Book Title: Ratnakarandak Shravakachar
Author(s): Samantbhadracharya, Chotalal Gulabchand Gandhi
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008299/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr bhagavAnazrIkuMdakuMda-kahAnajainazAstramALA puSpa-133 zrI vItarAgAya namaH zrI samatabhadrasvAmI viracita | zrI ratnakaraNDaka zrAvakAcAra mULa zloka ane saMskRta TIkAnA | gujarAtI anuvAda sahita T TT TT TT TT T : anuvAdaka : choTAlAla gulAbacaMda gAMdhI (sonAsaNa ) bI. e. (onarsa); esa. TI. sI. H : prakAzaka : zrI digambara jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, sonagaDha (saurASTra) rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates prathamavRtti : prata 21OO vIra ni, se, 2502 vi. saM. 203ra. dvitIyAvRtti : prata 1OOO vIra vi. saM. 2517 vi. saM. 2047 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Thanks & Our Request This shastra has been kindly donated by Nilay and Shraddha Dedhia, New York, USA who have paid for it to be "electronised" and made available on the internet. Our request to you: 1) We have taken great care to ensure this electronic version of Ratnakarandak Shravakachar is a faithful copy of the paper version. However if you find any errors please inform us on rajesh@ AtmaDharma.com so that we can make this beautiful work even more accurate. 2) Keep checking the version number of the on-line shastra so that if corrections have been made you can replace your copy with the corrected one. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Version History Date Changes Version Number 001 2 June 2004 First electronic version. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates * svAnubhUtiyugapravartaka svAtmAnubhavI pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI * Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrI sarvajJAya nama: pra kA za kI ya ni veda na A graMthanuM nAma "ratnakaraNDaka upAsakAdhyayana' che. sAmAnya rIte te "ratnakaraNDaka zrAvakAcAra" e nAmathI prasiddha che. samAjamAM te ghaNo prasiddha graMtha che. upalabdha zrAvakAcAromAM te ati prAcIna ane susaMbaddha zrAvakAcAra che. tenA racayitA zrI samansa bhadrAcArya che. temaNe A graMthamAM samyagdarzana, samyajJAna ane samyaphacAritra-e traNene dharma kahIne tenuM varNana karatAM samyakracAritramAM samAviSTa zrAvakAcAranuM nirUpaNa karyuM che, je mumukSuo mATe atyaMta upayogI ane AcaraNIya che. tenA upara zrI prabhAcandrAcArye saMskRta TIkA karI che je A graMthamAM prakAzita karavAmAM AvI che. ane te uparathI teno gujarAtI anuvAda karavAmAM Avyo che, je prathama vAra ja A saMsthA taraphathI prakAzita karatAM atyAnaMda anubhavAya che. zrAvakanuM aMtara tathA bAhya cAritra kevA prakAranuM hovuM joIe tenA upara sAragarbhita pravacana AtmajJa saMta pUjya zrI kAnajIsvAmI dvArA aneka vAra karavAmAM Ave che tethI jaina samAja upara teozrIno mahAna upakAra che. temanA pravacanamAMthI preraNA pAmIne tema ja teozrInA sAnnidhyamAM rahIne, saddharmapremI bhAI zrI choTAlAla gulAbacaMda gAMdhI (sonAsaNavALA) e A anuvAda taiyAra karI Apyo hato, tenuM prakAzana thAya te pahelAM temanuM dehAvasAna thaI gayuM. tenI noMdha letAM atikheda thAya che ane temanA pratye sAbhAra zraddhAMjali vyakta karIe chIe. zrIyut choTAlAlabhAI bI. e. (onarsa), esa. TI. sI. hatA. teo sarakArI hAiskUlanA nivRtta AcArya hatA. vaLI teo sAbarakAMThA betAlIsa da. hu. di. jaina keLavaNI maMDaLanA pramukha tathA zeTha jI. uM. di. jaina chAtrAlaya, IDaranA TrasTI ane mAnadamaMtrI hatA. teo mukhyatayA jainatattvajJAnanA abhyAsamAM, AdhyAtmika zAstronAM vAMcana-mananamAM tema ja jainasAhityanI sevA ane satsasamAgamAdi dhArmika pravRttimAM potAnuM jIvana vyatIta karI rahyA hatA. avakAza prApta karIne sonagaDha AvatA ane pUjya gurudevazrInAM pravacano tathA tattvacarcAno alabhya lAbha letA hatA. teo zAMta, saraLasvabhAvI, vairAgyabhAvanAvata, Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [4] adhyAtmarasika sajjana hatA. temaNe A zrAvakAcAra graMthano gujarAtI anuvAda atyaMta khaMta ane cIvaTapUrvaka taddana nispRhabhAve karI Apyo hato taduparAMta temaNe "samAdhitaMtra' no tathA iSTopadeza" no gujarAtI anuvAda paNa karI Apyo hato ke je agAu prasiddha thaI gayela che. te sarva kArya mATe A saMsthA temanI atyaMta RNI che ane teo jyAM hoya tyAM AtmasAdhanAmAM vizeSa pragati karIne dhyeyanI prApti zIdhra karI tye evI aMtarathI bhAvanA bhAve che. A anuvAda AdhaMta tapAsIne jemaNe potAnA vizALa zAstrajJAna vaDe yogya saMzodhana karI ApyuM che ane mArgadarzana ApyuM che, te sahAyatA mATe A saMsthAnA mAnanIya bhUtapUrva pramukha bhAIzrI rAmajIbhAI dozIno amo hRdayapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. A graMthamAM prarUpita zrAvakAcArane yathArtha samajI, jIvanamAM pariNamAvIne jagatanA sarva jIvo Atmahita sAdho ane vItarAga paMthane sadAya anusaro evI bhAvanA bhAvIe chIe. sonagaDha sAhitya prakAzana-samiti dIpAvali zrI di. jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, vi. saM. 2032 sonagaDha (saurASTra) - * - - dvitIya AvRtti prasaMge :svAdhyAyacIvaMta tasvarasika jijJAsuonI mAMga hovAthI A zAstranI dvitIya AvRtti prasiddha karavAmAM Ave che. A AvRttinA prakAzana arthe sva. zrI ramaNalAla catrabhuja koThArInA smaraNArthe temanA kuTuMbIjano taraphathI tema ja anya mumukSuo taraphathI Arthika sahAya maLI che te badala te sarveno AbhAra mAnavAmAM Ave che. sonagaDha, kArataka suda 1, sAhitya-prakAzana samiti vi. saM. 2047 zrI di. jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa sonagaDha (saurASTra ) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zloka zloka pRSTha 60-6ra 62-64 64-67 67-7ra 72-77 77-78 78-79 7 24 80 * anukramaNikA * pRSTha viSaya revatIrANInI kathA : 4 1-4 jinendrabhakta zeThanI kathA : 5 5-6 vAriSaNanI kathA : 6 7-1) viSNukumAranI muninI kathA : 7 10-12 vajAkumAranI kathA : 8 13-15 aMgasahita samyagdarzananuM sAmarthya 15-23 lokamUDhatA devamUDhatA 24-25 pAkhaMDimUDhatA ATha mada 26-28 mada karanArano doSa 28-30 dhArmika puruSono tiraskAra 30-3ra ucita nathI dharma-adharmanuM phaLa 32-37 kudevAdi samyagdaSTithI koI rIte 37-39 vaMdanIya nathI mokSamArgamAM samyagdarzananI 40-42 mukhyatA mokSamArgamAM samyagdarzananA 42-44 utkRSTapaNAnuM kAraNa 44-45 samyagdarzananI utkRSTatAnuM 46-47 udAharaNa sahita bIjuM kAraNa 47-48 samyagdarzananI utkRSTatAnuM anya 48-49 kAraNa 79-82 82-84 85-86 86-87 27-28 87-89 9 29 viSaya pahelo adhikAra maMgalAcaraNa pratijJA dharmanuM lakSaNa samyagdarzananuM lakSaNa AptanuM lakSaNa vItarAganuM lakSaNa AptavAcaka nAmo ane hitopadezInuM svarUpa vItarAgIdevane upadeza devAnI icchA kema thAya? satyArtha AgamanuM lakSaNa satyArtha gurunuM lakSaNa niHzaMkitattva aMganuM lakSaNa niHkAMkSita guNanuM lakSaNa nirvicikitsA guNanuM lakSaNa amUDhadaSTitva guNanuM lakSaNa upagRhana guNanuM lakSaNa sthitikaraNa guNanuM lakSaNa vAtsalya guNanuM lakSaNa prabhAvanA guNanuM lakSaNa ATha guNomAM prasiddha vyaktionAM nAma aMjanacoranI kathA : 1 anaMtamatInI kathA : 2 uddAyana rAjAnI kathA : 3 89-90 30 31 91-93 93-96 13 32 96-1OO 14 16 33 100-2 18 34 102-3 19-20 50-para 53-55 55-58 - 59 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ the re re Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [6] viSaya zloka pRSTha viSaya zloka pRSTha samyagadaSTi jIva kyAM kyAM satyANuvratanuM lakSaNa papa 155-57 Upajato nathI ? 35 103-7 satyANuvratanA aticAra pa6 158-59 samyagadaSTi bIjA bhavamAM acauryANuvratanuM lakSaNa 159-61 mahApuruSa bane che 36 107-9 acauryANuvratanA aticAra 161-63 zuddha samyagadaSTine indrapadanI prApti 37 109-10 brahmacaryANuvratanuM lakSaNa 163-65 samyagadaSTi ja cakravartI padane paNa brahmacaryANuvratanAaticAra 6) 165-66 prApta kare che 38 111-12 parigrahaparimANa aNuvratanuM samyagadaSTi tIrthakara paNa thAya che 112-13 lakSaNa 61 166-68 samyagadarzanathI mokSanI prApti ( 114-15 parigrasparimANa aNuvratanA samyakatvanA mahimAno upasaMhAra 41 115-18 aticAra 62 168-7) bIjo adhikAra paMcANuvrata dhAraNa karavAnuM samyajJAnanuM svarUpa (lakSaNa) 42 119-23 phaLa 63 170-71 prathamAnuyoganuM svarUpa 43 123-26 pAMca aNuvratadhArIomAM karaNAnuyoganuM svarUpa 44 126-29 prasiddha thayelAnAM nAma 64 171-72 caraNAnuyoganuM svarUpa 45 129-31 mAtaMga( cAMDAla)nI kathA: 1 - 172-74 dravyAnuyoganuM svarUpa 46 131-33 dhanadeva zeThanI kathAH 2 174-75 trIjo adhikAra nIlInI kathAH 4 176-78 cAritra koNa dhAraNa kare che? 47 134-36 jayakumAranI kathAH 5 179-80 rAga-dveSanI nivRttithI cAritranI hiMsAdi pAMca avratomAM utpatti 48 137-39 prasiddha thayelAnAM nAma 180-81 cAritranuM lakSaNa 49 139-41 dhanazrInI kathA 181-83 cAritranA bheda 50 141-42 satyaghoSanI kathA 183-87 vikalacAritranA bheda 51 143 tApasanI kathA 187-91 aNuvratanuM svarUpa para 144-46 yamadaMDanI kathA 191-92 ahiMsANuvratanuM lakSaNa pa3 14753 zmazrunavanItanI kathA 193-94 ahiMsANuvratanA aticAra 54 154-55 zrAvakanA ATha mULa guNa 195-96 guNavratonAM nAma 67 196-97 divratanuM svarUpa 68 198-99 divratanI maryAdAo 69 199-200 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $ $ $ Os 77 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [7] viSaya zloka pRSTha viSaya zloka pRSTha maryAdA bahAra aNuvratane dezAvakAzika zikSAvratanuM lakSaNa 92 234-35 mahAvratano bhAva 70 200-1 dezAvakAzika vratamAM kSetranI maryAdA bahAra aNuvrata maryAdA 93 235-36 upacarita mahAvrata che 71 281-3 dezAvakAzika vratanI kALamaryAdA 94 236-37 mahAvratanuM lakSaNa 203-4 dezavratIne maryAdA bahAra digvirati vratanA aticAra 204-6 upacArathI mahAvrata 95 237-38 anarthadaMDavratanuM svarUpa 286-7 dezAvakAzika vratanA pAMca anarthadaMDanA bheda 207-8 aticAro 239-40 pApopadeza anarthadaMDanuM svarUpa 208-9 sAmAyika zikSAvratanuM lakSaNa 240-42 hiMsAdAna anarthadaMDanuM svarUpa 210 samaya zabdano artha 242-43 apadhyAna anarthadaMDanuM svarUpa 211 sAmAyikanI vRddhi yogya sthAna 243-44 duHzruti anarthadaMDanuM svarUpa 79 ra12-13 sAmAyikanI vRddhi karavAnI rIta 100 244-45 pramAdaryAanarthadaMDanuM svarUpa 213-14 pratidina sAmAyika karavAnoupadeza 101 245-47 anarthadaMDavratanA aticAra 81 215-16 sAmAyika vratadhArI muni tulya che 102 247-48 bhogopabhogaparimANa vratanuM sAmAyikamAM pariSahuM ane svarUpa 82 216-17 upasarga sahana karavAno upadeza 103 248-49 bhoga ane upabhoganuM lakSaNa 83 217-18 sAmAyika vakhate saMsAra-mokSanA jIvanaparyata tyAga karavA svarUpanuM ciMtavana 104 250-51 yogya bhoga vastuo 4 218-19 sAmAyika zikSAvratanA aticAra 251-para bhogopabhoga vratadhArIne proSadhopavAsa zikSAvratanuM lakSaNa 106 252-54 sarvathA tyAgavA yogya anya upavAsanA dine zuM karavuM vastuo 85 220-21 joIe ? 107 254-56 aniSTa ane anupasevya upavAsanA divase kartavya 108 256-57 vastuono tyAga ane.. 86 221-25 proSadhopavAsanuM lakSaNa 19 258-59 niyama ane yamanuM lakSaNa 87 225-26 proSadhopavAsa zikSAvratanA bhogapabhogaparimANa vratamAM aticAra 11) 259-61 niyamanI vidhi 88-89 226-30 vaiyAvRtya zikSAvratanuM lakSaNa 111 261-62 bhogopabhogaparimANa vratanA vaiyAvRtyanuM anya svarUpa 112 263 aticAra 90 230-3ra dAnanuM lakSaNa 113 ra64-66 cotho adhikAra zikSAvratanA prakAra 91 233-34 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 phaLa Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [8] viSaya zloka viSaya zloka pRSTha dAnanuM phaLa 114 ra67-68 mukta jIvonuM varNana 13ra 301-2 navadhAbhaktinuM phaLa 268-69 mukta jIvonA guNomAM vikArano alpadAnathI mahAphaLanI 116 270-71 abhAva 133 32-3 prApti dAnanA cAra bheda 117 271-7ra mukta jIvo zuM kare che? 134 303-4 dAna devAmAM prasiddha 118 272-73 saMllekhanAdhArIonuM abhyadayarUpa 135 34-5 thayelAnAM nAma zrISeNa rAjAnI kathA: 1 273-74 zrAvakanI agiyAra pratimA vRSabhasenanI kathA:ra 275-80 (pada-sthAna) 136 305-6 koDaMzanI kathA: 3 280 darzana pratimadhArInuM lakSaNa 137 307-9 sUkaranI kathA: 4 280-82 vrata pratimApArInuM lakSaNa 138 3/9-10 ahaMndujAnuM vidhAna 119 282-83 sAmAyika pratimApArInuM lakSaNa 139 310-11 pUjAnuM mAhAbhya 120 283-85 proSadha pratimApArInuM lakSaNa 140 312 vaiyAvRtyanA aticAra 121 285-86 sacittatyAga pratimadhArInuM lakSaNa 141 313-14 pAMcamo adhikAra rAtribhukitatyAga pratimApArInuM saMllekhanAnuM lakSaNa 287-88 lakSaNa 142 314-15 avicAra samAdhimaraNa 288-89 brahmacarya pratimadhArInuM lakSaNa 143 315-16 suvicAra samAdhimaraNa 289 AraMbhatyAga 144 316-17 saMllekhanAnI AvazyakatA 289-90 parigrahatyAga 145 318-19 saMllekhanAnI vidhi 124-25 290-92 anumatityAga 146 319-2) saMllekhanA dhAraNa karyA 126 292-93 uddizyatyAga 147 320-21 pachI zuM karavuM? saMllekhanAdhArIne 12728 294-98 zreSTha jJAtAnuM svarUpa 148 321-22 AhAratyAgano krama saMllekhanAnA aticAro 129 298-99 ratnatrayadharmanA sevananuM phaLa 149 3ra3-24 saMllekhanAnuM phaLa 13) 299-3OO zrAvakanI iSTa prArthanA 15, 3ra4-26 mokSanuM lakSaNa 131 3OO-1 TIkAkAranI maMgaLa kAmanA 326-28 122 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrIvItarAgAya namaH zrIsamantabhadrasvAmIviracita zrI ratnakaraNDaka zrAvakAcAra zrI prabhAcaMdrAcAryavinirmita saMskRtaTIkA (maMgalAvara) samantabhadraM nikhilAtmabodhanaM jinaM praNamyAkhilakarmazodhanam' / nibandhanaM ratnakaraNDake paraM karomi bhavyapratibodhanAkaram / / 1 / / mULa zloka ane saMskRta TIkAno gujarAtI anuvAda TIkAkAra AcArya prabhAkara TIkAnI zarUAtamAM maMgalAcaraNa pUrvaka TIkA karavAnI pratijJA pUrvaka kahe che ke : anvayArtha :- [nivinAtmayodhanan] jeo samasta padArthonA svarUpanA jANanAra che evA [ avilarmazodhanam] jeo samasta karmano nAza karanArA che evA, [bhavyapratidrodhanArv] jeo bhavya jIvone pratibodha karanArA che evA samantamadrapara binak] samataMbhadra jinezvaradevane (samasta prakAre kalyANathI yukta evA bahArathI 6. rmasAdhanam 605 2. ratnArs N 10 rU. mA 60 / Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 2 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdashriismntbhdrsvaamii ratnAnAM rakSaNopAyabhUtaratnakaraNDakaprakhyaM samyagdarzanAdiratnAnAM pAlanopAyabhUtaM ratnakaraNDakAkhyaM zAstraM kartukAmo nirvighnataH zAstraparisamAptyAdikaM phalamabhilaSanniSTadevatAvizeSaM namaskurvannAha namaH zrIvarddhamAnAya nirdhuutklilaatmne| sAlokAnAM trilokAnAM yaddhidyA drpnnaayte||1|| 'namo' nmskaaro'stu| kasmai ? zrIvardhamAnAya ' antimatIrthaMkarAya ane aMdarathI badhI taraphathI bhadrarUpa che evA jinezvaradevane) [pLakhya] namaskAra karIne [ ratna 23] ratnakaraMDaka zrAvakAcAranI upara [nivaMdhanama] nibaMdhana (TIkA, vivaraNa) [ romi] huM (zrI prabhAcaMdrAcArya) karuM chuM. ratnonA rakSaNanA upAyabhUta "ratnakaraMDaka' rUpa samyagdarzanAdi ratnonA pAlananA upAyabhUta "ratnakaraMDaka" nAmanA zAstranI racanA karanArA Icchaka zrI samantabhadrasvAmI nirvidhra zAstranI parisamApti AdiphaLanI abhilASA rAkhIne ISTa devatA vizeSane namaskAra karIne kahe che : (maMgalAcaraNa ) zloka 1 anvayArtha - *[ nirdUtavatinAtmane] jemanA AtmAe jJAnAvaraNAdi karmarUpa pApano nAza karyo che athavA jemanA AtmAe ( hitopadeza ApIne) anya jIvonA jJAnAvaraNAdi karmarUpa pApano nAza karyo che. evA ane [ddhidyA] jemanI vidyA (arthAt kevaLajJAna ) [sAnonAna] alokAkAza sahita [trinovAnAma] traNe lokanA viSayamAM [ LAya] darpaNanI samAna varte che, (arthAt darpaNanI jema temanA kevaLajJAnamAM aloka sahita traNe loka-traNe lokanA samasta padArtho pratibiMbita thAya che, [tI] evA [zrIvardhamAnAya] zrI vardhamAna svAmIne [ nama:] namaskAra ho. TIkA - nama:'namaskAra ho. kone? "zrIvardhamAnAya" aMtIma tIrthaMkara * noMdha :- A graMthamAM badhe [] AvuM cihna mULa zlokanA padane sUcave che, ane () AvuM cihna AgaLa-pAchaLanI saMdhi mATe samajavuM. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tIrthaMkarasamudAyAya vaa| kathaM ? ava-samantAddhaM paramAtizayaprAptaM mAnaM kevalajJAnaM yasyAsau vrdhmaanH| 'avApyorallopaH' ityvshbdaakaarlopH| zriyA bahiraMgayA'ntaraMgayA ca samavasaraNAnantacatuSTayalakSaNayopalakSito vardhamAnaH zrIvardhamAna iti vyutpatteH, tsmai| kathaMbhUtAya ? 'nirdhUtakalilAtmane' nirdhUtaM sphoTitaM kalilaM jJAnAvaraNAdirUpaM pApamAtmana AtmanAM vA bhavyajIvAnAM yenAsau nirdhUtakalilAtmA tsmai| 'yasya vidyA' kevljnyaanlkssnnaa| kiM karoti ? 'darpaNAyate' darpaNa ivaatmaanmaacrti| keSAM ? 'trilokAnAM' tribhuvnaanaaN| karthabhUtAnAM ? 'sAlokAnAM' alokaakaashshitaanaaN| ayamartha:- yathA darpaNo nijendriyAgocarasya mukhAde: prakAzakastathA sAlokatrilokAnAM tathAvidhAnAM tadvidyA prkaashiketi| atra ca pUrvAddhana bhagavataH sarvajJatopAyaH, uttarArdhana va sarvajJatomTIo zA zrI vardhamAna svAmIne athavA tIrthakaronA samudAyane vardhamAna svAmIno vyutpatti artha kevI rIte thAya che? "va' eTale samasta prakAre "ddha' parama atizayane prApta thayuM che, mAna' jemanuM kevaLajJAna te vardhamAna [vastraddha+mAna] che. "mavAyoransIpa:' e vyAkaraNa sUtranA AdhAre 'va' zabdanA "'no lopa thayo che. "zrIvardhamAna: zrI eTale lakSmIthI arthAt bahiraMga ane aMtaraMga lakSmIthI-samavasaraNAdirUpa bahiraMga lakSmI ane anaMta darzana, anaMta jJAnAdi anaMta catuSTayarUpa aMtaraMga lakSmIthI upalakSita, je vRddhi pAme te zrI vardhamAna che ema vyutpatti (artha) che. teo kevA che? "nirdUta ninAda' jemaNe potAnA AtmAnA athavA bhavya jIvonA AtmAnA malano-jJAnAvaraNAdi pApano nAza karyo che. evA temane, jemanI kevaLajJAnarUpa vidyA zuM kare che? "vaLAyate' darpaNanI jema AtmAmAM pragaTa kare che, kone? 'trinonAM' traNa lokane kevA lokane ? sAnochAnAM' alokAkAza sahita (lokane). Ano artha e che ke jema darpaNa (darzakanIdekhanAranI) nija Indriyone agocara (aviSayabhUta ) evA mukhAdine prakAzita kare che, ( pragaTa kare che, ) tema tevA prakAranA aloka sahita traNe lokane temanuM jJAna (kevaLajJAna) prakAzita kare che. ahIM (zlokanA) pUrvArdhathI bhagavAnanI sarvajJatAno upAya ane uttarArdhathI sarvajJatA kahevAmAM AvI che. bhAvArtha :- jeo samavasaraNAdirUpa bahiraMga lakSmIthI tathA anaMta darzanAdi 1. rikta gha. 2. upAya" Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdaath tannamaskArakaraNAnantaraM kiM kartuM lagno bhvaanityaahanaMta catuSTayarUpa aMtaraMga lakSmIthI vibhUSita che, jemaNe potAnA AtmAnA athavA (upadeza dvArA) bhavya jIvonA AtmAnA jJAnAvaraNAdi pApamalano nAza karyo che ane jemanA kevaLajJAnarUpa darpaNamAM alokAkAza sahita cha dravyonA samudAyarUpa samasta loka potAnI bhUta, bhaviSya ane vartamAnanI samasta anaMtAnaMta paryAyo sahita yugapat pratibiMbita thAya che, tevA aMtima tIrthakara zrI vardhamAna svAmIne, graMthakartA zrI samantabhadrAcArye ahIM namaskAra karyA che. gAthAnA pahelA ardhabhAgamAM sarvajJatAno upAya batAvyo che. teno artha e che ke bhagavAna jyAre potAnA AtmAmAM lIna thayA tyAre bhAvakarmano nAza thayo ane nimittarUpa je jJAnAvaraNAdi pApakarma hatAM teno abhAva thayo, tethI baMne prakAranAM karmonobhAvakarmo ane dravyakarmono-abhAva thatAM bhagavAnane sarvajJapaNuM pragaTa thayuM ema samajavuM. A caraNAnuyoganuM zrAvakAcAra zAstra che. tenuM prayojana mokSamArga prakAzaka adhyAya 8 mAM nIce mujaba jaNAvyuM che je jIva tattvajJAnI thaI A caraNAnuyogane abhyAse che tene e badhAM AcaraNa potAnA vItarAgabhAvane anurUpa bhAse che." ekadeza vA sarvadaza vItarAgatA thatA evI zrAvaka-muni dazA thAya che, kAraNa ke e ekadeza vA sarvadaza vItarAgatA ane A zrAvaka-muni dazAne nimitta-naimittikapaNuM hoya che, ema jANI zrAvaka-munidharmanA bhedone oLakhI jevo potAne vItarAga bhAva thayo hoya tevo potAne yogya dharma sAdhe che. temAM paNa jeTalA aMze vItarAgatA hoya che tene te kAryakArI jANe che, jeTalA aMze rAga rahe che tene heya jANe che tathA saMpUrNa vItarAgatAne parama dharma mAne che. e pramANe caraNAnuyoganuM prayojana che." uparokata siddhAMta mujaba A zAstramAM nimitta-naimittika saMbaMdhanAM kathano che ema jANI te mujaba nayavivekSA mujaba sarvatra yathArtha bhAva samajavo. bhagavAnanI stuti karavAnI hoya tyAre temanuM nimittapaNuM ja batAvavAmAM Ave che. (jAo, zrI pravacanasAra gAthA 1 thI 5 tathA TIkA) 1. have evo namaskAra karyA pachI teo zuM karavA lAge che? te kahe che 1. rati ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra dezayAmi samIcInaM dharma krmnibrhnnm| saMsAraduHkhataH sattvAn yo dharatyuttame sukhe||2|| phezathami' thayAmAM ? "gha' thaMbhUta? "samIvIna' avaghituM tadanuSThAtRNAmiha paraloke copkaarkN| kathaM taM tathA nizcitavanto bhavanta ityAha 'karmanibarhaNaM' yato dharmaH saMsAraduHkhasampAdakakarmaNAM nibarhaNo vinAzakastato ythoktvishessnnvishissttH| amumevArthaM vyutpattidvAreNAsya samarthayamAnaH saMsAretyAdyAha saMsAre caturgatike duHkhAni zArIramAnasAdIni tebhyaH 'sacvAn' prANina uddhRtya 'yo dharati' sthaapyti| kva ? ' uttame sukhe' svargApavargAdiprabhave sukhe sa dharma ityucyte||2|| (pratijJA ) zloka 2 anvayArtha - huM (zrI samantabhadrAcArya) [varmanirjaLama] karmono vinAza karanAra evA [samIvIna] samIcIna (samyaga) [ dharmana] dharmane [zayA]i kahuM chuM, [ 4 ] ke je [sattAna] jIvone [saMsAra du:vataH] saMsAranAM duHkhothI ugArIne [3ttame suve] svargamokSAdikanA uttama sukhamAM [gharati] dhare che-mUke che. TIkA - "tezayAmi' kahuM chuM. kone ? "dharmama' dharmane. kevA dharmane? "samIvIna' abAdhita ane tenuM AcaraNa karanArAone A loka tema ja paralokamAM upakAraka evA dharmane. tame te (dharma) evo che ema kevI rIte nakkI karyuM te kahe che. "nivaM' kAraNa ke te (samya) dharma saMsAranAM duHkhone pedA karanAra karmono vinAzaka che. A ja arthanuM luptatti dvArA samarthana karI kahe che. "saMsAretyAdri' caturgatirUpa saMsAramAM zArIrika ane mAnasikAdi duHkho che, temAMthI "sarvAna' jIvone-prANIone ugArIne "yo gharati' je sthApe che. kyAM? 'uttama suve' svarga-mokSAdimAM utpanna thatA sukhamAM, tene dharma kahevAmAM Ave che. bhAvArtha :- ahIM zrI samantabhadrAcArya pratijJA rUpe kahe che ke : huM saMsArI jIvonAM duHkhonAM kAraNabhUta karmonA vinAzaka evA samyagdharmane kahuM chuM, je dharma caturgatirUpa saMsAranAM zArIrika ane mAnasika duHkhomAMthI jIvone choDAvIbacAvIne uttama sukhamAM-mokSasukhamAM sthApe che-dhAraNa kare che. 1. pratipAyama ra. pA. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdaathaivNvidhdhrmsvruuptaaN kAni pratipadyanta ityAha saddaSTijJAnavRttAni dharmaM dharmezvarA viduH| yadIyapratyanIkAni bhavanti bhvpddhtiH||3|| vizeSa je naraka-tiryaMcAdika gatimAM paribhramaNarUpa saMsAranAM du:khothI jIvone choDAvIne uttama arthAt avinAzI atIndriya mokSasukhamAM dhAraNa kare te dharma. A satya ( nizcaya) dharmanuM lakSaNa che. dharma to AtmAno svabhAva che. vasturUmAvo gharmo te AtmAnI aMdara che. tIrtha, maMdira, mUrti Adi tathA deva-guru Adi parapadArthomAM nathI. A mATe svAzraya dvArA paranuM avalaMbana choDI potAnA jJAtA-daSTArUpa svabhAvanuM zraddhAna, anubhava tathA jJAyaka svabhAvamAM ja pravartanarUpa AcaraNa karavuM te ja samIcIna nizcaya dharma che. prastuta zlokamAM "samIvIne' nivama' ane "gharati utame sudhe' - A zabdo nizcayadharmane ja sUcave che. kAraNa ke nizcayadharma ja jIvane uttama sukhamAM dharato hovAthI samIcIna (satyArtha-abAdhita) hoI zake, tenAthI ja karmano nAza thAya ane tenAthI ja uttama sukhanI prApti thAya. vyavahAradharma zubhabhAvarUpa che, te Asrava tattva che; tenAthI karmabaMdha thAya paNa karmano nAza thAya nahi. ane tenAthI svargAdinuM sukha prApta thAya paNa mokSanuM sukha (uttama sukha) prApta thAya nahi-ema TIkAkArano bhAva samajavo. A zrAvakAcAranuM zAstra che. zrAvakanuM guNasthAna pAMcamuM che. munipada dhAraNa karyA vinA ane kevaLajJAna prApta karyA vinA koI mokSa pAme nahi. bhagavAnanA kALamAM paNa caramazarIrI jIva hoya te ja mokSa pAme che. zrAvakane to samyakatvapUrvaka zubhopayoga hoya che, tethI tevA zubharAganA prazasta phaLabhUta svargane ja te prathama pAme, pachI manuSya thaI alpa bhavamAM potAno puruSArtha vadhArI mokSa pAme che, tethI TIkAkAra AcArya svarganuM ane mokSanuM sukha dharmathI prApta thAya che tema kahyuM che. 2. have evA dharmasvarUpe kyA bhAvone svIkAravAmAM Ave che te kahe che : jAo yogasAra gAthA 42 thI 45. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra ddaSTizca tattvArthazraddhAnaM, jJAnaM ca tattvAryapratipattiH, vRttaM cAritraM paapkriyaanivRttilkssnnN| santi samIcInAni ca tAni ddaSTijJAnavRttAni c| 'dharma' uktsvruupN| 'viduH' vadanti prtipaadynte| ke te? 'dharmezvarAH' ratnatrayalakSaNadharmasya IzvarA anuSThAtRtvena pratipAdakatvena ca svAmIno jinnaathaaH| kutastAnyeva dharmo na punrmithyaadrshnaadiinypiityaah-ydiiyetyaadi| yeSAM saddaSTyAdInAM sambandhIni yadIyAni tAni ca tAni pratyanIkAni ca pratikUlAni mithyAdarzanAdIni 'bhavanti' smpdynte| kA? 'bhavapaddhatiH' sNsaarmaargH| ayamartha:- yataH samyagdarzanAdi-pratipakSabhUtAni mithyAdarzanAdIni saMsAramArgabhUtAni / ataH samyagdarzanAdIni (dharmanala) zloka 3. anvayArtha :- [dharmezvarAH ] dhn| prti5|65 tIrtha 4235 [ saddaSTijJAnavRttAni ] sabhyarzana, sabhyana ane sabhyazyAritrane (oyanI me'tAne ) [dharmaM ] dharma [ viduH] huI cha. [yadIyapratyanIkAni] tenAthI (sabhyarzanAthI) 4 viparIta mithyAzana, bhiyAna sane mithyAyAritra te [bhavapaddhatiH] sNs||2-5ritnbhaanu // 29 // [bhavanti ] che. East :- 'dRSTi' me.Ta tattvArthazraddhAna (-tattva-s135sahita arthana-pAhi 5rthonuM zraddhAna, 'jJAnaM ' aTo tattvArthapratipatti-tatvArthanI pratipattitattvArthanu na bhane 'vRttaM' seTata. 55ThiyAmothI nivRtti35 yAtri, te arthAta zana-na-yAritra ) sabhIyAna-sabhya che. 'dharma' 35ta sva35i zana-zAna-yAritrane dharma 'viMduH' he cha. oe| uThe cha ? 'dharmezvarAH' ratnatrayas135 dhn| zva2. arthAta, tenuM maay29|| 12 // 2. ane teno upadeza karanAra svAmI jinanAtha (bhagavAna jinendradeva ). zA kAraNe te ja (sabhyarzana 4) dharma cha bhane mithyAzanAhi dharma nathI ? te he cha- 'yadIyetyAdi' kAraNa ke je kAMI samyagdarzanAdi che tenAthI te pratikUla ( viparIta) mithyAdarzanAdi 'bhavanti' cha. 'kA' te \ cha ? ' bhavapaddhatiH' te saMsA2no mArga che. teno 21 // artha cha : kAraNa ke samyagdarzanAdinAM pratipakSarUpa je mithyAdarzanAdi che te saMsAranA 1. pramANaiH prasiddhAnyataH kAraNAt kh.| prasiddhAnyataH samyagdarzanAdInyapavargasukha gh.| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [bhagavAnazrIkundakunda ratnakaraNDaka zrAvakAcAra svargApavargasukhasAdhakatvAddharmarUpANi siddhyntiiti||3|| mArgabhUta (kAraNabhUta ) che. tethI samyagdarzanAdi svarga-mokSanA sAdhaka hovAthI te dharmarUpa siddha thAya che. bhAvArtha - jinendradeve samyagdarzana-jJAna-cAritrane (traNenI ektAne) dharma arthAt "mokSamArga kahyo che, ane tenAthI viparIta mithyAdarzana-jJAna-cAritrane saMsAramArga kahyo che. samyagdarzanAdirUpa dharma-ratnatrayarUpa dharma sukhanuM kAraNa che ane mithyAdarzanAdirUpa adharma saMsAraparibhramaNarUpa duHkhanuM kAraNa che. vizeSa viparIta (anyathA) abhiniveza (abhiprAya) rahita jIvAdi tattvone zraddhAna te samyagdarzana che. saMzaya, viparyaya ane anadhyavasAya rahita potAnA AtmAnuM tathA paranuM yathArtha jJAna te samyajJAna che ane samyagdarzana-jJAnapUNvaka AtmAmAM sthiratA te samyakracAritra che. ... zrI pravacanasAramAM paNa e traNenI ekAgratA thatAM ja mokSamArga kahyo che, mATe ema jANavuM ke tattvazraddhAna vinA to rAgAdi ghaTADavA chatAM paNa mokSamArga nathI tathA rAgAdi ghaTADayA vinA tattvazraddhAna-jJAnathI paNa mokSamArga nathI, paNa e traNe maLatAM ja sAkSAt mokSamArga thAya che...." 2 "ajJAna dazAmAM jIvo duHkha bhogavI rahyA che tenuM kAraNa temane potAnA svarUpanI bhramaNA che. A bhramaNAne "mithyAdarzana' athavA khoTI mAnyatA kahe che. jyAM potAnA svarUpanI khoTI mAnyatA hoya tyAM potAnA svarUpanuM jJAna paNa khoTuM hoya; te khoTA jJAnane "mithyAjJAna" kahe che. jyAM potAnA svarUpanI khoTI mAnyatA ane khoTuM jJAna hoya tyAM cAritra paNa khoTuM ja hoya; A khoTA cAritrane "mithyAcAritra' kahe che. anAdithI jIvone "mithyAdarzana-jJAna-cAritra' cAlyAM Ave che; tethI teo saMsAraparibhramaNanAM duHkha bhogavI rahyA che. 1. sarjanajJAnavAritrALa mokSamArA mokSazAstra. 2. gujarAtI mokSamArga prakAzaka pRSTha 316. 3. gujarAtI mokSazAstra pRSTha 9. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra caraNAnuyoganuM vidhAna zrI mokSamArga prakAzakamAM pR. 280 para che teno upayogI bhAga nIce pramANe che : "caraNAnuyogamAM jema jIvone potAnA buddhigocara dharmanuM AcaraNa thAya tevo upadeza Apyo che. have dharma to nizcayarUpa mokSamArga che te ja che paraMtu temAM sAdhanAdi che te paNa upacArathI dharma che. tyAM vyavahAranayanI pradhAnatAthI nAnA prakArarUpa upacAradharmanA bhedAdikanuM AmAM nirUpaNa karavAmAM Ave che. kAraNa ke nizcaya dharmamAM to kAMI grahaNa tyAgano vikalpa ja nathI, tathA nIcalI avasthAmAM vikalpa chUTato nathI. tethI A jIvane dharma virodhI kAryone choDAvavAno tathA dharmasAdhanAdi kAryone grahaNa karavAno AmAM upadeza che. pRSTha 28O. vaLI jyAM nizcaya sahita vyavahArano upadeza hoya tyAM samyagdarzananA arthe tattvone zraddhAna karAvIe chIe. tenuM je nizcayarUpa che te to bhUtArtha che tathA vyavahArarUpa che te upacAra che. evA zraddhAna sahita vA svaparanA bhedavijJAnAdi vaDe paradravyomAM rAgAdi choDavAnA prayojana sahita te tattvonuM zraddhAna karavAno upadeza ApIe chIe. evA zraddhAnathI arihaMtAdika vinA anya devAdi japThA bhAse tyAre tenI mAnyatA svayaM chUTI jAya che, tenuM paNa nirUpaNa karIe chIe." pRSTha 281. "samyajJAnanA artha saMzayAdi rahitapaNe e tattvone e ja prakArathI jANavAno upadeza ApIe chIe te jANavAnA kAraNarUpa jainazAstrono abhyAsa che tethI te prayojana arthe jainazAstrono abhyAsa paNa svayaM thAya che tenuM nirUpaNa karIe chIe." pRSTha 282. tathA samyakacAritra arthe rAgAdi dUra karavAno upadeza ApIe chIe, tyAM ekadeza vA sarvadaza pApakriyAthI te chUTe che. vaLI maMda rAgathI zrAvaka-munionAM vratonI pravRtti thAya che, tathA maMda rAgAdino paNa abhAva thatAM zuddhopayoganI pravRtti thAya che, tenuM nirUpaNa karIe chIe." pRSTha 282. samyagdarzana-jJAna-cAritranI ekatAne mokSamArga kaho ke tene satyArtha dharmanuM svarUpa kaho-baMne eka ja che. ahIM TIkAkAre nizcaya sAthenA vyavahAradharmane "dharma' nA arthamAM ghaTAvyo che. kAraNa ke temaNe TIkAmAM samyagdarzanAdine svarga-mokSasukhanuM sAdhaka kahyuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tanna samyagdarzanasvarUpaM vyAkhyAtumAha [bhagavAnazrI kuMdakuMda zraddhAnaM prmaarthaanaamaaptaagmtpomRtaam| trimUDhApoDhamaSTAGgaM smygdrshnmsmym||4|| sabhya varganuM bhavati i ? ' zraddhAnuM ' ruvi:| jevAM ? ' AjJAmatomRtAM' zAstromAM nIce pramANe 'dharma' no artha karelo jovAmAM Ave che 1. nizcaya dharma :- je svAzrita che ane sAkSAt mokSanuM kAraNa che. 2. vyavahA2 dharma :- rUDhithI kahevAto zubharAgarUpa dharma te parAzrita che ane saMsAranuM kAraNa che. 3. nizcaya sAthe vyavahAra dharma :- jyAM aMze Atmika zuddhi pragaTI hoya che tenAthI saMva2-nirjarA thAya che ane aMze azuddhi hoya tenAthI Asrava ane baMdha thAya che. cothA guNasthAnathI arthAt avirata samyagdaSTithI A dharmanI zarUAta thAya che. zAstromAM keTaleka ThekANe A dharmane ja mokSanuM paraMparA kAraNa kahevAmAM AvyuM che. ekalA vyavahAra dharmane nahi. dharmanA aneka artho thAya che mATe pUrvA52 jevo saMbaMdha hoya tevo teno artha vicAravo. kahyuM che ke '' jyAM jyAM je je yogya che tyAM samajavuM teha " 3. temAM samyagdarzananA svarUpanuM vyAkhyAna karatAM kahe che (samyagdarzananuM lakSaNa ) zloka 4 anvayArtha :- [ paramArthAnAm] 52mArthabhUta (sAcA ) [ AjJAmatapomRtAn] devazAstra-tapasvInuM [trimUDhapoDhan] traNa mUDhatA rahita [aSTAk] ATha aMga sahita ane ['smayak] ATha mada rahita [ zraddhAnaM] zraddhAna karavuM te [samyavarNanam] samyagdarzana che. 'AptAAmatapomRtAn samya varzanam ' AptaAgama-tapasvInuM je svarUpa TIkA : Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 11 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra vkssymaannsvruupaannaaN| na caivaM SaDdravyasaptatattvanavapadArthAnAM zraddhAnamasaMgRhItamityAzaMkanIyaM 'AgamazraddhanAdeva tcchddhaansNgrhprsiddheH| abAdhitArthapratipAdakamAptavacanaM hyaagmH| tacchaddhAne teSAM zraddhAnaM siddhmev| kiMviziSTAnAM teSA ? 'paramArthAnAM' paramArthabhUtAnAM na punabauddhamata iva klpitaanaaN| kathaMbhUtaM zraddhAnaM ? 'asmayaM' na vidyate vakSyamANo jJAnadarpAdyaSTaprakAra: smayo garyo yasya tt| punarapi kiMviziSTaM ? 'trimUDhApoDhaM' trimidvairvakSyamANalakSaNairapoDhaM rahitaM yat 'aSTAMgaM' aSTau vakSyamANAni niHzaMkitattvAdInyaMgAni svarUpANi ysy||4|| kahevAmAM AvyuM che evA svarUpavALA Apta-Agama-tapasvInuM zraddhAna karavuM te samyagdarzana che. kevI vizeSatAvALA Ata-Agama-tapasvInuM zraddhAna karavuM te samyagdarzana che? paramArthInAma' paramArthabhUta Apta-Agama-tapasvInuM zraddhAna karavuM te samyagdarzana che, paraMtu bauddhAdi matamAM jevA kalpita Asa-Agama-tapasvI che tevAnuM zraddhAna karavuM te samyagdarzana nathI. kevuM zraddhAna karavuM te samyagdarzana che? "smaya' "trimUhApodra' "maNAM' jenuM ja svarUpa kahevAmAM AvyuM che, evA svarUpavALA jJAna, darpAdi ATha prakAranA madathI rahita, jenuM ja svarUpa kahevAmAM AvyuM che evA svarUpavALI traNa mUDhatA rahita ane jenuM je svarUpa kahevAmAM AvyuM che evA svarUpavALA niHzaMkitattvAdi ATha aMgo sahita zraddhAna karavuM, ruci karavI te samyagdarzana che. ahIM koI zaMkA kare ke anya zAstramAM cha dravya, sAta tattva ane nava padArthonA zraddhAnane samyagdarzana kahyuM che paNa ahIM AcArya deva-Agama-tapasvInI pratItine samyagdarzana kahIne anya zAstramAM pratipAdita lakSaNano saMgraha karyo nathI. to evI zaMkA karavI yogya nathI. kAraNa ke AgamanA zraddhAnathI ja cha dravya, sAta tattva ane nava padArthonA zraddhAnarUpa lakSaNano saMgraha thaI jAya che. kema ke "vAlitArtha pratipavimAna vanuM :' abAdhita arthanuM kathana karanAra AtanuM vacana te ja Agama che. tethI AgamanA zraddhAnamAM ja cha dravyAdinuM zraddhAna saMgrahita thaI jAya che. bhAvArtha :- sAcA deva, sAcA Agama ane sAcA guru-e traNenuM traNa mUDhatA rahita, aSTaaMga sahita ane ATha mada rahita zraddhAna karavuM te samyagdarzana che. 1. AptAgamazraddhAnAdeva kh.| 2. vauddhamata rUva ghA 3. na vidyate smayA vakSyamANA yatra ityAdipAThaH kh.| 4. kathaMbhUta kh.| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkundakundattr saddarzanaviSayatayoktasyAptasya svarUpaM vyAcikhyAsurAha vizeSa prazna :- mokSazAstrAdi graMthomAM tattvonAM zraddhAnane samyagdarzana kahyuM che. jyAre ahIM sAcAM deva-zAstra ane gurunAM zraddhAnane samyagdarzana karyuM che. to baMne lakSaNomAM virodha Avaze? samAdhAna :- nA, virodha nahi Ave, kAraNa ke padArthonuM pratipAdana karanAra sAcA deva che. temanAM abAdhita vacanane ja Agama kahevAmAM Ave che. te AgamanA zraddhAnathI temAM kahelAM tattvonuM-padArthonA zraddhAnanuM grahaNa ApoApa AvI jAya che. A rIte jyAM padArthonA zraddhAnane samyagdarzana kahyuM che tyAM tenA pratipAdaka devanAM zraddhAnanuM grahaNa svayaM AvI jAya che. satyArtha Ama vinA satyArtha Agama kevI rIte pragaTe ? ane bAdhArahita AgamanA sAcA upadeza vinA sAta tattvAdinuM zraddhAna kevI rIte thAya ? tethI tattvAdinAM zraddhAnanuM mULa kAraNa satyArtha Ama ja che. mokSamArga prakAzakamAM kahyuM che ke "arihaMtanAM je vizeSaNo che temAM keTalAka jIvAzrita che ane koI pudgalAzrita che. temAMthI jIvanA yathAvat vizeSaNo jANe to jIva mithyAdaSTi rahe nahi." (jAo mokSamArga prakAzaka, sAtamo adhikAra. pRSTha 226). samyagdarzana-jJAna-cAritranI ektArUpa mokSamArga che. e ja muninuM sAcuM lakSaNa che. tene jIva yathAvat oLakhe to te mithyAdaSTi rahe ja nahi. (pRSTha 227). ahIM (AgamamAM to) anekAntarUpa sAcA jIvAdi tattvonuM nirUpaNa che tathA sAco ratnatrayarUpa mokSamArga darzAvyo che, tethI A jaina zAstronI utkRSTatA che. tene (ajJAnI) oLakhato nathI. kemake jo e oLakhANa thaI jAya to te mithyAdaSTi rahe nahi." (pRSTha 228) A siddhAMtane anusarI A gAthAmAM nizcaya samyagdarzananI vyAkhyA ApI che. 4. temAM samyagdarzananA viSayarUpe kahelA AtanuM svarUpa kahevAnI IcchAthI kahe che Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra srvjnyenaagmeshinaa| bhaktivyaM niyogena nAnyathA hyAptatA bhvet||5|| AptenotsannadoSeNa ' . niyogena thAttena' mavitavya, 'niyonena' nizcayena niyamena vA| viviziSTena ? ' vatsatradossenn' nssttdossenn| tathA ' sarvajJena' sarvatra viSaye'zeSavizeSataH parisphuTaparijJAnadhRtA bhavitavyaM / tathA ' gamezinA' bhavyajanAnAM heyopAdeyatattvapratipratihetubhUtAgamapratipAdakena niyamena bhavitavyayaM / ku etadityAha-- nAnyathAhyAptatA bhavet ' / 'hi' yasmAt anyathA uktaviparItaprakAreNa, AptatA na bhavet / / (AptanuM lakSaNa ) zloka 5 13 anvayArtha :- [mattena] Apta [niyonena] niyamathI [ itsannavoleLa] aDhAra doSa rahita vItarAga, [sarvajJana] sarvajJa ane [mezinA] AgamanA Iza arthAt AgamanA upadezaka-hitopadezI [bhavitavyas] hovA joIe. [anyathA hi] kAraNa ke koI bIjI rIte [ AptatA ] AsapaNuM ( sAcuM devapaNuM ) [7 bhavet ] hoI zake nahi. TIkA :- 'Aptena' Apta hovA joIe, 'niyonena' nizcayathI athavA niyamathI. kevA vizeSatAvALA Asa hovA joIe ? 'utsannavopeLa' jemanA doSa nAza pAmyA che tevA hovA joIe arthAt doSa rahita hovA joIe. tathA 'sarvajJana' samasta viSayomAM kAMIpaNa bAkI rahyA vinA saMpUrNa vizeSatAothI parispaSTa saMpUrNa jJAna niyamathI jene hoya evA ( arthAt kAMIpaNa bAkI rahyA vinA saMpUrNa dravya-guNa-paryAyanuM parispaSTa, saMpUrNa jJAna niyamathI jene hoya evA) hovA joIe. tathA 'ApamezinA' bhavya jIvone haiyaupAdeya tattvonI pratipattinA (tattvonA jJAnanA ) kAraNabhUta je Agama che tenA pratipAdaka ( upadezaka ) niyamathI hovA joIe. zA kAraNe evA hovA joIe ? te kahe che- ' nAnyathA di prAptatA bhavet' kAraNa ke anyathA anya prakAre kahyuM tenAthI viparIta prakAre AsapaNuM hoI zake nahi. (vItarAgatA, sarvajJatA ane AgamezitA-hitopadezakatA A traNa vizeSatAonA abhAvamAM AsapaNuM hoI zake nahi.) 6. 'SThi' pAtAntanuM 6 / 2. niyopena, 6, 1 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 14 2tnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMda bhAvArtha :- jenAmAM vItarAgatA (nirdoSapaNuM ), sarvajJatA ane paramahitopadezakapaNuM e traNa guNa hoya tene ja Apta kahe che, A traNa lakSaNa (guNa) vinA AptapaNe saMbhavI zake nahi. AptamAM sudhA-tRSAdika aDhAra doSo nathI, tethI teo nirdoSa che-vItarAga che. teo trikAlavartI samasta guNa-paryAya sahita samasta jIva-pudgala, dharma-adharma, AkAza, kAlanA anaMta paryAyone yugapata pratyakSa jANe che, tethI teo sarvajJa che ane teo divyadhvani dvArA dvAdazAMga AgamanA mULa upadezaka che. tethI teo AgamanA Iza (svAmI) che. vizeSa prazna :- AtanAM A traNa lakSaNo kema kahyAM? eka nirdoSatAmAM (vItarAgatAmAM) ja badhAM lakSaNo na AvI jAya? samAdhAna :- pudgala, dharma, adharma, AkAza, kAlAdimAM sudhA, tRSA, rAga, dveSAdika doSo nathI, tethI teo nirdoSa che. have nirdoSatA ja AsanuM lakSaNa hoya to pudgala Adi Apta Thare. paNa Apta to cetana che, ane pudgalAdika to jaDa che; tethI jaDa cetana Thare. e ativyApti doSa Ave.' jo nirdoSatA (vItarAgatA) ane sarvajJatA e be lakSaNo jemAM hoya tene Apta mAnavAmAM Ave to te be lakSaNo to siddhamAM paNa che, tethI te paNa Ata Thare. paNa temanAmAM hitopadezIpaNAno abhAva che tethI teo Ama nathI. temAM paNa ativyAti doSa Ave. mATe vItarAgatA, sarvajJatA ane paramahitopadezakatA e traNe guNo sahita devAdhideva parama audArika zarIramAM tiSThatA bhagavAna sarvajJa vItarAga arahaMtane ja 1. "je lakSya tathA alakSya baMnemAM hoya evuM lakSaNa jyAM kahevAmAM Ave tyAM ativyAtipaNuM jANavuM jema AtmAnuM lakSaNa "amUrtitva' kahyuM, tyAM amUrtatva lakSaNa, lakSya je AtmA temAM paNa hoya che. mATe e lakSaNa ativyAmi doSa sahita lakSaNa che, kAraNa ke e vaDe AtmAne oLakhatAM AkAzAdika paNa AtmA thaI jAya, e doSa Ave..." ( gujarAtI mokSamArga prakAzaka-pRSTha-316.) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 15 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra atha ke punaste doSA ye tatrotsabhA ityAzaMkyAha kssutpipaasaajraatngkjnmaantkbhysmyaaH| na rAgadveSamohAzca yasyAptaH sa prkiirtyte||6|| kSucca bubhukssaa| pipAsA ca tRssaa| jarA ca vRddhtvN| AtaGkazca vyaadhiH| janma ca krmvshaaccturgtissuutptiH| antakazca mRtyuH| bhayaM cehaparalokAtrANAgupti AptapaNuM che, bIjA koIne nahi-ema nizcaya karavo. A ja AtanuM nirdoSa lakSaNa che. ahIM AtanuM svarUpa kahyuM che. tene yathAvat jIvAzrita ane pudgalAzrita evAM vizeSaNonA bhedajJAnapUrvaka jANe te jIva mithyASTi rahe nahi. e hetuthI zloka 5 thI 8 sudhI AtanuM svarUpa ApyuM che. 5. have vaLI te doSo kyA che? je temanAmAM (AtamAM) nAza pAmyA che. evI AzaMkA uThAvIne kahe cheaDhAra doSa rahita Asa (deva) nuM lakSaNa (vItarAga lakSaNa ) zloka 6 avayArtha - [2] jemane [kSutpipAsAnaYI#MAntavamasmaya:] kSudhA, tRSA, ghaDapaNa, roga janma, maraNa, bhaya, garva, (rAgaDhaSamA ) rAga-dveSa, mohaM, [2] ane (Azcarya, arati, kheda, mada athavA zoka, nidrA, cintA, sveda) e aDhAra doSo [] nA [santi] hoya, [4] te [mAsa] ( sAcA deva) [pravIryane] kahevAya che. TIkA - "sudha' -khAvAnI IcchA (bhUkha), "pipAsA' -tRSA (tarasa), "ta2T' - vRddhatva (ghaDapaNa), "taphra' -vyAdhi (roga), "jhana' -karmavazAt caturgatimAM utpatti, anta:' -mRtyu, "maya' -A lokano, paralokano, arakSAno, agulino, maraNano, 2. yetrotsanna i. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 16 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdamrnnvednaa''ksmiklkssnnN| smayazca jaatikulaadidrpH| raagdvessmohaaH| prsiddhaaH| cazabdAccintA'ratinidrAvismaya' madasvedakhedA gRhynte| ete'STAMdazadoSA yasya na santi sa Apta: 'prakIrtyate' prtipaadyte| nanu cAptasya bhavet kSut, kSudabhAve AhArAdau pravRttyabhAvAddehasthitirna syaat| asti cAsau, tsmaadaahaarsiddhiH| tathA hi| bhagavato dehasthitirAhArapUrvikA, dehsthitittvaadsmdaadidehsthitivt| jainenocyate atra kimAhAramAtraM sAdhyate kavalAhAro vaa| prathamapakSe siddhasAdhanatA 'AsayogapenAno bhane a'smAtano meM sAta 52no bhaya, 'syamaH' -ti-muhino garva, 'rAgadveSamohAH' -22, dveSa, bhoI me hoSo to prasiddha cha -ca thI yiMtA, ati, nidrA, vismaya ( mAzcarya), bha6, athavA viSAda (zodha), spe6 ane 6 se hoSo sevA. mA sA2. ghoSo 'yasya' ne 'na' - (santi) choya, 'saH' te 'Apta' bhA. (35) 'prakIrtyate' - BThevAya che. prazna :- sa. (bhagavAna) ne kSudhA chopI ho. (ma) kssudhaahin| mAmai AhArAdikanI pravRtti nahi hoya ane AhArAdikamAM pravRtti nahi hovAthI dehanI sthiti nahi bane. (dehanI sthiti TakI zakaze nahi). paraMtu Ama bhagavAnane dehanI sthiti to che tethI temane AhAranI siddhi che. A pramANe Asane AhAranI siddhi thAya che. amArA jevAnA dehanI sthitinI mAphaka Ama bhagavAnane dehanI sthiti hovAthI temanA dehanI sthiti AhArapUrvaka hovI joIe. uttara :- jaina teno uttara Ape che. te sAmA pakSavALAne pUche che-Ata bhagavAnane (dehasthiti saMbaMdhamAM) tamAre mAtra AhAra siddha karavo che ke kavalAhAra ? prathama pakSa lyo to temane mAtra sArnu sAdhana to siddha thAya cha ma 'Asa asya sthAne 'viSAda' iti pATha: kha, ga, dh.| jainenocyate kha-pustake naasti| jainena taducyate gh| Nokamma kammahAro kavalAhAro ya leppmaahaaro| oja maNo hiya kamaso AhAro chavviho nneo|| NokammaM titthayare kammaM NAreya mANaso amre| kavalAhAro Nara-pasu ojjo pakkhINa leppa rukkhaannN| viggagaimAvaNNA kevaliNo sammuhado ajogI y| siddhA ya aNAhArA sesA AhAriNo jiivaa|| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaDaka zrAvakAcAra 17 kevalina AhAriNo jIvA' ityaagmaabhyupgmaat| dvitIyapakSe tu devadehasthityA vybhicaarH| devAnAM sarvadA kavalAhArAbhAve'psasyAH sNbhvaat| artha mAnasAhArAtteSAM tatsthitistahi kevalinAM karmanokarmAhArAt saastu| atha manuSyadehasthitittvAdasmadAdivatsA tatpurvikA iSyate tarhi tadvadeva tadehe sarvadA niHsvedatvAdyamAvaH syaat| asmadAdAvanupalabdhasyApi tadatizayasya tatra saMbhave mukatyamAvalakSaNo'pyatizayaH kiM na syaat| kiM ca asmadAdau dRSTasya dharmasya bhagavati samprasAdhane tajjJAnasyendriya yonina mAdaLio nIva:' saMyoga kavalI sudhInA jIvo AhAraka che. -ema AgamathI jANavA maLe che. jo bIjo pakSa kavalAhArano lyo to devonA dehanI sthiti sAthe vyabhicAra Ave che; kAraNa ke (svarganA) devone sadA kalAkArano abhAva hovA chatAM paNa dehanI sthiti to saMbhave che. (tethI kavalAhArathI ja dehanI sthiti Take che te mAnyatA khoTI Thare che.) have (tyAM) jo ema kahevAmAM Ave ke devone mAnasika AAra che tenAthI temanA dehanI sthiti Take che to kevalIone karma-nokarmanA AhArathI dehanI sthiti Take che ema mAno. have jo ema kahevAmAM Ave ke ApaNA jevAnA manuSya dehanI mAphaka kevalI bhagavAnane manuSya dehanI sthiti che tethI ApaNA dehanI jema ( tethI jema ApaNA dehanI sthiti AhArapUrvaka che tema) kevalI bhagavAnanA dehanI sthiti AhArapUrvaka mAnavI joIe. to teno uttara e che ke jevI rIte kevalI bhagavAnanA zarIramAM sarvadA parasevAdino abhAva che tevI ja rIte ApaNA AdinA zarIramAM paNa sarvadA parasevAdino abhAva hovo joIe (kemake baMnemAM manuSya zarIratvarUpa hetu vidyamAna che. ) enA uttaramAM have jo ema kahevAmAM Ave ke ApaNA jevAnA zarIramAM te atizaya saMbhavato nathI (jethI parasevAdino abhAva hoya, paraMtu kevalI bhagavAnamAM e atizaya saMbhave che ( jenA kAraNe temanAM zarIramAM parasevo Adi nathI hotAM). to pachI (jyAre kevalI bhagavAnane parasevAdinA abhAvano atizaya mAnavAmAM Ave che tyAre) temane bhojananA (kavalAhAranA) abhAvarUpa atizaya paNa kema na saMbhave? vaLI bIjI vAta e che ke je dharma ApaNA jevAmAM jovAmAM Ave che tevo dharma jo ahaMta bhagavAnamAM paNa siddha karavAmAM Ave to temanA jJAnane Indriya 1. 'atha mAnasAhArAsteSAM tatrasthitistarhi kevalinAM karmanokarmAhArAt' iti pATho dha pustake naasti| 2. "tardi'ti 2 ja pustakyornAstiA rU. tajJAnatyandriyana-5. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 18 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkundakundajnitttvprsNgH| tathA hi-bhagavato jJAnamindriyajaM jJAnatvAt asmdaadijnyaanvt| ato bhagavataH kevalajJAnalakSaNAtIndriyajJAnAsaMbhavAt sarvajJatvAya datto jlaavjliH| jJAnatvAvizeSa'pi tajjJAnasyAtIndriyatve dehasthitittvAvizeSe'pi taddehasthiterakavalAhArapUrvakatvaM kiM na syaat| vedanIyasaGgavAtasya bumukSotpatte... vedanIyasya bubhukSotpAdane saamaarthyaat| 'moktumicchA hi bubhukSA', sA mohanIyakarmakAryatvAt kathaM prakSINamohe bhagavati syAt ? anyathA riraMsAyA api tatra prasaMgAt kamanIyakAminyAdisevAprasakterIzvarAdestasyAvizeSAdvIta janita hovAno prasaMga Avaze. te A pramANe bhagavAnanuM jJAna indriyajanita che kAraNa ke ApaNA jevAnA jJAnanI mAphaka ja bhagavAnanuM jJAna hovAthI, ane bhagavAnanuM jJAna indriyajanita TharatAM ahaMta bhagavAnane kevalajJAnarUpa atIndriya jJAnano asaMbhava thavAthI temanA sarvajJapaNAne jalAMjali apAI gaI. (temane sarvajJatAnA abhAvano prasaMga Ave.) vaLI jo ema kahevAmAM Ave ke ApaNA jevAnA ane temanA jJAnamAM jJAnatvanI apekSAe samAnatA hovA chatAM kevalI bhagavAnanuM jJAna atIndriya che, to teno uttara e che ke (ApaNA jevAne jema dehanI sthiti che tema kevalI bhagavAnane paNa dehanI sthiti che e rIte) dehanI sthitinI apekSAe baMnemAM samAnatA hovA chatAM kevalI bhagavAnanA dehanI sthiti kavalAhAranA abhAvapUrvaka (kavalAhAra vinA) kema na hoI zake ? (jevo temane jJAnano atizaya che tevo kavalAhAra vinA temanA dehanI sthitino atizaya kema na mAno?). (vaLI tame kaho ke) vedanIya karmanA sadabhAvathI temane (kevaLIne) bhojananI icchAnI utpatti che ane tethI bhojanAdimAM (temanI) pravRtti che, to ema kahevuM yogya nathI, kAraNa ke mohanIya karma sahita ja vedanIya karmane bhojananI IcchA utpanna karavAnuM sAmarthya che. khAvAnI (bhojana karavAnI) IcchA te bubhakSA-te mohanIya karmanuM kArya hovAthI jemano moha prakSINa thaI gayo che tevA ahaMnta bhagavAnamAM te kema hoI zake ? nahitara (arthAt mohanA abhAvamAM paNa IcchAnI utpatti thAya to) strI sAthe ramavAnI IcchAno paNa prasaMga Ave ane suMdara strI AdinI sevAmAM Asakta jana ane sarvajJaahaMta devamAM vizeSatA na rahevAthI temane vItarAgatA kema hoI zake? ( arthAt suMdara zapyAmAM zayana, AbharaNa, vastrAdi bhogapabhoganI IcchAno prasaMga Ave to anta bhagavAnane vItarAgatAno abhAva thayo, e doSa Ave; kAraNa ke jyAM IcchA hoya tyAM vItarAgatA hoI zake nahi.) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 19 rAgatA na syAt vipakSabhAvanAvazAdrAgAhInAM dAnyatizayadarzanAt kevalini tatparamaprakarSaprasiddharvItarAgatAsaMbhave bhojanAbhAvaparamaprakarSo'pi tatra kiM na syAt, sagAvanAto bhojanAdAvapi haanytishydrshnaavishessaat| tathA hi... vipakSa bhAvanA vazAt sa eva punarekavAra mukte| kazcit punarekadinAdyantaritabhojanaH, anya punaH pakSamAsasaMvatvarAdhantaritabhojana iti| kiM ca-bumukSApIDAnivRttibhojanarasAsvAdanAGgavet tadAsvAdanaM cAsya rasanendriyAt kevalajJAnaddhA? rasanendriyAccet matijJAnaprasaMgAt kevalajJAnAbhAvaH syaat| kevalajJAnAccet kiM bhojanena? dUrasthasyApi trailokyodaravartino rasasya parisphuTaM tenaanubhvsNbhvaat| kathaM cAsya jo ema kahevAmAM Ave ke vipakSa ( viruddha-viparIta) bhAvanAnA vazathI rAgAdinI hInatAno atizaya jovAmAM Ave che (arthAt rAgAdikathI viruddha bhAvanA karavAthI rAgAdikamAM hAsa jovAmAM Ave che ). kevalI bhagavAnamAM tenI (rAgAdikanA hAsanI) parama prakarSatA (carama sImA) siddha hovAthI temane vItarAgatA saMbhave che. (temanI vItarAgatAmAM bAdha Avato nathI.) teno uttara e che ke jo ema che to temanAmAM bhojananA abhAvanI parama prakarSatA paNa kema na hoI zake? kAraNa ke bhojananA abhAvanI bhAvanAthI bhojanAdikamAM paNa (sAmAnya manuSya ane bhagavAna baMnemAM) avizeSapaNe hAsano atizaya jovAmAM Ave che. te A pramANe-je eka divasamAM anekavAra bhojana kare che te ja vipakSa bhAvanAthI ( rAganA-IcchAnA abhAvasvarUpa bhAvanAthI) kadAcita ekavAra bhojana kare che. koI to eka divasanA aMtare bhojana kare che, to vaLI anya koI pakSa, mAsa, varSAdinA AMtare bhojana kare che. vaLI bIjI vAta e che ke arahaMta bhagavAnane jo bubhakSA saMbaMdhI pIDAnI nivRtti bhojananA rasAsvAdathI thatI hoya to ame pUchIe chIe ke te rasAsvAdana temane rasendriyathI thAya che ke kevalajJAnathI? je rasendriyathI thAya che ema kaho to temane matijJAnano prasaMga AvavAthI kevalajJAnano abhAva thAya. A doSathI bacavAne mATe ja kevalajJAnathI rasAsvAdana thAya che ema kaho to bhojananI zI jarUra che? kAraNa ke dura rahevA chatAM paNa traNa lokanI aMdara vartatA rasano parispaSTa (pratyakSa) anubhava kevalajJAna dvArA thaI zake che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 20 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMdakevljnyaansNbhvo bhuMjAnasya zreNItaH patitattvaM prmttgunnsthaanvrtitvaat| apramato hi sAdhurAhArakathAmAtreNApi pramatto bhavati nArhanbhujAno'pIti mhccitrN| astU tAvajjJAnasaMbhava: tathApyasau kevalajJAnena pizitAdyazuddhadravyANi pazyan kathaM bhuMjIta antraayprsNgaat| gRhasthA apyalpasattvAstAni pazyanto'ntarAyaM kurvanti kiM punarbhagavAmanantavIryastanna kuryaat| tadakaraNe vA tasya temyo'pi hIna sttvprsNgaat| kSutpIDAsaMbhave cAsya kathamanantasaukhyaM syAt yto'nntctussttysyaamitaasy| na hi sAntarAyasyAnantatA yukta jnyaanvt| na ca bumukSA pIDaiva na bhavatItyamidhAtavyaM "kSudhAsamA nAsti zarIravedanA" itybhissaanaat| tadalamatiprasaMgena prameyakamalAmArtaNDe nyAya vaLI eka vAta e paNa che ke bhojana karanAra arahaMta bhagavAnane kevalajJAna kevI rIte saMbhavI zake? kAraNa ke bhojana karavAthI zreNIthI nIce paDavAthI te pramatta guNasthAnavata thaI jaze. jyAre apramatta sAdhu AhAranI kathA karavA mAtrathI paNa kharekhara pramatta thAya che tyAre arahunta bhagavAna bhojana karatA thakA paNa pramatta na thAya te mahAna Azcarya che athavA ghaDIbhara kevalajJAna mAnI paNa levAmAM Ave topaNa teo kevalajJAna dvArA mAMsa Adi azuddha dravyone dekhatA thakA aMtarAyano prasaMga AvavAthI kevI rIte bhojana karI zake? alpa zaktivALA gRhastho paNa mAMsAdi azuddha dravyone dekhatA thakA aMtarAya kare che ( pAme che, to pachI anaMta vIryavAna bhagavAna zuM aMtarAya na kare to temane temanAthI (gRhasthothI) paNa hIna zakti hovAno prasaMga Ave. jo temane kSudhA saMbaMdhI pIDA hoya to temane anaMta saukhya kevI rIte hoI zake ? (na ja hoI zake.) kAraNa ke temane anaMta catunuM svAmIpaNuM to niyamathI hoya che. je aMtarAya sahita hoya tenI anaMtatA ghaTatI nathI, jJAnanI mAphaka. (arthAt jevI rIte aMtarAya sahita jJAnamAM anaMtatA ghaTI zakatI nathI tevI rIte antarAya sahita sukhamAM anaMtatA ghaTI zakatI nathI.) vaLI "bubhakSA pIDA ja nathI' ema kahI zakAze nahi kemake sudhAsamAM nAsti, zarIrave nA' sudhAnI samAna bIjI koI zarIra vedanA nathI-evuM vacana che. mATe bahu vistArathI basa thAo kAraNa ke prameyakamalamArtaNDamAM ane nyAyakumudacaMdrodaya 2. apramatto iravA 2. sAni jA rU. dInatva ravA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 21 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kumudacandre ca prapaJcataH prruupnnaat||6|| graMthamAM vistArathI tenuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. bhAvArtha :- AmAM (sAcA devamAM) sudhA, tRSAdi aDhAra doSo hotA nathI tethI teo vItarAga kahevAya che. A doSomAM bhaya, rAga, dveSa, moha, cintA, kheda, mada (garva), rati, vismaya ( Azcarya), udvega (zoka ) -A doSo to mohanIya karmanA abhAvamAM naSTa thaI gayA che. nidrA darzanAvaraNa karmanA abhAvamAM naSTa thaI jAya che. sudhA, tRSA, ghaDapaNa, roga, sveda (parasevo) -e zarIranI avasthAo che. bhagavAnane parama audArika zarIra hovAthI A doSono paNa abhAva hoya che. janma tathA maraNa to karma sahita jIvone hoya che. bhagavAna to jIvanamukta che ane sarva karmono nAza karI dehumukta thAya che, tethI A aDhAra doSo yA tenA sahacararUpa AtmA athavA zarIra saMbaMdhI anya koIpaNa doSa AsamAM hotA nathI. A doSomAM kyA doSo jIvAzrita che ane kyA doSo zarIrAzrita che te jANI viveka karavo yogya che. vizeSa keTalAka bhagavAnane kavalAhAra mAne che, kAraNa ke temanI mAnyatA pramANe kavalAhAra vinA dehanI sthiti hoI zake nahi. paraMtu te mAnyatA barAbara nathI, kAraNa ke devone kavalAhAra nathI chatAM temanA dehanI sthiti sAgaroparyanta banI rahe che. temanI dehanI sthitinuM kAraNa mAnasika AhAra che, tema bhagavAnanI dehanI sthitinuM kAraNa karma-nokarma AhAra che, nahi ke kavalAhAra. kahyuM che ke " NokammakammAhAro kavalAhAro ya lepmaahaaro| ujjamaNo vi ya kamaso AhAro chabbiho bhnniyo||4|| NokammaM titthayare kammaM Nirayeya mANaso amre| kavalAhAro Narapasu ujjo pakkhI ca igi lepo||5|| artha :- nokarma AhAra, karma AhAra, kalAkAra, lepAhAra, oja AhAra ane mAnasika AhAra-ema AhAra cha prakAranA kahyA che. 4. tIrthakara bhagavAnane nokarma vargaNAnA grahaNarUpa AhAra hoya che, nArakIne karma bhogavavArUpa AhAra hoya che, devone mAnasika AhAra hoya che, (temane manamAM IcchA thatAMnI sAthe kaMThamAMthI amRta jhare che, tenAthI temane tRpti thAya che. ) manuSya Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 22 2tna karaDaka zrAvakAcA2 [bhagavAnazrIkuMdakuMda ane pazuone kavalAhAra hoya che, pakSIone ojAhAra (mAtAnA udaranI garamI ukhArUpa AhAra) ane pRthvI Adi ekendriya jIvane lepAhAra (pRthvI Adine sparzarUpa AhAra) hoya che. pa. zrI pravacanasAra gAthA 20 mAM atIndriyapaNAne lIdhe ja zuddha AtmAne zArIrika sukha-duHkha nathI, ema vyakta karyuM che, tyAM kevaLI bhagavAnane Indriya samUhuM nathI. tema zuddha AtmAne zarIra saMbaMdhI sukha-duHkha nathI. tathA kevaLI bhagavAnane zarIra saMbaMdhI sudhAdi du:kha ke bhojanAdi sukha hotuM nathI tethI temane kavalAhAra hoto nathI, ema kahyuM che. bhagavAnane kavalAhAra hoya ema mAnanArA bhagavAnane parama utkRSTa atIndriya sukha mAnatA ja nathI-zraddhatA nathI tethI te abhavya che ane bhavyo teno svIkAra kare che ema pravacanasAra gAthA 6ra mAM kahyuM che. mATe bhagavAnane kavalAhAra hoI zake nahi ema zraddhA karavI. vaLI jevo ApaNAmAM dharma che tevo ja kevalI bhagavAnamAM dharma hovo joIe tethI ApaNI mAphaka kevalI bhagavAnamAM paNa dehanI sthiti bhojanathI hovI joIe- ema jo kahevAmAM Ave to jema kevalI bhagavAnanA zarIramAM parasevAdinA abhAvarUpa dharma che tema ApaNA zarIramAM paNa parasevAdino abhAva hovo joIe. enA uttaramAM jo ema kahevAmAM Ave ke kevalI bhagavAnamAM atizaya hovAthI temanA zarIramAM parasevo Adi thatAM nathI to pachI kevalI bhagavAnane kavalAhAranA abhAvano atizaya kema na saMbhave ? mATe kavalAArathI temanA dehanI sthiti mAnavI ucita nathI. vaLI koI kahe ke kevalIne vedanIya karmano sabhAva hovAthI bhojananI icchA ane te mATe pravRtti hoya che, to te paNa satya nathI; kAraNa ke icchA mohanIya karmanA udaya nimitte hoya che, paraMtu bhagavAnane mohanIya karmano to sarvathA abhAva hoya che, tethI temane bhojananI icchA kema saMbhave? jo icchA hoya to vItarAgatA hoI zake nahi. jo temane sudhAdinI pIDAno saMbhava mAnavAmAM Ave to temane anaMta saukhya kyAM rahyuM? vaLI koI kahe che ke azAtA vedanIya karmanA udayathI kevalI bhagavAnane sudhA, tRSA, roga, maLa-mUtrAdika hoya che; paraMtu temane te kahevuM paNa asatya che, kAraNa ke Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra athoktadoSairvivarjitasyAptasya vAcikAM nAmamAlAM prarUpayannAha sudhA-tRSA to azAtA vedanIya karmanI udIraNAthI hoya che, paraMtu chaThThI guNasthAnamAM azAtAnI udIraNAnI bucchittiva che tethI sAtamAdi guNasthAnomAM sudhAdi vedanAono abhAva che. sAtamA guNasthAnathI eka zAtA vedanIyano ja navIna baMdha hoya che, paNa azAtAno baMdha hoto nathI. kevalIne zAtAno baMdha ema samaya pUrato ja hoya che, ane teno niraMtara udaya thato ja rahe che, tethI azAtAno udaya paNa zAtArUpa pariName che. tethI azAtAnA udayajanita pariSaha jinendrane hotA nathI. kevalI bhagavAnane rAga-dveSa naSTa thayA che ane indriyajanita jJAnano abhAva che tethI zAtA-azAtAthI utpanna thayeluM indriyajanita sukha-du:kha kevalIne hotuM nathI. kevaLajJAnIne zarIra saMbaMdhI sukha-du:kha nathI, kAraNa ke atIndriyapaNuM thayuM che tethI ema jANavuM." "kevalI bhagavAnane zarIra saMbaMdhI sudhAdi du:kha ke bhojanAdi sukha hotuM nathI, tethI temane kavalAhAra hoto nathI." (zrI pravacanasAra gAthA 20 ane bhAvArtha ) jemanAM ghAtikarmo nAza pAmyA temanuM kevalI bhagavantonuM) sukha (sarva) sukhomAM parama arthAt utkRSTa che evuM vacana sAMbhaLIne jeo tene zraddhatA nathI, teo abhavya che ane bhavyo teno svIkAra (Adara-zraddhA) kare che." (zrI pravacanasAra gAthA 62.) mATe bhagavAnane kavalAhAra hoI zake nahi ema zraddhA karavI. 6. have pUrvokta doSothI rahita je Ama temanAM vAcaka nAmamAlAnuM prarUpaNa karIne kahe che je guNasthAnamAM karma prakRtiono baMdha, udaya athavA sattva (sattA ) nI bucchitti kahI hoya te guNasthAna sudhI ja te prakRttiono baMdha, udaya athavA sattA prApta thAya che. AgaLanA koIpaNa guNasthAnamAM te prakRttiono baMdha, udaya athavA sattva (sattA) hotAM nathI tene bucchitti kahe che. (jaina siddhAMta pravezikA prazna 604) juo "zrI ratnakaraMDaka zrAvakAcAra' nI paM. sadAsukhadAsajI kRta hindI TIkA pRSTha. 7-8. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnArakaNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdaprmesstthii paraMjyotirvirAgo vimala: ktii| sarvajJo'nAdimadhyAntaH sArva: shaastoplaalyte||7|| parame indrAdInAM vandye pade tiSThatIti 'prmesstthii'| paraM nirAvaraNaM paramAtizaya- prApta jyotirjJAnaM yasyAsau paraMjyoti: 'virAgo' vigato rAgo bhAvakarma ysy| 'vimalo' vinaSTo malo dravyarUpo mUlottarakarmaprakRtiprapaMco ysy| 'kRtI' niHzeSaheyopAdeyatattve viveksmpnnH| 'sarvajJo' ythaavnnikhilaarthsaakssaatkaarii| 'anAdimadhyAntaH' uktasvarUpaprAptapravAdApekSayA aadimdhyaantshuunyH| 'sArvaH' iha paralokopakArakamArga-pradarzakatvena sarvebhyo hitH| 'zAstA' pUrvAparavirodhAdidoSaparihA AptavAcaka nAmo yA hitopadezanuM svarUpa zloka 7 anvayArtha - [ parameDI] parameSThI, [ paraMbhyotiH] parama jyoti, [virAT:] virAga (vItarAga ) [ vimana:] vimala, [tI] kRtI (kRtakRtya), [sarvajJa:] sarvajJa, [anAdimadhyAnta:] anAdimadhyAnta, (pravAhanI apekSAe jene Adi, madhya ane aMta nathI tevA. -Adi-madhya-aMta rahita), [sArve ] sArva (sarva hitakartA), [zAstA] zAstA ( hitopadezI ) [3panInyad] evAM sArthaka nAmothI jemanuM svarUpa kahevAmAM AvyuM che te Ama kahevAya che. TIkA :- indra vagerene vaMdanIya evA parama padamAM je sthita che tethI te "paramethI' parameSThI che. "para' AvaraNa rahita-parama atizaya prApta. "jyoti' jJAna jene che te paraMLyoti' parajyoti che, (nirAvaraNa kevalajJAna sahita hovAne kAraNe te paraMjyoti che.) 'vira:' rAgarUpa bhAvakarmathI rahita hovAne kAraNe je virAga che, "vima:' mUlauttara karma prakRttinA vistArarUpa, dravyakarmarUpa mala jemane nAza pAmela hovAne kAraNe te vimala che. "tI' samasta heya-upAdeya tattvomAM je viveka saMpanna hovAne kAraNe kRtI che. 'sarvajJa:' sarva padArthone yathAvat sAkSAt karanAra hovAne kAraNe te sarvajJa che, "sanAli madhyAnta:' pUrvokta svarUpavALA AtanA pravAhanI apekSAe Adi-madhya ane aMtathI rahita hovAne kAraNe te anAdimadhyAnta che. "sArva:' A loka ane paralokane upakAraka evA mArgane batAvanAra hovAthI sarvane hitakAraka- hitarUpa hovAne kAraNe te sArva che. 'zAntA' pUrvApara virodhAdi doSonA parihAra Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra reNAkhilArthAnAM ythaavtsvruupopdeshkH| etaiH zabdairuktasvarUpa Apta 'upalAlyate' pratipAdyatA chAA samyagdarzanaviSayabhUtAptasvarUpamabhidhAyedAnIM tadviSayabhUtAgamasvarUpamabhidhAtumAha anAtmArthaM vinA rAgaiH zAstA zAsti sato hitm| dhvanan zilpikarasparzAnmuraja: kimpeksste||8|| dvArA sarva padArthonA yathAvat svarUpanA upadezaka hovAne kAraNe te zAstA che. -A zabdothI jenuM svarUpa kahevAmAM AvyuM che te A 'sapanAnyate' kahevAya che. bhAvArtha :- ahIM AcArya AtanAM judAM judAM nAma darzAvI temanuM vizeSa svarUpa darzAvyuM che. teo indrAdika dvArA vaMdanIya parama padanAM sthita hovAthI "parameSThI', nirAvaraNa kevaLajJAna sahita hovAthI "paraMjyoti', rAga-dveSAdi bhAvakarma rahita hovAthI 'virAgI', vAtiyAMkarmarUpa dravyakarmathI rahita hovAthI vimala', sarva heya-upAdeyanuM jJAna hovAthI kRtI', sarva padArthone yugapaH eka samayamAM pratyakSa jANanAra hovAthI "sarvajJa', satyArtha devanA pravAhanI apekSAe Adi, madhya ane aMta rahita hovAthI "anAdimadhyAnta', sarva jIvonA hitakAraka hovAthI "sArva' ane divyadhvani dvArA sarva padArthono yathAvat upadeza ApanAra hovAthI "zAstA" che. A AtanAM vizeSaNavAcaka nAmo che. je AtanAM A vizeSaNo jANI potAnA AtmAnI sanmukha thAya che te kharekhara potAnA AtmAne jANe che, kAraNa ke baMnemAM nizcayathI taphAvata nathI zrI pravacanasAra gAthA 80 mAM kahyuM che ke je arahaMtane dravyapaNe, guNapaNe ane paryAyapaNe jANe che te ( potAnA) AtmAne jANe che. ane teno moha (darzana moha nirAzrayapaNAne lIdhe avazya laya pAme che." A zloka A hetuthI kahevAmAM Avela che ema samajavuM. 7. samyagdarzananA viSayabhUta je AsvarUpa te kahIne have tenA viSayabhUta je AgamanuM svarUpa te kahevA mATe kahe che - Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 26 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdazAstA' mAd: "zArita' zikSayatA vana? "taH' viparyaktAtveina samIcInAn bhvyaan| kiM zAsti ? 'hitaM' svargAditatsAdhanaM ca smygdrshnaadikN| kimAtmanaH kiMcit phalamabhilaSannasau zAstItyAha- 'anAtmArtha' na vidyate Atmano'rthaH prayojanaM yasmin zAsanakarmaNi paropakArArthamevAsau tAn shaasti| "paropakArAya satAM hi ceSTitaM" itybhidhaanaat| sa tathA zAstItyetat kuto'vagata- mityAha- 'vinA rAgaiH' yato lAbhapUjAkhyAtyamilASalakSaNaparai rAgairvinA zAsti tato'nAtmArtha shaastiityvsiiyte| asyaivArthasya smrthnaarthmaah-dhvnnnityaadi| zilpikarasparzadvAdakakarAbhidhAtAnmurajo madalo dhvanan kimAtmAtheM kiNcidpeksste| vItarAgI devane upadeza devAnI IcchA kema thAya ? zloka 8 anvayArtha :- [zAstA] hitopadezI Asa bhagavAna [banAtmArthe ] sva-prayojana vinA ane [2: vinA] rAga-dveSa vinA [sataH] bhavya jIvone [ditama] hitakAraka [ zAsti] upadeza de che; [ yathA] jemake [ zispirasparzI] zilpInA hAthanA sparzathI [ dhvanana] vAgatuM (avAja karatuM) [ murara9:] mRdaMga [5] zAnI [pekSate] apekSA rAkhe che? (kaMI apekSA rAkhatuM nathI.) TIkA :- "zAstA' eTale Ata. "zAsti' upadeza che, kone? "saMta:' viparIta mAnyatAdithI rahita hovAthI jeo samIcIna (samyagdaSTi) che tevA bhavya jIvone zuM upadeza che? "hita' svargAdinA sAdhanarUpa samyagdarzanAdikane. "zuM potAne mATe kAMI phaLanI icchA rAkhIne teo upadeza kare che? te kahe che? "anAtmA' nA, upadeza devAnA kAryamAM temane potAnuM kAMI prayojana nathI. teo paropakArane arthe ja temane upadeza de che, evuM kathana che ke - "paropaBIRTya satAM di reNitam" saMta puruSonI ceSTA paropakAra mATe ja hoya che. teo tevI rIte upadeze che ema kevI rIte jANuM? kahe che-vinA rAnau: kAraNa ke teo potAnA lAbha, pUjA, khyAti, AdinI abhilASA rUpa rAga vinA upadeze che. tethI AtmIya prayojana vinA teo upadeze che ema nakkI thAya che. A ja arthanuM samarthana karavA kahe che. "dhvanityA?i' zilpInA hAthanA sparzathI-vagADanAranA hAthanI thApathI avAja karatuM mRdaMga zuM potAne mATe kAMI apekSA rAkhe che? kAMI ja apekSA rAkhatuM nathI. A artha che. jema mRdaMga Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] 27 naivaapeksste| ayamarthaH- yathA murajaH paropakArArthameva vicitrAn zabdAn karoti tathA sarvajJaH zAstrapraNayanamiti // 8 // paropakAra mATe ja vicitra zabdo kare che, tema sarvajJa zAstrano upadeza ( divyadhvani dvArA ) kare che. bhAvArtha :- jema mRdaMga vagADanAranA hAthanA sparzathI potAnI icchA vinA vAge che ane tenA madhura avAjathI zrotAonAM mana prasanna thAya che, paraMtu tenA badalAmAM zrotAo taraphthI te kIrti, prazaMsA, pUjA, lAbha, premAdinI icchA karatuM nathI, tema hitopadezI vItarAga devano paNa bhavya jIvonA puNyanA nimitte icchA vinA hitano upadeza hoya che. topaNa teo potAnA mATe lAbhAdinI icchA karatA nathI. tema ja zrotAo upara rAga karatA nathI. jema megha potAnA prayojana vinA-icchA vinA ja lokonA puNyodayanA nimitte, puNyazALI jIvonA dezamAM gamana, garjanA karIne puSkaLa varasAda varasAve che, tema bhagavAna Asano, lokomAM puNya nimitte puNyavAna jIvonA dezamAM, vinA icchAe vihAra thAya che ane tyAM dharmarUpa amRtanI varSA thAya che. vizeSa 1. mRdaMganA zabdo-e puddagalano paryAya che. te tenA svataMtra pariNamanathI thAya che, temAM zilpInI icchA ane hAtha to phakta nimitta mAtra che. tethI te baMnenI vacce nimittanaimittika saMbaMdha samajavo, nahi ke kartA-karma saMbaMdha, tevI ja rIte divyadhvani dvArA bhagavAnanAM upadeza-vacano thAya che te paNa bhASA-vargaNA puddagalanuM svataMtra pariNamana che, temAM bhagavAnanI icchA paNa nimitta nathI; kAraNa ke teo vItarAga che. phakta temanI upasthitihayAtI ja nimitta mAtra che. mATe te baMnemAM (divyadhvanimAM ane bhagavAnanI upasthitimAM ) mAtra nimitta-naimittika saMbaMdha mAnavAne badale temAM kartA-karma saMbaMdha mAnavo te bhrama che. 2. paM. dolatarAmajI kRta darzanastutimAM kahyuM che ke vi bhAgana vaca joge vazAya, tuma dhuni hai suni vibhrama nazAya..... 3. he bhagavAna, bhavya jIvonA bhAgyanA nimitte ApanI divyadhvani che, je sAMbhaLIne vibhramano nAza thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kIdRzaM tacchAstraM yattena praNItamityAha - [bhagavAnazrIkundakunda AptopajJamanullaMdhyamadRSTeSTavirodhakam / tattvopadezakRtsArvaM zAstraM kaapthghttttnm||9|| ahIM paNa bhavya jIvonuM bhAgya (puNyano udaya ) ane divyadhvani e be vacce nimitta-naimittika saMbaMdha samajavo. 6. 3. TIkAkAre samyagdarzanAdikane svargAdinuM sAdhana kahyuM che. samyagdarzana te to AtmAno pariNAma che. te nizcaya samyaktva che, te mokSanuM sAdhana che. paraMtu caturthAthada guNasthAnomAM tenA sahacara tarIke je zubhAga che te ja svargAdinuM sAdhana che. jyAM nizcaya samyaktva ane vyavahAra samyaktva sahacara rUpe hoya tyAM nizcaya samyaktva to mokSamArga rUpa saMva-nirjarArUpa che ane tenI sAthenuM vyavahAra samyaktva je zubharAga rUpa che te puNyabaMdhanuM kAraNa che ane tenA phaLasvarUpa svargAdinuM kAraNa ( sAdhana ) che ema ahIM samajavuM. arahaMta bhagavaMtone te kALe UbhA rahevuM, besavuM, vihAra karavo ane dharmopadeza Apavo te svAbhAvika ja, prayatna vinA ja thAya che-ema tyAM kahyuM che. ane mohodayapUrvaka nahi hovAthI te kriyAvizeSo kriyALabhUta baMdhanAM sAdhana thatAM nathI. (juo zrI pravacanasAra gAthA 44 ane tenI TIkA ). 8. te zAstra kevuM che ke je AsapuruSa dvArA kahevAyeluM hoya te kahe chesatyArtha AgamanuM lakSaNa zloka 9 anvayArtha :- je [AsopajJan] AsanuM kaheluM hoya [ anutttadhyam ] indrAdika devo dvArA anullaMghanIya hoya arthAt grahaNa karavA yogya hoya athavA anya vAdIo dvArA jenuM khaMDana thaI zake tevuM na hoya. [acheda virodham] pratyakSa ane anumAnAdika pramANothI virodharahita hoya, [tattvopavezata] yathArtha sAta tattvo yA vastusvarUpano upadeza karavAvALuM hoya, [ sA ] sarva jIvone hitakAraka hoya ane [AvathadhaTTanan] mithyAtvAdi kumArganuM nirAkaraNa karavAvALuM hoya, te [zAstram] sacchAstra che. siddhasenadivAkarasya nyAyAvatArepi navama evAyaM zlokaH / Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 29 'AptopajJaM' sarvajJasya prthmoktiH| anullaMdhyaM yasmAttadAptopajJaM tasmAdindrA dInAmanullaMdhyamAdeyaM / kasmAt ? tadupajJatvena teSAmanullaMdhyaM ytH| adRSTeSTa-virodhakaM' - dRSTaM pratyakSaM, iSTamanumAnAdi, na vidyate dRSTeSTAbhyAM virodho ysy| tathAvidhamapi kutastatsiddhamityAha- 'tattvopadezakRt' yatastattvasya ca saptavidhasya jIvAdivastuno yathAvasthitasvarUpasya vA upadezakRt yathAvatpratidezakaMra tato dRssttessttaa-virodhkN| evaMvidhamapi kasmAdavagataM? yataH 'sArvaM' sarvebhyo hitaM sArvamucyate tatkathaM yathAvattatsvarUpaprarUpaNamantareNa ghttet| etadapyasya kuto nizcitamityAha 'kApathaghaTTanaM' yataH kApathasya kutsitamArgasya mithyAdarzanAderghaTTanaM nirAkArakaM' 3 sarvajJapraNItaM zAstraM tatastatsArvamitinA 1 TIkA :- (zAstra kevuM che te kahe che) - "lAropajJa' sarvajJanI prathama uktirUpa che (arthAt sarva prathama Ama bhagavAne kaheluM che. ) - "manunaMa' te AtanuM kaheluM hovAthI indrAdi dvArA ullaMghana karI zakAya tevuM nathI, arthAt temanA dvArA svIkArya che. zAthI? kAraNa ke te sarvajJanuM upadezeluM hovAthI temanAthI khaMDanarahita che, -arthAt teo tenuM ullaMghana karI zake tema nathI. "sadavirodha' daI eTale pratyakSa ane rUma eTale anumAnAdi-pratyakSa ane anumAnAdi pramANothI virodharahita che. te tevA ja prakAranuM ( virodharahita) zI rIte siddha thAya che ? te kahe che- 'topavezavRtta' kAraNa ke sAta prakAranAM tattvanA-jIvAdi vastuonA yathAsthita svarUpano upadeza kare che. yathAvat tene upadeze che tethI te pratyakSa, anumAnAdi pramANothI virodharahita che. te (zAstra) evA prakAranuM ja che (tattvono upadeza karanAra che) ema zI rIte jANuM? kAraNa ke "sArva' sarvane je hitarUpa hoya te sArva kahevAya che, yathAvat tenA svarUpanA prarUpaNa sivAya te kema ghaTI zake? te zAstra tevuM ja che. (sArva che) ema zI rIte nakkI karyuM? te kahe che'ApathadhaTTanama' kAraNa ke te kumArganuM (mithyAdarzanAdinuM) nirAkaraNa karanAra (khaMDana karanAra), sarvajJanuM kaheluM zAstra che tethI te zAstra sarvane hitarUpa che. bhAvArtha :- ahIM AcArye sAcAM AgamanAM-zAstranAM cha lakSaNo batAvyAM che. te nIce pramANe che - 1. je AtanuM (sAcA devanuM) kaheluM che, temanI divyadhvani anusAra che. 2. tasmAphitaravAnAM vA 2. pratipAva ravA rU. niraverIvAra vAM Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhe ratnarakanDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaathedaaniiN zraddhAnagocarasya tapobhRtaH svarUpaM prarUpayannAha viSayAzAvazAtIto niraarmbho'prigrhH| 'jJAnadhyAnataporatnastapasvI sa prshsyte||10|| jenuM khaMDana yA ullaMghana koI karI zake nahi tevuM che. arthAt nyAyayuktithI akAya che. 3. pratyakSa ane parokSa pramaNAdithI virodharahita che. 4. sAta tattvAdinuM yathAvat prarUpaNa kare che. 5. sarva jIvone hitarUpa che. 6. kumArganuM-mithyAmArganuM je khaMDana kare che. pUrva pUrva lakSaNa AgaLa AgaLanA lakSaNanuM kAraNa che, arthAt te AsopajJa che tethI te anusaMdhya che, tethI te daSTa (pratyakSa) ane ISTa (anumAnAdi) -pramANothI virodharahita che. te pratyakSa ane parokSa pramANAdithI virodharahita che tethI te jIvAdi sAta tattvonAM svarUpanuM yathAvat nirUpaNa kare che. yathAvat tattvonuM nirUpaNa karatuM hovAthI te sArva-sarvane hitarUpa che, ane sarvene hitarUpa hovAthI te mithyA mArganuM khaMDana karanAruM che. jaina AgamanI utkRSTatAne je jIva yathArthapaNe oLakhe te potAnA zuddha AtmAnI sanmukha thaI samyagdaSTi thAya ane te mithyASTi rahe nahi. e A zlokano Azaya che. 9. have zraddhAnA viSayabhUta tapobhUtanuM ( gurunuM) svarUpa prarUpI kahe che satyArtha gurunuM lakSaNa zloka 10 anvayArtha :- [2] je [viSayAsavizAtItaH] pAMca indriyonA viSayonI icchAnI parAdhInatAthI rahita che, [nirAraMbha:] AraMbha rahita che, [ marada:] parigraharahita che, ane [ jJAnadhyAnataporatnaH] jJAna, dhyAna tathA tArUpI ratnothI sahita che, [sa:] te [tapasvI] tapasvI [sAvI gu] [prazasyate] kahevAya che. 1. 'jJAnadhyAnataporakta ityapi ' prsiddhH| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 31 viSayeSu stragvanitAdiSvAzA AkAMkSA tasyA vshmdhiintaa| tadatIto vissyaavAMkSAdita:o "nira/razma:' parityaSyAvivyApAra: "parigraho' vahyiAkhyattaraparagrhrhitH| 'jJAnadhyAnataporatnaH' jJAnadhyAnatapAMsyeva ratnAni yasya etadguNaviziSTo ya: sa tapasvI guru: "prazacate' phasAdhyatelA 20 nA TIkA :- "viSayazivizAtIta:' sparzanAdi indriyonA viSayabhUta mALA, strI Adi viSayonI AkAMkSA (AzA) nA vazathI (adhInatAthI) je rahita che arthAt viSayonI AkAMkSAthI je rahita che. "nirAra:' jeNe khetI Adi vyApArano tyAga karyo che, arthAt khetI Adi vyApArathI je rahita che, "parigra:' je bAhya ane AtyaMtara parigrahathI rahita che, "jJAnadhyAnataporatna:' jJAna, dhyAna ane tArUpI ratno jene che evA arthAta jJAna, dhyAna ane tArUpI guNothI je viziSTa che evA tapasvI guru "prazasyate' prazaMsanIya che. bhAvArtha :- je saMsAranA kAraNabhUta pAMca indriyonA viSayonI AzAnI parAdhInatA ane vyApArAdi ane bAhyAbhyatara1 parigraho tenAthI rahita che. ane AtmakalyANanA kAraNabhUta je jJAna, dhyAna ane tapa che temAM lavalIna che arthAt jJAna, dhyAna ane tapa e traNe ratnothI sahita che te satyArtha guru kahevAya che. tevA guru ja prazaMsApAtra che. vizeSa A zlokamAM AcArya tenA pUrvArdhamAM jeno abhAva che tenuM kathana karyuM che, arthAt sAcA gurumAM pAMca indriyonA viSayanI icchAo, AraMbha ane parigrahu-e traNano abhAva darzAvyo che ane tenA uttarArdhamAM jeno sadbhAva che tenuM kathana karyuM che, arthAt sAcA gurumAM jJAna, dhyAna ane tapa-e traNano sadbhAva darzAvyo che. je icchAo, AraMbha ane parigrahano abhAva karI, jJAna, dhyAna ane tapamAM lavalIna rahe che te ja "satyArtha guru' nA nAmane pAtra che. ajJAnI jIvo gurunA je guNone vicAre che temAM koI jIvAzrita che tathA koI aMtaraMga parigraha: mithyAtva, traNa veda-strI-puruSa-napuMsaka bhAva, rati, arati, hasya, zoka, bhaya, jugupsA, krodha, mAna, mAyA ane lobha. bAhya parigraha : kSetra, vAstu, hiraNya (suvarNa), cAMdI, dhana, dhAnya, dAsI, dAsa, kuSya (vastra) ane bhAMDa (vAsaNa ) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra. Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdaidaaniimuktlkssnndevaagmguruvissysy samyagdarzanasya niHzaMkitattvaguNasvarUpaM prarUpayannAha idamevedRzameva tattvaM nAnyanna caanythaa| ityakampAyasAmmovatsanmArge'saMzayA ruciH||11|| vi:' samparzanA "saMjJayA' ni:zaMvitattvadharmopetA viviziSTa sati? 'akampA' nishclaa| kiMvat ? 'AyasAmbhovat' ayasi bhavamAyasaM tacca tadambhazca pudgalAzrita che, tenI vizeSatA nahi jANavAthI asamAna jAtIya muni paryAyamAM etvabuddhithI te mithyASTi ja rahe che. samyagdarzana-jJAna-cAritranI ekatArUpa mokSamArga e ja muninuM sAcuM lakSaNa che. tene te oLakhato nathI. jo enI oLakhANa thAya to te mithyAdaSTi rahe ja nahi.' A pramANe gurunuM svarUpa jANI Atmasanmukha thaI, jIva satyArtha samyagdarzana pragaTa kare-e A zlokano Azaya che. 10. have ukta lakSaNavALA deva, Agama ane guru jeno viSaya che evA samyagdarzananA niHzaMktittva guNanA svarUpanuM prarUpaNa karatAM kahe che1niHzaMktitva aMga ( guNa ) nuM lakSaNa zloka 11 anvayArtha :- [ rUma kava tattvama] A Ata-Agama-tapasvI svarUpa tattva [cdazama ] A prakAre ja che [na anyat] anya, (tenAthI bIjuM) nathI, [2] ane [ na anyathA] anya prakAra nathI. [ti] e rIte [sanmA] Ata-Agama ane gurunA pravAharUpa sanmArgamAM [ sAmovat] lokhaMDanA (lokhaMDanI taravAranA) pANI (tIvra dhAra) samAna [ajaMpA] nizcala (aTala) [ ruvi:] ruci (zraddhAna) te [saMzayA] niHzaMktittvaguNa che. TIkA :- lAyasanmovata' jevI rIte taravArAdi para caDhAveluM loDhAnuM pANI akaMpanizcala che tevI ja rIte "sanmA' saMsArasamudrane pAra utaravA mATe puruSo 1. jAo mokSamArga prakAzaka, adhikAra sAtamo, pRSTha 227. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 33 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra pAnIyaM tadiva tadvat khaDgAdigatapAnIyavadityarthaH kva' sAkampetyAha- 'sanmArge' saMsArasamudrottaraNArtha sadbharmugyate anveSyata iti sanmArga AptAgamagurupravAhastasminkenollekhenetyAha- 'idamevAptAgamatapasvilakSaNaM tttvN| 'idRzameva' uktaprakAreNaiva lakSaNena lkssitN| 'nAnyat' etasmAdbhinnaM n| 'na cAnyathA' uktalakSaNAdanyathA paraparikalpitalakSaNena lakSitaM, 'na ' naiva tatparate DutyevamunzavenA dvArA jenI khoja karavAmAM Ave che-jenuM anveSaNa karavAmAM Ave che evA sanmArgamAM Asa-Agama gurunA pravAharUpa sanmArgamAM-rUmetyAdri' A Ata-Agama-tapasvI svarUpa tattva lakSaNathI lakSita che. "na kanyata' enAthI bIjAM (juduM) nathI. 'na anyathA' kahelA lakSaNathI anyathA-bIjAoe kalpelA lakSaNathI lakSita hovuM bilakula ghaTatuM nathI evA prakArathI "ampa' je nizcala ruci' samyagdarzana che te "asaMzayA' samyagdarzananuM niHzaMktittvaguNa athavA niHzaMkti aMga kahevAya che. bhAvArtha - te tattva A ja che, anya nathI ane anya prakAre paNa nathI. tevuM taravAranAM pANInI (tIkSNa dhAranI) jema nizcala-saMzaya rahita zraddhAna te paramArtha samyagdarzananuM prathama ni:zakti aMga che. vizeSa tattvArthasUtramAM "tatvArthathaddhAnaMsapUnama' arthAt tattvArthanA zraddhAnane samyagdarzana kahyuM che. ahIM TIkAkAre deva, Agama ane guru-e traNenA paramArthasvarUpa tatvanA zraddhAnane samyakatva kahyuM te baMne eka ja che; kAraNa ke ... arahaMtAdikanA zraddhAna thayA vinA tattvArthazraddhAnarUpa samyakatva kadI paNa hoya nahi, mATe arahaMtAdikanA zraddhAnane anvayarUpa kAraNa jANI kAraNamAM kAryano upacAra karI e zraddhAnane samyakatva kahyuM che. jene sAcA arahaMtAdikanA svarUpanuM zraddhAna hoya tene tattvArthazraddhAna avazya hoya ja kAraNa ke arahaMtAdinA svarUpane oLakhatAM jIva-ajIvaAsravAdinI oLakhANa thAya che. e pramANe tene paraspara avinAbhAva jANI koI ThekANe arahaMtAdinA zraddhAnane samyakatva kahyuM che. " mULa zlokamAM "tattva che teno artha TIkAmAM "mAsamatapasvi nakSanuM tattva' 1 kva sA akampetyAha gh.| 2. mokSamArga prakAzaka gujarAtI AvRtti pRSTha 3ra6-327. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra karela che. temAM cha dravya, sAta tattva ane nava padArthano samAveza thaI jAya che. ema zloka 4 mAM kahyuM che te ahIM paNa lAgu paDe che-ema samajavuM. 'tattva'zabda ekavacanamAM che ane Asa-Agama-tapasvI e traNa hovAthI bahuvacana che. vaLI cha dravya, sAta tattva ane nava padArtha e paNa bahuvacana che. tenuM tAtparya e che ke jyAre jIva potAnA trikALI jJAyakasvarUpa jIvatattvanI sanmukha thAya che tyAre ja paramArtha samyagdarzana thAya che ane tyAre ja Asa-Agama-tapasvInI ane cha dravya, sAta tattva ane nava padArthanI sAcI zraddhA kahevAya che; tethI 'tattva' zabda ahIM zAstrakAra AcAryadeve ekavacanamAM vAparela che. zrI tattvArthasUtranA zlokamAM tattvArthanA jIva, ajIva, Asava, baMdha, saMvara, nirjarA, mokSa-ema sAta nAmo ApIne bahuvacanane badale ekavacana 'tattva ' lakhela che. tyAM paNa nija trikALI jIva tattvanI sanmukha thatAM samyagdarzana pragaTe che ema batAvavA ekavacanamAM vAparyu che. zrI pravacanasAramAM kahyuM che ke [bhagavAnazrIkuMdakuMda 66 jo jANadi arahaMtaM davvattaguNattapajjayattehiM / so jANadi appANaM moho khalu jAdi tassa layaM / / 80 / / je arahaMtane dravyatva, guNatva ane paryAyatva vaDe jANe che te AtmAne jANe che ane teno moha nAza pAme che. 66 ...arahaMtAdinuM svarUpa to AtmAzrita bhAvo vaDe tattvazraddhAna thatAM ja jaNAya che. mATe jene arahaMtAdikanuM sAcuM zraddhAna hoya tene tattvazraddhAna avazya hoya ja evo niyama jANavo...." 2. ....tattvArthazraddhAnamAM arahaMtadevAdikanuM zraddhAna paNa garbhita hoya che. athavA je nimittathI tene tattvazraddhAna thAya che te ja nimittathI a2haMtadevAdikanuM paNa zraddhAna thAya che. mATe samyagdarzanamAM devAdikanA zraddhAnano paNa niyama che....." 3. .....sAcI daSTivaDe koI eka lakSaNa grahaNa karatAM anya lakSaNonuM grahaNa thAya che, topaNa mukhya prayojana juduM juduM vicArI anya anya prakArathI e lakSaNo kahyAM che. jyAM tattvArthazraddhAna lakSaNa kahyuM che tyAM to A prayojana che ke-jo e tattvone Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 35 oLakhe to vastunA yathArtha svarUpanuM vA hita-ahitanuM zraddhAna karI mokSamArgamAM pravarte... jyAM deva-guru-dharmanA zraddhAnarUpa lakSaNa kahyuM che tyAM bAhya sAdhananI pradhAnatA kahI che, kAraNa ke arahaMtadevAdikanuM zraddhAna sAcA tattvArthazraddhAnanuM kAraNa che. e bAhya kAraNanI pradhAnatAthI kudevAdikanuM zraddhAna choDAvI, sudevAdikanuM zraddhAna karAvavA arthe deva-guru-dharmanA zraddhAnane mukhya lakSaNa kahyuM che. e pramANe judAM judAM prayojananI mukhyatA vaDe judAM judAM lakSaNo kahyAM che." 4. samyagdaSTi niHzaMka hoya che. arthAt sAta bhayathI rahita hoya che, kAraNa ke te Atmatattvane svAnubhavagocara karI AtmAne AtmApaNe ane dravyakarma-nokarmane paudgalika parabhAvarUpa tathA bhAvakarmane AgnavarUpa jANe che. paradravyothI A jIvane lAbha-hAni ke sukha-du:kha mAnato nathI. vaLI te e vAtamAM niHzaka hoya che ke koI koIne mAratuM nathI ke jIvADatuM nathI ane koI koIne sukhI karatuM nathI ke duHkhI karatuM nathI. arthAt eka dravya bIjA dravyanuM kAMI karatuM nathI; vaLI te daDhapaNe mAne che ke zarIra-putrAdi saMyogI padArthono avazya viyoga thAya che. koI paNa padArtha iSTa ke aniSTa nathI tema ja te sukha-du:khanuM kAraNa paNa nathI. mAtra bhAvakarmarUpa AgnavabhAva che te duHkha che. teno abhAva karavAno prayatna tene niraMtara cAlu hoya che. eka samayamAM paripUrNa nitya jJAyakatattvanA daDha AzrayarUpa AvI niHzaMka mAnyatA vartatI hoya tene 1-A lokano, -paralokano, 3maraNano, 4-vedanAno, pa-arakSAno. 