Book Title: Mulshuddhi Prakaranam Part 02
Author(s): Dharmdhurandharsuri, Amrutlal Bhojak
Publisher: Shrutnidhi
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022287/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrImatpradyumnasUri viracitaM mUlazuddhiprakaraNam (dvitIyo bhAgaH ) sampAdaka AcArya dharmadhuraMdharasUrijI paM. amRtalAla mohanalAla bhojaka prakAzaka zrutanidhi zAradAbena cimanabhAI ejyukezanala risarca senTara ahamadAbAda- 380004 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrImatpradyumnasUriviracitaM mUlazuddhiprakaraNam [ dvitIyo bhAgaH ] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutanidhi-granthaka : 2 pradhAna sampAdaka jitendra bI. zAha Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad devacandrasUrisandRbdhavRttisahitaM AcAryazrImatpradyumnasUriviracitaM 'sthAnakAni' ityaparanAmakaM mUlazuddhiprakaraNam [dvitIyo bhAgaH] sampAdaka AcArya dharmadhuraMdharasUrijI paM. amRtalAla mohanalAla bhojaka prakAzaka zrutanidhi zAradAbahena cImanabhAI aijyukezanala risarca senTara, ahamadAbAda-380004. vikramasaMvat 2058 vIrasaMvat 2528 IsvIsan 2002 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam AcAryadharmadhuraMdharasUrijI paM. amRtalAla mohanalAla bhojaka prakAzaka zrutanidhi zAradAbena cimanabhAI ejyukezanala risarca senTara 'darzana', zAhIbAga, ahamadAbAda-380 004 PHONE : 079-2868739. FAX : 079-2862026 e-mail : sambodhiad1@Sancharnet.in Website : www.scerc.org (c) zrutanidhi dvitIya AvRtti, san 2002 mUlya : rupaye 225/ prati : 500 mudraka : navaprabhAta prinTiMga presa novelTI sinemA ke samIpa, ghI-kA~TA mArga, ahamadAbAda-380 001. phona : 5508631, 5509083 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutanidhi ke sahayogI pa. pU. yuvAcArya zrI ratnAkarasUrijI ma. sA. kI preraNA se 1. zrI paMca mahAjana samasta saMgha : rAnIvADA khurda (rAjasthAna) * 2. zrI jhaverI pArka jaina saMgha, ahamadAbAda kI ora se prastuta graMtha ke prakAzana meM hArdika Arthika sahayoga prApta huA hai| saMsthA unake prati kRtajJatA vyakta karatI hai| Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka prAptisthAna ahamadAbAda : muMbaI : zrI pArasagaMgA jJAnamaMdira maNilAla yu. zAha bI-104, kedAra TAvara D-1-203, sTAra geleksI rAjasthAna haoNspiTala ke sAmane, ela. TI. ror3a, borIvalI (vesTa) zAhIbAga, ahamadAbAda-380004. muMbaI-400092 dUrabhASa : c/o. 079-2860247 (rAjendrabhAI) dUrabhASa : (R) 8011469 (0) 8931011 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya 'mUlazuddhi prakaraNam' graMtha kA prakAzana karate hue hama atyanta harSAnvita haiN| prastuta graMtha kA prathama bhAga kucha samaya pahale prAkRta TeksTa sosAyaTI ke dvArA prakAzita huA thA kintu usakA dUsarA bhAga chapa nahIM pAyA thaa| hAlA~ki dUsare bhAga kA saMpAdana kArya hI zeSa thA aura isa kArya ke lie paM. zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAjI evaM AcArya pradyumnasUrijI atyanta ciMtita bhI the para saMjoga hI kucha aise banate cale kI kArya khaTAI meM par3a gayA para Akhirakara paMDita zrI amRtabhAI bhojaka evaM AcAryazrIdharmadhuraMdharasUrIjI ne gaMbhIratApUrvaka isa kArya ko hAtha meM liyA aura saMpanna kiyA / Aja yaha graMtha do bhAga meM prakAzita ho rahA hai| yaha graMtha jaina siddhAnta ke paricaya ke lie kAphI mahattvapUrNa hai / isa ke prakAzana ke lie prajJAzIla AcArya zrI pradyumnasUrijI ma. kI satata preraNA evaM anurodha rahe haiM aura AcArya zrI ratnAkarasUrijI ma. ke upadeza se graMtha prakAzana ke lie suMdara Arthika sahayoga prApta huA hai, hama donoM AcArya bhagavaMtoM ke prati kRtajJatAbhAva vyakta karate haiM / raMja isa bAta kA hai ki isa graMtha ke eka saMpAdaka zrI amRtabhAI bhojaka Aja hamAre bIca nahI haiM / yadi ve jIvita hote to isa graMtha ke prakAzana se avazya saMtuSTa hote / pU. vidvAn AcArya zrI dharmadhuraMdharasUrijI ma. ne bhI bar3I mehanata va lagana ke sAtha saMpAdanakArya saMpanna kiyA hai / ve hama unake bhI RNI haiM / isa graMtha ke prakAzana meM Arthika sahayoga pradAna karane vAle zrI jhaverI pArka jaina saMgha, ahamadAbAda kA hama AbhAra vyakta karate haiM / hameM AzA evaM vizvAsa hai ki prastuta graMtha jisakI saMracanA gyArahavIM zatAbdI ke samartha jainAcArya AcArya zrI pradyumnasUrijI ne kI hai, jijJAsujanoM ke lie atyanta upayukta siddha hogA / ahamadAbAda jitendra bI. zAha pharavarI - 2002... Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta prata meM pAdaTIpa meM jo sthAnanirdeza kiye gaye hai, unakI saMjJAgata sUcI isa prakAra hai / saM. yaha prati zrI hemacandAcArya jaina jJAnamaMdira pATana meM sthita zrI saMgha jaina jJAnabhaMDAra kI hai| vA. yaha prati uparyukta jJAnamaMdira meM sthita zrI vADIpArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra kI hai| lA. yaha prati zrI kacchI dazA osavAla jaina mahAjana ke hastaka anaMtanAthajI mahArAja ke mandira (muMbaI) meM rakhe hae jJAnabhaMDAra kI hai evaM seTha zrI DosAbhAI abhecanda jaina saMgha (bhAvanagara) ke bhaMDAra kI hai| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamasthAnake sAdhvIkRtyasthAnakam nirvANakAraNaM, nirjarAhetu:, duHzIlAH, vihAraniSiddhakSetra, vihArayogya kSetra, ucita vasati, zayyAtaraH, sAraNAdisvarUpa, strIdoSAH, sAdhvIguNAH, aSTAdazasahasra zIlAGgAH, brahmacarya viSaye sthUlabhadra kathAnakam, brahmavrataguNAH, AzAtanA - gozAlaka AkhyAnakam, saGgamAkhyAnakam, upasaMhAra-upadezasarvasvam zrAvakakRtyAkhyaM SaSThasthAnakam : viSayAnukramaH viSayaH mithyAduSkatam, nijanAmanirdezaH : vivaraNakAra-prazasti jinAgamasAra, tIrtha paribhASAH sAdharmika prIti, dravyakRtya, dharmabAndhavAH sandhIraNam, bhAvakRtya, sthirIkaraNa, dharmAnuSThAne preraNA, aSTaprakAra pramAdabhedAH, pramAdaviSaye brahmadatta kathAnakam, caNDaputrAkhyAnakam, pramAdapariNAma, sAdharmika kRtya - upasaMhAra, zrAvikAkRtyAkhyaM saptamasthAnakam : nArIdoSAH, nUpurapaNDitA kathAnakam, patimArikAkathAnakam, priyadarzanA''khyAnakam, padmAvatI kathAnakam, jvAlAvalI kathAnakam, sukumAlikA kathAnakam, vajrAkathAnakam, strI-krIDanakam, strI-puruSa doSajAlaM tulyam, strIbhiH vinA tIrthaM na pUrNam, cAturvarNasaMghaH, puNyavatI zrAvikA, revatI kathAnakam, devakI kathAnakam, sItA kathAnakam, nandAkhyAnakam bhadrAkhyAnakam, manoramAkhyAnakam, subhadrAkathAnakam, narmadAsundarIkathAnakam, abhaya zrIkathAnakam, kIrtiH kAraNam zIlasampadAH, satInAM sAmarthyaM, prabhAvaM ca, tIrthaparyanta zrAvikA santatiH, zrAvikAvAtsalyam vidheyam, prakaraNa upasaMhAraH sarvasthAnakakRtyazeSaH zarIra anityatA, satpAtre dAnaM sAdhuvarga sanmAnaH, arthasya anityatA, puNyAnubandhipuNyadravya saptasthAne kartavyam, pratimA vivaraNa, darzanapratimA, aNuvratapAlane pratimA, sAmAyika pratimA, pauSadhapratimA, kAyotsargapratimA, brahmacarya pratimA, sacittavarjanapratimA, sAvadyatyAga pratimA, vyApAratyAga pratimA, zramaNapratimA, mUlazuddhivinayazuddhiH, paMcaprakAravinayaH, upasaMhAra-upadezam pRSThAGkaH 1-66 66-125 125-322 322-332 333-334 334 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - [sAdhvIkRtyAkhyaM paJcamasthAnakam] vyAkhyAtaM caturthaM sthAnakam, samprati paJcamamArabhyate / asya ca pUrveNa sahA'yamabhisambandhaHpUrvatra sAdhukRtyamuktam / tadanantaraM sAdhvIkRtyam / atastatsthAnakam, tasya cA''divRttamidaM sAhUNa jaM pAvayaNe pasiddhaM, taM ceva ajjANa vi jANa kiccaM / pAeNa tANaM navaraM viseso, vaTTAvaNAI bahunijjaraM ti // 101 // sAdhUnAM yatInAm, 'ja' ti yat, 'pAvayaNe' tti pravacane prAkRtatvAddIrghatvam, 'pasiddhaM' ti prasiddhaM='prakaTam', 'taM ceva' tti tadeva, 'ajjANaM' ti AryANAM sAdhvInAm 'jANa' tti jAnIhi avabudhyasva, "kiccaM' ti kRtyam, 'pAeNaM' ti prAyaH =bAhulyena, 'tANaM' ti tAsAm 'navaraM' ti kevalam, 'viseso' tti vizeSo'yamiti gamyate, 'vaTTAvaNAi' ti vartanAdi tAsAM yat saMyamakRtyAdiSu pravartanamiti bhAvaH 'bahunijjaraM' ti bahuni raM= bhUrikarmakSayakAri / itizabdo vRttasamAptAviti vRttArthaH // 101 // kasmAdidaMbahunirjaraM ? yasmAjjinoktaM jinAjJayA vidhIyamAnasya mokSakAraNatvAd / ata Aha - jiNANAe kuNaMtANaM, nUNaM nivvANakAraNaM / suMdaraM pi sabuddhIe, savvaM bhavanibaMdhaNaM // 102 // jinAjJayA tIrthakaropadezena, kurvatAM vidadhatAM kRtyamiti zeSaH, nUnaM nizcitam, nirvANakAraNaM = mokSavidhAyi / sundaramapi zobhanamapi, svabuddhyA nijAbhiprAyeNa, sarvamapi= azeSamapi AstAmAryikAkRtyam bhavanibandhanaM saMsArakAraNam, uktaM ca - samaipavittI savvA ANAbajjha tti bhavaphalA ceva / titthakaruddeseNa vi, na tattao sA taduddesA // 326 // paJcA0 gA0 363 iti zlokArthaH // 102 // kimetadeva saMyatIkRtyamAjJayA vidhIyamAnaM mokSAya bhavatyutA'nyadapi ? ata Aha jaM jaM jiNehiM pannattaM veyAvaccAi kII / taM taM viNijjarAheu viseseNa puNo imaM // 103 // 1. saM.vA. su.pu. "ti sUtrArthaH // 2. saM.vA. rAheDaM, su0 pratau pAThabhaGgaH / / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: yadyayajjinaiH prajJaptaM prarUpitaM vaiyAvRtyAdi, tatra vaiyAvRtyaM dazadhA, uktaM caAcAryopAdhyAya-tapasvi-zikSaka-glAna-kula-gaNa-saGgha-sAdhu-samanojJAnAm ... (tattvA0 a09 sU0 24) AdizabdAd vinaya-tapazcaraNAdiparigrahaH, kriyate= vidhIyate, tattad vinirjarAhetuH= viziSTakarmakSayakAraNam, vizeSataH punaridaM sAdhvIkRtyamiti zlokArthaH // 103 / / atrA'ntare paraH prAhakAmaM khu nijjarA NaMtA vIyarAgehi vnniyaa| ajjAvaTTAvaNe kiMtu vihIe dukkaraM imaM // 104 // kAmam=anumatArthe, 'khu' iti nizcaye, nirjarA= karmakSayaH, anantA=aparimeyA, vItarAgaijinaiH, varNitA=prarUpitA / kva? iti, ata Aha-AryAvartane sAdhvIsaMyamapravartane, kintu=kimuta, vidhinA=vidhAnena, duHkaraMduHzakamiti zlokArthaH // 10 // svapakSe para eva dRSTAntamAha jahA sIhaguhA kAI naannaarynnsNkulaa| dharisittA tarhi sIhaM, ghettuMrattANi dukkaraM // 105 // yathA siMhaguhA= kaNThIravAzrayaH, kAcid =anirdiSTanAmA, nAnAratnasaGkalA= vividharatnaparipUrNA, 'dharisittA' dharSayitvA, 'tahiM' ti tatra, siMha kesariNam, 'ghettuM'ti grahItum, 'rattANi' ratnAni, duHkaraMduHzakamiti zlokArthaH // 105 // para eva dAmantikamAha annnnaann-raag-dosaaiijiiyduiNtdoso| ajjApaoyaNaM kAuM dukkaraM nijjarA tahA // 106 // ajJAnaM matyajJAnAdi, rAgaH=abhiSvaGgalakSaNa: dveSaH= aprItilakSaNaH, ajJAnaM = cetyAdidvandvaH, ta AdiryasyA'sau tadAdiH, sa cA'sau pUrvAparanipAtAd durdAntajIvadoSazca; tasmAt, AryAprayojanaM kRtvA 'dukkara' duHzakaM nirjarA tathA grahItumiti zeSa iti zlokArthaH // 106 / / AcArya Aha 1. saM.vA.su. para Aha // 2. 'rayaNANi' sarvAsu pratiSu vartate / atra vivaraNagataH 'rattANi' iti anuSTupchandAnusArI pAThaH svIkRto'sti // 3. saM.vA.su.pu. zrayA // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam - dvitIyo bhAgaH mahAsatto jahA koi sUro vIroM parakkama / dharisittAtahiM sIhaM lIlAe lei tANi vi // 107 // = mahAsattvaH=pradhAnasattvaH, yathA ko'pi = anirdiSTanAmA, zUraH = siMhavad, vIraH - vikrAntaH, parAkramaH=mahotsAhayuktaH, dharSayitvA taddhairyaniSphalIkaraNena 'tahiM' ti tatra, siMhaM=mRgArim, lIlayA = helayA, lAti = gRhNAti, tAnyapi = ratnAnIti zlokArthaH // 107 // dAntikamAha evaM dhIrA ya gaMbhIrA bhAviyappA jiNAgame / ajjAkajjAi kAUNaM sajjo ajjiti nijjaraM // 108 // evam=amunA prakAreNa, dhIrAH = akSobhyAH ca = zabdo'vadhAraNe, taM cA'gre yojayiSyAmaH, gambhIrAzca = alabdhamadhyAH, bhAvitAtmAnaH jinAgame = jinapravacane, AryAkAryANi kRtvA sadyaH = tatkSaNAdarjayanti nirjarAmiti zlokArthaH // 108 // kRtyameva zlokatrayeNA''ha dussIlA sAvayA corA paccavAyabhayaM jahiM / saMjaNaM tahiM khit vihAro vIravArio // 109 // duHzIlA:=kutsitazIlAH, uktaM ca jU~ iyara - miMTha- solA caTTA ubbhAmagAiNo je ya / ee hoMti kusIlA, vajjeyavvA payatteNaM // 327 // solA:=turagAkarSakAH 3 zvApadAH=siMha-vyAghra-bhujaGgAdayaH, caurAH = pratItAH pratyapAyabhayam = anarthabhayam, 'jahiM' ti yatra, saMyatInAm, tatra kSetre = sthAne, vihAro vIravAritaH =caramatIrthakaraniSiddhaH // 109 // kIdRzikSetre vihAraM kArayet 2 - AgaMtugAibhattammi sajjhAe saMjame hie / sAhuNINaM vihANeNaM, vihAraM tattha kArae // 110 // 1. lA. tA. dhIro // 2. tA. 'tA mahAsIhaM // / 3. saM. vA.su.pu. tadvIrya // 4. saM. vA. su. pu. kUIyara // 5. saM.vA.su.pu. 'hAraM tatra kA // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH AgantukAdibhakte = prAghUrNakAdibhakte AdizabdAt saiddhAntikodyatavihArAdigrahaH, svAdhyAye= paJcaprakAre, saMyame saptadazavidhe, hite tadguNakArake kSetra iti gamyate, sAdhvInAM (vidhAnena)vihAraM tatra kArayediti // tatrA'pi kIdRgvasatividheyA ? sammaM samaMtao guttA guttadArA susaMvuyA / sejjA ajjANa dijjA hi kujjA tattha jahociyaM // 111 // samyag yathA bhavatyevam, samantataH sarvadikSu, guptA=vRttivaraNDakAdyAvRtA, guptadvArA =kapATadibhiH, susaMvRtAne vistIrNA, zayyA vasatiH, 'ajjANa dijjAhi' tti AryANAM dadyAt / tataH kuryAt tatra yathocitamiti zlokatrayArthaH // 109-111 // samprati yAdRk zayyAtaro vidheyastadAhagaMbhIre sattavaMte ya bhIyasahe taheva ya / maddavie kulautte ajjAsijjAyare viU // 112 // gambhIraH alabdhamadhyaH, sattvavAn sattvAdhikaH, bhItasabha:=bhItaparSata, 'tathaiva ca' iti pUraNArthaH, mArdavika: nigRhItamAnaH, kulaputra:=pradhAnakulotpannaH, AryAzayyAtaraH =sAdhvIvasatidAtA, viduH vidvAniti zlokArthaH // 112 / / __ kimityevaM zayyAtaro varNyate yatastasyA'pi sAraNAdAvadhikAro'ta Aha sAraNA vAraNA ceva coyaNA paDicoyaNA / kAyavvA sAvaeNAvi, sAhuNINaM suhAsayA // 113 // smAraNA vAraNA 'coyaNA paDicoyaNa'tti preraNA pratipreraNA caiva, pUrvasmAccaivazabdo'tra sambadhyate, kartavyA vidheyA, zrAvakeNA'pi sAdhvInAM zubhAzayAt= zuddhAzayAditi zlokArthaH // 11 // smAraNAdisvarUpapratipAdanAyA''hapamhuDhe sAraNA vuttA, aNAyArassa vAraNA / cukkANaM coyaNA bhujjo, niTTharaM paDicoyaNA // 114 // 'pamhuDhe' tti pramRSTe= vismRte smAraNA vyuktA, anAcArAd vAraNA niSedhanam, 'cukkANaM' skhalitAnAM 'coyaNa' tti preraNA, 'bhujjo' tti bhUyaH pravartamAnAnAM niSThuraM pratipreraNA='jJAsyatha yadyevaM na kariSyatha ?' iti zlokArthaH // 114|| samastakRtyasaGgrahamAha 1. lA. 'kAdivRtA // 2. lA. nAtivi // 3. lA. vinA bhUyo ni / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH mAiguNavaMtINaM samaNINaM jahAvihiM / sakkAra- sevaNAIyaM kiccaM kujjA vibhAgao // 115 // evamAdi=pUrvoktAdi guNavatInAM = guNayuktAnAm, zramaNInAM = saMyatInAm, yathAvidhi= yathAvidhAnam, satkAra-sevanAdi AstAM pUrvoktam, tatra satkAraH = vastrAdibhiH pUjanam, sevanA=paryupAsanA, satkArazca sevanA ca satkArasevane te Adiryasya glAnapraticaraNAdestattathA, 'kiccaM' ti kRtyam, kuryAt = vidadhyAt, vibhAgataH = svakIyasthAnAnullaGghaneneti zlokArthaH // 115 // atrA'ntare parAbhiprAyasUcakaM sUriH zlokamAha tthamaNe umati, itthIbhAve kao guNA ? | tucchAidosaduTThAo, ajjAo jaM jiNAgame // 116 // 'etthaM' ti atra=prastutavyApAre 'anne u' tti anye = apare, tuzabdaH punararthaH, manyante = pratipadyante, strIbhAve = strItve, 'kao' tti kutaH, guNAH =jJAnAdayaH, tucchAdidoSaduSTA AryA yajinAgame = arhatpravacane / uktaM ca tucchA gAravabahulA caliMdiyA dubbalAya dhIIe / to aisesiyagaMthA diTThIvAo ya no thINaM // 3 // (vize0 gA0 555) iti zlokArthaH // 116 // Agamoktameva sUtrakRt svayameva pratipAdayatitucchA itthI sahAveNaM, iDDIgAravadUsiyA / caMcalA iMdiyehiM ca, dhIIe dubbalA saDhA // 117 // tucchA = gAmbhIryarahitA, 'itthi' tti strI, svabhAvataH=prakRtyA, tathA ca jai nAma kahavi gaMbhIrimA vi nArINa huMtayA sahayA / tucchattaNaM varAyaM nirAsayaM kattha nivasataM ? // 329 // RddhigauravadUSitA = vibhUtyabhimAnakalaGkitA, tathA ca saMpAviUNa riddhi ahiyaM gavvaM karei mahilayaNo / jAIya paccaeNaM thIrayaNaM jaha tu cakkissa // 330 // 'caMcalA iMdiehiM ca' caJcalA = capalA, indriyaiH = karaNaiH, cakAro'gre yojyaH / 1. tA. bhAvao // 2. lA. vinA 'pAre tuzabdaH // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 tathA ca jaM kiMci vidaTThUNaM AsaNNaM bhayai mahiliyA purisaM / lolAI jao tIe savisesaM bhogakaraNAI // 331 // dhRtyA durbalA=dArvyarahitA, tathA ca jANa sarIre nivasa kAyarabhAvassa kAraNaM kAmo / ramaNINa tANa hiyae daDhattaNaM kattha saMbhavai ? // 332 // zaThA ca = mAyAzIlA, tathA ca vAmasahAveNaM ciya aMgaM kAmeNa nimmiyaM jANa / kA bhAmiNINa tANaM mAyAsIlattaNe pucchA ? // 333 // iti parAbhiprAya iti zlokArthaH // 117 // uttaramAha bhaNNae lahukammattA itthIbhAve vi bhAvao / ajjAo guNavaMtAo sIlavaMtA bahussuyA // 118 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhaNyate = pratipAdyate pratyuttaramiti zeSaH, laghukarmatvAt strIbhAve'pi bhAvataH= paramArthataH, AryAguNavatyaH zIlavatyo / bahuzrutAzca cakAro gamyata iti zlokArthaH // 118 // yadyevaM tarhi siddhAntoktadoSajAlaM virudhyate / ata Aha puvvuttaM dosajAlaM tu bahumuMDAu dUsamA / siddhaM siddhaMtavakkAo visesavisayaM tahA // 119 // pUrvoktaM doSajAlaM tu = doSasaGghAtam, bahumuNDA tu du:SamA ityetasmAt siddhaM = pratiSThitam, siddhAntavAkyAt=taduktavacanAt tathA ca siddhAntavAkyam kalahakarA DamarakarA asamAhikarA anivvuikarA ya / horhiti bharahavAse bahumuMDe appasamaNe ya // 334 // kalahakarA DamarakarA asamAhikarA anivvuikarA ya / pAeNa dUsamAe niddhammA niddayA kUrA // 335 // 'visesavisayaM taha' tti vizeSaviSayaM tathA bAhulyagocaramiti bhAva iti // 119 // kiJca 1. lA. 'e visesasaMbhoga' // 2. tA. 'DAi dU' // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kasAyANa cautthANaM sAmattheNaM va katthaI / niggaMthINaM pi je dosA na te mUlakhayaMkarA // 120 // 7 kaSAyANAM caturthAnAM=saMjvalanAbhidhAnAnAm, 'sAmattheNaM' ti sAmarthyAt, vAzabdaH pakSAntaradyotakaH, nirgranthInAmapi ye doSA bhavantIti gamyate na te mUlakSayakarAH = na cAritravinAzakAH, yata uktam - savve vi ya aiyAsa saMjalaNANaM tu udayao huMti / mUlacchejjaM puNa hoi bArasahaM kasAyANaM // 336 // iti zlokArthaH // 120 // ( Ava0 ni0 gA0 112) pUrvoktArthasya nigamanArthaM zlokapaJcakamAha tamhA gaMbhIradhIrANaM, guttANaM samiyANa ya / suguttabaMbhayArINaM, nicvaM gutiMdiyANa ya // 121 // tasmAdgambhIradhIrANAM=gambhIrAzca tAH = alabdhamadhyA dhIrAzca = akSobhyA gambhIradhIrAstAsAm, guptAnAM guptibhiH, samitAnAM samitibhiH, suguptabrahmacAriNInAm / vasahikahanisijjidiyakuDuMtarapuvvakIliyapaNIe / aimAyAhAravibhUsaNA ya nava baMbhaguttIo // 337 // iti navabrahmacaryaguptisanAthabrahmacaryadhAriNInAm, yadvA suguptAzca tAH = vastrAdyAvRtazarIrA brahmacAriNyazca taaH| tathA nityaM = sadA, guptendriyANAM ca tadviSayeSTapravartanAditi zlokArthaH // 121 // aTThArasasahassANaM sIlaMgANaM mahAbharaM / jAvajjIvaM avissAmaM vahaMtINaM suduvvahaM // 122 // aSTAdazasahasrANAM zIlAGgAnAM mahAbharaM tatsthApanA - yA rathakalpatvAt, tathA coktam joe karaNe sannA, iMdiyabhomAi samaNadhammeya / sIliMgasahassANaM aTThArasagassa nippattI // 338 // ( daza0 ni0 gA0 177) do do tiNi gurujuyA tiNNi ya aMso gurU ya nava mattA / joyAI chasu paMtiyAsu to pujjae gAhA // 339 // jo jaha bhaMgo, jAya cAraNiyAe kameNa taM ghettuM / uccariyavvA savvA muccai ekvekkayaM ca payaM // 340 // aTThArasa u sahassA sIlaMgANaM taheva gAhANaM / rahaThavaNAe jAyaMti jeNa teNesa mahabhAro // 341 // 1. lA. 'NaM va katthaI niggaMthINaM nirgranthInAmapi // 2. lA. vinA mahabbharaM // 3. lA. vinA mA ya sadeg // 4. lA. vinA 'yAIsuM taha paMdeg // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApanA ceyam na karei sayaM 6000 na kAravei 6000 aNumannae na 6000 sAhU maNasA 2000 vayaNakkameNa 2000 kAeNa kahavi 2000 AhArasannAparihINo | rahio bhayassa sannAe 500 vijittu mehuNe sannaM 500 sannaM pariggahe mottuM 500 500 soiMdiyasaMvaraNo cakkhidiyaniravekkho 100 jibhidiyaniggahaNo 100 ghANidiyahayapasaro 100 phAsidiyapariharaNo 100 100 puDhavijie 10 | jalajIve 10 jalaNajie 10 vAujIve 10 vaNassai010 beiMdiya | teiMdiya cauridiya | paMcidiya | ajIve 110 | 10 | 10 / khaMtisaMpaNNo 1 maddavajutto 2 ajjavasameo 3 | muttisaMjutto 4 | tavasamAjutto 5 | saMjamammi| saccayA- soyapari- | kaMcaNavi- baMbhacera | thiro 6 | sahio 7 suddho 8 | mukko 9 | Thio 10 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: 1. lA. yagahaNaparo / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH yAvajjIvam= AprANadhAraNam, avizrAma= vizrAmarahitam, vahantInAM sudurvahaM= kaSTavahamiti zlokArthaH // 122 // kAyarANaM durAloyaM hiyauthaMpakArayaM / baMbhavvayaM mahAghoraM dharaMtINaM sududdharaM // 123 // kAtarANAM= bhIrUNAma, durAlokaM kaSTadarzanIyam, AlokitaM ca sad hRdayotkampakArakaM cittatrAsakArakam, brahmavrataM maithunaniyamanam, mahAghoram=atiraudram, 'dharaMtINaM' ti bibhratInAm, sudurdharakam=atiduHkhadhAraNIyaM sthUlabhadramahAmunimatsaravadyatidRSTAntena, kathAnakaM ca brahmacaryadurdharatApratipAdanArthamAkhyAyate - [35. sthUlabhadrakathAnakam] atthi iha bharahavAse giri-sara-vaNasaMDamaMDiuddese / vitthiNNavivihadese nara-tirigaNasaMkulapaese // 1 // varapAyArasuguttaM kayabahurakkhAvihANasupayattaM / devaulabhavaNajuttaM bahukaNa-dhaNasaMpayApattaM // 2 // guNagaNadharaNasuvattaM niccaM pi ya UsavehiM aviuttaM / paracakka-IicattaM varanayaraM pADalIputtaM // 3 // tattha nihayAriviMdo niyariddhibhareNa tuliyatiyasiMdo / jaNamaNajaNiyANaMdo, nikkaMdiyaduTThatarukaMdo // 4 // kaMtIe vijiyacaMdo varacariyanariMdavaMdaparivaMdo / niccaM pi ya nirdedo atthi mahAnaravaI naMdo // 5 // tassa gayabhUridosA niddosA tiyasanArisaMkAsA / naravaicittAvAsA atthi piyA nAma sasihAsA // 6 // riupakkhakkhayakAlo niyayamahIrakkhaNikkavarasAlo / aTThamisasisamabhAlo niyamaimAhappasohAlo // 7 // tosiyaniyagovAlo micchata mhNtkNdkuddaalo| vajjiyakussuijAlo dosataruppANAvAlo // 8 // 1. lA. kaSTavaha // 2. lA. "sari-va // 3. lA. ubaMdiya" || 4. lA. vinA varaviriya // 5. lA. kohalo // 6. lA. 'DakaravAlo | mUla. 2-2 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: niyavaMsajalayanAlo dINA'NAhANa kpptruddaalo| tassa'tthi guNavisAlo maMtI nAmeNa sagaDAlo // 9 // tassa vi ya thUlabhaddo putto saMjAyapayaDagurusaddo / AgAmiyavarabhaddo nitthinnakalAgamasamuddo // 10 // rUveNaM kaMdappo gayadappo tijagapayaDamAhappo / cauvihabuddhiaNappo bahuguNasassohavaravappo // 11 // tattheva atthi vesA ubbhaDasiMgAraphArakayavesA / viNNAyadesabhAsA kAmuyaMjaNajaNiyabahuhAsA // 12 // miukasiNakuDilakesA parimuNiyasamattharaiguNavisesA / vesiyasatthAvAsA nAmeNaM atthi uvakosA // 13 // tIe samaM pasatto sayaDAlamahAmaissa varaputto / bhuMjai bhoga atitto bArasavarisANi niccito // 14 // aNNo vi atthi taNao sagaDAlamahAmaissa kayaviNao / suyasayalajuo paNao rAyAItosasaMjaNao // 15 // sirio nAma sudakkho aNaha'kkho nihayasattupaDivakkho / naMdanivadeharakkho gaya'Nakkho bhAvisivasokkho // 16 // etto ya diyavarikho vararuinAmeNa atthi pattaTTho / pari(Di)vAijiNaNapaTTho tattha pure siTThakayaciTTho // 17 // so olaggai rAyaM asesasAmaMtajaNiyaaNurAyaM / navakayavaravinnANaM aTThasaeNa'puNaruttANaM // 18 // micchAsuyaM ti kAuM so'macco jAva no pasaMsei / tuTTho vi hu naMdanivo na dei se tuTThivaradANaM // 19 // taM nAuM vararuiNA maMtissolaggiyA varA bhajjA / tuTThAe tIe bhaNio 'bhaNa bhaTTa ? paoyaNaM kiM pi' // 20 // teNa vi sA paDibhaNiyA 'bhadde ! taha bhaNasu niyayabhattAraM / jaha amha cADuyAiM, pasaMsae rAiNo purao' // 21 // 1. lA. vinA 'sae apuNa // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tIe vi tayaM paDivajjiUNa bhaNio rahammiM niyanAho / 'kiM cADuyakavvAIM na pasaMsasi tassa viusassa ?' // 22 // to bhai tayaM maMtI 'kahaM pasaMsAmi micchasuyameyaM ?' | tI va AgaNaM tA bhaNio jAva paDivaNaM ||23|| tIe ya AgahaM jANiUNa paDivajjiuM tao maMtI / rAyapurao payaMpai vararuiNA cADue paDhie || 24 // 'ahaha subhAsiyameyaM' taM souM patthivo tao tassa / tujhe dINArasayaM aTThahiM ahiyaM payacchei // 25 // evaM diNe diNe jAvadei tA ciMtae puNo maMtI | 'kaha esa karo jAo uvarohagayANa amhANa ?' ||26|| to viNNavei rAyaM 'divase divase kimittiyaM deha / eyassa bahu suvaNaM ?' 'pasaMsio jaM tume, teNa // 27 // to bhai 'na me eso pasaMsio, kiMtu loyakavvAI / peDhiuM aviNaTThAI kaha rAyaM pattiyAvei ?' // 28 // 'kiM saccamiNaM ?' bhaNiyammi rAiNA bhaNai 'DibhayAI pi / eyArisaM paDhaMtI kaille tumhANa dAissaM' // 29 // duhiyAo tassa satta u maMtissa imAo atthi payaDAo / bahuguNagaNakaliyAo telukkabbhahiyarUyAo // 30 // jakkhA ya jakkhadiNNA bhUyA taha hoi bhUyadiNNA ya / seNA veNA reNA bhagiNIo thUlabhaddassa // 31 // totAo bIyadivase rAyasamIvammi javaNiyApurao / ThAvei tANa paDhamA giNhai ekkAe vArAe // 32 // bIyA ya dohiM taiyA tihi lei cautthiyA puNo cauhiM / paMcamiyA paMcehiM chaTThI chahiM sattahiM carimA // 33 // to vararuiNA paDhie pabhaNai 'jakkhe ! tumaM pi paDhasu' tti / paDhiyaM ca tIe ekkasi suyaM ca, evaM ca savvAhiM ||34|| 1. lA. "mmi bhattAro // 2. lA. vinA paDhAI // 3. lA. kallaM // 4. lA. ThAveUNaM padeg // 11 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH paDhie rAyA ruTTho nivArae vararuissa gharadAraM / so vi jaNaraMjaNatthaM gaMgAe nIramajjhammi // 35 // ThaviUNa jaMtamajjhe dINArANaM sayaM tu aTThahiyaM / paviralajaNasaMjhAe pasarammI thuNai gaMganaI // 36 // pAeNaM jA caMpai tA caDai karammi jha tti poTTaliyA / taM daTuM bahulogo AuTTo jaMpaI evaM // 37 / / 'jai vi imo paribhUo raNNA taha vi hu imassa parituTThA / dINArANa'TThasayaM sirigaMgA devayA dei // 38 // ahaha na juttaM raNNA kayaM jao erisaM mahApattaM / paribhUyaM' taM soDe, rAyA joei maMtimuhaM // 39 // maMtI vi bhaNai 'saccaM eyaM jai tumha amha paccakkhaM / dei' tao bhaNai nivo 'pasarammi paloyaissAmo' // 40 // 'evaM' ti bhaNiya purisaM niyayaM saMjhAe tattha paTThavai / sikkhaviya thavai jaM so taM ghettumalakkhio ehi' // 41 // puriso vi tattha ThANe surappa vaM pavisiUNa tAva tthio| jA goviya poTTaliyaM niyagehaM patthio bhaTTo // 42 // tatto ghettUNa tayaM neuM maMtissa so samappei / maMtI vi gujjhayammi pakkhiviya pahAyakAlammi // 43 / / gaMtUNa nivasamIve pabhaNai 'vaccAmu deva ! pecchAmo / kaha tassa dei tuTThA gaMgA dINAraaTThasayaM ?' // 44 // to tuTTho naranAho samatthasAmaMta-maMtiparigario / patto tattha praese jattha Thio so thuNai gaMgaM // 45 // daTThaNa naMdaNyaM samAgayaM sayalaloyaparigariyaM / ukkarisiyo vararuI gaMgaM thouM samADhato // 46 // thoUNaM pajjaMte caMpai pAeNa taM niyaM jaMtaM / na ya uTThai poTTaliyA hatthehi vimaggae tAhe // 47 // 1. lA. 'bhUyaM iya souM // 2. "guhyake-gUjhaM, gIjhaM, gajavU' iti gUrjaragirAzabdatrayam, tasmin" / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 13 jA navi pecchai davvaM passeyajalAvilo tao jAo / taM daTThUNaM maMtI pabhaNai 'kiM dei no gaMgA // 48 // tu gujjhAo poTTiliyaM to imaM puNo bhaNai / 'devesa kUDacario iha Thaviya viyAlavelAe // 49 // giNhai pabhAyakAle muddha jeNaM eva vippayArei' / khiMsiya bahuppayAraM savve niyayaM gayA ThANaM // 50 // so vi ya gao paosaM citai 'kaha dharisio ahamaNeNaM ? | tA kAyavvaM kiMci vi imassa verassa nijjavaNaM' // 51 // to dAsaceDiyAo uvacariDaM pucchiyAo 'kiM ajja / vaTTai maMtissa ghare ?' tAhiM vi kahiyaM jahA bhaiTTa // 52 // sajjijja Aogo maMtighare saMpayaM paharaNAI / siriyayavivAhadivase dAyavvo jo nariMdassa // 53 // taM chiddaM lahiUNaM vararuiNA pADhiyANi DiMbhANi / bhattu lagAi dAuM evaMvihagIyayaM bahuhA // 54 // 'ehu u na viyANa jaM sagaDAlu karissae / naMdurAu mAviNu siriyau rajji Thavissae' // 55 // taM tiya- caukka-caccaraThANesu paDhaMti DiMbharUvAI / siddhaM ca tayaM gaMtuM nivassa keNA'vi DiMbhagayaM // 56 // taM souM naranAhoM citai 'naNu haMta saccayaM eyaM / * jamhA hu satthayArA paDhaMti eyArisasilogaM // 57 // bAlayA jaM ca bhAsaMti jaM ca bhAsaMti itthio | jA ya uppAiyA bhAsA na sA bhavai annahA' // 58 // pesei paccayatthaM maMtigihe patthivo niyayapurisaM / teNa vi jaha diTThammI siTThe maMtissa so kuvio // 59 // jA nivaDai calaNesuM sagaDAlo tAva upparAhutto / ThAi sahasa tti rAyA maMtI vi hu muNiya tabbhAvaM // 60 // 1. lA. jaNaM deva ? videg // 2. lA. vinA nijjamaNaM // 3. lA. vinA bhadda ! // 4. lA. rAyanaMdu mAdeg // 5. lA. soUNaM nara // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: udvittu gao gehaM bolAvai siriyayaM jahA 'vaccha ! / pisuNapaveso eso saMjAo duttaro amha // 61 // hohI kulakkhao Ne, tA maha ANaM karehi jai taM si / tA hoi dhuvaM rakkhA' sirio vi ye bhaNai Aisaha // 2 // 'jai evaM to jaiyA nivassa nivaDAmahaM payaggesuM / taiyA khaggeNa tumaM maha sIsaM jhatti chidijjA' // 63 / / to Thaiya karehi imo savaNe jaMpei 'saMtayaM pAvaM / .. jamhA hu gurU jaNao goravvo devayA taM si' // 64 // to jaMpai sagaDAlo 'evamakajjaMtae kulassaMto / jAyai, riuvaggassa ya na vippiyaM tIrae kAuM // 65 // to'haM tAlapuDavisaM jIhAe kariya rAyacalaNesuM / nivaDissAmi tumaM puNa mayassa me chidihisi sIsaM' // 66 // to juttijuttayamiNaM nAuM paDivajjiyaM siriyaeNa / taha ceva'NuTThiyammi rAyA sahasa tti saMbhaMto // 67 / / "kiM putta ? kayamakajjaM ?' eso vi bhaNai 'verio tumha / nihao maNussasAmiya ! piuNA vi na teNa me kajja' // 68 // to 'nimbhicco eso' tti bhAviThaM kuNai mayagakiccAI / sogatto, tANate siriyassa paNAmae mudaM // 69 // teNottaM 'me bhAyA mahallao thUlabhaddanAmo tti / vesAgharammi ciTThai bArasamaM vaTTae varisaM // 70 // so vAhippau jeNaM ahigArI ettha jaNayatullo' tti / tatto niveNa sigdhaM vAhitto Agao eso // 7 // kahiUNa jaNayamaraNaM samappiyA rAiNA tao muddA / jaMpei thUlabhaddo 'Alocciya deva ! giNhAmi' // 72 / / raNNA bhaNiyaM 'etthaM asogavaNiyAe gaccha citehi / so tatthagao citaI 'naNu bhogA kerisA ettha' // 73 // 1. lA. vinA hu // 2. lA. sirIeNa // 3. lA. "i maNubhogA / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH nivakajjavAvaDANaM ? puNo vi rajjaM karettu saMsAre / bhamiyavvaM tA teNaM pajjattaM hou naNu majjha // 74 // giNhAmi samaNadikkhaM muNigaNasaMseviyaM ti citeuM / paMcahiM muTThIhiM daDhaM sahasA uppADae kese // 75 // kaMbalarayaNaM pAuNiya chidiuM tassa paMtadasiyAhi / kAUNa ya rayaharaNaM samAgao rAyapAsammi // 76 / / pabhaNai 'niva ! AlocciyameyaM tuha hou dhammalAbho' tti / iya vottuM nIsario guhAo sIho vva so bhayavaM // 77 // jaMpai rAyA 'pecchaha kavaDaM kAUNa jAi vesaharaM / appaccayAo caDio sayameva gavakkhagaM gaMtuM // 78 // jA pecchai vaccaMtaM mayakuhiyakaDevarANa majjhammi / nAsaM pi aDhaMkaMtaM taM daTuM jaMpae rAyA // 79 // 'eso hu vIyarAgo jAo bhayavaM ti to alaM imiNA' / uvavesai maMtipae siriyaM mahayA vibhUIe // 8 // sirio vi jAi tIse uvakosAe gihammi aNudiyahaM / bhAujjAi tti siNehamohio sA vi taM daDheM // 81 // ruvai sadukkhaM sirithUlabhaddavirahAnaleNa saMtattA / saMThavai siriyao taM evaM vayaNAI jaMpato // 82 // 'bhAujje ! kiM kuNimo? amhaM jaNao viNAsio NeNaM / pAveNaM vararuiNA tumha ya viraho pieNa kao // 83 / / tA eso kosAe tuha bhagiNIe'NuMrattao gADhaM / tA taha bhaNAhi bhagiNi, jaha majjaM pAyae eyaM' // 84 // bhaNiyA ya tIi bhagiNI 'bhadde ! tumhANa kerisaM pemmaM / mattA tumaM, amatto eso, tA bhaNasu jaha piyai // 85 // aNNaM ca tumaM mattA bhaNihisi eyaM asaMgayaM teNa / tujjha viracci(ccI)hi imo tA kuNasu jahA suraM piyai' // 86 // 1. lA. nAsaM pi hu aThayaMtaM // 2. lA. vinA bhaNihihi eyaM // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhaNio ya tIe eso tahA tahA pesalehiM vayaNehiM / jaha piyai caMdahAsaM nAma suraM khIrasaMkAsaM // 87 // loyANaM paccakkhaM tIe vi ya sAhiyaM tayaM savvaM / niyabhagiNIe tIya vi siTThamasesaM siriyayassa // 88 // so, vi ya vararuibhaTTo, pavisarai puNo vi naMdarAyassa / atthANe goravvo ya dIsa savvaloeNa // 89 // aha aNNayA nariMdo sumaraMto maMtiNo guNagaNohaM / jaMpa 'putta ! kahaM te piyA viNA kAraNeNa mao ? // 90 // amhANa Asi bhatto asesaviNNANabuddhisaMjutto / ekkaus cciya vigao amhaM kammANubhAveNa // 91 // to soyaM taM daddhuM rAyaM patthAvajANao sirioM / 'kiM kuNimo deva ? kayaM savvamiNaM mattavAleNa // 92 // eeNaM vararuiNA' taM souM jaMpae naravariMdo / 'kiM sacvaM piyai imo ?' 'kallaM daMsemi' so bhai // 93 // bIyamma diNe to siriyaeNa sikkhAvio nio puriso / 'savvANa vi ekvekkaM varaparamaM dehi AuM // 94 // eyassa puNo DoDDussa dehiM mayaNahalabhAviyaM paumaM / pujjaMti jeNa amhaM maNorahA ajja saMpUNNA' // 95 // teNa vi ya tayaM savvaM, aNuTThiyaM maMtivayaNamaviyAraM / rAyAIhiM ya paumAI tAI ThaviyAI nAsagge // 96 // vararuNA vi hu paumaM jA dhariyaM nAsiyAi aggammi / tA bhiMgAramuheNa va nIsariyA caMdahAsasurA // 97 // taM daTTaM logeNaM savveNa vi khiMsio imo tatto / pAyacchittassa'TThA uvaTThio cAuvejjassa // 98 // teNa vi ya ' tattatauyaM taMbaM piyasu tti tujjha pacchittaM / so viyataM kAUNaM paMcattaM pAvio sahasA // 99 // 1. lA. 'pae cciya // 2. atra 'bhAi' ityadhyAhAryam // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhayavaM pi thUlabhaddo gaMtUNa gurUNa pAyamUlammi / gurusakkhiyaM viheuM pavvajjaM pAlae uggaM // 100 // aha aNNayA kayAI jalaharadhArAnivAyadANoho / vijjulayakaNayamAlo galagajjiyagaruyasaddAlo // 101 // uggayasiliMdhadaMto bahuvihapasaraMtavellikarapasaro / iMdovayasiMdUro samAgao pAusagaiMdo // 102 / / to ajjavijayasaMbhUyasUrisIsA kameNa giNhaMti / nANAvihe abhiggahavisesae tANa majjhammi // 103 / / ekkottha bhaNai sAhU 'sIhaguhAdArasaMThio ahayaM / cAummAsuvavAso ciTThissAmI vayaM majjha' // 104 // aNNo 'diTThIvisavisaharassa biladAravihiya-urasaggo / kayabhattapariccAo cAummAsaM gamissAmi' // 105 // avaro 'kUyayamaMDukkaAsaNe vihiyataNuviussaggo / uvavAseNa gamissaM pAusakAlaM ca niyamo me' // 106 // 'jogga tti parikaleuM guruNA jA te'NumaNNiyA tAva / uTThittu thUlabhaddo sAhU vi payaMpae evaM // 107 // 'jA puvvapariciyA me uvakosA tIe cittasAlAe / niccaM pi ya bhuMjato charasajuyaM bhoyaNaM vivihaM // 108 // paricattatavaviseso cAummAsaM tahiM gamissAmi / tumhANaM payamUle abhiggaho esa me hou' // 109 // taM soUNaM sUrI suyauvaogaM visesao dAuM / 'nivvahai tti' muNeuM aNumaNNaI taM mahAsattaM // 110 // savve vi NiggayA te niyaniyaThANesu saMThiyA tinni / bhayavaM pi thUlabhaddo uvakosagharamma saMpatto // 111 // tamaiMtaM daTThaNaM samuTThiyA harisanibbharaMgI sA / nUNaM calacitteso samAgao vayaparAbhaggo // 112 // 1. lA. aNNo vi ya diTTIvisaharassa // 2. lA. paI evaM // mUla. 2-3 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 'Aisaha' tti bhaNaMtI joDiyakarasaMpuDA ThiyA purao / bhayavaM pi bhaNai 'dijjau maha vasahI cittasAlAe' // 113 // 'eha tti imA paguNA to uttario imo tahiM gaMtuM / giNhai ya tIi gehe savvarasoveyamAhAraM // 114 // to bhuttuttarasamae visesao vihiyaphArasiMgArA / ukkiTThavaNNa-lAvaNNa-rUyavarasaMpayAkaliyA // 115 // gaMtUNa muNisamIve vilAsa-bibboya-hAvabhAvehiM / sA khobhiuM payattA saMbhAriyapuvvarayakIlA // 116 // meru vva nippakaMpo imo vi tilatusatibhAgamettaM pi / na ya caio cAlelaM visesao niccalo jhANe // 117 / / evaM diNe diNe sA mayaNukkoyaNakarAhiM ciTThAhi / khobhei tahA jaha davai nUNa ayamaiya puriso vi // 118 // bhayavaM pi thUlabhaddo jaha jaha khobhei sA taha taheva / jhANammi niccalayaro saMjAyai siddhakhettaM va // 119 // to nippakaMpayaM pAsiUNa taha dhammasavaNao ceva / uvasaMtA uvakosA saMjAyA sAviyA pavarA // 120 // sAmanne thiracittA bArasavayadharaNaniccalA dhaNiyaM / saMvegaraMgapattA abhiggahaM giNhae evaM // 121 // 'jai kahavi dei rAyA kassa vi purisassa maM tayaM mottuM / sesapurisANa bhayavaM ? maha niyamo ettha jammammi' // 122 // aha pAusammi vitte nivvAhiyaniyapaiNNagurubhArA / . savve vi hu saMpattA kamaso niyasUripayamUle // 123 / / aha sIhaguhAsAhuM iMtaM abbhuTThiUNa IsiM ti / . 'dukkaragAraya ! tubbhaM sAgaya' mii jaMpiyaM guruNA // 124 // iyaradugaM pi hu evaM guruhiM sammANiyaM aha kameNa / iMtammi thUlabhadde sahasA abbhuTThio sUrI // 125 // 1. lA. jai dei kahavi rAyA // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: bhaNai ya 'dukkaradukkarakAraya ! tuha sAgayaM mahAsatta !' / daRsNa tayaM iyare ghayasittasihi vva pajjaliyA // 126 / / citaMti 'piccha guruNo, aNurAyaM kaha kuNaMti maMtisue / savvarasaTThe bhujaMtayassa ki dukkaramimassa ? // 127 // aNNammi ya varisammi jANissAmo imaM ti citaMtA / ciTThati saMjamarayA kameNa puNa pAuso patto // 128 // to sIhaguhA''i to Apucchai niyaguruM jahA 'jAmi / uvakosAe gharammi savvarasoveyamAhAraM // 129 // bhuMjato niccaM pi ya cAummAsaM tahiM gamissAmi' / to 'thUlabhaddamuNimacchari' tti nAUNa uvauttA // 130 // guruNo bhaNaMti 'mA kuNasu AgahaM vaccha ! ettha athammi / mottUNa thUlabhadaM na cayai anno tarhi ThAuM' // 131 // sAhU vi bhaNai "evaM kAyavvamiNaM kimittha dukkarayaM ?' / jaMpai gurU 'viNAsaM pAvihasi na ettha saMdeho' // 132 // taM guruvayaNaM avaganniUNa patto khaNeNa so tattha / taM daTuM sA ciMtai 'kimesa Agacchae sAhU ?' // 133 // huM nAyamiNaM sirithUlabhaddamaccharavaseNa naNu ei / tA bohemi paDataM saMsAre samaNagaM evaM' // 134 // abbhuTThiUNa vaMdai pabhaNai 'Aisaha jaM mae kajjaM / sAhU vi bhaNai 'vasahi dehi mahaM cittasAlAe' // 135 // dAUNa tahi vasahi bhuMjAvittA maNuNNamAhAraM / majjhaNhe ya parikkhaNaheuM daMsei thIbhAvaM // 136 // daTThaNa tIe rUvaM caliyamaNo takkhaNeNa patthei / jaMpei sA vi 'bhayavaM ! na vayaM davvaM viNA homo' // 137 // so bhaNai 'kao davvaM, amhANaM?' sA vi 'sahau kaTuM' ti / ciMtiya jaMpai 'nepAlayammi appuvvasAhussa // 138 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 dei nivo varakaMbalarayaNaM ANehi taM tarhi gaMtuM / rAgarasavinaDiyaMgo sAhU vi ya paTThio turiyaM // 139 // agaNito jala-kaddama - tasAisaMsattayaM mahIvIDhaM / patto kameNa, rAyA vi dei se kaMbalIsyaNaM // 140 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taM ghettUNaM valio Agacchai jAva aMtarAlammi / baddho corehiM pahe, laviyaM to tANa sauNeNa // 141 // jaha 'Agacchai lakkho' pucchai to coranAyago purisaM / rukkhArUDhaM 'kiM bhadda ? pecchase kiM pi AvaMtaM ? // 142 // so bhai 'mottu samaNagamegaM na hu kiM pi tArisaMaNNaM' / patto ya tattha sAhU nirruviyaM kiM pi na ya diTTaM // 143 // mukko ya tehiM 'vaccasu' sAhU vi payaTTao tao sauNo / vAharai 'gao lekkho' pabhaNai seNAvaI 'bhayavaM ? // 144 // kiM atthi tujjha pAse kiMci vi ? saccaM kahehi jeNeso / sauNo evaM jaMpai' sAhU vi ? ya bhaNai 'atthi tti // 145 // kaMbalarayaNaM ekkaM imassa vaMsassa majjhayArammi / chUDhaM vesAe kae mukko to coranAheNa // 146 // AgaMtUNa ya diNNaM, taM uvakosAe teNa hatthammi / citei sA vi 'pecchaha na dukkaraM kiM pi rAyassa // 147 // tA saMbohemi imaM' ti bhAviuM chuhai oghasaramajjhe / daTThUNa tayaM jaMpai 'mahamollaM kiM viNAsehi ?' // 148 // sA bhaNai 'soyasi imaM mUDha ! na soesi appayaM kIsa sIlaMgarayaNapuNNaM viNAsiyaM duTThacitteNa ?' // 149 // taM souM saMviggo jaMpai 'icchAmi sammamaNusaTThi | nivaDato saMsAre tumae haM rakkhio ajja // 150 // vaccAmi gurusamIvaM saMpai tuha hou dhammalAbho tti / AloiyapaDikaMto karemi tava - saMjamaM jeNa // 151 // 1. lA. 'rUvio kiM // 2. lA. lakkho bhaNai ya seNA // 3. lA. mukko so co' // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH uvakosAe bhaNiyaM 'bhayavaM ! micchA mi dukkaDaM jamiha / kayabaMbhavayAe vi hu kayatthio kajjamAsajja // 152 // kiMtu tuha bohaNatthaM evamuvAo imo mae raio / tA khamiUNaM savvaM gurujaNavayaNujjamaM kuNasu' // 153 // 'icchaM' ti bhANiUNaM saMpatto sUriNo samIvammi / dhaNiyaM kharaMTiUNaM tehiM vi AloyaNA diNNA // 154 // AloiyapaDikaMto puNo vi tava-saMjamaM muNI kuNai / uvakosA vi hu diNNA raNNA tuTTeNa rahiyassa // 155 // jA na vi visiTTharAgaM tassuvaraM kuNai tAva eso vi / tIe maNaraMjaNatthaM niyaya daMsei viNNANaM // 156 // gaMtuM asogavaNiyaM pallaMkattho dhaNuM parAmusai / Aroviya bANeNaM vidhai aMbANa varakhaMbI // 157 / / tassa ya sarassa puMkhe, viMdhai aNNeNa tikkhabANeNaM / avareNa tassa vi, tao kameNa jA hatthapappaM ti // 158 // tAhe khuruppabANaM khiviuM chidittu suttao ceva / giNhai uvakosAe dAvito niyayaviNNANaM // 159 // to tabbhAvaM nAuM uvakosA bhaNai 'peccha maha inhi / viNNANaM' ii vottuM sarisavarAsiM karAvei // 160 // naccittu tIe uvariM puNo vi sUIo khoviuM tattha / aMtariya pupphapattehiM tAo puNa nacciyA esA // 161 // evaM naccaMtIe na khovio sarisavANa so rAsI / na ya viddhA calaNehiM, daTuM rahio samAuTTo // 162 / / pabhaNai 'maggehivaraM jeNa payacchAmi jaM mamAyattaM / jamhA hu raMjio haM, dukkarakaraNeNa tuha imiNA' // 163 // sA bhaNai 'dukkaraM kiM mae kayaM jeNa raMjio evaM / savvANa dukkarataraM vihiyaM naNu thUlabhaddeNa // 16 // 1. lA. "Na pavarabA // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jao bhaNiyaM na dukkara toDiya aMbaluMbiyA na dukkaraM nacciu sikkhiyAe / taM dukkaraM taM ca mahANubhAvaM jaM so muNI pamayavaNammi vuttho // 165|| aNNaM ca tassa namimo payakamalaM muNivarassa bhAveNa / aidukkaradukkarakArayassa guNarayaNajalanihiNo // 166 / / bhayavaM pi thUlabhaddo tikkhe caMkammio nauNa viddho / aggisihAe vuttho cAummAsaM na vi ya daDDo // 167 // avi ya jo savvarasasamaggaM maNojjabhojjaM sayA vi bhuMjato / maha pAse vi na khuhio, tassa namo thUlabhaddassa // 168 // jo puvvakIliyAI sumarAviya patthio mae ahiyaM / na ya saMjamAo khubhio tassa namo thUlabhaddassa // 169 // jo hAvabhAvasiMgArajaNiyaceTTAhiM maha aNegAhiM / na ya khubhio citteNaM tassa namo thUlabhaddassa // 170 // A jo accubbha'lAvaNNavaNNapunnesu majjha aMgesu / diDhesu vi na vi khuhio tassa namo thUlabhaddassa // 171 / / jo maha kaDakkhavikkhevatikkhasaradhoraNIe viddho vi / savvaMgaM Na ya khubhio tassa namo thUlabhaddassa // 172 // jo maha maMjuladesIviyaDDabhaNiIhiM cittarUvAhi / maNayaM pi hune ya khubhio tassa namo thUlabhahassa // 173 // akhaliyamaTTakaMdappamaddaNe laddhajayapaDAyassa / tikkAlaM pi ya iNamo, namo namo thUlabhaddassa' // 174 // jA evaM tIe vasaMsiUNa bhattIe saMbhuo bhayavaM / tA vimhaio rahio pucchai 'ko thUlabhaddamuNI ?' // 15 // to pabhaNai sA nisuNasu 'naMdanariMdassa puvvavaMsammi / Asi mahAbuddhijuo varamaMtI kappao nAma // 176 // 1. lA. 'bhAvo // 2. pA>> etaccinadvayAntargataM gAthAyugalaM lA. pratAvevopalabhyate / 3. lA. na vi // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tassa ya vaMse jAo sagaDAlamahAmaI suvikkhAo / tassesa thUlabhaddo putto' iccAiyaM savvaM // 1774/4/ hijA niyayathuI taM soUNaM imo vi saMbhaMto / jaMpai joDiyahattho bhattibbharanibbharo dhaNiyaM // 178 // so dhaNNo tassa namo dAso haM tassa saMjamadharassa / addhacchi'picchirIo jassa na hiyae khuDakkaMti // 179 // etthaMtarammi tIe saMviggaM jANiUNa taha vihiyA / dhammakA jaha eso paDibuddho suddhajiNadhamme // 180 // taM paDibuddhaM nAuM kahio savvo vi niyayavuttaMto / niyamaggahaNAIo taM souM so vi paDibhaNa // 181 // 'uddhario haM tumae bhadde ? bhavasAyarammi nivaDaMto / gihAmi ahaM dikkhaM tumaM pi pAlehi niyaniyamaM // 182 // gaMtUNa gurusamIve pavvajjaM giNhiUNa aMidusahaM / viharai gurUhiM samayaM iyarA vi ya kuNai jiNadhammaM // 183 // bhayavaM pi thUlabhaddo pAlai jA nikkalaMkasAmaNNaM / tA aNNayA kayAI saMjAo garuyadukkAlo // 184 // bArahavarisapamANo tattha ya gaMtUNa uyahitIrammi / savve viThiyA samaNA, puNaravi vitte ihaM pattA // 185 // vIsariyaM savvasuyaM aguNijjaMtaM tarhi dukAlammi / puNaravi saMgheNa kao samavAo kusumanayarammi // 186 // aMgaM ajjhayaNaM vA uddeso jassa kiM pi jaM asi / taM ghettUNaM saMgho melai ikkArasaMgAI // 187 // natthi tti diTTivAo paribhAveMtehiM tassa kajjammi / nAo ya bhaddabAhU coddasapuvvI samatthi tti // 188 // to tassA''NayaNatthaM patto saMghADago tarhi pahio / vaMdittA viNNavaI 'saMgho ANavai patto ti // 189 // 1. lA. vinA akalaMkaM // 2. "samasti" ityarthaH // 23 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH so bhaNai 'mahApANaM ADhataM duttaraM mahAjhANaM / eeNa kAraNeNaM na vaTTae majjha AgamaNaM // 190 // sAhU vi ya tavvayaNaM gaMtuM savvaM karhiti saMghassa / saMgho vi puNo pesai aNNaM saMghADayaM tattha // 191 // sikkhaviUNaM evaM jahA 'bhaNijjAha sUriNo tubme / jaha 'saMghassA''esaM jo na kuNai tassa ko daMDo // 192 // 'kIrai ya saMghabajjho' bhaNie sUrIhiM to bhaNijjAha / 'to khAI tubbhe vi hu evaMvihadaMDapatta'tti // 193 // gaMtUNa sAhuNo vi hu saMghAesaM kahaMti sUrissa / taM souM AuTTo pabhaNai 'mA kuNaha evaM ti // 194 // jaha saMghassa vi kajjaM sijjhai majjhaM pi taha pasAeNa / kijjau, peseha lahuM sissA mehAviNo ihaI // 195 // dAhAmi satta pucchA bhikkhAyariyAe Agao ekkaM / kAlayavelAi puNo bahibhUmIAgao taha ya // 196 // veyAliyAi aNNaM, tiNNi ya AvassaeM dAhaM 5-7' / sAhUhi sUrivayaNe, kahie saMgho vi maNNeuM // 197 // pesei thUlabhaddAiyANa mehAviyANa sAhUNaM / paMcasayAI saMgho, sUrI vi hu vAyae tANi // 198 // aithovavAyaNAeM savve unmajjiUNa niyaThANaM / saMpattA ekaM ciya mottUNaM thUlabhadaM ti // 199 // pucchaI ya gurU 'kiM taM ubbhajjasi neya ?' so vi paDibhaNai / 'ubbhajjAmi nA'haM kiMtu mahaM vAyaNA thovA' // 200 // bhaNiyaM ca tao guruNA, 'puNNappAyaM imaM mahAjhANaM / ciTThAhi thovadivase ettha jahicchAe dAhAmi' // 201 // 1. lA. saMghasamAesaM // 2. lA. 'lAe tao 2, bA // 3. saM.vA.sa. "e ahaM dAhaM // 4. lA. "e te savve ujjhiUNa // 5. lA. 'i gurU vi ki // 6. lA. "ppAyaM mahaM imaM jhANaM // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH pasipuNammiya jhANe dei jahicchAe vAyaNaM sUrI / evaM kameNa paDhiyA jA puvvA dasa duvatthUNA // 202 // etthaMtarammi tahiyaM vaMdaNaheuM kameNa pattAo / niyayavihArakameNaM bhagiNIo thUlabhaddassa // 203 // gahiyasamaNattaNAo vaMdittA to guruM ucchaMta I 'kattha'cchai jeThajjo ? 'etthovarae' bhaNai sUrI // 204 // to tassa vaMdaNatthaM tAo caliyAo so vi iMtIo / gAraveNaM viuruvvai kesarisarUvaM // 205 // doDhAvigiMciyamuhaM piMgasaDhaM dittanayaNajayalillaM / daTThUNaM bhIyAo tAo sUrissa sAhaMti // 206 // jaha 'jeTujjo khaio hohIsIheNa jeNa tarhi sIho / ciTThai jiMbhAyaMto' to sUrI dei uvaogaM // 207 // pabhaNai ya 'jAha vaMdaha jeTujjo ceva so na sIho' tti / to puNaravi ya gayAo pecchaMti sahAvarUveNaM // 208 // tuTThAo vaMdittA uvaviTThAo karhiti niyavattaM / jaha "sirio pavvaio amhehiM samaM tayA Asi // 209 // kiMtu chuhAlU ahiyaM na cayaMto kAumegabhattaM pi / patte pajjosavaNe bhaNio ya mae jahA 'ajjo // 210|| ajjaM pajjosavaNA tA paccakkhAhi porisI tAva' / teNa vi paccakkhAyA puNNAe tAe puNa bhaNio // 211 // 'ciTThasu jA purimaDuM saMpai vaMdAhi tAva jiNabhavaNe' / taM pi hu uvaroheNaM jA puNNaM tA puNo bhaNio // 212 // 'ciTTha avaDDUmiyANi' tattha vi puNNe bhaNaMti 'paccakkha / abbhattaTThamiyANi rayaNI suttassa vaulehI' // 213 // teNa vi ya taduvarohAo taha kae rayaNimajjhasamayammi / saramANo deva-gurU chuhAe mariDaM surojAo // 214 // 1. lA. papucchaMti // 2. lA. dADhayaviriMci // 3. saM. vA. su. volihar3a // mUla. 2-4 25 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH to me adhiI jAyA 'risighAo kila mahaMtao jAo' / sirisamaNasaMghapurao uvaTThiyA pAyachitteNaM // 215 // saMgho vi ya pacchittaM na dei, jaMpai ya 'suddhayA taM si / bhaNiyaM ca mae 'jAyai na majjha cittassa nivvANaM' // 216 // jai para sayameva jiNo akkhai to jAyae dihI majjha' / iya nAuM saMgho vi hu kAussagge Thio savvo // 217 / / tatto pavayaNadevI saMghapabhAveNa AgayA jhatti / 'Aisau majjha kajjaM saMgho sAhemi jeNa tayaM' // 218 // saMgheNa vi sA bhANayA 'ne hi imaM saMjaiM jiNasagAse' / sA bhaNai 'maha kaeNaM emeva ya ThAha khaNamekaM // 219 // jeNa na paMtA kA vi hu saMghapabhAveNa kuNai maha vigcha' / paDivaNNe saMgheNaM maM ghettuM jAi jiNapAse // 220 // to vaMdio jiNido jAva mae tAva vimhio logo / bhayavaM pi kahai savvaM 'bharahAo imA''gayA ajjA // 221 // nidosa' ti ya bhaNiuM chiNNo meM saMsao jiNideNa / vAgariyAo doNNi ya cUlAo maha nimitteNaM // 222 // tAo aha ghettUNaM samAgayA, maNNiyA ya saMgheNa" / emAi kaheUNaM ajjAo gayA niyaM vasahi // 223 // sAhU vi thUlabhaddo vAyaNaheuM uvaTThio jAva / bIyadiNe tAva gurU na diti se vAyaNaM kaha vi // 224 // viNNavai 'kiM nimittaM na deha ? jaMpai gurU vi 'z2amajoggo' / to ciMtai avarAhe pavvajjadiNAoM Arabbha // 225 // jA na sumarei kiMci vi tA bhaNai na sAmi ? kiMpi sumaremi / guruNA vi ya paDibhaNio 'bIyamajogattaNaM eyaM // 226 / / jaM kAUNa na sumarasi' evaM bhaNio saritu avarAhaM / calaNajuyalammi laggo khAmai parameNa viNaeNa // 227 // 1. lA. 'ghAo ajja kila mahaM jAo // 2. lA. maha // 3. saM.vA.su. bhaNiyaM // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tatazca bhaNai ya puNo na kAhaM 'evaM' sUrI vi bhaNai 'na hu tumayaM / kAhisi kArhita'NNe ao na te vAyaNaM demi' // 228 // nAUNa guruM kuviyaM tao bhaNAvei sayalasaMgheNa / saMghaM pi bhaNai sUrI 'eso vi karei jai evaM // 229 // aNe u maMdasattA visesao erisAI kArhiti / tA ciTTaMtu imAI uvarimapuvvAiM maha pAse // 230 // saMgho vi AgaheNaM jA laggo tAva dei uvaogaM / jANai jaha 'voccheo na mamAo kiMtu eyAo' // 231 // yANi tao nibbaMdhiUNa aNNassa neya deyANi / vAi thUlabhaddaM jA nimmAo tarhi jAo // 232 // tA Thavio sUripae paDibohittANa bhavvasaMghAyaM / saMpatto diyoe bhayavaM sirithUlabhaddo tti // 233 // tammi gae diyaloyaM vatthudugeNAhiyAiM puvvAiM / cauro vocchiNNAI sesaM aNusajjiyaM pacchA // 234 // epasaMgao cciya kahiyaM kajjaM tu ettha jaha tassa / sIhaguhAittassa u dukkaratavasosiyassAvi // 235 // sIhovasAmagassa vi mahasattassa vi guNAyarassA'vi / duddharameyaM jIyaM taM kaha aNNassa mA hou ? // 236 // iti zlokArthaH // 123 // sthUlabhadramahAmuni-matsaravadRSikathAnakaM samAptam // 35 // devA ya dANavA jakkhA gaMdhavvAkinnarA narA / kaM kaM taM jaM na kuvvaMti je dharaMti imaM vayaM // 124 // 27 devAH = vaimAnikAH, dAnavAH = bhavanapatayaH, yakSa-gandharva-kinnarAH=vyantaravizeSAH narAzca = manuSyAH, cakAro 'devA ya' ityetasmAdiha yojanIyastena vidyAdharA api gamyante, kiM kiM tad yad na kurvanti = nA'styeva tad yad na vidadhati, ye dharanti = bibhrati, 'imaM' 1. lA. jAyaM tA kadeg // 2. saM.vA.su. 'SAH, cakAro // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ti etat 'vayaM' ti vrataM = brahmacaryamiti zlokArthaH // 124 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kimetadeva brahmacaryaM durdharatvAdguNakAraNamutA'nyadapi ? ata AhamokkhAvahaM aNuTThANaM savvaM savvaNNudaMsiyaM / bhikkhuNINaM kuNaMtINaM saMbhavaMti dhuvaM guNA // 125 // mokSAvahaM= zivakAri, anuSThAnaM = kriyAkalAparUpam, sarvaM = samastam, sarvajJadarzitaM = tIrthakarapratipAditam, bhikSuNInAM = saMyatInAm, 'kuNaMtINaM' kurvatInAm, sambhavanti = sambhAvyante, dhruvaM = nizcitam guNAH = jJAnAdaya iti zlokArthaH // 125 // yadi guNAH sambhavanti tataH kim guNA lihIlAe egAhAragayANa vi / sannANa - caraNAINaM savve savvattha hIliyA // 126 // guNAnAM = jJAnAdInAm, 'kIla' ityAptavAdasaMsUcakaH hIlayA = nindayA, ekAdhAragatAnAmapi AstAM prabhUtAdhAragatAnAm, sajjhAna - caraNAdInAM = matijJAnAdi - cAritraprabhRtInAm; AdizabdAd darzana- tapaH - saMyamaprabhRtayo gRhyante, sarve = samastAH, sarvatra= martyaloke, hIlitAH =apamAnitAH, bhavantItyadhyAhAra iti zlokArthaH // 126 // tadhIlanAdau ca ko doSaH ? ityAzaGkAyAmAha iheva hIliyA hANi hasiyA roviyavvae / akkosiyA vahaM baMdhaM, maraNaM diti tADiyA // 127 // ihaiva = atraiva janmani, hIlitAH = agauravyatAviSayIkRtAH, hAnIm = arthanAzAdikAm, dadatIti zlokAnte kriyA / hasitAH = hAsyaviSayaM prApitAH, rodanAya = AkrandanAya, jAyanta ityadhyAhAraH / AkrozitAH = AkruSTA; vadhaM = lakuyadighAtam; bandhaM = rajjvAdisaMyamanaM dadati / maraNaM = prANatyAgalakSaNam dadati = prayacchanti; tADitAH = latAghAtAdibhiriti zlokArthaH // 127 // hIlanAdibhizca teSAmAzAtanA kRtA bhavati, tasyAzcA'nantasaMsArakAraNatvAdityata Aha tatto AsAyaNAe u, dIho bahuduhAvaho / gosAla - saMgamANaM va, duraMto bhavasAya // 128 // tataH=tasmAt, AzAtanayA = Aya: = lAbhastasya zAtanA AzAtanA tayA, dIrghaH = 1. tA. 'NNudesiyaM // 2. tA. dhuyaM // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH pralambaH, bahuduHkhAvahaH anekAzarmakRt, gozAla-saGgamakayoriva= bhagavacchiSyA''bhAsamahopasargakRtsurayoriva, durantaH duSTAntaH, bhavasAgaraH saMsArasamudro jAyata iti zlokAkSarArthaH // 128 // bhAvArthastu kathAnakAbhyAmavaseyaste ceme [36 gozAlakAkhyAnakam] atthi iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse sAvatthI nAma nayarI / tIse ya uttarapuratthime disIbhAge koTThae nAma ujjANe pannatte / tattha ya sAvatthIe atthi hAlAhalA nAma kuMbhayArI, pabhUyadhaNadhaNNasamiddhisamaddhAsiyA / tIse ya kuMbhakArAvaNaMsi gozAle nAmaM maMkhaliputte AjIviyasaMghaparivuDe cauvIsavAsapariyAe AjIviyasamaeNaM appANaM bhAvemANe viharai / aNNayA ya kayAi cha disAcarA aMtiyaM pAubbhavitthA, taM jahA-soNe, kaNaMde, kaNiyAre acchidde, aggivesAyaNe, ajjuNe, goyamaputte / te ya aTThavihamahAnimitta jANayA, tadyathA aGgaM svapnaM svaraM bhaumaM vyaJjanaM lakSaNaM tathA / utpAtamantarIkSaM ca nimittaM tvaSTadhA smRtam // 342 / / so ya gozAlago tesi nimittabaleNaM savvajIvANaM imAI vAgaraNAI vAgarei, taM jahAlAbhaM alAbhaM suhaM dukkhaM gemaNamAgamaNaM jIviyaM maraNaM / tae NaM se gosAlage maMkhaliputte AjIvie aTuMgamahAnimittassa ulloyametta- viNNANeNaM sAvatthIe nayarIe ajiNe jiNappalAvI, akevalI kevalippalAvI, appaNo jiNasadaM payAsemANe viharai / tao sAvatthIjaNo siMghADaga-tiga-caukka-caccara-cau-muha-mahApaha-pahesu aNNoNNamevamAikkhai, avi ya - 'dhaNNA kayapuNNA mo gosAlo jeNa maMkhalIputto / arihA jiNe mahappA viharai ettheva nayarIe // 1 // tA tassa vaMdaNeNaM pUyappAyaM karemu appANaM / jamhA jiNidavaMdaNamasaMkhadukkhakkhayaM kuNai // 2 // tA tUraha bho ! turiyaM jeNaM vaccAmu tassa pAsammi / tammuhanihittanayaNA suNemu tabbhAsiyaM dhammaM // 3 // 1. lA. kArthaH // 2. lA. seNe, kuNaM de // 3. saM.vA.su. gomaputte // 4. saM.vA.su. nimittamASTakaM smR || 5. saM.vA.su. gamaNAga // 6. lA. gosAle // 7. saM.vA.sa. `tte a // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH etthaMtarammi ya surA'sura-kinnaroraga-vijjAhara-visaravaMdijjamANacaraNAraviMdajuyalo coddasamahAsamaNasahassasaMparikhuDo samosaDho bhayavaM vaddhamANasAmI titthayaro, tao tassa vaMdaNatthaM niggayA rAIsara-talavara-mADaMbiya-koDaMbiya-seTThi-satthavAha-gaNaga-dovAriMga-maMtimahAmaMtipamuhA samatthaparisA / dhammakahAvasANe ya jahAgayaM paDigayA / bhagavao ya jeTe aMtevAsI iMdabhUInAmaM aNagAre chaTukkhamaNapAraNae samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA evaM vayAsI-'icchAmi NaM bhaMte ! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe sAvatthIe bhikkhAyariyaM gamittae' / 'ahAsuhaM devANuppiya' tti bhagavayA abbhaNuNNAe sAvatthi pavisai / tattha ya ucca-nIya-majjhimakulesu samuyANaM hiMDamANe bahujaNasaI nisAmei jahA NaM 'devANuppiyA ! gosAle jiNe arihA kevalI' / taM ca soUNaM bhagavaM goyame samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM samAgaMtUNa bhatta-pANayamAloei pArei ya / puNo carimaporisIvakkhANammi sussUsamANe nisammamANe pucchai-'icchAmi NaM bhaMte ? gosAlagassa uppattiM nisAmittae' / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre goyamAiparisAe gosAlassa uppattiM kahei, avi ya "jaMbuddIve ihaM ceva bhArahaddhammi goyamA ? / aNNacauvIsiyAe u AititthaMkare jayA // 4 // vihIe nivvuDe tammi mahimatthaM surA'sure / AvaMte uppayaMte ya daTuM paccaMtavAsio // 5 // aho ? accherayaM ajjaM maccaloyammi dIsaI / iMdayAlamivA'puvvaM na diTuM katthaI puNo // 6 // iIhApohajutto u puvvajoI sarittu ya / mohaM gaMtuM khaNeNaM to mAruyA''sAsio tao // 7 // chiNNapattaM va kaMpaMto nidiuM garahiu~ ciraM / attANaM goyamA ? dhIro sAmaNNaM ghettumujjao // 8 // so paMcamuTThiyaM loyaM jAvA''Dhavai mahAyaso / bhattIe devayA tassa tAva vesaM samappaI // 9 // uggaM tavaM tavaMtassa tassa daLUNa Isaro / loyaM pUrva karemANaM uvagaMtUNa pucchai // 10 // 1. saM.vA.su. 'haratiyasavisara' // 2. lA. 'gaNanAyaga-do // 3. lA. lagassa | Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: 'keNaM taM dikkhio? kattha uppaNNo ? kiM kulaMtaraM? / suttatthaM kassapAmUle visiTuM te samajjiyaM ?' // 11 // to so pattegabuddho u savvaM tassa viyAgare / dikkhaM jAiM kulaM suttaM atthaM vA jattha ajjiyaM // 12 // to soUNaM ahanno so imaM ciMtei goyamA ? / 'nUNaM aNArio. eso logaM DaMbheNa bhakkhai // 13 // tA maNNe jArisaM esa tArisaM so jiNo vi hu / jaMpissai tti no tamhA, viyAro ettha jujjaI // 14 // ahavA vi jiNo nevaM bhAsaI mohavajjio / jamhA tamhA kimeeNa jAmi tattha jiNaMtie // 15 // abhinaMdAmi pavvajjaM savvadukhavimokkhaNi' / ciMtiuM jAi jA tattha tA jiNaM tattha nikkhai // 16 // tahA vigaNaharassaMte pavvajjaM giNhaI imo / Isaro nAma koDaMbI saMviggo maMdabuddhio // 17 // nivvuyammi jiNiMdammi telokkekallabaMdhave / bhavvANaM bohaNaTThAe deva-dANavamajjhage // 18 // jiNAbhihiyasuttatthaM jA vaNNei gaNAhivo / tAvesA''lAvago tattha vakkhANammi samAgao // 19 // 'puDhavIjIvamegaM pi jo viNAsei so dhuvaM / assaMjao samakkhAo vIyarAgANa sAsaNe' // 20 // to Isaro vi ciMtei 'suhume puDhavikAie / savvattha uddavijaMti ko tAI rakkhiuM tare ? // 21 // lahuttaM kuNaI esa mahappA ettha appaNo / vakkhANaMto asaddheyaM savvaloyasamakkhayaM // 22 // accaMtadukkaraM evaM vakkhANaMtassa vI phuDaM / kaMThasoso paraM hoi erisaM ko'NuciTThaI ? // 23 // 1. lA. "eso // 2. lA. "kkhavimohaNi // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 tA eyaM vippamottUNa sAmaNNaM kiMci majjhimaM / vakkhANijjA jaI eso tao logo'rjuraMjaI // 24 // hA hA havA ahaM mUDho pAvakammo narAhamo / sayaM jo nA'NuceTThAmi aNNo'NucciTThaI jaNo // 25 // jamhA eyaM jiNidehiM savvaNNUhi paveiyaM / jo eyaM aNNA vAe tassa aTTho virujjhaI // 26 // tA'hameyassa pacchittaM care ghoraM sudukkaraM / lahuM sighaM siggharaM jAva maccU na me bhave // 27 // AsAyaNAkayaM pAvaM lahuM jeNa vihuvvaI' / divvaM vAsasayaM jAva tappacchittamimo care // 28 // taM tArisaM mahAghoraM pAyacchittaM sayaMmaI / kAuM patte buddhassa sayAsammI puNo gao // 29 // sui tattha vakkhANaM jAva tAva samAgayaM / 'puDhavAINaM samAraMbhaM sAhU tiviheNa vajjae' // 30 // huM (? micchattAo daDhaM mUDho mukkaciMdhaM sa Isaro / evaM vicitae 'loe ko na tAiM samArabhe // 31 // ciTThaI tAva eseva puDhavIe nisaNNao / aggIe raddhayaM khAi jIviyaM no jalaM viNA ||32|| tA kiMpi taM samakkhAi jameyasseva matthae / paDaI, no tamaNNo u saddahejjA sayaNNao // 33 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tAThAu tAva esetthaM varaM so hu gaNAhivo / ahavA so va esova name bhaNiyayaM kare ||34|| kiM vA'havA mameehiM sayaM dhammaM kamahaM / suhaMsuheNa jaM loo savvo vi aNuciTThai // 35 // na kAlo niTTurassa'jja dhammassii jAva citai / tAva bhImeNa saddeNa vijjU tassa sirovaraM ||36|| 1. lA. 'Nurajjai // 2. lA. aTThI Na vajjhaI // 3. saM.vA.su. jAva taM pacchideg // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH paDiyA to khayaM tIe nIo so mukkhaseharo / marittA sattamI u mahIe uvavaNNao // 37 // sammatta - suyanANANaM sAsaNassa taheva ya / paDiNIyAidoseNaM tayA so goyamIsaro // 38 // tatthataM dAruNaM dukkhaM bhuMjittA so niraMtaraM / ihAgao samuddammi mahAmaccho bhavettu NaM // 39 // puNo vi sattamA u tettIsaMsAgarovame / dussahaM dAruNaM dukkhaM bhottUNeha samAgao ||40|| pakkhijAIe saMjAo kAgattAe sukucchio / tao vi paDhamaM gaMtuM uvvaTTittA samAgao // 41 // dusANo bhavittA NaM patto paDhamiyaM puNo / uvvaTTittA tao etthaM kharo houM puNo mao // 42 // saMjAo rAsahattAe chabbhave ya niraMtaraM / tAhe mANussajAIe samuppeNNo puNo mao // 43 // puNa mANusajAI jAo vaNacaro imo / tao vimariDaM jAo majjAro aikUo ||44 | tao vi narayaM gaMtuM uppaNNo cakkiyattaNe / tatto kuTThI bhaveUNaM bahudukkha'ddio o // 45 // kimIhiM khajjamANassa paMcAsaM varisANiu / jA'kAmanijjarA jAyA tIe devattaNaM gao ||46 || ohaM nasataM laddhUNaM sattamiMgao / tirikkha - naraesevaM kunaresuM ca goyamA // 47 // bahuM kAlaM bhamittANaM esa sa cceva Isaro / saMpai gosAlago jAo ao uDDuM kahemahaM // 48 // atthi iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse saravaNe nAma sannivese, avi ya 1. lA. 'NIyattado' // 2. lA. 'pyaNNo tao mao // mUla. 2-5 - 33 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH dhaNa-dhaNNa-riddhipauro go-mahisisamAulo paramarammo / ucchu-java-sAlikalio sara-vAvI-kUva-sarijutto // 49 // tattha NaM gobahule NAmaM mAhaNe parivasai, jo yariddhIe vesamaNo gohaNabAhullayAeM kuciynnnno| dhaNNeNa tilayaseTThI savvattha vi so aparipUo // 50 // veyacaukkavihaNNU saDaMgavI dhammasatthapAragao / mImaMsa-nAyavitthara-purANamAIsu suviyaDDo // 51 // teNaM gobahaleNaM baMbhaNeNaM tattha saravaNe sannivese egA aimahaMtI gosAlA kAriyA, avi ya thaMbhasayasanniviTThA samatthajaNa-goruyANa AvAsA / jattha nivasaMti tAiM sIyA-''yavabhayavimukkAI // 52 // etto ya atthi niyasippakalAkusalo maMkhalI nAma maMkho, jo yadaMsei sayalaloyANa niyayavAvAMravAvaDamaNANa / cittaM kammavivAgaM lobheNaM atthalAbhassa // 53 // tassa ya maMkhalissa maMkhassa atthi bhaddA nAmaM bhAriyA, jA yasukumAlapANi-pAyA lakkhaNa-vaMjaNaguNehiM saMpaNNA / lAvaNNa-rUva-jovvaNapagarisakaliyA piyA''lAvA // 54 // sA ya aNNayA kayAI teNaM niyapaiNA saha visayasuha-maNuhavaMtI jAyA AvaNNasattA, avi ya gavmabharanIsahaMgI ApaMDukavolasAmathaNavaTThA / / pariyattiyalAvaNNA kamaso anna vva sA jAyA // 55 // so ya tIe saha gAmAo gAmaM nagarAo nagaraM maMkhaphalayahatthagao paribhamaMto samAgao taM saravaNaM sannivesaM kao ya teNa tIe gosAlAe egatthapaese bhaMDanikkhevo maggio ya teNa savvattha vi sannivese varisAyAlapAuggo uvassao / jAva ya na laddho tAva tattheva Thio / tattha ya sA bhaddA navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM addhaTThamANa rAiMdiyANaM 1. lA. gAmANugAmaM // 2. saM.vA.sa. "se bhjjni|| Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH vIikvaMtANaM pasUyA dArayaM, avi ya - supasatthalakkhaNadharaM mANummANappamANapaDipuNNaM / sasisarisakaMtikaliyaM pasavai sA dArayaM ruiraM // 56 // vatte pasUikamme bArasamadiNammi tassa tuDhehiM / ammA-piIhiM vihiyaM guNanippaNNaM imaM nAmaM // 57 // jamhA gosAlAe jAo amhANa dArao eso / gosAlagA tti tamhA nAmaM eyassa hou tti // 58 // parivaDato kamaso jAo eso ya aTThavArisio / sikkhAvio ya piuNA sAisayaM niyayasippaM taM // 59 // ummukkabAlabhAvo saMpatto jovvaNammi niyaphalayaM / paDicakkaM kAUNaM gAmaM gAmeNa paribhamai // 60 // etto ya ahayaM goyamA? tIsaM vAsAiM gihavAse vasittA ammA-piIhiM devalogaM gaehiM logaMtiyadevehiM paDibohio gahiyatitthayaraliMgo pavvaio / tao'haM paDhamaM vAsaM addhamAsaM addhamAseNaM khamamANo tAvasAsame paDhamapakkhakhamaNaM kAUNa aTThiyagAmaM gao / docce ya vAse mAsaM mAseNa khamamANo rAyagihanagaranAlaMdAbAhariyA taMtuvAyasAlAe Thio / tao tattha ahaM mAsAo mAsAo pAraNayaM karemi / io ya so gosAlago maMkhaphalagahatthagao gAmANugAmaM aDamANo tattheva rAyagihe nagare samAgao / tattheva nAlaMdAe tahiM ceva taMtuvAyasAlAe bhaMDanikkhevaM karei / aNNattha varisAkAlapAuggamuvassayamalabhamANo tattheva taMtuvAyasAlegamadesammithakko / etto ya ahaM paDhamamAsakkhamaNapAraNae, paviTTho rAyagihaM / tattha vi ucca-nIyamajjhimakulesu paribhamaMto patto vijayassa gAhAvaissa gihaM / so vi mamaM daTTaNa bhattibbharanibbharo abbhuTThio, avi ya - daLUNa mamaM iMtaM bhattivasullasiyabahalaromaMco / sahasa cciya abbhuTTai muyai tao pAuyAjuyalaM // 61 // aNugacchiUNa sattaTThapayakame tippayakkhiNaM kAuM / bhattIe vaMdittA jAi tao rasavaIgehe // 62 // 1. lA. esa // 2. lA. diyalogaM // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 to savvakAmaguNiyaM tatto ghettUNa vivihaAhAraM / paDilAbhai parituTTho phAsuya - esaNiyANeNaM // 63 // tatto gAhaga-dAyagadavvavisudveNa teNa dANeNaM / vijayassa gihe sahasA pAubbhUyAiM divvAI // 64 // pahayAo duMduhIo AgAsatalammi gahiraghosAo / ghuTuM ca mahAdANaM celukkhevo kao turiyaM // 65 // gaMdhodayaM paTTaM AgAsAo surehiM pakkhittA / bahukaNaya - rayaNakaliyA vasuhArA kiraNacicaiyA // 66 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH eyaM ca evaMvihaM soUNa samAgao savvo vi nayaralogo, jaMpai ya paropparaM vimhaupphullaloyaNo, avi ya dhaNNe NaM kayapuNNe suladdhajamme ya sahalajIe ya / gAhAvai vijae NaM jeNaM pArAvio bhayavaM // 67 // jassa'NubhAveNa gihe pAubbhUyAiM paMca divvAI / taM souM gosAlo koUhalapUrio ei // 68 // pecchai ya taM taha cciya, niggaMchaMtaM ca taggihAo mamaM / daTThUNa haTThatuTTho vaMdai tiparyAAhiNaM kAuM // 69 // bhaNai ya 'tubbhe majjhaM dhammAyariyA ahaM tu tumhANaM / aMtevAsI bhayavaM !' suNemi no tessa vayaNamahaM // 70 // tao'haM goyamA ! tIe ceva taMtuvAyasAlAe bIyaM mAsakhamaNaM paDivajjAmi pAraNae ya rAyagihe ceva ANaMdassa gAhAvaissa gihaM aNuppaviTTho teNa vi jahA vijaeNaM tahA savvakAmaguNiNaM pArAvie / evaM taie vi mAsakhamaNapAraNage sunaMdeNaM gAhAvaiNA khajjagavihIe pArAvie / tao cautthe mAsakhamaNe kattiyapuNNimAe taMtuvAyasAlAo paDinikkhamAmi / rAyagihanayarapaccAsaNNe kollAgasannivese gacchAmi / tattha ya bahulassa mAhaNassa gihaM aNupaviTThe, teNa vi jahA vijaeNaM tahA mahu- ghayasaMjutteNaM paramanneNaM pArAvie, taheva paMcadivvAiyA savvA vibhUI jAyA / io ya se gosAlage maMkhaliputte mamaM taMtuvAyasAlAe apicchamANe taM savvaM niyabhaMDovagaraNaM mAhaNANaM dAUNa siraM muMDAvittA mamaM gavesamANe kollAgasannivesaM samAgae / 1. lA. vyAhiNIkAuM // 2. lA. tassa eyamehaM // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 37 taheva jaNavAyaM soUNa ciMtei jahA - 'na eyArisA annassa iDDItA bhaviyavvamittha mamaM dhammAparieNaM' ti / gavesamANe jeNeva mamaM [ ? aMtie ] teNeva samAgae, mamaM pAsittA hatuTThe tipayAhiNaM kAUNaM vaMdai, vaMdittA ya bhaNai - 'tubbhe NaM bhayavaM ! mama dhammAyariyA, ahaM tubdhaMtevAsI' / taM ca soUNa ahaM moNeNa ceva saMThio / tao'haM gosAleNa saddhi paNiyabhUmIe cha vvAsAiM suha- dukkhaM lAbhamalAbhaM sakkAramasakkAraM paccaNubbhavamANe aNiccajAgariyaM viharitthA aNNayA ya sarayakAlasamayaMsi appavuTTikAyaMsi gosAleNaM saddhi siddhatthagAmAo nagarAo kummagAmaM nagaraM saMpaTThie tassa NaM siddhatthagAmanagarassa kummagAmanagarassa ya aMtarAegaM tilathaMbaM pumphiyaM gosAle pAsittA mamaM vaMdai, vaMdittA ya pucchai - 'bhayavaM ! kimesa tilathaMbe nipphajjissai kiM vA no ime ya kusumajIve mariUNaM karhi uvavajjissaMti ?' / tao ma bhaNiyaM-'nipphajjissai, ime ya satta kusumajIvA mairiDaM ettheva egAe tilasaMgaliyAe satta tilA bhavissaMti' / tao gosAlago eyaM soccA paDivajjai, na saddahai / asaddahamANo mamaM aMtiyAo saNiyaM saNiyaM osarai, osarittA tilathaMbagassa aMtiyaM samAgaMtUNa 'esa bhayavaM micchAvAI bhavau' tti ciMtaMto taM tilathaMbagaM saliDugaM uppADittA maggassa bIyapAseNaM pakkhiviUNaM mama samIvamAgao / tattha divve abbhavaddalae saMjAe, takkhaNaM ceva varisie / teNa ya udaeNaM se tilathaMbe bhUmIe payaTThie nibaddhamUle jAe / tao goyamA ahaM gosAlageNaM saddhi kummagAmaM nagaraM gao / tassa nagarassa bahiyA vesiyAyaNo nAma bAlatavassI AyAvaNaM AyAvei / tassa ya mahAjaDAbhArAo uNheNaM tAvijjamANIo jUyAo bhUmIe nivaDaMti / avi ya - kharataraNikiraNasaMtAviyAo salavaliya tassa sIsAo / nivaDaMti bhUmivaTTe jU~yAo to imo tAo // 71 // uddhariya dayAjutto puNo vi pakkhivai niyayasIsammi / taM daddhuM gosAlo gaMtUNaM tassamIvammi // 72 // jaMpai 'kiM taM si muNI uyAhu sejjAyaro si jUyANaM ? / evaM bhaNio vi imo na tassa paccuttaraM dei // 73 // to gosAlo puNaravi taM ceva payaMpaI, Na ya imo vi / ADhAi tassa vayaNaM acchA tuhikkao ceva // 74 // 1. lA. tattha NaM // 2. lA. gosAlae // 3. lA. mariUNaM e // 4. lA. jUyAo tao imo tAvA // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 gosAlo vi hu kattaNeNa taM ceva bhAsai puNo vi / tassa risissa pabhAvaM amuNaMto kovasaMjaNiyaM // 75 // ya tao taiyavAraM pi jAva na viramai gosAlago tAva phuruphurAyamANAharo tivalItaraMgabhaMgurabhAlayalo kayaguMjaddhasarisasurattaloyaNajuyalo kuvio so vaisiyAyaNarisI, avi rosevasavipphuraMto daMDAhayadiTThigaralabhuyago vva / sattaTThapayAiM samosarittu gosAlagavahatthaM // 76 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH so muyai teyalesaM phuraMtajAlAkalAvaduppicchaM / dhUmaMdhayArabahalaM taM daTTumahaM vicitemi // 77 // karuNAe jaha 'eso mA Dajjhau tAM muyAmi niyateyaM' / iya citiuM vimuko himaniyarasamo nio teo // 78 // teNa vi so pasihaNio na cayai gosAlagassa dehammi / jAvA''bAhaM kAuM tA citai so risI evaM // 79 // 'haMta apuvvaM eyaM jaM mama teo vi niSphalo jAo' / iya ciMtaMteNa ahaM diTTho to jANae evaM // 80 // jaha 'esa ko vi hohI imassa devajjayassa taNao tti / teNa imo paDihaNio maha teo' citiuM evaM // 81 // saMhariuM niyateyaM pareNa viNaeNa khAmai mamaM ti / 'saMgayameyaM bhaMte ! gayagayameyaM bhaNiUNaM // 83 // tao tammi khAmittA gae gosAlago pucchaha- 'bhayavaM ! kimesa jUyAsejjAyaro jaMpai ?' mae bhaNiyaM jahA - 'tumaM eeNa daDDo Asi, paraM mae sIyateyalesAe rakkhio, taM ca khAmittA imo gao' / tao gosAlago vaMdittA pucchai - 'bhayavaM ! kahaM saMkhittarviulateyalesA samuppajjai ?' mae bhaNiyaM jahA- 'jo chaTuMchaTTeNaM tavokammeNaM pAraNae egAe sanahAe kummAsapiMDiyAe egeNaM nIraculueNaM uDDuM bAhAhiM AyAvemANe so saMkhittaviulateyaleso bhavai / tao gosAlago eyamaTTha 'taha' tti paDisuNei / aNNadiyahammi ya ahaM gosAlageNa saddhi kummagAmAo nagarAo siddhatthagAmaM 1. saM.vA.su. vesAyaNadeg // 2. saM.vA.su. rosavisa // 3. lA. 'yamevaM ti // 4. lA. 'viDalA te // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 39 nagaraM saMpaTTi / jAya taM paesaM patto jattha so tilathaMbo tAva bhaNiyaM gosAlaeNaM 'tubbhe NaM bhaMta ! tayA pucchi evaM vaha jahA - nipphajjissai esa tilathaMbae-taM NaM bhaMte ! micchA jAyaM, jao na dIsai so tilathaMbao' / mayA bhaNiyaM 'na micchA kiMtu jaiyA tumae uppADittA saleTTu ho maggassa duiyapAse pakkhitto tayA ceva vAse nivaDie, teNa ya so nibaddhamUlo jAo, taM peccha esa NaM so tilathaMbao, ime yate satta kusumajIvA eggae tilasaMgaliyAe satta tilA saMjAyA' so vi tattha gaMtuM taM tile karayalaMsi papphoDe / tao tassa gosAlagassa tile gaNemANassa cittammi ThiyaM jahA- 'savvajIvA mariuM tattheva tattheva uppajjittA uTTaparihAraM pariharaMti jahA ime tilajIvA ! esa NaM goyamA gosAlagassa maMkhaliputtassa paTTaparihAre nAma kuggahe samuppaNNe / etto anaMtaraM ca mama pAsAo aikkaMte, jahA bhaNiyavihANeNa ya taM teulesaM sAhei / 1 aNNA ya tassa gosAlagassa chaddisAcarA aMtiyaM samAgayA jahA puvvaM tahA jiNasaddaM pagAsamANo viharai / taM no khalu goyamA ? gosAle maMkhaliputte jiNe, kiMtu ajiNe mama sIsAbhAse" / taM ca soUNa savvo vi sAvatthIjaNo paropparamevaM payaMpai 'no khalu devANuppiyA ! gosAle jiNe, kiMtu maMkhaliputte bhagavao sIsAbhAse' / taM ca bahujaNajaMpiyaM soUNa kuvio phuraphuraMtadasaNacchao AyAvaNabhUmIo uttarittA hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNaMsi AjIviyasaMghaparivuDo mahAmarisavesaparigao jAva ciTThai tAva bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI ANaMde nAma tavassI chaTThakkhamaNapAraNagaMsi bhagavaMtaMaNujANAviUNa sAvatthIe nagarIe bhikkhaTThA aNuppaviTThe tassa kuMbhakArAvaNassa adUrasAmaMteNa gacchai / taM ca gosAlago daTThUNa bhaNaI - 'ehiio aho ANaMdA ! mamamegamakkhANayaM suNehi' / o ANaMdo gosAlagasamIvaM gao / tao gosAlago kahANagaM kahiumADhatto, jahA " egammi nayare bahave vANiyagA atthatthiNo parivasaMti / te ya aNNayA kayAi savvesi miliUNa saMgaDI sAgaDeNaM disAyattaM paTTiyA / tattha ya aMtarAle egA mahADavI nirodagA bahupaccavAyA / tattha ya pavisaMterhi gahiyaM udayaM / taM ca aDavIe addhamagge gayANaM khINaM / tao tehiM savvao udagassa gavesaNaM kuNamANehiM dimegaM vaNasaMDaM, avi ya aikasiNaniddhabahurukkhasaMkulaM bhariyamehasamavaNNaM / pavaNuvvellirapallava karehiM hakkArai vva daDhaM // 83 // 1. lA. tae // 2. lA. 'vasagao // 3. lA. sagaDIsagadeg // 4. saM.vA.su. egA'DavI // 5. lA. 'saMtehiM pabhUyamudagaM gahiyaM / taM // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH aipakkasAuphalabharanamaMtasIsehiM pAyavagaNehiM / AvetANaM tANaM kuNai paNAmaM va savisesaM // 84 // pavaNavasacalirakomalasaralalatAbAhudaMDajuyalehiM / AliMgai vva dUrAo Agae vaNiyasaMghAe // 85 // sAgayavayaNaM piva kuNai tANa kalavihagavivihasaddehiM / taha agdhaM va payacchai paDatapakkapphalabharehiM // 86 // iya evamAibahuvihasuyaNasahAvaM tayaM samallINA / nIra'tthI te vaNiNo kuNaMti nIrassa annisaNaM // 87 // to tehiM bhamaMtehiM bahumajjhe tassa vaNaniguMjassa / vammiyasiharaM eka diTuM paDisiharaparikaliyaM // 8 // tao tANa tamavaloiMtANaM samuppaNNo eriso viyappo jahA-'vammiyasihare nIraM saMbhavai, tA eyassa vammiyassa puvvillaM siharaM bhiMdAmo, mA kayAi udagaM samAsAemo !' tao egavakkayAe taM puvvillaM siharaM te bhidiuM payattA / tao khaNaMtareNaM tehiM tattha udagaM samAsoiyaM, avi ya acchaM pacchaM vimalaM susIyalaM sAu phalihasamavaNaM / aitaNuyaM tattha imehiM pAviyaM udagavararayaNaM // 89 // tao hadUtaTThA pANiyaM piyaMti, pavahaNAI pajjiti, bhAyaNAiM bharaMti / evaM ca tANaM satthIbhUyANaM jAo saMlAvo jahA-bho ! eyassa vammiyassa puvville sihare bhiNNe udagarayaNaM saMmAsAiyaM tA seyamamhANaM eyassa bIyaM siharaM bhidittae, mA ettha aNNaM kiM pi sohaNaM pAvemo !' / taheva egavakkayAe bIyaM siharaM bhidaMti / tattha ya tehiM diTuM suvaNNaM, avi ya aTThaguNasaMpauttaM kaMtillaM pavaravaNNaparikaliyaM / pattaM suvaNNarayaNaM aNaNNasarisaM tarhi tehiM // 10 // taM ca daTThaNa harisabharanibbharaMgehiM taM. puvvillaM bhaMDaM paricaiUNaM bhariyAI pavahaNAI suvaNNassa / tao puNo vi taiyavAraM pi ciMtiuM payattA jahA-'paDhame nIraM, bIe suvaNaM, tA taiyaM siharaM bhiMdAmo, mA kayAi ettha rayaNAiM pAvemo !' / ii paribhAviUNaM bhidiyaM taiyaM pi siharaM tehiM / diTTho ya tattha pahANarayaNaniyaro, avi ya 1. saM.vA.su. paicchai || 2. saM.vA.su. "majhaM // 3. saM.vA.su. 