Book Title: Kasaypahudam Part 08
Author(s): Gundharacharya, Fulchandra Jain Shastri, Kailashchandra Shastri
Publisher: Bharatiya Digambar Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001414/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 jayadhavalAsahitaM ka sA ya pA hu DaM bhAga 8 [baMdhago 1] bhAratIya digambara jaina saMgha For Prvale & Personal use Caly Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA0di 0 jaina saMghagranthamAlAyAH prathamapuSpasya aSTamodanaH vi0 saM0 2017 ] zrIyativRSabhAcAryaracitacUrNi sUtrasamanvitam zrIbhagavadguNadharAcAryapraNItam kasAya pA hu DaM paM0 phUlacandra siddhAntazAstrI sampAdaka mahAbandha, sahasampAdaka dhavalA tayozca zrI vIrasenAcAryaviracitA jayadhavalA TIkA [ SaSTho'dhikAraH bandhakaH 1 ] saMpAdakau paM0 kailAzacandra siddhAntaratna, siddhAntazAstrI, nyAyatIrthaM pradhAnAcArya syAdvAda mahAvidyAlaya kAzI prakAzaka mantrI sAhitya vibhAga mA0 di0 jaina saMgha, caurAsI, mathurA, vIranirvANAbda 2487 mUlyaM rUpyakadvAdazakam [ I0 saM0 1961 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA0 di0 jainasaMgha-granthamAlA isa granthamAlAkA uddezya prAkRta saMskRta Adi bhASAoMmeM nibaddha di0 jainAgama, darzana, sAhitya, purANa AdikA yathAsambhava hindI anuvAda sahita prakAzita karanA saJcAlaka bhA0 di. jainasaMgha granthAGka 1-8 prAsisthAna mainejara bhA0 di0 jainasaMgha caurAsI, mathurA mudraka-paM0 zivanArAyaNa DapAdhyAya, bI0 e0 nayA saMsAra presa bhadainI, vaaraannsii| sthApanAbda] prati 800 [vI0ni0 saM0 2468 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sri Dig. Jain Sangha Granthamala No 1-VIII KASAYA-PAHUDAM VIII BANDHAK BY GUNADHARACHARYA CHURNI SUTRA OF YATIVRASHABHACHARYA WITH THE JAYADHAVALA COMMENTARY OF VIRASENACHARYA THERE-UPON AND VIRA-SAMVAT 2487 EDITED BY Pandit Phulachandra Siddhantashastri Pandit Kailashachandra Siddhantashastri Nyayatirtha, Siddhantaratna, EDITOR MAHABANDHA JOINT EDITOR DHAVALA. Pradhanadhyapak, Syadvada Digambara Jain Vidyalaya, Varanasi. THE SECRETARY PUBLICATION DEPARTMENT. THE ALL-INDIA DIGAMBAR JAIN SANGHA PUBLISHED BY CHAURASI, MATHURA VIKRAMA S. 2017 1961 A. C. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sri Dig. Jain Sangha Granthamalla Foundation year-1 [- Vira Niravan Samvat 2468 Aim of the Series: Publication of Digambara Jain Siddhanta, Darsana, Purana, Sahitya and other works in Prakrit Sanskrit etc, possibly with Hindi Commentary and Translation DIRECTOR SRI BHARATA VARSHIYA DIGAMBARA JAIN SANGHA NO. 1. VOL. VIII. To be had from: THE MANAGER SRI DIG. JAIN SANGHA, CHAURASI. MATHURA, U. P. (INDIA) Printed by PT. S. N, UPADHYAYA B. A Nava Sansar Press, Bhadaini Varanasi. 800 Copies, Price Rs. Twelve only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakakI orase kasAyapAhuDakA AThavA~ bhAga pAThakoMke karakamaloM meM arpita hai / yaha bhAga kucha vilambase: prakAzita honekA kAraNa gata varSameM utpanna huI kAgajakI kaThinAI hai / usIke kAraNa isa bhAga ke prakAzanameM eka varSakA vilamba ho gayA / isa bAtakI saMbhAvanA hamane sAtaveM bhAgake apane vaktavya meM vyakta bhI kara dI thI / kintu Age do bhAgoMke liye kAgajakI vyavasthA kara lI gaI hai aura eka udAradAtA mahodaya se unake prakAzanake liye Avazyaka sAhAyya bhI mila gayA hai, ataH AzA hai Age ke bhAga jalda hI prakAzita ho sakeMge / isa bhAgakA prakAzana bhI bhA0 di0 jaina saMghake adhyakSa dAnavIra seTha bhAgacanda jI DoMgaragar3ha tathA unakI dAnazIlA dharmapatnI zrImatI narvadAbAIjIke dvArA pradatta dravyase huA hai / seTha sAhabane kuNDalapura meM saMgha ke adhivezana ke avasara para isa kAryake liye gyAraha hajAra rupayA pradAna kiyA thaa| usake pazcAt bAmaurA meM saMgha ke adhivezana para punaH pA~ca hajAra rupayA isa kAryake liye pradAna kiyA / isIse yaha prakAzana kArya cAlU hai / seTha sAhaba tathA unakI dharmapatnIkI jinavANIke prati yaha bhakti tathA dAnazIlatA anukaraNIya hai / seTha sAhabakI dAnazIlatA meM preraNAtmaka sahayoga denekA zreya paM0 phUlacanda jI siddhAntazAstrIko hai / Apa hI jayadhavalAke sampAdana tathA mudraNakA uttaradAyitva samhAlate haiM / ataH maiM seTha sAhaba, seThAnI jI tathA paNDitajIkA AbhAra prakaTa kiye binA nahIM raha sakatA / jayadhavalA kAryAlaya bhadainI, vArANasI / RSabha nirvANa divasa - 2487 kailAzacandra zAstrI maMtrI sAhitya vibhAga bhA0 da0 jaina saMgha Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA0 di0 jaina saMghake sAhitya vibhAgake sadasyoMkI nAmAvalI saMrakSaka sadasya 13000) dAnavIra seTha bhAgacandanI DoMgaragar3ha | 1000) sva. lAlA mahAvIraprasAdajI ThekedAra , 8125) dAnavIra sAhU zAntiprasAdajI kalakattA 1000) ,, lAlA ratanalAlajI mAdIpuriye, 5000) sva. zrImanta sara seTha hukumacandajI 1000) zrI lAlA dhUmImala dharmadAsajI ,, | 1001) zrImatI manoharIdevI mAtezvarI lAlA 5000) seTha chadAma lAlajI phirojAbAda vasantalAla phirojIlAlajI dehalI 3001) seTha nAnacanda jI hIrAcandajI gAMdhI / 1000) zrI bAbU prakAzacandajI khaNDelavAla usmAnAbAda glAsavase sAsanI (sahAyaka sadasya) 1000) zrI lAlA chItaramala zaMkaralAlajI mathurA 1250) zrI seTha bhagavAnadAsa jI mathurA | 1001) ,, seTha gaNezIlAla AnandIlAlajI 1000), bA* kailAzacandajI S. D.O. bambaI AgarA 1001) sakala di. jaina paravAra paJcAna nAgapura | 1000) zrI sakala di0 jaina pazcAna gayA 1001) zrI seTha zyAmalAlajI pharUkhAvAda 1000) ,, seTha sukhAnanda zaMkaralAlajI multAna1001),, seTha ghanazyAmadAsajI sarAvagI lAlagar3ha vAle dillI [rA050 seTha cunnIlAlajI ke suputra 10.1) zrI seTha maganamalajI hIrAlAlajI pATanI sva. nihAlacandajI kI smRti meM ] AgarA 1000) zrI lAlA raghubIrasiMhajI jainAbAca / 1000) sva0 zrImatI candrAvatIjI, dharmapatnI kampanI dehalI sAhU rAmasvarUpajI najIbAbAda 1000) zrI rAyasAhaba lAlA ulphatarAyajI dehalI 1001) lAlA sudarzanalAlajI jasavantanagara Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-sUcI moc www viSaya pRSTha | viSaya pRSTha maGgalAcaraNa 1 | nAma aura sthApanAnikSepako pRthak na kahaneke bandhakake do anuyogadvAroMkI sUcanA 2 / kAraNakA nirdeza bandhakA svarUpa 2 / dravyAdi cAra nikSepoMkA spaSTIkaraNa saMkramakA svarUpa nikSepArthako spaSTa karaneke lie nayavidhikA saMkramako bandha saMjJA prApta honekA kAraNa 2 nirUpaNa . akarmabandhakA svarUpa karmadravyaprakRtisaMkramake viSayameM ATha prakArake / karmabandhakA svarUpa kaha kara use saMkrama saMjJA | nirgamoMkI mImAMsA prApta honeke kAraNakA nirdeza | ekaikaprakRtisaMkramakA vyAkhyAna ukta donoM adhikAroMke kahanekI pratijJA | usake viSayameM 24 anuyogadvAroMkI sUcanA isa viSayameM sUtragAthA __ aura unakA nAmanirdeza gAthAke padoMkA vyAkhyAna samutkotenA bandha anuyogadvArakI sUcanAmAtra sarva aura nosarvasaMkrama saMkrama anuyogadvAra utkRSTa aura anutkRSTasaMkrama saMkramake cAra prakArake avatArake nirUpaNakI jaghanya aura ajaghanyasaMkrama sUcanA sAdi, anAdi, dhruva aura adhruvasaMkrama prathama prakAra upakrama aura usake pA~ca prakAra 7 svAmitva upakrama Adi pA~cakA vizeSa vyAkhyAna 7 eka jIvakI apekSA kAla dvitIya prakAra nikSepakA vicAra eka jIvakI apekSA antara tRtIya prakAra nayake Azrayase nikSepakI nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya mImAMsA bhAgAbhAga nikSepArthakA vizeSa vicAra parimANa noAgamadravyasaMkramake do bheda aura unakI kSetra mImAMsA sparzana prakRtameM upayogI karmadravyasaMkramake cAra bheda 14 | nAnA jIvoMkI apekSA kAla prakRtisaMkramake do bheda nAnA jIvoMkI apekSA antara 1 prakRtisaMkrama sannikarSa . bhAba prakRtisaMkramake kathanakI pratijJA alpabahutva isa viSaya meM upayogI tIna gAthAeM aura unakA vyAkhyAna prakRtisthAnasaMkrama ukta gAthAoMkA padaccheda 18 | prakRtisthAnasaMkrama kahane kI pratijJA upakramake pA~ca prakAra 18 | isa viSayameM sUtra samutkIrtanA arthAt cAraprakArakA nikSepa 32 sUtragAthAeM 56 63 16 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 102 123 175 145 viSaya pRSTha | viSaya ukta gAthAoMke viSayakI sUcanA 87 | veda aura kaSAyamArgaNAmeM zUnyasthAnoMkA prakRtisthAnasaMkramaviSayaka anuyogadvAroMkA | nirdeza 161 nAmanirdeza 88 satkarmasthAnoMkA nirdeza 163 sthAnasamutkIrtanAmeM AI huI eka gAthA bandhasthAnoMkA nirdeza 163 __ aura usakA vyAkhyAna satkarmasthAnoMmeM saMkramasthAnoMkA vicAra 163 kauna prakRtisthAna prakRtisaMkramasthAna hai bandhasthAnoMmeM saMkramasthAnoMkA vicAra 568 __ aura kauna nahIM hai isakA sakAraNa nirdeza 61 bandhasthAnoM aura sattvasthAnoMmeM prakRtisthAnapratigrahApratigrahaprarUpaNA 114 saMkramasthAnoMkA vicAra kisa saMkramakasthAnake kauna pratigrahasthAna satkarmasthAnoM meM bandhasthAnoM aura haiM isa bAtakA nirdeza ___ saMkramasthAnoMkA vicAra saMkramasthAnoMke anusandhAna karaneke uSAyoMkA nirdeza bandhasthAnoMmeM satkarmasthAnoM aura 144 saMkramasthAnoMkA vicAra AnupUrvI-anAnupUrvIsaMkramasthAnoMkA saMkramasthAnoMmeM bandhasthAnoM aura nirdeza 144 satkarmasthAnoMkA vicAra darzanamohanIyake sadbhAvameM prApta honevAle zeSa anuyogadvAroMkA do gAthAsUtroM dvArA aura usake abhAvameM prApta honevAle nAmanirdeza saMkramasthAnoMkA nirdeza sthAnasamutkIrtanA 177 upazAmaka aura ApakasambandhI saMkramasthAnoMkA nirdeza prakRtameM sarvasaMkramase lekara ajaghanya sNkrm| mArgaNAsthAnoMmeM saMkramasthAna Adike takake anuyogadvAra kyoM sambhava nahIM haiM jAnanekI sUcanA isakA nirdeza 147 178 guNasthAnoMmeM saMkramasthAna Adike jAnanekI sAdi Adi cArakA nirdeza sUcanA karake kAlAnuyogadvArakA saMketa 148 svAmitva gatimArgaNAke avAntara bhedoMmeM saMkrama eka jIvakI apekSA kAla sthAnoMkA pramANanirdeza eka jIvakI apekSA antara 168 manuSyagatimeM saba saMkramasthAna hote haiN| nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya __ isakA nirdeza bhAgAbhAga ekendriyAdi asaMjJI paJcendriyoM meM kitane parimANa 214 saMkramasthAna hote haiM isakA nirdeza kSetra gatimArgaNAmeM pratigrahasthAnoM aura tadu sparzana 215 bhayasthAnoMke jAnanekI sUcanA 150 nAnA jIvoMkI apekSA kAla 216 samyaktva aura saMyamamArgaNAmeM ukta nAnA jIvoMkI apekSA antara 218 viSayakA vicAra 152 sannikarSa 221 lezyAmArgaNAmeM ukta viSayakA vicAra 153 alpabahutva 222 vedamArgaNAmeM ukta viSayakA vicAra / kaSAyamArgaNAmeM ukta viSayakA vicAra bhujagAra prakRti saMkrama 157 jJAnamArgaNAmeM ukta viSayakA vicAra 156 bhujagArake teraha anuyogadvAra 226 bhavya aura AhAramArgaNAmeM ukta samutkIrtanA viSayakA vicAra . 160 | svAmitva 226 176 1.6 181 146 210 213 214 226. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya 231 272 238 273 pRSTha | viSaya pRSTha eka jIvakI apekSA kAla | addhAcchedake do bheda 263 eka jIvakI apekSA antara utkRSTa addhAccheda nAnA javoMkI apekSA bhaMgavicaya 232 jaghanya addhAccheda 263 bhAgAbhAga 232 sarva anuyogadvArase lekara ajaghanya parimANa 233 anuyogadvAra taka anuyogadvAroMko kSetra 233 | sthitivibhaktike samAna jAnanekI sUcanA 264 sparzana 233 | sadi, anAdi, dhruva aura adhruva anunAnA jIvoMkI apekSA kAla 234 . yogadvAroMkI prarUpaNA 264 nAnA jIvoMkI apekSA antara 235 svAmitvake do bheda 265 bhAva 235 | utkRSTa sthitisaMkrama svAmitva 265 alpabahutva 235 jaghanya sthitisaMkrama svAmitva 265 padanikSepa prakRtisaMkrama eka jIvakI apekSA kAlake do bheda 267 267 padanikSepake tIna anuyogadvAra utkRSTa sthitisaMkrama kAla 236 268 samutkIrtanA jaghanya sthitisaMkrama kAla 236 svAmitva 272 antarAnugamake do bheda 237 utkRSTa sthitisaMkrama antara alpabahutva jaghanya sthitisaMkrama antara vRddhi prakRtisaMkrama nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayake do bheda 275 vRddhike teraha anuyogadvAra 236 utkRSTa sthitisaMkrama bhaMgavicaya 275 samutkIrtanA 236 jaghanya sthitisaMkrama bhaMgavicaya svAmitva 236 bhAgAbhAgake do bheda 277 eka jIvakI apekSA kAla 236 utkRSTa sthitisaMkrama bhAgAbhAga 277 eka jIvakI apekSA antara va zeSakI sUcanA 240 jaghanya sthitisaMkrama bhAgAbhAga nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya 240 parimANake do bheda nAnA jIvoMkI apekSA kAla 24. utkRSTa sthitisaMkrama parimANa 277 nAnA jIvoMkI apekSA antara 240 jaghanya sthitisaMkrama parimANa 278 bhAva 240 kSetrake do bheda 278 alpabahutva utkRSTa sthitisaMkrama kSetra 278 sthitisaMkrama jaghanya sthitisaMkrama kSetra 276 sthitisaMkramake do bheda 242 sparzanake do bheda sthitisaMkrama aura sthitiasaMkramakI utkRSTa sthitisaMkrama sparzana 276 vyAkhyA 242 jaghanya sthitisaMkrama sparzana 282 apakarSaNasthitisaMkramakA svarUpa 243 nAnA jIvoMkI apekSA kAla ke do bheda 284 utkarSaNasthitisaMkramakA svarUpa 253 utkRSTa sthitisaMkrama kAla 284 zraddhAcchedakI sUcanA 262 jaghanya sthitisaMkrama kAla 285 nAnA jIvoMkI apekSA antarake do bheda 287 mUlaprakRtisthitisaMkrama utkRSTa sthitisaMkrama antara 287 mUlaprakRtisthitisaMkramaviSayaka anuyoga jaghanya sthitisaMkrama antara 288 dvAroMkI sUcanA 262 / bhAva 276 240 276 288 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya alpabahutva ke do bheda sthitisaMkrama alpabahuttra ke do bheda utkRSTa sthitisaMkrama alpabahutva jaghanya sthitisaMkrama alpabahutva jIva alpabahutvake do bheda utkRSTa sthitisaMkrama jIva alpabahutva jaghanya sthitisaMkrama jIva alpabahutva bhujagArasthitisaMkrama bhujagAra ke teraha anuyogadvAroM kI sUcanA samutkIrtanA svAmitva eka jIvakI apekSA kAla eka jIvakI apekSA antara nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicaya bhAgAbhAga parimANa kSetra - sparzana nAnA jIvoMkI apekSA kAla nAnA jIvoM kI apekSA antara bhAva alpabahutva padanikSepa sthitisaMkrama padanikSepake tIna anuyogadvAroMkI sUcanA samutkIrtanA svAmitva ke do bheda utkRSTa jaghanya alpabahutva vRddhi sthitisaMkrama vRddhike teraha anuyogadvAroM kI sUcanA samutkIrtanA svAmitva eka jIvakI apekSA kAla eka jIvakI apekSA antara nAnA jIvoMko apekSA bhaMgavicayase ( * ) pRSTha viSaya 288 alpabahutva 288 288 286 286 289 260 260 260 26.1 261 265 265 297 267 27 267 297 267 267 268 298 298 268 266 266 sthAnaprarUpaNA lekara bhAva takake anuyogadvAroMko sthitivibhaktike samAna jAnanekI sUcanA uttaraprakRtisthitisaMkrama usake viSaya meM 24 anuyogadvAroMkI va bhujagArAdikakI sUcanA addhAcchedake do bheda utkRSTa sthitisaMkrama zraddhAccheda jaghanya sthitisaMkrama addhAccheda sarvAdi anuyogadvAroMko sthitivibhaktike samAna jAnane kI sUcanA svAmitva utkRSTa sthiti saMkramasvAmitva jaghanya sthitisaMkrama svAmitva eka jIva kI apekSA kAla utkRSTa sthitisaMkrama kAla jaghanya sthitisaMkrama kAla eka jIvakI apekSA antara utkRSTa sthitisaMkrama antara jaghanya sthitisaMkrama antara nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicaya utkRSTa sthitisaMkrama bhaMgavicaya jaghanya sthitisaMkrama bhaMgavicaya bhAgAbhAga Adiko sthitivibhaktike samAna jAnane kI sUcanA nAnA jIvoM kI apekSA kAla utkRSTa sthitisaMkrama kAla jaghanya sthitisaMkrama kAla nAnA jIvoM kI apekSA antara utkRSTa sthitisaMkrama antara jaghanya sthitisaMkrama antara 266 266 | sannikarSa 266 utkRSTa sthitisaMkrama sannikarSa jaghanya sthitisaMkrama sannikarSa 300 302 | bhAva alpabahutva utkRSTa sthitisaMkrama alpabahutva 303 | jaghanya sthitisaMkrama alpabahutva pRSTha 303 303 304 304 304 305 310 311 311 312 323 323 326 332 - 332 333 336 336 337 33 338 338 336 341 341 341 342 342 343 346 346 346 348 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha viSaya pRSTha / viSaya bhujagAra sthitisaMkrama ogha jaghanya sthitisaMkrama svAmitva 365 bhujagArasaMkrama 356 oghAdeza utkRSTa sthitisaMkrama svAmitva 367 arthapada 360 oghAdeza jaghanya sthitisaMkrama svAmitva 366 bhujagAra Adi padoMkA artha 360 alpabahutva 400 isa viSayameM teraha anuyogadvAroMkI sUcanA 360 vRddhi sthitisaMkrama samutkIrtanA 360 svAmitva 360 usameM tIna anuyogadvAra 401 eka jIvakI apekSA kAla 362 vRddhikA svarUpa 402 eka jIvakI apekSA antara 372 anuyogadvAroMke nAma aura unakA svarUpa 402 nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya 376 ) oghasamutkIrtanA 405 bhAgAbhAga 378 AdezasamutkIrtanA 406 parimANa 378 prarUpaNA. 410 kSetra aura sparzana eka jIvakI apekSA kAla 411 nAnA jIvoMkI apekSA kAla 376 eka jIvakI apekSA antara 414 nAnA jIvoM kI apekSA antara nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya 415 bhAva 384 bhAgAbhAga alpabahutva parimANa 416 padanikSepa sthitisaMkrama kSetra 417 usameM tIna anuyogadvAra 418 samutkIrtanA 388 | nAnAjIvoMkI apekSA kAla 418 utkRSTa sthitisaMkrama samutkIrtanA 388 nAnA jIvoMkI apekSA antara jaghanya sthitisaMkrama samutkIrtanA 388 420 svAmitva 386 | alpabahutva 420 ogha utkRSTa sthitisakrama svAmitva 389 sthitisaMkramasthAna 428 WWWWW 416 384 388 / sparzana U mr mmm US VS bhAva AKA+ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri-jaivasahAiriyaviraiya-cuNNisuttasamaNNidaM siri-bhagavaMtaguNaharabhaDAraovaiTeM ka sA ya pA hu DaM tassa siri-vIraseNAiriyaviraiyA TIkA jayadhavalA tattha baMdhago NAma chaTTho atthAhiyAro paNamiya NIsaMkamaNo paccUhasamuddasaMkame jiNacalaNe / baMdhagamahAhiyAraM vocchaM jattheva saMkamo lINo // 1 // jo vighnarUpI samudrako lAMgha gaye haiM aise jina caraNoMko niHzaMka manase namaskAra karake jisameM saMkrama adhikAra lIna hai aise bandhaka nAmaka mahAdhikArakA vyAkhyAna karatA hU~ // 1 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 OM baMdhage tti edassa ve aNiyogaddArANi / taM jahA-baMdho ca saMkamo c| $ 1. edassa suttassa atthavivaraNaM kssaamo| taM jahA--baMdhage tti edassa padassa paDhamamUlagAhApaDibaddhassa atthaparUvaNe kIramANe tattha imANi ve aNiyogaddArANi NAdavvANi / kANi tANi tti sissAhippAyamAsaMkiya baMdho ca saMkamo ceti tesiM NAmaNiddeso ko| tattha jammi aNiyogaddAre kammaiyavaggaNAe poggalakkhaMdhANaM kammapariNAmapAoggabhAveNAvahidANaM jIvapadesehiM saha micchattAdipaccayavaseNa saMbaMdho payaDi-TThidi-aNubhAga-padesabheyabhiNNo parUvijai tamaNuyogaddAraM baMdho tti bhnnnnde| tahA baMdheNa laddhappasarUvassa kammassa micchattAdibheyabhiNNassa samayAviroheNa sahAvaMtarasaMkaMtilakSaNo saMkamo payaDisaMkamAdibheyabhiNNo jattha savittharamaNumaggijade tamaNiyogadAraM saMkamo tti bhnnnnde| evamedANi doNNi aNiyogaddArANi baMdhagamahAhiyAre hoti tti sutttthsNgho| kathamettha saMkamassa baMdhagavavaeso tti NAsaMkaNijjaM, tassa vi bNdhNtbbhaavittaado| taM jahA-duviho baMdho akammabaMdho kammabaMdho cedi / tatthAkammabaMdho NAma kammaiyavaggaNAdo akammasarUveNAvadvidapadesANaM ghnnN| kammabaMdho NAma kammasarUveNAvaTThidapoggalANamaNNapayaDisarUveNa prinnmnnN| taM jahA--sAdattAe baddhakammamaMtaraMgapaJcayavisesavaseNAsAdattAe jadA pariNAmijai, jadA vA kasAyasarUveNa * 'bandhaka' isa arthAdhikArake do anuyogadvAra haiM / yathA-bandha aura saMkrama / 61. aba isa sUtrakA artha kahate haiN| yathA-prathama mUla gAthAmeM 'bandhaka' yaha pada AyA hai| usake arthakA vyAkhyAna karane para vahA~ ye do anuyogadvAra jAnane caahiye| ve kauna haiM yaha ziSyakA prazna hai / isapara sUtra meM bandha aura saMkrama isa prakAra unakA nAma nirdeza kiyA hai| unameMse jisa anuyogadvArameM kArmaNavargaNAke karmarUpa pariNamana karanekI yogyatAko prApta hue pudgala skandhoMkA jIva pradezoMke sAtha mithyAtva Adike nimittase prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezake bhedase cAra prakArakA sambandha kahA jAtA hai usa anuyogadvArako 'bandha' kahate haiN| tathA bandhase jinhoMne karmabhAvako prApta kiyA hai aura jo mithyAtva Adi aneka bhedarUpa haiM aise karmoMkA yathAvidhi svabhAvAntara saMkramaNarUpa saMkramakA prakRti saMkrama Adi bhedoMko lie hue jisameM vistAra ke sAtha vicAra kiyA jAtA hai usa anuyogadvArako saMkrama kahate haiN| isa prakAra bandhaka nAmake mahAdhikArameM ye do hI anuyogadvAra hote haiM yaha isa sUtrakA samudAyArtha hai / zaMkA-yahA~ para saMkramako bandhaka saMjJA kaise prApta hotI hai ? samAdhAna--aisI AzaMkA karanA ThIka nahIM hai, kyoMki saMkramakA bhI bandhameM antarbhAva ho jAtA hai| yathA-akarmabandha aura karmabandha aise bandhake do bheda haiN| unameM se jo kArmaNa vargaNAoM meM se akarma rUpase sthita paramANuoMkA grahaNa hotA hai vaha akarmabandha hai aura karmarUpase sthita pudgaloMkA anya prakRti rUpase pariNamanA karmabandha hai| udAharaNArtha-sAtArUpase bandhako prApta hue jo karma antaraMga kAraNake milane para jaba asAtArUpase pariNamana karate haiM, yA kaSAyarUpase Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 23 ] atthAhiyArabhedasUcayagAhANideso baddhA kammaMsA baMdhAvaliyaM volAviya NokasAyasarUveNa saMkAmijaMti tadA so kammabaMdho uccai, kammasaruvAparicAeNeva kammatarasarUveNa bajjhamANattAdo / * ettha suttagAhA / $ 2. ettha edesu' baMdha-saMkamasaNNidesu aNiyogaddAresu baMdhage ti bIjapadammi NilINesu suttagAhA saMgahiyAsesapayadatthasArA guNaharAiriyamuhaviNiggayA atthi tamidANiM vattaissAmo tti vuttaM hoi / taM jahA(5) kadi payaDIo baMdhadi hidi-aNubhAge jahaNNamukkassaM / saMkAmei kadi vA guNahINaM vA guNavisiDeM // 23 // 3. edisse gAhAe pucchAmeceNa sUcidAsesapayadatthaparUvaNAe atthavihAsA baMdhe hue karma bandhAvalike bAda jaba nokaSAyarUpase pariNamana karate haiM taba vaha karmabandha kahalAtA hai, kyoMki karmarUpatAkA tyAga kiye binA hI ye karmAntararUpase punaH baMdhate haiN| vizeSArtha'pejjadosavihattI' ityAdi prathama mUla gAthAmeM 'baMdhage ceya' yaha pada AyA hai / yahA~ para isI padakA vyAkhyAna karate hue cUrNisUtrakArane bandha aura saMkrama ina do adhikAroM ke dvArA usake vyAkhyAna karanekA nirdeza kiyA hai| jo kArmaNa vargaNAe~ AtmAse sambaddha nahIM haiM unakA bandhake kAraNoM ke milane para AtmAse bandhako prApta honA hI bandha hai aura bandhako prApta hue karmoMkA yathAyogya sAmagrIke milane para anya sajAtIya prakRti rUpase badala jAnA saMkrama hai| isa bandhaka nAmaka adhikArameM ina donoM viSayoMkA vistArase varNana kiyA gayA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| yadyapi yahA~ yaha zaMkA uThAI gaI hai ki bandhaka adhikArameM bandhakA varNana karanA to krama prApta hai para isameM saMkramakA varNana nahIM kiyA jA sakatA, kyoM ki saMkrama bandhakA bheda nahIM hai / isakA jo samAdhAna kiyA hai usakA Azaya yaha hai ki bandhake hI do bheda haiMakarmabandha aura karmabandha / inameMse akarmabandhakA dUsarA nAma bandha hai aura karmabandhakA dUsarA nAma saMkrama hai| isa prakAra vicAra karane para bandha aura saMkrama ina donoMkA bandhaka adhikArameM samAveza ho jAtA hai, ataH eka bandhaka adhikAradvArA bandha aura saMkrama ina donoMkA varNana karanA anucita nahIM hai| * isa viSaya meM sUtra gAthA / ___2. yahA~ para arthAt 'bandhaka' isa bIja padameM antarbhUta hue bandha aura saMkrama ina do anuyogadvAroMke viSayameM jisameM prakRta arthakA saba sAra saMgRhIta hai aura guNadhara AcAryake mukhase nikalI hai aisI eka gAthA hai / yathA (5) yaha jIva kitanI prakRtiyoMko va kitanI sthiti, anubhAga aura jaghanya utkRSTa rUpa pradezoMko bAMdhatA hai| tathA kitanI prakRti, sthiti va anubhAgakA aura kitane guNe hIna va kitane guNe adhika pradezoMkA saMkramaNa karatA hai // 23 // 5 3. isa gAthAmeM kevala pRcchA dvArA jo pUre prakRta arthakI prarUpaNA sUcita kI gaI hai usakA 1. tA. pratau padesu iti pAThaH / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 cuNNisuttaNibaddhA tti tadaNusAreNeva vivaraNaM kassAmo / taM jahA 8 edIe gAhAe vaMdho ca saMkamo ca sUcido hoi / $ 4. kudo ? gAhApuvvapacchaddhesu jahAkama doNhamedesimatthANaM nnibddhttdNsnnaado| evamedeNa suNa gAhAe samudAyattho pruuvido| saMpahi padacchedamuheNAvayavatthaparUvaNaM kuNamANo uvarimapabaMdhamAha pdcchedo| 65. sugamaM / * taM jhaaN| 6. sugamaM / * kadi payaDIo baMdhai tti pyddibNdho| 7. kadi payaDIo baMdhai ti edammi suttapade kettiyAo payaDIo mohaNijapaDibaddhAo baMdhai, kimekamAho doNNi tiNi vA iccAdipucchAmettavAvAreNa savvo payaDibaMdho NilINo tti gaheyavyo, edassa desaamaasiybhaavennaavtttthaannaado| * hidi-aNubhAge tti dvidibaMdho aNubhAgabaMdho ca / vizeSa khulAsA cUrNisUtroMmeM kiyA hai, isalie cUrNisUtroMke anusAra hI yahA~ vyAkhyAna karate haiM / yathA____ * isa gAthA dvArA bandha aura saMkrama ye do adhikAra sUcita kiye gaye haiN| 64. kyoM ki gAthAke pUrvAdha aura uttarArdhameM kramase nibaddharUpase ye do hI adhikAra isa prakAra isa sUtradvArA gAthAke samudAyArthakA kathana kiyaa| aba padacchedadvArA pratyeka padake arthakA kathana karate hue Ageke prabandhakA nirdeza karate haiM * aba padaccheda karate haiN| $ 5. yaha sUtra sugama hai| * yathA66. yaha sUtra bhI sugama hai| * 'kadi payaDIyo baMdhadi' isa padase prakRtibandhako sUcita kiyA gayA hai| 7. gAthA sUtrake 'kadi payaDIyo baMdhadi' isa padameM mohanIyakI kitanI prakRtiyoMko bA~dhatA hai, kyA eka prakRtiko bA~dhatA hai ayavA do yA tIna prakRtiyoMko bA~dhatA hai ityAdi pRcchAviSayaka vyApAra dvArA pUrA prakRtibandha antarbhUta hai aisA yahA~ grahaNa karanA cAhiye, kyoMki yaha pada dezAmarSakabhAvase avasthita hai| * 'TThidi-aNubhAge' isa padase sthitibandha aura anubhAgabandhako sUcita kiyA gayA hai| dekhe jAte haiN| Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 23 ] baMdhANiyogaddArabhedaNirUvarNa 8. dvidi-aNubhAge ti gAhApuvvaddhapaDibaddhe suttapade hidibaMdho aNubhAgabaMdho ca NilINo ti gaheyavvo, saMgahidasArassedassa pajjavaTTiyaparUvaNAe jonnibhaavennaavtttthaannaado| * jahaeNamukkassaM ti pdesbNdho| 9. jahaNNamukkassaM ti gAhApuvvaddhapaDibaddha bIjapade padesabaMdho saMgahio tti gaheyavvaM, kiM jahaNNamukkassaM vA padesaggeNa baMdhai tti sutttthsNbNdhaavlNbnnaado| evamettieNa pabaMdheNa gAhApuvvaddhe payaDi-dvidi-aNubhAga-padesabaMdhANaM paDibaddhattaM parUviya saMpahi gAhApacchaddhavihANaTThamAha OM saMkAmedi kadi vA tti payaDisaMkamo ca dvidisaMkamo ca aNubhAgasaMkamo ca gheyvvo| 10. kadi payaDIo saMkAmei, kadi vA TThidi-aNubhAe saMkAmei ti gAhApuvvaddhAdo ahiyAravaseNAhisaMbaMdhAdo tiNhamedesimettha saMgaho Na virujjhde| OM guNahINaM vA guNavisihaM ti padesasaMkamo sUcitro / 9 11. gaNahINaM vA guNavisilu ti edeNa bIjapadeNa padesasaMkamo sUcio. kiM guNahINaM padesaggaM saMkAmei, kiM vA guNavisiTThamidi sutttthsNbNdhaavlNbnnaado| 8. gAthAke pUrvArdhameM Aye hue 'Dhidi-aNubhAge' isa sUtrapadameM sthitibandha aura anubhAgabandha antarbhata haiM aisA yahA~ jAnanA cAhiye, kyoMki sArabhUta viSayakA saMgraha karanevAlA yaha pada paryAyArthika praparUNAke yonirUpase avasthita hai| * 'jahaNNamukkassaM isa padase pradezabandhako sUcita kiyA gayA hai| 6. gAthAke pUrvArdhameM Aye hue 'jahaNNamukkassaM' isa bIjapadameM pradezabandha saMgrahIta hai aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie, kyoMki yahA~ para pradezarUpase jaghanya yA utkRSTa kitane pradezoMko bA~dhatA hai| isa prakAra sUtrArthake sambandhakA abalambana liyA gayA hai / isa prakAra itane prabandha dArA gAthAke pardhimeM prakRtibandha, sthitabandha, anubhAgabandha aura pradezabandhakA ullekha kiyA yaha batalAkara aba gAthAke uttarArdhakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * 'saMkAmedi kadi vA' isa padase prakRtisaMkrama, sthitisaMkrama aura anubhAgasaMkramako grahaNa karanA cAhie / 10. kitanI prakRtiyoMkA saMkramaNa karatA hai yA kitanI sthiti aura anubhAgakA saMkramaNa karatA hai isa prakAra yahA~ prakaraNavaza gAthAke pUrvArdhakA sambandha ho jAnese prakRti, sthiti aura anubhAga ina tInoMkA saMgraha yahA~ para virodhako prApta nahIM hotaa| * 'guNahINaM vA guNavisiTuM' isa padase pradezasaMkramako sUcita kiyA gayA hai| $ 11. gAthAsUtra meM Aye hue 'guNahINaM vA guNa visiTuM' isa bIjapadase pradezasaMkramakA sUcana hotA hai, kyoMki yahA~para 'kitane guNe hIna pradezoMkA saMkramaNa karatA hai yA kitane gaNe adhika pradezoMkA saMkramaNa karatA hai| isa prakAra gAthA sUtrake arthake sambandhakA avalambana liyA gayA hai| Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe * sopa paMyaDiTTidi - aNubhAga- pade sabaMdha bahuso parUvido / $ 12. so uNa gAhAe puvvaddhammi NilINo payaDi-hidi-aNubhAga-padesavisao baMdho bahuso gaMthaMtaresu parUvido tti tattheva tavvittharo daTThavvo, Na ettha puNo parUvijade, payAsi payAsaNe phalavisesANuvalaMbhAdo / tado mahAcaMdhANusAreNettha payaDi-TThidiaNubhAga- pade baMdhe vihAsiya samattesu tado baMdho samatto ho / * saMkame padaM / [ baMdhago 6 $ 13. jahA uddeso tahA Niddeso ti NAyAdo baMdhasamattisamaNaMtaraM pattAvasaro saMkama mahAhiyAro tti jANAvaNaDumedaM suttamAgayaM / evaM ca payadassa saMkamAhiyArassa uvakamo Nikkhevo Nao aNugamo cedi cauvviho avayAro parUveyavvo, aNNahA tadaNugamovAyAbhAvAdo / tattha tAva paMcavihovakamaparUvaNaDumuttaramuttamoiNNaM * kintu unameMse prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha ora pradezabandhakA bahuta bAra prarUpaNa kiyA gayA hai / 12. kintu gAthAke pUrvArdha meM jo prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha antarbhUta haiM aise bandhakA granthAntaroMmeM bahutabAra prarUpaNa kiyA hai, isalie usakA vistRta vivecana vahIM para dekhanA cAhiye / yahA~ para usakA firase kathana nahIM karate haiM, kyoMki prakAzita huI vastuke punaH prakAzana karanemeM koI vizeSa lAbha nahIM hai / isaliye mahAbandhake anusAra prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha, aura pradezabandha kA yahA~ vyAkhyAna kara lenepara bandha anuyogadvAra samApta hotA hai / vizeSArtha - 'kadi payaDIo' ityAdi gAthAmeM prakRtibandha Adi cAra prakArake bandhoM aura prakRtisaMkrama Adi cAra prakArake saMkramoMkA nirdeza kiyA hai| yadyapi gAthA ke uttarArdha meM prakRti, sthiti aura anubhAgapadakA spaSTa nirdeza nahIM hai para gAthAke pUrvArdha meM ye pada Aye haiM, ataH inakA vahA~ bhI sambandha kara lenese 'saMkAmedi kadi vA isa padadvArA prakRtisaMkrama, sthitisaMkrama, aura anubhAga saMkramakA sUcana ho jAtA hai| isa prakAra cUrNisUtrakArane prArambhameM jo 'baMdhaka' isa adhikAra meM bandha aura saMkrama ina donoM ke antarbhAva karanekA nirdeza kiyA hai so vaha isa gAthAke anusAra hI kiyA hai yaha jJAta ho jAtA hai / yadyapi isa prakaraNameM cAroM prakArake bandhoMkA bhI nirdeza karanA cAhiye thA para nahIM karane kA kAraNa cUrNikArane yaha batalAyA hai ki usakA anekavAra kathana kiyA jA cukA hai ataH yahA~ nahIM karate haiN| Azaya yaha hai ki mahAbandha AdimeM bandhaprakaraNakA vistRta vivecana kiyA hI hai ataH yahA~ usakA nirdeza nahIM kiyA gayA hai / tathApi mahAbandhase yahA~para isa prakaraNako pUrA kara lenA cAhiye / * aba saMkramakA prakaraNa hai / $ 13. uddezya ke anusAra nirdeza kiyA jAtA hai isa nyAyake anusAra bandha prakaraNakI samApti ke bAda aba saMkrama mahAdhikArakA varNana avasara prApta hai yaha batalAne ke liye yaha sUtra AyA hai / isa prakAra prakaraNaprApta saMkrama adhikArakA upakrama, nikSepa, naya aura anugama isa rUpa se cAra prakArake avatArakA kathana karanA cAhiye / nahIM to usakA ThIka tarahase jJAna nahIM ho sakatA / isameM pahale pA~ca prakAra ke upakramakA kathana karaneke liye AgekA sUtra AyA hai Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 23 ] saMkramassa uvakkamabhedaNirUvaNaM * saMkamassa paMcaviho uvakkamo-ANupuvvI NAmaM pamANaM vattavvadA atyAhiyAro cedi / $ 14. payadatthAhiyArassa sodArANaM buddhivisayapaccAsaNNabhAvo jeNa kIrade so uvakkamo NAma / vuNa so paMcaviho ANupuvIAdibheeNa / tatthANupuvvI tivihApuvANupunvI pacchANupuvvI jatthatatthANuputrI cedi / tattha puvvANupuvvIe kasAyapAhuDassa paNhArasaNhamatthAhiyArANaM majjhe paMcamo eso atthaahiyaaro| pacchANupuvIe ekaarsmo| jatthatatthANupuvIe paDhamo vidio tadio evaM jAva paNhArasamo vA tti vattavvaM / NAmamedassa saMkamo tti goNNapadaM, pyddi-dvidi-annubhaag-pdessNkmsruuvvnnnnnnaado| pamANamettha akkhara-pada-saMghAya-paDivatti-aNiyogaddArehi saMkhenaM, asthado aNaMtamidi vattavyaM / vattavvadA edassa ssmyo| ettha atthAhiyAro caunviho thappo, uvari suttayAreNa samuheNeva parUvissamANattAdo / evamukkamo go| * saMkramakA upakrama pA~ca prakArakA hai--AnupUrvI, nAma, pramANa,vaktavyatA aura arthAdhikAra / 14. jisase prakRta arthAdhikAra zrotAoMke buddhiviSaya honeke anukUla hotA hai vaha upakrama kahalAtA hai / kintu vaha AnupUrvI Adike bhedase pAMca prakArakA hai| unameMse AnupUrvIke tIna bheda haiM-pUrvAnupUrvI, pazcAdAnupUrvI aura ytrttraanupuurvii| unameMse pUrvAnupUrvIkI apekSA kaSAyaprAbhRtake pandraha arthAdhikAroMmeMse yaha pAMcavAM arthAdhikAra hai| pazcAdAnupUrvIkI apekSA gyArahavA~ arthAdhikAra hai aura yatratatrAnupUrvIkI apekSA pahalA, dUsarA, tIsarA isI prakAra kramase jAkara pandrahavAM arthAdhikAra hai aisA yahAM kahanA cAhiye / isakA saMkrama yaha nAma gauNyapada hai, kyoMki isameM prakRtisaMkrama, sthitisaMkrama, anubhAgasaMkrama aura pradezasaMkramake svarUpakA varNana kiyA gayA hai| isakA pramANa akSara, pada, saMghAta, pratipatti aura anuyogadvAroMkI apekSA saMkhyAta hai tathA arthakI apekSA ananta hai aisA yahAM kahanA caahiye| vaktavyatAke tIna bheda haiN| unameMse isakI svasamaya vaktavyatA hai / prakRta arthAdhikArake cAra bheda haiM jinakA kathana sthagita karate haiM, kyoMki Age sUtrakAra svamukhase hI unakA kathana karanevAle haiN| isa prakAra upakramakA kathana samApta huaa| vizeSArtha-upa upasarga pUrvaka kram dhAtuse upakrama zabda banA hai| isakA artha hai samIpameM jAnA / upakramake jo AnupUrvI Adi pAMca bheda batalAye haiM unako bhale prakArase jAna lenepara zrotAko prakRta adhikArakA saMkSepataH pUrA jJAna ho jAtA hai / AnupUrvIse to vaha yaha jAna letA hai ki yaha prArambhase ginanepara kitanevAM, antase ginanepara kitanevAM aura jahA kahIMse ginanepara kitanevAM adhikAra hai| nAmase prakRta prakaraNakA nAma aura isakA nAmake dasa yA chaha bhedoMmeMse kisameM antarbhAva hotA hai yaha jAna letA hai| pramANase prakRta prakaraNake parimANakA jJAna ho jAtA hai| vaktavyatAse yaha vyAkhyAna svasamaya yA parasamaya inameMse kisa apekSAse kiyA jA rahA hai yaha jJAna ho jAtA hai| tathA arthAdhikArase prakRta prakaraNake avAntara adhikAroMkA jJAna ho jAtA hai| isa prakAra jisa adhikArakA vyAkhyAna karanevAle hote haiM usakA AnupUrvI Adi dvArA pUrA jJAna ho jAtA hai, isaliye ina sabako upakrama kahate haiN| yahAM para saMkrama prakaraNakA varNana karanevAle haiM, isaliye AnupUrvI Adi dvArA usakA upakrama batalAyA gayA hai aisA jAnanA caahiye| Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 jayadhavalA sahide kasAyapAhuDe * ettha kkheivo kAyavvo / $ 15. etthuse saMkamassa Nikkhevo kAyavvo hoi, aNNahA apayadaNirAyaraNamuNa payadatthajANAvaNovAyAbhAvAdo / uttaM ca [ baMdhago 6 avagaNitrAraNa payadassa parUvaNANimittaM ca / saMsayaviNAsa taccatthavahAraNaTuM ca // 1 // 16. tado ettha Nikkhevo avayAreyavvo ttisiddhaM / * NAmasaMkamo ThavaNasaMkamo davvasaMkamo khettasaMkamo kAlasaMkamo bhAvasaMkamo cedi / 17. evamede chaNikkhevA ettha hoMti tti bhaNidaM hoi / saMpahiedesiM NikkhevANamatthaparUvaNaM thappaM kADhUNa NayANamavayAro tAva kIrade, NayavihAge aNavagae' tadatthaNiNNayANuvavattIdI / * gamo savve saMkame icchai / $ 18. kudo ? davvapaJjAyaNayaddayavisaya taado| Nedassa suttassa tadubhaya visayattamasiddhaM, yadasti na tadvayamatilaMghya vartate iti naikagamo naigamo iti vacanAttatsiddheH / tado sAmaNNavisesa NibaMdhaNA savveNikkhevA edassa visae saMbhavaMti tti siddhaM / * yahAMpara nikSepa karanA cAhiye / $ 15. aba isa sthalapara saMkramakA nikSepa karanA cAhiye, kyoMki isake binA prakRta arthakA nirAkaraNa karake prakRta arthake jJAna karAnekA dUsarA koI upAya nahIM hai / kahA bhI haikRta arthakA nivAraNa karanA, prakRta arthakA prarUpaNa karanA, saMzayakA vinAza karanA aura tattvArthakA nizcaya karanA ina cAra prayojanoMkI siddhike liye nikSepa kiyA jAtA hai ||1|| 9 16 isa liye yahAMpara nikSepakA avatAra karanA cAhiye yaha bAta siddha hotI hai / * nAmasaMkrama, sthApanAsaMkrama, dravyasaMkrama, kSetrasaMkrama, kAlasaMkrama aura bhAvasaMkrama | $ 17. isa prakAra ye chaha nikSepa yahAMpara hote haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / aba ina nikSepoMkA vizeSa vyAkhyAna sthagita karake pahale nayoMkA avatAra karate haiM, kyoMki nayavibhAgako jAne vinA nikSepoMkA ThIka tarahase nirNaya nahIM kiyA jA sakatA / * naigama naya saba saMkramoMko svIkAra karatA hai / $ 18. kyoMki isakA viSaya dravya aura paryAya donoM haiM / yadi kahA jAya ki naigama naya dravya aura paryAya ina donoMko viSaya karatA hai yaha bAta nahIM siddha hotI, so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki 'jo hai vaha doko ullaMghanakara nahIM pAyA jAtA' isa ukti ke anusAra jo ekako prApta na hokara aneka arthAt dokI prApta hotA hai vaha naigama naya hai isa niruktivacanase naigamanayakA dravya aura paryAya donoMko viSaya karanA siddha hotA hai / isaliye sAmAnya aura vizeSakI apekSA pravRtta honevAle saba nikSepa isake viSaya rUpase saMbhava haiM yaha bAta siddha hotI hai / 1. tA0 pratau Navagae NayavibhAge iti pAThaH / 2 tA0 pratau dassa tadubhaya- iti pAThaH / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 23] NikkhevaNayaparUvaNA (r) saMgaha-vavahArA kAlasaMkamamavaNeti / $ 19. ettha saMgaha-vavahArA savve saMkame icchaMti tti ahiyArasaMbaMdho kAyavyo, davvaTThiesu savvesiM NAmAdINaM sNbhvaavihaaraado| Navari kAlasaMkamamavaNeti / kudo ? saMgaho tAva saMkkhittavatthuggahaNalakkhaNo / sAmaNNAvekkhAe eko ceva kAlo, Na tattha puvvAvarIbhAvasaMbhavo, jeNa tassa saMkamo hojja tti edeNAhippAeNa kAlasaMkamamavaNei / vavahAraNayassa vi evaM ceva vattavyaM / Navari kAlasaMkamamavaNei tti vutte adIdakAlo so ceva hoUNa Na puNo Agacchai, tassAdIdattAdo / Na cANNammi Agae saMte aNNassa saMkamo vottuM jutto, avvvtthaavttiido| tamhA kAlasaMkamameso Necchai tti ghettavvaM / OM ujusudo edaM ca ThavaNaM ca avnnei| 20. chaNhaM NikkhevANaM majjhe ujusudo edamaNaMtaraparUvidaM kAlasaMkamaM ThavaNAsaMkamaM ca avaNei, sesacattAri saMkame icchai ci vuttaM hoi / kudo doNhamedesimaNabbhuvagamo?Na, edassa visae tabbhAvasAricchasAmaNNANamabhAveNa tdubhysNbhvaannuvlNbhaado| kadhamujusude pajjavaTTie NAma-davva-khettasaMkamANaM saMbhavo. ? Na, ujusudavayaNaviccheda * saMgrahanaya aura vyavahAranaya kAlasaMkramako svIkAra nahIM karate haiN| $ 19. yahAMpara saMgraha aura vyavahAranaya saba saMkramoMko svIkAra karate haiM aisA prakaraNake sAtha sambandha kara lenA cAhiye, kyoMki dravyArthikanaya nAmAdika sabako viSaya karate haiM aisA mAnanemeM koI virodha nahIM AtA hai| kintu ye donoM naya kAlasaMkramako svIkAra nahIM karate, kyoMki saMgrahanaya to saMgraha kI gaI vastuko grahaNa karatA hai| parantu sAmAnyakI apekSA kAla eka hI hai| usameM pUrvakAla aura uttarakAla aise bheda sambhava nahIM haiM jisase usakA saMkrama hove| isa prakAra isa abhiyaprAyase saMgrahanaya kAlasaMkramako nahIM svIkAra krtaa| vyavahAranayakI apekSA bhI isI prakAra kathana karanA caahiye| kintu vyavahAranaya kAlasaMkramako nahIM svIkAra karatA aisA kahanepara yaha yukti denI cAhiye ki atIta kAla vahI hokara phirase nahIM AtA hai, kyoMki vaha bIta cukA hai / aura anya kAlake Anepara anya kAlakA saMkrama kahanA yukta nahIM hai, anyathA avyavasthA doSa AtA hai| isaliye vyavahAranaya bhI kAlasaMkramako svIkAra nahIM karatA hai aisA yahA~ grahaNa karanA caahiye| * RjusUtranaya isako aura sthApanAsaMkramako svIkAra nahIM krtaa| ___6 20 RjusUtranaya chaha saMkramoMmeMse isa pUrvameM kahe gaye kAlasaMkramako aura sthApanA saMkramako svIkAra nahIM karatA, zeSa cAra saMkramoMko svIkAra karatA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA-RjusUtranaya ina donoM saMkramoMko kyoM svIkAra nahIM karatA ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, tadbhAvasAdRzyasAmAnya RjusUtrakA viSaya nahIM honese ina donoM ko usakA viSaya mAnanA sambhava nahIM hai| zaMkA-RjusUtranayameM nAma, dravya aura kSetra saMkrama kaise sambhava haiN| 1. tA. pratau tassAdIha (da) ttAdo ? Na cANu ( eNa ) mmi iti paatthH| 2. tA. pratau -maNabbhuvagamo edassa iti paatthH| . Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 kAlabhaMtare edesi saMbhavaM paDi virohaabhaavaado| * sahassa NAmaM bhAvo ya / 21. kudo ? suddhapajjavaTThiyaNae edammi sesnnikkhevaannmsNbhvaado| kathamettha NAmaNikkhevassa saMbhavo ? Na, saddapahANe edammi tadatthittaM [ paDi virohaabhaavaado]| NikkhevaNayaparUvaNA gyaa| samAdhAna-nahIM, kyoMki vartamAna kAlake bhItara ina saMkramoMkA sadbhAva honemeM koI virodha nahIM AtA hai| * nAmasaMkrama aura bhAvasaMkrama ye zabdanayake viSaya haiN| 6 21 kyoMki zabdanaya zuddha paryAyAthiMkanaya hai, isaliye isameM zeSa nikSepa asambhava haiN| zaMkA-isameM nAmanikSepa kaise sambhava hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki yaha naya zabdapradhAna hai, isaliye isameM nAmanikSepa hai aisA svIkAra kara lenemeM koI virodha nahIM AtA hai / vizeSArtha-yahA~ saMkramako nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla aura bhAva ina chaha nikSepoMmeM ghaTita karake unameMse kisa nikSepako kauna naya viSaya karatA hai yaha batalAyA hai / mukhya naya pA~ca haiMnaigama; saMgraha, vyavahAra, RjusUtra aura zabda / jo saMkalpa mAtrako grahaNa karatA hai vaha naigamanaya hai ityAdi rUpase naigamanayake aneka lakSaNa hai / kintu yahA~ jo kevala dravya yA kevala paryAyako, biSaya na karake donoMko viSaya karatA hai vaha naigamanaya hai, naigamanayakA aisA lakSaNa svIkAra kara lenese sabhI nikSepa usake viSaya ho jAte haiM / isIse cUrNisUtrakArane naigamanaya saba nikSepoMko svIkAra karatA hai yaha kahA hai| yadyapi saMgrahanaya abhedavAdI hai aura saMkrama do ke binA arthAt bhedake binA bana nahIM sakatA. isaliye zuddha saMgrahakA eka bhI sakrama viSaya nahIM hai| tathApi kAlabhedake sivA zeSa saba bheda abhedadRSTise azuddha saMgrahake viSaya ho sakate haiM, isa liye kAlasaMkramake sivA zeSa saba saMkrama saMgrahanayake viSaya batalAye haiN| aba yahA~ do prazna hote haiN| prathama to yaha ki aura bhedoMke samAna kAlabheda saMgrahanayakA viSaya kyoM nahIM hai aura dUsarA yaha ki bhAvasaMkrama paryAyarUpa honeke kAraNa vaha saMgrahanayakA viSaya kaise ho sakatA hai ? ina donoM praznoMkA kramase samAdhAna yaha hai ki aisA niyama hai ki vastumeM jahA~ taka dravyAdi rUpase bheda ho sakate haiM vahA~ taka ve dRSTibhedase saMgraha aura vyavahAranayake viSaya haiM aura jahAMse kAlabheda cAlU ho jAtA hai vahAMse ve RjusUtrake viSaya hote haiN| yataH kAlasaMkrama kAlabhedake binA ho nahIM sakatA, ataH ise saMgrahanayakA viSaya nahIM mAnA hai| aba bhAvanikSepa saMgrahanayakA viSaya kyoM hai isakA vicAra karate haiM-yadyapi bhAva aura paryAya ye ekArthavAcI zabda haiM kintu dravyake binA kevala paryAya nahIM pAI jaatii| Azaya yaha hai ki paryAyase upalakSita dravya hI bhAva kahalAtA hai, ataH isa vivakSAse bhAvasaMkrama bhI saMgrahanayakA viSaya mAnA gayA hai / vyavahAranaya bhedavAdI hai| para yaha bhI kAlabhedako svIkAra nahIM karatA aura eka kAlameM saMkrama bana nahIM sakatA, isaliye kAlanikSepa vyavahAranayakA bhI viSaya nahIM mAnA gayA hai| kintu zeSa dravyAdi bheda vyavahAra nayameM bana jAte haiM, ataH kAlasaMkramake sivA zeSa saba saMkrama byavahAranayake bhI viSaya batalAye gaye haiN| RjusUtranaya vartamAna paryAyavAdI hai, isaliye isake rahate hue jo nikSepa sambhava haiM ve RjusUtrake viSaya ho sakate haiM zeSa nahIM / zabdanayake viSaya nAma aura bhAvanikSepa haiM yaha spaSTa hI hai| isa prakAra kauna nikSepa kisa nayake viSaya haiM isakA kathana samApta huaa| Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 23] khettAdisaMkamasarUvaNiddeso $ 22. saMpahi NikkhevatthavihAsaNaTThamuvarimaM pabaMdhamAhaOM gomAgamado davvasaMkamo ThavaNijjo / $ 23. ettha NAma-ThThavaNA saMkamA Agamado davvasaMkamo ca sugamA tti Na parUvidA / NoAgamadavvasaMkamo puNa tAva ThavaNijo, tassa payadattAdo bahuvaNNaNijattAdo ca / evamedaM Thaviya saMpahi khettasaMkamasarUvaparUvaNamuttarasuttaM bhaNai * khettasaMkamo jahA ur3alogo sNketo| 24. ettha 'khettasaMkamo jahA' tti AsaMkiya 'uDDhalogo saMketo' ti tassa sarUvaNiddeso ko| uDDalogaNiddeseNa tattha TThiyajIvANamiha gahaNaM kAyavvaM, aNNahA uDDhalogassa sNkNtivirohaado| uDDalogaTThiyadevesu ihAgadesu uDDhalogasaMkamo jAdo tti bhaavttho| * kAlasaMkamo jahA saMkato hemNto| 5 25. jo so pubvamaikato hemaMto so paDiNiyattiya Agado tti bhaNiyaM hoi / kathamaikaMtassa puNarAgamo tti NAsaMkaNijaM, sAricchasAmaNNAvekkhAe aikaMtassa vi tassa puNarAgamaNaM paDi virohaabhaavaado| athavA varisayAlapajAeNAvaDio jo kAlo 6 22. aba nikSepoMke arthakA vizeSa vyAkhyAna karaneke liye Ageke prabandhakA nirdeza karate haiM * noAgamadravyasaMkramakA kathana sthagita karate haiM / 623. nAmasaMkrama, sthApanAsaMkrama aura AgamadravyasaMkramakA vivecana sugama hai, isalie yahA~ unakA kathana nahIM kiyaa| aba isake Age noAgamadravyasaMkramakA kathana karanA cAhiye thA kintu vaha prakaraNa prApta hai aura usakA bahuta varNana karanA hai isaliye usakA kathana sthagita karate haiN| isa prakAra ise sthagita karake aba kSetrasaMkramake svarUpakA nirdeza karane ke liye AgekA sUtra kahate haiM * kSetrasaMkrama yathA-Urdhvaloka saMkrAnta huaa| 624. yahA~ para kSetrasaMkrama jaise aisI AzaMkA karake 'uDDalogo saMketo' isa padadvArA usake svarUpakA nirdeza kiyA hai| sUtrameM jo 'Urdhvaloka' padakA nirdeza kiyA hai so usase UrdhvalokameM sthita jIvoMkA grahaNa karanA cAhie, anyathA UrdhvalokakA saMkramaNa hone meM virodha AtA hai| UrdhvalokameM sthita devoMke yahA~ Anepara vaha UrdhvalokakA saMkrama kahalAtA hai yaha isa sUtrakA bhAvArtha hai| * kAlasaMkrama yathA-hemanta Rtu saMkrAnta huI / ____$25. jo hemanta Rtu pahale nikala gaI thI vaha punaH lauTa AI, yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA-vyatIta huI hemanta RtukA phirase lauTa AnA kaise sambhava hai ? samAdhAna-aisI AzaMkA karanA ThIka nahIM hai, kyoMki sAdRzyasAmAnyakI apekSA atIta huI hemanta RtukA phirase Agamana mAnanemeM koI virodha nahIM aataa| athavA jo Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 so taM chaMDiyUNa hemaMtasarUveNa pariNado tti edassa attho vttvyo| saMpahi Agama- . bhAvasaMkamamuvajuttatappAhuDajANayavisayaM sugamattAdo aparUviya NoAgamabhAvasaMkama- . parUvaNaTThamAha 9 bhAvasaMkamo jahA saMkaMtaM pemmaM / 26. ettha pemmassa jIvapajAyattAdo pattabhAvavavaesassa visayaMtarasaMkaMtI bhAvasaMkamo tti ghettavyo / prasiddhazcAyaM vyavahAraH, tathA hi vaktAro bhavanti saMkrAntamasya premAnyatrAmuSmAditi / jo so poAgamado davvasaMkamo so duviho kammasaMkamo ca NokammasaMkamo cN| 27. jo so puvvaM Thavido NoAgamadavvasaMkamo so duviyappo kamma-NokammabheeNa, tdubhyvdirittnnoaagmdvvssaannuvlNbhaado| tattha paDhamassa bahuvaNNaNijjattAdo payadattAdo ca kamamulaMdhiya thovavattavvameva tAva NokammadavvasaMkamaM NidarisaNamuheNa parUvei-- pokammasaMkamo jahA ksNkmo| 28. kadhamasaMketANaM kaThThadavvANamettha saMkamavavaeso ? na, saMkramyate'nena kAla varSAkAlarUpase avasthita thA vaha varSAkAlako chor3akara hemanta rUpase pariNata ho gayA, yaha isa sUtrakA artha kahanA caahiye| jo saMkramaprAbhRtakA jJAtA hai aura usake upayogase yukta hai vaha AgamabhAvasaMkramaprAbhRta hai| yataH yaha sugama hai ataH isakA kathana na karake aba noAgamabhAvasaMkramakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * bhAvasaMkrama yathA--prema saMkrAnta huaa| 626. yahA~ jIvakI paryAya honese premakA bhAvarUpase nirdeza kiyA hai| usakA anya viSayarUpase saMkramaNa karanA bhAvasaMkrama hai aisA yahA~ grahaNa karanA caahiye| jaise ki lokameM yaha vyavahAra prasiddha hai aura vaktA bhI aisA kahate haiM ki isakA isase prema haTa kara anyatra saMkrAnta ho gayA hai| * jo noAgamadravyasaMkrama hai vaha do prakArakA hai--karmasaMkrama aura nokrmsNkrm| 27. jo pahale noAgamadravyasaMkrama sthagita kara Aye haiM vaha karma aura nokarmake bhedase do prakArakA hai, kyoM ki ina doke sivA aura noAgamadravya nahIM pAyA jaataa| unameMse jo pahalA karmanoAgamadravyasaMkrama hai usakA varNana bahuta hai aura usakA prakaraNa bhI hai ataH kramako chor3akara jisake viSayameM thor3A kahanA hai aise nokarmadravyasaMkramakA hI udAharaNadvArA kathana karate haiM * nokamanoAgamadravyasaMkrama yathA--kASThasaMkrama / 28. zaMkA-kASTha dravyoMkA saMkramaNa to hotA nahIM, arthAt eka lar3akI dUsarI 1. tApratau kammasaMkamo ca NokammasaMkamo, prA0 pratau kammasaMkamo NokanmasaMkamo ca iti pAThaH / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 23j NokammasaMkamasarUvaNideso dezAntaramiti saMkramazabdavyutpAdanAt / NaItoye aNNattha vA kattha vi kaTThANi Thaviya jeNecchidapadesaM gacchaMti so kaTThamao saMkamo kaTThasaMkamo tti bhaNiyaM hoi / NidarisaNamettaM cedaM teNiTTa-patthara-maTTiyA-phalahasaMkamAINaM gahaNaM kAyavvaM, NokammadavvattaM paDi visesaabhaavaado| lar3akI rUpa to hotI nahIM, phira inheM yahA~ saMkrama saMjJA kaise dI hai ? samAdhAna nahIM kyoMki jisase eka dezase dUsare dezameM saMkramaNa kiyA jAtA hai vaha saMkrama hai, saMkrama zabdakI isa vyutpattise ukta kathana bana jAtA hai| nadI kinAre yA anyatra kahIM kASThoMko rakhakara jisase icchita sthAnako jAte haiM vaha kASThamaya saMkrama kASThasaMkrama hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| yaha udAharaNamAtra hai isaliye isase iSTakAsaMkrama, pASANasaMkrama, mRttikAsaMkama aura phalakasaMkrama ityAdikA grahaNa karanA cAhiye, kyoM ki ye saba nokarmadravya hai, isa apekSA kASTase inameM koI vizeSatA nahIM hai / vizeSArtha--pahale nAmasaMkrama Adi chaha saMkramoMkA ullekha kara Aye haiN| yahA~ para unhIMkA artha diyA gayA hai| inameM se nAmasaMkrama, sthApanAsaMkrama, AgamadravyasaMkrama aura bhAgamabhAvasaMkrama inheM sarala samajha kara cUrNisUtrakArane inakA khulAsA nahIM kiyA hai| phira bhI yahA~ para kramabAra sabhIkA khulAsA kiyA jAtA hai| kisIkA saMkrama aisA nAma rakhanA nAmasaMkrama hai| kisI anya vastumeM 'yaha saMkrama hai| aisI sthApanA karanA sthApanAsaMkrama hai| dravyasaMkramake do bheda haiM-AgamadravyasaMkrama aura noAgamadravyasaMkrama / jo saMkramaviSayaka zAstrakA jJAtA ho kintu vartamAnameM usake upayogase rahita ho vaha AgamadravyasaMkrama hai / noAgamadravyasaMkramake do bheda haiM-karmanoAgamadravyasaMkrama aura nokarmanoAgamadravyasaMkrama / karmanoAgamadravyasaMkrama saMkramako prApta honevAlA karma kahalAtA hai| yahA~ isa anuyogadvArameM isIkA vistRta vivecana kiyA jAnevAlA hai| nokarmanoAgamadravyasaMkrama ve sahakArI kAraNa kahalAte haiM jinake nimittase eka dezase dUsare dezameM jAnemeM sugamatA ho jAtI hai| udAharaNArtha lakar3IkA pula, naukA, iToM, pattharoM va phalakoMkA pula aadi| yadyapi yahA~ saMkrama zabdakA artha saMkramaNa karake usakA yaha nokarma batalAyA hai para karmadravyasaMkramakA bhI isI prakAra nokarma jAna lenA cAhiye / jo karmadravyake saMkramaNameM sahakArI hogA vaha karmadravyakA nokarma kahalAyagA / udAharaNArtha-asAtAke karmaparamANuoMko sAtArUpa pariNamAnemeM sampatti Adi nimitta par3ate haiM, isaliye ye asAtAkarmake sAtAkarmarUpa saMkramaNake nimitta kAraNa haiN| isI prakAra sarvatra jAna lenA cAhiye / eka kSetrase dUsare kSetrameM jAnA kSetra saMkrama hai| jaise Urdhalokase madhyalokameM jAnA yaha kSetrasaMkrama hai| kAlakA eka Rtuko chor3akara dUsarI RturUpa honA yA eka kAlake sthAnameM dUsarA kAla A jAne para bhI pUrva kAlakA punarAgamana mAnanA kAlasaMkrama hai| jaise varSAkAlake bAda hemanta Rtu AtI hai so yaha kAlasaMkrama hai| yA hemanta Rtuke bAda ziziraRtu Adi vyatIta hokara punaH hemanta RtukA AnA ityAdi kAlasaMkrama hai| bhAvasaMkramake do bheda haiM-AgamabhAvasaMkrama aura noAgamabhAvakrama / jo saMkramaviSayaka zAstra ko jAnatA hai aura usake upayogase yukta hai vaha AgamabhAvasaMkrama hai / tathA noAgamabhAva saMkramameM prema AdirUpa bhAva liye gaye haiN| inakA ekase dUsaremeM saMkramita honA yaha noAgama bhAvasakrima hai| isa prakAra jo saMkramakA chaha nikSapoMmeM vibhAga kiyA thA usakA kisa nikSepakI apekSA kyA artha hai isakA khulAsA kiyaa| Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 $ 29. saMpahi payadakammadavvasaMkamasarUvaparUvaNahamuttarasuttaM bhaNai * kammasaMkamo cuvviho| taM jahA-payaDisaMkamo hidisaMkamo aNubhAgasaMkamo padesasaMkamo cedi / 30. micchattAdikajajaNaNakkhamassa poggalakkhaMdhassa kmmvveso| tassa saMkamo kammattApariccAeNa sahAvaMtarasaMkaMtI / so puNa dabaTTiyaNayAvalaMbaNeNegattamAvaNNo pajjavaTThiyaNayAvalaMbaNeNa cauppayAro hoi payaDisaMkamAdibheeNa / tattha payaDIe payaDiaMtaresu saMkamo payaDisaMkamo ti bhaNNai, jahA kohapayaDIe mANAdisu saMkamo tti / evaM sesANaM pi vattavvaM / eso cauppayAro kammasaMkamo ettha pydo| tattha vi mohaNijakammasaMbaMdhiNA saMkamacaukkeNa payadaM, annnnesimetthaahiyaaraabhaavaado| edeNedassa atthAhiyAraparUvaNaduvAreNANugamo pruuvido| ko aNugamo NAma ? anugamyate'nena prakRto'dhikAra ityanugamaH / prakRte vastunyavAntarANAmarthAdhikArANAM nirgameM iti yAvat / evamedassa saMkamamahAhiyArassa uvakamAdIhi cauhi payArehi ahiyAro parUvido / saMkamasseva sesacoddasatthAhiyArANaM pi pudha pudha uvakamAdiparUvaNA kiNNa parUvijade ? Na, edassa majjhadIvayabhAveNa tANaM pi tassiddhIe tadaparUvaNAdo / 29. aba prakaraNa prApta karmadravyasaMkramakA svarUpa batalAne ke liye AgekA sUtra kahate haiM * karmanoAgamadravyasaMkrama cAra prakArakA hai| yathA-prakRtisaMkrama, sthitisaMkrama, anubhAgasaMkrama aura pradezasaMkrama / 630. jo pudgalaskandha mithyAtva Adi kAryake utpanna karane meM samartha haiM vaha karma kahalAtA hai| usakA apanI karmarUpa avasthAkA tyAga kiye binA anya svabhAvarUpase saMkramaNa karanA karmasaMkrama kahalAtA hai| vaha yadyapi dravyArthika nayakI apekSAse eka prakArakA hai tathApi paryAyArthika nayakI apekSAse vaha prakRtisaMkrama Adike bhedase cAra prakArakA hai| inameMse eka prakRtikA dUsarI prakRtiyoMmeM saMkrama honA prakRtisaMkrama kahalAtA hai| jaise krodha prakRtikA mAnAdikameM saMkramaNa honA prakRtisaMkrama hai| isI prakAra zeSa saMkramoMke viSayameM bhI kathana karanA cAhiye / yaha cAra prakArakA karmasaMkrama yahA~ para prakRta hai| usameM bhI mohanIyakarmasambandhI cAra saMkramoMkA yahA~ prakaraNa hai, kyoM ki dUsare karmoMkA yahA~ para adhikAra nahIM hai| isa prakAra yahA~ para jo isake adhikAroMkA kathana kiyA hai so isase isake anugamakA kathana kara diyA gayA aisA jAnanA caahiye| zaMkA-anugama kise kahate haiM ? samAdhAna--jisase prakRta adhikArakA jJAna hotA hai use anugama kahate haiN| isase prakRta vastumeM avAntara adhikAroM kA pUrA jJAna ho jAtA hai yaha isakA tAtparya hai / isa prakAra isa krama mahAdhikArakA upakrama Adi cAra prakArase adhikAra kahA / __ zaMkA-jisa prakAra saMkramakI upakrama Adi rUpase prarUpaNA kI hai usI prakAra zeSa caudaha arthAdhikAroMkI bhI pRthak pRthak upakrama AdirUpase prarUpaNA kyoM nahIM kI? samAdhAna--nahIM, kyoM ki madhyadIpakarUpase yahA~ isakA ullekha kiyA hai| isase 1. pratiSu-kArAnnirgama iti pAThaH / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 23] payaDisaMkamabhedaNiddeso 15 31. saMpahi cauNhamedesi saMkamANaM majjhe payaDisaMkamassa tAva bhedapaduppAyaNaDhamuttarasuttamAha OM payaDisaMkamo duviho / taM jahA-- egegapayaDisaMkamo payaDihANasaMkamo ca / ___$32. ettha mUlapayaDisaMkamo Nasthi, sahAvado ceva mUlapayaDINamaNNoNNavisayasaMkaMtIe abhaavaado| tamhA uttarapayaDisaMkamo ceva duviho sutte parUvido / tatthegegapayaDisaMkamo NAma micchattAdipayaDINaM pudha pudha NiruMbhaNaM kAUNa sNkmgvesnnaa| tahA ekammi samae jattiyANaM payaDINaM saMkamasaMbhavo tAo ekkado kAUNa saMkamaparikkhA payaDiTThANasaMkamo bhaNNai; ThANasahassa samudAyavAcayassa ghnnaado| edamubhayappayaM payaDisaMkamaM tAva vattaissAmo tti jANAvaNaTThamuvarimasuttaM bhaNai * payaDisaMkame pydN| 6 33. payaDi-dvidi-aNubhAga-padesasaMkamANaM majjhe payaDisaMkame tAva payadamidi zeSa adhikAroMkI bhI yaha vidhi siddha ho jAtI hai, ataH anyatra isa rUpase prarUpaNA nahIM kI hai| vizeSArtha-kisI bhI zAstrake prArambhameM upakrama, nikSepa, naya aura anugama ina cArakA vyAkhyAna karanA Avazyaka hai| isase usa zAstrameM varNita viSaya aura usake adhikAra AdikA patA laga jAtA hai / isI dRSTise cUrNisUtrakArane ina cArakA apane avAntara bhedoMke sAtha yahA~ varNana kiyA hai tathApi saMkramake jo cAra arthAdhikAra batalAye haiM ve hI anugama vyapadezako prApta hote haiM aisA yahA~ jAnanA caahiye| yahAM para antameM yaha zaMkA kI gaI hai ki saMkramake prArambhameM jaise ina upakrama AdikA varNana kiyA hai usI prakAra anya pejadosavihatti Adi caudaha adhikAroMke prArambhameM inakA varNana kyoM nahIM kiyaa| TIkAkArane isakA jo samAdhAna kiyA hai usakA bhAva yaha hai ki jaise madhyameM rakhA huA dIpaka Age aura pIche sarvatra prakAza detA hai vaise hI yaha mahAdhikAra sabake madhyama hai ataH yahAM unakA ullekha kara denese sarvatra ve apane apane adhikArake nAmAnurUpa jAna lene cAhie / 31. aba ina cAroM saMkramoMmeM Aye huye prakRtisaMkramake bheda dikhalAneke liye AgekA sUtra kahate haiM * prakRtisaMkrama do prakArakA hai| yathA-ekaikaprakRtisaMkrama aura prkRtisthaansNkrm| $32. yahA~ para mUla prakRtisaMkrama nahIM hai, kyoMki svabhAvase hI mUla prakRtiyoMkA parasparameM saMkrama nahIM hotA, isaliye sUtra meM uttaraprakRtisaMkrama hI do prakArakA batalAyA hai| inameMse mithyAtva Adi prakRtiyoMkA pRthaka pRthak saMkramakA vicAra karanA ekaikaprakRtisaMkrama kahalAtA hai| tathA eka samayameM jitanI prakRtiyoMkA saMkrama sambhava hai unako ekatrita karake saMkramakA vicAra karanA prakRtisthAnasaMkrama kahalAtA hai, kyoM ki yahAM para samudAyavAcI sthAna zabdakA grahaNa kiyA hai / ina donoM prakArake prakRtisaMkramako Age batalAyeMge isa bAtakA jJAna karAneke liye AgekA sUtra kahate haiM * prakRtisaMkrama prakRta hai| $ 33. saMkramake prakRtisaMkrama sthitisaMkrama, anubhAgasaMkrama aura pradezasaMkrama ina cAra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 bhaNidaM hoi / evaM ca payadassa payaDisaMkamassa parUvaNaM kuNamANo tattha paDibaddhANaM gAhAsuttANamiyattAvahAraNaTThamuttaramuttamAha * tattha tiriNa suttagAhAo havaMti / $ 34. tattha payaDisaMkamaparUvaNAvasare tiNi suttagAhAo saMgahiyAsesatthasArAo havaMti tti bhaNidaM hoi / tAo kadamAo tti AsaMkiya pucchAsuttamAha * taM jahA / 35. sugamaM / saMkama uvakamavihI paMcaviho cauvviho ya Nikkhevo / NayavihI payadaM payade ca Niggamo hoi aTThaviho || 24|| 36. esA paDhamA gAhA / edIe payaDisaMkamassa uvakamo Nikhevo o aNugamo cedi cauvvaho avayAro parUvido, teNa viNA payadassa parUvaNovAyAbhAvAdo / evamedisse gAhAe samudAyattho paruvido / avayavatthaM puNa purado cuNNisuttasaMbaMdheNeva parUvaissAmo / saMpahi etthuddidRDavihaNiggamasarUvaparUvaNaDuvidiyagAhAe avayAroekekAe saMkamo duviho saMkramavihI ya payaDIe / kama paDiggahavihI paDiggaho uttama jahaNNo // 25 // bhedoMmeMse sarva prathama prakRtisaMkrama prakRta hai yaha ukta sUtrakA tAtparya hai / isa prakAra prakaraNaprApta prakRtisaMkramakA kathana karate hue usase sambandha rakhanevAlI gAthAoM kA parimANa nizcita karane ke liye kA sUtra kahate haiM-- * isa viSaya meM tIna sUtra gAthAeM haiM / 9 34. yahAM prakRtisaMkramake kathana se sambandha rakhanevAlIM tathA saba arthake sArakA saMgraha kara sthita huI tIna sUtra gAthAeM haiM yaha ukta sUtrakA tAtparya hai / ve kaunasI haiM aisI AzaMkA karake pRcchAsUtra kahate haiM- * yathA 9 35. yaha sUtra sugama hai / saMkramakI upakramavidhi pA~ca prakArakI hai, nikSepa cAra prakArakA hai, nayavidhi bhI prakRta hai aura prakRtameM nirgama ATha prakArakA hai // 24 // 36. yaha pahalI gAthA hai / isake dvArA prakRtisaMkramakA upakrama, nikSepa, naya aura anugama yaha cAra prakArakA avatAra kahA gayA hai, kyoMki isake binA prakRta viSayakA sam prakAra se pratipAdana nahIM ho sakatA hai| isa prakAra isa gAthAkA samudAyArthaM kahA / kintu isake pratyeka padakA artha Age cUrNisUtra ke sambandhale hI kaheMge / aba isa gAthAmeM kahe gaye ATha prakAra ke nirgamake svarUpakA kathana karaneke liye dUsarI gAthAkA avatAra huA hai prakRti saMkrama do prakArakA hai- eka eka prakRtikA saMkrama arthAt ekaikaprakRtisaMkrama aura prakRtikI saMkramavidhi arthAt prakRtisthAnasaMkrama / tathA saMkramameM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26] aTThaNhaM NiggamANaM NAmaNideso 37. ettha puvaDhe evaM padasaMbaMdho kAyavyo / taM jahA-payaDIe saMkamo duvihoekekkAe payaDIe saMkamo payaDIe saMkamavihI cedi| kudo evaM ? saMkamapadassa payaDisadassa ya AvittIe saMbaMdhAvalaMbaNAdo / gAhApacchaddhe sugamo padasaMbaMdho / ubhayattha vi avayavattho uvarimacuNNisuttasaMbaddho tti tamaparUviya samudAyatthamettha vttissaamo| taM jahA-edIe gAhAe aTThaNNaM NiggamANaM majjhe payaDisaMkamo payaDiTThANasaMkamo payaDipaDiggaho payaDihANapaDiggaho ca muttakaMThaM pruuvidaa| edesiM paDivakkhA vi cattAri NiggamA sUcidA ceva, savvesiM sappaDivakkhattAdo vadiregeNa viNA aNNayaparUvaNovAyAbhAvAdo ca / saMpahi etthaiva NicchayajaNaNaTThamuvarimagAhAsuttAvayAro paDi-payaDihANasu saMkamo asaMkamo tahA duviho / duviho paDiggahavihI duviho apaDiggahavihI ya // 26 // 5 38. edIe gAhAe aTTaNhaM NiggamANaM NAmaNideso kao hoi / edisse pratigrahavidhi hotI hai aura vaha uttama pratigraha aura jaghanya pratigraha aise do bheda rUpa hotI hai // 25 // 37. yahAM pUrvArdhameM isa prakAra padoMkA sambandha karanA cAhiye / yathA-payaDIe saMkamo duviho-ekkekkAe payaDIe saMkamo payaDIe saMkamavihI ca' isake anusAra yaha artha huA ki prakRtisaMkrama do prakArakA hai- ekaikaprakRtisaMkrama aura prakRtisaMkramavidhi arthAt prkRtisthaansNkrm| zaMkA--gAthAke pUrvArdhase yaha artha kisa prakAra nikalatA hai ? samAdhAna-saMkrama pada aura prakRti zabda inakI AvRtti karake sambandha karanese ukta artha nikalatA hai| gAthAke uttarArdhameM padoMkA sambandha sugama hai| gAthAke pUrvArdha aura uttarArdha ina donoM hI sthaloMmeM pratyeka padakA artha Age cUrNisUtra ke sambandhase kahA jAyagA, isaliye yahAM usakA nirdeza na karake samudAyArthako hI batalAte haiN| yathA-isa gAthAmeM ATha nirgamoMmeMse prakRtisaMkrama, prakRti sthAnasaMkrama, prakRtipratigraha aura prakRtisthAnapratigraha ina cArakA muktakaNTha hokara kathana kiyA hai| tathA inake pratipakSabhUta jo cAra nirgama haiM unakA bhI isa dvArA sUcana kiyA hai, kyoMki eka to jitane bhI padArtha hote haiM ve saba apane pratipakSasahita hote haiM aura dUsare vyatirekake binA kevala anvayakA kathana karanA bhI sambhava nahIM hai| aba isI bAtakA nizcaya karaneke liye AgekI sUtragAthAkA avatAra huA hai-- prakRti aura prakRtisthAnameM saMkrama aura asaMkrama ye donoM pratyeka do do prakArake haiN| tathA pratigrahavidhi bhI do prakArakI hai aura apratigrahavidhi bhI do prakAra kI hai / / 26 / / 38. isa gAthA dvArA ATha nirgamoMkA nAmanirdeza kiyA gayA hai| kintu isa gAthAke 3 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe avayavatthamuvarimapadacchedaparUvaNAe caiva vattaissAmo suttasiddhassa phalAbhAvAdo / 18 * edAo tirie gAhA ma paryADisakame / 9 39. evamedAo tiNi gAhAo payaDisaMkame paDibaddhAo hoMti tti bhaNidaM ho / evamedAsi payaDisaMkamapaDibaddhattaM NirUviya padacchedamu heNedAsiM vakkhANaM kuNamANo suttapabaMdhamuttaraM bhaNai [ baMdhago 6 pughaparUvaNAe * edAsiM gAhANaM padacchedo / 40. eto edAsiM gAhANaM padacchedo kAyacvo hodi, avayavatthavakkhANe payAraMtarAbhAvAdo ti uttaM hodi / * taM jahA / 41. sugamaM / * 'saMkama uvakkamavihI paMcaviho' tti eMdassa padassa attho paMcavihouko puvINAmaM pamANaM vattavvadA atthAhiyAro cedi / $ 42. saMkama - uvakamavihI paMcaviho ti edassa paDhamagAhApuvvaddhAvayavapadassa attho ko hoi tti AsaMkiya ANupuvvI AdibhedeNa paMcaviho uvakamo edassa padassa pratyeka padakA arthaM Age padacchedakA kathana karate samaya hI batalAveMge, kyoMki jo bAta sUtrasiddha hai usakA alaga se kathana karanemeM koI lAbha nahIM hai / * ye tIna gAthAeM prakRtisaMkramake viSayameM AI haiM / $ 36. isa prakAra ye tIna gAthAeM prakRtisaMkrama se sambandha rakhatI haiM yaha ukta sUtrakA tAtparya hai / isa prakAra ye tIna gAthAeM prakRtisaMkramase sambandha rakhatI haiM isakA kathana karake aba padacchedadvArA inakA vyAkhyAna karate hue Age ke sUtroMkA nirdeza karate haiM * ina gAthAoMkA padaccheda / 40. aba isase Age ina gAthAoMkA padaccheda karanA cAhiye, kyoMki anya prakAra se gAthAoM ke pratyeka padake arthakA vyAkhyAna karanA sambhava nahIM hai yaha ukta sUtrakA tAtparya hai / * yathA--- 41. yaha sUtra sugama hai / * 'saMkama-uvakkamavihI paMcaviho' isa padakA artha hai ki upakrama pA~ca prakArakA hai -- AnupUrvI, nAma, pramANa, vaktavyatA aura arthAdhikAra / 42. prathama gAthA ke pUrvArdhameM jo 'saMkrama - uvakkama vihI paMcaviho' yaha pada AyA hai so isakA kyA artha hai aisI AzaMkA karake AnupUrvI Adike bhedase upakrama pA~ca prakArakA hai yaha isa 1. tA0 pratau 'edassa' ityataH sUtrAMzasya TIkAMzena nirdezaH kRtaH / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] paDhamagAhAe padacchedaparUvaNA 16 attho hoi ti NihiM / tatthANupuvvI - NAma- pamANa-vattavvadANamatthaparUvaNA sugamA / atthAhiyAro puNa aTThaviho hoi, uvari tahAparUvaNAdo / * 'cauvviho yaNikkhevo' ttiNAma havaNaM vajjaM davvaM khettaM kAlo bhAvo ca / $ 43. etthevamahisaMbaMdho kAyavvo -- ' cauvviho ya Nikkhevo' tti edassa bIjapadassa attho davvaM khettaM kAlo bhAvo cedi cauvviho Nikkhevo payaDisaMkamavisao / kudo ? jamhA NAma duvaNaM vajraM vajraNIyamidi / kudo puNa doSahamedesiM vaJjaNaM ? Na, tesimettheva jahAsaMbhavamaMtavbhAvadaMsaNAdo sugamAttado vA / tado donhamedesimavaNayaNaM kAUNa davva-khetta-kAla-bhAvANaM gahaNaM kayaM / tatthAgamado davvapayaDisaMkamo sugamo, aNuvajuttatappAhuDajANayasarUvattAdo | NoAgamado davvapayaDisaMkamo duviho-- kammaNokammabheNa / tattha NokammadavvapayaDisaMkamo jahA saMkaMto NIluppalagaMdho ti, nIluppalasahAvassa gaMdhassa vAsijamANadavvaMtaresu saMkaMtidaMsaNAdo / kammadavyapayaDisaMkamo jahA micchattAdINaM mohaNiJjapayaDINaM aNNoSNaM samayAviroheNa saMkramo / khettAdiNaM NikkhevANamattho puvvaM va vaktavvo / padakA artha hai aisA isa cUrNisUtra meM nirdeza kiyA hai / so inameM se AnupUrvI, nAma, pramANa aura vaktavyatA inakA artha sugama hai / kintu jaisA ki Age kahA jAnevAlA hai tadanusAra adhikAra ATha prakArakA hai / * 'cauvviho yaNikkhevo' padakA artha hai ki nAma aura sthApanAko chor3akara dravya, kSetra, kAla aura bhAva ye cAra nikSepa haiM / 643. yahA~ para isa prakAra sambandha karanA cAhiye ki prathama gAthAmeM jo 'cauvviho ya furaan' yaha bIjapada hai so isakA artha haiM ki prakRtisaMkramako viSaya karanevAle dravya, kSetra, kAla aura bhAva ye cAra nikSepa haiM / zaMkA - ye cAra hI kyoM haiM ? samAdhAna- - kyoM ki yahA~ para nAma aura sthApanA nikSepako chor3a denA cAhiye / zaMkA-ina donoM ko yahA~ kyoM chor3a diyA hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoM ki ina donoMkA inhIM cAroMmeM yathAsambhava antabhAva dekhA jAtA hai| yA ve sugama haiM, isaliye ina donoMko chor3akara dravya, kSetra, kAla aura bhAva inakA grahaNa kiyA hai / ina dravyAdi cAra nikSepoMmeM AgamadravyaprakRtisaMkrama sugama hai, kyoM ki, jo prakRtisaMkramaviSayaka prAbhRtako jAnatA hai kintu usake upayoga se rahita hai vaha zrAgamadravyaprakRtisaMkrama kahalAtA hai / nAgamadravyaprakRtisaMkrama karma aura nokarmake bhedase do prakArakA hai / inameMse nIla kamalakA gandha saMkrAnta huA yaha nokarmadravyaprakRtisaMkramakA udAharaNa hai, kyoM ki jina dUsare dravyoM ko nIla kamala ke gandhase vAsita kiyA jAtA hai unameM usa gandhakA saMkramaNa dekhA jAtA hai| Agama meM batalAI huI vidhianusAra mohanIyakI midhyAtva Adi prakRtiyoMkA paraspara meM saMkramaNa honA karmadravyaprakRtisaMkrama hai / tathA kSetra Adi nittepoMkA artha pahaleke samAna kahanA cAhiye / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahidekasAyapAhuDe [ baMdhago 6 8 'Nayavihi payadaM' ti ettha No vttvvo| 644. Nayavihi payadamidi jamatthapadaM, ettha Nao vattavyo, teNa viNA nnikkhevtthvisynninnnnyaannuvvttiido| tattha Negamo savvapayaDisaMkame icchai / saMgahavavahArA kAlasaMkamamavaNeti / evamujusudo vi| saddaNayassa bhAvaNikkhevo eko ceva / ettha davvaTThiyaNayavattavvadAe kammadavvapayaDisaMkameM payadaM / ___'payade ca Niggamo hoi aviho' tti payaDisaMkamo payaDiasaMkamo payaDiTThANasaMkamo payaDiTThANasaMkamo payaDipaDiggaho payaDiapaDiggaho payaDihANapaDiggaho payaDihANapaDiggaho tti eso Niggamo aTThaviho / 45. payade ca Niggamo hoi aTThaviho tti ettha bIjapade payaDisaMkamAsaMkamAdibhedabhiNNo aTThaviho Niggamo aMtabhUdo tti bhaNidaM hoi / tattha payaDisaMkamo tti bhaNide egegapayaDisaMkamo gaheyavyo, payaDiTThANasaMkamassa pudha pruuvnnaado| evaM sesANaM pi suttANusAreNa atthaparUvaNA kAyavvA / saMpahi aTThaNhamedesi sarUvaNidarisaNamuddesametteNa kassAmo / taM kathaM ? payaDisaMkamo jahA micchattapayaDIe sammatta-sammAmicchattesu / payaDiasaMkamo jahA tisse ceva micchAidvimmi sAsaNasammAiDimmi sammAmicchAiDimmi vaa| payaDiTThANa __* 'Nayavidhi payadaM' isa padake anusAra yahA~ para nayakA vyAkhyAna karanA caahiye| 44. prathama gAthAmeM 'Nayavihi payarda' yaha jo arthapada AyA hai tadanusAra yahAMpara nayakA kathana karanA cAhiye, kyoMki isake binA nikSepoMkA arthaviSayaka nirNaya nahIM ho sakatA hai / dravya, kSetra, kAla aura bhAva ina cAra nikSepoMmeMse naigamanaya saba prakRtisaMkramoMko svIkAra karatA hai| saMgraha aura vyavahAranaya kAla saMkramako svIkAra nahIM karate haiN| isI prakAra RjusUtranaya bhI kAlasaMkramako svIkAra nahIM karatA hai| tathA zabdanayakA eka bhAvanikSepa hI viSaya hai| isa adhikArameM dravyArthikanayakI apekSA karmadravyaprakRtisaMkramakA prakaraNa hai| * payade ca Niggamo hoi aTThaviho' isa padake anusAra prakRtisaMkrama, prakRtiasaMkrama, prakRtisthAnasaMkrama, prakRtisthAnaasaMkrama, prakRtipratigraha, prakRtiapratigraha, prakRtisthAnapratigraha aura prakRtisthAnaapratigraha yaha ATha prakArakA nirgama hai|| ____45. 'payade ca Niggamo hoi aTThaviho' isa bIjapadameM prakRtisaMkrama aura prakRtiasaMkrama Adike bhedase ATha prakArakA nirgama antarbhUta hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / unameMse prakRtisaMkramapadase skaikaprakRtisaMkramako grahaNa karanA cAhie, kyoMki prakRtisthAnasaMkramakA alagase kathana kiyA hai / isI prakAra sUtrake anusAra zeSa nirgamoMke arthakA bhI kathana karanA caahiye| aba ina AThoMke svarUpakA nirdeza nAmamAtrako karate haiN| yathA-mithyAtva prakRtikA samyaktva aura samyagmithyAtvameM saMkramita honA yaha prakRtisaMkramakA udAharaNa hai / tathA usI mithyAtvakA mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi yA samyagmithyAdRSTi guNasthAnake rahate hue samyaktva 1. tA0pratau kammapayaDisaMkame iti pAThaH / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] paDhamagAhAe padacchedaparUvaNA 21 saMkamo jahA aTThAvIsa saMtakammiyamicchAiTTimhi sttaaviisaae| tadasaMkamo jahA tattheva aTThAvIsAe / payaDipaDiggaho jahA micchattaM micchAiTThimmi saMkamaMtANaM sammata-sammAmicchattANaM / ko paDiggaho NAma ? saMkamAhAre pratigRhyate'smin pratigRhNAtIti vA paDiggahasa upAyaNAdo / tadapaDiggaho jahA tattheva sammatta - sammAmicchattANi / jahA vA daMsaNa - carittamohaNIyapayaDINamaNNoSNaM pekkhiUNa paDiggahattAbhAvo / payaDiTThANa - paDigDaho jahA micchAiTTimmi bAvIsapayaDisamudAyappayameyaM payaDipaDiggahaDANamidi / payaDiTThANa apaDiggaho jahA solasAdINaM ThANANamaNNadaro / evameso aTThaviho Niggamo parU vido cuNNisuttAreNa payade ca Niggamo hoi aTThaviho tti bIjapadAvalaMbaNeNa / aura samyagmithyAtva meM saMkramita nahIM honA yaha prakRtiasaMkramakA udAharaNa hai / aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAle mithyAdRSTi ke sattAIsa prakRtiyoMkA saMkramita honA yaha prakRtisthAna saMkramakA udAharaNa hai / tathA usI mithyAdRSTike aTThAIsa prakRtiyoM kA saMkramita nahIM honA yaha prakRtisthAnaasaMkramakA udAharaNa hai / prakRtipratigrahakA udAharaNa, jaise- midhyAdRSTi guNasthAna meM saMkramaNako prApta huI samyaktva aura samyagmithyAtva ina do prakRtiyoM kA mithyAtvaprakRti prakRtipratigraha hai / zaMkA -- pratigraha kise kahate haiM ? samAdhAna -- saMkramarUpa AdhAra ke sadbhAva meM pratigraha zabda kI vyutpatti ke anusAra saMkramako prApta huA dravya jisameM grahaNa kiyA jAtA hai yA jo grahaNa karatA hai use pratigraha kahate haiN| 1 prakRtipratigrahakA udAharaNa, jaise--usI mithyAdRSTi guNasthAna meM samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRtiyAM prakRtipratigraha rUpa haiM / athavA darzanamohanIya aura cAritramohanIya ye paraspara meM pratigraharUpa nahIM haiM, isaliye darzana mohanIyakI koI bhI prakRti caritramohanIya kI apekSA prakRtipratigraha hai aura caritramohanIyakI koI bhI prakRti darzana mohanIyakI apekSA prakRti pratigraha hai / prakRtisthAnapratigrahakA udAharaNa -- jaise, midhyAdRSTi guNasthAnameM bAIsa prakRtiyoM kA samudAyarUpa eka pratigrahasthAna hai / prakRtisthAnapratigrahakA udAharaNa, jaise solaha Adi sthAnoM meM se koI eka sthAna prakRtisthAnapratigraha hai / isa prakAra 'payade ca giggamo hoi vi' isa bIjapada Alambanase cUrNisUtrakArane yaha ATha prakArakA nirgama kahA 1 vizeSArtha -- pahale saMkramakA upakrama zrAdi cArake dvArA kathana karate hue antameM cUrNisUtrakArane saMkramake cAra arthAdhikAra batalAye rahe / unameM prathama arthAdhikAra prakRtisaMkrama hai, isalie sarvaprathama isakA varNana kramaprApta hai / isIse isakA punaH upakrama Adi cArake dvArA nirdeza kiyA gayA hai / yaha nirdeza kevala cUrNisUtrakArane hI nahIM kiyA hai kintu mUlagranthakartA bhI kiyA hai| isake liye tIna gAthAeM AI haiM / prathama gAthAmeM upakrama, nikSepa aura nirgama (anugama) ke bheda dekara nayayojanA karanekI sUcanA kI gaI hai tathA dUsarI aura tIsarI gAthAmeM nirgamake viSaya meM vizeSa khulAsA aura nirgamake avAntara bhedoMkA nAmanirdeza kiyA gayA hai / yahA~ yaha prazna ho sakatA hai ki ye gAthAeM kevala prakRtisaMkrama ke viSaya meM hI kyoM lAgU hotI haiM, sAmAnya saMkramake viSayameM kyoM nahIM / so isakA yaha khulAsA hai ki ina gAthAoM meM spaSTataH prakRtisaMkramake avAntara bhedoMkA hI ekamAtra nirdeza kiyA hai| isase jJAta hotA hai ki ina gAthAoM kA sambandha kevala prakRtisaMkramase hI haiM / 1. 