6-agutino ane 7-akasmAtano-ema sAta prakArano bhaya kema hoI zake ? na ja hoya.' (1) "A bhavamAM jIvanaparyata anUkuLa sAmagrI raheze ke nahi? evI ciMtA rahe te A lokano bhaya che. "parabhavamAM mAruM zuM thaze?' evI ciMtA rahe te paralokano bhaya che. jJAnI jANe che ke A caitanya ja mAro eka, nitya loka che ke je sarva kALe pragaTa che. A sivAyano bIjo koI loka mAro nathI. A mAro caitanyasvarUpa loka to koIthI bagADayo bagaDato nathI. AvuM jANatA jJAnIne A lokano ke paralokano bhaya kyAMthI hoya? kadI na hoya. te to potAne svAbhAvika jJAnarUpa ja anubhave che. samyakatvavaMta jIvo niHzakti, tethI ja nirbhaya ane che sahabhayapravimukta jethI, tethI te niHzaMka che. (zrI samayasAra gAthA 228) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 36 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkundakunda sukha-duHkhane bhogavavuM te vedanA che. jJAnIne potAnA eka jJAnamAtra svarUpano ja bhogavaTo che. te pudgalathI thayelI vedanAne vedanA ja jANato nathI. mATe jJAnIne vedanA bhaya nathI. te to sadA nirbhaya vartato thako jJAnane anubhave che. sattAsvarUpa vastuno kadI nAza thato nathI. jJAna (AtmA) paNa pote sattAsvarUpa vastu che, tethI te evuM nathI ke jenI bIjAo vaDe rakSA karavAmAM Ave to rahe, nahi to naSTa thaI jAya. jJAnI Ama jANato hovAthI tene arakSAno bhaya nathI. guti eTale jemAM koI cora vagere praveza na karI zake evo killo, bhoMyaruM vagere; temAM prANI nirbhayapaNe vasI zake che. evo gupta pradeza na hoya paNa khullo pradeza hoya to temAM rahenAra prANIne agusapaNAne lIdhe bhaya rahe che. jJAnI jANe che ke-vastunA nija svarUpamAM koI bIjAM praveza karI zakatuM nathI. mATe vastunuM svarUpa ja vastunI parama gati arthAt abhedya killo che. puruSanuM arthAta AtmAnuM svarUpa jJAna che; te jJAnasvarUpamAM rahelo AtmA guma che kAraNa ke jJAnasvarUpamAM bIjuM koI pravezI zakatuM nathI. AvuM jANatA jJAnIne agutipaNAno bhaya kyAMthI hoya? indriyAdi prANo nAza pAme tene loko maraNa kahe che, paraMtu AtmAne paramArthe indriyAdi prANa nathI, tene to jJAna prANa che. jJAna avinAzI che-teno nAza thato nathI; tethI AtmAne maraNa nathI. jJAnI Ama jANato hovAthI tene maraNano bhaya nathI. koI aNadhAryu aniSTa ekAeka utpanna thaze to? evo bhaya rahe te Akasmika bhaya che. jJAnI jANe che ke-AtmAnuM jJAna potAthI ja siddha, anAdi, anaMta, acaLa, eka che. temAM bIjuM kAMI utpanna thaI zakatuM nathI; mATe temAM aNadhAryu kAMI paNa kyAMthI thAya? arthAt akasmAta kyAMthI bane? AvuM jANatA jJAnIne akasmAtano bhaya kyAMthI hoya? na ja hoya.' vaLI jJAnI jANe che ke"je jIvane je dezamAM, je kALamAM, je vidhAnathI janma-maraNa upalakSaNathI samayasAra gujarAtI AvRtti-kaLaza 155 thI 16O no bhAvArtha, vadhu vistAra mATe jAo zrI paMcAdhyAyI' uttarArdha gAthA 506 thI 546. 1. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra idAnIM niSkAMkSitattvaguNaM samyagdarzane darzayannAha karmaparavaze sAnte duHkhairntritodye| pApavIje sukhe'nAsthA zraddhAnAkAGkSaNA smRtaa||12|| nAkAMkSaNa mRtA' nibittattva nizciMtA vasau? "zrI' thaMbhUtA? " nAstha' na vidyate AsthA shaashvtbuddhirysyaaN| athavA na AsthA anaasthaa| tasyAM tayA vA zraddhA anAsthAzraddhA sA 1cApyanAkAMkSaNeti smRtaa| kva anAsthA'ruciH ? duHkha-sukha-roga-daridratA Adi thavuM sarvajJadave jANyuM che te e ja pramANe niyamathI thavAnuM che ane te ja pramANe thavA yogya che te pramANe te prANIne te ja dezamAM, te ja kALamAM, te ja vidhAnathI-niyamathI thAya che. tene indra ke jinendra-tIrthaMkaradeva koI paNa aTakAvI zakatA nathI." ahIM niHzaMktittvAdine guNa' kahyA che. tene trikALI guNa na samajavo, paNa paryAyamAM te prakAranI zuddhatAno lAbha samajavo, tene "aMga-AcAra-lakSaNa" vagere nAmo paNa ApavAmAM Ave che. 11. have samyagdarzananA niHkAMkSitaguNane darzAvIne kahe che 2. niHkAMkSitaguNanuM lakSaNa zloka 12 anvayArtha :- [varmaparavaze] je karmAne AdhIna che evA [sAjo] je naraanta sahita che evA, [du:a: santarito] jenA udayamAM (udbhavamAM) AMtaruM paDe che evA ane [pAvIne] je pApanA bIjarUpa che-kAraNa rUpa che evA [sura] indriyasaMbaMdhI sukhamAM [banAsthA zraddhA] anAsthA sahitanI zraddhA (indriyasukha pratye upekSApUrvakanI zraddhA) te, [manIvAMkSA] niHkAMkSita aMga [mRtA] kahevAya che. TIkA :- "anANAMkSaMT mRtA' te nakkI niHkAMkSitapaNuM gaNavAmAM AvyuM che. zuM te? zraddhA' zraddhA. kevI (zraddhA)? "anAsthA' jemAM AsthA arthAt zAzvata buddhi na hovI te anAsthA, athavA AsthA nahi te "anAsthA, te anAsthAnI athavA te anAsthA sahitanI zraddhA te anAsthA zraddhA che ane te niHkAMkSita aMga 1. sA vAnANAkRti 2. svAmIkArtikayAnuprekSA gAthA 321-322. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 38 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda " . surve vaiSayiSe thaMbhUte ? ' rmaparavaze ' myatte| tathA ' sAnta' antana vinAzena saha vrtmaane| tathA -- duHkhairantaritodaye' duHkhairmAnasazArIrairantarita udayaH prAdurmAvo ysy| tathA ' pApaDIne ' pAotpattivhArane|| 2 / / kahevAya che. zAmAM anAsthA arthAt aruci ? ' suddhe ' indriya-viSaya saMbaMdhI sukhamAM. kevA (sukhamAM ) ? ' rmaparavaze' je karmAdhIna che evA tathA 'sAnta' je anta-vinAza sahita che evA tathA 'du:airantaritoye' jenA udayamAM vacce vacce mAnasika ane zArIrika duHkho Ave che evA tathA 'pApalIne' je pApanI utpattinuM kAraNa che evA (sukhamAM ). - bhAvArtha :- indriyajanita sukha (sAMsArika sukha ) karmane AdhIna che, antasahita (nAzavaMta ) che, mAnasika ane zArIrika duHkhothI (arthAt Adhi, vyAdhi ane upAdhithI ) khalela pAme che ane pApanuM mULa che, (pApabaMdhanuM kAraNa che). tevA sukhamAM kharekhara (sAcuM ) sukha che evI AsthApUrvaka zraddhA na karavI te niHkAMkSita aMga che. indriyajanita sukhakarmanA udayane AdhIna che, kAraNa ke indriyasukhanAM sAdhano zAtAvedanIya karmanA udaya nimitte prApta thAya che. te viSaya-sAdhano indradhanuSavat vIjaLInA camakArA jema kSaNabhaMgura che. azAtA vedanIya karmanA udaya nimitte teno alpakALamAM aMta Ave che, mATe te antasahita che. indriyasukha akhaMDa dhArApravAharUpa hotuM nathI. tethI vAraMvAra aneka duHkhanA udaya sahita hoya che. koI vakhata roga thAya, to kadI strI-putrAdino viyoga thAya, kadI dhananI hAni thAya, to kadI aniSTa vastuono saMyoga thAya. ema te aneka duHkhothI aMtarita hoya che. vaLI indriyasukhamAM ekatAbuddhi hovAthI ajJAnI jIvo potAnuM vAstavika svarUpa bhUlI pApAraMbhamAM pravRtti kare che, tethI tene pApano baMdha thAya che. AthI indriya sukha pApanuM bIja che. AvA parAdhIna, antasahita ane duHkharUpa indriyasukhamAM samyagdaSTine vAstavika sukha bhAsatuM nathI tethI tene te sAcuM sukha che evI AsthArUpa zraddhA kevI rIte hoya ? ane zraddhA vinA tenI vAMchA (AkAMkSA) paNa kema hoya? indriyasukha bhogavavAnA kALe paNa AkuLatA ja hoya che, tethI te sukha nathI paNa du:kha ja che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 39 zrI pravacanasAra gAthA 76 mAM kahyuM che ke - "je indriyothI prApta thAya che te sukha paranA saMbaMdhavALuM, bAdhAsahita, vicchinna, baMdhanuM kAraNa ane viSa che, e rIte te duHkha ja che." * niHkAMkSita aMga viSe zrI samayasAra gAthA 230 mAM kahyuM che ke je cetayitA karmonAM phaLa pratye tathAkha sarvadharmo pratye kAMkSA (vAMchA ) karato nathI te niSpakSa samyagdaSTi jANavo."ra jene AtmAnA svAbhAvika sukhanI zraddhA hoya che te samyagdaSTi hoya che. kevaLajJAnIo Atmika anaMtasukhane anubhave che. tevA anaMtasukhane je jANe che, upAdeyarUpa zraddhA che ane potAnA Atmika sukhane anubhave che te bhavya jIvo samyagdaSTi che. je jIvone vAstavika sukhAmRtano anubhava hoya tene paradravyonI ane pAradravyonA Azraye thatAM indriyasukhanI ke anya dharmonI AkAMkSA kema hoI zake? kadI na hoya. teo potapotAnA guNasthAna anusAra, jo ke heyabuddhie viSayasukhane anubhave che, topaNa nija zuddhAtmabhAvanAthI utpanna atIndriya sukhane ja upAdeya mAne che ane tethI temane zraddhAmAM sAMsArika sukhanI jarApaNa AkAMkSA nathI. tethI samyagdaSTi jIvone niHkAMkSita guNa hoya che? vizeSa je koI jJAnI, zuddhAtmAnI bhAvanAthI utpanna thayelA paramAnaMda sukhamAM tRpta thaI, paMcendriyanA viSayasukhanA kAraNabhUta karmaphaLomAM tema ja sarva vastuonA dharmomAM athavA A loka-paralokanI IcchAo saMbaMdhI, anya AgamamAM kahelA samasta kudharmomAM IcchA karato nathI te samyagdaSTi sAMsArika sukhamAM niHkAMkSita jANavo." * 1ra. 1. parayukta, bAdhAsahita, khaMDita, baMdhakAraNa, viSama che; je indriyothI labdha te sukha e rIte duHkha ja khare (zrI pravacanasAra gAthA 76.) je karmaphaLa ne sarva dharma taNI na kAMkSA rAkhato, cinurti te kAMkSA rahita samakitadaSTi jANavo. (zrI samayasAra gAthA 230.) jAo zrI paMcAstikAya gAthA 163 nI zrI jayasenAcArya kata TIkA. zrI samayasAra gAthA ra30. nI zrI jayasenAcArya kRta saMskRta TIkA. 4. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra samprati nirvicikitsAguNaM samyagdarzanamya prarUpayannAha svabhAvato'zucau kAye ratnatrayapavitrite / nirjugupsA guNaprItirmatA nirvicikitsatA / / 13 / / * 'nirvivivitsatA mattA ' amyupAtA| hAsau ? 'nirdugupsA' vivitttiAmAva:| vava ? hAye kiMviziSTe ? -- svabhAvato'zucau ' svruupennaapvitrite| itthaMbhUte'pi kAye 'ratnatrayapavitrite' ratnatrayeNa pavitrite pUjyatAM niite| kutastathAbhUte nirjugupsA bhavatItyAha'guNaprIti:' yato guNena ratnatrayAdhArabhUtamuktisAdhakatvalakSaNena prItirmanuSyazarIramevedaM mokSasAdhakaM naanyddevaadishriirmitynuraagH| tatastatra nirjugupseti|| 13 / / [bhagavAnazrIkuMdakuMda have samyagdarzananA nirvicikitsatA guNanuM prarUpaNa karIne kahe chenirvicikitsatA guNanuM lakSaNa zloka 13 3. anvayArtha :- [ svamAvata: ] svarUpathI [ [azuau] apavitra, kintu [ ratnatrayapavitrite] samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritrathI pavitra [gaye] zarIramAM [nirdugupsA] jugupsArahita (glAnirahita ) [ muLaprIti: ] (muktisAdhaka) guNone lIdhe prIti karavI te [nirvivitsittA] nirvicikitsatA aMga kahevAya che. TIkA :- nirvivitsittA mattA' nirvicikitsatA mAnavAmAM AvI che svIkAravAmAM AvI che. te zuM? 'nirdugupsA' nirjugupsA arthAt vicikitsA na hovI te. kyAM? zarIramAM. kevA prakAranA zarIramAM ? 'svamAvatoDyuau' svarUpathI apavitra. AvA (apavitra ) zarIrane paNa, 'ratnatrayapavitrite' ratnatrayathI pavitra banAvavAmAM Ave che- pUjya banAvavAmAM Ave che. evA zarIramAM nirjugupsA (glAni na hovI) zA kAraNe hoya ? te kahe che. 'muLaprIti:' kAraNa ke ratnatrayanA AdhArabhUta ane muktinA sAdhakasvarUpa guNane lIdhe (temAM) prIti hoya che. manuSyanuM A zarIra ja mokSasAdhaka che, nahi ke anya devAdinuM zarI2; evo anurAga (prIti ) hoya che tethI temAM nigupsA hoya che arthAt temAM glAni hotI nathI. bhAvArtha :- A nirvicikitsA guNanuM varNana che. vicikitsAno artha glAni che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com . F Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 41 zarIra svabhAve apavitra che. maLa-mUtrAdi durgadhayukta padArthonuM ghara che. vaLI te azuci, vinAzika ane aneka rogonuM raheThANa che, paNa te kAraNe te glAni ke dveSa karavA yogya nathI. samyagdaSTi koIpaNa paradravyone bhalAM-bUrAM jANato nathI. vastu vicAratAM koI padravya te bhalAM-bUrAM che ja nahi.' para padArthomAM "A sArA ane A narasA" evuM dvata che ja nahi. chatAM mohAcchAdita jIvo temAM sArAnarasAnuM vaita UbhuM kare che ane rucita viSayamAM rAga ane acita viSayamAM padArthamAM vaiSa kare che. samyagdaSTi koIpaNa jIvanAM durgadhamaya zarIrane dekhIne glAni karato nathI. bhAvaliMgI munio nagna hoya che. temanAM zarIrane durgadhavALuM dekhIne ke te zarIranI apriya (bUrI) AkRti dekhIne te pratye te jarApaNa glAni karato nathI. te zarIra to ratnatrayadhArI jIvonuM muktinuM sahakArI kAraNa che. ema jANI tene vyavahAra apekSAe pavitra jANe che ane te pratye glAni utpanna thavA deto nathI. A teno nirvicikitsA guNa che. nizcaya apekSAe pavitra to nizcaya samyagdarzana-jJAna-cAritranI ekatA che. jainamatamAM badhI sArI sArI vAto che, paNa vastranA AvaraNa rahitanI je nagnatA tathA jaLa-snAnAdi kriyAno abhAva e duSaNa che, evA kutsita bhAvone viziSTa vivekI jJAnavALo samyagdaSTi jIva dUra kare che. te paNa nirvicikitsA guNa che. ' samyagdaSTi vastunA dharmo pratye (arthAt sudhA, tRSA, uSNAdi bhAvo pratye tathA viSTA Adi malina dravyo pratye) jugupsA (glAni ) karato nathI. jAguptA nAmanI karmaprakRtino udaya Ave che to paNa pote teno kartA thato nathI. tethI jugupsAkRta baMdha tene thato nathI, paraMtu prakRti rasa daIne kharI jAya che tethI nirjarA ja thAya che." 1. jAo mokSamArga prakAzaka, gujarAtI AvRtti, pRSTha 248. 2. juo zrI pravacanasAra gAthA 83 ane tenI TIkA. 3. juo dravyasaMgraha gAthA 42, pRSTha 170-171 ( nirvicikitsA guNanuM varNana) zrI samayasAra gAthA 231 no bhAvArtha sau koI dharma vize jugupsAbhAva je nahi dhArato, cimUrti nirvicikitsa samakitadaSTi nizcaya jANavo. 231. 5 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 42 2nakaraDaka zrAvakAcAra ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaadhunaa saddarzanasyAmUDhadRSTitvaguNaM prakAzayannAha kApathe pathi du:khAnAM kaapthsthe'pysmmtiH| asaMpRktiranutkIrtiramUDhA dRssttirucyte||14|| amUDhA dRSTiramUDhatvaguNaviziSTaM smygdrshnN| kA ? 'asammatiH' na vidyate manasA sammatiH zreyaHsAdhanatayA sammananaM yatra dRssttau| kva ? 'kApathe' kutsitamArge mithyAvArzanAvI zaMbhUte? "patha' mA cheSAM? "du:ravAnAM' na jevAM tatraivAsammatirapi tu vizeSa zrI paramAtmaprakAza adhyAya 1 gAthA 29 tathA tenI TIkAmAM lakhyuM che ke - he jIva! tuM paramAtmAne jANa. arthAta nityAnaMda vItarAga nirvikalpa samAdhimAM rahIne potAnA AtmAnuM dhyAna kara. zuddhAtmAthI bhinna deha-rAgAdikothI tane zuM prayojana che? kaMI prayojana nathI." tethI ema samajavuM ke dehu joke azuci ane vinAzika che to paNa tenA pratye dveSaglAni ke jugupsA karavI nyAyayukta che-ema samyagdaSTi mAnato ja nathI, to pachI sAcA ratnatrayadhArI muninA zarIra pratye jugupsA tene kema hoI zake? 13. have samyagdarzananA amUDhadaSTitva guNane prakAzI kahe che 4. amUDhadaSTitva guNanuM lakSaNa zloka 14 anvayArtha :- du:vAnAM] du:khonA [ ] mArgarUpa (kAraNarUpa) [ vApathe] ( mithyAdarzanAdi rUpa) kumArgamAM [fa] ane [vApathastha] kumArgamAM sthita jIvamAM paNa [masammatiH] manathI saMmata na hovuM, [saMvRtti] kAyAthI saMparka (sahAro) na karavo ane [ganutvarti ] vacanathI prazaMsA na karavI tene [mUThA :] amUDhadaSTita aMga [3vyad] kahe che. TIkA :- "amUDhA :' te amUDhatva guNa viziSTa samyagdarzana che. zuM? "sammatiH' jyAM daSTimAM (abhiprAyamAM) manathI saMmati hotI nathI arthAt zreyanA sAdhana tarIke mAnavApaNuM hotuM nathI. kyAM? "(r)Athe ' mithyAdarzanAdi rUpa kumArgamAM. kevA (kumArgamAM) ? "du:vAnAM patha' duHkhonAM kAraNarUpa evA (kumArgamAM). temAM ja Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 43 'kApathasthe'pi' mithyAdarzanAdyAdhAre'pi jiive| tathA 'asaMpRktiH' na vidyate sampRktiH kAyena nakhacchoTikAdinA' aMgulicAlanena zirodhUnanena vA prazaMsA ytr| 'anutkIrtiH' na vidyate utkIrtirutkIrtanaM vAcA saMstavanaM ytr| manovAkkAyaimithyAdarzanAdInAM tadvatAM cAprazaMsAkaraNamamUDhaM smygdrshnmityrthH||14|| asaMmati eTaluM ja nahi "pathasthasf?' mithyAdarzanAdinA AdhArabhUta jIvamAM paNa, jyAM "saMpUchi:' kAyAthI saMparka na hovo, arthAt nakha vaDa, capaTI AdithI ke AMgaLI hulAvIne ke mastaka dhuNAvIne prazaMsA na karavI tathA jyAM "anurti :' vANIthI kIrtana ke stavana na hovuM (te amUDhatva guNaviziSTa daSTi che-samyagdarzana che.) mana-vacana-kAyAthI mithyAdarzanAdinI tathA tenA upAsakonI prazaMsA na karavI te amUDha samyagdarzana che-evo artha che. bhAvArtha - naraka, tiryaMca, kumanuSyAdi gatinAM ghora duHkhonAM kAraNabhUta mithyAdarzanAdirUpa kumArgane ane tene anusaratI vyakitaone manathI saMmati na devI, kAyAthI sahAro ke saMparka na karavo athavA capaTI ke mAthuM halAvI-dhuNAvI prazaMsA na karavI ane vacanathI temanAM guNa-gAna ke stavana na karavAM te amUDhadaSTi aMga che. je cetayitA sarvabhAvomAM amUDha che-yathArtha daSTivALo che te kharekhara amUDhadaSTi samyagdaSTi jANavo." "samyagdaSTi sarva padArthonA svarUpane yathArtha jANe che, tene rAga-dveSa-mohano abhAva hovAthI tenI koI padArtha para ayathArtha daSTi paDatI nathI. cAritramohanA udayathI iSTAniSTa bhAvo Upaje to paNa tene udayanuM baLavAnapaNuM jANIne te bhAvono pote kartA thato nathI." je AtmA potAnA zuddhAtmAmAM zraddhAna, jJAna ane AcaraNarUpa nizcayaratnatrayasvarUpa bhAvanAnA baLathI zubha-azubha karmajanita pariNAmarUpa bAhya padArthomAM sarvathA asaMmUDha hoya che (arthAt karmonA udayathI je duHkharUpa vA bAhya zAtArUpa padArthonI avasthAo thAya che temAM zoka-harSa nahi karatAM tenA yathArtha svarUpane jANI tenA nakhacchoTikAdinA prazaMsA gh.| samUDha nahi je sarva bhAve, -satyadaSTi dhArato, te mUDhadaSTirahita samakitadaSTi nizcaya jANavo. 232. (zrI samayasAra gAthA 23ra ane teno bhAvArtha) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 44 ratnakaraDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaayopgRhngunnN tasya pratipAdayannAha svayaM zuddhasya mArgasya baalaashktjnaashryaam| vAcyatAM yatpramArjanti tddhhntyupguuhnm||15|| 'tadupagRhanaM vadanti' yatpramArjanti nirAkuvaMnti prcchaadyntiityrthH| kAM ? vAvyAM' roSa vasya? "mAsya' ratnatrayanakSaOWA viviziSTastha? "svayaM zuddhakya' svabhAvato nirmlsy| kathaMbhUtAM? 'bAlAzaktajanAzrayAM' vAlo'jJaH, azakto vratAdyanuSThAne'samarthaH sa cAsau janazca sa Azrayo yasyAH / aymrth-hitaahitvivekviklN| mohapAzamAM paDI mUrkha banato nathI) te kharekhara amUDhadaSTi samyagdaSTi jANavo." Atmatattva ane zarIrAdika bastittvono yathArtha nizcaya thatAM tenAM phaLasvarUpa samasta mithyAtva-rAgAdi zubhAzubha saMkalpavikalpomAM iSTabuddhi, Atmabuddhi, upAdeyabuddhi, hitabuddhi ane mamatvabhAva choDI vizuddha jJAna-darzana svabhAvamAM nizcaLa rahevuM tenuM nAma sAco amUDhadaSTi guNa che. 14. have tenA (samyagdarzananA) upagUThana guNanuM pratipAdana karI kahe che 5. upagUhana guNanuM lakSaNa zloka 15 anvayArtha - [svayaM] svayaM (svarUpathI) [ zuddhasya] zuddha (pavitra) [mArca] mArganI (mokSamArganI) vInAzajInAzrayama] ajJAnI ane asamartha puruSo dvArA utpanna thayelI [vavyatAM] niMdAne [vat prArnatti] je dUra kare che-chupAve che [tat] te pramArjanane dUra karavuM-chupAvavuM tene ) [35mUdanam] upagRhana aMga [vanti ] kahe che. TIkA :- "svayaM zuddhasya mAsya' svabhAvathI nirmaLa evA ratnatrayasvarUpa mArganA vAlA jIganAkayAM vAvyatAM' ajJAnI ane vratAdinuM AcaraNa karavAmAM asamartha evA janonA Azraye je utpanna thayo che evA doSanuM "yata pramaMtti' je dUra karavuM (chupAvavuM) "ta65mUdanama' tene upagUhana guNa kahe che. A artha che ke hita 1. juo zrI samayasAra gAthA 23ra nI zrI jayasenAcArya kRta saMskRta TIkA. 2. jAo zrI dravyasaMgraha gAthA 41 amUDhadaSTi guNa saMbaMdhI TIkA. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 45 vratAdyanuSThAne'samarthajanamAzrityAgatasya ratnatraye tadvati vA doSasya yat pracchAdanaM tadupamUhanamitinA phA ane ahitanA vivekarahita tathA vratAdinA anuSThAnamAM asamartha evA janonA Azraye ratnatrayamAM athavA tenA dhAraka puruSomAM AvelA doSane je DhAMkavuM (chupAvavuM) te upagUThana che. bhAvArtha :- jeo hitAhitanA vivekathI rahita che, ajJAnI che tathA jeo vratAdikanuM AcaraNa karavAmAM azakta che-asamartha che tevA puruSo dvArA, ratnatrayarUpa mokSamArga saMbaMdhI yA mokSamArganA upAsako saMbaMdhI je niMdA thaI hoya tene pragaTa na karavI (chupAvavI) te upagUhana aMga che. ekano doSa dekhI samasta dharma yA sarva dharmAtmAo dUSita thaze ema jANI samyagdaSTi koI sAdharmInA doSane pragaTa karato nathI. AmAM doSane uttejana ApavAno teno hetu nathI, paraMtu je dharma pratye tenI prIti che tenI niMdA na thAya te jovAno teno pradhAna hetu che. je cetayitA siddhanI (zuddhAtmAnI) bhakti sahita che ane paravastunA sarva dharmone gopavanAra che (arthAt ) rAgAdi parabhAvomAM joDAto nathI) te upagUThanakArI samyagdaSTi jANavo." samyagdaSTi upagRhana guNa sahita che. upagUThana eTale gopavavuM te. ahIM nizcayanayane pradhAna karIne kahyuM che ke samyagdaSTie potAno upayoga siddhabhaktimAM joDelo che ane jyAM upayoga siddhabhaktimAM joDayo ane anya dharmo para daSTi ja na rahI, tethI te sarva anya dharmono gopavanAra che ane Atmazaktino vadhAranAra che. A guNanuM bIjuM nAma "upavRMhaNa' paNa che. upavRMhaNa eTale vadhAravuM te. samyagdaSTie potAno upayoga siddhanA svarUpamAM joDalo hovAthI tenA AtmAnI sarve zakti vadhe che, AtmA puSTa thAya che, mATe te upabRhaNa guNavALo che." 15. 1. je siddhabhaktisahita che. upagRhaka che sau dharmano, cimUrti te upagRhanakara samakitadaSTi jANavo. 233. (zrI samayasAra gAthA 233 ane teno bhAvArtha) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 46 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdaath sthitikaraNaguNaM samyagdarzanasya darzayannAha darzanAcaraNAdvApi calatAM dhrmvtslaiH| pratyavasthApanaM prAjJaiH sthitikrnnmucyte||16|| 'sthitikaraNaM' asthitasya darzanAdezcalitasya sthitakaraNaM sthitiikrnnmucyte| kaiH ? praajnyaistdvickssnnaiH| kiM tat ? ' pratyavasthApanaM ' darzanAdau pUrvavat punrpyvsthaapnN| keSAM ? ' calatAM' kasmAt ? drshnaaccrnnaadvaassi| kaisteSAM pratyavasthApanaM ? 'dharmavatsalaiH' gharmavAtsatyayuDA 26 . have samyagdarzananA sthitikaraNa guNane darzAvIne kahe che6. sthitikaraNa guNanuM lakSaNa zloka 16 anvayArtha - [varNanAta] samyagdarzanathI [ vA] athavA [ garabA] samyaka cAritrathI [1] paNa [vanatAM] calita thatA-DagatA jIvone [ dharmavalsa:] dharmapremI jIvo dvArA [pratyavasthApanama] pharIthI temAM (dharmamAM) pUrvavat sthApavA tene [pAchuM:] vidvAno dvArA [ sthitiraLa] sthitikaraNa aMga [3vyad] kahevAmAM AvyuM che. TIkA - "sthitira' -asthita-darzana AdithI calita thayelAne pharIthI sthira karavo te sthitikaraNa che. "gharmavatsatai:' dharmamAM sneha rAkhavAvALA puruSo dvArA 'darzanAvaraNA ivasatAM' darzana athavA cAritrathI paNa calita thayelAone paNa 'pratyavasthApana' darzanAdimAM pUrvavat pharIthI sthApana karavo tene "prAraiH' vicakSaNa puruSo dvArA 'sthitivaraNamucyate' sthitIkaraNa guNa kahevAya che. bhAvArtha :- roga, daridratA, camatkAra, pralobhana, mithyA upadezAdi kAraNothI samyagdarzana ane samyakracAritrathI DagatA-calita thatA jIvone yogya upadeza ApI dharmapremIo dvArA pharIthI dharmamAM lagADavA (sthira karavA) tene vidvAno sthitIkaraNa guNaaMga kahe che. je cetayitA unmArge jatA potAnA AtmAne paNa mArgamAM sthApe che te 6. ritirasya charanuM gha.. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 47 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra atha vAtsalyaguNaevarUpaM darzane prakaTayamAha svayUthyAnprati sdbhaavsnaathaapetkaitvaa| pratipattiryathAyogyaM vaatslymbhilpyte||17|| vAsaMnya' saghaLi neda: amitha' pratipAdyo sau? "pratipatti:' puujaaprshNsaadiruupaa| kathaM ? 'yathAyogyaM' yogyAnatikrameNa aJjalikaraNAbhimukhagamana prshNsaavcnopkrnnsmprdaanaadilkssnnaa| kAn prati ? 'svayUthyAn' jainAn prti| kthNsthitikaraNayukta samyagdaSTi jANavo." te sthitIkaraNa, sva ane paranA bhedathI be prakAranuM che. temAM je potAnI bhUlane potAnI meLe pariNAmonI zuddhatA dvArA sudhAre che tene nizcayathI svasthitikaraNa kahe che. tathA potAnAthI bhinna vyakitane samyagdarzana vA samyakracAritrathI patita thatI joIne tene dharmopadeza dvArA zaMkA-samAdhAna pUrvaka pharIthI samyagdarzana vA samyakacAritramAM sthira karavAnA bhAvane vyavahArathI parasthitikaraNa kahe che." * 16. have samyagdarzananA vAtsalya guNanuM svarUpa pragaTa karI kahe che 7. vAtsalya guNanuM lakSaNa zloka 17 anvayArtha :- [ dhUna prati] potAnA sahadharmIo pratye [sadbhAvanAthA] sadbhAva (saraLatA) sahita. [amtatavA] mAyA rahita [ yathAyogyama] yathAyogya [pratipatti:] Adara-satkArAdi karavA te [vAtsalyama] vAtsalya aMga [mana]te] kahevAya che. TIkA :- "vatsatya' sahadharmI pratye sneha "miyate' kahevAya che. vAtsalya, eTale zuM? "pratipatti:' pUjA prazaMsAdirUpa satkAra. kevI rIte? "yathAyoyama' je yogya che tenuM ullaMghana karyA sivAya arthAt baMne hAtha joDavA, sAme javuM, prazaMsAnAM vacana kahevAM, upakaraNa (sAdhano) nuM dAna ApavuM-vagere rUpa yathAyogya (satkAra karavo), konA prati? svacUMthyAna' jeno prati. kevo (satkAra) ? "saddhAvasanAthI' sadbhAvanA unmArgagamane svAtmane paNa mArgamAM je sthApato. cimUrti te sthitikaraNayuta samakitadaSTi jANavo. 234 (zrI samayasAra gAthA 234.) zrI paMcAdhyAyI-uttarArdha gAthA 792 no bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 48 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdabhuutaa? 'sadbhAvasanAthA' sadbhAvenAvakratayA sahitA cittpuurviketyrthH| ata eva 'apetakaitavA' apetaM vinaSTaM kaitavaM mAyA yasyAH / / 17 / / atha prabhAvanAguNasvarUpaM darzanasya nirUpayannAha ajJAnatimiravyAptimapAkRtya ythaaythm| jinazAsanamahiAkhyaprakAza: cAtramAvanA avakatA-saraLatA sahita hRdayapUrvaka-evo artha che. tethI ja "papetavatavA" ati eTale naSTa ane maitava eTale mAyA, jemAM mAyA nAza pAmI che tevo arthAt mAyA rahita (satkAra). bhAvArtha - potAnA sahadharmI bhAIono vinayapUrvaka, sArA bhAvasahita kapaTa rahita-kharA dilathI, yathAyogya namaskAra, vinaya, stuti, dAna, prazaMsA ane upakaraNa Adi dvArA Adara-satkAra karavo te vAtsalya aMga che. je cetayitA mokSamArgamAM rahelA samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpI traNa sAdhakosAdhano pratye (athavA vyavahAre AcArya, upAdhyAya ane muni-e traNa sAdhuo pratye) vAtsalya kare che, te vAtsalyabhAva yukta (vAtsalyabhAva sahita) samyagdaSTi jANavo." 1 sthitIkaraNa aMganI jema vAtsalya aMga paNa sva ane paranA bhedathI be prakAranuM che. pariSaha-upasargAdi dvArA pIDita thavA chatAM paNa koI zubha AcaraNamAM, jJAna ane dhyAnamAM zithilatA na AvavA devI te svAbhasaMbaMdhI vAtsalya che ane anya saMyamIo upara ghora pariSaha upasargAdika AvI paDatAM temanI bAdhA dUra karavAno bhAva thavo te paravAtsalya che.* 17. have samyagdarzananA prabhAvanA guNanA svarUpanuM nirUpaNa karI kahe che 8, prabhAvanA guNanuM lakSaNa zloka 18 anvayArtha H- [vajJAnatimirAzima] ajJAnarUpI aMdhakAranA phelAvAne 1. je mokSamArge "sAdhu" trayanuM vatsalatva kare aho ! cimUrti te vAtsalyayuta samakitadaSTi jANavo. ra35. (zrI samayasAra gAthA ra3pa) jAo zrI paMcAdhyAyI uttarArdha gAthA 806 thI 808. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] 1 'prabhAvanA' svAt|Asau? 'binazAsanamAhAtmyaprAza:'| *binazAsanasya mAhAtmyaprakAzastu' * tapojJAnAdyatizayaprakaTIkaraNaM / kathaM ? ' yathAyathaM' snapanadAnapUjAvidhAnatapomaMtrataMtrAdiviSaye AtmazaktyanatikrameNa / kiM kRtvA ? 'apAkRtya ' niraakRty| kAM? -- ajJAnatimiravyAptiM' * jinamatAtpareSAM yatsnapanadAnAdiviSaye'jJAnameva timiramandhakAraM tasya vyAptiM * prsrm|| 18 / / idAnImuktaniHzaMkitattvAdyaSTaguNAnAM madhye kaH kena guNena pradhAnatayA prakaTita iti pradarzayan zlokadvayamAha [apAnRtya] dUra karIne [ yathAyathak] (vistArane ) cita rIte [binazAsanamAhAtmyaprAza: ] jainadharmanA mahimAno prakAza karavo te [pramAvanA] prabhAvanA guNa [syAt] che. * TIkA- ' prabhAvanA' prabhAvanA guNa che. te zuM che? 'binazAsanamAhAtmyaprAza: jinazAsananA mahimAno prakAza karavo te-tapa, jJAnAdinA atizayane pragaTa karavo te. kevI rIte ? ' yathAyathaM ' svapana (abhiSeka), dAna, pUjAvidhAna, tapa, maMtra, taMtrAdinA viSayamAM potAnI zaktino atikrama ( ullaMghana ) karyA vinA (arthAt yAthazakti ), zuM karIne ? ' pAtya ' dUra karIne. kone ? ' ajJAnatimiravyAki' jinamatathI atirikta anya matanAM snepana, dAnAdinA viSayamAM je ajJAnarUpI aMdhakAra tenI vyAptine-tenA phelAvane. 49 bhAvArtha :- jainadharma saMbaMdhI phelAyelI ajJAnatAne potAnI zakti anusAra vidyA, dAna, pUjAvidhAna, tapa, maMtra, taMtrAdi dvArA dUra karIne jainadharmano mahimA pragaTa karavo tene prabhAvanA aMga kahe che. 66 "je caitayitA vidyArUpI rathamAM ArUDha thayo thako manarUpI ratha-paMthamAM ( arthAt jJAnarUpI je rathane cAlavAno mArga temAM) bhramaNa kare che te jinezvaranA jJAnanI prabhAvanA karanAro samyagdaSTi jANavo. 18. * have kahelA niHzaMktitvAdi ATha guNomAM koNa kayA guNa vaDe pradhAnatAthI prasiddha thayela che te batAvatAM be zloka kahe che 6. dha pustao 'tu' nAstiA samyAvanAvijJakSaLA va| * puSpanAta: pAta: -pustao nAstiA 2. cimrUrti mana rathapaMthamAM vidyArathArUDha dhUmato, te jinajJAnaprabhAvakara samakitadaSTi jANavo. 236. (zrI samayasAra gAthA 236.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 50 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdataavdnyjncauro'ngg tato'nantamatiH smRtaa| uddAyanastRtIye'pi turIye revatI mtaa||19|| tato jinendrabhakto'nyo vAriSeNastataH prH| viSNuzca vajanAmA ca zeSayorlakSyatAM gtaaH||20|| tAvacchabdaH kramavAcI, samyagdarzanasya hi niHzaMkitattvAdInyaSTAMgAnyuktAni teSu madhye prathame niHzaMkitattve'gasvarUpe tAvalLakSyatAM dRSTAntatAM gato'JjanacoraH smRto nishcitH| dvitIye'ge niSkAMkSitattve tato'JjanacorAdanyAnantamatirlakSyatAM gatA mtaa| tRtIye'ge nirvicikitsattve uddAyano lakSyatAM gato mtH| turIye caturthe'Gge amUDhadRSTitve ATha guNomAM prasiddha vyaktionAM nAma zloka 19-20 anvayArtha :- [ tAvat ] bhathI phe|| [ aGge] ni:Dita rAma [ aMjanacaura: ] 4- yo2. (prasiddha thayo cha.) [tataH] te 5chI-20 ni:sikSita rAma [anantamatI] 29anaMtamatI [smRtA] prasiddha tha cha. [ tRtIye'pi] bhane trI niviyitsita saMgama [ uddAyana: ] 36yana 25% (prasiddha thayo cha.) [turIye] yothA abhUSTi aMgamA [ revatI ] 21tI 29 [ matA] prasiddha 27 cha. 18. [tataH ] pachI paaym|| 59na aMgama [ jinendrabhakta:] neindramati 08 (prasiddha thayo cha.) [ tataH anyaH] te 5chI 74 sthiti:29|| aMgamA [vAriSeNa:] shrenni| 2%Ino putra pariSe (prasiddha thayo cha.) [ para:] te. 57. [zeSayoH] ze5 me aMgomA arthAta vAtsalya bhane prbhaavn|| maMgama (manu) [viSNuH] vibh| muni [ca] sane [ vajanAmA ] 4%dubhA2 muni [ lakSyatAm] prasiddhine [ gatau] sa. thayo 7. 20. st :- 'tAvada ' 206 mAyA cha. sabhyarzanana ni:Dita mAha aMga gi che, te madhya prathama niHzaMkti aMganA svarUpanA aMjana cora daSTAMtarUpa (prasiddha ) thayo che. bIjA ni:kAMkSita aMgamAM tyArapachI arthAt aMjana corathI bIjI anaMtamatI rANI prasiddha thaI che. trIjA nirvicikitsatA aMgamAM uddayana rAjA prasiddha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 51 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra revatI lakSyatAM gatA mtaa| tatastemyazcaturthebhyo'nyo jinendrabhaktazreSThI upagRhane lakSyatAM gato mtH| tato jinendrabhaktAt paro vAriSeNa: sthitIkaraNe lakSyatAM gato mtH| viSNuzca viSNukumAro vajanAmA ca vajakumAra: zepayorvAtsalyaprabhAvanayorlakSyatAM gatau mtau| gatA iti bahuvacananirdezo dRssttaaNtbhuutoktaatmvyktibhutvaapekssyaa| thayo che. cothA amUDhadaSTi aMgamAM revatI rANI prasiddha thaI che. te pachI eTale te cAra pachI-e cArathI anya jinendrabhakta zeTha upagUThana aMgamAM prasiddha thayo che. pachI jinendrabhaktathI anya vAripeNa sthitIkaraNa aMgamAM prasiddha thayo che. ane viSNu arthAt viSNukumAra muni ane vajanama arthAta vajakumAra muni bAkInAM vAtsalya ane prabhAvanA aMgomAM prasiddha thayA che. daSTAntabhUta kahelI AtmavyaktinA mAnArthe "ata:' ema bahuvacanano nirdeza karela che. bhAvArtha :- sAmAnyataH samyagdaSTine avinAbhAve AThe ATha samyagdarzananAM aMga hoya che paraMtu koI koI aMgamAM potAnA dhArmika jIvananI bAhya vizeSatAone lIdhe lokamAM te prasiddhi pAme che. AvI prasiddhi pAmelI vyakitaonAM nAma nIce pramANe che:aMga prasiddha vyakita niHzaMkita aMjana cora niHkAMkSita anaMtamaNI rANI nirvicikitsatA uddAyana rAjA amUDhadaSTi revatI rANI upagRhana jinendrabhakta zeTha sthitikaraNa vAripeNa (zreNika rAjAno putra) vAtsalya. viSNukumAra muni 8. prabhAvanA vajakumAra muni uparokata aMgomAM prasiddha thayelI vyakitaonI kathAo che te prathamAnuyogano viSaya che. teno artha nIce pramANe samajavo :1. dRSTAMtabhUtoktatvAd vyakti gh.| - muM chuM 5 8 M che Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 52 [ bhagavAna zrIkuMdakuMda ratnakaraDaka zrAvakAcAra tatra niHzaMktittve'janacoro dRSTAntatAM gato'sya kthaa| vaLI prathamAnuyogamAM upacArarUpa koI dharma-aMga thatAM tyAM saMpUrNa dharma thayo kahIe chIe. jema jIvone zaMkA-kAMkSAdi na karatAM tene satyatva thayuM kahIe chIe. paNa koI kAryamAM zaMkA-kAMkSA na karavA mAtrathI to samyakatva na thAya. samyakatva to tattvajJAno thatAM ja thAya che; paraMtu ahIM nizcaya samyakatva zraddhAna to vyavahAra samyatvamAM upacAra karyo tathA vyavahAra samyakatvanA koI eka aMgamAM saMpUrNa vyavahAra samyakatvano upacAra karyo. e pramANe tene upacArathI samyakatva prApta thayuM kahIe chIe." jene pAchaLathI samyakatva thayuM hoya tene ja A upacAra lAgu paDe che, paNa mithyASTi dravyaliMgI, je pAchaLathI samyagdarzana pragaTa kare nahi tene A upacAra lAgu paDato nathI ema samajavuM. vizeSa samyagdarzana, pratIti, ruci, zraddhA ane zraddhAna-e samyakatvanA paryAyAvAcaka zabdo che. samyagdarzanane ATha aMga che. aMga zabdano artha avayava che. samyagdarzana aMgI cheavayavI che ane niHzaMkita Adi tenAM aMga-avayava che. aMgano artha lakSaNa-cihna paNa thAya che. jene samyagdarzana hoya che tene niHzaMkita Adi cihno avazya hoya che. samyagdarzananAM ATha aMgomAM prathamanAM cAra aMgo-niHzaMkita, ni:kAMkSita, nirvicikitsatA ane amUDhadaSTi-e niSedharUpa che ane bAkInAM cAra aMgo-upagRhana, sthitIkaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA-e vidheyarUpa che. sUcanA- have TIkAkAra AThe aMgamAM prasiddha thayelI vyaktionI kamavAra kathA kaheze. temAM niHzaMkitapaNAmAM aMjanacora daSTAMtapaNAne pAmela che. (te ATha aMgamAM niHzaMkita aMgamAM aMjanacoranuM daSTAMta prasiddha che), tenI A kathA che. 1. mokSamArga prakAzaka, gujarAtI AvRtti pRSTha 276. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] 53 'sukRtakarmavazAdamitaprabhavidyutmaprabhadevau saMjAtau cAnyonyasya dharmaparIkSaNArthamatrAyAtau / tato yamadagnistAbhyAM patasazcAlitaH / magadhadeze rAjagRhanagare jinadattazreSThI kRtopavAsaH kRSNacaturdazyAM rAtrau smazAne kAyotsargeNa sthito dRssttH| tato'mitaprabhadevenoktaM dUre tiSThaMtu madIyA munayo'muM gRhasthaM dhyAnAccAlayeti, tato vidyutmaprabhadevenAnekadhA kRtopasargopi na calito dhyAnAt / tataH prabhAte mAyAmupasaMhRtya prazasya cAkAzagAminI vidyA datA tasmai kathitaM ca taveyaM siddhA'nyasya ca paMcanamaskArArcanArAdhanavidhinA setsyatIti / somadattapuSpabaTukena caikadA jinadattazreSThI pRSTaH- kva bhavAn prAtarevotthAya vrjtiiti| tenoktamakRtrimacaityAlayavaMdanAbhaktiM kartuM yathA-dhanvaMtarivizcalomau kathA 1 : aMjanacora dhanvaMtarI ane vizvaloma (baMne) sukRta karmane lIdhe amitaprabha ane vidyutaprabha (nAmanA ) be deva thayA. teo eka bIjAnA dharmanI parIkSA karavA mATe ahIM AvyA. pachI te baMnee yamadagnine tapathI calita karyA. magadha dezamAM rAjagRha nagaramAM jinadatta zeTha upavAsa karI kRSNacaudazanI rAtre smazAnamAM kAyotsargamAM sthita jovAmAM AvyA tyAre amitaprabhadeve ( vidyutaprabhadevane ) kahyuM: mArA munio to dUra raho, (emanI to zI vAta!) paraMtu A gRhasthane (jinadattane ) tame dhyAnathI calita karo.' (C pachI vidyutaprabhadeve aneka prakAre (tenA upa2) upasargo karyA chatAM tene dhyAnathI calita karI zakyA nahi. pachI teNe savAre mAyA saMkelIne tenI-jinadattanI prazaMsA karI ane tene AkAzagAminI vidhA ApI kahyuM: "tane A (vidhA ) siddha thaI cukI che ane anyane paMcanamaskAranI arcanA ane ArAdhanAnI vidhithI te siddha thaze." eka divase somadattapuSpanA baTuke jinadatta zeThane pUchyuM:"Apa savAramAM ja UThIne kyAM jAo cho ? teNe kahyuM: " akRtrima caityAlayonI bhakti karavA mATe jAuM chuM. mane AvI vidhAnI prApti thaI che. ,, 1 svakRta gha0 / 2 jamadagni gha0 / 2 tasmai nAsti gha pustke| Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 54 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdavrjaami| mamatthaM vidyAlAbhaH saMjAta iti kathite tenokta mama vidyAM dehi, yena tvayA saha puSpAdikaM gRhItvA vaMdanAbhaktiM kromiiti| tataH zreSThinA tasyopadezo dttH| tena ca kRSNacaturdazyAM smazAne vaTavRkSapUrvazAkhAyAmaSTottarazatapAdaM darbhazikyaM bandhayitvA tasya tale tIkSNasarvazastrANyUrdhvamukhAni dhRtvA gaMdhapuSpAdikaM datvA zikyamadhye pravizya SaSThopavAsena paMcanamaskArAnuccArya churikayaikaikaM pAda chiMdatA'dho jAjvalyamAnapraharaNasamUhamAlokya bhItena tena saMcititaM-yadi zreSThino vacanamasatyaM bhavati tadA maraNaM bhavatIti zaMkitamanA vAraMvAraM caTanottaraNaM kroti| etasmin prastAve prajApAlasya rAjJaH kanakArAjJIhAraM dRSTvAMjanasuMdaryA vilAsinyA rAvAvAgatoMjanacoro bhnnitH| yadi me kanakArAjhyA hAraM dadAsi tadA bhartA tvaM naanytheti| tato gatvA rAtrau hAraM corayitvAM'janacora Agacchan hArodyotena jJAtoM'garakSaiH koTTapAlaizca dhriyamANo hAraM / zeThathI ema kahevAmAM AvatAM, teNe (baTuke ) kahyuM: "mane paNa A vidyA Apo jethI huM tamArI sAthe puSpAdi laIne vaMdanA-bhakti karuM." pachI zeThe tene upadeza Apyo. (pachI zeThe tene vidyA siddha karavAnI vidhi batAvI.) teNe (baTuke) kALIcaudazanI rAtre smazAnamAM vaDanA vRkSanI pUrvazAkhAmAM ekaso ATha pAdavALuM ( dorIvALuM) darbhanuM zIkuM bAMdhIne tenI nIce badhA prakAranAM tIkSNa zastro UrdhvamUkhe rAkhyAM. pachI gaMdha-puSpAdi daIne, zIkAmadhye teNe praveza karyo. chaThThA upavAsa paMca namaskAro uccArIne charI vaDe eka eka pAdane chedatAM teNe (nIce) caLakatAM hathiyAronA samUhane joI bhayabhIta thaI vicAryuM jo zeThanuM vacana asatya nIvaDe to maraNa nIpaje." e pramANe manamAM vicArIne zaMkA lAvIne te vAraMvAra caDhaUtara kare che. te samaya daramiyAna prajApAla rAjAnI kanakarANIno hAra joIne aMjananI suMdarI vilAsinIe rAtre AvelA aMjanacorane kahyuM: "jo tuM mane kanakarANIno hAra Ape to tuM mAro dhaNI, nahi to nahi." pachI jaIne rAtre hAra corIne aMjanacora jyAre Avato hato, tyAre hAranA prakAzathI aMgarakSakoe ane koTavALoe tene oLakhyo ane pakaDavA jatAM te (cora) 2. vRdaSyamAba: rUti pAThAMtaram' Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tyaktvA praNazya gataH, vaTatale baTukaM dRSTvA tasmAnmaMtraM gRhItvA niHzaMkitena tena vidhinaikavAreNa sarvazikyaM chinnaM zastropari patita: siddhayA vidyayA bhaNitaM-mamAdezaM dehiiti| tenoktaM-jinadattazreSThipArve mAM nyeti| tataH sudarzanamerucaityAlaye jinadattasyAgre nItvA sthitH| pUrvavRttAMtaM kathayitvA tena bhaNitaM-yatheyaM siddhA bhavadupadezena tathA prloksiddhaavpyupdehiiti| tatazcAraNamunisannidhau tapo gRhItvA kailAse kevalaputpAdya mokSa thatA ? niHkAMkSitattve'naMtamatIdRSTAMto'syAH kthaa| aMgadeze caMpAnagararyA rAjA vasuvardhano rAjJI lkssmiimtii| zreSThI priyadattastadbhAryA aMgavatI putrynNtmtii| naMdIzvarASTamyAM zreSTInA dharmakIrtyAcAryapAdamUle'STadinAni brahmacarya gRhiitN| kriDayA'naMtamatI ca graahitaa| anyadA saMpradAnakAle'naMtamatyoktaM-tAta! hArane tyajIne nAsI gayo. vaDanI nIce baTukane joIne tenI pAsethI maMtra grahaNa karIne niHzaMka thaI teNe vidhipUrvaka ekIvakhate zIkAne chedI nAkhyuM ane zastro upara paDavA jatAM te vidyA siddha thaI. siddha thayelI vidyAe kahyuM: "mane Adeza Apo." teNe (core) kahyuM: "mane jinadatta zeThanI pAse laI jA." pachI sudarzana merunA caityAlayamAM jinadatta zeThanI bAjumAM laI jaIne tene khaDo karavAmAM Avyo. pUrvavRtAMta kahIne teNe (core) kahyuM: "jema A vidhA tamArA upadezathI siddha thaI tema paralokanI siddhinA viSayamAM upadeza Apo. pachI cAraNamuninI samIpamAM tapa grahaNa karI kailAsa (parvata) upara kevaLajJAna utpanna karI te (cora) mokSe gayo. 1. niHkAMkSitaNajJAmAM anaMtamatInuM daSTAMta che tenI kathA kathA 2 : anaMtamatI aMga dezamAM caMpAnagarImAM vasuvardhana rAjA hato. tenI rANInuM nAma lakSmIvatI hatuM. (tyAM) priyadatta zeTha hato, tenI strInuM nAma aMgavatI ane putrInuM nAma anaMtamatI hatuM. naMdIzvara aSTAllikAmAM zeTha dharmakIrti AcAryanA pAdamUlamAM ATha divasa mATe brahmacarya grahaNa karyuM. ane zeThe ramatamAM anaMtamatIne paNa brahmacaryavrata . bRta phatyanyatrI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pada ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda mama tvayA brahmacaMrya dApitamataH kiM vivAhena ? zreSThinoktaM krIDayA mayA te brahmacarya dApitaM / nanu taat| dharme vrate kA krIDA / nanu putri / naMdIzvarASTadinAnyeva vrataM tava na sarvadA dattaM / sovAca nanu tAta! tathA bhaTTArakairavivakSitattvAditi / iha janmani pariNayane mama nivRttirastItyuktvA sakalakalAvijJAnazikSAM kurvatI sthitA / yauvanabhare caitre nijodyAne AMdolayaMtI vijayArdhadakSiNazreNikinnarapuravidyAdhararAjena kuMDalamaMDitanAmnA sukezInijabhAryayA saha gaganatale gacchatA dRSTA / kimanayA vinA jIviteneti saMcitya bhAryA gRhe dhRtvA zIghramAgatya vilapaMtI tena sA nItA / AkAze gacchatA bhAryA dRSTvA bhItena parNalaghuvidyAH' samarpya mahATavyAM muktA / tatra ca tAM rudantImAlokya levaDAvyuM. eka vakhate saMpradAna kALe (tene lagnamAM ApavAnA samaye-kanyAdAna samaye ) anaMtamatIe kahyuM: "pitAjI! tame mane brahmacarya apAvyuM che, to vivAhanI zI jarUra che?" zeThe kahyuM : "meM ramatamAM tane brahmacarya apAvyuM che. " " " kharekhara pitAjI! dhArmika vratamAM 2mata kevI ?" anaMtamatIe pUchyuM. 66 zeTha kahe : "kharekhara, putrI! naMdIzvaranA ATha divasa sudhI ja tAruM te vrata hatuM. sadA mATe te ApyuM nathI." teNe ( anaMtamatIe ) kahyuM: "pitAjI! bhaTTArakano (AcAryano ) tema kahevAno hetu na hato. A janmamAM paraNavAnI bAbatamAM mane nivRtti che, (A janmamAM mane paraNavAno tyAga che. ) " 66 Ama kahIne te sarva kalA ane vidyAnuM zikSaNa letI rahI. yauvanapUrNa caitramAsamAM potAnA bagIcAmAM te hiMcakA khAtIhatI. vijayArdha parvatanI dakSiNa zreNInA kinnarapuranA kuMDalamaMDita nAmanA vidyAdhara rAjAe potAnI strI sukezI sAthe AkAzamAM jatAM tene (anaMtamatIne ) joI. 66 'AnA vinA jIvavAnuM zuM prayojana ?" ema vicArIne potAnI strIne ghera mUkIne jaladI pAchA AvI te vidhAdhara rAjA vilApa karatI tene ( anaMtamatIne ) laI gayo. AkAze jatAM potAnI strIne joIne bhayabhIta thaIne teNe (vidyAdhare ) parNalaghuvidhA samarpaNa karIne (pAMdaDA samAna haLavI thaI jAo evI vidhA ajamAvIne ) 6. vidyAyA: gha| Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] bhImanAmnA bhillarAjena nijapallikAyAM nItvA pradhAnarAjJIpadaM tava dadAmi mAmiccheti bhaNitvA rAtrAvanicchatIM bhoktumArabdhA / vratamAhAtmyena vanadevatayA tasya tA'nAdyupasarga: kRtH| devatA kAcidiyamiti bhItena tenAvAsitasArthapuSpakanAmnaH sArthavAhasya smrpitaa| sArthavAho lobhaM darzayitvA pariNetukAmo na tayA vaanychitH| tena cAnIyAyodhyAyAM kAmasenAkuTTinyAH samarpitA, kathamapi vezyA na jAtA / tatastayA siMharAjasya rAjJo darzitA tena ca rAtrau haThAt sevitumArabdhA / nagaradevatayA tadvratamAhAtmyena tasyopasargaH kRtH| tena ca bhItena gRhAnniHsAritA / rudatI sakhedaM sA kamalazrIkSAMtikayA' zrAviketi matvA'tigauraveNa dhRtA / athAnaMtamatIzokavismaraNArthaM priyadattazreSThI bahusahAyo 57 u52thI anaMtamatIne mahAaraNyamAM choDI dIdhI. tyAM tene raDatI joIne bhIma nAmano bhIlono rAjA tene potAnA sthAne laI gayo ane 'tuM mane cAha (prema ka2 ), huM tane mArI paTarANI banAvIza-' ema kahIne rAtre tenI IcchA na hovA chatAM tene bhogavavAnI ceSTA zarU karI. vratanA prabhAvathI-mAhAtmyathI vanadevatAe tenA ( bhIlarAjanA ) u52 tADanAdi upasarga karyo. A koI devatA (devI) che' ema jANI bhayabhIta thaIne teNe (te bhIla rAjAe ) tyAM mukAma nAkhelA vaNajArAonA kAphalAnA pramukha puSpaka nAmanA sArthavAhane anaMtamatI soMpI dIdhI. kaMtikA gha0 / sArthavAhe lobha-lAlaca batAvIne tenI sAthe paraNavAnI IcchA karI; paraMtu teNe ( anaMtamatIe ) tenI IcchA svIkArI nahi. AthI teNe tene ayodhyAmAM lAvIne kAmasenA nAmanI kuTaNI ( vezyA ) ne soMpI. kAmasenAe tene vezyA banAvavA mAgI, paraMtu te koIpaNa rIte vezyA banI nahi. pachI teNe (kAmasenAe ) anaMtamatIne siMharAja nAmanA rAjAne batAvI. rAtre te rAjAe baLajabarIthI tenuM sevana karavA prAraMbha karyo, paNa nagaradevatAe tenA vratanA mAhAtmyathI tenA (rAjA) upara upasarga karyo tethI te (rAjA ) bhayabhIta thayo ane tene gharamAMthI bahAra kADhI mUkI. sakheda raDatI evI tene joIne kamalazrI nAmanI kSAntikA (kSullikA ) e "A (koI ) zrAvikA che" ema mAnIne ati gauravathI (ghaNA mAnabhera) potAnI pAse rAkhI. pachI anaMtamatIno zoka bhulAvavA mATe bahu sAthIo sAthe priyadatta zeTha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 58 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMdavNdnaabhktiN kurvannayodhyAyAM gato nijazyAlakajinadattazreSThino gRhe saMdhyAsamaye praviSTo rAtrau putrIharaNavArtI kthitvaan| prabhAte tasmin vaMdanAbhaktiM katai gate atigauravitaprAdhUrNakanimittaM rasavatIM kartuM gRhe cutaSkaM dAtuM kuzalA kamalazrIkSAMtikA zrAvikA jinadattamAryayA aakaaritaa| sA ca sarvaM kRtvA vasatikAM gtaa| vaMdanAbhaktiM kRtvA Agatena priyadattazreSThinA catuSkamAlokyAnaMtamatI smRtvA gaharitahRdayena gadgaditavacanenAzrupAtaM kurvAta bhaNitaM- yayA gRhamaMDanaM kRtaM tAM me drshyeti| tataH sA AnItA tayozca melApake jAte jinadattazreSThinA ca mahotsavaH kRtH| anaMtamatyA coktaM tAta! idAnIM me tapo dApaya, dRSTamekasminneva bhave sNsaarvaicitrymiti| tataH kamalazrIkSAMtikApAveM tapo gRhItvA bahunA kAlena vidhinA mRtvA tadAtmA sahastrArakalpe devo jaatH||2|| vaMdanA-bhakti karato karato ayodhyAmAM Avyo ane potAnA sALA jinadatta zeThanA gharamAM saMdhyA samaye praveza karyo. rAtre teNe (priyadatta zeThe) putrInA haraNanI vAta kahI, jyAre te savAre vaMdanA-bhakti karavA gayo tyAre bahumAnItA mahemAnanA nimitte (gharanI) zobhA karavA mATe ghara sAthiyo karavA mATe kuzaLa evI kamalazrI kSAntikAnI zrAvikAne jinadatta zeThanI strIe bolAvI. te (zrAvikA) sAthiyA pUrIne potAne AvAse pAchI gaI. vaMdanA-bhakti karIne AvelA priyadatta zeThane sAthiyA joIne anaMtamatI yAda AvI ane UMDA hRdaye (pIDita hRdaye ) gadgadita vacana sAthe raDatAM raDatAM teNe kahyuM: "jeNe A gharanI zobhA karI che, (sAthiyA pUryA che, tene mane batAvo." pachI tene ( anaMtamatIne) lAvavAmAM AvI. te baMneno meLApa thatAM jinadatta zeTha mahotsava karyo. anaMtamatIe kahyuM : "pitAjI! have mane tapa apAvo, kAraNa ke A ja bhavamAM meM saMsAranI vicitratA jeI che. pachI kalamazrI zAntikA-yullikA-ajiMkA pAse tapa-dIkSA grahaNa karI lAMbA kALe vidhipUrvaka marIne teno AtmA sahastrAra svargamAM deva thayo. 2. 2-2 tiA ghaI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra nirvicikitsite udyAyano dRSTAMto'sya kthaa| ekadA saudharmendreNa nijasabhAyAM samyaktvaguNaM vyAvarNayatA bharate 'vatsadeze raurakapure udyAyanamahArAjamya nirvicikitsitaguNaH prazaMsitastaM parIkSituM vAsavadeva uduMbarakakuThakuthitaM munirUpaM vikRtya tasyaiva hastena vidhinA sthitvA sarvamAhAraM jalaM ca mAyayA bhakSayitvAtidurgaMdhaM bahuvamanaM kRtavAn durgaMdhamayAnnaSTe parijane pratIcchato rAjJastaddevyAzca prabhAvatyA upari charditaM, hAhA! viruddha AhAro datto mayetyAtmAnaM niMdayatastaM ca prakSAlayato mAyAM parihRtya prakaTIkRtya pUrvavRttAntaM kathayitvA prazasya ca taM, svarga gtH| uddAyanamahArAjo vardhamAnasvAmIpAdamUle tapogRhItvA muktiM gtH| prabhAvatI ca tapasA brahmasvarge devo bbhuuv||3|| nivicikitsita aMgamAM uddayana rAjAnuM daSTAMta che. tenI kathA kathA 3H udyayana eka divasa saudharma indra potAnI sabhAmAM samyakatva guNanuM varNana karatAM bharatamAM vatsa dezamAM raurakapuramAM (rahetA) udAyana mahArAjanA nirvicikitsita guNanI prazaMsA karI, tenI parIkSA karavA mATe vAsavadeve vikriyAthI udumbara koDhathI pIDAtuM munirUpa dhAraNa karI tenA ja mahelamAM vidhipUrvaka rahIne mAyAthI sarva AhAra-pANInuM bhakSaNa karI, ati durgadhabharI bahu UlaTI karI ( vamana karyuM), durgadhanA bhayathI jyAre sevakavarga bhAgI gayo tyAre rAjA uddayana potAnI rANI prabhAvatI sAthe muninI paricaryA karato rahyo. te vakhate munie e baMne upara UlaTI karI. tyAre paNa "hAya hAya! mArA dvArA viruddha AhAra levAI gayo" ema jyAre te rAjA potAnI nindA karato hato ane muninuM prakSAlana karato hato tyAre deva potAnI mAyAne aLagI karIne asalI rUpamAM pragaTa thayA ane pUrvavRttAMta kahIne ane tenIya prazaMsA karIne svarge cAlyA gayA. udAyana mahArAja vardhamAna svAmInA pAdamUlamAM tapa grahaNa karIne mukti pAmyA ane prabhAvatIno AtmA tapathI brahmasvargamAM deva thayo. 3. 1. vacchaze varu, , ghaI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates SO ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMda amUDhadRSTitve revatI dRSTAnto'sya kthaa| vijayArdhadakSiNazreNyAM meghakUTe nagare rAjA cndprbhH| candrazekharaputrAya rAjyaM datvA paropakArArthaM vandanAbhaktyarthaM ca kiyatIvidyA dadhAno dakSiNamathurAyAM gatvA guptAcAryasamIpe kSullako jaatH| tenaikadA vandanAbhaktyarthamuttaramathurAyAM calitena guptacAryaH puSTa: kiM kasya kathyate ? bhagavatoktaM suvratamunervandanA varuNarAjamahArAjJIrevatyA AzIrvAdazca kthniiyH| tripuSTenApi tena etaavdevoktN| tata: kssullkenoktN| bhavya senAcAryasyaikAdazAMgadhAriNo'nyeSAM ca nAmApi bhagavAn na gahAti tatra kiMcitkAraNaM bhaviSyatIti sampradhArya tatra gatvA suvratamunerbhaTTArakIyAMvandanAM kathayitvA tadIyaM ca viziSTaM vAtsalyaM dRSTA bhavyasenavasatikAM gtH| tatra gatasya ca bhavyasenena saMbhASaNamapi na kRtN| kuNDikAM gRhItvA, bhavyasenena saha bahirbhUmiM gatvA vikurvaNayA amUDhadaSTipaNAmAM revatIrANInuM daSTAMta che tenI kathA kathA 4: revatIrANI vijayArdha parvatanI dakSiNa zreNImAM meghakUTa nagaramAM caMdraprabha rAjAe putra caMdrazekharane rAjya ApIne paropakAra mATe tathA vaMdanA-bhakti mATe keTalIka vidyAo dhAraNa karato thako, dakSiNa mathurAmAM gayo, tyAM guNAcAryanI samIpe kSullaka thayo. teNe eka divasa vaMdanAbhakti mATe uttara mathurA jatAM guNAcAryane pUchayuM: "zuM koIne kAMI kahevAnuM che?" bhagavAna gurAcArye kahyuM : "suvrata munine vaMdanA ane varuNa rAjAnI mahArANI revatIne AzIrvAda kahevA yogya che." traNa vakhata pUchavA chatAM temaNe eTaluM ja kahyuM. pachI te kSullake kahyuM: "agiyAra aMgadhArI bhavyasenAcArya ane bIjAonuM nAma paNa teo letA nathI, to tyAM koI kAraNa haze." Ama vicArI (kSullaka ) tyAM jaIne suvrata munine munirAja bhaTTArakanI vaMdanA kahIne ane temanuM viziSTa vAtsalya joIne bhavyasenanA raheThANe gayo. tyAM gayo tyAre tenI sAthe bhavyasene saMbhASaNa paNa na karyuM. kamaMDaLa laIne bhavyasena sAthe bahArabhUmie (jaMgala) jaI vikriyAthI, 6. thate thI 2. tri:pRnAcetAvanovA ghA rU. '' nArita i pusta Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 61 haritakomalatRNAMkuracchanno mArgo'gre drshitH| taM dRSTvA "Agame kilaite jIvAH kathyante" iti bhaNitvA katrAruciM kRtvA tRNopari gataH zaucasamaye kuNDikAyAM jalaM nAsti tathA vikRtizca kvApi na dRzyate'to'tra svacchasarovare prazastamRttikayA zaucaM kRtvaan| tatastaM mithyAdRSTiM jJAtvA bhavyasenasyAbhavyasenanAma kRtN| tato'nyasmin dine pUrvasyAM dizi padmAsanasthaM cartumukhaM yajJopavItAdyupetaM devAsuravandhamAnaM brahmarupaM drshitN| tatra rAjAdayo bhavyasenAdayazca janA gatAH revatI tu ko'yaM brahmanAma devaH iti bhaNitvA lokaiH preryamANApi na gtaa| evaM dakSiNasyAM dizi garuDAruDhaM caturbhujaM ca gadAzaMkhAdidhArakaM vaasudevruupN| pazcimAyAM dizi vRSabhAruDhaM sArdhacaMdrajaTAjUTagaurIgaNopetaM shNkrruupN| uttarasyAM dizi samavasaraNamadhye prAtihAryASTakopeta suranaravidyA dharamunivRndavandyamAnaM paryakasthitaM tIrthaMkaradevarUpaM drshitN| tatra ca sarvalokA gtaaH| revatI tu lokaH preryamANApi na gatA navaiva vAsudevAH, ekAdazaiva rudrAH, catuviMzatireva lIlA komaLa tRNAMkura vaDe AcchAdita mArga batAvyo. te joIne "AgamamAM kharekhara tene jIva kahyA che." ema kahIne temAM (AgamamAM) aruci batAvI te (bhavyasena) ghAsa upara gayo. kSullake vikriyAthI kamaMDalanuM pANI sukavI nAkhyuM, zaucanA samaye kamaMDaLamAM jaLa nahi ane vikRti paNa koI ThekANe dekhAI nahi tethI teNe (bhavyasene) svaccha sarovaramAM sArI mATIthI zauca karyuM. (jina-matanI upekSA kare che.) tethI tene mithyAdaSTi jANIne (kSullake) bhavyasenanuM abhavyasena evuM nAma rAkhyuM. pachI bIje divase pUrva dizAmAM, padmAsane birAjamAna cAra mukhavALA yajJopavita AdithI yukta, deva-asurothI vaMdita brahmAnuM rUpa (mAyA vidhA vaDe) batAvyuM. rAjAo Adi ane te bhavyasenAdi loko tyAM gayA paraMtu "A brahmA nAmano deva koNa che?" ema kahIne revatI loko dvArA prerAtI hovA chatAM gaI nahi. e rIte dakSiNa dizAmAM garuDa para AruDha thayelA cAra bhujAvALA ane gadA-zaMkhAdi dhAraNa karanAra vAsudevanuM rUpa batAvyuM. ane pachI pazcima dizAmAM baLada-naMdI upara beThelA, jaTAjUthamAM ardhacaMdra dhAraNa karela ane gaurI tathA gaNa sahita zaMkaranuM rUpa ane uttara dizAmAM samavasaraNa madhye ATha prAtihArya sahita, sura, nara, vidhAdhara, munivRnda dvArA vaMdita, paryaka Asane sthita, tIrthakara devanuM rUpa batAvyuM. tyAM paNa badhA loko gayA, paraMtu loko dvArA prerAtI hovA chatAM revatI gaI nahi. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 62 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMdatiirthNkraa jinAgame kthitaaH| te cAtItAH ko'pyayaM mAyAvItyuktvA sthitaa| anyadine caryAvelAyAM vyAdhikSINazarIrakSullakarUpeNa revatIgRhapratolIsamIpamArge mAyAmUrcchayA ptitH| revatyA tamAkarNya bhaktyotthApya tInvopacAraM kRtvA pathyaM kaaryitumaarbdhH| tena ca sarvamAhAraM bhuktvA durgandhavamanaM kRtN| tadapanIya hA! virupakaM mayA'pathyaM dattamiti revatyA vacanAmAkarNya toSAnmAyAmupasaMhRtya tAM devIM vandayitvA gurorAzIrvAdaM pUrvavRttA kathayitvA lokamadhye tu amUDhadRSTitvaM tasyA uccaiH prazasya svasthAne gtH| varuNo rAjA zivakIrtiputrAya rAjyaM datvA tapo gRhItvA mAhendrasvarge devo jaatH| revatyapi tapaH kRtvA brahmasvarge devo bbhuuv| upaguhane jinendrabhakto dRSTo'sya kathA surASTradeze pATaliputranagare rAjA yazodharo' rAjJI susImA putraH suvIra: saptavya jina-AgamamAM nava ja vAsudeva, agiyAra ja rudra ane covIsa ja tIrthakara kahyA che, te to thaI gayA che. A to koI mAyAvI che." ema kahIne revatI UbhI rahI. bIjA divase caryAnA samaye te kSullaka vyAdhithI kSINa thayelA zarIravALA bhulakanA rUpamAM, revatInA gharanI khaDakI samIpe mArgamAM mAyAvI mUccha khAI paDyo. revatI (tenA paDavAno avAja ) sAMbhaLIne tene bhaktithI UThADIne laI AvI tathA jarUrI upacAra karI tene mAphaka Ave tevo (pathya) khorAka ApavAnuM zarU karyuM. teNe (kSullake) badho AhAra khAI jaIne durgadha bharyuM vamana (UlaTI) karyu. te dUra karIne, "arere, (kSullakajIne) meM apathya AhAra Apyo" ema kahyuM. - revatInAM AvA vacano sAMbhaLIne, temanI mAyA saMkelIne, kSullake te devIne gurune (parokSa) vaMdana karAvIne, temanA AzIrvAda tathA pUrvavRttAMta kahIne, lokamAM tenA amUDhadaSTipaNAnI khUba prazaMsA karI, potAnA sthAne gayo. varuNarAjA potAnA putra zivakIrtine rAjya ApIne, tapa grahaNa karIne, mAhendra svargamAM deva thayo. revatIno AtmA paNa tapa karIne brahmasvargamAM deva thayo. 4. upagUhana aMgamAM jinendrabhaktanuM daSTAMta che tenI kathA : kathA 5 : jinendrabhakta saurASTra dezamAM pATalIputra nagaramAM yazodhara rAjA hato. tenI rANInuM nAma . yazaSyano ghaI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 3 sanAbhibhUtastathAbhUtataskarapuruSasevitaH / pUrvadeze gauDaviSaye tAmraliptanagaryAM jinendra bhaktazreSThinaH saptatalaprAsAdopari bahurakSakopayuktapArzvanAthapratimAchatratrayopari viziSTa tarAnarthyevaiDUryamaNiM pAraMparyeNAkarNya lobhAttena suvIreNa nijapuruSAH pRSTAH taM maNiM kiM koDapyAnetuM zakto'stIti / indramukuTamaNimapyahamAnayAmIti galagarjitaM kRtvA sUryanAmA caura: kapaTena kSullako bhUtvA atikAyaklezena grAmanagarakSobhaM kurvANaH krameNa tAmraliptanagarIM gtH| tamAkarNya gatvA'lokya vanditvA saMbhASya prazasya ca kSubhitena jinendrabhaktazreSTinA nItvA pArzvanAthadevaM darzayitvA mAyayA anicchannapi sa tatra maNirakSako dhRtH| ekadA kSullakaM pRSTvA zreSThI samudrayAtrAyAM calito nagarAvahiniMrgatya sthitH| sa caurakSullako gRhajanamupakaraNanayanavyagraM jJAtvA ardharAtre taM maNiM gRhItvA clitH| maNitejasA mArge koTTapAlairdRSTo dhrtumaarbdhH| tebhyaH palAyitumasamarthaH kahAnajainazAstramALA susImA hatuM. temane suvIra nAmano putra hato. te sAta vyasanomAM cakacUra hato ane tevA (vyasanI) cora loko tene sevatA hatA. pUrvadezamAM gauDadeza vibhAgamAM tAmralisa nagarImAM jinendrabhakta zeThanA sAtamALanA mahelanI u52 bahu rakSakothI upayukta (rakSita ) pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAnAM traNa chatro upara viziSTataraamUlya vaisUryamaNi jaDelA che. e saMbaMdhI karNopakarNa ( paraMparAthI ) sAMbhaLIne, lobhathI te suvIre potAnA mANasone pUchyuM : "zuM te maNi lAvavAne koI samartha che?" 66 'indranA mugaTanA maNine paNa huM lAvI ApuM." ema gaLuM khoMkhArI sUrya nAmano cora kapaTathI kSullaka banI atizaya kAyaklezathI gAmaDAM ane nagaromAM kSobhaAnaMdamaya ( khaLatmaLATa ) macAvato kramathI tAmralisa nagarImAM gayo. tenA viSe sAMbhaLIne, (tyAM) jaIne, joIne (tene ) vaMdana karIne, tenI sAthe jinendrazeThe vAtacIta karI, tenI prazaMsA karI. tathA kSobha pAmI tene laI jaIne pArzvanAtha devane dekhADIne mAyAthI na IcchavA chatAM paNa (mAyAthI nA pADavA chatAM paNa) tene tyAM maNinA rakSaka tarIke rAkhyo. eka divasa kSullakane kahIne zeTha samudranI yAtrAe cAlyo ane nagaranI bahAra jaIne rahyo. te cora kSullaka gha2nA mANasone rAcaracIluM laI javAmAM rokAyelA jANIne; madharAte Ni laIne cAlato thayo. maNinA tejathI rastAmAM koTavALoe tene joyo ane pakaDavA prayatna karyo. temanI pAsethI chaTakavAne asamartha evA teNe zeThanuM ja zaraNa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 64 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdashresstthin eva zaraNaM praviSTo mAM rakSa rakSeti coktvaan| koTTapAlAnAM kalakalamAkarNya paryAlocya taM cauraM jJAtvA darzanopahAsapracchAdanArthe bhaNitaM zreSThinA madvacanena ratnamanenAnItamiti virUpakaM bhavadbhiH kRtaM yadasya mahAtapasvinazcaurodghoSaNA kRtA / tataste tasya vacanaM pramANaM kRtvA gatAH / sa ca zreSThinA rAtrau nirdhaattitH| evamanyenApi samyagdRSTinA asamarthAjJAnapuruSAdAgatadarzanadoSasya pracchAdanaM krtvyN| sthitikaraNe vAriSeNo dRSTAnto'sya kathA magadhadeze rAjagRhanagare rAjA zreNiko rAjJI celinI putro vAriSeNa: uttama zrAvakaH caturdazyAM rAtrau kRtopavAsaH smazAne kAyotsargeNa sthitH| tasminnaiva dine udyAnikAyAM gatayA magadhasundarIvilAsinyA zrIkIrtizreSThinyA parihito divyo hAro dRssttH| tatastaM dRSTvA kimanenAlaGkAreNa vinA jIviteneti saMcintya zayyAyAM patittvA sA sthitaa| grahyuM ane 'mArI rakSA karo, rakSA karo' ema kahyuM. koTavALono kalakala avAja sAMbhaLIne ane pUrvApara vicAra karIne 'te cora che' ema jANIne samyagdarzananA upahAsane DhAMkavA mATe zeThe kahyuM: 66 mArA kahevAthI ja te e ratna lAvyo che. tethI A mahA tapasvIne tame cora tarIke jAhera karyo te tame khoTuM karyuM. ; pachI teo ( koTavALo ) te (zeThanAM) vacano satya mAnIne cAlyA gayA. ane zeThe tene (corane ) rAtre kADhI mUkyo. e pramANe anya samyagdaSTie paNa asamartha ane ajJAna puruSathI thayelA samyagdarzananA doSane DhAMkavA joIe. 5. sthitika2Na aMgamAM vAriNanuM dRSTAMta che tenI kathA kathA 6 : vAriSaNa magadha dezamAM rAjagRha nagaramAM rAjA zreNika, rANI celanA tathA temano putra vAriSeNa hatAM. te uttama zrAvaka caudazanI rAtre upavAsa karIne smazAnamAM kAyotsargathI Ubho rahyo, te ja divase bagIcAmAM gayelI magadhasuMdarI vilAsinIe zrIkIrti zeThANIe paherelo divya hAra joyo. pachI tene joIne 'A alaMkAra vinA jIvIne zuM karavuM che?' ema vicArIne te pathArImAM paDI rahI. rAtre AvelA, tenAmAM 6. tasya praNAma tvA gha| 2. tyeSThinA gha| Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 5 rAtrau samAgatena tadAsaktena vidyuccoreNoktaM priye / kimevaM sthitaasiiti| tayoktaM zrIkIrtizreSThinyA' hAraM yadi me dadAsi tadA jIvAmi tvaM ca me bhartA nAnyatheti zrutvA tAM samudIrya ardharAtre gatvA nijakauzalena taM hAraM corayitvA nirgtH| tadudyotena cauro'yamiti jJAtvA gRharakSakai: koTTapAlaizca dhriyamANo palAyitumasamartho vAriSeNakumArasyAgre taM hAraM dhRtvA'dRzyo bhUtvA sthitaH / koTTapAlaizca taM tathAlokya zreNikasya kathitaM deva ! vAriSeNazcaura iti / taM zrutvA tenoktaM mUrkhasyAsya mastakaM gRhytaamiti| mAMgatena yo'siH zirograhaNArtha vAhitaH sa kaNThe tasya puSpamAlA bbhuuv| tamatizayamAkarNya zreNikena gatvA vAriSeNaH kSamAM kAritaH / labdhAbhayapradAnena vidyuccaureNa rAjJo nijavRttAnte kathite vAriSeNo gRhe netumArabdhaH / tena coktaM mayA pANipAtre bhoktvyAsakta vidyuta core tene kahyuM : "priye ! Ama kema paDI rahI che?" teNe kahyuM : "zrIkIrti zeThANIno hAra jo tuM mane Ape to huM jIvIza ane to ja tuM mArA bhartA, nahItara nahI. " e sAMbhaLIne tene AzvAsana ApI, te ardha rAtre jaIne potAnA kauzalyathI te hAra corIne bahAra nIkaLyo. tenA (hAranA ) prakAzathI A cora che' ema jANIne gRharakSako ane koTavALoe tene pakaDavA dheryo. te nAsI javA asamartha hoI vAriSaNakumAranI AgaLa te hAra mUkIne adazya thaIne rahyo. (saMtAI gayo. ) koLavALoe tene (vAriSaNane ) tevo ( cora ) joIne zreNikane kahyuM: "deva ! vAripeNa cora che." te sAMbhaLIne teNe (zreNike ) kahyuM: "te mUrkhanuM mastaka lAvo." caMDALe je talavAra zira levA mATe calAvI te tenA gaLAmAM phUlamALA banI gaI. te camatkAra sAMbhaLI zreNike jaIne vAriSaNanI kSamA mAgI. abhayadAna prApta karIne jyAre vidhuta core rAjAne potAnuM vRttAnta kahyuM tyAre rAjAe vAriSaNane ghera laI javA karyuM paNa teNe kahyuM : "mAre to hastarUpI pAtramAM ja bhojana karavuM che (arthAt muni thavuM che.) 6. zreSThino hAra gha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdamiti| tato'sau sUrasena' munisamIpe munirbhuut| ekadA rAjagRhasamIpe palAzakUTagrAme caryAyAM sa prvissttH| tatra zreNikasya , yo'gnibhUtimaMtrI tatputreNa puSpaDAlena sthApitaM , caryA kArayitvA sa somillAM nijabhAryA puSTvA prabhuputratnAbAlasakhitvAcca stokaM mArgAnuvrajanaM kartu vAriSeNena saha nirgtH| Atmano vyAghuTanArtha kSIravRkSAdikaM darzayan muhurmuhurvandanAM kurvan haste dhRtvA nIto viziSTadharmazravaNaM kRtvA vairAgyaM nItvA tapo grAhito'pi somillAM na vismrti| tau dvAvapi dvAdazavarSANi tIrthayAtrAM kRtvA vardhamAnasvAmIsamavasaraNa gtau| tatra vardhamAnasvAmInaH pRthivyAzca sambandhigItaM devairgIyamAnaM puSpaDAlena shrutN| yathA __" mailakucelI dummanI nahiM pvisiyenn| navesarU ghaLiya, ghara " te diyA " pachI te sUrasana muni pAse muni thayo. eka divase te munie rAjagRhanI najIkamAM palAzakUTa gAmamAM carcA mATe praveza karyo. tyAM zreNikano je agnibhUta maMtrI hato teno putra puSpaDAla caryA karAvIne potAnI strI somilAne kahIne te mAlikano putra tathA bAlasakhA hovAthI thoDe dUra sudhI tene sAtha ApavA te vAriSaNa sAthe gayo. muni pote pharIthI padhAre te mATe kSIra vRkSo vagerebatAvato, vAraMvAra vaMdanA karato, hAthe pakaDIne tene laI javAmAM AvyA, ane viziSTa dharmanuM zravaNa karIne te vairAgyane prApta thayo. tene tapa grahaNa karAvyA chatAM te somilAne visarato nahi. Ama te baMne bAra varSa sudhI tIrthayAtrA karIne, vardhamAna svAmInA samavasaraNamAM gayA. tyAM vardhamAnasvAmI ane pRthvI saMbaMdhI devo dvArA gavAyeluM gIta puSpaDAle sAMbhaLyuM. te A pramANe " mailakucelI dummanI nahiM pvisiyenn| va6 nIvesaDu thAya, para sabsate diyaTT" artha - jayAre pati pravAse jAya che tyAre strI khinna citta thaIne melI kucelI (gaMdI) rahe che paraMtu jayAre te ghara choDI cAlyo jAya che tyAre te zI rIte jIvita rahI zake ? 1. sUradevamuni gh.| 2. dRSTvA gh.| 3. puSpa lADena kh| 4 nAhera vasiyaeNa kh| 5. DajhaMgI gh.| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 67 etadAtmanaH somillAyAzca saMyojya utksstthitshclitH| sa vAriSeNena jJAtvA sthirIkaraNArtha nijanagaraM niitH| celinyA tau dRSTvA vAriSeNaH kiM cAritrAccalitaH AgacchatIti saMcintya parIkSaNArtha sarAgavItarAge ve Asane dtte| vItarAgAsane vAriSeNenopavizyoktaM madIyamantaH purmaaniiytaaN| tatazcelinyA mahAdevyA dvAtriMzadbhAryAH sAlaGkArA aaniitaa| tataH puSpaDAlo vAriSeNenabhaNita: striyo madIyaM yuvarAjapadaM ca tvaM gRhaann| tacchrutvA puSpaDAlo atIva lajjitaH paraM vairAgyaM gtH| paramArthena tapaH kartu lagna tiA 1 vAtsalye viSNukumAro dRSTAnto'sya kathA avantideze ujjayinyAM zrIvarmA rAjA , tasya baliyRhaspatiH pralhAdo namucizceti A (gItane) potAne ane somilAne lAgu pADI utkaMThita thaI te calita thayo. te jANIne tene sthira karavA mATe vAriSaNa tene potAnA nagare laI gayo. celanIe te baMnene joIne "zuM vAripeNa cAritrathI calita thaIne Ave che?' ema vicArI (tenI) parIkSA karavA mATe sarAgI ane vItarAgI evAM be Asano ApyAM. vItarAga Asana para besI vAriNe kahayuM: mArA janAnAnI strIone lAvo (bolAvo)." pachI celanI rANI alaMkAra sahita tenI batrIsa strIone laI AvI. vAriNe puSpaDAlane kahyuM : "mArI A strIo ane rAjyane tuM grahaNa kara." te sAMbhaLIne puSpaDAla ghaNo zaramAyo ane parama vairAgyane prApta thaI paramArthathI tapa karavA (nigraMtha munita sAdhavA) lAgyo. 6. vAtsalya aMgamAM viSNukumAranuM daSTAMta che tenI kathA kathA 7 : viSNukumAra avantI dezamAM ujjayinImAM zrIvarmA rAjA hato. tene bali bRhaspati, 1. itogre 'gha' pustake adhikaH pAThaH 'tato vAriSeNamuniH muktiM gataH puSpaDAlazca svarge devo nAtA' 2. zrI ghA rU. tarasya rAjJo zrImati: ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 68 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdactvaaro mNtrinnH| tatraikadA samastazrutAdhAro divyajJAnI saptasatamunisamanvito'' - kampanAcArya AgatyodyAnake sthitaH samastasaMghazca vAritaH rAjAdike'pyAyate kenApi jalpanaM na kartavyamanyathA samastasaMghasya nAzo bhvissytiiti| rAjJA ca 'dhavalagRhAsthitena pujAstaM nagarIjanaM gacchantaM dRSTvA maMtriNaH pRSTAH kvAyaM loko'kAlayAtrAyAM gcchtiiti| tairuktaM kSapaNakA bahavo bahirudyAne AyAtAstatrAyaM jano yaati| vayamapi tAn dRSTuM gacchAma iti bhaNitvA rAjApi tatra maMtrisamanvito gtH| pratyeke sarve vnditaaH| na ca kenApi AzIrvAdo dttH| divyAnuSThAnenAtinispRhAstiSThantIti saMcintya vyAdhuTite rAjJi maMtribhirduSTAbhiprAyairUpahAsaH kRtaH balIvardA ete na kiMcidapi jAnanti mUrkhA dambhamaunena sthitaaH| evaM bruvANairgacchadbhiragre caryA kRtvA zrutasAgaramunimAgacchantAmAlokyoktaM "ayaM taruNabalIvardaH puurnnkukssiraagcchti|" etadAkarNya tena te praphlAda ane namuci e cAra maMtrIo hatA. tyAM eka divasa samasta zrutanA dhArI divyajJAnI akampanAcArya sAtaso munio sahita AvIne bagIcAmAM rahyAM. "rAjAdi paNa Ave to paNa koInI sAthe bolavuM nahi, nahi to samasta saMghano nAza thaze." ema saghaLA saMghane teoe manAI karI. dhavalagRhamAM rahelA rAjAe, hAthamAM pUjAnI sAmagrI laIne nagaranA lokone jatA joIne maMtrIone pUchayuM: "A loko akAlayAtrAe kyAM jAya che?" temaNe kahyuM : "bahAra bagIcAmAM bahu munio AvyA che tyAM A loko jAya che." ApaNe paNa temanA darzana karavA jaIe," ema kahI rAjA paNa maMtrIo sAthe tyAM gayo. eka eka karI sarvene vaMdanA karI, paNa koIe AzIrvAda Apyo nahi. "divya anuSThAnane lIdhe teo ati niHspRha che" ema mAnI jyAre rAjA pAcho pharyo tyAre duSTa abhiprAyavALA maMtrIoe upahAsa (mazkarI) karI kahyuM ke e mUrkha baLado kAMI jANatA nathI, daMbhathI mauna dharIne beThA che." Ama bolatA bolatA jatAM teoe zrutasAgara munine carcA karIne AvatA joIne kahyuM : A taruNa baLada pUrI rIte peTa bharIne Ave che." A sAMbhaLI temaNe 2. samanvitA ghA 2. mavapUnAvA: ghA rU. sthitA: ghA 4. 2MnyavegathIyAte ghA 5. dhavalagRhasthitena gh.| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 69 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra rAjAgre'nekAntavAdena jitaaH| akampanAcAryasya cAgatya vArtA kthitaa| tenoMktaM sarvasaMghastvayA maaritH| yadi vAdasthAne gatvA rAtrau tvamekAkI tiSThAsi tadA saMghasya jIvitavyaM tava zuddhizca bhvti| tato'sau tatra gatvA kAyotsargeNa sthitaH maMtribhizcAtilajjitaiH kruddhai rAtrau saMghaM mArayituM gacchadbhistamekaM munimAlokya yena paribhavaH kRtaH sa eva haMtavya iti paryAlocya tadvadhArthaM yugapaccatubhiH khaGgA udgUrNAH / kaMpitanagaradevatayA tathaiva te kiilitaaH| prabhAte tathaiva te srvlokaidRssttaaH| ruSTena rAjJA kramAgatA iti na mAritA gardabhArohaNAdikaM kArayitvA deshaannirghaattitaaH| atha kurujAMgaladeze hastinAgapure rAjA mahApadmo rAjJI lakSmImatI putrau padmo vissnnushc| sa ekadA padmAya rAjyaM datvA mahApadmo viSNunA saha zrutasAgaracaMdrAcAryasya samIpe munirjaatH| te ca baliprabhRtaya Agatya padmarAjasya maMtriNo jaataaH| kumbhapuradurge ca siMhabalo rAjA durgabalAt (munie) rAjAnI sAme anekAvAdathI temane (maMtrIone) jItI lIdhA, ane AvIne temaNe akampanAcAryane vAta kahI. akampanAcArye kahyuM : "tame sarva saMghane mArI nAkhyo. (have) jo vAdanA sthaLe jaIne rAtre tame ekalA raho to saMgha jIvaze ane tamArI zuddhi paNa thaze." tethI teo tyAM jaIne kAyotsargathI UbhA rahyA. ati lajjita thayelA, krodhe bharAyelA ane tethI rAtre saMghane mAravA jatA te maMtrIoe te ja ekalA munine joIne jeNe ApaNo parAbhava karyo che tene huNavo ja joIe," ema vicArIne teno vadha karavA mATe ekasAthe te cAreye hAtha ugAmyA. kaMpita thayelA nagaradevatAe temane tevA ja (tevI ja sthitimAM) khaMbhita karyA. savAre badhA mANasoe temane tevI ja sthitimAM (khaMbhita) joyA. krodhe bharAyelA rAjAe "kama (vaMzaparaMparAe) AvelA che" ema jANI teone mAryA nahi, paNa gadheDA upara besADIne temane deza bahAra kADhI mUkyA. pachI kurajAMgala dezamAM hastinApuramAM mahApadma rAjA ane rANI lakSmIvatI hatAM. temane padma ane viSNu nAmanA be putro hatA. eka divasa mahApadma rAjA padmane rAjya ApI viSNu sAthe zrutasAgaracaMdra AcAryanI samIpamAM muni thayo. ane tyAre te bali Adi AvIne padmarAjanA maMtrIo thayA. te vakhate kuMtApura durgamAM siMhabala rAjA durganA ( killAnA) baLathI padma Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 70 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdapdmmnnddlsyopdrvN kroti| tadgrahaNacintayA padma durbalamAlokya balinoktaM kiM deva! daurbalye kaarnnmiti| kathitaM ca rAjJA tacchrutvA AdezaM yAcAyitvA tatra gatvA buddhimAhAtmyena durgaM bhaktvA siMhabalaM gRhItvA vyaadhuttyaagtH| tena padmasyAsau smrpitH| deva! so'yaM siMhabala iti| tuSTena tenoktaM vAMchitaM varaM praarthyeti| balinoktaM yadA pArthayiSyAmi tadA diiytaamiti| atha katipayadineSu viharantaste'kampanAcAryAdayaH sptshtytysttraagtaaH| purakSobhAbaliprabhRtibhistAn parijJAya rAjA etadbhakta iti paryAlocya bhayAttanmAraNArthaM padmaH pUrvavaraM prArthitaH saptadinAnyasmAkaM rAjyaM dehiiti| tato'sau saptadinAni rAjya datvA'ntaHpure pravizya sthitH| balinA ca Atapanagirau kAyotsargeNa sthitAn munin vRtyAveSTya maNDapaM kRtvA yajJaH krtRmaarbdhH| ucchiSTasarAvacchAgAdijIvakalevaraidhUmaizca muninAM mAraNArthamupasargaH kRtH| munayazca dvividhasaMnyAsena maMDaLane upadrava karato hato. tene pakaDavAnI ciMtAthI durbaLa thayelA rAjAne joIne balie kahyuM: "deva! durbaLatAnuM zuM kAraNa che?" rAjAe je kahyuM te sAMbhaLIne, AjJA mAgIne te (bali) tyAM gayo ane potAnI buddhinA prabhAve durgane toDIne siMhabaLane pakaDIne pAcho Avyo ane padmane soMpIne kahyuM: deva! e A siMhabala." saMtuSTa thaIne teNe (rAjAe) kahyuM: "tame vAMchita varamAgo." balie kahyuM : "jyAre mAgu tyAre Apajo." pachI thoDA divasomAM vihAra karatA karatA te akampanAcArya Adi sAtaso munio tyAM AvyA. zaheramAM AnaMdamaya khaLabhaLATa thavAthI bali Adie temane oLakhyA. "rAjA temano bhakta che" ema vicArIne bhayane lIdhe temane mAravA mATe padma pAse pUrvanuM varadAna mAgyuM ke "sAta divasa sudhI amane rAjya Apo." pachI te (rAjA pA) sAta divasa mATe rAjya ApIne (potAnA) aMtaHpuramAM jaIne rahyo. ahIM balie Atapana parvana upara kAyotsargathI UbhelA munione vADathI gherI maMDapa banAvI yajJa karavo zarU karyo. eThAM vAsaNa, bakarAM Adi jIvonAM zarIro ane dhumADAthI munione mAravA mATe upasarga karyo. munio be prakArano saMnyAsa karIne UbhA rahyA. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA 71 sthitA:| atha mithilAnagaryAmardharAtre bahirvinirgatazrutasAgaracandrAcAryeNa AkAze zravaNanakSatraM kampamAnamAlokyAvadhijJAnena jJAtvA bhaNitaM mahAmuninAM mahAnupasargo vrtte| tacchrutvA puSpadharanAmnA vidyAdharakSullakena pRSTaM bhagavan / kva keSAM muninAM mahAnupasargo vartate? hastinApure akampanAcAryAdInAM sptstytiinaaN| upasargaH kathaM nazyati ? dharaNibhUSaNagirau viSNukumAramunirvikriyaddhisampannastiSThati sa nAzayati / etadAkarNya tatsamIpe gatvA kSullakena viSNukumArasya sarvasmin vRttAnte kathite mama kiM vikriyA RddhirastIti saMcintya tatparIkSArthaM hastaH prasAritaH / sa giriM micvA dUre gtH| tatastAM nirNIya tatra gatvA padmarAjo bhnnitH| kiM tvayA muninAmupasargaH kaaritH| bhavatkule kenApIdRzaM na kRtN| tenoktaM kiM karomi mayA pUrvamasya varo datta iti| tata viSNukumAramuninA vAmanabrAhmaNarUpaM dhRtvA divyadhvaninA prAdhyayanaM kRtaM / balinoktaM pachI mithilA nagarImAM ardharAtre bahAra nIkaLelA zrutasAgaracaMdrAcArye AkAzamAM zravaNa nakSatrane kaMpAyamAna joIne avadhijJAnathI jANIne kahyuM: "mahAmunione moTo upasarga thaI rahyo che." te sAMbhaLI puSpadha2 nAmanA vidyAdhara kSullake pUchyuM: "bhagavan! kyAM kyA kyA munione moTo upasarga thaI rahyo che?" temaNe kahyuM : " hastinApuramAM akaMpanAcAryAdi sAtaso munione upasarga che." "te kevI rIte nAza pAme ?" ema kSullaka dvArA pUchavAmAM AvatAM temaNe kahyuM: "dharaNibhUSaNa parvata upa2 viSNukumAra muni che. temane vikriyA Rddhi prApta thaI che. teo (A upasargane ) dUra karI zake." e sAMbhaLIne temanI pAse jaI kSullake muni zrI viSNukumArane sarva vRtAMta kahyuM. tyAre temaNe kahyuM ke : "zuM mane vikriyA Rddhi prApta thaI che?" ema vicArI tenI parIkSA karavA mATe potAno hAtha laMbAvyo. te (hAtha) parvata bhedIne dUra gayo. pachI teno nirNaya karI, tyAM jaI padmarAjane teNe kahyuM: "tame munione kema upasarga karAvyo ? ApanA kuLamAM koIe evuM kadI karyuM nathI." teNe (rAjAe ) kahyuM : "huM zuM karuM? pUrve meM varadAna ApyuM hatuM." pachI viSNukumAre vAmana (ThIMgaNA ) brAhmaNanuM rUpa banAvIne divyadhvanithI ( uttama zabdo dvArA ) veda maMtronuM uccAraNa zarU karyuM. balie kahyuM "tamane zuM ApuM ?" k Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 72 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdakiN tujyaM diiyte| tenoktaM bhUmeH pAdatrayaM dehi| grahilabrAhmaNa bahutaramanyat prArthayeti vAraM vAraM lokairbhaNyamAno'pi tAvadeva yaacte| tato hastodakAdividhinA bhUmipAdatraye datte tenaikapAdo merau datto dvitIyo mAnuSottaragirau tRtIyapAdena devavimAnAdInAM kSobhaM kRtvA balipRSThe taM pAdaM datvA baliM vaddhvA muninAmupasargo nivaaritH| tataste catvAro'pi maMtriNa: padmasya bhayAdAgatya viSNukumAramunerakampanAcAryAdInAM ca pAdeSu lgnaaH| te maMtriNaH zrAvakAzca jAtA iti| prabhAvanAyAM vajakumAro dRSTAMnto'sya kathA hastinAgapure balarAjasya purohito garuDastatputraH somadattaH tena sakalazAstrANi paThitvA ahicchatrapure nijamAmasubhUtipAdyaM gatvA bhnnitN| mAma ! mAM durmukharAjasya teNe kahyuM : "bhUminAM traNa pagalAM Apo." he grahila (jakkI) brAhmaNa ! bIjuM badhuM mAga." ema vAraMvAra lokoe tene kahyuM chatAM teNe eTaluM ja mAgyuM. pachI hAthamAM pANI laI vidhipUrvaka jamInanAM traNa pagalAM ApyAM. teNe eka pagaluM meru parvata upara mUkayuM ane bIjAM pagaluM mAnuSottara parvata para mUkyuM ane trIjA pagalAMthI devonA vimAno AdimAM kSobha (khaLabhaLATa) karIne baline pITha para te pagaluM daIne baline bAMdhIne muniono upasarga nivAryo. pachI te cAre maMtrIo padmanA bhayathI AvIne viSNukumAra muni ane akampanAcArya AdinA page paDyA ane zrAvaka banyA. 7. prabhAvanA aMgamAM vajakumAranuM daSTAMta che tenI kathA kathA 8: vajakumAra hastinApuramAM baLarAjane garuDa nAmano purohita hato. teno putra somadatta hato. badhAM zAstro bhaNIne ahicchatrapuramAM potAnA mAmA subhUti pAse jaIne teNe kahyuM: "mAmA! mane durmukharAjanI mulAkAta karAvo." paNa te abhimAnIe mulAkAta na che. tyAre maMtriA: pAzcA. 2. gha pustake ito'gredhikaH pAThaH 'vyantaradevaiH sudhoSavINAtrAyaM dattaM vissnnukumaarpaadpuujaarth|' Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra darzayet na' ca garvitena tena drshitH| tato grahilo bhUtvA sabhAyAM svayameva taM dRSTvA AzIrvAdaM datvA sarvazAstrakuzalatvaM prakAzya maMtripadaM lbdhvaan| taM tathAbhUtamAlokya subhUtimAmo yajJadattAM putrIM pariNetuM dttvaan| ekadA tasyA garbhiNyA varSAkAle AmraphalabhakSaNe dohalako jaatH| tataH somadattena tAnyudyAnavane anveSayatA yatrAmravRkSa sumitrAcAryo yogaM gRhItavAMstaM nAnAphalaiH phalitaM dRSTavAM tasmAttAnyAdAya puruSahaste pressitvaan| svayaM ca dharma zrutvA nirviNNastapo gRhItvA AgamamadhItya pariNato bhUtvA nAbhigirau Atapanena sthitH| yajJadattA ca putraM prasUtA taM vRttAntaM zrutvA baMdhusamIpaM gtaa| tasya zuddhiM jJAtvA bandhubhiH saha nAmigiriM gatvA tamAtapanasthamAlokyAtikopAttatpAdopari bAlakaM dhRtvA durvacanAni datvA gRhaM gtaa| atra prastAve divAkaradevanAmA vidyAdharo'marAvatIpuryAH purandaranAmnA laghubhrAtrA raajyaannirghaattitH| sakalatro karAvI. tethI te grahila (jakkI) banIne pote ja sabhAmAM jaIne tenI mulAkAta lIdhI. tene AzIrvAda ApI, sarva zAstromAM nipuNatA batAvI ane maMtrIpada prApta karyuM. tene Avo joIne subhUti mAmAe (potAnI) putrI yajJadattA tenI sAthe paraNAvI. eka divasa tenI garbhavatI strIne varSAkAlamAM (comAsAmAM) kerI khAvAno dohada thayo. pachI somadatta udyAna vananI aMdara phaLonI tapAsa karatAM je AmravRkSanI nIce sumitrAcArye yoga dhAraNa karyo hato tene vividha phaLothI phalita joI temAMthI (te vRkSa uparathI) te (phaLo) laIne (koI ) puruSa sAthe mokalI ApyAM ane pote dharmazravaNa karIne udAsIna thayo ane tapa grahaNa karIne, Agamano abhyAsa karIne bahu paripakava banI nAbhi parvata upara Atapana AdarIne rahyo. yajJadattAe putrane janma Apyo. pati muni thavAnA samAcAra sAMbhaLIne te tenA bhAIo pAse cAlI gaI. tenI (putranI) zuddhi jANIne te bhAIo sAthe nAbhi parvata para gaI ane tyAM tene Atapana yogamAM beThelo joI, ghaNA kopathI tenA paga upara bALakane rAkhIne tathA durvacano kahIne te ghera gaI. A daramiyAna divAkaradeva nAmanA vidyAdhare amarAvatIpurInA puraMdara nAmanA nAnAbhAIne rAjyamAMthI kADhI mUkyo. te tenI strI sAthe munine vaMdanA karavA Avyo. . varSamate 2a,T,vaya ghA rU. 1, 3, 4, tena garvitana na varzita: ghaI rU. muvikhyA: mUtrapAd: 8 tuM , , Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 74 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdamuni vnditumaayaatH| taM bAlaM gRhItvA nijabhAryAyAH samarpya vajakumAra iti nAma kRtvA gtH| sa ca vajakumAra: kanakanagare vimalavAhananijamaithunikasamIpe sarvavidyApArago yuvA ca krameNa jaatH| atha garuDavegAGgavatyoH putrI pavanavegA hemantaparvate prajJaptiM vidyAM mahAzrameNa sAdhayantI pavanAkampitabadarIvajakaMTakena locane viddhaa| tatastatpIDayA calacittAyA vidyA na siddhyti| tato vajakumAreNa ca tAM tathA dRSTavA vijJAnena kaNTaka uddhRtH| tataH sthiracittAyAstasyA vidyA siddhaa| uktaM ca tayA bhavatprasAdena eSA vidyA siddhA, tvameva me bhartetyuktavA prinniitH| vajrakumAreNoktaM tAta! ahaM kasya putra iti satyaM kathaya , tasmin kathite me bhojanAdau prvRttiriti| tatastena pUrvavRttAntaH sarvaH satya eva kthitH| tamAkarNya nijaguruM dRSTuM bandhubhiH saha mathurAyAM kSatriyaguhAyAM gtH| tatra ca somadattagurordivAkaradevena baMdanAM kRtvA vRttAntaH kthitH| samastabandhUna mahatA kaSTena visRjya vajakumAro munirjaatH| atrAntare te bALakane laIne potAnI strIne soMpI tenuM vajakumAra nAma pADIne gayo. te vajakumAra kanakanagaramAM potAnA maithunika (joDiyA) bhAI vimalavAhana pAse sarva vidyAomAM pAraMgata thayo ane krame krame yuvAna thayo. pachI garuDavega ane aMgavatInI putrI pavanavegA hemanta parvata upara mahAzramathI prajJapti vidyA sAdhatI hatI. pavanathI kaMpita thayelI badarI (boraDI) nA vajakaMTakathI tenI AMkha viMdhAI gaI. tethI tenI pIDAthI calita thayelA cittavALI (pavanavegA) ne vidhA siddha thaI nahi. pachI vajakumAre tene tevI joIne vijJAnathI kAMTo kADhayo, pachI sthira cittavALI tene (pavanavegAne) vidyA siddha thaI ane teNe kahyuM: "ApanI kRpAthI A vidhA siddha thaI che, tethI tame ja mArA pati cho." ame kahIne te tenI sAthe paraNI. - vajakumAre kahyuM: "tAta! huM kono putra chuM? sAcuM kaho. te kahezo to ja bhojanAdimAM mArI pravRtti thaze." pachI teNe badhuM pUrvavRttAMta sAcesAcuM kahyuM. te sAMbhaLIne potAnA gurunAM (potAnA pitAnAM) darzana karavA mATe baMdhuo sAthe mathurAmAM kSatriya guphAmAM gayo. tyAM somadattanA gurune vaMdanA karI, divAkaradeve temane hakIkata kahI. mahAkaSTathI samasta baMdhuvarganuM visarjana karI vajakumAra muni thayo. . , I, najare ghA. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 75 mathurAyAmanyA kathA-rAjA pUtigandho rAjJI urvilaa| sA ca samyagdRSTiratIva jinadharmaprabhAvanAyAM rtaa| nandIzvarASTadinAni prativarSa jinendrarathayAtrAM trIn vArAn kaaryti| tatraiva nagaryA zreSThI sAgaradattaH zreSThinI samudradattA putrI dridraa| mRte sAgaradatte daridrA paragRhe nikSiptasikthAni bhakSayantI caryA praviSTena munidvayena dRSTAM tato laghumuninoktaM hA! varAkI mahatA kaSTena jiivtiiti| tadAkarNya jyeSThamuninoktaM atraivAsya rAjJaH paTTarAjJI vallabhA bhvissytiiti| bhikSAM bhramatA dharmazrIvaMdakena tadvacanamAkarNya nAnyathA munibhASitamiti saMcintya svavihAre tAM nItvA mRSTAhArai: possitaa| ekadA yauvanabhare caitramAse AndolayantIM tAM rAjA dRSTvA atIva virahAvasthAM gtH| tato maMtribhistAM tadarthe vaMdako yaacitH| tenoktaM yadi madIyaM dharmaM rAjA gRhNAti tadA A daramiyAna mathurAmAM eka bIjI kathA (ghaTanA) thaI- tyAM pUtigaMdha rAjA hato, tene urvilA rANI hatI, te samyagdaSTi hatI ane jinadharmanI prabhAvanAmAM ghaNI rata rahetI hatI. te dara varSe naMdIzvaranA ATha divasa jinendranI rathayAtrA traNavAra karAvatI. te ja nagarImAM sAgaradatta zeTha hato, tenI zeThANInuM nAma samudradattA hatuM ane putrInuM nAma daridra hatuM. sAgaradatta marI gayo tyAre daridrA eka divasa pArake ghera nAkhI dIdhelA ( rAMdhelA) bhAta te khAtI hatI. caryA mATe pravezelA be munio dvArA te jovAmAM AvI. tethI nAnA munie kahyuM: "are! bicArI mahAkaSTathI jIvI rahI che." te sAMbhaLI moTA munie kahyuM: "ahIMnA rAjAnI te mAnItI paTarANI thaze." bhikSA mATe bhramaNa karatAM dharmazrInaMdake temanuM vacana sAMbhaLI munie bhAkheluM anyathA hoya nahi' ema vicArI tene potAnA vihAramAM laI jaI puSTa (sAro ) AhAra ApI popaNa karyuM. eka divasa yauvanabhara caitramAsamAM (bhara caitra mAsamAM) rAjAe tene AnaMdamAM hilorA letI (hiMcakatI) joI ane bahu viraha avasthAne prApta thayo, tethI maMtrIoe tenA mATe vaMdaka (bauddhasAdhu) pAse jaI tenI mAgaNI karI. teNe kahyuM : "jo rAjA mAro dharma svIkAre to huM tene dauM." 1. jharvI, nA 2. miSTAdAre. . Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 76 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaddaamiiti| tatsarva kRtvA prinniitaa| paTTamahAdevI tasya sAtivallabhA jaataa| phAlgunanandIzvarayAtrAyAmurvilA rathayAtrAmahAropaM dRSTvA tayA bhaNitaM deva! madIyo buddharatho'dhunA puryAM prathamaM bhrmtu| rAjJA coktamevaM bhvtviti| tata urvilA vadati madIyo ratho yadi prathama bhramati tadAhAre mama pravRttiranyathA nivRttiriti pratijJAM gRhItvA kSatriyaguhAyAM somadattAcAryapAveM gtaa| tasmin prastAve vajakumAramunervandanA-bhaktyarthamAyAtA divAkaradevAdayo vidyAdharAstadIyavRttAntaM ca zrutvA vajrakumAramuninA te bhnnitaaH| urvilAyAH pratijJArUDhAyA rathayAtrA bhavadbhiH krtvyeti| tatastairbuddhadAsI rathaM bhagavA nAnAvibhUtyA urvilAyA rathayAtrA kaaritaa| tamatizayaM dRSTvA pratibuddhA buddhadAsI anye ca nanA nirmAtA gAtA tA. 20 te badhAno svIkAra karatAM teNe tene paraNAvI ane tenI (rAjAnI) atipriya paTTamahAdevI banI. phAgaNa mAsanI naMdIzvaranI yAtrAmAM mahArANI urvilAnI rathayAtrAno moTo ThATha joI, teNe kahyuM: "deva! mAro buddhano ratha have nagarImAM prathama phare." rAjAe kahyuM : "tema thaze." AthI urvilAe kahyuM : "mAro ratha jo prathama pharaze to ja mArI AhArAdimAM pravRtti thaze, nahitara temAM nivRtti che." AvI pratijJA laIne kSatriya guphAmAM rahelA somadatta AcArya pAse gaI. te daramiyAna vajakumAra muninI vaMdanA-bhakti mATe AvelA divAkara devAdi vidyAdharone, tenuM vRtAMta sAMbhaLIne, vajakumAra munie kahyuM: "pratijJArUDha urvilAnI rathayAtrA tamAre karAvavI joIe." tethI teoe buddhadAsIno ratha bhAMgIne aneka vibhUtithI urvilAnI rathayAtrA karAvI. teno atizaya dekhIne buddhanI dAsI pratibodhane pAmelI ane anya jano jinadharmamAM rata thayA. 8. vizeSa samyagdarzananAM niHzaMkitAdi ATha aMga che. aMgano artha avayava, sAdhana, karaNa ane lakSaNa yA cihna thAya che. samyagdarzana aMgI che ane niHzaMkitAdi ATha aMga che. samyagdarzana sAdhya che ane niHzaMkitAdi sAdhana che. je samyagdaSTi hoya che tene ni:zaMkitAdi ATha cihno jarUra hoya che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77. Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra nanu samyagdarzanasyASTabhiraGgaiH prarUpitaiH kiM prayojanaM ? tadvikalasyApyasya saMsArocchedanasAmarthyasaMbhavAdityAzaMkyAha nAMgahInamalaM chettuM darzanaM jnmsnttim| na hi mantro'kSaranyUno nihanti vissvednaaN|| 21 / / 'rzana' 9 "janmasantati' saMsArapravarSo 'chetuM' kacchamituM nA' na samartha A ATha aMgamAM prathama niHzaMkitAdi cAra aMga niSedharUpa che ane bAkInA upagUhanAdi cAra aMga vigheyarUpa che. ....... koI kAryamAM zaMkA-kAMkSA na karavA mAtrathI to samyakatva na thAya. samyakatva to tattvazraddhAna thatAM ja thAya che. paraMtu ahIM nizcaya samyakatvano to vyavahAra-samyakatvamAM upacAra karyo che. tathA vyavahAra samyakatvanA koI eka aMgamAM saMpUrNa vyavahArasamyakatvano upacAra karyo, e pramANe tene upacArathI samyatva thayuM kahIe chIe... jeNe samyakatva pragaTa karyuM hoya tene A upacAra lAgu paDe che. mithyAdaSTi dravyaliMgIne A upacAra lAgu paDato nathI, kemake tene samyakatva thayuM nathI. samyakatvanAM aMgo saMbaMdhI je ATha daSTAMto (kathArUpe ) ApyAM che te A daSTie samajavAM. 19-20. samyagdarzananAM ATha aMgonuM prarUpaNa karavAnuM zuM prayojana? kAraNa ke tenA vinA paNa tene (samyagdarzanane) saMsArano nAza karavAnuM sAmarthya saMbhave che. evI AzaMkA karIne kahe che aMgasahita samyagdarzananuM sAmarthya zloka 21 avayArtha - [iAdInaM] aMga rahita [varNana] samyagdarzana [banmasaMtatina] janma-maraNanI paraMparAno [ pejuM] nAza karavAne [ naM] samartha nathI. jema [ akSarajjainaH] akSarahIna [maMtra:] maMtra [viSavenAM] viSavedanAne [ di nitti] nAza karI zakato ja nathI. TIkA :- "AjadIna Dharzana nanmasaMtati chetuM na " niHzaMktitvAdi svarUpa 1. gujarAtI mokSamArga prakAzaka pRSTha 276 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdakthNbhuutN sat, 'aMgahInaM' againi:zaMkitattvAdisvarUpairTAnaM viklN| asyaivArthasya samarthanArtha dRSTAntamAha- 'na hI' tyaadi| sarpAdidaSTasya prasRtasarvAgaviSavedanasya tadapaharaNAryaM prayukto maMtro'kSareNApi nyUno hano 'na hi' naiva 'nihanti' sphoTayati viSavedanAM tataH samyahIgdarzanasya saMsArocchedasAdhane'STAGgopetatvaM yuktameva, trimuuddhaapoddhtvvt| ____ kAni punastAni trINi mUDhAni yadamUDhatvaM tasya saMsArocchedasAdhanaM syAditi ceducyate, lokadevatApAkhaMDimUDhabhedAt trINi mUDhAni bhvnti| tatra lokamUDhaM tAvaddarzayannAha ApagAsAgarasnAnamuccayaH siktaashmnaam| giripAto'gnipAtazca lokamUDhaM nigdyte||22|| aMgothI rahita hoya evuM samyagdarzana saMsAranA prabaMdhano (saMsAranI saMtatino) uccheda karavAne samartha nathI. A ja arthanA samarthanane mATe prAnta kahe che. "na di phatyAti" sarpAdithI DasAyelA ane sarva aMgomAM prasarelA viSanI vedanAvALA manuSyanI viSavedanAne dUra karavAne yojelo eka paNa ochA akSaravALo maMtra viSanI vedanAne dUra karI zakato ja nathI. tethI samyagdarzanane saMsAraucchedanA sAdhanabhUta thavAmAM aSTAMgasahitapaNuM yogya ja che. tenA trimUDhatArahitapaNAnI mAphaka. bhAvArtha :- jema eka paNa akSarahIna maMtra viSanI vedanAne dUra karI zakato nathI, tema ATha aMga rahita samyagdarzana janma-maraNanI paraMparAno nAza karI zakatuM nathI. arthAt aMgarahita samyagdarzanathI saMsArano nAza thaI zakato nathI; ATha aMga sahita samyagdarzana ja teno nAza karI zake che. 21. prazna:- kaI te traNa mUDhatA che ke jenA rahitapaNAthI samyagdarzana saMsAraucchedanuM sAdhana thAya che ? uttara :- traNa mUDhatA A pramANe che-lokamUDhatA, devamUDhatA ane pAMkhaDImUDhatA. tyAM prathama lokamUDhatA darzAvatAM kahe che - lokamUDhatA zloka 22 anvayArtha- [ HITI sarasnAnai](dharma samajIne) nadI-samudramAM snAna . skeTayati ghaI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 79 . -- lokamUDhaM ' lokamUDhatvaM / kiM ? ' ApagAsAgarasnAnaM ' ApagA nadI sAgaraH samudraH tatra zreyaHsAdhanAbhiprAyeNa yatsnAnaM na punaH zarIraprakSAlanAbhiprAyeNa / tathA 'uccayaH stuupvidhaanN| keSAM ? 'sikatAzmanAM' sikatA vAlukA, azmAnaH paassaannaastessaaN| tathA 'giripAto' bhRgupAtAdiH / ' agnipAtazca' agniprveshH| evamAdi sarvaM lokamUDhaM 'nivRtta' pratipAdyate||22|| devatAmUDhaM vyAkhyAtumAha * varopalipsayAzAvAn raagdvessmliimsaaH| devatA yadupAsIta devatAmUDhamucyate / / 23 / / karavuM, [sittAzmanAm] retI ane paththarono [ puLvaya: ] Dhagalo karavo ( minAro banAvavo), [ziriyAta: ] parvata uparathI paDavuM [4] ane [agnipAta: ] agnimAM paDavuM ( satI thavuM ) - te [ jomUDha] lokamUDhatA [niAdyate ] kahevAya che. . : TIkA :- 'nomUDhuM 'te lokamUDhatA che. te zuM che? 'ApAsAgarasnAnaM' ApanadI ane sApara-samudra, temAM 'kalyANanuM sAdhana che' evA abhiprAyathI, nahi ke zarIranuM prakSAlana karavAnA abhiprAyathI snAna karavuM, tathA 'OMdhvaya:' stUpa-minA2o karavo. kono ? 'sitAzmanAM' sitA-retI, cazmAna :- paththara-temano ( Dhagalo karavo ) tathA 'ziriyAta:' bhRguprapAtAdi (parvata parathI paDavuM vagere), * agnipAtaAE ' agnimAM praveza karavo-e Adi sarva lokamUDhatA 'nidyate' kahevAya che. bhAvArtha :- dharma samajIne nadI ane samudramAM snAna karavuM, retI ane paththarono Dhagalo karI tene deva mAnIne pUjavuM, svarga maLaze ema mAnI parvata parathI paDavuM ane satI thavAnA abhiprAyathI agnimAM jhaMpalAvavuM vagere-e badhuM dharma samajIne karavuM tene lokamUDhatA kahe che. 22. devamUDhatAnuM vyAkhyAna karavA mATe kahe che devamUDhatA zloka 23 anvayArtha :- [varopati:layA] varadAna prApta karavAnI icchAthI (iSTa vastunI prAptinI icchAthI ) [AzAvAn ] ( aihika sukhanI ) AzAvALo puruSa [ yak ] je Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 2tna karaDaka zrAvakAcA2 bhagavAnazrIkuMdakuMda % - [ rASamanIsA:] rAgadveSathI malina [tevatA] devatAonI [35ANIta] upAsanA kare che tene [tevatAmU8]devamUDhatA [3vyate] kahe che. vizeSa jenAmAM sAcA devanAM lakSaNo-vItarAgatA, sarvajJatA ane hitopadezIpaNuM-e traNe lakSaNo na hoya te adeva che-kudeva che. te koIpaNa rIte jIvane hitakartA nathI, chatAM tene bhramathI hitakartA mAnI tenuM sevana karavuM te mithyAtva che. 1mithyAdaSTi jIva traNa prakAranA prayojanathI tenI upAsanA kare che. koI tenI upAsanAne mokSanuM kAraNa jANIne tene seve che, paNa tethI mokSa thato nathI, kAraNa ke mithyAbhAvayukta upAsanA mokSanuM kAraNa kema hoI zake? keTalAka jIvo paralokamAM sukha thAya-duHkha na thAya? evA prayojanathI kudevane seve che, paNa tenI siddhi to puNya upajAvatAM ane pApa na upajAvatAM thAya che. paNa pote to pApa upajAve ane kahe ke "Izvara mAruM bhaluM karaze." paNa e to eno bhrama che, kAraNa ke jIva jevo pariNAma karaze tevuM ja phaLa pAmaze. mATe koInuM bhaluM-bUruM karavAvALo Izvara koI che ja nahi; tethI kudevonA sevanathI paralokamAM bhaluM-bUruM thatuM nathI. vaLI ghaNA jIvo zatrunAzAdika, rogAdi nAza, dhanAdinI prApti tathA putrAdikanI prApti ityAdika A paryAya saMbaMdhI duHkha maTADavA yA sukha pAmavAnA aneka prayojana pUrvaka e kudevAdikanuM sevana kare che. hanumAnAdika, bhairava, devIo.... zItaLA, dahADI, bhUta, pitR, vyaMtarAdika, sUrya-caMdra, zanizcarAdi, jyotiSIone, pIra-pegaMbarAdikone, gAya-ghoDAdi tiryaMcone, agni-jalAdikane tathA zastrAdikane pUje che. ghaNuM zuM kahIe? roDA ityAdikane paNa pUje che; paraMtu evA kudevonuM sevana mithyAdaSTithI ja thAya che, kAraNa ke prathama to te jenuM sevana kare che temAMthI keTalAka to kalpanA mAtra ja deva che, eTale temanuM sevana kevI rIte kAryakArI thAya? vaLI koI A zloka nIcenI saMskRta TIkA Agamayukta nathI ema zeTha mANikacaMdajI graMthamALA puSpa naM. 24 prastAvanA pAnA naM. 69mAM spaSTa lakhyuM che. tenuM te kathana yogya che mATe te lIdhI nathI. (zrI rAmajIbhAI mANekacaMda vakIla, sonagaDha.) 1. jAo mokSamArga prakAzaka adhyAya 6. pRSTha 171 thI 178. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] 81 aMtarAdika che paNa te koInuM bhaluM-bUruM karavA samartha nathI. jo teo samartha hoya to teo pote ja kartA Thare, paNa temanuM karyuM thatuM kAMI dekhAtuM nathI; teo prasanna thaI dhanAdika ApI zakatA nathI tathA dveSI thaI bUruM karI zakatA nathI..." paNa jIvanA puNya-pApathI sukha-du:kha thAya che, eTale temane mAnavA-pUjavAthI to UlaTo roga thAya che, paNa kAMI kAryasiddhi thatI nathI... "potAne jo pApano udaya hoya to teo (aMtarAdika) sukha ApI zake nahi tathA puNyano udaya hoya to du:kha ApI zake nahi. vaLI temane pUjavAthI koI puNyabaMdha nathI, paNa rAgAdika vRddhi thaI UlaTo pApabaMdha ja thAya che; tethI temane mAnavA-pUjavA kAryakArI nathI, paNa bUruM karavAvALA che." prazna :- kSetrapAla, dahADI ane padmAvatI Adi devI tathA yakSa-yakSiNI Adi ke je jainamatane anusare che, temanuM pUjanAdi karavAmAM to doSa nathI ? uttara :- jainamatamAM to saMyama dhA2vAthI pUjyapaNuM hoya che. have devone saMyama hoto ja nathI. vaLI temane samyaktvI mAnI pUjIe to bhavanatrika devomAM samyaktvanI paNa mukhyatA nathI; tathA jo samyaktva vaDe ja pUjIe to sarvArthasiddhi ane laukAMtika devone ja kema na pUjIe ? tame kahezo ke 'Amane jinabhakti vizeSa che,' paNa bhaktinI vizeSatA to saudharma indrane paNa che tathA te samyagdaSTi paNa che, to tene choDI Amane zA mATe pUjo cho ?... tIvra mithyAtvabhAvathI jainamatamAM paNa evI viparIta pravRttirUpa mAnyatA hoya che. e pramANe kSetrapAlAdikane paNa pUjavA yogya nathI." "vaLI gAya-sarpAdika tiryaMca ke je potAnAthI pratyakSa hIna bhAse che, temano tiraskArAdika paNa karI zakIe chIe tathA temanI niMdha dazA pratyakSa joIe chIe. vRkSa, agni, jalAdika sthAvara che, te to tiryaMcothI paNa atyaMta hIna avasthAne prApta joIe chIe, tathA zastra, khaDiyo vagere to acetana ja che, sarva zaktithI hIna pratyakSa ja joIe chIe. temAM pUjyapaNAno upacAra paNa saMbhavato nathI; tethI temane pUjavA e mahAmithyAbhAva che. temane pUjavAthI pratyakSa vA anumAnathI paNa kAMI phaLaprApti bhAsatI nathI, tethI temane pUjavA te yogya nathI." " jo iSTa-aniSTa karavuM temanA (aMtarAdi devanA) AdhIna hoya to je temane pUje tene iSTa ja thavuM joIe tathA koI na pUje tene aniSTa ja thavuM joIe, paNa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra idAnIM saddarzanasvarUpe pASaNDimUDhasvarUpaM darzayannAha sagranthArambhahiMsAnAM sNsaaraavrttvrtinaam| pASaNDinAM puraskAro jJeyaM pASaNDimohanam / / 24 / / ' pAvRSNuimohanaM'| 'jJeya' jJAtavyA nesau? ' puraoAra:' prazaMsA cheSAM? * . ' pASaNDinAM' mithyAdRSTiliMginAM / kiMviziSTAnAM ? ' sagranthAraMbhahiMsAnAM' granthAJca dAsIdAsAdayaH, AraMbhAzca kRSyAdayaH hiMsAzca anekavidyAH prANivadhAH saha tAbhirbartanta ityevaM ye tessaaN| tathA ' saMsArAvartavartinAM ' saMsAre Avarto bhramaNaM yebhyo vivAhAdikarma [bhagavAnazrIkuMdakuMda tevuM to dekhAtuM nathI, kAraNa ke zItaLAne ghaNI mAnavA chatAM paNa koIne tyAM putrAdi maratA joIe chIe tathA koIne na mAnavA chatAM paNa jIvatA joIe chIe. mATe zItaLAne mAnavI kAMIpaNa kAryakArI nathI. e ja pramANe sarva kudevone mAnavA kAMI paNa kAryakArI nathI. 23. , 1 have samyagdarzana svarUpamAM pAkhaMDImUDhatAnuM svarUpa darzAvatAM kahe che pAkhaMDimUDhatA ( gurumUDhatA ) zloka 24 anvayArtha :- [ sagranthrArambhahiMsAnAM] jeo parigraha, AraMbha ane hiMsAthI yukta che tathA [saMsArAvarttavartinA[] jeo saMsAranA cakramAM paDelA che evA pAkhaMDIonA (saMsArabhramaNa karavAnA kAraNabhUta kAryomAM vartanArA pAkhaMDIonA) mithyAdaSTi vezadhArI pAkhaMDI guruonA [purAra: ] Adara-satkArane-prazaMsAne [pAztimohana[] pAkhaMDImUDhatA [ jJeyas] jANavI. TIkA :- 'pANDimohanam' pAkhaMDImUDhatA 'jJeyam' jANavI. te zuM che? ' purAra: 'prazaMsA konI ? pASaSThinAm' mithyAdaSTi liMgadhArIonI, kevA (pAkhaMDIonI ) ? ' sagranthrArambhahiMsAnAm' dAsI-dAsAdi parigraha, kRSi Adi AraMbha ane aneka prakAranI prANIonI hiMsA-temanA sahita jeo che tevA (pAkhaMDIonI ) tathA ' saMsArAvarttavRttinAm' saMsAre-saMsAramAM ' Avartta: je vivAhAdika kAryonAM kA2Ne " 1. jIo mokSamArga prakAzaka, puSTha 171 thI 178. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 83 bhyasteSu vartate ityevaM shiilaastessaaN| etaistribhirmUDhairapoDhatvasampannaM samyagdarzanaM saMsArocchittikAraNaM asmytvsmpnnvt||24|| saMsAramAM bhramaNa thAya che tevA kAryomAM vartavAno jeno svabhAva che tevA (pAkhaMDIonI) AvI traNa mUDhatAo rahita samyagdarzana, mada rahitapaNAnI jema saMsAra chedanuM kAraNa che. bhAvArtha - AraMbha, parigraha ane hiMsA sahita kuliMgadhArI pAkhaMDI guruo-jeo vivAhAdi saMsArI kAryomAM racyApacyA rahe che, temano Adara-satkAra karavo, temanI prazaMsA karavI-tene pAkhaMDImUDhatA arthAt gurumUDhatA kahe che. A graMthanA zloka 1) mAM darzAvelA sAcA gurunAM lakSaNothI viparIta lakSaNavALA badhA guruo che te pAkhaMDI-kuguruo che, teo satkAra-prazaMsAne pAtra nathI. je jIva viSaya-kaSAyAdika adharmarUpa to pariName che ane mAnAdikathI potAne dharmAtmA kAve che-manAve che, dharmAtmA yogya namaskArAdi kriyA karAve che, kiMcita dharmanuM koI aMga dhArI mahAna dharmAtmA kahevaDAve che tathA mahAna dharmAtmA yogya kriyA karAve che-e pramANe dharmanA Azraya vaDe potAne mahAna manAve che, te badhA kuguru jANavA, kAraNa ke dharmapaddhatimAM to viSaya-kaSAyAdi chUTatAM jevo dharma dhAre tevuM ja potAnuM pada mAnavuM yogya che." vaLI koI zAstromAM nirUpaNa karelo kaThaNa mArga to potAnAthI sadhAya nahi ane potAnuM ucca nAma dharAvyA vinA loka mAne paNa nahi. e abhiprAyathI yati, muni, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, bhaTTAraka, saMnyAsI, yogI, tapasvI ane nagna ityAdi nAma to ucca dharAve che, paNa tevAM AcaraNone sAdhI zakatA nathI, tethI icchAnusAra nAnA prakAranA veSa banAve che tathA keTalAka to potAnI icchAnusAra ja navIna nAma dhAraNa kare che ane icchAnusAra veSa banAve che ane evA aneka veSa dharavAthI potAnAmAM gurupaNuM mAne che; paNa e mithyA che." .. ucca dharmAtmA nAma dharAvI nIcI kriyA karatAM to mahApApI ja thAya che." zrI kuMdakuMdAcArya pAhuDamAM gAthA 18 mAM kahyuM che ke "munipada che te yAthajAta rUpa sadeza che, jevo janma thayo hato tevuM nagna che. e muni, artha je dhanavastrAdi vastune tilatuSamAtra paNa grahaNa kare nahi. kadAca tene thoDI ghaNI paNa grahaNa kare, to tethI te nigodamAM jAya." 1. jaha jAtharUpa sariso tilatusamettaM Na gihAdi htthesu| jai lei appa bahuyaM, tatto puNa jaha NigoyaM / / 18 / / ( sUtra pAhuDa) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 84 bhagavAnazrIkuMdakuMda ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kaH punarayaM smayaH katiprakArazcetyAha "jAo, gRhasthapaNAmAM ghaNo parigraha rAkhI kaMIka pramANa kare, topaNa te svargamokSano adhikArI thAya che, tyAre munipaNAmAM kiMcit parigraha aMgIkAra karatAM paNa te nigodagAmI thAya che, mATe ucca nAma dharAvI nIcI pravRtti karavI yogya nathI." "muninuM svarUpa to evuM che ke bAhyAbhyatara parigrahano jyAM saMbadha nathI; kevaLa potAnA AtmAne ja potArUpa anubhavatA, zubhAzubha bhAvothI paNa je udAsIna hoya che ." zrI kuMdakuMdacArye pAhuDamAM (darzanapAhuDamAM) kahyuM che ke samyagdarzana che mULa jenuM, evo jinavara dvArA upadezelo dharma sAMbhaLI, he puruSo! tame ema mAno ke samyakatva rahita jIva vaMdana yogya nathI. je pote kuguru che ane kugurunA zraddhAna sahita che te samyagdaSTi kyAMthI hoya? tevA samyakatva vinA anya dharma paNa na hoya to te dharma vinA vaMdana yogya kyAMthI hoya?" vaLI liMgapAhuDamAM kahyuM che ke jeo muniliMgadhArI hiMsA, AraMbha, yaMtra-maMtrAdi kare che teno ghaNo niSedha karyo che." (mokSamArga prakAzaka, pRSTha 185.) kahyuM che ke he jIva! je muniliMgadhArI iSTa parigrahane grahaNa kare che te UlaTI karIne te ja UlaTIne pAcho grahaNa kare che, arthAt te niMdanIya che." 24. vaLI A mada zuM che? tenA keTalA prakAra che? te kahe che 1. juo mokSamArga prakAzaka, gujarAtI AvRtti, pRSTha 178 thI 181. 2. dasaNamUlo dhammo, uvaiThTho jiNavarehiM sissaannN| taM souNa sakaNNe, daMsaNahINo Na vdivyo||2|| 3. jo jiNaliMgu dharedi muNi, iThThapariggaha liNti| di revanu te ni niya saT puchu chadri naMti duIT ( adhyAya 2.) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra jJAnaM pUjAM kulaM jAtiM balamRddhiM tapo vpuH| aSTAvAzritya mAnitvaM smymaahurgtsmyaaH|| 25 / / 'nAdu' kuMvatti $? "ma' che te? tirmaya:' nama: ninAda vi tat ? 'mAnitvaM' grvitvN| kiM kRtvA ? 'aSTAvAzritya ' / tathA hi| jJAnamAzritya jJAnamado bhvti| evaM pUjAM kulaM jAtiM calaM Rddhimaizvarya tapo vapuH zarIrasaundaryamAzritya pUjAdimado bhvti| nanu zilpamadasya navamasya prasakteraSTAviti saMkhyAnupapannA ityapyayuktaM tasya jJAne evaantrbhaavaat||25|| ATha mada zloka 25 anvayArtha - [jJAna] jJAna, [pUnAM] pUjA-pratiSThA, [9] kuLa, [nAniM] jAti, [vanaM] baLa-zakti, [ddhi] Rddhi-saMpadA rAjyanI vibhUti, [tapa:] tapa ane [vadhu:] zarIra [gl] -e AThano [kAzritya] Azraya karIne [mAnitva ] abhimAna karavuM tene [tirmayA:] mada rahita AcAryoe-jinoe [smaya] mada [du:] kahyo che. TIkA :- "kAdu:' kahe che. zuM? "smacaM' mada. teo koNa kahe che) ? " tasmaya:' mada rahita jino kone (mada kahe che ) ? "mAnitva' abhimAna karavuM tene zuM karIne? 'gaNI mazritya' AThano Azraya karIne, jemake jJAnano Azraya karI abhimAna karavuM te jJAnamada che; (tevI rIte pratiSThAmada, kuLamada, jAtimada, baLada, Rddhimada, tapamada ane zarIranI suMdaratAno mada-ema ATha prakAranA mada che.) zaMkA - navamo zilpamada paNa che, tethI madanI ATha saMkhyA kahevI te banI zakatI nathI. samAdhAna :- tema kahevuM yogya nathI, kAraNa ke jJAnamAM teno samAveza thAya che. bhAvArtha :- jJAna, pratiSThA, kuLa, jAti, baLa, Rddhi, tapa ane zarIra-e AThanA Azraye abhimAna karavuM tene mada kahe che. tenA ATha prakAra che jJAnamada, pUjAmada, kuLamada ( pitA pakSa), jAtimada (mAtA pakSa ), baLa . vanti gha. . 2. namodI ghA rU. tathA vijJAnamazriya ghaI 8. nutpattirityayuvatta gha! Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdaanonaassttvidhmden ceSTamAnasya doSaM darzayannAha smayena yo'nyAnatyeti dharmasthAn grvitaashyH| so'tyeti dharmamAtmIyaM na dharmo dhaarmikairvinaa|| 26 / / smathena' 3pprakAreLA 'rvitAzayo' varSitavira: ""yo' nIvaDA 'dharmasthAna' rtntryopetaannyaan| 'atyeti' avadhIrayati avjnyyaatikraamtiityrthH| 'so'tyeti' avdhiiryti| kaM ? 'dharma' rtntryN| kathaMbhUtaM ? 'AtmIyaM' jinptiprnniitN| yato dharmo ghArmiva:' ratnatrayInuSkAyamarvinA na vidyatA radda mada, Rddhimada, tapamada ane zarIranI suMdaratAno mada. jJAnamadamAM zilpamada ( kArIgarIno mada) garbhita che. 25. A ATha prakAranA madathI pravRtti karanArano doSa batAvatAM kahe che mada karanArano doSa zloka 26 anvayArtha :- [ narvitAra :] jeno abhiprAya garvathI bharelo che evo je jIva [smathena] madathI [ kanyAna] anya [ dharmasthAna] dharmAtmA puruSone [gati] tiraskAra che [sa:] te [mAtmIyaM dharmana] jinendra dvArA praNIta dharmano [tyeti] tiraskAra kare che (kAraNa ke ) [ dharma:] dharma [ dhArmivo: vinA] dharma vinA [7] hoto nathI. (kAraNa ke dharma ratnatrayanuM AcaraNa karanAra dhArmika puruSo vinA hoto nathI.) TIkA :- "smathena' uparokta prakAranA madathI "garvitAzaya:' garviSTa cittavALo ya:' je jIva "dharmasthAna' ratnatraya yukta "kanyAna' anya jIvonI avadhIraNA ( tiraskAra) kare che-temanI AjJAnuM ullaMghana kare che, "sa: satyeti' te tiraskAra kare che. kono? "gharmama' ratnatraya dharmano. kevA (dharmano)? "kItmIya' jinendra dvArA praNIta (dharmano ); kAraNa ke "gharma:' dharma, "ghArmi.' ratnatrayanuM AcaraNa karanAra dhArmika puruSo vinA' vinA "na' hoto nathI. bhAvArtha - je garvita puruSa, garvane lIdhe anya dhArmika puruSonI avagaNanA . varjivitta: i. I Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 'nanu kulaizvaryAdisampannaiH smayaH kathaM niSeddhaM zakya ityAha yadi pApanirodho'nyasampadA kiM pryojnm| atha pApAstravo'styanyasampadA kiM pryojnm|| 27 / / 'pApaM' jJAnAvaraNAdyazubhaM karma niruddhyate yenAsau 'pApanirodho' ratnatrayasadbhAva: sa yadyasti tadA 'anyasampadA' anyasya kulaizvaryAdeH sampadA sampattyA kiM prayojanaM ? na kimapi prayojanaM tannirodhe'to'ppadhikAyA viziSTatarAyAstatsampadaH sadbhAvamavabuddhyamAnasya tnnibndhnsmysyaanutptteH| atha pANatravo'sti' pApasyAzubhakarmaNa: Asravo kare che, te potAnA ratnatrayarUpa dharmanI avagaNanA kare che, kAraNa ke dhArmika puruSo vinA dharma hoto nathI. tethI dhArmika puruSono tiraskAra karatAM potAnA dharmano tiraskAra thAya che. dharma ane dharmIne avinAbhAva saMbaMdha che.) ra6. kuLa-aizvaryAdi yukta puruSo dvArA garvano niSedha karavo zI rIte zakya che? te kahe dhArmika puruSono tiraskAra ucita nathI. zloka 27 anvayArtha - [ ] jo [pAnirodha: ] pApano (mithyAtvano) nirodha hoya to [ anya sampA] anya vibhUtinuM [$ prayoganama] zuM prayojana? athavA jo [pApAtra sti] pApano Asrava hoya to [ kanya sampalA] anya vibhUtithI [vi prayoganana] zuM prayojana? TIkA :- "pApa nirodha:' pApaM-jJAnAvaraNAdi azubha karma jenAthI (je bhAvathI) nirodha thAya evA pApano nirodha arthAt mithyAtvano abhAva hoya arthAta jo ratnatrayano sadbhAva hoya to "anya samyulA' anya (kula aizvaryAdinI) saMpadAthI-vibhUtithI " prayojanama' zo lAbha-zuM prayojana? kAMI paNa prayojana nathI; kAraNa ke teno (pApano) nirodha thatAM AthI (A saMpadAthI) paNa adhika viziSTatara ratnatrayanI e saMpadAno sadbhAva mAnanArane te saMbaMdhI garvanI anutpatti (garvano abhAva) che. 'matha pApagrava: masti' agara ja pApanA-azubha karmano Agnava 1. nanu kulabalaizvaryasampattau gh.| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 88 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrI kuMdakuMdamithyaatvaavirtyaadirsti tathApyanyasaMpadA kiM pryojnN| agre durgatigamanAdikaM avabuddhyamAnasya tatsampadA prayojanAbhAvatastatsmayasya krtumnucitttvaat|| 27 / / amumevArthaM pradarzayannAha samyagdarzanasampannAmapi maatnggdehjm| devA devaM vidurbhsmguuddhaaNgaaraantraujsm||28|| "veva' mAraa "vid' mainyanto che te? "revA' "revA vi tarU maMti jassadhamme sayA maNo" itybhidhaanaat| kamapi ? ' mAtaMgadehajamapi' caaNddaalmpi| kthNmithyAtva, avirati Adi hoya to pachI "anya sampa viruM prayojanama' (kSaNasthAyI) aizvaryAdi saMpadA ja AgaLa durgati gamanAdinuM kAraNa che-evuM samajanArane te aizvaryAdi saMpadAthI prayojanano abhAva hoya che. (tenAthI te kAMI lAbha mAnato nathI.) tethI tene garva karavo anucita lAge che. bhAvArtha :- mithyAtvanA abhAvamAM samyagdaSTi anya kSaNasthAyI vibhUtiothI lAbha mAnato nathI, tethI teno te garva karato nathI. mithyAdaSTine pUrvopArjita puNane lIdhe anya vibhUtio maLI Ave paNa te mithyAtvane lIdhe teno garva karI temAM racyopacyo rahe che; tethI te vibhUtio tene lAbhadAyaka nahi thatAM durgati-gamananA kAraNabhUta thaI paDe che. 27. A ja arthane darzAvatAM kahe che zloka 28 avayArtha :- [vA:] gaNadharAdi devo [sa rjana saMpanama] samyagdarzanathI yukta [mAtayvedanama ]i caMDAlakuLamAM utpanna thayelA jIvane paNa [bhasma pUDhAMkaIRArInasa] ke je bhasmathI DhaMkAyelA aMgArAnI mAphaka aMdaramAM tejavALuM che tene [ revan] deva [vitu:] kahe che. TIkA :- "revana' ArAdhya (ArAdhavA yogya) deva "vi:' mAne che. koNa teo? 'tevA:'devo. "revA vi tassa namaMti nassa imbe sayA maLo" jenuM mana sadA 1. dhammo maMgalamuddiSTuM ahiMsA saMyamo tvo| devA vi tassa paNamaMti jassa dhamme sayA mnno| -shraavk-prtikrmnn| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 89 bhUtaM ? 'samyagdarzanasampannaM' samyagdarzanena sampannaM yuktN| ataeva 'bhasmagUDhAGgArAntarojasaM' bhasmanA gUDhaH pracchAditaH sa cAsAvaGgArazca tasya antaraM madhyaM tatraiva oja: pravAzo nirmAtA yahyAA 28aaaa ekasya dharmasya vividhaM phalaM prakAzyedAnImubhayordharmAdharmayoMryathAkramaM phalaM darzayannAha zvApi devo'pi devaH zvA jAyate dhrmkilvissaat| kApi nAma bhavedanyA smpddhrmaacchriirinnaam||29|| 'sthApi' vAro levo' nAyatA 'vo' jeva: 'zvA' nAyatA ? dharmamAM che tene devo paNa name che. evA kathanAnusAra (mAne che.) kone paNa? mAtawvedanama pi' cAMDAlane paNa. kevA (cAMDAlane) ? "sacanasaMpanna...' samyagdarzanathI yukta evA, tethI ja "bhasmaDhaTISttaranasana' je bhasmathI DhaMkAyelA aMgArAnI mAphaka aMdaramAM prakAzavALo arthAt nirmaLatAvALo che evA. bhAvArtha - ahIM upamA-upameya bhAvathI kathana che. bhasmasamAna cAMDAlanuM zarIra che, aMgAra (agni) samAna jIva che ane prakAza samAna samyagdarzana che. bhasma, aMgAra ane prakAza te upamA che ane zarIra, jIva ane samyagdarzanayukta cAMDAlanA dehadhArI jIvane paNa "deva" kahe che; kemake tene sAcA samyagdarzanarUpa divyazakti pragaTa thaI che. 28. (atyAra sudhI samyagdaSTinA) eka dharmanuM (zubha bhAvanuM) vividhaphaLa prakAzIne have dharma ane adharma baMnenuM yathAkrame phaLa darzAvatAM kahe che dharma-adharmanuM phaLa zloka 29 anvayArtha :- [ ghajhitvikA] dharmathI ane pApathI (anukrame) [ ] kUtaro paNa [leva:] deva ane [teva:] deva paNa [A] kUtaro [nAyate] thAya che; [nAma] kharekhara [ gharmAta] dharmathI [zarIriNAma prANIone-saMsArI jIvone, [if nyA] koIka advitIya [sampa ] saMpatti [Ave] prApta thAya che. TIkA :- "thApi' kUtaro paNa "leva:'deva "nAyate' thAya che. "kevosfe'deva Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 90 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda'dhrmkilvissaat' dharmamAhAtmyAt khalu zvApi devo bhvti| kilpiyAt pApIdayAt punardevo'pi zvA bhavati yata evaM, tataH 'kApi vaacaamgocraa| 'nAma sphuttuuN| 'anyA' pUrvASabritiyA 'sampa' vibhUtivizeSo "maveta' smAta ? gharmAtA cheSAM? 'zarIriNAM' sNsaarinnaaN| yata evaM , tato dharma eva prekssaavtaamusstthaatvyH|| 29 / / tathAnutiSThatA darzanamlAnatA mUlato'pi na kartavyetyAha paNa "jA' kUtaro "nAyate' thAya che. zA kAraNe? "gharmavittviSat' dharmanA mAhAbhyathI kharekhara kUtaro paNa deva thAya che. e pramANe che tethI, "vApi' koI (vacana agocara) nAma' kharekhara "kanyA' apUrva-advitIya "sampa' vibhUti vizeSa prApta thAya che. zAthI? 'ghata' dharmathI. kone? "zarariNAM' saMsArIone. ema che tethI Atmahita IcchanAre nizcaya dharmanuM anuSThAna karavuM. bhAvArtha :- samyagdaSTi jIvane aMze zuddhatA hoya che, tenAthI saMvara-nirjarA thAya che. ane sahacararUpe jeTalI azuddhatA che, tenAthI Asava-baMdha thAya che. samyagdaSTi to zubhabhAva ane tenA phaLamAM rAcato nathI paNa teno abhAva karI, zuddhabhAvamAM ramavAnI jhaMkhanA ja kare che. - mithyASTino zubhabhAva uttarottara adhogatinuM kAraNa che, kAraNa ke zubhabhAva ane tenAM phaLamAM te eTalo badho racyopacyo-Asakta rahe che ke tene tIvra pApabaMdha avazya thAya che. jenA phaLasvarUpa tene nIca gati ja prApta thAya che. samyagdaSTine zubhabhAva Ave che, paNa teno tene Adara nathI; temAM tenI heyabuddhi che. tene potAnA cAritramAM eka kalaMka samAna gaNe che. azubhavaMcanArthe yabuddhie Avo zubhabhAva samyagdaSTine tenI sAdhakadazAmAM Ave che ane tenAthI alpabaMdha paNa thAya che, paraMtu mithyAdaSTine jevo tIvrabaMdha thAya che tevo baMdha jJAnIne thato nathI. 29. samyagdarzananuM pAlana karanAra jIve prAraMbhathI ja samyagdarzanamAM malinatA lAvavI joIe nahi te kahe che Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA bhayAzAsnehalobhAcca kudevaagmliNginaam| praNAmaM vinayaM caiva na kuryuH shuddhdRssttyH|| 30 / / 'zuddhadayo' nirmanasamyavattvA: na ryuM:| ? 'praNAmaM' uttamA,nopanati 'vinayaM vaiva' muz2alaprazaMsAvinakSanuM jemAM? vevAyamaliMginAM smApi? 'bhayAzAsnehalobhAcca' bhayaM rAjAdijanitaM, AzA ca bhAvino'rthasya prAptyAkAMkSA, snehazca mitrAnurAgaH, lobhazca vartamAnakAle'rthaprAptigRddhiH, bhayAzAsnehalobhaM tsmaadpi| = zakvoDapyartha:|| rU|| kudevAdi samyagdaSTithI koI rIte vaMdanIya nathI zloka 30 91 anvayArtha :- [ zuddhadaSTaya: ] zuddha samyagdaSTi jIvoe, [mayAzAsnehomAtTM] bhaya, AzA, sneha ane lobhathI paNa [vevAnamaniMginAm] kudeva, kuzAstra ane kuliMgIone ( kuguruone ) [ prAmaM vinayaM dhaiva] praNAma ane temano vinaya paNa [7 ryuM:]na karavAM joIe. . TIkA :- ' zuddhadaya: ' nirmaLa samyagdaSTi jIvoe 'mayAzAsnehanomAt 7' rAjAdi nita bhayathI, bhAvi arthanI prAptinI AkAMkSAthI, mitra pratyenA anurAgarUpa snehathI ane vartamAna kAlamAM arthaprAptinI vRddhithI ( ati lAlasAthI) -bhaya, AzA, sneha ane lobhathI paNa 'vevA"maliMginAm' kudeva, kuzAstra, ane kugurune 'praLAmaM' uttama aMgathI-mastakathI namaskAra 'vinayaM caiva' ane hastAMjali, prazaMsAdirUpa (hAtha joDIne namaskAra karavArUpa, prazaMsAdinAM vacana kahevArUpa) temano vinaya 'na ryuM: ' ka2vA joIe nahi. ahIM ' 7' zabda 'pi' nA arthamAM che. . bhAvArtha :- zuddha (nirmaLa), pacIsa doSa rahita, samyagdaSTi jIve rAjAdinA bhayanA kAraNe, koI Arthika AzAnA kAraNe, mitrAdi pratyenA snehane kAraNe, yA paisAnA ati lobhanA kAraNe paNa kudeva, kuzAstra ane kuliMgIone (khoTA vezadhArI guruone) praNAma karavA joIe nahi; temano vinaya-satkAra karavo joIe nahi. vizeSa mokSapAhuDa gAthA 92 mAM kahyuM che ke Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 66 "je koI lajjA, bhaya ane moTAIthI paNa kutsita deva-dharma-liMgane vaMdana kare che te mithyAdaSTi che. 1 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 66 mATe je mithyAtvano tyAga karavA Icche che, te prathamathI ja kudeva-kudharma ane kuguruno tyAgI thAya. samyaktvanA pacIsa maLadoSonA tyAgamAM paNa mUDhaSTi vA cha anAyatanamAM paNa teno ja tyAga karAvyo che. mATe teno avazya tyAga karavo. ,, [bhagavAnazrIkuMdakuMda "vaLI kudevAdinA sevanathI je mithyAtvabhAva thAya che, te hiMsAdi pApothI paNa mahAna pApa che, kAraNa ke enA phaLamAM nigoda-narakAdi paryAya prApta thAya che. tyAM anaMta kALa sudhI mahA saMkaTa pAme che tathA samyajJAnanI prApti paNa mahAdurlabha thaI jAya che." . "mATe hai bhavya ! kiMcit mAtra lobha vA bhayathI paNa e kudevAdinuM sevana na kara, kAraNa ke tenAthI anaMta kALa sudhI mahA du:kha sahana karavuM paDe che, mATe evo mithyAtvabhAva karavo yogya nathI. jaina dharmamAM to evI AmnAya che ke pahelAM moTuM pApa choDAvI, pachI nAnuM pApa choDAvavAmAM Ave che. tethI te mithyAtvane sAta vyasanAdithI paNa mahAna pApa jANI pahelAM choDAvyuM che. " 2. " mATe je pApanA phaLathI Darato hoya tathA potAnA AtmAne duHkha-samudramAM DubADavA na Icchato hoya, jIva A mithyAtva pApane avazya choDo. niMdA-prazaMsAdinA vicArathI zithila thavuM yogya nathI. d prazna :- koI tattvazraddhAnIne e kuguru-sevanathI kevI rIte mithyAtva thayuM? uttara :- jema zIlavatI strI potAnA bhartAranI mAphaka pa2puruSanI sAthe 2maNakriyA sarvathA kare nahi, tema tattvazraddhAnI puruSa sugurunI mAphaka kugurune namaskArAdi kriyA sarvathA kare nahi, kAraNa ke te jIvAdi tattvono zraddhAnI thayo che, tethI tyAM rAgAdino niSedha karavAnI zraddhA kare che. vItarAgabhAvane zreSTha mAne che; tethI jenAmAM vItarAgatA hoya evA gurune ja uttama jANI namaskArAdi kare che paNa jenAmAM rAgAdika kucchiyadevaM dhammaM kucchiyaliMgaM ya vaMdae jodu / lajjAbhayagAravado, micchAdiThThI have so hu / / 92 / / mokSamArga prakAzaka gujarAtI AvRtti pRSTha 191, adhyAya. 6. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 93 ___ nanu mokSamArgasya ratnatrayarUpatvAt kasmAddarzanasyaiva prathamata: svarUpAbhidhAnaM kRtamityAha darzanaM jnyaancaaritraatsaadhimaanmupaashnute| darzanaM karNadhAraM tanmokSamArge prcksste||31|| hoya tene niSedhya jANI namaskAra kadI paNa kare nahi." bhAvArtha :- mithyAtva te mULa pApa che. mithyAtvanA prabhAvathI bIjA svarga sudhInA devo ekendriyamAM Upaje che. anaMtAnaMtakALa traNa-sthAvaromAM paribhramaNa karatA phare che. bAramAM svarga sudhInA devo paNa mithyAtvanA prabhAvathI paMcendriya tiryacomAM Upaje mATe mithyAtvabhAva mahA anarthakArI jANI, samyakatvamAM ja yatna karavo yogya che. ( sadAsukhadAsajI kRta TIkA, pAnuM-pa8 sastI graMthamALA.) gAthA 28 samyagdarzananA mAhAbhyanI che. tenA anusaMghAnamAM gAthA 29 samyagdaSTinA zubhabhAvanI che ane tyAra pachInI gAthA 30 thI 41 sudhInI badhI gAthAo samyagdarzanano mahimA batAve che. samyagdaSTine tenI bhUmikA pramANe zuddhi sAthe azuddhi hoya che ane te azuddhimAM zubhabhAvanI mukhyatA hoya che. 30 mokSamArga to ratnatrayasvarUpa che, to pachI sauthI prathama samyagdarzananA ja svarUpanuM kathana kema karyuM te kahe che mokSamArgamAM samyagdarzananI mukhyatA zloka 31 anvayArthaH- [varNanama] samyagdarzana [ jJAnavAritro] jJAna ane cAritra karatAM [sAdhanAnama 35Aranud] adhika che (uttama che, utkRSTa che) [tataH] tethI [varzanama] samyagdarzana [ mokSamA] mokSamArgamAM [ vaghArama] karNadhAra (khevaTiyo) [pravAsa] kahevAya che. 1. mokSamArga prakAzaka gujarAtI AvRtti pRSTha 198, adhyAya. 6. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda ' varzana' tuM ' upAzyate' prApnoti ? ' sAdhimAnaM' sAdhutvanuRRtyuM vA smAr? jJAnavAritrAt| yatadgha sAdhimAnaM tasmAddarzanamupAttute, "tad' -tasmAtA -- mokSamArge' ratnatrayAtmake 'darzanaM karNadhAraM ' pradhAnaM pracakSate / yathaiva hi karNadhArasya naukhevaTakasya kaivartakasyAdhInA samudraparatIragamane nAva: pravRttiH tathA saMsArasamudraparyeta 94 TIkA :- ' varzanuM ' samyagdarzana (kartA) ' upAnutte ' prApta che. kone ? 'sAdhimAnaM ' . samIcInapaNAne-utkRSTapaNAne. konAthI ? ' jJAnavAritrAt' -jJAna ane cAritrathI (arthAt samyagdarzana te sabhyajJAna ane samyakcAritra karatAM utkRSTatAne prApta che.) 'tat' tethI ' mokSamArge'ratnatrayAtmaka mokSamArgamAM 'varzana rNadhAra' samyagdarzana karNadhAra athavA pradhAna 'pravRkSate ' kahevAya che. karNadhAra (kheTiyA) nI naukAnI jema; arthAt jema samudramAM bIje kAMThe javAmAM naukAnI (nAvanI ) pravRtti tenA calAvanAra khevaTiyAne AdhIna che, tema saMsAra-samudrane pAra karavAmAM mokSamArgarUpa nAvanI pravRtti samyagdarzanarUpa karNadhArane ( khevaTiyAne ) AdhIna che. bhAvArtha :- jema nAvanI pravRtti tenA calAvanAra kheTiyAne AdhIna che, arthAt nAvane samudranA anya taTe laI javAmAM khevaTiyo ja mukhya che, tema saMsAra-samudrane pAra karavAmAM mokSamArgarUpI naukAnI (nAvanI) pravRtti samyagdarzanarUpI khevaTiyAne AdhIna hoya che. tethI mokSamArgamAM samyagdarzana ja mukhya (utkRSTa ) che, arthAt jJAna ane cAritrathI samyaktvanI uttamatA che. vizeSa paM. dolatarAmajIe ' chaDhALA' mAM kahyuM che ke mokSamahalakI parathama sIDhI, yA bina jJAna caritrA / sabhyatA na nahai, so varzana dhAro mavya pavitrA|| ( DhALa 3-17. ) "samyagdarzana ja mokSa-mahelanI prathama sIDI che. te vinA jJAna ane cAritra mithyA hoya che. te samyak (sAcAM) manAtAM nathI mATe huM bhavya! pavitra samyagdarzanane dhAraNa karo." vaLI kahyuM che ke tInaloka tihuMkAla mAMhi nahiM, darzana sau sukhakArI / satta dharamo mUla yahI, phatta vina ranI duvArI||(3-16) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra gamane samyagdarzanakarNadhArAdhInA mokSamArganAvaH prvRttiH|| 31 / / traNa loka, traNakALamAM samyagdarzana jevI sukhakArI bIjI koI vastu nathI; te sarva dharmonuM mULa che. enA vinA dharmanA nAme thatI badhI kriyA duHkhakArI che. prastuta zloka 31 darzAve che ke zrAvakane pAMcamAM guNasthAnake aMze nizcaya mokSamArga hoya che, kemake tene jaghanya ratnatrayarUpa mokSamArga na hoya to tene samyagdarzana-jJAnacAritra hoI zake nahi. vaLI te traNemAM samyagdarzananI utkRSTatA batAvavA mATe AcAryo mULa zlokamAM sAmAna' ane ' dhAra' zabdo vAparyA che ane TIkAkAre tene mATe "utkRSTa' ane pradhAna' zabdono upayoga karyo che. bhagavAna kuMdakuMdacArya paNa zrI pravacanasAra gAthA 6 mAM samyagdarzanane mokSamArgamAM pradhAna" kahyuM che. pradhAna kahevAnuM kAraNa e che ke saMsArasamudrane pAra karavA mATe samyagdarzanarUpI karNadhArane AdhIna mokSamArgarUpI naukAnI (nAvanI) pravRtti thaI zake che. tethI samyagdarzanarUpI karNadhAra vinA mokSamArgarUpI naukA kema cAlI zake? na ja cAlI zake. vaLI zrAvakane potAne samyagdarzana thayuM che evI jANa na hoya to te mokSamArgI kevI rIte hoI zake ? mATe siddha thayuM samyagdarzananI jANa zrAvakane avazya hoya ja che. karaNAnuyoganA zAstramAM paNa kahyuM che ke samyagdarzana vinA sAco saMyama hoI zake nahi. zrI dhavala pustaka 1, pRSTha 144, zloka 4 nI TIkAmAM lakhyuM che ke "saMyamana karavAne saMyama kahe che. saMyamanuM A prakAranuM lakSaNa karavAthI dravya-yama arthAt bhAvacAritrazUnya dravyacAritra, saMyama hoI zakato nathI. kAraNa ke saMyama zabdamAM grahaNa karavAmAM AvelA "saM" zabdathI tenuM nirAkaraNa karI dIdhuM che." "pRSTha 369 mAM paNa abhedanI apekSAe paryAyanuM paryAyIrUpathI kathana karyuM che. sama' upasarga samyaka arthano vAcI che. tethI samyagdarzana ane samyajJAnapUrvaka "yatA:' arthAta jeo bahiraMga ane aMtaraMga AsravothI virata che temane saMyata kahe che." (zrI dhavala pustaka 1, pRSTha 369 zloka 123 nI TIkA) vaLI dhavala pustaka 13 pRSTha 288 mAM zaMkA-samAdhAna dvArA kahyuM che kezaMkA :- cAritrathI zrutajJAnanI pradhAnatA kyA kAraNathI che? Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra nanu cAsyotkRSTatve siddhe karNadhAratvaM siddhyati tacca kRtaH siddhamityAha vidyAvRttasya saMbhUtisthitivRddhiphalodayAH / na santyasati samyaktve bIjAbhAve tarokhi / / 32 / / [bhagavAnazrIkuMdakuMda 'samyatveRti ' avidymaane| na santi' ke te? saMbhUtisthitivRddhiphalodayAH / sya? vidyaavRttsy| ayamartha:- vidyAyA matijJAnAdirUpAyAH vRttasya ca sAmAyikAdicAritrasya yA saMbhUtiH prAdurbhAvaH, sthitiryathAvatpadArthaparicchedakatvena karmanirjarAdi samAdhAna :- kAraNa ke zrutajJAna vinA cAritranI utpatti hotI nathI, tethI cAritranIya apekSAe zrutajJAnanI pradhAnatA che. AthI spaSTa che ke jema samyagdarzana-jJAna-cAritramAM samyagdarzananI pradhAnatA che tema cAritrathI zrutajJAnanI pradhAnatA che. 31. tenuM (samyagdarzananuM ) utkRSTapaNuM siddha thatAM tenuM karNadhA25NuM (khevaTiyApaNuM ) siddha thAya che to te (utkRSTatA ) kevI rIte siddha che te kahe che mokSamArgamAM samyagdarzananA utkRSTapaNAnuM kAraNa zloka 32 anvayArtha :- [vInAmave] bIja vinA [taro: ] vRkSanI [ saMbhUtisthitivRddhilolayA: phUva ] utpatti, sthiti, vRddhi ane phlotpati jema [tta santi ] hotAM nathI tema, [samyaktva asati] samyaktva vinA [vidyAvRttasya] samyajJAna ane samyakcAritranI ( utpatti, sthiti, vRddhi ane lotpatti ) [na santi ] hoI zakatI nathI. 1 TIkA :- 'samyatve' asati' samyaktva vinA '7 santi' hotA nathI. zuM te? 'saMbhUtisthitivRddhinAMvayA:' utpatti, sthiti, vRddhi ane phaLanI utpatti. konI ? 'vidyAvRttasya ' vidhA (jJAna) ane cAritranI. teno artha A che-matijJAnAdirUpa vidhAnI (jJAnanI ) ane cAritranI arthAt samAyikAdi cAritranI je utpatti ( prArdubhAva ), sthiti arthAt yathArthapaNe padArthanA paricchedakapaNAthI ane karmanirjarAdinA hetupaNAthI 1. juo varzanapAnDuDa gAthA 10 ane 11. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra hetutvena cAvasthAnaM, vRddhirutpannasya paratara utkRrSaH phalodayo devAdipujAyAH svargApavargodezca phlsyotpttiH| kasyAbhAve kasyeda te na syurityAha-bIjAbhAve taroriva bIjasya bhUlakAraNasyAbhAve yathA taroste na santi samyaktvasyApi bhuulkaarnnavasthAna-TakavuM te, vRddhi arthAt utpanna thayelAno adhikatara utkarSa, phaLanI utpatti arthAta devAdinI pUjA dvArA svarga-mokSAdirUpa phaLanI utpatti, konA abhAvamAM, konI jema te na hoI zake ? te kahe che. vInamAve toriva' bIjanA-mULakAraNanA abhAvamAM jema vRkSanAM te (utpatti, sthiti, vRddhi ane phalodaya) hotAM nathI, tema mULa kAraNabhUta samyakatvanA abhAvamAM paNa samyajJAna ane samyakracAritranAM te (utpatti, sthiti, vRddhi ane phaLanI prApti) hotAM nathI. bhAvArtha :- jema mULa kAraNa bIja vinA vRkSanI utpatti, sthiti, vRddhi ane phlotpatti hotI nathI, tema mokSamArgamAM mULakAraNa samyagdarzana vinA samyajJAna ane samyakracAritranI utpatti, sthiti (arthAt padArthanuM yathArtha jJAna ane karmanirjarA AdinuM kAraNapaNuM ), vRddhi ane phalotpatti (arthAt devonI pUjyatAthI svarga-mokSAdinI prApti ) hoI zakatAM nathI. samyagdarzanathI ja jJAna ane cAritra samyakapaNAne pAme che, tethI te traNemAM samyagdarzana ja utkRSTa che, sauthI uttama che. vizeSa mokSamArgamAM samyagdarzananI pradhAnatA saMbaMdhI zrI amRtacaMdrAcArya "zrI puruSArthasiddhiupAya" mAM kahyuM che ke e traNemAM (samyagdarzana-jJAna-cAritramAM) prathama sadhaLA prayatnathI samyagdarzanano sArI rIte Azraya karavo joIe (teno aMgIkAra karavo joIe), kAraNa ke te hotAM ja jJAna samyajJAna ane cAritra samyakyAritra thAya che." samyakatva vinA agiyAra aMga sudhI bhaNe topaNa te ajJAna nAma pAme. vaLI mahAvratAdikanuM sAdhana karI, aMtima raiveyaka sudhInA baMdhayogya vizuddha pariNAma kare topaNa asaMyama nAma pAme. paNa samyakatva sahita je kAMI paNa jANapaNuM hoya te badhuM samyajJAna nAma pAme ane jo thoDA paNa tyAgarUpa pravarte to samyakracAritra 1 tatrAdau samyaktvaM smudraashrvnniiymkhilytnen| tasmin satyeva yato bhavatti jJAna vAritra vAri II (puruSArthasiddhi-upAya pRSThaka 21) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 bhUtasyAbhAve vidyAvRttasyApi te na sntiiti||32|| Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra nAma pAme. jema aMka sahita zUnya hoya to pramANamAM Ave (saMkhyAnI gaNatarImAM Ave ), aMka vinA zUnya zUnya ja rahe; tema samyaktva vinA jJAna ane cAritra vyartha ja che. mATe pahelAM samyaktva aMgIkAra karI, pachI bIjuM sAdhana karavuM. , 1 vaLI zrI guNabhadrAcArye 'AtmAnuzAsana' mAM kahyuM che ke "(samyaktva vinA ) zama ( kaSAyanI maMdatA ), bodha (jJAna), vRtta ( tera prakAranuM durdhara cAritra) ane tapa (ghora tapa) -e puruSane pASANanI jema bhArarUpa che, praraMtu te ja (zamAdi ) samyaktva sahita hoya to mahAmaNi (cintAmaNi ) nI jema pUjyatAne prApta thAya che.' ,, [bhagavAnazrIkuMdakuMda " samyaktvasati alpa zamabhAva, alpa jJAna, alpa cAritra ane alpa tapabhAvathI jIva kalpavAsI indrAdikomAM upajI janma-maraNa rahita paramAtmapadane pAme che ( prApta kare che). ane samyaktva vinA bahu zamabhAva, agiyAra aMga sudhInuM bahu jJAna, bahu ujjavaLa cAritra ane ghora tapakriyA-jo kaSAyanI maMdatA hoya to-bhavanavAsI, bantara, jyotiSI tathA alpa RddhidhArI kalpavAsI devamAM upajI pharIthI caturgatirUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che. tethI samyaktva sahita ja zama, jJAna, cAritra ane tapa jIvane AtmakalyANarUpa che." vaMsaLamUlo dho-samyagdarzana e dharmanuM mULa che. (darzanapAhuDa gAthA-2 ) ane cAritraM hatuM dho-samyakcAritra e kharekhara dharma che. (pravacanasAra gAthA-7) samyagdarzanarUpI mULa vinA samyakcAritrarUpI vRkSa phAlILI zake ja nahi, kAraNa ke mUrta nAsti ta: zAvA-mULa ja na hoya to thaDa, zAkhA vagere kyAMthI hoya? na ja hoya. 1. 66 'je darzanathI bhraSTa che te bhraSTa che, darzanathI bhraSTa thayelAne nirvANanI prApti thatI nathI. je cAritrathI bhraSTa che te siddhine prApta kare che, paraMtu je darzanathI bhraSTa 2. zrI puruSArthasiddhi-upAya gujarAtI anuvAda zloka 21 no bhAvArtha. juo, darzanapAhuDa gAthA-4-5. zamabodhavRttatapasA pASANasyaiva gauravaM puMsaH / pUjya mahAmaNeriva tadeva samyaktva saMyuktam / / 15 / / (AtmAnuzAsana zloka 15 ane bhAvArtha) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 99 yatazca samyagdarzanasampanno gRhastho'pi tadasampannAnmunerutkRSTatarastato'pi smygdrshnmevotkRssttmityaahthayelo che te siddhi prApta karI zakato nathI." jo vRkSanAM mULano nAza karavAmAM Ave to vRkSanAM thaDa, DALAM, pAMdaDAM vagere thoDA samaya pachI sUkAIne nAza pAme che, tema samyagdarzananA abhAvamAM saMyama pALavA chatAM te niSphaLa jAya che. paNa mULane surakSita rAkhI thaDa, DALAM vagere kApI nAkhavAmAM Ave to te vRkSa pharIthI vRddhi pAmI pallavita Adi thAya che, tema ja samyagdarzanarUpI mULa surakSita hoya to cAritrathI bhraSTa thayelo puruSa pharIthI cAritra grahaNa karI siddhi prApta kare che. samyagdarzana utkRSTa ane karNadhAra hovAthI te prathama dhAraNa karavuM joIe. te cothA guNasthAne prApta thAya che. ane zrAvakanuM cAritra pAMcamA guNasthAne dhAraNa karI zakAya che, tethI pAMcamAM guNasthAna yogya cAritra-kriyA pahelI ane samyagdarzana bhaviSyamAM prApta thAya tevI samajaNa ane mAnyatA jainatattvathI viruddha che. .. koI jIva evuM mAne che ke-jANavAmAM zuM che, kaMIka karIzuM to phaLa prApta thaze. evuM vicArIne teo vrata-tapAdi kriyAnA ja udhamI rahe che, paNa tattvajJAnano upAya karatA nathI. have tattvajJAna vinA mahAvratAdikanuM AcaraNa paNa mithyAcAritra nAma ja pAme che tathA tattvajJAna thatAM kAMI paNa vratAdika na hoya topaNa te asaMyata samyagdaSTi nAma pAme che, mATe pahelAM tattvajJAnano upAya karavo, pachI kapAya ghaTADavA arthe bAhya sAdhana karavAM." zrI yogendradeva kRta zrAvakAcAramAM kahyuM che ke dasaNabhUmiha bAhirA jiya vayarukya Na hoti| artha :- he jIva! A samyagdarzana bhUmi vinA vratarUpa vRkSa na thAya, mATe samyagdarzana prathama prApta karavuM joIe. 3ra. kAraNa ke samyagdarzanayukta gRhastha paNa tenAthI (samyagdarzanathI) asaMpannarahita munithI utkRSTa che, te kAraNathI paNa samyagdarzana ja utkRSTa che ema kahe che e daMsaNa bhaTTA bhaTTA daMsaNa bhaTTasya Natthi nnivvaannN| sijhaMti cariyabhaTTA daMsaNa bhaTTA Na sijhNti|| 3 / / [ darzanapAhuDa gAthA 3] juo vAritrapaduDa gAthA 10. mokSamArga prakAzaka gujarAtI AvRtti pRSTha 242, adhyAya 7. zuM che Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda gRhastho mokSamArgastho nirmoho naiva mohavAn / anagAro gRhI zreyAn nirmoho mohino muneH / / 33 / / 'nirmoho' darzanapratibandhakamohanIyakarmarahitaH sadRrzanapariNata ityarthaH itthaMbhUto gRhastho mokSamArgastho bhavati 'anAro' yati:| puna: 'naiva' mokSamArgo matiA kiMviziSTaH? -- mohavAn' drshnmohopetH| mithyAtvapariNata itvrthH| yata evaM tato gRhI gRhastho yo nirmoha: sa ' zreyAn ' utkRSTa:| snAt? mune:| thaMbhUtAt? 1 samyagdarzananI utkRSTatAnuM udAharaNa sahita bIjuM kAraNa. zloka 33 anvayArtha :- [nio~ha] darzanamoha rahita ( samyagdaSTi) [gRhastha: ] gRhastha [ mokSamArnastha: ] mokSamArgamAM sthita che, kintu [ mohavAn] darzanamohasahita ( mithyAdaSTi dravyaliMgI ) [ anAra: ] muni [ mokSamArgastha: ] mokSamArgamAM sthita [ na va ] nathIja. tethI [ mohita: ] mithyAtvI ( dravyaliMgI ) [ muktti: ] muni karatAM [nirmoha: ] mithyAtvarahita (samyagdaSTi ) [ gRhI ] gRhastha [ zreyAn] zreSTha che. TIkA :- 'nirmoho' darzananA (samyagdarzananA) pratibaMdhaka mohanIya karmathI rahita, samyagdarzanarUpa pariNata evo gRhastha mokSamArgamAM sthita che, paraMtu 'anAro' ti ( muni ) paNa 'naiva ' mokSamArgamAM sthita nathI ja. kevo muni? 'mohavAn' darzanamoha yukta-mithyAtvarUpa pariNata evo. tethI je gRhastha nirmoha (darzanamoha rahita che te 'zreyAn' utkRSTa che. konAthI ? munithI. kevA (munithI ) ? 'mohino' darzanamoha sahita ( munithI ). - bhAvArtha :- darzanamoha vinAno-arthAt samyaktva sahita gRhastha to mokSamArgamAM che, mokSa tarapha jaI rahayo che, paNa mohavAna (mithyAdaSTi) aNagAra (muni ) mokSamArgI nathI, te to saMsAranA mArge jaI rahyo che. jene moha arthAt mithyAtva nathI evo asaMyata samyagdaSTi mokSamArgI che kAraNa ke sAta-ATha deva-manuSyanA bhava grahaNa karI niyamathI te mokSa jaze, paNa munivratadhArI mithyAvratadhArI mithyAdaSTi sAdhu thayo che topaNa marIne bhavanatrayAdikamAM upajI saMsAramAM ja paribhramaNa karaze. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra modina'rzanamohayuwtA rUrU nA 101 zrAvaka gRhastha paMcama guNasthAnavartI che ane samyagdarzana rahita muni mithyASTi hovAthI prathama guNasthAnavartI che. mithyAdaSTi munithI samyagdaSTi guhastha zreSTha che. - e kAraNathI paNa samyagdarzana sarvotkRSTa che. vizeSa zrI kuMdakuMdAcArye darzanapAhuDamAM kahyuM che ke je samyagdarzanathI bhraSTa che te bhraSTa che, kAraNa ke te saMsAramAM paribhramaNa karyA ja kare che, anaMtakALe paNa nirvANane pAmato nathI; paraMtu je samyagdarzana yukta che paNa cAritrathI bhraSTa thayo che te deva-manuSyanA thoDAka bhava karI niyamathI nirvANa pAme che. asaMyata-dezasaMyata samyagdaSTine kaSAyonI pravRtti to che, paraMtu zraddhAnamAM tene koI paNa kaSAya karavAno abhiprAya nathI ane dravyaliMgIne zubha kaSAya karavAno abhiprAya hoya che, zraddhAnamAM tene bhalo jANe che, mATe zraddhAna apekSAe asayata samyagdaSTithI paNa tene adhika kaSAya che. vaLI dravyaliMgIne yogonI pravRtti zubharUpa ghaNI hoya che ane aghAti karmomAM puNya-pApa baMdhano bheda zubha-azubha yogone anusAre che, mATe te aMtima raiveyaka sudhI pahoMce che. paNa e kAMI kAryakArI nathI, kAraNa ke aghAti karma kAMI AtmaguNanAM ghAtaka nathI. tenA udayathI UMcA-nIcAM pada pAme to tethI zuM thayuM? e to bAhya saMyogo mAtra saMsAradazAnA svAMga che ane pote to AtmAthI che, mATe AtmaguNanAM ghAtaka je ghAtikarma che tenuM hInapaNuM kAryakArI che. have ghAtikarmono baMdha bAhya pravRtti anusAra nathI paNa aMtaraMga kaSAya anusAra che, tethI ja dravyaliMgInI apekSAe asaMyata vA dezasayata samyagdaSTine ghAtikarmono baMdha thoDo che. dravyaliMgIne to sarva ghAtiyAM karmono baMdha ghaNI sthiti-anubhAva sahita hoya che, tyAre asaMta-dezasaMyata samyagdaSTine mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI Adi karmono baMdha to che ja nahi, tathA bAkInI prakRtiono baMdha hoya che paNa te alpasthiti-anubhAga sahita hoya che. dravyaliMgIne guNazreNi nirjarA kadI paNa thatI nathI, tyAre samyagdaSTine koI veLA thAya che tathA deza-sakaLa saMyama thatAM niraMtara thAya che, mATe te mokSamArgI thayo Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 10ra 2tnakaraDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdayt evaM tata : na samyaktvasamaM kiJcitraikAlye trijgtypi| zreyo'zreyazca mithyAtvasamaM naanyttnuubhRtaan||34|| tanmRtA' saMsAri "sakhyattvama' sacavarghana samaM tunyA "zreya:" shresstthmuttmopkaarkN| 'kiMcit ' anyavastu naasti| yatastasmin sati gRhastho'pi yaterapyutkRSTatAM prtipdyte| kadA tannAsti ? ' traikAlye' atiitaanaagtvrtmaankaaltrye| tasmin kva tannAsti ? 'trijagatyapi' AstAM tAvanniyatakSetrAdau tannAsti apitu trijagatyapi tribhuvne'pi| tathA 'azreyo' anupkaark| mithyAtvasamaM kiNdinynnaasti| ytstche. eTalA mATe dravyaliMgI munine zAstramAM asaMyata-dezasaMyata samyagdaSTithI hIna kahyo che. 2..." 33. tethIsamyagdarzananI utkRSTatAnuM anya kAraNa zloka 34 anvayArtha - [aAjo] traNe kALamAM ane [trinAti] traNa lokamAM [ta-mRtAma] dehadhArI jIvone [sacavatvasamama] samyakatva samAna [ vicit] koI [anyata] anya [2:] zreyarUpa-upakAraka [7] nathI, [2] ane [mithyAtvasamama] mithyAtvasamAna [ vivit] koI [anyat] anya [ zreya:] akalyANakAraka-anupakAraka [7] nathI. TIkA :- "ta-mRtA' saMsArI jIvone "sagavarUsama' samyakatvasamAna "zreya:' zreSTha-uttama upakAraka "vivit' koI anya vastu nathI, kAraNa ke tenI (samyakatvanI ) hayAtImAM (sabhAvamAM) guhastha paNa munithI utkRSTatA prApta kare che. kyAre te (utkRSTa) nathI ? "aityei ' bhUtakALa, bhaviSyakALa ane vartamAnakALa-e traNe kALamAM. te kALe te kyAM utkRSTa nathI? 'trinAtimapi' niyata kSetrAdimAM te utkRSTa nathI. e vAta to javA do, paraMtu traNa lokamAM paNa-traNa bhuvanomAM paNa (te utkRSTa nathI) ane zreyo' mithyAtvasamAna anupakAraka koI anya nathI, kAraNa ke mithyAtvanA sabhAvamAM vrata ane mithyAtvamAna anupakAraka koI anya nathI, kAraNa ke mithyAtvanA saddabhAvamAM vrata ane 3. anya tu gha | 2. mokSamArga prakAzaka gujarAtI AvRtti, adhyAya 7, pRSTha 2para. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 103 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tsadbhAve yatirapi vratasaMyamasampanno gRhasthAdapi tadviparItAdapakRSTatAM vrjtiiti||34|| ito'pi saddarzanameva jJAnacAritrAbhyAmutkRSTamityAha [ sAtichandaH] samyagdarzanazuddhA naarktiryngnpuNskstriitvni| duSkulavikRtAlpAyurdaridratAM ca vrjntinaapyvrtikaaH|| 35 / / saMyamathI yukta muni paNa, guhasthathI paNa, darzananI viparItatAne lIdhe nIcI dazAne prApta thAya che. bhAvArtha - traNa kALa ane traNa lokamAM samyakatva samAna koI padArtha saMsArI jIvone kalyANakArI nathI; arthAt indra, ahamindra, bhuvanendra, cakrI, nArAyaNa, balabhadra ane tIrtha karAdika samasta cetana padArtho ane maNi-maMtra, auSadhArika samasta acetana padArtho samyakatva samAna upakAraka nathI, kAraNa ke tenA sadabhAvamAM avratI gRhastha paNa dravyaliMgI muni karatAM uttama gaNAya che. vaLI avratI samyagdaSTi deva-manuSyanA thoDAka bhava karIarthAt svargAdikanAM sukha bhogavI, niyamathI mokSa pAme che; ane mithyAtva samAna koI padArtha jIvane akalyANakArI nathI, kAraNa ke tenA sarbhAvamAM mahAvratadhArI dravyaliMgI muni paNa avratI samyagdaSTi guhasthathI hIna manAya che. vaLI dolatarAmajI kRta "chaDhALA" mAM kahyuM che ke tInaloka tihuMkAlamAMhi nahiM darzana sau sukhkaarii| sakala dharamako bhUla yahI isa bina karanI duHkhkaarii|| (chahaDhAlA 3/76 ) traNa loka ane traNa kALamAM samyakatva samAna anya koI sukhakArI nathI, te sarva dharmonuM mULa che, tenA vinA sarva jJAna, vrata, kriyA-badhuM vRthA che ane duHkhanuM kAraNa che. tethI mokSamArgamAM samyakatvanI ja uttamatA che. 34. AthI paNa samyagdarzana ja jJAna ane cAritrathI utkRSTa che ema kahe chesamyagdaSTi jIva kayAM kayAM Upajato nathI? zloka 35 anvayArtha - [jIvanazullI: ] samyagdarzanathI zuddha (samyagdaSTi) jIvo Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 104 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrI kuMdakuMda'smygdrshnshuddhaa' samyagdarzanaM zuddhaM nirmalaM yeSAM te| samyagdarzanalAbhAtpUrve baddhAyuSkAna vihAya anye 'na vrajanti 'na praapnuvnti| kaani| 'naarktiryNngnpuNsktriitvaani'| tvazabda: pratyekamabhisambadhyate nArakatvaM tiryaktvaM napuMsakatvaM striitvmiti| na kevalametAnyeva na vrajanti kintu duSkulavikRtAlpAyurdaridratAM c'| atrApi tAzabdaH pratyekamabhisambadhyate ye nirmalasamyaktvAH te na bhavAntare duSkulatAM duSkule utpattiM vikRtatAM kANakuMThAdirUpavikAraM alpAyuSkatAmantarmuhUrtAdyAyuSkotpattiM, daridratAM daaridryopetkulotpti| kathaMbhUtA api etatsarvaM na vrjnti| 'avratikA api' aNuvrataraditA api| [ gadgatizaT:] vrata rahita hovA chatAM paNa [nARtiryapuMsava strItvA]i nArakapaNAne, tiryaMcapaNAne, napuMsakapaNAne ane strIpaNAne tathA [DuttavivRtAtpayuridratAma] nIca-kulInatAne, zarIranI beDoLatAne, alpAyutAne ane daridratAne [2 vRtti ] prApta karatA nathI. (arthAt samyagdaSTi jIvo vratarahita havA chatAM nArakI, tiryaMca, napuMsaka ane strImAM UpajatA nathI, nIca kulamAM janmatA nathI tathA temane zarIranI vikalAMgatA, alpAyutA ane daridratA prApta thatI nathI.) TIkA :- "sacadarzanazullI:' jemanuM samyagdarzana zuddha arthAt nirmaLa che te (jIvo) arthAta samyagdarzananI prApti pahelAM jemanAM Ayuno baMdha thaI gayo hoya te sivAyanA bIjA (jIvo) "na vratti ' prApta karatA nathI. zuM (prApta karatA nathI?) nAravatiryapustrItvAIna' - "tva' zabdano saMbaMdha pratyeka sAthe che jemake nAratve' nArakapaNuM, "tiryavaM' tiryacapaNuM, 'napuMsakatva' napuMsakapaNuM ane "strItva' -strIpaNuM e (sarvane prApta karatA nathI). phakta temane ja prApta karatA nathI, eTaluM ja nahi paraMtu "tupura vivRtInyAyurvaridratAM na' - ahIM paNa "tA' zabdano pratyeka sAthe saMbaMdha che. je zuddha-nirmaLa samyagdaSTi jIvo che teo bIjA bhAgamAM 'kuSNutA' kharAba kuLamAMnIca kuLamAM janmavuM, 'vikRtatA' kANA-kubaDA Adi kurUpane pAmavuM, 'tpAyuSyatAM' alpa AyuSyanuM-aMtarmuhUrta Adi AyuSyanuM-pAmavuM. "dritA' garIba kuLanAM janmavuM-e sarvane paNa prApta karatA nathI-nIca kuLamAM janmatA nathI, kubaDA Adi kurUpane pAmatAM nathI, alpa AyuSyane pAmatAM nathI ane garIba kuLamAM janmatA nathI.) kevA hovA chatAM te sarvajJa prApta karatA nathI? "vrativA gaI' aNuvrata rahita hovA chatAM te prApta karatA nathI. bhAvArtha :- samyagdaSTi maryA pachI nArakI, tiryaMca, napuMsaka, strI, nIca kuLavAna, vikalAMgI, alpa AyuSI ane daridrae ATha rUpa thato nathI, paraMtu samyagdarzananI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 105 prAti pahelAM jo koI AgaLanI gatinA Ayuno baMdha thaI jAya (AyubaMdhanI pUrve ja samyakatva chUTI jAya) to temAM paNa utpanna thaI zake che, kintu samyakatvanA prabhAvathI tyAM paNa eTalI vizeSatA thaI jAya che, ke sAtamA narakano AyubaMdha karyo hoya to te prathama narakano nArakI thAya, ekendriya nigodano AyubaMdha karyo hoya to te uttama bhogabhUmimAM paMcendriya tiryaMca thAya, ladhyaparyAptaka manuSyano AyubaMdha karyo hoya to te uttama bhogabhUmino manuSya thAya, vyaMtarAdika nIca devono AyubaMdha karyo hoya to te kalpavAsI mahardika deva thAya, anya sthAnomAM Upaje nahi. "chaDhALA" mAM 3/16 mAM kahyuM che ke "prathama naraka vina paTuM bhU jyotiSa, vAna bhavanakhaMDa nArI, thAvara vikalatraya pazumeM nahiM, upajata samadda dhArI." samyagdaSTi jIva prathama naraka sivAya (narakAyunA baMdha pachI samyakatva pAme to) bAkInA cha narakomAM, jyotiSI, vyaMtara ane bhavanavAsI devomAM, napuMsakanI paryAyamAM, strI paryAyamAM, sthAvara jIvomAM, be indriya, traNa indriya ane cAra indriya jIvomAM tathA pazunI paryAyamAM utpanna thato nathI. vaLI avratI samyagdaSTine ekatAlIsa karmaprakRtiono navIna baMdha thato nathI. (juo, gommasAra-karmakArDa gAthA 95-96 ). vizeSa A gALAmAM samyagdarzana sAthe "zuddha' vizeSaNa che ane teno artha TIkAkAre nirmaLa' karyo che. tethI te zraddhA guNano zuddha paryAya che. ahIM zuddha nizcaya nayano viSaya zuddha paryAya che. samyagdarzana zuddha kaho, nirmaLa kaho, pavitra kaho ke nizcaya samyagdarzana kaho-te eka ja che. tethI siddha thAya che ke cothA guNasthAnamAM AvatI hovA chatAM tene nizcaya samyagdarzana hoya che. evA nizcaya samyagdarzana sAthe cothA guNasthAnamAM sAcA deva-zAstra-gurunI vyavahAra zraddhA hoya che, paraMtu te zraddhAguNano paryAya nathI; paNa te cAritraguNano Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 106 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 2tna karaDaka zrAvakAcA2 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda zubha upayoga rUpa paryAya che. (juo, zrI pravacanasAra gAthA 157 ane tenI TIkA )." vyavahAra samyagdarzana te zubhAzubha hovAthI baMdhanuM kAraNa che ane nizcaya samyagdarzana zuddha paryAya hovAthI saMvara-nirjarAnuM kAraNa che, tethI uparokta ekatAlIsa prakRtiono baMdha thato nathI, teno saMvara thAya che. vaLI avratI samyagdaSTi narakAdine prApta karato nathI, tenuM kAraNa e che ke mithyAdaSTine jevA anaMtAnubaMdhI tIvra kaSAyo hoya che, tevA tIvra kaSAyo tene hotA nathI. tene Arta ane raudra pariNAma thAya che, paNa mithyAdaSTinI jema teo tene tiryaMca ke narakagatinuM kAraNa thatA nathI. kAraNa ke "nija zuddhAtmA ja grahaNa karavA yogya che" -evI bhAvanA tene niraMtara varte che. bRhad dravyasaMgraha gAthA 48nI saMskRta TIkAmAM kahyuM che ke ... ArtadhyAna tAratamyatAthI mithyAdaSTi guNasthAnathI pramatta guNasthAna sudhInA jIvone hoya che. A AdhyAna, jo ke mithyAdaSTi jIvone. tiryaMca gatinA baMdhanuM kAraNa thAya che, tathApi je jIvane samyakatva prAptinI pahelAM tiryaMca Ayuno baMdha thaI cUkyo hoya te sivAya anya samyagdaSTine te ArtadhyAna tiryaMcagatinuM kAraNa thatuM nathI. zaMkA :- samyagdaSTine ArtadhyAna tiryaMcagatinuM kAraNa kema thatuM nathI? uttara :- kAraNake "nija zuddhAtmA ja grahaNa karavA yogya che' -evI viziSTa bhAvanAnA baLathI samyagdaSTi jIvone tiryaMca gatinA kAraNabhUta saMkaleza pariNAmono abhAva hoya che. raudradhyAna mithyAdaSTithI pAMcamA guNasthAna sudhInA jIvone hoya che. te 1. jANe jinone jeha, zraddha siddhane aNagArane, je sAnukaMpa jIvo prati, upayoga che zubha tehane. 157. tavirata-zavirata-pramatta saMyatAnAmAM (zrI pravacanasAra) jAo-tattvArthasUtra adhyAya 9, sUtra 34. ..... raudramavirata rezaviratayo: I (tattvArthasUtra adhyAya 9, sUtra 35.) 3. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 107 yadyetatsarva na vrajanti tarhi bhavAntare kIdRzAste bhavantItyAha ojstejovidyaaviiryyyshovRddhivijyvibhvsnaathaaH| mAhAkulA mahArthA mAnavatilakA bhavanti drshnpuutaaH|| 36 / / 'darzanapUtAH' darzanena pUtAH pvitritaaH| darzanaM vA pUtaM pavitraM yeSAM te| bhvnti'| 'mAnavatilakAH' mAnavAnAM manuSyANAM tilakA maNDanIbhUtA manuSyapradhAnA ityrthH| punarapi kathaMbhUtA ityAda 'oja' ityAdi oja utsAhaH tejaH pratApaH kAntirvA, vidyA mithyAdaSTi jIvone naraka gatinuM kAraNa che, chatAM paNa je jIve samyakatvanI pahelAM narakAyuno baMdha karI lIdho hoya, tenA sivAya anya samyagdaSTione e raudradhyAna naraka gatinuM kAraNa thatuM nathI. prazna :- samyagdaSTine raudradhyAna narakagatinuM kAraNa kema thatuM nathI ? uttara :- kAraNa ke samyagdaSTione "nija zuddhAtma tattva ja upAdeya che"--evA viziSTa bhedajJAnanA baLathI narakagatinA kAraNabhUta tIvra saMkaleza pariNAmono abhAva hoya che." 35. jo (samyagdaSTi jIvo) e badhAne (nArakI Adi avasthAne) prApta karatA nathI to anya bhavamAM teo kevA hoya che-kevA thAya che? te kahe chesamyagdaSTi bIjA bhavamAM mahApuruSa bane che zloka 36 anvayArtha :- [napUtA:] zuddha samyagdaSTi jIvo (samyatvathI zuddha-pavitra thayelA jIvo) [onasnenovidyAvIryayazovRddhivinayavimavasanAthA:] utsAha, pratApa (kAMti), vidyA, bala, kIrti, unnati, vijaya ane saMpatti sahita [mAdAnA:] ucca kuLavALA [2] ane [madArtho] mahApuruSArthonA sAdhaka [mAnavavivA] manuSyomAM ziromaNi [ bhavanti] thAya che. TIkA - "rzanapUtA:' jeo samyagdarzanathI pavitra che evA arthAt jemanuM samyagdarzana pavitra (zuddha) che evA zuddha samyagdaSTi jIvo, "mAnavatA :' manuSyonA tilaka-zobhArUpa thAya che-manuSyomAM pradhAna (mukhya) thAya che. vaLI zuddha samyagdaSTi jIvo kevA che te kahe che- "mona' ityAdi, "mona' utsAha, "tena:' pratApa (kAnti), Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 108 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdashjaa ahAryA ca buddhiH, vIrya viziSTaM sAmarthya , yazo viziSTA khyAtiH vRddhiH kalatraputrapautrAdisampattiH, vijayaH parAbhibhavenAtmano guNotkarSaH, vibhavo dhanadhAnyadravyAdisampattiH, etaiH sanAthA shitaaH| tathA 'mAhAkulA' mahacca tat kulaM ca mAhAkulaM tatra bhvaaH| 'mahArthA' mahAnto'rthA dharmArthakAmamokSalakSaNA yessaam||36 / / 'vidyA' sahaja ahArya (atizayarUpa) buddhi, "vIrye ' viziSTa bala-sAmarthya, "yazo.' viziSTa khyAti, vRddha:' strI-pautrAdirUpa saMpati, 'vinaya:' paranA parAbhavathI potAnA guNono utkarSa ane "vimava:' dhana, dhAnya, dravyAdi saMpati-e sarvathI yukta che jeo evA tathA "madinA :' jeo ucca kuLamAM utpanna thAya che evA ane "madArtho:' jemane dharma, artha, kAma ane mokSarUpa mahAna artho sAdhya che evA (arthAt jeo dharma, artha, kAma ane mokSanA sAdhaka che evA) - samyagdaSTi jIvo manuSyanA tilaka thAya che. bhAvArtha - zuddha samyagdaSTi jIvo (marIne) utsAha, pratApa, kAMti, baLa, vidyA, kIrti, unnati, vijaya ane saMpatti sahita ucca kuLavAna ane dharma-arthAdi puruSArthonA sAdhaka manuSyonA ziromaNi rAjA thAya che. vizeSa samyagdaSTine zuddhatAnI sAthe sahacararUpe zubhabhAva paNa hoya che. te zubhabhAvane ahIM vyavahAradharma samajavo. tenA phaLarUpe tene lakSmI vagereno saMyoga thAya che. paraMtu tene puNyabhAvanuM ke tenA phaLarUpa saMyogI padArthanuM svAmItva hotuM nathI, zraddhAmAM- abhiprAyamAM teno svIkAra nathI. cAritranI nabaLAInA kAraNe tenuM saMyogI padArtha tarapha lakSa jAya che, paraMtu te saMyogI bhAvanI sAthe paNa te ekatA karato nathI, tethI mokSano puruSArtha cAlu rAkhI, te badhAno abhAva karI mokSa prApta kare che. tenuM nAma dharma-artha-kAma ane mokSano puruSArtha che ema samajavuM. A daSTie ja samyagdaSTi jIvone "madArtho:' arthAt dharma-artha-kAma ane mokSanA sAdhaka kahyA che. jema kheDUta anAja mATe khetI kare che, paraMtu tene anAja sAthe anAyAse khaDanI (ghAsanI) paNa prApti thAya che, tema samyagdaSTine mokSa mATe puruSArtha vacce sahajapaNeanAyAse cakravartIpadAdi puNyanI sAmagrI maLyA vagara rahetI nathI. (jAo, paramAtmaprakAza gAthA 61, saMskRta TIkA, adhyAya ane bRhad dravyasaMgraha (hindI) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 109 tathA indrapadamapi samyagdarzanazuddhA eva prApnuvantItyAha aSTaguNapuSTituSTA dRSTi viziSTAH prkRssttshobhaajussttaaH| amarApsarasAM pariSadi ciraM ramante jinendrabhaktAH svrge|| 37 / / gAthA 38, pRSTha 151; (gujarAtI) pRSTha 181.). A prakAranI mokSamArganI sthiti cothA guNasthAnathI chaThThA guNasthAna sudhI hoya che, A darzAvavA mATe TIkAkAre samyagdaSTi jIvone "marthIi :' kahyA che. vaLI A gAthAthI e phalita thAya che ke samyagdaSTi mokSamArgI che ane te mokSamArganI zarUAta cothA guNasthAnathI thAya che. AnA samarthanamAM paM. zrI daulatarAmajIe paNa "chaDhALA" nA 3/5 mAM kahyuM che ke madhyama aMtara Atama huM je, dezavratI anagArI, jaghana kahe avirata samadaSTi, tInoM zivamagacArI. 3/5. bhAvArtha :- dezavratI arthAt paMcama guNasthAnavartI zrAvaka ane anagArI arthAt chaThThI guNasthAnavartI muni-baMne madhyama aMtarAtmA che ane cothA guNasthAnavartI avirata samyagdaSTi jaghanya aMtarAtmA che. A traNe aMtarAtmAo mokSamArgI che. jo mokSamArga cothA guNasthAnathI zarU thato na hoya to avirata samyagdaSTine paMDitajI mokSamArgI kema kahe? 36. tathA indrapadane paNa samyagdarzanathI zuddha (thayelA) jIvo ja prApta kare che. ema kahe chezuddha samyagdaSTinI IndrapadanI prApti zloka 37 anvayArtha :- [ daSTiviziSTaT:] zuddha samyagdaSTi sahita [jinendramajI:] jinendranA bhakta jIvo [4] (svargamAM) [[pustituE:] ATha RddhionI pUrNatAthI saMtuSTa ane [prakRgzomAnuE:] vizeSazobhA (suMdaratA) thI yukta thaIne [ amarAptarasa] devo ane apsarAonI [pari]i sabhAmAM [virama] lAMbAkALa sudhI [prajo] rame che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 110 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdache "daSTiviziS:' sacadrarzanopetA "jinendrama:' prAniste "sva' "3AmarapsarasAM pariSa?i' -levalevInAM samAyAM 'vira' vasutaruM vattA 'ramanta' rIhantiA thaMbhUtA:? chANapuSTituE:' laI maNimA, mahimA, ladhimA, prApti, pravikhyuM, IzitvaM, vazitvaM, kAmarupitvamityetallakSaNAste ca puSTi: svazarIrAvayavAnAM sarvadopacitatvaM teSAM vA puSTi: paripUrNatvaM tayA tuSTAH sarvadA prmuditaaH| tathA 'prakRSTazobhAjuSTA' itaradevemyaH prakRSTA uttamA zobhA tayA juSTA sevitAH indrAH santa Dutyartha: rUchavA tathA cakravartitvamapi ta eva prApnuvantItyAha TIkA :- "jeo "daSTiviziSTA:' samyagdarzana sahita "jinendrama:' jinendranA bhakto che teo "ama2TkharasAna pariSati' deva-devIonI sabhAmAM "vira' lAMbA kALa sudhI "ramanta' rame che-krIDA kare che. kevA thaIne? " guNapufetuEA:' ATha guNo arthAta aNimA, mahimA, ladhimA, prApti, prAkAmya, izitva, vazitva ane kAmarupi-e rUpa ATha Rddhio-temanI pUrNatAthI saMtuSTa arthAt sarvadA pramudita (AnaMdita) athavA te ATha Rddhio rUpa guNothI temanA zarIranA avayavonI sarvadA puSTi-vRddhi thAya che, tenAthI sadA saMtuSTa tathA "praNazomAMgTA:' bIjA devonA karatAM utkRSTa-uttama zobhAyukta thaIne arthAt anya devothI sevita indro thaIne. bhAvArtha :- samyagdaSTi jIva mRtyu pachI svargamAM indra paNa thAya che. tyAM aNimAdi ATha RddhionI pUrNatAthI AnaMdita thaI vizeSa suMdara vaikriyika zarIra prApta karI, deva ane apsarAonI sabhAmAM lAMbA samaya sudhI rame che ane anya devo tenI sevA kare che. A gAthA sUcave che ke samyakatvanI bhUmikAmAM heyabuddhie karelA zubha bhAvone phalarUpe uparokta darzAvelI aNimAdi ATha RddhionI prApti thAya che. sarve samyagdaSTio jinendranA bhakto hoya che. 37. tathA cakravartI padane paNa te (zuddha samyagdaSTio) ja prApta kare che ema kahe che 1. dariviziSTa , jinenadrama:, sva ane marAsarajJa-e zabdonI saMskRta TIkA rahI gaI lAge che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] navanidhisaptadvayaratnadhIzAH srvbhuumiptyshckm| vartayituM prabhavanti spaSTadRzaH ksstrmaulishekhrcrnnaaH|| 38 / / 111 ye 'spaSTado' nirmalasamyatvA: ta va '' ratnA 'vacittuM' AtmAdhInatayA tatsAdhyatikhilakAryeSu pravartayituM / ' prabhavanti' te samarthA bhvnti| kathaMbhUtAH? sarvabhUmipatayaH sarvA cAsau bhUmizca SaTkhaNDapRthvI tasyAH patayaH ckrvrtinH| punarapi kathaMbhUtAH? 'navanidhisaptadvayaratnAdhIzA' navanidhayazca saptadvayaratnAni saptAnAM dvayaM tena saMkhyAtAni ratnAni caturdaza teSAmadhIzAH svAminaH / kSatramaulizekharacaraNAH kSatAddoSAt trAyante rakSanti prANino ye te kSatrA rAjAnasteSAM maulayo' mukuTAni teSu zekharA ApIThAsteSu caraNAni yeSAM / / 38 / / samyagdaSTi ja cakravartIpadane paNa prApta kare che zloka 38 anvayArtha :- [spaSTadaza: ] jeo nirmaLa samyagdaSTi jIvo che teo ja [navanidhisaptadvayattAdhIzA: ] navanidhi ane cauda ratnonA svAmI thayA thakA tathA [kSatramaunizevavaLA: ] jemanAM caraNone rAjAonA mugaTanI kalagIo sparze che arthAt jemanAM caraNomAM rAjAonAM mastako jhUke che evA [ sarvabhUmipataya: ] samasta bhUminA (cha khaMDanA ) mAlika thayA thakA (arthAt cakravartI thayA thakA ) [ can] cakra (arthAt AjJA ) [ vayitum] vartAvavAne (calAvavAne ) [ prabhavanti ] samartha thAya che. TIkA :- jeo ' spaSTadazo' nirmaLa samyagdaSTi jIvo che teo ja 'va N' cakraratna ' vartacitum ' tenAthI ( cakrathI ) sAdhya sarvakAryomAM svAdhInapaNe pravartAvavAne 'prabhavanti' samartha thAya che. kevA che teo ? ' sarvabhUmipataya: ' sarvabhUmi arthAt cha khaMDa pRthvInA pati (svAmI ) arthAt cakravartI che evA. vaLI kevA che? 'navanidhisaRddhyaratnadhIzA: ' navanidhio ane (saMkhyAe ) cauda ratnonA svAmI che evA. 'kSatranautizeravALA: kSata eTale doSathI je prANIonI rakSA kare te kSatro eTale rAjAo che, temanA mukuTanI kalagIo jemanAM caraNone sparze che evA teo che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com 3 bhAvArtha :- samyagdaSTi jIva nirmaLa samyaktvanA prabhAvathI svargathI cyavI manuSya bhavamAM cakravartI paNa thAya che. te vIsa hajAra dezonA samUharUpa pRthvInA 1. maulayo mastakAni teSu zekharANi makudAni tAti caraNeSu yeSAM gha0 / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdatthaa dharmacakriNo'pi saddarzanamAhAtmyAda bhavantItyAha amarAsuranarapatimiryamadharapatibhizca nuutpaadaambhojaaH| dRSTyA sunizcitArthA vRSacakradharA bhavanti lokshrnnyaaH|| 39 / / dRSTyA' smygdrshnmaahaatmyen| 'vRSacakradharA bhavanti' vRSo dharma: tasya cakraM vRSacakraM taddharanti ye te vRssckrdhraastiirthNkraaH| kiMviziSTAH ? 'nUtapAdAmbhojAH' pAdAvaivAmbhoje, nUte stute pAdAmbhoje yessaaN| kaiH ? 'amarAsuranarapatibhiH' amarapatatha: Urdhvaloka svAminaH saudharmAdayaH, 'asurapatayo'dholokasvAmino dharaNendrAdayaH, narapatayaH cha khaMDano svAmI hoya che ane badhA dezomAM potAnI AjJA (cakra) pravartAvavAne samartha hoya che. vaLI te batrIsa hajAra mukuTabaddha rAjAonA adhipati ane 1 navanidhi ane * cauda ratnono svAmI hoya che. 38 tathA samyagdarzananA mAAmyathI dharmacakrI (tIrthakara) paNa thAya che ema kahe che samyagdaSTi tIrthaMkara paNa thAya che zloka 39 anvayArtha :- [ dazya] jIva samyagdarzananA mAhAbhyathI [samarasuranarapatimi:] devendra, dharaNendra, ane cakravartI dvArA [4] temaja [ madharapatimi:] munionA svAmI gaNadharo dvArA [ nUtapavijhmonA:] jemanAM caraNakamaLonI stuti karavAmAM Ave che evA, [ sunizcitArtho:] jemane dharmAdi padArthono sArI rIte saMpUrNapaNe) nizcaya thayo che evA tathA [norakhyA:] traNa lokanA zaraNabhUta evA [vRSavagharagharI:] dharmacakranA dhAraka tIrthakaro [bhavanti] thAya che. TIkA :- 'daDyA' samyagdarzananA mAhAbhyathI "vRSaBdharA bhavanti' -vRSa: eTale dharma-tenuM cakra te vRSacakra-dharmacakra, tene je dhare te dharmacakranA dhArako-tIrthaMkaro thAya che. te kevA che? "nUtAvAjhmonA:' pAda e ja kamaLo-caraNakamaLo jenAM stavavAmAM Ave che tevA, konI dvArA (prazaMsita ) ? "mamarAsuranarapatima:' amarapati eTale UrdhvalokanA svAmI-saudharma Adi, asurapati eTale adholokanA svAmI-dharaNendra 1. navanidhi-kAla, mahAkAla, pAMDuka, mANava, zaMkha, naisarNa, padma, piMga ane sarvaratna. cauda ratna-cakra, chatra, khagna, daMDa, cUDAmaNi, senApati, carmaratna, zilpakAra, kAkiNI, gRhapati, purohita, azva, gaja ane strI. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 113 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tirygloksvaaminshckrvrtinH| na kevalemetaireva tUnapAdAmbhojAH, kintu 'yamadharapatibhizca' yamaM vrataM dharanti ye te yamadharA munayasteSAM patayo gnndhraastaishc| punarapi kathaMbhUtAste? ' sunizcitArthA' zobhano nizcitaH parisamApti gato'rtho dharmAdilakSaNo yessaaN| tathA 'lokazaraNyAH' anekavidhaduHkhadAyibhiH karmArAtibhirUpadrutAnAM lokAnAM zaraNe sAdhavadA rUA tathA mokSaprAptirapi samyagdarzanazuddhAnAmeva bhavatItyAha Adi ane narapati eTale tiryazlokanA (madhyalokanA) svAmI-cakravartIo dvArA phakta temanA dvArA ja (temanAM) caraNakamaLo prazasita che eTaluM ja nahi kintu yamadharapatimi' je yama eTale vratane dhAraNa kare che te madharo-munio, temanA patigaNadharo, temanA dvArA paNa ( prazaMsita che). vaLI teo kevA che? "sunizcita:' jemane dharmAdirUpa artha sArI rIte nizcita thayo che arthAt parisamAptie (pUrNatAe) pAmyo che, (arthAt jemane dharmAdi padArthono samyaka prakAre saMpUrNapaNe nizcaya thayo che-zraddhAna thayuM che) tevA tathA "norakhyA:' aneka prakAranA duHkhadAyI karma-zatruo dvArA upadrava pAmelA lokonA jeo zaraNabhUta che evA. bhAvArtha :- samyagdaSTi jIva mRtyu bAda samyakatvanA mAhAbhyathI devendra, dharaNendra, cakravartI tathA gaNadharo dvArA pUjanIya thAya che tathA traNa lokanA zaraNabhUta, dharmacakranA dhAraka tIrthakara paNa thAya che. tIrthaMkaradeva traNa lokanA adhipatio dvArA pUjanIya che-e batAve che ke traNa lokamAM tIrthaMkaradevanuM puNya-phaLa sauthI utkRSTa che. vaLI jJAnIo ane tyAgIomAM gaNadhara sauthI moTA che, teo paNa zrotAonI koTimAM besI dharma zravaNa kare che, te batAve che ke dharmamAM paNa tIrthaMkaradeva sauthI uttama che. vihArakALe temanI mahattAsUcaka eka dharmacakra tIrthakara bhagavAnanI AgaLa cAle che. A pramANe traNa lokanA rAjA-mahArAjAo, indro, jJAnIo, tyAgIo, dharmAtmAo-sarve jemane pUje che, jemanuM zaraNa le che-evA sAmarthyazALI alaukika puruSatIrthaMkaradeva-samyagdarzananA ja mAhAbhyathI thAya che. 39. tathA mokSanI prApti paNa zuddha samyagdaSTine ja thAya che te kahe che Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 114 2tnakaraNDaka zrAvakAcAra zivamajaramarujamakSayamavyAbAdhaM vishokbhyshngkm| kASThAgatasukhavidyAvibhavaM vimalaM bhajanti drshnshrnnaaH|| 40 / / 'darzanazaraNAH' darzana zaraNaM' 1 saMsArApAyaparirakSakaM yeSAM, darzanasya vA zaraNaM rakSaNaM yatra te| zivaM' mokssN| bhjntynubhvnti| kathaMbhUtaM ? 'ajaraM' na vidyate jarA vRddhatvaM ytr| 'arujaM' na vidyate rugvyaadhirytr| ' akSayaM ' na vidyate labdhAnantacatuSTayakSayo' ytr| 'avyAbAdhaM' na vidyate du:khakAraNena kenacidvividhA vizeSeNa vA AbAdhA ytr| 'vizokamayazaGka' vigatA zokamayazaGkA ytr| 'kASThAgatasukhavidyAvibhavaM' kASThAM paramaprakarSa gataH prAptaH sukhavidyayorvibhavo vibhuutirytr| 'vimalaM' vigataM malaM dravyabhAvarUpakarma ytr|| 40 / / samyagadarzanathI mokSanI prApti zloka 40 anvayArtha :- [ darzanazaraNAH ] sabhyarzana 4bharnu 129 // cha me po [ajaram] 5759|2hit, [ arujam ] rohita, [akSayam ] kSayarahita, [avyAbAdham ] dhArahita, [ vizokabhayazaMkam] zos, bhaya tathA zaM 2hita [kASThAgatasukhavidyAvibhavam ] >>i sukha ane jJAnano vaibhava parAkASThAe pahoMcyo che tevA-arthAt sarvotkRSTa sukha ane sarvotkRSTa nasahita, [vimalaM] bhava2hita, arthAta dravya, bhAvadharma sane nobha35 bhavarahita [ zivam ] bhokSane [bhajanti] 5|me che. st :- 'darzanazaraNAH' bhane samyAna 129 // cha-arthAta sabhyarzana bharnu saMsAranAM duHkhamAMthI rakSaNa karanAra che- athavA jemane samyagdarzananuM zaraNa che-rakSaNa che teso 'zivaM bhajanti' bhokSa pAme cha-anutmave che. yA ( bhokSane) ? 'ajaraM' yA 42 // meTate. 5759 nathI, 'arujam 'bhya 24 meTarI roga-vyAdhi nathI, 'akSayam 'bhyAM prApta thye| anaMta yatuSTayano kSaya nathI, 'avyAbAdham' bhyAM cha :5 57pAthI athavA vividha pr||2thii bAdhA nathI, 'vizokabhayazaMkam 'bhyAM zodha, bhaya sane zAno za tha yo cha, 'kASThAgatasukhavidyAvibhavam' yAM supa bhane nano vimava-vibhUti. 52||5||tthaaye 59oyI cha tathA 'vimalaM' yA dravya, mA'rbha bhane nobha35 bhajano naza thayo cha tavA ( bhokSane pAme che.) 1. zaraNaM saMsArASAyaparirakSakaM yeSAM, darzanasya vA zaraNaM rakSaNaM yatra te zivaM gh.| 2. catuSTayasvarUpasya gh.| 3. dravyabhAvasvarUpaM karma gh.| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 115 kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra yatpAk pratyekaM zlokaiH samyagdarzanasya phalamuktaM taddarzanAdhikArasya samAptau saMgrahavRttenopasaMhRtya pratipAdayannAha devendrckrmhimaanmmeymaanm| raajendrckrmvniindrshirorcniiym| dhrmendrckrmdhriikRtsrvlokm| labdhvA zivaM ca jinabhaktirUpaiti bhvyH|| 41 / / ziva, mokSa "naiti' prApnoti proDarI? "bhavya:' sacada: zaMbhUta? "jinama:' nine bharthisthA TviI 'navvA' varuM? 'tevendra madimAna' bhAvArtha:- samyagdaSTi jIva mokSa paNa prApta kare che. jyAM ghaDapaNa, roga, kSaya, bAdhA, zoka, bhaya ane zaMkAno tathA dravyakarma, bhAvakarma, nokarmarUpa malano sarvathA abhAva hoya che tathA nava kSAyika labdhio tathA anaMtadarzanAdi anaMta catuSTayano sadA sadbhAva hoya che. 40. pUrva pratyeka zloka dvArA je samyagdarzananuM phaLa kahyuM te samyagdarzanano adhikAra samAsa karatAM saMgrahu vRttithI (saMkSepa rUpe) upasaMhAra karI pratipAdana karatAM kahe che. - samyakatvanA mahimAno upasaMhAra zloka 41 anvayArtha - [fjanama]i jinendranI bhaktivALo jinabhakta [ bhavya:] bhavya (samyagdaSTi jIva) [meyamAnama] aparimita pratiSThA athavA jJAna sahita [tevendravamahimAnama] devendronA samUhanA mahimAne (aizvaryane ), [avanIndrazirorvanIyama] rAjAonA mastaka dvArA pUjanIya [2Anendra ma] cakravartInA cakraratnane [2] ane [agharAvakRta sarvanAma] sarva lokane jeNe nIcAM karI dIdhAM che. arthAt sarvalokamAM je uttama che tevA [ dharmendra ma] dharmendranA (tIrthakaranA) cakrane (padane) [ Maa] prApta karI [ zivama] mokSa [ti] pAme che. TIkA - "jinama: bhavya: zive ti' jene jinendradevamAM bhakti che tevo samyagdaSTi jIva mokSane prApta kare che. te zuM zuM prApta karIne mokSane prApta kare che? Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 116 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdadevaanaamindraa devendrAsteSAM cakraM saMghAtastatra tasya vA mahimAnaM vibhUtimAhAtmyaM / kathaMbhUtaM ? 'ameyamAnaM' ameyoaparyantaM mAnaM pUjA jJAnaM vA yasya tmmeymaanN| tathA 'rAjendracakraM' labdhvA rAjJAmindrAzcikravartinasteSAM cakraM ckrrtnN| kiM viziSTaM ? 'avanIndraziro'rcanIyaM' avanyAM nijanijapRthivyAM indrA mukuTabaddhA rAjAnasteSAM shiro-bhirrcniiyN| tathA 'dharmendracakraM' labdhvA dharmastasyottamakSamAdilakSaNasya cAritralakSaNasya vA indrA anuSThAtAra: praNetAro vA tIrthaMkarAdayasteSAM cakraM saMghAtaM dharmendrANAM vA tIrtha kRtAM sUcakaM cakraM dhrmckrN| kathaMbhUtaM ? 