'sAviyaM // 4. saM.vA.su. picchaM // 5. saM.vA.su. samAiyaM // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH pasaraMtaniyayakiraNAvalIhiM paMDikhaliyasUrakarapasaro / bahuvaNNo tehiM tahiM patto rayaNANa saMghAo // 91 // __ tao bahusuvaNNayaM paricaiUNa bhariyaM rayaNANaM sagaDIsAgaDaM / samAsatthA cautthayaM pi bhaNiumADhattA-'jahA ya paDhame nIraM, bIe suvaNNaM, taie rayaNAiM uvaladdhAiM tA cautthayaM pi siharaM bhiMdAmo, mA kayAi ittha vaijjAiyaM uvalabhAmo !' / tao tANaM majjhAo egeNaM buddhikalieNaM pariNayavaeNaM bhaNiyaM vANiyageNaM jahA- 'bho bhaddA ! taieNaM ceva tumhANaM savvaM pajjattaM, mA bhidaha eyaM cautthasiharaM pAeNaM sapaccavAyaM bhavaI' / tehiM bhaNiyaM-'are murukkha ! kimittiyaM pi na yANasi jattha tisu evaMvihAo vatthUo laddhAo tattha cautthe aNNaM kiMpi pahANayaraM bhavissai, bhaMtio tumaM buddhIe' / teNa bhaNiyaM-'jai evaM pi orAlavatthUsu laddhAsu na tippaha, mama vayaNaM hiyaM pi na paDivajjaha, to nA'haM tumhANaM majjhe / osariUNa niviTTho niysgddiie| iyare vi tavvayaNamavaganniUNa bhidiuM pavattA cautthayaM siharaM / jAva khaNamekkaM bhidaMti tAva khaNitteNaM diTThIvisaM sappaM saMghaTTiti, avi ya - aMjaNaniyarasaricchaM rattacchaM cavalajamalajIhAlaM / phuDaviyaDakuDilaukkaDaaibhImaphaDAkaDappillaM // 93 // uggavisaM caMDavisaM lohAgaradhammamANasamaghosaM / aidIhamahAkAyaM visapUriyadasaNanayaNajuyaM // 94 // dhariNitthiveNibhUyaM kuDilagaI niyasuhAsaNAsINaM / diTThIvisaM bhuyaMgaM jhatti khaNitteNa ghaTTaMti // 95 // tao so tehiM ghaTTio samANo kovaM giNhai, sarasarasarassa vammiyasiharamAruhai, sUramaMDalaM nijjhAei / tao te vANiyae paloei / to teNaM paloiyA samANA sasagaDA sabaillA sabhaMDamattovagaraNA bhAsarAsI jAyA / so ya ego vANiyago jo tersi hiova-esadAyago so devayAe aNukaMpAe sabhaMDamattovagaraNo niyanayaraM khippaM sNpaavio| ___tA bho ANaMdA ! jahA te vANiyA laDhesu vi orAlesu bhogasAhaNesu taha vi atippamANA cautthasiharabhiMdaNaparA khayaM gayA tahA tujjha vi dhammAyario laddhAe vi orAlAe aNaNNasarisAe riddhIe sadeva-maNuyA'surAe parisAe na tippai kiMtu mama sammuha 'gosAlaM maMkhaliputtaM mama sIsAbhAsaM' ti bhaNai / tA jai na Thahii tao ahaM 1. saM.vA.su. paDiphali // 2. lA. bhaNiuM samA // 3. lA. vajjAiM pAvemo ! // 4. saM.vA.su. `NaM pa // 5. saM.vA.su. suna // 6. saM.vA.su. "gayaM // mUla. 2-6 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH niyatavoteeNaM sapariyaNaM bhAsarIsi karissAmi / tA gacchAhi tumaM, kahehi niyayadhammAyariyassatumaM egaM rakkhissAmi hiyabhAsaga tti kAuM, jahA so vANio tIe devayAe rakkhio" / tao ANaMdo gosAlagassaM tie eyamaTThe succA bhIo gosAlagassaMtiyAo paDinikkhamittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai / samaNaM bhayavaM mahAvIraM tipayAhiNIkAUNa vaMdai, vaMdittA ya evaM vayAsI-" jahA NaM bhaMte ! ahaM tubdhehiM abbhaNuNNAe sAvatthIe nayarIe bhikkhaTThAe pavisAmi, gosAlagassa adUrasAmaMteNaM vaccAmi, tae NaM gosAlago mamaM saddAviUNaM evaM vayAsI jahA - ANaMdA ! nisuNAhi mamaM egaM akkhANayaM iccAi jAva bhAsarAsiM karissAmi ! tA kiM pahU bhaMte ? gosAlago bhAsarAsiM karittae haMtA'pabhU ?" [ bhagavayA bhaNiyaM - "pabhU] paraM No ceva NaM arahaMte bhagavaMte, ANaMdA ! jArisiyA NaM gosAlagassa teulesA tArisiyA NaM anaMtaguNA samaNANaM niggaMthANaM; paraM khaMtikkhamA samaNA bhagavaMto, jArisiyA NaM samaNANaM niggaMthANaM teulesA bhavai / tArisiyA NaM aNaMtaguNA therANaM bhagavaMtANaM teulesA bhavai; paraM khaMtikkhamA therA bhagavaMto, jArisiyA NaM therANaM bhagavaMtANaM teulesA bhavai tArisiyA NaM anaMtaguNA arahaMtANaM bhagavaMtANaM teulesA bhavai; paraM khaMtikkhamA arahaMtA bhagavaMto bhavaMti, tA gaccha tumaM ANaMdA goyamAIe niggaMthe niggaMthIo ya bhaNAhi jahA - gosAlago samaNANaM niggaMthANaM micchaM vippaDivaNNo, tA mA koi dhammiyAe vi coyaNAe coeu, mA bhAsarAsIkijjihI" / tao ANaMdo taha ti viNaNaM paDisuNittA goyamAINaM samIvaM gao, vaMdittA ya bhaNai jahA - 'ahaM bhagavayA abbhaNuNNAo sAvathi bhikkhaTThA aNuppavisAmi iccAi jAva mA koi dhammiyAe vi coyaNAe coeu, mA bhAsarAsIkijjihI' / evaM ca ANaMdo jAva goyamAINaM kahei tAva gosAlago samosaraNaM paviTTho, avi ya 42 rosavasaphuraphuraMto AjIviyasayalasaMghapariyario / pavisarai samosaraNe dIsaMto sayalaparisAe // 95 // ThAUNaM jiNapurao paccakkho nAi selathaMbho vva / jaMpai niravayaNaM nillaMjjo dhiTThimAkalio // 96 // "suTTu NaM tumaM kAsavA ? mamaM evaM vayAsI jaM NaM gosAle maMkhaliputte mama aMtevAsI, jo NaM gosAlago tava sIso so NaM sokkhe sukkAbhijAI bhavittA parinivvuDo, ahaM ca NaM tassa gosAlagassa sarIraM aNupaviTTho, jao kAsavA ! jo amhaM daMsaNe sijjhai so sattapauTTaparihAre pariharittA tao sijjhai, tatthaNaM ahaM kAsavA ! devalogAo 1. lA. 'rAsIkari // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH caiUNaM goyamassa bhAriyAe kucchisi gabbhattAe vakrato, tao navahiM mAsehiM addhaTThamehi ya divasehiM jAo aIvarUvasaMpaNNo, avi ya kusakuMDalacaDDalao savvajaNANaMdakArao suhao / kaMdappasarisarUvo udAinAmeNa saMjAo // 97 // komArayapavvajjaM gahiyaM saMkhANayaM paDheUNaM / bAvIsaM varisAiM pAlittA tavvayaM tatto // 98 // rAyagihanagarabAhi ujjANe maMDikucchinAmammi / tamudAissa sarIraM caiuM eNijjagasarIraM // 19 // pavisAmi niyasamAhIe saMjuo sayalalakkhaNasamaggo / siddhikamapAlaNatthaM paDhamammi pauTTaparihAre // 100 // bIyammi ya parihAre udaMDapurassa bAhi ramaNijje / caMdoyaraujjANe muyAmi eNijjayasarIraM // 101 // pavisAmi varasarIre mallArAmassa saMtie tatto / pAlittu ekkavIsaM varisAiM vayaviseseNaM // 102 // mallArAmassa taNU caiUNaM aMgamaMdirujjANe / caMpApurIe bAhiM pavisAmi maMDiyasarIre // 103 / / taie pauTTaparihAragammi pAlittu vIsavAsAiM / maMDiyadehaM pi tao cayAmi vANArasipurIe // 104 // kAmamahAvaNanAmammi ceie ghettu rAhadehaM tu / iguvIsaM vAsAI pAlettu cautthaparihAre // 105 // rAhassa vi taM dehaM, AlabhiyA puravarIe bAhimmi / muMcAmi pattakAlayavaNammi niyasamayavihiNA u // 106 // giNhAmi rohaguttassa saMtiyaM daDhasarIrayaM kamaso / aTThArasavAsehiM paMcamayapauTTaparihAre // 107 // vesAlInagarIe ujjANe kaMDiyAyaNe ramme / / muMcAmi bhAradAissa viggahaM rohaguttassa // 108 // 1. lA. vArANasi || Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ajjuNagassa sarIraM, aNupavisAmi kameNa vihipuvvaM / satarasahiM vAsehiM chaTThammi pauTTaparihAre // 109 // sAvatthInayarIe haalaahlkuNbhkaarinaamaae| kuMbhArAvaNamajjhe muyAmi ajjuNagadehaM tu // 110 / / gosAlagassa dehaM thiraM dadaM sIya-vAya-usiNasahaM / uvasagga-khuhA-taNhA-daMsAikhamaM ti kAUNaM // 111 // taM solasavAsAiM sattamayammi pauTTaparihAre / tettIsayavAsasae u hoti savve vime satta // 112 / / taM suTTha NaM kAsavA ! tuma mamaM evaM vayAsi so hu NaM gosAlo maMkhaliputto mama aMtevAsI" / tao bhagavaM mahAvIro gosAlagaM bhaNai-"gosAlA ! jahA koi coro gAmellaehiM parabbhamANo kaMci nilukkaNajogaM ThANamapassaMto uNNAlomaM vA kappAsapomhaM vA taNasUyaM vA aMtarA dAUNa nilukkai / tao attANaM aNAvariyaM pi AvariyaM ti maNNai evameva tumaM pi gosAlA / aNNesaMte appANaM aNNamii bhaNasi, taM na tujjha eyArisaM vottuM juttaM jao so ceva tumaM no aNNo" / tao gosAlo bhagavayA evaM bhaNio Asurutto samaNaM bhagavaM mahAvIraM uccAvayAhi AusaNAhi Ausai, uccAvayAhiM uddhaMsaNAhiM uddhaMsei, nibbhacchaNAhiM nibbhacchei, tajjaNAhiM tajjei, tajjettA ya bhaNai, avi ya haM bho na hosi ajjaM kAsavayA ! naTThao viNaTTho'si / maha kovajalaNajAlAvalIhiM khayamesi salaho vva // 113 / / saMpai na dIsasi cciya hosi khaNaddheNa bhAsarAsi tti / na tuma muNasi visesaM jeNa mahaM appaNo taha ya // 114 // iya jaMpaMtaM.daTuM kovmhaajlnnbhaasursriirN| savvANubhUisAhU guruparibhavamasahamANo u // 115 // udvittA gosAlaga-sAmINaM aMtarammi ThAUNaM / jaMpai phuDakkharehiM jaha TThiyaM erisaM vayaNaM // 116 // "haM bho gosAlagA ! jo jassa aMtie kiMci akkharaM vA payaM vA sikkhai so taM devayaM piva vaMdai namasai pajjuvAsai, tumaM puNa bhagavayA ceva muMDAvie, bhagavayA ceva pavvAvie, bhagavao ceva pasAeNa ittiyAe riddhIe bhAyaNaM jAo, saMpayaM bhagavao ceva 1. lA. diDhaM // 2. saM.vA.su. "yAsi gosA' // 3. lA. attaNo // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH micchaM saMpaDivanno ! tA tujjha na jujjae eyArisaM vottuM' / so vi taM tArisaM hiyamavi savvANubhUibhaNiyaM soccA mahu-ghayapakkheveNaM va huyavaho gADhayaraM pajjalio taM savvANubhUI aNagAraM niyatavoteeNa bhAsarAsiM karei / puNo taM ceva bhaNamANo bhayavaMtaM hIlei / / etthaMtarammi ya daTThaNa vi niyasarIrAvAyaM uDhio parisAmajjhAo niyagurubhattiparAvasIkayamANaso sunakkhatto nAma maharisI / taheva so vibhaNai / tao puNo vi AsurutteNaM so vi niyatavoteeNaM acvatthaM paritAvio, teNa ya paritAvijjamANo samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai sayameva paMca mahavvayAiM uccArei, goyamAIe samaNe samaNIo ya khAmittA kAlaM go| tammi ya kAlagae puNo vi gosAlago taheva bhagavaMtaM hIliuM payatto / tao bhagavayA sayameva bhaNio jahA-gosAlaga ! mae ceva pavvAvio, mae ceva muMDAvio, iccAi savvaM sayameva bhaNai jAva mamaM micchaM paDivanno / tao bhagavayA jAva sayameva bhaNio tAva rUsiUNa teyAsamugghAeNaM samohaNai bhagavao vahAya teyaM nisirai / tao jIe NaM teeNa maMgANaM vaMgANaM magahANaM kaliMgANaM mAlavagANaM acchANaM kacchANaM poDhANaM loDhANaM vajjINaM mAlINaM kosalANaM avahANaM subhuttarANaM bhAsarAsIkaraNAe sA teulesA mahAgirivarassa va ghAukkhaliyA bhagavao sapakkhaM paDidisi pariyaMcai / tao sA teulesA bhagavao sarIre / apahuppaMtI AyAhiNaM payAhiNaM karettA tameva gosAlagasarIraM niddahemANI aMto amuppaviTThA / tao so gosAlago tIe niyateulesAe DajjhamANo bhaNaI-'haM bho kAsavA ! tumaM mama teeNaM annAiTTho samANo aMto chaNhaM mAsANaM chaumattho ceva kAlaM kAhisi' / bhagavayA bhaNiyaM-'ahaM NaM etto annAI solasavAsAiM jiNo suhatthI kevalipariyAgeNa viharissAmi, tumaM puNa eeNaM ceva niyateeNaM DajjhamANo aMto sattarattassa chaumattho ceva kAlaM kAhisi' / tao bhagavaM mahAvIro goyamAI samaNe AmaMtettA evaM vayai, avi ya 'jaha kila bho tusarAsI bhusarAsI taha ya tiNagarAsI ya / niddaDDA jalaNeNaM ni ki pi kajjaM pasAhei // 117 // taha eso vi asAro gosAlo na ya caei kAuM je| uvasaggaM, tA tubbhe paDicoyaha dhammavayaNehiM' // 118 // to samaNehiM eso pucchAhiM niruttaro kao taha ya / paDicoio ye sammaM jahavaTThiyarUvakahaNeNa // 119 // 1. lA. "hANaM malayANaM mAla' // 2. lA. ya tatto jaM // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 'hA hA aNajja nigghiNa ! niyagurupaDaNIya ! dhammapabbhaTTha / bhamihisi bhave apAre jiNassa AsAyaNaM vihiuM // 120 // jaM ca hayA guNanihiNo susAhuNo hiyapalAviNo tujjha / taM maNNe jiNabohI dUraM dUreNa tuha naTThA' // 121 // evaM bhaNio kuvio bAhaM sAhUNa kAumacayaMto / roseNa dhaMgadhagiMto ciTThai jaha gayaviso sappo // 122 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH te ya AjIvigA samaNA gosAlaM taha niruttaraM kajjamANaM daTThUNaM kevi bhagavaMtaM uvasaMpajjaMti, kevi gosAlaM cevaM paDivajjaMti / tao gosAlago jassaTThAe havvamAgao tamatthaM asAhemANo dIhunhe nIsAse nIsasamANo dADhiyAlomAiM luMcamANo aMvAluyaM kaMDuyamANo do / vi karayale papphoDittA dhuNamANo dAhiNapAeNa bhUmi kuTTemANo 'hahA aho hao'hamiti bhaNamANo samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo paDinikkhamittA jeNeva sAvatthI nayarI jeNeva hAlAhalAe kuMbhakArAvaNe teNeva uMvAgacchai / tao sAvatthIe bahujaNo aNNamaNNassa evamAikkhai "etthaNaM saMpayaM sAvatthIe koTThae ujjANe do jiNA paropparamullavaMti - 'ege vayai tumaM puvvaM kAlaM kAhisi aNNe vayai tumaM puvvaM kAlaM kAhisi' tattha ke sammAvAI ke micchAvAI ?" tattha jo pahANo so bhagavaMtaM sammavAI vayai gosAlaM micchAvAI vayai / tattha ya kuMbhakArAvaNaMsi gosAlago ki kAumAraddho, avi ya aMba uNagahatthagao piyamANo majjapANagaM vivihaM / gAyaMto naccato vAraMvAraM abhiramei // 123 // tIe ya kuMbhakArIe (?karie) puNo puNo aMjali pakuvvaMto / sIyalayamaTTiyApANaeNa gAyAI siMcaMto // 124|| evaM so dAhatto Dajjhato niyayateulesAe / evaMvihaTThAo kuNamANo ciTThae jAva // 125 // tAva ya ayaMpulo nAma AjIviovAsago rayaNIe saMjAyasaMsao samAgao niyadhammAyariyasagAsaM / taM ca tahAvihaciTThAparAyaNaM daTThUNa lajjio saNiyaM saNiyaM paccosakkai / taM ca paccosakkamANaM AjIviyA therA evaM vayaMti - Agaccha io ayaMpulA ! gao ya ayaMpulo tANa sagAsaM / bhaNio ya tehiM bhadda ! tuha rayaNIe eyAriso 1. lA. dhamadharmeto // 2. lA. avADuyaM // 3. saM.vA.su. samAo // 4. lA. niyayadhadeg // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH saMsao samuppaNNo 'ki saMThiyA NaM hallA ?' bhadda ! kiM saccameyaM hatA'saccaM ?" [ayaMpuleNa bhaNiyaM-'saccaM'] tao tehiM bhaNiyaM-jai evaM to puccha niyadhammAyariyaM gosAlagaM gaMtuM, jao tuha dhammAyario sijjhiukAmo apacchimaM kiriyaM payaMsemANo ciTThai / tao so ayaMpulo haTThatuTTho gosAlagasamIvaM gao / tipayAhiNapurassaraM gosAlagaM vaMdittA nisanno / tao gosAlageNaM bhaNio-"haM bho ayaMpulA ! ajja tava puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuDuMbajAgariyaM jAgaramANassa eyasaMsao samuppaNNo jahA 'kerisiyANaM hallA bhavai ?' tao uppaNNasaMsao mama samIvaM havvamAgao, taM bhadda ! saccameyaM ?" ayaMpuleNa bhaNiyaM-'haMtA sccN'| jai evaM to vasImUlasaMThiyAhallA bhavai / evaM ca chiNNasaMsao haTTatuTTho gihaM gao / gosAlago vi AjIviyathere saddAviUNa bhaNai, avi ya "haM bho ! maM kAlagayaM jANittA surahisIyalajaleNa / hAvijjaha liMpejjaha gosIseNaM sugaMdheNaM // 126 / / AharaNehiM vivihehiM AharejjAha taha niyaMseha / varahaMsalakkhaNaM sADagaM ca kusumehiM pUeha // 127 // sAvatthInayarIe majhamajheNa eva bhaNamANA / jaha 'eso hu jiNido cauvIsAe jiNidANaM // 128 // cauvIsamo mahappA kevalanANeNa bhaviyasaMghAyaM / paDibohiUNa saMpai saMpatto sAsayaM ThANaM' // 129 // evaM ca mahAriddhIe mahanIharaNaM karejjaha" / te vi AjIviyatherA tavvayaNaM ANAe viNaeNaM paDissuNaMti tao tassa gosAlagassa sattamadivase pariNamamANe ciMtA samuppaNNA, avi ya 'ajiNo jiNappalAvI pAvo'haM pAvakammakArI ya / risighAyago jiNassa u avaNNavAI ya paDaNIo // 130 // tA duTTha mae vihiyaM jiNassa AsAyaNA kayA jaM tu / ' taM nUrNa saMsAre bhamiyavvamaNorapArammi' // 131 // iya ciMtiUNa tatto puNaravi hakkAriUNa te there / vivihehiM savahehiM sAvittA to imaM bhaNai // 132 // 1. saM.vA.su. paiMse' // 2. lA. mUlaM ThiyA // 3. saM.vA.su. "yA bhavai // 4. lA. ghAI // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH "bho bho ? maM kAlagayaM jANeUNaM muhammi tikkhutto / pAeNa AhaNettA tatto vAmammi pAyammi // 133 // suMbeNaM baMdhittA kasiNabaillehiM nayarimajjhammi / bhAmittu tiya-caukkAiehiM jaMpijjaha imaM tu // 134 // jaha 'eso gosAlo maMkhaliputto na ceva ya jiNiMdo / na ya kevalI ya aliyaM jiNasadaM appaNo kAuM // 135 // jiNanAhapaccaNIo pAvo risighAyago mao iNhi / chaumattho ceva' imaM bhaNiuM chaMDijjaha sarIraM" // 136 / / eva bhaNaMto to so kAlagao te vi taM viyANeuM / kuMbhAriyAvaNAo jhaDatti dArAI DhakkaMti // 137 // khaDiyAe AlihiuM sAvatthi tiya-caukkaThANesu / bhAmiti maTTiyAmayakasiNarbaladdehi bhaNamANA // 138 / / 'eso maMkhaliputto' iccAI savahamoyaNaM kAuM / saNiyaM saNiyaM tatto mahAvibhUIe nINaMti // 139 // io ya bhagavaM mahAvIro sAvatthIo niggaMtUNa miMDhiyagAmaM nAma nagaraM gao / tattha sAlakoTThage ujjANe samosaDho / tahiM ca bhagavao mahArogAyaMkA pAubbhUyA avi ya ruhireNaM aisAro dAho pittajjaro ya duvvisaho / samakAlaM ceva ime uppaNNA bhayavao dehe // 140 // taM ca daTuM pabhUyalogo bhaNiumADhatto - evaM khalu bhagavaM mahAvIro gosAlagassa teulesAe abhibhUo samANo dAhavaktIe chaumattho ceva kAlaM karissai / io ya tatthanagare sAlakoTThagassa nA'idUre atthi mAluyAkacchao nAma kacchao, jo ya bahugucchagummavallIsaMkiNNo vivihataruvarasaNAho / phala-pupphapattajutto aikasiNo mehakhaMDaM va // 141 // tassa ya mAluyAkacchayassa paccAsaNNe sIho nAma bhagavao aNagAro AyAvaNaM AyAvei, avi ya 1. lA. bailehiM / / 2. lA. daTTaNaM pa' // 3. saM.vA.su. bhUyo dAha' // 4. lA. 'la-phulla-pa' // 5. lA. "ma aNa // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tavasosiyalaliyaMgo sUrAbhimuho ya uDDabAhAhi / chaTuMchaTTeNa tavokammeNa niraMtarakaeNa // 142 // dhammajjhANovagao niccalakayaloyaNo nirAsaMso / AyAvei mahappA gutto maNa-vayaNa-kAehiM // 143 // tassa ya jhANaMtariyAe vaTTamANassa ciMtA samuppaNA-"evaM khalu mama dhammAyariyassa samaNassa bhagavao mahAvIrassa sarIragaMsi mahArogAyaMkA pAubbhUyA, taM jai kahaMci kAlaM karissai to bhaNissaMti aNNatitthiyA-jahA gosAlageNa bhaNiyaM tahA chaumattho ceva kAlagao' / imeNa ya eyArUveNa' mANasieNaM mahAdukkheNaM abhibhUo samANo AyAvaNabhUmIo paccoruhittA mAluyAkacchagamaNupavisittA mahayA saddeNaM kuhukuhassa prunnnno| tao bhagavayA bhaNiyA niyasAhuNo jahA-'bho sIho aNagAro imeNaM eyArUveNaM dukkheNaM abhibhUo mAluyAkacchayassaMto ruyai, tA lahuM saddeha' / te vi 'taha tti bhaNiUNa tattha gacchaMti, sIhaM aNagAraM evaM vayaMti-'sIhA / samaNo bhagavaM saddAveI' / so vi 'icchaM ti bhaNiUNa samAgao, bhagavaMtaM vaMdittA nisaNNo / tao bhagavayA bhaNio-"sIhA ! tuma mA adhiI karehi, no khaluH ahaM gosAlagassa tavoteeNaM abhibhUo aMto chaNhaM mAsANaM kAlaM karissAmi / ahaM NaM io addhasolasavAsANi viharissAmi / taM gaccha NaM tuma sIhA ! miDhiyagAmaM nagaraM revaIe gAhAvaiNIe gihaM / tattha tIe duve usahakuDagA pkkaa| ego bijjauragehiM mama nimittaM, na teNa paoyaNaM / bIo saTTAe kuMbhaMDehiM, teNa poynnN| taM maggehi" / tao so sIho haThThatuTTho tattha gao / diTTho ya revaIe AgacchaMto / daTThaNaya haTThatuTThA uTThiyA aNugacchittA ya tipayAhiNaM kAuM vaMdai, bhaNai ya-'Aisaha kimAgamaNapaoyaNaM ?' sIheNa jaMpiyaM-devANuppie / je tae vejjovaeseNa duve usahakuDagA pakkA, tANaM jo bhagavao nimittaM kao so acchau, jo ya appaNo aTThAe nivvattio taM ceva dehi' / revaIe bhaNiyaM-'sIha ! ko esa nANI jeNeyaM mama rahassaM tuha kahiyaM ?' / sIheNa bhaNiyaM-'bhadde ! pesio'haM bhayavayA telukkabaMdhuNA, teNa ceva evaM rahassaM mama kahiyaM' / tao revaI haTThatuTThA tamANeuM sIhassa pattagaMsi nisirai / teNa ya patta-cittavittasuddheNaM dANeNaM revaIe saMsAro parittIkao, devAuyaM ca nibaddhaM / tao so sIho tamosahaM gahAya bhayavao samIvaM samAgaMtUNaM taM savvamosahaM bhayavao karayalaMsi nisarai / bhagavaM pi amucchio tamAhArei / teNa bhagavao te rogAyaMkA jha tti uvasAmiyA / puNaNNavasarIraM ca bhayavaMtaM daTTaNa kiM saMjAyaM, avi ya 1. lA. "ya taNuyaMgo // 2. lA. "rayammi ma // 3. lA. samAo // 4. lA. "yalammi pakkhivai / bhaga // mUla.2-7 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tuTThA samaNA savve, samaNIo harisanibbharA jAyA / aiviyasiyA ya saDDA, haTThAo sAviyAo vi // 144 // pariosagayA devA, pamoiyAo ya syldeviio| ANaMdiyaM asesaM pi tihuyaNaM, kiM ca bahuNA u? // 145 / / sacchasarIraM bhayavaMtaM nAUNaM pucchiyaM bhagavayA goyameNaM-'bhagavaM ! jo tumhANaM aMtevAsI savvANubhUI aNagAro gosAleNaM tavoteeNaM daDDo so mariUNaM kahiM samuppaNNo ?' / bhagavayA bhaNiyaM-'goyamA ? sahassAre kappe aTThArasasAgarovamAU divvakaMtidharo tiyaso samuppaNNo, tatto ya caviUNa mahAvidehe siddhi pAvissai' / puNo vi pucchiyaM goyameNa-'jai evaM to sunakkhattamaharisI kahiM gao ?' / bhagavayA bhaNiyaM- 'goyamA ! accue kappe bAvIsasAgarovamaThiI devo samuppaNNo, so vi taheva mahAvidehe sijjhihI' / puNo vi pucchiyaM goyamasAmiNA 'so tumhANaM kusisso gosAlago maMkhaliputto niyaMtavoteeNaM niddaDDo kAlaM kAUNa kahiMgao ?' / bhagavayA bhaNiyaM-"goyamA ! arahaMtapaDaNIo samaNaghAyago bahuM asuhakammaM nikAiUNaM AunibaMdhakAle pacchAyAvaparaddho accue kappe bAvIsasAgarovamaThiI kibbisiyadevo samuppaNNo / so vi. tAo devalogAo AukkhaeNaM cuo samANo iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse viMjhagiripAyamUle puMDesu jaNavaesu sayaduvAre nagare sammuissa raNNo bhaddAe bhAriyAe kucchisi puttattAe samuppajjihI / sAya navaNThaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM dAragaM pasavissai / tassa ya dAragassa jammarAIe sayaduvAre nagare sabbhitarabAhire bhAraggaso kuMbhaggaso ya paumavAsaM rayaNavAsaM ca vAsihI / tao tassa dAragassa mAyApiyaro nivvattabArasAhassa mahApaumu tti guNanippaNNaM nAmadhejjaM karissaMti / tao taM mahApaumaM kumAraM sAirega'TThavAsajAyaM jANittA sammuI rAyA mahArajjAbhiseeNaM rajjammi abhisiMcissai / tao so paNamaMtamahAsAmaMtamaulimAlAmilaMtacalaNakamalajuyalo phuramANapayAvappasAhiyapuhavimaMDalo mahAnaravaI bhavissai / aNNayA tassa mahApaumassa raNNo mANibhadda-puNNabhaddanAmANo do devA seNAhivattaM paDivajjissaMti / taM ca daTThaNa rAIsara-talavara-bhADaMbiyakoDuMbiyaseTThi-satthavAha-gaNakadovAriga-maMti-mahAmaMtippamuhA devaseNo tti doccaM guNanippannaM nAmaM karissaMti tao puNo vi tassa devaseNassa raNNo aNNayA pahANo hatthirAyA samuppajjissai, avi ya 1. saM.vA.su. "yateeNaM // 2. saM.vA.su. sumaissa // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH saMravaulavimalavaNNo caudasaNo mayabhamaMtabhamaraulo / lakkhaNasattha pasattho uppajjissai mahAhatthI // 146 // parituTThA rAyAI nAmaM taccaM pi se karissaMti / sirivimalavAhaNanivo hou imo goNNanAmeNaM // 147 // evaM ca visiTTharajjamaNupAlayaMtassa taM gosAlagabhavanivvattiyaM uijjissai asuhakammaM / tao bhavissai samaNANa paccaNIo, avi ya akkosehi kevi hu uvahasihI kevi, kevi nichubhihiI / nibbhacchehii kevihu kevihu baMdhehiM baMdhihiI // 148 // nicchoDehii kevihu, kevihu raMbhihii, kevi chiMdihii / mArihii kevi, kevi hu uddavihii ghorapariNAmo // 149 // kesiMci vatthapattaM paDiggahaM kaMbalaM ca rayaharaNaM / chidihiI bhidihiI avaharihI so tayA pAvo // 150 // kesiMci bhattapANaM nivArihii, tahaya ke vi nivvissae / Aisihii so pAvo uMbbaddho duTThakammeNaM // 151 // evaMvihaM ca taM naranAhaM daTThaNa sayaduvAranagara vatthavvagaNyAINo ciMtissaMti-'jahA NaM esa vimalavAhaNe naranAhe samaNANaM niggaMthANaM uvaddave vaTTai tameyaM no amhANaM, no naravaiNo, no rajjassa, no Tussa, no balassa, no vAhaNassa, no purassa, no aMteurassa hiyaM bhavissai; taM viNNavemo vimalavAhaNanariMda' evaM ca ciMtiUNa viNNavissaMti jahA- . 'no eyaM deva ! hiyaM hohI amhANa, neya tumhANaM / no aMteura-pura-jaNavayANa savvesi, kiM bahuNA ? // 152 // [graMthAgraM 8000] jaM samaNe nigaMthe evaM pIDehi viviha pIDAhiM / taM ettheva ya jamme uppAyaM maNNimo eyaM // 153 // paraloge ya duhAI hohiMti nariMda ! natthi saMdeho / tA pariharasu narAhiva ! uvaroheNA'vi amhANaM // 154 // evaM bhaNio eso tANuvaroheNa mannihI savvaM / niyabhAvavippahUNo jAhiti ime vi saTThANaM // 155 // 1. lA. uddhavo du' // 2. saM.vA.su. 'iNo biti jahA // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH io ya bhavissai tammi nayare uttarapuratthime disIbhAge subhUmibhAge nAma ujjANe / tassa ya adUrasAmaMte vimalassa arahao pauppae sumaMgalo nAma aNagAro chaTuMchaTeNaM tavokammeNaM AyAvaNamAyAvehii / itthaMtarammi so vimalavAhaNo rAyA rahacariyAe nigyacchissai / tao taM sumaMgalaM aNagAraM pecchissai / taM ca daTThaNa kovamuvagacchissai / tao rahacariyAe kIlamANo sumaMgalamaNagAraM rahasireNa nollAvissai / sumaMgalo vi raha sireNa nollAvio saNiyaM uThehiI, puNo vi AyAvaNamAyAvehii / tao so vimalavAhaNo rAyA taheva tamAyAvitaM daTuM puNo vi rahasireNa nollAvissai / tao so sumaMgalo doccaM pi rahasireNa nollAvio samANo saNiyaM saNiyaM udvittA vimalavAhaNassa raNNo aIyaM kAlamAbhogehii / AbhogiUNa ya vimalavAhaNaM rAyANaM evaM vaissai, avi ya - 'no taM si vimalavAhaNarAyA, no hosi devaseNo taM / no hosi mahApaumo naranAho, kiMtu taM bhadda ! // 156 / / hosi tumaM gosAlo jo etto taiyae bhavaggahaNe / maMkhaliputto houM jAo jiNanAhapaDaNIo // 157 / / risighAyago'si jeNaM daDDA te guNanihI mahAmuNiNo / AsAiyo ya bhayavaM jiNanAho vaddhamANo tti // 158 / / to jai samatthaeNa vi khamiyaM savvANubhUiNA tujjha / / taha ya sunakkhatteNa vi muNiNA accuggateeNaM // 159 // telukkabbhahiyavisiTThasattatavaviriyasAhaseNA'vi / nara-vijjAhara-surapahusamUhaparivaMdieNA'vi // 160 // jai taiyA te khamiyaM pahuNA vi hu bhagavayA jiNideNaM / na tahA ahaM khamissaM jai na vi etto vi ciTThihisi // 161 // raha-sArahi-turaehi samayaM ciya niyayateulesAe / kAhAmi bhAsarAsi, kimittha bahuNA palatteNa ?' // 162 // tao so vimalavAhaNo rAyA sumaMgaleNa evaM vutto samANo Asurutto taiyaM pi vAraM sumaMgalaM aNagAraM rahatuMDeNaM pellAvissai / tao so sumaMgalo rahatuMDeNaM pellAvio samANo kovavasamuvagao AyAvaNabhUmIo paccoruhissai, teyagasamugghAeNaM samohaNNihii, sattaTThapayAI paccosakkihii, vimalavAhaNaM rAyaM sarahaM sahayaM sasArahiM niyatavoteeNaM bhAsarAsiM 1. lA. 'bhAgaM nAma ujjANaM / ta / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH karehii" / sumaMgale NaM bhaMte ! aNagAre vimalavAhaNaM rAyaM bhAsarAsiM karittA kahiM uvavajjissai ? / "goyamA ! bahuhiM cauttha-cha?-'TThama-dasama-duvAlasAiehiM tavokammehi appANaM bhAvittA bahUNi vAsANi sAmaNNaM pAlittA mAsiyAe saMlehaNAe kAlaM karittA savvaTThasiddhe mahAvimANe ajahaNNukkoseNaM tettIsasAgarovamaTTiI devo samupajjissai / tao aNaMtaraM caittA mahAvidehe vAse sijjhihii" / vimalavAhaNe NaM bhaMte ! rAyA sumaMgaleNaM bhAsarAsIkae samANe kahiM uvavajjissai ? "goyamA ! ahesattamAe puDhavIe ukkosaTThiiyaMsi naragaMsi no raiyattAe uvavajjissai / tatto uvaTTittA maccho bhavissai / tattha satthavajjho dAhavakaMtIe kAlaM kiccA doccaM pi ahe sattAmAe ukkosaTTiI nArago uvavajjissai / tatto uvaTTittA duccaM pi ya macchao bhaveUNaM / satthahaochaTThAe tamAe puDhavIe gacchihii // 162 / / chaTThAo puDhavIo uvvaTTittANa itthiyA hohii / tattha vi ya satthavajjho gacchissai chaTThiyaM puNa vi // 164 // uvvaTTiUNa tatto houM doccaM pi itthiyatteNa / paMcamadhUmapabhAe hohii puDhavIe neraio // 165 // tatto AgaMtUNaM uragesuvavajjihI mahAvisesu / tattha vi ya satthavajjho doccaM pi ya paMcamaM jAhii // 166 / / puNa urago hoUNaM uvavajjissai cautthapuDhavIe / tatto sIho houM cautthiyaM puNa vi vaccihii // 167 // uvvaTTittA ya tao doccaM sIho bhavittu taccAe / gacchissai puDhavIe hohii pakkhI tao Ao // 168 // tattha vi satyeNa hao doccaM pi vi tacciyAe gacchihii / duiyaM pi bhaviya pakkhI gacchissai docca puDhavIe // 169 // tatto sarIsivesuM uvavajjiya puNa vi doccayaM jAhii / duiyaM sirIsivesuM houM paDhamAe gacchihii // 170 // 1. lA. 0ppajjihi // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 tatto uvvaTTittA sappo hoUNa mariya asa(ssa) NNI / houM puNo vi paDhamaM rayaNappahapuDhaviyaM jAhi // 171 // paDhamAo uvvaTTiya samuggapakkhIsu lomapakkhIsu / cammayapakkhIsu ya viyayapakkhimAI khahayaresuM // 172 // mariUNaM mariUNaM uvavajjissai tarhi tarhi ceva / satthahao dAheNaM aNegaso pAvakammeNaM // 173 // bhuparisappesu tao gohA - gohera - naulamAIsu / uraparisappesu tao ahi- ajagaramA cittesu // 174 // tatto cauppaesuM egakkhura- dukhura - gaMDipAe / saNaphayamAIsu tahA mariUNa aNegaso hohI // 175 // tatto ya jalayaresuM macchesuM kacchabhesumayaresuM / gAhesu suMsumAresu nakkacakkAiesuM ca // 176 cauridie tatto agarUvesu so bhaveUNaM / teiMdisu tatto [tatto] beiMdiesuM ca // 177 // yA savvANaM jAI aNegaso mao jAo / savvattha satthavajjho marihI dAheNa Dajjhato // 178 // tatto vaNassaIsuM pAeNaM kaDuyarukkhamAIsu / tatto ya vAukAiyabheesa aNegarUvesu // 179 // puNa ukAie iMgAlAIsu NegabhaMgesuM / puNa AukAiesuM ussaNNaM khAra - kaDusuM // 180 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH to puDhavikAiesuM pAeNaM kharavihANaThAesuM / satthahao savvattha vi mariUNa puNo puNo hohi // 182 // tatto rAyagihapure bAhiM khariyA bhavittu aiyA vA / satthahayA tattheva ya khariyA abbhaMtare hohii // 182 // tatto jaMbuddIve dIve bharahammi viMjhagirimUle / vibhelasaNNivese bhaTTakule dAriyA hohi // 183 // 1. lA pAeNaM vivihakharavihANesuM // 2. saM. vA.su. pure khariyA ya bhavittu to aIyA || Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH pattA ya jovvaNammI paDirUvavaraNa mAhaNeNa samaM / tIse ammA-piyaro pANi giNhAvaissaMti // 184 // sA niyapaiNo iTThA pANehiMto vi hohiI bAlA / guvviNiyA kulagehaM nijjaMtI Dajjhihi daveNaM // 185 // aggikumArasuresuM uvavajjissai, tao vi caviUNaM / maNu suvajjittA bujjhissai kevalaM bohiM // 186 // sAmaNNaM laddhUNaM virAhiUNaM ca dAhiNillesuM / asure suvavajjittA tao cuo mANuso hoi // 187 // mariuM puvvakameNaM nAgakumAresu dAhiNillesu / evaM maNuyaMtario dAhiNaasuresu savve // 188 // aggikumAravirahio uvavajjissai virAhiyavao ya / niyavihiyakammapariNaivaseNa gosAlagassa jio // 189 // tato maNuo houM sAmaNNaM pAliUNa paDhamammi / kappammi suro hohI tatto vi cuo puNo maNuo // 190 // avirAhiyasAmaNNo hohI devo saNakumArammi / eeva kameNaM gacchissai baMbhalogammi // 191 // evaM ceva ya sukne taha ANaya - AraNesu kappe / tatto maNuo houM jAhi savvaTTasiddhimma // 192 // tatto vi ya caviUNaM mahAvidehammi nAma vAsammi / uttamakulammi hohI kumArao devasamarUvo // 193 // nAmeNa daDhapaiNNo saMpatto jovvaNammi visaesuM / aramaMto gurumUle hohI samaNo samayapAvo // 194 // appuvvakhavagaseDhIkameNa pAvihii kevalaM nANaM / tatto daDhappaiNNo nAmeNaM kevalI hohI // 195 // aha kevalanANeNaM tIya'ddhaM appaNo viyANittA / melittu samaNasaMghaM bhaNihI evaM jahA 'bho bho ! // 196 // 1. lA. 'su uvajjittA // 55 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH etto aIyakAle Asi ahaM Isaro aNaMtammi / aggIyattho samaNo tattha ya AsAyaNaM vihiuM // 197 // jiNa-gaNaharatahapatteyabuddhamAINa NaMtasaMsAraM / bhamiuM maMkhaliputto ahayaM gosAlago jAo // 198 // tattha ya pamAyavasago paDaNIyattaM jiNassa kAUNa / haMtUNaM taha samaNe bhamio saMsArakaMtAraM // 199 // tA[iya ?] AyariyANaM hohiha tubbhe vi mA hu paDaNIyA / mA guNiguNahIlAe bhamihaha bhIme bhavAraNNe' // 200 // iya evaM soUNaM parisA saMvegamAgayA dhaNiyaM / 'icchaM' ti bhANiUNaM saMjAyA dhammakammarayA // 201 // bhayavaM pi daDhapaiNNo aNasaNavihiNA caittu taM dehaM / sAsayamaulamaNaMtaM gacchissai sivapayaM paramaM // 202 / / gosAlagapuvvabhavA mahAnisIhANusArao kahiyA / bhagavaiaNusAreNaM sesA u bhavA samakkhAyA // 203 // eso so gosAlo tumhANa samAsao samakkhAo / jo NaMtaM saMsAraM guNahIlAe paribbhamio // 204 // evaM guNahIlAe nAUNaM dAruNaM duhavivAgaM / vajjeha bhavvasattA guNANa hIlaM payatteNaM // 205 / / // gosAlakAkhyAnakaM samAptam // 36 / / idAnIM saGgamakAkhyAnakaM vyAkhyAyate ___ [37. saGgamakAkhyAnakam] atthi givvANapahANavimANabattIsasayasahassasaMkulo iha kaTThANuDheyaduvAlasavihatavovihANajiNavaMdaNa-'ccaNa-NhavaNAivivihasakkiriyAkalAvakaraNo vajjiyapaMcappayArA'NidiyavisayasuhasAgarovabhogo rUva-jovvaNa-lAvaNNa-vaNNa saMpaNNasaggaMgaNAsaNAhatiyasagaNasaMsevio samujjalaMtaloyaNadurAloyaphuliMgAulakarAlajAlAkalAvakavaliyaMvairinivahavajjAuhapahusamAhiTThio vajjidanIla-mahAnIla-kakke yaNa-pussarAyapaumarAyamaragayAIsolasaviharayaNarAsipasaraMtakiraNaniyarapaNAsiyabahalaMdhayArapasaro sohammo nAma kappo / tattha ya 1. lA. 'iselasiharasyaNa // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH aNegajoyaNasayasahassA''yAma - vittharasohammavaDisayamahAvimANamajjhabhAgasaMThiyasuviyaDasuhamma sabhAgabbhanivesiyasakkasIhAsaNasirovaviTTho paNamaMrtasayalasAmANiyatAyattisA''yarakkhapArisayalogapAlANIyANIyAhivaI paNayAbhiyogakibbisiyakirIDakoDiviyalaMtapAriyAyamAlomAliyacalaNavIDhasahAvihAo vimalA'vahiNANAvaloiyadAhiNaloyaddho sohammAhivaI jAva ciTThai tAva diTTho sirisiddhattharAyakulevimalanahayalAbhoyapayAsaNanimmalamayalaMchaNo devadANava-nariMdaviMdavaMdijjamANacaraNAraviMdadaMdo dhariyaduddharasavvaviraimahAbhAro puvvadukkayakammovattadussahaparIsahasahaNaparAyaNo egarAipaDimaTThio nivesiya- aMbakhujjayasarIro Isi pabbhArAgayarukkhapoggalAvalagganiccalIkayaloyaNo bhayavaM vaddhamANasAmI / taM ca daTThUNa bhattibbharucchalaMtasaMbhamavasasamuggayabahalaromaMcakaMcuo samuTThio sIhAsaNAo surrido / - kiraNajAlAvabaddhaiMdadhaNughAomuyaNANaMtaraM sattaTThapayAiM titthagarAbhimuhANugamaNaM viheUNa vihipuvvayasakkatthayabhaNaNANaMtarakayapaMcaMgayapaNivAo thoumADhatto, avi ya | amandAnandaniSyandabindusandohadAyaka ! bhavAbdhinipatajjantuhastAlamba ! namo'stu te // 1 // durvArAbhyantarArAtidUrArabdharaNAjire / jayazriyA parItAGga ! jinanAtha ! namo'stu te // 2 // protsarpaddIprakandarpasarpadarpapraNAzane / sadadhiSThAyakopetamantra ! nityaM namo'stu te // 3 // madAndhadveSamAtaGgakumbhasthalavidAraNe / dIprAMzudaMSTrAyuktA''syakaNThIrava ! namo'stu te // 4 // ajAtyaduSTadurdAntadUSIkAzvavimardane / dhairya-vIryasamAyuktahayamarda ! namo'stu te // 5 // mahAmohadrumaskandhanirmUlonmUlanakramaH / [he]prauDhonmattamAtaGgasamaprabha ! namo'stu te // 6 // ajJAnAndhajagajjantudRSTinirmalatA / satsAmagrIyutAtyarthaM mahAvaidya ! namo'stu te // 7 // 1. saM. vA.su. 'tasAmAdeg // 2. lA. 'laviuladeg // 3. lA. 'pabbhArapayarukkha // / 4. lA. 'NAzine // mUla. 2-8 57 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 karmavRkSamahAkacchakSAratvotpAdanakrame / lasajjvAlAkulAkIrNadAvAnala ! namo'stu te // 8 // apArAsArasaMsAradurgakAntAragocare / bhramatAM prANinAM cArusArthavAha ! namo'stu te // 9 // bhavyasaMsArisantAnapadmakhaNDaprabodhane / pracaNDAkhaNDamArtaNDamaNDalAbha ! namo'stu te // 10 // roga-zokamahAmeghavRndanirnAzamAruta / duHkhadAridryadurgAdrivajrapAta ! namo'stu te ! // 11 // akrodhA'mAna ! nirmAya lobhAbhiSvaGgavarjita ! / zvabhra-tiryaggatidvArakapATayabha ! namo'stu te // 12 // siddhAdhivAsasatsaudhaskandhamadhyAdhirohaNe / samasopAnasatpaGkte ! mahAvIrya ! namo'stu te // 13 // anantAbAdhasatsaukhyacakravAlavidhAyake / satsiddhilalanotsaGge baddhAbandha ! namo'stu te // 14 // sajalAmbhodhisaMzabdagambhIranibhRtadhvane / phullotpalasamazvAsaM nAtha ! nityaM namo'stu te // 15 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH niHzeSabhAvasadbhAvabhAsijJAnasudarzana ! / cArucAritrasampUrNakAyayaSTe ! namo'stu te // 16 // namrAkhaNDalasanmauligalanmAlAcitakrama ! / nara-vidyAdharAdhIzairabhiSThuta ! namo'stu te ||17|| kaste zakto guNAn stotuM bahvAyurapi mAnavaH / jihvAzatasameto'pi jaDadhIH kimu mAdRzaH ||18|| tathApi hrIM parityajya saMstutastvaM mayA jina ! / vidhehi muktisaukhyaM me kRtvA kAruNyamuttamam // 19 // evaM thoUNa samuTThio, niviTTho niyasiMhAsaNe / tao bhayavao guNagaNAvaloyaNuppannabhattivasaparavvaso bhaNiumADhatto, avi ya 1. saM. vA.su. phullotphullasadeg // 2. lA. stotuM parAyuM // 3. saM.vA.su. jaladhIH // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 'ahaha aho ! acchariyaM pecchaha tiyasA ! jiNo mahAvIro / jaM egarAiyAe ciTThai ainiccalo jhANe // 20 // jai laggaMti suriMdA asesasura sennaparivuDA kahavi / tilatusamittaM pi jiNo cAlijjai neya jhANAo // 21 // jai vA vihu asuravaI nara - vijjAharapahU vi jai kahavi / cAlaMti taha vi na calai bhayavaM saddhammajhANAo // 22 // ahavA jai telukkaM savvaM miliUNa kahavi cAlei / tahavihu na calai bhayavaM nikkaMpo siddhikhettaM va' // 23 // taM suravaiNo vayaNaM soUNaM bhattinibbharaMgassa / iMdasamANayariddhI saMgamaya kkho suro tattha ||24|| micchattamohiyamaNo pAvo aighoraroddapariNAmo / citei paDiniviTTho 'iMdo rAgeNa ullavai // 25 // ki mANusametaM pahu tiyasA vi na khobhiuM samattha tti / tA sacvaM jaM pahuNo niyaicchAe payaMpaMti' // 26 // iya ciMtiUNa eso jaMpai tiyasANa majjhayArammi | 'bho bho pecchaha iMdo aghaDaMtaM bhaNai rAgAo ||27|| telukkaM asamatthaM ti pehae jassa cAlaNaM kAuM / ajjeva pAsaha imaM mama vasagaM bhaTThajogatavaM' // 28 // iya bhaNiUNaM eso samAgao bhayavao samIvammi / tArisajogasamaggaM daddhuM vIraM tao kuvio // 29 // muMcai dhUlIvarisaM teNaM AnAsiyaM samoho / 'khubhio na va ?' tti joyai vibhaMganANeNa so duTTho // 30 // pAsai chajjIvahiyaM jhAyaMtaM jiNavaraM tao ruTTho / muMcai pivIliyAo sutikkhatuMDAo ghorAo // 31 // tArha va sirivIrajiNo cAlaNisariso tao viNimmavio / jA na vi khubhio tatto use so viuvvei ||32|| 1. saM. vA.su. 'rasiddhapa / 59 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH uNholAo tatto ca vajjatuMDAo so pakappei / tAhiM vi akkhuhiyamaNaM nAUNaM vicchue muyai // 33 // tatto accuggavise viuvvaI dIhare mahAbhuyage / daDhanAgapAsabaddhaM kAUNa DasaMti te dehaM // 34 // avahariya te vi tatto naule aitikkhadaMsaNe kuNai / tatto ya mUsae puNa viuruvvai aTThame eso // 35 // khaMDAI toDittA khayAi siMcaMti niyayamutteNaM / / tehiM vi jA na vi calio viuruvvai karivaraM tatto // 36 // suMDAdaMDeNeso ghettuM uvvihai dUramAgAsaM / dasaNehiM puNa paDicchai lolai dharaNIe pAehi // 37 // evaM hatthiNiyA vi hu cUrai sA suMDaehiM daMtehiM / tattha vi akkhuhiryamaNaM daTTa pisAyaM viuvvei // 38 // calaNaMgulisuppanahaM loDhayasamasarisasavvaaMguliyaM / nIsAhatullacalaNaM aidIharatAlajaMghAlaM // 39 // vitthiNNavaMkayakaDiM uTTiyakapparasamANagurupoTeM / kUvayakhaMbhayabAhaM mehavammasamANakarajuyalaM // 40 // ghANayalaTThikaraMgulisuppanahaM viyarDaMbhuggavacchayalaM / aidIhaphAladaMtaM laMboTuM cibiDanAsaggaM // 41 // rasalolavayaNaniggayadIharalaMbaMtajuyalajIhAlaM / AUsiyagaMDayalaM rattacchaM dIhadADhiyayaM // 42 // guDuhayabhuMbhala (ya)siraM ghADubbhaDavisamatuMDabhAlayalaM / AyAramettasabalaM huyavahajAlAvalIkesaM // 43 // jalabhariyamehavaNNaM karayalaparikaliyakattiyakarAlaM / navaukkattiyasaruhiragalaMtagayakattiparihANaM // 44 // 1. lA. 'hariyA te vi tao nadeg // 2. saM.vA.su. uvvahai // 3. lA. "yamaNaM duTupi // 4. lA. "sacaraNaaM // 5. lA. rupeDheM / / 6. saM.vA.su. mahacamma // 7. lA. ubhagga // 8. lA. 'nAsAyaM // 9. saM.vA.su. 'kAriya || Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH nayaNa-muha-pucchasaMjuyaaibhIsaNavagghacammauvarillaM / / narasira-naula-sirIsevamAlAkayauttarAsaMgaM // 45 // aTTahAsabhIsaNamuhakuharaviNitasihiphuliMgohaM / apphoDitaM sahasA viuruvvai bhImaveyAlaM // 46 // teNa vi jA na vi bhIo tAva viuvvei ghoravagdhaM tu / so tikkhanakkha-dADhAhiM phADae sAmiNo dehaM // 47 // taM saMharitu tatto siddhatthanariMdasaMtiyaM rUvaM / .. viuvviuM payaMpai aikaluNapalAvasaddehiM // 48 // 'hA putta ! kahamaNAho ahayaM vuDDattaNammi te mukko ! / hohAmi ao puttaya ! pAlehi ya jAva jIvAmi // 49 // tuha bhAuNA vinikkAliUNa ahayaM gihAo parimukko / tA kAuM piibhatti pacchA uggaM tavaM kuNasu' // 50 // evaM ceva payaMpai tisalArUveNa so suro kaluNaM / mAyApavaMcaniuNo khobhatthaM kUrapariNAmo // 51 // bhayavaM pi devamAyaM jANaMto na vi kahaMpi vicalei / avicaliyammi jiNiMde saMharaI te tao pAvo // 52 // viuruvvai to siNNaM naranAhasamaNNiyaM aparimeyaM / AvAsai causuM pi vi disAsu taM bhagavao pAse // 53 // tatto naravaisUo maMgAle jAva kahavi no lahai / tAva caDAvai caruyaM paramesarapAyauvarimmi // 54 // pajjAlai so jalaNaM jahA u DajhaMti sAmiNo paayaa| teNa vi akkhubhiyassA viuruvvai pakkaNasarUvaM // 55 // so pakkhipaMjarAI olayai jiNiMdakaNNabAhAsu / te vajjatuMDapakkhI toDaMti sarIrakhaMDAiM // 56 // siMcaMti kAiyAe tayaM pi saMhariya muyai kharavAyaM / sakkara-vekkarapauraM tatto vi kalaMkalIvAyaM // 57 // 1. lA. sirIsiva // 2. lA. sabhImaM muha // 3. saM.vA.su. ruvviyaM pa // 4. lA. yamUlammi // 5. lA. yassa vi viu // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH pADei maMdaraM pi hu jo sahasA teNa to jiNo vIro / cakkA''iddho vva khaNaM bhamADio, taM pi saMhariuM // 58 // jA na vi calai kahipi vi tA kuddho vhvinnicchiymiio| tA NeyalohamArehiM nimmiyaM muyai gurucakkaM // 59 // cUrei maMdaraM pi hu jaM taM paDiyaM jiNidasIsamma / thANu vva teNa khutto jANupamANaM dharaNivaDhe // 60 // teNA'vi ya jA na mao aNukUlaM tA karei uvasaggaM / viuruvvai chappi uU samakAlaM tattha avayarie // 61 / / ANevi devinivahaM siMgArAgAracAruvesadharaM / paMcappayAravisayANa sAhaNaM kuNai savvaM pi // 62 // tAva ya suravilayAhiM vilAsaguNaghaDaNaniggayA sahasA / jayaguruNo kusumasara vva pesiyA diTThivicchohA // 63 // kAe vi cheDio kusumsttbhmerolimuhldhmmillo| kuNai vva bhuvaNaguruNo saMgamasuhapatthaNA'vaNaiM // 64 // daDhabaMdhaM pi hu choDevikAvi saMjamai puNaravi kaDillaM / saralaMgulivillahale vihuNai karapallave kAvi // 65 // komalamuNAlavellahalavibbhamillAhiM bAhulaiyAhi / mayaNarasanibbharaMgI kAvihu moTTAiyaM kuNai // 66 // lhasiouvarillaaMsuyasaMThavaNamiseNa kAvi daMsei / uttuMganibiDacakkalamaNoharaM thorathaNavaDhe // 67 // kAvi viyaMbhai kAvi hu pulaijjai kAvi vevai sayaNhaM / dIhuNhamukkanIsAsanibbharaM kAvi nIsasai // 68|| iya evamAibahuvihaviyAkhasanibbharAo devIo / akkhubhiyaM daNaM evaM jaMpaMti jiNaiMdaM // 69 // 'sAmiya ! kuNa kAruNNaM dINANamhANa kAmataviyAI / aMgAI niyayasaMgamaabhayaraseNaM samolhavasu // 70 // 1. lA. teNa vi ya jAva na mao // 2. lA. 'marAli // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kiMvA vi hu aNukaMpaM na kuNasi ramiyavvaparicaeNa'mhu / mayaNAurANa nikkiva ! muNasi cciya jhUriyavvAiM // 71 // ko lahai suhaya ! surasuMdarINa telokkadullahaM surayaM / tattha vi kiM nikhekkho amha apuNNehiM saMjAo ? // 72 // acchau tA vivihavilAsahAsarasabhAvanibbharaM pemmaM / sAmaNNAe diTThIeM suhaya ! kiM no paloesi ? // 73 // je tuha maNammi maue vi sAyayA mayarakeuNo bhaggo / te ceya mANakaDhiNa'mha kahaNu bhidaMti suhaya ! maNaM ? |74|| ahavA aNNasuhAsaMgarAyarasie jaNammi aNurAo / jaM kIrai taM jAyai araNNaruiyassa sAriccho' // 75 // iya jagaguruNo mayaNAurANa surasuMdarINa bhaNiyAI / siddhisuhasaMgamussuyamaNassa cittaM na rAmiti // 76 // evaM ca tAsiM gIeNa neya, na ya mahurataMtisaddeNa / karaNaMgahAraruireNa maNahareNaM, na naTTeNaM // 77 // na ya hAvabhAvavibbhamavilAsabibboyavivihaceTThAhiM / na ya niuNajaMpiehiM ya khuhiyaM jagabaMdhuNo cittaM // 78 // taM nAUNaM tiyaso daMseUNaM samuggayaM sUraM / hiMDaMtaM ca jaNavayaM jaMpai devajjaya ! tumaM pi // 79 // , kiM ajja vi iha ciTThasi ? hiMDai savvo vi jaNavao jeNa bhayavaM pi ya suramAyaM jANaMto ciTThai taheva // 80 // iya aNukUluvasaggo vIsaimo esa teNa nimmavio / evaM rayaNI kayA ghorA vIsaM ca uvasaggA // 8 // taha vi hu chajjIvahiyaM jhAyai bhayavaM jiNesaro viiro| ohIe taM nAuM paosamahiyaM suro vahai // 82 // ciMtai ya paDiniviTTho kallaM kAhAmi kuNai taha ceva / evaM jA chammAsA niraMtaraM kuNai uvasagge // 83 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tattha ye chammAsatavo ukkiTTho jiNavarassa saMjAo / pajjate vi ya saMto niviNNo jaMpae evaM // 84 // 'tubbhe saccapaiNNA bhaTThapaiNNo ahaM puNo jaao| tA demi sagga-mokkhe aNNaM vA bhaNaha jaMruiyaM // 85 // jeNa payacchAmi tayaM' taha vi na jaMpei jiNavaro vIro / 'vaccaha hiMDaha na karemi kiMpi' puNa bhaNai so tiyaso // 86 // bhayavaM pi bhaNai 'itthaM nAhaM kassA'vi haMta vattavvo' / evaM bhaNio devo savilakkho gayamuhacchAo // 87 // uppaio gayaNatalaM tamAladalasAmalaM khaNaddheNa / / vaccaMto ya kameNaM patto sohammakappammi // 88 // etto ya tattha devA uvarayanADaya-muyaMga-gIyaravA / chammAsaM jAva ThiyA aidAruNadukkhasaMtattA // 89 // evaM dukkhAsaNasaMThiyANa devANa devisahiyANaM / so saMgamao devo saMpatto suravaisahAe // 10 // daTThaNa tayaM iMtaM parammuho ThAi jhatti suranAho / jaMpai bho bho devA ! nisuNaha maha avahiyA vayaNaM // 91 // 'eeNaM pAveNaM na kayA amhANa cittarakkhA vi / tumha vi na kayA lajjA dhammo dUreNa pammukko // 12 // bhayavaM telokkagurU imeNa AsAio aNajjeNa / tA amhANa imeNaM tilatusamettaM pi no kajja' // 93 // iya vottUNaM iMdo huMkAraM muyai teNa to tassa / khaDahaDiya varavimANaM pattaM merussa cUlAe // 9 // taM uttaraveuvviyavimANamaha maMdarassa cUlAe / Thohii ayaraM ikkaM jaM sesaM AuyaM tattha // 15 // tapparivAro vi samaM vaccaMto teNa to suriMdeNaM / devIo mottUNaM seso paDisehio savvo // 16 // 1. lA. ThAhI adeg // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tattha ya sAgaramegaM avasesaM bhuMjiUNa so tatto / bhamihI cuosamANo aNorapAre bhave bhIme // 97 / / jaM titthayaraguNANaM teNa abhavveNa hIlaNA vihiyA / teNa aNaMtANaMtaM aNubhavihI dAruNaM dukkhaM // 98 // suyireNa vi kAleNaM na ya so pAvihii siddhivarasokkhaM / jeNa abhavvo pAvo pAvamaI ghorapariNAmo // 19 // saMsAriyaM pi sokkhaM javamettaM pi hu na tassa kira hohI / kAlamaNaMtaM jAva u kayA jiNAsAyaNA jamhA // 100 // iya eso saMgamao kahio tubbhaM guNANa hIlAe / jo bhamihI saMsAraM, tamhA guNahIlaNaM cayaha // 101 // // saGgamakAkhyAnakaM samAptam // 37 // pUrvoktamevA'rthaM nigamayan kRtyazeSamAhaguNavaMtINa to hIlaM nikhisaM ca vajjae / nivArijja jahAthAmaM dussIlA pAvakAriNo // 129 // guNavatInAM pUrvoktaprakAreNa guNayuktAnAm, tasmAt hIlAm avajJArUpAm, nindAM= 'dhigetAH zaucAdivarjitAH' ityevamprakArAma, khisAM= "dhig muNDitAH' ityevambhaNanasvabhAvAm, varjayet pariharet / tatazca nivArayet niSedhayet [yathAsthAmaM yathAzakti ?], duHzIlA:= duHsvabhAvA dyUtakarAdayaH, pApakAriNaH =zIlabhaGgAdipAtakavidhAyina iti zlokArthaH // 129 // idAnIM samastaprakaraNopasaMhAramupadezasarvasvaM ca vRttenA''ha mahavvayA mUlaguNAvisuddhA, piMDavvisohIpabhiI vihANaM / kAlociyaM dukkarakAriyANaM, ajjANa kujjAvaranijjaraM ti // 130 // mahAvratAni=prANAtipAtaviramaNAdIni rAtribhojanaviramaNaparyavasAnAni, mUlaguNAni mUlaguNatvena prasiddhAni, vizuddhAnikalaGkarahitatvAnnirmalAni / prAkRtatvAt puMliGganirdezaH / tathA piNDavizuddhiprabhRti=piNDavizuddhayAdi, tatra piNDavizuddhirdvicatvAriMzaddoSavizuddhapiNDAdigrahastatprabhRti tadAdi, 1. tA. ti // 130 // saMjaINaM ti paMcamaM // mUla. 2-9 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH piMDavisohI samiI, bhAvaNa paDimA ya iMdiyaniroho / paDilehaNa guttIo abhiggahA ceva karaNaM tu // 343 // (ogha. ni. bhAgA. 3) ityevaMrUpaM vidhAnaM kurvatInAmiti zeSaH, kAlocitaM duHSamAkAlayogyaM kRtyamiti bhAvaH, duSkarakArikANAM= jaghanyakAle'pyevaMvidhaduSkarasadanuSThAnakArikANAm, AryANAM= sAdhvInAM kuryAt vidadhyAt, varanijjaraM pradhAnaM nirjarAhetuH, iti:=prakaraNaparisamAptAviti vRttArthaH // 130 // zrIdevacandrAcAryaviracite mUlazuddhivivaraNe sAdhvIsthAnakaM paJcamaM samAptam / [ zrAvakakRtyAkhyaM SaSThasthAnakam] vyAkhyAtaM paJcamaM sthAnakam / tadanantaraM SaSThamArabhyate / asya ca pUrveNa sahA'yamabhisambandhaH-pUrvatra sAdhvIkRtyamuktam tatra saGghamadhye sAdhvInAmanantaraM zrAvakA uktAH, atastatsthAnakama, tasya cA''disUtramidam titthesarANaM bahumANa-bhattI sattIe sattANa dayA virAgo / / samANadhammANa ya vacchalattaM jiNAgame sAramudAharaMti // 131 // tIrthezvarANAM tIrthAdhipatInAm; tatra tIryate'nena saMsArasAgara iti tIrthaM caturvidhazrIzramaNasaGgharUpaM prathamagaNadhararUpaM vA, uktaM ca "titthaM cAuvaNNo samaNasaMgho paDhamagaNaharo vA' atasteSAm 'bahumANabhatti'tti bahumAna-bhaktI=AntaraprIti-bAhyakriyArUpe, 'sattIe' tti zaktyA, sattvAnAM=prANinAm, dayA rakSaNabuddhiH, virAgaH=nirabhiSvaGgatA, cakArasya vyavahitasambandhAt samAnadharmavAtsalyaM ca sArmikavatsalatA ca, jinAgame=arhatsiddhAnte, sAraM=pradhAnamaH etadeva pUrvoditaM sarvadharmAnuSThAnasAramiti -bhAvaH, udAharanti=kathayantIti vRttArthaH // 131 // .. yasmAdevaM tasmAt sAdharmikaprItau yatitavyamiti, ata AhajiNANaM maNNamANeNamudAramaNasA tao / sAhammiyANa vacchallaM kAyavvaM pItinibbharaM // 132 // jinAjJAM tIrthakarAdezam, manyamAnena evametaditi pratipadyamAnena, udAramanasA= vistIrNacittena, tataH = tasmAt, sArmikANAM = samAnadharmikANAm, vAtsalyaM = bhojanAdidAnapratipattiH kartavyaM = vidheyam, prItinirbharam = AntarabahumAnasaMyuktamiti zlokArthaH // 132 // - Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH yaH kazcideteSvapi mandasneho lakSyate sa kathambhUto jJeyaH ? ityata AhakimaNNANeNa so aMdho ? kiM mohavisaghArio ? / kiM sammatte vi saMdeho, maMdaneho imesu jo // 133 // 'kim' iti prazne, ajJAnena=ajJatayA, 'sa'iti yo mandasnehaH, andhaH cakSuvikalaH, kiMmohaviSayaghArita:=mohanIyagaralavyAtaH, kiM samyaktve'pi sandehaH=darzane'pi sandigdhatA, yata uktam sAhammii ghari Ai yai, jAsu na vaTTai nehu / tasu jANejjasu nIsuiNi, sammatti vi saMdehu // 344 // yaH kiM ? yo mandasnehaH alpaprItiH, imeSu eteSu sArmikeSviti sambadhyata iti zlokArthaH // 133 // kimityatigauravaM teSu pratipAdyate ? ityata Aha gattaM puttAya mittA ya baMdhavA baMdhaNaM dhaNaM / dArA vi doggaiM deMti, saMdhAro dhammabaMdhavA // 134 // 'gattaM' ti gartaH= avaTaH, prAkRtatvAlliGgavyatyayaH, putrAzca= sutAH, mitrANi ca=suhRdaH, cakArasya vyavahitasambandhAd, bAndhavAzca sahodarAH, prathama cakArazca zeSasvajanasaMsUcanArthaH, bandhanaM saMyamanaM, dhanaM dravyam / yadvA gAtraM zarIraM bandhanamityatra sambadhyate / dArA api= kalatrANyapi, durgati=kugatim dadati= prayacchanti, ataH saMdhAraH =sandhIraNaM dharmabAndhavAH sAdhArmikA iti zlokArthaH // 134 // kasmAddharmabAndhavAH sandhIraNaM bhavantiM ? ityata AhadhammabaMdhUNa suddhANaM saMbaMdheNaM tu je guNA / duggaIo niraMbhaMti, dhuvaM te diti suggaiM // 135 // dharmabandhUnAM= dharmabhrAtRNAm, zuddhAnAM niravadyAnAm, sambandhena samparkeNa, tuzabdAdanumodanakaraNAdiparigrahaH, ye guNAH=jJAnAdayaH, durgatI: naraka-tiryak-kumAnuSakudevatvarUpAH, nirumbhanti=nirundhanti, dhruvaM nizcitam, te pUrvoktAH, dadati sugati= sumAnuSatva-sudevatva-siddhirUpAmiti zlokArthaH // 135 // yasmAdevaM tasmAt 1. tA. so aNNANeNa kiM aMdho ? / / 2. tA. jaM // 3. lA. 'nasambandhanArthaH / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH viddhi-vaddhAvaNAIsu saMbhare nehanibbharaM / sammANejjA jahAjoggaM, vatthaM taMbolamAiNA // 136 // vRddhi-vardhanAdiSu tatra vRddhiH vivAhAdikA, vardhanaM putraprasavAdikam AdizabdAta zeSotsavaparigrahaH, 'saMbhare' tti smaret, snehanirbhara bandhuprItyA, smRtvA ca sanmAnayeta = pUjayet, yathAyogyaM = yathArham, vastra-tAmbUlAdinA; makAro'lAkSaNika iti zlokArthaH // 136 // dravyakRtyakaraNamabhidhAya sAmprataM bhAvakRtyakaraNamAhasuttaM sammaM paDhaMtANaM vihANeNa ya vAyaNA / . sutta'tthANaM payatthANaM, dhammakajjANa pucchaNA // 137 // sUtra prakaraNAdikam, samyak bhAvapradhAnatayA, paThatAm=adhIyAnAnAm, vidhAnena ca vAcanA=paripATIdAnam caH pUraNe, sUtrA'rthayoH=vAcya-vAcakayoH, padArthAnAM jIvA'jIvAdInAm dharmakAryANAM=dharmaprayojanAnAM caityavandanAdInAm, pracchanA=pRcchA 'kIdRzamidaM sUtram ? kIdRgvA'syA'rthaH ? kIdRzo'yaM padArthaH ? kiM nirvahatIdaM dharmaprayojanam ? ityevaM sAdharmikaH jijJAsAparIkSAnirvAhaNArthaM praSTavya iti zlokArthaH // 137 / / tathA - pariyaTTaNA-'NupehAo jahAsattIe kArae / tahA dhammakahA kujjA saMvegAI jahA jaNe // 138 // parAvartanAnuprekSe =guNanikA-cintanike, yathAzakti (ktyA)= yathAsAmarthena, kArayet=vidhApayet / tathA dharmakathAH kuryAt yathA saMvegAdayo janyante=utpAdyante, zaktau satyAmiti zlokArthaH // 138 // kiJca-. bhAvaNAe pahANAe dhammaTThANaM viyArae / bahussuyasayAsAo visae saMpahArae // 139 // bhAvanayA=antarvAsanayA, pradhAnayA sarvotkRSTayA, dharmasthAnaM= dharmaprayojanam, vicArayet ='kimetadevamanyathA vA ? iti, vicArayatAM ca yadi sandeho bhavati tato bahuzrutasakAzAt viziSTAgamavedipAzrthAt, viSaye sthAne, sampradhArayed vyavasthApayediti zlokArthaH // 139 // anyacca 1. lA. bhAvanayA // 2. lA. 'dRzNupe // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH pAvayaNammi niggaMthe tahA sammaM thirAvae / jahA sakkA na khobheuM devehiM dANavehiM vA // 140 // pravacane= zAsane, nairgranthe = arhatsambandhini, tathA = tenaiva prakAreNa, samyag =yathAvasthitatayA 'esaNaM devANuppiyA ! niggaMthe pAvayaNe aTThe ayaM paramaTThe, sese aNaTTe' ityAdi bhagavatIprabhRtisiddhAntavAkyasmAraNataH sthirIkuryAt / kathaM yathA na zakyate = na pAryate, kSobhayituM devaiH = vaimAnikaiH, dAnavaizca = bhavanapatibhiH cakArAccheSadevairvidyAdharAdibhizceti zlokArthaH // 140 // tathA tadyathA piyANamaNukUlANamabbhatthANaM bhave bhave / logAgamaviruddhANaM sevaNAra nivAraNA // 141 // priyANAm = abhISTAnAm, anukUlAnAM = manobhirucitAnAm, abhyastAnAM = bhUyo bhUyo'nuSThitAnAm bhave bhave = janmani janmani, lokAgamaviruddhAnAM = janapravAhasiddhAntadUSitAnAm, sevanAyAH = abhyAsasya, nivAraNaM = niSedhanaM yathA - idamidaM ca lokasiddhAntagarhitaM tasmAnmA kArSIH, iti zlokArthaH // 141 // anyacca 69 dhammANuTThANamaggammi hie loyANa doha vi / pamAyakammadoseNaM sIyaMtANaM tu coyaNA // 142 // dharmAnuSThAnamArge = dharmakRtyapaMthi, hite = anukUle, lokayordvayoH = ihaloka - paralokayoH, pramAdakarmadoSeNa = dharmazaithilyajanitamaladuSTatayA, sIdatAM = zithilabhAvamanubhavatAm, codanA = preraNA, kartavyeti zeSaH, sAdharmikANAmiti sarvatra yojanIyamiti zlokArthaH // 142 // pramAdasvarUpaM preraNAM ca zlokadvAdazakena sUtrakRt pratipAdayati mAo ya muNidehiM bhaNio aTThayao / aNNANaM saMsao ceva- micchAnANaM taheva ya // 143 // godososaIbhaMso dhammammi ya aNAyaro | jogANaM duppaNIhANaM aTThahA vajjiyavvao || 144 // pramAdazca munIndraiH=tIrthakRdgaNadharaiH, bhaNitaH = pratipAditaH, aSTabhedaH = aSTaprakAraH, ajJAnam=ajJatA; samastadoSanidhAnaM caitad uktaM ca Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 yataH ajJAnaM khalu kaSTaM krodhAdibhyo'pi sarvadoSebhyaH / arthaM hitamahitaM vA na vetti yenA''hato lokaH // 345 // aNNANaMdho jIvo jattha bhayaM tattha maggae ThANaM / ariMga kIDa-payaMgA paDaMti aNNANadoseNa // 346 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: 'saMsao' sandehaH kimetadevamanyathA vA ? iti saMzItiH, eSo'pyanarthakRt, yataH saMdehAo aNicchiyamaiNo no kiMci sijjhae kajjaM / saMsayamicchattaM ciya jAyai, tamhA na kAyavvo // 347 // cevazabdaH sUkSma-bAdarasaMzayabheda sUcanArthaH, mithyAjJAnaM = viparItajJAnam, tathaiva ca = tenaiva prakAreNaitadapi na bhavyam, tathAhi vivarIyaM nANAo payaTTamANo u pAvae'NatthaM / jaha marumarIiyAe nIratthaM dhAvamANo u || 348 // // 143 // rAgaH =abhiSvaGga : dveSaH = aprItilakSaNaH, saMsArapradhAnahetU cemau, tathA''ha rAga-ddosehiM jio hiMDai saMsArasAyaramapAraM / dUraMdUreNa tao parihariyavvA suha'tthIhiM // 349 // smRtibhraMzaH = vismaraNazIlatA; doSAya cA'sau yataH - vIsarai jassa kahiyaM dhammaM kammaM narasya so kaha Nu / sAhissai paramatthaM visiTThamaivajjio'hanno ? // 350 // dharme cA'nAdaraH = anudyamaH, so'pi na bhadrakaH, yataHihaloiyaM pi kajjaM na hoi phalayaM aNAyarakayaM tu / no kAyavvo tamhA visesao'NAyaro dhamme // 351 // yogAnAM=mano-vAk-kAyAnAm, duHpraNidhAnaM duSTatAkaraNam tadapi na vidheyam, = maNa-vaya- kAyANaM puNa duppaNihANaM karei jo mUDho / so nivaDai saMsAre sudhammakammAphalattAo // 352 // aSTadhA = aSTavidhAnena ca, mithyAtvA 'virati pramAda - kaSAya- duSTayogAH karmabandhahetavaH pratyuktAstathA cA'jJAna- saMzaya - mithyAjJAnairmithyAtvam, rAgeNA'viratiH, dveSeNa kaSAyAH, smRtibhraMza-dharmAnAdarAbhyAM pramAdaH, yogaduH praNidhAnena duSTayogAH tasmAdvarNyaH = vivarjanIya iti Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH zlokArthaH // 144 // tathA cavaraM hAlAhalaM pIyaM, varaM bhuttaM mahAvisaM / varaM tAlauDaM khaddhaM, varaM aggIpavesaNaM // 145 / / sugamazcA'yam, kevalaM hAlAhalaM dravaviSam, mahAviSaM tu kavalakhAdyam, tAlapuTaM tu yat tilatuSatribhAgamAtramapi tAlAdAnamAtrakAlenA'pi jihvAgre dattaM prANAnapaharati // 145 / / tathA - varaM sattUrhi saMvAso, varaM sappehiM kIliyaM / khaNaM pi na khamaM kAuM, pamAo bhavacArae // 146 / / sugamam, paraM kSaNamapi= alpakAlamapi, na kSama=na yuktaM pramAdaH kartum, bhavacArake=bhavaguptigRhe // 146 / / ekkammi ceva jammammi mArayaM ti visAiNo / pamAeNaM aNaMtANi dukkhANi maraNANi ya // 147 // spaSTaH // 147 // pamAeNaM mahAghoraM pAyAlaM jAva sattamaM / paDaMti visayA''sattA baMbhadattAiNo jahA // 148 // vyaktaH, kintu mahAghoraM mahArodram, yata uktam "niccaMdhayAratamasA vavagayagahanakkhattacaMdatAragA mahAghoraMdhayArA pUya-vasA-maMsameyakaddamaciliccilA virasA dubbhigaMdhA uttAsaNAya" ityAdi / pAtAlaM saptamaM saptamanarakapRthvIm, brahmadattAdayaH=dvAdazamacakravartiprabhRtayaH AdizabdAt caNDaputraprabhRtayo gRhyante, yathA yadvadityakSarArthaH // 148 // bhAvArthastu kathAnakagamyaH / tatra brahmadattacaritaM tAvadAkhyAyate - [38. brahmadattAkhyAnakam] atthi gayaNaggalaggadevakulabhavaNatoraNamAlAlaMkiyaM alaMkiyAsesanara-nArIjaNasaMghAyaM saMghAyaTThiyago-mahisipasusamAulaM samAula desaMtarAgayavaNiyajaNasamANiyavivihapaNiyaM sAgeyaM nAma nayaraM ti / 1. sa.vA.su. mAraiMti // 2. lA. 'kapRthivIm // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tattha udiNNasamAulaseNo seNAkhaMDiyariubhaDamANo / mANAvajjiyaguruyaNacaraNo caraNavasIkayadujjayakaraNo // 1 // karaNasamAgayanANayasAro sArasudaMsaNakayasuhavAro / vAraMteuramuhajiyacaMdo caMdavarDisaya nAma nariMdo // 2 // tassa ya sayalaguNagaNasamAuttagatto muNicaMdo nAma putto / so ya uvarae piyarammi rajjaM paripAliUNa nikkhaMto sugurusamIve / aNNayA ya gurUhiM saha vaccaMto desaMtaraM bhikkhaTThA paviTTho ettha gAme / gahiya pANa- bhatto ya jAva niggacchai tAva bholio satthassa paviTTho mahADaviM / tattha ya saMjAyacauvvihAhAratirattovavAseNaM laMghiyA aDavI / tao nirasaNo tti pahaparikhINo tti sUrAvayavaparikilAmio tti nivaDio egattha tarucchAyAe nivaDaMto ya diTTho cauhiM govehiM, 'avvo ! mANusaM kiMpi nivaDiyaM' ti karuNAe dhAviUNa samAsAsio pAogiya [da] hitakka- vANieNaM, nIo ya niyagoulaM / bhuttAvasANe ya bhayavayA kAUNaM dhammadesaNA cattAri vi pavvAviyA / tANa majjhAo duve 'aho ! sohaNo dhammo paraM malamaliNasarIrattaNao asui' tti duguMchaM kAUNa gayA devalogaM / tao cuyA samANA dasaNe jaNavae vasaMtapure saMDillassa mAhaNassa jasamaIe dAsIe teNeva mAhaNeNaM puttA jAyA / te ya aNNayA kayAi parivaDDhiyasarIrA gayA niyakhettarakkhaNatthaM / rayaNIe tattheva vaDapAyavassa heTuo pasuttA / rayaNIe ya vaDakoTTaraviNiggraeNa Dakko ekko bhuyaMgameNa bIo ya bhuyaMgamovalaMbhanimittamio tao paribbhamaMto Dakko teNevA'hiNA / akayapaDiyArA ya mariUNa uppaNNA kAliMjaranage egAe migIe uyarammi jamalattAe / jAyA kAlakkameNa / jovvaNatthA ya pIIe egattha ramamANA egeNaM vAhajuvANaeNaM ekkasarappahAreNa viNivAiyA samANA mayA gaMgAtIrAe egAe rAyahaMsIe uyarammi haMsattAe uvavaNNA / tattha vi egatthaM ceva pIIe ramamANA pAsiyA egeNaM jAlieNaM gahiUNa, kaMdharaM valiUNa viNivAiyAsamANA vANArasIe mahAnayarIe mahAdhaNasamiddhassa bhUyadiNNAhihANassa pANAhivaiNo bhAriyAe kucchisi puttattAe uvavaNNA / jAyA kAlakkameNaM / citta-saMbhUya tti paTTiyAI nAmAI vaGkaMti rUyAiguNehiM / etto ya saMkharAyA nAmeNaM atthi tIe nayarIe / tassa vi buddhipahANo maMtI nAmeNa namu itti ||3|| so aNNayA kaMyAI cukko aMteurammi rAyassa / to pacchaNNo vajjho samappio bhUyadiNNassa // 4 // 1. lA. 'o niyadIyaDatakka // 2. lA. teNAhiNA // 3 lA 'Na samupya // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH pANeNa vi so bhaNio 'jai me pADhesi puttage do vi / bhUmigihe pacchaNNaM jIyaM rakkhemi to tujjha // 5 // maMtI vi jIviyaTThI paDivajjiya tassa teM tahA vayaNaM / pADhei do vi putte jAva kalApAragA jAyA ||6|| aha tammi tANa mAyA aNuratA bhuMjae paidiNaM so / taM havi bhUyadiNNo jANittA citae evaM // 7 // 'siddhaM tA maha kajjaM jeNa kumArA kalAsu nimmAyA / pAvo u imo duTTho cukko maha bhuMjae bhajjaM // 8 // tA saMpai mAremI rAyAeso vihoi jeNa kao' / tavvahekayapariNAmo ciTThai samayaM nirUveMto // 9 // taM kumarA nAUNaM 'eso amhANa kila uvajjhAo' / iya ciMtiya egaMte Thiyassa sAhiti se kajjaM // 10 // maMtI vi maraNabhIo pacchaNNaM ceva tANa samaeNaM / niggaMtUNa palANo saMpatto hatthiNAyapuraM // 11 // tarhi ca paNamaMtabattIsamaulibaddhasAmaMtasahassasiromAlo mAliyacalaNajuyalo chakkhaMDabharahAhivo saNakumAracakkI parivasai teNa ya namuibuddhimAhapparaMjieNaM ThAvio maMtipae / 73 io ya te citta-saMbhUyA mAyaMgadArayA uktiTTharUya- jovvaNa- kalAkosallayAiguNehiM pattA paraM siddhi / aNNayA ya samAgao sayalanara-nArIjaNakAmukkoyakArao vivihasiMgArapayAraphArataruNajaNakIlArasavisesuvajjhAo vasaMtamAso / tattha ya kIliuM payatto samatthataruNasattho, avi ya cUyaparAyarattakalakoilakalayalarAvarammae, kayakaMdappadappavasakAmiNikAmuyaramaNanammae / viyasiyakusumaluddhaphullaMghayakayajhaMkAratANae, surahisugaMdhasIyamalayAniladIviyapaMcabANae // 12 // 1. lA. tao // 2. lA. 'hapariNAmo so tti // 3. saM.vA.su. "ti niyakajjaM // mUla. 2 -10 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya erisae vasaMtae pattayammi virahIyaNagahiyavasaMtae / kIlaNatthaniggao nayarIloyao niyayariddhibhara rio dhammaviloiu // 13 // niggacchaMti ya nayarIjaNANa taruNANa caccarisayAI / aMdolayakIlAo taha ya payarTeti taruNIo // 14 // gAijjai suisuhayaM taMtI-tala-veNusaddasaMvaliyaM / muravAIsaddeNa ya naccijjai caccarI rammA // 15 // naccai citto gAyai, saMbhUo kAmiNIka ukkaMThaM / kaiyA vi hu saMbhUo, naccai gAei puNa citto // 16 // evaM te naccaMtA saMpattA nayaramajjhayArammi / bhaggAo ya khaNeNaM savvAo nayaripecchAo // 17 // tANaM ca gIya-vAiya-nacciyaraMgeNa savvanayarijaNo / pAeNaM akkhitto ciMtai to couveyajaNo // 18 // jaha savva cciya nayarI eehiM viNAsiyA aNajjehiM / to viNNaviThaM rAyaM nayaripaveso aha nisiddho // 19 // tao vimaNadummaNA gayA niyagehaM / aNNayA ya samAgae komuimahUsave payaTTe nibmare kIlArase gehe ciTThiumacayaMtA agaNiUNa rAyasAsaNaM aparibhAviUNa logaviruddhaM aciMtiUNa niyanIyattaNaM paviTThA neyaramajjhe / tattha ya tANaM vivihakIlAo pecchaMtANaM kolhuyANaM va avarakolhuyarasiyaM samAyaNNiUNa vayaNaM bhaMjiUNa niggayaM geyaM / tao egattha paese vatthAvaguMDiyavayaNA gAiDaM payattA / taM ca soUNa vimhio logo ciMtiuM payatto, kiM eete tuMburu-hAhA-hUhUNa ke vi aNNayare ? / . ahavA vi kinnarA ki samAgayA iha sayaM ceva ? // 20 // ahavA vi ke vi aNNe tiyasA etthaM samAgayA nUNaM / iya kougeNa logo ugghADai tANa vayaNAI // 21 // tao te ceva pANe daTThaNa ruTeNa savvalogeNa jaTThi-muTThi jANu-koppara-lauDapattharappahArehi parAbhaviUNa niddhADiyA nayarIo, citiuM ca payattA- . 1. lA. niggacchada naya' // 2. lA. bhAvio // 3. lA. 'vAiyasa' || 4. lA. nayarape // 5. saM.vA.su. cAuvijjamiNaM // 6. lA. nayarima // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ' "vijjA viNNANaM jovvaNaM ca savvaM kalAsu kosalaM / __ akayatthaM ciya jAyaM jaha raNNe mAlaIkusumaM // 22 // tA kimeeNa sayalaparibhavakAraeNa viNNANAisaeNa ? na sakemo imaM parAbhavaM visahiuM, tA keNai uvAeNa pANe priccyaamo|" iya sAmatthiUNa niggayA gehAo / paTThiyA egaM disaM gahAya jAva purao pecchaMti egaM mahaMtaM girivaraM / paDaNakayanicchaehi ya diTTho tattha ego sAhU, avi ya tavasosiyataNuyaMgo duddhkhybhrydhrnnmhdhvlo| taM daTuM viNaeNaM calaNesuM tassa paNamaMti // 23 // tao teNa sAhuNA kAussaggamussAriUNa pucchiyA AgamaNapaoyaNaM / tehi vi savvaM savittharaM sAhiyaM / tao bhaNiyaM sAhuNA-bhadda ! jammaMtaranivvattiyAsuhakammaM na evamavaNei, kiMtu taveNaM khoDijjai jao bhaNiyamAgame _ 'puTvi ducciNNANaM kaDANa kammANaM duppaDikaMtANaM veyaittA mokkho, natthi aveyaittA, tavasA vA jhosayittA / ' - tao eyamAyaNNiUNa bhaNiyaM tehiM mAyaMgadAraehiM jahA-bhayavaM ! jai joggA amhe kassai tavoNuTThANassa tA dehi amhANaM kiMci vayavisesaM / muNI 'aisayanANi' tti kaliUNa dei tANa savvaviraI / te vi saMvegAisayAo karaMti uggaM tavoNuTThANaM pattA paraM pasiddhi / aNNayA ya viharamANA gayA hatthiNAraM / tattha ya bhikkhaTThA paviTTho saMbhUo nayarabbhaMtaraM / tattha vi kammadhammasaMjoeNa namuimaMtiNo gehaM gao / diTTho ya teNa maMtiNA uvarimatalamattAbalaMbaTThieNa / daTThaNa ya ciMtiyaM - aho ! so esa mAyaMgadArao, jai maM kassai sAhissai tA avassaM majjha chAyAbhaMso bhavissai, tA tahA karemi jahA esa ceva io niggacchai / evaM ciMtiUNa AiTThA niyapurisA jahA - eyaM kayatthiUNa io nivvAseha / tehiM vi kaTTha-leTTha-muTThipabhiippahArehiM tahA niddayaM tADio jahA kovamuvagao ciMtiuM pavatto-aho ! ee aNajjA niggacchamANaM pi mamaM na muMcaMti, na ya ee logA nivAriti, tA daMsemi eyassa eyANaM ca attaNo mAhappaMti / ciMtayaM tassa viNiggao muhakuharAo dhUmuppIlo, aMdhAriyaM ca teNa palayakAlajalahareNa viya tamAladalasAmalaM gayaNapalaM, vijjulAu vva viyaMbhiyAo huyavahajAlAo / taM ca tArisaM daTThaNa pucchiyaM saNaMkumAracakkavaTTiNA jahA-bho ! kimeyamevamapuvvakaraNaM piva dIsai ? tao sAhiyaM keNAvi jahA-deva esa keNAvi tavassI kovio so savvaM nayaraM daheumADhatto taM ca soUNa Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH saNaMkumAracakkavaTTI sasaMbhamo sahasa tti samAgao sAhupAsaM / vaMdiUNa ya viNaeNa pAyavilaggo khAmeumADhatto, avi ya khamasu mahAyasa ! iNhi jaM avaraddhaM ayANamANehiM / paNivaiyavacchala cciya havaMti tumhArisA jeNa // 24 // taM daTuM citto vi hu samAgao tattha turiyapayakhevaM / uvasAmai taM sAhuM AgamavayaNehiM mahurehiM // 25 // to loya-rAya-sAhUNa vayaNamAyaNNiUNa so sAhU / uvasaMto ya khaNeNaM puNa saMjAo sahAvattho // 26 // taM vaMdiUNa logo khAmeUNaM gao niyaM ThANaM / sAhU vi cittamuNiNA puNaravi nIo tamujjANaM // 27 // citaMti tao donni vi ghisi dhisi AhAramittakajjeNaM / pavisijjai nayaramimaM tattha vi pAvijjae vasaNaM // 28 // tA pajjattaM teNaM AhAreNaM imaM viciteuM / giNhaMti cauvihassa vi saMviggA aNasaNaM tAhe // 29 // pucchai saNaMkumAro vi keNa sAhU caDAvio kove / jANiya paramattheNaM keNA'vi hu akkhiyaM savvaM // 30 // taM soUNaM rAyA jAo tivalItaraMgabhaMgillo / jaMpai re re ? ANaha baMdheuM taM mahApAvaM // 31 // vayaNANaMtarameva ya baMdhittA ANio aha bhaDehiM / rAyA vi tayaM ghettuM jAi tao muNisamIvammi // 32 // pabhaNai ya esa pAvo bhayavaM ! jeNaM kayatthiyA tubbhe / tA lemi ajja sIsaM eyassa ahaM sahattheNaM // 33 // to karuNAe sAhUhiM moio jeNa pAvayassA'vi / na kuNaMti muNI pAvaM savvassa apAvapariNAmA // 34 // to raNNA so bhaNio mukko re pAva sAhuvayaNeNaM / tamhA gacchasuturiyaM nAmaM pi na jattha nisuNemi // 35 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH evatto tattha sunaMdA savatticausaTThisahasaparivArA / muNipayamUle pattA thIrayaNaM cakkavaTTissa // 36 // sA jAva AyareNaM saMbhUyarisissa paNamae pAe / tA tIe aggakesANa phaMsaNaM veiyaM teNa // 37 // to teNaM phAseNaM sAhU saMjAyarAyapariNAmo / vigayammi naravariMde niyANamevaMvihaM kuNai // 38 // jai atthi imassa phalaM tavassa aidukkarassa ciNNassa / to itthIrayaNavai hojjA 'haM AgamissAe // 39 // taM souM cittamuNI jaMpai mA kuNasu erisaM bhadda ! / kisikaraNi vva palAlaM mokkhatthI lahai visayasuhaM // 40 // jaha kAgiNIe heuM koDiM nAsei maMdabuddhIo / taha taM pi siddhisokkhaM mA nAsasu visayakajjammi // 41 // evaM pi teNa vutto na cayai so jAva AgahaM niyayaM / tA duguNiyasaMvego citto laggo sakajjammi // 42 // iya kAUNa aNasaNaM mariThaM aha suMdare vimANammi / jAyA doNNi vi tiyasA bhAsuravarabaMdisaMjuttA // 43 // etto ya asthi iheva jaMbuddIve dIve sayalajaNavayasamiddhibaMdhuro paMcAlo nAma jaNavao / tattha ya viNijjiyatiyasapurisohAsamudayaM kaMpillaM nAma mahAnayaraM / jattha ya sujaNamettIo vva dIharAo ratthAo, supurisahiyayamaNoraho vva vitthiNNo haTTamaggo, mANadhaNanariMdAbhippAya vva tuMgAiM bhavaNa-devaulAI, mahAmuNicariyAI piva nimmalAI sarovarAI, avi ya sUro saralo suhao cAI ya piyaMvao kayaNNU ya / paDhamAbhAsI dakkho vasati jahiM purisavaggo tti // 44 // lajjAluo. viNIo guruyaNabhatto piyammi aNuratto / sIlakalio guNaDDo vasahi tahiM itthivaggo tti // 45 // taM eyArisanayaraM tiyasANaM puravaraM mahIvaDhe / avayariyaM va gaNijjai taM pAlai nakhaI baMbho // 46 // 1. saM.vA.su. saMbhUri // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jo ya dikkhAgurU paDivakkhakAmiNIyaNavehavvavayapaDivattIe, palayAnilo rivuseNAbahalajalayapaDalANaM, mayalaMchaNo niyajaNavayajaNakumuyAgarANaM jalayAgamo paNaiyaNasihaMDinivahANa avi ya rUveNa jo aNaMgo kaNNo cAraNa gayavai gaIe / soMDIrayAi sIho kalAhiM jo puNNimAiMdo // 47 // tassa'tthi piyA culaNI rUveNa raI viNijjiyA jIe / so tIe samaM bhuMjai visayasuhaM jaNiyaANaMdaM // 48 // aha tIe gabmammi devo caiUNa devalogAo / saMbhUyasAhujIvo niyakammavaseNa uppaNNo // 49 // to coddasa sumiNAI pecchai devI aNaNNasarisAiM / sAhei niyayapaiNo so vi payaMpei tuTThamaNo // 50 // devi ! tuha paNayanaravaikirIDamaNimasiNiorukamavIDho / sayaladharAvilayAe nAho hohI varo putto // 51 // 'evamiNaM devANaM gurUNa pAehiM suppasaNNehiM / tuhaM ca pabhAveNaM hojjA' abhiNaMdae devI // 52 // aha jAyammi pabhAe gayA saddittu suviNuvajjhAyaM / pucchai suviNANa phalaM so vi hu tuTTho parikahei // 53 // deva ! suo devIe hohI tisamuddamehalAe u / puhaivilayAe nAho cakkaharo paNayasAmaMto // 54 // evaM ca kameNa saMpatte pasavasamae pasUyA devI savvaMgasuMdarAbhirAmaM tiyasakumArasarisaM dArayaM / tao sasaMbhamakhalamANagaippasarAhiM nivaDaMtu tarijjAhiM kaMpaMtagurupao harabhArasamuppaNNakheyavasasAsAvUrijjamANadAsaceDIhiM vaddhAvio naravaI / tAsiM ca dAUNa mauDavajjaMgalaggAbharaNasaNAhapiIdANapuvvayaM matthae dhoviUNa samAisai vaddhAvaNayamahUsavaM, avi ya vajjata mahAravamaddalayaM, naccaMtavilAsiNiguMdalayaM / ghummaMtamaNoharavAmaNayaM kIraMtamahallayahAsaNayaM // 55 // tuTuMtasutArayahAralayaM suvvaMtasuIsuhageyalayaM / dijaMtakariMda-rahoha-hayaM ubmitasajUtavayacakkadhayaM // 56 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH accubmaDavesabhaDAulayaM gijaMtaniyaMbiNimaMgalayaM / kArAviyamANapavaTTaNayaM muccaMtaasesayabaMdiNayaM // 57 // iya daMDakudaMDavivajjiyae paritosiyasavvajaNujjiyae / viNivAriyacArabhaDAviNae sayalammi vi vittai vaddhaeNa // 58 // evaM ca kameNa patte bArasame diNe mahAvibhUIe kayaM dArayassa nAmaM baMbhadatto tti vaDDae dehovacaeNaM kalAkalAveNa ya / io ya tassa baMbhassa rAiNo accatuttamavaMsasaMbhavA mahArAyANo Asi cattAri mittA, taM jahA-kAsIjaNavayAlaMkAravANArasIpurAhivaI kaDao 1 gayauvaI kaNerudatto 2 kosalAnayarasAmI dIho 3 caMpAhivaI puSphacUlo tti 4 ee ya accaMtapiyattaNao sAhINavihavattaNao ya samuiyA ceva sarajjesuM saMvaccharamekkekkamaNivAriyappasaramakayapaDihArAijaMtaNaM 'mA paropparaM viogo hou' tti kaliUNa vivihakayakIlAvisesehiM ciTuMti, bhaNiyaM ca kiM tAe suMdarAe vi sirIe jA hoi sayaNaparihINA / mittehiM samaM jA neya jaM ca sattU na pecchaMti // 59 // evaM ca paropparabahunehanibbharANa vaccae kAlo / evaM ca jAe bArasame saMvacchare baMbhadattakumArassa aNiccayA kavalio sirorogeNaM kAlagao baMbharAyA / kAUNa ya mayakiccAiyaM kaDayAiNo vayaMsayA bhaNiumADhattA-jAva baMbhadattakumAro sArIrabalovaveo bhavai tAva parivADIe amhANa ekeko imaM rajjaM parivAlau' ti maMtiUNaM savva sammaeNaM dIho Thavio rajje / aNNe puNa sarajjAiM gayA / gaesu ya tesu so dIho rAyA paripAlae sayalasAmaggiyaM rajjaM / puvvapariciya ttaNao samuppaNNapahuttaNAbhimANao ya paDiyaggae rahaturaya-gaiMdAiyaM, paloyae bhaMDAraM, niyacchae sayalaTThANANi, pavisai aMteuraM, maMtei samaM culaNIe / tao duNNivArayAe iMdiyANaM, balavattaNao mayarakeuNo, duddharattaNao mohapasarassa, ramaNIyattaNao jovvaNavilAsANaM, agaNiUNaM baMbharAiNo sukayANi, avagaNNiUNa vayaNIyayaM, ujjhiUNa cAritaM, avalaMbiUNa nillajjayaM, mailiUNa niyakulakkama, bahumaNNiUNa niyakulakalaMkavAyaM, khaMDiUNa nimmalasIlappasaraM, saMpalaggo samaM culaNIe, ahavA sayalAvavAyakAraNaM ceva mahilAsaMmamo, bhaNiyaM ca esa cciya nehagaI kiM kIrau jaM kuluggayANaM pi / mahilAsaMgo mailei sADayaM tellaghaDao vva // 60 // 1. saM.vA.su. "yacADubha // 2. saM.vA.su. avamaNNi ' // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 tilasaMbaddhattaNakayasiNehapasarA khalattapariNAmA / mahilA cakkiyasAla vva kassa no mailaNaM jaNa // 61 // paraperiyA salohA agaNiyaniyayAvavAyasaMdohA / teliyakusi vva mahilA khalassa vayaNaM paNAmei // 62 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya agaNiyaniyayakulakkamANa pammukkalajjiyavvANa / khalamahilANaM na hu navari kuvurisANaM pi ahamaMggo // 6-3 // evaM ca pavaDDhamANasiNehapasaraMtavisayasuharasANaM vaccaMti vAsarA / eyaM ca samAcaraNaM bhassa rAiNo bIyahiyayabhUeNaM dhaNunAmeNaM maMtiNA savvamevamavitahaM viyANiUNa citiyaM jahA - "aviveyabahulAe mahilayANaM ghaDau nAma eyaM, jaM puNa paDivaNNayaM pi aMgIkareUNa ayasamasimuhamakkhaNaM kayaM dIheNa tamatthi cojjaM / ahavA duNNivArayAe mahAmohavilasiyassa na kiMci cojjaM / tA jo evaMvihaM pi akajjamAyarai tassa kimaNNamakajjamatthi " tti / citiUNa vadha nAma niyayasuo baMbhadattassa aIvasiNehANuratto egaMte nivesiUNa bhaNio jahA-vaccha ! kumAro bAlasahAvo na muNai payaikuDilANa mahilANa vilasiyAI tA eyassa jaNaNIsarUvaM jANAvehi / tao jANAviyamegaMte varadhaNuNA / kumAro vi jahA / vatthiyaM parikkhiUNa Dhabaddha rahutta pakkhapetaM ghettUNa parahuyAhiTThiyamariSTumaMteuramajjheNaM vaccaMto tANa paccakkhaM rAyauttataralattaNalIlAe bhaNai, avi ya - nisuNaMtu asuyapuvvA jaha esA uttamA vi parapuTThA / eeNa nigiTTeNaM balipuTTeNaM samaM vasai // 64 // iya vaNNasaMkaro na hu rAINovekkhiUNa khalu jutto / teNeyANaM evaM mae kao niggaho ghoro // 65 // aNNo vi ko vi evaM jo kAhii so vi naNu mae niyamA / niggahiyavvo evaM niggacchai eva kIlaMto // 66 // taM ca daTThUNa bhaNiyaM dIheNaM-pie ! na sohaNo kumArassullAvo jao tumaM koilA ahaM kAo / tIe jaMpiyaM-bAlattaNeNaM kumAro vicittakIlAhiM ramamANo jaMvA taM vA ullavai, kao eyassa evaMviho viyappo ? / tao bIyadiyahe bhaddakaraNi saMkiNNagaeNa saha baMdhiUNa jaMpai, avi ya 1. lA. 'kalaMkAvAyaM // 2. lA. kAhI so // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam - dvitIyo bhAgaH bhaddakaraNi vi houM saMkiNNagaeNa jA samaM ramai / sA eva niggahejjai suNaMtu savve vi vayaNamiNaM // 67 // taM ca souM bhaNiyaM dIheNaM - pie ! ma bAlavilasiyameyaM, kiMtu sAbhippAyaM / tI bhaNiyaM-jai vi evaM tahAvi kimeiNA ? / puNo taiyadivase rAyahaMsiM bageNa saha baMdhittA samANiUNa jaMpiuM pavatto, avi ya kalahaMsiyA vi esA chichaiyA asarise jao rattA / teNa na sahAmi evaM suNaMtu aNNe vi kiM bahunA ? // 68 // 81 eyaM ca samAyaNNiUNa puNo vi jaMpiyaM dIheNa pie ! kumAro vaDamANo nicchaeNa raivigghakArI bhavissai, tA mArijjau / tIe bhaNiyaM kahaM rajjadharaM niyaputtaM viNAsemi ? teNa jaMpiyaM mamammi sAhINe aNNe tuha suyA bhavissaMti, ahavA je maha puttA te tava puttA ceva, jao dosu virajjesu tumaM ciya sAmiNI / tao rainehaparavvasattaNao erisaM pi hiyaeNAvi arcitaNIyaM paDissuyamimIe bhaNiyaM ca hiyayAI neharasiyANa kamaladalakomalAI mahilANa / tAiM ceva virattANa hoMti karavattakaDhiNAI // 69 // bhaNiyaM ca tIe - jai kahavi teNovAeNa mArijjai jahA jaNAvavAyadoso rakkhijjai 'ko uNa so uvAo ?' tti ciraM ciMtiUNa, 'huM muNiyaM kumArassa vivAhadhammaM karemi, tao vAsabhavaNaM tannimittaM pavarajAla'ddhayaMdanijjUhayasaNAhaM aNegavAyAyaNamattavAraNavibhUsiyaM gUDhaniggamapavesaM karemu jauharaM, tattha ya suhapasuttassa jalaNaM dAhAmo' tti maMtiUNa variyA culaNIe niyabhAuNo pupphacUlAhihANassa dhUyA / pAraddhA sayalasAmaggI / o maipagarisattaNao savvaM tavvilasiyaM lakkhiUNa amaccadhaNuNA viNNatto doharAyA - deva ! esa maha putto varadhaNU sayalakalAkusalo rajjamahAbharuvvahaNadhuradhavalaparipAlaNakkhamo, ahaM puNa vayapariNayattaNao na sakkemi kAuM khaDapphaDaM, tA tumae aNuNNAo icchAmi niyahiyANuTThANaM kAuM tao eyamAyaNNiUNa dIharAiNA ciMtiyaM - esa mahAmaI mAyAmaMtappaogakusalo bahiM niggao niyamA aNatthAya bhavissaiti / citiMUNa kaiyavovayAraviraiyasAmapuvvayaM bhaNio tuma viNA kimamhANa rajjeNa paoyaNaM ?, kA vA hiyayanivvuI ? tA alaM katthai pauttheNaM, kiMtu iha TThio ceva asaNappayANAiNA dhammamAvajjasu / imaM cA''yaNNiUNa dhaNuNA gaMgAnaItIre mahaMtaM sattamaMDavaM kArAviUNa paMthiya-parivvAyaggaINa davAviyaM pagAmamaNNapANaM / dANamANovayArasaMgahiyapaccaiyapurisehiM ya khaNAviyA dugAuyappamANA jauharaM jAva suraMgA / pacchannalehapesaNeNa ya jANAvio esa mUla. 2- 11 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH vaiyaro pupphacUlassa / teNa vi gahiyaparamattheNa na pesiyA niyadhUyA, kiMtu aNNA dAsaceDi tti iyarehiM vi pavesiyA mahAvibhUIe / pattaM ca vArijjayadiNaM / tao naccaMta naDa-naTTa-jalla-malla-muTThiya-velaMbaya-kahaga-pavaga-lAsaga-AiMkhaga-laMkhamaMkha-tuMbavINiyatAlAyara-saMvAhabahalaM gijjaMtamahuramaMgalAlAvamuhalaM nivesijjamANadUrAgayajaNaM avirayapaDatalAya-kusumapayaracciyabhUmibhAgaM devaNNugghuTThasuvvaMtapuNNAhasadaM vattaM pANiggahaNaM / vivAhANaMtaraM ca visajjie sayalammi jaNasamUhe pavesio kumAro vAsabhavaNapariyappaNAe savahUo jauharaM / tao tattha pAsanisannassa navavadhUsamanniyassa nAidUrovaviTThavaradhaNusahAyassa visajjiyAsesapariyaNassa vesaMbhaninbharaM varaghaNuNA samaM maMtayaMtassa samahigayamaddhajAmiNIe tAva ya ciyAnaleNa duvAradesAo samArabbha palIviyaM vAsabhavaNaM / ucchalio hAhAravo, kUiyaM purajaNavaeNaM, saMvalaggaM tao jau bhavaNaM, avi ya aibahalakasiNanavajalayasarisadhUmammi pasaramANAhiM / vijjulayAhi va jAlAhiM savvao taM samuppuNNaM // 77 // cuMpAlayajAlagavakkhavivarapavisaMtasihisihohehiM / samavattiNo karehi va taM najjai pUriyaM savvaM // 78 // jamajIhAsamapasariyaubbhaDajAlAkalAvaduppicchaM / Dajjhai taM savva tto, taDayaDarAvaM vimuMcaMtaM // 79 // taM ca tArisaM daTThaNa kiMkAyavvavimuhiyamANaseNa 'kimayaM ? ti pucchio varaghaNU / teNA'vi sAhiyaM saMkheveNa / baMbhayatteNa bhaNiyaM-kahameyaM tubbhe viyANaha ? teNa jaMpiyaM - deva ! tumha kajjova uttANa kimaNNamamhANa paoyaNaM ? baMbhayatteNa bhaNiyaM-jai evaM tA kimittha kAyavvaM ? varaghaNuNA bhaNiyaM-kayaM ceva savvamakkhUNamettha maha jaNaeNa, jao puvvameva bhaNio ahaM 'jai kiMcivi ettha paviTThANaM tumhANaM visamaM samAvaDai to kumAraM amugattha paesammi paNhippahAraM dAvejjasu jeNa payaDIhoi suraMgAmuhaM ti, tA deha ettha ppaese paNhippahAraM / tao kumAreNa taheva kae payaDIhUyA suraMgA / tIe ya jAva niggacchaMti tAva maMtiNA samappiyA doNNi jaccaturaMgamA / tehiM ya samAruhiUNa paNaTThA gayA paNNAsaM joyaNANi / sAsA''vUriyahiyayA ya mayA turaMgamA / tao pAehi ceva gacchaMtA pattA koTThagAbhihANaM gAmaM / etyaMtarammi ya taNhAchuhAkiliteNaM bhaNio varadhaNU kumAreNa-mitta ! daDhaM chuhAbhibhUo'mhi / teNA'vi ciMtiyaM 'aho ! saccaM keNA'vi bhaNiyaM, jahA natthi paMthakheyAu parA vaya pariNaI, neya ruMdadAriddasamo vi hu paribhavo / maraNayAhi na vi jAyai aNNabhayaM paraM, veyaNA vi na chuhAe samA kira jaMtuNo // 8 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jovvaNasirisohaggayaahimANaparakamorusattAI / lajjaM balAvalevau ravaNeNa ekkA chuhA paNAsei // 81 // ' ciMtiUNa paviTTho kumAraM tattheva mottUNa gAme / samAgao ya lahuM kAsavayaM ghettUNa / sihAmettaM ca mottUNa muMDAviyaM sIsaM kumArassa / parihAvio thorakasAyavatthANi, pacchAiyaM vacchatthalaM sirivacchaciMdhaM cauraMgulapamANapaTTaeNaM, pakkhittaM kaMThe jaNNovaiyaM / appaNA vi parivattiUNa vesaM paviTThA gAmabmaMtaraM / tAva ya ekkadiyavaragehAo niggaMtUNa dAsaceDaehiM bhaNiyA-eha bhuMjaha ti / tao gayA tattha / bhuttA rAyANurUvapaDivattIe / bhoyaNAvasANammi ya samAgayA amaliyavisaTTakoriTakusumacchavi dIharadAroNayanibiDaMgulikarayalappamANaloyaNajuyalaM baMdhumaikayAbhihANaM kaNNayaM gahAya ekA majjhimavayA nArI / kumAruttamaMgammi akkhae dAUNa kusumasaNAhaM siyavattharjuyalaM ca dAUNa bhaNiyamaNAe esa imAe kaNNayAe varo tti / eyaM cA''yaNNiUNa bhaNiyaM maMtisueNa-bho ! kimeyassa aNahiyaveyavayaNassa mukkhabaDuyassa jaNiyAyareNa appANaM kheyaha / gharasAmieNa bhaNiyaM"sAmi ! suvvau, atthi kiMci viNNaviyavvaM jahA puvvamamhahiM pucchieNa nemittieNa sAhiyaM jahA 'imAe bAliyAe sayalapuhaimaMDalAhivaI bhattA bhavissaI' / 'kahamamhehiM so nAyavvo ?' tti pucchieNa teNa bhaNiyaM-jo samitto paTTocchAiyavaccho tumha gehe bhuMjissai, jaM ca daTThaNa imIe bahalapulaubmao bAhajalAvilaMba ca nayaNajuyalaM bhavissai so imIe bhattai'tti bhaNaMteNa paNAmiyaM karadANasalilaM kumArassa / varaghaNuNA bhaNiyaM-bho ! esa jammadAriddaDoDDo, kuo puhaimaMDalAhiva taNamimassa ? gharavaiNA bhaNiyaM-jo hou so hou paNAmiyA mae imA imassa / tao tammi cevadiyahe kayaM pANiggahaNaM / taM nisaM tahiM ceva vasiyA pahAyAe rayaNIe bhaNiyaM varadhaNuNA-bho sahayara ? kiM suhAsINo ciTThasi ? kiM visumariyaM dUraMgaMtavvaM? ti vAhitteNa kumAreNa baMdhumaIe siTTho sabbhAvo, tA pie ? na kassai sAheyavvaM vIsatthAe ya ciTThiyavvaM jAvA'hamAgacchAmi / taM ca samAyaNNiUNa aviralagalaMta-bAhajalakalusiyakavolamaMDalAe paNamiUNa bhaNiyamimIe, avi ya niyakulanahayalamaMDaNamayalaMchaNa ! suNasu majjha viNNatti / amhArisadINajaNaM khaNaM pi mA pamhusejjAsu // 82 // . tai samayamimaM vaccai maha hiyayamasaraNa yaM mamaM mottuM / sokkhaM ca sokkhadAyaga ! imANa tatti vahejjAsu // 83 // 1. lA. 