0 pratau - mevaM paDiggahadvArA midi iti pAThaH / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 46. evaM paDhamagAhAe padacchedamuheNamatthavivaraNaM kADhUNa saMpahi vidiyagAhAe padacchedakaraNaTThamidamAha - * 'ekkakAe saMkamo duviho saMkamavihI ya payaDIe' tti padassa attho kAvvo / paDibaddhassedassa vidiyagAhApuvvaddhassa 47. payaDi - payaDiTThANasaMka mesu avayavatthavivaraNaM kassAmo ti paijAttamedaM / aba yahA~ kramase cUrNisUtra aura TIkAke anusAra prakRtisaMkramake viSaya meM ina upakrama AdikA khulAsA karate haiM-- upakramake pA~ca bheda haiM- AnupUrvI, nAma, pramANa, vaktavyatA aura arthaadhikaar| AnupUrvIke tIna bhedoMmeMse pUrvAMnupUrvIke anusAra prakRtisaMkrama yaha pahalA bheda hai / pazcAdAnupUrvIke anusAra cauthA aura yatratatrAnupUrvIke anusAra pahalA, dUsarA, tIsarA yA cauthA bheda hai / nAmake kaI bheda haiM / unameMse isakA gauNyanAma hai / pramANa granthakI apekSA saMkhyAta aura arthI apekSA ananta hai / vaktavyatA ke tIna bheda haiM / unameM se isameM svasamayavaktavyatA hai / adhikAra isake ATha haiM jo nirgamakA kathana karate samaya batalAye jAyage / upakrama ke bAda dUsarA bheda nikSepa hai / prakRtisaMkramako dravya, kSetra, kAla aura bhAva ina cAra nikSepoMmeM ghaTita karake batalAyA hai / yadyapi mUlakartAne kevala cAra nikSepoMkI sUcanAmAtra kI hai / tadanusAra ve cAra nikSepa nAma, sthApanA, dravya aura bhAva bhI ho sakate haiN| para cUrNi sUtrakArane ina cAra nikSepoMkA prakRta meM grahaNa na karake dravya, kSetra, kAla aura bhAva ina cAra nikSepakA hI grahaNa kiyA hai| mAlUma hotA hai ki saMkrama meM nAma aura sthApanAkI utanI upayogitA nahIM hai jitanI dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI upayogitA hai / isIse prakRtameM nAma aura sthApanAko chor3a diyA gayA hai / udAharaNArtha kisIkA prakRtisaMkrama aisA nAma rakhanese yA kisImeM yaha prakRtisaMkrama hai aisI sthApanA karanese prakRta prakRttisaMkramake samajhane meM vizeSa sahAyatA nahIM milatI para dravyAdikake saMkrama se yathAyogya karmaprakRtiyoMke saMkramaNa meM sahAyatA milatI hai isaliye prakRtisaMkramakI nikSepa vyavasthA karate hue ina cAra nikSepoMkI yahA~ yojanA kI hai / udAharaNArtha vasanta Rtuke bAda grISma Rtu Anepara jIva garmIkA adhika anubhava karatA hai, isase jIvako garmIjanya tIvra vedanA hotI hai, ataH aise avasara para garmIkA nimitta pAkara asAtAkI udaya va udIraNA hone lagatI hai tathA sAtA karmakA asAtArUpa saMkrama bhI hone lagatA hai / isI prakAra sabhI nikSepoMke sambandhameM yathAyogya ghaTita kara lenA cAhiye / prakRtameM nayakA itanA hI prayojana hai ki ina nikSepoMmeM kauna nikSepa kisa nayakA viSaya hai / so isakA vizeSa khula. sA pUrva meM kara Aye haiM, ataH yahA~ nahIM kiyA gayA hai / aba rahA nirgama so prakRtameM yaha ATha prakArakA hai| vizeSa khulAsA isakA svayaM TIkAkArane hI kiyA hai isa liye yahA~ isakA khulAsA nahIM kiyA jAtA haiM / kintu yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhiye ki anyatra jise anugama kahA hai vahI yahA~ nirgama zabda dvArA kahA gayA hai / $ 46. isa prakAra padacchedadvArA prathama gAthAke arthakA khulAsA karake aba dUsarI gAthAkA padaccheda karaneke liye yaha AgekA sUtra kahate haiM - 'ekkkAe saMkamo duviho saMkamavihI ya payaDIe' isa padakA artha cAhiye / 47. yaha pratijJA sUtra hai jisake dvArA yaha pratijJA kI gaI hai ki aba prakRtisaMkrama aura prakRtisthAnasaMkrama inase sambandha rakhanevAle isa dUsarI gAthA ke pUrvArdha ke arthakA vizeSa khulAsA kareMge / karanA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA026] vidiyagAhAe padacchedaparUvaNA * eka kAe' tti egegapayaDisaMkamo, 'saMkamo duviho' tti duvi ho saMkamo tiM bhaNidaM hoi, "saMkamavihI ya' tti payaDihANasaMkamo, 'payaDIe' tti payaDisaMkamo tti bhaNiyaM hoh| 48. payaDIe saMkamo duviho-ekekAe payaDIe saMkamo payaDIe saMkamavihI cedi gAhApuvvaddhammi evaMvihasaMbaMdhapaduppAyaNahamAgayassedassa suttassa attho vuccade / taM jahA--saMkamo duviho ti duviho saMkamo ti bhaNidaM hoi| eso vidio suttAvayavo paDhamaM vkkhaanneyvvo| tado saMkamo avisiTTho Na hoi ti jANAvaNaTuM payaDIe tti bhaNidaM hoi tti edeNa carimasuttAvayaveNAhisaMbaMdho kaayvyo| tado payaDisaMkamo duviho tti doNhaM suttaavyvaannmtthsNgho| saMpahi kathaM duvihattamidi utte 'ekekkAe' tti egegapayaDisaMkamo 'saMkamavihI' ya tti payaDiTThANasaMkamo idi pddhmtijaavyvaannmhisNbNdho| kadhaM puNa ekekAe tti ettiyametteNa egegapayaDisaMkamo viNNAdu sakko ? Na, 'payaDIe saMkamo' ti uttareNa saha saMbaddheNa taduvaladdhIe / tahA 'saMkamavihI ya' tti etthataNavihisaddassa jahaNNukassa-tavvadirittapayAravAcayassAvalaMbaNAdo payaDiTThANasaMkamassa gahaNaM paDivajjeyavvaM, egegapayaDivivakkhAe tadaNuvalaMbhAdo / tamhA ___* 'ekkaikkAe' isa padadvArA ekaikaprakRtisaMkrama aura 'saMkramo duviho' isa padadvArA saMkrama do prakArakA hai yaha kahA gayA hai| tathA 'saMkramavihI ya' isa padadvArA prakRtisthAnasaMkrama aura 'payaDIe' isa padadvArA prakRtisaMkrama kahA gayA hai| 48. gAthAke pUrvArdhameM prakRtisaMkrama do prakArakA hai-ekaika' kRtisaMkrama aura prakRtisaMkramavidhi isa prakArake sambandhakA kathana karaneke liye Aye hue isa sUtrakA artha kahate haiN| yathA-'saMkramo duviho' isa padadvArA saMkrama do prakArakA hai yaha kahA gayA hai| yadyapi yaha gAthA sUtrakA dUsarA avayava hai tathApi isakA sarva prathama vyAkhyAna karanA caahiye| kintu yahA~ para sAmAnya saMkrama nahIM liyA gayA hai yaha jatAneke liye gAthA sUtrake pUrvArdhake antameM Aye hue 'payaDIe' isa padake sAtha 'saMkamo duviho' isa padakA sambandha karanA cAhiye / isaliye prakRtisaMkrama do prakArakA hai yaha gAthAsUtra ke ina donoM padoMkA samuccayArtha hotA hai / aba yaha prakRtisaMkrama do prakArakA kaise hai aisA pUchanepara gAthAke prathama pada 'ekkekkAe' aura tRtIya pada 'saMkamavihI ya' ina donoM padoMkA sambandha karake ina donoM padoMdvArA kramase ekaikaprakRtisaMkrama aura prakRtisthAnasaMkrama ye do bheda batalAye gaye haiN| zaMkA-ekkekkAe' itanemAtra padase ekaikaprakRtisaMkramakA jJAna kaise kiyA jA sakatA hai ? samAdhAna_nahIM, kyoM ki 'payaDIe saMkamo' isa uttara padake sAtha sambandha kara lenese ukta artha prApta ho jAtA hai| tathA 'saMkamavihI ya' isa padameM Aye hue jaghanya, utkRSTa aura tadvayatirikta prakAravAcI vidhi zabdakA avalambana lenese prakRtisthAnasaMkramakA grahaNa karanA cAhie, kyoM ki eka eka 1. vI0 sA0 pratau -payaDisaMkamo, duviho tti 'saMkamo duviho' tti iti paatthH| 2. tA pratau 'saMkamavihI ya' ityataH sUtrAMzasya TIkAMzena nirdeza kRtaH / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 edehi caduhi vi puvvaddhapaDibaddhasuttAvayavehi egegapayaDisaMkamo payaDiTThANasaMkamo cedi ve NiggamA pruuvidaa| ___ * 'saMkamapaDiggahavihi' tti saMkame pyddipddigho| 49. saMkame saMkamassa vA paDiggahavihI saMkamapaDiggahavihi tti ettha samAso payaDIe tti ahiyArasaMbaMdho ca kAyavyo / sesaM sugamaM / / & 'paDaggio uttama jahaNaNo' ti payaDihANapaDiggaho / 650. kudo ? jhnnnnukssviyppaannmnnnntthaasNbhvaado| evamedIe vidiyagAhAe egegapayaDisaMkamo payaDiTThANasaMkamo payaDipaDiggaho payaDiTThANapaDiggaho ca muttakaMThaM pruuvidaa| tappaDivakkhA vi cattAri NiggamA desAmAsiyabhAveNa sUcidA tti ghettavyaM / saMpahi edesiM ceva aTThaNNaM NiggamANaM phuDIkaraNaTuM tadiyagAhAe padacchedo kIrade * 'payaDi-payaDihANesu saMkamo' tti payaDisaMkamo payaDihANasaMkamo ca / prakRtikI vivakSAmeM ye jaghanya Adi bheda nahIM ho sakate / isaliye gAthAsUtrake pUrvArdhase sambandha rakhane. vAle ina cAroM hI padoMke dvArA ekaikaprakRtisaMkrama aura prakRtisthAnasaMkrama ye dA nirgama kahe gaye haiN| vizeSArtha-gAthAkA pUrvArdha isa prakAra hai-'ekkekkAe saMkamo duviho-saMkamavihI ya payaDIe / isakA nimna prakArase anvaya karanA cAhiye-payaDIe saMkamo duviho-ekkekkAe payaDIe saMkamo saMkamavihI ya / isa anvayameM 'payaDIe saMkamo' ina do padoMkA do vAra anvaya kiyA gayA hai| tadanusAra gAthAke isa pUrvArdhakA yaha artha huA ki prakRtisaMkrama do prakArakA haiekaikaprakRtisaMkrama aura prakRtisthAnasaMkrama / yahA~ 'saMkramavihI' isa padakA prakRtisthAnasaMkrama itanA artha liyA gayA hai, kyoM ki isa padameM AyA huA 'vidhi' zabda prakAravAcI hai jisase ukta artha prApta ho jAtA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| * 'saMkamapaDiggahavihI' isa padase saMkramake viSayameM prakRtipratigrahakA grahaNa kiyA hai| 46 saMkramameM yA saMkramakI pratigraha vidhi saMkramapratigrahavidhi isa prakAra yahA~para samAsa karake 'payaDIe' isa padakA adhikAravaza sambandha karanA cAhiye / zeSa kathana sugama hai| * 'paDiggaho uttama jahaNNo' isa padase prakRtisthAnapratigrahakA grahaNa kiyA hai| 650 kyoMki jaghanya aura utkRSTa ye vikalpa anyatra sambhava nahIM haiN| isa prakAra isa dUsarI gAthA dvArA ekakaprakRtisaMkrama, prakRtisthAnasaMkrama, prakRtipratigraha aura prakRtisthAnapratigraha ina cAra nirgamoMkA muktakaNTha hokara kathana kiyA gayA hai / tathA inake pratipakSabhUta cAra anya nirgama bhI dezAmarSakabhAvase sUcita kiye gaye haiM aisA yahA~ grahaNa karanA cAhiye / Azaya yaha hai ki yadyapi isa dUsarI gAthA dvArA cAra nirgamoMkA hI sUcana kiyA hai kintu yaha gAthA dezAmarSaka hai, ataH isase inake pratipakSabhUta cAra anya nirgamoMkA bhI grahaNa ho jAtA hai| aba inhIM AThoM nirgamoMkA spaSTIkaraNa karaneke liye tIsarI gAthAkA padaccheda karate haiM___* 'payaDi-payaDiTThaNesu saMkamo' isa dvArA prakRtisaMkrama aura prakRtisthAnasaMkrama kA grahaNa kiyA hai| Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] saMkramassa uvakkamabhedaNirUvaNaM $ 51. kathamettha gAhAsuttAvayave saMbaMdhavivakkhamakAUNa AhAraNiddeso kao tti NAsaMkaNijaM, visayabhAvassa vivakkhiyattAdo / payaDivisao ekko saMkamo payaDiTThANavisao avaro tti / * 'asaMkamo tahA duviho tti payaDiasaMkamo payaDihANasaMkamo ca / 52. asaMkamo tahA duviho tti ettha 'payar3i-payaDiTThANesu' tti ahiyArasaMbaMdho kAyavyo / teNa payaDiasaMkama-payaDiTThANAsaMkamANaM' saMgaho kao hoi / .. 'duviho paDiggahavihi'tti payaDipaDiggaho payaDihANapaDiggaho c| 6 53. ettha vi puvvaM va ahiyArasaMbaMdheNa payadaNiggamANaM gahaNaM kAyavvaM / 8 'duviho apaDiggavihI ya' tti payaDiapaDiggaho payaDihANaapaDiggaho ca / 54. ettha vi ahiyArasaMbaMdho puvvaM va / sesaM sugamaM / evamede payaDisaMkamassa aTTa NiggamA parUvidA / 51. zaMkA tIsarI gAthAsUtrake 'payaDi' ityAdi avayavameM sambandhako vivakSA kiye binA AdhArakA nirdeza kaise kiyA gayA hai ? samAdhAna-aisI AzaMkA karanA ThIka nahIM hai, kyoMki yahA~ para viSayarUpa artha vivakSita hai| Azaya yaha hai ki yahA~ para AdhAra arthameM saptamI vibhaktikA nirdeza nahIM kiyA hai kintu viSaya arthameM saptamIkA nirdeza kiyA hai| jisase prakRtiviSayaka eka saMkrama aura prakRtisthAnaviSayaka dUsarA saMkrama yaha artha hotA hai| - * 'asaMkamo tahA duviho' isa dvArA prakRtiasaMkrama aura prakRtisthAnaasaMkrama kA grahaNa kiyA hai 652 'asaMkamo tahA duviho' yahA~ para 'payaDi-payaDiTThANesu' isa padakA adhikAravaza sambandha kara lenA cAhiye jisase ukta gAthAMzadvArA prakRtiasaMkrama aura prakRtisthAnaasaMkrama ina donokA saMgraha kiyA gayA ho jAtA hai|| * 'duviho paDiggahavihI' isa dvArA prakRtipratigraha aura prakRtisthAnapratigrahakA grahaNa kiyA hai 53. yahA~para bhI pUrvavat adhikAroMkA sambandha ho jAnese prakRta nirgamoMkA grahaNa kara lenA caahiye| __* duviho apaDiggahavihI ya isa dvArA prakRtiapratigraha aura prakRtisthAnaapratigrahakA grahaNa kiyA hai| 54. yahA~para bhI pUrvavat adhikAravaza sambandha kara lenA caahiye| zeSa kathana sugama hai| isaprakAra prakRtisaMkramake ye ATha nirgama khe| 1. zrA0pratau teNa payaDihANAsaMkamANaM iti paatthH| 2. prA0pratau paDiggahavihattI iti pAThaH / 3, zrA0pratau -NiggamANaM kAyavvaM iti pAThaH / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 55. evaM payaDisaMka masta cauvvihAvayArassa parUvaNaM gAhAsuttAvalaMbaNeNa kAUNa payadatthovasaMhArakaraNaTThamidamAha - * esa suttaphAso | 9 56. eso gAhAsuttANamavayavatthaparAmaraso kao tti bhaNidaM hoi / saMpahi paruvidANamadRNhaM NiggamANaM majjhe egegapayaDipaDibaddhANaM tAva parUvaNaM kassAmo ti suttamuttaraM bhaNai - 26 * egegapayaDisakame payadaM / 57. egegapaDiska me aMtobhAvidatadasaMkamatappaDiggahApaDiggahe payadamidi bhaNidaM hoi / tattha cauvIsa maNiyogaddArANi hoMti / taM jahA - samukkittaNA savvasaMkamo NosavvasaMkamo ukkassasaMkamo aNukassasaMkamo jahaNNasaMkamo ajahaNNasaMkamo sAdiyasaMkamo aNAdikamo dhruvasaMkamo addhruvasaMkamo egajIveNa sAmittaM kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao bhAgAbhAgo parimANaM khettaM posaNaM kAlo aMtaraM saNNiyAso bhAvo appA bahuaM cedi / ettha tAva samuttiNAdI NamekArasaNhamaNiyogaddArANamappavaNNajittAdo suttAreNa aparUvidArNamuccAraNANusAreNa parUvaNaM vattaissAmo / taM jahA 9 58. samukkittaNANugameNa duviho Nideso- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa asthi savvapayaDINaM saMkamo / evaM cadusu gadIsu / Navari paMcidiyatirikkhaapajja0 -- 55. isaprakAra gAthAsUtroM ke AdhArase prakRtisaMkramake cAra prakArake avatArakA kathana karake prakRta arthakA upasaMhAra karaneke liye zrAgekA sUtra kahate haiM * yaha sUtrasparza hai / 6 56. isaprakAra yaha gAthAsUtroMke pratyeka padake arthakA sparza kiyA yaha ukta kathanakA tAtparya hai / aba pUrvokta ina a Tha nirgamoMmeMse ekaikaprakRtisambandhI nirgamakA kathana karane ke liye kA sUtra kahate haiM - * ekaikaprakRtisaMkramakA prakaraNa hai / 6 57. jisameM ekaikaprakRtisaMkrama, prakRtipratigraha aura prakRti pratigraha ye antarbhUta haiM aise ekaikaprakRtisaMkramakA prakaraNa hai yaha ukta sUtrakA tAtparya hai / so isa viSaya meM caubIsa anuyogadvAra haiM / yathA - samutkIrtanA, sarvasaMkrama, nosarvasaMkrama, utkRSTasaMkrama, anutkRSTasaMkrama, jaghanyasaMkrama, ajaghanyasaMkrama, sAdisaMkrama, anAdisaMkrama, dhutrasaMkrama, adhutrasaMkrama, eka jIva kI apekSA svAmitva, kAla aura antara tathA nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, sannikarSa, bhAva aura alpabahutva / inameMse samutkIrtanA Adi gyAraha anuyogadvAra alpa varNanIya honese sUtrakArake dvArA nahIM kahe gaye haiM, ataH uccAraNAke anusAra unakA kathana karate haiN| yathA 58. samutkIrtanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha aura Adeza / prose mohanI kI saba prakRtiyoMkA saMkrama hai / isIprakAra cAroM gatiyoM meM jAnanA cAhiye / kintu itanI 1. pratau suttAreNa parUvadANa- iti pAThaH / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 gA0 26 ] samukittaNAdiparUvaNaM maNusaapajjattaesu micchattassa asNkmo| aNuddisAdi jAva savvaDhe tti sammattassa asaMkamo / evaM jAva aNAhAri tti / 59. savva0-NosavvasaMkamANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa savvAo payaDIo saMkAmamANassa svvsNkmo| tadaNaM0 NosavvasaMkamo / evaM jAva0 / 60. ukassa-aNukassasaMkamANugameNa sattAvIsapayaDIo saMkAmemANassa ukksssNkmo| tadUNaM aNukassasaMkamo / evaM jAva0 / 61. jahaNNa-ajahaNNasaMkamANu0 savvajahaNiyaM payaDiM saMkAmemANassa jhnnnnsNkmo| tado uvarimajahaNNasaMkamo / kA savvajahaNiyA payaDI NAma ? jA jahaNNasaMkhAvisesiyA / tatto uvarimasaMkhAvisesiyA ajahaNNA NAma, payaDivisayasaMkhAe vizeSatA hai ki paMcendriyatiryaMcaaparyApta aura manuSyaaparyApta jIvoMmeM mithyAtvakA saMkrama nahIM hotA / tathA anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM samyaktva prakRtikA saMkrama nahIM hotaa| isoprakAra anAhAraka mAgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha--mithyAtvakA saMkrama samyagdRSTi jIvake hI hotA hai kintu paMcendriyatithaMca labdhyaparyApta aura manuSyalabdhyaparyApta jIvake samyaktvakI prApti sambhava nahIM, ataH inake mithyAtvake saMkramakA niSedha kiyA hai| tathA samyaktvakA saMkrama usI mithyAdRSTike sambhava hai jisake usakI sattA hai| yataH anudizase lekara sarvArthasiddhi takake deva samyagdRSTi hI hote haiM, ataH inake samyaktvake saMkramakA niSedha kiyA hai| zeSa kathana sugama hai / 59. sarvasaMkrama aura nosarvasaMkramake anugamase nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aura Adezanirdeza / oghase saba prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle jIvake sarvasaMkama hotA hai aura isase nyUna prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle jIvake nosarvasaMkrama hotA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| 60. utkRSTasaMkrama aura anutkRSTasaMkramAnugamase sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle jIvake utkRSTasaMkrama hotA hai aura isase nyUna prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle jIvake anutkRSTasaMkrama hotA hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cahiye / vizeSArtha-aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAle mithyAdRSTiMke mithyAtvake sivA saba prakRtiyoM kA saMkrama sambhava hai, isaliye yaha utkRSTasaMkrama hai| tathA isake sivA zeSa saba anutkRSTasaMkrama hai| para yaha ogha prarUpaNA hai| Adezase jahA~ jaisI prakRtiyA~ aura unakA bandha sambhava ho tadanusAra utkRSTa anutkRSTakA vicAra karanA cAhiye / 661. jaghanyasaMkrama aura ajaghanyasaMkramAnugamakI apekSA sabase jaghanya prakRtikA saMkrama karanevAle jIvake jaghanyasaMkrama hotA hai aura isase adhika prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle jIvake ajaghanya saMkrama hotA hai| zaMkA-sabase jaghanya prakRti isakA kyA tAtparya hai ? samAdhAna-jo jaghanya saMkhyAse yukta hai vaha jaghanya prakRti hai aura isase adhika saMkhyA - Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ baMdhago 6 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe jahaNNAjahaNNabhAvassa ettha vivakkhiyattAdo / evaM jAva aNAhAri ti / 62. sAdiya-aNAdiya-dhuva-arddhavasaMkamANu0 duviho Ni0-ogheNa AdeseNa y| ogheNa micchatta-sammatta-sammAmicchattANaM kiM sAdio saMkamo kimaNAdio dhuvo adhuvo vA ? sAdi-adhuvo / solasakasAya-NavaNokasAya0 kiM sAdio 4 ? sAdi0 aNAdi0 dhuva0 arddhavasaMkamo vA / AdeseNa Neraiesu savvapayaDINaM sAdi-adhuvo saMkamo evaM jAva / 63. evamedesi sugamANaM parUvaNamakAdUNa sAmittaparUvaNahamidamAha * ettha sAmittaM / vAlI prakRtiyA~ ajaghanya kahalAtI haiM, kyoMki yahA~para prakRtiviSayaka saMkhyAkI apekSAse jaghanya aura ajaghanya mAnA gayA hai| isIprakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / ____662. sAdi, anAdi, dhruva aura adhruva saMkramAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtva inakA saMkrama kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi aura adhruva hai| solaha kaSAya aura nau nokaSAyakA saMkrama kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhrava hai ? sAdi, anAdi, dhrava aura adhruva cAroM prakArakA hai| Adezase nArakiyoMmeM saba prakRtiyoMkA sAdi aura adhruva saMkrama hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| vizeSArtha-samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattA prApta honepara hI mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakA saMkrama sambhava hai| kintu ukta do prakRtiyoMkI sattA anAdi kAlase nahI pAI jAtI, ataH ina tIna prakRtiyoMkA saMkrama sAdi aura adhruva isa taraha do prakArakA batalAyA hai| aba rahIM solaha kaSAya aura nau nokaSAyarUpa paJcIsa prakRtiyA~ so inameM sAdi Adi cAroM vikalpa sambhava haiM, kyoM ki ina paccIsa prakRtiyoMkA jina prakRtiyoMmeM saMkrama ho sakatA hai unakI jaba taka bandhavyucchitti nahIM huI taba taka inakA saMkrama anAdi hai / bandhavyucchittike bAda punaH bandha honepara inakA saMkrama sAdi hai| tathA abhavyoMkI apekSA dhruva aura bhavyoMkI apekSA adhruva bhaMga hai / yaha to oghase vicAra huaa| Adezase vicAra karane para eka jIvakI apekSA naraka gati sAdi he ataH isa apekSAse sabhI prakRtiyoMke sAdi aura adhruva ye do bhaMga hI sambhava haiN| isI prakAra sabhI mArgaNAoMmeM jahA~ ogha yA Adeza jo vyavasthA ghaTita ho jAya vaha lagA lenI cAhiye / udAharaNArtha acakSudarzanameM ogha vyavasthA lAgU hotI hai isaliye vahA~ oghake samAna prarUpaNA jAnanI caahiye| abhavya mArgaNAmeM solaha kaSAya aura nau nokaSAyakI apekSA anAdi aura dhruva ye do hI bhaMga sambhava haiN| tathA yahA~ mithyAtvakA saMkrama hotA nahIM, kyoM ki isakI -sajAtIya prakRtiyA~ samyaktva aura samyagmithyAtva isake nahIM pAI jaatii| bhavyake eka dhruva bhaMgako chor3akara zeSa saba kathana oghake samAna bana jAtA hai| aba rahIM zeSa mArgaNAe~ so unameM saba kathana naraka gatike samAna hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| 63. isa prakAra ina sugama anuyogadvAroMkA kathana na karake cUrNisUtrakAra svAmitvakA kathana karaneke liye yaha AgekA sUtra kahate haiM * aba yahA~ svAmitvakA adhikAra hai / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26] sAmitta $ 64. edammi egegapayaDisaMkame sAmittaparUvaNamidANiM kassAmo tti bhaNidaM hoi| micchattassa saMkAmo ko hoi ? . $ 65. micchattassa payaDisaMkamassa sAmio kadaro hoi ? kiM devo Neraio micchAiTThI sammAiTThI vA ? iccevamAdivisesAvekkhamedaM pucchAsuttaM / * NiyamA smmaaitttthii| 66. kudo ? aNNattha tassa sNkmaabhaavaado| edeNa sammAiTThI ceva saMkAmao hodi Na aNNo ti aNNajogavavacchedo kdo| so vi sammAiTThI tiviho khaDyAdibhedeNa / tattha savvesi sammAiTThINamaviseseNa payadasAmitte pasatte visesapaduppAyaNaTThamAha OM vedagasammAiTTI savyo / 67. vedayasammAiTThI savyo micchattassa saMkAmao hoi / Navari saMkamapAoggamicchattasaMtakammio tti payaraNavaseNetthAhisaMbaMdho kAyavyo, tadaNNattha pydsaamittaasNbhvaado| * uvasAmago ca pirAsAyo / 68. uvasamasammAiTThI ca savvo jAva NAsANaM paDivajai tAva micchattassa 6 64. aba yahA~ ekaikaprakRtisaMkramake viSayameM svAmitvakA kathana karate haiM yaha ukta sUtrakA tAtparya hai| * mithyAtvakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? 65. mithyAtva prakRtike saMkramakA svAmI kauna jIva hai ? kyA deva hai yA nArakI hai, samyagdRSTi hai yA mithyAdRSTi hai| isa prakAra ityAdi rUpase vizeSakI apekSA rakhanevAlA yaha pRcchAsUtra hai| * niyamase samyagdRSTi hotA hai / 666. kyoM ki anyatra mithyAtvakA saMkrama nahIM hotaa| yadyapi isa sUtra dvArA samyagdRSTi hI saMkrAmaka hotA hai mithyAdRSTi nahIM isa prakAra anyayogavyavaccheda kara diyA hai tathApi vaha samyagdRSTi bhI kSAyika Adike bhedase tIna prakArakA hai, isaliye ina saba samyagdRSTiyoMke sAmAnyase prakRta svAmitvakA prasaMga prApta hone para isa viSayakI vizeSatAko batalAneke liye agekA sUtra kahate haiM - * vedakasamyagdRSTiyoMmeM saba jIva mithyAtvake saMkrAmaka hote haiN| 667. vedakasamyagdRSTiyoM meM saba jIva mithyAtvake kAmaka hote haiN| kintu itanI vizeSatA hai ki jinake saMkramake yogya mithyAtvakA satva hai ve hI usake saMkrAmaka hote haiM itanA prakaraNa vaza yahA~para arthakA sambandha kara lenA cAhiye, kyoM ki isake sivA anyatra prakRta svAmitva sambhava nahIM hai| * upazAmakoMmeM bho jo sAsAdanako nahIM prApta hue haiM ve mithyAtvake saMkrAmaka hote haiN| ___668. sabhI upazamasamyagdRSTi jaba taka sAsAdanako nahIM prApta hote haiM taba taka mithyAtvake 1. zrA0 pratau kadavaro iti pAThaH / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jayadhavalA sahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 saMkAo ho / kathametyuvasaMtadaMsaNamohaNiJjammi micchattassa saMkamasaMbhavo ti NAsaMkaNijjaM, uvasaMtassa vi daMsaNamohaNijjassa saMkamabbhuvagamAdo / sAsaNaguNapaDivaNNassa puNa uvasaMtadaMsaNamohaNIyassa sahAvado caiva daMsaNatiyassa saMkamo Natthi tti ghettavvaM / * sammattassa saMkAmatro ko hoi ? 9 69, sugamaM / * piyamA micchAiTThI sammattasaMtakammiyo / $ 70 ettha 'NiyamA micchAiTThi' tti edeNa sesaguNaTTANavadAso kao / 'sammattasaMtakammio' tti edeNa vi tadasaMtakammiyassa paDiseho daTThavvo / so payadasaMkamassa sAmio hoi, tattha tadavirohAdo / kimeso sammattasaMtakammio saMkrAmaka hote haiM / zaMkA - jisane darzanamohanIyakA upazama kara liyA hai usake midhyAtvakA saMkrama kaise sambhava hai ? samAdhAna - aisI AzaMkA karanA ThIka nahIM hai, kyoM ki jisane darzanamohanIyakI upazAmanA kI hai usake bhI midhyAtvakA saMkrama svIkAra kiyA hai / kintu sAsAdana guNasthAnako prApta hue jIvake yadyapi darzanamohanIyakA upazama rahatA hai| to bhI usake svabhAvase hI darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMkA saMkrama nahIM hotA hai aisA yahA~ grahaNa karanA cAhiye / vizeSArtha - - sarva prathama midhyAtvake saMkramakA svAmI batalAyA gayA hai / aisA niyama hai ki samyagdRSTi ke hI midhyAtvakA saMkrama hotA hai anyake nahIM, isaliye cUrNisUtra meM mithyAtva ke saMkramakA svAmI samyagdRSTiko batalAyA hai / usameM bhI kSAyikasamyagdRSTike to mithyAtva kA sattva hI nahIM pAyA jAtA hai ataH use chor3akara zeSa samyagdRSTiyoM ke hI midhyAtvakA saMkrama hotA hai / zeSase yahA~ vedakasamyagdRSTi va upazamasamyagdRSTi jIva liye gaye haiM / vedakasamyagdRSTiyoM meM 28 yA 24 prakRtiyoMkI sattAvAle vedakasamyagdRSTi hI midhyAtvakA saMkrama karate haiM anya nahIM itanA vizeSa jAnanA cAhiye / upazamasamyagdRSTiyoM meM bhI sAsAdanasamyagdRSTiyoM ke sivA zeSa saba mithyAtvakA saMkrama karate haiM / sAsAdanasamyagdRSTiyoM ke bhI midhyAttrakA upazama rahatA hai phira bhI svabhAva se ve darzanamohanIyakA saMkrama nahIM karate aisA niyama hai| zeSa kathana sugama hai / * samyaktvakA saMkrAmaka kauna hotA hai / $ 66. yaha sUtra sugama hai / * niyamase samyaktvakI sattAvAlA midhyAdRSTi jIva hotA hai / 72. yahAM sUtra meM 'NiyamA micchAiTTI' pada hai so isake dvArA zeSa guNasthAnoMkA fararaNa kara diyA hai / tathA 'sammatta saMtakammizra' isa pada dvArA jo samyaktva kI sattAse rahita hai usakA niSedha jAna lenA cAhiye / ukta prakArakA jo mithyAdRSTi hai vaha prakRta saMkramakA svAmI hotA hai, kyoMki usake samyaktvakA saMkrama honemeM koI virodha nahIM AtA / kyA yaha samyaktvakI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] sAmitta savvAvatthAsu saMkAmao hoi kiM vA atthi ko vi viseso ti AsaMkiya tadatthittapadu ppAyaNamuttarasuttaM bhaNai * pari AvaliyapaviTThasammattasaMtakammiyaM vajja / $ 71. ujvellaNAe carimaphAliM pAdiya TThido AvaliyapaviTThasammattasaMtakammio NAma / taM vajjiya sesasavvAvatthAsu sammattasaMtakammio micchAiTThI tassa saMkAmao hoi tti eso viseso sutteNedeNa parUvido / (r) sammAmicchattassa saMkAmo ko hoi ? 72. sugamaM / * micchAiTThI uvvellamANo / 73. edassa suttassattho sammattasAmittasuttassevaM vttvyo| Na kevalameso ceva sAmio, kiM tu aNNo vi asthi tti jANAvaNaTThamuttarasuttaMsattAvAlA mithyAdRSTi jIva saba avasthAoMmeM samyaktvakA saMkrAmaka hotA hai yA isameM koI vizeSatA hai isa prakArakI AzaMkA karake usa vizeSatAkA jJAna karAneke liye AgekA sUtra kahate haiM * kintu itanI vizeSatA hai ki jisake samyaktvakI sattA AvalimeM praviSTa ho gaI hai vaha samyaktvakA saMkrAmaka nahIM hotaa| 71. udvelanAke dvArA samyaktvakI antima phAlikA patana karake jo jIva sthita hai vaha zrAvalimeM praviSTa huaA samyaktvakI sattAvAlA jIva kahalAtA hai| aise jIvako chor3akara zeSa saba avasthAoMmeM samyaktvakI sattAvAlA mithyAdRSTi jIva usakA saMkrAmaka hotA hai| isa prakAra isa sUtra dvArA yaha vizeSatA kahI gaI hai / vizeSArtha--sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvake to darzanamohanIyakI tInoM prakRtiyoMkA saMkrama nahIM hotA aisA svabhAva hai| samyagdRSTike anya do darzanamohanoya prakRtiyoMkA to yathA sambhava saMkrama sambhava hai para samyaktvakA saMkrama vahA~ bhI nahIM hotaa| aba rahA kevala mithyAtva guNasthAna so isameM 28 prakRtiyoMkI sattAvAle saba jIvoMke samyaktvakA saMkrama hotA rahatA hai, kintu jaba isakI AvalipramANa sattA zeSa raha jAtI hai taba isakA saMkrama honA banda ho jAtA hai| * samyagmithyAtvakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? $ 72. yaha sUtra sugama hai| * jo mithyAdRSTi samyagmithyAtvakI udvelanA kara rahA hai vaha samyagmithyAtvakA saMkrAmaka hotA hai| 6 73. jisa prakAra samyaktvake svAmitvakA kathana karanevAle sUtrakA artha kahA hai usI prakAra isa sUtrakA artha kahanA cAhiye / kevala yahI svAmI hai aisI bAta nahIM hai kintu anya jIva bhI svAmI hai isa prakAra isa bAtake jatAneke liye AgekA sUtra kahate haiM 1. prA0pratau sammattasammAmicchattasAmittasuttasseva iti pAThaH / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ ghaMdhago 6 * sammAiTI vA nniraaso| 74. edassa vi suttassa attho sugamo, vedayasammAiTThI savvo uvasAmao NirAsANo tti edeNa micchattasAmittasutteNa srisvkkhaannttaado| etthataNavisesapaduppAyaNaTThamuvarimasuttaM OM mottaNa paDhamasamayasammAmicchattasaMtakammiyaM / 5 75. kimaTThameso parivajjido ? Na, sammAmicchattasaMtuSpAyaNavAvadassa tattha saMkAmaNAe vAvarAbhAvAdo / Na ca saMtuppAyaNasaMkamakiriyANamakkameNa saMbhavo, virohaado| 76. evaM daMsaNamohaNIyapayaDINaM sAmitraM paduppAiya cArittamohapayaDINaM sAmittamidANiM parUvemANo taNNibaMdhaNamaTThapadaM tAva parUvei, teNa viNA tavvisesa * sAsAdana guNasthAnako nahIM prApta huA samyagdRSTi bhI samyagmithyAtvakA saMkrAmaka hotA hai| 74. isa sUtrakA bhI artha sugama hai, kyoMki isa sUtrakA vyAkhyAna mithyAtvake svAmitvakA kathana karanevAle 'vedayasammAiTThI savvo uvasAmao NirAsANA' isa sUtrake samAna hai| aba yahA~ para jo vizeSatA hai usakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM ___* kintu jo samyagmithyAtvakI sattA prApta karaneke prathama samayameM sthita hai vaha usakA saMkrAmaka nahIM hotaa| 75. zaMkA-aise jIvakA niSedha kyoM kiyA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoM ki jo samyagmithyAtvakI sattAke utpanna karanemeM lagA huA hai usake usa avasthAmeM saMkramaviSayaka kriyA nahIM hotii| ___ yadi kahA jAya ki sattvakA utpAdana aura saMkrama ye donoM kriyAeM eka sAtha bana jAyaMgI so bhI bAta nahIM hai, kyoM ki aisA honemeM virodha AtA hai| vizeSArtha-mithyAdRSTike samyagmithyAtvakA mithyAtvameM aura samyagdRSTike samyagmithyAtvakA samyaktvameM saMkrama hotA hai, isa liye yahA~ samyagdRSTi aura mithyAdRSTi donoMko samyagmithyAtvakA saMkrAmaka batalAyA hai| usameM bhI kSAyikasamyadRSTiyoMke samyagmithyAtvakA sattva nahIM honese ve isake saMkrAmaka nahIM hote / vedakasamyagdRSTiyoMmeM 28, 24 aura 23 prakRtiyoMkI sattAvAle hI isake saMkrAmaka hote haiM anya nhiiN| upazamasamyagdRSTiyoMmeM aura to sabake isakA saMkrama hotA hai kintu jo 26 prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva yA jisake samyagmithyAtvakA sattva saMkramake yogya nahIM rahA hai aisA 27 prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamasamyaktvako prApta karatA hai usake upazamasamyaktvako prApta honeke prathama samayameM isakA saMkrama nahIM hotaa| mithyAdRSTiyoMmeM bhI jisake samyagmithyAtvakA sattva AvalIke bhItara praviSTa ho gayA hai vaha isakA saMkrAmaka nahIM hotaa| zeSa kathana sugama hai| 76. isa prakAra darzanamohanIyakI prakRtiyoMke saMkramaviSayaka svAmitvakA kathana karake aba cAritramohanIyakI prakRtiyoMke saMkramaviSayaka svAmitvakA kathana karate hue sarvaprathama isa saMkramake Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 M gA* 26 ] sAmitta jaannnnovaayaabhaavaado| OM daMsaNamohaNIyaM carittamohaNIe Na saMkamai / . $ 77. kudo ? bhinnnnjaadittaado| * carittamohaNIyaM pi daMsaNamohaNIe Na saMkamai / 6 78. ettha vi kAraNamaNaMtaraparUviyaM / Na cedesiM bhiNNajAIyattamasiddhaM, dasaNacarittapaDibaddhayANaM smaannjaaiiyttvirohaado| samANajAIe ceva saMkamo hoi tti kudo esa Niyamo ? shaavdo| * aNaMtANubaMdhI jattiyAo bajhati carittamohaNIyapayaDIo tAsu savvAsu saMkamai / 6 79. kudo ? samANajAIyattaM paDi bhedAbhAvAdo / edeNa 'baMdhe saMkamadi' tti eso vi NAo jaannaavido| 8 evaM savvAno crittmohnniiypyddiio| 5.80. savvattha samANajAIyavajjhamANapayaDIsu saMkamapauttIe virohAbhAvAdo / kAraNabhUta arthapadakA nirdeza karate haiM, kyoMki isake binA usakA vizeSa jJAna honekA aura koI sAdhana nahIM hai| * darzanamohanIya cAritramohanIyameM saMkramaNa nahIM krtaa| 77. kyoMki ina donoMkI bhinna jAti hai| * cAritramohanIya bhI darzanamohanIyameM saMkramaNa nahIM karatA / 6 78. yahA~ bhI anantara pUrva kahA huA kAraNa kahanA cAhiye / yadi kahA jAya ki ye bhinna jAtivAlI prakRtiyA~ haiM yaha bAta nahIM siddha hotI so yaha bAta bhI nahIM hai, kyoMki darzana aura cAritrase sambandha rakhanevAlI prakRtiyoMko eka jAtikA honemeM virodha AtA hai| zaMkA-samAna jAtivAlI prakRtimeM hI saMkrama hotA hai yaha niyama kisa kAraNase hai ? samAdhAna-svabhAvase hI aisA niyama hai| * anantAnuvandhI, caritramohanIyakI jitanI prakRtiyoMkA bandha hotA hai una sabameM saMkramaNa karatI hai| 76. kyoM ki samAna jAtivAlI honeke prati inameM koI bheda nahIM hai| isase bandhameM saMkramaNa karatI haiM isa nyAyakA bhI jJAna ho jAtA hai| * isI prakAra cAritramohanIyakI saba prakRtiyoMke viSayameM jAnanA cAhiye / 68. kyoMki sarvatra baMdhanevAlI samAnajAtIya prakRtiyoM meM saMkramakI pravRtti honemeM koI virodha nahIM aataa| vizeSArtha-ukta kathanakA yaha tAtparya hai ki darzanamohanIya aura cAritramohanIya ye eka jAtikI prakRtiyA~ na honese inakA parasparameM saMkrama nahIM hotaa| hA~ cAritramohanIyakI saba prakRtiyoMkA parasparameM saMkrama sambhava hai phira bhI yaha saMkrama ba~dhanevAlI samAnajAtIya prakRtiyoMmeM hI hotA hai itanA vizeSa niyama hai| Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 81. saMpahi edamaTThapadamavalaMbiya sAmittaparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNai* tAno paNuvIsaM pi carittamohaNIyapayaDIo aNNadarassa saMkamaMti / 6 82. jeNevamaNaMtaraparUvidaNAeNa sajAIyabajjhamANapayaDipaDiggaheNaM paNuvIsacarittamohaNIyapayaDINaM saMkamasaMbhavo teNedAo aNNadarassa sammAiTissa micchAidvissa vA saMkamaMti tti bhaNidaM hoi / / evamogheNa sAmittaM samattaM / ____83. saMpahi AdesaparUvaNaTThamuccAraNaM vttissaaso| taM jahA-sAmittANugameNa duviho jidda so-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa micchattasaMkAmao ko hoi ? aNNadaro smmaaitttthii| sammattassa saMkamo kassa ? micchAiTThissa / sammAmicchatta-solasaka0NavaNoka0 saMkamo kassa ? aNNadarassa sammAiTThissa vA micchAiDissa vA / evaM cadusu vi gadIsa / Navari paMciMdiyatirikkhaapajjatta-maNusaapajjatta-aNudisAdi jAva savvaDe tti sattAbIsaMpayaDINaM saMkamo kassa ? aNNadarassa / evaM jAva0 / 81. aba isa arthapadakA Azraya lekara svAmitvakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * cAritramohanIyakI ye paccIsa prakRtiyA~ kisI bhI jIvake saMkrama karatI haiM / 82. yataH pahale yaha nyAya batalA Aye haiM ki ba~dhanevAlI sajAtIya pratyeka prakRti pratigraharUpa honese cAritramohanIyakI paccIsa prakRtiyoMkA pratyeka prakRtimeM saMkrama sambhava hai ataH ye samyagdRSTi yA mithyAdRSTi kisI bhI jIvake saMkrama karatI haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| vizeSArtha-cAritramohanIyakI jisa samaya jitanI prakRtiyoMkA bandha hotA hai usa samaya unameM sattAmeM sthita cAritramohanIyakI saba prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai| isa kAraNa eka sAtha cAritramohanIyakI saba prakRtiyoMkA saMkrama sambhava hai yaha siddha hotA hai| kintu cAritramohanIyakA bandha yathAsambhava mithyAdRSTi aura samyagdRSTi donoMke sambhava hai isaliye ina prakRtiyoMke saMkramake mithyAdRSTi aura samyagdRSTi donoM prakArake jIva svAmI haiM aisA yahA~ samajhanA caahiye| isa prakAra oghase svAmitvakA kathana samApta huaa| 683. aba AdezakA kathana karaneke liye uccAraNAko batalAte haiN| yathA-svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghase mithyAtvakA saMkrAmaka kauna hotA hai ? koI bhI samyagdRSTi mithyAtvakA saMkrAmaka hotA hai| samyaktvakA saMkrama kisake hotA hai ? mithyAdRSTike hotA hai| samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA saMkrama kisake hotA hai ? samyagdRSTi yA mithyAdRSTi kisIke bhI hotA hai| isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / kintu paMcendriyatithaMcaaparyApta, manuSyaaparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrama kisake hotA hai ? kisI bhI jIvake hotA hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhiye / vizeSArtha-oSa prarUpaNAkA nirdeza svayaM cUrNisUtrakArane kiyA hI hai jisakA khulAsA hama pahale kara Aye haiM usI prakAra yahA~ para bhI ogha prarUpaNAkA khulAsA kara lenA cAhiye / mArgaNAoMmeM bhI jina mArgaNAoMmeM mithyAtva aura samyaktva ye donoM 1. tA0pratau -paDiggaheNa zrA0pratau -payaDiggaheNa iti pAThaH / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAM0 26] eyajIveNa kAlo * eyajIveNa kaalo| 684. sugamamedamahiyArasaMbhAlaNasuttaM / * micchattassa saMkAmo kevaciraM kAlAdo hodi ? 