'adharIkRtasarvalokaM' adharIkRto mRtyatAM nItaH sarva lokastribhuvanaM yena tt| etatsarva labdhvA pazcAcchivaM vopati bhavya rUtinA revendravamadimAnama' devonA indro te devendro, tenA samUhanA mahimAne-vibhUtinA mAhAbhyane prApta kare che. "amecamInama' jenuM mAna (je mAhAbhyano prabhAva) -pUjA, jJAna aparimita (amApa) hoya che, tathA "rAjendrama' rAjAonA indro te rAjendrocakravartIo, cakravartIonA cakraratnane prApta kare che "avanadraziroDakvenIyama' ke je potapotAnI pRthvIonA adhipati mukuTabaddha rAjAonAM mastako dvArA pUjanIya hoya che, tathA "dharmendrama' dharmendracakrane-uttama kSamAdirUpa athavA cAritrarUpa dharmanA indronA anuSThAtA athavA praNetA-tIrthakara AdinA samUhane athavA dharmendronAtIrthakaronA sUcaka dharmacakrane prApta kare che "madharIkRtasarvatoma' ke je sarva lokane ( traNa bhuvanane) dAsarUpa banAvyA che (potAnA mahimA AgaLa traNa bhuvanane jeNe tuccha (halakA) karI dIdhA che-nIce pADI dIdhA che) -e badhuM prApta karIne pachI samyagdaSTi jIva mokSa pAme che. bhAvArtha :- A aMtima zlokamAM AcArya zloka 36 thI 41 sudhIno upasaMhAra karatAM kahe che ke- samyakatvanA prabhAve samyagdaSTi jIva uttama sAMsArika sukha heyabuddhie bhogavI-arthAt uttama manuSyapaNuM, indranI aparimita vibhUti, batrIsa hajAra mukuTabaddha rAjAo dvArA pUjanIya cakravartIpada ane gailokya pUjya tIrthaMkarapada prApta karIne anne mokSa pAme che. samyakatva AtmAno zuddha pariNAma che, tenAthI saMvara-nirjarA pUrvaka mokSanI prApti thAya che. ahIM je samyakatvanuM phaLa laukika sukha batAvyuM che te upa1. tatsarve labdhvA pazcAcca zivamupaiti bhavya iti gh.| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNaThaka zrAvakAcAra 117 carita kathana che; vAstavamAM te samyakatvanuM phaLa nathI paNa bhUmikAnusAra vartatA tenA sahucararUpasa zubha rAganuM te phaLa che ema samajavuM. vizeSa samyagdaSTine darzanamohano abhAva hovAthI temane satyArtha zraddhAna, satyArtha jJAna pragaTa hoya che ane mithyAtva sAthe anaMtAnubaMdhI kaSAyano paNa abhAva hovAthI tene svarUpacaraNacaritra paNa aMze hoya che. joke apratyAkhyAnAvaraNanA udayane lIdhe tene dezacAritra ane pratyAkhyAnAvaraNanA udayane lIdhe sakalacAritra pragaTayuM nathI, topaNa tene dehAdika paradravya tathA rAga-dveSAdi karmabhanita parabhAvamAM evuM daDha bhedajJAna thayuM che ke te potAnA jJAnadarzanarUpa jJAnasvabhAvamAM ja Atmabuddhi rAkhe che ane paryAyamAM Atmabuddhi svapnamAM paNa rAkhato nathI. samyagdaSTi ciMtavana kare che ke- "bhagavAna ane paramAgamanuM zaraNa grahI, aMtarmukha thaI, jJAnadaSTithI avalokana kara. sparza, rasa, gaMdha, varNAdi-e tAruM svarUpa nathI, te pudgalanuM svarUpa che. krodhAdi kaSAya-bhAva karmabhanita vikAra che, te tArA svarUpathI bhinna che. deva, manuSyAdika paryAya tathA manuSyAdi cAra gati AtmAnuM svarUpa nathI, te karmajanita che, vinAzika che. vaLI te ciMtave che ke- "huM goro ke zyAma nathI, rAjA ke raMka nathI, baLavAna ke nirbaLa nathI, svAmI ke sevaka nathI, rUpavAna ke kurUpa nathI, brAhmaNa, kSatriya, vaizya nathI, strI ke puruSa nathI, huM deha, indriyo ke mana nathI, kAraNa ke e sarve karmanA udayajanita pudgalanA vikAra che, e rUpa AtmAnuM nathI, mAruM svarUpa to jJAtA-draSTA che vagere.' samyagdaSTine AvuM bhedajJAna hovAthI tene paramAM Atmabuddhi, paryAyabuddhi, nimittabuddhi, vyavahArabuddhi ane kartabuddhi chUTI jAya che, tethI parabhAvothI vimukha thaI te svasammukha thAya che ane satya zraddhA-jJAnanA baLathI yA jJAna-vairAgya zaktinA prabhAvathI te AtmasvarUpamAM sthira thavAno niraMtara abhyAsa kare che ane nirvikAraatIndriya AnaMdano anubhava kare che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 118 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra iti pramAcandraviracitAyAM samantabhadrasvAmiviracitopAsakAdhyayanaTIkAyAM prathama: pariicchAAAAA Avo atIndriya AnaMdano anubhava karavo te paNa samyakatvano ja mahimA che, mATe mokSArthIe prathama tene ja dhAraNa karavuM joIe. AtmArthIne sAMsArika sukha to dhAnya sAthe ghAsanI jema sahaja prApya che. 41. e pramANe zrI samantabhadra svAmI viracita upAsakAdhyayananI prabhAcaMdra viracita TIkAmAM pahelo pariccheda pUrNa thayo. 1. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [2] jJAnAdhikAra atha darzanarupaM dharme vyAkhyAya jJAnarupaM taM vyAkhyAtumAha anyUnamanatiriktaM yAthAtathyaM vinA ca vipriitaat| niHsandehaM veda ydaahustjjnyaanmaagminH|| 42 / / 've veriA "vRttIdurNavatA "jJAna" bhAvakRtarUpa che te? "kAmina:' zAmajJA: vArtha ve? "ni:santa' ni:saMzayaM yathA bhavati tathA vinA ja viparItAta' viparItAdviparyayAdvinaiva vipryyvyvcchedenetyrthH| tathA anyUnaM' paripUrNa sakalaM vstuhave samyagdarzanarUpa dharmanuM vyAkhyAna karIne jJAnarUpa dharmanuM vyAkhyAna karavAne kahe che samyajJAnanuM svarUpa (lakSaNa ) zloka 42 anvayArtha :- [ ] je (vastusvarUpane) [ nyUnama] nyUnatA rahita, [tira] adhikatArahita, [viparItA vinA] viparItatA vinA-viparItatA rahita, [2] ane [:saMvedama] saMdeharahita [cAthAtaa] jema che tema [6] jANe che, [tat] tene [ zAmina:] gaNadharo yA zrutakevalIo [ jJAna] samyajJAna [Idu:] kaheche. TIkA :- "yat veDha tat kAmina: jJAna sAdu:' je (nIcenI rIte ) jANe che tene AgamanA jANanArA (gaNadharo athavA zrutakevalIo) bhAvakRtarUpa jJAna kahe che. kevI rIte jANe che? "ni:saMrda' niHsaMzayapaNe, "vinA ja viparItAna' viparyaya rahita viparyayanA vyavaccheda pUrvaka evo artha che. tathA "anyUna' paripUrNa-sakala vastusvarUpane, nahi ke nyUna-vikala vastusvarUpane. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 120. ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdasvruupN yadveda 'tadjJAnaM' na nyUnaM vikalaM tatsvarUpaM ydved| tarhi jIvAdivastusvarUpe' vidyamAnamapi sarvathAnityatvakSaNikatvAdvaitAdirUpaM kalpayitvA yadvetti tadadhikArthaveditvAt jJAna bhaviSyatItyatrAha- 'anatiriktaM' vastusvarUpAdanatiriktamanadhikaM yadveda tajjJAnaM na punastadvatsvarUpAdadhikaM kalpanAzilpikalpitaM ydved| evaM caitadvizeSaNacatuSTayasAmarthyA dyathAbhUtArthavedakatvaM tasya saMbhavati taddarzayati- 'yAthAtathyaM yathAvasthitavastusvarUpaM yadveda tadjJAnaM bhaavshrutN| tadrUpasyaiva jJAnasya jIvAdyazeSArthAnAmazeSavizeSataH kevalajJAnavat sAkalyena svruupprkaashnsaamrthysmbhvaat| taduktaM syAdvAdakevalajJAne srvtttvprkaashne| bhedaH sAkSAdasAkSAcca hyastvanyatamaM bhvet||1|| iti|| prazna :- to pachI jIvAdi vastusvarUpamAM avidyamAna hovA chatAM sarvathA nityatva, sarvathA kSaNikatva ane sarvathA aMta ityAdirUpa kalpIne je jANe te adhikArthanuM jANanAruM hovAthI jJAna che ne? uttara :-vastusvarUpathI anadhikapaNe je jANe che te jJAna che, paraMtu te vastusvarUpathI adhika kalpanArUpa zilpIthI kalpita karAyeluM je jANe che te jJAna nathI. e rIte A cAra vizeSaNonA sAmarthyathI te yathAbhUta padArthanuM jANanAruM hoya che ema have darzAve che ___ 'yAthAtathyam' yathAsthiti vastus135ne 4 ) cha mAvazruta35 Ana cha; kAraNa ke evA rUpavALA jJAnane ja kevaLajJAnanI mAphaka jIvAdi samasta padArthonA svarUpane samasta vizeSo sahita prakAzavAnuM sAmarthya che. tethI (AmImAMsAmAM) kahyuM che ke syAdvAdakevalajJAne, srvtttvprkaashne| bhedaH sAkSAdasAkSAcca, hyavastvanyatamaM bhvet||1||iti|| napunargyunaM gh.| jIvAdivastu gha pratau 'tarhi jIvAdivastutvarUpe' vidyamAnamapi sarvathAnityatvakSaNikRtvAdvaitAdirUpaM kalpayitvA yadvetti tadadhikArthaveditavAt jJAnaM bhaviSyatItyatrAha anatiriktaM vastusvarUpAdanatiriktaM' ityasya sthAne 'jIvAdivastu-svarUpAdanadhikaM yadveda tajjJAnaM' ityeva paatthH| viditvAt g.| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 121 atastadevAtra dharmatvenAbhipretaM tasyaiva mukhyato mUlakAraNabhUtatayA svargApavargasAdhana- saamrthysNbhvaat||1|| sarva tattvonuM prakAzana karavAmAM, syAdvAda (zrutajJAna) ane kevaLajJAnamAM parokSa ane pratyakSanI apekSAe ja bheda che, tenAthI bIjuM (jJAna) avasturUpa che. tethI te ja (bhAvazrutarUpa samyajJAna ja) dharma che-evo abhiprAya che; kAraNa ke mukhyapaNe mUla kAraNa hovAthI tenAmAM svarga ane mokSanA sAdhananuM sAmarthya che. bhAvArtha :- je vastunA svarUpane, nyUnatA, adhikatA, viparItatA ane saMdeha rahita, jema che tema jANe che, tene gaNadharo yA zrutakevalIo "samyajJAna kahe che; arthAt je vastusvarUpane saMzaya (saMdeha), viparyaya ane anadhyavasAya rahita jema che tema jANe che tene samyajJAna kahe che. A pramANa-jJAnanuM lakSaNa che. nitya-anityarUpa, sAmAnyavizeSarUpa evuM vastusvarUpa jema che tema je jJAna jANe tene ja satyArthajJAna-pramANajJAnasamyajJAna kahe che." vizeSa A zlokanI TIkAmAM samyajJAnane (1) bhAvazrutarUpa jJAna, (2) yathAbhUta ane (3) jIvAdi samasta padArthonA svarUpane kevaLajJAnavat saMpUrNapaNe prakAzana karavAnA sAmarthyavAnuM kahyuM che, kAraNa ke (1) bhAvazrutajJAna jenuM svarUpa che evA jJAnIne, abhedarUpa bhAvazrutajJAnasvarUpa zuddhAtmAnuM jJAna hovAthI, te parathI atyaMta virakta hoya che. tethI te jJAnI, karmanA udayanA svabhAvane svayaM ja choDI de che. (zrI samayasAra gAthA 318 nI TIkA) (2) yathAbhUta-"yAthAta' je vastu svarUpa che tema jANe te jJAna bhAvathutarUpa che. (3) kevaLajJAnava-cothA-pAMcamAguNasthAnavartI jIvo paNa samyajJAnI hovAthI, 1. saMzaya (saMdeha) - "viruddhIne risparzijJAna saMzaya-"A pramANe che ke A pramANe che, evuM je paraspara viruddhatApUrvaka be prakArarUpa jJAna tene saMzaya kahe che. viparyaya ( vibhrama)' viparItaioTI nizcayo viparyaya:' -vastusvarUpathI viruddhatApUrvaka Ama ja che" evuM ekarUpa jJAna te viparyaya che. anadhyavasAya :- ( vimoha) - vinityAnovanamAtramanadhyavasAya:' - "kaMIka che" evo nirdhArarahita vicAra tenuM nAma anadhyavasAya che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 122 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda temane bhAvazrutajJAna hoya che ane te jJAna sakaLa padArthone prakAzavAne samartha hovAthI tene kevaLajJAnavat kahyuM che. AvuM jJAna bhUtArtha-trikALI dhruvasvAtmAnA Azraya vinA koIne pragaTa thaI zake nahi. jyAM samyajJAna hoya tyAM Atmika sukha abhinna hoya che, kemake jJAna ane sukhanuM abhinnapaNuM che. (juo zrI pravacanasAra gAthA pa3 nI zrI amRtacaMdrAcAryakRta bhUmikA ). . prayojanabhUta jIvAdi tattvomAM saMzaya, viparyaya ane anadhyavasAyarUpa je jANavuM thAya che tenuM nAma mithyAjJAna che, paNa aprayojanabhUta padArthone yathArtha jANe athavA ayathArtha jANe tenI apekSAe kAMI mithyAjJAna-samyajJAna nathI; jema mithyASTi doraDIne doraDI jANe tethI tenuM jJAna) kAMI samyajJAna nAma pAme nahi tathA samyagdaSTi doraDIne sApa jANe tethI (tenuM jJAna) kAMI te mithyAjJAna nAma pAme nahi. ... ahIM to saMsAra-mokSanA kAraNabhUta satya-asatya jANavAno nirdhAra karavo che, eTale doraDI-sarpAdikanuM yathArtha vA anyathA jJAna kAMI saMsAra-mokSanuM kAraNa nathI, mATe enI apekSAe ahIM mithyAjJAna-samyajJAna kahyuM nathI; paNa prayojanabhUta jIvAdi tattvone jANavAnI apekSAe ja mithyAjJAna-samyajJAna kahyuM che ane e ja abhiprAyathI siddhAMtamAM mithyAdaSTinA sarva jANavAne mithyAjJAna ja kahyuM tathA samyagdaSTinA sarva jANavAne samyajJAna kahyuM. .. kAraNa ke mithyAdaSTi jANe che tyAM tene sattA-asattAno vizeSa (bheda ) nathI, tethI te kAraNa viparItatA, svarUpa viparItatA vA bhedAbheda viparItatA upajAve che..... e pramANe mithyASTinA jANavAmAM viparItatA hoya che. jema dArUno kephI manuSya mAtAne potAnI strI mAne tathA strIne mAtA mAne, tema mithyASTimAM anyathA jANavuM hoya che. vaLI jema koI kALamAM e kephI manuSya mAtAne mAtA vA strIne strI paNa jANe, topaNa tene nizcayarUpa nirdhAra vaDe zraddhAnapUrvaka jANavuM na hovAthI tene yathArtha jJAna kahetA nathI. tema mithyAdaSTi koI kALamAM koI padArthane satya paNa jANe, topaNa tenA nizcayarUpa nirdhArathI zraddhAna sahita jANato nathI, tethI tene samyajJAna kahetA nathI; athavA satya jANe chatAM e vaDe potAnuM ayathArtha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] tasyaviSayabhedAbhedAn prarUpayannAha prathamAnuyogamarthAkhyAnaM caritaM purANamapi puNyam / bodhisamAdhinidhAnaM bodhati bodha: samIcInaH / / 43 // ja prayojana sAdhe che, tethI tene samyajJAna kahevAtuM nathI. e pramANe mithyAdaSTinA jJAnane mithyAjJAna kahIe chIe. 123 prazna :- e mithyAjJAnanuM kAraNa zuM che? utta2 :- mohanA udayathI je mithyAtvabhAva thAya che-samyabhAva thato nathI e ja mithyAjJAnanuM kAraNa che. jema viSanA saMyogathI bhojanane paNa viSarUpa kahevAmAM Ave che, tema mithyAtvanA saMbaMdhathI jJAna paNa mithyAjJAna nAma pAme che. e ja pramANe jIvane prayojanabhUta jIvAdi tattva tathA aprayojanabhUta anya padArthone yathArtha jANavAnI zakti hoya, paNa tyAM jene mithyAtvano udaya hoya te to aprayojanabhUta hoya tene ja veThe che-jANe che, paNa prayojanabhUtane jANato nathI. jo te prayojanabhUtane jANe to samyagnAna banI jAya, paNa mithyAtvano udaya hovAthI tema banI zakatuM nathI. mATe tyAM prayojanabhUta-aprayojanabhUta padArtho jANavAmAM jJAnAvaraNanuM nimitta nathI, paraMtu mithyAtvano udaya-anudaya ja kAraNabhUta che." ` 42. tenA (samyajJAnanA ) viSaya-bhedathI prathamAnuyogarUpa bhedanuM prarUpaNa karatAM kahe cheprathamAnuyoganuM svarUpa zloka 43 anvayArtha :- [samIvIna: jodha: ] samyaggAna che te [arthASyAnam] jemAM 5ramArtharUpa viSayanuM vyAkhyAna che evA [rita ] jemAM koI eka mahApuruSanA caritranuM vyAkhyAna Ave che evA, [purALam lapi] jemAM tresaTha zalAkApuruSonI kathA Ave che evA, [ puchyam ] jene sAMbhaLavAthI puNya Upaje che evA ane [vodhisamAdhinidhAnam] je bodhi ane samAdhi e baMne viSayonuM nidhAna che evA (arthAt tene sAMbhaLavAthI bodhi ane samAdhi prApta thAya che evA) [prathamAnuyogam] prathamAnuyogane [vodhati ] jANe che. 1. juo, mokSamArga prakAzaka, gujarAtI AvRtti, adhyAya 4, pRSTha 88 thI 90. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 124 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda"voi: sanIvIna:' satyaM zrutajJAnI "voiti' nAnAtiA ? prathamanuyo viruM punaH prathamAnuyogazabdenAbhidhIyate ityAha- 'caritaM purANamapi' ekapuruSAzritA kathA caritaM triSaSTizalAkApuruSAzritA kathA purANaM tadubhayamapi prthmaanuyogshbdaabhidheyN| tasya prakalpitatvavyavacchedArthamAkhyAnamiti vizeSaNaM, arthasya paramArthasya viSayasyAkhyAnaM pratipAdanaM yatra yena vA tN| tathA 'puNyaM ' prathamAnuyogaM hi zrRNvatAM puNyamutpadyate iti puNyahetutvAtpuNyaM tdnuyogN| tathA 'bodhisamAdhinidhAnaM' aprAptAnAM hi samyagdarzanAdInAM prAptirbodhiH, prAptAnAM tu paryantaprApaNaM samAdhiH, dhyAnaM vA dhana' zuklaM ca samAdhiH tyornidhaanN| tadanuyogaM hi zrRNvatAM saddarzanAdeH prAptyAdikaM dharmyadhyAnAdikaM ca matiyAA karUA. TIkA :- "samIvIna: vogha: prathamAnuyorAma voghati' satya zrutajJAna prathamAnuyogane jANe che. vaLI prathamAnuyoga' zabdathI zuM kahevAmAM Ave che? te kahe che- "varita purANamapi' -eka puruSane Azrita kathA te "carita' ane tresaTha zalAkA puruSone Azrita kathA te "purANa" -te baMneneya (carita ane purANane) prathamAnuyoga zabdathI kahevAya che. tenA (prathamAnuyoganA) prakalpitapaNAnA vyavaccheda (nAza) mATe "arthodhyAnama' evuM vizeSaNa che. arthanuM arthAt paramArtharUpa viSayanuM AkhyAna' eTale pratipAdana jemAM thAya che athavA jenAthI thAya che evo (prathamAnuyoga che ) tathA "pukhyam' prathamAnuyogane sAMbhaLanArAone puNya Upaje che evA puNya-hetupaNAne lIdhe te anuyoga (prathamAnuyoga) puNarUpa che; tathA "voisamAghinidhAna' kharekhara nahi prApta thayelAM samyagdarzanAdinI prApti te "bodhi" ane prApta thayelAMnuM (samyagdarzanAdinuM) anta (pUrNatAe) pahoMcavuM te samAdhi' athavA dharmedhyAna ane zukladhyAna-te samAdhi. te baMnenA (bodhi ane samAdhinA ) nidhAnarUpa (khajAnArUpa) evA prathamAnuyoganA sAMbhaLanArAone samyagdarzanAdinI prApti Adi ane dharmedhyAnAdika thAya che. bhAvArtha :- kathA, caritra ane purANarUpa graMthone prathamAnuyoga kahe che. paramArthanA ane tenA sAdhaka puruSonuM jemAM varNana (kathana) hoya te AkhyAna graMtho che, jemAM koI eka puruSane Azrita varNana hoya te caritra grantho che ane jemAM tresaTha zalAkA puruSone Azrita varNana hoya te purANa grantho che. 1. dharma, artha, kAma ane mokSa-e cAra puruSArthonuM tathA temanA sAdhaka puruSonuM kathana te arthAkhyAna. 2. tresaTha zalAkA puruSo-9 nArAyaNa, 9 pratinArAyaNa, 9 balabhadra, 12 cakravartI ane 24 tIrthakaro Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 125 A prathamAnuyoganAM zAstronAM zravaNa, paThana, manana ane ciMtanAdithI puNya, bodhi (ratnatraya) ane samAdhinI prApti thAya che, kAraNa ke teo puNyarUpa tathA puNyanuM kAraNa che ane bodhi tathA samAdhino khajAno che; arthAt je samyajJAna, AkhyAna, caritra ane purANorUpa zAstrone jANe che te bhAvakRta jJAnane AcArya prathamAnuyoga kahe che. A anuyoga samyajJAnano viSaya che. vizeSa jainamatamAM upadeza cAra anuyogano Apyo che. prathamAnuyoga, karaNAnuyoga, caraNAnuyoga ane dravyAnuyoga-e cAra anuyoga che. tyAM tIrthakara-cakravartI Adi mahAna puruSonAM cAritra jemAM nirUpaNa karyA hoya te "prathamAnuyoga" che, guNasthAna-mArgaNAdirUpa jIvanuM, karmonuM vA trilokAdinuM jemAM nirUpaNa hoya te "karaNAnuyoga" che, gRhastha-muninA dharma AcaraNa karavAnuM jemAM nirUpaNa hoya te "caraNAnuyoga' che tathA cha dravya, sAta tattvAdika ane sva-para bhedavijJAnAdikanuM jemAM nirUpaNa hoya te dravyAnuyoga" che." __ "prathamAnuyogaH prathamaM mithyAdRSTimavratikamavyutpannaM vA pratipAdyamAzritya pravRtto'nuyogo'dhikAraH prthyaanuyogH|" artha :- prathama arthAt mithyASTi-avratI, vizeSa jJAna rahita ziSyane uddezI pravRtta thayelo anuyoga arthAt adhikAra te prathamAnuyoga che. prathamAnuyoganuM prayojana prathamAnuyogamAM to saMsAranI vicitratA, puNya-pApanAM phaLa tathA mahApuruSonI pravRtti ityAdi nirUpaNathI jIvone dharmamAM lagAvyA che. je jIva tuccha buddhivAna hoya te paNa A anuyogathI dharmasanmukha thAya che, kAraNa ke jIva sUkSma nirUpaNane samajato nathI, paNa laukika vartAone ja jANe che tathA tyAM teno upayoga paNa lAge che. prathamAnuyogamAM paNa laukika pravRttirUpa nirUpaNa hovAthI tene te barAbara samajI zake che. 1. ane 3. mokSamArga prakAzaka gujarAtI AvRtti pRSTha 271, 272, vadhu mATe juo pRSTha 274 thI 277 tathA 289, 291. gommasAra jIvakAMDa gAthA 361-36ra nI TIkA. 2. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 tathA Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 66 vaLI lokamAM to rAjAdikanI kathAomAM pApa choDavAnuM vA puNyanuM poSaNa che. tyAM rAjAdika mahApuruSonI kathA sAMbhaLe che, paraMtu tenuM prayojana jyAM-tyAMthI pApane choDI dharmamAM lagAvavAnuM pragaTa karyuM che. tethI te jIva kathAonI lAlaca vaDe paNa tene vAMcesAMbhaLe to pAchaLathI pApane bUruM tathA dharmane bhalo gaNI dharmamAM rucivAna thAya che. e pramANe tuccha buddhivAnone samajAvavA mATe A anuyoga che... [bhagavAnazrIkuMdakuMda lokAlokavibhakteryugaparivRttezcaturgatInAM ca / Adarzamiva tathAmatiravaiti karaNAnuyogaM ca / / 44 / / "vaLI je jIvone tattvajJAna thayuM hoya teo A anuyoga vAMce-sAMbhaLe to temane A udAharaNarUpa bhAse che. jemake jIva anAdinidhana che tathA zarIrAdi saMyogI padArtha cheema jANato hato, have purANAdikamAM jIvonAM bhavAntaranuM nirUpaNa karyuM che te e jANavAmAM udAharaNarUpa thayuM. 66 "vaLI A zubha-azubha-zuddhopayogane jANato hato, vA tenA phaLane jANato hato. have purANomAM te upayogonI pravRtti tathA tenuM phaLa jIvone je thayuM hoya tenuM nirUpaNa karyuM che. e ja A jANavAmAM udAharaNarUpa thayuM,... ..... dharmAtmA che te, dharmIonI prazaMsA ane pApIonI niMdA jemAM hoya evI koI purANa puruSonI kathA sAMbhaLavAthI dharmamAM ati utsAhavAna thAya che. e pramANe A prathamAnuyoganuM prayojana jANavuM." 43. 2. karaNAnuyoganuM svarUpa zloka 44 anvayArtha :- [ tathA ] tevI ja rIte (prathamAnuyoganA prakAre ) [ mati: ] samyaggAna (mananarUpa zrutajJAna ) [ AvarNan phava ] darpaNanI jema [logano vimai: ] 1. saMpAdanArthamupalabdheSu pustakeSu 'ka' pustake itogre iyaM gAthA samupalabhyate ' aha uDDhatiriya - loe disi vidisi jaM pamANiyaM bhaNiyaM / karaNANiugaM siddhaM dIvasamuddA jiNaggehA' / gAtheyaM karaNAnuyogasya lakSaNaparA, kenacit 'lokAloketi zlokasya TIkAyAmadatAritA, lekhakapramAdena ca prathamAnuyogalakSaNe saMmilitA bhavediti pratibhAti / Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 127 . 'tathA ' tena prathamAnuyogapraYLa, ' mati ' rmananuM zrutajJAnA anaiti khAnAti| aM? 'karaNAnuyogaM ' lokAlokavibhAgaM paMcasaMgrahAdilakSaNaM / kathaMbhUtamiva ? -- Adarzamiva' yathA Adarzo darpaNo mukhAderyathAvatsvarUpaprakAzakastathA karaNAnuyogo'pi svaviSayasyAyaM prkaashkH|'lokaalokvibhkteH ' lokyante jIvAdayaH padArthA yatrAsau lokastricatvAriMzadadhikazatatrayaparimitarajjuparimANaH,- tadviparIto'loko'nantamAnAvacchinnazuddhAkAzasvarUpaH tayorvibhaktirvibhAgo bhedastasyA: aadrshmiv| tathA 'yugaparivRtteH' yugasya kAlasyotsarpiNyAdeH parivRttiH parAvartanaM tasyA aadrshmiv| tathA '-- caturgatInAM ca ' loka-alokanA vibhAganA-svarUpanA, [yugaparivRtta ] yugonA ( arthAt kAlanA parivartananA ) svarUpanA [6] ane [ caturvatInAk] cAra gationA svarUpanA prakAzaka evA [ jAnuyogam TM ] karaNAnuyogane paNa [anaitti ] jANe che. . TIkA :- 'tathA' te prathamAnuyoganA prakAre 'mati: mananuM zrutajJAna' mati eTale manana-zrutajJAna, 'anaiti' jANe che. kone (jANe che) ? 'raMgAnuyomAM' karaNAnuyogane arthAt paMcasaMgrahAdarUpa loka-alokanA vibhAgane; konI mAphaka ? 'Avarttamiva' jema Adarza eTale darpaNa mukhAdinA yathAvat svarUpane prakAze che, tema karaNAnuyoga paNa potAnA viSayane prakAze che. 'noAnovimai:' jemAM jIvAdi padArtho jaNAya te loka, te traNaso teMtAlIza (343) thI adhika ghana rAju pramANa che. tenAthI viparIta svarUpavALo aloka che, te anaMta pramANa ane avacchinna zuddha AkAzasvarUpa che. te baMnenA vibhAgane ( bhedane ) AdarzanI jema prakAze che, tathA 'yugaparivRtte: ' yuganA-kAlanA-utsarpiNI AdinA parivartanane darpaNanI jema prakAze che. ane 'caturvatInAm 2' naraka, tiryaMca, manuSya ane devagatirUpa cAra gationA (svarUpane ) darpaNanI jema prakAze che-varNave che. bhAvArtha :- jema darpaNa mukhAdi vastuone jema che tema batAve che, tema je zAstra pAMca dravyonA ( jIva, pudgala, dharma, adharma ane kAlanA ) samUharUpa loka ane tenAthI viparIta svarUpavALA zuddha anaMta alokanA vibhAgane, utsarpiNI-avasarpiNI-rUpa kalpakAlanA parivartanane ane nakAdi cAra gationA svarUpane, jema che tema batAve tene karaNAnuyoga kahe che. A anuyoga paNa sabhyajJAnano viSaya che, arthAt karaNAnuyoga, loka-alokanA vibhAgane, yuganA parirvatanane ane caturgationA svarUpane 1. matijJAnaM na zrutajJAnam iti ga pustke| Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 nrktirygmnussydevlkssnnaanaamaadrshmiv|| 44 / / Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 66 yathAvat jANavAmAM darpaNa samAna che-ema zrutajJAna (samyajJAna ) jANe che. vizeSa [bhagavAnazrIkuMdakuMda karaNa eTale gaNita kAryanA kAraNarUpa je sUtra, teno jemAM 'anuyoga ' arthAt adhikAra hoya te karaNAnuyoga che. A anuyogamAM gaNita-varNananI mukhyatA che. ,, 1 .. karaNAnuyoganuM prayojana karaNAnuyogamAM jIvonI vA karmonI vizeSatA tathA trilokAdikanI racanA nirUpaNa karI jIvone dharmamAM lagAvyA che. je jIva dharmamAM upayoga lagAvavA icche che te jIvonAM guNasthAna-mArgaNAdi bheda tathA traNa lokamAM naka-svargAdinAM ThekANAM oLakhI pApathI vimukha thaI dharmamAM lAge che. vaLI jo evA vicAromAM upayoga 2mI jAya to pApapravRtti chUTI svayaM tatkALa dharma Upaje che, tathA tenA abhyAsathI tattvajJAnanI paNa prApti thAya che. vaLI AvuM sUkSma ane yathArtha padArthakathana jainamatamAM ja che, anya ThekANe nathI evo teno mahimA jANI te jainamatano zraddhAnI thAya che. "bIjuM je jIva tattvajJAnI hoya te A karaNAnuyogano abhyAsa kare to tene A tenA vizeSaNarUpa bhAse che; jema jIvAdika tattvone pote jANe che, have tenA ja vizeSa (bheda ) karaNAnuyogamAM karyA che. temAM koI vizeSaNa to yathAvat nizcayarUpa che tathA koI upacAra sahita vyavahArarUpa che. koI dravya-kSetra-kAla-bhAvAdikanuM svarUpa pramANAdikarUpa che tathA koI nimitta-AzrayAdinI apekSA sahita che, ityAdi aneka prakAranAM vizeSaNa tyAM nirUpaNa karyAM che. tene jema che tema jANIne A karaNAnuyogane abhyAse to e abhyAsathI tattvajJAna nirmaLa thAya che... "vaLI anya ThekANe upayogane lagAve to rAgAdikanI vRddhi thAya tathA chadmasthano upayoga niraMtara ekAgra rahe nahi, mATe jJAnI puruSa A karaNAnuyoganA abhyAsamAM potAno upayoga lagAve che, je vaDe kevaLajJAna vaDe dekhelA padArthonuM jANapaNuM tene thAya che. bheda mAtra tyAM pratyakSa-apratyakSano ja che, paNa bhAsavAmAM 1. mokSamArga prakAzaka, gujarAtI AvRtti, pRSTha 273. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tatha gRhamedhyanagArANAM caaritrotpttivRddhirkssaanggm| caraNAnuyogasamayaM samyagjJAnaM vijaanaati||45|| 'samyagjJAnaM' bhaavshrutruupN| 'vijAnAti' vizeSeNa jaanaati| kaM ? 'caraNAnuyogasamayaM' viruddhatA nathI. e pramANe A karaNAnuyoganuM prayojana jANavuM." paramezvara to vItarAga che. bhakti karavAthI prasanna thaI kAMI karatA nathI paNa bhakti karatAM je maMda kaSAya thAya che tenuM svayaM ja uttama phaLa thAya che. have karaNAnuyoganA abhyAsamAM tenAthI (bhaktithI) paNa adhika maMda kaSAya thaI zake che, tethI tenuM phaLa ati uttama thAya che. vaLI vrata-dAnAdika to kaSAya ghaTADavAnAM bAhya nimittasAdhana che ane karaNAnuyogano abhyAsa karatAM tyAM upayoga joDAI jAya tyAre rAgAdika dUra thAya che, tethI te aMtaraMga nimitta sAdhana che; mATe te vizeSa kAryakArI che. 44. caraNAnuyoganuM svarUpa zloka 45 anvayArtha - [ saca"jJAnana] samyajJAna, [mRdamethyanaTRALAma] gRhastha, (zrAvaka) ane munionAM [vAritrouttavRddhirakSAma] cAritranI utpatti, vRddhi ane rakSAnA kAraNabhUta evA [ varAnuyorA samayama] caraNAnuyoga zAstrane [ vinAnAti] jANe che. TIkA :- "savajJAna' bhAvaRtarUpa jJAna, 'vinAnAti' vizeSa prakAre jANe che. kone? "varaNanuyo samaya' cAritranA pratipAdaka AcArAdi zAstrane kevA (zAstrane)? itogre ka pustake iyaM gAthA samupalabhyate-tavacArittamuNINaM kiriyANaM riddhishiyaannN| uvasaggaM saNNAsaM caraNANiugaM psNsNti|' gAtheyaM crnnaanuyoglkssnnpraa| kenacit 'gRhamedhyanagArANAm' iti zlokatya TIkAyAmaktAritA, lekhakapramAdena ca karaNAnuyogalakSaNe saMmilitA bhavet iti prtimaati| mokSamArga prakAzaka - gujarAtI AvRtti pRSTha 272, 273. vadhu mATe juo pRSTha 277 thI 280. 292, 293. mokSamArga prakAzaka, gujarAtI AvRtti, pRSTha 292. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 130 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdacaaritrprtipaadkN shaastrmaacaaraanggaadi| kathaMbhUtaM ? 'cAritrotpattivRddhirakSAGga' cAritrasyotpattizca vRddhizca rakSA ca tAsAmaGgaM kAraNaM aMgAni vA kAraNAni prarupyante ytr| keSAM tadaGga ? 'gRhamedhyanagArANAM' gRhameghinaH zrAvakA: anagArA munystessaaN|| 45 / / "cAritrottavRddhi rakSA#' cAritranI utpatti, vRddhi ane rakSAnA aMganI kAraNanI athavA kAraNonI-jemAM prarUpaNA karavAmAM AvI che tevA (zAstrane). konAM cAritranI utpatti, vRddhi ane rakSAnAM kAraNabhUta? "gRhamezcana IIRTH' zrAvako ane munionAM (cAritranI utpatti, vRddhi ane rakSAnA kAraNabhUta che. bhAvArtha :- je zAstramAM gRhastha ane munionA cAritranI utpatti, vRddhi ane rakSAnA kAraNonuM varNana hoya tene caraNAnuyoga kahe che. A anuyoga paNa samyajJAnano viSaya che, arthAt gRhastha ane munionA cAritranI utpatti, vRddhi ane rakSAnA kAraNabhUta caraNAnuyoga zAstra che ema samyajJAna (bhAvazrutajJAna ) jANe che. vizeSa caraNAnuyoganuM prayojana "caraNAnuyogamAM nAnA prakAranAM dharmasAdhana nirUpaNa karI jIvone dharmamAM lagAvIe chIe. je jIva hita-ahitane jANato nathI ane hiMsAdi pApakAryomAM tatpara thaI rahyo che, tene jema te pApakAryone choDI dharmakAryomAM joDAya tema ahIM upadeza Apyo che. tene jANI jinadharmAcaraNa karavAne sanmukha thatAM te jIva gRhastha-muni-dharmanuM vidhAna sAMbhaLI potAnAthI jevo dharma sadhAya tevA dharmasAdhanamAM lAge che. evA sAdhanathI kaSAya paNa maMda thAya che ane tenA phaLamAM eTaluM to thAya che ke te kugatinAM duHkha na pAmatAM sugatinAM sukha pAme. vaLI evA sAdhanathI jainamatanAM nimitta paNa banyAM rahe che. tyAM tene tattvajJAnanI prApti thavAnI hoya to thaI jAya. bIjAM je jIva tattvajJAnI thaI A caraNAnuyogane abhyAse che tene e badhAM AcaraNa potAnA vItarAgabhAva anusAra bhAse che. ekadeza vA sarvadeza. vItarAgatA thatAM evI zrAvaka-muninI dazA thAya che, kAraNa ke e ekadeza-sarvadaza vItarAgatA ane zrAvakamuni dazAne nimitta-naimittikapaNuM hoya che, ema jANI zrAvaka-muni dharmanA bhedone oLakhI jevo potAne vItarAga bhAva thayo hoya tevo te potAne yogya dharma hoya tene sAdhe che. temAM paNa jeTalo aMza vItarAgatA hoya che tene te kAryakArI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra jIvAjIvasutattve puNyApuNye ca bandhamokSau ca / dravyAnuyogadIpaH shrutvidyaalokmaatnute|| 46 / / kahAnajainazAstramALA ] -- dravyAnuyogadIpo' 'dravyAnuyogasiddhAMtasUtraM tattvArthasUtrAdisvarUpo dravyAgamaH sa eva dIpa: s| ' Atanute' vistArayati azeSavizeSataH prruupyti| che? 'jIvAjIvasutattve' upayogalakSaNo jIvaH tadviparIto'jIvaH tAveva zomane abAdhite tattve vastu-svarUpe Atanute / tathA 'puNyApuNye' sadvedyazubhAyurnAmagotrANi hi puNyaM tato'nyatkarmApuNyamucyate, te ca mUlottaraprakRtibhedenAzeSavizeSato dravyAnuyogadIpa aatnute| 131 jANe che, jeTalo aMza rAga rahe che tene heya jANe che tathA saMpUrNa vItarAgatAne 52ma dharma mAne che. e pramANe caraNAnuyoganuM prayojana che. 45. dravyAnuyoganuM svarUpa zloka 46 anvayArtha :- [dravyAnuyogavIpa: ] dravyAnuyogarUpI dIpaka [IvAnIvasutattva ] jIva ane ajIva sutattvone, [ mukhyapuNye ] puNya tathA pApane [6] ane [vamokSau] baMdha tathA mokSane [zrutavidyAloLa] bhAvazrutajJAnano prakAza thAya tevI rIte [bhAtanute] vistArapUrvaka nirUpe che-pragaTa kare che. . TIkA :- 'dravyAnuyogavIpo' dravyAnuyoga siddhAMtasUtra-tattvArtha sUtrAdi svarUpa dravyAgama-evo ja dIpaka (arthAt dravyAnuyogarUpI dIpaka) te 'Atanute' vistAre che arthAt saMpUrNarUpe prarUpe che. kone (prarUpe che) ? ' nIvAnIvasutattva' jenuM lakSaNa upayoga che te jIva ane tenAthI viparIta lakSaNa jenuM che te ajIva che. te baMne zobhana (suMdara) - abAdhita tattvone-vastu svarUpane prarUpe che. tathA 'mukhyapujye' zAtAvedanI, zubhaAyu, zubhanAma ane zubhagotra-e puNyakarma che. ane tenAthI anya viparIta karma ( arthAt azAtAvedanI, azubhaAyu, azubhanAma ane azubhagotra) apuNya ( pApa ) karma kahevAya che. temane mUla prakRti ane uttara prakRtinA bhedathI samasta viSayo 6. ravyAnuyoga: siddhAMta: svA 2. mokSamArga prakAzaka, gujarAtI AvRtti pRSTha 273, vadhu mATe juo pRSTha 280 thI 286, 293, 294. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 132 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra - tathA -- bandhamokSau ca' mithyAtvAviratipramAdakaSAyayogalakSaNahetuvazAdupArjitena karmaNA sahAtmanaH saMzleSa vanya: bandhahetvabhAvanirjarAbhyAM kRtsnakarmavipramokSalakSaNo mokSastAvapyazeSataH dravyAnuyogadIpa Atanute / kathaM ? zrutavidyAlokaM zrutavidyA bhAvazrutaM saivAlokaH prakAzo yatra' karmaNi tadyathA bhavatyevaM jIvAdIni sa prakAzayatIti / / 46 / / [bhagavAnazrIkuMdakuMda pUrvaka dravyAnuyogarUpI dIpaka pragaTa kare che. tathA 'vandamokSau 7' mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yogarUpa kAraNothI upArjita karelAM karma sAthe AtmAno saMzleSa (gADha saMbaMdha) te baMdha, baMdha hetuno abhAva (Asravano abhAva arthAt saMva2) ane nirjarAthI (saMvara ane nirjarA e baMnethI ) samasta karmano chUTakAro thavo te mokSa che. te bannene baMdha ane mokSane paNa dravyAnuyogarUpI dIpaka saMpUrNapaNe pragaTa kare che. kevI rIte ? 'zrutavidyAlo N' zrutajJAna eTale bhAvazrutajJAna-teno prakAza je rIte thAya te rIte, te (dravyAnuyoga dIpaka) jIvAdine prakAze che. bhAvArtha :- dravyAnuyogarUpI dIpaka, jIva-ajIva sutattvone, puNya-pApane ane baMdha- mokSa tattvone, je rIte bhAvazrutajJAnano prakAza thAya te rIte, pragaTa kare che-vistAre che. A anuyoga paNa samyajJAnano viSaya che, arthAt je jJAna jIva-ajIva sutattvone, puNya-pApa tattvone ane baMdha-mokSa tattvone prakAzita kare che-jANe che te dravyAnuyoga bhAvazrutajJAna che. vizeSa dravyAnuyoganuM prayojana dravyAnuyogamAM dravyonA ane tattvonA nirUpaNa vaDe jIvone dharmamAM lagAvIe chIe. je jIva, jIva-ajIvAdi dravyone vA tattvone oLakhato nathI tathA sva-52ne jANato nathI tene hetu-daSTAnta-yukti ane pramANa-nayAdi vaDe tenuM svarUpa e pramANe ahIM batAvyuM che ke jethI tene tenI pratIti thaI jAya ane tenA abhyAsathI anAdi ajJAnatA dUra thaI anya matanAM kalpita tattvAdika jUThAM bhAse tyAre jainamatanI pratIti paNa thAya tathA jo tenA bhAvano abhyAsa rAkhe to tene turata ja tattvajJAnanI prApti thaI jAya. 66 "vaLI jene tattvajJAnanI prApti thaI hoya-tattvajJAna thayuM hoya te jIva A dravyAnuyogano abhyAsa kare to tene potAnA zraddhAna anusAra e badhAM kathana pratibhAse che. jema koIe, koI vidyA zIkhI lIdhI hoya paNa jo te teno abhyAsa rAkhyA kare, tena karmaNi ga . Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] 'iti prabhAcandraviracitAyAM samantabhadrasvAmIviracitopAsakAdhyayanaTIkAyAM dvitIyaH pricchedH||2|| to te yAda rahe, na rAkhe to bhUlI jAya, tema Ane tattvajJAna to thayuM che, paraMtu jo te dravyAnuyogano abhyAsa karyA kare to te tattvajJAna TakI rahe, na kare to bhUlI paNa jAya, athavA saMkSepatAthI tattvajJAna thayuM hatuM te ahIM nAnA yukti-hetu-dRSTAntAdi vaDe spaSTa thaI jAya to pachI temAM zithilatA thaI zake nahi ane tenA abhyAsathI rAgAdika ghaTavAthI alpakALamAM mokSa sadhAya. e pramANe dravyAnuyoganuM prayojana jANavuM... : ra "zaMkA :- dravyAnuyogarUpa adhyAtma upadeza che, te utkRSTa che ane te uccadazAne prApta hoya tene ja kAryakArI che paNa nIcalI dazAvALAone to vrata-saMyamAdino ja upadeza Apavo yogya che. samAdhAna :- jinamatamAM to evI paripATI che ke pahelAM samyaktva hoya, pachI vrata hoya; have samyaktva to sva-paranuM zraddhAna thatAM thAya che tathA te zraddhAna karI samyagdaSTi thAya ane tyAra pachI caraNAnuyoga anusAra vratAdika dhAraNa karI vratI thAya. e pramANe mukhyapaNe to nIcalI dazAmAM ja dravyAnuyoga kAryakArI che tathA gauNapaNe jene mokSamArganI prApti thatI na jaNAya tene pahelAM koI vratAdikano upadeza ApavAmAM Ave che mATe ucca dazAvALAone adhyAtma upadeza abhyAsa karavA yogya che-ema jANI nIcalI dazAvALAoe tyAMthI parAgamukha thavuM yogya nathI. 46. ',3 133 iti zrI samantabhadrasvAmI viracita upAsakAdhyayananI zrI prabhAcandra viracita TIkAno bIjo pariccheda pUrNa thayo. 2. * 1. prazastikeyaM kha pustake nAsti / 2. mokSamArga prakAzaka-gujarAtI AvRtti-pRSTha 274, vadhu mATe jIo pRSTha 286 thI 289, 294, 295. 3. mokSamArga prakAzaka pRSTha 294, 295. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [3] cAritrAdhikAra atha caritrarUpaM dharmaM vyAciravyAsurAha mohatimirApaharaNe darzanalAbhAdavAptasaMjJAnaH / rAgadveSanivRttyai caraNaM pratipadyate sAdhuH / / 47 / / caraNaM' hiMsAdinivRttilakSaNaM cAritraM / ' pratipadyate ' svIkaroti / ko'sau ? ' sAdhu ' rbhvyH| kathaMbhUtaH? -- avaaptsNjnyaanH'| kasmAt ? ' darzanalAbhAt ' tallAbho'pi tasya kasmin sati saMjAtaH? 'mohatimirApaharaNe' moho darzanamohaH sa eva timiraM tasyApaharaNe yathAsambhavamupazame kSaye kSayopazame vA / athavA moho darzanacAritramohastimiraM jJAnAvara zloka 47 anvayArtha :- [ mohatimirApaharaNe ] darzanamoha3pI aMdhakAra dUra thatAM [ darzanalAbhAt ] samyagdarzananI prAptithI [ avAptasaMjJAna: ] 4ne samyagjJAna prApta thayuM che vo [ sAdhuH ] bhavya va [ rAgadveSanivRtyai ] rAga-dveSanI nivRtti mATe ( rAga-dveSane dUra 92vA bhATe ) [ caraNam ] sabhyayAritra [ pratipadyate ] dhaa2e| 're che. TIGa :- -- caraNaM ' [hiMsAddithI nivRtti35 yAritrane 'pratipadyate ' svIjhare che - dhAraNa Dare che. DosA te? 'sAdhuH ' bhavya va devo ( bhavya va ) ? ' avAsasaMjJAna:' ne samyagjJAna prApta thayuM che tevo. zAthI - (zA rasAthI) ? 'darzanalAbhAt' samyagdarzananI prAtithI. tenI prApti pe| tene zuM thatAM tha ? ' mohatimirApaharaNe ' moha bheTale harzanamoDa (darzanamoharUpI ) -aMdhakA2-te dUra thatAM arthAt yathAsaMbhava teno upazama, kSaya ke kSayopazama thatAM-athavA moha eTale darzana-cAritramoha ane timira Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraDaka zrAvakAcAra 135 NAdi tyorphrnne| ayamartha:- darzanamohApaharaNe drshnlaabhH| timirApaharaNe sati darzanalAbhAdavAptasaMjJAna: bhvtyaatmaa| jJAnAvaraNApagame ddi jJAnamutpadyamAnaM saddarzanaprasAdAt samyagvyapadezaM labhate, tathAbhUtazcAtmA cAritramohApagame caraNaM prtipdyte| kimarthaM ? ' rAgadveSanivRttyai ' rAgadveSanivRttinimittaM / / 47 / / (aMdhakAra) eTale jJAnAvaraNAdi-te baMne dUra thatAM (samyagdarzananI prApti thaI ). Ano artha e che ke-darzanamoha dUra thatAM samyagdarzananI prApti thAya che, ane jJAnAvaraNAdikarUpa aMdhakArano nAza thatAM samyagdarzananI prAptithI AtmA samyajJAnI thAya che. jJAnAvaraNano abhAva thatAM (kSayopazama thatAM) je jJAna utpanna ( pragaTa) thAya che, te samyagdarzananA prasAdathI samyaka nAma pAme che. ( jJAna samyajJAnanI saMjJA prApta kare che, ane Avo AtmA, cAritramohano nAza thatAM, cAritra aMgIkAra kare che. zA mATe? "ISanivRtye' rAga-dveSanI nivRtti mATe (te cAritra grahaNa kare che. ) bhAvArtha :- mithyAtvarUpa aMdhakAra dUra thatAM-darzanamohanIya ane anaMtAnubaMdhI kaSAya vedanIya (cAritramohanIya) no upazama. kSayopazama ke kSaya thatAM, samyagdarzananI prApti thavAthI jenuM jJAna samyajJAna thayuM che tevo bhavya AtmA, rAga-dveSane dUra karavA mATe cAritra aMgIkAra kare che. A zlokamAM AcArya mukhya be bAbato darzAvI che- (1) cAritra dhAraNa karanAranI yogyatA ane (2) cAritra dhAraNa karAvAno uddezya. jyAre jIvane samyagdarzana ane samyajJAnanI prApti thAya che, tyAre ja te samyakracAritra dhAraNa karavAne pAtra bane che; te sivAya tenuM cAritra mithyAcAritra nAma pAme che. rAga-dveSAdino abhAva karavo te samyakracAritra dhAraNa karavAno uddezaya che." jema je samaye aMdhakAra nAza pAme che te ja samaye prakAza utpanna thAya che, (aMdhakArano nAza ane prakAzano utpAda baMne eka ja samaye hoya che.) tema je samaye darzanamohAdino abhAva thAya che te ja samaye samyaktvanI utpatti thAya che ane je samaye samyakatvanI utpatti thAya che te ja samaye pUrvanuM mati ajJAna ane zruta ajJAna baMne samyapharUpe pariName che. jema meghapaTalano abhAva thatAMnI sAthe ja (yugapa6) sUryano pratApa ane 1. juo puruSArtha siddhi-upAya-zloka 37, 38. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tannivRttAveva hiMsAdinivRtteH saMbhavAdityAha prakAza baMneno ekIsAthe AvirbhAva thAya che tema mithyAtvano abhAva thatAM ja samyagdarzana ane samyajJAnanI-baMnenI eka sAthe prApti thAya che. vizeSa 19 [bhagavAnazrIkuMdakuMda joke samyagdarzana ane samyAna ekI sAthe (yugapa6) utpanna thAya che, topaNa te baMne alaga alaga che, kAraNa ke baMnenAM lakSaNa bhinna bhinna che. samyagdarzananuM lakSaNa zraddhAna karavuM ane samyajJAnanuM lakSaNa jANavuM te che, ane te baMnemAM kAraNa-kArya bhAvano paNa bheda che. samyagdarzana kAraNa che ane samyajJAna kArya che. 2 jema dIpakathI jyoti ane prakAza baMne eka sAthe pragaTa thAya che, topaNa loko kahe che ke dIpakanI jyotithI prakAza thAya che, tema samyagdarzana ane samyajJAna paNa joke eka sAthe utpanna thAya che topaNa te baMnemAM kAraNa-kAryabhAva che, arthAt samyagdarzananA nimitte samyajJAna utpanna thAya che. jyAM sudhI samyagdarzana hotuM nathI tyAM sudhI jJAna samyajJAna kahevAtuM nathI. samyagdarzana kAraNa ane samyajJAna kArya che. 47. temanI ( rAga-dveSAdinI) nivRtti thatAM ja hiMsAdinI nivRtti saMbhave che- ema kahe . yadA'sya darzanamohasyopazamAtkSayopazamAdvA AtmA samyagdarzanaparyAyeNAvirbhavati, tadaiva tasya matyajJAna zrutAjJAnanivRttipUrvakaM matijJAnaM zrutajJAnaM caavirbhvti| ghanapaTala vigame savituH ( sarvArthasiddhi -1 ) prtaapprkaashaabhivyktivt| 2. samyak sAthe jJAna hoya, hai bhinna ArAdhI, lakSaNa zraddhA jAna, duhUmeM bheda abAdhau; samyak kAraNa jAna, jJAna kAraja hai soI, yugapat hote hU, prakAza dIpakad hoI. 1. ( chaThThaDhALA 4-1) 3. samyagjJAnaM kArya samyaktvaM kAraNaM vadanti janAH / jJAnArAdhanamiSTaM samyaktvAnantaraM tasmAt|| rUrU|| kAraNakAryavidhAnaM samakAlaM jAyamAnayorapi hi / dIpaprakAzayoriva samyaktvajJAnayoH sughaTam / / 34 / / [ puruSArthasiddhiyupAya-zrI amRtaSandrAcArya ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 137 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra rAgadveSanivRttehiMsAdinivarttanA kRtA bhvti| anapekSitArthavRtti: vaF: puruSa: saMvate nRpatInA 48 'hiMsAH nivartana' vyAvRtti: 9tA bhavatA prataH? "ISanivRtta:' yamatra tAtparyArtha:- pravRttarAgAdikSayopazamAdeH hiMsAdinivRttilakSaNaM cAritraM bhvti| tato bhAvirAgAdinivRtterevaM prakRSTataraprakRSTatamatvAd hiMsAdi nivrtte| dezasaMyatAdiguNasthAne rAgAdihiMsAdinivRttistAvadvartate yAvanniHzeSarAgAdiprakSayaH tasmAcca niHzeSahiMsAdinivRttilakSaNaM paramodAsInatAsvarUpaM paramotkRSTacAritraM bhvtiiti| asyaivArthasya samarthanArthamarthAntaranyAsamAha- 'anapekSitArthavRttiH kaH puruSaH sevate nRpatIn' anapekSitA'nabhilapitA arthasya prayojanasya phalamya vRttiH prAptiryena sa tathAvidhaH puruSaH cho, rAga-dveSanI nivRttithI cAritranI utpatti zloka 48 anvayArtha:- [RIkenivRtta ] rAga-dveSanI nivRtti thavAthI [hiMsAphinivarnanA] hiMsA, jUTha, corI, kuzIla ane parigraha-e pAMca pApothI nivRtti [mRtA bhavati] (svayameva ) thaI jAya che, kemake [ manapekSitArthavRtti:] jene koI prayojanarUpa phaLanI prAptithI abhilASA nathI tevo [ : puruSa:] koNa puruSa [nRpatIna] rAjAonI [seva7] sevA kare ? (arthAt koI nahi.) TIkA - 'hiMsAH nirtanA vRkatA mavati' hiMsAdi pAMca pApothI vyAvRtti (svataH) thaI jAya che. zAthI? "I nivRtta:' rAga-dveSanI nivRttithI. ahIM tAtparyArtha e che ke(vartamAna) pravartatA rAgAdinA kSayopazamAdithI hiMsAdi pAponA tyAgarUpa cAritra thAya che. tyAra pachI AgAmI kAlamAM thavAvALA rAgAdibhAvonI nivRttithI AgaLa-AgaLa prakRSTa, prakRSTatara ane prakRSTatama e rIte hiMsAdinI nivRtti thAya che. arthAt dezasaMyatAdi guNasthAnomAM rAgAdi bhAvanI tathA hiMsAdi pAponI nivRtti tyAMsudhI thatI rahe che ke jyAM sudhI samasta rAgAdino kSaya ane tethI thavAvALuM samasta hiMsAdi pAponA tyAgarUpa parama udAsInatA svarUpa paramotkRSTa cAritra thAya che. A ja arthanA samarthana mATe arthAntarajAsa" kahe che "manapekSArthavRtti: : puruSa: sevane nUpatIna' arthanI-prayojananI-phaLanI prAptinI jene apekSA nathI-abhilASA nathI tevo koNa puruSa rAjAonI sevA kare ? arthAt Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2tnakaraDaka zrAvakAcA2 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 138 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdan ko'pi prekSApUrvakArI, sevate nRptiin||4|| koI paNa buddhimAna manuSya na kare. bhAvArtha :- rAga-dveSanI nivRtti thavAthI (arthAt bhAvahiMsA dUra thatAM) hiMsAdika pAMca pApanA tyAgarUpa cAritranI svayaM utpatti thAya che. jene dhana-prAptinI icchA na hoya te puruSa rAjAonI sevA kema kare? na ja kare; tema je puruSane rAga-dveSano abhAva che te hiMsAdi pApakArya kema kare? na ja kare. | vizeSa hiMsAnA be prakAra che-eka bhAvahiMsA ane bIjI dravyahiMsA. pramattayoga arthAt rAgAdibhAvanI utpattine bhAvahiMsA kahe che ane potAnA yA para jIvanA dravyaprANonA abhAvane-viyogane-ghAtane dravyahiMsA kahe che. zrI amRtacaMdrAcArye "puruSArthasiddhayupAya" mAM ahiMsA-hiMsAnuM lakSaNa darzAvatAM kahyuM che ke aprAdurbhAvaH khalu rAgAdInAM bhvtyhiNseti| tepAmevotpattihiMseti jinAgamasya sNkssepH|| 44 / / vAstavamAM rAgAdinuM pragaTa na thavuM te ahiMsA che ane rAgAdi bhAvonI utpatti hovI te hiMsA che. A jaina AgamanuM (jaina siddhAMtanuM) saMkSipta rahasya che. vaLI AgaLa kahe che ke kevaLa dravya prANonI hiMsA te vAstavamAM hiMsA nathI yuktAcaraNasya sato raagaadyaaveshmntrennaapi| na hi bhavati jAtu hiMsA praannvypropnnaadev||45|| yogya AcaraNavALA (samitipUrvaka AcaraNa karavAvALA ) sat puruSane (munine), rAgAdinA Aveza vinA, kevaLa dravyaprANonA viyogathI ja hiMsA thatI nathI. AthI spaSTa che ke vAstavamAM bhAvahiMsA ja hiMsA che. dravyahiMsA te hiMsA nathI, kAraNa ke pramattayogavALA puruSane aMtaraMgamAM bhAvahiMsA che, tethI bAhyamAM dravyahiMsA nahi hovA chatAM tene hiMsAnuM pApa lAge che ane karmano baMdha thAya che, kintu samitipUrvaka AcaraNa karanAra munine bhAvahiMsAno abhAva hovAthI tenA paga taLe koI jIva acAnaka AvIne marI jAya ane dravyahiMsA thAya to paNa tenAthI tene Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 139 atrAparaH prAha-caraNaM pratipadyata ityuktaM tasya tu lakSaNaM noktaM taducyatAM, ityAzaMkyAha hiMsAnRtacauryyebhyo maithunasevAparigrahAbhyAM ca / pApapraNAlikAbhyo virati: saMjJasya cAritram / / 49 / / 'cAritra' mavatihAsau? 'vitti:' vRitti:| jemsa: ? 'hiMsAvRtavIryamya: ' hiMsAdInAM svarUpakathanaM svayamevAgre granthakAraH kariSyati / na kevalametebhya eva paMcamAtra paNa baMdha thato nathI, kAraNa ke karmabaMdhano niyama dravyahiMsA anusAra nathI, paraMtu bhAvahiMsA anusAra che. vaLI tattvArthasUtramAM zrI umAsvAmIe kahyuM che keprmttyogaat prANavyaparopaNaM hiNsaa| pramattayogathI bhAva tathA dravyaprANono ghAta (viyoga ) te hiMsA che, arthAt ekalA dravyaprANono ghAta thavo te hiMsA nathI, paraMtu pramattayogathI (svarUpanI asAvadhAnIthIrAgAdinI utpattithI ) caitanyaprANono ghAta thavo te hiMsA che. pramattayoga e hiMsAnuM vAstavika kAraNa che. dravyaprANono ghAta thavo e hiMsAnuM kharuM kAraNa nathI. 48. ahIM koI kahe che- 'cAritra aMgIkAra kare che' ema kahyuM kintu tenuM lakSaNa to kahyuM nahi, tethI te kaho-evI AzaMkA karI kahe che cAritranuM lakSaNa zloka 49 anvayArtha :- [ saMzasya ] samyaggAnI jIvanuM [pApapraLAniAmsa: ] jeo pApanA dvArarUpa (kAraNarUpa ) che evA [hiMsAnRtavIryamya: ] hiMsA, jUTha ane corIthI [6] ane [ maithunasevAparibrahAmyAt] maithunasevana ( kuzIla ) ane parigrahathI [vitti: ] virakta hovuM te [ cAritram] cAritra che. TIkA :- ' cAritram' cAritra che. zuM te? 'vitti:' vyAvRtti (pAchA haThavuM te ). konAthI 'hiMsAnRtavIryamya: ' hiMsA, jUTha ane corIthI. hiMsAdinuM svarUpakathana graMthakAra svayaM ja AgaLa karaze. kevaLa enAthI (hiMsAdithI ) ja virati che eTaluM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 140 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdavirtiH- api tu 'maithunsevaaprigrhaabhyaaN| etebhyaH kathaMbhUtebhyaH ? 'pApapraNAlikAbhyaH' pApasya praNAlikA iva pApapraNAlikA AsravaNadvArANi taabhyH| kasya tebhyo viratiH ? 'saMjJasya' samyagjAnAptIti saMjJaH tasya heyopaadeytttvprijnyaanvtH|| 49 / / ja nahi paraMtu "maithuna sevApariprasthAna' maithunasevana ane parigrahathI paNa (virati che). kevA temanAthI? 'pApaprAniblbhya:' jeo pAparUpI praNAlikAo-AsravadvAro chetemanAthI. virati kone hoya che? "saMjJa0' heya-upAdeya tattvonA parijJAnathI yukta samyaka prakAre jANanAra evA saMjJa (samyajJAnI) temane (temanAthI virati hoya che.) bhAvArtha :- pApanA kAraNabhUta hiMsA, jUTha, corI, kuzIla ane parigrahue pAMca pApothI (ekadeza yA sarvadaza) virakta thavuM arthAt temano vItarAgabhAva vaDe tyAga karavo te samyajJAnInuM sammacAritra che. je hiMsAdi pApabhAva thAya che tenAthI virati thatAM ja-virakta bhAva thatAM ja hiMsAdi dravyakriyAono svayaM tyAga thaI jAya che. temano tyAga karavo e vyavahAranayanuM kathana che. vAstavamAM jIva paradravyonAM grahaNa-tyAga karI zakato nathI. ajJAna avasthAmAM azuddha nizcayanaye te grahaNa-tyAgano mAtra bhAva karI zake, jJAna avasthAmAM para padArtho ane temanAM grahaNa-tyAgano vikalpa baMne potAnA jJAnamAM zeyarUpe je pravarte che. cAritrarUpa kharo tyAga bhAva heya-upAdeya tattvone samyaka prakAre jANanAra jJAnIne ja hoya che. mithyASTiajJAnIne hoto nathI. puruSArthasiddhi-upAyamAM kahyuM che ke ajJAnapUrvaka cAritra samyaka nAma pAmatuM nathI, tethI samyajJAnanI pachI sammacAritranI ArAdhanA karavI kahI che." 1 arthAt samyagdarzanapUrvaka samyajJAna vinA je bAhya cAritra pALe che te badhuM bAlacAritra yA mithyAcAritra kahevAya che. zrAvakane ekadeza vItarAgatA thatAM nimitta-naimittika saMbaMdha tarIke vratanuM na hi samyagvyapadezaM cAritramajJAnapUrvakaM lbhte| jJAnAntaramuktaM cAritrArAdhanaM tsmaat|| 38 / / ( puruSArthasiddhiupAya-38) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 141 taccetthaMbhUtaM cAritraM dvidhA bhidyata ityAha sakalaM vikalaM caraNaM tatsakalaM srvsNgvirtaanaam| anagArANAM vikalaM sAgArANaM ssNgaanaam||50|| hiMsAdiviratilakSaNaM yaccaraNaM' prAkprarUpitaM tata sakalaM vikalaM ca bhvti| tatra 'sakalaM' paripUrNa mhaavrtruupN| keSAM tadbhavati ? 'anagArANAM' muninaaN| kiMviSTAnAM 'sarvasaMgaviratAnAM' baahyaabhyntrprigrhrhitaanaaN| 'vikalama' paripUrNa annuvrtruupN| keSAM tadbhavati 'sAgArANAM' gRhsthaanaaN| kathaMbhUtAnAM ? 'sasaMgAnAM' sgrnthaanaam|| 50 / / pAlana hoya che, tene vyavahAracAritra kahe che ane te ekadeza vItarAgatA sAthe heyabuddhie hoya che. 49. AvA cAritranA be prakAre bheda paDe che ema kahe che cAritranA bheda zloka 50 anvayArtha - [tat] te [2] cAritra [sava7 vinaM] sakalacAritra ane vikalacAritranA bhedathI be prakAranuM che. temAMthI [savanaM] sakalacAritra [ sarvasaMviratAnAma] sarva parigrahothI rahita, [anaIIIMAma] munione hoya che ane [vinaM]vikalacAritra [iIInAma] parigraha yukta [ HITIRIT ] gRhasthIne hoya che. TIkA :- hiMsAdithI viratirUpa "varaNama' je cAritra pahelAM prarUpyuM (kahyuM che te sanaM vi ' sakala ane vikala-ema be prakAre che. temAM "savinaM' sakalacAritra paripUrNa mahAvratarUpa che. kone te hoya che? "zana IIIMAma' anagArone-munione. kevA (munione)? "sarvasaMviratAnAM' sarva parigrahothI virakta-bAhya ane abhyattara parigrahothI rahita (munione). "vinaM' vikalacAritra aparipUrNa aNuvratarUpa che. te kone hoya che? "sAIIRTIma' sAgArone-gRhasthone. kevA (gRhasthone)? "sasaMniAma' saMga-parigraha sahita (parigraha-ekadeza bAhya-abhyatara parigraha sahita). bhAvArtha:- A agAu hiMsAdinA tyAgarUpa je cAritra kahyuM che tenA be prakAra chesakalacAritra ane vikalacAritra. sakala (sarvadaza) cAritra hiMsAdinA paripUrNa tyAgarUpa sarva viratirUpa-mahAvratarUpa hoya che ane te kSetra, vAstu, hiraNyAdi Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 142 [ bhagavAnazrIkuMdakuMda ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tatra vikalameva tAvaccAritraM vyAcaSTe daza prakAranA bAhya parigraho ane mithyAtva, kaSAyAdi cauda prakAranA abhyattara parigrahoema covIsa parigrahothI rahita munione hoya che. vikalacAritra hiMsAdinA ekadeza viratirUpa-tyAgarUpa-aNuvratarUpa hoya che ane te gRhAdi ekadeza parigraha sahita gRhasthone hoya che. vizeSa jo muni abhyatara parigrahathI rahita na hoya ane mAtra bAhya parigrahathI ja rahita hoya to tevA munine mithyASTi dravyaliMgI muni kahyA che. paMcama guNasthAnavartI zrAvakanA saMbaMdhamAM paNa ema ja samajavuM. jo tene atyaMtara parigraha arthAt mithyAtva, anaMtAnubaMdhI ane apratyAkhyAna saMbaMdhI krodha-mAna-mAyAlobha na chUTayAM hoya ane mAtra bAhya ekadeza parigrahano ja tyAga hoya to te paNa mithyAdaSTi dravyaliMgI zrAvaka kahevAya che. zrI samayasAra gAthA 414nI TIkAmAM zrI jayasenAcArye kahyuM che ke - "...zAlitaMdulane bahiraMga tuSa vidyamAna hotAM, atyaMtara tuSano tyAga karI zakAto nathI. abhyatara tuSano tyAga thatAM, bahiraMga tuSano tyAga niyamathI hoya che ja. A nyAyathI sarva saMganA parityAgarUpa bahiraMga dravyaliMga hotAM, bhAvaliMga hoya ke na hoya, niyama nathI. paraMtu atyaMtaramAM bhAvaliMga hotAM, sarva saMganA parityAgarUpa dravyaliMga hoya ja che." 50. temAM prathama vikalacAritra kahe che tada iti ga pustke| " na hi zAlitaMdulasya bahiraMgatuSe vidyamAne satyabhyaMttaratuzcasya tyAgaH kartumAyAti abhyaMtaratuSatyAge sati nahiraMga tuSatyAgo niyamena avtyev| anena nyAyena sarvasaMgaparityAgarUpe bahiraMga dravyaliMge savi bhAvaliMga avati na bhavati yA niyamo nAsti, abhyaMtare tu bhAvaliMge sati sarvasaMgaparityAgarUpaM dravyatti bhavatvetti...." (zrI samayasAra gAthA 414 zrI jayasenAcAryakRta TIkA pRSTha 539) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 143 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra gRhiNAM tredhA tiSThatyaNu-guNa-zikSAvratAtmakaM crnnm| paJca-tri-caturbhedaM trayaM ythaaskhymaakhyaatm|| 51 / / 'gRhiNAM' sambandhi yat vikalaM caraNaM tadva 'treghA' trigrkaarN| 'tiSThati' bhvti| kiM viziSTaM sat ? 'aNuguNazikSAvratAtmakaM' sat aNuvratarUpaM zikSAvratarUpaM st| trymev| ttprtyekN| 'ythaasNkhy'| 'paMcatricaturbhedamAkhyAtaM' prtipaaditN| tathA hiaNuvrataM paMcabhedaM guNavrataM tribhedaM ziSAvrataM cturbhedmiti||1|| tatrANuvratasya tAvatpaMcabhedAn pratipAdayannAha vikalacAritranA bheda zloka 51 anvayArtha :- [mRdigAma] gRhasthonuM [af] (vikala) cAritra [ sapukuLazikSAvRtAtmama] aNuvrata, guNavrata ane zikSAvratarUpa hotuM thayuM [21] traNa prakAre [tiSati] che. te [trayaM] traNa prakAranuM cAritra [2thAsaMdhyama] anukrame [paviturmama] pAMca, traNa ane cAra bhedarUpa [ArakyAtama ] kahyuM che. TIkA :- "gRhinAma' gRhastho saMbaMdhI je "vivonuM vara' vikalacAritra che, te "2dhA tiSati' traNa prakAre che. kevA ( prakAre) che? "anukuLazikSAvRtAtmahaM saMta' te aNuvrata, guNavrata ane zikSAvratarUpa traNa prakAre che. te "trayameva' e traNemAM "yathAsaMdhyuM pUjvatrivaturmavuM' pratyekanA anukrame pAMca, traNa ane cAra bheda "mIrathatima' kahyA che. te A pramANe aNuvrata pAMca prakAranAM, guNavrata traNa prakAranAM ane zikSAvrata cAra prakAranAM che. bhAvArtha :- gRhasthonuM vikala (ekadeza) cAritra traNa prakAre che-aNuvrata, guNavrata ane zikSAvrata ane te darekanA anukrame pAMca, traNa ane cAra bheda che, arthAt aNuvratanA pAMca bheda, guNavratanA traNa bheda ane zikSAvratanA cAra bheda che. je gRhavAsa choDavAne asamartha che, te samyagdaSTi gharamAM rahI uparokta bAra prakAranuM vyavahAracAritra pALI zake che. pa1. temAM prathama aNuvratanA pAMca bhedonuM pratipAdana karIne kahe che Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 144 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdapraannaatipaatvitthvyaahaarsteykaammuurchaabhyH| sthUlebhya: pApebhyo vyuparamaNamaNuvrataM bhvti|| 52 / / 'aNuvrataM' viklvtN| kiM tat ? 'vyuparamaNaM' vyAvartanaM yt| kebhyaH ityAha'prANetyAdi', prANAnAmindriyAdInAmatipAtazcAtipatanaM viyogakaraNaM vinaashnN| 'vitathavyAhArazca' vitatho'satyaH sa cAsau vyAhArazca shbdH| 'steyaM' ca cauryN| 'kAmazca' maithunN| 'mUrchA' ca parigrahaH mUrchA ca mUrcyate lobhAvezAt parigRhyate iti mUrchA iti vyutptteH| tebhyH| kathaMbhUtebhyaH ? 'sthuulebhyH'| aNuvratadhAriNo hi sarvasAvadhaviraterasaMbhavAt sthUlebhya eva hiMsAdibhyo vyuparamaNaM bhvti| sa hi trasaprANAtipANAnnivRtto na sthaavrpraannaatipaataat| tathA pApAdibhayAt parapIDAdikAraNa aNuvratanuM svarUpa zloka para anvayArtha :- [ pApagya:] pApa-AsravanA dvArarUpa [ dhU5:] skUla [prAtipavitathIdArasteyAnamUrNAmya:] prANonuM viyojana ( hiMsA), vitathavyAhAra ( jUTha), steya (corI), kAma (kuzIla) ane mUccha (parigraha) -emanAthI [ suparamakhama] je viramavuM ( virakta thavuM) te [kaNuvrata] aNuvrata [ bhavati] che. TIkA :- "gayvrata' eTale vikala vrata. te zuM che? "suparama' je virAma pAmavuM, vyAvRtta thavuM (pAchA haThavuM) te. konAthI ( viramavuM) ? te kahe che- "prAbetyAdri' prANono eTale indriyo Adino viyoga karavo-vinAza karavo te "prANAtipAta:' prANahiMsA, 'vitathavyApAraza' vitatha eTale asatya (jUTho) ane vyApAra eTale zabda-asatya zabdavyavahAra-asatya vacana bolavuM arthAt jUTha, "steya' eTale corI, "vAma:' eTale maithuna ane "mUccha' eTale parigraha-vyutpatti pramANe lobhanA AvezamAM jenAthI mUrchAI jAya-parigrahAya te mUThTha. (hiMsA, jUTha, corI, kuzIla ane parigraha-e pAMca pApothI viramavuM). te kevA che? "ghUmya:' sthUla che, kAraNa ke aNuvratadhArIne sarva pApothI virati hotI nathI, tethI tene sthUla hiMsAdithI ja virati hoya che. te trasaprANanA ghAtathI (hiMsAthI) nivRtta hoya che, paraMtu nahi ke sthAvaraprANanA ghAtathI; tathA pApAdinA bhayathI bIjAne pIDAnuM kAraNa mAnI, te Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 145 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra miti matvA sthUlAdasatyavacannivRtto na tdvipriitaat| tathAnyapIDAkarAt rAjAdibhayAdinA pareNa parityaktAdapyadattArthAt sthUlAnnivRtto na tdvipriitaat| tathA upAttAyA anupAttAyAzca parAGganAyAH pApabhayAdinA nivRtto nAnyathA iti sthuul-ruupaa'brhmnivRttiH| tathA dhanadhAnyakSetrAdericchAvazAt kRtaparicchedA iti sthUlarUpAt prigrhaannivRttiH| kathaMbhUtebhyaH prANAtipAtAdibhyaH ? 'pApebhyaH' pApAstravaNadvArebhyaH / / 52 / / sthUla asatya vacanathI nivRtta hoya che, paraMtu tenAthI viparIta vacanathI (sUkSma asatya vacanathI ) nahi tathA anyane pIDAkAraka ane rAjAdinA bhayAdithI anya tyajI dIdhela hovA chatAM paNa nahi dIdhelA sthUla arthathI (dhanAdithI ) te nivRtta hoya che paraMtu tenAthI viparIta arthathI (arthAt sArvajanika mATI, pANI vagere padArthothI) nahi. tathA pApanA bhayAdithI gRhita yA agRhita parastrIthI te nivRtta hoya che, paraMtu anyathA nahi (potAnI strIthI nahi). ema tene sthUlarUpa abrahmathI (maithunathI ) nivRtti hoya che tathA dhana, dhAnya, kSetrAdinuM icchAvaza parimANa karavuM evA sthUlarUpa parigrahathI nivRtti che. kevAM prANahiMsAdithI (nivRtti hoya che ) ? "pApebhya:' pApAtravanA dvArarUpa (hiMsAdithI). bhAvArtha - hiMsA, jUTha, corI, kuzIla ane parigrahanA ekadeza arthAt skUla tyAgane aNuvrata kahe che. tenA pAMca bheda che 1. ahiMsANuvrata, 2. satyANuvrata, 3. acauryANuvrata, 4. brahmacaryANuvrata ane 5. parigrahaparimANANuvrata. aNuvratI trasa jIvonI rakSAno bhAva karI zake paraMtu sthAvara jIvonI rakSA karI zake nahi. tene saMkalpI hiMsAno tyAga hoya che paraMtu AraMbhI, udhogI ane virodhI hiMsAno tyAga hoto nathI. rAjya ke samAja daDe, lokamAM apakIrti thAya ke jIvano ghAta thAya tevuM 2. amitagati zrAvakAcArAdimAM "rAtribhojana tyAga" ne paNa chaThuM aNuvrata kahyuM che. je devI-devatAo mATe, maMtrasiddhi mATe. auSadimAM khAvA mATe, tannasiddhi mATe trendriyAdi trasa jIvone mAre che, marAve che ane anumodanA kare che teNe saMkalpI hiMsA karI kahevAya che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 146 2nakaraDaka zrAvakAcA2 [bhagavAna zrIkuMdakuMda tatrAdyavrataM vyAkhyAtumAha asatya vacana bole nahi, paraMtu hAsya-mazkarImAM kadAca jUThuM bole to tenAthI vratano bhaMga thato nathI. samAja ke rAjya tene cora TharAve tevuM corInuM kArya kare nahi, koInI rastAmAM paDelI cIja UThAve nahi ke koInA ApyA sivAya cIja le nahi, paraMtu sarvanA upayoga mATe je cIjo jemake mATI, pANI, havA vagere khullI mUkI hoya tene ApyA vagara laI zake. tene vivAhita ke avivAhita parastrIno tyAga hoya che, paraMtu potAnI strIno tyAga hoto nathI. dhana-dhAnyAdi daza prakAranA parigrahanuM pariNAma teNe AvazyakatAnusAra nakkI karyuM hoya che. nakkI karelI maryAdAnI bahAranI cIjono tene tyAga hoya che. A rIte aNuvratIne pAMce pApono zUlapaNe tyAga hoya che. (aNuvratanuM pAlana karatAM, tene rAjya ke samAjanA nIti-niyamonuM saheje pAlana thaI jAya che, te rAjya ke samAjano kadI gunhegAra banato nathI.) - trasa jIvonI saMkalpI hiMsAno tyAga te sthUla hiMsAno tyAga che, je vacana bolavAthI anya prANIno ghAta thAya, dharma bagaDI jAya, anyane apavAda lAge, kalahasaMkaleza-bhayAdika pragaTe, tevA vacano krodhAdivaza na bolavAM te sthUla asatyano tyAga che; ApyA vinA anyanuM dhana lobhavaza chala karIne grahaNa karavuM nahi te sthUla corIno tyAga che; potAnI vivAhita strI sivAya samasta anyanI strIomAM kAmanI abhilASAno tyAga te sthUla kAma (maithuna) no tyAga che; dhana-dhAnyAdi daza prakAranA parigrahanuM pariNAma karI tenAthI adhika parigrahano tyAga te sthULa parigrahano tyAga che. AtmAnA zuddhopayogarUpa pariNAmono ghAta thavAnA hetuthI A badhuM ( hiMsAdi pAMca pApa) hiMsA ja che. amRta (jUTha) vacanAdikanA bheda kevaLa ziSyone samajAvavA mATe udAharaNarUpa kahyA che. para. temAM prathama vratanuM (ahiMsANuvratanuM) vyAkhyAna karavA mATe kahe che puruSArthasiddhi-upAya zloka 4ra. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 147 kAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra saGkalpAtkRtakAritamananAdyogatrayasya crsttvaan| na hinasti yattadAhuH sthUlavadhAdviramaNaM nipunnaaH|| 53 / / 'carasattvAn' trsjiivaan| 'yanna hinsti'| tadAhuH 'sthuulvdhaadvirmnnN'| ke te? "nipuNa:' hiMsAvivirativratavivArA : smAna hinasti? "saMetpati' 1 saMkalpaM hiNsaabhisNdhimaashrity| kathaMbhUtAt saMkalpAt ? 'kRtakAritAnumananAt' kRtkaaritaanumnnrupaat'| kasya sambandhinaH ? ' yogatrayasya ' mnovaakkaaytrysy| atra kRtavacanaM kartuH svaatNtryprtiptyrth| kAritAnuvidhAnaM prpryogaapekssmnuvcnN| ahiMsANuvratanuM lakSaNa zloka 53 anvayArtha :- [yata] je [yotrayastha] mana, vacana ane kAya e traNa yoganA [ tavAritAnumananA] kRta, kArita ane anumodanArUpa [saMnyAt] saMkalpathI [ varasIna] trasa jIvone [na histi ] na haNavuM, [tat] tene (kriyAne) [ nipuNaT:] vastusvarUpano vicAra karavAmAM nipuNa AcAryAdika [ghUnavaghAr] skUla hiMsAthI [ viramagama] virati arthAt ahiMsANuvrata [sAdu:] kahe che. TIkA :- "varasvAna' trasa jIvone "thanatisti' je na haNavuM "tata' tene (te kriyAne) "zUnavadhAphiramama' sthUla hiMsAthI viramaNa (virati) kahe che. (arthAt ahiMsANuvrata kahe che.) koNa te (kahe che) ? "nipuNaT:' hiMsAdi viratirUpa vratanA (ahiMsANuvratAdinA) vicAramAM dakSa (kuzala) AcAryAdika. kevI rIte haNatA nathI ? saMnyAta' saMkalpathI arthAt "huM mAruM-huM hiMsA karuM" evA saMkalpano-abhiprAyano Azraya karIne (haNatA nathI ); kevA saMkalpathI? [mRtavAritAnumatanAt' -kRta, kArita ane anumodanArUpa (saMkalpathI), konA saMbaMdhI? "yotriyastha' mana, vacana ane kAya e traNa yoganA (saMbaMdhI). ahIM "kRta" vacana kartAnA svAtaMtryanI pratipatti arthe che, "kArita' nuM vidhAna paranI kriyAnI apekSA sUcavatuM vacana che, "anumanana" nuM vacana (anumodana" nuM 1 saMkalpAt-hiMsAbhisandhimAzritya ga gha pustkyoH| 2 kAritAnidhAnaM ga gha pustkyoH| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 148 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdaanumnnvcnN prayojakasya maansprinnaamprdrshnaarth| tathA hi-manasA carasattvahiMsAM svayaM na karomi, carasattvAn hinasmIti manaHsaMkalpaM na kromiityrthH| manasA carasattvahiMsAmanyaM na kArayAmi, carasattvAn hiMsaya hiMsayeti manasA prayojako na bhvaamiityrthH| tathA anyaM carasattvahiMsAM kRrvantaM manasA nAnumanye , sundaramanena kRtamiti manaHsaMkalpaM na kromiityrthH| evaM vacasA svayaM carasattvahiMsAM na karomi carasattvAn hinasmIti svayaM vacanaM noccaaryaamiityrthH| vacasA carasattvahiMsAM na kArayAmi carasacvAn hiMsaya hiMsayeti vacanaM noccryaamiityrthH| tathA vacasA carasattvahiMsAM kRrvantaM nAnumanye, sAdhukRtaM tvayeti vacanaM noccaaryaamiityrthH| tathA kAyenaH carasattvAhiMsAM na karomi , carasaccahiMsane dRSTimuSTisandhAne svayaM kAyavyApAraM na kromiityrthH| tathA kAyena carasattvahiMsAM na kArayAmi, carasattvahiMsane kAyasaMjJayA vacana) prayojakanA mAnasanuM pariNAma darzAvavA mATe che. te A pramANe 1. manathI trasa jIvonI hiMsA huM svayaM karuM nahi-trasa jIvone huM haNuM evo manamAM saMkalpa na karuM. evo artha che. 2. manathI trasa jIvonI hiMsA bIjA pAse huM na karAvuM- "trasa jIvonI hiMsA karo-hiMsA karo" ema manathI huM preraka-prayojaka na thAuM. evo artha che. 3. tathA trasa jIvonI hiMsA karatA anyane huM manathI anumati na ApuMANe suMdara karyuM-evo manamAM saMkalpa huM na karuM. evo artha che. 4. e pramANe vacanathI huM svayaM trasa jIvonI hiMsA na karuM-trasa jIvonI hiMsA karuM evuM vacana svaye uccAruM nahi evo artha che. 5. vacanathI trasa jIvonI hiMsA huM (bIjA pAse) na karAvuM-trasa jIvonI hiMsA kara, hiMsA kara' evuM vacana huM uccAruM nahi. evo artha che. 6. tathA vacanathI trasa jIvonI hiMsA karanArane huM anumati Ape nahi- "te ThIka karyuM' -evuM vacana huM uccAruM nahi. evo artha che. tathA 7. kAyamI, trasa jIvonI hiMsA huM karuM nahi-trasa jIvonI hiMsA karavAmAM daSTi ane muSTinA saMdhAnamAM huM svayaM kAyano vyApAra karuM nahi. evo artha che. 8. tathA kAyathI trasa jIvonI hiMsA huM (koInI pAse) karAvuM nahi-trasa jIvonI hiMsA karavAmAM kAyanI saMjJAthI ( saMketathI) bIjAne huM preruM nahi. evo artha che. 1. anuvacanaM kha pustke| anumananaM vacanaM ga pustke| anumatavacana gha. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraDaka zrAvakAcAra 149 paraM na preryaamiityrthH| tathA carasattvahiMsAM kurvantamanyaM nakhacchoTikAdinA kAyena nAnumanyA Dutyu hiMsAbuvratamanA pharUA 9. tathA trasa jIvonI hiMsA karatA anyane nakhadvArA, capaTI AdirUpa kAyathI huM anumati ApuM nahi. -ema ahiMsANuvrata kahyuM. bhAvArtha - manathI kRta, kArita ane anumodanArUpa, vacanathI kRta, kArita ane anumodanArUpa, tathA kAyathI kRta, kArita ane anumodanArUpa-evA nava saMkalpothI irAdApUrvaka trasa jIvonI hiMsA karavAno bhAva na karavo tene ahiMsANuvrata kahe che. A pramANe ahiMsANuvratIne saMkalpI hiMsAno tyAga hoya che. nava saMkalpothI (nava koTithI) trasa jIvonI hiMsAnA bhAvano tyAga to muni ane zrAvaka baMnene hoya che, paraMtu sthAvara jIvonI hiMsAno nava koTie tyAga to ekalA munine ja hoya che; zrAvakane hoto nathI. vizeSa hiMsAdinA tyAganuM vidhAna hiMsAdino tyAga be prakAre che-eka utsarga tyAga ane bIjo apavAda tyAga. utsarga eTale sAmAnya. sAmAnyapaNe sarvathA prakAre tyAga karIne tene utsarga tyAga kahe che. tenA nava bheda che-manathI pote karavAnuM ciMtave nahi, bIjA pAse karAvavAnuM ciMtave nahi ane koIe karyuM hoya tene bhaluM jANe nahi. vacanathI pote karavAnuM kahe nahi, bIjAne karAvavA mATe upadeza Ape nahi, koIe karyuM hoya tene bhaluM kahe nahi. kAyAthI pote kare nahi, bIjAne hAtha vagere dvArA preraNA AvI karAve nahi ane koIe karyuM hoya tene hastAdi vaDe prazaMse nahi. A nava bheda kahyA. apavAda tyAga aneka prakArano che. A nava bhaMga kahyA temAMthI keTalA bhaMgothI amuka prakAre tyAga kare, amuka prakAre tyAga na kare, A rIte mAre A kArya karavuM, A rIte na karavuM-ema apavAda tyAga bhinna bhinna prakAre che. mATe zakya hoya te rIte tyAga karavo."ra hiMsAnA prakAra-dravyahiMsA ane bhAvahiMsA. 1. karomItyartha iti ka kha paatthH| 2. puruSArtha siddhi-upAya, gujarAtI AvRtti zloka 75 no bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 150 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda yatkhalukaSAyayogAtprANAnAM drvybhaavruupaanaam| vyaparopaNasya karaNaM sumizcitA bhavati sA hiNsaa|| 43 / / "kaSAyarUpe pariNamelA mana, vacana ane kAyAnA yogathI je dravyarUpa ane bhAvarUpa prANonuM vyaparopaNa karavuM-ghAta karavo te nizcayathI sArI rIte nakkI karelI hiMsA che." rAgAdi bhAvothI caitanya prANono ghAta thavo te bhAvahiMsA che, tenA be prakAra chesvabhAva hiMsA ane parabhAva hiMsA. tema ja indriya, bala, Ayu ane zvAsocchavAsarUpa dravya prANono ghAta thavo te dravyahiMsA che. tenA paNa be prakAra che. svadravya hiMsA ane paradravya hiMsA. potAnA manamAM, vacanamAM ke zarIramAM krodha-kaSAya pragaTa thayo tenAthI prathama to potAnA zuddhopayogarUpa bhAvaprANano ghAta thayo. A hiMsA to potAnA bhAvaprANanI vyaparopaNathI thaI. te to (dravyahiMsA) pahelAM ja thaI, bIjI (dravya) hiMsA thAya ke na paNa thAya. pAchaLathI kadAcit tIvra kaSAyarUpa thAya ane potAnA dIrgha thAsAdithI athavA hAtha paga vaDe potAnA aMgane pIDA upajAvI athavA ApaghAta karI marI gayo te potAnA dravyaprANanA ghAtarUpa hiMsA thaI. vaLI je kaSAyathI anya jIvane kuvacana kahyAM, marmabhedI hAsya karyuM athavA je rIte tenuM aMtaraMga pIDita thaI kaSAyarUpe pariName tevuM kArya karyuM. tyAM paranA bhAvaprANanA vyaparopaNa (ghAta) thI hiMsA thAya che. jyAM kaSAyanA vaze pramAdI thayo, bIjA jIvanA zarIrane pIDA karI athavA prANanAza karyo tyAM paranA dravyaprANanA ghAtathI (paranA dravyaprANanI) hiMsA thaI..." mahApuruSa dhyAnamAM lIna che athavA gamanAdimAM sAvadhAnatAthI yatnapUrvaka pravarte ane kadAca enA zarIranA saMbaMdhathI koI jIvanA prANa pIDAyA topaNa ene hiMsAno doSa nathI, kemake enA pariNAmamAM kaSAya hato nahi, tethI para jIvanA prANane pIDA thAya topaNa hiMsA nAma pAme nahi..? 1. puruSArthasiddhi upAya, gujarAtI AvRtti zloka 43. 2. puruSArthasiddhi-upAya, gujarAtI AvRtti zloka 43 no bhAvArtha. puruSArthasiddhi-upAya, gujarAtI AvRtti zloka 45 no bhAvArtha. 3. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 151 "je pramAdI jIva kapAyane vaza thaIne gamanAdi kriyAmAM yatnarUpa pravartato nathI athavA besatA-UThatAM krodhAdi bhAvomAM pariName che to tyAM jIva kadAca mare ke na mare paNa ene to kaSAyabhAva vaDe avazya hiMsAno doSa lAge che; eTale para jIvanA prANanI pIDA na thavA chatAM paNa pramAdanA sadbhAvathI hiMsA nAma pAme che..." 1 kAraNa ke jIva kapAyabhAvo sahita hovAthI pahelAM potA vaDe ja potAne haNe che ane pachIthI bhale bIjA jIvonI hiMsA thAya ke na thAya." * "para jIvanA ghAtarUpa je hiMsA che te be prakAranI che-eka aviramaNarUpa (aviratirUpa) ane bIjI pariNamanarUpa. 1. aviramaNarUpa hiMsA-koI jIva para jIvanI hiMsAnA kAryamAM to pravartato nathI paraMtu tene hiMsAno pratijJApUrvaka tyAga nahi hovAthI tene aMtaraMgamAM aviratino bhAva Ubho che; tethI tene aviramaNarUpa hiMsAno doSa che, jemake koIne kaMdamULano tyAga nathI ane te koI vakhate khAto paNa nathI, chatAM aMtaraMgamAM kaMdamULa khAvAno bhAva Ubho hovAthI, te bhAvano tyAga nahi hovAthI tene aviramaNarUpa hiMsAno doSa lAge che. je kArya karavAnI AzA rahe tenI pratijJA levAtI nathI ane AzA rahe tenAthI rAga paNa rahe che tathA e rAganA bhAvathI kArya karyA vinA paNa aviratino baMdha thayA ja kare che; mATe pratijJA avazya karavI yogya che. vaLI kArya karavAnuM baMdhana thayA vinA pariNAma kevI rIte rokAze? prayojana paDatAM tadrupa pariNAma avazya thaI jAya vA prayojana vinA paNa tenI AzA rahe che, mATe pratijJA karavI yogya che." 3 - 2. pariNamanarUpa hiMsA-para jIvanA ghAtamAM, jo jIva manathI, vacanathI ke kAyathI pravarte to tene te pariNamanarUpa hiMsA che. A baMne bhedomAM pramAdasahita yoganuM astitva che. tasmAbhramattayone nitya VIMvyAropaNanA tethI pramAdanA yogamAM niraMtara prANaghAtano sadbhAva che. jyAre jIva krodhAdi bhAvahiMsAno tyAga karI pramAdarUpa pariNamana na kare to ja tene (prANaghAtano ) 1. puruSArthasiddhi-upAya, gujarAtI AvRtti zloka 46no bhAvArtha. 2. puruSArthasiddhi-upAya, gujarAtI AvRtti zloka 47no bhAvArtha. 3. mokSamArga prakAzaka-gujarAtI AvRtti, adhyAya 7, pRSTha 210. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 152 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda abhAva hoI zake. jyAM sudhI pramAda rahe che tyAM sudhI hiMsAno abhAva koI rIte hoI zakato nathI. pramattayoga e ja hiMsAnuM vAstavika kAraNa che; kevaLa dravyaprANano ghAta thavo te kharI hiMsA nathI. zrI umAsvAmIe paNa "tattvArtha sUtra" mAM hiMsAnuM lakSaNa ApatAM kahyuM che kepramAyo IIt prANavyaparopa hiMsA pramAdanA yogathI yathAsaMbhava dravyaprANa yA bhAvaprANano ghAta karavo te hiMsA che. vaLI samayasAra gAthA ra6ra mAM kahyuM che ke "jIvone mAro ke na mAro, karmabaMdha adhyavasAnathI (UMdhI mAnyatA sAthe pApabhAvathI-pramattayogathI) thAya che." e rIte ajJAnathI A je hiMsAmAM adhyavasAya karavAmAM Ave che, tema asatya, adatta (corI), abrahmacarya ane parigrahamAM paNa je (adhyavasAya) karavAmAM Ave te badhoya pApanA baMdhanuM ekamAtra kAraNa che..." (zrI samayasAra gAthA ra63.) A pramANe hiMsAdi pAMce pAponAM je pramattayoga che te ja hiMsA che, paraMtu pramattayogazUnya kevaLa bAhya kriyA te hiMsA nathI. zrI kalyANa maMdira stotramAM kahyuM che ke casmAta kriyA na pratipatti bhAvazUnya: kAraNa ke bhAvazUnya kriyAo hiMsA mATe yA karmabaMdha mATe lIbhUta thatI nathI. vratanA pAlanamAM kriyA zarIrane Azraye thAya che. A zArIrika kriyAthI jIvane puNya-pApa ke dharma thato nathI, kAraNake te kriyA jIvanA adhikAramAM nathI tathA te kriyA jIva karI zakato ja nathI. paNa te kriyA vakhate ahiMsAdinA je vikalpa UThe che te rAga paNa jIvakRta aparAdha hovAthI arthAt zubharAga hovAthI baMdhanuM kAraNa che, tethI mAtra bAhya hiMsAdi (bhAva) chUTavAthI pApanI nirjarA thAya che ema mAnavuM te yogya nathI. (juo zrI niyamasAra vyavahAra prakaraNa gAthA pa6 thI 59) paraMtu te vakhate samyagdaSTi zrAvakane, je aMtaraMga mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI tathA apratyA 1. jAo puruSArthasiddhi-upAya, zloka 48 ane teno bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tasyedAnImatIcArAnAha 153 khyAna saMbaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobhano abhAva che, te saMvaranuM kAraNa che ane tyAM svAzraya anusAra nirjarA thAya che. aMtaraMga zuddhatA che te nizcayavrata che ane sAthe je zubhabhAva che te vyavahAradrata che ane te nizcayavratanuM nimitta che kemake ekadeza vItarAgatA sAthe Avo vyavahAra hayabuddhie hoya che. mokSamArga prakAzakamAM pRSTha ra60 mAM kahyuM che ke ... bAhya vratAdika che te to zarIrAdi paradravyAzrita che, ane paradravyano potA kartA nathI, mATe temAM kartutvabuddhi paNa na karavI tathA temAM mamatva paNa na karavuM, e vratAdikamAM graNa-tyAgarUpa potAno zubhopayoga thAya che te potAnA Azraye che ane teno pote kartA che, mATe temAM kartutvabuddhi paNa mAnavI tathA tyAM mamatva paNa karavuM, paraMtu e zubhopayogane baMdhanuM ja kAraNa jANavuM paNa mokSanuM kAraNa na jANavuM; kAraNake baMdha ane mokSane to pratipakSapaNuM che, tethI eka ja bhAva puNyabaMdhanuM paNa kAraNa thAya ane mokSanuM paNa kAraNa thAya ema mAnavuM e bhrama che. tethI vrata-avrata e baMne vikalpa rahita, jyAM paradravyanA grahaNa-tyAganuM kAMI prayojana nathI evo udAsIna vItarAga zuddhopayoga te ja mokSamArga che. nIcalI dazAmAM keTalAka jIvone zuddhopayoga ane zubhopayoganuM yuktapaNuM hoya che, tethI e vratAdi zubhopayogane upacArathI mokSamArga kahyo che, paNa vastuvicArathI jotAM zubhopayoga mokSano ghAtaka ja che. A rIte je baMdhanuM kAraNa che te ja mokSanuM ghAtaka che evuM zraddhAna karavuM. zuddhopayogane ja upAdeya gaNI teno upAya karavo tathA zubhopayoga-azubhopayogane heya jANI tenA tyAgano upAya karavo..." A zlokanI TIkAmAM AcArye kahyuM che ke- "yatra kRtavatta tuM: svAtaMtryapratipatyarthama' ahIM "kRta vacana" e kartAnI svAtaMtryanI pratipatti arthe che. A batAve che ke jIva potAnA bhAvono svataMtrapaNe kartA che. karma maMda paDayA eTale kArya thayuM ema nathI, paNa te svataMtrapaNe thayuM che, teno kartA karma nathI. jo karma teno kartA hoya to baMne dravyonI ekatAno prasaMga Ave je siddhAMta viruddha che. pa3. have tenA (ahiMsANuvratanA) aticAra kahe che Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdachednbndhnpiiddnmtibhaaraaropnnN vytiicaaraaH| AhAravAraNApi ca sthUlavadhAdvyuparate: paJca / / 54 / / vyatavArA vividha vistRpA vA matavArA roSati? "paM', vasya? 'sthUlavadhAd vyuprteH'| kathamityAha "chedranetyAdi' karNanAsikAdInAmavayavAnAmapanayanaM chedanaM, abhimatadeze gatinirodhahetubandhanaM, pIDA daNDakazAdhabhidhAtaH, 'atibhArAropaNaM' nyaayybhaaraaddhikbhaaraaropnnN| na kevalametaccatuSTayameva kintu 'AhAravAraNApi ca' AhArasya annapAnalakSaNasya vAraNA niSegho ghAraNa vA nirodha: phakarA ahiMsANuvratanA aticAra zloka 54 anvayArtha :- [jIvanavazvanapIThanana] (kAna, nAka AdinuM) chedana, baMdhana (icchita sthAne jatAM rokavuM), pIDana (lAkaDI, cAbUka AdithI mAravuM), [timARISjepaNama] zaktithI adhika bhAra lAdavo, [] ane [bhAdaravAROT] samayasara pUratAM AhAra-pANI na devAM-e [pagra ] pAMca [ghUsavadhAr] skUla hiMsAthI [ parate.] viratinA (arthAt sthUla hiMsA tyAganA ahiMsANuvratanA) [ vyatIvArI:] aticAro che. TIkA :- "vyatIvARI:' vividha athavA vratane virUpa vikRta karanArA doSo keTalA? pAMca. konA? "zUnavadhAbhupate' sthUla hiMsAthI viratinA (arthAt ahiMsANuvratanA ). kevA? te kahe che- "jenetyA?i' kAna, nAka Adi avayavone kApavA te chedana, iSTa sthAne jatA aTakAvavAno je hetu thAya che te baMdhana, lAkaDI, cAbUka AdithI mAravuM te pIDanapIDA, "timAWIRopa' ucita (vyAjabI-nyAyI) bhArathI adhika bhAra lAdavo, kevala A cAra ja (aticAra) che eTaluM ja nahi, kintu "mAdA2vArA ' anna-pAnarUpa AhArano niSedha karavo-nirodha karavo (kaTake kaTake thoDoka devo) ema pAMcamo aticAra paNa che. bhAvArtha :- vratanA ekadeza bhaMgane aticAra kahe che ane vrata-bhAva bhaMga karavAmAM nirargala (svacchandI pravRtti hovI tene anAcAra kahe che. aticArathI vratano bhaMga thato nathI, paNa doSa lAge che ane anAcArathI vratano bhaMga thAya che. 1 1. viSayomAM pravRttine aticAra ane ati Asaktine anAcAra kahe che. | (jAo zrI amitagati AcAryakRta sAmAyika pATha, zloka 9) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 155 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra evamahiMsANuvrataM pratipAdyedAnImanRtaviratyaNuvrataM pratipAdayannAhasthUlamalIkaM na vadati na pagan vAdayati satyamapi vipde| yattadvadaMnti santaH sthuulmRpaavaadvaigmnnm|| 55 / / 'sthUlamRpAvAdavairamaNaM' sthUlazcAsau mRpAvAdazca tasmAdvairamaNaM viramaNameva vairmnnN| sthUla hiMsA tyAganA arthAta ahiMsANuvratanA mukhya pAMca aticAro che. ' 1. chedana-manuSya yA pazunAM nAka-kAna chedavAM, 2. baMdhana-bAMdhI rAkhavuM, icchita sthAne javA na devuM, 3. pIDana-daMDA-cAbUka AdithI mAravuM-pIDA karavI, 4. atibhAra lAdavo-gajA uparAMta adhika bhAra bharavo, 5. annapAnano nirodha-samayasara pUratAM AhAra-pANI ApavAM nahi. noMdha :- A zloka (54) mAM je para padArthonI kriyAo che te jIva karI zakato nathI, paraMtu tene aMge jIvane je bhAva thAya che te pramAda bhAvane aticAra kahevAmAM Ave che. aticAra saMbaMdhI badhI gAthAomAM A pramANe samajavuM. 54. e pramANe ahiMsANuvratanuM pratipAdana karIne have amRtavirati aNuvratanuM (satyANuvratanuM) pratipAdana karatAM kahe che satyANuvratanuM lakSaNa zloka 55 avayArtha - [2] puruSa je [zUnaM] skUla [ganImU] jUTha-asatya [1 vati] na to pote bole che ane [] na [paSIna] bIjAMonI pAse [vAvayati] bolAve che tathA [ vipaje] (anyanI) Apatti mATe (arthAt anyano ghAta thAya tevuM) [satyama pi] satya paNa [na vati na para na vAvayati] pote bolato nathI ane bIjAone bolAvato nathI, [tata] tene [santa:] gaNadharAdika mahApuruSo [pUnamRSAvAvairamaNama] sthUla jUThathI viratirUpa (arthAt satyANuvrata) [vatti ] kahe che. TIkA - "yata ghUsamRSAvAvavairamAna' je sthUla asatya vacana tenAthI virati 1. ujvavadhaSThavAtimA2AropaNanapAnanirodha: (tattvArthasUtra adhyAya 7-25). Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 156 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMda'takanti' te? "santa:' puruSA: MdharavAya: ta,i santo na vantiA 'alIkamasatyaM ' / kathaMbhUtaM ? 'sthUlaM' yasminnukte svaparayorvadhabandhAdikaM rAjAdibhyo bhavati tatsvayaM tAvanna vdti| tathA 'parAna' nyAn tathAvidhamalIkaM na vaadyti| na kevalamalIkaM kintu 'satyamapi' coro'yamityAdirUpaM na svayaM vadati na parAn vaadyti| kiMviziSTaM yaduktaM satyamapi parasya 'vipade ''pakArAya bhvti||55|| tene skUla satyANuvrata kahe che. koNa che? "santa:' gaNadharadevAdi santa puruSo. te zuM? saMto ke je bolatA nathI. "manImasatyama' asatya (jUTha. kevuM (jUTha) ? "dhUnana' sthUla jUTha arthAt je bolavAthI rAjAdi taraphathI sva-parano vadha-baMdha Adi thAya tevuM (jadUTha), " vati' prathama to pote bolato nathI ane 'pAna na vAvati' bIjA pAse tevuM jUTha bolAvato nathI; kevaLa jUTha nahi kintu "A cora che' ityAdi rUpa "satyamapi' satya paNa svayaM bolato nathI ane anya pAse bolAvato nathI. kevuM (satya) ? je boleluM vacana satya hovA chatAM bIjAne "vipake' apakArarUpa thAya tevuM ( tevuM satya paNa pote bole nahi). - bhAvArtha :- je bolavAthI rAjAdi sva-parano vadha baMdhAdi kare tene sthUla jUTha kahe che. satyAyuvatI AvuM jUTha svayaM bole nahi ane bIjA pAse bolAve nahi. satya paNa jo anyane ahitakara-vighAtaka hoya to tevuM satya paNa te bole nahi. jemake pAse thaIne haraNa jatuM joyuM hoya, chatAM zikArI tene (vratIne) te viSe pUche to te satya kahe nahi, kAraNake tevuM bolavAthI zikArI dvArA haraNano ghAta thavA saMbhava che, tethI anyane Apatti AvI paDe tevuM satya vacana paNa pote bole nahi, tema ja anya pAse bolAve nahi, AvA sthUla asatya tyAgane gaNadharAdi mahApuruSo satyANuvrata kahe che. vizeSa je kAMI pramAda kaSAyanA yogathI sva-parane hAnikAraka athavA anyathArUpa vacana kahevAmAM Ave che tene amRta (jUThuM) vacana jANavuM..." "....asatya sAmAnyarUpe garvita, pApa sahita ane apriya-ema traNa prakAranuM mAnavAmAM AvyuM che..? 1. juo, puruSArthasiddhi-upAya, zloka 91 ane 95 thI 101. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 157 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra sAmprataM satyANuvratasyAtIcArAnAha satya-aNuvratadhArI krodha-mAna-mAyA-lobha vaza evuM vacana na kahe jethI anyano ghAta thAya, anyane apavAda lAge-kalaMka caDhe, kalaha, visaMvAda pedA thAya, viSayAnurAga vadhI jAya, mahA AraMbhamAM pravRtti thAya, anyane ArtadhyAna thaI jAya, paranA lAbhamAM antarAya Ave, paranI AjIvikA bagaDI jAya, potAno ane parano apayaza thAya, ApadA Ave, anartha pedA thAya, anyano marmaccheda thAya, rAjA daMDa kare, dhananI hAni thAya vagere. AvAM satya vacana hoya to paNa te jUThAM vacana che. vaLI te gAlInAM vacana, apamAnanAM vacana, tiraskAranAM vacana, ahaMkAranAM vacana vagere bole nahi, kAraNake te kaSAyayukta hovAthI asatya vacano che. vaLI te jinasUtrane anukULa tathA sva-paranA hitarUpa, bahu pralAparahita, prAmANika, saMtoSa upajAvanAra, dharmano udyota karanAra vacana kahe-evAM vacana bolanAra gRhasthI skUla asatyano tyAgI che. 1 puruSArthasiddhi-upAyamAM kahyuM che ke ".... A badhAM ja vacanomAM pramattayoga ja eka hetu kahevAmAM Avyo che, tethI asatya vacanamAM paNa (pramattayogano sabhAva hovAthI) hiMsA nizcita thAya che." (zloka 99) jUTha vacananA tyAgI mahAmuni heya ane upAdeyano vAraMvAra upadeza kare che. tyAM pApanI niMdA karatAM pApI jIvane potAnA doSanA kAraNe) temano upadeza bUro lAge che, athavA koIne dharmopadeza kharAba lAge te duHkha pAme, paNa te AcAryone (upadeza sAMbhaLanAranI lAgaNI duHkhAvA chatAM) jUThano doSa lAgato nathI. kemake temane pramAda (kaSAya) nathI, pramAdapUrvaka vacanamAM ja hiMsA che. tethI ja kahyuM che ke pramAda sahita yogathI vacana bolavAM te ja jUTha je, anyathA nahi." (zloka 100no bhAvArtha). 