'juvalayaM ca // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH raiyA ya tujjha purao veNI taha kajjalAiyaM mukkaM / iya nAuM nAha ! dayaM kAuM lahu saMgamaM dejja // 84 // tao taM neha kAyaraM saMThaveUNa niggayA viyaDapayakkhevaM vaccaMtA pattA aMtimaggAmanAmagAmaM / tattha ya salilapANanimittamaigao varadhaNU / lahuM cA''gaMtUNaM bhaNiyaM-kumAra ! gAmasahAsu jaMpijjae jahA-kira aIyadiNe baMbhadatta-varadhaNuNo palANA, daDDe jauharammi ya paloyaMtehiM na diTThAI aTThiyAI, divA ya suraMgA, tao dIharAiNA baMdhAviyA sayalarAyamaggA / tA eha ummaggeNa vaccAmo tti payaTTA visamaduggadeseNa / paDiyA ya mahADaIe, avi ya bhIsaNasAvayasayasaMkulAe bahuviDavigahaNaguvilAe / bahu jAi pakkhisadudbhuyAe aidUrapArAe // 85 // jAya maMbhIsai vva katthai, pavaNapahallaMtapallavakarahiM / katthai nivaDirapakkappha lehiM pUyai va pahiyayaNe // 86 // katthai taruvarasaMruddharavikarA harai sattasaMtAvaM / davadaddhayAi katthai, mailai saMgAu kuDala vva // 87 // iya bahuvihavuttaMtAe tAe vaccaMti tAva te do vi / tA su siyakaMThauTTho tisAe paripIDio kumaro // 88 // ' tao taM tArisaM kumAraM daTThaNa varadhaNU bahaladalanaggohacchAyAe mottUNa kumAraM gao sayaM jala'NNe saNatthaM / _____ tAva ya diNAvasANasamayammi diTTho aNNeNa dUradesattho jamabhaDehiMva dIharAyapurisehi hammato tayalakkhaM lahu palAyasu tti saNaM ca kuNamANo varadhaNU / taM cA'vagacchiUNa palANo kumAro / palAyaMto ya paDio duggamaM kaMtAraM, taM ca kerisaM - viyaDagirikUDasaMkaDataDaniyaDapaDatanibiDaviDavohaM / aibhIsaNasAvayagaruyamukkabukkAraravapauraM // 89 // mayabhibhalamayagalakulabhajjaMtamahaMtatarudusaMcAraM / guruvaMsaghassaNuTThiyadavaggiDajhaMtakaMtAraM // 10 // aipasariyavIrIsaddabhIsaNaM baMbhayattavarakumaro / niyakammapariNaI piva bhamai mahAghorakaMtAraM // 11 // tattha ya arasa-virasaphalAikayA''hAro taiyadivasammi pecchai tAvasamegaM / taM ca Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH davaNa pucchiyaM kumAreNa-bhayavaM ! kattha tumhA''samapayaM ? teNa vinIo Asama payaM / diTTho kulavaI / vaMdio dharaNilulaMtakuMtalakalAvabhAlayaleNaM / AsIvAyadANapuvvayaM ca bhaNiyamaNeNa-vaccha ! sukumAlasarIro tumaM dIsasi, aiduggabhIsaNaM cA'raNNaM, tA kahamiha tuhA''gamaNaM ? teNa vi gurU tti savvaM jahAvattaM sAhiyaM / tavvayaNANaMtaraM ca sAgayaM sAgayaM ti bhaNamANeNa pariraddho kulavaiNA, bhaNiyaM jahA'haM tuha piuNo baMbharAiNo cullabhAi tti, to jahAsuhaM ciTThasu, tuha saMtiyaM cevA''samapayaM ti tattha ciTThamANassa samAgao pAuso / tattha so teNa'jjaeNa sayalakalAo mahatthavijjAo ya guNAvio / aNNayA ya galiyajalaharadhavaliyadiyaMtarAlammi kuvalayadalasAmalovalakkhijjamANanahayalammi samAgae sarayakAle phalAinimittaM paTThiesu tAvasesu saha nirujjhamANo vi kulavaiNA gao so'raNNaM / tao ca- kkhulolattaNao io tao paloyaMteNa teNa diTuM takkhaNavimukkaM gayavaramuttapurIsaM / tao 'paccAsaNNo etthakarI bhavissai' tti bhaNaMto taralattaNao kumArattaNasahAvassa nivArijjaMto vi tAvasehiM laggo gayANumaggao 'imo gacchai imo gacchai' tti parAyattamANaso gao paMca joyaNANi divo so karI, avi ya galamANagaMDaNIraM aggapaesammi unnayasudaMtaM / / uppAyapavvayaM piva calamANaM niyai gayanAhaM // 92 // tao appANayaM ca parivAravirahiyaM daTThaNa kougeNa kayaM galagajjiyaM / tayAyaNNaNAo ya taDDaviyakaNNajuyalo karavimukkasuMkAraniyaro galagajjiyaviNijjiyasajalajalaharo patto kumArassaMtiyaM karI / jAva ya pasAriyakaro kira kumAraM na giNhai tAva kumAreNa saMvilliUNa khittaM se purao uttarIyaM / teNA'vi amarisavaseNa khittamaMbaratale nivaDamANaM ca takkalaNAe jAva dasaNehiM paDicchai tAva parivaMciUNA'NeNa gahio vAlaggahAe / saturiyaM calaMtassa ya calaNaMtaravinIharieNa chitto kareNa calaNakaresuM / tao tassa rosavasaviiNNasuNNavejjhassa karajuyalasamukkhayapakkhittapaMsupihiyaloyaNapasarassa vilaggo kaMThapaese jAva ya karaggeNa parAmusai tAva ya ha cchattaNao ekkakarakaliyavAlahiDaMDo jhatti samAgao dharaNiyalaM / etthaMtarammi ya pasaraMtanibbharAsArathorajaladhArAniruddhaloyaNavahaM pavattaM varasiuM / tao so karI daDhaM parissaMto vAseNa ya parabbhAhao virasamArasiUNa palANo / kumAro vi jAva calio piTThao tAva jalapUrAlakkhijjamANaninnunnayavihAo disAmUDho samoiNNo jalapuNNamekaM sariyaM / tIe ya vujjhamANo samuttiNNo bIyadiNammi taDaTThiyaM ekkamuvvasiyapurANapuravaraM, avi ya - Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH uttuMgagaruyagouranivaDaNapaDiruddhaniggamapavesaM / saMbhaggasurAlayatuM gasiharadaradiddhagabbhaharaM // 13 // gharabhittisamuggayaviyaDaviDaDavikhaDahaDiyatuMgadhavalaharaM / vaNakarivisANapellaNabhajjaMta kavADasaMpuDayaM // 9 // vaNamahisatikkhasiMgaggabhinnanivaDaMtavalahiyAvayavaM / kolaulukkhayabhUmIdIsaMtanihANakaMThaggaM // 95 / / iya evaMvihanayaraM kouyarasapasarapUrio kumaro / jA viyarai tA pecchai vaMsakuDaMgaM mahAkAyaM // 16 // tIe ya pAsaTThiyaM vasunaMdayaM maMDalaggaM pacchiUNa aisohaNaM ti koUhaleNa ghettUNa vAhiyaM tammi vaMsakuDaMge khaggaM, ekappahAreNa ceva pADiyA vaMsANa saTThI / tadaMtarAlaTThiyaM ca daraphuraMtoTThauDaM nivaDiyaM ekaM maNoharAyAraM sirakamalaM / taM ca daTTaNa saMkaMteNa nirUviyaM vaMsakuDaMgaM / diTuM ca uddhanibaddhacalaNaM dhUmapiyaNalAlasaM kabaMdhaM / 'aho ? vijjAsAhaNujjao ko vi esa mahANubhAvo mae viNAsio' tti bhAveM teNaM bahuso nidiyamattaNo bAhubalaM / tao khaNaMtareNa jAva aggaohuttaM paTThio tAva pecchai naMdaNavaNasaMkAsaM mahaMtamujjANaM tadaMsaNakouyarasapasarapasAriyanayaNajuyalo nANAtarunikkhittadivicchoho jAva pavisai tAva pecchai suravimANakarisuvvahamANamegaM sattabhUmigaM mahApAsAyaM / taM ca daTTaNa kougeNa samArUDho sattamabhUmigAe / tattha ya sicayapaicchAiyamaNimayapallaMkovariTThiyA, nivilR piva niyaM vatthale, samuggayaM pivagaMbhIranAhimaMDalAo, vitthariyaM piva bhuyAlayAsu, kisalaiyaM piva karapallavesu, kusumiyaM piva naha kiraNaniyaresu, phaliyaM piva thorarthaNesu, jovvaNamuvvahaMtI sukasiNasusiNiddhakuMtalakalAvovasohiyavayaNamaMDalAdiTThA ekkA pavarabAliyA, avi ya dNddaahyksinnbhuyNgbhNgsmsrisvihiyvenniiyaa| ekkakaraTThiyamaMgalavalayA gayasesaAharaNA // 97 / / niyavAmapANipallavapalhatthi yavayaNapaMkayAbhoyA / tuhiNakarukkeroluggapaMkayA sisiranaliNi vva // 98 // aNavarayasogasaMgaliyabAhajalakalusiyobhayakavolA / diTThA vAriparicchUDhave virA sA kareNu vva // 19 // 1. lA. 'thaNaesu // 2. lA. ravilayA / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tao galiyavijja vva vijjAharasuMdarI ciMtAniruddhataNuppayArA uvasappiUNa pucchiyA kumAreNa-suMdari ? kA'si tumaM ? ko vA imo paeso ? kiM vA egAgiNI ? kiM vA soyakAraNaM ? / tao sajjhasaparavvasAe jaMpiyaM tIe-mahAbhAya ? mahaMto maha vaiyaro, tA tumaM ceva pasAyaM kAUNa sAhasu, ko tuma ? kahiM vA payaTTo ? kiM vA paoyaNaM ? / tIe ya karakaliyavallaIkomalArAvaraMjieNa bhaNiyamaNeNa-suMdari ? ahaM khu paMcAlAhivaiNo baMbharAiNo taNao baMbhayatto nAma / jAva ettiyaM bhaNiyaM kumAreNa tAva sA ANaMdavAhasalilAvUriyanayaNajuyalA samunbhijjaMtaromaMcakaMcuyA sahasa cciya samanmuTThiyA, nivaDiUNa ya kumAracalaNesu bhaNiuM pavattA, avi ya maha loyaNaviyasA vaya ! amayamayANaMdadAyaga ! kumAra ? / maha asaraNAe suMdara ! suMdaramiha Agao jaM si // 10 // karacaraNasamutthehiM savvuttamalakkhaNehiM maha jai vi| sirivacchalachaNo vAmabAhuphuraNAi siTTho'si // 101 / taha vihu saMdehaviNAsaNathamiha pucchio'si guNanilaya / tA kumara ! sAgayaM tuha bhaNamANI roviuM laggA // 102 // tao kumAreNA'vi 'mA ruvvau'tti bhaNaMteNa unnAmiUNa sirakamalaM puNo pucchiyAkA tumaM ? kiM vA ruvaNakAraNaM ? ti / tao papphusiyaloyaNA jaMpiuM payattA-kumAra ? ahaM khu tuha mAulagassa pupphacUlassa dhUyA pupphavaI nAma kaNNayA tuha ceva diNNA vivAhadiNaM paDicchamANI niyagharujjANadIhiyApuliNaparisare ramaMtI duTThavijjAhareNa naTTamma ttayAbhihANeNa ihA''NIyA, jaNayAibaMdhuviyogajalaNajAlAvalIkarAliyakalevarA niyabhAgadheyAI uvAlabhamANI jAva ciTThAmi tAva atakkiyarayaNavuTThi vva tumaM samAgao, tA hosu saMpayaM maha asaraNAe saraNaM / tao kumAreNa bhaNiyaM-suMdari ? kattha puNa saMpayaM so mahaverI jeNa parikkhAmi se balaM / tIe jaMpiyaM - so hu me diTThimasahamANo vijjAsAhaNatthaM egattha vaMsakuDaMgammi uddhabaddhacalaNajuyalo dhUmapANaparAyaNo vijjaM sAhai siddhavijjo ya kira maM pariNissai, ajjaM ca kira-tassa vijjAsiddhI bhavissai / tao kumAreNa siTTho tIe tannihaNaNavaiyaro / taM ca soUNa harisupphullaloyaNAe jaMpiyaM-ajjautta ? sohaNaM kayaM jaM so durAyAro nihao, tA saMpayaM pUrehi ciraciMtie maha maNorahe / kumAreNa vi pariNIyA sA gaMdhavvavivAheNa / nivasio ya samaM tIe tattha, rayaNIe ahiNavarAyanibbharANaM ca nivvattaM taM jaM sayalajaNANaM ramaNIyaM pi taha vilajjaNIyaM, supasiddhaM pi egaMtasamahigamma, diNNagaruyA 1. lA. 'laMchaNeNa ya bAhupphuraNAiNA siTTo // 10 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH NuNyapasaraM pi jaNiyaviNyattaNaM, ubbhaDajaNiyasiMgAraM pi kayavisayAsayaM ti / pasutto ya suhennN| pahAyasamayammi ya nisuo divvavilayANakArI maNaharAlAvo / pucchiyaM ca teNa- kassa puNa saddo ? bhaNiyaM ca tIe sasaMbhaMtAe-ajjautta ! eyAo khu tassa tuha veriNo naTTammattassa bhaiNIo khaMDa-visAhAnA mAo vijjAharakumArIo - tannimittaM vivAhovagaraNaM ghettUNa samAgayAo, tA tumhe tAva osakkaha lahuM jAvA'haM tuhaguNasaMkahAvaiyareNa bhAvameyAsimuva lahAmi, jai eyAsi tumhovari guNANurAo bhavissai tao'haM pAsAyassuvari rattaMsuyapaDAyaM samubbhissAmi, aNNahA siyapaDAyaM ti, taM ca muNiUNa gaMtavvaM tumae / bhaNiyA ya sA teNasuMdari ! alamalaM saMbhameNa, kiM maha imAo kAhiti ? / tIe bhaNiyaM-na bhaNAmi eyAhiMto bhayaM, kiMtu jo eyAsiM saMbaddho sahoyarAio nahaMgarNayArI bhaDasamUho mA so tumhANuvari virujjhihI / tao so taccittANuvittiM kuNamANo saMThio vivittppese| gayA puSphabaI / diTThA ya nAiciravelAe maMdaM maMdaM dolamANA dhavalapaDAyA / kaliUNa saMkeyAbhippAyaM saNiyaM saNiyamavakrato tappaesAo / payatto viyaDavaNaMtarAlamAhiDiuM / aikheyanissaho ya diNAvasANa samayammi samuttiNNo kaMtAraMtarAo / diTuM ca purao viyaDasilAsaMghAyanibaddhavitthiNNathorapAliperaMtaM uttuMgapAliparUDhanANAdumasaMDamaMDiyAbhirAmaM layAharabbhaMtarasarasakisalayasejjAsuhapasuttavaNayarAi-mihuNaM nivaDiyasurahikusumavAsavAsijja- mANasisirajalavisesaM evaM mahAsaravaraM / tao abhivAijjamANo vva kalabhamaraviruehi, vAhippamANo vva mahurakoilAlAvehiM, agghijjamANo vva pakkhittakusumovayAralayAvahUrhi, vaMdijjamANo vva phalabharoNamaMta-siharisiharehiM, parirabbhamANo vva salilasaMgasIyaleNa surahipavaNeNa patto tattIrappaesaM / taM ca vivihaphaNiphaNAmaMDalehiM piva kamalakuvalauppalehiM virAijjamANaM daTThaNa kayamajjaNa-jalakIlo nANAvihanevatthaviraiyavivihavesAyaNa- goTThIniviTThamaNuyamaMDalIo niyacchaMto saMpatto uttarapacchimaM tIralehaM / / diTThA ya tattha aimaNahararUvajovvaNAvUrijjamANasarIrAvayavA kusumiyapiyaMgukusumasarisadehacchavI savvAlaMkAramaNaharA unnAmie ka bhuyalayA payAsiyapavarabAhumUlA kusumAvacayaM kuNamANI ekA pavarakaNNayA ciMtiyaM cA'NeNa-aho ! imammi ceva jamme jAyaM maha divvarUvavilayAdasaNaM, aho ! me puNNapariNaI, aho ! payAvaiNo viNNANapayariso jeNesA rUvaguNanihANamuppAiyA / tao sA vi siNehANurAyarasanibbharaM baMbhayattaM paloyaMtI niyadAsaceDIe ya samaM kiMpi maMtayaMtI patthiyA tappaesAo / so vi taM ceva nirikkhaMto patthio aNNaohuttaM jAva gahiyavatthAlaMkArataMbolAsamAgayA ikkA. dAsaceDI / tIe ya 1. lA. 'NagAmI bh|| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH vatthA iyaM samappiUNa bhaNio - "mahAbhAga ! esA jA tumhehiM diTThA tIe pesiyamiNaM, bhaNiyA ya ahaM jahA 'halA ! vaNakisalaie ! evaM mahANubhAvaM amha tAyamaMtiNo maMdire sayaNIyaTThi kAravesu, jahAvaTThiyaM ca se sAhejjasu" tti / bhaNaMtIe alaMkiyavibhUsio samuvaNIo nAgadevAmaccassa | sAhiyaM ca jahA- 'esa mahANubhAvo rAyadhUyAe sirikaMtAe vAsayanimittaM tumha ghare pesio, tA sagauravaM uvacariyavvo tti bhaNiUNa gayA sA maMtiNA vi niyasAmisarisapaDivattIe vAsio / pabhAe ya alaMkiyavibhUsio kajjadisaM darisayaMteNa nIo naravaisamIvaM / naravaiNA vi samabbhuTThiUNa sAyaramavayAsio, dvavAviyaM ca attaNo samIvammi AsaNaM / uvaviTTho ya paDhamamuvaviTThe kumAre / jaMpiyaM ca jahA - " mahAbhAga ? sohaNaM kayaM jaM ....yapAya paMkahiM alaMkiyaM amha gehaMgaNaM, jao bhaNiyaM nA'puNNabhAiNo maMdirammi niddaliyadariyadAliddA | bahuvaNavi vihamaNikiraNasaMvaliyA paDai // 103 // vasuhAsa saMpADiyasayalasamIhiyatthavitthAravaDDhiyANaMdaM / kassa va puNNehiM viNA pavaranihANaM gharamaIi // 104 // ahijAI-sayalakalAkalAvakaliyaM hiovaesarayaM / saMpaDai maMdabhAyANa no sumittaM kalattaM ca // 105 // iccAisamAlAvehiM ciTThamANANa samAgao majjhaNhasamao / bhoyaNAvasANe ya bhaNio kumArI rAiNA jahA - mahAbhAga ! amhArisehiM tumhArisANa mahANubhAvANa aNNaM visiTThayaraM na kiMpi kajjaM kAuM tIrai tA paDicchaha amhANa dhUyaM sirikaMtAbhihANaM kaNNayaMti / bhaNiUNa visiTThamuhutte kArio kumAro pANiggahaNaM / tao tIe saha visayasuhamaNuhavaMteNa aNNayA kayAi pucchiyA sA kumAreNa-pie ! kiM puNa kAraNaM maha gAgiNo tumaM tAeNa diNNA ? tIe bhaNiyaM - nAha ! nisAmehi, esa maha jaNao vasaMtapurAhivaiNo vayaraseNarAyassa putto rajje paiTThio / tao mahAbalaparakkamadAiya pellio kiMpi kAraNamuddisiUNa tattha visamAraNNagirimajjhayAre sabalavAhaNo palli nivesiUNa dvio / uvaNayA ya savvabhillA / tao anivvahaMto gAmaghAyAiNA niyapariyaNaM posei / saMjAyA ya ahameyassa sirimaIe devIe cauNhaputtANamuvarimegA kaNNayA / aIvavallahA jaNaNi-jaNayANaM / aNNayA ya darArUDhajovvaNA gayA piuNo pAyavaMdaNatthaM / teNA'vi daTThUNa 1. lA. tumha pAse pe // 89 mUla. 2- 12 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhaNiyA'haM putti ! viruddhA maha savvarAyANo, tA tumaM ettha pallIe sayaMvarA, jaM kiMci niyayAbhiruiyaM purisaM samAgayaM pecchasi taM maha sAhijjasu / teo'haM tappabhiI savaratITThiyA paidiNaM samAgayapurise paloemi, jAva maha bhAgadheehiM saMpatto tuma-ti / tA eyamittha kaarnnN|" evaM ca suheNa ciTThamANassa tattha kumArassa gao so pallinAho gAmaghAyatthaM / kumAro'vigao saha teNa / tao lUDijjaMte gAme kamalasarasamIvaTThiyassa kumArassa viyaDavaNaMtarAlAo niggaMtUNa paccabhiyANiUNa ya vilaggo kaMThe varadhaNU / vimuktakaMThaM ca rovamANo saMThavio kumAreNa / uvaviTThA ya egattha chAyAe / pucchiyaM ca varadhaNuNA jahAkumAra! tayA mae palAyaNasaNNAe kayAe kiM tume pAviyaM avatthaMtaraM ? ti pasAeNa sAhijjau / kumAreNa vi savvaM sAheUNa bhaNio eso-sAhasu saMpayaM tumaM pi niyavuttaMtaM / varadhaNU vi 'jahA''rNaveI' tti bhaNiUNa kahiuM samADhatto jahA-"kumAra ! atthi tAva tubbhe vaDacchAyAe mottUNa gao'haM jalannesaNatthaM thovaMtare ya diTuM mae mahAsaravaraM, avi ya kAraMDava-sArasa-haMsa-cakkamAihi sunninivhehi| sevijaMtaM sayayaM mahAsamudaM va vitthiNNaM // 106 // taM ca daTThaNa 'jIvio mi' tti maNNaMto tumha nimittaM bhariUNa salilassa doNNi nalinIdalapuDae 'appaNA kira piyAmi' tti samuppADio karayalaMjalI tAva ya sumariyaM tumhANa, ciMtiyaM ca mae dhiddhI duraMtavasaNAyaDammi paDiyammi niyayasAmimmi / taNhuNhAbhiharyammI sattuparaddhe asaraNammi // 107 / / re re jIva ! kayagyo'si jaM si vIsAriUNa pahusukayaM / icchasi teNeva viNA vi jIviuM salilapANeNa // 108 // iya evaM pariyaTTiyaciMtAsaMjaNiyativvasaMtAvo / mottUNa salilapANaM viNiggao saravarahito // 109 // jAva ya tuha samIvaM gaMtuM payatto tAva ya sahasa cciya saMnaddhabaddhaparikarAyArehi kayaMtadUe hiM va tADio dIharAyabhaDehiM, baddho ya niyaM, 're re varadhaNu ! kahiM baMbhayatto ?' tti puNaruttaM bhaNamANehiM nIo niyasAmiNo sayAsaM / so ya maM daTThaNa abbhuTThiUNa sarahasaM jayau bhaTTidArao' tti jayakAro kao choDiUNa ya baMdhe bhaNiuM payatto jahA-mahAbhAga ! ahIyaM mayA tuha jaNayasayAse, 1. lA. Navesi tti // 2. lA. 'yammi sa || Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhAyA tumaM, ahaM ca olaggiuM payatto kosalAhivaI tA sAhijjau kattha kumAro ? mayA bhaNiyaM na yANAmi, tao teNa vArijjamANehiM pi daDhayaraM tehiM tADio / pIDijjamANeNa ya bhaNiyaM jahA-jai avassaM tumhANa nibbaMdho tA kumAro khaio vaggheNa tehiM saMlattaM-daMsehi taM paesaM / tao asamaM jasanihittapayanikkhevo samAgao tuha daMsaNagoyaraM / 'palAyasu' tti kAUNa tumha saNNaM, pakkhittA parivvAyagadiNNA mae vayaNammi guliyA / tappabhAveNa ya paNaTThaceTTho mao vva saMjAo / tao te 'mao' tti kaliUNa gayA / ahaM pi ciragaesa tesu uTThiUNa tuha gavesaNaM kAumADhatto / apecchamANo u daDhamahaM paritappiuM payattA, avi ya kaha hohI ? kaM bhaNihI ? ko dAhI tassa bhaNiyametteNa / kattha va vasihI ? kattha(ssa) va niyacchihI vayaNayaM muddho ? // 110 // esa kumAro eso maha sadaM kuNai sunnayaM ceva / pAsAiM paloemi muhA payacchAmi paDivayaNaM // 111 // sukkatarupattarAvaM souM tatto valei maha diTThI / ko vA vattaM kahihI sayaM ca dacchAmi kaha kumaraM // 112 // evaM ca tuha. viyogapasariyadIharanIsAsAyAsasosiyasarIro patto kahakahavi kileseNa eka gAmaM / tattha mayA diTTho ekko parivvAyago / kayaM ca se abhivAyaNaM / teNa bhaNiyaMvaradhaNU vivalakkhijjasi mayA bhaNiyaM-bhayavaM ! kIsa mUDho'si ? tao teNa maha savahe kuNamANeNa siTuM jahA'haM tuha tAyassa piyamitto vasubhAgo nAma, vIsattho hoUNa sAhasu 'kumAro kattha vaTTai ?' tti mayA vitassa savvamavitahaM sAhiyaM / tao so visAyasAmaliyamuhamaMDalo maha sAhiuMpayatto jahA-palANo amaccadhaNU, tuha jaNaNI ya kosalAhivaiNA pANavADae pakkhittA / evaM cAhamasaNipaDaNAirittaM tassa vayaNaM soUNa vittayaMdUsave va iMdaddhao dhasatti vasuhAyalammi nivaDio samAsatthassa ya tuha virahajalaNajAlAkarAliyaMgassa mahAkhae khAro vva, mAlanivaDiyassa payappahAro vva, samaraMgaNe suddassa UsAsa vva viyaMbhio jaNaNi-jaNayAvamANaNubbhavo soyapayariso / bhaNio ahaM vasubhAgeNa-varadhaNu ? alaM paridevieNa, na kAyavvo kheo, na pariyappiyavvaM tumae, kassa vA visamadasApariNAmo na hoi? / mayA bhaNiyaM ki marma pariyappieNa kIrihI, jao bhaNiyaM 1. lA. degNa kahasu / / 2. lA. vattaiMdasavi vva iMda // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jassa pariosa-rosA vi niSphalA jaMti jaMtuNo bhuvaNe / ucchupasUNassa vi niSphaleNa kiM tassa jammeNaM ? // 113 // tao kAUNaM mahaheUdAharaNAIhiM samAsAsaNaM, dAUNa bahuvihe guliyAjoge, tumhANamannesaNatthaM pesio'mhi tti / ahaM puNa parivvAyagavesaM kAUNa kaMpillapuramaigao / tattha ya mae savvaloyassa ahigamaNIyaM avalaMbiyaM kAvAliyattaNaM, kerisaM ca ? narasirakavAlamAlaTThibhUsaNaM gahiraneurakhaDDe / bahuvihagapicchaviraiyaAmelaM ca laNayasaNAraM // 114 // uddAmasaddaDamaruyaaNavarayArAvabhIsaNADovaM / bahujaNajaNiyacamakaM viNimmiyaM taM mae rUvaM // 115 // __paribbhamaMto ya patto pANavADayaM / tattha vi gharAghari viyaraMto 'bhayavaM kimayaM ?' ti pucchio ya sAhAmi esa mAyaMgIe vijjAe kappo tti evaM ca viyaramANassa jAyA ArakkhiyamayahareNa saha mettI / aNNadiyahammi ya bhaNio so jahA-maha vayaNeNa bhaNijjasu amaccabhajjaM tuha puttamitteNa kaMDiNNamahAvaigeNa tujjha'bhivAyaNaM pesiyaM ti bIyadiNe. ya guligAsagabbhaM vijjapUrayaM sayaM ceva gaMtUNa diNNaM bhakkhie ya tammi jAyA nicceyaNA sA / viNNattaM camayahareNa rAiNo jahA-deva ! amaccabhajjA paralogaMgayA, rAiNA vi pesiyA niyapurisA jahA-sakkAraM kareha / tao te jAva tattha gayA tAva bhaNiyA mae-jai eyammi avasare eIe sakkAraM kareha to tumhANaM rAiNo ya mahaMto aNattho / tao te eyamAyaNNiUNa gayA saTThANe mae vi samAgayAe viyAlavelAe bhaNio mayaharo-jai tuma sahAo hohi to ahaM imIe savvalakkhaNasaMpuNNAe amaccIe sarIreNa sAhemi egaM mahAmaMtaM / teNa vi 'taha' tti paDivanne gayA taM gahAya dUradesaTThiyaM mahAmasANaM / tao kavaDeNa viraiUNa maMDalAiyaM saparivAro pesio mayaharo nagaradevayANaM balidANanimittaM / gae ya tammi aNNaguliyApayANeNa niddAkha'ya vva viyaMbhamANA uTThaviyA niyajaNaNI / nivaDiUNa ya calaNesu jANAviyamappANaM / sA vi maM olakkhiUNa roviuM payattA / 'na kAlo roviyavvassa' tti saMThaviUNa nIyA uttaradisAe joyaNamittasaMThiyaM kacchAbhihANaM gAmaM / tattha ya maha piumitto devasammo nAma baMbhaNo / tassa ya gehammi ThaviUNa samAsatthAe siTTho kumAra ? tuha saMtio vaiyaro soUNa ya mae nirubbhamANA vi bahalaMsusalila- paDiruddhaloyaNappasarA palAvabahulaM ca parideviuM payattA, avi ya 1. lA. sahAio // saM.vA.su. 'khaivva // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kamaladaladIhaloyaNa ! lAyaNNAmayarasolla savvaMga ! / variyAluddhaya ! muddhaya kumAra ! kaiyA Nu daTThavvo // 116 // jaNaNI vi vaccha ! kaha te evaMvihadukkhakAraNaM jAyA / kaha socchisi kaDhiNa kumAra ! saMkule mahiyalAbhoe // 117 // taNhAe pIDio kaM varadhaNuvirahammi vaccha ! patthihasi / tuha sumaraNeNa hiyayaM, na phuTTaI taM silamayaM va // 118 // caMDAlakulanivAso na tahA maha dahai jaha tuhA'vatthA / varadhaNu ! taha vi na sukayaM jamihaM patto pahuM mottuM // 1 // tA putta ! vacca sigdhaM aNNisasu pahuM ti eva jaMpatI / saMThaviuM namiUNa ya ihA''gao tumha milio ya // 2 // evaM ca vIsaMbhanibbharaM maMtayaMtANa aikkaMtA kAi velA tAva ya samAgao ekko gAmehaMto maNusso, bhaNiuM ca payatto-mahAbhAya ? na katthai hiMDiyavvaM tumhehi jeNa tumha samANarUvavise saM paDimu lihiUNa purisajuyalamANIyaM kosalAhivaiNo niuttapurisehi, daMsiUNa ya bhaNiyaM tehi-evaMviharUviNo na ettha donni purisA samAgaya ? tti, evaM ca pecchiUNa samAgao tayaMtiyAo ahaM, diTThA ya tavviha rUvovalakkhiyA tumhe, saMpayaM jaM vo abhimayaM taM kuNaha tti bhaNiUNa vigae tammi doNNi vi te vaNagahaNaMtarAleNa vi palAyamANA samAgayA kosaMbi / tattha ya nagarabAhirujjANammi diTuM doNhaM siTThisuyANaM sAgaradatta-buddhilanAmANaM paNIkAUNa sayasahassaM saMpalaggaM kukkuDajujhaM / pahao sAgaradattakukkuDeNa buddhilakukkuDo / puNo buddhilakukkuDeNa sAgaradattakukkuDo pahao, bhaggo ya parAhuttaM sAgaradattakukkuDo, tayAbhimuhaM kIramANo vi na samahilasai jujjhiuM / taM ca nippaDimuhaM daTThaNa bhaNio varadhaNuNA sAgaradatto - bho ! kIsa eso sujAI vi bhaggo kukkuDo? to pecchAmi NaM jai na kuppaha tubbhe / tao sAgaradatteNa bhaNiyaM-bho mahAbhAga ! peccha, na ya maha ettha davvalobho kiMtu ahimANametthAvarajjhai / etthA'vasarammi ya paloio varadhaNuNA buddhilakukkuDo / diTThA ya calaNesu nibaddhA lohasUI / lakkhiyaM ca buddhileNa nihuyaM ceva paDivaNNaM varadhaNuNo addhalakkhaM aNuvalakkhaM va / sAhio esa vaiyaro kumArassa varadhaNuNA / kumAreNa vi buddhilakukkuDassa kaDDiUNa sUI bheDio saagrdttkukkuddss| parAjio ya teNa / parituTTho sAgaradatto papphullavayaNapaMkao ya 'ehi amha gehaM gacchAmo' tti bhaNiUNa te vi laiUNa saMdaNammi gao sAgaradatto niyagehaM / 1. lA. nagaribA // 2. lA. hutto sA // 3. lA. "sa puNa eso // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tattha ya tANa teNa goravejjamANANaM volINA kaivi vAsarA / aNNayA ya buddhilapesio dAsaceDo samuTThaviUNa varadhaNuM vi vittammi kiMpi bhaNeUNa gao / tammi ya gae varadhaNuNA kumArassa sAhiyaM jahA-jaM taM maha buddhileNa addhalakkhaM paDivannaM tappavesaNatthaM cattAlIsasahassIo hAro eyassa hatthe pesio, daMsio ugghADeUNa karaMDayaM / paloio kumAreNa paloyaMteNa ya tattha TThio sanAmaMkio leho / taM ca daTThaNa 'kasseso leho ?' tti pucchiyamaNeNa / varadhaNuNA bhaNiyaM-ko jANai bahave khalu baMbhayattanAmovalakkhiyA purisA bhavaMti kimittha cojjaM ? / evaM ca jAva paropparamAlAvo vaTTai tAva tipuMDamaMDiyataNa samAgayA vacchA nAma parivvAyagA / akkhayakusumAiyaM ca pakkhiviUNa tANa uttamaMgammi 'putta ! vAsasayasahassaM jIvaha' tti bhaNaMtIe ekaMtammi vAhitto varadhaNU / teNa ya samaM maMtiUNa kiMpi paDigayAe pucchio varadhaNU kumAreNa jahA-kimesA jaMpai ? tti / varadhaNuNA bhaNiyaM-"eyAe imaM saMlattaM jahA-jo tumhANa buddhileNa rayaNakaraMDayammi hAro pesio teNa saha leho samAgao tassa paDilehaM samappaha / mae bhaNiyaM-eso khu baMbhayattanAmaMkio dIsai tA sAhaha taM aNuvaroheNa 'ko esa baMbhayatto ? tti / tIe bhaNiyaM 'vaccha suvvau, kiMtu na tae kassai sAhiyavvaM, atthi iheva nayarIe seTThidhUyA mayaNagharaNi vva rUvAigaNArAmaggA rayaNavaI nAma kaNNayA / sA ya AbAlabhAvao cciya ceva mayA samaM jaNiyavasaMbhasabbhAvanibbharA rahassakahAparAyaNA ciTThai tti aNNayA ya nAipabhUyadiNagayAe diTThA sA mae pavarapallaMkagayA palhatthataNulayA aNamisovalakkhijjamANanayaNajuyalA purao saMkappalihiyaM piva pecchamANA kiMpi hiyayagayatthaM jhAyamANI Ale kkhalihiya vva saMThiyA / taM ca tahAvihaM aNaNuhUyamavatthaMtaraM tIse daTThaNa pakaMpamANahiyava(hiya?)yA gayA'haM tIe samIvaM, bhaNiyA ya mae-putti ! rayaNavai ! ki vicitesiM ? tti na kiMci jaMpai / puNo pucchiyA / puNo na kiMci jaMpai / tao sAsaMkAe 'kimeyaM ?' ti pucchio pariyaNo / bhaNiyaM ca tIe bIyahiyayabhUyAe niyachAyAi vva sayA pAsANuvvattiNIe piyaMgulaiyAbhihANAe jahA-ajje ! ajjappabhiimaNAe niyabhAyabuddhilasiTThisAgaradattasiTThINaM sayasAhassiyapaNeNaM pavatte kukkuDayavAre kougatthaM gayAe diTTho mayaNo vva paccakkho rUvasaMpayAe, paDipuNNasasi vva sayalakalAsaMjuo amayamayadaMsaNIo samitto koi juvANao, tappabhiimesA na pUei deva e nA''rAhae guruyaNaM, nAbhAsae sahiyaNaM, na kIlae vicittakIlAe, na paDi[ya]ggae suyasArigAINi, taggaya-hiyayA takkahAkhittamANasA evaM ciTThai / ' tao 'kAmaviyAro eso ao lajjAe na jaMpai' tti jANiUNa mae tahA tahA bhaNiyA jahA jaMpiyamaNAe-bhayavai ! tumaM mama jaNaNI sahI gurUdevayA, taM natthi kiMci jaM tuha purao na sAhijjai, paraM jo Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 95 eyAe piyaMgulaiyAe kahio so jai maha bhattA na bhavai to nicchaeNaM maraNaM saraNaM ti / eyamAyaNNiUNa mae bhaNiyaM-putti ! dhIrA hohi tahA tahA karissAmi jahA tuha teNa saha thovadiNehiM ceva saMjogo bhavai / tao sA paDhamajalaharabiMdusitta vva meiNI nivvuyA jAyA / aIyadiNammi ya sAhiyaM mae tIe jahA-putti ! diTTho so mae tuha hiyayAnaMdaNo baMbhayattakumAro / tIe jaMpiyaM-bhayavai ! tuha calaNappasAeNaM savvaM sohaNaM bhavissai, paraM taccittaviyANaNatthaM eyaM hAraM rayaNakaraMDae kAUNa baMbhayatta nAmaMkiyaM lehaM ca pesehi / aNuTThiyaM ca taM mae kallaM / ' tA kumAra ! eso lehavaiyaro / mae vi samappio tIe paDileho / " evaM ca varadhaNuNA sAhiyaM nisAmiUNa adiTThAe vi rayaNavaIe pavaDio kumArassa taduvari daMsaNAbhilAso, viyaMbhio mayaNasaMtAvo taiMsaNasamAgamovAyamaNNisamANANa gayANi kaivi vAsarANi / aNNadiyahammi ya saMbhaMteNa bAhirAo samAgaMtUNa sAhiyaM kumArassa varadhaNuNA jahA-kumAra ! iha neyarisAmiNoNA kosalAhiveNa amhANa gavasaNatthaM pesiyA pacvaiyA purisA, pAraddho imiNA uvakkamo, payatto nayarIe halahalAravo / suNiUNa evaM vaiyaraM sAgaradatteNa goviyA bhUmiharayammi samAgayAe varayaNIe bhaNio aNehiM sAgaradatto jahA-amhe io avakkamAmo tahA karehi / teNa vi saNNaddhabaddhakavaeNaM saMdaNamAroviUNa nIyA thovaM bhUmibhAgaM / tao aNicchamANaM pi taM niyattiUNa jAva aggao vaccaMti tAva ujjANajakkhAlayasamIve nANAvihapaharaNa paDipuNNarayaNamayarahavarArUDhA diTThA tiyasavilayANakAriNI samArUDhana-vajovvaNA egA knnnnyaa| tao tIe sAyaramabbhuTThiUNa bhaNiyaM-kimettiyAo velAo tumhe samAgaya ? tti / tamAyaNNiUNa kumAreNa jaMpiyaM-suMdari ? ke puNa amhe ? tIe bhaNiyaM-sAmi ? tubbhe khu baMbhayattavaradhaNuNo / teNa bhaNiyaM-kahameyaM tae nAyaM ? tIe bhaNiyaM "jai evaM tA avahieNa soyavvaM, Asi iheva nayarIe mahA dhaNo dhaNappavaro nAma siTThI / tassa rayaNasaMcayA nAma paNaiNI / jAyA ya tIse aTThaNha puttANamuvari ahaM vallahA jaNaNi-jaNayaNANaM / aikkaMtA u bAlattaNAoM aNNayA ya vibbhamekkakulahare sayalajaNA-bhilasaNIyaMmmi saMpatte jovvaNe aparitussamANA ya sAmaNNavaresuM savvuttamavarapAvaNatthaM samADhattA eyaM jakkhamArAhiuM / asAhAraNabhattituTeNa paccakkhameva bhaNiyA ahaM jakkheNa-putti ! tisamuddapajjaMtapuhainAho maha vayaNappasAeNa baMbhayatto te bhattA bhavissai / mae bhaNiyaM-kahaM puNa so mae nAyavvo ? jakkheNa bhaNiyaM-pavatte buddhila-sAgaradattaseTThikukkuDayajujjhe aNaNNasarisAgiI sayalalakkhaNasamaggo sirirvacchalaMchio pahANekkasahAo jo samAgamissai so niyabhatta tti maMtavvo, maha bhavaNapAsaTThiyAe ya teNa saha paDhamo mIlago bhavissai tti / 1. lA. nayarasA // 2. lA. "vacchAlaMkio // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tA sAmi ? lakkhaNehi jakkhAesAo taha ya taM nAo / tujjha pauttiviyANaNabhaeNa siTuM na aNNassa // 121 // teNa sayaM ciya bhaNNasi pahuttalajjAu parihareUNa / tuha virahajalaNataviyaM maM saMgajaleNa nivvavasu // 122 // evaM ca tavvayaNamAyaNNiUNa viyaMbhiyANurAyapasaramabbhuvagayamaNeNa / samArUDho tIe rahavaraM pucchiyA ya sA kuohuttaM gaMtavvaM ? rayaNavaIe bhaNiyaM-atthi magahApurammi maha piuNo kaNiTThabhAyA dhaNAvaho nAma siTThI, so u tumhANa muNiyavaiyaro avassamAgamaNaM bahubhaNNissai, tA tAva tattha gamaNaM kIrau, uttarakAlammi puNo jahicchA tumhANaM tao rayaNavaivayaNeNa payaTTA tattomi muhaM / Thio sArahitte varadhaNU / gAmANugAmaM gacchamANA niggayA kosaMbijaNavayAo, pattA ya nibiDagirikUDasaMkaDillaM mahADaiM / tattha ya kaMTayasukaMTayAbhihANA duve coraseNAvaiNo / te ya daTThaNa rayaNaniyarovabhUsiyaM rahavaraM appaparivArA ya varajuvaisamaNNiyA te 'helA sajjha' ti kaliUNa payattA abhiddaviuM, kahaM ? daTThoTubhImaphuDabhiuDibhaMgabhaMguriyabhAlabhaMgillA / haNa haNa haNa tti gaddabbhasaddapammukkahakaravA // 123 // AyaNNakaDDiomu kakaDhiNaguNaghAyaghaDiyaTakArA / vidhagyipauranArAyabhallavAvallasaMghAyA // 124 // helAi cciya aha kumaramukkabahusatthapaharaviddaviyA / * sUrakarAhayatimiraM va jhatti corA aha paNaTThA // 125 / / bhaggesu ya tesu bhaNiyaM varadhaNuNA jaha- kumAra ? daDhaM parissaM tA tumhe muhattaMtaraM niddAsuhamiheva rahavaraTThiyA sevaha tti / paDivajjiUNa ya NuvaNNo samaM rayaNavaIe / tAva ya pahAyAe rayaNIe girinaI saMpAviUNa thakkA turaMgamA / paDibuddho ya eso uTThio viyNbhmaanno| paloi yAI pAsAiM na diTTho varadhaNU / pANiyanimittamoiNNo tti vAhitto sasaMbhamaM / paDivayaNamalahamANeNa ya paloiyaM rahadhuraggaM, diTuM ca taM bahalalohiyAliddhaM 'vA vAio varadhaNu' tti kaliUNa garuyaviyaMbhamANasogappasaro 'hA ! hao mi' tti bhaNamANo nivaDio rahucchaMge / laddhaceyaNo ya 'hA ! bhAya ! varadhaNu' tti bhaNamANo palAve kaaumaaddhtto| tao bhaNio rayaNavaIe-sAmi ! na so soyaNijjo, jao bhaNiyaM te pahu ! mayA vi na mayA, ahavA te cceva navara jIyaMti / maraNeNa jANa nivvahai sAmi-suhi-mittakajjohA // 126 / / 1. lA. tubbhe // 2. lA. jIvaMti // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH maraNaM pi tANa chajjai jayammi asamaM mahANubhAvANaM / kuMdiMdukAsavisao jANa jaso bhamai bhuvaNammi // 127 / / tasseya navara sahalaM jayammi maraNaM mahANubhAvassa / jassa pahU jaNiyaguNANurAyasoyaM samuvvahai // 128 // iya savvassa vi maraNe sAhINe kiM na tassa pajjattaM / jassa pahu-mitta kajjujjayassa saMpaDai mariyavvaM // 129 // evaM ca bhaNamANIe mottUNa sogappasaraM bhaNiyA'NeNa rayaNavaI jahA-suMdari ! na nejjai phuDaM mao kiM vA jIvai tti, tA ahaM maggaohuttaM vaccAmi aNNesiuM / tIe bhaNiyaMajjautta! na esa avasaro pacchAbhimuhaM gacchiyavvassa, kuo ? jeNA''hamegAgiNI, corasAvayAiNNaM ca bhIsaNamaraNNaM, kalattAbhibhavaNaM ca paribhavaTThANaM mANiNo, iha niyaDavattiNA ya vasimeNa bhaviyavvaM jeNa parimaliyakusakaMTayA dIsai vaNatthalI / paDivajjiUNa ya taM so payaTTo / pattoya magahAvisayasaMdhisaMThiyaM eka gAmaM / tattha pavisamANo divo sabhAmajjhaTThieNa gAmaThakureNa, 'na eso sAmaNNo' tti bhAviteNa nIo ya sagihaM / diNNamAvAsaTThANaM / uvaviTTho ya pucchio ThakureNa-mahANubhAva ! sasogo viya lakkhijjasi ? baMbhayatteNa bhaNiyaM-evameyaM, jao maha bhAyA corehi saha jujjhaMto na najjai kiMpi pAvio, tA mae tayannesaNanimittaM tattha gaMtavvaM ti / ThakkureNa bhaNiyaM - alaM kheeNa jai ihADavIe bhavissai to ahaM labhissAmi tti / bhaNiUNa pesiyA niypurisaa| gayapabhuccA gaehiM ya siTuM tehiM jahA-na amhehiM koi kahiMci saccavio, kevalaM pahAranivaDio esa bANo pAvio tti / tavvayaNAyaNNaNAo ya 'nUNaM viNivAio' tti pariyappiUNa gurusogAulijjaMtamANasassa samotthariyA savvarI / nivasio daiyAe samaM / tAva ya ekkajAmasesajAmiNIe sahasA tammi gAmammi nivaDiyA coradhADI / sAya kumArapahArakaduyAviyA bhaggA parammuhA abhiNaMdio ya sayalagAmAhiTThieNaM gAmapahuNA / gosammi AucchiUNa gAmaThakuraM tattaNayasahAo patthio rAyagihaM / patto jahANukkameNaM / tattha ya nayarabAhiriyAe ekkammi parivvAyagAsameThaviUNa rayaNavaiM jAva tattha pavisai tAva pecchai ekkammi mahApAsAe taviyatavaNijjapuMjujjaladehAo NavajovvaNuddharAo kayaphArasiMgArAo doNNi nArIo bhaNiyaM ca tAhi-juttaM nAma bhattANurattaM jaNaM mottuM evaM paribbhamiuM ? kumAreNa bhaNiyaM-ko aNurattabhatto ? kehi vA catto ? kovA ahaM ? ti / tAhi bhaNiyaM-Agacchaha tAva vIsamaha muhattagaM / tao paviTTho so / kayaNhANabhoyaNA . 1. lA. najjae phuDaM kiM vA mao // 2. lA. kahaM // mUla. 2-13 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH isayalavAvArassa suhAsINassa sAhi uM pavattAo-mahAbhAga ! suvvaMu jamettha bhaNiyavvaM atthi rayaNamayatuMgasiharaggasaMThiyajiNAyayaNabhUsio surasiddhamihuNaramaNaTThANaM sayalavijjAharanivAso ruppamao veyaDDo nAma pavvao / tassa ya dAhiNaseDhIe sivamaMdiraM nAma nayaraM / tammi ya paNamaMtamahaMtavijjAhararAyamaulimAlomAliyacalaNajuyalo jalaNasiho nAma rAyA / tassa ya accaM tahiyayadaiyAe vijjusihAe devIe naTTammattAbhihANaputtANujAyAo amhe duve dhUyAo / pattAo ya jovvaNaM / aNNayA ya amha jaNao pavarapAsAyatalammi aggivAya-aggisihAbhihANehiM khayaramittehiM amhAhi ya samayaM vivihasaMkahAhiM ciTThai / tAva ya pecchai niyaniyadehappahAjAlujjoviyanahaMgaNA bhoyaM vivihajANa vimANArUDhaM surasamUhaM aTThAvayAbhimuhaM saMpaTThiyaM / taM ca daTTaNa 'amhe vi ceiyavaMdaNatthaM vaccAmo' tti bhaNamANo amhehiM khayaramittehiM ya saha vimalakaravAlanimmalaM samuppaio gayaNayalaM / tao pattANi ya aTThAvayaM / diTuM ca viviharayaNa-maNisilAsaMghAyanimmiyaM siddhAyayaNaM / vaMdiyAo tattha bhayavaMtapaDimAo nivva te ya majjaNapUyaNa-pekkhaNAie surehiM daTTaNa taM thouM payattANi, kahaM - duddharapaMcabANabANAvalivihaDaNavajjaphalahayaM, nirudulaMghabhavasAyaranivaDiyajaNasaMtANaphalahayaM / aipaiMDa[daMDa]mahamohanaresaramANamalaNayaM , namimo jiNavarANa payapaMkayamahatarugahaNajalaNayaM // 130 // evaM ca thoUNa niggaMtUNa siddhAyayaNAo jAva egattha kira uvavisAmo tAva rattakaMkellibahaladalacchAyAtalovaviTuM vigayarairAgappasaraM koha-maya-mANa-mAyAmahaNaM niravajjasaMjamujjoyasajjiyamaI duTThidiyadaliyauddAmadappapasaraM duTThaTThakammaniTTaraniTThavaNakayaceTThiyaM saMsAravoccheyajaNiyamaccharucchAhanicchayaM diTuM cAraNasamaNajuyalaM uvasappiUNa ya bhAvasAraM uvaviTThANi tadaMtige / patthuyA tANa majjhAo ekkeNa dhammadesaNA jahA-"khaNabhaMguraM sarIraM, sarayabbhavibbhamaM jIviyaM, taDivilasiyANuyAri jovvaNaM, kiMpAkaphalovamA bhoyA, saMjhArAyasamaM visayasokkhaM, kusaggajalalavacavalA lacchI, sulahaM dukkhaM, dulahaM suhaM aNivAriyappasaro maccu tti evaM vavatthie chaDijjau mohappasaro, rubhijjau sayaliMdiyattho bhAvijjau saMsArasarUvaM, kIrau jiNavarabhaNie dhamme maNo tti / ' tao eyamAyaNNiUNa mahiyalamilaMtabhAlavaTeNa paNamiUNa muNivare 'bhayavaM ? evameyaM' ti bhaNiUNa muNi guNANukkittaNaparAyaNA jahAgayaM paDigayA suragaNA / laddhAvasareNa ya bhaNiyaM amhANa piumitteNa jahA-bhayavaM ! eyANaM puNa bAliyANaM ko bhattA bhavissai ? tehiM bhaNiyaM Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 99 eyAo bhAivahayassa paNaiNIo bhavissaMti / tao eyamAyaNNiUNa ciMtAvasasAmaliyamuhamaMDalo rAyA ahomuhaM saMThio / etthAvasarammi ya bhaNiyaM amhehiM jahA-tAya ? saMpayaM ceva sAhiyaM muNivarehiM saMsArasarUvaM, siTThA visayapariNaI, tA alamamhANa evaMvihavivAyAvasANeNa visayasuheNaM / paDivannaM ca taM tAeNa / evaM ca vallahayAe bhAuNo siDhiliyaniyasarIrasuhappasarAo tassa ceva majjaNa-bhoyaNAIyaM sarIraTThiiM ciMtayaMtIo ciTThamha jAva'NNadiNammi teNa amha bhAuNA bhamaMteNa puhaimaMDalaM diTThA tumha mAulagassa dhUyA pupphavaI nAma kaNNayA / tattaNayarUvAisayasohagga'kkhitta mANaso taM avahariUNA''gao / taddiTThimasahamANo ya vijjaM sAhiuM gao tammi giriniuMje jattha taM tumhehiM nivADiyaM vaMsehiM saddhi siraM / ao uvari tumhe muNiyavuttaMtA / tA ho mahAbhAga ! tammi avasare tumha sayAsAo samAgaMtUNa pupphavaIe bhaNiyAo amhe sAmapuvvayaM sAhio bhAuNo vuttaMto / tamAyaNNiUNa ya viyaMbhiUbbhaDasogapasarAo bahalaMsusalilamai- liyakavolamaMDalAo roiuM payattAo / puNo kaha kahavi viNivAriyAo tIe, bhaNiyAo ya-'halA ! eriso ceva esa saMsAro jao bhaNiyaM saMsAraduggamamahADaI bhamirassa jaMtuhariNassa / kassa na jAyai bhIsaNakayaMtabAhAo mariyavvaM ? // 131 // kassa va samaggasayaliMdiyatthasaMjaNiyasayalasokkhAiM / jAyaMti niyayakammANubhAvao neya maNuyassa? // 132 // accNtnehnibbhrprvvsaa''sNghjnniypsrss| iTThaviyogAjAyaMti divvavasao na kasseha // 133 // iya suMdarIo kaliuM asArasaMsArakAraNamiyANi / / siDhilijjau sogo sulahamerisaM savvasattANa // 134 // tA paricaiUNa sogaM, sumariUNa ya jaM tubbhe ceva maha siTuM muNivayaNaM paDivajjijjau ajjautto' tti / tamAyaNNiUNa ya pattA'NurAyapasarAhiM paDivaNNe amhehi airahasaparavasAe aNNA ceva saMkeyapaDAyA cAliyA tIe / tappabhiI aNegaThANesu vi tumaM gaviTTho na ya diTTho / ajja puNa appatakkiyahiraNNavuTThi vva jAyaM tae saha daMsaNaM / tA mahAbhAga ? sumariUNa puSphavaivaiyaraM kIrau amhANa pANiggahaNeNa pasAo / tao gaMdhavvavivAheNa vivAhiUNa taM rayaNi tattheva tAhiM samaM pasutto / gosasamayammi ya bhaNiyAo teNa evaM-gacchaha tAva tubbhe puSphavaisamIvaM, tIe samaM tAva acchiyav jAva me 1. lA. 'muho saM // 2. lA. o teNa maNu // 3. saM.vA.su. sogo savvame || 4. saM.vA.su. mahANubhAga / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH rajjalaMbho hoi tti / 'evaM ceva kIrai' tti bhaNiUNa gayAo tAo / gayAsu ya tAsu jAva paloei pAsAI tAva na taM dhavalaharaM neya so pariyaNo / ciMtiyaM ca teNa - esAsA vijjAharImAyA, aNNahA kahameyaM iMdayAlavibbhamaM? tANa vilasiyaM / tao sumariyaM rayaNavaIe, tayannesaNanimittaM ca gao AsamAbhimuhaM jAva na tattha rayaNavaI neya aNNo koi tti / tao 'kaM pucchAmi ?' ti kaliUNa paloiyAiM pAsAiM, na ya ko vi saccavio etthA'vasarammi ya viyaMbhio sogappasaro, pavaDio raNaraNao, pasariyA araI / 'aho ! mahaM visamadasAvatthAnivaDiyassa tahA rayaNavaIvioyadukkhaM bAhai jahA varadhaNumaraNaM ti, bhaNiyaM ca - daiyAvioyadukkhaM puhaIlaMbho ya neya nAsei / vavagayarajjaduhaM puNa sumittalaMbho paNAsei // 135 // evaM ca citaMtassa samAgao ekko kallANAgiI nAivayapariNao puriso, pucchio ya so teNa-mahAbhAga, evaMviharUva-nevatthavisesA aIyadiNammi ajja vA na diTThA ettha ekkA pavaramahilalA ? teNa bhaNiyaM puttaya ! kiM so tumaM rayaNavaIe bhattA ? teNa bhaNiyaMAmaM / iyareNa jaMpiyaM-"kallaM avaraNhavelAe vimukkakaluNadIhanIsaNaM ruvvamANI nisuyA mae, avi ya hA ! sAmiya ! katthagao 'si ujjhiuM maM aNAhiyaM ekkaM / sayaNajaNavippahUNaM piyayama ! viNa kAraNA ruiriM ? // 136 // . tujjha vioe piyayama ! ahiyaM uttharai jaNiyabhayapasaro / chidaM daTuM naranAha ? dusahasoo pisAo vva // 137 // tujjha kayammi sahiyaNo sayaNo taha pariyaNo kulaM sIlaM / pii-mAi-bhAivaggo taNaM va kaliUNa mukkAiM // 138 // ehi pasAyaM kAUNa kIsa kuvio'si maha auNNAe / jai vi mae avaraddhaM tahavi tu tumhehiM khamiyavvaM // 139 // evaM ca ruvamANI daTThaNa pucchiyA mae pAtta ? kA tumaM? kiMvA rovasi ? kahiM vA gaMtavvaM ? / tao tIe darabhaNiyammi ceva paccabhiyANiUNa mae bhaNiyA (granthAgraM 9000) jahA-tumaM maha cciya nattuI hosi / takkahaNamuNiyavuttaMteNa yamae siTuM tIse cullapiuNo gaMtUNa / teNA'vi jaNiyavisesAyaraM pavesiyA niyamaMdiraM / aNNesiyA ya tubbhe neya kahiM vi 1. lA. "dIhanissaNaM // 2. lA. tubbhehi // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 101 uvaladdhA / tA saMpayaM pi sohaNaM kayaM jamAgaya' tti bhaNiUNa nIo tassa gehaM / kayasavvAyarovayAraM ca rayaNavaIe saha vattaM pANiggahaNaM / Thio tIe saha visayasuhamaNuhavaMto / aNNayA ya varadhaNuNo 'mayakiccaM' ti kaliUNa payappiyaM bhoyaNaM baMbhaNANaM bhuMjaMti baMbhaNA jAva sayaM ceva varadhaNU jaNiyabaMbhaNaveso bhoyaNanimittamAgao bhaNiuM ca payatto jahA-sAhijjau tassa bhojjakAriNo 'jai majjha bhoyaNaM payacchaha tA tassa paralogavattiNo sayaM ceva vayaNoyarammi uvaNamai' tti / siTuM ca tehiM tamAgaMtUNa bNbhyttss| viNiggao serahasaM / paccabhiyANiUNa phrisvisttttpulymvyaasio| paviTThA maMdiraM / asaddahaNIyamavatthaMtaramaNuhavamANA ThiyA muhuttaMtaraM ti / nivvattamajjaNa-bhoyaNAvasarammi ya pucchio varadhaNU kumAreNa niyayapauttiM sAhiuM payatto jahA-"tIe rayaNIe niddAvasamuvagayANaM tumhANaM abhiutto 'haM corehiM kuDaMgaMtaraTThiyataNuNA samAhao'hamekkeNa bANeNa / pahAraveyaNAparAyattattaNao nivaDio mahiyalammi / avAyabhIyattaNao na sAhiyaM tumha / volINo rahavaro tamaMtarAlaM / aharmavi parinibiDataruvaraMtarAlamaggeNa saNiyasaNiyamavakkamamANo kahakahavi saMpatto taM gAma jattha tumhe nivasiyAI sAhiyA taggAmAhivaiNA tumha pauttI / samuppaNNahiyayANaMdo ya saMpatto ihaI / pauNo pahAro / bhoyaNavatthaNAvavaeseNa ya samAgao ihaiM jAva diTThA tumhe' tti / evaM accaMtANurattANaM jaMti diyahA / aNNadiyahammi ya samAlociyaM tehiM jahA-kittiyaM puNa kAlaM pamukkapurisAyArehi acchiyavvaM, bhaNiyaM ca AvaipaDiyassa vi supurisassa uvvahai tahavi vvsaao| vihaDiyavavasAyaM puNa lacchI vi na mahai ahilasiGa // 140 // evaM ca ciMtayaMtANaM niggamaNovA ya UsuyamaNANaM patto ya sayalajaNajaNiyaummAhao vasaMtasamao / tattha vi vaDhte mayaNamahUsave pavatte nibbharakIlArase ayaMDammi ceva niyakarayalagalatthalliyanivADiyA'homuhA''horaNo daDhaviNiddaliyaruMdaM'duyasaMkhalavalaMtacalaNo mayaparavvasattaNao bhaMjiUNA''lANakhaMbhaM viyario rAyahatthI viNiggao rAyaMgaNAo / tao samucchalio halAhalAravo, virasamukkUyayaMto bhaMjiUNa kIlAgoTThIo disodisiM palANo jnnvo| etthaMtarammi ya tavaNijjapuMjjujjalacchaviniyadehasohAviNijjiyAmarasuMdarI bhayabharukkaMpiroruparigaliya gaippayArA saMbhamunbhaMtatArataralaloyaNajuyalA 'katto saraNaM ?' ti maggamANI paDiyA kariNo diTThigoyarammi ekkA uttamajovvaNA kannA dhAvio tammuhaM karI / daragahiyA'NeNa sA / tao ukkUiyaM pariyaNeNaM, payatto hAhAravo / etthaMtarammi ya hakkio karI 1. lA. saharisa // 2. saM.vA.su. mavi taru' // 3. lA. ummattajo // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kumAreNa / taM muttUNa kannayaM calio tammuhaM / tao hatthisikkhApaogehiM samAhaNiUNa vilaggo kaMdharAbhoe nibaddhamAsaNaM kuMbhayale karapphAlaNaMkusatADaNAIhi vasamANIo rAyahatthI / etthAvasarammi ya samucchalio sAhuvAo 'jayai kumAro' tti payaTTo baMdisaddo / kumAreNa vi nIo AlANakhaMbhe karI / samappio pIluvaiNo / tAva ya samAgao tamuddesaM naravaI / daTThaNa sayalalakkhaNalaMchiyaMgaM kumAraM aNaNNasamaceTThiuppaNNavimhaeNaM bhaNiyaM-ko puNa eso mahANubhAvo ? tao bhaNiyaM varadhaNuNA sAhati asiTuM pi hu cariyAI kulaM mahANubhAvANaM / kiM kahai keyaI niyayaparimalaM bhamaranilayANaM ? // 141 // etthA'vasarammi ya sAhio rayaNavaIe cullapiuNA savvo vaiyaro / tao tuTeNa rAiNA bhaNiyaM ko sIhakisorayaM mottUNa aNNo mattagae nivArei ?, tA sohaNamaNuTThiyaM jamihA''gao'si, niyanihelaNaM ceva tuha eyaM ti / bhaNiUNa mahAvicchaDDeNa pariNAvio niyadhUyaM / suheNa ya acchaMtANa tattha aNNadiNammi samAgayA ekA pariNayavayA nArI, bhaNiyaM ca tIe-'kumAra ? atthi ettha vesamaNasatthavAhadhUyA sirikaMtA nAma jA ya tume hatthisaMbhamAoM moiyA / sA ya mae bAlabhAvAo Arabbha pAliyA / tIe ya hathibha ommukkAe 'pANadAyago' tti kaliUNa paloio tumaM savvaMgaM / tao tappabhiI ceva vimukkasayaliMdiyavAvArA pavarajoyiNi vva niccalanippaMdA moNamAlaMbiUNa thakkA, AlattA vi sahiyaNeNaM na kiMci jaMpai / tao mae aNegavayaNaviNNAsehiM bhaNiyA / tahA vi na jaMpai / tao mae bhaNiyaM-jai tumaM erisI asabbhAviNI to kiM tuha pAse ThiyANaM ? ti bhaNamANI uTThiyA / tIe savilakkhahasiyaM kAUNa bhaNiyaM-natthi kiMci tujjha akahaNIyaM, paraM lajjA etthA'varajjhai, jaM puNa sevvaM(?) jeNA'haM hatthisaMbhamAo moiyA so jai maha bhattA na bhavai tA nicchaeNa na samatthA pANe dhArilaM ti / taM ca mae siTuM tjjnnyss| teNA'vi pesiyA'haM tumha samIve / tA dehe tIe saraNaM ti / kumAreNa vi paDivajjiUNa tavvayaNaM pariNIyA mahAvibhUIe sA / varadhaNuNo vi suseNAmacceNa niyadhUyaM dAUNa kayaM vIvAhamaMgalaM tao tattha vicittakIlAparAyaNANaM ucchaliyA savvattha pasiddhI / pesio dIharAiNA magahAhivaiNo dUo jahA-appijjaMtu baMbhayatta-varadhaNuNo / paDivaNNaM ca taM teNa tassa purao, puNa tehiM samaM maMtiuM payatto-bho ? kimittha karaNIyaM ? ti / tao kumAreNa bhaNiyaM-kimittiyAe ciMtAe ?, amhe vANArasiM kaDagarAiNo samIve gacchi 1. saM.vA.su. 'yalaphAlaNa || 2. saM.vA.su. eyAva' / / 3. lA. etyaMtarammi // 4. lA. tujjha // 5. atrasthAne sambhaM tathA sajhaM iti pAThabhedau labhyete // 6. lA. dehi // 7. saM.vA.su. rasiM paveseha / tahA / kAUNa, pavisi // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 103 ssAmo tti / bhaNiUNa gayA vANArasiM / pavisiUNa ya varadhaNuNA sAhiyA savvA pauttI / taM ca soUNa sarahasaM niggaMtUNa sammuhaM mahAvibhUIe kaDagarAiNA pavesio kumArAsa / diNNA ya cauraMgaseNAsamaNNiyA kaDagavaI nAma niyadhUyA / dUyajANAviyA ya samAgayA pupphacUlakaNerudattarAyANo saha mahAmaccadhaNuNA, aNNo ya caMdasIha-bhagadatta-tuDidatta-sIharAyappamuhA rAyANo / ahisitto varadhaNU seNA hivaI, pesio dIharAiNo uvari, paccAsaNNIhUo ya aNavarayapayANaehiM / taM ca nAUNa pesio dIharAiNA kaDagarAiNo dUo, patto ya bhaNiuM payatto jahA ekkaggAmapavutthaM pi sajjaNA baMdhavaM va maNNaMti / kiM puNa sahajAyAIcauvihamittIe jaM mittaM // 142 // taM puNa niyajAIe doseNaM sarisaramiya-jimiyAI / vIsAriUNa sahasA kaha saMpai verio jAo ? // 143 // eyamAyaNNiUNa jaMpiyaM kaDagarAiNA jahA"saccamiNaM jaM mittA amhe cauro vi baMbhanivasahiyA / saha jAyA saha vaDDiya saha ramiyA saha samuvbUDho // 144 // paralogagae baMbhe tujjha pahUM dUya ! joggakalaNAe / baMbhanarAhivataNayaM bAlaM parivAliGa mukko // 145 / / navari na taM ciya ekaM rajjaM aMteuraM puravaraM ca / tuha pahuNA pAlaMteNa dUsiyaM dUya ! niyagottaM // 146 // tA bho dUya ? paramahilA sAmaNNA vi tAva vajjaNijjA kiM puNa mittabhajjA ? teNa puNa savvaM pi niyaciTThiyamagaNiUNa amhe ceva uvaladdhA ?, to kimeiNA ?, kuNaha saMpayaM jaM niyacittAbhiruiyaM ti / bhaNiUNa visajjio dUo / sayaM ca savvasAmaggIe patto varadhaNusayAsaM / dIho vi dUyavayaNamAyaNNiUNa / 'na aNNo uvAo' tti bhAvato viNiggao savaDammuho, pavattamAohaNaM, avi ya tikkhakharakkhuraukkhayakhamAyaleNaM turaMgaseNNeNaM / galagajjiyaravabahiriyanaheNa mAyaMganivaheNa // 147 / / varasatthaniyarapUriyadhayavaDadhuvvaMtarahasamUheNa / lallakkahakkabukkArapaurapAikkacakkeNa // 148 // 1. saM.vA.su. "yA / eyajANA' || 2. saM.vA.su. "DhA // 144 // bho dUyaya ! evaM te tujjha // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH AvariyaM savvato pasariyakhayakAlajalahisariseNa / siribaMbhayattaseNNaM dIhanariMdassa seNNeNa // 149 // aha khaNamitteNa tao abhaggacittaM pi garuyapaharahayaM / bhaggaM kumAraseNNaM baleNa siridIhanaravaiNo // 150 // bhajjaMtaM daTThaNaM kumaro raNarahasapulaiyasarIro / AsAsiya niyayabalaM varisai saraniyaradhArAhi // 151 // tassa saraniyaradhArAsamAhayaM bahalareNupaDalaM va / jaladhArAnihayaM piva naTuM aha dIhaseNNaM ti // 152 // taM ca tAri nIsAhAraM niyayabalaM bhaggaMtaM daTThaNa ra re maha purao ThAhi' tti bhaNaMto Thio savaDammuho dIharAyA / taM ca daTThaNa cirasaMciyaviyaMbhiyakovAnaleNa vi bhaNiyaM baMbhayatteNa, avi jaM amhANa parokkhe maha piurajjaM imaM tae bhuttaM / taM.iNhi mottUNaM vaccasu mukko mae rAya // 153 // tao bhaNiyaM dIharAiNA vaNi-baMbhaNANa vittI kamAgayA na uNa rAyataNayANa / vikkamabhojjA puhaI sAmeNaM muccai kahaNNu ? // 15 // eyaM cA''yaNNiUNa kovAnalajAlAkarAliyavayaNamaMDaleNa chAio dIho baMbhayatteNa saravariseNa / teNa vi tamaddhayaMdehi nivAriUNa vimukkaM duguNataramiyarassa / kumAreNa vi tamaddha vahe ceva chiNNaM / evaM ca paropparasatthanivAraNeNa jujhaMtANamaMtaraM lahiUNa kumAreNa sahao sasArahI viddho solasahiM bANehiM dIharAyA / tao teNa rUsiUNa sella-vAvalla-bhallasabbalAiyaM vimukkamaparimeyaM satthaniyaraM / taM ca daTThaNa baMbhayatta'hiTThAyagasurehiM 'na eyamaNNapaharaNasajhaM' ti kaliUNa samappiyaM karayale cakkaM, avi ya ullasiyajalaNajAlAkalAvakavaliyanahaMtarAlillaM / dIhanivassa vahaTThA taM mukkaM baMbhayatteNa // 155 // teNa vi ya tassa sIsaM chiNNaM viNivAriUNa sattho haM / bArasamo jayai imo cakkI siribaMbhayatto tti // 156 // 1. saM.vA.su. "hAraM bha' / / 2. lA. ThAhi pAhi tti // 3. saM.vA.su. alasiyaja // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tao paviTTho mahAvibhUIe kaMpillapure / sAhiyaM puvvacakkavaTTikameNa chakkhaMDaM pi bhrhN| nivvattio duvAlasasaMvacchario rajjAbhiseo / tao causaTThisahassaMteuramajjhagao puvvaniyANovaladdha thIrayaNo udAre cakkavaTTibhoge bhuMjiuM pavatto / aNNayA kayAi pavatte nibbhare picchaNayakIlArase ugghADiUNa karaMDayaM egAe dAsaceDIe aNegasuya-mayaNasAligA-koilAibhatticitto samappio ego rAiNo puSphadAmagaMDUsao taM ca daTThaNa ciMtiuM pavatto rAyA kahiM maNNe erisao mae diTThapuvvo tti / IhApohamaggaNagavesaNaM karemANo saMjAyapuvvillapaMcAIsaraNo devaloge mae eriso diTThapuvvo' tti samuppaNNahiyayasaMghaTTo mucchAvaseNa nivaDio sIhAsaNAo vAudANAiNA samAsAsio pariyaNeNe sattho ciMtiuM pavatto-aho ! kimeyAe mahariddhIe jai so me sahoyaro na milai ? tA tassa viyANaNatthamuvAyaM ciMtemi tti / bhAviteNa olaMbiyaM imaM silogadhaM, api ca __ azva-dAsau mRgau haMsau, mAtaGgAvamarau tathA / 157 / / pU0 / bhaNiyaM ca jo imaM silogassa addhaM pUrei tassA'haM rajjassa addhaM demi / teNa ya lobheNa savvo vi logo pddhiumaaddhtto|| io ya so cittajIvo devalogAo caviUNa purimatAlapure samuppaNNo mahebbhassa putto / jovvaNattho ya sUrisayAse devalogavaNNaNaM dhammadesaNaM samAyaNNiUNa samuppaNNajAissaraNo saMjAyacaraNapariNAmo pavvaio / viharamANo ya egallavihArapaDimA paDivaNNo samAgao tattha / Thio ya ujjANe kAussaggeNa / soUNa ya ujjANapAlayAraghaTTieNa paDhijjamANaM taM silogaddhaM 'kimeyaM paDhasi ?' tti pucchiyaM / sAhiyaM cA'NeNa jahAvaTThiyaM / sAhuNA bhaNiyaM-jai evaM to eyaM paDhasu raNNo sayAse gaMtUNaM, api ca___ eSA nau SaSThikA jAtiranyonyAbhyAM viyuktayoH // 157 // / u0 / paDhiyaM ca teNa gaMtUNaM / rAiNA bhaNiyaM -bhadda ! phuDaM sAhijjasu, kimeyaM tae pUriyaM ? teNa bhaNiyaM-deva ! na mae kiMtu maha ujjANattheNa sAhuNA / tao dAUNa kiMci tassa uciyaM gao naravaI sAhuvaMdaNatthaM / vaMdiUNa ya bhAvasAraM nisaNNo tayaMtie / tao AsIsAdANapuvvayaM bhaNiyaM sAhuNA nAUNaM saMsAraM asArayaM naravariMda ! kuNa dhammaM / nIsesapamAyaM vajjiUNa duhanivahasaMjaNayaM // 158 // dhammammi jo pamAyaM mahamohavimohio naro kuNai / so rAya ! bhamai nUNaM saMsAre duhasayAvatte // 159 // 1. saM.vA.su. "jAissa de // 2. lA. Na bhaNiyaM imaM // 3. lA. 'gaddhaM pU // mUla. 2-14 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH AbhogA iva nAgANa duhakarA niva ! jao ime bhogA / tA ujjhiUNa ee paDivajja nariMda ! cAritaM // 160 // tA bhai nivo bhayavaM ! diyaloyasamA ime mae bhogA / pattA aNaNNasarisA dhammassa vi naNu phalaM eyaM // 169 // to mottUNaM baMdhava ! aighoramimaM vayaM samaNuhohi / maha puNNasamuvaladdhe aNaNNasarise ime bhoge // 162 // tuha ceva jANaNatthaM eso naNu laMbio mae pAo / tA maha pasAyabuddhi kAuM bhuMjAhi rajjamiNaM // 163 // iya bhaNio so sAhU puNo payaMpei naravai ? mamaM pi / Asi mahaMtA riddhI kiMtu mae desaNaM souM // 164 // paricaiuM savvaM pi hu bhavabhayabhIeNa mokkhasuhaheuM / sugurusamIve gahiyA pavvajjA dukkarA esA // 165 // tA jai sumarasi naravara jaM govattammi Asi duhakaliyA / parakammakarA dINA tA giNha vayaM muya pamAyaM // 166 // jai sumarisi dAsatte khaiyA sappeNa jaMgayA nihaNaM / saraNavihINA khitte tA giNha vayaM caya pamAyaM // 167 // jai taM sumarasi kAliMjarammi hariNA vaNammi vAheNaM / vahiyA ekkasareNaM tAgiNha vayaM caya pamAyaM // 168 // jai taM sumarasi gaMgAnaIeN tIrammi haMsabhAvammi / gahiuM jANa hayA tA giNha vayaM caya pamAyaM // 169 // jai taM sumarasi vANArasIe jaM aMtayANa gehammi / jAyA dugaMchaNijjA tA giNha vayaM caya pamAyaM // 170 // iya evaM sumaraMto pamAyalesaM pavajjiuM rAya / giNhasu jiNapaNNattaM pavvajjaM muNigaNAiNaM // 171 // eva bhaNio vi rAyA pabhaNai bhayavaM ? muNemi savvaM pi / kiMtu na satto mottuM bhoe saMsArasuhajaNa // 172 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 107 to pabhaNai cittamuNI niyANamasuhaM kayaM tayA tumae / jaM tassa imo naravara !, saMjAo phalavivAgo tti // 173 / / tA gacchAmi iyANiM mohAo palaviyaM mae evaM / iya bhaNiya niggao so uggavihAreNa viharettA // 174 // saMlehaNAe dehaM khaviUNaM dhuNiyasayalakammaMso / kevalamuppADeuM saMpatto sAsayaM ThANaM // 175 / / so vi baMbhayattarAyA pamAyavasagao rajjasuhamaNubhavai jAva satta vAsasayANi / pajjaMtasamae ya paNaio egeNaM baMbhaNeNaM jahA-maha dehi niya paramaNNabhoyaNaM / rAiNA bhaNiyaM - bhadda ? maM maha thIrayaNaM ca mottUNa na aNNo taM pariNAmiuM satto, jao tammi pariNamaMte mahaMto kAmummAo bhavai / baMbhaNeNa bhaNiyaM - cakkI vi hoUNa gAsamittadANe vi kiviNattaNeNa ettiyaM viyAraM karesi ? tao rAiNA ruTeNa jahicchaM bhuMjAviUNa mahAthAlaM ca bhariUNa samappiyaM kuDuMbajoggaM / bhuttaM ca taM kuDuMbeNa / rAIe pariNamaMte tammi agaNiyamAibhagiNI-suNhAivibhAgaM savvamasamaMjasaM ciTThiUNa viguttaM / pariNae ya tammi pabhAe ciMtiyaM mAhaNeNa-haMta ? kahamahaM viDaMbio eeNa akAraNaveriNA niveNa tA karemi kiMci eyassA'vayAraM ti / ciMtiUNa niggao nayarAo / diTTho ya ego vaDacchAyAe sutto ayApAlago / so ya pasutto liDiyAhiM jahAbhiruiyaM vaDapattANi kANito / tArisaM ca daTThaNa baMbhaNeNa uvayariUNa bhaNio jahA-jo haTTamajjheNaM hatthikhaMdhArUDho evaMvihariddhIe samAgacchai tassa goliyAjuyapakkheveNa do vi acchINi phoDehi / teNa vi tahA kayaM / hammaMteNa ya bhaNiyaM jahA-'haM baMbhaNeNa kArio / tao raNNA rUsiUNa uppADAviyAo baMbhaNANaM acchIo / bharAviUNa ya thAlaM hatthehiM malai, malaMto ya suhaM lahai / evaM diNe diNe jAva kAravei tAva maMtIhiM karuNAe guMdayaphalANaM thAlaM bhariuM sama ppiyaM / taM pi tavvAsaNAe malei / evaM ca ruddapariNAmo mariUNa samuppaNNo ahesattamAe narayapuDhavIe tti / // brahmadattAkhyAnakaM samAptam // 38 // sAmpratamAdizabdopAttaM caNDaputrAkhyAnakamAkhyAyate Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH [39: caNDaputrAkhyAnakam] atthi iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse lacchimaMdiraM nAma nayaraM / jattha ya tuMgAI devakulAiM kulaputtayakulAI ca, vimalAiM dhavalaharAI sappurisacariyAiM ca, siNehasArAo vIhIo sajjaNapIIo ya, sahAvagaMbhIrrAo bAhiM vAvIo, ghare parihAo. ghariNIo ya; rayaNarehirAo pAyAragourabhittIo vilAsiNIo ya tti / avi yanijjiyarairUvAo nArIo jattha purisavaggo vi / jiyamayaNarUvasoho ki bahuNA ettha bhaNieNa ? // 1 // jaM jaM ciya ramaNIyaM taM taM savvaM pi tattha saMbhavai / nIsesanayarasohAsamudayasAreNa ghaDiyaM va // 2 // tattha ya rAyA dariyArikuMbhikuMbhayaDadAraNamayArI / sayalakalApattaTTho nAmeNaM atthi hu jiyArI // 3 // sayalaM teurasArA tArA nAmeNa paNaiNI tassa / tIse ya atthi putto nAmeNaM caMDaputte tti // 4 // so ya sahAveNaM ceva caMDo niddao nidakkhinno parAvayArI pabhUyasattasaMtANaviNAsaNabaddhacittagatto, avi ya nIsesadosanilao samatthasattANa mAraNasayaNho / visapAyavo vva vaDDai so kumaro caMDaputto tti // 5 // pariNAvio ya samANarUva-jovvaNa-lAvaNNa-guNasamaNNiyaM caMDasiri nAma dAriyaM / sA ya bhattuNo'NurUvaguNA, avi ya__kUrA payaMDacittA jiyavahanirayA ya bhIsaNasahAvA / . mahu-majja-masalolA sikkhiyabahusAiNImaMtA // 6 // tANaM ca egasahAvattaNao paropparamaNurattacittANaM kAlo parigalai / aNNayA ya niyaAukkhaeNa paMcattamuvagao rAyA / tao maMti-mahAmaMti-sAmaMtAiehiM so cevA'bhisitto rajje / jAo payaMDasAsaNo naravaI / tao rajjasira parivAlemANo ramei AheDayaM, jaMpae aliyaM, giNhae adattaM, sevae parakalattaM, karei aparimiyapariggahaM, bhuMjae rayaNIe, dei ya 1. saM.vA.su. 'rAyo parihAo ghariNIo ya // 2. lA. "yaladA // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 109 paidiyaha ekkekaM NiyagottadevayAe cAmuMDAe pasuM, tappei majjeNaM, piyai sayaM pi aNavarayaM / evaM ca tassa rAiNo tIe devIe saMha bhoe bhuMjamANassa samuppaNNA egA dhUyA / tIe ya gabbhatthAe uvasAmiyA mAri ti ao paiTThAviyaM se nAma saMtimai tti / sA ya pavaDDamANA jAyA savvaguNanihANaM, avi ya lajjAluyA viNIyA pasaMtacittA surUvasaMpannA / daDhasIlasattajuttA piyaMvayA gavvapammukkA // 7 // dakkhA mAyArahiyA susohiyA savvasoyasaMjuttA / sohaggabhaggakaliyA ki bahuNA ? savvaguNanilayA // 8 // io ya atthi tammi ceva nayare dhaNavaI nAma seTThI / so ya micchattamohiyamaI, avi ya micchattamohiyamaI so pAvo ghoraruddapariNAmo / aNNo vi tattha seTThI jiNapAlo nAma vikkhAo // 9 // avi ya sammattanANakalio paMcANuvvaya-guNavvayasamaggo / jiNasAhupAyapaMkayabhasalo dINAidANarao // 10 // sAhammiyapaDivattIpaDihattho sacchacittayAjutto / jIvAipayatthaviU kiM bahuNA ? savvaguNaThANaM // 11 // tassa ya jasamainAmA bhajjA tIe ya saguNakaliyA / cattAri suyA jAyA imehiM nAmehiM supasiddhA // 12 // jiNadevo jiNacaMdo jiNesaro tahaya hoi jiNadatto / savvakalAgamakusalA savvo vi jiNidadhammarayA // 13 // aha so vi caMDaputto jiNavaradhammassa suTTha paDaNIo / na sahai jattAIyaM kIrataM jiNavaragharesu // 14 // evaM savvo vi jaNo paDaNIo majja-maMsakayalolo / saccamiNaM AhANaM jaha rAyA taha payA hoi // 15 // tao teNa jiNapAlaseTThiNA bhaNio so rAyA jahA-deva ! na juttaM tumhANa evaMvihaM asamaMjasaM ceTThiuM, avi ya 1. saM.vA.su. saha visae bhuM // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH haMtUNaM parapANe appANaM je kareMti sappANaM / appANaM divasANaM kaeNa nAsaMti appANaM // 16 // bhAsaMti je alIyaM te aNNabhavammi hoMti naranAha ? / aMdhA jaDa-mUyalayA vaihINA pUigaMdhamuhA // 17 // tahA je uNa adiNNayaM rAya ! liMti paradavvalohiyA jIvA / / tANa'pare jammammI na gAsamittaM pi saMpaDai // 18 // bhuMjaMti parakalattaM mohaMdhA je narA'hamA ceva / te bahudukkhappaurA napuMsayA hoMti mariUNaM // 19 // je orAlapariggahaAraMbhesuM pasuttayA hoti / te duggaigamaNAI virUvakkhAiM pAveMti // 20 // ahavA vi hu savvesi eyANa phalaM aNuttarA narayA / tA muMcasu eyAiM pAvaTThANAI savvAiM // 21 // ghoraMdhayAranarage mA vaccasi deva ! taM pamAyaMto / tA ujjamiuM dhamme jiNavayaNe AyaraM kuNasu // 22 // mA jiMdasu muNivaggaM hiyasuhanissesakArayaM sAmi ! / tannidaNAo jIvA bhamaMti saMsArakaMtAre // 23 // tA kuNasu dhammabuddhi sAmiya ! mA appaverio hos / jiNadhammapabhAveNaM savvAo vi hoti riddhIo // 24 // evaM vutto vi bahuM naranAho siTThiNA u ahiyayaraM / se dhammammi paosaM karei micchattamohaMdho // 25 // evaM ca evaMvihaM mahApau8 rAyANaM jANiUNa tao so jiNapAlasAvago na karei payaDaM jattAvihANaM, cAummAsiyAisu vi rAyAibhaeNa gihaceiyANaM ceva karei mahAbalivicchaDDAtaNhavaNaM / evaM ca kuNamANassa sapariyaNassa siTThissa vaccae kAlo / etthaMtarammi ya sA saMtimaI jAyA saMpattajovvaNA, avi ya 1. lA. ti ya je aliyaM / / 2. lA suhanIsesa' // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH vitthayaniyaMbabiMbA addhoggayathorathaNayapabbhArA / ubbhijjamANaaikasirNajahaNanavaromarAillA // 26 // NhaviyavileviyadehA savvAlaMkArabhUsiyasarIrA / piupAyavaMdaNatthaM mAyAe pesiyA bAlA // 27 // tao raNNAtIe rUvasohAsamudayaM nieUNa jaMpiyaM jahA-vacche ? diNNo mae tuha sayaMvaro tA karemi sAmaggi / tIe jaMpiyaM-tAya ! mahApasAo, kiMtu Na sayaMvarAmaMDavo kAyavvo, jo mamA'bhiruio taM sayameva nayaramajjhe daTThaNa varissAmi / rAiNA bhaNiyaM-evaM hou / tao aNNayA cAummAsayadivasammi sA caMDasirI devI kayapacchannavesA rayaNIe niggayAM niycriyaae| tIe ya saMtimaIe niyajaNaNi apecchamANIe pucchiyA ammadhAI jahA-ammo! kattha me jaNaNI ? tIe ya viNNAyaparamatthAe bhaNiyaM jahA-putti ? tuha jaNaNI evaMvihaciTThiyA niyacariyAe niggayA na najjai katthai gayA / tIe ciMtiyaM-aho ? mama jaNaNIe jahaNNattaNaM paraM sohaNo esa mamAbhiruiyavaragavesaNovAo tti / paribhAviUNa bhaNiyA ammadhAI jahA-ammo ! payaTTa mae saha jeNa vaccAmi jaNaNIgavesaNatthaM, tao 'mA addhiI karissai' tti maNNamANI paTThiyA ammadhAI saha tIe / tao paDhamaM nirUviyaM niyagehaM diTuM ca taM caMDiyAyayaNaM, avi ya hammaMtajIvanivahaM gururuhirapavAhakaddamAiNNaM / dArolaMbiyakhura-puccha-sIsa-kaNNuTTha-nAsauDaM // 28 // niggacchamANaaidubbhigaMdhaphuTuMtanAsiyAvivaraM / muha-majja-maMsapauraM daTTaNaM ciMtae bAlA // 29 // ahaha ! kaha tAyabhavaNe dIsai aidAruNaM imaM kammaM / jArisayaM aidAruNasUNAnAhassa gehammi // 30 // evaM ca ciMtiUNa niggayA rAyabhavaNAo nayaramajhe, rAyaduhiya tti aNivAriyappasarA paribbhamaMtI pattA dhaNavaisiTThimaMdiraM / tattha vi pavvadivasaM ti kAUNa visesao nivvattiyA niyaguttadevayAe pUyA, avi ya rattaMdaNovalitaM kAUNaM devayaM surattehiM / kaNavIramAikusumehiM acciyA bhattijuttehiM // 31 // 1. lA. 'NasihiNa' / / 2. lA. tujjha // 3. saM.vA.su. "yA cari // 4. saM.vA.su. "haNovAo tti // 5. saM.vA.su. 'mAijuttehiM a|| Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ANittu vivihamajjAiM tappiuM devayaM tao sesaM / sakuDuMbo so dhaNavaisiTThI taM piyai tappurao // 32 // taM majjagaMdhamagghAiUNa citei saMtimaikumarI / mama gehAo maNAgaM sohaNayaM vaTTae eyaM // 33 // khaNaMtareNa ya niggayA tatto / sesanayaraM pi paribbhamatI pAeNa tavvihaM ceva niei jAva kameNa pattA jiNapAlamaMdiraM / taM pi cAummAsayaMti kAUNa nivvattiyasavisesagehaceiyapUovayAraM picchai, avi ya ghaNasArapUra-mayaNAhimissagosIsacaMdaNaraseNa / savvANa vi biMbANaM vilevaNaM picchae vihiyaM // 34 // sayavatta-jAi-kaMdoTTa-kuMdamacakuMdamAikusumehi / nANAvihabhaMgehiM raiyA pUyA jiNidANaM // 35 // kAlAgaru-ghaNaghaNasAra-mINauggAra-mayamayAIhiM / kayapavaradhUyaDajhaMtagaMdhaparivAsiyadiyaMtaM // 36 // sasuyaMdhasAliakkhayavibhattiAlihiyaaTThamaMgalayaM / paripakkasAuphalaniyarabhariyabahubhAyaNavisesaM // 37 // varanehapunnavaTTayavattI pajjaliyamaMgalapaIvaM / gaMdhukkaDaghayajalapUrapuNNamaNikaNayabhAyaNayaM // 38 // iya bahuvihakayapUyaM jiNANa taM siTThimaMdiraM daTuM / pecchai puNo vi siDhei parivArajuyaM sudhammarayaM // 39 // vaMdei ko vi deve ko vi hu saMthuNai vivihathuttehiM / ko vi hu paMcapayAraM sajjhAyaM kuNai uvautto // 40 // ko vi phalihakkhamAlAvaggakaro guNai pNcnvkaare| ko vi hu posahanirao sAmAiyasaMThio ko vi // 41 // iya evamAibahuvihasudhammavAvAravAvaDaM savvaM / taM seTThimaMdiraM pecchiUNa aiharisiyA bAlA // 42 // citei imANa puNo majjhAo kaM varemi varakumaraM / iya citaMtI pecchai jiNadattaM siTThilahuyasuyaM // 43 // 1. lA. savvANaM biM // 2. saM.vA.su. sadhamma // 3. lA. kAraM // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 113 uvaviTuM paDimANaM purao parivihiyajogamuddAe / paDhamANaM vivihathae kalakoilakomalasareNaM // 44 // mayaNaM va rUvadhAriM daTuM paribhAvae imaM tuTThA / mottUNa imaM aNNaM vihemi niyamA na bhattAraM // 45 // iya nicchayaM viheuM maha kajjaM siddhayaMti kaliUNa / dhAIya samaM caliuM saMpattA niyayagehammi // 46 // tao ya aNNadiyahammi bhaNio naranAho saMtimaIe - tAya ! kareha pasAyaM maha teNa sayaMvaravareNa, mukkalaha saicchAe nayaramajjhe jeNa giNhAmi abhiruiyaM varaM ti.| rAiNA bhaNiyaM - putti ! jaM vo royai taM tahA karehi / tao kaMcui-khujjaya-vAmaNa-yanANAdesayace DiyAcakka vAlasaMparivuDA gehaMgeheNa nirUvayaMtI rAyaputtAie ku mAre pattA jiNapAlaseTThimaMdiraM, diTTho jiNadatto / tao mayaraMdagaMdhaTTaNAluddhamuddhaphullaM dhayaruNaruNAsaddahalavolijjaMtadisivahaM ghettUNa uvaTThiyA varamAlaM / tao mahAmicchattovahayarAyadevIdaMsaNasaMjAyagaruyabhaeNa 'esA vi tANa ceva dhUyA tArisI bhavissai' ti maNNamANeNa bhaNiyA siTThiNA jahA-vacche ! tumaM rAyadhUyA eso vi maha suo vaNiyaputto tA haMsIkAyANaM va na sohae saMbaMdho, tamhA aNNaM kiM pi rAyauttamAiyaM kalAkosalla-rUyajovvaNasuMderasuMdaraM kumAraM varehi / tIe jaMpiyaM-tAya ! maha tAeNa sayaMvaro diNNo tao / jamabhiruiyaM taM varaM varemi, mama ya ettiyamittaM nayaraM paribbhamaMtIe esa cevA'bhiruio / siTThiNA bhaNiyaM-vacche ! amhe sAvagA, kAyavvaM ca amha gehe ceiyavaMdaNAiyaM dhammANuTThANaM, taM ca tuha jaNaNi-jaNayANa maNabhippeyaM / tIe jaMpiyaM-na eyaM viruddhaM kiMtu paralogahiyaM saicchayAe ya kajjamANe na jaNaNi-jaNayANa koi ahigAro / siTThiNA laviyaM-jai vi evaM taha vi amhANaM vaNiyANaM esa samAyAro jahA kAyavvo sAsUe jAva savattINaM viNao nANAviho ya gharavAvAro kAyavvo, taM ca rAyadhUyattaNeNa na sakkihasi kAuM tIe bhaNiyaM tAya ! jo evaM karei so evaMvihANaM savvANaM cittaM dei ceva, tA pasAyaM kAUNamaNumaNNaha jeNa varemi maNobhiruiyaM / siTThiNA vi 'AsannabhavvA kAvi esA tA lahau varAI sivasokkhaM' ti maNNamANeNa bhaNiyaM-putti ! jai evaM tAjaM vo royai taM bhavau / tao tIe harisabharasamubbhijjamANaromaMcakaMcuyAe vilaiyA jiNadattassa kaMThe varamAlA / gayA niyagehaM / pucchiyaM ca rAiNA jahA ko vario? kahiyaM ca pariyaNeNaM jahA-deva ! jiNapAlasiTTiputto jiNadatto taM ca soUNa pAusakAlajalayavalaeNaM va nahayalaM aMdhAriyaM vayaNaM rAiNo, 1. lA. karahi // mUla. 2-15 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhaNiyaM ca-A pAve ! kimeyarmamha kulaviruddhaM tae samAyariyaM vaNiyauttaM sAvayaM ca varaMtIe, tA na pAeNaM suTTu abhijAyA'si / tIe bhaNiyaM - tAya ! sayaMvaraM dAUNa kimittiyaM kheyaM karesi ? jai na eyaM pariNAmasuhAvahaM bhavissai to nA'haM nicchaeNa abhijAyA / tao niyavayaNapaDibaMdheNa aNabhimayaM pi bAhiracchAyAe paDivaNNaM rAiNA / kArAviyaM ca aNAyareNaM ceva pANiggahaNaM / pesiyA sA sasuragehaM / tao jahociyarpaDivattisavvaM kuNamANi daTThUNa tuTTeNa seTThiNA kayA se dhammadesaNA avi ya saMsArammi asAre laddhUNaM mANusattaNaM dulahaM / vacche ! jiNavaradhammaM giNhasu ciMtAmaNisaricchaM // 47 // nara - vijjAhara- sura-asuranAhasukkhAiM viviharUvAiM / kamaso ya jappabhAveNa labbhae siddhisokkhaM pi // 48 // tihuyaNanayacalaNaM aTThArasadosasaMgaparimukkaM / devattaNeNa vacche ! paDivajjasu jiNavaraM devaM // 49 // aTThArasaThANesuM je sattIe jayaMti te muNiNo / duddharavaya-niyamaparA guruNo maNNehi bhAveNaM // 50 // rAgaddosaviuttehiM jaM jiNidehiM bhaNiyamaviruddhaM / taM jiNavayaNaM paDivajja bhAvao AgamatteNa // 51 // iya siTThivayaNamAyaNNiUNa AnaMda puNNataralacchI / sA saMtimaI jaMpaI icchAma'NusAsaNaM tAya ! // 52 // tao thovaidivasehiM ceva jAyA paramasAviyA / samuppaNNA ya aNNadesesu pasiddhI jahA - tArise vi jahaNNe nariMde savvajaNe vi narsiMdANumae so ceva ekko jiNapAlaseTThI sa pariyaNo savvaguNasamudeo, savisesao tassa ceva rAiNo jAmAuo jiNadatto / esA ya pasiddhI savaNaparaMparAe samAyaNNiyA vijayapuranivAsiNA vijayaseNarAiNA / teNa ya tamannAyamasahamANeNa pasio dUo caMDaputtassa ! paviTTho ya paDihAraniveio, bhaNiyaM ca teNa-deva ! pesio ahaM sAmiNA vijayaseNanariMdeNa, bhaNAviyaM ca teNa jahA 'jamabhakkhAIM bhakkhasi apeyapANaM ca kuNasi aNavarayaM / gacchasi jamagammAiM payaTTase vivihapAve // 53 // 1. lA. 'mamhANa kudeg // 2. lA. paDivattaM sadeg // 3. saM. vA.su. hiM bhAsiyaM tahiyaM / taM / 4. lA. thovehiM dideg // 5. lA. 'dao vise // 6. saM.vA.su. 'cchasi 'gammAgammaM pa Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taM na vi juttaM naravara ! tuha kAuM ubhayakulavisuddhassa / tA maMca navai ! imaM asamaMjasaciTThiyaM turiyaM // 54 // taM suNiya caMDaputto kovaphurupphuriyaoTThajuyalillo / bhiuDIkarAlavayaNo karaghAuddaliyamahivIDho // 55 // jaMpai re re ! tubbhe maha sacivapayammi ThAviyA keNa ! / eyaM mahaMtayattaM niyapiuNo kuNaha gaMtUNaM' 56 // evaM bhaNio dUo jaMpai re tujjha kuTTha (ppi ? ) o kAlo / jaM sAmeNa vi bhaNio jaMpasi ainiThuraM evaM // 57 // hiyamavi jaMpaMtANaM jaM evaM bhaNasi niThuraM pAva ! / taM dhAuvivajjAso tuha jAo maraNakAlammi // 58 // tA hohi jujjhasajjo bhaNiyaM vA kuNasu mA bhaNijjAsu / jaha na vi puvvi kahiyaM' kuvio iya jaMpa rAyA // 59 // re leha leha evaM pAvaMmAreha virasarasamANaM / aha uTThiyA ya purisA dUyassa viNAsaNaTThA // 60 // to mahayA kaTTeNaM maMtIhi vimoio imo jAva / tAgaMtuM niyaraNo savvaM sAhei savisesaM // 61 // to rusiUNa payANayabheriM tADAvara vijayaseNo tIe saddeNe tao saMvUDhA takkhaNaM suhaDA // 62 // I tayaNaMtaraM ca saMvUDhaM savvaM pi seNNaM / diNNaM ca rAiNA payANayaM aNavarayapayANaehiM ya vaccaMto patto visayasaMdhi / taM ca samAgacchaMtaM nAUNa caMDaputtarAyA vi savvasAmaggIe patto visayasaMdhi jAva miliyANi donha vi aggANIyANi, payaTTamAohaNaM, avi ya cuNNijjaMti gaiMdehiM rahavarA rahavarehiM varasuhaDA / suhaDaviyAriyadehA paDaMti dharaNIyale suhaDA // 63 // turayArohappahayA loTTaMti mahIe mattamAyaMgA / mAyaMgAhayabherIraveNa nAsaMti kAvurisA // 64 // 115 iya erisasamarabhare vaTTaMte caMDaputtasuDehiM / taM vijayaseNaseNNaM khaNeNa vivarammuhaM vihiyaM // 65 // 1. lA. to rUsiuM padeg // 2. saM. vA.su. 