketa ane ArAdhanA nirUpita pAMcamA uddezakamAM be vastranI paDimA-pratijJA, nirbaLatAmAM paNa sAme lAveluM kAMI paNa grahaNa na karavAnI daDhatA, vaiyAvacca saMbaMdhI pratijJAnI caubhaMgI, aMte aspaSTa bhakta pratyAkhyAnano saMketa ane tenI ArAdhanAnuM spaSTa kathana che. chaThThA uddezakamAM eka vastranI ATha mAsanI pratijJAnuM varNana, anAsakta bhAve AhAra karavAnI vidhino nirdeza, aMte IginImaraNa anazananuM varNana che. sAtamA uddezakamAM ATha mAsa paryata nirvastra rahevAnI pratijJA athavA kaTibaMdhana (colapaTTaka) mAtra dhAraNa karavAnI pratijJA, AhAra AdAna-pradAna saMbaMdhI pratijJA ane caubhaMgI, aMte pAdapopagamana saMthArAnuM varNana che. AThamA udezakamAM traNa prakAranA paMDitamaraNa-saMthArAnuM padyAtmaka varNana che.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, uH 1 271 | lo) AThamuM adhyayana-vimokSa pahelo uddezaka zramaNomAM AhAranuM AdAna-pradAna :| 1 se bemi- samaNuNNassa vA asamaNuNNassa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA No pAejjA, No NimaMtejjA, No kujjA veyAvaDiyaM paraM ADhAyamANe / tti bemi / zabdArtha :- te ni huM kahuM chuM ke, samajusa = jenA AcAra vicAra samAna che, liMgaveza samAna che, paraMtu AhAra vyavahAranI maryAdA nathI, amaypaNa = jenA AcAra vicAra samAna nathI, no pALA= Ape nahi, khoteiLA= tene devA nimaMtraNa kare nahi, jJAveyAvathiMga vaiyAvacca paNa kare nahi, paraM = atizaya, AhAthamANe = AdarapUrvaka Ape. bhAvArtha :- jeno veza ane zraddhA samAna che athavA jenA AcAra vicAra samAna che paraMtu AhAra vyavahAranI maryAdA nathI tevA samanojJa sAdhune tathA jenA AcAra vicAra samAna nathI tevA asamanojJa sAdhune azana, pAna, khAdima, svAdima tathA vastra, pAtra, kAmaLI ke pAdaprIMchana koI prayojana vinA AdarapUrvaka Ape nahi, ApavA mATe nimaMtraNa kare nahi ane teonI vaiyAvacca kare nahi. vivecana : A sUtramAM jaina zramaNonA parasparanA AhAra vyavahAranI vizeSa maryAdAnuM kathana che. sa UUsa - A zabdanA traNa artha che. (1) veza ane zraddhAthI samAna te samanojJa (2) AcAra vicArathI samAna te samanojJa (3) jenA veza, darzana AcAranuM anumodana karI zakAya te samanojJa. asanapuukhasa :- A zabdanA paNa traNa artha che. (1) veza ane zraddhAthI bhinna (2) AcAra vicArathI bhinna (3) jenA veza darzana ane AcAranuM anumodana na karI zakAya te asamanojJa. jaina zramaNomAM kula, gaNa, saMgha Adi Agama kathita vibhAgo che, te tenI AtyaMtara suvyavasthA mATe che. pratyeka gaNanAyaka potAnI nizrAgata zramaNa-zramaNIonI zAMti ane saMyama samAdhi mATe AhArAdinA AdAna-pradAna saMbaMdhI suniyojita evI eka AcArasaMhitA-vyavasthA sunizcita kare che.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 272 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha A vyavasthA anusAra jeTalA zramaNo eka sAthe eka mAMDalAmAM besI (eka sAthe besI) AhAra kare, te sAMbhogika sAdhu kahevAya che ane temAM paraspara AhArAdi padArthonuM AdAna pradAna thaI zake che. te sivAyanA zramaNonI sAthe viziSTa guru AjJA vinA AhArAdi padArthonuM AdAna pradAna thaI zakatuM nathI. A vyavasthA sAdhunI vyAvahArika pravRttione sImita karI, AtmasAdhanAnA vikAsa mATe che. uparokta daSTikoNane lakSyamAM rAkhI sUtrakAre A sUtramAM samanojJa ke asamanojJa sarva jaina zramaNone paraspara AhArAdi ke vastrAdi ApavAno athavA nimaMtraNa ApavAno niSedha karyo che. paraM mahAvanA :- A zabda sUcave che ke atyaMta Adara sAthe nahi paraMtu ochA Adara sAthe eTale apavAdika sthitimAM asamanojJa sAdhune AhArAdi ApI zakAya che. temAM saMsarga ke saMparka vadhAravAnI daSTino niSedha hovA chatAM vAtsalya temaja sevA bhAvanAno avakAza che. tAtparya e che ke kadAca samanojJa ke asamanojJa sAdhu atyaMta bImAra, asahAya, azakta, glAna, saMkaTagrasta ke ekAkI hoya to te sAdhuo sAthe AhArAdinuM AdAna-pradAna karI zakAya, tene nimaMtraNa paNa ApI zakAya ane tenI sevA paNa karI zakAya. vAstavamAM to alpa vyavahAranA lakSya ane saMsargajanita doSathI bacavA mATe ja A prakArano niSedha karyo che, A niSedha bhinna bhinna samanojJa ke asamanojJanI sAthe rAga, dveSa, IrSA, dhRNA, vera, virodha, bhedabhAvAdi vadhAravA mATe nathI, kevaLa potAnA jJAna, darzana, cAritranI niSThAmAM zithilatA AvI na jAya te lakSya niSedha che. samAdhimaraNanI sAdhanAmAM potAnA samanojJa sAdharmika muninI sevA levAno paNa niSedha karyo che, te paNa jJAna, darzana, cAritranI daDhatA mATe ja che paraMtu maitrI, kaNA, pramoda, ane mAdhyastha bhAvanAnA avakAza mATe sUtramAM A para sAhAthamA zabda mUkyo che. anyadharmI sAthe AhAra vyavahAra niSedha :| 2 dhuvaM ceyaM jANejjA asaNaM vA jAva pAyapuMchaNaM vA, labhiya No labhiya bhuMjiya No bhuMjiya, paMthaM viuttA viukkamma, vibhattaM dhamma jhosemANe samemANe calemANe pAejja vA, Nimatejja vA kujjA veyAvaDiyaM / paraM aNADhAyamANe / tti bemi / zabdArtha :-thuvaM vecaMgALa = tame A nizcitta samajo, tamaya= prApta thAya, maLyA hoya, to fmaya= maLyA na hoya, prApta nahi thAya, buniya = jamIne, no muniya= jamyA vinA, paMrtha = mArgane, viDattA = badalIne, viDaH = ullaMghana karIne, mArI jagyAe AvatA raho,vimatta = bhinna, dha=== dharmane, zolemAne = sevana karatAM, sane nAkhe = AvatAM, vartamAne jAtAM, paNaMA = (AhArAdi)Ape, = nimaMtraNa kare, jIjJA = kare, veyAvaDiye = vaiyAvacca, pare= pUrNarUpe, aTdAyanA = Adara na kare, asvIkAra kare.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, :1 273 bhAvArtha :- zAkyAdi anya zramaNa kadAca munine kahe- he munivara ! tame A vAtane nizcita samajo ke-amAre tyAM tamAre AvavAnuM ja che; azana, pAna, khAdima, svAdima ke vastra, pAtra, kaMbala, ke pAdapropzana Adi tamane maLyA hoya ke na maLyA hoya; tamoe bhojana karI lIdhuM hoya ke na karyuM hoya; rasto sIdhI hoya ke vAMkocUko hoya; amArAthI tamAro AcAra alaga hovA chatAM tamAre amAre tyAM avazya AvavAnuM che. A AmaMtraNa te upAzrayamAM AvIne kare ke rastAmAM cAlatA kare athavA upAzrayamAM AvIne ke rastAmAM cAlatA te azana pAnAdi Ape, tenA mATe nimaMtraNa kare ke anya koI paNa prakAranI vaiyAvacca kare to muni tenI vAtano Adara na kare, svIkAra na kare. - ema bhagavAne kahyuM che. vivacana : A sUtramAM bhinnadharmI zramaNo sAthe AhAra vyavahAranA saMbaMdhamAM viveka batAvyo che. thavuM evuM mAne - koI bhinna dharmavALA zramaNa koIpaNa prakAre AhArAdi mATe Agraha kare. teonA te AgrahapUrNa vyavahArabhAvane A zabdamAM batAvela che. te kahe che ke he zramaNa ! tame nizcita samajo ke tamAre amAre tyAM AvavuM ja paDaze. tathAkathita anyatIrthika bhikSuo taraphathI kaI kaI rIte sAdhune pralobhana, AdarabhAva, vizvAsAdithI phalAvavAmAM Ave, phosalAvavAmAM Ave ane phasAvavAmAM Ave che, te ahIM batAvyuM che. sAdhu pralobhanamAM phasAya na jAya te AzayathI ja zAstrakAre tenI vAtano anAdara karavAno, upekSA karavAno nirdeza karyo che. mithyAdaSTinI sAthe saMstava, atiparicaya tathA tenI prazaMsA, pratiSThA Adi ratnatrayane dUSita kare che. raM aLadAyama :- parNa upekSA bhAva. saMparka niSedhanI apekSAe ahIM anAdara zabdano prayoga che. teno bhAva e che ke bhinna dharmavALA zramaNonuM koIpaNa prakAre AmaMtraNa svIkAre nahIM. sUtramAM jainetara bhikSuonuM nimaMtraNa hovA chatAM AhArAdi svIkAravAno niSedha che. te ja rIte jaina zramaNomAM paNa jenuM liMga bhinna hoya, siddhAMtomAM viparItatA hoya to tenI sAthe AhArAdi vyavahArano niSedha samajavo joIe. vibhinna mAnyatA ane prarUpaNAonAM kAraNe ati saMparka hAnikAraka banI zake che. vyAkhyAgraMtho anusAra mAnyatA bhedanA kAraNe eka bIjAne abhakSya padArtha khAvAmAM ApI de athavA svataH azAtAno saMyoga thaI jAya to eka bIjA para saMdeha utpanna thAya, tethI kyAreka dhArmika, sAmAjika virodhapUrNa vAtAvaraNa sarjAya, A kAraNe saMyama sAdhaka muni anAvazyaka paristhitimAM vRttisaMkSepa rUpa Agama vidhAnonuM ullaMghana na kare. vizeSa paristhitimAM apavAda rUpe kyAreka uparokta AcaraNa karavuM paDe, to teno nirNaya gItArtha
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zramaNa vivekapUrvaka karI zake che. te kArya tatkAlIna mAtra hoya che. te niyamita pravRttirUpa na thAya tevo cheda sUtronA vyAkhyAkArono Azaya che. anyadharmInA AcAra-vicAra :| 3 ihamegesiM AyAragoyare No suNisaMte bhavai / te iha AraMbhaTThI aNuvayamANA haNapANe ghAyamANA, haNao yAvi samaNujANamANA, aduvA adiNNamAiyati, aduvA vAyAo viujati, taM jahA- atthi loe, Natthi loe, dhuve loe, adhuve loe, sAdie loe, aNAdie loe, sapajjavasie loe, apajjavasie loe, sukaDe tti vA dukaDe tti vA kallANe tti vA pAvae tti vA sAhu tti vA asAhu tti vA siddhI ti vA asiddhI ti vA Nirae tti vA aNirae tti vA / jamiNa vippaDivaNNA mAmagaM dhamma paNNavemANA / ettha vi jANaha akammA / zabdArtha :- rUda = te anya dharmamAM, A saMsAramAM, siM = keTalAka manuSya, AcArasore = AcAra saMbaMdhI jJAnathI, no suparate bhava = sArI rIte paricita hotA nathI, 6 = A lokamAM, AraMThThI = AraMbha karanArA hoya che, mahuvA = A pramANe bole che, = mAro, pA = prANIone, ghAyama = prANI hiMsAnI AjJA Ape che, prANInI hiMsA karAve che, miti = adattane grahaNa kare che, vAvALo = vividha prakAranA vacanane, viDagati = bole che, sAvali topa = loka paryavasita-sAMta che, apAvali na = loka aparyavasita-aMta rahita che, suDe tti = teNe dIkSA laIne sAru karyuM che, sukRta che, ku tti = teNe dIkSA lIdhI te sAruM karyuM nathI, duSkata vALe tti = A kArya kalyANakArI che, puNyakArI che pAMva tti = A kArya pApakArI che, pApa sAdhu tti = A sAdhu che, sAruM, asAdhu tti va = asAdhu che, kharAba,siddha ti vA = siddhi che siddhI ti va = siddhi nathI, ripu ti va = naraka che, mArA tti va = naraka nathI, gamakha = A rIte, viMDivaUM = vividha AgrahothI, paraspara matabheda rAkhanArA vAdI loka, mAmA = pota potAnA, = dharmane, paUvemALa = zreSTha batAve che, jANo, patthava = A amArA dharmathI paNa, mA = karma rahita thavAya che, mukti thAya che. bhAvArtha :- A manuSya lokamAM koI anyatIrthika bhikSuone jaina AcAra-gocara arthAt zAstrokta AcaraNa suparicita hotuM nathI. teo pacana pAcanAdi sAvadya kriyAo dvArA AraMbhanA arthI hoya che, AraMbha karanAranA vacanonI anumodanA kare che. te pote jIvahiMsA kare che, bIjA pAse jIvahiMsA karAve che, ane prANIvadha karanAranI anumodanA kare che. athavA te adattane paNa grahaNa kare che. teo vividha prakAranA ekAMta temaja nirapekSa vacanono prayoga kare che arthAt paraspara visaMgataviddha ekAMtavAdanI prarUpaNA kare che. jemake- keTalAka loka che' tema kahe che to keTalAka loka nathI' tema kahe
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimoza adhya-8, 9:1. 275 | che. keTalAka lokane dhruva, keTalAka adhuva, keTalAka lokane sAdi, keTalAka anAdi, keTalAka lokane sAMta, keTalAka anaMta mAne che. A ja rIte sukRta-duSkata, puNya-pApa, sAruM-narasuM, siddhi-asiddhi ane svarga-narakanI bAbatamAM paraspara virodhI mAnyatAo pravarte che. A pramANe paraspara virodhI vAdone mAnatA, aneka prakAranA Agrahane rAkhatA, A matavAdI pota potAnA dharmanI prarUpaNA kare che ane kahe che ke amArA A dharmano svIkAra karavAthI karma rahita avasthAnI prApti thAya che, ema tame jANo. vivecana : pUrva sutramAM anyadharmI zramaNonA saMparkano niSedha che tenA AcAra ane vicAranI bhinnatArUpa be kAraNa A sUtramAM batAvyA che. (1) lokamAM anya dharma sAdhuonA AcAra vibhinna prakAranA hoya che. keTalAkanA AcAra gRhastha jevA hoya che. teo jamIna, jAyadAda, strI, parivAra, maTha vagere rAkhe che. teone snAna, maMjana, kraya, vikraya, vAhana vyavahAra hoya che, to keTalAka A badhAnA tyAgI hoya topaNa pRthvI, pANI, agni, kaMdamULa Adi vanaspatinI hiMsA vividha prakAre karatA ke karAvatA hoya che. (2) teonA vicAro ane siddhAMto ekAMtika che. tene zAstrakAre loka, nRtya, sAdhu ane siddhi tathA narakanA AlaMbane prakaTa karyA che. AmAMthI koI, koI tattvanuM pratipAdana kare to bIjA teno sarvathA niSedha karI anya rIte pratipAdana kare che. koI lokanI utpatti IDAthI mAne che. koI lokane nitya mAne, koI anitya mAne che. vedAMta darzana lokane dhruva mAne che to bauddhadarzana lokane adhruva mAne che. koI viSNunI nAbhithI utpanna thatA kamalathI sRSTinuM sarjana mAne che. koI dIkSA-gRhatyAga ne zreSTha kahe to koI teno niSedha kare che, koI uMmarathI dIkSAno saMbaMdha kare che, to koI bAla brahmacArI RSi maharSione svIkAre che. koI dharmane kalyANakArI mAne che. to koI dharmane nirarthaka kRtya kahe che. koI sAdhuonuM mahatva svIkAre che, to koI teone DhoMgI ke pRthvI para bhArabhUta mAnIne tiraskAra kare che. koInaraka, svarga A mRtyulokamAM ja mAnI le che, svataMtra astitva mAnatA nathI. koI mokSa, mukti, siddhAtmAne ja mAnatA nathI. A prakAre vibhinna ekAMtavAda lokamAM pravarte che. vartamAne koI ekAMta nizcayavAdI hoya che, koI bhAvavAdI hoya che, koI punarjanma svIkAratA nathI to koI yoni parivartana mAnatA nathI arthAt manuSya manuSya ja thAya, pazu pazu ja thAya, strI strI ja thAya, AvA ghaNA ekAMtavAda che. jyAre vItarAga siddhAMta anekAMtamaya che. te sarvano samanvaya syAdvAdathI kare che. vastunA aneka dharmane yathArtharUpe jANIne tenI prarUpaNA kare che. su te - A zabdanA be prakAre artha che- (1) te anya dharmIone jaina sAdhuonA AcAranuM sAcuM jJAna hotuM nathI. (2) teono AcAra suvicArapUrNa ke yogya nathI, mATe sAdhu thaIne paNa te AraMbha samAraMbha kare che. adatta paNa(AjJA vinA-ApyA vinA)grahaNa karI le che. avayanA :- A zabdanA vividha prakAre artha thAya che- (1) audezika AhArAdi grahaNamAM dharma kahe che. (2) prANIonI hiMsA karo tema kahI hiMsAno Adeza kare che. (3) te AraMbhanA kAryanI anumodanA
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha kare che. (4) te bIjAonuM anusaraNa karI bole che. :- dareka mata-matAMtaravALA potapotAnA siddhAMta ke vicAraNAonuM anusaraNa karavAthI mukti ke kalyANa thavAnuM mAne che ane amArA dharmathI karma rahita avasthA prApta karI zakAya che tevI prarUpaNA kare che. A enma zabdanI jagyAe ghaNI pratomAM saMskRta zabda avamA paNa maLe che ane tenA vividha prakAre artha karAya che. te eka lipidoSa che. vividha vAda prati vacanagupti :| 4 evaM tesiM No suakkhAe No supaNNatte dhamme bhavai / se jaheyaM bhagavayA paveiyaM AsupaNNeNa jANayA pAsayA / aduvA gutti vaogoyarassa / tti bemi / zabdArtha - hiteono dharma, je gugala- sArI rIte kahelo nathI, je supattei suprajJapta paNa nathI, jayaMtra je A yathArtha, AlupoSa = AzuprajJa, nAkhavA = jANanAra-kevaLajJAnI, pAyA - jonAra-kevaLadarzanI, kutti gupti, voyara = vacananI gupti, bhASA samitino upadeza Apyo che. bhAvArtha :- A rIte te ekAMtavAdIoe kahelo dharma suAkhyAta-yuktisaMgata paNa nathI ane suprarUpita paNa nathI. je rIte AzuprajJa sarvajJa sarvadarzI bhagavAna mahAvIre anekAMtarUpa samyaka siddhAMtanuM pratipAdana karyuM che tevuM teonuM pratipAdana nathI. mahAvIra svAmIe vANIno viveka, prarUpaNA viveka batAvyo che te pUrNa zuddha ane anekAMtika che. vivecana :no suyaETS supaUtte - anyatIrthikono dharma(darzana) samyaka hetu, yukti, tarka pUrvakano nathI ane samyaka prakAre prarUpita paNa nathI. tema chatAM sAdhuo ekAMtavAdamAM phasAIna jAya tethI sUtrakAre tenuM kathana karyuM che. tti vAyarasa - bhagavAna mahAvIre anekAMtarUpa samyagvAdanuM pratipAdana karyuM che. anyadarzanI ekAMtavAdI sAdhaka saraLa hoya, jijJAsu hoya, tattva samajavA Icchato hoya, tene zAMti, dhairya ane yuktithI samajAvavAmAM Ave to te asatya ane mithyAtvathI mukta thAya che. jo te jijJAsu ke saraLa na hoya, vakra hoya, vitaMDAvAdI hoya, vacana yuddha karavA tatpara hoya athavA zveSa ane IrSAnA kAraNe lokomAM jaina sAdhuone badanAma karato hoya, vAda-vivAda ane jhaghaDA karavA taiyAra hoya to zAstrakAra kahe che keAvI sthitimAM muni vANInI gupti rAkhe. te vacana guptinA ahIM traNa artha che- (1) te muni potAnI (satyamayI) vANInI surakSA kare, bhASA samiti pUrvaka vastunuM yathArtha svarUpa kahe. (2) vacana gupti rAkhe arthAt sarvathA mauna rAkhe. (3) anyamatanI aneka vANI saMbaMdhI ekAMta prarUpaNAnA pratipakSamAM kahyuM che ke jina zAsanamAM AvI ekAMta prarUpaNA nathI paraMtu vANIno pUro viveka rAkhIne dareka tattvonI prarUpaNA
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimokSa adhya-8, 9:1 karavAmAM AvI che. anekAMtika vItarAga dharma : 5 savvattha sammayaM pAvaM / tameva uvAikamma, esa mahaM vivege viyAhie / gAme aduvA raNNe, Neva gAme Neva raNNe, dhammamAyANaha paveiyaM mAhaNeNa maimayA / jAmA tiNNi udAhiyA jesu ime AyariyA saMbujjhamANA samuTThiyA, je NivvuDA pAvehiM kammehiM aNiyANA te viyAhiyA / = zabdArtha :- savvastha = sarva mata matAMtaromAM, sambhaya = mAnela che, svIkArela che, saMmati Ape che, pAvuM = pApAnuSThAna, tameva = te pApAnuSThAnane, vAvamna = ullaMghana karIne rahevuM, te pApono tyAga karavo, jJa = A, mahaM = mahAna, vivette - viveka, viyAdik = kahyo che, meM = gAmamAM, raLe jaMgalamAM, kheva = na to, AyApada = A jANo, jANIne, veDyuM - A kahyuM che, mAhabheLa = bhagavAne, manavA = kevaLajJAnI, gAmA = vaya--avasthA, yAma, vrata, tiSni = traNa, vAhiyA = kahyA che, nevu jemAM, ghUme - A, AriyA(AriyA) = Arya puruSa, AcArya, saMvruSnamALA = bodhane prApta = thayelA, lamukriyA = samupasthita che, je = jo, pivuhA = nivRtta thayA che, akhiyALA = karmarahita. 277 bhAvArtha :- sarva matomAM hiMsAdi pApono koIne koI svarUpe svIkAra karyo che. prabhu mahAvIre teno asvIkAra karIne A mahAna viveka kahyo che ke pApano tyAga e ja dharma che. A pApa tyAgarUpa dharma gAmamAM paNa thaI zake che ane jaMgalamAM paNa thaI zake che paraMtu ekAMtarUpe dharma gAmamAM ja thAya evuM nathI athavA jaMgalamAM ja thAya tevuM paNa nathI. dharma to vyaktinA aMtaramAM hoya che, te game tyAM thaI zake che. A rIte anekAMtika tattvajJAnathI jANIne sarvajJa mahAmAhaNa bhagavAna mahAvIre pharamAvyuM che. bhagavAne A paNa anekAMtika mArga batAvyo che ke jIvananI traNa vaya che. A traNe ya vayomAM bodha prApta karIne keTalA ya AcArya saMyamamAM upasthita thayA che, je pApakarmathI ane kaSAyothI nivRtta thayA che ane thAya che teone nidAna rahita-karmarahita kahyA che. vivecana : A sUtramAM traNa prakAre viveka batAvyo che- (1) pApanuM ullaMghana arthAt pApono pUrNatayA tyAga e ja vivekamaya dharma che. (2) dharmAcaraNa mATe koIpaNa kSetra naDatuM nathI. (3) jIvananI koI paNa avasthAmAM dharmAcaraNa karavuM hitakAraka ja che. AtmakalyANa mATe pApano sarvathA tyAga e ja mahattvanuM che. A prakAre ahIM dharmAcaraNanI kSetrakAla saMbaMdhI anekAMtatA darzAvI che. prAcIna kALamAM keTalAka lokonI zraddhA ane prarUpaNA A prakAranI hatI ke gAma, nagara Adi janasamUhamAM rahIne ja sAdhanA thaI zake che. jaMgala Adi ekAMta sthAnamAM sAdhune parISahanI saMbhAvanA bahu alpa rahe che ane kadAca parISaha Ave topaNa te For Private Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha calita thaI jAya che. ekAMtamAM rahenAra vyakti kyAreka svachaMdI banI jAya, tenI pApavRtti vadhI jAya che. keTalAkanI zraddhA ane prarUpaNA sarvathA viparIta ja hatI. teonA matAnusAra sAdhanA mATe jaMgala Adi ekAMta sthAna ja yogya che. janasamUhanI vacce rahevAthI rAgadveSa thavAnI ke mohabhAvanAnI vRddhi thavAnI saMbhAvanA rahe che. A baMne ekAMtavAdonuM prativAda karatAM zAstrakAra kahe che- 278 Neva gAme, Neva raNe H- gAmamAM rahevAthI kAMIdharma thato nathI ke jaMgalamAM vanavAsI thaIne rahevAthI kAMI dharma thato nathI. dharmano AdhAra gAma, jaMgalAdi koIpaNa sthAna nathI, teno AdhArato AtmA che, AtmAnA guNa samyagdarzana, jJAna, cAritramAM dharma che. jene jIva, ajIvAdinuM jJAna hoya, tattvo para yathArtha zraddhA hoya ane mokSamArganuM yathArtha AcaraNa hoya to te koI paNa sthAne dharma kriyA karI zake che. jAmA tiNi udAhiyA / H-- 'yAma' zabdanA traNa artha che- prahara, avasthA, vrata. ahIM anekAMtano prasaMga hovAthI ane grAmAdi sarvatra dharma thaI zake e kathanane anurUpa jIvananI traNa avasthAno artha vizeSa prAsaMgika che. arthAt bAla, yuvA ane vRddha A traNe avasthA dharmArAdhana mATe yogya che. TIkAmAM kahyuM che ke-- munidharmanI traNa avasthAo che- pahelI ATha varSathI laIne trIsa varSa sudhInI, bIjI avasthA ekatrIsa varSathI laIne sATha varSa sudhInI ane trIjI avasthA tenAthI AgaLanI che. A traNa avasthA saMyama dharmanI te 'triyAma' che. ThANAMga sUtramAM A kathana prathama, madhyama ane aMtima 'yAma' thI karyuM che. yAma zabdano mahAvrata artha paNa thAya che ane ttiSNui zabdathI ahiMsA, satya ane aparigraha A traNa mahAvrata grahaNa karAya che. aparigrahamAM adattAdAna ane maithuna viramaNa samAI jAya che. manusmRti ane mahAbhAratAdi graMthomAM eka praharane yAma kahe che, te divasano ane rAtrino cotho bhAga hoya che. divasa rAtanA kula ATha yAma thAya che.A rIte yAma zabda kAlAvadhine paNa batAve che. abhiyALA :- nidAna zabda ahIM karmo mATe vaparAyo che. tethI aniyANano artha che, karmathI rahita, karmothI mukta. ahIM kahyuM che ke je pApakAryothI nivRtta thAya che te karmothI mukta kahevAya che. daMDa samAraMbha-vimokSa : I 6 uDDuM ahaM tiriyaM disAsu savvao savvAvaMti ca NaM pADiyakkaM jIvehiM kammasamAraMbheNaM / taM pariNNAya mehAvI Neva sayaM etehiM kAehiM daMDa samAraMbhejjA, va'NNehiM etehiM kAehiM daMDaM samAraMbhAvejjA, NevaNNe etehiM kAehiM daMDaM samArabhaMte vi samaNujANejjA / je ya aNNe etehiM kAehiM daMDa samArabhaMti tesi pi vayaM lajjAmo / taM pariNNAya mehAvI taM vA daMDaM, aNNaM vA daMDa, No daMDabhI daMDa samAraMbhejjAsi / tti bemi / // 5mo uddezo samatto // For Private Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimokSa adhya-8, 1H1 279 zabdArtha :- savvAnaMti = sarva anudizAomAM, paDiya' = pratyeka, jIvahiM = jIvomAM, masamAraMbhekha = je karmano samAraMbha thAya che, vayaM = ame, tannAno- zaramAIe chIe, teo para amane dayA Ave che, te paNa joI zakIe nahIM, paridNAya = jANIne, = te, apa = mRSAvAdAdi, bIjA, ma = upamardanarUpa daMDathI bhaya karanArA, to tamArANi = AraMbha kare nahi. bhAvArtha - UMcI, nIcI temaja tirachI sarva dizAo ane vidizAomAM sarva prakArathI ekendriyAdi jIvomAMthI pratyeka dvArA karma samAraMbha karAya che. medhAvI sAdhaka tenuM jJAna karIne, svayaM A chakAya jIvonI hiMsA-samAraMbha kare nahi, bIjA pAse A jIvanikAyano daMDa-samAraMbha karAve nahi ane A jIvanikAya prati daMDa-samAraMbha karanAranI anumodanA kare nahi. je anya bhikSu A jIvanikAyono daMDa samAraMbha kare che, tenA A halakA kRtyathI ame lajjita thaIe chIe arthAtu te kAryane ame joI zaktA nathI, sahana karI zaktA nathI. upara kahelA tattvone samajIne daMDano bhaya rAkhanAra medhAvI muni te jIvahiMsArUpa daMDano athavA mRSAvAda Adi koI anya daMDa-pApano samAraMbha kare nahi, hiMsAdi pAponuM AcaraNa kare nahi. ema bhagavAne kahyuM che. ne prathama uddezaka samApta che vivecana : A sUtramAM uddezakano upasaMhAra karatAM zAstrakAre hiMsAthI nivRtta thavAno upadeza Apyo che. 3chuM kahyuM - sarva dizAo ane vidizAomAM nAnA moTA jIvo rahelA che. pratyeka jIva potAnA jIvana-nirvAha arthe vividha kriyAo kare che. te sarva kriyAomAM AraMbha-hiMsA anivArya rIte rahela che. tethI sarva jIvo karma samAraMbhavALA che. sAMsArika kriyA mAtra karmabaMdhanarUpa pApa-puNyamaya che. buddhimAna sAdhaka hiMsAdirUpa AraMbha samAraMbha kare, karAve ke anumode nahIM. zabdakoSa anusAra 'daMDa' zabdanA artha A prakAre che- (1) lAkaDI Adi (2) nigraha ke sajA karavI (3) aparAdhIne aparAdha anusAra zArIrika ke Arthika daMDa Apavo (4) damana karavuM (5) mana, vacana, kAyAnA azubha vyApAra (6) jIvahiMsA tathA prANIone pIDA devI Adi. ahIM 'daMDa' zabda prANIone pIDA devI, tene masaLavA tathA mana, vacana ane kAyAno duprayoga karavAnA arthamAM vaparAyo daMDanA prakAra :- daMDanA traNa prakAra che- (1) manodaMDa (2) vacanadaMDa (3) kAyadaMDa. manodaMDanA traNa bheda che- (1) rAgAtmaka mana (2) draSAtmaka mana ane (3) mohayukta mana. vacana daMDanA sAta prakAra che- (1) khoTuM bolavuM (2) vacana kahIne koInA jJAnano nAza karavo
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha (3) cADI-cugalI karavI (4) kaThora vacana kahevA (5) potAnI prazaMsA ane bIjAnI niMdA karavI (6) saMtApa thAya tevA vacano kahevA tathA (7) hiMsAkArI vANI bolavI. kAyadaMDanA sAta prakAra che- (1) jIvahiMsA karavI (2) corI karavI (3) maithuna sevana karavuM (4) parigraha rAkhavo (5) AraMbha karavo (6) mAravuM (7) ugratA-AvezapUrvaka DarAvavuM-dhamakAvavuM. daMDa-samAraMbha no artha ahIM daMDa prayoga che. joke muni mATe traNa karaNa (1.karavuM, 2.karAvavuM, 3. anumodana) tathA traNa yoga (1. mana, 2. vacana, 3. kAyA)nA vyApArathI hiMsAdi daMDano tyAga karavo anivArya che mATe ahIM kahyuM che ke-muni pahelAM, sarva dizA, vidizAomAM sarvatra, sarvaprakAre chakAya jIvonI hiMsA, aneka prakAranA kAraNothI tathA vividha prakAranA zastrothI thAya che, tene sArI rIte jANI le. pachI traNa karaNa, traNa yogathI te sarva hiMsAno tyAga kare. nigraMtha zramaNa daMDa samAraMbhathI pote Dare temaja lajjA rAkhe, daMDa samAraMbha karatA sAdhuone joIne sAdhunA nAte temanA mATe zarama anubhave. jIvahiMsAnI jema asatya, corI Adi sarva daMDa-samAraMbhone mahAna anarthakArI jANIne sAdhu pote tenAthI bhaya rAkhanAra hoya che tethI teNe te daMDathI mukta thavuM joIe. A sUtramAM daMDa-samAraMbhaka anya bhikSuothI lati thavAnI vAta kahI che kAraNa ke teo dvArA rAMdhavuM-raMdhAvavuM Adi kriyAo dvArA daMDa-samAraMbha thato hato. amuka paraMparAmAM bhikSu pote bhojana pakAvatA na hatA, bIjA pAse bhojana karAvatA hatA athavA je bhikSu saMghane bhojana mATe AmaMtrita karatA, tene tyAMthI potAnA mATe banAveluM bhojana laI letA hatA. teo saMghanA nimitte thanArI hiMsAmAM pApa mAnatA na hatA. A prakAranA bhikSanA saMgathI sAdhaka patita na thAya tevo sUtrakArano Azaya jaNAya che. kusaMga tyAga parizIlana : A uddezakamAM saMgatyAganI vicAraNA che. saMgatinI asara jIvana para bahu mahattvano bhAga bhajave che. temAMya bALamAnasa para to vizeSa, ema mAnasazAstrIo mAne che. sAdhaka paNa jyAre sAdhanAmArga tarapha vaLe che tyAre prathama to te dvija eTale pharIthI janmelo ane sAdhanAnA kSetrano taddana bina anubhavI hovAthI bALa gaNAya che. te bAla sAdhakanA jIvanamAM saMganI asara vizeSa rUpe jaNAya che. jenA saMgathI satya tarapha ruci DhaLe te satsaMga. e lohacuMbaka che. jijJAsAvRtti e lokhaMDa che. pratyeka sAdhakamAM jijJAsAvRtti mukhyatve hovAthI satsaMga tarapha te haMmezAM AkarSAto rahe che. satsaMga tenA sAdhanAmArganuM naMdanavana che. enA zaraNamAM jaIne e saMzaya, glAni ane thAka utArI nAkhavA mathe che. AvA prasaMge te bALa sAdhakanuM hRdaya prema ane zraddhAthI eTaluM to taraboLa hoya che ke tene prApta satsaMganuM kalpavRkSa che ke uparathI dekhAtA daMbhI satsaMgarUpa kusaMganuM kiMpAka vRkSa che te jovAnI tapAsavAnI anveSaka buddhi hovA chatAM te teno upayoga karavA rokAto nathI. AvA prasaMge sAdhaka bIjA daMbhI saMganI jALamAM na phasAI jAya ane sAdhanAmAM dattacitta (lIna) rahI paripakva banato jAya, te mATe A sUtramAM saMgadoSathI bacavA mATe sAdhakane sAvadhAna karyA che. A sUtra vizALa daSTithI avalokavA yogya ane vivekabuddhithI
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimoza adhya-8, u 2 [ 281 ] AcaravA yogya che. prathama take to pAThakane A sUtramAM saMkucitatAnuM darzana thaze. jainadarzana jo vizvadarzananI yogyatA dharAvatuM hoya to e darzana mATe ATalI saMkucitatA paNa akSamya gaNAya, ema paNa kadAca jaNAze paraMtu A sUtra aMge ATaluM yAda rAkhavAnuM che : (1) uparanI bInA muni sAdhakane uddezIne kahevAyelI che. gRhastha sAdhaka ane muni sAdhakamAM jeTalo tyAgano taphAvata che, eTalo ja niyamono taphAvata che ane te taphAvata tenI bhUmikA anusAra anivArya che. gRhastha sAdhaka alpasaMyamI athavA alpatyAgI gaNAya che ane muni sAdhaka pUrNatyAgI gaNAya che; kAraNa ke emane sarva padArtho parathI potAno mAlikI haka uThAvI laI bhikSajIvana svIkAryuM che. eTale ja muni sAdhaka bhikSA mAgIne sAdhanAnI daSTie jarUriyAta pUratuM laI zake che. (2) jyAM potAne mATe jarUriyAta pUratuM ja laI zakAya tyAM bIjAne ApavAnuM vidhAna na hoI zake e svAbhAvika che. muni sAdhaka bhikSu ja gaNAya che. e gRhastha pAsethI laIne bIjAne ApavA mATe dAtA banato jAya to temAM enuM dAtArapaNuM ke udArapaNuM nathI,paNa vRttinI zithilatA che ane tenI potAnI bhUmikAnI apekSAe e nIcenuM sthAna che. dAnIthI saMyamInI ane saMyamIthI tyAgInI ema uttarottara ucca bhUmikAo che. eka tyAgI Adarza tyAga pALato hoya, AtmabhAnamAM masta hoya, to te jagata para ghaNo ja upakAra kare che. e vAta spaSTa samajAya tevI che. eka apekSAe A vRtti tajavA yogya che. chatAM eka bhikSu sAdhaka bIjA bhikSu sAdhakane anna, pAna ke vastrAdi upakaraNonI khUba jarUra hoya ane toye tene na Ape to AkhI bhisaMsthA vyavasthita ane premamaya jIvana na gALI zake. e hetue sUtrakAra ahIM spaSTa kare che ke bhikSu kAraNasara bIjA bhikSune anna vastrAdi ApI zake che ane zArIrika bImArI ke evA khAsa kAraNasara sevA paNa karI zake che. paraMtu 'AdarapUrvaka nahi e pada ApIne zAstrakAra e kahevA mAge che ke A badhuM upayogitA pUratuM ja hoya, kAraNa vagara nahi. ghaNIvAra keTalAka muni sAdhakone evI Teva hoya che ke te bIjA muni sAdhaka pAse anna vastrAdi sAmagrI hoya toye parANe ApavA mAMDe. AmAM sAmAno AdarabhAva meLavavAnI ke pote udAra ane sevAbhAvI che evuM bIjAne dekhADavAnI vRtti dekhAya che. sUtrakAra kahe che ke te vRtti muni sAdhaka mATe ISTa nathI, temAM UMDe UMDe paNa dUSitatA che. I adhyayana-8/1 saMpUrNa | doo AThamuM adhyayana : bIja udezaka cha000 vadha parISaha :| 1 se bhikkhU parakkamejja vA ciTThajja vA NisIejja vA tuyaTTejja
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vA susANaMsi vA suNNAgAraMsi vA rukkhamUlaMsi vA giriguhaMsi vA kuMbhArAyataNaMsi vA, huratthA vA kahiMci viharamANaM taM bhikkhuM uvasaMkamittu gAhAvaI bUyA - AusaMto samaNA ! ahaM khalu tava aTThAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA pANAI bhUyAiM jIvAI sattAiM samAraMbha samuddissa kIyaM pAmiccaM acchijjaM aNisaTTha abhihaDaM AhaTTu ceemi, AvasahaM vA samussiNAmi, se bhuMjaha vasaha / 282 AusaMto samaNA ! bhikkhU taM gAhAvaI samaNasaM savayasaM paDiyAikkheAusaMto gAhAvaI ! No khalu te vayaNaM ADhAmi, No khalu te vayaNaM parijANAmi, jo tumaM mama aTThAe asaNaM vA 4 vatthaM vA 4 pANAI 4 samArabbha samuddissa kIyaM pAmiccaM acchijjaM aNisaTTaM abhihaDaM AhaTTu ceesi, AvasahaM vA samussiNAsi, se virao Auso gAhAvaI ! eyassa akaraNayAe / zaGEArtha :- se = te (sAvadya yoganA tyAgI), parakkamejja = vihAra DaratA hoya, ciTThejja = lA hoya, NisIejja = jeThA hoya, tuyaTTejja = sUtA hoya, susANaMsi zmazAnabhAM, suNNAgAraMsi = zUnya dharamAM, rukkhamUlaMsi = vRkSanI nIye, giriguhaMsi = parvatanI gujhabhAM, kuMbhArAyataNaMsi = kuMbhAranI zANAmAM, huratthA = 56Ayit, pyAre, kahiMci = DoI 4gyAo, viharamANaM = vihAra DaratA hoya, uvasaMkamittu = naka5 AvIne, gAhAvaI = ardha gAthApati, bUyA = De De, tava aTThAe = tamA bhATe, samArabbha = AraMbha arIne, samuddissa = uddeza irIne taiyAra yuM che, kIyaM = jarIha yu hoya, pAmiccaM = DordhanI pAsethI udhAra sIdhuM hoya, acchijjaM = jIbha pAsethI chInavI sIdhuM che, aNisaTTha = zrImanuM potAnI pAse rAjyuM che, abhihaDaM = sAme sAvesuM che, AhaTTu = bhArA gharethI lAvIne, cee mi = Apane Adhu dhuM, AvasahaM Apane bhATe bhaDAna, samussiNAmi janAvuM chu tebhara bhaDAna samArAma durAvuM chu, se = khA azanAhine, bhuMjaha = bhogavo, vasaha nivAsa Daro, samaNasaM = (bhAvathI ane, abhiprAyavANA ane sumanasa-saraNa hRyI, savayasaM vayanathI aparithita, paDiyAikkhe = A rIte 4vAja khAye De, No ADhAmi = huM Ahara Darato nathI, te vayaNaM tamArA khA vayanone, No parijANAmi = svI52 2to nathI, jo 4, tumaM tabhe, mama aTThAe bhArA bhATe, se = 2e| De, virao = virata chu, AraMbhAhino navaDoTIne tyAga yo che, eyassa = A DArmone, akaraNayAe = nahIM karavAnI pratijJA karela che. = = bhAvArtha :- sAvadhakAryothI nivRtta bhikSu bhikSAdi koI kArya mATe kyAM ya jaI rahyA hoya athavA zmazAnamAM, zUnyagharamAM, parvatanI guphAmAM, vRkSanI nIce, kuMbhAra zALAmAM ke gAmanI bahAra koI paNa sthAne UbhA hoya, beThA hoya ke sUtA hoya athavA koI paNa jagyAmAM vihAra karI rahyA hoya, te samaye koI For Private Personal Use Only =
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, 9:2. | 283 ] gRhapati te bhikSunI pAse AvIne kahe- he AyuSyamAn zramaNa ! huM ApanA mATe azana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtra, kAmaLI, ke pAdaprIMchana, prANI, bhUta, jIva ane sattvono samAraMbha karIne ApanA lakSya banAvI rahyo chuM ke ApanA mATe kharIdIne, udhAra laIne, koInI pAsethI chInavI laIne, bIjAnI vastu tenI AjJA lIdhA vinA lAvIne ke gharethI sAme upAzraye lAvIne, Apane ApuM chuM athavA ApanA mATe upAzraya banAvI dauM chuM. he AyuSyamAnuM zramaNa ! tamo A azanAdino upabhoga karo ane A upAzrayamAM raho. he AyuSyamAna zramaNa ! bhikSu te gRhasthane saraLa bhAvothI ane yogya zabdothI niSedha karatAM kahe re 5 ke AyuSyamAnuM gRhapati ! huM tamArA A vacanano Adara karato nathI, tamArA vacanono svIkAra karato nathI. tame mArA mATe je prANI, bhUta, jIva ane sattvono samAraMbha karIne azana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtra, kAmaLI ke pAdapracchana banAvI rahyA cho ke mArA lakSya te kharIdI, udhAra lAvI, bIjA pAsethI jhUMTavI, bIjAnI vastu tenI AjJA vinA lAvIne ke tamArA gharethI ahIM lAvI mane ApavA Iccho cho, mArA mATe upAzraya banAvavA Iccho cho. to he AyuSyamAnu gRhastha ! huM A rItanA sAvadha kAryathI sarvathA virata thaI gayo chuM. tame kahelI A vAta mArA mATe akaraNIya che, teno huM svIkAra karI zakato nathI. | 2 se bhikkhU parakkamejja vA jAva huratthA vA kahiMci viharamANaM taM bhikkhu uvasaMkamittu gAhAvaI AyagayAe pehAe asaNaM vA 4 vatthaM vA 4 pANAI 4 samArabbha jAva Aha? ceei Avasaha vA samussiNAi taM bhikkhuM parighAseuM / taM ca bhikkhU jANejjA sahasammaiyAe paravAgaraNeNaM aNNesi vA atie soccA- ayaM khalu gAhAvai mama aTThAe asaNaM vA 4 vatthaM vA 4 pANAI 4 samArabbha ceei Avasaha vA samussiNAi / taM ca bhikkhU paDilehAe AgamettA ANavejjA aNAsevaNAe / tti bemi / zabdArtha :- AyA rehA potAnA mananI IcchAthI, vAlekaM = jamADavA mATe. bhAvArtha :- bhikSa koI jagyAe koI kAryavaza jaI rahyA hoya; zmazAna, zUnyaghara, guphA, vRkSanI nIce, ke kuMbhAranI zALAmAM UbhA, beThA ke sUtA hoya athavA koI sthAne vicaraNa karI rahyA hoya; te samaye te bhikSunI pAse AvIne koI gRhastha potAnA bhAvane pragaTa karyA vinA ja arthAt huM sAdhune avazya dAna ApIza A prakArano manamAM nirNaya karIne ja prANI, bhUta, jIva, sattvonA AraMbhapUrvaka azanAdi banAvatA hoya; sAdhunA lakSya kharIdI, udhAra lAvI, bIjA pAsethI chInavI, bIjAnA adhikAranI vastu tenI AjJA vinA lAvIne athavA gharethI lAvIne ApavAnI IcchA hoya ke upAzrayanuM nirmANa ke jIrNoddhAra karAvatA hoya. te sarva kAryabhikSanA upabhoga ke nivAsa mATe karatA hoya to A AraMbhane te bhikSa potAnI tIkSNa
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha buddhithI, bIjA-atizaya jJAnInA kathanathI ke tIrthakaronI vANIthI athavA bIjA koI tenA parijano pAsethI sAMbhaLIne jANI jAya che ke gRhastha mArA mATe prANI, bhUta, jIva ane sattvonA samAraMbhathI azanAdi ke vastrAdi banAvIne ke mArA nimitte kharIdI, udhAra laI, bIjA pAsethI chInavIne, bIjAnI vastu tenA mAlikanI AjJA lIdhA vinA lAvIne athavA potAnI saMpattithI upAzraya banAvIne taiyAra karyo che, sAdhu tenuM sArI rIte nirIkSaNa karIne, pUrNa rIte jANIne te gRhasthane spaSTa rIte kahe ke A sarva padArtha mArA mATe grahaNa karavA-sevavA yogya nathI, tethI huM tene grahaNa karI zakto nathI. 3 bhikkhuca khalu puTThA vA apuTThA vA je ime Ahacca gathA phusaMti, se hatA haNaha khaNaha chiMdaha dahaha payaha Alupaha vilupaha sahasakkAreha vipparAmusaha / te phAsepuTTho dhIro ahiyAsae / aduvA aayaargoyrmaaikkhetkkiyaannmnnelis| aduvA vaiguttIe / goyarassa aNupuvveNa samma paDilehAe Ayagutte / buddhehiM evaM pavepharyA zabdArtha -pu = pUchIne, sapuku = pUchyA vinA, ne je, = koIgRhastha, mahendra paMtha = sAdhu mATe kharca karIne banAvela vastu grahaNa nahi karavAthI krodhAvezamAM AvIne, susaMtika sAdhune kaSTa Ape, te caMtA = te hanana kare, TAda = tene mAro, sukhada = tene jAnathI mAro, fchavada = tenuM chedana karo, rada jalAvo, pathada = pakAvo, Ag6 = tenA vastrAdi lUMTI lyo,vilupa6 tenuM sarvasva harI lyo, hasAveda = teno jaladI ghAta karI nAMkho, vikhara/musada = tene vividha prakAre pIDA Apo, mahuvA = ane, AyA royara = sAdhuonA AcArAdinuM, gAvale = kathana kare, takriyA = yogyatAno vicAra karIne, = te puruSanI, atise = anupama, anya samAna arthAt anyapakSanA khaMDanapUrvaka svapakSanI sthApanArUpa tattva kathana kare, vAttI = vacana gupti rAkhe arthAt mauna rahe, poyaralsa = piMDa vizuddhinuM, gaLupullekha = anukramathI, sanna = samyak prakAre, snehA = pratilekhana karI, haMmezAM upayoga rAkhe, bAyapure = Atmagupta sAdhu, yuddhahiM tattvajJa puruSoe, payaM = A, pavayaM = kahyuM che. bhAvArtha :- bhikSane pUchIne ke pUchayA vinA ja "huM avazya ApIza" evA abhiprAyathI koI gRhastha aMdhabhaktinA kAraNe ghaNuM dhana kharcIne banAvelA A AhArAdi padArtha bhikSunI sAme bheTa rUpe lAvIne rAkhI de ane muni teno svIkAra kare nahi tyAre te gRhastha sAdhune kaSTa Ape; zakti saMpanna gRhastha krodhAvezamAM AvIne bhikSune mAre athavA nokarone Adeza Ape ke mArA dhanano vyartha vyaya karAvanAra A sAdhune DaMDA AdithI mAro, ghAyala karo, tenA hAtha-pagAdi aMgone kApI nAMkho, tene bALI nAMkho, tenuM mAMsa pakAvo, tenA vastrAdi chInavI lyo ke tene nakhathI utaraDI nAkho athavA tenuM sarva kAMI lUMTI lyo, tenA para baLajabarI karo athavA tene jaldI mArI nAMkho, tene aneka rIte pIDita karo. A sarva duHkha rU5 kaSTo AvavA para vIra sAdhu akSubdha rahI tene samabhAvathI sahana kare. te Atmagupta muni potAnA AcAra-gocaranI kramathI samyaka prekSA karI, azanAdi banAvanAra
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, :2 _. 285] vyaktinA viSayamAM sArI rIte vicAra karI, jo te madhyastha ke prakRtino bhadra lAge to tenI sAme potAnA anupama AcAra-gocara sAdhvAcAra kahe, samajAve. jo te vyakti durAgrahI ane pratikULa lAge athavA potAnI samajAvavAnI kSamatA na hoya to vacanagupti arthAtu mauna rAkhe. ema tIrthakaroe pratipAdana karyuM vivecana : A sUtromAM sAdhu mATe anAcaraNIya ke potAnI kalpamaryAdA anusAra keTalIka akaraNIya bAbatothI dUra rahevA mATe aneka daSTikoNathI kathana karyuM che. seminag paraMfmenka va:- vRttikAre vimokSane yogya bhikSunI vizeSatAo batAvI che. jeNe jIvana paryaMta sAmAyikanI pratijJA karI che, pAMca mahAvratono svIkAra karyo che, sarva pApakArI kAryono tyAga karyo che ane je bhikSA jevI che, te bhikSA mATe ke anya koI Avazyaka kArya mATe vicaraNa karI rahyA che. ahIM paramena no sAmAnya artha gamanAgamana karyo che. susi :- vartamAnamAM sAmAnyarUpe sthavirakalpI gacchavAsI sAdhu vastImAM game te upAzraya ke makAnamAM rahe che. jyAre vihAra karatA hoya tyAre ghaNIvAra jagyA nahi maLavAthI temaja sUryAsta thaI javAthI zmazAnamAM, zUnyagharamAM, vRkSanI nIce ke jaMgalamAM koI paNa jagyAmAM rahevAnuM thAya che. sAdhu zmazAnAdi koI paNa jagyAe rahyA hoya paraMtu gocarI mATe gRhasthonA ghare jAya che ane AhArAdi Avazyaka padArtha potAnI kalpamaryAdA anusAra maLe tyAre le che. koI gRhastha bhaktivaza ke laukika svArtha vaza tenA mATe banAvIne, kharIdIne, koInI pAsethI chInavIne, corIne ke potAnA gharethI sAme lAvIne Ape to te vastane grahaNa karavI te sAdhunI AcAra-maryAdAthI viparIta che. A rItanI vastune sAdhaka grahaNa karI zakto nathI, kAraNa ke temAM sAdhunA nimitte hiMsAdi AraMbha thayo hoya che. kadAca koI evI paristhiti AvI jAya ane koI bhAvika gRhastha A prakAranA AhArAdi lAvIne devAno atyaMta Agraha kare to te bhAvika bhaktane dharmathI, premathI, zAMtithI samajAve ke mAre A prakArano akalpanIya AhAra levo kalpa nahIM. A sutromAM zAstrakAre bhikSanI sAme AvatI traNa akalpanIya paristhitio ane tenAthI mukta thavAno ke anAcaraNIya kAryothI dUra rahevAno upAya paNa batAvyo che1. koI paNa prakAranA saMkaTamAM AvelA sAdhune joIne athavA sAdhune AvatI muzkelIo joIne koI bhAvika bhakta tenI sAme AhArAdi banAvI de, kharIde, chInavIne lAve tathA anya koI paNa prakAre sAme lAvIne Ape tathA upAzraya banAvI devAno prastAva rAkhe. sAdhune kahyA vinA, tenI vAta sAMbhaLyA vinA potAnA manathI ja bhaktivaza AhArAdi banAvIne ke upara kahelA koI paNa prakArathI lAvIne ApavA lAge tathA upAzraya banAvavA lAge.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha te AhArAdi tathA upAzraya AraMbha-samAraMbha janita temaja akalpanIya jANIne bhikSu koI paNa paristhitimAM te svIkAravAnI spaSTa nA kahI de to te dAtA krodhita thaIne sAdhune aneka prakAre yAtanAo-kaSTa Ape. 286 A traNa paristhitithI mukta thavAnA upAya A pramANe che- (1) dAtAne sahuthI prathama premathI kalpamaryAdA samajAvIne grahaNa kare nahi. (2) koI paNa rIte jANIne, sAMbhaLIne te AhArAdine grahaNa kare nahi, vApare nahi ane (3) trIjI sthiti Ave tyAre sAdhu dhairya ane zAMtithI samabhAvapUrvaka te parISaha ke upasargane sahana kare, jo gRhasthanI jarA paNa anukULatA jue to sAdhunA anupama AcAranI vAta samajAve, pratikULatA hoya to mauna rahe. A rIte zAstrakAre akalpanIya- vimokSanI suMdara jhAMkhI karAvI che. samaLasa savayasa :- eka vAta vizeSa rUpe jANavA yogya che ke akalpanIya vastuone levI nahi temaja bhAvika gRhasthane samajAvavAnI rIta paNa sAdhunI zAMti, dhairya ane premapUrNa hovI joIe. te dAtA--gRhasthane dveSI, vairI ke vidrohI samaje nahi paraMtu saraLamanA ane savayaska-mitra samajIne kahe. tAtparya e paNa che ke bhikSu gRhasthane sanmAna sahita suvacana saha akalpanIyano niSedha kare. samanojJa-asamanojJa sAdhuono paraspara vyavahAra H 4 se samaNuNe asamaNuNNassa asaNaM vAM 4 vatthaM vA 4 No pAejjA No NimaMtejjA No kujjA veyAvaDiyaM paraM ADhAyamANe / tti bemi / zabdArtha :- samajubje = samanojJa, tIrthaMkaranI AjJAnuM pAlana karanAra sAdhu, akSamaNuLaH = asamanojJa, kuzIlAdi, para ADhAyamANe = atyaMta Adara karatAM. bhAvArtha : - samanojJa muni asamanojJa sAdhune azana pAnAdi tathA vastra pAtrAdi padArtha atyaMta Adara pUrvaka Ape nahi, tene ApavA mATe nimaMtraNa kare nahi ane AgrahapUrvaka teonI vaiyAvacca kare nahi arthAt atyaMta Avazyaka hoya to vaiyAvacca kare. 5 dhammamAyANaha paveiyaM mAhaNeNa maimayA - samaNuNNe samaNuNNassa asaNaM vA 4 vatthaM vA 4 pAejjA NimaMtejjA kujjA veyAvaDiyaM paraM ADhAyamANe tti bemi / // viDyo ddezo samatto // zabdArtha:- chamma = dharmane, AyAbaha = tame jANo, vezya= kahyo che, mAhaLeLa = bhagavAna mahAvIre, manavA = kevaLajJAnI, samaNuLe = samanojJa sAdhu, samaNuLaK = samanojJa sAdhune, par AAyamANe = atyaMta Adara karatAM. For Private Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, u : 2 287 bhAvArtha :- matimAna-kevaLajJAnI mahAmAhaNa zrI vardhamAna svAmI dvArA pratipAdita dharma-AcAradharmane sArI rIte samajo, svIkAra karo. samanojJa sAdhu samanojJa sAdhune AdarapUrvaka azanAdi, vastrAdi Ape, teone ApavA mATe nimaMtraNa paNa kare, atyaMta AdarapUrvaka teonI vaiyAvacca paNa kare. ema bhagavAne kahyuM che. che bIjo uddezaka samApta che vivecana : pahelA uddezakanA prathama sUtramAM ane A bIjA uddezakanA aMtima sUtramAM punakti jevo AbhAsa thAya che. vAstavamAM baMne jagyAe zAstrakArano Azaya A prakAre che- prathama uddezakamAM samanojJa ane asamanojJa baMne prakAranA jaina zramaNo sAthe ke jenA sAthe AhAra saMbaMdha nathI tenI sAthe koI prakAranI vizeSa paristhiti upasthita thayA vinA AhArAdinA AdAna-pradAnano niSedha che. teno Azaya e che ke vyavahAra jeTalo ocho teTalo samayano vyaya ocho. A daSTie pahelA uddezakamAM potAnI maryAdA sivAyanA samanojJa ke asamanojJa sarva jaina zramaNonI sAthe kAraNa vinA mAna, sanmAna mATe AhArAdi, vastrAdi devAnA nimaMtraNano niSedha karyo che. A dhruvamArga che, vyavahArathI, saMgathI para thavAno Adarza mArga che. jyAre bIjA uddezakamAM vyavahAramArga kahyo che. chaThThA sUtra anusAra AcArazIla samanojJa zramaNonI sAthe AhArAdino vyavahAra sanmAna pUrvaka karI zakAya che ane pAMcamA sUtra anusAra asamanojJa zramaNonI sAthe Avazyaka paristhitivaza ke sevA saMyogAdi prasaMgomAM vyavahAra karI zakAya che. AtmasAdhanAmAM AgaLa vadhatA sAdhake potAnA bAhya vyavahArone ochA karavA joIe. e apekSAe sAdhako mATe AgamomAM aneka vidhAna che. te A pramANe uttarAdhyayana sUtranA 29mAM adhyayanamAM (1) eka mAMDalika AhAra karavAnA pratyAkhyAna karavAnuM, koInI sAthe AhAra na karavAnuM viziSTa phaLa batAvyuM che. (2) temaja tyAM bIjA sUtramAM sahacArI sAdhakanI sahAyatA levAnA pratyAkhyAnanuM paNa phaLa batAvyuM che. A baMne prasaMgothI e kahyuM che ke potAnA sahacArI sAdhuo ane gusnI sAthe rahevA chatAM viziSTa sAdhanAnA lakSe zramaNa teonI sAthe AhAra-pANInI Apa-leno tyAga kare che temaja teonI sevAno tyAga kare che. tAtparya e che ke AhArAdi, vastrAdi devA-levAnA saMparkane maryAdita karI zramaNa potAnI vyAvahArika pravRttione ochI karatAM svAdhyAya, dhyAna rU5 AtmasAdhanAmAM vizeSa AgaLa vadhe che, vikAsa kare che. A Atma sAdhanAmAM AgaLa vadhanAra viziSTa sAdhakonI caryAnuM sUcana nivRttipradhAnasaMga tyAga pradhAna che. je prathama uddezakamAM varNavela che. - bIjA uddezakanA A sUtramAM vyavahArazIlatA sUcavatAM kahela che ke koI paNa samanojJa AcArazIla zramaNa maLe to teone sanmAna sAthe AhArAdi, vastrAdi Ape, nimaMtraNa kare paraMtu jenA AcAramAM kaMIka
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 288 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zithilatA hoya, samAcArImAM bhinnatA hoya to te asamanojJa jaina zramaNonI sAthe parANe levaDadevaDa na karatAM vizeSa paristhitivaza, vizeSa guru AjJAthI AhArAdinI Apa le kare. II adhyayana-8/ra saMpUrNa | do AThamuM adhyayana : trIjo uddezaka kaddjI madhyamavayamAM nigraMtha sAdhanA :| 1 majjhimeNavayasA viegesaMbujjhamANA samuTThiyA,soccAvaI mehAvI paDiyANa NisAmiyA / samiyAe dhamme AriehiM paveie / te aNavakaMkhamANA, aNaivAemANA, apariggahamANA, No pariggahAvaMti savvAvaMti ca NaM logaMsi, NihAya daMDaM pANehiM pAvaM kammaM akuvvamANe esa mahaM agaMthe viyAhie / oe juimassa kheyaNNe, uvavAyaM cayaNaM ca nnccaa| zabdArtha - mafme = madhyama, vayavitra avasthAmAM, saMgphAma = bodhane prApta thaIne, samuphiyA = dharmAcaraNa mATe udhata thAya che, va = vacanone, medAvI = medhAvI-buddhimAna puruSa, paDiyA = paMDita arthAt tIrthakara bhagavAnanA, samaya = samabhAvathI, te teo, avavanA = kAmabhogonI IcchA nahi karatAM tathA, avajJApanA = prANIonI hiMsA nahi karatAM ane, aridamA = parigraha nahi rAkhatAM, no parihArvati = koIpaNa prakAranI mamatA na karatAM, potAnA zarIra para paNa mamatva na karanAra, parigraha rahita hoya che, savvAti = saMpUrNa, fpadaya = choDIne, magSyamA = nahi karatAM, panna = A puruSa, mahuM = mahAna, sAthe- nigraMtha, parigraha rahita, graMthi rahita, moNa = rAgadveSa rahita, phanasa = saMyama pAlanamAM nipuNa. bhAvArtha :- koI vyakti madhyamavayamAM paNa bodhine prApta karIne munidharmamAM dIkSita thavA mATe udhata thAya che. tIrthakara tathA zrutajJAnI Adi paMDitonA hitAhita-vivekaprerita vacano sAMbhaLIne, temaja hRdayamAM dhAraNa karIne, medhAvI sAdhaka vizvAsa, zraddhA kare che. tIrthakaroe zrutacAritrarUpa A zreSTha saMyamamArga AtmakalyANa mATe kahyo che. te zraddhA prApta sAdhaka kAmabhogonI AkAMkSA rAkhatA nathI, prANIonI hiMsA karatA nathI ane parigraha paNa rAkhatA nathI, te nigraMthamuni samagra lokamAM aparigrahavAna hoya che. prANIone paritApakArI evI hiMsAno tyAga karIne je jarA mAtra paNa mamatva bhAva rAkhatA nathI, pApakarma karatA nathI, tene ja mahAna graMtha vimukta nigraMtha kahyA che.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimokSa adhya-8, 1H 3 _ 289 | te janma ane maraNanA svarUpane samajIne rAgadveSa rahita ane saMyamAcaraNamAM nipuNa thaI jAya vivecana : mani-dIkSA grahaNanI uttama avasthA- (1) manuSyanI traNa avasthAo mAnavAmAM AvI chebAlyAvasthA, yuvAvasthA ane vRddhAvasthA. temAM pahelI ane chellI avasthAmAM paNa dIkSA laI zakAya che paraMtu madhyama avasthA muni dIkSA mATe sarva sAmAnya mAnavAmAM Ave che kAraNa ke A vayamAM buddhi paripakva thaI jAya che. bhaktabhogI manuSyanuM bhoga viSayaka AkarSaNa ochuM thaI jAya che, tethI teno vairAgya raMga paripakva thaI jAya che, tema ja te svastha ane sazakta hovAnA kAraNe parISaho ane upasargone sahI zake che, tapazcaryA Adi dharmonuM pAlana paNa sukhapUrvaka karI zake che. tenuM zAstrIya jJAna paNa anubhavathI samRddha thaI jAya che, mATe munidharmanA AcaraNa mATe madhyama avasthA sarvajana svIkArya che tethI A sUtramAM teno ullekha karavAmAM Avyo che. gaNadharo paNa ghaNuM karIne madhyama vayamAM dIkSita thayA hatA. bhagavAna mahAvIra paNa prathama vayane pAra karIne dIkSita thayA hatA. bAlyAvasthA temaja vRddhAvasthAmAM paNa munidharmanI ArAdhanA thAya che. saMjumana :- muni dIkSAnA svIkAra pahelA saMbodhi prApta karavI anivArya che. sAdhakane traNa prakArethI saMbodhi prApta thAya che- svayaMsaMbuddha- potAnI meLe saMbodhine prApta, pratyeka buddha- koInimittathI saMbodhine prApta, athavA buddhabodhita- koInA upadezathI saMbodhine prApta hoya. A sUtramAM koI jJAnI pAsethI bodha pAmela sAdhaka arthAt buddhabodhitanI apekSAe kathana che. sozvA varSa mAvI paDiyA sAniyA - cUrNikAre A sUtrano A pramANe artha karyo che. paMDito-gaNadharoe sUtrarUpamAM gUMthela, medhAvI-tIrthakaranA vacana sAMbhaLI tathA hRdayamAM dhAraNa karIne, madhyama vayamAM pravrajita thAya che. te 3LavavamI :- je gRhavAsa choDI munidharmamAM dIkSita thayA che ane mokSa taraphanuM jeonuM gamana che teo kAmabhogonI AkAMkSA rAkhatA nathI. vALa aparitAdemA :- A zabdo prANAtipAta viramaNa ane parigraha viramaNa mahAvratanA dyotaka che. paheluM ane chelle mahAvrata grahaNa karavAthI madhyanA mRSAvAda viramaNa, adattAdAna viramaNa ane maithuna viramaNa mahAvratonuM grahaNa thaI jAya che. A prakAre te sAdhaka pAMca mahAvratanA pAlana karanArA thaI jAya che. te mahAvratI potAnA zarIra pratye paNa mamatva rahita hoya che. teone ja tIrthakara, gaNadharAdie mahAnigraMtha kahyA che. sAthe - je bAhya ane AtyaMtara graMthothI mukta thaI gayA che. te agraMtha. agraMtha ke nigraMtha baMneno artha eka ja che.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vAyaM cayaNaM :- upapAta ane cyavana, A baMne zabdo janma maraNanA sUcaka che. sAmAnya rIte A zabdono prayoga devonA janma-maraNa mATe thAya che. divya zarIradhArI devatAonuM zarIra paNa jo janma maraNanA kAraNe nAzavaMta che to pachI manuSyonA lohI, mAMsa, majjAdi azuci padArthothI banelA zarIranI to zuM vAta karavI ? A daSTie vicAra karatAM A padothI zarIranI kSaNabhaMguratAne batAvI che. A rIte zarIranI kSaNabhaMguratAnuM ciMtana karI AhArAdi pratye anAsakti rAkhe. 290 saMyama nipuNanI guNavattA H 2 AhArovacayA dehA, parIsahapabhaMgurA / pAsahege savvidiehiM parigilAyamANehiM / oe dayaM dayai / je saMNihANasatthassa kheyaNNe, se bhikkhU kAlaNNe balaNNe mAyaNNe khaNaNNe viNayaNNe samayaNNe pariggahaM amamAyamANe kAleNuTThAI apaDaNe duhao chettA NiyAi / zabdArtha :- AhArovapayA = AhArathI vRddhine prApta thAya che, vehA = zarIra, parIsadapapurA = parISahathI nAza pAme che, sa--ivijji - sarva IndriyothI, sarva aMgopAMgathI, piibhajJAyamALehiM = glAni pAme che, vayaM = dayA ja, saMyama, vavajJa = pAlana kare che, saMhiALatatvajJa = karmarUpa saMnidhAnanuM zastra saMyama, karmonA svarUpane batAvanAra zAstranA jJAnamAM, mahinge = pratijJA rahita arthAt koI paNa jAtanA niyANA rahita, duho = bAhya, AtyaMtara baMne prakAranA baMdhanone, rAgadveSane, chettA = chedana karIne, piyAr = saMyama mArgamAM gamana kare che, nizcitarUpathI saMyama anuSThAnamAM vicaraNa kare che. bhAvArtha :- AhArathI zarI2 vRddhi pAme che, parISahonA prahArathI kSINa thAya che. he ziSya ! tame juo ke AhAranA abhAvamAM bhUkhathI pIDita thavAnA kAraNe koI sAdhakanI sarva Indriyo ane sarva aMgopAMga zithila thaI jAya che, glAna thaI jAya che. topaNa dayAvAna rAgadveSathI rahita bhikSu dareka paristhitimAM dayA--saMyamanuM pAlana kare che. je bhikSu karmarUpa saMnidhAnanA zastra-saMyamane sArI rIte samaje che, te nipuNa bhikSu kAlajJa, balajJa, mAtrajJa, kSaNajJa (avasarajJa), vinayajJa-AcAranA marmajJa, samayajJa--siddhAMtanA jJAtA hoya che. te bhikSu parigraha prati anAsakta banI, yathAsamaya yathocita anuSThAna karI, mithyA Agrahayukta pratijJAthI rahita banI, rAgadveSa rUpa baMdhanone chedI, saMyamanI sAdhanA dvArA mokSa tarapha prayANa kare che. vivecana : sadhdhividdhi piibhatAyamALehiM :- A sUtramAM AhAra karavAnuM kAraNa spaSTa karyuM che ke AhAra karavAthI zarIra puSTa thAya che, paraMtu sAdhaka saMyamanA pAlana mATe ane parISaha Adine sahana karavAnI For Private Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ vioza adhya-8, 9:3 kSamatA mATe AhAra dvArA zarIranuM saMrakSaNa kare che kAraNa ke zarIra mokSanuM sAdhana che. je kAyara puruSa sukhamAM Asakta ane bhogAkAMkSI hoya che, zarIrathI puSTa ane sazakta hovA chatAM je manathI nabaLA hoya che temanuM zarIra parISaho AvatAnI sAthe vRkSanI DALInI jema tUTI paDe che. parISahonA prahArathI zarIra ja bhAMgI paDe che ema niha paNa Indriyo paNa karamAI jAya che. jema ke bhUkhanI vedanA thatAM AMkhe aMdhArA Ave che, kAnathI sAMbhaLavAnuM tathA nAkathI sUMghavAnuM ochuM thaI jAya che. AhAra phakta zarIra puSTa karavA mATe nathI, paraMtu saMyama pAlana mATe che, tethI ja zAstrokta cha kAraNothI AhAra levAno che. akAraNa AhArathI dUra rahevuM joIe. uttarAdhyayana sUtramAM sAdhune cha kAraNe AhAra grahaNa karavAnuM tathA AhAra tyAga karavAnuM vidhAna che-- ra1 veyaNa - veyAvacce, iriyaTThAe saMjamaTThAe / taha pANavattiyAe, chaTuM puNa dhammaciMtAe // AyaMke uvasagge, titikkhayA baMbhaceraguttIsu / pALivavA tavahetuM, zarIra yoddheyaLadAr / -(a. 26 gAthA. 33, 35.) (1) sudhAvedanIyane zAMta karavA mATe. (ra) sAdhuonI sevA karavA mATe. (3) IryAsamitinA pAlana mATe. (4) saMyamanA pAlana mATe. (5) jIvonI rakSA mATe. (6) svAdhyAya, dharmadhyAnAdi karavA mATe AhAra kare. (1) rogAdi AtaMka Ave tyAre. (2) upasarga - parISahAdine sahana karavA mATe. (3) brahmacaryanI rakSA mATe. (4) jIvonI dayA mATe. (5) tapa karavA mATe (6) zarIrano tyAga karavA, anazananI ArAdhanA karavA mATe AhAra tyAga kare. A zAstrokta kAraNo sivAya kevaLa baLa, vIryAdi vadhAravA mATe AhAra karavo, te doSa rUpa che. temaja AhAra choDavAnA cha kAraNomAM AhAra tyAga na kare, to te paNa doSa rUpa che ane te tenI AhAra paranI ke deha paranI Asakti kahevAya che. or vayaM vak :- A sUtrathI spaSTa karyuM che ke kSudhA-pipAsAdi parISahothI gherAI jAya tyAre rAga dveSa rahita sAdhu jIvadayAnuM, saMyamanuM pAlana kare che, te doSavALo ke akAraNa AhAra grahaNa kare nahi. saMkhihALasatyakSa :- A zabdanA vRttikAre be artha karyA che- (1) sannidhAnazAstra (2) sannidhAnazastra. sannidhAna eTale karma. karmanA svarUpanuM digdarzana karAvI, tenA kSayano upAya batAvanAra zAstra te sannidhAna zAstra ane sannidhAna-karmanuM zastra che saMyama. karmanuM nAzaka saMyamarUpI zastra te sannidhAnazastra kahevAya che. sannidhAnazastranA khedaza eTale saMyamamAM nipuNa. sannidhAnano eka bIjo artha che "AhAra yogya padArthonI sannidhi eTale saMcaya-saMgraha." sannidhAna eTale AhArAdinI saMgrahavRtti tenuM zastra te saMyama. te saMyamanA khedajJa-jJAtA. A sUtramAM AhAra
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha saMbaMdhI vAta hovAthI A trIjo artha vadhu saMgata thAya che ke sAdhaka saMgrahavRttine choDI AhAranI mAtrA jANe ane kSudhA parISahane samatAthI sahana kare. jAtane valaLe H- A sarva vizeSaNo bhikSAjIvI sAdhakanI yogyatA batAvavA mATe, loka vijaya nAmanA bIjA adhyayananA pAMcamA uddezakamAM kahyA che ane tyAM tenI vyAkhyA paNa karI che. ahIM te vizeSaNone sAmAnya rIte saMyamInA viziSTa guNarUpe samajI zakAya che, tethI sAdhaka AhAravihAra vagere sarva viSayamAM kAlaza Adi hoya che. 202 -- duhao chettA NiyAi * 'duhata' zabdanA be artha che- (1) rAgadveSane chedIne (2) bAhya AtyaMtara parigrahathI mukta thaIne sAdhaka saMyamAnuSThAnamAM nizcayathI prayANa kare che. tAtparya e che ke- sAdhaka saMyamamAM nizcita rUpe pragati kare che, mokSAbhimukha sAdhanAne vegavaMtI banAvIne mokSa tarapha prayANa kare che. zItaparISahamAM AcAraniSThA : 3 taM bhikkhuM sIyaphAsaparivevamANagAyaM uvasaMkamittu gAhAvaI bUyA - AusaMto samaNA ! No khalu te gAmadhammA ubbAhaMti ? AusaMto gAhAvaI ! No khalu mama gAmadhammA ubbAhaMti / sIyaphAsaM No khalu ahaM saMcAemi ahiyAsittae / No khalu me kappai agaNikAyaM ujjAlittae vA pajjAlittae vA kAyaM AyAvittae vA payAvittae vA; aNNesiM vA vayaNAo / siyA evaM vadaMtassa paro agaNikAyaM ujjAlettA pajjAlettA kAya AyAvejjA vA payAvejjA vA / taM ca bhikkhU paDilehAe AgamettA ANavejjA aNAsevaNAe tti bemi / // to dezo samatto II zabdArtha :- sIyAsavevamALAya = ThaMDInA kAraNe jenuM zarIra dhrUjatuM hoya tevA, vasaMmittu pAse AvIne, gAmadhammA- Indriya viSayo, 3nnAhati = pIDita kare che, sIyAsuM = zItasparzane, Lo saMvAmi = samartha nathI, ahiyAsittaC = sahana karavA mATe, unnajittaN = kaMIka lAvavuM, pannAlittaC = vizeSarUpethI prajvalita karavuM, jAya - zarIrane, AyAvittaN = kaMIka tApa Apavo, tapAvavuM, payAvittaN = vizeSarUpathI tapAvavuM, gaLesi vA vayAo = vacanathI kahIne bIjA pAsethI karAve nahi. = = bhAvArtha :- ThaMDIthI dhrUjatA zarIravALA sAdhunI pAse AvIne koI gRhastha kahe- he AyuSyamAn zramaNa ! tamone Indriya viSayo to pIDita karatA nathI ne ? tyAre muni kahe- he AyuSmAn gRhastha ! mane Indriya viSayo pIDA karatA nathI, paraMtu mAruM zarIra nirbaLa hovAnA kAraNe huM ThaMDIne sahana karavAmAM asamartha chuM, tethI mAruM zarIra ThaMDIthI dhrUjI rahyuM che. For Private Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, 3H4 . | 293 | [tame agni kema jalAvatA nathI? A pramANe gRhastha prazna kare tyAre ]muni kahe ke agnikAyane thoDI jalAvavI, prajvalita karavI, tenAthI zarIrane thoDuM paNa tapAvavuM ke vizeSa tapAvavuM, bIjAne kahIne agni prajvalita karAvavI vagere amone kalpatuM nathI, jaina muni ema karatA nathI. kadAca A pramANe pratyuttara devA para te gRhastha agnikAyane thoDI prajvalita karI ke vizeSa prajvalita karI sAdhunA zarIrane thoDuM tapAve ke vizeSa rUpathI tapAve to te samaye agnikAyanA AraMbhane potAnI buddhithI vicArI Agama dvArA sArI rIte jANI bhikSu te gRhasthane kahe ke agnikAyanuM sevana huM karI zaku nahi athavA potAnA AtmAne te agninuM sevana nahIM karavA mATe AjJApita-anuzAsita kare ane bhAvuka gRhasthanI te bhaktinuM anumodana paNa kare nahIM. - ema bhagavAne kahyuM che. | | trIje uddezaka samApta che vivecana :nAma dhamA 30LyAti - A sUtramAM koI bhAvika gRhasthanI zaMkA ane tenuM samAdhAna karyuM che. koI yuvAna bhikSAjIvI sAdhu gocarI mATe pharI rahyA hoya. te samaye tenA zarIra para pUrA vastro nahi hovAnA kAraNe te sAdhaka ThaMDIthI dhrujI rahyA hoya. tene joIne tenI pAse AvI koI bhAvika gRhastha pUche ke tamo dhUjo cho zA mATe ? zuM tamone Indriya viSayo pIDA Ape che? te samaye A gRhasthanI zaMkAnuM samAdhAna kare ane vAstavika sthiti spaSTa kare. rIyaali no hetu divAsitta:- ThaMDIne sahana karI zakato nathI. potAnI kalpamaryAdAnA jANakAra sAdhu agnikAyanA sevanane anAcaraNIya samaje che. koI bhAvika bhakta agni pragaTAvI sAdhunA zarIrane tapAvavA lAge to sAdhu tene samabhAva pUrvaka spaSTarUpe agni sevanano niSedha kare. gRhastha AvA prazna pUche tyAre sAdhu gusse na thAya paraMtu zAMtithI kahe ke mArI zArIrika kSamatAthI vadhAre ThaMDI hovAnA kAraNe mAruM zarIra saheje dhrujI rahyuM che, bIjuM koI kAraNa nathI. A rIte kahevAthI gRhastha bhaktimAM AvIne agninA sAdhananuM nimaMtraNa Ape, teno sAdhu niSedha kare ane tene spaSTa samajAve ke jaina siddhAMtAnusAra agnikAyamAM jIvonuM astitva hoya che. temAM asaMkhya jIvo samaye samaye janma ane mare che, tethI jaina zramaNa agni prajvalita karavAnI anumodanA paNa kare nahIM ane agnithI zarIrane tapAvavuM e paNa saMyamavidhi mujaba kalpanIya nathI. I adhyayana-8|3 saMpUrNa II 0 AThamuM adhyayana : cotho udezaka 100% traNa vastranA abhigrahadhArI muni :| 1 je bhikkhU tihiM vatthehiM parivusie pAyacautthehiM / tassa NaM No evaM