55. have satyANuvratanA aticAro kahe che 1. juo, zrI ratnakaraNDaka zrAvakAcAra-paMDita sadAsukhadAsakRta hindI TIkA pRSTha 82. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda parivAdarahobhyAkhyApaizunyaM kUTalekhakaraNaM ca / nyAsApahAritApi ca vyatikramAH paJca satyasya / / 56 / / 'parivAdo' mithyopadezo'bhyudayaniH zreyasArtheSu kriyaavishessessvnysyaanythaaprvrtnmityrthH| ' rahomyAhyA ' rahasi ekAnte strIpuMsAjyAnuSThitasya kriyAvizeSasyAjyAkhyA prkaashnN| -- paizunyaM' aMgavikArabhrUvikSepAdibhiH parAbhiprAyaM jJAtvA asUyAdinA tatprakaTanaM sAkAramatrabheda ityrthH| 'kUTalekhakaraNaM ' ca anyenAnuktamananuSThitaM yatkiMcideva tenoktamanuSThitaM ceti vacanAnimittaM kUTalekhakaraNaM kuuttlekhkriyetyrthH| ' nyAsApahAritA ' dravyanikSepturvismRtasaMkhyasyAlpasaMkhyaM dravyamAdadAnasya evmevetyjyupgmvcnN| evaM . satyANuvratanA aticAro zloka 56 anvayArtha :- [parivAvarahomyAkyA] mithyA ( khoTo ) upadeza devo, koInI gupta kriyAne pragaTa karI devI, [ vaizunyam ] anyano abhiprAya jANI tene IrSAthI pragaTa karavo, [phUTalevaranam] khoTo lekha (dastAveja) lakhavo, [6] ane [ nyAsAparihAritApi ] gIro rAkhelI vastune paNa aMze haDapa karI javAnAM (pacAvI pADavAnAM vacano bolavAM ) - e [padma ] pAMca [ satyasya ] satyANuvratanA [ vyaktimA: ] aticAro che. TIkA :- 'parivAvo' mithyA upadeza arthAt svarga ane mokSanI prayojanavALI kriyAvizeSomAM koInuM anyathA sthApana karavuM te parivAda ( mithyA upadeza ) che. ' rahomyAvyA ' ekAMtamAM strI-puruSa dvArA karelI koI viziSTa kriyAne pragaTa karavI te rahobhyAkhyA che. 'vaizunyam' zarIranI ceSTAthI ane bhavAMnI kriyA AdithI bIjAno abhiprAya jANIne, IrSAthI te pragaTa karavo te sAkAra maMtrabheda che-evo artha che. ' phUlevarNam' bIjA dvArA kAMIpaNa nahi kahelA ane nahi karelAne 'teNe kahyuM che ane teNe karyuM che' ema tene ThagavAnA hetuthI jUTho dastAveja (lekha) lakhavo te phUTalekha kriyA che-evo artha che. ' nyAsApahAritA' vastu gIro mUkanAra (Deposifor) vastunI saMkhyA bhUlI jAya ane ochI vastu mAge to lenArane hA, eTalI ja che, e ja che-evuM vacana kahevuM te (nyAsApahAritA ) che. e pramANe parivAda (mithyo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 159 parivAdAdayazcatvAro nyAsApahAritA paMcamIti satyasyANuvratasya paMca 'vyatikramAH' tIvART bhavantiAA phaddA __ adhunA cauryaviratyaNuvatasya svarUpaM prarUpayannAha nihitaM vA patitaM vA suvismRtaM vA prsvmvisRssttN| na harita yanna ca datte tdkRshcauryyaadupaarmnnm|| 57 / / padeza). Adi cAra ane nyAsApahAritA pAMcamuM-ema badhA maLI "satyastha' satyANuvratanA pAMca "vyatikramI:' aticAro che. bhAvArtha :- satyANuvratanA pAMca aticAra che 1. parivAda-mithyA upadeza; amyudaya ane kalyANakAraka kAryomAM anyathA upadeza devo. 2. rahobhyAkhyA-strI-puruSo dvArA ekAntamAM karelI kriyAne pragaTa karavI. 3. paizunya (sAkAra maMtra bheda) -cADI karavI athavA zarIranI ane bhavAnI ceSTAthI bIjAno abhiprAya jANI laI IrSAthI te pragaTa karavo. 4. kUTalekha kriyA-bIjAne ThagavA mATe khoTo dastAveja karavo. 5. nyAsApahAra-gIro mUkelI vastune gIro mUkanAra bhUlathI ochI vastu mAge to tene teTalI ja ApavI. noMdha :- uparanI kriyAomAM nabaLAIne lIdhe pravarte che tethI te aticAra che. pa6. have acauryANuvratanA svarUpanuM prarUpaNa karI kahe che anvayArtha - [nidita vA] rAkhelI, [ pati vA] paDelI athavA [zuvikRd vA] taddana bhUlAI gayelI [paraa] evI paravastune [ virRdama] ApyA vinA [yata na darati varta] na levI ke na koI bIjAne ApavI [tat]te [azo ] skUla corIthI [ 3pa2mAma ]virakta thavuM che. (arthAta acauryANuvrata che). 1. mithyopdeshrhobhyaakhyaankuuttlekhkriyaanyaasaaphaarsaakaarmNtrbhedaaH| (tattvArthasUtra adhyAya 7/26) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 160 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda'akRshcauryaat ' sthuulcauryaat| 'upAramaNaM tt'| 'yat na harati' na gRhaati| kiM tat ? 'parasvaM' prdrvyN| kathaMbhUtaM ? ' nihitaM' vA dhRtN| tathA 'patitaM vaa'| tathA 'suvismRtaM' vA atizayena vismRtN| vAzabdaH sarvatra prsprsmuccye| itthaMbhUtaM parasvaM 'avisRSTaM' adattaM yatsvayaM na harati na datte'nyasmai tadakRzacauryAdupAramaNaM pratipattavyamA 67nA TIkA :- "garuzavat' sthUla corIthI "352mAma tata' nivRtta thavuM tene, "yata na rati' na levI, kone (na levI)? "paraspaM' para vastune, kevI (paravastune)? nidita' rAkhelI (mUkelI), "patitaM vA' ke paDelI, "suviskRtaM vA' ke bilakula vistRta thayelI, "vA' zabda badheya paraspara samuccaya arthamAM che. AvI paravastune "visUma' ApyA vinA svayaM na levI ane bIjAne na devI tene "ba$zauryAlupaIRmam' skUla corIthI nivRtta thavuM kahe che. (arthAta tene acauryANuvrata kahe che.) bhAvArtha :- koInI mUkelI, paDelI ke bhUlelI vastune ApyA vinA na to pote (svayaM) levI ane na bIjAne ApavI tene acauryANuvrata kahe che. pramAdanA yogathI ApyA vinA suvarNa-vastrAdi parigrahanuM grahaNa karavuM tene ja corI kahe che; te ja vadhanuM kAraNa hovAthI hiMsA che." potAne corI karavAno bhAva thayo te sva-bhAvahiMsA ane potAne cora mAnavAmAM AvatAM, potAnA prANano potA vaDe viyoga karavAmAM Ave to te sva-dravyahiMsA che. je jIvanI vastu coravAmAM AvI tene aMtaragamAM pIDA thaI te tenI (para) bhAvahiMsA che ane te vastunA nimitte tenA je dravyaprANa puSTa hatA te puSTa prANono nAza thayo te tenI (para) dravyahiMsA che. A rIte corI karavAthI corI karanAranI tathA jenI corI thaI tenI dravyahiMsA ane bhAvahiMsA-ema baMne prakAranI hiMsA thAya che. dhana-dhAnyAdi padArtho manuSyanA bAhyaprANa che, tenuM haraNa thatAM yA nAza thatAM tene potAnA prANaghAta jeTaluM duHkha thAya che. 1. puruSArthasiddhi-upAya gujarAtI AvRtti zloka 102. 2. juo, puruSArthasiddhi-upAya gujarAtI AvRtti, zloka 102 thI 206 ane temano bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA] tasyedAnImaticArAnAha cauraprayogacaurArthAdAnavilopasadRzasanmizrAH / hInAdhikavinimAnaM paJcAsteye vyatIpAtAH / / 58 / / 161 pramAdanuM nAma ja hiMsA che ane corImAM pramAda avazya che, mATe jyAM corI che tyAM avazya ja hiMsA che; paraMtu pramattayoga vinA pa2 padArthane koInA ApyA vinA grahaNa karavAmAM corIno doSa nathI. a2haMta bhagavAnane karma-nokarma vargaNAonuM grahaNa hovA chatAM temane corIno doSa lAgato nathI, kAraNake temane pramattayogano abhAva che. mATe jyAM hiMsA nathI tyAM corI nathI ane jyAM corI nathI tyAM te prakAranI hiMsA paNa nathI. zrAvaka kUvA-nadInuM pANI, khANanI mATI vagere koIne pUchyA vinA grahaNa kare topaNa te corI nathI, paraMtu muni jo te grahaNa kare to temane corIno doSa lAge, kAraNa ke zrAvakane ekadeza tyAga hoya che ane munine sarvathA tyAga hoya che. avattAvAnuM steyam| tattvArthasUtra adhyAya 7/15 pramAdanA yogathI dIdhA vagara koIpaNa vastune grahaNa karavI te corI che. jyAM levA-devAno saMbhava hoya tyAM corIno vyavahAra thAya che; tethI karmavargaNA ane nokarmavargaNAonuM grahaNa te corI nathI. munirAjane gAma-nagara vageremAM paryaTana karatAM, zerI-daravAjo vageremAM praveza karavAthI ' adattAdAna ' no doSa lAgato nathI, kemake te sthAno badhAne AvavA-javA mATe khUllAM che ane sArvajanika zerI vageremAM praveza karatAM munine pramattayoga hoto nathI. 57. have tenA (acauryANuvratanA) aticAro kahe cheacauryAvratanA aticAra zloka 58 anvayArtha :- [ auprayo-pautrArthAvAnavilopasazasanmitrA: ] cauprayoga (corIno upAya batAvavo ) caurArthadAna ( corInI vastu kharIdavI ), vilopa ( rAjAnI AjJAnuM ullaMghana karavuM), sadazasaMmizra (halakI-bhAre sadaza vastuonuM mizraNa karI vecavuM) ane [dInASivinimAnaM] hInAdhikavinimAna (mApa-tola ochAM-vattAM rAkhavAM) [pagna ] - e pAMca [asteya ] acauryANuvratamAM [ vyatIpAta: ] aticAro che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 162 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMda'asteye' cauryvirmnne| 'vyatIpAtA' atIcArAH paMca bhdnti| tathA hi| cauraprayogaH corayataH svayamevAnyena vA preraNaM preritamya vA anyenAnumodanaM caurArthAdAnaM ca apreritenAnanumatena ca coreNAnItamyArthamya grhnnN| viloSazca ucitanyAyAdanyena prakAreNArthasyAdAnaM viruddharAjyAtikrama ityrthH| viruddharAjye svalpamUlyAni maddArdhaNi dravyANIti kRtvA svalpatareNArthena gRhnnaati| sadRzasanmizrazca pratirUpakavyavahAra ityartha: sadRzena tailAdinA sanmitraM dhRtAdikaM kroti| kRtrimaizca hiraNyAdibhirvacanApUrvakaM vyavahAraM kroti| hInAdhikavinimAnaM vividhaM niyamena mAnaM vinimAnaM maanonmaanmityrthH| mAnaM hi prasthAdi, unmAnaM tulAdi, tacca hInAdhikaM, hInena anyasmai dadAti, adhikena svayaM gulAtItinA 68aaaa TIkA :- "asteya' corIthI viramaNamAM arthAt acauryANuvratamAM "vyatIpAtA:' aticAro "paSya' pAMca che. te A pramANe che- "vIraprayo:' corI karanArane svayaM preraNA karavI yA bIjA dvArA preraNA karavI yA preritane anya dvArA anumodanA karavI, vIrAvAna' aprerita ane ananumodita cora dvArA lAvelI cIjonuM grahaNa karavuM, vinopa:' ucita nyAyathI anya prakAre (nIti viruddha ) vastune grahaNa karavI, viruddha rAjyamAM jaIne nIti viruddha vastu ApavI-levI te viruddha rAjyotikrama che evo artha che. viruddha rAjyamAM mahA-vadhAre kiMmatanI vastuone ochI kiMmatanI vastuo kahIne bahu thoDA dhanathI lAve che, "sadaza sanmizra:' samAna rUpa-raMgavALI vastuonuM saMmizraNa athavA pratirUpaka vyavahAra evo artha che; samAna tela Adi sAthe ghI AdinuM saMmizraNa kare che, banAvaTI suvarNa AdithI vaMcanApUrvaka vyavahAra kare che. (banAvaTI suvarNAdi vecI ThagAI kare che.) "dInAthivinimAna' niyamathI vividha mAna te vinimAna, mAna ane unmAna evo artha che; mAna eTale prasthAdi pAlI, gaja, tolA vagere mApavAnA sAdhana ane unmAna eTale trAjavAM, bATa vagere te tolavAnAM sAdhana-te hInAdhika ochA-vattAM rAkhIne ochAM mApathI anyane Ape che ane adhika mApathI svayaM le che. bhAvArtha:- acauryANuvratanA pAMca aticAra - 1. cIraprayoga-corIno upAya batAvavo-corI karavAnI preraNA karavI. 1. stenaprayogatadAhRtAdAnaviruddharAjyAtikramahInAdhikamAnonmAnapratirUpaka vyvhaaraaH| (tattvArthasUtra adhyAya 7/27) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra sAmpratamabrahmaviratyaNuvratasvarUpaM pratipAdayannAhana tu paradArAn gacchati na parAn gamayatiM ca paapbhiiteryt| sA paradAranivRtti: svavArasantoSanAmAMAiA aaaa 'sA prdaarnivRttiH'| yat 'paradArAn' prigRhiitaanprirgRhiitaaNshc| syayaM 'na ra' naivA chatA tathA 'parAnanyAna'* pa2vA2tadAna mayati pa2vAreSa 2. caurArthadAna-corInI vastu kharIdavI. 3. vilopa (viruddha rAjyotikrama) -rAjyanA kAyadAthI viruddha vartavuM. 4. sazasanmizra ( pratirUpaka vyavahAra) -halakI-bhAre cIjonuM saMmizraNa karI UMcI kiMmate vecavuM. 5. hInAdhika vinimAna (hInAdhika mAnonmAna) -mApa-tola ochAM-vattAM rAkhavAM; ochA mApathI ApavuM ane adhika mApathI levuM. A kAryo nabaLAIne lIdhe thAya che paNa Asakta bhAve thatAM nathI. te doSa to che ja, paraMtu tethI vratano saMpUrNa bhaMga thato nathI, tethI tene aticAra kahe che. 58. have abrahmavirati aNuvratanA arthAt (brahmacaryANuvratanA) svarUpanuM pratipAdana karI kahe che brahmacaryANuvratanuM lakSaNa zloka 59 anvayArtha - [vata] je [pApamate ] pApanA bhayathI [tu] na to pote [pa2vA2Ana] parastrI pAse [ Rti] javuM [] ane [na parana] na to bIjAone (parastrI pAse ) [ maryAti] mokalavuM [sA] te [pa2vAnivRttiH] parastrI tyAga athavA [svarasaMtoSanAma] svadArasaMtoSa nAmanuM aNuvrata (brahmacaryANuvrata) kahevAya che. TIkA :- puruSa je "sA paravAnivRtti:' je "pa2vA2na' parigRhita (vivAhita) ane aparigRhita (avivAhita) parastrI pAse svayaM jato nathI (parastrI sAthe che. paravArIna - pAd: Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 164 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrI kuMdakuMdagcchto yatprayojayati na c| kutaH ? 'pApabhIteH' pApopArjanabhayAt na punaH nRptyaadibhyaat| na kevalaM sA paradAranivRttirevocyate kintu 'svadArasantoSanAmApi' svadAreSu santoSaH svadArasantoSastannAma yasyAH / / 59 / / svayaM ramato nathI) tathA "paSIna' bIjAone parastrI laMpaTa puruSone mokalato nathI, parastrI pAse javA koIne prerato nathI. zAthI? "pApamaute:' -pApanA bhayathI, (pApa upArjana karavAnA bhayathI), paNa nahi ke rAjAdinA bhayathI, tene kevala parastrI tyAga kahetA nathI kintu "svavArasaMtoSanAmapi' svadArasaMtoSa nAmanuM (svastrImAM saMtoSa nAmanuM ) aNuvrata paNa kahe che. bhAvArtha :- je pApanA bhayathI nahi ke rAjAdinA bhayathI na to svayaM parastrIne bhogave che ane na to laMpaTa puruSo dvArA bhogavAve che, tenI te kriyA paradAranivRtti yA svadArasaMtoSa nAmanuM brahmacaryANuvrata kahevAya che. jene svastrIthI saMtoSa hoya che tene parastrItyAga svayaM hoya che. jema puruSa saMbaMdhI brahmacaryAvrata che, tema strIsaMbaMdhI paNa brahmacaryANuvrata samajavuM arthAt strIe svayaM para puruSa sAthe ramavuM nahi ane anya strIne tema karavA preravI nahi. vizeSa puruSaveda, strIveda ane napuMsakavedanA pariNamanarUpa rAgabhAva (pramAda) sahitanA yogathI strI-puruSa maLIne kAmasevanano bhAva karavo te kuzIla che. temAM prANIvadhano sarvatra sadbhAva hovAthI hiMsA thAya che. strInI yoni, nAbhi, kuca (stana) ane kAkhamAM manuSyAkAranA asaMkhya paMcendriya jIva utpanna thAya che, tethI strI sAthe kAmasevana karavAthI A jIvonI dravyahiMsA thAya che ane strI-puruSa baMnene kAmarUpa pariNAma thAya che, tenAthI te baMnene bhAvahiMsA thAya che. pa9. * puSpamadhyagato pAThaH ga pustake naasti| 1. api tu kha ga paatthH| 2. veraca pAta: 3. juo puruSArthasiddhi-upAya gujarAtI AvRtti, zloka 107 ane teno bhAvArtha tathA zloka 108 thI 110 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] 'tasyAtIcArAnAha anyavivAhAkaraNAnaGgakrIDAviTatvavipulatRSaH / itvarikAgamanaM cAsmarasya paJca vytiicaaraaH|| 60 / / asmarasyA ' brhmnivRttynnuvrtsy| pNcvytiicaaraaH| kathamityAha- ' anyetyAdi ' . kanyAdAnaM vivAho'nyasya vivAho'nyavivAhaH tasya A ' samantAt' : karaNaM, tacca anaGgakrIDA ca aMgaM ligaM yonizca tayoranyatra mukhAdipradeze kriDA annggkriiddaa|' viTatvaM' bhaNDimApradhAnakAyavAkprayogaH / vipulatRT ca kaamtiivraabhiniveshH| ' itvarikAgamanaM ' ca parapuruSAneti gacchatItyevaM zIlA itvarI puMzcalI kutsAyAM ke kRte ' itvarikA' bhavati taMtra gamanuM cetiAA 60nA . tenA (brahmacaryANuvratanA ) aticAra kahe chebrahmacaryANuvratanA aticAra zloka 60 165 anvayArtha :- [ anyavivAhAbAna zrIhAvitvaviputatRSa: ] anya vivAhakaraNa ( bIjAno vivAha karavo ), anaMgakrIDA (kAmasevananA aMgo choDI anya aMgothI viSayasevana karavuM ), vaTatva (gALo bolavI, azlila vacana bolavAM ), vipula tRSA (viSaya sevanamAM bahu IcchA rAkhavI) [] ane [phatvari|mana] itvarikAgamana (vyabhicAriNI strIne tyAM Ava-jA karavI ) -e [ padma] pAMca [gasmaraca] brahmacaryANuvratanA [ vyatIvArA: ] aticAro che. 6. lakSya - pAta:| TIkA :- ' asmaraNya ' abrahmatyAga aNuvratanA (brahmacaryANuvratanA) pAMca aticAro che. kevA ? te kahe che. ' anyatyAvi' kanyAdAna te vivAha, 'samantAt' pUrI rItethI A anyano vivAha karavo, 'anaMnIDA' anaMgakrIDA, 'vittva' bIbhatsa pradhAnakriyAmAM kAyavacanano upayoga karavo, 'viSuvRSu' kAmasevanamAM tIvra IcchA rAkhavI, ' tvariNAmanuM' parapuruSo pAse javAno jeno svabhAva che te itvarI eTale vyabhicAriNI strI tene tyAM javuM. ' rUttvarii ' zabdamAM ' hra ' pratyaya kharAba arthamAM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 16 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdaathedaanii parigrahaviratyaNuvratasya svarUpa darzayannAha dhanadhAnyAdigrantha parimAya tato'dhikeSu niHspRhtaa| parimitaparigrahaH syaadicchaaprimaannnaamaapi||61|| 'parimitaparigraho' dezataH parigrahaviratiraNuvrataM syaat| kaasau| yA 'tato'dhikeSu nispRhatA' tatastebhya icchAvazAt kRtaparisaMkhyAtebhyo'rthobhyo'dhikeSvartheSu yA nispRhatA vaanychaavyaavRttiH| ki kRtvA ? parimAya' tevapuchapAvI parimituM kRtvA, varuM? bhAvArtha - brahmacaryANuvratanA pAMca aticAra1. paravivAhakaraNa-bIjAno vivAha karavo. 2. anaMgakriIDA-kAmasevananAM aMgo choDI, mukhahastAdika aMgothI kAmasevana karavuM. 3. viTatva-bIbhatsa vacana bolavAM. 4. atitRSA-viSayasevanamAM tIvra IcchA rAkhavI. 5. itvarikAgamana-vyabhicAriNI strIne tyAM Ava-jA karavI. 60. have (ekadeza) parigrahavirati aNuvratanuM svarUpa batAvI kahe che parigraha parimANa aNuvratanuM lakSaNa zloka 61 anvayArtha - [ dhanadhAnyAvikyuM] dhana-dhAnyAdi daza parigrahonuM [rimA ] parimANa karIne [tataH] tenAthI [ 6] vadhAre [ nispRhatA] IcchA na rAkhavI te [patipariprada:] parigraha parimANavrata [ga]i athavA [TucchAparimANanAmA] IcchApariNAma nAmanuM vrata [sthA ] che. TIkA - "ghanadhAnyAvizaMghama' gAya, bheMsAdi dhana, cokhAdi anAja ane dAsa, dAsI, bhAryA, gRha, kSetra, dravya, suvarNa, cAMdI, AbharaNa, vastrAdino saMgrahuM-evA saMgraharUpa parigrahanuM "rimAya'deva-gurunA pAda AgaLa (deva-gurunI samakSa) parimANa karIne 1 prvivaahkrnnetvrikaaprigRhiitaaprigRhiitaagmnaanNgkriiddaakaamtiivraabhiniveshaaH| (tattvArthasUtra-adhyAya 7, 28) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 167 'dhanadhAnyAdigranthaM' dhanaM gavAdi, dhAnyaM trihyaadi| aadishbdaaddaasiidaasbhaaryaagRhkssetrdrvysuvrnnrupyaabhrnnvstraadisNgrhH| sa cAsau granthazca taM primaay| sa ca parimitaparigrahaH 'icchAparimANanAbhApi' syAt, icchAyA: parimANaM yasya sa icchAparimANastannAma yasya sa tthoktH|| 61 / / na toDadhis nispRhatA' tenAthI-IcchA pramANe saMkhyAthI maryAdita karelI vastuothI adhika vastuomAM IcchA rahita thavuM-vAMchA rahita thavuM te "patipariprada:' ekadeza parigrahaviratirUpa aNuvrata che. 'rUchAparimANanAma pi' te parimita parigrahamAM potAnI IcchAnusAra parigrahanuM parimANa karavAmAM Ave che tethI tenuM bIjuM nAma "icchAparimANa " paNa che. bhAvArtha :- kSetra (khetara), vAstu (makAna Adi). hiraNya (rUpiyA-cAMdI Adi), svarNa (sonuM yA suvarNanAM ghareNAM), dhana (gAya Adi), dhAnya (anAja), dAsI, dAsa, kuNya (vastrAdi) ane bhASTha (vAsaNa Adi) -e daza prakAranA parigrahanuM parimANa karIne tenAthI adhikamAM vAMchA (icchA ) na karavI tene parigrahaparimANa aNuvrata kahe che. tene IcchAparimANa aNuvrata paNa kahe che. vizeSa puruSArthasiddhi-upAyamAM kahyuM che ke mohanA udayanimitte utpanna thayela mamatvarUpa pariNAma ja mUccha che ane je mUccha che te ja parigraha che. (zloka 111) tattvArthasUtramAM zrI umAsvAmIe paNa mUrchAne ja parigraha kahyo che "mUccha pariprada: adhyAya 7/17 bAhya dhana-dhAnyAdi padArthomAM tathA aMtaraMga krodhAdi kaSAyomAM mamatvabhAva rAkhavo te mUrchA che." jyAM jyAM mUcche che tyAM tyAM avazya parigraha che ane jyAM mUccha nathI tyAM parigraha paNa nathI. mUrchAnI parigraha sAthe vyAti che. koI jIva nara che, bAhya parigrathI rahita che, paNa jo tene aMtaraMgamAM mUccha arthAt mamatvapariNAma hoya to te parigrahavAna ja che; ane eka mamatvanA tyAgI digaMbara munine upakaraNarUpa pIchI, kamaMDaLa hovA chatAM paNa aMtaraMgamAM mamatva nahi hovAthI te vAstavika parigrahathI rahita ja che. (zloka 11ra no bhAvArtha) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 168 2tna karaDaka zrAvakAcAra. bhagavAna zrIkuMdakuMdatsyaaticaaraanaah ativaahnaatisNgrhvismylobhaatibhaarvhnaani| parimitaparigrahasya ca vikSepAH paJca lkssynte||62|| dhana-dhAnyAdi bAhya vastu mUrchA UpajAvavAmAM nimittamAtra che, tethI temAM kAraNamAM kAryano upacAra karIne tene upacArathI parigraha kahyo che. vAstavamAM parigrahanuM lakSaNa mUccha ja che. aMtaraMga 14 prakAranA parigraho hiMsAnA paryAya hovAthI temAM hiMsA siddha ja che ane daza prakAranA bahiraMga parigrahomAM mamatvapariNAma ja hiMsAbhAvane nizcayathI prApta thAya che. (zloka 119). kevaLIne samavasaraNAdi vibhUti hoya che, paNa mamatvapariNAma vinA te parigraha nathI. je koI parigrahane aMgIkAra karIne kahe ke mAre to temAM mamatvapariNAma nathI, to te asatya che, kAraNa ke mamatva vinA te aMgIkAra thAya nahi. jyAM pramAda-yoga che tyAM ja nizcayathI parigraha che ane jyAM pramAda-yoga (mamatva) nathI tyAM parigraha nathI-ema samajavuM. 61. tenA (parigrahapariNAma aNuvratanA) aticAra kahe cheparigrahapariNAma aNuvratanA aticAra zloka 62 anvayArtha - [SativAdanAtisaMdavismayanomAtimA2vedanAna] ativAhana (hAthI, ghoDA, baLada vagerene tenA gajA uparAMta calAvavuM), atisaMgraha (dhAnyAdino atisaMgraha karavo), ativismaya (bIjAno vaibhava joIne ativasmaya pAmavuM) 1. aMtaraMga cauda parigraha - 1. mithyAtva, 2. hAsya, 3. rati, 4. arati, 5. zoka, 6. bhaya, 7. jugupsA, 8. puruSaveda, 9. strIveda, 10. napuMsakaveda, 11. krodha, 12. mAna, 13. mAyA ane 14. lobha. 2. kSetravAstuhiraNyasuvarNadhanadhAnyadAsIdAsakupyabhANDa prmaannaatikrmaaH| (tattvArthasUtra-adhyAya 7/29) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 169 'vikSepa:' tivArI: paMghanazyanta' nizcIyanto vasya? "parimitaparijhadakSya' na kevalamahiMsAdyaNuvratasya paMcAtIcArA nizcIyante api tu primitprigrhsyaapi| cshbdo'traapishbdaarthe| ke tasyAtIcArA ityaah-ativaahnetyaadi| lobhAtigRddhinivRttyarthaM parigrahaparimANe kRte punarlobhAvezavazAdativAhanaM kroti| yAvantaM hi mArga balIvardAdayaH sukhena gacchanti tato'pyatirekeNa vaahnmtivaahnN| atizabda: pratyeka lobhAntAnAM smbdhyte| idaM dhAnyAdikamagre viziSTaM lAbhaM dAsyatIti lobhAvezAdatizayena tatsaMgrahaM kroti| tatpratipannalAbhena vikrIte tasmin mUlato'pyasaMgRhItvAdadhike'rthe labdhe lobhAvezAdativismayaM viSAdaM kroti| viziSTe'rthe labdhe'pyadhikalAbhAkAMkSAvazAdatilobhaM kroti| lobhaaveshaaddhikbhaaraaropnnmtibhaarvaahnN| te vikSepAH pNc|| 62 / / atikheda karavo), atilobha (bahu lobha karavo), ane atibhAravahana (bahu bhAra lAdavo) [pajha] e pAMca [parimitaparipradakya ] parigrahaparimANa aNuvratanA [vikSepa:] aticAra [ sUkSyanta] kahevAmAM AvyA che. TIkA :- "vikSepa:' aticAro "pagna nakyanta' pAMca nakkI (nizcita) karavAmAM AvyA che. konA? "parimitaparica' kevaLa ahiMsAdi aNuvratanA pAMca aticAra nakkI karavAmAM AvyA che eTaluM ja nahi, paraMtu parimita parigrahanA paNa (pAMca aticAro nizcita che.) ahIM "gha' zabda "pi' zabdanA arthamAM che. tenA kyA aticAro che? te kahe che- "tivAdanetyAdri' lobhanI atigRddhine (ati lolupatAne) nivAravA mATe parigrahaparimANa karI lIdhA pachI paNa, lobhanA AvezamAM adhika vAhana kare che-arthAt jeTale raste baLada Adi sukhethI jaI zake tenAthI paNa adhika (AgaLa) calAvavuM te ativahana che. vismaya ane lobhane paNa "mati' zabdano saMbaMdha joDavo. A dhAnyAdi AgaLa vizeSa lAbha Apaze evA lobhanA vazathI teno atizaya saMgraha karavo te atisaMgraha nAmano aticAra che. tenA cAlu phAyadAkAraka bhAve te saMgraha karelo mULa jaththo vecavAthI adhika lAbha thavo tethI pahelAMthI ja vadhAre saMgraha karyo nahi hovAthI lobhAvezathI viSAda pAme che te vismaya nAmano aticAra che. viziSTa dhananI prApti thavA chatAM adhika lAbhanI AzAthI atilobha kare che. lobhane vaza thaI adhika bhAra lAdavo te atibhAravahana che. te vikSepo (aticAro) pAMca che. 2. pratipunaH Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 170 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdaevN prarupitAni paMcANuvratAni niraticArANi kiM kurvantItyAha paJcANuvratanidhayo niratikramaNAH phalanti surlokN| yatrAvadhiraSTaguNA divyazarIraM ca lbhynte||63|| 'phalanti' phalaM prycchnti| ke te? 'paMcANuvratanidhayaH' paMcANuvratanyeva nidhayo nidhaanaani| kathaMbhUtAni ? 'niratikramaNA' nirticaaraaH| ki phalanti ? 'suralokaM ' / yatra suraloke 'lbhynte'| kAni? 'avadhiravadhijJAnaM ' / 'aSTaguNA' annimaamhimetyaadyH| bhAvArtha :- parigrahaparimANa-aNuvratanA pAMca aticAra 1. ativAhana-hAthI, ghoDA, baLada Adi adhika savArI rAkhavI ane adhika raste calAvavI. 2. atisaMgraha-bhaviSyamAM lAbha thaze ema samajI vastuono adhika saMgrahu karavo. 3. ativismaya-bIjAno lAbha joI atyaMta viSAda karavo. 4. atilobha- vizeSa lAbha thavA chatAM adhika lAbhanI AzA rAkhavI. 5. atibhAravahana-maryAdAthI adhika bhAra lAdavo. 62. e pramANe prarUpelAM aticArarahita pAMca aNuvrato zuM phaLa Ape che te kahe che paMcANuvrata dhAraNa karavAnuM phaLa zloka 63 anvayArtha :- [ niratimA ] aticAra rahita [paMcANuvrataniya:] pAMca aNuvratarUpI nidhio [suratama] svargalokanuM [tti] phaLa Ape che. [catra] jyAM [ sava:] avadhijJAna, [ TMT] ATha Rddhio [2] ane [ rivyazarIrama] sAta dhAtuothI rahita suMdara vaikriyika zarIra [ sabhyo ] prApta thAya che. TIkA :- "nti' phala Ape che. koNa te? "vaMvApuvrataniya:' pAMca aNuvratarUpI nidhio kevI (nidhio)? "niratidrama:' aticArarahita, zuM phala Ape che? surano' suralokanuM (svargalokanuM che. jyAM eTale suralokamAM prApta thAya che te zuM? " avadhi' avadhijJAna, aNaguNa:' aNimA, mahimA ityAdi ATha Rddhio Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 171 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 'divyazarIraM ca ' saptadhAtuvivarjitaM shriirN| etAni sarvANi yatra lbhynte||63|| iha loke kiM na kasyApyahiMsAdyaNuvratAnuSThAnaphalaprAptidRSTA yena paralokArya tadanuSThIyate ityAzaMkyAha mAtaMgo dhanadevazca vAriSeNastataH prH| nIlI jayazca saMprAptAH puujaatishymuttmm||64|| ane "vyizarIram' sAta dhAtuthI rahita divya zarIra-e sarve jyAM prApta thAya che. bhAvArtha :- aticArarahita pAMca aNuvratanuM pAlana karavAthI svargalokanI prApti thAya che. tyAM avadhijJAna, aNimA, mahimA, garimA, ladhimA, prApti, prAkAmya, Izitva ane vazitva-e ATha Rddhio ane sAta dhAtuo rahita divya vaikriyika zarIra prApta thAya che. A gAthA uparathI siddha thAya che ke niraticAra aNuvratanuM phaLa saMvara-nirjarA nathI, paNa tenAthI puNyabaMdha che, kemake svargagati kAMI vItarAga dharmanuM phaLa nathI, paraMtu te zubhabhAvanuM phaLa che. dharmI jIvane pAMcamA guNasthAnake AvA zubhabhAva AvyA vagara rahetA nathI, paraMtu te temane zraddhAmAM heya samaje che. 63. A lokamAM zuM koIne paNa ahiMsAdi aNuvratanuM pAlana karavAnI phala-prApti dekhAI, jethI paralokane mATe tenuM anuSThAna karavAmAM Ave che? evI AzaMkA karI kahe chepAMca aNuvratadhArIomAM prasiddha thayelAMnAM nAma zloka 64. anvayArtha - [mAtaH] yamapAla nAmano cAMDAla, [ghanaveva:] dhanadeva zeTha, [vArikha:] vAriSaNa nAmano rAjakumAra, [tataH para:] te pachI [nI nI] vaNikaputrI nIlI [2] ane [gaya:] rAjaputra jayakumAra [uttamama] uttama [pUjAtizaya] AdarasatkArane [saMprAsA:] pAmyA che. che. checANa Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 172 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdahiNsaavirtynnuvrtaat mAtaMgena cAMDAlena uttamaH pUjAtizayaH praaptH| asya kathA suramyadeze podanapure rAja mahAbalaH / nandIzvarASTamyAM rAjJA' aSTadinAni 4 jIvAmAraNadhoSaNAyAM kRtAyAM balakumAreNa cAtyantamAMsAsaktena kaMcidapi puruSamapazyatA rAjodyAne rAjakIyameNDhaka: pracchannena mArayitvA saMskArya bhkssitH| rAjJA ca meNDhakamAraNavArtAmAkarNya ruSTena meNDhakamArako gaveSayituM praarbdhH| tadudyAnamAlAkAreNa ca vRkSopari caTitena na tanmAraNaM kurvANo dRssttH| rAtrau ca nijabhAryAyAH kthitN| tataH pracchannacarapuruSeNAkarNya rAjJaH kthitN| prabhAte maalaakaaro'pyaakaaritH| tenaiva punaH kthitN| madIyAmAjJAM mama putraH khaNDayatIti ruSTena rAjJA koTTapAlo bhaNito balakumAraM TIkA :- ahiMsANuvratanA prabhAvathI (yamapAla) cAMDAla uttama ati Adara-satkAra pAmyo. 1. mAtaMga (cAMDAla) nI kathA podanApura nAmanA suramya dezamAM mahAbala nAmano rAjA hato. nandIzvaravatanI aSTamInA divase rAjAe jyAre ATha divasa sudhI jIva nahi mAravA mATe ghoSaNA karI ( DhaMDhero pITAvyo), tyAre mAMsa khAvAmAM atyaMta Asakta balakumAre, rAjAnA bagIcAmAM koIpaNa puruSane nahi joI, rAjAnA maMDhAne chUpI rIte mArIne tene saMskArI (pakAvI) khAI gayo. meMDhAne mAryAnI vAta sAMbhaLIne rAjA roSe bharAyo ane teNe meMDhAnA mAranArane zodhavAnuM zarU karyuM. te bagIcAnA mALIe vRkSa upara lapAIne te (meMDhAne ) mAratAM tene (balakumArane) joyo hato, rAtre teNe potAnI strIne te vAta kahI. pachI guptacara puruSa te sAMbhaLI rAjAne kahyuM. savAramAM mALIne paNa bolAvavAmAM Avyo, teNe ja pharIthI ( rAjAne) vAta kahI. "mAro putra mArI AjJAno bhaMga kare che ema jANI roSe bharAyelA rAjAe koTavALane kahyuM: "balakumAranA nava TUkaDA karo." cheponApure - pAd: 2. putro vata: ghA rU. 2InAjJayA ghA 4. nInAmAne ghA. 6. rAjyodyAne - pAd: 6. pracchanno ghA. 7. tataH pracchannacarapuruSeNAkarNya rAjJaH kathitaM iti pATha: gha pustake naasti| 8. putro'pi gh| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraDaka zrAvakAcAra 173 navakhaNDaM kaaryeti| tatastaM kumAraM mAraNasthAnaM nItvA' mAtaGgamAnetuM ye gatAH puruSAstAn vilokya mAtaGgenoktaM priye! mAtaGgo grAmaM gata iti kathaya tvameteSAmityuktvA gRhakoNe pracchanno bhUtvA sthitH| talAraizcAkArite mAtaGge kathitaM mAtaMgyA so'dya grAmaM gtH| bhaNitaM ca talAraiH sa pAyo'puNyavAnadya grAmaM gataH kumAramAraNAttasya bahusuvarNaratnAdilAbho bhvet| teSAM vacanamAkarNya dravyalubdhayA tayA hastasaMjJayA sa darzito grAmaM gata iti puna: punrbhnnntyaa| tatastaistaM gRhAnniHsArya tasya mAraNArthaM sa kumAra: smrpitH| tenoktaM nAhamadya caturdazIdine jIvadhAtaM kromi| tatastalAraiH sa nItvA rAjJaH kathitaH, deva! ayaM rAjakumAraM na maaryti| tena ca rAjJaH kathitaM sarpadaSTo mRtaH smazAne nikSiptaH sarvauSadhimunizarIrasya' vAyunA punarjIvito'haM pachI te kumArane vadhasthAne laI jaIne cAMDAlane bolAvA je puruSo gayA hatA temane joIne cAMDAle potAnI strIne kahyuM "priye! cAMDAla gAma gayo che-evuM tuM temane kaheje." ema bolIne te gharanA khUNe chUpAI rahyo. jyAre koTavALoe mAtaMgane bolAvyo tyAre cAMDAlaNIe kahyuM: "te Aje gAma gayo che." koTavALoe kahyuM: "te pApI puNahIna che ke te Aje gAma gayo, kAraNake kumAranA vadhathI tene bahu suvarNa-ratnAdinA lAbha thAta. temanuM bolavuM sAMbhaLIne, dravyanA lobhathI teNe (cAMDAlaNIe) cAMDAlanI bIkathI te gAma gayo che," ema vAraMvAra bolIne, hAthanA IzArAthI tene (cAMDAlane) batAvyo. pachI temaNe (koTavALoe) tene ghara bahAra kADhIne, mAravA mATe te kumArane tene soMpyo. teNe (mAtaMge ) kahyuM: "Aje caudazanA divase huM jIvano ghAta karIza nahi." pachI koTavAloe tene rAjA pAse laI jaIne kahyuM: "deva! A rAjakumArane mArato nathI ? teNe (cAMDALe ) rAjAne kahyuM : "sarpadaMzathI marelo samajI mane smazAnamAM nAkhavAmAM Avyo hato, tyAM sarva auSadhimaya muninA zarIranA vAyuthI huM pharI 1. yamapAlamAtaGgaH gh| 2. mAtaGgaM netuM gh| 3. sau adya gh| 4. tayA mAtaGgabhItayA ga gha paatthH| 5. zarIrarparzi gh| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 174 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdattpaaveN caturdazIdivase mayA jIvAhiMsAvrataM gRhItamato'dya na mArayAmi devo yajjAnAti ttkrotu| aspRzyacANDAlasya vratamiti saMcintya ruSTena rAjJA dvAvapi gADhaM bandhayitvA sumAradrahe nikssepitau| tatra mAtaGgasya prANAtyaye'pyahiMsAvrataparityajato vratamAhAtmyAjjaladevatayA jalamadhye siMhAsanamaNimaNDapikAdundabhisAdhukArAdiprAtihAryAdikaM kRtN| mahAbalarAjena caitadAkarNya bhItena pUjayitvA nijacchatratale snApayitvA sa spRzyo viviSTa kRta iti prthmaannuvrtsy| anRtaviratyaNuvratAddhanadevazreSThinA pUjAtizayaH praaptH| asya kathA jambUdvIpe pUrvavidehe puSkalAvatIviSaye puNDarIkiNyAM puryAM vaNijau jinadevadhanadevau svlpdrvyau| tatra dhanadevaH styvaadii| dravyasya lAbhaM dvAvapyardhama) grahISyAva iti ni :jIvato thayo ane temanI (muninI) pAse caturdazInA divase jIvane nahi mAravAnuM meM ahiMsAvrata grahaNa karyuM che. tethI Aje huM rAjakumArane mArIza nahi. devane je sUjha paDe te kare." aspRzya cAMDAlane vaLI vrata' ! ema vicArIne krodhe bharAyelA rAjAe baMneya (cAMDAla ane kumAra baMnene) majabUta baMdhAvIne bALako mAravAnA taLAvamAM pheMkAvyA. te baMnemAM mAtaMge prANano nAza thavAne vakhate paNa ahiMsAvrata choDyuM nahi, tethI vratanA mAhAbhyathI jaladevatAe jalanI aMdara siMhAsana, maNimaya maMDapa, dundabhi, sAdhukArAdi prAtihAryAdi karyA. mahAbala rAjA te sAMbhaLIne bhaya pAmyo ane teno satkAra karI tene potAnA chatranI nIce snAna karAvIne tene spRzya banAvyo. A pramANe prathama aNuvratanI kathA che. 1. satyANuvratanA prabhAvathI dhanadeva zeTha ati satkAra pAmyo. 2. dhanadeva zeThanI kathA jambudvIpamAM pUrva videhamAM puSkalAvatI dezamAM puMDarIkiNI nAmanI nagarImAM jinadeva ane dhanadeva nAmanA be nirdhana vaNiko hatA. te bannemAM dhanadeva satyavAdI huto. "dravyano je lAbha thaze teno arthoardha ApaNe be vaheMcI laIzuM" ema koInI 1. cANDAlasyApi gh| 2. zizumArahRde pAThaH ga gha pustke| 3. siMhAsanamaNimaNDapikAdeva-duMdubhisAdhukArAdiprAtihAryakRtaM gh| 4. sthApayitvA g| 6. sa spRzyo viziSTa: vRta: rUti ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 175 sAkSikAM vyavasthAM kRtvA dUradezaM gatau bahudravyamupAya' vyAghuTya kuzalena punnddriikinnyaamaayaatai| tatra jinadevo lAbhArdhaM dhanadevAya na ddaati| stokadravyamaucityena dadAti tato jhakaTake nyAye ca sati svajanamahAjanarAjAgrato niHsAkSikavyavahArabalAjjinadevo vadati na mayA'sya lAbhArgha bhaNitamucitameva bhnnitN| dhanadevazca satyameva vadati dvyorrdhmev| tato rAjaniyamAttayordivyaM dattaM dhanadevaH zuddho netrH| tataH sarva dravyaM dhanadevasya samarpitaM tathA sarvaiH pUjitaH sAdhukAritazceti dvitiiyaannuvrtsy| cauryaviratyaNuvratAdvAriSeNena pUjAtizaya: praaptH| asya kathA sthitikaraNaguNavyAkhyAnapraghaTTake kathiteha dRSTavyeti tRtiiyaannuvrtsy|| tataH paraM nIlI jayazca / tatastemyaH paraM yathA bhavatyevaM pUjAtizayaM praaptau| sAkSI vinA vyavasthA karIne banne dUra deza gayA. bahu dhana kamAIne teo pAchA pharyA ane kuzaLapUrvaka puMDarIkiNI nagarImAM AvyA. temAM jinadeva dhanadevane lAbhano arthobhAga Apato nathI, te tene thoDuMka dravya ucita gaNIne Ape che. tethI pahelAM potAnA kuTuMba (kuTuMbIjano) AgaLa, pachI mahAjana AgaLa ane chevaTe rAjA AgaLa nyAya karAvavAmAM AvatAM sAkSI vinAno vyavahAra hovAthI, jinadeva kahe che ke, "meM ene ardhobhAga ApavAno kahyo nathI, ucita bhAga ja ApavAno kahyo che." bannene (darekane) ardha adhuM ja (ApavAnuM TharAvavAmAM AvyuM che) -ema dhanadeva sAcesAcuM ja kahe che. (ema rAjAe mAnyuM) pachI rAjakIya niyamAnusAra te bannene divya nyAya Apyo. (arthAt bannenI hatheLImAM saLagato aMgAro rAkhavAmAM Avyo.) A divya nyAyathI dhanadeva sAco Tharyo paNa bIjo ( jinadeva) nahi. tethI badhuM dravya dhanadevane ApavAmAM AvyuM ane sarva lokothI te pUjita banyo tathA dhanyavAdane prApta thayo. A pramANe dvitIya aNuvratanI kathA che. 2. acauryANuvratanA prabhAve vAriSaNa prasiddhi pAmyo tenI kathA sthitikaraNaguNanA vyAkhyAnamAM kahI che. te ahIM paNa joI levI. A tRtIya aNuvratanI kathA che. 3. te pachI nIlI ane jaya atizaya pUjA-satkAra pAmyAM. temAM brahmacaryANuvratanA . rati pADa. 2. nyAyaca ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 176 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdattraabrhmvirtynnuvrtaanniilii vaNikaputrI pUjAtizayaM praaptaa| asyAH kathA lATadeze bhRgukacchapattane rAjA vsupaalH| vaNigjinadatto bhAryA jinadattA putrI nIlI atizayena ruupvtii| tatraivAparaH zreSThI samudradatto bhAryA sAgaradattA putraH saagrdttH| ekadA mahApUjAyAM vasantau kAyotsargeNa saMsthitAM sarvAbharaNavibhUSitAM nIlImAlokya sAgaradattenoktaM kimeSApi devatA kAcidetadAkarNya tanmitreNa priyadattena bhaNitaM-jinadattazreSThina iyaM putrI niilii| tadUpAlokanAdatIvAsakto bhUtvA kathamiyaM prApyata iti tatpariNayanacintayA durbalo jaatH| samudradattena caitadAkarNya bhaNitaH- he putra! jaina mukatvA nAnyasya jinadatto dadAtImAM putrikAM prinnetuN| tatastau kapaTazrAvako jAtau pariNItA ca sA, tataH punastau buddhabhaktau jAtau, nIlyAzca pitRgRhe gmnlIdhe nIlI nAmanI vaNikaputrI Adara-satkAra pAmI. 4. nIlI kathA lalATa dezamAM bhRgukaccha (bharUca) nagaramAM vasupAla rAjA hato ane jinadatta nAmano vaNika hato. tenI strInuM nAma jinadattA hatuM ane temanI putrInuM nAma nIlI hatuM. te atizaya rUpALI hatI. tyAM ja samudradatta nAmano bIjo zeTha hato, tenI strInuM nAma sAgaradattA ane putranuM nAma sAgaradatta hatuM. eka divasa vasaMtaRtumAM mahApUjAne vakhate kAyotsargamAM beThelI sarva AbhUSaNothI vibhUSita nIlIne joIne sAgaradatta bolyoH "zuM A paNa koI devI che?" te sAMbhaLIne tenA mitra priyadatte kahyuM "jinadatta zeThanI A putrI nIlI che." tenuM rUpa joIne te (sAgaradatta) ghaNo Asakta thayo ane kevI rIte A prApta thAya' ema tene paraNavAnI ciMtAthI te dUbaLo thaI gayo. samudradatta te sAMbhaLIne bolyoH "he putra! jaina sivAya bIjA koIne jinadatta A (potAnI) vahAlI putrIne paraNAvato nathI. pachI te baMne (pitA-putra) kapaTI zrAvako thayA ane tene paraNAvavAmAM AvI. pachI teo baMne (samudradatta ane teno putra) pharI buddhanA bhakto 1. nanAdeze nA 2. thALyotsariyatA ghA rU. phimeSa ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 177 mapi niSidvaM, evaM vaMcane jAte bhaNitaM jinadattena-iyaM mama na jAtA kupAdau vA patitA yamena vA nItA iti| nIlI ca zvazuragRhe bhartuH vallabhA bhinngRhe jinadharmamanutiSThantI tisstthti| darzanAt saMsargAdvacanadharmadevAkarNanAdvA kAleneyaM buddhabhaktA bhaviSyatIti paryAlocya samudradattena bhaNitA-nIlI-putri! jJAninAM vandakAnAmasmadarthaMbhojanaM dehi| tatastayA vandakAnAmAmaMtryAhUya ca teSAmekaikA prANahitAtipiSTA saMskArya teSAmeva bhoktuM dttaa| taibhojanaM bhuktvA gachadbhiH puSTa-kva prANahitAH ? tayoktaM bhavanta eva jJAnena jAnantu yatra tAstiSThanti, yadi punarjJAnaM nAsti tadA kmanaM kurvantu bhavatAmudare praannhitaastisstthntiiti| evaM vamane kRte dRSTAni praannhitaakhnnddaani| tato ruSTazca shvshurpkssjnH| tataH sAgaradattabhaginyA kopAttasyA astyprpurussthayA. nIlIne tenA pitAnA ghera javAnI paNa manAI karavAmAM AvI. A rIte ThagAI thatAM jinadatte kahyuM: "A mArI putrI ja nathI athavA kUvAdimAM paDI che, athavA yama tene upADI gayo che. (marI gaI che.) " nIlI potAnA patine vAlI hatI tethI sasarAne ghera judAM gharamAM jinadharmanuM AcaraNa karatI hatI. bauddha sAdhuonAM darzanathI, samAgamathI, temanAM vacana, dharma ane devanAM nAma sAMbhaLavAthI koI kAle A buddhanI bhakta thaze ema vicAra karIne samudradatte nIlIne kahyuM: putrI, jJAnI bauddha sAdhuone ApaNI vatI bhojana Apo." pachI teNe bauddha sAdhuone AmaMtrI bolAvyA ane temanI eka eka jUtIne bArIka pIsIne ane saMskArIne (vaghArIne) temane ja khAvA ApI. bhojana karIne jyAre teo javA lAgyA tyAre temaNe pUchayuM: "amArI) jUtIo kyAM che?" teNe nIlIe kahyuM: "Apa ja jJAnathI jANI lo ke te kyAM che? jo jJAna na hoya to Apa vamana (UlaTI) karo, ApanI jUtIo ApanA peTamAM che." e rIte vamana karavAmAM AvyuM ane temAM jUtIonA kakaDA jovAmAM AvyA. tethI zvasurapakSanAM mANaso roSe bharAyA. pachI sAgaradattanI bahene kopane lIdhe tenA upara parapuruSa sAthenA doSano 6. vibhinna 2. mRET TT TT nA2 sarvatrI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 178 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdadorssaadbhaavnaa kRtaa| tasmin prasiddhiM gate sA nIlI devAgre saMnyAsaM gRhItvA kAyotsargeNa sthitA, doSottAre bhojanAdau pravRttirmama naanytheti| tataH kSumitanagaradevatayA Agatya rAtrau sA bhaNitA-he mahAsati! mA prANatyAgamevaM kuru , ahaM rAjJaH pradhAnAnAM purajanasya svapnaM ddaami| lagnA yathA nagarapratolyaH kIlitA mahAsatIvAmacaraNena saMspRzya uddhttissynytiiti| tAzca prabhAte bhavaccaraNaM spRSTvA evaM vA udghaTiSyantIti pAdena pratolIsparza kuryAstvamiti bhaNitvA rAjAdInAM tathA svapnaM darzayitvA prattanapratolI: kIlitvA sthitA sA ngrdevtaa| prabhAte kIlitAH pratolIdRSTvA rAjAdibhistaM svapnaM smRtvA nagarastrIcaraNatADanaM pratolInAM kaaritN| na caikApi pratolI kyaacidpyuddhttitaa| sarvAsAM pazcAnnIlI tatrotkSipya niitaa| taccaraNasparzAt sarvA apyuddhaTitAH pratolyaH, nirdoSA rAjAdipUjitA ca nIlI jAtA cturthaannuvrtsy| parigrahaviratyaNuvratAjjayaH pUjAtizayaM praaptH| (vyabhicArano) jUTho Aropa mUkyo, te jAhera thatAM te nIlI jinendradevanI AgaLa "doSa dUra thaze to huM bhojanAdimAM pravRtti karIza, nahi to nahi" ema bolIne ( pratijJA karIne) kAyotsarge beThI. pachI kSobha pAmelA nagaradevatAe rAtre AvIne tene kahyuM: "he mahAsatI, A rIte prANatyAga na kara. huM rAjAne, pradhAnone ane purajanone svapna dauM chuM ke baMdha thaI gayelA nagaranA daravAjA mahAsatInA DAbA caraNasparzathI khUlaze, ane te (daravAjA) prabhAtamAM tamArA caraNanA sparzathI khUlaze, mATe tame pAdathI daravAjAno sparza karajo." ema kahIne rAjA vagerene tevuM svapna daIne te nagaradevatAe nagaranA daravAjA baMdha karI dIdhA. prabhAtamAM baMdha thaI gayelA daravAjA joIne rAjA vagerene te svapna yAda AvyuM ane nagaranI strIonA caraNathI daravAjAonuM tADana karAvarAvyuM, paraMtu koI paNa daravAjo koIthI UghaDyo nahi. badhAnI pachI nIlIne UMcakIne tyAM lAvyA, tenA caraNasparzathI badhA daravAjA khUlI gayA, ane nirdoSa nIlIno rAjAdie pUjAsatkAra karyo. caturtha aNuvratanI A kathA che. 4. parigrahavirati aNuvratanA prabhAvathI jayakumAra atizaya satkAra pAmyo. 1. 'tAzca prbhaate| 2. bhavaccaraNaM spRSTvA evaM va taddhaTiSyantIti' iti paGktiH gha pustake naasti| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] asya katha kurujAMgaladeze hastinAgapure kuruvaMze rAjA somaprabhaH, putro jayaH parimitaparigraho bhAryAsulocanAyAmeva pravRttiH / ekadA pUrvavidyAdhara 'bhavakathanAnantaraM samAyAtapUrvajanmavidyau hiraNyadharmaprabhAvatIvidyAdhararUpamAdAya ca mervAdau vandakanAbhaktiM kRtvA kailAsagirau bharatapratiSThApitacaturvizatijinAlayAn vanditumAyAtau sulocnaajyau| tatprastAve ca saudharmendreNa jayasya svarge parigrahaparimANavrataprazaMsA kRtaa| tAM parikSituM ratiprabhadevaH smaayaatH| tataH strIrUpamAdAya catasRbhirvilAsinIbhiH saha jayasamIpaM gatvA bhaNito jayaH / sulocanAsvayaMvare yena tvayA saha saMgrAmaH kRtaH tasyaM namividyAdharapate rAjJIM surUpAmabhinavayauvanAM sarvavidyAdhAriNIM tadviraktacittAmiccha, yadi tasya rAjyamAtmajIvitaM ca vAJchasIti / etadAkarNya jayenoktaM- he sundari ! maivaM brUhi, parastrI 179 5. jayakumAra kathA kurujIMgala dezamAM hastinApuramAM kuruvaMzamAM somaprabha rAjA hato. tenA putra jayane parigrahaparimANa aNuvrata hatuM. tene potAnI bhAryA sulocanAmAM ja pravRtti hatI. eka divasa pUrvenA vidyAdharanA bhavanA kzana pachI pUrva janmanI vidyA jemane pragaTa thaI hatI tevA jayakumA2 ane sulocanA hiraNyadharmA ane prabhAvatI vidhAdharanuM rUpa dhAraNa karIne meru Adi u52 vaMdanA-bhakti karIne kailAsigira upara bharata dvArA pratiSThApita covIsa jinAlayonI vaMdanA karavA AvyAM, te daramiyAna saudharmaindra svargamAM jayakumAranA parigrahaparimANa vratanI prazaMsA karI. tenI parIkSA karavA mATe ratiprabha nAmano deva Avyo. pachI strInuM rUpa laI cAra vilAsinIo (devAMganAo ) sAthe jayakumAranI pAse AvI bolyo: 66 * jaya ! sulocanAnA svayaMvaramAM jeNe tamArI sAthe laDAI karI hatI te nima vidyAdharanI huM rANI chuM. huM atyaMta rUpavatI chuM, nava yauvanavatI chuM, badhI vidyAone dhAraNa karuM chuM ane mAruM citta tenAthI (nami vidyAdhara rAjAthI) virakta thayuM che. jo tenA rAjyanI ane potAnA jIvananI IcchA hoya to mane svIkAro." e sAMbhaLIne jayakumAre kahyuM : "he suMdarI! ema bola mA. 52strI mane 'bhavakathAnAnantaraM samAyAtapUrvajanmavidyo hiraNyadharmaprabhAvatI' ityaMzo gha. pustake nAsti / 2. nannAtha: 1 ghA rU. varma 5 ghA 4. namividyAdharAdhipate gha / . Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 180 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda mama jnniismaaneti| tatastayA jayasyopasarge mahati kRte'pi cittaM na clitN| tato mAyAmupasaMhRtya pUrvavRttaM kathayitvA prazasya vastrAdibhiH pUjayitvA svarga gata iti paMcamANuvratasya||8|| evaM paMcAnAmahiMsAdivratAnAM pratyekaM guNaM pratipAdyedAnI rtAdvapakSabhUtAnA hiMsAdyavratAnAM doSaM darzayannAha - dhanazrIsatyaghoSau ca taapsaarksskaavpi| upAkhyeyAstathA zmazrunavanIto yathAkramam / / 65 / / dhanazrIzreSThinyA hiMsAto bahuprakAraM duHkhphlmnubhuutN| stydhosspurohitenaanRtaat| mAtA samAna che." pachI teNe (ratiprabhadeve ) jaya u52 mahAna upasarga karyo, chatAM tenuM (jayanuM) citta ( calita thayuM nahi. pachI mAyA saMkelIne teNe (deve) pUrva vRttAnta kahyuM ane prazaMsA karI tathA teno vastro Adi dvArA satkAra karI svarge gayo. e pramANe pAMcamA aNuvratanI kathA samAsa. 5. bhAvArtha :- ( zloka 64) -1. ahiMsANuvratamAM yamapAla cAMDAla, 2. satyANuvratamAM dhanadeva zeTha, 3. acauryANuvratamAM zreNikano putra vAripeNa, 4. brahmacaryANuvratamAM eka vaizyanI putrI nIlI, ane 5. parigrahaparimANa aNuvratamAM rAjaputra jayakumA2 vizeSa rUpathI prasiddhi pAmyAM che. 64. e pramANe pAMca ahiMsAdika vrato paikI darekanA phaLanuM pratipAdana karI have tenAM pratipakSI bhUta hiMsAdi avratonA doSa darzAvI kahe che hiMsAdi pAMca avratomAM (pApomAM ) prasiddha thayelAnAM nAma zloka 5 anvayArtha :- [dhanazrIsatyoau 6] dhanazrI ( zeThANI ane saMtyaghoSa (purohita ), [tApasArakSau vi] eka tApasI ane koTavAla (yamadaMDa ) [ tathA ] ane mazrunavanIta: ] zmazrunavanIta ( vaNika) [ yathAman] anukrame hiMsAdi pAMca pApamAM [ upAdhyeyA: ] upAkhyAna karavA yogya che-daSTAMta devA yogya che. TIkA :- dhanazrI zeThANIe hiMsAne lIdhe bahu prakAranuM duHkhala anubhavyuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 181 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tApasena cauryaat| ArakSakena koTTapAlena brahmaNi vRtybhaavaat| tato'vrataprabhavaduHkhAnubhavane upAkhyeyA dRSTAntattvena prtipaadyaaH| ke te| dhanazrIsatyaghoSau c| na kevalaM etau eva kintu taapsaarksskaavpi| tathA tenaiva prakAreNa zmazrunavanIto vaNik, yatastenApi parigrahanivRtyabhAvato bhutrduHkhmnubhuutN| yathAkrama uktakramAnatikrameNa hiMsAdiviratyabhAve ete upAkhyeyAH prtipaadyaaH| tatra dhanazrI hiMsAto vadurva prApta / asyAH kathA lATadeze bhRgukacchapattane rAjA lokpaalH| vaNigdhanapAlo bhAryA dhanazrI manAgapi jiivvdhe'virtaa| tatputrI sundarI putro gunnpaalH| aputrakAle dhanazriyA yaH putrabuddhazyA kuNDalo nAma bAlakaH popitaH, dhanapAle mRte tena saha dhanazrI: kukarmaratA jaataa| guNapAle ca guNadopaparijJAnake jAte dhanazriyA tacchaMkitayA bhaNitaMH kuNDalaH prasare satyaghoSa purohite asatyane lIdhe, tApase corInA kAraNe, ArakSaka koTavAle brahmamAM vRttinA abhAvane lIdhe (arthAt abrahmabhAva-kuzIlanA lIdhe) ane lubdhadatta mukSunavanIte parigrahanI tRSNAne lIdhe bahu duHkha anubhavyuM. tethI avrata (pApa) janita duHkha anubhavavAmAM (prasiddha thayelI vyaktionAM nAma) daSTAMta tarIke kahevA yogya che. te koNa? dhanazrI ane satyaghoSa kevaLa e be ja nahi kintu tApasa ane ArakSaka (koTavALa) paNa, tathA te ja prakAre prasiddha mathunavanIta vaNika paNa, kAraNa ke teNe paNa parigrahatyAganA abhAve adhika du:kha bhogavyuM. kramanuM ullaMghana karyA vinA kramAnusAra hiMsAdinA tyAganA abhAvamAM ( hiMsAdi pApomAM) temane (daSTAntarUpe ) kahevA yogya che. temAM dhanazrI hiMsAthI bahu du:kha pAmI. dhanazrInI kathA lalATadezamAM bhRgukaccha (bharUca) nagaramAM lokapAla rAjA hato ane dhanapAla vaNika hato. tene dhanazrI nAmanI strI hatI. dhanazrI jIvano vadha karavAmAM jarA paNa aTakatI nahi. tene suMdarI nAmanI putrI ane guNapAla nAmano putra hato. jyAre dhanazrIne putra nahato thayo tyAre teNe eka kuMDala nAmanA bALakane putrabuddhithI ucharyo hato. vakhata jatAM jyAre dhanapAla marI gayo tyAre dhanazrI te kuMDalanI sAthe kukarma karavA lAgI. ahIM guNapAla jyAre guNa-doSa samajato thayo, tyAre tenA viSe zaMkA 1. manAI na nIvavadhaviratA ghA 2. parijJA che ghA rU. tatsatatayA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 182 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdagodhnN cArayitumaTavyAM guNapAlaM preSayAmi, 1 lagnastvaM tatra taM mAraya yenAvayorniraMkuzamavasthAnaM bhavatIti bruvANAM mAtaramAkarNya sundaryA guNapAlasya kathitaMadya rAtrau godhanaM gRhItvA prasare tvAmaTavyAM preSayitvA kuNDalahastena mAtA mArayiSyatyataH sAvadhAno bhvestvmiti| dhanazriyA ca rAtripazcimaprahare guNapAlo bhaNito he putra kuMDalasya zarIraM virUpakaM vartate ataH prasare godhanaM gRhItvAdya tvaM vrjeti| sa ca godhanamaTavyAM nItvA kASThaM ca vastreNa pidhAya tirohito bhUtvA sthitH| kuNDalena cAgatya guNapAlo'yamiti matvA vastrapracchAditakASThe ghAtaH kRto guNapAlena ca sa khaGgena hatvA maaritH| gRhe Agato guNapAlo dhanazriyA pRSTa: kyA re kuNDalaH / tenoktaM kuNDalavArtAmayaM khddgo'bhijaanaati| tato raktaliptaM bAhumAlokya sa tenaiva khaDgena maaritH| taM ca mArayantI dhanazriyaM dRSTvA sundaryA muzalena sA htaa| kolAhale jAte kottttpaalaizIla banI dhanazrIe (kuMDala) kahyuM: "savAre godhana (pazudhana) cAravA mATe huM guNapAlane jaMgalamAM mokalIza, tyAM tuM tenI pAchaLa paDIne mAraje, jethI ApaNe be niraMkuza (svacchedapaNe ) rahI zakIe." potAnI mAtAne AvuM bolatI sAMbhaLI suMdarIe guNapAlane kahyuM: "Aje rAtre godhana ekaThuM karIne savAramAM tane jaMgalamAM mokalI mAtA kuMDalanA hAthe tane marAvaze (kuMDala pAse marAvaze), tuM sAvadhAna raheje." rAtrinA chellA pahore dhanazrIe guNapAlane kahyuM: "he putra! kuMDalanA zarIre ThIka nathI, tethI savAre godhana laIne Aje tuM jA." te godhana laIne jaMgalamAM gayo ane lAkaDAne vastrathI DhAMkI chUpAI rahyo. kuMDale AvIne "A guNapAla che' ema mAnI vastrathI DhAMkelA kASTha (lAkaDA) upara ghA karyo ane guNapAle tene taravArathI mArI nAkhyo. jyAre guNapAla ghera Avyo tyAre dhanazrIe pUchayuM, "are, kuMDala kyAM che?" teNe kahyuM, "kuMDalanI vAta to A taravAra jANe che." pachI lohIthI kharaDAyelA bAhune joIne, sundarIe tene (dhanazrIne) muzalathI (sAMbelAthI) mAravA lAgI. (tenAthI) kolAhula thatAM koTavALoe dhanazrIne pakaDI ane rAjA pAse laI 2. pSayAno zIrgha ghA 2. satra ghA rU. "ra zabdo nArista ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 183 dhanazrIdhRtvA rAjJo'gre niitaa| rAjJA ca gardabhArohaNe karNanAsikAchedanAdinigrahe kArite mRtvA durgatiM gateti prthmaavrtsy| satyaghoSo'nRtAbahuduHkhaM praaptH| ityasya kathA jaMbUdvIpe bharatakSetre siMhapure rAjA siMhaseno rAjJI rAmadattA, purohitaH shriibhuutiH| sa brahmasUtre kartikAM badhvA bhrmti| vadati ca yadyasatyaM bravImi tadA'nayA kartikayA nijajihAcchedaM kromi| evaM kapaTena vartamAnasya tasya satyaghoSa iti dvitIyaM nAma sNjaatm| lokAzca vizvastAstatpAzrve dravyaM dharanti c| tadravyaM kiMcitteSAM samarpya svayaM gRhaati| pUtkartuM bibheti lokH| na ca pUtkRtaM rAjA shRnnoti| athaikadA padmakhaNDapurAdAgatya samudradatto vaNikputrastatra satyaghoSapArzve'nardhANi paMca maannikyaani| gayA. rAjAe tene kAna-nAkanA chedAnAdirUpa zikSA karAvI gadheDA upara besADI. te marIne durgatie gaI. e pramANe prathama hiMsA-pApanI kathA che. 1. satyaghoSa asatyathI bahu duHkha pAmyo. 2. satyaghoSanI kathA jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM siMhapura nagaramAM siMhasena rAjA hato. tene rAmadattA nAmanI rANI hatI ane zrIbhUti nAmano purohita hato. te ( purohita) potAnI janoIe nAnuM cappa bAMdhIne pharato hato ane kaheto hato ke, " jo huM asatya boluM to A cappa vaDe huM mArI jIbha kApI nAkhuM." e rIte kapaTathI vartatA tenuM satyaghoSa evuM bIjuM nAma paDyuM. loko tenA upara vizvAsa rAkhI tenI pAse potAnuM dhana mUkI jatAM. te dravyamAMthI kaMIka temane ( rAkhavAvALAne) pAchuM ApI, bAkInuM svayaM laI leto. loko teno bUmATa karatAM DaratA hatA. rAjA paNa te bUmATa sAMbhaLato nahi. have eka divasa padmakhaMDanagarathI AvIne samudradatta nAmanA vaNikaputre tyAM satyaghoSanI pAse pAMca amUlya mANeka rAkhI bIje kAMThe (daze ) dhana kamAvA gayo. . roDa nuM ghI 2. naryALi ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 184 ratnakaraNDakara zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdadhRtvaa pastIre dravyamupArjayituM gataH / tatra ca tadupArNya vyAghuTitaH sphuTitapravahaNa ekaphalakenottIrya samudraM dhRtamANikyavAMchayA siMhapure styghosssmiipmaayaatH| taM ca raMkasamAnamAgacchantamAlokya tanmANikyaharaNArthinA satyaghoSeNa pratyayapUraNArtha samIpopaviSTapuruSANAM kathitaM / ayaM purUpaH sphuTitapravahaNaH tato grahilo jAto'trAgatya ' mANikyAni yAcipyatIti / tenAgatya praNamya coktaM bho satyaghoSapurohita ! mamArthopArjanArthaM gatasyopArjitArthasya' mahAnanartho jAta iti matvA yAni mayA tava ratnAni dhartu samarpitAni tAnIdAnIM prasAdaM kRtvA dehi, yenAtmAnaMsphuTitapravahaNAta gatadravyaM smuddhraami| tadvacanamAkarNya kapaTena satyaghoSeNa samIpopaviSTA janA bhaNitA mayA prathamaM yad bhaNitaM tad bhavatAM satyaM jAtaM / tairuktaM bhavanta eva jAnantyayaM grahilo'smAt sthAnAnniHsAryatAmityuktvA taiH samudradatto gRhAnniH sAritaH grahila iti bhnnymaanH| pattane pUtkAraM kurvan mamAnadhyapaMcamANikyAni satyaghoSeNa gRhItAni / tathA rAjagRha tyAM te kamAIne pAcho pharato hato tyAre (rastAmAM) tenuM vahANa bhAMgyuM. te lAkaDAnA eka pATiyAnI madadathI samudra tarI gayo ane rAkhelA mANikya levAnI IcchAthI siMhapuramAM satyaghoSa pAse Avyo. tene eka garIba jevo Avato joIne, te mANikyane laI levAnI (haDapa karavAnI ) IcchA karatA satyaghoSe, vizvAsa besADavA mATe potAnI pAse beThelA puruSone kahyuM, "A puruSanuM vahANa tUTI javAthI te pAgala thaI gayo che, te ahIM AvIne mANeka ( ratno ) mAgaze." te Avyo ane praNAma karIne bolyo, "re satyaghoSa purohita ! huM dhana kamAvA sAru gayelo, paraMtu dhana kamAIne AvatAM mArA 52 ghaNuM saMkaTa AvI paDayuM, ema jANIne meM tamane je ratno sAcavavA soMpyAM hatAM te have maherabAnI karIne mane Apo; jethI vahANa bhAMgavAthI dravyahIna thayelI mArI jAtano huM uddhAra karuM." te vacana sAMbhaLIne kapaTathI satyaghoSe samIpa beThelA lokone kahyuM, " jIo, meM tamane pahelAM je vAta kahI hatI te satya nIkaLI." temaNe kahyuM, " A pAgala che te Apa jANo cho. A sthAnethI tene kADhI mUko." ema bolIne samudradattane teoe pAgala kahI kADhI mUkyo. nagaramAM pokArIne te (samudradatta ) kahevA lAgyo ke "satyaghoSe mArAM pAMca amUlya ratno laI lIdhAM che." 1. 'trAgatya mAM ratnAni gh| 2. gatasyopArjitArthasyApi gha / rU.paTopetasatya ghA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 185 samIpe ciMcAvRkSamAruhya pazcimarAtre pUtkAraM kurvan SaNmAsAn sthitH| tAM pUtkRtisAkarNya rAmadattayA bhaNitaH siMhasenaH- deva! nAyaM puruSaH grhilH| rAjJApi bhaNitaM kiM satyadhoSasya cauryaM saMbhAvyate ? / punaruktaM rAjhyA deva! saMbhAvyate tasya corya yato'yametAdRzameva sarvadA vacanaM brviiti| etadAkarNya bhaNitaM rAjJA yadi satyaghoSasyaitat saMbhAvyate tadA tvaM priikssyeti| labdhAdezayA rAmadattayA satyaghoSo rAjasevArthamAgacchanAkArya pRSTa:- kiM bRhadvelAyAmAgato'si ? tenoktaM-mama brAhmaNIbhrAtAdya prAdhUrNaka: samAyAtastaM bhojayato bRhadvelA lgneti| punarapyuktaM tyaa-kssnnmekmtropvish| mamAtikautukaM jaatN| akSakrIDAM kurmH| rAjApi tatraivAyagatastenApyevaM kurvityuktN| tato'kSadyUte krIDayA saMjAte rAmadattayA nipuNamativilAsinI karNe lagitvA bhaNitA satyaghoSa: purohito rAjJIpArve tiSThati tenAhaM grahilamANikyAni yAcituM preSiteti tadbrAhmaNyagre ane rAjagRhanI najIkamAM eka AmalInA vRkSa upara caDIne cha mahinA sudhI pAchalI rAtre tema pokArato rahyo. tenA pokAra sAMbhaLIne rAmadattAe siMhasenane kahyuM, deva! A mANasa pAgala nathI." rAjAe paNa kahyuM, "zuM satyaghoSane corI saMbhave che?" rANIe pharIthI kahyuM, "deva! tene corI saMbhave che" kAraNa ke e (mANasa) sadA AvuM ja vacana bole che." e sAMbhaLI rAjAe kahyuM, "jo satyaghoSane corI saMbhavatI hoya to tame parIkSA karo." Adeza prApta karIne rAmadattAe rAjasevA mATe AvatA satyaghoSane bolAvI pUchayuM, ATalA badhA moDA kema AvyA cho?" teNe kahyuM, "mArI brAhmaNIno bhAI Aje mahemAna tarIke Avyo hato, tene jamADatAM bahu vakhata lAgyo." rANIe pharIthI kahyuM, "thoDIka vAra ahIM beso, mane ghaNuM kautuka thayuM che. ApaNe akSakrIDA karIe (copATa khelIe)." rAjA paNa tyAM AvI gayo. teNe paNa "ema karo" ema kahyuM. pachI jyAre jugAra ramAto hato, tyAre rAmadattA rANIe nipuNamati nAmanI strIne kAne lagADI (kAnamAM) kahyuM, "satyaghoSa purohita rANI pAse beTho che, teNe mane pAgalanAM ratno mAgavA mokalI che, ema tenI brAhmaNInI AgaLa kahIne te (ratno) mAgIne jaladI Ava." Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 186 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdabhnnitvaa tAni yAcayitvA ca shiighrmaagccheti| tatastayA gatvA yaacitaani| tadbrAhmaNyA ca pUrva sutarAM niSiddhayA na dttaani| tadvilAsinyA cAgatya devIkaNe kathitaM sA na ddaatiiti| tato jitamudrikAM tasya sAbhijJAnaM dattvA puna: preSitA tathApi tayA na dttaani| tatastasya kartikAyajJopavItaM jitaM sAbhijJAnaM dattaM darzitaM ca tyaa| brAhmaNyA tadyarzanAttuSTayA bhItayA ca samarpitAni mANikyAni tdvilaasinyaaH| tayA ca rAmadattAyAH smrpitaani| tayA ca rAjJo drshitaani| tena ca bahumANikyamadhye nikSepyAkArya ca grahilo bhaNitaH re nijamANikyAni parijJAya gRhaann| tena ca tathaiva gRhIteSu teSu rAjJA rAmadattayA ca vnnikputrHprtipnnH| tato rAjJA satyaghoSa: pRSTa:- idaM karma tvayA kRtmiti| tenoktaM deva! na karomi, kiM mamedRzaM kartuM yujyate ? / tato'tiruSTena tena rAjJA tasya daNDatrayaM kRtN| gomayabhRtaM bhAjanatrayaM bhakSaya, mallamRSTi pachI nipuNamatie jaIne te (ratno) mAgyAM, pahelAM to te brAhmaNIe bahu nakAra karI te ApyAM nahi. te dAsI strIe AvIne rANInA kAnamAM kahyuM, "te ApatI nathI." pachI tenA oLakhANa cihna tarIke purohitanI jItelI vIMTI ApIne tene pharIthI mokalI. chatAM teNe na ApyAM. pachI tenuM cappa ane janoI jItI lIdhelAM te tenA oLakhANa-cihna tarIke ApyAM ane te (brAhmaNI) ne batAvyAM. te joIne te duSTa brAhmaNIe "nahi ApuM to purohita gusse thaze" evA bhayathI te ratno te vilAsinI-dAsIne dIdhAM, ane dAsIe rAmadattAne soMpyAM. teNe rAjAne batAvyAM. rAjAe te ratnone bahu ratnomAM bheLavyAM ane pAgalane bolAvI kahyuM, "re, tArAM potAnAM ratno oLakhIne laI le." teNe te ja (potAnAM ja ratna) grahaNa karyA, tyAre rAjA ane rANIe tene vaNikaputra zeTha tarIke svIkAryo. arthAta tyAre teoe jANyuM ke te pAgala nathI paNa vaNikaputra che. pachI rAjAe satyaghoSane pUchyuM, "te A kArya karyuM che?" teNe kahyuM, "deva! meM karyuM nathI. zuM mane AvuM karavuM yogya che?" pachI bahu gusse thayelA rAjAe tene traNa zikSAo karI. "1. traNa thALI chANanuM bhakSaNa kara. 2. mallanA mukkAono mAra sahana kara, 1. dayA tathA ghA 2. tvayA te vi na niti ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 187 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra ghAtatrayaM vA sahasva, dravyaM vA sarva dehi| tena ca paryAlocya gomayaM khAditumArabdhaM / tadazaktena muSTighAtaH shitumaarbdhH| tadazaktena dravyaM daatumaarbdhN| evaM daNDatrayamanubhUya mRtvAtilobhavazAdrAjakIyabhAMDAgAre' agaMdhanasarpo jaatH| tatrApi mRtvA dIrghasaMsArI jAta iti dvitiiyaavrtsy| tApasazcauryAbahuduHkhaM praaptH| ityasya kathA vatsadRza kauzAmbIpure rAjA siMharathI rAjJI vijyaa| tatraikazyaura: kauTilyena tApaso bhRtvA parabhUmimaspRzadavalambamAna zikyastho divase paMcAgnisAdhanaM kroti| rAtrau ca kauzAMbI mupitvA tisstthti| ekadA mahAjanAnmuSTaM nagaramAkarNya rAjJA koTTapAlo bhaNito re saptarAtramadhye cauraM nijaziro vaa''ny| ttshcaurmlbhmaanathavA 3. sarva dhana ApI de." teNe vicAra karIne pahelAM chANa khAvAnuM zarU karyuM. te khAI nahi zakavAthI mukkAmAra sahana karavAnuM zarU karyuM. te sahana nahi thavAthI dravya ApavuM AraMbhya. tema karavA azakta hovAthI teNe chANanuM bhakSaNa karyuM ane vaLI mukkA-mAra paNa khAdho. e rIte traNa zikSAo bhogavI te maraNa pAmyo ane ati lobhanA lIdhe rAjAnA bhAMDAgAramAM aMgadhana jAtino sApa thayo. tyAMthI paNa marIne dIrgha saMsArI thayo. e pramANe dvitIya avratanI kathA che. 2. tApasa corIne lIdhe bahu duHkha pAmyo. 3. tApasanI kathA vatsadezamAM kauzAmbI purIno rAjA siMhastha hato. tenI rANInuM nAma vijyA hatuM. tyAM eka cora kapaTathI tApasa banIne bIjAnI bhUmine nahi sparza karatA evA laTakatA sIMkA para besI divase paMcAgni tapa karato hato ane tyAM kauzAmbImAM corI karIne raheto hato. eka divasa mahAjana pAsethI nagarane luMTAyeluM sAMbhaLIne rAjAe koTavALane kahyuM, re, sAta rAtanI aMdara corane lAva ke tArA mastakane halAvo." 2. madha ghA 2. marakyuzana vinamyavAna ghA rU. tannAra ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 188 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdashcintaapr: talAro'parAhne bubhukSitabrAhmaNena kenacidAgatya bhojanaM praarthitH| tenoktaMhe brAhmaNa! achAndaso'si mama prANasandeho vartate tvaM ca bhojanaM praarthyse| etadvacanamAkarNya pRSTaM brAhmaNena kutaste prANasandeha: ? / kathita ca ten| tadAkarNya punaH pRSTaM brAhmaNena-atra kiM ko'pyatinispRhavRttipuruSo'pyasti ? uktaM talAreNa-asti viziSTastapasvI, na ca tasyaitat smbhaavyte| bhaNitaM brAhmaNena-sa eva cauro bhaviSyati' ati nispRhtvaat| zrUyatAmatra madIyA kathA-mama brAhmaNI mahAsatI parapuruSazarIraM na spRzatIti nijaputrasyApyatikukkuTAt karpaTena sarva zarIraM pracchAdya stanaM daadaati| rAtrau tu gRhapiNDAreNa saha kukarma karoti [1] / tadarzanAt saMjAtavairAgyo'haM saMvalArtha suvarNazalAkAM vaMzayaSTimadhye nikSipya tIrthayAtrAyAM nirgtH| agre gacchatazca mamaikabaTuko milito na tasya vizvAsaM gacchAmyahaM yaSTirakSAM yatnataH kromi| tenAkalitA sA pachI cora nahi maLavAthI koTavALa ciMtAtura thayo. bapore koI bhUkhyA brAhmaNe eka divase AvI tenI pAse bhojana mAgyuM. teNe kahyuM. "re, brAhmaNa ! tuM svecchAcArI che. mane mArA prANanI paDI che ane tuM bhojananI mAgaNI kare che." e vacana sAMbhaLIne brAhmaNe pUchayuM, "tamane prANanI kema paDI che?" ane teNe (koTavALe, kAraNa kahyuM te sAMbhaLIne brAhmaNe pharIthI pUchayuM, "ahIM zuM vaLI koI ati nispRha puruSa rahe che?" koTavALe kahyuM, "viziSTa tapasvI rahe che, paNa tene te (corI) saMbhavatI nathI." brAhmaNe kahyuM, "atiniHspRha hovAne lIdhe te ja cora haze. A bAbatamAM mArI vAta sAMbhaLo. 1. mArI brAhmaNI potAne mahAsatI gaNAvIne parapuruSanA zarIrane sparzatI nathI, tethI potAnA putrane paNa kapaTathI badhuM zarIra DhAMkIne dhavaDAve che; paraMtu rAtre gharanA pIMDArA sAthe vyabhicAra (kukarma) kare che. te dekhIne mane vairAgya thayo ane musApharInA kharca mATe suvarNanI lagaDIne vAMsanI lAkaDImAM nAkhIne huM tIrthayAtrAe nIkaLyo chuM. 2. AgaLa jatAM mane eka brahmacArI chokaro maLyo. huM teno vizvAsa rAkhato nahi. huM lAkaDInI rakSA (tenAthI) yatnapUrvaka karato, ane lAkaDI huM sAthe ja rAkhato. tethI te bALaka-chokaro samajI gayo ke A lAkaDInI aMdara kaMIka dhana che. eka divasa che. bhaviSyatati ni:spRhatvAsu ghA 2. giSkAro madivI vAne kSepakSepa zAritrA rU. zAsvatArthamiti , I Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 189 ysstti:sgrmeti| ekadA rAtrau kuMbhakAragRhe nidrAM kRtvA dUrAdgatvA tena nijamastake lagnaM kuthitaM tRNamAlokyAtikukkuTena mamAgrato, hA hA mayA paratRNamadattaM 'grasitamityuktvA vyAghuTya tRNaM tatraiva kuMbhakAragRhe nikSipya divasAvasAne kRtabhojanasya mamAgatya militH| bhikSArthaM gacchatasyasyAtizucirayamiti matvA vizvasitena mayA yaSTi: kukkurAdinivAraNArtha smrpitaa| tAM gRhItvA sa gtH| [2] tato mayA mahATavyAM gacchatAtivRddhapakSiNo'tikurkuTaM dRpttN| yathA ekaspina mahati vRkSe militAH pakSigaNo rAtrAvekenAtivRddhapakSiNA nijabhASayA bhaNito re re putraaH| ahaM atIva gantuM na shknomi| bubhukSitamanAH kadAcidbhavatputrANAM bhakSaNaM karomi cittacApalyAdato mama mukhaM prabhAte badhvA sarve'pi gcchntu| tairuktaM hA hA tAta! pitAmahastvaM kiM tavaitat saMbhAvyate? tenoktaM"bubhukSitaH kiM na karoti pApaM" iti| evaM prabhAte tasya punarvacanAt tanmukhaM baddhvA te gtaaH| sa ba vaddho gateSu caraNAbhyAM mukhAbandhana dUrIkRtvA tadbAlakAn rAtre kuMbhAranA ghera UMgha laI savAre tyAMthI nIkaLIne dUra jatAM potAnA mastaka para saDeluM taNakhaluM lAgeluM joIne kapaTavaza mArI AgaLa te bolyo hAya hAya! pArakAnuM tRNa ApyA vinA meM lIdhuM ema kahIne pAcho jaIne kuMbhAranA ghara AgaLa tyAM ja tRNa nAkhIne divasanA aMte mane te maLyo. jyAre meM bhojana karI lIdhuM hatuM. A bahu pavitra che" ema mAnI vizvAsa lAvI meM bhikSA mATe jatAM tene kUtarAM vagere hAMkavA mATe lAkaDI ApI. te laIne te cAlyo gayo. 3. pachI mahAaraNamAM thaIne jatAM eka ativRddha pakSInuM mahAkapaTa mArA jovAmAM AvyuM. te A pramANe eka moTA vRkSa upara ghaNA pakSIonuM ToLuM maLyuM hatuM. rAtre eka ativRddha pakSIe potAnI bhASAmAM kahyuM: "re re putro ! huM bahu cAlI zakuM tema nathI. bhUkhathI pIDita thaIne kadAcit cittanI caMcaLatAne lIdhe huM tamArAM baccAnuM bhakSaNa karI jAuM; tethI savAre mAruM mukha bAMdhIne badhAM jAo." pakSIoe kahyuM: "hAya hAya! bApu, tame to dAdA, tamane e kema saMbhave ?" teNe kahyuM: "bhUkhyo zuM pApa nathI karato?" ema savAre tenA pharIthI kahevAthI tenuM mukha bAMdhIne (badhAM) gayAM. teo jyAre gayAM tyAre baMdhAyelo te be pagathI mukhanuM baMdhana dUra karIne temanA baccAM khAI . difsatuM ghA 2. vandanamuttArtha ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 190 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMdabhkssyitvaa teSAmAgamanasamaye punaH caraNAbhyAM bandhanaM mukhe saMyojyAtikurkuTena kSINodaro bhUtvA sthitH| [3] tato nagaragatena caturthamatikurkuTaM dRSTaM myaa| yathA tatra nagare ekazcaurastapasvirUpaM dhRtvA bRhacchilAM ca mastakasyopari hastAbhyAmUrdhva gRhItvA nagaramadhye tiSThati divA rAtrau cAtikurkuTena 'apasara jIva pAdaM dadAmi, apasara jIva pAdaM dadAmIti' bhaNan bhrmti| 'apasarajIveti' cAsau bhktsrvjnairbhnnyte| sa ca gartAdivijanasthAne digavalokanaM kRtvA suvarNabhUSitamekAkinaM praNamantaM tayA zilayA mArayitvA tadravyaM gRhnnaati| [4] ityatikurkuTacatuSTayamAlokya mayA zloko'yaM kRta : abAlasparzakA nArI braahmnno'tRnnhiNskH| vane kASThamukha: pakSI pure'psrjiivkH|| iti iti kathayitvA talAraM dhIrayitvA sandhyAyAM brAhmaNaH zikyatapasvisamIpaM gatvA tapasvipraticArakairnirghATyamAnojo'pi rAtryandho bhUtvA tatra patitvaikadeze sthitH| te ca jato ane temanA AvavAnA samaye pharIthI paga vaDe mukhe baMdhana bAMdhIne atikapaTathI bhUkhyuM ( kSINa) peTa karIne paDI raheto. 4. pachI eka nagaramAM jatAM cothuM mahAkapaTa mArA jovAmAM AvyuM. te A rIte - tyAM nagaramAM eka cora tapasvInuM rUpa dhAraNa karIne be hAtha vaDe mastaka upara moTI zilA UMce pakaDI rAkhIne rAta-divasa atikapaTathI "he jIva! AghA khaso, huM paga mAMDuM chuM." ema bolato bolato bhamato hato. tenA sarva bhaktajano tene "apasara jIva" evA nAmathI kahevA lAgyA. te cora jyAre koI tene khADA Adi nirjana sthAnamAM maLe to badhI tarapha najara nAkhIne suvarNathI vibhUSita, praNAma karatA evA ekalA (mANasa) ne te zilAthI mArI nAkhI tenuM dhana laI leto. evAM cAra tIvra kapaTa joIne meM A zloka banAvyo che abAlasparzakA nArI braahmnno'tRnnhiNskH| vane kASThamukha: pakSI, pure'psrjiivkH|| iti putrane nahi sparzatI nArI, tRNaahiMsaka brAhmaNa, vanamAM kASThamukha pakSI ane nagaramAM apasarajIvaka-e cAra mahAkapaTa meM joyA. ema kahI koTavALane dhIraja ApIne saMdhyAsamaye brAhmaNa sakAmAM rahevAvALA tapasvI pAse gayo ane tapasvInA nokaroe tene tyAMthI hAMkI kADhavA mAMDayo, paNa Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 191 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra praticArakAH rAtryandhaparIkSaNArthaM tRNakaTTikAMgulyAdikaM tasyAkSisamIpaM nynti| sa ca pazyannapi pshyti| bRhadrAtrau guhAyAmandhakUpe nagaradravyaM dhriyamANamAlokya teSAM khAdanapAnAdikaM vAlokya prabhAte rAjJA mAryamANastalAro rakSitaH tena raatridRssttmaavedy| sa zikyasthastapasvI caurastena talAreNa bahukadarthanAdibhiH kadaryamAno mRtvA durgatiM gtstRtiiyaavrtsy| ArakSiNA'brahmanivRttyabhAvAdduHkhaM praaptm| asya kathA AhIradeze nAsikyanagare rAjA kanakaratho rAjJI kanakamAlA, "talAro yamadaNDastasya mAtA bahusundarI taruNaraNDA puNshclii| sA ekadA vadhvA dhartu samarpitAbharaNaM gRhItvA rAtrau saMketitajArapArve gacchantI yamadaNDena dRSTA sevitA caikaante| tdaarAtri-aMdha (ratAMdhaLo) thaIne tyAM eka ThekANe paDI rahyo. te nokaro te ratAMdhaLAnI parIkSA karavA mATe tRNa-kaMDaka, AMgaLI vagere tenI AMkha samIpa lAvatA, paraMtu te dekhavA chatAM na dekhato rahyo. pAchalI rAtre guphArUpI aMdhakRpamAM rAkheluM nagaranuM dhana teNe joyuM ane temanAM khAna-pAnAdika paNa joyAM. savAre teNe je kAMI rAtre joyeluM te kahIne rAjA dvArA mAryA jatA koTavALane bacAvyo. koTavALe sIMkAmAM besavAvALA tapasvIne bahu prakAre duHkhI karyo ane te marIne durgatie gayo. e pramANe tRtIya avratanI kathA pUrNa thaI. 3. koTavALa (yamadaMDa) kuzIla tyAganA abhAve duHkha pAmyo. 4. yamadaMDanI kathA AhIradezamAM nAsika nagaramAM rAjA kanakaratha ane rANI kanakamALA hatA. yamadaMDa temano koTavAla hato. tenI mAtA bahusuMdarI hatI. te taruNa avasthAmAM rAMDI hatI ane vyabhicAriNI hatI. te eka divasa potAnI putravadhUe rAkhavA ApeluM ghareNuM paherIne rAtre saMketa pramANe potAnA pAra pAse jaI rahI hatI. yamadaMDe tene dekhI ane ekAMtamAM tenuM . vAnapAnacyAjiM vAnoya ghA 2. ArakSepa ghA rU. gIraveze , I 8. tadvaro ghaT Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 192 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdabhrnnN cAnIya tena nijabhAryAyA dttN| tayA ca dRSTvA bhaNitaM-'madIyamidamAbharaNaM, mayA zvazrUhaste dhRtaM' tadvacanamAkarNya tena cintitaM yA mayA sevitA sA me jananI bhvissytiiti| tatastasyA jArasaMketagRhaM gatvA tAM sevitvA tasyAmAsakto gUDhavRttyA tayA saha kukarmarataH sthitH| ekadA tadbhAryayA'sahanAdatiruSTayA rajakyAH kthitN| mama bhartA nijamAtrA saha tisstthti| rajakyA ca mAlAkAriNyAH kthitN| ativizvastA mAlAkAriNI ca kanakamAlArAjJInimittaM puSpANi gRhItvA gtaa| tayA ca pRSTA sA kutUhalena, jAnAsi he kAmapyapUrvA vaartaa| tayA ca talAradviSTatayA kathitaM rAjhyAH, devi! yamadaNDatalAro nijajananyA saha tisstthti| kanakamAlayA ca rAjJaH kthitN| rAjJA ca gUDhapuruSadvAreNa tasya kukarma nizcitya 'talAro 'gRhIto durgatti gtshcturthaavrtsy| parigrahanivRtyabhAvAt zmazrunavanItena bahutaraM duHkhaM praapt| sevana karyuM. teNe tenuM ghareNuM lAvIne potAnI strIne ApyuM. teNe jaIne kahyuM: "A ghareNuM mAruM che, meM mArI sAsune te rAkhavA ApyuM hatuM." tenuM vacana sAMbhaLIne teNe (koTavALe) vicAryuM: "jene meM sevI te mArI mAtA hovI joIe." pachI tenA yAranA saMketa gRhe jaIne tenAmAM Asakta thaI tene sevato ane potAnuM rUpa chupAvI tenI sAthe kukarma (vyabhicAra) karavAmAM rata raheto. eka divasa tenI strIe sahana nahi thavAthI bahu roSe bharAIne dhobaNane kahyuM: mAro pati potAnI mAtA sAthe lAgu che. dhobaNe A vAta mAlaNane kahI. mAlaNa rANInI ati vizvAsapAtra hatI. te jyAre kanakamALA rANI mATe puSpo laIne gaI tyAre rANIe kutuhalathI tene pUchayuM: "tame koI apUrva vAta jANo cho?" mAlaNa koTavALa upara dveSa rAkhatI hovAthI teNe rANIne kahI dIdhuM ke "devI! yamadaMDa koTavALa potAnI mAtA sAthe lAgu che." kanakamAlAe e vAta rAjAne kahI. rAjAe chUpA mANaso dvArA tenuM kukarma nakkI karIne koTavALane pakaDyo ane te durgatie gayo. A caturtha avratanI kathA che. 4. parigrahatyAganA abhAve majhunavanIta adhikatara du:kha pAmyo. 1. madIyamAbharaNaM gh| 2. kAmapyapUvavArtA gh| 3. talavaro gh| 4. talavaro gh| 5. nigRhIto gh| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ) asya kathA astyayodhyAyAM zreSThI bhavadatto bhAryA dhanadattA putro lubdhadattaH vANijyena dUraM gataH / tatra 'svamupArjitaM tasya caurairnItaM / tato'tinirdhanena tena mArge AgacchatA tatraikadA goduhaH takraM pAtuM yAcitaM / takre pIte stokaM navanItaM kUrce lagnamAlokya gRhItvA cintitaM tena vANijyaM bhaviSyatyanena me, evaM ca tatsaMcinvatastasya zmazrunavanIta iti nAma jaatN| evamekadA prasthapramANe dhRte jAte dhRtasya bhAjanaM pAdAnte dhRtvA zItakAle tRNakuTIrakadvAre agni ca pAdAnte kRtvA rAtro saMstare patitaH saMcintayati, anena dhRtena bahutaramarthamupArNya sArthavAho bhUtvA sAmantamahAsAmantarAjAdhirAjapadaM prApya krameNa saphalacakravartI bhaviSyAmi yadA tadA ca me saptatalaprAsAde zayyAgatasya pAdAnte samupaviSTaM strIratnaM pAdau muSTyA grahISyati na jAnAsi pAdamardanaM kartumiti snehena bhaNitvA strIratnamevaMpAdena tADayiSyAmi, evaM cintayitvA tena 5. zmazrunavanItanI kathA ayodhyAmAM bhavadatta zeTha ane tenI strI dhanadattA hatAM. temano putra lubdhadatta vepArArthe dUra ( deza ) gayo. tenuM svayaM kamAyeluM ( dhana ) coroe laI lIdhuM. pachI bahu nirdhana thaIne tyAM mArge jatAM eka divasa teNe govALiyAo pAse chAza pIvA mAgI. chAza pItAM thoDuMka mAkhaNa tenI mUcha 52 lAgyuM, teNe te dekhyuM ane laI lIdhuM. teNe vicAryuM: " AnAthI mane vepAra thaze." A rIte te pratidina mAkhaNano saMgraha karavA lAgyo. jethI tenuM 'zmazrunavanIta ' evuM nAma pracalita thaI gayuM. 193 e pramANe eka divasa prasthapramANa ghI thatAM, ghInuM vAsaNa paganI AgaLa mUkyuM ane ziyALAmAM ghAsanI jhUMpaDInAM bAraNe paganI najIka agni saLagAvI bistarA para paDI vicAra karavA lAgyoH "A ghIthI bahu dhana kamAIne huM vepArI thaIza, ane krame-krame sAmanta, mahAsAmanta ane rAjAdhirAjanuM pada prApta karIne badhAno cakravartI thaIza. jyAre huM mArA sAta mALanA mahelamAM palaMgamAM poDhIza, tyAre paga AgaLa beThelI mArI suMdara strI hAthanI muThIthI mArA be paga dAbaze. (te vakhate) "tane paga dAbatAM AvaDatuM nathI "- ema snehathI kahIne te suMdara strIne AvI rIte pagathI lAta mArIza." 1. samupArjitaM dravyaM tattasya gha / . dhRtvA T| 6. rAjyapavA 2. tato nirdhanena ghA rU. zole va ga ghA 7. tadupaviSTa gha| 8. cintayatA tema ghA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com 4. tasya gha / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 194 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdackrvrtiruupaavisstten pAdena hatvA pAtitaM taddhRtabhAjanaM tena ca ghRtena dvAre saMghukSito'gniH sutarAM prjvlitH| tato dvAre prajvalite niHsartumazakto dagdho mRto durgatiM gataH icchaaprmaannrhitpNcmaavrtsy|| 65 / / yAni cetAni paMcANuvratAnyuktAni madyAditrayatyAgasamanvitAnyaSTau mUlaguNA bhavantItyAha ema vicArIne cakravartInA rUpanA AvezamAM paga vaDe lAta mArI; tethI te ghInuM vAsaNa paDI gayuM ane bAraNA AgaLa saLagAvelo agni te ghIthI vadhu prajvalita thayo. bAraNuM saLagatAM te bahAra nIkaLI zakyo nahi, tethI te baLIne marI gayo ane durgati pAmyo. A pramANe IcchAparimANarahita pAMcamAM avratanI kathA che. 5. bhAvArtha :- 1. hiMsAmAM dhanazrI zeTha, 2. asatyamAM satyaghoSa, 3. corImAM eka tapasvI, 4. kuzIlamAM yamadaMDa koTavALa ane pa. parigrahamAM maithunavanIta (lubdhadatta) vaizya-e vizeSapaNe prasiddha thayAM che. ". koI rUDuM AcaraNa thatAM samyakracAritra thayuM kahIe chIe. tyAM jeNe jainadharma aMgIkAra karyo hoya athavA koI nAnI-moTI pratijJA grahaNa karI hoya tene zrAvaka kahIe chIe. have zrAvaka to paMcama guNasthAnavartI thatAM ja thAya che, paraMtu pUrvavat upacArathI tene zrAvaka kahyo che." jene pAchaLathI paMcama guNasthAna prApta karyuM hoya tene ja A upacAra lAgu paDe che, bIjAne te lAgu paDato nathI. vrata saMbaMdhI je daSTAMto (kathArUpe) AvyAM che te badhAM A dRSTithI samajavAM. 65. je A pAMca aNuvrata kahyA te madhAdi trayanA tyAgasahita ATha mUlaguNa che ema kahe che . patita 6 zravaNottama: ghA 2. gujarAtI mokSamArga prakAzaka, adhyAya 8, pRSTha 276. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 195 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra madyamAMsamadhutyAgaiH shaannuvrtpnyckm| aSTau mUlaguNAnAhurgRhiNAM 'shrmnnottmaaH|| 66 / / 'gRhiNAmaSTau muulgunnaanaahuH'| ke te? zramaNottamA jinaaH| kiM tat ? 'annuvrtpNckN'| kaiHsaha ? 'madyamAMsamadhutyAgaiH' madyaM ca mAMsaM ca madhu ca teSAM tyA IIauN: daddA zrAvakanAM ATha mUlaguNa zloka 66 anvayArtha :- [kamaLottama:] muniomAM uttama gaNadharAdika deva [mamAMsamaghutyAnI ] madhayAga, mAMsatyAga ane madhutyAga sAthe [gaNuvratapaMcama] pAMca aNuvratone (ahiMsANuvrata, satyANuvrata, acauryANuvrata, brahmacaryANuvrata ane parigrahaparimANa aNuvratane) [ ] gRhasthonAM [1] ATha [mUnANAna] mUlaguNa [ du:] kahe che. TIkA :- 'gRhiNAM karI mUna'MAna Adu:' gRhasthonAM ATha mUlaguNa kahe che. koNa te (kahe che)? "zramaNottamA ' uttama zramaNo jino. kone (kahe che)? "kaNuvratapuSya' pAMca aNuvratone, konI sAthe? "madhamAMsamaghutyA:' madha (dArU), mAMsa ane madhu (madha) temanA tyAga sAthe. bhAvArtha :- 1. madhayAga, 2. mAMsatyAga, 3. madhutyAga sahita, 4. ahiMsANuvrata, 5. satyANuvrata, 6. acauryANuvrata, 7. brahmacaryANuvrata ane 8. parigrahaparimANaaNuvrata-e zrAvakanA ATha mUlaguNa che. vizeSa ATha mUlaguNa saMbaMdhI keTalAka AcAryonI virakSAmAM bheda che, paNa temAM virodha nathI. zrI samantabhadrAcArye A graMthamAM (zloka 66 mAM) traNa makAra (madha, mAMsa ane madhu) nA tyAga sahita, ahiMsAdi pAMca aNuvratanA pAlanane ATha mUlaguNa kahyA che. zrI amRtacaMdrAcArye puruSArthasiddhi-upAyamAM gAthA 61 mAM kahyuM che ke, "hiMsAno tyAga karavAnI IcchA rAkhanAra puruSe prathama ja yatnapUrvaka madha, mAMsa ane madhu tathA . zravaNottama: ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 196 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdaevN paMcaprakAramaNuvrataM pratipAdyedAnI triprakAraM guNavrataM pratipAdayannAha digvratamanarthadaNDavrataM ca bhogopbhogprimaannm| anubaeNhaNAdguNAnAmAkhyAnti gunnvrtaanyaaryaaH|| 67 / / "bAraDyAtti pratipAvayantiA ni? "guNavratAni' che te? " mAryA' pAMca udumbara phaLono tyAga karavo joIe; ane zloka 42 mAM kahyuM che ke, "samasta hiMsAdi pAMca pApa kahyAM che te hiMsA ja che," tethI traNa prakAranA tyAgamAM ahiMsAdi pAMca aNuvratonuM pAlana paNa svayaM AvI jAya che. cAritrapAhuDamAM gAthA 23, pRSTha 95 nI hindI TIkAmAM paMDita jayacaMdajI chAbaDAe lakhyuM che ke pAMca udaMbara ane madha, mAMsa ane madhu sahita-A AThano tyAga karavo te ATha mUlaguNa che, athavA koI graMthamAM ema kahyuM che ke jo pAMca aNuvrata pALe ane madha, mAMsa tathA madhuno tyAga kare-evA ATha mUlaguNa che. AmAM virodha nathI, vicakSAbheda che. pAMca udaMbara phaLa ane traNa makArano tyAga karavAmAM je vastuomAM sAkSAt trasa jIva dekhe te sarvane bhakSaNa kare nahi.. to AmAM to ahiMsA-aNuvrata AvyuM..." A pramANe ATha mUlaguNa saMbaMdhI AcAryonA kathanonA bhAvamAM phera nathI ema samajavuM. 66. e pramANe pAMca prakAranAM aNuvratonuM pratipAdana karIne have traNa prakAranAM guNavratonuM pratipAdana kare che guNavratonAM nAma zloka 67 avayArtha :- [kAryA:] tIrthakara devAdi [gunAma] ATha mUlaguNonI [anuvRti ] vRddhi karanAra hovAthI [ tivratama] divratane, [anarthavaSNuvratama] anarthadaMDavratane [2] ane [ monopamosAparimANama] bhogopabhogaparimANa vratane [guNavratAni] guNavrata [mAraDyAnti ] kahe che. TIkA :- "bAraDyAnti' kahe che. zuM? "guNavratAni' guNavrato, koNa te (kahe Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 197 guNairguNavadbhirvA aryante prApyanta ityaaryaastiirthNkrdevaadyH| kiM tadguNavataM ? 'digvataM' digvirtiN| na kevalametadeva kintu 'anarthadaNDavrataM' caanrthdnnddvirtiN| tathA 'bhogopabhogaparimANaM' sakRdbhujyata iti bhogo'zanapAnagandhamAlyAdiH punaH punarUpabhujyata ipyupabhogo vastrAbharaNayAnazayanAdistayo: parimANaM kAlaniyamena yAvajjIvanaM vaa| etAni trINi kasmAdguNavatAnyucyante? 'anubRMhaNAt' vRddhi nynaat| keSAM? 'guInAma' ImUnAga nAmanA 67 tA. tatra digvratasvarUpaM prarUpayannAha che)? "kAryo:' guNothI vA guNavAnothI prApta thAya te Aryo-tIrthakara devAdi, te kyuM guNavrata? "tivrata' vidigviratine, kevala e ja nahi, kintu "anarthablavratana' anarthadaMDaviratine tathA "monopamosAparimANam' eka vakhata bhogavAya te bhoga-bhojana, pAna, gaMdha, mAlA Adi ane vAraMvAra bhogavAya te upabhoga-vastra, AbhUSaNa, vAdana, strIjananuM sevana Adi-te baMnenuM (bhoga-upabhoganuM) kAlanA niyamanathI (maryAdAthI) athavA jIvanaparyata parimANa (maryAdA) karavuM tene (bhogopabhogaparimANane)-e traNa guNavrato kema kahevAya che? 'anuvRMdAta' vRddhi karavAthI. konI? "guNaInAma' ATha mUlaguNonI. bhAvArtha :- 1. divrata, 2. anarthadaMDavata, ane 3. bhogapabhogaparimANavrata- e traNa guNavrata che. teo ATha mUlaguNonI vRddhi kare che, tethI tIrthaMkaradeva temane guNavrata kahe che. je eka ja vakhata bhogavavAmAM Ave te bhoga kahevAya che. jemake bhojana, pAna, gaMdha, puSpamALA vagere ane je vAraMvAra bhogavavAmAM Ave tene upabhoga kahevAya che. jemake vastra, AbhUSaNa, makAna, vAdana, strIjana vagere (juo zloka 83). bhoga ane upabhoga e baMne prakAranI vastuonI tyAga-maryAdA niyamapUrvaka athavA yamapUrvaka hoya che. je tyAga amuka kALanI maryAdAthI karavAmAM Ave tene niyama kahe che ane je tyAga jIvanaparyata karavAmAM Ave tene yama kahe che. (jAo, zloka 87). 67. - temAM divratanA svarUpanuM prarUpaNa karIne kahe che 9. strInano sevanAri 3 naMnAri ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 198 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdadigvlyN parigaNitaM kRtvAto'haM bahirna yaasyaami| iti saGkalpo digvtmaamRtynnupaapvinivRttyai|| 68 / / "vivrataM' bhavatA vauDasau? "saMkalpa:' varthamUta.? " toDa6 varirna yAhyAnI' - tyavarupa: vidaM tvA ? "vinaya pariLituM vA' samaryAvaM kRtvA the? "sAmRti' maraNaparyantaM yaavt| kimarthaM ? 'aNupApavinivRttyai' sUkSmasyApi pApasya iinavRtyarthanA 68aaaa digdatanuM svarUpa zloka 68 anvayArtha - [chupApavinivRjo] sUkSma pApothI (paNa) nivRtta (mukta) thavA mATe [vinayama] dizAonA samUhane (daze dizAone) [pariNitama] maryAdita [9] karIne [bata ] enAthI [vadi:] bahAra [ sAma] huM [bhAgRti] maraNaparyanta [na yAsthA]i nahi jAuM, [ti] evo [saM5:] saMkalpa vA pratijJA karavI te [ tivrata] divrata che. TIkA :- "tivrata' divrata che, te zuM che? "saMnya:' saMkalpa, kevo (saMkalpa ) ? 'ta: vadi: na yAsthAmi' "huM AnAthI bahAra nahi jAuM" -evA prakArano. zuM karIne? 