'Na savve saMdeg // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhajjataM daTThaNaM niyaseNNaM vijayaseNanaranAho / apphAliyagaMDIvo hakkaMto uTThio sahasA // 66 // tassa sarapaharapahayA bhaggA te caMDaputtavarasuhaDA / te bhagge daTTaNaM amarisio caMDaputto vi // 67|| AroviUNa cAvaM abbhiTTai vijayaseNanaravaiNo / doNhaM pi tANa jAo saMgAmo tiyasatosayaro // 68 // evaM saMgAmabhare vaTuMte vijayaseNanaravaiNA / lahu hatthayAe baddho vasIkao caMDaputtanivo // 69 // baddhammi tammi seNNaM anAyagaM vijayaseNarAyANaM / saraNaM uvasaMpaNNaM so vi hu sammANiuM savvaM // 70 // patto lacchinivAsaM nayaraM sammANio purajaNeNaM / pavisarai rAyabhavaNaM atthANattho ya iya bhaNai // 7 // 'ANeha caMDaputtaM' ANIo teNa takkhaNaM ceva / bhaNio niveNa 'saMpai ki kAhisi ujjamaM dhamme ? // 72 // ajja vi na kiMci naTuM niyarajjaM kuNasu dhammio houM / majjha pasAeNihi' taM souM jaMpae eso // 73 // ra re kA hevasi tuma jeNa pasAyaM mamA'vi ullavasi ?' / taM souM AruTTho vijayapurassAmio sahasA // 74 // appai pANANeyaM bhaNai ya ra ettha ceva jammammi / daMsijjaha pAvaphalaM eyassa u narayasAricchaM' // 5 // devI vi tassa DuMbANa appiyA te vi tArisaM bhaNiyA / diyahe diyahe rAyA jAijjai bahupayArehiM // 76 // evaM narayasamANaM aNuhavamANassa tassa duhanivahaM / aNurattA pANANaM dhUyA kANA aikurUvA // 77 // tIe samaM jA acchai diNe diNe tAva te vi caMDAlA / siDhilaMti jAyaNAo niyadhUyAnehapaMDibaddhA // 78 // 1. lA. hosi // 2. lA. NANa tayaM bhaNaI re // 3. lA. "paDivannA // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117. mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH rAyA vi vijayaseNo taM nAuM niyayacArapurisehiM / kuTTAvai khayaraM (?kharaya) piva pANANa vi kuNai gurudaMDaM // 79 // roddajjhANovagao. mariThaM ahasattamAi uvavaNNo / tatto uvvaTTittA bhamihI bhavasAgare bhIme // 80 // tIe vi tabbhajjAe jAijjaMtIe DuMbagehammi / aipANapio khaddho DuMbasuo DAiNitteNa // 81 // taM nAUNaM Dubo vivihapayArehiM jAiuM ruTTho / . mAreti sA vi mariuM uvavaNNA chaTThapuDhavIe // 82 // sA vi tao uvvaTTiya saMsAramaNaMtayaM paribbhamihI / eso pamAyadoso ettiyacarieNa akkhAo // 83 // emhi tu sesayaM pi hu pagayaM jaM ettha appamAyassa / phalasaMsAhaNaheuM kahemi akkhANayaM suNaha // 84 // rAyA vi vijayaseNo niyadesaM sumariUNa cittammi / atthANattho pucchai aNNammi diNe tayaM logaM // 85 // 'ko ettha nayaramajjhe dhammaparo bhaNaha ?' te vi jaMpaMti / sakuDubo jiNapAlo siTThI iha dhammio deva ! // 86 / / tassa vi suo viseseNa dhammio sayala guNagaNAvAso / nAmeNaM jiNadatto jAmAU caMDaputtassa // 87 // taM soUNaM rAyA harisabharijaMtasayalasaMhaNaNo / jaMpai re re ! turiyaM vAharaha saputtayaM se4i // 88 // tA vegeNaM gaMtuM paDihAro bhaNai siTThijiNapAlaM / 'vAharai tumaM devo saputtayaM to samAgaccha' // 89 // seTThI vi jAi niyae putte ghettUNa rAiNo pAse / so vi nivo jiNabhatto daTuM AvaMtayaM siDhei // 10 // romaMcapulaiyaMgo rAyA sAhammio tti kaliUNa / niyaniddhabaMdhavassa va paDivattiM kuNai savisesaM // 11 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH seTThI vi paNamiUNaM uvaviThTho rAiNo samIvammi / . viNNavai joDiyakaro 'AesaM deha me deva !' // 12 // ullavai nivo vi tao 'sukayattho taM si ceva eko'ttha / iya dhammapauTThassa vi nivassa vAsammi vasamANo // 13 // pAlasi akkhaMDaM ciya savvaNNupaNIyadhammavararayaNaM / tA saMpai maha bhAyA tumaM jao niccalo dhamme // 14 // aipAvao tti kAuM sikkhaM pi hu neyagiNhae kahavi / eeNa kAraNeNaM eso uppADio rAyA // 95 / / tA ko so tuha lahuo putto jAmAuo imasseva / daMsehi jeNa rajje Thavemi etthaM sahattheNaM' // 16 // taM nivaivayaNamAyaNNiUNa seTThI payaMpae 'deva ! / vaNiyANaM amhANaM paoyaNaM kiMca rajjeNa // 97|| sAhammiyassa majjhaM paDhamaM ciya patthaNA imA ekkA / na hu kAyavvA vihalA kiM bahuNA ettha bhaNieNa ?' // 98 // to nibbaMdhaM nAuM seTThI pADei rAyacalaNesu / jiNadattaM so vi tayaM nirUvae aMguvaMgesu // 99 // battIsalakkhaNadharaM accabbhuyarUyajovvaNasamaggaM / daTuM tuTTho rAyA AbhAsai maMti-sAmaMte // 10 // 'savvakalAgamakusalo eso battIsalakkhaNukkhinno / tumhANa hou rAyA sajjaha rAyAbhiseyaM se' // 101 // vayaNANaMtarameva ya rAyabhiseso jaNeNa uvaThavio / tA vijayaseNarAyA ahisiMcai taM mahInAhaM // 102 / / evaM sutthaM kAuM, rAyA niyayammi jAi rajjammi / jiNadatto vi hu jAo, puhaivaI niggayapayAvo // 103 / / evaM ca vilasamANANaM jaMti vAsarA / aNNayA ya bhaNiyaM saMtisirIe-'nAha ! saMpayaMpayaTTesu viseseNasudhammANuTThANaM, vihesu jiNasAsaNassunnaI, saMbohesu savvaM pi niyajaNavayanivAsijaNaM, kArAvehi ya samatthagAmAgara-nagara-kheDa-kabbaDa-maDaMba-doNamuhesuM 1. lA. sakayattho // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 119 jiNAyayaNamaMDiyaMniyabhutti, pUesu ya vihIe sirisamaNasaMgha' / rAiNA vi 'pie ! jaM tuhA'bhiruiyaM so amhANaM maNoraho ceva' tti bhaNamANeNa payaTTiyaM savvaM viseseNaM evaM ca visiTThasAvayadhammaparAyaNAI aNNayA nisaNNAiM gavakkhAvaloyaNe tatthaya nANAvihanayarasohAsamudayaM nieUNa viNiyaTTatadaMsaNakoUhalAe bhaNiyaM saMtisirIe 'nAha ! saMpayaM viNiyaTTU nayaradasaNakoUhalaM, to jAva jiNavaMdaNAe velA bhavai tA paDhesu kiMpi paNhottaraM, jao eso ceva visiTThajaNaviNoo tti / rAiNA bhaNiyaM jai evaM tA suvvau ko vayaNavAi saddo ? ko vA vi dhaNI vihaMgamaM vayai ? kA calacittA ? kiM vA khaviUNaM jaMti siddhIe // 104 // mucchai vasaho samaraMgaNammi kaM supurisA pasaMsaMti / kerisayaM vA kanhaM bhaNaMti savve vi naNu logA ? // 105 / / totItataM / saMtisirIe ya paDhiyANaMtarameva uvalahiUNa bhaNiyaM-gAvIrayaM / tao puNo vi paDhiyaM rAiNA kaM icchai sayalajaNo? saMbohasu vicchiyassa duTuMgaM / ko bhakkhai sayalajaNaM calaNassa ya bhaNasu bohaNayaM // 106 // saMbohesu ya narse amhaM saddassa ko ya pajjAo? / nIrarayabohaNAI bhaNa bheNa savaNassaI kiM pi // 107 / / kA jelahIsaMjAyA ? ko vA saddo payaMpaI sadaM ? / ko paumAto jAyai ? ko vA niddalai mAyaMge ? // 108 // hariNavisesA pucchaMti koya lahu uggamei dhaNNANaM / cauvatthaM tisamatthaM piyayame ! paNhottaraM muNasu // 109 // tato saMtisirIe bhaNiyaM - 'nAha ! puNo vi paDhasu' / puNo vi paDhiyaM / tato vImaMsiuM lahiUNa ya bhaNiyaM kamalAsaNo / tao bhaNiyaM jiNayatteNa-pie ! saMpayaM tuma paDhasu / tato bhaNiyaM saMtisirIe-jai evaM tA paheliyamekkaM suNasu jiNayatteNa bhnniyNpddhsu| paDhiyA tIe, avi ya do bAhA varagattA, sAlaMbaNasuhaDagehasaMlaggA / uddhaTThiyaloehi, caMpijjai bhaNasu kA nArI ? // 110 // 1. na samyagavagamyante imAnyagretanAni ca prazrottarANyasmAbhiH / 2. saM.vA.su. bhaNa savaNassayaM kiM // 3. lA. jalahIo jAyA // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jiNayatteNa paribhAviUNa bhaNiyaM nisseNI / saMtimaIe bhaNiyaM-jai evaM tA suNasu paNhottaramegaM, avi ya saMbohaM mAyaMgaM ko vA vajjatti vAyao saddo ? / bohehi kamalajoNi sUrariMda vva kaM jiNai ? // 111 // kA sohai viNhukare ? kiM vA vi hu dei dujjaNo loe ? / kaM va paviTTho pANI dukkhANaM bhAyaNaM hoi ? // 112 / / pIDaMti ke ya jIvaM? ko vA vi hu thovavAyao saddo ? / kA bahu sattAulayA ? ko vA sigdhaM vayai saddo ? // 113 / / kerisayaM ca pasaMsai naraM jaNo ? kahava hoi thI pucchA ? / ko viNhuvAisaddo ? kiM satyaM sattuniTThavaNaM ? // 114 // kerisiyaM dAridiyakulaM bhave ? kerisaM ca nivabhavaNaM / pucchaMti karI sahasA kA bhajjai vAnarehiM kahiM ? // 115 / / avilaMkAharameyaM thayaM va kaha vayai bhaNasu aavaasii| cauvatthacausamatthaM piyayama ! paNhottaraM muNasu // 116 // rAiNA bhaNiyaM-pie ! puNo paDhasu / puNo vi paDhiyameIe / tayaNaMtaraM ca lahiUNa bhaNiyaM rAiNA-pie ! laddhameyaM gayAlaMkAraM / evaM samatthabuhayaNapasaMsaNijje hiM dhammiyajaNAbhimaehiM tiyasalogAbhilasaNijjehiM micchattovahayamaipANigaNadUmaNijjehi pAvabharapasarapUriyasattasaMghAyahasaNijjehiM abhavvajaNakaDakkhaehiM viNoehiM ciTuMtANaM kAlo parigalai / aha aNNayA kayAI, niuttapuriseNa paNayasIseNaM / bhaNiyaM 'vaddhAvijjasi, iha ceva varammi ujjANe // 117 // devAivaMdaNijjo AgamakiriyAvihANakayacitto / supasaMto guNavaMto dIppaMto nANalacchIe // 118 // bhaviyANa kapparukkho, nAmeNa guNAyaro mahAsUrI / bahusIsasaMpavuiDo samosaDho ettha nayarammi // 119 // taM soUNaM rAyA bhattivasullasiyabahalapulaillo / dAUNa pAritosiyadANaM vaddhAvayanarassa // 120 // 1. lA. nariMdo // 2. lA. 'haramiyaM payaM ca kaha cayai bhaNasu AyAsaM / cau // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sayalanaranAhajutto devIe samaM gao gurusayAse / tipayAhiNaM viheuM uvaviTTho aha mahIvaTe // 121 // bhayavaM pi kahai dhammaM bho bho ! jaha ettha puvvasukaeNa / labbhaMtI dhammeNaM aciMtasattIo payavIo // 122 // tA taM puNo vi saMpai kareha suddhaM maNaM viheUNa / saddhammakammamaNahaM samatthadukkhANa niddalaNaM // 123 // taM soUNaM rAyA viNNavai guruM parAi bhattIe / 'bhayavaM ! jAva karemI sutthaM rajjassa tA tubbhaM // 124 // payamUle pavvajjaM ghettuM saphalaM karemi maNuyattaM / vAuppADiyasiMvalitUlavilolattaNasutaralaM' // 125 / / 'mA kAhisi paDibaMdha' guruNA bhaNie gao niyaM gehaM / sAmaMta-maMtipamuhaM Apucchiya pariyaNaM savvaM // 126 // puttaM saMtimaIe jiNaseharanAmayaM varakumAraM / ahisiMcai rajjammi nIsesappayaipariyario // 127 // paNamittu tao jaMpai 'putta ! mae lAliyAo eyAo / sAhammiyapayaIo pAleyavvAo jatteNaM // 128 // payaIo vi hu pabhaNai 'eso tumhANa sAmio ehi / jai hoi guNasamaggo seveyavvo payatteNa' // 129 // evaM sikkhaviUNaM sibiyArUDho mahAvibhUIe / saMtimaIesameo aNugammato nariMdeNaM // 130 // patto sUrisamIvaM kAUNa payAhiNaM ca tikkhutto / pabhaNai bhavabhIo'haM saMpai tuha saraNamallINo // 131 // tA taha karesu saMpai bhayavaM? na bhavAmi jaha bhavohammi / iya bhaNio bhayavaM pi hu dikkhei tayaM sahattheNaM // 132 / / ajjA vi hu saMtimaI samappiyA sirimaIe gaNiNIe / sikkhaMti do vi sikkhaM jAyAiM aha sugIyAI // 133 // 1. saM.vA.su. tuha calaNa' // mUla. 2-16 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH nANAvihe tave vi hu kAUNaM pacchimammi kAlammi / aNasaNavihiNA doNNi vi pattAI devalogammi // 134 // tatto cuyAI kamaso mANussaM viggahaM laheUNa / pavvajaM varanANaM laddhaM mokkhaM lahissaMti // 135 // so caMDaputtarAyA pamAdadoseNa sattami patto / tassa ya devI vi tahA pattA ghorammi narayammi // 136 / / evaM imo pamAo kIraMto nArayaM duhaM dei / jaha caMDaputtarAyA devI vi ya tassa siricaMDA // 137|| iya dAruNabhavadukkhaM nAUNaM tANa to pamAyaM tu / dhammavisao pamAo parihariyavvo payatteNa // 139 // . caNDaputrAkhyAnakaM samAptam // 39 // kiJcapamAeNaM parAyattA, turaMgA kuMjarAiNo / kasaMkusAighAehiM, bAhijjaMti sudukkhiyA // 149 // sukhAvabodhaH, paraM kuJjarAdaya AdizabdAvRSabha-mahiSa-vesarakharaprabhRtayo gRhyante, kasA-'GkazAdi, atrA'pyAdizabdAdvardha(I)pratoda-lakuTAdayo'vaboddhavyAH // 149 // pamAeNaM kumANussA, rogA''yaMkehiM pIDiyA / kaluNA hINa dINA ya, maraMti avasA tao // 150 // pramAdAt kumanuSyAH=mahAdAridrayAdyabhibhUtakutsitamAnavAH, rogAtaGkaH pIDitAH tatra kAlAntaraghAtino rogAH, sadyoghAtina AtaGkAH, karuNAH= karuNAspadam, hInAH sarvajanAdhamAH, dInAzca dainyavanto mriyante, avazA:=paravazAH, tataH tadanantaramiti // 150 // pamAeNaM kudevA vi, pisAyA bhUya kibbisA / AbhiogattaNaM pattA, maNosaMtAvatAviyA // 151 // sugamaH, navaraM kilbiSA: kilbiSikA antyajAtaya ivA'spRzyA nindyakarma- kAriNazca iha vigrahAdirucayo saGghAdibahiSkRtA mRtvA ye deveSUtpannAH, uktaM ca viggaha-vivAyaruiNo, kula-gaNa-saMgheNa bAhirakayassa / natthi kira devaloge, vi devasamiIsu avagAso // (u0 mA0 gA0 70) 1. lA. sujJAnaH // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 'AbhiogattaM (ttaNaM)' pAravazyaM prAptAH, manaH santApatApitAH = 'hA ! kimasmAbhiH pApaiH pramAdavazavartibhiridaM kRtaM yenaivaMvidhAH saJjAtAH' ityAdicittakhedavanta iti // 151 // pANaM mahAsUrI, saMpuNNasuyakevalI / duraMtA - 'NaMtakAlaM tu, NaMtakAe vi saMvase // 152 // pramAdAt=zaithilyAt, mahAsUriH = prasiddhAcAryaH, sampUrNa zrutakevalI = caturdazapUrvavit, durantA - 'nantakAlaM tu = duHkhenA'nto yasyA'sadurantaH; na vidyate'nto yasyA'sAvanantaH, durantazcA'sAvanantazca durantAnantaH sa cA'sau kAlazca / tam, yAvadanantakAye'pi, AstAmanyayoniSu, vasati=tiSThati / tathA hyasau mahAsUriH pramAdAdvismRtacaturdazapUrvo mithyAtvaM prApto'nantakAyeSUtpadyata ityAgame zrUyata iti // 152 // pamANaM bhamaMtANaM, evaM saMsArasAyare / tikkhANaM dukkhadukkhANaM, voccheo natthi pANiNaM // 153 // sukhAvabodhaH, param 'evaM ti pUrvoktaprakAreNa, tIkSNAnAm = atinizAtazastrAgravadasahyAnAm, duHkhaduHkhAnAM duHkhAdapyatiduHkhAnAmiti // 153 // tA pamAyaM pamuttUNa, kAyavvo hoi savvahA / ujjamo ceva dhammammi savvasokkhANa kAraNaM // 154 // = sugamazcA'yam, navaramudyamazcaiva ityatra caivazabdasyA'vadhAraNArthatvAddharma evodyamaH kartavya iti // 154 // ata Aha savve saMsAriNo sattA, kammuNo vasavattiNo / kamNo yavasitaM tu, jIvANaM dukkhakAraNaM // 155 // 123 tasmAt sarve=samastAH, saMsAriNaH = bhavavarttinaH, sattvAH = prANinaH karmaNaH / = daivasya, vazavartinaH = paravazAH, tataH kiM karmaNastu vazavartitvaM jIvAnAM duHkhakAraNam= azarmakRditi zlokArthaH // 155 // - nimmUlummUlaNatthaM ca tamhA duTThaTThakammuNo / kAyavvo bhadda ! niccaM pi, dhammo savvaNNubhAsio // 156 // nirmUlonmUlanArthaM tasmAdduSTASTakarmaNAM kartavyaH = vidheyaH, 'bhadra !' iti pramAdavazavatsA dharmikAmantraNam, nityaM= sadA, dharmaH = sarvajJabhASita iti zlokArthaH // 156 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kasmAddharma eva vidhAtavyaH ityata AhamANussaM uttamo dhammo, gurU nANAisaMjuo / sAmaggI dulahA esA, jANAhi hiyamappaNo // 157 // mAnuSyaM =mAnuSatvam, uttamaH pradhAnam, dharma: durgatiprapatadaGgigaNadhArakaH zeSadharmApekSayA jinadharma iti, guruH yathAvasthita zAstrArthaprarUpakaH, so'pi jJAnAdisaMyutaH=jJAnadarzana-cAritrAdyanekaguNagaNAlaGkRtaH, sAmagrI samudAyaH, durlabhA duHprApA, eSA=pUrvoktA, jAnIhi avabudhyasva, hitaM= zreyaH, AtmanaH= svasyaitaditi zeSa iti zlokArthaH // 157 // tatazca evaMvihArhi vaggUrhi dAyavvamaNusAsaNaM / paccakkhaM vA parokkhaM vA guNavaMtaM pasaMsae // 158 // evaMvidhAbhiH pUrvoditAbhiriti bhAvaH, 'vaggUhiti vAgbhiH vacanaiH dAtavyaM = vidheyam, anuzAsanam =anuzAstiH, pratyakSaM vA samakSam, parokSaM' vA tadasamakSaM vA, vAzabdAdubhayathA'pi, guNavantaM guNayuktam prazaMsayet= zlAghayediti zlokArthaH // 158 // kimetadeva kRtyamutA'nyadapi ? ata Aha avatthAvaDiyaM nAuM, sAmattheNaM samuddhare / paropparaM sadhammANaM, vacchallamiNamo paraM // 159 // avasthApatitaM duHsthatAmApannam, jJAtvA, sAmarthyena svazaktyA, samuddharet =dravyato bhAvatazca, tatra dravyato nIvIdravyAdyarpaNato nirvAhakaraNena; bhAvato dharmasthirIkaraNAdinA, parasparam= anyonyaM 'sadhammANaM' ti sArmikANAm, vAtsalyaM = pratipattiH idam etat, paraM pradhAnamiti zlokArthaH // 159 // sAdharmikakRtyaM prakaraNopasaMhAraM ca vRttenAha aNNaM pi sAhammiyakajjameyaM jiNAgame pAyaDameva jaM tu / sAhAraNaM posahasAlamAI kujjA gihI sIlaguNAvahaM ti // 160 // 1. 'tatazca' iti lA. pratau nAsti / / 2. saM.vA.su. 'makSaM vA, vAzabdA' // 3. lA. nIvyAdyarpa // 4. tA. "jjamevaM // 5. tA. "ti // 160|| sAvayANaM ti chttuN|| Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 125 anyadapi= AstAM tAvat pUrvoktaM tadvyatiriktamapi, sAmika kRtyaM = samAnadhArmikaprayojanam, 'eya'ti etadvakSyamANam, pAThAntarAdvA 'evaM'ti anenaiva pUrvoktaprakAreNa, jinAgame= arhaddarzane, 'pAyaDameva' tti prakaTameva prasiddhameva dIrghatvamalAkSaNikam 'jaM tu' tti yakat. tu, sAdhAraNaM sarvasAmAnyaM dravyamiti gamyate, sAdhAraNasamudbhavanirUpaNamiti bhAvaH, pauSadhazAlAdi= pauSadhagRhaprabhRti pauSadhazAlAyAM pauSadha-sAmAyika-pratikramaNAdi vidhIyate, yata uktam sAhusaimIve vA posahasAlAe vA ceIhare vA gihegadese va tti," / yadvA sAdhAraNaM sarvasAmAnyaM pauSadhazAlAyeva, AdizabdAdvinaya-vaiyAvRttyAdigrahaH 'kujja' tti kuryAd=vidadhyAjjinoktatvAditi bhAvaH / tathA ca bhagavatyAmuktam "tae NaM saMkhe samaNovAsae posahasAlaM pamajjai pamajjittA aNupavisaI" (zataka12 sUtra 12) ityAdi / gRhI= gRhasthaH, 'sIlaguNAvaha' ti zIlaM =sarvaviratirUpaM tasya guNAH = kSAntyAdayastAnAvahati vidadhAti yasmAttaditi zeSaH, iti=prakaraNasamAptAviti vRttArthaH // 160 // zrIdevacandrAcAryaviracitemUlazuddhivivaraNe SaSThasthAnakavivaraNaM samAptam / [zrAvikAkRtyAkhyaM saptamasthAnakam] vyAkhyAtaM SaSThaM sthAnakama, sAmprataM kramAyAtaM saptamasthAnakamArabhyate / asya ca pUrveNa sahA'yamabhisambandhaH / pUrvatra zrIvakocitakRtyaM kartavyatayoktam, tadanantaraM zrAvikAkRtyasthAnakam / tasya cedamAdisUtravRttam jaM sAvayANaM karaNijjamuttaM, taM sAviyANaM pi muNeha savvaM / titthAhivANaM (titthaMkarANaM?) vayaNe ThiyANaM,tANaM vibhAgeNa viseskicc||161|| yat zrAvakANAM= zramaNopAsakAnAm, 'karaNijja' ti karaNIyaM kRtyam = 'uttaM' ti uktaM = pratipAditam tat zrAvikANAmapi= zramaNopAsikAnAmapi 'muNeha'tti muNata vettha, sarva samastam, tIrthakarANAm vacane zAsane, sthitAnAM tiSThantInAm 'tANaM' ti tAsAm, vibhAgena= pRthagbhAgena, vizeSakRtyaM pRthakkaraNIyametaditi zeSaH / iti vRttArthaH // 161 // tadeva kRtyaM zlokenA''ha 1. saM.vA.su. "samIvaM / / 2. lA. zrAvakamadhikRtya karta // 3. saM.vA.su. degthagvibhA' // 4. iyamutthAnikA lA. pratau nAsti / / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sAhammiNINa vacchalaM sAviyANaM jahociyaM / kAyavvaM sAvayANaM va vIyarogehiM vaNNiyaM // 162 // 'sAhammiNINaM' ti samAnadharmavatInAm, 'vacchallaM' ti vAtsalyaM = vatsalatA tatkRtyamiti bhAvaH, zrAvikANAM= zramaNopAsikAnAm, 'sAhammiNINaM' ti etadasyaiva vizeSaNam yathocitaM yathAyogyam kartavyaM' karaNIyam zrAvakANAmiva vItarAgaigatarAgadveSaisteSA-malIkabhASaNAsambhavAt, uktaM ca rAgAdvA dveSAdvA, mohAdvA vAkyamucyate hyanRtam / yasya tu naite doSAstasyA'nRtakAraNaM kiM syAt ? // 353 // varNitaM pratipAditamiti zlokArthaH // 162 // atrA'ntare kazcit paraH prAhaloe louttare ceva, tahA'Nubhavasiddhio / sUrI bhAsaMti bhAvaNNU nArI dosANa maMdiraM // 163 // loke = sAmAnyajane, lokottare caivajinadarzane; caivazabdo lokApekSayA samuccayArthaH / tathA'nubhavasiddhitaH= anubhavasiddhezca, 'sUrayaH' paNDitAH, bhASante = pratipAdayanti, bhovajJAH tatsvabhAvavedinaH, 'nArI' strI, doSANAM virUpasvabhAvAnAm, mandiraM gRhamiti zlokArthaH // 163 // yathA'sau doSamandiraM tathA zlokatrayeNA''hanArInAma maNussANaM, abhUmA visakaMdalI / nArI vajjAsaNI pAvA, asajjhA'NabbhasaMbhavA // 164 // nArI strI, 'nAma' iti sambhAvanAyAm, 'maNussANaM' ti manuSyANAm, abhUmA= bhUmirahitA, viSakandalI=abhinavotpadyamAnaviSalatA viSakandalI hi bhUmau samutpadyate iyaM tvabhUmijA viSakandalI ghAraNa-mAraNAtmakatvAditi bhAvaH / tathA ca jaha uvabhuttA visakaMdalI u ghArei taha ya mArei / taha uvabhuttA nArI, ghArai mArei purisagaNaM // 354 / / tathA vajrAzaniH vidyut, pApA pApasvabhAvA, asAdhyA anivAraNIyA, anabhra 1. tA. 'rAgehi daMsiyaM // 2. lA. bhAvajJAH vakSyamANabhAvave // 3. lA. bhUmAvutpa' // 4. saM.vA.su. "tvAt / t|| Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 127 sambhavA=abhravyatiriktasambhUtiH vajrAsanI hi (zanihi?)abhrAdutpadyate kathaJcitsAdhyA ca bhavati iyaM tvanabhrA'sAdhyA ca mAraNAtmakatvAditi bhAvaH // 164 // nArI anAmiyA vAhI dAruNA dei veyaNA / nArI aheDeo maccU sigdhaM pANe viNAsai // 165 // anAmakaH = nAmarahitaH, vyAdhiH = rogasambhUtiH, tathA hi yo vyAdhirbhavati sa kAsa-zoSAdinAmavAn bhavati, iyaM tvanAmako vyAdhiH, tatazca dAruNAH= atyantaraudrAH, dadAti= prayacchati, vedanA:=pIDAH, tathA ahetukaH= kAraNarahito mRtyustathA hi yo mRtyurbhavati so'dhyavasAnAdikAraNebhyo jAyata iyaM tu niSkAraNo mRtyuH, zIghraM =drutam, prANAn vinAzayati ghAtayati // 165 / / / nArI akaMdarA vagghI kUrAsaMghArakAriyA / paccakkhA rakkhasI ceva, pasiddhA jiNasAsaNe // 166 // akandarA=kandarArahitA, vyAghrI=zArdUlI, sA hi girikandare bhavati, iyaM tvakandarA vyAghrI, tatazca krU rA= krU rasvabhAvA, 'saMhArakArikA' prANazarIrasaMharaNazIlA, tathA pratyakSA=prakaTA, rAkSasI caiva rakSobhAryA sA hyaprakaTA bhavati, iyaM tu prakaTA rAkSasI vinAzakatvAt, prasiddhA jinazAsane=arhaddarzane iti zlokatrayArthaH // 164-166 // sAmprataM 'nArIdoSAn dRSTAntaiH pratipAdayitukAmaH zlokacatuSTayamAhabaddhattara niyaDINaM kUDANaM kavaDANa ya / nirAyaM pUriyA nArI jahA neurapaMDiyA // 167 / / baMddhottara=vakrottaraM yathA zvAsaH kiM tvaritAgatA, pulakitA kasmAt ? prasAdyAgatA srastA veNyapi pAdayonipatanAt kSAmA kimatyuktibhiH / svedAH mukhamAtapena galitA nIvI gamAdAgamAd / __ ti mlAnasaroruhadyutidharasyauSThasya kiM vakSasi // 355 / / nikRtayaH mAyAH, kUTAni paravaJcanAdyarthaH tathAvidhaprayogaviracanAni, kapaTaM= svakRtadoSottAraNArthamAlajAlapratipAdanA, nirAyaM' ti nitarAmatyartham, pUritA= bhRtA, nArI=lalanA, yathA nUpurapaNDitA nUpuropalakSitavidagdheti zlokAkSarArthaH // 167 // 1. tA. 'uyA madeg || 2. lA. pANe paNA // 3. tA. vaTTattara // 4. saM.su. bahutta / vA. vaTTotta' / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhAvArthastu kathAnakagamyastaccedam - [40 nUpurapaNDitAkathAnakam] atthibharahaddhavAse jaMbuddIvammi sayalaguNakaliyaM / nAmeNa vasaMtapuraM nayaraM telokkavikkhAyaM // 1 // tatthA'rimayAhivasappamANagurudappadalaNavaNasaraho / pasaraMtakittisaripUragirivaro rAyajiyasattU // 2 // tassa paDivakkhatArAteohAvaNapasiddhamAhappA / sasicaMdima vva payaDA atthi piyA dhAriNI nAma // 3 // tattha ya nayare seTTI nAmeNaM atthi devadatto tti / tassa ya dhUyA pavarA visiTThalAvaNNarUvadharA // 4 // jIe ya rUvajovvaNasohaggohAmiyAo puhaIe / maNNe suraMgaNAo paccakkhaM neya viyaraMti // 5 // seTThI kumAranaMdI tIe nayarIe vasai aNNo vi / tassa'tthi varo putto, nAmeNaM paMcanaMdi tti // 6 // sA teNaM pariNIyA mahAvibhUIe logapaccakkhaM / tIe ya samaM bhuMjai bhoe accatamaNuratto // 7 // aha aNNayA kayAI, pahANatthaM sA naI gayA bAlA / taM majjaMtaM daTuM aha ego ciMtai juvANo // 8 // kAmakarikuMbhavibbhamacakkalauttuMgathorathaNavaDhe / jo ramai imIe naro so cciya iha jiyai jiyaloge // 9 / komalamuNAlavillahalasaralabAhAhiM dei jassesA / kaMThammi pAsayaM so ekkocciya dhaNNao ettha // 10 // jo pariNayabiMbAphalasamANaaharAmayaM piyai puriso| eIe saicchAe sahalaM maNuyattaNaM tassa // 11 // kiM bahuNA ? savvaMgaM avagUDho jo imIe surayarasaM / bhuMjai teNittha jae pattaM telokkasavvassaM // 12 // 1. lA. 'bAhala' || Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya nibbharANurAgo tIe bhAvovalakkhaNanimittaM / suviyaDDayAi kalio eyaM gAhulliyaM paDhai // 13 // 'suNhAyaM te pucchai esa naI mattavAraNakaroru ? / ee ya naIrukkhA ahaM ca pAesu te paDio' // 14 // eyaM soUNaM sA calaMtasakaDakkhadiTThibANehiM / savvaMgaM vidheuM viyaDDayAe imaM bhaNai // 15 // subhagA hutu naIo ciraM ca jIvaMtu je naIrukkhA / suNhAya pucchagANaM ghattIhAmo piyaM kAuM // 16 // nAUNa tIe bhAvaM gharamAiviyANaNatthameIe / sahaAgayaDibhANaM dei phalAiM taDitarUNa // 17 // dAUNa phale pucchai, tAI tao kassa esa NaNu dhUyA ? kassa va suNhA bhajjA ?, gehaM vA kattha eIe // 18 // aimuddhaDattaNAo, savvaM eyassa tehiM parikahiyaM / jaha devadatta dhUyA, suNhA u kumAraNaMdissa // 19 // bhajjA u paMcanaMdissa esa gehaM tu tANa amugattha / . iya savvaM nAUNaM, gaMtuM so niyayagehammi // 20 // tIe samAgamaheuM pavvAiyamegamuvayareUNaM / . tIe sayAsaM pesai sA vi gayA tattha gehammi // 21 // diTThA ya tIe iMtI pavvAI bhisiya-kuMDiyavihatthA / to sA tIe paNAmaM kAUNaM AsaNaM dei // 22 // pucchai suhAsaNatthaM 'kiM bhagavaI ? kiMci diTThamacchariyaM / sA bhaNai 'diTThamAmaM acchariyaM ettha nayarammi' // 23 // 'kiM taM?' ti japai imA pavvAI bollae 'ihaM ceva / nayarammi sidviputto sudaMsaNo nAma supasiddho // 24 // jo ya kulINo maimaM majjhattho desa-kAla-bhAvannU / gaMbhIro mehAvI paDuo dakkho mahAsatto // 25 // 1. lA. "yAe // 2. saM.vA.su. tu // 3. lA. tassa // mUla. 2-17 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH cAI rasio rUvI bahu mitto Isaro kalAkusalo / subhago viU viNIo, dhammaparo patthaNijjo ya // 26 / / puvvAbhAsI paDivannavacchalo saccavAi nayajutto / ujjalaveso jasamaM saraNAgayavacchalo ahiyaM // 27 // pAvehi tayaM muddhe aNurUvaM rUvajovvaNaguNaDDhe / aiaNurattaM bhattaM, bhattAramaNaNNasAricchaM" // 28 // 'tappesiyaya'tti nAuM suviyaDDA sA vi 'mA hu chakkaNNaM / hou rahassamimaM pi vi pavvAI vaMcayAmi tti // 29 // ciMteUNaM eyaM thAlItalakaraNavAvaDAi tao / paMcaMgulIhiM pahayA pavvAI puTThidesammi // 30 // pabhaNai ya imaM 'pAve ? vaiNI hoUNa jIvasekIsa / kulavahusIlabbhaMsaNavayaNAI payaMpamANI u?' // 31 // to savilakkhA esA puTThipahAraM imassa dAyaMtI / jaMpai 'putta ! na joggA tuha sA sIlammi paDibaddhA' // 32 // citeti imo vi aho ! viyaDDhayA tIe'NaNNasAricchA / jaM esA vivarAI pavvAI vaMciyA muddhA // 33 // diNNo maha saMkeo kasiNAe paMcamIe rayaNIe / pacchimapaharadugammi ThANaM tu na sUiyaM ettha // 34 // tA pesemi puNo vi hu saMkeyaTThANajANaNanimittaM / eyaM' ti ciMtiUNaM pavvAiM bhaNai puNa eso // 35 // 'jai vi hu sA sIlavaI taha vi hu gaMtUNa bhaNasu taha ammo ? / ekaM vAraM jeNaM maha cittaM muyai aNubaMdha' // 36 // taM puNaravi pavvAI gaMtUNaM bhaNai mahuravayaNehiM / ciMtai vahU vi esA 'kimattha iha AgayA puNa vi ? // 37 // huM nAyaM saMkeya dvANaM na ya daMsiyaM mae tassa / teNesA paTThaviyA' ahiyayaraM rUsiyA bAlA // 38 // 1. lA. 'lapphaMsa || 2. lA. rUsiuM / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: 'A nillajje ! dhiTe ! taha vi hu nibbhacchiyA puNo AyA / pheDimi tujjha AsaM' iya vottuM uTThiyA esA // 39 // ghettuM kaMThammi tayaM pavvAimasogavaNiyadAreNaM / niddhADai sA vi tayaM savvaM sAheI iyarassa // 40 // so viNNAyasarUvo, jaMpai 'ammo ! na tIe maha kajjaM / jA evamaNaNurAgAM tujjha vi vayaNaM na maNNei' // 41 // aha saMkeyadiNammi patte so jAi majjharAIe / sA vi niyaM bhattAraM raMjeuM surayasokkheNaM // 42 // suttammi tammi pacchA gacchai jArassa aMtiyaM esA / teNa vi saMha surayasuhaM bhuMjai vivihappayArehiM // 43 // aisurayacaDDaNAnissahAI khinnAiM do vi suttaaii| jA tAva tIe sasuro samAgao dehaciMtAe // 44 // pecchai viDeNa samayaM pAsuttaM niyavahuM tao eso / ciMtai na esa putto majjhaM anno viDo ko vi // 45 / / ainicchayakaraNatthaM paloyae jAva vAsabhavaNammi / tA pecchai pallaMke ekkallaM niya suyaM suttaM // 46 // taM daTThaNaM kuvio paccayaheuM tu tIe pAyAo / uttArittA saNiyaM ghettUNaM neuraM jAi // 47 // sA vi tayaM gheppaMtaM sasureNaM jANiUNa bhayabhIyA / uTThavai tayaM jAraM sAhai savvaM pi se kajjaM // 48 // pabhaNai ya 'jAhi sigdhaM patthAvaM jANiUNa sAhijjaM / niyapoDhimAi sarisaM kAyavvaM jaM jahAjoggaM' // 49 // vigayammi tammi sA vi hu saNiyaM saNiyaM paissa pAsammi / pallaMkammi nisIyai khaNeNa uTThAviuM kaMtaM // 50 // jaMpai ya ettha ghammo asogavaNiyAe jAmu tA nAha ! / aviyANiyaparamattho so vi gao tattha tIe samaM // 51 // 1. saM.vA.su. "i eyassa || 2. lA. saha visayasuhaM / / 3. lA. iya ni // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jA sutto tAva tayaM uTThAvittA payaMpaI esA / / "kiM tumha kule eso AyAro'NaNNasAriccho ? // 52 // jaM niyapaiNA vi samaM suttAe vahUe neuraM ssuro| pAyAo uttAriya ghettUNaM jAi' so Aha // 53 // 'suyasu pie ? niccitA kattha tayaM vaccihI pabhAyammi / appissaI' sA jaMpai 'naNu maggasu saMpayaM ceva' // 54 // so bhaNai 'pie ! tAo na ceva dUraM gamissai kahiM pi / sA bhaNai 'atthi evaM paraM kalaMkaM maha vilaggaM' // 55 // so bhaNai 'mae sAhINayammi ko tujjha kuNai vayaNijjaM? / tA suyasu jao niddA Agacchai amha aiahiyaM' // 56 // sA jaMpai 'jai evaM tA suyasu paraM pabhAyakAlammi / / eyassa puNa vivAgaM pecchihisi na ettha saMdeho' // 57 // evaM japaMtAI pAsuttAiM khaNaMtaraM jAva / tAva pabhAyA rayaNI pariviMgalai tArayAniyaro // 58 // vAsaMti taMbacUDA mUyaM lijjaMti ghuuysNghaayaa| karakarakaraMti kAyA cuhu cuhu vAsaMti gharaciDayA // 59 // pAhAuyatUrAiM vajjaMti payaTTae pahiyalogo / etthaMtarammi jAyA puvvadisA rAyaratta vva // 60 // ahavA paisaMjoge ratta cciya itthiyA havai bADhaM / khaNamitteNa ya vihasai pahuchittA poDhamahila vva // 61 // tatto kameNa uio diNanAho viyasamANakarapasaro / / payaDI kAUNa va tIe duTThaciTThAo loyANa // 62 // to uTThiUNa vaccaMti do vi gehammi jAva tA teNa / siTuM savvaM pi tayaM egaMte Thaviya niyaputtaM // 63 // so bhaNai 'tAya ! ahayaM pi kiM tae naNu paro tti parikalio ?' / jaNao vi bhaNai 'puttaya ! Asi tumaM niyayasejjAe // 64 // 1. lA. dUre // 2. saM.vA.su. maha sahINammi ko // 3. lA. "viyalai // 4. lA. gADhaM / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH esA puNa aNNeNaM keNa vi saha Asi putta ! pattiyasu / suhanidAe pasutto taiya cciya bohio na tumaM' // 65 // so bhaNai 'tAya ! vuDDattaNeNa te loyaNA visaMvaiyA / niddAvaseNe ya puNo rayaNIe na suTu pecchaMti' // 66 // thero bhaNai 'na evaM maha pattiya hoi na'nnahA evaM' / to taDiyabhiuDibhAsuravayaNo putto payaMpei // 67 // 'A pAvaya ! kiM calio si taMsi maha tIe takkhaNaM ceva / siTTha' miya vivayamANANa tANa to jaMpae vahuyA // 68|| 'jai evaM to suddhA ahayaM kAhAmi bhoyaNaM ajja' / taM soUNaM sayaNo savvo vi hu takkhaNaM milio // 69 // jaMpai ya tao logo 'suddhI eyAe kA hu dAyavvA' / keNA'vi tao bhaNiyaM 'kimittha bahuyAhiM suddhIhi // 70 // sannihiyapADihere jakkhe appANayaM visoheu / 'evamiNaM' sA jaMpai to sAmaggI kayA savvA // 71 // NhAyA kayabalikammA siyakusumavilevaNA siyadugullA / saMyaNehiM saMparikhuDA saMcaliyA jakkhabhavaNammi // 72 // so vi hu tIe jAro savvaM eyaM tu logvynnaao| jANittA kayakArimagahavesadharo samAyAo // 73 // dhUlIdhUsariyataNU jaraDaMDIkhaMDanivasaNadharo u / bahuDiMbhavihiyakolAhaleNa pUraMtadisiyakko // 74 // nacvaMto gAyaMto royaMto taha ya pokkaraMto ya / AliMgato bahuvihanArigaNaM jAi tayahuttaM // 75 // savvaMgaM AliMgai tatto logeNa pellio dUraM / 'A pAva ? kiM tai imaM chittA jakkhAlayaM jaMtI ?' // 76 // to puNaravi pakkhAliyadehA jakkhAlayaM gayA jhatti / pUei tayaM jakkhaM vihIe loe hiM pariyariyA // 77 // 1. lA. tuha // 2. lA. "Na na puNo rayaNIe sudu / / 3. lA. sayaNAIhi pari // 4. loeNa // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH viNNavai 'jakkha ! bhayavaM ! sacco'si tumaM ti jaM kira asuddhaM / jaMghAtaleNa jaMtaM caMpeUNaM daDhaM dharasi // 7 // tA nisuNasu viNNattiM gurudevaviiNNayaM niyaM kaMtaM / eyaM ca savvapayaDaM gahilyaM mottu jai anno // 79 // laggo maha aMgammi sacceNa imeNa sAvio taM si| tA dharasu mamaM annaha na vatti' iya jaMpiuM sigdhaM // 80 // avvo kimittha juttaM ? IhApUhAivaTTamANassa / jakkhassa viNikkhaMtA jaMghAjuyalassa majjheNaM // 81 // ciMtai jakkho vi imaM 'kaha chalio'haM imIe dhuttIe ?' / etyaMtarammi tIe ucchalio sAhuvAo tti // 82 // 'ahaha ! mahAsai esA kajjeNa viNA khalIkayA evaM / parinidio ya sasuro 'dhisi dhisi nANassa tuha pAva ?' // 83 / / aha gahiratUrasaddehiM niyayabhavaNaM samAgayA esA / vihiyaM vaddhAvaNayaM tIe jaNaehiM paiNA ya // 84 // sasurassa vi ya avakkhA jAyA kaha so vi vaMcio jakkho / eIi avakkhAe niddA dUreNa osariyA // 85 // taM ca suyaM naravaiNA jaha niddA natthi kumaranaMdissa / tA aMteurarakkho suMdarao hoi naNu eso // 86 // to hakkAriya Thavio naranAheNaM mahallayapayammi / jA devIo rakkhai tA pecchai tANa majjhammi // 8 // uTTitanisIyaMtaM calavalluvvellayaM karemANaM / ekaM devi tatto pAsuttayaviDDayaM kuNai // 88 // taM suttaM nAUNaM jAlagavakkhammi sA samArUDhA / tassa tale naravaiNo AgaliyaM hatthivararayaNaM // 89 // to miThacoieNaM kariNA uttAriyA karaggeNa / kiM aivelA vihiyA miDheNaM saMkalAi hayA // 10 // 1. lA. 'vayadinayaM imaM kaMtaM // 2. lA. laggai maha // 3. lA. saddeNa // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jaMpai ya 'nAha ! mA tADasu' tti jo ajja rAiNA diNNo / aMteuraArakkho ettiyavelAe so sutto // 91 // to teNa kesagahaNAipuvvayaM nibbharaM rameUNa / puNa teNeva kameNaM caDAviyA mattavAraNayaM // 92 // citai seTThI vi tao 'rakkhijjaMtAo evameyAo / jai evaMciTThAo tA. amhe puNNabhAi ti // 93 // jANa'jja vi mahilAo nIrAigayAu iMti niyagehaM / iya ciMtiuM pasutto nibbharaniddAi so seTThI // 94 // jAvuggae vi sUre na uTThae tAva puvvapAhariyA / sAhaMti ya naravaiNo jaha 'amhe uggae sUre // 95 // uTTaMtA eso puNa na uTThae uggae vi sUrammi' | raNNA bhaNiyaM 'mA uTThaveha jAvuTThae na sayaM' // 96 // aha sattamammi divase vigae so uTThao tao raNNA / duddhaM ghayagulamIsaM tu pAio vijjavayaNeNa // 97 // to jAva satthao so saMjAo tAva pucchio raNNA / 'kiM aibahuyaM sutto ?' teNA'vi hu jaMpiyaM 'deva ? // 98 // atthi iha kAraNaM kiMtu deva ! sAhemi kuNaha egaMtaM' / avaloiyamitteNaM savvA osarai sA parisA // 99 // to sAhiuM pavatto 'deva ! na yANAmi kA vi sA devI / sAhinnANaM puNa se piTThIe saMkalAghAo // 100 // 135 eeNa kAraNaM vigayAvakkhassa deva ? maha jAo / bahudivasasevaNijjo sahasA niddAbharo ahiyaM // 101 // sammANiUNa seTThI eNa visajjio gao gehaM / tI viyANaNatthaM, bhiMDamayaM kuNai karinAhaM // 102 // aMteurassa majjhe jaMpai 'devIo karivaraM eyaM / gayavasaNAo laMghaha mama vigghavighAyaNaTThAe' // 103 // 1. lA. ciMtiUNa sutto // 2. lA. uTThaI // 3. lA. suttaM // 4. lA. payatto // 5. saM. vA.su. paTTIe saMkalapahAro // 6. etaduttarArddha lA. saMjJakapratAveva // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH laMghati nivviyappaM tAo savvAo rAyapaccakkhaM / gayavasaNAo navaraM jaMpai sA duTThapattI se // 104 // "bIhemi ahaM eyassa deva !' to rAiNA aNakkhehiM / uppalanAleNa hayA nivaDai mucchAe dharaNiyale // 105 / / to puDhei jA joyai tAva ya so niyai saMkalapahAre / te daTThaNaM kuvio rAyA gAhulliyaM paDhai // 106 // mattagayamAruhaMtie bhiMDamayassa hathissa bIhayaMtie / tattha na mucchiya saMkalAhayA, ettha ya mucchiya uppalAhayA' // 107 // to kovaphuriyaahareNa naravariMdeNa tANi vajjhANi / tiNNi vi ANattAI miMDho devI gaiMdo ya // 108 // 'gayakhaMdhe Aroviya pADeha imANi chiNNaTaMkAo' / ArUDhAI tiNNi vi chiNNaTuM kammi to logo // 109 // bhaNai kiM deva ! eso tirio hatthI viyANaI jeNa / mArijjai rAyA vi hu na muyai kovaM taduvarimmi // 110 // coijjaMto hatthI egaM pAyaM Thavei AgAse / puNa coiyo ya bIyaM puNaruttaM coiyo taiyaM // 111 // jA tihiM pAehiM karI AgAse ThAitAva logo vi / hAhAkAraM kAuM jaMpai eyArisaM vayaNaM // 112 // 'ahaha ! aha nivviveo esa nariMdo na ettha saMdeho / jo erisakarirayaNaM viNA vi kajjaM viNAsei' // 113 // taM souM naranAho viyaliyakovo payaMpai miThaM / 'kiM tarasi niyatteuM kari ?' tao so vi paDibhaNai // 114 // jai devIe samANaM maha abhayaM desi to niyattemi' / raNNA vi ya paDivaNNe niyattio teNa karinAho // 115 // bhaNiyANi tANi doNNi vi maha visayaM caiya jAha annattha / tANi vi hiMDaMtAI pattAI kameNa egattha // 116 / / 1. saM.vA.su. bhaMDa' // 2. saM.vA.su. gayaMdo // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH nayarammi tatthabAhiradevaule suttayAI rayaNIe / aNNo vi tattha pavisai nAgarayaparaddhao coro // 117 // nAgaraehiM ya bhaNiyaM ra re veDheha deulaM eyaM / mA pavisaMtANeso ghAyaM adi(di)?o kAhii // 118 // gihissAmi(?mo) pabhAe' veDhittA deulaM ThiyA ee / bhamamANo ya bhaeNaM laggo so tIi aMgammi // 119 // tassa ya auvvaphAsaM veeuM mucchiyA bhaNai esA / 'ko si ? tumaM bho ! sAhasu so jaMpai 'takkaro ahayaM // 120 // loehiM parabbhaMto ettha paviTTho mi' bhaNai to esA / 'AharaNarayaNapuNNaM paDivajjasi jai mamaM bhadda ? // 121 // to rakkhemi niruttaM tuma imaM appiUNa logANa / niyanAhaM' teNA'vi hu sujuttijuttaM ti paDivaNNaM // 122 // raisokkhaM kitti jIviyaM ca vittaM ca dei jA tuTThA / taM sayamAgacchaMtI ko muMcai kAmadheNu vva // 123 // jAe ya to pabhAe tiNNi vi gahiyAI tehiM purisehiM / jaMpai ya tao miTho 'nA'haM coro aho bhaddA !' // 124 // jaMpai ya sayalalogo 'doNNi ihaM desiyAI ego ya / coro paraM na najar3a ko coro paMthio ko vA ?' // 125 / / puTThA ya tao mahilA bhadde ? ko tuha imANa bhattAro ?' / gahiuM karammi goraM sA jaMpai 'esa me bhattA // 126 // diNNo deva-gurUhi eso puNa takkaro' tao tehiM / suddhasahAvo vi imo gahio miTho vicitei // 127 // "vihiNo vaseNa kamma jayammi taM kiMpi pANiNo paDai / jaM na kahiuM na sahiDaM na ceva patthAiuM tarai // 128 // savvANaM pi aNatthANa mUlamesA jagammi naNu mahilA / tavvasavattI jIvo pAvai dukkhAI ghorAiM // 129 // uktaM ca mUla.2-18 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH duHsvabhAvA yatazcaitA nisargAdeva yoSitaH / tato nA''sAM vazaM gaccheddhitArthI pretya ceha ca ( // 356 // ) // 130 // gaNayanti na rUpADhyaM nA'rthADhyaM na prabhuM kulInaM vA / manmathapIDitagAtrAH svacchandAH sampravartante ( // 357 // ) // 131 // bhrAtRsamaM putrasamaM pitRsamaM yAnti neha lajjante / . manmathadAviSTA gAva ivA'tyantamUDhatvAt ( // 358 // ) // 132 // tyajanti bhartRnupakArakartRn viraktacittA api ghAtayanti / khale'pi rajyanta iha svatantrA bhujaGgapatnyaH pramadAzca tulyAH ( // 359 // ) // 133 // rAgamekapadameva hi gatvA, yAnti zIghramavicArya virAgam / caJcalatvamidamAtmavadhArtha, yoSitAM ca taDitAM ca samAnam ( // 360 // ) // 134 // AdhAro mAnasAnAM kapaTazatagRhaM pattanaM sAhasAnAM, tRSNAgnerjanmabhUmirmadanajalanidhi: kopakAntArapAraH / maryAdAbhedahetuH kulamalinakarI nityadurgrAhyacittA, strI nAmA'tIvadurgaM bahubhayagahanaM vairiNA kena sRSTam ? ( // 361 // ) // 135 // vacanena haranti valgunA, nizitena praharanti cetasA / madhu tiSThati vAci yoSitAM, hRdaye hAlAhalaM sadA viSam ( // 362 // ) // 136 // ata eva mukhaM nipIyate, vanitAnAM hRdayaM tu tADyate / puruSaiH sukhalezavaJcitaiH, madhugRddhaiH kamale yathA'libhiH" ( // 363 // ) // 137 // iya citaMto miTho sUlAeM rovio tao neuM / acchai jA khaNamekkaM jiMNadAso nAma tA saDDo // 138 // teNauM teNaM volai daTThaNaM taM payaMpaI mittho| 'bhaI ! visiTTho dIsasi tA kuNasu mamovari dayaM ti // 139 // pAehi jalaM sAmiya ! tisAbhibhUo jao ahaM ahiyN'| taM souM jiNadAso pabhaNai 'jai bhadda ! sumaresi // 140 // eyaM jiNanavakAraM duhagirivaradAraNekkavarakulisaM' / so pANiyalobheNaM paDhai tayaM siTThivayaNAo // 14 // 1. lA. e tehiM rovio neuM // 2. saM.vA.su. jiNayAso // 3. lA. dIsasi bhaha ! visivo tA // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH seTThI vi sIyalajalaM ghettUNaM ei jAva tA miTho / dadruNa jalaM iMtaM maNammi ukkarisio bADhaM // 142 // kAUNa garuyathAma ugghosai jAva paMcanavakAraM / bhinnA jhaDatti sUlA mariUNa ya vaMtaro jAo // 143 // daTThaNa niyayariddhi ohinnANeNa jA paloei / tA pecchai niyadehaM sUlAe uvari saMbhinnaM // 144 // paMcanamokkAraphalaM eyaMti viyANiUNa jA niyai / to pecchai jiNadAsaM gahiyaM ArakkhiyanarehiM // 145 // corassa bhattadAI eso ti niveNa ThAvio dosaM / bhAmittu nagaramajjhe pacchA vajjho samANatto // 146 // taM vajjhaM nijjaMtaM daTuM devo samAgao turiyaM / nayarassuvari viuvvai accaMtamahAlayaM selaM // 147 // taM daTuM naranAho bhayabhIo sayalalogapariyario / dhUvakaDacchuyahattho viNNavaI tammuho houM // 148 // 'devo va dANavo vA jo ko vi hu kovio ayANehiM / so khamau amha savvaM' iya bhaNie jaMpae devo // 149 // 'ra re pAva ! narAhiva ! aviyAriyakajjakAraya ! aNajja / cUremi nicchaeNaM' iya bhaNie bhaNai puNa vi nivo // 150 // 'annANeNaM sAmiya ! jaM kiMci kayaM khamehi taM savvaM / tuha ANAniddese vaTTAmo saMpayaM amhe' // 151 // re re ! nirAvarAho ahayaM pi viNAsio viseseNa / eso puNa majjha gurU vajjho AiTThao tumae // 152 // pAvesu jo apAvo vaMcaNaniuNesu jo sayA saralo / adayesu vi dayakalio sattUsu vi jo sayA mitto // 153 // tiyasANa vi jo pujjo jiNadhammaparo samatthaguNanilao / so vi hu. vajjho vihio emeva ya kaha tae pAva ! // 154 // 1. saM.vA.su. jiNayAsaM // 2. lA. ca / / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tA jai taM khAme mahAvibhUIe pesasi parammi / tA tuha mokkho annaha purisahiyaM jhatti cuNNemi' // 155 // taM souM naranAho sahasa tti 'samuTThio saparivAro / khAmettu tayaM seTThi mahAvibhUIe Ai // 156 // devo 'vi niyayacariyaM saMsiya nIsesalogapaccakkhaM / vaMdittA jiMNadAsaM puNo vi ohiM pauMjei // 157 // etto coreNa samaM vaccai paMthamma harisiyA devI / sAhiMtI niyacariyaM bhayajaNayaM corapurisassa // 158 // soUNa tIe cariyaM bhayabhIo jAi iya viyappaMto / jaha kira esA pAvA mArissai katthavi mamaM pi // 159 // to pariharAmi eyaM citaMto jAva jAi tA purao / pecchai jelapaDipuNNaM mahAnaiM aiduruttAraM // 160 // to bhaNiyA teNesA 'vatthAlaMkAramAiyaM savvaM / appehi jeNa pAre mottUNaM Nemi taM puNa vi' // 161 // to tIe nivviyappaM corassa samappiyaM tayaM savvaM / jahajAyataNU thakkA, coro vi tayaM gaheUNa // 162 // uttari jA calio purao tA tIe jaMpiyaM evaM / 'kiM maM motuM calio ? haresi kiM bhaMDagaM eyaM // 163 // bhaNiyaM cA''vassayacunnIe 7 punnA naI sA taDi kAgapeyA savvaM cimaM bhaMDaga tujjha hatthe / jahA tumaM tIraMgaMtu(?tIramatItu) kAmo dhruvaM tumaM bhaMDagahAukAmo // 364 // // 164 // teNa bhaNiyaM - A 'cirasaMthuyaM cA'liyasaMthueNa meM lepi tAva dhruva adhruveNa / jANeppi tujjhaM prakRtisvabhAvaM anno naro ko mu~ha vIsasejjA ? ( // 365 // ) // 165 // 1. lA. purasadeg // 2. lA. 'muTThiuM // 3. saM.vA.su. jiNayAsaM // / 4. lA. katthai / 5. saM.vA.su. jaDapa'. // 6. A 4 etaccidvayAntargataH pAThaH lA. saMjJakapratAvevopalabdhaH // 7. " punnA naI dIsati kAgapeyA" iti mudritAvazyakacUrNAM // 8. "jahA tumaM pAramatItukAmo" iti mudritAvazyakacUrNI, dRzyatAM 464 tamaM patram // 9. thUo vADa' mudritAvazyakacUrNau // 10. mellevi mudritAvazyakacUrNAM // 11. paNNo mudritAvazyakacUrNau // / 12. saM. vA. su. tava // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya evaM jaMpato gao imo sA vi lajjamANI ye| sarathaMbamAvarittA ciTThai arse jhiyAitI // 166 // etthaMtarammi diTThA deveNaM to kivAe so tattha / AgaMtUNa viuvvai kolhugaruvaM tahiM ekaM // 167 // muhagahiyamaMsapesIsamaNNiyaM taha naIe tIrammi / ucchallayaM ca macchaM mayagaM piva aMimahAkAyaM // 168 // mottUNa maMsapesiM macchassa pahAvio imo jAva / tA ucchalliya maccho nainIre jhatti saMpatto // 169 // maMsaM pi sauliyAe akkhittaM taM niyacchiuM esA / kaluNaM jhiyAyamANaM evaM taM kolhugaM bhaNai // 170 // 'sAhINaM maMsaM ujjhiUNa patthesi mUDha ! re ! mINaM / iNhi duNha vi cukko appANaM khAyasu siyAla ?' // 171 // siyAleNa bhaNiyaM'karasaMchAiyagujjhe ! mailiyasappurisakulahare ! pAve / naranAha-miThacorANa cukkiyA ruyasu appANaM // 172 // taM soUNaM esA avvo tiriyA kahaM Nu jaMpaMti / bhayavevirasavvaMgA saMjAyA takkhaNaM ceva // 173 // tA devo tappurao rUvaM miThassa vihiya avayario / sAhei niyayacariyaM savittharaM jaM jahAvatthaM // 174 // kahiyammi tammi to sA joDiyakarasaMpuDA tayaM bhaNai / 'Aisa pAvAe mae jaM kAyavvaM tayaM iNhi' // 175 // jaMpai ya tao devo 'bhadde ! taM savvapAvaniddalaNi / giNhasu jiNavaradikkhaM' iya bhaNieM jaMpae esA // 176 / / avaNehi kalaMkamiNaM jeNaM suddhaM karemi sAmaNNaM / to teNaM uppADiya khaNeNa nIyA vasaMtapure // 177 / / 1. lA. u. // 2. lA. aha ma // 3. lA. "e bhaNai to esA // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhesavieNaM raNNA aighorapisAyarUvatiyaseNa / sammAvi(Ni?)yA samANI giNhai jiNadesiyaM dikkhaM // 178 // uggaM kAUNa tavaM aNasaNavihiNA marittu sA tatto / .... varakaMti-sattijutto devo tiyasAlae jAo // 179 // nUpurapaNDitAkhyAnakaM samAptam // 40 // nArI sAhassiyA kUrA, jahA bhattAramAriyA / nArI pacchAubuddhIyA jahA sA piyadaMsaNA // 168 // nArI sAhasikA sAhasavatI, krUrA=duSTAdhyavasAyA, yathA bhartRmArikA pativinAzakAriNI, tathA nArI pazcAdbuddhiH = pASNikAmatiH, yathA sA priyadarzanA= candrAvataMsakabhAryetyakSarArthaH // 168 // bhAvArthastu kathAnakAbhyAM gamyaH tatra tAvat patimArikAkathAnakamAkhyAyate [41. patimArikAkathAnakam] atthi iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse bharuyacchaM nAma nayaraM / jaM ca sappurisadehaM va nammayAkaliyaM, araNaM va varasappAyAraM kasamIraM va pahANaphalihANugayaM, kelAsasiharaM piva dhavalaharAlaMkiyaM, baMbhANaM piva sayANaMde, viNDaM piva paumAvAsaM, jiNesaraM piva bahusattAhAraM, buddhaM piva sugayaM, avi ya jaM devehiM samAeM uvamijjai tassa vattaNA kahaNu ? / .. dharaNiyalakougeNa va avayariyaM sagganayaraM va // 1 // tattha ya aiujjugo atthi gaMgAicco nAma theruvajjhAyamAhaNo, so ya pADhai pabhUyajaDiMbharUvANi, viDhattaM ca bahuyaM davvaM / tao pariNIyA teNa pauradavvappayANeNa egassa dAriddamAhaNassa dhUyA navajovvaNudhurA gorI nAma kaNNayA sA ya aiviyaDDA, avi ya aisuviyaDDA caurA bahukalakusalA suruuvsNpnnaa| navajovvaNaummattA na hu tippai teNa sA paiNA // 2 // to piMDAro tIe aha vihio uvavaI mayaMdhAeM / chaMDittA kulasIle diNe diNe jAi rayaNIe // 3 // tassa sayAsaM acchai teNa samaM raisuhAI dhuMjaMtI / na muNai ya uvajjhAo muddho tIse imaM cariyaM // 4 // 1. saM.vA.su. saMpunnA // 2. lA. muNei u // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 143 jayA ya balivaisadervakAle uvajjhAo kAyabaliM payacchAvei tayA bhaNai - ahaM kAyANaM bIhemi / tao so uvajjhAo ujusahAvayAe tIe kavaDattaNaM pi sabhAvaM maNNamANo caTTe Aisai, avi ya 'bho bho caTTA ! esA tumhANojjhAyaNI aibhayAlU / dhaNuhatthA kAyANaM vAraMvAreNa rakkheha // 6 // te vi hu guruNo vayaNaM taha tti paDivajjiUNa rakkhaMti / vAraMvAreNa tayaM dhaNuvarasaravAvaDakaraggA // 7 // io ya tANa majjhe ego caTTo aiviyaDDo udaggajovvaNo patte niyavAraai ciMtei 'haMta ! na esA aimuddhA, kiMcana bAlo vi kAyANaM bIhai, esA puNa evaM bIhai, tA na eyaM paramattheNaM ceva evaMvihaM saMbhAviyai kiMtu kaTTaraM kiMpi viyakkemi, tA nirUviyavvA esA ahorattaM' jAva annadiyahe taheva nirUviuM pavatto, avi ya jaM jaM karei ciTTaM raMdhaNa- paiyaNAiyaM tayaM savvaM / pacchannaThio eso nirUvae niuNadiTThIe // 8 // itthaMtarammi sUro tIe nAho vva therao jAo / asamattho diNalacchi daiyaM piva raMjiuM surae // 9 // loyANaM lajjAe avarasamuddaddahammi so lINo / lajjAe ahava sUro pavisarai jale va jalaNe vA // 10 // airatto vi vuttaNammi sUro piyaM araMjaMto / ahimANagaruyayAe atthamaNaM saraNamallINo // 11 // atthamiyammi u sUre rattA rattaMbarA ya diNalacchI / jAyA 'hava paimaraNe ka~rei evaMvihA itthI // 12 // rAmeuM asamattho vuDDatteNaM ravI diNasirIe / rAukkaDAi khitto pelleUNaM samuddammi // 13 // pakkhitte niyadaie samuddamajjhammi ayasabhayabhIyA / pacchuttAveNa'havA sA vi tarhi ceva nivvuDDA // 14 // paivahaNapAvamasigaruyalevalitta vva kasiNayA jAyA / pariyatti lAvaNNA rayaNichaleNaM va diNalacchI // 15 // 1. lA. 'vakAyabaliM // 2. 'e ciMtiyaM teNa 'haMta ! // 3. saM.vA.su. 'paiNA' / 4. saM. vA.su. kIrai // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH erisamma ya paosasamae jalANayaNadacchaleNa ghaDagaM ghettUNa payaTTA nammayA mahAnaIparatIrasaMThiyapariciyamahisIpAlasamIve, avayannA ya ghaDanAvAe nammayaM / etthaMtarammiya ayANamANA kevi desiyA kutittheNAvainnA nammayaM, gahiyA ya mahAmayareNa okUviyaM tehi mahayA saddeNaM / tao tIe jaMpiyaM jahA acchINi DhaMkaha eyassa mayarassa / tao tehiM taheva kae mottU naTTo maya / bhaNiyA ya te tIe jahA - kiM kutittheNAvaiNNA ? evaM ca jaMpamANI gayA parakUlaM / ramiUNa ya teNa samaM puNo samAgayA niyagehe / diTThe ca taM savvaM piTThao nirUvamANeNa teNa viyaGkacaTTeNa samAgae ya niyarakkhaNavArae egAiNi daTThUNa bhaNiyA sA teNa, avi ya 144 - divA kAgANa bIhesi, ratiM tarasi nammayaM / kutitthANi ya jANAsi acchINaM DhaMkaNauNi ya // 16 // 7 tamAyaNNiUNa 'aho ! diTTha savvaM mama ceTThiyamaNeNaM' ti bhAve mANIe bhaNiyamimIe jahA- tumhArisANaM vioge eyaM mae aNuTThiyaM' / teNa bhaNiyaM - 'hA ! kimevaM bhaNasi kiM na picchesi uvajjhAyaM' / tIe ya citiyaM jahA - uvajjhAyabhaeNa eso mamaM na paDivajjai, tA viNAsemi uvajjhAyaM, jeNa mama eeNa saha niraMtaraM visayasuhaM bhavai' / tao rayaNIe suhappasutto vAvAio aNAe bhattA, avi ya parapurisarAgarattA visayasuhA''sAyamohiyA pAvA / mArei niryayadaiyaM aighorA ghoraMpariNAmA // 17 // citei 'haMta eso pabhAyasamayammi kahaNu kAyavvo / tA ratti ceva imaM parivemi' tti ciMteuM // 18 // churiyAe khaMDakhaMDaM kAUNaM bhariya piDagamegaM tu / 'tA ujjhAmi tti imaM ciMtaMtI niggayAbAhiM // 19 // itthaMtarammi kuladevayAe diNNo karhici uvaogo / tA pecchai taM tIe aighoraM vaisasaM vihiyaM // 20 // taM daTTu kuladevI ciMtai 'pAvAi kerisaM vihiyaM / ainitti kammaM micchesu vi na nivvaDai // 21 // 1. 44 etaccidvayAntargataH pAThaH lA. pratAvevopalabdhaH // 2. saM.vA.su. diyA // 3. lA. 'NAI ya // 4. lA. evaM // 5. lA. ujjhAyaM // 6. lA. ujjhAya // 7 lA. maM // 8. lA. niyaM dadeg // 9. saM.vA.su. khaMDakhaMDi( DI ) kA // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tA eIe sIse pADemi imaM ti ciMtiuM devI / thaMbhei tayaM piDayaM taha ceva ya tIe sIsammi // 22 // to jA sIsAu imA pakkhivai mahIe kira tayaM piDayaM / tA na paDai taM piDayaM taM daTuM ciMtae esA // 23 // "haMta ! imaM pAvaphalaM uvaTThiyaM nUNa kiM ci maNNemi / jaM na vi evaM piDayaM nivaDai maha uttimaMgAo // 24 // tA vaccAmi io cciya ThANAu kahiM pi aNNadesammi / jattha mahaM nAmaM pi vi na muNijjai garuyapAvAe" // 25 // iya citiUNa caliyA jA tA pecchei neya acchIhi / nayare pavisaMtIe jAyai sAbhAviyA diTThI // 26 // to tattha nayarabAhiM diNANi do tiNNi vA vi gamiUNa / taNhA-chuhAkilaMtA pavisaI nayarassa majjhammi // 27 // kuhiyaM ca tayaM kuNimaM pUigalaMtaM muhacchinAsANa / majjheNa dubbhigaMdhaM devipabhAveNa aNavarayaM // 28 // savvatto vi ya aidubbhigaMdhapasaraMtapyapavahehi / aibIbhacchasarIrA gehaMgeheNa paribhamai // 29 // 'deha paimAriyAe ammo ! gAsaM ti pAvakammAe' / iya ghaDakhapparahatthA bhamaDaDa savvatthanayarammi // 30 // "dhIdhIpAvavilAe nigghiNanittiMsakUrakammarae / haNiUNaM bhattAraM kaha purao hosi amhANaM ? // 31 // tA osara nillajje ! mA ciTThasu majjha gehadArammi / dhisi dhisi kaha te hatthA bUDhA evaM kuNaMtIe // 32 // jaM bhatto aNuratto saralasahAvo guNANa AvAso / nihao niyabhattAro teNa adiTThavviyA taM si // 33 // hA hA ! kaha na vilINA pAvaM eyArisaM kareUNa / tA jAhi jattha suvvai nAmaM pi vi tujjha na hayAse" // 34 // 1. lA. -"i sA nayaramajjhammi // 2. lA. cciya // 3. lA. ghiddhi // mUla. 2-19 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya bahuvihaniMdaNayaM avamANaM tADaNaM ca logAo / hIlaNakhi saNa-garihaNaduhAI logAu pAvitI // 35 // hiMDai gharaghareNaM dussahachuha-taNhapIDiyA ahiyaM / na lahai pAyaM gAsaM karuNAe ko vi pakkhivai // 36 // 'parapurisarayA ahayaM ahayaM bhattAraghAigA pAvA / ahayaM kuladUsaNiyA iya garihaMtI' paribmamai // 37 // kAlaMtareNa keNai dukkaratavacaraNasosiyaMgAo / sIlaMgavarahArasasahassabharabhAriyataNUo // 38 // navabaMbhaceraguttIsaNAhavarabaMbhacerakaliyAo / bAyAlIsesaNadosavajjaNAdiNNacittAo // 39 // samatiNa-maNi-mottAo goyaracariyAe viharamANIo / diTThAo samaNIo samatthadukkhohadalaNIo // 40 // davaNa tao tAo payaDasamubhijjamANaromaMcA / paimAriyA viciMtai "aho ! kayatthAu eyAo // 41 // jAhiM imo vAvAro visayagao dUrao pariccatto / kAmAsattAi mae kayaM puNo ki pi taM pAvaM // 42 // jeNaM narayasamANaM iha ceva ya dAruNaM mahAdukkhaM / jAyaM paraloge puNa paDiyavvamavassa narayammi // 43 // tA vaMdittu imAo ajja pavittaM karemi appANaM" / iya bhAviUNa paDiyA samaNINaM calaNajuyalammi // 44 // to sAhuNINa teyaM asahaMtI vaMtarI palANA sA / pAesu paDatIe paDiyaM piDayaM tao jhatti // 45 // taM samaNINa'NubhAvaM daTThaNaM vimhiyA daDhaM esA / eyAo me saraNaM bhAvitI jAi tAhiM samaM // 46 // daTThaNuvassayaM to gaMtUNa jalAsayammi niyadehaM / pakkhAliya suibhUyA pavisai samaNINa vasahIe // 47 // 1. lA. nasyasamANaM jeNaM // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH . diTThA ya tattha gaNiNI nimmalapaDarayaNapAuyasarIrA / aidhavalajalayachannA caMdassa va caMdimA somA // 48 // taM daTTaNaM esA bahalasamubbhijjamANaromaMcA / vaMdai gaNiNIpAe bAhajalohaliyagaMDayalA // 49 // puTThA ya tao tIe vacche ! teM AgayAkao ihaI / tIe ya aparisesA mUlAo akkhiyA vattA // 50 // taM soUNaM gaNiNI bhaNai aho ! dAruNaM samaNubhUyaM / iha loga cciya tumae dukkaDakammassa phalamaulaM // 51 // paimAriyA vi jaMpai sAmiNi ! maha kahasu kiMpi taM ihi / jeNaM bhavaMtaresu vi na homi duhabhAyaNaM ahayaM // 52 // to gaNiNIe kahio dhammo khaMtAio dasapayAro / jaha vacche ? kAyavvA paDhamaM khaMtI puDhavisarisA // 53 // tatto ya maddavaM puNa guruyaNaviNayAu hoi kAyavvaM / savvattha(tthu)jjusahAvattaNeNa aha ajjavaM tatto // 54 // lobhaccAeNa teo muttI niccaM pi hoi kAyavvA / tatto duvAlasaviho bajjho abbhitaro ya tavo // 55 // tatto ya satarasaviho kAyavvo saMjamo suhatthIhiM / dasaviha cauvvihaM vA tatto saccaM aNuDheyaM // 56 // uvagaraNa-bhatta-pANAiesu soyaM tao viheyavvaM / AkiMcaNaM pi tatto varADiyAe vi parihAro // 57 // tatto ya baMbhaceraM uggaM aiduddharaM dhareyavvaM / eso dasappayAro dhammo sivasaMpayaM dei // 58 // kammakhaovasameNaM cittaM eeNa raMjiyaM tIe / bhaNai ya 'bhayavai ! ahayaM jai joggA dehi to eyaM' // 59 // jaMpai gaNiNI 'vacche ! joggA taM kiMtu aNNadesammi / ii bheNie gaNiNIe samaMgayA aNNadesammi // 60 // 1. saM.vA.su. taM kattha AgayA ihaI // 2. lA. savvattha u ujju // 3. saM.vA.su. ao // 4. saM.vA.su. aNuDheuM // 5. lA. bhaNiyA // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 gahiUNa tattha dikkhaM kAuM tavasaMjamaM aNaNNasamaM / mariUNa tao jAyA devo sA devalogammi // 61 // patimArikAkhyAnakaM samAptam // 41 // sAmprataM priyadarzanAkhyAnakaM vyAkhyAyate mUlazuddhiprakaraNam - dvitIyo bhAgaH [ 42. priyadarzanA''khyAnakam ] atthi iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse sukaikavvaM va suvaNNarayaNAlaMrkiyaM samattharasANugayaM sAlaMkAraM suhayaM sugayaM vibuhANaMdaM subhAsANugayaM sAkeyaM nAma nayaraM, - tattha ya jiMNadarisaNANuratto uttamasatto visiTThasammatto / dariyArijayapavatto jiNa - muNipayapaMkayAsatto // 1 // avagayavarasiyavAo gayamaya mAo raNe aNuvvAo / kAmo vva pavarakAo paNaIyaNaniccakayacAo ||2|| sevayakayappasAo aTThArasapayaijaNiyaaNurAo / niccaM ciya saNNAo kayapaMcapayArasajjhAo ||3|| pAliyavaramajjAo sacchAo varakalAsuvajjhAo / caMdavarDisayarAo samatthatelokkavikkhAo // 4 // tassa ya caMdavarDisayamahArAyassa sudaMsaNA - piyadaMsaNAnAmAo doNNi aggamahisIo / tattha paDhamAe sayalaguNagaNAhArA rUvAiviNijjiyasurakumArA uvvUDhaduddharamahArajjabhArA viNNAyakalAgamasArA vihiyajiNadaMsaNaviyArA sAgaracaMda - muNicaMda nAmANo atthi dunni kumArA, piyadaMsaNA vi tattullaguNA ceva guNacaMda - bAlacaMdanAmANo saMti doNi puttA / evaM ca tassa caMdavarDisayarAyassa putta - kalattasamaNNiyassa vaccae kAlo / aNNA ya cAuddasIdiNe visajjiyAsesasAmaMtAipariyaNo kayabaMbhaceraposaho sijjAparicArigAmittapariyaNo paviTTho vAsabhavaNe tattha ya nivAyanighAghAyattaNAo aIvasohAsamudaya samaNNiyaM asesAvatamasaviddhaMsasamatthalaTThi (TThi) paIvasihamavaloiUNa ciMtiyaM jahA-karemi eyaM dIvayasihamaMgIkAUNa kiMci niyamavisesa, jao saMkeyapaccakkhANameyaM bhayavayA vaiNNiyaM, avi ya 1. saM. vA.su. kiyaM paramatthavasANu // 2. saM.vA.su. suihayaM // 3. saM.vA.su. jiNadarisaNANuratto uttamasaddho // 4. lA. caMDava' evamanyatrApi // 5. lA. 'No doni // 6. saM. vA.su. 'saM saMke // 7 lA bhaNiyaM // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH aMguTTha-gaMThi-muTThI-ghara-seU-sAsa-thibuga-joikkhe / eya saMkeyabhaNiyaM dhIrehi aNaMtanANIhi // 5 // to jAva imA pajalAi dIvasihA tAva Neya pAremi / kAussaggappaDimA iya ciMtiya ThAi ussagge // 6 // evaM ca paDhamapahare rayaNIe voliyammi so dIvo / vijjhAiuM payatto viyaliyaneho tti kAUNa // 7 // to sejjApAlIe majjha pahU kaha Nu aMdhayArammi / ciTThissai kaliUNaM neheNA''vUrio puNa vi // 8 // evaM ca bIyapahare, taie ye taheva tIe parivihiyaM / evaM savva(vva)rayaNi kAussagge Thio rAyA // 9 // tao aIvasukumAlattaNao sarIrassa niggao phuTTiUNa calaNesu ruhirappavAho, nitthAmaM jAyaM sarIraM, viyaliyAI aMgAI, mauliyAI loyaNAI, niruddho sAsappasaro, nivaDio dharaNivaDhe tao savisesApUramANadhammajjhANo kayapaMcanamokAro atthAmaM ti viyANiUNa vihiyacauvvihAhArapaccakkhANo vimukko jIvieNaM na ya satteNaM, avi ya avi calai selarAyA nivaDataasesasiharapabbhAro / jalahI vi susai viyaliyajalavIitaraMgaraMgillo // 10 // rayaNI vi hojja divasaM sasi-sUrA vi hu uyaMti avarAe / na ya uttamA paiNNaM gahiyaM muMcaMti palae vi // 11 // to mariThaM so rAyA savvuttamakaMtidittisaMjutto / vemANiyadevesuM uppaNNo jhatti varatiyaso // 12 // raNNA ya jIvaMtaeNa ceva kira 'sAgaracaMdassa rajjaM payacchissAmi' tti muNicaMdakumArassa ujjeNI kumArabhuttI diNNA / sAgaracaMdo vi uvarae piyarammi citiumADhatto, avi ya "asAro esa saMsAro dukkha-kkesANa bhAyaNaM / khaNadiTThaviNaTTho ya iMdiyAlasamappabho // 13 // jIviyaM dhaNariddhI ya bhajjAo bhogasaMpayA / khaNeNa dIsae savvaM khaNeNaM ceva nAsae // 14 // 1. Avazyakaniryuktau gAtheyaM 1576 tamI // 2. lA. vi. // 3. 'navakAro // 4. lA. matirUpasaM // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH saraMdhapuDae nIraM jahA galai niraMtaraM / evaM niraMtaraM jAi jIvANaM pi hu jIviyaM // 15 // vivihovakkamehiM ca sUlAIhiM viNassae / jhaDa tti osabiMdu vva kusagge jaha vAuNA // 16 // dhaNaM cauppayAIyaM khaNaddheNaM na dIsae / chAhiyAkhe Due ceva jahA gaya-hayAdao // 17 // esA vi vivihA riddhI, khaNadiTThaviNassarA / gaMdhavvanagarAyArA, pecchaMtANaM viNassae // 18 // bhAriyAo surUvAo mohaNIo jameNa u / viNAsijjaMti vAraNa, sihAo dIvayassa va // 19 // saddAI bhogariddhIo, diTThanaTThAu takkhaNaM / sanIramehakhaMDe vva, vijjulAo vva savvayA // 20 // tA na kajjaM mameeNa, pAvasaMtAvakAriNA / suMdareNA'vi rajjeNa, kesA''yAsavihAiNA // 21 // guNacaMda-bAlacaMdANa, kumAraNa imaM tao / dAuM karemi pavvajjaM, savvadukkhavimokkhaNI" // 22 // evaM ca ciMtiUNa bhaNiyA piyadaMsaNA jahA-ammo / paDicchasu kumArANa rajjaM jeNa ahisiMciUNa guNacaMdaM rajje, bAlacaMdaM ca juvarajje karemi appaNA pavvajjA-tavasaMjamAiyaM aNuTThANaM ti / piyadaMsaNAe vi 'eeNa ceva evaM rajja' ti maNNamANIe jaMpiyaM jaha-putta ! bAlA kumArA asamatthA rajjaparipAlaNammi, tumae u pavvajjate savvahA viNassae rajjaM tA tumaM ceva paripAlehi, tumae ya rAyANae maha kumArANa rajjaM ceva, tA savvahA na tumae puNo vi erisaM maMteyavvaM / tao sAgaracaMdo aNicchamANo vi rajjaviNAsabhaeNa ahisitto maMtisAmaMtehiM rajje / jAo ya mahArAyAhirAo / aNurattapayaisAmaMto ya pAlae rajjaM / aNNayA ya mahAvibhUIe niggacchaMtamAgacchaMtaM ca sAgaracaMdaM mahArAyaM daTThaNa 'pacchAbuddhi mahila' ti kAUNa ciMtiyaM piyadaMsaNAe, avi ya "ahaha ! kaha maMdabhaggAe pAvakammAe erisaM vihiyaM / gehammi kAmadheNU daMDeNa hayA pavisamANI // 23 // 1. lA. jIvAo vi hu // 2. lA. 'vasaMbhArakA || 3. lA. 'tamaiga' // . Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH niyayaMgaNarmi kappa humo vi uTuMtao mae chinno / patto vi kAmiyaghaDo bhaggo paNhippahAreNa // 24 // . jaM erisarAyasirI dijjaMtI vi hu imeNa puttANa / dubbuddhihayAe mae nippihavayaNehiM parihariyA // 25 // maha puttA vi hu evaM lalaMtayA jai tayA na vAritI / to kaha ihi labbhai imA imeNaM jiyaMteNaM // 26 // tA keNa uvAeNaM eyaM viNAsemi jeNa aNidieNeva vihiNA mama puttANaM rajjasirI bhavai" / evaM ca citiuM naravaiNo chiDDAI gavesiuM payattA / aNNayA ya puvvadiNakayatavovisesassa bIyadiNe viseseNa chuhA bAhiuM payattA rAiNo / tao samANatto sUvayAro jahA-'ajja maha rAyavADiyAgayassa kiMci paDhamAliyaM pacchaNNaM paTTavijjasu / suyaM ca evaM rAiNo vayaNaM piyadasaNAe 'aho sohaNaM chiDDuti ciMtiUNa paDhamameva visabhAvie hatthe kAUNa ThiyA / sUvayAreNa vi ciragayassa rAiNo dAsaceDIhatthe pesio pacchannameva ego susaMbhio sIhakesarayamoyago / sA ya gacchaMtI bhaNiyA piyadaMsaNAe-'bhadde ! kimeyaM ?' tIe vi jaNaNi tti kAUNa nivviyappAe savvaM sAhiyaM / tao tIe jaMpiyaM jahA-'pecchAmi kerisA paDhamAliyA ! tao tIe daMsio moyago / tao piyadasaNAe gahio visalittehiM hatthehiM so moyago lolittA ya ciraM 'aho ! sohaNo aho ! suyaMdho' tti bhaNaMtIe paccappio / dAsaceDI vi gayA rAiNo samIvaM / pacchaNNaM ca samappio / etthaMtarammi ya te do vi kumArA rAiNo samIve ciTuMti / te ya daTThaNa ciMtiyaM rAiNA-ahAhi ! kahamahaM imehiM bAlehi samIvatthehiM egAgI bhuMjissaM ti tao so moyago duhA kAUNa tersi duNha vi diNNo / te ya jAva bhuMjiumADhattA tAva ya kiM saMjAyaM tesiM ?, avi ya dhamadhamiyaM aMgehiM viyaliti ya savva saMdhibaMdhA u / jIhA lallavilallA aijaDDA takkhaNaM jAyA // 27 // AvaMti ya visavegA khaNe khaNe nIsasaMti aidIhaM / tatto mauliyanayaNA sahasA dharaNIyale paDiyA // 28 // tao rAyA visaviyAru ti nAUNa AulIhuo bhaNiyA ya pAsavattiNo-re re lahaM pAhANamANeha / ANIo vayaNANaMtarameva / tao tattha rAiNA ghasiUNa saddhasolasavaNNiyA suvaNNamuddiyArayaNaM pAiyA kumArA / aciMtamAhappayAe suvaNNassa jAyA sacchasarIrA kumArA / 1. lA. "yaNeNa // 2. lA. 'tI // kaha inhi labmai imA imeNa parijIvamANeNaM // 26 // 3. lA. citiUNaM // 4. lA. 'vAhiyAli gaya // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH pucchiyA ya dAsaceDI jahA-bhadde / ko niviNNo niyajIviyassa? dAsaceDIe bhaNiyaM-sAmi ! NiyasUvayAraM eyANaM ca mAyaM mamaM ca mottUNa na annassa kassai hatthe caDio / rAiNA ciMtiyaM aho ! tIe pAvAe duTThaceTThiyaM, jao tayA rajjaM dijjamANaM pi necchiyaM saMpayaM puNa vAvAeumicchai, tA savvahA jArisayaM titthayarehiM vaNNiyaM tArisaM ceva itthINa ceTThiyaM, jao bhaNiyaM mahilA ya rattacittA ucchUkhaMDaM va sakkarA ceva / sA puNa virattacittA visaaMkUre visesei // 29 // mahilAdijja karejja va mArejja va saMThavijja va maNussaM / saMtuTThA va jiyAvejja'hava naraM baMdheyAvijjA // 30 // mArei jiyaMtaM pi hu mayaM pi aNumarai kAvi bhattAraM / visaharagai vva cariyaM vaMkavivaMkaM mahiliyANaM // 31 // evaM ca ciMtiUNaM gehaM gaMtUNa taM imaM bhnni|| hA ! duTu kayaM ammo jaM taiyA necchase rajjaM // 32 // iNDiM puNa akayatavo tumae khitto mi Asi saMsAre // bAlANa ya eyANaM maNayaM maraNaM na saMjAyaM // 33 // tA giNhasu rajjamiNaM iNhi pi na kajjaa(ma)mhameeNa / saMsArakAraNeNaM aidAruNadukkhajaNaeNa // 34 // evaM ca jaMpiUNaM hakkArittA u maMti-sAmaMte / ahisiMcaiguNacaMdaM rajje iyaraM tu juvarajje // 35 // tatto bhalAviUNaM sAmaMtAINa te u savvesi / giNhai jiNavaradikkhaM sugurusamIve vibhUIe // 36 // - uggaM tavaM kuNaMteNa jaha u muNicaMdabhAiNo putto / bIo purohiyasuo uvasaggarayA muNijaNANa // 37 // sikkhaviUNa nibuddheNa do vi pavvAviyA jahahaDheNaM / sammaM ca pariNayA jaha pavvajjA rAyauttassa // 38 // iyaro purohiyasuo haDheNa pavvAvio tti guruvisayaM / kAUNa ya ppaosaM IsiduguMchaM ca dhammammi // 39 // 1. saM.vA.su sAmi ! sU // 2. saM.vA.su. baMdhiyA // 3. lA. gehe // Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ArAhaNAivihiNA duNNi vi pattA jaheva suraloe / jaha kahio u jiNeNaM diyaputto dulahabohIo // 40 // mAuya ! paDibohijjasu bIyaM abbhatthiUNa ca viya ihaM / jaha jAo meajjo pariNai jaha aTTha kaNNAo // 41 // kadveNa bohio jaha deveNaM puNa vi pariNiuM kaNNaM / navamaM seNiyadhUyaM bhottuM bhoe aNaNNasame // 42 // patto mahAmuNittaM suvaNNagArassa jaha gao gehaM / adRTuM kaNayajave jaha teNaM muNivaro puTTho // 43 // teNa vi jIvadayAe javAvahArI na kuMcao siTTho / kuddheNa ya aighoro uvasaggo jaha kao teNa // 44 // uppADiUNa nANaM patto mokkhammi paramasokkhammi / jaha so taha savvaM pi vi savittharaM muNaha aNNatto // 45 // sAgaracaMdamuNI vi hu suddhaM paripAliUNa pavvajjaM / aNasaNavihiNA mariuM saMpatto devalogammi // 46 // priyadarzanAkhyAnakaM samAptam // 42 // tathAbaMdhunehakhayaMkArI, nArI paumAvaI iva / nArI jAlAvalI ceva, mahAsaMtAvakAriNI // 169 // bandhusnehakSayakAriNI= bhrAtRpremAnubandhavinAzavidhAyinI nArI, uktaM castrINAM kRte bhrAtRyugasya bhedaH, sambandhabhede striya eva mUlam / aprAptakAmA bahavo narendrA, nArIbhirutsAditarAjavaMzAH // 366 / / padmAvatIva=koNikabhAryeva, tathA nArI jvAlAvalIva=jvAlAvalyabhidhAnastrIvat, yadvA jvAlAnAmAvalI jvAlAvalI= vahnizikhAsantatiriva, mahAsantApakAriNI pracurAzarmavidhAyinIti zlokAkSarArthaH // 169 / / . bhAvArthastu kathAnakAbhyAmavaseyaH / tatra padmAvatI kathAnakaM kathyate - 1. lA. ArAhiUNa vi // 2. "bodhibIjam" ityarthaH / / 3. lA. vi jahA d|| mUla. 2-20 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH [43. padmAvatIkathAnakam] atthi iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse vasaMtapure nayare jiyasattU rAyA / tassa ya sayalaMteurappahANA rUyAiviNijjiyAmarasuMdarI dhAriNI nAma devI / tIse ya gabbhasaMbhavo aNegaguNasaMbhavo bAhattarikalAkusalo sumaMgalo nAma aikouyAsatto putto / tANaM ca amaccaputto seNago nAma, so ya kurUvo, avi ya aipihulathUlapAo suppanaho maDahavisamajaMghAlo / gholorU vaMkakaDI palaMbapoTTo visamakucchI // 1 // ninnannayavacchayalo lahubAho visamakhaMdha-lahugIvo / jiyadaMtacchayaaivaMkadasaNao laMbaaharuTTho // 2 // aicibiDabhagganAso maMjAraccho ya bhuMDabhAlayalo / avalakkhaNasavaNajuo sihisihasamakesapabbhAro // 3 // iya evaMviharUvo so maMtisuo jaNohahasaNijjo / taM so rAyassa suo sumaMgalo hasai taddiyahaM // 4 // taha ya kayatthai ahiyaM viDaMbaNAhiM bahuppagArAhiM / kIlAe rAyasuo amaccaputtaM tayaM sayayaM // 5 // evaM ca tassa paidiyahaM teNa kayatthijjamANassa samupaNNaM veraggaM, ciMtiyaM ca teNa, avi ya "taM kiM pi kayaM pAvaM puvvabhave jeNa erisaduhAI / pattAI iha jamme nArayaduhasarisarUvAiM // 6 // tA taM karemi saMpai jeNa'NNabhave vi neya pAvemi / erisaviDaMbaNAI" ciMtiya nayarAu nikkhaMto // 7 // tao paribbhamaMto vivihagAmA-''gara-nagaresu hiMDamANo patto egaM tAvasAsamaM / diTTho ya tattha kulavaI / paNamio ya bhAvasAraM diNNA ya teNa AsIsA, pucchio ya jahA'vaccha! kao tumaM kiM vA kAraNeNamiha Agaosi ?' teNa jaMpiyaM-vasaMtapurAo gihanivviNNo iha Agao mi / tao teNa pattabhUo tti nAUNa kayA dhammadesaNA / taM ca soUNa jAo tAvaso / saMvegAisayAo karei uggaM tavoNuTThANaM jAva jAo uTTiyAkhamao / saMpatto ya viharamANo vasaMtapuraM / jAyA ya pasiddhI jahA-eriso tAriso esa mahA-tavassi ___1. lA. darI suMdarI // 2. uTTiyarava // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tti / suyaM ca eyaM rAiNA jahA-ettha koi mahAmuNI samAgao / tao paramabhattIe gao rAyA se vaMdaNatthaM / vaMdiUNa ya pucchio jahA-bhayavaM kiM tumha veggakAraNaM ? muNiNA bhaNiyaMmahArAya ! saMsAro ceva paDhamaM nivveyakAraNaM bIyaM puNa sumaMgalo nAma rAyaputto paramakallaNamitto veggakAraNaM ti / rAiNA bhaNiyaM kahaM ciya ? tao mUlAo Arabbha kahiyaM savvaM pi niyacariyaM tao ya jaha jaha nisuNai rAyA niyaduccariyaM imeNa sIsaMtaM / taha taha lajjAmaio vva jAyae takkhaNaM rAyA // 8 // pAesu paNamiUNaM rAyA khAmei so ahaM pAvo / tuha uvveyayakArI tA marisasu jaM kaMyamakajjaM // 9 // tA khamaha tayA tubbhe kayatthiyA jaM nirAvarAhA vi / daTuM tubbhe saMpai ahiyaM uttammae hiyayaM // 10 // tao ciMtiyaM teNa 'aho ! lajjio esa rAya' tti ciMtiUNa bhaNiyamaNeNamahArAya ! alamuvveyeNaM ko tujjha doso ?' paramamitto tuma jeNa, tuha nimitteNaM pAvio mae dhammo tti / rAiNA citiyaM-aho ! mahappA eso jeNa doso vi guNapakkhe tthvio| tao bhaNio risI-maha gihAgamaNa-bhoyaNAiNA aNuggahesu meM pAvakammakAriNaM / teNa bhaNiyaM-mahArAya ? majjha esa kappo jahA-mAsAo mAsAo pAremi, tattha vi paDhamagharAo ceva lAbhe vA alAbhe vA niyattiUNa puNaravi pavisAmi uTTiyaM, esa me bhoyaNe paiNNAviseso, tA ajja vi na pAraNayadiNo samAgacchai / rAiNA bhaNiyaM - aviggheNa patte pAraNayadiNe meha gehAo na annattha gaMtavvaM / [teNa bhaNiyaM-?]aMtarAyaM mottUNamevaM kAhAmo / 'mahApasAo' tti bhaNaMto harisio raayaa| patte ya pAraNagadiNe gao eso rAiNo maMdiraM / kammadhammasaMjogeNa ya gADhamasatthIbhUo tammi diNe rAyA / tao tavvAulattaNAo vayaNamitteNa vi na keNAvi ullAvio / niggao ya rAyamaMdirAo / paviTTho gaMtUNa uTTiyaM / sacchasarIreNa ya pucchiyaM rAiNA jahA-kimAgao ajja risI nava ? tti / logeNa ya bhaNiyaM jahA-Agao Asi paraM tumha sarIrakAraNavAulattaNAo na keNAvi saMbhAsio / 'hA! duTukayaM mae pAveNaM' ti citaMto gao sayameva tattha- rAyA / bahuppayAraM ca nidiUNa appANaM bhaNiumADhatto bhayavaM ? mahaMto mama esa saMtAvo jamakayapAraNao tumaM gehAo paDiniyatto / teNa bhaNiyaM-mahArAya ! alaM saMtAveNa, ko tujjhA'varAho ? / rAiNA bhaNiyaM-bhayavaM ? 1. lA. "raNaM / to rA || 2. lA. vva takkhaNaM jAyae rAyA // 3. lA. kayaM kajjaM // 4. saM.vA.su. maha // 5. lA. mama // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tahAvi mama na esa saMtAvo niyattai jAva tae mama gehe pAraNayaM na kayaM / teNa bhaNiyaMjai evaM tA karissAmo / tao 'mahApasAo' tti bhaNiUNa paDiniyatto rAyA / duiyapAraNayakAle vi tahAvihabhaviyavvayAe puNo vi asatthIhUo rAyA / tattha vi taha ceva niyattiUNa paviTTho uTTiyaM risI / satthIbhUo ya nAUNa taheva appA(ppaM ?) nidaMto gao raayaa| diTTho ya acvaMtaM susiyasarIro / savisAyaM ca pAyapaDio bhaNiumADhatto rAyA-bhayavaM ! lajjio'haM imeNa buhayaNaparinidieNa pamAyaciTThieNa, tuha sarIrapIDAjaNieNa ya pAvakammuNA nibaddhaM narayAuyaM ti, avi ya jaM paribhavio puTvi taM ciya maM dahai jaM puNo iNhi / dovAre teNa tuhaM muhaM pi dAUNa na tarAmi // 11 // 'aho ! se mahANubhAvayA, aho ! se pacchAyAvo, aho ! se pAvakammabhIruttaNaM, jeNa mae akayapAraNae evaM paritappai tA savvahA eyassa gehe na jAva mae pAraNayaM kayaM na tAva eso dhiI lahai' tti ciMtiUNa bhaNiyaM teNa risiNA jahA-mahArAya ! mA saMtappasu nivigNa parisamattIe karissAmi tuha gehe. pAraNayaM / rAyA vi 'bhayavaM ! mahApasAo' tti bhaNamANo nivaDio calaNesuM, harisiyamaNo gao niyagehaM / kameNa ya pAraNae tahAvihabhaviyavvayAe tammi ceva divase accaMtamasatthIbhUo rAyA / etthaMtarammi susiyadeho pAraNaTThA patto duvAradesaM so muNI / 'aho ! jayA jayA esa mahApAvakammo risI gihamAgacchai tayA tayA evaMvihAvattho bhavai rAya tti avi ya pavisai jattha ahavvo tattha vasaMtANa nivvuiM harai / ahavA sukkai DAlaM kapoDago jattha alliyai // 12 // citaMtehiM akayapAraNao galacchiUNa nINiyo dovAriyanarehiM / thovavelAe ya uvasaMtaveyaNeNa muNio esa vuttaMto rAiNA / 'aho ! me asuhapariNaI jeNa jaM jaM karemi taM taM vivarIyaM pariNamai, tA kahaM puNaruttakayanANAvihAvarAhaM muNiNo appANaM daMsemi[tti] bhAvaMto na gao rAyA / samuppaNNakovAnaleNa ya ciMtiyaM muNiNA-aho ? garuo verANubaMdho eyassa nariMdAhamassa mamovari jeNa mamaM gihatthaM viDaMbaMto tahA iyANi pi viDaMbai, tA karemi se paccuvayAraM / ciMtaMteNaM kayamaNasaNaM ti / 'jai imassa tavaniyamassa phalamatthi to'haM imassa vahAe bhavijjAmo'tti kayaniyANo mariUNa jAo appiDDio vANamaMtaro / tannivveeNa ya jAo sumargalarAyA vi tAvaso / kAlamAse ya mao samANo jAo so vi vANamaMtarasuro / kameNa ya tatto caviUNa samuppaNNo rAyagihe nayare paiseNaissa 1. lA. dAuM na pAremi // 2. lA. galo rAyA // 3. saM.vA.su. paseNiyarAyassa raNNo // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH raNNo putto seNio nAma / so kAlaMtareNa ya jAo mahAsAsaNo na[graMthAgram 10000 ] aI / so vi seNagajIvo tatto caviUNa seNiyassa raNNo cellaNAe devIe kucchisi jAo puttattAe / tIse ya cellaNAe devIe tammi gabbhatthammi jAo Dolo jahA~ seNiyassa aMtANi bhakkhemi, dIsaMto amayamao jo puvvi Asi so cciya iyANi / visasariso saMjAo aidAruNagabbhadoseNaM // 13 // 157 tao tArisaM DohalaM samuppaNNaM jANiUNa citiyaM tIe-haMta ? ko vi esa rAiNo verio samuppaNNo mama gabbhe tA gabbhasADaNAIhiM sADemi / tao soDiumADhattA / so ya karhici jAva na saDai tAva Dohalae apUramANe sA jhijji umADhattA / pucchiyA ya tao seNiyarAiNA na ya sAhai / tao kahakahavi savahasAviyAe mahayA kaTTheNa siddhaM / raNNA vi 'pie ! vI satthA ciTThasutahA karissAmi jahA tuha cittassa nivvuI bhavissai' tti samAsAsiUNa siddhaM abhayassa / abhaeNavi seNiyassa poTTovari chagalagaMtAo ThaviUNa avibhAvijjaMta cIvareNa chAiUNa uttANayassa Thiyassa tIse pecchamANIe aliyaviyaNo - vegA''urattaNaM kuNaMtassa ukkattiUNa diNNAo / tao bhakkhiumAdatta tti / avi ya citei jAva gabbhaM tAva dhi hoi rAyataNayAe / citei jAva rAyaM tA ahiyaM dukkhiyA hoI // 14 // avaNIe Dohale mohavasamuvagayAe paguNIbhUo dAvio rAyA / tao satthacittA jAyA / evaM ca aNicchamANIe vigabbhadhAraNaM samAgao pasUisamao, jAo dArao / tao rAyaveriotti kAUNa bhaNiyA dAsaceDI - halA ! eyaM egaMte ukkuruDiyAe chaDDehi / sAvi taha tti paDivajjiUNa gayA asogavaNiyAe~ / tattha mottUNaM jAva samAgaccha tAva diTThA seNiyaniveNa, pucchiyA ya-bhadde ? kahiM gayA Asi ? tIe ya bhaubdhaMtAe sAhiyaM / tao gao sayamevatattharAyA jAva pecchai niyayappabhAjAleNujjoviyaM savvamasogavaNiyaM / taM ca dahUNa ciMtiyaM rAiNA- aho ! caMdeNa viya ujjoviyA savvA asogavaNiyA imeNaM, tA muddhA devI jA evaMvihaM pi paricayai / tao ghettUNa samAgao cellaNAsamIvaM, aMbADiUNa ya bhaNiyA sA jahA-kiMnimittameso paricatto ? tIe bhaNiyaM - tumhANaM verio tti kAUNa / tao bhaNiyaM seNieNa-bhadde ? jai eyaM jeTUputtaM paricayasi to tujjha anne puttA thiya na 1. saM.vA.su. aMtAo // 2. lA. sADiThaM samADhatto // 3. 'lagaaMtAo // 4. lA. 'vareNucchA' // 5. lA. 'NA' // 6. lA. 'e| etyaMtaraM mo' / 7. lA. samIve // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhavissaMti / [tti ] bhaNamANeNa samappio / tIe vi aNicchamANIe viparipAlio / asogacaMdo tti nAmaM kayaM tassa / asogavaNiyAe ujjhiyassa egA aMguliyA kukkuDiyAe. piMcheNa kUNiyA, sA ya pUyaM galai, tIe ya veyaNAe niraMtaraM royamANaM daTThUNa rAyA maMguliya muhe dharai tao so royamANo viramai / avi ya 158 kukkuDayapicchaviddhaM aMguliyaM pUyaruhirabIbhacchaM / jAhe cUsa rAyA tAhe viyaNA na se hoi // 15 // teNa ya kAraNeNaM ramaMtassa DibharUvehiM koNio tti bIyaM nAmaM ThaviyaM / tassa ya aNumaggajAyA halla-vihallAbhihANA kumArA / te ya tiNNi vi rAiNA saha rAyavADiyAe niggacchaMti / tANa ya 'rAyasattu tti koNiyassa cellaNA gulamoyage halla- villANaM pi khaMDamoyage pesei / so ciMtei mama eyaM seNio kAravei / evaM ca jAva patto jovvaNaM koNio tAva pariNAvio paumAvaInAma rAyadhUyaM / evaM ca abhayakumArAIyA surasarisA seNiyassa verataNayA / uppaNNA kayapuNNA AnaMdiyamahiyalAbhogA // 16 // tao savvajeTTho sayalaguNagaNavariTTho nIsesakalApattaTTho cauvvihabuddhiladdho samattharajjabharuvvahaNapaittaTTho tti kAUNa bhaNio abhayakumAro seNiyarAiNA - putta ! paDicchAhi rajjaM / teNa ya puTTho bhayavaM vIranAho- ko rAyarisINaM apacchimo ? bhagavayA bhaNiyaM - uddAyaNo / teNa ya gahiyA pavvajja tti kAUNa na paDicchiyaM rajjamabhaeNa gahiyA pavvajjA / tao seNieNa 'koNiyassa rajjaM dAhAmi tti halla - vihallANaM diNNo seyaNagakarI, so rajjatullo, aTThArasacakkahAra-kuMDalajuyala - vatthajuyalANi ya, eyANi ya savvANi kahamuppannANi ? tao seyaNagassa uppattI atthi egatthamahAraNe egaM karijUhaM / tassa ya jo jUhAhivaI so jAe jAe gayakalabhage viNAsei, mA samatthA jUhaM harissaMti / aNNayA ya egA kariNI AvaNNasattA citei jahA - eeNa mama bahuputtA viNAsiyA tA egaM keNai uvAeNa rakkhemi tti / ciMtiUNa ya kao kuMTayaveso, maMda maMdaM ca parisakkai / tao so karivaro thovaMtaraM gaMtUNa paDivAle, mA aNNo kovi karivaro rAmehii / evaM diNe diNe ahiyAhiyaM sA kuMTattaM darisaMtI addhapaharAo paharAo diNAo donhaM tiNhaM vA divasANaM milai / evaM ca vIsAseUNa tiNapUliyaM uttamaMge kAUNa gayA tAvasAsamaM nivaDiyA tANa calaNesu / tehiM vi 'saraNAgayA 1. saM. vA.su ma thUyaM / anne ya annadevINaM abhayakumArapabhiio aNegaputtA jAyatti, avi-yaabhayakumArAIyA // 2. lA. varaputtA // 3. to // 4. lA. vaM mahAvIra // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 159 esA varAINi' tti maNNamANehiM tAvasehiM bhaNiyA jahA-vacche ? accha vIsatthA / tao sA aNNammi diNe pasUyA pahANaM hatthirayaNaM / avi ya sasaharakaraniyarasamaM caudasaNaM savvalakkhaNasamaggaM / bhUmipaiTThiyasattaMgarehiraM jaNai karinAhaM // 17 __ taM ca tattheva mottUNa jhaDa ti miliyA jUhassa / tao aMtaraMteNA''gaMtUNa posei taM gayapoyayaM / so ya vaDDUMto te tAvasakumAre gaehiM ArAmarukkhae siMcaMte daTThaNa jalabhariyasuMDAdaMDeNa siMcai / tao tAvasehiM seyaNago tti nAmaM kayaM so parivato kameNa jAo mahAkuMjaro / aNNayA ya naIe jalapANatthaM gaeNa diTTho so jaNayajUhAhivaI / tao taM ca daTThaNaM laggo jujjhiuM, avi ya vidhaMti daMtamusalehiM do vi pahaNaMti suMDadaMDehiM / kovA''yaMbiranayaNA khivaMti taha patthare do vi // 18 // evaM jujjhaMtANaM so jaNayakarI imeNa taruNeNa / jarajajjariyasarIro paMcattaM pAvio sahasA // 19 // tao. ahiTThiUNataM jUhaM jAo sayameva jUhAhivaI / ciMtiyaM ca teNa jahA-kila jaNaNIe ahaM - chaumeNa rakkhio, tA bhaMjiUNa taM AsamapayaM tahA karemi jahA aNNA vi kAvi evaM na rakkhai tti / ciMtiUNa bhaggaM taM AsamapayaM / tao tehiM tAvasehi 'peccha pAvassa kayagghattaNaM' ti ruDehiM kahio seNiyanivassa jahA-eriso tAriso tuha bhavaNajoggo raNNe rAyakuMjaro ciTThai tA so dhippau / seNieNA'vi takkhaNaM ceva gaMtUNa baMdhiUNA''NIo / tao Agalio AlANakhaMbhe / etyaMtarammi ya tehiM tAvasehiM bhaNio jahA-bho seyaNaga ? kerisI tuha avatthA vaTTai ? tti, pattaM amha AsamapayabhaMjaNassa phalaM / teNa vi 'ahaM eehiM evaMvihaM avatthaM pAviomi' tti rUsiUNa bhaMjiUNA''lANakhaMbhaM cUraMto paccAsaNNatAvase gao vaNaMtarAlaM / seNio vi aNuppaeNappahAvio / so ya hatthI devayAhiTThio / tao tassa devayAe sAhiyaM jahAtae erisaM kammaM vihiyaM jeNa seNiyassa vAhaNeNa hoyavvaM ti balA vi nijjihisI, tA sayaM gacchaMtassa gokho seyaNago vihiovaesaM giNhiUNa gao sayameva Thio AlANathaMbhe / seNiyassa kahiyaM logehi-deva ! hatthI sayamevA''gao, seNieNa vi sadevao tti kaliya kao paTTahatthI / esA seyaNagassa uppattI / 1. lA. sayalala' // 2. gaDUe' // 3. lA. kAvi na karejja imaM ti ciMti // 4. lA. ccha eyassa // 5. lA. aNupiTTao pahA // 6. lA. nivvattiyaM // 7. "NakhaMbhe // 8. lA. kaliUNa // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: iyANiM. hArAINaM atthittha bharahavAse kosaMbIpuravarIe supasiddho / rAyA sayANio tti ya sUrovIro ya vikaMto // 20 // aNNo vi tattha nivasai, mukkhadio seDuu tti nAmeNaM / so guvviNIe bhajjAe paNaio ghaya-gulAIyaM // 2 // teNa vi bhaNiyaM bhadde ! ahaM na yANAmi kiMci viNNANaM / sA bhaNai pupphahattho olaggasu naravaraM gaMtuM // 22 // to tIe uvaesa, taha ceva ya so karei aNavarayaM / aha patto ujjeNIpUrIe nivacaMDapajjoo // 23 // AgaMtUNa sayANiyarAyaM viggahai so vi tassa bhayA / uttariThaM kAlidi uttarakUlammi saMThAi // 24 // uttariThaM acayaMto kAlidi so vi dAhiNe kUle / ciTThai iyaro vi tayaM pIDai ukkhaMdabANehiM // 25 // ukkhaMdehiM paraddho pajjoo valai niyayapurahattaM / diTTho puppha-phalANaM gaeNa seDuyayabhaTTeNa // 26 // AgaMtuM vaddhAvai sayANiyaM seDuo jahA deva ! / niyagharahattaM vaccai seNNaM pajjoyarAyassa // 27 // teNaM piyavayaNeNaM tuTTho rAyA payaMpaI viSpaM / 'maggasu jaM tuha ruiyaM' so jaMpai 'deva ! niyapattiM // 28 // pucchittA maggisaM' rAyA vi hu bhaNai hou evaM ti / so gaMtuM niyagehe sAhai savvaM pi bhajjAe // 29 // . bhaTTiNi ! jaha maha tuTTho rAyA maggemi bhaNasu jaM ruiyaM / sA jaMpai magga nivaM bhoyaNamaggAsaNe bhaTTa ! // 30 // paidiyahaM taha dINAradakkhiNaM puNakhaNaMtaraM ekaM / ussAragaM tu maggasu iya bhaNio jAi nivapAse // 31 // 1. saM.vA.su. naravaI // 2. lA. 