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 284 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bhavai-cautthaM vatthaM jAissAmi / se ahesaNijjAiM vatthAI jAejjA, ahApariggahiyAiM vatthAI dhArejjA, No dhoejjA, No raejjA, No dhoyarattAI vatthAI dhArejjA, apaliuMcamANe gAmaMtaresu, omacelie / eyaM khu vatthadhArissa sAmaggiya / zArtha :- je = 2, bhikkhU = sAdhu, tihiM vatthehi = 39 vastrothI, tra vastronI pratijJauthI, parivusie = 24 cha, pAyacautthehi = yothA pAtro rApavAnI mA 42 cha, tassa NaM = tene, evaM = sA prabhAe, No bhavai = thAya nahi,cauttha vattha = thothA vastranI, jAissAmi = yAyanA jarIza, se = te sAdhu, ahesaNijjAI = shress|| anusAra, jAejjA = yaayn| 3 ane, ahApariggahiyAI = ThevA vastra adhyAchatevA 4, No dhoejjA = te vastrane dhovenaDi, No raejjA = raMge nala, dhoyarattAI = dhoye raMgelA athavA paDenA dho'ne pachI gelA, apaliuMcamANe = potAnA vastrane chupAvyA vinA tathA, gAmaMtaresu = zrI ||mmaa 4tA sAdhu, omacelie = alpabhUsyavANA vastrone ghaa25|| 42tIya, sAmaggiya = sAmagrI, mAyA . bhAvArtha :- je bhikSue traNa vastra ane cothA pAtrone rAkhavAnI maryAdA-abhigraha karyo che, tenA manamAM evo adhyavasAya thato nathI ke- "huM cothA vastranI yAcanA karIza". te eSaNIya-maryAdAnusAra grahaNIya vastronI yAcanA kare ane jevA vastro grahaNa karyA che te vastrone dhAraNa kare. te vastrone dhove nahIM, raMge nahIM, arthAt dhoyA pachI gaLInA raMgathI raMge nahIM, te dhoyelA-raMgelA vastrone dhAraNa kare nahIM. bIjA gAma AdimAM vicaratAM te vastrone chupAve nahIM. te abhigrahadhArI muni parimANa ane mUlyanI daSTie thoDA ane atisAmAnya vastra rAkhe. vastranA abhigrahadhArI munino A AcAra che. | 2 aha puNa evaM jANejjA-uvAikkate khalu hemate, gimhe paDivaNNe, se ahAparijuNNAI vatthAI pariTThavejjA, aduvA saMtaruttare, aduvA omacelie, aduvA egasADe, aduvA acele / lAghaviyaM AgamamANe / tave se abhisamaNNAgae bhvi| jaheyaM bhagavayA paveiyaM tameva abhisameccA savvao savvattAe sammattameva samabhijANijjA / zArtha :- aha = tyAra pachI, puNa = iza, evaM = abha, jANejjA = 3, uvAikkate = vyatIta thaI gaI che, hemaMte = hemaMta, gimhe = zrImatu, paDivaNNe = mAvI cha, ahAparijuNNAI = [ vastra, pariTThavejjA = choDI he, saMtaruttare = vastra-pachI rANe, me pachI ma traya vastra-5chIno 6payoga 73, meDane moThe ne rANe, aduvA = athavA te, omacele = 11 vastramAthI se ochu thAya tyAre 24, egasADe = 4 vastra 24, acele = vastra 2Dita, aye thIya, lAghaviyaM = sadhutAne, malyopadhi, AgamamANe = prApta tAM, tave = tapanI, sesAdhune, abhisamaNNAgae bhavai = prApti thAyacha, jaheyaM cha, bhagavayA = (bhagavAne,
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ vioza adhya-8, 9 : 4 paveDyuM - pharamAvyuM che, tameya - tene ja, abhisameLvA - jANIne. - bhAvArtha : - jyAre bhikSu e jANe ke 'hemanta Rtu' have pasAra thaI gaI che, ' grISma Rtu' AvI gaI che, tyAre je je vastro jIrNa thayA hoya tene saMyamavidhithI parI de, te jIrNa vastrano tyAga karI de. A prakAre kayAreka te traNa vastrone dhAraNa kare ane eka jIrNa vastrane choDI de to be vastrathI rahe, jo be jIrNa vastrono tyAga kare to eka vastravAna thaIne rahe ane jo sarva vastrono, traNe ya pacheDIno tyAga kare to acela rahe paraMtu maryAdita samayano abhigraha hovAnA kAraNe navuM vastra na le. A rIte alpopadhi rUpa lAghavatAne prApta karatAM te vastratyAgI munine sahaja rIte ja upakaraNa UNodarI ane kAyakleza Adi tapa thaI jAya che. bhagavAne je rIte A vastra-pratijJAnuM pratipAdana karyuM che, tene te rUpamAM UMDANapUrvaka jANIne sarvaprakAre, pUrNa rUpe samyak rIte kAryAnvita kare--sevana kare. vivecana : 295 mukti sAdhanAmAM lIna zramaNane saMyama rakSA mATe vastra, pAtrAdi upadhi rAkhavI paDe che. zAstramAM tenI AjJA ApI che paraMtu AjJAnI sAthe viveka batAvyo che ke te potAnI AvazyaktAone ochI karatA jAya ane upadhi saMyama vadhAratA rahe. A be sUtramAM vastranI alpatA 'lAghava dharma'nI sAdhanA batAvI che. tioi vatyeSi parivruttir :- A be sUtramAM sAdhunI utkRSTa kalpamaryAdA anusAra cAturmAsa pachI ekI sAthe traNa cAdara(pacheDI) grahaNa karI lIdhA pachI zeSa kALamAM bIjA vastra grahaNa na karavAnI pratijJAnuM varNana che. ahIM parivRtsit zabdano artha che ke te abhigraha karanAra zramaNa traNa vastra dhAraNa karatAM vicaraNa kare che. pAyapartyadi :- A zabdathI te vastrAbhigrahadhArI zramaNanA pAtronuM kathana karyuM che. A kathanamAM vastranI jema saMkhyAno ullekha na karatAM bahuvacanavALA zabdano prayoga karI kahyuM che ke cothA che pAtro jenI pAse. A zabdathI spaSTa che ke te zramaNane pAtra saMbaMdhI koI vizeSa pratijJA nathI. svAbhAvika rIte tene potAnI maryAdAnusAra je pAtra rAkhyA che te pAtra tenI pAse che. pAtraniyoMga--pAtra saMbaMdhI upakaraNa - TIkAkAre pAtranA viSayamAM sAta prakAranA upakaraNonuM kana karyuM che. pAtra grahaNanI sAthe pAtra sAthe saMbaMdhita tenI upayogI vastu paNa temAM gaNAya jAya che. jema ke- pattaM pattAbaMdho, pAyaThavaNaM ca pAya kesariyA / paDalAi ravattANaM ca gocchao pAya Nijjogo // (1) pAtra (2) pAtrabaMdhana(jhoLI) (3) pAtra sthApana (mAMDalIyu) (4) pAtra-kesarI (pramArjanikA) (5) paTala(jIvarakSA mATe pAtranI vacce rAkhavAnuM vastra) (6) rajastrANa (7) gocchaga (gucchA). A sAte ya maLIne pAtra niryoga kahevAya che.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra96 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha sUtramAM pAtra zabda jAtivAcaka hovAthI temaja bahuvacanamAM hovAthI kevaLa eka pAtra hovAno artha karavo yogya nathI paraMtu aneka pAtra ane tadviSayaka sarva sAmagrI temAM AvI jAya che. tarU i fmagSNa no parva bhava- valtha vattha nAphassAma - A sUtramAM vastra, pAtrAdi rU5 bAhA upadhi ane rAgadveSa, moha temaja Asakti Adi AvyaMtara upadhithI vimokSanI sAdhanA daSTie viziSTa vastrAbhigrahadhArI zramaNanA viSayamAM pratipAdana karyuM che ke te bhikSu traNa vastra ane pAtra sivAyanI anya aupagrAhika daMDa pustaka vagere upadhi rAkhatA nathI paraMtu audhika upadhi, mukha vastrikA, rajoharaNa, gozkaga vagere sarva sAdhAraNa upakaraNo ja rAkhe che. je munie A kalpatrayanI pratijJA karI che, te muni ThaMDI AdinA parISaha AvavA para paNa cothA vastrane levAnI IcchA karatA nathI. jo tenI pAse pratijJAthI vastra ochA thaI jAya to paNa te maryAdita samaya sudhI bIjA vastra laI zaktA nathI. sahAparidiyA, mahesANADuM :- A vastra pratijJA sAthe zAstrakAra anAgraha vRttinuM paNa sUcana kare che. eSaNIya-kalpanIya vastra jyAM jevuM maLe tyAMthI te laIne dhAraNa kare, vastra aMge koI vizeSa prakArano Agraha ke saMkalpa rAkhe nahIM. maLelA te vastrane phADIne nAnuM na kare ke TUkaDA joDIne moTuM na kare, tene dhove nahi ane raMge nahi. A kathana eTalA mATe che ke te abhigrahadhArI zramaNane vastra saMbaMdhI koI prakriyA karavAnI hotI nathI. sthavirakalpI sAmAnya muni mATe kAraNa vizeSane laIne vastra dhovAnuM vidhAna che paraMtu vibhUSA temaja saundaryanI daSTie, zRMgAra, zobhA zaNagAranI bhAvanAthI teone paNa vastrane grahaNa karavAnI, paheravAnI, dhovAnI manAI che. vastra saMbaMdhI viziSTa abhigrahadhArI gacchavAsI sAdhu, bhikSapaDimAdhArI sAdhu ane jinakalpI sAdhu A sarva viziSTa sAdhakone to vibhUSA sivAya paNa vastra dhovA, AdinI koI prakAranI kriyA karavAnI kalpatI nathI.te sAdhako jIrNa thAya tyAM sudhI te vastrAdi upakaraNone dhAraNa kare che ane jyAre upayogI na rahe tyAre paraThI de che. je dhoLA no raphaLa :- vizeSarUpe karma nirjarAnI sAdhanA mATe ja bhikSu UNodarI taparUpamAM vastrAbhigrahane dhAraNa kare che. A prakAranA dareka abhigrahadhArI, paDimAdhArI sAdhakone zarIra lakSI ke upakaraNalakSI koI paNa prakriyA hotI nathI. ahIM dhovAnI sAthe raMgavAnuM kathana sahaja rUpathI che je dhovAnI prakriyAmAM ja samAviSTa che. dhoyA pachI tenI saphedAI mATe gaLI vagere padArthono upayoga thAya che. tenuM ja ahIM raMgavuM zabdathI kathana karyuM che. apatisaMvamAM matanu :- A zabdano artha che te vastrAdi upakaraNone na chUpAvatAM. tAtparya e che ke traNa vastra(pacheDI)nA abhigrahadhArI muni te vastro prati mamatva mUccha bhAva na rAkhe. te vastrone koI laI na jAya, corI na jAya evo bhaya paNa na rAkhe tathA mAre samayamaryAdA sudhI bIjA vastranI yAcanA karavAnI nathI mATe e vastrone bahu saMbhALIne rAkhavAnA che, evo mamatva bhAva na rAkhatAM niphikara thaIne rahe. koI prakAranA saMkalpothI te vastrone chupAvI chupAvIne na rAkhe. vihAranA prasaMge kyAreka smazAna Adi sthAnomAM rahevAnuM thAya ke zunya jaMgalamAMthI pasAra thavAnuM hoya topaNa te vastro prati muccha bhAva na rAkhe kAraNa ke abhigraha dhAraNa karanAra te sAdhaka to acela thaI jAya tyAM sudhInI hiMmata sAthe ja pratijJA kare che.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimokSa adhya-8, 1H 4. | 297 | mane - 3 vana no artha alpa ke sAdhAraNa che. navama zabda saMkhyA, parimANa (mApa) ane mUlya A traNe ya apekSAe alpatA ke sAdhAraNatAne batAve che. saMkhyAnI apekSAe alpatA mULapAThamAM ja spaSTa che. mApa ane mUlyamAM paNa alpatA ane nyUnatAnuM dhyAna rAkhavuM jarUrI che. alpamUlya ane sAmAnya, thoDA vastrothI jIvana yApana karanAra sAdhu mavamaveta kahevAya che. hAriyMAruM vatthAruM rivennA:- zramaNAcAranI pAMcamI samiti paraThavA saMbaMdhI che. temAM zarIranA azuci padArthono yogya sthAne vivekathI tyAga karavAno hoya che. tema ja anupayogI koI paNa jIrNa upakaraNa paraThavAno paNa temAM ja samAveza thAya che. ahIM jIrNa vastrone paraThavAnuM kathana che. tenI vidhi e che ke jaMgalamAM ekAMta sthAne choDI devuM ke TukaDe TukaDA karI retI ke paththara vagerethI dabAvIne rAkhI devuM. A sUtra cAdara-pacheDI saMbaMdhI abhigrahadhArI sAdhakanI daSTie che. potAnA zarIrane jeTaluM kasI zake teTaluM kase, ochAmAM ochAM jeTalAM vastrothI rahI zake teTalAM vastrothI rahevAno abhyAsa kare. mATe ja kahyuM che ke grISmaRtu Ave tyAre sAdhaka traNa vastromAMthI je vastra atyaMta jIrNa hoya teno tyAga karI de. have be vastro rahyA temAMthI paNa jIrNa thaI jAya to eka vastra ochuM karI nAkhe. phakta eka vastrathI rahe, jo te vastra paNa jIrNa thaI jAya to teno tyAga karI vastrarahita-cAdara rahita rahe. cAdaranI apekSAe te bhikSu acala kahevAya che paraMtu colapaTTaka, mukhavastrikA vagere upakaraNo tene rahe ja che. tenAthI sAdhakane tapano lAbha to thAya che paNa vastra viSayaka je ciMtA che tenAthI te mukta banI jAya che, laghubhUta-haLavA phUla thavAno mahAlAbha thAya che. zAstramAM kahyuM che ke pAMca kAraNothI acelaka prazasta che, 1. tenuM pratilekhana kArya ochuM hoya che. 2. tenuM lAghava-haLavApaNuM prazasta hoya che. 3. tenuM rUpa (veza) vizvAsa yogya hoya che atyaMta saMgraha karanAranA pratye lokone saMdeha thAya che. 4. tenuM tapa jinezvara dvArA anujJAta hoya che. 5. tene Indriyano nigraha vizeSa thAya che. tattara:- A zabdanA vividha artha che. (1) uttarA.a. 23 mAM A zabdano acela ke alpa vastranA pratipakSamAM prayoga thayo che. tyAM bhagavAna mahAvIranA zramaNono acela dharma kahyo che ane pArzvanAtha bhagavAnanA zramaNono vastranA viSayamAM-saMtattara dharma kahyo che. (2) eka pachI eka upayogamAM laI zake evA traNa vastra (3) grahaNa karelA sarva vastro dhAraNa kare (4) upara nIce sUtarAu vastra ane vacce garama kAmaLI ema sAMtattara karIne oDhavuM ema vyAkhyAmAM kahyuM che. tAtparya e che ke ahIM traNa vastranA abhigrahanuM prakaraNa hovAthI saMtatta2zabdathI traNa cAdara-pacheDI dhAraNa karavAno artha samajavo joIe. sammattane saMbhanALijhA - vRttikAre 'sattanA be artha karyA che- (1) samyaka ane (2) samatva. samyaka artha grahaNa karatAM artha thAya che ke bhagavAne kahela A upadhivimokSanI satyatA ke saccAIne sArI rIte jANIne AcaraNamAM le ane 'samatva' artha grahaNa karatAM artha thAya che ke bhagavAne kahelI upadhi-vimokSane sarva prakAre sarvAtmanAM(pUrNarUpathI) jANIne sacelaka-acelaka baMne avasthAomAM samabhAvapUrvaka rahe. A rIte vRttikAra dvArA kathita bane artha yathocita jaNAya che.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha veLA-duttA :- ghaNI pratomAM raduvenA zabda pachI ravettA zabda maLe che. te samajaNanA abhAve vadhI gayelo zabda che. tenA kAraNe mULapAThamAM vibhinnatA maLe che. rikaveLA zabda pachI parikvettA zabda AvI zake che paraMtu ahIM parikvejha zabda pachI yuvA zabda Avyo che. tenA kAraNe parikvettA zabda AvI zake nahIM. mATe A sUtranA mULapAThamAM eka ja zabda parikvejha svIkAryo che. parikvettA zabda rAkhavAthI A uddezakamAM A vastra saMbaMdhI pAThanA mULapATha ane tenA arthamAM keTalIya muzkelI ke mUMjhavaNa UbhI thAya che. je vividha saMskaraNone jotAM anubhavAya che. A adhyayananA cothA pAMcamA ane chaThThA traNa uddezakamAM traNa, be ane eka cAdara saMbaMdhI abhigrahanuM varNana che. traNemAM eka sarakhuM varNana che. tyAM paridRvattA pachI paNa traNa, be ane eka pacheDI rahevAno pATha Ave che ane parizvettA pachI traNe uddezakamAM makvA zabda Ave che je parikvettA zabda pachI Avavo upayukta nathI, tethI spaSTa thAya che ke parivettA vinAno pATha barobara che. brahmacaryanI asamAdhimAM hAnasa maraNa :| 3 jassa NaM bhikkhussa evaM bhavai puTTho khalu ahamaMsi, NAlamahamaMsi sIyaphAsaM ahiyAsittae, se vasumaM savvasamaNNAgayapaNNANeNaM appANeNaM kei akaraNayAe AuTTe / tavassiNo hu taM seyaM jamege vihamAie / tatthAvi tassa kAlapariyAe / se vi tattha viyaMtikArae / icceyaM vimohAyataNaM hiyaM suhaM khamaM NissesaM ANugAmiyaM / ti bemi / vaDaltho 3ddezo samaro || zabdArtha :- naLa = je, = sAdhune, parva - Avo vicAra, mavaDuM = thAya che, puTTo ' = duHkhothI gherAI gayo chuM, rahA = kharekhara, marda = huM, atta = samartha, na li = nathI, - kAvAsA = sahana karavAmAM, te = , cAritravAna sAdhu, savvasamaMITTyaTUM akhAne = sarvaprakAre jJAna saMpanna AtmArthI, voTTa = koI dvArA, a thANa ADaTTa= akaraNIya mATe prerita karavA para, upasarga karavA para, tavasikho = te tapasvI sAdhune mATe, du= nizcayathI, te tevuM = A rIte karavuM ja zreSTha che, na = ke, netra koI eka, te sAdhu, nimArUpa = vaihAnasa maraNano svIkAra kare, gaLe phAMso khAIne mare, tatthAvara te maraNa paNa, tajJa = tenA mATe, vAnapariyA = kALanI ja paryAya che, te ni = maranAra te, tattha = te maraNathI, viyeti(r)IR = karmono aMta karanAra che, rUddeyaM = A maraNa paNa, vinodacata = moha rahita puruSano Azraya che, hiya = hitakAraka, sudaM = sukhakAraka, umaMga samartha, yogya, khise mokSapradAtA, karmakSayanuM kAraNa, kalyANakArI, Ajuniye = paralokagAmI, zubha phaLadAyI, puNyanuM phaLa che.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ vioza adhya-8, 9 : 4 bhAvArtha :- je sAdhune e samajAya jAya ke huM zIta parISaha arthAt strI AdinA parISahathI gherAI gayo chuM ane huM A anukULa parISahane sahana karavAmAM asamartha chuM, tevI paristhitimAM potAne prApta saMpUrNa prajJAna temaja svavivekathI saMpanna saMyamI muni mATe zreyaskara che ke AvI sthitimAM teNe vaihAnasa arthAt gaLe phAMso nAkhI maraNa svIkArI levuM joIe paraMtu brahmacarya khaMDita karavuM na joIe. A rIte karavAthI tenuM te maraNa kAlaparyAya maraNa arthAt yogya samayanuM maraNa che. te bhikSu te mRtyuthI paNa viziSTa karmonA kSayakartA thAya che. 299 A rIte A vimokSanA Ayatana rUpa mokSadAyaka maraNa bhikSune mATe hitakara, sukhakara, karmakSayamAM samartha, niHzreyaskara, paralokamAM sAthe AvanAra hoya che. --ema bhagavAne kahyuM che. // cotho uddezaka samApta || vivecana : nameLe vijJamAC :- zarIra jyAre dharmanuM pAlana karavAmAM akSama, asamartha temaja jIrNa--zIrNa, azakta thaI jAya tyAre bhikSune mATe saMlekhanA dvArA bhaktaparijJA, Igita maraNa temaja pAdapopagamana svIkAra karI samAdhimaraNa prApta karavAnuM autsargika vidhAna che, tenI prakriyA ghaNA lAMbA kALanI che. koI Akasmika kAraNa AvI jAya ane tenA mATe tAtkAlika zarIra-vimokSano nirNaya levAno hoya to te zuM kare ? AvI ApavAdika paristhitimAM zAstrakAroe vaihAnasa maraNanI anumati ApI che ane te bhagavAnanI AjJArUpa temaja kalyANakArI mAnela che. vyAkhyAkAre vyAkhyA karatAM A prakAre maraNa mATe be prakAranI sthiti prakaTa karI che- (1) koI bhikSu guhasthane tyAM bhikSA mATe gayA. tyAM koI kAma--pIDitA, putrAkAMkSiNI, pUrvAzrama(gRhasthajIvana)nI patnI ke koI vyakti tene eka rUmamAM te strInI sAthe pUrI de ke te strI ratidAna mATe bahu anunaya, vinaya kare, te strI ke tenA pArivArikajano tene bhAvabhaktithI, pralobhanathI, kAmasukhane mATe calita karavAnuM Icche, tene vivaza karI de ke gherI le. AvI dharmasaMkaTApanna sthitimAM sAdhu te strInI sAme zvAsa baMdha karI mRtavat banI jAya, avasara pAmI gaLAmAM phAMsI nAkhavAno prayatna kare, jo Ama karatAM tenAthI chUTakAro thaI jAyato sAruM ane jo chUTakAro na thAya to gaLAmAM phAMsI nAkhI zarIrano tyAga karI de paraMtu strInA sahavAsa Adi upasarga ke strI parISahane vaza na thAya, koI paNa bhoge te maithuna sevanano svIkAra kare (2) te pote ja vAyu AdithI utpanna thayela kAmapIDAthI pIDita thaI jAya, zAstrokta koI paNa vidhithI tenI kAmavAsanA zAMta na thAya ane kuzIla sevana vinA tenI samAdhi na Take to evI sthitimAM tene vrata ArAdhanA mATe vaihAnasa maraNathI marI javuM ja zreSTha che. evo zAstrakArano Azaya che. kAraNa ke evI sthitimAM te sAdhue jaldI nirNaya karavAno hoya che, thoDo paNa vilaMba tenA mATe ahitakArI ke anucita banI zake che. TIkAkAre ahIM phAMsInA upalakSaNathI anya prakAre paNa maravAnuM kathana karyuM che. jema
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha ke jIbha kheMcIne maravuM ke UMcethI kUdako mArIne maravuM ItyAdi. sIyAsa :- bAvIza parISahomAM strI ane satkAra A be parISaha zIta anukULa parISaha che, bAkInA uSNa(pratikULa) parISaho che. A sUtramAM zItasparza zabdathI strI parISaha ke kAmabhoga sevana evo artha thAya che. tethI kahyuM che ke zItasparza sahana na thaI zake to sAdhaka potAnA prANono tyAga karI de. tatkAvi takka vAtapariyApH- ahIM vAtapariyAd nAvividha artha thAya che. (1) kAlanI ja paryAya che. (2) maraNanI ja paryAya che. (3) paMDita maraNanI ja eka avasthA che. (4) A paNa kAla maraNa kahevAya che. akAlamaraNa kahevAtuM nathI, yogya samayanuM ja maraNa kahevAya che. prazna e thAya che ke vaihAnasa maraNa to bAlamaraNa kahyuM che. mATe te AtmahatyA kahevAya che, to pachI sAdhaka mATe te hitakArI kema ? tenuM samAdhAna karatA zAstrakAra kahe che ke brahmacarya vratanI ArAdhanA mATe vaihAnasa maraNa dvArA zarIra vioza karavA chatAM te kALamRtyu che. jema kALaparyAya maraNa guNakArI hoya che tema AvI sthitimAM vaihAnasa maraNa paNa guNakArI che paraMtu AtmahatyA nathI. tenAthI karmakSaya thAya che ane aMte muktinI prApti thAya che. kAraNa ke A maraNa pAchaLa teno uddezya dharma ArAdhanAno che. jainadharma anekAMta che. te sApekSa daSTie koI paNa vAtanA guNAvaguNa para vicAra kare che. brahmacarya sAdhanA sivAya ekAMtarUpe koI paNa vAta upara vidhiniSedha hotA nathI, je vAtano niSedha karyo che teno dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAe svIkAra paNa karI zakAya che. kAlajJa sAdhu jANe che ke kyAreka utsarga paNa doSakAraka ane kyAreka apavAda paNa guNakAraka thaI jAya che. mATe kahyuM che ke- te vi tattva viyaMti AraN kramathI bhakta parikSA anazanAdi karanArA ja nahi paNa vaihAnasAdi maraNane pAmanArA bhikSu paNa karmathI mukta thAya che. A maraNathI bhikSu ArAdhaka thaI sadgati prApta kare che. tethI zAstrakAre A ApavAdika maraNane paNa prazaMsanIya batAvatAM kahyuM che ke- phnteya vimohAyatAM - A tenI moharahita avasthA arthAt mokSanuM Ayatana che, sAdhana che. A maraNathI te muktinI sAdhanA-ArAdhanA karI le che kAraNa ke A maraNa kAyukta nathI paraMtu vairAgya temaja vrataniSThAyukta maraNa che. = // adhyayana-8/4 saMpUrNa // 4 AThamuM AThamuM adhyayana : pAMcamo uddezaka be vastranA abhigrahadhArI zramaNa : 1 je bhikkhU dohiM vatthehiM parivusie, pAyataiehiM / tassa NaM No evaM bhavai - taiyaM vatthaM jAissAmi / se asaNijjAeM vatthAI jAejjA jAva evaM khu vatthadhArissa sAmaggiyaM / IMMING
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, uH 5 _ 301 | bhAvArtha :- je bhikSu be vastra ane trIjA pAtrone rAkhavAnI pratijJA kare che, tenA manamAM evo vikalpaadhyavasAya thato nathI ke huM trIjA vastranI yAcanA karIza. te abhigrahadhArI sAdhu potAnI kalpamaryAdAnusAra grahaNIya vastronI yAcanA kare. zeSa kathana pUrvanA uddezaka anusAra jANavuM yAvatuM A pramANe te vastranA abhigrahadhArI munino AcAra che. | 2 aha puNa evaM jANejjA uvAikkaMte khalu hemaMte, gimhe paDivaNNe, se ahAparijuNNAI vatthAI pariTThavejjA, aduvA omacele, aduvA, egasADe, aduvA acele / lAghaviyaM AgamamANe tave se abhisamaNNAgae bhavai / jaheyaM bhagavayA paveiyaM tameva abhisameccA savvao savvattAe sammattameva samabhijANijjA / bhAvArtha :- jyAre te abhigrahadhArI sAdhu e jANe ke hemaMtaRtu pasAra thaI gaI che, grISmaRtu AvI gaI che tyAre je vastra jIrNa thaI gayA hoya teno tyAga karI de. te be vastravALA rahe, athavA eka jIrNa vastrano tyAga karatAM eka vastravALA rahe athavA banne vastra jIrNa thatAM, saMpUrNapaNe teno tyAga karI acela rahe. A rIte te muni alpopadhirU5 lAghavatA prApta kare che. te munine upakaraNa-avamaudarya temaja kAyakaleza tapa thaI jAya che. bhagavAne vastra pratijJAnAM vidhi niyamane je rUpe pratipAdana karyA che tene te rUpe UMDANapUrvaka vicArIne sAdhaka sarvaprakAre pUrNatayA samyak pAlana kare. vivecana :rohiM vahiM - A sUtramAM be vastra saMbaMdhI pratijJAnuM vidhAna karyuM che. A pratijJA karanAra sAdhu aMta sudhI potAnI lIdhelI pratijJAmAM daDha rahe, trIjuM vastra grahaNa karavAno saMkalpa kare nahIM. zeSa varNana caturtha uddezakanI samAna che. sAme lAvela AhArAdinA grahaNano niSedha :| 3 jassaM NaM bhikkhussa evaM bhavai- puTTho abalo ahamaMsi, NAlamahamaMsi gihatara saMkamaNaM bhikkhAyariyaM gamaNAe / se evaM vadaMtassa paro abhihaDaM asaNaM vA 4 Aha? dalaejjA, se puvvAmeva Aloe jjA-AusaMto gAhAvaI ! No khalu me kappai abhihaDaM asaNaM vA 4 bhottae vA pAyae vA aNNe vA eyappagAre / zabdArtha - puddo = rogAdithI AkrAMta thavAnA kAraNe, avato = nirbaLa, mAMsa = huM chuM,
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha pAna-dasi = huM samartha nathI, paraMtarasaMvanana = eka gharathI bIjA gharamAM, bihAra = bhikSA mATe, amANa = javAmAM, parva = A pramANe, va stra = kahetA, para = koI gRhastha, mahatuM = gharethI sAme lAvela, asaM vA 4 = azanAdi cAre ya, Adityu = lAvIne, tannA = ApavA lAge, mora = khAvAnuM, pAyA vA = pIvAnuM,jo pa = kalpatuM nathI, ane va = anya padArtha paNa, dhyapraVIR= A rIte. bhAvArtha :- je sAdhakane ema lAge ke huM rogAdithI gherAI javAnA kAraNe durbaLa thaI gayo chuM tethI huM gocarI mATe ghera ghera javAmAM samartha nathI. A rIte tene kahetA sAMbhaLIne athavA bIjI koI rIte khabara paDI jAya ane koI gRhastha potAnA gharethI azana, pAna, khAdima, svAdima lAvIne ApavA lAge tyAre te bhikSu pahelAM ja arthAt pote ja kahI de ke he AyuSyamAn gRhastha ! A rIte gharethI sAme lAvelA anAdi cAre ya AhAra mArA mATe kalpanIya nathI. e ja rIte bIjA vastrAdi padArtho paNa mArA mATe grahaNIya nathI. vivecana : vastra pratijJAnA abhigrahadhArI koI zramaNa anya niyama, abhigraha paNa dhAraNa karI zake che. A sUtramAM sahAya tyAganA tyAgI ekAkI bhikSunuM kathana che. puko avano - ko nA traNa artha che. (1) roganA kAraNe (2) tapasyAnA kAraNe (3) vRddhAvasthAnA kAraNe. A koI paNa kAraNe, avato = nirbaLa, asamartha thayela te ekAkI abhigrahadhArI zramaNa gocarI mATe pharI zakatA nathI. sAdhakane durbaLa jANIne ke sAMbhaLIne koI bhAvika hRdayI gRhastha anukaMpA ane bhaktithI prerita thaIne tenA mATe bhojana upAzrayAdimAM lAvIne Ape to te sAdhaka tene sadoSa jANIne, gRhasthane potAnAM AcAra-vicAra samajAvIne niSedha kare. AhAra sivAya vastra, pAtra, auSadhAdino paNa niSedha kare. pada6:- zramaNAcAranI IryA Adi pAMca samiti che. temAM trIjI eSaNA samitimAM AhAranI zuddha gaveSaNA mATe gocarInA 42 doSa kahyA che. sAdhunA mATe sAme lAvela AhAra vagerene madahuM doSathI sUcita karela che. tenuM tAtparya e che ke sAdhu mATe AhArAdi laI gharethI AvatAM, mArgamAM page cAlatAM ke vAhana dvArA AvatAM gRhastha dvArA jIvonI virAdhanA thAya athavA to gharethI te AhAra laI AvavAmAM vAsaNa, hAtha dhovAM ke te vastune banAvavI, taiyAra karavI vagere pravRtti gRhastha kare to temAM paNa jIva virAdhanA thAya. A kAraNe te AhAra doSayukta thaI jAya che. te doSane ahIM badaluM = sAme lAvela doSa kahyo che. A pramANe te viziSTa abhigrahadhArI zramaNa potAnI sAmAnya zramaNa caryAnA niyamonuM atikramaNa karatA nathI ane kSudhA parISaha sahana kare che. sAdhu potAnA karelA viziSTa tyAga, niyama athavA abhigraha mATe saMyamanA sAmAnya-dhruva niyamono kyAre ya bhaMga kare nahIM. AhAra abhigraha :|4 jassa NaM bhikkhussa ayaM pagappe- ahaM ca khalu paDiNNatto apaDiNNattehiM
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, uH 5 _ 303 | gilANo agilANehiM abhikaMkha sAhammiehiM kIramANaM veyAvaDiyaM saaijjissaami| ahaM vAvi khalu apaDiNNatto paDiNNattassa agilANo gilANassa abhikakha sAhammiyassa kujjA veyAvaDiya karaNAe / AhaTTa pariNaM ANakkhessAmi AhaDaM ca sAijissAmi / Aha? pariNaM ANakkhessAmi AhaDaM ca No sAijjissAmi / AhaTTa pariNaM No ANakkhessAmi AhaDaM ca sAijjissAmi / AhaTTa pariNaM No ANakkhessAmi AhaDaM ca No sAijjissAmi / lAghaviyaM AgamamANe tave se abhisamaNNAgae bhavai jaheyaM bhagavayA paveiyaM tameva abhisameccA savvao savvattAe sammattameva smbhijaannijjaa| zabdArtha :- pAkhe = vikalpa, AgAra, vizeSa niyama, DipaNo = pratijJAmAM sthita, pratijJA yukta, apatteihiM = kahyA vinA, bhilAkho = bImAra houM to, abhivArdi= nIroga, glAni rahita, kharA = IcchAthI karanAra, nirjarAnI IcchAthI, sadaksidaM= sAdharmika sAdhuo dvArA, zaramAI = karelI, veyAvahiyaM = vaiyAvaccane, tAja ma= huM svIkAra karIza, vAvi = paNa, kApaDivLo = bIjAnA kahyA vinA ja, pArasa = pratijJA yukta bhikSunI, sunnA = karIza, veyAvahiyaM = vaiyAvacca, 2/5 = karaNIya samajIne, kartavya samajIne, mATupara = pratijJA karIne, dhArIne, saMkalpa pUrvaka, A sAma = bIjA sAdharmika mATe AhArAdinI gaveSaNA karIza, bAda6 = bIjA sAdharmI dvArA lAvelA AhArAdine, sAnistAmi = bhogavIza. bhAvArtha :- je bhikSane A prakalpa-vizeSa niyama hoya che ke jo huM pratijJAmAM hoIza ane asvastha thaIza tyAre koI sAdharmika svastha sAdhu kahyA vinA ja nirjarAnI abhilASAthI sevA kare, to sAdharmI dvArA karAtI te sevAne huM svIkArIza. - sAdharmika sAdhu pratijJAmAM hoya ane bImAra hoya tyAre huM svastha hoIza to sAdharmika sAdhunA kahyA vinA ja huM paNa nirjarAnA lakSya kartavya samajIne te sAdharmanI sevA karIza. A be prakAranA prakalpa(AgAra saMkalpa) sAthe abhigrahanI zobhaMgI A pramANe che- 1. huM mArA sAdharmI bhikSu mATe saMkalpa pUrvaka AhArAdi lAvIza tathA tenA dvArA lAvelA AhArAdinuM sevana paNa karIza. 2. huM mArA sAdharmI bhikSu mATe saMkalpa pUrvaka AhArAdi lAvIza paraMtu tenA lAvelA AhArAdinuM sevana karIza nahi. 3. huM sAdharmIo mATe saMkalpa pUrvaka AhArAdi lAvIza nahi paraMtu teoe lAvelA AhArAdinuM sevana karIza. 4. huM sAdharmI mATe saMkalpa pUrvaka AhArAdi lAvIza nahi ane teo dvArA lAvelA AhArAdinuM sevana karIza nahi. A pratijJAomAMthI koI paNa pratijJAne grahaNa karanAra zramaNa lAghavatAne prApta thAya che ane
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha tene vividha prakAre UNodarI, vRttisaMkSepa vagere tapano lAbha maLe che. bhagavAne A abhigrahonuM svarUpa je rUpe pratipAdana karyuM che, tene te rUpe UMDANathI jANIne zramaNa sarvaprakAre, pUrNa rUpe tenuM samyak pAlana kare. vivecana : pUrva sUtramAM gRhastha dvArA sAme lAvela AhArAdi na levAnuM kathana che. tyAM prazna Ubho thAya che ke te abhigrahadhArI zramaNa pote bhikSArtha jaI zake nahIM ane gRhastha dvArA lAvela AhArane laI zake nahIM, to pachI te zuM kare ? tenuM zuM thaze ? A praznanA samAdhAna rUpamAM A sUtramAM sahAya tyAga ane atyAga saMbaMdhI abhigrahanI caubhaMgI sAthe pahelAM ja temAM be prakArano viveka arthAta bImArImAM sevA karavA ane svIkAravA saMbaMdhI prakalpa = vizeSa kalpa, vizeSa saMkalpa, paristhitivaza chUTamaya vikalpa kahela che tethI pUrva sUtrathI utpanna praznanuM samAdhAna thaI jAya ke te zramaNa bIjA zramaNanI sevA svIkAra karI zake che paraMtu guhasya dvArA lAvela koI paNa padArtha grahaNa karI zake nahIM. A saMyamanI maryAdA che. 304 zArIrika asamarthatAnuM bIjuM samAdhAna e che ke zarIra jayAre rugNa ke asvastha thaI jAya, hADakAno mALakho mAtra rahe, UThatA besatA takalIpha thAya, zarIramAMthI lohI, mAMsa atyaMta ochA thaI jAya, potAnuM kArya karavAnI ke dharmakriyA karavAnI zakti zIla thaI jAya, tyAre bhikSu koInI AzA na rAkhatAM samAdhimaraNanI, saMlekhanAnI taiyArI kare, bhakta pratyAkhyAna rUpa paMDita maraNa aMgIkAra kare. anya pAkhe - abhigrahadhArI zramaNanA A be vizeSa kalpa, vizeSa vikalpa che arthAta bImArI vagere paristhiti samayanA vikalpa che, AgAra--chUTa che, te A pramANe che- 1. 2. abhigrahakAlamAM kyAreka huM glAna houM, sAdharmika bhikSu aclAna hoya ane svecchAe teo sevA karaze to huM saharSa svIkAra karIza. mArA sAdharmika bhikSu glAna hoya, huM aclAna houM to, te na kahe topaNa nirjarAdinI dRSTie huM tenI rasevA karIza. AhaTTu pAiM :- A cAra bhaMga svIkAra karanAra sAdhaka maulikarUpe anya vastrAdinA abhigrahadhArI hoya che athavA ekAkI svataMtra gocarInA abhigrahadhArI hoya che. temane A cAra bhaMgamAMthI pahelA bhaMgamAM koI vizeSatA hotI nathI. maulika abhigrahamAM ja rahe kAraNa ke A bhaMgamAM AhAra maMgAvavAno ke ane lAvavAno baMne mArga khullA che. zeSa traNa bhaMganuM tAtparya bhAvArthamAM ja spaSTa karela che. apaDitte hiM :- apratijJapta: anupteH " kahyA vinA ja sevA karanArathI. AvA dRDha pratijJa sAdhaka ja paNa pratijJAnusAra jo potAnA sAdharmika bhikSuono sahayoga le topaNa adIna bhAvathI che, teonI svecchAthI le, te koInA upara dabANa karatA nathI. tene dIna svarathI AjIjI paNa karatA nathI. te potAnI asvastha avasthAmAM paNa potAnA sAdharmikone sevA mATe kahetA nathI. jo te karmanirjarA samajIne sevA kare to ja tenI sevAne svIkAre che. bIjA sAdharmika sAdhu AvI pratijJAvALA hoya ane bImAra thaI jAya to teonA kahyA vinA ja te temanI sevA kare che.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimokSa adhya-8, uH 5 _. | 305 | bhikSa potAnI zakti, aici ane yogyatA joIne je koI paNa prakAranI pratijJA grahaNa kare, temAM cheka sudhI daDha rahe. bhale kadAca zarIra zakti kSINa thaI jAya,pote azakta, jIrNa, rogI ke atyaMta glAna thaI jAya to paNa lIdhelI pratijJAno bhaMga kare nahi. te pratijJAmAM aDaga rahe. pratijJAnuM pAlana karatAM maraNa AvI jAya ke mAraNAMtika upasarga ke kaSTa Ave to sAdhaka bhaktapratyAkhyAna nAmanuM anazana karI samAdhi maraNano saharSa svIkAra kare paraMtu koI paNa paristhitimAM pratijJAno bhaMga kare nahi. bhakta pratyAkhyAna anazana :| 5 evaM se ahAkiTTiyameva dhammaM samabhijANamANe bhattaM pagiNhai / se saMte virae susamAhiyalesse / tatthAvi tassa kAlapariyAe / se vi tattha viyaMti- kArae / icceyaM vimohAyataNaM hiyaM suhaM khamaM NissesaM ANugAmiyaM / tti bemi / | paMcano 3deto samajo zabdArtha - viTTiyameva potAnI pratijJA anusAra, samayanANIne sevana karatA, patta = bhakta pratyAkhyAna, pADuM = grahaNa kare, te = zAMta, vira = virata ane, susamAriyarase = zubhalezyAvALA thaIne pratijJAnuM pAlana kare, tatkAvi = te pratijJA pAlanamAM, talsa = te sAdhune mATe, nipariyA = yogya samayanuM maraNa, bhakta pratyAkhyAnathI mRtyune prApta karavuM te paNa sumRtyuno ja avasara che, te =te sAdhu, tatva = A rIte maranAra, viyatiel25 = karmono aMta kare che, jyeya = A, vinodAyetai = moha rahita thavAno, karmarahita thavAnuM sthAna che, diye = hitakArI, suI = sukhakArI, rava = yogya, samartha, niste = mokSapradAtA, karmono kSaya karanAra, zreyakArI, juvAniya = anugAmika- puNyakArI, paralokagAmI, mokSa sudhI laI janAra. bhAvArtha :- A rIte te bhikSa potAnI pratijJA anusAra dharmanuM sevana karatAM athavA tIrthakaro dvArA je rUpe bhaktapratyAkhyAna anazananuM svarUpa batAvyuM che, tene samyaka prakAre jANatAM ane AcaraNa karatAM anukrame kaSAyothI zAMta ane sarva pravRttiothI nivRtta thaI jAya che tathA potAnA aMtaHkaraNamAM prazasta lezyAo arthAtu zubha adhyavasAyothI samAdhi bhAvamAM rahe che. te bhikSu lIdhelI pratijJAnuM pAlana karatAM bhaktapratyAkhyAna Adi dvArA zarIrano tyAga kare che. tenuM te mRtyu, kAla mRtyu che. samAdhi maraNa thavAthI te bhikSu viziSTa karmakSaya karanAra paNa thAya che. A rIte A vimokSa Ayatana-nihitA bhikSane mATe hitakara che, sukhakara che, sakSama-lakSya prApta karAvavAmAM samartha che, kalyANakara che ane paralokamAM paNa sAthe AvanAra che. paralokane sudhAranAra che. - ema bhagavAne kahyuM che. che pAMcamo uddezaka samApta che
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 306 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vivecana : jANa parivAravitijAraH- pratijJA karavAthI sAdhakane aneka lAbha thAya che- sAdhakanA jIvanamAM AtmabaLa vadhe che, svAlaMbananI bhAvanA paripakva bane che, AtmavizvAsanI mAtrAmAM vRddhi thAya che, game tevA parISaha, upasarga, saMkaTa temaja kaSTa Ave to tene hasatAM hasatAM sahevAno AnaMda mANe che. A pratijJAo bhaktaparijJA anazananI taiyArI mATe ghaNI ja upayogI ane sahAyaka che. AvA sAdhaka AgaLa vadhIne mRtyune paNa saharSa svIkArI le che. tenuM te mRtyu paNa kAyaranuM mRtyu nathI paraMtu pratijJA-vIranuM mRtyu kahevAya che. A mRtyu tene karmano vizeSa kSaya karAvanAra bane che ane aMte sarvathA karma kSaya thatAM muktinI prApti karAve che. batta bhaTTa - A uddezakamAM bhakta pratyAkhyAna anazananuM prakaraNa hovA chatAM keTalIka pratomAM A pATha maLato nathI. TIkAkAre A uddezakanI vyAkhyAmAM prAraMbhathI aMta sudhI anekavAra bhakta pratyAkhyAnanuM kathana karyuM che ane abhidhAna rAjendra koSamAM paNa A saMpUrNa uddezakane bhakta pratyAkhyAna zabdamAM rAkhyo che. aMte vAta pariyANa zabdano saMbaMdha paNa bhakta pratyAkhyAna anazanathI joDAyela che mATe prAcIna pratomAM bhakta pratyAkhyAna sUcaka be zabdo haze paraMtu lipi kALamAM kyAreka chUTI gayA haze, tethI A saMskaraNamAM yathAsthAna tene sudhArIne pATha Apela che. I adhyayana-8/pa saMpUrNa II CM AThamuM adhyayana : chaThTho uddezaka 1000 eka vastranA abhigrahadhArI zramaNa :| 1 je bhikkhU egeNa vattheNa parivusie pAyabiieNa / tassa NaM No evaM bhavai- biiyaM vatthaM jAissAmi / se ahesaNijjaM vatthaM jAejjA, ahApariggahiyaM vatthaM dhArejjA jAva evaM khu vattha dhArissa sAmaggiyaM / aha puNa evaM jANejjA- uvAikkaMte khalu hemaMte, gimhe paDivaNNe, se ahAparijuNNaM vatthaM pariTThavejjA, aduvA egasADe, aduvA acele, lAghaviyaM AgamamANe jAva sammattameva samabhijANijjA / bhAvArtha :- je bhikSue eka vastra ane bIjA pAtro rAkhavAnI pratijJA karI che tenA manamAM evo vicAra Avato nathI ke huM bIjA vastranI yAcanA karIza.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimokSa adhya-8, 9 : 6 te eSaNIya vastranI yAcanA kare ane grahaNa karelAM te vastrane dhAraNa kare yAvat A vastranA abhigrahadhArI bhikSuno AcAra che. jyAre abhigrahadhArI bhikSu e jANe ke hemaMtaRtu pasAra thaI gaI che, have unALo AvI gayo che, tyAre te parijIrNa thayela vastrano tyAga kare. A prakAre kyAreka to te eka vastrathI rahe ane kyAreka te jIrNa vastrane choDI acela rahe. A pramANe alpopadhirUpa lAghavatAne prApta karatAM te munine sahaja ja tapanI prApti thaI jAya che. bhagavAne je rIte A pratijJAnuM nirUpaNa karyuM che, tene te rUpamAM sArI rIte jANI sarvaprakArathI pUrNa rUpe, samyak rIte AcaraNamAM lAve. vivecana : A sUtramAM eka cAdara--pacheDI rAkhavAnA abhigrahadhArI zramaNanuM varNana che. vastravimokSano uttarottara daDhatara abhyAsa karavo e ja A pratijJAno uddeza che. AtmAnA pUrNa vikAsa mATe AvI pratijJA sopAna rUpa che. vastra, pAtrAdi upadhinI AvazyakatA ThaMDI AdithI zarIranI surakSA mATe che, jo sAdhaka ThaMDI Adi parISahone sahana karavAmAM samartha thaI jAya to tene vastrAdi rAkhavAnI jarUra rahetI nathI. upadhi jeTalI ochI thAya teTaluM AtmaciMtana vadhe, sAdhakane potAnA jIvanamAM lAghavatAno anubhava thAya ane tapano lAbha sahaja maLI jAya. zeSa vivecana pUrvanA cothA uddezaka pramANe ja jANavuM. 307 paridhruvekhkhA :- pratomAM ahIM pattuLa vattha dhruivengA pachI rikavettA zabda che ane te pachI aluvA na sATe pATha paNa che. teno artha thAya che ke "jIrNa vastrane paraThI de, paraThIne athavA eka vastra dhAraNa kare." ahIM abhigrahadhArI bhikSune eka vastrano ja abhigraha che to paraThayAM pachI paNa eka vastrane dhAraNa karavAno artha barobara nathI mATe mULapAThamAM 'pariSkuvettA' zabda na hovo joIe, A vAta A sUtrathI sArI rIte spaSTa thaI jAya che. bhikSunI ekattva anuprekSA I 2 jassa NaM bhikkhussa evaM bhavai - ego ahamaMsi, Na me atthi koi, Na yAhamavi kassai / evaM se egAgiNameva appANaM samabhijANejjA / lAghaviyaM AgamamANe tave se abhisamaNNAgae bhavai / jaheyaM bhagavayA paveiyaM tameva abhisameccA savvao savvattAe sammattameva samabhijANijjA / : zabdArtha :- zno- ekalo, ahamasi= huM chuM, me = mAruM, joD pa asthi= koI nathI, vA = ane, ahamavi = huM paNa, " #pha = koIno nathI, ziLameva = ekalo ja, appA" = potAne, samabhijANejjA = jANe. bhAvArtha -- - je sAdhune evI samajaNa AvI jAya ke 'huM ekalo chuM, mAruM koI nathI, huM koIno nathI ane For Private Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 308 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha potAnA AtmAne sarvaprakAre ekalo ja samaje. tene lAghavatAnI prApti thAya che ane sahajamAM tapa prApta thaI jAya che. bhagavAne jene je svarUpe pratipAdita karyuM che, tene te rUpe jANIne sarvaprakArathI, pUrNarUpe samyaka rIte kriyAnvita kare. vivecana : parasahAya vimokSa - AtmAnA pUrNa vikAsa temaja pUrNa svAtaMtrya mATe parasahAya vimokSa Avazyaka che. AtmAnI pUrNa svataMtratA paNa tyAre ja siddha thaI zake che jyAre te upakaraNa, AhAra, zarIra, saMgha tathA sahAya AdithI paNa nirapekSa thaIne eka mAtra AtmAno AdhAra laIne jIvana pasAra kare samAdhi maraNanI taiyArI mATe sahAya vimokSa paNa atyaMta mahatvapUrNa che. uttarAdhyayana sUtranA 29mAM adhyayanamAM apratibaddhatA, saMbhoga pratyAkhyAna, upadhipratyAkhyAna, AhAra pratyAkhyAna, zarIra pratyAkhyAna, bhakta pratyAkhyAna temaja sahAya pratyAkhyAnAdi viSayo atyaMta mahatvapUrNa temaja mananIya che. te A viSayanuM vizleSaNa kare che. sahAya vimokSathI AdhyAtmika lAbha :- uttarAdhyayana sUtramAM sahAya- pratyAkhyAnathI thatA lAbhane batAvatAM kahyuM che ke- sahAya pratyAkhyAnathI jIva ekalA hovAnA bhAvane prApta kare che. ekalApaNAnA bhAvamAM otaprota sAdhaka ekatva bhAvanA karato hovAthI ghaNuM ochuM bole che. tenI jhaMjhaTo ghaNI ochI thaI jAya che. tenA kaleza, kaSAya ochA thaI jAya che, tuM-tuM, huM huM, tAruM-mAruM AvA bhAva ghaNuM karIne dUra thaI jAya che. tenA jIvanamAM saMyama ane saMvaranA bhAvonI abhivRddhi thAya che. te Atma samAhita thaI jAya che. A sUtramAM varNita sAdhakanI paNa AvI ja sthiti hoya che, tene anubhava thaI jAya che ke huM eklo chuM, saMsAra paribhramaNa karatAM mane mArA AtmA sivAya bIjA koI pAramArthika upakAra kartA nathI. temaja huM bIjA koInA duHkhanivAraNa karavAmAM nizcayadaSTithI samartha nathI, mATe huM koIno nathI, sarva jIvo potAnA karelAM karmonuM phaLa bhogave che. A rIte te sAdhaka aMtarAtmAthI potAne sArI rIte eklo ja samaje, narakAdi duHkhothI rakSaNa karanAra zaraNabhUta AtmA sivAya bIjuM koI nathI, evuM samajIne rogAdi parISahonA samaye anyanA zaraNanI apekSA rAkhyA vinA samabhAvathI sahana kare. tAviyaM AmaHM :- lAghavatAnI prApti thavAthI te haLavAza anubhave che. ekatva bhAvamAM ramaNa karanArA sAdhaka AtmAne bhAre banAvanArA mamatvabhAva ane AsaktithI dUra thAya che. Asakti te tIvratama rAganuM rUpa che. AsaktithI dUra thanAra sAdhaka vyakti ane vastu pratyenA rAgabhAvathI mukta thAya che, tema ja tenI bhogecchA paNa chUTI jAya che. bhogecchAthI mukta thanAra AtmAnA navA karmabaMdhana aTakI jAya che. A AkhI prakriyA Abhyatara tapanI che. Ama ekalapaNAnI bhAvanAmAM, AtmabhAvamAM ramaNa karanAra AtmA AtyaMtara tapa karIne haLavo bane che. abhigrahadhArIno svAda-parityAga :| 3 se bhikkhU vA bhikkhUNI vA asaNaM vA 4 AhAremANe No
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimoza adhya-8, u : 6 309 | vAmAo haNuyAo dAhiNaM haNuyaM saMcArejjA AsAemANe, dAhiNAo vA haNuyAo vAma haNuyaM No saMcArejjA AsAemANe / se aNAsAe mANe lAghaviyaM AgamamANe, tave se abhisamaNNAgae bhavai / jaheyaM bhagavayA paveiyaM tameva abhisameccA savvao savvattAe sammattameva samabhijANijjA / zabdArtha :- AzaremALa = AhAra karatAM muni, vAmo = DAbA, juvAno = galophAthI, vArikha hajuyaM = jamaNA galophA tarapha, no saMvALA = saMcArita kare nahi, laI jAya nahi, mAtA mA = svAda levA mATe. bhAvArtha :- bhikSa ke bhikSaNI azanAdi cAre prakArano AhAra karatAM kavalano AsvAda levA DAbA galophAthI jamaNA galophe laI na jAya, e ja rIte AsvAda letAM jamaNA galophethI DAbA galophe na laI jAya. te anAsvAda vRttithI padArthono svAda nahi letAM lAghavatAne prApta kare che, temaja tene sahaja avamaudarya, vRtti saMkSepa temaja kAyakalezAdi tapanI upalabdhi thAya che. bhagavAne je rUpe AhAra vidhinuM pratipAdana karyuM che, tene te rUpe jANIne sarvaprakAre, pUrNa rUpe samyaka rIte pAlana kare. vivecana : sAmAnyatayA dareka zramaNa svAdavRttinA tyAgI hoya che. chatAM A sUtramAM viziSTa AtmasAdhaka zramaNane vizeSa jAgRti mATe svAdavRttinA tyAganuM kathana karyuM che. bhikSu zarIra dvArA dharmAcaraNa temaja tapa, saMyamanI ArAdhanA mATe AhAra kare che paraMtu zarIrane puSTa karavA, sukomaLa rAkhavA, vilAsI temaja svAdalolupa banAvavA mATe AhAra karatA nathI. sAdhue zarIra ane zarIra saMbaMdhita padArtho pratyenI Asakti temaja mohano tyAga karavAno hoya che. jo te zarIra nirvAha mATe yathocita AhArano svAda leze to svAdavRtti vadhatAM tenI eSaNA samiti dUSita thaze. A kAraNe sAdhakanI sAdhanAnA surakSArthe zAstrakAre A sUtrathI anAsvAdavRttino upadeza karyo che. utta. a. 35 gA. 17 mAM paNa kahyuM che ke alole Na rase giddhe, jibbhAdaMte amucchiai / Na rasaTThAe bhujijjA, javaNaTThAe mahAmuNI // jIbhane vazamAM rAkhanAra anAsakta muni sarasa AhAramAM ke svAdamAM lolupa thAya nahi ane vRddha na thAya. mahAmuni svAda mATe nahi paraMtu saMyamI jIvana pasAra karavA mATe bhojana kare. pAMcamA uddezakamAM abhihata doSanA mAdhyame eSaNAnA doSa rahita nirdoSa AhAra levAno nirdeza karyo hato. A sutramAM zAstrakAra paribhogeSaNAnA doSothI dUra rahIne AhAra karavAno saMketa karyo che. aMgArAdi mAMDalAnA pAMca doSonA kAraNe rAgadveSa, mohAdi utpanna thAya che mATe saMyamanirvAhArtha AhAra karavAmAM svAda vijaya jarUrI che.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 10 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha No saMcArejjA AsAemANe :- bhADA2 42pAnI se zata Doya te zatathI 4 shrm| mA2 42 cha paraMtu A sUtramAM zramaNane kahevAmAM AvyuM che ke svAdanI AsaktithI manojJa khAdyapadArthane mukhanA eka bhAgathI bIjA bhAga tarapha na laI jAya. kavalane cAvavAnI vidhithI bhale cAve paraMtu temAM svAdavRttine bheLa ve nahIM. svAda mATe AhArane mamaLAve nahIM. vAstavamAM AhAra pratyenA rAgadveSa ke mohAdino tyAga karavo e ja zAstrakArano Azaya che. saMdemanA-jitabharael :| 4 jassa NaM bhikkhussa evaM bhavai- se gilAmi ca khalu ahaM imasi samae imaM sarIragaM aNupuvveNa parivahittae / se ANupuvveNa AhAraM saMvaTTejjA, ANupuvveNa AhAraM saMvaTTettA kasAe payaNue kiccA, samAhiyacce phalagAvayaTThI uTThAya bhikkhU abhiNivvuDacce, aNupavisittA gAma vA NagaraM vA kheDaM vA kabbaDaM vA maDaMba vA paTTaNaM vA doNamuhaM vA AgaraM vA AsamaM vA saNNivesaM vA Nigama vA rAyahANiM vA taNAI jAejjA, taNAI jAettA se tamAyAe egatamavakkamijjA, egatamavakkamittA appaDe appapANe appabIe appaharie appose appodae apputtiMgapaNaga-dagamaTTiyamakkaDAsaMtANae paDilehiya paDilehiya pamajjiya pamajjiya taNAI saMtharejjA, taNAI saMtharettA ettha vi samae ittariyaM kujjA / taM saccaM saccavAI oe tiNNe chiNNakahakahe AtItaDhe aNAtIte ciccANa bheuraM kAyaM saMvihuNiya virUvarUve parIsahovasagge assi vissaMbhaNayAe bheravaM aNuciNNe / tatthAvi tassa kAlapariyAe / se vi tattha viyatikArae / icceyaM vimohAyataNaM hiyaM suhaM khamaM NissesaM ANugAmiyaM / tti bemi / // chaTTho uddeso samatto // zArtha :- gilAmi = khAna tha yo chu, imaMsi = bhA, samae = samayamAM, imaM sarIragaM = // zarIrane, aNupuvveNa = anubhathI, parivahittae dhArA 42vAmAMma4 saMyabhanI AvazyayAmomAM pravRtti 42vAmAM, saMvaTTejjA = ocho 43, AhAraM saMvaTTettA = mArane mAcho zana, kasAe payaNue = uSAyane pAtA, kiccA = uzane, samAhiyacce = zarIranA vyApArane niyamita rAmanAra, phalagAvayaTThI = pATiyAnI samAna sahanazIla panI, uTThAya = bh29|| bhATe hIne, tat52 thaIne, abhiNivvuDacce = zarIranA saMtApathI 2rita thIya, aNupavisittA = praveza zane, ettha vi =
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, u: $ _ [ 311 | A pramANe, samapa = te samayamAM, phariyaM = IginImaraNanI pratijJA, sunnA = kare. = te, sarva = satya hitakArI che, sajjavADuM = satyavAdI hoya che, paNa = rAgadveSa rahita, tiom = saMsAra sAgarane taranArA, chidaM = rAga, dveSAdinI kathAnuM chedana karanAra, AtIndu = jIvAdi padArthonA jJAtA, mAtAne = karmabaMdhanathI mukta, saMsAra sAgarane pAra karanArA, vizvANa = choDIne, bekara ya = nazvara zarIrane, vigya = samabhAvapUrvaka sahana karIne, vivAre = vividha prakAranA, parIvahovala = parISaha, upasargane, siM = che, vimaLavA = vizvAsa hovAthI, meravuM = kaThina, aNuvigha = AcaraNa kare che. bhAvArtha :- je bhikSunA manamAM evo adhyavasAya thAya ke have huM atyaMta vRddha temaja azakta zarIranA kAraNe sAdhu jIvananI Avazyaka kriyAo karavAmAM asamartha thaI gayo chuM, te bhikSu kramathI tapa dvArA AhArane ocho kare ane kramathI AhArane ghaTADatA te kaSAyone kuza kare. kaSAyone ochA karI zAMta kaSAyI thaI pATiyAnI jema sahanazIla evA te bhikSu samAdhi maraNa mATe upasthita thAya zarIranA saMtApane zAMta karI tenAthI mukta thaI jAya che. te saMkhanAnA Icchuka bhikSu gAmamAM, nagaramAM, kheDamAM, kabUTamAM, maDaMbamAM, paTTanamAM, droNamukhamAM, AkaramAM, AzramamAM, sannivezamAM, nigamamAM, rAjadhAnImAM Adi vastImAM AvI sUkuM ghAsa, tRNa, parALa vagerenI yAcanA kare. yAcanA karI, te laI gAma AdinI bahAra ekAMtamAM cAlyA jAya, jaIne te kIDA, IMDA, jIvajaMtu, bIja, lIlotarI, jhAkaLa, pANI, kIDiyAruM, lIlaphUga, bhInI mATI ke karoLIyAnA jALA na hoya tevI jagyAnuM sArI rIte pratilekhana-nirIkSaNa kare, pramArjana karI ghAsano saMthAro pAthare. ghAsano saMthAro pAtharI, tenA para besI, pachI te samaye Ivarika anazana grahaNa kare. te InDarika anazana satya hitakArI che, tene aMgIkAra karanAra satyavAdI deDha pratijJa che. rAgadveSa rahita, saMsAra sAgarane taranAra che. Igita maraNanI pratijJA aMge niHzaMka, sAdhaka rAgadveSAdinI kathAne chedanAra, saMsAra prapaMcathI mukta, jIvAdi padArthonA jJAtA ane paristhitiothI aprabhAvita rahe che. te bhikSu pratikSaNa vinAzazIla zarIrane choDI, aneka prakAranA parISaho ane upasargo para vijaya prApta karavA, zarIra ane karmothI AtmAne alaga karavA mATe A sarvajJa zAsanamAM pUrNa vizvAsa sAthe ghora anazanano zAstranI vidhi anusAra svIkAra kare che. A maraNathI maratAM tenuM kALamaraNa thAya che ane te samAdhimaraNa tenA karmono vizeSa kSaya karAvanAra thAya che. A IginImaraNa anazana zarIra mohathI mukta thavAnuM sthAna che, mokSadAyaka sAdhana che, hitakara che, sukhakara che, samartha che, kalyANakara ane bhavAMtaramAM sAthe janAra che arthAt parabhavane sudhArI denAra che. ema huM kahuM chuM. chako uddezaka samApta che vivecana : A adhyayananA cothA uddezakamAM vaihAnasamaraNa, pAMcamA uddezakamAM bhaktapratyAkhyAna maraNa
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 312 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha ane chaTTA uddezakamAM zarIra vimokSanA viSayamAM IginI maraNanuM vidhAna karyuM che. tenI pUrva taiyArI rUpe zAstrakAre upadhi vimokSa, vastra vimokSa, AhAra vimokSa, svAda vimokSa, sahAya vimokSa Adi aneka daSTikoNathI zarIra vimokSano abhyAsa karavAno nirdeza karyo che. A sUtramAM saMkhanAnI vidhinuM vidhAna karyuM che. A pramANe sAdhanA karatAM sAdhakanuM zarIra atyaMta kSINa thaI jAya ane saMyama jIvananI pravRtti karatAM kaSTAnubhUti thAya, zarIra saMyama sAdhanAmAM sahayoga devA yogya na rahe tyAre sAdhue traNa prakAranA samAdhimaraNamAMthI potAnI yogyatA, kSamatA ane zakti anusAra koI ekane pasaMda karIne te paMDitamaraNane svIkAra karavAno nirNaya karI, jIvavAnI AzA choDI aMtima sAdhanAmAM joDAI javuM joIe. 2 jinAmi haju mAM - saMlekhanAno avasara kyAre Ave che? A viSayamAM vRtikAre spaSTIkaraNa karyuM che- (1) lUkhA-sUkA nirasa AhAra levAthI ke tapazcaryAthI zarIra atyaMta glAna-kSINa thaI gayuM hoya. (2) zarIra rogothI gherAI gayuM hoya. (3) zarIra Avazyaka kriyAo karavAmAM atyaMta asamartha thaI gayuM hoya. (4) UThavA, besavA, paDakhA pheravavA Adi rojanI kriyAo karavAmAM svayaM azakta thaI gayA hoya, tyAre saMlekhanA karavAno avasara samajavo joIe. mAhA saMvaSennA:-saMyama sAdhanAmAM zarIranI asamarthatAnI jhAMkhI thaI jAya tyAre sAdhaka saMlekhanAnI sAdhanA A pramANe kare1. kramazaH AhArane ocho kare, besaNA, ekAsaNA, vigayatyAga kare, AyaMbila ItyAdi kare. A prakArano kramika abhyAsa cAlu kare. kaSAyone ochA kare, tenuM upazamana kare, vacanasaMyama, kAyasaMyama rAkhatAM pravRttio ghaTADatAM krodhAdi dareka kaSAyathI pUrNa zAMta thavAno prayatna kare. 3. zarIra temaja manane samAdhistha, zAMta tathA sthira rAkhavAno abhyAsa kare. joke saMlekhanAnI utkRSTa avadhi to bAra varSanI hoya che paraMtu ahIM te vivakSita nathI. glAnanA zarIranI sthiti teTalA samaya sudhI TakI rahe tevI zakyatA hotI nathI mATe saMlekhanA karanAra sAdhaka potAnI zArIrika sthitine joIne tadanurUpa yogyatAnusAra samayano nirNaya karI dravya saMlekhanA mATe chaTha, aTTama, coluM, pAMca upavAsa, AyaMbilAdi tapa ArAdhanAthI AhAra ocho kare ane bhAva saMlekhanA mATe krodha, mAna, mAyA, lobha rUpa kaSAyone atyaMta zAMta temaja ochA kare. sAthe ja zarIra, mana ane vacananI pravRttione sthira temaja AtmAmAM ekAgra kare. A prakAranA sAdhake lAkaDAnA pATiyAnI jema zarIra ane kaSAya baMnene kuza karavA joIe. 3AEAya fmahU maLavuDanTe :- A prakAre paMDitamaraNanI sAdhanA mATe utthita, tatpara ane kaSAyarUpI agni jenI zAMta-prazAMta thaI gaI che evA te nivRtta kaSAyavALA aNagAra sAdhakanuM utthAna
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ vioza adhya-8, huM # # traNa prakAre thAya che-- 1. muni dIkSA mATe udyata thAya te saMyamamAM utthAna. 2. grAmAnugrAma ugra temaja apratibaddha vihAra kare te--ammudhata vihAranuM utthAna tathA 3. glAna thavA para saMlekhanA karIne samAdhi maraNa mATe ughata thAya te samAdhi maraNanuM utthAna. A trIjuM utthAna ahIM vivakSita che. kRttariyukhkhA :- A sUtramAM varNita paMDita maraNane IgatamaraNa athavA IrkIMganImaraNa kahe che. samavAyAMga sUtramAM tenuM nAma ginImaraNa kahela che, pracalanamAM IMgitamaraNa zabda vaparAya che ane A sUtramAM vRttariya zabdano prayoga karela che. Ittariya-Itvarikano artha che ghoDuM, A Itvarika zabdane kSetra ane kALa baMne sAthe joDI zakAya che. kALa saMbaMdhita Ityarika zabda dvArA Ityarika sAmAyika, Itvarika anazana tapa vagere zabda nirmita thAya che. alpakALanI sAmAyika, thoDA upavAsa tevo teno artha thAya che. A sUtramAM Itvarika zabda kSetra vivazita che. maryAdita kSetramAM rahI aMtima ArAdhanA rUpa gitamaraNanA arthamAM A zabda yojAyela che. 13 gita eTale halanacalananA kSetrane niyata karavuM. A anazanamAM niyata pradezamAM ja saMcaraNa karI zakAya che mATe tene IMgitamaraNa kahevAmAM Ave che. A IIMganImaraNarUpa paMDitamaraNa bhakta pratyAkhyAnathI kaMIka viziSTa hoya che ane pAdapopagamana paDita maraNanI apekSAe emAM kaMIka chUTa hoya che arthAt zarIra saMcAlana, halanacalana ke saMkramaNanI kriyA svayaM karI zakAya che. teo bIjA koIno sahAro letA nathI. jyAre bhakata pratyAkhyAna saMdhArAmAM bIjAnI vividha prakAranI yogya madada laI zakAya che ane pAdapopagamana saMthArAmAM sarvathA halana calana baMdha karI nizceSTa rahevAnuM hoya che. Igita maraNanI vidhi :- saMlekhanA dvArA AhAra ane kaSAyane kRza karatAM karatAM jayAre zarIra ekadama kSINa thaI jAya tyAre guru athavA AcAryAdi pAsethI AjJA prApta karIne anazana-saMthArAno nirNaya kare, pachI AlocanA prAyazcittathI zuddhikaraNa karI sarvane khamAvI najIkamAM rahelA gAmAdimAMthI sUkuM ghAsa lAvIne gAmAdithI bahAra koI ekAMta niravadha, jIvajaMtu rahita zuddha sthAna hoya tyAM jAya ane te sthAnanuM vyavasthita rIte nirIkSaNa kare. tenuM sArI rIte pramArjana kare pachI tyAM ghAsane pAthare, laghunIta, vaDInIta paraThavAnI jagyAne joI, ghAsanI pathArI para pUrvAbhimukha thaIne bese. baMne hAthone lalATa para aDADI siddha bhagavAnane namaskAra karI paMca parameSThIne namaskAra karI, 'namonyurNa'no pATha bole pachI ghIMgatamaraNarUpa anazanano saMkalpI dhRti-saMhanana Adi baLothI yukta tathA paDakhA pheravavA Adi kriyAo pote karavAmAM samartha sAdhaka jIvana paryaMta cAre AhAranA pratyAkhyAna guru } dIkSA jayeSTha sAdhunI pAse kare. saMcaraNa kSetranI maryAdA karI zAMti, samatA ane samAdhipUrvaka Atma ArAdhanAmAM lIna banIne rahe. sakhkhuM sakhtavArpha :- A zabdothI zAstrakAre paMDita maraNanuM mahAtmya pragaTa karyuM che. sarvaprathama tene satya kahela che arthAt jIvananuM sAcuM kartavya e ja che tathA teno svIkAra karanAra satyavAdI arthAt lIdhelI pratijJA pratye aMta samaya sudhI vaphAdAra rahe che. te satyavAdI, rAgadveSa rahita, dRDha nizcayI, sAMsArika prapaMcothI rahita, parISaha-upasargothI vyAkuLa nahi thanAra, A anazana upara daDha vizvAsa hovAnA
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 314 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha kAraNe bhayaMkara upasarga AvI paDe to paNa udvega rahita rahenAra, kRta kRtya temaja saMsAra sAgaranA pAragAmI bane che. A samAdhimaraNathI potAnA jIvanane sArthaka karI carama lakSya mokSane eka divasa prApta karI le che. kharekhara samabhAva ane vairyapUrvaka IginImaraNanI sAdhanAthI zarIrano to vimokSa thAya che, tenI sAthe te aneka mumukSuo temaja vimokSa sAdhakone mATe preraNAdAyaka paNa banI jAya che. chiUU06re :- A zabdanA vRttikAre be artha karyA che- (1) rAgadveSAtmaka vAtone sarvathA baMdha karI dIdhI che. (2) huM kevI rIte A IgatamaraNanI pratijJAne nibhAvI zakIza? A prakAranI zaMkA jenI cAlI gaI che, tevA saMzaya mukta. A zabdanA bIjA paNa artho che, jema ke- saMsAra prapaMcathI ke bhavabhramaNathI mukta. vikathAothI dUra rahenAra. mAtAke - A zabdano artha vRttikAre alaga alaga nayothI cAra prakAre karyo che- 1. jeNe jIvAdi padArthone sarva rIte jANI lIdhA che, te AtItArtha. 2. jeNe padArthone grahaNa karI lIdhA che, te AdatArtha. 3. je anAdi anaMta saMsAramAM gamanathI dUra thaI gayA che te anAtItArtha. 4. saMsArane jeNe Adatta-grahaNa karyo nathI-arthAt je have nizcayathI saMsAra sAgaranA pAragAmI thaI gayA che, te aNIdatArtha. ahIM sUtramAM prayukta zabdano maulika artha e che ke padArthonA sAMgopAMga jJAtA ke prayojanasiddha puruSa. 3mAte - 'anAtIta' nA aneka artho thAya che. (1) parISaha upasargothI parAbhava na pAmanAra (2) ugarahita (3) AzravothI rahita (4) paristhitiothI aprabhAvita (5) saMsAra pAragAmI vagere akSi visamAcAra:- A zabdanA be artha che. (1) A jaina zAsanamAM daDha zraddhAnA kAraNe, Agamapratye AsthAnA kAraNe (2) zarIra ane AtmAne pRthapha karavA mATe. kheravamayjaum :- bhairava zabda IgatamaraNanuM vizeSaNa che. teno artha thAya che ke kAyaro dvArA jeno vicAra karavo paNa duSkara che tevA ghora anuSThAna. 'anucIrNa' zabda AcaraNa karavAnA arthamAM che. cUrNikAre aNuvi pATha mAnIne artha karyo che ke je bhayane utpanna karanArA parISaho ane upasargothI tathA DAMsa, macchara, siMha, vAghAdithI temaja rAkSasa, pizAcAdithI udvigna thatA nathI, te bhairavothI anuddhigna hoya che. I adhyayana-8/6 saMpUrNa II do AThamuM adhyayana : sAtamo udezaka 000 acelaka muni :| 1 je bhikkhU acele parivusie tassa NaM evaM bhavai- cAemi ahaM taNaphAsaM ahiyAsittae, sIyaphAsaM ahiyAsittae, teuphAsaM ahiyAsittae, daMsamasagaphAsaM ahiyAsittae, egayare aNNayare virUvarUve
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimokSa adhya-8, u: 7. 315 | phAse ahiyAsittae, hirIpaDicchAdaNaM ca haM No saMcAemi ahiyAsittae / evaM se kappai kaDibaMdhaNaM dhArittae / zabdArtha :- rAti = samartha che, ahiyAtti = sahana karavA mATe, pAyare = AmAMthI koI ekane athavA, sAyare = bIjA koI kaSTane temaja, vihavave te = vividha prakAranA kaSTone, hirIpaDicchAdaNaM = gupta aMganI lajjAnA nivAraNa mATe vastratyAganA kaSTane, kho savAri = samartha nathI, vahivaMthaLa = kaTibaMdhana-colapaTTaka, dhArita = dhAraNa karavo, kha = kahyuM che. bhAvArtha :- je abhigrahadhArI bhikSu cAdarapacheDInI apekSAe acela thaIne rahe che, te sAdhuno evo abhiprAya hoya ke huM ghAsanA tIkSNa sparzane sahana karavA samartha chuM, ThaMDInA sparzane sahI zakuM chuM, garamIne sahana karI zakuM chuM, DAMsa-maccharanA DaMkhane sahI zakuM chuM, eka jAtanA ke judA-judA aneka jAtanA, vividha prakAranA anukULa ke pratikULa kaSTone sahana karavAmAM samartha chuM paraMtu huM lajjA nivAraNa mATe guptAMgone DhAMkavAnA colapaTTakane choDavA samartha nathI. A abhiprAyathI te sAdhu kaTibaMdhana-kammare bAMdhavAnuM vastra arthAt colapaTTaka dhAraNa karI zake che. | 2 aduvA tattha parakkamaMtaM bhujjo acelaM taNaphAsA phusaMti, sIyaphAsA phusaMti, teuphAsA phusaMti, dasa-masagaphAsA phusaMti, egayare aNNayare virUvarUve phAse ahiyAsei / acele lAviyaM AgamamANe tave se abhisamaNNAgae bhavai / jaheyaM bhagavayA paveiyaM tameva abhisamecca savvao savvayAe sammattameva samabhijANijjA / zabdArtha :- mahuvA = tyAre, kyAreka tatva = tyAM, acela sAdhanAmAM, parate = parAkrama karatA, vicaratA sAdhune, muLo = vAraMvAra, aved = acelatvanA kAraNe. bhAvArtha :- acela kalpamAM parAkrama karatA bhikSane kyAreka vastranA abhAvamAM vAraMvAra ghAsanI tIkSNatA sparzI jAya che, ThaMDIno anubhava thAya che, garamI sparze che, DAMsa ane macchara karaDe che, chatAM te acala avasthAmAM rahIne eka jAtanA ke bhinna jAtanA ke vividha prakAranA kaSTone sahana kare che. lAghavatAne prApta karatA tene sahaja tapano lAbha maLI jAya che. bhagavAne jevuM A acelatvanA AcAranuM pratipAdana karyuM che tene te rIte jANIne sarva prakAre, pUrNarUpe, samyaka AcaraNamAM lAve che. vivecana : cAdara-pacheDI saMbaMdhI abhigrahadhArI zramaNonA traNa prakAra pUrva uddezakamAM varNavyA che. temAM kramathI traNa, be ane eka vastra-pacheDInA abhigrahanuM varNana che. A sUtramAM traNe ya vastra-pacheDInA tyAganI apekSAe acela bhikSanuM varNana che. A abhigrahadhArI zramaNa colapaTTakane dhAraNa kare che. sAmAnya