'vinAM pariNitaM svA' dizAonA samUhanI (daze dizAonI) sImA bAMdhIne (temanI maryAdA karIne) zI rIte? "mRti' maraNaparyanta. zA mATe? kazupApavinivR' sUkSma pApanI (paNa) nivRtti mATe. bhAvArtha :- sUkSma pApothI paNa bacavA mATe daze dizAonI maryAdA karIne (parimANa karIne), "tenI bahAra huM jIvanaparyata jaIza nahi" evA saMkalpane-pratijJAne divrata kahe che. pAMca guNasthAnavartI aNuvratadhArIne sthUla pApono to haMmezA sarvatra tyAga hoya che, paraMtu sUkSma pApono tyAga hoto nathI. tene sUkSma pApa saMbaMdhI atyAgabhAva hovAthI dravyahiMsAnA abhAvamAM paNa tene sUkSma pApa saMbaMdhI karmabaMdha thAya che. A nirarthaka karmabaMdha aTakAvavA mATe tathA tyAgabhAvanI vRddhi mATe te daze dizAonI maryAdA karI, maryAdAnI bahAra jIvanaparyanta nahi javAnI pratijJA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 199 tatra digvalayasya parigaNitattve kAni maryAdA ityAha makarAkarasaridaTavIgirijanapadayAjanAni mryaadaaH| prAhurdizAM dazAnAM pratisaMhAre prsiddhaani||69 / / 'praahurmryaadaaH'| kAnItyAha- 'makarAkaretyAdi' -makarAkarazca samudraH, saritazca nadyo gaMgAdyAH, aTavI daMDakAraNyAdikA, girizca parvataH sahyabindhyAdiH, janapado dezo vAda-vApItaTAti:, "yonanAni' viMzatitrizalAsiMdhyAnA viziSTAnyatAni? 'prasiddhAni' digviratimaryAdAnAM dAturgRhItuzca prsiddhaani| kAsAM maryAdAH ? dishaaN'| kare che. A pratijJAthI maryAdA bahAra pAMce pApano (sthUla ane sUkSmano) sarvathA jIvanaparyanta tyAga thaI javAthI teno te tyAga mahAvrata jevo hoya che. (juo gAthA 70) diggatamAM kSetra sImita (maryAdita) rahevAthI tyAgabhAvamAM vRddhi thAya che ahiMsAvrata puSTa thAya che ane lobhavRtti maryAdita thaI jAya che. 68. tyAM divratanuM pariNAma karavAmAM maryAdA kevA prakAranI hoya che te kahe che digdatanI maryAdAo zloka 69 anvayArtha:- guNadharAdika [ zAnAma] "daze [vijJAna] dizAonuM [pratisaMdare] parimANa karavAmAM (saMkoca karavAmAM) [ siddhAna] prasiddha [ ma2/varasaritacvIrinanapavayoganAni] samudra, nadI, jaMgala, parvata, deza ane yojanane [mavA ] maryAdA [prAdu:] kahe che. TIkA :- "prAdurmA :' maryAdA kahe che. kone kahe che? "maracharetyAra' maw22: eTale samudra, sarita: gaMgA vagere nadIo, aravI daMDakAraNya Adi jaMgalo, ri: sahyAdri, vidhyAdi parvata, nana: virATa, vApItaTa Adi deza ane "yoganAni' vIsa, trIsa Adi saMkhyAmAM yojano. teo kevA prakAranAM che? "siddhAni' digviratinI maryAdAo ApanAra ane grahaNa karanArane prasiddha (jANItA) che. konI maryAdA? . 2. veratA ghA cAra dizAo-pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa cAra vidizAo-IzAna, agni, naiRtya ane vAyavya, upara ane nIce -ema dasa dizAo che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaktisNkhyaavcchinnaanaaN ' dshaanaaN'| kasmin karttavye sati maryAdA: ? ' pratisaMhAre' itaH parato na yAsyAmIti vyAvRtau / / 69 / / . 200 evaM digvirativrataM dhArayatAM maryAdAtaH parataH kiM bhavatItyAha avadherbahiraNupApaM prativiraterdigratAni dhArayatAm / paJcamahAvratapariNatimaNuvratAni prapadyante||70|| 'vizAM' dizAonI. keTalI saMkhyAnA vibhAgavALI ( dizAonI ) ? ' vazAnAM' daza. kathA kartavyamAM maryAdA ? 'pratisaMhAre' ' ahIMthI bIje (AgaLa ) jaIza nahi' evI maryAdArUpavyAvRttirUpa kAryamAM. . bhAvArtha :- divratamAM, lokamAM samudra, nadI, jaMgala, parvata, deza, yojana vagere je prasiddha che, tenAthI cAra dizA, cAra vidizA ane upara tathA nIce-ema daze dizAmAM javA-AvavA mATe pratijJApUrvaka maryAdA karI jiMdagIparyaMta A maryAdAnI bahAra na javuM-tene divrata kahe che. ahIM pahADa vagere tathA havAI jahAjathI upara caDavAnI apekSAe uparanI dizAmAM ane kUvA ke samudrAdimAM nIce javAnI apekSAe nIcenI dizAnuM grahaNa samajavuM. uparanIce javA mATe je maryAdA bAMdhI hoya te maryAdAnI bahAra na javuM. vizeSa divratanA dhAraka puruSo evo niyama kare che ke huM amuka dizAmAM amuka samudra sudhI, amuka nadI sudhI, amuka aTavI sudhI, amuka deza sudhI ke ATala yojana sudhI jaIza, tenI bahAra nahi jAuM. parigrahanI lAlasAo ochI thatAM ema karavAthI hiMsAdi pApa svayameva aTakI jAya che. 69. e pramANe digvirati vrata dhAraNa karanArAone maryAdAnI bahAra zuM thAya che te kahe chemaryAdA bahAra aNuvratane mahAvratano bhAva zloka 70 anvayArtha :- [ avaghe: ] karelI maryAdAnI [ vRtti: ] bahAra [ anupAnaMti Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 201 "aNuvratAni prapadyanta' vAM? "paMghamadAvratapariti' vaSa? "ghAratAM'' kAni ? 'digvrtaani'| kutastatpariNatiM prpdynte| 'aNupApaprativirate:' sUkSmamapi pApaM prativarate: vyAvRttei: yA? "vadi:' smAta? "vadhe: ' tamaryAvAyA: 70 nA tathA teSAM tatpariNatAvaparamapi hetumAha: prtyaakhyaantnutvaanmndtgshcrnnmohprinnaamaaH| sattvena dukhadhArA mahAvratAya prklpynte|| 71 / / virakta ] sUkSma pAponA tyAgathI [tivratAni] divrato [ dhArayatAma] dhAraNa karanArAonAM [NuvratAna] aNuvrata, [pamadAvrataparitima] pAMca mahAvratonI pariNatine (sadazatAne) [vpadyanta] prApta thAya che. TIkA :- "aNuvratAni prapadyanta' aNuvrato prApta thAya che. kone? pamadAvrataparigatina' pAMca mahAvratonI pariNatine. konA (aNuvrata)? "ghArayatAma dhAraNa karanArAonAM. zuM? "tivratAni' divrato. zAthI temanI (mahAvratonI) pariNatine prApta thAya che? "gaypApaMprativirate.' sUkSma pAponA (paNa) tyAgathI. kyAM? "vadi:' bahAra. konI (bahAra)? "avadhe:' karelI maryAdAnI (bahAra). bhAvArtha :- karelI maryAdAnI bahAra sUkSma hiMsAdika pAponA tyAgathI, divratadhArIonAM aNuvrata pAMca mahAvratonA pariNAmane prApta thAya che arthAt upacArathI teo mahAvrata kahevAya che, kintu aMtaraMgamAM mahAvratonA nimittarUpa ghAtaka pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanI sattA rahevAthI teo paramArthataH mahAvrata kahI zakAtA nathI. divratadhArIne karelI maryAdAnI bahAra tRSNA ghaTI jAya che. bahAranA kSetra saMbaMdhI koI prakArano vikalpa manamAM utpanna thato nathI. ane traNa-sthAvara jIvonI hiMsAnA AsavabhAvano abhAva thAya che. A kAraNathI te maryAdA bahAranA kSetramAM mahAvratI samAna AcaraNa kare che. 70. tathA temane (aNuvratone) mahAvratonA pariNAmane paNa prApta thavAmAM bIjAM kAraNa kahe chemaryAdA bahAra aNuvrata upacarita mahAvrata che zloka 71 anvayArtha :-[pratyAraNyAnatanuvA] pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyano maMda udaya Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 202 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda'crnnmohprinnaamaa' bhaavruupaashcaaritrmohprinntyH| 'kalpyante' upcrynte| kimarthaM ? mhaavrtnimittN| kathaMbhUtAH santaH ? " sattvena' 'duravadhArA' astitvena mahatA' kssttenaavdhaarymaannaaH| santo'pi te'stitvena lakSayittuM na zakyanta ityrthH| kutaste 32vadhA2T:? "manvata' tizayenAnuc : mandrataratvamagreSAM chata:? "pratyArathAnatnutvaat / pratyAkhyAnazabdena hi pratyAkhyAnAvaraNAH dravyakrodhamAnamAyAlobhA gRhynte| nAmaikadeze hi pravRttAH zabdA nAmnyapi vartante bhiimaadivt| pratyAkhyAnaM hi savikalpena hiMsAdiviratilakSaNa: saMyamastadAvRNvanti ye te pratyAkhyAnAvaraNA dravyakrodhAdayaH, yadudaye hyAtmA kAtsyA'ttadviratiM kartuM na zaknoti, ato dravyarUpANAM krodhAdInAM tanutvAnmandodayatvAdbhAvarUpANAmeSAM mandataratvaM siddhaM / hovAthI [maMta2T:] atyaMta maMda avasthAne prApta thayela, [sattvanadu:vadhAreT:] astitvapaNe (teo che evA hayAtI rUpe) mahAmuzkelIthI jANavAmAM Ave tevA [ varamo pariNAma:] cAritramohanIyanAM pariNAmone [madAvratAya pravaccejo] mahAvrata jevA kalpavAmAM Ave che. TIkA :- "varAmodapariNAma:' bhAvarUpa cAritramohanA pariNAmo "pravacanta' kalpavAmAM Ave che-upacArathI kahevAmAM Ave che. zA rUpe? mahAvrata tarIke. kevAM te pariNAmo? "satvena phu:vadhAreT:' "teonuM astitva che" -ema mahAmuzkelIe nirdhAra karI zakAya tevA astipaNe paNa teo lakSamAM na AvI zake tevA. zAthI teo mahAmuzkelIe nirdhAra karI zakAya tevA che? "manvataYT:' atizaya maMda che evA hotA thakA. teo atimaMda paNa zAthI che? "pratyAkyAnatanutvati' pratyAkhyAna zabdathI pratyAkhyAnAvaraNa dravyakrodha-mAna-mAyA-lobha samajavAM kAraNa ke nAmanA eka dezane kahenArA zabdo AkhA nAmane paNa batAve che, bhImAdinI mAphaka. (jema bhIma kahevAthI bhImasena samajAya che tema) kemake pratyAkhyAna zabdano artha vikalpapUrvaka hiMsAdi pAponA tyAgarUpa saMyama thAya che; te saMyamane je AvaraNa kare teo arthAta jemanA udayathI A jIva hiMsAdi pApono saMpUrNapaNe tyAga karavA mATe samartha thaI zakato nathI teo pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA, lobha kahevAya che. tethI dravyarUpa krodhAdinA pAtaLApaNAnA nimitte-maMda udayanA nimitte bhAvarUpa cAritramohanA pariNAmonuM atyaMta maMdapaNuM siddha che. bhAvArtha :- "pratyAkhyAnAvaraNa" kaSAyanuM maMda pariNamana hovAthI cAritra Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 203 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra nanu kutaste mahAvratAya kalpyante na punaH sAkSAnmahAvratarUpA bhavantItyAha: paJcAnAM pApAnAM hiMsAdInAM mnovcHkaayaiH| kRtakAritAnumodaistyAgastu mahAvrataM mhtaam||72|| 'tyAgastu' punarmavrataM bhvti| keSAM tyAgaH 'hiMsAdInAM' 'pNcaanaaN'| kathaMbhUtAnAM 'pApAnAM' paapopaarjnhetubhuutaanaaN| kaisteSAM tyAgaH 'mnovcHkaayaiH'| tairapi kaiH mohanIya karmanA pariNAma paNa mandatara thaI jAya che. teo "che' vidyamAna che evuM paNa mahA muzkelIthI nakkI karI zakAya che, kintu te pariNAmo mahAvratone vikRta kare che, kAraNa ke temane pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyano udaya che. ane jyAM sudhI kaSAya-vedanIyanI trIjI cokaDI (pratyAkhyAnAvaraNa krodha-mAna-mAyA-lobha) no abhAva na kare tyAM sudhI mahAvrata pragaTe nahi evo siddhAMta che. karelI maryAdAonI bahAranA kSetromAM sthAvara jIvonI hiMsA, corI Adi sUkSma pAponI pravRttiono tathA potAnA nimitte thavA saMbhavita virodhI, AraMbhI ane udyamI sthUla hiMsAno parityAga hovAthI, guNavratI zrAvakanAM aNuvrata upacArathI mahAvratapaNAne pAme che. 71. temAM (divratamAM maryAdAnI bahAra zrAvakanAM aNuvratomAM) mahAvratanI kalpanA kema karavAmAM Ave che (arthAt upacArathI teo mahAvrata kema kahevAya che, ane teo sAkSAt mahAvratarUpa kema nathI? te kahe che mahAvratanuM lakSaNa zloka 72 anvayArtha - [ hiMsAlInAma] hiMsA Adika [pInAma] pAMca [pApAnAma] pApono [manovava:vArya ] mana, vacana ane kAyathI tathA [ tavAritAnumo:] kRta, kArita ane anumodanAthI [tyA :] tyAga karavo te [madatAna] (chaThThA Adi guNasthAnavarsI) mahApuruSonuM [madAvratama] mahAvrata che. TIkA :- "tyA/stu' tyAga mahAvrata che. kono tyAga? "hiMsAlInA pazcInama' hiMsAdi pAMcano. kevA ( pAMcano )? "pApAnAma' pApanA upArjanamAM kAraNabhUta (hiMsAdi pApono). temano tyAga konI dvArA "manovava:41: ' mana, vacana ane kAryo dvArA. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 204 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdavRtva tyA? "kRtavaritAnumo.' yamartha:- hiMsAvInAM manasA kRtkaaritaanumodaistyaagH| tathA vacasA kAyena ceti| keSAM taistyAgo mahAvrataM ? 'mahatAM' pramattAdiguNasthAnavartinAM vishissttaatmnaam||72|| idAnIM digvirativratasyAticArAnAha UrdhvAdhastAttiryagvyatipAtA: kssetrvRddhirvdhiinaam| vismaraNaM digviratetyAzAM: paJca mnynte||73|| vaLI tethI paNa zI rIte tyAga ? "vRtavaritAnumoDhyA :' kRta, kArita ane anumodanAthI tyAga. artha e che ke hiMsAdino (pAMca pApono ) manathI kRta, kArita ane anumodanAthI tyAga, vacanathI kRta, kArita ane anumodanAthI tyAga ane kAyathI kRta, kArita ane anumodanAthI tyAga. temanAthI (kRta, kArita ane anumodanAdi nava koTithI tyAgarUpa mahAvrata kone hoya che? "madatAma' pramattAdi guNasthAnavartI viziSTa mahAtmAone. (hiMsAdi pAMca pApono kRta, kArita ane anumodanA Adi nava koTithI tyAga karavo-te mahAvrata che.) bhAvArtha - mana, vacana, kAya tathA kRta, kArita, anumodanAnA bhAvathI-e nava vikalpothI arthAta manathI kRta, kArita, anumodanA bhAvathI, vacanathI kRta, kArita, anumodanAbhAvathI ane kAyathI kRta, kArita, anumodanAbhAvathI-ema nava koTithI hiMsAdika pApono parityAga karavo te mahAvrata kahevAya che. te mahAvrata pramattasayata nAmanA chaThThI guNasthAnathI ja hoya che kemake temane kaSAyanI traNa cokaDIno abhAva hoya che. divratadhArIone paNa maryAdA bahAra pAMca pApono nava koTithI tyAga hoya che; paraMtu temano te tyAga sAkSAt mahAvratarUpa nathI, kAraNa ke temanA mahAvratane vikRta kare yA ghAte tevo pratyAkhyAnAvaraNa krodha-mAna-mAyA-lobhano udaya nimitta hoya che. tethI divratadhArIone karelI maryAdAnI bahAra pAMca pApono tyAga sAkSAt mahAvratarUpa hoto nathI paraMtu te upacarita mahAvratarUpa hoya che. (vadhu mATe jAo, zloka 71 no bhAvArtha.) 72. have digvirati vratanA aticAra kahe che digvirati vratanA aticAra zloka 73 anvayArtha - ajANatAthI athavA pramAdathI [ rastAvirya vyatipAtA:] Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 205 'digvirataratyAzA' atIcArAH 'paMca mnynte''bhyupgmynte| tathA hi| ajJAnAt pramAdAdvA Urdhvadizo'dhastAdizastiyaMgdizazca vyatIpAtA 'vizeSeNAtikramaNAni tryH| tathA'jJAnAt pramAdAdvA kSetravRddhiH' kssetraadhikyaavdhaarnnN| tathA' vadhInAM' digvirate: kRtamaryAdAnAM vismaraNa' miti||73|| upara, nIce tathA tirthaka dizAonI maryAdAnuM ullaMghana karavuM, [ kSetravRddhiH] kSetranI maryAdA vadhArI levI ane [kavaghInAma] karelI maryAdAone [vismaraNama] bhUlI javI te [pa ] pAMca [ phivirate:] divratanA [ atyArA:] aticAro [ manyanta] mAnavAmAM AvyA che. TIkA :- 'phiviratera-AzaT:' diggatanA aticAro "parza mItte' pAMca mAnavAmAM AvyA che te A pramANe che-ajJAnathI (ajANatAthI ) vA pramAdathI 'dhvadhastAttiryavyatipAtI:' nIcenI dizA, uparanI (Urdhva) dizA tarapha tiryaka dizAonI maryAdAonuM ullaMghana karavuM, temano vizeSa prakAre atikrama karavo-e traNa (aticAro) tathA ajANatAthI ke pramAdathI "kSetravRddhi:' kSetranI vRddhi karavI ane yavadhInAM' divratanI karelI maryAdAonuM "vismara' vismaraNa thavuM (e pAMca digdatanA aticAro che.), bhAvArtha :- divratanA pAMca aticAro mAnavAmAM AvyA che. ane te nIce pramANe che:ajANatAthI ke pramAdathI1. UrdhvabhAga vyatikrama- uparanI dizAmAM karelI maryAdAnuM ullaMghana karavuM parvata ane vRkSa AdinA zikhara upara karelI maryAdAnI bahAra caDhavuM. 2. adhobhAga vyatikrama-nIcenI dizAmAM karelI maryAdAnuM ullaMghana karavuM kUvo, vAva, samudra AdimAM karelI maryAdA karatAM vadhu nIce UtaravuM. 3. tiryazmAga vyatikrama- tiryam dizAomAM karelI maryAdAnuM ullaMghana karavuM. 4. avadhi-vismaraNa-karelI maryAdAone bhUlI javI. 5. kSetravRddhi-kSetranI maryAdAne vadhArI devI. karelI maryAdAonuM ullaMghana jo ajANatAM yA asAvadhAnIthI karavAmAM Ave . vizeSAtimAri ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 206 ratnakaraDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMda'idaaniimnrthdnnddvirtilkssnnN dvitIyaM guNavrataM vyAkhyAtumAha abhyantaraM digavadherapArthakejyaH spaapyogejyH| viramaNamanarthadaNDavrataM viduvrtdhraagrnnyH|| 74 / / 'anarthadaNDavrataM vidu'rjaannti| ke te? 'vratadharAgraNyaH' vratadhAraNAM yatInAM madhye'graNyaH prdhaanbhuutaastiirthNkrdevaadyH| 'viramaNaM vyaavRttiH| kejyaH ? 'sapApayogejyaH' pApena saha yoga: sambandhaH pApayogastena saha vartamAnebhyaH paapopdeshaadynrthdnnddemyH| kiMviziSTejyaH ? 'apArthakejyaH' nisspryojnejyH| kathaM tejyo virmnnN| 'abhyantaraM digavadhe:' digavadherabhyantaraM yathA bhavatyevaM tejyo virmnnN| ataeva digvirativratAdasya to tethI anAcArano doSa thato nathI, paraMtu aticArano doSa lAge che. jo irAdApUrvaka jANIjoIne yA lobhavazAt maryAdAnuM ullaMghana karavAmAM Ave to tethI vratabhaMga thAya che. A vAta TIkAkAre "majJAnAta kamAvAta vA' zabdo dvArA spaSTa karI che. 73. have anarthadaMDanI viratisvarUpa bIjA guNavratanuM vyAkhyAna karatAM kahe che anarthadaMDavratanuM svarUpa zloka 74 anvayArtha - '[vratadhara [9] vratadhArIomAM pradhAna tIrthaMkaradeva, [ viSe:]. dizAonI (karelI) maryAdAnI [ ttarama] aMdara [sapArthaphrentha:] prayojanarahita [sapA5yogya:] pApasahita mana, vacana, kAyanI pravRttiothI [ viramaNama] aTakavuM ( virakta thavuM) tene [anartha Tuvratana] anarthadaMDavrata [viduH] kahe che. TIkA- "anarthadraSphavrata vidu:" anarthadaMDavrata jANe che-kahe che. koNa te (kahe che)? vratadharakhya:' vratadhArI muniomAM pradhAnabhUta tIrthaMkaradeva Adi, (kone kahe che?) 'viramagama' vyAvRttine (viraktine), konAthI (vyAvRtti, ) "sapApono nya:' pApasahita yoga eTale saMbaMdha-te pApayoga (yoga) sahita vartatA pApopadezAdi anarthadaMDathI (vyAvRtti). kevA anarthadaMDothI? "mapatha :' niprayojana (anarthadaMDathI). temanAthI kevI rIte vyAvRtti? "svaMtaraMthavidhe.' dizAonI maryAdAnI aMdara thAya temanAthI vyAvRtti. tethI digvirativratathI Ano bheda che-AnuM judApaNuM 1. idAnI dvitIyamanarthadaNDavrataM iti kh| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 207 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra bhedH| tadavrate hi maryAdAto bahi: pApopadezAdiviramaNaM anarthadaNDavirativrate tuH tato'bhyantare tadviramaNaM / / 74 / / atha ke te anarthadaNDA yato viramaNaM syAdityAha 'pApopadezahiMsAdAnApadhyAnaduHzrutI: pnyc| prAhuH prmaadc-mnrthdnnddaandnndddhraaH|| 75 / / daMDA iva daNDA azubhamanovAkkAyAH parapIDAkaratvAt, tAnna dharantItyadaNDadharA che. kAraNa ke diggatamAM maryAdAnI bahAra pApopadezAdithI virati (vyAvRtti) hoya che ane anarthadaMDavirati vratamAM to maryAdAnI aMdara tenAthI (arthAt pApopadezAdithI) vyAvRtti hoya che. bhAvArtha :- diggatamAM karelI maryAdAnI aMdara niprayojana (bematalaba) pApopadezAdirUpa pApapUrNa mana-vacana-kAyanI pravRttithI viramavuM-virakta thavuM tene tIrthaMkaradevAdi anarthadaMDavata kahe che. divratamAM ane anarthadaMDavratamAM phera (taphAvata) e che ke digdatamAM karelI maryAdAnI bahAra pApopadezAdi saMbaMdhI mana-vacana-kAyanI pravRttithI vyAvRtti ( virakti) hoya che, jyAre anarthadaMDavratamAM divratathI karelI maryAdAnI aMdara prayojanarahita pApopadezAdinI pravRttithI vyAvRtti hoya che. 74. have te anarthadaMDa kyA che ke jenAthI vyAvRtti hovI joIe? te kahe che anarthadaMDanA bheda zloka 75 anvayArtha :- [ SkAra:] mana, vacana ane kAyanA yoganI azubha pravRttirUpa daMDathI rahita gaNadharAdika [pApopavezahiMsAlInApathyanakumutI:] pApopadeza, hiMsAdAna, apadhyAna, duHzruti ane [pramAvavaryA] pramAdacaryA-e [pagya] pAMcane [anarthAna] anarthadaMDa [prAdu:] kahe che. TIkA :- "mamhArA:' mana, vacana, kAyanI azubha pravRtti bIjAne pIDAkAraka 1. anarthadaNDaH paMcadhA'padhyAnapApopadezapramAdAcaritahiMsApradAnAzubhazruti bhedaat|| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 208 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdagnndhrdevaadyste praahuH| kAn ? 'anrthdnnddaan'| kati? 'pNc'| kathamityAha 'pApetyAdi / pApopadezazca hiMsAdAnaM ca apadhyAnaM ca duHzrutizca etAzcatastra: 'pramAdacaryA' ceti pNcaamii||75||| tatra pApopadezasya tAvat svarUpaM prarUpayannAha 'tirykkleshvnnijyaahiNsaarmbhprlmbhnaadiinaam| kathAprasaGgaH prasava: smarttavyaH pApa updeshH|| 76 / / hovAthI te daMDa samAna che. te daMDane je dhAraNa karatA nathI (arthAt te azubha pravRttirUpa 6'thI 4 2hita cha) me 4 2952vAhi 'prAhu:' he che. hone he cha ? 'anarthadaNDAn' anartha6'ne. te cha? 'paJca' 5iya. rIte? te cha 'pApetyAdi' popaTe, hiMsAhAna, 15dhyAna bhane duHzruti-se yA2. ( anartha67) bhane 5iyamo 'pramAdacaryA' prAdhyA ( anartha6 ). bhAvArtha - prayojana vinA mana-vacana-kAyarUpa yoganI parane pIDAkAraka azubha pravRttine anarthadaMDa kahe che. tenA pAMca bheda kahyA che1. popadeza, 2. hiMsAhAna, apadhyAna, 4. duHzruti, bhane 5. mAdhyayA. darekanuM svarUpa granthakAra svayaM AgaLa batAvaze. 75. temAM ( pAMca anarthadaMDomAM) prathama pApopadezanAM svarUpanuM prarUpaNa karIne kahe che pApopadeza anarthadaMDanuM svarUpa zloka 76 anvayArtha :- [ tiryaklezavaNijyAhiMsArambhapralambhanAdInAm] tiryayone 1. klezatiryagvaNijyAvadhakAraMbhakAdiSu pApasaMyutaM vacanaM paapopdeshH| tadyathAasmin deze dAsA dAsyaH sulabhAstAnamuM dezaM nItvA vikraye kRte mahAnarthalAbho bhavatIti kleshvnnijyaa| gomahiSyAdInamutra gRhItvA'nyatra deze vyavahAre kRte bhUrivittalAbha iti tirygvnnijyaa| vAgurikasaukarikazAkunikAdibhyo mRgavarAhazakuntaprabhRtayo'muSmin deze santIti vacanaM vadhakopadezaH AraMbhakebhyaH kRSIvalAdibhyaH kSityudakajvalanapavanavanaspatyAraMbho'nenopAyena kartavya ityAkhyAnamAraMbhakopadezaH ityevaM prakAraM pApasaMyuktaM vacanaM paapopdeshH| 2. prasavaH kathAprasaGgaH gh| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 209 'smartavyo'jJAtavya:| : ? 'pApopaveza: ' pApa: pApovArbanahetu paveza: kathaMbhUtaH? -- kathAprasaMga: ' kathAnAM tiryakklezAdivArtAnAM prasaMga: punaH punaH pravRttiH / oiviziSTa: ? ' prasava:' prastUta kRti prabhava: utpAvaLa: beSAmityAha- 'tiryaMjityAvi', tiryakklezazca hastidamanAdiH, vaNijyA ca vaNijAM karma krayavikrayAdi, hiMsA ca prANivadhaH, -- AraMbhazca ' kRSyAdi:, ' pralambhanaM ' ca vaMcanaM tAni AdiryeSAM manuSyaklezAdInAM tAni tathoktAni teSAm / / 76 / / atha hiMsAdAnaM kimityAha kaleza upajAvanArI, vANijyanI (kharIdavA-vecavAnA vyApAranI ), hiMsAnI AraMbhanI tathA ThagAI AdinI [thAprasaMT prasava: ] ( pApa upaje evI) kathAono prasaMga utpanna karavo tene [ pAva: upaveza: ] pApopadeza anarthadaMDa [ smartavya: ] jANavo. TIkA :- 'smartavya:' jANavo joIe. zuM ? 'pApa: upaveza:' pApano upadezapApa eTale pApa upArjana ka2vAmAM kAraNabhUta evo upadeza. kevo (upadeza ) ? ' thAprasaMT: ' tiryaMca, kalezAdinI vArtAonA prasaMgarUpa (upadeza ) arthAt temanI (vArtAonI ) vAraMvAra pravRttirUpa ( upadeza ); kevA prakArano ? 'prasava:' utpanna kare te prasava-utpAdaka. kono ( utpAdaka ) te kahe che- 'tiryaMjityAvi' tiryavajJeza: hAthIne damanAdi, 'vaLikhyA ' vANijyane kharIdavA-vecavAnI kriyA, 'hiMsA' prANIno vadha, 'Arambha:' khetI Adi, 'pratambhanan' ThagavuM, vagere manuSyane kalezAdirUpa ukta kAryone (utpanna kare tevI kathAonA prasaMgane pApopadeza anarthadaMDa kahe che.) - bhAvArtha :- tiryaMcone kaleza utpanna kare tevo upadeza, vyApAra saMbaMdhI upadeza, hiMsA tathA AraMbhano upadeza, chetarapiMDIno upadeza vagere niSprayojana pApanA upadezane arthAt tevAM pApa utpanna kare tevI vArtAonA prasaMgane vAraMvAra upasthita karavA tene pApopadeza anarthadaMDa kahe che. 76. have hiMsAdAna zuM che te kahe che 1. klezatiryagvANijyAvadhakAraMbhakAdiSu pApasaMyutaM vacanaM paapopdeshH| Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 210 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaprshukRpaannkhnitrjvlnaayudhshrRnggishrRNkhlaadiinaam| vadhahetUnAM dAnaM 'hiMsAdAnaM bruvanti budhaaH|| 77 / / 'hiMsAvAne kUvatti' che te? "sudhA' gaLadharavAyadA viruM tata? "na' yatkeSAM ? 'vadhahetUnAM' hiNsaakaarnnaanaaN| keSAM tatkAraNAnAmityAha- 'prshvityaadi| parazuzca kRpANazca khanitraM ca jvalanazcA''yudhAni ca kSurikAlakuTAdIni zrRMgi ca viSasAmAnyaM zrRMkhalA ca tA Adayo yeSAM te tthoktaastessaam|| 77 / / idAnImapadhyAnasvarUpaM vyAkhyAtumAha hiMsAdAna anarthadaMDanuM svarUpa zloka 77 anvayArtha - [ qdhA:] gaNadharAdika budha jano, [vadhatunAma] hiMsAnAM kAraNa evA, [parazupArivatriSnananA yudhaRairavatAvInAna] pharasI, talavAra, kodALIpAvaDA, agni, astra-zastra ( laDAInAM hathiyAra), viSa, beDI (sAMkaLa) AdinuM [vAna+] devuM tene [ hiMsAvAna] hiMsAdAna anarthadaMDa [ yuvatti] kahe che. TIkA - 'hiMsAvAne ghuvatti' hiMsAdAna kahe che. koNa che? "hudhA: gaNadharAvAdi; te zuM che? 'vAna' dAna. konA kAraNarUpa? "vadhatUnAma' hiMsAnA kAraNorUpa hiMsAnAM kAraNorUpa zuM zuM che, te kahe che "pazciAtyAdri' pharasI, kRpANa (talavAra), kodALI-pAvaDA, agni, Ayudha (laDAInAM hathiyAro), charI, kaTArAdi, kAlakUTAdi viSa, sAMkaLa (beDI) Adi tenuM dAna devuM tene hiMsAdAna kahe che.) bhAvArtha - manuSya tathA tiryaMconI hiMsAnA kAraNabhUta pharasI, talavAra, kodALIpAvaDA, agni (baMdUka, topa, bomba vagere), Ayudha (astra-zastra), viSa, beDI (sAMkaLa) Adi hiMsAnAM sAdhano bIjAne ApavAM tene buddhimAna AcArya hiMsAdAna anarthadaMDa kahe che. 77. have apadhyAnanA svarUpanuM vyAkhyAna karavAne kahe che 1. viSazastrAgnirajjukazAdaNDAdihiMsopakaraNapradAnaM hiNsaaprdaanmityucyte| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 211 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra vadhabandhacchedAdedveSAdrAgAca prkltraadeH| AdhyAnamapadhyAnaM zAsati jinazAsane vishdaaH|| 78 / / "puSyAnuM zAsati' pratipAdattA te? "vizavA' vivakSa: vava ? "jinazAsane' viOM tata ? "madhyAna' vittano vasya? "vadhavaMdhachevADa'smAta? ''SAta' na devataM dezAvara " ' dhyAno sya? " trAle'78AA sAmprataM duHzrutisvarUpaM prarUpayannAha apadhyAna anarthadaMDanuM svarUpa zloka 78 avayArtha :- [ jinazAsane viza:] jinazAsanamAM jainadharmamAM vicakSaNa puruSo, [SAna] vaiSanA kAraNe [ vadhavacchavAve] vadha, baMdha ane chedAdinuM [2] ane [ VIR] rAganA kAraNe [52natrA ] pArakI strI AdinuM [ dhyAnama] vAraMvAra cintavana karavuM tene, [[dhyAnama] apadhyAna nAmano anarthadaMDa [ zAsati] kahe che. TIkA :- "SAta' daiSanA kAraNe "vadhavacchavAle.' vadha, baMdha ane chedAdinAM 'AdhyAne' cintanane tema ja "rA'vI' rAganA kAraNe 'parachatrAdhe.' parastrI AdinA dhyAnane "jinazAsane viza:* jinazAsanamAM vicakSaNa puruSo "apadhyAna zAsati' apadhyAna nAmano anarthadaMDa kahe che. bhAvArtha - rAgathI anyanI strI tathA daiSathI paraputrAdikano vadha, baMdha ane chedAdi thAya evuM ciMtavana karavuM tene jinazAsanamAM kuzaLa vidvAno apadhyAna anarthadaMDa kahe che. 78. have duHzrutinuM svarUpa prarUpaNa karI kahe che 1. pareSAM jayaparAjayavadhA'GgacchedasvaharaNAdi kathaM syAditi manasA cintnmpdhyaanN| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 212 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra (bhagavAna zrIkuMdakuMdaaarmbhsnggsaahsmithyaatvdvessraagmdmdnaiH| cetaH kaluSayatAM zrutiravadhInAM duHshrutirbhvti|| 79 / / kutirmavati', vAsa? "zrutiH' zrava cheSa? "avadhIna' zAstrI $i kurvatAM ? 'kaluSayatAM malinayatAM' kiM tat ? 'cetaH' krodhamAnamAyAlobhAdyAviSTaM cittaM kurvtaamityrthH| kai:kutvetyAha- 'AraMbhetyAdi' AraMbhazca kRSyAdiH saMgazca parigrahaH tayoH pratipAdanaM vArtAnItau vidhiiyte| 'kRSiH pazupAlyaM vANijyaM ca vArtA' ityamidhAnAt, sAhasaM cAtyadbhutaM karma vIrakathAyAM pratipAdyate, mithyAtvaM cAdvaitakSaNikamityAdi, pramANaviruddhArthapratipAdakazAstreNa kriyate, dveSazca vidveSIkaraNAdizAstrebhidhIyate duHzruti anarthadaMDanuM svarUpa zloka 79 anvayArtha :- [ sAraMmajasAdamithyAtvaSaRTImama:] AraMbha, saMga (parigraha), sAhasa, mithyAtva, dveSa, rAga, mada ane viSayabhogo dvArA [ veta] cittane [ gSathatA] kaluSita karanAra, [ navaghInAma] zAstronuM [zrutiH] zravaNa karavuM te [TukRti]duzruti nAmano anarthadaMDa [ mavati ] che. TIkA :- "tutirmavati' duHzruti che. te zuM che? "kRti:' zravaNa. konuM (zravaNa)? vaghInAma' zAstronuM. zuM karato (zAstronuM)? "suSayatAna' kaluSita malina karatAM. kone (malina karatAM)? "veta:' cittane. cittane krodha, mAna, mAyA ane lobhathI AviSTa karatAM evo artha che. zA vaDe karIne? te kahe che- "mAraMmetyAti' AraMbha eTale kRSi Adi ane saMga eTale parigraha baMne saMbaMdhI dhaMdhAnuM pratipAdana nItizAstramAM karavAmAM AvyuM che. "pfs: pazupatyei vALaSya va vArtA" kRSi, pazupAlana, vANijya saMbaMdhInuM pratipAdana te vArtA che evA vacanathI sAhasa eTale ati adbhuta karma-tenuM pratipAdana vIrakathAmAM karavAmAM AvyuM che; mithyAtvanuM pratipAdana-advaita ane kSaNika ityAdi (anekAntavAda) - tenuM varNana pramANaviruddha arthapratipAdaka zAstrathI karavAmAM AvyuM che. vaiSanuM kathana vidveSa Adi utpanna kare tevA 1. hiNsaaraagaadiprvrditdussttkthaashrvnnshikssnnvyaavRttirshubhshritirityaakhyaayte| 2. kRSiH pazupAlyavANijyA ca gh| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 213 rAgazca vazIkaraNAdizAstreNa vidhIyate, madazca varNAnAM brAhmaNo guru' rityAdigranthAjjJAyate, madanazca 'ratiguNavilAsapatAkAdizAstrAdutkaTo bhavati taiH etaiH kRtvA cetacakaluSayatAM zAstrANAM shrutirduHshrutirbhvti|| 79 / / adhanA pramAdacaryAsvarUpaM nirUpayannAha kSitisaliladahanapavanArambhaM viphalaM vnspticchedN| saraNaM sAraNamapi ca pramAdacaryAM prbhaassnte||80|| zAstrathI karavAmAM AvyuM che, rAganuM kathana vazIkaraNAdi zAstrathI karavAmAM AvyuM che, "caturvarNomAM brAhmaNa guru che" -ityAdi granthathI madanuM (ahaMkAranuM hovuM jANavAmAM Ave che.) ane ratiguNavilAsa patAkAdi zAstrathI madana utkRSTa (tIvra-ugra) bane che. e vaDe (AraMbha, parigrahAdi vaDe) karIne cittane kaluSita karanAra zAstronuM zravaNa te duHzruti anarthadaMDavata che. bhAvArtha :- je AraMbha, parigraha, sAhasa, mithyAtva, dveSa, rAga, mada ane madana (kAma) nuM kathana karI cittane kaluSita (malina) kare tevAM zAstronuM zravaNa karavuM tene duHzruti anarthadaMDa kahe che. kRSizAstrAdi AraMbhanuM, rAjavidhA, vaNigvidhAnA graMthAdi parigrahanuM, vIrakathAabhimanyu nATakAdi sAhasanuM, pramANaviruddha, advaita zAstrAdi mithyAtvanuM, kauTilyapurANAdi rAganuM, vazIkaraNazAstrAdi dveSanuM, "varNomAM brAhmaNa guru che' ityAdi pratipAdaka zAstrAdi madanuM ane ratirahasya, bhAminIvilAsa graMthAdi madana (viSayabhoga ) nuM pratipAdana karI cittane kaluSita kare che. mATe tevAM zAstronuM ( vikathA) nATaka, upanyAsa, kahAnI AdinuM paThana, pAThana, zravaNa ane manana te duHzruti anarthadaMDa che. 79. have pramAdacaryA anarthadaMDanA svarUpanuM nirUpaNa karI kahe che pramAdacaryA anarthadaMDanuM svarUpa zloka 80 anvayArtha:-[vinama] koI matalaba (prayojana) vinA [ kSitisanidana] . tivistAranANapatA vAri ghA 2. prayojanamantareNApi vRkSAdicchedana-bhUmikaTTana-salilasecana-vadhakarma pramAdacaritamiti kthyte| Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda . ' pramAyante' pratipAyanti zaM? 'pramAvavaryA oi tavityAda- 'kSitItyAvi' kSitizca salilaM ca dahanazca pavanazca teSAmArambhaM kssitikhnnslilprkssepnndhnprjvlnpavanaxLalakSanuM iivaziSTa? 'vilaM' niyonanA tathA ' vanaspatiDvaM' vinaM na kevalametadeva kintu 'saraNaM sAraNamapi ca saraNaM svayaM niSprayojanaM paryaTanaM sAraNamanyasya niSprayojanaM gamanapreraNaM / / 80 / / evamanarthadaNDavirativrataM patipAdyedAnIM tasyAtIcArAnAha 214 pavanArambham] kSiti-AraMbha ( jamIna khodavI ), salila-AraMbha ( pANI vahevaDAvavuMDhoLavuM ) dahana-AraMbha ( agni saLagAvavo ), pavana-AraMbha ( pavana nAkhavo ), [vanaspativhevan] vanaspatino cheda karavo, [saraLav] svayaM ghUmavuM, [sAraLam] bIjAone ghUmAvavuM-tene [pramAvavaryAn] pramAdacaryA (anarthadaMDa ) [ pramASanta ] kahe che. . TIkA :- 'pramASanta' pratipAdana kare che-kahe che. zuM (kahe che) ? 'pramAvavaryAn' pramAdacaryA. te zuM che? te kahe che- ' kSitItyAvi' jamIna, pANI, agni ane pavana temano AraMbha arthAt jamIna khodavI, pANInuM prakSepaNa karavuM (DhoLavuM), agni saLagAvavo ane pavana ( utpanna ) karavArUpa AraMbha. kevo (AraMbha ) ? 'vir' niSprayojana tathA 'vanaspatichevuM ' niSprayojana-viphaLa vanaspatine chedavI. kevala e ja nahi, kintu 'saraLa sAraLamapi = ' svayaM niSprayojana bhaTakavuM ane bIjAne niSprayojana bhaTakavA preraNA karavI ( -e badhI niSprayojana AraMbhajanaka kriyAne pramAdacaryA anarthadaMDa kahe che.) bhAvArtha :- kSiti AraMbha (jamIna khodavI ), salila AraMbha (pANI DhoLavuM), dahanAraMbha ( agni saLagAvavo ), pavanAraMbha (pavana calAvavo) tathA vanaspati toDavI, niSprayojana ahIM tahIM bhaTakavuM ane anyane vinA kAraNa bhaTakavA mATe preraNA karavI vagere niSprayojana AraMbhajanaka kriyAne pramAdacaryA anarthadaMDa kahe che. 80. e pramANe anarthadaMDavirati vratanuM pratipAdana karIne have tenA aticAro kahe che Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 215 kAnajainazAstramALA ] ratnakaraDaka zrAvakAcAra kandarpa kautkucyaM maukharyamatiprasAdhanaM pcc| asamIkSya cAdhikaraNaM vytiityo'nrthdnnddkRdvirteH|| 81 / / 'vyatItayo ' 'tIcArA bhvnti| kasya ? 'anarthadaNDakRdvirateH' anartha niSprayojanaM daNDaM doSaM kurvantItyanarthadaMDakRtaH pApopadezAdayastepAM viratiryasya tsy| kati ? 'pNc'| kathamityAha- 'kandarpatyAdi' , rAgodrekAtprahAsamizro bhaNDimApradhAno vacanaprayoga: kaMdarpaH prahAso bhaMDimAvacanaM bhaMDimopetakAyavyApAraprayuktaM kautkucyaM, dhASyaprAyaM bahupralApitvaM maukharyaM, yAvatArthenopabhogaparibhogau bhavatastato'dhikasya karaNamatiprasAdhanam, etAni catvAri, asamIkSyAdhikaraNaM paMcamaM asamIkSya prayojanamaparyAlocya Adhikyena kAryasya karaNamasamIkSyAdhikaraNaM / / 81 / / anarthadaMDavratanA aticAra zloka 81 anvayArtha :- [ kandarpama] 514 sAthe maziSTa vayana muThe, [ kautkucyam] zarIranI huyeSTA sAthe aziSTa vayana j, [ maukharyam ] vRthA paDu 56 32yo, [atiprasAdhanam ] bhogopabhoganI sAmagrI ||1shyt|| 2di vadhu bheTI 62vI, [ca] bhane [asamIkSya adhikaraNam] vin| viyAre. ma 2- [paJca] 5i [anarthadaNDakRdvirateH ] anarthaharuvirati pratana [vyatItayaH ] tiyAro . East :- 'vyatItayaH' matiyArI cha. ona ? 'anarthadaMDakRdvirateH' manaha'virati prtn| anartha niSprayo4, daNDaM ho5 42. ta, anarthaha'pRta, paapo5|| tamanAthI ne virati cha, tenA (anartha6'mRta virati pratana). 20 ( atiyArI) ? 5iya. 'yA' te huI cha- 'kandarpatyAdi' kaMdarpa arthAta 2||nii pramAthI hAsyamizrita maziSTapradhAna cayanaprayote pa, 'kautkucyam ' hAsya bhane aziSTa 5yana sahita AyanI dutsita yeSTA 32vI te dRzya, 'maukharyam' dhRSTatApUrva paDu 546 42vo te bhaurya, 'atiprasAdhanam ' 28prayo4nathI bho| sane upabhoganI (sAmI) pane tanAthI adhika sAmagrI ekatra karavI (arthAta AvazyakatA karatAM adhika bhogopabhoganI sAmagrI me'tra 12vI te ati prasAdhana se y||2. ane pAMya, 'asamIkSyaadhikaraNam ' prayona vicAryA vinA adhikatAthI kArya karavuM te asamIkSya-adhikaraNa aticAro che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 216 ratnakaraDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMdasaamprtN bhogopabhogaparimANalakSaNaM guNavattAmAkhyAtumAha akSArthAnAM parisaMkhyAnaM bhogopbhogprimaannm| arthavatAmapyavadhau rAgaratInAM tnuukRtye|| 82 / / "bhopamonuparimANa' mavati viruM tata? "utparisaMdhyAna' pariNA vaSa? 'akSArthAnA' mindriyvissyaannaaN| kathaMbhUtAnAmapi teSAM ? ' arthavatAmapi' sukhAdilakSaNaprayojanasaMpAdakAnAmapi athavA'rthavatAM sagranthAnAmapi shraavkaannaaN| teSAM prisNkhyaanN| bhAvArtha :- anarthadaMDavratanA pAMca aticAro che te nIce pramANe che1. kaMdarpa-rAganI prabaLatAthI hAsyamizrita aziSTa (bhUMDA) vacana bolavAM. 2. kokucya-hAsya ane khoTA vacana sahita kAyathI kutsita ceSTA karavI. 3. maukharya-dhRSTatAthI bahu bakavAda karavo. 4. atiprasAdhana-AvazyakatA karatAM bhogapabhoganI sAmagrI vadhu ekaThI karavI. 5. asamIkSya-adhikaraNa-prayojana vicAryA vinA kArya karavuM athavA koI vastu para adhikAra karI levo. 81. have bhogapabhogaparimANarUpa guNavratanuM vyAkhyAna karavAne kahe chebhogopabhogaparimANa vratanuM svarUpa zloka 82 anvayArtha - [ savadhI ] parigrahaparimANa vratamAM karelI parigrahanI maryAdA hotAM [ratInAma] viSayonA rAgathI thatI ratine (Asaktine, lAlasAne) [tanu9ta] ghaTADavA mATe [kSArthInAma] indriya-viSayonuM [3rthavatAm ni] teo (indriyasukharUpa) prayojananA sAdhaka hovA chatAM paNa [parisaMdhyAnama] parimANa karavuM te [ monopamosAparimANama] bhogapabhogaparimANa nAmanuM guNavrata [3vyo] kahevAya che. TIkA :- "monopamorimANana' bhogopabhogaparimANa guNavrata che. te zuM che? yata parirUMkyAnama' parimANa karavuM te. konuM (parimANa ) che? "akSArthInAma' IndriyonA viSayonuM. te kevA hovA chatAM? "rthavatAmapi' sukhAdirUpa prayojananA saMpAdaka hovA chatAM athavA parigraha sahita zrAvakone paNa indriyonA viSayonuM parimANa Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 217 kimarthaM ? 'tanUkRtaye' 'kRzataratvakaraNArthaM / kAsAM ? ' rAgaratInAM' rAgeNa viSayeSu rAmodreoLa rataya: AsaoyastAmAM smin sati ? ' avadhI ' viSayaparimALe||82|| atha ko bhogaH kazcapabhogo yatparimANaM kriyate ityAzaMkyAha bhuktvA parihAtavyo bhogo bhuktvA punazca bhoktavyaH / upabhogo'zanavasanaprabhRtiH pAJcendriyo viSayaH / / 83 / / karavuM te. zA mATe? 'tanUttaye' vadhu kRza karavA mATe (vadhu ghaTADavA mATe ). kone (ghaTADavA mATe )? 'rAvatInAM' viSayonA rAganI tIvratAthI je Asakti (rati) thAya che tene (ghaTADavA mATe). zuM hotAM ? viSayonuM parimANa hotAM. bhAvArtha :- indriyonA viSayomAM rAganA udrekathI (prabaLatAthI ) je Asakti thAya che tene ghaTADavA mATe divratanI maryAdAnI aMdara paNa prayojanabhUta indriyonA viSayonuM paNa parimANa karavuM arthAt nitya upayogamAM Ave tevA indriyonA viSayonuM niyata samaya sudhI yA jIvanaparyaMta parimANa karavuM-tene bhogopabhogaparimANavrata kahe che. 82. have bhoga zuM ane upabhoga zuM, jenuM parimANa karavAmAM Ave che? evI AzaMkA karIne kahe che 6. 2. bhoga ane upabhoganuM lakSaNa zloka 83 anvayArtha :- [ azanapravRtti: ] bhojana Adika [pagvendriya: ] pAMca indriyonA [viSaya: ] viSayo [mukhtyA] bhogavIne je (viSayo ) [ rijJAtavya: ] choDI devA yogya che te [ moga: ] bhoga che ane [vasanaprakRti] je vastrAdi viSayo [muphtavA] bhogavIne [ puna: ] pharIthI [ movya: ] bhogavavA yogya che te [ 35moga: ] upabhoga che. kRzatvakaraNAya gha0 / bhogasaMkhyAnaM paMcavidhaM trasaghAtapramAdabahuvadhAniSTAnupasevyaviSayabhedAt / madhu mAMsaM sadA parihartavyaM trasaghAtaM prati nivRttacetasA / madyamupasevyamAnaM kAryAkAryavivekasaMmohakaramiti tadvarjanaM pramAda cirahAya anucheya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 218 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdapNcendriyaannaamyN 'pAJcendriyo vissyH'| 'bhuktvA' 'parihAtavya' styAjyaH sa 'bhogo' 'shnpusspgNdhvilepnprbhRtiH| yaH pUrvaM bhuktvA punazca bhoktavyaH sa 'upabhogo' vasanAbharaNaprabhRtiH vasanaM vstrm|| 83 / / 'madhvAdirbhogarUpo'pi trasajantuvadhahetutvAdaNuvratadhAribhistyAjya ityAha trasahatipariharaNArthaM kSaudraM pizitaM prmaadprihRtye| madyaM ca varjanIyaM jinacaraNau shrnnmupyaataiH|| 84 / / TIkA :- "pAgyendriya: viSaya:' pAMca Indriyo saMbaMdhI viSayo, "mundhA paridAtavyajyAkhya:' bhogavIne je choDavA yogya che, te "mo:' bhAga che. jema ke 'mazanaprakRti' bhojana, puSpa, gaMdha, vilepana vagere. je te viSayo) pahelAM "muvA ' bhogavIne 'punazca mowvya:' pharIthI bhogavavA yogya che te "samo :' upabhoga che, jemake vasanaprakRtiH' (vastra) AbhUSaNa vagere. bhAvArtha - je pAMca indriyono viSaya (padArtha) ekavAra bhogavyA pachI pharIthI bhogavavA yogya rahe nahi tene bhoga kahe che, jemake bhojana, gaMdha, mAlA vagere ane je padArtha vAraMvAra bhogavavAmAM Ave che tene upabhoga kahe che, jemake vastra, AbhUSaNa vagere. je bhoga-upabhoganI vastuone bhogavavAmAM AvatAM dravyahiMsA thAya te to sarvathA tyAjya che, paraMtu je vastuo bhogavavAmAM AvatAM dravyahiMsA to nathI thatI, paNa tene bhogavavAnI lAlasArUpa rAgajanita bhAvahiMsA avazya thAya che mATe tene ghaTADavA mATe tevI vastuonuM kAlanI maryAdAthI parimANa karavuM yogya che. 83. dArU Adi padArtha bhogarUpa hovA chatAM, (temAM) trasa jIvono ghAta thato hovAnA kAraNe aNuvratadhArIoe teno tyAga karavo ema kahe chejIvanaparyanta tyAga karavA yogya bhoga vastuo zloka 84 anvayArtha :- [fjanaraLa] jinendradevanA caraNonA [ zaraLana] zaraNe [3payAnaiH] gayelA (zrAvakoe) [tradatipariraNArthama] trasa jIvonI hiMsA dUra karavA mATe [kSaudra] 1 madyAdirUpabhogarUpo'pi gh| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 219 varNanIyo viruM tatva? saudra' madhu tathA "pizitA mirtha? 'trasahatipariharaNArthaM ' trasAnAM dvIndriyAdInAM htirvdhsttprihrnnaarthN| tathA 'madyaM ca' vrjniiyN| kimarthaM ? ' pramAdaparihRtaye' mAtA bhAryati vivekAbhAvaH prasAdastasya parihRtaye prihaaraarth| kairetadvarjanIyaM ? 'shrnnbhupyaataiH| kau ? 'jinacaraNau' shraavkaistttyaajymityrthH|| 84 / / tathaitadapi taistyAjyamityAha madhu tathA [zitama] mAMsano [2] ane [pramavAdita ] pramAdano parihAra (tyAga ) karavA mATe [mana] dArUno [ varNanIyama] tyAga karavA yogya che. TIkA :- "varNanIya' tyAga karavA yogya che. zuM te? kSaudra' madha tathA "ffzatuM' mAMsa zA mATe ? "trasahRtiparidAra ' beindriyAdi trasa jIvono ghAta dUra karavA mATe tathA "margha ' dArUno paNa tyAga karavA yogya che. zA mATe? 'praviparita' "A mAtA che, A bhAryA che' evA vivekano abhAva te pramAda, teno parihAra karavA mATe. konA dvArA te tyAgavA yogya che? "zaraNamupayartiH' zaraNe gayelA zrAvako dvArA konA (zaraNe )? "jinavarI' jinendradevanA caraNonA, (jinanA caraNonA zaraNe gayelA) zrAvako dvArA te (madha, mAMsa ane dArU) tyAgavA yogya che. evo artha che. bhAvArtha :- madha (madhu) ane mAMsa khAvAthI trasa jIvonI hiMsA thAya che ane dArU (madirA) pIvAthI unmattatA-pAgalapaNuM Ave che, satya ane asano viveka raheto nathI arthAta ati pramAdanI utpatti thAya che ane trasahiMsA paNa thAya che mATe jinendradevanA bhaktoe trasahiMsA ane pramAdane dUra karavA mATe madha, mAMsa ane dArUno sarvathA jIvanaparyata tyAga karavo joIe. aphINa, gAMjo, carasa, bhAMga, tamAku vagere cIjo pramAda vadhAranArI tathA AtmAnA svabhAvane vikArI kare che, mATe tevI cIjono paNa tyAga karavo joIe. 84. tevI rIte temaNe Ano paNa (sarvathA) tyAga karavo ema kahe che - Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 220 ratnakaraDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda'alpphlbhuvidhaataanmuulkmaardraanni shrRnggveraanni| navanItanimbakusumaM kaitkmityevmvheym|| 85 / / avaya' tyAkhyA vi tata? "mUna' tathA " zrayverAna' kArbAInA kavi viziSTAni ? 'ArdrANi' azuSkANi / tathA navanItaM c| nimbakusumamityupalakSaNaM sakalakusumavizeSANAM tessaaN| tathA kaitakaM ketakyA idaM kaitakaM gudharA ityevaM, ityAdi srvmvheyN| kasmAt 'alpaphalabahuvidhAtAt ' / alpaM phalaM yasyAsAvalpaphalaH, bahUnAM trasajIvAnAM vidhAto vinAzo bahuvidhAtaH alpaphalazcAsau bahuvidhAtazca tsmaat||85|| bhogopabhoga vratadhArIne sarvathA tyAgavA yogya anya vastuo zloka 85 anvayArtha :- (bhogapabhogaparimANa vratamAM) [batpaniSaduvidhAtAna] phaLa thoDuM ane sthAvara jIvonI hiMsA adhika hovAthI [bhAdra]i sacitta [zRMgarA]i adaraka [ mUtrama] kaMdamULa [ navanItanidhusumama] mAkhaNa, lImaDAno kora, [ tavama] ketakInAM phUla [ ti] ane [gvama] evA prakAranI anya vastuono [vadeyaM] tyAga karavo joIe. TIkA - avayama' tyAga karavo joIe. zuM te? "mUna' kaMdamUla tathA "zRMgAverALi' AduM kevuM? "bhAdraLi' sacitta-lIlI-sUkAyelI nahi (apakava) tathA navanItanivAsumana' navanIta (mAkhaNa) ane lImaDAno kora, tenA upalakSaNothI sarva puSpa-vizeSo temano tathA "tavama' ketakInAM phUla ityAdi sarvano tyAga karavo joIe. zA mATe (temano tyAga karavo joIe)? "satpannavaduvidhAtAna' alpa phaLa ane bahu trasa jIvone vighAta-nAza thato hovAthI (temano tyAga karavo joIe.) bhAvArtha:- je khAvAthI phaLa (lAbha) thoDuM ane sthAvara trasa jIvonI hiMsA adhika thAya tevAM sacitta haLadara, kaMdamULa Adi sarva prakAranAM jamInakaMda; mAkhaNa, lImaDA ane ketakI AdinAM sarva prakAranAM phUla tathA evI bIjI vastuono bhogo ketakyarjunpuSpAdIni bahujantuyonisthAnAni zrRGgaveramUlakaharidrAnimbakusumAdInyanantakAyavyapadezArhANi eteSAmupasevane bahudhAto'lpaphalamiti tatparihAra: shreyaan| apakvAni gh| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 221 prAsukamapi yadevaMvidhaM tattyAjyamityAha'yadaniSTaM tadavratayudyaccAnu pasevyametadapi jhyaat| abhisandhikRtA viratirviSayAdyogyAvrataM bhvti||86 / / pabhoga vratadhArIe sarvathA tyAga karavo joIe. evI vastuonuM parimANa hoya nahi paNa jIvanaparyata temano tyAga ja hoya. sAdhAraNa vanaspati ane kaMdamULAdimAM anaMta nigodiyA jIva rahe che. temano bhakSa karavAthI bahu sthAvara jIvonI hiMsA thAya che, mATe temano sarvathA tyAga karavo joIe. je vanaspatinA pAnamAM rekhA, gAMTho, saMdhio pratyakSa jovAmAM Ave, jemAM taMtuo hoya ane je toDavAthI eka sarakhuM samabhAge tUTe nahi-vAMkIcUMkI tUTe te nigodiyA jIvarahita pratyeka vanaspati che. paraMtu jenA pAnamAM rekhAo, gAMTho pragaTa na hoya ane je toDavAthI samabhAge tUTe te nigodiyA jIvasahita sAdhAraNa vanaspati che. pratyeka vanaspatine Azraye eka ja jIva rahe che, jyAre sAdhAraNa vanaspatinA Azraye anaMta nigodiyA sthAvara jIvo rahe che; mATe anaMta sthAvara jIvonI hiMsAthI bacavA mATe tevI vanaspatino sarvathA tyAga karavo joIe. (pRthvI Adi ekendriya, be indriya, traNa indriya, caturindriya ane tiryaMca gativALA ja che.) vadhu mATe jAo puruSArtha siddhi-upAya gujarAtI AvRtti zloka 16rano bhAvArtha. 85. prAsuka hovA chatAM je AvA prakAranAM (aniSTa ane anupasevyo hoya temano paNa tyAga karavo joIe ema kahe cheaniSTa ane anupasevya vastuono tyAga ane vratanuM svarUpa zloka 86 anvayArtha :- (A bhogopabhogaparimANa vratamAM) [6] je vastu [nima] aniSTa (ahitakara) hoya [ tata] te [gratayeta] choDavI joIe. [2] ane [ ] je [ anupasevyat] (sArA mANasone) sevana karavA yogya na hoya [pata6 9i] te paNa [ nahyA ] choDavuM joIe, kAraNa ke [ yogyAta] yogya [viSayAta] viSayothI 1. yAnavAhanAbharaNAdiSu etAvadeveSTamato'nyadaniSTamityaniSTAnnivartanaM krtvyN| 2. na hyasati abhisandhi-niyame vratamitISTAnAmapi citravastravikRtavezAbharaNAdInAmanupasevyAnAM parityAgaH kaaryH| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 222 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda___'ydnissttN' udarazUlAdihetutayA prakRtisAtmyakaM yanna bhavati 'tavratayet' vratanivRttiM kuryAt tyjedityrthH| na kevalametadeva vratayedapitu 'yaccAnupasevyametadapi jahyAt ' / yacca yadapi gomUtra - karabhadugdha - zaMkhacUrNa - tAmbUlodgAlalAlA - mUtra - purISa - zleSmAdikamanupasevyaM prAsukamapi ziSTalokAnAmAsvAdanAyogyaM etadapi jahyAt vrataM kuryaat| kuta etadityAha- 'abhisandhItyAdi aniSTatayA anupasevyatayA ca vyAvRtteryogyadviSayAdabhisandhikRtA'bhiprAyapUrvikA yA viratiH sA yato vrataM mavati 8ddA [ma vRtvA] abhiprAyapUrvaka karelo [virati ] tyAga te [ d]vrata [ mavati] che. TIkA - "nida' peTamAM cUMka Adi AvavAnA kAraNe je prakRtine mAphaka na Ave tevI vastu aniSTa che, "tavratayeta' tenAthI (tevI aniSTa cIjathI) nivRtti karavI joIe, teno tyAga karavo joIe tevo artha che. phakta teno ja tyAga karavo eTaluM ja nahi, kintu "yuvInupasevyametavA nahyA' gomUtra (gAyanuM mUtarI, UMTaDInuM dUdha, zaMkhacUrNa, pAna khAIne bahAra kADhelI lALa, mUtra, viSTA, lIMTa Adi prAsuka hovA chatAM ziSTajanone (sajjanone) svAda karavA yogya na hoya evI anupasevya (nahi sevana karavA yogya ) vastuono paNa tyAga karavo joIe-tenAthI nivRtti karavI joIe. zA mATe? te kahe che- 'misa kvItyAdri' aniSTa ane anupasevya hovAthI choDavA yogya viSayathI abhiprAyapUrvaka je virati (nivRtti) thAya che. te vrata che. bhAvArtha - je vastu zArIrika prakRtine viruddha hoya, rogAdikane vadhAranArI hoya, prakRtine mAphaka AvatI na hoya, (jema khAMsIvALA daradIne khAMDa vagere mAphaka na hoya tema) te aniSTa che ane ziSTa- janone je sevana karavA yogya nathI tevI cIjo jevI ke gomUtra, viSTA, lIMTa Adi anupasevya che. te baMne prakAranI aniSTa ane anupasevya cIjono tyAga karavo joIe, kAraNa ke sevana karavA yogya pAMca indriyonA viSayono pratijJApUrvaka tyAga karavo tene ja vrata kahe che. AvA vrato samyagdaSTi sahita paMcama guNasthAne hoya che. e vratomAM "paravastune choDavAnuM kathana" teno artha evo nathI ke paravastu grahI yA choDI zakAya che; 1. 'abhisandhItyAdianiSTatayA anupasevyatayA ca vyAvRtteryogyAd viSayAd' iti paMktiH dha pratau naasti| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] 223 paNa jJAnIne te bhUmikAmAM akaSAyasvabhAvanA AlaMbana anusAra e vastuno rAga utpanna thato nathI; tethI uparita asadbhUta vyavahAranayathI '52no tyAga karyo' ema kahevAmAM Ave che. vizeSa je cIjo khAvA yogya hoya ane temAM jIvahiMsAno paNa abhAva hoya paraMtu koI kAraNavazAt potAne anukULa na hoya, hAnikAraka hoya to tevI cIjo aniSTa che, jemake khAMsInA 2ogIne ghI-dUdha hAnikAraka che, aniSTa che. vAtanA daradIne bhAta, aDadanI dALa vagere aniSTa che, kaphanA daradIne khAMDanI cIjo aniSTa che tathA je padArtha khAvAthI pramAda, Alasya, niMdrA vagere utpanna thAya; svAdhyAya, sAmAyika Adi dharmadhyAnamAM bAdhA Ave te sarva padArtho bhakSya hovA chatAM potAne mATe aniSTa che. je cIjo aniSTa na hoya tathA hiMsAjanaka paNa na hoya, paraMtu anaMtakAya ane abhakSya hovAthI DuMgaLI, lasaNa Adi cIjono khAvAmAM upayoga karavAmAM Avato nathI. to tevI cIjo anupasevya che arthAt sevana karavA yogya nathI. A pramANe je padArtho bhakSya hoya-khAvA yogya hoya ane jIvahiMsAnI rahita hoya, paraMtu potAne mATe aniSTa hoya ane ucca kulInajano mATe anupasevya hoya to vratadhArIe tevA padArthono sarvathA tyAga karavo joIe. zloka 84-85-86 no sArAMza nIcenA pAMca prakAranA padArthono vratI e sarvathA tyAga karavo joIe 1. trasajIvono ghAta thAya tevA padArtha-mAMsa, madhu, dArU, pAMca udumbara phaLa Adi. 2. bahu sthAvara jIvono ghAta thAya tevA padArtho-sAdhAraNa vanaspati, kaMda-mULAdi, nIma ane ketakInAM phUla Adi. 3. pramAdane yA nazAne utpanna kare tevI cIjo-dArU, aphINa, bhAMga, gAMjo, tamAku vagere. 4. potAne mAphaka na Ave tevI aniSTa cIjo. 5. anupasevya cIjo-ziSTajanomAM sevana karavA yogya na hoya tevI cIjo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 224 2tnakaraDaka zrAvakAcAra ratnakaraDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMda A uparAMta nIcenI bAvIsa abhakSya cIjo jemAM uparokta pAMca prakAranI cIjono paNa samAveza thAya che, teno paNa vratIe tyAga karavo joIe. olA, ghoravaDA, nizibhojana, bahubIjA, rIMgaNA, athANAM, vaDa, pIpaLa, umara, anAnasa (kaTha), aMjIra (pAkaraphaLa, ajANyA phaLa tathA kaMdamULa, mATI, viSa, AmiSa (mAMsa-IMDA), madhu, mAkhaNa, madirApAna, ati tuccha phaLa, tuSAra, calita rasa-e jinamatamAM bAvIsa abhakSya kahyA che. 1. olA (barapha) -je vagara gALelA pANIno jamAvavAthI thAya che. temAM asaMkhyAta trasa jIvono ghAta thAya che. ghoravaDA (dahIMvaDA) -aDada ke maganI dALanAM vaDAM dahIM ke chAzamAM nAkhI khAvAthI asaMkhyAta trasa jIvonI utpatti thAya che. rAtribhojana-temAM rAganI utkRSTatA ane asaMkhyAta jIvonI hiMsA rahelI che. rAtre barobara na dekhAvAthI hiMsAnA pApa sivAya ArogyatAne paNa nukasAna thAya che. mAkhI khAvAmAM Ave to UlaTI thAya, kIDI khAvamAM Ave to pezAbamAM baLatarA thAya, vALa khAvAmAM Ave to svarabhaMga thAya, jU khAvAmAM Ave to jalodara thAya ane makaDI (karoLIyo) khAvAmAM Ave to koDha thAya vagere. 4. bahubIjA -jemAM bIjonuM alaga alaga ghaTa na hoya, jemake aphINanA DoDA, papaiyA, jemAM bahu bI hoya che te vagere. rIMgaNA - te unmAda utpanna kare che. saMdhAna (athANuM) -acAra, kerI, lIMbu vagere rAI, mIThuM Adi masAlA sAthe telamAM yA vinA telamAM keTalAka divasa rAkhavAthI temAM trasa jIvonI utpatti thAya che. covIsa kalAka pachI athANuM abhakSya che. 7 thI 11. vaDaphaLa (TeTA), pIpaLa phaLa (pepaDI), umara phaLa, kaThuMmara, aMjIra athavA pAkara phaLa-e pAMca udumbara phaLa sAkSAt trasa jIvonuM ghara che. 12-13. ajANa phaLa ane kaMdamULa je anaMta sthAvara jIvonI rAzi che, 14. khANa ke khetanI mATI-temAM asaMkhyAta trasa jIvo hoya che. 5. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 225 tacca dvidhA bhidyata iti niyamo yamazca vihitau dvadhA bhogopbhogsNhaaraat| niyamaH parimitakAlo yAvajjIvaM yamo dhriyte||87|| 'bhogopabhogasaMhArAt' bhogopabhogayoH saMhArAt parimANAt tmaashrity| 'vaidhA vihitau' dvAbhyAM prakArAbhyAM vedhA vyvsthaapitau| kau ? 'niyamo yamazce' tyetau| 15. viSa, 16. mAMsa, 17. madha, 18. mAkhaNa, 19 20. atituccha phaLa te sapratiSThita vanaspati che, anaMta jIvonI rAzi che. 21. tuSAra-barapha je asaMkhya trasa jIvonI rAzi che. 22. calita rasa-je vastuono svAda bagaDI jAya che, yA zAstrokta maryAdAthI adhika samayanI hoya, temAM trasa jIvonI utpatti thaI jAya che. A cIjo khAvAthI vizeSa hiMsA thAya che. ATha mULa guNomAM doSa Ave che ane aneka roga utpanna thAya che, mATe teo vratI mATe sarvathA tyAjya che. (noTaabhakSya vastuo saMbaMdhI vadhu hakIkata mATe juo, bAlabodha jainadharma bhAga4 pATha chaThTho) 86. tenA (bhogopabhoganA tyAganA) be prakAra che niyama ane yamanuM lakSaNa zloka 87 anvayArtha - [ monopamosaMhAre] bhogapabhoganA parimANano Azraya karIne [niyama:] niyama [2] ane [ yama:] yama-evA [ levA] be prakAre [ vihitI] kahevAmAM AvyA che; temAM [parimitavAno] niyata kAlanI maryAdApUrvaka karelo tyAga te [niyama:] niyama che ane je tyAga [ yAvanIvanama] jIvanaparyanta [ diya] dhAraNa karavAmAM Ave che te [yama:] yama che. TIkA :- "monopamosAsaMdArAta' bhoga-upabhoganA parimANanI apekSAe arthAt bhoga ane upabhoganA parimANano Azraya karIne "kevA vidita' be prakAro kahevAmAM AvyA che. kayA? "niyamo yaza ' niyama ane yama evA che. temAM niyama zuM? ane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 226 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda tatra ko niyamaH kazca yama ityAha- 'niyamaH parimitakAlo' vakSyamANaH parimitaH kAlo yasya bhogopabhogasaMhArasya sa niyamaH / ' yamazca yAvajjIvaM dhriyate ' / / 87 / / tatra parimitakAle tatsaMhAralakSaNaniyamaM darzayannAha - bhojanavAhanazayanasnAnapavitrAGgarAgakusumeSu / tAmbUlavasanabhUSaNamanmathasaMgItagIteSu / / 28 / / adya divA rajanI vA pakSo mAsastathartturayanaM vA / iti kAlaparicchittyA pratyAkhyAnaM bhvenniymH|| 89 / / yama zuM? te kahe che- 'niyama: parimitAno' dhArelA niyata kAla sudhI bhogopabhoganuM parimANa ka2vAmAM Ave che te niyama che ane jIvanaparyanta bhogopabhoganuM parimANa dhAraNa karavAmAM Ave che te yama che. bhAvArtha :- bhogopabhogaparimANa vratamAM niyama ane yama-ema be prakAranA tyAganuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. te je tyAga ghaDI, kalAka Adi niyata samayanI maryAdAthI karavAmAM Ave che te niyama kahevAya che ane je tyAga jIvanaparyaMta karavAmAM Ave che te yama kahevAya che. vratIne bhakSya vastuono niyamarUpa tyAga hoya che ane abhakSya vastuono yamarUpa tyAga hoya che. (vadhu mATe jAo zloka 88-89 no bhAvArtha ane vizeSa ). 87. temAM niyata kAlanA viSayamAM, teno (bhogopabhogano ) tyAgarUpa niyama darzAvIne kahe che bhogopabhogaparimANa vratamAM niyamanI vidhi zloka 88-89 anvayArtha :- [mobanavAnazayanasnAnaHvitrA[rAnasumevuM] bhojana, vAhana, zayyA (pathArI), snAna, pavitra aMga vilepana, puSpo [tAmvanavasanamUlaLamanmathasaMgItanItevu] pAna, vasra, alaMkAra, kAmabhoga, saMgIta ane gItanA viSayamAM, [adya] Aja, [vivA] eka divasa, [rananI ] eka rAta, [ pakSa: ] eka pakhavADiyuM, [ mAsa: ] eka mAsa [RRtu: ] be mAsa [ vA ] athavA [ ayanaM] cha mAsa [ ti] e pramANe Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra yuglN| niyamo bhvet| kiM tat ? prstyaakhyaanN| kayA? kaalpricchityaa| tAmeva kAlaparicchitiM darzayannAha-adyetyAdi, adyeti pravartamAnaghaTikApraharAdilakSaNakAlaparicchityA prtyaakhyaanN| tathA diveti| rajanI rAtririti vaa| pakSa iti vaa| mAsa iti vaa| Rturiti vA maasdvyN| ayanamiti vA pnnmaasaa| ityevaM kAlaparicchityA prtyaakhyaanN| keSvityAha-bhojanetyAdi bhojanaM ca, vAhanaM ca ghoTakAdi, zayanaM ca palyaGkAdi, snAnaM ca, pavitrAGgarAgazca pavitrazcAsAvaGgarAgazca kuNkumaadivilepnN| upalakSaNamedaJjanatilakAdInAM pavitravizeSaNaM doSApanayanArthaM tenauSadhAdyaGgarAgo nirstH| kusumAni ca teSu vissybhuutessu| tathA tAmbUlaM ca vasanaM ca vastraM bhUSaNaM ca kaTakAdi manmathazca kAmasevA saMgItaM ca gItanRtyavAditratrayaM gItaM ca kevalaM nRtyavAdyarahitaM teSu ca viSayeSu adyetyAdirUpaM kAlaparicchityA yatpratyArUyAnaM sa niyama iti vyaaruuyaatm||88-89||| [ vAnaparicchinyA] kAla vibhAgathI (kAlanI maryAdAthI ) [ pratyArathAna] tyAga karavo te (bhogapabhogaparimANa vratamAM) [ niyama: ] niyama [ bhaveta] che. TIkA :- "monanetyAdri' bhojana, ghoDA AdirUpa vAhana, palaMga AdirUpa zayana, snAna, kesarAdinA vilepanarUpa pavitra aMgarAga; A pavitra aMgarAga aMjana ane tilakAdinuM upalakSaNa che. aMgarAga sAthe pavitra vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che te doSane dUra karavA mATe ApavAmAM AvyuM che. tenAthI sadoSa auSadha Adi aMgarAganuM nirAkaraNa thAya che, ane puSpo-A viSayomAM tathA tAbUla (pAna), vasana (vastra), kaTakAdi ( AbhUSaNa), manmatha (kAmasevana), jemAM gIta, nRtya ane vAjiMtra e traNeya hoya evuM saMgIta ane jemAM nRtya, vAjiMtra rahita ekaluM gIta hoya evuM gIta-A badhA viSayomAM kAlavibhAgathI je tyAga karavAmAM Ave che te niyama che ema kahevAmAM AvyuM che. adyatyAdri' cAlu divasamAM eka ghaDI, eka praharAdi kAlanuM parimANa karIne tyAga karavo te Ajano tyAga che. eka divasa, eka rAta, eka pakSa (pakhavADiyuM), eka mAsa, be mAsa, cha mAsa-e pramANe kAlavibhAgathI bhojanAdino "pratyAraNyAnama' tyAga karavo te 'niyama: bhaveta' niyama kahevAya che. - bhAvArtha :- bhojana, vAhana (ratha, ghoDA, pAlakhI, moTara vagere), zayana (khATa, palaMga, gAdI-takiyA, rajAI vagere), snAna (garama jala, cokI Adi sAdhana), pavitra aMgarAga (sAbu, tela, attara, phulela Adi sugaMdhita vastuothI vilepanAdi), kusuma Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda ( puSpamALA vagere ), tAmbula (pAna-sopArI, ilAyacI Adi mukhavAsanI vastuo ), vasana (vastra, dhotI, cAdara, pagarakhAM, TopI, koTa, khamIsa vagere ), bhUSaNa ( baMgaDI, bAAbaMdha, kaMkaNa, kuMDala, mukuTa, hA, vIMTI vagere ), manmatha ( strIbhoga), saMgIta ( nRtya, vAgha, gAyana sahita rAgonuM sAMbhaLavuM, nATakAdinuM jovuM), gIta (strIonAM gIta-vasaMta rAga vagere) -e bhojanAdi bAra bhoga-upabhoganI vastuono ghaDI, prahara, divasa, rAtri, pakSa, mAsa, Rtu (be mAsa) ane ayana (cha mAsa ), Adi kAlanI maryAdApUrvaka tyAga karavo te niyama che. vizeSa ayogya ( abhakSya ) bhogopabhoganI cIjono sarvathA tyAga karavo joIe ane yogya (bhakSya ) bhogopabhoganI vastuonuM pramANa karavuM joIe. tenA mATe nIcenA 17 niyamo nitya karavA joIe bhojane SaTrase pAne kuMkumAdi vilepane / puSpa tAmbUla gIteSu nRtAdau brahmacaryake / / snAna bhUSaNa vastrAdau vAhane zayanAsane / sacittavastu saMkhyAdau pramANaM bhaja prtyhm|| 1. Aje amuka vAra bhojana karIza. 2. cha raso-dUdha, dhI, dahIM, sAkara-goLa, mIThuM, telamAMthI amuka rasano tyAga karIza. 3. zarabata, cA, jalapAna amuka vAra karIza. 4.caMdana, kezara, tela yA kuMkumAdinuM vilepana amuka vAra karIza. 5. amuka prakAranA puSpono amuka vAra upayoga karIza. 6. pAna-sopArI, ilAyacI Adi svAdha cIjo amuka vAra khAIza. 7. Aje gIta sAMbhaLIza ke nahi. 8. Aje nAca dekhIza ke nahi. 9. Aje brahmacaryanuM pAlana karIza ke nahi. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] bhogopabhogaparimANasyedAnImatIcArAnAha 66 10. Aje amuka vakhata snAna karIza. 11. amuka AbhUSaNa paherIza. 12. gADI, ghoDA, tAMgA, rela, moTara, sAyakala Adi amuka vAhanano upayoga karIza. 13. amuka bistara, palaMga Adino zayana mATe upayoga karIza. 14. khurazI, Tebala, benca, gAdI, takiyA, Adi amuka Asano upayogamAM laIza. 15. sacitta (lIluM zAka) -Aje amuka zAka khAIza. 16. anya vastuo amuka rAkhIza. AvI rIte bhogya vastuono paNa, te bhogavavAnI lAlasArUpa rAgajanita bhAvahiMsAne ghaTADavA mATe, kAlanI maryAdAthI (niyamarUpa ) tyAga karavo te vratI mATe yogya che. vaLI puruSArtha siddhi-upAyamAM kahyuM che ke "buddhimAna zrAvaka potAnI zaktino vicAra karIne khAvA yogya padArtho paNa choDe ane je sarvathA na chUTI zake. temAM eka divasa, eka rAta, be divasa, eka aThavADiyuM, pakhavADiyuM vagerenI maryAdA karIne krame krame choDe." (zloka 164nI TIkA ) prathama karelI maryAdAmAM pharIthI paNa te samayanI arthAt vartamAna samayanI potAnI zaktino vicAra karIne dararoja maryAdAmAM paNa thoDI maryAdA karavA yogya che." ( zloka 165nI TIkA ) 229 " je gRhastha A rIte maryAdArUpa bhogothI saMtuSTa thaIne ghaNA bhogone choDI de che, tene ghaNI hiMsAnA tyAgathI ahiMsAvrata thAya che. ,, (zrloka 166 nI TIkA ) 88. 89. have bhogopabhogaparimANa vratanA aticAra kahe che : Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 230 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdavissyvissto'nupekssaanusmRtirtilaulymtitRssaa'nubhvo| bhogopabhogaparimAvyatikramAH paJca kthynte||90|| bhogopabhogaparimANaM tasya vyatikramA atIcArA: paMca kthynte| ke te ityAha viSayetyAdi - viSaya eva viSaM prANinAM dAdvasaMtApAdividhAyitvAt teSu tato'nupekSA upekSAyAstyAgasyAbhAvo'nupekSA Adara ityrthH| viSayavedanApratikArArtho hi viSayAnubhavasta-smAttatpratIkAre jAte'pi punaryatsaMbhASaNAliMganAdyAdara: so'tyaasktijnktvaadtiicaarH| anusmRtistadanubhavAtpratIkAre jAte'pi punarviSayANAM sauMdarya bhogopabhogaparimANavratanA aticAra zloka 90 avayArtha :- [ viparipataH] viSayarUpI viSathI [manupekSA] upekSA karavI nahi arthAt teno Adara karavo, [kanusmRti:] bhogavelA viSayonuM vAraMvAra smaraNa karavuM, [tinaujyama] bhoga bhogavyA chatAM pharI pharIne te bhogavavAnI lolupatA-tIvra icchA rAkhavI, [titRSA] bhaviSyakALanA bhogonI prApti mATe atyaMta icchA rAkhavI ane [ gatizanumava:] vartamAna viSayanI atyaMta AsaktithI bhoga bhogavavA-e [pazci] pAMca [monopamoraparimAvyati:] bhogapabhogaparimANavratanA aticAra [ vaccatte] kahevAya che. TIkA :- bhogopabhogaparimANanA pAMca aticAro kahevAmAM Ave che. te kayA che te kahe che. "viSayetyAdri' jevI rIte viSa prANIone dAha ane saMtApa Adi utpanna kare che, tevI rIte viSaya paNa prANIone dAha ane saMtApa Adi utpanna kare che; tethI viSaya viSanI samAna che. A viSayarUpa viSamAM athavA viSathI upekSA na hovI-tyAga na hovo arthAt temanA prati AdarabhAva banyo rahevo te anupekSA nAmano aticAra che. viSayonAM anubhava-upabhoga viSaya-vedanAnA pratikAra mATe karavAmAM Ave che; viSayAnubhavathI vedanAno pratikAra thaI gayA pachI paNa pharIpharI saMbhASaNa tathA AliMgana AdimAM je Adara che te ati Asaktijanaka hovAthI aticAra che. "nRsmRti' viSayanA anubhavathI vedanAno pratikAra thaI gayA pachI paNa sauMdaryasukhanuM sAdhana hovAthI viSayonuM vAraMvAra smaraNa karavuM te anusmRti nAmano aticAra che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 231 sukhsaadhntvaadnusmrnnmtyaasktihetutvaadtiicaarH| atilaulyamatigRddhistatpratIkArajAte'pi punaH punstdnubhvaakaaNkssetyrthH| atitRSA bhAvibhogopabhogAderatigRddhayA praaptyaakaaNkssaa| atyanubhavo niyatakAle'pi yadA bhogopabhogAvanubhavati tadA'tyAsaktyAnubhavati na punrvednaaprtiikaartyaa'to'tiicaarH|| 90 / / ati AsaktinuM kAraNa hovAthI te aticAra che. "tinaujyama' viSayomAM ativRddhi rAkhavI, viSayAnubhavathI vedanAno pratikAra thaI gayA pachI paNa tene vAraMvAra bhogavavAnI AkAMkSA rAkhavI te atilaulya nAmano aticAra che. "titRSA' AgAmI bhogapabhogAdinI prAptinI atigRddhipUrvaka AkAMkSA rAkhavI te atitRSA nAmano aticAra che. "satyanumavo' niyatakAlamAM paNa jyAre bhoga ane upabhogane bhogave che tyAre te ati-AsaktipUrvaka bhogave che paNa vedanAnA pratikArarUpe te bhogavato nathI tethI te anubhava nAmano aticAra che. bhAvArtha:- bhogapabhogaparimANa vratanA pAMca aticAra 1. viSayaviSAnupakSA-viSayarUpa viSanI upekSA nahi karavI arthAt saMbhoga pachI paNa vArtAlApa ane AliMgana dvArA teno Adara karavo. 2. anusmRti bhogavelA viSayonuM vAraMvAra smaraNa karavuM. 3. atilaulya-vartamAnamAM bhoga bhogavyA chatAM vAraMvAra tene bhogavavAnI icchA karavI. 4. atitRSA-bhAvi bhogonI prApti mATe atyaMta icchA karavI. 5. atianubhava-bhoga bhogavavA chatAM, viSaya-vedanAnA pratikAranI icchA vinA, atyaMta AsaktithI bhogavavA. vizeSa bhogapabhogaparimANa vratano dhAraka sacitta vastuonA tyAganA abhyAsa mATe te vastuono niyamarUpa tyAga kare che. te daSTie zrI umAsvAmIe tattvArtha sUtramAM upabhogaparimANa vratanA nIce pramANe pAMca aticAra ApyA che. sacitta, sacittasaMbaMdha, sacittamizra, sacittamizra, abhiSava ane duHpakava-e pAMca aticAra che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 232 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra iti prabhAcandraviracitAyAM samantabhadrasvAmiviracitopAsakAdhyayanaTIkAyAM - tRtIya: pariccheHArA 1. sacittAhAra-jIva sahita puSpa-phaLAdino AhAra karavo. 2. sacittasaMbaMdhAhAra-sacitta vastuothI sparzIlA padArthono AhAra karavo. 3. sacittasaMmizrAhAra-sacitta padArtho sAthe mizra thayelA padArthono AhAra karavo. 4.abhiSava-puSTikAraka padArthono AhAra karavo. 5. du:pakavAhAra-sArI rIte nahi pakavelA padArthono AhAra karavo tathA je padArtho mahA muzkelIthI lAMbA samaya pachI pace teno AhAra karavo. 90. e pramANe zrI samantabhadra svAmI viracita upAsakAdhyayananI zrI prabhAcaMdraviracita TIkAmAM tRtIya pariccheda pUrNa thayo. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [4] zikSAvratAdhikAra sAmprataM zikSAvratasvarUpaprarUpaNArthamAha dezAvakAzikaM vA sAmayikaM proSadhopavAso vA / vaiyAvRtyaM zikSAvratAni catvAri ziSTAni||16|| zidAni pratipAvitAni hAni ? zikSAvratAniA ruti? vatvAri| mAt? have zikSAvratanA svarUpanI prarUpaNA mATe kahe che 1 zikSAvratanA prakAra zloka 91 anvayArtha :- [vezAvazik] dezAvakAzika, [sAmayik] sAmAyika, [ prauSadhopavAsa: ] proSadhopavAsa [va] ane [ vaiyAvRtyam ] vaiyAvRtya-e [vatvari] cAra [zikSAvratAni ] zikSAvrato [zidAni ] kahevAmAM AvyAM che. TIkA :- 'zini' kahevAmAM AvyAM che. zuM? 'zikSAvrata ni' zikSAvrato. keTalAM ? cAra. zA kAraNe ? kAraNa ke dezAvakAzika ityAdi cAra prakAre che. 1. 'tattvArthasUtra ' ane 'puruSArthasiddhi-upAya ' Adi graMthomAM traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata nIce pramANe ApelAM che guNavrata-1. divrata, 2. dezavrata, 3. anarthadaMDa vrata. zikSAvrata-1. sAmAyika, 2. proSadhopavAsa, 3. bhogopabhogaparimANa ane 4. atithi saMvibhAga vrata (vaiyAvRta). ratnakaraNDaka zrAvakAcAramAM dezavratane zikSAvratamAM lIdhuM che ane bhogopabhogaparimANane guNavratamAM lIdhuM che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 234 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdadeshaavkaashikmityaadictuHprkaarsdbhaavaat| vAzabdo'tra prsprprkaarsmuccye| dezAvakAzikAdInAM lakSaNaM svayamevAgre granthakAraH krissyti|| 91 / / tatra dezAvakAzikasya tAvallakSaNaM dezAvakAzikaM myAtkAlaparicchedanena deshsy| pratyahamaNuvratAnAM pratisaMhAro vishaalsy|| 92 / / dezAvakAzikaM deze maryAdIkRtadezamadhye'pi stokapradeze'vakAzI niyatakAlamavasthAnaM so'syAstIti dezAvakAzikaM zikSAvrataM syaat| ko'sau ? pratisaMhAro vyaavRttiH| kasya ? dezasya kathaMbhUtasya ? vizAlasya bhoH| kena ? kAlaparicchedanena ahIM "va' zabda paraspara prakAranA samuccayanA arthamAM che. dezAvakAzika AdinuM lakSaNa graMthakAra svayaM AgaLa karaze. bhAvArtha :- jenAthI munivrata pALavAnI zikSA maLe tene zikSAvrata kahe che. tenA cAra prakAra che 1. dezAvakAzika, 2. sAmAyika, 3. propadhopavAsa ane 4. vaiyAvRtya. 91. temAM prathama dezAvakAzika ( zikSAvrata) nuM lakSaNa kahe che dezAvakAzika zikSAvratanuM lakSaNa zloka 92 anvayArtha :- [ pratyama] dararoja [ vAnaparicchedranena] kAlanA mApathI (arthAta niyata kAlasudhI) maryAdA karIne [vizAsya phezasya] (divratamAM maryAdita karelA) vizAla kSetranuM [ pratisaMdara:] saMkocavuM-ghaTADavuM te [kezavazivazaM] dezAvakAzika zikSAvrata [cAta] che. [yvratAnAma] A vrata aNuvratanA dhArakone-zrAvakone hoya che. TIkA :- "hezavAziphaM' (divratamAM) maryAdita karelA kSetranI aMdara paNa (vadhAre maryAdA karIne) thoDA kSetramAM niyata kAla sudhI rahevuM te dezAvakAza che; A dezAvakAza je vratanuM prayojana che te dezAvakAzika zikSAvrata che. zuM te? "vizAlaca . parasparasamuccaye ghaI. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 235 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra divsaadikaalmryaadyaa| kathaM ? pratyahaM prtidinN| keSAM ? aNuvratAnAM aNUni sUkSmANi vratAni yeSAM teSAM shraavkaannaamityrthH|| 92 / / atha dezAvakAzikasya kA maryAdA ityAha gRhahArigrAmANAM kSetranadIdAvayojanAnAM c| dezAvakAzikasya smaranti sImnAM tpovRddhaaH|| 93 / / tapovRddhAzcirantanAcAryA gnndhrdevaadyH| sImnAM smaranti maryAdAH prtipaadynte| tezasya pratya vanipariSevane pratisaMdara?' divrata nAmanA guNavratamAM jIvanaparyanta je vizALa kSetra nakkI karyuM hatuM temAM kAlanI maryAdA karIne vadhAre saMkoca karavo te dezAvakAzika zikSAvrata che. "aNuvratAnAma' A vrata aNu (sUkSma ) vratadhArIone zrAvakone hoya che. bhAvArtha :- divratamAM jIvanaparyanta karelI vizALa kSetranI maryAdAne pratidina kAlavibhAgathI ghaTADIne, saMkucita kSetranI maryAdAnI bahAranA kSetramAM gamanAgamanAdi vyavahArika pravRttino tyAga karavo te aNuvratadhArI zrAvakonuM dezAvakAzika zikSAvrata che. tene dezavrata paNa kahe che. dezavratamAM ghaTADelI maryAdAnI bahAra niyata kAlasudhI gamanAgamanAdi pravRtti nahi hovAthI tathA icchAno nirodha hovAthI dravyahiMsA ane bhAvahiMsAnI rakSA thAya che ane tyAM bhogopabhoganI nivRtti hovAthI pAMca pApono sarvathA tyAga thaI jAya che. AthI dezavratIne maryAdA bahAra amuka kALa sudhI upacArathI mahAvrata che. 92. have dezAvakAzika ( zikSAvrata) nI kaI maryAdAo che te kahe chedezAvakAzika vratamAM kSetranI maryAdA zloka 93 anvayArtha :- [tapovRddha:] gaNadharadevadika cintana AcArya [mRdahariprAmANama] (prasiddha ) ghara, chAvaNI, gAma [2] ane [kSetranIvAvayoganAnAM] kSetra, nadI, jaMgala tathA (amuka) yojanane [phezavazivasya] dazAvakAzika vratanI [sInAma] maryAdA [spatti] kahyuM che. TIkA - "tapovRddha:' lAMbA kALanA AcAryo gaNadharadevAdi "sanAM smaratti' Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 236 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdasiimnaamitytr "smRtyarthadayIzAM karma" ityanena sssstthii| keSAM sImAbhUtAnAM ? gRhahArigrAmANAM hAri: kttkN| tathA kSetranadI dAvayojanAnAM ca dAvo vanaM kasyaiteSAM sImAbhUtAnAM ? dezAvakAzikasya dezanivRttivratasya / / 93 / / evaM dravyAvadhiM yojanAvadhiM cAsya pratipAdya kAlAvadhiM pratipAdayannAha saMvatsaramRtumayanaM mAsacaturmAsapakSamRkSaM c| dezAvakAzikasya prAhu: kAlAvadhiM praajnyaaH|| 94 / / maryAdA kahe che. ahIM "sInAma' zabda "mR, artha, vaya, ane phaeNza' -e dhAtuonA karmArthe chaThThI vibhaktimAM che. kaI maryAdAbhUta (vastuone ) ? "dizArirImALAma' ghara, hAri (kaTaka-mathaka-senAnI chAvaNI) ane gAmane tathA "kSetranI vAvayojanAnAM ' kSetra, nadI, vana ane yojanane (ATalA yojana sudhI). konI te maryAdAo che? "kezavazivasya' dezAvakAzika vratanI-dezaviratI vratanI. bhAvArtha :- dezAvakAzika vratamAM AvAgamanAdinA kSetranI maryAdA, kAla vibhAgathI, koI prasiddha ghara, galI (chAvaNI ), gAma, kSetra, nadI, vana ane amuka yojana (sudhI) dvArA karavAmAM Ave che ema gaNadharadevAdi kahe che. A maryAdAo potAnI AvazyakatAnusAra pratidina yathAzakti karavAmAM Ave che. divratamAM maryAdita kSetra vizALa hoya che ane te kSetranI bahAra mana-vacanakAyAdinI pravRttino tyAga jIvanaparyata hoya che, jyAre dezavratamAM maryAdita kareluM kSetra bahu nAnuM hoya che ane te nAnA kSetranI bahAra AvAgamanAdi tathA mana-vacana-kAyanI pravRttino tyAga amuka divasa, mahinAdi kALa-vibhAgathI karavAmAM Ave che. divrata karatAM dezavratamAM pApaviratinuM kSetra bahu vizALa hoya che. divratamAM hiMsAdi pApanI virati jIvanaparyata hoya che, jyAre dezavratamAM pApanI virati (tyAga) amuka kALamaryAdAthI hoya che, ATalo baMnemAM taphAvata hoya che. 93. e pramANe tenI (dezAvakAzika vratanI) dravyAvadhi ane yojanAvadhinuM pratipAdana karIne (have) kAlAvadhinuM pratipAdana karI kahe che dezAvakAzikavratanI kALamaryAdA zloka 94 anvayArtha :- [prajJA:] gaNadharadevAdika buddhimAna puruSa [ saMvatsarama] eka 9. "adhIrthayezAM chaf ' gifjanIya sUtrA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 237 dezAvakAzikasya kAlAvadhiM kAlamaryAdAM praahuH| ke ta ? prAjJAH gnndhr-devaadyH| kiM tadityAha saMvatsaramityAdi-saMvatsaraM yAvadetAvatyeva deze ayaa'vsthaatvyN| tathA RtumayanaM vA yaavt| tathA mAsacaturmAsapakSaM yaavt| RkSaM ca candramuktyA AdityabhuktyA vA idaM nakSatraM yaavt||94|| evaM dezAvakAzikavrate kRte sati tataH parataH kiM syAdityAha sImAntAnAM parata: sthuuletrpnycpaapsNtyaagaat| dezAvakAzikena ca mahAvratAni prsaadhynte||95 / / harSa, [RtuH] be mAsa, [zayanama] cha mAsa, [mAravaturmAsakSama] eka mAsa, cAra mAsa, pakSa (pakhavADiyuM-paMdara divasa) [] ane [i] eka nakSatra sudhI e rIte ['zAvavAzica] dazAvakAzikavratanI [ vAtAvathiM ] kAlanI maryAdA [prAdu:] kahe che. TIkA - 'tezavazivazya vAtAvarSe pradu:' dezAvakAzikavratanI kALamaryAdA kahe che. (koNa kahe che?) "prAjJA:' gaNadharadevAdi. "te zuM che?' te kahe che saMvatsaranityAHi ' eka varSa sudhI mAre ATalA ja kSetramAM rahevuM, tathA "Rtu' eTale be mAsa, "zayana' eTale cha mAsa tathA eka mAsa, cAra mAsa, eka pakhavADiyuM ane "dakSa' eTale caMdrabhakti vA Adityabhukti A nakSatra sudhI (mAre ATalA ja kSetramAM rahevuM-evI samayanI maryAdAne dezAvakAzikavratanI kALamaryAdA kahe che.) bhAvArtha :- dezAvakAzikavratamAM kALanI maryAdA, eka varSa (be varSa Adi), be mAsa (vasanta, hemanta Adi cha Rtu), cha mAsa (ayana-uttarAyaNa ane dakSiNAyana), mAsa, cAturmAsa (varSAkAla, zItakAla ane uSNakAla ), pakSa (zukla pakSa ane kRSNa pakSa) ane RkSa (nakSatra) sudhI yathAzakti dararoja karavAmAM Ave che. 94. e pramANe dezAvakAzika vrata karavAmAM AvatAM tenI (maryAdAnI) bahAra zuM thAya che? te kahe chedezavratIne maryAdA bAra upacArathI mahAvrata zloka 95 anvayArtha:- [sImAntAnAma](dezAvakAzika vratamAM karelI) sImA (maryAdA) nI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 238 ratnakaraNaDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMda__ prasAdhyante vyvsthaapynte| kAni? mhaavrtaani| kena ? dezAvakAzikena ca na kevalaM digviratyApitu deshaavkaashikenaapi| kutaH? sthUletarapaMcapApasaMtyAgAt sthUletarANi ca tAni hiMsAdilakSaNapaMcapApAni ca teSAM samyak tyaagaat| kva ? sImAntAnAM parataH dezAvakAzivratasya sImAbhUtA ye 'antAdharmA' gRhAdayaH saMvatsarAdivizeSAM teSAM vA antAH paryantAsteSAM parataH parasmin bhaage||95|| [parataH] bahAra [pUrtata25gnApasaMnyA ] skUla ane sUkSma baMne prakAranAM pApono tyAga hovAthI [vezavAzina] dazAvakAzika vrata dvArA [madAvratAni] mahAvrata [ prasAdhyanta] (upacArathI ) siddha thAya che. TIkA :- "prasAdhyanta' sAdhavAmAM Ave che-sthApavAmAM Ave che. zuM? madAvratAni' mahAvrata. konI dvArA? "tezAvavAzi 4' dezAvakAzikavrata dvArA arthAt na kevala digvirativrata dvArA paraMtu dezAvakAzikavrata dvArA paNa. zAthI? 'dhUneta25pApaityA'I' skUla ane sUkSma hiMsAdirUpa pAMca pAponA samyaka tyAgathI. kayA (tyAga ) ? "sImAntAnAM parata:' dezAvakAziMkavratanI sImA (maryAdA ) rUpa gRAdi aMta (aMtima yuda-rekhA) sudhI tathA saMvatsarAdi kALa-vizeSanA aMta sudhI, (dazAvakAzikavratamAM karelI) maryAdAnI bahAranA bhAgamAM (kSetramAM) hiMsAdi pAponA tyAgathI upacArathI mahAvrata sAbita thAya che. bhAvArtha :- dezAvakAzikavratanI kSetra-maryAdAnI bahAra divratanI jema dezavratIne paNa skUla ane sUkSma baMne prakAranAM pApono abhAva hovAthI tenuM dezavrata maryAdA bahAra mahAvrata jevuM thaI jAya che-arthAt tenuM dezavrata maryAdA bahAra upacArathI mahAvrata che, paraMtu sAkSAt mahAvrata nathI, kAraNa ke tene mahAvratanA bhAvane ghAtavAmAM nimittarUpa pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyano sadbhAva che. ' je manuSya jIvanaparyanta dakSiNamAM kanyAkumArI ane uttaramAM himAlaya sudhInI divratanI maryAdA karI che, te haMmeza to himAlaya ke kanyAkumArI jato nathI, tethI te pratijJA kare che ke "huM amuka divasa sudhI bhAvanagaramAM ja rahIza, tenI bahAra jaIza nahi." to teTalA samaya sudhI bhAvanagaranI hadanI bahAranA pradezamAM ahiMsAnuM sarva prakAre pAlana hovAthI tenuM dezAvakAzikavrata upacArathI mahAvrata nAma pAme che. 95. 1. juo, zloka 71 no bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 239 kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra idAnIM tadaticArAn darzayannAha preSaNazabdAnayanaM ruupaabhivyktipudglkssepau| dezAvakAzikasya vyapadizyante'tyayAH paJca / / 96 / / atyayA aticaaraaH| paMca vyapadizyante kthynte| ke te? ityAhapreSaNetyAdimaryAdIkRte deze svayaM sthitasya tato bahiridaM kurviti viniyogaH pressnnN| maryAdIkRtadezAbahirvyApAraM kurvataH karmakarAn prati khAtkaraNAdiH shbdH| taddezAbahiH pryojnvshaadidmaanyetyaajnyaapnmaanynN| maryAdIkRtadeze sthitasya bahirdeze karma kurvatAM karmakaraNAM svavigrahapradarzanaM ruupaabhivyktiH| teSAmeva loSThAdinipAtaH pudglkssepH|| 96 / / have tenA (dezAvakAzika vratanA) aticAro darzAvIne kahe chedezAvakAzika vratanA pAMca aticAro zloka 96 anvayArtha :- (dezAvakAzika vratamAM kahelI maryAdAnI bahAra) [ps"zabdAnayanaM] preSaNa (mokalavuM ), zabda (zabda karavo), Anayana (maMgAvavuM), [pAbhivyakTriputrakSepa ] rUpAbhivyakti (potAnuM rUpa batAvavuM) ane pugalakSepa (patthara Adi pheMkavA) -e [paSya] pAMca [phezAvAzaca] dezAvakAzika vratanA [satyaya:] aticAro [ patizyanta ] kahevAmAM AvyA che. TIkA :- "satyayA:' aticAro. konA? "phezAvavAzica' dezAvakAzika vratanAdezavratanA. keTalA? "pagna vyatizyanta' pAMca kahevAmAM AvyA che. "kayA che?' te kahe che"preSahtyAti' maryAdita kSetramAM pote Ubho hoya tyAMthI bahAra "A karo' evo viniyoga te "preSaNa:'(mokalavuM te), maryAdIkRta kSetranI bahAra kAma karatA nokaro prati tAlI, khAMsI Adino zabda karavo te "zabda:', te kSetranI bahAra prayojanavaza "A lAvo" evI AjJA karavI te "mAnayana' (maMgAvavuM ), maryAdIkRta kSetramAM (pote) Ubho hoya tyAMthI bahAranA kSetramAM kAma karatA kAryakarone potAnuM zarIra batAvavuM te "pAbhivya9i:' ane temanA prati kAMkarA-patthara Adi pheMkavA te "pustakSepa:' che. bhAvArtha :- dezAvakAzika vratanA pAMca aticAra Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 240 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdaevN dezAvakAzikarUpaM zikSAvrataM vyAkhyAyedAnIM sAmAyikarUpaM tadvyAkhyAtusAha Asamayamukti muktaM pnycaadhaanaamshessbhaaven| sarvatra ca sAmAyikA: sAmAyikaM nAma shNsnti|| 97 / / 1. preSaNa- "A karo" ema kahIne koIne maryAdAnI bahAra mokalavo. 2. zabda-maryAdAnI bahAra kAma karatA nokara vagerene tAlI, khAMsI Adino zabda karI izAro karavo. 3. Anayana- "A lAvo' -ema kahI maryAdAnI bahArathI koI vastu maMgAvavI. 4. rUpAbhivyakti-maryAdAnI bahAra kAma karatA mANasone potAnuM zarIra Adi batAvI sUcanA karavI. pa. pudgalapa-maryAdAnI bahAra kAma karatA mANasone izAro karavA mATe kaMkara, patthara Adi phaMkavA. pote maryAdAnI aMdara Ubho rahe paraMtu maryAdA bahAra kAma karatA mANaso prati AvA izArA kare te yA temanI sAthe AvI rIte saMbaMdha rAkhe te aticAra che, arthAt vratano ekadeza bhaMga che. e pramANe dezAvakAzitarUpa zikSAvratanuM vyAkhyAna karIne have sAmAyikarUpa zikSAvratanuM vyAkhyAna karavAne kahe che sAmAyika zikSAvratanuM lakSaNa zloka 97 anvayArtha - [sAmAyiT] AgamanA jANanAra-gaNadharadevAdi [gazeSamAveta] sarva bhAvathI (arthAt mana-vacana-kAya ane kRta-kArita-anumodanAthI) [sarvatra] sarvatra ( arthAta maryAdAnI bahAra ane aMdara) [lAsamayamu]i sAmAyika mATe nizcita karelA samaya sudhI (arthAt sAmAyika mATe karelI pratijJAno samaya pUrNa thAya tyAM 1. dezavratanA aticAra-nayanapregyaprayogazabdAnupAtapu nakSepa.. ( tattvArthasUtra adhyAya 7/31,) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraDaka zrAvakAcAra 241 sAmayikaM nAma sphuTaM zaMsanti prtipaadynti| ke te? sAmayikAH samayamAgamaM vindanti ye te sAmAyikA gnndhrdevaadyH| kiM tat ? muktaM mocanaM pariharaNaM tat yat saamyik| keSAM mocanaM ? paMcAdhAnAM hiNsaadipNcpaapaanaaN| kayaM ? Asamayamukti vakSyamANalakSaNasamayamocanaM A samantadvyApya gRhItaniyamakAlamuktiM yaavdityrthH| kathaM teSAM mocanaM ? azeSabhAvena sAmastyena na punrdeshtH| sarvatra ca avadheH parabhAge aparabhAge c| anena dezAvakAzikAdasya bhedaH prtipaaditH|| 97 / / / sudhI) [ paMvAdhAnAma] pAMca ( hiMsAdi ) pAponA [mu$] tyAgane [sAmayi nAma] sAmAyika nAmanuM zikSAvrata [zaMsatti] kahe che. TIkA :- "sAmayi nAma zaMsanti' kharekhara sAmAyika (zikSAvrata) kahe chesAmAyikanuM pratipAdana kare che. koNa che? "sAmayiT:' samaya eTale Agamane (zAstrane) je jANe che te sAmAyiko-gaNadharadevAdi. zuM te? "mu$' je choDavuM te- tyAgavuM te sAmAyika che. konuM tyAgavuM? "padhAnAma' hiMsAdi pAMca pAponuM. kaI rIte? kAsamayamu'i karavA dhArelI pratijJAno samaya chUTe-sarva taraphathI vyAsa arthAt pUro thAya tyAMsudhI-sAmAyika mATe svIkArelo nizcita kALa chUTe arthAt pUrNa thAya tyAMsudhI evo artha che. temanuM (pAMca pAponuM) kaI rIte mocana-tyAga? "mazeSamAna' (te tyAga ) samasta bhAvathI (saMpUrNarUpathI), ekadezathI nahi; ane "sarvatra' sarvatra arthAt maryAdAnI bahAra ane aMdara. AnAthI dezAvakAzikanA bhedanuM (sAmAyika zikSAvratanuM) pratipAdana karavAmAM AvyuM che. bhAvArtha :- sAmAyika vakhate karelI maryAdAnI aMdara ane bahAra-sarvatra (badhI jagyAe) sAmAyika mATe nizcita karelA samaya sudhI, hiMsAdi pAMce pAponA mana-vacana-kAya ane kRta-kArita-anumodanAthI karelA tyAgane gaNadharadevAdi sAmAyika zikSAvrata kahe che. potAnI karelI maryAdAmAM paNa sAmAyikanA nizcita kALa sudhI bhogopabhogano sarvathA tyAga karavAthI sAmAyika vratadhArI zrAvaka paNa munivat pAMca pApothI sarvathA rahita thaI jAya che. sAmAyika vratamAM hiMsAdi pAMce pApono sarvathA tyAga hoya che ane rAga-dveSanA tyAgarUpa sarva prANIo pratye sAmyabhAva hoya che, vaLI kahyuM che ke Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 242 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdaaasmymuktiitytr yaH samayazabdaH pratipAditastadarthaM vyAkhyAtumAha mUrdharuhamuSTivAsobandhaM paryyaGkabandhanaM caapi| sthAnamupavezanaM vA samayaM jAnanti smyjnyaaH|| 98 / / samayajJA aagmjnyaaH| samayaM jaannti| kiM tat ? mUrdharuhamuSTivAsobandhaM, bandhazabda: pratyekamabhisambaddhyate mUrdharUhANAM kezAnAM bandhaM bandhakAlaM samayaM jaannti| samatA sarvabhUteSu saMyame shubhbhaavnaa| ArttaraudraparityAgastaddhi sAmAyikaM vrtm|| sarva prANIo tarapha samatAbhAva, saMyama (indriya-saMyama ane prANI-saMyama) mATe zubha bhAvanA ane Arta tathA raudra pariNAmano tyAga-te sAmAyika vrata che. "rAga-dveSanA tyAgathI badhA ISTa-aniSTa padArthomAM sAmyabhAvane aMgIkAra karIne AtmatattvanI prAptinuM mULakAraNa sAmAyika che te vAraMvAra karavuM tene sAmAyika zikSAvrata kahe che." "sam" eTale ekarUpa ane "aya" eTale AtmAnA svarUpamAM gamana-te "samaya" thayuM. evo "samaya" jenuM prayojana che tene sAmAyika kahe che. A sAmAyika samatAbhAva vinA thaI zake nahi. * 97. 