'yagharahuH // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH maga jaha sikkhaviyaM rAyA vi hu muddhao tti kaliUNa / paDivajjiya taM savvaM diNe diNe kuNai akkhaliya // 32 // UsAragaTThiyaM taM daddhuM logo vicitae evaM / 'eso nivavallahao bhayAmu amhe vi jeNeso // 33 // amhANaM pi hu kajjaM viNNavaI taha ya AvaIe ya / jAyai ya parittANaM iya citiya bhaNai se logo ||34|| to dakkhiNalobheNaM puvvillaM vamiyaM anna gehesu / jAi tao vitthario riddhI putta - maMDehiM // 35 // vamaNassa kusuddhIe koDho aidAruNo samuppaNNo / maMtIhiM tayaM daddhuM viNNavio naravaI evaM ||36|| saMcArimarogo'yaM bADhaM tA deva ! bhoyaNamimassa / agmAsamma puttA kuNaMtu taM maNNae rAyA // 37 // to bhaNio maMtIhi bhaTTa ! tumaM saMpayaM niyayaputte / idaMsasi rAyANo aNuvattai tA taha cceya ||38|| teNa vi taM paDivajjiya niyayasuyA daMsiyA narridassa / bhaNiyaM ca deva ! ee maha paDivattIe daTThavvA // 39 // raNNA vi tahA vihiyaM tatto pAyaM gharammi so thakko / lajjatehiM ya tehiM puttehiM gharassa dArammi // 40 // kuDiyaM kAuM Thavio sUyAyaMtIo tAo vahuyAo / uvvariyaM bhattAI diti avaNNAe dUratthA // 41 // kiM bahuNA ? savvaM pi hu kuTuMbamaha pAsiuM tayaM bhaTTaM / nivaI sUyAe taM daddhuM citae eso pecchaha kaha pAvAI // 42 // majjha paisAe pattavihavAiM / jAyAiM taha vi mahaM kuNaMti naNu paribhavaMkaha Nu ? // 43 // to eyANaM eyaM (vaM) ummattANaM sirammi pADemi / duvvilasiyaphalameyaM jaMpara hakkAriDaM putte // 44 // 1. saM.vA.su. sUyAiMtIo // 2. saM. vA.su. pabhAveNa // / 3. saM.vA.su. "bhavaM garuyaM // 43 // mUla. 2-21 161 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH putta ! ahaM nivviNo imassa duhayaurajIviyavvassa / tA veyavihANeNaM cayAmi titthammi niyajIyaM // 45 // tA ANaha pasumegaM maMtavihANeNa jeNa poseuM / tumhANaM dAUNaM pacchA titthammi vaccAmi ||46 // to tehiM harisiehiM balavaM supamANao ao ekko / AUNaM baddho khaTTAe tassa pAsammi // 47 // so niyadehaM uvvaTTiUNa bhakkhAvae tayaM savvaM / thovehiM ya diyehehiM mahakuTThI chagalao jAo // 48 // abhimaMtiUNa ya tayaM appara puttANa jaha imaM puttA ! | veyavihiyaM ti kAuM bhakkhaha saha dAra - putterhi // 49 // tehi vi savvaM vihiyaM kAleNaM te vi rogiNo jAyA / iyaro vi ya niggaMtuM vaccai uTTaMkagirisiharaM // 50 // tattha ya bahuvihataruvarakasAyapaure girissa kuharammi / AkaMThaM paripIyaM teNa virikko lahuM eso // 51 // kaivayadiyahiM tao paguNIhUo puNaNNavo jAo / citai 'gihammi gaMtuM pecchAmi tANa jaM jAyaM // 52 // aha Agao gihammi pucchijjai sayaNa-nagaraloeNaM / ' kaha erisayaM dehaM saMjAyaM bhaTTa ! tuha ? kahasu' // 53 // so vi hu mAyAjutto jaMpara 'tuTThAe devayAe imaM / vihiyaM' iya jaMpato patto niyayammi bhavaNammi // 54 // jA pecchai tANi tao galaMtaMkoDheNa saDiyaaMgANi / paNa ya 'majjha duvviNayavilasiyaM bhujjae eyaM // 55 // tehi tao paDibhaNiyaM 'kiM tumae erisaM kayaM kammaM ?' | so bhaNai 'ai~vameyaM annassa kao imA sattI ? ' // 56 // taM soDaM savvo viha nayarajaNo bhaNai 'ki kayaM pAva ? | piyareNa vi hoUNaM acvaMtaM niddayamakajjaM ? // 57 // 1. "ajaH" ityarthaH // 2. saM. vA.su. 'yahehiM tArisao cha // 3. lA. 'takuTTeNa // 4. saM.vA.su. evamevaM // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH so jaMpai 'piyarammi vi mamammi eyANa kiM tayaM juttaM / jaM eehiM vihiyaM ?' tahAvi parikhisae logo // 58 // khisAbhaeNa so vi hu gaMtuM rAyagihanagaradArammi / dovAriyassa pAse samassio ciTThae jAva // 59 // tA bhayavaM bhavamahaNo samosaDho tattha vIranAhajiNo / hallapphalo ya logo niggacchai vaMdaNaTThAe // 60 // taM polIya duvAre ThaviUNaM bhaNai dArapAlo u / 'khAyasu tumaM jahicchaM duvAradevIe nevajaM // 6 // mottUNa dAradesaM annattha kahiM pi neya gaMtavvaM' / iya tajjiUNa eso vaccai jiNavaMdaNanimittaM // 62 // bahubhakkhaNA u so vi hu accaMtaM pIDio naNu tisAe / dovAriyabIhaMto na gacchae nIrapANatthaM // 63 // 'nIraMnIraM' ti tao jhAyaMto mariya ekkavAvIe / saMjAo maMDukko sAlUrIgabbhamajjhammi // 64 // gabbhAonIharilaM jA jAo jovvaNammi saMpuNNo / tAva ya puNo vi patto tilogabaMdhU jiNo vIro // 65 // to tassa vaMdaNatthaM nivassa vaccaMtayasya ullAve / soUNaM so ciMtai naNu suyapuvvo imo saddo // 66 / / IhApUhAi tao jAissaraNaM imassa uppaNNaM / calio ya vaMdaNatthaM upphiDamANo jiNidassa // 67 // jA patto rAyapahe tA seNiyarAyaseNNaturaeNaM / akaMto sumaraMto jiNavIraM pAvio nihaNaM // 68 // nAmeNa daDuraMke vimANapavarammi suravaro jAo / / daTTaNaM puvvabhavaM ei durya jiNasayAsammi // 69 // nisuo ya suriMdeNaM vaNNijjaMto u seNiyanariMdo / jaha sammattammi imo daDhacitto selarAo vva // 70 // 1. lA. jiNassa // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH to tassa parikkhatthaM koDhiyarUvaM viuvviyaM tiyaso / liMpai niyarasiyAe niraMtaraM sAmiNo pAe // 1 // taM daTThaNa nariMdo kovaphurapphuriyauTThajuyalillo / ciMtai "picchaha pAvo paribhavai kahaM tiloyaguruM // 72 // tA nihaNAmi eyaM guruparibhavakAriNaM mahApAvaM / ahava na juttaM eyaM paramesarapAyamUlammi // 73 // jamhA hu uvasamaMtI samatthaverANi bhagavao purao / tA niggacchau eso pacchA kAhAmi jaM joggaM" // 74 // etthaMtarammi chIe jiNeNa so bhaNai 'marasu sigcha ti / ahiyayaraM parikuvio "pAvassa aho ! avaNNa tti // 75 // jamhA sAmaNNeNa vi, chIyammi jaNo payaMpaI 'jiyasu' / eso u bhayavao vi hu kaha jaMpai niTTharaM vayaNaM?" ||76 // evaM citaMteNaM chIyaM teNeva seNiyaniveNa / aha kuMDhieNa palattaM 'suiraM taM jiyasu naranAha !' // 77|| citai puNo vi rAyA 'huM majjha bhaeNa bhaNai jiyasu' tti / abhaeNa vi chIyammi 'marasu va jIvasu va' so bhaNaiM // 78 // kAlayasoyarieNa vi chIe 'mA jIva mA ya marasu' tti / iya jaMpiUNa tiyaso nikkhaMto samavasaraNAo // 79 // aha sanniyA ya purisA diTThIe seNieNa jaha eyaM / giNhaha te puTThIe jA laggA tAva so tiyaso // 80 // gayaNammi samuppaio hoUNaM laliyakaMDalAbharaNo / purisA vi seNieNaM gharammi patteNa paripuTThA // 81 // tehiM vi savvaM kahiyaM tao nariMdassa vimhao jaao| bIyadiNammi ya puTTho vuttaM sirijiNo bhayavaM // 82 // kahio ya bhagavayA se 'eso devo hu daDuraMko' ti / bhaNai nivo 'jai devo tA rasiyaM lAyae kIsa ?' // 83 // 1. "vikurvya" ityarthaH // 2. lA. erisaM va // 3. lA. kuTTiNA pa" || Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhayavaM pi bhaNai na hu sA rasiyA gosIsacaMdaNaM taM tu / kiMtu tuha diTThImoho parikkhaNatthaM kao teNa' // 8 // bhaNai nivo 'jai evaM chIyAIyaM kahaM Nu saMghaDai' / bhayavaM pi bhaNai "saccaM savvaM pi hu teNa taM bhaNiyaM // 85 / / majhaM mayassa mokkho hohI jIvaMtayassa puNa dukkhaM / tuha puNa ihaiM rajjaM mayassa narayammi puNa gamaNaM // 86 // abhao ajjei guNe ihaI pAvihii puNa pare saggaM / soyario puNa pAvaM kuNai pare vaccihI narayaM" // 87 // . soUNa jaMpai nivo 'tubbhehiM visAmiehiM kiM narayaM / vaccissAmi ?' jiNido bhaNai imo "bhAvio bhAvo // 88 // hoti' niyatikkhanArayaduhamohavimohio naravariMdo / jaMpai 'tahA vi bhayavaM ! kimatthi viNivAraNaM kiM pi.? // 89 / / jeNa na gammai naraye' bhayavaM pi hu bhaNai 'atthi jai kavilaM / dAvasi jaINa bhikkhaM soyariyaM rakkhase hiMsaM' // 10 // iya evaM soUNaM vaMdittA jA gihammi saMcalio / tuTTeNa daDuraMkeNa tAva diNNo nariMdassa // 11 // aTThadasacakkahAro vaTTayajuyalaM ca jaMpiyaM taha ya / tuTTamimaM jo hAraM saMdhissai so dhuvaM marihI // 92 // diNNo ya cellaNAe hAro vaTTayajuyaM ca naMdAe / ruTThA jaMpai 'kimahaM juggA eyassa dANassa ? // 93 // DibhANaM ciya joggaM eyaM' evaM payaMpamANIe / apphoDiyaM ca khaMbhe sahasa cciya rosabhariyAe // 14 // ekkatto vatthajuyaM kuMDalajuyalaM taheva bIyAo / nikkhaMtaM mahamollaM dhAvittA giNhae tuTThA // 15 // kavilA vi naravareNaM, bhaNiyA 'bhikkhaM payaccha sAhUNaM / jeNa paMyacchAmi dhaNaM jaM ruiyaM tujjha cittassa' // 16 // 1. lA. 'daNaM kiMtu / tuha diTThIe moho // 2. lA. ya // 3. saM.vA.su. paicchA // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sA jaMpai 'savvaMgaM jai vi hu varakaNayanimmiyaM kuNasi / jammaMtare vi taha vi hu evamahaM no karissAmi' // 9 // soyario vi hu bhaNio, 'caya hiMsaM demi gAma-nagarAI / so bhaNai "vallahaM pivapiyaM na sakemimaM cauM // 98 // ko vA pahu ! iha doso thovavahe jeNa bhUri jIvaMti / jIvA ao na hiMsaM pANaccAe vi vajjemi" // 19 // evaM jAva uvAo na sakio naravareNa kAuM je / to adhiIsaMpaNNo vaccai jiNapAyamUlammi // 100 // bhaNio jiNeNa 'naravara ! mA jhurasu jeNa AgamissAe / hohisi paDhamajiNido nAmeNaM paumanAho' tti // 101 // taM soUNaM jAo harisavasullasiyabahalaromaMco / vaMdittA ya jiNidaM puNo vi niyayaM gao gehaM // 102 // evaM hArassa imA, uppattI taha ya kuMDalajuyassa / vatthajugassa ya kahiyA saMpai pagayaM nisAmeha // 103 // tao abhayakumAramAyAe sunaMdAe abhayakumAreNa saha pavvayaMtIe diNNANi hallavihallANaM kuMDalajuyala-vatthajuyalarayaNANi / cellaNAe vi tANa ceva diNNo aTThArasa vaMko haaro| etthaMtarammi ya ciMtiyaM koNieNaM jahA-na dei majjha rajjaM seNio tA balA vi giNhAmi' tti ciMtayaMteNa bheiyA kAlAdayo dasa kumArA, bhaNiyA ya te koNieNa jahA'baMdhAmo tAyaM, pacchA rajjaM ekkArasahiM vibhAgehi bhuMjissAmo' tti / sAmatthiUNa, baddho seNiyanariMdo, pakkhitto kaTThaharaNa / cellaNA vi na lahai payarDa pavesaM, dei ya diNe diNe aTTattarasayaM kasaghAyANaM / cellaNA vi sayaMdhoyasurAe kesapAsaM voliUNa kummAsapiDiyaM ca goviUNaM dei diNe diNe teNa ya majjapANaeNaM na veei te kasaghAe sammaM / evaM ca vibhattamekkArasahiM vibhAehi rajjaM / / ___ aNNayA koNiyassa putto paJmAvaIkucchisamubbhavo udAI nAma kumAro, teNa ya ucchaMgagaeNa koNio bhoyaNaM bhuMjai / tao teNa thAle muttiyaM / 'mA pIDA hohi' ti na cAlio / tattiyaM ca thAlAo kUramavaNeUNa sesaM bhuttumADhatto / io ya tammi ceva samae cellaNA se pAsaparivattiNI / tao saMjAyANaMdeNa ya puTThA jaNaNI koNieNa-'ammo ! kima 1. lA. `ttI kuMDalANa juyalassa // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 167 NNassA'vi eyAriso suo vallaho jAriso mamaM?' cellaNAe bhaNiyaM-aiahavva ! keyAriso esa tuha vallaho ?, jAriso tumaM niyapiussa vallaho Asi, jao eyaM tuha aMguliyaM pUIyasiDihiDaMtayaM rAyA veyaNAvaharaNatthaM vayaNammi dharaMtao Asi, tahAvi niyajaNayassa tae erisaM vavasiyaM / teNaM paDibhaNiyA-jai evaM to rAyavADiyAgayANaM amhANaM kIsa mama gulamoyage pesiMto halla-vihallANaM puNa khaMDamoyage ?' cellaNAe bhaNiyaM-'A aNajja ! taM savvaM rAyaverio tti kAUNa ahaM kuNaMtI' / tao koNieNa bhaNiyaM-'ammo! jai evaM tA asohaNaM kayaM mae jaM niyapiyA AvaiM pAvio / tA saMpayaM niyale bhaMjiUNa rajje ThAvemi tti parasuM gahAya niylbhNjnntthmuddhaaio| diTTho ya pAhariehiM tahA samAgacchaMto / daTThaNa ya pAyavaDiehiM viNNatto tehiM seNio jahA-'deva ! aNNayA so tumha dupputto kasavihattho AgacchaMto ajja puNa parasuvihattho samAgacchai' / seNierNa vi 'na najjai keNai kumAreNa mArihii' tti citiUNa tAlapuDavisaM jIhagge diNNaM / teNa ya seNio paMcattamuvagao / taM ca tArisaM daTThaNa koNio visAyamuvagao vilaviumADhatto, avi ya khamasu mahAyasa ! jaM me ayANamANeNa tujjha avayariyaM / paNivaiyavacchala cciya havaMti logammi naNu jaNayA // 10 // paDivayaNapayANeNaM dukkhamimaM tAya ! hara mamAhito / natthi tumAo aNNo jo sogamimaM paNAsei // 105 // kayapunnasuehiM to jaNayA pAveMti svvsokkhaaii| pattaM mamAu maraNaM tAeNa visuddhabhAveNa // 106 // iya evamAibahuvihavilavaMto ujjhiUNa niyarajjaM / nivvAvAro ciTThai sogAnalatAvio rAyA // 107 / / 'aho ! viNaTuM rajjaM imiNA mohamuvagaeNa, tA kimittha kAyavvaM ?' ti citaMtehiM bhaNio rAyA maMtIhiM - deva ? alaM sogeNa paralogagayassa piuNo, pavattesu piMDa-jalAi-dANaM jeNa so- tattha pAvai / tao taha tti paDivajjiUNa pavattiyaM savvamiNaM koNiNa / kAleNa appasogA jAo / tappabhiI ca savvalogeNa vi pavattiyaM piMDadANAiyaM / tassa ya koNiya nariMdassa tattha rAyagihe nayare piuNo kIlAiThANANi pecchamANassa paidiNamuppajjae sogo / tao bhaNiyA teNa mahaMtayA jahA-aNNaM puraM nivesh| tehi vi taha tti paDivajjiUNa vatthuvijjAjANagA pesiyA nayarajoggaTThANagavesaNanimittaM / 1. saM.vA.su. Na ciMtiyaM na najja // 2. "vAstuvidyAjJApakAH" ityarthaH / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tehiM vi divo egattha ThANe mahaMto aiparUDhavittharo pupphAisohAsamudaovaveo aNegasauNagaNasevijjamANo caMpayarukkho / taM ca daTThaNa ciMtiyamaNehi-'aho ! jai ettha ThANe nayaraM kIrai to evaM sohAsamaNNiyaM pabhUyajaNAhAraM ca bhavai' / evaM ca ciMtiUNa nivesiyA tattha ThANe caMpA nAma mahApuravarI / gao ya tattha sabalavAhaNo koNiyanariMdo, bhuMjae ya saicchAe mahArajjasira / aNNayA ya te hAla-vihallA kumArA seyaNayamahA- gaMdhahatthikhaMdha-samArUDhA hArAirayaNavibhUsiyA devakumAra vva kIlaMti, avi ya seyaNagagaMdhahatthi ArUDhA suravara vva dIsaMti / hArotthayavacchayalA varakuMDalabhUsiyakavolA // 108 // varadevadUsasaMvuyadehA niccaM lalaMti parituTThA / daTThaNa tANa lacchi citai paumAvaI devI // 109 // 'rajjaM paramattheNaM halla-vihANa amha para saddo / doguMdugadevA iva ramaMti je vivihakIlAhiM' // 110 // evaM ca citiUNa bhaNio koNiyanariMdo jahA-'nAha ! nAmamitteNa ceva amha rajjaM, paramatthao puNa kumArANa, tA maggehi eyANa pAsAo rayaNANi' / tao bhaNiyaM rAiNA-'devi ! kahaM piuNA aMbAhiya diNNANi rayaNANi maggijja'ti ?, mahaMto esa ayaso, tA eyaM na karemi tti', bhaNie ThiyA tuNhikkA devI / tao puNo vi aNNayA ya bhaNio tattha vi nisiddhA / taiyavArAe evaM jaMpiyaM paumAvaIe-nAha ! avassameva kAyavvameyaM jai mae jIvamANIe paoyaNaM / tao paDivannaM rAiNA aNavarayabhaNieNaM tammohamohieNa ya, yata uktam - pASANajAlakaThino'pi girivizAlaH, sambhidyate pravahatA satataM jalena / karNopajApanipuNaiH paridhRSyamANaH, ko vA na yAti vikRti dRDhasauhRdo'pi // 367 / / tathA dadAti zaucapAnIyaM, pAdau prakSAlayatyapi / zleSmANamapi gRhNAti, strINAM vazagato naraH // 368 // kiM na dadyAt kiM na kuryAt, strIbhirabhyarthito naraH / anazvA yatra heSante 'parvaNi muNDitaM ziraH // 369 / / kiJca 1. saM.vA.su. amha esa gaho / do|| 2. svastikadvikamadhyagaH pATho lA. saMjJakapratau nAsti // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH strINAM kRte bhrAtRyugasya bhedaH, sambandhabhede striya eva mUlam / aprAptakAmA bahavo narendrA, nArIbhirutsAditarAjavaMzAH // 370 // tao aNNadiyahammi bhaNiyA kumArA rAiNA jahA - vacchA ! samappeha me rayaNAiM, jeNa demi tumhANaM rajjassaddhaM / kumarehiM kavaDeNa bhaNiyaM-jaM devo ANavei ti / bhaNiUNa gayA niyagehaM / tao paropparaM maMtiyamimehiM jahA-na sohaNo eyassA'bhippAo, tA vaccAmo rayaNANi ghettUNa ajjayasayAsaM / ko ya tesiM ajjao ?, avi ya atthi nayarI pahANA porANA sayalaguNagaNamahagghA / varasAlA suvisAlA vesAlA sohiyaTTAlA // 111 // taM ca paripAlae hayakulubbhavo ceDao nAma mahArAyA, jo ya ahigayajIvA -'jIvo uvaladdhapuNNa- pAvo Asava-saMvaranijjarA-kiriyA - 'higaraNabaMdha-mukkhakusalo - asahejjadevA - 'suragarula-gaMdhavva - jakkha - kinnarAiehiM devagaNehiM NiggaMthAo pAvayaNAo aNaikkamaNijjo, niggaMthe pAvayaNe nissaMkio nikkaMkhio nivvitigiMcho amUDhadiTTu aTThimiMjapemANurAgaratto, ayamauso niggaMthe pAvayaNe aTThe, ayaM paramaThThe sese aNaTTe, U~siyaphaliho avaMguyaduvAro viyattaMteuragharappaveso cAuddasi - aTThamuddiTThapuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM samaNupAlemANo, samaNe niggaMthe phAsuesaNijjeNaM asaNa- pANa- khAimasAimeNaM vattha-paDiggahakaMbala - pAyapuMchaNeNaM pIDhaphalaga - sejjAsaMthAraeNaM paDilA bhemANo, viharai / ( ) // 169 1. saM. vA. su. 'hiM bhadeg // 2. lA. 'mAusA // 3-4 lA Usasiyadeg // - spaSTazcA'yaM varNakaH paraM, 'asahejja' tti asahyAH = soDhumazakyAH asahAyA vaikAkino'pi sAmarthyavanto ye devAdayastaiH / 'aTThimiMja' tti asthimajjA = asthyantavartI SaSTho dhAtuH, sA'pi jinadarzanapremAnurAgaraktA yasya sa tathA, tathAhi - yathA kasyacit prANinaH kenA'pi yogenA''SaSThadhAturvyApto bhavati na ca kathaJciduttarati, evamasyA'pi jinadarzanAnurAga iti bhAvaH / 'U~siyaphaliha' tti ucchRtam = uccaM sphaTikamiva sphATikaM nirmalatvAt samyaktvaM yasyeti bhAvaH, yadvocchritaparighaH = UrdhvakRtadvArArgalaH / 'avaMguyaduvAre' tti aprAvRta-dvAro dInAnAthAdipravezArthaM paratIrthikapraveze'pi mama parivArasya kSobhayitumazakyatvAdityAzayena vA jinadharmaprAptyA vA udghATazirAstiSThAmItyabhiprAyeNa vA / 'viyattaM' ti prItyA / 'uddiTTha' tti uddiSTA'mAvAsyA, 'puNNamAsiNI' iti pUrNamAsI / mUla. 2-22 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH evaMviho ya so ceDao rAyA / teNa ya bhagavao sayAse diNamajjhe 'egaM bANaM mottUNaM na bIyaM muyAmi' tti abhiggaho gahio / tassa ya cellaNA 'dhUya' ti kAUNa ajjao bhavai halla-vihallANaM / jahA cellaNA pariNIyA tahA sulasAkahANae puvvamAveiyaM / tao te hala-vihallA rayaNIe rayaNANi aMteuraMca gahAya gayA ceddysmiivN| pabhAe ya koNieNa nAyaM tao ciMtiyaM-hanta ! mama dhaNa-mittanAso saMjAo jao kumArA vi na jAya tti / ciMtiUNa ceDayassa dUyaM visajjei / kameNa ya patto tattha dUo / paDihArANunnAo ya paviTTho / kayajahArihakAyavvo ya viNNavai, avi ya 'viNNavai deva ? koNiyarAyA jaha paNayakovaparikuviyA / pesijjaMtu kumArA gayAirayaNehiM saMjuttA' // 112 // tao bhaNiyaM ceDaeNa, avi ya'je rusiUNa pattA te jai sayameva jaMti to laTuM / maDDAe puNo kumare re dUya ! ahaM na pesemi' // 113 / / tao puNo vi jaMpiyaM dUeNa, avi ya "jai saraNAgayavacchala ! kumare no paTThavesi tA turiyaM / pesesu ya rayaNANi u' bhaNio dUeNa naranAho // 114 // teNa vi bhaNio dUo jai ya sayaM diti karivaraM kumarA / tA giNhiUNa vaccasu rAyA kumarA vi mama sarisA // 115 // dUeNa vi savisesaM gaMtUNa sAhiyaM koNiyassa jahA-na appei rayaNANi ajjgo| taM ca soUNa rosavasataDiyabhiuDibhAsurativalItaraMgabhaMgurabhAlavadveNaM bhaNiyaM rAiNA-are ? lahuM gaMtUNa bhaNasu ajjayaM 'jai rayaNANi na appesi to jujjhasajjo bhavAhi / tahA kahie ya dUeNa ceDaeNa bhaNiyaM-jaM royai taM kuNasu, nA'haM balAmoDIe kumAre rayaNANi vA appemi jao saraNAgayaM cayaMtA ayasaM giNhaMti sAsayaM purisA / . . niyasattIe taM ciya rakkhaMtA niruvamaM kittiM // 116 / / tao gaMtUNa savvaM niveiyaM dUeNa koNiyassa / tavvayaNa-savaNANaMtaraM ca tADAviyA koNieNa payANayabherI, avi ya phoDai va gayaNamaggaM dalaivva mahIyalaM ase pi / koNiyanivapatthANayabherIsaddo samucchalai // 117 // 1. lA. dalai va mahimaMDalaM a|| Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH soUNa tIi sadaM khuhiyA savvA vi puravarI sahasA / sannajjhiuM pavatto savvo vi hu tattha puralogo // 118 // kAlAiyA kumArA cauvihaniyasinaparikhuDA turiyaM / saMpattA nivapAse so vi hu suhalaggajogammi // 119 // NhAo kayabalikammo siyavatthA-''haraNa-kusumasohillo / dhariyadhavalAyavatto viNiggao jha tti nayarIo // 120 // kAlAikumArANaM ekkekkassa ya jharaMtagaMDANaM / tiNNeva ya tiNNeva ya lakkhA hatthINa tuMgANaM // 121 // saMgAmakaraNadacchA AuhaAvaraNapUriyA sajhayA / varaturayasaMpauttA tattiyamittA vararahA vi // 122 // maNapavaNajaiNavegA sAvaraNA pavarajohaparigahiyA / khurakhunnakhoNivaTThA tattiyamittA turaMgA vi // 123 // ekkalapAikkANaM koDIo tiNNi tiNNi patteyaM / sannaddhabaddhakavayANa vivihavarapaharaNakarANaM // 124 // jAva iyaM tu dasaNha vi seNNaM kAlAiyANa kumarANaM / tAvaiyaM ekkassa vi sirikoNiyarAiNo seNNaM // 125 // kAlAIhiM sameo aNavarayaM jAi koNiyanariMdo / dasahiM diyaMtehiM samaM pAusameho vva gajjaMto // 126 // savvaM pi imaM siTuM ceDayarAyassa cArapurisehiM / so vi tayaM soUNaM melai savvaM pi niyaseNNaM // 127 // aTThArasa vi nariMdA gaNarAyANo samAgayA jha tti / tesi pi ya balasaMkhA nAyavvA hoi egassa // 128 // tiNNi sahassakarINaM ittiyamettA rahA turaMgA vi / tiNNeva ya koDIo pAikANaM supakkANaM // 129 // savvesi balasaMkhA esA eyANa hoi patteyaM / eyANa savvasaMkhAtiguNA siriceDayabalassa // 130 // 1. lA. "yA turiyaM / te|| Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 pAsaNa-1 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH evaM ca ceDayabalaM pi aNavarayapayANehiM gacchaMtaM pattaM visayasaMdhi jAva miliyAI doNNi vi aggANIyAI, pavAiyAiM raNatUrAI avi ya vAiya jamalasaMkha aibhIsaNa, vAiya bhANayasamaDhakkAsaNa / -- vAiya kAhala aitArassara, vAiya bhericaka gahirassara // 131 // vAiya paDaha bhuyaMga samaddala, guruyanAyaukkaMpiyaparabala / vAiya jhallari keraDa suniddaya, vAiya kaMsAlaya varasaddaya // 132 // vAiya Damaruya Dakka bhayaMkara, vAiya paDahaya dAriyakAyara / iya vAiu kharatUramahAgaNu, gahirasaddi jaha phuDai nahaMgaNu // 133 // iya evaM soUNaM smrmhaaghirtuurnigdhosN| jayasiriluddhAI daDhaM bhiDaMti aha dunni vi balAiM // 134 // turayA turaMgamANaM rahANa rahiNo gayANa vi gaiMdA / samayaM ciya saMlaggA suhaDA dappuddharabhaDANaM // 135 / / evaM ca jAyaM mahAsaMgaraM, avi ya paDaMtachattaciMdhayaM, luDhaMta chinagattayaM / payaTTalohiyAvahaM, bhamaMta bhUrisAvayaM // 136 / / paDaMtamattakuMjaraM, jAyaMtabANapaMjaraM / bhajjaMtasaMdaNohayaM, chijjaMtaciMdhasohayaM // 137 // khippaMtasella-savvalaM, aNegasatthasaMkulaM / ghosaMtanAma-gottayaM, paDhaMta bhaTTajuttayaM // 138 // chijjaMtaNeyasIsayaM, hesaMta bhinnaAsayaM / / tuTuMtakhaggabhIsaNaM, suvvaMtaNeyanIsaNaM // 139 // iya kAyarajaNakayabIhaNayaM, suhaDohavimukkasusIhaNayaM / raichAiyadisikayamohaNayaM, iya jAyaM taM raNayaMgaNayaM // 140 // iya gaMdhavva-siddha-vijjAharachAiyagayaNa maggae, ___ bhImabhamaMtaduTThakattiyakaraDAiNisayasamaggae / 1. saM.vA.su. karaDi susahya // 2. saM.vA.su vAiya // 3. lA. 'garuyatU / / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ceDayaseNNadiNNaaidAruNaghAyavibhinnagattayaM, koNiyarAyaseNNu nIsesu vi bhaggaM mukkasattayaM // 141 // taM bhaggaM daTThUNaM A'sAsiMto khaNeNa seNANI / kAlayaghaNo vva varisai kAlo saraniyaradhArAhiM // 142 // tassa saraniyaradhArAsamAhayaM sAyaraM va pakkhuhiyaM / sAyaravUhaM savvaM ceDayarAeNa jaM raiyaM // 143 // taM bhideuM eso pavisai majjhammi tassa vUhassa / jattha'cchai sayameva ya ceDayarAyAhirAo tti // 144 // taM daTThUNaM citai ceDayarAyA aho ! Nu eyassa / na vi e chuTTai maha seNNaM jA na vi vAvAio eso // 145 // iya ciMtiUNa mukko divvasaro teNa teNa so bhinno / saMpatto - kAlagharaM kAlo seNAvaI sahasA // 146 // to nAyagaparihINaM taM seNNaM vala koNi vi 1 uvasaMhariDaM samaraM diNasese ThAi saTTANe // 147 // aha bIyadiNammi tao mahakAlo nAma bIyao bhAyA / sayameva koNieNaM sitto seNAhivatteNa // 148 // so vi hu egasareNaM bIyadiNe ghAio nariMdeNa / evaM dasahiM diNehiM paTThaviyA dasa vi jamagehaM // 149 // aha koNio vicitai 'ajjayabANassa ko kira samattho / purao ThAuM tamhA majjha vi puNNo'vahI maNNe' // 150 // iya ciMtaMtassa tao tassa maI erisA samuppaNNA / jaha 'ArAhemi ahaM suranAhaM puvvasaMgaiyaM // 151 // to suranAhArahaNaheuM so kuNai tiNNi uvavAse / caliyAsaNo khaNeNaM samAgao suravaI tatto // 152 // maha ThANAo caviuM eso naNu koNio samuppaNNo / maha tullo Asi imo iya nAuM ei camaro vi // 153 // 1. lA. teNa taha ya so // 173 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya asuriMda-suriMdA doNNi vi jaMpaMti koNiyaM evaM / 'bhaNa kiM kIrau naravai ?' so jaMpai 'ceDayaM ha ha // 154 // jaMpaMti te vi 'sAhammiyassa varasAvayassa eyassa / paharAmo na karhici vi bhaNa aNNaM kiM pi karaNijjaM // 155 // to koNio payaMpai jai evaM AgayaM mahaM maraNaM / ko cesyabANAo kira chuTTai cakkavaTTI vi // 156 // taM soUNaM iMdA bhAMti tuha deharakkhaNaM kuNimo / jaMpara koNio evaM hou va puNNaM mahaM NeNa' // 157 // camareNa tao vihio mahAsilAkaMTao ya rahamusalo / do saMgAmA ghorA koNiyarAyassa hiyaheuM // 158 // paDhamammi kaMTao vihu satthapahArAo hoi abbhahio / taha kakkaro vi laggo mahAsilAsAnniho hoi // 159 // bIyammi raho musalaM ca do vi suNNA saNAI hiMDaMti / camarassa pabhAveNaM jaNanivaharmahAkhayakarANi // 160 // iya tattha tiNNi iMdA suriMda-asuriMda-mANusiMdA ya / ceDaniveNa saddhi kuNaMti aibhIsaNaM samaraM // 161 // aha ceDayanaravaiNo varuNo nAmeNa sArahI suho / rahamusalaM saMgAmaM dei samaM koNiya niveNa // 162 // jA so gADhapahAro jAo tA nIMsaritu samarAo / iuM taNasaMthAraM tattha nisaNNo imaM bhaNai // 163 // saraNaM mama arahaMtA siddhA sAhU suyaM ca dhammo ya / paccakkhAmi ya savvaM AhAraM caupayAraM pi // 164 // evaM ArAheuM paMcanamokkArasumaraNapasatto / uvavaNNo suraloe devo varakaMti - dittidhaye // 165 / / tammi hae varasuhaDe ceDayaseNAvaimmi varuNammi / kalayalakhaM kuNaMtaM ucchaliyaM koNiyassa balaM // 166 // 1. lA. 'mahakkhaya' // 2. saM. vA.su 'No nAmeNaM sArahI varuNasuhaDo // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH to uThThiyA nariMdA gaNarAyANo sarehiM varisaMtA / pAusakAlaghaNA iva aMdhAriyasayaladisivivarA // 167 // to takkhaNeNa bhaggaM koNiyarAyassa taMbalaM savvaM / gaNarAINaM tesiM saraniyarapahArajajjariyaM // 168 // taM daTThaNaM bhaggaM uThui sayameva koNiyanariMdo / gajjato vaggaMto sIho iva kuMjaraghaDANaM // 169 // to teNa mayaMdeNa va karijUhaM piva viloliyaM daTuM / kuvio ceDayarAyA tassa vahAe muyai bANaM // 170 / / phAliyasilaM viuvviya avaMtare paDihayaM tayaM hariNA / na ya bIyaM so millai abhiggaho jeNa tassa'tthi // 171 // to ceDayassa bANaM tamamohaM paDihayaM paloettA / puNNakkhao tti muNiyaM ceDayagaNarAiNo naTThA // 172 // te naDhe daTThaNaM niyayabaleNaM tu nyrmjjhmmi| pavisittu ceDayanivo rohayasajjo Thio jha tti // 173 / / koNiyanivo vi nayariM savvaM saMrohae asaMcAraM / diyahe diyaha ya tao saMjAyai tANa saMgAmo // 174 // te vi ya halla-vihallA seyaNayakarimmi AruheUNaM / rayaNIe paidiyahaM ukkhaMdaM diti kaDayammi // 175 / / paidiyahaM tehiM tao kaDagaM savvaM pi taM uvaddaviyaM / na ya jaMti kaha vi ghettuM seyaNayakariTThiyA jamhA // 176 / / to koNio payaMpai kaha mArijaMti do vime kumare / . jamhA savvaM seNNaM pAeNamabhiduyamimehiM // 177 // . . to bhaNai maMtivaggo deva ! na jIyaMtayammi hathimmi / mAreUNaM ee sakkijaMte aipayaMDA // 178 // to bhaNai koNiyanivo, jai evaM to gayaM pi mAreha / / mA thovayadivasehiM amhANa khayaM karissaMti // 179 // 1. lA. nayarima' || 2. lA. 'he tesiM saMjAyai garuyasaMgAmo // 3. lA. pi bahu u // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH maMtIhiM tao vihiyA khAyaraDaMgAlapUriyA khaDDA uvariM kayA alakkhA maggammi tassa hatthissa // 180 // saMpatto rayaNIe so hatthI jAva tammi ThANammi / tA muNiya vibhaMgeNaM coijjato vi no kamai // 189 // to tehiM dutthio so 're pAvaya ! tuha kaeNa amhehiM / AvaimahAsamudde pakkhitto ajjao eso // 182 // jAva tumaM piye thakko' iya bhaNio niyayapuTThidesAo / uttArai te kumare dusahaM pahuvayaNamasahaMto // 183 // dei sahasa tti jhaMpaM khaDDAya mao ya paDhamapuDhavIe / uvaNo kumarA vi hu bhaNeNa evaM vicitaMti // 184 // 44 'akayaNNuyANa amhANa duTThavayaNehiM mArio appA | saMrakkhiUNa amhe kariNA kiM amha jIeNa ? // 185 // saMpAvio ya vasaNaM saraNAgayavacchalo mahArAo / aTThArasahiM sameo puhaInAhehiM sabalehiM // 186 // kulamANagavviyANaM narANa koDIu saha turaMgehiM / mArAviyA u dUraM amhehiM asuddhabhAvehiM // 187|| samayaM rahehiM lakkhA tiyasiMdagayaMdavibbhamagayANa / paTThaviyA jamagehaM niyadehasamA ya rAyANo // 188 // dhaNo abhayakumAro jo rajjaM ujjhiUNa pavvaio / amhe vi pavvayAmo alAhi pAveNa rajjeNa // 189 // i evaM te kumarA doNi vi vaDuMtacaraNapariNAmA / bhAvasamaNa tti kAuM uddhariDaM pavayaNasurI // 190 // viharatayassa parao kiMci samabbhahiyajoyaNasayassa / nIyA telokkadivAyarassa vIrassa pAsammi // 191 // narayANalassa heuM rajjaM mottUNa mokkhatarubIyaM / giNhaMti asAmaNNaM sAmaNNaM jiNasamIvammi // 192 // 1. lA. vi // 2. lA. eeNa // 3. lA. oyariThaM // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taha vi na sakkai ghettuM vesAlI jAva tAva naravaiNA / amarisavaseNa gahiyA imA paiNNA aipayaMDA // 193 // jai rAsabhajutteNaM haleNa nayariM imaM na kheDemi / tA giriNo appANaM muyAmi jalaNe vva pavisAmi // 194 // nayarIe abhaMgeNaM kheiyacittassa rAiNo devI / kUlayavAlayasamaNaMgaruTThA gayaNaMgaNe bhaNai // 195 // samaNe jai kUlavAlae mAgahiyaM gaNiyaM gamissae / loyA asogacaMda vesAli nagali gahissae ||371 || || 196 // eyaM ca nisAmiUNa bhaNiyaM koNieNaM bAlayA jaM ca bhAsaMti jaM ca bhAsaMti itthio jA ya uppAiyA bhAsA, na sA bhavai aNNA ||372 // // 197 // tA kattha so kUlavAlao ? kattha sA mAgahiyA gaNiyA ? / tao bhaNiyaM maMtIhiM- deva ! mAgahiyA tAva tumhANa ceva nagarIe pahANagaNiyA, kUlavAlayaM puNa na paannaam| tao narohage sesabalaM nijojiUNa sayaM gao caMpaM / saddAviUNa bhaNiyA mAgahiyA- 'bhadde ! jahA kUlavAlayasAhU te paI bhavai tahA karehi' / tao bhaNiyamaNAe, avi ya r 177 niyarUvabuddhijovvaNapulaiyabhaNiehiM tiyasanAhaM pi / Ami vasaM patthava ? kA saMkA sesapurisesu // 198 // tao mAyA yA kavaDasAviyA / tao paramasAviya vva karei jiNAyayaNesu pUyAo, payaTTAvae NhavaNa-bali-jattA - mahUsave, dei dINA - 'NAhAIsu dANAI, paDilAhae sAhu- sAhuNIo goravei sirisamaNasaMghaM, vihei sAhammiyati / tao pattA paraM pasiddhi / pucchiyA ya tIe sUriNo jahA-bhayavaM, ko esa kUlavAlao ? teo amuNiyatayabhippAo sUrI bhaNiumADhatto -sAvie ! atthi ego paMcavihAyArasuddhio pavayaNAhAro Ayario / tassa ego cellao / so ya asamAyAripayaTTo sAraNa - vAraNAIhiM coijjamANo rosamuvAgacchai tahA vi AyariyA na viramaMti, jao bhaNiyamAgame rUsau vA paro mA vA visaM vA pariyattau / bhAsiyavvA hiyA bhAsA sapakkhaguNakAriyA // 373 // 1. saM. vA.su. vAhemi // 2. lA. 'yA kUDasAdeg // 3. lA. bhaNiuM payatto // mUla. 2-23 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 evaM ca puNaruttaM sAmapuvvayaM ca bhaNio na sammaM vaTTai, avi ya guruNA mahuraM bhaNio jaMpai 'pharusaM' suNesu 'na suNemi' / 'ciTThasu' bhaNio vaccai AyAraM kuNasu 'na karemi // 199 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH aisuMdaraM pi bhaNiyaM hiyae kiM ThAi pAvakammassa / ahavA garakallole ThANaM kiM hoi amayassa ? // 200 // jalai kusIso vaDavAnalo vva vayaNAmaehiM siMccaMto / suMdarasIso sarayAgamo vva phalarehiro hoi ||201|| citato vi ya na tarai dhammapabhAveNa maMgulaM kAuM / aha viharaMtA kamaso girinayare sUriNo pattA // 202 // to annayA kayAI ujjitamahAgirimmi te caDiyA | ceiyavaMdaNaheuM teNeva ya khuDDaeNa samaM // 203 // deve vaMdittANaM samoyaraMtANa tANa sUrINaM / uvariTThieNa khitto cAleuM gaMDapAhANo // 204 // takkhaDahaDaM suNeuM avaloyai piTThao tao sUrI / gaMDalaM avayacchai do vi jaMghAo // 205 // tANaMtareNa so vi hu pAhANo niggao na ya gurUNaM / maNayaM pi kayA pIDA guruNA ruTTheNa tA utto // 206 // 'itthIi sayAsAo tujjha viNAso tti hohiI' guruNA / bhaNie paDibhaNai "tumaM avassa aliyaM karissAmi // 207 // nArI vayaNaM pi hu jattha na pecchAmi tattha'raNNammi / accheUNaM niyamA dukkaratavacaraNaniraeNaM // 208 // evaM ca jaMpiUNaM avakkaMto gurusayAsAo / gao egaM nimmANussaM mahADaviM / tattha ya egAe girinaIe kUle Thio kAussaggeNaM pAvAsuyAisayAsAo addhamAsAo mAsAo vA pArei / evaM ca tassa tavaM kuNaMtassa samAgao pAusakAlo, avi ya gajjaMti nahe mehA, camakkae vejjulA paDai nIraM / thANattho pahiyagaNo bhajjaMti pavANa maMDavayA // 209 // 1. saM. vA. su. siMcaMto // 2. lA. accheyavvaM nideg // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH viraDaMti dadduragaNA girisariyAo vahati pUreNaM / evaMvihammi kAle jalapUrapavAhapaurammi // 210 // tao ciMtiyaM tIe girinaidevayAe-haMta kahameyaM mahAtavassi niyapUreNaM pellissaM ti| citaMtIe vAliyaM niyakUlaM devayAe, payaTTA aNNadisAe / tappabhiI tassa sAhussa kUlavAlao nAmaM jAyaM / so ya amugattha paese ciTThai" / taM ca soUNaM harisupphullaloyaNA kayasayalasAmaggIvisesA titthajattAchaleNa vaMdaMtI ya kamaso ceiyAiM gayA tamuddesaM / diTTho sAhU / vaMdio saviNayaM, bhaNiyaM ca 'vaMdAvio'si muNivara ! sittuMjjujjitamAititthesu / nANAvihajiNavaraceiyAI' iya jaMpie tIe // 211 // ussAriUNa so vi hu ussaggaM dei dhammalAbhaM se / vaMdittu ceiyAI paripucchai 'sAvie ! katto // 212 // tubbhettha. AgayAI' sA jaMpai "sAmi ? cNpnyriio| titthANa vaMdaNatthaM samAgayA ettha ThANammi // 213 // titthANa paramatitthaM tubbhe iha jaMgamaM suyA titthaM / to tumha vaMdaNatthaM iha pattA bhattisaMjuttA // 214 // tA'Nuggahehi bhayavaM ! phAsuyaesaNiyasaMbaleNa'mha" / iya bhaNio so sAhU tIe saha jAi satthammi // 215 // paDilAbhio ya vihiNA saMjoiyadavvamoyagehiM tu / te pAriyamettassa u hoi tao tassa aisAro // 216 // teNeso aikaTTha gilANayaM pAvio mahAghoraM / kiM bahuNA ? aMgAiM vi na sakkae saMvareUNaM // 217 // taM pAsiUNa esA nidai appANayaM bahupayAraM / "hA ! amha nimitteNaM jAo tumhANa aisAro // 218 // tA kahaM eyAvatthagayA tubbhe mottUNa mama pAyA vahaMti ?" eyaM jaMpiUNa ThiyA tattheva esA / tao osahadANanimittaM uvvaTTaNAinimittaM ca alliyai / tao tahA tahA uvvaTTaNAiyaM vihei jahAjahA niyAvayavANaM se phaMso bhavai / kao ya kAlakkhaeNa paguNo / raMjiyaM ca cittameyassa tIe asAhAraNAe bhattIe / tapphaMsa-kaDakkhavikkheva jaMpiehiM ya 1. saM.vA.su. kaha eyaM // 2. lA. suyaM // 3. saM.vA.su. kkha-jaM // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: caliyaM cittaM nibaddho daiyasaddo tti, avi ya saidaMsaNAu pemmaM pemmAu raI raIi vIsaMbho / vIsaMbhAo paNao paMcaviho vaTTi(DDi)o mayaNo // 219 // -- tao nIo tIe koNiyasayAsaM, bhaNiyaM-ca deva ! esa mae kUlavAlao appapaI kAUNa ya ihA''NIo, tA saMpayaM bhaNasu jameeNa kAyavvaM / koNieNa bhaNiyaM tahA karesu jahA vesAlI lahu bhajjai / so vi Aeso tti bhaNittA liMgiNo rUveNa paviTTho nayarIe / nirUviumADhatto nagaravatthUNi jAva diTuM muNisuvvayasAmithUbhaM taM ca daTThaNa ciMtiyamaNeNa "haMta ! erise lagge evaM paiTThiyaM jArise eyammi vijjamANe iMdehiM vi na bhajjae nayarI, tA keNai uvAeNa evaM UsArAvevemi" ti ciMtaMto bhamai nayarImajjhe / taM ca daTThaNa logo pucchai jahA-bhayavaM ! jANasi kiMci kayA amhANaM rohago phiTTihii ?' teNa bhaNiyaM 'suTu jANAmi, jAveyaM thUbhaM ciTThai na tAva tumhANaM rohago avei, eyammi avaNIe puNa niyamA avehii, paccao ya eyamavaNitANaM ceva kiMci sarissai paracakkaM' / logo vi AdaNNo jAva ukkilliumADhatto tAva NeNa gAuyadugamettamosArio koNio / tao saMjAyapaccaeNa logeNa nimmUlamuppADiyoNi se vatthUNi / koNieNa vi samAgaMtUNa bhaggA nayarI / bhaNAvio ya ceDayarAyA jahA 'ajjaya ! bhaNa saMpayaM kiM te piyaM kIrau ?' ceDaeNa bhaNiyaM 'muhuttamittaM vimAliUNa nayarIe pavisijjasu / ceDao vi aNasaNaM gaheUNa lohamayaputtaliyaM gale baMdhiUNa paviTTho atthaahslilN| tao sAhammio tti kAUNa nIo dharaNiMdeNa niybhvnne| tattha ya AloiyapaDikta savvapAvakammo paMcanamokkAraparAyaNo samAhIe kAlagao samuppaNNo tiyaso tiyasAlaye tti nayarIlogo ya saccaiNAuppADiUNa nIo nevAlavattiNIe / koNieNa vi rAsahajuttehiM halehiM kheDAviyA nayarI, avi ya ghorAgAro jAo bArasa varisANi tANa saMgAmo / jo vaNNiuM na tIrai jIeNa vi dIhakAleNa // 220 // jattha sayaM avayario sakko camaro ya koNiyaguNehiM / anne ya vivihatiyasA, ceDayaguNaniyarapaDibaddhA // 221 // paDiyA jattha sahassA nibaddhamauDANa naravaisuyANaM / kariNo ya lakkhasaMkhA rahehiM saha selasarisehiM // 222 // jacca turaMgamadappuddharANa purisANa'NegakoDIo / niyabaMdhUhi samayA khaMdhAranarA asaMkhejjA // 223 / / 1. saM.vA.su. "yAiM // 2. lA. nIo nIlayA vaMtaguhAe / ko // 3. "jIvena=bRhaspatinA" ityarthaH // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kiM jaMpieNa bahuNA ? duvAlasaMgIe bhAsiyaM guruNA / osappiNIimIse na eriso aNNasaMgAmo // 224 // io ya seNiyassa bhajjAhiM pucchio telokkamahApaIvo samavasaraNattho bhayavaM mahAvIro kAlAINa niyaputtANamAgamaNaM / bhagavayA vi dhammadesaNApuvvayaM tahA kumArANa maraNamAiTuM jahA muNiyasaMsArasarUvAo sAhuNIo saMvuttAo tti, avi ca taha jiNavareNa siTuM, saMsArAsArayAe saha maraNaM / puttANa jahA savvA, nikkhaMtA muNiyasabbhAvA // 225 / / koNio vi savvabalasamaNNio patto caMpaM / tattha samosario telokkacUDAmaNI bhagavaM vaddhamANA / kayaM tiyasehiM samavasaraNaM / saMpattA tiyasiMdAiNo koNieNa ciMtiyaM'avvo ? maha riddhI tArisI jArisI cakkissa, tA kaha eyAe riddhIe ahaM cakkI na va? tti tA saMpayaM kiM viyappeNa ? pucchAmi bhagavaMtaM' / ciMtaMto gao savvabalasamudaeNaM bhagavao vaMdaNanimittaM / vaMdiUNa ya jahAvasaraM bhaNiyamaNeNa jahA 'aparicattakAmabhogA katthovavajjati cakkiNo ?' bhagavayA bhaNiyaM-'ahe sattamAe puDhavIe' / teNa bhaNiyaM 'ahaM katthovavajjissAmi?' bhagavayA bhaNiyaM-'chaTThIe' / teNa bhaNiyaM kimahaM sattamIe na vaccAmi ?' bhagavayA bhaNiyaM 'tumaM cakkavaTTI na bhavasi / teNa bhaNiyaM 'mamaM pi jattiyA cakkiNo gayaMdaturaya-saMdaNa-pAikkAiNo tattiyA saMti' / bhagavayA bhaNiyaM 'rayaNANi tujjha natthi' / tao kittimANi lohamayANi egidiyarayaNANi kAUNa mahAbalasamudaeNaM oyavito bharahaM, utthAyaMto riuNo karito vavatthAo, pUrito paNaiyANa AsaM, mANito mANaNijje, patto timisaguhAM kayatirattovavAseNa ya AhayANi teNa daMDarayaNeNa paulIkavADANi / 'avvo ? ko esa kayaMtamaMdirukkaMThio paulIkavADANi tADei ?' tti bhAveMteNa bhaNiyaM kayamAladeveNa-'ko esa?' koNieNa bhaNiyaM 'ahaM asokacaMdo cakkavaTTI samuppanno' / kayamAleNa bhaNiyaM 'samaikkaMtA duvAlasa cakkiNo, to alameyAe apatthiyapatthaNAe, vaccasu niyagehaM / teNa bhaNiyaM 'ahaM terasamo cakkI saMjAo' / kayamAleNa bhaNiyaM 'bho koNiya ! kimeyAe asabbhUya bhAvaNAe appANamAvayANa maMdiraM kuNasi ? tA lahuM niyattasu tti, avi ya khrnhrphrniddliymttmaayNgkuNbhbhaayss| mayagavviro vihariNo kaha kesariNo havai sariso ? // 226 // accubbhaDaviyaDaphaNANihAyamAhappadappakaliyassa / / dappuddharo vi bhikko phaNiNo ki hoi sAriccho ? // 227 // 1. lA. samatthaba' | 2. lA. avvo ! jArisI mama riddhI tArisIe ahaM // 3. saM.vA.su. 'bhakesariNo / maM // 4. saM.vA.su. kaha sariso hoi eyassa? || Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 niyarUva-kaMti-jovvaNakalAkalAvikkamaMdiraM jai vi / kaha sAmaNNanariMdo uvamijjai tiyasanAhassa // 228 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH maNaharajiNa bhavaNavibhUsiyassa bhuvaNammi suppasiddhassa / na kayAi khuddaselo saMkAso hoi suragiriNo // 229 // iya jai vi tumaM koNiya ! niyariddhibaleNa gavvio bhamasi / taha vi na hosi sariccho mahANubhAvehiM cakkIhiM" // 230|| evaM pi bhaNio turayArUDho jAhe na ciTThai tAhe saMjAyAmarisavaseNa ugghADiyANi paulIkavADANi / tao rtadumhAe daDDho jao mahAcakkavaTTINaM turayA piTThao duvAlasa joyaNANi osaraMti na tahA tassa turao osakkiuM sakkio / mariUNa ya uvavaNNo chaTThIe tamAhihANAe puDhavIe ukkosAU mahAnArago / sesa rAIehiM ya ahisitto tassa putto udAI nAma rAyAhirAo tti / 1 evaM jaM nivakoNiya - halla-vihallANa soyarANaM pi / jAo nehassakhao, aidAruNaveraheu ti // 231 // jaM cesya - koNiyanaravarANa ainiddhabaMdhavANaM pi / jAo verAbaMdho, kAlAinariMdakhayaheU // 232 // aNNA va bahuvihanaravarANa avaropparaM subaMdhUNaM / jaM jAo saMgAmo varabhaDabahukoDikhayajaNao // 233 // taM kAraNamiha jAyA devI paumAvaI mahApAvA / rayaNANa maggaNeNaM sesitthINaM pi esa gaI ||234|| padmAvatIkathAnakaM samAptam // 43 // [ 44. jvAlAvalIkathAnakam ] adhunA jvAlAvalIkathAnakaM kathyate atthi iheva jaMbuddIve dIve mahAvidehe vAse gaMdhilAvaIvijae jayauraM nAma nayaraM / tattha ya jayasirisaMkeyaThANaM siricaMdo nAma rAyA / tassa ya sayalaMteurappahANA bhANusirI nAma devI / sA ya niravaccattaNeNa dei uvAiyAI, AlihAvae maMDalAi, karei NhavaNayAI, piya osahAI, lihAvae rakkhAo, payaTTAvae maMta-taMta - jaMtAI, baMdhAvae mUliyAo, kArAvae savvadevayANaM pUyAo, kiM bahuNA ? 1. saM.vA.su. taduhAe // 2. lA. saMjAo nehakhao // 3. saM.vA.su. 'mo bahubhaDakhayakoDisaMjaNao // 4. lA. mahAdevI // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH puttatthiNIe tIe taM natthi jayammi jaM na parivihiyaM / AsApisAiyAe vinaDijjai ahava savvo vi // 1 // AsApisAyagahiyA jAuMDiyaloyabhakkhaThANammi / sA vaTTae varAI iya evamimaM jao bhaNiyaM // 2 // horA-hastanirIkSaNamantra-vazIkaraNa-komalakathAbhiH / prAyo bRhaspaterapi nAryo'nAyeM: pratAryante // 374 // evaM ca tIe khijjamANIe bahukAleNaM tahAvihabhaviyavvayAniyogeNa jAyA egA dhuuyaa| 'tANaM jAlAmAliNI gottadevaya' tti kAUNa kayaM dAriyAe nAmaM jAlAvali tti / sA ya pavaDDamANA visalaya vva jAyA savvajaNauvveyakAriNI, avi ya kUrA niddayakammA sAhasiyA kavaDavaMcaNapahANA / ahiyaM nimmajjAyA saMjAyA vaDDamANI u // 3 // evaMvihaciTThiehiM ya accatthaM kheio piyA samatthapariyaNo ya / tahAvi niyadhUya tti kAUNa jovvaNatthA samANI pariNAviyA kaMcaNapuranayarAhivaidujjohaNamahArAyasuyasUrapAlakumAreNa / nIyA ya teNa niyanayare / ThaviyA aMteurabbhaMtare / tao teNa vi saha na vaTTae sammaM, karei aviNIyattaNaM, bhaMjae majjAyAo / tao paidiNamaviNayaparAe saMtAvio eso / tao teNa diTThA aNAyareNaM / abhimANakohaparavvasA ya samArUDhA paDaNatthaM gavakkhage kammadhammasaMjoeNa ya teNaMteNa volemANo diTTho tattha paoyaNAgao mahAnariMdamahaseNaputte iMdadatto nAma / paMcasarapahAravihuriyasarIrAe paloio savvaMga so sAbhilAsaM / teNa vi tallAvaNNAvajjiyamANaseNa nirUviyA sA savvaMgaM, jAo sAbhilAso / tao tIe khaggaM daMsiUNa daMsiyamappANayaM jahA-jai khaggaduio samAgacchasi to mamaM pAvasi tti / so vi taM savvaM hiyae saMpahAriUNa gao niyayAvAse / jAe ya bahale aMdhayAre kayavaMThaveso gao tattha / paviTTho vijjukkhittakaraNeNaM / jAo vIsaMbho / aNubhUyaM ca dohiM vi sarasasurayasuhaM / bhaNiyaM ca jAlAvalIe jahA-nAha ? jai io mamaM harasi to sohaNaM bhavai / teNa vi accaMtANurattacitteNaM uttAriyA varattApaogeNaM / paTThiyANi niyayAvAsa-sammuhaM / eyaM ca savvaM diTuM vIracariyAe viNiggaeNa sUrapAleNa 'haMta ! kimeyaM thI-purisajuyalaM mama vAsabhavaNAo samuttiNNaM ?' laggo paTThIe / sammaM nirUvaMteNa ya do vi viNNAyANi / tao samucchalatakovAnalAmarisavasaparAvasIkayamANaseNaM hakkio eso jahA 're re durAyAra ! sArameyacariya ! mahAkulasamunbhavarAyaputto vi hoUNa evaM ubhayakulaviruddhaM vavasasi ?, tA puriso bhavAhi' / tao eyamAyaNNiUNa valio eso / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tao dappuddharANaM tANaM doNhaM vi rAyaputtANaM AvaDiyamAohaNaM, avi ya paharaMti do vi dhaNiyaM do vi hu vaccaMti do vi vagaMti / AraNNayamattamahAgaya vva ummukkaparivArA // 4 // to iMdadattakumaro kahici chaliUNa suurpaalenn| taha khaggeNaM pahao jaha jAo donni khaMDAiM // 5 // daTThaNa tANaM jujhaM nihayaM nAUNa iMdadattaM tu / jAlAvalI u pAvA bhayakaMpirathorathaNavaTThA // 6 // bahale tamaMdhayAre alakkhiyA sUrapAlakumareNa / nAsittu jAi sigghaM AvAse iMdadattassa // 7 // etyaMtarammi ya viyaliyA rayaNI, paNassaMti tArayA, nilukkaMti dhUyA, karayaraMti kAyA, cuhucuhaMti ciDayA, paNassaMti sAvayA, thuvvaMti devasaMghAyA vajaMti nANAvihAI pAhAuyatUrAhaM, tao kameNa ya jAyA AvaMDurA nahalacchI, avi ya viyaliyatArAharaNA vimukkatamakesiyA ya paMDuiyA / kumarassa bhAriyA iva nahalacchI ruyai vihagehiM // 8 // itthaMtarammi sUro samuggao pahayatimirabharapasaro / paradArapasattANaM imA gaI daMsaNatthaM va // 9 // tao pucchio tIe ego puriso jahA 'kasseso khaMdhAvAro ?' kahiyaM ca teNa jahA-rayaNapurAgayaiMdadattakumarassa' / tIe ya viNNAyakumAravahaparamatthAe jaMpiyaM jahA 'mArio tumhANa sAmI vIracariyAviNiggayasUrapAlakumareNa, jai na pattiyaha tA nirUvaha amugaTThANe' / tao jAva nirUviyaM tAva taheva diTuM / hAhakkaMdaparAyaNaM anAyayaM ti kAUNa paNahU~ iMdadatta seNNaM / sAhio ya esa vuttaMto iMdadattapiuNo / so vi mahasAmaggIe samAgao sUrapAlassuvari / jAo ya mahAsaMgAmo / tao kahiMci viyANiUNa niyaputtaduvvilasiyaM khamAviUNa sUrapAlaM gao niyayaTThANaM iMdadattapiyA mahaseNanaravaI / ... sA vi jAlAvalI bhaeNa paNassamANI miliyA mahApuranagaragAmiNo dhaNadattasatthavAhassa / teNa vi tIe rUvajjovvaNa'rivattamANaseNa paDivannA bhAriyatteNaM / patto ya eso mahApuraM / tattha vi duvviNIya tti kAUNa siDhilIkayA satthavAheNa, kiM bahuNA ? nivvAsiyA niyagehAo / tao pauTThacittA gayA nayarArakkhiyasamIvaM / teNa vi daTThaNa paDivaNNA bhajjatteNaM / pauTThAe ya tIe niveiyaM satthavAhasaMtiyaM suMkacoriyAkhUNaM / teNa vi Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: 185 sapaccayaM nAUNa kahiyaM rAiNo / rAiNA virudveNa sakuDubo pakkhitto guttIe satthavAho / mahAkaTThaNaM savvassAvahAraM kAUNa mukko satthavAho / ArakkhieNa vi kahici ducciTThie niddayaM tADiyA sA / tao taduvari kuviyA samANI niggayA rayaNIe gehAo / tahAvihabhaviyavvayAe ya samAsAiyA bhillacorehiM / tehiM vi AbharaNAiyaM ghettUNa pahANa pAhuDa tti kAUNa samappiyA pallIvaiNo / teNa vi 'aho ! sohaNaM pAhuDaM samANIyaM' ti tudveNa dinnameesiM pabhUyaM pAriosiyaM / sA vi kayA'NeNa savvAsiM pahANA niyaghariNI / aNurAgaparavvaso ya acchae tIe ceva AesaM kuNamANo / aNNayA ya bhaNio tIe pallIvaI, avi ya "piyayama ! jai si samattho eka patthemi jai tayaM kuNasi' / teNa vi bhaNiyaM 'suMdari ! sAhasu jaM te maNabhiruiyaM // 10 // taccittaM nAUNaM payaMpae sA jahA 'mahapurAo / ANittu caMDaviriyaM maha purao bahu viDaMbehi // 11 // tao pallIvaiNA bhaNiyA 'pie ! jaM tavA'bhiruiyaM taM nicchaeNa mae kAyavvaM' ti / samANattA niyabhillA jahA 'are ! kahici caMDaviriyaM baMdhittA ihA''Neha' / tao te corapurisehiM to tassa chiDaM jANaMti jahA 'so ajja nayarassa paMcagAuyamettADavIe caMDiyAyayaNe majjapANAsatto ciTThai' / tao taM nAUNa mahAvegeNa gayA te bhillA, picchaMti ya, avi ya kayaAvANayabaMdhaM, bahumajjApiyaNanIsahasarIraM / bhUmIe luDhamANaM bIbhacche vaMticikkhalle // 12 // to tehiM bhillehiM gADhaM baMdhittu niyayasAmissa / uvaNIo teNA'vi hu bhaNiyA jAlAvalI evaM // 13 // 'piccha pie ! tuha verI gADhaM baddho ihA''Nio iNhi / jaM kiMci tujjha ruiyaM kuNasu sahattheNa taM daie' // 14 // tIe viDaMbaNAo nANArUvAo tassa vihiyAo / pabhaNaMtIe taiyA 'kiM jANasi maM kayatthaMto' // 15 // taha tIe sahatthehiM kayatthio niddayAe so varao / jaha kahiuM pi na tIrai taha ceva ya pAvio nihaNaM // 16 // mUla. 2-24 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tao teNa pallIvaiNA saMha sabbhAvasAraM suhamaNuhavaMtIe vaccae kAlo, avi ya jaha jaha vIsaMbho siM pavaDDae paidiNaM taha taheva / kAmo vi hu parivaDDai na ya tittI jAyae kaha vi // 17 // taNakaTThehiM va aggI naI sahassehiM uahinAho vva / jaha na vi tippai kaha vi hu taha sA vi hu mohaNasuhiM // 18 // annadiNammi ya esA pallIvaiNA niyattaveeNaM / kaha kaha vihu na vi ramiyA pabhaNaMtI bahupayAraM pi // 19 // to tIe rusiUNaM pallIvaiNo kaNio bhAyA / aimohamohiyAe vinnatto erisaM vayaNaM // 20 // 'bhuMjasu mae samANaM visayasuhaM nAha ! niccamakkhaliyaM / eyaM kaTThaharammi pakkhiviya karehi taha rajjaM // 21 // iya bhaNio so tIe lohamahAmohamohio saMto / bheittA te bhille baMdhai pallIvaI turiyaM // 22 // niyaleUNaM bADhaM, pakkhivaI kaTThaharayamajjhami / sayameva kuNai rajjaM AesaM taha imIe vi // 23 // aha so vipallinAho aNudiyahaM dukkhio vasai tattha / aha annayA kayAI niyalAI tassa siddhAnaM // 24 // bhaviyavvayAvaseNaM daDhaM pamattANa rakkhavAlANa / uTThattu saNiyasaNiyaM gaccha tavvAsaharayammi // 25 // rayaNIe tIe samaM suhaM pasuttassa tassa pAsAo / giNheuM karavAlaM chiMdai lahubhAuNo sIsaM // 26 // dAruNarosavaseNaM tIe vi ya lei kaNNanAso / pakkhivai mahAghoraMdhayAraguttIe baMdheuM ||27|| tattha bahuveyaNaTTA aNuhaviDaM tikkhadukkhasaMghAyaM / mariUNaM uvavaNNA neraio chaDhavI // 28 // 1. lA. saha siNehasabbhAva // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tatto uvvaTTittA bhamihI bhavasAyaraM mahAduhayaM / evaM saMtAvayarI esA bahuyANa saMjAyA // 29 // avi ya gabbhaThiyAe jaNio saMtAvo tAva niyayamAyAe / bAlattaNammi duhayA jAyA DibhANa savvANaM // 30 // tatto pavaDDUmANI piuNo uvveyakAriNI jAyA / jovvaNasamae paiNo saMtAvo dAruNo dinno // 31 // tatto uvappaINaM kamaso vihiyaM mahAduhaM tIe / evaM nArI saMtAvakAriNI hoi annA vi // 32 // jAlAvalIkathAnakaM samAptam // 44 // 187 tathA nArI vivegavigalA, jahA sA sukumAliyA / nArI vajja vva vajjejjA, diTTaMto kaTThaseTThiNA // 170|| nArI vivekavikalA=sundarA - 'sundaravivecanavirahitA yathA sA sukumArikA nArI vajreva vibhakti vyatyadvajramiva varjayet = pariharet, atrArtha dRSTAntaH = nidarzanam, kASThazreSThinA= kASThAbhidhAnavaNigvareNa yathA tena kASThazreSThinA nijabhAryA parityakteti zlokAkSarArthaH // 170 // bhAvArthastu kathAnakAbhyAmavaseyaH / tatra sukumAlikAkathAnakam [ 45. sukumArikAkathAnakam ] atthi jaMbuddIvabharahamajjhaTThiya aNavarayapayaTTamANamahAmahUsavasamuiyajaNaniyaravirAiyatiya- caukka - caccaro vasohiyacaMpAbhihANarAyahANivihiyanivAso nippaMdamaMdIkayaniyaDiparaverivArapaNairuttamaMgamaulimAlAmaliya-calaNakamalo sirijiyasattU nAma rAyA / tassa ya sisirakiriNassa va rohiNI, dharaNidharassa va lacchI, sasiseharassa va gorI acvaMtavallahA sayalaMteurapahANA ruvAiguNagaNasamanniyA sukumAliyA nAma devI, avi yarUveNa vijiyaraMbhA lAvaNNeNaM samuddavela vva / kaMtI sasimuttI dittIe sUraboMdi vva // 1 // 1 - 2. saM. vA.su. "mArikA // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH gayatAluyaM va sukumAlayAe sohaggayAe gori vva / vallahiyA niyapaiNo ahiyaM sukumAliyA devI // 2 // tao tIe sukumAlasarIraphAsamohio aNavaraya-surayavAvAratapparo avamanniyasayalavilayAyaNo avahatthiyarajjakajjo agaNiyajaNAvavAo aparibhAviyahio vaesayamahAmaMtivayaNaparamattho asaMbhAviyapactarAyasAmattho niratthIkaya viveyanANavinnANo dUrIkayadhammasatthavittharasavaNavAvAro aguNiyakalAkalAvo adinnasayalasevayaparitosakArayatthANo savvahA tammau vva tayaMgaM'gaM-uMgIbhAvapariNao vva tayaNuppaviTTho vva vimukkasesiMdiyavisayavisesavAvAro tIe ceva bahu manniyasukumAlaphAsikkavisao aMteuramajjhagao ceva ciTThai / tao 'mAratimiraMtariyaloyaNajuyalo naravaI na passai' tti kAUNa pabalIbhUyANi samaMtao paracakkANi, pADaMti vattiNIo corA, khaNanti nayaramajjhammi khattANi takkarA, toDaMti juvaIjaNasuvannapuNNakanne jUiyarA, chidaMti vaNiyajaNassa hiraNNuttarIyagaMThIo gaMThicheyayA, ramaMti paradArANi pAradAriyA, vaMdaMti IsarajaNaM baMdiyA, kiM bahuNA ? nAyagarahiya vva purI jAyA asamaMjasA samatthA vi / na suheNako vi nidaM lahai khaNaddhaM pi nayarIe // 3 // tao taM tArisaM puravarIuvaddavamavaloiUNa ciMtiyaM vimalamaimahAmaMtIhiM-aho ! viNaTuM rajjameyaM jai anno rAyA na kIrai, jao bahubhaNio vi naravaI visayavasaNaM na muyai / evaM paribhAviUNa bhaNio egaMte jeTThaputto rAiNo jahA 'bho kumAra ? nIisattha viNivAriyavammahakIlAbhirao tujjha piyA hArei laggo parehiM saMpayaM kulakkamAgayaM rAyalacchi, taM jai tumhArisA vi rajjamahAbharadhurAdharaNadaDhakaMdharAdhoreyA vi evamuvikkhaMti tao haMta ! hayA maNassiyA, tA keNa vi paogeNa evaM niyajaNayaM nivvAsiUNa vasIkayacAuraMgabalasamudao sayaM paDivajja rAyalacchi, jeNa tuha caraNataruya (va)rasisiracchAyaM samAsAiUNa niyatasamatthaparapakkhovaddavatAvA suhaM suheNa ciTThAmo' / tao taM maMtivayaNamAyaNNiUNa bhaNiyaM kumAreNa 'bho bho maMtiNo ? tubbhe tAvA'vassameva jaM kIramANaM suMdaraM bhavai tamuvaisaha annahA sacivapayameva puvvarAyANo nA''roviyavaMto, ao jaM tumhANa abhiruiyaM tamavilaMbiyaM karissAmi' / tao mahApasAo tti bhaNamANA haTThatuTThA papphullavayaNakamalA samuTThiyA maMtiNo / tao annadiNammi nIsesabalaM vasIkAUNa kumAreNa devIsamannio pAio jogamairaM jaNao, jIe piyAe paravvaso vva mucchio vva parAyatto vva khaNametteNeva 1. lA. paNao // 2. lA. toDayaMti // 3. lA. "yasuhaM / / 4. lA. rasira / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 189 vivaso jaao| tao kumAreNa mayavasaparavvaso vaTTae imo tti purisehiM mahArihapallaMkArUDho saha devIe naravaI ukkhiviUNa aigahaNamahAmahIruhasamUhasamAulAe kAyarajaNajaNiya- bhayasaMbhamAe mahADavIe neUNa mukko vatthaMcale ya lihiUNa baddhaM pattayaM, avi ya vasaNAsatto tti tumaM kaliUNaM sayalarAyalogeNa / mukko saha devIe eyammi mahA araNNammi // 4 // tA evaM nAUNaM na hu valiyavvaM puNo iohuttaM / mA bhaNihisi na hu bhaNio iya nAuM kuNaha jahajuttaM // 5 // tao rayaNIvigame gayamayapasaro paccAgayajIvio vva samuvaladdhasanno jAva disAloyaM karei tAva pecchai aibhImatarugahaNaM vivihasAvayapayavicittiya dharaNIyalaM mahADaviM, taM ca pecchiUNaciMtiyamaNeNa 'haMta ! kimeyarmidayAlaM piva paDihAsai / jAva evaM ciMtai tAva pecchai niyavatthaMcalanibaddhaM pattayaM / taM ca vAiUNa viNNAyaparamattheNa bhaNiyA devI 'pie! aikAmAsattANi tti kAUNa paricattANi niyapariyaNeNa, tA ko maha saMtiyaM rajjamavaharai' tti / bhaNiUNa samuTThio khaggaM gahAya / sukumAliyAe bhaNiyaM 'nAha ! mA evaM karehi, na parivAravirahiyANaM purisayAro jujjai, tA saMpayamio avakkamAmo, puNo jahAjuttaM karejjAsi' / tao payaTTANi uttaradisimaMgIkAUNa / jAva ya kiyaMtaM pi bhUbhAgaM gacchaMti tAva aisukumAlayAe sA sukumAliyA tisAe aIva bAhijjamANI naravaI bhaNai 'ajjautta ! aitisAbhibhUyattaNeNa na kiMci mahamacchIhiM pecchAmi, tA jai jalaM na pAvisi to nicchaeNa mayamiva maM viyANAhi / naravaI vi siNehavasaparavaso 'piye ! dhIrA bhavasu jeNA''Nemi pANiyaM' ti tamegattha taruvaracchAyAe dhariUNa gao jalagavesaNatthaM nANAvaNAvaliguvilagirivaranijjharesu, jAva ya na kiMci jalamuvaladdhaM tAva ya daTThaNa purao tuvaraTThiyaM niyabhuyAo churiyaggeNa sirAo mottUNa bhario ruhirassa palAsapuDao, tuyaraTThiyApaogeNa ya jalaM kAUNa samAgao tIe pAse / bhaNiyA ya 'piye ! samAsAiyaM mae eyaM aikalusamudayaM acchIo nimIliUNa sAyamagiNhatI taNhArogovasamaNa-kaDugosehamiva piyasu, annahA te duguMchA bhavissai' / tao sA taha tti paDivajjiUNa nimIliyacchI jalabuddhIe piyai taM niyapairuhiraM, jAyA ya sacchA, tao puNo vi jAva jAi kittiyaM pi paesaM tAva bhaNiyaM sukumAliyAe-nAha ! saMpayamaibhukkhiya tti kAUNa na sakke mi gaMtuM tA dehi samANiUNa kuo vi kiMci bhoyaNaM jai mae jIvaMtiyAe kajjaM / tao so rAyA tavvayaNacoiyo jAva na kiMci bhakkhamuvalabhai tAva chittUNa churiyAe niyaUru 1. lA. pattaM // lA. 'sahaM piva pi // 3. lA. rumaMsaM sN|| Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH maMsANi saMrohiNIe saMrohiUNa savappANi, vaNadavaggipakkANi ya kAUNa ANiUNa dinnANi, tIe bhakkhiyANi ya / taduvaTuMbheNa ya jAyA puNo vi gamaNasamatthA / kameNa ya laMghiUNa aibhIsaNasAvayaninAyasavaNasaMjAyaromaMcaM mahADavi pattANi vANArasIe purIe / tatthagaeNa ya taM tArisamadiTThapuvvamattaNo'vatthamavaloiMUNa paribhAviyaM "aho ! bhaviyavvayAsAmatthaM jao eyAe avaloiyANa pANINaM taM natthi jaM na dIsae, avi ya kattha'mhe naravaisIsamaulimaNikiNiyacaraNasarasirahA / karaDataDagaliyamayajalajayakuMjarakhaMdharArUDhA // 6 // sayalakalAparipUriyasasaharasaMkAsa dhariyapuMDariyA / uddhavvamANasiyaruirataMtuvaracAmarukkhevA' // 7 // . mattakari-turaya-raha-bhaDasaMkaDaaiviyaDakaDayapariyariyA ? / kattha va iyarajaNocciya bahuduhayA dAruNAvatthA ! // 8 // savvahA natthi koi so jamAvayAo na viddavaMti, uktaM casamAhataM yasya karaivisarpibhistamo diganteSvapi nA'vatiSThate / sa eSa sUryastamasA'bhibhUyate, spRzanti kaM kAlavazena nA''padaH ? // 375 // tao ajja vi jAva pANA dharijaMti tAva avassaM kAlajAvaNAkAraNaM kiMci kAyavvaM, tattha na tAva sevAe maha cittamucchahai, jao sevAe vaTTamANehi bhaviyavvaM sevaNijjassa nIyavittIhiM, kAyavvANi bahUNi cADuyasayANi, viheyA tappieNa sattuNA vi saha mettI, rUsiyavvaM niyaniddhabaMdhUNaM pi tayappiyANaM, ciTThiyavvaM suNaheNa va paikkhaNaM 'jIva deva !' tti bhaNaMtehiM tadaggao, na khalaNIyamaddharatte vi tammuhaviNiggayaM vayaNaM, na ya eyamamhehiM dhaNalavalAhAbhippAeNa pANaccAe vi caijjate kAuM ti, tahA na kisikammAie vi maNayaM pi amhANaM maNo payaTTai, jao kisikammAINi kuNaMtehiM sahiyavvaM sisirasamae tuhiNakaraniyarasaMcaliyapavaNuppaiyaukkaMpiragattayAe daMtavINaM vAyaMtehiM sIyaM, marisiyavvaM gimhakAle mummurAyamANapayaMDamattaMDakiraNaniyarovajaNiyamuhasosayAe hAhAha tti kuNaMtehiM uNhaM, titikkhaNIo pAuse sajalajalahara gajjiyaravabahirIkayakannavivarayAe kimeyameyaM? ti tasatehinisiyasarasarisavAridhArApevAo; eyaM pi puvvamaNaNubhUyasIyavAyayAe dukkaramiva pddihaasi| ao thovapayAsaM vANijjaM kuNaMtehiM kAlo gamiyavvu" tti paribhAviUNa niyasarIrAlaMkArehiM gahiya haTTaM bhaMDaM ca jaccavaNio vva vavahariumADhatto / kayaM ca haTTAsanne sabhavaNaM / tao kaihi vi diNehiM bhaNiyaM sukumAliyAe 'ajjautta ! jAva tumaM savva 1. lA. pavAho // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam - dvitIyo bhAgaH 191 divasaM pi vavaharaMto ciTThasi tAva ahamegAgiNI ettha ghare na sakkemi ciTThiuM, tA ANehi kiMci maha duijjayaM mANusaM' / tao rAiNA vi 'saccaM bhaNai varAI, jao jA esA puvvamaNeyaceDiyAcakkavAlaparivuDA diNamaivAhayaMtI sAnicchaeNaM egAgiNI dukkheNaM ciTThai, ao kiMci sahAyaM karemi tti ciMtayaMto gao haTTamaggaM / tattha diTTho ego paMgU / taM ca daTThUNa ciMtiyaM naravaiNA 'haMta ! niravAo eso tti, tA karemi eyaM sahAyaM' ti paribhAviUNa bhaNio so 'bhadda ! jai mama mahilAe gharapAhario ciTThasi tA'haM te paidiNaM bhoyaNaM dAvemi' / teNa vi niggaiyattaNao paDivannaM tavvayaNaM / tao dhario so nivaiNA tIe sahAo / so ya acvaMtasussarayAe kinnaraM pi aharIkariMto tIe samIve sayalaM diNaM kAyalIgIyagAyaNaparo ciTThai / tao ahiyaM sA tassa gIeNa raMjijjae, avi ya jaha jaha so mahurasaraM nANAvihavannasaMkarasaNAhaM / aigholamANakaMThaM gAyai niryaDao tI // 9 // sukumAliyA vi taha taha migi vva ahiyaM paravvasA hoi / vAheNa va teNa tao baddhA sA nehapAsehiM // 10 // tao tI aNNadiNammi paricaiUNa kulINayaM, vIsariUNa loyAyAraM, chaDDiUNa dhammapakkhavAyaM, avigaNiUNa niyapaisiNehaM aNAloiUNa AvayaM paDivanno so tIe / annayA ya tammohamohiyAe ciMtiyaM, avi ya jAveso naranAho jIvai tA majjha eiNA saddhi / aNavarayasurayalIlAsuhaM kao hoi nissaMkaM // 11 // sAsaMkamaNuhavejjaM tayaM pi na ya kuNai cittasaMtosaM / tA eyaM naranAhaM pesemi jamAlayaM kaha vi' // 12 // evaM ca ciMtaMtIe samAgao ko vi mahUsavo / tammi ya rAiNA saha kIlAnimittaM sA sukumAliyA gaMgAtIraM gayA / tattha NhANanimittaM visamataDIsaMThio diTTho tIe, citiyaM ca - 'aho ! esa patthAvo mama samIhiyassa' tti bhAviUNa niddayaM pilliUNe khitto gaMgAe mahAnaIe jalavege ya vujjhiumADhatto, avi ya nIsesakalAkusalo vi suranaItikkhanIravegehiM / uvvattiraM payatto visamAvaDio vi naranAho // 13 // 1. lA. 'yaDe Thio // 2. lA. nolliUNa // 3. saM. vA.su. taha ujjhiuM pavutto // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: guNajutto vi nariMdo kaha khitto niddayaM paNolleuM / pAvAe tIe savvAhamammi paMgummi rattAe // 14 // rAyA vi bhaviyavvayAniorgeNA''sAiyaphalagakhaMDo dUradesaM gaMtUNa samuttiNNo / tattha ya gao paccAsanne suppaiTThie mahAnayare / pasutto ya bahalataruvaracchAyAe / io ya tammi nayare mao aputto rAyA / tao maMtipurassarehiM sAmaMta-paurehiM . rajjamahAbharuvvahaNapurisagavesaNatthaM ahivAsiyANi paMcadivvANi, avi ya hatthI Aso chattaM bhiMgAro taha painnayAo ya / eyAI devayAhiTThiyAiM hiMDaMti uddAmaM // 15 // savvattha tiya-caukkAiesu nayarassa majjhayArammi / bhamiUNa nayarabAhiM pattAI tattha ThANammi // 16 // jattha'cchai jiyasattU taruvarachAyAe suhapasutto u / taM daTuM jayahatthI karei galagajjiyaM sahasA // 17|| hesAravaM ca turao taduvari saMThAi AyavattaM pi / bhiMgAro muyai jalaM vIyaMti ya cAmarAo vi // 18 // taM ca daTThaNa paloio maMtipamuhehiM jAva diTTho aniyaTTamANa-tarucchAyApasutto savvaMgalakkhaNadharo / tao kao jayajayArAvo / vibuddho samANo abhisitto mahArajjAbhiseeNa / jayakuMjarArUDho mahAvibhUIe ya paviTTho nayaraM / jAo puvvaM va sAmaMtamauDakoDitaDakiNIkayapAyapaMkao mahAnariMdo / io ya sA sukumAliyA taM naravaiviDhattadaviNajAyaM teNa paMguNA saha bhakkhiUNa annajIvaNovAyamapecchaMtI taM paMgumuttamaMgArUDhaM kAUNa gAma-nagarA isu taggeya'kkhitta jaNAo bhikkhAiNA kayapANavittI paribbhamai / logo ya tIse rUvAiguNasaMpayaM pecchiUNa pucchai 'bhadde ? kimevaM viharUvA vi hoUNaM tumaM evaM pIDhasappiNaM sIseNaM vahasi ?' sA bhaNaibhaddA ! kiM karemi evaMviho ceva me devehiM gurUhi dinno esa bhatta ti, tao paivvayAvayamaNusaraMtI sIseNaM vahAmi' / evaM ca kameNa paribbhamaMtI pattA taM suppaiTThiyanayaraM / annadiyahammi rAiNo purao jaMpiyaM logehiM jahA, 'deva ! ettha nagare rUvovahasiyasurasuMdarI sIsasamAroviyakinnarassarapaMgubhattArA paivvayAvayamaNucaraMtI saMpayaM gihe gihe bhikkhaM paribbhamai egA nArI / tao rAiNA 'sA esA pAvA bhavissai' tti bhAviUNa 1. lA. geNaM samAsAi // 2. saM.vA.su. sIse va // 3. lA. degNusaraMtI // 4. lA. ciMtiUNa // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH koUhalAUriyamANaseNa samAiTThA paDihArA jahA 'bho ! saddAveha taM jIe paivvayAvayaM caraMtIe gAyaNo paMgU sIseNa vubbhai, pecchAmo kerisaM gAyai ?' / AesANaMtaramevA''NIyA sA paDihArehiM / dUrAo ceva daTThUNa paccabhijANiUNa sannio ego puriso jahA 'pucchAhi eyaM 'tao pucchiyA teNa bhadde ! kiM kAraNaM tumameyaM pIDhasappiNaM parivvahasi ?' tIe vi asaMbhavati kariya aNolakkhiyanaranAhAe bhaNiyaM 'mahAbhAga ! deva - gurUhiM eriso ceva me dinno bhattA, taM ca paivvayAvayamaNucaraMtIe na caiuM pArijjai' tao tArisanArIcariyasavaNajaNiyavimhayabharA-vUrijjamANamANaseNa bhaNiyaM naravaiNA, avi ya 'bAhavo rudhiramApItaM, bhakSitaM mAMsamUrujam / bhAgIrathyAM patiH kSiptaH, sAdhu sAdhu pativrate ? // 19 // taM ca soUNa 'paccabhinnAyA'hamaNeNaM' ti lajjAe ThiyA vayaNamahomuhaM kAuMti o viNNatto rAyA maMtIhiM 'deva ! ko esa vuttaMto' ? rAiNA bhaNiyaM 'alameyAe saMkahAe' / maMtIhiM bhaNiyaM 'tahAvi deva ! mahaMtamamhANa kougaM tA sAhijjau jai akahaNIyaM na bhavai' / tao tannicchayaM nAUNa bhaNiyaM rAiNA - jaievaM tA nisAmeha - 'atthi kayAi nisAmiyaM tu bhei jahA - caMpAhivo jiyasattU nAma rAyA sukumAliyAe devIe sukumAlaphariseNa aippa satto / sIyaMtayaM rajjaM nAUNa tIe saha jogamairA pamatto nivvAsio pariyaNeNa' / tehiM bhaNiyaM 'deva ! samAyanniya mamhehiM' / rAiNA bhaNiyaM 'jai evaM to'haM so jiyasattU esA ya sA sukumAliyA / tao aDavIe majjhe vaccaMtANaM esA tisAbhibhUyAiccAi savvaM savittharaM sAhiyaM naravaiNA / tao accaMtavimhaiyA savve, bhaNaMti ya 'aho ! jahannattaNameIe jame yA erisa purisarayaNaM pariccaiya eso savvAhamo paMgU aMgIkao, aho ? viveyaviyalattaNameIe' / eyaM ca nisAmiUNa 'aho ! kahaM so ceva eso jIvio rajjaM ca patto ?' tti bhaeNa tharatharaMtasavvaMgA 'itthINaM visajjaNaM daMDo' tti kAUNa kayA nivvisayA / jaM ca tIe tArisaM rAyANaM mottUNa aMgIkao paMgU taM tIe viveyavigalattaNaM ti [ gataM sukurmAlikAkathAnakam // 45 // ] adhunA 'vajrAkathAnakam / -- 193 - [-46. vajrAkathAnakam ] atthi iva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse aparimiyaguNanivAsayaM suhAvAsayaM nAma nayaraM / tattha ya payaIe ceva bhaddago uciyannU hi yA - 'hiyaviyAraniuNo kaTTho nAma seTThI / tassa ya viveyaselavajjAsaNI vajjA nAma sahacAriNI / tANaM jammaMtarovajjiyapunnasaMbhAro 1. saM. vA. su. 'mArikA // 2. lA. vajrAkhyAnakam // mUla. 2-25 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH punnasAro nAma putto, annaM ca pabhUyasatthatthasUio tuMDio nAma sUyao, taha aiphuDakkhAlAvagA mayaNasalAgA nAma solahigA, anno ya pabhUyalakkhaNasaMpanno jujjhammi parakukkuDANa ajeo rayaNaseharo nAma kukkuDo / puttabhaMDANi viya siTThiNA sayaM saMvaDDiyANi niyapANehito vi seTThissa vallahANi / taha nevve(? tacce)yallo ya devasammo nAma diyavaradArago / tANaM ca jahANurUvaM suhamaNuhavaMtANaM vaccae kAlo / annayA ya rayaNIe siTThissa ciMtA jAyA, avi ya aisaMcio vi attho rakkhijjaMto vi thovadivasehiM / appavaeNa vi niTThai jahaMjaNaM khalu salAyAe // 1 // ubhayabhavavihalajIyA atthavihiNA havaMti guNiNo vi / sAhasamANadhaNA vi hu pAvaMti parAbhavaM purisA // 2 // tA savvapayArehiM vi atthatthaM ujjamo gihattheNa / niccaM pi ya kAyavvo na ya kAyavvaM tarhi vasaNaM // 3 // tao evaM ciMtiUNa siTThiNA kayA gamaNasAmaggI, gahiyaM cauvvihaM bhaMDaM, paguNIkayANi pavahaNANi, melio sattho, kao bahiM satthaniveso, bhaNiyA ya vajjA, avi ya kaMte ! haM atthatthI saMpai desaMtarammi vaccAmi / tA tumae bhavaNamiNaM paDiyariyavvaM payatteNa // 4 // pADheyavvo ya imo putto bahuNA vi davvadANeNa / pAleyavvANi tahA jatteNaM pakkhirUvANi // 5 // ki bahuNA bhaNieNaM? savvapayArehi appayaM ceva / rakkheyavvaM niccaM parihariyavvA kusaMsaggI // 6 // mA kAhisi uvveyaM jamhA thovehi ceva diyahehiM / / AgacchissAmi lahuM iya bhaNiuM jAi so siTThI // 7 // tIe vi sayAse paidiNaM samAgacchai devasammo, AlAvAIhiM ya ghaDiyA vajjA saha teNa, uktaM ca AlAvo saMvAso vIsaMbho saMthavo ya itthINaM / . parapurisehiM samANaM ahio cciya natthi saMdeho // 8 // 1. lA. sAlahI // 2. saM.vA.su. nibbalo // 3. saM.vA.su. "vihUNA / / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH parihAsaraMjaNijjA parihAsaparA calA ya payaIe / avivegasArahiyayA paranarasaMgaM kahaM jiNau // 9 // tao akAle vi tassA''gamaNapasaMgaM AlAvAisamAyAraM ca daTThaNa vinnAo paramattho sUyageNa sAlahigAe ya / tao ciMtiyaM sUyageNa 'haMta ! aijahannattaNameIe jo vIsAriUNa tAyaguNe evaM karei tA kiM nivAremi ? ahavA na juttamuvaisiuM rAgAurANaM, uktaM ca gaha-visa-bhUya paNAsaNa atthi aNeya nara, atthi ji vAhi paNAsahiM takkhaNi vejjavara / jANami vijju sulakkhu susatthAgama vahai / nehagahillahacittaha jo osahu karaI // 10 // tahA rAgAurahiyayANaM vivegarahiyANa ettha jIvANaM / viyaliyakulasIlANaM jo uvaeso sa appavaho // 11 // jala-jalaNa-visaharANaM cora-visANaM ca ruMbhaNaM atthi / aNurattANaM katthai hiyayANa niyattaNaM natthi // 12 // aisuMdaraM pi kAle juttIjuttaM tahA hiyaM pi syaa| aNurAyaparavasANaM vayaNaM suhiNo vi na suhAi // 13 // mitto vi hoi sattU pio vi apio nio vi hoi paro / hoi gurU vi aguruo puDikUlapalAviro loe // 14 // tA na kiMci ettha bhaNiyavvaM ti / Thio moNeNaM / sAlahigA uNa thIsahAvattaNao cavalattaNao ya kurukurAiuM payattA, avi ya ko eso nillajjo akAlavelAe tAyagehammi / pavisai tAyavihINe logAyAraM pi navi muNai // 15 // sAmiparokkhammi gihe paranArIsaMjuyammi jo visai / so logAo niMdaM lahai tahA AvaIo ya // 16 // 1. saM.vA.su. kahai / / 2. lA. 'juttaM pi taha ya hiyayaM pi / a|| 3. lA. 'kUlullAviro // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kiM tAyassa na bIhasi re dhiTTha ! aNajjakajja ! pAviTTha ? / bhaNihisi jaha navi kahiyaM jai ehisi puNa vi iha gehe // 17 // evaM kurukuraMtI bhaNiyA sUyageNa jahA "bhadde ! jo anniyAe daio taM ceva tAyaM mannAhi annahA na sohaNaM pecchAmi, jao bhaNiyaM paDikUlakaraNa-jaMpaNa-appiyasaMgeNa mammaveheNa / dAUNa adANeNa ya pio vi apio jaNo hoi // 18 // khalu pi visaM visamaM, kuvio vi arI ahI dasaMto vi| dejja na dejja va maraNaM dei cciya mammio maNuo // 19 // tA jai pANe dhariuM icchasi salilaM ca sIyalaM pAuM / ciTThasu mUNavaeNaM Agacchai jA paraM tAo" // 20 // aviveyabahulayAe navi ciTThai bhaNai 'jIyaluddho'si / tuMDiya ! tAyapasAe nAvikkhasi paidiNaM vihie' // 21 // evaM pi bhaNiyA jA na paDivajjai tA avahIriyA sUyageNa tao paidiNaM kirikiratI daguNa jaMpiyaM baDueNa jahA 'na sohaNA erisA raivigghakAriNI jao aipabhUyaM jaMpatIe imAe logo nisAmissai tA viNAsehi eyaM' / tIe bhaNiyaM 'kahaM puttabhaMDatullA esA varAI viNAsijjai' ? devasammeNa bhaNiyaM 'jai na evameyaM kIrai to amhANaM avassaM raivigghakAriNI jaNAvaNNavAyajaNagA ya bhavissai' / tIe vi tavvayaNamannahA-kAumacayaMtIe kaMdharaM valiUNa pakkhittA cullIjalaNammi / diTThA sUyageNa caDaphaDaMtI, avi ya taha tIe pAvAe rairasaladdhAi niddayamaNAe / sA sAligA varAI pakkhittA jalaNamajjhammi // 22 // jaha bahuvihaM rasaMtI paMcattaM pAviA khaNaddheNa / kittiyamettaM eyaM ahavA vi hu visayaluddhANaM // 23 // taM daTTha tuMDio vi hu citai "kaha cA valeNimA varaI / vArijaMtI vi mae na ThiyA niyasAmibhattigayA // 24 // tA savvahA mae niyatuMDaM rakkhiyavvaM, mA majjha vi esA gaI bhavissai' tti citaMto Thio appamatto / annayA ya paviTuM taggihe bhikkhaTThA sAhujuvalayaM / tANaM ca egeNa kukkuDalakkhaNaviyANageNa sAhuNA disAloyaM kAUNa bhaNio bIo jahA 1. lA. kahio jai esi puNo vi / 2. lA. 'o verI // 3. lA. jIvalu // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 'jai saccaM sAmuddiyasatthaM tA kukkuDassa eyassa / / jo uvabhuMjai sIsaM so niyamA naravaI hoi' // 25 // taM ca nisuyaM kuTuMtarieNa teNa devasammeNa ciMtiyaM ca'uvasaMtavesadhArI tavasusiyaMgA arAga-dosillA / jamhA ee tamhA saccaM niyameNa eyaM' ti // 26 // tao bhaNiyA teNa vajjA jahA-piye ! eyaM kukkuDaM viNAseuM dehi eyassa maMsaM jeNa bhakkhemi / vajjAe bhaNiyaM-demi annassa kukkuDassa maMsaM, mA eyaM sayaM saMvaDDiyaM puttatullaM niravarAhaM viNAsehi / teNa bhaNiyaM-eeNa ceva maha paoyaNaM, kiMca jai mae kajjaM tA eyaM sigdhaM viNAsehi / tao tammohamohiyAe paDivannameIe, gahiyo ya kukkuDo viNAsio ya, avi ya taha so caDapphaDaMto tIe aNajjAi duTThavajjAe / vAvAiyo jahA sUyagassa duguNaM bhayaM jAyaM // 27 // ciMtiyaM jahA 'aho ! saMkaDaM samAvaDiyaM, jeNa mamaM pi mArissae esA niddayA' / Thio NillukkiUNa paMjaregadese / jAva taM kukkuDayamaMsaM raMdhai tAva gao so naIe NhANatthaM / etthaMtarammi ya bhoyaNaM vimaggaMto samAgao lehasAlAo tIe putto punnasAro / vimaggiyA ya teNa bhoyaNaM / tavvAvaDAe ya tIe na kiMci annaM kayaM / tao bhoyaNamalahaMto roviuM payatto / tIe vi taM ruyaMtaM daTThaNa 'eyamajjhAo ceva kiMpi appamaMsaM demi' tti ciMtiUNa DoeNa cAliUNa dinnaM takukkuDayassa uttimaMgaM / taM ca khAiDaM gao lehasAlaM / etthaMtarammi ya samAgao eso, bhaNiyaM ca teNa 'kiM siddhaM na vaMtti / tIe bhaNiyaM 'siddhaM, uvavisasu' / uvaviTro ya so hatuTTo / jAva pariveDheM taM tAva savvao gavasaMto vi na taM sIsaM pecchai / tao pucchiyA sA teNa 'kimittha sIsaM na dIsai' ? tIe bhaNiyaM "dinnaM mae tamasAraM ti kAUNa ruvaMtassa bAlayassa / teNa bhaNiyaM 'duTTha kayaM, jao mae tassa kAraNe eso viNAsAvio, tA alameiNA, saMpayaM jai mae kajjaM tA tassa ceva niyaputtassa sIsaM dehi / tao tIe tamaiviruddhaM pi tannehamahAmohamohiyamaNAe ajjhavasiyaM paDivannaM ca / nisuo ya esa tANa samullAvo tassa ceva punnasArassa dhAIe ciMtiyaM ca-'aho ! mahAmohavilasiyaM, aho rAgukkaDayAe viyaMbhiyaM, aho iMdiyANaM duvvilasiyaM, aho ! annANassa mAhappaM, aho ! kammANaM dAruNayA, jameyAe pAvakammAe eyaM pi akaraNIyaM paDivanna' ti citiUNa 1. lA. degmA hoi naranAho // 2. saM.vA.su. mae paoyaNaM tA eyaM viNA // 3. yaM ca jahA 'aho savvahA saMkaDamAvaDiyaM' / / 4. lA. taha vaavddaa|| Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH gayA lehasAlaM egaMte ya dhariUNa sAhio sabbhAvo punnasArassa / bhaeNa ya eso roviDaM payatto | saMdhIrio ya dhAIe 'putta ! mA bIhehi tahA karissAmi jahA tuha sohaNaM bhavissai' tti / ghettUNa taM niggayA nayarAo / miliyA ya mahAsAlanayaragAmiNo satthassa / pattA ya kameNa tattha, jAva ya tattha nayarabAhi pasutto kumAro jaMburukkhacchAyAe / taddivasaM ca tammi nayare aputto rAyA paMcattamuvagao ahivAsiyANi divvANi savvattha vi bhaimi pattANa punnasArassa samIvaM / daTThUNa ya savvalakkhaNasaMpuNNo tti kAUNa kao divverhi gayA / ucchalio jayajayAravo / paviTTho mahAvibhUIe nayare / pAlae paNamaMtasAmaMtarajjaM / so vi kaTThaseTThI viDhaviUNa pabhUyaMdeviNajAyaM samAgao niyanagare | jAva pavisai niyagehe tAva kerisaM taM pecchai ?, avi ya savvattha paDiyasaDiyaM pariyaNaparivajjiyaM vigayadavvaM / gayagoruyaM asohaM mahAmasANassa sAricchaM // 28 // taM ca tArisaM daTThUNa ciMtiuM payatto seTThI - aho ? kimeyaM mama bhavaNaM ceva na bhavai, uyAhu majjha ceva maimoho ?, kiM vA mayA sA vajjA ?, kiM vA anno ko vi vRttaMto ? | evaM citayaMtassa niggayA bAhiM sA vajjA / pucchiyA ya paramatthaM / jAva na kiMpi jaMpai, tao puNo vinivayaMte diTTho paMjaramajjhekkakUNanilukko sUyao, bhaNio ya 'are! tumaM pina kiM pi sAhasi ?' vajjA ya dUraTThiyA cIraM valaMtI aMguliyAe tajjei 'jANihisi jai sAhasi' ? tao seTThiNA nAyaM jahA vajjAbhaeNa esa varAo na paMjaragao vajjarai' / tao mukko pNjraao| ArUDho tarusAhAe, bhaNiyaM ca teNa 'tAya ! pucchaha saMpayaM jeNa savvaM sAhemi, seTThiNA bhaNiyaM 'vaccha ! sAhehi ko esa gharavuttaMto ? teNA'vi kaMhiyaM savittharaM / seTTiNA bhaNiyaM - avi jAsi sA dhAI dArayaM gahAya kattha vi gayA ? teNa bhaNiyaM 'tAya ! na yaannaami'| tao tIe cariyasavaNAyannaNasaMjAyaveraggamaggo citiuM payatto seTThI, avi ya savittha / re jIva ! jANa kajje Arohasi bhImajalayararaudde / duttArammi samudde tANitthINaM imaM rUvaM // 29 // re jIva ! jANa kajje pavisasi aitikkhapaharaNakarAle / duvvisa saMgAme tANitthINaM imaM rUvaM // 30 // re jIva ! jANa kajje kisikammaM kuNasi pasusamo houM / sI- unha - vAsaduhio tANitthINaM imaM rUvaM // 31 // 1. saM. vA.su. bhamiuvvAyANi gayANi punnadeg // 2. lA. davvajAdeg 3. lA aNeNa 4. lA. kahio Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 199 re jIva ! jANa kajje vANijjaM kuNasigaruyaduhaheuM / bahualiyaM jaMpaMto tANitthINaM imaM rUvaM // 32 // re jIva ! jANa kajje dhAuvvAyaM dhamesi paidiyahaM / melesi mUlajAle tANitthINaM imaM rUvaM // 33 // re jIva ! jANa kajje ArAhasi bhUya-peya-veyAle / mahamaMsavikkaeNaM tANitthINaM imaM rUvaM // 34 // re jIva ! jANa kajje annANi vi sahasi bhImadukkhAiM / nANAviharUvAiM tANitthINaM imaM rUvaM // 35 // re jIva ! mahAmoheNa mohio dhammamavi na ciMtesi / jAsu pasatto tAo parapurisesuM pasajjati // 36 // re jIva ! joNa ratto vaMcasi mittaM sahoyaraM piyaraM / ainigghiNAo tAo vajja vva aNatthapaurAo // 37 // tA kiM imiNA pariciMtieNa paricaiya tAo nArIo / saggA-'pavaggasuhayaM karemi tavasaMjamujjoyaM // 38 // iya ciMtiUNa seTThI pabhaNai ra kIra ! khamasu jaM baddho / ettiyakAlaM dharilaM saMpai paribhamasu secchAe' // 39 // iya bhaNio so kIro mahApasAo tti tAya ? jNpNto| paNamittu siTThipAe uppaio na ha yalaM vimalaM // 40 // seTThI vi jAva valio niyae satthammi tAva pecchei / NhAyaM kayabalikammaM vaccaMtaM loyasaMghAyaM // 41 // puTTho ya tattha ko vi hu 'kattheso jAi jaNavao savvo' / teNa vi bhaNiyaM 'suMdara ! vaMdaNavaDiyAe sUrissa // 42 // nAmeNa pasaMtassa u suyanIramahodahissa saMtassa / tIA-'NAgaya-parivaTTamANavinnAyabhAvassa' // 43 // taM soUNaM kaTTho pahiTThamuhapaMkao pyddpulo| . gaMtUNa tattha sUri vaMdai parameNa viNaeNa // 44 // 1. saM.vA.su. jANa kajje vN|| Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 000 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH vaMdittu sesae vi ya muNiNo dharaNIyalammi uvaviTTho / bhayavaM pi gahirasaddo ADhatto desaNaM kAuM // 45 // bho bho jIvA ! ihayaM aNorapArammi bhavasamuddammi / .. buDDatANa jiyANaM cauraMgaM dullahaM eyaM // 46 // jao bhaNiyamAgame cattAri paramaMgANi dulahANIha jaMtuNo / mANusattaM suI saddhA saMjamammi ya vIriyaM // 376 // kammANaM tu pahANAe ANupuvvi kAi u| jIvA sohimaNuppattA AyayaMti maNussayaM // 377 // Alassamoha'vannA, thaMbhA kohA pamAya kiviNattA / bhaya sogA annANA vakkhevakuUhalA ramaNA // 378 // eehi kAraNehiM, labhUNa sudulhaM pi mANussaM / na lahai suI hiyakari saMsAruttAraNi jIvo // 379 // A'hacca savaNaM laddhaM saddhA paramadullahA / soccANeyAuyaM maggaM, bahave paribhamissai // 380 // tA bho devANupiyA ! cauraMgaM dulhaM laheUNa / vajjeUNa pamAyaM dhammammi samujjama kuNaha // 52 // putta-kalattAIsuM vAmUDhA mA hu ettha saMsAre / bhamaha jaNA ! sivasuhakArayammi dhammammi ujjamahA // 53 // iya sUrivayaNamAyanniUNa saMjAyacaraNapariNAmo / vinnavai kaTThaseTThI, romaMcuccaiyasavvaMgo // 54 // 'bhayavaM ! nimajjamANaM imammi bhImammi bhavasamuddammi / uttArehi mahAyasa ! niyadikkhAjANavatteNa // 55 // bhayavaM pi bhaNai 'juttaM eyaM tumhArisANa bhavvANa' / seTThI vi tao davvaM viNioyai kusalapakkhammi // 56 // 1. gAtheyamuttarAdhyayanasUtrasya tRtIye'dhyayane'sti // 2. ime dve gAthe uttarAdhyayananiryuktau 160-161 aGkAGkite vartete // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH giNhai muNivaradikkhaM vihei tavasaMjamaM mahAghoraM / kAleNa gahiyasikkho gIyattho bhAvio jAo // 57 // tao kameNa saMvegAisayAo aNunnAo guruNA paDivanno ekallavihArapaDimaM / viharaMto ye patto kameNa mahAsAlaM nAma nayaraM, jattha se putto rAyA jAo / bhikkhAsamae ya paviTTho tatto rAyAibhaeNa nAsiUNa baDueNa saha tattha puvvAgayAe vajjAe gehaM / dUrAo ceva olakkhio tIe / na nAyA sA teNa / tao niyacittaduTTayAe ciMtiyamaNAe 'haMta ! bhaviyavvaM imAo ittha vi mama lAghaveNaM, jao na ciTThai ayANiyameyaM maha cariyaM visesao eeNa ettha ciTuMteNa, tao nivvAsAvemi eyaM keNai uvAeMNa' / ciMtiUNa bhattamajjhe pakkhiviUNa niyasuvannayaM pakkhittaM sAhupattae / jAva payaTTo sAha tAva pukkariyaM tIe, avi ya de dhAha dhAha eso hariUNa suvannayaM mahaM jAi / taM soUNaM gahio sAhU ArakkhiyanarehiM // 58 // nirUvaMtehiM ya diTuM suvannayaM / saloddo ti kAUNa nIo rAyaulaM / 'liMgi' tti saviyakke hiM sAhio rAyassa, teNA'vi mImaMsAkoUhalehi ya maMtIhiM ANAvio niysmiive| ANijjato ya dUrAo ceva diTTho dhAIe, olakkhiUNa ya 'hA ! tAya' tti bhaNaMtI paDiyA pAesu roviuM samADhattA / tao 'kassa pAyavaDiyA mama jaNaNI rovai' tti saviyakko samAgao sAmaMtaparikhuDo rAyA, pucchiyaM ca jahA 'aMbe ! ko esa' ? tIe niveiyaM jahA 'deva ! eso tuha jaNao kaTTho nAma' / ciradiTuM pi olakkhiUNa nivaDio rAyA vi se calaNesu / nIo sahAmaMDavaM / nivesio sIhAsaNe / bhayavayA vi kayA bhavanivveyajaNaNI dhammadesaNA / paDibuddho rAyA pabhUyalogo ya / rAiNA jAva gavesAviyA darAyArA tAva eyaM vaiyaraM nisAmiUNa paNA vajjA / rAyA vi paidiNaM dhammamAyannayaMto jAo jiNadhammaparAyaNo / sAhU vi annattha viharamANo 'paccAsanno pAusa'tti kAUNa vinnatto nariMdeNa, avi ya 'bhayavaM ! tuha ppasAyAu pAvio dullaho imo dhammo / ciMtAmaNirayaNasamo saMsAramahAsamuddammi // 59 // jaha ciMtiyanIsesatthasAhago sAmi ? tujjha virahammi / luppihiI kuppavayaNapAsaMDiyacoranivahehiM // 60 // 1. lA. ya kameNa saMpatto mahA // mUla. 2-26 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH saMsArADavimajjhe mahAnihANaM va pAvio esa / dhammo tuha pahu ? virahe ghippihiI moharAeNa // 61 // sayalataruvirahiyAe saMsAramarutthalIya majjhammi / patto kappatarU viva kappiyaphaladAyago dhammo // 62 // so sAmiya ! tuha virahe pamAyakavvADieNa balieNa / avahariuM majjha balaM kappo(ppe?)yavvo na saMdeho // 63 // tA evaM nAUNaM amhANuvarohao ihaM ceva / egaM varisAkAlaM kuNaha pasAyaM viheUNa" // 64 // bhayavaM pi guNaMtaraM nAUNa Thio tattheva / uvasaMtaM ca samatthaM nayaraM / paDivanno savvalogeNa jiNappaNIo dhammo / taM ca tArisaM pavayaNappabhAvaNaM daTThaNa pauTThA mAhaNA / ohAvaNAnimittaM ca bhayavao kao kavaDovAo / icchiyardavvappayANeNa uvayariyA guvviNI khuddakuTTaNI, bhaNiyA ya "bhadde ? aikkaMte pAuse jayA savvaloga-sAmaMta-maMtiparivuDo eyassa samaNagassa aNuvvayatthaM vaccae rAyA tayA tumae parivvAiyAveseNa purao ThAiUNa bhaNiyavvaM jahA 'bhayavaM ! maha poTTaM kariUNa saMpayaM kattha calio'si?" / vatte ya varisakAle jayA vihAranimittaM paTThio bhayavaM rAiNA aNugammato tayA sA parivvAiyA-rUveNa purao ThiyA, avi ya kAsAyavatthasaMvuyadehA uddAma camariyavihatthA / kayapuMDayacaccikA jaipurao saMThiyA esA // 65 // jaMpai 'kiM maha poTTe kAuM annattha patthio taM si / kiM tuha jujjai eyaM dayApahANA jao muNiNo' // 66 // taM ca soUNa ciMtiyaM muNiNA 'aho ! nillajjattaNaM, aho ! pAvAe dhidvattamaM, aho! pavayaNassuvari paccaNIyayA, aho ! pAvakammasamAyaraNasIlattaNameIe, tA savvahA pANAivAeNAvi pavayaNassunnaI kAyavva, tti ciMtiUNa bhaNiyA sAhuNA, avi ya "jai tujjha imo gabbho majjha sayAsAu haMta ! uppanno / tA niyasamae joNIdAreNa viNiggamijjA u // 67 // aha puNa annaha eso niSphanno to taDa tti bhittUNa / kucchi saMpayameva ya niggacchau majjha sacceNaM" // 68 // ____1. lA. 