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha rUpe sthavirakalpI zramaNane praznavyAkaraNa sUtra anusAra cauda upakaraNa hoya che. traNe ya pacheDI tyAgI A acela zramaNane zeSa sarva upakaraNa hoI zake che. TIkAmAM kahyuM che ke vastra tyAga karanAra zramaNane pAtra tyAga karavo jarUrI nathI. jinakalpI paNa pacheDInA tyAgI hovA chatAM pAtradhArI hoI zake che mATe A sUtra varNita acela abhigrahadhArI zramaNane traNa pacheDI sivAya mukhavastrikA, rajoharaNa, colapaTTaka, pAtronA sAta upakaraNa ane Asana A agiyAra upakaraNa samajavA. jo te sarva pAtrano tyAga kare to tene cAra upakaraNa samajavA. 31 vAmi ahaM taLAsaM ahiyAsitter :- A kalpane svIkAra karanAra sAdhakanuM aMtaHkaraNa dhairya, saMhanana, manobaLa, vairAgya bhAvanA Adi raMgamAM raMgAyeluM hoya che ane te AgamomAM varNavelA nArakonA duHkhone smRtimAM rAkhIne ghAsa, ThaMDI, garamI, DAMsa-macchara AdinA tIvra sparzo ke anukULa, pratikULa sparzone sahana karavAmAM duHkha anubhavatA nathI paraMtu te sarva kaSTone sahana karavA saharSa tatpara rahe che ane svecchAe aMta sudhI te kaSTone sahe che. phririDinhAvaI :- A cAra uddezakomAM varNita pacheDI saMbaMdhI abhigrahadhArI zramaNa sthavira kalpI che ane sahAya tyAga karanAra hovA chatAM gacchanA tyAgI nathI. A prakAranA zramaNa traNe pacheDI tyAgavAnI hiMmatavALA hovA chatAM temane colapaTTakano tyAga karavAno adhyavasAya nathI. lajjA pratichAdanano tyAga karavAmAM te potAne asamartha mAne che. mATe teo lajjA pratichAdaka colapaTTaka rAkhe che, zeSa zarIrathI te nirvastra rahe che. DibaMdhaLa :- A zabda colapaTTakano paryAyavAcI che. vyAkhyAkAre colapaTTakanI vyAkhyA be prakAre karI che- (1) pola no artha che guptendriya, tenA upara pATalI sAthe dhAraNa karAtuM upakaraNa te colapaTTaka kahevAya che. (2) puttrapaTTa zabdanI apekSA pATalI rUpe kamaramAM dhAraNa karAnAra nAnuM eTale alpa panAvALuM upakaraNa te colapaTTaka. TIkAkAre colapaTTakanI laMbAI(pannA)mAM savAhAtha kahela che. te praznavyAkaraNa sUtrokta cauda upadhimAM colapaTTaka ja che. A pramANe kaDibaMdhana ane colapaTTaka baMne eka ja upakaraNa che. AhAranA AdAnapradAna saMbaMdhI abhigraha : 3 jassa NaM bhikkhussa evaM bhavai- ahaM ca khalu aNNesiM bhikkhUNaM asaNaM vA 4 AhaTTu dalayissAmi AhaDaM ca sAijjissAmi, jassa NaM bhikkhussa evaM bhavai- ahaM ca khalu aNNesiM bhikkhUNaM asaNaM vA 4 AhaTTu dalayissAmi AhaDaM ca No sAijjissAmi, jassa NaM bhikkhussa evaM bhavai- ahaM ca khalu aNNesiM bhikkhUNaM asaNaM vA 4 AhaTTu No dalayissAmi AhaDaM ca sAijjissAmi, jassa NaM bhikkhussa evaM bhavaiahaM ca khalu aNNesiM bhikkhUNaM asaNaM vA 4 AhaTTu No dalayissAmi For Private Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, uH 7. [ 317 ] AhaDaM ca No sAijjissAmi / jassa NaM bhikkhussa evaM bhavai- ahaM ca khalu teNa ahAtiritteNa ahesaNijjeNa ahApariggahieNa asaNeNa vA 4 abhikaMkha sAhammiyassa kujjA veyAvaDiya karaNAe / ahaM vA vi teNa ahAtiritteNa ahesaNijjeNa ahApariggahieNa asaNeNa vA 4 abhikakha sAhammiehiM kIramANaM veyAvaDiyaM sAijjissAmi / lAghaviya AgamamANe jAva sammattameva samabhijANijjA / zabdArtha :- AduMga lAvIne, ravi- huM ApIza, atiriktA = potAnA upayoga pachI vadhelA, adeNane = eSaNIya, apariNi = jevA grahaNa karyA che tevA, paNa = nirjarAnI bhAvanAthI, sAhagnisa = potAnA sAdharmika sAdhunI, junA = karIza, vecAvI = vaiyAvacca, 21 = upakArArthe, kartavyArthe. bhAvArtha :- je sAdhu evI pratijJA-saMkalpa kare che ke huM bIjA bhikSuone azana pAna, khAdima, svAdima lAvIne ApIza ane tenA dvArA lAvelA AhArane vAparIza. (1) je sAdhunI evI pratijJA che ke huM bIjA sAdhuone azana, pAna, khAdima ke svAdima lAvIne ApIza, paraMtu tenA dvArA lAvelA AhArAdinuM sevana karIza nahi. (2) - je bhikSunI evI pratijJA hoya che ke huM bIjA bhikSuone azanAdi lAvIne ApIza nahi paraMtu teo dvArA lAvelA AhArAdinuM sevana karIza. (3) je bhikSunI evI pratijJA hoya che ke huM bIjA bhikSuone azanAdi lAvIne ApIza nahi ane teo dvArA lAvelA AhArAdinuM sevana paNa karIza nahi. (4) (1) je bhikSanI evI pratijJA(chUTa)hoya ke huM mArI AvazyakatAthI vadhAre potAnI kalpamaryAdAnusAra eSaNIya temaja grahaNIya tathA potAnA mATe ja lAvelA azanAdimAMthI nirjarAnA lakSya paraspara zAtA upajAvavAnA bhAvathI sAdharmika munionI sevA karIza. (2) huM paNa sAdharmika munio dvArA potAnI AvazyakatAthI vadhAre potAnA kalpa maryAdAnusAra eSaNIya-grahaNIya tathA potAnA mATe lAvelA azanAdimAMthI nirjarAnA lakSya teo dvArA karAtI sevAne ruci pUrvaka svIkAra karIza. A prakAranI pratijJAothI te sAdhakane lAghavatAnI prApti thAya che ane tapano lAbha sahaja rIte prApta thAya che. bhagavAne je rIte A sevAbhAvanuM temaja abhigrahanuM pratipAdana karyuM che, tene te rUpamAM jANIne-samajIne sarva prakArathI pUrNarUpe sArI rIte AcaraNa kare.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 vivecana : pUrve pAMcamAM uddezakamAM sahAya tyAganA AhAra abhigrahadhArI zramaNa mATenI caubaMgI(cAra bhaMga) kahI che. tyAM sevA mATenA be AgAranA vikalpa kahyA che. A sUtramAM paNa sahAya tyAganI tevI ja caubhaMgI che paraMtu vikalpa rUpe vadhArAnA AhAra saMbaMdhI AdAna pradAnanuM kathana che arthAt A sUtra varNita abhigrahadhArI zramaNa potAnA abhigraha anusAra sadAya tyAgamAM rahe. kyAreka tenI pAse AhAra vadhI jAya to AhArane anya zramaNane devAno vikalpa AgAra rAkhe che ane bIjA zramaNane kyAreka AhAra vadhI jAya teo Ape to svIkAra karavAno paNa AgAra rAkhe che. pUrva uddezakathI A sUtramAM eTalo ja taphAvata che ke A zramaNa bImArI vinA ja vadhelA AhAranA Apa-le nI chUTa rAkhe che. bIjI vizeSatA e che ke pUrva uddezakamAM AhAranI gaveSaNA anya zramaNa mATe karavAnI chUTa che jayAre A sUtramAM potAne mATe gaveSaNA karI lAvela AhAramAMthI devAno vikalpa che. zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha A sUtrano bIjI rIte paNa artha thAya che ke potAnA mATe grahaNa karela AhAramAMthI bIjA zramaNane sevArthe zAtA pahoMcADavA mATe ApavAno vikalpa hoya che temaja bIjA zramaNanA svayaM mATe lAvelA AhAramAMthI te sevArthe ke zAtA upajAvavA devA Icche to AhAra levAno paNa tene vikalpa hoya che. A prakAranA vikalpamAM vizeSatA e che ke te bIjA mATe AhArAdi lAvatA nathI ane tenA mATe koI lAvIne de to letA nathI paraMtu potapotAnA mATe lAvelA AhAramAMthI sevArthe Apa--le karavAno teone vikalpa-AgAra hoya che. potAnA AhAramAMthI anya sAdhune detAM UNodarI tapa thAya che. dIdhA pachI potAnA mATe bIjI vAra levA jatAM nathI. mahAtitteina :- A zabdanA traNa prakAre artha thAya che. (1) AhAra karyA pachI vadhelo AhAra. (2) AhAra karyA pahelAM vadhAre dekhAto AhAra. (3) svayaM UNodarI karI zake, ochA AhArathI calAvI zake, A apekSAe vadhArAno AhAra. veyAvahiyaM vaLAv :- (1) vaiyAvRtya karavAnA bhAvothI arthAt zAtA pahoMcADavA mATe (2) sevAno artha na karatAM kevaLa upayoga mATe AhAra devAmAM Ave tene ahIM vaiyAvRtya ja kahela che (3)vyavahArasUtramAM potAnA mATe gocarI lAvavAne paNa vaiyAvRtya zabdathI kahela che tethI ahatijJeLa nA traNe ya arthamAM vaiyAvRtya zabda ghaTita thAya che. sUtrokta cAra abhigrahomAMthI jemAM bIjA pAsethI AhAra maMgAvavAno ke bIjA mATe lAvavAno tyAga hoya temAM A be AgAra hoya che. (1) thayAprApta AhAramAMthI ApIne nirjarA temaja paraspara upakAranI dRSTithI sAdharmikonI sevA karIza. (2) te sAdharmiko pAsethI paNa A ja dRSTithI sevA laIza. cUrNikAre Ane paNa pratimA tathA abhigraha vizeSa kA che. pAdapopagamana anazana : 4 jassa NaM bhikkhussa evaM bhavai se gilAmi ca khalu ahaM imammi
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimoza adhya-8, uH 7. [ 319 ] samae imaM sarIragaM aNupuvveNaM parivahittae / se aNupuvveNaM AhAraM saMvaTTejjA, aNupuvveNaM AhAraM saMvade'ttA kasAe payaNue kiccA samAhiyacce phalagAvataTThI uTThAya bhikkhU abhiNivvuDacce aNupavisittA gAma vA jAva rAyahANiM vA taNAI jAejjA, taNAI jAettA se tamAyAe egaMtamavakkamejjA e gaMtamavakkamettA appaMDe jAva makaDAsaMtANae taNAI saMtharejjA, taNAI saMtharettA ettha vi samae kAyaM ca jogaM ca iriyaM ca pcckkhaaejjaa| taM saccaM saccavAI oe tiNNe chiNNakahakahe AtItaDhe aNAtIte ciccANa bheuraM kAyaM saMvihuNiya virUvarUve parIsahovasagge assi visaMbhaNayAe bheravamaNu ciNNe / tatthAvi tassa kAlapariyAe / se vi tattha viaMtikArae / icceyaM vimohAyataNaM hiyaM suhaM khamaM NissesaM ANugAmiyaM / tti bemi / || sattano 36no samo che zabdArtha :-pattha = Akavi- paNa, samaye = samayamAM, vArtha = kAyAne, 2- ane, nof yogane, 2 = ane, vuiM = IryAnA, padavANA = paccakakhANa kare. bhAvArtha :- je sAdhunA manamAM evo adhyavasAya utpanna thAya che. huM A atyaMta vRddha temaja azakta zarIra dvArA Avazyaka kriyAo karavA mATe asamartha thaI gayo chuM, tyAre te bhikSu kramathI AhArane ghaTADatAM kaSAyone paNa kRza kare. Ama karavA samAdhipUrNa lezyA(aMtaHkaraNanI vRtti) vALA tathA lAkaDAnA pATiyAnI jema zarIra ane kaSAyo baMne rIte kRza thayela te sAdhaka samAdhi maraNa mATe usthita thaI zarIranA saMtApane pUrNatayA zAMta kare che. A pramANe saMlekhanAnI bhUmikA yukta te bhikSu gAma yAvat rAjadhAnImAM praveza karIne ghAsanI yAcanA kare. je ghAsa maLyuM hoya tene laIne te gAmAdinI bahAra ekAMtamAM cAlyA jAya, tyAM jaIne jyAM kIDA, IDA yAvatuM karoLIyAnA jALA na hoya tevA sthAnanuM sArI rIte pratilekhana karI, pramArjana karI ghAsanI pathArI kare. ghAsanI pathArI karI te zarIra, zarIranI pravRtti ane gamanAgamanAdi kriyAono tyAga kare arthAtu pAdapopagamana saMthArAne svIkAre. A pAdapopagamana anazana satya che. tene svIkAranArA satyavAdI che, jIvananA aMta sudhI daDha rahenAra che. teo vItarAga, saMsAra-pAragAmI, zaMkAothI mukta, sarvathA kRtArtha, jIvAdi padArthonA sAMgopAMga jJAtA athavA samasta prayojanothI atIta, paristhitiothI prabhAvita rahe che. te bhikSu pratikSaNa nAzavaMta zarIrane choDI, vividha prakAranA upasargo ane parISaho upara vijaya
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 320 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha prApta karIne, "zarIra ane AtmA alaga-alaga che," A sarvajJa prarUpita bheda-vijJAnamAM pUrNa vizvAsa sAthe ja jeNe A ghora anazanano zAstrIya vidhi anusAra svIkAra karyo che, te sAdhakanuM mRtyu svAbhAvika ja hoya che, te mRtyuthI te sarva karma kSaya karanAra paNa thaI jAya che. A rIte A pAdapopagamarUpa anazana mohathI mukta karAvanAra che, hitakara, sukhakara, sakSama, kalyANakara ane janmAntaramAM paNa sAthe cAlanAra che arthAt sarva bhavone sudhAranAra che. - ema bhagavAne kahyuM che. | sAtamo uddezaka samApta che vivecana : A sutramAM samAdhi maraNano trIjo prakAra-pAdapopagamana anazananuM varNana che. A anazana viziSTa saMhananavALA ja svIkArI zake che. A sUtramAM zAstrakAre A anazananA nAmanuM sUcana karela nathI chatAM sUtranA varNana kramathI sahaja spaSTa thAya che ke A pAdapopagamana anazananuM varNana che. samavAyAMga sUtra 17 mAM tenuM nAma pagovAmaLa kahela che. TIkAkAre A zabdanI be prakAre chAyA karIne artha karyo che. (1) pAdapopagamana - pAdapa eTale vRkSa, je rIte viSama ke sama avasthAmAM nizcaSTa rahe che. game te paristhitimAM potAnA sthAnathI cala vicala thAya nahIM. te rIte A anazana sAdhaka je sthitimAM hoya te sthitimAM ja jIvana paryata nizcala -nizreSTa rahe che. A prakAre pAdapanI jema teono upagamana-jIvana vyavahAra hoya che tethI teonA anazanane pAdapopagamana' kahevAya che. pAdapopagamana anazananA sAdhaka zarIranA saMbaMdhamAM koI paNa prakAre bIjAnI sevA letA nathI. (2) prAyopagamana :- jyAM ane je rUpe sAdhake potAnA zarIrane rAkhyuM hoya tyAM te ja rUpe Ayu pUrNa thAya tyAM sudhI nizcala rahe, zarIrane jarApAtra paNa halAve nahi. sva ane para baMnenI sevA zuzruSAthI rahitanuM je maraNa thAya, te prAyopagamana maraNa che. baMne zabdonA prayogamAM 'pAdapopagamana' zabdaprayoga vadhAre pracalita che. A saMthArAnI sarva vidhi IgitamaraNa jevI ja che, paraMtu IgitamaraNamAM pUrvanA niyata kSetramAM hAtha-pagAdi avayavonuM saMcAlana karI zakAya che jyAre pAdapopagamanamAM eka ja niyata sthAna para bhikSu nizreSTa rahe che. zarIra saMbaMdhI koI paNa sevA pote karatA nathI ane bIjAnI sevA paNa letA nathI. tenI sevAmAM rahenAra zramaNa temanI upAdhi pratilekhana dekharekha vagere kare che. sUtramAM A pratyAkhyAna viSayaka traNa zabdo kahyA che- vayaM 2 no rUriyaM ja kvijhA :- pAdapopagamanamAM vizeSa rUpe traNa bAbatonA pratyAkhyAna anivArya hoya che. 1. #AyuM - zarIranA mamatvano pUrNa rUpe tyAga. 2. gor -zarIragata yoga-AkuMcana, prasAraNa Adi kAya vyApAra, mana-vacananA skUla yoga. A prakAre traNe yogano tyAga
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimokSa adhya-8, 9:8 kare che. 3. yi 2-IryA-samasta gamanAgamana vagere pravRttino tyAga kare che. vizeSa e che ke pAdapopagamana anazananA sAdhaka maLa-mUtranA tyAga mATe bIjI jagyAe jaIne pAchA potAnI jagyAe AvI, je sthitimAM hatA te sthitimAM sthira thaI jAya che. A anazana grahaNa karavAnI sarva vidhi ghAsano saMthAro karavo ane parvata, vana Adi ekAMta sthAnamAM javuM vagere IMginImaraNanI jema samajavuM. zarIra vimokSamAM pAdapopagamana anazana prabaLa temaja utkRSTa sahAyaka che. sta // adhyayana-8/0 saMpUrNa // AThamuM adhyayana : AThamo uddezaka vimokSanuM jJAna : 1 aNupuvveNa vimohAI, jAI dhIrA samAsajja / vasumaMto maimaMto, savvaM NaccA aNelisaM // 321 zabdArtha :- * anupuSlekha = anukramathI, vimohArUM = moha rahita traNa maraNomAMthI koI ekane, gADuM - jenuM vidhAna karyuM che te, samAsakhta = prApta karIne samAdhi pUrvaka zarIrano tyAga kare, dhAraNa kare, sarvAM pUrNa rUpathI, sarva prakAre, khannA - samajIne, jANIne, maLelisa = jenA samAna bIjA koI nathI evuM = anupama. bhAvArtha :- je bhakta pratyAkhyAna, IgitamaraNa temaja pAdapopagamana A traNa vimokSa kramathI samAdhi maraNa rUpe batAvyA che, te anupama vimokSane dhairyavAna, saMyamarUpa dhanathI yukta, temaja heyopAdeyanA parijJAtA matimAna bhikSu pUrNarUpe samajIne dhAraNa kare che. vivecana : IMMING pUrva uddezakomAM je traNa samAdhi maraNarUpa anazanonuM nirUpaNa karyuM che, teonA vizeSa AMtarika vidhi--vidhAnonA viSayamAM A uddezakamAM kramathI padharUpe varNana karyuM che. anazana sAdhanA be prakAre thAya che te A pramANe che- (1) savicAra ane, (2) avicAra. savivAra anazana :- kramika sAdhanA--saMlekhanA yukta anazana. temAM jaghanya cha mahInA utkRSTa bAra varSa sudhInI sAdhanA hoya che. tyAra pachI anazana dhAraNa kare che. avivAra anazana :- ekAeka upasarga Ave, zarIra zUnya ke behoza thaI jAya, mRtyu prApta karAve tevI For Private Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 3rara | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bImArI Ave tyAre Akasmika nirNaya karI anazana kare to te avicAra anazana kahevAya che. A baMne prakAromAM traNe ya prakAranA paMDitamaraNanuM ArAdhana karI zakAya che. A adhyayanamAM vizeSa karIne savicAra anazananuM vivaraNa che. tene AnupUrvI anazana, avyAghAta anazana, parAkrama anazana paNa kahevAya che. anupuSya vinodaDuM :- A gAthAmAM traNa prakAranA paMDita maraNone vimoha kahela che kAraNa ke A sarvamAM zarIrAdi pratyeno moha sarvathA choDavAno hoya che. samAdhimaraNa mATe cAra vAta Avazyaka che jema ke- (1) A sarva vimohone, sarva prakArathI sArI rIte jANIne, temanA vidhi-vidhAno, kRtya-akRtyone samajIne (2) potAnI dhRti, saMhanana, balAbala AdinuM mApa kADhIne (3) saMyamarUpa dhanathI dhanavAna, (4) dhIra ane heyopAdeyanI viveka buddhithI otaprota bhikSue, AmAMthI yathAyogya eka samAdhimaraNane pasaMda karI samAdhipUrvaka tenuM pAlana karavuM joIe. bhaktapratyAkhyAna anazana ArAdhanA :| 2 davihaM pi vidittANaM, buddhA dhammassa pAragA / aNupuvvIe saMkhAe, kammuNAo tiuTTai // zabdArtha - vihaM ki = baMne prakAranA arthAt bAhya ane AtyaMtara parigrahane, vidattAnuM = jANIne temaja tyAga karIne, vRddhA = tattvajJa puruSa, tharmalla para = zruta cAritrarUpa dharmanA pAragAmI, ajuputhvI = anukramathI saMyamanI kriyAonuM pAlana kare, saMsthA = yathAyogya maraNano nizcaya karIne, byugo (Arabo ) = karmothI, AraMbhathI, tiradR = chUTI jAya che. bhAvArtha :- dharmanA pAragAmI prabuddha bhikSu baMne prakAre zarIra upakaraNAdi bAhya padArtho tathA rAgAdi AMtarika vikAronI heyatAno anubhava karI anukramathI vicAra karIne koI eka anazana dvArA karmano kSaya kare che. | 3 kasAe payaNue kiccA, appAhAro titikkhae / aha bhikkhU gilAejjA, AhArasseva aMtiyaM // zabdArtha :- vasA = kaSAyone, pathags = maMda, pAtaLA, viravA = karIne, akhAdyAre = alpaAhAra kare, titi = sahana kare, mada = jo A rIte karatAM, fmajavU = sAdhu, nittAkyA = glAna thAya to, Adaraseva = AhArano ja, tiya = aMta kare. bhAvArtha :- pUrve kahela saMlekhanAthI kaSAyone kRza karIne, alpAhArI banI parISaho temaja durvacanone sahana kare, jo bhikSu A prakAre karatAM saMlekhanAnI madhyamAM kyAreka glAna thaI jAya tyAre AhArano ja
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, u: 8 tyAga karI tapa kare. 4 jIviyaM NAbhikaMkhejjA, maraNaM No vi patthae / duhao vi Na sajjejjA, jIvie maraNe tahA // zabdArtha - navAM = jIvananI, bhaNe nA = IcchA kare nahi, naranuM vi = maraNanI paNa, ne patthA = IcchA kare nahi, kudago vi = baMnemAM paNa, na sanmA = Asakta na thAya. bhAvArtha :- saMlekhanA temaja anazana sAdhanAmAM sthita zramaNa jIvavAnI AkAMkSA kare nahi, maravAnI abhilASA kare nahi. jIvana ane maraNa baMnemAM Asakta thAya nahi. baMnemAM anAsakta rahe. |5 majjhattho nnijjraapehii,smaahimnnupaale| aMto bahiM viusijja, ajjhatthaM suddhamesae // zabdArtha :- malyo - madhyastha bhAvamAM sthita, jIvana maraNanI AkAMkSAthI rahita, nirapehInirjarAnI apekSA rAkhanAra, sAhimaypaNa = samAdhinuM pAlana kare ane, saMto = AMtarika kaSAyone tathA, vahiM= bAhA arthAtu zarIranA upakaraNone, visijha tyAgIne, atyaM= aMtaHkaraNanI, suraNa = zuddhinI kAmanA kare. bhAvArtha :- madhyasthabhAvamAM arthAtu sukha duHkhamAM sama pariNAmI banIne ane nirjarAnI bhAvanA yukta banI bhikSu samAdhinuM anupAlana kare, samAdhi bhAvamAM sthira rahe ane rAgadveSa, kaSAyAdi AMtarika pirigraha tathA zarIra upakaraNAdi bAhya padArthono tyAga karI zuddha adhyAtmanI eSaNA kare arthAt adhyAtma bhAvamAM ramaNa kare. 6 ja kiMcuvakkama jANe, Aukkhemassa appaNo / tasseva aMtaraddhAe, khippaM sikkhejja paMDie // zabdArtha :- = f = = je kaMIka, 31ma = upakrama, viddha, bAdhA, gALe = samaje, mA jomasa = AyunI kuzaLatAmAM pALavA yogya, taraseva = te ja, aMtaraDA = saMlekhanA kALamAM, viM = jaldI, sinna = AtmAne zikSita kare. bhAvArtha :- (12 varSIya krama prApta) saMlekhanAkALamAM bhikSane jo potAnA AyunA kSema kuzalatAmAM thoDuM paNa upakrama-saMkaTa AvyuM jaNAya to te paMDita bhikSu saMlekhanA kAlamAM ja zIvratApUrvaka bhaktapratyAkhyAnAdi koI paNa paMDita maraNa svIkAra karavA mATe tatpara thaI jAya. 7 gAme aduvA raNNe, thaMDilaM paDilehiyA / appapANaM tu viNNAya, taNAI saMthare muNI //
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zabdArtha :* thaMhitA = sthaMDilabhUminuM, paDileziyA = pratilekhana-pramArjana karIne, appapALa beIndriyAdi jIvothI rahita, 3 = nizcayathI, viAva = jANIne. ra4 bhAvArtha:- bhakta pratyAkhyAnAdi svIkAravA mATe sAdhaka gAma ke vanamAM jaIne sthaMDilabhUminuM pratilekhana--avalokana kare temaja jIvajaMtu rahitanuM sthAna jANIne tyAM saMthAro karavA muni ghAsa pAthare. 8 aNAhAro tuyaTTejjA, puTTho tattha'hiyAsae / NAivelaM uvacare, mANussehiM vi puTThao // = zabdArtha :- jhaLAhA` = AhArano tyAga karIne, tuTTenganja = te zayyA upara sUI jAya, juThTho parISaha, upasargano sparza thavA para, tattva = tyAM, adivAsaN = sahana kare, avela 5 vare potAnI maryAdAnuM ullaMghana kare nahi, mALusseai = manuSyAdi viSayaka anukULa, pratikULa upasargone, vi puruoM = prApta thavA para. = bhAvArtha :- - sAdhu te ghAsanI pathArI para nirAhArI banIne trividha ke caturvidha AhAranA pratyAkhyAna karIne zAMtabhAvathI sUI jAya. te samaye manuSyakRta anukULa ke pratikULa upasargothI gherAvA para samabhAvapUrvaka sahana kare paNa maryAdAnuM ullaMghana kare nahi. 9 saMsappagA ya je pANA, je ya uDDamahecarA / bhuMjate maMsasoNiyaM, Na chaNe Na pamajjae // zabdArtha :- - saMkSappA = kIDI, ziyALAdi bhUmi para cAlanArA, ThThuM = upara AkAzamAM UDanArA gIdhAdi, ahevA= nIce arthAt bilamAM rahenArA sarpAdi jIvo, mugate = bhakSaNa karatAM, maMsakoLiya - mAMsa ane lohInuM, La chaLe = sAdhu tene mAre nahi, La pamakhkhaN = rajoharaNathI pramArjana kare nahi, haTAve nahIM. = bhAvArtha :- bhUmi para cAlanArA kIDI, ziyALAdi je jIvo che ane gIdha Adi AkAzamAM UDanArA che ke nIce bilomAM rahenArA sarpAdi prANIo che, teo kadAca anazanadhArI muninA zarIranuM mAMsa ToMce ane lohI pIve to muni teone mAre nahi ane rajoharaNAdithI pramArjana paNa kare nahi arthAt dUra haTAve nahIM. 10 pANA dehaM vihiMsaMti, ThANAo Na vi ubbhame / AsavehiM vivittehiM, tippamANo'hiyAsae // zabdArtha :- pALA = upara kahelA prANIo, veF = zarIrano, vijiMti = nAza kare che vALAo - te jagyAethI, 5 vi 31me = dUra paNa na jAya, AlaverlRi = AsavothI, vivittehiM - alaga For Private Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimoza adhya-8, u : 8 [ 3rapa ] thaIne, rijhamALa = prasannatApUrvaka, Atmika sukhathI tRpta thaI, divAla = sarva kaSTone samabhAvapUrvaka sahana kare. bhAvArtha :- A prANIo mArA zarIrano nAza karI rahyA che, mArA jJAnAdi AtmaguNono nahi, Avo vicAra karIne muni te jagyAethI UThIne bIje jAya nahi. hiMsAdi AsavothI pRthaka thaI amRta siMcananI samAna AtmAmAM tRptino anubhava karatAM arthAt prasanna bhAve te upasargone sahana kare. | 11 gaMthehiM vivittehiM, AukAlassa pArae / paggahiyataragaM ceyaM, daviyassa viyANao // zabdArtha :- diM= gAMTha arthAt bAhya, AtyaMtara baMne prakAranA baMdhanothI, vividaM = rahita thaIne, A DAnasa = mRtyu paryata, pa25 = bhakta pratyAkhyAnane pAra kare, vecuM = ane A IgitamaraNa, pAdita = vizeSa rIte grahaNa karAya che, viyasa = saMyamI, vilApa = gItArtha muni dvArA. bhAvArtha :- zarIra upakaraNAdi bAhya ane rAgAdi aMtaraMga graMthiothI rahita te sAdhaka mRtyu paryata bhaktapratyAkhyAnane pAra pahoMcADanAra hoya che. temaja A anazana sAdhanA saMyamavAna gItArtha munio dvArA viziSTa dhairya sAthe grahaNa karAya che. vivecana : bhaktapratyAkhyAna anazananI pUrva taiyArI - anazananuM vistRta varNana A gAthAomAM karyuM che. samAdhi maraNa mATe pUrvokta traNa anazanomAMthI bhaktapratyAkhyAna rUpa eka anazanane pasaMda karIne pachI kramathI pUrva taiyArI karavAmAM Ave che. ahIM savicAra bhaktapratyAkhyAnano prasaMga che. bhaktapratyAkhyAna anazanane pUrNarUpe saphaLa banAvavA anazanano pUrNa saMkalpa karatAM pahelAM mukhyarUpe je krama apanAvavo Avazyaka che, te A pramANe che- (1) saMlekhanAnA bAhya ane AtyaMtara baMne svarUpane jANI ane heyano tyAga kare. (2) pravrajyAgrahaNa, sUtrArtha grahaNazikSA, AsevanazikSA Adi kramathI cAlatAM saMyamapAlanamAM zarIra asamartha thaI jAya tyAre zarIravimokSano avasara AvI gayo che tevuM jANe. (3) samAdhimaraNa mATe udhata sAdhaka kramathI kaSAya temaja AhAranI saMlekhanA kare. (4) saMlekhanA kALamAM AvatA roga, AtaMka, upadrava temaja durvacanAdi parISahone samabhAvathI sahana kare. (5) saMlekhanA kALamAM AhAra ocho karatAM koI prakAranI glAnatA thAya to AhArano tyAga karI upavAsAdi dvArA tenI cikitsA karIne anazana svIkArI le. (6) jIvana ane maraNamAM samabhAva rAkhe. (7) anukULa ane pratikULa paristhitiomAM madhyastha ane nirjarAlakSI rahe. (8) jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya A pAMca samAdhinA aMgo che, tenuM sevana kare. (9) rAgadveSanI gAMThone ane zarIra Adi saMbaMdhita pravRttiono tathA mamatAno tyAga karIne zuddha AtmabhAvamAM ramaNa kare. (10) nirAbAdha saMlekhanAmAM Akasmika bAdhA AvI jAya to te saMlekhanAnA
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha kramane vacamAMthI ja choDIne bhaktapratyAkhyAna anazanano saMkalpa karI le. (11) vijJa-bAdhA na hoya to saMlekhanAkALa pUrNa thavA para ja bhaktapratyAkhyAna grahaNa kare. saMto vilina :- saMlekhanAmAM bAhya visarjana zarIranuM ane AtyaMtara visarjana kaSAyonuM hoya che. Atma saMskAra mATe krodhAdi kaSAyathI rahita thaI jJAnAdi guNothI saMpanna banI rAgAdi vikalpone kRza karAya te ja bhAva saMlekhanA che. bhAva saMlekhanAnI sahAyatA mATe kAyaklezarUpa anuSThAna tathA bhojanAdino tyAga karIne zarIrane kRza karavuM te dravyasaMlekhanA che. A rIte AvyaMtara ane bAhya baMne prakAre visarjana karI zuddha adhyAtmabhAvane prApta karavo te ja saMlekhanA che. kALanI apekSAe saMlekhanAnA traNa prakAra che jaghanya, madhyama ane utkRSTa. jaghanya saMlekhanA 12 pakhavADiyAnI, madhyama saMlekhanA 12 mAsanI ane utkRSTa 12 varSanI hoya che. zarIra saMlekhanAnI sAthe rAgadveSa, kaSAyAdi rUpa pariNAmonI vizuddhi anivArya che, kevaLa zarIrane kUza karavAthI saMlekhanAno uddeza pUrNa thato nathI. niyaM majA :- cothI gAthAmAM batAvyuM che ke saMlekhanAnA kramamAM jIvana ane maraNanI AkAMkSAo sarvathA choDI devI joIe. eTale huM vadhAre jIvuM ke mAruM mRtyu jaldI thaI jAya to A rogAdithI chuTI javAya' Avo vikalpa manamAM UThavo na joIe. kAmabhogonI tathA Aloka saMbaMdhI, paraloka saMbaMdhI koI paNa abhilASA ke nidAna karavuM joIe nahi. saMlekhanAnA ArAdhake saMlekhanAnA pAMca aticArothI sAvadhAna rahevuM joIe. nuNo tiradR - karmone toDe che, karmothI chUTI jAya che, saMlekhanA-saMthArAno avasara hovAthI karmothI mukta thavuM te pATha yogya che. chatAM koI pratiomAM vikalpa AraMbhAbo zabda Ave che. teno artha e che ke AraMbhathI dUra thAya che. muni AraMbhanA tyAgI ja hoya che tethI skuLAno zabda prasaMga saMgata che. TIkAkAre 'mAmA' pATha paNa svIkArela che ane tenI vyAkhyA A pramANe karI cheaarNbhnnmaarNbhH zarIra dhAraNAya annApAnAdyanveSaNAtmakaH tasmAt tRti-apachItyartha | A vyAkhyAnuM tAtparya e che ke zarIra dhAraNArthe je AhArAdinI gaveSaNA vagere pravRtti karavI paDe che tene apekSAthI AraMbha pravRttio mAnI che. saMlekhanA saMthArAnA sAdhaka te pravRttiothI chUTI jAya che. A prakAre prAraMbhano zabda ghaTita karyo che ane pAThAMtara rUpe mukhano tiTTa pATha mAnI tenI paNa vyAkhyA karI che. ada migi fjanA :- vRttikAre A sUtranA be artha batAvyA che (1) saMkhanAnI sAdhanAmAM sthita bhikSune AhAra ocho karI devAthI kadAca AhAra vinA mUccha cakkara Adi glAni anubhavAya to saMkhanAnA kramane choDI vizeSa kaSTadAyI tapa nahi karatAM AhAra laI le (2) saMlekhanA vidhimAM AhAra ocho karatAM kyAreka koI roga AvI jAya to AhAra choDI upavAsAdi dvArA tenI cikitsA kare. bIjo artha sAdhanAmAM daDhatAno sUcaka che. jyAre pahelA arthamAM samAdhi bhAvane sAcavavAnuM lakSya dekhAya che.
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, :8. 327 | = viMjhuvanaM nA - A vAta paNa saMkhanAmAM sAvadhAna rAkhavA mATe che. saMlekhanAnA samayamAM jo AyunA pulo ekAeka kSINa thaI rahyA che tema jaNAya to vicakSaNa sAdhake, te ja samaye saMlekhanAnA kramane choDI bhaktapratyAkhyAna Adi anazanano svIkAra karI levo joIe. ne vA mahuvA cho - pUrva gAthA cha anusAra saMthArAno nirNaya karyA pachI sAdhake gAmamAM ke gAmanI bahAra thaMDilabhUminuM pratilekhana-pramArjana karIne jIvajaMtu rahita niravadha sthAnamAM ghAsano saMthAro pAtharIne pUrvokta vidhithI anazananI pratijJA karI levI joIe. bhaktapratyAkhyAnane svIkArI lIdhA pachI je koI anukULa ke pratikuLa upasarga ke parISaha Ave, tene samabhAvapUrvaka sahana kare, gRhasthAzramanI ke sAdhu samAjanI pArivArika vyaktio pratye mohavaza banI ArtadhyAna na kare, pIDA ApanAra koI manuSya ke jalacara, sthaLacara, khecara, uraparisarpa, bhujaparisarpa Adi prANIothI gabharAIne raudradhyAna paNa na kare, DAMsa-macchara Adi ke sarpa, vIMchI Adi koI prANI zarIra upara AkramaNa karI rahyA hoya, to te samaye calita na thAya ke sthAna parivartana na kare. anazana sAdhaka potAnA AtmAne AsavothI, zarIrAdithI tathA rAgadveSa, kaSAyAdithI sarvathA bhinna kare. jIvananA aMta sudhI zubha adhyavasAyomAM lIna rahe. pati :- A bhakta pratyAkhyAna anazana sAdhanA saMyama karatAM kaMIka vadhAre dhairyanI sAthe grahaNa karAya che. parivAramAM zabdanA kAraNe A gAthAnA uttarArdhane IginImaraNa sUcaka mAnavAmAM Ave che. kharekhara bAramI gAthAmAM te anazananI zarUAtano pATha che. IgitamaraNa anazana sAdhanA :| 12 ayaM se avare dhamme, NAyaputteNa sAhie / Ayavajja paDiyAra, vijahejjA tihA tihA // zabdArtha - artha = A, te = te muni, avare inga = bhakta pratyAkhyAnathI bhinna IginImaraNarUpa dharma, jayapurekha = jJAtapatra bhagavAna mahAvIre, sahipa = batAvyo che, AvaM = potAnA sivAya bIjAnI, paDiyA= = sevAno, vigaM = tyAga kare, hiMdI tija = traNa karaNa traNa yogathI. bhAvArtha :- jJAtaputra bhagavAna mahAvIre bhaktapratyAkhyAnathI bhinna evA IgitamaraNa anazanano A bIjo AcAradharma batAvyo che. A anazanamAM bhikSu UThavA, besavAdi kriyAomAM potAnA sivAya bIjA koInI sahAya levAno traNa karaNa, traNa yogathI arthAtu mana, vacana ane kAyAthI tathA karavuM, karAvavuM-anumodavuM, A sarva prakAre tyAga kare che. | 13 hariesu Na NivajjejjA, thaMDilaM muNiA sae / viusijja aNAhAro, puTTho tattha'hiyAsae //
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 328] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zabdArtha - haripatuM = lIlotarI upara, fNavane = sUve nahi paraMtu, paMDitta = nirjIva thaMDila bhUmi, mukhamA = jANIne, sa = sUve, vilina = bAhya ane AtyaMtara baMne prakAranI upAdhiono tyAga karIne, adAro = nirAhAra rahetA muni, ko = parISaha, upasarga AvavA para, tattha = tyAM, dayAsaNa= tene samabhAvapUrvaka sahana kare. bhAvArtha :- muni lIlotarI upara sUve nahi. lIlotarI temaja jIvajaMtu rahita IMDila bhUmine joIne tyAM sUve. te nirAhArI bhikSu bAhya temaja AtyaMtara upadhino tyAga karIne bhUkha, tarasa Adi parISaho tathA upasargone sahana kare. 14 iMdiehiM gilAyato, samiyaM sAhare muNI / tahAvi se agarihe, acale je samAhie // zabdArtha -hiM = IndriyothI, aMgopAMgathI,niyaMto = glAnine prApta thatA, niyaM=samyaka rIte, yatanAthI, sAdare= saMcArita kare, saMkoce phelAve, muLa = muni, tAvika chatAM paNa, topaNa, zAhide = agahiMta, prazaMsanIya ja che, niMdanIya nathI, ane = calita nathI, nizcala che, ne = je, samAraka samAdhithI. bhAvArtha :- AhArAdinA parityAgI muni IndriyothI glAna thAya tyAre tenAthI hAtha, pagAdi saMkoce- phelAve. je samAdhibhAvamAM acala che arthAt dharmadhyAna tathA zukladhyAnamAM manane joDeluM rAkhe che, te parimita bhUmimAM zarIranI ceSTA karavA chatAM niMdAne pAtra banatA nathI. | 15 abhikkame paDikkame, saMkucae pasArae / kAyasAhAraNaTThAe, etthaM vA vi aceyaNaM // zabdArtha :- mane = potAnI pathArImAMthI utarIne sAme jaI zake che ane, ane tyAMthI pAchA pharI zake che, saMgva = potAnA aMgone saMkocI zake che, pasAra = phelAvI paNa zake che, vasAhAra = potAnA zarIranI suvidhA mATe IgitapradezamAM, pattha vAvi = A anazanamAM paNa, temAM zakti hoya to, avecaLa = acetana padArthanI jema, sthira paNa rahI zake che. bhAvArtha :- A anazanamAM sthita muni zarIranI sAmAnya pravRtti mATe sImita kSetramAM gamanAgamana kare, hAtha pagAdine saMkoce ane phelAve. jo zarIramAM kSamatA hoya to A IgitamaraNa anazanamAM paNa acetananI jema niceSTa thaIne rahe arthAtu halana calanAdi kare nahi. | 16 parikkame parikilaMte, aduvA ciTTe ahAyate / ThANeNa parikilate, NisIejjA ya aMtaso //
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, :8 _. 329 zabdArtha :-vinaMte = beThA-beThA ke sUtA-sUtA jo sAdhunA aMgo akaDAvA lAge to, rine = caMkramaNa kare, phare, rike sthita rahe, ahI te = potAnA aMgone sthira, rAkha = UbhA thavAthI, parijinate = kyAreka kaSTa thavA lAge to, sIgna = besI jAya, ya= ane, aMtano = aMtamAM. bhAvArtha :- A anazanamAM rahelA muni sUtAM ke beThA thAkI jAya to niyata pradezamAM cAlavA lAge, cAlavAthI thAkI javA para sIdhA UbhA rahI jAya, jo UbhA rahevAmAM kaSTa thAya to aMte besI jAya. | 17 AsINe'NelisaM maraNaM, iMdiyANi samIrae / kolAvAsaM samAsajja, vitaha pAuresae // zabdArtha :- mANI = svIkAra karela muni, atisaM = ananya sadeza arthAt je maraNane sAdhAraNa manuSya aMgIkAra karI zake nahi, nara = maraNane, vidhi = Indriyone, samIra = potAnA viSayothI dUra kare, jolAvA ghaNAdi jaMtuovALI jagyA ke pATAdi, sAvajha = maLavA para tene choDIne,vitAMjIva rahita sthAna ke pATanuM, vAsaNa = anveSaNa kare. bhAvArtha :- A advitIya maraNanI sAdhanAmAM lIna muni potAnI Indriyone samyakarUpe saMcAlita kare. jo tene koI sahArAnI AvazyakatA hoya to ghuNAdi(jIva)yukta thAMbhalo ke pATiyuM hoya to teno sahAro le nahi paraMtu ghuNAdithI rahita, chidrathI rahita sthAna pATanuM anveSaNa kare. | 18 jao vajaM samuppajje, Na tattha avalaMbae / tao ukkase appANaM, savve phAse'hiyAsae // zabdArtha :- jo = jenAthI, vanna = vajanI samAna bhAre karmanI, pApanI, mukhane = utpatti thAya che, tatva = te pATa AdinuM ja avalaMva = avalaMbana le nahi, to = tethI, tyAMthI, 3/3 = dUra karI le, sakhA = potAnA AtmAne, sabdha = save, te = je kaSTa thAya tene, AhavAla= samabhAvapUrvaka sahana kare. bhAvArtha :- jenAthI vaja samAna karma ke varya pApa utpanna thAya, evA ghuNa, UdhaI Adi jIvayukta hoya tevI vastuono sahAro le nahi. tenAthI athavA durgAna temaja duSTa yogothI potAnA AtmAne bacAve ane sarva duHkhone sahana kare. vivecana : Igita maraNa - uparokta gAthAomAM IginImaraNanuM nirUpaNa karyuM che, te samAdhimaraNarUpa anazanano bIjo prakAra che. bhaktapratyAkhyAna karatAM A viziSTatA che. tenI paNa pUrva taiyArI tathA saMkalpa karavA sudhInI sarvavidhi bhaktapratyAkhyAnanI jema ja samajavI joIe. bhaktapratyAkhyAnamAM je kALajI, sAvadhAnI
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha kahevAmAM AvI che te sAvadhAnI ahIM paNa jALavavI jarUrI che. IMginImaraNamAM keTalIka viziSTa vAtonuM kathana zAstrakAre karyuM che. jema ke A anazanane sAdhu ja svIkArI zake che. zramaNopAsaka ke sAdhvIo teno svIkAra karatA nathI. temaja A anazanamAM bIjA koInI sevA sahayoga levAya nahIM. IMgitamaraNamAM sAdhaka tenA aMgone halAvavA, UThavuM, besavuM, paDakhA pheravavA, vaDInIta, laghuzaMkA Adi sarva zArIrika kAryo pote kare che paraMtu bIjA dvArA karavuM-karAvavuM, ke anumodana karavuM mana, vacana, kAyAthI te sarvano teNe tyAga hoya che. te chUTa rAkhela maryAdita bhUmimAM ja gamanAgamana Adi kare che. jIvajaMtu rahita, lIlotarI vinAnI bhUmimAM IcchAnusAra bese, UThe, sUve che. zarIranI ceSTAone banI zake teTalI ochI kare che. banI zake to te pAdapopagamananI jema acetana thaI jAya arthAt A anazanamAM paNa sarvadhA nizceSTa thaIne rahe. jo beThA--beThA ke sUtA--sUtA thAkI jAya to jIvajaMtu rahita lAkaDAnA pATiyAdi koI paNa vastuno AdhAra laI zake che paraMtu saMcita ke jIvayukta kASTano sahAro le nahIM ane koI paNa paristhitimAM ArtadhyAna ke rAgadveSAdino vikalpa jarA paNa manamAM thavA de nahiM. te sAdhaka atyaMta apramatta bhAve, sAvadhAnIpUrvaka AtmabhAvamAM sthira thavAnuM ja eka mAtra lakSa rAkhe. anuvA vidne mahAyate H- soLamI gAthAnA A caraNanI TIkA A prakAre che- senApi AMtaHsan athavopaviSTaH zita, 'cAvo' yathAiihatazAstra ti| A TIkAnA AdhArathI vibhinna artha thAya che. (1) gamanAgamanathI thAkI jAya to besI jAya ane besavAthI thAkI jAya to sUI jAya. temaja pakAsAna, ardha paryaMkAsana kare ane temAM paNa kaSTa thavA lAge to besI jAya. je rIte tene samAdhi rahe tema kare (2) caMkramaNathI thAkI jAya to sIdhA UbhA rahe ane UbhA rahevAthI thAkI jAya to aMte besI jAya (3) sIdhA thaIne sUI jAya (4) besavA sUvAnA vividha Asana kare. varSAM :- TIkAmAM A zabdanA be rUpa svIkArIne be artha karyA che- (1) vajanI samAna bhAre evuM mohakarma (2) avadya = pApa (3) varjya = choDavA yogya pApa. patine pariNize H- A soLamI gAthAno sAra e che ke kiMganImaraNa anazananA ArAdhaka potAnI cittasamAdhi ke zarIra samAdhi mATe maryAdita kSetramAM caMkramaNa-gamanAgamana, UbhA rahevuM ane koI Asane besavuM, sUvuM Adi kriyA kare paraMtu potAnI samAdhi TakI rahe tema kare. A anazana ArAdhaka vizeSataH sUtA ke beThA AtmabhAvamAM lIna rahe che. jyAre sUtA ke besatA thAkI jAya tyAre thoDIkavAra caMkramaNa kare, phare. tenAthI thAkI jAya to UbhA rahe. UbhA rahevAthI thAkI jAya to vividha Asane bese ke sUve arthAt tene besavA, sUvA ke caMkramaNa karavA ke koI paNa Asane rahevA na rahevAno pratibaMdha hoto nathI. jo kSamatA hoya to te pAdapopagamana anazananI jema niSTha rahIne paNa samaya pasAra kare. pAdapopagamana anazana sAdhanA 3 19 ayaM cAyatatare siyA, je evaM aNupAlae / savvagAyaNirohe vi, ThANAo Na vi ubbhame //
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, 9:8. 331 | zabdArtha :- ayaM = A have AgaLa kahevAmAM AvatA pAdapopagamanarUpa maraNa, mAvatare = IgitamaraNathI paNa vadhu zreSTha, siyA = che, ne jo, parva = A rIte, anupAna = tenuM pAlana kare che, savvarodevitra zarIranA sarva aMgono nirodha thatAM, DhAbo = te sthAnathI, vi 30mame= jarA mAtra paNa dUra thAya nahi. bhAvArtha :- A pAdapopagamana anazana bhaktapratyAkhyAna ane IgitamaraNathI paNa viziSTatara che ane viziSTa yatanAthI pAra karavA yogya che. je sAdhu A vidhithI tenuM pAlana kare che, te zarIranA sarva aMga-bhaMga thaI javA chatAM potAnA sthAnathI calita thatA nathI. 20 ayaM se uttame dhamme, puvvaTThANassa paggahe / aciraM paDilehittA, vihare ciTTha mAhaNe // zabdArtha :- artha = A, te = te pAdapopagamana maraNarUpa dharma, karane = sarvathI uttama, dhamma = dharma che kAraNa ke, puSyakuANasa = pUrva sthAnothI arthAtu bhakataparijJA ane IgitamaraNathI, pAI = adhika kaSTasAdhya che. pAdapopagamana maraNArthI, vira = jIva rahita IMDilabhUmine, paDijohittA = pratilekhana karIne tenA upara, vidare = vicare eTale ke A maraNanI vidhinuM pAlana kare ane, viTTa= sthira rahe, mAho = sAdhu. bhAvArtha :- A pAdapopagamana anazana uttama dharma che. te pUrvanA be saMthArA bhaktapratyAkhyAna ane IgitamaraNa karatA prakRSTatara che. pAdapopagamana anazana ArAdhaka mAhaNa-bhikSu jIvajaMtu rahita sthAnanuM samyaka nirIkSaNa karIne tyAM acetananI jema sthira thaIne rahe. | 21 acittaM tu samAsajja, ThAvae tattha appagaM / 'vosire savvaso kAyaM, Na me dehe parIsahA // zabdArtha - jitta = jIva rahita sthAnane, ta = nizcayathI, samasanna = prApta karIne, tAva = sthita kare, taltha = tyAM, akhai = pote potAne, vori = tyAgI de ane, sabbo = sarvaprakArathI, a = zarIrane, na ke pAsa = parISaha mane nathI, jeNe = mArA zarIramAM che. bhAvArtha :- acitta sthAna pATAdi prApta karI tyAM potAne sthira kare. zarIrano sarva prakArathI tyAga kare. parISaha Ave tyAre evI bhAvanA kare- "A zarIra ja mAruM nathI, to pachI parISaha janita duHkha mane kema thAya? | 22 jAvajjIvaM parIsahA, uvasaggA iti saMkhAya / saMvuDe dehabheyAe, iti paNNe'hiyAsae // zabdArtha :- gAvajIva = jyAM sudhI jIvana che tyAM sudhI, parIsara = parISaha, 3vasaT =
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33ra | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha upasarga, ti= A pramANe, saMhAya= jANIne, saMvu = saMyamI, dapi = zarIrano bheda thAya tyAM sudhI, pati = A pramANe, = buddhimAna, ahiyAsa = samabhAvapUrvaka sahana kare. bhAvArtha :- jyAM sudhI jIvana che, tyAM sudhI ja A parISaha ane upasarga che, ema jANIne saMvata prajJAvAna bhikSu zarIranA bhedaparyata-jIvananA chellA zvAsa sudhI parISahAdine samabhAvathI sahana kare. | 23 bheuresu Na rajjejjA, kAmesu bahuyaresu vi / icchAlobhaM Na sevejjA, dhuvavaNNa sapehiyA // zabdArtha :- eka = vinAzI, na rane = temAM anurakta na thAya, jAnu = kAmabhoga, have vi= vadhAre pramANamAM bhale prApta thaI rahyA hoya, chAnoe= kAmanI IcchA ane lobha ne, ja seveLA = sevana kare nahi, thuvavaM = dhruvavarNa, mokSa ane saMyamanI tarapha, sadiya = daSTi, lakSya rAkhatA. bhAvArtha :- zabda Adi sarva kAmabhogo nAzavaMta che, te ghaNA pramANamAM prApta hoya to paNa bhikSu temAM anurakta thAya nahi. zAzvata mokSa ke nizcala saMyamanA svarUpano samyaka vicAra karIne bhikSu IcchA rUpa lobhanuM sevana kare nahi. 24 sAsaehiM NimaMtejjA, divvamAyaM Na saddahe / taM paDibujjha mAhaNe, savvaM NUmaM vihuNiyA // zabdArtha :- sIrdi = zAzvata eTale ke jIvana paryata nAza nahi thanArI saMpatti ApavA mATe, mim = nimaMtraNa kare to, vizvanA deva saMbaMdhI mAyA, RddhimAM, na sa = temAM zraddhA na kare, tenAthI AkarSita na thAya, taMtra tene, Dilu = karmabaMdhanuM kAraNa samajIne, mAha = sAdhu, sanna = samasta, pUra = mAyAne, kaSAya ne, vipiyA = dUra karI samAdhi bhAvamAM sthira rahe. bhAvArtha :- jIvanaparyata TakI rahe tevA daivI vaibhava ke kAmabhogo mATe koI deva bhikSane nimaMtraNa kare, to te tene mAyAjALa samaje, te devI mAyA para zraddhA kare nahi. he ziSya! te mAyAne karmabaMdhanuM kAraNa jANIne tenAthI dUra rahI samAdhi bhAvamAM sthira rahe. mAhaNa-sAdhu te samasta mAyAne sArI rIte jANIne teno tyAga kare. 25 savvaDhehiM amucchie, AukAlassa pArae / titikkhaM paramaM NaccA, vimohaNNayaraM hiyaM // ti bemi / // aTThamo uddeso samatto // aTThamaM ajjhayaNaM samattaM // zabdArtha :- savva = sarva arthomAM, pAMca prakAranA viSayanA sAdhanabhUta dravyomAM, amucchiA = mUcchita nahi thatA sAdhu, A rolsa = jIvanaparyata, mRtyu paryata, para5 = pAra kare, titi =
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vimokSa adhya-8, 1H 8 _. [ 333 ] titikSA arthAtu parISaho, upasargone sahana karavA, paramaM = parama-pradhAna dharma che, kvA = evuM jANIne sAdhu yathAzakti, vinoda = traNemAMthI koI eka paMDitamaraNano svIkAra kare, diye = hitakArI. bhAvArtha :- muni zabdAdi sarva prakAranA viSayomAM anAsakta rahe ane jIvanaparyata tenAthI nivRtta rahe, titikSAne sarvazreSTha jANIne tathA hitakara samajIne, bhakta pratyAkhyAna, IginImaraNa, pAdapopagamana rUpa trividha vimokSamAMthI koI eka vimokSano Azraya le, avazya svIkAra kare. - ema bhagavAne kahyuM che. ! AThamo uddezaka samApta AThamuM adhyayana samApta che vivecana : uparokta gAthAomAM pAdapopagamana anazananuM nirUpaNa karela che. pAdapopagamana anazanamAM sAdhaka pAdapa-vRkSanI jema nizcala-niSpada rahe che. te je sthAnamAM bese che, sUve che, te sthAnamAM ja jIvana paryata sthira rahe che, bIjA sthAnamAM jatA nathI. A gAthAomAM pAdapopagamana anazananA sAta viziSTa AcAranuM kathana che- (1) nizreSTha zarIrane joI A vyakti mRtyu pAmI che tema jANI koI janAvara tenA sarva gAtrano bhaMga karI nAMkhe arthAt khAI jAya topaNa nirdhArita jagyAethI calAyamAna thAya nahi (2) zarIrano sarvathA tyAga (3) parISaho ane upasargothI jarA paNa vicalita thavuM nahi, anukuLa-pratikuLane samabhAvathI sahevA (4) Alokaparaloka saMbaMdhI kAmabhogomAM jarA paNa Asakti rAkhavI nahi (5) sAMsArika vAsanAo ane lolupatAo rAkhavI nahi (6) devo dvArA bhogo mATe AmaMtraNa karavAmAM Ave to paNa lalacAvuM nahi (7) sarva padArtho pratye jIvanaparyata anAsakta thaIne rahevu. bhagavatIsUtramAM pAdapopagamanA be prakAra kahyA che- niharima ane aniharima. (1) A anazana jo gAma Adi (vastI)mAM karavAmAM Ave to te niharima hoya che kAraNa ke temAM prANa tyAga pachI zarIrano agnisaMskAra karavAmAM Ave che (2) jo anazana vastIthI bahAra jaMgalamAM karavAmAM Ave ane temAM agnisaMskAra karavAmAM Avato na hoya, to te aniharima kahevAya che. ayaM vAyare - A paMDitamaraNa sarvathI kaThina che, vizALa che, mahAna che, sarvotkRSTa che arthAt sarva paMDitamaraNamAM A pradhAna-vizeSa che. niraM DidirA :- ahIM 'acira' zabdanA vividha artha thAya che. TIkAkAre acira zabdanI vyAkhyA A pramANe karI che- sthAna, tattva datta tapUrvavidhinA pratyuprekSya tamina pratyuprekSite sthaMDile viharet, atrapAdapopagamana adhikArAt viharaNaM tadvidhi pAlanamuktam / A vyAkhyAmAM TIkAkAre 'acira sthAna' kahIne tene ja IMDila bhUmi kahetAM tenI pratilekhanA karI tyAM pAdapopagamana anazana dhAraNa karI temAM vicaraNa karavAnuM kathana karyuM che. hiMdI bhASAMtara kartAe IMDila zabdathI uccAra prasavaNa pariSThApana bhUminI pratilekhanA karavAnuM kathana karyuM che. saMthAro grahaNa karyA
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha pahelAM paraThavAnI bhUminuM pratilekhana karavuM paNa atyAvazyaka AcAra che. ahIM 'acira' zabdathI 'spaMDila' bhUmi artha kema thayo te viSayamAM vyAkhyAkAre koI spaSTIkaraNa karyuM nathI paraMtu uttarA.a.24 gA.10 mAM vira ni yama zabda paraThavAnI caMDila bhUminA guNo mATe Avyo che. tyAM teno artha che ke je bhUmine acetta thayAne vadhAre kAla thayo na hoya arthAt alpakAlIna acitta bhUmi paraThavAne yogya hoya che. athavA jyAM tApa vagerethI thoDA samayamAM ja paraThelA padArtha sUkAI jAya evI bhUmi, A pramANe artha paNa karI zakAya che. sAra e che ke acira zabda spaMDila bhUmi mATe che ane tenAthI paraThavA yogya bhUmi ane saMthAro karavA yogya bhUmi ema baMne artha samajI zakAya che. che parIkSaNa :- A vAkyathI zAstrakAre AtmA ane zarIranI bhinnatAno bodha Apyo che ke A samasta parISaho zarIra para Ave che. mAro AtmA zarIrathI bhinna che mATe parISahothI mAre duHkhI thavAnuM nathI. sAthe e paNa kahyuM che ke jyAM sudhI jIvana che tyAM sudhI ja parISaha ane upasarga che. anazana sAdhaka svayaM ja zarIranA bheda mATe udyamavaMta thayA che to pachI A parISaha, upasargathI zA mATe gabharAya? te to parISahAdine zarIranA bhedamAM sahAyaka ke mitra mAne. yuvavA sadiya :- A sUtra dvArA e bhAva pragaTa thAya che ke pAdapopagamana anazananA sAdhakanI daSTi eka mAtra mokSa ke zuddha saMyama tarapha ja rahe, mokSamAM bAdhaka ke saMyamane dUSita banAvanAra tattvomAM arthAtu vinazvara kAmabhogomAM ke cakravartI-Indra AdinA divya sukhomAM kheMcAya nahIM. te A sarva sAMsArika sajIva, nirjIva padArtho pratye anAsakta temaja sarvathA moha mukta rahe. AmAM ja tenA pAdapopagamana anazananI vizeSatA che. viSyamAM ja rahe - sAdhaka divya mAyAmAM vizvAsa kare nahi. phakta mokSamAM ja teno vizvAsa hovo joIe. sAdhakanI daSTi mAtra mokSanI ja hoya che tethI tenA virodhI saMsAra pratyenI daSTi ke lakSya na ja hovA joIe. temAM ja tenI sAdhanAnI saphaLatA che. pAdita, A tAraM - gAthA 11 mAM bhakta pratyAkhyAna anazanathI IginImaraNa anazanane viziSTatara batAvavAmAM AvyuM che ane AvataruM zabda dvArA gAthA 19 mAM IginImaraNa anazanathI pAdapopagamana anazanane viziSTatara tapa kahyuM che. tAtparya e che ke bhaktapratyAkhyAna anazanathI IginImaraNa anazana viziSTatara che ane tethI pAdapopagamana anazana viziSTatara che. A baMne zabdo parathI ema paNa samajI zakAya che ke- bhaktapratyAkhyAna anazana viziSTa sAdhanA che, IginImaraNa anazana viziSTatara sAdhanA che ane pAdapopagamana viziSTatama sAdhanA che. AThamo uddezaka saMpUrNa upasaMhAra:- vastu svarUpanuM darzana anekAMta daSTithI thaI zake che. jyAM ekAMta che tyAM Agraha che. Agraha vyaktine durgatimAM kheMcI jAya che. AgrahanA abhinivezamAM AvI na javAya mATe yogya saMganI jarUra che. satsaMga jIvanane naMdanavana banAvI sukhada anubhUti karAve che. kusaMgati e durAgraha-kadAgrahanA kAraNe
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ vioza adhya-8, 9 : Ta aneka klezo, jhaMjhaTone UbhI kare che. tethI sAdhaka kusaMgano tyAga karI, pralobhanothI parokSa banI satyanI sAdhanA svayaM kare ane anyane sAdhanAmAM triyogathI preraka bane. jagatamAM aneka prakAranA vAdo, darzano, mArgo che. tenI sAme trikAlAbAdhita, vItarAgI, jJAnI AptajananuM satyadarzana akATaya che. tenA dvArA samAdhAna meLavI kiThanAIothI para banI javAya che. tevA samatAyogI sAdhaka dehanI mamatA choDI vRttine saMyamita kare che. vastra, pAtrAdinI maryAdA karI daDha saMkalpI bane che. siddhi prApta na thAya tyAM sudhI pratijJA e sAdhakanuM jIvana vrata che. dina pratidina te bAhya sAdhanone ghaTADatA AvyaMtara upAdhithI paNa haLavo bane che kAraNa ke jeTalI upadhi ochI teTalI upAdhi ochI. khAvAmAM, pIvAmAM ke bIjAnI sevA levAnI paNa jIvanamAM maryAdA kare che. laghubhAvane prApta karI, rasendriya upara saMyama keLavI, zarIra kSINa thavA para AyunA aNubaMdho jeTalA che tene pUrA karavA satata sAvadhAnI pUrvaka maryAdita kSetramAM rahI traNa prakAranA saMthArAmAMthI koI eka saMghArAne grahaNa kare. harSa ke viSAda vinA svecchAe zarIra sAdhanano tyAga karI AtmabhAvamAM lIna rahe. A prakAre sAdhaka saMyama grahaNathI samAdhi maraNa sudhInI sarva avasthAomAM kramathI dhairyatA pUrvaka pAra pAme che. 335 jagatanA sarva jIvone Atmasama jANI tenA paribhramaNanA sthAna para vijaya meLavavA sarva kaSTone sahI, jJAnadaSTi pUrvaka niraMjana, nirAkAra Atma tattvane prApta karavA karmane khaMkherI anAdinA saMbaMdhe saMbaMdhita evA jIva ane karmane samAdhibhAva pUrvaka viyukta karI AtmAnI zuddha dazA arthAt vimokSa bhAvane prApta kare che. DANAO // adhyayana-8/8 saMpUrNa //
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33s zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha navamuM adhyayana paricaya @ 999 2022 2022999 2028 229 2 A adhyayananuM nAma 'upadhAnata' che. upadhAnano sAmAnya artha thAya che-zayyA Adi para sukhe sUvA mATe mastaka nIce ke bAjumAM AdhAra mATe rakhAto takiyo, paraMtu A dravya upadhAna che. bhAva-upadhAna jJAna, darzana, cAritra ane tapa che. cAritra pariNata bhAvane surakSita rAkhavA mATe je AdhArabhUta che ane tenAthI sAdhakane atyaMta sukha-zAMti temaja AnaMdanI anubhUti thAya che. tethI ratnatraya e ja sAdhakanA zAzvata sukhadAyaka upadhAna che. upadhAnano artha upadhUnana paNa karAya che. jema melA vastro pANI Adi dravyothI dhoIne zuddha karAya che, tyAM pANI Adi dravya upadhAna che, tema AtmA para lAgelo karma mela bAhya ane AtyaMtara tapathI dUra thaI jAya che, nAza pAme che, AtmA zuddha banI jAya che. tethI karmamalinatAne dUra karavA mATe ahIM upadhAnano artha 'tapa' che. upadhAnanI sAthe zruta zabda joDAyelo che, teno artha chesAMbhaLeluM. tethI *upadhAna zruta' eTale dIrdha tapasvI bhagavAna mahAvIranA taponiSTha jJAna, darzana, cAritra sAdhanA rUpa jIvananuM teonA zrImukhethI sAMbhaLeluM varNana. A adhyayanamAM bhagavAna mahAvIranI dIkSAthI laIne kevaLajJAna prApti pahelAnA jIvananI mukhya ghaTanAono ullekha che. A adhyayananA cAre ya uddezakomAM prabhu mahAvIranA taponiSTha jIvananI suMdara jhalaka che. te A pramANe che prathama uddezakamAM saMyama grahaNa pUrvenuM AcaraNa, saMyama grahaNa karyA pachInI sAdhanA ane dharma saMbaMdhI siddhAMta, samiti-guptinA pAlananI vidhi ane devadUSya vastra grahaNa ane tenuM vyutsarjana arthAt choDavAnuM varNana che. bIjA uddezakamAM saMyamanA vicaraNa kALamAM nivAsa karavAnA makAno, zayyAonuM tathA temAM thanArA kaSTo ane upasargonuM temaja bhagavAnanI sahanazIlatAnuM varNana che. trIjA uddezakamAM bhagavAnanA anAryakSetramAM vicaraNanuM, anArya loko dvArA apAyelA ghora,
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadhAnazruta hRdayadrAvaka upasargonuM ane bhagavAnanI zUravIratAnuM varNana che. cothA uddezamAM bhagavAnanI anazana, UNodarI, rasa parityAga Adi tapasyAo, gocarInI gaveSaNA vidhi, dhyAnasAdhanA ane prabhunI apramatta avasthAonuM nirUpaNa che. pUrvanA ATha adhyayanamAM kahela sAdhvAcAra viSayaka sAdhanA kevaLa kalpanA mAtra nathI paraMtu bhagavAna mahAvIre A sAdhanA potAnA jIvanamAM AcarI hatI, evo dRDha vizvAsa pratyeka sAdhakanA hRdayamAM jAgRta thAya ane te potAnI sAdhanAne zaMkA rahita nizcalabhAva sAthe pUrNa karI zake, te A adhyayanano uddeza che. 339 // // // // //
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha navamuM adhyayana-upadhAnazruta pahelo udezaka bhagavAna mahAvIranI dIkSA :| 1 ahAsuyaM vaissAmi, jahA se samaNe bhagavaM uTThAya / saMkhAe taMsi hemaMte, ahuNA pavvaie rIitthA // zabdArtha :- ahajuyaM tenuM varNana jevuM meM sAMbhaLyuM che tevuM ja, vaslama huM kahIza, nahIM = je rIte, ThThA = UThIne, tatpara thaIne, saMsthA = samajIne, tati = te, mate = hemanta RtumAM, Adu tarata ja, paSya = dIkSA grahaNa karyA pachI, rIphaltha = vihAra karyo hato. bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIre dIkSA laIne vihAracaryA zarU karI, te viSayamAM jema meM sAMbhaLyuM che, tema tamone kahIza. dIkSAno avasara jANIne bhagavAna hemaMta RtumAM mAgasara vada 10 nA(gujarAtI tithi anusAra kArataka vada 10 nA) pravrajita thayA ane tarata ja tyAMthI kSatriyakuMDa nagarathI vihAra karI gayA. 2 No cevimeNa vattheNa, pihissAmi taMsi hemaMte / se pArae AvakahAe, eyaM khu aNudhammiyaM tassa // zabdArtha -La-A, vatthA =vastrathI, revadina =mArA zarIrane DhAMkIza nahIM. taMti hemata = te hemaMtaRtumAM, para = pratijJAnuM pAlana karyuM. AvA = jIvanabharanA mATe, rtha = A devadUSya vastrane dhAraNa karavuM, juthamAM paraMparAnugata dharma, pUrvanA tIrthakaro dvArA AcaraNa karela kArya, taNa = bhagavAna mATe. bhAvArtha :- dIkSA samaye khabhA para nAkhelA devadUSya vastra mATe teoe saMkalpa karyo ke "A hemaMta RtumAM A vastrathI zarIrane DhAMkIza nahi." teoe A pratijJAnuM jIvanaparyata pAlana karyuM. A devadUSya vastra dhAraNa teonI anupasmitA-AnugAmiktA praNAlikA hatI. | 3 cattAri sAhie mAse, bahave pANajAiyA Agamma / abhirujjha kAyaM vihariMsu, ArusiyANaM tattha hiMsiMsu //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnakSata adhya-9, : 1. [ 339] zabdArtha :- vAri sAhi mAre = kaMIka adhika cAra mAsa sudhI, vaha = ghaNAM, pApanAthA = prANI, bhramara vagere, A = AvIne, mA = caDhIne, caM = zarIra para, variMtu = pharatA hatA tathA, AliyA = ruSTa thaIne, tattha = temanA zarIrane, dilituM = DaMsatA hatA. bhAvArtha :- abhiniSkramaNanA samaye bhagavAnanA zarIra ane vastra upara lAgelA divya sugaMdhita dravyathI kheMcAI bhamarAdi ghaNA prANIo AvI tenA zarIra para caDhIne pharatA hatA. koI koI krodhita thaI DiMkha mAratA hatA ane karaDatA hatA. A krama sAdhika cAra mAsa paryata cAlyo. | 4 saMvaccharaM sAhiyaM mAsaM, jaMNa rikkAsi vatthagaM bhagavaM / acelae tao cAI, taM vosajja vatthamaNagAre // zabdArtha - saMvara sAda mA = eka mAsa adhika eka varSa sudhI, i = jene, na rivAli = tyAga karyo na hato, vA= chakAyanA rakSaka, aNagAre = aNagAra bhagavAna mahAvIra svAmI, volana = tyAga karIne. bhAvArtha :- bhagavAne tera mahinA sudhI te vastrano tyAga karyo nahi tyAra pachI te vastrano tyAga karIne chakAyanA rakSaka aNagAra bhagavAna mahAvIra svAmI acelaka banI gayA. vivecana : A cAra gAthAomAM bhagavAna mahAvIranI dIkSA kyAre, kevI rIte thaI ? vastra viSayaka zuM pratijJA lIdhI? zA mATe ane kyAM sudhI tene dhAraNa karyuM, kyAre choDyuM? temanA sugaMdhita zarIra para sugaMdhanA lolupI jIvo temane kevI rIte herAna karatA hatA? vagere varNana che. 365 - munidIkSA mATe udyata thavuM. vRttikAra tenI vyAkhyA kare che- sarva AbhUSaNone choDI, paMcamuSTi loca karI, Indra dvArA khabhA upara nAkhelA eka devadUSya vastrathI yukta, dIkSA mATe udhata thaI sAmAyikanI pratijJA letA ja mana:paryAyajJAnane pAmelA bhagavAna ATha karmono kSaya karavA mATe tathA tIrtha pravartAvavA udyata thayA. Adu paththarUpa rasthA :- bhagavAna dIkSA laI kuMDagrAmathI vihAra karI, eka muhUrta jeTalo samaya zeSa rahetAM kumAragrAma pahoMcyA. dIkSA lIdhA pachI tarata ja kuMDagrAma choDavAnI pAchaLa rahasya e hatuM ke potAnA pUrva paricita sagA-saMbaMdhIonI sAthe sAdhake vadhAre rahevAthI anurAga temaja moha utpanna thavAnI saMbhAvanA rahe che. moha, sAdhakane patananA mArge kheMcI jAya che tathA tethI bhaviSyamAM thanArA sAdhakonA anusaraNa mATe pote svayaM AcaraNa karIne samajAvyuM ke pUrvaparicita sthAnamAMthI tarataja nIkaLI javuM, te ja sAdhakone mATe hitAvaha che. yaM sahu puthArthatasa :- bhagavAnanuM A anudhArmika AcaraNa hatuM. sAmAyika cAritranA
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 340 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha svIkAra sAthe ja Indra temanA khabhA upara devadUSya vastra rAkhyuM. bhagavAne paNa niHsaMgatA sAthe tathA bIjA mumukSuo dharmopakaraNa vinA saMyamanuM pAlana na karI zake tevI bhAvanI apekSAe madhyasthavRttithI te vastrane dhAraNa karI lIdhuM, teonA manamAM vastranA upabhoganI koI IcchA na hatI tethI teoe pratijJA karI ke "huM lajjA nivAravA mATe ke zarIranA rakSaNa mATe vastrathI mArA zarIrane DhAMkIza nahi". prazna thAya ke jo teone vastrano upayoga karavo na hato to pachI vastrane zA mATe dhAraNa karyuM? tenuM samAdhAna gAthAmAM karela che ke-'ye hu ajuthamithe taI' teonuM A AcaraNa anudhArmika hatuM. vRttikAre teno artha A pramANe karyo che- A vastra dhAraNa, pUrva tIrthakaro dvArA Acarita dharmanuM anusaraNa mAtra hatuM athavA zAsanamAM thanArA sAdhu, sAdhvIo vastra dhAraNa karI zake te apekSAe dhAraNa karyuM hatuM. cUrNikAre anudharmitAnA be artha karyA che- gatAnugatikatA ane anukUla dharma. pahelo artha spaSTa che. bIjAno abhiprAya che-ziSyonI sUci, zakti, sahiSNutA, deza, kALa, pAtratA Adi joIne tIrthakaroe bhaviSyamAM vastra, pAtra Adi upakaraNa sahita dharmAcaraNano upadeza devAno hoya che. tene anurdhArmitA kahe che. A anudharmitA zabdathI e paNa spaSTa thAya che ke bhagavAne koI abhinava AcaraNa karyuM na hatuM paraMtu pUrva tIrthakaroe Acarela dharmanuM ja AcaraNa karyuM hatuM. saMvachara sahiyaM mA - ahIM trIjI gAthAmAM kahyuM che ke bhagavAna mahAvIra svAmIe tera mAsa sudhI vastrano tyAga karyo nahi. tyAra pachI vastrane saMyamavidhithI vosirAvIne-tyAga karIne (ta volim valve) acalaka banI gayA. TIkAkAre paNa A pramANe ja artha karyo che. bIjI koI ghaTanAnuM varNana karyuM nathI. paraMtu mahAvIra caritra graMthamAM eka daridra brAhmaNane ardha vastra devAnI vAta kahI che. AcArAMga sUtranI cUrNimAM paNa A viSayamAM vizeSa koI ullekha nathI. tera mahInA sudhI khabhA upara rahevAnuM ja kathana karela che. AliyA :- A zabdanA be prakAre artha karyA che. (1) atyaMta ruSTa thaIne. (2) mAMsa ane lohI mATe zarIra upara caDIne te bhramarAdi prANI bhagavAne DaMkha detA hatA. vihAracarcAmAM jana vyavahAra :| 5 adu porisiM tiriyabhitti, cakkhumAsajja aMtaso jhAi / aha cakkhubhIyA saMhiyA, te hatA haMtA bahave kaMdisu // zabdArtha :- gavuM tyAra pachI, li = puruSa parimANa, siritti = tirachA bhAganI upara, vAlajJa= daSTi rAkhIne, aMtara = tenI madhyamAM, phA= dhyAna rAkhatA bhagavAna IrSA samiti pUrvaka gamana karatA hatA, ada= A rIte, vajasubIyA = bhagavAnanI ekAgra dRSTithI bhayabhIta banelA, diyA = ekatrita thaIne, te = teo, daMta-daMta = mAro! mAro ! ema saMbodhana karIne, vadave= ghaNAM bALako, ghaNA loko, kaMku = kolAhala karatA, gokIro karatA hatA, hallo macAvatA hatA.