'samayamupi:' ahIM je samaya zabda kahyo che tenA arthanuM vyAkhyAna karavAne kahe che samaya zabdano artha zloka 98 anvayArtha :- [ samayajJA] zAstranA jANakAra jJAnI puruSa [ mUrghadamuSTivAsolavaM] kezabaMdha, muSTigaMdha ane vastrabaMdhanA (kALane), [ paaiThThalana] padmAsananA kALane [ vA]i vaLI [sthAnama] UbhA rahevAnA kALane [vA] athavA [ 3pavezanama] besavAnA kALane [samayaM] samaya [ nAna7i] jANe che-kahe che. TIkA :- "samayajJA:' AgamanA jANanArA-jANakAra, "samaye nAnanti' samaya kahe che. te zuM che? "mUrghadamuSTivAsolavaM' vanda zabda pratyeka sAthe saMbaMdha rAkhe 1. puruSArtha siddhi-upAya, gujarAtI AvRtti zloka 148 TIkA-bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 243 tathA muSTibandhaM vAsobandhaM vastragranthi paryaGkabandhanaM cApi upaviSTakAyotsargamapi ca sthAnamUrdhvakAyotsarga upavezanaM vA sAmAnyenopaviSTAvasthAnamapi samayaM jaannti|| 98 / / evaMvidhe1 samaye bhavat yatsAmAyikaM paMcaprakArapApAt sAkalyena vyAvRttisvarUpaM tasyottarottarA vRddhiH kartavyetyAha ekAnte sAmayikaM nirvyAkSepe vaneSu vAstuSu c| caityAlayeSu vApi ca paricetavyaM prsnndhiyaa|| 99 / / paricetavyaM vRddhiM netavyaM / kiM tat ? saamaayikN| kva ? ekAnte striipshupaanndduche. "mUrghadavaMdha' kezonA baMdhane-baMdhanakALane samaya kahe che, tathA "muSTivardhA' mUThIbaMdhananA kALane (arthAt mUThI baMdha rahe tyAM sudhInA kALane), "vAsozve' vastrabaMdhananA kALane ( arthAt vastramAM gAMTha rahe tyAMsudhInA kALane), 'paryava jyana' padmAsananA kALane arthAt upaviSTa kAyotsarganA kALane, "sthAnama' Urdhva kAyotsarganA kALane ane "upavezanama' sAmAnyataH upaviSTa AsananA kALane paNa samaya kahe che. bhAvArtha - jyAMsudhI coTalImAM gAMTha (baMdhana) rahe, mUThI bAMdhelI rahe, vastramAM gAMTha rahe, paryakAthasana-padmAsana rahe ane khaggAsana rahe tyAM sudhInA kALane jJAnI puruSo sAmAyika mATeno samaya kahe che. 98. evA prakAranA samayamAM, pAMca prakAranAM pApothI sarvathA vyAvRttirUpa je sAmAyika thAya tenI uttarottara vRddhi karavI joIe ema kahe che sAmAyikanI vRddhiyogya sthAna zloka 99 anvayArtha - [nikSepe] upadrava rahita [ jo] ekAnta sthaLamAM, [vaney] vanamAM, [vAstu9] ekAnta ghara yA dharmazALAomAM [2] ane [ caityAnayey] cetyAlayomAM, [av a] tathA parvatanI guphA AdimAM paNa [prasannadhiyA] prasanna cittathI [ sAmayi$] sAmAyikanI [parikvetavyama] vRddhi karavI joIe. TIkA :- "parivetavyama' vadhAravI joIe. zuM te? "sAmAyina' sAmAyika. . vaMvidha samaye ghA 2. 'vAyvagnidoSAd vRSaNau tu yasya nAzaM gatau vAtakapANDukiH saH' iti paannddukilkssnnm| Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 244 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdakivivrjite prdeshe| kathaMbhUte ? nirvyAkSepe cittavyAkulatArahite zItavAtadaMzamazakAdibAdhAvarjita ityarthaH itthaMbhUte ekaante| kva ? vaneSu aTavISu, vAstuSu ca gRheSu, caityAlayeSu ca apishbdaagirighvraadiprigrhH| kena cetavyaM ? prasannadhiyA prasannA avikSiptA dhIryasyAtmanastena athavA prasannAsau dhIzca tayA kRtvA AtmanA parivetavyanitA itthaMbhUteSu sthAneSu kathaM tatparicetavyamityAha vyaapaakhaimnsyaadvinivRttyaamntraatmvinivRttyaa| sAmayikaM badhnIyAdupavAse 'caikabhukte vaa||100|| kyAM? " jo' strI, pazu ane napuMsakathI rahita pradezamAM. kevA (pradezamAM) ? nircA' cittanI vyAkuLatA rahita ( pradezamAM), zIta, vAta, DAMsa, macchara AdinI bAdhA (upadrava) rahita (pradezamAM) -evo artha che. AvA ekAntamAM kyAM? "vaneSa' vanamAM-jaMgalamAM, "vAstupu' (nirjana) gharomAM, "caityaniSa 2' cetyAlayomAM "pi ' ane "pi' zabdathI giriguphA AdimAM samajavuM. zA vaDe vadhAravuM joIe? "prasannadhiyA' prasannacittavALA AtmAe athavA prasannacittathI AtmAe (sAmAyika ) vadhAravI joIe. bhAvArtha :- DAMsa-macchara Adi pariSahanA upadravarahita sthAnamAM, strI-pazunapuMsakAdithI rahita ekAntamAM, vanamAM, ekAnta gharamAM yA dharmazALAmAM, caityAlayomAM ane parvatanI guphA AdimAM prasanna (ekAgra) cittathI sAmAyika karavI joIe ane sadA tenI vRddhi karavI joIe. 99. AvA prakAranAM sthAnomAM sAmAyikane kaI rIte vadhAravI te kahe che sAmAyikanI vRddhi karavAnI rIta zloka 100 anvayArtha :- [vyApAramanacAta] zarIrAdinI ceSTA ane manovyagratAthI [ vinivRtyama] nivRtta thatAM [ santara bhAiinavRtyA] mAnasika vikalponI nivRtti karIne [pavA ] upavAsanA dine [2] ane [mukta ] ekAzananA dine [sAmayi] sAmAyika [ vadhIyA] karavuM (vadhAravuM) joIe. 2. vaikrama vatte va ghaT Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 245 bniiyaadnutisstthet| kiM tat ? saamyikN| kasyAM satyAM ? vinivRttyaaN| kasmAt ? vyApAravaimanasyAt vyApAra: kAyAdiceSTA vaimanasyaM manovyagratA cittakAluSyaM vA tasmAdvinivRtyAmapi satyAM antarAtmavinivRtyA kRtvA tadbanIyAt antarAtmano manovikalpasya vizeSeNa nivRtyaa| kasmin sati tasyAM tayA tabadhnIyAt ? upavAse vaimuje vAA 200 nA itthaMbhUtaM tatki kadAcitparicetavyamanyathA cetyatrAha sAmayikaM pratidivasaM yathAvadapyanalasena cetavyaM / vratapaJcakaparipUraNakAraNamavadhAnayuktena Liaa 202aa TIkA :- "nIyAta' karavuM joIe. zuM te? "sAmayi' sAmAyika. zuM thatAM? 'vinivRtyAna' nivRtta thatAM. konAthI? "vyApaIRvaimanasthAna' vyApAra: kAyAdinI ceSTA, vaimanasya' mananI vyagratA-cittanI kalupatA temanAthI (kAyaceSTA ane manovyagratAthI) nivRtti hovA chatAM "gaMtarAtmavinivRtmA' khAsa karIne (mAnasika) vikalponI nivRtti karIne te (sAmAyika) karavuM joIe. te nivRtti thatAM kyAre te karavuM joIe (vadhAravuM joIe) ? "upavAse vaimuvatte va' upavAsanA divase athavA ekAzananA divase. bhAvArtha :- mana-vacana-kAyanI pravRtti ane mananI vyagratAthI nivRtta thatAM, mananA vikalpone rokI upavAsa yA ekAzananA divase vizeSa rItithI sAmAyika karavuM joIe, jethI tenI vRddhi thAya. te sAmAyika rAtri ane divasanA aMte ekAgratApUrvaka avazya karavuM joIe ane jo anya samaye karavAmAM Ave to te sAmAyika kArya doSano hetu nathI, paNa te guNane mATe ja hoya che. 100. AvA prakAranuM sAmAyika zuM kyAreka karavuM joIe ke anya rIte? te ahIM kahe chepratidina sAmAyika karavAno upadeza zloka 101 anvayArtha - [ manane saina] Alasyarahita ane [vadhAnayuna] cittanI 1. puruSArtha siddhi-upAya gujarAtI AvRtti zloka 149. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 246 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdacetvyN vRddhiM netavyaM / kiM ? saamaayikN| kadA ? pratidivasamapi na punaH kadAcit parvadivasa ev| kathaM ? yathAvadapi prtipaaditsvruupaantikrmennaiv| kathaMbhUtena ? analasenA''lasyarahitena udytenetyrthH| tthaa'vdhaanyuktenaikaagrcetsaa| kutastaditthaM paricetavyaM ? vratapaMcakaparipUraNakAraNaM yataH vratAnAM hiMsAviratyAdInAM paMcakaM tasya paripUraNatvaM mahAvratarUpatvaM tasya kaarnnN| yathoktasAmAyikAnuSThAnakAle hi aNuvratAnyapi mahAvratatvaM pratipadyante'tastatkAraNaM / / 101 / / ekAgratAthI yukta zrAvake [vratapaMvaparipUraNavaIR] je pAMca vratanI pUrtinA kAraNa che evuM [sAmayima] sAmAyika [prativivarsa pi] dararoja paNa [pathAvat ]i yogyavidhi anusAra ja [parivetavyama] karavuM joIe. TIkA - "vetavya' vadhAravuM joIe. kone? "sAmAciva' sAmAyikane. kayAre ? pratidivasama' kadAcit arthAt parvanA divase ja phakta nahi, paraMtu dararoja (tenI vRddhi karavI joIe). kaI rIte? "yathAva' zAstrokta sAmAyikanA svarUpanuM ( vidhinuM) ullaMghana karyA vagara ja (arthAt vidhi pramANe). kevAM thaIne? "mananasena' Alasya (ALasa) rahita-tatpara thaIne evo artha che, tathA "yavadhAyuktana' cittanI ekAgratAthI yukta thaIne. zrAvake zA mATe AvA sAmAyikane vadhAravuM joIe ? vratapazcaparipUraNaIRMma' kAraNa ke te sAmAyika hiMsAvirati Adi pAMca vratonI paripUrNatAnuM-mahAvratarUpatAnuM kAraNa che. yathokta sAmAyikanA anuSThAna (AcaraNa) kAle aNuvrato paNa mahAvratapaNAne pAme che. tethI te (sAmAyika) tenuM (mahAvratanuM) kAraNa che. bhAvArtha :- ALasarahita ekAgracittathI zrAvake zAstrokta vidhi anusAra dararoja sAmAyika karavuM joIe, kAraNa ke vidhipUrvaka karelA sAmAyikanA kALe aNuvrato paNa mahAvratapaNAne pAme che arthAt aNuvrato paNa upacArathI mahAvrata thaI jAya che. ema sAmAyika mahAvratanuM kAraNa che. sAmAyika kALe aNuvratIne hiMsAdi pAMce pApono, munivat sarvathA tyAga hoya che, tethI tenuM aNuvrata mahAvrata sadeza che, paraMtu sAkSAt mahAvrata nathI, kAraNa ke mahAvratano ghAtaka pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya haju vidyamAna che. sAmAyika karavAnI chULa vidhi . zrAvake baMne samaye (savAra-sAMja) athavA traNa samaya (savAra, bapora ane sAMja) be ghaDI, cAra ghaDI ke cha ghaDI sudhI pAMce pApono tathA AraMbha-parigrahano Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 247 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraDaka zrAvakAcAra etadeva samarthayamAnaH prAha sAmayike sArambhAH parigrahA naiva santi srve'pi| celopasRSTamunikhi gRhI tadA yAti yatibhAvaM / / 102 / / sAmayike saamaayikaavsthaayaaN| naiva santi na vidynte| ke ? parigrahAH snggaaH| kathaMbhUtAH? sArambhAH kRssyaadyaarmbhshitaaH| kati? sarve'pi bAhyAbhyantarAzcetanetarAdirUpA vaa| yata evaM tato yAti prtipdyte| kaM ? yatibhAvaM yatitvaM / ko'sau ? tyAga karIne ekAnta sthAnamAM zuddha mana karIne pahelAM pUrva dizAmAM namaskAra karavA; pachI nava vAra namaskAra maMtrano jApa karavo, pachI traNa Avartana karavA, eka zironati karavI A rIte cAre dizAomAM karIne khagrAsana athavA padmAsana karIne sAmAyika karavuM ane jyAre sAmAyika pUrNa thaI jAya tyAre aMte paNa zaruAtanI peThe nava vAra namaskAra maMtrano jApa, traNa-traNa Avartana ane eka-eka zironati e ja pramANe karavI. 1 (sAmAyikanI vidhi mATe juo-zloka 139 nI TIkA) enuM ja ( sAmAyika kALamAM aNuvrata mahAvratapaNAne prApta thAya che enuM ja) samarthana karIne kahe che sAmAyika vratadhArI muni tulya che zloka 102 anvayArtha:- [sAmayiche] sAmAyikanA samayamAM [sanma:] kRSi Adi AraMbha sahita [sarveDa] badhAya aMtaraMga ane bahiraMga [pariSadA:] parigraho [na va satta] hotA ja nathI, tethI [talA] te samaye [dI] gRhastha, [vesopavRdamuni: rUva] vastra oDhelA ( upasargagrasta) muni samAna [etimAMvama] munibhAvane (munipaNAne) [yAti] prApta kare che. TIkA :- "samaya' sAmAyikanI avasthAmAM (sAmAyika kALe) "naiva satta' hotA ja nathI. zuM (hotA nathI)? "parigra:' parigraho. kevA? "sAraHT:' kRSi Adi AraMbha sahita. keTalA? "sarveDapi' badhAya arthAt cetana-acetanarUpa bAhya ane Abhyatara (parigraho). tethI "yAti' prApta kare che. zuM? "thatimAve' munipaNAne. 1. puruSArtha siddhi-upAya gujarAtI AvRtti, zloka 149 no bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 248 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra gRhI shraavkH| kadA ? saamaayikaavsthaayaaN| ka iva ? celopamRSTamunikhi celena vastreNa upasRSTa: upasargavazAdveSTitaH sa cAsau munizca sa iva tdvt||102|| tathA sAmAyikaM svIkRtavanto ye te'paramapi kiM kurvantItyAha zItoSNadaMzamazakaparISahamupasargamapi ca maundhraaH| sAmayikaM pratipannA adhikurviirnnclyogaaH|| 103 / / koNa che? "dI' zrAvaka. kyAre? "sAmAyi' sAmAyikanI avasthAmAM. konI jema ? 'venopatRNamuni: rUva' upasarganA kAraNe vastrathI veSTita (oDhADelA) muninI jema. bhAvArtha :- sAmAyikanA samaye sAmAyika vratadhArI zrAvakane. sarva prakAranA AraMbha ane aMtaraMga tathA bahiraMga parigrahono sarvathA abhAva hovAthI upasarganA kAraNe vastraveSTita muni samAna munipaNAne te prApta kare che. parimita vastradhArI aNuvratI zrAvakane, sAmAyika vakhate sarva AraMbha ane parigrahano bhAvathI tyAga hoya che. te samaye tenuM citta dharmadhyAnanAM sAdhanomAM magna hoya che. paherelAM vastro upara tene mUrchA hotI nathI. AthI upasarga vakhate vastra oDhelA muni samAna te che. kAraNa ke bAhyamAM baMne vastrasahita che, paNa mamatvahIna che ane aMtaraMgamAM baMne AraMbha ane parigraha bhAvathI rahita che. zrAvaka je vakhate sAmAyika karI rahyo che, tyAre kharI rIte tenI te vakhatanI avasthA muni samAna ja che. tenA pariNAmomAM ane muninA pariNAmomAM vizeSa taphAvata nathI. bheda phakta eTalo ja che ke muni digaMbara che ane zrAvaka vastra sahita che. muni mahArAje pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyano tyAga karI dIdho che ane zrAvake haju sudhI te kaSAyano tyAga karyo nathI. 102. tathA sAmAyikane svIkRta karavAvALA je gRhastha che teo bIjAM zuM kare che te kahe chesAmAyikamAM pariSahuM ane upasarga sahana karavAno upadeza zloka 103 anvayArtha :- [ sAmayi$] sAmAyikane [pratipanA:] dhAraNa karanArAoe 1. puruSArtha siddhi-upAya gujarAtI AvRtti, zloka 150 no bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 249 adhikRrvIran shernnityrthH| ke te? sAmayikaM pratipannAH sAmAyikaM sviikRtvntH| kiMviziSTAH santaH? acalayogAH sthirasamAdhayaH pratijJAtAnuSThAnAparityAgino vaa| tathA maunadharAstatpIDAyAM satyAmapi klIbAdivacanAnuccArakAH dainyaadivcnaanuccaarkaaH| kamadhikurvIrannityAha - zItetyAdi - zItoSNadaMzamazakAnAM pIDAkAriNAM tatparisamantAt sahanaM tatparISahastaM, na kevalaM tameva api tu upasargamapi ca devamanuSyatiryakkRtaM / / 103 / / taM cAdhikurvANA: sAmAyike sthitA evaMvidhaM saMsAramokSayoH svarUpaM cintayeyurityAha[ maunadhara:] mauna dharIne tathA [gavatayo :] yogonI pravRttine acaLa (sthira) karIne [zItoSNa vaMzamazaparISadama] zIta, uSNa, DAMsa, macchara Adi pariSahone [2] ane [35sama] upasargane [ pi] paNa [ purvarana] sahana karavo joIe. TIkA :- "karvIina' sahana karavo joIe evo artha che. koNe te? sAmAyi$ pratipanA:' sAmAyikano jemaNe svIkAra karyo che teoe. kevA prakAranA vartatA teo? "avatayo :' sthira samAdhivALA A (sAmAyikanA) anuSThAnanI pratijJAno parityAga nahi karatA thakA tathA "maudharI:' tenI pIDA hovA chatAM nAmada AdinAM vacano nahi bolatA arthAt dIna vacanonuM uccAraNa nahi karatA (teo). zuM sahana karavuM joIe, te kahe che- "zItoSNatyAti' pIDAkArI zIta, uSNa, DAMsa, macchara Adine sarva prakAre sahana karavAM te pariSaha-tene kevala tene ja nahi paraMtu "u5sano 'deva-manuSya-tiryaMca kRta upasargane paNa (sahana karavo joIe). bhAvArtha - sAmAyika karanAra zrAvake mauna dhAraNa karI tathA mana-vacana-kAyanI pravRttine rokI-sthira karI zIta-uSNa-DAMsa-maccharAdi bAvIsa pariSahone tathA deva-manuSyatiryaMca kRta upasargone paNa sahana karavA, arthAt pariSaho ane upasarga saMbaMdhI pIDA hovA chatAM mauna sevI tene sahana karavI; paraMtu svIkArelI sAmAyikanI pratijJAne choDavI nahi tema ja namAlA yA dIna vacano bolavAM nahi. 103. tene (pariSaha ane upasargane) sahana karatAM, sAmAyikamAM sthita (zrAvakoe) A prakAranuM saMsAra-mokSanuM svarUpa vicAravuM joIe ema kahe che Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 250 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrI kuMdakuMdaashrnnmshubhmnityN duHkhamanAtmAnamAvasAmi bhvm| mokSastadviparItAtmeti dhyAyantu saamyike|| 104 / / tathA sAmAyikaM sthitA dhyaayntu| kaM ? bhavaM svopaattkrmvshaaccturgtipryttnN| kathaMbhUtaM ? azaraNaM na vidyate zaraNamapAyaparirakSakaM ytr| ashubhmshubhkaarnnprbhvtvaadshubhkaarykaaritvaaccaashubhN| tathA'nityaM catasRpvapi gatiSu paryaTanasya niytkaaltyaa'nitytvaadnityN| tathA du:khhetutvaadu:khN| tathAnAtmAnamAtmasvarUpaM na bhvti| evaMvidhaM bhavamAvasAmi evaMvidhe bhave tisstthaamiityrthH| yadyevaMvidhaH saMsArastarhi mokSaH kIdRza ityAha-mokSastadviparItAtmA tasmAduktabhavasvarUpAdviparItasvarUpataH zaraNa sAmAyika vakhate saMsAra-mokSanA svarUpanuM ciMtavana zloka 104 anvayArtha :- huM [ navama bhAvasA]i evA prakAranA saMsAramAM vasuM chuM ke je saMsAra [azaraNaM] azaraNa che, [1zumama] azubha che, [3nityama] anitya che, [3:] duHkhamaya che ane [ sanAtmanama] anAmarUpa (pararUpa) che ane [ mokSa:sapirItAtmA] ane tenAthI viparIta evuM mokSanuM svarUpa che. (mokSa tenAthI viparIta svarUpavALo che) [ si]- e rIte [ sAmayiche] sAmAyikamAM sthita jIvoe [ dhyAyaC] vicAra karavo. TIkA :- "sAmAri dhyAyanu' sAmAyikamAM sthita jIvoe Ama vicAravuM. mavana' svopArjita karmavazAt caturgatimAM paribhramaNa karavuM te bhava che- saMsAra che. kevo (saMsAra)? "azaraLama' jyAM mRtyuthI bacAvanAra koI nathI tevo azaraNarUpa, "gAmama' azubha kAraNathI utpanna thavAthI tathA azubha kArya karanAra hovAthI azubharUpa, "nitya' cAre gatiomAM paribhramaNano kALa niyata (nizcita ) hovAthI anityapaNAne lIdhe anityarUpa, 'tuvama' duHkhanuM kAraNa hovAthI duHkharUpa, tathA "anAtmAnama' je AtmasvarUpa nathI evA prakAranA saMsAramAM huM vasuM chuM. evA prakAranA saMsAramAM huM vasuM chuM rahuM chuM. jo e saMsAra AvA prakArano hoya to mokSa kevA prakArano che. te kahe chemokSaptadviparItAtmA' ukta saMsAranA svarUpathI tenuM svarUpa viparIta hovAthI te (mokSa) zaraNa, zubha (sAruM, pavitra, zuddha Adi) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra zubhAdisvarUpaH ityevaM dhyAyantu cintayantu sAmAyike sthitAH / / 104 / / sAmprataM sAmAyikasyAtIcArAnAha vAkkAyamAnasAnAM duHpraNidhAnAnyanAdarAsmaraNe / sAmayikasyAtigamA vyajyante paJca bhAvena / / 105 / vyanyo thyo je te? atiAnA ativArA:| sya? sAmayi.syA ti? pNc| kathaM ? bhAvena paramArthena / tathA hi / vAkkAyamAnasAnAM duSpraNidhAna 251 svarUpa che. ema sAmAyikamAM sthita jIvoe vicAravuM-cintavana karavuM. bhAvArtha :- vratI janoe sAmAyika karatI vakhate evuM vicAravuM ke huM saMsAramAM rahuM chuM te azaraNa, azuddha, anitya (paryAya apekSAe ), duHkharUpa ane pararUpa che ane mokSa tenAthI viparIta svabhAvarUpa che, arthAt te zaraNarUpa, zuddha, nitya, sukharUpa ane AtmasvarUpa che-ema bhedajJAna karavuM. 104. have sAmAyikanA aticAro kahe che . sAmAyika zikSAvratanA aticAra zloka 105 anvayArtha :- [vAvAyamAnasAnAn] vacana, kAya ane mananI ( yoganI ) [ du:praNidhAnAni ] khoTI pravRtti karavI, (vAduHpraNidhAna, kAyaduHpraNidhAna, manoduHpraNidhAna) [anAvarAsmaraNe] anAdara karavA ane sAmAyika-pATha bhUlI javo-e [padma] pAMca [bhAvena ] 52mArthathI [ sAmAyikSya] sAmAyikanA [ atizamA: ] aticAro [ vyavyanta ] kahyA che. : TIkA :- ' vyavyante' kahevAmAM AvyA che. zuM te? 'atima:' aticAro, konA ? 'sAmAcisya' sAmAyikanA. keTalA ? 'padma ' pAMca. kaI rIte? 'bhAvena' paramArthathI ( kharekhara ) te A pramANe che 'vAAyamAnatAnAM du:praNidhAnAni' -vAg:praNidhAnan vacananI khoTI pravRtti karavI. ( arthAt zAstraviruddha azuddha pATha karavo ). ' gayavuM:praNidhAnam' zarIrane saMyamarahita asthira rAkhavuM (arthAt zarIrathI kharAba ceSTA karavI ). ' mana:vu:svapradhiAnam' manane Artta-raudra dhyAnathI caMcaLa karavuM (arthAt manamAM kharAba vicAra karavA ). -e traNa ane * anAvAsmaraNe ' sAmAyikano anAdara Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 2para ratnakaraDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdamityetaani triinni| anaadro'nutsaahH| asmrnnmnaiknnym||105|| athedAnI proSadhopavAsalakSaNaM zikSAvrataM vyAcakSANaH prAha parvaNyaSTamyAM ca jJAtavyaH prossdhopvaasstu| caturabhyavahAryANAM pratyAkhyAnaM sdecchaabhiH|| 106 / / karavo eTale temAM utsAha karavo nahi ane sAmAyikanA pAThane bhUlI javo arthAt sAmAyikamAM ekAgra na thavuM (e be aticAra-A maLI kula pAMca aticAra che.) bhAvArtha- sAmAyika zikSAvratanA pAMca aticAra1. vAkadu:praNidhAna-vacanane calAyamAna karavuM. 2. kAyadupraNidhAna-kAyane-zarIrane asthira rAkhavuM-calAyamAna karavuM. 3. manadupraNidhAna-manane anyathA caMcaLa rAkhavuM-calAyamAna karavuM. 4. anAdara-sAmAyikamAM Adara na karavo-utsAha na rAkhavo. 5. vismaraNa-ekAgratAnA abhAvamAM cittanI vyagratAthI sAmAyikano pATha bhUlI javo te mRtyanupasthAna aticAra che. 105. have propadhopavAsarUpa zikSAvratanuM vyAkhyAna karIne kahe che proSadhopavAsa zikSAvratanuM lakSaNa zloka 106 anvayArtha - [parvaLi] caturdazI [2] ane [ pAma] aSTamInA divasoe [ sA ] sadAne mATe [ rUchA]i vratavidhAnanI icchAothI [ vaturacavadanAma] cAra AAronA (khAdha, svAdha, lehya ane peya AhAronA) [ pratyAkyAnama] tyAgane [prothopavAsa:] proSadhopavAsa [ zAtavya:] jANavo joIe, -kahevo joIe. 1. tu zabdaH pAdapUrtyarthaH yogadu:praLiyAnAnA2mRtyanupasthAnAnA tattvArtha sUtra 7/33 mana, vacana, kAyA to pudgala che, tenI kriyA jIva karI zakato nathI paNa te samaye aticArarUpa dUSita bhAva jIva kare che tenuM A varNana che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 253 proSadhopavAsaH punrjnyaatvyH| kadA? parvaNi cturdshyaaN| na kevalaM parvaNi, aSTamyAM c| kiM punaH proSadhopavAsazabdAbhidheyaM ? prtyaakhyaanN| keSAM ? caturabhyavahAryANAM catvAri azanapAnakhAdyalehyalakSaNAni tAni cAbhyavahAryANi ca bhakSaNIyAni tessaaN| kiM kasyAM cidevASTamyAM caturdazyAM ca teSAM pratyAkhyAnamityAha-sadA srvkaalN| kAbhiH icchAbhivratavidhAnavAJchAbhisteSAM pratyAkhyAnaM na 'punrvyvhaarkutdhrnnkaadibhiH|| 106 / / TIkA :- 'proSadhopavIsa: jJAtavya:' propadhopavAsa jANavo joIe. kyAre ? parva' caturdazInA divase; kevaLa caturdazInA divase nahi paraMtu jyAM gha' aSTamInA divasoe paNa; vaLI "proSadhopavAsa' zabdathI zuM kahevA yogya che? "pratyAraNyAnama' tyAga. kono (tyAga) ? " turacavAna' cAra-azana, pAna, khAdya ane lehyarUpa khAvA yogya AhArono. zuM koI aSTamI ne caturdazInA divase ja temano tyAga karavo? te kahe che- "salA' sarvakAla (haMmezAM temano tyAga karavo). zA vaDe? "gucchAmi ' vratavidhAnanI bhAvanAothI temano tyAga karavo, nahi ke vyavahAra karelI dhAraNA AdithI. bhAvArtha - pratyeka caturdazI ane aSTamInA divase khAgha (roTalI, dALa, bhAta vagere), svAdha (lADu, paMDA, baraphI Adi), lehya ( rAbaDI, kerIno rasa Adi) ane peya (dUdha, pANI, chAza Adi) -e cAra prakAranA AhArono, vrata dhAraNa karavAnI AMtarika icchAthI tyAga karavo tene proSadhopavAsa zikSAvrata kahe che. A propadhopavAsa AThama-caudaza sivAya anya divasomAM paNa vrata-vidhAnamAM icchAthI karavo joIe. sAmAyikanA saMskArane sthira karavA mATe paNa tenI jarUra che. vizeSa propadhopavAsa karavAnI vidhi 1. aSTamI ke caturdazInA pUrva divase bapore (be pahora bAda ) bhojana karI, 16 prahara (48 kalAka) nA upavAsanI pratijJA karI. sarva AraMbhano tyAga karI ekAntamAM dharmadhyAnapUrvaka te divasa vyatIta karavo. 2. parvano (aSTamI-caturdazIno ) Akho divasa ane rAta dhArmika kAryomAM pasAra karavAM. 2. na punarvyavahAre trasAvAvimi. ( ? ) ghA 2. proSadhopavAsanI vidhi mATe jAo, puruSArtha siddhi-upAya zloka 15ra thI 156. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 254 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdaupvaasdime copoSitena kiM kartavyamityAha paJcAnAM paapaanaamlNkriyaarmbhgndhpusspaannaam| snAnAJjananasyAnAmupavAse parihRtiM kuryaat|| 107 / / upavAsadine parihRtiM parityAgaM kuryaat| keSAM ? paMcAnAM hiNsaadiinaaN| tathA alaMkriyAraMbhagaMdhapuSpANAM alaMkriyA maNDanaM AraMbho vANijyAdivyApAra: gandhapuSpANAmityupalakSaNaM rAgahetUnAM giitnRtyaadiinaaN| tathA snAnAJjananasyAnAM snAnaM ca aJjanaM 3. parvanA pachInA divase (navamI yA pUnama ke amAvAsyAnA divase) pUjA, bhakti, svAdhyAya Adi Avazyaka dhArmika kAryo karIne atithijanone vidhipUrvaka yogya AhAra ApIne ekAzana kare. zrI amitagati AcArye amitagati kRta zrAvakAcAra adhyAya 6 zloka 91 mAM kahyuM che ke vratapratimA (bIjI pratimA ) dhArI zrAvakane zakti na hoya to parvanA divase ekavAra jala mAtra grahaNa karI anupavAsa yA ekavAra anna-jala grahaNa karI ekAzana paNa karI zake, paraMtu proSadhapratimAma (cothI pratimAmAM) to 16 praharano ja annajaLano tyAga batAvyo che. 106, upavAsa karanAre upavAsanA dine zuM karavuM joIe te kahe cheupavAsanA dine zuM karavuM joIe? zloka 107 anvayArtha - [3pavAse] upavAsanA divase [paMvAnAM pApAnAma] pAMca pApo, [avaMchiyArambhazvapuSpApama] alaMkAra dhAraNa karavA, khetI Adino AraMbha karavo, caMdana Adi sugaMdhita padArthono lepa karavo, puSpamALA dhAraNa karavI ke phUla sUMghavAM, [nAnAnanacAnAma] snAna karavuM, kAjala, suramAdi aMjana AMjavuM, tathA nAkathI chIMkaNI AdinuM suMghavuM-e badhAMno [paritima] pIratyAga [ 1] karavo joIe. TIkA :- "upavAsatine' upavAsanA divase "pariti' parityAga "kuryAta' karavo joIe. kono? "pazcAnAM pApAnAM' hiMsAdi pAMca pApono tathA "kannayiAraznaazvapuSpAma' zaNagAra, AraMbha arthAt vANijyAdi vyApAra, gaMdha (tela-attara vagere ), puSpono ane upalakSaNathI rAganA kAraNarUpa gIta, nRtyAdino tathA 'snAnA-nAsthAnAma' Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] = nasyarthe teSAm|| 107 || snAna, aMjana ane nasyano (arthAt nAke sUMghavAnI vastuo Adino ) parityAga karavo joIe. 255 bhAvArtha :- upavAsanA divase hiMsAdi pAMca pApono, zRMgAra, vyApArAdi AraMbha, gaMdha, puSpamAlA, gIta, nRtyAdi, snAna, aMjana ane sUMghavAnI vastu Adino tyAga karavo joIe. 'subhASita ratnasaMdoha' mAM upavAsanuM lakSaNa ApatAM kahyuM che kekssaayvipyaahaartyaago yatra vidhiiyte| upavAsaH sa vijJeyaH zeSaM laMghanakaM viduH|| jyAM kaSAya, viSaya ane AhArano tyAga karavAmAM Ave che tene upavAsa jANavo, bAkInAne lAMghaNa kahe che. kevala AhArano tyAga kare paNa kaSAyano ane indriyonA viSayo taraphanA rAgabhAvano tyAga na kare to te upavAsa nathI paNa lAMghaNa che. proSadhopavAsadhArI zrAvakane upacArathI pAMca mahAvratanuM pAlana thAya che-ahiMsA AdinI puSTi thAya che. zrI puruSArthasiddhi-upAya gujarAtI AvRtti zloka 158-159-160 nI TIkA ane bhAvArthamAM kahyuM che ke "nizcayathI dezavratI zrAvakane bhogopabhoganA padArtho saMbaMdhI sthAvara hiMsA arthAt ekendriya jIvonI hiMsA thAya che, paraMtu trasa hiMsAno pUrNa tyAgI ja che. jyAre te upavAsamAM samasta AraMbha-parigraha ane pAMce pApano saMpUrNa tyAga karI de che tyo tene upavAsamAM sthAvara hiMsA paNa thatI nathI. A kAraNe paNa tene ahiMsA mahAvratanuM pAlana thAya che." ( zloka 158 TIkA ). 66 " upavAsadhArI puruSane vacanasRti pALavAthI satya mahAvratanuM pAlana thAya che, dIdhA vinAnI samasta vastuono tyAga hovAthI acaurya mahAvratanuM pAlana thAya che, saMpUrNa maithuna karmano tyAga hovAthI brahmacarya mahAvratanuM pAlana thAya che ane zarIramAM ja mamatvapariNAma na hovAthI parigrahatyAga mahAvratanuM pAlana thAya che. e rIte upacArathI pAMce mahAvrata te pALI zake che." (zloka 159 nI TIkA ). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 256 ratnakaracchaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaetessaaN parihAraM kRtvA kiM taddine'nuSThAtavyamityAha dharmAmRtaM satRSNaH zravaNAbhyAM pibatu paayyeddhaanyaan| jJAnadhyAnaparo vA bhavatUpavasannatandrAluH / / 108 / / upavasannupavAsaM kurvn| dharmAmRtaM pibatu dharma evAmRtaM sakalaprANinAmApyAyakatvAt tat pibtu| kAbhyAM ? zravaNAbhyAM kathaMbhUtaH? satRSNa: sAbhilApa: piban na punruuprodhaadivshaat| pAyayed vAnyAn svayamavagatadharmasvarUpastu anyato dharmAmRtaM pibatu zrAvakanA mahAvratamAM ane munionA mahAvratamAM phera che kAraNa ke "vAstavamAM jene pratyAkhyAnAvaraNa krodha-mAna-mAyA-lobhano abhAva thaI gayo che te ja mahAvratI saMyamI kahevAya che, paNa jene te kapAyono abhAva thayo nathI paNa tene dravyarUpa pAMce pApono abhAva thaI gayo hoya to tene upacArathI mahAvrata che, kharI rIte mahAvrata nathI, kemake pUrNa saMyama (chaThThI) prasthAna guNasthAnamAM ja zarU thAya che ane pramatta guNasthAnamAM ja zarU thAya che ane pramatta guNasthAna pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA abhAva vinA thatuM nathI ..." (zloka 160 no bhAvArtha). temano parihAra ( tyAga) karIne upavAsanA divase zuM karavuM joIe te kahe che upavAsanA divase kartavya zloka 108 anvayArtha:- [35vasana] upavAsa karanAra vyaktie [saM:] abhilASapUrvaka ( utkaMThita thatA thakA) [zravaNaTcAma] kAna dvArA, [ dharmAmRtama] dharmarUpI amRtane pIo [T] ane [ tAluH] Alasya rahita thatA thakA [jJAnadhyAnapara:] jJAna ane dhyAnamAM tatpara ( lavalIna) [mavata] raho. TIkA :- "35vasana gharmAmRtam pivatu' sarva prANIone puSTi ane tRpti ApanAra hovAthI dharma ja amRta che. te dharmAmRtane upavAsa karanAra pIo. zA vaDe? "zravaNaTcAma' kAna vaDe. kevA vartatA thakA? "saMtRSTha:' abhilASApUrvaka, nahi ke koInA dabANathI pAyavet vA kanyAna' pote dharmanuM svarUpa (vizeSapaNe) na jANyuM hoya to te anya dvArA dharmAmRta pIo ane jo pote dharmanuM svarUpa ( vizeSapaNe) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 257 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra anyAnaviditatatsvarUpAn pAyayet tt| jJAnadhyAnaparo bhavatu, jJAnaparo dvaadshaanuprekssaadhupyognisstthH| adhruvAzaraNe caiva bhava ekatvameva c| anyatvamazucitvaM ca tthaivaanvsNvrau||1|| nirjarA ca tathA lokbodhdurlbhdhrmtaa| dvAdazaitA anuprekSA bhApitA jinpuNgvaiH|| 2 / / dhyAnapara: AjJApAyavipAkasaMsthAnavicayalakSaNadharmadhyAnaniSTho vA bhvtu| viziS:? tandrAnu. nidrAnasthati: 08 jAyuM hoya to jemaNe dharmanuM svarUpa jANyuM nathI evA bIjAone dharmAmRtanuM pAna karAvo. jJAnadhyAnapUro bhavatu' jJAnaparAyaNa eTale bAra anuprekSA (bhAvanA) AdinA upayogamAM tatpara raho. bAra anuprekSAnAM nAma 1. adhuva (anitya), 2. azaraNa, 3. saMsAra, 4. ekatva, 5. anyatva, 6. azuci, 7. Asrava, 8. saMvara, 9. nirjarA, 10. loka, 11. bodhidurlabha ane 12. dharmabhAvanA. jinezvare e bAra anuprekSAo (bhAvanAo ) kahI che. (temAM tatpara raho). dhyAnaparAyaNa eTale ke AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAkavicaya ane saMsthAnavicaya-e cAra prakAranAM dharmadhyAnamAM tatpara raho. 'kevA thaIne? "gataxAlu' nidrA ane Alasya rahita thaIne. bhAvArtha :- upavAsa karanAra vyakti Alasya rahita ane utkaMThA sahita thaIne dharmarUpI amRtanuM svayaM pAna kare ane bIjAone tenuM pAna karAve tathA jJAna ane dharmadhyAnamAM lavalIna rahe. 108. 1.anityaashrnnsNsaaraiktvaanytvaashucyaasrvsNvrnirjraalokbodhidurlbhdhrmsvaakhyaatttvaanucintnmnuprekssaaH| (tasvArtha sUtra-adhyAya 9/7) dharmanA svarUpanuM vAraMvAra ciMtavana karavuM tene anuprekSA kahe che. 2. dharmadhyAnanA A cAra prakAra saMbaMdhI jAo, tattvArtha sUtra adhyAya 9/36. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 258 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdaadhunaa proSadhopavAsasya lakSaNaM kurvannAha caturAhAravisarjanamupavAsaH proSadhaH skRdbhktiH| sa proSadhopavAso ydupossyaarmbhmaacrti|| 109 / / catvArazca te aahaaraashcaashnpaankhaadylehylkssnnaaH| azanaM hi bhaktamudgAdi, pAnaM hi peyamathitAdi, khAdyaMmodakAdi, lehaM rabrAdi, teSAM visarjanaM parityajanamupavA so'bhidhiiyte| proSadhaH punaH sakRdbhuktirdhAraNakadine ekbhktvidhaanN| yatpunarUpoSya upavAsaM kRtvA pAraNakadine ArambhaMsakRdbhuktimAcaratyanutiSThati sa prossdhopvaaso'bhighayate tirA 201aaaa have propadhopavAsane tenuM lakSaNa karIne kahe che proSadhopavAsanuM lakSaNa zloka 109 avayArtha - [vaturadAravisarjanam] cAra prakAranA AhArano (azana, khAdha, lehya ane peyano) sarvathA tyAga karavo te [35vAsa:] upavAsa che ane [sa mugi:] eka vAra bhojana karavuM te [proSadha:] proSadha che (ekAzana che.) ane [6] je [3poSa] upavAsa karyA pachI [mAraMbhama] pAraNAne divase ekavAra bhojana [ sAvarati] kare che [sa:] te [oSathopavAsa:] proSadhopavAsa che. TIkA :- "vatuRIEAravisarjanamazana, khAdha, pAna ane lehyanA bhedathI cAra prakArano AhAra che. azana eTale roTalI, dALa, bhAta Adi, khAdha eTale lADu vagere, pAna eTale dUdha, pANI vagere ane lehya eTale rAbaDI vagere. te cAra prakAranA AhArano tyAga karavo tene "upavAsa:' upavAsa kahe che. "proSadha:' ekavAra bhojana karavuM tene proSadha kahe che ane dhAraNAnA divase ( upavAsanA pahelAMnA divase ) ekavAra bhojana karIne poSa' parvanA divase upavAsa karIne je pAraNAne divase "mAraMbhana' ekavAra bhojana 'mAvati' kare che " proSathopavAsa:' tene proSadhopavAsa kahe che. bhAvArtha - azana, khAdya, lehya ane peya-e cAra prakAranA AhArano bAra prahara sarvathA tyAga karavo te upavAsa che ane divase ekavAra bhojana karavuM te proSadha yA ekAzana che. dhAraNA ane pAraNAnA divase ekAzana ane baMnenA vaccenA divase Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 259 atha ke'syAtIcArA ityAha grhnnvisrgaamtrnnaanydRssttmRssttaanynaadraasmrnne| yatproSadhopavAsavyatilacanapaJcakaM tdidm|| 110 / / proSadhopavAsasya vytilNghnpNckmticaarpNckN| tadidaM puurvaardhprtipaaditprkaarN| tathA hi| grahaNavisargAstaraNAni triinni| kathaMbhUtAni ? adRSTamRSTAni dRSTaM darzanaM jantavaH santi na santIti vA cakSuSAvalokanaM mRSTaM madunopakaraNena pramArjanaM tadubhau na vidyete yeSu grahaNAdiSu tAni tthoktaani| tatra bubhukssaapiidditsyaadRssttmRssttsyaahdaadipuujopupavAsa karavo arthAt soLa prahara sudhI cAre AhArono tyAga karavo tene proSadhopavAsa kahe che. 109. have tenA proSadhopavAsanA) kayA aticAro che te kahe cheproSadhopavAsa zikSAtanA aticAra zloka 110 anvayArtha :- [yata] je [kadamREAni] joyA vinA tathA saMmArjana karyA (sApha karyA vagara) [ pradarisastaranAni] (pUjAnAM upakaraNo) grahaNa karavAM, maLamUtrAdino tyAga karavo ane bistaro pAtharavo tathA [anAvara smaro] Avazyaka AdimAM anAdara karavo ane yogya kriyAo bhUlI javI [ta6 phema] te A [proSadhopavAsavyatinapaM ] proSadhopavAsa ( zikSAvrata) nA pAMca aticAra che. TIkA :- "proSathopavAsa vyatitanapaSyama' proSadhopavAsanA pAMca aticArotenA prakAro A zlokanA pUrvArdhamAM batAvavAmAM AvyA che. te A pramANe che pradarisastarAni' grahaNa, tyAga ane AstaraNa (pathArI pAtharavI) -e traNa (aticAro). te kevA che? "adamRNAni' daI joyelA-jaMtuo che ke nahi te AMkhathI avalokavuM (bArIkAIthI tapAsavuM) ane "kRSTa' sApha karelA-komaLa upakaraNathI ( pIMchI AdithI) sApha karavuM; je grahaNAdimAM te baMne (daSTa ane mRSTarUpa kriyAo) na hoya tene adaSTapRSTa kahe che. (aSTapRSTano saMbaMdha grahaNa, visarga ane AstaraNa e traNeyanI sAthe che tethI adaSTamRegrahaNa, aSTapRSTavisarga ane adaSTamRAstaraNa-e traNa aticAra thAya che.) temAM adaSTapRSTagrahaNa aticAramAM sudhAthI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 260 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdakrnnsyaatmpridhaanaadyrthsy ca grahaNaM bhvti| tathA adRSTamRSTAyAM bhUmau mUtrapurISAderutsargo bhvti| tathA adRSTamRSTe pradeze AstaraNaM saMstaropakramo bhavatItyetAni triinni| anAdarAsmaraNe ca dve| tathA AvazyakAdau hi bubhukSApIDitatvAdanAdaro'naikAgratAlakSaNamasmaraNaM ca bhvti||110|| pIDAtA mANasane ahaMntAdinI pUjAnAM upakaraNo (sAdhano) tathA potAne paheravAnAM kapaDAM Adi vastuonuM dekhyA vinA ane sApha karyA vinA grahaNa hoya che. adaSTapRSTavisarga aticAramAM bhUkhathI pIDAtA mANasane dekhyA vinAnI ane sApha karyA vinAnI bhUmi upara maLa mUtrAdino tyAga hoya che ane adaSTapRSTaAstaraNa aticAramAM bhUkhathI pIDAtA mANasane dekhyA vinAnA tathA sApha karyA vinAnA sthAnamAM bistaro pAtharavAno hoya cheevA traNa (aticAro hoya che.) zanA smaraNe' anAdara ane asmaraNa (vismaraNa) -e be (aticAro) sudhAnI pIDAnA kAraNe (tene) AvazyakAdi kAryomAM (avazya karavA yogya dhArmika kriyAomAM) anAdara (anutsAha) -upekSAbhAva hoya che ane ekAgratA na hovArUpa vismaraNa hoya che. bhAvArtha - propadhopavAsa zikSAvratanA pAMca aticAra'1. adaSTapRSTagrahaNa- (apratyavekSita apramArjita AdAna) -joyA vinA ane sApha karyA vinA arahaMtAdinI pUjAnAM upakaraNo grahaNa karavAM vA vastra-pAtrAdine joyA vinAyatsAcAra vinA ghaseDIne levAM. 2. adaSTapRSTavisarga- (apratyavekSita apramArjita utsarga) -jamIna upara jIva jaMtuo che ke nahi te netro vaDe joyA vagara tathA komala upakaraNathI (pIMchI AdithI) bhUminuM saMmArjana (sApha ) karyA vagara maLamUtrAdino tyAga karavo. adaSTapRSTaAstaraNa- (apratyavekSita apramArjita saMstaropakramaNa ) -joyA vinAnI ane sApha karyA vinAnI jamIna upara zayana ke Asana mATe bistaro yA vastra pAtharavuM. 4. anAdara-sudhA-tRSAnI pIDAthI Avazyaka dhArmika kriyAomAM anAdara yA nirutsAhathI pravartavuM. 1. aprtyvekssitaaprmaarjitotsrgaadaansNstropkrmnnaanaadrsmRtynupsthaanaani|| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] idAnIM vaiyAvRtyalakSaNazikSAvratasya svarUpaM prarUpayannAha dAnaM vaiyAvRtyaM dharmAya tapodhanAya guNanidhaye / anapekSitopacAropakriyamagRhAya vimavena|| 6 / / bhojanAdidAnamapi vaiyAvRtyamucyate / kasmai dAnaM ? tapodhanAya tapa eva dhanaM yasya tsmai| kiMviziSTAya ? guNanidhaye guNAnAM samyagdarzanAdInAM nidhiraashrystsmai| tathA'gRhAya bhAvadravyAgArarahitAya / kimarthaM ? dharmAya dhrmnimittN| kiMviziSTaM taddAnaM ? 261 5. asmaraNa- ( smRtyanupasthAna ) proSadhopavAsanA divase karavA yogya dhArmika kriyAonuM vismaraNa thavuM-bhUlI javuM. kSudhA-tRSAdithI pIDAtI vyakti pramAdathI joyA vinA ane sAphasUphI karyA vinA, bhagavAnanI pUjA AdinAM upakaraNo tathA potAnAM vAdi grahaNa kare che, jamIna u52 maLa-mUtra pheMke che ane potAno bistaro vagere pAthare che; Avazyaka dharmakriyAomAM Adara karato nathI tathA te kriyAo bhUlI jAya che. Ama karavAthI tenA proSadhopavAsa vratamAM doSa ( aticAra ) lAge che. 110. have vaiyAvRtyarUpa zikSAvratanA svarUpanuM prarUpaNa karIne kahe che vaiyAvRtya (atithisaMvibhAga ) zikSAvratanuM lakSaNa zloka 111 anvayArtha :- [muLaniye] samyagdarzanAdi guNanA bhaMDAra tathA [agRhAya ] gRhatyAgI [tapodhanAya ]taparUpa dhanathI yukta evA munine [vimavena] vidhi, dravya Adi saMpattinA anusAre [anapekSitopavAropayiM] pratidAna ane maMtralAbha Adi pratyupakAranI apekSA rAkhyA vinA [dharmAya] ratnatrayarUpa dharmanI vRddhi mATe [ vAnas] je AhArAdinuM dAna devAmAM Ave che te [vaiyAvRtyam]vaiyAvRtya zikSAvrata che. " TIkA :- 'vAnuM vaiyAvRrtya' bhojanAdinA dAnane paNa vaiyAvRtya kahe che. kone dAna ? 'tapodhanAya ' tapa jenuM dhana che tene-munine. kevA prakAranA (muni)? 'muLanidhaye' jemane samyagdarzanAdi guNono nidhi che-Azraya che evA tathA 'agRhAya' bhAva ane dravya gRhathI je rahita che evA ( arthAt je bhAvaliMgI ane vyaliMgI gRhatyAgI che evA ). zA mATe (dAna ApavuM ) ? 'dharmAya' dharmanA kAraNe. kevA prakAranuM te dAna ? 'ana : Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 26ra ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdaanpekssitopcaaropkriyN upacAra: pratidAnaM upakriyA maMtrataMtrAdinA pratyupakaraNaM te na apekSite yen| kathaM taddAnaM ? vibhavena vidhidrvyaadismpdaa||111|| na kevalaM dAnameva vaiyAvRtyamucyate'pi tu pekSitoSavAra cim 3pavAra' eTale pratidAna (badalAmAM koI vastunuM dAna devuM) ane upayiA eTale maMtra-taMtrAdi dvArA pratyupakAra karavo-te baMnenI jemAM apekSA nathI tevuM dAna (arthAt pratidAna ane pratyupakAranI apekSA rAkhyA vinA dAna devuM). kaI rIte te dAna (devuM ) ? "vimavana' vidhi ane dravyAdinI sampadApUrvaka. bhAvArtha :- samyagdarzanAdi guNo sahita gRhatyAgI munine, sva-paranA dharmanI vRddhi mATe koI badalAnI (pratidAnanI ) tathA maMtra-taMtrAdi dvArA pratyupakAranI AzA rAkhyA vinA potAnI zakti anusAra vidhipUrvaka cAra prakAranuM dAna ApavuM tene vaiyAvRtya zikSAvrata kahe che. tene atithisaMvibhAga vrata paNa kahe che. mokSa mATe udyamI, saMyamI ane aMtaraMga-bahiraMgamAM je zuddha hoya che tevA vatI puruSone atithi puruSo kahe che. temane zuddha manathI AhAra, auSadhi, upakaraNa ane vastikAnuM (vizrAntisthAnanuM) dAna karavuM te atithisaMvibhAga che. zrI umAsvAmIe tattvArthasUtramAM dAnanuM lakSaNa nIce pramANe ApyuM cheanupraNArthe sthAti vAnamA adhyAya 738 potAnA ane paranA upakAra mATe dhanAdikano vA svArthano tyAga karavo te dAna che. dAnathI puNyabaMdha thAya te to potAno upakAra che ane jo tenAthI pAtranA samyakatvAdi guNonI vRddhi thAya to te parano upakAra che. 111. kevala dAna ja vaiyAvRtya kahevAya che. eTaluM ja nahi paNa saMyamI janonI sevA paNa vaiyAvRtya kahevAya che ema kahe che 1. potAnA mATe taiyAra karelA bhojanamAMthI yA potAne mATe rAkhelI vastuomAMthI, atithine (tyAgI janane) mATe saMvibhAga arthAt ucita AhArAdino bhAga-hisso Apavo te atithisaMvibhAga che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 263 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra vyApattivyapanoda: padayoH saMvAhanaM ca gunnraagaat| vaiyAvRtyaM yAvAnupagraho'nyo'pi sNybhinaam|| 112 / / vyApattayo vividhA vyAdhyAdijanitA ApadastAsAM vyapanodo vizeSeNApanodaH spheTanaM yttdvaiyaavRtymev| tathA padayo: saMvAdRnaM paadyormrdnN| kasmAt ? guNarAgAt bhaktivazAdityartha:-- na punarvyavahArAt dRssttphlaapekssnnaadvaa| na kevalametAvadeva vaiyAvRtyaM kintu anyo'pi saMyaminAM 'dezasakalavratAnAM sambandhI yAvAn yatparimANa upagraha upakAraH sa sarvo vaiyaavRtymevocyte|| 112 / / atha kiM dAnamucyata ityata Aha vaiyAvRtyanuM anya svarUpa zloka 112 anvayArtha - [ T[RIVI[R] guNonA anurAgane lIdhe bhaktinA kAraNe [ saMninAma] vatIonI [ vyApattivyapanoH ] Apatti (du:kho dUra karavI [payo:saMvAdai] temanAM caraNa dAbavA [2] ane [banya: ]i te sivAya anya paNa [cAvAna] jeTalo [356] upakAra karavo-te sarve [vaiyAvRtyaM] vaiyAvRtya che. TIkA :- "vyApativyapano ' vyAdhi Adi janita vividha ApadAone vizeSa karIne dUra karavI te vaiyAvRtya che, tathA "payo: saMvAda' caraNa dAbavA (te paNa vaiyAvRtya che). zA kAraNathI? "TORITIta' guNAnurAgathI-bhaktivazAt evo artha che, paNa nahi ke vyavahArathI athavA koI ISTa phaLanI apekSAthI (icchAthI). kevala ATaluM ja vaiyAvRtya che ema nathI, kintu "kanya: pi' anya paNa "saMyamanAma' dezasaMyamI ane sakalasaMyamIo saMbaMdhI 'yAvAna upaprada:' jeTalo upakAra te sarva vaiyAvRtya ja kahevAya che. bhAvArtha :- guNAnurAgathI vatI janonuM duHkha dUra karavuM, mArgajanya thAkane dUra karavA mATe temanA paga dAbavA ane anya jeTalo temano upakAra karavo te badhuM vaiyAvRtya kahevAya che. 112. have dAna kone kahe che te kahe che . TrezaratanapatInAM ghA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 264 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdanvpunnyaiH pratipattiH saptaguNasamAhitena shuddhen| apasUnArambhANAmAryANAmiSyate daanm||113|| daanmissyte| kAsau ? pratipattiH gauravaM aadrsvruupaa| keSAM? AryANAM sddrshnaadigunnopetmuniinaaN| kiMviziSTAnAM ? apasUnArambhANAM sUnAH pNcjiivghaatsthaanaani| taduktam khaMDanI peSaNI cullI udakumbhaH prmaarjnii| paMcasUnA gRhasthasya tena mokSaM na gcchti||13|| khaMDanI ulakhalaM, peSaNI gharaTTaH, cullI culUkaH, udakumbhaH udakaghaTaH, pramArjanI bohaarikaa| sUnAzcAraMbhAzca kRSyAdayaste'pagatA yeSAM tessaaN| kena pratipattiH kartavyA ? dAnanuM lakSaNa zloka 113 anvayArtha :- [saptaguNasamAhitena] sAta gu sahita [zuddhana] hausiha, AyAri tathA // 2 zuddhi sahita [dAtrA] zrApa dvaa2| [apasUnArambhANAM] pAya suun| sane sAraMma rahita, [AryANAm] sabhyarzana Adi guo sahita munimon| [ navapuNyaiH] nava mahitapUrva 4 [pratipattiH] // 2 2 // gau25 (2 // 62.) 72pAmA mA che te [ dAnam ] na [iSyate] hepAya che. st :- 'dAnam iSyate' hAna hepAya che. zuM ta ? 'pratipattiH' gau25 32mA2pUrva na // 5g. one ? 'AryANAm ' sabhyarzana guo sahita munimAne. yA ( munimI ) ? 'apasUnArambhANAm ' pAya suun| sane mAma rahita sevA ( bhumimI). sUnA arthAt pAMca jIvaghAtanAM sthAno te nIce kahyAM che pAMca sUnA khaMDanI peSaNI cullI, udakumbhaH prmaarjnii| paMcasUnA gRhasthasya, tena mokSaM na gcchti|| uisini Musj, yIma (ghaMTImai) mg, yUto yA sa131 s||ii, 50 (bha2j bhane jADa aj ( dhyaye pANayo) -me pAya suun| che. sUnA ane kRSi Adi AraMbhathI je rahita che temane (munione) konI dvArA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra rapa sptgunnsmaahiten| taduktaM 'zraddhA tRSTirbhaktivijJAnamalubdhatA kSamA satyaM / yasyaite saptaguNAstaM dAtAraM prshNsnti|| ityetaiH saptabhirguNaiH samAhitena sahitena tu dAtrA dAnaM daatvyN| kaiH kRtvA ? nvpunnyaiH| taduktaM paDigahamuccaTThANaM pAdodayamaccaNaM ca paNamaM c| maNavayaNakAyasuddhI esaNasuddhI ya NavavihaM punnnnN|| pratipatti (hAna) 2j the ? ' sataguNasamAhitena' sAta gu9. sahita (Eldl2. 628). zraddhA tuSTirbhaktirvijJAnamalubdhatA kSamA sttvm| yasyaite saptaguNAstaM dAtAraM prshNsnti|| zraddhA, saMtoSa, mahita, zAna, nimitA, kSamA bhane satya-se sAta gu ne choya tene dAtAra kahe che. // Aud go sahita EduR. hAna 5j ds. zane ? 'navapuNyaiH' navadhAbhakti karIne. navadhAbhakti paDigahamuccaTThANaM pAdodayamaccaNaM ca paNamaM c| maNavayaNakAyasuddhI esaNasuddhI ya NavavihaM puNNaM / / zraddhAzaktiralubdhatvaM bhaktirjJAnaM dayA kssmaa| iti zraddhAdayaH sapta gaNAH syureNhmedhinaam|| iti 'gha' pustake paatthH| taddAtrA gh.| 'gha' pustake asya zlokasya sthAne nimnAMkitaH zloko vartate'pratigrahoccasthAnaM ca paadkssaalnmrcnm| praNAmo yogazuddhizca bhikSAzuddhizca tena vaa|| dAtAranA sAta guNa, navadhAbhakti, devA yogya AhAra ane pAtrAdi saMbaMdhI vizeSa jJAna mATe juo 'puruSArtha siddhi-upAya' so 168 thI 171. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ra66 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMdatairnavalama: purve: puSyopArjanadetuna: zarU aa paDagAhavuM, uccasthAna ApavuM, caraNa-prakSAlana, pUjana, praNAma, manazuddhi, vacanazuddhi, kAyazuddhi ane eSaNA (bhojana) zuddhi-e nava prakAranI bhakti che. puNyopArjananA hetuthI e nava prakAranI bhaktithI (dAtAre pAtrane dAna ApavuM joIe). bhAvArtha :- sAta guNo sahita zrAvaka, bhadrapariNAmathI pAMca sUnA ane AraMbha rahita munine, navadhAbhaktipUrvaka zuddha AhArAdi Ape tene dAna kahe che. vizeSa dAnane pAtra koNa? mokSanA kAraNarUpa guNono arthAta samyagdarzana, samyajJAna ane samyakacAritrarUpa guNono saMyoga jemAM hoya tene pAtra kahe che. tenA traNa prakAra che 1. jaghanya pAtra (vratarahita samyagdaSTi), 2. madhyama pAtra (dezavratI zrAvaka) ane 3. uttama pAtra (mahAvratI muni)." je jIva samyagdaSTi che te ja dAnane pAtra che. uparokta traNa prakAranA pAtro supAtra che. samyakatvarahita bAhyavrata pALanAra te kupAtra che ane jene samyagdarzana nathI tema ja bAhyavrata-cAritra paNa nathI te apAtra che. apAtra jIvone duHkhathI pIDita dekhIne temanA upara dayAbhAva vaDe temanuM duHkha dUra karavAnI bhAvanA gRhastha avazya kare, paNa temanA pratye bhaktibhAva na kare, kema ke tenA pratye bhaktibhAva karavo te temanA pApanI anumodanA che. kupAtrane yogya rIte (karuNAbuddhi vaDe) AhArAdi dAna devuM joIe." kharekhara jyAre ApaNo aMtaraMga kaSAya je lobha che teno tyAga thAya che tyAre ja ApaNA pariNAma bAhya vastumAM vitaraNa karavAnA thAya che. tethI lobha kaSAyano tyAga ja kharuM dAna che ane lobha kaSAya bhAvahiMsAno eka bheda che; tethI je puruSa dAna kare che te ja kharI rIte ahiMsAvrata pALe che." 1. puruSArtha siddhi-upAya, zloka 171. 2. gujarAtI mokSazAstra, pRSTha 6ra6. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra itthaM dIyamAnasya phalaM darzayannAha gRhakarmaNApi nicitaM karma vimArTi khalu gRhvimuktaanaam| atithInAM pratipUjA rudhiramalaM dhAvate vaari||114 / / vimArTi sphettyti| khalu sphuttN| kiM tat ? karma paapruupN| kathaMbhUtaM ? nicitamapi upArjitamapi puSTamapi vaa| kena ? gRhakarmaNA saavdhvyaapaarenn| ko'sau kI ? pratipUjA daanN| keSAM ? atithInAM na vidyate tithiryeSAM tessaaN| kiMviziSTAnAM ? potAne mATe banAveluM bhojana "huM munimahArAjane ApuM chuM" ema tyAgabhAvanAno svIkAra karI tathA zoka ane viSAdano tyAga karI jeno lobha zithila (maMda) thayo che evA zrAvakane avazya ahiMsA hoya che." A atithisaMvibhAga-vaiyAvRtya zikSAvratamAM dravyaahiMsA to pragaTa che ja, kema ke dAna devAthI bIjAnI sudhA-tRSAnI pIDA maTe che tathA dAtA lobhano tyAga kare che. tevI bhAvaahiMsA paNa thAya che arthAt dAna karanAra ahiMsA vratanuM pAlana kare che." * 113. A pramANe ApavAmAM AvelA dAnanuM phaLa darzAvIne kahe che dAnanuM phaLa zloka 114 avayArtha- [2] kharekhara jema [ vAri] jala [gharama] lohIne [mana] sArI rIte [ dhAvate] dhUe che (sApha kare che, tema [davimuplnAma] gRhatyAgI [tithInAma] atithijanone [pratipUnA] ApeluM yathAyogya AhArAdi dAna, [ darmA ] gRhakAryathI [ nitiM] saMcita karelAM [varSa ]i pApono paNa [ 0 ] kharekhara [ vimAEi]nAza kare che. TIkA :- "vimASTi' nAza kare che. "vasu' kharekhara-nakkI. zuM te? " ' pAparUpa karmane. kevAM (karma)? "nirituM ji' upArjita-popelAM(karma) paNa. "ona' zA vaDe (upArjita)? "davarmA ' pApayukta vyApAra vaDe. kartA koNa? "tipUnA' dAna. kone ? "matithInAM' jemane (AvavA mATe) koI tithi (divasa) nizcita nathI 1. jAo puruSArthasiddhi-upAya gujarAtI AvRtti, zloka 173-174 TIkA tathA bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 268 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMdagRhvimuktaanaaN gRhrhitaanaaN| asyaivArthasya samarthanArthaM dRSTAntamAha-rudhiramalaM dhAvate vaari| alaM zabdo ythaarthe| ayamartho rudhiraM yathA malinamapavitraM ca vAri kartR nirmalaM pavitraM ca dhAvate prakSAlayati tathA dAnaM pApaM vimaartti|| 114 / / sAmprataM navaprakAreSu pratigrahAdiSu kriyamANeSu kasmAt ki phalaM sampadyata ityAha uccairgotraM praNate go daanaadupaasnaatpuujaa| bhakte: sundararUpaM stvnaatkiirtistponidhissu|| 115 / / taponidhiSu ytissu| praNateH praNAmakaraNAduccairgotraM bhvti| tathA daanaadshntevA atithijanone. kevA prakAranA (atithione)? "davimuplnAma' gRharahita (gRhatyAgI). A ja arthanuM samarthana karavA mATe daSTAnta kahe che- "gharama<< ghAvate vAri' "anaM' zabda yathArthanA arthamAM che. artha A che-jema malina-apavitra rudhirane nirmaLa-pavitra pANI (ka) dhUe che-sArI rIte sApha kare che (arthAt jema pANI sadhirarUpI malane sApha kare che ke, tema dAna pApane dhoI nAkhe che-dUra kare che. bhAvArtha :- jema jala rudhirane (lohIne) pUratI rIte sApha kare che, tema gRhatyAgI atithijanone ApeluM AhArAdinuM dAna, pApamaya gRhakAryothI saMcita (upArjita) karelAM pApane paNa nakkI nAza kare che. 114. have paDigAhanA Adi nava prakAranAM puNyakAryo karatAM zenAthI zuM zuM phaLa prApta thAya che. te kahe che navadhA bhaktinuM phaLa zloka 115 anvayArtha - [taponidhiy] tapasvI munione [praNate] praNAma karavAthI [3vaiotra] ucca gotra, [vanAt] dAna devAthI [ mo 1:] bhoga, [upAsanAn] (temanI) upAsanAthI [ pUnA] pratiSThA-mAnyatA, [ bhakti ] (temanI) bhaktithI [suMvarapaM] suMdara rUpa ane [stavanAt] (temanI ) stuti karavAthI [Irti] kIrti ( prApta thAya che.) TIkA :- "taponidhi' tapanA nidhAnarUpa yatio pratye prakhate:' praNAma karavAthI vai. gotra' ucca gotra prApta thAya che tathA "vanAta' bhojanazuddhirUpa Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 269 zuddhilakSaNAdbhogo bhvti| upAsanAt pratigrahaNAdirUpAta sarvatra pUjA bhvti| makterguNAnurAgajanitAntaHzraddhAvizeSalakSaNAyA: sundararUpaM bhvti| stavanAt zrutajaladhItyAdistutividhAnAt sarvatra kiirtirbhvti||115 / / nanvevaMvidhaM viziSTaM phalaM svalpaM dAnaM kathaM sampAdayatItyAzaMkA'panodArthamAha dAnathI bhoganI sAmagrI prApta thAya che. "upAsanA' pratigrahAdirUpa upAsanAthI 'pUna' sarvatra pUjA-sanmAna prApta thAya che. "bhavanta:' guNAnurAgathI utpanna thayelI zraddhA-vizeSarUpa bhaktithI 'sundarapa' suMdara rUpa prApta thAya che. (guNonA anurAgathI aMtaraMgamAM je zraddhA utpanna thAya che tene bhakti kahe che.) munionI evI bhakti karavAthI suMdara rUpa prApta thAya che ane "stavanAt' stavanathI arthAt "Apa zrutasAgara cho ' ityAdi stuti karavAthI "varti:' sarvatra kIrti (yaza) prApta thAya che. bhAvArtha :- vItarAga munirAjane namaskAra karavAthI indrapaNuM Adi uccagotra, dAna devAthI bhogopabhoganI sAmagrI, navadhA bhaktithI (upAsanAthI) sarvamAnya uccapada, bhakti (zraddhA) thI suMdara rUpa ane stuti karavAthI sarvatra kIrti pAme che. uttama pAtrane dAna devAthI uttama bhogabhUmi, madhyama pAtrane dAna devAthI madhyama bhogabhUmi ane jaghanya pAtrane dAna devAthI jaghanya bhogabhUmi tathA kupAtrane dAna devAthI kubhogabhUmi maLe che. . AtmAnuM jJAna ane AcaraNa nahi hovAthI je paramArthazUnya che evA ajJAnI chamastha viparIta guru pratye sevA-bhaktithI vaiyAvRtya tathA AhArAdika kriyAthI je puNya prApta thAya che tenuM phaLa nIca deva ane nIca manuSyapaNuM che. * 115. svalpa dAna AvA prakAranAM viziSTa phaLane kevI rIte Ape? evI AzaMkAne dUra karavA mATe kahe che 1. juo, hindI pravacanasAra pRSTha 350, tathA carcAsamAdhAna pRSTha 48, mokSazAstra pRSTha 6ra6. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 270 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdakssitigtbhiv vaTabIjaM pAtragataM dAnamalpamapi kaale| phalati cchAyAvibhavaM bahuphalamiSTaM shriirbhRtaam||116 / / __ alpamapi daanmucitkaale| pAtragataM satpAtre dttN| zarIrabhRtAM sNsaarinnaaN| iSTaM phalaM bahanekaprakAraM sundararUpabhogopabhogAdilakSaNaM phlti| kathaMbhUtaM ? chAyAvibhavaM chAyA mAhAtmyaM vibhavaH sampat tau vidyate ytr| asyaivArthasya samarthanArthaM kssitiityaadidRssttaantmaah| kSitigataM sukSetre nikSiptaM yathA alpamapi vaTabIjaM bahuphalaM phlti| kathaM ? chAyAvibhavaM chAyA AtapanirodhinI tasyA vibhavaH prAcuryaM yathA bhavatyevaM patiA . 26 nA alpadAnathI mahAphaLanI prApti zloka 116 anvayArtha - jevI rIte [vAne] ucita kAle-samaye [ kSitigatama] ( phaLadrupa) jamInamAM vAveluM [ vaTavInaM rU] vaDalAnuM bIja [chAyAvimavaM] (moTI) chAyAnA vaibhavane ane [vahu ] bahu phaLorUpe [+nati] phaLa Ape che-phaLe che (prApta kare che), tevI rIte [1] ucita samaye [pAtra tama] pAtrane ApeluM [hi] thoDuM paNa [vAnaM] dAna [zarIramRtai] jIvone [chAyAvimavaM] uttama aizvarya ane vibhUtiyukta [+] icchita [ vahupatta] bhogopabhogAdirUpa aneka phaLorUpe [ ti] phaLe che. TIkA :- "rA' ucita kALe "patra' satpAtrane ApeluM "tvamapi vAna' thoDuM paNa dAna "zarIramRtAm' saMsArI jIvone 'I' icchita "vahu ' bhogopabhogAdirUpa aneka prakAranAM suMdara phaLarUpe "patnati' phaLe che. kevAM (phaLarUpe) ? "chAyAvibhava' chAyA eTale mAhAbhya ane vibhava eTale saMpa-baMne jyAM hoya tevAM ( arthAt mahA aizvarya ane vibhUtiyukta). A ja arthanA samarthana mATe "kSiti' ityAdinuM daSTAnta Ape che'fkSatigatama' sukSetre vAveluM 'vi?i' yogya samaye "alpama ivaTavInamiva' nAnuM paNa vaDalAnuM bIja jema "vahurta nati' bahu phaLarUpe phaLe che; kevuM ( phaLe che) ? chAyAvimavuM' tApane rokanArI chAyA-tenA vibhavarUpe arthAt vizALatArUpe ( pracuratArUpe) phaLe che tema. bhAvArtha :- jema phaLadrupa jamInamAM vAveluM nAnuM vaDalAnuM bIja, yogyakALa vizALa chAyA ane aneka phaLorUpe phaLe che, tema yogya pAtrane dIdheluM alpa dAna paNa Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra taccaivaMvidhaphalasampAdakaM dAnaM caturbhedaM bhavatItyAha AhArauSadhayorapyupakaraNAvAsayozca dAnena / vaiyAvRtyaM bruvate caturAtmatvena caturasrAH / / 117 / / yogya samaye jIvane (dAtArane ) vizALa aizvarya, saMpatti ane icchAnusAra aneka bhogopabhogAdi phaLarUpe phaLe che. rayaNasAramAM kahyuM che ke vizeSa sappurisANaM dANaM kappataruNaM phalANa sohaM vA / lohINaM dANaM jai vimANa sohA savvassa jANeha / / 271 satpuruSone dAna kalpataruonAM phaLanI zobhA jevuM che ane lobhI-pApI puruSone ApeluM dAna maDadAnI ThAThaDInI zobhA jevuM che-ema jANa. dAnamAM vizeSatA tattvArthasUtramAM kahyuM che ke-vidhidravyavAtRpAtravizeSAttaddhizeSa:| adhyAya 7/39. vidhivizeSa, dravyavizeSa, dAtRvizeSa ane pAtravizeSathI dAnamAM vizeSatA hoya che. 1. vidhivizeSa-navadhAbhaktinA kramane vidhivizeSa kahe che. 2. dravyavizeSa-tapa, svAdhyAya, vagerenI vRddhimAM kAraNa evA AhArAdine dravyavizeSa kahe che. 3. dAtRvizeSa-je dAtAra zraddhA vagere sAta guNo sahita hoya tene dAtRvizeSa kahe che. 4. pAtravizeSa-je samyakcAritra vagere guNo sahita hoya evA muni vagerene pAtravizeSa kahe che. 116. AvA prakAranAM phaLane prApta karanAra dAnanA cAra bheda che te kahe che dAnanA cAra bheda zloka 117 anvayArtha :- [ AhArarauSavayo: api ] AhAra tathA auSadhi [ ] ane ca Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ra7ra ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdavaiyaavRtyN dAnaM bruvate prtipaadyNti| kathaM ? caturAtmatvena ctu:prkaartven| ke te? caturasrAH pnndditaaH| tAneva catuSprakArAn darzayannAhAretyAdyAha-AhArazca bhaktapAnAdiH auSadhaM ca vyAdhispheTakaM dravyaM tayordvayorapi daanen| na kevala tayoreva api tu upakaraNAvAsayozca upakaraNaM jJAnopakaraNAdiH AvAso vasatikAdiH / / 117 / / taccatuSprakAraM dAnaM kiM kena dattamityAha zrISeNavRSabhasene kauNDezaH sUkarazca dRssttaantaaH| vaiyAvRtyamyaite caturvikalpasya mntvyaaH|| 118 / / caturvikalpasya caturvidhavaiyAvRtyasya dAnasyaite zrISeNAdayo dRSTAntA mntvyaaH| [352MAvAsayo:] jJAnanAM sAdhana zAstrAdi upakaraNa tathA AvAsa (vasatikA, sthAna) [ vaturAtmatvena vAnena] e cAra prakAranAM dAna karIne [vatarastrA:] cAra jJAnanA dhAraka gaNadhara devo [vaiyAvRtyama] vaiyAvRtyane cAra prakAranA bheda rUpe [ghuvate] kahe che. TIkA :- tustrA: caturAtmatvena vaiyAvRtyaM vRvata' paMDito dAnane cAra prakAre kahe che. te ja cAra prakAro darzAvIne kahe che- "mAretyAdri' bhojana, pAnAdine AhAra kahe che. vyAdhinAzaka dravyane auSadha kahe che. te baMnenA dAnathI, kevaLa te baMnenA dAnathI nahi paNa 'uparavAsayoza' jJAnanAM upakaraNa Adi ane vasatikAdi (-e baMnenA dAnathI paNa ) vaiyAvRtya-dAna cAra prakAre che. | bhAvArtha :- vaiyAvRtya (dAna) nA cAra prakAra che- (1) AhAradAna, (2) auSadhadAna, (3) upakaraNadAna, (4) AvAsadAna. 117. A cAra prakAranuM kayuM dAna koNe ApyuM te kahe chedAna devAmAM prasiddhi thayelAMnAM nAma zloka 118 anvayArthaH- [zrIkeLavRSabhasene] zrISeNa rAjA, (eka zeThanI suputrI) vRSabhasenA, [ nDeza:] korpeza (nAmano koTavALa) [2] ane [ sUvara:] zUkara [pad] e (kramathI) [ caturvivatpasya] cAra prakAranAM [vaiyAvRtyastha] vaiyAvRtyanAM [ dattA:] daSTAnto [mantavya:] mAnavA yogya che. TIkA- "caturvivatpasya' cAra prakAranAM "vaiyAvRtyastha' vaiyAvRtya-dAnanAM Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 23 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra tatrAhAradAne zrISeNo dRssttaantH| asya kathAmalayadeze ratnasaMcayapure rAjA zrISeNo rAjJI siMhananditA dvitIyA aninditA c| putrau krameNa tyorindropendrau| tatraiva brAhmaNa: sAtyakinAmA, brAhmaNI jambU, putrI stybhaamaa| pATaliputranagare brAhmaNo rudrabhaTTo baTukAn vedaM paatthyti| tadIyaceTikAputrazca kapilanAmA tIkSNamatitvAt 'chadmanA vedaM zrRNvan tatpArago jaato| rudrabhaTTena ca kupitena paattliputraannirghaattitH| sottarIyaM yajJopavItaM paridhAya brAhmaNo bhUtvA ratnasaMcayapure gtH| sAtyakinA ca taM vedapAragaM surUpaM ca dRSTvA satyabhAmAyA yogyo'yamiti matvA sA tasmai dttaa| satyabhAmA ca ratisamaye biTaceSTAM tasya dRSTvA kulajo'yaM na bhaviSyatIti sA sampradhArya citte viSAdaM vahantI tisstthti| etasmin prastAve rudrabhaTTastIrthayAtrAM ' e "zrIna' zrISaNa Adi "dAnta:' daSTAnto "mantavya:' mAnavAM. (zrISaNa rAjA AhAradAnanuM, vRSabhasenA auSadhadAnanuM, kIDaMza upakaraNadAnanuM ane zUkara AvAsadAnanuM daSTAnta che.) AhAradAnamAM zrISeNa daSTAMta rUpe che. zrISeNa rAjAnI kathA-1 malayadezamAM ratnasaMcaya nagaramAM zrISeNa rAjA hato. tene eka siMhananditA ane bIjI aninditA nAmanI rANIo hatI. te baMnene anukrame indra ane upendra nAmanA be putro hatA. tyAM ja eka sAyakI nAmano brAhmaNa hato tenI brAhmaNInuM nAma jaMbu ane putrInuM nAma satyabhAmAM hatuM. pATalIputra nagaramAM eka rudrabhaTTa nAmano brAhmaNa baTukone (bALakone) veda zIkhavato hato. tenI ceTikAno (dAsIno) putra kapila hato, te chUpA veze (kapaTathI), tIkSNa buddhinA kAraNe vedanuM zravaNa karIne temAM pAraMgata thayo. rudrabhaTTa gusse thaIne tene pATalIputramAMthI kADhI mUkyo. khesa nAkhI tathA janoI paherI te brAhmaNa banIne ratnasaMcaya nagaramAM gayo. sAtyakIe tene vedamAM pAraMgata ane suMdara rUpavALo dekhIne A satyabhAmAne yogya che'--ema mAnIne kapilane satyabhAmAM ApI. rati samaye (kAmakrIDA samaye) tenI viTa jevI (halakA puruSa jevI) ceSTA dekhIne, A kuLavAna haze nahi" ema dhArI satyabhAmA manamAM viSAda (kheda) karatI, . tathya vevaMjhuvAna ghA 2. sottarIyayajJopavIta dhA. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 274 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdakurvaanno ratnasaMcayapure smaayaatH| kapilena praNamya nijadhavalagRhe nItvA bhojanaparidhAnAdikaM kArayitvA satyabhAmAyAH sakalalokAnAM ca madIyo'yaM piteti kthitm| satyabhAmayA caikadA rudrabhaTTasya viziSTaM bhojanaM bahusuvarNaM ca datvA pAdayorlagitvA pRSTatAta! tava zIlasya lezo'pi kapile nAsti, tataH kimayaM tava putro bhavati na veti satyaM me kthy| tatastena kathitaM, putri! madIyaceTikAputra iti| etadAkarNya tadupari viraktA sA iThAdayaM mAmabhigamiSyatIti matvA siMhananditAgramahAdevyAH zaraNaM praviSTA, tayA ca sA putrI jnyaataa| evamekadA zrISeNarAjena paramabhaktyA vidhipUrvakamarkakI.mitagaticAraNamunibhyAM dAnaM dttm| tatphalena rAjJA saha bhogabhUmAvutpannA tadanumodanAt satyabhAmApi ttraivotpnnaa| sa rAjA zrISeNo dAnaprathamakAraNAt pAraMparyeNa zAntinAthatIrthaMkaro jaatH| aahaardaanphlm| auSadhadAne vRSabhasenAyA dRssttaantH| asyAH kthaate daramiyAna rudrabhaTTa tIrthayAtrA karato karato ratnasaMcaya nagaramAM Avyo. kapila tene praNAma karIne potAnA dhavalagRhamAM laI gayo ane bhojana-vastrAdika karAvIne ( apAvIne) satyabhAmAM ane sarva lokanI sAme teNe kahyuM ke "A mArA pitA che." eka divasa satyabhAmAe rudrabhaTTane viziSTa (uttama) bhojana tathA bahu suvarNa ApI, tene page lAgIne pUchyuM: "tAta! kapilamAM ApanA svabhAvano eka aMza paNa nathI; tethI A tamAro putra che ke nahi te mane satya kaho." pachI teNe kahyuM. "putrI ! e mArI ceTikAno (rakhAtano) putra che." e sAMbhaLIne te tenA upara virakta (udAsIna) thaI. ane "huThathI A mArI sAthe saMbhoga karaze" ema mAnIne prathama mahAdevI (paTTarANI) siMhanaMditAne zaraNe gaI. teNe paNa tene putrI tarIke mAnIne rAkhI. eka divasa teNe (rANIe) zrISeNa rAjA sAthe parama bhaktithI vidhipUrvaka arkakIrti ane amitagati-be cAraNa munione dAna dIdhuM. tenA phaLathI te rANI rAjA sAthe bhogabhUmimAM utpanna thaI. tenA (dAnanA) anumodanathI satyabhAmAM paNa tyAM ja avatarI. te rAjA zrISeNa prathama (AhAradAnanA) dAnanA kAraNe paraMparAe zAMtinAtha tIrthakara thayA. AhAradAnanuM A phaLa che. 1. auSadhadAnamAM vRSabhasenAnuM daSTAnta che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 275 janapadadeze kAverIpattane rAjograsenaH; zreSThI dhanapatiH, bhAryA dhanazrIH, putrI vRSabhasenA, tasyA dhAtrI rUpavatI naamaa| ekadA vRSabhasenAsnAnajalagAyAM rogagRhItaM kukkuraM patitaluThito'tthitaM rogarahitamAlokya cintitaM dhAtryA-putrIsnAnajalamevAsyArogyatve kaarnnm| tatastayA dhAtryA nijajananyA dvAdazavArSikAkSirogagRhItAyAH kathite tayA locane tena jalena parIkSArthamekadine dhautedRSTI ca zobhane jaate| tataH sarvarogApanayane sA ghAtrI prasiddhA tatra nagare sNjaataa| ekadograsenena raNapiMgalamaMtrI bahusainyopeto meghapiMgalopari pressitH| sa taM dezaM praviSTo viSodakasevanAt jvareNa gRhiitH| sa ca vyAdhuTyAgataH rUpavatyA ca tena jalena niirogiikRtH| ugraseno'pi kopAttitra gataH tathA jvarito vyAdhuTyAyAto raNapiMgalAjjalavRttAntamAkarNya tajjalaM yaacitvaan| tato maMtra ukto dhanazriyA bhoH zreSThin ? kathaM vRSabhasenAnI kathA-2 janapadadezamAM kAverI zaheramAM rAjA ugrasena, zeTha dhanapati, tenI strI dhanazrI, tenI putrI vRSabhasenA ane tenI dhAvamAtA (dhAtrI) rUpavatI nAme hatAM. eka divasa vRSabhasenAnA snAnajaLanA khADAmAM eka rogagrAsata kUtaruM paDyuM, oLoTayuM ane nIkaLyuM. tene rogarahita dekhIne dhAtrIe vicAryuM: "putrInuM snAnajaLa ja tenI ArogyatAnuM kAraNa che." pachI te dhAtrIe bAra varSathI AMkhanA rogathI pIDAtI potAnI mAtAne A vAta karI. eka divasa parIkSA mATe te jaLathI potAnAM netro dhotAM, tenI (dhAtrInI mAtAnI) AMkho sArI thaI gaI. A ghaTanAthI te dhAtrI sarva rogo maTADanArI che ema te nagaramAM prasiddha thaI. eka divasa rAjA ugrasene bahu sainya sAthe raNapiMgala maMtrIne meghapiMgala upara (caDhAI karavA) mokalyo maMtrI jevo ja te dezamAM pravezyo ke tarata ja jherI pANInA sevanathI tAve sapaDAyo. te jaladI pAcho Avyo ane rUpavatI (dhAtrI) e te jaLathI (snAnajaLathI) tene nIrogI (rogarahita) ryo. rAjA ugrasena paNa kopathI tyAM (meghapiMgalanA dezamAM) gayo ane tevI rIte tAvamAM sapaDAI jaladI pAcho Avyo. raNapiMgala pAsethI jaLanI hakIkata sAMbhaLIne teNe te jaLanI yAcanA karI. pachI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 276 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdanrpteH zirasi putrIsnAnajalaM kSipyate ? dhanapatinoktaM yadi pRcchati rAjA jalasvabhAvaM tadA satyaM kathyate na doSaH / evaM bhaNite rUpavatyA tena jalena nIrogIkRta ugrsenH| tato nIrogeNa rAjJA pRSTA rUpavatI jalasya mAhAtmyam / tayA ca satyameva kthitN| tato rAjJA vyAhUtaH zreSThI, sa ca bhItaH rAjJaH samIpamAyAtaH / rAjA ca gauravaM kRtvA vRSabhasenAM pariNetuM sa yaacitH| tataH zreSThinA bhaNitaM deva ! yadyaSTAhnikAM pUjAM jinapratimAnAM karoSi tathA paMjarasthAn pakSigaNAn muJcasi tathA guptiSu sarvamanuSyAMzca muJcasi tadA ddaami| ugrasenena ca tat sarvaM kRtvA pariNItA vRSabhasenA paTTarAnI ca kRtA / ativallabhayA tayaiva ca saha vimucyAnyakArya krIDAM karoti / etasmin prastAve yo vArANasyAH pRthivIcandro nAma rAjA dhRta Aste so'tipracaNDatvAttadvivAhakAle'pi na muktaH / tatastasya yA rAjJI nArAyaNadattA tayA maMtribhiH saha dhanazrIe maMtrIne ( zeThane ) kahyuM, " are zeTha! rAjAnA mastaka upara putrInuM snAnajaLa kevI rIte nakhAya ? " dhanapatie kahyuM, " jo rAjA jaLanA svabhAva saMbaMdhI pUche to satya kahevuM, temAM doSa nathI." ema kahevAmAM AvatAM rUpavatIe te jaLathI ugrasena rAjAne nIrogI karyo. pachI nIrogI thayelA rAjAe rUpavatIne jaLanA mahimA viSe pUchyuM ane teNe sAcuM ja kahyuM. pachI rAjAe zeThane bolAvyo ane te (zeTha ) DaratAM DaratAM rAjAnI samIpe Avyo. rAjAe tenuM bahumAna karI, vRSabhasenAne paraNavAnI (tenI pAse) mAgaNI karI. pachI zeThe kahyuM, "deva! jo tame jinapratimAonI aSTAkSikA pUjA karo, pAMjarAmAM pUrelAM samasta pakSIone choDI mUko ane jelamAM rAkhelA sarva manuSyone mukta karo to huM tene (vRSabhasenAne ) ApuM." rAjA ugrasene te badhuM karyuM ane vRSabhasenAne paraNyo tathA tene paTarANI banAvI. rAjA anya badhAM kAryo choDIne te priya rANI sAthe krIDA karavA lAgyo. te daramiyAna je vArANasIno pRthivIcaMdra nAmano rAjA pakaDAyo hato, te bahu pracaMDa ( ugra ) hovAthI vivAhanA samaye paNa tene choDavAmAM Avyo na hato. pachI tenI rANI je nArAyaNadattA hatI teNe maMtrIonI sAthe maMtraNA karIne pRthivIcaMdrane choDAvavA Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 277 maMtrayitvA pRthivIcandramocanArthaM vArANasyAM sarvatrAvAritasatkArA vRSabhasenArAjJInAmnA kAritAsteSu bhojanaM kRtvA kAverIpattanaM ye gatAstebhyo brAhmaNAdibhyastaM vRttAntamAkarNya ruSTayA rUpavatyA bhaNitA vRSabhasene! tvaM mAmapRcchantI vArANasyAM kathaM satkArAn kArayasi ? tayA bhaNitamahaM na kArayAmi kintu mama nAmnA kenacitkAraNena kenApi kaaritaaH| teSAM zuddhiM kuru tvamiti carapuruSaiH kRtvA yathArtha jJAtvA tayA vRSabhasenAyAH sarva kthitm| tayA ca rAjAnaM vijJApya mocitaH pRthviiicndrH| tena ca citraphalake vRSabhasenograsenayo rUpe kaarite| tayoradho nijarUpaM sapraNAmaM kaaritm| sa phalakastayordarzitaH bhaNitA ca vRSabhasenA rAjJI-devi! tvaM mama mAtAsi tvatprasAdAdidaM janma saphalaM meM jaatN| tata ugrasenaH sanmAnaM datvA bhaNitavAn-tvayA medha piMgalasyopari gaMtavyamityuktvA sa ca tAbhyAM vArANasyAM pressitH| medhapiMgalo'pyetadA mATe vArANasImAM vRSabhasenA rANInA nAme evuM bhojanagRha kholAvyuM ke jemAM koIne mATe praveza karavAno niSedha na hato. temAM bhojana karIne jeo kAverI nagare gayA hatA te brAhmaNo Adi pAsethI te vRttAMta sAMbhaLIne kopAyamAna thayelI rUpavatIe kahyuM, "huM vRSabhasenA! mane pUchayA vagara te vArANasImAM bhojanagRha zA mATe karAvyuM che?" teNe kahyuM, "meM bhojanagRha karAvyuM nathI, paraMtu mArA nAme koIne koI kAraNathI te karAvela che, tame teno patto meLavo." chUpA puruSo dvArA yathArtha jANIne teNe (rUpavatIe) vRSabhasenAne badhuM kahyuM ane teNe rAjAne vijJApanA ( vinatI) karI pRthivIcaMdrane choDAvyo. teNe (pRthivIcandra) citranA pATiyA upara (citraborDa upa2) vRSabhasenA ane rAjA ugrasena baMnenuM rUpacitra dorAvyuM ane te baMnenI nIce praNAma karatA evA potAnuM rUpa ( citro dorAvyuM. te citraborDa te baMnene batAvyuM ane vRSabhasenAne kahyuM, "devI! tame mArI mAtA cho, tamArI kRpAthI mAro A janma saphaLa thayo. pachI rAjA ugrasena tenuM sanmAna karI bolyo, "tAre meghapiMgaLa upara caDAI karavI ? ema kahIne tene baMne sAthe vArANasI mokalyo. meghapiMgaLa paNa e sAMbhaLIne Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 278 ratnakaraDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdakrnny mamAyaM pRthvIcandro marmabhedIti paryAlocyAgatya cograsenasyAtiprasAditaH sAmanto jaatH| ugrasenena cAsthAnasthitasya yanme prAbhRtamAgacchati tasyA) meghapiMgalasya dAsyAmi ardhaM ca vRSabhasenAyA iti vyavasthA kRtaa| evamekadA ratnakaMbaladvayamAgata-mekaikaM sanAmAkaM kRtvA tyordttN| ekadA meghapiMgalasya rAjJI vijayAkhyA meghapiMgalakambalaM prAvRtya prayojanena rUpavatIpAveM gtaa| tatra kambalaparivarto jaatH| ekadA vRSabhasenAkambalaM prAvRttya meghapiMgala: sevAyAmugrasenasabhAyAmAgataH rAjA ca tamAlokyAtikopAdraktAkSo bbhuuv| meghapiMgalazca taM tathAbhUtamAlokya mamopari kupito'yaM rAjeti jJAtvA dUraM nssttH| vRSabhasenA ca ruSTenograsenena mAraNArthaM samudrajale nikssiptaa| tayA ca pratijJA gRhItA yadi etammAdupasargAduddhariSyAmi tadA tapa: krissyaamiiti| tato vratamAhAtmyAjjaladevatayA tasyAH siMhAsanAdiprAtihAryaM kRtm| tacchutvA pazcAttApaM kRtvA rAjA tamAnetuM gtH| AgacchatA vanamadhye guNadharanAmA'vadhijJAnI munidRssttiH| sa ca vRSabhasenayA praNamya nijapUrvabhavaceSTitaM pRssttH| kathitaM A pRthivIcaMdra mAro marmabhedI che." evo vicAra karIne Avyo ane rAjA ugrasenanI bahu maherabAnIthI teno sAmanta thayo. A sthAne beThelA evA mArI pAse je prAbhRta (bheTa) Avaze teno ardho bhAga meghapiMgaLane ane ardho bhAga huM vRSabhasenAne ApIza." evI ugrasene vyavasthA karI. eka divasa be ratnakaMbala AvI. nAmAMkita karIne eka eka kaMbala te baMnene ApI. eka divasa meghapiMgaLanI vijayA nAmanI rANI meghapiMgaLanI kaMbala oDhIne prayojanavazAt rUpavatI pAse gaI, tyAM kaMbalanI adalAbadalI thaI gaI. eka divasa vRSabhasenAvALI kaMbala oDhIne meghapiMgaLa, rAjA ugrasenanI sabhAmAM tenI sevAmAM Avyo. tene joIne atikopathI rAjAnI AMkho lAlacoLa thaI gaI. mepiMgaLa tene tevo joIne, "A rAjA mArA upara gusse thayo che"--ema jANIne dUra bhAgyo. gusse thayelA ugrasene vRSabhasenAne mAravA mATe samudranA pANImAM pheMkI. teNe (vRSabhasenAe) pratijJA karI ke, "jo huM A upasargamAMthI bacIza to tapa karIza." pachI vratanA mAhAbhyathI, jaLadevatAe tenuM siMhAsanAdi prAtihArya karyuM, te sAMbhaLIne rAjAne pazcAttApa thayo ane te tene levAne gayo. pAchA AvatAM rAjAe vanamAM gaNadhara nAmanA avadhijJAnI muni dIThA temane praNAma karI vRSabhasenAe potAnA pUrvabhavanI karaNI pUchI. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 279 ca bhgvtaa| yathA-pUrvabhave tvamatraiva brAhmaNaputrI nAgazrI nAmA jaataasi| rAjakIyadevakule sammArjanaM karopi tatra devakule caikadA'parAhe prAkArAbhyantare nirvAtagartAyAM muni:dattanAmA muni: paryaMkakAyotsargeNa sthitH| tvayA ca ruSTayA bhaNitaH kaTakAdrAjA samAyAto'-trAgamiSyatItyuttiSThottiSTha sammArjanaM karomi lagneti bruvANAyAstatra muni: kAyotsargaM vidhAya maunena sthitH| tatastvaya kacavAreNa pUracitvopari sammArjanaM kRtm| prabhAte tatrAgatena rAjJA tatpradeze kroDatA ucchvasitaniHzvasitapradezaM dRSTvA utkhanya niHsAritazca sa muniH| tatastvayAtmanindAM kRtvA dharme ruciH kRtaa| paramAdareNa ca tasya munestvayA tatpIDopazamanArtha viziSTamauSadhadAnaM vaiyAvRtyaM ca kRtm| tato nidAnena mRtveha dhanapatidhanazriyoH putrI vRSabhasenA nAma jaataasi| auSadhadAnaphalAt sarvaiSadharddhiphalaM jaatm| kacavArapUraNAt kalaGkitA c| iti zrutvAtmAnaM mocayitvA vRSabhasenA tatsamIpe AryikA jaataa| auSadhadAnasya phlm| bhagavAne kahyuM, "pUrvabhavamAM tuM ahIM ja nAgazrI nAmanI brAhmaNaputrI tarIke janmI hatI. rAjAnA devakulamAM tuM kacaro kADhatI. te devakulamAM eka divasa bapora pachI killAnI aMdara pavanarahita khADAmAM munidatta nAmanA muni padmAsane kAyotsargamAM beThA hatA. teNe (brAhmaNaputrIe) gusse thaIne kahyuM, "kaTakamAMthI (senAnI chAvaNImAMthI) rAjA pAchA pharyA che, teo atre Avaze, mATe UTho UTho. mAre kacaro vALavo che." evuM te bolatI rahI ane muni tyAM kAyotsarga karIne maunathI sthita rahyA. pachI kacarAthI (te khADo ) pUrIne teNe upara saMmArjana (sAphasUpha ) karyuM. prabhAtamAM tyAM AvelA rAjA te pradezamAM krIDA karatAM karatAM te sthAne pahoMcyo tyAre ucchavAsa-ni:zvAsanA kAraNe UMcAnIcA thatA te pradezane joIne (te pradezane) khodAvIne munine bahAra kADhayA. pachI teNe (brAhmaNaputrIe) AtmaniMdA karIne dharmamAM ruci karI. te muninI pIDAne zAMta karavA mATe teNe parama AdarathI viziSTa (uttama) auSadhadAna ane vaiyAvRtya karyuM. pachI nidAnathI marIne ahIM tuM dhanapati ane dhanazrIne tyAM vRSabhasenA nAmanI putrI tarIke janmI che. auSadhadAnanA phaLathI tane sarvopadha-RddhinuM phaLa prApta thayuM che ane kacaro pUravAne kAraNe tuM kalaMkita thaI che." Ama sAMbhaLIne potAnI jAtane rAjAthI choDAvIne vRSabhasenA temanA samIpe ArzikA thaI. A auSadhadAnanuM phaLa che. 2. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 280 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMda zrutadAne kauNDezo dRssttaantH| asya kathA'kurumaNigrAme gopAlo govindnaamaa| tena ca koTarAduddhRtya cirantanapustakaM prapUjya bhaktyA padmanandimunaye dattam tena pustakena tatrATavyAM pUrvabhaTTArakAH kecit kila pUjAM kRtvA kArayitvA ca vyAkhyAnaM kRtavantaH koTare dhRtvA ca gtvntshc| govindena ca bAlyAtprabhRti taM dRSTvA nityameva pUjA karatA vRksskottr-syaapi| eSa sa govindo nidAnena mRtvA tatraiva grAmakUTasya putro'bhuut| tameva padmanandimunimAlokya jAtismaro jaatH| tapo gRhItvA koNDezanAmA mahAmuniH shrutghro'bhuut| iti zrutadAnasya phlm| vasatidAne sUkaro dRSTAntaH / asya kathAmAlavadeze ghaTagrAme kumbhakAro devilanAmA nApitazca dhmillnaamaa| tAbhyAM zratanA upakaraNanA dAnamAM kaDeza daSTAnta che. kaDezanI kathA-3 kurumaNi gAmamAM govinda nAmano govALio hato. teNe purAtana pustakano koTaramAMthI (bakholamAMthI) uddhAra karIne tathA bhaktithI tenuM pUjana karIne pAbdi munine te ApyuM. te pustaka dvArA te jaMgalamAM koI pUrva bhaTTArakoe tenI pUjA karI tathA karAvIne, vyAkhyAna karyuM hatuM ane tene te koTaramAM (bakholamAM) mUkIne cAlyA gayA hatA. govinda bALapaNathI te zAstra joIne nitya tenI pUjA karato. pharIthI tenAM darzana thAya te mATe teNe tene vRkSanA koTaramAM sthApita karyuM. te govinda nidAnathI mArIne te gAmamAM ja grAmakUTano putra thayo. te ja padmanaMdi munine joIne tene jAtismaraNa thayuM. tapa dhAraNa karIne te kaoNMDeza nAmano zratadhara mahAmuni thayo. e pramANe zrutadAnanuM-zrutanA upakaraNanA dAnanuM phaLa che. 3. vasatinA dAnamAM sUkara daSTAnta che. sUkaranI kathA-4 mAlava dezamAM ghaTa gAmamAM devila nAmano kuMbhAra ane dhamilla nAmano hajAma . rumara ti , I, kumAra 2. vRkSasya iti g.| pUjAM kRtvA vRkSakoTare sthApitaM iti kh.| 3. devlnaamaa| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 281 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra pathikajanAnAM vasatinimittaM devakulaM kaaritm| ekadA devilena munaye tatra prathama vasatirdattA dhamillena ca pazcAt parivrAjakastatrAnIya dhRtH| tAbhyAM ca dhamillaparivrAjakAbhyAM niHsAritaH sa munirvRkSamUle rAtrau daMzamazakazItAdikaM sahamAnaH sthitH| prabhAte deviladhamillau tatkAraNena parasparaM yuddhaM kRtvA mRtvA vindhye krameNa sUkaravyAdhau prauDhau jaatau| yatra ca guhAyAM sa sUkarastiSThati tatraiva ca guhAyAmekadA samAdhiguptatriguptamuni Agatya sthitau| tau ca dRSTvA jAtismaro bhUtvA devilacarasUkaro dharmamAkarNya vrataM gRhiitvaan| tatprastAve manuSyagandhamAghrAya munibhakSaNArthaM sa vyAghro'pi ttraayaatH| sUkarazca tayo rakSAnimittaM guhAdvAre sthitH| tatrApi tau parasparaM yudhvA mRtau| sUkaro munirakSaNAbhiprAyeNa zubhAbhisandhitvAt mRtvA saudharme maharddhiko devo jaatH| vyAdhastu munibhakSaNAbhiprAyeNAtiraudrAbhiprAyatvAnmRtvA narakaM gtH| vasatidAnasya namUnA 228 hato. te baMnee musApharone rahevA mATe devakula karAvyuM. eka divasa devile munine tyAM pahelA rAkhyA ane pachI ghamille bhikSukane tyAM lAvI rAkhyo. dhamilla ane bhikSuka baMne dvArA kADhI mUkAyelA te muni vRkSanA mULamAM rAtre DAMsa-macchara-zIta Adi sahana karatA TharyA. prabhAte devila ane dhamilla-bane te kAraNe paraspara yuddha karIne maryA ane vidhyadezamAM anukrame moTo bhUMDa ane vAgha tarIke janmyA ane moTA thayA. je gUphAmAM te bhUMDa raheto hato te ja guphAmAM eka divasa samAdhigasa ane trigupta nAmanA be muni AvIne rahyA. te baMnene joIne zUkara thayelA devilane jAtismaraNa thayuM ane dharmanuM zravaNa karIne teNe vrata aMgIkAra karyuM. te daramiyAna manuSyanI gaMdha sUMghIne muninuM bhakSaNa karavA mATe te vAgha paNa tyAM Avyo. bhUMDa te baMnenI rakSA nimitte guphAnA dvAre Ubho rahyo. tyAM paNa teo baMne ekabIjA sAthe laDI maraNa pAmyA. bhUMDa muninI rakSAnA abhiprAyathI zubha bhAvathI marIne saudharmasvargamAM mahARddhivALo deva thayo ane vAgha muninA bhakSaNanA abhiprAyathI atirodra abhiprAyane lIdhe marIne narake gayo. vasatidAnanuM A phaLa che. 4. bhAvArtha - (zloka 118) AhAradAnamAM zrISeNa rAjA, auSadhadAnamAM zeThanI putrI vRSabhasenA, zAstradAnamAM kaoNDaza koTavAla ane AvAsadAnamAM zUkara (bhUMDa ) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 282 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMdaythaa vaiyAvRtyaM vidadhatA caturvidhaM dAnaM dAtavyaM tathA pUjAvidhAnamapi kartavyamityAha devAdhidevacaraNe paricaraNaM srvduHkhnirhrnnm| kAmaduhi kAmadAhini paricinuyAdAto nitym|| 119 / / AdRtaH AdarayuktaH nityaM paricinuyAt pRSTaM kuryaat| kiM ? paricaraNaM puujaaN| kiMviziSTaM ? sarvaduHkhanirharaNaM niHshessduHkhvinaashkN| kva ? devAdhidevacaraNe devAnAmindrAdInAmadhiko bandho devo devAdhidevastasya caraNaH pAdaH tsmin| kathaMbhUte ? kAmaduhi vaanychitprde| tathA kAmadAhini kaamvidhvNske|| 119 / / khAsa karIne prasiddha thayAM che. 118. jema vaiyAvRtya karanAre cAra prakAranuM dAna karavuM joIe, tema pUjAvidhAna paNa karavuM joIe-ema kahe che arNapUjAnuM vidhAna zloka 119 avayArtha - [ I ] icchita phaLa denAra [ vAnavAdini] ane viSayavAsanAnI icchAno nAza karanAra [vevAdhidevavaro] devonA deva-arahaMtadevanA caraNamAM [ sarvadu:vanirNarAma] sarva duHkhone nAza karanArI [parivara[+] pUjA [lAdata] Adarayukta-bhaktiyukta thaIne [ nityama] haMmezA-pratidina [ ravinuyAt] karavI joIe. TIkA - "mAdata' Adarayukta thaIne "nitya parivinuyAta' nitya puSTa karavI joIe. zuM? "parivara' pUjA. kevA prakAranI (pUjA)? "sarvadu:nirdaram' sarva duHkhono vinAza karanAra. kyAM (pUjA)? "revAdhivevavarane ' devonA indrone adhika vaMdya deva-te devAdhideva, temanAM caraNa-pAda, temAM kevAM (caraNamAM) ? "madi' vAMcchita (phaLa) denAra tathA 'rAmAdini' viSayavAsanAno vidhvaMsa (nAza ) karanAra (caraNamAM). bhAvArtha :- bhagavAnanI pUjA sarva duHkhono nAza karanArI che, mATe bhaktibhAva yukta thaIne zrAvake, arahaMta devanA vAMcchita phaLa ApanAra tathA viSayavAsanAne dUra karanAra caraNamAM nitya pUjA karavI joIe. 119. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 283 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra pUjAmAhAtmyaM kiM kvApi kena prakaTitamityAzaMkyAha arhaccaraNasaparyAmahAnubhAvaM mhaatmnaamvdt| bheka: pramodamatta: kusumenaikena raajgRhe|| 120 / / bheko mnndduukH| pramodamatto viziSTadharmAnurAgeNa hRssttH| avadat kthitvaan| kimityaah-arhdityaadi| arhatazcaraNau arhaccaraNau tayoH saparyA pUjA tasyAH mahAnubhAvaM viziSTaM mAhAtmyaM keSAmavadat ? mahAtmanAM bhavyajIvAnAM kena kRtvA ? kusumenaiken| kva ? raajgRhe| asya kathA magadhadeze rAjagRhanagare rAjA zreNikaH, zreSThI nAgadattaH, zreSThinI bhvdttaa| sa zA kAraNe, kyAM ane koNe pUjAnuM mAhAsya pragaTa karyuM-evI AzaMkA karIne kahe che pUjAnuM mAhAbhya zloka 120 anvayArtha- [pramoma7:] AnaMdaghelA [ ] deDakAe [2 ] rAjagRhI nagarImAM [phrena sumena] eka phUlathI [mAtmAnAma] bhavyajIvonI AgaLa [avvarasaparyAmadAnumAvana) arahunta bhagavAnanAM caraNonI pUjAnuM viziSTa mahAbhya [avata] pragaTa karyuM (batAvyuM che. TIkA :- "bhava:' deDakAe, "pramoma:' AnaMdaghelA-viziSTa dharmAnurAgI harSa pAmelA (deDakAe) "mavata' darzAvyuM. zuM? kahe che-"IvityAHi ' arahaMtanAM caraNotemanI "saparyA' pUjA; tenA "madAnubhAvama' viziSTa mahAbhyane ( prabhAvane) darzAvyuM. kone darzAvyuM? "mahAtmAnAma' bhavyajIvone. kaI rIte? "kena kusumena' eka phUla vaDe. kyAM? namRde' rAjagRhI nagarImAM. bhAvArtha :- rAjagRha nagarImAM AnaMdamasta banelA eka deDakAe eka phUlathI arahaMtadevanAM caraNonI pUjAno mahimA mahApuruSonI vacce pragaTa karyo. meDhaka (deDakA) nI kathA magadhadezamAM rAjagRha nagaramAM rAjA zreNika, zeTha nAgadatta ane zeThANI bhavadattA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 284 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdanaagdttH zreSThI sarvadA mAyAyuktatvAnmRtvA nijaprAGgaNavApyAM bheko jaatH| tatra cAgatAmekadA bhavadattAzreSThinImAlokya jAtismaro bhUtvA tasyAH samIpe Agatya uparyutplutya cttitH| tayA ca punaH punarnirghATito raTati, punarAgatya caTati c| tatastayA ko'pyayaM madIyo iSTo bhaviSyatIti sampradhAryAvadhijJAnI suvratamuniH pRssttH| tena ca tadvattAnte kathite gRhe nItvA paramagauraveNAsau dhRtH| zreNikamahArAjazcaikadA vardhamAnasvAmInaM vaibhAraparvate samAgatamAkarNya AnandabherI dApayitvA mahatA vibhavena taM vandituM gtH| zreSThinyAdau ca gRhajane vandanAbhaktyarthaM gate sa bheka: prAMgaNavApIkamalaM pUjAnimittaM gRhItvA gacchan hastinaH pAdena cUrNayitvA mRtH| pUjAnurAgavazenopArjitapuNyaprabhAvAt saudharme maharddhikadevo jaatH| avadhijJAnena pUrvabhavavRttAntaM jJAtvA nijamukuTAgre bhekacihnaM kRtvA samAgatya vardhamAnasvAmInaM vandamAna: zreNikena dRssttH| tatastena gautamasvAmI bhekacihve'sya kiM kAraNamiti pRSTaH tena ca hatAM te nAgadatta zeTha sarvadA mAyAcArI hovAthI marIne potAnA AMgaNAnI vAvamAM deDako thayo. tyAM eka divasa bhavadattA zeThANIne AvelI joIne tene jAtismaraNa thayuM ane tenI samIpe AvIne-kUdIne tenA upara paDyo. te (zeThANI) tene vAraMvAra pAcho haThAvatI ane te Tara-Tara zabda karato pharIthI AvIne tene cATato hato. pachI A koI mAro priya haze ema dhArIne teNe avadhijJAnI suvratamunine pUchayuM. jyAre teNe tenuM vRttAnta kahyuM tyAre tene ghera laI jaIne parama gauravathI (mAnathI) rAkhavAmAM Avyo. eka divasa zreNika mahArAja, vardhamAnasvAmIne vaibhAra parvata para AvelA sAMbhaLIne AnaMdabherI vagaDAvI mahAvaibhavathI (ThAThamAThathI) temane vaMdanA karavA gayA. zeThANI Adi gharanAM mANaso jyAre vaMdanA-bhakti mATe gayAM tyAre te deDako AMgaNAnI vAvamAMnuM kamaLa pUjAnimitte grahaNa karIne (vaMdanA mATe) jatAM, hAthInA paga taLe cagadAIne marI gayo. pUjAnA anurAganA kAraNe upArjita puNyanA prabhAvathI te saudharma svargamAM mahARddhidhArI deva thayo. avadhijJAnathI pUrvabhavanuM vRttAnta jANIne potAnA mugaTanA agrabhAgamAM deDakAnuM cihna karIne Avyo ane zreNike tene vardhamAnasvAmIne vaMdanA karato joyo. pachI teNe (zreNika ) tene deDakAnuM cihna kema che tenuM kAraNa gautamasvAmIne pUchayuM ane temaNe Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 285 pUrvavRttAntaH kthitH| tacchrutvA sarve janAH pUjAtizayavidhAne udyatA: saMjAtA tirA 20 mA idAnImuktaprakArasya vaiyAvRtyasyAtIcArAnAha haritapidhAnanidhAne hynaadraasmrnnmtsrtvaani| vaiyAvRttyasyaite vyatikramAH paJca kthynte|| 121 / / ___paMcaite aaryaapuurvaardhkthitaa| vaiyAvRttyasya vyatikramAH kthynte| tthaahi| haritapidhAnanidhAne haritena padmapatrAdinA pidhAnaM jhNpnmaahaarsy| tathA harite tasmin nidhAnaM sthaapnN| tasya anAdara: prycchto'pyaadraabhaavH| asmaraNamAhArAdidAnametasyAM velAyAmevaMvidhapAtrAya dAtavyamiti AhAryavastuSvidaM dattamadattamiti vA teno pUrvavRttAnta kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLIne badhA bhavyajIvo ( jina) pUjAtizayavidhAnamAM udyamazIla ( tatpara) thayA. 