'daviNappa // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya jaMpiyammi muNiNA caraNapabhAveNa tassa vimaleNa / bhittuM taDa tti kucchi paDio dharaNIyale gabbho // 69 // tA vilaviuM payattA, "imehiM pAvehi kAriyA ahayaM / dhijjAiehiM eyaM taM maha matthaMtiyaM jAyaM // 70 / / dhI dhI maha buddhIe pAvAe pAvakammanirayAe / eesi vayaNeNa jIe imaM erisaM vihiyaM" // 71 // evaM vilavaMtIe karuNAjutteNa sAhuNA puNa vi / niyatavateyabaleNaM avahariyA veyaNA tIe // 72 // gabbho ya taDaphaDeuM mao aniSphaNNao tti kAUNa / savvajaNammi ya jAyA jiNasAsaNaunnaI garuyA // 73 // iya unnaI viheuM dhammassa muNI vi vihario'nnattha / Aloiya paDikaMto jAo ArAhago eso // 9 // kuvieNa mAhaNA te nivvisayA kAriyA nariMdeNa / vajjA vi bhavasamudde aNorapArammi paribhamihI // 15 // vajrAkathAnakaM [ samAptam] // 46 // etAzca kAmayamAnasya ye doSA bhavanti tAn zlokenA''ha kAmayaMto viyaTThovi nArINaM hoi khellaNaM / dAso vva AvayAo ya pAvo pAvei dummaI // 171 // kAmayamAnaH=tAbhiH saha viSayasukhamanubhavan, vidagdho'pi paNDito'pi, nArINAM= strINAm bhavati jAyate 'khellaNaM' ti krIDanakam, dAsavat nijakiGkaravat, yat uktam - no rakkhasIsu gijjhejjA(jja) gaMDavacchAsu NegacittAsu / jAo purisaM palobhiya, khelaMti jahA va dAsehiM // 381 // (u. a. 8 gA. 18) Apadazca zarIrAdibAdhAH, cakArAd mAnasikapIDAzca, pApaH pApakarmA, prApnoti= labhate, durmatiH=duSTabuddhiryataH jo thINaM vasavattI, hoi naro mohamohio. pAvo / so khivaI appANaM, AvainIrAyare ghore // 382 // 1. lA. macchaMtiyaM // 2. tA kArmitao vi // 3. lA. mohio mahapAvo // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iti zlokArthaH // 171 // yatazcaivaM tasmAt evaM tattaM viyAsti tatto virattacittao / dUraM nArI pariccajja dhammArAme rame naro // 162 / / evam anena prakAreNa, tattvaM= paramArthaM strINAM sUtrakAroditaM. taM za(taccha ?)rIrA vayavAsAratArUpaM vA yathA galallAlAkarAle'pi dRzyA'sthisthAnasaGkale / - mukhAkhye vivare sAraM mohAt kimaparaM bhavet // 383 // mAMsAsRkpUtipiNDeSu, carmaNA veSTiteSu ca / payodhareSu rAgAndhA ! brUta kiM rAmaNIyakam ? // 384 // ityAdi vicArya= paribhAvya, tatazca dUraM viprakRSTam, nArI =lalanAm, parityajya= tyaktvA / dharmArAme= dharmopavane, rameta-krIDeta / yatastatra vizeSato nayanamanAMsyAramanti, nara:=pumAniti zlokArthaH // 172 // kimetat sarvamevam ?, anyathA vA ? iti paraprazne satyAha emeyaM na'nnahA sammaM, bhAvijjaMtaM jahaTThiyaM / kIvANaM kAyarANaM ca, rAga-ddosavasANa ya // 173 // prAkRtatvAdevametannA'nyathA samyagnizcitam, bhAvyamAnaM= paryAlocyamAnam, yathAsthitaM = yathAvatsvarUpam, klIbAnAM strIdarzanAdiSvapi vihvalIbhavatAm kAtarANAM=niHsattvAnAm, rAga-dveSavazakAnAM ca tadvazavartinAm, ye tvetadviparItAsteSAM strIsambandhe'pi na cittakSobhaH sampadyate, yata uktamAgame-je NaM savvuttame purise se NaM paccaMgubbhaDajovvaNa-savvuttama-rUvalAvaNNa-kaMtikaliyAe vi itthIe sannijjhe vAsasayaM pi vasejjA no NaM maNasA vi taM itthiyaM abhilasejjA () atastasyai tadanyathA'pi sambhAvyata iti zlokArthaH // 173 // kimetaddoSajAlaM strINAmevocyate Ahosvit puruSANAmapi ? iti prazne zlokamAha taM ca tullaM narANaM pi, jaM itthINaM savittharaM / / daMsittA dosajAlaM tu, daMsiyaM samae samaM // 174 / / tacca = pUrvoktaM strIdoSajAlam, tulyaM samam, narANAmapi yat strINAM savistaraM darzayitvA doSajAlaM= dUSaNakadambakam, darzitaM kathitam, samaye siddhAnte, samaM=tulyamiti zlokArthaH // 174 // tatazca- * __1. lA. satyam ? adeg 2. utthAnikeyaM lA. saMjJakapratAvevopalabdhA | 3. etaccihnadvayAntargata pAThaH kevalaM lA. saMjJakapratAvevopalabhyate // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jiNAgamANusAreNa, vajjeyavvA sudUrao / sabhUmiyAniogeNa, kAyavvamuciyaM tahA // 175 // = jinAgamAnusAreNa=jinasiddhAntakathitAnuvartanena 'vajjeyavva' tti varjanIyAH = parihartavyAH, sudUrataH dUrAddUreNeti tathA svabhUmikAniyogena = nijAvasthAsAmarthyena, 'kAyavvaM' ti kartavyaM = vidheyam ucitaM = yadyogyam, tathA' iti yathA varjanaM kartavyaM tathocitamapi kartavyam, ayaM bhAva iti zlokArthaH // 175 // pUrvaM varjanaM mahadAdareNa pratipAdya kasmAducitamapi tathocyate ? iti prazne zlokamAha puvvaM titthaMkareNA'vi, kayaM titthaM cauvvihaM / nataM puNNa viNA tAhiM, pahANaMgamiNaM pi hu // 176 // 205 pUrvam=Adau tIrthakareNA'pi kRtaM = nirvartitam, tIrthaM=saGgharUpam, caturvidhaM= catuHprakAram, na=naiva tat pUrNaM vinA = vinaiva, tAbhiH = strIbhiH, ataH pradhAnAGgaM= sArAvayavaM tIrthasyeti bhAvaH, idamapi = strIlakSaNamiti zlokArthaH // 176 // yataH cAuvvaNNassa saMghassa, majjhe suvvaMti sAviyA / saddaMsaNeNa nANeNa, juttA sIlavvaehi ya // 177 // yatazcaturvarNasya=sAdhu-sAdhvI - zrAvaka-zrAvikAlakSaNasya, saGghasya tIrthasya, madhye zrUyante = samAkarNyante, zrAvikAH = zramaNopAsikAH saddarzanena = pradhAnasamyaktvena, jJAnena= zrutajJAnAdinA, yuktAH = sametAH, zIlavrataizca = cAritrarUpairiti zlokArthaH // 177 // kAstAH zrAvikAH zrUyante saGghamadhya iti pratipAdanArthaM zlokamAha revaI devaI sIyA, naMdA bhaddA maNoramA / subhaddA sulasAIyA, pAyaDA tiyasANa vi // 178 // revatI devakI sItA nandA bhadrA manoramA subhadrA sulesAdikAH / tatra revatI=bhagavadauSadhadAtrI, devakI = vAsudevamAtA, sItA = rAmabhAryA, nandA abhayakumArajananI, bhadrA = dhanyakajanetA manoramA = sudarzanapriyA, subhadrA = campAyAM kRtazAsanotsarpaNA, sulasA = devakIsutapratipAlayitrI pUrvapratipAditA vA, AdizabdAd narmadA sundarI - abhaya zrIprabhRtayaH / kiyantyaH zRGgagrAhaM kathyante 'pAyaDa' tti prakaTayaH=prasiddhAH, 1. lA. 'vyamiti bhAvArthaH // 175 // 2. lA. 'sAdyAH // 3. lA. dhanyajanayitrI // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH dIrghatvaM prAkRtatvAt tridazAnAmapi devAnAmapIti zlokAkSarArthaH // 178 // [47. revatIkathAnakam] bhAvArthastu kathAnakebhyo'vaseyaH / tatra revatIkathAnakam atthi iha bharahavAse pabhUya dhaNa-dhaNNanibbha raMrammaM / . nIsesaguNanihANaM miDhiyagAmaM ti varanayaraM // 1 // tattha ya pabhUyadhaNa-dhannariddhivicchaDDadhanna pUriyA ahiyaM / revainAmA nivasai gAhAvaiNI guNasamaggA // 2 // sammatta-nANa-cArittarayaNaparimaMDiyA samaNabhattA / tavaniyamarayA jIvAivatthuparivittharavihaNNU // 3 // kiM bahuNA tiyasehiM vi dhammAo cAliuM na jA skaa| khAiyasammattadharI pasaMsaNijjA muNINaM pi // 4|| AgAmiNIi cauvIsigAi hoUNe jiNavariMdo jA / nAmeNaM sayakittI dasamo deviMda nayacalaNo // 5 // aha annayA kayAI dippaMto jiNavariMdariddhIe / saMpatto vIrajiNo viharaMto gAma-nagaresuM // 6 // nAmeNa sAlakoTThayaujjANe viraiyammi osaraNe / deva-maNuyA-'surAe parisAe akkhae dhammaM // 7 // aha annayA jiNidassa tattha dehammi rattaaisAro / saMjAo dAho vi ya jo dusaho iyarapurisANaM // 8 // taM daTuM revai sAviyAe pucchittu sannihiyavijjaM / -- pakkA do bijjaurA sirivIrajiNassa aTThAe // 9 // patto ya tammi diyahe sIho nAmeNa bhagavao sAhU / ujjANaadUraTThiyamAluyakacchassa Asanne // 10 // AyAvito nisuNai, "chaumattho ceva kAhiI kAlaM / vIrajiNo gosAlagateeNe''iddhao satto" // 11 // 1. saM.vA.su. "yadiavannaNiyaM rammaM // 2. lA. dhammAo na cAliThaM kahavi sakkA // 3. saM.vA.su. Na naravariMdo // 4. saM.vA.su. "mo sijjhihii nayaca // 5. lA. 'NAyaDio // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taM nisuNiuM parunno mAluyakacchaMtarammi paviseuM / .. saddAviUNa tatto bhaNio sirivIranAheNa // 12 // "mA kuNasu ettha adhiI panarasa vAsAiM saddhayAI ahaM / kevalipariyAeNaM viharittu sivaM gamissAmi // 13 // tA vacca tumaM revaigAhAvaiNIe bhadda ! gehammi / je maha aTThAe kayA bijjaurA te pamottUNaM // 14 // anne kuMbhaMDiphalA bahudevasiyA saaTThayA pakkA / tIe te maggeuM ANehi" tao imaM bhaNio // 15 / / revaigihammi sIho patto taM iMtayaM imA daTuM / abbhuTThiUNa vaMdai pareNa viNaeNa bhattIe // 16 // bhaNai ya 'Aisaha paoyaNaM' ti teNa vi imA tao bhaNiyA / 'bhadde ! osahakajje samAgao ettha ahayaM ti // 17 // kiMtu tume bijjaurA je pakkA bhagavao nimitteNaM / te mottuM je sa'TThA pakkA te dehi pUsaphalA' // 18 // to revaI payaMpai 'keNAyaM tujjha sIha ? akkhAyaM / majjha rahassiyamaDhe 'tiloganAheNa' so bhaNai // 19 // to payaDuddhiyaromaMcakaMcuyA jAi bhattaharayammi / ghettUNa tayaM viyarai sIhassa susAhusIhassa // 20 // to patta-citta-vittAiehiM suddheNa teNa dANeNa / devAu~e nibaddhe tao cuyAe jiNidattaM // 21 // uppADiyanANavarA saMbohiyasayalabhavvasaMghAyA / telokkapaNayavarapAyapaMkayA vaccihI mokkhaM // 22 // sIho vi tayaM appai jiNassa bhayavaM pi taduvaogeNa / jAo haTThasarIro tuTThamao tihuyaNaM sayalaM // 23 // dhannA ya puNNavaMtA, paguNo bhayavaM jadosaheNaM tu / maNuyA-'sura-devehiM pasaMsiyA revaI evaM // 24 // 1. lA. "suNittu pa' || 2. lA. uyaM nibaddhaM // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya evamAiehiM guNehiM tiyasANa pAyaDA esA / saMkheveNaM evaM revaicariyaM mae kahiyaM // 25 / / __ [gataM revatIkathAnakaM // 47 // ] idAnIM devakIkathAnakamAkhyAyate _ [48. devakIkathAnakam] atthi iha jaMbuddIve rAyagihaM nAma puravaraM payaDaM / tattha'tthi jarAsaMdho rAyA paDivAsudevo tti // 1 // tassa ya jIvajasAe suyAi bhattA mahAbalasamaggo / kaMso tti suppasiddho, putto siriuggaseNassa // 2 // etto ya soriyapure samuhavijayAiyA dasa dasArA / saMti bahuguNasamaggA lahuo aha tANa vasudevo // 3 // balaviriyasattakalio telokkAbbhahiyarUvasohaggo / tassa ya kaMseNa samaM vaDDai paramA daDhaM pII // 4 // aha annayA kayAI polAsapurAhivassa naravaiNo / devayarAyassa suyA nAmeNaM devaI kannA // 5 // kaMseNa niyayapittiyabhagiNI vasudevakAraNe variyA / gaMtuM polAsapure vasudevasamannieNeva // 6 // pariNIyA suhalagge tatto kaMsassa rAyahANIe / mahurAe do vi gayA vaddhAvaNayaM tarhi jAyaM // 7 // tattha ya pamoyadivase aimutto nAma muNivaro patto / kaMsassa lahuyabhAyA varanANI guNagaNasamaggo // 8 // so mattAe tIe jIvajasAe khalIkao ahiyaM / diyaru ti bhaNaMtIe teNa tao sA imaM bhaNiyA // 9 // "pAve ! jIe pamoe naccasi hallapphalA tumaM ajja / kaMThaggahAiehiM mamaM pi evaM kayatthesi // 10 // 1. lA. devakyAkhyAnaka' // 2. lA. ya kaivayadi // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tIse sattamagabbho tuha pai-piimArago na saMdeho / hohI" iya bhaNiUNaM nIsario tIe gehAo // 11 // sA vi tayaM niyapaiNo sAhai eso vi ciMtae evaM / 'maha bhAugassa vayaNaM palae vi na annahA hoi' // 12 // to mattayaceDDeNaM gehe gaMtUNa bhaNai vasudevaM / dijjaMtu majjha sAmiya ! satta vi aha devaIgabbhA // 13 // tabbhAvamayANeuM paDivannA tassa patthaNA teNa / to haTTatuTThacitto ciTThai jA gabbhasamao se // 14 // samayammi ya rakkhAvai payattao devaI sapurisehiM / giNhittu tIe putte silAe acchoDae kaMso // 15 // etto ya malayavisae bhahilanayarammi nAgavaraibbho / nivasai tassa ya sulasA bhajjA aha jAyaniMdu tti // 16 // nemittieNasiTThA ArAhai sA tao payatteNa / hariNegamesidevaM tuTTho so jaMpaI evaM // 17 // 'bhadde ! erisakammaM tumae vihiyaM aha'nnajammammi / pasavihisi tumaM putte maillae natthi saMdeho // 18 // kiMtu tuha bhattituTTho parivattiya demi annanArisue / sA bhaNai hou evaM te vi mahaM attayA ceva // 19 // tA so suraseNavaI samakAlaM kuNai gabbhasaMbaMdhe / pasavadiNammi ya tatto vaMcittA kaMsapAharie // 20 // devaisuyaM jiyaMtaM appai sulasAi tIi mayagaM tu / muMcai devai pAse kaMso vitayaM viNAsei // 21 // evaM chaNha suyANaM sureNa parivattaNaM kayaM jAva / tA sattamammi gabbhe vasudevaM devaI bhaNai // 22 // 'rakkhehi imaM egaM majjha suyaM sAmi ! pAvakaMsAo / kimahaM imassa dAsI jeNevaM haNai maha putte' // 23 // 1. saM.vA.su. `NA ceva // 2. lA. puttaM // 3. lA. mayallae / mUla. 2-27 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 'eva karissAmi pie ! AsAseuM tayaM pasavadiyahe / sattamagabbhe jAyaM navamaM aha kesavaM jaNao // 24 // giNhittu jAi turiyaM devIsannijjhao niyvymmi| . appei jasoyAe sA vi tayaM giNhae bAlaM // 25 // 'bhadde ! bAleNa samaM bhaliyavvaM' jaMpiUNa vasudevo / giNhai ahiNavajAyaM tadbhUyaM tIe hatthAo // 26 // vegeNa gao gehaM, dharai tayaM devaIe pAsammi / kaMsanarA ya viuddhA kiM jAyaM ii payaMpaMtA // 27 // pecchaMti devaIe pAse taM kannayaM tao ghettuM / gaMtUNa turiyaturiyaM te vi hu appaMti niyapahuNo // 28 // so ciMtai 'kaha eso itthIbhAveNa sattamo gabbho / jAo aMha itthIe ko hammai' ciMtiUNevaM // 29 // IsiM vidAriUNaM egaM nAsAuDaM avajjha tti / itthi tti puNo vi tayaM mellAvai devaI pAse // 30 // kayakaNhanAmadheo viddhigao navamavAsudevo vi / niyasAvakkayabhAiyabaladevasamaNNio goTTe // 31 // vaddhateNa ya nihao kaMso mallUsavammi vaEte / jIvajasA paimaraNaM sAhai gaMtUNa niyapiuNo // 32 // tassa bhaeNaM naTThA dasa vi dasArA sake sava-balA vi / pacchimasamuddatIre bAravaI tehiM nimmaviyA // 33 // .. haNiUNa jarAsaMdhaM bharahaddhaM sAhiyaM tao hariNA / kuNai tahiM so rajjaM ciMtArahiyaM bhayavimukko // 34 // aha annayA kayAI buddho buddhAraviMdasarisamuho / kuvalayadalasAmataNU samuddavijayassa aMgaruho // 35 // accubbhaDanavajovvaNarAyamaIsaMgacAgadullalio / siddhipuraMdhIsaMbaMdhabaMdhuro tihuyaNapaIvo // 36 // 1. lA. ahavitthIe / 2. lA. rahiyaM // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: devA-'sura-naravaramANamalaNakaMdappadappaviddavaNo / deviMda-caMda-asuriMdavaMdaparivaMdiyaccalaNo // 37 // loyAloyaviloiyakevalauvaladdhasayalatelokko / tavataNuyavaraTThArasasahassamuNijaNiyaparivAro // 38 // AgAsapattadhayadhammacakkariddhIpabaMdhacasusamiddho / jaukulanahayalacaMdoM samosaDho riTunemijiNo // 39 // AyAsapattasiharaggakhaliyaravirahaturaMgame dugge / ujjite NANAvihavaNassaIsaMkule ramme // 40 // avi yajattha hitAla-tAlAtalA sAlayA, keli-elA-''malI- lavali-varasaralayA / akkha-ruddakkha-dakkhA-vaDa-'kkhoDayA, bori-bijjauri-jaMbIri-sAhoDayA // 41 // nAga-punnAga-kaDahaMga-nAraMgayA, pUga-sAgA-uMgarU-tagara-varagaMgayA / [graMthAgram 11000] niMba-kAuMbarIovaraM-5vADayA, uMba-kAuMba-aMboiyA tADayA // 42 // keyaI-kuDaya-kaMkelli-kaMkolayA, kuMda-macakuMda-karamaddiyA karalayA / sallaI-mallaIvella-aMkollayA, mAlaIpADalA tilaya-virihillayA // 43 // lauya-chattoya-sattacchayA kujjayA, ajjuNA-'NojjakhajUri-varasajjayA / caMdaNA vaMdaNA bANa-kaNavIrayA, mayaNa-macakoli-maMdAra-sAhArayA // 44 // 1. lA. yapayapso ke || 2. saM.vA.su. pavaMcasu // 3. lA. 'tAlItalA // 4. lA. pUgasA [ granthAgrama 11000] gAgarU' // 5. granthazlokasaMkhyAtmaka eSa pAThaH saM.vA.su. pratInAM jJeyaH // 6. lA. aMbakAyaMba // 7. lA. 'li-sAhAra-maMdArayA // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sissavA hiMsivA saMti saMtANayA, sattalI sirisa-sayavatti-jAsuyaNayA / pippalaM-'biliya-jAipphalA baulayA, siMbalI pIlu-nAlera-peyAlayA // 45 // dADimI vAimI caMpayAchiyA, vaMsa-sIvanni-kosaMba-kaviaTThayA / khaira-kappUra-TiMbaruya-kaNiyArayA, rAiNI khIriNiyA(khIriNI) karavarI vArayA // 46 // siMduvArA ruyA varuNaphelihaTTayA[?], phaNasa-aivaMtayA bhujja-hAliddayA / mahuya-phaNivelli-dhava-dhammaNA guMdayA, kiMpi kalhAri-kaMthAri-tayaMtiduyA // 47 // haraDaI jUhiyA pharusasohiMjaNA, kikirI kiMsuyA suratarU aMjaNA / araNiyA raluya-narahulla-lava-kesarA, lodda-kirimAlayA kurava-daMtassarA // 48 // phaliNi-phuDasiMgiyA rattirohIDayA, liMba-UyAravijA samI haraDayA / jattha vaNajAi emAiyA Negaso, taM nagaM vaNNaU kaha va amhAriso ? // 49 // kiMca nANAvihajAivihaMgarAvapUraMtanahayalAbhoge / bhogaparAyaNajAyavamihuNasamAraddhakIlaNae // 50 // NayaNAbhirAmakinnarajuvaisamAraddhamahurasaMgIe / saMgIyaravAyannaNa niccaladIsaMtahariNaule // 51 // hari-NaulapamuhabhIsaNasAvayasayasaMcaraMtamehalae / mehalayanIratammitaselapavahaMtanijjharaNe // 52 // 1. lA. sitvAvA, azuddho'yaM pAThaH // 2. lA. phalalahaThThayA // 3. saM.vA.su. valli--varatha // 4. saM.vA.su. kiMkirI // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH nijjharaNarAvapUriyagurukuharasamucchalaMtapaDisadde / paDisaddataccha-vAnaraMsIghavimurcatabukkAre // 53 // iya evamAibahuviha-accabbhuyasayasamAule ramme / ujjite nemijiNo samosaDho tijagapaNayapao // 54 // vaddhAvaeNa tatto kaNho vaddhAvio jahA 'deva ? / vaDvasu pIIi daDhaM samosaDho riTunemijiNo // 55 // ujjitaselasihare sahasaMbavaNammi devaramaNijje' / . kaNho vi tassa viyarai niuttavittiM samabbhahiyaM // 56 // to jiNavaMdaNaheuM viNiggao sayalaharigaNasamaggo / . vaMdittu jiNavariMdaM uvaviTTho niyayaThANammi // 57 // sakkAIyA ya surA vijjAhara-nara-tirikkha-maNuyA ya / vaMdiya jiNamuvaviTThA pucchaMti nie ya saMdehe // 58 // bhayavaM pi tANa dhammaM kahei bhavajalahitAraNasamatthaM / taM souM paDibuddhA bahave aha pANiNo tattha // 59 // kaNhAiyA vi hariNo vaMdittA jiNavarassa payapaumaM / vAravaIe paviTThA jAyA saddhammakammarayA // 60 // etto ariTunemIjiNassa sIsA guNAyarA cha cca / samavayarUvasamaggA suravarakumara vva paccakkhA // 61 // vAravaInayarIe iriyAsamiyA kameNa viharati / saMghADagattigeNaM gharaparivADIe bhikkhaTThA // 62 // pattaM ca paDhamajuyalaM kameNa vasudeva-devaigihammi / gahaNuggama-uppAyaNadose savve vivajjataM // 3 // taM juyalaM jaNI viva daTThaNaM devaI vi vimhaiyA / ANaMdamuvvahaMtI devakumArovamaM pavaraM // 64 // phuramANavAmanayaNA tatto sA rohiNI imaM bhaNai / "muNiveseNaM evaM chalaNatthaM rAma-kaNhANaM // 65 // 1. saM.vA.su. raliIvamu // 2. lA. "tapokkAre // 3. lA. "ti ya niyayasaM // 4. 'rohiNIm' ityarthaH // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH surajuyalaM duddharisaM vibuddhavarakamalasarisanayaNillaM / balarUvaguNasameyaM aNaNNasarisaM samAyAyaM // 66 // na ya diTThA jeNa mae imeNa rUveNa sAhuNo ettha / tA hojja saccamee mAyAe surA samAyAyA" // 67 // aha Aha devaiM rohiNI vi na "phusaMti meiNi devA / na ya ummesanimeso neya malo deha-vatthesu // 68 // eehi kAraNehiM devai ! amarA na hu~time sAhU / rAyakumArA ee lakkhaNakaliyA jao peccha // 69 // tA paDilAhaha ee viuleNaM phAsueNa anneNaM / na ciraM ciTuMti jao devai ! bhikkhAgayA sAhU" // 70 // tatto rasoiNi devaI vi sAhUNa phAsuyaM annaM / pabhaNai deha jahicchaM diNNaM tIe gayA sAhU // 71 // tatto majjhimajuyalaM samAgayaM tattha goyarakameNaM / diTuM ca devaIe maNNaMtIe paDhamajuyalaM // 72 // puNaravi mahANasiM taM pabhaNai 'icchAi deha sAhUNaM' / maNNaMtIe 'na juttaM diNNaM' tIe gayA te vi // 73 // tatto ya taiyajuyalaM teNeva kameNa AgayaM tattha / taM ceva ya maNNaMtI daTuM taM devaI Aha // 74 // "kiM doNNi vAradatte, bhayavaM ! puNaravi samAgamo tumha ? / kiM hojja na pajjattaM ? kiM vA avaraM imaM kiM pi? // 5 // dhaNa-kaNayasamiddhAe kiM vA nayarIe vAsudevassa / na lahaMti jaI bhikkhaM ? kiM vA maivibbhamo majjha ?" ||6|| suNiUNa imaM sAhU devajaso nAma paMcamakumAro / pabhaNai "mahANubhAve ? na vayaM te sAhuNo homo // 77 // je bhikkhaM gahiUNaM viNiggayA ettha tumha gehAo / kiMtu nisAmaha kajjaM jeNa na nAo kira viseso // 78 // - 1. lA. iyaraM / / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhaddilapuramma nayare nAgo nAmeNa atthivaraseTThI / sulasA ya tassa bhajjA chattaNayA tANa kira amhe // 79 // aNNogayAgArA savve vi sahoyarA sarisarUyA / savve vi tavaM kuNimo aNNoNNaM sANurAgA ya // 80 // piMhupihusaMghADehiM gehammi samAgayA ya tumha'mhe / na ya amha tae nAo samarUvANaM iha viseso" // 81 // suNiUNa devaI vi ya, eyaM romaMcakaMcuyasarIrA / utthAya vaMdiUNa ya suddhannaM dei neheNa // 82 // savisesaM ca paloyai pecchai sirivacchaaMkiyasuvacche / nIluppaladalanaya kaNhasame niyasarUveNa // 83 // meyamattapIlugayagAmiNe(?No) ya daTThUNa patthie do vi / pabhaNai ya rohiNi taM hariseNaM devaI evaM // 84 // "nisuNaha jaM saMjAyaM ruhirasue polase purA nayare / aimottago tti sAhU samAgao amha gehammi // 85 // teNa ya mama AiTTha 'pahANapurisassa bhAriyA kaNNA / jIvaMta'suyANa ya jaNaNI sivicchvacchANaM // 86 // hohisi na hu saMdeho bharahaddhamahaMtasAmiNI' bhaNiuM / uppaio so sAhU tamAladalasAmale gayaNe // 87 // jAyA pahANapurisassa bhAriyA chassuyA ye mama paDhamaM / jAyA ya devayAe te nUNaM mohiuM kaMsaM // 88 // avahariDaM sulasAe samappiyA hojja ghAiyA anne / kaMseNa DiMbhagA kila eyaM sAmatthaNaM majjha // 89 // vAmaM ca phurai nayaNaM kharaMti khIraM payoharA do vi / rUveNa harisaricchA teNee mama suyA'vassaM // 90 // 215 1. saM. vA.su. vihavihasaM // 2. saM. vA.su. varamattapIluvaragAmiNe // 3. saM.vA.su. polAsae // 4. lA. 'yANaM jadeg // 5. saM.vA.su. hohi tti na saMdeho // 6. lA. maha // 7 lA evaM sAhai maNaM maNaM majjha // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH mottUNa sirvAdevI tumaM ca ahayaM ca nAvarA nArI / sirivacchaMkiyavacchaM taNayaM pasavai jao kA vi // 91 // kiMvA vi viyAreNaM ? savvaNNuM savvadaMsiNaM nemiM / pucche paccUse, karemi nissaMsayaM eyaM" // 92 // taM Aha rohiNI viya savvaM kaNhassa viNayarUvehiM / sarisApage avassaM jAyai suyasaMgamo tumha // 93 // aha sA vigamai syaNi kiccheNaM suyasamUsugA kaha vi / suhA samUhasahiyA gayA pabhAe jiNaMtammi // 94 // savvasurA-'sura-jAyavasamUhamajjhaTThiyaM jiNaM tattha / tipayAhiNiuM purao pabhaNai thuimaMgalaM eyaM // 95 // "jayahi sivadeviaMgaruha ! tijagIsarA !, jayahi sura-asurapahupaNaya ! paramesarA ! / jayahi tAlA - li-sihigalayasamavaNNayA!, jayahi pammukkarAyamaivarakaNNayA ! // 96 // jayahi harivaMsasarasalilasiyahaMsayA !, jayahi ilavilayasuisoha avayaMsayA ! | jayahi niyarUvasohaggajiyama [ya]NayA !, jayahi nIsaMgaparicattadhaNasayaNayA ! // 97 // jayahi jayasuhaDakaMdappabhaDadalaNayA !, jayahi mahamauhadaDhamallabalamalaNayA ! / jayahi bhavabhIyabhavvANa kayasaraNayA!, jayahi ujjitapaDivannagurucaraNayA ! // 98 // jayahi saMjamabharuvvahaNadhuradhavalayA !, jayahi pasaratajasapasarabharadhavalayA ! / jayahi kammaTThadharadalaNavaravajjayA !, jayahi apavaggapuragamaNajiNasajjayA !" // 99 // iya bhava bhaya bhIyA'haM paNayA tuha neminAha ! payapaume / nIsesabhayavimuktammi sAmi ! maM nehi sivanayare // 100 // namiUNa bhaNai puNaravi "bhayavaM ! aimuttageNa mama muNiNA / AiTuM bAlatte kila 'aTTha suyANa jaNaNi tti // 101 // jIvaMtANa' kimaliyaM ? jaM kila kaMseNa mama suyA nihayA" // bhayavaM pi Aha 'saccaM jaM muNiNA tujjha AiTuM // 102 // devai ! eyaM nisuNasu vaNiduhiyA atthi bhaddilapurammi / sulasA sA bAlatte niMdU niuNehiM AiTThA // 103 // 1. 'zivAdevIm' ityarthaH // 2. saM. vA.su. 'sAyage // 3. lA. halavilaya' // 4. lA. 'dalamalla' // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam - dvitIyo bhAgaH hariNegamesidevo tIe jIvaMtasuyanimitteNaM / ArAhio taveNaM teNa ya muNisAvavittaMtaM // 104 // nAUNa tujjha taNayA kaMse vahaNujjayammi avahariDaM / paDhamammi jAyamettA sulasAe samappiyA neuM // 105 // sulasAe pariyaNassa ya hatthagayA nAgaseTThigehammi / te devakumArA iva pavaDDiyA harikulamiyaMkA // 106 // paDhamo ya aNIyajaso aNaMtaseNo ya ajiyaseNo ya / taha nihayasattunAmo devajaso sattuseNo ya // 107 // bhuMjaMti suravarA iva bhoe te nAgaseTThigehammi / ekkekssa ya tesiM battIsaM rAyakaNNAo // 108 // diNNAu seTThiNA jAiUNa rUveNa suravahUu vva / keUra-kaDaya-kaMThaya-maNi - mehale - hArasohAo // 109 // kIlaMti tAhiM samayaM pihapihapAsAyaparigayA savve / aNNoNanehaka liyA aNNoNNAdesakArI ya // 110 // etthaMtarammi ahayaM devai ! gAmA -''garesu viharaMto / saMpatto tammi pure samosaDho bAhirujjANe // 111 // devA cauvvihA vi ya samAgayA tattha mama samosaraNe / puMDo ya naravariMdo bhaddilapurasAmio nAuM // 112 // taM divvasamosaraNaM mama AgamaNaM ca jANiuM sahasA / pauraMteurasahio vaMdaNabhattIe nIhario // 113 // dUrAu mukkajANo bhattIe mamaMtigammi saMpatto / tatthaM mamaM namiUNaM uvaviTTho samasilAvaTTe // 114 // te vi ya je tujjha suyA cha ppi jaNA nAgaseTThigehAo / pipiharahehi caliyA vaMdaNabhattIe mama turiyaM // 115 // avayariUNa rahANa ya dUrAu mamaMtigammi saMpattA / tipayAhiNiUNa marma vaMdiya bhUmIe uvaviTThA // 116 // 1. lA. 'lajAyaso' // 2. lA pihupihupA // 3. pipihura // mUla. 2-28 217 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH uddisiuM te kumare aha akkhAo mae dayAmUlo / dhammo sivasuhaphalao aciMtaciMtAmaNisariccho // 117 // so puNa khaMtivisuddho maddavajutto tahajjavasameo / muttIe saMpaNNo tavasahio saMjamaguNaDo // 118 // kayasaccavvayasAro soyasameo akiMcaNAiNNo / navabaMbhaguttigutto visuddhabaMbhavvayajuo ya // 119 // cAritta-nANa-dasaNasuvisuddhaguNaMkio paramatatto / gayakoha-mANa-mAo nilloho nimmamo asaDho // 120 // rAga-dosavimukko mohavihINo amaccharo amalo / rAIbhoyaNarahio avirahio caraNakaraNehiM // 121 // iya evamAidhammaM jaINa saMbaMdhi sAvayANaM ca / soUNaM cha ppi jaNA saMvegagayA imaM Aha // 122 / / 'kayakarayalaMjaliuDA saharisaromaMcakaMcuyasarIrA / bhayavaM ! mAyApiyaraM ApuccheuM tato amhe // 123 / / savvamimaM AesaM kAhAmo tumha sIsabhAveNa / saMsArabhauvviggA mokkhatthaM savvadukkhANa' // 124 // iya bhaNiuM namiUNa ya tammi pure niyagihammi gaMtUNaM / namiuM mAyA-piyaraM bhaNaMti savve imaM vayaNaM // 125 / / 'saMsArasAgarAo bhIyA jara-maraNavAhinIrAo / nAyaM ca taduttaraNaM icchAmo jai visajjeha // 126 / / bhayavaMtasAsaNammI savve vi hu savvadukkhadalaNammI / hohAmo bhavabhIyA suddhamaNA nimmamA samaNA' // 127 // jaNayAi imaM suNiuM vajjAsaNiniTTharaM dusahavayaNaM / bhUmIe nivaDiyAI jAo hAhAravo sayaNe // 128 // battIsaM battIsaM tesiM bhajjAu sayaNavaggo ya / akaMdiuM pavatto kurarINa kulaM va dINamaNo // 129 // 1. saM.vA.su. ra imaM va // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taM baMdhavajaNavihiyaM ghoruvasaggaM sudUsahaM sahiuM / saMbohiUNa jaNayaM uvaTThiyA vayavihANatthaM // 130 // tesiM nikkhamaNamahaM riddhIe kuNai ucchugo seTThI / saNeNa ya sibiyAo raiyAu vimANasarisAo // 131 // takkAlavihiyavesA te vi ya sibigAgayA vihANeNa / paramAe mahimAeM samAgayA mama samosaraNe // 132 // sibigANa samuttaritaM mama pAsamuvAgayA ya viNaNa / vihiNA ya mae diNNA pavvajjA tANa chaNhaM pi // 133 // appeNa vi kAle duvAlasaMgaM pi pavayaNamimehiM / sAhusamAyArijuyaM ahijjiyaM gaNaharasayAse // 134 // chaTTha-'TThama-dasama-duvAlasehiM mAsa - 'ddhamAsakhavaNehiM / jugavaM ca pAraNehiM accatthaM bhAvio appA // 135 // evaM ca ime savve mae samANaM kameNa viharaMtA / iha saMpattA pattA bhikhaTThA tujjha gehammi // 136 // tA devai ! tujjhasuyA ee sirivacchavacchasA savve / bhikkhAgayA gimmI je tumae vaMdiyA kallaM // 137 // aNNabhavammi ya devai ! tumae ainimmalAI rayaNAI / hariyAiM savattIe cha ttesiM suya vioya phalaM // 138 // evaM jiNeNa bhaNiyA vAhAvilaloyaNA ya harijaNaNI / dhariyA kairehiM hariNA nivaDaMtI garuyamucchAe // 139 // taM daThuM ruyamANiM savve balabhadda-kesavappamuhA / ruiyA jAyavavasahA vAhAvilaloyaNA kaluNaM // 140 // tatto samuTThiUNaM sUyasurahi vva sA sue sariuM / khIraM paoharehiM vikkhiramANI gayA pAse // 149 // tattha ya tamaNIyajasaM neheNA''liMgiUNa savvaMgaM / pabhaNai savAhanayaNA gaggarakaMThA imaM vayaNaM // 142 // 1. lA. bhikkhaTuM // 2. lA. 'vacchyA // 3. lA. kareNa // 219 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 'hA ! savve avahariyA pasUyamittA suyA ime majjha / / ahuNA ya mae nAyA siTThA savvannuNA savve' // 143 // evaM ca ruyaMtIe ANaMdeNaM dasArahakulaM pi| AliMgiUNa runnaM haripamuhaM devaItaNae // 144 // / pabhaNai ya devaI taM jeTThasuyaM 'bhavasu putta ! taM raayaa| kulapUiyA ya sesA aNaMtaseNo ya juvarAyA // 145 // ANAviho ya kaNho daMDadharo putta ? tujjha iha hohI / rAmo vi vayaNakArI sesA vi harIsarA savve' // 146 // hariNA vi imaM vayaNaM samatthiyaM taha ya ceva haliNA vi / sesehiM vi paDivaNNaM saurIhiM jAyavehiM ca // 147 // tatto ya aNIyajaso pabhaNai "suNa aMba ! ettha paramatthaM / rajjAiyA payatthA havaMti dukkhAya jaMtUNaM // 148 // taha puvvakammabhaviyavvayAe uvavajjiUNa tuha uyare / pitthaM ca vaNiyagehe bhamADiyA pAvakammeNa // 149 / / hoUNa rAyataNayA harivaMse pittha pAgayanara vva / , uvavaNNA vaNiyagihe etto kiM hojja kaTThayaraM ? // 150 // khIvAleNa ye hariNA, taha ceva mahAyasA baleNA'vi / pattA viyogadukkhaM jaNaNI-jaNaehi ya samaM ca // 151 // cattA ya ime bhogA puNaravi jai bhujimo bhavanimittaM / hasaNijjA hojja tao narANa kugaIgamo taha ya" // 152 // etthaMtare ya bhayavaM asTuinemI jiNesaro kaNhaM / / pabhaNai 'deviMdo vi ya na samattho cAliuM ee // 153 / / savve vi caramadehA carimabhavA vajjarisahasaMghayaNA / alamettha palAveNaM tuNhikkA hoha harivasahA !' // 154 // suNiuM jiNavayaNamimaM thuNiuM ca jiNesaraM ca tehiM samaM / saMbhoseuM vihiNA vAravaI jAyavA jaMti // 155 // 1. lA. 'yaM putta ! hohi taM // 2. saM.vA.su. suyaNehiM // 3. saM.vA.su. etthaM // 4. saM.vA.su. ettha // 5. saM.vA.su. ya taha ceva baMdhuNA mahayasA // 6. lA. bhAsiuM ca vi // Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 221 iyare vi mahApurisA vihiUNa mahAtavaM ciraM kAlaM / namiuM jiNamaNunAyA jaumaMtanagaM gayA savve // 156 / / tattha ya pAyavagamaNaM evaM mAsaM nagovari vihiuM / vasudevasuyA siddhi mariUNa niraMjaNA pattA // 157 // etto ya devaI vi hu gihammigaMtUNa citae evaM / niyasuyaviyogaduhiyA vAhajaluppIlapuNNa'cchI // 158 // "dhaNNA kayapuNNAo tANa suladdhaM ca mANusaM jammaM / jAo niyakucchimajjhabbhavANe lahurDibharUvANaM // 159 // kamaladalakomalehiM karehiM ghettUNa diti ullAve / mammaNapayaMpirAo mammaNavayaNe bhaNaMtANaM // 160 // thaNaduddhaluddhayANaM muddhaDayANaM ca jANuThaviyANaM / nANAviharAmaNae jAo jaMpati neheNaM // 161 // ahayaM tu puNa ahaNNA etto egayaramavi na saMpaNNA" / iya ciMtAe dhaNiyaM aha jAyA devaI dINA // 162 // oluggapaMDuraMgI ummaMthiyanayaNakamalajuyalillA / nitteyadINevayaNA karayalayalapalhatthiyakavolA // 163 // aTTajjhANovagayA jhiyAyamANI u ciTThae jAva / tA jaNaNivaMdaNatthaM samAgao tattha mahumahaNo // 164 // taM tayavatthaM dahU~ joDiya karasaMpuDo bhaNai evaM / "keNaM ca tumha ANA na kayA ? sAheha maha eyaM // 165 // jeNa tayaM pAhuNayaM pesemi jamassa natthi saMdeho / ahavA vi jaM na ruiyaM pujjai tumhANa taM kahaha" // 166 // iya bhaNiyA bhaNai tao 'puttaya ! dIhAuo tuma hohi / taM natthi jaM na sijjhai tuha ppabhAveNa maha kajjaM // 167 // kiMtu na me tumhANaM aNuhUyaM bAlaciTThiyaM teNa / / jAo maNasaMtAvo" iya suNiuM bhaNai naranAho // 168 // 1. saM.vA.su. siraMjaNA || 2. saM.vA.su. 'Na niyarDi' // 3. saM.vA.su. jAo saMpatti ne // 4. saM.vA.su. olagga // 5. saM.vA.su. NavimaNA karayalataladhariyavayaNillA // 6. lA. harinAho // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 'ammo ! muya uvvevaM tahA karissAmi jaha mahaM bhAyA / hoi kaNiTTho' evaM vottUNaM jAi niyaThANe // 169 // samayammi tao kaNho posahasAlAe aTThamaM bhattaM / hariNegamesidevaM maNammi kAuM pagihe // 170 // ummukkamaNi- suvaNNo vavagayamAlA - vilevaNo tattha | taNasaMthArarnivi(va)NNo ciTThai jA aTThamaM puNNaM // 171 // caliyAsaNo ya tatto samAgao suravariMdaseNANI / 'bhaNasu mahAyasa ! kajjaM jeNa tae sumario ayaM // 172 // to bhai vAsudevo 'dhujjaMti maNorahA jahaMbAe / taha kuNa suraseNAhiva ?' so jaMpai "thovaidivasehiM // 173 // hohI maNorahANaM saMpattI kaNha ? tujjha jaNaNIe" / iya bhaNiUNaM tiyaso saMpatto devalogammi // 174 // 4/ jAo ya devaIe kameNa putto aIva sukumAlo / gayatAluyasAriccho savvajaNANaMdaheu ti // 175 // to jaNaNI - jaNaehiM gayasukumAlo tti se kayaM nAmaM / jaNaNImaNorahammI puNNe aha jovvaNaM patto // 176 // ukkiTTharUva-lAvaNNa-vanna - kalakosalAisaMpuNo / pANehiMto vi daDhaM aippio vAsudevassa // 177 // kamapattajovvaNaM jANiUNa hariNA nariMdaduhiyAo / jaNaNIe aNumaNaM variyAu pahANarUyAo // 178 // dhUyA ya somasammassa kaNNayA rUva-jovvaNa- guNaDDA / jAyA ya khattiNIe somA somANaNA variyA // 179 // goviMdo jA citai aNuyassa vivAhamaMgalaM muio / tA bhayavaM viharaMto vAravaI jiNavaMro patto // 180 // muNiuM jiNaAgamaNaM savve vi vicittavAhaNA harao / bhattI jayaguruNo viNiggayA vaMdanimittaM // 189 // 1. lA. nisiNo ( saNNo ) // 2. saM. vA.su. suraseNavai ! // 3. lA. thoyadiyahehiM || Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taM nayariM daTTaNaM halahalayaM pucchae gayakumAro / 'kaMcui ! nayarImajjhe kiM eyaM vaTTae ajja ?' // 182 // so jaMpai "kumara ! tae kaha navi nAo tilogapayaDo vi / jaukulanahayalacaMdo samuddavijayassa aMgaruho // 183 // uppaNNadivvanANo suriMda-asuriMdavaMdiyaccalaNo / dippaMto saMpatto aNaNNasarisAe riddhIe // 184 // iha ceva samosario ujjitamahAgirimmi rammammi / tassa ya vaMdaNaheuM jaMti ime kumara ! harivasahA" // 185 // taM souM kumaro vi hu jAo romaMcapulaiyasarIro / nemijiNavaMdaNatthaM gao ya vararahavarArUDho // 186 // vaMdittu jiNavariMdaM bhattIe tadaMtigammi uvaviTTho / jiNamuhanihittanayaNo tavvayaNaM suNai egamaNo // 187 // bhayavaM kahai ya dhammaM joyaNanIhAriNIe vANIe / taM souM kumaro vi hu paDibuddho jaMpae evaM // 188 // 'bhayavaM ! ammApiyaraM ApucchittANa tumha pAsammi / ghecchAmi samaNadhamma' iya bhaNiuM jAi gehammi // 189 / / mahayA kadveNa tao jaNaNI-jaNayAie vimoeuM / nikkhamai jiNasamIve mahAvibhUIe so kumaro // 190 // kaNhAiyA vi savve vaMdittA niyagharesu saMpattA / pucchai viyAlasamae gayasukumAlo vi jiNaMiMdaM // 191 // 'bhayavaM ! mahAmasANe kAussaggeNa ThAmi rayaNIe ?' / aNujANai bhayavaM pi hu guNaMtaraM tassa nAUNa // 192 // jAva Thio ussagge viyAlavelAe so mahAsatto / tA somileNa diTTho taM daTuM ciMtae pAvo // 193 // 'eeNa majjha dhUyA adiTThadosA viDaMbiuM mukkA / tA sohaNapatthAvo saMpai verassa nijjavaNe' // 194 // 1. lA. kaMcuya // 2. lA. varavasabhA // 3. lA. ApuccheUNa || Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya ciMtiUNa sIse baMdhittA maTTiyAe se pAli / pakkhivai jalajalaMte ciyAu ANittu iMgAle // 195 // evaM karittu pAvo pavisai sigdhaM purIe majjhammi / muNiNo vi ya saMjAo pariNAmo eriso citte // 196 / / 'hA hA aho ! akajjaM imassa jaM duggaIe paDaNammi / jAo ahaM nimittaM kassa vi jIvassa eyassa' // 197 // iya citaMtassa tao uppaNNaM tassa kevalaM nANaM / AukkhaeNa samayaM saMpatto siddhisokkhammi // 198 // kaNho vi bIyadivase vaMdittA pucchae jiNaM 'bhayavaM ! / kattha'cchai gayasAhU ?' jaMpai bhayavaM pi 'siddhipure' // 199 // .. kaNho vi bhaNai 'bhayavaM ! kaha lahusiddho ? kaheha paramatthaM' / bhayavaM pi bhaNai 'naravara ! uvasaggo dAruNo sahio' // 20 // kaNho vi Aha 'bhayavaM ! majjha kaNiTThassa tumha sIsassa / keNuvasaggo evaM vihio niviNNajIeNaM ?' // 201 // bhaya pi Aha 'nayarIdAre pavisaMtayaM tumaM daTuM / phuTTihii jassa sIsaM khaMDAI satta taM muNasu' // 202 // aha vaMdiUNa bhayavaM kaNho pavisarai jAva nayarIe / tA citai so pAvo "aho ! akajjaM mae vihiyaM // 203 / / kaNhassa lahuyabhAyA nihao taM jANiuM jiNiMdAo / mArihii kahaM pi mamaM na najjae tA paNassAmi" // 204 // iya ciMtiUNa to so niggacchai jAva paulidAreNaM / tAva sahasa tti kaNho samAgao sammuhaM tassa // 205 // phuTuM ca satta khaMDANi matthayaM aibhaeNa aha tassa / kaNheNa vi nayarIe bhamADio kasiNavasahehiM // 206 // iya devaIya cariyaM saMkheveNaM mae samakkhAyaM / vittharao puNa jANaha savvaM vasudevahiDIo // 207 // 1. lA. jA paoli // Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 225 iya savvattha vi payaDA esA tiyasANa aha viseseNaM / gayasukumAluppattI teNaM eyaM mae kahiyaM // 208 // iti devakIkathAnakaM samAptam // 48 // idAnIM sItAkathAnakaM kathyate / [49. sItAkathAnakam] atthittha jaMbudIve, bhArahakhittassa majjhayArammi / accherayasayakaliyaM sAkeyapuraM tu supasiddhaM // 1 // tammi ya purammi rAyA, ikkhAgakulubbhavo mahAsatto / atthi tilogakkhAo nAmeNaM dasaraho gayA // 2 // tassa 'tthI devitigaM paDhamA avarAitaya tti supasiddhA / bIyA sumittanAmA taiyA puNa kegaInAmA // 3 // paDhamAe rAmadevo putto bIyAi lakkhaNakumAro / taiyAi bharahanAmo tiNNi vi savvattha vikkhAyA // 4 // mihilAhivajaNayasuyA sIyA nAmeNa tijagavikkhAyA / jiyasayalavilayarUvA pariNIyA rAmadeveNaM // 5 // aha aNNayA kayAI kegaidevIe dasaraho rAyA / sAratthe tosavio dei varaM savvapaccakkhaM // 6 // rAhavarajja'bhiseyaM uvaTThiyaM jANiUNa to rAyaM / jaMpai kegai devI "deva ! tae jo mahaM taiyA // 7 // paDivaNNo Asi varo so saMpai dehi maha kumArassa / kIrau rajjA'bhiseo savvanariMdANa paccakkhaM" // 8 // taM soUNaM rAyA samatthanaranAhasaMjuo ahiyaM / saMjAo vimaNamaNo hiyaeNaM ciMtae evaM // 9 // 'pecchaha kaha nArIo aviveyaparAu hoMti loyammi / mottuM rAmaM rajjaM jeNesA dAvae bharahe' // 10 // 1. lA. sItAkhyAnakaM // 2. saM.vA.su. 'hakhaMDassa // 3. saM.vA.su. ya kulammi // 4. lA. tassa'thi ya de // 5. lA. deha // mUla. 2-29 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: iya ciMtiUNa rAyA hakkArai rAhavaM sasomitti / pabhaNai putta ! na juttaM tahAvi patthijase evaM // 11 // "tudveNa mae diNNo Asi varo kegaIe so tIe / rajja'bhiseo bharahassa maggio tA tayaM vaccha ! // 12 // tassa karissAmi ahaM majhuvaroheNa tA turma putta ! / somitti-sIyasahio aNumaNNa tayaM" tao romo // 13 / / 'Aeso' tti bhaNittA lakkhaNa-sIyAsamaNNio rAmo / niggaMtuM vasimAo pavisai aDaviM mahAbhImaM // 14 // rAyA vi tao bharahaM rajjammi nivesiUNa nikkhaMto / rAmo vi ya aDavIe hiMDai sacchaMdalIlAe // 15 // aha aNNayA kayAI kIlaMto lakkhaNo gao dUraM / pecchai kayabahupUyaM varakhaggaM caMdahAsaM ti // 16 // taM daTTaNaM kumaro giNhai koUhaleNa apphuNNo / vAhai vaMsakuDaMge pADai vaMsANa pabbhAraM // 17 // tassa ya majjhe paDiyaM varakuMDalamauDabhUsiyaM rammaM / vijjAharassa sIsaM taM daTuM lakkhaNo sahasA // 18 // jAva nirUvai sammaM tA pecchai uddhabaddhaniyapAyaM / dhUmA''viyaNasayaNhaM gayasIsaM kassa ya dhaDaM ti // 19 // taM daTTaNaM kumaro nidai bahuyaM bhuyAbalaM niyayaM / 'hA hA aho ! akajjaM kayaM mae eva' bhaNiUNa // 20 // to ghettuM taM khaggaM gaMtUNaM rAhavassa pAsammi / jaM jahavattaM taM taha kahai tao rAhavo bhaNai // 21 // 'kumara ! na juttaM vihiyaM eyassa kaeNa hohiI amhaM / airuddo saMgAmo' jAvevaM jaMpae rAmo // 22 // 1. saM.vA.su. "jjae // 2. saM.vA.su. paNa tayaMttaromaMvo (? tayantare raamo)|| 3. saM.vA.su. vIro // 4. lA. tao rajjaM bharahammi ni / / 5. saM.vA.su. sujjahAsaM // 6. lA. niyasIsaM dhUmappANasayaNhaM / 7. saM.vA.su. ahma hi) yaM // 8. saM.vA.su. karer3atArA0 // tayantare rAmo // 3. saM.vA.su. vIro // . lA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tAva ya mAyA pattA bhattaM gahiUNa tassakumarassa / jo lakkhaNeNa nihao saMbukko nAma nAmeNaM // 23 // sA suppanahA bhagiNI rAvaNarAyassa daTTha niyaputtaM / gayajIvaM vilavaMtI laggA annesiuM sattuM // 24 // lakkhaNapayamaggeNaM saMpattA jAva tANa pAsammi / tA daTTha tANa rUvaM mayaNeNa paravvasA jAyA // 25 // kAuM taruNatararTI rUvaM to tANa pAsamallINA / patthei bahupayAraM paDivajjai rAhavo neya // 26 // tA sA rusiuM turiyaM nahehi appANayaM viyArittA / kharadUsaNassa purao niyapaiNo akkhaeM evaM // 27 // "sAmiya ! tumammi nAhe nihao pAvehi puttasaMbukko / majhaM imA avasthA vihiyA bhUgoyarehiM daDhaM // 28 // sAmiya ! aNicchamANI viyAriyAkararuhehi dayarahiyaM" / taM soUNaM rAyA pajjalio palayajalaNo vva // 29 // 'ajja dalemi samatthaM dappamahaM tANa duTThapurisANa' / iya bhaNiUNaM sahasA sannajjhai bahubhaDasahAo // 30 // to AgAsatalAo iMtaM vijjAharANa taM sinnaM / daTThaNa rAhaveNaM bhaNio aha lakkhaNo evaM // 31 // 'vaccha ! tae jo vahio tassa kuDhaM AgayaM imaM maNNe / tA rakkhasu vaidehiM parammuhaM demi ahameyaM // 32 // to bhaNai lakkhaNo vi ya sAmi ! tumaM ciTTha ittha sIyAe / pAsammi imaM ahameva demi vivarammuhaM siNaM // 33 // bhaNio ya rAhaveNaM 'jai kaha vigayassa tujjha saMdeho / hoi tao muttavvo vaccha ! tae sIhanAo' tti // 34 // 'evaM ti hou paDivajjiUNa abhiDai lakkhaNo tANa / haNiUNa bahubhaDohaM kumareNaM dUsaNo nihao // 35 // 1. lA. vahio // 2. lA. kumarasaMbukko / majjha ya imA // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sesA puNa rAyANo saraNaM aha lakkhaNaM samallINA / hayanAyaga ti kAuM aha suppanahI virovaMtI // 36 // sAhai rakkhasarvaiNo taM souM ei so vi prikuvio| pecchaI vaNaMtarammI rAmaM sIyAi saMjuttaM // 37 // daTuM sIyArUvaM, viddho so kAmadevabANehi / icchai hariu~ sIyaM rAmasamIvAu na ya cayai // 38 // tA vijjAya baleNaM saMkeyaM tANa jANiuM sahasA / muyai gurusIhanAyaM taM souM rAhavo jAi // 39 // rakkhasavaI vi sIyaM hariUNaM jAi aMtare tammi / rAmo vi lakkhaNeNaM bhaNio "kiM Agao taM si ?' // 40 // 'tuha mukkasIhanAyaM soUNaM' rAhaveNa bhaNiyammi / jaMpai lakkhaNakumaro "na sIhanAo mae mukko // 41 // sIyAavaharaNatthaM nUNaM keNA'vi hohiI vihio / tA gaccha lahuM rAhava / sIyaM parirakkhayAhi tti // 42 // tuha caraNapabhAveNaM nihao sattU imo mae ceva / tA seNNamimaM ghettuM AgacchissaM tuha samIve" // 43 // iya evaM sA hariyA sIyA laMkAhiveNa rahuNA vi / chammAsaraNaM kAuM haNiuM laMkAhivaM tatto // 44 // ANIyA niyagehe samAgayA siddhamaddhabharahaM pi / jAo ya vAsudevo aha'TThamo lakkhaNakumAro // 45 // peumo vi ya balabhaddo, samAgayA puNa aujjhanayarIe / kuvvaMti rajjamaulaM paNamaMtamahaMtasAmantA // 46 // aha aNNayA kayAI sIyA niyabhattuNA saha'cchaMtI / bhuMjaMtI visayasuhaM jAyA AvaNNasatta tti // 47 // gabbhapabhAveNa tao samaiktesu dosu mAsesu / saMjAo Dohalao 'jai kira vaMdAmi jiNabhavaNe' // 48 // 1. saM.vA.su. puNa / / 2. saM.vA.su. vayaNo // 3. lA. i avaMta' / / 4. lA. "vA ya na / / 5. lA. rAmo vi ya baladevo, // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taM nAuM rAmeNaM puresu ceiyaharesu AiTTho / aTThAhiyAmaho sayalariddhivicchaDDusaMjutto // 49 // 'vaMdasu pie ! jiNide' bhaNiyA sA payaDajAyaromaMcA / bhattibharanibbharaMgI vaMdai nayarIe jiNabiMbe // 50 // bhaNiyA ya puNo 'suMdari ! vaMdAvissAmi sesapuhaiyale / kArima-akArimAI jirNidacaMdANa bhavaNAI' // 51 // evaM sA vIsatthA saMjAyA puNNaDohalA sIyA / / etto ya rAmapAse AgaMtuM bhaNai paDihArI // 52 // 'deva ! purIe mahallA nIsesamahAyaNeNa pariyariyA / ciTThati dAradese tuha daMsaNaussugA savve' // 53 // bhaNiyaM ca rAhaveNaM 'lahuM pavesehi' tIe tA savve / bhaNiyA 'pavisaha' te vi hu samAgayA rAmapAsammi // 54 // mukkarmi daMsaNIe bhaNiyA rAmeNa 'bhaNaha bho ! kajjaM' / bhayaukkaMpirahiyayA te vi hu evaM payaMpaMti // 55 // 'bhayabhIyANaM sAmiya ! na amha vAyo bahiM vinikkhamai / abhaeNa kuNa pasAyaM mukkabhayA jeNa viNNavimo' // 56 // rAmeNa vi paDibhaNiyaM 'abhao tumhANa bhadda ! savvesi / pabhaNaha jaM bhaNiyavvaM' iya bhaNie tANa majjhAo // 57 / / viNNavai vijayanAmo mahaMtao "sAmi ! sayalanayarIe / loo aNajjakajjo paradosaggahaNatalliccho // 58 // jaMpai 'dasANaNeNaM aNurAyaparavvaseNa jA bhuttA / sA sIyArAmeNaM ihA''NiyA ahaha ? na hu juttaM // 59 // nIIe kusalassa u ikkhAgakulubbhavassa rAmassa / navi jujjai iya kAuM' evaM bhaNirassa logassa // 60 // sAmiya ! karehi daMDaM' iya bhaNie rAhavo tao sahasA / vajjeNa tADio vivi iya citeuM samADhatto // 61 // 1. saM.vA.su. "mmi bayasaNammI bha // 2. lA. "yA karhici ni // 3. saM.vA.su. rAyassa / / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH "ahaha ! kahaM viNNattaM imehi ainiThuraM imaM kajjaM / jaM sIyAavavAo citijrjjato vi duvvisaho // 62 // sasaharakaradhavalo vi hu eso ikkhAgarAyavaravaMso / maha mahilAavavAeNa jha tti maliNIkao savvo // 63 // saMbhavai ya evaM pi hu aNuNijjaMtI ya rakkhasiMdeNaM / kusumAyaraujjANe ThiyA ya bahumanniyaM vayaNaM // 64 // tA paricayAmi evaM suNNAraNNammi ayasabhayabhIo / na ya aNNahA paYANaM jAyai cittassa pariyattI" // 65 // iya ciMtiya somiti saddAvai so vi Agao turiyaM / bhaNio ya rAhaveNaM lakkhaNa ? nisuNehi maha vaNaM // 66 // 'sIyAe avavAo duvvisaho ajja pauralogeNa / viNNatto' taM souM AruTTho lakkhaNo bhaNai // 67 // " avi calai merucUlA avi sUro uggamejja avarAe / sIyA mahAsaIe na calai palae vi puNa cittaM // 68 // jo puNa aliyapalAvI paravasaNI esa niddao logo / taM ajjeva niruttaM karemi savvaM pi luyajIhaM" // 69 // daMDakaraNujjayaM taM nAUNaM lakkhaNaM sumahurehiM / vayaNehiM aNuNeuM aha jaMpai rAhavo evaM // 70 // 'chaDDemi vaccha ! sIyaM kulAvavAyassa suTru bhIo'haM' / bhaNiyaM ca lakkhaNeNaM "tuha pahu ! navi jujjae evaM // 71 // aviyAriUNa sahasA dujjaNavayaNehiM sIlaparikaliyaM / nIsesaguNasamaggaM jaM cayasi mahAsaI sIyaM" // 72 // bhaNiyaM ca rAhaveNaM etto purao na kiMci vattavvaM' / iya bhaNio somettI vimaNo niyayaM gato gehaM // 73 // rAmeNa vi seNANI kayaM tavayaNo jhaDa tti AhUo / sannaddhabaddhakavao so patto rahavarArUDho // 74 // 1. saM. vA.su. to ya aidusaho // 2. saM. vA.su. aNurajjaMtI i ra // 3. saM.vA.su. mahAyasaM // 4. lA. o patto so // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taM daTuM bhaNai jaNo 'kassa vi avarAhiyaM aimahaMtaM' / viNNavai so vi rAmaM 'sAmiya ! maha dehi ANaM ti // 75 // 'jiNavaMdaNacchaleNaM sIyaM mottuM mahAaraNNammi / sigdhaM niyattiyavvaM maha ANattI imA tujjha' // 76 // 'jaM ANavesi sAmiya !' iya bhaNiuM jAi sIyapAsammi / pabhaNai "uTThasu sAmiNi ! Aruhasu mahArahe ettha // 77 // vaMdasu jiNabhavaNAI samatthatelokkavaMdaNijjAI" / iya bhaNiyA jaNayasuyA Aruhai rahammi parituTThA // 78 // ApucchiUNa sayalaM sahIyaNaM pariyaNaM ca vaidehI / jaMpai 'jiNabhavaNAiM paNamiya sigdhaM niyattemi' // 79 // etthaMtare raho so kayaMtavayaNeNa coio sigcha / cauturayasamAutto vaccai maNaveyasamaveo // 80 // aha sukkataruvaratthaM dittaM pakkhAvali vihuNamANaM / dAhiNapAsammi ThiyaM picchai riTuM karayaraMtaM // 8 // sUrAbhimuhI nArI vimukkakesI bahuM vilavamANI / taM pecchai jaNayasuyA annANi vi dunnimittANi // 82 // nimisiyemitteNa raho ullaMghai joyaNaM paramavego / sIyA vi picchaI mahiM gAmA-''gara-nagarasaMkiNaM // 83 // naga-nai-nijjhara-taruvara-sAvayasayasaMkulaM paramaghoraM / raNNaM ca saccavaMtI bahusaddasamAulaM jAi // 84|| etthaMtarammi sadaM aimahurasaraM nisAmiuM sIyA / pucchai kayaMtavayaNaM 'saddo kiM rAhavasseso ?' // 85 // teNa vi ya samakkhAyaM 'sAmiNi ! saddo na hoi rAmassa / eso khu jaNhavIe saddo aimahuragaMbhIro' // 86 // jAvevaM so jaMpai tA pattA jaNhavi jaNaya dhUyA / ubhayataDaTThiyapAyavanivaDiyakusumacciyataraMgA // 87 // 1. saM.vA.su. tuha // lA. 'yamettammi raho // 3. lA. "i tao gA // 4. saM.vA.su. vapADiyakusumuviyata' // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH gAha-jhasa-magara-kacchavasaMghaTTacchaliyaviyaDakallolA / kallolanivahasaMgamanibaddhapheNAvalIpaurA // 8 // paumavarakamalakesaranaliNIguMjaMtamahuyaruggIyA / uggIyaravAryannaNasAraMganiviTThaubhayataDA // 89 // ubhayataDahaMsa-sArasa-cakkAyaramaMta'NeyakallolA / kallolajaNiyakalaravasamAulAiNNagayajUhA // 10 // gayajUhasamAyaDDiyavisamasamuvvillaviDavisaMghAyA / saMghAyajalA''pUriyanijjharaNajharaMtasaddAlA // 11 // eyArisaguNakaliyaM pecchaMtIe mahAnaiM gaMgaM / uttiNNA varaturayA parakUlaM ceva saMpattA // 12 // aha so kayaMtavayaNo vIro vi ya tattha kAyaro jAo / dharilaM sudaMsaNarahaM ruyai tao uccakaMTheNaM // 93 // taM pucchai vaidehI 'kiM ruyasi tuma ihaM akajjeNaM ?' | teNa vi sA paDibhaNiyA "sAmiNi ! vayaNaM nisAmehi // 94|| dittaggi-visasaricchaM dujjaNavayaNaM pabhU nisuNiUNaM / DohalayamiseNa tumaM ceei avavAyabhayabhIo' // 15 // tIe kayaMtavayaNo kahei nayarAhivAiyaM savvaM / dukkhassa ya AmUlaM sIyAe jaM jahAvattaM // 16 // "lacchIhareNa sAmiNi ! aNuNijjaMto vi rAhavo ahiyaM / avavAyaparibbhIo na muyai eyaM asaggAhaM // 97 / / na ya mAyA neva piyA na ya bhAyA neva lakkhaNo saraNaM / tujjha iha mahAraNNe sAmiNi ! maraNaM tu niyameNaM" // 98 / / suNiUNa vayaNameyaM vajeNa va tADiyA sire sIyA / oyariya rahavarAo mucchAvihalaMghalA paDiyA // 99 / / kaha kaha vi samAsatthA pucchai seNAvaI imaM siiyaa| 'sAhehi kattha rAmo? kedUre vA vi sAeyaM ?' // 10 // 1. lA. yanniyasA' || 2. lA. dhIro // 3. lA. dhariUNa saMdaNavaraM rudeg // 4. lA. dohalayaniheNa // 5. saM.vA.su. cattA avavAyabhIeNa // 6-7. lA. neya // 8. lA. 'vaI tao sI // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH aha bhaNai 'kayaMtamuho aidUre kosalApurI devi ! | aicaMDasAsaNaM puNa katto cciya pecchase rAmaM // 101 // tahavi ya nibbharanehA jaMpai eyAiM majjha vayaNAI / gaMtUNaM bhaNiyavvo paumo savvAyareNa tume // 102 // jaha "naya-viNayasamaggo gaMbhIro somadaMsaNasahAvo / dhammA'dhammavihaNU savvakalANaM ca pAragao // 103 // abhaviyajaNavayaNaM bhIeNa duguMchaNAi aireNaM / sAmiya ? tume vimukkA ettha araNNe akayapuNNA // 104 // jai vi ya tume mahAyasa ! cattA'haM puvvakammadoseNaM / tahavi ya jaNaparivAyaM mA sAmi ! tumaM gaNejjAsu // 105 // loyAvavAyabhayabhIyaeNa jaha sAmi ! haM tae cattA / niddosA- vi araNNe taha mA chaDDejja sammattaM // 106 // dukkheNa jao labbhai eyaM bhavasAyarassa majjhammi / eeNaM catteNaM jIvA narayammi nivaDaMti // 107 // cirasaMvasahIe~ duhaM duccariyaM jaM karye tu me sAmi ! / taM majjha khamasu savvaM mauyasahAvaM maNaM kAuM // 108 // sAmiya ! tume samANaM mayAe maha hojja darisaNaM NUNaM / jaivi ya avarahasayaM tahavi ya savvaM khamijjAsu" // 109 // sA eva jaMpiUNaM paDiyA kharakakkare dharaNivaTThe / mucchAnimIlayacchI pattA aidAruNaM dukkhaM // 110 // daNa dharaNivaDiyaM sIyaM seNAvaI vigahAmo / citei "ihA'reNNe kallANI dukkaraM jiyai // 111 // dhiddhI kiM ca vimuko pAvo'haM vigayalajja - majjAo / jaM niMdiyamAyAro parapesaNakArao bhicco // 112 // 233 bhiccassa naravaINaM diNNA''esassa pAvanirayassa / na ya havai akaraNijjaM niMdiyakammaM tu jiyaloe // 113 // 1. saM. vA. su. kosalA i vaidehi // 2. saM. vA.su. sAmi phuDaM gadeg // 3. saM. vA.su 'e bahuM dudeg // 4. saM.vA.su. tumaM // 5. saM. vA. su. 'raNNe ekallI dudeg // mUla. 2-30 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH purisattaNammi sarise jaM ANA kuNai sAmisAlassa / taM savvaM paccakkhaM dIsei phalaM ahammassa // 114 // dhiddhI aho ! akajjaM jaM purisA iMdiesu AsattA / kuvvaMti ya bhiccattaM na kuNaMti suhAlayaM dhammaM" // 115 // yANi ya aNNANi ya vilaviya seNAvaI tarhi raNe / mottUNa jaNayataNayaM calio sAeyapurahutto // 116 // sIyA ya tammi vigae ruyai khaNaM mucchae khaNaM ekaM / Asasai puNaravikhaNaM vilavai aigaruyasaddeNaM // 117 // " hA pauma ! hA naruttama ! hA vi haliyajaNasuvacchala ! guNoha ! / sAmiya ! bhayaddiyAe kiM na mahaM daMsaNaM desi ? // 118 // tuha dosassa mahAjasa ! thevassa vi natthi ittha saMdeho / aidAruNANa sAmiya ! maha doso puvvakammANaM // 119 // kiM ittha kuNai tAo ki ca paI kiM ca baMdhavajaNo me / dukkhe aNuhavivve saMpai ya uvaTThie kamme // 120 // nUNaM aNNAmi bhave ghettUNa vayaM puNo mae bhaggaM / tassodaeNa eyaM dukkhaM aidAruNaM jAyaM // 121 // ahavA paumasaritthaM cakkAyajuyaM supIisaMjuttaM / bhiNNaM pAvAi purA tassa phalaM me dhuvaM eyaM // 122 // ahavA vi kamalasaMDe vioiyaM haMsajuyalayaM puvi / ainigghiNAe saMpai tassa phalaM ceva bhottavvaM // 123 // ahavA vimae samaNA dugaMchiyA parabhave apuNNAe / . tassa imaM aNusarisaM bhuMjeyavvaM mahAdukkhaM // 124 // hA ! pauma ! bahu guNAyara ! hA! lakkhaNa ! kiM tumaM na saMbharasi / hA ! tAya ! kiM na yANasi etthA'raNNe mamaM paDiyaM ? // 125 // hA ! vijjAharapatthiva ! bhAmaMDala ! pAviNI ihaM raNe / soyaNNa ve nimaggA tumaM pi kiM maM na saMbharasi ? // 126 // 1. saM. vA. su. darisaNaM dehi // 2. saM.vA.su. kiM me na // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ahavA vi ihA'raNNe niratthayaM vilaMvieNa eeNa / kiM puNa aNuhaviyavvaM jaM puvvakayaM mae kammaM" // 127 // evaM sA jaNayasuyA jAva'cchai tAva taM vaNaM paDhamaM / bahusAhaNo paviTTho nAmeNaM vajjajaMghanivo // 128 // puMDariyapurAhivaI gayabaMdhatthaM samAgao'raNe / ghettUNa kuMjaravare niggacchai sAhaNasamaggo // 129 // tAva ya je tassa ThiyA purassarA gahiyapaharaNA varaNA / soUNa ruNNasaddaM sahasA khuhiyA vicirtiti // 130 // "gaya- mahisa-saraha - kesari-varAha - ruru- camarasevie raNe / kA esA aikaluNaM ruyai ihaM dukkhiyA mahilA ? // 131 // kiM hojja divvakaNNA sukhaisAveNa mahiyale paDiyA ? / kusumAuhassa kiM vA kuviyA ya raI ihA'raNe ?" // 132 // evaM saviyakkamaNA na ya te vacvaMti tattha purahuttA / savve vi bhaDavviggA vaggIhUyA ya ciTThati // 133 // jAvevaM tassa camU ruddhA gaMga vva pavvayavareNaM / tAva kaNeruvilaggo parAio vajjajaMghanivo // 134 // pucchi AsaNNatthA 'keNaMciya tumha bho ! paho ruddho ? / dIsaha samAulA bhayavihalavisaMThulA savve' // 135 // jAva cciya ullavaM diti nariMdassa niyayacArabhaDA / tAva ya varajuvaIe suNai ruyaMtIe kaluNasaraM // 136 // saramaMDalaviNNAyA bhaNai nivo 'jA ihaM ruyai muddhA / sA guvviNI niruttaM paumassa have mahAdevI' // 137 // bhaNio bhiccerhi pahU 'eva imaM jaM tume samullaviyaM / na kayAi aliyavayaNaM deva ! suyaM jaMpamANassa' // 138 // 235 jAva ya esA''lAvo vaTTai tAva ya narA samaNupattA | pecchaMti jaNayatanayaM pucchaMti ya 'kA tumaM bhadde ? // 139 // 1. lA. rovieNa e // 2. lA. keNa cciya tumha gar3apaho // 3. saM. vA.su. 'ssa cArusamarabhaDA // 4. saM.vA.su. tAva ya narA samadeg // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: sA picchiUNa purise bahave sannaddhabaddhatoNIre / bhayavihalaveviraMgI tANA''bharaNaM paNAmei // 140 // tehiM vi sA paDibhaNiyA 'kiM amha vibhUsaNehi eehiM / ciTuMtu tujjha lacchI vavagayasogA io hohi // 141 // .. puNaravi bhaNaMti "suMdari ! mottuM sogaM bhayaM ca ettaahe| jaMpasu supasaNNamaNA kiM na muNasi naravaI eyaM // 142 // puMDariyapurAhivaI so ya ihaM vajjajaMghanaravasabho / cAritta-nANa-dasaNabahuguNanilao jiNamayammi // 143 // saMkAidosarahio niccaM jiNavayaNagahiyaparamattho / paDivaNNayasoDIro saraNAgayavacchalo vIro // 14 // dINAINaM ca puNo visesao klunnkaarnnujjutto| paDivakkhagayamayaMdo savvakalANaM ca pAragao // 145 // eyassa aparimeyA devi ! guNA ko ihaM bhaNiukAmo / puriso sayalatihuyaNe jo ya mahAbuddhisaMpaNNo ?" // 146 / / jAva ya esA''lAvo vaTTai tAvA''gao naravariMdo / avayariya kareNUto karei viNayaM jahAjoggaM // 147 // tattha niviTTho jaMpai 'vajjamao so naro na saMdeho / iha mottuM kallANI(Ni?) jo jIvaMto gao sagihaM' // 148 // aityaMtare pavutto maMtI saccAviUNa jaNayasuyaM / "nAmeNa vajjajaMgho eso puMDariyapurasAmI // 149 / / paMcANuvvayadhArI vacche ! sammattauttamaguNoho / deva-gurupUyaNarao sAhammiyavacchalo dhIro" // 150 // evaM ciya parikahie sIyA to pucchiyA ya naravaiNA / 'sAheha kassa duhiyA ? kassa va mahilA tumaM lacchI ? // 151 // jaM eva pucchiyA sA sIyA to bhaNai dINamuhakamalA / "aidIhA majjha kahA saMpai nisuNehi saMkhevaM // 152 // 1. saM.vA.su. tujjha // 2. saM.vA.su. tu / / 3. saM.vA.su Nanicao // 4. lA. dhIro // 5. saM.vA.su. etyaMtaraM // 6. saM.vA.su. "kahie // 7. lA. kahA naravai ! ni | Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 237 jaNayanariMdassa suyA bhaiNI bhAmaMDalassa sIyA'haM / dasarahanivassa suhA mahilA puNa rAmadevassa // 153 / / kegaivaradANanihe dAuM bharahassa niyayarajjaM so / aNaraNapatthivasuo pavvaio jAyasaMvego // 154 // rAmeNa lakkhaNeNa ya samaMgayA daMDayaM mahAraNaM / saMbukkavahe naravai ! hariyA'haM rakkhasideNaM // 155 // aha te baleNa sahiyA naheNa gaMtUNa rAma-suggIvA / laMkApurIe jujjhaM kuNaMti samayaM dahamuheNaM // 156 // bahu bhaDajIyaMtakare samare laMkAhivaM vivAeuM / rAmeNa ANiyA'haM niyayapuri paramavibhaveNa // 157 // daTThaNa rAmadevaM bharaho saMvegajAyasabbhAvo / ghettUNa ya pavvajjaM siddhisuhaM ceva saMpatto // 158 // suyasogasamAvaNNA pavvajaM kegaI vi ghettUNaM / sammArAhiyarcaraNA tiyasavimANuttamaM pattA // 159 // majjha ya gabbhavaseNaM jiNavaMdaNaDohalo samuppaNNo / tA nagaraceiyAI paNayAI mae asesAI // 160 // pupphavimANeNa pio daMsissai jAva sesajiNabhavaNe / tAva ya mahAyaNeNaM viNNatto rAhavo evaM // 161 / / 'sAmiya ! jaNo payaMpai jA sIyA rAvaNeNa paribhuttA / sA rAmeNA''NIyA ahaha ! na juttaM kayaM pahuNA' // 162 / / iya tavvayaNaM souM ayasakalaMkassa bIhamANeNa / nidosA vi mahAyasa ! mukkA iha bhImaraNNammi // 163 // uttamakulassa loe na ya evaM khattiyassa aNusarisaM / bahusatthapaMDiyassa ya dhammaThiI jANamANassa" // 164 // evaM ciya vittaMtaM parikahiUNaM tato jaNayadhUyA / mANasajalaNumhaviyA rovai kaluNeNa saddeNaM // 165 // 1. saM.vA.su. 'cariyA // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH royaMtiM jaNayasuyaM daTThUNa narAhivo kivAvaNo / saMthAvaNamaikusalo jaMpai eyAI vayaNAI ||166|| " mA ruyasu tumaM sIye ! jiNasAsaNativvabhattisaMpanne ? | kiM vA dukkhA''yANaM aTTajjhANaM samAruhasi ? // 167 // kiM vA tume na nAyA logaThiI erisI niyayameva / adhuvatta-asaraNattA kammANa vicittayA ceva ? // 168 // kiM te sAhusayAse na suyaM jaha niyayakammapaDibaddho / jIvo kammeNa hao hi~Dai saMsArakaMtAre ? // 169 // saMjoga - vippaogA suha- dukkhANi ya bahuppayArANi / pattAiM dIhakAlaM aNAI - nihaNAI jIveNaM // 170 // jo susamaNaArAmaM duvayaNa aggIhiM Dehai aviseso / ayasAnaleNa so cciya puNaruttaM Dajjhai aNAho // 171 // dhaNNA tumaM kayatthA salAhaNijjA ya ettha puhaiyale / ceiharanamokkAraM Dohala yaM jA samallINA // 172 // ajja viya tujjha puNNaM atthi ihaM sIlasAliNI bahuyaM / diTThA''si mae jaM iha gayabaMdhatthaM pavidveNaM // 173 // ahayaM tu vajjajaMgho puMDariyapurAhivo jiNA''Narao / dhammavihANeNa tumaM maha bahiNI hohi nikkhuttaM // 174 // uTThehi majjha nayaraM vaccasu tattheva ciTThamANIe / tuha pacchAyavatavio gavesaNaM kAhiI rAmo" // 175 / / mahuravayaNehiM evaM sIyA saMthAviUNa (viyA ya ? ) naravaiNA / aha dhammabaMdhavaM taM laddhUNaM sA dhi pattA // 176 // aha takkhaNeNa sibiyA uvaNIyA suravimANasaMkAsA / tI samAruhiUNaM puMDariya puraM gayA sIyA // 177 // tattha ya suhaMsuheNaM sA acchai vajjajaMghanaravaiNA / pUijjatI niccaM sIyA bhAmaMDaleNeva // 178 // 1. lA. Dajjhai viseso // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jaM jaM maNobhiruiyaM taM savvaM kuNai dhammabhagiNi tti / kAUNa vajjajaMgho sIyAe paDicchae ANaM // 179 // 'jaya devi ! sarassai ! lacchi ! kitti buddhI ! sirIya ! baMbhANI !' / iya bhaNNaMtI sA pariyaNeNa tattha'cchai suheNaM // 180 // so vi ya kayaMtavayaNo ahiyaparissaMtarahavaraturaMgo / saNiyaM saNiyaM jaMto saMpatto paumapAsammi // 181 // pAyapaDaNuTThio so jaMpai "ai bhIsaNammi raNNammi / tumhA''eseNa mae guruhArA chaDDiyA sIyA // 182 // sIha-'cchabhalla-cittaya- gomAUrasiyabhImasaddAle / khara-pharusa-caMDavAe aNNoNNAlIDhadumagahaNe // 183 // jujhaMtavaggha-mahisaya-paMcamuhAvaDiyamattamAyaMge / nauloragasaMgAme sIhacaveDAhayavarAhe // 184 // saramuttAsiyavaNayarakaDayaDabhajjaMtarukkhasaddAle / karayararaDaMtabahuvihatarucchaDAjhaDiyapakkhiule // 185 // giriNaisaliluddhAiyanijjharajhajjhattijhattinigghose / tivva'cchapariggahie aNNoNNacchittasAvajje // 186 // eyArisaviNioe bhayaMkare vivihasAvayasamiddhe / tujjha vayaNeNa sIyA sAmi ! mae chaDDiyA raNNe // 187 // nayaNaMsududdiNAe jaM bhaNiyaM deva ! tujjha mahilAe / taM nisuNasu saMdesaM sAhijjaMtaM mae savvaM // 188 // pAyappaDaNovagayA sAmi ! tuma bhaNai mahiliyA vayaNaM / 'ahayaM jaha paricattA taha jiNabhattiM ma muMcihisi // 189 // nehANurAgavasago vi jo mamaM dujjaNANa vayaNeNaM / chaDDehi amuNiyaguNo so jiNadhammaM pi muccihisi // 190 // niddosAe vi mahaM doso na tahA jaNo pahAsihiI / jaha dhammavajjiyassau naravai ! lajjAvihINassa // 191 // 1. saM.vA.su. tivvamuhAparigahie / Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH eyammi ya ekkabhave dukkhaM hohI u maM muyaMtassa / / sammatta-nANa-dasaNarahiyassa bhave bhave dukkhaM' // 192 // eyaM ciya saMdiTuM sIyAe nehanibbharamaNAe / saMkheveNa narAhiva ? tujjha mae sAhiyaM savvaM // 193 // sAmiya ! sahAvabhIrU ahiyayaraM dAruNe mahAraNNe / bahusattabhIsaNarave jaNayasuyA dukkaraM jiyai" // 194 // seNAvaissa vayaNaM suNiUNaM rAhavo gao mohaM / paDikAreNa viuddho kuNai palAvaM bahuviyappaM // 195 / / "hA hA ! dujjaNavayaNehiM tajjieNaM mae aNajjeNaM / mUDheNaM pakkhittA sIyA aidAruNe raNNe // 196 / / hA ! paumapattanayaNe ! viyasiyavarapaumagabbhasamagore ! / hA ! guNarayaNanihANe ! katto maggemi taM iNhi ? // 197 // hA ! somacaMdavayaNe ! vayaNaM me dehi dehi vaidehi!| jANisi ya tujjha virahe maha hiyayaM kAyaraM niccaM // 198 // niddosA vi mayacchI ! kivAvimukkeNa ujjhiyA'si mae / raNNe uttAsaNae na ya najjaiM ki pi pAvihisi ? // 199 // hariNi vva jUhabhaTThA chuhA-tisAveyaNApariggahiyA / ravikiraNasosiyaMgI marihisi kaMte ? mahAraNNe // 200 // kiM vA vaggheNa vaNe khaddhA sIheNa jai(aha)va ghoreNaM / kiM vA vi dharaNisaiyA akaMtA mattahatthINaM ? // 201 // pAyavakhayaMkareNaM jalaMtajAlAsahassapaureNaM / kiM vaNadaveNa daDDA sahAyaparivajjiyA kaMte ? // 202 // ko rayaNajaDINa samo hoi naro syljiivloymmi| - jo majjha piyayamAe ANai vattAi vihalAe ?" // 203 // pucchai puNo puNo vi ya paramo seNAvaiM payaliyaMsU / 'kaha sA ghore raNNe dharihI pANe jaNayadhUyA ?' // 204 // 1. lA. hohI mamaM mu // 2. saM.vA.su. "hi paDivayaNaM // 3. saM.vA.su. jaivi // 4. saM.vA.su. kiM vA daveNa // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH eva bhaNio kayaMto lajjAbharapillio samullAvaM / na ya dei tAva rAmo kaMtaM sariThaM gao mohaM // 205 // etthaMtarammi patto sahasA lacchIharo paumanAhaM / AsAsiUNa jaMpai "nAha ? nisAmeha maha vayaNaM // 206 // dhIrattaNaM pavajjasu sAmiya ? mottUNa soyasaMbaMdhaM / uvaNamai puvvavihiyaM logassa suhA-'suhaM kammaM // 207 // AyAse girisihare jale thale dAruNe mahAraNNe / jIvo sakammapaDio rakkhijjai puvvasukaeNaM // 208 // aha puNa pAvassudae rakkhijjato vi dhIrapurisehiM / jaMtU marai niruttaM saMsAraThiI ihaM loe" // 209 // evaM so paumo pabohio lakkhaNeNa kusaleNa / chaDDei kiMci soyaM dei maNaM niyayakaraNijje // 210 // sIyAe guNasamUhaM sumaraMto jaNavao nayaravAsI / ruyai peyalaMtanitto aIva sIyaM pasaMsaMto // 21 // vINA-muyaMga-tisariya-vaMsakhuggIyavajjiyA nayarI / jAyA kaMdiyamuhalA taddiyaha sogasaMtattA // 212 // rAmeNa bhaddakalaso bhaNio 'sIyAe peyakaraNijjaM / sigghaM karehi viulaM dANaM ca jahacchiyaM dehi' // 213 / / 'jaM ANavesi sAmiya !' bhaNiUNaM eva niggao turiyaM / savvaM pi bhaddakalaso karei dANAikaraNijjaM // 214 // juvaINa sahassehiM aTThahiM aNusaMtayaM piM parikiNNo / paumo sIekkamaNo suviNe vi puNo puNo sarai // 215 / / evaM saNiyaM saNiyaM sIyAsoe gae viralabhAvaM / sesamahilAsu paumo kaha kahavi dhiiM samaNupatto // 216 / / aha puMDarIyanayariTThiyAe sIyAe gabhabhAveNa / ApaMDuraMgalaTThI sAmalavayaNatthaNA jAyA // 217 // 1. lA. eyaM // 2. saM.vA.su. pailintanitto / / 3. lA. ANavehi // 4. saM.vA.su. pi karaNijjo // 5. lA. "bhabIyAe / mUla. 2-31 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bahumaMgalasaMpuNNaM dehaM aivinmamA gaI maMdA nivvAyanayaNadiTThI muhakamalaM ceva supasaNNaM // 218 // picchai nisAsu sumiNe kamaliNidalapuDayavimalasalileNaM / ahiseyaM kIraMtaM gaesu aicArurUvesu // 219 // maNi-dappaNe visaMte niyayamuhaM asivare paloei / mottUNa ya gaMdhavvaM suNei NavaraM dhaNuyasadaM // 220 // cakkhaM dei aNimisaM, sIhANaM paMjaro yaratthANaM / evaMvihapariNAmA gamei sIyA tahiM diyahA // 221 // evaM navame mAse saMpuNNe savaNasaMgae caMde / sAvaNapaMcadasIe suyANa juyalaM pasUyA sA // 222 // aha tANa vajjajaMgho karei jammUsavaM mahAviulaM / gaMdhavva-gIya-vAiyapaDupaDaha-muyaMgasaddAlaM // 223 // paDhamassa kayaM nAmaM aNaMgalavaNo aNaMgasamarUvo / tassa guNesu sariccho bIo mayaNaMkuso nAmaM // 224 // aha te donni vi kumarA pavaDDamANA kameNa saMjAyA / nIsesakalAkusalA bahujaNamaNakayacamakkArA // 225 // saMpattA ya kameNaM bahukAmiNijaNamaNoharamuyAraM / / nIsesavilAsasahaM tAruNNamaNaMgakulabhavaNaM // 226 // aha vajjajaMgharAyA bhogasamatthe ime viyANeuM / pANiggahaNanimittaM nirUvae tANa kaNNAo // 227 / / lacchImaIe dhUyA sasicUlA nAma uttamA kaNNA / battIsakaNNayajuyA paDhamassa nirUviyA raNNA // 228 // bIyassa nimitteNaM pihUnariMdassa saMtiyaM kaNNaM / nAmeNa kaNayamAlaM sumariya dUyaM visajjei // 229 // so jaMpai pihurAyaM 'deva ! ahaM vajjajaMghanaravaiNA / paTThavio tuha pAse imeNa kajjeNa nisuNesu // 230 // 1. saM.vA.su. NaM kAmiNijaNamaNamaNo || 2. lA. lacchima // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH nAmeNa kaNayamAlA jA dhUyA tumha guNajuyA sA u / mayaNaMkusassa dijjaMu' iya bhaNio bhaNai pihurAyA // 231 // 'jassa kulaM pi na najjai kaha dhUyaM demi tassa re dUya !' / iya bhANiro tumaM pi hu niggahajoggo phuDaM hosi // 232 / / iya bhaNio so dUo sAhai savvaM pi vajjajaMghassa / so vi rusiUNa vaccai vikkheveNaM pihussuvari // 233 // taM viggahaM suNeuM sanimittaM te tao kumAravarA / rubbhaMtA vi kumArehiM jhatti pattA nivasamIvaM // 234 // to tehiM kumArehiM pihurAyaM sabalavAhaNaM samare / jiNiUNaM sA kaNNA pariNIyA savvapaccakkhaM // 235 // anne ye bahU desA vasIkayA tehiM balasamaggehiM / jAyA mahAnariMdA vikkhAyA sayalabhuvammi // 236 / / aha annayA kayAI evaM te nAraeNa saMlattA / 'rAhava-lakkhaNalacchi vaccha ! tume dovi pAveha' // 237 // tehiM tao paDibhaNiyaM 'ke te muNi ! rAma-lakkhaNA jANa / riddhIe AsIsaha ?' nIsesaM kahai eso vi // 238 // to tavvayaNaM souM rusiUNaM do vi savvariddhIe / gaMtuM jaNaehi samaM kuNaMti samaraM mahAghoraM // 239 // jAva ya niratthayAiM jAyAI tANa savvasatthAI / lavakumarassa vahatthaM tA rAmo muyai halamusale // 240 // tAI pi niSphalAiM jAyAiM tammi khettmettaaii| tA ci tAsoyamahaNNavammi aha rAhavo paDio // 241 / / ciMtai "vihalAiM kahaM jAyAI majjha divvasatthAI / evaM adiTThapuvvaM paccakkhaM dIsae ajja" // 242 // lacchIharo vi rusiuM gayamAhappesu savvasatthesu / saMkha-gayA-dhaNumAisu sumarai aha cakkarayaNaM tu // 243 / / 1. lA. 'ttA pihusa' // 2. lA. vi // 3. lA. rusiGa te do // 4. saM.vA.su. "ti ghoraM mahAsamaraM / / 5. lA. nippabhAI // 6. lA. sayalasa // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: karapattaM tamamohaM cakkaM jAlAsahassaparivAraM / lacchIhareNa mukkaM kursassa telokkabhayarjaNayaM // 244 // gaMtUNa kusaMsayAsaM taM cakkaM viyaliyappahaM sigdhaM / puNaravi ya paDiniyattaM saMpattaM lakkhaNassa kare // 245 / / taM lakkhaNeNa cakaM khettaM mayaNaMkusassa roseNaM / viphalaM tu paDiniyattaM puNo puNo pavaNavegeNaM // 246 // daTThaNa tahAbhUyaM raNaMgaNe lakkhaNaM samatthabhaDA / jati vimhiyamaNA "kiM evaM annahAjAyaM ? // 247 / / kiM koDisilAIyaM aliyaM ciya lakkhaNe samaNujAyaM / kajjaM muNivaravihiyaM cakkaM jeNa'nnahAkuNai" // 248 // aha bhaNai lacchinilao visAyaparivajjio dhuvaM ee / baladeva-vAsudevA uppaNNA bharahevAsammi // 249 // taM lakkhaNassa vayaNaM soUNaM lava-kusANuvajjhAo / siddhattho nAmeNaM sanArao siddhaputto u // 250 / / jaMpai "mA kuNa adhiI lakkhaNa ! taM kesavo ihaM bharahe / rAmo ya balo ki hoi aNNahA jamiha muNibhaNiyaM // 251 // sIyAsuyA ya ee lavaNaM kusanAma kusa doNNi vi kumArA / gabbhaTThiesu jesuM vaidehI chaDDiyA raNNe // 252 // siddhattha-nAraehiM tammiya siDhe kumAravuttaMte / lakkhaNa-rAmA doNNi vi bAhajalohaliyagaMDayalA // 253 / / vaccaMti suyasamIvaM te vi hu daTTaNa te samAyate / ainehanibbharaMgA paDaMti pAesu duNhaM pi // 254 // avagUhiUNa putte kuNai palAvaM tao paumanAho / ainehanibbharamaNo vimukkanayaNaMsu jalanivaho // 255 // 'hA hA ! mae aNajjeNa putta ! gabbhaTThiyA akajjeNaM / sIyAya samaM cattA bhayajaNaNe dAruNe raNNe // 256 // 1. saM.vA.su. lavassa // 2. lA. jaNaNaM // 3. saM.vA.su. lavasa' // 4. saM.vA.su. Ne takkhaNe sa' // 5. saM.vA.su. hamajjhammi // 6. saM.vA.su. lavaNa-mayaNaMkusa doNNi Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH hA ! viulapuNNayA vi hu sIyAe jaM mae vi saMbhUyA / uyaratthA aghoraM dukkhaM pattA u aDavIe // 257 // tubhehiM diTThehiM sIyA jiyai tti nicchyaM eyaM / eso ya vajjajaMgho paramattheNaM mahaM baMdhU // 258 // Iya bhaNiUNaM doNNi vi lakkhaNa-rAmA maNorahasaehiM / kosalapurIi paramaM ANaMdamahaM payaTTaMti // 259 // tatto bihIsaNAI samatthasuhaDA bhaNaMti paumAbhaM / "sAmiya ! dukkhaM ciTThai jaNayasuyA paraviesamma // 260 // tA kAUNa pasannaM cittaM ANejjaU ihaM sIyA" / 'kaha jaNajaNiyavavAyaM pecchAmi tayaM' bhaNai rAmo // 269 // 'jai puhaiyalaM sayalaM eyaM savaheNa pattiyAvei / to tIi samaM vAso hohi na ya annabheeNaM // 262 // evaM ti khayarehiM paDivajjiya melio jaNo savvo / AvAsiyo ya turiyaM nayarIe bAhiruddese // 263 // maMcA kayA visAlA paMcchAmihi maMDavA maNabhirAmA / tesu ya jaNo niviTTho savahikkhaNakaMkhuo savvo // 264 // to rAmasamAiTThA suggIvAI bhaDA khaNaddheNaM / puMDariyapuraM gaMtuM sIyAbhavaNammi pavisaMti // 265 // kAUNa ya jayasaddaM sIyaM paNamaMti kheyarA savve / viya sasaMbhamAe ahiyaM saMbhAsiyA tIe // 266 // aha tANa niviTThANaM jaMpai sIyA saniMdaNaM vayaNaM / " eyaM majjha sarIraM kayaM ca dukkhAsayaM vihiNA ||267|| aMgAI imAI maha dujjaNavayaNANaleNa daDDhAI / khIroyasAyarassa vi jaleNa nai nivvuiM jaMti" // 268 // 245 aha te bhAMti "sAmiNi ! eyaM mellehi dAruNaM soyaM / so pAvANa vi pAvA jo tujjha laei avavAyaM // 269 // 1. lA. mahAbaMdhU // 2. lA. eva bhaNiUNa // / 3. lA. pavaTTaMti // 4. saM.vA.su. pecchAmiha maMDavA // 5. lA. naya / / 6. lA. tumha // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ko ukkhivai vasumaI ? ko piyai phuliMgapiMgalaM jalaNaM ? / ko lehai jIhAe sasi - sUratapUNi mUDhappA ? // 270 // jo giNhai avavAyaM ittha jae tujjha suddhasIlAe / so mA pAvau sokkhaM kayAi loe aliyavAI // 271 // eyaM pupphavimANaM visajjiyaM tujjha paumanAheNaM / Aruhasu devi ! sigghaM vaccAmo kosalAnayariM // 272 // paumo deso ya purI na ya sohaM diti virahiyANi tume / jaha tarubhavaNAgAsaM vivajjiyaM caMdamuttIe " // 273 // sA eva bhaNiya saMtI sIyA avavAyavihuNaNaTThAe / Aruhiya varavimANaM sAeyapurI gayA sujavA // 274 // rAmassa sanniyAsaM taccariyaMtIe jaNayadhUyAe / saha patthavehiM agghaM vihei lacchIharo vihiNA || 275 || daTThUNa AvayaMti sIyaM ciMte ho to / 'kaha ujjhiyA vi na muyA esA sattAule raNNe ? ' // 276 // kAUNa aMjalipuDaM paNivaiyA rAhavassa calaNesu / sIyA bahuppayAraM paricitaMtI ThiyA purao // 277 // bhai 'jai vahasi nehaM evaM gae vi ya payaccha me ANaM / hoUNa somahiyao ki kAyavvaM mae ettha ?' // 278 // rAmo bhai 'tuha pie ! ahayaM jANAmi nimmalaM sIlaM / navaraM jaNA'vavAyaM vigayamalaM kuNasu divveNaM // 279 // bhaNiUNa evameyaM jaMpai sIyA suNehi maha vayaNaM / "paMcasu divvesu pahU logamahaM pattiyAvemi // 280 // ArohAmi tulAe jalaNaM pavisAmi lemi phAlaM ca / uggaM ca piyAmi visaM annaM pi karemi jaM bhaNasi" // 281 // pariciMtiUNa rAmo jaMpai 'pavisarasu pAvayaM sIe !' / tIe vi ya so bhaNio 'evamiNaM natthi saMdeho ' // 282 // 1. saM.vA.su. taha bhadeg // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH paDivaNNammi ya samayaM tammi ya sIyAe jaNavao souM / payalaMtaaMsunayaNo jAo aidukkhio vimaNo // 283 // eyaMtare pavutto siddhattho "suNasu nAha ! mahavayaNaM / na surehiM vi sIlaguNA vaNNijjaMtI videhAe // 284 // pavisijja va pAyAlaM merU lavaNoyahi vva sUsijjA / na hu sIlassa vivattI hojja pahU ! jaNayadhUyAe // 285 / / vijjAmaMteNa mae paMcasu merUsu ceiyaharAI / ahivaMdiyAiM rAhava ! tavo ya ciNNo suirakAlaM // 286 / / taM me havau mahAjasa ? viphalaM jaM tattha puNNamAhappaM / jai sIlassa viNAso maNasA vi ya asthi sIyAe" // 287 // puNaravi bhaNai subhaNio siddhattho 'jai akhaMDiyacarittA / sIyA to jalaNAo uttarihI kaNayalaTThivva' // 288 // gayaNe kheyaralogo jaMpai dharaNIyaro mahiyalattho / 'sAhu tti sAhu ! bhaNiyaM siddhattha ! tumerisaM vayaNaM' . // 289 // sIyA saI sai cciya bhaNai jaNo tattha ucca kaMTheNaM / 'na ya hoi vigArattaM pauma ! mahApurisamahilANaM' // 290 // evaM savvo vi jaNo rovaMto bhaNai gaggarasareNaM / 'rAhava ! ainikkaluNaM mA vavasasu erisaM kamma' // 291 // paumo bhaNai 'jai kivA tujhaM ciya ettha atthi taNuyA vi / mA jaMpaha aicavalA sIyAparivAyasaMbaMdhaM' // 292 // rAmeNa tao bhaNiyA pAsatthA kiMkarA khaNaha vAvI / tiNNeva ya hatthasayA samacauraMsAvagADhA ya // 293 // pUreha iMdhaNehiM kAlAgaru-caMdaNAithUlehiM / caMDaM jAleha lahuM vAvIe savvao aggi // 294 // jaM ANavesi sAmiya ! bhaNiUNaM eva kiMkaragaNehiM / taM ceva vAviAI kammaM tu aNuTThiyaM savvaM // 295 // 1. lA. 