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnakSata adhya-9, 8 : 1 _ 341 | bhAvArtha :- bhagavAna mahAvIra puruSa parimANa arthAt dhUsara parimANa (sADA traNa hAtha)AgaLa tirachA kSetramAM daSTine kendrita rAkhIne, ekAgraSTithI IryAsamitipUrvaka cAlatA hatA. A pramANe ekAgra daSTithI cAlatA bhagavAnane joIne bhayabhIta thaIne keTalAka bALako Adi ekatrita thaIne 'mAro-mAro' ema kahetAM hallo macAvatA hatA. | 6 sayahiM vitimissehiM, itthIo tattha se pariNNAya / sAgAriyaM Na sevei, se sayaM pavesiyA jhAi // zabdArtha :- yahiM = zayyA, rahevAnuM sthAna, vinirdi = gRhastha ane anya tIrthikothI joDAyela, = bhagavAna, pariNAya= jANIne, sIriyaM = maithananuM, na seve sevana karatA nahatA, te = teo, = svayaM, paveliyA = potAnA AtmAne vairAgya bhAvamAM praveza karAvIne, phArU = dharma dhyAna-zukladhyAna dhyAvatA hatA. bhAvArtha :- kyAreka gRhastha ane anyatIrthikathI vyApta sthAnamAM bhagavAnane UbhelA joIne, kAmAsakta strIo tyAM AvIne prArthanA karatI tyAre prabhu bhogane karmabaMdhanuM kAraNa jANIne sAgArika-maithuna sevana karatA na hatA paraMtu teo temanA aMtarAtmAmAM UMDANapUrvaka praveza karIne dhyAnamAM lIna rahetA hatA. 7 je ke ime agAratthA, mIsIbhAvaM pahAya se jhAi / puTTho vi NAbhibhAsiMsu, gacchai NAivattai aMjU // zabdArtha - = koI, sarasthAgRhastha che teone, mIlImArva-saMsargane, pahAtha choDIne, te te bhagavAna, puddo vi=pUchavA para, mAlituM bolatA nahatA, javAba ApatA nahatA, cha cAlyA jatA hatA, pAvara = mokSamArganuM atikramaNa karatA na hatA, aMkU = saraLa, saMyama anuSThAnamAM tatpara bhagavAna. bhAvArtha :- saMyama anuSThAnamAM tatpara bhagavAna jo koI vAra gRhasthothI yukta sthAna maLI jAya to paNa teo temAM bhaLatA na hatA paraMtu gRhasthanA saMsargano tyAga karIne dharmadhyAnamAM lIna rahetA hatA. teo koInA pUchavA para paNa javAba ApatA na hatA paraMtu potAnA adhyAtma mArge cAlatA hatA, temaja potAnI koI paNa saMyama maryAdAnuM ullaMghana karatA na hatA 8No sukarameyamegesiM, NAbhibhAse abhivAyamANe / hayapuvvo tattha daMDehiM, lUsiyapuvvo appapuNNehiM // zabdArtha :- suraM = saraLa vAta nathI ke, artha = A pali = bIjA sAmAnya puruSo mATe, TITSama = bole nahi, pavAyA = vaMdana karanArA pratye, hRpuSpo = hanana karatA hatA,
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vahiM = daMDa AdithI, tUliyaputre = IjA pahoMcADatA, kheMcatA hatA, akhepurdi puNya rahita, pApI, anArya puruSo dvArA. bhAvArtha :- mANaso vaMdana kare topaNa bhagavAna potAnA dhyAnamAM rahetA ane teo sAthe bolatA na hatA. A rIte vartavuM bIjA sAdhako mATe ghaNuM kaThina hoya che. A ja kAraNe kyAreka krodhita thaI koI puNyahIna vyakti bhagavAnane daMDAthI mAratA ane kheMcatA, zarIrane IjA pahoMcADatA. 9 pharUsAiMdutitikkhAI, aiacca muNI parakkamamANe / AghAya-paTTa-gIyAI, daMDajuddhAiM muTThijuddhAiM // zabdArtha -rUDuM - kaThora vacanone, titivA muzkelIthI sahana karavA yogya, AzcandrakAMI gaNatA na hatA paraMtu samabhAvapUrvaka tene sahana karatA hatA, muLI = bhagavAna, paramanA = parAkrama karatA hatA, teo parama parAkramI, Ayaya-6-iAyA = AkhyAta, nRtya ane gIta tathA, vaMdanuddhAruM daMDayuddha ane, mukegudA = muSTiyudhdhane jovAnI IcchA rAkhatA nahi. bhAvArtha :- anArya puruSo dvArA karelA atyaMta duHsahya kaSTonI paravA karyA vinA munIndra bhagavAna sahana karavAnuM parAkrama karatA hatA. teo AkhyAyikA, nRtya, gIta, daMDayuddha ane muSTiyuddha Adi kutUhala utpanna karanAra pravRttiomAM rasa letA na hatA. | 10 gaDhie mihokahAsu, samayammi NAyasue visogeadakkhu / eyAiMse urAlAI,gacchai NAyaputte asaraNAe / zabdArtha :- dipa= tallIna,mihobraha= paraspara vArtAlApamAM, sAmami = te samayamAM, gAyanuSa = jJAtaputra bhagavAna mahAvIra svAmI, visA = harSa zoka rahita thaI madhyastha rahetA hatA, avavanag= jotA hatA, pathAruM = A, 32ANAruM = moTAmAM moTA anukULa ane pratikULa upasargone, cha = saMyamamArgamAM gamana karatA hatA, jayapud = jJAtaputra bhagavAna mahAvIra, sasarA = zaraNa IcchatA nahIM, duHkhonuM smaraNa karatA nahIM. bhAvArtha :- paraspara vikathAomAM Asakta lokone joIne jJAtaputra bhagavAna mahAvIra harSa-zokathI rahita thaI potAnI ArAdhanAmAM lIna rahetA hatA. teo vividha parISaho, upasargonA duHkhathI dIna banI koInuM zaraNa IcchatA nahIM paraMtu adIna ane azaraNa bhAve potAnA lakSya tarapha vicaraNa karatA hatA. vivecana : A gAthAomAM bhagavAna mahAvIranA dhyAnamaya jIvananuM ane vicaraNa samaye lokonA vyavahAranuM digdarzana karAvyuM che.
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnakSata adhya-9, 8 : 1 _ 347 | parikSa siritti - bhagavAna potAnA zarIra pramANa prAraMbhamAM sAMkaDA ane pachI pahoLA dhuMsaranA AkAra jevA mArgane upayoga pUrvaka jotAM, IryAsamitithI cAlatA hatA. phApha :- AcArya zIlAMke A sUtrano artha dhyAnaparaka nahi paraMtu gamanaparaka mAnyo che. 'phApha zabdano artha teoe IrSA samiti yukta gamana karavuM, karyo che. daMtA baMtA vadave hiMdu-ghaNAM bALako bhegA thaIne bhagavAna para dhULa uDADI hallo macAvatA ane dekAro karatAM teo kahetA hatA ke juo A nagna muMDitane, A koNa che? kyAMthI Avyo che? te konA saMbaMdhI che? bALakonI ToLI bhegI thaI, A pramANe avAja karatI ane teo pratyenuM potAnuM kutUhala pragaTa karatI hatI. sAvuiM ja reve :- kyAreka bhagavAna ekAMta sthAna na maLatAM gRhastho ane anya tIrthikothI gherAyelA sthAnamAM rahetA, to tenA abhUta rUpa yauvanathI AkarSAIne kAmAtura strIo temanI pAse AvI prArthanA karatI ane dhyAnamAM aneka prakAranA vidano nAMkhatI paraMtu mahAvIra prabhu potAnA aMtarAtmAmAM praviSTa thaI dhyAnamAM lIna rahetA, kyAre ya abrahmacaryanuM sevana karyuM nahIM. puko IfmamAliY :- vicaraNakALamAM ke gRhastha saMkula sthAnamAM kyAre ya loko bhagavAnane kaMI paNa pUchatA to teno kazoya uttara na ApatA, mauna grahaNa karI potAnI sAdhanAmAM ja dattacitta rahetA hatA. vihAra karatA bhagavAnane koI kaMI pUchatA topaNa javAba na ApatAM cAlatA rahetA. no sura necaMpalaM:- bhagavAna abhivAdana karanAranI sAthe paNa bolatA na hatA. temAM rAga na karatA. DiMDA vagerethI mAranAra pratye paNa kaMI roSa pragaTa karatA nahi paraMtu potAnA dhyAnamAM ja lIna rahetA hatA. sAdhanAnI AvI ucca avasthA harakoI sAdhaka mATe sulabha nathI. AvI samatAnI avasthA mATe ghaNAM ja abhyAsanI AvazyakatA hoya che. nahIM bolavAnA kAraNe loko mArapITa karatA temaja aneka rIte roSa pragaTa karatA hatA. dIkSA pUrve tyAga sAdhanA :| 11 avi sAhie duve vAse, sIodaM abhoccA NikkhaMte / egattagae pihiyacce, se ahiNNAyadasaNe saMte // zabdArtha :- va tuve vAte sAhapa = be varSathI kaMIka adhika samaya sudhI, sIgo = ThaMDA-kAcA pANInuM, moDya = sevana karyuM nahi, fNavate = bhagavAne dIkSA grahaNa karI hatI, paNITINa = ekatvabhAvanAthI bhAvita cittavALA, ekAMtamAM rahyA hatA, piriyantha = zarIra saMskArano tyAga karI, krodhanI jvALAne jeNe zAMta karela che tathA, te = te bhagavAna, hAthalo = samyakatvanI bhAvanAthI bhAvita, jJAnadarzanathI yukta ane, te = zAMta hatA.
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 344] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bhAvArtha :- mAtA pitAnA svargavAsa pachI bhagavAne be varSathI vadhAre samaya sudhI gRhasthavAsamAM rahevA chatAM sacenna pANIno upayoga karyo nahi. teo ekatvabhAvanAmAM otaprota thaI ekAMtamAM rahetA hatA kaSAyane zAMta karI, teoe zarIranA saMskAra, snAnAdino tyAga karI dIdho hato. teo avadhi jJAna, darzanathI yukta hatA. be varSanI tyAga sAdhanA pachI teoe niSkramaNa karyuM. vivecana : vi sahaja Tu vAre:- mAtApitAnA svargavAsa pachI 28 varSanI uMmare prabhae saMyama svIkAranI IcchA pragaTa karI paraMtu mAtA-pitAnA viyoganA kAraNe vaDIlabaMdhu naMdIvardhananI saMmati maLI nahIM. tethI be varSa paryata anAsakta bhAve prabhu gRhavAsamAM rahyA. dhyAnamAM bAdhA kAraka evA gRhavAsamAM paNa prabhue nirlepa rahI sAdhu jIvananI sAdhanA karI. WITTE:- ekAMtavAsathI ekatvabhAvanAthI bhagavAnanuM aMtaHkaraNa bhAvita thaI gayuM. vadhAre samaya to teo ekalA ja potAnA dharmadhyAnamAM lIna rahetA hatA.A zabdathI e paNa samajI zakAya che ke prabhue be varSa sudhI strI sahavAsano tyAga karI brahmacaryanuM pAlana karyuM hatuM. piriyanTe :- arcA eTale zarIra saMskAra, snAnAdino teoe tyAga karI dIdho hato. tAtparya e che ke bhAInA kahevAthI teone be varSa saMsAramAM rahevuM paDayuM, chatAM teo tyAga-sAdhanA pUrvaka rahyA. sacetano tyAga, brahmacarya, ekAMtavAsa, snAnAdino tyAga vagere aneka niyamonA pAlana sAthe teoe udAsInatA ane vairAgyapUrNa avasthAthI samaya pasAra karyo. ahiMsA ArAdhanA :| 12 puDhaviM ca AukAyaM ca, teukAyaM ca vAyukAyaM ca / paNagAI bIyahariyAI, tasakAyaM ca savvaso NaccA // bhAvArtha - pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya, paMcavarNI lIlaphUga, lIlaNa phUlaNa, bIja ane aneka prakAranI lIlotarI, vanaspati temaja trasakAya A sarvane sarva rIte jANIne. | 13 eyAI saMti paDilehe, citamaMtAi se abhiNNAya / parivajjiyANa viharitthA, iti saMkhAya se mahAvIre // zabdArtha :-pAI = A sarva, saMti = che, hirede evo vicAra kara, viramaMtA = sacitta, re - teonI hiMsAthI pApa lAge che, baca= jANIne tathA, parivAvALa = tenI hiMsAno tyAga karIne, viharitthA = vicaratA hatA, ti= A pramANe, saMhAya = jANIne, mahAvIre = bhagavAna mahAvIra.
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnakSata adhya-9, 8 : 1 34pa | bhAvArtha :- pRthvIkAyAdinA astitvane samajI, teone saceta jANI, tenA svarUpane sArI rIte samajI te bhagavAna mahAvIra tenA AraMbhano tyAga karIne vihAra karatA hatA. | 14 adu thAvarA tasattAe, tasajIvA ya thAvarattAe / aduvA savvajoNiyA sattA, kammuNA kappiyA puDho bAlA // zabdArtha :- a6 = athavA, thAva = sthAvarajIva, tattApa = trasarUpamAM paraNita thAya che, talA = trasa, vattA = sthAvararUpamAM pariNata thAya che, saLagoyA = sarva yoni vALA, sattA = jIva karmone AdhIna thaIne, skUT = karmathI, karmone vaza thaIne, = parivartita thatA rahe che, puro = bhinna bhinna yoniomAM, vAsA = ajJAnI. bhAvArtha :- sthAvara jIva trasarUpe utpanna thAya che ane trasajIva sthAvara rUpe utpanna thaI jAya che. athavA saMsArI jIva sarva yoniomAM pota-potAnA karmo anusAra bhinna-bhinna svarUpe utpanna thAya che arthAt janma maraNa karatA rahe che. | 15 bhagavaM ca evamaNNesiM, sovahie hu luppai bAle / kammaM ca savvaso NaccA, taM paDiyAikkhe pAvagaM bhagavaM // zabdArtha - avaM = bhagavAna mahAvIra svAmIe, parva = A rIte, mauff = jANI lIdhu hatuM ke, sovadi-upadhivALA hoya che te, supra= kalezane prApta thAya che, = karmone utpanna karanAra, paDiyA = tyAga karI dIdho hato, pavana pApakarmane. bhAvArtha :- bhagavAne e sArI rIte jANI lIdhu hatuM ke saMsAramAM ajJAnI prANI parigrahanA kAraNe karmothI lapAIne kleza pAme che. tethI prabhue karmabaMdhanane saMpUrNa rIte jANIne karmanA upAdAna rUpa pApanA pratyAkhyAna karyA hatA. | 16 duvihaM samicca mehAvI, kiriymkkhaaymnnelisNnnaannii| AyANasoyamaivAyasoyaM, jogaMca savvasoNaccA // zabdArtha -suviheM be prakAranA karmone, ziSya jANIne medAvI = medhAvI, sarvabhAvone jANanAra, jiriyana kriyAne, avayaM = kathana karyuM hatuM, atisaM= anupama, gALo kevaLajJAnI, mAyALanoyaAdAna srota, advAvaNoya = atipAta srota. bhAvArtha :- jJAnI ane medhAvI bhagavAne IndriyAzrava, hiMsAdi Azrava ane yoga Azrava jANI, sArI rIte vicArI ane IryApathika ane sAMparAyika karmabaMdha rU5 be prakAranI kriyAne jANI, tenAthI mukta thavA mATe anupama saMyamAnuSThAnanuM pratipAdana karyuM che.
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha 17 aivattiyaM aNAuTTi, sayamaNNesiM akaraNayAe / jassitthIo pariNNAyA, savvakammAvahAo se dakkhU // 346 zabdArtha :- avattiya = hiMsAnI pravRtti, aLA'ei= saMkalpa vinAnI, sayaM = pote, arTsi = bIjA pAse, arLayAp= kare nahi, karAve nahi, galsa = jeNe, rUtthIo- strIono, strI saMsargane, pAiyA = jANIne tyAga karyo che, savvajanmAvAo- sarva pAponuM kAraNa, sevavadhU - te yathArthadarzI che. bhAvArtha :- te samyagdaSTi bhagavAna mahAvIre saMkalpapUrvakanI ane saMkalpa rahitanI sarva hiMsA karavI ke bIjA pAse karAvavI te sarvano tyAga karI dIdho hato, strI saMsargane paNa karma paraMparAnuM ane pApa paraMparAnI vRddhinuM kAraNa samajIne teno samyak prakAre tyAga karI dIdho hato . vivecana : gAthA 12 thI 17 sudhImAM bhagavAnanI ahiMsAyukta vivekacaryAnuM varNana che. sAthe ja chakAya jIvonA astitva tathA eka yonimAMthI bIjI yonimAM janma parivartananuM varNana karyuM che. vittamatArUM se abhiLAya :- zramaNa bhagavAna mahAvIranA A atIndriya jJAnanI pratIti che. jainadarzana sivAya koI paNa darzanamAM pRthvI, jaLa, agni, vAyu ke vanaspati jevA sthira tattvomAM cetana che, evuM vidhAna maLatuM nathI. bhagavAna mahAvIre pRthvI, pANI, agni vagere chakAyajIvonuM astitva ane svarUpa spaSTa karyuM che. te gAthA 12, 13 mAM spaSTa che. tenuM tAtparya e che ke pRthvI pANI Adi sthAvara jIvomAM paNa cetanA che. aDu thAvarA talattApu, tala pIvA ya thAvarttAN :- A gAthAmAM jIvonA punarjanma ane yoni parivartananI mAnyatA spaSTa karI che. pAzcAtya temaja videzI dharma punarjanmane svIkAratA nathI. cArvAkAdi nAstiko zarIramAM AtmA jevA koI tattvane ja mAnatA nathI. teo vartamAnanA bhava pachI jIvanA astitvane ja svIkAratA nathI paraMtu pUrvajanmanI ghaTanAone pragaTa karanArI keTalIya vyaktionA pratyakSa maLavAthI ane teno abhyAsa karavAthI parAmanovaijJAniko paNa A nirNaya upara AvyA che ke punarjanma che, pUrvajanma che, cetanA A janmanI sAthe nAza pAmatI nathI. bhagavAna mahAvIranA samayamAM eka mAnyatA pracalita hatI ane Aje paNa brahmAkumArIvALA mAne che ke strI marIne strI ja thAya che, puruSa marIne puruSa ja thAya che. je jIva vartamAne je yonimAM che, te jIva AvatA bhavamAM paNa te ja yonimAM utpanna thAya che. pRthvIkAyAdi sthAvara jIva pRthvIkAyika Adi sthAvara jIva rUpe ja utpanna thAya che. trasakAyika jIva trasayonimAM ja utpanna thAya che. bhagavAne A mAnyatAnuM khaMDana karyuM ane yukti tathA anubhUti dvArA nizcita rUpe kathana karyuM ke pota-potAnA karmodayane vaza jIva eka yonimAMthI bIjI yonimAM janma le che. trasa, sthAvara rUpe janma laI zake che ane sthAvara trasa rUpe janma laI zake che. For Private Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnakSata adhya-9, uH 1. 347 bhagavatI sUtramAM gautama svAmIe prabhune prazna pUchayo che ke " he bhagavan! A jIva pRthvIkAyathI laIne trasakAya svarUpe pahelAM paNa utpanna thayo che?" teno javAba ApatA prabhue kahyuM ke "A jIva vAraMvAra nahi paNa anaMtavAra sarva yoniomAM janma laI cUkyo che" muLa RSi pulo nAnA:- rAga, dveSathI prerita thayelA ajJAnI jIva potAnA karmonA kAraNe pRtha-pRthaka, vAraMvAra sarva yoniomAM jAya che, Ave che. sovadipa 4 nuNa:-AcaraNamAM upadhi' zabda vizeSa arthane batAve che. upadhi traNa prakAranI che- (1) zarIra, (2) karma (3) parigraha, bAhya- AtyaMtara parigrahane paNa upadhi kahe che. bhagavAna samajatA hatA ke A sarva upadhiothI manuSyanuM saMyamI jIvana dabAI jAya che. A upadhio Atma guNone luMTanAra che. vidaM mizvaH- A soLamI gAthAmAM be prakAranI kriyAno saMketa che. teno saMbaMdha trIjA caraNamAM kahela AdAnazrota ane atipAta srota rUpa be prakAranA AzravathI paNa thAya che ane TIkAkAre IriyAvahi ane sAMparAyika kriyAthI saMbaMdha karyo che. sAra e che ke kriyA ane karma tathA Azrayone jANI tenAthI chUTavA mATe prabhue anupama saMyama mArganuM pratipAdana karyuM che ane tenuM AcaraNa karyuM che. janai rivuM . bhagavAna mahAvIre saMsAra paraMparAnA cIle nahi cAlatAM potAnI svataMtra prajJA ane anubhUtithI satyanI zodha karI, AtmA jenAthI baMdhAyo che tevA karmothI sarvathA mukta thavAnI sAdhanA karI, te sAdhanA paddhati ghaNI anupama hatI. karmonA srotane teoe sarvathA jANI lIdhA hatA-te nIce pramANe che- 1. mAyALako(AdAnasrota) Indriya viSayothI saMbaMdhita je karmAzrava che tene AdAna srota kahela che. 2. aphavA (atipAta sota) Adi padanA grahaNathI sarvanuM grahaNa thaI jAya che, te nyAye atipAta-hiMsAnA grahaNathI asatya, corI, maithuna, parigraha,A sarvanuM grahaNa thaI jAya che. A Asava paNa karmonA sota che. jenAthI atipAtaka(pApa) thAya che, te sarva hiMsA Adi atipAta che. nona :- upara kahelA baMne prakAranA srotone jo eka zabdamAM samAveza karavAmAM Ave to yoga zabdamAM samAveza thaI jAya che. tethI punaH yoga ra kahela che. mana, vacana, kAyAno vyApAra jyAM sudhI cAlato rahe, tyAM sudhI zubha ke azubha karmono pravAha cAlu ja rahe che. bhagavAne azubhayogathI sarvathA nivRtti laI sahaja vRttirUpa zubhayogamAM pravRtti karI. karmonA srotone baMdha karavAnI sAthe teoe pApakAryothI sarvathA mukta thaI karmamuktinI sAdhanA karI. A gAthAnA AdAnasota Adi zabdone laIne jena vizvabhAratI lADanUnA AcArAMga sUtramAM dIkSArthI vardhamAna kumAra ane naMdIvardhanano eka saMvAda prastuta karela che, te A pramANe che gRhasthAvAsamAM bhagavAnane anAsakta jIvana jIvatA joIne temanA kAkA, bhAI naMdIvardhana tathA
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 348] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha anya mitroe kahyuM ke tame zabda, rUpa Adi viSayono upabhoga kema karatA nathI? tyAre bhagavAne kahyuM keIndriyo sota che. tenAthI karmabaMdhana thAya che. mAro AtmA to svataMtra thavA talasI rahyo che tethI huM A viSayono upabhoga karI zakato nathI. A sAMbhaLIne teoe kahyuM ke kumAra tame ThaMDu pANI kema pItA nathI? sacitta AhAra kema karatA nathI? bhagavAne uttara Apyo ke- hiMsA sota che. tenAthI baMdhana thAya che. mAro AtmA baMdhanathI mukta thavA jhaMkhI rahyo che tethI huM mArA samAna ja anya jIvonA prANa vinAza karI zakato nathI. teoe kahyuM- kumAra tame prAyaH dhyAnanI mudrAmAM ja beso cho, to manoraMjana kema karatA nathI? bhagavAne kahyuM- mana, vacana ane kAyA A traNe ya srota che. tenAthI karmabaMdhana thAya che. mAro AtmA tenAthI alipta banI svataMtra thavA Icche che tethI huM manoraMjana dvArA tene caMcaLa banAvavA Icchato nathI. teoe kahyuM- kumAra ! tame snAna kema karatA nathI? dharatI para zA mATe sUvo cho? bhagavAne kahyuM- dehAsakti ane ArAma A baMne srota che. huM to srotano saMvara IcchuM chuM mATe meM A prakAranI caryA svIkArI samitimaya sAdhanA :18 ahAkaDaM Na se seve, savvaso kammuNA ya adakkhU / jaM kiMci pAvagaM bhagavaM, taM akuvvaM viyarDa bhuMjitthA // zabdArtha - mahA= AdhAkarmI AhAranuM, na seve nuM sevana karyuM nahi, te = teo, savvato = sarva prakAre, -- = karmonA baMdhane, alahU jotA hatA, na vivi-je kAMI, pAvara = pApanuM kAraNa hatuM, taMtra tenuM, majAvaMtra bhagavAna mahAvIra, asuSya = sevana karatA na hatA paraMtu,viyarDa munisthA = prAsuka AhAranuM sevana karatA hatA. bhAvArtha :- bhagavAna mahAvIra svAmIe AdhAkarma doSavALA AhArane karmabaMdhanuM kAraNa jANIne tenA grahaNano temaja saMkalpamAtrano tyAga karI dIdho hato ane AhAra viSayaka anya paNa sarva doSonuM sevana nahi karatAM nirdoSa temaja prAsuka AhAranuM sevana karatA hatA. | 19 No sevai ya paravatthaM, parapAe vi se Na bhuMjitthA / parivajjiyANa omANaM, gacchai saMkhaDiM asaraNAe // zabdArtha :- sevapha =sevana karatA hatA, paraMvattha = gRhasthanA vastra, bIjAnA vastrane, paravi = bIjAnA pAtramAM paNa, te teo, i puMjitthA =jamatA nahatA, paravazvayANa tyAga karIne, tenA = apamAnone, cha = jatA hatA, saMvaliMka AhAranI jagyAmAM, galA = dIna bhAvathI rahita,
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnakSata adhya-9, 1 : 1 349 | adIna bhAvathI. bhAvArtha :- bhagavAna gRhasthanA vastranuM sevana karatA na hatA, bIjAnA pAtramAM bhojana paNa karatA na hatA. teo apamAnanI paravA karyA vinA, koInuM zaraNa lIdhA vinA, adInabhAve bhikSAnA sthaLe bhikSA mATe jatA hatA. | 20 mAyaNNe asaNapANassa, NANugiddhe rasesu apaDiNNe / acchipi No pamajjijjA, No vi ya kaMDUyae muNI gAya // zabdArtha :-mAyaukhe= mAtrAne jANatA hatA, mAtrajJa hatA, masaLapaNamsa= AhAra pANInI, bApunadde = Asakta thatA nahatA tathA, lesu = rasomAM, gAMDa = pratijJAthI rahita, R= AMkhanuM, gopa pannAnA pramArjana karatA nahatA, sApha karatA nahatA, neva dUra kyAreyakhaMjavALatA nahatA, mA = potAnA zarIrane. bhAvArtha :- bhagavAna azana, pAnanI mAtrA jANatA hatA, teo rasamAM Asakta na hatA, teo anukULatA mATe bhojana viSayaka pratijJA ke saMkalpa karatA na hatA. AMkhamAM rajakaNAdi paDe to teo tenuM pramArjana karatA na hatA, tene sApha karatA na hatA ane zarIrane kyAreya paNa khaMjavALatA na hatA. | 21 appaM tiriyaM pehAe, appaM piTThao u pehAe / appaM buie apaDibhANI, paMthapehI care jayamANe // zabdArtha -avaM pedA nahi jotA, tiriyaM tirachA,viThTho = pAchaLa paNa, pedA nahi jotA, 3= paNa, aM gurUSa = mauna rahetA hatA, pakimaLa = koInA bolAvavA para paNa na bolatA, pratyuttara na ApatA, paMthapedI= kevaLa potAnA rastAne jotA, vara= cAlatA hatA, nayanAba = yatnApUrvaka. bhAvArtha :- bhagavAna cAlatA samaye jamaNI bAju, DAbI bAju, tirachA tathA pAchaLa jotA na hatA. teo maunapUrvaka cAlatAM, koI pUche to teno javAba paNa na ApatA, yatnApUrvaka mArgane joIne cAlatA hatA. vivecana : gAthA 18 thI 21 sudhInI cAra gAthAomAM prabhunI IrSA, bhASA ane eSaNA samitinuM varNana che. jema ke- 1.AdhAkarma Adi doSayukta AhAra tyAga.ra.saceta AhAra tyAga.3.para-pAtramAM AhAra na vAparavo.4.gRhasthAdi pAsethI AhAra maMgAvIne levAno tyAga, nimaMtraNa pUrvakanA AhArano, Agraha ke sanmAnanI apekSAno tyAga.5jeTalI jarUra che te karatA vadhAre AhAra karavAno tyAga..svAdanI lolupatAno tyAga. 7.manojJa AhAranA saMkalpano tyAga.
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha aravaltha paraMpAya - cUrNi anusAra bhagavAne dIkSAnA samaye je devadUSya vastra dhAraNa karyuM hatuM te tera mAsa sudhI dhAraNa karyuM paraMtu ThaMDI AdithI rakSaNa mATe teno upayoga karyo na hato. tera mAsa pachI vastrano tyAga karyo. tyAra pachI prabhue anya vastra grahaNa karyuM na hatuM. temaja teo karapAtrI hovAthI gRhasthanA pAtrano paNa upayoga karyo na hato. gRhasthanA vastra pAtrano upayoga zramaNo mATe niSiddha che kAraNa ke tene sApha karavAmAM guhasthane saceta pANI Adino upayoga karavo paDe che, jethI pazcAtkarma Adi doSonI saMbhAvanA rahe che. - nAlaMdAnI taMtavAyazALAmAM jyAre bhagavAna birAjatA hatA, tyAre gozAlake prabhu mATe AhAra lAvavAnI AjJA mAgI to prabhue nA pADI kAraNa ke te kadAca gRhasthanA pAtramAM AhAra lAvato. kevaLajJAnI thayA pachI siMhA aNagAra dvArA lAvavAmAM AvelI auSadhi paNa bhagavAne potAnA hAthamAM laIne vAparI hatI. aM tiriyuM Adi gAthA 21mAM Avelo 'appa' zabda alpa arthamAM nahIM paNa niSedha arthamAM che. cAlatA samaye bhagavAnanuM dhyAna potAnI sAmenA rastA upara ja rahetuM hatuM, tethI teo pAchaLa ke Aju-bAju paNa jotA nahi ane raste cAlatA koInI sAthe bolatA na hatA. ahiMsAnA pAlaka prabhu jIva dayAnI daSTi keLavatAM, kyAMya ADuM avaLuM na jotAM IryAsamiti pUrvaka cAlatA hatA. vatratyAga zIta AtApanA :| 22 sisiraMsi addhapaDivaNNe, taMvosajja vatthamaNagAre / pasArittu bAhuM parakkame, No avalaMbiyANa khaMdhasi // zabdArtha -lisisi zizira RtumAM, zItakALamAM, a vaLe mArgamAM, cAlatAM, parijhu = phelAvIne, vAduM = bhujAone, rame= cAlatA hatA, no avAviyAkha= avalaMbana letA nahatA, hasika khabhAno. bhAvArtha :- aNagAra bhagavAna mahAvIra svAmIe zizira RtumAM vihAra karatAM rastAmAM te Indrapradatta vastrane vosirAvI dIdhuM temaja ThaMDInA parISahane sahana karavA mATe baMne bhujAone phelAvIne UbhA rahetA hatA paraMtu baMne hAthane khabhA para bAMdhI chAtIne DhAMkI rAkhatA na hatA arthAt ThaMDIthI bacavA zarIrane saMkocatA na hatA. vivecana : sisili addhapaviU:- ThaMDImAM bhagavAna jyAre vihAramAM hatA tyAre teoe te vastrane vosarAvI dIdhuM arthAtu yogya jagyA joI te vastrane tyAgI dIdhuM. A gAthAmAM vastra phADIne koIne paNa ApavAnuM kathana nathI ane saMyama maryAdAmAM vastra koIne devAnuM hotuM nathI. bhagavAne potAnI sAdhanA kALamAM koI
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnazruta adhya-9, u : 1 351 | saMyama maryAdAno bhaMga karyo nathI. devadUSya vastra paraThavA saMbaMdhI varNana A uddezakanI trIjI ane bAvIsamI be gAthAomAM che paraMtu koIne devAnuM kathana nathI. uddezakano upasaMhAra :| 23 esa vihI aNukkato, mAhaNeNa maImayA / apaDiNNeNa vIreNa, kAsaveNa mahesiNA // tti bemi // (vahuno mahivLa, bhAvaya parva rIyaMti tti veri II) I padano 3No samAto zabdArtha -pakSa = A, vihIvidhinuM, aNuvato- AcaraNa karyuM hatuM, mAhoLa mAhaNa, mA = matimAna, apaviNa =nidAnarahita, repa = vIra, tArave = kAzyapa gotrI, mati= maharSi, vehulo = anekavAra,(vaM yati = A pramANe AcaraNa karavuM joIe.) bhAvArtha :- jJAnavAna, apratijJa, mahAmAhaNa (ahiMsaka) kAzyapagotrIya maharSi bhagavAna mahAvIre A rItanI uparokta saMyama vidhinuM AcaraNa karyuM hatuM. tethI mumukSujanoe A vidhinuM AcaraNa karavuM joIe. -ema bhagavAne kahyuM che. ne prathama uddezaka samApta . vivecana :3yvato - bhagavAne A uddezakanI 1 thI 23 gAthA sudhImAM varNita AcAranuM AcaraNa karyuM paraMtu cUrNikAra tenA be artha kahe che- 1.anya tIrthakaro dvArA AcaritanuM AcaraNa karyuM. 2. tIrthakaronA mArganuM atikramaNa na karyuM arthAtu teonI praNAlikAne jALavI tethI A anyAnatikrAMta vidhi che. aDikha banAvavA :- bhagavAna koI vidhi-vidhAnamAM pUrvagraha, nidAna ke haThAgraha pUrvaka vartatA na hatA. teo sApekSa-anekAMtavAdI hatA. AhAranA viSayamAM koI manojJa AhAranI suvidhA mATe teo saMkalpa ke Agraha rAkhatA na hatA paraMtu tyAganI bhAvanA sAthe abhigraha dhAraNa karatA hatA. pavihI :- A navamAM adhyayananA cAre ya uddezakanI aMtima gAthA eka sarakhI che. tenA trIjA ane cothA caraNanA mULapAThamAM bhinnatA jaNAya che. tenuM kAraNa e che ke eka prakArano pATha cUrNikAre svIkArela che ane bIjA prakArano pATha TIkAkAre svIkArela che. cUrNikAre svIkArela pAThanI saMracanA ane arthaghaTanA vadhAre susaMgata hovAnA kAraNe ahIM te pAThane spaSTa rUpe svIkArela che. sAthe TIkAkAre svIkArela pAThane koSTakamAM rAkhyo che. I adhyayana-9/1 saMpUrNa II
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35ra | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha ccc navamuM adhyayana : bIjo uddezaka cow sAdhanAkALamAM prabhunA sthAno - 1 cariyAsaNAI sejjAo, egaiyAo jAo buiyAo / Aikkha tAI sayaNAsaNAI, jAiM sevitthA se mahAvIre // zabdArtha :- variyA = bhagavAna mahAvIra svAmInI caryAmAM, mAsaT$ = Asana senAno - zayyAo, pAyAo = keTalAMka, nAgo = je, guphAo = kahelI che, mAtra Apa mane kaho, tAruM = te, saya/sagA = zayyA ane AsanonA viSayamAM, nADuM = jeone, savistha = sevana karyuM hatuM, te = te, mahAvIra = bhagavAna mahAvIra svAmIe. bhAvArtha :- je vihAracaryA, Asana, zayyA AdinuM bhagavAna mahAvIre sevana karyuM hatuM ane temAMthI keTalAka prasiddha che te zayana, AsanAdinA viSayamAM Apa mane kaho. | 2 navesaNa-ma-vAyu, pitAnu vAnA aduvA paliyaTThANesu, palAlapuMjesu egayA vAso // zabdArtha :- AvelA = jenI cAre bAju dIvAla banelI hoya evA zUnya gharamAM, sana = sabhAbhavana, pavAlu = parabamAM, valAlA = dukAnomAM, yA = kyAreka, vAto= rahetA hatA, patiyag; = suthAra ane luhArAdine kArya karavAnI jagyAmAM, patApuneluM = maMcanA upara rAkhela ghAsanA samUhanI nIce. bhAvArtha :- bhagavAna kyAreka zUnya khaMDeromAM, kyAreka sabhA bhavanomAM kyAreka parabomAM ane kyAreka dukAnomAM nivAsa karatA hatA athavA kyAreka luhAra, suthAra, sonI AdinI dukAno-kArakhAnAmAM ane kyAreka palAlapuMjathI banelI jhUMpaDImAM nivAsa karatA hatA. | 3 AgaMtAre ArAmAgAre, gAme Nagare vi egayA vaaso| susANe suNNagAre vA, rukkhamUle vi egayA vAso // zabdArtha - AAMtare = musApharone utaravAnI jagyA-dharmazALA AdimAM, mArAmAre = bagIcAmAM banelA makAnamAM, sulAge = smazAnamAM, sukhaIR = zUnyagharomAM, jehamUrNa vi vRkSanI nIce paNa. bhAvArtha :- bhagavAna kyAreka dharmazALAomAM, kyAreka bagIcAmAM banelA makAnamAM arthAtu ArAmagRhamAM athavA gAma ke nagaramAM rahetA hatA. teo kyAreka smazAnamAM, kyAreka zUnya gharamAM, to kyAreka vRkSanI
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnakSata adhya-9, 3 : 2 353 nIce paNa rahetA hatA. | 4 etehiM muNI sayaNehiM, samaNe Asi paterasa vAse / rAidivaM pi jayamANe, appamatte samAhie jhAi // zabdArtha :- pattarasaMvAle = utkRSTa tera varSa sudhI arthAt teravarSathI kaMIka ochuM, rAphalivuM = rAta dina, gAmane saMyama anuSThAnamAM yatnAvAna rahetA hatA. bhAvArtha :- munIzvara mahAvIra A pUrvokta zayyA sthAnomAM sAdhanA kALanA bAra varSa, pAMca mAsa, paMdara divasa sudhI haMmezAM pratyeka pravRttimAM yatnAzIla thaIne rahyA hatA ane apramatta bhAvathI samAdhi pUrvaka dhyAna karatA hatA. vivecana : A gAthAomAM bhagavAne vihAra karatAM je je sthAnomAM nivAsa karyo hato ane jyAM dhyAna sAdhanA karI hatI tenuM varNana karyuM che. te sthAna A pramANe che- (1) khaMDera (2) sabhA bhavana (3) paraba (4) dukAna (5) kArakhAnA (6) maMca (7) pravAsI gRha(dharmazALA) (8) ArAmagRha (9) gAma ke nagara (10) zmazAna (11) zUnyaghara (12) vRkSanI nIce. A prakAranA nivAsa sthAnonA varNanathI e spaSTa thAya che ke tIrthakara athavA zramaNonA nivAsa sthAnanA saMbaMdhamAM koI ekAMtika Agraha hoto nathI. bhagavatI sutra zataka 15 vagerethI paNa A vAtanI puSTI thAya che je loko kahe che ke pahelAMnA jaina zramaNo jaMgalamAM ane nagaranI bahAra rahetA hatA. kAlakrame zithilatA thavAthI teo gAma ke nagaranI aMdara rahevA lAgyA. A kathana kalpita che ane te lokonI Agama jJAnanI apUrNatA athavA bhramaNAne ja pragaTa kare che. jaina zramaNa prasaMganusAra gAma nagaranI bahAra ke aMdara, jaMgalamAM ke dharmazALAmAM saMyama sAdhanAmAM abAdhaka koI paNa sthAnamAM rahI zake che. tIrthakara paNa koI sthAnamAM rahI zake che ane vyaktigata sthAna paNa saMyamAnukULa hoya to tyAM paNa rahI zake che. bhagavAna mahAvIranuM aMtima cAturmAsa vyaktigata hastIzALAmAM thayuM hatuM. bhagavAnanI nidrA ane apramatta dazA :| 5 Ni piNo pagAmAe, sevai bhagavaM utthaae| jaggAvaI ya appANaM, IsiM sAI AsI apaDiNNe // zabdArtha :-La pikanidrAnuM paNa, pa Na atyadhika, 36 = paraMtu jaldI UThIne, navaruM = jAgRta karI letA hatA, dharma jAgaraNa karatA hatA, tallIna rahetA hatA paraMtu, huM sAruM = kyAreka kiMcit zayana karI letA hatA, paui = adhika samayanA Agraha vinA athavA haMmezAM sUvuM ke amuka samaya
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha sUvuM evo koI Agraha rAkhatA na hatA. zarIranI AvazyatA joIne sUI jatA hatA. bhAvArtha :- bhagavAna prakAma- atyaMta nidrAnuM sevana karatA na hatA, jaldI UThIne sAvadhAna thaI dharmajAgaraNa karI letA hatA,adhika samayanA Agraha vinA kyAreka zarIranI AvazyakatA jANI kiMcita sUI jatA hatA. 6 saMbujjhamANe puNaravi, AsiMsu bhagavaM uTThAe / Nikkhamma egayA rAo, bahiM caMkamiyA muhuttAgaM // zabdArtha :- saMpukhtamALe - sArI rIte jAgRta thaIne, punaravi- pharI nidrA pramAdathI chUTavA, Asinu = apramAdabhAve rahetA hatA, frAp= UThIne UbhA thatA, vittvamma = nIkaLIne, varji= potAnI jagyAthI bahAra, mu u jJAneM = thoDAka samaya sudhI, caMmiyA - caMkramaNa karIne thoDA pagalA cAlIne dhyAnamAM sthira thatA hatA. bhAvArtha :- nidrAthI jAgRta thaIne bhagavAna nidrA pramAdathI chUTavA UbhA thaI jatA hatA ane kyAreka kyAreka rAtrimAM makAnamAMthI nIkaLIne nidrA pramAdane dUra karavA mATe thoDo samaya caMkramaNa karI, AMTA mArI dhyAnamAM sthira thaI jatA hatA. vivecana : bhagavAnanI nidrAnI vidhi paNa ghaNI ja adbhuta hatI. teo dhyAna dvArA nidrA upara saMyama karatA hatA. nidrA upara vijaya meLavavA teo kyAreka UbhA thaI jatA, kyAreka sthAnathI bahAra jatA, kyAreka bahAra jaIne caMkramaNA karatA ane kyAreka kAryotsarga karI letA hatA. A rIte banatA upAyothI nidrA para vijaya meLavatA hatA. kRtti sArUM AlI :- bhagavAna mahAvIra svAmInA chadmasthakALanI apramattatAne laIne teonI nidrA ane zayana saMbaMdhI lokazruti evI che ke teo chadmastha kALanA sADA bAra varSamAM kyAre ya sUtA na hatA ane saMkalpapUrvaka kyAre ya nidrA lIdhI na hatI paraMtu A pAMcamI gAthAnA bhAvone jotA evo ekAMtika prarUpaNAno bhAva nIkaLato nathI. A gAthAnusAra bhagavAna kyAreka thoDAka sUI jatA hatA ane kyAreka alpa nidrA paNa letA hatA kAraNa ke A gAthAmAM bhagavAna mATe prakAma zabda ApIne e batAvyuM che ke bhagavAna atyadhika nidrA letA na hatA. akibje :- apratijJa eTale AhAra, nidrA sthAna Adi aMge teone koI apekSA, saMkalpa na hato. A bAbatamAM teo anukULatA-pratikULatAthI nirapekSa hatA. teo zarIranI AvazyakatA pUrti mATe ja AhArAdinuM sevana anugraha bhAvathI karatA hatA. A pramANe sahajabhAve sAdhanAne anukULa je AcaraNa zakya hoya tene svIkArI letA hatA. amuka Asano tathA sahaja yoganI kriyAothI zarIrane sthira,
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadhAnazruta adhya-9, 9 : 2 saMtulita ane moha-mamatA rahita sphUrtimAna rAkhavAno teo prayatna karatA hatA. teo saMyamanI koI paNa pravRttine AMtarika AnaMda, Atmadarzana, vizvAtmaciMtana AdinA mAdhyamathI karatA hatA. sAdhanA kALamAM vividha upasarga : 7 sayaNehiM tassuvasaggA, bhImA AsI aNegarUvA ya / saMsappagA ya je pANA, aduvA pakkhiNo uvacaraMti // zabdArtha :- mInA = bhayaMkara, AlI= thayA hatA, ane nahavA=aneka prakAranA, saMlappA pALA= sarakIne cAlanArA prANI che te sarpa, noLiyAdi dvArA, vindhaLo- pakSI, vapati = upasarga karatA hatA,najIka AvIne mAMsa bhakSaNa karatA hatA. bhAvArtha :- te sthAnomAM bhagavAnane aneka prakAranA bhayaMkara upasargo AvatA hatA, kyAreka sarpa, noLIyA Adi peTe cAlanArA prANIo DaMkha mAratA hatA, kyAreka gIdha Adi pakSIo kaSTa detA hatA. 355 8 adu kucarA uvacaraMti, gAmarakkhA ya sattihatthA ya / adugAmiyA uvasaggA, itthI egaiyA purisA ya // = zabdArtha -- * avu = kyAreka, athavA, jhupara = cora ane pAradhi Adi, vapati- upasarga karatA hatA, mavA= grAmarakSaka, pattithA-zakti ane bhAlA Adi zastra hAthamAM rAkhanArA, miyA = gAmanA strI puruSo, navala = upasarga ApatA hatA. bhAvArtha :- kyAreka teone cora ke kuzIla puruSo AvIne taMga karatA, kyAreka hAthamAM bhAlA Adi zastra lIdhelA grAmarakSaka-paheregIra ke koTavALa teone kaSTa ApatA, kyAreka gAmanA keTalAMka strI puruSo paNa kaSTa ApatA hatA, parezAna karatA hatA. sthAna parISaha : 9 ihaloiyAiM paraloiyAiM, bhImAiM aNegarUvAiM / avi subbhidubbhigaMdhAI, saddAI aNegarUvAI // zabdArtha :- kavi - ane, suSivudhi dhArM = sugaMdha ane durgaMdha saMbaMdhI. bhAvArtha :- bhagavAne manuSya--tiryaMca saMbaMdhI ane deva saMbaMdhI aneka prakAranA bhayaMkara upasarga sahana karyA. teo aneka prakAranA padArthonI sugaMdha ane durgaMdhamAM tathA priya ane apriya zabdomAM harSa--zoka rahita madhyastha rahetA hatA. For Private Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 35s | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha | 10 ahiyAsae sayA samie, phAsAI virUvarUvAI / araiM raiM abhibhUya, rIyai mAhaNe abahuvAI // zabdArtha :- diyAsaNa = samabhAvapUrvaka sahana karatA hatA, jemaNa = samitithI yukta thaIne, mUtha = dUra karIne, rIya = vicaratA hatA, mahuvA = thoDuM bolanArA, bahu nahi bolanArA. bhAvArtha :- teo vividha prakAranA sparzo-kaSTone haMmezAM samabhAvapUrvaka sahana karatA hatA. teo saMyamamAM thanArI arati(glAni) ane asaMyamamAM thanArI rati(harSa)ne dhyAna dvArA zAMta karI detA hatA. teo thoDuM bolatA ane potAnA saMyamAnuSThAnamAM pravRtta rahetA hatA. |11 sa jaNehiM tattha pucchisu, egacarA vi egayA raao| avvAhie kasAitthA, pehamANe samAhiM apaDiNNe // zabdArtha :- sa = te bhagavAna mahAvIra, nahiM = puruSa dvArA, puchasu = pUchatA hatA, thAvarA = ekalA pharanArA strI laMpaTAdi, vi= paNa, avvAdipa = bhagavAna pratyuttara na Ape tyAre, sAsthA = krodhita thatA hatA, padamAve = A sarvane jotA, AtmaprekSA karatA, samadaM = samAdhimAM, apaDiom = badalo levAnI IcchA saMkalpa karatA na hatA. bhAvArtha :- kyAreka bhagavAna pAse AvIne loko pUchatA- "tamo koNa cho ? ahIM zA mATe UbhA cho ?" kyAreka ekalA pharanArA loko rAte AvIne pUchatA ke- "A khaMDeramAM- zUnya gharamAM tame zuM karI rahyA cho?" tyAre bhagavAna kAMI paNa bolatA nahi, tethI teo krodhita thaIne durvyavahAra karatA. A sarva kriyAo pratye bhagavAna AtmAnuprekSA karatAM samAdhimAM lIna rahetA paraMtu teno badalo levAno vicAra karatA na hatA. | 12 ayamaMtaraMsi ko ettha, ahamasi tti bhikkhU AhaTu / ayamuttame se dhamme, tusiNIe sakasAie jhAi // zabdArtha :- a = A, aMtaraMzi= A makAnanI aMdara, sthAnamAM, jo = koNa che, ttha = ahIM, kahyuM = huM, ati tti = chuM, e rIte, bahu = bhikSa, A 8- kahIne uttara sAMbhaLI, ayaM = A, sattane = uttama, te = te, ane = dharma che ema jANIne, tuliLI = mauna rahI jatA hatA, savasANa = jo teo krodhita thAya to, phA = zubha dhyAnamAM lIna rahetA hatA. bhAvArtha :- koI vyakti bhagavAnane pUchatI ke A jagyAnI aMdara rahela tame koNa cho ? tyAre kyAreka bhagavAna kahetA ke- "huM bhikSu chuM." A uttara sAMbhaLI pUchanAra game tevo vyavahAra kare to paNa bhagavAna samajatA ke sahiSNutA e uttamadharma che. ema samajIne mauna bhAvathI teonA kaSTone sahana karatAM dhyAnamAM
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnakSata adhya-9, 3 : 2 u57 lIna rahetA. vivecana :sahiMtasuvA, ane havA :- nivAsasthAnomAM bhagavAnane mukhyarUpe A pramANe upasargo AvyA- (1) sarpa ane noLiyAdi dvArA karaDavuM. (2) gIdha Adi pakSIo dvArA cAMcathI mAMsa kADhavuM. (3) kIDI, DAMsa, macchara, mAkhI Adino upadrava. (4) zUnyagharamAM cora ke kuzIla puruSo dvArA satAmaNI thavI.(5) sazastra koTavALAdinI satAmaNI. (6) gAmanA strI puruSo dvArA pajavaNI. (7) kyAreka manuSya, tiryaMca ane kyAreka devo dvArA upasarga. (8) nirjana sthAnomAM ekalA ke luccA-laphaMgA loko dvArA DhaMgadhaDA vagaranA prazna-pRcchA dvArA taMga karavA. (9) A koNa che? kema beThA che? bahAra nIkaLo. Ama ajJAnI loko dvArA krodhamaya vyavahAra thavo. nivAsa sthAnomAM parISaha :- (1) durgadhita sthAna, (2) UMcuM-nIcuM, viSama ke bhayaMkara sthAna, (3) ThaMDIno prakopa, (4) cAre bAjuthI baMdha hoya tevI jagyAno abhAva Adi. AvA nivAsa sthAnomAM sAdhanA mATe bhagavAna sADA bAra varSa sudhI haMmezAM yatnApUrvaka, apramattabhAve samAdhivaMta banIne rahyA hatA. supara 3varati :- vRttikAre kucarano artha karyo che- cora, parastrIlaMpaTa Adi loko kyAMka zUnya gharAdimAM AvI upasarga karatA hatA. jyAre bhagavAna traNa rastA ke cAra rastA upara dhyAnamAM UbhA rahetA tyAre sazastra koTavALa vagere temane herAna karatA hatA. aDubiyA ... lthI phA purasA :- A gAthAno artha vRttikAre A pramANe karyo che- kyAreka bhagavAna ekalA ekAMta sthAnamAM hoya to grAmika-Indriya viSaya saMbaMdhI upasarga AvatA hatA. kAmAsakta koI strI ke koI kAmuka puruSa AvIne upasarga ApatA hatA. bhagavAnanA rUpamAM mugdha banIne strIo temanI pAse kAmabhogonI yAcanA karatI hatI. bhagavAna calita thatA nahi, to te vyAkuLa ane uttejita thayela strIo temanA patine bhagavAna viruddha vAta karIne caDAvatI, teonA pati, svajanAdi AvIne bhagavAnane roSa yukta thaI, pIDA ApatA hatA. vanarane se ne taLikha :- kyAreka bhagavAna potAno paricaya pUchavA para huM bhikSu chuM ema kahetA ane kyAreka mauna rAkhavuM ja zreSTha che, uttama mArga che ema vicArI mauna dhAraNa karatA hatA. bhagavAna kAMI na bole ke javAba na Ape to te halakI prakRtinA loko krodhita thaI jatA, mAratA, satAvatA tathA tyAMthI nIkaLI javAnuM kahetA hatA. A sarva parISaha upasarganA samaye bhagavAna durvyavahAra karanAra pratye badalo levAno jarA paNa vicAra manamAM lAvatA nahi. A gAthAmAM mada9 zabdanI vyAkhyA karatAM vyAkhyAkAroe kahyuM che ke koI puruSa bhagavAnane tyAMthI nIkaLI javAnuM kahetA to bhagavAna munidharma samajI tyAMthI nIkaLI jatAM.
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zIta-parISaha :| 13 jaMsippege paveyaMti, sisire mArue pavAyaMte / taMsippege aNagArA, himavAe NivAyamesati // zabdArtha :- Msikhene je ziziraRtumAM keTalAka puruSa, pati = ThaMDIthI dhrUjavA lAge che ane jyAre, sare= ThaMDI RtumAM ziyALAmAM), mA = havA, pavAya te = vAya che, talikhe gaNaIST = tyAre keTalAka aNagAra, himavANa = himavarSA thavAthI, himavALI ThaMDI havAnA samaye, vica= vAyu rahita sthAna, pati= zodhe che. bhAvArtha :- ziyALAnI RtumAM ThaMDA pavananA kAraNe loko dhrujatA hoya tevI RtumAM himavarSA thAya tyAre sAdhaka havA vinAnI jagyAne zodhe che. | 14 saMghADIo pavisissAmo, ehA ya smaadhmaannaa| pihiyA vA sakkhAmo, aidukkhaM himagasaMphAsA // zaGdArtha -saMvAhI = kAMbaLI Adi vastro, vilisImo oDhIne ame rahIzuM ha =kASThAdi, (anya tIrthiko ThaMDI dUra karavA mATe), samAjamA = saLagAve che teo kahe che ke, vihiyA = daravAjA baMdha karIne, potAnA zarIrane vastrothI DhAMkIne ja, sAna = ThaMDIne sahana karI zakaze, a6uM= ghaNuM kaThina che, hinApAsA = ThaMDI-himane sahana karavI". bhAvArtha :- himapAtano ThaMDo sparza atyaMta dukha:dAyI che, ema vicArI keTalAka sAdhuo saMkalpa kare ke kAMbaLI oDhI laIzuM. keTalAka saMnyAsI lAkaDA jalAvIne ThaMDIthI surakSita thAya che ane koI daravAjA baMdha karIne ja A ThaMDI sahana karI zake che. | 15 tasi bhagavaM apaDiNNe, ahe viyaDe ahiyAsae dvie| Nikkhamma egayA rAo, ThAei bhagavaMsamiyAe / zabdArtha :- taMli = te ThaMDImAM, apavitra havA vagaranI jagyA maLe tevA saMkalpathI rahita, are viya = khullA makAnamAM, DhAr3a = UbhA rahetA hatA, kAyotsarga karatA hatA, samiyANa = zAMtipUrvaka ThaMDIne sahana karatA. bhAvArtha :- AvI himapAtanI ThaMDI RtumAM paNa saMyamazIla bhagavAna ThaMDIthI bacavA mATe koI paNa jAtano saMkalpa karatA nahIM, paraMtu cAre bAjuthI khullA makAnamAM rahIne ThaMDI sahana karatA kyAreka to rAtrimAM makAnamAMthI bahAra nIkaLI bhagavAna ThaMDImAM samyak prakAre (vidhipUrvaka)UbhA rahI kAyotsarga karatAM hatA.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnazruta adhya-9, uH 3 _ [ 359] | 16 esa vihI aNukkato, mAhaNeNa miimyaa|| apaDiNNeNa vIreNa, kAsaveNa mahesiNA // tti bemi // (bahuso apaDiNNeNa bhagavayA evaM rIyaMti // tti bemi // ) II viDyo to samaro | bhAvArtha :- jJAnavAna, apratijJa, mahAmAhaNa (ahiMsaka) kAzyapa gotrIya maharSi bhagavAna mahAvIre A rItanI uparokta saMyama vidhinuM AcaraNa karyuM hatuM. tethI mumukSujanoe A vidhinuM AcaraNa karavuM joIe.) - ema bhagavAne kahyuM che. | bIjo uddezaka samApta che vivecana : gAthA 13 thI 16 sudhInI A gAthAomAM anya gRhatyAgI zramaNa, parivrAjaka ke aNagAronI zItakAlIna sthiti, AcaraNa ane manodazAne batAvI, tenI tulanAmAM bhagavAnanI sahanazIlatAno mahimA darzAvyo che. bhagavAnanI mahAna zuravIratA darzAvatAM kahyuM che ke jyAM anya zramaNo ThaMDIthI bacavAnA prayatno kare che tyAM te ja himapAtanI ThaMDIne bhagavAna cAre taraphathI khullI jagyAmAM koI saMkalpa vikalpa karyA vinA ja ThaMDIne sahana karatA ane kyAreka evI ThaMDImAM makAnanI bahAra jaI kAyotsarga karI letA hatA. A pramANe prabhunI adbhuta kaSTa sahiSNutA hatI. viya:- A zabda AgamomAM aneka arthamAM prayukta thayo che. tenuM vivaraNa nizItha sUtra uddezaka 19mAM Apela che. ahIM A zabda cAre ya taraphathI khullA ane uparathI DhAMkelA sthAna mATe vaparAyo che. evA sthAnamAM prabhu sahaja rokAI jatA ane himapAtanI ThaMDIne paNa prasannatAthI sahana karI letA. A rIte A saMpUrNa uddezakamAM prabhunA rahevAnA sthAno, temAM AvatA ko tathA bhagavAnanI apramatta dazAnuM varNana che. || adhyayana-9/ra saMpUrNa II Odd navamuM adhyayana : trIjo uddezaka 000 lATadezamAM prabhunI upasargamaya sAdhanA :| 1 taNaphAse sIyaphAse ya, teuphAse ya daMsamasage ya / ahiyAsae sayA samie, phAsAI virUvarUvAI //
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 360 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bhAvArtha :- lADha dezamAM vihAra samaye bhagavAna ghAsa, kAMTAdinA kaThora sparza, zItasparza, bhayaMkara garamIno sparza, DAMsa ane maccharonA kaSTa; AvA vividha prakAranA kaSTo-parISaho haMmezAM samyaka prakAre sahana karatA. | 2 aha duccaralADhamacArI, vajjabhUmiM ca subbhabhUmiM ca / paMta sejjaM seviMsu, AsaNagAiM ceva paMtAI // zabdArtha - gada = A avyaya che, vAkyAlaMkAra mATe ke pAdapUrti mATe, hunnara = jyAM vicaravuM kaThina che, tAruM=lADha dezamAM, avAra = bhagavAnevihAra karyo hato, vannamUvijabhUmi, subhabUkiMga zubhra bhUmimAM, pata = prAMta, te naM- zayyAne, vivuM=sevana karyuM hatuM, ALA = Asanone. bhAvArtha :- durgama lADha dezanA vaja bhUmi ane zubhra bhUmi nAmanA baMne pradezamAM bhagavAne vicaraNa karyuM hatuM. tyAM teoe ubaDa-khAbaDa nivAsa sthAnonuM ane sAmAnya temaja kaThina AsanonuM sevana karyuM hatuM. | 3 lAdehiM tassuvasaggA, bahave jANavayA lUsiMsu / aha lUhadesie bhatte, kukkurA tattha hiMsiMsu NivatiMsu // zabdArtha :- tasa- te bhagavAna mahAvIra svAmIne, gALavaya = te dezanA anArya loko, = bhagavAnane mAratA hatA, tUlipa = lUkhA-sUkA ja maLatA hatA, matte = AhAra, 12 = kUtarA, hilir = teone karaDatA hatA, vahiMsu = teonI upara tUTI paDatA hatA. bhAvArtha :- lADha dezanA kSetramAM bhagavAne aneka upasargo sahyA. tyAMnA ghaNA anArya loko bhagavAnane daMDAthI mAratA; te dezamAM AhAra paNa lUkhA-sUkA ja maLatA hatA. tyAMnA kUtarAo bhagavAna para tUTI paDatAM ane karaDI khAtAM hatAM. | 4 appe jaNe NivArei, lUsaNae suNae DasamANe / chucchukAreti AhaMsu, samaNaM kukkurA dasaMtu tti // 83 // zabdArtha - 3 ne gaLe - koIka ja loka, nivAre nivAraNa karanArA, aTakAvanArA hatA, jhUlaNa - karaDanArA, supa = te kUtarAne, unALe = karaDatA, chaThThAti = cha cha zabdo dvArA, AIsu = kUtarAne utsAhita karatA hatA, temAM = sAdhune, zurA = kUtarAo, vasaMtutti = karaDo. bhAvArtha :- kUtarA karaDavA lAge ke bhase to te karaDatAM ane bhasatAM kUtarAne aTakAve-roke tevA loko te anArya dezamAM ochA hatA paraMtu vadhAre loko to A zramaNane kUtarA karaDe, e bhAvathI kUtarAne bolAvI uzkeratA ane 'chu chu karI temanI pAchaLa doDAvatA hatA.
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadhAnazruta adhya-9, u: 3. [ 31 ] | 5 elikkhae jaNe bhujjo, bahave vajjabhUmi pharusAsI / laTThi gahAya NAlIyaM, samaNA tattha ya vihariMsu // zabdArtha :- patinA = A rItanA, naLa = loko, muLa= vAraMvAra, vada = ghaNA, lIlI = rUkSa AhAra karanArA, Ei= potAnA zarIra pramANa lAkaDI, gAliyuM = nAlikA,potAnA zarIrathI cAra aMgula moTI lAkaDI, sana = anya tIrthika bhikSu, tattha = tyAM, A pramANe, viTariMtu = vihAra karatA hatA. bhAvArtha :- te vajabhUmimAM kaThora svabhAvavALA ghaNAM loko hatA. te janapadamAM bIjA aneka zramaNa zarIra pramANa lAkaDI ane nAlikA-zarIrathI cAra aMgula lAMbI lAkaDI laIne vihAra karatA hatA. 6 evaM pitattha viharaMtA, puTThapuvvA ahesi suNaehiM / saMluMcamANA suNaehiM, duccaragANi tattha lADhehiM // zabdArtha-vidaratA vicaratA paNa anya tIrthika bhikSu, pu6puSyA malika karaDAtA hatA, sukhadaM = kUtarAo dvArA, saMvamA = cAmaDI ukheDI nAkhatA, sukhadaM= kUtarA dvArA,durvANi vicaravuM ghaNuM kaThina hatuM. bhAvArtha :- A pramANe lAkaDI Adi laIne paNa tyAM vicaraNa karatA zramaNone paNa ghaNIvAra kUtarA karaDI jAtAM ane kyAreka to cAmaDI uteDI nAkhatAM hatAM tethI kharekhara te lADhadezamAM vicaraNa karavuM ghaNuM ja duSkara hatuM. |7 NihAya daMDaM pANehiM,taM vosijja kAyamaNagAre / aha gAmakaMTae bhagavaM, te ahiyAsae abhisameccA // zabdArtha - jihAya= sarvathA tyAga karIne, vaMdu daMDa devAnuM, mAravAnuM, pArdi = prANIone, te = potAnA, volinna- mamatvano tyAga karIne, gAmag-grAmya lokonA kaThora vacanone anya parISahone, masamezva-nirjarAnuM kAraNa jANIne. bhAvArtha :- aNagAra bhagavAna mahAvIra te kUtarAdi prANIo pratye hiMsaka pariNAmono tyAga karI tathA potAnA zarIra pratyenA mamatvano paNa tyAga karI saMyamamAM vicaraNa karatA hatA ane te bhagavAna nirjarAnuM kAraNa samajIne te grAmyajanonAM kAMTA jevA tIkSNa vacanone sahana karatA hatA. 8 NAgo saMgAmasIsevA, pArae tattha se mahAvIre / evaM pitattha lADhehiM, aladdhapuvvo vi egayA gAmo //
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zabdArtha :- gano va = jema hAthI, sAmasIle = saMgrAmanA morace zatruonA prahArane sahana karatA, vA = jema, pAraQ = zatrusenAne pAra karI jAya che, alapuvo = maLyA na hatA, vi = paNa, IT = kyAreka kyAreka to, gAmo = gAma paNa. bhAvArtha :- jevI rIte hAthI yuddhanA morace zastrathI vIMdhAvA chatAM pAcho pharato nathI, zatrune jItIne yuddhano pAra pAme che, tevI rIte bhagavAna mahAvIra te lADha dezamAM parISaha senAne jItIne pAragAmI thayA. kyAreka kyAreka to lADha dezamAM teone lAMbA aMtara sudhI gAma ja maLatAM na hatAM ane jaMgalamAM rahevuM paDatuM hatuM. 3ra = zabdArtha :- 3vasaMmata = bhikSArtha ke nivAsArthe jatA, ahipna = pratijJA rahita, maMti yaM vi gAmanI najIka paNa, apanna = nahi pahoMcelA bhagavAnane, Divimittu=gAmathI nIkaLIne te anArya loko, lUsillu = mAratA hatA, tAbo = ahIMthI, paraM= dUra, pattehiMtti- cAlyA jAva e pramANe. 9 uvasaMkamaMtamapaDiNNaM, gAmaMtiyaM pi apattaM / paDiNikkhamittu lUsiMsu, etAo paraM palehi tti // bhAvArtha :- nivAsasthAnanI pratijJAthI rahita sahaja rIte cAlatA bhagavAna gAmanI najadIka pahoMce te pahelA ja, gAmathI dUra hoya tyAM ja loko gAmamAMthI nIkaLIne bhagavAnane rokI detA. teonA para prahAra karI kahetA ke ahIMthI bIjI koI paNa jagyAe cAlyA jAva. amArA gAmamAM AvavAnuM nathI bIje jAva. zabdArtha :- hayapuStro- bhagavAnane mAratA hatA, jIta tenuM= bhAlAthI, tevu=mATInA DhephAthI, vAleLa= tUTelA ghaDAnA ThIkarAthI. = 10 hayapuvvo tattha DaMDeNaM, aduvA muTThiNA adu kuMtaphaleNaM / adu luNA kavAleNaM, haMtA haMtA bahave kaMdiMsu // bhAvArtha :- te lADha dezamAM ghaNA loko daMDAthI, muThThIthI, bhAlAdi zastrathI, mATInA DhephAthI ke ThIkarAthI mAratA ane hallo macAvatA, gokIro karatA hatA. zabdArtha :- maMsALi = mAMsa, chiLavuArUM = kApatA hatA, baTakA bharatA, drumiyA = cAmaDI UMcI karavI, cUMTI bharavI, pakaDIne thakavI detA hatA, luMvisu = temane mAratA hatA, pazuLA = dhULathI, avasui bhagavAnanuM zarIra bharI detA hatA. 11 maMsANi chiNNapuvvAiM, uTThabhiyA egayA kAryaM / parIsahAI luMciMsu, aduvA paMsuNA avakariMsu // For Private Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnakSata adhya-9, : 3 . [ 363] bhAvArtha :- anArya loko bhagavAnanA zarIramAMthI mAMsa kApatA, kyAreka zarIra uparathI cAmaDI utaraDatA, cuMTIo bharatA ane pratikuLa parISahothI pIDita karatA hatA. kyAreka temanA zarIrane dhULathI bharI detA hatA. | 12 uccAlaiya NihaNiMsu, aduvA AsaNAo khalaiMsu / vosaTThakAe paNayAsI, dukkhasahe bhagavaM apaDiNNe // zabdArtha :- 3LyAna = bhagavAnane upara UpADIne, biLisu = dharatI upara pachADatA hatA, mAsAmoAsanathI, tasu = nIce pADI detA hatA, to kRpa-bhagavAna kAyAnI mamatA choDIne, pANI = parISaha sahana karavAmAM tatpara hatA, duhAI = te sarva kaSTone sahatA hatA. bhAvArtha :- koI duSTa loko dhyAnastha bhagavAnane UMcA uThAvIne nIce pachADatA hatA. koI loko gohAsana Adi AsanathI beThelA bhagavAnane dhakko mArIne dUra haDaselI detA hatA paraMtu bhagavAne zarIranI mamatA choDI hatI, parISahane sahana karavA mATe kaTibaddha hatA, temaja du:khanA pratikAranI pratijJAthI mukta hatA tethI ja teo A sarva duHkhone sArI rIte sahana karatA hatA. | 13 sUro saMgAmasIse vA, saMvuDe tattha se mahAvIre / paDisevamANe pharusAiM, acale bhagavaM rIitthA // zabdArtha :- sUro vA = jema zUravIra puruSa, saMva = potAnI sarva Indriyone gupta rAkhatA, kalevanA = samabhAvapUrvaka sahana karatAM, pArulA - te kaThora parISahone, Avatte = vratomAM daDha rahIne, rIphanthA = vicaryA hatA. bhAvArtha :- jema kavacadhArI yoddho yudhdhanA morace zastrothI vIMdhAya to paNa AgaLa vadhato rahe che. tema saMvaranuM kavaca ghAraNa karI bhagavAna mahAvIra lADha Adi dezamAM parISaha senAthI pIDita thavA chatAM kaThoratama kaSTone sahana karavAmAM meru parvatanI jema aDaga rahIne mokSamArgamAM gatizIla rahetA hatA. |14 esa vihI aNukkato, mAhaNeNa miimyaa| apaDiNNeNa vIreNa, kAsaveNa mahesiNA // tti bemi // (bahuso apaDiNNeNa bhagavayA evaM rIyaMti // tti bemi // ) | | tapho 3lo samaro / bhAvArtha :- jJAnavAna, apratijJa, mahAmAhaNa (ahiMsaka) kAzyapa gotrIya maharSi bhagavAna mahAvIre A rItanI uparokta saMyama vidhinuM AcaraNa karyuM hatuM. (tethI mumukSujanoe A vidhinuM AcaraNa karavuM
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ * joIe. ) --ema bhagavAne kahyuM che. zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha / trIjo uddezaka samApta // vivecana : A uddezakanI 14 gAthAomAM eka ja viSayanuM varNana che ke bhagavAne sAdhanA kALamAM vizeSa karmakSaya karavA mATe lADa dezamAM vicaraNa karyuM hatuM ane tyAM anArya lokonA vividha prakAranA kaSTa, upasargo sahana karyA hatA. te badhI ghaTanAonuM citra A uddezakamAM citrita karyuM che. Avazyaka cUrNimAM kahyuM che ke bhagavAna evuM ciMtana karatA hatA ke haju mAre ghaNAM karmonI nirjarA karavAnI che. lADha dezamAM javuM mArA mATe ucita che kAraNa ke tyAMnA loko anArya che, karma nirjarAnAM kAraNo tyAM vadhAre upalabdha thaze. Avo vicAra karIne bhagavAne lAta deza tarapha vihAra karyo. lADha deza kyAM ane durgama--ducara zA mATe ? aitihAsika saMzodhanathI jANavA maLe che ke vartamAnanA vIrabhUma, siMhabhUma temaja mAnabhUma (dhanabAdAdi) jillo tathA pazcima baMgALanuM tamaNUka, midanApura, hugalI tathA bardavAna jillAno bhAga lADha dezarUpe prakhyAta haze tema mAnavAmAM Ave che. lADhadeza parvato, jhADIo ane saghana jaMgalonA kAraNe ghaNo ja durgama hato. te dezamAM ghAsa ghaNuM thatuM hatuM. cAre bAju parvatothI gherAyela hovAnA kAraNe tyAM ThaMDI ane garamI vadhAre hatI. te sivAya comAsAmAM pANI vadhAre hovAthI tyAM kIcaDa thaI jato. jethI DAMsa, macchara, ItaDI Adi aneka jIvajaMtuono upadrava raheto hato. lADha dezanI vabhUmi ane zuddhabhUmi nAmanA janapadomAM nagara ghaNA ochAM hatAM. gAmamAM vastI paNa ghaNI ochI hatI. tyAMnA loko anArya, krUra ane asabhya hatA. sAdhuo ane temAM paNa nagna sAdhuothI aparicita hovAnA kAraNe teo sAdhune jotA ja tenA upara tUTI paDatA hatA. koI kutUhalavaza ane koI jijJAsAnA kAraNe eka sAthe keTalAya prazno pUchatA hatA paraMtu bhagavAna taraphathI eka paNa javAba na maLatAM, teo uzkerAI, zaMkAzIla banI temane mAravA lAgatA hatA. bhagavAnane nagna joIne keTalIka vAra gAmanA loko gAmamAM praveza karavA na detA. bhagavAnane vizeSa to zUnyagharomAM, khaMDeromAM, khullA chAparA nIce ke vRkSa nIce, vana athavA smazAnamAM ja rahevAnuM maLatuM hatuM. tyAMnI jagyA paNa UMcI-nIcI, khADA-TekarA- vALI, dhULa, mATI temaja chANavALI hatI. lADha dezamAM tala thatA na hatA, gAyo paNa ghaNI ochI hatI tethI ghI, tela maLavA muzkela hatA. tyAMnA loko lUkhuM-sUkuM khAtA hatA tethI teo svabhAvathI rUA vRttivALA hatA. vAtavAtamAM uzkerAI javuM, gALo devI ke jhaghaDA karavA te teono svabhAva hato. bhagavAnane AhAra paNa ghaNuM karIne lUkho-sUko maLato hato. tyAM siMhAdi vanya hiMsaka prANIo ke sarpAdi jherIlA jIvono upadrava hato ke nahi A viSayamAM
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnazruta adhya-9, 8 : 4 _ 365 | ahIM koI ullekha maLato nathI paraMtu tyAM kUtarAono upadrava vadhAre hato. te kUtarAo hiMsaka, khUnakhAra hatA. katarAthI bacavA mATe tyAMnA rahevAsI ke te kSetramAM vicaraNa karatA anya tIrthika bhikSuo potAnI rakSA mATe lAkaDI ane daMDAo rAkhatA hatA. bhagavAna to parama ahiMsaka hatA tethI temanI pAse na hatI lAkaDI ke na hatA daMDA. kUtarAo niHzaMka banIne temanA upara AkramaNa karatAM hatAM. koI anArya loko chU-chU karIne kUtarAne bolAvatA ane bhagavAnane karaDe te rIte temane uzkeratA hatA chatAM ya bhagavAna nirbhaya, nIDara banI cAlyA ja jatA. saMkSepamAM kaThina kSetra, kaThora loko, lukhA-sukA AhArapANI, kaThora ane rUkSa vyavahAra temaja UbaDa-khAbaDa bhUminA kAraNe lADha deza sAdhuonA vicaraNa mATe duSkara ane durgama hato paraMtu parISaho ane upasargo sAme jhajhUmanArA mahAyoddhA bhagavAna mahAvIre to te dezamAM temanI sAdhanAnI alakha jagAvI. AvI vikaTa paristhitimAM teoe samatAnI sAdhanAne akhaMDa rAkhI. nA sAmaNI vAparatA te mahAvIre - saMgrAmanA morace Ubhelo yoddho ke hAthI bhAlAdithI vIMdhAI javA chatAM paNa pAcho pharato nathI ane yuddhamAM vijayane prApta kare che, tevI ja rIte bhagavAna mahAvIra parISaha-upasargonI senAno sAmano karavAmAM aDaga rahyA ane pAra pAmI pAragAmI thayA. vAstavamAM karmakSayanA lakSya te dezamAM bhagavAna padhAryA hatA, temAM teone pUrNa saphaLatA maLI. II adhyayana-9/3 saMpUrNa | Coo navamuM adhyayana : cotho uddezaka 000 bhagavAna mahAvIranI ugra tapazcaryA - - | 1 omoyariyaM cAei, apuDhe vi bhagavaM rogehiM / puDhe vA se apuDhe vA, No se sAijjai teicchaM // zadArtha - komoriyaM UNodarI tapa, vIDui karatA hatA, rohiMgapudde vinIrogI hovA chatAM, aspaSTa hovA chatAM, jo saphaLa = icchatA hatA, teOM = cikitsA-davA karAvavI. bhAvArtha :- bhagavAna nIrogI hovA chatAM UNodarI tapa karatA hatA. AgaMtuka (parISaha upasargajanya) koI paNa vedanA thAya ke na thAya teo auSadhanI abhilASA karatA na hatA. | 2 saMsohaNaMca vamaNaMca,gAyabbhaMgaNaM siNANaM ca / saMbAhaNaMNa se kappe, daMtapakkhAlaNaM pariNNAe / zabdArtha :- saMsohamAM koI paNa jAtanA julAba, mai = vamana, kALuM = elAdi dvArA
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zarIranuM mAliza karavuM, sigA = snAna, saMvAda = hAtha, paga dabAvavA Adi ja varSe = karatA na hatA, daMtapavA laI = dAMta sApha karavAno, pariNAI = tyAga karatA hatA. bhAvArtha :- bhagavAna virecana, vamana, telAdinuM mAliza, snAna ane pagacaMpI Adi zarIra parikarma karatA na hatA tathA dAMta sApha karatA na hatA. | 3 virae ya gAmadhammehi,rIyai mAhaNe abhuvaaii| sisimi egayA bhagavaM, chAyAe jhAi AsI ya / / zabdArtha :- vira = virakta, mammadiM= IndriyonA viSayothI, rIyaDu = vicaratA hatA, ajavADuM = alpabhASI thaIne,siremi = ThaMDImAM, chAyA= chAyAmAM, phArU Ara = dhyAna karatA hatA. bhAvArtha :- mahAmAhaNa bhagavAna zabdAdi Indriya viSayothI virakta thaIne, alpabhASI banI vicaraNa karatA ane kyAreka ThaMDInA samaye paNa chAyAmAM rahI dharmadhyAna ane zukladhyAna karatA hatA. tapa temaja AhAracaryA :| 4 AyAvaI ya gimhANaM, acchai ukkuDue abhitAve / AdunAvatha , oyaNa-mathu-sumAre II zabdArtha :- mAvAva = AtApanA letA hatA, jillA = unALAmAM, ga9 = besatA hatA, 39 = utkaTaka AsanathI, batAve = sUryanI sAme taDakAmAM, gAvalya= zarIrano nirvAha karatA hatA, sUpa = rUkSa, ya-saMku-suSmAte = bhAta, borakUTa ane aDada AdinA AhArathI. bhAvArtha - bhagavAna unALAmAM utkaTa Asana karI sUryAbhimukha besI AtApanA letA ane teo bhAta-kodrava, borakUTa, aDadAdi rUkSa AhArathI zarIrano nirvAha karatA hatA. | 5 eyANi tiNNi paDiseve, aTTha mAse ya jAvae bhgvN| avi ittha egayA bhagavaM, addhamAsaM aduvA mAsaM pi // zabdArtha :-pani siuir = A traNa prakAranA AhAranuM, haste - sevana karatA hatA, kAle = ATha mAsa, gava = sudhI, nirvAha karyo, vi - = ane kyAreka. bhAvArtha :- bhagavAne bhAta, borakUTa, aDada A traNa vastu ja vAparatAM ATha mAsa sudhIno samaya pasAra karyo hato. kyAreka bhagavAne paMdara divasa to kyAreka eka mAsanA cauvihArA upavAsa karyA hatA.