120. have ukta prakAranA vaiyAvRtyanA aticAra kahe che vaiyAvRtyanA aticAra zloka 121 anvayArtha- [fe] kharekhara [ritapighAnighAne] harita (saceta) vastuthI DhAMkavuM, harita vastumAM rAkhavuM, [anAvara/smaraNamatsarAni] Adara na karavo, navadhAbhakti Adi bhUlI javI ne irSA karavI [kta]-e [pagna] pAMca [ vaiyAvRtyaca] vaiyAvRtyanA [ vyatimA:] aticAro [ vaccatte] kahevAya che. TIkA :- "paMte' zlokanA (AryAnA) pUrvArdhamAM kahelA e pAMca "vaiyAvRtyastha vyatikramI: vaccatte' vaiyAvRtyanA aticAro kahevAya che. te A pramANe cheharitavidhAnanidhAne' harita (sacitta) kamaLanA patra AdithI AhAranuM DhAMkavuM tathA sacitta patrAdimAM AhAra rAkhavo, 'manAva2smaraNama<Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 286 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra smRterbhaavH| matsaratvamanyadAtRdAnaguNAsahiSNutvamiti / / 121 / / iti prabhAcandraviracitAyAM samantabhadrasvAmIviracitopAsakAdhyayanaTIkAyAM caturtha: paricche: ane matsarata arthAt anya dAtAranA dAna-guNone sahana nahi karavA e pAMca vaiyAvRtyanA aticAro che. bhAvArtha :- 1. ApavAnI vastune kamaLapatrAdi harita (sacitta) vastuthI DhAMkavI, 2. ApavAnI vastune sacitta vastumAM mUkavI, 3. dAna devAmAM anAdara karavo, 4. dAna devAnI vidhi, samaya ane pAtrAdinuM bhUlI javuM ane pa. bIjAnA dAnaguNanI irSAbuddhi karavI-e pAMca vaiyAvRtyanA (atithisaMvibhAganA) aticAra che. e pramANe zrI samantabhadrasvAmI viracita upAsakAdhyayananI zrI prabhAcaMdraviracita saMskRta TIkAmAM cotho pariccheda pUrNa thayo. 4. 1. anyadAtRguNo'sahiSNutvamiti gh.| 2. savittanikSepavidhAnapurathayadezamAtsaryavAnAtikrama: (tattvArtha sUtra-adhyAya 36 ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates saMllekhanA pratibhAdhikAra atha sAgAreNANuvratAdivat sNllekhnaapynusstthaatvyaa| sA ca kiM svarUpA kadA cAnuSThAtavyetyAha upasarge durbhikSe jarasi rujAyAM ca niHprtiikaare| dharmAya tanuvimocanamAhuH sNllekhnaamaaryaaH|| 122 / / AryA gnndhrdevaadyH| sNllekhnaamaahuH| kiM tat ? tanuvimocanaM shriirtyaagH| kasmin sati ? upasarge tiryngmnussydevaacetnkRte| niHpratIkAre prtiikaaraagocre| - have zrAvakonA aNuvratAdinI jema saMllekhanA paNa karavI joIe. vaLI tenuM zuM svarUpa che ane kyAre karavI joIe te kahe che saMllekhanAnuM lakSaNa zloka 122 anvayArtha :- [AryAH ] 9326 31, [niHpratIkAre] prati ||22hit sevA (4ne dU2. 32vAno oTha 484 novAma mAve sevA) [ upasarge ] 75sa bhAvI 5'tai, [ durbhikSe] 6SThA 5'tai, [jarasi] 5759 // bhAvata[ca] bhane [ rujAyAM] ro|| thatai, [dharmAya ] dharma mATe (dharmanI // 2 // 4 // bhATe) [ tanuvimocanam ] zarIrano tyAga 42vo tene [ saMllekhanAm ] saMcdonA [ AhuH] 4 7. as :- 'AryAH' 55246 'saMllekhanAmAhuH' sNvegn| chaThe cha. te ? 'tanuvimocanam ' zarIrano tyA. zu thatai ? ' upasarge' tiryaya, manuSya, deva bhane ayetana dvaa2|| 2||yeto 5sa[ thata. yo 5sa ? 'niSpratIkAre' 34|yrhit Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 288 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdaetcc vizeSaNaM durbhikSajarArujAnAM pratyekaM smbndhniiyN| kimarthaM tadvimocanaM? dharmAya ratnatrayArAdhanArthaM na punaH parasya brahmahatyAdyarthaM / / 122 / / (jeno upAya thaI zake nahi tevo). A vizeSaNano 'kurmika, nara ane nA'-e pratyeka sAthe saMbaMdha joDavo. (arthAt upAyarahita durbhikSanA samaye, upAyarahita ghaDapaNamAM ane upAyarahita roganA samaye). zA mATe teno tyAga karavo? "gharmAya' dharma mATe arthAt ratnatrayanI ArAdhanA mATe, paNa nahi ke bIjAnA AtmaghAtAdi mATe ( saMllekhanA kahI che.) bhAvArtha :- beIlAja (nirupAya) upasarga AvI paDatAM, duSkALa paDatAM, ghaDapaNa AvatAM ane asAdhya roga thatAM, ratnatrayasvarUpa dharmanI ArAdhanA mATe kaSAyane kRpa karIne zarIrano tyAga karavo tene saMllekhanA kahe che. vizeSa saMllekhanAne samAdhimaraNa yA saMnyAsamaraNa paNa kahe che. samyaphaprakAre kaSAya ane kAyane kRSa karavI tene saMllekhanA kahe che. kaSAyone kRSa karavA-maMda karavA te nizcaya saMllekhanA che ane kaSAya maMda thatAM AhAra-jaLa Adi pratye upekSAbhAva thavo ane tenA kAraNe zarIranuM kRpa thavuM te vyavahAra saMllekhanA che. - cittane zAMta arthAt rAga-dveSanI maMdatA yukta karavuM tene samAdhi kahe che ane para padArtho pratyenA mamatvabhAvano tyAga karavo tene saMnyAsa kahe che. tethI kAya-kaSAyane kRSa karI svarUpanuM dhyAna karI, zAMta cittathI zarIrano tyAga karavo te samAdhimaraNa che. tenA be bheda che1. avicAra samAdhimaraNa ane 2. savicAra samAdhimaraNa. 1. avicAra samAdhimaraNa acAnaka deva, manuSya, tiryaMca athavA acetanakRta upasarga AvI paDe, gharamAM lAgelI AgamAMthI bacavAnA upAya rahe nahi, dariyAmAM vahANa DUbavAnI taiyArImAM hoya, ekAeka sarpa karaDe ane tenA upAya mATe koI samaya rahe nahi, prANaghAtaka DAkU gherI leevA acAnaka prazna upasthita thatAM potAnA zarIrane svayameva vinAzasanmukha AveluM jANI saMnyAsa dhAraNa karavo te avicAra samAdhimaraNa che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 289 kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra saMllekhanAyAM bhavyairniyamena prayatnaH kartavyaH, yataH antakriyAdhikaraNaM tapaHphalaM sakaladarzinaH stuvte| tasmAdyAvadvibhavaM samAdhimaraNe prytitvym|| 123 / / sakaladarzinaH stuvate prshNsnti| kiM tat ? tapaHphalaM tapasaH phalaM tapaHphalaM saphalaM tapa ityrthH| kathaMbhUtaM sat ? antaHkriyAdhikaraNaM ante kriyA saMnyAsaH tasyA 2. savicAra samAdhimaraNa saMyamanuM pAlana na thaI zake tevuM jIrNa zarIra thaI gayuM hoya, tevuM ghaDapaNa AvI jAya. daSTi ati maMda thaI jAya, page cAlI zakAya nahi, asAdhya roga thaI jAya, maraNakALa ati nikaTa Ave AvI dazAmAM potAnA zarIrane pAkAM pAna samAna athavA telarahita dIpaka samAna svayaM vinAzasanmukha jANI kAya-kaSAyanI kRSatA mATe aMtamAM cAra prakAranA AhArano tyAga karI dharmadhyAna sahita maraNa karavuM te savicAra samAdhimaraNa che. jo maraNamAM koI saMdeha hoya to maryAdApUrvaka evI pratijJA karavAmAM Ave ke "jo A upasargamAM mAruM maraNa thaI jaze to mAre AhArAdikano sarvathA tyAga che ane kadAcit jIvana bAkI raheze to AhArAdikane grahaNa karIza." 122. saMllekhanA viSayamAM bhaLyoe niyamathI prayatna karavo joIe, tethI kahe che saMllekhanAnI AvazyakatA zloka 123 anvayArthaH- [varzanaH] sarvazadeva [ santayAdhirAma] aMta samaye je saMnyAsanuM dhAraNa karavuM tene [tA: ] tapanuM phaLa [tuva7] kahe che. [ tasmAta] tethI [ yAvikimavana] yathAzakti [ samAdhimarane] saMnyAsano (samAdhimaraNano ) [prayatitavyama] prayatna karavo joIe. TIkA :- "sarzinaH stute' sarvajJadeva kahe che. zuM kahe che? "kantakriyAdhiraNana' antakriyAno arthAt maraNa samaye saMnyAsano (samAdhimaraNano) Azraya karavo . saMjogavanAyAM ja bhavya: I . 2. santakriyAveiraLam, rUti pADAntaram Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 290 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaadhikrnnN samAzrayo yttpsttphlN| yata evaM, tasmAdyAvadvibhavaM ythaashkti| samAdhimaraNe prayatitavyaM prakRSTo yatnaH kartavyaH / / 123 / / / tatra yatnaM kurvANa evaM kRtvedaM kuryAdityAhasnehaM vairaM saGgaM parigrahaM cApahAya shuddhmnaaH| svajanaM parijanamapi ca kSAntvA kssmyetpriyairvcnaiH|| 124 / / Alocya sarvamenaHkRtakAritamanumataM ca nirvyaajm| AropayenmahAvratamAmaraNasthAyi nishshessm||125 / / yuglN| te "tapa:nama' tapanuM phaLa arthAt saphaLatapa che, "tasmIna' tethI "yAvadhimavama' yathAzakti "samAdhimaro' samAdhimaraNano "yatitavyama' prayatna karavo joIe. bhAvArtha :- tapazcaraNa karavAnuM phaLa antima kriyA upara AdhAra rAkhe che, arthAta mRtyu samaye samAdhimaraNa karavAthI ja tapazcaraNa phaLIbhUta thAya che. jo samAdhimaraNa na thayuM to jIvanabhara je japa-tapa karyuM te badhuM vRthA che, mATe samAdhimaraNa (saMllekhanA) nA viSayamAM potAnI pUrNa zaktithI prayatna karavo joIe. meM jIvanaparyata puNyarUpa kArya karyuM che temAM dharmanuM pAlana karyuM che, te dharmane mArI sAthe laI javA mATe A eka saMllekhanA ja samartha che-evo vicAra karI zrAvake avazya samAdhimaraNa karavuM joIe." huM maraNanA samaye avazya zAstrokta vidhithI samAdhimaraNa karIza-e rIte bhAvanArUpa pariNati karIne maraNakALa Ave te pahelAM ja A saMllekhanAvrata pALavuM joIe arthAt aMgIkAra karavuM joIe. 123. samAdhimaraNanA viSayamAM yatna karanAre AvuM karIne A karavuM joIe ema kahe che saMllekhanAnI vidhi zloka 124-125 anvayArtha - saMllekhanAdhArI [sneE] rAga, [vaira1]Sa, [1] moha 1. jAo, puruSArthasiddhi-upAya gujarAtI AvRtti zloka 175-176. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 291 svayaM kssaantvaa| priyairvacanaiH svajanaM parijanamapi kssmyet| kiM kRtvA ? apahAya tyktvaa| kaM ? snehamupakArake vastuni priitynubndhN| vairamanupakArakaM dvessaanubndhN| saMgaM putrstryaadikN| mamedamahamasyetyAdisambaMdhaM parigrahaM baahyaabhyntrN| etatsarvamapahAya zuddhamanA nirmalacittaH san kssmyet| tathA Aropayet sthaapyedaatmni| kiM tat ? mahAvratam kathaMbhUtaM ? AmaraNasthAyi maraNaparyantaM niHzeSaM ca pNcprkaarmpi| kiM kRtvA ? aalocy| kiM tat ? eno dossN| kiM tat ? sarva kutakAritamanumataM c| svayaM hi kRtaM hiMsAdidoSa, kAritaM hetubhAvena, anumatamanyena kriyamANaM manasA shlaaghitN| etatsarvameno [ca] bhane [parigraham ] parigrahane [apahAya] chone [zuddhamanAH ] zuddha manavANo thane [ priyaiH vacanaiH] priya vanothI [svajanam] potana pI-nonI [ca] bhane [ parijanamapi] no42-yonI 59 [kSAntvA ] kSamA mA [kSamayet ] svayaM kSamA 42. ___ saMccuuN [kRtakAritam] vRta, rita [ca ] 2ne [anumatam ] anumohita [ sarvam] samasta [ena:] ponI [nirvyAjam] 71758 rahita nizcalamAthI [ Alocya ] loyn| zane [AmaraNasthAyi] vanaparyaMta. 251 24 sevA [niHzeSam] samasta [ mahAvrataM] mAtIne [ Aropayet ] 3 / 29 // 42.. ast :- 'priyaiH vacanaiH kSAntvA' priya cayanothI svayaM kSamA yAyAne 'svajanaM parijanamapi kSamayet' potAnA muTuMbIno mane no'2-yArone 59 // kSamA 43. zuM dharIne ? 'apahAya' choDIne. zuM (chone ) ? 'snehaM' ne arthAta 757 / 27 vastu prtyen| anu2||2||-sNbNdhne, 'vairaM' anu5702.4 (vastu) prtyen| dvaSa35 saMbaMdhane, 'saGga' mor3ane arthAta 2 // putra, strI, 6 mA bhane kuM tamano-tyA saMdhane ane 'parigrahaM ' mA tathA sabhyata2. parigrahane-se padhAne choDIne 'zuddhamanAH' nirbhaya vittvaa|| 27ne kSamA 62. ____ tathA 'Aropayet' mAmAmA sthaape-ghaa29|| 73. te ? 'mahAvratam ' mahAtAne. vai ( mAtIne )? 'AmaraNasthAyi' bh29|5ryNt 2ii 29 tevai 'niHzeSam' 5iye 112i ( mahApratIne ). | 'zane ? 'Alocya ' maatoyn| 'zane. jonI ? "enaH' hoSonI. dhyA te (oSo) ? "sarvaM kRtakAritAnumataM' sarva vRta, Arita sane anumohita (doSonI)-svayaM karelA hiMsAdika doSonI, hetubhAvathI karAyelA doSonI ane manathI anumohita anyathA :26ponI-OM poSonI "nirvyAjam ' 7814582hita Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 292 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdanirvyaajN dazAlocanAdoSavarjitaM yathA bhavatyevamAlocayet / daza hi AlocanAdoSA bhavanti taduktaM tassevI||||kRtiA AkaMpiya aNumANiya jaM divaM bAdaraM ca suhamaM c| channaM saddAulayaM bahujaNamavvatta evaMvidhAmAlocanAM kRtvA mahAvratamAropyaitat kuryAdityAhazokaM bhayamavasAdaM kledaM kAluSyamaratimapi hitvA / sattvotsAhamudIrya ca manaH prasAdyaM zrutairamRtaiH / / 126 / / nizcalabhAvathI AlocanAnA daza doSo rahita AlocanA kare. AlocanAnA daza doSo che. te A pramANe kahyA che AkaMpiya aNumANiya jaM diTTaM bAdaraM ca suhamaM c| channaM saddAulayaM bahujaNamavvatta tssevii||1|| iti 1. AkaMpita, 2. anuyAcita, 3. yaduSTa, 4. bAdara, 5. sUkSma, 6. channa, 7. zabdAkulita, 8. bahujana, 9. avyakta ane 10. tatsavI-e daza AlocanAnA doSa che. bhAvArtha :- (zloka 124) samAdhimaraNa karanAra vyakti upakAraka vastuthI rAga, anupakAraka vastuthI dveSa, strI-putrAdithI mamatAno saMbaMdha ane bAhya-atyaMtara parigraha-e badhAMne choDIne zuddha manavALo thaIne priyavacanothI potAnA kuTuMbIjanonI tathA nokaracAkaronI paNa kSamA mAgI, svayaM temane kSamA kare. (zrloka 125 )-tathA mana, vacana, kAya dvArA kRta, kArita ane anumodita samasta pAponI nirdoSa AlocanA karIne jIvanaparyanta pAMca mahAvratone dhAraNa kare. (ahIM mahAvrato upacArathI kahyA che, nahi ke munidazAnA mahAvrata. ) 124-125. A prakAranI AlocanA karIne ane mahAvrata dhAraNa karIne, A karavuM joIe te kahe zloka 126 anvayArtha :- [zom] zoka, [bhayam] bhaya, [avasAvad] viSAda-kheda, [vasevan] sneha, [ dhanuSya] rAga-dveSa ane [aratik api ] apremane paNa [fhatvA ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 293 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra prasAdyaM prasanna kaary| kiM tat ? mnH| kai: ? shrutairaagmvaakyaiH| kathaMbhUtaiH ? amRtaiH amRtopamaiH sNsaarduHkhsntaapaapnodkairityrthH| kiM kRtvA ? hitvaa| kiM tdityaahshokmityaadi| zoka-iSTaviyoge tadguNazocanaM, bhayaM-kSutpipAsAdipIDAnimittamihalokAdibhayaM vA , avasAdaM viSAdaM khedaM vA, kledaM snehaM, kAluSyaM kvacidviSaye raagdvessprinnti| na kevalaM prAguktameva api tu aratimapi aprasattimapi, na kevalametadeva kRtvA kintu udIrya ca prakAzya c| kaM ? saccotsAhaM saMllekhanAkaraNe'kAtaratvaM / / 126 / / idAnIM saMllekhanAM kurvANasyAhAratyAge kramaM darzayannAha choDIne [2] ane [sattvotsAhama] baLa (dhairya) tathA utsAhane [3vIrya] pragaTa karIne [mRtaH] amRta samAna [mRtai] zAstrothI [mana] mana [prasIdyama] prasanna karavuM joIe. TIkA :- "prasaTghama' prasanna karavuM joIe. zuM te? 'ma:' mana. zA vaDe ? 'murta:' zAstravacano vaDe. kevAM (vacano)? "amRtai:' amRta samAna arthAt saMsAranAM duHkhasaMtApane dUra karanAra (vacano vaDe). zuM karIne? "ditpA' choDIne. zuM (choDIne )? te kahe che- "zomitkAHi ' zoruM iSTanA (priyavastunA) viyogamAM tenA guNa saMbaMdhI vAraMvAra cintavana karavuM, bhaya kSudhA-tRSAdinI pIDA nimitte A lokAdimAM bhaya, "avasAvaM' viSAda athavA kheda, vattevuM sneha, suSya koI vakhate viSayamAM rAga-dveSarUpa pariNati, kevaLa pUrve kahyAM eTalAM ja nahi paraMtu aratimapi arati-aprasakti (aprema) paNa-e badhAMne choDIne. kevaLa eTaluM ja karIne nahi, paraMtu havIrya pragaTa karIne. zuM? "sattvotsAdama' saMllekhanA karavAmAM akAyaratA ( nirbhayatA). bhAvArtha - zoka, bhaya, viSAda, sneha, rAga-dveSa ane apremane choDIne tathA baLa ane utsAha vadhArIne amRta samAna sukhakAraka tathA saMsAranAM duHkha ane saMtApane dUra karanAra zAstravacano dvArA manane prasanna karavuM joIe. tathA saMllekhanA karavAmAM kAyaratA lAvavI joIe nahi. 1ra6. have saMllekhanA karanArane AhAratyAgano krama darzAvIne kahe che 6. tALAnuNone dA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 294 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAnazrIkuMdakuMdaaahaarN parihApya kramaza: snigdhaM vivrddhyetpaanm| snigdhaM ca hApayitvA kharapAnaM puuryetkrmshH|| 127 / / kharapAnahApanAmapi kRtvA kRtvopavAsamapi shktyaa| paJcanamaskAramanAstanuM tyjetsrvytnen|| 128 / / snigdhaM dugdhAhirUpaM paanN| vivardhayet paripUrNaM daapyet| kiM kRtvA ? parihApya prityaajy| kaM? AhAraM kvlaahaarruupN| kathaM ? kramaza: 'prAgazanAdikrameNa pazcAt kharapAnaM kaMjikAdi, zuddhapAnIyarUpaM vaa| kiM kRtvA ? haapyitvaa| kiM ? snigdhaM ca snigdhamapi paankN| kathaM ? krmshH| snigdhaM hi parihApya kaMjikAdirUpaM kharapAnaM pUrayet vivrdhyet| pazcAttadapi parihApya zuddhapAnIyarUpaM kharapAnaM puuryediti||127|| saMllekhanAdhArIne AhAratyAgano krama zloka 127-128 anvayArtha :- [kramazaH] - (saMpanadhArIne ) [ AhAram ] sat2. [ parihArya ] chovIne [ snigdham pAnam] dUdha ha sniAna [vivarddhayet ] 1dhAre,[ca] pachI [ kramazaH ] -ubhe[ snigdham ] dUdha hi snigdhapAna [hApayitvA] chovAne [ kharapAnaM ] 525||n (sic bhane // 25. 45) [ pUrayet ] dhAre. 57. [kharapAnahApanAm ] 525|nno 59 // tyA [ kRtvA] 'rIne [zaktyA ] zati anusAra [ upavAsam] 75pAsa [ kRtvA] prazane [paJcanamaskAramanAH ] paMtha nm27|2. maMtrama vitta sa tA [ sarvayatnena] prata. hi sarva yomA tat52. 2hIne [tanum api] zarI2. 59[ tyajet ] cho3. st :- ( Rems 127) 'snigdhaM' dUdha mAha snigdha pAna 'vivardhayet' 52 / / pramAmaya a6 are. zuM zane ? 'parihApya' chovIne. zuM ? 'AhAram' asA2. cha zate ? 'kramazaH' -bhe arthAt, 59i monAhina bhathI 5chI sis(r) mAha zuddha 4Anana mathI. zuM zane ? ' hApayitvA' chovIne. zuM ? 'snigdhaM ' sni5 pAna. ThevI zate ? 'kramazaH' maza: sni5 peyane cho'vIne 'kharapAnaM pUrayet kramazaH' sis(r) mAhi kharapAnane vadhAre, pachI tene choDAvIne zuddha jaLarUpa kharapAnane vadhAre. 1. prakAzanAdikrameNa gh| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 295 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kharapAnahApanAmapi kRtvaa| kathaM ? zaktyA svazaktimanatikrameNa' stokstoktraadiruupN| pazcAdupavAsaM kRtvA tanumapi tyjet| kathaM ? sarvayatnena sarvasmin vratasaMyamacAritradhyAnadhAraNAdau yatnastAtparyaM ten| kiMviziSTaH san ? paMcanamaskAramanAH pNcnmskaaraahitcitH|| 128 / / "varapAnadIpanAmapi tva' kAMjI ane garamajaLano paNa tyAga karyA pachI. kevI rIte? "zavanyA' potAnI zakti anusAra arthAt thoDo-thoDo vadhu tyAga karIne pachI 35vAsaM vRtva' upavAsa karIne "tanumapi tyamta' zarIrano paNa tyAga kare, kevI rIte? 'sarvayatnana' vrata, saMyama, cAritra, dhyAna, dhAraNAdi sarva kAryomAM yatna karIne-tatpara rahIne. kevA thaIne? "paMcanAmanA:' paMca namaskAra maMtranI ArAdhanAmAM citta lagAvIne. bhAvArtha - (zloka 127) saMllekhanA karatI vakhate annAhArano tyAga karIne krame-kame dUdha Adi snigdhapAna le ane pachI dUdha Adi snigdhapAnano paNa tyAga karIne kAMjI ane garama jaLa le. (zloka 128) kAMjI ane garama jaLano paNa tyAga karIne zakti anusAra upavAsa karIne paMca namaskAra maMtranA svarUpamAM mana lagAvI, zarIrano paNa tyAga kare. vizeSa samAdhipUrvaka dehano tyAga thavo temAM AtmaghAtano doSa nathI. "nizcayathI krodhAdi kaSAyothI gherAyelo je puruSa zvAsanirodha, jaLa, agni, viSa, zastrAdithI potAnA prANano ghAta kare te kharekhara AtmaghAta che. paraMtu avazya thavAvALuM maraNa thatAM, kaSAya kRza karavA mAtranA vyApAramAM (-saMllekhanAmAM) pravartamAna puruSane rAgAdibhAvonA abhAvamAM AtmaghAta nathI. 2. tenA maraNamAM jo rAga-dveSa thAya to ja AtmaghAta thAya, paNa je saMllekhanA vakhate vizeSa svasammukha thaI rAga-dveSano tyAga karI rahyo che tene AtmaghAtano doSa lAgI zake nahi, kAraNa ke pramattayogarahita ane AtmajJAnasahita je avazya nAzavaMta zarIra sAthe rAga ocho kare che tene hiMsAdino doSa lAgato nathI. 1. svazaktyanatikrameNa gh| 2. puruSArthasiddhi-upAya, zloka 173-178. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 296 2tnakaraDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMda saMllekhanA paNa ahiMsA che, kAraNa ke A saMnyAsa-maraNamAM hiMsAnA hetubhUta kaSAya kSINatAne pAme che, tethI saMnyAsane (saMllekhanAne) paNa (AcAryoe) ahiMsAnI prasiddhi mATe kahela che. " samAdhimaraNanI AvazyakatA rogAdika thatAM yathAzakti auSadha kare, paNa jyAre asAdhya roga thaI jAya, koI rIte upacArathI lAbha na thAya tyAre A zarIra duSTa samAna sarvathA tyAga karavA yogya kahyuM che ane icchita phaLadAtA dharma vizeSatAthI pAlana karavA yogya kahela che. maraNa bAda bIjAM zarIra paNa maLe che. paraMtu dharmapAlana karavAnI yogyatA maLavI atizaya durlabha che. AthI vidhipUrvaka dehanA tyAgamAM duHkhI na thatAM saMyamapUrvaka mana-vacana-kAyano upayoga AtmAmAM ekatrita karavo joIe ane "janma, jarA ane mRtyu zarIra saMbaMdhI che, mane nathI"--evuM cittavana karI, nirmamatvI thaI vidhipUrvaka AhAra ghaTADI, potAnA trikALI akaSAya jJAtAmAtra svarUpanA lakSe kAyA kRSa karavI joIe ane zAstrAmRtanA pAnathI kaSAyo pAtaLA pADavA joIe. pachI cAra prakAranA saMghanI (muni, ArjikA, zrAvaka, zrAvikAnI) sAkSI vaDe samAdhimaraNamAM sAvadhAna-udhamavaMta thavuM." ....je jIva potAnI pUrvAvasthAmAM dharmathI vimukha rahe che. arthAta jeNe tattvajJAnapUrvaka vrata-niyamAdi dharmArAdhanA nathI karI te jIva aMtakALamAM dharmasanmukha arthAt saMnyAsayukta kadI thaI zakato nathI, kema ke caMdraprabhacaritra prathama sargamAM kahyuM che ke "cintanApAsavizvaritA guneSu ropu 2 gAyate matiHA" arthAt cirakALanA abhyAsathI prerita buddhi guNomAM yA doSomAM utpanna thAya che. mATe samAdhimaraNa te ja dhAraNa karI zake che ke je prathama avasthAthI ja dharmanI ArAdhanAmAM barAbara sAvadhAna rahelo hoya........ samAdhimaraNa vakhate ArAdhakane nIce pramANe upadeza ApI tene Atmasanmukha karI svarUpamAM sthira karavA prayatna karavo 1. puruSArtha siddhi-upAya, zloka 179. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraDaka zrAvakAcAra 297 he jitendriya! tuM bhojana-zayanAdirUpa kalpita yugalone hajI paNa upakArI samaje che? ane ema mAne che ke, AmAMthI koI pudgala evA paNa che ke meM bhogavyAM nathI." e to mahAna AzcaryanI vAta che? bhalA, vicAra to kara ke A mUrtika pudgala tArA arUpImAM koI prakAre maLI zake tema che? mAtra indriyonA grahaNapUrvaka tene anubhavIne te ema mAnI lIdhuM che ke, "huM ja teno bhoga karuM chuM." to he dUradarzI! have bhrAntabuddhine sarvathA choDI de ane nirmaLa jJAnAnaMdamaya AtmatattvamAM lavalIna thA. A te ja samaya che ke jemAM jJAnI jIva zuddhatAmAM sAvadhAna rahe che ane bhedajJAnanA baLathI cittavana kare che ke, "huM anya chuM ane e pudgala dehAdi mArAthI sarvathA bhinna-judA ja padArtha che. mATe he mahAzaya! paradravyothI moha turata ja choDa ane potAnA AtmAmAM nizcala-sthira rahevAno prayatna kara. jo koI pudgalamAM Asakta rahIne maraNa pAmIza to yAda rAkhaje ke hulakAtuccha jaMtu thaI tAre A pudgalonuM bhakSaNa vAraMvAra karavuM paDaze. A bhojanathI te zarIrano upakAra karavA cAhe che te koI rIte paNa yogya nathI, kema ke zarIra evuM kRtadhrI che ke te koInA karelA upakArane mAne nahi, mATe bhojananI icchA choDI kevaLa AtmahitamAM citta joDavuM te ja buddhimattA che." he ArAdhaka! zrutaskaMdhanuM "o me sIsako mAvo' ityAdi vAkya "namo rihaMtA' ityAdi pada ane "' ityAdi akSara-emAMthI je tane rucikara lAge teno Azraya karIne tArA cittane tanmaya kara. he Arya! "huM eka zAzvata AtmA chuM' e zrutajJAnathI potAnA AtmAno nizcaya kara. samasta ciMtAothI pRthaka thaIne prANavisarjana kara ane jo tAruM mana sudhA-pariSahathI athavA koI upasargathI vikSita (vyagra) thaI gayuM hoya to narakAdi vedanAonuM smaraNa karIne jJAnAmRtarUpa sarovaramAM praveza kara, kema ke ajJAnI jIva zarIramAM Atmabuddhi arthAt "huM duHkhI chuM, huM sukhI chuM"--evA saMkalpa karIne duHkhI thayA kare che, paraMtu bhedajJAnI jIva AtmA ane dehane bhinna-bhinna mAnIne dehane kAraNe sukhI-duHkhI thato nathI, paNa vicAre che ke "mane maraNa ja nathI to pachI bhaya kono? mane roga nathI pachI vedanA kevI? huM bALaka, taruNa vA vRddha nathI to pachI manovedanA kevI?" he mahAbhAgya! A jarAka jeTalA zArIrika duHkhathI kAyara thaIne pratijJAthI jarApaNa gruta na thaIza.. zuM tuM dhIravIra pAMDavonuM caritra bhUlI gayo che? jemane loDhAnAM ghareNAM agnithI tapAvIne zatruoe Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda adhunA saMllekhanAyA aticArAnAha jIvitamaraNAzaMse' bhayamitrasmRtinidAnanAmAnaH / saMllekhanAticArAH paJca jinendraiH smaadissttaaH|| 129 / / jIvitaM ca maraNaM ca tayorAzaMse AkAMkSe / bhayamihaparalokabhayaM / ihalokabhayaM hi kSutpipAsApIDAdiviSayaM paralokabhayaM - evaMvidhadurdharAnuSThAnAdviziSTaM phalaM paraloke bhaviSyati na veti| mitrasmRtiH bAlyAdyavasthAyAM shkriidditmitraanusmrnnN| nidAnaM bhAvibhogAdyAkAMkSaNaM / etAni paMcanAmAni yeSAM te tannAmAna: saMllekhAnAyAH paherAvyAM hatAM topaNa teo tapasyAthI kiMcit paNa cyuta na thatAM AtmadhyAnathI mokSa pAmyA. sukomaLa kumAranuM zarIra ziyALe traNa divasa sudhI bhakSa karyA chatAM kiMcit paNa teo mArgacuta na thayA. tenuM tane zuM smaraNa nathI? temanuM anukaraNa karI jIvana-dhana AdimAM nirvAMchaka thaI aMtara-bAhya pariSahanA tyAgapUrvaka sAmyabhAvathI nirUpAdhimAM sthira thaI AnaMdAmRtanuM pAna kara.......vagere.....jhara 127-128. have saMllekhanAnA aticAro kahe che saMllakhanAnA aticAro zloka 129 anvayArtha :- [nIvitamaraLAzaMse] jIvavAnI tathA maraNanI AkAMkSA karavI, [ mayamitrasmRtinivAnanAmAna: ] bhaya karavo, mitrone yAda karavA ane AgAmI bhavamAM bhogonI icchA karavI-e [padma] pAMca [saMivanAtivArA:] saMllekhanAnA aticAro che-ema [binendra: ]jinendra bhagavAna dvArA [ samAviSTA: ] kahevAmAM AvyuM che. TIkA :- 'nIvitamaraLAzaMze' jIvana ane maraNanI AkAMkSA, 'bhayamitrasmRti: ' mayaM-A loka tathA paralokano bhaya, kSudhA-tRSAnI pIDAda saMbaMdhI A lokano bhaya, ane AvA durdhara anuSThAnathI ( tapazcaraNathI ) paralokamAM viziSTa phaLa maLaze ke nahi-te paralokano bhaya, 'mitrasmRti: ' bAlyAdi avasthAmAM je mitro sAthe krIDA karI hatI tenuM smaraNa, 'nivAnaM' bhAvi bhogo AdinI AkAMkSA-te nAmanA saMllekhanAnA 1. maraNazaMsAbhayamitrasmRti gha / 2. jIo puruSArthasiddhi-upAya, gujarAtI AvRtti zloka 178 no vizeSa. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 299 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra pNcaaticaaraaH| jinendraistiirthNkraiH| samAdiSTA Agame prtipaaditaaH|| 129 / / evaMvidhairaticArai rahitAM saMllekhanAM anutiSThan kIdRzaM phalaM prApnotyAha niHzreyasamabhyudayaM nistIraM dustaraM sukhaambunidhim| ni:pivIti vItagharmA sarve:ranAnIDhaDA zarU | pAMca aticAro che-ema "jinendra: samAviSTaT:' tIrthakaroe kahyuM che-AgamamAM pratipAdana karyuM che. bhAvArtha- saMllekhanAnA pAMca aticAro - 1. jIvitAsaMsA-saMllekhanA dhAraNa karIne jIvavAnI icchA karavI. 2. maraNazaMsA-rogAdinA upadravothI gabharAI jaI maraNanI icchA karavI. 3. bhaya-A loka ane paralokano bhaya. 4. mitrasRti- (mitrAnurAga) -mitra AdinI prItinuM smaraNa karavuM. 5. nidAna-AgAmI bhavamAM sAMsArika viSaya-bhogonI icchA karavI. 129. AvA prakAranA aticAro rahita saMllekhanA karanArane kevuM phaLa prApta thAya che te kahe che saMllekhanAnuM phaLa zloka 130 anvayArtha - [patA:] dharmarUpI amRtanuM pAna karanAra saMllekhanAdhArI jIvo [ sarve: tu:a: nAnIDha:] sarva duHkhothI aNasparzAyelA rahetA thakA (sarva duHkhothI rahita thatA thakA) [3starama] dustara (ghaNA kALa samApta thavAvALA) [ nyuyama] abhyadayane (svarganA ahamindrAdinA sukhanI paraMparAne) ane [ nistIpama] aMtarahita [suravInyuniyima] sukhanA sAgarasvarUpa [ niHzreyasama] mokSane [niHpati] AsvAda che-anubhave che. 1. nIvitamaraLAzaMsAmetrAnurAsuravAnuvanivAnAni ! [ tattvArtha sUtra-adhyAya 7/37 ] 2. A "bhaya" aticArane badale 'tattvArtha sUtra" tathA "puruSArtha siddhi-upAya ' mAM "zullAnujanya ' pUrvakALamAM bhogavelA bhogone yAda karavA e nAmano aticAra Apyo che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdanisspibti AsvAdayati anubhavati vA kazcit saMllekhanAnuSThAtA / kiM tat ? niHzreyasaM nirvaannN| kiMviziSTaM ? sukhAmbunidhiM sukhasamudrasvarUpaM / tarhi saparyantaM tadbhaviSyatItyAha-nistIraM tIrAtparyantAnniSkrAntaM / kazcitpunastadanuSThAtA abhyudayamahamindrAdisukhaparaMparAM niSpibati / kathaMbhUtaM ? dustaraM mahatA kAlena prApyaparyantaM / iivaziSTa: san? sarvaiduM:cainAnI: sarve: zarIramAnasAvimirhu:khairanAnIDhoDaICda: kIdRzaH sannetaddvayaM niSpibati ? pItadharmA pIto'nuSThito dharma uttamakSamAdirUpaH cAritrasvarUpo vA yen|| 130 / / kiM punarniHzreyasazabdenocyata ityAha 300 janmajarAmayamaraNaiH zaukairduHkhairbhayaizca parimuktam / nirvANaM zuddhasukhaM niHzreyasamiSyate nityam / / 131 / / TIkA :- 'niSpivati' AsvAde che-anubhave che. koNa ? koI saMllekhanA dhA2Na karanAra. zuM te ? 'ni:zreyasam ' nirvANane. kevA prakAranA (nirvANane)? ' suvAmvanidhit' sukhasamudrasvarUpa. to te (samudra) zuM aMtavAna haze ? te kahe che-'nistIrm' tIra (kAMThA ) ne ullaMghana karI gayela-apAra. vaLI koI tene (saMllekhanAne ) dhAraNa karanAra 'amyuvayaM' ahamindrAdinAM sukhanI paraMparAne 'niSyivRtti' bhogave che. kevA ( abhyudayane ? jeno aMta ghaNA lAMbA kALe prApta thAya evA (abhyudayane ). kevA prakAranA thatA thakA ? 'sarve: du:khai: anAtI:' sarvazArIrika ane mAnasika duHkhothI aNasparzAyelA thatA thakA. kevo thaIne te abhyudaya ane mokSa baMnene anubhave che? ' pIttadharmA: ' uttamakSamAdirUpa vA cAritrasvarUpa dharmanuM jeNe AcaraNa karyuM che tevo thaIne. bhAvArtha :- jeNe uttamakSamAdi dharmane yA samyagdarzana-jJAna-cAritrasvarUpa dharmane dhAraNa karyo che--evo saMllekhanAdhArI zrAvaka, samasta zArIrika ane mAnasika duHkhothI rahita thaIne dustara abhyudayane ( indrAdinAM sukhane) ane apAra (aMtarahita ) sukhanA sAgararUpa mokSane anukrame anubhave che. 130. vaLI 'niHzreyasa ' zabdathI zuM kahevAya che te kahe che mokSanuM lakSaNa zloka 131 anvayArtha :- [ nannanarAmayamarau: ] janma, ghaDapaNa, roga ane mRtyuthI [zoo: ] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 301 kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra niHshreysmissyte| kiM ? nirvaannN| kathaMbhUtaM ? zuddhasukhaM zuddha pratidvandvarahitaM sukhaM ytr| tathA nityaM avinshvrsvruupN| tathA parimuktaM rhitN| kai: ? janmajarAmayamaraNaiH, janma ca paryAyAntaraprAdurbhAva;, jarA ca vArddhakyaM, AmayAzca rogAH, maraNaM ca zarIrAdi prcyutiH| tathA zokairdu:khairmayaizca parimuktaM / / 131 / / ityaMbhUte ca niHzreyase kIdRzAH puruSAH tiSThantItyAha vidyaadrshnshktisvaasthyprhlaadtRptishuddhiyujH| niratizayA nikhadhayo niHzreyasamAvasanti sukhm|| 132 / / zokathI, [:: ] du:khothI [2] ane [ ma ] sAta bhayothI [parimu$] sarvathA rahita evo [zuddhasurauma] zuddha sukhasvarUpa tathA [nityama] nitya-(avinAzI) evo [nir] nirvANa (sarva karmarahita AtmAnI vizuddha avasthA) [niHzreyasama] mokSa [ rUzvate] kahevAya che. TIkA :- "niHzreyasanidhyate' mokSa kahevAya che. zuM? "nirvANana' nirvANa. kevo ( nirvANa )? "zuddhasuravana' pratipakSarahita jyAM sukha che tevo, tathA "nityam' avinazvara svarUpa ane "gharamu$' sarvathA rahita evo. zAnAthI (rahita)? "janmanImayamarI: Gja bIjI paryAyano utpAda, GST ghaDapaNa, kAmayA: rogo, mara zarIrAdino nAza-(e badhAMthI rahita evo), tathA "zorDa:vaizcarimujIn' zoka, duHkha ane bhayathI rahita evo (nirvANa). bhAvArtha :- janma, ghaDapaNa, roga, mRtyu, zoka, duHkha ane bhayathI rahita avinazvara, atIndriya sAcA sukharUpa ane sarva karmarahita AtmAnI vizuddha avasthA (nirvANa) te mokSa kahevAya che. 131. AvA mokSamAM kevA prakAranA puruSo (AtmAo) rahe che te kahe che mukta jIvonuM varNana zloka 13ra anvayArtha :- [ vidyAvarzanasviAcyavistRtizuddhiyunaH] kevaLajJAna, kevaLadarzana, anaMtavIrya, parama vItarAgatA, anaMtasukha, tRmi, viSayonI AzAthI rahitapaNuM ane vizuddhi (karmarahitapaNuM)-( e badhAMthI) yukta [niratizaya:] guNonI nyUnAdhikatA rahita ane [ niravadha: ] kALAvadhi rahita jIvo [sura ma] sukhasvarUpa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 302 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaniHshreysmaavsnti niHzreyase tisstthnti| ke te ityaah-vidyetyaadi| vidyA kevalajJAnaM, darzanaM kevaladarzanaM, zaktiranantavIryaM , svAsthyaM paramodAsInatA, prahlAdo'nantasaukhyaM, tRptirviSayAnAkAMkSA, zuddhirdravyabhAvasvarUpakarmamalarahitatA, etA yuJjanti AtmasambaddhAH kurvanti ye te tthoktaaH| tathA niratizayA atishyaadvidhaadigunnhiinaadhikbhaavaannisskraantaaH| tathA niravadhayo niytkaalaavdhirhitaaH| itthaMbhUtA ye te niHshreysmaavsnti| sukhaM sukharUpaM niHshreysN| athavA sukhaM yathA bhavatyevaM te ttraavsnti||132|| anaMte kAle gacchati kadAcit siddhAnAM vidyAdhanyathAbhAvo bhaviSyatyataH kathaM niratizayA niravadhayazcetyAzaMkAyAmAha kAle kalpazate'pi ca gate zivAnAM na vikriyA lkssyaa| utpAto'pi yadi syAt trilokasaMbhrAntikaraNapaTuH / / 133 / / [niHzreyasam] momai [ Avasanti ] 4se che. st :- 'niHzreyasam Avasanti' mokSama se cha. 5 te bhokSama 4se. cha ? te he cha-'vidyetyAdi' vidyA pAna, darzanaM ThevaNazana, zakti: anaMtavIrya, svAsthya 52mAsInatA (52 vItatA), prAda: anaMtasu5, tRpti: viSayonI ||ikssaano samAva, zuddhiH dravyarbha-bhAva 35 bhalathI. rahitatA. me padhAyathI yu'ta. te tathA 'niratizayA'-atizaya arthAta vidyAhi guyonI hInadhitAthI rahita tathA niravadhayaH' niyatakALanI avadhirahita-AvAM pUrvokta vizeSaNothI viziSTa je jIvo che te mokSamAM vase che, athavA mokSamAM sukhapUrvaka vase che. bhAvArtha - mukta jIvo anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtavIrya, parama udAsInatA ane anaMtasukhathI yukta thaIne tathA viSayonI AzAthI, dravyakarma-bhAvakarmarUpa malathI ane aSTaguNonI nyUnAdhikatAthI rahita thaIne anaMtakALa sudhI sukhapUrvaka mokSamAM rahe che. 132. anaMtakALa jatAM, koI samaye siddhonA jJAnAdino anyathA bhAva thaI jaze to temane niratizayatA ane niravadhipaNuM kevI rIte hoya-evI AzaMkA thatAM kahe chemukta jIvonA guNomAM vikArano abhAva zloka 133. anvayArtha :- [ yadi] a [ trilokasambhrAntikaraNapaTuH] agu doDoma 51 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 303 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra na lakSyA na prmaannpricchedyaa| kAsau ? vikriyA vikAra: svruupaanythaabhaavH| keSAM ? zivAnAM siddhaanaaN| kadA? kalpazate'pi gate kaale| tarhi utpAtavazAtteSAM vikriyA syAdityAha-utpAto'pi yadi syAt tathApi na teSAM vikriyA lkssyaa| kathaMbhUtaH utpAtaH? trilokasambhrAntikaraNapaTuH trilokasya sambhrAntirAvarttastatkaraNe paTuH samartha:o rUrU aa te tatrAvikRtAtmAnaH sadA sthitAH kiM kurvantItyAha niHzreyasamadhipannAstrailokyazikhAmaNizriyaM ddhte| nisskittttikaalikaacchvicaamiikrbhaasuraatmaanH|| 134 / / bhaLATa utpanna karavAmAM samartha_evo [utpAta:] utpAta [garicAr] paNa thAya [2] ane [ ~zane vAne] seMkaDo kalpakALo [17 fu] vItI jAya, topaNa [ zivAnAM] siddhomAM [vikriyA] vikAra [na nakyA] jovAmAM Avato nathI. TIkA :- "ra naksa' pramANajJAnathI jANI zakAya tevo nathI. zuM te? "vikriyA' vikAra arthAt svarUpathI anyathA bhAva; konA? "zivanAma' siddhonA. kyAre ? zaoNpi te vAte' seMkaDo kalpa-kALa vahI jAya topaNa, te utpAtane lIdhe temane vikriyA haze? te kahe che-"utpAtoDa dri sthAna' jo utpAta (khaLabhaLATa) thAya to paNa temanAmAM vikriyA mAluma paDatI nathI. kevo utpAta? "trino saMkrAntivarakhapadu:' traNa lokamAM kSobha karavAmAM samartha evo. bhAvArtha :- traNa lokamAM khaLabhaLATa utpanna kare tevo utpAta (upadrava) thaI jAya tyA seMkaDo kalpakALa paNa vItI jAya, topaNa siddhonA guNomAM yA svabhAva AdimAM koI vikAra ( parivartana) thato nathI arthAt teo anaMtakALa sudhI anaMtasukhamAM magna rahe che. 133. te vikArathI rahita (zuddha ) AtmAo tyAM sadA rahIne zuM kare che te kahe che mukta jIvo zuM kare che? zloka 134 anvayArtha:- [niiiAtivAchavivAnImAsura bhAnaH] kITa ane kAli1. vIsa kroDAkoDI sAgara varSano eka kalpakALa thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 304 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaniHshreysmdhipnnaaH prAptAste ddhte| dhrnti| kAM? trailokyazikhAmaNizriyaM trailokyasya zikhA cUDA'grabhAgastatra maNizrI: cUDAmaNizrI: taaN| kiMviziSTAH santa ityaah-nisskittttetyaadi| kiTTaM ca kAlikA ca tAbhyAM niSkrAntA sA chaviryasya taccAmIkaraM ca suvarNaM tasyeva bhAsuro nirmalatayA prakAzamAna AtmA svarUpaM yessaaN|| 134 / / evaM saMllekhanAmanutiSThatAM niHzreyasalakSaNaM phalaM pratipAdya abhyudayalakSaNaM phalaM pratipAdayannAha puujaarthaajnyaishvryairblprijnkaambhogbhuuyisstthaiH| atizayitabhuvanamadbhutamabhyudayaM phalati sddhrmH|| 135 / / mAMthI rahita kAMtivALA suvarNa samAna jemanuM svarUpa prakAzI rahyuM che evA [niHzreyasama pinA:] mokSa pAmelA siddha parameSThI [ rainojyaziravAmazriyaM] traNa lokanA agrabhAga para rahelA cUDAmaNinI zobhAne [ 4ghate] dhAraNa kare che. TIkA - 'niHzreyasamaghipanA:' mokSa pAmelA teo "ghate dhAraNa kare che. zuM (dhAraNa kare che)? "nainovazivamazriyaM' traNa lokanI zikhA-cUDA-agrabhAga para rahelA maNinI zobhAne. kevA prakAranA thaIne? te kahe che-"niSeityAdri' kITa ane kAlimA e baMnethI rahita kAMtivALA suvarNa samAna jenuM svarUpa nirmaLatAthI prakAzI rahyuM che tevA thaIne. bhAvArtha :- mokSa pAmelA puruSo kITa ane kAlimAthI rahita jemanI chabI che, tathA zuddha (cokhkhA) suvarNasamAna dedIpyamAna jemanuM svarUpa che tevA thaIne traNa lokanI cUDAmaNinI ( zikhAmaNinI) zobhAne dhAraNa kare che. 134. e pramANe saMllekhanA karanArAonA mokSarUpI phaLanuM pratipAdana karIne temanA abhyadayarUpa phaLanuM pratipAdana karatAM kahe che saMllekhanAdhArIonuM abhyadayarUpa phaLa zloka 135 anvayArtha :- [saddharma:] saMllekhanAthI upArjita viziSTa puNya [vanaparinanamamamUrSei ] baLa, parivAra ane kAmabhogothI paripUrNa evA [pUHTIraiyeM.] Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 305 abhyudayaM indrAdipadAvAptilakSaNaM / phalati abhyudayaphalaM dadAti / ko'sau ? saddharmaH saMllekhanAnuSThAnopArjitaM viziSTaM puNyaM / kathaMbhUtamabhyudayaM ? adbhUtaM sAzcaryaM / kathaMbhUtaM tadadbhutaM ? atizayitabhuvanaM yataH / kaiH kRtvA ? pUjArthAjJaizvaryaiH aizvaryazabda: pUjArthAjJAnAM pratyekaM sambadhyate / kiMviziSTairetairityAha- baletyAhi / balaM sAmarthyaM parijanaH parivAraH kAmabhogau prsiddhau| etadbhUyiSThA atizayena bahavo yeSu / etairupalakSitaiH puujaadibhirtizayitamuvanamityartha:|| rU' / / sAmprataM yo'sau saMllekhanAnuSThAtA zrAvakastasya kati pratimA bhavantItyAzaMkyAhazrAvakapadAni devairekAdaza dezitAni yeSu khalu / svaguNAH pUrvaguNaiH saha saMtiSThante kramavivRddhAH / / 136 / / pratiSThA, dhana ane AjJAnA aizvarya vaDe [atizayita bhuvanam] je lokottama hovAthI [ adbhutam ] Azcaryajanaka che evA [azruvayam ] abhyudayarUpe ( indrAdi padanI prAptirUpe, [nati ] phaLe che ( prApta kare che). TIkA :- amyuvayaMnnati' indrAdi padanI prApti jenuM svarUpa che-evA abhyudayarUpa-utkarSarUpa phaLa Ape che. koNa te ? 'saddharma:' saMllekhanA dhAraNa karavAthI upArjita viziSTa puNya. kevo ( abhyudaya ) ? * adbhutam' Azcaryajanaka. abhyudaya kevo che? Azcaryajanaka abhyudaya lokamAM sarvottama che. zA vaDe karIne ? * pUnArthAnnaizvaryaM: ' pUjA-aizvarya vaDe, artha-aizvarya vaDe ane AjJA-aizvarya vaDe karIne. AvAM lakSaNavALA pUjA aizvarya vaDe vagerethI te abhyudaya lokamAM sarvottama che-evo artha che. * : bhAvArtha :- saMllekhanAdi dharmathI pratiSThA, dhana ane AjJAnuM aizvarya tathA baLa, nokara-cAkara ane kAma-bhoganI adhikatAthI lokAtizAyI AzcaryakAraka indrAdipadanI prAptirUpa abhyudaya ( utkarSa ) prApta thAya che. 135. have je saMllekhanA karanAra zrAvaka che tenI keTalI pratimAo hoya che? evI AzaMkA karIne kahe che zrAvakanI agiyAra pratimA (pada-sthAna) zloka 136 anvayArtha :- [ vevai: ] sarvajJadeva dvArA [ zrAvarupavani] zrAvakanAM pada (sthAna Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 306 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [ bhagavAna zrIkuMdakuMdadeshitaani prtipaaditaani| kAni? zrAvakapadAni zrAvakaguNasthAnAni zrAvakapratimA ityrthH| kati? ekaadsh| kai: ? devaistiirthNkraiH| yeSu shraavkpdessu| khalu sphuTaM santiSThante'vasthitiM kurvnti| ke te? svaguNAH svakIyaguNasthAnasambaddhAH gunnaaH| kai: saha ? pUrvaguNaiH pUrvaguNasthAnavartiguNaiH sh| kathaMbhUtAH ? kramavivRddhAH samyagdarzanamAdiM kRtvA ekAdazaparyantamekottaravRddhyA krameNa vizeSeNa vrdhmaanaaH|| 136 / / pratimA ) [ 6] agiyAra [zitAni] kahevAmAM AvyAM che, [ cepu] jemAM [ ravanu] nizcayathI [svaguNaT:] potAnA pratimA saMbaMdhI guNo [pUrvamuLa: sa6] pUrva (pratimAnA ) guNosahita (temanA guNonA pAlana sahita) [+vivRddhAH] kramathI vadhatAM jatAM [ saMtiSThatte] rahe che. TIkA :- "zitAni' pratipAdana karavAmAM AvyAM che (kahevAmAM AvyAM che). zuM? AvapalAni' zrAvakanAM pada-zrAvakanAM guNasthAno-zrAvakanI pratimAo-evo artha che. keTalI (pratimAo)? "vAza' agiyAra. konA dvArA kahevAmAM AvI che) ? "vevai.' tIrthakaro dvArA. "yeSu' jemAM arthAt zrAvakanAM padomAM (sthAnomAM) "vasu' nizcayathI 'saMtikAnta' rahe che-sthiti kare che. koNa che? "svaguNa:' pota-potAnA guNasthAna saMbaMdhI guNo. konI sAthe (rahe che)? "pUrvI : sada' pUrva guNasthAnavartI guNo sAthe. kevA (te guNo che)? "mavivRddha:' krame-kame vadhatA jatA arthAt samyagdarzanathI zarU karI agiyAra pada sudI (agiyAramI pratimA sudhI) eka eka uttara pratimAnA guNonI vRddhithI-kamathIvizeSathI vadhatA jatA (guNo rahe che ) bhAvArtha :- sarvajJadeve zrAvakanAM agiyAra sthAna (pada-zreNi-pratimA-kakSA ) kahyAM che. te nIce pramANe che 1. darzana pratimA, 2. vrata pratimA, 3. sAmAyika pratimA, 4. proSadha pratimA, 5. sacittatyAga pratimA, 6. rAtribhojanatyAga pratimA, 7. brahmacarya pratimA, 8. AraMbhatyAga pratimA, 9. parigrahatyAga pratimA, 10. anumatiyAga pratimA ane 11. uddiSTatyAga pratimA. AgalI (uttara) pratimA dhAraNa karanArane pUrvanI sarva pratimAonuM pAlana avazya hoya che. AthI AgaLanI (uttara) pratimAnuM AcaraNa tenI pUrvanI sarva pratimAonA AcaraNa sAthe (tenA guNonA pAlana sAthe) krame krame vRddhi pAme che; jemake brahmacarya pratimAnuM pAlana karanArane tenI pUrvenI darzanAdika che pratimAonuM AcaraNa niyamathI hoya che. 136. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 307 kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra etadeva darzayannAha samyagdarzanazuddhaH sNsaarshriirbhognirvinnnnH| paJcagurucaraNazaraNo drshnikstttvpthgRhyH|| 137 / / darzanamasyAstIti darzaniko darzanikazrAvako bhvti| kiMviziSTa: ? samyagdarzanazuddhaH samyagdarzanaM zuddhaM niraticAraM yasya asNytsmygdRsstteH| ko'sya vizeSa ityatrAha-saMsArazarIrabhoganirviNNa ityanenAsya lezato vratAMzasaMbhavAttato vizeSa: prtipaaditH| etadevAha-tattvapathagRhyaH tattvAnAM vratAnAM paMthAno mArgA madyAdinivRttilakSaNA aSTamUlaguNAste guhyAH pakSA ysy| paMcagurucaraNazaraNaM paMcaguravaH paMcaparameSThinasteSAM caraNAH zaraNamapAyaparirakSaNopAyo yasya / / 137 / / te ja darzAvIne kahe che darzana pratimApArInuM lakSaNa zloka 137 anvayArtha :- [ samyagdarzanazuddhaH ] 4o matiyA2 (5) 2hita chopAthI sabhyarzanathI zuddha cha, [ saMsArazarIrabhoganirviNNa:] 4o sNs||2, zarI2. ane bhogothI vi2.5ta cha, [paMcagurucaraNazaraNa:] 4ne 55 52metthii|| 524- 229 // cha bhane [ tattvapathagRhyaH] ttpon| bha[35 / / bhUNa gune 4o ghaa29|| 62rI. 26 // cha tabhI [ darzanika:] zanizrApa cha. ast :- 4ne sabhyarzana cha te. 'darzanikaH' zani zrApa cha. te vo cha ? 'samyagdarzanazuddhaH' ne zuddha-matiyA22hita sabhyarzana cha. asaMyata sabhyaSTithI tene zI. vizeSatA cha, te. maha cha-'saMsArazarIrabhoganirviNNa' sNs||2, zarI2. ane bhogothI je virakta che, kAraNa ke tene lezataH vratano aMza hoya che tethI (samyagdaSTithI) tenAthI vizeSa prayuM cha. te 4 4 cha-' tattvapathagRhyaH' tttvon| arthAt pratonA maarg35mAdinA tyAgarUpa ATha mULaguNone grahavA yogya samajIne jeNe dhAraNa karyA che ane 'paMcagurucaraNazaraNaH' pAMya gurumo arthAta paMya 52messtthii-tmn| y29|| 4bhane 129 // chjemane duHkhothI parirakSaNanA upAyarUpa che-(te darzanika zrAvaka che). 1. panthA mArgo gh.| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 308 2tna karaDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMda bhAvArtha :- jene niraticAra (zuddha) samyagdarzana che, tathA kiMcit vizeSa prakAre svasammukhatA vaDe saMsAra, zarIra ane indriya bhogothI je virakta (udAsIna) che, jene adhikatara paMcaparameSThInAM caraNanuM ja zaraNa che arthAt temanuM ja dhyAna kare che ane sarvazabhASita jIvAdika tattvonuM jene zraddhAna che-tattvono mArga jeNe aMgIkAra karyo che, bAhyamAM jene sAta vyasana sahita pAMce pAponI pravRtti chUTI gaI che arthAt maghAdinA tyAgarUpa ATha mULaguNo jeNe dhAraNa karyA che, aMzataH vratono abhyAsI che te darzanika zrAvaka che. | jinendradeva, siddhAMta zAstra ane digambara tapasvI-e traNene upAsakAdhyayanamAM tattva kahyAM che ane samyagdarzana-jJAna-cAritrane mArga kahyo che. tattva ane mArgano jene pakSa che-te tarapha jenuM valaNa che te darzanika zrAvaka yA pAkSika zrAvaka kahevAya che. 1 vizeSa je syAdvAdarUpa paramAgama dvArA nizcaya-vyavahArarUpa baMne nayothI nirNayapUrvaka svatattva ane paratattvane jANI zraddhAna daDha kare che, je jAti-kuLAdi ATha mada rahita che, je ke apratyAkhyAnAvaraNa karmanA udayamAM joDAvArUpa cAritradoSanI baLajabarIthI tene viSayomAM rAga varte che tathA gRhAraMbhanI pravRtti hoya che, chatAM abhiprAyamAM teno jarAye Adara nathI, tene bhalo mAnato nathI, tenuM svAmIpaNuM nathI, zraddhAmAM teno niSedha varte che; jene ratnatrayanA dhAraka dharmI jIvo pratye anurAga hoya che, je bhedavijJAnanA baLathI potAnA jJAyakasvabhAvane rAga-dveSAdithI bhinna anubhave che ne potAnA AtmAthI dehane vastrasamAna bhinna jANe che, je aSTAdaza doSarahita sarvajJa vItarAgadevanI ja devabuddhithI ArAdhanA kare che, ahiMsAmaya dharmane ja dharma mAne che, AraMbha-parigraha rahita gurune ja guru mAne che-te darzanika zrAvaka che. vaLI te mAne che ke koI jIva koIne mAre nahi ke jIvADe nahi, koIne sukhI kare nahi ke duHkhI kare nahi, paraMtu potAnA pUrva saMcita karmanA udayathI tenI tevI dazA thAya che. vaLI samyagdaSTine evo nizcaya hoya che ke je jIvane je dezamAM, je kALamAM, bhayavasaNamalavivajjiya sNsaarsriirbhognnivvnnnno| sadaguiAmo vaMsaLazuddho du paMgurunatto phal( zrI rayaNasAra zrI kundakundAcArya) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA ] ratnakaraDaka zrAvakAcAra tasyedAnI paripUrNadezavrataguNasampannatvamAhaniratikramaNamaNuvratapaJcakamapi zIlasaptakaM caapi| dhArayate niHzalyo yo'sI vratinAM mato vrtikH|| 138 / / 'vratAni yasya santIti vratiko mtH| keSAM ? vratinAM gnndhrdevaadiinaaN| ko'sau ? 'niHzalyo, mAyA-mithyA-nidAnazalyebhyo niSkrAnto niHzalyaH san yo'sau dhaaryte| kiM tat ? niratikramaNamaNuvratapaMcakamapi paMcApyaNuvratAni niraticArANi je vidhAnathI janma-maraNa, lAbha-alAbha yA sukha-duHkha thAya che, te jinendra bhagavAnanA divyajJAnamAM jaNAyuM che ane te pramANe te jIvane te dezamAM, te kALamAM, te vidhAnathI janma-maraNa, lAbha-alAbha, Adi niyamathI thAya che. tene dUra karavAne koI indra, ahamindra, narendra ke jinendra samartha nathI. Avo samyagdaSTi darzanika zrAvaka prathama padano ( pratimAno) dhAraka hoya che. 137. have zrAvaka paripUrNa dezavratanA guNothI saMpanna hoya che ema kahe che vrata pratimApArInuM lakSaNa zloka 138 anvayArtha :- [ :] je [ ni:zatya] mAyA, mithyAtva ane nidAna-e traNa zalyothI rahita thaIne [niratimAna] aticAra rahita [gaNuvratapaMcama] pAMca aNuvratone [ vA9i] ane [ zIlasaNama] sAta zIlavatone paNa [ghArayate] dhAraNa kare che, [sau ] te [vatInAma] vratadhArIone [ti:] vrata pratibhAdhArI [mata:] mAnavAmAM Ave che. TIkA :- "vRti: mata:' jene vrata che te vratika mAnavAmAM Avyo che. konAthI mAnavAmAM Avyo che? "vratinAma' vatIothI-gaNadharadevAdithI. te koNa? "ni:za:' mithyAtva, nidAna ane mAyAe zalyothI 'ya: sau' je rahita thatA thakA "vArate' dhAraNa kare che. kone (dhAraNa kare che)? "niratikramaNanaypavana fu' niraticAra 9. vRtAnyacAratIti vratI mana: 5. I 2. ni:zanya: tana . I 3. jAo, paM. sadAsukhadAsakRta zrI ratnakaraNDaka zrAvakAcAranI hindI TIkAno bhAvArtha pRSTha 402. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 310 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdadhaaryte ityrthH| na kevalametadeva dhArayate api tu zIlasaptakaM cApi triHprakAraguNavratacatuHprakArazikSAvratalakSaNaM shiilm|| 138 / / adhunA sAmAyikaguNasampannatvaM zrAvakasya prarUpayannAhacaturAvarttatritayazcatuHpraNAmaH sthito ythaajaatH| sAmayiko dvinissdystriyogshuddhstrisndhymbhivndii|| 139 / / sAmayika: samayena prAkpratipAditaprakAreNa caratIti saamyikgunnopetH| kiMviziSTa: ? caturAvartatritayaH caturo vArAnAvartatritayaM ysy| ekaikasya hi kAyotsargasya pAMca aNuvratone (dhAraNa kare che). kevaLa e ja dhAraNa kare che eTaluM ja nahi paraMtu zIna sa6 pi' traNa prakAranAM guNavrata ane cAra prakAranA zikSAvratarUpa zIla che-evA sAta prakAranAM zIlane paNa dhAraNa kare che (te vratika zrAvaka kahevAya che). bhAvArtha :- je mithyAtva, nidAna ane mAyA-e traNa zalya rahita thaIne, aticAra rahita pAMca aNuvratone ane sAta zIlavratone arthAt traNa guNavrata ane cAra zikSAvratane paNa dhAraNa kare che, tene gaNadharAdi devoe vratika arthAta bIjI vrata pratimadhArI zrAvaka mAnyo che. 138. have zrAvaka sAmAyika guNavratathI saMpanna hoya che ema prarUpaNa karI kahe che sAmAyika pratimApArInuM lakSaNa zloka 139 anvayArtha - [vatuKvatrita:] cAre dizAomAM traNa traNa Avarta karanAra [vatu: praNAma:] cAra dizAomAM (eka eka) praNAma karanAra, [2thAnAtaH] abhyattara ane bAhya parigrahanI ciMtAthI rahita [ sthita ] kAyotsargathI sthita, [briniSadha:] be Asana karanAra (be vAra besIne namaskAra karanAra), [triyo zuddha:] mana-vacana-kAya-e traNa yogone zuddha rAkhIne [trisaMdhyama] savAra, bapora ane sAMja-e traNa saMdhyA samaye [avantI] abhivaMdana karanAra (arthAt traNa saMdhyA samaye sAmAyika karanAra) [ sAmayi:] sAmAyika pratimAdhArI (zrAvaka) che. TIkA :- "sAmayi:' samayathI arthAt pUrva pratipAdita prakArathI je AcaraNa kare che te sAmAyikanA guNothI yukta che. te kevo che? "caturAvartatritaya:' cAra vakhata (dareka dizAmAM ) traNa traNa Avarta karanAra-arthAt eka eka dizAmAM kAyotsarganA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra kahAnajainazAstramALA ] 311 vidhAne -- Namo arahaMtANasya thosAme' zcAdyantayoH pratyekamAvartatritayamiti ekaikasya hi kAyotsargavidhAne catvAra AvartA tathA tdaadhntyorekaikprnnaamkrnnaacctuHprnnaamH| sthita UrdhvaMkAyotsargopetaH yathAjAto bAhyAbhyantaraparigrahacintAvyAvRttaH / dviniSadyo dve niSadye upavezane yasya / devavandanAM kurvatA hi prAraMbhe samAptau copavizya praNAmaH krtvyH| triyogazuddhaH trayo yogA manovAkkAyavyApAraH zuddhA sAvadyavyApArarahitA ysy| amivanvI amivanvata rUtyevaMzIna:| thaM ? trisaMdhyuM|| rUr / / sAmprataM proSadhopavAsaguNavrataM zrAvakasya pratipAdayannAha vidhAnamAM * namo ahaMtANaM thI thoslAmi' Adi pAThanA aMte pratyeka dizAmAM traNa Avartta-ema cAra vakhata Avarta karanAra, 'vatu: praNAma: ' tathA Adi ane aMtamAM eka eka praNAma-ema cAra praNAma karanAra, 'sthita ' sthita arthAt UbhA rahIne kAyotsargamAM sthita, 'yathAnAta:' bAhya-abhyantara parigrahonI ciMtAnI nivRtta, 'kriniSadya:' be Asano karanAra arthAt deva-vaMdanA karanAre prAraMbhamAM ane samApti vakhate besIne praNAma karavA joIe. 'triyogazuddha: ' traNa yoga arthAt mana-vacana-kAyanA vyApAro zuddha karIne arthAt pApayukta vyApArathI rahita thaIne 'mivanvI' abhivande che arthAt abhivaMdana karavAno jeno svabhAva-che tevo te kevI rIte ( abhivaMde che)? 'trisaMdhyam' traNa saMdhyAonA samaye ( abhivaMde che). bhAvArtha :- cAre dizAomAM darekamAM traNa traNa Avartta-ema kula bAra Avarta ane eka eka dizAmAM eka-ema cAra praNAma karI, abhyantara ane bAhya parigraha rakti muni samAna khaDgAsana ke padmAsana dhAraNa karI, mana-vacana-kAya-ema traNa yoga zuddha karI, savAra, bapora ane sAMje-saMdhyAnA samaye sAmAyika karanAra vyakti tRtIya sAmAyika pratimAdhArI kahevAya che. A pratimAdhArI zloka 105 mAM darzAvyA pramANe sAmAyika zikSAvratanA pAMca aticAro na lAge te mATe khAsa sAvadhAna rahe che. tene pratimAnuM pAlana niraticAra pUrvaka ja hoya che. 139. have zrAvakanA proSadhopavAsa guNavratanuM pratipAdana karI kahe che Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 312 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaprvdinessu caturdhvapi mAse mAse svshktimniguhy| proSadhaniyamavighAyI praNidhipara: prossdhaanshnH|| 140 / / proSadhenAnazanamupavAso yasyAsau prossdhaanshnH| kimaniyamenApi yaH proSadhopavAsakArI so'pi proSadhAnazanavratasampanna ityAha-proSadhaniyamavidhAyI proSadhasya niyamo'vazyaMbhAvastaM viddhaatiityevNshiil:| kva tanniyamavidhAyI ? parvadineSu caturdhvapi dvyoshcturdshyordvyoshcaassttmyoriti| kiM cAturmAsasyAdau tadvidhAyItyAha-mAse maase| kiM kRtvA ? svazaktimaniguhya tadvidhAne aatmsaamrthymprcchaady| kiMviziSTa: ? praNidhiparaH ekAgratAM gataH zubhadhyAnarata ityarthaH / / 140 / / proSadha pratimApArInuM lakSaNa zloka 140 anvayArtha - [mAse mAse] pratyeka mahine, [vata6 ]i cAreya [parvatiney] parvanA divasomAM arthAta be aSTamI ane be caturdazInA divase [svAmi] potAnI zakti [ nihya] chUpAvyA vinA, [profpara:] ekAgra thaI arthAt dharmadhyAnamAM rata thaI [proSaghaniyamavidhAyI] niyamapUrvaka proSadhopavAsa karanAra [ghoSaghAnazana:] proSadhopavAsa pratimAdhArI che. TIkA - "pradhAnazana:' jene proSadhapUrvaka upavAsa che te proSadhopavAsI che. je aniyamathI proSadhopavAsa kare che te zuM proSadhopavAsa vratathI yukta che. te kahe che proYdhaniyamavighAyI' proSadhano niyama arthAt avazya karavAno bhAva-tene je dhAraNa kare che evA svabhAvavALo te niyamanuM pAlana kyAM (kyAre) kare che? "parvatinenu vaturvatti' cAreya parvanA divase arthAt be caturdazI ane be aSTamInA divase. zuM te caturmAsanI AdimAM te kare che, te kahe che-"mAse mAse' pratyeka mahine (kare che). kaI rIte ? "svazaminihya' te karavAmAM Atmazakti chUpAvyA vinA. kevo thaIne? "prAghipara:' ekAgra thaIne zubha dhyAnamAM rata thaIne evo artha che. bhAvArtha :- je dara mahine be aSTamI ane be caturdazInA divase potAnI zakti chUpAvyA vinA dharmadhyAnamAM lIna thaI niyamathI-vidhipUrvaka niraticAra proSadhopavAsa kare che. te proSadhapratimadhArI kahevAya che. 140. . prAdhipara: ghA 2. proSadhopavAsanA aticAra mATe juo zloka 110 nITIkA. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra idAnIM zrAvakasya sacittaviratisvarUpaM prarUpayannAha kahAnajainazAstramALA ] muulphlshaakshaakhaakriirkndprsuunviijaani| nAmAni yo'tti so'yaM sacittavirato dayAmUrtiH / / 141 / / so'yaM zrAvakaH sacittaviratiguNasampannaH / yo nAtti na bhakSayati / kAnItyAhamUletyAdi-mUlaM ca phalaM ca zAkazca zAkhAzca kopalAH karIrAzca vaMzakiraNAH' kaMdAzca prasUnAni ca puSpANi bIjAni ca tAnyetAni AmAni apakvAni yo naatti| kathaMbhUtaH san ? dayAmUrtiH dayAsvarUpaH sakaruNacitta ityrthH|| 141 / / have zrAvakanA sacittaviratinA svarUpanI prarUpaNA karI kahe chesacittatyAga pratimAdhArInuM lakSaNa zloka 141 313 anvayArtha :- [ ca: ] je [ vayamUrti: ] dayAmUrti (dayALu) thaIne [sAmAni] kAcAM [mUlanazAzAvArIndvaprasUnInAni] mULa, phaLa, zAka, zAkhA, karIra, kanda, phUla ane bIja [TM atti] khAto nathI, [sa: layaM] te A [savittavitA: ] sacittatyAga pratimAdhArI che. . 3 TIkA :sa: ayaM' te A sacittaviratiguNasaMpanna zrAvaka che ke je 'na atti ' khAto nathI. zuM (khAto nathI )? te kahe che-'mUatyAvi' mULa, phaLa, zAka, zAkhA (kuMpaLa ), karI2 (vaMzakiraNa ), kanda, phUla ane bIja- 7 AAmAni ' e kAcAM yA apakava je khAto nathI. kevo thaIne ? ' vayAmUrti 'dayAsvarUpa thaIne arthAt karuNAcittavALo thaIne. bhAvArtha :- je zrAvaka kAcAM (apakava, azuSka, sacitta, aMkurotpattikAraka) mULa (jaDa), phaLa, zAka, DALI, kuMpaLa, jamInakaMda, phUla ane bIja vagere khAto nathI, tathA citta pANI paNa garama karIne pIe che ane sacitta lavaNa (mIThuM) paNa agnimAM zekI tene kUTI-pIsIne vApare che, te dayAnI mUrti sacittatyAga pratimAdhArI kahevAya che. mULa, phaLa, kandAdi-e vanaspatinAM ATha aMga che. emAMthI koI vanaspatine 6. vaMzarinA kRti nA 2. karI2-koI paNa aMkura, gAMTha, vAMsanA aMkura. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 314 ratnakaraDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrIkuMdakuMdaadhunaa rAtribhuktiviratiguNaM zrAvakasya vyAcakSANaH prAha annaM pAnaM khAdyaM lehyaM nAznAti yo vibhaavryaam| sa ca rAtribhuktivirataH sttvessvnukmpmaanmnaaH|| 142 / / / sa ca shraavko| raatribhuktivirto'bhidhiiyte| yo vibhAvaryAM raatrau| nAznAti na bhuNkte| kiM tadityAha-annamityAdi-annaM bhaktamudgAdi, pAnaM drAkSAdipAnakaM, khAdyaM modakAdi, lehyaM 'rvaadi| kiMviziSTa: ? anukampamAnamanAH skrunnhRdyH| keSu ? sattveSu prASiA 24rA traNa-cAra-pAMca Adi aMga hoya che. tene sacittatyAgI kAcAM-apakva-sacitta avasthAmAM khAto nathI, paraMtu temane acitta karIne agni vageremAM pakavIne khAya che. 141. have zrAvakanA rAtribhaktivirati guNanuM varNana karI kahe cherAtribhuktityAga pratimApArInuM lakSaNa zloka 142 anvayArtha :- [ sattvagu] prANIo pratye [ganuSpamAnamA] dayALu cittavALA thaIne [...] je [vimAna] rAtre [ sannama] anna, [pAnama] peya, [vadyama] khAdha, [ bheTyama] lehya padArtho [na akSAti] khAto nathI [:] te [trimUjhivirataH] rAtribhuktityAga pratimadhArI zrAvaka che. TIkA :- "sa trimukTrivirataH' e zrAvaka rAtribhojanano tyAgI kahevAya che, ya:' je "vimAvaryAma' rAtre jaina zrAti' khAto nathI. zuM (khAto nathI) ? te kahe che'kannamityAdri' anaM-anna arthAt dALabhAta vagere, pAnaM-drAkSAdi (arthAt dUdha, jaLa Adi) pINuM-pIvA yogya padArtha, vAdya-lADu Adi (arthAt paMDA, baraphI Adi khAdya vastu), -pravAhI padArtha-rAbaDI vagere. kevo thaIne? "manuSpamAnamanA:' karuNa hRdayavALo thaIne. konI pratye? 'sanveSa' prANIo pratye. bhAvArtha :- je zrAvaka dayAdracittavALo thaIne rAtre anna-dALa, bhAta vagere, pAnadUdha, jaLa Adi peya padArtho, khAdya-lADu, paMDA, baraphI Adi ane lehya-rAbaDI, caTaNI, Amrarasa vagere-e cAra prakAranA AhArano tyAga kare che (khAto nathI)-te 1. dravadravyaM AmrAdi iti kh| Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 315 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra sAmpratamabrahmaviratattvaguNaM zrAvakasya darzayannAha malabIjaM malayoniM galanmalaM pUtigandhi biibhtsN| pazyannaGgamanaGgAdviramati yo brahmacArI sH|| 143 / / anaGgAt kAmAdyo viramati vyAvartate sa brhmcaarii| kiM kurvana ? pshyn| kiM tat ? aGgaM shriirN| kathaMbhUtamityAha-maletyAdi malaM zukrazoNitaM bIjaM kAraNaM ysy| malayoni malasya malinatAyAH apavitratvasya yoniH kaarnnN| galanmalaM galan stravana malo 'mUtrapurISasvedAdilakSaNo ysmaan| pUtigaMdhi durgndhopetN| bIbhatsaM srvaavyrAtribhojanayAga pratimadhArI che. keTalAka AcAryo A chaThThI pratimadhArIne divA-maithunatyAgI paNa kare che. tene divase maithunano (strI-saMbhogano) tyAga hoya che. 142. have zrAvakanA abrahmavirati guNane darzAvIne kahe che brahmacarya pratimApArInuM lakSaNa zloka 143 anvayArtha :- [:] je [] zarIrane [manavInaM] rajovIryarUpa maLathI utpanna [manayojiM] malinatAnA kAraNarUpa [batanmanaM] maLamUtrAdi vahevaDAvanAruM, [[tirA]i durgandhavALuM ane [vimatsa-] glAniyukta [pazyana] joIne [ ] kAmathI (kAmasevanathI) [ viramati] virame che [3] te [brahmacArI] brahmacArI arthAt brahmacarya pratimAdhArI che. TIkA :- "manaWta' kAmathI (kAmasevanathI) "ya: viramati' je virakta thAya che (vyAvarta thAya che-pAcho phare che). "sa: brahmavAra' te brahmacArI che. zuM karIne? "pazyana' joIne-dekhIne. kone (dakhIne) ? "' zarIrane. kevA (zarIrane) ? te kahe chemanetyAdri' manavInuM vIrya ane lohI (rajavIryarUpa maLa) jenI utpattinuM bIja (kAraNa) che, "manoviM' je malinatA-apavitratAnuM kAraNa che, "nsi ' maLamUtra svedAdirUpa maLa jemAMthI jhare che-gaLe che, "pUti pazvi' je durgaMdhayukta che ane "vimaleM' sarva avayavomAM dekhanArane je bIbhatsabhAva ( glAniyukta bhAva) utpanna 2. praavAdri gha. I Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 316 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdavessu pazyatAM bIbhatsabhAvotpAdakaM / / 143 / / idAnImArambhavinivRttiguNaM zrAvakasya pratipAdayannAha sevAkRSivANijyapramukhAdArambhato vyupaarmti| praannaatipaathetoryo'saavaarmbhvinivRttH|| 144 / / yo vyupAramati vizeSeNa uparataH vyApArebhya AsamantAt jAyate asaavaarmbhvikare che. (tevA zarIrane joIne). bhAvArtha :- je vratI zrAvaka zarIrane rajovIryathI utpanna, apavitratAnuM kAraNa, navArathI maLa jharatuM, durgandha ane glAniyukta jANI, kAmasevanano sarvathA tyAga kare chete brahmacarya pratibhAdhArI che. A brahmacArI potAnI vivAhitA strIno paNa saMbaMdha kare nahi, tenI sAthe nikaTa eka sthAnamAM zayana kare nahi, pUrve bhogavelA bhogonuM ciMtavana kare nahi, kAmoddIpana kare tevA puSTa AhArano tyAga kare, rAga upajAve tevAM vastra-AbhUSaNa pahere nahi, gIta, nRtya, vAditrAdinuM zravaNa ane avalokana kare nahi, puSpamALA, sugaMdhavilepana, attaraphulela Adino tyAga kare, zRMgAra kathA, hAsya kathArUpa kAvya-nATakAdikanA paThana-zravaNano tyAga kare ane tAMbulAdika rAgakArI vastuothI dUra ja rahe. A pratimAdhArI zloka 60 mAM darzAvelA brahmacaryANuvratanA koI aticAro lAge nahi te mATe khAsa sAvadhAna rahe che. tene niraticAra pratimAnuM pAlana hoya che. 143. - have zrAvakanA AraMbhavirati guNanuM pratipAdana karIne kahe che AraMbhatyAga pratimApArInuM lakSaNa zloka 144 anvayArtha :- [prANAtipAtadeto:] je prANonA viyojananA kAraNabhUta hoya evA [sevAkRSivALamuravAra] nokarI, khetI, vyApAra Adika [bAramata:] AraMbhathI ( AraMbhanAM kAryothI) [ :] je [bupaIRmati] virakta thAya che, [ sau] te [ sAravinivRtta ] AraMbhavinivRtta zrAvaka che (arthAt AraMbhatyAga-pratimadhArI che). TIkA :- "ya: vyapAramati' je vyApArathI vizeSatApUrvaka sarvaprakAre nivRtta thAya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra nivRtto bhavati / kasmAt ? ArambhataH / kathaMbhUtAt ? sevAkRSivANijyapramukhAt, sevAkRSivANijyA: pramukhA AdyA yasya tasmAt / kathaMbhUtAn ? prANAtipAtahetoH prANAnAmatipAto viyojanaM tasya hetoH kaarnnbhuutaat| anena snapanadAnapUjAvidhAnAdyAraMbhAduparatirnirAkRtA tasya prANAtipAtahetutvAbhAvAt prANipIDAparihAreNaiva ttsNbhvaat| vANijyAdyArambhAdapi tathA saMbhavastarhi vinivRttirna syAdityapi nAniSTaM prANipIDAhetoreva tadArambhAt nivRttasya shraavksyaarmbhvinivRtttvgunnsmpnntopavatte: / / 44 / / 317 che ' asau AraMbhavinivRtta: ' te AraMbhavinivRtta zrAvaka che (AraMbhatyAga pratimAnA dhAraka che). zAnAthI (nivRtta thAya che)? 'maraMmata: ' AraMbhathI (nivRtta thAya che). kevA (AraMbhathI ) ? ' sevAkRSivANijyapramuaAt' sevA, khetI, vANijya jemAM pramukha che evA ( AraMbhathI ). kevA ( AraMbhathI ) ? 'prALAtipAtaato:' prANono atipAta arthAt viyojana-tenA kAraNabhUta hoya tevA (AraMbhathI ). AthI to abhiSeka, dAna, pUjAvidhAna Adi AraMbhathI nivRtta thavAnuM nirAkaraNa thayuM. (arthAt temano tyAga karavAnuM A pratimAmAM Avazyaka nathI ), kAraNa ke temAM prANAtipAtarUpa hetuno abhAva che. tenuM kAraNa e che ke prANIpIDAnA parihArapUrvaka ja te kriyAo karavAmAM Ave che. ahIM zaMkA thAya cheH- to pachI evI rIte (prANIpIDAnA parihArapUrvaka) vANijya Adi AraMbhathI nivRtti karavAnuM (Avazyaka) nahi rahe? samAdhAnaH- te paNa aniSTa nathI. prANIpIDAmAM kAraNabhUta hoya evA AraMbhathI ja nivRtta thayelA zrAvakane AraMbhaviratirUpa guNa tyAM paNa dhare che. bhAvArtha :- je zrAvaka jIvahiMsAnA kAraNabhUta nokarI, khetI, vyApAra Adika AraMbhanAM kAryono tyAga kare che te AraMbhatyAga pratimAdhArI kahevAya che. A pratimAdhArIne abhiSeka, dAna, pUjA Adi dhArmika AraMbhanAM kAryono tyAga hoto nathI, kAraNa ke jevAM nokarI, khetI, vyApAra Adi AraMbhanAM kAryo jIvahiMsAnAM kAraNabhUta che, tevAM te dhArmika kAryo jIvahiMsAnA kAraNabhUta nathI. te kAryomAM alpa jIvahiMsA thAya che, paNa dharmI jIvane te karavAnA hetuno abhAva hoya che. tene azubha bhAvathI bacavA mATe Avo zubhabhAva haiyabuddhie AvyA vinA raheto nathI. AvAM dhArmika kAryomAM tene puNya bahu ane pApa alpa thAya che, tethI ekaMdare tene puNyano ja saMcaya thAya che. 144. 6. sampannatvopapatte: 6 / Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 318 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAna zrI kuMdakuMdaadhunaa parigrahanivRttiguNaM zrAvakasya prarUpayannAha bAhyeSu dazasu vastuSu mamatvamutsRjya nirmmtvrtH| svastha: santoSapara: pricittprigrhaadvirtH|| 145 / / pari samantAt cittasthaH parigraho hi paricittaparigrahastasmAdvirataH zrAvako bhvti| kiM viziSTa: san ? svastho maayaadirhitH| tathA santoSapara: parigrahAkAkSAMvyAvRttyA santuSTa: tthaa| nirmmtvrtH| kiM kRtvA ? utsRjya prityjy| kiM tat ? mamatvaM muurchaa| kva ? bAhyeSu dazasu vstussu| etadeva dazadhA parigaNanaM bAhyavastunAM drshynte| kSetraM vAstu dhanaM dhAnyaM dvipadaM ca ctusspdm| zayanAsane ca yAnaM kupyaM bhANDamiti dsh|| have zrAvakanA parigrahanivRttiguNanI prarUpaNA karIne kahe cheparigrahatyAga pratimApArInuM lakSaNa zloka 145 sanyayArtha :- 4 [bAhyeSu ] qu64 [ dazasu] sa. 52nI [ vAstuSu] vastumImA [ mamatvam ] mamatAne [ utsRjya] choDIne [nirmamatvarataH] nirbhamatamA 2ta hotA thA [ svastha:] svamA (Atmasva35) sthita bhane [ saMtoSapara:] saMtoSa tat52 29 cha, te [paricittaparigrahAt ] sarvaprArathI bhanama sthita paripathI [virata:] vi2ta cha( arthAt parityA pratimAghArI cha). st :- 'paricittaparigrahAt virataH' pari-sarva 12thI. manamA 248 // pariyatenAthI vi2.'ta. zrApa cha. yA prA2no ho ? 'svastha' mAhirahita svamA sthita (mAtmas535ma sthita) tathA 'saMtoSaparaH' pariyaDanI AsiauthI 2hita chopAne sIdhe saMtuSTa (saMtoSamai d52) tathA 'nirmamatvarataH' mamatA2hita5ma dIna ( mamatva2hita) hocha. zuM zane ? 'utsRjya' cho.ne. zuM te ? 'mamatvaM' bhUchA ( mamatA ). mai? 'bAhyeSu dazasu vastuSu'mA 6 prA2nI vastumAmA. se. 62 prA2nI mAya vastumAnI gaNatarI karI darzAvAya che kSetraM vAstu dhanaM dhAnyaM dvipadaM ca ctusspdm| zayanAsane ca yAnaM kupyaM bhANDamiti dsh|| Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 319 kSetraM sasyAdhikaraNaM ca ddohlikaadi| vAstu gRhaadi| dhanaM suvrnnaadi| dhAnyaM briihyaadi| dvipadaM daasiidaasaadi| catuSpadaM gvaadi| zayanaM khttvaadi| AsanaM vissttraadi| yAnaM ddolikaadi| kupyaM kssaumkaarpaaskausheykaadi| bhANDaM shriikhnnddmNjissttaa-kaaNsytaamraadi||145|| sAmpratamanumativiratiguNaM zrAvakasya prarUpayannAhaanumatirArambhe vA parigrahe aihikeSu karmasu vaa| nAsti khalu yasya samadhIranumativirataH sa mntvyH||146 / / so'numativirato mantavyaH yasya khalu sphuTaM naasti| kA sau ? anumatirabhyupa kSetra-khetara-jyAM anAja thAya te, vAstu-makAna Adi, ghanaM-suvarNAdi, ghAnyuMDAMgara Adi, kriparva-dAsI-dAsa Adi, vatuSama-gAya vagere, zayanaM-khATalo vagere, mAsa-Asana, yAna-vAhana, vRSya-sutara-rezamanAM kapaDAM vagere, mADu-caMdana, maMjISTha, kAMsA-tAMbA AdinAM vAsaNa-e daza prakAranA bAhya parigraha che. - bhAvArtha :- je zrAvaka bAhya daza prakAranA parigrahomAM mamatAbhAvano tyAga karIne, nirmamatAmAM lIna thaI AtmAmAM sthita ane parigrahanI icchAthI rahita che (saMtuSTa che), te paricittaparigrahatyAga pratimAdhArI kahevAya che. A pratimAdhArI zloka 6ra mAM darzAvelA parigrahaparimANa aNuvratanA pAMca aticAra rahita pratimAnuM pAlana kare che. 145. have zrAvakanA anumativirati guNanuM prarUpaNa karI kahe cheanumatityAga pratimApArInuM lakSaNa zloka 146 anvayArtha - [ar] nizcayathI [ carca] jene [sAme] AraMbhanAM kAryomAM, [pariprade] parigrahomAM [1] ane [Bdiy] vivAhAdi A loka saMbaMdhI [maisu] kAryomAM [ anumatiH] anumodanA [na zasti] hotI nathI, [1] te [samadhI:] samAna buddhivALo (mamatvabuddhi yA rAgadveSa rahita) zrAvaka [anumativirataH] anumatityAga pratimAdhArI [mantavya:] manAya che. TIkA :- "g: anumativirataH manta:' tene anumati tyAgavALo mAnavo. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 320 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdagmH| kva ? AraMbhe kRssyaadau| vA zabda: sarvatra prsprsmuccyaarthH| parigrahe vA dhaanydaasiidaasaadau| aihikeSu karmasu vA vivaahaadissu| kiMviziSTa: ? samadhI: raagaadiditaddhi mamatvarativRddhiA 246 idAnImuddiSTaviratilakSaNaguNayuktatvaM zrAvakasya darzayannAha gRhato munivanamitvA gurUpakaNThe vratAni prigRhy| 'bhaikSyAzanastapasyannutkRSTazcelakhaNDadharaH Tii 247 joIe. "yarA vasu' jene nizcayathI "nAsti' na hoya. zuM te (na hoya)? "anumati' anumodanA zAmAM? "mAraMme' kRSi Adi AraMbhanAM kAryomAM. "vA' zabda badhe paraspara samuccaya arthamAM che. "parigrahe vA' dhAnya, dAsI, dAsa Adi parigrahomAM "dipu karmasu vA' ane vivAdi A lokasaMbaMdhI kAryomAM. kevA prakArano? "samathI:' rAgAdirahita buddhivALo yA mamatvabuddhirahitavALo (zrAvaka anumatityAgavALo manAya che ). bhAvArtha :- je khetI Adi AraMbhanAM kAryonAM, dhanAdi parigrahomAM athavA vivAhAdika A loka saMbaMdhI kAryomAM anumati Apato nathI te mamatva yA rAga-dveSa-rahita vyaktine anumatityAga pratimAdhArI mAnavo. 146. have zrAvaka udizyaviratirUpa guNathI yukta hoya che-ema darzAvIne kahe che uddizyatyAga pratimApArInuM lakSaNa zloka 147 anvayArtha - [ gudata:] gherathI [ munivana] muninA vanamAM [ rUtvA] jaIne [gurupane] gunI pAse [ tAni] vrato [pariguhya] grahaNa karIne [tapasya] tapa karatAM, [mailAzana:] bhikSAthI maLeluM bhojana karanAra tathA [ vetaravanDara:] kaupIna (laMgoTI) ane khaMDavastra dhAraNa karanAra vyakti) [s :] utkRSTa zrAvaka (kSullaka yA ailaka) che. 1. bhaikSAzanas gha (bhikSA evaM bhaikSaM svArthesuN tad aznAgiti bhaikSAzanaH pratyayaH athavA bhikSANAM samUhomaikSa samUharSeDanuM pratyaya:). Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 321 utkRSTa uddiSTaviratilakSaNaikAdazaguNasthAnayukta: zrAvako bhvti| kathaMbhUtaH ? celakhaNDadhara: kaupInamAtravastrakhaNDadhArakaH aaryliNgdhaariityrthH| tathA bhaikSyAsanau bhikSANAM samUho bhaikSyaM tadaznAtIti bhaikssyaashnH| kiM kurvan ? tapasyan tapaH kurvn| kiM kRtvA ? parigRhya gRhiitvaa| kAni ? vrtaani| kva ? gurupakaNThe gurusmiipe| kiM kRtvA ? itvA gtvaa| kiM tat ? munivanaM munyaashrmN| kasmAt ? gRhtH||147|| tapaH kurvannapi yo hyAgamajJaH sannevaM manyate tadA zreyojJAtA bhavatItyAha pApamagatirdharmo bandhurjIvasya ceti nishcinvn| samayaM yadi jAnIte zreyojJAtA dhruvaM bhvti||148|| TIkA :- "ha9E:' urNityAgarUpa agiyAramI pratimAdhArI zrAvaka che. kevo che? vettaravahughara:' kaupIna ane khaMDavastra dhAraNa karanAra arthAt AryaliMgadhArI evo artha che. "maiWAzana:' bhikSAno samUhuM te aikya, tenuM bhojana karanAra ( bhikSAthI bhojana karanAra). zuM karato? "tapaMcama' tapa karato. zuM karIne? "parigRhya' grahaNa karIne. zuM ( grahaNa karIne) "vratAni' vrato. kyAM (grahIne)? "gurupane' gurunI samIpamAM. zuM karIne? rUtvA jaIne. zuM te? "muniva' muninA Azrame (jaIne). kyAMthI ? "gRhatA.' gherathI (jaIne). bhAvArtha :- je ghara choDIne muninA Azrame jaIne gurunI samIpe vrata dhAraNa karIne tapa kare che, bhikSAthI bhojana kare che (arthAt potAnA mATe banAveluM bhojana letA nathI, paraMtu zrAvaka potAnA mATe banAvelA bhojanamAMthI bhaktipUrvaka bhojana Ape to te laI zake che, ane kaupIna (laMgoTI) tathA khaMDavastra (evI cAdara ke jenAthI mAthuM DhAMke to paga khullA rahe ane paga DhAMke to mAthuM khulluM rahe) dhAraNa kare che, te utkRSTa zrAvakakSullaka yA laka-uddiSTatyAga pratimadhArI che. 147. tapa karato thako ane nizcayathI Agamane jANato thako je zrAvaka AvuM mAne che te tyAre zreSTha jJAtA thAya che ema kahe che zreSTha jJAtAnuM svarUpa zloka 148 anvayArtha :- [pApaM] pApa [ nIvarca] jIvano [ ratiH] zatru che [2] ane [gha] dharma [ vadhu] jIvano mitra che, [ti]-ema [nizcanvana]nizcaya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 322 ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdaydi samayaM AgamaM jAnIte AgamajJo yadi bhavati tadA dhruvaM nizcayena zreyojJAtA utkRSTajJAtA sa bhvti| kiM kurvan ? nishcinvn| kathamityAha-pApamityAdi-pApamadharmo'rAtiH zatrurjIvasyAnekApakArakatvAt dharmazca bandhurjIvasyAnekopakArakatvAdityevaM nirveinA 248nA idAnIM zAstrArthAnuSThAtuH phalaM darzayannAha karato thako zrAvaka [ ] jo [ samayana] zAstrane [nAnId] jANe che, to te [ dhruvana] nizcayathI [ zreyojJAtA] zreSTha jJAtA athavA kalyANano jJAtA [ mavati] thAya che TIkA :- "Hi samaye nAnIta' jo samayane eTale Agamane jANe che arthAt jo Agamano jJAtA che to "ghuvaM' nizcayathI "zreyojJAtA mavati' te utkRSTa jJAtA che. zuM karato thako? "nizcandana' nizcaya karato thako. kevI rIte? te kahe che-"pApanityAti' pApa ja arthAt adharma ja (mithyAratnatraya ja) aneka apakAranuM kAraNa hovAthI jIvano zatru che ane dharma ja (samyakatnatraya ja) aneka upakAranuM kAraNa hovAthI jIvano mitra che-Avo nizcaya karato thako. bhAvArtha - jIvano apakAraka hovAthI pApa (adharma) zatru che ane upakAraka hovAthI dharma (ratnatrayadharma) mitra che-evo nirNaya karIne je zAstrane jANe che te ja zreSTha jJAtA che. utkRSTa udizyatyAgI vAnaprastha AzramamAM che. te tapasvI paNa che, paraMtu jo te AtmAnA svabhAva-vibhAva na jANe to te Atmazreyano jJAtA-bhoktA thato nathI. saMsAranAM duHkhothI bacAvI je prANIone uttama sukhamAM dhAraNa kare te dharma che. te ja dharma jIvane mitra samAna che. zubhabhAvarUpa dharma-vyavahAradharma jIvane saMsAranuM kAraNa che, tethI tene te zatru samAna che. 148. have zAstranA arthanuM AcaraNa karanArane zuM phaLa prApta thAya che te darzAvIne kahe che Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 323 kahAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [phendravajJAchandaH] yena svayaM viitklngkvidyaadRssttikriyaartnkrnnddbhaavN| nItastamAyAti patIcchayeva sarvArthasiddhistriSu vissttpessu|| 149 / / yena bhavyena svayaM AtmA svayaMzabdo'trAtmavAcaka: nItaH praapitH| kamityAhavItetyAdi, vizeSeNa ito gato naSTa: kalaMko doSo yAsAM tAzca tA vidyAdRSTikriyAzca jJAnadarzanacAritrANi tAsAM karaNDabhAvaM taM bhavyaM AyAti aagcchti| kAsau ? sarvArthasiddhiH dharmArthakAmamokSalakSaNArthAnAM siddhirniSpattiH kii| kayevAyAti ? patIcchayeva svymvrvidhaanecchyev| kva ? triSu viSTapeSu tribhuvaneSu / / 149 / / / ratnatrayadharmanA sevananuM phaLa zloka 149 avayArtha :- [] je bhavya [sthaya] potAnA AtmAne [vata vidyAdajhiyAratnavarahamAvaM] kalaMka rahita (nirdopa) samyagdarzana, samyajJAna ane samyakracAritrarUpI ratnono paTAro [ nItaH] batAvyo che, [tama] tene [ tripuSTipeSu] traNa lokamAM [patIchayA rU] svayaMvara vidhAnathI pati tarIke varavAnI icchA rAkhanArI strInI jema [sarvArthasiddhi:] sarva arthonI siddhi arthAt dharma-arthAdi cAra puruSArthanI siddhi [mIyAti] prApta thAya che. TIkA - "thena' je bhavya "svayama' potAnA AtmAne-ahIM svayaM zabda AtmA vAcaka che-"nIta:' prApta karAvyo che. kone (prApta karAvyo che )? te kahe che-"vItetyAti' vizeSa karIne jemano doSa (kalaMka ) nAza pAmyo che tevA samyagdarzana, samyajJAna, samyakracAritra traNenA paTArArUpa bhAvane ( prApta karAvyo che) "teM' tene (te bhavyane) "nAyAta' Ave che ( prApta thAya che). koNa che? "sarvArthasiddhi:' dharma-artha-kAma-mokSarUpa arthonI ( prayojanonI) siddhi-prApti. konI jema Ave che? "patIchayA yuva' svayaMvara-vidhAnathI pati tarIke varavAnI icchA rAkhanArInI jema. kyAM? 'tripu viSeSa' traNa bhuvanamAM. bhAvArtha :- jema je manuSyanI pAse bahumUlya ratno hoya che tene varavA kanyAo utsuka hoya che, tema je bhavya jIve potAnA AtmAne nirdoSa samyagdarzana, samyajJAna Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 324 ratnakaraDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdartnkrnnddkN kurvatazca mama yAsau samyaktvasampattivRddhiMgatA sA etadeva kuryAdityAha [mAlinInda:] sukhayatu sukhabhUmiH kAminaM kAminIva, sutamiva jananI mAM zuddhazIlA bhunktu| kulamiva guNabhUSA kanyakA saMpunItA jjinapatipadapadmaprekSiNI dRssttilkssmiiH|| 150 / / ane samyakracAritrarUpI ratnono paTAro batAvyo che, traNe lokamAM tene ja sarvottama pati banAvavAnI icchAthI dharmaartha-kAma-mokSanI siddhirUpI strI anAyAse prApta thAya che. je zrAvaka aticAra rahita nizcayanA lakSya vyavahAra ratnatrayanI sAdhanA kare che tene saMpUrNa prayojanonI siddhi avazya prApta thAya che arthAt tene svarganA sukhapUrvaka mokSasukhanI siddhi thAya che. paM. dolatarAmajIe kahyuM che ke bAraha vrataatIcAra, pana pana na lagAve, maraNa-samaya saMnyAsa dhAri, tasu doSa nazAve; yo zrAvaka-vrata pAla, svarga solama upajAvai, tahata caya narajanma pAya, muni hai ziva pArva. 15. (chaDhALA 4/15) 149, ratnakaraNDaka zrAvakAcAranI racanA karatAM mane (zrI samantabhadrasvAmIne) ja samyakatvarUpa sampattinI vRddhi thaI che te ATaluM ja kare ema kahe che zrAvakanI ISTaprArthanA zloka 150 anvayArtha :- [fjanapati prekSiLa] jinendrabhagavAnanAM caraNakamaLomAM daSTi karanAra (zraddhA karanAra) [ dadinakSmI:] samyagdarzanarUpI lakSmI [ suvabhUmi:] sukhanI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAnajainazAstramALA ] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra 325 mAM sukhayatu sukhinaM krotu| kAsau ? dRSTilakSmIH smygdrshnsmpttiiH| kiMviziSTetyAha-jinetyAdi jinAnAM dezataH karmonmUlakAnAM gaNadharadevAdInAM patayastIrthaMkarAsteSAM padAni subantati'ntAni padA vA tAnyeva padmAni tAni prekSate shrdhdhaatiityevNshiilaa| ayamartha:- lakSmI: padmAvalokanazIlA bhavati dRSTilakSmIstu jinoktpdpdaarthprekssnnshiileti| kathaMbhUtA sA ? sukhbhuumiH| sukhotpttisthaanN| keva kaM ? kAminaM kAminIva yathA kAminI kAmabhUmiH kAminaM sukhayati tathA mAM dRSTilakSmIH sukhytu| tathA sA mAM bhunaktu rksstu| keva ? sutamiva jnnii| kiNvishissttaa| zuddhazIlA jananI hi zuddhazIlA sutaM rakSati nAzuddhazIlA dushcaarinnii| dRSTilakSmIstu guNavratazikSAvratalakSaNazuddhasapta utpattinA sthAnarUpa hotI thakI [mAM] mane evI rIte [sukayata] sukhI kare ke jevI rIte [vAminaM vominI rUva] sukhanI bhUmi kAminI kAmI puruSane sukhI kare che, [ zuddhazInA:] pavitra zIlavALI hotI thakI (aticAra rahita sAta zIlothI yukta hotI thakI ) [ mAM] mane evI rIte [muna] pALe ke jevI rIte [gananI sutama rU] pavitra zIlavALI mAtA potAnA putrane pALe che ane [[mUSA] ATha mULaguNarUpI alaMkArathI yukta hotI thakI [mAM] mane evI rIte [ saMpunItAna] pavitra kare ke jevI rIte [ nyA kuttama rU] guNavatI kanyA kuLane pavitra kare che. tema te (samyagdarzanarUpI lakSmI) mane pavitra kare. TIkA - "mAM suravayA' mane sukhI kare. koNa che? "dadinakSmI:' samyagdarzanarUpI lakSmI-saMpatti. kevA prakAranI (lakSmI) ? te kahe che-"binetyA"i jinonA arthAt ekadeza karmonuM unmelana (nAza) karanAra gaNadharadevAdinA patio (svAmIo) je tIrthakaro-temanAM caraNarUpI kamaLone je dekhe che-zraddhe che, tevA svabhAvavALI (lakSmI) arthAt jema lakSmI pAne (kamaLane) avalokana karavAnA svabhAvavALI che, tema samyagdarzanarUpI lakSmI jinapati dvArA nirUpita padArtho ane vacanomAM zraddhAna karavAnA svabhAvavALI che. kevI che te? "suravamUni:' sukhanA utpattisthAnarUpa che. konI-konI jema? "kAmina minI rUva' jema kAminI-kAmanI utpattinuM sthAna (strI) potAnA kAmane sukhI kare che, tema samyagdarzanarUpI lakSmI mane sukhI kare, tathA "sA mAM muna' te mArI rakSA kare. konI jema? "suta" nananI rUva' mAtA putrane rakSe che temAM kevA prakAranI (jananI)? "zuddha zItA' pavitra zIlavatI mAtA ja potAnA putranI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ratnakaraNDaka zrAvakAcAra [bhagavAnazrIkuMdakuMdashiilsnvitaa mAM bhunaktu / tathA sA mAM sampunItAt sakaladoSakalaGkaM nirAkRtya pvitrytu| kimiva ? kulamiva guNabhUSA knykaa| ayamarthaH-kulaM yathA guNabhUSA guNA'laGkAropetA kanyA pavitrayati zlAdhyatAM nayati tathA dRSTilakSmIrapi guNabhUSA aSTamUla guNairalaMkRtA mAM samyakpunItAditi / / 150 / / yenAjJAnatamo vinAzya' nikhilaM bhavyAtmacetogatam samyagjJAnamahAMzubhiH prakaTitaH sAgAramArgo'khilaH / sa zrIratnakaraNDakAmalaraviH saMsRtsaricchoSako jIyAdeSa samantabhadramunipaH zrImAn prmendurjinH||1|| 326 rakSA kare che, kintu azuddha zIlavatI mAtA (duzcAriNI mAtA) nahi; tema traNa guNavrata ane cAra zikSAvratarUpI arthAt niraticAra sAta zIlathI yukta samyagdarzana-lakSmI paNa mArI rakSA kare, tathA 'sA mAM saMpunIttAt'te mane pavitra kare-sarva doSarUpa laMkane dUra karI mane pavitra kare. konI jema ? jhulam va muLabhUSA nyA' jema guNavatI kanyA kuLane (pavitra ) kare che tema. artha e che ke-jema guNarUpI alaMkArothI yukta guNavatI kanyA kuLane pavitra kare che-prazaMsApAtra kare che, tema aSTa mULaguNarUpI alaMkArothI guNavatI samyagdarzanarUpI lakSmI paNa mane samyak prakAre pavitra kare. bhAvArtha :- jema koI kAminI (strI ) potAnA kAmIne sukhI kare che tema samyagdarzanarUpI lakSmI mane sukhI kare; jema koI zIlavatI mAtA potAnA putranuM lAlanapAlana kare che tema saptazIlothI yukta samyagdarzanarUpI lakSmI mArI rakSA kare ane jema guNavatI kanyA kuLane ujjavaLa kare che (pavitra kare che) tema aSTa mULaguNayukta samyagdarzanarUpI lakSmI mane pavitra kare. TIkAkAranI maMgaLakAmanA jemaNe bhavya AtmAnA cittamAM vyAsa samasta ajJAnarUpI aMdhakArane dUra karIne, samyajJAnarUpI sUryanAM mahA kiraNo dvArA saghaLo zrAvakamArga prakAzita karyo che, teo saMsArarUpI nadInA zoSaka zrI ratnakaraNDakarUpI tejasvI sUrya samAna ane caMdranI krAMtivALA [pramendva: ] zrImAn jina samantabhadrAcArya jaya pAmo. 6. nirakSya kRti 6 / Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 3ra7 kAnajainazAstramALA] ratnakaraNDaka zrAvakAcAra iti prabhAcandraviracitAyAM samantabhadrasvAmIviracitopAsakAdhyayanaTIkAyAM paMcamaH pricchedH| AmAM TIkAkAre granthakartA zrImat samantabhadrAcAryano ane "jhamenDa' zabdathI potAnA "prabhAcaMdra' nAmano nirdeza karyo che, "zrI ratnakaraNDa' zabdathI graMthanA nAmano paNa nirdeza karyo che. 15). e pramANe zrI samantabhadrasvAmIviracita upAsakAdhyayananI zrI prabhAcaMdraviracita TIkAmAM pAMcamo pariccheda pUrNa thayo. 5. sInIyarI, hitI Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com