'maaiN|| Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH etthaMtarammi kevalavaranANaM sayalabhUsaNamuNissa / tattheva samuppaNNaM ujjANe tassa mahimatthaM // 296 // surapaNDio suriMdo samAgao tattha divvariddhIe / aha sIyAvuttaMto avaMtarAlammi saccavio // 297 // daTuM hariNagamesI jaNayasuyAsaMtiyaM tu vittaM / sAhehi amaravaiNo "peccha pahU ! dukkaraM eyaM // 298 // devANa vi dupphariso huyAsaNo savvasattabhayajaNaNo / kaha sIyAe mahAyasa ! pavaMcio ghorauvasaggo // 299 // jiNadhammabhAviyAe payavvayAe visuddhasIlAe / evaMvihAe suravai ? kaha hoi imo u uvasaggo" // 300 // so suravaiNA bhaNio ahayaM vaccAmi vaMdiuM sAhuM / taM puNa veyAvaccaM karehi sIyAe gaMtUNaM // 301 // iya bhaNiUNaM iMdo pAyabbhAsaM muNissa saMpatto / hariNagamesI vi tao gao ya sIyAsamIvammi // 302 / / taM pecchiUNa vAvi taNakaTThasupUriyaM aimahaM tiM / paumo samAulamaNo citei bahuppayAraM ti // 303 // "katto'haM vaidehi pecchissaM vivihaguNasamAiNNaM / niyameNa ettha maraNaM pAvihii huyAsaNe ditte // 304 // jaMpihii jaNo savvo jaha "esA jaNayanaMdaNI sIyA / avavAyajaNiyadukkhA mayA ya jelaNaM pavisiUNa // 305 // taiyA hIraMtIe necchaMtIe ya sIlakaliyAe / laMkAhiveNa sIsaM kiM na luyaM maMDalaggeNaM // 306 // evaMvihAi maraNaM jai na hu huMtaM ca jaNayatanayAe / nivvaDio sIlaguNo hoto ya jaso tihuyaNammi // 307 / / ahavA jaM jeNa jahA maraNaM samuvajjiyaM sayalaloe / taM teNa pAviyavvaM niyameNa na annahA hoI" // 308 // 1. saM.vA.su. jalaNammi vi // 2. lA. havai // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH eyANiya annANi ya citaMto jAva tattha paumAbho / ciTThai tAva huyavaho pajjaliUNaM samADhatto // 309 // caMDAnilAhaeNaM dhUmeNaM bahalakajjalanibheNaM / saMchaNNaM gayaNayalaM pAusakAle vva mehehiM // 310 // dhagadhagadhagitasaddo pajjalio huyavaho kaNayavaNNo / gAuyaparimANAsu ya joNhAsu nahaM padIvaMto // 311 // ki hojja diNayarasayaM samuggayaM kiM ca mahiyalaM bhettuM / uppAyanagavariMdo viNiggao dUsahapayAvo // 312 // aidhavalacaMcalAo savvatto vipphuraMti jAlAo / soyAmaNIu najjai gayaNayale uggateyAo // 313 // evaMvihammi jalaNe pajjalie uTThiyA jaNayadhUyA / dAUNa kAusaggaM thuNai jiNe usahamAIe // 314 / / siddhA ya tahA''yariyA sAhU jagavissuyA uvajjhAyA / paNamai visuddhahiyayA puNo vimuNisuvvayaM sirasA // 315 / / ee namiUNa tao jaMpai "sacceNa sAviyA savve / nisuNaMtu logapAlA maha vayaNaM sAsaNasurA ya // 316 / / jai maNa-vayaNa-taNUhiM rAmaM mottUNa paranaro koi / suviNe vi hu ahilasio to Dahau imo mamaM aggI // 317 // aha puNa mottUNa paI niyayaM aNNo ne vAsio hiyae / tA mA Dahau huyavaho jai sIlaguNassa mAhappaM" // 318 // sA eva jaMpiUNaM tao paviTThA'nalaM jaNayataNayA / / jAyaM jalaM suvimalaM suddhA daDhasIlasaMpaNNA // 319 // Na ya dAruyANi na taNaM Na ya huyavahasaMtiyA u iMgAlA / navaraM Aloijjai vAvI savvattha jalabhariyA // 320 // bhettUNa dharaNivaDhe uccaliyaM taM jalaM gulugulitaM / viyaDagabhIrAvattaM saMghaTuTetapheNohaM // 321 // 1. lA. pariNAhAsu // 2. lA. na yAsi Ne hiyae / mUla. 2-32 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jhajjhaM ti jhatti katthai, annatto dilidili tti saddAlaM / pavahai jalaM subhImaM ummaggapayaTTakallolaM // 322 // jAva ya khaNaMtarikkaM tAva cciya khubhiyasAgarasamANaM / salilaM kaDippamANaM jAyaM ca tao jaNANuvariM // 323 // salileNa tao logo sigghaM ciya vubbhiuM samADhatto / vijjAharA vi savve uppaiyA nahayalaM turiyA // 324 // rvarasippiesu vi kayA saMkhubhiyA tattha maMcasaMghAyA / tAhe jaNo nirAso vubdhaMto vilaviDaM laggo // 325 // 'hA devi ! hA sarassai ! paritAyasu dhammavacchale ! logaM / udaeNa vubbhamANaM sabAlavuDDAulaM dINaM // 326 // daTThUNa hIramANaM logaM tAhe karesuM jaNayasuyA / salilaM phusai pasaMtaM jAyaM vAvIsamaM sahasA // 327 // vavagayasalilabhao so savvajaNo suddhamANaso vAviM / pecchai vimalajalohaM kamaluppalabhariyakuvalayalaM // 328 // surahisayavattakesaranilINaguMjaMtamahuyaruggIyaM / cakkAya-haMsa-sArasanANAvihasauNaguNakaliyaM // 329 // maNi-kaMcaNasovANaM tIe vAvIe majjhayAratthaM / paumaM sahassapattaM tassa ya sIhAsaNaM uvariM ||330|| divvaMsuyaparichaNe tattha u sIhAsaNe suhaniviTThA / rehai jaNayanivasuyA paumaddahavAsiNi vva sirI ||331|| deveha takkhaNaM ciya vijjejjai cAmarehiM divvehiM / gaNAu kusumavuTThI mukkA ya surehiM tuTThehiM // 332 // sIyAi sIlanihasaM pasaMsamANA surA nahayalatthA / nacvaMti ya gAyaMti ya sAhukkAraM vimuMcaMtA // 333 // gaNe samAhayAI tUrAI suragaNehiM vivihAI / saddeNa sayalalogaM najjai AvarayaMtAI ||334|| 1 - 2. tRtIyArthe saptamI jJeyA'tra // Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH vijjAharA ya maNuyA naccaMtA ullaveMti parituTThA / sirijaNayarAyadhUyA suddhA dittAnale sIyA // 335 // etthaMtare kumArAH lavaNaM-uMkusa nehanibbharA gaMtuM / paNamaMti niyayajaNaNi te vi sire tIe agghAyA // 336 / / rAmo vi pecchiUNaM kamalasiri ceva attaNo mahilaM / jaMpai ya samIvettho majjha pie ! suNasu vayaNamiNaM // 337 / / "eyArisaM akajjaM na puNo kAhAmi tujjha sasivayaNe ! / suMdari ! pasaNNahiyayA hohi mahaM khamasu duccariyaM // 338 // mahilANa sahassAiM aTTha mamaM tANa uttamaM bhadde ! // aNuhavasu visayasokkhaM majjha vi ANA tuma ditI // 339 // pupphavimANArUDhA kheyarajuvaIsu parimiyA kaMte ! / vaMdasu jiNabhavaNAI samaM mae maMdarAINi // 340 // bahudosassa maha pie kovaM mottUNa khamasu duccariyaM / aNuhava salAhaNIyaM suralogasamaM visayasokkhaM" // 341 // to bhaNai paI sIyA "naravai ! mA eva hohi uvviggo / na ya kassai ruTThA'haM erisayaM ajjiyaM puvvaM // 342 // na ya deva ! tujjha ruTThA na ceva logassa aliyavAissa / puvvajjiyassa rAhava ! ruTThA'haM niyayakammassa // 343 / / tujjha pasAeNa pahU ? bhuttA bhogA surovamA vivihA / saMpai karemi kammaM taM jeNa na homi puNa mahilA // 344 // iMdadhaNu-pheNa-bubbuyasamesu bhogesu durahigaMdhesu / kiM eesu mahAyasa ! kIrai bahudukkhajaNaesu // 345 / / bahujoNisayasahassA parihiMDaMtI ahaM aparitaMtA / icchAmi dukkhamokkhaM saMpai jiNadesiyaM dikkhaM" // 346|| eva bhaNiUNa sIyA vavagayasogA kareNa varakesA / uppADai niyayasire paricattapariggahAraMbhA // 347 / / 1. saM.vA.su. "vattho jhattiM pie ! suNasu maha vayaNaM / 2. lA. tumaM devI // 3. atra tRtIyArthe saptamI jJeyA // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: maragayabhigaMganibhe kese te picchiUNa paumAbho / mucchAnimIliyaccho paDio dharaNIyale sahasA // 348 // jAva ya AsAsijjai paumAbho caMdaNAidavvehiM / tAva muNi savvagutto dikkhiyaajjANa appei // 349 // jAyA mahavvayadharI cattekkapariggahA samiyapAvA / mayahariyAe samANaM gayA ya muNipAyamUlammi // 350 // gosIsa-caMdaNAisu Asattho rAhavo nirikkhei / sIyaM apicchamANo ruTTho Aruhai mattagayaM // 351 // UsiyasiyAyavatto sulaliyadhuvvaMtacAmarAjuyalo / parivArio bhaMDehiM najjai iMdo vva devehiM // 352 // aha bhANiuM payatto "maha ghariNI vimalasuddhacArittA / devehiM pADiheraM kiM ca kayaM ettha vi saDhehiM // 353 / / sIyaM viluttakesi jai devA maha lahuM na appaMti / devANa na devattaM karemi sigdhaM na saMdeho // 354 // ko icchai mariDaM je kassa kayaMteNa samariyaM ajjaM / : jo majjha hiyayaiTuM dharei puriso tihuyaNammi // 355 / / jaivi ya viluttakesI ajjANaM tattha majjhayAratthA / taha vi ya ANemi lahuM vaidehiM saMgayasarIraM" // 356 / / eyANi ya annANi ya jaMpato lakkhaNeNa uvasamio // paumo naravaisahio sAhusayAsaM samaNupatto // 357 / / sarayaravisarisateyaM daTTaNaM sayalabhUsaNaM rAmo / oyariyagayavarAo paNamai taM ceva tiviheNaM // 358 / / soUNa tassa pAse dhamma saMvegabhAvio rAmo / lakkhaNasahio patto jattha'cchai sAhuNI sIyA // 359 // rAmeNa tao sIyA diTThA ajANa majjhayAratthA / seyaMbaraparihANA tArAsahiya vva sasilehA // 360 // Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH evaMvihaM nieuM saMjamaguNadhAriNI paumanAho / citei "kaha pavaNNA dukkaracariyaM imA sIyA // 361 / / esA majjha bhuoyaramallINA niyayameva suhlliyaa| kaha duvvayaNacaDayaraM sahihI micchattamahilANaM ? // 362 // jAe bahuppayAraM bhuttaM ciya bhoyaNaM rasasamiddhaM / sA kaha laTThamalaTThA bhikkhA bhuMjihii paradiNNA ? // 363 / / vINAvaMsaravemaM uvagijaMtI ujAsuhaM saiyA / sA kaha lahihI nidaM saMpai pharuse dhariNivaDhe ? // 364 // sA bahuguNagaNanilayA sIlavaI niyayameva aNukUlA / paraparivAeNa mae mUDheNaM hAriyA sIyA" // 365 // eyANi ya annANi ya pariciteUNa tattha paumAbho / paramatthamuNiyakaraNo paNamai tAhe jaNayadhUyaM // 366 / / to bhaNai rAmadevo 'eka ceva parivasaMteNaM / jaM ciya tuha duccariyaM kayaM mae taM khamijjAsu' // 367 / / evaM sA jaNayasuyA lakkhaNapamuhehi naravariMdehi / abhivaMdiyA samANI ahiyaM parituTThahiyaehiM // 368 // abhivaMdiUNa sIyaM laddhAsIso ya rAhavo calio / bhaDacakkeNa parigao saMpatto attaNo bhavaNe // 369 // sIyA vi nikkalaMkaM sAmaNNaM pAliUNa pajjate / aNasaNavihiNAmariThaM saMjAyA accue iMdo // 370 // annabhave sIyAe vegavaInAmiyAe logeNa / pUijjaMto diTTho sudaMsaNo nAma varasAhU // 371 // to macchareNa tIe kahiyaM savvassa tattha logassa / jaha 'eso ujjANe mahilAe samaM mae diTTho' // 372 / / tatto gAmajaNeNaM aNAyaro muNivarassa ADhatto / teNa vi ya kao sigghaM abhiggaho dhIrapuriseNaM // 373 // 1. lA. sIlamaI // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 'jai majjha imo doso phiTTihii alajjadujjaNanimitto / to hohI AhAro' bhaNiyaM ciya eva sAhUNaM // 374 // to vegavaIe muhaM mUNaMciya devayAniogeNaM / bhaNai tao sA 'aliyaM tumhANa mae samakkhAya' // 375 / / tatto savvo vi jaNo parituTTho muNivarassa ahiyayara / sammANapIipamuho jAo guNagahaNatattillo // 376 / / jaM dAUNa'vavAo visohio muNivarassa kaNNAe / teNa imAe visohI jAyA aha jaNayataNayAe // 377 // diTTho suo va doso parassa na kayAi so kaheyavvo / jiNadhammAhiraeNaM puriseNaM mahiliyAe vA // 378 // rAgeNa va doseNa va jo dosaM saMjayassa bhAsei / so hiMDai saMsAre dukkhasahassAI aNuheto // 379 // evaM sIyAcariyaM samAsao pumcriymjjhaao| akkhAyaM vittharao tatto cciya naNu muNeyavvaM // 380 // eyaM mahAsaIe sIyAe kahANayaM suNatANaM / sIle niccalabhAvo hoi daDhaM mokkhasokkhaM ca // 381 // sItAkathAnakaM samAptam // 49 // sAmprataM nandAkhyAnakaM kathyate - [50 nandAkhyAnakam] atthittha jaMbudIve bhArahakhettassa majjhakhaMDammi / rAyagihaM nAma puraM vibhUsaNaM puhainArIe // 1 // tattha ya niyaguNanijjiyasamattharAo paseNaI rAyA / tassa'tthi seNiyAI pabhUyakumarA guNasamaggA // 2 // tANa ya parikkhaNatthaM 'ko kila rajjA ruho ?' tti ciMtAe / egatthuvaviTThANaM varapAyasapUrie thAle // 3 // 1. lA. "Naniutto / / 2. lA. tatto so gAmajaNo // 3. lA. "hassaM aNuhavaMto // . Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH bhoyaNaheuM appAviUNa muMcAvae tao suNahe / daDhasaMkalabaMdhAo aichuhie vagghasAricche // 4 // te Avite daTuM savve vi hu uTThiyA lahuM kumarA / viTTAlaNAbhaeNaM na uTThae seNio navaraM // 5 // paccAsaNNayathAlaM uTThiyakumarassa saMtiyaM ghettuM / suNagANAvaMtANaM pakkhivaI thovathovaM tu // 6 // jA te taM khAyaMtI tA so vi hu bhuttao suvIsattho / taM daTThaNaM rAyA parituTTho seNiyassuvaraM // 7 // annammi diNammi tao paccaggakaraMDae bhareUNa / varamoyagANa navae ghaDae ya tahA jalassA'vi // 8 // niyamuddAe puNa muddiUNa ekkakkayaM kumAraNaM / .. appeUNaM chUDhA o varagesuM vibhattesuM // 9 // bhaNiyA ya 'putta ! ee bhottavvA pANiyaM ca pAyavvaM / muddAu abhidaMtehiM taha ya chidaM akAUNa' // 10 // na ya keNa vi taM bhuttaM seNiyakumaro vi niyayabuddhIe / paricAlei karaMDaM jeNaM parigalai avacuNNaM // 11 // taM bhuMjai ghaDagassa vi hiTThA kaccolayaM ThaveUNaM / piyai parigaliyanIraM taM daTuM naravaI tuTTho // 12 // aNNammi diNe rAyA jAe uddittayammi jaMpei / 'jo jaM nINai kumaro maha gehA tassa taM ceva' // 13 // savve rayaNAIyaM kumarA ghettuM vayaMti mahamollaM / seNiyakumaro vi tao bhaMbhaM ghettuM viNikkhaMto // 14 // taM daTThaNaM rAyA pucchai "ki bhai~ ! kaDDiyaM evaM ?' / so bhaNai 'deva ! esA rAINaM rajjasAratti // 15 // DhakkAsaddavaseNaM jamhA hu payANayaM nareMdANaM / teNaM ciya rAyANo rakkhaMti iyaM payatteNaM" // 16 // 1. lA. uTrio // 2. lA. viNiti // 3. saM.vA.su. vi puNo bhaM // 4. lA. putta ! // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH to tuTTho naranAho nAmaM so kuNai bhaMbhasAro tti / evaM parikkhiUNaM kumarANaM dei rajjAi // 17 // mottuM seNiyakumaraM mA ee mArihaMti eyaM tu / eeNaM citteNaM na pasAyaM dei se ki pi // 18 // to seNio kumAro abhimANeNaM viNiggao tatto / vaccaMto ya kameNaM patto biNNAyaDaM nayaraM // 19 // pavisaMto tattha tao uvaviTTho bhaisiTThivIhIe / tammiya diNammi nayare mahUsavo jaNasamAiNNo // 20 // tattha ya pabhUyakaigA iMti na si TThIpacArae jAva / tA kumaro puDagAI lahuhattho baMdhiuM dei // 21 // evaM pabhUyadavvaM kumarapabhAveNa viDhaviyaM teNa / tuTTho pucchai seTThI 'tubbhe kassettha pAhuNayA ? // 22 // kumaro vi bhaNai 'tubbhaM' to seTThI ciMtae maNe "nUNaM / rayaNAyaro maha gihe patto naMdaM vivAhito // 23 // diTTho suviNammi mae rayaNIe ajja so imo hohI" / iya ciMtiUNa bhaNio uTThaha gehammi vaccAmo // 24 // saMvariya tao haTTaM gehammi gayA tahiM ca savisesaM / savvaM NhANAIyaM Aisai imo kumArassa // 25 // tatto varavatthajuyaM parihAviya bhoyaNaM karAvei / evaM akkhuNNeNaM acchaMto aNNadiyahammi // 26 // naMdaM uvaTThaveuM so bhaNio seTiNA 'jahA vaccha ! / pariNehi imaM kaNaM amhuvaroheNa guNakaliyaM' // 27 // so jaMpai 'tAya ! 'kahaM annAyakulassa desi me dhUyaM ?' / so jaMpai 'tujjha kulaM guNehiM vimalehiM me kahiyaM' // 28 // to paDivajjiya kumaro tavvayaNaM pariNiuM tayaM naMdaM / paMcappayArabhoe bhuMjato acchae tattha // 29 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 257 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taM savvaM naravaiNo savisesaM akkhiyaM caranarehiM / souNa tayaM rAyA suttho niyamANase jAo // 30 // aha annayA nariMdo AyaMke dAruNe samuppaNNe / niyaAuyassa aMtaM jANittA pesae lehaM // 31 // "sirijiNamuNiNo namiuM rAyagihAo paseNaI rAyA / biNNAyaDammi kallANabhAyaNaM seNiyakumAraM // 32 // Aisai sigghameva ya AgaMtavvaM paloiDaM lehaM" / variyArUDhA sacivA gaMtuM lehaM paNAmiti // 33 // gahiyattheNaM kumareNa jaMpiyA sA piyA jahA "bhadde ? / paMDarakuDDA amhe gopAlA rAyagihanayare // 34 // jai amhehiM kajjaM AgaMtavvaM tao tae tattha" / iya akkharA vilihiuM appiya tIe caDaD variyaM // 35 // royagihaM saMpatto taM daTuM harisio maNe rAyA / ahisiMciya taM rajje ghettUNaM aNasaNaM tatto // 36 // paMcanamokkAraparo causaraNagao samAhiNA mariThaM / saMpatto suraloe imo vijAo mahArAyA // 37 // etto cciya sA naMdA gabbhavaI ceva bhattuNA mukkA / parivaDate gabbhe saMjAo Dohalo tIe // 38 // 'jai nIsesajaNANaM karivarakhaMdhaTThiyA vibhUIe / kuNamANI uvayAraM abhayapayANaM payacchAmi' // 39 // viNNaviuM rAyANaM dohalayaM tIe pUrae seTThI / paDipuNNesu diNesu pasavai varadArayaM esA // 40 // savvaMgasuMdaraMgaM jaNamaNa-nayaNAbhirAmayaM kaMtaM / / vaddhAvaNayamahUsavamAisai sutuTThao seTThI // 41 // vatte vaddhAvaNae bArasamadiNammi goNNamaha nAma / dohala aNusAreNaM abhayakumAro tti se ThaviyaM // 42 // 1. saM.vA.su. appai / / 2. lA. rAyagihe // 3. lA. 'o tao rAyA // 4. saM.vA.su. tatto // 5. lA. vitte|| mUla. 2-33 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 evaM so vaIto kameNa aha aTThavarisio jAo / bAhattarIkalAo sAisayAo ya gahiyAo // 43 // etthaMtarammi samavayaDiMbhehiM samaM kahiM ci kalahaMto / to ekkeNaM so DiMbheNaM sabharieNaM // 44 // 're re ! kiM taM jaMpasi jassa tuhaM najjae na jaNao vi' / abhaeNa vi paDibhaNio 'pAva ! na jANAsi kiM bhaddaM // 45 // so bhai 'muddha ! bhaddo tuha jaNaNipiyA tumaM puNo aNNaM / jANehi kiM pi jaNayaM' iya bhaNie saMkio abhaya // 46 // pucchai jaNaNi 'ko maha piyA ?' imA dAyae tao seTThi / so bhaNai 'esa tubbhaM jaNao mahasaMtiyaM kahasu' // 47 // to aMsuvAyavvaM naMdA jaMpei " putta ! keNA'vi / desaMtarAgaeNaM pariNIyA so vi maM mottuM // 48 // gabbhaTThiyammi tuma kehiM pi purisehiM daMsie lehe / variyAe AruhiuM kattha vi ya gao na yANAmi" // 49 // abhaeNa puNo puTThA 'kimaMba ! jaMteNa jaMpiyaM kiM pi ?' / sA akkharAI darisiya bhaNai 'imaM vilihiyaM kiM pi // 50 // abhao vihu bhAvatthaM nAuM tuTTho payaMpaI 'ammo ! | majjha piyA naranAho rAyagihe tattha vaccAmo' // 51 // sA bhaNai 'puccha siTThi' puTThe gahiUNa so vi bhAvatthaM / sAmaggiyaM viheuM visajjae tANi to turiyaM // 52 // rAyagihe pattAiM jaNaNi mottUNa bAhirujjANe / sayamappaparIvAro abhao pavisarai nayarammi // 53 // to ya seNieNaM ekkeNUNAI paMca u sayAI / maMtINa meliyAI pahANamaMtiM gavesei // 54 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tassa parikkhaNaheuM sukkayakUvammi teNa pakkhittaM / niyayaM muddArayaNaM pabhaNai ya "taDaTThio jo u // 55 // 1. saM. vA.su. kahaM // 2. saM.vA.su. 'yaNaM bhaNaI ya // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH giNhai imaM kareNaM so maha savvuttamo havau maMtI" / iya souM savvo vi hu logo taM icchae ghettuM // 56 // buddhivigalattaNAo jAva na sakkei kovi taM gahiuM / tAva ya tattha paese saMpatto pucchae abhao // 5 // 'kiM eyaM ?' tehiM tao siTe savvammi tassarUvammi / jaMpai 'kiM navi giNhaha ?' bhaNaMti te 'jaM na sakkemo' // 58 // 'giNhAmi ahaM' abhaeNa jaMpie te bhaNaMti giNhAhi / to gomaeNa abhao uvariM AhaNai taM mudaM // 59 // taNapUlayaaggIhiM sukkaviuM sAraNIe udaeNaM / bhariUNa tayaM kUvaM taramANaM giNhae sahasA // 60 // to ArakkhiyapurisA gaMtuM savvaM nivassa kahayaMti / so vi ye abhayakumAraM ANAvai appaNo pAse // 61 // to gaeNaM puTTho 'vaccha ! tumaM Agao kao ihaI / 'biNNAyaDanayarAo patto'haM' bhaNai abhao vi // 62 // to jaMpai naranAho 'avi jANasi tattha bhaiseTThiti / naMdaM ca tassa dhUyaM ?' so jaMpai 'deva ! jANAmi' // 63 / / ullavai nivo 'tIse ki jAyaM?' so kahei 'pahu ! putto' / 'kiM tassa kayaM nAmaM ?' 'abhayakumAro' tti so bhaNai // 64 // 'kerisao so ! sAhasu ke ca guNA tassa ?' jaMpie raNNA / so bhaNai 'mamaM daTuM paccakkhaM muNasu taM ceva' // 65 // iya evamAiuttarapaccuttarasaMkahAe khaNamekkaM / ciTThittu abhayakumaro appANaM aha payAsei // 66 // to suyasiNehapasaraMtavAhajalapUrapuNNaNayaNillo / ThaviUNaM ussaMge agghAyai matthae kumaraM // 67 // 'kusaleNa tujjha mAyA putta ! 'cchai ?' pucchie tao bhaNai / 'tAya ! bahiM ujjANe kusaleNaM acchae ettha' // 68 // 1. lA. hu|| Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taM soUNa sasaMbhamasiNeharasapasarajAyaromaMco / ANavai 'lahu pavesaha mahAvibhUIe devi' ti // 69 // to paguNA sAmaggI jAva kayA tAva jAi abhao vi / jaNaNIpAse taM puNa picchai kayaphArasiMgAraM // 70 // . jaMpai "pavasiyabhattArayAu ammo ! nariMdapattIo / jAva na diTTho bhattA na tAva kuvviti siMgAraM // 71 // tA jha tti pavasiyapaI vesaM viraehi jeNa balakalio / esA''gacchai tAo ammogaiyAi tumhANaM" // 72 // tA puttasamAi8 jAva kayaM tIe tAva naranAho / saMpatto diTThA sA pavesae mahavibhUIe // 73 // paMcA'maccasayANaM abhayakumAraM pi sAmiyaM ThaviuM / naMdAe samaM bhoge bhuMjai niccitao rAyA // 74 // tattopAe abhae asarisaniyabuddhijAyamAhappo / jaNaNIe samaM jAo tiyasANa vi pAyaDo loe // 74 // naMdA-'bhayANa ya guNA puvvaM ciya vaNNiyA mae kiMci / cariyaM pi thovathovaM kahiyaM aNNaNNacariesu // 75 // . nandAkhyAnakaM samAptam // 50 // sAmprataM bhadrAkhyAnakam [51. bhadAkhyAnakam] asthi iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse kAyaMdI nAma nayarI, tattha ya jiyasattU nAma rAyA / tattha ya bhaddA nAma satthavAhI, uvaraya-bhattuyA dhaNNayAhihANabAlaputtayA samatthamahAyaNappahANA, jiyasattussa bahUsu kajjesu pucchaNijjA, avi ya aTTA ya aparibhUyA vicchaDDiyaviulabhattavarapANA / AogasaMpauttA paogakaliyA dhaNasamiddhA // 1 // sayalanayarIpahANA raNNo vi hu paurakajjapucchaNiyA / ussukA mukkakarA avicalasammattasaMjuttA // 2 // 1. lA. naMdA-abhayANa guNA // 2. lA. "ssa rano bahuyaka // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ahigayajIvA - jIvA paMcANuvvaya-guNavvayasamaggA / sikkhAvaovaveyA jiNamuNipayakamalavarabhasalI // 3 // dINAidANapaurA pUiyarjiNasamaNa-samaNivarasaMghA / kiM bahuNA ? tiyasehiM vi mANijjai sA sayAkAlaM // 4 // tIe ya dhaNNanAmo bAhatterikalaviyakkhaNo putto / jaNaNInikkhittabhase bahuvihakIlAhiM uvalalai // 5 // uttattakaNayapiMgappahAhiM uttuMgathorathaNayAhiM / bhajjAhiM saha ramaMto ciTThai doguMdugu vva suro ||6|| aNNA ya kayAI taM tArisaM riddhivittharaM rAyasammANaM ca asahamANehiM aTThArasaiseNippaseNIsamaNNiehiM ciMtiyaM mahAyaNapaurehiM, avi ya ya " esA hu satthavAhI bhaddA amhANa ukkaDA ekkA / rAyassa vi goravvA parAbhavo esa amhANaM // 7 // tA hou samakaresA nayarIo vA bahiM viNissarau" / iya ciMtiUNa tehiM viNNatto naravaI evaM // 8 // 'kIrau deva ! pasAo satthAhI hou samakarA amhaM / ahavA vi hu niggacchau nayarIo kiM ca bahueNa ?' evaM ca mahAyaNeNa viNNatte citiyaM rAiNA 'haMta ! kahaM ekkAe kAraNeNa samatthanayariM dUmema ?' tti ciMtiMteNa bhaNiyaM 'jahA tumhANaM saMtoso bhavissai tahA karissAmi' tti / bhaNiUNa visajjiyA / tatto bhaddA hakkAriUNa bhaNiyA rAiNA jahA 'bhadde ! na mahAyaNaviroheNa khaNamekaM pi acchiuM pArejjai, tA mahAyaNeNa samakarA bhavAhi, nayarIo vA niggacchAhi tao bhaddA 'jaM devo ANavei' tti bhaNaMtI gayA niyagehaM citiuM payattA, avi 261 "haMta ! jai samakarA'haM bhavAmi to mANakhaMDaNaM garuyaM / iyaraha nayarImajjhe na diti vAsaM ime loyA // 10 // tA puvvasaMgaIyaM devaM sumarAmi kiM ca bahueNa ?" / iya ciMtiUNamacchai posahasAlaM viyAlammi // 11 // 1. saM. vA.su. jiNabiMbasamaNavara // 2. lA. 'tariguNavi // 3. saM. vA.su 'saseNiyappa' " Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tao puvvasaMgaiyadevassArAhaNaTTayAe posahaM giNhiUNa taM devaM maNasIkaremANI ciTTha, tAva ya samAgao so puvvasaMgaio devo, avi ya 262 laliyAbharaNavibhUsiyadeho niyateyapayaDiyadisoho / divvaMgavatthadhArI samAgao takkhaNaM tiyaso // 12 // bhaNiyaM ca teNa 'bhadde ! kiM nimittamahaM sumario ?' bhaddA vi taM daTThUNa haTThaTThA bhaNai, avi ya bhadda ! imaM mama bhavaNaM nayarIo nehi bAhiruddese / so vi tayaM paDivajjiya uppADai tIi to bhavaNaM // 13 // viulammi caccarammI teM muttuM puribahi tadabbhAse / kuNai mahApAsAyaM solasaviharayaNaniyarehiM // 14 // niyakarapabbhAreNaM ujjoyaMtaM samatthadisiyakkaM / kaNayakhaciyaMtakammaM rUvayasayasaMkulamuyAraM // 15 // paMcavihavisayasAhaNasamaggasAmaggiyAulaM divvaM / varapuNNukkuruDaM piva manne dhannassa paccakkhaM ||16|| annaM ca kIlaNasahaM dhainnakumArassa kuNai ArAmaM / savvouyaphala-phullovarehiraM logavimhayaNaM // 17 // evaM kAUNa bhaddaM ca saMbhAsiUNa gao tiyaso / pabhAe ya taM tArisamaccabbhuyaM daTThUNa naranAhappamuho sayalalogo bhaNiuM pavatto avi ya "ekka cciya varadhaNNA bhaddA iha jiyai jIvalogammi / jaNaNiyacamakkAro erisao aisao jIe // 18 // ahaha ! kahamapuNNehiM khalIkayA iya mahAsaI esA / amhe vi puNNabhAI jaM na imIe khayaM nIyA" // 19 // tao evaM sAhukkAramuhalo gao savvo vi jaNavao naravaisaNAho bhaddaM khAmiuM payatto, avi ya 'khamasu mahAsai ! iNhi jaM avaraddhaM ayANamANehiM / tumhArisI jeNaM kuNaMti paNayANa kAruNNaM' // 20 // 1. saM.vA.su. "taM // 2. saM. vA.su to // 3. lA. dhannayakumarassa // Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya bhaNiyA sA bhaddA nIsesajaNassa kAumuvayAraM / jaMpa na majjha kovo tumhANuvariM maNe atthi // 21 // to bhaddA cariyapasaMsaNamuharo gao savvo vi logo niyaniyagharesu / dhannayakumAro vi tattha pAsAyavaDisae saMpajjaMtasayalasamIhiyavisaovabhogasAmaggIkalAvo accubbhaDarUvajovvaNalAyaNNavaNNasaMpuNNaghariNIvaMdamajjhagao udArabhoge bhuMjaMto ciTThai | aNNA kayAI samosaDho bhayavaM vaddhamANasAmI titthayaro viNimmiyaM tiyasehi samosaraNaM niggao visesujjalanevattho samatthalogo / taM ca daTThUNa kimeyaM ? ti pucchiyaM kumAreNa / sAhiyaM kaMcuiNA, avi ya 'paNayasurA-'suramaNimauDagaliyamaMdAracArumAlAhiM / sayayacciyakamavIDho samosaDho vaddhamANajiNo' ||22|| 263 taM souM bahalubbhijjamANaromaMcakaMcuo dhaNNo / bhaNai 'jiNavaMdaNatthaM vaccAmi kareha sAmariMga' // 23 // to rahavaramArUDho pattoM titthayarapAyamUlammi / oyariya rahavarAo vaMdai parameNa viNaeNa ||24|| uvaviTTho saTTA bhayavaM pi hu mahuraduMduhininAo / aha addhamAgahIe bhAsAe kahai niyadhammaM // 25 // avi ya paDivajjaha paMca mahavvayAI / tattha ya paDhamaM savvapANAivAyaveramaNaM, taM ca ahiMsAe paripAlijjai, jA ya bhIyANaM pivasaraNaM, samuddamajjhe va poyagahaNaM, cauppayANaM va AsamapayaM, duhaddiyANaM va osahibalaM, aDavimajjhe va satthagahaNaM, etto vi visitariyA ahiMsA, jA ya puDhavi - daga - agaNi- mAruya- vaNapphai - bIya - hariya- bi-ti- cauriMdiya - jalayarathalayara-khahayara-tasa - thAvarasavvabhUyakhemakarI, esA bhayavaI ahiMsA jA aNaMtanANa- daMsaNadharehiM sIlaguNa -tava-saMjamanAyagehiM titthayarehiM savvajagajIvavacchalehiM tilogamahiehiM suThu diTThA ohijiNehiM uju - viulamaIhiM viNNAyA, puvvadharehiM ya viiyA, Amosahi - vipposahikhelosahi-jallosahipatterhi phAsiyA, khIrAsava - mahuyAsava - amayAsavehiM cAraNavijjAharehiM ya vaNNiyA, cautthabhattiyajAvacchammAsiehiM aMta-paMtalUha - aNNAyacaraehiM seviyA, akaM- DuyaNaAyAvaNa-a~NicchubhaNakarehiM dhUyakesa-maMsaroma-nakhehiM savvahA parikammavippamukke hiM 1. lA. bhuMjamANo // 2. lA. osahabadeg // 3. lA. 'madharehiM ti // 4. lA. acchubhadeg // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH samaNuciNNA, je te niccaM sajjhAyajjhANarayA paMcamahavvayacarittaguttA samiyA samIsu chavvihajagajIvavacchalA niccamappamattA eehiM ya aNNehiM ya jA sA aNupAliyA bhayavaI imaM ca puDhavi-daga-agaNi-mAruya-tarugaNa-tasa-thAvarasavvajagajIvadayaTThAe suTu ucchu gavesiyavvaM, navakoDIparisuddhaM na tigicchAmaMta-mUla-bhesajjakajjaheDaM, na lakkhaNuppAyajoisanimittaM na vi gArava-pUyaNaTThAe, tavaniyamaTThayAe bhikkhaM gavesiyavvaM / imaM ca suddhaM neyAuyaM akuDilaM savvadukkhapAvANa viosamaNaM pANAivAyaveramaNaM / tassa rakkhavaNaTThA jugamettaMtarAe diTThIe iriyavvaM, kIDa-payaMga-tasa-thAvara-hariyaparivajjaeNa savvapANANaM hiMsaNa-niMdaNa-garihaNa-chiMdaNa-vahaNANi vajjaNijjANi / evaM iriyAsamiIe bhAvio bhavai appA bIyaM ca maNeNa pAvaeNa ahamaM dAruNaM nissaMsaM vaha-baMdha-parikilesabahulaM bhayamaraNa-kilesasaMkiliTuM na kayAI pAvayaM kiMci samAyariyavvaM, evaM maNasamio bhavai / taiyaM ca vaIe pAviyAe na kayAI pAvayaM kiM ci bhAsiyavvaM / cautthaM AhAraesaNAe suddhaM aNAe agaDhie agiddhe adINe avimaNe akaluse avisAI aparitaMtajogI bhikkhU samudANeUNaM ucchu gurujaNassa pAsaM gamaNAgamaNAiyANa paDikaMte naTTacaliyavaliyAivajjiyaM AloittA puNaravi aNesaNAe payae paDikkamettA suhanisaNNe muttamittaM ca jhANasajjhAyagoviyamaNe saddhAsaMveganibbharamaNe udeUNa hatuDhe jahArAyaNiyaM nimaMtaittA bhAvaudiNNe gurujaNeNaM uvaviDhe pamajjiUNa sasIsaM kAyaM amucchie aturiyaM aparisADiyAloyabhAyaNe vavagayasaMjogiMgAladhUmaM NANulevaNabhUyaM bhottavvaM / paMcamaM pIDha-phalaga-sejjA-saMthAravatthapAya-kaMbala-rayaharaNa-muhapottiyAiyaM evaM pi saMjamassa uvavUhaNaTThayAe rAgadosarahiyaM uvakaraNaM pariggahiyavvaM, paDilehaNapamajjaNANi ya aho ya rAo ya appamatteNa sayayaM uvakaraNassa kAyavvANi, evaM kareMteNa ahiMsA saMpuNNA pAliyA hoi / taM ca titthayaramuhaviNiggayaM jaidhammamAyaNNiUNa samuTThio dhaNNao, vaMdiUNa bhayavaMtaM bhaNai-jAva jaNaNi ApucchAmi tAva tumha pAyamUle pavvajjAgahaNeNaM karissAmi saphalaM maNuyattaNaM ti bhaNiUNa gao jaNaNisamIve pAyaggahaNaM ca kAUNa bhaNiumADhatto jahA 'ammo ! ajja mae samaNassa bhayavao mahAvIrassa aMtie dhammo nisao' tIe bhaNiyaM 'putta ! sohaNaM kayaM' / teNa bhaNiyaM 'jai evaM tA ahaM saMsArabhauvviggo samaNassa aMtie pavvaiumicchAmi' / tao tamaNiTThamasuyapuvvaM vayaNamAyaNNiUNa parasuniyattiya vva caMpayalayA, nivvattamahi vva iMdalaTThI vimukkasaMdhibaMdhaNA savvaMgehiM dhasa tti dharaNIyalaM sannivaDiyA / tao vAudANAIhiM samAsatthA vilaviuM payattA, "tumaM si NaM jAyA majjha ege putte iTe kaMte pie maNuNNe bhaMDakaraMDagasamANe uMbarapuppha piva dullahe savaNayAe, kimaMga puNa pAsaNayAe ? tA ciTThAhi 1. lA. viosavaNaM // 2. lA. suguru' // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH . 265 tAva jAva ahaM jIvAmi" / dhaNNaeNa bhaNiyaM 'evameyaM kiMtu mANussae bhave adhuve asAsae vasaNasauvaddavAhibhUe vijjulayAcaMcale saMjhabbharAyasarise jalabubbuyasamANe kusaggajalabiMducaMcale suviNagadasaNovame saDaNa-paDaNa-viddhaMsaNa-dhamme, tA ko jANai ke puvvi gamaNAe ? ke pacchAgamaNAe ?'bhaddAe bhaNiyaM 'jai evaM tA aNuhohi jAva jA evaM iDDisakkArasamudayaM, aNubhuMjAhi ya eyAo kulabAliyAo' / teNa bhaNiyaM 'ammo ! evameyaM, kiMtu davvaM rAyA-isAhAraNaM aNegapaccavAyabahulaM khaNadiTThanaTuM, kAmA vi asuiNo vaMta-pittamutta-khela-sukka-soNiyasamubbhavA, ettha vi saviveyaviNNANANaM na kiMci paDibaMdhaTThANaM' / bhaddAe bhaNiyaM putta ! juttA pavvajjA paraM dukkarA, jao tikkhaM caMkamiyavvaM garuyaM laMbe yavvaM, asidhAravayaM cariyavvaM, mahAsamuddo iva bhuyAhi tariyavvo, gaMgA iva mahAnaI paDisoyaM gaMtavvA, javA lohamayA iva cAveyavvA, kiM ca-no kappai niggaMthANaM samaNANaM AhAkammie i vA uddesie i vA kIe i vA caie i vA raie i vA dubbhikkhabhatte i vA vaddaliyAbhatte i vA gilANabhoyaNe i vA bIyabhoyaNe i vA hariyabhoyaNe i vA phalabhoyaNe i vA, tahA uccAvayA gAmakaMTayA sahiyavvA, loo ya dAruNo kAyavvo, iccAi savvaM dukkaraM, tumaM puNa sahalAlio na sakkihisi kAuM" dhaNNaNa bhaNiyaM - 'savvamammo ! dakkaraM kIvassa kAyarassa, no ceva NaM dhIrassa mahAsattassa kayavavasAyassa, tA ammo ! mA karehi vibNdhN'| tao sA jAhe no saMcAei dhAreuM tAhe akAmayA ceva mahAvicchaDDeNa nikkhamaNaM karei / purisasahassavAhiNi sIyaM samAruhiUNa gao bhayavao samIvaM / tao sA bhaddA dhaNNakumAraM purao gaviUNa evaM vayAsI-'bhayavaM ? mama esa ege putte pANappie bhIe jammaNa-maraNANaM, niviNNe NaM saMsAravAsassa icchai bhayavao samIve pavvaittae, taM bhayavao sIsabhikkhaM payacchAmi, paDicchau bhayavaM sIsabhikkhaM' / bhayavaM pi sammaM saMpaDicchai / tao so dhaNNo kumAro uttarapuratthimaM disibhAyamavakkamai, sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai / tae NaM sA bhaddA satthavAhiNI haMsalakkhaNeNaM paDagasADaeNaM taM AbharaNamallAlaMkAraM rovamANI kaMdamANI vilavamANI hAra-vAridhAra-siMduyAra-chiNNamuttAvalippagAsAiM aMsUNi vimuyamANI paDicchai / tae NaM se dhaNNe sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei / tao sA bhaddA evaM vayAsI jaiyavvaM jAyA! parakkamiyav jAyA ! assi caNaM aTe No khaNamavi pamAeyavvaM, amhaM pi ya NaM esa ceva nijjANamaggo bhavau' tti kaTTa jAmeva disaM pAubbhUyA tAmeva disNpddigyaa| so vi dhaNNo bhayavayA sayameva dikkhio mahAaNagAro jAo / iriyAsamio bhAsAsamio esaNAsamio AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamio uccArapAsavaNakhelasiMghANajalapAriTThAvaNiyAsamio jaddivasaM ca NaM pavvaio taddivasaM ca NaM imaM eyArUvaM abhiggahaM ___ 1. lA. mahayA vi' // mUla. 2-34 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH giNhai-kappaI me jAvajjIvaM chaTuM chaTeNaM aNikkhetteNaM tavokammeNaM uDDe bAhAhiM sUrAbhimuhassa AyAvaNabhUmIe AyAvitae, pAraNagae vi ujjhiyadhammaeNaM pArAvittae ti kaTTa abhiggahaM giNhai / teNaM ca anikkhitteNaM tavokammeNaM sukke bhukkhe nimmaMse kiDikiDiyAbhUe aTThipaMjarAvasese kise dhavaNisaMtae avacie maMsasoNieNaM uvacie tavoteeNaM bhAsarAsipalicchaNNahuyAsaNo vva jAe / tao bhayavaM kAyaMdIo bahiyAjaNavayavihAraM viharamANo jaNava rAyagihe teNeva uvAgacchai / taheva samosaraNaM / seNio sapariso dhammaM soccA sagihaM paTThio / aMtarAle ya pecchai dhaNNamaNagAraM, vaMdittA seharisaM jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA pucchai 'imIse NaM bhaMte ! mahaimahAliyAe isiparisAe majjhe ko dukkaragArao?' ti / tae NaM samaNe bhayavaM mahAvIre evaM vayAsI 'jahA NaM savve dukkaragArayA, paraM saMpayaM viseseNaM dhaNNe dukkaragArae' / tae NaM se seNie bhayavao aMtie eyamaDhe soccA nisamma haTThatuDhe tipayAhiNaM kAUNa dhaNNaM aNagAraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA jeNeva sae gehe teNeva uvAgacchai / dhaNNo vi niyaAukkhayaM nAUNa kayasaMlehaNAkammo pAovagamaNaM paDivajjittA aNasaNavihiNA kAlagao savvaTThasiddhe mahAvimANe tetIsasAgarovamAU devo samuppaNNo / tao cuo mahAvidehe siMjjhihi tti / evaM sA kira bhaddA sIlavaI sayalaguNagaNasamaggA / savvattha vi kkhA(khA)yajasA tiyasANa vi pAyaDA jAyA // 26 // bhadrAkhyAnakaM samAptam // 51 // idAnIM manoramA''khyAnakamAkhyAyate / [52. manoramAkhyAnakam] atthi iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse accabbhuyaguNagaNAhArA caMpA nAma nayarI / tattha ya sayalanariMdacakkacUDAmaNI dahivAhaNo nAma rAyA / tassa ya sayalaMteurappahANA abhayA nAma mahAdevI, avi ya jA rUva-jovvaNehiM sohaggeNaM kalAkalAveNaM / nIsesatihuyaNaM pi vi maNNai tiNa-tUlasAricchaM // 1 // io ya atthi tattha nayarIe sayalamahAyaNappahANo usabhadAso nAma seTThI / tassa ya jiNappahuppaNIyapavarapavayaNappabhAsiyapahANadhammANuTThANaparAyaNA arihadAsI nAma bhAriyA / 1. lA. sahariso // 2. lA. sijjhihii tti // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 267 tANaM ca subhago nAma mahisIrakkhago / so ya annayA kayAI pabhAyasamaemahisIo gahAya aDavi gao paDiniyattaM-teNa egatthapaese nirAvaraNo pAvaraNavajjio mAhamAse viyAlavelAe kAussaggasaMThio diTTho mahAtavassI, taM ca dadruNa ciMtiyamaNeNa, avi ya 'dhaNNo esa mahappA jo evaM ciTThihI sayalarayaNiM / evaMvihammi sIe appAvaraNo nirAvaraNo' // 2 // iya citaMto subhago gehammi gao puNo vi rayaNIe / ' sariUNa tayaM sAhuM dhaNiyaM ciMtAuro hoi // 3 // tao appabhAe ceva mahisIo gahAya gao sAhusamIvaM / diTTho tahaTThio ceva / tao bhattibbharanibbharaMgo pajjuvAsaMto ceva jAva ciTThai tAva uggao aMsumAlI / sAhU vi 'namo arahaMtANaM' ti bhaNaMto samuppaio tamAladalasAmalaM gayaNayalaM / subhago vi taM namokkArapayaM 'AgAsagAmiNI mahAvijjA esa' tti maNNamANo sammaM paDhai ucciTThakAle vi na muMcai / tao bhaNio seTThiNA 'bhadda ! kahiM tae eyaM bhavasamuddanibbuDDamANajaMtusaMtANatAraNavarapavahaNaM paMcaparameTThinamokkArassa payaM pAviyaM' ? teNa vi kahiyamasesaM tao seTTiNA bhaNiyaM "bhadda ! na kevalameyamAgAsagamaNakAraNaM kiMtu samatthakallANa kAraNanibaMdhaNo esa parameTThinamokkAro, jao jaM kiMci ettha bhavaNe dIsai maNa-nayaNahArayaM vatthu / taM savvaM pi vi labbhai jiNanavakArappabhAveNaM // 4 // jAiM kAI saMsAriyAI sokkhAI jIvalogammi / savvaI tAI jANasu jiNanavakArappabhAveNaM // 5 // eyassa pabhAveNaM lahaMti jIvA aNovamaM riddhi / putta-kalattAIyaM savvaM pi hiyacchiyaM hoi // 6 // eyassa pabhAveNaM havaMti rAyAhirAiNo purisA / bala-kesava-vajjaharA tilogasAmI jiNiMdA vi // 7 // iya kittiyaM ca bhaNNai parameTThINaM thuIya mAhappaM / jamhA savvaM bhaNiuM jai para titthaMkaro tarai // 8 // tA suMdaraM khu eyaM bhadda ! tae pAviyaM paraM kiMtu / paramagurUNaM nAmaM na hu uccituhiM ghettavvaM" // 9 // 1. lA. "lasamae // 2. lA. bhaNNau // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH teNa vi bhaNiyaM 'sAmiya ! khaNaM pi eyaM caemi no mottuM' / seTThI vi bhaNai "bhaddaya ! jai evaM giNha to savvaM // 10 // jeNa imAo jAyai kallANaM ettha aNNajamme vi" / iya bhaNio so tuTTho paDhai asesaM pi navakAraM // 11 // -... evaM ca tassa paMcanamokkAraparAvattaparAyaNassa vaccaMti jAva kei divasA tAva samAgao pAusasamao / tattha ya kalikAli vva ApUriyaM aMbaratalaM micchAdaMsaNapaDalehi aikasiNabahalehiM jIvasarUvaM va tamAlakAlajalayanivahehiM, jaliyakovAnalapasAriyagaruyajAlAhi va samaMtao vipphuriyaM soyAmaNilayAhiM, ayaMDakuviyapayaMDakhalayaNavisaMkhalu cchaliyapesunnayaravo vva ullasio gajjiyaravo, dutthiyajIvasaMghAya vva viraDaMti daDurasaMghAyA, maliNajaNuNNaidaMsaNadUmiyA suyaNa vva paNassaMti rAyahaMsA, khalANaM va payaimaliNANaM barahINaviyaMbhio kavaDeNa va komalo keyArakho, raNarosubbhaDasuhaDa bva jalayA muMcaMti dhArAnivahaM, kulaDAu vva ubhayakUlapADaNaparAo aMto kalusAo kuDilagaigamaNAo nIyANuvvattiNIo paloTTAo sriyaao| ubminnanavataNaMkuraniraMtaraM iMdagovayAiNNaM / veruliyagabbhamaragayaghaDiyaM piva jattha bhUvIDhaM // 12 // gahiuggavijjudaMDo kAlo kAlo vva jattha ghaNanivaho / mArei virahiNIo gajjaMto garuyasaddeNaM // 13 // nUmai sUro sUro vva jattha lajjAe attaNo rUvaM / pecchaMtassa vi nihayA jaM naliNipiyA jaDeNAvi // 14 // evaMvihe ya pAusasamae so subhago mahisIo gahAya gao aDavIe / puNo viyAlavelAe payaTTo sagihAbhimuhaM / avaMtarAleya pUreNa samAgayA mahAnaI diTThA subhageNa / tao taM pAsiya maNAgaM bhayabhIo / etthaMtarammi ya addhapaviTThAo parakUle annakhettammi mahisIo / tao navakAraM paDhaMteNa diNNA jhaDa tti jhaMpA, naIe / tattha ya kaddamamajjhakhutteNaM adissamANeNaM khairakaTThakhoDIkhIlaeNaM viddho hiyayappaese / paMcanamokkAraparAvattaNaparAyaNo ya mammappahAreNaM gao paMcattaM / uppaNNo tIe ceva niyasAmisAlausabhadAsaseTThidhariNIe arihadAsIe kucchisi puttattAe / jAo ya tIe dosu mAsesu viikvatesu Dohalo, avi ya 1. lA. diyahA // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH "vaMdemi jai jiNANaM biMbe kAUNa paramasakkAraM / NhavaNa-vilevaNa-jattAmahUsave jai ya picchAmi // 15 // paDilAbhittA bhattIe muNivare jai namAmi aNavarayaM / pUemi samaNasaMghaM dINANaM demi taha dANaM" // 16 // iya evamAi uppannadohalA sA kahei seTThissa / ANaMdamuvvahaMto so vi tayaM pUrae savvaM // 17 // evaM ca saMpunnadohalA navasu mAsesu addhaTThamadivasAhiesu viIkkaMtesu savvaMga- suMdarAbhirAmaM sayalajaNasubhadaMsaNIyaM pasUyA dArayaM / vaddhAvio ya seTThI piyaMkariyAhihANAe dAsaceDIe / kayaM ca seTTiNA mahAvaddhAvaNayaM, avi ya vajjaMta tUragahiraM naccaMtavilAsiNIsamUhaDDuM / dijjaMtavivihadANaM vihiyaM vaddhAvaNaM paramaM // 18 // seTThI vi tassa nAmaM vihei nIsesasayaNapaccakkhaM / hou sudaMsaNanAmo jaNanayaNAnaMdaNo jamhA // 19 // 269 evaM ca kameNa pavaDDamANo jAo aTThavArisio / gahiyAo ya sAisayAo sayalaguNasamaNNiyAo bAhattariM pi kalAo / pariNIyA ya samANakula- rUva-jovvaNaguNasamaNiyA maNoramA nAma kulabAliyA / pecchae ya rAyA taM mahApIIe, kiM bahunA savvaraM pi jAyaM tammayaM ceva / io ya atthi tIe ceva nayarIe rAiNo abbharahio kavilo nAma purohio | ya saha sudaMsaNassa paramapII, pAeNa sudaMsaNassa ceva pAse ciTThai / tao annayA pucchio kavilo kavilAbhihANAe bhAriyAe jahA 'sAmi ! kattha tumaM ciTThasi ? niyayAvassayavelaM pi na muNasi' / teNa bhaNiyaM 'bhadde ! sudaMsaNapAse' / tIe bhaNiyaM 'ko so sudaMsaNo ? teNa bhaNiyaM 'kiM tae ettiyaM kAlaM sudaMsaNo vi na nAo ? aho ! te vihalaM jIviyaM' / kavilAe bhaNiyaM 'saMpayaM pi jANAvehi / kavileNa bhaNiyaM "jai evaM tA suNa, avi ya rUveNa paMcabANo teeNa ravI sasi vva suhaleso / sUro saralo subhago piyaMvao paDhamaAbhAsI // 20 // kiM bahuNA ? ekkeNa vi guNeNa aha teNa tihuyaNaM vijiyaM / guNacUDAmaNirayaNaM akkhaliyaM dharai jaM sIlaM // 21 // 1. lA. aikvaM // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ahavA vi guNamao cciya so savvo nimmio payAvaiNA / amhArisehiM katto vaNijjai maMdabuddhIhiM" // 22 // evaM ca tIe tagguNavaNNaNaM soUNa saMjAo parokkhANurAgo citae paidiNaM tassaMgamovAyaM / aNNadiNammi ya gao kavilo rAyAeseNa gAmaMtaraM / tao gayA kavilA sudaMsaNapAsaM / kavaDeNa ya bhaNiyaM jahA 'ajja ! tuha mittassa garuyaM sarIrakAraNaM teNa kAraNeNa na tuha samIvamAgao, na tumae virahio khaNaM pi dhiraM lahai, ao tuha hakkAraNatthaM ahaM pesiyA, tA sigghamAgacchAhi' / sudaMsaNo vi 'na mae nAyaM sarIrakAraNaM' ti bhaNaMto sasaMbhamamuTThiUNa gao tIe ceva saha taggehaM / bhaNiyA ya sA 'kattha kailo' ? tIe bhaNiyamabbhaMtare / nivviyappo ya paviTTho / puNo vi pucchiyaM 'kattha kavilo' ? tIe bhaNiyamabbhaMtarare / tattha vi paviTTho / apicchaMteNa ya puNo vi pucchiyaM 'kattha kavilo' ? tao tIe duvAraM ruMbhiUNa uttarijjapacchAie vi mayaNukkoyaNaniyasarIrAvayave Isi payaDiUNa pacchAyaMtIe daDhabaMdhaM nIvIbaMdhaM siDhiliUNa puNo vi saMjamayaMtIe tArataralasakaDakkhavikkheva- diTThicchohe payacchaMtIe bhaNiyamaNAe, jahA 'natthittha kavilo kiM ca teNa ?, kavilAe ceva paDhamaM paDijAgaraNaM karehi' / sudaMsaNeNa bhaNiyaM 'kiM kavilAe paDijAgariyavvaM' ? tIe bhaNiyaM, avi ya "jappabhiI suhaya ! tuhaM kavileNaM sAhiyA guNA majjha / tappa bhaI ceva mamaM sarehiM paritADai aNaMgo // 23 // ettiyamettaM kAlaM tuha saMgamaUsuyA ThiyA nAha ? / ajjaM puNa kavaDeNaM ihA''gao majjha puNNehiM // 24 // tu virahatAviyAI imAI aMgAI majjha tA suhaya ! / niyasaMgamasalileNaM nivvAvasu kariya kAruNNaM" // 25 // tao sudaMsaNeNa gahiyaparamattheNa tatthuppannamaimAhappadullaliyaviyakkhaNeNa savisAyaM jaMpiyaM jahA 'bhadde ! juttameyaM mohavasayANaM pANINaM, paraM ahaM paMDago purisaveseNaM parAvattiyaveso loe ciTThAmi' tao tIe virattacittAe duvAraM dAUNa bhaNiyaM 'jai evaM to duaM niggacchAhi' / niggaMtUNa ya gao sudaMsaNo niyagehaM citiuM ca payatto, avi ya " ahaha aho ! nArINaM akajjakaraNammi ujjamo ahiyaM / aviveyabahulayA vi ya sAhasa - kavaDANa khANittaM // 26 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ahavA ko juvaINaM pucchai asamaMjasAI kajjAI / dosANa Agarocciya jANa sarIre vasai kAmo // 27 // 271 mUlaM duccariyANaM havai ya narayassa vattiNI viulA / mokkhassa paramavigdhaM vajjeyavvA sayA nArI // 28 // tA kaha maNayaM chalio ajja ahaM tIe pAvakammAe / ahavA kiM eeNaM ? kajje cciya nicchayaM kuNimo // 29 // tA savvahA esa nicchao jamajjappabhidaM egAgiNA paragehe na gaMtavva" mevaM nicchayaM kAUNa jAo saMdhammakammujjao / aNNayA kayAI samAgao iMdamahUsavo / tattha ya kIlAnimittaM sudaMsaNakavilasamaNNio suparajaNavao niggao rAyA ujjANasirimaNu bhaviuM / etto ya rAiNo dahivAhaNassa aggamahisI abhayA nAma tIe kavilAe saha maharihajaMpANArUDhA rAyANamaNugacchai / sudaMsaNapiyayamA vi maNoramA chahiM puttehiM parivAriyA rohiNI vva tArayANugayA pahANajaMpANArUDhA viNiggayA / taM ca daTThUNa pucchiyaM kavilAe 'sAmiNi ! kA esA ? sayalavaNarAINaM piva kappalayA niyasohAsamudaeNaM savvamabhibhavaMtI gacchai' ? devIe jaMpiyaM 'halA ? jagavikkhAyA vi kiM tae na nAyA esA sudaMsaNa - piyayamA ? tao kavilAe bhaNiyaM 'jai esA sudaMsaNapiyayamA tA aho ! niuNattaNameIe jamettiyANi puttabhaMDANi uppAiyANi' / devIe laviyaM kimitthaniuNattaNaM jaM niyapiyapasoyasaMpattasurayasuhAe akkhazravAyAe ( ? ) samuppajjaMti puttabhaMDANi / kavilAe jaMpiyaM 'atthi evaM, paramesa sudaMsaNo paMDago' devIe jaMpiyaM 'kahameyaM tae nAyaM' tIe bhaNiyaM 'viNNAsio so mae imiNA ya vRttaMteNa / abhayAe bhaNiyaM 'jai evaM tA vaMciyA'si tumaM varAI DoDDiNI kAmasatthabAhiratti kAuM, jao so paMDago paritthINaM, na puNa sakalattANaM' / tao kavilAe savilakkhAe hasiUNa jaMpiyaM 'jai ahaM kAmasatthabAhirA vaMciyA to tumae kAmasatthanimmAyA ko aisao kao' ? abhayAe bhaNiyaM 'kimittha cojjaM jamahamaisayaM karemi / kavilAe bhaNiyaM 'devi ! aisohaggagAravo vi na kAyavvo' / abhayAe bhaNiyaM 'karei so jassa niyasAmatthamatthi' / kavilAe bhaNiyaM 'jANAmi tujjha sAmatthaM jai eyaM ceva sudaMsaNaM rAmesi' / devIe bhaNiyaM " halA ! jai navi rAmemi imaM to kAuM itthibhAvaviNivittiM / jAvajjIvaM pi ahaM pavisAmi huyAsaNaM dittaM" // 30 // 1. lA. saddhammadeg // 2. etaccihnadvayamadhyagaH pATho lA. saMjJakapratAvevopalabdhaH // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH evaM japaMtAo tAo pattAo tattha ujjANe / ramiuM suiraM kAlaM gayAo niyaesu ThANesu // 31 // tao bhaNiyA abhayAe niyayA paMDiyA nAma dhAI jahA 'ammo ! mae evaM paiNNA kayA tA jahA teNa saha saMpattI bhavai tahA karehi' / paMDiyAe bhaNiyaM "putti ! na suTu maMtiyaM, jao avi calai tiyasaselo sukkai jalahI vi paDai gahacakkaM / taha vi sudaMsaNacittaM, maNayaM pi hu cAliumasakkA // 32 // jamhA so hu mahappA paranArIsaMgamAu viNiyatto / iha-paralogaviruddhaM na erisaM kuNai palae vi // 33 // na ya ANeuM tIrai jamhA so sAvao guNasamaggo / sayalavaranIikusalo tamhA vihalA tuha paiNNA" // 34 // devIe bhaNiyaM 'jai evaM tahAvi ekkavAraM kahiMci ANehi, pacchA'hameva bhalissAmi' paMDiyAe bhaNiyaM 'jai esa te nicchao tA atthi ekko uvAo jamhA so pavvadiyahesu suNNagehAiesu kAussaggeNa ThAi, tA jai paraM kahiMci tahaTThio ceva ANijjai' / devIe bhaNiyaM 'evaM pi ciMtehi ANayaNovAyaM' / evaM ca vaccaMtehi kehici diNehiM samAgao komuImahUsavo / tattha ya samAiTuM naravaiNA jahA "ghoseha paMDaheNa savvattha-sayalanaraloeNa savviDDIe komuImahUsavadaMsaNatthamujjANe gaMtavvaM" / taha ceva ghosie niuttapurisehiM ciMtiyaM sudaMsaNeNa jahA 'aho ! duttarameyaM jao jai ujjANe gammai to ceiyANaM cAummAsiyapUyA na bhavai, caMDaM ca rAyasAsaNaM, tA. paDhamamuvAo kIrai' tti / ciMtiUNa gahiyovAyaNo gao rAyasamIvaM, viNNatto ya rAyA jahA 'deva ! ettha komuIe amha dhammadivaso tA jai devo pasAyaM karei to devapUyAiyaM karemo' / rAiNA vi 'mA devANaM pUyAvighAo bhavau' tti maNNamANeNa bhaNiyaM jahA 'karehi kAlociyaM dhammANuTThANaM' ti / sudaMsaNo vi 'deva ! mahApasAo' tti [graM0 12000] bhaNiUNa niggao / samADhattA jiNAyayaNesu pUyA / tao savvadiNaM pi NhavaNAIyaM mahAvicchaDDeNaM kAUNa rayaNIe kayaposaho Thio nayaracaccare kAussaggeNa / tao bhaNiyA paMDiyAe abhayA 'putti ! kayAI ajja pujjaM ti tuha maNorahA, paraM tae vi na gaMtavvamujjANe' / tao sA vi 'siraM me bAhai' tti raNNo uttaraM kAUNa ThiyA / tao paMDiyA lippamayamayaNapaDimamuttarijjapacchAiyaM kAUNa pavisamANI niruddhA daarpaalehi| 1. lA. paDahaeNa / / 2. lA. sa graMthAgraM 12000 vvadiNammi Nha' // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 273 'kimeyaM ?' ti pucchiyAe bhaNiyamaNAe jahA 'ajja mahAdevI sarIrakAraNeNaM na ujjANaM gayA tao mayaNAidevayANaM ghare ceva pUyaM karissai, eeNa kAraNeNa esA mayaNapaDimA pavesijjai, evamaNNAo vi paDimAo pavisissAmi' / tehiM bhaNiyaM 'jai evaM to daMsehi eyaM paDimaM' / daMsiyA ya tIe ugghADiUNa / tao visajjiyA aNehiM / evaM duiyavArAe vi / taiyavArAe puNa sudaMsaNaM gahAya uttarijja pacchAiyaM kAUNa paviTThA / nivviyappehiM dAravAlehiM na niruddhA / samappio ya tIeM abhayAe mahAdevIe / sA vi bahuppayAraM khobhiuM payattA, avi ya "kuNasu pasAyaM piyayama ! chaleNa ANAvio tumaM ettha / mayaNamahAgahagahiyAi majjha taM hohi varavejjo // 35 // tuha virahamahoragadasaNagaralavasavevirAiM aMgAI / niyasurayamaMtajAveNa tAI maha kuNasu sacchAI" // 36 // sudaMsaNo viviNNAyaparamattho kAussaggaTTio ceva jAo suraselo vva nippakaMpo / to puNa vi hAva-bhAvAiehi uvasaggiuM bhaNai esA / " kiM tuha vaeNa ahiyaM hohI mama saMgamAo vi ? ||37|| aNurataM aibhattaM surayaviyaGkaM sujovvaNaM subhagaM / mANehi mamaM sAmiya ! devANa vi dullahaM kimiNo ? // 38 // maha daMsaNaM pi suMdara ! sAmannanaro na pAvae kahavi / AliMgaNa - surayasuhAI suhaya !- suviNe vi na huhuMti // 39 // tuha puNa aNurattA'haM demi jahicchAe tAiM aNavarayaM / tA mA kuNasu vilaMbaM mannasu maha patthaNaM evaM ||40|| taM sAvao dayAlU suvvasi tA pasiya kuNasu maha iTTha / iyaraha mahamaraNeNaM thIvajjhA hohiI tujjha" // 41 // evaM pihu paDibhaNio sudaMsaNo jA na jaMpae kiMpi / tA komalakamaladalobamehiM hatthehiM pharase // 42 // komalamuNAladIharabhuyAhi kaMThamma ghetu aigADhaM / uttuMgapINacakkalathaNehiM pIDei vacchyalaM // 43 // taha tIe tIssa vihiyAu surayakiriyAu pAvahiyayAe / jaha lohamao vi naro sahasA parigalai kiM bahuNA ? // 44 // mUla. 2-35 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH so puNa mahANubhAvo jaha jaha sA kuNai vivihauvasaggaM / taha taha dhammajjhANe ahiyayaraM niccalo hoi // 45 // citei ya 'jai kaha vi hu uvasaggAo imAo chuTTemi / to pAremi aha'NNaha eyaM ciya aNasaNaM majjha' // 46 // rusiUNa tato devI bhaNai ya "bho ! jai na kuNasi maha vayaNaM / to natthi tujjha jIyaM kiM bahuNA ettha bhaNieNa ? // 47 // tA kuNasu majjha vayaNaM niviNNo jai na niyayajIvassa" / iya bhaNio vi hu evaM dhammajjhANaM samAruhai // 48 // iya nIsesaM rayaNi kayatthio tAva jAva na hu khuhio / dahU~ pabhAyasamayaM dArai nakkhehi appANaM // 49 // pokkarai ya 'de dhAvaha dhAvaha eso aNArio puriso / majjha balAmoDIe khaMDeuM icchae sIlaM' // 50 // taM souM pAhariyA dhAvittA jAva jaMti taM desaM / kAussaggeNa ThiyaM pecchaMti sudaMsaNaM tAva // 51 // tao 'asaMbhavaNIyameyaM' ti maNNamANehiM tehiM vi niveiyaM naravaiNo / so vi saMbhaMto jha tti samAgato / pucchiyA sA 'devi ! yaM ?' kime ti / tIe bhaNiyaM "nAha ! suNehi, ThiyA'haMjAva tubbhe viNNaviUNa sarIrakAraNeNamityeva tAva kovi appatakkio ceva samAgao eso, bhaNiyA ya ahamaNeNa bahuppayAraM / tao bhaNiyaM mae 'mUDha ! kimeyaM pi tae na suyaM paDhijjamANaM, avi ya sIhaha kesara saihi thaNa, kari Auhu suhaDAhaM / maNi matthai davvIkarahaM, navi gheppai amuyAhaM // 52 // tao mae jAva evaM nibbhacchio tAvabalAmoDI kuNaMtassaMmae dhAhAviyaM / tato rAiNA vi 'na miyaMkabiMbAo aMgArakhuTThIo paDaMti' tti sudaMsaNAo tamasaMbhAvayateNa pucchiosAyaraM jahA 'phuDaM sAhasu ko ettha paramattho' ? tao devIe aNukaMpaTThayAe na kiM pi jaMpiyamaNeNa / evaM ca puNo puNo pucchijjamANo vi na ki pi jaMpai tao 'eyaM pi saMbhavai' tti maNNamANeNa samANatto vajjho jahA 'paurANameyaM dosaM niveiUNa pacchA evaM viNAseha' / tao gahio so daMDavAsiehiM, samArovio ubbhaDarAsahaM, vilitto rattacaMdaNeNaM, 1. lA. saMbhAvijjai ti // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: 275 caccaMkio taNamasIpuMDaehiM, pakkhittA siroharAe sarAvamAlA, kayA rattakaNavIramuMDamAlA, dharijaMteNaM uvari chittarayachatteNaM, vajjateNaM khaMDapaDahaeNaM bhamADiumADhatto savvattha nayarimajjhe, ugghosijjae eyaM jahA "nisuNaMtu sayalalogA jaha eso kira sudaMsaNo seTThI / aMteure'varaddho tti kariya mArijjae evaM // 53 // na ya rAyA juvarAo ya ko ya avarajjaI suNaha loyA ! / avarajjhaMti niyAI attattha imassa kammAI" // 54 // evaM ca nigghosaNaM nisAmiUNa samatthalogo vi bhaNiumADhatto avi ya "dhI dhI na juttameyaM vihiyaM raNNA jao na eyassa / gaMdho vi ettha vijjai dosassa mahANubhAvassa // 55 // avi caMdamaMDalAo paDaMti aMgArakhuTThisaMghAyA / / neya sudaMsaNaseTThI imANa kammANa kAri tti // 56 // evaM ca jaMpamANANaM loyANaM patto usabhadAsaseTThigharaduvAre, diTTho ya bahiNiggayAe maNoramAe, ciMtiyaM ca, avi ya "ahaha ! aNajjo eso vihI jao maha paissa vi imeNa / niddosassa vi vihiyA evaM aidAruNA'vatthA // 57 // nUNaM bhavaMtarakayaM imassa kammaM uvaTThiyaM kiMci / akalaMkassa vi jeNaM samAgayA AvayA esA // 58 // rAga-ddosavasagayA jIvA asuhehiM karaNajogehiM / baMdhaMti kammajAlaM jamihA'suhalesajogeNa // 59 // pAviti niyamaso cciya tassudaeNaM nikAiyassa purA / garuyaM vivAyadukkhaM pamAyarahiyA vi niccaM pi // 60 // aisayanANI vi daDhaM sAisayaM varatavaM tavaMtA vi / sAisayaladdhiyA vi ye chuTTati na pAvakammAo // 61 // guruyaraparakkammA vi hu nimmalavarasattasAhasadhaNA vi / hammanti aNege cciya kammavivAgeNa vivasA u // 62 / / 1. lA. caccakkio // 2. lA. hu|| 3. lA. 'varacaMDasAsaNadha // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ahavA jai vi hu kammaM baliyayaro taha vi bhavvajIvANaM / bhavai ya viyaMbhamANo auvvakaraNAnalo loe // 63 // tA kiM imiNA asaMbaddhaNaM ciMtieNaM ? kajjappahANehiM ceva hoyavyaM, kajjaM ca jaM visuddhabhAvajogeNa devayArAhaNaM" ti / turiyameva gayA gharaceiyANaM purao / kAUNa ya jiNapUyaM ThiyA kAussaggeNa, bhaNiyaM ca "bhayavaiM ! pavayaNadevI !, nisuNasu maha saMtiyaM imaM vayaNaM / kuNa sannijjhaM vara sA-vayassa eyassa naNu sigdhaM // 64 // aha navi karesi evaM to navi pAremi kAusaggamahaM / aivaM ciya maha bhayavai ! nicchayao aNasaNaM hohI" // 65 // sudaMsaNo vi sayalanaranAyarajaNavayaNaviNiggayaM suNamANo hAhAravaM nIo masANabhUmi / samArovio sUlAe / pavayaNadevayApabhAveNa ya jAyA sA kaNayamayapaumAsaNaM / tao diNNo siroharAe karavAlappahAro / so vijAo siyakusumamAlApayaro / taM ca daTThaNa bhayabhIehiM daMDavAsiehiM niveiyaM raNNo / tao so vi saMbhaMto samAruhiUNa vAruyAe gao masANaM bhUmi / khamAviUNa bahuppayAraM bhaNiojuttaM nAma majjha vi asAhaNaM ? kiM diTTho kattha vi tae'hamasabbhAveNa vavaharaMto jeNa mUNavvayamAlaMbiyaM ?' ti bhaNamANeNa samArovio sahatthehiM ghettUNa vAruyAparikayAe / nIo sabahumANaM rAulaM / pahAvio 'maMgalakalasehiM vilitto gosIsacaMdaNeNaM, parihAvio pavaravatthAlaMkArAI, kiM bahuNA ? sammANiUNa ya aNegappagArehiM pucchio paramatthaM, tao bhaNiyaM sudaMsaNeNa 'deva ! dehi ettha visae abhayaM' / diNNaM ceva tuhA'bhiruiyaM tamaNNaM pi kiM puNa abhayaM ?' ti / tao sAhio savittharo rayaNivuttaMto / kuvio abhayAe raayaa| pAesu paDiUNa niyattAvio sudaMsaNeNa / tao varakuMjarArUDho vajaMtehiM maMgalatUrehiM, naccaMtehiM pAyamUlehiM paDhaMtehiM bhaTTa-mAgahehiM, viyaraMto mahAdANaM, avaNito sayalanaranArIyaNahiyayasaMtAvaM mahAvibhUIe savvattha nayare bhamiUNa patto sabhavaNaM / ANaMdiyA baMdhavA / tuTThA jaNaNi-jaNayA / pamuiyA manoramA / kayaM takAlociyaM / Thio kiyaMtaM pi kAlaM / abhayA vi eyaM vaiyaraM samAyaNNiUNa appANaM ubbaMdhiUNa mayA / paMDiyA vi paNaTThA / nassaMtI ya gayA pADaliputtaM nAma nayaraM / tattha ya ThiyA devadattAbhihANAe gaNiyAe smiive| vaNNei ya paidiNaM devadattAe purao sudaMsaNaguNA devadattA vi sudaMsaNaguNajaNiyAnurAgA ciTThai taddasaNUsuyA / 1-2. lA. eyaM // 3. lA. "mayasiMghAsaNaM // 4. lA. rAyakulaM / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sudaMsaNo vi puNopuNo paribhAto duraMtadAruNaM kammapariNAmaM, pecchaMto asArayaM saMsArassa, niviNNakAmabhogo pavvaio sugurusamIve / uggatavasosiyasarIro ya egallavihArapaDimApaDivaNNo viharaMto patto pADaliputtaM nayaraM / diTTho ya paMDiyAe goyaracariyAe paviTTho / kahio ya devadattAe jahA 'sAmiNi ! so esa sudaMsaNo mahappA jassa guNe ahaM tuha purao paidiNaM vaNNaMtI' / tao tIe bhaNiyaM 'jai eso tA ANehi bhikkhAchaleNa mama gehaM' / tIe vi tahevANIo / devadattAe vidAraM DhakkiUNa bahuvihapatthaNApuvvayaM kayatthio savvadivasaM / tao jAva na khubhio tAva viyAlavelAe mukko gao ujjANe / tattha vi diTTho tIe abhayAvaMtarIe / pauTThAe ya kayatthio bahuppayAraM / bhayavaM pi tahA kayatthijjamANo vi samArUDho apuvvakaraNaM, rakhavagaseDhIkameNa patto kevalanANaM ti / etthaMtarammi ya samAgayA surA-'surA / sAhio bhayavayA dhammo / paDibuddhA bahave pANiNo, viseseNa paMDiyA dhAvI-devadattA-vaMtarIo ya / kAlaMtareNa ya saMbohiUNa bhavvaloyaM patto bhayavaM sAsayasokkhaM mokkhaM ti / tA bho ! jaM se taiyA maNoramArAhiyAe devIe / sannijjhaM kAUNaM nivattio ghorauvasaggo // 66 // tattha imA tiyasANa vi saMjAyA pAyaDA viseseNa / maNuyANa salAhaNiyA maNorama'kkhA mahasai tti // 67 // manoramAkhyAnakaM samAptam // 52 // idAnIM subhadrAkhyAnakamAkhyAyate - [53. subhadrAkhyAnakam] asthi samatthamahoyahidIvANaM majjhasaMThio rammo / paDipuNNacaMdamaMDalasaMkAso jaMbudIvo tti / 1 // tattha ya bharahe vAse dAhiNaaddhassa majjhakhaMDammi / aMga tti suppasiddho nAmeNaM jaNavao atthi // 2 // tattha purI porANA caMpA nAmeNa atthi supasiddhA / ....bahudivasavaNNaNijjA alayAurisarisavaravibhavA // 3 // tIe ya jiyasattU nAma rAyA / tattha ya jiNasAsaNANuratto atthi jiNadatto nAma sAvao / tassa ya accaMtubbhaDarUvAiguNasamaggA atthi subhaddA nAma dhUyA, avi ya- . 1. lA. 'bhAvayaMto // 2. lA. bhArahavAse / / Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH rUvAiguNasubhaddA, kalakoilaravasaricchavarasaddA / AgAmicArubhaddA maNeNa niccaM pi akkhuddA // 4 // saralasahAvA bhaddA, dhAriyajiNanAmadhaNNavaramuddA / gayaniMdA subhaniddA adaMdA sAviya subhaddA // 5 // sA ya aNNayA kayAi diTThA sabhavaNe ThiyA kahici paoyaNAgaeNaM tattheva vatthavvageNa taccaNNiyabhattaseTThiputteNa buddhadAseNa, taM ca dadruNa ciMtiyamaNeNa, avi ya "nUNaM so duvo cciya vihI abIo viNimmiyaM jeNa / esA parajaNabhojjA vihiyA airUvakaliyA vi // 6 // ahavA vi hu aMdhalao jo muMcai erisaM imaM kaNNaM / jai sajjakkho hu~to kaha amayaM muMcae daTuM // 7 // jai pAvemi na eyaM to jAyai nittulaM mahaM maraNaM / kAmAurANa ahavA evaM ciya huMti ciMtAo // 8 // iya citaMto eso viddho bANehiM paMcabANeNa / to niyagehe gaMtuM varaNatthaM pesae niyae // 9 // jiNadatto vi uciyapaDivattIe te sammANiUNa pucchai 'bhaNaha kimAgamaNappaoyaNaM' ? tehiM vi siTuM niyayapaoyaNaM / seTThiNA bhaNiyaM "savvaM saMpuNNamatthi tammi jAi-kula-rUva-jovvaNa-lAvaNNa-vihavAiyaM, paramaNNadhammiyattaNeNa paropparamaNaNuvattIe na eyANaM neho bhavissai tti kAUNa na demi" / tao tehiM gaMtUNa savvaM niveiyameyassa / teNa vi ciMtiyaM 'jAva na kavaDasAvagattaNamaMgIkayaM na tAva esA labbhai' tti / ciMtiUNa gao sAhusamIve, bhaNiyA ya sAhuNo 'saMsAra bhauvviggo ahayaM tumhANa srnnmlliinno| tA rakkheha mahAyasa ! niyayaM kahiUNa maha dhamma' // 10 // to tehiM tassa dhammo siTTho jiNaiMdadesio pvro| so vi tayaM paDivajjai bhavabhayabhIo vva kavaDeNa // 11 // aha paidiNasavaNAo paribhAvaMtassa tassa aNudiyahaM / dhammo jiNapaNNatto sahasa cciya pariNao citte // 12 // 1. lA. jiNayaMdaH // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 279 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH to bhaNai vaMdiUNaM guruNo "bhayavaM ? suNeha maha vayaNaM / kaNNAkaeNa dhammo paDivaNNo Asi me puvvaM // 13 / / iNhi tu bhAvasAraM eso cciya majjha pariNao citte / kavaDo vi hu sabbhAvo saMjAo majjha puNNehiM // 14 // tA'NuvvayAiyAiM vayAI maha desu sAmi ! savvAiM / sikkhAveha ya sAraM jamettha jiNasAsaNe kiMci" // 15 // tao savvaM sikkhAvio gurUhi / thaivadiyahehiM ceva jAo abhayakumArasAriccho sAvao, avi ya NhavaNa-bali-pUya-jattAiyAiM kArei jiNavaragharesu / paDilAhai bhattIe phAsuyadavvehiM jiNamuNiNo // 16 // sAhammiyapaDivattiM karei taMbola-bhoyaNAIhiM / dINAINaM dANaM dei jahicchAe aNavarayaM // 17 // AvassayasajjhAe sAmAiya-posahesu ujjuttaM / daTTaNa ya jiNadatto sayameva ya dei taM kaNNaM // 18 // tao nirUviyaM vArijjayalaggaM / ADhattA sAmaggI dosu vi kulesu / jAyaM mahAvichaDDeNaM pANiggahaNaM / tato jAva vaccaMti kai vi diyahA tAva bhaNio jiNadatto jAmAugeNa 'tAya ! visajjeha saMpayaM subhaI jeNa nemi niyagehaM' jiNadatteNa bhaNiyaM 'putta ! juttameyaM, paraM micchAdiTThINi tuha mAyA-vittANi teNa dhammavipaDivattIe dAhiti imIe kalaMka' / jAmAugeNa bhaNiyaM 'tAya ! juvagagehe dharissaM' / tao visajjiyA sA seTThiNA / teNa vi ThaviyA juvagagehe / tIe ya ghare pavisaMti aNavarayaM bhatta-pANosahAinimittaM sAhusaMghADagA / tao tamasahamANehiM [mAyA-vittehiM ?] bhaNio se paI jahA 'na sohaNA te mahilA, acchai paidiNaM saha samaNehiM / teNa bhaNiyaM "mA evaM palavaha, jao na evameyaM palayakAle vi saMbhAvijjai, avi ya visamanivaDaMtabahuviha vimANalakkhehiM saMkulA saggA / nivaDaMti nahayalAo na ya esA calai sIlAo // 19 // avi neraiyasamaggA asaMkhaduhasaMkulA mahAnarayA / nivasejja va AgAse na ya esA calai sIlAo // 20 // 1. lA. thova // 2. lA. juyaga' // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH avi tarai jale selo avivajjaM bhijjae taNeNA'vi / avi paDai himaM jalaNe na ya esA calai sIlAo // 21 // avi jalai jale jalaNo sila bva avi hojja niccalo pavaNo / avi nivaDai siddhasilA na ya esA calai sIlAo" // 22 // evaMvihaM ca tavvayaNamAyaNNiUNa dUmiyacittANi ThiyANi tuNhikkANi savvANi / aNNayA ya paviTTho khavagamuNI subhaddAgehe bhikkhaTThA / tassa ya pavaNaperiyaM paviTThamacchimmi kaNuyaM, nippaDikammasarIrattaNAo ya nA'vaNIyaM muNiNA / taM ca daTTaNa ciMtiyaM subhadAe 'aho ! mahANubhAvayA muNissa jaM nippaDikammasarIrattaNeNamacchikaNugaM pi nA'vaNei tA jai evaM emeva ciTThai to niyamA acchivi ghAyaM pi karei' / tao bhattaM payacchaMtIe niyakalAlAghaveNa jIhaggeNA'vaNIyaM tameyAe / saMkaMto ya muNiNo bhAlavaTe tassaMtio cINapiTThatilao / aNAbhogajogao ya na lakkhio dohiM vi so / tato cINapiTThatilayabhUsiyabhAlayalaM muNiM taggehAo niggacchaMtaM daTThaNa patthAvo tti harisiyAhiM bhaNiyaM jaNaNi-bhagiNIhiM 'putta ! saMpayaM kimuttaraM kAhisi ? jai amhANaM Na pattiyasi to peccha kahameyassa seyabhikkhuNo bhAlayale esa se tilao saMketo' ? tao 'daDho paccao' tti nivviyappeNa ciMtiyamaNeNa-'aho ! jai nAma esA ubhayakulavisuddhA viNNAyajiNavayaNaparamatthA vi saMsArabhauvviggA vi dhammaparA vi evaM vavasai tA kimeIe uvari pemANubaMdheNaM' ti / bhAviUNa siDhilIkao pemANubaMdho / taM ca jANiUNa citiyaM subhaddAe, avi ya "jaM nAma visayabhogapparANa saMsAramAvasaMtANaM / jAyaMti kalaMkAI taM na hu accherayaM ki pi // 23 // gharavAsavAvaDAe visayAsattAe jaM mahakalaMkaM / saMjAyaM taM maha mANasammi thevaM pi na hu dukkhaM // 24 // jaM puNa maha kajjeNaM jAyaM jiNasAsaNassa mAliNNaM / ' sasaharakaradhavalassa vi taM dUmai mANasaM majjhaM // 25 // tA jAva na eyaM pavayaNassa mAliNNamavaNiyaM kaha vi / tA maha hiyayassa dhiI na hoi jIyaMtakAle vi" // 26 // 1. lA. khamaga // 2. lA. 'macchisi // 3. lA. visayapasattAe / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 281 iya ciMtiUNa to sA saMjhAsamayammi gehapaDimANaM / kAuM visiTThapUyaM pamajjiuM aha mahIvIDhaM // 27 // giNhai mahApaiNNaM "jA navi jiNasAsaNassa mAliNNaM / eyaM mae'vaNIyaM tA na vi pAremi ussaggaM // 28 // jo jiNasAsaNabhatto so devo hou majjha paccakkho / avi navi hoi niruttaM eyaM ciya aNasaNaM majjha" // 29 // iya jAva khaNaM evaM kAussaggeNa saMThiyA esA / tA payaDiyadisiyakaM niyayapahAjAlapasareNa // 30 // varahAra-mauDa-kuMDala-palaMbapAlaMbamANasohillaM / / devaMgasaMvuyaMgaM purao sA picchae devaM // 31 // so bhaNai 'sAvie ! bhaNa, kajjeNaM jeNa sumario ahayaM' / taM pecchiUNa tuTThA bhaNai subhaddA tayaM evaM // 32 // 'jiNasAsaNAvavAyaM avaNehi ima' ti jaMpiyaM tIe / tuTTho jaMpai devo "mA suMdari ! kuNasu iha kheyaM // 33 // nayarIe duvArAI cauro vi ahaM pabhAyakAlammi / DhakissAmi na ko vi hu ugghADissai tumaM mottuM // 34 // pabhaNissAmi ya ahayaM jA kA vi saI iha'tthi nayarammi / sA ugghADau dAre cAlaNikayadagachaDAhiM tu // 35 // ugghADissasi tAI tumameva ya natthi ettha saMdeho" / iya vottUNaM tiyaso sahasA aiMsaNIhUo // 36 // tao kAussaggamussAriUNa sA subhaddA hadvatuTThA rayaNi gamei, pabhAe ya logeNa jAva ugghADiumADhattANi paulIkavADAI tAva mahaMtehiM vi payattehiM na ugghaDaMti, bhaMjijjamANANi vi na bhajjaMti / tao khaNametteNa AulIhUo logo AraDabheraDIjAto cauppayasaMghAo / 'devavilasiyaM kiM pi evaM ti nAUNa allapaDasADago dhUvakaDacchayahattho sapauro rAyA viNNaviu mADhatto, avi ya 'devassa dANavassa va jassa'varaddhaM ayANamANehiM / so khamau amha savvaM pasAyaparamaM maNaM kAuM' // 37 // 1. lA. eyaM // 2. lA. 'DANi // mUla. 2-36 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH tao jaMpiyaM deveNa, avi ya"bho bho ! nisuNaha logA ! mahavayaNaM avahiyA payatteNa / jA kA vi iha purIe mahAsaittaM samuvvahai // 38 // .. sA cAlaNIya saMThiyajaleNa'choDeu tinni vArAo / jeNugghaDaMti dArA kimittha bahuNA palatteNa ?" // 39 // eyaM ca vayaNaM samAyaNNiUNa ahamahamigAe rAyA-'macca-purohiya-seNAvaisAmaMta-seTThi-satthavAhapabhiINaM bhajjA-dhUyA-vahuyAo mahAsaittaNagavvamuvvahaMtIo samAgayAo / savvAo vi viguttAo cAliNIparikkhAe avi ya iya jAhe viguttAo tAo savvAu nayaranArIo / tAhe bhaNai subhaddA sAsuyamAI u paipurao // 40 // 'tumhA''NAe ammo ! ahamavi viNNAsayAmi appANaM' / tAo bhaNaMti hasiuM "diTuM ca saittaNaM tujjha // 41 // jai eyAu saMyIo, ugghADeuM cayaMti no daare| to taM ugghADehisi jA niccaM samaNapasbhuittA" // 42 // to jaMpei subhaddA 'aMba ! kimeeNa tA parikkhAmi / vAreMtINa vi tANaM aha giNhai cAlaNi esA // 43 // pakkhivai tattha udagaM jA na vi bhUmIe. paDai biMdu pi / tA dUmiyAu tAo paI vi pariosamuvvahai // 44 // to cAlaNIe udayaM ghettuM sA jAi jattha naranAho / ciTThai paurasameo sesitthiparikkhamikkhaMto // 45 // to dagapUriyacAliNihatthaM AvitayaM tayaM daTuM / abbhuTThai saMbhaMto samatthajaNaparikhuDo rAyA // 46 // ehehi sAhuputte ! mahAsaI ! devavaMdiyaccalaNe ! / ugghADehi kavADe amha pasAyaM viheUNa' // 47 // to gacchai ya subhaddA puvvapaolIi rAyapariyariyA / saMpattA koDeNaM surasiddhagaNA vi tattheva // 48 // 1. lA. saIo // 2. saM.vA.su. e ehi // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: 283 to paMcanamokkAraM bhaNiya subhaddA u tinni vArAo / acchoDai cAlaNisaMThieNa nIreNa sA sahasA // 49 // tA mahayA kuMcAravasaddeNa samugghaDaMti ararINi / to duMduhIu turiyaM pahayAo surA-'sura-narehiM // 50 // nivaDai ya kusumavuTThI taduvari gayaNAu tiyasapammukkA / 'jaya baMbhANi ! mahAsai !' iya jayasaddo samuchelai // 51 // 'taM dhaNNA kayapuNNA tujjha suladdhaM ca mANusaM jammaM / jaM tiyasavaNNaNijjaM akkhaliyaM dharasi varasIlaM' // 52 // iya evaM thuvvaMtI dAhiNa-pacchimapaolidArAI / ugghADiUNa vaccai uttarapAsatthiyaM pauli // 53 // tIe ye kavADAiM acchoDittA jaleNa to bhaNai / 'jA maha sarisI kA vi hu ugghADijjA u sA ee' // 54 // ajja vi taheva ciTThai taM dAraM tIe caMpanayarIe / sA vi hu aNugammaMtI asesapuranAyarajaNeNaM // 55 // vaNijjaMtI sayaNAiehiM bhaTTehiM taha paDhijjaMtI / nArIyaNamaMgalasaddasaMthuyA jAi jiNabhavaNe // 56 // tattha vi 'namo jiNANaM' bhaNamANI ceiyANa sA pUyaM / kAUNa puNo vaMdai jAi tao gurusamIvammi // 57 // dAUNa ya vaMdaNayaM gurUNa bhattIe bArasAvattaM / / vaMdittu samaNasaMghaM niyagharahuttaM tao caliyA // 58 // dINA-'NAhAINaM viyaraMtI icchiyaM mahAdANaM / jiNasAsaNamAhappaM evaM eyaM payaMpaMtI // 59 // saMpattA niyabhavaNe paNamittA jaMti naravaMrAIyA / niyaniyaThANesu tao paI vi parameNa viNaeNa // 60 // jaMpai 'khamasu mahAsai ! majjha pie ! jaM aNajjavayaNehiM / paribhUyA'si maNAgaM, suramahie ! sudaDhasammatte' // 61 // 1. lA. cchalio // 2. lA. vi // 3. lA. esA // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 evaM sA savvANa vi, devayabhUyA nieNa saha paiNA / dhammANuTThANarayA, bhuMjai savvuttame bhoge // 62 // evaM imA subhaddA, mahAsaI pAyaDA tilogammi / taha savvasAviyANaM, uvamaTThANammi jA jAyA ||63 || subhadrAkhyAnakaM samAptam // 53 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sulasAkhyAnakaM tu prAguktameva, AdizabdasUcitakathAnakeSu tu tAvada narmadAsundarI - kathAnakamAkhyAyate [ 54. narmadAsundarIkathAnakam ] ettheva jaMbudIve, dIve bharahaddhamajjhakhaMDammi / atthi guNANa nivAsaM, varanayaraM vaDamANaM ti // 1 // tassa pahU sirimoriyavaMsappabhavo kuNAlaaMgaruho / tikkhaMDapuhaisAmI, atthi nivo saMpaI nAma ||2|| anno vi tattha nIsesaguNamao usabhaseNasatthAho / atthi jiNadhammanirao, vIramaI tassa varabhajjA // 3 // tIse ya duNNi puttA, sahadevo taha ya vIradAso tti / siridattA vi ya dhUyA, pabhUyanArIyaNapahANA // 4 // tIse ya rUvajovvaNaluddhA varayA ayaMti riddhijuyA / na ya dei tANa jaNao, micchAdiTTi ti kAUNaM // 5 // bhaNai 'dariddajuo vi hu rUvavihINo Si jiNavaramayammi / jo hohI nikkaMpo, dAyavvA tassa me esA ||6|| aiyaM suNiya paiNNaM, samAgao kUvavaMdanayarAo / nAmeNa ruddadatto, mahesaro tattha sattheNa // 7 // aha saMkAmiya bhaMDaM, niyamittakuberadattagehammi / tavvIhIe nivviTTho jAva'cchai tAva nayarapahe // 8 // niyayasahIyaNajuttaM niggacchaMtaM niei siridattaM / taM daTThUNaM eso viddho mayaNassa bANehiM // 9 // 1. saM. vA. su. micchAvAi ti // 2. lA. evaM // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 'kA mitta ! imA kaNNA' puDhe so kahai tassarUvaM tu / tatto talloheNaM, gacchai so sUripAsammi // 10 // jAo ya kavaDasaDDo, jirNamuNipUyAiesu bahudavvaM / viyarai ahavA puriso rAgaMdho kiM ca na hu kujjA ? // 11 // to daTuM taccariyaM, accatthaM raMjio usabhaseNo / sayameva dei kaNNaM, vIvAhaM kuNai riddhIe // 12 // bhuMjaMto varabhoe ciTThai jA tattha ruddadatto so / tA piuNA se leho, AhavaNatthaM tu paTTavio // 13 // tabbhAvatthaM nAuM, sasurAo moiUNa appANaM / siridattAe sahio, saMpatto kUvavaMdrammi // 14 // abhinaMdio ya piimAiehiM ciTThai tahiM suheNeso / kavaDagahiya tti dUraMdUreNaM muyai jiNadhammaM // 15 // siridattA vi hu micchattasaMgadoseNa dUsiyA ahiyaM / mottUNaM jiNadhamma, dhaNiyaM niddhaMdhasA jAyA // 16 // . taM nAuM jaNaehiM vi, AlAvAI vivajjiyaM savvaM / joyaNadugamittaM pi hu saMjAyaM jalahipAraM va // 17|| mayamattANaM tANaM, visayapasattANa annayA jAo / siridattAe putto, rUveNaM surakumAro vva // 18 // tassa mahesaradatto ThaviyaM nAmaM gurUhi samayammi / kAleNa pariNayakalo uddAmaM jovvaNaM patto // 19 // etto ya vaDDamANe purammi siridattaje? bhAussa / sahadevassa u bhajjA saMdarinAmA aNannasamA // 20 // jiNadhammarayA niccaM bhujaMtI niyapiyeNa saha bhoe / gabbhavaI saMjAyA uppajjai Dohalo tatto // 21 // 'jANAmi jai pieNaM samayaM majjAmi nammayAsalile / bahuparivArasamaggA' tammi apujjaMtae tatto // 22 // 1. lA. jiNa-gurupU // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyobhAga: kaMThaggayapANA sA jAyA acvaMtadubbalasarIrA / ciMtAvaNNA ciTThai, taM dardU bhaNai sahadevo // 23 // 'ki tuha pie ! na pujjai, saMjAyA erisA sarIreNa' / bhaNai imA "maha piyayama !, maNammi naNu Dohalo garuo // 24 // jAo gabbhavaseNaM jai kira majjAmi nammayAsalile / tumae saha" to eso AsAsiya kuNai sAmaggi // 25 // bahuvaNiuttasameo giNhiya nANAvihAiM paNiyAI / kAUNa mahAsatthaM calio aha sohaNadiNammi // 26 // aNavarayapayANehiM viyarato atthavittharaM patto / nammayanaIe tIre AvAsai sohaNapaese // 27 // daTThaNaM nammayaM to bahutaralataraMgarehirAvattaM / aigaruyavibhUIe pieNa saha majjaNaM kuNai // 28 // saMpuNNe Dohalae tattheva ya nammayApuraM nAma / rammanayaraM nivesiya kArAvai varajiNAyayaNaM // 29 // tA souM savvatto Agacchai tattha bhUrivaNilogo / jAyai ya mahAlAbho pasiddhamevaM puraM jAyaM // 30 // aha suMdarI vi tattheva varapure niyagihe nivsmaannii| pasavai pasatthadivase varakaNNaM tIe sahadevo // 31 // kArai vaddhAvaNayaM parituTTho jeTTaputtajamme va / vihiyaM ca tIe nAmaM jaha nammayasuMdarI esA // 32 // kamaso parivaDatI jAyA nIsesavarakalAkusalA / saramaMDalaM ca savvaM, viNNAyaM aha viseseNa // 33 // pattA ya jovvaNaM sA asesataruNayaNamaNavimohaNayaM / tatto parA pasiddhI saMjAyA tIe savvattha // 34 // soUNa tIe rUvaM siridattA dukkhiyA vicitei / 'kaha maha puttassa imA hohI bhajjA varA kaNNA ? // 35 // 1. lA. 