185. sugamamedaM pucchAvakaM / OM jahaNaNeNa aMtomuhuttaM / $ 86. taM jahA-micchAiTThI sammAmicchAiTTho vA sammattaM ghettUNa savvajahaNNamaMtomuhuttamacchiya puNo aNNadaraguNaM paDivaNNo / laddho jahaNNeNaMtomuhuttametto micchttsNkmkaalo| * ukasseNa chAvahisAgarovamANi sAdireyANi / / 87. taM jahA--uvasamasammattapaMDhamasamae micchattasaMkamassAdi kAdUNa savvukkassiyaM tadaddhamaNupAliya puNo vedayasammattaM paDivajiya chAvahisAgarovamANi paribhamiya tattha aMtomuhuttAvasese daMsaNamohaNI yakkhavaNAe abbhuTThidassa micchattamAvaliyaM pavesiya avasthAe~ sambhava haiM vahA~ to ogha prarUpaNA jAnanA cAhiye / udAharaNArtha cAroM gatiyoMmeM ukta donoM avasthAeM ho sakatI haiM ata: vahA~ oghaprarUpaNA bana jAtI hai| kintu isa mArgaNAke avAntara bheda manuSyagatimeM labdhyaparyApta manuSya aura tiryaJcagatimeM labdhyaparyApta paMcendriya tiryazca ina do mArgaNAoMmeM eka mithyAtva guNasthAna hI hotA hai aura mithyAtva guNasthAnameM mithyAtva prakRtikA saMkrama nahIM hotA aisA niyama hai, ataH yahA~ 27 prakRtiyoMkA hI saMkrama batalAyA hai| isI prakAra devagatimeM bhI anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMke eka samyagdRSTi guNasthAna hI hotA hai aura samyagdRSTi guNasthAnameM samyaktva prakRtikA saMkrama nahIM hotA aisA niyama hai, ataH yahA~ bhI samyaktvake sivA 27 prakRtiyoMkA saMkrama batalAyA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jahA~ jo vizeSatA sambhava ho use dhyAnameM rakhakara jahA~ jitanI prakRtiyoMkA saMkrama sambhava ho usakA nirdeza karanA caahiye| * aba eka jIvakI apekSA kAlakA adhikAra hai| 84. adhikArakA nirdeza karanevAlA yaha sUtra sugama hai| * mithyAtvake saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 685. yaha pRcchAsUtra sugama hai / * jaghanya kAla antarmuhUrta hai| 86. yathA-mithyAdRSTi yA samyagmithyAdRSTi jIva samyaktvako grahaNa karake aura sabase jaghanya antarmuhUrta kAlataka samyaktvake sAtha raha kara phira anyatara guNasthAnako prApta ho gyaa| isa prakAra mithyAtvakA jaghanya saMkramakAla antarmuhUrta prApta ho gayA / * utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai / 687. yathA-upazamasamyaktvake prathama samayameM mithyAtvake saMkramakA prArambha karake aura sabase utkRSTa kAlataka usakA pAlana karake phira vedakasamyaktvako prApta huaa| anantara chayAsaTha sAgara kAlataka usake sAtha paribhramaNa karake usameM antarmuhUrta kAla zeSa rahane para darzanamohanIyakI kSapaNAke Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [ baMdhago6 sammAmicchatta-sammattANi khavemANassa aMtomuhuttakAlaM chAvaTThiabbhaMtare payadasaMkamo Na labbhai teNettha puvvamuvasamasammattaM ghettUNa dvidassa aMtomuhuttakAlamANedUNa vide sAdireyachAvaTThisAgarovamametto payadasaMkamassa kAlo laddho, UNakAlAdo ahiyakAlassa saMkhejaguNattuvalaMbhAdo / kadhamedaM paricchiJjade ? sammAmicchatta-sammattakkhavaNaddhAdo uvasamasammattakAlo bahuo tti purado bhnnnnmaannppaabhuaado| taM jahA--'dasaNamohakkhavayassa sayalaaNiyaTTiaddhAdo tasseva apuvvakaraNaddhA saMkhejaguNA, tatto aNaMtANubaMdhivisaMjojayassa aNiyaTTiaddhA saMkhejaguNA, tasseva apuvakaraNaddhA saMkhejaguNA, tado daMsaNamohamuvasAtayassa aNiyaTTiaddhA saMkhejjaguNA, edassa ceya apuvvakaraNaddhA saMkhejjaguNA, teNeva apuvvakaraNapaDhamasamayammi kadaguNaseDhiNikkhevo visesAhio, tassuvari uvasamasammattaddhA saMkhejjaguNA' tti / liye udyata huA aisA jo jIva mithyAtvakI kSapaNA karatA huA usakA udayAvalimeM praveza karAke samyagmithyAtva aura samyaktvakI kSapaNA kara rahA hai usake chayAsaTha sAgarameM eka antarmuhUrta kAlataka prakRta saMkrama nahIM prApta hotA, isaliye vedakasamyaktvake prApta honeke pUrvameM jo antamuhUrta upazama samyaktvakA kAla hai use lAkara isa vedakasamyaktvake kAlameM milAne para sAdhika chayAsaTha sAgara pramANa prakRta saMkramakA kAla prApta hotA hai, kyoM ki yahA~ para chayAsaTha sAgarameMse jitanA kAla ghaTAyA gayA hai usase upazama samyaktvakA jor3A gayA kAla saMkhyAtaguNA hai / zaMkA--yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna--samyagmithyAtva aura samyaktvake kSapaNA kAlase upazamasamyaktvakA kAla bahuta hai yaha alpabahutva Age kahanevAle haiM, isase jAnA jAtA hai ki yahA~ jitanA kAla ghaTAyA gayA hai usase, jo upazamasamyaktvakA kAla jor3A gayA hai, vaha saMkhyAtaguNA hai| yathA-'darzanamohanIyakI kSapaNA karanevAle jIvake anivRttikaraNake pUre kAlase usIke apUrvakaraNakA kAla saMkhyAtaguNA hai / usase anantAnubandhIkI visaMyojanA karanevAle jIvake anivRttikaraNakA kAla saMkhyAtaguNA hai| usase isI visaMyojaka jIvake apUrvakaraNakA kAla saMkhyAtaguNA hai| usase darzana mohanIyakI upazamanA karanevAle jIvake anivRttikaraNakA kAla saMkhyAtaguNA hai| usase isIke apUrvakaraNakA kAla saMkhyAtaguNA hai / usase isIke apUrvakaraNake prathama samayameM kI gaI guNazreNikA nikSepa vizeSa adhika hai / usase upazamasamyaktvakA kAla saMkhyAtaguNA hai|' isase jAnA jAtA hai ki vedakasamyaktyake utkRSTa kAlameMse jo kAla kama kiyA gayA hai usase vedakasamyaktvake prApta honeke pUrva prApta huA upazamasamyaktvakA kAla saMkhyAtaguNA hai / vizeSArtha-yahAM mithyAtvake saMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla batalAyA hai / yaha to pahale hI batalA Aye haiM ki mithyAtvakA saMkrama samyagdRSTike hI hotA hai, isaliye samyaktvakA jo sabase jaghanya kAla hai vaha yahAM mithyAtvake saMkramakA jaghanya kAla jAnanA cAhiye / yataH samyaktvakA jaghanya kAla antarmuhUrta batalAyA hai ataH mithyAtvake saMkramakA jaghanya kAla antarmuhUrta prApta hotA hai / aba rahI utkRSTa kAlakI bAta so yadyapi sAmAnyase samyaktvakA utkRSTa kAla sAdhika cAra pUrvakoTi adhika chayAsaTha sAgara hai| para isameM kSAyikasamyagdarzanakA kAla bhI sammilita hai ataH ise chor3akara kevala vedakasamyaktvakA kucha kama utkRSTa kAla aura upazamasamyaktva Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] eyajIveNa kAlo OM sammattassa saMkAmo kevaciraM kAlAdo hodi ? 88. sugamaM / * jahaNaNeNa aMtomuhattaM / / 689. svvjhnnnnmicchttkaalaavlNbnnaado| (r) ukasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / 6 90. dIhayaruvvellaNakAlaggahaNAdo / 8 sammAmicchattassa saMkAmao kevaciraM kAlAdo hodi ? 91. sugamaM / OM jahaNaNeNa aMtomuhuttaM / 92. savvajahaNNamicchatta-sammattaguNakAlamaNNadarassa gghnnaado| kA utkRSTa kAla hI yahAM para lenA cAhiye, kyoMki kSAyikasamyagdRSTike mithyAtvakA saMkrama nahIM hotaa| usameM bhI vedakasamyaktvake kAlameMse mithyAtvake zrAvalimeM praveza karane ke kAlase lekara samyagmithyAtva aura samyaktvake kSapaNAtaka ke kAlakA tyAga kara denA cAhiye / isa prakAra jo bhI kAla bacatA hai vaha antarmuhUrta adhika chayAsaTha sAgara hotA hai, ataH mithyAtvake saMkramakA utkRSTa kAla itanA batalAyA hai| * samyaktvake saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 688. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya kAla antarmuhUrta hai| 686. kyoMki yahA~ para mithyAtvake sabase jaghanya kAlakA avalambana liyA hai| * utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| 660. kyoMki yahA~ para samyaktvakI udvelanAke sabase bar3e kAlakA grahaNa kiyA hai / vizeSArtha--samyaktva prakRtikA saMkrAmaka mithyAdRSTi jIva hotA hai, ataH mithyAtva guNasthAnakA jo jaghanya kAla hai vaha samyaktvake saMkramakA jaghanya kAla batalAyA hai| para utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki mithyAtva guNasthAnameM cirakAla taka samyAtvakI sattA nahIM pAI jaatii| kintu samyaktva prakRti udvelanA prakRti honese utkRSTa udvelanAkA jitanA kAla hai utanA samyaktva prakRtike saMkramakA utkRSTa kAla prApta hotA hai| yataH samyaktvakA utkRSTa udvelanA kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai ataH samyaktvakA utkRSTa saMkramakAla bhI utanA hI batalAyA hai| kintu udvelanAke antameM jaba samyaktva prakRti prAvalimeM praviSTa ho jAtI hai taba usakA saMkrama nahIM hotA itanA vizeSa jAnanA caahiye| isase samyaktvake utkRSTa udvelanAkAlameMse itanA kAla kama kara denA caahie| * samyagmithyAtvake saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 61. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya kAla antamuhUrta hai| 662. kyoMki yahAMpara mithyAtva yA samyaktva guNasthAnake sabase jaghanya kAlameMse kisI ekakA grahaNa kiyA hai Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 ukkasseNa vechAvahisAgarovamANi sAdireyANi / 93. taM jahA-aNAdiyamicchAiTThI paDhamasammattamuppAiya vidiyasamae payadasaMkamassAdi kAdaNa tattha dIhamaMtomuhuttakAlamacchiya micchattaM gaMtUNa palidovamAsaMkhejjabhAgamettamuvvellemANo carimaphAlimettasammAmicchattadvidisaMtakamme sese sammattaM paDivajjiya paDhamachAvaDhi bhamiya tatthaMtomuhuttAvasese micchattaM paDivaNNo puvvavihANeNa uvvellemANo palido0 asaMkhe0bhAgamettakAleNa sammattamuvaNamiya vidiyachAvaTThimaMtomuhuttUNiyamaNupAliya pariNAmapaccaeNa micchattaM gado dIhuvvelaNakAleNuvvellijjamANaM sammAmicchattamAvaliyaM pavesiya asaMkAmao jaao| laddho tIhi palidovamAsaMkhejjadibhAgehi sAdireo vechAvadvisAgarovamakAlo sammAmicchattasaMkAmayassa / 8 sesANaM pi paNuvIsaMpayaDINaM saMkAmayassa tiSiNa bhaMgA / 94, ettha sesaggahaNeNeva siddhe paNuvIsaMpayaDINamidi Niddeso Niratthao tti NAsaMkaNijjaM, uhayaNayAvalaMbisissajaNANuggahaTThamaNNaya-badiregehiM parUvaNAe dosA * utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara hai| 63. yathA-kisI eka anAdi mithyAdRSTi jIvane prathamopazama samyaktvako utpanna karake dUsare samayameM prakRta saMkramakA prArambha kiyaa| phira vahAM sarvotkRSTa antarmuhUrta kAla taka raha kara mithyAtvameM gayA / phira vahAM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka samyagmithyAtvakI udvelanA kii| kintu aisA karate hue samyagmithyAtvakA sthitisatkarma antima phAlipramANa zeSa rahane para samyatvako prApta karake prathama chayAsaTha sAgara kAla taka usake sAtha paribhramaNa kiyaa| kintu isameM antamuhUrta kAlake zeSa rahane para mithyAtvako prApta huaa| aura pUrvavidhise palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlake dvArA samyagmithyAtvakI udvelanA karake samyaktvako prApta kiyaa| phira antamuhUrta kama dUsare chayAsaTha sAgara kAlataka samyaktvakA pAlana karake pariNAmavaza mithyAtvameM gayA / phira sarvotkRSTa udvalanA kA take dvArA udvelanA karatA huA samyagmithyAtvako udayAvalimeM praveza karAke asaMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra samyagmithyAtvake saMkrAmakakA utkRSTa kAla palyake tIna asaMkhyAtaveM bhAgoMse adhika do chayAsaTha sAgarapramANa prApta hotA hai| vizeSArtha_samyagmithyAtvakA saMkrama samyaktva aura mithyAtva ina donoM guNasthAnoM meM hotA hai, isaliye jaghanya kAla prApta karaneke liye ina donoM guNasthAnoM se kisI ekakA jaghanya kAla liyA gayA hai / tathA utkRSTa kAla ina donoM guNasthAnoMkI apekSAse ghaTita kiyA gayA hai| kevala dhyAna yaha rakhA gayA hai ki samyagmithyAtvakA nirantara saMkrama banA rhe| isa hisAbase kAlakI gaNanA karane para ukta kAla prApta ho jAtA hai jisakA vistArase nirdeza TIkAmeM kiyA hI hai / * zeSa paccIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIvake kAlakI apekSA tIna bhaMga hote haiN| 64. zaMkA-yahA~ sUbameM 'zepa' padakA grahaNa karanA hI paryApta hai| usIse bAkIkI bacI huI paccIsa prakRtiyoM kA grahaNa ho jAtA hai, isaliye 'paNuvIsaMpayaDINaM' isa padakA nirdeza karanA nirarthaka hai ? samAdhAna aisI AzaMkA nahIM karanI cAhiye, kyoMki donoM nayoMkA avalambana Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] eyajIveNa kAlo bhAvAdo / tamhA uttasesANaM carittamohaNIyapayaDINaM paNuvIsaNhaM pi saMkAmayassa tiNNi bhaMgA kAyavvA / taM jahA--aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido sAdio sapajjavasido cedi / AdilladugaM sugama, tattha jahaNNukassaviyappANamasaMbhavAdo / iyarattha jahaNNukassakAlaNidesaTTamuttarasuttAvayAro ___(r) tattha jo so sAdino sapajjavasido jahaeNeNa aMtomuhattaM / ukkasseNa ubddddpogglpriytttt|| 95. tattha 'jahaNNeNaMtomuhuttaM'idi utte aNaMtANubaMdho visaMjoedUrNa saMjuttassa puNo vi savvajahaNNeNa kAleNa visaMjoyaNAe vAvadassa jahaNNasaMkamakAlo ghettavyo / sesANaM pi savvovasAmaNAe seDhIdo paDivadidassa aMtomuhutteNa puNo vi savvovasAmaNAe vAvadassa jahaNNakAlo vttvyo| 'ukkasseNa ubaDDapoggalapariyaTuM' idi utte poggalapariyaTTakAlassaddhaM deNaM ghettavvaM, addhapoggalapariyaTTassa samIvaM ubaDDapoggalapariyaTTamidi gahaNAdo / tatthANatANubaMdhINamukkassasaMkamakAle bhaNNamANe addhapoggalapariyaTTAdisamae paDhamasammattamuppAiya uvasamasammattakAlabhaMtare aNaMtANubaMdhiM visaMjoiya puNo tisse uvasamasammattaddhAe cha AvaliyAo atthi tti AsANaM paDivaNNassa AvalikaranevAle ziSya janoMkA upakAra karaneke liye anvaya aura vyatirekarUpase prarUpaNA karanemeM koI doSa nahIM aataa| isaliye pUrvokta prakRtiyoMmeMse jo cAritramohanIyakI paccIsa prakRtiyA~ zeSa bacI haiM unake saMkrAmakake kAlakI apekSAse tIna bhaMga karane cAhiye / yathA-anAdi-ananta, anAdi-sAnta aura sAdi-sAnta / inameMse prArambhake do bhaMga sugama haiM, kyoMki unameM jaghanya aura utkRSTa ye bheda sambhava nahIM hai / aba jo zeSa bacA tIsarA bhaMga hai so usake jaghanya aura utkRSTa kAlakA nirdeza karaneke liye Ageke sUtrakA avatAra huA hai * unameM jo sAdi-sAnta bhaMga hai usakA jaghanya kAla antarmuhate hai aura utkRSTa kAla upAdhaM pudgalaparivartanapramANa hai / 65. sUtrameM 'tattha jahaNNeNaMtomuhuttaM' aisA karane para isase anantAnubandhiyoMkI visaMyojanA karake saMyukta hue jIvake phira bhI sabase jaghanya kAladvArA visaMyojanA karane para jo anantAnubandhiyoMkA jaghanya saMkramakAla prApta hotA hai vaha lenA cAhiye / isI prakAra sarvopazAmanAke bAda zreNise cyuta hokara antarmuhUrtameM phira bhI sarvopazAmanAmeM lage hue jIvake zeSa prakRtiyoMkA bhI jayanya saMkramakAla kahanA cAhiye / tathA sUtra meM 'ukasseNa ubaDDapoggalapariyaTTa' aisA kahane para usase pudgalaparivartanakA kucha kama AdhA kAla lenA cAhiye, kyoMki ardhapudgalaparivartanake samIpakA kAla upArdhapudgalaparivartana kAla kahalAtA hai aisA yahA~ grahaNa kiyA gayA hai| usameM sarva prathama anantAnubandhiyoMke utkRSTa saMkramakAlakA kathana karate haiM-jaba saMsArameM rahaneke liye ardhapudgalaparivartana kAla zeSa bace taba usake prathama samaya meM prathamopazama samyaktvako utpanna karAke upazamasamyaktvake kAlake bhItara anantAnubandhiyoMkI visaMyojanA karAve / phira usI upazamasamyaktvake kAlameM jaba chaha zrAvalikAla zeSa bace taba use sAsAdanameM le jAve aura eka 1 tA pratau -baMdhI [ NaM ] visaMjoedUNa, prA0pratau -baMdhINaM visaMjoedUNa iti pAThaH / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 yAdikaMtassa AdI kAyavvA / sesaM sugmN| evaM sesANaM pi payaDINaM vatavvaM / Navari savvovasAmaNAe paDivAdapaDhamasamae saMkamassAdi kAdaNa desUNamaddhapoggalapariyaTTa sAheyavvaM / ___ evamogheNa kAlo go| 96. saMpahi AdesaparUvaNaTThamuccAraNaM vttissaamo| taM jahA-eyajIveNa kAlANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa y| tattha ogheNa micchattasaMkAmao kevaciraM0 ? jaha0 aMtomuhattaM, ukka0 chAvahisAgaro0 sAdireyANi / asaMkAmao jaha0 aMtomuhuttaM , ukka0 addhapoggalapariyaTTU desUNaM / sammatta0saMkAmao jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| asaMkAmaya0 jaha0 aMtomu0, ukka0 vechAvadvisAgaro0 sAdireyANi / sammAmi0saMkAma0 jaha0 aMtomu, ukka vechAvahisAgaro0 sAdireyANi / AvalikAlake bAda saMkramakA prArambha karAve / isake AgekA zeSa kathana sugama hai| isI prakAra zeSa prakRtiyoMkA bhI utkRSTa saMkramakAla kahanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki sarvopazAmanAse cyuta honeke prathama samayameM saMkramakA prArambha karake usakA utkRSTa kAla kucha kama ardhapudgalaparivartanapramANa sAdha lenA cAhiye / vizeSArtha-darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMmeMse samyaktva aura samyagmithyAtvakA sattva anAdi mithyA dRSTi jIvake nahIM pAya' jAtA, isaliye ina tIna prakRtiyoM ke saMkramakI apekSA anAdi-ananta aura anAdi-sAnta ye do vikalpa banate hI nhiiN| vahA~ kevala sAdi-sAnta yahI eka vikalpa sambhava hai| kintu cAritramohanIyakI paccIsa prakRtiyoMkA anAdi kAlase bhavya aura abhadhya donoMke sattva pAyA jAtA hai / isaliye inakI apekSA saMkramake anAdi-ananta, anAdisAnta aura sAdi-sAnta ye tInoM vikalpa bana jAte haiN| anAdi-ananta vikalpa to abhavyoMke hI hotA hai, kyoMki abhavyoMke anAdi kAlase ina paccIsa prakRtiyoMkA saMkrama hotA A rahA hai aura ananta kAlataka hotA rhegaa| kintu zeSa do vikalpa bhavyoMke hI hote haiN| unameMse anAdi-sAnta vikalpa una bhavyoMke hotA hai jinhoMne ekabAra anantAnubandhIkI visaMyojanA aura cAritramohanIyakI zeSa prakRtiyoMkI upazAmanA kI hai| aba rahA tIsarA vikalpa so usakA khulAsA TIkAmeM hI kiyA hai| sugama honese usakA nirdeza punaH yahA~ nahIM kiyA gayA hai| isa prakAra oghase kAlakA kathana samApta huaa| 66. aba AdezakA kathana karaneke liye uccAraNAko batalAte haiN| yathA - eka jIvakI apekSA kAlAnugamase nirdeza do prakArakA hai-zrodha nirdeza aura Adeza nirdesh| unameMse oghakI apekSA mithyAtvake saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai| mithyAtvake asaMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama ardhapudgalaparivartanapramANa hai| samyaktvake saMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai ? asaMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai| samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai| asaMkrAmakakA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 gA0 26] eyajIveNa kAlo asaMkA0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / solasaka0-NavaNoka0 saMkAma0 aNAdio apajja. aNAdijo sapajja. sAdio sapajja0 / jo so sAdio sapaJjavasido tassa imoNiddeso-jaha* aMtomu0, ukka0 uvaDDapoggalapariyaDheM / aNaMtANu0asaMkAmao jaha0 samayUNAvaliyA, visaMjoyaNAcarimaphAlIe taduvalaMbhAdo / ukka0 AvaliyA saMpuNNA, saMjuttapaDhamAvaliyAe tduvlddhiido| sesANamasaMkAmaya0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0, uvasamaseDhIe taduvalaMbhAdo / jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakake kAlakI apekSA anAdi-ananta, anAdi-sAnta aura sAdi-sAnta ye tIna bhaMga hote haiN| unameM se jo sAdi-sAnta vikalpa hai usakA yaha nirdeza hai| usakI apekSA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla upAdhaM pudgalaparAvartapramANa hai| anantAnubandhiyoMke asaMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya kama eka AvalipramANa hai, kyoMki visaMyojanAkI antima phAlike Azrayase yaha kAla upalabdha hotA hai| utkRSTa kAla pUrI eka avalipramANa hai, kyoMki anantAnubandhiyoMse saMyukta honepara prathama Avali ke samaya yaha kAla upalabdha hotA hai| zeSa prakRtiyoM ke asaMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, kyoMki ye donoM kAla upazamazreNimeM pAye jAte haiM / vizeSArtha-oghase saba prakRtiyoMke saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla kitanA hai isakA khulAsA pUrvameM cUrNisUtroM ke vyAkhyAnake samaya kara a ye haiM usI prakAra yahA~ bhI jAna lenA caahiye| yahA~ ina saba prakRtiyoMke asaMkrAmakake jaghanya aura utkRSTa kAlakA khulAsA karate haiMmithyAtvakA mithyAdRSTi guNasthAnameM saMkrama nahIM hotA, ataH isa guNasthAnakA jo jaghanya antarmuhUrta kAla hai vahI mithyAtvake asaMkrAmakakA jaghanya kAla prApta hotA hai| yahI kAraNa hai ki yahA~ mithyAtvake asaMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta batalAyA hai| tathA sAdi-sAnta vikalpakI apekSA mithyAdRSTi guNasthAnakA jo utkRSTa kAla kucha kama ardhapudgalaparivartanapramANa hai vahI yahA~ mithyAtvake asaMkrAmakakA utkRSTa kAla prApta hotA hai| isIse mithyAtvake asaMkrAmakakA utkRSTa kAla kucha kama ardhapudgalaparivartanapramANa batalAyA hai| samyaktvakA saMkrama samyagdRSTike nahIM hotA, isaliye samyagdRSTi guNasthAnakA jo jaghanya kAla hai vaha samyaktvake asaMkrAmakakA jaghanya kAla prApta hotA hai / isIse samyaktvake asaMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrtapramANa batalAyA hai| tathA udvelanAke antameM prApta huA eka samaya kama eka AvalipramANa kAla, upazama samyaktvakA antamuhUrta kAla, vedaka samyaktvakA kucha kama chayAsaTha sAgara kAla, samyagmithyAtva guNasthAnakA antamuhUrta kAla aura vedakasamyaktvakA pUrA chayAsaTha sAgara kAla . ina kAloMkA jor3a sAdhika do chayAsaTha sAgara hotA hai isIse samyaktvake asaMkrAmakakA utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara batalAyA hai| yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhiye ki jisa kramase ukta kAloMkA nirdeza kiyA hai usI kramase unheM prApta karAnA cAhiye / yahA~ samyaktvakI sattA to hai para saMkrama nahIM hotaa| samyagmithyAtvakA saMkrama sAsAdana aura samyagmithyAtva guNasthAnameM nahIM hotaa| sAsAdanakA jaghanya kAla eka samaya aura samyagmithyAtva guNasthAnakA utkRSTa kAla antamuhUrta hai| isIse yahA~ samyagmithyAtvake asaMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUte batalAyA hai / anantAnubandhiyoMkI visaMyojanAke antameM eka samayakama eka AvalipramANa antima Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 97. AdeseNa Neraiesu micchatta0saMkAma0 jaha0 aMtomu0, ukka0 tettIsaM sAgaro0 desuunnaanni| samma0 jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| sammAmi0-aNaMtANu0saMkAma0 jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / bArasakasAya0-NavaNokasAya0saMkAma0 keva0 ? jaha0 dasavassasahassANi, uka0 tettIsaM sAgarovamANi / paDhamAdi jAva sattami ti miccha0saMkAma0 jaha0 aMtomu0, ukka. sagaTThidI desUNA / samma0 NiraoghabhaMgo / sammAmi0 jaha0 egasamao, ukka0 sgddh'idii| evamaNaMtANu0caukssa / Navari sattamAe jaha0 aMtomuhuttaM / bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 jahaNNaTThidI, ukka0 ukassahidI / phAlike zeSa rahanepara usakA saMkrama nahIM hotA, isaliye anantAnubandhiyoMke asaMkrAmakakA jaghanya kAla eka samayakama eka AvalipramANa batalAyA hai| tathA visaMyojanAke bAda anantAnubandhiyoM kI punaH sattA prApta honepara eka Avatti kAla taka unakA saMkrama nahIM hotA, isaliye inake asaMkrAmakakA utkRSTa kAla eka AvalipramANa batalAyA hai| upazamaNimeM bAraha kapAya aura nau nokaSAya inameMse vivakSita prakRtikA upazama honeke dvitIya samayameM yadi marakara yaha jIva devagatimeM calA jAtA hai to inake asaMkrAmakakA eka samaya kAla prApta hotA hai| isIse yahA~ inake asaMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai| tathA ina prakRtiyoMkA upazama kAla antamuhUrta hai| isIse yahA~ inake asaMkrAmakakA utkRSTa kAla antarmuhUrta batalAyA hai / 697. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtva ke saMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa dAla kucha kama tetIsa sAgara hai / samyaktvake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| samyagmithyAtva aura anantAnuvandhIke saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| bAraha kapAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| pahalI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka pratyeka naraka meM mithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya kAla antamuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| samyaktvakA bhaMga sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| isI prakAra anantAnubandhI catuSkake saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki sAtavIM pRthivImeM jaghanya kAla antarmuhUrta hai| bAhara kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA jaghanya kAla apanI apanI jaghanya sthitipramANa hai aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| vizeSArtha_yahA~ naraka gati aura usake avAntara bhedoMmeM mithyAtva Adi prakRtiyoM ke saMkrAmakakA kisakA kitanA kAla hai yaha batalAyA hai| naraka gatimeM samyagdarzanakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai, isIse yahA~ mithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara ghaTita ho jAtA hai| isI prakAra pratyeka pRthivImeM jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa ghaTita kara lenA caahiye| yahAM yaha prazna ho sakatA hai ki pahalI pRthivImeM to samyagdRSTi jIva bhI marakara utpanna hotA hai aura vaha jIvanabhara usake sAtha banA rahatA hai, ataH vahAM kucha kamakA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26] eyajIveNa kAlo 18. tirikkhesu miccha0 saMkAma0 jaha0 aMtomu0, ukka0 tiNNi palidovamANi desUNANi / samma0 nnaarybhNgo| sammAmi0 jaha0 egasamao, ukka0 tiNNi palidovamANi palidovamAsaMkhejjadibhAgeNa saadireyaanni| aNaMtANu0caukassa jaha0 egasamao, uka0 aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 niyama kaise lAgU hogA, so isakA yaha samAdhAna hai ki yadyapi pahalI pRthivImeM samyagdRSTi jIva marakara utpanna hotA hai yaha bAta sahI hai para aisA jIva yA to kRtakRtyavedakasamyagdRSTi hotA hai yA kSAyikasamyagdRSTi, isa liye jaba aise jIvake vahAM mithyAtvakA sattva hI nahIM pAyA jAtA taba usake mithyAtvake saMkramakI bAta hI karanA vyartha hai| samyaktva prakRtike saMkrAmakA jaghanya kAla eka samaya udvelanAkI apekSAse batalAyA hai| arthAt jisake samyaktva prakRtikI udvelanAmeM eka samaya bAkI hai aisA jIva marakara yadi narakameM utpanna hotA hai to usake narakameM samyaktvake. saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| tathA narakameM samyaktvake saMkrAmakakA utkRSTa kAla jo palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai so yaha udvelanAke utkRSTa kAlakI apekSAse batalAyA hai| isI prakAra pratyeka prathivImeM samyaktvake saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla ghaTita kara lenA cAhie, kyoMki pUrvokta kathanase isameM koI vizeSatA nahIM hai| sAmAnyase narakameM yA pratyeka prathivImeM samyagmithyAtva saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya bhI samyaktva samAna ghaTita hotA hai| hAM utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki samyagmithyAtvakA saMkrama samyagdRSTi aura mithyAdRSTi donoMke hotA hai isaliye narakameM samyagmithyAtvake saMkrama kA utkRSTa kAla tetIsa sAgara bana jAtA hai| anantAnubandhIke saMkrAmakakA bhI utkRSTa kAla tetIsa sAgara isI prakArase ghaTita kiyA jA sakatA hai, kyoMki isakA saMkrama bhI samyagdRSTi aura mithyAdRSTi donoMke hotA rahatA hai para aise jIvake samyaktva dazAmeM anantAnubandhIkI visaMyojanA nahIM karAnI cAhiye / athavA kevala mithyAdRSTi guNasthAnakI apekSAse ghaTita karanemeM bhI Apatti nahIM hai, kyoMki koI bhI nArakI jIvanabhara mithyAtvake sAtha raha sakatA hai| para isake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya isa prakAra prApta hotA hai ki jisane anantAnubandhokI visaMyojanA kI hai aisA koI eka samyagdRSTi jIva sAsAdanameM gayA aura eka Avalike bAda eka samayataka usane anantAnubandhIkA saMkramaNa kiyaa| phira dUsare samayameM marakara vaha anya gatimeM utpanna ho gayA to isa prakAra isake narakameM anantAnubandhIke saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya prApta ho jAtA hai| isI prakAra pratyeka pRthivImeM anantAnubandhIkA saMkramakI apekSA jaghanya kAla eka samaya ghaTita kara lenA cAhiye / kintu sAtaveM narakameM aise jIyakA sAsAdanameM maraNa nahIM hotA aura mithyAtvoM antarmuhUrta kAla hue binA maraNa nahIM hotA ataH vahA~ jaghanya kAla antamuhUrta batalAyA hai| pratyeka narakameM isakA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai| tathA ukta prakRtiyoMke atirikta jo zeSa bAraha kaSAya aura nau nokaSAya bacIM so inakA sadbhAva narakameM sarvadA hai aura sarvadA hara hAlatameM inakA saMkrama hotA rahatA hai, ataH inakA narakagati aura usake avAntara bhedoM meM jaghanya aura utkRSTa jahA~ jo kAla prApta hai vahA~ vaha bana jAnese ukta pramANa kahA hai| $98. tiryaJcoMmeM mithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya kAla antamuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai| samyaktvake saMkrAmakake jaghanya aura utkRSTa kAlakA bhaMga nArakiyoMke samAna hai / samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla patyakA asaMkhyAtavAM bhAga adhika tIna palya hai| anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| bAraha kaSAya aura nau - Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 khuddAbhavaggahaNaM, uka0 annNtkaalmsNkhejjaa| 6 99. paMciMdiyatirikkhatiyammi miccha0-samma0 tirikkhoghbhNgo| sammAmi0aNaMtANu0caukkassa jaha0 egasamao, ukka0 tiNNi palidovamANi puvvakoDiputteNabbhahiyANi / bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 khuddAbhava0 aMtomuhuttaM, ukka0 tiNNi palido0 puvvakoDipudha0 / nokaSAyoMke saMkrAmakakA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| vizeSArtha-tiryaJcoMmeM vedakasamyaktvakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai / isIse yahAM mithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama tIna palya batalAyA hai| samyaktvake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa tathA samyagmithyAtva aura anantAnubandhoke saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya jisa prakAra narakameM ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra yahAM bhI ghaTita kara lenA cAhiye; kyoMki usase isameM koI antara nahIM hai| jaba yaha jIva tiryaca paryAyameM raha kara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka samyagmithyAtvakI udvalanA karatA rahatA hai aura udvalanAke samApta honeke pUrva hI marakara tIna palyakI AyuvAle tiryaJcoMmeM utpanna ho jAtA hai / phira vahA~ samyaktvake yogya kAlake prApta hone para samyaktvako prApta karake samyagmithyAtvakI sattAko phirase bar3hA letA hai aura vahA~ yA to samyagdRSTi banA rahatA hai yA mithyAtvameM jAkara udvelanA honeke pUrva hI punaH samyagdRSTi ho jAtA hai usake tiryazca paryAyake rahate hue palyakA asaMkhyAtavAM bhAga adhika tIna palya kAla taka samyagmithyAtvakA saMkrama dekhA jAtA hai| isIse yahA~ samyagmithyAtvake saMkrAmakakA utkRSTa kAla uktapramANa kahA hai| tiryaJcagatimeM sadA rahanekA utkRSTa kAla ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| isIse yahAM anantAnubandhIcatuSka tathA zeSa bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| tathA tiryazca paryAyameM rahanekA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNapramANa hai| isIse yahAM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNapramANa kahA hai / 66. paMcendriyatiryaMcatrikameM mithyAtva aura samyaktvake saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla sAmAnya tiya coMke samAna hai| samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pUrva koTipRthaktva adhika tIna palya hai / bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA jaghanya kAla sAmAnya paMcendriya tiya cameM kSudrabhavagrahaNapramANa aura zeSa domeM antamuhUrtapramANa hai aura utkRSTa kAla tInoMmeM pUrvakoTipRthaktva adhika tIna palya hai| vizeSArtha-paMcendriyatiryaMcantrikakA utkRSTa kAla pUrvakoTipRthaktva adhika tIna palya hai, isa liye yahA~ samyagmithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA utkRSTa kAla uktapramANa batalAyA hai / tathA sAmAnya tiryacakA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNapramANa aura zeSa do prakArake tirya coMkA jaghanya kAla antamuhUrta hai| isIse yahA~ bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA jaghanya kAla uktanamANa batalAyA hai| zepa kAloMke kAraNoMkA nirdeza pahale kara hI Aye haiM isaliye yahA~ nahIM kiyA hai| Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] eyajIveNa kAlo 100. paMciM0tirikkhaapajja0--maNusaapajja0 samma0-sammAmi0 jaha) egasa0, ukka0 aMtomu / solasaka0-NavaNoka0 jaha0 khuddAbhava0, uka0 aMtomu0 / 6 101. maNusatiyammi paMciMtirikkhabhaMgo / Navari bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 egasamao, ukka0 sghidii| 102. devesu miccha0 jaha0 aMtomu0, sammAmi0-aNaMtANu0 caukANaM jaha0 egasa0, ukka0 savvesiM tettIsaM sAgaro0 / sammatta0 NArayabhaMgo / bArasaka0-NavaNoka0 NArayabhaMgo ceva / bhavaNavAsiyappahuDi jAva uvarimagevajA tti miccha0-sammAmi0aNaMtANu0 caukassa ya jaha0 aMtomu0 eyasamao, uka. sgddhidii| samma0 NAraya 100. paMcendriyatiyeMca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| tathA solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla antamuhUrtapramANa hai| vizeSArtha--ukta donoM mArgaNAoMmeM samyagdarzanakI prApti sambhava nahIM hai, isaliye yahA~ mithyAtvakA saMkrama na honese usakA kAla nahIM batalAyA hai| eka jIvakI apekSA ina donoM mArgaNAoMkA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNapramANa saura utkRSTa kAla antamuhUrta hai, isa liye yahA~ saba prakRtiyoMke saMkrAmakakA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNapramANa aura utkRSTa kAla antamuhUrta pramANa batalAyA hai| kintu samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkramaNake jaghanya kAlameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai jisake samyaktva yA samyagmithyAtvake saMkramameM eka samaya zeSa rahA aisA jIva mara kara yadi ina mArgaNAoMmeM utpanna ho to usake ina mArgaNAoM ke rahate hue ukta prakRtiyoM ke saMkramakA jaghanya kAla eka samaya bhI pAyA jAtA hai| isIse yahA~ para ina donoM prakRtiyoMke saMkramakA jaghanya kAla eka samaya batalAyA hai / / 6101. manuSyatrikameM saba prakRtiyoM ke saMkrAmakake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana paMcendriya tiryacake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai / vizeSArtha-jo upazAmaka jIva upazamaneNise utarate samaya eka samaya taka bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA saMkrama karatA hai aura dUsare samayameM mara kara deva ho jAtA hai usake inake saMkramakA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| isIse yahA~ manuSya trikameM ukta prakRttiyoM ke saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya batalAyA hai| zeSa kathana sugama hai| 6102. devoMmeM mithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai tathA ina saba prakRtiyoMke saMkrAmakakA utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| samyaktvakA bhaMga nArakiyoMke samAna hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA bhaMga bhI nArakiyoMke samAna hI hai| bhavanavAsiyoMse lekara uparima aveyaka takake devoMmeM mithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya kAla antamuhUrta tathA samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai| tathA ina sabake saMkrAmakakA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| samyaktvakA bhaMga nArakiyoM ke samAna hai| tathA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 bhaMgo / bArasaka0-NavaNoka0 jahaNNukassahidI bhANidabbA / aNudizAdi jAva sabvaTThA tti miccha0-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 jahaNNukassahidI bhANiyavvA / aNaMtANu0 caukkassa jaha0 aMtomu0, uka0 sagukassahidI / evaM jAva0 / eyajIveNa aNtrN| 103. sugamamedamahiyArasaMbhAlaNasuttaM / * micchatta-sammatta-sammAmicchattANaM saMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? $104. sugamaM / OM jahaNNaNa aMtomuhuttaM / $ 105. micchattasaMkAmayassa tAva uccade-eo sammAiTThI bahuso diTThamaggo micchattaM gaMtUNa puNo vi pariNAmapaccaeNa sammattaguNaM savvajahaNNeNa kAleNa paDivaNNo, laddhamaMtaraM / evaM sammattassa vi / Navari savvajahaNNasammattakAleNaMtarido tti vattavyaM / sammAmicchattajahaNNakAlo ubari visesiUNa parUvijai ti Na ettha tapparUvaNA kIrade / bAraha kapAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA jayanya aura utkRSTa kAla kramase jaghanya aura utkRSTa sthitipramANa kahanA cAhiye / anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM mithyAtva, samyagmithyAtva, bAraha kayAya aura nau nokapAyoM ke saMkrAmaka kA jaghanya aura utkRSTa kAla kramase jaghanya aura utkRSTa sthitipramANa kahanA cAhiye / tathA anantAnubandhI catuSkake saMkrAmakakA jaghanya kAla antamuhUrta hai aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhiye / vizeyArtha--pahale oghase aura narakAdi gatiyoMse kAlakA spaSTIkaraNa kara Aye haiM / use dhyAnameM rakha kara devagati aura usake avAntara bhedoMmeM use ghaTita kara lenA caahiye| mAtra devagatimeM jahA~ jo vizeSatA hai use dhyAnameM rakha kara hI yaha kAla ghaTita karanA caahiye| * aba eka jIvakI apekSA antarakA adhikAra hai| 6 103. adhikArakA nirdeza karanevAlA yaha sUtra sugama hai| * mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmakakA antarakAla kitanA hai ? 6 104. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai / 105. mithyAtvake saMkrAma ke antarakAlakA khulAsA sarva prathama karate haiM--jise mokSamArgakA aneka bAra paricaya mila cukA hai aisA eka samyagdRSTi jIva jaba mithyAtvameM jAkara aura pariNAmavaza phirase ati svalpa kAla dvArA samyaktva guNako prApta hotA hai taba mithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla prApta hotA hai| isI prakAra samyaktvakA bhI jaghanya antarakAla prApta kara lenA caahiye| kintu yaha sabase jaghanya samyaktvake kAlale antarita hotA hai aisA kathana karanA cAhiye / samyagmithyAtvake javanya antarakAlakA Age. vizeSarUpase kathana kiyA jAyagA, isaliye yahAM usakA kathana nahIM karate haiN| Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26] eyajIveNa aMtaraM * ukkasseNa uvddpogglpriy| $ 106. taM jahA-micchattasaMkAmayassa tAva uccade--aNAdiyamicchAiTThI uvasamasammattaM ghettUNa cha AvaliyAo asthi tti sAsaNaM guNaM gaMtUNaMtariya desUNamaddhapoggalapariyaTTa paribhamiya aMtomuhuttAvasese sijjhidavvae tti sammattaguNaM paDivaNNo, laddhamukkassaMtaraM, poggalapariyaTTassa desUNaddhamettamAdiyaMtesu aMtomuhuttamettakAlassa bhibbhaavdNsnnaado| evaM sammattassa / Navari desUNapamANaM palidovamAsaMkhe0bhAgo, uvasamasammattaM paDivajiya micchattaM gaMtUNa tettiyametteNa kAleNa viNA sammattassuvvelledumasakkiyattAdo / evaM sammAmicchattassa vi vattavvaM / saMpahi sammAmicchattajahaNNasaMkAmayaMtaragayavisesapaTuppAyaNa?muvarimasuttaM bhaNai * Navari sammAmicchattassa saMkAmayaMtaraM jahaeNeNa eyasamagro 107. taM jahA-uvasamasammAiTThI sammAmicchattassa saMkAmao hoUNa dvido sagaddhAe egasamayAvasesiyAe sAsAdaNabhAvaM gaMtUNeyasamayamaMtariya puNo vi tadaNaMtarasamae saMkAmao jAdo, lachamegasamayamettamaMtaraM / ahavA micchAiTThI sammAmicchattamuvvella * utkRSTa antarakAla upAdhaM pudgalaparivartanapramANa hai| 6 106. khulAsA isa prakAra hai| usameM bhI sarvaprathama mithyAtmake saMkrAmaka ke utkRSTa antarakAlakA khulAsA karate haiM-koI eka anAdi mithyAdRSTi jIva upazamasamyaktvako prApta huzrA aura chaha Avali kAlake zeSa rahane para sAsAdana guNasthAnameM jAkara usane mithyAtvake saMkramaNakA antara kiyaa| phira kucha kama ardhapudgalaparivartanapramANa kAla taka paribhramaNa karake jaba mukta honeke liye use antarmuhUrta kAla zeSa bacA taba vaha samyaktva guNako prApta huaa| isa prakAra utkRSTa antaHkAla prApta ho jAtA hai / yaha pudgalaparivartanakA kucha kama AdhA isaliye hai, kyoMki isameMse prArambhakA eka antarmuhUrta aura attakA eka antarmuhUrta kama hotA huA dekhA jAtA hai| isI prakAra samyaktvake saMkAsakake utkRSTa antarakAlako ghaTita karake kahanA cAhiye / kintu yahA~ kucha kamakA pramANa palyakA asaMkhyAtavAM bhAga hai, kyoMki upazamasamyaktvako prApta karake aura mithyAtvameM jAkara tAvanmAtra arthAt palyake asaMkhyAtaveM bhAga'mANa kAlake binA samyaktvakI udvelanA nahIM ho sktii| isI prakAra samyagmithyAtvake saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla bhI kahanA cAhiye / aba samyagmithyAtvake saMkrAmakake jaghanya antarakAlavizeSakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * kintu itanI vizepatA hai ki samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jadhanya antarakAla eka samaya hai| 6107. khulAsA isa prakAra hai-koI eka upazamasamyagdRSTi jIva samyagmithyAtvakA saMkramaNa karatA huA sthita hai| usane apane samyaktvake kAlameM eka samaya zeSa rahane para sAsAdana guNasthAnameM jAkara eka samaya taka samyagmithyAtvake saMkramakA antara kiyA aura usake anantara samayameM phirase usakA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya prApta huaa| athavA samyagmithyAtvakI udvelanA karanevAlA jo mithyAdRSTi jIva Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 mANao sammattAhimuho hoUNaMtarakaraNaM kariya micchattapaDhamaTThidicarimasamae sammAmicchattacarimuvvellaNaphAliM parasarUveNa saMkAmiya uvasamasammAiTThI paDhamasamae sammAmicchattasaMtuppAyaNavAvAreNeyasamayamaMtariya puNo vidiyasamae saMkAmao jAdo, laddhamaMtaraM / * aNaMtANubaMdhoNaM saMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi / 108. sugmN| 9 jahaNaNeNa aMtomuhuttaM / $ 109. visaMjoyaNacarimaphAliM pAdiya aMtaridassa puNo savvalahueNa kAleNa saMjuttassa baMdhAvaliyavadikkatasamae laddhamaMtaraM kAyavvamidi vuttaM hoi / ukkasseNa vechAvahisAgarovamANi sAdireyANi / 6 110 taM jahA--paDhamasammattaM ghettaNa uvasamasammattakAlabbhatare aNaMtANubaMdhiM visaMjoiya vedayasammattaM paDivajjiya paDhamachAvaDhi bhamiya tatthaMtomuhuttAvasese sammAmicchattaM paDivajiya puNo aMtomuhutteNa sammattamuvaNamiya vidiyachAvaTThimaNupAliya thovAvasese micchattaM gadassa laddhamaMtaraM hodi| ettha puvamaNaMtANubaMdhiM visaMjoiya dvidassa uvasama samyaktvake abhimukha hokara aura antarakaraNa karake mithyAtvakI prathama sthitike antima samayameM samyagmithyAtvakI antima udvelanA phAlikA pararUpase saMkramaNa karake upazamasamyagdRSTi ho gayA hai vaha apane prathama samayameM samyagmithyAtvake sattvake utpanna karanemeM lagA rahaneke kAraNa eka samaya taka samyagmithyAtvake saMkramakA antara karake dUsare samayameM phirase saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya prApta ho jAtA hai / * anantAnubandhiyoMke saMkrAmakakA antarakAla kitanA hai| 6 108. yaha sUtra sugama hai / * jaghanya antarakAla antamahate hai| $ 106 koI eka jIva hai jisane visaMyojanAkI antima phAlikA patana karake anantAnubandhiyoMke saMkramakA antara kiyaa| phira ati svalpa kAla dvArA anantAnubandhiyoMse saMyukta hokara bandhAvalikAlake samApta honeke anantara samayameM punaH saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra anantAnubandhiyoMke saMkrAmakakA jaghanya antarakAla prApta karanA cAhiye yaha ukta kathanakA tAtparya hai| * utkRSTa antarakAla sAdhika do chayAsaTha sAgara hai / 6 110. khulAsA isa prakAra hai-koI eka jIva hai jisane prathamopazama samyaktvako grahaNa karake upazamasamyaktvakAlake bhItara anantAnubandhIkI visaMyojanA kii| phira vedakasamyaktvako prApta karake prathama chayAsaTha sAgara kAla taka paribhramaNa kiyaa| phira usake antameM antarmuhUrta kAla zeSa rahane para samyagmithyAtvako prApta huaa| phira antarmuhUrtameM samyaktvako prApta karake aura usake sAtha dUsare chayAsaTha sAgara kAla taka rahA / phira usameM thor3A kAla zeSa rahane para mithyAtvameM gyaa| isa prakAra anantAnubandhiyoMke saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla prApta ho jAtA hai| yahAM para prArambhameM anantAnuvandhIkI visaMyojanA karake sthita hue jIvake jo upazamasamyaktvakA kAla zeSa bacatA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26] eyajIveNa aMtaraM sammattakAlo pacchillamicchattajahaNNakAlAdo bahuo teNa micchattajahaNNakAlamattaM tattha sohiya suddhaseseNa sAdireyattaM vattavvaM / 8 sesANamekavIsAe payaDINaM saMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hoi ? 6 111. sugamaM / 8 jahaNaNeNa eyasamagro / 112. taM jahA--igivIsapayaDINaM saMkAmao uvasamaseDhimAruhiya appappaNo ThANe sambovasamaM kAUNeyasamayamaMtariya puNo vidiyasamae kAlaM gado saMto devesuppaNNapaDhamasamae laddhamaMtaraM karei tti vattavyaM / * ukasseNa aMtomuhuttaM / 113. taM kathaM ? aNiyaTTiadvAe saMkhejje bhAge gaMtUNa savvAsimaNaMtaraparUvidapayaDINaM sagasagaTThANe savvovasamaM kAUNa asaMkAmayabhAveNaMtariya aNiyaTTi0-suhuma0usaMta guNaTThANANi kameNANupAliya puNo odaramANo suhama guNaTThANaM volINo hai vaha antameM prApta hue mithyAtvake jaghanya kAlase bahuta hai, isaliye upazamasamyaktvake pUrvokta kAlameMse mithyAtyake jaghanya kAlako ghaTAkara upazamasamyaktvakA jo kAla zeSa rahe utanA adhika kahanA caahiye| zrAzaya yaha hai ki dUsare chayAsaTha sAgarameMse yadyapi antameM prApta hue mithya tba guNasthAnakA jaghanya antarmuhUrta kAla ghaTa jAtA hai para isa chayAsaTha sAgarameM visaMyojanAke bAda bace hue upazamasamyaktvake kAlake milA dene para vaha chayAsaTha sAgarase kucha adhika ho jAtA hai, isa liye yahAM anantAnubandhiyoMke saMkramakA utkRSTa antarakAla sAdhika do chayAsaTha sAgarapramANa kahA hai| * zeSa ikkIsa prakRtiyoMke saMkrAmakakA antarakAla kitanA hai / 6111. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya antarakAla eka samaya hai| $ 112. khulAsA isa prakAra hai-ikkIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jisa jIvane upazamazreNi para car3ha kara aura apane apane sthAnameM unakA sarvopazama karake eka samaya taka unake saMkramakA antara kiyA phira dUsare samayameM mara kara jo deva huA usake vahAM utpanna honeke pahale samayameM hI ina prakRtiyoMke saMkramakA antara prApta ho jAtA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / Azaya yaha hai ki jisa samayameM jisa prakRtikA sarvopazama hotA hai usake eka samaya bAda yadi vaha upazama karanevAlA jIva mara kara deva ho jAtA hai to usa prakRtike saMkramakA eka samaya antara prApta hotA hai| * utkRSTa antarakAla antamuhUte hai| 5 113. zaMkA--so kaise ? samAdhAna-anivRttikaraNake kAlake saMkhyAta bhAgoMko bitA kara pahale kahI gaI saba prakRtiyoMkA apane apane sthAnameM sarvopasama honese ve asaMkramabhAvako prApta ho jAtI haiM aura isa prakAra inake saMkramakA antara karake usI antarake sAtha anivRttikaraNa, sUkSmasamparAya aura upazAntamoha ina tIna guNasthAnoMko kramase prApta kara phira utarate samaya sUkSmasamparAya guNasthAnako Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 aNiyaTTibhAveNappappaNo dvANe puNo vi saMkAmao jAdo, laddhamaMtara tomuhuttmettN'| Navari lobhasaMjalaNassANupubbIsaMkamapAraMbheNaMtarassAdi kAdUNa puNo taduvarame laddhamaMtaraM kAya, / evamogheNaMtaraM gyN| $ 114. saMpahi desAmAsiyasutteNa sUcidamAdesamoghANuvAdapurassaramuccAraNamassiya parUvemo / taM jahA aMtarANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0samma0 jaha0 aMtomu0, sammAmi0 jaha0 egasamao, ukka0 tiNhaM pi ubaDDa poggalapariyaDheM / aNaMtANu caukassa jaha0 aMtomu0, ukka0 vechAvadvisAgarovamANi sAdireyANi / bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / 115. AdeseNa Neraiya0 miccha0-samma0-aNaMtANu0caukassa jaha0 aMtomu0, sammAmi0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgaro0 desUNANi / bArasaka0-NavaNoka0saMkAmao Natthi aMtaraM / evaM svvnneriyaa| Navari sagaDhidI desuunnaa| bitA kara jaba anivRttikaraNako prApta hotA hai taba apane apane upazama karaneke sthAnameM phirase saMkrAmaka ho jAtA hai aura isa prakAra inakA antarmuhUrta antarakAla prApta ho jAtA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki AnupUrvI saMkramake prArambhase lobhasaMjvalanake saMkramake antarakA prAraMbha kare jo bhAnupUrvI saMkramake samApta hone taka cAlU rahatA hai| isa prakAra lobhasaMjvalanake saMkramakA antara AnupUrvI saMkramake prArambhase usakI samApti taka kahanA cAhiye / isa prakAra oghase antarakAla samApta huaa| 6 114. aba dezAmarSaka sUtrake dvArA sUcita honevAle AdezakA oghAnuvAdapUrvaka uccAraNAke Azrayase kathana karate haiN| jo isa prakAra hai-antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| inameMse oghakI apekSA mithyAtva aura samyaktvake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai| tathA tInoMke saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla upArdha pudgalaparivartanapramANa hai| anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmakakA jaghanya antara kAla antamuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla sAdhika do chayAsaTha sAgara hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| vizeSArtha-ina saba antarakAloMkA khulAsA cUrNisUtroMkA vyAkhyAna karate samaya TIkAkAra svayaM kara Aye haiM isaliye vahAMse jAna lenA caahiye| 6115. AdezakI apekSA nArakiyoM meM mithyAtva, samyaktva aura anamtAnubandhIcatuSkake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai| samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai tathA sabhI ke saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara hai| kintu yahAM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA antarakAla nahIM hai| isI prakAra saba narakoMke nArakiyoMmeM antarakAlakA kathana karanA cAhiye / kintu utkRSTa antarakAla kahate samaya sarvatra kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa kahanA cAhiye / 1. tA. pratau -maMtaramettamaMtomuhuttamettaM iti paatthH| Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26] eyajIveNa aMtaraM __116. tirikkhesu miccha0-samma0-sammAmi0 ogho| aNaMtANu0caukkassa jaha0 aMtomu0, uka0 tiNNi palido0 desUNANi / bArasaka0-NavaNoka0' Natthi aMtaraM / evaM paMciMtirikkhatiyassa / Navari miccha 0-samma0-sammAmi0 jaha0 aMtomu0 egasa0, ukka0 tiNNi palido0 puvva0 / paMciM0tiri0apaja0-maNusaapajja0-aNudisAdijAva savvaTThA tti savvapayaDINaM Natthi aNtrN| maNusatiyammi paMciMdiyatirikkhabhaMgo / vizeSArtha-mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSka inake saMkrAmakake jaghanya antarakAlakA khulAsA jisa prakAra oghaprarUpaNAke samaya cUrNisUtroMkI vyAkhyA karate hue kiyA hai usI prakAra yahAM bhI jAna lenA caahiye| tathA ina sabake saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla narakakI utkRSTa sthitikI apekSAse vahA hai jo apanI apanI dRSTise ghaTita kara lenA cAhiye / udAharaNArtha eka aisA jIva lo jisane narakameM utpanna honeke antamuhUrtabAda upazama samyaktvako prApta karake mithyAtvakA saMkrama kiyaa| phira chaha zrAvali kAla zeSa rahane para vaha sAsAdanabhAvako prApta hokara usakA asaMkrAmaka huA aura phira jIvana bhara asaMkrAmaka hI rahA / kintu antamuhUrta kAla zeSa rahane para yadi vaha upazamasamyaktvako prApta karake phirase mithyAtvakA saMkrama karane lagatA hai to narakameM mithyAtvake saMkramakA utkRSTa antarakAla kucha kama teta sa sAgara prApta ho jAtA hai| jo jIva narakameM utpanna hokara eka samaya taka samyaktvakA udvelanA saMkrama karake dUsare samayameM asaMkrAmaka ho jAtA hai aura phira Ayuke anta meM upazama samyaktvako prApta karake atisvalpa kAla dvArA mithyAtvameM jAkara samyaktvakA saMkrama karane lagatA hai usake samyaktvake saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara prApta hotA hai / samyagmithyAtvake saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla bhI isI prakArase ghaTita karanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki isa jIvako antameM samyaktva utpanna karAkara usake dUsare samayase hI saMkrAmaka kahanA cAhiye, kyoMki samyagmithyAtvakA saMkrama samyagdRSTike bhI hotA hai / anantAnubandhIkI apekSA yadi prArambhameM visaMyojanA karAve aura antameM mithyAtvameM le jAya to kucha kama tetIsa sAgarapramANa antarakAla prApta ho jAtA hai| aba zeSa rahIM bAraha kaSAya aura nau nokaSAya so inake saMkrAmakakA antarakAla upazamazreNimeM hI sambhava hai aura narakameM upazamazreNi hotI nahIM, ataH narakameM inake saMkramake antarakAlakA niSedha kiyA hai 116. tithaMcoMmeM mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmakakA antarakAla oSake samAna hai| anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla kucha kama tIna palya hai| kintu bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA antarakAla nahIM hai| paMcendriyatiryacatrikameM antarakAlakA kathana isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inake mithyAtva aura samyaktvake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla antamuhUrta hai| samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai / tathA ina sabake saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla pUrvakoTiM pRthaktva adhika tIna palya hai| paMcendriyatithaMca aparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake deva inameM saba prakRtiyoMke saMkrAmakakA antarakAla nahIM hai| bAta yaha hai ki ina mArgaNAoMmeM guNasthAna nahIM badalatA, isaliye antarakAla nahIM prApta hotaa| manuSyatrikameM paMcendriya tiryacake samAna bhaMga hai| kintu itanI 1. tA. [ NavaNokasAya0 ] iti pAThaH / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [baMdhago 6 52 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe Navari bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 uka0 aMtomuhuttaM / 6 117. devesu miccha0-samma0-aNaMtANu0caukka0sammAmi0 jaha0 aMtomu0 egasa0, ukka0 ekattIsaM sAgaro0 desUNANi / bArasaka0-NavaNoka0 Natthi aMtaraM / evaM bhavaNAdi jAva uvarimagevajA tti / Navari sagadvidI desUNA kAyavvA / evaM jAva0 / 8 NANAjIvehi bhNgvicno| 118. sugamamedamahiyArasaMbhAlaNasuttaM / tattha tAva aTThapadaM parUvemANo suttamuttaraM bhaNai jesiM payaDINaM saMtakammamatthi tesu payadaM / 119. kudo ? akammaehi avvavahArAdo / edeNaTThapadeNa duviho Niddeso oghAdesabheeNa / tatthoghaparUvaNaTThamAhavizeSatA hai ki inameM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta pAyA jAtA hai / Azaya yaha hai ki inameM upazamazreNi sambhava hai ataH ukta 21 prakRtiyoMke saMkramakA antarakAla bana jAtA hai| vizeSArtha-tiryaMcoMmeM prArambhameM anantAnubandhIkI visaMyojanA karake antataka vaisA rahe kintu antameM mithyAtvameM calA jAya / yaha krama tiryacagatimeM eka paryAyameM hI bana sakatA hai, ataH tiryacagatimeM anantAnubandhI catuSkake saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla kucha kama tIna palya kahA hai| tathA paMcendriyatiyaMcatrikameM jo mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla pUrvako TipRthaktva adhika tIna palya kahA hai so yaha usa usa paryAyake utkRSTa kAlakI apekSAse kahA hai / ise narakake samAna yahAM bhI ghaTita kara lenA cAhiye / zeSa kathana sugama hai| 117. devoMmeM mithyAtva, samyaktva aura anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai| samyagmithyAtvake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura sabake saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla kucha kama ikatIsa sAgara hai| kintu bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA antarakAla nahIM hai| isI prakAra bhavanavAsiyoMse lekara uparima praiveyaka taka jAnanA cAhiye / kintu sarvatra utkRSTa antara kahate samaya kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-devagatimeM uparima avayaka taka hI guNasthAna parivartana sambhava hai / isIse mithyAtva Adi sAta prakRtiyoMke saMkramakA utkRSTa antarakAla kucha kama ikatIsa sAgara kahA hai| zeSa kathana sugama hai / * aba nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayakA adhikAra hai| 6 118. adhikArakA nirdeza karanevAlA yaha sUtra sugama hai / aba yahA~ arthapadake batalAnekI icchAse a.gekA sUtra kahate haiM * jina prakRtiyoMkI sattA hai ve yahA~ prakRta haiN| 6116 kyoMki jo karmabhAvase rahita haiM unakA prakRtameM upayoga nhiiN| isa arthapadake anusAra ogha bAra Adezake bhedase nirdeza do prakArakA hai| unameMse aodhakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26] bhaMgavicao micchatta-sammattANaM savvajIvA NiyamA saMkAmayA ca asaMkAmayA ca / 16 120. kudo ? micchattassa saMkAmayAsaMkAmayANaM sammAiTThi-micchAiTThINaM savvakAlamavaTThANadaMsaNAdo / evaM sammattassa vi / Navari vivajjAseNa vattavyaM / OM sammAmicchatta solasakasAya-NavaNokasAyANaM ca tiNi bhaMgA kaayvvaa| 121. taM jahA-siyA savve jIvA sNkaamyaa| siyA saMkAmayA ca asaMkAmao ca1 / siyA saMkAmayA ca asaMkAmayA ca 2 / dhuvasahidA 3 tiNNi bhNgaa| ___evamogheNa bhaMgavicao smtto| 6 122. AdesaparUvaNadvamuccAraNaM vattaissAmo / taM jahA-maNusatiyassa oghbhNgo| Neraiesu miccha0-samma0-sammAmi0-aNaMtANu0caukkassa ogho| bArasaka0NavaNoka0 NiyamA sNkaamyaa| evaM savvaNeraiya-tirikkha-paMciMdiyatirikkhatiya-devA * mithyAtva aura samyaktvake saba jIva niyamase saMkAmaka aura asaMkrAmaka haiN| 6 120. kyoMki mithyAtvakA saMkrama karanevAle samyagdRSTiyoMkA aura saMkrama nahIM karanevAle mithyASTiyoMkA sarvadA sadbhAva dekhA jAtA hai| isI prakAra samyaktva prakRtikI apekSA se bhI kAraNakA kathana karanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ viparItakramase ukta kAraNakA kathana karanA caahiye| * samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke tIna bhaMga karanA cAhiye / 6121. khulAsA isa prakAra hai-kadAcit saba jIva saMkrAmaka haiN| kadAcit bahata jIva saMkrAmaka hai aura eka jIva asaMkrAmaka hai 1 / kadAcit bahuta jIva saMkrAmaka haiM aura bahuta jIva asaMkrAmaka haiM 2 / yahA~ ina do bhaMgoMmeM dhra va bhaMgake milAne para tIna bhaMga hote haiN|| vizeSArtha-ukta kathanakA sAra yaha hai ki mithyAtva aura samyaktvake saMkrAmaka aura asaMkrAmaka bahuta jIva to sadA pAye jAte haiN| kintu zeSa prakRtiyoM ke viSayameM tIna bhaMga haiN| kadAcit saba jIva saMkrAmaka haiM yaha dhruva bhaMga hai / Azaya yaha hai ki zeSa prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA sadA pAyA jAnA to sambhava hai kintu asaMkrAmakoMke viSayameM koI nizcita niyama nahIM kahA jA sakatA hai / kadAcit eka hI jIva asaMkrAmaka nahIM hotA / jaba eka bhI asaMkrAmaka jIva nahIM pAyA jAtA taba ukta dhra va bhaMga hotA hai / isake atirikta zeSa do bhaMga spaSTa hI haiN| isa prakAra oghase bhaMgavicaya samApta huaa| $ 122. aba AdezakA kathana karaneke liye uccAraNAko batalAte haiM yathA-manupyatrikameM oSake samAna bhaMga hai| arthAt aoghase jo vyavasthA batalAI hai vaha manuSyatrikameM ghaTita ho jAtI hai / nArakiyoMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga oghake samAna hai / kintu bAraha kapAya aura nau nokapAyoMkI apekSA niyamase saba jIva saMkrAmaka haiM yahI eka bhaMga hai bAta yaha hai ki ina ikkIsa prakRtiyoMkI apekSA asaMkrAmakoMkA bhaMga upazamazreNimeM Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 [ baMdhago 6 jAva uvarimagevajjA tti / $ 123. paMciMdiyatirikkhaapajja0 samma0 - sammAmi0 siyA savve saMkAmayA / siyA saMkAmayA ca asaMkAmao ca / siyA saMkAmayA ca asaMkAmayA ca / solasaka0 raNokasAyANaM NiyamA saMkAmayA / jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe $ 124. maNusa apajjata0 samma0 - sammAmi0 saMkAmayAsaMkAmayANamaTTha bhaMgA kAyavvA / solasaka0 - NavaNoka0 siyA saMkAmao / siyA saMkAmayA / aNuddisAdi jAva savvaTTA ttimiccha0 - sammAmi 0 - bArasaka0 - NavaNoka0 NiyamA saMkAmayA / atANu 0 caukkassa ogho / evaM jAva0 / $ 125. saMpahi bhAgAbhAga - parimANa khetta-posaNANaM parUvaNaDumuccAraNamavalaMbemo / taM jahA - bhAgAbhAgANu 0 duviho Ni0 - ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0saMkAmayA savvajIvANaM keva0 ? anaMtabhAgo / asaMkAma0 anaMtabhAgA / samma0 saMkAma0 savvajIvANaM keva0 ? asaMkhe0 bhAgo / asaMkAmayA asaMkhejjA' bhaagaa| sammAmi prApta hotA hai / para naraka meM upazamazreNi sambhava nahIM, isaliye inakI apekSA yahA~ eka hI bhaMga batalAyA hai / isI prakAra saba nArakI, tiryaJcatrika, deva aura uparima maiveyaka taka ke devoM ke jAnanA cAhiye / 0 $ 123. paMcendriya tiryaJcalavdhyaparyAptakoM meM samyaktva aura samyagmithyAtva ke kadAcit saba jI saMkrAmaka haiM / kadAcit bahuta jIva saMkrAmaka haiM aura eka jIva asaMkrAmaka hai / kadAcit bahuta jI saMkrAmaka haiM aura bahuta jIva asaMkrAmaka haiM / tathA solaha kaSAya aura nau nokaSAyoM ke niyama se saba jIva saMkrAmaka haiM / I vizeSArtha -- Azaya yaha hai ki ina jIvoMke midhyAtvakA saMkrama aura anantAnubandhI catuSkakA asaMkrama to sambhava hI nahIM, kyoMki yahA~ aviratasamyagdRSTi guNasthAna nahIM hotA / ataH mithyAtva ke sivA zeSa prakRtiyoM kI apekSA se ukta prakArase bhaMga batalAye haiM / $ 124. manuSya aparyAptakoM meM samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmaka aura saMkrAmakoM ke ATha bhaMga kahane cAhiye / tathA solaha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI apekSA kadAcit eka jIva saMkrAmaka hotA hai aura kadAcit aneka jIva saMkrAmaka hote haiM ye do bhaMga hote haiM / tathA anudizase lekara sarvArthasiddhi taka ke deva midhyAtva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokapAyoM ke niyamase saMkrAmaka hote haiM / tathA yahA~ anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga zroghake samAna hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 1 $ 125. aba bhAgAbhAga, parimANa, kSetra aura sparzanakA kathana karaneke liye uccAraNAkA avalambana lete haiM / yathA-bhAgAbhAgAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- ogha nirdeza aura dezanirdeza / unameM se oghakI apekSA mithyAtva ke saMkrAmaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? anantaveM bhAgapramANa haiM / zrasaMkrAmaka jIva kitane bhAgapramANa haiM ? ananta bahubhAgapramANa haiM I samyaktvake saMkrAmaka jIva sava jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / I 1. zra0pratau saMkhejA iti pAThaH / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] bhAgAbhAgo saMkAmayA asaMkhejjA bhaagaa| asaMkAmayA asNkhejjdibhaago| solasaka0-NavaNoka0saMkAmayA' aNaMtA bhAgA / asaMkAmayA aNaMtabhAgo / 126. AdeseNa Neraiya0 miccha0-samma0saMkAma0 asaMkhe0bhAgo / asaMkAmayA asaMkhejjA bhaagaa| sammAmi0-aNaMtANu04saMkAma0 asaMkhejjA bhaagaa| asaMkAma0 asNkhe0bhaago| bArasaka0-NavaNoka0 Natthi bhAgAbhAgo, saMkAmayANameva NippaDivakkhANamettha dNsnnaado| evaM savvaNeraiya-paMciMdiyatirikkhatiya-devA jAva sahassAre tti / ___127. tirikkhesu miccha0-samma0-sammAmi0-aNaMtANu04 oghaM / bArasaka0NavaNoka0 Natthi bhaagaabhaago| paMciMdiyatirikkhaapaja0-maNusaapaja0 samma0-sammAmi0saMkAma0 asaMkhejA bhAgA / asaMkAma0 asaMkhe0bhAgo / sesapayaDINaM gatthi bhaagaabhaago| 128. maNussesu micchatta0 nnaarybhNgo| samma0-sammAmi0-solasaka0NavaNoka0 saMkAmayA asaMkhejA bhaagaa| asaMkAma0 asNkhe0bhaago| evaM maNusapaja0maNusiNIsu / Navari saMkhecaM kAyavyaM / $ 129. ANadAdi jAva NavagevajA ti nnaarybhNgo| Navari miccha0 saMkAmayA asaMkrAmaka jIva kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| samyagmithyAtvake saMkrAmaka jIva asaMkhyAta bahubhAgapramANa hai| asaMkrAmaka jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| solaha kapAya aura no nokapAyoMke saMkrAmaka jIva ananta bahubhAgapramANa haiN| asaMkrAmaka jIva anantaveM bhAgapramANa haiN| 6126. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtva aura samyaktvake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| asaMkrAmaka jIva asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmaka jIva asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| asaMkrAmaka jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| yahA~ bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA bhAgAbhAga nahIM hai, kyoMki narakameM inake kevala saMkrAmaka jIva hI dekhe jAte haiM / isI prakAra saba nArakI, paMcendriyatiryacatrika, sAmAnya deva aura sahasrAra kalpa takake devoMmeM jAnanA caahiye| 127. tirya coMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkrakI apekSA bhAgAbhAga aodhake samAna hai / tathA yahA~ bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA bhAgAbhAga nahIM haiM / paMcendriyatiryaJcaaparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmaka asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiM / asaMkrAmaka asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM yahA~ zeSa prakRtiyoMkA bhAgAbhAga nahIM hai| 128. manuSyoMmeM mithyAtvakA bhaMga nArakiyoMke samAna hai| samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmaka asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| asaMkrAmaka asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| isI prakAra manuSya paryApta aura manuSyaniyoMke jAnanA caahiye| kintu inameM asaMkhyAtake sthAna meM saMkhyAtakA kathana karanA cAhiye / $ 126. Anata kalpake lekara nau graiveyaka takakA kathana nArakiyoMke samAna hai| kintu 1. zrA0pratau solasaka0 saMkAmayA iti pAThaH / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 saMkhejA bhAgA / asaMkAmayA sNkhe0bhaago| aNudisAdi [jAva] savvaTThA tti aNaMtANu0caukassa saMkAmayA asaMkhejA bhaagaa| asaMkAma0 asaMkhe bhAgo / Navari sabaDhe saMkhejjaM kAyavvaM / sesANaM Natthi bhAgAbhAgo / savvattha kAraNaM sugamaM / evaM jaav0| 130. parimANANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa micchatta0samma0-sammAmi0 saMkAmayA davvapamANeNa kevaDiyA ? asNkhejaa| solasaka0NavaNoka0saMkAmayA kettiyA ? aNaMtA / evaM tirikkhA0 / / $ 131. AdeseNa Nerai0 aTThAvIsaM payaDINaM saMkAmayA kettiyA ? asaMkhejA / evaM savvaNeraiya-paMciMdiyatirikkhatiya-devA jAva NavagevajA tti / paMciM0tiri0apaja0-maNusaapaja0-aNudisAdi jAva avarAidA tti sattavIsapayaDINaM saMkAmayA kettiyA ? asNkhejaa| maNussesu micchattassa saMkAmayA saMkhejA / sesANamasaMkhejA / maNusapaja0-maNusiNI-savvaTThadevesu savvapayaDINaM saMkAmayA kevaDiyA ? saMkhejA / evaM jAva aNAhAri tti NedavvaM / 132. khettANugameNa duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0samma0-sammAmi0saMkAmayA kevaDi khette ? logassa asaMkhe bhAge / evamasaMkAmayA / itanI vizeSatA hai ki yahA~ mithyAtvake saMkrAmaka saMkhyAta bahubhAgapramANa haiM aura asaMkrAmaka saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM anantAnabandhIcatuSkake saMkrAmaka jIva asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| asaMkrAmaka jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| kintu itanI vizeSatA hai ki sarvArthasiddhi meM asaMkhyAtake sthAnameM saMkhyAtakA kathana karanA cAhiye / yahAM zepa prakRtiyoMkA bhAgAbhAga nahIM hai / sarvatra kAraNa sugama hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 6 130. parimANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura zrAdezanirdeza / oghase mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmaka kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| solaha kaSAya aura nau nokapAyoMke saMkrAmaka kitane haiM ? ananta haiN| isI prakAra tirthaJcoMmeM saMkhyA kahanI caahiye| 6 131. zrAdezase nArakiyoMmeM aTThAIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / isI prakAra saba nArakI, paMcendriyatirthaJcatrika aura nau graiveyaka takake devoMmeM jAnanA cAhiye / paMcendriya tiyaM ca aparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara aparAjita takake devoMmeM sattAIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| manuSyoMmeM mithyAtva ke saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiN| zeSa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAta haiN| manuSyaparyApta manuSyinI aura sarvArthasiddhi ke devoMmeM saba prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| 6132. kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adeza nirdeza / oghase mithyAtva, mamyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmaka jIva kitane kSetra meM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra meM rahate haiN| isI prakAra ukta prakRtiyoMke asaMkrAmaka jIva bhI lokake Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] posaNaM 57 Navari miccha0asaMkA0 savvaloge / solasaka0-NavaNoka0saMkAmayA savvaloe / asaMkAma0 logassa asNkhe0bhaage| evaM tirikkhA0 / Navari bArasaka0-NavaNokasAyANaM asaMkAmayA Natthi / sesagaimaggaNAsu savvapayaDINaM saMkAmayA jahAsaMbhavamasaMkAmayA ca loyassa asNkhe0bhaage| evaM jAva aNAhAri tti NedavvaM / 133. posaNANugameNa duviho jidda so-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha saMkAmaehi kevaDiyaM0 ? logassa asaMkhe0bhAgo aTTha codasabhAgA desUNA / asaMkAmaehi svvloo| samma0-sammAmi0 saMkAmae0 asaMkAma0 logassa asaMkhe0bhAgo aTTha codda0 savvalogo vA / solasaka0-NavaNoka0 saMkAma0 svvlogo| asaMkA0 loyassa asaMkhe0bhAgo / Navari aNaMtANu04asaMkA0 ? aTuM codda0 desUNA / / ___134. AdeseNa NeraDya0 miccha0 saMkAma0 keva0 ? logassa asaMkhe0bhAgo / sesapayaDINaM saMkAma0 daMsaNatiyaasaMkAma0 loyassa asaMkhe0bhAgo cha coddasa / aNaMtANu04asaMkA0 khettaM / paDhamAe khettbhNgo| vidiyAdi jAva sattamA tti miccha0asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrameM rahate haiN| kintu itanI vizeSatA hai ki mithyAtvake asaMkrAmaka jIva saba lokameM rahate haiN| solaha kapAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmaka jIva saba lokameM rahate haiN| tathA inake asaMkrAmaka jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrameM rahate haiN| isI prakAra tiryaMcoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM bAraha kapAya aura nau nokaSAyoMke asaMkrAmaka jIva nahIM haiN| inake atirikta zeSa gati mArgaNAoMmeM saba prakRtiyoMke saMkrAmaka aura yathAsambhava asaMkrAmaka jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra meM rahate haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| 6133. sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai--oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase mithyAtvake saMkrAmaka jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtarve bhAgakA aura trasa nAlIke caudaha bhogoMmeMse kucha kama ATha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| mithyAtvake asaMkrAmakoMne saba lokakA sparza kiyA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmaka aura asaMkrAmaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA aura saba lokapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmaka jIvoMne saba lokakA sparza kiyA hai / asaMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoM ne basanAlIke caudaha bhAgoM se kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| 6134. Adezase nArakiyoMmeM mithyAtvake saMkrAmaka jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| zeSa prakRtiyoMke saMkrAmakoMne aura tIna darzanamohanIyake asaMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura vasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMkA sparza kSetra ke samAna hai| pahalI pRthivImeM sparza kSetrake samAna hai| dUsarIse lekara sAMtavIM taka pratyekameM 1. zrA0pratau aNaMtANu04 asaMkhe0bhAgo aTTha iti pAThaH / 2. zrA0pratau aNaMtANu04 asaMkhe0 khetta iti paatthH| Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 saMkAma0 logassa asNkhe0bhaago| sesapayaDINaM saMkAma0 daMsaNatiyaasaMkAma0 loga0 asaMkhe bhAgo eka-ve-tiNNi-cattAri-paMca-chacodasa0 desUNA / aNaMtANu04asaMkA0 khetaM / ___ 135. tirikkhesu miccha0saMkAma0 loyassa asaMkhe0 bhAgo cha codasa0 desUNA / asaMkAma0 svvloo| samma0-sammAmi0saMkAma0-asaMkAma0 loyassa asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / solasaka0-NavaNoka0saMkAma0 savvalogo / aNaMtANu 04asaMkA0 khetaM / 6 136. paMciMdiyatirikkhatie miccha0saMkA0 logassa asaMkhe0bhAgo cha codasa0 desuunnaa| sesapayaDINaM saMkAma0 daMsaNatiyaasaMkAma0 loyassa asaMkha0bhAgo savvalogo vaa| aNaMtANu04asaMkA0 khetaM / ___ 137. paMcitiri0apaja0 samma0-sammAmi0saMkAma0-asaMkAma0 solasaka0NavaNoka0saMkAma0 loyassa asaMkhe0 bhAgo savvalogo vA / miccha0asaMkA0 eso' ceva bhaMgo / evaM maNusatie / Navari miccha0 saMkAma0 solasaka0-NavaNoka0asaMkA0 loyassa mithyAtvake saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| zeSa prakRtiyoMke saMkrAmakoMne aura tIna darzanamohanIyake asaMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama eka bhAga, kucha kama do bhAga, kucha kama tIna bhAga, kucha kama cAra bhAra, kucha kama pAMca bhAga aura kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| anantAnubandhI catuSkake asaMkrAmakoMkA sparza kSetrake samAna hai| 135. tirya coMmeM mithyAtvake saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| asaMkrAmakoMne saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmatroM aura asaMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba lokapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakoMne saba lokakA sparza kiyA hai / anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMkA sparza kSetra ke samAna hai| 6 136. paMcendriya tiryaMcatrikameM mithyAtvake saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasana'lIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / zeSa prakRtiyoM ke saMkrAmakoMne aura tIna darzanamohanIyake asaMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMkA sparza kSetrake samAna hai| 6 137. paMcendriya tiryaca aparyAptakoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkrAmakoM aura asaMkrAmakoMne tathA solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba lokapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| yahAM mithyAtvake asaMkrAmakoMkA bhI yahI bhaMga hai| arthAt mithyAtvake asaMkrAmakoMne bhI lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba lokapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki mithyAtva ke saMkrAmakoMne tathA solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke asaMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM 1. prA0pratau miccha0 asaMkhe0 eso iti paatthH| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] NANAjIvehi kAlo asaMkhe bhaago| 138. devesu miccha0 saMkAma0 loyassa asaMkhe bhAgo aTTha codasa0 desUNA / sesapayaDINaM saMkAma0 daMsaNatiyaasaMkAma0 loga0 asaMkhe0bhAgo aTTha Nava codda0 desUNA / aNaMtANu04asaMkA0 loga0 asaMkhe bhAgo aTTha codasa0 desuunnaa| evaM bhavaNa0vANaveMtara-joisiesu / Navari sagaposaNaM kAyavvaM / $ 139. sohammIsANa. devoghaM / saNakkumArAdi jAva sahassAra tti aTThAvIsaMpayaDINaM saMkAma0 daMsaNatiya-aNaMtANu04asaMkA0 loyassa asaMkhe0bhAgo aTTha codda0 desUNA / ANadAdi jAva acudA tti aTThAvIsaM payaDINaM saMkAma0 daMsaNatiya-aNaMtANu04 asaMkAma0 loga0 asaMkhe0bhAgo cha codasa0 desUNA / uvari khettbhNgo| evaM jAva0 / NANAjIvehi kaalo| 140. sugamamedamahiyArasaMbhAlaNasuttaM / 8 savvakammANaM saMkAmayA kevaciraM kAlAdo hoti ? $ 141. edaM pi suttaM sugamaM / bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / 5 138. devoMmeM mithyAtvake saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoM se kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| zeSa prakRtiyoMke saMkrAmakoMne aura tIna darzanamohanIyake asaMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sanA jIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha tathA kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoM se kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSo devoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki apanA apanA sparza kahanA cAhiye / 136. saudharma aura aizAna kalpameM sAmAnya devoMke samAna sparza hai| sanatkumArase lekara sahastrAra kalpa takake devoMmeM aTThAIsa prakRtiyoMke saMkrAmakoMne tathA tIna darzanamohanIya aura anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura vasanAlIke caudaha bhAgoM meMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| aAnatase lekara acyuta kalpa takake devoMmeM zradvAIsa prakratiyoMke saMkrAmakoMne tathA tIna darzanamohanIya aura anantAnubandhI catuSkake asaMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| acyuta svargase Upara sparza kSetrake samAna hai| isI prakAra anAhArakoM taka jAnanA cAhiye / * aba nAnA jIvoMkI apekSA kAlakA adhikAra hai| $ 140. yaha sUtra sugama hai, kyoM ki isa dvArA kevala adhikArakI samhAla kI gaI hai| * saba karmoMke saMkrAmaka jIvoMkA kitanA kAla hai| $ 141. yaha sUtra bhI sugama hai| 1. tA0 pratau hoi iti pAThaH / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 8 svvddhaa| 142. NANAjIve paDucca savvakammANaM saMkAmayapavAhassa savvakAlaM vocchedaadsnnaado| 6 143. saMpahi desAmAsiyasutteNedeNa sUcidAsesaparUvaNaTTamuccAraNaM vattaissAmo / taM jahA-kAlANugameNa duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa aTThAvIsaMpayaDINaM saMkAmayA kevaciraM0 ? savvaddhA / miccha0-samma0asaMkAmayA savvaddhA / sammAmi0aNaMtANu0caukkaasaMkA0 jaha0 egasamao samagRNAvaliyA, uka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / bArasaka0-NavaNoka0 asaMkA0 jaha egasa0, uka0 aMtomu0 / evaM cadusu gadIsu / Navari maNusagadivadirittasesagadIsu bArasaka0-NavaNoka0 asaMkAmayA Natthi / aNaMtANu0asaMkA0 jaha0 egsmo| maNusatie aNaMtANu04asaMkA0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / maNusapaja0-maNusiNIsu sammAmi0 asaMkA0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhutta / paMciMdiyatirikkhaapaja0-aNudisAdi jAva savvaTThA tti sattAvIsaM payaDINaM saMkA0 keva0 ? savvaddhA / savvadve0 