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnazruta adhya-9, u: 4. 37. I 6 avi sAhie duve mAse, chappi mAse aduvA apibitthA / rAovarAyaM apaDiNNe, aNNagilAyamegayA bhuMje // zabdArtha :- vikyAreka, tAdipaTu mAtra be mAsa ke be mAsathI vadhAre pramANe cha mahinA sudhI, pivittha= pANI pIdhA vinA, rovarayaMtra rAta divasa, apaDium = apratijJa, nidAna rahita, abhinayaM = ThaMDo amanojJa AhAra, pAyA = kyAreka, muMne = AhAra karatA hatA. bhAvArtha :- teoe kyAreka be mAsathI vadhAre to kyAreka cha mahInA cauvihArA upavAsa karyA hatA. teo haMmezAM manojJa AhAranI pratijJAthI rahita hatA. bhagavAna kyAreka to ThaMDA, vAsI ke pheMkI devA yogya arthAt bilakula amanojJa AhAra karI letA. | 7 chaTeNa egayA bhuMje, aduvA aTTameNa dasameNa / duvAlasameNa egayA bhuMje, pehamANe samAhiM apaDiNNe // zabdArtha :- chaLa = chaTha karIne, ameLa = aTTama karIne, tameLa= colA, kuvAsaNa = pAMca divasanA upavAsa, paMcolA. bhAvArtha :- bhagavAna kyAreka chaTha, aTTama, coluM ane pAMca upavAsa karI pAraNuM karatA hatA. AhAranI anukULatA viSayaka pratijJAthI rahita thaIne potAnI samAdhinuM avalokana karatAM tapa karatA hatA. vivecana : A gAthAomAM bhagavAnanI saMcamacaryA ane tapazcaryAnuM varNana che. bhagavAnanI tapa sAdhanA :- bhagavAnanI tapa sAdhanA AhAra pANInA svaicchika niyaMtraNa pUrvakanI hatI. A caryAnI sAthe temanI satata jAgRti, yatanA ane dhyAnamagnatAnuM varNana che. bhagavAnanuM zarIra dharmayAtrAmAM bAdhaka na hatuM, paraMtu sAdhaka hatuM. to pachI tene kaSTa zA mATe ApatA hatA? bhagavAna saMyama ane tapanI A carcAomAM eTalA badhA tallIna banI jatA hatA ke zarIranI bAhya apekSAonI pUrtino prazna gauNa thaI gayo hato. zArIrika kaSTonI anubhUti te vyaktione vadhAre thAya che ke jenI adhyAtma cetanAnuM stara nIce hoya che. bhagavAnanI adhyAtma cetanAnuM stara UMcA darajjAnuM hatuM. bhagavAnanI tapa sAdhanAnI sAthe jAgRtinI be pAMkho joDAyelI hatI-(1) samAdhipekSA ane (2) apratijJA. arthAt teo game teTaluM kaThina tapa karatA paraMtu te sAthe teo samAdhinuM satata nirIkSaNa karatA rahetA ane koI paNa prakAranA pUrvAgraha ke haThAgrahathI prerita saMkalpavALA na hatA. morivuM :- bhojana sAme AvavA para manane rokavuM kaThina kAma che. jyAre vyakti rogathI gherAya che
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 368 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha tyAre sAmAnya rUpe alpa AhAra kare che. sAmAnya rIte manuSyo svAdiSTa manojJa bhojana svAdane vaza thaIne vadhAre ja kare che paraMtu bhagavAnane vAyu AdithI utpanna thayela koI roga na hato, teonuM svAthya dareka daSTithI uttama ane nirogI hatuM ane svAdiSTa bhojana maLI zakyuM hatuM paraMtu sAdhanAnI daSTithI koI paNa prakArano svAda lIdhA vinA teo alpa AhAra karatA hatA. no se sALa tejIM:- roga be prakAranA hoya che. (1) AtyaMtara kAraNathI thatAM rogo. jema ke vAyunI viSamatA ane prakopanA kAraNe udharasa, dama, peTano duHkhAvo vagere (2) bAhya kAraNathI thatAM rogo jema ke- zastra prahAra, kUtarA vagere prANIonA karaDavAthI thatA rogo bhagavAnane potAnA atizayanA kAraNe AtyaMtara kAraNa vAyu vagerenA prakopathI koI roga thatAM nathI paraMtu zastraprahAra jevA bAhya kAraNathI roga thavAnI saMbhAvanA rahe che. mahAvIra svAmIne lADha dezamAM anArya loko prahAra karatAM kUtarA karaDAvatAM paNa bhagavAna auSadha upacAra karavAnI IcchA paNa karatA nahIM. zarIra parikarmathI virataH- bhagavAne dIkSA laI zarIra paricaryA tyAgano saMkalpa karyo hato tethI teo te zarIranI sevA-suzruSA, zobhA, vibhUSA, dhaThAravuM-maThAravuM, sAra-saMbhALa levI Adi kriyAothI mukta hatA. teo AtmamAM ja samarpita hatA. eka daSTie joIe to teo zarIrane bhUlIne sAdhanAmAM lIna rahetA hatA. tethI ja teo vamana, julAba, mAliza, Adi kriyAothI bilakula udAsIna hatA. zabdAdi viSayothI teo virakta hatA. mana, vacana, kAyAnI pravRttio paNa atyaMta alpa karatA hatA. paNa uig Dive - bhagavAne saMyama sAdhanAnA kALamAM ekavAra ATha mAsa sudhIno abhigraha dhAraNa karyo hato, jemAM kevaLa bhAta, borakUTa ane aDada, A traNa vastu sivAya saMpUrNa khAdya padArthono tyAga karyo hato ATha mahinAmAM bhagavAne chaThathI laIne je kaMI paNa tapasyA karI hatI tenA pAraNAmAM A traNa vastuo ja vAparI hatI. pauim :- zarIranA nirvAhanI teo ciMtA karatA na hatA. "sarasa AhAra maLaze tyAre laIza, anyathA laIza nahIM" tevA prakAre teo manamAM vicAra paNa na karatA. gaveSaNA dvi- (1) AhAra-pANI mATe pApa-doSa lagADavo temane mAnya na hato. (2) AhAranI gaveSaNA karavA jatAM rastAmAM koI paNa prANIone AhAranI aMtarAya na paDe, koInI paNa AjIvikAno nAza na thAya, koIne paNa apratIti, bhaya ke dveSa na thAya, e vAtanI teo pUrI kALajI rAkhatA hatA. apAyuM che. baMne - prabhue aneka vAra glAna anna arthAt tuccha, amanojJa, jene sAmAnya loko paNa grahaNa karavA Icche nahIM tevo ujijhatadharmA AhAra arthAtu pheMkavA yogya khAdya padArthanuM sevana karyuM hatuM. cha vi muM:- bhagavAne sAdhanA kALamAM chaThathI laIne cha mAsa sudhInI tapazcaryA karI hatI. bhagavAnanI sarva tapazcaryAomAM cAre ya prakAranA AhArano tyAga hato. A pAThathI vyAkhyAkAroe
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadhAnazruta adhya-9, 9 : 4 spaSTa karyuM che ke bhagavAne sAdhanA kALamAM kyAre ya eka upavAsa ke lagAtAra AhAra karyo nathI. bhagavAnanI eSaNA samiti : 8 NaccANa se mahAvIre, No vi ya pAvagaM sayamakAsI / aNNehiM vi Na kAritthA, kIraMtaM pi NANujANitthA // zabdArtha :- khajvALuM = heya, upAdeya padArthone jANIne, saMyama vidhione jANIne, jo vi sayamAlI pote karyuM na hatuM, na AriA = karAvyuM na hatuM, rata pi-karatAne paNa, bALunAkhiA = sAruM jANyuM = nahi. bhAvArtha :- te bhagavAna mahAvIra AhAranA doSone ke saMyama vidhione sArI rIte jANI kyAre ya pApano AraMbha-samAraMbha karatA nahi, bIjA pAse pApa karAvatA nahi ane pApa karanAranI anumodanA paNa karatA nahi. 9 gAmaM pavissa nagaraM vA, ghAsamese kaDaM paraTThAe / suvisuddhamesiyA bhagavaM, AyatajogayAe sevitthA // se zabdArtha :- ghAlamele - AhAranI gaveSaNA kare, padAr= bIjA mATe, OM = karelA, suviyuddha - suvizuddha arthAt udgama, utpAdana ane eSaNAnA doSathI rahita AhAranI, liyA = gaveSaNA karIne, AvatakhoLavAC= mana, vacana, kAyAnA yogonI sthiratApUrvaka, sevityA = te AhAranuM sevana karatA hatA. bhAvArtha :- bhagavAna gAma ke nagaramAM praveza karI gRhastho mATe banAvelA bhojanamAMthI AhAranI gaveSaNA karatA. eSaNAnA doSothI rahita suvizuddha AhAra grahaNa karI bhagavAna mana, vacana, kAyAnI sAvadhAnIpUrvaka te AhAranuM sevana karatA. 10 aduvAyasA digiMchattA, je aNNe rasesiNo sattA / ghAsesaNAe ciTThate, sayayaM Nivaie ya pehAe // zabdArtha :- vAyasA = kAgaDA, vinichattA = bhUkhathI vyAkuLa, ne gaLe = jo anya, sesiLo AhAranA Icchuka, sattA = prANI, thAkSesaLAQ=AhAra, pANI mATe, vidyute = beThelA, laya = niraMtara, satata, bivar= jamIna upara UtaratAM. bhAvArtha :- bhagavAna rastAmAM bhUkhyA kAgaDA ane anya AhAranA Icchuka pakSIone AhAra pANI mATe bhUmi para niraMtara UtaratA ane ekatrita thaI caNatA joIne teone vighna na thAya te rIte bhikSA mATe jatA. For Private Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha | 11 adu mAhaNaM va samaNaM vA, gAmapiMDolagaM ca atihiM vA / sovAgaM mUsiyAriM vA, kukkuraM vA vivihaM TThiyaM purao // zabdArtha :- mAda va samai = brAhmaNa ke zramaNane, pota= gAmanA bhikhArIne, tihiM = bahArathI AvelA mAgaNa, atithine, navA = cAMDAla, mUsavAri = bilADI, vivi6 = vividha prakAranA pazu, diyuM = beThelA joIne, puro = sAme. bhAvArtha :- brAhmaNa, zramaNa, gAmanA bhikhArI ke atithi-bahAranA Avela bhikhArI, cAMDAla, bilADI ke kutarA Adi vividha prANIone ghara AgaLa beThelA ke UbhelA joIne teonI AjIvikAmAM bhaMga na thAya te rIte bhagavAna bhikSA mATe jatA. | 12 vitticcheyaM vajjato, tesiM'ppattiyaM prihrNto| maMdaM parakkame bhagavaM, ahiMsamANo ghAsamesitthA / zabdArtha - vittioyaM = vRtti-AjIvikAnA chedane, vagarnaMtI = varjatAM, teone koI paNa jAtanI aMtarAya na karatAM, tekiM = teonI, aMtti = koIpaNa prakAranI aprIti, paridarata= na upajAvatAM, - parame- dhIre dhIre tyAMthI nIkaLI jatA hatA, haMsanALo- koI paNa jIvanI hiMsA karyA vinA, pAlitthA = AhAra pANInI gaveSaNA karatA hatA. bhAvArtha :- uparokta dareka jIvonI AjIvikAno viccheda na thAya tathA teonA manamAM dveSa, bhaya ke aprIti utpanna na thAya, tene dhyAnamAM rAkhI bhagavAna dhIre dhIre cAlatA prANIone jarAmAtra paNa trAsa na thAya evI ahiMsaka vRttithI teo AhAranI gaveSaNA karatA. | 13 avi sUiyaM vA sukkaMvA, sIyapiMDaM purANakummAsaM / adu bukkasaM pulAgaMvA, laddhe piMDe aladdhe davie / zabdArtha - kavi = kyAreka, sUvuM = saMskArita padArtha, sui = zuSka padArtha, asaMskArita padArtha, vyaMjanarahita, sapiMDa = ThaMDA AhArane, purANaHIR = jUnA aDadano, jUnI kaLathIno AhAra, = dhAnyanuM bhUsuM, kuzakA, jUnA dhAnyano AhAra, punA = java Adi nIrasa anAjamAMthI banela,fpaMDe= AhAra, nakke = maLavA para, anidai = nahi maLavA para, ravi = bhagavAna zAMta rahetA hatA. bhAvArtha :- bhojana vyaMjana sahita hoya ke vyaMjana rahita, ThaMDA bhAta hoya ke kuzakA, vAsI aDada ke sAthavo hoya ke caNA AdinuM rUkSa bhojana hoya, AhAra maLe ke na maLe A sarva paristhitimAM saMyamaniSTha bhagavAna rAgadveSa karatA na hatA.
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnakSata adhya-9, u: 4. 371 | vivecana : A gAthAomAM bhagavAnanI eSaNA samiti aMge viziSTa sAvadhAnI ane ahiMsaka vRttinuM Abehuba varNana che. kevaLajJAna na thAya tyAM sudhI tIrthakara paNa sAdhaka avasthAmAM ja hoya che. teone paNa samiti ane guptinI ane anya vidhi niyamonI ArAdhanA karavAnI hoya che. A vAta A gAthAothI spaSTa thAya che. Avatano viE:- Ayata yoga eTale mana, vacana kAyAnI saMyata pravRtti. Ayata yogane tanmayatA yoga paNa kahI zakAya. bhagavAna koI paNa kriyA karatA hatA temAM tanmaya banI jatA hatA. bhUtakALanuM smaraNa ane bhaviSyanI kalpanAthI dUra rahIne kevaLa vartamAnamAM rahevAnI A yoga prakriyA che. teo cAlavA, khAvA-pIvA, UThavA-besavA, sUvA, jAgavA; A sarva kriyAomAM haMmezAM Ayatayogano Azraya letA hatA. cAlavAnA samaye teo jyAM-tyAM najara doDAvatA nahi, paraspara vAto, svAdhyAya ke ciMtana paNa karatA nahi. kevaLa IryAsamitinuM ja dhyAna rAkhatA hatA. A rIte vartamAnamAM je kriyA hoya temAM te saMpUrNa samarpita rahetA hatA tethI teo Atmavibhora banI jatA ane tethI ja teone bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI AdinI anubhUti thatI na hatI. teoe cetanAnI saMpUrNa dhArAne AtmA tarapha vALI lIdhI hatI. teonuM mana, buddhi, Indriya, adhyavasAya ane bhAvanA e sarva eka ja dizAmAM gatimAna thaI gayA hatA. muvaM:- A zabdanA aneka artha che - (1) dahIM AdithI palALelA bhAta. (2) dahIM sAthe bhAta mizra karIne banAvelI IMsa. (3) saMskArita padArtha. (4) vyaMjana sahita padArtha. (5) rasALa padArtha. tafSa addhi:- lukhA, sukA, nIrasa padArthono AhAra paNa bhagavAnane kyAreka pUrato maLe, kyAreka na maLe topaNa teo rAgadveSa rahita thaI saMyama bhAvamAM lIna rahetA hatA. bhagavAnanI dhyAna parAyaNatA :| 14 avijhAise mahAvIre, AsaNatthe akukkue jhANaM / urlDa ahe ya tiriyaM ca, pehamANe samAhimapaDiNNe // zabdArtha :- phA = dhyAna karatA hatA, A tye = utkarka, vIrAsana Adi AsanomAM besIne, artha = nirvikAra bhAvathI, caMcaLatA rahita, jJALa = dharmadhyAna, zuladhyAna, urdu = Urdhvaloka, ade = adholoka, tici = madhyaloka, pedamA = jIvAdi padArthone jotAM, samardi = potAnA aMtaHkaraNanI zuddhine, kApaDivu = pratijJAthI ke saMkalpathI rahita thaIne. bhAvArtha :- bhagavAna mahAvIra ukkaDu Asana, vIrAsanAdi AsanomAM sthita ane sthiracitta banIne dhyAna karatA. Urdhva, adho ane madhyama lokamAM rahelA jIvAdi padArthonA dravya-paryAya, nityAnityane dhyAnano viSaya banAvatA hatA ane saMkalpo vikalpothI dUra rahIne AtmasamAdhimAM ja lIna rahetA hatA.
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 372 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha | 15 akasAyI vigayagehI ya sadda-rUvesu amucchie jhAi / chaumatthe vipparakkamamANe, Na pamAyaM saI pi kuvvitthA // zabdArtha :- vikAyadI = AsaktibhAvathI rahita, amucchiP = mUcchita na thatA, cha3maltha vi = chadamasthAvasthAmAM paNa, paramIne = zubha anuSThAnomAM parAkrama karatA bhagavAnane, na zuthvitthA = karyo na hato, pAye= pramAda, doSa sevana, sa = ekavAra paNa, kyAre ya paNa. bhAvArtha :- bhagavAna krodhAdi kaSAyone zAMta karI, Asaktino tyAga karI, zabda rU5 AdinA viSayo pratye amUcchita thaI dhyAna karatA hatA. A rIte chadmastha avasthAmAM vicaraNa karatAM teoe kyAre ya paNa pramAda karyo na hato arthAtu saMyamamAM koI paNa prakArano doSa lagADyo na hato. | 16 sayameva abhisamAgamma, aaytjogmaaysohiie| abhiNivvuDe amAille, AvakahaM bhagavaM samiyAsI // zabdArtha:- sathava-svayaM ja, anAmatattvane sArI rIte jANIne, Atano i = mana, vacana, kAyAnA yogone potAnA vazamAM karIne, gAyanoda = Atmazuddhi dvArA, maNibuDe= zAMta, amArUtte = mAyA rahita, Avava6 = jIvanaparyata, miyANI = pAMca samiti, traNa guptithI yukta hatA. bhAvArtha :- svataH tattvone sArI rIte jANIne bhagavAne Atmazuddhi dvArA mana, vacana, kAyAnI saMyama pravRtti prApta karI hatI. teo kaSAyone pUrNa rUpe zAMta karI cUkyA hatA temaja mAyAthI rahita thaIne pUrI sAvadhAnIthI jIvana paryata pAMca samiti, traNa guptithI yukta rahyA hatA. | 17 esa vihI aNukkato, mAhaNeNa miimyaa| apaDiNNeNa vIreNa, kAsaveNa mahesiNA // tti bemi // (vahuno mahiooLa mAviyA parIti rini ) // cauttho uddeso samatto // NavamaM ajjhayaNaM samattaM // bhAvArtha :- jJAnavAna, apratijJa, mahAmAhaNa (ahiMsaka) kAzyapa gotrIya maharSi bhagavAna mahAvIre A rItanI uparokta saMyama vidhinuM AcaraNa karyuM hatuM. (tethI mumukSujanoe A vidhinuM AcaraNa karavuM joIe.) - ema bhagavAne kahyuM che. te cotho uddezaka samApta . navamuM adhyayana samApta che vivecana : A gAthAomAM bhagavAnanI dhyAna parAyaNatA ane apramatta sAdhanA viSayaka varNana karyuM che.
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upadhAnazruta adhya-9, u : 4 _ 373 bhagavAna chagharthIkALamAM zarIranI AvazkatAone sahajabhAvathI pUrI karI letA ane turaMta dhyAnasAdhanAmAM joDAI jatA hatA. dhyAna mATe teo goduhAsana, vIrAsana, utkarkAsana Adi AsanomAMthI koI paNa AsanamAM sthita thaIne dhyAna karatA hatA. 3chuM he ya tiriyaM - bhagavAnanA dhyAnanuM AlaMbana mukhyarUpe Urdhvaloka, adholoka ane madhyalokamAM rahela jIva, ajIvAdi padArtho hatA. A vAkyanI mukhyarUpe pAMca vyAkhyA thAya che1. Urdhvaloka-AkAza darzana, adholoka-bhUgarbha darzana ane madhyaloka-tiryakuloka darzana. A traNe ya lokamAM rahelA jIvAdi tattvonuM ane tenA dravya guNa paryAyanuM nitya anityatAnuM bhagavAna dhyAna karatA hatA. dIrghadarzI sAdhaka-Urdhvagati, adhogati ane tiryakagatimAM javAnA je kAraNo che, tenA bhAvone traNe lokanA darzanathI jANatA hatA. 3. AMkhone khullI rAkhI animeSadaSTithI Urdhva, adho ane madhyalokanA biMdu upara cittane sthira karIne traNe lokane jANatA hatA. Urdhva, adho ane madhyalokanA jIvo viSaya-vAsanAmAM Asakta thaIne zokathI pIDita che. A pramANe dIrghadarzI trilokanuM darzana karatA hatA. 5. lokano eka artha e che ke-bhogyavastu athavA viSaya. zarIra bhogyavastu che. tenA traNa bhAga karIne triloka darzana karavAthI citta kAmavAsanAthI mukta bane che. nAbhithI nIce adhobhAga, nAbhinI upara urdhvabhAga ane nAbhisthAna tiryaka bhAga che. asAruM vivedI :- bhagavAna akaSAyI, anAsakta, zabda ane rUpAdimAM amUcchita temaja AtmasamAdhi (tapa samAdhi ke nirvANa samAdhi)mAM sthita thaIne dhyAna karatA hatA. teo dhyAna mATe samaya, sthAna ke vAtAvaraNanA AgrahI na hatA. ja pamAyaMsa vizvasthA:- jyAM sudhI jJAnAvaraNIyAdicAra ghAti karmano sarvathA kSaya na thAya tyAM sudhI chamastha avasthA kahevAya che. bhagavAne temanI chatmastha kALanI sAdhanAmAM pramAda karyo na hato pratyeka kSaNa teo apramatta rahetA hatA. tAtparya e che ke saMyamamAM koI paNa jAtanA doSa sevanarUpa pramAdanuM AcaraNa teoe karyuM na hatuM. cotho uddezaka saMpUrNa upasaMhAra :- jIvathI laIne ziva sudhInI avasthA jemaNe prApta karI che evA carama tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIre potAnA jIvanamAM anubhavelI avasthAne sAme rAkhI sAdhakanI sAdhanAmAM upayogI sUtrone A adhyayanamAM batAvyA che. kevaLa 'vottemi mate nahi paraMtu mi mate' arthAtu AcaraNa
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 374 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha pUrvakanI vAto kahI sAdhakane sAvadhAna karyA che. sAdhakanuM jIvana, jAgRtinuM jIvana che. teNe paricita sthAnothI dUra thaI loka saMjJAmAM kheMcAI na javAya mATe pratikSaNa satarka rahevuM Avazyaka che. dhyeyane sAme rAkhIne je kriyA thAya che tenI asara jIvana para jarUra paDe che. gRhasthAzrama ane gRhatyAgAzrama A baMne avasthAmAM prabhue potAnA dhyeyane choDyuM nathI. vihAracaryAnA kSetra ke sthAno game tevA durgama, durAzrayI hoya, samaya, kALa game tevo kaThina hoya, bAhya saMjogo aneka prakAranI muzkelIothI gherAyelA hoya temaja AhAra-pANInI rUkSatA hoya topaNa prabhunA jIvanamAM samatA ane sahajatA hatI. be divasathI laIne cha mAsa sudhInI tapazcaryAmAM paNa teo ALasa, pramAdathI dUra rahI svAdhyAya, dhyAnamAM ja lIna banI samaya pasAra karatA hatA. alpanidrA, tapazcaryA, kaSTa sahiSNutAnA amogha zastro dvArA teoe mAnavanI sahajavRtti upara vijaya meLavI satyano sAkSAtkAra karyo hato. AvA zastronA mAdhyame ja pUrvAdhyAsane ane pUrva saMskArone jaDamULathI naSTa karI cidAnaMdanI anubhUti karI, temaja AtmAnI sahajatA, zuddhatA prApta karI. te sAthe sahune A rIte sAdhanA karavAno mArga prazasta karI gayA. mokSArthI sAdhakoe A upadhAna zruta adhyayanarUpa prabhunA sAdhanA jIvananI jhAMkhInuM ciMtana manana ane prekSaNa karIne anaMta bhavonA anaMta paribhramaNano aMta karavA, vivekano dIpaka laI lokanA sArabhUta apramatta saMyata avasthAne prApta karI, tenI sAthe sAMyogika saMbaMdha rahetAM karmono nAza karI, AtmAne tenAthI vimukta karI, prabhu mahAvIranI jema potAnA svabhAvanI upadhAnatAne prApta karavA puruSArtha karavo joIe. e ja A adhyayanano Adya ane aMtima ghoSa che. I adhyayana-9/4 saMpUrNa II AcArAMga sUga prathama grutaskaMdha - samApta -
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 375 , pariziSTa-1 munizrI saMtabAlajInA ciMtano prathama adhyayana (uddezaka 1, sUtra 1) vastutaH janma, jarA ke maraNa e AtmAnA dharma ja nathI. AtmA nitya, akhaMDa ane jyotirmaya che chatAM karmasaMsargathI jaDarUpa karmanA dharmonI AtmA para paNa asara thayA vinA rahetI nathI ane tethI karmasaMgI caitanyane janma, maraNAdi dharmomAM yojAvuM paDe che. jo karma che to kamenA pariNAmarUpa punarbhava che (uddezaka 1, sUtrara) AtmA nitya che, tarUpa cokkasa pratIti thavI e AtmavAda. saMsAranA kAryakAraNanuM spaSTa bhAna te lokavAda, AtmA pote kartA ane bhoktA che tevuM cokkasa karmajJAna te karmavAda ane karmabaMdhanathI chUTI javAnI kriyAonuM jJAna thavuM tene kriyAvAda kahevAya. AtmavAda, lokavAda, karmavAda ane kriyAvAda A cAre vAdonA ekIkaraNathI ja sAco AtmavAda samajAya. (uddezaka 2, sUtra 1) kaSTa eTale ajJAnathI utpanna thayelI paristhiti ke ajJAnajanya kriyAonuM kaTu pariNAma. ajJAnathI mAtra ajJAnIne kaSTa thAya che evuM nathI, ajJAnInuM ajJAna bIjAone paNa pIDe che. vyakti e samaSTinuM aMga che. tenI pratyeka kriyAno samaSTi sAthe gADha saMbaMdha che. (uddezaka 2, sUtra 6) je vRttinI mana para asara vizeSa rahetI hoya te vRtti pachI TevarUpe thaI jAya che ane te TevarUpe thaI gayA pachI manuSya haMmezAM emAM ja valakhAM mAre che ane A rIte vivekano nAza ane anarthanI paraMparA notarAtI jAya che. (uddezaka 3, sUtra 1) jevA vicAro hoya tevuM ja bole ane jevuM bole tevuM ja cAle arthAt mana, vacana ane kAryanI eka vAkyatA e sAdhutAnuM prathama lakSaNa che. tyAga grahaNa karI satata jAgRta rahe te sAdhu kAraNa ke samartha AtmAo mATe paNa pUrva saMskArone laIne nirbaLatA thavI saMbhavita che. (uddezaka 3, sutra 3) te ja sAco nirbhaya che ke jenAthI sau koI nAnAmoTA jIvone abhaya maLe che. potAnAthI jyAre koI bhaya na pAme tevo niHsvArthI ane nirvikArI prema akhaMDa vahe, tyAre ja nirbhayatA prApta thAya. nirbhaya dazA prApta karavAnuM dhyeya e sarvottama ane kAryakArI dhyeya che. je nirbhayatAmAM asaMyama ane svacchaMdatA che te nirbhayatA bhayAnaka che ane e nirbhayatA bahAra dekhAtI hoya toye e nirbhayatA nathI paNa mahAna DarapokatA che. (uddezaka 3, sutra 4) jaLamAM aneka jIvo che te vaijJAnika zodhathI jagajAhera thaI cUkyuM che. vaijJAnikoe vanaspatimAM hAsya, zoka, bhaya, krodha, rAga, ahaMkAra evI evI lAgaNIono spaSTa anubhava karAvyo che. e parathI have
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 376 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha carmacakSuthI pratyakSa na dekhAvA chatAM sthAvara jIvomAMcaitanya che e siddha karavApaNuM AvijJAnayugamAM avazeSa rahyuM nathI. (uddezaka 4, sUtra 1) AtmA ane saMsAranA anya prANIgaNa A jagatamAM pratyakSa vidyamAna dekhAya che. juoghATIluM zarIra, puSTa Indriyo ane manohara aMgopAMga hovA chatAM eka vastu vinA kSaNavAramAM te saDavA lAge che; temAM manoharatAne badale beDoLatA Ave che; AkarSaNa ne badale dhRNA thAya che. je caitanyavinA saghaLuMnirarthaka che, e vastu kaI? tenuM ja nAma AtmA. e AtmAnA utkarSa mATe sau jIvo zakti ane sAdhanonA pramANamAM satata prayatna kare che. A rIte tenuM astitva anumAnathI spaSTa thAya che. te viSe zaMkA karavAnuM kazuM prayojana nathI. (uddezaka 4, sUtra 1) je A mahAsaMsAramAM hiMsA tarapha bedarakAra raheto nathI, te ja sAcA saMyamano rahasyavettA che ane je saMyamano jANakAra che, te ja sAcI ahiMsAno ArAdhaka che. A rIte ahiMsA ane saMyamano paraspara popyapoSaka bhAva che. asaMyamI kadI ahiMsaka rahI zake nahi ane hiMsaka kadI saMyamI banI zake nahi. IndriyasaMyama, vANIsaMyama ane manasaMyama e ahiMsakabhAva ane premabhAvanA janaka che. (uddezaka 4, sutra 5) avivekI kSaNe kSaNe pApa paraMparA vadhAre che jyAre vivekI sAdhaka kArya karavA chatAM viveka dvArA ja pApane ghaTADe che. (uddezaka 5, sUtra 2) saMsAranuM upAdAna (mULa) kAraNa to Asakti ja che ane viSayo to mAtra nimitta (gauNa-AnuSaMgika) kAraNo che paraMtu nimitta kAraNo paNa upAdAnanAM uttejaka to che ja. AthI nimitta kAraNothI sAvadha rahevuM e sAdhakanI sAdhanAnuM prathama lakSya hovuM ghaTe.viSayonA darzanathI guptaviSayavAsanA jAgI UThe che; viSayavAsanA uddabhava thavAthI gADha Asakti thAya che ane gADha Asaktine pariNAme jaDatA Ave che. jyAM jaDatA che tyAM caitanyano hAsa che ane saMsAranI vRddhi che. vItarAgatA prApta karavAnI sAdhanAno prAraMbha viSayaviraktithI thAya che. AthI e sAdhanA karavI ane vItarAganI AjJA ArAdhavI e baMnne samAna che. (uddezaka 7, sUtra 1) potAnuM caitanya ane anya jIvonuM caitanya ekasarakhuM che. karmonI asara paNa ochAvattA svarUpamAM sau jIvone (tevA ja rUpe) thatI rahe che. ATaluM ja vicArI zake che, te bIjAnA bhoge potAnuM sukha kadI vAMchato nathI. anyane duHkha upajAvI prApta kareluM sukha e sukha nathI paNa sukhAbhAsa che. jyAre anyane zAMti pahoMcADavAthI kadAca saMkaTa prApta thAya, to paNa tenA garbhamAM sukha ja che. (uddezaka 7, sUtra 6) jIvanuM astitva, karmabaMdhana ane mukti ItyAdi tattvo batAvI tathA jIvanavikAsa sAru vicAra, viveka ane saMyama e traNa aMgonuM varNana ApI A adhyayanamAM bhAvahiMsAthI chUTavAnA saphaLa ane saraLa upAyonuM nidarzana karyuM che kAraNa ke, ahiMsA e ja eka prakArano saMyama che. athavA bIjI rIte ema paNa kahI zakAya ke ahiMsA mAtra saMyamathI ja sAdhya che. koIne pratyakSa mAravuM e dravyahiMsA che ane aviveka, mAnasika duSTatA, vairavRtti, IrSyA vagerene Azraya Apavo te bhAvahiMsA che. bhAvahiMsA dravyahiMsAmAM pariName che ane ema Atmapatana thAya che
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 377 kAraNa ke jIva mAtra potArUpa che, tethI bIjAne haNavAthI pote ja haNAya che. vAsanAmAM baMdha che ane viratimAM mukti che. te bhAvanA ApI, nAnAM moTAM badhAM prANIomAM cetanya che mATe sau tarapha anukaMpA rAkho; premanI parabo mAMDo; vivekathI jIvo ane vikAsapaMthamAM AgaLa dhapo. bIjuM adhyayana uddezaka 1, sUtra 1) viSayo, je paraMparAthI saMsAranuM mULa thAya che te krama A pramANe che- zabdAdi viSayothI kAmecchA-vAsanAne vega maLe che. vAsanAthI cittano vikAra thAya che.vikRta cittavALo jIvAtmAviSayopabhogamAM vAstavika AnaMdanahovA chatAM cetanya AnaMdanI prApti anubhavavAne Atura bane che. A AturatA, A mugdhatA, A Asakti, A mohAdinI sthiti, te ja saMsAranuM mULa che. A rIte viSayo kramazaH saMsAranA mULabhUta banI rahe che. (uddezaka 1, sUtra 2) yauvana ati caMcala che. thoDA ja divaso pahelAM jenA aMgamAM yuvAnInI mastI ane AMkhamAM yuvAnInuM nUra hoya te ja mAnava dahADA jatAM hIna, dIna ane kSINa banI jAya che. yuvAna vaya ja caitanyavikAsa sAdhavAnI sAdhanAnI vaya che. te gayA pachI jarAvasthAmAM zarIra paNa paravaza samuM banI rahe che. (uddezaka 1, sUtra 3) putra ke kuTuMbane arthe dhana bheguM karI ApavAmAM ja mAtra kartavyadharma pUrNa thaI jato nathI. ApeluM dhana paNa jo saMskAro na hoya to dhULamAM maLe che ane saMskAro hoya to nirdhanatA hovA chatAM prabhutva prApta thAya che. eTale te sAru parigraha vadhAryo javo e kevaLa bhramamUlaka mAnyatA che. (uddezaka2, sUtra 1-2) sAdhanAno mArga kaparo che. ghaDImAM pralobhana, ghaDImAM vipatti evAM evA aneka patananA nimitto khaDAM thAya che, ghaDImAM prazaMsA to ghaDImAM niMdA, evAM aneka kAraNo upasthita thAya che, tyAM naTanI jema eka lakSya para samabhAva rAkhI je sAdhaka jIvana nirvahe che te tarata pAra utare che, paraMtu je nimitta kAraNonI AMTImAM sapaDAya che, rAgadveSa,viSamatA ane caMcaLatAnA zikAra thaI jAya che, tenI gUMcavaNano pAra raheto nathI. muniveza hovAthI te gRhasthI nathI ane munipadanI javAbadArI pramANe na vartatA hovAthI te muni paNa nathI. (uddezaka 2, sUtra 4) Asakti ane madhyasthatA banne virodhI vastu che. AtmAnA sahaja guNano AsaktithI lopa thAya che ane samaja, kAryadakSatA tathA evA aneka guNone dhAraNa karanAro sAdhaka paNa AsaktimAM paDI akSamya evI ghaNI bhUlo karI bese che. AthI Asaktine dUra karavI e sAdhanAnuM mukhya aMga hovuM ghaTe. (uddezaka2, sUtra 5) AtmasAkSAtkAra na thayo hoya tyAM sudhI vRttinA pUrva adhyAsone laIne te sAdhakane Dagumagu sthiti thavAno bhaya rahe che. Ave samaye je puruSoe paramarasa cAkhyo che temanAM vacano paranI apUrvazraddhA ane tevA satpaSonI AjJAnI ArAdhanA e ja apUrva avalaMbana che. (uddezaka 3, sUtra 3) Indriyadamana, manodamana, saMyama e badhAM AtmavikAsanAM mukhya ane upayogI aMgo che. emanA pAlanathI zArIrika ane mAnasika taMdurastI rahe che; ane zarIra tathA mana svastha rahevAthI vikAsamArgamAM
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha AgaLa vadhI zakAya che. eTale koI paNa sAdhakane mATe yamaniyamo vagerenI khUba AvazyaktA che paraMtu moha ane Asakti evI vastu che ke je samartha AtmAne paNa eka pAmara jevo banAvI mUke che. AthI te pote Indriyono gulAma banI jAya che ane yamaniyama AcarI zakato nathI mATe sAdhakane sahuthI jarUrI che moha ane AsaktithI sAvadhAna rahevuM. (uddezaka 3, sUtra 4) janmelAnuM mRtyu e nizcita vastu che ane te kyAre Ave teno paNa bharoso nathI chatAMye badhA jIvo jIvavA Icche che. maraNapathArIe paDelAneya mRtyu bhayaMkara bhAse che. tenuM kAraNa jo kaMI hoya to te e che ke eNe je dhyeya rAkhyuM hatuM te pAra paDyuM nathI. sAdhyanI sAdhanA thaI nathI tethI ja te jIvane potAnI apUrNatAne lIdhe ja duHkha thAya che. je gRhastha ke sAdhake potAnA lakSyane pUrNa karI lIdhuM hoya tene mATe mRtyunI bhayaMkaratA ochI thaI jAya che. (uddezaka 4, sUtra 1) viSayo taraphanI gADha Asaktine kAraNe cittatApa satata rahyA kare che. cittaglAnine lIdhe sthAnAsthAna ke nIti anItino khyAla karyA vagara e jIvaviSayo meLavavA arthe jhAMpA mAravA maMDI paDe che. evA kuprayatna, kusaMga tathAcittaglAnine pariNAme zArIrika rogo paNa avazya janme che; ane e rIte bane romiya sUtra sArthaka thAya che. (uddezaka 4, sUtra 3) padArthono tyAga karyA pachI vRttino saMyama zA arthe che? tenuM samAdhAna e che ke vAsanAno vega pradIpta thAya tevAMnimittothI bacavAno prayatna karavo te to Avazyaka ja che paraMtu teTale thI ja kaMI patI jatuM nathI. te vAsanAnA mULane nAbUda karavA mATe paNa satata mAnasika prayatna cAlu rAkhavo joIe. eTale sAdhake pratikSaNe apramatta rIte jAgrata rahevuM joIe. (uddezaka 4, sUtra 5) saMyamIne sAdhano maLe ke nA maLe toya rAga ke dveSa na thAya ane samatA rahe e enA saMyamanI kasoTI che. bIjI prajAnI pharaja che ke saMyamIne upayogI sAdhano purAM pADavAM, paNa prajA e pharaja cUke, toya sAco saMyamI enuM duHkha manamAM na lAve temaja saMyamanA sAdhano meLavavA mATe gRhasthanA ati saMsargamAM na Ave. (uddezaka 5, sUtra 2) ghara ane gharanuM mamatva na hoya te aNagAra; jenuM aMtaHkaraNa nirmaLa hoya te Arya; jenI buddhi paramArtha tarapha DhaLe te AryaprajJa; ane nyAyamAM ja jenuM satata ramaNa hoya te AryadarzI; ane samayane yogya kriyA karanAra hoya te samayajJa kahevAya che. A badhAM vizeSaNo sArthaka che ane teTalI vadhu javAbadArInA sUcaka che. (uddezaka 5, sUtra 3) ahIM sAdhake avasara joIne ja kArya karavAnuM hoya che kAraNa ke eka ja kArya koI kALa mATe AcaraNIya hoya che te ja kArya bIjA kALamAM tyAjya thaI jAya che. jo kALane na oLakhe to te kArya rUDhimaya thaI aniSTa utpanna kare. vaLI potAnI zarIrazakti joIne ja yogya rUpe dharmAcaraNa karavuM tema paNa ahIM balajJa zabdathI kahyuM che. AthI jainadarzanamAM vivekanI paLepaLe AvazyaktA batAvI che, ema spaSTa dekhAya che. svadarzananA zAstro ane pAradarzananAM zAstronuM adhyayana karavuM, mAnasika bhAvonuM avalokana karavAnI zakti meLavavI, e paNa muni mATe ati Avazyaka che, ema ahIM svasamayajJa, parasamayajJa zabdathI batAvyuM che. (uddezaka, pasUtra 5) eka ja padArtha ekane ISTa lAge che, bIjAne te ja aniSTa lAge che. ekane je mitra lAge che
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 379. te ja bIjAne zatru lAge che. ekanuM jyAM baMdhana che, tyAM bIjAnI mukti che. A badhI saMsAranI vicitratAne je jANe che, te lokanA UMcA, nIcA ane tIrachA bhAgane eTale lokamAnasanI vividha pravRtione paNa jANI zake che. ahIM avalokanabuddhinuM rahasyasUcana che. (uddezaka, pasUtra 6) bALakanA mukhamAMthI jema lALa paDe tema ugatA sAdhakane aneka IcchanIya ane anicchanIya vRttio to AvyA ja kare, paNa e vRttione bALakanI lALa mAphaka cUsI na jAya paNa pheMkI de, arthAt vamavA jevI khoTI vRtti jAge tene mUrta svarUpa na ApatAM, zarIra jema bAhya ane AMtarika asAra che tema tajjanya vRttine paNa asAra temaja malina che ema samajIne turata ja vamI nAMkhe. manuSya akAryane jyAre akAryarUpe jue che, tyAre joyA pachI paNa karmane doSa Ape che, paNa kharI rIte tyAM enA sAcA puruSArthanI ja khAmI che. (uddezaka, pa sUtra 1) zarIra dharmanuM sAdhana che tema jANIne tene svastha ane nirAbAdha rAkhavuM e sAdhakanuM anivArya kartavya che. paraMtu AsaktithI kAMIdehAdinI svasthatA rahI zakatI nathI. mATe vyAmohana rAkhatAM zarIra mAtra eka upayogI sAdhana che ema samajIne ja teno upayoga karavo joIe. (uddezaka, sUtra 1) sukhanuM yathArtha mULa zodhyA vinA jeo sukha mATe doDadhAma kare che, temAM temane sukhanI prAptine badale ekAMta duHkhanI gartAmAM gabaDavuM paDe che. tAtparya e che ke sAdhakamAM jema jemaviveka zaktinI jAgRti thAya che tema tema te svayaM ahiMsaka banato jAya che. (uddezaka, dasUtra 2) jyAM sudhI mamatvanI vRtti aMtaHkaraNa sAthe jaDAyelI che, tyAM sudhI koI paNa padArthane joIne Asakti thavAnI ja. arthAtu padArtha pote kaMI Asaktino janaka nathI AthI padArtha pratye vaira rAkhavuM e kaMI vikAsano mArga nathI ane padArthothI dUra rahevuM e kaMI bahu kaparuM kAma paNa nathI. sArAMza e che ke padArtha pratye kAbU lAvavAno prayatna vRtti para kAbU lAvavA arthe ja che, te dhyeya na bhUlavuM ghaTe. bAhya padArthono tyAga sAdhanAnI prAthamika bhUmikA mATe upayogI che kAraNa ke pahelAM te parathI cittavRttine haTAvavAno prayoga karavo ane pachI te cittavRttinI AMtarika vAsanAnuM rahasya samajI tenA para vijaya meLavatA javuM, e sAdhakanA vikAsano sAco mArga che. ghaNA sAdhako vairAgyapUrvaka sAdhanAmArgamAM joDAya che, tyAre padArtho para tene jarAye Asakti nathI evo anubhava thAya che. chatAM koI prasaMga evo AvI paDe che ke teno koIne koI padArtha para mamatvabhAva sahasA jAgI UThe che. Ane prasaMge tene potAne paNa Azcarya thAya che ke A zuM? paraMtu temAM Azcarya pAmavA jevuM kazuM nathI. ema thavuM e mamatvabuddhinuM pariNAma che. jyAM sudhI vairAgyanA prabaLaveganuM AcchAdanahatuM tyAM sudhI temamatvabuddhino prakAza padArtha para paDato nahoto ane tethI padArtha pratye te vRtti manane prerI zakatI nahotI, paNa te vairAgyanuM AviSkaraNa (pragaTIkaraNa-prabhAva) dekhAya to te jarAye asvAbhAvika nathI. vairAgya ejijJAsunuM sauthI prathama cihna che. te pragaTyA pachI je sAdhaka pUrNatA na mAnI letAM mamatvabuddhinA svarUpane samajI tenA para kAbU lAvavAno puruSArtha Adare che te zIdhra AgaLa dhape che. A sthaLe saMsArano sarva sAmAnya pravAha je tarapha DhaLI rahyo che ane jeNe rUDhinuM paNa svarUpa lIdhuM hoya che tenA tarapha paNa lakSa na ApatAM
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 380 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha potAno paMtha kApavo e ja sAdhaka mATe ISTa ane AcaraNIya che. lokasaMjJAmAM kIrti, moha, ahaMkAra, vAsanA vagereno samAveza thAya che. dharmiSThanA uttama dharmakAryo paNa AvI vRttinA dhyeyathI niSphaLa jAya che ane vikAsanA mArge AgaLa dhapelA sAdhakanuM paNa AvI lokasaMjJAnA aMdhAnukaraNathI patana thatAM vAra lAgatI nathI. (uddezaka 6, sUtra 6) je dravya, kSetra, kALa ane bhAva tathA svazAstra ane parazAstranA jANanAra hoya tevo dIrghadRSTi, samadarzI ane jJAnI puruSa ja upadezaka thavAne yogya che. AmAM lakhAyelA dharma, mata, paMtha ane devano artha ema dekhAya che ke anukrame zrotAnuM sAdhya, tenI mAnyatA, sAdhyane pahoMcavAno mArga ane tenI pUjApAtra vastu zI che te samajIne, tenuM dhyeya jANIne, tenA yogya vikAsa mATe mAnasazAstrathI avalokIne, tenI zakti anusAra upadeza apAya te yogya gaNAya. jo e upadezathI sAdhakanuM hita na sadhAyuM hoya, eno vikAsa na thayo hoya, to upadezake mAnavuM ghaTe ke upadezamAM kayAMka bhUla che, ane ema jANI dravya, kSetra, kALa ane bhAva anusAra e kriyAnI rIta bhAta rAkhavI joIe. - trIjuM adhyayana (uddezaka 1, sutra 1) nidrA be prakAranI hoya che :- (1) dravyanidrA (2) bhAvanidrA. dravyanidrA kevaLa deha tathA IndriyonA zrama nivAraNArthe che. te nidrAthI sUnArane zIdhra jAgRti che. paraMtu jeo bhAvanidrAmAM sUtelA che, teo jAgatA dekhAvA chatAMye suSupta che. ajJAnathI prApta thayelI caitanyanI suSupti e bhAva nidrA che. A saMsAranA prANIo lagabhaga bhAvanidrAthI sUtAM che. koI koI virala mahApuruSo ajJAnano aMdhakAra dUra thavAthI jAgRta dekhAya che, bAkI Akho saMsAra dIrghanidrAmAM sUto che ane evI gADha suSupti hovAthI ja tenI sAme A vizvanI nATayazALAmAM janma, jarA, mRtyu, roga, duHkha, saMkaTa vagere aneka anubhavapUrNa nATako bhajavAye jAya che. chatAM panna na pati AMkha khullI hovA chatAMye teo joI zakatA nathI, eTale meLavavA yogya anubhava meLavI zakatA nathI. AnuM nAma ja bhAvanidrA che. (uddezaka 1, sutra 3) jainadarzana vizvadarzana che evI bhAvanA AmAM nItare che. jaina sAdhu kevo hoya? kone kahevAya? e AmAM spaSTa che. caitanyane jANavuM ke jJAnI kahevaDAvavuM, vedAMtanA abhyAsI ke dharmanA dhuraMdhara dekhAvuM ane nirvikalpa brahmamaya svarUpanI sthitimAM hovAnuM mAnavuM, e pahelAM ene mApavAnuM je mApaka yaMtra che te ahIM batAvyuM che. e badhA guNo ke bhinna guNo dharAvanAra e che ke jene sukha ane duHkha pratye samabhAva che, je kartavya karatAM chatAM nirAsakta che, ene je kaho te; muni kaho, jJAnI kaho, sAdhu kaho, A dharmano kaho, ke anya dharmano kaho. tyAM game te hoya mAtra vyaktinI pUjA nathI, guNanI che. vyaktino Agraha nathI, guNano che. tyAM vizvanA badhAM tattvone dAkhala thavAno avakAza che. e sAdhu kevo hoya ? ene A saMsAranA badhA cakarAvAnA mULa rUpe Asakti ja che evuM jJAna hoya, saMsAracakra kema phare che tenuM bhAna hoya. te virala puruSa potAnA mArgamAM AvatA prasaMgone, e sukhada hoya ke duHkhada paNa taTasthabhAve hasate mukhe svIkArI le. AvA sAdhune jaina sAdhu kahevAya.
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa (uddezaka 1, sUtra 5) jJAna eTale svabhAva ane parabhAvanI bhinnatAnuM bhAna. evA sAcA jJAna vagara sAco vairAgya jAgato nathI ane sAcA vairAgya vagarano tyAga pApakarmothI bacAvI zakato nathI, ema kahevAno sUtrakArano Azaya dekhAya che. 381 (uddezaka 1, sUtra 7) jyAM rAga dekhAya che tyAM dveSa che ja ema mAnavuM, kAraNa ke rAga ane dveSa bannenuM utpatisthAna eka ja che. jyAM rAgadveSa che tyAM saMsAra che ja ane saMsAra che tyAM duHkha paNa che ja. hRdaya sAthe ATalo nizcaya thayA pachI duHkhathI AtyaMtika nivRtti IcchanAra sAdhaka lokonI pravRtti tarapha na DhaLatAM ke sva para pratye moha, vAsanA ke rAga na dharatAM, kevaLa premamaya jIvana banAve. satya pratyeno prema jAgyA pachI anukaMpA, saMyama, tyAga, arpaNatA ane nirbhayatA e badhuM kramazaH janme che ja. (uddezaka, 2sUtra 1) pApakarma zabdathI pApakriyA eTalo ja parimita artha ghaTAvavAno sAmAnya rIte svabhAva thaI paDe che, eTalA khAtara sUtrakAra mahAtmA pote ja pApakarmanI vAstavika vyAkhyA samajAvatAM kahe che ke "karmo be prakAranAM che; mULa karma ane agrakarma," keTalIka vakhata kriyA parathI ja dharma ke adharmanI vyAkhyA bAMdhI levAtI hoya che. sUtrakAra ahIM kahe che ke tema nathI. kriyA pote ekAMtadharma ke adharmayukta nathI. (1) je kriyA pAchaLa Asakti hoya che te ja mULakarma eTale mohanIya karma--mULiyAMvALI AsaktipUrvakanI kriyA; (2) ane agnakarma eTale mohanIyathI Itara karmo ke je kriyA pote bhale zubha ke azubharUpe dekhAtI hoya, paraMtu jenI pAchaLa Asakti na hoya, te mULiyAvALI nahi, paNa kevaLa agra eTale TocavALI kriyA kahevAya. AvI kriyAo jyAM sudhI sAdhaka jIvana che tyAM sudhI rahevAnI ja; paNa temanI pAchaLa Asakti nahi hovAthI tevI agra karmavALI kriyAomAM AtmavikAsa ruMdhAto nathI; eTaluM ja nahi paNa tevI kriyAone lIdhe baMdhAtA karmono aMta paNa zIghra ANI zakAya che. evA bhedajJAnanA anubhava pachI ja sAdhaka vidhiniSedhonA asyane ukelI zake che ane nirAsakta banI zake che. karmonA UMDA bhedane samajyA vagara nirAsakti asaMbhavanIya che. paNa e nirAsakti lokasaMsarga ane padArthonA saMgamAM rahIne keLavavI e kaMI utsargamArga nathI paNa apavAdamArga che. utsarga mArge nirAsakti mATe loka saMsarga ane padArthono tyAga Avazyaka che. (uddezaka, 2sUtra 3) sAcA sukhanI prApti mATe tyAgamArga e rAjamArga che. jeNe bAhya padArthomAM sukha mAnyuM hatuM tevA anekone paNa sukhaprApti mATe e svIkAravo paDayo che. : jainadarzana kahe che ke - bharata vagere aneka cakravartIo cha khaMDanA adhipatio hatA to paNa temAM temane AtmasaMtoSa maLyo nahi ane teo tRSNAnI beDIne toDI Akhare mukta thayA tyAre ja sukhanA adhikArI banyA. Avo jaino nizcaya che te kAmogonI sAmagrImAM hovA chatAM alipta rahevA prayatna seve che ane te chUTayA pachI to kadI temanI tarapha daSTi suddhAM TheravatA nathI, kAraNa ke temane anaMta jJAnI janonA ane potAnA anubhava parathI tenuM svarUpa yathArtha samajAI gayuM che. (uddezaka, 3 sUtra 1) padArthothI ke viSayothI vegaLA rahyA eTale tyAga thaI gayo, evI bhrAnti ghaNAkharA zANA gaNAtA sAdhakomAM paNa pravartatI hoya che. sUtrakAra mahAtmA ahIM e bheda TALI nAkhe che ane samajAve che ke
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 382 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha padArthono tyAga eTale kevaLa nimittono tyAga. te tyAga upAdAnanI-sattvanI saMzuddhi arthe upayogI nivaDe eTalA mATe che tethI have to sAdhanAno uttama avasara maLelo jANI UlaTuM bevaDI rIte jAgRta rahevuM ghaTe, eTale ke kSaNa paNa pramAda na karavo ghaTe. pravRttimAnane niSkriyatA teTalI nathI paDatI, jeTalI nivRttimAnane pIDe che. sarvatra nivRttine Icchato sAdhaka jo Indriyo ane citta para sAvadhAnI na rAkhe to pUrvanI adhyAselI ane bIjarUpe rahelI vAsanAone te bamaNA jorathI bahAra lAve che, eTale nivRta sAdhakane cittanA dharmo para khUba ja lakSya rAkhavuM rahyuM. anubhava paNa ema ja che ke je sAdhako padArtha tyAgane tyAga kalpI gAphela rahyA che-pramatta thayA che, teone pastAvuM ja paDyuM che. padArtho, viSayono tyAga eTale tyAgano saMkalpa jamAvavo te. saMkalpabaLa pachInI sAdhanAthI sahajatyAga para javuM e ja tyAganI siddhi gaNAya. (uddezaka, 3sutra 1) ahIM je ahiMsAnuM pratipAdana che te ahiMsAvizvekyanA arthamAM che. tyAgI sAdhaka Atmavatu sarvane jue eTale ke tyAgInA mAnasanI UMDANamAM paNa koI vyakti paratve dveSa, tiraskAra ke dhRNA nahoya eTaluM ja nahi, paraMtu A mArAthI adhama ne halako che, alpaguNI che evI ye bhAvanA na hoya. tyAga eTale eka nAnIzI nirjhariNInuM vizvanA mahAsAgaramAM maLI javuM te, potAnA vyaktitvanuM vizvanA vyaktitvamAM samarpaNa karavuM te. paNa vyaktitva jAgyA vinA vyaktitvanuM samarpaNa paNa na saMbhave! eTale prathama vyaktitva vikase ane pachI samarpaNa thAya. (uddezaka, 3sUtra 1) vizva sAthenuM aikya eTale yadyapi zuddha viruddha na LIyana nALIyaY jagata zuM kahe che? kema cAle che? tenI rAhe rAhe cAlavAmAM DahApaNa che evI daSTi nahi. joke keTalAka tyAgI sAdhako paNa AvuM mAnI potAnuM gADuM gabaDAvye jAya che ane bAhya rIte e pUrNa tyAgI paNa dekhAya che chatAM bIjAnI eTale bIjA gRhasthonI zaramathI, parasparanI eTale sAdhakonI potapotAmAM zarama lAgavAthI rakhe A kriyA joI bIjAo mane niMdaze, ke mArI pUjA ke pratiSThAmAM kSati pahoMcaze, evI evI samAjaiSaNA ke laukeSaNA khAtara DarIne je pApakarma nathI karatA teo Adarza tyAgI nathI. jyAM samatA che tyAM ja tyAga che, je tyAgamAM nirbhayatA ane svAbhAvikatA nathI, te tyAgavikAsamAM upayogI nIvaDato nathI, ema batAvI sUtrakAra mahAtmA samabhAvanI siddhi e ja tyAganuM phaLa che, tevuM A sUtramAM samajAve che. tyAgathI padArtho pratye tiraskAra najanme, ghaNAye na janme, AvezajanyakiMvA lAgaNIjanya (mAnI lIdhelo) AnaMda paNa na janme, paraMtu AtmAnI samatolatA jAge ane A samatolatA e ja AtmAnA sahaja AnaMdano yathArtha anubhava. (uddezaka, 3 sUtra 6) samatAyoganI jema jema sAdhanA thatI jAya, tema tema rAga ane dveSa ghaTato jAya ane rAgadveSa gayA pachI AtmasaMvedana deha hovA chatAM AtmabhAve sahaja rIte thatuM jAya. AvA yogI puruSane koI zastro chedIbhedI ke bALI zakatA nathI, eno artha e ke deha para thatI tevI koI paNa asara tenI AtmIya ekAgratAmAM Dakhala karI zakatI nathI. A dazA adhyAtma yogIonI sahaja dazA che. yogIo A bhUmikA para sahaja rIte hoya che. dehane leza paNa IjA na thAya tevI siddhio temane prApta hovA chatAM teo tene tuccha gaNe che. jagatamAM
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 | 387 | temanI A siddhio spaSTa dekhAtAM temanI tarapha lokAkarSaNa khUba vadhe che, chatAM temane mana siddhio kevaLa tuccha vastu hoya che, teo kadI teno upayoga karatA nathI ane karavA IcchatA paNa nathI. teo to kevaLa karmajanya pariNAmane jANIne dehakaSTane samabhAve vedI le che. emanA AtmA para dehaduHkhanI asara thavA pAmatI nathI. (uddezaka, 3 sUtrara) ahIM karmanA acaLa kAyadAnuM pratipAdana che. karmano siddhAMta, gItAjI paNa kahe che ke te koI Izvara ke zakti para avalaMbita nathI paNa svAbhAvika che. mAnasika, vAcika ke kAyika koI paNa evI kriyA nathI thatI ke jenuM pariNAma na hoya eTale kriyA hi phalavati' e siddhAMta sarvavyApaka ane sanAtana siddha thAya che paNa jagatanA mAnavo karmanA acaLa kAyadAno zuddha samajaNe svIkAra karatA nathI. zuddha samajaNapUrvakano svIkAra thayo tyAre ja gaNAya ke jyAre e bhAnapUrvaka jIvana vaNAtuM hoya. ghaNIvAra evuM bane che ke karmanuM pariNAma sAkSAt na dekhAya. eka mANasa duSTa karma karato hoya chatAM sukhI dekhAya, jyAre eka satkarma karato hoya chatAM du:khI dekhAya. paNa AvuM to mAtra uparanA bAhya dekhAvArUpa ke karmanA kALanI apakvatAne lIdhe dekhAya che. vAstavika rIte karma tenA kartAne choDatuM nathI, saMskArarUpe te sthAyI rUpa dhAraNa kare che, ane jIvAtmAne tenuM phaLa Ape ja che, bhale te A janmamAM Ape ke pachInA janmamAM Ape. paNa jIvamAMthI jyAre vibhAvikatA jAya che tyAre tene svAbhAvika sthiti ane kudaratano acaLa kAyado samajAya che. amuka sthitie pahoMcyA vagara A vAta kadAca na paNa samajAya, paraMtu ApaNe jhera e jhera che ema anubhavIne ja nathI samajatA. evA to ghaNAye viSayo che ke jeno jyAM sudhI ApaNane sAkSAtkAra na thAya tyAM sudhI paNa svIkAra karavo ja paDe. bhale svAnubhava thatAM sudhI e ApaNI zodhano viSaya rahe; toye samaya Avye e satya ApaNane jaDavAnuM che, evI ApaNe khAtarI rAkhavI ja paDe ke jethI ema karatAM karatAM paNa e zodha pUrI thAya. (uddezaka 3, sUtra 5) sAdhanA mArgamAM joDAyA pachI viSayalisA zamI gaI hoya evA ghaNA sAdhako maLI Ave che paraMtu tevA sAdhakone ya kIti, mAna, pUjA ke pratiSThAnuM bhUta vaLagI jAya che ane tene satyamArge jatAM pakaDI rAkhe che. sUtrakAra kahe che ke e paNa rAgadveSanuM mahAna kAraNa che. enA phAMsAmAM phasAyelo sAdhaka paNa eka yA bIjA prakArano saMsAra vadhAre che. sArAMza e che ke sAdhaka jIvananuM dhyeya ke zreyArthInuM lakSya koI paNa jAtanA bAhya AkarSaNa tarapha nahi paNa kevaLa AtmAbhimukha eTale satya tarapha ja hovuM ghaTe. AmAM uparanA sUtrano sabaMdha samajIe to satyanuM sthAna paheluM che, ane te ja dhyeya che, ema dekhAyA vagara rahetuM nathI. (uddezaka 4, sutra 4) je potAne jIte che, te jagatane jIte che; ane jeTale aMze je jagatane jItI zake che ema dekhAyuM hoya tyAM samajavuM ke teNe teTale aMze potAne jItyo hovo joIe. Ama kahIne sUtrakAra be vastu kahe cheH eka to AtmavizvAsanI ane bIjI vRttivijayanI. AtmAnI anaMta zakti che tethI AtmAne sAdhe che, te anaMta zaktione sAdhI le che; eTale koI paNa sAdhanAno hetu AtmaprAptino ja hovo ghaTe. AthI ema paNa phalita thAya che ke je dvArA AtmaprApti na thAya te mArga sAdhanAno mArga kahI zakAya nahi. vRttinA vijaya vinA AtmaprApti labhya nathI, eTale ja saMyama ane tyAga mArga batAvyo. A rIte vRttino vijaya e ja tyAgano Adarza ane vRttino vijaya thayo eTale lokano vijaya ane AtmAnuM darzana paNa thayuM ja samajavuM. jyAM AtmadarzIpaNuM che, tyAM bhaya ane IcchA bannene virAma che; paNa jyAM vRttinI adhInatA che, tyAM saMsAranI parAdhInatA ane duHkha badhuMye che.
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha (uddezaka 4, sUtra 7) jyAM sudhI puruSonI AjJAmAM zraddhA hotI nathI, tyAM sudhI sAdhanAmAMnizcayatA AvatI nathI. AjJAmAM zraddhA na hoya, tyAM sudhI aMtaHkaraNa Icche toya AjJAnuM yathArtha pAlana na ja thaI zake. arpaNatA vinA AjJApAlana na thAya, ane arpaNatA to zraddhA pachI ja Ave tethI ja anubhavI puruSo bhAkhe che ke, 'zraddhAvAna mate jJAnam' I AtmajJAna zraddhAthI ja janme che. sArAMza e che ke zraddhA ja sauthI prathama agatyanI vastu che. zraddhA pachI ja sAcuM jJAna jAge che, ane tevA jJAna pachI ja zAnti sAdhya bane che. zraddhA e hRdayanI vastu che, toye te sAcI rIte tyAre ja jAge che ke jyAre sadbuddhinA aMzo sarva rIte khIlyA hoya,nirAbhimAnatA AvI hoya ane AzAmAM arpaNa thaI javA jeTalI buddhi ghaDAI gaI hoya. A vAta bhUlavI joIe nahi. sapuruSa, zAstra ane sadgaddhi dvArA karelo nizcaya etripuTinA meLathI sAcI zraddhA jAge che, ema mahApuruSo vade che. AvI sAcI zraddhA kevaLa tarkabuddhithI ke kevaLa lAgaNInA uchALAthI AvI zake nahi. te mATe zuddha hRdaya ane sadabuddhi banne taiyAra joIe, arthAt jijJAsA joIe, vairAgya joIe ane viveka paNa joIe. zraddhA dvArA sAcuM AtmajJAna thAya ane A thayA pachI ja bhaya virame. je pote nirbhaya bane che, tenAthI jagata paNa nirbhaya ja bane che. A sthiti sahajatAnI che; saMpUrNa ahiMsAnI che. kAraNa ke je aMdara che tenuM ja bahAra pratibiMba dekhAya che. aMdaranI vRtti ja bahAranI kriyAnuM mULa kAraNa che. sthita prajJa ane bhakta sAdhaka pote lokathI bIto nathI ane loka tenAthI bItA nathI, kAraNa ke te pote nirbhaya banyo hoya che. ane je pote nirbhaya hoya, te ja bIjAne nirbhaya banAvI zake che. (uddezaka 4, sUtra9) have tyAganA phaLano upasaMhAra karatAM karatAM sUtrakAra kaSAyo ane tenAthI janmatI sthitithI mAMDIne TheTha bhavabhramaNa sudhIno Akhoye krama varNavI de che. A sutramAM samasta prANIsamAjanI gaMbhIra cikitsA che, jaDa ane jIvAtmAnA saMbaMdhanuM bayAna che, ane saMsAranA mULabhUta kAraNonI rahasyapUrNa samIkSA che. krodhanuM sthAna ahIM prathama mUkyuM che, temAM paNa rahasya che. krodhano kriyArUpe je anubhava thAya che te pote krodha nathI, paNa krodhanuM pariNAma che. krodha eTale jusso, Aveza. Avo Aveza padArtha pratyenI AsaktinA pariNAmathI janme che. gItAjImAM paNa kAmathI krodha, krodhathI saMmoha, saMmohathI smRtivibhrama, smRtivibhramathI buddhinAza, buddhinAzathI AtmaghAta, AtmaghAtathI ayuktatA, ayuktatAthI bhAvanAno vidhvaMsa, bhAvanAnA vidhvaMsathI saMpUrNa azAMti ane azAMtithI duHkha A ja krama darzAvelo che. paNa A kramane koI paNa sAdhaka pagathiyA rUpe samajIne prathama pahele pachI bIje ane pachI trIje javAya ema na samajI le! kAraNa ke Avo krama samajanAra ghaNIvAra bhUlamAM paDe che. jo ke ghaNA kharA mANasone upalaka rIte joIe eTale ke kriyA parathI tapAsIe to te krodhI nathI dekhAtA paNa mAnI dekhAya che. koI abhimAnI dekhAya che, paNa krodhI nathI dekhAtA. paraMtu A dekhItI sthiti e vAstavika sthiti nathI, tenAmAM je nathI dekhAtuM te mAtra nimittakAraNonI gerahAjarIne laIne che, mULakAraNanA nAzane lIdhe nahi. je eka kSetrano durguNa che te nimitta maLatAM bIjA kSetrano durguNa bane e svAbhAvika che. jenAmAM eka saguNa svAbhAvikatAthI jAge, tenAmAM badhAMye kSetromAM te saguNono prakAza paDavo joIe.
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 | 385 | pachI nimittonI apekSAe ochA ke vadhu pramANamAM dekhAvuM e judI vAta che ane jo ema na hoya to vAstavika vikAsa na gaNAya. dharmane paNa AvI vijJAnabuddhithI tapAsavo joIe. je sAdhaka dharma sthAnamAM asatya na bole, paNa jIvana vyavahArane lagatI kriyAomAM eTale ke kApaDa mApatAM ke mAla letAM detAM jUThuM bole te sAdhake dharmanI ArAdhanA karI nathI ema manAya. eka kriyA thAya eTale bIjuM tenI sAthe ne sAthe ja thAya che. ghaDiyALanuM eka mukhya cakra cAle, eTale badhAM cakro ane tenA kAMTAo tenI sAthe ja pharavAnA. tema eka kriyAmAM sAcI zuddhi Ave eTale AkhA jIvanamAM ddhino saMcAra thayA vinA rahe nahi. (uddezaka 4, sUtra 10) sau sukhane, AtmasvarUpane jhaMkhe che ane te meLavavA bhinna bhinna dizAmAM koI bAhya bhautika kSetramAM, koI mAnasakSetramAM ane koI AdhyAtmika kSetramAM ema bhinna bhinna prayatno paNa kare che; chatAM je vastune e Icche che te zAthI nathI maLatI? eno sUtramAM sUkSma khulAso che. e sUtramAM prathama karmonA mULa kAraNone chedavAnuM kahI ema kevA mAge che ke jyAM sudhI bAdhaka kAraNono nAza na thAya tyAM sudhI ISTasiddhi na thAya, pachI game teTalI ane game tevI e kriyA suMdara dekhAya toye temAMthI saMtoSa na maLe. jema ke koI dhruvakAMTAne hAthamAM laI game teTalI AkarI pratijJAo Ape toye te uttara dizAbhimukha rahevAno. tene AMgaLI vatI pUrvadizAbhimukha rAkhavA prabaLa prayatna karo, toye te sthAna para AMgaLI hoya tyAM sudhI ja te pUrva dizA tarapha rahe ane AMgaLI laI lo eTale pharIne te uttara dizA tarapha vaLI javAno. A rIte seMkaDo varSa sudhI koIyatna kare toye tenuM mULa kAraNa jANI te bAdhaka kAraNa dUra na karAya tyAM sudhI te sthitimAM phera paDe nahi. paNa jyAre te pahelAM tenuM bAdhaka kAraNa zodhe, eTale ke jyAre tene khyAla Ave ke dhruvakAMTA para rahelA lohacuMbaka nAmano dhAtu uttara dizAmAM tene AkarSe tevA tenA DuMgarAo che ane tethI te te dizA tarapha kheMcAya che ane Ama jANyA pachI te dhAtune uparathI dUra kare tyAre te manuSya te kAMTAne Icchita mArge vALI zake te rIte jo sAdhaka potAnI thatI bhUlanuM mULa zodhI tene dUra kare to ja te Icchita paMthe AgaLa dhape ane dhyeyanI prApti karI zake. (uddezaka4, sUtra 10) kaSAyo e ja bhavabhramaNAnuM mULa che eTale jeTale aMze kaSAyonuM zamana teTalI ja nirAsakti ke tyAganI saphaLatA che. kaSAyonA zamanathI Atmazuddhi thAya che. AtmazuddhinI parAkASThAnuM pramANa sarvajJatAnI prApti. kAraNa ke je ekane saMpUrNapaNe jANe te samastane saMpUrNapaNe jANI zake, evo naisargika niyama che. mahAna AtmAo ja A satyamArgano pAra pAmI zake ane sarvajJa banI zake. jIvitanI AkAMkSAno tyAga pUrNa nirbhayatA ane satyanI akhaMDa ArAdhanA e vIratAnA lakSaNo che. jenI eka mArgazakti haze te bIje mArge paNa vaLI zakaze. jJAnanA mULamAM zraddhAnA apUrva baLanI prApti che. satpaSa darzita satya mArgamAM pravartavAnI tAlAvelI e zraddhAnuM cihna gaNAya. zraddhAvAnane Atmonnatino mArga vadhu saraLa che. cothuM adhyayana (uddezaka 1, sUtra 1) vyApaka ahiMsAnA pAlanamAM samasta prANI jAtanI rakSA ane nirbhayatA samAyelAM hoI temAM vizvazAMtinuM mULa che, ema prathama sUtrathI phalita thayuM. A sUtra ema kahe che ke je AvI jAtanA vizvapremanA saMskArone sthApita karAve e ja dharma sAco ane sanAtana gaNAya.