'meyaM // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH hA hA ! ahaM apuNNA vivajjiyA jA samatthasayahiM / ahavA kittiyamettaM evaM paricattadhammAe ? // 36 // AlAvo vi hu jehiM paricatto te kahaM mahaM kaNNaM / diti ?" iya mANaseNaM dukkheNaM rovae esA // 37 // taM daTThaNaM bhattA pucchai "kiM piyayame ! tuhaM dukkhaM / sAhINe vi mama mmI ? bhaNasu tayaM jeNa avaNemi" // 38 // to sA kahei savvaM taM soUNaM payaMpaI putto| "tAya ! visajjeha mamaM, jeNA'haM tattha vaccAmi // 39 // viNayAiehi savve ArAhittA mae imA kaNNA / pariNeyavvA'vassaM kAyavvo jaNaNisaMtoso" // 40 // to vivihapaNiyabhaMDehiM pUriyaM aimahaMtayaM satthaM / kAUNaM jaNaeNaM visajjio nammayAnayare // 41 // patto ya tattha bAhiM satthassa nivesaNaM kareUNaM / mAyAmahassa gehaM pavisai supasatthadiyahammi // 42 // mAyAmahamAIe sayaNe daTTaNa harasio dhaNiyaM / gehAgayaMti logaTThiIi gorakhae iyare hiM // 43 // viNayAiehiM savve tattha va saMto'NuraMjae eso / maggai ya AyareNaM taM kaNNaM te vi no tassa // 44 // diti tao teNa ime, acvatthaM jAiyA tato te vi / kAraviya viviha savahe diti tayaM annadiyahammi // 45 // jAe dhammaviyAre kaNNAvayaNehiM so hu paDibuddho / saddhammabhAviyamaI jAto aha sAvago paramo // 46 // to tuTThA jaNayAI pANiggahaNaM vihIe kAreMti / bhuMjai visiTThabhoe tIe samaM dhammakayacitto // 47 // keNai kAleNa tao niyanayaraM jAi nammayAsahio / jaNayAI paDivattIpuvvaM pavisarai niyagehe // 48 // 1. saM.vA.su. vi paimmi // 2. lA. visajjehi // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sAsU-sasurAINaM paDivattiM nammayA viheUNaM / ciTThai viNaeNa tao appavasaM kuNai savvaM pi // 49 // so vi mahesaradatto dhammammi daDho kayatthamappANaM / lAbheNa tIe mannai vilasai nANAviNoehiM // 50 // siridattA vi puNo vi hu paDivajjai puvvaseviyaM dharma / ahaannayA kayAI sA nammayasuMdarI hiTThA // 51 // Ayarise niyavayaNaM paloyamANA gavakkhamArUDhA / jA ciTThai tA sAhU tattha tale kahavi saMpatto // 52 // to tIe pamAyaparavvasAe anirUviUNa pakkhittA / pikkA muNissa sIse, to kuvio jaMpae sAhU // 53 // "jeNA'haM pikkAe, bhario savvaMgiyaM pi so pAvo / piyavippaogadukkhaM maha vayaNeNaM samaNubhavau // 54 // bahuvihadukkhakilaMto pabhUyakAlaM tu majjha vayaNeNaM" / taM souM nammayasuMdarI vi sahasa tti saMbhaMtA // 55 // uttariya gavakkhAo, nidaMtI appayaM bahupayAraM / lUhittA vattheNaM, paNamai muNicalaNajuyalammi // 56 // parameNaM viNaeNaM, khAmittA bhaNai "jagajiyANaMda ! / saMsAriyasokkhAI, mA maha evaM paNAsehi // 57 // dhiddhI ! ahaM aNajjA jIi pamAyAu erisaM kAuM / bahuvihadukkhasamudde khitto aibhIsaNe appA // 58 // ajjaM ciya sAmi ! mahaM savvAiM paNaTThayAiM sokkhAI / ajja ahaM saMjAyA pAviTThANaM pi pAvayarI // 59 // tumhArisA mahAyasa ! kuNaMti duhiyANa uvari kAruNNaM / tA karuNArasasAyara ! bhayavaM! avaNehi maha sAvaM" // 60 // iya vilavaMtI bahuhA bhaNiyA uvaogapuvvayaM muNiNA / "mA mA vilavasu muddhe ! evaM aidukkhasaMtattA // 61 // 1. lA. mama // Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kovavasamuvagaeNaM diNNo sAvo tuhaM mae bhadde ! / saMpai pasaNNahiyao, tuha uvari natthi me kovo // 62 // kiMtu aNAbhogeNa vi, bhaNio bhAvo hu bhAvio eso / tumae annabhavaMtarasunikAiyakammadoseNaM // 63 // piyavirahamahAdukkhaM aNubhaviyavvaM taeM ciraM kaalN| na hu niyakayakammANaM saMsAre chuTTae ko vi // 64 // vacche ! hasamANehiM jaM bajjhai pAvayaM iha jiehi / rovaMtehiM tayaMkhalu nitthariyavvaM na saMdeho" // 65 // to nAuM paramatthaM vaMdiya sAhU visajjio tIe / tammi gae ruvamANI pieNa puTThA kahai savvaM // 66 // AsAsiUNa teNa vi bhaNiyA 'kuNa jiNajaINa pUyAI / duriyavidhAyaNaheuM na hu runneNaM havai ki pi' // 67 // paDivajjiya tavvayaNaM kuNai tavaM pUyae jiNAIe / kaihiM vi diNehiM tatto puNo vi bhogapparA jAyA // 68 // evaM parigalamANe kAle bhittehiM erisaM bhaNio / so hu mahesaradatto egaMte Thaviya savvehiM // 69 / / "atthovajjaNakAlo mitta ! imo vaTTae supurisANaM / puvvapurisajjiyatthaM lajjijjai vilasamANehiM // 70 // tA gaMtu javaNadIvaM viDhavittA niyabhuyAhiM bahu davvaM / vilasAmo" tavvayaNaM paDivajjai raMjio eso // 71 // aha mahayA kaTTeNaM jaNaNI-jaNayANa mokkalAveuM / giNhai bahuppayAraM jaM jaM bhaMDaM tahiM jAi // 72 // . bhaNiyA ya nammayAsuMdarI vi "kaMte ! samuddapArammi / gaMtavvaM maha hohI ciTThasu tA taM suheNettha // 73 // jamhA aisukumAlaM; tuha dehaM na hu sahissaI kaTuM / tamhA deva-gurUNaM, bhattiparA ciTTha aNudiyaha" // 74 // 1. lA. "e bahuM kA // 2. lA. ruyamA // 3. lA. yANi // mUla. 2-37 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 to bhaNai imA "piyayama ! mA jaMpasu erisAI vayaNAI / jamhA uM tujjha virahaM na samatthA visahiuM ahayaM // 75 // kuTuM pitae samayaM vaccaMtIe aIva suhajaNayaM / tA nicchaeNa tumae saha gaMtavvaM mae nAha ?" // 76 // tannehamohimaI paDivajjiya to mahaMtasattheNa / gaMtUNa jalahitIre Aruhai pahANavahaNesu // 77 // jA jAi jalahimajjhe pahANaaNukUlavAyajogeNa / tAva tarhi keNA'vi hu uggIyaM mahurasaddeNa // 78 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH taM soUNaM bAlA saralakkhaNajANiyA pahiTThamuhI / jaMpai "eso piyayama ! gAyai kasiNacchavI puriso // 79 // aithUlapANijuyalo, babbarakeso raNammi dujjeo / uNNayavaccho sAhassio ya battIsavArisio // 80 // gujjhami ya rattamaso imassa Urummi sAmalA rehA " / iya souM se bhattA, gayaneho citae evaM // 81 // "nUNaM imeNa samayaM vasai imA to viyANaI evaM / tA nicchaeNa asaI esA accaMtapAviTThA // 82 // Asi purA maha hiyae mahAsaI sAviyA imA daiyA / kiMtu kayaM masikuccayadANamimIe kuladuge vi // 83 // tA kiM khivAmi eyaM uyahimmi uyAhu moDiuM galayaM / mAremi AraDaMtI kiM vA ghAemi churiyAe" // 84 // iya citai jAveso bahuvihamicchAviyappaparikalio / tA kUvayaTThiyana jaMpai re ! dharaha vahaNAI // 85 // eso rakkhasadIvo, giNhaha iha nIra - iMdhaNAIyaM" / te vi tayaM paDivajjiya dharaMti tattheva vahaNAI // 86 // pecchaMti tayaM dIvaM giNhaMtI iMdhaNAiyaM savvaM / so vi mahesaradatto mAyAe jaMpae evaM // 87 // Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH 'airamaNIo dIvo suMdari ! tA uttarittu pecchAmo' / sA vi parituTThacittA teNa samaM bhamai dIvammi // 88 // aNNaNNesu vaNesuM kameNa picchaMti saravaraM ekaM / uttuMgapAlisaMThiyanANAvihataruvarasaNAhaM // 89 // aisaccha-sAu-sIyalajalapuNNaM sayalajalayarasaNAhaM / daTThaNa tayaM majjaMti do vi tatto vi uttariuM // 9 // jA tavvaNagahaNesuM bhamaMti tA saccavaMti egattha / ramaNIyalayAharayaM tammajjhe kariya sattharayaM // 11 // doNNi vi NuvaNNayAiM khaNeNa niddAvasaMgayA bAlA / to ciMtai se bhattA nigghiNahiyao jahA "ettha // 12 // muMcAmi imaM jeNaM marai sayaM ceva egiyA raNNe" / iya ciMtiUNa saNiyaM saNiyaM ussakkiuM jAi // 93 // vahaNesuM vilavaMto mAillo uccauccasaddehiM / sathillaehiM puTTho, 'ruyasi kimatthaM ?' ti so bhaNai // 14 // "sA mama bhajjA bhAuya ! kha ddhA ghoreNa chuhiyarakkheNa / taM daTuM bhayabhIo ahamettha palAiuM patto // 95 / / to pUraha vahaNAI mA ettha samAgamissaI rakkho" / te vi tao bhayabhIyA pUraMti jhaDa tti vahaNAI // 16 // so vi hu AhArAI dukkhakaMto vva muccai khaNeNa / rovai vilavai kuTTai ura-siramAINi mAyAe // 97 // hiyaeNaM puNa tuTTho ciMtai 'naNu sohaNaM imaM jAyaM / jaM loga'vavAo vi hu hu parihario evavihiyammi' // 98 // sathillaehiM tatto paDibohiya bhoio imo vi tao / aimahayA kaTTeNaM saMjAo vigayasogo vva // 99 // pattA ya javaNadIvaM savvesi vi hiyayavaMchiyAo vi / jAo ahio lAbho kameNa giNhittu paDipaNie // 10 // 1. lA. aiaccha // 2. etaccihnadvayAntargataH pAThaH lA. saMjJakapratAvevopalabdhaH // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH valiUNaM khemeNaM pattA savve vi kUvavaMdammi / so vi mahesaradatto akkhai sayaNANa rovaMto // 10 // jaha 'maha daiyA khaddhA rakkhasadIvammi ghorarakroNa' / .. te vi tao dukkhattA kuNaMti tIse mayagakiccaM // 102 // pariNAvio ya eso aNNaM kulabAliyaM aisurUvaM / tIe ya baddhaneho bhuMjai bhoge aNaNNasame // 103 // etto ya nammayAsuMdarI vi jA uTThiyA khaNaddheNa / to na hu picchai kaMtaM tattha tao ciMtae evaM // 104 // nUNaM parihAseNaM lhikko naNu hohiI mahaMdaio' / vAharai tao "piyayama ! desu mahaM daMsaNaM sigdhaM // 105 / / mA kuNa bahu parihAsaM bADhaM uttammae mahaM hiyayaM" / jA ei na evaM pi hu sAsaMkA uTThiuM tAva // 106 // parimaggai savvatto taha vi apicchaMtiyA sare jAi / bhamai ya vaNavivaresu kuNamANI bahuvihe sadde // 107 / / 'hA nAha ! mamaM mottuM, duhiyamaNAhaM kahiM gao iNhi ?' | soUNaM paDisadaM, dhAvai to tammuhI bAlA // 18 // vijjhaMtI khAirakaMTaehiM pAesu galiyaruhirohA / girivivare bhamiUNaM puNo vi sA jAi leyaharae // 109 // etthaMtarammi sUro daTThaNaM tIe tArisamavatthaM / paDikAuM acayaMto lajjAe va dUramosario // 110 / / atthagirIe sUro lhasiuM avaroyahimmi nibbuDo / ahavA atthamai cciya sUro paDikAumacayaMto // 111 / / etthaMtarammi to sA tattheva layAharammi parikhinnA / sogattA bIhaMtI nuvajjae pallavattharaNe // 112 // uttharai ya himaniyaro savvatthovahayaloyaNappasaro / ahava pasaraMti maliNA parituTThA mittanAsammi // 113 // 1. saM.vA.su. lukko // 2. lA. laiha // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH iya jA khaNaMtarekkaM ciTThai sA dukkhiyA tahiM bAlA / tA uggamei rAyA rAya vva tamArikhayakArI // 114 // taM daTThUNUsasiyA maNNai ujjIviyaM va appANaM / ahavA pIUsaruI AsAsai jaM kimaccheraM // 115 // to bahuvihaciMtAvAulAi aidukkhiyAe sA rayaNI / caujAmanimmiyA vihu jAmasahassaM va volINA // 116 // aha uggayammi sUre sA nammayasuMdarI duguNadukkhA / viDaM pattA, sumariya niyanAhaguNaniyaraM // 117 // avi ya hA ! paDivaNNaya vacchala ! dakkhinnayanIrapUrasarinAha ! | hA ! karuNAyara ! ahayaM, kaha mukkA ekkiyA raNe // 118 // evaM vilavaMtI sA puNo vi gacchai sarovaraMteNa / puNaravi hiMDi raNNe pucchaMtI hariNamAIe // 119 // kiM diTTho maha bhattA katthai tubbhehiM ettha bhamaDato ?' / paDisaddaM soUNaM pavisai girikuharamajjhammi // 120 // tattha vi tamapecchaMtI puNo vi niggacchaI tao evaM / volINA paMca diNA AhAravivajjiyAi daDhaM // 121 // aha chaTThammi diNammI bhamaDaMtI jAi uyahitIrammi / jatthA''si pavahaNAiM citai taM suNNayaM daTTu // 122 // "re re ! jIva ! alakkhaNa ? muhAeM kiM khijjase tumaM evaM / jaM annabhavovattaM taM ko hu paNAsiuM satto ? // 123 // re jIva ! tayA muNiNA AiTTaM jaM tayaM imaM maNNe / tA sammabhAvaNAe sahasu tayaM kiM varuNNeNaM ?" // 124 // iya ciMtiUNa to sAgaMtUNa sarovarammi niyadehaM / pakhAliya saMThAviya ThavaNaM to vaMdaI deve // 125 // kAUNa pANavitti phalehiM to giriguhAya majjhammi / maTTiyamayajiNapaDimaM kAuM vaMdei bhattIe // 126 // 1. lA. hariNimA // 293 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 pUyai varakusumehiM kuNai baliM bahuphalehiM pakkehiM / romaMcaciyadehA saMthuNai maNoharagirAe // 127 // avi ya "jaya saMsAramahoyahinibuDDujaMtUNa tAraNataraMDa ? / jaya bhavabhIyajaNANaM saraNayaM ! jiNanAha ! jagapaNaya ! // 128 // jaya duhiyANaM duhahara ! rAgaddosAriviriyaniddalaNa ! / jaya mohamallamUraNa ! jaya citAva ( ca ? )tta ! jiNanAha ! // 129 // jaya niddAparivajjiya ! chuhA pivAsA - jarA - bhayavimukka ! | maya-mAya-kheyavajjiya ! gayajammaNa-maraNa ! jayanAha ! // 130 // jayahi avimhaya apamAya deva ! sAsayasuhammi saMpatta ! | sivapurapavesaNeNaM kuNasudayaM majjha duhiyAe" // 131 // iya jiNathuijattAe sunikAiyakammamaNuhavaMtIe / jA jAi koi kAlo tA citai annayA esA // 132 // 'jai kahavi bharahavAse gamaNaM maha hoi puNNajogeNa / to savvasaMgacAyaM kAUNa vayaM gahissAmi // 133 // iya ciMtiUNa rayaNAyarassa tIrammi ubbhiyaM tIe / cidhaM mahAmahaMtaM jaM payaDai bhinnavahaNittaM // 134 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH etthaMtarammi tIse cullapiyA vIradAsanAmo jo / babbarakUlaM jaMtauM saMpatto tappaesammi // 135 // daTThUNa tayaM cidhaM laMbAviya pavahaNaM samuttari N / yamaggeNaM patto thuNai jiNaM nammayA jattha // 136 // soUNa tIe saddaM sAsaMko 'nammayA kimesa ? "tti / jA patto diTThipahe tA sahasA uTThiyA bAlA // 137 // daTTU cullapiyaraM kaMThammi vilaggiuM ghaNaM runnA / so vi tayaM olakkhiya, muMcai nayaNehiM salilohaM // 138 // 1. lA. gayajammaNa ! maraNaparimukta // 130 // 2. saM.vA.su. 'to patto tammi ppae // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH puTThA ya 'kiM guNoyahi ! vacche ! taM ittha ekkiyA raNNe ?' / sA vi asesaM vattaM jaM jahavattaM parikahei // 139 // pecchaha vihiNo duvvilasiyaM ti bhaNiUNa nei taM vahaNe / NhANAI kArAviya bhuMjAvai moyagAIyaM // 140 // calio ya tato kamaso patto aNukUlavAyajogeNa / babbarakUle tatto tADAvai paDauDi rammaM // 141 // uttAriya bhaMDAI paDauDimajjhammi nammayaM ThaviuM / gihiya uvAyaNAiM gacchai naranAhapAsammi // 142 // naravaiNA sammANe vihie to jAi niyayaThANammi / jAva'cchai kai vi diNe tA jaM jAyaM tayaM suNaha // 143 // atthi tahiM vatthavvA hariNI nAmeNa suMdarA gaNiyA / nIsesakalAkusalA goravvA naravariMdassa // 144 // vesAyaNappahANA ubbhaDalAvaNNajovvaNummattA / sohaggavarapaDAgA supasiddhA riddhiparikaliyA // 145 / / sA raNNA paribhaNiyA samattha vesANa bhADiyavibhAgaM / giNha tuma majjhaM puNa viDhavisi jaM taM tayaM deyaM // 146 // jo ya iha poyasAmI AgamihI so ya aTThasahasaM tu / dINArANaM dehI tujhaM majjha ppasAeNa // 147 // esA tattha vavatthA vesANaM atthi rAiNA samayaM / hariNIe tao ceDI paTTaviyA vIradAsassa // 148 / / pAsammi tIe bhaNio so jaha 'vAharai riNNiyA. tubbhe' / teNa vi sA paDibhaNiyA "jai vi hu rUvAiguNakaliyA // 149 // aNNitthI taha vi ahaM bhuMjAmi na vajjiuM niyakalattaM" / tIe vi tao bhaNiyaM 'AgaMtavvaM tae taha vi' // 150 // to jANiya bhAvattho, appai dINArasahasamaTThahiyaM / / sA vi tayaM ghettUNaM, vaccai hariNIe pAsammi // 151 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sA taM daTuM jaMpai 'kimeiNA ? eu vaNiyaputto' tti / sA vi puNo gaMtUNaM akkhai hariNIe jaM bhaNiyaM // 152 // taM suNiya vIradAso ciMtai hiyaeNa "kiM maha imAo / kArhiti jao sIlaM bhaMjemi na palayakAle vi // 153|| gacchAmi tAva tahiyaM pacchA kAhAmi jaM jahAjuttaM" / iya ciMtiUNa gacchai tIe bhavaNaM aisurammaM // 154 // to mahuramaMjalAhi viyaDDabhaNiIhiM sANurAgAhiM / sA jaMpai saviyAraM tahavi na so calai meru vva // 155 / / etthaMtarammi kaNNe kahiyaM hariNIe tIe ceDIe / jaha "sAmiNI ! eyaghare acchai mahilA aNaNNasamA // 156 / / sA jai kahiciM tubbhaM AesaM kuNai to hu rayaNANaM / pUrai nissaMdehaM, tuha gehaM kittha bahueNaM ? // 157 // jamhA hu rUva-jovvaNalAvaNNaguNehiM tIe sAricchA / dIsai na maccaloe" taM souM hariNiyA luddhA // 158 / / ciMtai avahariUNaM, ANettu dharemi kahavi pacchaNNaM / tatthuppaNNamaI sA to bhaNai tayaM vaNiyaputtaM // 159 // 'appehi nAmamudaM khaNamekaM jeNa Ie saaricchN|| aNNaM niyakarajoggaM mudaM kAremi' to eso // 160 // appai ya nivviyappo sA vi tayaM dei dAsaceDIe / hatthammi tatto esA gaMtUNaM nammayaM bhaNai // 161 // 'so vIradAsaseTTI, hakkArai paccayatthamaha teNa / eyaM muddArayaNaM paTTaviyaM tujjha tA ehi' // 162 // daTThaNa vIradAsassa saMtiyaM nAmamuddiyArayaNaM / to sA vi nivviyappA, tIe samaM jAi tattha gihe // 163 / / avadAreNa pavesiya chUDhA guttammi bhUmiharayammi / mudaM pi vIradAsassa appiyaM kuNai paDivattiM // 164 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH uTThittu tato eso saTTANe jAi tattha tamadaTuM / gavisai savvatto cciya, pucchaMto pariyaNaM sevvaM // 165 // jAva na keNa vi siTThA tIe vattA vi to gavesei / ujjANa-haTTa-mAisu tattha vi no jAva uvaladdhA // 166 // to dukkhapIDiyaMgo imaM uvAyaM viciMtae eso / 'jeNa'vahariyA bAlA kiM so payaDei maha purao?' // 167 / / to vaccAmi io'haM bAlaM payaDei jeNa so duTTho / iya bhAvaNAi bhaMDaM, ghettUNaM calai gharahuttaM // 168 // patto bharuyacchapure saMjattiyavaNiyasaMkule ramme / tattha'tthi tassa mitto jiNadevo nAma varasaDo // 169 // tassa'kkhai so savvaM bhaNio 'taM jAhi tattha varamitta ! / kattha vi gavesiUNaM taM bAlaM ettha ANehi' // 170 // so vi tayaM paDivajjiya sAmagi kariya jAi tattheva / jANAviyA ya vattA nammayapurisavvasayaNANaM // 171 // soUNa tayaM tANi vi dukkhattAI ruvaMti aikaluNaM / etto ya nammayAe jaM vittaM taM nisAmeha // 172 // / nAUNa vIradAsaM gayaM tao hariNiyAe sA vuttA / "bhadde ! kuNa vesattaM mANasu vivihAiMsokkhAI // 173 // sadda-rasa-rUva-gaMdhe phAse aNuhavasu maNahare niccaM / mahagharavattA eso, savvA vi hu tujjhataNiya" tti // 174 // taM souM nammayasuMdarI vi vihuNittu karayale do vi / pabhaNai 'mA bhaNa bhadde ?, kula-sIlavidUsaNaM vayaNaM' // 175 // to rusiUNaM hariNI tADAvai ta kasappahArehiM // phulliyarkisuyasarisA, khaNeNa jAyA tao esA // 176 // 'ajja vi na kiMci naTuM, paDivajjasu majjha saMtiyaM vayaNaM' / iya meharIe bhaNie bhaNai imA 'kuNasu jaM muNasi' // 177 // 1. lA. sayalaM // 2. saM.vA.su. jA na vi ke // 3. lA. vivihANi sokkhANi // mUla. 2-38 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH gADhayaraM rusiUNaM jAva pavattei tikkhadukkhAI / sA vesA tA iyarA sumarai paramiTThivaramaMtaM // 178 // tassa pabhAveNa tao, taDa tti pANehiM hariNiyA mukkA / raNNo niveiyammi, tammaraNe bhaNai to rAyA // 179 / / "kiMcisarUvaM aNNaM taTThANe Thevasu guNagaNasamaggaM+. bho maMti ! mamA''Natti sigghaM saMpADasu ima' ti // 180 // naravaiNo ANAe maMtI jA tattha jAi tA sahasA / daTThaNa nammayaM so accaMtaM harisio citte // 181 // jaMpai 'mehariyapayaM bhadde ! tuha demi rAyavayaNeNaM' / sA vi tayaM paDivajjai paribhAviya niggamovAyaM // 182 // ThaviUNa mehariM taM maMtI vi hu jAi niyayaThANammi / sA vi hu hariNIdavvaM, vesANaM dei parituTThA // 183 // taM kahiyaM keNA'vi hu raNNo teNA'vi jaMpiyaM evaM / ANeha tayaM etthaM jaMpANaM jAi to rammaM // 184 // AroviUNa tammi jA purisA niti nayaramajjheNaM / tA citai "maha sIlaM ko khaMDa jIvamANIe ? // 185 // ko puNa ittha uvAo?" citaMtI niyai egaThANammi / aikuhiyadubbhigaMdhaM pavahaMtaM gehaniddhavaNaM // 186 // taM pecchiUNa jaMpai 'bho bho bADhaM tisAiyA ahayaM' / to mellAvai jANaM jANavaI darisiuM viNayaM // 187 // jA ANaMti jalaM te tAva imA uttarittu jANAo / savvaMgiyamappANaM cikkhilleNaM vilipei // 188 // . piyai tayaM duggaMdhaM amayaM nIraM ti bhANiuM bAlA / lolae mahIi paMsuM khivai sire dei akkose // 189 // pabhaNai ya 'aho loyA ! ahayaM iMdANiyA mamaM niyaha' / gAyai naccai rovai bhayabhIyA sIlabhaMgassa // 190 / / 1. saM.vA.su Thavaha // . Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 . mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH purisehiM tayaM siTuM nivassa so maNNiuM gahaM laggaM / pesei maMta-taMtAivAiNo tehiM kiriyAe // 191 / / ADhattAe bhAle caDhAviuM loyaNe phuruphuraMtI / AkosiUNa gADhaM ahiyayaragahaM padaMsei // 192 // to tehiM paricattA hiMDai nayarassa majjhayArammi / DibhehiM pariyariyA, hammaMtI kaTThaliTTahiM // 193 // iya evamAi savvaM kavaDaggahadaMsaNaM payAsei / sIlassa rakkhavaNatthaM, dhammaM hiyaeNa saramANI // 194 // aha aNNayA kayAI bahuvihaloe hiM parikhuDA bAlA / nimmallamAliyataNU gAyai jiNarAsayaM rammaM // 195 / / taM daTuM jiNadevo pucchai 'ko taM gaho'si jiNabhatto ?' / . sA bhaNai 'sasAgAraM teNa na sAhemi niyanAma' // 196 / / bIyammi diNe ujjANasammuhaM jAva calliyA esA / to DibhAI logo niyattiuM jAi saTThANe // 197 // sA vi hu egaMtaThiyA vaMdaideve vihIe jA tAvae / katto vi hu jiNadevo samAgao to tayaM daTuM // 198 // vaMdAmo tti bhaNittA paNamai sIseNa sA vi varasaDDhuM / nAUNaM niyacariyaM akkhai savvaM jahAvattaM // 199 // to jaMpai jiNadevo "vacche ! tuha gavisaNatthamAyAo / bharuyacchAo ahayaM paTThavio vIradAseNa // 20 // jamhA so maha mitto, pANapio pesio ahaM teNa / tA paricayasu visAyaM savvaM pi hu suMdaraM kAhaM // 201 // para kiMtu haTTamagge ghaDagasahassaM ghayassa mahataNayaM / jaM ciTThai taM tumae lauDapahArehiM bhettavvaM" // 202 // iya saMkeyaM kAuM donni vi pavisaMti nayaramajjhammi / vihiuM ca bIyadivase savvaM jaM maMtiyaM Asi // 203 // 1. lA. 'loeNa // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH to nivaI hakkAriya jiNadevaM bhaNai "hA kahaM tujjha / hANI mahAmahaMtA vihiyA eyAi pAvAe // 204 // tA rayaNAyarapAre amha'varoheNa khivasu eyaM ti / jeNitthaM acchaMtI kuNai aNatthaMtare bahue" // 205 // Aso ta bhaNittA niyalAviya nei niyayaThANammi | choDittANhAveuM parihAviya bhoiuM vihiNA // 206 // vahaNe caDAviUNaM patto khemeNa puNa vi bharuyacche / pavisittu niyayagehe jANAvai nammayapurammi // 207 // jA te saMvahiUNaM calaMti tA ei so tayaM ghettuM / jaNayAI daTThUNaM kaMThavilaggA ruvai to sA // 208 // tA usabhaseNa - sahadeva - vIradAsAi baMdhavA savve / sariUNaM bAlattaM tIse royaMti aikaluNaM // 209 // puTThA ya tehi savvaM jA sA sAhei niyayavRttaMtaM / suNamANANaM dukkhaM, savvANa vi takkhaNe jAyaM // 210 // aha tIe saMgamammI vihiyA pUyA jiNidacaMdANaM / sammANio ya saMghoM diNNANi mahaMtadANANi // 211 // vihiyaM vaddhAvaNayaM vimhayajaNaNaM samatthaloyANaM / jiNadevasAvao vi hu jAi puNo niyayanayarammi // 212 // jA nammaya suMdarisaMgamammi divasA suheNa voliti / kai vi tarhi tA patto viharaMto sAhupariyario // 213 // tiyasAivaMdaNijjo dasapuvvapagAsapayaDiyapayattho / bhavvAraviMdabhANU sUrI siriajjahatthi tti // 214 // to nAUNaM sUriM samAgayaM tassa vaMdaNaTThAe / bhattibharanibbharAI saMvvAiM jaMti ujjANe // 215 // vaMdittu tao sUriM, naccAsannammi sanniviTThAI / sUrI vi tANa dhammaM kahei jiNadesiyaM rammaM // 216 // 1. saM. vA. su. 'jjo caThavihavaranANapayaDiya // 2. lA. savvANi vi jaMti // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jaha 'etthaM saMsAre sakammaphalabhoiNo ime jIvA / pAviti suhaM dukkhaM jaM vihiyaM aNNajammammi ' // 217|| taM suNiya vIradAso pucchara karasaMpuDhaM sire kAuM / "bhayavaM ! kimaNNajamme vihiyaM maha bhAidhUyAe ? // 218 // jeNaM sIlajuyA vihu pattA evaMvihaM mahAdukkhaM" / sUrI vi bhaNai " sAvaya ! jaM puTaM taM nisAmeha // 219 // atthi iha bharahavAse, majjhimakhaMDammi pavvao viMjho / uttuMgasiharasaMcayasamAulo khaliyaravipasaro // 220 // tatto imA pasUyA, mahAnaI nammayA jaiNavegA / tIe ya ahiTThAigadevI viM hu nammayA atthi // 229 // sA micchattovahayA nammayataDasaMThiyaM mahAsattaM / dhammaruI aNagAraM daTThUNaM kuNai uvasagge // 222 // nANAvihe sughore niccalacittaM muNi muNeUNa / uvasaMtA saMjAyA sammattadharA tato caviuM // 223 // esA hu nammayAsuMdari tti jAyA suyA u tumhANa / puvvabhavabhAseNa ya eIe nammayA iTThA // 224 // jaM taiyA so sAhU khalIkao duTThacittajuttAe / taM sunikAiyakammaM bhuttaM eyAi duvvisahaM " // 225 // to souM niyacariyaM saMjAyaM tIe jAisaraNaM tu / saMvegagayAe tao gahiyA dikkhA gurusamIve // 226 // dukkaratavanirayAe ohiNNANaM imIe uppaNNaM / tatto pavattiNitte ThaviyA sUrIhiM jogga ti // 227 // viharaMtI ya kameNaM saMpattA kUvavaMdanagarammi | siridattAe gehe vasahiM maggittu uttariyA // 228 // bahusAhuNIhiM sahiyA kahai ya dhammaM jiNidapaNNattaM / sui mahesaradatto siridattAsaMjuo niccaM // 229 // 2 301 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH aha aNNammi diNammI saMvegatthaM imassa sA guNai / saramaMDalaM asesaM, jahA imeyArisasareNa // 230 // hoi naro iyavanno tahA imeyAriseNa iyavariso / evaMviheNa ya puNo iyaAU hoi aviyappo // 231 // evaMvihasaddeNaM hoi maso gujjhadesabhAyammi / evaMviheNa ya puNo, rehA Ura(ru)mmi saMbhavai" // 232 // emAI annaM pi hu savvaM saralakkhaNaM suNeUNa / so hu mahesaradatto cittammi vibhAvae evaM // 233 // 'nUNaM maha daiyAe saralakkhaNajANiyAe AiTTho / gujjhapaesammi maso, rehA vi ya tassa purisassa' // 234 // to vilaviuM payatto, "hA hA ! ainigghiNo' ahaM pAvo / kUro aNajjacario aviyAriyakajjakAri tti // 235 // jeNa mae sA bAlA saralakkhaNajANiyA araNNammi / egAgiNI vimukkA IsAvasavinaDiyamaNeNa // 236 // karapattaM vararayaNaM hAraviyaM nicchayaM apuNNeNa / maraNeNa viNA suddhI natthi mahaM kiM bahueNa ?" // 237 // iya vilavaMtaM souM bhaNai imA "nammayA ahaM sAu / kahai ya jaM jahavattaM, nIsesaM appaNo cariyaM // 238 / / tA saMpai maha bhAyA tuma ao kuNasu saMjamaM viulaM" / so vi tayaM soUNaM khAmai parameNa viNaeNa // 239 // 'khamasu tayaM jaM taiyA ainiddayakUracittajutteNa / ghorammi duhasamudde pakkhittA suddhasIlA vi' // 240 // to bhaNai nammayAsuMdarI vi 'saMtappa mA tumaM evaM / aNubhaviyavve kamme nimittamittaM tuma jAo // 241 // jaMpai tao mahesaradatto giNhAmi saMjamaM iNhi / nIsesakammadalaNaM Agacchai ko vi jai sUrI // 242 // 1. saM.vA.su. *No mahApAvo // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH etthaMtarammi patto ajjasuhatthI gUrU tao eso / tassa sAse gioes siridattAsaMjuo dikkhaM // 243 // kAUNa tavaM doNi vi pavaravimANammi suravarA jAyA / tatto vi cuyA kamaso mokkhaM jArhiti gayadukkhaM // 244 // mahariyA vihu niyayaM jANittA Auyassa pajjaMtaM / vihiuM vihiNA'NasaNaM tiyaso tiyasAlaye jAyA // 245 // tatto caviuM hohI avaravidehe maNoraho nAma / suo guNakalio bhottuM rajjaM tarhi viulaM // 246 // laddhUNa saMjamasiriM, uppADittA ya kevalaM nANaM / saMbohiUNa bhavie, gacchissai sAsayaM ThANaM // 247 // iya pavarasaIe nammayAsuMdarIe, cariyamai pasatthaM kArayaM nivvuIe / harijaNayasurhiDImajjhayArAu kiMcI, lihiyamaNuguNANaM deu sokkhaM jaNANaM // 248||| iti narmadAsundarIkathAnakaM samAptamiti // 54 // tadanantaramabhaya zrIkathAnakaM kathyate [ 55. abhaya zrIkathAnakam ] jaMbuddIve dIve bhArahakhettammi atthi supasiddhaM / rayaNAvAsayanayaraM bahuvihavaranayaraguNakaliyaM // 1 // tattha ya abhaggaseNo atthi nivo naravariMdavikkhAo / tassa'TTha suyA jAyA devIe vijayaseNAe // 2 // savve vi rajjabharadharaNadhoriyA raNapayaMDayA dhIrA / dummuhapamuhA siriseNapacchimA tANa siriseNo // 3 // joggo tti kairiya raNNA - rajje saMThAvio imehiM piM / - paNayasirehiM sammaM paDicchio tassa varadevI // 4 // nAme abhayasirI mahAsaI NeyaguNagaNasamaggA / tIe vi ya pavarasahI atthi subhadda tti nAmeNaM // 5 // 1. lA. kaliya // 2. saM.vA.su. tu // 303 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH varasAviyA vaNiyasuyA tIe sagAsammi jAi aNavarayaM / sA devI tIe viya vibohiyA jiNavaramayammi ||6|| aha aNNayA kayAI pasavaI devI aNovamaM puttaM / tassa piyAmahanAmaM abhaggaseNo tti parivihiyaM // 7 // so jAva kiMci vatto jAo tA meliUNa egaM te / niyayasahoyaravaMdaM pabhaNai aha dummuho rAyA // 8 // 'piuNo puTThIe suo pAlai rajjaTThiI jao esA / eeNa kAraNaM rajjaM tumhANa natthi ti // 9 // . irehiM tao bhaNio 'dummuha ! mA bhaNasu erisaM vayaNaM / siriserNapiTThao naNu jaM joggaM taM karissAmo' // 10 // to dummuheNa bhaNiyaM 'jo bhaNihI tassa aggao evaM / so jamarAyassa gihe vaccissai pAhuNo sigghaM // 11 // eyaM ca takkumaMtaM souM egeNa maMtiNA kahiyaM / dhAvIe sA vi tao abhayasirIe kahai savvaM // 12 // tI vipaNo siTThe so cciya AlociUNa saha tIe / niggamaNaM maha juttaM iya hiyae nicchayaM kuNai // 13 // abhayasirI vi sahIe puttaM ghettUNa jAi pAsammi / akkhai savvaM kajjaM saMgaggayaM sA tato bhaNai // 14 // 'kaha vaccihisi dharAe aikharapharusAe bhagiNi ! pAehiM / kiMtu niyakammavasayA jIvA pAveMti suha - dukkhe' // 15 // to jAva chaNNaveso samAgato naravaI tato tANi / niggaMtuM nayarAo maggammi kati dukkheNaM // 16 // calai suddA vitao abmaNuvaMcevi tANi vi kameNa / rayaNIe jaMtAI paDiyAI mahA araNNammi // 17 // saMpIDiyAi ahiyaM chuhA - tisAIhiM gimhakAlo tti / vAraMvAreNa tayaM vahaMti kumaraM sudukkheNa // 18 // 1. lA. 'NapuTuo // 2. lA. sagaggarA sA // Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH etthaMtarammi sUro samuggao taduvayAraheDaM va / kiM vA cojjaM mitto goravai jamettha pahiyajaNaM // 19 // aha takkhaNammi tAI satthaM pecchaMti raNNamajjhammi / mitteNa va niyagehaM payAsiyaM cittasuhajaNayaM // 20 // taM pecchiUNa tAI satthe vaccaMti hiTucittAI / puTThAI dhaNaeNaM satthAheNaM 'kuo tubme' ? // 21 // to jaMpai abhayasirI "eso rajjAu TAlio tAya ! / niyadAiehiM etthaM paDio bhImammi raNammi // 22 // ke dUre naMdapuraM? gaMtavvaM tAya ? tattha amhehiM / tA jaMpai satthAho "dUre taM puravaraM putta ! // 23 // kiMtu bhae saha tubme vaccaMtAI suheNa pAvihaha" / to tA iM teNa samayaM voliti suheNa tamaraNaM // 24 // kumaro vi niyaguNehiM hatthaM hattheNa tattha saMcarai / satthammi iya kameNaM pattAI tattha nayarammi // 25 // Apucchavi satthAhaM vimaNamaNAI niyattiuM tattha / bahusukkataruvarammI ArAmammI paviTThAI // 26 // tattha ya mAlAgAriM puSphasiri bhaNai abhayasiridevI / "kiM bhadde ? ArAmo bahusukko dIsae eso' ? // 27 // to jaMpai puSphasirI 'bhagiNi ! na jANAmi kAraNaM ettha / kiMtu akamhA sukkA je je rukkhA iha pahANA' // 28 // 'uppAu' ti muNittA niyasIlaguNeNa sAviThaM jha tti / appuvvapatta-phala-phullarehirai kuNai taM devI // 29 // to romaMciyadehA puSphasirI gihiuM tayaM kumaraM / khillAvaMtI jaMpai 'tubme kassittha atihINi' ? // 30 // devIi tao bhaNiyaM 'tubbhaM ciya bhagiNi ?' to imA tuTThA / ghettUNa tANi sigdhaM vaccai niyayammi gehammi // 31 // mUla. 2-39 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH pahANAIyaM savvaM kayaM tao bhaNai puSphasirijaNaNI / vacche ! taM maha dhUyA eso jAmAuo tamhA // 32 // ciTThaha niccitAI maha gehe to imANi tattheva / ciTThati tao devI koDDeNaM guhai pupphANi ||3shaa puSphasirIe bhaNiyaM 'bhagiNi ! tumaM kuNasi jai imaM kammaM / to ArAmatibhAgo tuha diNNo' maNNai tamesA // 34 // jANittu tayaM nivaI mANasiyamahAduheNa akto / jaMpai "hA divva ? tae ki eyaM dAruNaM vihiyaM ? // 35 / / jA hiMDaMtI jaMpANajANamAIhiM vAhaNehiM sayA / sA kaha parakammakarI bhUmIe bhamai visamAe ? // 36 // jA vivihacADuehiM sAmiNi ! paramesari tti bhaNNaMtI / sA kaha iNhi devI bhaNijjae mAlagAri tti ? // 37 // tA jIvieNa iNhi kimipA evaM viDaMbaNapareNaM" / . taM soUNaM devI jaMpai "mA sAmi ! bhaNa evaM // 38 // satthesu jao suvvai ko vi nivo saha niyaggamahisIe / rajjabbhaTTho mAhaNaveseNaM valai suttaM ti // 39 // taM vikkiNaI devI kAlamuvikkhaMtao Thio evaM / samaeNaM saMjAo puNaravi so nAha ! naranAho // 40 // tA mA kuNasu visAyaM evaM ciya ettha pattayAlaM ti" / iya saMbohiya rAyaM taM kammaM kuNai abhayasirI // 41 // vijjAharabaMdhAI apuvvaguMphehiM guMphiDaM kusume / haTTammi nei jA tA kaigehiM na labbhae maggo // 42 // to suMdarimAlAgAriNi tti logehiM se kayaM nAmaM / evaM viDhaviya davvaM samappae naravariMdassa // 43 // teNaM davveNaM so vANijjaM kuNai jaccavaNio vva / appeNa vikAleNaM vitthario kiMca riddhIe // 44 // 1. lA. vikkinneii|| Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jAo ya tattha putto bIo vaddhAvaNAi kAUNa / sohaNadiNammi nAmaM tassa kayaM puSphacUlo tti // 45 // etthaMtarammi saMkho patto nAittago videsAo / teNa ya devI diTThA haTTe puSpANi vikaMtI // 46 // daTThaNa tassa rAgo jammaMtarakayaniyANadoseNa / jAo tatto dAuM do dINAre imo bhaNai // 47 // 'kallaM velAUle ghettuM pupphANi ejja taM bhadde ?' / sA vi tayaM paDivajjiya jAyapahAyammi to tattha // 48 // pupphANi appaNatthaM jAvA''rUDhA imA tahiM vahaNe / logeNa samaM tAva ya pUrAvai so tayaM vahaNaM // 49 // dhAhAvaMtI devI hariyA teNaM aNajjakajjeNaM / rovai kaluNasareNaM navi ThAi kahici to teNa // 50 // bhaNiyA "sAmiNi evaM mA rovasu kuNa pasaNNayaM cittaM / maha uvari jeNa ahaM sapariyaNo kiMkaro tujjha // 51 // eyANa aNegANaM dhaNakoDINaM vihehi uvari karaM" / taM souM abhayasirI jaMpai 'bhAyA tuma majjha' // 52 // to sAsaMkamaNeNaM bhaNiyA saMkheNa 'mA bhaNasu evaM / sAmiNi ! mae samANaM bhuMja aNaNNassame bhoge' // 53 // devIe tao bhaNiyaM 'A pAva ! kimerisaM asaMbaddhaM / jaMpasi jeNaM jAyai kulammi masikuccayapayANaM' // 54 // to rusiya imo jaMpai 'bhaMjemI sIlagavva tuhameyaM' / iya bhaNiya tADaNAI heuM jAvu?I tAva // 55 // sAsaNadevI kuddhA sahasA uppAiyAI kAUNa / voleUNA''DhattA taM vahaNaM nIranAhammi // 56 // to bhayabhIo saMkho thIvesaM kariya calaNajuyalammi / abhayasirIe paDio 'saraNaM saraNaM'ti jaMpato // 57 // 1. saM.vA.su. tI teNaM nIyA devI aNa' // 2. saM.vA.su. bhuMjasu NaNNa // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH viNNavai "khama mahAsai ! mahamohavimohieNa jaM si mae / khaliyariyA iNhi puNa maha bhagiNI taM si aviyappaM // 58 // etto ya paDiniyatto melissaM bhagiNi ! nivviyappeNa / sayaNANamao soyaM muya maha uvari dayaM kAuM" // 59 // iya soUNaM devI uvasAmai tassa taM uvassaggaM / abhayasirI vi ya ciMtai ki melai esa sayaNANaM // 60 // jo iya avahariUNaM ANai to aNasaNaM mahaM juttaM / iya citiya jA'NasaNaM giNhai tA devayA jha ti // 61 // payaDIhouM jaMpai "bhadde ? mA kuNasu aNasaNaM jamhA / milihisi pai-puttANaM bArasame vacchare taMsi // 62 // paumiNi kheDammi pure" to sA paDivajjiUNa taM kuNai / chaTTha-'TThama-dasama-duvAlesAi vivihaM tavaccaraNaM // 3 // etto ya nivo jaMpai puSphasiri 'kiMpi naNu cirAvei / sA tuha bhagiNI bhadde ! tA gaMtuM taM gavesehi' // 64 // to sA cauhaTTaya-devabhavaNamAIsu bhamai pucchaMtI / 'suMdarimAlAgArI kiM diTThA keNavi kahici ?' // 65 // jAva na tIe laddhaM pauttimittaM pi tAva AgaMtuM / akkhai nivassa jaha 'sA maNNe keNAvi hariya' tti // 66 // taM soUNaM rAyA vajjeNaM tADio vva savvaMgaM / / soyai bahuppayAraM doNNi vi kumare paloyaM to // 67 // te vi kumArA do vi hu jaNaNimadaTuM ruvaMti rayaNIe / dukkheNa royai nivo tesu pasuttesu sayameva // 68 // niggaMtuM savattha vi gavesae jAva savvarayaNi tti / divasassa bi paharammI gayammi accaMtaparikhiNNo // 69 // valiUNa gao gehaM te vi kumArA apecchiu~ jaNae / vilavaMti bahupayAraM iMtaM daTuM tao jaNayaM // 70 // 1. lA. khamasu mahasai ! // 2. saM.vA.su. lasehiM // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kaMThe vilaggiUNaM vimuktakaMThaM aNegahA ruNNA / rAyA vi hu sogatto saMThavai jalAvilacchIo // 71 // Nhavio puSphasirIe bhaNai tayaM bhoyaNAvasANammi / "bhadde ! kuNa saMbalayaM jogaM kumarANa naNu kiM pi // 72 // jeNa'ppiUNa ee do vi suhahAe taM gavesAmi / jai laddhA to jIyaM maha'NNahA nicchayaM maraNaM" // 73 // nivanicchayaM muNeuM kuNai imA saMbalaM tao rAyA / kumare ghettuM calio paccUse sA vi dukkhattA // 74 // valiyA volAveuM rAyA vi hu jAi aggao kumaraM / aMguliyAe lAiya jeTuM lahuyaM kariya kaMdhe // 75 // kammavaseNa ya eso bahusAvayajUhasaMkule visame / giri-taru-sarisaMghaTTe, paDio bhIme mahAraNNe // 76 // tatto viyAlasamae pannUraM attharei naranAho / egattha tarutalammI vIsamaNaTThAe paha khiNNo // 77 // puNaravi jaNaNi sariThaM 'ammo ! ammo ! payaMpire kumare / daTuM soyappuNNo rAyA bhaNiuM samAdutto // 78 // "hA devi ! ime bAlA aibholA sayalaguNagaNavisAlA / kassa (ttha?)tae naNu mukkA ahaM ca ainehasaMbaddho ? // 79 // hA devi ! kattha si gayA ? maha virahe kahavi dhArihisipANe ? / labbhisi kiM vA'NatthaM ? kiM vA vi gayA disAbhAgaM?" // 8 // iya evaM soyaMto jA sovai te kumArae tAva / sahasa tti aMbaratalaM apphuNNaM jalayavalaehiM // 81 // gajjiyaraveNa samayaM camakkiyA vijjulA khaNaddheNa / aha varasiuM pavattA jalayA aigaruyadhArAhiM // 82 // nivaI vi sue taNuNA vatthehiM ya Avarittu saMThAi / mehA vi sayalarayaNi varasiya thakkA pabhAyammi // 83 // 1. lA. kiMci // 2. saM.vA.su. jIyaM na aNNahA // 3. saM.vA.su. 'kale raNe / gi| Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sIeNaM vAeNaM vijjhaDio jalapavAhavuDiyaMgo / OM sUruggamammi cikkhallabole(li)e kho(khA)liya kumAre // 84 // jA jAi aggao nIrapUrasaMpUriyammi maggammi / tA pecchai pUreNaM samAgayaM girinaiM purao // 85 // to ciMtai tattha nivo 'kaha nittharihAmi naNu imaM sariyaM ? / hu~ ekkakaM kumaraM tariUNaM nemi paratIraM' // 86 // to saMThAviya jeTuM lahuyaM ghettuM tarittu parakUle / ThaviUNa jA niyattai tA kahavi hu ThAi no bAlo // 87 // taM rukkhe saMjamiuM naIe majjhammi dei so jhaMpaM / tattha vilaggAu tale adissamANammi jaMghAo // 88 // sukkayarukkhammi tao teNa vi so vubbhiuM samADhatto / taM daTThaNaM kumarA vilavahi 'hA tAya ! tAya !' tti // 89 // dUraM gae nariMde ubhayataDaTThA vioiyA kumarA / kurulaMti do vi ahiyaM rayaNIe jahA rahaMgAI // 10 // citai abhaggaseNo 'hA hA kiM erisaMmha saMjAyaM / jaM Asi egamacchi taM pi hu uppADiyaM vihiNA' // 11 // te vilavaMte daTuM siriseNo ciMtaI ya "hA divva ! / kiM aidAruNameyaM vihiyamavatthaMtaraM majjha ? // 12 // jai tA rajjabbhaMso divva ! kao majjha naNu auNNassa / tA ki parakammakarI mAlAgArI kayA devI ? // 93 / / jai tA tayaM pi vihiyaM tA ki avaraM viNimmiyaM eyaM ? / jaM tIe samaM viraho ciMtijjaMto vi duvvisaho // 94 // jai tA tIe vi samaM naNu viraho maha kao tae divva ? | tA kiM suehi samayaM evamayaMDe visaMghaDio ? // 15 // jai tA vioio'haM suehiM to kiM tha majjha paccakkhaM / ee vi hu do taNae nigghiNa ! vihaDA viyA evaM ? // 16 // 1. svastikadvikamadhyagaH pATho lA. saMjJakapratAvevopalabdhaH // 2. lA. taM dRTTaNaM ciMtai 'kaha // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jai nAma visaMghaDiyA ee tA kiM naIe majjhammi / evamahaM pakkhitto saMdehe jIviyassAvi ?" // 97 // evaM bahuppayAraM soyaMto niyamaNammi siriseNo / kaTTeNa teNa neuM paDamiNikheDe pure khitto // 98 // kaTThammi tammi kUle laggammi vimoiUNa jaMghAo / vIsamai tarutalammI ujjANe puravarassa bahiM // 99 // to ya tattha nayare aputtarAyA paraM bhavaM patto / ahivAsiyAiM tatto maMtIhiM vi paMca divvAI // 100 // battIsalakkhaNadharaM raMjjarihanaraM gavesayaMtAiM / pattAiM tattha ThANe siriseNo jattha vIsamai // 101 // to tehiM tassa aggho diNNo paMcahiM vi karivareNA vi / ukkhiviUNaM keMdhe niyae Arovio sahasA // 102 // to so rAyA jAo pavisai nayarammi naMdighoseNaM / rAyasahAe sIhAsaNammi uvavisai vimaNamaNo // 103 // taM daTThUNaM maMtI jaMpai 'kiM deva ? dummaNA tubbhe ? | rajjabhiseo jeNaM paccUse hohiI tubdhaM // 104 // to jaMpai puhaivaI 'maMti ? na rajjeNa kiMci maha kajjaM ' / 'kiM kAraNaM ?' ti maMtI pucchai so kahai nIsesaM // 105 // taM soUNaM maMtI jaMpai "deveNa dAruNaM dukkhaM / ahaha aho ! aNubhUyaM saMpai maNNemi taM khINaM // 106 // jamhA rajjasirI tubbhe cciya naravaI ihaM vihiyA / tA taM ciyarayaNIe pucchaha savvaM kimaNNeNa ?" // 107 // rAyA vi 'juttijuttaM maMti! tume maMtiyaM' ti bhaNiUNa / rayaNI siridevi ittA kuNai paNihANaM // 108 // paDIhoUNa tao jaMpara devI vi " mA kuNa visAyaM / devI- suehiM jamhA, milihisi taM natthi saMdeho // 109 // 1. lA. rajjaruha // 2. lA. khaMdhe // 311 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH jaiyA tuha melAvo hohI taiyA ya caMpao eso / phullihii duvArattho' iya bhaNiUNaM gayA devI // 110 // vitayaM savvaM hAyakAlammi maMtiNosiddhaM / so jaMpai "jai evaM siMcijjau to imo sayayaM // 111 // phullai jeNa ayAle" paDivanne tammi naravariMdeNa / vihio rajjabhiseo evaM so bhuMjae rajjaM // 112 // to te vi kumArA do vi hu vilavaMti jo khaNaM ekkaM / tAva tahiM govAlA pattA pucchaMti lahukumaraM // 113 // jA so kiMpi na jaMpai tA iyaraM ANiUNa pucchaMti / teNa vi siTTaM 'jaNao amhANa naIe naNu hario' // 114 // tehiM vi karuNAi tao neuM goTThammi appiyA do vi / dhaNaseNA niyamayaharIe bahuriddhijuttA // 115 // purahiyAe tIe vi putte paDivajjiUNa niyagoTTaM / meleUNaM bhaNiyaM savvassa vi sAmiyA ee' // 116 // vihiyAI nAmAI doNi vi naNu rAma-lakkhaNA ee / evaM suheNa te vihu doNNi vi ciTThati ramamANA // 117 // aha annayA kayAI dhaNaseNA givhiUNa te kumare / rAyassa daMsaNatthaM vaccai aha paramiNIkheDe // 118 // te daTThUNaM rAyA kumare romaMcakaMcuijjaM / citai jai jIvaMtI to puttA majjha naNu ee // 119 // to bhaNiyA dhaNaseNA " bhadde ! tuha puttayA ime do vi / jaNayaMti majjha cittassa nivvuiM teNa ettheva // 120 // ciTTha puttehiM samaM maha gehe ceva nivviyAreNa" / sA vi tayaM paDivajjiya ciTThai hiTThA nariMdaghare // 121 // kumaro vi nivaM daddhuM evaM ciMtei 'majjha jaNayassa / aNuhara imo yA tA amhaM jaNayatullo tti // 122 // 1. lA. jeNAyAle // 2. lA. jAva khaNamekaM // 3. lA. kiMci // 4. lA. niyameharIe // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH evaM ciTuMtANaM suheNa kumarANa rAyapAsammi / aha annayA kayAi vasaMtamAso samaNupatto // 123 // ghosAviyaM ca raNNA paDahayasaddeNa savvanayarammi / jaha 'savvo vi hu logo kIla ujjANamAIsu' // 124 // sayamavi ujjANatyo kumarasameo visiTThakIlAhiM / ciTThai abhiramamANo picchaMto nADayasayAI // 125 // etto vi ya so saMkho abhayasirIe samaNNio jaMto / vahaNeNa samuddammI parakUlammI samaNupatto // 126 // babbara-pArasakUle suvaNNabhUmItiyAlabahutitthe / vajjarayamAiesuM bArasa varisANi bhamiUNa // 127 // patto tammi purammI paramaNikheDammi vivihapaNiyANa / bhariUNaM varavahaNaM devIe samaM vibhUIe // 128 // laMbAviyaM ca vahaNaM velAkUlammi naMgarasilAhiM / devIe vi ya bhaNio ego puriso jahA putta ! // 129 // jaMi kahavi jAi saMkho paumiNikheDammi to maha kahijja" / teNa vi bhaNiyaM 'sAmiNi ? eyaM taM paramiNIkheDaM // 130 // etthaMtarammi saMkho thAlaM bhariUNa viviharayaNANaM / jAi nivadaMsaNatthaM sahasA tattheva ujjANe // 131 // to diTTho naranAho uvaviTTho picchaNammi rammammi / saMkho vi tayakkhitto viyAlavelaM Thio jAva // 132 / / gehammi patthieNaM bhaNio saMkho niveNa vaccaMto / "siTTi ! tumaM pAhuNao amhANaM hosu ajja' tti // 133 // saMkheNa tao bhaNiyaM "evamiNaM kiMtu majjha bohitthaM / bhagiNIe samaM suNNaM hohI tA ko vi paccaio // 134 // pesijjau tattha" tao raNNA te do vi pesiyA kumarA / Aeso tti bhaNittA jhatti gayA tammi vahaNammi // 135 // 1. lA. 'Na nayaramajjhammi // mUla. 2-40 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kougavaseNa tatto ArUDhA jAvatattha te taav|| abhayasirI daTTaNaM AgayapaNhA vicitei // 136 // 'nUNaM maha puttehiM pacchaNNehiM imehiM hoyavvaM / eeNaM veseNaM' jAyA ettare rayaNI // 137 // kaTThovarayammi ThiyA devI kumarA ya taDhuvArammi / uvaviTThA to bhaNio lahueNaM bhAuo jeTTho // 138 // kahasu kahANayamegaM bhaNai imo amha saMtio ceva / vuttaMto naNu bhAuya ! kahANayaM kiMca anneNa ?' // 139 // iyareNa vi paDibhaNiyaM taM ceva ya kahasu kouyaM majjha / so jaMpai "rayaNare siriseNanivaggamahisIe // 140 // abhayasirIe puttA amhe NaNu vaccha ! do vi nisuNehi / ahayaM abhaggaseNo nAma tumaM puSpharcula tti // 141 // vaccha ! ajAyammi tae rajjabbhaTThANi amhi nNdpure| pattANi tattha aMbA mAlAgAritaNaM kAsI // 142 // tAo puNa vANijjaM ciTuMtANaM kameNa taM jAo / to keNAvi hu aMbA avahariyA neya jANAmo // 143 // to amhe ghettUNaM tAo vi hu taggavesaNaTThAe / vaccaMto aDavIe naIe uttArio taM si // 144 // jA maha ANaNaheDaM Agacchai tA naIe so nIo / amhe. vi hu dhaNaseNAe appiyA govaputtehiM" // 145 / / jAvevaM so kumaro jaMpai tA payaDapulaiyA devI / . bhaNai 'ahaM sA puttaya ! abhayasirI tumha jaNaNi' tti // 146 / / to evaM soUNaM kaMThammi vilaggiuM ime ruNNA / jaMpai abhaggaseNo 'keNa tumaM aMba ? avahariyA ?' // 147 // bhaNai imA 'jo puttaya ! imassa vahaNassa sAmio saMkho / teNa'vahariyA ahayaM' kuvio taM suNiya so kumaro // 148 // 1. saM.vA.su. te kumarA / nU // 2. lA. 'cUlo // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: 315 jaMpai 'ammo ! ajjaM imassa sIsaM laemi nivapurao / aigaruyakilesAyAsakAriNo pAvakammassa' // 149 // taM souM bhaNai imA "jaMpasu mA putta ! erisaM vayaNaM / jeNa imo tumhANaM asamANo mAulo hojjA // 150 // jamhA paDivaNNA'haM teNa ya bhagiNI na khaMDiyaM siilN"| kumaro vi hu jaNaNIe bhAvaM nAUNa uvasaMto // 151 // citai devI vi maNe 'miliyA kumarA na ajja vi nariMdo' / etthaMtarammi rayaNI pavihAyA uggao sUro // 152 // to jaNaNi ghettUNaM te vi hu pavisaMti nayaramajjhammi / etthaMtarammi so vi hu papphullo caMpao sahasA // 153 // taM daTThaNaM rAyA ciMtai naNu esa paccao puNNo / tahavi hu na milai devI' iya citaMtassa te kumarA // 15 // pattA jaNaNisameA sA vi nivaM pecchiUNa sahasa tti / romaMcaMciyadehA paNamai sIseNa naranAhaM // 155 // rAyA vi hu parituTTho paDivattiM kuNai tIe savisesaM / bhaNai ya abhaggaseNo deva ! imA amha jaNaNi tti // 156 / / naMdapurAo puvvaM imeNa saMkheNa avahiyA Asi / esA puNa dhaNaseNA paDivannA hoi mAi" tti // 157 // taM soUNaM rAyA ANaMdapavAhapuNNataralaccho / ucchaMge ThaviUNaM do vi hu kumare imaM bhaNai // 158 // 'hA hA ! puttaya ! tubme ettha vasaMtA vi no mae sammaM / viNNAyA kiMtu maNe saMdeho Asi me garuo' // 159 // to puTThA dhaNaseNA 'kattha tume pAviyA ime bhadde ! ?' / tIya vi savvaM kahiyaM abhayasirI to imaM bhaNai // 160 // 'bhagiNi ! tuma ciya dhaNNA jIe ime pAliyA guNavisAlA' / jAyaM ca saMgamammI paropparaM tANa varasokkhaM // 16 // 1. lA. hoI // 2. lA. mAya ti // 3. lA. tumhe // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ahaM ANiyA subhaddA pupphasirI vi ya tao ya savvAI / ciTThati lalaMtAI rajjasiriM aNuhavaMtAI // 162 // saMkho vihu sAmaMto devIvayaNAu rAiNA Thavio / evaM acchaMtANaM annadiNe tattha varasUrI // 163 // saMpatto viharaMto cauvihavaranANapayaDiyapayattho / muNisuvvao tti nAmo susAhugaNaparivuDo bhayavaM // 164 // taM nAuM puralogo vaMdaNavaDiyAi niggao jha tti / kahiyaM ca subhaddAe keNa vi varasUriAgamaNaM // 165 // taM soUNaM sA vihu bhattivasullasiyabahalaromaMcA / devI - pupphasirINaM akkhar3a taM tAu tIe samaM // 166 // gaMtUNa nivarsamIve bhaNaMti "viNNattiyaM pahu ? suNehi / etthaM varasUrI samAgao amha puNNehiM // 167 // tA tassa vaMdaNatthaM gammau" rAyA vi taM nisAmeuM / savviDDIe gacchai tAhiM samaM muNivaraM namiuM // 168 // vaMdittu muNi dharaNIyalammi uvavisai nA'idUrammi / guruNA vi ya pAraddhA dhammakahA bhaivvasuhajaNaNI // 169 // avi ya jaM kiM ci ittha jIvA lahaMti saMsAravAsamajjhami / sokkhaM vA dukkhaM vA taM savvaM puvvakammaphalaM // 170 // jeNettha jae jIvA rAga-ddosehiM mohiyA saMtA / taM ciya pAvaM kammaM kuNaMti naNu jassa doseNa // 171 // pAveMti AvaIo nANArUvAu bahuduhakarIo / jaM puNa vivihaM sokkhaM taM savvaM puNNamAhappaM // 172 // etthaMtarammi devI bhaNai 'kimamhehiM aNNajammammi / sAmiya ! vihiyaM kammaM asuhasuho jassa u vivAgo ?' // 173 // 1. lA. 'samIvaM // 2. lA. jaha etthaM // 3. lA. savvasuha // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH to jaMpa sUrivaro "bhadde ! nisuNehi aNNajammammi / suhAtalammi nayare, Asi nivo siddhaseNo tti // 174 // aNNo vi tattha nivasai bhImo nAmeNa Thakkuro tassa / bhajjAe dhAriNIe dhUyA taM Asi guNamAlA // 175 // rUvAiguNagaNajuyA saMpattA jAva jovvaNaM tAva / jaNI tumaM diNNA niyabhAisuyassa saMkhassa // 176 // jaNaeNa tamavagaNNiya diNNA taM siddhaseNanaravaiNo / pariNIyA ya kameNaM bhuMjasi bhoe aNaNNasame // 177 // so vi hu mAulabhAyA abhimANadhaNo imaM vicite / 'haMta ! mae bhottavvA avahariUNaM imA bAlA' // 178 // raNNA vi aggamahisI tumaM kayA neya pAviyaM chiddaM / saMkheNa tao eso annANatavaM bahuM kuNai // 179 // patte ya maraNasamae niyANamevaMvihaM imo kuNai / " jai atthi tavassa phalaM imassa to annajamme vi // 180 // jaha avaharAmi evaM imassa pAsAu taha havijjAmi" / iya ciMtiUNa mariThaM so AI vaMtaro jAo || 181 // aha aNNayA ya tumae kIlaMtIe nariMdajuttAe / bhavaNujjANasirIe diTThAI cakkavAyAI // 182 // raikelipasattAiM dhaNiyaM aNNoNNabaddhanehAiM / egattha ramaMtAI uDDAvittANi sahasa tti // 183 // vicchoiyAI tumae mayaNummattAi kelikaliyAe / raNNA vi tao bhaNiyaM 'devi ! kayaM suTTu suTTu' tti // 184 // tANi vikurulaMtAI cireNa miliyAI tujjha vi kameNa / saMjAyA duNi suyA kusalA bAhattarikalAsu // 185 // kaiyA vi tehiM dohiM vi kIlAheDaM gaehiM ujjANe / vAnaraDiMbhA dunniu diTThA jaNayANa pAsammi // 186 // 1. lA. vasuhAjalammi // 2. lA. 'yA devi ! suyA // 317 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH to bhesiUNa ee ekkakkaM gihiUNa te do vi / pattA gihammi cavale dalu tubbhe vi tuTThAI // 187 // tANi vi putta vioe kaMdaMtI vAnarAiM to tujjha / govehi tayaM siTuM karuNAvannAe tumae vi // 188 // bhaNiyA kumarA "puttaya ! muMcaha ee tarhi ciya jao u / aidukkhiyA imesi jaNayA tehiM pi tattheva // 189 // neUNaM parimukkA miliyA jaNayANa bArasamapahare / iyacariyAI ciTThaha jA tubbhe dhammarahiyAiM // 190 // tAva ya tumha gharammI aha ekko muNivaro samaNupatto / viharaMto tubbhehiM vi bhaNio 'muNi ! bhaNasu niyadhamma' // 191 // bhikkhAgayANa jai vi huna kappae jaMpiuM bahuM taha vi / nAUNa bahuguNakaraM so akkhai tumha jiNadhammaM // 192 // taM soUNaM tubbhe ahiyaM saddhammabhAviyamaNAI / cattAri vi paDivajjaha sAvayadhammaM aNaNNasamaM // 193 // paDilAhaha bhattIe ya taM muNi bhatta-potta-pattehiM / vigae ya tammi ciTThaha tagguNagaNaraMjiyamaNAI // 194 // etthaMtarammi pavvA iyAu pattAu tiNNi tuha pAse / egA tuha mAusiyA doNNi udhUyAu tasseva // 195 // tANa tume jiNadhammo kahio jaha sAhuNA viNiddiTTho / kammakhaovasameNa ya tANa vi so pariNao sammaM // 196 // bhaNiyaM ca tAhiM 'tubbhe dhaNNAI jehiM pAvio dhammo / amhe ajja ppabhiI dudasaMgamimaM karissAmo' // 197 // iya vottUNaM tAo tiNNi vi pattAu niyayaThANammi / ii pAliUNa dhammaM gayANi savvANi suralogaM // 198 // tatto cavittu ihaiM jAyANi puNo vi taha ya miliyANi / jA guNamAlA sA taM rAyA vi imo nivo jAto // 199 // 1. lA. ya // 2. lA. amhe vi ajjpbhiii|| Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH puttAvi ime kumarA mAusiyA vi hu imA subhaddati / pupphasirI - dhaNaseNAu tAu bhagiNIu jAyAo // 200 // saMkho vibhavaM bhamiuM jAo eso puNo vi saMkho tti / teNa niyANavaNaM avahariyA taM si eeNaM // 202 // jaM cakkAiM taiyA vioiyAiM tae niveNAvi / aNumanniyAI teNaM tumha viogo imo jAo // 202 // jaM te vAnaraDiMbhA bArasa pahare vioiyA teNa / bArasa variso jAo paropparaM tumha vicchoho // 203 // jaM kelIe kammaM hasamANehiM nibajjhae taM tu / veijjataM dusahaM saMjAyA jaha ya tumhANaM // 204 // iya sUrivayaNamAyaNNiUNa savvANa tANa saMjAyaM / jAIsaraNaM tatto bhavaNNavuvviggacittA // 205 // kAUNa rajjasutthaM gahiyA dikkhA taheva sigghaM ca / uppADiUNa nANaM pattAiM sAsayaM ThANaM // 206 // esA sA abhayasirI mahAsaI pAyaMDAsurANaM pi / saMkheveNaM cariyaM tIe eyaM samakkhAyaM // 207 // 319 abhaya zrIkathAnakaM samAptam // 55 // evamanyAnyapi kathAnakAni bhAvanIyAnI ti zlokArthaH // 178 // kiM kAraNamAzritya tAsAmevaMvidhA trailokyAnuyAyinI kIrtiH iti prazne zlokamAhatelokkamakkamittANaM, kittI tANaM tu nimmalA / ThiyA jaM kAraNaM tattha, saittaM sIlasaMpayA // 179 // trailokyaM = tribhuvanam, Akramya = vyApya, kIrtiH = prasiddhiH, 'tANaM tu' tAsAm, tuzabdAd anyAsAM caivaM vidhAnAm, nirmalA = projjvalA, sthitA = vyavasthitA, 'jaM' yat, kAraNaM=sAdhanam, tatra=tasmin, satItvaM= pativratAtvam, cakArasya gamyamAnatvAt zIlasampacca= = cAritravibhUtizceti zlokArthaH // 179 // AstAM kIrtiranyadapi yatsatInAM sAmarthyaM tat zlokASTakenA''ha 1. lA. "yasirIka' // 2. lA. zlokabhAvArthaH // 3. lA. sAdhakam // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 saINaM suddhasIlANaM, tikkhadADhAsubhAsuro / khuddo rruddo vikUro vi, kesarI neya akkame // 180 // satInAM=pativratAnAM zobhitAnAM vA, zuddhazIlAnAM = nirmalacAritrANAm, tIkSNadaMSTrAsu bhAsuraH = drutabhedakAridaMSTrAvikarAlaH, kSudraH = kSodanazIlo mAyAzIlo vA, raudro'pi = bhISaNo'pi, krUro'pi = mAMsAzitvena duSTAdhyavasAyo'pi, apizabdAvevamevaitaditi pratipAdanArthI, kesarI = siMhaH, 'neya' tti naiva, 'akkame' tti Akramayati=campayati kramadAneneti zlokArthaH // 180 // tathA saINaM suddhasIlANaM, phAraphukkArakArao / duTTo diTThIviso sappo, nivviso siMduraM piva // 181 // satInAM zuddhazIlAnAM sphAraphUtkArakArakaH = mahAzabdavidhAyakaH, duSTaH=pracaNDaroSaH, dRSTiviSaH = nayanaviSaH, sarpaH = kaJcukI, nirviSa:, = viSarahito jAyata iti gamyate, siMduramiva = rajjuvaditi zlokArthaH // 181 // saINaM suddhasIlANaM, aggI jAlAkarAlio / sAvio saccavAyAe, caMdaNaM pivasIyalo // 182 // mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH spaSTaH, navaraM zrAvitaH=zabdA (ptaH), satyavAcA = satyavacanena 'yadyahameteSAM karmaNAM kAriNI tato mAM dagdhumarhasItyanyathA na' ityAdirUpayA, candanamiva = zrIkhaNDamiva, zItalaH, pivazabdaH ivArthaH zItavIrya iti zlokArthaH // 182 // saINaM suddhasIlANaM, tikkhasoyA mahAnaI / bhIsaNA viduruttArA, samA bhUmIva bhAsa // 183 // tIkSNasrotAH = zIghravegA, mahAnadI = bRhadApagA, bhISaNA'pi = bhayajanakA'pi, duruttarA = duHkhottaraNIyA, samA= 3 = animnonnatA, bhUmIva= dharaNIvad, bhAsate = pratibhAtIti zlokArthaH // 183 // saINaM suddhasIlANaM, agAho gAhaduggamo / mahallahallakallolo, samuddo gopayaM piva // 184 // agAdhaH=alabdhatalaH, grAhadurgamaH = grAhAH = jalacarAstairdurgamaH = duHkhasaJcaraNIyo grAhadurgamaH, 'mahallahallakallolo'tti mahaddhallakallolo mahAntaH = bRhatpramANA hallantaH=calantaH kallolAH=jalotpIlA yatra sa tathA, samudraH =jaladhiH, goSpadamiva = gozcaraNagarteva, 1. tA. roddo ya kUro // 2. lA. zobhanAnAM // 3. saM.vA.su. siMduriM // 4. lA. "taH satyadeg // Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH prAkRtatvAdatrA'pi pivazabda ivArthaH, sukhottAro bhavatItyadhyAhAra iti zlokArthaH // 18 // saINaM suddhasIlANaM, DAiNI-rakkhasAiNo / saMtA vaTuMti niddese, kiMkuvvANA vi kiMkarA // 185 // DAkinI-rAkSasAdayaH zAkinI-pretaprabhRtayaH, zAntAH= upazamaM gatAH, vartante= pravartante, nirdeze AjJAyAm, kiMkurvANA:="kiM kurmaH ?' ityevamAdezaM mRgayantaH tacchabdasya vyavahitasambandhAt kiMkarA va karmakaravaditi zlokArthaH // 185 // saINaM suddhasIlANaM, sakkAIyA surA-'surA / hiTThA kuvvaMti kejjAI, kuNaMtA guNakittaNaM // 186 / / zakrAdayaH vajradharaprabhRtayaH, surA-'surAH deva-dAnavAH hRSTAH= tuSTAH, kurvanti= vidadhati, kAryANi=satIprayojanAni, 'kuNaMtA' vidadhataH, guNakIrtanaM guNaprazaMsAM 'dhanyA etA yA evaM guNavatyaH' ityevaMrUpamiti zlokArthaH // 186 // saINaM suddhasIlANaM, mokkhamaggaThiyANa u| teloe natthi taM kiM pi, jaM asamaM paopaNaM // 187 / / satInAM zuddhazIlAnAM tuzabdasyA'vadhAraNArthatvAd mokSamArgasthitAnAmeva jJAna-darzanacAritralakSaNanirvANapathavyavasthitAnAm, trailokye tribhuvane, nA'sti na vidyate tat kimapi yadasAdhyaM = yanna sidhyati, prayojanaM kArya tatprabhAveneti zlokASTakArthaH [179-187] // 187 // tatazca evaM kAlAnurUveNa jAva titthaM pavattaI / saccasirIvasANaM tu, sAviyANaM pi saMtaI // 188 // evam =amunA prakAreNa, kAlAnurUpeNa=duHSamAkAlAnubhAvakSIyamANaguNatvena, yAvat tIrthaM pravartate yAvajjinadarzanamAsta iti, satyayavasAnAnAM duHSamAkAlaparyantabhAve satya,yabhidhAnazrAvikAparyantAnAm, zrAvikANAM tu santati:=pravAha iti zlokArthaH // 188 // yasmAdevaMvidhaguNayuktAH zrAvikAstasmAt tAsAM vAtsalyaM vidheyamiti pratipAdanArtha zlokamAha sAhammiNINa vacchallaM, jaM jaM aNNaM pi suMdaraM / kAyavvaM savvaso savvaM, savvadaMsIhi daMsiyaM // 189 // 1. lA. kiccaaii|| mala.2-41 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH sAmiNInAM samAnadharmayuktAnAm, vAtsalyaM vastrA''sanatAmbUlAdibhirvatsalatA, zrAvikANAM yathocitaM yathAyogyaM kartavyaM =vidheyam, sarvazaH sarvaprakAraiH, sarvam = azeSam, sarvadarzibhiH sarvajJaiH darzitaM pratipAditamiti zlokArthaH // 189 // sAmprataM tatkRtyopadezaM prakaraNopasaMhAraM ca vRttenA''hasiddhaMtasuttANi maNe dharittA, guNe ya dose ya viyAraitA / susAviyANaM uciyaM vihIe, kujjA buho siddhisuhAvahaM ti // 190 // siddhAntasUtrANi=rAddhAntavacanAni sAhammiyavacchallammi ujjuyA ujjayA ya sajjhAe / caraNakaraNammi ya tahA, titthassa pabhAvaNAe ya // 385 / / ityAdIni, manasi citte, dhArayitvA vyavasthApya, guNAMzca doSAMzca vicArya= 'yadutaivaMvidhIyamAne ete guNAH, avidhIyamAne tvete doSAH' ityevaM paribhAvya, suzrAvikANAM zobhanazramaNopAsikAnAm, ucitaM yogyam, vidhinA=vidhAnena, kuryAd= vidadhyAt, budhaH = paNDitaH, yasmAt siddhisu-khAvaha = zivazarmakAri, iti= prakaraNaparisamAptAviti vRttArthaH // 190 // iti zrIdevacandrAcAryaviracite mUlazuddhivivaraNe saptamasthAnakaM vivaraNataH samAptam // 7 // vyAkhyAtaM saptamasthAnakam / adhunA sarvasthAnakakRtyazeSa zeSapratimAsvarUpaM ca prakaraNazeSeNA''ha / tadAdizlokazcA'yam sAmattheNaM va attheNaM, suddhabuddhIi siddhie / sao ya parao ceva, sattaTThANANi phAvae // 191 // sAmarthyene svazarIrazaktyA, vAzabdo'gre yokSyate, arthena dravyeNa, zuddhabuddhyA niravadyadhiyA, siddhyavA=piNDasiddhyA, svataH=AtmanA, cakArasya vyavahita- sambandhAt paratazcaiva anyaiH, saptasthAnakAni=pUrvoktAni, 'phAvae' tti sphAvayed=vRddhi nayediti zlokArthaH // 191 // __ 'tatra sAmarthyAdibhiH sthAnakasphAtikaraNaM sukaraM yuktaM ca, yatpunararthe na tanna yuktam, tasya duHkhopArjanatvAd durvyayatvAcca' ityArekAyAmAha 1. lA. tadAdyazlo ' / / 2. saM.vA.su. 'na zarI // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH saMtaM bajjhaM aNiccaM jo, ThANe dANaM pi no dae / varAo tucchao eso, kaha sIlaM duddharaM dhare // 192 // santaM vidyamAnam, bAhyaM zarIrAt pRthagbhUtam, anityam=azAzvatam, uktaM caindrajAlamivA'nekadarzitAdbhutavibhramam / kSaNadRSTavinaSTaM ca nIrabudbudasannibham // 386 / / gandharvanagarAkAraM pazyatAmeva dehinAm / taddhamaM kSaNamAtreNa kvA'pi na jJAyate gatam // 387 / / arjitaM bahubhiH klezai rakSitaM jIvitaM yathA / naSTaM ca yAdRg nRtyatsu naTeSvapi na vIkSitam // 388 // ye'pi thutkRtya phUtkRtya, pAdamaJcanti bhUtale / teSAmapi kSaNArdhena, nazyatIdaM na saMzayaH // 389 // sthAne satpAtre jinasaGghasAdhurUpe, yata uktam trailokye'pi jinAdRte varataraM nikSepadhAmA'paraM, gantRRNAM paralokamArgamatulaM vittasya no vidyate / yenA'nIpsitamapyaho ! pratikRtau nyastaM dRDhaM vismRtaM, koTIkoTiguNaM bhavAntaragatA pratyarpayatyAdarAt // 390 // atyantaM yadi vallabhaM dhanamidaM tyaktuM tvayA neSyate, sauhArdAdyadahaM bravImi vacanaM tadbhadra ! zIghraM zRNu / bhaktyA satkRtipUrvakaM guNavate pAtrAya yaccha svayaM, yenA'nyena surakSitaM bahuvidhaM janmAntare prApyate // 391 // tathAprAyaH zuddhaitrividhavidhinA prAsukaireSaNIyaiH, kalpyaprAyaiH svayamupahitairvastubhiH pAnakAdyaiH / kAle prAptAn sadanamasamazraddhayA sAdhuvargAn, dhanyAH kecit paramavahitA hanta sanmAnayanti // 392 // AraMbhaniyattANaM aMkuNaMtANaM akAravitANaM / dhammaTThA dAyavvaM gihIhiM dhamme kayamaNANaM // 393 // 1. lA. daye // 2. saM.vA.su. jinasAdhusakarUpe // 3. lA. akiNaM // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 tathA saMmyagdRgjJAna-cAritranivAsAya mahAtmane / saGghAya dIyate dAnamAsannabhavasiddhikaiH // 394 // mUlazuddhiprakaraNam - dvitIyo bhAgaH 'dANaM pi' tti dAnamapi dIyata iti dAnaM dravyam, na dadAti = na prayacchati, varAkaH= dayAsthAnam, tucchakaH= niHsattvaH, eSaH = pUrvoktaH, 'kaha' tti katham, zIlaM = cAritrapratimApratipattivizeSo dezacAritrarUpaM sarvaviratirUpaM vA, pratipAdita - zrAvaka dharmasya tatpratipatteruktatvAt, durdharaM=duHkhadhAraNasvabhAvam, 'dhare' tti vibhaktivyatyayAd dhArayiSyati, niHsattvattvAt tasyeti bhAva iti zlokArthaH // 192 // sUtrakAra evA'rthasyA'nityatAM zlokatrayeNA''ha atthaM corA viluMpaMti, uddAliMti ya dAiyA / rAyA vA saMvarAvei, balAmoDIe kaeNttha vi // 193 // arthaM = dravyam, caurAH = taskarAH, vilumpanti = vinAzayanti, uktaM ca khAtadAnAdinA gehAnmArge sArthAdighAtataH / taskarairhriyate dravyaM, niH puNyasyeha dehinaH // 395 // uddAlayanti ca = Acchindanti, 'dAiya' tti dAyAdAH = bhAgahArakAH, saMsthApyA bhojane noccairnItvA rAjakulAdiSu / lAnti dravyamapuNyAnAM, dAyAdA balavattayA // 396 // rAjA vA 'saMvarAvei' tti grAhayati balAmoTyA balAtkAreNa, tathAhiavidyamAnamapyAlaM, dattvA kiJcinmahIpatiH / gRhNAtyarthaM manuSyebhyo, moTayitvA kRkATikAm // 397 // 'kettha vi' kutrA'pIti zlokArthaH // 193 // tathA jalaNo vA viNAsei, pANiyaM vA palAvae / avaddAreNa niggacche, vasaNovahayassa vA // 194 // jvalano vA = vaizvAnaraH, vinAzayati = bhasmIkaroti, tathA ca uktaM ca dravyeNA''pUritaM gehaM kSaNAdbhasmIkarotyalam / kuto'pyuddIpito vahnirlasajjvAlAkulAkulaH // 398 // 1. saM. vA.su. samyaktva - jJA // 2. lA. 'pAlita' // 3. saM.vA.su. bhAvArtha iti // 4-5. lA. katthaI | Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAga: 325 pAnIyaM vAjalaM plAvayati, tathA ca tIrastho nIrapUreNa, potabhaGgena sAgare / yAti pApAtmanAM nAzamatisvAnAM dhanoccayaH // 399 // apadvAreNa vezyAvyasanAdinA, nirgacchati=gehAnniHsarati, vyasanopahatasya cavyasanenA''hitasya, tathA ca vezyA-cUta-madyAdi vyasanopahatacetasaH / yAti kSayaM dhanaM sarvaM, pApabuddhernarasya hi // 400 // tathAmohenA'ndhIkRtAnAM tu, sparzavyAkulacetasAm / yAti vezyAnizAnteSu, keSAJciddhanasaJcayaH // 401 // iti zlokArthaH // 194 // bhUmIsaMgoviyaM ceva, haraMtI vaMtarA surA / ujjhittA jAi savvaM pi, maraMto vA paraM bhavaM // 195 / / 'bhUmIsaMgoviyaM ceva' dharaNInikhAtameva, haranti=adRzyaM kurvanti, vyantarasurAH =dvitIyabhedadevAH, tathA ca bhUmIsaGgopitaM yatnAd, bhUrilAJchanalAJchitam / vyantarA adhitiSThanti, puNyahInavasUtkaram // 402 // 'ujjhitta' tti projya parityajya, yAti=gacchati, sarvamapi=azeSamapi, 'maraMto va' tti mriyamANo vA, paramaanyabhavaM=janmAntaram tathA ca sarvopadravasaGghAtAdrakSitaM cetkathaJcana / tathApyanyabhavaM yAti, hitvA kiM bahubhASitaiH // 403 // iti zlokatrayArthaH [193-195] // 195 // pApAnubandhipuNyAnAmeteSu sthAneSvartho vrajati, puNyAnubandhipuNyAnAM tu susthAne'taH zlokamAha puNNANubaMdhipuNNANaM, puNNamaMtANa kANai / paDimAisu saMghevA, suTThANe jAi saMpayA // 196 // 1. lA. sthAnastho // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH ___ puNyAnubandhipuNyAnAM puNyaM zubham anubadhnAti anugacchati[iti?] puNyAnubandhi / tacca tatpuNyaM ca puNyAnubandhipuNyaM tadvidyate yeSAM te tathA teSAm, puNyavatAM= bhAgyavatAM 'kANai' tti keSAJcit, pratimAdiSu saGke vA susthAne zobhanasthAne, yAti sampat, tathA coktam ekeSAM duHkhalabdhA na paharati haThAtpArthivo'rthAnakasmAdanyeSAM kRSNavA dahati viSayiNAM yAnti vezyAgRheSu / bimbe snAtre gRhe vA vibudhapatipaterahataH puNyabhAjAM, vastrAdau copayogaM pratidinamapare yAnti satsAdhusaGke // 404 // iti zlokArthaH // 19 // sthAnakakRtyaM nigamayannupadezaM ca zlokenA''ha sarUvaM sattaThANANamuttaM suttANusArao / kiMcI gurUvaeseNaM, kAyavvaM tu jahArihaM // 197 / / svarUpaM= yathAvatsvabhAvam, saptasthAnakAnAM prAkRtatvAt sthAnakasaptakasya, uktaM kathitam, sUtrAnusArataH siddhAntAnusAreNa na svairaNa, na svamanISikayeti bhAvaH, kiM sAmastyena ? netyAha-kiJcid=alpam, kathamuktamityAha-gurUpadezena guruzikSayetyarthaH / tatazca kartavyam, tu zabdasyaivakArArthatvAt kartavyameva, yathArha yathAyogyaM kRtyamiti zeSa iti zlokArthaH // 197 // kimetadeva kRtyaM yadbhavadbhiruktamutA'nyadapi ? iti prazne zlokamAhaityeva aNNahA ki pi, jaM pi jaMpaMti kei vi / jaM jaM AgamiyaM kiccaM, taM taM aNNaM pi sUiyaM // 198 // atraiva madbhaNite, anyathA aparathA, kimapi yadapi, jalpanti kecanA'pi= anye, tatrA'pi yadyadAgamikam Agamoktam, kRtyaM = kAryam, tat tadanyapi sUcitaM= kathitamatraiva draSTavyamiti zeSa iti zlokArthaH // 198 // etacca sarvaM darzanapratimAsvarUpamiti pratipAdanArtha zeSapratimAsambandhanArthaM ca zlokamAha aNuTThANamiNaM pAyaM, daMsaNappa DimAgayaM / sappasaMgaM samAseNa sesaM sesANa sAsaI // 199 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH anuSThAnaM = kRtyam, idam = etat prAyaH = bAhulyena, darzanapratimAgataM tatsambaddham, tasyA aivA''dAvAkSiptatvAt, saprasaGga = savistaraM bhaNitamityadhyAhAraH, samAsena = saMkSepeNa, darzanapratimAsvarUpaM caitat - saMkAisallavirahiyasammaddaMsaNajuo u jo jaMtU / saguNavippakko tassesA ho i mAsaM tu // 405 // samyagdarzanapratipattizca tasya pUrvamapyAsIt kevalamiha zaGkAdidoSarAjAbhiyogAdyapavAdavarjitatvena tathAvidha 327 samyagdarzanAcAravizeSapAlanA - 'bhyupagamena ca pratimAtvaM sambhAvyate, kathamanyathA ? prathamaikamAsam, dvitIyA dvimAsam, yAvadekAdazyekAdazamAsAn, sarvAzca sArdhAni paJcavarSANi bhavantItyAgame pratipAditA iti / 'sesaM' ti zeSaM prakramAdanuSThAnam, zeSANAM sAmAyikapratimAdInAm, sA (zA) syate kathyata iti zlokArthaH // 999 // uktA savistarA darzanapratimA / sAmprataM zeSapratimAsvarUpaM saMkSepeNa zlokaSaTkenA''ha bIyA ya paDimA neyA, suddhANuvvaye pAlaNaM / sAmAiyapaDimA u suddhaM sAmAiyaM ciya // 200 // dvitIyA ca pratimA zrAvakocitA'bhigrahavizeSatayA jJeyA = avaboddhavyA, zuddhANuvratadhAraNam=aticAravizuddhANuvratapratipAlanam uktaM ca daMsaNapaDimAjutto pAlaMto - 'Nuvva niraiyAre / aNukaMpAiguNajuo jIvo iha hoi vayapaDimA ||406 || cazabdAd darzanapratimAnuSThAnayuktasyeveyamiti yojyam / 'sAmAiyapaDima' tti sAmAyikapratimA, tuzabdaH punararthe, 'zuddhaM' sAmAyikamapi zuddhaM = manoduSpraNidhAnAdyaticArAbhAvAdanavadyam, itarathA tu nirarthakaM tadbhavati yata uktam sAmAiyammi u kae gharacitaM jo ya ciMtae saDDho / aTTavasaTTovagao niratthayaM tassa sAmaiyaM // 407 // ityAdi sAmAyikaM = samabhAvarUpam, uktaM ca "taparipAdeg // jo samosavvabhUesu, tasesu thAvaresu ya / tassa sAmAiyaM hoi, iI kevalibhAsiyaM // 408 // ( Ava0 ni0 gA0 798) 1. lA. evAdAvutkSipta // 2. lA. saMkSepata eva zlodeg // 3. tA. vinA sarvAsu pratiSu 'yadhAraNaM // 4. lA. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH yatpratimA pratipAlyata iti kriyAsambandhaH api ceti pUrvapratimAnuSThAnayuktasyeti pratipAdayati, uktaM ca 328 " varadaMsaNa-vayajutto sAmaiyaM kuNai jo u saMjhAsu / ukkoseNa timAsA, esA sAmAiyappaDimA // 409 // aTThamImAipavvesu, sammaM posahapAlaNaM / sANuANattasa, catthI paDimA imA // 201 // aSTamyAdiparvasu = aSTamI - caturdazI - pUrNamAsyamAvAsyAlakSaNeSu yata uktamAgame zrAvakavarNake cAuddasamuddiTThapuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM sammaM aNupAlemANe / samyag=aticAravarjanataH, pauSadhapAlanaM = dharmapauSadhAnuSThAnakaraNam, zeSAnuSThAnayuktasya = pUrvapratimAsvarUpasamanvitasya caturthI pratimaiSeti, uktaM capuvvoiyapaDimajuo pAlai jo posahaM tu saMpuNNaM / aTThami - cauddasAisu cauro mAse cautthesA // 410 // nikkaMpo kAusaggaM tu, puvvuttaguNajuo / karei pavvarAIsu, paMcamI paDimA imA // 202 // niSkampaH=nizcalakAyaH, kAyotsargaM = pratItam, tu = pUraNe, pUrvoktaguNasaMyuktaH karoti =vidadhAti, parvarAtriSu paJcamI pratimaiSA, uktaM ca sammamaNuvvaya-guNavaya- sikkhAvayavaM thiro ya nANI ya / aTThami cauddasIsuM paDimaM ThAegarAIyaM // 411 // asiNANa-viyaDabhoI asnAto'rAtribhojI cetyarthaH maulikaDo mutkalakaccha ityarthaH divasabaMbhayArI ya / niyadosapaccaNIyaM rAIparimANakaDo paDimAvajjesu di su // 411 // jhAyai paDimAi Thio tilogapujje jiNe jiakasAe / niyadosapaccaNIyaM aNNaM vA paMca jA mAsA ||412 || 1. lA. anhANa-videg // 2-3 etAdRkaphullikAdvayamadhyagaH pAThaH sarvAsvapi pratiSvatrai va sthAne labhyate // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyobhAga: 329 chaTThIe baMbhayArI so, phAsuyAhAra sattaMmI / vajje sAvajjamAraMbhaM, aTThamIpaDivaNNao // 20 // SaSThayAM brahmacArI strIsaGgavarjitaH, sa iti= zramaNopAsakaH uktaM capuvvoiyaguNajutto visesao vijiyamohaNijjo ya / vajjai abaMbhamegaM tao ya rAI pi thiracitto // 413 // siMgArakahAvirao itthIe samaM rahammi no ThAi / cayaI aippasaMgaM tahA vibhUsaM ca ukkosaM // 414 // evaM jA chammAsA eso hi gao u iyarahA iTuM / jAvajjIvaM pi imaM vajjai eyammi logammi // 415 // 'phAsuyAhAra sattami' tti vibhaktilopAt prAzukAhAraH nirjIvabhojI, vibhaktivyatyayAt saptamyAm, 'bhavati' iti kriyA sarvatra sambadhyate, uktaM ca saccittaM ahAraM vajjai asaNAiyaM niravasesaM / sesavayasamAutto jA mAsA satta vihipuvvaM // 416 // 7 'vajje sAvajjamAraMbhaM' ti varjayati pariharati, sAvadhaM sapApam, ArambhaM vyApAram, 'aTThami' tti aSTamI 'paDivaNNao' ti pratipannaH tatrasthaH, uktaM ca vajjai sayamAraMbhaM sAvajjaM kAravei pesehiM / vittinimittaM puvvayaguNajutto aTTha jA mAsA // 417 // 8 avareNA'vi AraMbha, navamI no karAvae / dasamIe puNuddiTuM, phAsuyaM pi na bhuMjai // 204 // apareNA'pi=AstAM svayam' ArambhaM vyApAram, navamyAM na kArayatina vidhApayati, uktaM ca pesehiM vi AraMbhaM sAvajjaM kAravei no garuyaM / puvvoiyaguNajutto nava mAsA jAva vihiNA u // 418 // 9 'dasa mIe' tti dazamyAm, 'puNa' tti punaH, uddiSTaM tadarthaniSpAditaM bhaktAdIti zeSaH, 'phAsuyaM' piti prAzukamapi nirjIvamapyAstAM sacittam, 'na bhuMjai' tti na bhuGkte= nA'bhyavaharati, uktaM ca 1. lA. cayai ya a // 2. lA. iharahA // mUla. 2-42 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH uddiTukaDaM bhattaM pi vajjae kimaya sesamAraMbhaM / so hoi u khuramuMDo sihaliM vA dhArae koi // 419 / / davvaM puTTho jANaM jANAvai vayaino ya no vei / puvvoiyaguNajutto, dasa mAsA kAlamANeNaM // 420 / 10 egArasIe nissaMgo, dhare liMgaM paDiggahaM / kayaloo susAhu vva, puvvuttaguNasAyaro // 205 // ekAdazyAM niHsaGgaH samastapratibandharahitaH, dhArayati bibharti liGgaM rajoharaNamukhavastrikArUpam, cakArasya gamyamAnatvAt patadgrahaM ca pAtram, kRtaloca: vihitaziroluJcanaH, susAdhuvat=pradhAnayativat, pUrvoktaguNasAgara:=pUrvokto guNasAgaraH = guNasamudro yasya sa tathA, uktaM ca khuramuMDo loeNa va rayaharaNaM uggahaM ca ghettUNaM / semaNabbhUo viharai dhammaM kAeNa phAseMto // 421 // evaM ukkoseNaM ekkArasa mAsa jAva viharei / egA'hAiya reNaM dhammaM kAeNa phAsaMto // 422 // 11 gRhaM gatazca 'paDimApaDivaNNassa samaNovAsagassa bhikkhaM dalaha' ti bhaNai, pratimAsamAptau ca vrataM gRhNAti, pratimAsthito vA tiSThati gRhe vA vrajatIti zlokaSaTkArthaH // 200-205 // pratimAsvarUpanigamanAya zlokamAha nAmamettaM imaM vuttaM, kiMcimettaM sarUvao / uvAsagapaDimANaM, viseso suyasAgare // 206 / / nAmamAtraM abhidhAnapramANaM 'saMkSepata eva tatsvarUpamabhidhAsyAmi' ityAdAvutkSiptatvAt, 'imaM' ti etat, 'vuttaM' tti vyuktaM pratipAditam / kiM nAmamAtrameva vyuktam ? ataAha-kiJcinamAtram =alpam, svarUpataH=svarUpeNa, upAsakapratimAnAM= zrAvakAbhigrahavizeSANAm, vizeSaH=viziSTatAparipUrNamiti bhAvaH, zrutasAgare=zrutasamudre dazAzrutaskandhAdAviti zlokArthaH // 206 // yatkRtyaM tat pratipAdyopadezamAha 1. lA. sammabbhUo // 2. lA. dalAha / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH kiccamiNaM kuNaMtANaM, mUlasuddhI bhavissai / viNa usavvaMpi, ucchuphullaM va nipphalaM // 207 // kRtyaM=kartavyam 'iNaM' ti idam kurvatAM = vidadhatAm, mUlazuddhiH = vinayazuddhiH, bhaviSyati= saJjaniSyate, yataH tayA vinA tu =tAM vinaiva, sarvamapi = azeSamapIkSupuSpamiva niSphalaM = phalarahitaM bhavatIti gamyate, samyagdarzanavinayasya tatrA'ntabhUtatvAditi bhAvaiti zlokArthaH // 207 // mUlasyaiva pratipAdanArthaM zlokamAha mUlaM ca viNao dhamme, so ya nANAi paMcahA / mUlasuddhIi jIvANaM, savvA kallANasaMpayA // 208 // mUlaM ca = = AdiH, vinayaH = karmavinayanasamarthaH, uktaM cajamhA viNaiyakammaM aTThavihaM cAuraMtamokkhAe / tamhA u vayaMti vidU viNao ttivilINasaMsAro // 423 // dharme = dAnAdAvarhadukte / yadyevaM tato vinayasya kiM svarUpam ? ityata Aha-saca jJAnAdipaJcadhA=paJcaprakAraH, jJAna- darzanacaritra - tapa - aupacArikalakSaNaH lokopakArAdipaJcaprakAravinayamokSalakSaNaparyantasvabhAvaH, uktaM ca dazakAlikaniryuktau - logovayAraviNao atthanimittaM ca kAmaheuM ca / bhayaviNaya mokkhaviNao viNao khalu paMcahA hoi || dAragAhA // 424 // abbhuTThANaM aMjali AsaNadANaM ca atihipUyA ya / logovayAraviNao devayapUyA u vibhaveNaM // 425 // dAraM || abbhAsavitti chaMdANuvattaNA desakAledANaM ca / * abbhuTThANaM aMjaliAsaNadANaM ca atthakae || 426 // dAraM // emeva kAmaviNao bhae ya Neyavvu ANupuvvIe / mokkhamma vi paMcaviho parUvaNA tassimA hoi ||427|| dAraM // 331 daMsaNa-nApa-caritte tave ya taha ovayArie ceva / eso ya mokkhaviNao paMcaviho hoi nAyavvo || dAragAhA // 428 // davvANa savvabhAvA uvaiTThA je jahA jiNavarehiM / te taha saddahai naro daMsaNaviNao havai tamhA ||429 // dAraM // 1. saM.vA.su. 'pacArA' // 2. saM.vA.su. 'lakahaNaM ca // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH nANaM sikkhai nANaM guNei nANeNa kuNai kiccAI / NANI NavaM Na baMdhai nANaviNIo havai tamhA // 430 // dAraM // aTThavihaM kammacayaM jamhA rittaM karei jayamANo / navamaNNaM ca na baMdhai carittaviNao harvai tamhA // 4311 // dAraM // avaNei taveNa tamaM uvaNei ya sagga-mokkhamappANaM |tvvinnynicchiymii tavoviNIo havai tamhA // 432 // dAraM // aha ovayArio puNa duviho viNao samAsao hoi / paDirUvajogajuMjaNa taha ya aNAsAyaNA viNao // 433 // vyAkhyApaDirUvo khalu viNao kAiyajoge ya vAya mANasio / aTTha cauvviha duviho parUvaNA tassimA hoi // 434 // dAraM // abbhuTThANaM aMjali AsaNadANaM abhiggaha kiI ya / sussUsaNa aNugacchaNa saMsAhaNayA ya aTThaviho // 435 // dAraM / hiya-miya-apharusavAI aNuvIIbhAsi vAio viNao dAraM / akusalamaNo niroho kusalamaNauIraNaM ceva // 436 // paDirUvo khalu viNao parANuvattimaio muNeyavvo / appaDirUvo viNao neyavvo kevalINaM tu // 437 // eso bhe parikahio viNao paDirUvalakkhaNo tiviho / bAvannavihivihANaM biti aNAsAyaNAviNayaM // 438 // dAraM / titthayara-siddha-kula-gaNa-saMgha-kiriya-dhamma-nANa-nANINaM / Ayariya-theru-vajjhAya-gaNINaM terasa payANi // 439 // aNasAyaNA ya bhattI taha bahumANo ya vnnnnsNjlnnaa| . tittharyarAI terasa caugguNA huMti bAvaNNA // 440 // (gA0 310-326) yadyevaM vinayo mUlazuddhistataH kim ? ata Aha mUlazuddhyA darzanazuddhyA, jIvAnAM prANinAm, sarvAH samastAH kalyANasampadaH= saukhyazriya iti zlokArthaH // 208 // 1. saM.vA.su bhave // 2. saM.vA.su. `Nuvitti // 3. lA. "yarANaM te // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH samastaprakaraNopasaMhAramupadezaM ca vRttenA''hagihatthadhamma paripAliUNaM, appANamevaM paritoliUNaM / aTThArasIlaMgasahassa bhAraM, dhareha dhoreyasudhAriyaM ti // 209 // gRhasthAH= zrAvakAsteSAM dharma= zrutacAritrarUpam, paripAlyanirvAhya AtmAnaM svam evaM pUrvoktaprakAreNa, paritolya parikarmakaraNataH kSamamiti jJAtvA, 'aTThArasIlaMgasahassa bhAraM' ti zIlAGgASTAdazasahasrabhAraM mahAbhArarUpam, 'dhareha' tti dhArayata, 'dhoreyasudhAriyaM' ti dhaureyasudhAritaM gaNadharAdidhuryamahAvRSabhAtizayadhRtam, iti prakaraNaparisamAptau // 209 // samarthitaprakaraNazca granthakRdrAgAdinotsUtraprarUpaNAdyAjJAbhaGge mithyAduSkRtaM prayacchatitelokkaNAhANa jiNANamANA, samatthaloe vi alaMghaNijjA / rAgeNa doseNa va laMghiyA jaM, taM majjha micchAmiha dukkaDaM ti // 21 // trailokyanAthAnAM jagatpatInAm, jinAnAm = arhatAm, AjJA tadAdezarUpA, samastaloke'pi=niHzeSajane'pi, alaGghanIyA nA'tikramaNIyA, rAgeNa premAnubandhalakSaNena, dveSeNa vA=aprItirUpeNa vA, laGkitA atikrAntA, 'ja' tiyat 'taM' ti tat 'majjha' ityAtmanirdeze, 'micchAmiha dukkaDaM' ti mithyA viparItam, bhavatviti zeSaH, iha prakaraNakaraNe, 'dukkaDaM' ti duSkRtam, iti samAptau // 210 // mithyAduSkRtadAnAnantaramAtmauddhatyaparihAraM vRttenA''ha annANamUDheNa visaMThulaM pi, palAvamittaM va kuNaMtayassa / jo majjha bhAvo vimalo tao ya, bhavvANamaNNANa vi hou siddhI // 211 // ajJAnamUDhena vibhaktivyatyayAd ajJAnamUDhasya, "visaMtulaM pi' =visaMsthulamapi asamaJjasamapi, pralApamAnaM vA=bAlapralapitamAtraM vA, kurvataH vidadhataH 'jo' tti yo mama bhAvaH= paropakArakaraNazuddhapariNAmaH, vimala:=nirmalaH, 'tao ya' tti tasmAt, bhavyAnAM =muktigamanayogyAnAm anyeSAmapi= AtmavyatiriktAnAm, bhavatu sampadyatAm, siddhiH=muktiriti vRttArthaH // 21 // AtmauddhatyaM parihatya prakaraNasvarUpaM nijanAma ca vRttenA''hasiddhaMtasArANamiNaM mahatthaM muddhANa bhavvANamaNuggahatthaM / / mahAmaINaM ca mahaMtasatthaM, pajjunnasUrIvayaNaM pasatthaM // 212 // siddhAntasArANAM rAddhAntapradhAnaniSyandAnAm, imam etat, 'mahatthaM ti mahArthaM pradhAna 1. lA. pradhAnAnAM padAnAm idam // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH vAcyarUpam, uddhRtamiti zeSaH / kimartham ? Aha-'muddhANaM'ti mugdhAnAM mugdhabuddhInAm, bhavyAnAM= muktigamanayogyAnAm, 'aNuggahatthaM'ti anugrahArtham =upakAranimittam / kiM mugdhAnAmeva kevalAnAmupakArakamidamAhosvidanyeSAmapi ? iti, ata Aha-mahAmatInAM ca mahacchAstram / mahArthatvAt pAravazyatAmAha-pradyumnasUrivacanaM vRddhAcAryavAkyam, prazastaM= maGgalAlayamidamiti zeSaH / anyatra pradyumnasUrivacanaM pradyumnasUririti granthakArasya nAma, tadvacanaM tadvAkyamiti vRttArthaH // 212 // iti zrIdevacandrAcAryaviracitaM mUlazuddhisthAnakavivaraNaM samAptam // [vivaraNakAraprazastiH] AsIccandrakulAmbaraikazazini zrIpUrNatallIyake, gacche durdharazIladhAraNasahai: sampUrite saMyataiH / niHsambandhavihArahAricaritazcaJcaccaritraH zuciH / zrIsUrirmalavarjitorjitamatizcArvA''mradevAbhidhaH // 1 // tacchiSyaH zrIdatto gaNirabhavat sarvasattvasamacittaH / naranAyakAdivittaH sadvRtto vittanirmuktaH // 2 // sUristato'bhUd guNaratnasindhuH zrImAn yazobhadra itIddhasaMjJaH / .. vidvAn kSitIzairnatapAdapadmaH sannaiSThiko nirmalazIladhArI // 3 // nIrogo'pi vidhAnato nijatanUM saMlikhya sarvAdarAt, sarvAhAravivarjanAdanazanaM kRtvojjayante girau / kAle'pyatra kalau trayodazadinAnyAzcaryaheturjane, zasyaM pUrvamunIzvarIyacaritaM sandarzayAmAsa yaH // 4 // tacchiSyo bhUribuddhirmunivaranikaraiH sevitaH sarvakAlaM, sacchAstrArthaprabandhapravaravitaraNAlabdhavidvatsukItiH / yenedaM sthAnakAnAM viracitamanaghaM sUtramatyantaramyaM, zrImatpradyumnasUrirjitamadanabhaTo'bhUt satAmagragAmI // 5 // rAddhAnta-tarka-sAhitya-zabdazAstravizAradaH / nirAlambavihArI ca, yaH zamAmbumahodadhiH // 6 // Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH siddhAntadurgamamahodadhipAragAmI, kandarpadarpadalano'naghakIrtiyuktaH / dAntA'ti durdarmahaSIkamahAturaGgaH, zrImAMstataH samabhavad guNaisenasUriH // 7 // jagatyapi kRtAzcaryaM surANAmapi durlabham / nizAkarakarAkAraM, cAritraM yasya rAjate // 8 // taccaraNareNukalpaH sUriH zrIdevacandrasaMjJo'bhUt / tacchiSyo gurubhaktastadvidhadhiSaNo vinirmuktaH // 9 // kiJca - zrImadabhayadevAbhidhasUreryo laghusahodaraH sa iha / sthAnakavRtti cakre, sUriH zrIdevacandrAkhyaH // 10 // mativikalenApi mayA gurubhaktipreritena raciteyam / tasmAdiyaM vizodhyA, vidvadbhirmayi kRpAM kRtvA // 11 // Avazyaka-satpustakalekhana - jinavandanA - 'rcanodyuktaH / zayyAdAnAdirataH, samabhUdiha vIhakaH zrAddhaH // 12 // tadguNagaNAnuyAyI, zrIvatsastatsutaH samutpannaH / tadvasatAvadhivasatA, raciteyaM stambhatIrthapure // 13 // rasa- yuga-rudrai vatai vikramasaMvatsarAt samApteyam / phAlgunasitapaJcamyAM, guruvAre prathamanakSatre // 14 // aNahilapATakanagare, vRttiriyaM zodhitA suvidvadbhiH / zrI zIlabhadrapramukhairAcAryaiH zAstratattvajJaiH // 15 // sAhAyyamatra vihitaM nijaziSyAzokacandragaNinAmnA / prathamapratimAlikhatA vizrAmavivarjitena bhRzam // 16 // pratyakSaraM nirUpyAsya granthamAnaM vinizcitam / anuSTubhAM sahasrANi, sampUrNAni trayodaza // 17 // 335 1. 'hRSI' ityetadanantaraM saM. vA. su. pratiSu 'graMthAgra 13000' iti likhitvA granthasamAptiH sUcitA, arthAt sUcitAsu tisRSu pratiSu vivaraNakAraprazastirapUrNA vartate // 2. lA. samabhava- riH // 3. pu. guNasemasUriH, etatpAThagata 'sema' ityasya sthAne pu. pratizodhakena 'soma' iti kRtamasti, kintu vivaraNakAra zrImaddevacandrasUriracita' saMtinAhacariyaM' granthasya granthakAraprazastigatapAThAdhAreNAtra 'guNasenasUriH' iti pAThaH svIkRto'sti // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlazuddhiprakaraNam-dvitIyo bhAgaH aGkato'pi sahasra 130000 // cha // zubhaM bhavatu // maMgalaM mahAzrIH // prAvR[i mA]rdaGgiko'yaM pikkularasitairgItagAyI vasanto hemanto dantavINApaTuratha ziziro vAtavidhmAvaMzaH / zrImadvIrasya kIrtirnaTa - - ( napa ) TutarA candrasUryau ca sabhyau, yAvat saGgItamAste bhuvi [su] vijayatAM pustakastAvadeSaH // 1 // 336 rAjahaMsAvimau yAvat, krIDataH pRthupuSkare T saGghastAvadayaM nandyAnnataH sarvasurA - - [ ? suraiH ] // 2 // 1. ata Arabhya samAptiparyantaH pATho lA. saMjJakapratAveva // Page #348 -------------------------------------------------------------------------- _