aNaMtANu0caukka0 asaMkAmayA jaha0 samayUNAvaliyA, uka0 aMtomu0 / maNusaapajja0 samma0-samAmi0saMkA0-asaMkA0 jaha0 egasa0, uka0 * sarvadA kAla hai 142. kyoMki nAnA jIvoMkI apekSA saba karmoM ke saMkrama karanevAle jIvoMke pravAhakA kabhI bhI viccheda nahIM dekhA jAtA hai| $143. yataH yaha sUtra dezAmarSaka hai, ataH isase sUcita honevAle azeSa arthakA kathana karaneke liye uccAraNAko batalAte haiN| yathA-kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / aMghase aTThAIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIvoMkA kitanA kAla hai ? saba kAla hai| mithyAtva aura samyaktvake asaMkrAmaka jIvoMkA saba kAla hai| samyagmithyAtvake asaMkrAmaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai| anantAnubandhI catuSkake asaMkrAmaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samayakama eka Avali hai| tathA ina donoMke asaMkrAmaka jIvoMkA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke asaMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyagatike sivA zeSa gatiyoMmeM bAraha kapAya aura nau nokaSAyoM ke asaMkrAmaka jIva nahIM hai| kintu inameM anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai| manuSyatrikameM anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM samyagmithyAtvake asaMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai tathA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| paMcendriya tiryaJca aparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM sattAIsa prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA kitanA kAla hai ? saba kAla hai| sarvArthasiddhimeM anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya kama eka Abali hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| manuSya aparyAptakoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkromakoM aura asaMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai tathA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 26] raNANAjIvehi kAlo palido0 asNkhe0bhaago| solasaka0-NavaNoka0 saMkAma0 jaha0 khuddAbhava0, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / evaM jAva0 / utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| solaha kapAya aura nau nokapAyoMke saMkrAmakoMkA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNapramANa hai tathA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / vizeSArtha-nAnA jIvoMkI apekSA aTThAIsa prakRtiyoMkI sattA aura yathAsambhava unakA bandha sadA pAyA jAtA hai ataH oghase saba prakRtiyoMke saMkramakA kAla sarvadA kahA hai| kintu asaMkramakI apekSA kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki mithyAdRSTi guNasthAnameM mithyAtvakA saMkrama nahIM hotA hai aura samyagdRSTi guNasthAnameM samyaktvakA saMkrama nahIM hotA hai, kintu ina donoM guNasthAnavAle jIva sadA pAye jAte haiM ataH mithyAtva aura samyaktvake asaMkramAkoMkA kAla bhI sarvadA kahA hai| samyagmithyAtvakA saMkrama sAsAdana aura mizra guNasthAnameM nahIM hotA hai, kintu nAnA jIvoMkI apekSAse bhI sAsAdanakA jaghanya kAla eka samaya hai, ataH samyagmithyA vake asaMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya kahA hai| jinhoMne anantAnubandhIkI visaMyojanA kI hai unake anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA karate samaya antameM eka samaya kama eka zrAvali kAla taka anantAnubandhIkA saMkrama nahIM hotaa| isIse anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMkA jaghanya ka eka samaya kama eka AvalipramANa kahA hai / sAsAdana yA samyagmithyAdRSTi guNasthAnakA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isIse samyagmithyAtvake asaMkrAmakoMkA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| jinhoMne anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA kI hai aise jIva mithyAtvameM yA sAsAdanameM gaye aura vahA~ anantAnubandhIke saMkrAmaka honeke pUrva hI anya isI prakArake jIva vahA~ utpanna hue| isa prakAra aise jIva vahA~ ukta prakArase yadi nirantara utpanna hote raheM to palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hI utpanna ho sakate haiM isase Age nahIM, isIse yahA~ anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMkA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke asaMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya upazamazreNimeM maraNakI apekSA se aura utkRSTa kAla antarmuhUrta pratyeka prakRtike utkRSTa upazamakAlakI apekSAse kahA hai| Azaya yaha hai ki nAnA jIvoMne ukta prakRtiyoMkA upazama kiyA aura jisa samaya jisa prakRtikA upazama kiyA usake dUsare samayameM marakara unake deva ho jAne para ukta prakRtiyoMke asaMkramakA jaghanya kAla eka samaya prApta ho jAtA hai| isI prakAra nirantarakramase nAnA jIvoMne ukta prakRtiyoMkA yadi upazama kiyA to bhI usa upazamakAlakA jor3a antarmuhUrtase adhika nahIM prApta hotA, isaliye ukta prakRtiyoMke asaMkramakA utkRSTa kAla antarmuhUrtase adhika nahIM hotaa| nimnalikhita kucha apavAdoMko chor3akara yaha ogha vyavasthA cAroM gatiyoMmeM bhI bana jAtI hai| aba kahA~ kyA apavAda haiM inakA sakAraNa ullekha karate haiM-upazamazreNikI prApti manuSyagatimeM hI sambhava hai ataH manuSyagatike sivA zeSa tIna gatiyoMmeM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke asaMkrAmakoMkA niSedha kiyA hai| cAroM gatiyoMmeM anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMkA jo jaghanya kAla eka samaya batalAyA hai so vaha gati parivartanakI apekSAse batalAyA hai| udAharaNArtha narakagatimeM anantAnubandhocatuSkake asaMkrAmaka nAnA jIva eka samaya taka rahe aura ve dUsare samayameM marakara anya gatimeM cale gaye to narakagatimeM anantAnubandhI catuSkake asaMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya bana jAtA hai| isI prakAra zeSa tIna gatiyoMmeM ukta kAla ghaTita kara lenA cAhiye / yA aise nAnA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 OM NApAjIvehi aNtrN| $ 144. sugamamedaM, ahiyaarsNbhaalnnmettvaavaaraado| 8 savvakammasaMkAmayANaM patthi aMtaraM / $ 145. edassa vivaraNamuccAraNAmuheNa vttissaamo| taM jahA-aMtarANugameNa jIva, jo eka samayabAda anantAnubandhIcatuSkakA saMkrama kareMge, deva, manuSya yA tiryaJcoMmeM utpanna hue haiM to inakI apekSAse bhI ukta eka samaya kAla prApta ho jAtA hai, kyoMki narakagatimeM sAsAdanavAlA utpanna nahIM hotA aura mithyAtvameM jAkara saMyojanA karanevAlekA antarmuhutaMse pahile maraNa nahIM hotaa| yadyapi sAmAnya manuSyoMkI saMkhyA asaMkhyAta hai para anantAnubandhIkI visaMyojanA karanevAle manuSyanikakI saMkhyA saMkhyAta hI hai| aise jIva yadi mithyAtva aura sAsAdanameM isa kramase utpanna hoM jisase vahA~ anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmakoMkA nairantayaM banA rahe to aise kAlakA jor3a antarmuhUrtase adhika nahIM ho sakatA, ataH ukta tIna prakArake manuSyoMmeM anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| isI prakAra manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM samyagmithyAtvake asaMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta prApta kara lenA cAhiye, kyoMki yahA~ nAnAjIvoMkI apekSA sAsAdanakA jaghanya kAla eka samaya aura sAsAdana yA samyagmithyAtva guNasthAnakA utkRSTa kAla antarmuhUrta hI prApta hotA hai| paMcendriya tiryaca aparyAptakoMke eka mithyAdRSTi guNasthAna honese inake mithyAtvakA saMkrama sambhava nahIM aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM eka aviratasamyagdRSTi guNasthAna honese inake samktvakA saMkrama sambhava nahIM, isIse inake sattAIsa prakRtiyoMke saMkramakA ullekha kiyA hai / sarvArthasiddhimeM saMkhyAta jIva hI hote haiM, ataH vahA~ anantAnubandhIcatuSkake asaMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya kama eka Avali aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| manuSya aparyApta yaha sAntara mArgaNA hai| isakA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNapramANa aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ataH yahA~ solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai / samyaktvaprakRti aura samyagmithyAtvake saMkrAmakoMkA utkRSTa kAla to palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hai kintu jaghanya kAlameM kucha vizeSatA hai / bAta yaha hai ki aise nAnA jIva jinheM samyaktva aura samyagmithyAtyake saMkramameM eka samaya zeSa hai, labdhyaparyApta manuSyoMmeM utpanna hue aura phira dvitIyAdi samayoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakA saMkrama karanevAle anya jIva nahIM utpanna hue to aisI hAlatameM labdhyaparyApta manuSyoMmeM ina do prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya bana jAtA hai| isI prakAra ina do prakRtiyoMke asaMkrAmakoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla ghaTita karanA caahiye| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka apanI apanI vizeSatAko samajhakara yathAsambhava prakRtiyoMke saMkrAmakoM aura asaMkrAmakoMkA kAla kahanA caahiye| * aba nAnA jIvoMkI apekSA antarakAlakA adhikAra hai| $ 144. yaha sUtra sugama hai, kyoMki isakA kAma eka mAtra adhikArakI saMhAla karanA hai| * saba koMke saMkrAmakoMkA antarakAla nahIM hai| 6 145. aba uccAraNA dvArA isa sUtrakA vivaraNa karate haiN| yathA-antarAnugamakI apekSA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] saNNiyAso duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa savvapayaDINaM saMkAmayANaM Natthi aMtaraM / evaM cadusu gadIsu / Navari maNusaapaja0 sattAvIsaM payaDINaM saMkAma0 jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / evaM jAva0 / Navari savvattha jahAsaMbhavaM asaMkAmayANamaMtaraM gavesaNijaM, savvisse parUvaNAe sppddivkkhttdNsnnaado| OM srinnyaaso| $ 146. etto saNNiyAso kIradi tti bhaNidaM hoi / tassa duviho Nidde so oghAdesabhedeNa / tatthodhaparUvaNaTThamAha micchattassa saMkAmao sammAmicchattassa siyA saMkAmo siyA asNkaamo| 147. taM jahA-micchattassa saMkAmao NAma aNAvaliyapaviTThasaMtakammio vedayasammAiTThI uvasamasammAiTThI ca nniraasaanno| so ca sammAmicchattasaMkame bhajo, nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase saba prakRtiyoM ke saMkrAmakoMkA antarakAla nahIM hai / isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSya aparyAptakoMmeM sattAIsa prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki sarvatra yathAsaMbhava asaMkrAmakoMke antarakA vicArakara kathana karanA cAhiye, kyoMki sabhI prarUpaNA sapratipakSa dekhI jAtI hai / vizeSArtha oghase saba prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA sarvadA sadbhAva honese inake antarakAlakA niSedha kiyA hai| yahI bAta cAroM gatiyoMmeM bhI jAnanA caahiye| kintu labdhyaparyApta manuSya yaha sAntara mArgaNA hai aura usakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| ataH isameM jina sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrama sambhava hai unake saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| isIprakAra apanI-apanI vizeSatAko jAnakara anya mArgaNAoMmeM antarakAla jAnanA cAhiye / zeSa kathana sugama hai / * aba sannikarSakA adhikAra hai| 6146. aba isake Age sannikarSakA vicAra karate haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adeza nirdesh| unameMse oghakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * mithyAtvakA saMkrAmaka samyagmithyAtvakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai| 6147. jisake mithyAtvakI sattA udayAvalike bhItara praviSTa nahIM huI hai vaha vedakasamyagdRSTi jIva tathA sAsAdanake binA upazamasamyagdRSTi jIva mithyAtvakA saMkrAmaka hotA hai| isake samyagmithyAtvakA saMkrama bhajanIya hai, kyoMki prathamopazama samyaktvake utpanna honeke prathama 1. zrA0pratau -saMbhavaM saMkAmayANamaMtaraM iti paatthH| 2. tA0 -zrA0pratyoH savvapayaDivakkhattadaMsaNAdo iti paatthH| Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe paDhamasamma tuppAiyapaDhamasamae tadabhAvAdo / aNNattha savvattha vi taduvalaMbhAdo / * sammattassa asaMkAmatra / $ 148. kudo ? dohaM paropparaparihAreNAvadittAdo / ettha micchattassa saMkAmao ti ahiyArasaMbaMdho kAyavvo / sugamamaNNaM / * tArabaMdhI siyA kammaMsizro siyA kammaMsiyo / jadi kammaMsio siyA saMkAmatra siyA saMkAmatra / $ 149. ettha vipuvvaM va ahiyArasaMbaMdho kAyavvo, teNa micchattasaMkAmao sammAiTThI anaMtaNubaMdhicaukassa siyA kammaMsio / tesimavisaMjoyaNAe siyA akammaMsio, bisaMjoyaNAe NissaMtIkaraNassa vi saMbhavAdo / tattha jar3a kammaMsio to tesiM saMkame bhayaNijjo, AvaliyapaviTThasaMtakammiyammi tadaNuvalaMbhAdo iyarattha vi taduvalaMbhAdo ta suttattho / * sesANamekkavIsAe kammANaM siyA saMkAmatro siyA asaMkAmatro / $ 150. ettha vipuvvaM va ahiyArasaMbaMdho / kathamedesimasaMkAmayatta medassa ce 1 samayameM samyagmithyAtvakA saMkrama na hokara vaha anyatra sarvatra pAyA jAtA hai / * vaha samyaktvakA asaMkrAmaka hai / $ 148. kyoMki ye donoM saMkrama eka dUsareke abhAva meM pAye jAte haiN| Azaya yaha hai ki mithyAtvakA saMkrama samyagdRSTi jIvake hotA hai aura samyaktvakA saMkrama midhyAdRSTi jIvake hotA hai, ataH inakA eka sAtha pAyA jAnA sambhava nahIM hai / isa sUtra meM 'micchattassa saMkAmao isa padakA adhikAravaza sambandha kara lenA cAhiye / zeSa kathana sugama hai / * usake anantAnubandhIcatuSkakI kadAcit sattA hai aura kadAcit sattA nahIM hai / yadi sattA hai to vaha anantAnubandhIcatuSkakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai| $ 146. yahAM bhI pUrvavat adhikAravaza 'micchattassa saMkAmayo' padakA sambandha kara lenA cAhiye / isaliye yaha artha huA ki midhyAtvakA saMkrAmaka jo samyagdRSTi jIva hai vaha jaba taka anagtAnubandhiyoMkI bisaMyojanA nahIM huI hai taba taka unakI sattAvAlA hai aura anantAnubandhiyoM kI visaMyojanA hokara abhAva ho jAnepara unakI sattA se rahita hai / aba yadi sattAvAlA haiM to usake inakA saMkrama bhajanIya hai, kyoMki anantAnubandhiyoMkI sattA Avalike bhItara praviSTa ho jAnepara unakA saMkrama nahIM pAyA jAtA / kintu anyatra pAyA jAtA hai yaha isa sUtra kA artha hai / tAtparya yaha hai ki aise jIvake visaMyojanAkI antima phAlike patana ke samaya eka samaya kama eka Avali kAla taka anantAnubandhIkA saMkrama nahIM hotA / * vaha zeSa ikkIsa prakRtiyoMkA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / 150. yahAM bhI pUrvavat adhikAravaza 'micchattassa saMkAmao' padakA sambandha kara lenA cAhiye / [ baMdhago 6 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26] saNNiyAso sabbovasamakaraNe / Na ca savvappaNovasaMtANaM saMkamasaMbhavo, virohaado'| jai evaM, micchattassa vi tattha saMkamo mA hou, uvasaMtattaM paDi visesAbhAvAdo tti ? Na, daMsaNatiyammi udayAbhAvo ceva uvasamo tti ghnnaado|| $ 151. evaM micchattaNiraMbhaNeNa sesapayaDINamogheNa saNNiyAsaM kAUNa sammatta-sammAmicchattAdINamappaNaM kuNamANo uttarasuttaM bhaNai / evaM saNiyAso kAyavyo / $ 152. evamedIe disAe sesakammANaM pi saNNiyAsoM Nedavyo tti bhaNidaM hoi| zaMkA-mithyAtvakA saMkrAmaka jIva ukta ikkIsa prakRtiyoMkA asaMkrAmaka kaise hai ? samAdhAna-ukta ikkIsa prakRtiyoMkA sarvozama ho jAnepara vaha unakA asaMkrAmaka hotA hai / yadi kahA jAya ki jina prakRtiyoMkA sarvopazama ho gayA hai unakA bhI saMkrama sambhava hai so yaha bAta nahIM hai, kyoMki aisA mAnanemeM virodha AtA hai| zaMkA-yadi aisA hai to mithyAtvakA bhI vahA~ saMkrama mata hoo. kyoMki upazAntapanekI apekSA unase isameM koI vizeSatA nahIM hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMmeM unakA udayameM na AnA hI upazama hai yaha artha liyA gayA hai| vizeSArtha--sUtrameM yaha batalAyA hai ki jo mithyAtvakA saMkrAmaka hai vaha kadAcit apratyAkhyAnAvaraNacatuSka Adi 21 prakRtiyoMkA saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka / jaba taka ina ikkIsa prakRtiyoMkA upazama nahIM hotA taba taka saMkrAmaka hai aura upazama ho jAnepara asaMkrAmaka hai| isa para yaha zaMkA huI ki jo dvitIyopazamasamyagdRSTi 21 prakRtiyoMkA upazama karatA hai usake darzanamohanIyatrikakA bhI upazama rahatA hai, ataH jaise usake 21 prakRtiyoMkA saMkrama nahIM hotA vaise mithyAtvakA bhI saMkrama nahIM honA cAhiye, isaliye mithyAtvakA saMkrAmaka ukta 21 prakRtiyoMkA asaMkrAmaka bhI hai yaha kahanA nahIM banatA hai| isa zaMkAkA jo samAdhAna kiyA hai usakA bhAva yaha hai ki darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMkA udayameM na AnA yahI unakA upazama hai, ataH unakA upazama rahate hue bhI saMkrama bana jAtA hai isaliye cUrNisUtrakArane jo yaha kahA hai ki 'jo mithyAtvakA saMkrAmaka hai vaha zeSa 21 prakRtiyoMkA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai' so isa kathanameM koI bAdhA nahIM AtI hai| Azaya yaha hai ki upazamanAke vidhAnAnusAra 21 prakRtiyoMkA sarvopazama hotA hai kintu tIna darzanamohanIyakA upazama ho jAne para bhI unakA yathAsambhava saMkrama aura apakarSaNa ye donoM kriyAeM hotI rahatI haiM, ataH ukta kathana bana jAtA hai| 151. isa prakAra mithyAtvako vivakSita karake zeSa prakRtiyoMkA oghase sannikarSa batalA kara aba samyaktva aura samyagmithyAtva Adi prakRtiyoMko pradhAna karake AgekA sUtra kahate haiM / * isI prakAra zeSa karmoMkA sannikarSa karanA caahiye| 6152. isa prakAra isI paddhatise zeSa karmoMke sannikarSakA bhI kathana karanA cAhiye yaha ukta kathanakA tAtparya hai / 1. tA0 pratau -saMbhavAvirohAdo iti paatthH| 2. prA0pratau evamedIe sesakammANaM iti paatthH| 3. tA0pratau -kammANaM sariNayAso iti paatthH| Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 $ 153. saMpahi edeNa sutteNa sUcidatyavivaraNadvamuccAraNaM vttissaamo| taM jahA-sammattassa saMkAmao miccha0 asaMkA0 / sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 NiyamA sNkaamo| aNaMtANu0caukkassa siyA saMkAmao siyA asNkaamo| 154. sammAmi0 saMkAmeMto miccha 0-samma0-aNaMtANu04 siyA asthi siyA Natthi / jai asthi, siyA saMkA0 siyA asaMkA0 / bArasaka0-NavaNoka0 siyA saMkA0 siyA asaMkA0 / ___ 153. aba isa sUtrase sUcita honevAle arthakA vivaraNa karaneke liye uccAraNAko batalAte haiM / yathA-jo samyaktvakA saMkrAmaka hai vaha mithyAtvakA asaMkrAmaka hai; samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai tathA anantAnubandhI catuSkakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / vizeSArtha-samyaktvakA saMkrama mithyAtvameM hotA hai kintu vahAM mithyAtvakA saMkrama nahIM hotA ataH jo samyaktvakA saMkrAmaka hai vaha mithyAtvakA asaMkrAmaka hai yaha kahA hai / samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA saMkrama samyagdRSTi aura mithyAdRSTi donoMke hotA hai, ataH samyaktvake saMkrAmakako ukta prakRti kA saMkrAmaka niyamase batalAyA hai / yadyapi anantAnubandhIcatuSkakA saMkrama samyagdRSTi aura mithyAdRSTi donoMke hotA hai tathApi jisane anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA kI hai usake mithyAtvameM Anepara eka prAvalikAlataka unakA saMkrama nahIM hotA, ataH samyaktvake saMkrAmakako anantAnubandhIcatuSkakA kadAcit saMkrAmaka aura kadAcit asaMkrAmaka batalAyA hai| 6154. jo samyagmithyAtvakA saMkrAmaka hai usake mithyAtva, samyaktva aura anantAnubandhI. catuSkakA kadAcit sattva hai aura kadAcit sattva nahIM hai / yadi sattva hai to vaha unakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / bAraha kapAya aura nau nokaSayoMkA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai| vizeSArtha-samyagmithyAtvakA saMkrama karanevAle jisane anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA kI hai aura jo darzanamohanIyakI kSapaNA karate hue mithyAtvakA kSaya kara cukA hai usake anantAnubandhIcatuSka aura mithyAtvakA sattva nahIM pAyA jAtA / tathA jo samyaktvakI udvelanAkara cukA hai usake bhI samyaktvakI sattA nahIM pAI jAtI hai| kintu isake atirikta samyagmithyAtvakA saMkrama karanevAle zeSa saba jIvoMke ukta prakRtiyoMkI sattA pAI jAtI hai| so yaha jova ina prakRtiyoMkA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai| mithyAtvakA mithyAtva guNasthAnameM asaMkrAmaka hai aura samyagdRSTi avasthA meM saMkrAmaka hai| samyaktvakA samyagdRSTi avasthAmeM asaMkrAmaka hai mithyAtva guNasthAnameM saMkrAmaka hai / anantAnuvandhIkA do sthaloMmeM asaMkrAmaka hai / zeSa saba jagaha saMkrAmaka hai / eka to jaba visaMyojanA karate hue anantAnubandhIkI sattA AvalipraviSTa ho jAtI hai taba asaMkrAmaka hai aura dUsare jisane anantAnubandhIkI visaMyojanA kI hai aisA jIva jaba mithyAtvameM jAtA hai taba eka zrAvali kAla taka asaMkrAmaka hai| isI prakAra bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA upazama honeke pUrva saMkrAmaka hai aura upazama hone para asaMkrAmaka hai / kintu lobhasaMjvalanakA AnupUrvI saMkramaNake prArambha honepara asaMkrAmaka hai / lobhasaMjvalanasambandhI isa vizeSatAkA anyatra jahAM kahIM ullekha na kiyA ho vahA~ bhI isI prakAra jAna lenA caahiye| Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26] saNNiyAso 155. aNaMtANugaMdhikodhaM saMkAmeMto miccha0 siyA saMkA0 siyA asaMkA0 / samma0-sammAmi0 siyA asthi siyA Natthi / jadi atthi, siyA saMkAma0 siyA asaMkAma0 / paNNArasaka0-NavaNoka0 NiyamA sNkaamo| evaM tiNhamaNaMtANubaMdhikasAyANaM / __ 156. apaccakkhANakodhaM saMkAmeMto miccha0-samma0-sammAmi0-aNaMtANu04 siyA asthi siyA patthi / jai atthi, siyA saMkAma0 siyA asaMkAma0 / dasakasAyANaM NiyamA sNkaamo| lobhasaMjalaNa-NavaNokasAyANaM siyA saMkAma0 siyA asaMkAma0 / evaM paJcakkhANakohaM / / 6 155 jo anantAnubandhI krodhakA saMkrAmaka hai vaha mithyAtvakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai| samyaktva aura samyagmithyAtva kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiM / yadi haiM to inakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai| kintu pandraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai| mAna Adi tIna anantAnubandhiyoMkA isa prakAra kathana karanA caahiye| vizeSArtha-anantAnubandhIkA saMkrama mithyAdRSTi aura samyagdRSTi donoMke sambhava hai kintu mithyAtvakA sakrima kevala samyagdRSTike hI hotA hai, ataH jo anantAnubandhI krodhakA saMkrAmaka hai vaha mithyAtvakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai yaha kahA hai / jo anAdi mithyAdRSTi hai yA jisa mithyAdRSTine samyaktva aura samyagmidhyAtvakI udvelanA kara dI hai usake samyaktva aura samyagmithyAtva nahIM haiM zeSake haiN| tathA sAsAdana aura mina guNasthAnameM to inakA sadbhAva niyamase hai / kintu eka to ina donoM guNasthAnoMmeM darzanamohanIyakI prakRtiyoMkA saMkrama nahIM hotA aura dUsare udvelanAke antameM jaba inakI sattA Avalike bhItara praviSTa ho jAtI hai taba inakA saMkrama nahIM hotA, ataH 'jo anantAnubandhIkA saMkrAmaka hai vaha samyaktva aura samyagmithyAtvakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit saMkrAmaka nahIM hai| yaha kahA hai| yahA~ itanA vizeSa aura jAnanA cAhiye ki samyaktvakA saMkrama samyagdRSTi avasthAmeM nahIM hotA hai / zeSa kathana sugama hai| 156 jo apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA saMkrAmaka hai usake mithyAtva, samyaktka, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSka kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to inakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / tathApi apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi daza kaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai| kintu lobha saMjvalana aura nau nokaSAyoMkA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit ayaMkrAmaka hai| isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNa krodhakA saMkrama karanevAle jIvake jAnanA caahiye| vizeSArtha-jisa jIvane anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA aura tIna darzanamohanIyakA kSaya kara diyA hai usa apratyAkhyAnAvaraNakrodhake saMkrAmakake ye sAta prakRtiyAM nahIM pAI jAtI, zeSake pAI jAtI haiN| usameM bhI samyaktva aura samyagmithyAtvake sattvake sambandhameM aura bhI kaI niyama haiM jinakA yathAyogya pahale vivecana kiyA hI hai usI prakAra yahA~ bhI jAnanA cAhiye / ina sAta prakRtiyoMkA satva rahane para bhI avasthA vizeSameM inakA saMkrama hotA hai aura avasthA vizeSameM inakA saMkrama nahIM hotA, ataH jo apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA saMkrAmaka hai vaha inakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit saMkrAmaka nahIM hai yaha kahA hai / antarakaraNa karaneke bAda Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 157. apaccakkhANamANaM saMkAmeMto miccha0-samma0-sammAmi0-aNaMtANu0 cukkaannmpnyckkhaannkohbhNgo| sattakasAyANaM NiyamA sNkaamo| cattArikasAyaNavaNokasAyANaM siyA saMkAma0 siyA asaMkAma0 / evaM paJcakkhANamANaM / 158. apacakkhANamAyaM' saMkAmeMto miccha0-samma0-sammAmi0-aNaMtANu0 cukaannmpnyckkhaannkohbhNgo| cattAri kasAyANaM NiyamA saMkAmao / sattaka0-. NavaNoka0 siyA saMkAma0 siyA asaMkAma0 / evaM paJcakkhANamAyaM / / 159. apaJcakkhANalobhaM saMkAmeMto daMsaNatiya-aNaMtANubaMdhicaukkANamapaJca AnupUrvI saMkrama cAlU ho jAnese lobhasaMjvalanakA saMkrama nahIM hotA aura apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA upazama honeke pUrva hI nau nokaSAyoMkA upazama ho jAtA hai aisA niyama hai, ataH apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA saMkrama cAlU rahate hue bhI ukta dasa prakRtiyoMkA saMkrama honA ruka jAtA hai| isIse yahAM para jo apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA saMkrAmaka hai vaha ukta prakRtiyoMkA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai yaha kahA hai| kintu isake zepa apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi dasa kaSAyoMkA saMkrama avazya hotA rahatA hai, kyoMki apratyAkhyAnAvaraNa krodhase pahale na to ina dasa prakRtiyoMkA abhAva hI hotA hai aura na upazama hI hotA hai| pratyAkhyAnAvaraNa krodhakI sthiti apratyAkhyAnAvaraNa krodhase milatI julatI hai ataH ina donoMkA kathana eka samAna kahA hai| 157. jo apratyAkhyAnAvaraNa mAnakA saMkrAmaka hai usake mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga apratyAkhyAnAvaraNa krodhake samAna hai / tathApi yaha sAta kaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai| tathA cAra kaSAya aura nau nokaSAyoMkA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNa mAnakA saMkrama karanevAle jIvake viSayameM jAnanA cAhiye / vizeSArtha-apratyAkhyAnAvaraNa mAnake pahale apratyAkhyAnAvaraNa mAyA aura lobha, pratyAkhyAnAvaraNa mAna, mAyA aura lobha tathA saMjvalana mAna aura mAyA ina sAta prakRtiyoMkA upazama nahIM hotA, ataH ina prakRtiyoMkA yaha jIva niyamase saMkrAmaka hai yaha kahA hai / zepa kathana sugama hai| 6158. jo apratyAkhyAnAvaraNa mAyAkA saMkrAmaka hai usake mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga apratyAkhyAnAvaraNa krodhake samAna hai| tathApi yaha cAra kaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai| tathA sAta kaSAya aura nau nokapAyoMkA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai| isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNa mAyAkA saMkrama karanevAle jIvake viSayameM jAnanA caahiye| vizeSArtha-apratyAkhyAnAvaraNa mAyAse pahale apratyAkhyAnAvaraNa lobha, pratyAkhyAnAvaraNa mAyA aura lobha tathA saMjvalana mAyA ina cAra prakRtiyoMkA upazama nahIM hotA, ataH ina prakRtiyoMkA yaha jIva niyamase saMkrAmaka hai yaha kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 156. jo jIva apratyAkhyAnAvaraNa lobhakA saMkrama karatA hai usake tIna darzanamohanIya 1. tA0pratau -kkhANamAyaM / apaccakkhANamANaM iti paatthH| Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] saNiyAso 66 1 kkhANako bhaMgo | paccakkhANalobhaM NiyamA saMkAme / dasakasAya - NavaNokasAyANaM siyA kAma siyA akAma0 / evaM paccakkhANalobhaM / $ 160. kodhasaMjalaNaM saMkAmeMto miccha0 samma 0- sammAmi0 - bArasaka0 - NavaNoka0 siyA asthi siyA Natthi / jai atthi, siyA saMkA 0 siyA asaMkA 0 | donha saMjaNANaM NiyamA saMkAmao / lobhasaMjalaNassa siyA saMkAma0 siyA asaMkA0 / $ 161. mANasaMjalaNaM saMkAmeMto mAyAsaMjalaNassa NiyamA saMkAmao / lobhasaMjala0 siyA saMkA0 siyA asaMkA hi siyA asthi siyA Natthi / jai asthi, siyA saMkAma0 siyA asaMkA0 / $ 162. mAyAsaMjalaNaM saMkArmeto lobhasaMjala0 siyA saMkA 0 siyA asaMkA0 / aura cAra anantAnubandhiyoMkA bhaMga pratyAkhyAnAvaraNa krodha ke samAna hai / yaha pratyAkhyAnAvaraNa lobhakA niyamase saMkrAmaka hai / tathA dasa kapAya aura nau nokapAyoMkA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit saMkrAmaka hai / isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNa lobhakA saMkrama karanevAle jIvake viSaya meM bhI jAnanA cAhiye / vizeSArtha - apratyAkhyAnAvaraNa lobha aura pratyAkhyAnAvaraNa lobha inakA upazama eka sAtha hotA hai | ataH ekakA saMkrAmaka dUsarekA saMkrAmaka niyamase hai yaha kahA hai / zeSa kathana sugama hai 1 $ 160. jo krodhasaMjyalanakA saMkrama karatA hai usake mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kapAya aura nau nokapAya inakA sattva kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to inakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / kintu yaha do saMjvalanoMkA niyamase saMkrAmaka hai / lobhasaMjvalanakA kadAcita saMkrAmaka hai kadAcit asaMkrAmaka hai / vizeSArtha -- kSapakazreNikI apekSA krodhasaMjvalanavAleke midhyAtva Adi 24 prakRtiyoMkA satvanAza ho jAtA hai yaha spaSTa hI hai / ataH krodhasaMjvalana ke saMkrAmakake ukta caubIsa prakRtiyA~ kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiM yaha bAta bana jAtI hai / ina prakRtiyoMkA sattva rahane para bhI yathAyogya sthAnameM inakA saMkrama nahIM hotA, anyatra hotA hai, ataH jo saMjvalana krodhakA saMkrAmaka hai vaha ukta caubIsa prakRtiyoMkA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai, yaha kahA hai / kintu isa jIvake saMjJalana mAna aura mAyAkA savanAza yA upazama pIchese hotA hai, ataH yaha ina donoM prakRtiyoM kA niyamase saMkrAmaka hai| tathA lobhasaMjvalanakA AnupUrvI saMkramakA prArambha hone ke pUrvataka saMkrAmaka hai aura usake bAda asaMkrAmaka hai / 161. jo mAna saMjvalanakA saMkrAmaka hai vaha mAyA saMjvalanakA niyamase saMkrAmaka hai / vaha lobhasaMjvalanakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / isake zeSa prakRtiyA~ kadAcit aura kadAcita nahIM haiM / yadi haiM to unakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit saMkrAmaka hai | I vizeSArtha -- mAnasaMjvalanake saMkrAmakake eka mAyA saMjvalana hI aisI prakRti bacatI hai jisakA vaha niyamase maMkrama karatA hai| zeSa kathanakA khulAsA pUrvavat jAnanA cAhiye / $ 162. jo mAyA saMcalanakA saMkrAmaka hai vaha lobha saMjvalanakA kadAcita saMkrAmaka hai| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 sesaM siyA asthi siyA Natthi / jadi asthi, siyA saMkA0 siyA asaMkA0 / 163. lobhasaMjalaNaM saMkAmeMto miccha0-samma0-sammAmi0-bArasaka0 siyA atthi siyA patthi / jai atthi, siyA saMkA0 siyA asaMkA0 / tiNhaM saMjalaNANaM NavaNokasAyANaM ca NiyamA sNkaamo| 164. itthivedaM saMkAmeMto miccha0-samma0-sammAmi0-bArasaka0-Naqsayaveda0 siyA asthi siyA Natthi / jai atthi, siyA saMkA0 siyA asaMkA0 / tiNhaM saMjalaNANaM sattaNokasAyANaM ca NiyamA sNkaamo| lobhasaMjalaNassa siyA saMkA0 siyA asaMkA0 / evaM NavaMsayavedaM pi / Navari itthivedassa NiyamA sNkaamo| aura kadAcit asaMkrAmaka hai| zeSa prakRtiyA~ kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to unakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / vizeSArtha-mAyAsaMjvalanake saMkrAmakake lobhasaMjvalana avazya pAyA jAtA hai kintu isakA AnupUrvIsaMkramakA prArambha honepara krama nahIM hotA ataH yaha lobhasaMjvalanakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai yaha kahA hai| zeSa khulAsA pUrvavat jAnanA caahiye| 163. jo lobhasaMjvalanakA saMkrAmaka hai usake mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAya ye prakRtiyA~ kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to vaha inakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit assaMkrAmaka hai / kintu tIna saMjvalana aura nau nokaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai| vizeSArtha-AnupUrvIsaMkrama antarakaraNa karaneke bAda prArambha hotA hai kintu mithyAtva Adi pandraha prakRtiyoMkI kSapaNA pahale sambhava hai, isIse lobhasaMjvalana ke saMkrAmakake mithyAtva Adi pandraha prakRtiyoMkA kadAcit satva aura kadAcit asattva batalAkara unake saMkramake viSayameM bhI aniyama batalAyA hai / ava rahIM zeSa tIna saMjvalana aura nau nokaSAya ye bAraha prakRtiyAM so inakI asaMkramarUpa avasthA AnupUrvI saMkramake prArambha honeke bAda prApta hotI hai, ataH lobhasaMjvalanake saMkrAmakako inakA saMkrAmaka niyamase batalAyA hai| .6164. jo strIvedakA saMkrAmaka hai usake mithyAtva, samyaktva, samya gmithyAtva, bAraha kaSAya aura napusakaveda ye solaha prakRtiyAM kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to inakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / vintu tIna saMjvalana aura sAta nokaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai / tathA lobhasaMjvalanakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / jo napusakavedakA saMkrAmaka hai usakA bhI isI prakArase kathana karanA cAhiye kintu yaha strIvedakA niyamase sAMkrAmaka hai| vizeSArtha-kSapakake strIvedakI satvavyucchittike pUrva hI ina mithyAtva Adi solaha prakRtiyoMkI sattvavyucchitti ho jAtI hai / isIse strIvedake saMkrAmakake inake sattvake viSayameM aniyama batalAkara saMkramake viSayameM bhI aniyama batalAyA hai| kintu isake saMjvalana krodha Adi tIna saMjvalana aura sAta nokaSAya inakA saMkrama pIche taka hotA rahatA hai, isaliye ise ina dasa prakRtiyoMkA niyamase saMkrAmaka batalAyA hai| aba rahA lobha saMjvalana so AnupUrvI sakrima cAlU ho jAneke samayase hI isakA saMkrama honA banda ho jAtA hai ata: yaha lobhasaMjvalanakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai yaha batalAyA hai / napusakavedIke strIvedakI ksspnn| eka samaya pUrva yA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] saNiyAso 71 $ 165 purisaveda saMkArmeto tirahaM saMjalaNANaM NiyamA saMkAmao / lobhasaMjaNassa siyA saMkA0 siyA asaMkA0 / sesaM siyA atthi siyA Natthi / jai asthi, siyA saMkA0 siyA asaMkA0 / $ 166. hassaM saMkAmeM to saMjalaNatiyapurisa veda- paMcaNokasAyANaM NiyamA kAma | lobhasaMjaNassa siyA saMkAmao 0 | sesaM siyA asthi0 / jadi asthi siyA kAma siyA asaMkA0 / evaM paMcaNokasAyANaM piM / $ 167. AdeseNa Neraiesu micchattaM saMkAyeMto sammattassa asaMkAmao / sammAmi0 siyA saMkA 0 siyA asaMkA0 / aNaMtANu0 caukaM siyA asthi0 / jai asthi siyA saMkAmao0 / bArasaka0-NavaNoka0 NiyamA saMkAmao / sammattANatANu0cakka0 oghaM / sammAmicchataM saMkAmeMto miccha0 siyA saMkAmao0 / sammA0usake sAtha hotI hai ataH napuMsakavedakA saMkrAmaka strIvedakA bhI niyamase saMkrAmaka ThaharatA hai / zeSa kathana pUrvavat hai / $ 165. jo puruSavedakA saMkrAmaka hai vaha tIna saMjvalanoMkA niyamase saMkrAmaka hai| lobhasaMjvalanakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / zeSa prakRtiyAM kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiM / yadi haiM to unakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / vizeSArtha -- krodha Adi tIna saMjvalanoMkA saMkrama pIche taka hotA rahatA hai isaliye puruSavedake saMkrAmakako inakA saMkrAmaka niyamase batalAyA hai| AnupUrvI saMkramake cAlU ho jAne ke samaya se lobhasaMjvalanakA saMkrama nahIM hotA kintu taba bhI puruSavedakA saMkrama hotA rahatA hai, isaliye puruSavedake saMkrAmakke lobhasaMjvalanake saMkramake viSaya meM niyama batalAyA hai| zeSa kathana sugama hai| T $ 166. jo hAsyakA saMkrAmaka hai vaha tIna saMcalana, puruSaveda aura pA~ca nokaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai / lobhasaMjvalanakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / zeSa prakRtiyAM kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to unakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit saMkrAmaka hai / isIprakAra pA~ca nokaSAyoMke saMkrAmakakA Azraya lekara kathana karanA cAhiye / vizeSArtha -- krodha Adi tIna saMjjalana aura puruSavedakA saMkrama pIche taka hotA rahatA hai| tathA pA~ca nokaSAyoM kA saMkrama hAsya ke saMkramakA sahacArI hai / isIse hAsyake saMkrAmakako ukta prakRtiyoMkA saMkrAmaka niyamase batalAyA hai / lobhasaMjvalanakA saMkrama pUrva meM hI ruka jAtA hai taba bhI hAsyakA saMkrama hotA rahatA hai / isIse hAsyake saMkrAmakake lobhasaMjvalana ke saMkramake viSaya meM niyama batalAyA hai / zeSa kathana sugama hai / $ 167. Adeza se nArakiyoMmeM jo midhyAtvakA saMkrAmaka hai / vaha samyaktvakA asaMkrAmaka hai / samyagmithyAtvA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / anantAnubandhIcatuSka kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to unakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit saMkrAmaka hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kA niyamase saMkrAmaka hai / samyaktva aura anantAnubandhIcatuSkake zrAzrayase sannikarSakA kathana oghake samAna hai / jo samyagmidhyAtvakA saMkrAmaka hai vaha mithyAtvakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / samyaktva aura 1. tA0 pratI 'pi' iti pATho nAsti / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 atA 04 siyA asthi0, jai asthi siyA saMkAmao0 / bArasaka0 NavaNoka NiyamA saMkA0 / apacakkhANakodhaM saMkAmeMto miccha0 samma0 sammAmi0 aNaMtANu04 siyA asthi siyA Natthi / jai asthi siyA saMkA 0 siyA asaMkA 0 | ekArasaka 0NavaNoka0 NiyamA saMkAmao / evamekkArasaka0 NavaNokasAyANaM / evaM paDhamAe tirikkhapaMcidiyatirikkhadurga- devagadi- devA sohammAdi NavagevajA tti / vidiyAdi sattamA ti evaM caiva / Navari apacakkhANakodhaM saMkAmeMto micchattassa siyA saMkAma0 siyA asaM kAma 0 / evaM joNiNI-bhavaNavAsiya-vANaveMtara - joisie / 168. paMcidiyatirikkhaapaja 0 maNusaapaJja0 sammattaM saMkAmeMto sammAmi0solasaka0-NavaNokasAyANaM NiyamA saMkAmao / sammAmicchattaM saMkAmeMto sammattaM siyA atha / jadi atthi, siyA saMkAma0 / solasaka0 - NavaNoka0 NiyamA saMkAmao / anaMtANu0 kodhaM saMkAmeMto sammatta sammAmicchattaM siyA asthi / jadi asthi, siyA saMkAo / paNNArasaka0 - NavaNokasAyANaM NiyamA saMkAmao / evaM paNNA rasaka0raNokasAyANaM / anantAnubandhIcatuSka kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to inakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit saMkrAmaka hai / bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kA niyamase saMkrAmaka hai / jo apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA saMkrAmaka hai usake mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSka kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiM / yadi haiM to inakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kA niyamase saMkrAmaka hai / isIprakAra gyAraha kaSAya aura nau nokapAyoMkA Azraya lekara kathana karanA cAhiye / isIprakAra prathama pRthivI, tiryaJca, paMcendriyatiryaJcadvika, sAmAnya deva aura saudharma se lekara nau graivayaka taka ke devoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki jo apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA saMkrAmaka hai vaha mithyAtvakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / isI prakAra paMcendriyatiryaJcayoninI, bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMke jAnanA cAhiye / $ 168. paMcendriya tiryaMca aparyApta aura manuSya aparyApta jIvoMmeM jo samyaktvakA saMkrAmaka hai vaha samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai / jo samyagmidhyAtvakA saMkrAmaka hai usake samyaktva kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to usakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai | solaha kaSAya aura nau nokapAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai / anantAnubandhI krodhakA jo saMkrAmaka hai usake samyaktva aura samyagmithyAtva kadAcit haiM aura kadAcita nahIM haiN| yadi haiM to inakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai / pandraha kaSAya aura nau nokaSAyakA niyamase saMkrAmaka hai / isI prakAra pandraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA Azraya lekara sannikarSa kahanA cAhiye / vizeSArtha -- ukta do mArgaNAoM meM chabbIsa prakRtiyA~ to niyamase haiM aura samyagmithyAtvA sattva pAyA bhI jAtA hai aura nahIM bhI pAyA jAtA hai / / O 1. tA0 pratau paMciMdiyaduga iti pAThaH / kintu samyaktva usameM bhI jisake Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] saNNiyAso 73 $ 169. maNusatie oghaM / Navari maNusiNIsu purisavedaM saMkAmeMto chaNNokasAyANaM NiyamA saMkAmao / aNuddisa0 jAva savvaTThA ttimicchattaM saMkAmeMto sammAmi0bArasaka0 - NavaNoka0 NiyamA saMkAmao / aNaMtANu 0 caukkaM siyA asthi0 / jadi asthi, siyA saMkAmao 0 | eva sammAmicchattassa / aNaMtANu0 kodhaM saMkAmeMto miccha0 -sammAmi0 paNNArasaka0 - NavaNoka0 NiyamA saMkAmao / eva tinhaM kasAyANaM / apacakkhANakohaM saMkAto miccha0 - sammAmi0 siyA asthi0 / jadi atthi, NiyamA saMkAmao / anaMtA 04 siyA asthi0 / jai atthi, siyA saMkAmao0 / ekkArasaka0 - NavaNokasAyANaM NiyamA saMkAmao / evamekArasaka - NavaNokasAyANaM / evaM jAva0 / O $ 170. bhAvo savvattha odaio bhAvo / pAhu | * $ 171. ahiyAra saMbhAlaNasuttamedaM / sugamaM / * savvatthovA sammattassa saMkAmayA / samyaktvA sattva hai usake samyagmithyAtvakA sattva niyamase hai / kintu jisake samyagmidhyAtvakA sattva hai usake samyaktvakA sattva hai bhI aura nahIM bhI hai| isI apekSAse ukta sannikarSa kahA I * aba alpabahutvakA adhikAra hai / 6 171. adhikArakA nirdeza karanevAlA yaha sUtra sugama hai / * samyaktvake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiM / 10 $ 166. manuSyatrika meM sannikarSa ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyaniyoMmeM jo puruSavedakA saMkrAmaka hai vaha chaha nokapAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai / Azaya yaha hai ki inake donoMkA saMkrama eka sAtha hotA hai ataH ukta vyavasthA bana jAtI hai / anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM jo midhyAtvakA saMkrAmaka hai vaha samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokapAyoM kA niyamase saMkrAmaka hai / anantAnubandhIcatuSka kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to unakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit saMkrAmaka hai / isI prakAra samyagmithyAtva ke saMkrAmakakA Azraya lekara sannikarSa kahanA cAhiye / jo anantAnubandhI krodhakA kAmaka hai vaha mithyAtva, samyagmithyAtva, pandraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kA niyamase saMkrAmaka hai / isI prakAra anantAnubandhImAna Adi tIna kaSAyoM ke saMkrAmakakA Azraya lekara sannikarSa kahanA cAhiye / jo apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA saMkrAmaka hai usake mithyAtva aura samyagmithyAtva kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to unakA niyamase saMkrAmaka hai / anantAnubandhIcatuSka kadAcit haiM aura kadAcit nahIM hai / yadi haiM to unakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit saMkrAmaka hai / gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai / isI prakAra gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmakakA Azraya lekara sannikarSa kahanA cAhiye / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / $ 170. bhAvakA prakaraNa hai / sarvatra zradayika bhAva hai / 0 x. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 $ 172. kudo ? uvvellaNavAvadapalidovamAsaMkhejabhAgamettajIvarAsissa'gahaNAdo / 8 micchattassa saMkAmayA asNkhejjgunnaa| $ 173. kudo ? vedagasammAiTThirAsissa pahANabhAveNettha gahaNAdo / * sammAmicchattassa saMkAmayA visesaahiyaa| $ 174. kettiyametteNa ? sAdireyasammattasaMkAmayajIvametteNa / * aNaMtANubaMdhINaM saMkomayA aNaMtaguNA / 175. kudo ? eiMdiyarAsissa phaannttaado| OM aTThakasAyANaM saMkAmayA visesaahiyaa| $ 176. kettiyametteNa ? cauvIsa-tevIsa-bAvIsa-igivIsasaMtakammiyajIvametteNa / * lobhasaMjalaNassa saMkAmayA visesAhiyA / / 6 177. kettiyametteNa ? terasasaMkAmayametteNa / kudo ? aTTakasAesu khINesu vi jAva aMtaraM Na karei tAva lohasaMjalaNassa sNkmdNsnnaado|| 172. kyoMki udvelanAmeM lagI huI jo palyake asaMkhyAtaveM bhAgapra . paNa jIvarAzi hai vaha yahA~ lI gaI hai| * mithyAtvake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / $ 173. kyoMki yahA~ vedakasamyagdRSTiyoMkA pradhAnarUpase grahaNa kiyA hai| * samyagmithyAtvake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6 174. zaMkA-kitane adhika haiM ? samAdhAna- samyaktvake saMkrAmaka jitane jIva haiM utane haiN| * anantAnubandhIke saMkrAmaka jIva anantaguNe haiN| 6 175, kyoMki anantAnubandhiyoMke saMkrAmakoMmeM ekendriya rAzikI pradhAnatA hai / * ATha kaSAyoMke saMkrAmaka vizeSa adhika haiN| 6 176. zaMkA-kitane adhika haiM ? samAdhAna-caubIsa, teIsa, bAIsa aura ikkIsaprakRtika sattvasthAnavAle jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiN| * lobhasaMjvalanake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6 177. zaMkA-kitane adhika haiN| samAdhAna-teraha prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiM, kyoMki ATha kaSAyoMkA kSaya ho jAne para bhI jaba taka antara nahIM karatA hai taba taka lobhasaMjvalanakA saMkrama dekhA jAtA hai| 1. tA0pratau -mettarAsissa iti paatthH| Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 26 ] appAbahuaM * evaMsayavedassa saMkAmayA visesAhiyA / 178. kudo ? aMtarakaraNe kade lohasaMjalaNassa saMkamAbhAve vi NavaMsayavedassa tattha aMtomuhuttakAlaM saMkamapAoggattadaMsaNAdo / kettiyametto viseso ? baarssNkaamymetto| 8 itthivedassa saMkAmayA visesAhiyA / 6 179. kudo ? NavaMsayavede khINe vi itthivedassa aMtomuhuttakAlaM saMkamasaMbhavadaMsaNAdo / ke0 metto viseso ? ekArasasaMkAmayajIvametto / 8 chaeNokasAyANaM saMkAmayA visesaahiyaa| $ 180. ke metteNa ? dasasaMkAmayajIvametteNa / OM purisavedassa saMkAmayA visesAhiyA / 181. chasu kammasesu khINesu uvaridusamaUNaM-doAvaliyamettakAlamedassa saMkamasaMbhaveNa tattha saMcidacadusaMkAmayametteNa visesAhiyattamettha gaheyavvaM / kohasaMjalaNassa saMkAmayA visesaahiyaa| * napuMsakavedake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiM / 178. kyoMki antarakaraNa karaneke bAda yadyapi lobha saMjvalanakA saMkrama nahIM hotA hai tathApi vahA~ antarmuhUrta kAlataka napusakavedake saMkramakI yogyatA dekhI jAtI hai| zaMkA-vizeSakA pramANa kitanA hai| samAdhAna--bAraha prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA jitanA pramANa hai utanA hai| * strIvedake saMkrAmaka jova vizeSa adhika haiN| 6 176. kyoMki napusakavedakA kSaya ho jAne para bhI antarmuhUrta kAla taka strIvedakA saMkrama dekhA jAtA hai| zaMkA-vizeSakA pramANa kitanA hai ? samAdhAna-gyAraha prakRtiyoMke saMkrAmaka jIvoMkA jitanA pramANa hai utanA hai / * chaha nokaSAyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6180. zaMkA-kitane adhika haiM ? samAdhAna-dasa prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiN| * puruSavedake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| $ 181. chaha nokapAyoMkA kSaya ho jAnepara do samayakama do zrAvali kAla taka puruSavedakA saMkrama sambhava honese usa kAlake bhItara cAra prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA jitanA pramANa prApta ho utanA yahA~ vizeSa adhika lenA cAhiye / * krodhasaMjvalanake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiM / 1. tA0-zrA0pratyoH uvarimasamaUNa- iti pAThaH / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 6 182. ke0 metteNa ? aMtomuhuttasaMcidativihasaMkAmayametteNa / * mANasaMjalaNassa saMkAmayA visesAhiyA / $ 183. visesapamANamettha duvihasaMkAmayamettaM / OM mAyAsaMjalaNassa saMkAmayA visesAhiyA / $ 184. ekkisse saMkAmayajIvametteNa / evamogho samatto / 185. saMpahi AdeseNa NirayagaIe payadappAbahuaparUvaNaTThamurimo pabaMdho-- (r)NirayagadIe savvatthovA sammattasaMkAmayA ? / 6 186. kudo ? sammattamuvvellamANamicchAidvirAsissa gahaNAdo / micchattassa saMkAmayA asaMkhejaguNA / 6 187. kudo ? NeraiyavedayasammAiTThINamuvasamasammAiTThisahidANamiha ggahaNAdo / * sammAmicchattassa saMkAmayA visesAhiyA / $ 188. ke0metteNa ? sAdireyasammattasaMkAmayametteNa / 6 182. zaMkA-kitane adhika haiM ? samAdhAna--antarmuhUrtameM tIna prakRtiyoM ke saMkrAmakoMkA jitanA pramANa saMcita ho utane adhika haiN| * mAnasaMjvalanake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6 183. kyoMki do prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA jitanA pramANa hai utanA yahA~ vizeSa adhikakA pramANa jAnanA caahiye| * mAyAsaMjvalanake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6184. eka prakRtike saMkrAmaka jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiN| isa prakAra oghaprarUpaNA samApta huii| 6 185. aba Adezase narakagatimeM prakRta alpabahutvakA kathana karaneke liye Ageke prabandhakA nirdeza karate haiM * narakagatimeM samyaktvake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| ..6186. kyoMki yahAM samyaktvakI udvalanA karanevAle mithyAdRSTi jIvoMkI rAzikA grahaNa kiyA hai| * mithyAtvake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguge haiN| ....187. kyoMki yahA~ upazamasamyagdRSTiyoMke sAtha vedakasamyagdRSTi nArakiyoMkA grahaNa kiyA hai| * samyagmithyAtvake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 5 188. zaMkA-kitane adhika haiM ? samAdhAna--samyaktvake saMkrAmaka jIvamAtra adhika haiM / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] appAbahuaM * aNaMtANubaMdhINaM saMkAmayA asaMkhejaguNA / $ 189. kudo ? igivIsa-cauvIsasaMtakammie motta Na sesasavvaNeraiyarAsimsa ghnnaado| 8 sesANaM kammANaM saMkAmayA tullA visesAhiyA / $ 190. igivIsa-cauvIsasaMtakammiyANaM pi ettha pavesadasaNAdo / evaM Nirayogho parUvido / evaM sattasu puDhavIsu vattavvaM / 8 evaM devgdiie|| $ 191. edassa vivaraNe kIramANe samaNaMtaraparUvido savvo ceva appAbahuAlAvo vattavyo, visesAbhAvAdo / bhavaNAdi jAva sahassAre tti evaM ceva vattavvaM / ANadAdi jAva NavagevajA ti savvatthovA samma0 saMkAma0 / aNaMtANu04 saMkAma0 asaMkhe0 guNA / miccha0 saMkAma0 visesA0 / sammAmi0 saMkAma0 visesA0 / bArasaka0NavaNoka0 saMkAma0 visesA0 / aNuddisAdi savvaTThA ti savvatthovA aNaMtANu04 saMkAma0 / miccha0-sammAmi0 saMkAma0 visesA0 / bArasaka0-NavaNoka0 saMkAma0 vise / jeNeyaM sutta desAmAsiyaM teNeso sabyo vi attho ettha NilINo tti daTThavyo / * anantAnubandhiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / $ 186. kyoMki ikkIsa aura caubIsa prakRtika sattvasthAnavAle jIvoMke sivA zeSa saba nArakarAzikA yahAM grahaNa kiyA gayA hai / * zeSa karmoMke saMkrAmaka jIva paraspara barAbara haiM kintu anantAnubandhiyoMke saMkrAmakoMse vizeSa adhika haiN| 10. kyoMki inameM ikkIsa aura caubIsa prakRtika sattvasthAnavAle jIvoMkA bhI praveza dekhA jAtA hai| isa prakAra sAmAnyase nArakiyoMmeM samyaktva Adi prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA alpabahutva kahA / isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM alpabahutva kahanA cAhiye / * isI prakAra devagatimeM alpabahutva jAnanA cAhiye / 161. isa sUtrakA vyAkhyAna karane para isase pUrvake alpabahutvAlApakA pUrAkA pUrA kathana yahA~ para bhI karanA cAhiye, kyoMki usase isameM koI vizeSatA nahIM hai / bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpataka isI prakAra kathana karanA cAhiye / Ana tase lekara nau graiveyakatakake devoMmeM samyaktva ke saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| inase anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmaka jIva asaMkhyAta guNe haiN| inase mithyAtvake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| inase samyagmithyAtvake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| inase bAraha kapAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiM / anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM anantAnubandhIcatuSkake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| inase mithyAtva aura samyagmithyAtvake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| inase bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| yataH 'evaM devagadIe' yaha sUtra dezAmarSaka hai ataH yaha pUrAkA pUrA artha isa sUtrameM gabhita hai aisA jAnanA cAhiye / aba tiryaMcagatimeM Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 saMpahi tirikkhagadIe appAbahuaparUvaNaTThamAha / OM tirikkhagaIe savvatthovA sammattassa saMkAmayA / $ 192. sugamaM / 8 micchattassa saMkAmayA asaMkhejjaguNA / $ 193. ettha vi kaarnnmoghsiddh| sammAmicchattassa saMkAmayA visesAhiyA / $ 194. kettiyamettaNa ? sAdireyasammattasaMkAmayamettaNa / * aNaMtANubaMdhINaM saMkAmayA aNaMtaguNA / $ 195. kudo ? kiMcUNatirikkharAsissa gahaNAdo / 8 sesANaM kammANaM saMkAmayA tullA visesAhiyA / $ 196. tirikkharAsissa savvassa ceva ghnnaado| 8 paMciMdiyatirikkhatie nnaarybhNgo| $ 197, paMciMdiyatirikkha0-maNusaapaJjattaesu savvatthovA sammatta sNkaamyaa| sammAmicchattasaMkAmayA visesAhiyA / solasaka0-NavaNoka0 saMkA0 asNkhegunnaa| sutte avuttamedaM kadhaM uccade ? Na, suttassa sUcaNAmette vAvArAdo / alpavahutvakA kathana karaneke liye Ageke sUtra kahate haiM * tiyaM ca gatimeM samyaktvake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiM / 6 162. yaha sUtra sugama hai| * mithyAtvake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| $ 163. asaMkhyAtaguNekA jo kAraNa ogha prarUpaNAke samaya kahA hai vahI yahA~ bhI jAnanA caahiye| * samyagmithyAtvake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| $ 164. zaMkA-kitane adhika haiM ? samAdhAna-samyaktvake saMkrAmaka jIvamAtra adhika haiN| * anantAnubandhiyoMke saMkrAmaka jIva anantAguNe haiN| 6 165. kyoMki yahAM kuchakama tiryaca rAzikA grahaNa kiyA hai| * zeSa karmoMke saMkrAmaka jIva parasparameM tulya haiM tathApi anantAnubandhiyoMke saMkrAmakoMse vizeSa adhika haiN| $ 196. kyoMki yahAM pUrI tirya carAzikA grahaNa kiyA hai| * paMcendriya tiryacatrikameM alpabahutva nArakiyoMke samAna hai| 6 167. paMcendriyatiryaMca aparyApta aura manuSya aparyApta jIvoMmeM samyaktvake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| samyagmithyAtvake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] appAbahuaM maNusagaIe savvatthovA micchattassa sNkaamyaa| $ 198. smmaaitttthiraasipmaannttaado| 8 sammattassa saMkAmayA asNkhejjgunnaa| $ 199. kAraNamuvvellamANo palidovamAsaMkhejadibhAgametto micchAihirAsI gahido tti| (r) sammAmicchattassa saMkAmayA visesaahiyaa| 6 200. kiM kAraNaM ? aNaMtaraparUvidapalidovamAsaMkhe0bhAgamettuvvellaNarAsI sammatta-sammAmicchattANaM sariso lbbhi| puNo sammatte uvvellide saMte sammAmicchattaM uvvellamANo palido0asaMkhe0bhAgametto micchAidvirAsI saMkhejo sammAiTThirAsI ca sambhAmicchattassa labbhai / edeNa kAraNeNa visesAhiyattaM jAdaM / 8 apaMtANubaMdhINaM saMkAmayA asaMkhejjaguNA / $ 201. kudo ? maNusamicchAiTThirAsissa pahANatAdo / 8 sesANaM kammANaM saMkAmayA ogho| 6 202. kudo? oghAlAvaM paDi visesaabhaavaado| tado oghAlAvo Niravasesamettha zaMkA--yaha alpabahutva sUtra meM nahIM kahA gayA hai phira yahAM kyoM batalAyA jA rahA hai ? samAdhAna nahIM kyoMki satrakA kAma sUcanA karanAmAtra hai| * manuSyagatimeM mithyAtvake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiM / 6 168. kyoMki sthUlarUpase ye manuSya samyagdRSTiyoMkA jitanA pramANa hai utane haiN| * samyaktvake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / 166. kyoMki yahAM udvalanA karanevAle palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa mithyAdRSTi jIvoMkI rAzikA grahaNa kiyA hai| * samyagmithyAtvake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6200. kyoMki samanantara pUrva jo palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvarAzi kahI hai vaha samyaktva aura samyagmithyAtva ina donoMke saMkramakI apekSA samAna hai kintu samyaktvakI udvelanA kara leneke bAda palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aisI mithyAdRSTi rAzi hai jo kevala samyagmithyAvakI udvelanA karatI hai tathA aise saMkhyAta samyagdRSTi jIva bhI haiM jo kebala samyagmithyAtvakA saMkrama karate haiM, isa kAraNase samyaktvake saMkrAmakoMse samyagmithyAtvake saMkrAmaka manuSya vizeSa adhika ho jAte haiN| * anantAnubandhiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| 6 201. kyoMki yahA~ manuSya mithyAdRSTirAzikI pradhAnatA hai| * zeSa karmoMke saMkrAmakoMkA alpabahutva oghake samAna hai| $ 202 kyoMki oghaprarUpaNAse isameM koI vizeSatA nahIM hai, isaliye pUreke pUre ogha Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 kAyavyo / evaM mnnuspnyjttaa| Navari jamhi asaMkhejaguNaM tamhi saMkhejaguNaM kAyavvaM / evaM ceva maNusiNIsu vi vattavvaM / Navari chaNNokasAya-purisavedasaMkAmayA sarisA kAyavvA / evaM gaimaggaNA samattA / 6 203. saMpahi sesamaggaNANaM desAmAsiyabhAveNiMdiyamaggaNAvayavabhUdeiMdiesu payadappAbahuaparUvaNaM kuNamANo suttamuttaraM bhaNai * eiMdipasu savvatthovA sammattassa sNkaamyaa| $ 204. sugmN| * sammAmicchattassa saMkAmayA visesAhiyA / 205. sammattuvvellaNakAlAdo sammAmicchattuvvellaNakAlassa visesaahiyttaado| sesANaM kammANaM saMkAmayA tullA annNtgunnaa| $ 206. kudo ? eiMdiyarAsissa savvasseva ghnnaado| evaM jAva aNAhAri ti / evamegegapayaDisaMkamo smtto| . prarUpaNAko yahA~ kahanA caahiye| manuSya paryAptakoMmeM isI prakAra alpabahutva kahanA cAhiye, kintu itanI vizeSatA hai ki jahA~ asaMkhyAtaguNA kahA hai vahA~ saMkhyAtaguNA kahanA cAhiye / manuSyiniyoMmeM bhI isI prakAra kathana karanA cAhiye, kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ chaha nokaSAya aura puruSavedake saMkrAmaka jIva eka samAna batalAnA cAhiye / isa prakAra gatimArgaNA samApta huii| 6203. aba zeSa mArgaNAoMke dezAmarSakarUpase indriya mArgaNAke eka bheda ekendriyoMmeM prakRta alpabahutvakA kathana karate hue AgekA sUtra kahate haiM * ekendriyoMmeM samyaktvake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| 6604. yaha sUtra sugama hai| * samyagmithyAtvake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6 205. kyoMki samyaktvake udvelanA kAlase samyagmithyAtvakA udvelanA kAla vizeSa adhika hai| * zeSa karmoMke saMkrAmaka jIva parasparameM tulya haiM, tathApi samyagmithyAtvake saMkrAmakoMse anantaguNe haiN| 206. kyoMki yahA~ para samasta ekendriya jIvarAzikA grahaNa kiyA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / isa prakAra ekaikaprakRtisaMkrama adhikAra samApta huaa| Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 gA0 27-26] suttasamukttiNA 8 etto payaDihANasaMkamo / 207. etto uvari payaDiTThANasaMkamo sappaDivakkho sagaMtobhAvidapayaDiTThANapaDiggahApaDiggaho parUveyavyo tti bhaNidaM hoi| * tattha puvvaM gamaNijjA suttasamukittaNA / 6 208. tamhi payaDiTThANasaMkame parUvijamANe puvvameva tattha tAva paDibaddhANaM gAhAsuttANaM samukittaNA kAyavvA tti vuttaM hoi / * taM jhaa| $ 209. sugamamedaM gAhAsuttAvayArAvekkhaM pucchAvakaM / aTThAvIsa cauvIsa sattarasa solaseva paNNarasA / ede khala motta NaM sesANaM saMkamo hoi' / / 27 !! solasaga bArasaMga vIsaM vIsaM tigAdigadhigA ya / ede khalu mottaNaM sesANi paDiggahA hoti // 28 // chabbIsa sattavIsA ya saMkamoNiyama cadusu hANesu / vAvIsa paNNarasage ekArasa UNavIsAe // 26 // * aba isase Age prakRtisthAnasaMkramakA adhikAra hai| 207. aba isase Age jisameM prakRtisthAnapratigraha aura prakRtisthAna-apratigrahakA kathana A jAtA hai aise prakRtisthAnasaMkramakA apane pratipakSake sAtha kathana karate haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| * usameM sarva prathama gAthAsUtroMkI samutkIrtanA jAnanI cAhiye / ___6 208. isa prakRtisthAnasaMkramakA kathana karate samaya sarva prathama prakRtisthAnase sambandha rakhanevAle gAthAsUtroMkI samutkIrtanA karanI cAhiye yaha ukta sUtrakA tAtparya hai| * yathA209. gAthAsUtroM ke avatAra kI apekSA rakhanevAlA yaha pRcchAsUtra sugama hai| aTThAIsa, caubIsa, satraha, solaha aura pandraha ina pA~ca sthAnoMke sivA zeSa teIsa sthAnoMkA saMkrama hotA hai // 27 // solaha, bAraha, ATha, bIsa aura tIna adhika Adi bIsa arthAt teIsa, caubIsa, paccIsa. chabbIsa, sattAIsa aura aTThAIsa ina dasa sthAnoMke sivA zeSa aThAraha pratigrahasthAna hote haiM / / 28 // chabbIsa aura sattAIsa saMkramasthAnoMkA bAIsa, pandraha, gyAraha ora unnIsa ina cAra pratigrahasthAnoMmeM niyamase saMkrama hotA hai / // 26 // 1. karmaprakRti saMkrama gA0 10 / 2. karmaprakRti saMkrama gA0 11 / 3. karmabrakRti saMkrama gA0 12 / 11 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 sattArasegavIsAsu saMkamo Niyama pNcviisaae| NiyamA cadusu gadIsu ya NiyamA diTThIgae tivihe // 30 // vAvIsa paNNa rasage sattaga ekkaarsuunnviisaae| tevIsa saMkamo puNa paMcasu paMciMdiesu have // 31 // codasaga dasaga sattaga aTThArasage ca Niyama vaaviisaa| NiyamA maNusagaIe virade misse avirade ya // 32 // terasaya Navaya sattaya sattArasa paNaya ekkviisaae| egAdhigAe vIsAe saMkamo chappi sammatteM // 33 // etto avasesA saMjamamhi uvasAmage ca khavage ca / vIsA ya saMkama duge chakke paNae ca boddhavvA // 34 // paccIsaprakRtika saMkramasthAnakA satraha aura ikkIsa ina do pratigrahasthAnoMmeM niyamase saMkrama hotA hai| yaha saMkramasthAna cAroM gatiyoMmeM tathA dRSTigata arthAt mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi ina tIna muNasthAnoMmeM niyamase hotA hai| // 30 // teIsaprakRtika saMkramasthAnakA bAIsa, pandraha, sAta, myAraha aura unnIsa ina pA~ca pratigrahasthAnoMmeM saMkrama hotA hai / yaha saMkramasthAna saMjJI paMcendriyoMmeM hI pAyA jAtA hai // 31 // bAIsaprakRtika saMkramasthAnakA caudaha, dasa, sAta, aura aThAraha ina cAra pratigrahasthAnoMmeM niyamase saMkrama hotA hai| yaha saMkramasthAna manuSyagatike rahate hue virata, viratAvirata aura aviratasamyagdRSTi ina tIna guNasthAnoMmeM hI pAyA jAtA hai // 32 // ikkIsaprakRtika saMkramasthAnakA teraha, nau, sAta, satraha, pA~ca aura ikkIsa ina chaha pratigrahasthAnoMmeM saMkrama hotA hai| ye chahoM pratigrahasthAna samyaktva avasthA meM hI pAye jAte haiM // 33 // isase Ageke bAkIke bace hue bIsa Adi saba saMkramasthAna aura chaha Adi saba pratigrahasthAna saMyamayukta upazamazreNi aura kSapakazreNimeM hI hote haiN| yathA-bIsa prakRtika saMkramasthAnakA chaha aura pA~ca ina do pratigrahasthAnoMmeM saMkrama jAnanA cAhie // 34 // 1. karmaprakRti saMkrama gA0 13 / 2. karmaprakRti saMkrama gA0 14 / 3. karmaprakRti saMkrama 'gA0 15 / 4. karmaprakRti saMkrama gA0 16 / 5. karmaprakRti saMkrama gA0 17 / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gI0 35-38 ] suttasamuttiNA paMcasu ca UNavIsA aTThArasa cadusu hoMti boddhavvA / coisa basu payaDIsu ya terasayaM chakka paNagamhi ||35|| paMca cakke vArasa ekkArasa paMcage tiga caukke | dasagaM cakka paNage NavagaM ca tigamhi boddhavvA // 36 // aTTha duga tiga cakke satta cakke tige ca boddhavvA / chakkaM dugamhi NayamA paMca tige ekkaga duge vA // 37 // cattAri ti cadukke tirie tige ekkage ca boddhavvA / do dusu gAe vA egA egAe boddhavyA // 38 // unnIsa prakRtika saMkramasthAnakA pAMca prakRtika pratigrahasthAnameM, aThAraha prakRtika saMkramasthAnakA cAraprakRtika pratigrahasthAna meM, caudahaprakRtika saMkramasthAnakA chaha prakRtika pratigrahasthAnameM aura terahaprakRtika saMkramasthAnakA chaha aura pA~ca prakRtika pratigrahasthAnoMmeM saMkrama hotA hai aisA jAnanA cAhiye || 35 || M vArakRtika saMkramasthAnakA pA~ca aura cAra prakRtika pratigrahasthAnoM meM, gyAraha prakRtika saMkramasthAnakA pA~ca, tIna aura cAra prakRtika pratigrahasthAnoMmeM, dasaprakRtika saMkramasthAnakA cAra aura pA~ca prakRtika pratigrahasthAnoMmeM tathA nauprakRtika saMkramasthAnakA tInaprakRtika pratigrahasthAnameM saMkrama hotA hai aisA jAnanA cAhiye || 36 || AThaprakRtika saMkramasthAnakA do, tIna aura cAraprakRtika pratigrahasthAnoMmeM, sAtaprakRtika saMkramasthAnakA cAra aura tIna prakRtika pratigrahasthAnoM meM, chahaprakRtika saMkramasthAnakA niyamase doprakRtika pratigrahasthAnameM tathA pA~caprakRtika saMkramasthAnakA tIna, eka aura do prakRtika pratigrahasthAnoM meM saMkrama hotA hai aisA jAnanA cAhiye ||37|| cAraprakRtika saMkramasthAnakA tIna aura cAra prakRtika pratigrahasthAnoMmeM, tIna prakRtika saMkramasthAnakA tIna aura eka prakRtika pratigrahasthAnoMmeM, doprakRtika saMkramasthAnakA do aura eka prakRtika pratigrahasthAnoMmeM tathA ekaprakRtika saMkramasthAnakA ekaprakRtika pratigrahasthAna meM saMkrama hotA hai aisA jAnanA cAhiye || 38 || 1. karmaprakRti saMkrama gA0 18 / 2. karmaprakRti saMkrama gA0 19 / 3. karmaprakRti saMkrama gA0 20 / 4. karmaprakRti saMkama gA0 21 | Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 aNupuvvamaNaNupuvvaM jhINamajhINaM ca daMsaNe mohe / uvasAmage ca khavage ca saMkame maggaNovAyA // 36 // ekkekkamhi ya hANe paDiggahe saMkame tadubhae ca / bhaviyA vA'bhaviyA vA jIvA vA kesu ThANesu // 40 // kadi kamhi hoti ThANA paMcavihe bhAvavidhivisesamhi / saMkamapaDiggaho vA samANaNA vAdha kevaciraM // 41 // Nirayagai-amara-paMciMdiesa paMceva sNkmtthaannaa| savve maNusagaIe sesesu tigaM asaraNIsu // 42 // cadura dugaM tevIsA micchatte missagge ya sammatte / vAvIsa paNaya chakkaM virade misse avirade ya // 43 // tevIsa sukkalesse chakkaM puNa teu-pammalessAsu / paNayaM puNa kAUe NIlAe kiNhalessAe // 44 // AnupUrvIsaMkramasthAna, anAnupUrvIsaMkramasthAna, darzanamohanIyake kSayase prApta hue saMkramasthAna, darzanamohanIyake kSayake binA prApta hue saMkramasthAna, upazAmakake prApta hue saMkramasthAna aura kSapakake prApta hue saMkramasthAna isa prakAra ye saMkramasthAnoMke viSayameM gaveSaNA karaneke upAya haiM // 39 // pratigraha, saMkrama aura tadubhayarUpa eka eka sthAnameMse kitane sthAnoM meM bhavya jIva hote haiM, kitane sthAnoMmeM abhavya jIva hote haiM aura kitane sthAnoMmeM anya mArgaNAvAle jIva hote haiM // 40 // yathAyogya pA~ca prakArake bhAvoMse yukta caudaha guNasthAnoMmeMse kisa guNasthAnameM kitane saMkramasthAna aura kitane pratigrahasthAna hote haiN| tathA kisakA kitanA kAla hai // 41 // narakagati, devagati aura paMcendriya tiryaMcoMmeM pA~ca, manuSyagatimeM saba tathA zeSameM arthAt ekendriyoM aura vikalatrayoMmeM tathA asaMjJi yoMmeM tIna saMkramasthAna hote haiM // 42 // mithyAtvameM cAra, samyagmithyAtvameM do, samyaktvameM teIsa, viratameM bAIsa, viratAviratameM pA~ca aura aviratameM chaha saMkramasthAna hote haiM // 43 // zaklalezyAmeM teIsa, pIta aura padmalezyAmeM chaha tathA kApota nIla aura kRSNa lezyAmeM pA~ca saMkramasthAna hote haiM // 44 // 1, karmaprakRti saMkrama gA0 22 / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 45-51] suttasamukttiNI avagayaveda-Nasaya-itthI-purisesu caannupuvviie| aTThArasayaM NavayaM ekkArasayaM ca terasayA // 45 // kohAdI uvajoge cadusu kasAesu cANupuvIe / solasa ya UNavIsA tevIsA ceva tevIsA // 46 // NANamhi ya tevIsA tivihe ekkamhi ekkavIsA y| aNNANamhi ya tivihe paMceva ya saMkamaThANA // 47|| AhAraya-bhaviesu ya tevIsaM hoti sNkmaannaa| aNAhAraesu paMca ya ekkaM ThANaM abhaviesu // 48 // chavvIsa sattavIsA tevIsA paMcavIsa vAvIsA / ede suNNaTThANA avagadavedassa jIvassa // 46 // uguvIsahArasayaM codasa ekkArasAdiyA sesA / ede sugaNaTANA Navusae codasA hoti // 50 // aTThArasa codasayaM hANA sesA ya dasagamAdIyA / ede suNNahANA bArasa itthIsu boddhavvA // 51 // apagataveda, napuMsakaveda, strIveda aura puruSavedameM kramase aThAraha, nau gyAraha aura teraha saMkramasthAna hote haiM / / 4 / / krodhAdi cAra kaSAyoMmeM kramase solaha, unnIsa, teIsa aura teIsa saMkramasthAna hote haiM // 46 // mati Adi tIna prakArake jJAnoM meM teIsa, eka manaHparyayajJAnameM ikkIsa aura tInoM prakArake ajJAnoMmeM pA~ca hI saMkramasthAna hote haiM // 47 // __ AhAraka aura bhavya jIvoMmeM teIsa, anAhArakoMmeM pA~ca aura abhavyoMmeM eka hI saMkramasthAna hotA hai // 48 // apagatavedI jIvoMmeM chabbIsa, sattAIsa, teIsa, paccIsa aura bAIsa ye pA~ca saMkramasthAna nahIM hote // 49 // napuMsakavedameM unnIsa, aThAraha, caudaha aura gyAraha Adi zeSa saba sthAna arthAt kula milAkara caudaha saMkramasthAna nahIM hote // 50 // striyoMmeM arthAt strIvedavAle jIvoMmeM aThAraha aura caudaha tathA dasa Adi zeSa saba sthAna isa prakAra ye bAraha saMkramasthAna nahIM hote // 51 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 mAgaNagavesaNArANa veda kasAemAovajuttam / jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 codasaga-NavagamAdI havaMti uvasAmage ca khavage ca / ede surANahANA dasa vi ya purisesu boddhavA // 52 // Nava aTTa satta chakkaM paNaga dugaM ekkayaM ca boddhvaa| ede sugaNaTThANA paDhamakasAyovajuttesu // 53 // satta ya chakkaM paNagaM ca ekkayaM ceva aannupuviie| ede suNNahoNA vidiyakasAovajuttesu // 54 // diDhe suNNAsuNNe veda-kasAesu ceva DhANasu / maggaNagavesaNAe du saMkamo ANupuvvIe // 55 // kammaMsiyahANesu ya baMdhaTThANesu sakamahANe / ekkekkeNa samANaya baMdheNa ya saMkamahANe // 56 // sAdi ya jahaNNa saMkama kadikhatto hoi tAva ekkakke / avirahida sAMtaraM kevaciraM kadibhAga parimANaM // 57 // evaM dabbe khette kAle bhAve ya saNNivAda y| saMkamaNayaM NayavidU yA sudadesidamudAraM // 5 // puruSoMmeM upazAmaka aura kSapakase sambandha rakhanevAle caudaha aura nau Adi zeSa saba sthAna isa prakAra ye dasa saMkramasthAna nahIM hote / / 12 / / prathama krodhakapAyase yukta jIvoMmeM nau, ATha, sAta, chaha, pA~ca, do aura eka ye sAta saMkramasthAna nahIM hote / / 53 / / / dUsare mAnakaSAyase upayukta jIvoM meM kramase sAta, chaha, pAMca aura eka ye cAra saMkramasthAna nahIM hote // 54 // isa prakAra veda aura kaSAya mArgaNAmeM kitane saMkramasthAna haiM aura kitane nahIM haiM isakA vicAra kara lenepara isI prakAra gati Adi zeSa mArgaNAoMmeM bhI yatratatrAnupUrvIke kramase inakA vicAra karanA cAhiye // 55 // mohanIyake satkarmasthAnoM meM aura bandhasthAnoMmeM saMkramasthAnoMkA vicAra karate samaya eka eka bandhasthAna aura satkarmasthAnake sAtha AnupUrvIse saMkramasthAnoMkA vicAra karanA cAhiye // 56 // sAdi, jaghanya, alpabahutva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara ora bhAgAbhAga tathA isI prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, dravya Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 27-58 ] suttasamuttiNA 9 210. evamedAo battIsa muttagAhAo' payaDiTThANasaMkame paDibaddhAo tti uttaM hoi / ettha paDhamagAhAe ThANasamukkittaNA saMgatobhAviyapayaDiTThANasaMkamAsaMkamapaDibaddhA / vidiyagAhA va paTThiANapaDiggaho tadapaDiggaho ca paDibaddho / puNo tadanaMtarovArimadasagAhAo edassedassa payaDiTThANasaMkamassa ettiyANi ettiyANi paDiggahaDANANi hoMti tti evaMvihassa atthavisesassa sAmittasahagayassa parUvaNa modiNNAo / puNo aNupubvamaNaNupubvamiccedIe terasamIe gAhAe payaDisaMkamaDANANaM daMsaNa-carittamohakkhavagovasAmaNAdivisaya visesamassidUNa samuppattikamaparUvaNaTTamANupuvvisaMkamA diaTThapadANi sUcidANi / tadaNaMtarovarimagAhA vi saMkamapaDiggaha-tadubhayaTThANANaM maggaNadRdAe gadiyAdicodasamaggaNANANi desAmAsiyabhAveNa sUcedi / tatto anaMtazevarimagAhAsutta puvvaddha payadasaMkamaDDANAmAdhArabhRdANi guNaTTANANi sUcidANi tehi viNA sAmittaparUvaNovAyAbhAvAda / pacchimaddhe vi sAmittANaMtaraparUvaNAjoggaM kAlANiogaddAraM sesANiogadArANaM desAmAsiyabhAveNa sUcidamidi ghettavvaM / puNo etto uvarimasattagAhAsu tehi' gadiyAdicodasamaggaNANesu jatthatatthANupuvvIe saMkamaTThANANaM maggaNA kIrade / puNo pramANAnugama, kSetrAnugama, sparzanAnugama, nAnA jIvoMkI apekSA kAla, nAnA jIvoMkI apekSA antara, bhAva aura sannikarSa ina anuyogadvAroMke Azrayase nayake jAnakAra puruSa prakRtisaMkramaviSayaka ukta gAthAoMke udAra arthako mUla zrutake anusAra jAneM // 57-58 || $ 210. isa prakAra prakRtisthAnasaMkramase sambandha rakhanevAlIM ye battIsa sUtragAthAeM haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / inameM se pahalI gAthAmeM sthAnoMkA nirdeza kiyA hai / usameM batalAyA hai ki kitane prakRtisthAnasaMkrama haiM aura kitane prakRtisthAna asaMkrama haiM / dUsarI gAthA meM prakRtisthAna - pratigraha kitane haiM aura prakRtisthAnapratigraha kitane haiM yaha batalAyA hai / phira ina do gAthAoMke bAdakI dasa gAthAe~ isa isa prakRtisthAnasaMkramake ye ye pratigrahasthAna hote haiM isa taraha ke arthavizeSa kA kathana karaneke liye AI haiN| sAtha hI inameM apane apane sthAnake svAmIkA bhI nirdeza kiyA hai| phira aNupuvvamaNupuvaM' ityAdi terahavIM gAthA dvArA darzanamohanIya aura cAritramohanIyakI kSapaNA aura upazamanA Adi viSayaka vizeSatAkA Azraya lekara prakRtisaMkramasthAnoMke utpattikA krama dikhalAne ke liye AnupUrvI saMkrama Adi ATha sthAna sUcita kiye gaye haiM / phira isase agalI gAthA bhI saMkramasthAna, pratigrahasthAna aura tadubhayasthAna inakI gaveSaNA karaneke liye dezAmarSakarUpase gati Adi caudaha mArgaNAsthAnoM ko sUcita karatI hai / phira isase AgekI gAthA ke pUrvArdhameM prakRtasaMkramasthAnoMke AdhArabhUta guNasthAnoMkA saMketa kiyA hai, kyoMki inakA nirdeza kiye binA svAmitvakA kathana nahIM kiyA jA sakatA hai / phira isI gAthAke uttarArdha meM svAmitvake bAda kathana karane yogya kAlAnuyogadvArako grahaNa kiyA hai jisase ki dezAmarSakarUpase zeSa anuyogadvAroMkA sUcana hotA hai / phira isase AgekI sAta gAthAoM dvArA gati Adi caudaha mArgaNAsthAnoM meM yatratatrAnupUrvIke kramase saMkramasthAnoMkA vicAra kiyA gayA hai| phira bhI isase AgekI sAta gAthAeM 1. tA0 pratI battIsagAhAzro iti pAThaH / 2 tA0 pratau suttagAsu tehi iti pAThaH / 87 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavanAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 vi uvarimasattagAhAo maggaNAvisese assiUNa suNNaTThANANi parUveti / kiM suNNaTThANaM NAma ? jattha jaM saMtakammaTThANaM Na saMbhavai tattha tassa sunnnntttthaannvveso| tadaNaMtarovarimAe puNa gAhAe baMdha-saMkama-saMtakammaTThANANamaNNoNNasaNNiyAsavihANaM sUcidaM / avasesadogAhAo guNaTThANasaMbaMgheNa puvaparUvidANamaNiogaddArANaM guNaTThANavivakkhAe viNA maggaNaTThANasaMbaMdheNa viseseyUrNa parUvaNaTThamAgadAo ti Niccho kAyavyo / evameso gAhAsuttANaM samudAyattho parUvido / avayavatthavivaraNaM puNa purado vattaissAmo / 211. saMpahi suttasamukittaNANaMtaraM tadatthavivaraNaM kuNamANA cuNNisuttayAro suttasUcidANamaNiyogaddArANaM parUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNai suttasamukttiNAe samattAe ime anniyogdaaraa| 5 212. gAhAsuttasamukttiNANaMtaramedANi aNiyogaddArANi payaDiTThANasaMkamavisayANi NAdavvANi tti bhaNidaM hoi / 8 taM jhaa| $ 213. sugamaM / * ThANasamucittaNA savvasaMkamo gosavvasaMkamo ukkassasaMkamo mArgaNAvizeSoMkI apekSA zUnyasthAnoMkA kathana karatI haiN| zaMkA-zUnyasthAna kise kahate haiM ? samAdhAna--jahA~ jo satkarmasthAna sambhava nahIM hai, vahA~ vaha zUnyasthAna kahalAtA hai / phira isase AgekI gAthAmeM bandhasthAna, saMkramasthAna aura satkarmasthAna inake parasparameM sannikarSakI vidhi sUcita kI gaI hai| aba rahIM zeSa do gAthAeM so ve jina anuyogadvAroMkA guNasthAnoMke sambandhase pahale kathana kara Aye haiM unakA guNasthAnoMkI vivakSA kiye binA mArgaNAoMke sambandhase vizeSa kathana karaneke liye AI haiM aisA nizcaya karanA caahiye| isa prakAra yaha gAthAsUtroMkA samuccayArtha hai jisakA kathana kiyo / kintu unake pratyeka padakA artha Age kheNge| 211. aba gAthA sUtroMkI samutkIrtanA karaneke bAda unake arthakA vivaraNa karate hue cUrNisUtrakAra gAthAsUtroMse sUcita honevAle anuyogadvAroMkA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * gAthAsUtroMkI samutkIrtanA karaneke bAda ye anuyogadvAra jJAtavya haiN| 6 212. gAthAsUtroMkI samutkIrtanA karaneke bAda prakRtisthAnasaMkramase sambandha rakhanevAle ye anuyogadvAra jJAtavya haiM yaha ukta sUtrakA tAtparya hai / * yathA6213. yaha sUtra sugama hai| * sthAnasamutkIrtanA, sarvasaMkrama, nosarvasaMkrama, utkRSTa saMkrama, anutkRSTa saMkrama, 1. A pratau visese puNa iti pAThaH / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 27-58] TThANasamukttiNA aNukarasasaMkamo jahaNNasaMkamo ajahaNNasaMkamo sAdiyasaMkamo aNAdiyasaMkamo dhuvasaMkamo adhuvasaMkamo egajIveNa sAmittaM kAlo aMtaraM gANAjIvehi bhaMgavicano kAlo aMtaraM sariNayAso appAbahuaM bhujagAro padaNikkhevoM vaDi tti / $ 214. ettha TThANasamukttiNAdINi vaDipajaMtANi aNiyogaddArANi NAdavvANi bhavaMti tti suttatthasaMbaMdho / tattha samukittaNAdINi appAbahuapajavasANANi cauvIsaaNiyogadArANi. bhAgAbhAga-parimANa-khetta-posaNa-bhAvANugamANamettha desAmAsayabhAveNa sNghiyttaado| evamedANi caubIsamaNiyogaddArANi sAmaNNeNa sutte parUvidANi / edesu savva-Nosasavva-ukassANukassa-jahaNNAjahaNNasaMkamA saNNiyAso ca ettha Na saMbhavaMti, payaDiTThANasaMkame Niruddhe tesiM sNbhvaannuvlNbhaado| tado sesasattArasaaNiyogadArANi ettha gahiyavvANi / puNo edehito pudhabhUdANi bhujagArAdINi tiNNi aNiyogaddArANi suttaNihiTThANi ghettavvANi / saMpahi evaM parUvidasavvANiyogaddArehi gAhAsuttatthavihAsaNaM kuNamANo cuNNisuttayAro tattha tAva hANasamukttiNAparUvaNaTThamuvarimapabaMdhamAha / 8 ThANasamukttiNA tti jaM padaM tassa vihAsA jattha eyA gAhA / jaghanyasaMkrama, ajaghanyasaMkrama, sAdisaMkrama, anAdisaMkrama, dhruvasaMkrama, adhruvasaMkrama, eka jIvakI apekSA svAmitva, kAla aura antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara, sanikarSa, alpavahutva, bhujagAra, padanikSepa aura vRddhi / 6214. yahA~ sthAnasamutkIrtanAse lekara vRddhi paryanta anuyogadvAra jJAtavya haiM yaha isa sUtrakA abhiprAya hai| unameMse samutkIrtanAse lekara alpabahutva taka cauvIsa anuyogadvAra haiM, kyoMki inameM dezAmarSakabhAvase bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana aura bhAvAnugamakA saMgraha ho jAtA hai| isa prakAra ye caubIsa anuyogadvAra sAmAnyarUpase sUtrameM kahe gaye haiN| inameMse sarvasaMkrama, nosarvasaMkrama, utkRSTasaMkrama, anutkRSTasaMkrama, jaghanyasaMkrama, ajaghanyasaMkrama aura sannikarSa ye sAta anuyogadvAra yahA~ sambhava nahIM haiM, kyoMki prakRtisthAnasaMkramake vivakSita rahate hue ukta anuyogadvAroMkA pAyA jAnA sambhava nahIM hai| isaliye yahA~ para zeSa satraha anuyogadvAroMko grahaNa karanA cAhiye / tathA inase atirikta bhujagAra Adi jo tIna anuyogadvAra haiM jo ki sUtranirdiSTa haiM unako grahaNa karanA caahiye| aba isa prakAra kahe gaye saba anuyogadvAroMke dvArA gAthAsUtroMke arthakA vizeSa vyAkhyAna karane kI icchAse cUrNisUtrakAra pahale una anuyogadvAroMmeMse sthAnasamutkIrtanAkA kathana karaneke liye Ageke prabandhakA nirdeza karate haiM * aba 'sthAnasamutkIrtanA' padakA vizeSa vyAkhyAna karate haiM jisameM eka gAthA nibaddha hai| 1. tA0-zrA0pratyoH bhujagAro appadaro avavido avattavvatro padaNikkhevo iti pAThaH / 12 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 9 215. puvvattANamaNiyogaddArANamAdimmi jaM padaM ThavidaM ThANasamukkittaNA ti tassa vihAsA karaditi suttatthasaMbaMdhI / tattha ya egA gAhA paDibaddhA tti jANAvaNa ' jattha eyA gAhA' paDibaddhA tti bhaNidaM / saMpahi kA sA gAhA tti AsaMkAe idamAhaaTThAvIsa cavIsa sattarasa solaseva paraNarasA / ede khalu mottRNaM sesA saMkamo hoi // 27 // 60 $ 216. esA gAhA ThANasamukkittaNe paDibaddhA ti uttaM hoi / saMpahi edisse gAhAe atyevihAsaNamidamAha - I * evamedANi paMca dvANApi mottUNa sesANi tevIsa saMkamahApANi / 217. 