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha dharmanI satyatA ane prAcInatA kALa parathI niyata karavAmAM Ave che, tyAM bhula che. kALa ke saMyogo para dharmanuM nirmANa ja nathI. dharmanirmANano AdhAra pratyeka jIvanA pRthaka jIvanavikAsa para nirbhara che. jIvananAM kSetro ane bhUmikAomAM jema jema vividhatA dekhAya tema tema te pAtra paratve dharmamAM paNa tevuM vaividhya hoya ane hovuM ghaTe. 386 AthI ja kahe che ke dharmatattva koI amuka sAdhaka, amuka saMpradAya ke amuka samAja mATe ja nathI. sUryanA kiraNonI mAphaka prANImAtramAM teno cirAga saLage che. mAnavajAtamAM buddhi ane puruSArthano svAdhIna vikAsa hoI temAM A tattva vadhu vikasita banavAno saMbhava che ane tethI temane udbodhIne ahIM kahyuM che ke gRhastha ke tyAgI, A matane mAnanAro ke bIjA matane mAnanAro ane bhogI ke yogI sau koIne A dharmanuM pAlana eka sarakhuM anivArya bane che. jo ke dharma paNa dravya, kSetra, kALa, bhAva, bhUmikA tathA mAnavaprakRtine apekSita hoI temAM vikAsarbhade taratamatA hoI zake, paraMtu jagatamAM jIvatI koI paNa vyakti dharmatattvathI pRthak to na ja hoI zake ane rahI zake. A rIte jIvanamAM jeTale aMze dharmanuM sthAna, dharmanI vyApakatA ane dharmanI vividhatA hoya, teTale aMze ahiMsAnuMye sthAna, vyApakatA ane vaividhya hovAM svAbhAvika che. AthI koI paNa kSetra ke bhUmikAe vasatAM vikAsecchu mAnavane tenuM pAlana saMbhAvya ane suzakya banI rahe che. (uddezaka 1, sUtra 3) loMNA ja saMsAranuM mULa che. huM bahAra sAro dekhAuM e jAtanI AsaktithI ja pApabaMdhananI kriyAo thAya che. e lokeSaNA jema jema ghaTatI jAya tema tema te sAdhakanI pratyeka kriyAmAM, pratyeka pravRttimAM zuddhinuM tattva vadhatuM jAya. Avo zuddha manuSya koInuM aniSTa karatoye nathI ane cAhatoye nathI. te potAnuM jIvana haLavuM banAvI mAtra parakalyANanA zubha AzayathI ja pravRtti seve che, eTale enI pravRtti karmabaMdhananA kAraNabhUta hotI nathI. (uddezaka 1, sUtra 4) apramAda e ja amRta che, e ja dharma che. pramAda e adhyAtma mRtyu che. te dardano cepa evo bhUMDo che ke tenA dardIne ja mAtra nahi paraMtu te dardInA saMsargamAM AvanArA pratyekane pakaDI pADe che ane patananI gartAmAM dhakelI de che. AthI dharmamArgane yathArtha samajIne zraddhAdaDha nizcayapUrvaka potAnA mArgamAM apramata rahevuM, e ja samyaktvanuM pariNamana che. (uddezaka 2, sUtra 1) jyAre dharmamAM ke vyavahAramAM nimittone ja mahattva apAya ane e mahattva paNa eTaluM vadhI jAya ke temAM upAdAnane to lagabhaga bhUlI ja javAya, tyAre dharma jIvanavyApI kSetrane badale karmakAMDo, zuSkatyAga athavA evAM ja kaI bAhya AcaraNamAM samApta thaI jato hoya ema dekhAya che. vAstavika rIte jotAM karmakAMDo to mAtra nimitta pUratAM che ane temano hetu upAdAna (aMtaHkaraNasthita saMskAro)nI zuddhiarthe hovo ghaTe. je nimitto upAdAnanI zuddhimAM upayogI na nIvaDatAM hoya te nimittone mahattva ApavuMnirarthaka gaNAya, e pratipAdana A banne sUtro sacoTapaNe kare che. sArAMza ke bahAra dekhAto saMsAra e saMsAra nathI, paNa saMsAra to aMtaranI vAsanAmAM
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 _ 387 | che. eTale bAhya saMsAra e kALo kolaso nahi, paNa eno jevo je upayoga ke durupayoga karI zake teTalI ane tevI tenA upAdAnanI zuddhiazuddhi mATenuM mAtra nimitta bane. eTaluM ja vicAravuM rahyuM. A sUtra nirAsaktiyoganuM sUcaka che. mana patra manuSyanAM vAra vaMzanoyo e bhAva paNa ahIM bahu spaSTa thAya che. vizvamAM eka paNa nirarthaka vastu nathI. padArtha mAtramAMthI jJAna maLe che. eka ja padArtha ekane amRtarUpa bane che ane bIjAne jhera paNa banI zake che. mithyAdaSTi jIva jyAM jaI pApanAM poTalAM bAMdhe che, tyAM ja samyakdaSTijIva karma bAMdhavAne badalechoDe che. kozA jevI lAvaNyavaMtI ane catura vezyAnAvilAsagRhamAM lAMbAkALa sudhI ahorAtra vasavA chatAM zrI sthUlibhadra nirvikAra rahyA. eka tarapha vikArottejaka vAsanAnuM tIvra vAtAvaraNa ane bIjI tarapha zAMtamUrti yogIzvaranI aDagatA. e bannenA ugra taMdramAM Akhare yogI jItyA,ne vaizyA para potAnA sacAritranI akhaMDa chApa pADI. A rIte karmabaMdhananA sthAnamAM karmabaMdhana toDyAM evo ullekha jainagraMthomAM maLe che. teja rIte keTalAka jIvo evA paNa hoya che, ke je uttama koTinA pavitra vAtAvaraNamAM paNa potAnI gaMdI vAsanAnA prabaLapaNAthI-pApiSTha vRttithI karmanA tIvra baMdhana bAMdhe che. sArAMza ke nimitto karatAM upAdAnanuM prAbalya che. jenuM upAdAna pavitra che, tene nimitto game tevAM maLe toye tenI pavitratA jaze nahi, paNa jenuM upAdAna apavitra haze, te pavitra nimittomAMthIye patana pAmaze. AthI sAdhake upAdAnane pavitra banAvavAno pratyeka sAdhanAmAM prayatna karavo, ane te ja dhyeye AgaLa vadhavuM ghaTe. paraMtu A uparathI nirAsakti keLavIe to karmabaMdhananA sthAnamAM taTastha, madhyastha ke samabhAvI rahI zakAya che ema mAnI koI sAdhaka potAnI kasoTI mATe svayaM tevA sthAnamAM yojavAnuM sAhasa na kare; kAraNa ke nirAsakti kahevAmAM jeTalI saraLa che teTalI AcaraNIyatAmAM vikaTa che. (uddezaka 2, sUtra 3) jIvAtmA je prakAranAM karmo kare che, tevA tevA AkAramAM caitanya vikRta thatuM jAya che ane te vikRta caitanya karmone vaza hovAthI je prakAranA karmone yogya vAtAvaraNa hoya che, tevA tevA nikRSTa (halakA) sthAnamAM ene yojAI javuM paDe che. ATaluM svarUpa jANI je sAdhako adhama kRtya karatAM Dare che, te adhama sthAnamAM javuM paDe tevuM kaluSita mAnasa ghaDatA nathI. (uddezaka 2, sUtra 4) jainadarzanamAM dazapUrvathI mAMDIne caudapUrva sudhInA jJAnanA dharanAra hoya te zrutakevaLI kahevAya che. A puruSo tIrthakara devonA upadeza pramANe ja pravarte che. tethI A satpaSonI vANImAM sarvajJa devonI vANInI ekavAkyatA barAbara jaLavAI rahe che. AvA samayajJa ane sadvartanavALA mahApuruSonI zikSAne anusaravuM e sAdhakanuM kartavya thaI paDe che. (uddezaka 2, sUtra 5) jAtithI anArya gaNAtA loko karatAM kriyAthI jeo anArya che te vadhu bhayaMkara che; kAraNa ke pelA to bicArA pApapuNya ke dharma adharmane ja samajatA nathI, tethI ja bhUla kare che. paraMtu jeo dharmane samaje che chatAM dharmane nAme adharma Adare che, te kharekhara uparyukta anAryo karatAM vadhu dUSita che. anAryamAtra pote ja pApa kare che ane DUbe che, paraMtu Aryane nAme anAryatvamAM pravartanArAo pote DUbe che ane temane anusaranArA bIjA paNa anekane DUbADe che. A sUtra ema kahe che ke koI paNa hetu mATe hiMsA karavI e AryanA svabhAvamAM na hoya. (uddezaka 2, sutra 5) je koI mahApuruSoe vikAsa sAdhyo che, te anyano bhoga laIne nahi paNa anyane
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 388 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bacAvIne. A bhAvanAno pracAra karavo ane vartavuM, e ja Aryatva che. emAM ja Arya dharma che. bIjAno nAza karIne svArthodha ane atyAcArI banavuM ane vikAsa sAdhavo, e baMnne vAto paraspara viruddha che. AryabhAvanAno ahIM accho paricaya maLe che. Arya saMskRti eTale jaina ke vedasaMskRti ema nahi, paNa Arya eTale to saMskArI puruSa ane Aryatva eTale saMskAritA ema samajAya che. (uddezaka 2, sUtra 5) AtmA jevuM pote Icche che, tevuM ja AkhuM jagata IcchI rahyuM che. eTale sva ane paranI ekavAkyatA sAdhavA mATe dharmanI utpatti thAya che ane tethI pratyeka dharma, pachI te game te dharma saMsthApakoe nirdezyo hoya, paNa jo te dharma tarIke oLakhAto hoya to temAM ahiMsAnuM sthAna hovuM ja joIe. vaLI dareka dharmanA abhyAsa ane anubhava pachI paNa ame ema kahIe chIe ke hiMsA e dharmanuM lakSaNa nathI, paraMtu dharmane nAme ghusADI dIdhelo anartha che. Ama kahI vAstavika dharma te che ke jyAM ahiMsAnA siddhAMtano saMpUrNa Adara che, ema sacoTapaNe ThasAve che. ahIM e prazna thaI zake che ke jo ahiMsA e ja dharma hoya to dharma, paMtha, mata vagere A badhA bhedo zA mATe joIe? vizva para eka ja dharma pravarte eTale A badhI mUMjhavaNa TaLe. paNa A vastu jeTalI suMdara che teTalI zakya nathI.bhinnabhinna prakRtinAM mANaso mATe bhinnabhinna sAdhano hovAM asvAbhAvika nathI. satya eka ja che, chatAMye te daze dizAmAM vyApaka che. paMtha, mata, saMpradAya ane vADAonI anekatA e enAM ja vividha svarUpo che. eka kiraNa bIjA kiraNa sAthe laDe te karatAM jeTaluM aikya sAdhe teTaluM ja te vistare ane anaMtatAmAM maLe. AthI je sAdhako jyoti ane anaMtatvanA pUjArI che, te game te vibhAgamAM rahI ane game tyAMthI e meLavI AgaLa dhape che. paraMtu jeo eka kiraNamAM ja anaMtatA kalpI le che, teo kadAgraha ane sAMpradAyikatamAM custa rahI pote bhUle che ane bIjAne paNa bhulAve che. te saMkucitatAmAM na purAtAM zANo sAdhaka potAvata sarvatra jue ane AgaLa dhape e samyaktvano paNa sAra che. A sUtramAM eka vizeSatA jhare che keH- koI bhinna matavALAone temaNe mithyA mAnyA nathI ke potAnA darzananI lAlacamAM preryA nathI. mAtra temanI mAnyatAmAM bhUla che te mAnasazAstranI daSTie kasI batAvI che. ahIM ja jainadarzananAM syAdvAdano pratyakSa anubhava thAya che. je darzana jeTaluM vyApaka hoya teTaluM ja udAra ane svAbhAvika hoya. naisargika darzana jeNe pacAvyuM hoya tevA mahApuruSone potAnA anuyAyIo vadhAravAnI lAlasA na hoya; paNa te to pote satyanI je anubhUti lIdhI che, te anubhUti jagatane thALa dhare che; jagata temAMthI levuM hoya teTaluM le. A bodhapATha naisargika dharmane mAnanAra pratyeka sAdhake jIvanamAM vaNavA yogya che. (uddezaka 3, sUtra 1) deva guru ane dharma paranI zraddhAne paNa ATalI maryAdA che. paNa te rahasya na samajatAM jo sAdhaka vyaktigata khaMDanamAM paDI jAya, to aMtaHkaraNanI zuddhinuM kArya karavAne badale UlaTo maLa vadhe. eTale bahirmukha daSTine sauthI prathama saMkocI levI joIe. to ja AtmAbhimukha pravRtti tarapha vaLAya. (uddezaka 3, sUtra 3) tattvadarzI puruSo mAtra vidvAna hoya che, mATe temanA para zraddhA rAkhavI ghaTe, ema nahi. paNa temaNe potAnuM sAdhakajIvana vikasAvIne anubhava prApta karyo che, mATe temanuM vacana zraddheya ane AcaraNIya che, evuM batAvavA mATe sUtrakAra tattvadarzInA guNo varNave che. A rIte vidvAnanI vyAkhyA paNa je pracalita che te
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 389 karatAM judI ja dekhAya che. jyAM vartana ane vANInI ekavAkyatA che, tyAM ja vidvattA che ema samajAvyuM che. ane AvA tattvadarzIone ja tattva batAvavAnI yogyatAvALA tarIke svIkAryA che. tenuM kAraNa e che ke tevA mahApuruSo ja dravya, kSetra, kALa, vastu svabhAva tathA svaparanA bhedajJAnanA anubhavI hovAthI satyamArganuM yathArtha nirUpaNa ane bhAna karAvI zake che. (uddezaka 3, sUtra 5-6) lIlAM lAkaDAMne sUkAM banAvavAM, eTale prathama to kriyAmAM thatI bhUlone pazcAttApa ane saMyamano tApa Apavo; pachI nimittamAtranA tyAga dvArA AsaktinA bIjane jIrNa banAvavuM; ane AsaktinuM bIja jIrNa thayA pachI tene agnino sparza karAvavo, eTale ke nirAzakti jagADavAnA prayogo karavA. A kramanuM pAlana karavAmAM zrama alpa che ane saphaLatA sAdhya che. kramanA ullaMghanamAM saphaLatA nathI ane saMtoSe ya nathI; to siddhinI to vAta ja zI ? AthI apramattatA, nirAsakti ane AtmaniSThA jALavI AgaLa dhapavuM ghaTe. (uddezaka 3, sUtra 7) ahIM manuSyabhavanuM AyuSya alpa che, ema kahI satata jAgRti rAkhavAnuM sUcave che. eka paNa kriyA tenA pariNAmanI jANa sivAya AdaravI ke AcaravI na ghaTe. je kriyAnuM pariNAma vicAratAM temAM svArtha, abhimAna ke tevA mahAdoSo jaNAya, te kriyA game teTalI suMdara hoya to paNa mAre na karavI, evo sAdhakamAM je viveka jAge e vivekanuM nAma ja jAgRti. paNa satata jAgRti rAkhavAM jatAM sAdhakanI sAme potAnI je bhUlo dekhAya te bhUlo joI te nirbaLa, pAmara akarAMtiyo ke utAvaLo nabanI jAya! eTalA mATe sAdhakane pharI coMkAvatAM sUtrakAra kahe che ke, joje, rakhe jAgRtinI ghelachAmAM sAhasa karI besato! duSTa vRttine jIrNa karavAnI sAdhanAmAM dhairya rAkhaje. bhUlone karanAra karatAMya ghaNIvAra bhUlo jANyA pachI temanA bhayathI bhAna bhUlanAra vadhu cakarAve caDe che. e potAnI sAdhanAye cUke che ane Atma zraddhAye gumAve che. mATe bhUlone jANyA pachI bhUlo jaladI nIkaLI jAya ke tarata kADhI nAkhe evAM mAnasika bhUta ke bhrAMtimAM utAvaLo na thatAM vivekabuddhithI badhuM kasaje, dhIro thaje. ema kahI bhUlonuM mULa krodha che, Aveza che, mATe sauthI prathama krodhane tArA AtmAthI aLago kara, ema kahyuM che. (uddezaka 3, sUtra 9) siddhAMta eTale aMtaH karaNanI cokkasatA thayA pachI baMdhAyelI mAnyatA. siddhAMta Ave to tenI pAchaLa zakti Ave ane anubhava thAya ja, vRtti vijayanA prayoga karyA vinA A anubhava sahajalabhya nathI, toye tema karye ja chUTako che, evo ahIM dhvani che. jyAM sudhI potAnA zuddhavicAronI svayaMspharaNA ane tene vivekabuddhipUrvaka vaLagI rahevAnI vaphAdArI na jAge, tyAM sudhI te sAdhakanA jIvanamAM siddhAMta, zakti ke anubhava jAgRta thAya nahi ane sthiratA vinAnA lokonI jema evo sAdhaka ahIM tahIM jyAM namAvo tyAM name. A rIte vicAronI cokkasatA e vikAsanuM prAthamika cihna che. (uddezaka 4, sUtra 4) vIratAno koI artha samajyA vinA zarIrane puSTa karavAmAM vIratA mAnI bese mATe sUtrakAra kahe che- zarIranI puSTimAMthI vIratA nathI janmatI paNa vIratA to caitanyano guNa che. brahmacarya, saMkalpabaLa ane vRttivijaya para vIratAno AdhAra che. sAcA vIrane mATe vRttivijaya e ja sAco vijaya che. AthI te ahaMkAra tathA kAmavAsanAne jItavA mATe zarIra ane mana bannene kase che. zarIra ane IndriyonuM ati puSTapaNuM ghaNIvAra vRttine uzkerI mUke che. eTale A rIte kevaLa pUrvakarmo ja nahi balake navAM karmo karI vilAsamAM sukha mAnI vilAsa
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 390 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vadhArI mUkavo e AtmavizvAsanI truTinuM ja pariNAma che. AtmavizvAsa na hoya tyAM utpanna karavA mATe bAhya tyAganI paNa AvazyaktA che. ema kahI ahIM bAhyatapanI AcaraNIyatA batAvI che; paraMtu te tapa vivekapUrvaka ane dhyeyanA bhAnapUrvaka hovuM ghaTe. (uddezaka 4, sUtra 6) atyaMta prayatna hovA chatAM ghaNI vAra sAdhakanI AMtarika manodazA ja evI vicitra hoya che ke te vRttivijayamAM vAraMvAra niSphaLatA anubhave che. tenuM kAraNa tenAM pUrvaka paNa hoya che, evuM A sUtramAM zAstrakAra vade che ane karmanI saLaMga saMkalanA ApI de che. kriyAmAtranuM phaLa che e siddhAMtanirNita che, to kriyAnA phaLa mATe punarbhava hovo sahaja rIte samajAya che. A rIte saMskAro para ja dharma pAlanano AdhAra che. ethI saMskAronI zuddhi kare tevI kriyA karatA rahIne ja vRtti para kAbU meLavavo zakya bane che. sAdhano ane saMyogo suMdara maLavA chatAM jeNe vRtti para kAbu dharyo nathI te sAdhaka sAdhanAmAM bese to paNa saphaLa thaI zakato nathI. yugayuganA satata prayatna pachI ja jaDavRttinA paLepaLe thatA parAbhavane jItavAnuM sAmarthya prApta thAya che. sAdhanAno mArga jeTalo bahArathI suMdara, saraLa ane sahaja sAdhya lAge che teTalo ja te UMDe jatAM kaThina ane kaparo anubhavAya che. chatAMye te mArge gayA vinA IcchitanI prApti nathI. mATe vahelAmoDA paNa te mArge cAlavAnuM ja rahyuM. pAMcamuM adhyayana | (uddezakana, sUtra 2) sUkSma zarIranI sAthe sthUla zarIrano saMbaMdha to cheja. sUkSma zarIra ja sthULa zarIra sarje che. sthULa zarIra eka ArasI che. je bhAvo sUkSma zarIramAM hoya che tenuM pratibiMba sthULa zarIrarUpI ArasImAM paDe che, ema kahI zakAya. AkRtinA thatA pheraphAro tenI pratItirUpe che. viSayo tarapha DhaLatI vRttithI janmato cittano paritApa deha para kAramI asara upajAve temAM Azcarya jevuM kazuM nathI. A rIte vAsanAthI vikRta thayelA jIvonuM AyuSya kSaNe kSaNe bhayagrasta rahe che. mRtyuno bhaya e paNa mRtyunuM pUrvarUpa che. jeTaluM ajJAna teTalo mRtyuno bhaya vizeSa. (uddezaka 1, sUtra 6) bhUla karanAra karatAM bhUla chupAvanAra vadhu dUSita gaNAya che. anubhava paNa ema ja kahe che. eka bhUlane chupAvavA mATe seMkaDo bhUlonA cakarAvAmAM paDavuM paDe che. jAgRta sAdhaka potAnI pratyeka kriyA khUba UMDANathI vicAre, tapAse ane pachI ja kare; paNa chatAMye bhUla thAya to te bhUlanuM pariNAma AnaMdapUrvaka bhogavI le. cikitsAzAstrIo ema kahe che ke Ugato roga nadabAvavAthI vadhye ja jAya to pachI dehane je kaSTa veThavuM paDe che, tenAthI kaikagaNuM kaSTa bhUlane nibhAvI levAthI veThavuM paDe che mATe eka paNa bhUlane sAdhaka jatI na kare. (uddezaka 2, sUtra 1) sAdhaka saMyamI banyA pachI paNa jAgRta dazAne bhUlI na jAya, pUrvaadhyAso tene punaH potA tarapha kheMcI na jAya, eTalA mATe paLe paLe jAgrata rahevAnuM che. ghaNIvAra evuM bane che ke sAdhaka jIvanamAM paNa satata saMyamanuM valaNa kaMTALo utpanna kare che ane e kaMTALo ke pramAda paNa jANe koI nirAsaktino guNa hoya tema manAvavA tenI vRtti te sAdhaka para AkramaNa kare che. AnuM mULakAraNa pUrvano adhyAsa ja che. chatAM te sAdhakane tene vakhate tenuM bhAna hotuM nathI, tethI te lokapravAhamAM kheMcAI jAya che. A kheMcANa keTaluM patana kare che, te to anubhavagamya bInA che. paraMtu te prasaMga na Ave ema sUtrakAra Icche che ane tethI coMkAve che ke, he sAdhaka! A
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 391 | avasara pharIpharI nahi Ave ane kahe che ke, e vAta ahIM zA mATe kahevAmAM AvI che tenuM paNa tuM tArA jIvanamAM zodhana kara, tyAre ja tane eno marma samajAze. jAgrata sAdhakane paNa adhyAso vaza karI nAkhe to bIjAnuM zuM gajuM? ema mAnI koI sAdhanAnA mArge javAmAM nirAzA na anubhave e khAtara sUtrakAra te gUMca ukelI nAkhe che ane ema thavAnA kAraNane spaSTa karI mUke che. "badhA jIvone sukha ane duHkha juduM juduM thAya che," e vAkyanA bhAvArthamAM te vAta samAvI che. anubhava paNa A vAtane svIkAre che ke je eka vastu ekane sukharUpa hoya che, te ja vastu bIjAne duHkharUpa hoya che athavA ochuM sukha ke duHkha ApI zake che. ATalI vAtane UMDANathI vicArAya to pachI padArtha pote sukha ke duHkha ApanAra nathI e samajAya ane vRttimAMthI pApa saheje chUTatuM jAya. pUrva adhyAso kriyA karAvI nAkhe evuM bane, topaNa te kriyAmAM vRtti pApI na hoya eTale te kriyA vikAsamAM bAdhaka na nIvaDe. jyAM sudhI A vAta haiye na coMTI hoya tyAM sudhI pUrvaadhyAsone laIne ke prasaMganI adhInatAne laIne ke game te nimitte je pApanI kriyA thAya te AtmAmAM kusaMskArane mUkatI jAya che ane e kusaMskAra nimitta maLatAM ja punaH te svarUpe AvIne UbhA rahe che. A rIte cakra cAlyA kare. eTale jyAM sudhI samajaNanA mULamAM rahelI bhUla nIkaLI zuddha samaja na thAya tyAM sudhI jAgRti hoya toye te kAryakArI nIvaDe nahi. (uddezaka2, sUtra 2) dehanA svarUpanuM jJAna eTale deha maLavAnA mULakAraNanuM jJAna. A jJAna thatAM saheje samajAze ke dehanI nazvaratA eTale dehano nAza nahi paNa dehanuM parivartana. mAtra enA sAdhanano ja pheraphAra, eno nahi. jene mAtra ATaluM deha saMbaMdhI jJAna thAya tene mRtyunI bhIti saheje TaLI jAya ane nirbhaya bane. avasara oLakhavo eTale eka paLa nirarthaka nathI ema mAnI apramattatA jALavavI te. Avo jJAnI ane apramatta sAdhaka paNa dehanI zuzruSA karaze ja. paNa te mAtra dehane sAdhana samajIne, AtmAnuM rakSaNa karIne, dehane sAcavaze; AtmAne vecIne ke haNIne nahi. (uddezaka 2, sUtra 3) je nirAsaktinI bhAvanA pUrvasUtramAM vyakta karI tene have spaSTa zabdomAM sUtrakAra kahe che keH- veza paheravAthI nirAsakti AvI zakatI nathI, vezanuM tyAgacihna puratuM sthAna bhale hoya paraMtu e tyAga nathI, eTaluM ja nahi paNa padArtha tyAga e paNa tyAga nathI. nirAsakti je dvArA utpanna thAya temAM ja vAstavika tyAgano samAveza che. je sAdhaka nirAsaktinA dhyeya vinA padArthono tyAga kare che, te sAdhaka dhanano parigraha choDaze paNa padArtho paranuM mamatva nahi choDe; bAlabaccA ane saMbaMdhIne choDaze, paNa koIno sevaka tarIke upayoga karavAnI saMjJA nahi choDe. (uddezaka 2, sUtra 4) sukhane bahAra TUMDhanArAone A sUtramAM bahu suMdara nirdeza karyo che. jIvana game tevuM nirdaya vitAvanArA ane mokSanA IjAradArone lAMca ApI mokSa ke svarganI ciThThI meLavI saMtoSa mAnanArAone AmAM sAcuM mArgadarzana maLI rahe che. mukti ke svarganI ciThThI ApI devI e bIjA koInA sAmarthyanI vAta nathI. Apta puruSa hoya, sarvajJa hoya ke mukta puruSa hoya, te mAtra eTaluM ja kahI zake ke A mArga niSkaTaka che evo mane anubhava che, e mArge javAmAM sukha ane zAMti ane vedyA che. pachI e mArge cAlavuM ke na cAlavuM te kriyA to
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha sAdhakanA potAnA ja hAthamAM che. tene cAlavuM hoya to bahAra evI koI zakti nathI ke tene aTakAvI zake mArgadarzakanuM AthI vadhu mahattva jIvanavikAsamAM samajavuM e bhUla che. (uddezaka 3, sUtra 1) parigraha hovA chatAM, rAkhavA chatAM, te bhogavavA chatAM huM to nirAsakta rahI zakuM chuM, ke nirAsakta rahI zakIza ema ja bole che ke mAne che, te pAkhaMDa, daMbha ke AtmavaMcanA seve che, evo kaMIka bhAvArtha sutramAM che. anubhava paNa ema ja kahe che ke parigrahano saMparka rAkhIne niSparigrahI vRtti keLavAI zakatI nathI. eTale niSparigrahI vRtti keLavavA mATe bAhya padArthono parigraha, te para thato moha ane AkarSaNa sauthI prathama take choDavA jarUrI che. jema koI agnine hAthamAM rAkhI ThaMDaka meLavavAnI IcchA rAkhe ke ThaMDInA jApa jape topaNa ThaMDaka na thavI ane agninI uSNatA sahavI tene mATe anivArya che, temaja je sAdhaka parigrahanA agnine sAthe rAkhIne nirAsaktinI ThaMDaka zodhe che te niSphaLatA anubhave che. ghaNIvAra evuM bane che ke e parigraha pAchaLa teno Azaya nIca, zudra ke svArthI nahi paNa ucca, udAra ane paramArthI dekhAto hoya. mAtra paropakAra ane paramArtha khAtara te padArthono saMgraha karato hoya toye tenI pAchaLa chapAyelI parigrahavRtti phUlIphAlI Akhare unnati ane yazanA zikhare caDelA e sAdhakane pADavAmAM madadarUpa banavAno saMbhava rahe che. eTale ja niSparigrahavRtti keLavavA mATe bAhya tyAganI AvazyaktA che. pachI bhale te gRhastha sAdhaka hoya ke bhikSu sAdhaka hoya.darekane potAnI yogyatA ane zakti mujaba padArthatyAga karavo upayogI nIvaDe che. joke e AvazyaktA saune anivArya che ema jANyA pachI paNa bAhya tyAganI bhAvanA pragaTavI e kaMI sahaja vastu nathI; kAraNa ke pote je kaMI Icche che te bAhya padArthomAM chupAyuM che evo ghaNA kALano jIvano adhyA che. eTale e kema chUTe? tenA upAyamAM sUtrakAravicAra ane viveka batAve che. satyAsatyane pArakhavAnI vivekabuddhi jAge, eTale anaMtakAlano asatyane satya mAnavAno abhyAsa hoya toye chUTI jAya che paraMtu jyAM sudhI e jAge nahi, tyAM sudhI to manuSya kazuM hitAhita paNa samajI zake nahi, to choDavAnI to vAta ja zI? AvI vivekabuddhi sarvicAra pachI ja Ave che, ema sUtramAM sUtrakAra vade che. paNa e "vicAra" zabda eTalo to rUDha thaI gayo che ke hAlatAM ne cAlatAM sau koI eno upayoga karI nAkhe che. paNa vicAranuM svarUpa ApaNe mAnIe chIe eTaluM sarala ke susAdhya nathI. jene ghaNIvAra vicAra tarIke oLakhIe chIe te vicAra nathI hoto paNa kevaLa vikalpa hoya che. jIvanamAM abhutatA, navInatA ane divyadaSTi prere e vicAra. bAkI to uparanA mana upara AvatA vicAro e to vikalpo mAtra che. chatAM e vikalpo para vicArono Aropa mukAya che. e to samudranA uparanA phINane taraMga mAnavA jevI bhUla che. taraMga jema jalanuM Urdhvagamana che, tema vicAra e aMtaHkaraNanuM UrdhvakaraNa che. taraMga jema samudrane AlAdita kare che, udAra banAve che, tIrane bheTavAnI tAlAvelI jagADe che ane vega Ape che, temaja vicAramAM zakti che. savicAranuM eka kiraNa jIvanamAM jyota jagAvI de che. aneka kALanA ajJAna ane mohanA timirane te vikherI nAkhe che. jIvananA gUMcavAyelA kokaDAne te ukelI de che ane pratyeka kAryanA pariNAma sudhI pahoMcavAnI divya zakti samarpo che. je parathI kriyAnA mULakAraNa ane pariNAma sudhI daSTi pahoMce te vicAra kahevAya. paNa Avo UMDo vicAra anubhavI janonA pragaTadyotana vinA prApya nathI. AthI ja AptapuruSonAM vacano ke satsaMga temAM kAraNabhUta batAvyAM che. AptapuruSa eTale nikhAlasatA, niHspRhatA ane satyanI sAkSAt
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 397 | mUrti. niHspRhatA vinA svAnubhAva na jAge. bIjAM vacano aneka vAra sAMbhaLyA chatAM hRdayanA tAra ne jagADe, hRdaye na sparze, paNa sAcA saMtanuM eka vAkya jIvana palaTI zake. satsaMganI mahattA A daSTie che paraMtu jyAM vyaktinA vyaktitvane badale vyaktinA khokhAM tarapha DhaLavAnI kriyA thAya tyAMsatsaMga phaLadAyI nIvaDe ane vAstavika rIte to e satsaMga paNa na kahevAya.vyaktirAgamAM baMdhAyelAne mukta kare, svataMtra banAve ane potAno anaMtakALano pUrvagraha durAgraha choDAve, te ja satsaMga. sutramAM bAhya padArthanA tyAganI jarUriyAta batAvI ane tyAgabhAvanA kyAre ane kaI rIte jAge tenA upAyo varNavyA. paraMtu tyAganA saMbaMdhamAM keTalIka vAra gerasamaja UbhI thavAno saMbhava rahe tethI teno ukela sUtramAM ApavA prayAsa kare che. dharma samatAmAM che ema bolIne sUtrakAra kahe che ke, tyAga samabhAvathI jAgyo hovo joIe. tyAgamAM samatA joIe ja. Ama kahevAno Azaya e che ke, padArtha tyAgamAM be bhAvanA dekhAya che. eka to padArtho pratyenI dhRNA ane bIjI padArtho pratyenI atRpti(padArtho vaDe thatI atRptinI samaja). A bhAvanAnA mULa upara ja tyAganI zuddhi azuddhino AdhAra che. je tyAgamAM padArtha para tiraskAra che te tyAgamAM zuddhi ke samajaNa nathI, ema kahI zakAya; kAraNa ke je vRttino Aje padArtha para tiraskAra che te vRttino prasaMga Avye saMyama para paNa tiraskAra nahi thAya enI khAtarI zI? kathitAzaya e che ke vRttinA mULamAM je doSa hoya te Aje eka ja kSetramAM dekhAto hoya to paNa vahelo yA moDo e bIjA kSetramAM paNa dekhAvAno ja. je sAdhake padArthatyAgathI sukha che evuM mIThuM pralobhana kayAMkathI sAMbhaLI tyAga karyo che ane Aje tenI vRttino vega saMyama tarapha vALavA prayatna karI rahyo che, te sAdhaka kadAca e mArgamAM sukhano anubhava na karI zake ane bIjA bAdhaka kAraNo naDe, tyAre bIjI tarapha DhaLyA vagara kema rahI zakaze? tyAgano hetu veganI dizA badalavAno nahi paNa vegane zamAvavAno che ane e veganuM zamana UMDI vicAraNA vagara zakya nathI. jyAre mAnavIne bhAna thAya ke padArthomAM sukha ke duHkha ApavAnI zakti nathI, te to nimitta mAtra che, mArI vRttie ja ajJAnathI padArthomAM sukha ke duHkhanI kalpanA karI che. jene eka vastu joIe che te vastu nahi maLe to tene duHkha thaze, agara ene e vastu saMbaMdhInuM kaMI paNa sukhaduHkha thavAnuM nathI. sukha ke duHkhanuM kAraNa bahAra nathI paNa mArI samajaNamAM che- tyAre ja sAco tyAga janmaze. eTale ja sUtrakAra kahe che ke, tyAga samatAthI janmavo joIe ane A bhAvanA pragaTayA pachI ja vRttine zuddha karavA mATe nimittothI dUra rahevAnI AvazyaktA jaNAya che ane e samajaNapUrvaka je tyAga thAya che te tyAgamAM samabhAva hovAnI pUrNa saMbhAvanA che. sarvajJa puruSoe samabhAvanI parAkASThA pote anubhavI che. ethI ja teo dharmane samatAthI varNavI zake che. satyano anubhavI ja satya darzAvI zake, bIjAM nahi; evo bhAva paNa A sUtramAM Tapake che. A sUtranA bIjA bhAgamAM zrI tIrthakara bhagavAnanA zrImukhethI "meM ahIM karma khapAvyA che te rIte bIje khapAvavAM muzkela che" ema kahevAyuM che, e kathanamAMthI e sAra nIkaLe che ke A mArga- samatAno mArga jeTalo saraLa che teTalo bIjo nathI. ame samatAyoganI sAdhanA karI karma khapAvyA che. tame paNa khapAvI zakazo ema e jJAnI puruSo potAnA anubhavanI cokkasatA batAve che.
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha (uddezaka 3, sUtra 2) tIrthaMkara devanI AjJAmAM rahevuM eTale saccAritrane jIvanamAM vaNavuM. nirAsakti ane vivekabuddhino sahacArI ja cAritra ArAdhI zake ema sAdhakanAM vizeSaNothI ahIM phalita thAya che paraMtu ghaNIvAra nirAsata ane vivekI sAdhakane paNa jyAM sudhI rAgadveSanA bIja saMpUrNa rIte na baLI gayAM hoya tyAM sudhI jarAye te gAphela thAya to ghaNuM sahevuM paDe che. eTale ahIM rAtrinA prathama ane pAchalA pahore ciMtana karavAnuM kahI saMpUrNa jAgRta rahevAnuM sUcavyuM che. jo ke ahIM kALane apekSIne prathama ane aMtima paLo mATe sAvadhAna rahevAnuM sUcavyuM che paraMtu kharI rIte to A vAta pratyeka kriyAparatve ghaTADavAnI che. pratikramaNa kriyA ke jene anubhavI puruSoe, gRhastha hoya ke tyAgI hoya te bannene karaNIya batAvI che, temAM paNa A ja jAtanuM rahasya samAyuM che. ser nirAsakti ane vivekabuddhi prApta thAya tyAMye ahaMkAra na hovo joIe, ema kahevA sAru kriyA thatAM pahelA te kriyAnA pariNAmano vicAra ane kriyA thayA pachI tenA phaLano tyAga, A banne vAta sutrakAra ahIM sAthe kahI nAMkhe che. eTale eno sArAMza e nIkaLyo ke nirAsakti ane viveka e mAtra vANI ke manano viSaya nathI. eno pratyeka kriyA sAthe saMbaMdha che. eTale ja pratyeka kriyA karatAM pahelA sAdhake tenI jarUriyAta, upayogitA ane svaparahitatAno khyAla karyA vagara na cAle. A pramANe kriyAnA pariNAmano ane hetuno vicAra e viveka ane kriyA karyA pachI tenuM je kaMI phaLa maLe teno tyAga, arthAt ke te kriyA je hetue karI hoya te hetu sare ke na sare, tenuM pariNAma suMdara Ave ke asuMdara Ave, toye citta upara kazI asara na thAya tevI samatA rahe, evI cittanI sahajadazA thavI e nirAsakti. jIvanamakAnamAM cAritranuM caNatara hovuM ja joIe. to ja te rasamaya, sauMdaryamaya ane niSkapa, aDola, bane; evo anubhavIjanono Agraha zA mATe che, teno sUtramAM ukela che. eka saMskRti ema paNa mAne che ke vyavasthA ane niyamana banne jALavI padArthomAMthI bane teTalAM rasa, saundarya ane kaLAno upayoga karavo, e vikAsane bAdhaka nathI. Aje vaijJAnika zodhakhoLano A rIte upayoga thato hoya ema manAya che. vizvamAM Aje A saMskRtino khUba pracAra paNa thayelo ane ghato najare paDe che. paraMtu mahApuruSono anubhava ahIM judu ja vade che. teo kahe che ke anubhava pachI amoe siddha karyuM che ke kaLA, rasa ane sauMdarya jIvananuM saMvAdana che. padArthonuM dabANa temAM mAtra nimittabhUta che. te nimittathI je sUro nIkaLe che, saMvAdana sAdhI je saMgIta sphUre che, te aMtaranuM che. je bahArathI AvatuM dekhAya che te zodhanA abhAve ja che, svAbhAvika tema nathI. padArthomAM sauMdarya, kaLA ke rasa, sauMdarya ane AnaMdane bAhyarUpe pragaTa thavAnA nimittarUpa banI zake ane tevuM paNa tyAre ja bane ke jyAre vAsanA ane lAlasAnA citta para sthApita thayelA saMskArono e padArtho para Aropa na hoya. padArthonAM bAhya AkAra para je moha jAge che tenuM mULa vAsanA che ane padArthone pakaDI rAkhanAro parigraha jAge che tenuM mULa lAlasA che. lAlasA ane vAsanAnAM mULamAM zAMti azakya che ema pharIpharI sUtrakAra kahe che. eTale jeTale aMze moha ane parigraha chUTe teTale aMze sadAcAranuM pAlana thAya. (uddezaka 3, sUtra 5) AMtaraDokiyuM mAravuM eTale zuM? enI vyavahAru samaja sUtramAM che. vivekabuddhi jAge tyAre AMtaraDokiyuM karAya. paraMtu vivekabuddhinA saMbaMdhamAM paNa kaMI ochI gUMca UbhI thaI nathI. DahApaNa ane vivekabuddhine jagatanA DAhyA puruSo eka mAne che, paNa DahApaNanuM valaNa bahAranAM jagata tarapha hoya che ane vivekabuddhinuM valaNa potAnA aMtaHkaraNa tarapha hoya che. e bannenuM A tAratamya che.
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, 395 | eka ja kriyAparatve vividha abhiprAyo bAMdhI levA ane mata jAhera karI devo, e rIte janatAnuM mAnasa ghaDAyuM hoya che, eTale te tarapha jonAra sAdhakanuM mAnasa paNa tevuM ja caMcala ane bhIrubanI rahe che. Avo sAdhaka pratyeka kriyAmAM lokothI jeTalo Dare che teTalo AtmAthI Darato nathI. daMbha, pAkhaMDa ane AtmavaMcanAno prAraMbha AvA saMyogavaza ja janme che. sAdhakane prathama to A sthiti sAle che. tenAthI dUra rahevA tenuM mAnasa baLa pokAre che paraMtu samAja ke janatAnI vacce tenI pratiSThA baMdhAyelI je teNe mAnI lIdhI che te ja tenA paganI beDI banI vikAsane saMdhe che. A ja daSTie lokasaMjJAno tyAga karavAnuM anubhavI puruSoe TheraThera sUcavyuM che. ekAMta vRtti, dhyAna, pratikramaNa evI evI kriyAo yojI adhyavasAyo (vRttithI UThatA saMkalpavikalpo)nA samAdhAna arthe teno upayoga batAvyo che. ahIM sUtrakAra bhAkhe che ke, adhyavasAyanA zubhAzubha para karmabaMdhananI nibiDatA ke zithilatAno mukhya AdhAra che. je samaja jJAnI puruSoe ApI che tene te ja rUpe svIkArI eTale ke amala karavo. bIjuM bahAranuM jovA karatAM pratipaLe potAnI vRttinI cikitsA karyA karavI. A samaja jemanAmAM na hoya te vikAsanA mArgamAM bALaka che ane teo satyadharma pALI zakatA nathI. AthI dharma eTale saMskAritA, eTalI vyAkhyA phalita thaI. je jIvanamAM saMskAritA na hoya te jIvana jIvana na gaNI zakAya. eTale ke mANasa jIve che e jIvana nathI, paNa jyAM vikase che te jIvana che. te jIvana TakAvavAnI paNa A daSTi hovI ghaTe. eTale ja jJAnI puruSoe kahyuM che ke, "jIvana TakAvavuM saheluM che paNa jIvana jIvavuM saheluM nathI." (uddezaka 4, sUtra 1) gRhastha sAdhako mATe paNa gurukuLanI prathA prAcIna kALamAM hatI. Aje bhikSuo, sAdhuo ke saMnyAsIo mATe gaccha, saMpradAya ke matane nAme gurukuLo pravarte che ane A badhA sAdhakomAM gussAnidhyano mahimA Aja sudhI cAlyo Ave che. ahIM to bhikSu sAdhakane uddezIne kaheluM che. sadguruke upasAdhakanuM pAse hovuM sAdhakane aneka rIte upayogI che, emAM jarAye zaMkA nathI. sAdhaka ane siddha vaccenuM aMtaravicAravA jevuM che. siddha hoya tenI pAse sAdhaka hoya toye zuM ane na hoya toye zuM? tene tenI paravA hotI nathI. joke toya te sAdhakonuM pAse hovuM bAdhaka nahi gaNe ane sAdhakane avalaMbananI kSaNe kSaNe jarUra UbhI hoya che. sAdhanAnI nAnI keDInI AsapAsa vAsanA ane lAlasAnI be moTI khAIo che. pratipaLe padArthonA AkarSaka pralobhano sAdhakanI AMkhane kheMcavA prayatna kare che. bhaya ane vahemanI dekhAtI bhUtAvaLo tene bhaDakAve che. jo saheje paNa gothuM khAdhuM ke gayo samajavo. AthI tenI pITha pAchaLa jAgRti ApanAra ke doranAranI anivArya AvazyaktA rahe che. e daSTibiMdue je koI sAdhakanI sAdhanAnA vikAsamAM nimittabhUta thAya te tenA gurugaNAya. gRhastha sAdhakane paNa vikAsamArgamAM mAtA-pitA ke vaDIla avalaMbanarUpa hoI gurujana gaNAya che. paNa e avalaMbana tarIke upayoga karatAM AvaDavo joIe; nahi to sAdhaka avalaMbanane sAdhana na mAnatA veDaphI nAkhe che. AvA sAdhakanI sthiti UlaTI kaphoDI ane viSama thaI jAya che. eTale ja sUtrakAre 'grAmAnugrAma vicaratAM evizeSaNa mUkI pragati vikAsanI preraNA ApI che ane jyAM sudhI sAdhaka jJAna ane vayamAM aparipakva hoya tyAM sudhI ja avalaMbananI AvazyakatA che ema samajAvI avalaMbananIye maryAdA sUcavI che.
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha paraMtu sAdhakanI A aparipakvatA puruSArthI, vyavasthita ane niyamita sAdhakanI daSTie samajavI. anyathA custa ane jaDa prakRtivALAne to haMmezAM avalaMbana pAse hoya toye aparipakvatA rahevAnI ja che. AvA puruSane to avalaMbana UlaTuM bAdhaka nIvaDe tathA vahema, lAlaca ane pAkhaMDa vadhAre che; kAraNa ke avalaMbana paNa je sAdhaka jAgRta thayo che tene ja upayogI hoya. jAgRti karAvavAnI avalaMbanamAM zakti nathI, tema calAvI pahoMcADavAnIye emAM tAkAta nathI. te mAtra preraNA ApI zake. jAgavuM ane cAlavuM e kevaLa sAdhakanI potAnI svecchAno prazna che. ahIM sUtrakAre jAgRta ane pragatizIlane ja preraNAnI sAcI AvazyaktA ane IcchA hoya che e daSTibiMdu samajAvyuM che. sUtranA prathama vibhAgamAM sAdhaka sahaja maLatI preraNAne choDI devA kema taiyAra thAya che tenAM kAraNo jaNAvatAM kahe che ke, jo sAdhakamAM jijJAsu buddhi hoya che to te koI paNa sthAna, vyakti ke banAvomAMthI kaMI paNa levA mathe che ane le che. paNa jo sAdhaka upayogazUnya-gAphela bane to bahAranA dazyo tenAM cakSu AgaLa khaDAM thavAthI pUrvAdhyAsone laIne te sAdhaka enimittone vaza thAya che. joke AvA prasaMgomAM jijJAsA, vairAgya ane saMyamanA prabaLa vega AgaLa zarUzarUmAM nimittonA jorano dabAva thaI gayelo dekhAya che, paraMtu pUrvAdhyAsothI vavAyeluM e vAsanAnuM jherI bIja dhImedhIme vRtti para asara upajAvI bIjA tevA ja prasaMgo maLe gupta rIte vikasI jAya che. A vRkSa dhIme dhIme sAdhakanI cAlu sAdhanAmAM kepha reDe che ane tethI ja saMkucitatA pese che, ahaMkAranuM kriyAmAM darzana thAya che ane vikAsa rUMdhAya che. ahaMkAra Ave eTale vizva jevaDA aphATa AtmasvarUpane te puruSa nAnakaDI vyaktimAM samAvavA mathe che. jema jema te mArge zakti vadhu vadhu veDaphAya tema tema te sAdhaka vizvathI ataDo ane ekalapeTo thato jAya ane jema jema vizvathI te ataDo thato jAya, tema tema te mohanI aMdhAra khAImAM DUbato jAya ane vyaktitva vikasAvavAne bahAne vyaktitvane potAne hAthe ja haNato jAya. ahIM ajANa ane atattvadarzI vizeSaNo vAparI sUtrakAra mahApuruSe avalaMbananI maryAdA sUcavI che. e anubhavI puruSoe ja A maryAdA sUcavI che evuM sUtramAM AvatuM kathana "A vAta upalaka daSTie joIne dUra karavA jevI nathI paNa khUba khUba ciMtavavA yogya che" ema vade che. (uddezaka 4, sutra 2) vAstavika rIte ahIM AjJAnI ArAdhanA batAvI che. ghaNI vakhata sAdhaka sadguru ke upasAdhakonI sAthe rahevA chatAMye eka bhUlane badale bIjI bhUlo karato hoya che e paNa svacchaMdano eka vibhAga ja che. sadganuM avalaMbana je hetue che te hetu na sarato hoya, to sAdhaka e avalaMbana pratye game teTaluM mAna darzAvato hoya toye te vikAsa nA sAdhI zake. saddagurunI sevA, bhakti ke saMga kyAre phaLyo gaNAya, tenI spaSTatA batAvI che. pratyeka sAdhakane A vAta mananIya che. (1) sague batAvelI daSTithI jotAM zIkhavuM e sadgunI bhaktinuM prathama rUpa che. ghaNIvAra sAdhaka potAnI daSTi sAthe rAkhIne sanuM zaraNa zodhato phare che. AvA sAdhakane sadgunI prApti thavI saMbhavatI nathI ane kadAca thAya to pacatI nathI. thoDo vakhata kadAca te mAnI lIdhelI bhakti ke lAgaNInA vegamAM taNAye jAya che. te sagunI AjJAmAM vartavAnA koDa seve che ane ghaNIvAra Acare paNa che; toye jyAM sudhI te potAnI prathamanI
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1. 397 | daSTine sAthe ne sAthe rAkhI gurudevanI AjJAne nihALe tyAM sudhI te tenI vAstavika daSTine pahoMcI zake nahi ke lAbha paNa meLavI zake nahi. sauthI prathama potAnAM pUrvadaSTibiMduone sAva bhUMsI nAMkhavA joIe, nahi to eka yA bIjI rIte te daSTibiMduo AvIne tenI sAdhanAmAM Dakhala karyA vagara rahe nahi. (2) eTale ja pUrva adhyAsone bhUlI javA joIe ane Aja sudhI pote jene nirAsakti mAnI hoya te nahi paNa pUrva adhyAsone ta bhUlI javAnI nirAsakti keLavavI joIe. (3) sadagurujyAre ene je kaMI Ape tene bheTa tarIke svIkAravI, eTale ke teo zikSA ke prAyazcita, je kaMI Ape te prakRtine pratikULa hovA chatAM tene saprema svIkAravI. (4) temanI vANI para pUrNa zraddhA rAkhI, tanusAra jIvana ghaDavuM joIe. jeTalA pramANamAM zraddhA hoya teTalA pramANamAM sadguruno saMga phaLe. A cAre jIvanavikAsanA parama ucca saguNo che. paNa ahaMkAra ane mohane moDyA vinA te sadgaNo jIvanamAM pravezI zake nahi. ATaluM kahIne pachI sUtrakAra upayogapUrvakaviharavAnuM kahI sadguru pratye e badhuM aMdhaanukaraNathI nahi paNa vivekabuddhi pUrvaka karavAnuM sUcave che. AmAM sadguru kevA hovA joIe, teonI kaI AjJAne vaza thavuM joIe, teno viveka che. anyathA sadganA bahAnA taLe koI paNa vyakti potAnA svArtha ke vAsanAnuM poSaNa bhakto dvArA sahelAIthI karI zake che, e gerasamaja dUra karavA khAtara bhakti AMdhaLI na hoya paNa jAgRta hoya ema sUcavyuM che. bhakta to vIra, vivekI, vinamra ane vicAraka hovo ghaTe. chevaTa chevaTa pratyeka kriyAmAM sAvadhAnI rAkhavAnuM batAve che. temAM te sadguru ane ziSya bannenI yogyatAno AbehUba citAra che. ziSyanI eka paNa kriyA sagurunI AjJAbahAra nahoya, eTale ke je sarvathA arpaNa thaI gayo hoya e ziSya ane sazuru eTale jenI eka paNa AjJA ziSyanA ekAMtahita vinAnI na hoya. sadaguru eTale niHspRhatAnI mati, premano mahAsAgara ane puNyanI gaMgA. temAM ziSyanI spRhA laya pAme, abhimAnanuM khAbociyuM gaLIne sukAI jAya ane pAtakano puMja zuddha thAya. (uddezaka, sUtra 3) sadgurujo cAlavAmAM sahAya na kare to tenI AvazyaktA paNa zI? evo kadAca koIne prazna thAya tenuM nirAkaraNa A sUtramAM che. sAdhakane sadguru ghaNI jAtanI sahAya kare che. keTalIkavAra sAdhaka eTalI hada sudhI pApa zabdathI ja bhIru banI jAya ke te potAnA jIvanavikAsane lagatI upayogI kriyA karatAM karatAM paNa pApathI Dare che. AthI Ave vakhate gurudeva temane sAco mArga batAvI pApano viveka samajAve che ane pApano saMbaMdha zabda sAthe nahi, paNa mukhyatve adhyavasAyo ane gauNarUpe ja kriyA sAthe che tema batAve che. paNa jyAre pApa karI nAkhyA pachI paNa potAnuM pApa rakhe bahAra Ave e mATe chupAvavAno prayAsa karI
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 398 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bIjAM pApo vadhArato hoya che, tyAre enA pApanA mULane zodhIne sadguruturata nirmULa karavAnuM auSadha Ape che. kadAca vRttinI adhInatAne laIne ziSya tema na kare mATe kahyuM che ke gurudevanI pUrNa adhInatA svIkArI hoya tyAre ja pApa nivArI zakAya ane prAyazcitta saphaLa thAya. (uddezaka 4, sUtra 3-4) strI mohamAM raheluM, sAdhakanA svacchaMdI mAnasa para asara karanAruM pralobhana ane e svacchaMdI mAnasamAM mukhya bhAga bhajavI zake tevI nATayavRttio vikAsamArganA pathikane Dagale ne pagale dhanAruM AvaraNa tathA mahAsamartha zaktidharone namAvanArI zakti che. sAdhakane sadgurutathA satsaMganI asarataLe satata jAgRta rahevAnI jarUriyAta A daSTie che. ema batAvavA sUtrakAra have e ja vastune bahu gaMbhIra rIte ane UMDANathI carce che. (uddezaka 4, sUtra 6) viSayonI uttejanAno khorAka para moTo AdhAra che. "jevuM anna tevuM mana" e sUtra vicAravA yogya che. rasALa, svAdu ane tIkhAM bhojanaviSayavRttine ugra banAve che. eTale ahIM lUkhosUko khorAka khAvAnuM sUcavyuM che. alpa bhojana paNa eTalI ja mahatvanI vastu che, Indriyone uttejanA karavA mATe nahi. ATalI sAdI vAta sau koI sAdhaka samajato ja haze; toye padArthomAMnA svAbhAvika rasane badale tela, maracuM, mIThAza, khaTAza vagere aneka vastuone rasamizrita karIne khANAMo khavAya che. e jotA jaNAze ke tema karavAthI khorAka mATe khAvAnuM nathI rahetuM khAvA mATe khorAka banI jAya che. A rIte vyaya tathA pApa bannevadhe che ane zarIrane zrama pUrato na maLavAthI Indriyo para te khANAnI khoTI asara thAya che. eTale lakhuM ane alpa bhojana pratyeka sAdhakanA zarIra ane mana bannenA Arogya mATe upayogI che, e vAta nirvivAda che. eka sthAne UbhA rahI kAyotsarga karavAnuM sUtramAM che. te zarIrane kasavAnI daSTie che. A badhA prayogo khUba upayogI nIvaDe che, sAdhakane ghaNIvAra patanamAMthI ugArI le che. chatAM ATaluM karyuM patI jatuM nathI. bahAranA upacArothI viSayonuM zamana thAya. te na paDe evuM bane toye tethI vAsanAno vijaya prApta thAya tevI nizcitatA nathI. eTale sthAnAMtara karavAnuM sUcavyuM che. temAM be daSTibiMduo che. eka to ghaNIvAra amuka sthAno ja evA hoya che ke manuSya para tyAMnA prabaLa AMdolanonI asara paDe che. tyAgI tattvajJAnI ke ciMtanazIla puruSonuM rahevAnuM jyAM bahu banyuM hoya tyAMnuM vAtAvaraNa tyAM besanAra ke rahenAra para tenI tevI asara upajAvyAnA anubhavo thAya che. te ja rIte kharAba vAtAvaraNanI paNa tevI kharAba asara paDyA vinA rahe nahi ane bIjuM te sthAnamAM vAsanAne uttejita kare tevAM bAhya nimitto hoya toye bAdhAkara nivaDe. A banne daSTie sthAna parivartana Avazyaka che ane tethI lAbha paNa thAya che, e svAbhAvika che. bhikSa gAmegAma apratibaMdha viharatA hovA chatAM comAsAnA cAra mAsa tene eka sthAne rahevAnI AjJA che. tenuM kAraNa e che ke comAsAmAM jIvonI adhika utpatti thavAthI ajatanAthI bacI javAya, varSAvihAramAM upasthita thatI azakyatAo TaLI jAya ane jJAna, dhyAna tathA tapane mATe paNa Rtu vadhu anukULa che tethI cAturmAsa mATe vihAranI muni sAdhakane jainazAsanamAM manA karI che. toye ahIM cAturmAsamAM paNa vihAra karavAnuM sUcavyuM che tenI pAchaLa mahAna hetu che. jainadarzana naisargika darzana hoI tenAM niyamo naisargika baMdhAraNapUrvaka ane
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 399 | hetupuraHsara yojAyA hoya che. mAtra hetune yathArtha samajIne te niyamonuM pAlana karavuM ghaTe, te enI maryAdA che. viSayonuM dhyAna sAdhakane je nukasAna kare che, te varSARtuno vihAra nathI karato. varSARtunA vihAramAM je doSo che tenA karatAM viSayonA dhyAnamAM vadhu che te daSTie vihAra kSamya che ane ahIM to tyAM sudhI sUcavyuM che ke AhArano sarvathA tyAga karI jIvana TuMkAvavuM e yogya che paNa abrahmacaryanuM sevana karavuM yogya nathI. abrahmacaryamAM AtmaghAta che. zarIraghAta karatAM AtmaghAta vadhu bhayaMkara che. AthI sAdhakane bIjAM badhAM vratomAM azakya-parihArane sthAna ApI maryAdApUratA apavAdanuM sthAna rakhAyuM che paNa brahmacaryavratamAM tema nathI karyuM. mana, vANI ane kAyAno avyabhicAra e brahmacaryanI sarvAgasAdhanA. (uddezaka 5, sUtra 1) sAcI samajanuM phaLa-pariNAma vairAgya, tyAga ane nirAsaktimAM pariName che. e siddhAMta jeTalo nakkara che, eTalo ja sAcI samaja zraddhA pachI ja Ave che, e siddhAMta paNa nizcita che. ahIM jaLAzayanuM daSTAMta ApyuM che, tenI pAchaLa ghaNA hetuo che. tene vaparAyeluM eke eka vizeSaNa paNa teTaluM ja sahetuka che. dA. ta. jaLAzayamAM pavitratA che. paNa tenI pavitratA bIjAthI abhaDAI jAya evI kRtrima nathI. sAcI pavitratA pote pavitra rahe che ane bIjA maLane paNa pavitra banAvI zake che. A vAta mananIya che. jaLAzayamAM je mIThAza che te mAtra dekhavA pUratI nathI, hajAro tRSAturanI tRSA chupAve tevI tenAmAM divya zakti che."samabhUmimAM raheluM jaLAzaya" evuM jaLAzayanuM jevizeSaNa vaparAyuM che emAM e bhAva che ke, jaLAzaya pote bIjI badhI sthaLa bhUmi eTale ke potAthI vijAtIya bhUminI vacce hovA chatAM potAnI cAre kAMThAnI maryAdA jALavIne gela karI rahyo che, eTaluM ja nahi balake pote potAnA svarUpamAM-nirmaLatAmAM masta rahIne moja mANI rahyo che, ema sUcave che. ATaluM jALavavA chatAMye bahAranuM AkramaNa Ave to tene jItavAnI tenAmAM gaMbhIra chatAM amogha zakti che. bahAranI vijAtIya bhUminI raja Ave to tenA para pote vijaya meLavI tene nIce dabAvI nirmaLatAmAM UlaTI vRddhi kare che. juo- jaLAzayanI AsapAsa bIjI badhI sthaLabhUmI hovA chatAM tenA pratye dveSa ke ghaNA nahi balake keTaluM ane kevuM audArya rAkhe che? aneka dazyo pAse hovA chatAM paNa e keTalo nirAsakta ane svarUpamagna che? ATalI yogyatA chatAMye e keTalo jAgRta che? paNa A badhuM tenA AtmavizvAsa pachI ja tenAmAM AvyuM che e vAta bhUlI javI na joIe. bIjAnI sAthe vasavA chatAM ke bIjAne avakAza ApavA chatAM, "je kaMI mAruM che te koI chInavI levAnuM nathI ane chInavI levA jevuM haze to mAruM nathI. to pachI ciMtA zI?" eTalI pratIti thayA pachI ja A yogyatA pragaTe che. jaLAzayanI jema vivekI, jAgrata ane AraMbha kriyAthI para thayelA maharSi puruSo paNa evI ja sahaja udAratA, sahaja nirAsakti ane svarUpamagnatA rAkhI zake che. hajAro pAtakIo tenI jJAnagaMgAmAM pavitra thaI zake che. te loko jagatanI daSTie adhama, nIca, nAstika, pApI ke mithyAtvI dekhAtA hoya te paNa temanA daSTibiMdumAM evA nathI dekhAtA. emane mana to kAMcana ane loSTha banne samAna hoya che, emanI daSTi emAnAM eka para lobhAtI ke kheMcAtI nathI. ekAMta emane atipriya hoya, toye janatAno khaLabhaLATa temane khaLabhaLAvato nathI. hajAro jano emanA jJAnanI mIThAza cAkhI zake eTalA te jJAnanA bhaMDAra hoya che. chatAMye
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 400 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha nitya navIna jananA saMsargathI potAnA anubhavane nakkara banAvavAnI emanI jijJAsA tAjI ja rahe che. e pArasa karatAMye vadhu udAra hoya che, emano saMsarga pApIne paNa saMtanA rUpamAM palaTAve che. e puNyanA puMja samA che, emanuM vAtAvaraNa ja samasta jagatane pAvana kare che. emane maraNanI leza paNa paravA hotI nathI. A puruSo pote mukti taraphano mArga kApe che, bIjAne paNa preraNA Ape che, chatAMye jagata para ame upakAra karIe chIe, evuM emane bhAna hotuM nathI. ahIM AtmavizvAsa ane kudaratI kAnUnane AdhIna thaI vahetA jIvano sumeLa citAra che. AvuM jIvana maharSi sAdhakane to sahaja hoya; bIjA sAdhako A rIte draha (jaLAzaya) ane maharSinA dAMtano dhaDo laI potAnuM jIvana keLave, ema kahevAno sUtrAzaya che. (uddezaka 5, sUtra 2) sUtra ema kahe che ke upara varNavelo mArga anubhavIe batAvelo nizcita mArga che, temAM saMzaya na karatAM zraddhA keLavo. kAraNa ke zraddhA vinA jJAna nathI ane jJAnavinA samAdhi nathI. sau mAnasika samAdhi Icche che. eTale zraddhA sau koIe keLavavI ja rahI. zraddhA eTale anubhavI puruSono anubhava, zAstrIya vacana ane potAnI satyazodhaka buddhi e traNeno samanvaya karyA pachI satkAryanI pAchaLa puruSArtha karavAno aTalanizcaya karavo te. zraddhAmAM vivekabuddhi tathA hRdaya baMnneno avakAza che. jyAM e traNeyano sumeLa na hoya tyAM aMdhazraddhA ke azraddhA hovAnI. eka nAnAmAM nAnA kArya pAchaLa paNa jyAM zraddhA nathI, tyAM te kArya prANavihoNuM nizcata khokhuM banI rahe che. zraddhA pratyeka kAryano prANa che. nIrasamAM nIrasa jaNAtA kAryamAM paNa zraddhA rasa reDe che, sauMdaryanI saurabha phelAve che. A rasa kone na game ? paraMtu mAnavanA hRdayamAM eka evuM tattva hoya che ke je tene Ama karatAM, zraddhALuM banatA rokI rAkhe che. rakhe zraddhA karIza to kaMI gumAvIza, evI ciMtA pamADe che. paNa koI paNa kriyA phaLa rahita hotI nathI." evA kudaratanA avicaLa siddhAMtamAM zaMkA hovI e ajJAna che, ene vicikitsA athavA bIjA zabdomAM vikalpa kahevAya che. jeTalo eka khanijathI mAMDIne vanaspatine ke kIDI, UdhaI, bhamarA ke pazu jAnavarone naisargika zakti parano vizvAsa dekhAya che, joke teono parAdhIna vizvAsa che teTalo mAnavAmAM nathI dekhAto. enuM mukhya kAraNa A jAtanI phaLa viSenI zaMkA che. mAnavane aMtaHkaraNano vikAsa ane buddhi e be tattvo Itara prANI duniyAthI vizeSa maLyAM che. ethI eNe svAdhIna thaI naisargika niyamane vadhu anukULa thavuM joIe, te sAdhanothI vadhu saMskRta thavuM joIe, chatAM mAnavajAtano moTo bhAga te sAdhanothI vadhu vikRta thato jAya che, tenuM kAraNa paNa mukhyatve A jAtanI vRtti ja che. saMgrahabuddhi, hAyalAlasA, cittanA baLApA, evuM evuM badhuM AthI janme che. A jAtano vikalpa e kaMI sAmAnya durgaNa nathI paNa pratyeka kSetramAM vihvaLatA, caMcaLatA, bhaya ane kSobha utpanna karanAra bhayaMkara durguNa che. AvuM badhuM prAyaH AvA vikalpothI ja thAya che tethI anubhavI puruSo kahe che ke, vicikitsAne sAthe laIne sukha ke zAMti zodhavA mathe che te kadI sukha ke zAMti meLavI zakato nathI.
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, 401 | paNa ATaluM jANI ke samajI levAthI e dUra thaI jaze evuM, kiMvA vikalpa e to manano eka svAbhAvika ane svataMtra guNa che tene dUra kema karI zakAya evuM mAnI koI te tarapha bedarakAra na rahe. vikalpa e vRttinuM eka prakAranuM spaMdana (kaMpana) che, manodravyanI eka kriyA che e kharuM, paraMtu toya e nivArya to che ja. eTale manamAM utpanna thatA vikalponuM vivekabuddhi dvArA samAdhAna karI temane zAMta karavAno prayAsa karavo joIe. je sAdhako vikalponuM zamana na karatAM vadhu vega Ape che emanuM mana eTaluM ja ugra ane caMcaLa bane che, emanI smRti paNa zuddha rahetI nathI ane ethI ja teo upayogabhraSTa thaI nimitto maLatAM daMbha, abhimAna, krodha ane evA tAmasI guNo tarapha kheMcAI jAya che. AvA sAdhakane zAMti kayAMthI hoya! vikalpavAna pratyeka sthaLe zaMkAzIla hovAthI kazI pragati sAdhI zakato nathI. A sthaLe e paNa kahI devuM ucita che ke vikalpone keTalAka ajJAna sAdhako vicAra ke ciMtana mAne che. e temano mahAna bhrama che.vicAra ane ciMtanamAM nirNaya hoya che, vikalpamAM nirNaya hoto nathI. vikalpavAna sAdhaka gUMcavAyelA sUtaranI jema ukelavA jatAM vadhu guMcavAto jAya che ane ene AvA vikalpothI mAnasika dardo paNa zIdhra lAgu paDI javAno saMbhava rahe (uddezaka 5, sUtra 3) uparanA kathanathI ema kahe che ke sAco ke khoTo nirNaya turata svIkAravA karatAM bhalene moDo thAya toye sAco ja nirNaya karavo e sAro siddhAMta che ane sAdhakane sutrakAra kahe che ke, baMdhu! mauna bhaja. tArI zakti ane anubhavathI A bInA para che, haju jene nirNayanuM ye darzana na thayuM hoya te zuddha nirNaya kayAMthI karI zake? ane nirNayanI zuddhi vinA siddhAMta kevo? eTale ahIM je kahevAya che te upara ja lakSya Apa. tArA anubhava ke kalpanAne kore mUka ane A bInAne pharIthI tapAsa. "jenI zraddhA pavitra che" A vAkyamAM to sUtrakAra vilakSaNa kahI nAkhe che. zraddhA ahIM AzayanA arthamAM che. jeno Azaya zuddha che tene satya hoya ke asatya hoya tenI kaMI ciMtA nathI. asatya hoya toye tene te satya rUpamAM pariName che. A vAta khUba UMDI che, anubhava vinA gamya paNa nathI. Ano TUMkasAra e che ke, sAdhaka satyAsatyanI bahAranI bhAMjagaDamAM na paDatAM kevaLa AzayanI pavitratA para vadhu lakSa Ape, e yogya che; kAraNa ke sAdhaka dazAmAM rahelo mAnavI satyAsatyane potAnI daSTithI ja mApato hoya che. AthI ghaNIvAra evuM paNa bane ke je enI daSTimAM asatya dekhAtuM hoya te satya hoya ane satya dekhAtuM hoya te asatya hoya. sArAMza ke satya ke asatya e tenI daSTie sApekSa che. nizcita satyane to pUrNa jJAnanI daSTi ja tolI zake. e tola kADhavAnI bIjAnAM chAbaDAmAM zakti nathI hotI ane nahoIzake. toye AkhA jagatane jANe nyAya ApI devA mATe potAne nyAyAdhIza tarIke mokalyo na hoya, tema mAnava bIjAnA guNadoSo joyA kare che. eTaluM ja nahi paNa upalaka daSTie joyuM na joyuM, ne nyAya ApI devA e bahAra paDe che. Ano artha e nathI ke satya ke asatyane sAdhake tapAsyA vagara hAMkya rAkhavuM. Ano artha e che ke, pote
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha potA tarapha ja jovuM. jagatane jovuM hoya to te paNa potA mATe, bIjA mATe nahi. je potAne jue che te ja jagatamAMthI sAra kheMcI zake che. sArAMza ke sAdhaka jagatanA guNadoSo jovAnuM choDI daI aMtara zuddha kare. jagata to ArasI che, temAM je kaMI dekhAya che te potAnuM pratibiMba mAtra che. je jevo hoya che, te tevuM jagatamAMthI jue che ane meLave che. lAla raMganI zIzImAM paDeluM sapheda dUdha raktavarNa che tema na kahI zakAya. te ja rIte je daSTithI manuSya bIjAne jue che, tevuM ja tene dekhAya che. AvI daSTimAM padArtha ke vyaktitva nathI dekhAtuM, khokhuM ja dekhAya che ane te paNa potAnI AMkho para jevAM cazmA hoya tevA raMganuM. (uddezaka 5, sUtra 4) "jene haNavA lAyaka, pIDavA lAyaka ke dUra karavA lAyaka mAne che te tuM ja che." sUtramAM e bhAva phalita thAya che ke je bIjA jIvone haNe che teNe mAnavuM joIe ke te bIjAne nathI haNato paNa potAne haNI rahyo che; kAraNa ke vizvanA pratyeka prANI sAthe potAno saMbaMdha che. vRttimAM hiMsA peThI eTale AtmA haNAyo, e be bhAvanAmAMthI sAra e nIkaLyo ke koI paNa prANIne duHkha ApavAno ke duHkha thAya tevuM vicAravAno adhikAra nathI. A vAta sthULa ahiMsAnI daSTie thaI. ahIM ethIe UMDI vAta che. vicikitsA ke vikalpavALAne jagata pratye avizvAsa hoI vikalpo dvArA ke bhAvanA dvArA te aneka prakAranI hiMsA karI rahyo hoya che. bIjA duSTa che ema mAnavuM e paNa hiMsA ja che. mada, viSaya, kaSAya, IrSA, droha e badhA hiMsAbhAvanAnAM rUpo che. tethI ahIM sUtrakAra kahe che ke, tane je bahAra kharAba lAge che, tene dUra karavA mathe che ane haNavA jevAM mAne che, tenAM kAraNabhUta te nathI paNa tuM che. tuM eTale ke, bahirAtmA che. vikalpavAna haMmezAM bahirAtma svarUpamAM ja AtmA mAnI pravRtti karato hoya che. bahirAtmabhAva ja vikalpo ane te dvArA hiMsA bhAvanA prere che. AthI ja ahIM kahyuM che ke, Aje tuM ane hiMsAvRtti eka thaI gayA che, mATe tene ja tuMhaNI nAkha arthAt ke tuM tArApaNuM bhUlI jA.vikalpalaya kyAre thAya? ne zraddhA kyAre pragaTe ? enA uttaramAM apAyelo A ajoDa ane saraLa upAya che. paNa ghaNIvAra sAdhakane ema lAge che ke, huM jo mane bhUlI jAuM to pachI rahe zuM? sUtrakAra mahAtmA khAtarIpUrvaka kahe che ke, temAM DaravAnuM kaMI kAraNa nathI. tuM jene bhUlaze te tuM pote nathI. mAtra "A huM , A huM chuM." evo enA para huMpaNAno te parANe Aropa karyo che. paNa vAstavika rIte to je dvArA je jAtanuM bhAna thAya te ja tuM che. "rakhe huM mArA vyaktitvane ane mane bhUlI jAuM!" e jAtanuM je pharI bhAna thAya che te ja tuM pote che. eTale tArA vyaktitvane bhUlatAM rakhe huM mane bhUluM, tevo bhaya rAkhavAnuM kaMI kAraNa nathI. kharI vAta to e che ke vyaktitva bhUlyuM bhUlAya tema nathI ane je bhulAI zake te vyaktitva nathI. e to mAtra zarIrAdi para Aropita kareluM ahatva ke jene abhimAna kahevAmAM Ave che te che; eno nAza to abhISTa che, emAM ja vikAsa che. ema kahI ahIM AtmAnuM Abehuba svarUpa varNavyuM che. zabdamAM AthI vadhu zuM AvI zake? (uddezaka 6, sUtra 1) sagunnI AjJA saMbaMdhamAM khUba bhrama pravartato hoya che, teno AmAM spaSTArtha che. "tuM bahAra zodhe che te bahAra nathI paNa tArAmAM che." evI aMtaHkaraNane daDha pratIti karAvIne puruSArthI banavuM, e sa nI AjJAnI ArAdhanA gaNAya. A mArgathI viparIta rIte eTale ke jeo bahAra zodhavA mATe prayatna karI rahyA che, kIrti, mAna, pUjA, Rddhisiddhi ke samRddhi mATe sadaguruzaraNa zodhI rahyA che, teo saddagurunI AjJAmAM nathI ema
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 403. mAnavuM ane jeo bAhya ke AMtarika kazo puruSArtha nathI karatA eTale ke kevaLa vikalpamaya jIvana gALe che teo paNa saddagurudevanI AjJAmAM nathI ema mAnavuM. ahIM eka zaktino durpayoga kare che ane bIjo zakti hovA chatAM azakta che. A banne sthiti sAdhakane mATe yogya nathI. akhaMDa zraddhAnI sAthe akhaMDa puruSArtha hovo ghaTe. naisargika jIvana gALanAra parama puruSArthI hoya che. je susta jIvana gALe che, te pote naisargika jIvana gALe che ema na kahI zake. (uddezaka 6, sUtra 7) jyAM karmabaMdhana nathI, IcchA nathI, pravRtti nathI, rAgAdi ripuo nathI ke saMsAra pratye punarAgamana nathI te mukta dazA che. karmabaMdhana na hoya tyAM IcchAye nahoya, IcchA na hoya tyAM pravRtti paNa na ja hoya. sarvathA IcchA rahitapaNuM eja vItarAgatA. vItarAga puruSane saMsAra ke tenAM kAryakaraNa sAthe kazoya saMbaMdha na hovAthI te saMsArI jIvonA nyAyAdhIza banatA nathI ke pharIthI avatAra dhAraNa karatA nathI. jyAM jJAna che, caitanya che ane tanmaya AnaMda che, tyAM ja teo navI sthitimAM rahe che. chaThuM adhyayana (uddezaka 1, sutra 1) sAdhakanI bIjI aneka yogyatAo hovA chatAM jenAmAM mahAvIratA-sAcuM vIratva nathI hotuM, te tyAgane pacAvI zakatA nathI, ema kahI ahIM zaktinI ja kevaLa pUjA batAvI che. zakti vinA zuddhi zakya nathI. zaktimAna ja vikalpone rokI zake ane arpaNa thaI zake. anya pakSe ema paNa kahevA mAge che ke, muktimArga paNa tenA adhikArIne batAvI zakAya. zaktivihInane je kAMI paNa apAya te uttama hoya toye apathya nIvaDe. miSTAna suMdara hoya toye te dardIne na ApI zakAya, nIrogIne ja apAya. tema ja tyAga paNa siMhaNanA dUdha samo che. sonAnuM pAtra ja tene jIravI zake ane teno saMsarga jhIlI zake. je tyAgamAM AtmabhAna nathI te tyAga bojArUpa bane, ema paNa ahIM phalita thAya che. tyAgajIci, ahiMsaka bhAvanA, vivekabuddhi ane samAdhinI pipAsA e cAra guNo dharAvanAra ja muktimArgane ArAdhI zake che. pUrNa tyAga ene ja pace. AtmavizvAsamAM aDola paNa evo vIra ja rahI zake. AtmavizvAsa gayo eTale vikalpo, kheda, zoka, ciMtA ane paritApa e badhuM Ave ja ane AtmavizvAsa Ave eTale e badhuM palAyamAna thaI jAya ane vicAra, vivekabuddhi, vairAgya, jAgRti, tyAga, arpaNatA ane nirAsakti e badhuM kramazaH janme. eTale sauthI prathama AtmavizvAsa saMrvAge daDha karavo joIe. (uddezaka 1, sUtra 7) mAtApitAnA prema ane RNAnubaMdhone yathArtha jANIne je sAdhaka sAcA vairAgyapUrvaka mAtA pitAnA hRdayane jItIne arthAt ke potAnA saccAritranI chApa pADIne tyAga aMgIkAra kare che, te ja sAMgopAMga pAra UtarI zake che. je gRhasthAzramamAM paNa Adarza nathI, te tyAga jevo mahAbhAra zI rIte rahI zake? jainadarzanamAM guhastha sAdhaka ane bhikSa sAdhaka bannene mATe tyAga prati pUrNa bhAra Apyo che. tenI pAchaLa
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 404 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha tattva che. nirAsaktinI sAdhanA padArthonA tyAga vinA saMpUrNa rIte saphaLa thavI kaThina che. evo kaika jJAnIoe anubhava karyA pachI tyAgamArganuM valaNa vikAsanA mArga tarIke svIkArAyuM che. bhoga ane nirAsakti e banne sAthe sAthe to koI apavAdita asAdhAraNa vyaktine ja sahaja hoI zake. eTale tyAga Avazyaka che. tyAga mArge javuM eTale AsaktinAM nimittothI para rahI nirAsaktinI sAdhanA karavAno prayatna karavo. tethI ahIM mAtA, pitA, strI, snehI ke kuTuMbIjananA vAstavika snehane avagaNavAnI vAta nathI. tema ghaNAjanya saMbaMdhityAganIye vAta nathI; kAraNa ke teno tyAga Aveza jatAM ja viramI jAya che. vaLI je sAdhaka RNAnubaMdha ane kartavya khAtara ja snehasaMbaMdha rAkhe che, te sneha sva ke para koInuM patana karato nathI. paraMtu je sneha kartavyanA bahAnA nIce kevaLa moha ane vAsanAnI vRddhi karato hoya che te potAno ane parano kazo vikAsa sAdhI zakato nathI. ahIM saMbaMdha tyAganI vAta mohatyAganI bhAvanAne anulakSIne che. (uddezakara, sUtra 1) "strI putrAdinA pUrvasaMyogane tyajIne" A vAkyano artha 'moha saMbaMdha tyajIne' che, 'kartavyasaMbaMdha tyajIne' nahi. UlaTuM jyAre kartavyasaMbaMdha vikase che, tyAre ApoApa ja tyAga thaI jAya che, tyAgamAM to saMkucitatAno tyAga karIne AkhA vizvano svIkAra ja che. eka tyAgI kevaLa mAtA ke strIne taje che eno artha e ke, have e saMkIrNatA tathA moha saMbaMdhane choDIne vizvanI samasta vyaktionI sAthe nirmaLa saMbaMdha bAMdhe che. ahIM gRhastha sAdhakane lagatI vAta che. atyAre to gRhastha sAdhaka strIpuruSano saMbaMdha eTale kevaLa zarIra bhogasaMbaMdha samaje che ane mAtApitAno saMbaMdha eTale rakSaNapoSaNa karavAno kriyAsaMbaMdha che. paNa zAstrakAranA kathana pramANe A badhA svArthI ane mauhika saMbaMdho che, kartavyasaMbaMdha nathI.gRhastha sAdhaka jyAre sAdhanA mArgamAM joDAya tyAre eNe A badhA saMbaMdhomAMthI vAsanA ane lAlasAnA tattvo dUra karI sau sAthe kartavya saMbaMdha joDavo joIe. kartavya saMbaMdhamAM vikAsa che, patana nathI. gRhastha sAdhaka jo potAnI patnI, kaTuMbAdika vaibhavo ke padArthomAM mohasaMbaMdha bAMdhe to patana ja thAya. kharI rIte gRhasthAzramano hetu moha saMbaMdha bAMdhavAno nathI, paNa kevaLa kartavyasaMbaMdha bAMdhavAno che. kartavya saMbaMdhamAM patana nathI, kAraNa ke temAM moha ke ghelachA na hovAne kAraNe vizvanI koI paNa vyaktine bAdhA na pahoMcADavA chatAM te saMbaMdha nabhI rahevAno saMbhava che. paNa mohasaMbaMdhamAM tevuM nathI. mohasaMbaMdhamAM to eka vyaktine potAno svArtha sAdhavA jatAM samasta vizvanA ahitanIye paravA na rahe evuM ghaNIvAra bane che; kAraNa ke kartavyasaMbaMdhamAM je viveka buddhi jAgRta hoya che e mohasaMbaMdhamAM hotI nathI. meMzeno tyAga karyo che ane zA mATe karyo che, e uddeza bhUlI javAthI e bannemAMnA keTalAka sAdhako punaH pUrvavegane vaza thaI sAdhanA choDI de che. Ama thavAnA kAraNo be che; eka to mohasaMbaMdha zA mATe choDyo che tenI smRti cAlI javAthI, mohasaMbaMdha choDavo eTale padArtho choDavA eTalo saMkucita artha thAya che. paNa kharI rIte padArthono viSayabhoganI daSTie upayoga karavAnuM choDavuM eTalo eno vyApaka artha che. kAraNa ke vAsanAthI jyAre padArthono upayoga thAya che, tyAre padArtha lAbhane badale hAni kare che, saMskArane badale vikAra vadhAre che ane sukhane badale duHkha janmAve che. A bhAvanAe ja eTale ke bhoganI daSTie, je je padArtho vaparAya che te tyAjya
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, 405 | bane che. A smRti kAyama rakhAya to pUrvaadhyAso (kAmabhogathI sukha maLe che tevA pUrve poSelA saMskAro) jora na karI zake ane sAdhanAzruta thavAnuM bIjuM kAraNa pUrvaadhyAsonuM kheMcANa thAya tyAre temane zamAvavAnA puruSArthanI khAmI che. A be kAraNothI pratijJAnI jarUriyAta anivAryarUpe siddha thAya che. toye ahIM pratijJA eTale prANanA bhoge paNa niyamomAM avicala TakI rahevAno daDha saMkalpa eTalo ja artha levo; kAraNa ke je sAdhako pratijJAne ja tyAga samajI bese che te sAdhako pratijJA lIdhA pachI asAvadha banI jAya che ane zuddha hetuthI Tyuta thAya che. (uddezaka 2, sUtra 3) A uddezakamAM jJAnamArga ane satkarmano mArga batAvIne pachI svArpaNano saraLa mArga batAvyo che. AjJAthI mAro dharma pALavo ema kahevAnI pAchaLa khUba rahasya che. vikalpo ane zaMkAthI jenuM aMtaHkaraNa gherAyeluM che evo sAdhaka saMsAranI pratyeka vyaktinI bhinnabhinna mAnyatA, bhinna bhinna mato ane bhinna bhinna dharmone joIvadhune vadhu guMcavaNamAM rakhe paDI jAya! e khAtara ahIM AjJApAlanamAM ja dharma batAvyo che. bhaktimArganI je arpaNatAnI bhAvanA che te svArpaNanuM ahIM pratipAdana che. A mArge janAra sAdhakane buddhinA vikalpo ke tarka vitarko satAvI zakatA nathI. lAgaNIpradhAna sAdhakomAM arpaNatAnuM tattva vikaseluM hoI emane mATe A mArga ati saraLa ane sAdhaka nivaDe che. paNa te jyAM tyAM arpaNa na thaI jAya te khAtara ahIM sarvajJa devanI AjJAmAM arpaNa thavAnuM sUcavyuM che ane te yogya che. je jJAnI puruSe sAdhakanA mArganI pUrNa cikitsA karI che e ja jJAna ApavAnA adhikArI che, te vAta to AgaLa spaSTa ja karI che. eTale A rIte puruSanI AjJA e sAdhakanuM parama avalaMbana banI zake, temAM saMdeha rAkhavAnuM kAraNa rahetuM nathI ane AjJAnI adhInatA AvI eTale sAdhaka haLavo phUla jevo thaI rahe e svAbhAvika paraMtu huM kaMIka chuM' e jAtano kAMTo A saMsAranA sAmAnya koTInA mANasomAM paNa rahyo hoya che. te jAya tyAre ja AjJAnI adhInatA Ave. jo ke A sthitimAM prathama to sAdhakane potAnuM vyaktitva jatuM rahetuM hoya evo bhaya lAge che. paraMtu kharI rIte to vyaktitvano temAM vikAsa che. jene potAnA vyaktitvanuM sAcuM bhAna thayuM che, tenAmAM to vizva jevaDA mahAsAgaranuM pote eka avibhakta biMdu che evuM jJAna saheje pragaTe ane ATaluM samajyA pachI bhaya zAno? UlaTuM mahAsAgaramAM arpaNa thavAmAM tene moja lAge. paNa jene vyaktitvanuM jJAna nathI, tene mATe to huM kaMIka chuM e bhAna kevaLa zarIranI AsapAsanI yaMtra sAmagrI ane saMkIrNatAne laIne ja jakhyuM hoya che ane ene mATe to e zalyanuM ja kAma kare che. eTale e zalya kADhaye ja chUTako. vizvabaMdhutvanI bhAvanA paNa A zalya dUra thayA pachI ja jAge che. (uddezaka 3, sUtra 3) jJAnI hoya e dehadamananI maryAdA jANI yathArtha tapazcaraNa avazya kare evI bhAvanA mUkI, je jJAnanuM phaLa jIvanamAM pariName e ja jJAna ema batAvyuM che. paNa AthI jenAM hADamAMsa sukAyelAM hoya e ja jJAnI ke muktinA adhikArI che, evuM koI rakhe mAnI le ! A kathanathI eTaluM ja samajavAnuM che ke, mokSArthI sAdhakane zarIra zukrUSAno moha na hoya, ane dIrgha tapazcaryA ene sahaja hoya. sUtrakAra jaNAve che ke, badhuM vivekapUrvaka hoya, eTale ke temanI badhI kriyA hetupUrvaka ane sahaja hoya. te tapasvInuM zarIra, kaSAyo ghaTayA hoya ane kSamAdi guNo vadhyA hoya. AvA sAdhako saMsAramAM hovA chatAM saMsArasamudrathI pAra jANavA. ema kahIne sUtrakAra samajAve che ke saMsAra pote baMdhanakartA nathI paNa rAgAdi AMtarika zatruone aMge je saMsAra nirmAya che e
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha baMdhanakartA che. AthI e phalita thayuM ke saMsArano aMta AMtarika ripuonA nAza vinA thaI zake nahi. (uddezaka 3, sUtra 4) virata, bhikSu, cirasaMyamI e traNa vizeSaNo muni sAdhakane mATe vAparI evA sAdhakane paNa zuM kaMTALo upaje ? evo sUtrakAre ja ahIM prazna karyo che. A praznanI pAchaLa emano dRDha anubhavapUrvakano nizcaya rajU karavA mAge che. AvA suyogya bhikSu sAdhakane koI sthaLe kaMTALo hoya nahi, evI pAkI pratIti teo Ape cheka ane kahevA mAge che ke, AvA bhikSune koI paNa pralobhana ke saMkaTanA prasaMgo sparzI zakatA nathI ane sparze toya emanI vRtti calita thatI nathI. A bhUmikA ghaNI ja uccakoTinI che. ATalI hade pahoMcelo sAdhaka nirAsaktithI parAkASThAe pahoMcyo gaNAya. ahIM tyAganA phaLanuM mApa batAvyuM che. suMdara ke asuMdara prasaMgo sAdhakanA mana para ke karma para kevI asara upajAve che, te parathI e sAdhake keTalo vikAsa sAdhyo che ane keTalI divyatA meLavI che, enuM mApa kADhI zakAya. sArAMza ke, jemanAmAM samatA che, emane sArA ke mAThA prasaMgo kazI asara karI zakatA nathI. 406 (uddezaka 4, sUtra 1) A vizvanA raMgamaMDapa para ghaNA naTa thaI nAce che ane ghaNA daSTa banI jue che. paNa nAcanArA ke jonArAmAMnA viralane ja A badhuM nATaka mAtra che tevuM bhAna thAya che. AvuM kaMIka bhAna jAge ke jAgavAnI taiyArI thAya tyAre ja sAdhanAno mArga game. tyAM sudhI to mAnavamAtra sAdhanano ja durupayoga kare e svAbhAvika che. jagatamAM AvuM ja kaMI dekhAya che. paNa sUtrakAra mAnavane saMbodhIne mAnavajAtane saMbodhe che; kAraNa e che ke teone sAdhanAmAM joDAvAnI yogya sAmagrI sahaja prApta hoya che ane ethI kudaratano saMketa emane mATe svataMtra ane sahaja che. eTale mAnava dhAre to AvI saMsAranI gatAnugatika pravRtino te palaTo karI zake che ane ema karavuM e mAnavajIvanano pradhAna hetu paNa che. paraMtu ahIM sAdhanAmArga game, toye kevaLa gamavA mAtrathI te mArge javAtuM nathI, e vAta bhUlavI joIe nahIM. eTale jeNe e mArge javA yogya AMtarika baLa khIlavyuM hoya te ja ahIM paga mUkI zake. ghaNIvAra keTalAka sAdhakonA saMbaMdhamAM evuM paNa bane che ke ekane Akasmika rIte prathama badhA anukULa saMyogo maLI rahe che; jevA ke, sadguru ke saraLa upasAdhakono yoga, suMdara ane saraLadarzana, bhaktimAna ane guNAnveSI bhaktamaMDaLa ane sAdhanA mATe sahajaprApta thatAM bhojana, vastrAdi sAdhano vagere. AthI 'ame pUrve AMtarika baLa keLavyuM haze tethI to Aje sAdhano pAmI AMtarika baLane lIdhe ja AgaLa dhapIe chIe' ema mAnI e sAdhako have jANe AMtarika baLa khIlavavAnI emane jarUra ja na hoya tema vartavA mAMDe che. paNa kasoTInA saMyogo upasthita thatAM emanI mAnyatA jUdI paDe che ane emane potAnI AMtarika nabaLAIonuM bhAna paNa thAya che. eTale sUtrakAranA Azaya pramANe prathamathI ja AMtarika taiyArI karavI joIe, jethI pAchaLa thI pastAvuM na paDe. pUrNa AMtarika taiyArI vinA anukULa pratikULa koI paNa saMyogo pacatA nathI. eka saMyoga uddhata banAve che, to bIjo saMyamamAM zighilatA lAve che. ATaluM sAdhaka avazya vicAre. jJAnanuM ajIrNa thayuM hoya tevA sAdhakono sUtramAM nirdeza che. 'anubhava vinA jJAna pace nahi,' e sUtra kharekhara mananIya che. jyAre guruziSyanI pUrNa rIte mAnasacikitsA karyA vagara, e ziSyanI anubhavadaSTi jyAM na pahoMcI zakatI hoya evuM jJAna ApI de che, tyAre ja AvuM ajIrNa thavAno bhaya che.
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 jema mAtrAnI davAo puSTikAraka hoya che ane mAyALu vaidya potAnA priya dardIne jaldI zaktimAna thavA Icche che. to ye te dardInI hojarI barAbara jIravI zake tyAre ja ene ApI zake ane tyAre ja ene phAyado paDato thAya. AmAM jeTalI utAvaLa teTaluM dardIne duHkha thavAno saMbhava vizeSa. A vAta anubhavasiddha hovAthI hitaiSI vaidha, dardI utAvaLa kare to ye AvI bhUla karatA nathI. tema jJAnI puruSoe paNa sAdhako pratye teTaluM ane tevuM ja lakSa ApavuM ghaTe. A ja dRSTibiMdue jJAnI puruSo evA sAdhakone mATe amuka ja vAcana, amuka ja saMga, amuka ja khAnapAna ane vastrAdi sAmagrI tathA amuka ja sthAna niyata karI niyamabaddhatA yojI de che ane emanI pratyeka pravRtti para pachI paNa daSTipAta karatA rahe che. amuka sAdhako e koTinA hoya che ke jeo kAyama guru AjJAmAM TakI rahe che. 407 paNa ahIM evA sAdhakonI vAta che ke je sAdhako pUrvagrahone adhIna hoya che. AvA sAdhako satpuruSane saMpUrNa adhIna thaI ke rahI zakatA nathI ane te kAraNe emanI sthiti trizaMku jevI banI jAya che. AvA sAdhako guruAjJAne baMdhana mAne che. toye potAnI vRttinA baMdhanamAM barAbara jakaDAI jAya che ane tethI ja kevaLa uddhRta banI UlaTI pravRttimAM paDI jAya che. A eka prakAranA patanano mArga che ane evA sAdhakone e vadhu pIDe che. vadhu eTalA mATe ke evA sAdhakonuM zAstrIya jJAna kevaLa vAcALatArUpa pariNamavAthI teo jJAnano vepAra karavA maMDI paDe che ane bIjAone saMbodhI brahmacarya, saMyama, tyAga, tapa, arpaNatA evA evA aneka viSayo para suMdara vaktavya ke lakhANa karavA chatAM potAnA jIvanamAM utAravAnuM bhUlI jAya che. AvA sAdhako jagatanI dRSTie tyAgI ke saMyamI dekhAya che; bahAranI pujA, pratiSThA ane sanmAna meLavI zake che; paNa AtmAnA sanmAna pAmI zakatA nathI. Akhare to emane paTakAIne paNa sanmArge vaLavuM ja paDe che ane temAMnA ghaNAkharA vaLe cheya kharA. paNa jeTalo e mArge samaya vadhu pasAra kare teTaluM ja temane pAchaLathI pastAvuM ane sahavuM paDe. kadAca janma Akho vItI jAya to ye yogabhaSTa thaI anya janme pharIthI sAdhanAnA mArge joDAye ja emano chUTakAro thAya che. bIjA sUtramAM bIjI koTInA sAdhakonI vAta che. emAM AjJAnI ArAdhanAno bahiSkAra to che ja, toye emAM uddhatAInA aMzo nathI. eTalo phera che. eTale ahIM sAdhakono balAtkRta doSa na gaNAya. temanA pUrvaadhyavasAyo ja ene viSayo tarapha kheMcI jAya che ane teo kheMcAI jAya che. jo ke Ama thavAmAM mukhya kAraNabhUta temanI asAvadhatA to che ja, ke je kSamya na gaNAya ane te lagabhaga samajapherathI janmI hoya che; kAraNa ke tyAga eTale padArtha para thatI lAlasA ane viSayo tarapha kheMcAtI vRttione rokavAno prayoga, ane tapa eTale IcchAno nirodha, evuM ene bhAna na hovAthI A gerasamaja janme che ane tethI e mAtra padArtha tyAga karI sAdhanAnI Iti samApti mAnI le che, athavA A vegathI kheMcAIne prayoga karavA mAMDe che. paNa Akhare samaja vinAno A vega amuka samaya ja Take che. e cAlyo jAya eTale emano vega badalAya che ane pUrvaadhyAso jAgRta thatAM te kheMcAI jAya che. AvA sAdhakone avalaMbana maLI jAya to te jaldI ThekANe AvI javAno saMbhava rahe kharo. (uddezaka 4, sUtra 8) ahIM sUtrakAra evI koTinA sAdhakonI vAta kare che ke je dharmacusta kahevAya che chatAM sAcA dharmathI vimukha hoya che. vimukha zA sAruM? eno AkAra paNa uparanA sUtramAM Apyo che. e parathI sApekSavAdanuM rahasya paNa samajAya tema che. sUtrakAranA Azaya pramANe jotAM bhinna bhinna dharma mata ke saMpradAyo bhinna bhinna
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 408 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha bhUmikAe rahelA sAdhakonA maMDaLarUpe nirmAya che, nirmAyA hoya che, kenirmAyA hovA ghaTe. kAraNa ke maMDaLano hetu bheda pADavAno nahi paNa samatAthI sahakAra sAdhavAno hoya che. eka sthaLa ke eka bhUmikA saune lAgu na paDe, eTale bhinnabhinnadaSTibiMdue bhinnabhinnadezakALane anulakSIne maMDaLa yojAya che ane ethI je sAdhaka jyAM e yojAyo hoya tyAMthI te dhAre to potAno vikAsa sAdhI zake che ane ema karavuM ene mATe vadhu saraLa ane ucita hovuM ghaTe. bAkI A dharma sAro che ke A bUro che e mAtra daSTibheda che. apekSAvAdanI daSTie badhA dharmo, mato ke saMpradAyone nirakhatAM zIkhavuM e ja sAcA ke UMcA dharmanuM rahasya che. paNa e hetu bhUlI jaI mAro ja dharma UMco che athavA huM ja UMco chuM, huM ja jJAnI chuM, huM ja cAritravAna chuM, mArI ja ucca jJAti ke uccasamAja che, AvuM AvuM eka yA bIjA prakAranuM mithyAbhimAna sAdhakadazAmAM gayA pachI paNa je sAdhakomAM rahI jAya che, e sAdhakonI sthitine sUtrakAre uparanI badhI sthitiomAM adhama varNavI che. bIjA patanomAM kayAMya janmojanma sudhI saMsAranuM paribhramaNa kahyuM nathI, paNa e ahIM kahyuM che. anubhavathI paNa ATaluM to samajAya tevuM che ke potAnI ke bIjAnI daSTie bIjAM patano patanarUpe dekhAya che. A patana chevaTa sudhI patanarUpe potAnA ke bIjAne dekhAtuM nathI ane ethI ja e vadhu bhayaMkara che. eka vyaktine eka dharmamAMthI kheMcI parANe bIjA dharmamAM lAvavo ane vANIthI, pralobhanathI zakya na bane to baLAtkArathIye lAvavo ane chatAM e pApakriyA nathI paNa dharma che, dharma khAtara hiMsA paNa kSamya che, evA evA upadezo ApI jhanunano pracAra karavo, dharmane nAme raktanI nadIo vahevaDAvavI, mAnava mAnava vaccenI sahaja premALa vRttimAM jhera reDI emanI vacce bhedonI dIvAlo khaDI karavI, mANasAIvisarAvavI ane mAnavasabhyatA bhUlavI, e badhAnuM mULa kAraNa jhanUnabharI dharmanI ApaNI vRtti che ema kahyA vinA kema cAlaze ? bAkI hiMsa pazuo paNa potapotAnI jAti pratye mAyALu hoya che, to mAnava mAnava vacce AvI 'mANasa gaMdhAya, mANasa khAuM ' jevI vRtti hoya, e mAnavasaMskRtine vighAtaka ja che. A vRttine poSavAmAM vizvanA akalyANanI aniSTatAno saMbhava che. AthI ja sUtrakAra "dharmanuM rahasya yathArtha jANo" ema kahIne ema spaSTa kartha che ke evI vRtti mahAna hAnikara che. temAM dharma nathI, paNa dharmane nAme Avelo dharmano vikAra che. mAnyatAo, mata ke dharmano Agraha, huM UMca ane bIjA nIca evA ja koI mithyAbhimAnathI jAge che ane e mithyAbhimAnane laIne ja AtmazraddhA haNAya che. jhanUna poSAya che, temaja bIjA pratye dhRNA ane tiraskAra paNa jAge che. keTalIka vAra to AvA jhanUnI mAnavonI hiMsAbhAvanA eTalI to baLavattara bane che ke jo teonuM cAlatuM hoya to AkhA jagatane haNIne paNa potAnuM mahattva sthApe ane temanA vAsanAmaya jagatamAM to teo jagatane haNI ja rahyA hoya che. ahIM mAnavatA nathI, to pachI saMyama ke jJAna zAnuM saMbhave? AthI jJAnI puruSo AvA sAdhakone ThekANe lAvavA kevI jAtano prayatna kare che te AvatA sUtramAM sUtrakAra varNavavA mAge che. (uddezaka 4, sUtra 7) sAdhanAnI vikaTa keDI parathI aneka sAdhakonA paga lapasavAnuM bane che. koInA alpa ane koInA vadhu patananuM mULa kAraNa to kalpanA ane anubhava vaccenA bhedanI aNasamajaNa ja mukhyatve hoya che. je sAdhaka vicArone jIvanamAM vaNIne ja pachI AgaLanI kalpanA kare che, te kramapUrvaka AgaLa vadhe che. paNa je kalpanAnA ghoDAne doDAvye rAkhe che ane e kriyAne potAnA jIvana para aMkita ane anubhUta karato nathI, te
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 . 409 | sAdhaka ghaNuM kharuMpAchaLa ja rahI jAya che. sAmAnya rIte ApaNe patana zabdano jyAM ne tyAM upayoga karIe chIe paraMtu patananA paNa aneka prakAro hoya che. jagatanI daSTie DAhyA gaNAtA mAnavonI daSTie je patano mahAna hoya che, temAMnA ghaNAMkharAM jJAnIonI daSTie sAmAnya hoya che ane je sAmAnya hoya che te ja ghaNI vAra mahAna hoya che. kAraNa ke jagatanI daSTi bahAra tarapha hoya che, jJAnIonI daSTi aMtaHkaraNa tarapha hoya che. jJAnIo to patanano paNa vikAsanuM pUrvarUpa mAne che, ene e banavA yogya hoya che ema paNa kahe che, eTale ja e jJAnI puruSo punaHpunaH pokArIne bhAkhe che ke, satyArthI sAdhake pratyeka sthaLe samabhAvI rahevuM ane banavuM e ja uttama mArga che. A parathI paMDita ane mokSArthI sAdhaka ATaluM khAsa avadhAre ke samatAyoganI parAkASThAe pahoMcavuM e ja saphaLa sAdhanAnI saMpUrNa siddhi che. samatAmAM vyaktinI daSTie koI UMcA ke nIca nathI. (uddezaka 5, sUtra 1) muni sAdhakane mATe ja bhikSA kSamya che, ema ahIM phalita thAya che. je muni sAdhake prApta thayelA ke thanArA pratyeka padArtha parathI potAnI mAlikI utArI hoya, eTaluM ja nahi paNa potAnuM zarIra suddhAM vizvanA caraNe dharI dIdhuM hoya ane je saMyamanA sAdhanarUpa je deha tathA tene lagatAM sAdhanono upayoga karato hoya ene ja bhikSAno haka che. arthAt ATalI hadano jeNe tyAga karyo che, e ja bhikSA laI zake. ATalA tyAga pachI ye bhikSA ke vastrAdi sAdhano na maLo, koIniMdo ke prazaMso, koI pUjo ke tiraskAro, toye tyAgInI daSTimAM naviSamatA Ave ke na mana para sArI ke mAThI asara thAya. enI daSTi kevaLa divya ane satyamaya hoya. e satya ane divya aMzo ja grahaNa kare, bIjA choDI de, asatya ane aniSTane varaje; kAraNa ke mahApuruSo ema samaje che ke jagatanA mAnavo je kaMI karI nAkhe che e vRttinI adhInatAne laIne kare che ane ethI emane koI kaSTa Ape tyAre e mAne che ke emAM emano nahi paNa emanI vRttino doSa che ane e vRttine paNa amAruMnimitta maLe ja vega Avyo, eTale amArI AMtarika vRtti paNa emAM kAraNabhUta hovI ja joIe; kAraNa ke pUrvakALe ke vartamAna kALe je je jIvAtmAonA prasaMgamAM AvI jevA jevA saMskArothI sAruM ke bUruM je karma karyuM hoya te karma ja tevAM nimitto meLavI AvuM pariNAma lAve. AvI rIte AvA jJAnIo ane tyAgI puruSo karmanA acaLa kAyadAne ataHkaraNapUrvaka samajatA hoI vivekabuddhithI A badhuM samabhAvapUrvaka vedI zake che. saheja paNa harSa ke zokanI lAgaNI temane sparzavA pAmatI nathI ane A rIte vRttinA nirbaLa saMskArone nirmaLa karatAM karatAM teo vadhune vadhu sAtvika jIvana ghaDyuM jAya che. AnuM ja nAma cAritranuM ghaDatara. (uddezaka 5, sUtra 2) sau koI upadezaka banavAnuM sAhasa na kare ! upadeza to jJAnI, anubhavI, mAnasazAstrano abhyAsI, svapara zAstro tathA dezakALano jANakAra, vivekI ane vicArazIla hovo joIe tema agAu paNa spaSTa karyuM che. ATalI ucca yogyatAvALo ja upadeza Ape ema kahevAno Azaya e che ke, upadeza upara ja zAstrano moTo AdhAra hoI loko tenA upadeza para rakhe khoTe mArge doravAI jAya e bhaya rahe ja. eTale upadezanI pUrNa yogyatA pachI ja e kArya emane soMpavuM joIe evo bhAva sUtramAM pradhAnarUpe dekhAI Ave che. sUtramAM cAre dizAono nirdeza karavAnuM kAraNa e che ke dharma to sUryanA prakAza jevo vyApaka che. amuka
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha mATe hoya ane amuka mATe nahi evA dharmamAM pakSapAta nahoya ke na hovo ghaTe. tema ja muni sAdhaka paNa potAno anubhava abheda bhAve ane niHsaMkoca rIte koI paNa jAti, deza ke dharmane mAnanArAne kahe. ene paNa pakSapAta na hovo joIe. koIne ahIM prazna thAya ke evA masta ane niSpakSapAtI muni sAdhakane upadeza ApavAnI zI jarUra? AthI ja sUtrakAra kahe che ke, jeonuM mAnasa upadeza grahaNa karavAne yogya lAge temane ja e Ape athavA je Ave ke mAge tene ja Ape. paNa koI jAtanI spRhA rAkhI ApavAnI utAvaLa na kare. joke ghaNA sAdhakomAM to sau koIne upadeza ApavAnI prathA thaI paDe che, teo potAnI pAse je kaMI hoya te jaladI bIjAne ApavA maMDI paDe che, paNa e vRtti ucca koTinA sAdhaka mATe yogya nathI. A vRtti janmavAnAM kAraNomAM popaTiyuM jJAna ane AtmazraddhAnI alpatA mukhyatve hoya che chatAM tene udAratAnuM rUpa apAya che tyAMya bhUla thAya che. jaLAzaya udAra che, chatAM koInI pAse te potAnI udAratAno paricaya ApavA jatuM nathI. kAMThe AvI je pAtra mUke te laI zake che, eTale upadeza e muni sAdhakano saMpradAya calAvavAnuM sAdhana nathI, paNa jijJAsunI jijJAsA prAptinuM sahaja nimitta mAtra che. trIjI vAta ahIM sUtrakAra e paNa kahI de che ke, dharmopadeza saune mATe eka ja jAtano na hovo joIe, paNa bhUmikAbhede bhinna bhinna hovo ghaTe. AkAra eka chatAM prakAro aneka rahe che. jema vaidyane tyAM davAo aneka hovA chatAM teo badhI davAne ekIsAthe ekI vakhate koI paNa dardIne ApI detA nathI, tema AdhyAtmika vaidyo paNa je prakAranuM je mAnavIne darda hoya te dardanuM mULa zodhI ene yogya ja dharmarUpI auSadha Ape ane to ja ene e pathya thAya. dharma AkhA vizvane ApI zakAya evuM udAra ane vyApaka tattva che, eTale tenI vyApakatA ane mRdutA paNa tevI ja udAra hovI svAbhAvika che. koI paNa sAdhaka potAnI yogyatA pramANe e dharmano lAbha laI zake te rIte jJAnI puruSo ene dharma samajAve, enA vartamAna jIvana para enI tAtkAlika asara karAve. ghaNIvAra keTalAka sAdhako dharmane nAme udhAra khAtAnI peDhIo calAvatA hoya che, e yogya nathI. dharmanuM phaLa jIvana para tAtkAlika asara paNa jarUra karI zake ane jIvanane saMskArI banAvI zake che. eTale dharmanagada che, udhAra nathI. paraMtu jJAnI puruSa ja Avo sAco dharma dekhADI zake ane sAdhaka jeTaluM jIravI zake teTaluM ane tevuM ja te ApI zake, e vAta bhUlavI joItI nathI. (uddezaka 5, sutra 4) IcchAno nirodha eTale kriyAnA phaLanI jhaMkhanAno nirodha. koI paNa kriyA karI tenA phaLa mAtranI IcchA choDI devI ke chUTI javI te IcchAno nirodha sAdhanAnA mArgamAM ati agatyano che. saunI vRttimAM ochA yA vadhu pramANamAM aihika lAlasA jaDAyelI hoya che. je sAdhanA pAchaLa lAlasAnuM tattva che te sAdhanA kadI saphaLa thatI nathI. joke lAlAsAno nirodha jIvanamAM utAravo kaThina to che ja, toye e sAdhya che. jemane karmanA niyamonuM bhAna thayuM hoya te kriyAnA pariNAmathI nirapekSa rahI zake che. ahIM muni sAdhakane sUtrakAra evI dazAmAM pravartavAnI preraNA kare che. kriyAnA pariNAmanI apekSA choDanAranI kriyAnuM pariNAma AvatuM nathI, Ave toye vedavuM paDatuM nathI; athavA teo dhyeyazunya kriyA kare che, evuM koI na mAne !" kriyAno kartA ja kriyAnA phaLano bhoktA che" e
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, | 411 | vizvano atuTa siddhAMta che. emAM koIne mATe apavAda nathI. paNa phaLanI apekSA choDanAra phaLane pacAvI zake che. eTale ke kriyAnuM phaLa zubha maLo ke azubha maLo, e banne sthitimAM e samabhAve rahI zake che, samAna sthiti rAkhI zake che. ahIM kathitAzaya paNa eTalo ja che. A eka nirAsaktino ja prakAra che. AvI dazAmAM vartatA sAdhakane sthitaprajJa muni ke jaina paribhASAmAM sthitAtma tarIke oLakhavAmAM Ave che. paraMtu sthitaprajJane paNa acaMcaLa citte pravRtti to karavAnI che ema sUtrakAra kahI de che. paNa enI pravRttimAM phera eTalo ja ke evA yogI sAdhakanI pravRtti baMdhanakAraka hotI nathI; kAraNa ke emAM AsaktinuM tattva nathI hotuM. ane ethI ja e sampravRtti che. e pravRtti hovA chatAM enI gaNanA nivRttimAM thAya che. AvA sAdhakanuM lakSya AtmAbhimukha ja rahe che. A rIte AtmAbhimukha vRttivALA e sAdhakanI pravRttimAM jagatakalyANa ane saMyama e banne hetuo jaLavAI rahe che. (uddezaka 5, sUtra 6) mokSa sAdhakanI vIratA laukika paribhASAnI vIratAthI kaMI judI ja che. bahAranA yuddhe caDelA vIrane ApaNe vIra kahIe chIe paraMtu tyAM sAcI vIratA nathI. raNamAM laDato yoddho 'mane vijaya maLaze ke paralokamAM svarga maLaze' evA kaMIka pralobhanamAM mUMjhAI, vaza thaI, jIvanane nyochAvara kare che. emAM dehadAnanI arpaNatA to che, paNa UMDANathI jotAM jaNAI raheze ke e dehArpaNa mAtra eka prakAranA AvezathI ja janmayuM hoya sAcI vIratAmAM koI paNa prakAranI lAlasA ke Avezane avakAza nathI. e vIratAno saMbaMdha mukhyatve AMtarika baLa sAthe che ane ethI eno upayoga kevaLa aMtaHkaraNa para sthAna pAmelI duSTa vRttio sAme laDavAmAM ane temane haTADavAmAM thAya che. "AvA vIrane e druddhamAM laDatAM zarIrano nAza thAya toye paravA na hoya" e vAkyano Azaya e nathI ke te ApaghAta kare. AnI pAchaLa e Azaya che ke, AvA vIra sAdhakane zarIranA mUlya mAtra sAdhana tarIke hoya. sAdhyamAM sAdhana Dakhala karatuM hoya to te jAya to tenIye tene paravA nahoya. sArAMza ke tevo sAdhaka zarIrano nAza thato hoya to thavAde, paNa vRttine Adhina na bane. eTalo e svamAnI, masta ane svataMtra hoya. "je mRtyuthI na mUMjhAya te saMsArano pAra pAme che." A vAkyamAM gUDha rahasya che. vizvanuM pratyeka prANI mRtyuthI mUMjhAya che. game tevI duHkhI sthitimAM e hoya toye jIvavuM pasaMda kare che, mRtyu nahi; evuM ApaNe anubhavIe chIe. enI pAchaLa eka mahAna kAraNa che ane te e che ke, A jIvAtmA jhaMkhanApUrvaka A ja jIvanamAMthI je vastune zodhI rahyo che te na maLe tyAM sudhI ene mRtyu AkaruM lAge. emAM jarAya Azcarya ke asvAbhAvikatA nathI. mRtyu pAchaLa paNa bIjuM jIvana che ane jyAM sudhI saMpUrNa vikAsa na thAya tyAM sudhI e maLe ja che, evuM ene bhAna na hovAthI mRtyu e ene mana jANe badhA jIvanano aMtima cheDo na hoya tema ethI Dare che. bIjI bAju e je Icche che te haju ene maLyuM nathI. eTale ja badhA bhayo karatAM mRtyuno bhaya jIva mAtrane bhayaMkara lAge che. seMkaDo, lAkho karoDone mAtra potAnI be bhujAthI kaMpAvanAra vIra gaNAto yoddho paNa A bhaya AgaLa kaMpe che ane pAmara bane che. mRtyunI aMtima paLono jene anubhava thayo hoya ke anubhava joyo hoya emane A vAtanI yathArthatA sahelAIthI samajAze. AthI ja ahIM sUtrakAre sAdhaka sAruM enI sAdhanAnI parAkASThAnI kasoTIrUpe A vAta kahI nAkhI che ke, je sAdhaka dhyeyane pAmyo hoya ke te mArge vaLyo hoya te ja mAtra mRtyunA bhayane jItI zake; kAraNa ke mRtyu e mRtyu
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 412 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha nathI, paNa jIvanano pUrva raMga che. jyAre zarIra rUpI sAdhana jIvana laMbAvavAne yogya na rahe, tyAre ja nisarga zakti (jaina darzanamAM jene kArmaNayoga kahevAmAM Ave che te) zarIra sameTI laIte jIvane bIjI navI bheTa Ape che, evI ene pratIti thaI gaI hoya che. paNa jeNe zarIrane sAdhya mAnI lIdhuM che, tevA jIvo zarIramAM mUMjhAI gayelA hoI emane A prasaMga akAro thaI paDe che. toye karmano kAyado to anivArya rahyo. eTale AvA jIvo sahaja rIte zarIra mohathI chUTI zakatA na hovAthI emanuM zarIra jhUMTavavA mATe nisargane koI mahAna rogo ke tevAM mahAna kAraNo yojI devA paDe che ane to ye tevA jIvo ati kalpAMta karatAM karatAM Akhare zarIra choDI zake che. sAdhakane jeTalo zarIra moha ocho teTaluM ja kudaratanuM kArya ochA prayatna thAya. paNa zarIra moha tyAre ja ghaTe ke jyAre enuM sAcuM svarUpa samajAya. A svarUpa samajanAra sAdhakane jIrNa vastra thaI gayA pachI navuM maLavAnuM ja che evo vizvAsa hoya ane ethI ja e AnaMdita rahe. ahIM lAkaDAnA pATiyAnuM daSTAMta ApI mRtyunA vijetAnI aDagatA kevI hoya te batAvyuM che. jema lAkaDAnA pATiyAne koI chole che tema ja rAkhe to ye kazuM thatuM nathI, balake cholavAthI UlaTI duHkhanI asara thavAne badale camaka bahAra Ave che, tema ja sAdhakane jema jema kaSTa Ave tema tema te vadhu camake, arthAt karmanA niyamo pratye te sahaja banI jAya. Avo vIra ane nirbhaya sAdhaka ja mRtyu AvyA pahelAM eno je saMdezo Ave che te sAMbhaLI ke samajI zake che, ane mRtyunI aMtima mahAmUlI paLone saphaLa paNa karI zake che. jo ke Avo saMdeza to mRtyu pahelA pratyeka jIvane maLe che. paNa jeo mohanI AMdhIthI gherAyelA ane badhira thaI gayA hoya che, teo A gUDha saMdezAne joI, sAMbhaLI ke ukelI zakatA nathI. AtmalakSI pravRtti e ja nivRtti.nivRtta sAdhako anubhavamAM jema jema pIDha thatA jAya tema tema jijJAsune potAnA anubhavanuM amRta yogyatA anusAra ApatA jAya. sArAMza ke sadupadeza e AvA sAdhakano sahajadharma banI rahe. teo pratyeka kriyAmAM A rIte sahaja hoya tathA kriyAnA phaLamAM paNa samabhAvI ane samAdhivaMta hoya. AvA aDaga sAdhakone koI paNa nimitta na kaMpAvI zake, ke koI paNa karma emanI sAgara zI gaMbhIratAne nakSubdha karI zake. evA sAdhako game te saMyogomAM kevaLa sAdhanAnI lahera jhIlatA rahe. AThamuM adhyayana (uddezakala, sUtra 3) sUtramAM sUtrakArano Azaya ati spaSTa che ke saMgadoSa apAkaTa sAdhakane asara upajAvI zake che, mATe temane sArue tyAjya che. A vAtamAM saMzayane sthAna nathI ane tenuM pariNAma zuM Ave che te paNa emAM varNavyuM che. eTale te bInA mAnasazAstrane vadhu susaMgata che ema paNa saheje jaNAI rahe che. sAdhanAmArgamAM hiMsA, parigraha ane kutarka e traNe mahAna dUSaNo che. te dUSaNo AvA saMgathI apAkaTa sAdhakamAM pesI jAya che, tethI te saMga kSamya nathI. A sUtranA uttarArdhamAM A traNe dUSaNo zAthI janme che tenI
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ | pariziSTa-1 _ _ 417 vigata che. (uddezaka 1, sUtra 3) jaina darzanano syAdvAdavizva paranA badhA mata, paMtha, saMpradAya ke dharmono A rIte samanvaya sAdhI Ape che. te ema zIkhave che ke jagatanA badhAM darzano amuka amuka apekSAe satyanA ja aMzo che, koI vikasita ane koI avikasita. paraMtu amuka aMza jyAre bIjA aMzomAM bhaLI na zake, eka bIjAne tiraskAra kare tyAre e vikRta thAya che ane satya maTI satyAbhAsa bane che. jyAre A sthiti thAya tyAre te mata ane tenA anuyAyIo mATe te nAva maTI paththararUpa bane che; A saMsArarUpI mahAsAgaramAM pote DUbe che ane tene pakaDanArane paNa DubADe che. paNa je mata, paMtha ke darzana bIjA satyone pacAvavAno avakAza rAkhe che, te udAra ane saMgaThita banI pUrNa satyanA mArge gati kare che ane potAnA anuyAyIone paNa vikAsano mArga zodhI Ape che. (uddezaka 1, sUtra 3) A sUtramAM anekAMtavAdanAM kiraNo vadhu prakAzita rUpe najare paDe che. ahIM jainadarzana zuM che e spaSTa samajAya che. sUtrakAra kahe che ke mAnyatAnA bhramamAM Agraha buddhine vadhu avakAza che ane Agraha kadAgrahanuM svarUpa pakaDe che. kadAgraha eTale potAnA matane pakaDI rAkhavAnI jaTila ane jaDa vRtti. A vRttine mahApuruSoe jaLonuM svarUpa ApyuM che. A vRtti aniSTa karAve che, te konAthI ajANa che? dharmane oThe thayelA anarthono tathA vaTALa vRtti mATe thayelI hiMsAno ItihAsa A vAtanA puSTa pramANarUpa che. (uddezaka 1, sUtra 4) dharma vivekamaya daSTimAM che evuM uparanAM sUtramAM spaSTa kathana che. je mAnyatA, vicAraNA ke kriyAmAM vivekabuddhinuM sthAna na hoya temAM aneka doSono saMbhava che. ema kahI sUtrakAra e batAve che ke vivekabuddhi para dharmano moTo AdhAra che. bIjI vAta e che ke sthAnanI kazI mahattA nathI. joIe to vasativAsa karo ke joIe to jaMgalamAM jaI vaso. anubhava ema ja kahe che ke jenAmAMvivekabuddhi jAgRta thaI nathI tene vasati ane jaMgala banne samAnaasara utpanna kare che, jaMgalamAM jaIne paNa avivekI potAnA saMsArane kalpanA dvArAkhaDo karI zake che; jyAre vivekI sAdhaka vasatimAM rahevA chatAM saMsArathI nirlepa rahI zake che. sArAMza ke patana ane vikAsano saMbaMdha sthAna, kSetra che tevAM koI bAhyanimitto sAthe nathI, upAdAna sAthe che. AthI eTaluM phalita thayuM ke koI paNa bAhya nimitto, saMyoga ke kriyA jeTajeTale aMze upAdAnanI zuddhimAM sahAya kare teTaluM ja tenuM mahattva ane upayogIpaNuM che. (uddezaka 1, sUtra 4) je sAdhaka vRttimAM nirmamatva lAvavAno prayatna karato hoya te jananendriyano ane bIjI Indriyono paNa saMyamI to hoya ja. sauthI prathama strI mohano tyAga ane pachI padArthanI saMgrahabuddhino tyAga, e banne nirmamatvamAM pravezavAnI prathama bhUmikAo che. eTale A rIte e traNe vratomAM pAMca vratono eka yA bIjI rIte samAveza thaI jAya che. (uddezaka 1, sUtra 4) krodhAdiripuo sAthenuM taMdra to vItarAgabhAvanI pUrNa parAkASThAe na pahoMcAya tyAM sudhI cAlavAnuM ja. paraMtu sAdhakamAM ane sAmAnya jIvamAM eTalo ja phera ke eka enI sAme laDavA Ubho rahe ane bIjo ene vaza thAya. je laDavAne taiyAra thayo che te kadAca prathama hAre toya temAM jItavAnI abhilASAnuM hovApaNuM che, eTale bamaNA jorathI sAmagrI meLavavAnA puruSArthanI taka che, ane bIjAne e nathI. jyAM sudhI ATalI taiyArI na thAya tyAM sudhI padArthothI dUra rahevuM bhale zakya thAya, paNa pApakarmathI chUTavuM zakya nathI ane je
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 414] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha pApakarmathI chUTavAne zaktimAna nathI te potAnA AtmAnuM kSaNe kSaNe devALuM kADhe temAM Azcarya jevuM kazuM nathI. (uddezaka 1, sUtra 5) je ahiMsA, satya ane nirmamatvane sAthI banAvavAnuM kahyuM te jIvana vyavahAramAM kema utare eno mArga batAve che ane A be sUtromAM to sUtrakAra mahAtmAe adharmanI ane pApanI AkhI guMcavaNano ukela paNa ApI dIdho che. A vAta pratyeka sAdhakane khUba khUba mananIya che. teo prathama sUtramAM ema kahe che ke A jagatamAM koI paNa dehadhArI evo jIvAtmA nathI, ke je karma samAraMbhathI eTale ke kriyAothI mukta hoya. sAdhako pachI bhale teo nivRttikSetra ke pravRttikSetra, jJAnayoga ke karmayoga, ke evA bIjA koI kSetramAM yojAyA hoya te saune kriyAo karavI paDe e banavA yogya che. koI koI prasaMge zArIrika ke mAnasika e banne kriyAo paikI koI eka mukhya hoya ane bIjI gauNa hoya, paNa kriyAo nathI ema to na ja kahI zakAya. eTale bIjA sUtramAM kahe che ke kriyAo che mATe pApakarma che evuM ekAMta nathI. je medhAvI sAdhaka te kriyAomAM viveka rAkhe che te pApakarmathI bacI zake che. adharmamAM AtmAnuM patana che ja. pApamAM AtmAnuM patana hoya ane na paNa hoya. adharma ane pApanI A taratamatA khUba vicAravA yogya che. vivekabuddhi, saMyama ane pApabhIstA saphaLa thayAM tyAre ja gaNAya ke jyAre hiMsAnA saMskAro nirmaLa thaI vRttimAM ahiMsakatAno saMcAra thAya. jyAM pApa nathI, pApI vRtti nathI, svArtha nathI, vAsanA nathI, kaleza kaMkAsa nathI tathA kadAgraha paNa nathI ane 'sAcu e ja mAruM evI bhAvanA prabaLapaNe varte che, tyAMja saddharma Take che. Avo sadharmI sAdhaka game tyAM vasIne ke rahIne satyanI sAdhanA pote kare ane anya sAdhakone matithI ja nahi, mAtra vANIthI ja nahi, paNa vartanathI preraka bane. kadAgrahano kuhADo vikAsa vRkSanA mULane ja kApI nAkhe che. (uddezaka 2, sUtra 1,2,3) bhikSune bhojananI AvazyaktA hoya ane tevA vakhate koI Adarza bhakta banI bhaktipUrvaka bhojana lAve ke suMdara sthAnanuM AmaMtraNa kare to e paNa eka jabbara pralobhana gaNAya. to ye bhikSu potAnI pratijJAnuM, tyAganA niyamonuM yathArtha pAlana kare ane tyAMja e tyAgInA daDha saMkalpanI kasoTI che. joke sUtramAM AhArAdi sAmagrInA AmaMtraNanI ja vAta che. ethI pratyakSa teTalI hAni dekhAtI nahoya to paNa ATalI chUTathI pralobhananI vRttine je vega maLe che, e veganuM pariNAma avazya bhayaMkara nIvaDe che. eTale evA bhaviSyathI bacavA mATe ja A viSaya para ati mahattva apAyuM che. A sUtramAMthI mULa niyamo para prANAMta TakI rahevAnI aDagatA ane koIne leza paNa bhArabhUta na thAya evI sAdhutA spaSTa dekhAI rahe che. koI bhaktanuM mana rAkhavA khAtara niyamomAM zithila thavuM emAM vRttinI dUSitatA che ane dAtA kapita thayo che ke thaze tevA bhayathI teno kopa zamAvavA mATe niyamone DhIlA karavA temAM vRttinI nirbaLatA che. A banne dazA pavitra ane pUrNa nirbhIka evA tyAgI jIvanane saMgata nathI.
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 A sutra parathI bIjI vAta e phalita thAya che ke je anna pavitra ane saMyamajanya hoya te annanI asara saMyamI jIvanane vadhu suMdara sahAyaka bane che. eTale tevI bhikSA meLavavA mATe prayAsa karavo ucita che. potAne mATe banAveluM anna aneka daSTie tyAgI mATe grahaNa karavuM dUSita hoI tyAjya che. tyAjya eTalA mATe che ke te anna saMyama janya na gaNAya ane je anna saMyama janma na hoya teno badalo Apavo ja rahyo. to ja te grahaNa thaI zake. jagatanI koI paNa vastu para jeno mAlikI haka nathI evo tyAgI badalo zo ApI zake ? jenuM koI kriyApa2 mamatva nathI tyAM huM ATaluM karuMchuM e bhAvanA paNa kayAMthI hoya? tyAgI jagatano parama upakArI ane Adarza hovA chatAM huM jagatane ApuM chuM evuM enA manamAMya na hoya e to enI sahaja kriyA hoya. AthI ja jenA para potApaNuM sthApita thayuM hoya tevuM koI paNa sAdhana ke anna levuM e tyAgI mATe yogya nathI. paNa je gRhastha pote potAnI jarUriyAtamAM saMyama karI munine Ape te ja sAdhana grahaNa karavuM tyAgI mATe yogya che. kAraNa ke te ajJa para sAdhunA vyaktitvanuM AropaNa nathI ane temAM saMyamanA ja AMdolano vasyAM che. A vAta khUba UMDANathI mananIya che. A sUtra tyAgInI svAbhAviktAno Adarza spaSTa kare che, eTaluM ja nahi paNa bhakta kevI bhakti kare ane bhaktino upayoga muni paNa kayA pramANamAM kare, tenuMye ahIM AbehUba citra dekhAya che. 415 (uddezaka 2, sUtra 6) sAMkaLa suvarNanI hoya to ye sAMkaLa che. vikAsanA mArganuM e gati rodhaka bAdhaka kAraNa che. nirbhayatA ane AtmasvAtaMtrya e be sAdhutAnA mudrAlekho che. sAdhaka potAnA mArgamAM eka bAju saMkaTanA kAMTA ane bIjI bAju pralobhananAM puSpo hovA chatAM na kaMTALe, na te mugdha bane, sthira ane samabhAvI rahe, pavitra ane nirdoSa rIte sAdhanA karyA kare ane potAnAmAM (AtmAmAM) je sadA masta rahe e abhiSTa che. (uddezaka 3, sUtra 1) yauvanavaya eTale jIvanano madhyAtma, jIvana naukAnuM hokAyaMtra ane unnata ke avanata jIvana ghaDavAnI mULa cAvI. bALavayamAM deha ane IndriyonI spaSTatA hovI zakya nathI ane vRddhAvasthAmAMye deha ane Indriyo jIrNa thaI gayelA hoI pragati sAdhavAnI saMpUrNa anukULatA zakya nathI. paraMtu eka yauvana ja evuM vaya che. ke tyAre buddhi, mana, ahaMkAra, citta ke bAhya tathA AMtarika mana, jJAnendriyo, karmendriyo ane deha vagere je je jIvana vikAsane upayogI sAdhana saMpatti prApta thavI ghaTe te te badhI sAmagrI yogyatA mujaba darekane prApta thAya che. yauvana vaye deha ane mukha para je sauMdarya, utsAha, ojasa ane pratibiMba dekhAya che, te enI pratItirUpa che. Ave vakhate jAgRti AvavI ke jAgRti Ave tevAM nimitto maLavAM eno AdhAra pUrva puruSArtha para che, jene ApaNe pUrva saMskAro, ucca prArabdhayoga ke mahApuruSonI kRpAne nAme oLakhIe chIe. vivekabuddhi jAgyA pachI ja dhyeyanI spaSTatA thAya ane sAco puruSArtha sadhAya, paNa sUtrakAra kahe che ke yauvanavaye A dazA prApta thavI bhAgye ja zakya che. eTale ja "sAdhakoe" evo nirdeza karyo che. vaLI ahIM "keTalAka" padanA nirdezano bIjo Azaya e che ke tyAga sau koIne sulabha nathI. sUtrano sAra eTalo che ke tyAga taraphanuM valaNa e ja puNyArdhano pradhAna hetu hovo ghaTe. saMyamavinA jagatamaitrI sAdhI na zakAya e vAtane vadhu samajAvavI paDe tema nathI. ane mitrabhAva AvyA vinA samabhAve vartI na zakAya te paNa teTaluM ja spaSTa che. anaDAI, moha, jaDatA, svArthAMdhatA ane nirdayatA ItyAdi doSo asaMyamanA cihnarUpe che.
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha saMyama eTale parigrahano tyAga eTaluM ja nahi paNa ahIM parigraha vRttino tyAga batAvyo che, e khUba mananIya che. je parigrahavRttinA tyAganA dhyeye parigrahane tyAge che, e ja AdarzaniSparigrahI banI rahI zake che. nahi to e eka kSetra mUkI bIjA kSetramAM jatAM, tyAMya eka mUkI bIjo parigraha vadhAravAno. A bInA anubhavagamya paNa che. paraMtu jeNe vRttimAM niSparigrahIpaNuM keLavyuM haze, te jagatanA koI paNa kSetramAM yojAya to ye niSparigrahI rahI zakavAno. jainadarzanamAM je "rAvI"nI paripATI cAle che te A apekSAe che. upayogitAnI dRSTie padArthonI maryAdA karI parigrahavRttine rokavAno prayoga Adaravo enuM nAma saMyama ane AtmarakSAnuM dhyeya jALavIne saMyamI bhAvanAthI je kriyA thAya tenuM nAma ahiMsA. 416 je ahiMsAmAM saMyama nathI hoto te ahiMsA vAstavika hotI nathI ane vAstavika ahiMsAnI koI paNa kriyA bIjAne daMDa detI nathI, A vAta vicAraNIya che. temaja kadAca vRttine aMge Itarane daMDarUpa banavA jatI hoya to A kriyA aTakAvavAnuM tapazcaryA e prabaLa nimitta banI rahe che. Ama ahiMsA, saMyama ane tapanI tripuTIthI yukta dharmadvArA koI paNa adharma thato nathI. A sUtramAM sUtrakAra eka bIjI vAta kahe che, te e che ke AvA sAdhako janma ane mRtyunuM vAstavika rahasya ukelI mUke che. kathitAzaya e che ke "mRtyu e mRtyu nathI paNa navA dehanI prAptinuM pUrvarUpa eTale ke navA janmanuM zubha kAraNa che" ema jJAnI sAdhako samaje che. eTale emanI pratyeka kriyA nirbhaya ane prakAzamaya hoya che. pachI Avo sAdhaka bAhya nimitto sAthe laDato nathI. paNa UlaTo emanA pratye vadhu udAra ane dayALu bane che. jagatanI ane enI samajaNa vacce eka mahAna aMtara che ane ethI ja jagatanI dRSTie te advitIya ane tejasvI lAge che. je vastu advitIya ane tejasvI hoya che enI kriyA ke dhyeyane jagata na pahoMce ke na parakhI zake, evuM ghaNIvAra bane kharuM, to ye te tarapha jagatanA bahoLA vargano pUjyabhAva ane anukaraNazIla buddhi to jarUra pragaTe ja che. (uddezaka 3, sUtra2) jagata ane tevA sAdhakanI vaccenuM aMtara kaI jAtanuM che, sUtrakAra te vadhu spaSTa kare che. te benI vaccenuM aMtara, eTale e banne nirALAM che, ema jANI jagatathI te UlaTo bane ke ataDo rahe ema koI rakhe mAnI le ! ke rakhe tevuM asahaja AcaravA mAMDe ! te vAtanI ahIM cetavaNI che. je jagatamAM jIve che, te jagatano saMbaMdhI to rahevAno ja. mAtra phera che bhAvanAno ane te ja tAratamya ahIM batAvyuM che. Itara jagata dehanA rakSaNane jIvananuM dhyeya mAne che, jyAre sAdhakajagata dehane jIvana vikAsanuM sAdhana mAne che. bhAvanAnA bhede ja eka zrama ke saMyamathI Dare che, tapa ke tyAgathI AnaMda ane rasa lUMTAI jato hoya tema mAne che. bIjo temAM jIvanano AnaMda mANe che. AthI bannenI kriyA eka hoya, to ye te kriyAjanya phaLamAM asaMtoSa ane saMtoSa jevo mahAna bheda anubhavAya che. divyadaSTi sAdhaka ane sAmAnya daSTivALA jana vaccenA aMtaranA rahasyano ahIM ukela che. (uddezaka 3, sUtra 3) sAdhake jIvanamAM keTalo samabhAva utAryo che tenI kasoTIno samaya paNa Ave che. brahmacArI, tyAgI, tapasvI ke koI paNa sAdhaka ucca che, ema svIkAravAmAM jarAye khoTuM nathI. paNa AvA sAdhako prasaMga paDye ghaNIvAra samatAne gumAvI besatA hoya che. A truTi kaMI sAdhAraNa na gaNAya. vikAsamAM jo koI khAsa
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 417 bAdhaka AvaraNa hoya to e paNa A eka ja che ema kahIe to cAle. te AvaraNanuM nAma che abhimAna. ghaNIvAra cAritravAna gaNAtA sAdhakonA jIvanamAMya UMDA avalokanathI jaNAze ke teo potAnI kriyA pAchaLa abhimAnano kAMTo laIne pharatA hoya che ane tethI ja jo koI temane teo karatA hoya tenI viruddha kahe to teo vAtavAtamAM cheDAI paDatA hoya che. A kAMTo samabhAvanA mULamAM ja kApa mUke che. samabhAvI sAdhakane potAmAM pUrepUrI khAtarI hoya che. te jANe che ke jo huM mAre mATe kriyA karuM chuM to tenuM phaLa mArA vikAsa arthe ja hoI zake. jagata tene UlaTuM rUpa Ape ke UlaTI rIte jue toya emAM mAre zuM?" AvA AtmavizvAsane bahAranAM vacano leza paNa krodha utpanna karAvI zake nahi ane samabhAvathI DagAvI zake nahi. paNa haja je sAdhakanI daSTi bahAra hoya che, enI cittazAntinA jaLAzayane A bahAranA vacanorUpI kAMkarAo kSaNe kSaNe paDIne khaLabhaLAve che. jenI AMtaradaSTi hoya che tene uparano khaLabhaLATa leza paNa khaLabhaLAvI zakato nathI ane e puruSo je kaMI bole che te potAnA uparanA pratikAra mATe nahi, paNa kevaLa sAmAnA samAdhAna arthe bole che athavA mauna bhaje che; evo A sUtramAM rahasyasphoTa che. (uddezaka 4, sUtra 1) je sAdhaka sAdhanA mArgane barAbara samajyo che te zarIrazRMgAra mATe to kazuM na ja vApare ane jene upayogamaya daSTi ane vivekabuddhi hoya te jarUriyAta karatAM vadhu padArtho paNa na le; kAraNa ke tema karI upAdhimAM paDavuM ene game nahi e svAbhAvika che. toye sAdhaka mATe vastra, pAtrAdi saMyamanA upayogI sAdhanonI ahIM maryAdA batAvI che. e maryAdA abhigrahadhArI bhikSunI apekSAe ja che, ema vRttikAra mahAtmA mAne che. te game te ho! paraMtu sUtrakAra A sUtra rajU karIne e samajAve che ke jyAre padArthomAM jarUriyAta pUratI maryAdA baMdhAya che, tyAre maryAdA bahAranA padArtho paranuM mamatva saheje chUTe che. bIjI ciMtA svayaM kSINa thAya che ane saMkalpabaLa dRDha thAya che. e daSTie maryAdApratijJA Avazyaka che. bIjI vAta, maryAdita rAkhelAM sAdhano para paNa mamatva na thAya te sAruM che. te parathI vastra na dhovA ke na dhoIne raMgelA paheravAM e upalaka artha mAnI teno durupayoga koIna kare ? ema kahevAnI pAchaLa sUtrakArano Azaya zarIra vilAsanI daSTie che, svacchatAnI daSTie nahi; kAraNa ke sAdhaka maryAdita vastuo vApare to ya jema jema TApaTIpamAM paDI jAya che, tema tema tenuM te para mamatva baMdhAya che. AtmAthI para rahelA padArtho parathI mamatva buddhi uThAvI levI eja sAdhakanuM dhyeya hoya tene ATaluMya mamatva baMdhanakAraka che. vastro ke bIjAM sAdhano mAtra zarIra jarUriyAtanI daSTie upayogI che ane zarIra pote paNa eka sAdhanarUpe jarUranuM che eTaluM ja jANe che te sAdhaka vastrone raMgavAnI ke tevI TApaTIpamAM na paDe e svAbhAvika che. (uddezaka 4, sUtra 2) ghaNIvAra evuM bane che ke utkRSTa kriyAne pALato eka sAdhaka potAnA manamAM bIjA sAdhakane potAnAthI jarA halako mAnato hoya, toya prema, sanmAna ItyAdi bhAvo jALavI zake che. paNa sUtrakAra kahe che ke emAMya sAco samabhAva nathI. samabhAvI sAdhaka haMmezAM saunA caitanya tarapha jUe; kAraNa ke caitanya to saune samAna che. koIne AvaraNa alpa hoya to teno vikAsa vadhu dekhAya, koIne AvaraNa vadhu hoya to teno vikAsa alpa dekhAya. eTale bahirdaSTino tyAga karI kevaLa guNagrAhI ane AtmAbhimukha daSTithI joIne sau sAthe
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha samatva keLavavuM ghaTe. (uddezaka 4, sutra 3) vRttikAra ane TIkAkArano mata e che ke zItasparza padathI mULa vratanI vAta kahevAno sUtrakArano Azaya che ane A vAta vadhu baMdha besatI che; kAraNa ke ThaMDI sahana na thAya to te mATe to prathama sUtramAM sUtrakAra mahAtmAe vadhu vastro rAkhavAnI chUTa ApI che. eTale ahIM to mULa vratane lagatI vAta ja sughaTita che ane te paNa je vratamAM apavAdane leza paNa sthAna nathI evA cothA vratane lagatI vAta vadhu prAsaMgika che. kAraNa ke ApaghAta karavAthI jainadarzanamAM aneka janma maraNo ane adhama gati prApta thAya che tevuM spaSTa kathana che ane bhagavatI sUtrAdi sUtro enI sAkha pUre che. chatAM ahIM ApaghAta karavA sudhInuM kahe che. tenI pAchaLa eTalo ja mahAna Azaya hovo ghaTe. UMDA UtaratA e vAta saheje samajAze. brahmacaryakhaMDanathI saMyamamaya jIvana haNAya che, AtmA haNAya che. e vAta to che ja. paNa ahIM to sAdhake je vastunI pratijJA karI hoya, pachI te pratijJA bhale sAmAnya hoya, to ye pratijJAmAM prANAMta TakI rahevuM, paNa pratijJAbhaMga na karavo evuM ja mukhyatve phalita thAya che. kAraNa ke dehabhaMgathI navo deha sAMpaDI zake che, paNa pratijJAbhaMgathI pratijJA nathI sAMpaDatI ane tethI ja ahIM eka vAta navIna ane khAsa yAda rAkhavA jevI e maLe che ke pratijJAbhaMga e mahA patana che. paNa e patana mAtra pratijJA bhaMgathI thatI kriyA mAtrathI thAya che ema nathI; kriyA to game tevI adhaHpatanakartA hoya, to ya e vRttinA saMskAro suMdara hoya to patananuM nivAraNa sahaja zakya che; paNa pratijJAbhaMgathI vRtti para saMkalpabaLanI kSatinA je saMskAro sthApita thAya che tenuM nivAraNa sahaja zakya nathI ane e ja daSTie pratijJA bhaMganI bhayaMkaratA che. vastrapAtrAdi sAdhanonA tyAga ke svIkAranI pAchaLa deha paranuM mamatva utArI dehanI maryAdA ane svAthya jALavavAno hetu che. vRttinA pUrva adhyAsone laIne bhUlI na javAya e sAvadhAnatA mATe pratijJAnI pUrNa AvazyaktA che. evA sAdhakone mATe pratijJA mAtAnI garaja sAre che. te mAtA daDha saMkalpathI Take che. game tevI kasoTIne prasaMge paNa tene TakAvI rAkhavA vIra ane dhIra banI tatpara rahevuM ghaTe. (uddezaka 5, sUtra 3) maulika siddhAMtanA niyamone choDIne apavAda dareka sthaLe hoI zake che. paraMtu apavAda mArgano upayoga pAkaTa sAdhaka dvArA ja samajIne vivekapUrvaka thavo ghaTe, anyathA arthane badale anartha thaI jAya. Ave sthaLe gRhasthone badale zramaNa sAdhako lAvI Ape to te laI zakAya evuM vidhAna yAda rAkhavA yogya che; kAraNa ke bhikSuo koIne takalIpha ApyA vagara jude jude sthaLethI bhikSAdi sAmagrI lAvIne e bImAra bhikSane ApI zake che. vaLI gRhasthono A rIte ati paricaya thaI jAya ane rAga baMdhAya to bhaviSyamAM kadAca tyAga mArgamAM kaMIka zithilatA AvavAno bhaya paNa rahe, e daSTibiMdu A kathananI pAchaLa mukhya che, te bhUlavuM na joIe ane A vAta sUtrakAra mahAtmA pote paNa spaSTa karI de che. eTale A sUtra parathI eTaluM phalita thayuM ke muni sAdhakanI mAMdagImAM muni sAdhakonI sevA upayukta che, kAraNa ke muninuM jIvana koIne paNa duHkharUpa ke bojArUpa na thAya e mukhya hetu che. bIjI vAta e che ke eka prasaMge paNa gRhastha upAzrayamAM bhojana lAvI Ape to te apavAda pachI bIjAne anukaraNarUpa thaI javAno tathA vivekacakSuthI na jotAM janatAmAM dhIme dhIme evI rUDhi cAlu thaI javAno saMbhava rahe che. tema ja evI rUDhimAM gRhasthano gADha vyAsaMga thavAno ane sAdhujIvana
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa zithila, parAvalaMbI temaja AzramajIvI banavAno paNa bhaya rahe che. eTale upAzrayamAM bhojana lAvI ApavuM e gRhasthanuM nahi paNa muni sAdhakonuM kartavya che, 419 (uddezaka 5, sUtra 4) bane tyAM sudhI anyanI sevA na levI e muni sAdhakane ISTa hoya che evo sUtramAM bhAva che, kAraNa ke sevA ane svAvalaMbItva e zramaNanuM jIvanavrata che. ahIM paNa pratijJA khAtara prANArpaNanI vAta che ane te vadhu spaSTa che. kriyAmAM bhUla thavI zakya che ane te kSamya che paNa pratijJAnI bhUla koI rIte kSamya nathI. pratijJAbhaMga karatAM prANamaMga vadhu sAro ane tevA maraNane ApaghAta nahi paNa samAdhimaraNa gaNAya. enI pAchaLa eka ja bhAva che ke pratijJAbhaMgathI saMskRti ane vikAsanA mArgano ja bhaMga thAya che. sAdhanAnI daDhatAmAM jarA paNa zithilatA AvI to te zithilatAnA saMskAro pratyeka jIvanamAM pIDavAnA, kAraNa ke te upAdAnarUpa bane che. eTale nimitta karatAM upAdAnanI paravA vadhu karavI e ucita che. upAdAnanI zuddhi thatAM nimittazuddhi sulabha che paNa kevaLa nimittanI zuddhithI upAdAnanI zuddhi sulabha nathI. A vAta sAdhake pratyeka paLe vicAravI ghaTe. A sUtra parathI eka to sAdhakamAtrane pratijJA hovI ghaTe e siddhAMta nIkaLe che ane bIjo siddhAMta e che ke, sAdhakamAtrane pote svAvalaMbI thavuM ghaTe. sAmAnya rIte sAdhakonI sthiti bahu ja parAdhIna banI gaI hoya che. teo zramane zatru samajatA hoya che tethI emanuM zarIra svAsthya barAbara na hovAne kAraNe bIjA sAdhakone emanuM jIvana bojArUpa banI rahe che. A sthiti sAdhakadazA mATe yogya nathI. eNe prathama to pote bImArIne AvavAnAM kAraNothI dUra rahevuM ghaTe, chatAM karmavazAt ke bIjI bhUlane laIne kadAca Ave toya e samaye bIjA sAdhakone bojArUpa na thavuM ghaTe. sAdhaka siddha na bane tyAM sudhI pratyeka sAdhanAmAM pratijJA e sAdhakanuM jIvanavrata hovuM ghaTe. khAvAmAM, pIvAmAM ke bIjAnI sevA levAmAM maryAdita rahevAnI pratijJA, mahAvratone saMpUrNa rIte pALavAnI pratijJA tathA anya sAdhakonI sevAzuzruSA karavAnI Teka ItyAdi pratijJAo svIkAravI joIe ane prANAntaparyaMta pALavI joIe. pratijJA gaI, eTale mRtyu ja thayuM samajavuM. pratijJAnA bhaMga mATe apavAdane leza paNa sthAna nathI. eka nAnI sarakhI pratijJA khAtara jIvana ovArI nAkhavuM joIe. saMklpabaLanI siddhi pratijJAnI daDhatA para avalaMbe che. pratijJA e sAdhakanI sagI janetA che, pratijJA paDatAne bacAve che, paDelAne ugAre che; pratijJAthI upAdhio osare che ne jIvana haLavuM phUla bane che. pratijJAmAM merune kaMpAve, dharAne dhrujAve ane himAlayane haThAve evI divya ane bhavya cetanAzakti che. pratijJAnI apUrva zakti pUrvAdhyAsomAM kheMcAtI sAdhakanI vRttine sthira rAkhe che. pratijJAvAna ja sAcuM svAvalaMbItva sAMgopAMga TakAvI zake che. eka pratijJAsiddha sAdhaka nikhila vizvane nacAvI zake che, namAvI zake che. (uddezaka 6, sUtra 1) sUtrakAre ahIM laghubhAva lAvavAno UMDo chatAM spaSTa nirdeza karyo che ane te prAsaMgika che kAraNa ke vikAsanA mArgamAM abhimAnano kArTo sAdhakanA pagane staMbhI rAkhe che. jema jema jIvAtmA karmanA acaLa kAnunanI azraddhAthI AtmAnA aphATa ane anaMta svarUpane deha ane evA bAhyu amuka padArthomAM mamatva AropIne pUrI de che, tema tema e kAMTo UMDo jato jAya che ane aneka prakAranI Adhi, vyAdhi ane upAdhio
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 420 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha janmAve che. jema rAga ane dveSa saMsAranA mULabhUta kAraNo che, tema abhimAna paNa mULabhUta kAraNa che. ahaMnA ajJAnathI abhimAna janme che. AthI teno laya karavA mATe sAdhanAno mArga Avazyaka che. jema jema e kAMTo nIkaLato jAya tema tema saraLatA, udAratA ane satyaniSThA jAge, AthI ja sAdhanAno mukhya hetu abhimAnano laya karavAno che e vAta pharI pharI eka yA bIjI rIte sUtrakAra mahAtmA kahetA AvyA che ane te "AtmA A sarva bAhya bhAvothI pRthache, A dekhAtA vikRta bhAvo enA dharmo nathI, jaDanA saMsargathI ahaMtvanI je bhAvanA jAge che te vAstavika nathI" evA evA vicArothI kramazaH kSINa thavAno saMbhava che, paNa A vicAro koInA uchInA lIdhelA ke vArasAthI maLelA na hovA joIe. potAnA ja aMtaHkaraNathI udbhave che te vicAro ja jIvananA saMskAro para gADha asara kare che ane jIvananA saMskAro para asara thavAthI tenuM jIvana ane jIvana vyavahAra sudharatAM jAya che. (uddezaka 6, sUtra 3) A AkhuM AThamuM adhyayana khAsa karIne pratijJAnuM mahatva ane saMyamanI vAstavikatA samajAve che. AgaLanA uddezakomAM ane sUtromAM vastrapAtranA saMyamamAM sauthI prathama brahmacaryavratano samAveza che. eTale brahmacaryaja sAdhanAmaMdirano mukhya pAyo che ema kahIe to cAle. eTale brahmacaryanI rakSA mATe vAsanAkSetranI vizaddhi kare tevA bahAranA upacAro ane vicAronA vyavahAru mArgo paNa agAu carcAI gayA che. ahIM abrahmacaryanI vAsanAne uttejita karavAmAM svAda je kAramI asara upajAve che te batAvato ullekha che. svAdanI daSTie DAbA galophAmAMthI jamaNA galophAmAM paNa anna na laI javAya tyAM sudhIno sUtramAM vyakta thato kAbU, svAdajaya e sAdhanAnuM agatyanuM aMga che, tenI khAtarI Ape che. badhI IndriyonA saMyamanI vAta to sUtrakAre agAu karI che paNa ATale hada sudhI kaDaka niyamana kevaLa jIbha mATe kahyuM che ane teTaluM ja tenI pAchaLa rahasya che. sUtrakAra mahAtmA e rahasyane TUMka zabdomAM paNa vadhu spaSTa karI de che. teo kahe che ke svAdayathI badhI paMcAta patI javAnI. svAdanA asaMyama para ja mukhyatve jagatanA sarvaprapaMconuM maMDANa che, paNa A vAta khUba UMDethI vicAratAM ja yatkiMcit paNa samajAya tevI che. jIvananA pratyeka prasaMgane avalokavAthI jaNAze ke svAda ekalI jIbhano ja viSaya nathI paNa pratyeka Indriyano viSaya che. A vAta svAdanI vyAkhyAthI kaMIka vadhu spaSTa thaze. mATe TUMkamAM kahuM chuM-svAda eTale rasanI vikRtimAMthI rasa meLavavAnI jhaMkhanA ane enI pUrti mATeno prayAsa, e ja svAda parano asaMyama-akAbunI kriyA. padArthamAtramAM rasa to hoya ja che ane bhUkha lAge tyAre padArthamAtramAM rasa che, tevI saune ochI vadhatI pratIti paNa thaI haze. bhUkha lAge tyAre khAvuM e dharma, kAraNa ke tyAM jarUriyAta che ane jyAM sudhI vastu jarUriyAtanI daSTie vaparAya che tyAM sudhI vastune ke vRttine vikRta karavAnuM mana koIne ya thatuM nathI. paNa jyAre khAvuM e dharmane badale padArtho bhogavavA e dharma eTaluM ja aMga rahe che ane jarUriyAtanuM lakSa cUkAya che, tyAre khAvAmAM ke svAbhAvika padArtho vAparavAmAM rasa Avato nathI. rasa meLavavAnI IcchA to vRttimAM che ane te sahetuka che. paNa jarUriyAta ja rasa sarje che, jarUriyAtamAMthI rasa utpanna thAya che, e vAta jyAM bhulAya che eTale padArthomAMthI rasa nahi anubhavAtAM rasa meLavavAnI jhaMkhanAmAM mAnava padArthone vikRta kare che, cUMthe che ane jema jema te padArthone vikRta kare che, tema tema vikRta rasathI tene vAstavika rasa maLato nathI paNa UlaTI rasanI jhaMkhanA vadhatI jAya che. mAnavajIvananA asaMtoSanuM mULa ahIM che.
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, 421 | paNa jIvananAM mahatvanA aMgo jevA ke citta, buddhi, mana, prANa Indriyo vagere badhAvikRta thaI gayAM hoya, vikRtinA adhyAsathI TevAyelAM hoya, tyAM A vAta sAdhaka vicAre toye sahasA hRdayagrAhya na thAya. eTale ja prathama ahIM darzAvela che ke padArtho, upayogitAnI daSTie ja vAparI zakAya ane upayogitAnuM bhAna to sahaja rIte thAya. jyAM sahajatA hoya tyAM uzkerATa na hoya, udIraNAye na hoya. AvA saMskAro vicAra ane kriyA dvArA jema jema ghaDAtA jAya tema tema naisargika jIvana banatuM jAya, naisargika jIvananI sAdhanA karAve e dharma ane naisargika jIvana jivADe e saMyama. (uddezaka 6, sUtra 4) upayogitAnI daSTie deharUpI sAdhanano je saMyamIe upayoga karyo che tene e sAdhanajIrNa thaye moha na hoya e svAbhAvika che. aNasaNa e eka chellI kasoTI che. jIvanasAdhanAmAM e sAdhake keTaluM meLavyuM e A prasaMgathI saheje mapAI rahe che paNa satyArthI, AtmalakSI, vIra ane dhIra evA vizeSaNo vAparI evA ja puruSo te parIkSAmAM pAra Utare che ane tevA sAdhakane aNasaNa zreyasAdhaka bane che bIjAne nahi, ema sUtrakAre kahyuM che. eno sArAMza e che ke aNasaNathI mRtyune bheTavuM e jene sahaja hoya te ja enuM zaraNa le. (uddezaka 7, sUtra 1) vastratyAga karo ke dhAraNa karo, mAtra te kriyA to sAdhana che, tenuM kSaNe kSaNe bhAna rahevuM dhaTe. vastra dhAraNa karavAM ja joIe, nahi to Adarzana gaNAya, tema ja vastra tyAgavAM ja joIe to ja mukti maLe, A banne AgrahomAM satyano apalApa che. tethI ja sUtrakAra kahe che ke, vastra tyAga ke vastradhAraNa e mAtra bAhya vyavahAra to eka sAdhana mAtra che. jema jema bhUmikA phare tema tema temAM palaTo thAya e svAbhAvika che, thavo paNa joIe, ene eka ja svarUpe pakaDI rAkhavAmAM UlaTuM dhyAna haNAya che. mATe kahyuM che ke sAdhakane kyAreka vastra hoya kyAreka acala thAya, baMne dharmo AtmAne hitakArI che. A jANI jJAnI koI sthitanuM duHkha na kare.-(uttarA. a.ra.) dA. ta. je sAdhaka samAjanI cAlI AvatI rUDhine vaza thaIne ke prazaMsA khAtara ke evA bIjA koI kAraNane vaza thaIne vastra tyAgI zake che paNa abhimAna ke kadAgraha tyAgI zakato nathI, e sAdhaka A jAtano bAhya tyAga karyAthI kaI zAMti meLavI zakavAno? sArAMza ke bAhya tyAga AMtarika upAdhi ghaTADavAnI daSTie upayogI che. AMtarika upAdhi to samaja ane zaktipUrvaka karAyelA tyAgathI ja ghaTI zake. eTale jyAM sudhI tevI sthiti rahetI hoya tyAM sudhI ja tyAga pathya bane che ane zakti ke samaja vinAno tyAga prAyaH daMbha, mAyA ane patananA kAraNabhUta banI rahe che, A vAta ciMtanIya che. (uddezaka 7, sutra 3) sutrakAra pratijJA para bhAra mUkatA kahe che ke pratijJA e saMkalpabaLa vadhAravAnuM prabaLa sAdhana che. sAdhakanI sAdhanAmAM pratijJA e sahacarI jevuM kArya kare che. rakhe e koI pratijJAne baMdhanarUpa mAnIne avagaNe! je sAdhako pratijJAne parataMtratA mAnI dUra rahyA che, temAMnA apavAda bAda karIe to te lagabhaga svacchaMdatA ane uzRMkhalatAnAM cakromAM phasAIne svataMtra nahi paNa prakRti adhIna banI patana pAmyA che. paNa ATaluM sAMbhaLI koI samajyA vinA game te jAtanI pratijJA laI saMtoSa na mAne, paNa ene samajIne svIkAre; eTalA khAtara upara pratijJAnuM svarUpa spaSTa karyuM che. jo ke uparanI pratijJA to bhikSu ane zramaNa sAdhakane anulakSIne che, paraMtu temAMthI bhAva e nIkaLe che ke pratyeka sAdhake evI pratijJA levI joIe ke je pratijJAthI vRtti para kAbU Ave ane vikAsa thAya. sUtrakAre ema paNa kahI dIdhuM che ke pratijJAnuM phaLa udhAra nathI, rokaDuM che. je jAtanI pratijJA karI hoya
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 ] zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha eTalA daDhatAnA saMskAro sthApita thAya. (uddezaka 7, sUtra 4) ahIM sUtrakAre jIvanakALa pUro thAya tyAre kaI jAtanuM samAdhimaraNa sAdhavuM e vAta kahI che. AvAM maraNo prAyaH viziSTa tyAgI puruSonA hoI zake ke jeo potAnA AyuSyane, aMtasamayane paNa yathArtha jANI zake. AvAM maraNo pUrvakALanA zramaNa sAdhakomAM sahaja rIte thatAM hatAM. jenuM jIvana samAdhimAM gayuM hoya, enuM maraNa samAdhipUrvakanuM hoI zake. A maraNo IcchApUrvakanA hoya che. emAM Agraha, pratiSThAno moha ke viSAdanA aniSTa tattvo hotAM nathI; kAraNa ke e to hoya to e maraNa samAdhimaraNa na gaNAya. A maraNane jaina paribhASAmAM aNasaNa kahevAmAM Ave che ane zAstrakAro enA traNa bhedo pADe che : bhaktaparijJA, IginImaraNa ane pAdapopagamana. bhakta parijJAmAM mAtra caturvidha AhArano parihAra hoya che. Igita maraNamAM cAre prakAranA AhAranA tyAga uparAMta kSetrasthAnanI paNa maryAdA hoya che ke ATalAM ja kSetra ke sthAna sivAya bIjuM na kalpe ItyAdi. temaja pAdapogamanamAM to prANAMtaparyaMta vRkSanI mAphakasthira,nizveSTa arthAt ke vyApAra rahita rahevAnuM hoya che. (uddezaka 8, gAthA 1) mRtyu eTale eka deha choDavAnI aMtima paLa ane bIjo deha dhAraNa karavAnI pUrva paLa. Ama hovA chatAM jIvamAtrane pachInI sthitinA ajJAnathI pUrvasAdhana para moha ane mamatA rahe che. joke eka gharamAM jyAM sudhI rahevAnuM thatuM hoya tyAM sudhI tenA pratye moha ke mamatva hovA chatAM samabhAva hoya evuM lAge kharuM paNa jyAre e choDavuM paDe tyAre koI eka prakArano vicitra anubhava thAya che. tema deha choDatI vakhate A jIvAtmAne paNa tevuM ja kaMI lAge e svAbhAvika che. paNa A to sAmAnya jagatanI vAta thaI. sAdhaka jIvanathI A bhAvanAno palaTo thAya che ane thavo joIe. dehabhAnathI huM para chuM eno jeTalo anubhava kare, teTalAM enAM bAhya padArtho parathI moha ane mamatA ghaTe. sAdhakone saMbodhIne ahIM sUtrakAra mRtyu vakhate samAdhi jALavavAnI vAta vade che. samAdhi eTale AtmalInatA. sAdhake jIvanabhara jAgaruka rahevAno prayatna karyo hoya to ye, aMtima paLa e enI aMtima parIkSA che. anubhavathI ema jaNAya che ke, ghaNIvAra eka vidyArthI cAlAka ane hoziyAra hovA chatAMya parIkSAnI paLo ene gabharAve che, ema jJAnI sAdhakanA saMbaMdhamAM paNa ghaNIvAra bane che. e jIvanabhara suMdara jIvyo hoya, to ya mRtyunI paLo ene mUMjhave che. eTale ja mRtyunI paLe pUrNa sAvadha rahevuM evuM mahApuruSo punaHpunaH kahe che. ahIM saMyamI, vIra ane jJAnI e traNe vizeSaNo sArthaka che. saMyamI eTale saMyamane jIvanamAM vaNanAra. paNa saMyamI to dhIra-sahiSNu hovA joIe. ene A banne guNo hoya toya jJAnaviveka na hoya to pariNAma UMdhu Ave. eTale ke saMyama, dhIraja ane viveka e traNe guNo sAdhakamAM hovA ghaTe. samAdhi keLavavAmAM A traNe saNo jarUranA che. sUtrakAra mahAtmA ahIM zakti pramANe' evuM pada mUkI 'pathArI hoya tevaDI soDa tANavI' 'zakti hoya teTaluM karavAnI hAma bhIDavI' evuM sUcana kare che. A vAta to vyavahAramAM paNa prasiddha che. eTale e to saheje
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 _ | 423 | samajAya tevuM che. paNa zaktino artha ahIM e che ke, potAnAM nizcayabaLa ane vivekabuddhi e beno vicAra karI koI paNa kriyAno prAraMbha karavo, ke jethI e kArya sAMgopAMga pAra utare. ghaNIvAra zakti nathI ema mAnIne ghaNA manuSyo vikAsanI kriyA tarapha lakSya ApatA nathI, e yogya nathI, kAraNa ke zakti to saumAM che ja; mAtra ene keLa vavI joIe. e keLavavA mATe mAnavane Itara prANIo karatAM vadhu suMdara ane anukULa sAdhano tathA avasara banne che. eTale zakti nathI ema kahIne e potAnI pharajathI na ja chUTI zake, ane chUTe to te bevaDo gunegAra gaNAya. sArAMza ke ahIM zakti pramANeno ullekha kriyA utAvaLathI na karavI ghaTe eTaluM samajAvavA pUrato che, kriyA na karavI e mATe nahi. zakti nathI ema mAnavAmAM bhUla ane daMbha che. hA, e banavA yogya che ke temAM alpatA ke bahutA hoya toye zakti alpa hoya to ene vadhu keLavI ane samAdhI sAdhavI e saunuM kartavya thaI paDe che ane zakti kramapUrvaka cAlavAthI Ave ja che, e vAta jo nizcita che to pachI zuddha mArge puruSArtha karavo ja rahyo. (uddezaka, gAthA 4, 5) samAdhinuM lakSya hoya e sAdhakamaraNa ane jIvana banne mAtra karmajanya sahaja avasthA che ema samaje. jene AvuM samajAya ene jIvanano moha ke maraNano bhaya e bemAMthI kazuMye nahoya e svAbhAvika che. evo sAdhaka jIve tyAM sudhI madhyastha bhAvathI jIvI zake ane maraNa Ave to tene prasanna haiye bheTI paNa zake. e vakhatanI tapazcaryA paNa e ja hetue upayogI che. pratyeka samaye dhyeya tarapha lakSya rAkhavuM, dhyeyane bAdhita hoya te kriyAne na pakaDavI ane dhyeyane bAdhaka thAya tevI kriyA pakaDI hoya to ye ene choDI devI athavA vivekabuddhithI AcaravI. (uddezaka 8, gAthA 8-9) aNasaNa karavA mATe amuka ja kSetra joIe, bIjuM hoya to na cAle evA Agrahane sthAna nathI; kAraNa ke sthAna e to mAtra nimitta che. upAdAnanI pUrNa taiyArI hoya to nimittanI pratikULatA taddana gauNa bane che. paNa mAtra eTalo viveka rAkhavo joIe ke te sthAna pavitra hovuM ghaTe. sthAnanA zuddha AMdolano samAdhimAM sahakArI nIvaDe che ane bIjI vAta aMtima samaye AvI paDatI AphatonA saMbaMdhamAM kahI che. prathama sudhA, roga vagere svajanya saMkaTonI vAta hatI. joke Aphata e Aphata ja che. paNa toye pote Aphatane jANe che te sahana karavI sahelI che. paraMtu anya taraphathI ane te paNa koI jAtanA vAMkagunA vagara je Aphata Ave che e aparicita hovAthI sahavI kaThina thaI paDe che. jo ke svajanya ke parajanya koI paNa jAtanI Aphato Ave che e Akasmika nathI, paNa e dekhAtAM ke nahi dekhAtAM evAM potAnAM ja karelA karmonuM pariNAma che ane te potAne ja bhogavavA rahyAM, evI jenI zuddha samaja che tene mATe sahanazaktino prazna gauNa che. kAraNa ke vivekI sAdhaka e badhuM premapUrvaka sahI zake che. sahavuM eTale kevaLa bhogavI levuM eTaluM ja nahi, balake e saMkaTonAM nimitto para leza mAtra paNa manamAM kaluSita bhAva ke pratikAraka bhAva na AvavA devo e ja Adarza sahiSNutA che. joke AvA ucca sAdhako pAse evI siddhi, zaktio ane eTaluM sAmarthya hoya che ke teo dhAre to beThAM beThAM paNa aneka baLo sAme pratikAra karI zake che; to ye teo eno prayoga karavAnuM IcchatA nathI, eTaluM ja nahi paNa bIjAnuM aniSTa suddhAM ciMtavatA nathI. A dazA ja emanI sAcI sahiSNutAnI ke samabhAvanI pratItirUpa
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha maccharanA eka nAnA sarakhA caTakAne sahana karavAmAM paNa keTalI sahiSNutA ke baLanI AvazyaktA paDe che, eno khyAla anubhavathI AvI zake tema che. paNa e baLa jema vAto karavAthI ke mAtra zarIrazakti keLavavAthI AvI jatuM nathI, tema sahavAthIye AvI jatuM nathI. e mATe to jabbaranizcayabaLa joIe."jagatanI koI paNa kriyA asahaja thatI nathI. sarpa ke siMhanuM amukane karaDavuM, amukanuM amukane ja uddezIne raMjADavuM vagere thAya che te enAmAM paraspara rahelA vaira ane bhayanA saMskArone lIdhe ja thAya che. Avo jene daDhanizcaya che," te ja sAdhakamAM ATaluM baLa AvI zake che. e jAtanA baLa vinA sahana karavuM saheluM che, paNa samabhAva jALavavo durlabha nahi to azakya che. ethI ja sUtrakAra mahAtmA kahe che ke, je samAdhi Icchato hoya teNe A bAhya pratikArathI manane para rAkhavuM. (uddezaka 8, gAthA 23, 24) joke jIvanamAM paLepaLe DhaMdra to che ja. paraMtu e eTaluM dhImuM hoya che ke sAmAnya mAnavIne te spaSTa dekhAtuM nathI ane ethI e aneka dhaMdho vacce paNa jIvananI AzAnA madhubiMdue cAlyo ja jAya che. paNa jyAre mRtyunI nobata vAge che tyAre enI UMgha UDI jAya. eka taraphanI enI jIvanaAzA rUMdhAya che ane bIjI tarapha enA bAMdhelA aneka AzAo, mahecchAo ane kalpanAonA koTa TUTI paDe che. A be taraphanA mArA vacce rahelo mAnavI mUMjhAya che, akaDAya che, comera jhAvAM mAre che, karuNa kAkalUdI kare che ane bhAna bhUle che. eTalA ja sAru sUtrakAra mahAtmA maraNakAlIna sthitine samAdhimaya rAkhavAnA vyavahAru upAyo darzAvI punaHpunaH te yAdIne tAjI karAve che. AgaLa pratikULa prasaMgonuM varNana thayuM. A banne sUtromAM anukULa prasaMgonuM varNana che. pratikULa prasaMgomAM samabhAva jeTalo sulabha ane zakya che teTalo anukULa saMyogomAM nathI. to ye jene AtmabhAna thayuM che tene e azakya to nathI ja. zAstrakAre manuSya saMbaMdhI ane deva saMbaMdhI baMnne prakAranA kAmabhogono ahIM ullekha Apyo che. kAmabhogothI A Akho saMsAra jakaDAyo che ema to sauno anubhava che. paNa te kAmabhogo zAthI IcchAya che? eno ukela e ke temAM sukha kahyuM che mATe enI jhaMkhanA che. pachI sUtrakAra kahe che ke, sukha jagatanI koI paNa aMtavAna vastumAM nathI, te anaMtamAM che ane anaMtanuM sukha to anaMtamAM ja hoya ne? jagatanA jIvo jemAM sukha kahyuM che te padArtho pote nazvara che, mATe ja sAcuM sukha nathI. devanA bhogone rakhe koI sukhada mAne! te sAru kahe che ke divya padArtho paNa nazvara che. sukha joItuM hoya to anaMtamAM zodho, evo A sUtrano sAra che. aNasaNa e zarIra chUTatI vakhate zarIrajanya Asakti jIvAtmAne jakaDI na le te sAru eka upayogI sAdhana che. eTalA puratuM tenuM ahIM khUba mahattva varNavAyuM che. paNa te uttama che, temAM dharma che, mATe saue karavuM ja joIe evo Agraha nathI. zakti hoya e ja enuM zaraNuM le. paNa lIdhA pachI choDavuM paDe evuM koI na kare. je kriyA prema, zraddhA ane nirbhayatAthI svIkArAya ane prema, zraddhA tathA nirbhayatAthI paLAya te ja kriyA sAdhaka nIvaDe. jaina muni sAdhakanI koI paNa kriyA pramAda, aMdhAnukaraNa, svAbhAvikatA ke aviveka buddhithI yukta na hovI ghaTe. eTaluM pratyeka sAdhaka vicAre. navamuM adhyayana (uddezaka 1, sUtra 1) bhagavAna mahAvIranuM mULa gAma kSatriyakuMDa. temanA pitAnuM nAma siddhArtha. mAtAnuM nAma
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 | 425 | trizalA. teoe prathama to gRhasthAzramI jIvana gALyuM ane dayA, dAna, Atithya sanmAna, kauTuMbika pharajo, rASTradharma vagere guNo dvArA potAnuM jIvana khIlavIne jIvana vikAsanA pAdacihnonI sAdhanA karI lIdhA pachI potAnuM kSetra vistArI tyAgamArga aMgIkAra karyo hato. tyAga eTale jagatanA amuka kSetramAM kalpalA ke bAMdhelA mohajanya saMbaMdhane khaseDI vizvanA sakaLa jIvo sAthenA premasaMbaMdhamAM joDAvAnI tAlAvelI jAgavI te. A tAlAvelIne lIdhe ja zrI mahAvIra potAnAM mAnelAM strI, putra, rAjapATanA saMkucita vartuLanI mamatA choDI vizvanA sakaLa jIvajaMtuo ane vanaspati jevA sUkSma cetano sAthe maitrI joDavA tatpara thayA. potAnuM sthAna choDavAnuM paNa prathama prayojana to e ja ke potAne mamatA na hoya toye bIjA mamatALu jIvo tAjA chUTelA saMbaMdhane lIdhe duHkhI thAya ane emAMya emane potAnuM tathA paranuM aniSTa dekhAyuM hoya ane bIjuM kAraNa e paNa kharuM ke pote bIjAnA mitra che ema to sau koI kahe. paraMtu eno kharo anubhava to bIjAnA saMsargamAM AvyA pachI ja thaI zake. A anubhavanI kasoTI khAtara tyAgIe zakya teTalAM sthAnAMtaro karavA ane vividha prakRtivALA lokonA mAnasano samabhAve abhyAsa karavo, e emanI pharaja hovI ghaTe. paNa tyAMya enA tyAgano uddeza e na cUke, ke koIne bojArUpa paNa na bane, e rIte eTale ke bhikSAcarIthI jIvana nirvAha ane pAdavihArathI sthAnAMtara gamana kare. A be vAto lakSagata rAkhI vihare. (uddezaka 1, sUtrara) zrI mahAvIranIbeuttama bhAvanAo spaSTa thAya che. eka to tIrthakaronI vAstavika praNAlikAne jALavI rAkhavAnI ane bIjI nirAsakta bhAve padArtha grahaNa karavAnI. zrI mahAvIra dhArata to e eTalA samartha puruSa hatA ke tadna navo paMtha sthApI zakata, paNa emaNe satyanI sahaja upAsanAne ja jainadarzana mAnyuM hatuM. paraMparAthI jainadarzana praNAlikA cAlI AvatI hatI, paNa AsapAsanA vAtAvaraNane aMge edarzanamAM je saMkucitatA ke avAstavikatA pesI gaI hatI te ja dUra karavAnI te kALe temane khAsa jarUriyAta hatI. jainadarzanamAM je je tIrthakaro thAya che te navuM tIrtha UbhuM nathI karatA paNa mAtra tIrthano punaruddhAra kare che. zrI mahAvIre bhagavAna mahAvIra thayA pachI paNa te ja kArya karyuM che ane pUrvanI praNAlikAmAM je je siddhAMtabhUta vastuo hatI te kAyama rAkhI mAtra rUDhInuM ja bhaMjana karyuM che. samAja, deza ke vizvamAM kArya karanAra pratyeka zaktidharane A vAta khUba mananIya che. ghaNA samartha sAdhakoya vikAranA nAzane badale keTalIkavAra vastuno nAza karavA mathI paDe che. e mArge zaktinA vyaya sivAya sthAyI phaLa kazuM maLatuM nathI; kAraNa ke vastumAtra nitya che, teno saMpUrNa nAza kadI saMbhavita nathI. mAtra sthiti aMtara thAya che. ema chatAM nAzano prayoga thAya to te prayogathI to UlaTo eka vikAra maTI bIjo vikAra pesI jAya che. A sUtranI daSTie ahIM zrI mahAvIrano A sAdhanAno kALa che. eTale sAdhake samartha hoya toye teNe sAdhanAnA niyamo pALavA ja rahyA; ane e daSTie emaNe divya dUSya svIkAryuM kharuM, paNa e bhogaarthe nahi; TADhanA nivAraNanA artheya nahi, mAtra pUrvapraNAlikAnI apekSAe lIdhuM. ema kahI sUtrakAre tyAgI sAdhaka padArthono
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha upayoga kaI bhAvanAthI kare e samajAvI dIdhuM che. tyAgIonI daSTi sAdhanomAMya vivekabuddhi pUrvakanI ane jarUriyAta jeTalI maryAdita hoya. ane je vastu jarUriyAta pUratI levAya temAM moha ke AsaktinuM nimitta bhAgye ja bane e to dekhItI vAta che. ahIM paNa AsaktinA tyAgano Azaya dhvanita thAya che. (uddezaka 1, gAthA 3) sAdhanAno ghaNo samaya teo ciMtana, manana ane dhyAna dharavA pAchaLa pasAra karatA hatA. dhyAna samaye to teo eTalA ekAgra thaI jatA ke tyAM dIkSAbhiSekamAM prayojAyela sugaMdhI dravyonI gaMdhathI AkarSAIne bhramarAdi nAnA jIvajaMtuo AvI gaNagaNATa karatA ke deha upara besatA, toye temanI ekAgratAno bhaMga thato nahi. prathama to A sUtramAMthI sAdhu puruSanA comAsAnosthiravAsa zA hetue che, te vyakta thAya che. dharatI paTa para varSARtumAM vanaspati tathA sUkSma jIvonI utpatti khUba bahoLA pramANamAM thaI javAthI vihArane mATe e Rtu pratikULa bane che. paraMtu nisargajanya pratikULatAo anukULatAonA sarjana mATe pUrvakAraNarUpa bane che e niyama paNa mAnavIe bhUlavo joIto nathI. sAdhu puruSoe ATha mAsamAM pharIne, bolIne, anekanA prasaMgomAM AvIne potAnI zaktio ne vAparI nAkhI hoya che, teno saMgraha karavAnuM A cArtumAsamAM upayogI nIvaDe che ane jJAna, dhyAna, mauna, ciMtana ane kAyamI sthiratAthI navIna cetanA jagavavavAnuM prabaLa nimitta thAya che. A lakSya jeTale aMze na jaLavAya teTale aMze sAdhakajIvana phIkuM dekhAya. vartamAnamAMdaSTigocara thatI phIkAza A lakSya taraphanI bedarakArIthI janmI che ema mAnavAmAM harakata jevuM nathI. Aje zramaNa mahAvIranA jIvanamAMnA AvA vAstavika anukaraNa bhulAyA che. (uddezaka 1, gAthA 4) AMkhanA upayoganI A vAta che. paNa te parathI ahIM e kahevuM prApta thAya che ke zramaNa mahAvIra pratyeka Indriya ane dehano upayoga yathArtha jALavatA. AMkhathI jovuM eTale AMkhano upayoga jALavI lIdho evuM koI na samaje! jovuM e AMkhano svabhAva kharo, paNa te ane teTaluM ja jovuM joIe ke je ane jeTaluM saMyamanI daSTie upayogI hoya. jene ATaluM dhyAna rahe teNe ja kharI rIte upayoga sAdhyo che ema kahI zakAya. | upa eTale samIpe, yoga eTale joDAvuM. je kriyA AtmAnI samIpa javAmAM sahakArI nIvaDe e upayoga gaNAya. A rIte upayogI puruSa potAnI eka sUkSma kriyA paNa viveka ke vicArazUnyapaNe nahi kare ane viveka tathA vicArapUrvaka karelI kriyA parapIDAkArI ke nirarthaka paNa nahi hoya. sArAMza ke upayoga pUrvakanI kriyAmAM ane saMyamamAM ahiMsAno samAveza saheje thaI jAya che. nAnAM bALako bhayabhIta thatAM koI2DavA lAgatAM ane koI dhULa paNa uDADatA. AnuM kAraNa zrI mahAvIrano zramaNaveza hoya evo ahIM dhvani che. bALakonI daSTimAM koInavIna padArtha caDe eTale prathama temanAmAM kutUhalabuddhi jAge ke bhaya paNa lAge, e svAbhAvika che. bIjuM A uparathI ema mAnavAnuM kAraNa maLe che ke te vakhate zramaNa mahAvIra jevo tyAgI varga kvacita ja dekhAto hoya; ane e bALakonI aparicitatAnuM prabaLa kAraNa to kharuMja ne! A ja sUtramAM vaLI zrI mahAvIranI ekAgratAnuMye AbehUba bayAna varNavAyuM che. zrI mahAvIra eTale dayAnA sAgara.anukaMpAbhAvanA to temanI nasenasamAM UbharAtI; eTale bALarudananA nimitta banavA vadhu vadhu
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 . | 427 | Icche e saMbhavita che. chatAM mAno ke apavAda bane to ya bALako raDe, chatAM temane chAnAM rAkhavAM ke temanA tarapha sahAnubhUti darzAvavA UbhA na rahevuM enI pAchaLa zrI mahAvIranI ajoDa ekAgratA dekhAya che. bIjAo potA pratye kaIdaSTithI jue che evI jene lokeSaNA nathI te ja puruSanI raste jatAM paNa ATalI kriyA ekAgratA hoI zake. (uddezaka 1, gAthA 5, 6) zrI mahAvIra sAdhanA kALamAM sarvathA lokasaMgathI alaga ja rahetAM. guphA, vanakhaMDa ke tevAM sthAnomAM temano ekAMta nivAsa hato. toya AhArAdi levA jatAM ke bIje gAma vicaratAM mArge vasati paricayano prasaMga paDato e svAbhAvika hatuM. sUtrakAra e bInAne anulakSIne ahIM A vAta kahI nAkhe che. | vizvamAM strI nimitta e bIjA aneka pralobhano karatAM baLavAna nimitta che. vAsanAnuM sUkSma paNa bIja rahyuM hoya, tyAM A nimitta asara karyA vagara rahetuM nathI. strIdeha paranuM AkarSaNa ane nirIkSaNa e baMne ya aMtarmanamAM vAsanA hoya tyAre ja saMbhave che. dehasauMdaryathI bharapUra strIo svayaM AvIne A rIte yAcanA kare chatAM manathI paNa aDola rahevuM, emAM zrI mahAvIrano kevaLa saMyama ke tyAga ja nahi, paNa tyAganI pAchaLanA AdarzanuM, nirAsaktiyoganuM, vAsanAvinAnI AtmalInatAnuM darzana thAya che. ahIM eka prazna thavo saMbaMdhita che ke jeNe vAsanAjaya meLavyo che, tevA yogIne joIne sAmA pAtrane vikArI bhAvanA kema janme? A prazna khUba tAvika che. svajAtIya tattva vinA AkarSaNa saMbhavita nathI, tema nirsagano ke karmano abAdhita niyama sAkSI pUre che. paNa eka vAta ahIM bhUlavA jevI nathI ke keTalIka vAra eka vyakti bIjAmAM te bhAva na hoya to ye tenuM AropaNa karI zake che. jo ke kriyA thavI ke na thavI, AkarSaNanuM vadhu vakhata TakavuM ke na TakavuM, e sAmA pAtranI vAsanAnI taratamatA upara AdhAra rAkhe che. paNa koI nirvAsanAmaya padArtha para paNa Aropita kalpanA dvArA A rIte AkarSaNa saMbhave che. koInI AkRti ke tevuM kaMIka jaDa padArthanuM nimitta maLatAM ye AvuM AkarSaNa thatuM anubhavAya che. paNa te AkaSarNa kriyAmAM na pariName eTalo ja phera. (uddezaka 1, gAthA 12) ahIM zramaNa mahAvIranA A atIndriya jJAnanI pratIti che. jainadarzana sivAya koI paNa darzanamAM mahAvIranA kALa sudhI pRthvI, jaLa, agni, vAyu ke vanaspati jevA sthira tattvomAM cetana che evuM vidhAna maLatuM nahotuM. tevA vakhate zrI mahAvIranA dhyAnadvArA AtmajJAnano vikAsa thato gayo tema tema AkhA jagatano koyaDo ukelAto gayo ane zramaNa mahAvIranI ahiMsAnI vyAkhyA vadhu vyApaka thatI gaI. AkhA vizva sAthe jene maitrI sAdhavAno koDa hoya, jene jagatanA jIvo sAthe premano mahAsAgara DhoLavo hoya te eka sUkSma caitanya paratve paNa upayoga zUnya vyavahAra na rAkhI zake, leza paNa gaphalatabharyuM jIvana na jIvI zake, ema zramaNa mahAvIre tyAgamArgamAM jIvIne batAvyuM ane samajAvyuM ke tyAga vinA pUrNa dayA ke ahiMsA jIvananA eka eka vyavahAramAM vaNAI zakatI nathI. AraMbhathI mukti paNa A jAtanA sAcA jJAna pachI ja meLa vI zakAya che. tyAM sudhI nimitta na maLe, to AraMbhanI kriyA bhale na dekhAya paNa AraMbha to che ja, AraMbhanuM mULa vRttimAM che. te vRttinA saMskAro pachI palaTAI jAya che ane e rIte AraMbhakriyAthI manano vega pAcho haTI jAya zrI mahAvIra paNa AvuM jIvana jIvIne cha kAyanA piyara ane cha kAyanA nAtha banyA. Aje to vijJAna
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha dvArA AkhuM jagata svIkAratuM thaI gayuM che ke pANI ane vanaspatimAM cetana che ane lAgaNI paNa che. A jagatakalyANano anupama upakAra kazAya bAhya sAdhana vinA AtmajJAnathI ja jANanAra e mahAna tattvaciMtaka tapasvI zrI mahAvIranA udAra caritranI, prabhAvanI ane vANInI prasAdIrUpa che, ema Aje pAzcAtya vidvAno paNa muktakaMThe uccAre che. A uparathI e paNa phalita thayuM ke jJAna bahAra nathI; bahAra dekhAya che te jJAnanA mAtra sAdhano che, jJAna nahi. eTaluM jANyA pachI kayo AtmArthI aMtara tarapha nahi vaLe? (uddezaka 1, gAthA 13) karma e ja bhavabhramaNanuM ane saMsAranI vicitratAnuM kAraNa che. A vAtane eka yA bIjI rIte badhA AstikavAdI darzano, mato ane dharmo svIkAre che. karma pote jaDa hovA chatAM jyAM sudhI jIvane teno saMga hoya tyAM sudhI tene janmamaraNanA cakramAM pharavuM ane jagata sAthe saMbaMdhita rahevuM anivArya che. eTale jo karma che to punarbhavano svIkAra paNa karavo ja paDe che ane have to pratyeka pAzcAtya tattvajJAnI paNa e vAta kabUla karatA thaI gayA che. eTale A siddhAMtane AthI vadhu dalIlonI AvazyakatA dekhAtI nathI. paraMtu karmavAdano svIkAra karavA chatAMye Aje bahoLA varganI e mAnyatA che ke Akho saMsAra svayaM niyamita ane vyavasthita cAle che. eTale ke je jIvAtmAo je yonimAM janme che te pAchA tyAM ja janmI karma ekatrita karI marIne punaH te te sthAnomAM ane yoniomAM janme che. jyAMnA karma hoya tyAM ja tene avataravuM rahyuM. jagatamAM je kaMI niyamitatA ane vyavasthiti dekhAya che tenuM kAraNa karmano naisargika kAyado ja che. paNa niyamitatA ane vyavasthiti bIjA padArthone tenI yogyatA pramANe niyamita ane vyasthita rAkhe eTaluM ja enuM kArya. karma e pote to vicitra che ja. morane pIMchA Ave, gAyaneziMgaDA Ave ane gajarAja ne sUMDha Ave e dekhAtI jagatanI vicitratA karmanI vicitratAne ja AbhArI che ane vicitra karmonuM pariNAma paNa bhinna hovuM ja joIe. badhAM karmonuM pariNAma eka ja rUpe kema hoI zake? bhagavAna mahAvIre potAnI sarvajJatA dvArA ema svIkAryuM che ke sthAvara ane trasa koI paNa jIvo potAnA zubhAzubha karmakArA nIca ke ucca yoniomAM jaI zake che. te tyAMnA tyAM janme evo jarUrI nathI ane nyAyapUrNa paNa nathI. anubhava paNa ema ja kahe che ke je karmamAM jIvAtmAnevikAsa ApavAnI zakti hoya te karmamAM jIvane patana ApavAnI paNa zakti hovI asvAbhAvika nathI. jo karma eka ja prakAranAM hotAM nathI to tenAM pariNAmo paNa bhinna bhinna koI yonimAM utpanna thavuM e AtmAnA ucca ke nIca saMskAro para nirbhara che. je jAtanA jIvana saMskAro hoya te jAtanI yonimAM te jIva yojAI rahe e karmanA acaLa ane vyApaka kAyadAne AbhArI che ane te UMDuM vicAratAM spaSTa samajAya tevI bInA che. saMskAromAM ajJAnajanya krUratA ane svArtha hoya to te saMskAro jaMgalI bhayaMkara pazuyonimAM ja laI jAya, kAraNa ke temanuM svajAtiya tattvatyAM hoya. sArAMza ke karmanI vicitratAnuM mukhya kArya to yoninuM parivartana karavuM e che. sAdhana saMpatti maLavI ke na maLavI e tenA karmanI upalI bAju che ke jeno sIdho saMbaMdha AtmA sAthe nahi paNa mAtra deha sAthe che. Ane puNya ane pApa tarIke oLakhavAmAM Ave che. paNa te sAdhanarUpa hoya che. sAdhanano saMbaMdha sAdhya sAthe samavAyarUpe nitya ane anivArya hoto nathI.citta upara je saMskAro paDe che te to jIvAtmAnI sthiti ja che ane te sthiti judI judI gati ane gatimAM rahelI bhinna bhinna yoniomAM niyamane adhIna banI jIvane kheMcI jAya che. pariNAme,ekanI eka gati ke ekanI eka yonimAM jIvanI rahevAnI vicAraNA A sUtrathI nirasta thaI jAya che.
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 . | 429 | rAga ane dveSa be ja jIvanuM bhinna bhinna yoniomAM gamana karAve che, te saMskAronuM ane judI judI sAdhana-saMpatti meLavavAnuM ane gumAvavAnuM mULa che, AthI eno kramika saMkSaya karavo e ja vikAsano hetu che ane eno saMpUrNa kSaya karavo eja vikAsanI parAkASThA. Avu zrI mahAvIre jANyuM ane tethI ja rAgadveSanA vinAzAthe sAdhanA AdarI. A sAdhanAnuM mukhya sAdhana te samabhAva. (uddezaka 1, gAthA 14) svAnubhavanI A sacoTa sAdhanA kramapUrvaka thavAthI ja te bhagavAnanA padane prApta thayA hatA te batAvavA pUratuM 'bhagavAna' vizeSaNa vaparAyuM che. uttama prakAranuM bIja ke je phalita thayA vagara rahetuM ja nathI, evA kSAyika samaktinI uccakoTinI kSapakazreNIno upara nirdeza che. (kSapakazreNI 8 thI 12 guNasthAnaka sudhI hoya che.) kSapakazreNIvALA jIvane have patana nathI. tethI ja ene bhagavAna vizeSaNa upayukta che. bIje sthaLe to uparanAM sUtromAM muni, zramaNa, jJAtaputra, mahAvIra vagere vizeSaNo AvyAM hatAM. divyavastra pAse AveluM 'bhagavAna' e vizeSaNa bhAvI tIrthakRtanI pratItirUpa samajavAnuM che. mamatva e samabhAvanuM ghAtaka zastra che. eTale pahelA zrI mahAvIrane e bAdhaka kAraNono nAza karavo Avazyaka lAgyo tathA mamatA utAravI ISTa thaI. eTale pahelAM emaNe gRhasthAzramamAM arpaNatAnA guNane khIlavyo, varasIdAna karyuM, anukaMpA sevI, kuTuMba, samAja ane rASTra sAthenI ucita kartavyapraNAlikA jALavI, pachI javairAgyabhAvanI jAgRti thatAM padArthono tyAga rAjamArga tarIke svIkAryo. paraMtu bAhyatyAga pachI saMtoSa na pakaDI letAM jijJAsA jAgRta rAkhI emaNe A rIte dhyAna, ciMtana ane nirIkSaNa dvArA AMtarika mamatvane ghaTADavA mAMDyuM. e mananI kriyA hetue nahotI thatI, paNa mamatvavRttinA palaTA mATe thatI hatI. (uddezaka 1,gAthA 15) deha che tyAM sudhI halana, calana, khAna, pAna ane evI Avazyaka kriyAo rahe, ane e kriyAo deha, Indriyo, mana ane AtmAnI ekavAkyatA vinA janma nahi; eTale karmabaMdhana to che ja. paraMtu nirAsakta bhAve baMdhAyeluM karma nibiDa ke snigdha nathI hotuM. tenuM AlocanA ke evAM bIjA sAdhano dvArA turata nivAraNa thaI jAya che. te IryApratyayikI karma kahevAya che ane je kriyA AsaktipUvaka thAya che, te dvArA baMdhAyeluM karma sAMparAyika eTale saMsAra vadhAranAruM karma hovAthI sAMparAyika karma kahevAya che. A banne prakAranA karmomAM bIjuM baMdhanakartA, duHkhakartA ane saMsArakartA che. tethI enA kSaya tarapha ja pradhAna lakSya hovuM ghaTe. zrI mahAvIre te tarapha ja vadhu lakSa ApyuM hatuM ane tethI ja te kramika vikAsa pAmyA hatA. ema kahI sUtrakAra ema cokhkhuM samajAvI de che ke kriyA tarapha jovA karatAM e kriyA zAthI ane zA sAru thAya che te tarapha juo; eTale ke tamArI kaIvRtti tamArI pAse e kriyA karAve che ane e kriyA pachI tenuM pariNAma vRtti para kevA AkAramAM Ave che e tapAsatA raho, pachI te kriyA vyavahAranI ho ke dharmanI ho. AnuM ja nAma upayoga, jAgRti ke sAvadhAnatA. (uddezaka 1,gAthA 18) sAdhake mAnApamAnamAM samatA keTalI keLavI che? tenI bhikSAmaya jIvanathI kasoTI thAya che. bhikSA e tyAgI jIvananuM kaparuM ane kaThina vrata che. bhikSA ane pAdavihAra e be evA jJAnamAM sAdhano che ke je jJAna bhUgoLanA ke mAnasazAstranA anaMta graMthothI ya na maLI zake. evuM loka mAnasanuM jJAna A be sAdhano dvArA maLI rahe che ane tyAgI jIvananA Adarzano pracAra paNa A be sAdhano dvArA sahelAIthI gAmaDe gAmaDe ghera ghera pahoMcI vaLe che. e daSTie ja zramaNa saMsthA mATe A be sAdhano nimAyA che.
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha zramaNa mahAvIra pUrvakALanA yogI hatA ane jJAnI paNa hatA, chatAM gRhastha jIvananA AdarzathI mAMDIne tyAganA utkRSTa Adarza sudhI teoe krama jALavI jagata kalyANa sAru sAdhakanI vikAsasIDI samajAvI. 430 gRhasthAzramamAM rahyAM to hai dhyeyapUrvaka rahyA, gRhasthAzrama choDyo toye dhyeyapUrvaka choDayo. saMbaMdhI choDayA te paNa samajIne choDayA. tyAgane ArAdhyo te paNa kramapUrvaka ArAdhyo tathA saMyamano ane tapazcaraNano krama vagere badhu kramazaH ane hetupUrvaka pALyuM ane prarUpyuM. vastra dhAraNa karo ke tyAgo emAM muktinA mauktika nathI, paNa mukti to mUrchAnA tyAgathI che, ema emaNe jIvI batAvyuM. teonA tyAga mArganI vacce kaMIka strIonAM madhura, bhojanonAM, maMjula sAdhanonAM ane bhakatonA pazonAM ItyAdi pralobhano hatAM to ye teo saMyamamAM sthira rahyA ane karkaza vacano, kaluSita niMdA tADana tathA apamAnanAM duHkho sAme paNa teo aDola rahyA. A rIte emaNe potAnA jIvanadvArA sAdhakone samatAyoganI sAdhanAnuM rahasya samajAvyuM. potAnA paga upara UbhA rahI jema zrI mahAvI2 alpamAMthI mahAna banyA ane kramazaH saMpUrNa thayA, tema te mArge pratyeka sAdhaka potAnI zakti tapAsI, kramapUrvaka AgaLa vadhI, potAnuM dhyeya nizcita karIne te dvArA abhISTa sAdhavAno prayAsa kare. (uddezaka 2, gAthA 5) "jeno AtmA jAgRta thayo che, tenI nidrA pramAdamaya hotI nathI; te sUtAM sUtAM jAgRta rahI zake che.'' joke A vastu anubhavagocara che. paNa AthI AMtara jAgRti joIe, bAhya jAgRtinI zI jarUra che ema mAnI rakhe koI Ano durupayoga kare ! bAhya jAgRti paNa AMtara jAgRti jagavavAnuM eka prabaLa sAdhana che ane jenI AMtara jAgRti thaI che te bahAra nathI jAgato ema samajavAnuM nathI, te to UlaTo vadhu jAgRta rahe che. eTale bAhya jAgRtinI jarUra te rahevAnI ja. alpAhAra, rasatyAga, AsanabaddhatA, upavAsa ItyAdi tapazcaryAo nidrA ghaTADavAmAM sahakArI nIvaDe che. A patie ghaTADelI nidrA zarIrane hAnikara paNa thatI nathI ane sAdhanAmAM sAtha pUre che. zramaNa mahAvIre potAnI sAdhanAne vadhu sabaLa banAvavA ane AvI jAgRti rAkhavA ati dIrgha tapazcaryAo karI hatI; paNa temanI jAgRti eTale mAtra nidrAno tyAga ja nahoto, paNa e jAgRti AtmabhAnanI jAgRti hatI. zramaNa mahAvIra paNa sAdhaka dazAmAM to sAdhaka ja hatA. siddha nahotA; e vAta ahIM bhUlavI joItI nathI. eTale temanI paNa gaphalata thavI saMbhavita ja hoya. tethI TIkAkAra sUtrakAranA jJAvak ya appA" e padanA Azayane anusarIne e vAtane spaSTa kare che. sArAMza ke jema pramatta sAdhaka cUke che tema prabaLa nimitta maLe to apramatta sAdhaka paNa cUkI jAya che. bannemAM phera eTalo ke apramatta sAdhaka turata ja pAcho ThekANe AvI jAya che ane pramatta temAM ne temAM gothA khAI UMDo ne UMDo khUMce che. A ja te banne vaccenuM tAratamya che. 'zramaNa mahAvIra turata jAgRta thaI jatA" e parathI emanuM AtmabhAna jaNAI rahe che. e akhaMDa AtmabhAnane lIdhe te zIdhra pUrvAdhyAsono pAra pAmI zakyA. A parathI zramaNa mahAvIra nidrA nahotA letA ema nahi paNa temanA Asanastha zayanamAM dhyAnasamAdhi tathA yoganuM valaNa adhika jAgRta hovAthI e nidrAnirarthaka nidrA nahotI, eTalo Azaya phalita thayo. (uddezaka 2, gAthA 7 thI 10) sahevuM eTale mAtra khamavuM, ema nahi. kAraNa ke AvuM sahavAnuM to parataMtra rahelA jIvamAtrane thAya che. pazu potAnA avivekI mAlikano bhAra ane mAra banne sahI le che. ghaNAe manuSyo AvI sthitimAMthI pasAra thAya che ane kudaratanA koyaDA AgaLa saune sahyA vagara chUTako ya thato nathI. pralaya, jaLasaMkaTa,
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, 431 | akasmAta ane rogonI AphatathI koI chUTI zakatuM nathI. evo anubhava paNa kayAM nathI? paNa e badhuM jyAre sahana thAya che tyAre enI sAme vRtti baLavo pokAre che. pratyakSa pratikAra karavAnI zakti na hoya to bahAranI kriyAmAM pratikAra na dekhAya evuM ghaNIvAra bane kharuM paNa pratikAranI bhAvanA rahe ja ane e pratikAranI bhAvanAno je saMskAra vRtti para daDha thaI jAya te ja saMskAra je sthAnamAM sahavAthI karmamukti thaI javI joIe te ja sthAnamAM kaSTa sahIne paNa karmabaMdhana vadhu kare. ahIM ja jJAnI ane ajJAnInuM tAratamya samajAya che. jyAre mAtra kriyA para lakSya na jatAM e kriyAnA mULakAraNa tarapha eTale potA tarapha lakSya jAya tyAre e bahAranI kriyAo asvAbhAvika nathI, ema lAge ane te sahetI vakhate paNa A thavuM joItuM hatuM mATe ja thayuM che, enuM barAbara bhAna rahe to ja karmabaMdhanane badale karmathI chUTI zakAya. AvI bhAvanA thavI satyArthI sAdhakane sulabha hoI, e bhAvanAmAM satyArthI mahAvIra deDha rahetA. prasaMgocita e paNa kahevuM prApta thAya che ke ghaNA sAdhako kaSTa sahI zake che. kaSTa ApanAra para dveSa paNa nathI karatA. toye e kaSTa che evuM to temane bhAna hoya ja che. yAda rAkhavuM joIe ke AvuM bhAna paNa jyAM sudhI che tyA sudhI e sAdhaka zuddha che ema na gaNAya. Aje e pratikAra bhale na kare paNa pratikAranI vRtti jyAM sudhI palaTe nahi tyAM sudhI e sAdhakamAM sAco samabhAva na pragaTe. jagatamAM je kaMI suMdara ke asuMdara dekhAya che ke bane che te kevaLa mArI daSTino ja doSa che. saumAM huM ja javAbadAra chuM, ATaluM naisargika valaNa je sAdhakanuM hoya te ja Ave prasaMge samabhAva jALavI zake. bAkI vattimAM daSTono pratikAra karavo e ayogya nathI. 'zarTa prati sAthe suyata e paNa kartavyadharma che. paNa huM to eka ucca koTino sAdhaka chuM ke kahevAuM chuM mATe mArAthI tema na thAya evI bhAvanA paNa jyAM che tyAMya karmabaMdhana to che ja. eTaluM ja nahi balake vRttimAM pratikAranA saMskAro daDha karavAnuM paNa e nimitta che. mAtra potAnA DahApaNathI temane hAla turata zamAvI devAno teNe prayAsa karyo che, mATe e bahAra dekhAtA nathI, eTaluM ja kahI zakAya. A sAdhaka samabhAvI na kahevAya ane te samabhAvI rahI paNa na zake. ahIM ATaluM yAda rAkhavuM jarUrI che ke duSTatA vyaktimAM nathI hotI vRttimAM hoya che ane sAmA pAtranI duSTa vRtti to emAM mAtra nimittarUpa bane che. tenuM mULa kAraNa to potAnI vRtti ja che. eTale 'zaTuM prati sAthe suryA' e sUtra bahAra lAgu nathI paDatuM, paNa potAnI vRttine lAgu paDe che. ATaluM samajanAra sAdhaka bahAra je kaMIdekhAya che te aMdaranuM che ema dhArI jo laDaze, to te kevaLa potAnI vRtti sAthe ja laDaze, bahArano pratikAra nahi kare; eTaluM ja nahi balake bahAra pratikAra karavA jevuM ene jaNAze paNa nahi. zramaNa mahAvIra uparanA bhAnamAM hatA ethI ja samatA rahI. anyathA jo pratikAra karavAno temane saMkalpa mAtra thAta toye temanI pAse yogadvArA prApta thayelI asAdhAraNa ane sahaja zaktiothI pratikAra karIne A badhA prasaMgonuM nivAraNa karI nAkhata. paraMtu karmanA acaLa kAyadAnuM emane bhAna hatuM eTale evo saMkalpa paNa kema saMbhave? A dazA sthitaprajJanI sahaja sAmyavasthAnI dazA kahevAya. AvA sAdhakane harSa paNa na hoya ane zoka paNa nahoya; kAraNa ke nimittajanya saMyogone adhIna thanAruMtattva emanAmAMthI nIkaLI gayuM hoya che. eTale saMyogone emane adhIna thavuM hoya to bhale thAya, paNa te pote kadI saMyogone adhIna nahi thAya.
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha A rIte zramaNa mahAvIrane kAyAthI saMyama, vANIthI mauna ane manathI samabhAva e traNe yogo sahaja prApta hatA. A yoga temanI sAdhanAne vikasAvye jatA hatA. zramaNa mahAvIrane e prabaLa pratIti hatI ke sAdhaka game teTalo samartha hoya toya muktinA mArgamAM, karma khapAvyA vinA mukti maLI javAno koIne mATe apavAda hoto nathI. karmamukti to karma bhogavyA pachI ja maLI zake ane karma kApavAnA mArgamAM kaSTa to svAbhAvika ja hoya. 432 (uddezaka 3, gAthA 2) lADha dezamAM vajabhUmi ane zubhrabhUmi e banne bhUmino vibhAga te kALe prAyaH anArya lokonI vasatithI vyApta hovo joIe. jenAmAM AryanA guNo jevA ke mAnavatA, dayA, prema, udAratA, paropakAra, saMyama ke tyAga ItyAdi na hoya paNa mUDha svArtha ane nirdayatA ja hoya ke ene laIne jeo pAzavI ane paizAcika karmo karatAM hoya tathA paralokano ke svakRta karmonA pariNAmano Dara na rAkhatA hoya, temane anArya kahevAya. Aje paNa AvI vasati prAyaH jaMgalo ane khINomAM maLI Ave che. temanuM jIvana vyavasthita zramajIvI nathI hotuM. prAyaH lUMTIne ke je te khAIne teo jIvana laMbAvatA hoya che. teomAM mAhe mAhe paNa khAsa sAmAjika niyamo nathI hotA. zakti e ja emano niyama. eTale ja sUtrakAra kahe che ke te vibhAgo sAdhujanone javA mATe durgamya hatA. e pradezo jaMgala, khINo ane pahADone laIne kevaLa mArganI dRSTie ja nahi balake tyAM vasatI mAnavajAtinI saMskRtinI dRSTie paNa durgamya hatA chatAM zramaNa mahAvIre tyAM vicaravuM yogya dhAryuM. ahIM ja temanI sahaja udAratAnI pUrepUrI pratIti thAya che. jyAM Aryo hoya tyAM AryonuM sanmAna hoya ja ane tyAM khAsa upasargo parajanya bAdhaka saMkaTo AvavAnA prasaMgo paNa bhAgye ja maLe, paNa anArya bhUmimAM to evA prasaMgo paLepaLe sAMpaDe ane tyAM samabhAvano namUno pUro pADavAthI potAne ane parane bannene lAbha thAya. parane eTalA mATe ke AvA cAritranI anAryone paNa asara thavAno saMbhava rahe kAraNa ke teo paNa manuSya che, teomAM paNa lAgaNI jevuM tattva che. mAtra nimitta na maLavAnA kAraNe vAtAvaraNa vaza temanuM anAryatva vadhatuM jAya che. eTale anAryone AryatvanA AMdolano maLe e zubha niSThA paNa zramaNa mahAvIranA anArya bhUminA gamana pAchaLa phalita thAya che. jagatakalyANanA Icchuka zramaNa bhagavAna mahAvIranI A yogyatAe ja teo vizvakalyANanA sAdhaka, sarvajJa ane bhagavAna banI zakyA. (uddezaka 3, gAyA 5, 6) asamartho mavetsApu: evuM koI samajatA hoya te khAtara zramaNa mahAvIranI vIratAne sUtrakAre prazaMsI che ane te samucita che. pratyeka kAryamAM vIratAnI AvazyaktA che. ahiMsA paNa sAco vIra ja pALI zake. kartavya dharma paNa vIra ja bajAvI zake. A vAta anubhavagamya che. je vIra nathI hoto te koIne kriyAthI na mAre to ya vRttino to te pAmara ane nirmAlya hoI anekagaNI mAnasika hiMsA karI nAMkhe che. eTale jenI vRttimAM sAcI vIratA che te ja sAdhaka A saMgrAmamAM pAra Utare che, ema samajavuM, zramaNa jJAtaputra bahAranuM yuddha choDI tenA kAraNane zodhyA pachI kevaLa AMtarika saMgrAmanA akhaMDa vijetA banyA ane rahyA hatA, mATe ja mahAvIra tarIke paMkAyA. bahAranA saMgrAmano vijetA sAco vIra nathI. je AMtarika saMgrAmano vijetA che te ja vIra che. bahAranA saMgrAmamAM bahAranA sAdhano hoya, paNa AtmasaMgrAmamAM to kevaLa AMtarika sAdhano ja hoya. bahArano vijetA potAne ke potAnA sAcA zatruone bhAgye ja pIMchAnI zakavAthI laDe che ke haNe che kharo; paNa e kevaLa sAdhanarUpa
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, 433 dehane-zatrutAne nahi! paNa deha maravAthI vaira zame e mAnyatA ja khoTI che, e to UlaTuM vadhIne anya janmamAM vadhu paDavAnuM. A vAta yAda rAkhavA yogya che. sAco vIra e badhAnAM mULane tapAsI kevaLa zatruone eTale ke potAnA AMtarika krodhAdi ripuone ja haNavAnuM pasaMda kare che ane sarva prayatna emanI pAchaLa ja kharcA vikAsa sAdhe che. (uddezaka 4) sAhitya, saMgIta, kaLA, vijJAna arthopArjana ke evI bIjI sarjanAtmaka bAhya pravRttiomAMye koI paNa kSetra evuM nathI ke jemAM tapazcaraNane avakAza na hoya! paraMtu ahIM to je tapazcaraNanuM vidhAna che te mukhyatve AdhyAtmika vikAsane anulakSIne che. bahirbhata-parabhAvathI thatI kriyAomAM caitanyanI je zaktio vaheMcAIne vikharAI jAya che ene ekatrita karavI eTale ke caitanyanI viparAtI zaktio saMgrahita karI emano eka prakhara saMcaya karavo, enuM nAma tapa. judI judI rIte vahI jatI anekanirjharaNIonA jalano saMgraha karavAthI jema sthAyI saMcaya thAya che ane mahAna kArya ApI zake che, tema caitanyanI saMgRhIta zakti paNa anaMtagaNuM kArya ApI zake che. chUTAMchavAyAMkiraNo kazuM kArya karI zake nahi. paNa e ekatrita thAya che ane jvalaMta zakti pragaTe che. tema caitanyanI zaktionA saMgrahathI paNa eka ajoDa navacetana pragaTe che. AthI koI paNa dharma tapAsazo to pratyeka dharmasaMsthApake tapa:zaktinI anivArya AvazyakatA svIkArI che ema jaNAyA vinA raheze nahi. paraMtu e saMgrahita thayelI zakti khoTe mArge naveDaphAI jAya, te bAMdhelA pulamAM gAbaDuM paDIne pANI cAlI na jAya, kiMvA te vizuddha pravAhamAM bIjuM koI uparathI, bAjumAMthI ke nIcethI aniSTa tattva na bhaLI jAya te pUratI saMbhALa rAkhavAnI paNa jarUra paDe che. AthI ja mahAzramaNa mahAvIre potAnI sAdhanAmAM tapanuM sthAna jJAna ane dhyAna pachI ApyuM che. jyAM sudhI mohanIya karmanuM jora hoya, para padArthothI dUra rahevAnI kALajI dharAvatAM chatAM mamatA ke ahaMtAnuM AropaNa thaI jAya ane emAM sukha che, evI UMDI UMDI vRtti rahe tyAM sudhI AtmazAnti sAdhavI e kevaLa valakhAM mAtra che. AvuM dhArI saMyama ane tyAga karyA pachI paNa zramaNa mahAvIre sADAbAra jeTalA varSo sudhI dIrgha tapazcaryA AdarI ane teo dIrgha tapasvI mahAvIra kahevAyA. jJAna eTale vivekabuddhi athavA samajazakti. caitanya zaktinA saMgrahamAM kayAMya gAbaDuM na paDe enI A zakti puratI saMbhALa rAkhe che. arthAtu ke tapazcaryA kevaLa nirvAja ane niSkAma rahe enI e aharniza kALajI karyA kare che, kAraNa ke koI paNa kriyA karyA bAda tenA phaLanI IcchA mAnavamAtramAM rahe che. eTaluM ja nahi balake kiMI paNa navIna jue eTale AvuM mane maLe to ThIka evI ene UMDI UMDI spRhA ke jene jaina paribhASAmAM nidAna tarIke oLakhavAmAM Ave che, te rahyA kare che. sAmAnya rIte jIvamAtramAM ane pragaTa svarUpe mAnavamAtramAM e lAlasA ati spaSTa dekhAya che. A eka vAsanAnuM ja svarUpa che athavA enI ja bIjI bAju che, ema kahI zakAya. e spRhAnA saMgathI zaktionA saMgrahamAM gAbaDuM paDe che arthAt ke e tapazcaryA azuddha banI jAya che. paNa AvI tuccha vRtti ke je zalyanI peThe jIvanane Dagalene pagale kheMcyA kare che te kAMTAne sAcuM jJAna pheMkI de che ane AtmavizvAsamAM leza paNa gAbaDuM paDavA detuM nathI. e daSTie jJAnanI sarva prathama agatya(AvazyakatA) che.
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha jJAnI sAdhakane jagatanA abhiprAyonI kazI paDI hotI nathI. mAtra AtmAnI ja paDI hoya che. enI tapazcaryA ahaMtAnI vRddhi mATe, gaurava mATe, mahatvakAMkSA mATe athavA lokapUjA ke lokapratiSThA mATe thatI nathI, eTale ja e tapazcaryA Adarza ane saphaLa gaNAya che. tapazcaryAmAM jJAna sAthe dhyAnanuM paNa sthAna Avazyaka che kAraNa ke bahArathI ghUsatA vikalponA aniSTanI cokI to dhyAna ja rAkhI zake che. sarva Indriyo, mana, vANI ane karmane satya para ekAgra karI rAkhavAnI adbhuta zakti paNa dhyAna dvArA ja sAMpaDe che. eTale A rIte jJAna ane dhyAna e banne tapasvIne anivArya Avazyaka che. je e bannene meLave che ene e sau zaktimAM gAbaDuMya nathI paDatuM ane durbhaya paNa nathI thato ane dhyAnapUrvakanI tapazcaryA kevaLa Atma vikAsamAM sAMgopAMga upayogI banI rahe che. AvI tapazcaryA eTale jvalaMta bhaTTI, emAM aneka janmonA saMcita thayelAM karmakASTho kSaNavAramAM baLIne bhasmIbhUta thAya che ane caitanyano apratihata prakAza jIvananA sarva bhAgomAM patharAI javAthI aMdhakAra dUra thAya AthI ja zramaNa mahAvIranA AyuSyakALanA chaTTA karatAMye vadhu hisso kevaLa tapazcaryAnI kriyAne khoLe Ave che ane emanA sAdhanAkALanuM to e mukhya kendra che. dIrghatapasvI mahAvIre tapazcaryAno saMbaMdha sIdhI rIte AMtarika vRttio sAthe che e hetu barAbara jaLavAI rahe eTalA khAtara tapazcaraNanA mukhya AMtarika ane bAhya evA be bhedo ane tenA peTAvibhAgo maLI kula bAra bhedo varNavyA che. e badhA bhedone emaNe potAnA jIvanamAM kevI rIte utAryA hatA e varNana A uddezakamAM che. (uddezaka 4, gAthA 3) ahIM maunanuM paNa adhika mahattva aMkAyuM che ane te vAstavika che. maunano vyApaka artha to TheTha mananA saMyama sudhI pahoMce che. paNa ahIM enI maryAdA vANI saMyama sudhI che. sAdhakanI zaktino bahu moTo hisso kevaLa vANI dvArA ja veDaphAI jAya che, eTale kAraNa vinA paNa game tyAre ane game tyAM bolavuM ja joIe evI Adata pADavI yogya nathI. vAcAmAM je alaukika zakti ane adbhuta camatkRti che te paNa vANInA AvA durbayathI zIdhra naSTa thAya che. paraMtu vANIno saMyama rAkhavo eTale kevaLa mIThA banI javuM evo avaLo artha koI na laI le ! khAsa prasaMga paDe tyAre ja mRdu, miSTha, parimita ane satya bolavAno prayatna karavo, evo ahIM kathitAzaya che. paNa jemane vAcaLatAno abhyAsa bahu thaI jAya che, temanAmAM ATalI vivekabuddhi hovI azakya che. tethI emane vANInuM mauna paNa hitAvaha che. (uddezaka 4, gAthA 4) UkaDuM Asana eTale be paga para be hAthanI koNIone TekavI e be hAthanI aMjali mastaka pAse laIne joDavI te. A Asanano guru pAse besatI vakhate vizeSa upayoga thAya che. A sUtra ema kahe che ke dhyAnamAMya AsanonI agatya mahattvanI che. AsanothI dehanI aDolatA barAbara TakI zake che ane deha tathA Indriyo banne cittanI ekAgratAmAM sahAyaka thAya che. ethI ja Asanane yoganuM paNa aMga gaNavAmAM AvyuM che. ahIM AsanonI AvazyaktA samajAvI che. paNa ahIM eTaluM yAda rAkhavuM joIe ke je Asana zarIrane ati
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 kaSTa Ape tevA AsananI dhyAna sAru jarA paNa AvazyaktA nathI. UMkaDuM Asana bahu ja saraLa ane susAdhya hoI enuM ahIM utkRSTa sthAna che. eja rIte padmAsana, sukhAsana, godohikAsana, vagere Asano paNa jainadarzananAM vyApaka Asano che. eTaluM ja nahi balake enuM bAhya tapazcaryAmAM paNa sthAna che. 435 (uddezaka 4, gAthA 5) bhojana e sudhA nivAravA arthe upayogI che ane jIvana mATe padArtha che, padArtha mATe jIvana nathI. ATalo ja sAdhakane satata upayoga hoya te svAdajaya jarUra karI zake. A sUtramAM zramaNa mahAvIre svAda para keTalI prabaLa vijaya meLavyo hato enuM anubhavapUrNa pramANa che. teo ATha ATha mAsa sudhI lUkhA bhAta, boranA bhUkAno banelo borakUTa tathA aDadanA bAkaLA para jIvana nirvAha karI zakatA ane e paNa bhUkha lAge tyAre ja. A bInA emanI zarIrasthitinI sahajatA ane nirmohatAne paNa spaSTa kare che. aitihAsika daSTie avalokatAM te kALe lokomAM bhAta, borakUTa ane aDadanA bAkaLAno rivAja bahu pramANamAM pracalita lAge che. ethI e sahaja prApta thavo zakya hoI zramaNa mahAvIrane e maLe ane emAMthI paNa e kSudhAtuti meLavI le, e emane mATe taddana svAbhAvika che. ahIM jIvanapoSaka tattvano prazna rahe kharo. paNa e yAda rAkhavuM joIe ke upara dekhAtA rasALa padArtho sAthe ja jIvanapoSaka tattvono saMbaMdha nathI. ghaNA padArtho khAvAmAM nIrasa lAge chatAMye emAM jIvanapoSaka tattva sArA pramANamAM hoya. uparanI traNe vastuonA saMbaMdhamAM paNa evuM ja che. e traNemAM rasamAdhurya na dekhAya toye jIvanapoSaka tattva to pUrA pramANamAM che ja ane rasanA saMbaMdhamAM to evuM che ke jene sAcA rasanI pratIti thaI che te sUkA dekhAtA padArthamAMthI paNa rasa laI zake che ane e nathI ene to rasALa padArtha paNa nIrasa nIvaDe che. jIbhamAM amI sAthe maLelo lUkho AhAra paNa je rasAnaMda janmAve che ane arpe che, te rasa kRtrima svAda ke kRtrima rasathI taraboLa karelAM bhojana nathI janmAvI ke arSI zakatAM. Avo anubhava kone nahi hoya ? A prakArano AhAra ja levo e emane Agraha paNa nahoto. jyAM Agraha che. tyAM sahajatAno lopa thAya che. eTale ATha mAsa sudhI ane te paNa tevA prasaMgane anusarIne ja A prayoga temanA jIvanamAM thayo hato. bAkI temanI sAdhanAno ghaNokharo bhAga to kAyamI tapazcaryAno che. emanI tapazcaryA paNa sahaja tapazcaryA hatI. sahaja tapazcaryA eTale jeno pote tyAga karyo che evA AhAra pratye mana suddhAM na jAya ane svAdhyAya ke ghyAnamAM aDola ekatAratA rahe. A parathI upavAsa, UNodarI, svAdatyAga, ItyAdi bAhya tapazcaryAo je che e ApyaMtara tapazcaryAnA sAdhana che ane e sAdhano paNa eTalA mATe jarUrI che ke dehanI nitya naimittika kriyA jeTalI alpa thAya teTalI vRttinirodhanA prayogamAM anukULatA thAya. A vAta sau koI yAda rAkhe. (uddezaka 4, gAthA 12) ahIM dhyAnastha sAdhakane mATe AsanonI agatya tathA dhyAnano hetu cittasamAdhi jALa vavAno che ema samajAvyuM che ane cittazuddhavinA cittasamAdhi ke dhyAna saMbhavatA nathI, ema paNa darzAvyuM che ane cittazuddhi kema thAya enA AkAra tathA prakAro agAu ja batAvyA che eTale ATaluM vicArIne pachI ja dhyAtA bananAra sAdhake yogya mArgamAM praveza karavo samucita thaI paDaze. padasya, piMDastha, rUpA ane rUpAtIta paikInA ahIM ucca koTinA dhyAnanI bInA che. jainadarzanamAM AvA dhyAnane dharmadhyAna kahe che ane tyAMthI ja te dhyAnano prAraMbha mAne che. paNa e dhyAna mAnavatA, zravaNa
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha vicAra, jJAna, ciMtana ane maMthana pachI ja janme che, eTale teTalI yogyatA sauthI prathama prApta karavI joIe. te yogyatA meLavyA vinA dhareluM dhyAna vikAsanuM sAdhaka nIvaDatuM nathI. jyAM saMyama nathI tyAM jJAna nathI ane jJAna nathI tyAM dhyAna zAnuM hoya ? pratyeka kriyA pAchaLa sauthI prathama AMtarika vikAsa joIe evuM jainadarzananuM maMtavya che. bahArano sAdhanavikAsa thayA pachI svayaM AMtarika vikAsa thaI zake che evo keTalAMka darzano, mato ke paMthono mata che, tene e svIkArya gaNatuM nathI. jainadarzanamAM yogano prAraMbha A rItanI vikAsamaya daSTithI thAya che. jainadarzana mana, vANI ane kAyAnI ekavAkyatAne yoga mAne che. mana, vANI ane karmamAM ekavAkyatA AvyethI dhIme dhIme cittanA saMskAro vakra maTI saraLa bane che. AvI saraLatAthI cittazuddhi saheja thaI rahe che ane cittazuddhi thayA pachI cittazAMti meLavavAnI jijJAsAno prayoga zarU thAya che. A sthitine ke A bhUmikAne jaina paribhASA pramANe upayogamaya jIvanadazA kahevAya che. A rIte kramika vikAsa thatAM jyAre dhyAtA, dhyAna ane dhyeya e traNe kevaLa AtmabhAvamAM ekAgra banI jAya, tyAre ene Adarza dhyAna tarIke oLakhavAmAM Ave che. A dhyAna e ja dharmadhyAna, apramatta dazAmAM AgaLa vadhatAM pachInuM sahajadhyAna e zukaladhyAna ane tenuM AlaMbana e dharmadhyAna. paNa dharmadhyAna pote koInuM avalaMbana letuM nathI. rUpAtIta paramAtmAnuM ke temanA ucca guNonuM dhyAna dharavuM te ja dharmadhyAna che ane te ja vikAsamAM upayogI che. dhyAnastha mahAvIra lokasvarUpa vicAratAM, evo je ahIM bhAva darzAvyo che, tenI pAchaLa paNa te ja Azaya che. ahIM dhyAna ane pracalita yogasaMbaMdhamAM thoDI vicAraNA karavI prasaMgocita lAge che. maharSi pAMtajalipraNIta pAtaMjala yogadarzanamAM yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhyAna, dhAraNA ane samAdhi evI aSTAMgayoga praNAlikA najare paDe cheane cittavRttino nirodha e tenI yoga praNAlikAnuM dhyeya che. pAchaLathI e yoga be prakAre vibhakta thaI gayo cheH (1) haThayoga ane (ra) rAjayoga, haThayogamAM Asana ane zarIranI AMtarazuddhinI kriyAone bahu mahattvanuM sthAna che. vAta to ema che ke zarIranI AMtarazuddhi para, nADIzuddhi para, zuddha vAyusaMcAra ane prANavAyunI zuddhi para manaHzuddhino AdhAra che ane manazuddhi thayA pachI ja cittavRttino nirodha thAya che ke je yoganI praNAlikAnuM pradhAna dhyeya che. paNa pAchaLathI enI sAdhanabhUta kriyAo para mAtra mahattva ja nahi paNa haTha pakaDAI gaI, jeTale aMze e haTha yoga thayo teTale aMze enuM dhyeya paNa palaTAyuM ane haThayogano prayoga kevaLa bhautika hetu arthe ja hoya evuM banI gayuM. hipnoTIjhama, mesamerIjhama, ane evA bAhya mAnasa zaktinA prayogo ke uccATanA mAraNa ane tevI halakI zaktionA vikAsa tathA taMtra, maMtra ane yaMtronI upAsanA e badhA yoganI vikRtinA aMgo che. rAjayoga A vikRtithI dUra rahyo che. AMtarika zaktionA vikAsa tarapha tenuM pradhAna valaNa che. cittavRttinA nirodhathI AMtarika zaktio vikase che, adhimAM ladhimAM, garimAdi aSTa siddhio prApta thAya che tathA Rddhi
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1, 497 ane samRddhi paNa caraNe DhaLe che. toye te pralobhanamAM na lobhAtAM kevaLa AtmalakSI rahevuM ema rAjayoga bhalAmaNa kare che ane je yogInI bhautika pralobhanamAM vRtti prerAtI nathI tene yuktayogI tathA je yogInI vRtti prerAvA chatAMya tenI pravRttimAM paDI jatAM pahelAM je turata ja sAvadhAna thaI jAya che arthAt kevaLa AtmalakSI banI jAya che tene muMjAnayogI kahe che. jainadarzananI yoga praNAlikA AthI kaMI judI ja jAtanI che. teno madAra kevaLa AMtarika vikAsa para che. bahAranAM sAdhanone te bahu gauNa svarUpa Ape che. prANazuddhi mATe zarIranI AMtarika zuddhi Avazyaka ja che, tevo eno Agraha nathI. prANa tattvane te svataMtra tattva che, ema paNa nathI mAnatuM. prANane te mAtra cetananI zarIramAM abhivyakta thatI zaktirUpa mAne che ane te zakti mana, vacana, kriyA, Indriyo, AyuSya ane zvAsocchavAsamAM paNa kAma kare che ema e kahe che. jainadarzana jema prANane svataMtra tattva nathI mAnatuM tema mana ane citta judAM che, aMtaHkaraNanA be vibhAgo che ema paNa nathI mAnatuM. jainadarzana mana, citta ane aMtaHkaraNane mAtra eka ja zaktisUcaka paryAya zabdo svIkAre che. eTale prANano AyAma tathA mananuM prANa sAthe niyamana evAM je prANAyAma ane pratyAhAra nAmanAM je be aMgo yogadarzana praNAlikAmAM najare paDe che te jainadaSTie viramI jAya che ane ene lIdhe ja navalI ke tevI eka paNa haThayoganI prakriyAne ahIM sthAna apAyuM nathI. A sthaLe eTaluM kahevuM joIe ke jainadarzana AMtarika ane bAhya mananA paNa bIjA be vibhAga kahyuM che. e cAre nAmo A pramANe che. (1) nivRtta (2) upakaraNa (3) labdhi (4) upayoga. paraMtu e badhA vibhAgo mAtra kArya paratve che, pRthaka tattva rUpe nahi. jainadarzananA dhyAna ane yogadarzananA yoga vacce mAtra ATalo ja praNAlikAbheda che ema nahi, balake te banne vacce dhyeyanuM paNa aMtara che. yogadarzananA yoganuM dhyeya citta ane vRttinA nirodha pUratuM ja che. paNa jainadarzananI dhyAna praNAlikAnuM dhyeya mAtra cittavRttino virodha karIne ja viramatuM nathI. cittavRtti nirodha pachI paNa TheTha e cittavRttinAM mULabhUta kAraNo ane teno nAza karI AtmasvarUpI pUrNatA ane vItarAga bhAvanI parAkASThAe pahoMcavuM e enuM aMtima dhyeya che. ethI jainadarzanane sahajayoga mAnya che. te bIjIbAhya bhAMjagaDamAM vadhu mAthuM mAratuM nathI. bAhya zaktio game teTalI UMcI, upakAraka ke jagata kalyANanA heturUpa lAgatI hoya toye tene te Adara nathI ApatuM. e AdhyAtmika vikAsamAM jagata zAMtinuM mULa jue che ane nikhila vizvanuM saMpUrNa jJAna paNa AdhyAtmika jJAna pachI potAnAmAMthI ja janme che evo eno daDha vizvAsa che. eTale jainadaSTinA yogamAM kevaLa AtmalakSya abhISTa che. koI paNa jAtanA maMtra, taMtra, Rddhi, saMpatti, siddhi ke samRddhinI jALamAM te jIvana sAdhanA bagADavA ke phasAvavA IcchatuM nathI ane je karmakAMDo AMtarika vikAsamAM upayogI na hoya tene e kevaLa DhoMga mAne che. A sUtramAM zramaNa mahAvIranA je dhyAnano nirdeza che e dhyAnanuM dhyeya ane enI sAdhanapraNAlikA saMbaMdhI ATaluM sArabhUta kathana che. tapazcaryA e karma bALavAnI pracaMDa bhaTTI che. vartamAna karmonI zuddhi ane bhAvi karmothI bacavAnA bIjA aneka upAyo haze paraMtu pUrvAdhyAso tathA pUrvakarmonA vegane dAbavAno ke pUrvasaMskAronI zuddhi karavAno mAtra e eka ja upAya che. AdhyAtmika dardo maTADavAnuM e eka ja ajoDa rasAyaNa che. paNa te rasAyaNano upayoga pathyapUrvaka thavo joIe to ja te pace. tapazcaryAno lAbha paNa vIra puruSa ja laI zake che. bAhya dekhAtI Indriyadamana ane dehadamananI tapazcaryA
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 438 | zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha paNa Avazyaka to che ja, paNa tenI AvazyaktA AMtarazuddhi ane AMtaravikAsanI apekSAe che. bAhya tapazcaryAthI ciMtana, cittaprasAda ane dhyAnalakSitAne Teko maLe che ane AtmasvarUpa tathA jagatasvarUpane samajavAnI taka sAMpaDe che. je tapazcaryA A rIte vRttinA saMskAro palaTI citta khinnatAne ThekANe cidAnaMda khurAve che, te tapazcaryA jIvanamAM vaNavAno sau koI prayAsa kare. tapazcaryAthI kAyA karamAya che, e bhrama mAtra che. tapazcaryA e to naisargika auSadha che. pAzcAtya vaidyakamAM paNa have tapazcaryAnuM mahAmUlya aMkAyuM che ane akhatarAo paNa thayA che. eTale A rIte tapazcaryA e zarIra, mana ane AtmA e traNene taMdurasta karanArI saphaLa jaDIbuTI che ane vairAgyavRtti tathA abhyAsathI e sahaja ane susAdhya bane che. vizeSa zuM? yogamAtrano samAveza tapazcaryAmAM che. zramaNa mahAvIrane palaTI sarvajJa tathA bhagavAna mahAvIra banAvanAra sAdhanAmAM tapazcaryAno pradhAna hisso che.
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 438 pariziSTa-ra 'vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA viSaya pRSTAMka viSaya pRSNaka 190 218 236 u47 215 185 19 116 333 an 133 aiyacca savvao saMga aivAya soya akammA akAme akutobhayaM aggaM ca mUlaM ca aciraM paDilehittA accei loga saMjogaM ajjaviyaM ajjhatthaM jANA ajiNAe ajhaMjhe aTThAe aNaTThAe aNaivattiya ra96 19 15 302 38 231 ra0 120 adijjamANehiM apaiTThANasya raveyaNNe apaDiNNe appalIyamANe apaDiNattehiM apamattassa patthi bhayaM apaliuMcamANe abbhAivakhejjA abhisamaNNAgayA abhihaDaM abhisaMbuddhA amAyaM amuNI-muNI ayaM khaNe ayaM saMdhi araI raI alaM bAlassa saMgaNa avijjAe aviyANao asatthassa asaMdIna dvIpa ahatiriteNaM ahA parigahiyAI ahA parijuNNAI ahesaNijjA ahe saMbhavaMtA vidAyamANA ahovihAra aNaNNaM ra39 273 314 278 155 aNaNNadaMsI aNaNNarAme aNNahANaM aNAgamaNadhammiNo aNADhAyamANe aNAtIte aNiyANA aNihe aNihe aNugghAyaNassa raveyaNNe aNuSammiyaM tassa aNomavaMsI attasamAhie ativijjo asthi satthaM pareNa paraM 318 296 185 297 339 12) 156 115 136 296 253 53 15 228 aMjU aMdhA 439
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 viSaya aMto bahiM viusijja Aivakhai bhAsai Aja logamAyAe AurepANe AgaI gaI pariNNAya AdyAi se pare ADhAyamANe ANAe mAmagaM dhammaM ANAkaMkhI AtItaTThe Ayao bahiyA pAsa AyaTTha Ayatacakakhu Ayatana AyatajogAe AyattAe AyANaM AyANasoyaM AyANIya AyANasoya gaDhie AyavaM AryakadaMzI AraMbhajIvI AvaTTasoyaM AvIlae pavIlae NippIlae AhAra saMvaTTejvA 6 imeNa ceva jujjhAhi sAI AsI IMgita maraNa 6 uggahaM upahalayaM dUrAlayaM uDDAe uDiyasa Diyassa naI uTha ThANaM ThAjjA yuels 32 141 234 108 124 223 272 239 154294 314 123 55 82 73 371 226 244 347 12 11 105 115/113/40 115 105 159 312 185 354 313 80 128 338 207 199 viSaya uThaM ahe ya tiriyaM usoyA uppaie paDivayamANe ubhayANupassI uvavAyaM cavaNaM uvavAyaM cavaNaM o egamappANaM saMpehAe jo oe ego ahaMmasi egaM jANai evaM vicamANe egaMtagae esa NAe esa se paramArAmo omori R Rbhu 5 440 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha kabiMgharSa kammaM ca paDilehAe kammamUlaM ca jaM chaNaM kasehiM appANaM kAlakaMkhI kAlapariyAe kAlaNe kAlemudrAi kidRe kisA bAhA bhavaMti 5 khaNaM kucarA uvacaraMti kusale puNe No baddhe kohadaMsI kaMja kAlaM khaNaNe kheyaNe gAma dhammA ubbAhaMti kRSNa: 393 214 255 155 120 290 155 236 132 135 344 94 197 258 37 17 316 110 110 156 117 300 78 78 20 245 357 98 137 25 5 78 24279 293
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 _ 441 viSaya pRSNaka viSaya pRSNaka 190 194 10 276 168 194 194 234 194 314 para 68 208 ra59 gAramAvasaMtahiM gutti vao goyarassa guru se kAmA gaMthe caittA puSvasaMjogaM ciccA savvaM visotirga 7 chaNNakahaM kahe chaNaM chaNaM chasu aNNayarammi kappai | 4 |jamege viharamAie jahA aMto tahA bAhiM jahA se dIyA poe jAgaraverovarae jANai - pAsa jAmA - yAma je acele parivutie je AyA se viNNAyA je kohadaMsI je yahiri jeya ahirimANA ra9 256 248 107 215 278 244 209 tahidie tadubhaya zastra tappurakkAre tammuttIe tassaNNI tANAe - saraNAe tiviheNa tumaM si NAma sacceva dayaM logassa daviehiM daviyA diTehiM NivvayaM gacchejja disAo dIharAyaM dIhalogasatyassa duhao dohiM aMtehiM adissamANe daMDanA prakAra dhammavaM dhuNe kammasarIragaM dhuyavAyaM | niyAga pratipanna pajjavajAyasatthassa paDilehAe paDilehAe NAvakaMkhai paNNANehiM paNNANamuvalabbha pabhUNirAlaMbaNayAe pamatte pamAI parakAya zastra paramacavakhU para sahAya vimokSa pariggahaM amamAyamANe 137 129 111 279 105 jogaM 230 1/9 238 u47 13) 120 141 178 256 105 1ra ra57 19 261 jhaMjhAe | 9 |Na chaNe Na chaNAvae Na haMtavvA...(6) patthi magge virayassa NANabhaTThA saNalUsiNo NAyavaM NikkammadaMsI NidiyaTThi Neva se aMto Neva se dUre No attANaM AsAejjA No ghoejjA No raejjA No paDisaMjalijjAsi No se sAijjAi teicchaM taNNivesaNe pa9 215 105 rapa0 212 25 108 296 10 158 368 194 180 308 78 441
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 zrI AcArAMga sUtra-prathama zrutaskaMdha pRSNaka pRSTAMka 179 245 105 ra0 117 108 320 295 pa8 Ge 138 viSaya baMbhaceraM baMbhavaM bhaktapratyAkhyAna bhAvaNNe bheravayANA bhogAmeva aNusoyaMti mahaviyaM mahAmuNI mahesiNo mAyaNNe mAyaM jANejjA muyaccA moNaM maMdassa ruvaMsi vA chaNasi | lahubhUyagAmI lAviyaM lADhadeza lUsagA bhavaMti loSaNA logavittaM logavipassI logasaNaM logasaNaM lobhassa pAse vaNNAesI vasittA baMbhaceraMsi 153 83 169 187 115 viSaya pariNNA pariNNAya pariNNA vivege pariNe saNe parinirvANa pariharejjA parijJAta karmA pareNa paraM palichiMdiyANaM pramAda pAdapogamana pAtra saMbaMdhI upakaraNa pAragAmiNo pAsagalsa pAsagassa uvaraya satthassa pAsaM prA-bhUta-04-satya pihiyacce puTTho abalo puNNssa puvyAvararAyaM jayamANaM porisiM tiriyabhitti paMDie paMtaM lUhaM ca sevaMti pharusiyaM No vedei phalagAvataTThI phAsA phAsA ya asamaMjasA baddha paDimoyae balaNNe bAlassa bAlAe biiyA maMdassa bAlayA baMdhappamokkhamaNNesi 1rara u4/35 u44 302 26o u4 258 144 185 u43 179 2 185 111/1 111 190 10% 25 121 160 vasumaM 188 234 228 10 vasu vA aNuvasuvA vAsagA vigiMca maMsa soNiyaM viNayapaNe vitahe vitigicchAe 254 124 442
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 _ 443 pRSTAMka 203 111 126 pRSNaka 133 236 78 290 10 167 26o 359 26o 245 18 105 318 116 190 131 313 117 viSaya savvao pamattassa bhayaM savvao muMDe rIyaMti savvAmagaMdha savicAra-avicAra anazana savviMdiehiM parigilAyamANehiM svakAyazastra sIosiNaccAi sIyaphAsa sIla supehAe suttA suddhasaNAe savvesaNAe susANasi sussUsamANesu 106 300 185 103 240 285 26o u71 200 sUiyaM 141 viSaya vitigicchA samAvaNNeNaM vidittAlogaM vighUtakappe vipparAmusaMti vibhae viyaDe viraha visseNiM kaTTha visotiyaM veyavvaM veyAvaDiyaM karaNAe veraM vaDDhai appaNo vaMka samAyorehi vaMtAkohaM | sa saccaM saccavAi saccammi saccameva samabhijANAhi saDhissa NaM samaNuNNassa saNNA satthassa, asatyasya satthArameva pharusaM vayaMti samaNAvibbhaMte samaNuNNA jIvissAmo samaNuNNassa-asamaNuNNassa samattadasiNo samayaM samayaNNe samAhi samiyadasaNe samiyati maNNAmANassa sammattadaMsI sammattameva samabhijANijjA sammameyaM ti pAsaha samuTThiyANaM 129 205 26O 211 264 ra91 1/9 2pa1 256 250 271 260 se No kAhie se bemi soyaM sovaTThANA NiruvaTThANA saMgAmasIse saMNihANasatthassa saMtaruttare saMti saMtigaiyA saMdInadvIpa saMdhiM logassa jANittA saMdhiM vidittA saMbujjhamANA saMbodhi saMvacchara sAhiyaM mAsaM saMsayaM pariyANao saMsayaM apariyANao hisAmAM adatta 41 247 123 153 124/1/4 u40 203 258 170 171 206 115 244 2 215 443
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakoTa muMbaI muMbaI * muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembara mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeTha, ku. upAsanA, ku. kIMjala * mAtuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla turakhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa turakhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, suputra- zrI pArasa - riddhi turakhIyA * mAtuzrI kiraNabena pravINacaMdradozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa cUDagara haste - suputra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI sumatIbhAI zAha * zrI kizorabhAI zAha * zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtuzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste- zrI rAjezabhAI bhImANI * mAtuzrI kIkIbena desAI, haste - zrI zailezabhAI mInAbena desAI zrI aMjalabhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI pUMjANI * mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahetA, haste - suputrI zrI kirITa-arUNA, zrI ajaya-nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI * zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAtuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI * zrI kezavajIbhAI zAha parivAra kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intemational
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Permonal Use Only For Jain Education //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.''
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ elorary.org i w Use Only For Private inte ar Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org Jain Education Intemational