'evamedANi' tti vayaNeNa gAhAsutta puvvaNi divANamaTThAvIsAdINaM parAmaraso kao / tesiM saMkhAvisesAvahAraNa 'paMca dvANANi' tti uttaM / tANi mottRNa sANi saMkamaTTANANi hoMti / tesiM ca saMkhANaM visesaNiddhAraNaGkaM ' tevIsa' gahaNaM kayaM / tado 28, 24, 17, 16, 15 edANi paMca dvANANi asaMkamapAoggANi / sesANi sattAvIsAdINi tevIsa saMkamaTThANANi ttisiddhaM / tesimaMkaviNNAso eso 27, 26, 25, 23, 22, 21, 20, 19, 18, 14, 13, 12, 11, 10, 9, 8, 7, 6, 4, 3, 2, 1 | saMpahi edesiM TThANANaM payaDiNiddesakaraNamuttaramuttAvayAro kIrade $ 215. pUrvokta anuyogadvAroMke Adi meM jo 'sthAnasamutkIrtanA' pada AyA hai usakA vizeSa vyAkhyAna karate haiM yaha ukta sUtrakA prakaraNasaMgata artha hai / isa viSaya meM eka gAthA AI hai yaha jatAne ke liye sUtra meM ' jattha eyA gAhA paDibaddhA' yaha kahA | aba vaha kaunasI gAthA hai aisI AzaMkA hone para usakA nirdeza karate haiM k 'aTThAIsa, caubIsa, satraha, solaha aura pandraha ina pA~ca sthAnoMke sivA zeSa teIsa sthAnoMkA saMkrama hotA hai / ' $ 216. yaha gAthA sthAna samutkatana anuyogadvAra se sambandha rakhatI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / aba isa gAthA ke arthakA vizeSa vyAkhyAna karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM* isa prakAra ina pA~ca sthAnoMke sivA zeSa teIsa saMkramasthAna haiM / $ 217. cUrNisUtra meM jo 'evamedANi' pada AyA hai so isa padake dvArA gAthAsUtra ke pUrvArdhameM batalAye gaye aTThAIsa Adi sthAnoMkA nirdeza kiyA hai| unakI saMkhyAvizeSakA nizcaya karaneke liye 'paMca dvANANi' yaha kahA hai / inake sivA zeSa saMkramasthAna haiN| unakI saMkhyAvizeSakA nizcaya karaneke liye 'teIsa' padako grahaNa kiyA hai / isaliye 28 24, 17, 16 aura 15 ye pA~ca sthAna saMkramake ayogya haiM aura zeSa 27 Adi teIsa saMkramasthAna haiM yaha bAta siddha hotI hai / unakA aMkavinyAsa isa prakAra hai - 27, 26, 25, 23, 22, 21, 2, 19, 18, 14, 13, 12, 11, 10, 6, 8, 7, 6, 5 1, 3, 2, aura 1 / aba ina sthAnoM kI prakRtiyoM kA nirdeza karaneke liye 1. tApratau zraddha (ttha ) - iti pAThaH / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 27 TThANasamukttiNA * ettha payaDiNiddeso kAyavyo / $ 218. edesu aNaMtaraNihiTThasaMkamAsaMkamaTThANesu edAhiM payaDIhiM edaM ThANaM hoi ti jANAvaNaNimittaM payaDiNiddeso kAyavyo tti bhaNidaM hoi / tattha tAva aTThAvIsapayaDiTThANassa payaDiNiddeso suboho ti kAdRNa tadasaMkamapAoggatte kAraNagavesaNahU~ pucchAvakamAha - aTThAvIsaM keNa kAraNeNa Na saMkamai ? 219. sugamamedamAsaMkAvayaNaM / / OM daMsaNamohaNIya-carittamohaNIyANi ekke kammi Na saMkamaMti / 6 220. kudo ? sahAvado ceva tesimaNNoNNapaDiggahasattIe abhaavaado| * tado carittamohaNIyassa jAno payaDIyo bajjhati tattha paNuvIsaM pi sNkmNti| / 221. samANajAiyattaM paDi visesaabhaavaado| abajjhamANiyAsu kiM kAraNaM Natthi saMkamo ? Na, tattha paDiggahasattIe abhaavaado| dasaNamohaNIyassa ukkasseNa do payaDIo saMkamaMti / AgekA sUtra kahate haiM * yahA~ para prakRtiyoMkA nirdeza karanA cAhiye / 6218. ye jo samanantarapUrva saMkramasthAna aura asaMkramasthAna batalA Aye haiM unameMse isa sthAnakI itanI prakRtiyAM hotI haiM yaha jatAneke liye prakRtiyoMkA nirdeza karanA cAhiye yaha ukta sUtrakA tAtparya hai| usameM bhI aTThAIsa prakRtika sthAnakI prakRtiyoMkA nirdeza sugama hai aisA mAna kara vaha sthAna saMkramake ayogya kyoM hai isake kAraNakA vicAra karaneke liye pRcchAsUtra kahate haiM * aTThAIsa prakRtika sthAna kisa kAraNase saMkramita nahIM hotA / $ 216. yaha AzaMka sUtra sugama hai| * kyoMki darzanamohanIya aura cAritramohanIya ye parasparameM saMkrama nahIM krtiiN| $ 220. kyoMki svabhAvase hI inameM paraspara pratigraharUpa zakti nahIM pAI jAtI hai| * isaliye cAritramohanIyakI jitanI prakRtiyA~ baMdhatI haiM unameM paccIsa prakRtiyA~kA hI saMkramita hotI haiM ! 6 221. kyoMki eka jAtikI apekSA unameM koI bheda nahIM hai / zaMkA nahIM baMdhanevAlI prakRtiyoMmeM saMkrama kyoM nahIM hotA ? samAdhAna nahIM kyoMki unameM pratigraharUpa zakti nahIM pAI jAtI / * tathA darzanamohanIyakI adhikase adhika do prakRtiyA~ saMkramita hotI haiN| Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasA pAhuDe [ badhago 6 $ 222. kiM kAraNaM ? aTThAvIsa saMtakammiyamicchAiDimma micchattapaDiggaheNa sammatta - sammAmicchattANaM saMkatidaMsaNAdo / hara * edeNa kAraNa aDAvIsAe pasthi saMkamo / 9 223. jeNa kAraNeNa tinhaM daMsaNamohapayaDINamakameNa saMkamasaMbhavo Natthi te kAraNa aTThAvIsAe saMkamo Natthi tti bhaNidaM hor3a / $ 224. evamettieNa pabaMdheNa aTThAvIsapayaNiTThANassa asaMkamapAoggatte kAraNaM parUviya saMpahi sattAvIsapayaDisakamaTTANassa payaDiNisa vihAsaNaTTamidamAha - * sattAvIsAe kAo payaDIo / 9 225. sugamamedaM pucchAsutaM / * paNuvIsaM caritta mohaNIyAo doNi daMsaNamohaNIyAo / $ 222. kyoMki aTThAIsa prakRtiyoM kI sattAvAle mithyAdRSTike mithyAtva prakRti pratigraharUpa prakRtiyoM kA hI saMkrama pAyA jAtA hai / tathA saMkrama dekhA jAtA hai| Azaya yaha haiM ki hotA kintu adhikase adhika do prakRtiyoMkA rahatI hai, usameM samyaktva tathA samyagmithyAtva ina do samyagdRSTi ke bhI mithyAtva aura samyagmithyAtvakA hI darzana mohanIya kI tIna prakRtiyoM kA eka sAtha saMkrama nahIM hI saMkrama pAyA jAtA hai / * isa kAraNa se aTThAIsa prakRtika sthAnakA saMkrama nahIM hotA / $ 223. yataH darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoM kA yugapat saMkrama honA sambhava nahIM hai ataH aTThAIsa prakRtika sthAnakA saMkrama nahIM hotA yaha ukta kathanakA tAtparya hai / vizeSArtha -- mohanIyakI aTThAIsa prakRtiyAM mukhyatayA darzamohanIya aura cAritramohanIya ina do bhAgoM meM bar3hI huI haiN| inameM se darzanamohanIya ke tIna aura cAritramohanIya ke paccIsa bheda haiM / aisA niyama hai ki darzamohanIyakA cAritramohanIya meM aura cAritramohanIyakA darzanamohanIya meM kama nahIM hotA, kyoMki inakI eka jAti nahIM hai / tathAni jisa samaya cAritramohanIyakI jitanI prakRtiyA~ baMdhatI haiM unameM usakI saba prakRtiyoM kA to saMkrama bana jAtA hai kintu darzanamohakI apekSA eka sAtha do prakRtiyoMse adhikakA saMkrama nahIM hotA, kyoMki mithyAtva guNasthAna meM mithyAtva prakRti pratigraharUpa rahatI hai, vahA~ usakA saMkrama sambhava nahIM aura samyagdRSTike samyaktva prakRti pratigraharUpa rahatI hai, vahAM usakA saMkrama sambhava nahIM hai / isIse prakRta meM aTThAIsa prakRtika saMkramasthAna nahIM hotA yaha batalAyA hai / 224. isa prakAra itane prabandhake dvArA aTThAIsa prakRtika sthAna saMkramake yogya hai isakA kAraNa kaha kara aba sattAIsa prakRtika saMkramasthAnakI prakRtiyoMkA vidhAna karaneke liye yaha sUtra kahate haiM * sattAIsa prakRtika sthAnakI kaunasI prakRtiyA~ haiM ? 9 225. yaha pucchAsUtra suma hai| I * cAritramohanIyakI paccIsa aura darzanamohanIyakI do ye sattAIsa prakRtiyA~ haiM / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 27] ThANasamukttiNA $ 226. solasakasAya-NavaNokasAyabheeNa paNuvIsaM carittamohaNIyapayaDIo sammatta-sammAmicchattasaNNidAo micchatta-sammAmicchattasaNNidAo vA doNNi daMsaNamohaNIyapayaDIo ca ghettUNa sattAvIsAe saMkamaTThANamuppajadi tti bhaNidaM hoi / * chuvvIsAe sammatte uvvellide / / 6 227. sattAvIsasaMkAmayamicchAiTTiNA sammatte uvvellide saMte sesachabbIsapayaDisamudAyappayamedaM saMkamaTThANamu ppajjai tti suttattho / payAraMtareNAvi tappaTuppAyaNaTThamuttaro suttAvayAro 8 ahavA paDhamasamayasammatte uppAide / 228. paDhamasamayavisesidaM sammattaM paDhamasamayasammattaM / tammi uppAide payadasaMkamaTThANamuppajai , tattha sammAmicchattassa sNkmaabhaavaado| taM kadhaM ? chabbIsasaMtakammiyamicchAi hissa paDhamasammattappAyaNasamae micchattakamma sammatta-sammAmicchattasarUveNa pariNamai. Na tammi samae sammAmicchattassa saMkamasaMbhavo, puvvamaNuppaNNassa tAdhe ce uppajjamANassa tappariNAmavirohAdo saMtuppAyaNe vAvadassa jIvassa saMkAmaNa 6226. solaha kapAya aura nau nokapAyoMke bhedase cAritramohanIyakI paccIsa prakRtiyA~ tathA samyaktva aura samyagmithyAtva yA mithyAtva aura samyagmithyAtva ye do darzanamohanIyakI prakRtiyA~ milAkara sattAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai yaha ukta sUtrakA tAtparya hai / * ina sattAIsameMse samyaktvakI udvelanA hone para chabbIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| 227. sattAIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka mithyAdRSTi jIvake dvArA samyaktvakI udvelanA kara lene para zeSa chavvIsa prakRtiyoMkA samudAyarUpa saMkramasthAna utpanna hotA hai yaha ukta sUtrakA artha hai / aba prakArAntarase ukta sthAnake utpanna karane ke liye AgekA sUtra kahate haiM * athavA samyaktvake utpanna karaneke prathama samayameM chabbIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| ___228. sUtra meM 'prathama samaya' pada samyaktvakA vizeSaNa hai aura 'samyaktva' vizeSya hai / isaliye isa sUtrakA yaha Azaya hai ki prathama samayase yukta samyagdarzanake utpanna hone para arthAt samyagdarzanake utpanna honeke prathama samayameM prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki vahA~ samyagmithyAtvakA saMkrama nahIM hotaa| zaMkA-so kaise ? samAdhAna-chabbIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo mithyAdRSTi jIva prathamopazama samyaktvako utpanna karatA hai usake prathamopazama samyaktvake utpanna karaneke prathama samayameM mithyAtva karma samyaktva aura samyagmithyAtvarUpase pariNamana karatA hai| isaliye usa samaya samyagmithyAtvakA saMkrama sambhava nahIM hai, kyoMki jo prakRti pahale na utpanna hokara usI samaya utpanna ho rahI hai usakA usI samaya saMkramarUpa pariNamana mAnane meM virodha prAtA hai| dUsare jo jIva sattAke utpanna karanemeM lagA huA hai usake usI samaya saMkramakaraNakI pravRtti mAnanemeM virodha AtA hai, isaliye Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 karaNavAvAravirohAdo ca / tamhA chabbIsasaMtakammiyassa paNuvIsasaMkamaTThANe sammattuppattipaDhamasamae micchattassa saMkamapAoggattasiddhIeM chabbIsasaMkamaTThANasaMbhavo ti siddhaM / * paNuvIsAe sammatta-sammAmicchattehi viNA sesaao| $ 229. paNuvIsAe saMkamaTThANassa kAo payaDIo tti AsaMkiya sammattasammAmicchattehi viNA sesAo hoti tti uttaM / sesaM sugamaM / OM cauvIsAe kiM kAraNaM Natthi / 230. ettha saMkamo tti payaraNavaseNAhisaMbaMdho kAyavyo / sesaM sugamaM / chabbIsa prakRtiyoMkI sattAvAle mithyAdRSTike paccIsa prakRtika saMkramasthAnake rahate hue jaba vaha samyaktvakI utpattike prathama samayameM mithyAtvako saMkramake yogya kara letA hai taba usake chabbIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai yaha siddha huaa| vizeSArtha-yahA~ chabbIsa prakRtika saMkramasthAna do prakArase batalAyA hai| prathama prakArameM solaha kaSAya, nau nAkavAya tathA samyagmithyAtva ye chabbIsa prakRtiyAM lI haiN| yaha saMkramasthAna samyaktvakI udvelanAke bada mithyAdRSTi guNasthAnameM prApta hotA hai / yadyapi yahAM sattAIsa prakRtiyoMkI sattA hai tathApi yahAM mithyAtvakA saMkrama sambhava nahIM, isaliye saMkramasthAna chabbIsa prakRtika hI hotA hai / dUsare prakArameM solaha kaSAya, nau nokaSAya aura mithyAtva ye chabbIsa prakRtiyAM lI haiN| yaha saMkramasthAna jo chabbIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva prathamoparAma samyaktvako prApta karatA hai usake prathama samayameM hotA hai| yadyapi yahAM sattA aTThAIsa prakRtiyoMkI ho jAtI hai, tathApi yahAM prathama samayameM samyagmithyAtvakA saMkrama nahIM hotA, isaliye yahAM bhI chaJcIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| * paccIsa prakRtika saMkramasthAnameM samyaktva aura samyagmithyAtvake vinA zeSa saba prakRtiyA~ haiN| . 6226. paccIsa prakRtika saMkramasthAnakI kaunasI prakRtiyAM haiM aisI AzaMkA karake samyaktva aura samyamithyAvake cinA zeSa saba prakatiyAM haiM yaha kahA hai| zeSa kathana sugama haiN| vizeSArtha-pahale yaha batalA Aye haiM ki sattAIsa prakRtika saMkramasthAnameM cAritramohanIyakI paccIsa tathA darzanamohanIyako do ye sattAIsa prakRtiyA~ hotI haiN| unameMse darzanamohanIyakI do prakRtiyA~ nikAla lene para paccIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| tathApi ve do prakRtiyA~ kaunasI haiM jo sattAIsa prakRtiyoMmeMse nikAlI gaI haiN| yaha eka prazna hai| jisakA uttara dete hue cUNisUtra meM yaha batalAyA hai ki ve do prakRtiyA~ samyaktva aura samyagmithyAtva haiN| jinheM nikAla dene para paccIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| Azaya yaha hai ki mithyAdRSTi jIvake jaba samyagmithyAtvakI bhI udvelanA ho jAtI hai taba yaha paccosa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai / yA anAdi mithyAdRSTike bhI mithyAtvake binA yaha saMkramasthAna hotA hai / * caubIsa prakRtika sthAnakA kisa kAraNase saMkrama nahIM hotaa| 23. isa sUtrameM prakaraNavaza 'saMkrama' isa padakA sambagdha kara lenA cAhiye / zeSa kathana sugama hai| 1, tA. pratau pAzroggattA siddhIe iti paatthH| Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 27] TThANasamukittaNA OM aNaMtANuSaMdhiNo savve avaNijaMti / $ 231. jeNa kAraNeNa aNaMtANubaMdhiNo savve jugavamavaNijjaMti teNa cauvIsAe payaDiTThANassa saMkamo Nasthi tti suttatthasaMbaMdho / tesimakkameNAvaNayaNe cauvIsasaMtakamma hodUNa tevIsasaMkamaTThANamevuppaJjadi tti bhaavttho| * edeNa kAraNeNa cauvIsAe patthi / $ 232. edeNANaMtaraparUvideNa kAraNeNa cauvIsAe Natthi saMkamo tti bhaNidaM hoi / 8 tevIsAe aNaMtANubaMdhIsu avagadesu / $ 233. aNaMtANubaMdhIsu visaMjoidesu igivIsakasAya-dodaMsaNamohaNIyapayaDIo ghettUNa tevIsasaMkamaTThANaM hodi ti suttttho|| OM vAvIsAe micchatte khavide sammAmicchatte sese / * kyoMki saba anantAnubandhiyA~ nikala jAtI haiN| ___231. yataH saba anantAnubandhiyA~ yugapat nikala jAtI haiM ataH cauba sa prakRtika sthAnakA saMkrama nahIM hotA yaha isa sUtrakA tAtparya hai| una cAra anantAnubandhiyoMke eka sAtha nikala jAne para caubIsa prakRtika satkarmasthAna hokara saMkramasthAna teIsaprakRtika hI utpanna hotA hai yaha ukta kathanakA bhAvArtha hai| * isa kAraNase caubIsa prakRtika sthAnakA saMkrama nahIM hotaa| 6232. yaha jo anantarapUrva kAraNa kaha Aye haiM usase caubIsa prakRtika sthAnakA saMkrama nahIM hotA hai yaha ukta kathana kA tAtparya hai| vizeSArtha--caubIsa prakRtikasthAna cAra anantAnubandhiyoMkI visaMyojanA hone para hI prApta hotA hai anya prakArase nhiiN| kintu ina caubIsa prakRtiyoMmeM darzanamohanIyakI tIna prakRtiyA~ bhI sammilita haiM, ataH caubIsa prakRtika saMkramasthAna nahIM hotA yaha kahA hai| * cAra anantAnubandhiyoMke apagata hone para teIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| $ 233. anantAnubandhiyoMkI visaMyojanA ho jAne para ikkIsa kaSAya aura do darzanamohanIya ina prakRtiyoMko lekara teIsa prakRtikasaMkramasthAna hotA hai yaha isa sUtrakA artha hai| vizeSArtha-Azaya yaha hai ki jaba yaha jIva cAra anantAnubandhiyoMkI visaMyojanA kara letA hai taba caubIsa prakRtiyoMkI sattA aura teIsa prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai / yahA~ darzanamohanIyakI do prakRtiyoMmeMse mithyAtva aura samyagmidhyAtva ye do prakRtiyA~ saMkramayogya lI gaI haiN| kintu aise jIvake mithyAtvameM jAne para sattA to aTThAIsakI ho jAtI hai tathApi saMkrama eka Avali kAla taka teIsakA hI hotA rahatA hai, kyoMki taba eka Avali kAla taka cAra anantAnubandhiyoMkA saMkrama nahIM hotA aisA niyama hai| isa apekSAse yahA~ darzanamohanIyakI samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRtiyA~ lenI cAhiye, kyoMki mithyAtva guNasthAnameM mithyAtvakA saMkrama nahIM hotA aisA niyama hai| ___* mithyAtvakA kSaya ho jAne para aura samyagmithyAtvake zeSa rahane para bAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalA sahide kasAyapAhuDe visaMjoidANatANubaMdhIcau keNa [ baMdhago 6 daMsaNamohakkhavaNamanbhuTTiya $ 234. teNeva micchatte khavide igivIsakasAya sammAmicchattapayaDIo ghettRNedaM saMkamaDANamuppaJjar3a ti u ho / * havA cauvIsadisaMtakammiyassa ANupuvvIsaMkame kade jAva evaM sayavedo va saMto / $ 235. 'cauvIsasaMtakammiya' vayaNaM sesasaMtakammiyapaDisehaphalaM, tattha payadasaMkamaTThANasaMbhavAbhAvAdo | 'ANupuvvIsaMkame kade' tti vayaNamaNANupuvvIsaMkamapaDisehahUM, tassa payadavirohittAdo / tattha vi NavaMsayavede aNuvasaMte caiva payadasaMkamaTThANamuppajai tti jANAvaNaGkaM NabuMsaya vede aNuvasaMte tti bhaNidaM / tammi uvasaMte payadasaMkamaNAdo mANassa samuppattidaMsaNAdo / odaramANassa cavIsa saMtakammiyassa itthavede okaDide jAva Najsayavedo aNokaDido tAva payadaTThANa saMbhavo asthi / Navari so ettha vivakkhio, caDhamANasseva pahANabhAveNAvalaMviyattAdo / 66 6 234. jisane anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA kI hai aisA jIva darzanamohanIyakI kSaNA ke liye udyata hokara jaba midhyAtvakA kSaya kara detA hai taba isa kaSAya aura samyagmithyAtva ina prakRtiyoMko lekara yaha saMkramasthAna utpanna hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / vizeSArtha - yadyapi midhyAtyakI kSapaNAke bAda sattA teIsa prakRtiyoMkI hotI hai tathApi samyagdRSTi samyak saMkramake ayogya honese saMkrama bAIsa prakRtiyoM kA hI hotA hai yaha ukta sU kA abhiprAya hai / * athavA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake AnupUrvI saMkramakA prArambha karane para jaba taka napuMsakavedakA upazama nahIM hotA hai taba taka bAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai | 9 235 sUtra meM jo 'cavIsa saMtakammiya' yaha vacana diyA hai so isakA phala zeSa satkarmasthAnoMkA niSedha karanA hai, kyoMki unake sadbhAvameM prakRta saMkramasthAna nahIM ho sakatA hai / sUtrameM 'ANupuvIsaMkamekade' yaha vacana anAnupUrvI saMkramakA pratiSedha karaneke liye AyA hai, kyoMki vaha prakRtakA virodhI hai / usameM bhI napuMsakavedakA upazama na hone para hI prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai yaha batAne ke liye 'va' sayavede aNuvasaMte' yaha kahA hai, kyoMki napuMsakavedakA upazama ho jAne para prakRta saMkramasthAnase nIceke sthAnakI utpatti dekhI jAtI hai / upazamazreNise utarate samaya caubIsa prakRtiyoM kI sattAvAle jIvake strIvedakA AkarSaNa hokara jaba taka napuMsakavedakA apakarSaNa nahIM hotA hai taba taka prakRta sthAna sambhava hai, kintu vaha yahA~ vivakSita nahIM hai, kyoMki upazamazreNi para car3hanevAlA jIva hI pradhAnarUpase yahA~ svIkAra kiyA gayA hai| vizeSArtha -- upazamazreNimeM yaha bAIsa prakRtikasaMkramasthAna do prakAra se batalAyA hai / yathA-upazamazreNi para car3hate samaya caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jisa jIvane antarakaraNa karane ke bAda pUrvI saMkramakA prArambha kara diyA hai usake jaba taka napuMsakavedkA upazama nahIM hotA hai taba taka yaha bAIsa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai / yadyapi isa jIva ke sattA ikka sa kaSAya aura tIna darzanamohanIya ina caubIsa prakRtiyoMkI hai tathApi inameMse samyaktva aura saMjvalana Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 gA* 27 ] TThANasamukttiNA - ekavIsAe khINadasaNamohaNIyassa akkhavaga-aNuvasAmagassa / 236. khINadasaNamohaNIyassa akkhavagANuvasAmagassa igivIsasaMkamaTThANamuppAi ti suttatthasaMbaMdho khavagamuvasAmagaM ca vajiyayUNaNNattha' khINadaMsaNamohaNIyassa payadasaMkamaTThANasaMbhavo tti bhaNidaM hoi / kimidi khavagovasAmagaparivajaNaM kIrade ? Na, tasthANupuSIsaMkamAdivaseNa dvANaMtaruppattidaMsaNAdo / ettha khavagovasAmagavavaeso aNiyaDiaddhAe saMkhejjesu bhAgesu gadesu saMkhejjadime bhAge sese vivakkhio, tattheva khavaNovasAmaNavAvArapauttidaMsaNAdo / cauvIsadisaMtakammiyassa vA euMsayavede uvasaMte itthivede maNuvasaMte / lobha ina do prakRtiyoMkA saMkrama nahIM hotA, ataH yahA~ bAIsa prakRtikasaMkramasthAna prApta hotA hai| dUsarA prakAra yaha hai ki yaha jIva upazamazreNise utaratA huA vIvedakA apakarSaNa karaneke bAda jaba taka napuMsakavedakA apakarSaNa nahIM karatA hai taba taka bAIsa prakRtikasaMkramasthAna hotA hai| yahA~ AnupUsiMkramake na rahanese yadyapi lobhakA saMkrama to hone lagatA hai para abhI napusakavedakA saMkrama nahIM prArambha huA hai isaliye bAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| isa prakAra yadyapi upazamazreNimeM bAIsa prakRtika do saMkramasthAna hote haiM tathApi cUrNikArane car3hate samayake eka saMkramasthAnakA hI nirdeza kiyA hai dUsarekA nhiiN| dUsarekA kyoM nirdeza nahIM kiyA isakA kAraNa batalAte hue TIkAmeM jo kucha likhA hai usakA bhAva yaha hai ki utarate samaya jo bAIsa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai use pradhAna na mAnakara usakA ullekha nahIM kiyA hai| ___* jisane darzanamohanIyakA kSaya kara diyA hai kintu jo kSapaka yA upazamaka nahIM hai usake ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai / ... 236. jisane darzanamohanIyakA kSaya kara diyA hai kintu jo kSapaka yA upazAmaka nahIM hai usake ikkIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai yaha isa sUtrakA tAtparya hai| kSapaka yA upazAmakako chor3akara jisane darzanamohanIyako kSapaNA kara dI hai aise jIvake anyatra prakRta saMkramasthAna sambhava hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA-kSapaka aura upazAmakakA niSedha kyoM kiyA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki kSapaka yA upazAmakake AnupUrvI saMkrama Adike kAraNa dUsare sthAnoMkI utpatti dekhI jAtI hai| prakRtameM kSapaka aura upazAmaka yaha saMjJA anivRttikaraNake kAlakA bahubhAga vyatIta hokara eka bhAga zeSa rahane para jo jIva sthita haiM unakI apekSA vivakSita hai, kyoMki kSapaNA aura upazAmanArUpa vyApArakI pravRtti vahIM para dekhI jAtI hai| * athavA caubIsa prakRtika satkarmavAle jIvake napuMsakavedakA upazama hone para aura strIvedakA upazama nahIM hone para ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| 1. zrA0 pratau vajiyamaNaNNattha iti pAThaH / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6237. ANupuvvIsaMkamakseNa lobhassAsaMkAmago hoUNa jo dvio cauvIsasaMtakammio uvasAmao tassa vAvIsasaMkamapayaDIsu Naqsayavede uvasaMte itthivede cANuvasaMte igivIsasaMkamaTThANaM payAraMtarapaDibaddhamuppajai / jeNedaM suttaM desAmAsiyaM teNa cauvIsasaMtakammiyauvasamasammAidvissa sAsaNabhAvaM paDivaNNassa paDhamAvaliyAe cauvIsasaMtakammiyasammAmicchAiTissa vA igivIsasaMkamaTThANaM payAraMtarapaDiggahiyaM hoi ti vattavvaM, tattha payAraMtaraparihAreNa payadasaMkamaTThANasiddhIe nnivvaahmuvlNbhaado| ado ceya odaramANagassa vi cauvIsasaMtakammiyassa sattasu kammesu okaDDidesu jAva itthiNaqsayavedA uvasaMtA tAva igivIsasaMtakammaTThANasaMbhavo suttaMtambhUdo vkkhaanneyvvo| 5237. AnupUrvI saMkramake kAraNa lobha saMjvalanakA saMkrama nahIM karanevAlA jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva hai usake bAIsa saMkrama prakRtiyoMmeMse napuMsakabedakA upazama hone para aura strIvedakA upazama nahIM hone para prakArAntarase ikkIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| yataH yaha sUtra dezAmarSaka hai ataH isase yaha bhI sUcita hotA hai ki jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazama samyagdRSTi jIva sAsAdana guNasthAnako prApta hotA hai usake pahalI zrAvali kAlake bhItara yA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle samyagmithyAdRSTike anya prakArake pratigrahake sAtha yaha ikkasa :kRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki vahAM para prakArAntarake parihAra dvArA prakRta saMkramasthAnakI siddhi nirvAdharUpase pAI jAtI hai| tathA isase sUtra meM antarbhUta hue isa sthAnakA bhI vyAkhyAna karanA cAhiye ki caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo jIva upazamazreNise utara rahA hai usake sAna nokaSAya karmoMkA apakarSaNa to ho gayA hai kintu jaba taka strIveda aura napuMsakoda upazAnta haiM taba taka ikkIsa : kRtika saMkramasthAna sambhava hai| .. vizeSArtha--yahAM para ikkIsa prakRtika saMkramasthAna pAMca prakArase batalAyA hai| yathA-(1) jo kSAyika samyagdRSTi jIva jaba taka anya prakRtiyoMkA kSaya nahIM karatA yA upazamazreNimeM AnupUrvI saMkramako nahIM prApta hotA hai tabataka ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai / (2) jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamazreNi para car3hatA hai usake napuMsakavedakA upazama ho jAne para jaba taka strIvedakA upazama nahIM hotA taba taka ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| isa sthAnameM samyaktva, saMjvalana lobha aura napuMsakavedakA saMkrama nahIM hotA, zeSakA hotA hai| (3) caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazamasamyagdRSTa jIva sAsAdana guNasthAnako prApta hotA hai usake eka Avali kAlataka ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai / yahA~ para tIna darzanamohanIya aura cAra anantAnubandhI ina sAtakA saMkrama nahIM hotaa| (4) caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo jIva mizna guNasthAnako prApta hotA hai usake ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| isake anantAnubandhIcatuSka to haiM hI nahIM aura tIna darzanamohanIyakA saMkrama nahIM hotA hai| (5) jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamazreNise utara rahA hai usake aura saba karmoMke anupazAnta ho jAne para bhI jaba taka strIveda aura napusakaveda upazAnta rahate haiM taba taka ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| isake bhI cAra anantAnubandhiyoM kA to sadbhAva hI nahIM hai aura samyaktva, strIveda tathA napusakavedakA saMkrama nahIM hotA hai| isa prakAra ye pA~ca prakArase ikkIsa prakRtika saMkramasthAna prApta hote haiN| inameMse prArambhake do saMkramasthAnoMkA to cUrNisUtrakArane svayaM ullekha kiyA hai kintu zeSa tIna saMkramasthAnoMkA nahIM kiyA hai| so cUrNisUtra dezAmarSaka honese sUcita ho jAte haiM aisA jAnanA caahiye| Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 27 ] 66 * bIsAe ekavIsadisaMtakammiyassa ANupuccIsaMka me kade jAva evaMsayavedo aNuvasaMto / 9 238. NavuMsayavedovasamo kimaTThamettha Necchijade ? Na, tammiM uvasaMte payadavirohisaMkamaTThANaMtaruSpattidaMsaNAdo' / tado ekkArasakasAya-NavaNokasAyasamudAyappaya medaM saMkamaTThANamigivIsasaMtakammiyassuvasAmagassa aMtarakaraNapaDhamasamayAdo jAva NavuMsayavedAvasamo tAva hoditi suttatthasaMgaho / odaramANagassa puNa NavuMsayavede uvasaMte ceya payadasaMka mANasaMbhavo ti eso vi attho ettheva sutte NilINo tti vakkhANeyacvo / * cauvIsadisaMtakammiyassa vA ANupuccIsaMkame kade itthavede uvasaMte su kamme aNuvasaMtesu / $ 239. cauvIsadisaMtakammaMsiyassa vA uvasAmagassa payadasaMka maTThANamuppajjai tti saMbaMdho / kathaMbhU dassa tassa ! ANupuvvIsaMkame kade NavaMsayavedovasAmaNANaMtaramitthi - * ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake AnupUrvI saMkramakA prArambha ho jAne para jaba taka napuMsakavedakA upazama nahIM hotA taba taka bIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai / 9 238. zaMkA -- yahAM para napuMsakavedakA upazama kyoM nahIM svIkAra kiyA gayA hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki usakA upazama ho jAne para prakRta saMkramasthAna ke virodhI dUsare saMkramasthAnakI utpatti dekhI jAtI hai, isaliye yahAM napuMsakavedakA upazama nahIM svIkAra kiyA gayA hai| samuttiNA isalie ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIva ke antarakaraNa karaneke prathama samayase lekara jaba taka napuMsakavedakA upazama nahIM hotA hai taba taka gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM ke samudAyarUpa yaha bIla prakRtika saMkramasthAna hotA hai yaha isa sUtrakA samuccayArtha hai / kintu upa rAmazreNise utaranevAle jIvake to napuMsakavedake upazAnta rahate hue hI prakRta saMkramasthAna sambhava hai isa prakAra yaha artha bhI isI sUtra meM garbhita hai yaha vyAkhyAna yahAM karanA cAhiye / * athavA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle vedakA upazama hokara jaba taka chaha nokaSAyoMkA prakRtika saMkramasthAna hotA hai / jIvake AnupUrvI saMkramake bAda strIupazama nahIM huA hai taba taka bIsa 6 236. zrathavA caubIsa prakRtiyoM kI sattAvAle upazAmaka jIvake prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai aisA yahA~ sambandha karanA cAhiye / 'zaMkA - yaha caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva kaisA honA cAhiye jaba isake prakRta saMkramasthAna hotA hai ? samAdhAna -- jisane AnupUrvI saMkrama karake napuMsaka vedakA upazama karaneke bAda strIvedakA upazama to kara liyA hai kintu chaha nokapAyoMkA upazama kara rahA hai usa caubIsa prakRtiyoMkI 1. tA0 pratau tattha (ta0) mmi iti pAThaH / 2. tA0 pratau dvANaMtavalaMbhadaMsaNAdo / iti pAThaH / 3. tA0 pratau - kammiyasta iti pAThaH / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 vede uvasaMte chaNNokasAyANamuvasAmayabhAveNAvaTThidassa / tattha do daMsaNamohaNIyapayaDIhi saha ekArasakasAya-sattaNokasAyANaM sNkmpaaoggaannmuvlNbhaado| * eguNavIsAe ekavIsadisaMtakammaMsiyassa esayavede uvasaMte itthivede annuvsNte| ___.240. igivIsasaMtakammiyassuvasAmagassa lobhANupuvvIsaMkamavaseNa samAsAdidavIsapayaDisaMkamaTThANassa kameNa NavaMsayavede uvasaMte payadasaMkamaTThANamuppaai ti suttatthasaMbaMdho / odaramANagaM pi samassiyUNedassa hANassa saMbhavo samayAviroheNANugaMtavvo, suttassedassa desaamaasyttaado| * aTThArasaNhamekAvIsadikammaMsiyassa ithivede upasaMte jAva gaNo. kasAyA annuvsNtaa| $ 241. tasseba igivIsasaMtakammaMsiyassa aMtarakaraNe kade NavaMsaya-itthivedesu sattAvAle upazAmaka jIvake prakRta saMkramasthAna hotA hai, kyoMki yahA~ para saMkramake yogya do darzana mohanIyake sAtha gyAraha kaSAya aura sAta nokaSAya prakRtiyAM pAI jAtI haiN| vizeSArtha-- yahAM para bIsa prakRtika saMkramasthAna tIna prakArase prApta hotA hai do kSAyika samyagdRSTike aura eka dvitIyopazama samyagdRSTike / ye tInoM hI saMkramasthAna upazamazreNimeM hote haiM / inakA vizeSa khulAsA TIkAmeM hI kiyA hai ataH yahA~ nahIM karate haiN| * ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake napuMsakavedakA upazama hokara jaba taka strIvedakA upazama nahIM hotA taba taka unnIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| 240 jisa ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvane lobhasaMjvalanameM honevAle AnupUrvI saMkramake kAraNa bIsa prakRtika saMkramasthAnako prApta kara liyA hai usake kramase napuMsakavedake upazAnta ho jAne para prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai yaha isa sUtrakA tAtparya hai| isI prakAra upazamazreNise utaranevAle jIvakI apekSAse bhI AgamAnusAra isa sthAnako jAna lenA cAhiye, kyoMki yaha sUtra dezAmarSaka hai| vizeSArtha--yahA~ unnIsa prakRtika saMkrasthAna do prakArase batalAyA hai| eka to jo kSAyika samyagdRSTi jIva upazamazreNi para car3ha rahA hai usake napuMsakavedakA upazama ho jAne para prApta hotA hai, kyoMki taba lobhasaMjvalana aura napuMsakavedakA saMkrama nahIM hotA hai zeSakA hotA hai| dUsare yaha jIva jaba upazamazreNise utara kara chaha nokaSAyoMkA to apakarSaNa kara letA hai kintu strIveda aura napuMsaka veda upazAnta hI rahate haiM taba prApta hai| isake strIveda aura napuMsakavedakA saMkrama nahIM hotA zeSakA hotA hai / yadyapi dUsarA prakAra cUrNisUtrameM nahIM batalAyA hai tathApi yaha sUtra dezAmarSaka honese isa sthAnakA grahaNa ho jAtA hai| __ * ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake strIvedakA upazama hokara jaba taka chaha nokaSAyoMkA upazama nahIM hotA hai taba taka aThAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai| . $ 241. usI ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake antarakaraNa karaneke bAda napusakaveda 1. tA0pratau tado daMsaNamohapayaDIhi iti pAThaH / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 27 ] TThANasamukttiNA uvasaMtesu jAva chaNNokasAyA aNuvasaMtA tAva payadasaMkamaTThANamekArasakasAya-sattaNokasAyapaDibaddhamuppajai, puccuttasaMkamapayaDIsu itthivedassa bahibbhAvAdo / evamigivIsa-cauvIsasaMtakammie avalaMviya uvasamaseDhIpAoggANi saMkamaTThANANi vIsAdINi parUviya saMpahi sattArasAdINaM tiNhamasaMkamapAoggaTThANANamasaMbhave kAraNaNidesaM kuNamANo uvarimaM pabaMdhamAha * sattArasaNhaM keNa kAraNeNa patthi saMkamo ? ... 242. sattArasaNhaM payaDINaM saMkamapAoggabhAveNa saMbhavo keNa kAraNeNa Natthi tti pucchidaM hoi / khavago ekkAvIsAdo ekapahAreNa aha kasAe avaNedi / 243. khavago tAva ekavIsasaMtakammaTThANAdo ekavAreNeva aTTha kasAe avaNei / evamavaNide payadaTThANuppattI tattha Natthi tti bhaNidaM hoi / saMpahi edasseva phuDIkaraTThamuttarasuttamAha / * tado aTTakasAemu avaNidesu terasaNhaM saMkamo hoi / $ 244. jeNa kAraNeNa aTThakasAesu jugavamavaNidesu terasasaMkamaTThANamuppajai teNa khavagamassiyUNa sattArasapayaDiTThANassa Natthi saMbhavo tti suttatthasaMgaho / aura strIvedakA upazama hokara jabataka chaha nokaSAyoMkA upazama nahIM hotA tabataka gyAraha kapAya aura sAta nokaSAyoMse sambandha rakhanevAlA prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki yahAM para pUrvokta unIsa saMkrama prakRtiyoMmeMse strIveda prakRti aura kama ho gaI hai| Azaya yaha hai ki car3hate samaya pIche jo unnIsa prakRtikasaMkramasthAna batalA Aye haiM usameMse strIvedake kama kara dene para aThAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai| isa prakAra ikkIsa aura caubIsa prakRtika sattvasthAnoMkA Alambana lekara upazamazreNike yogya bIsa Adi saMkramasthAnoMkA kathana karake aba jo satraha Adi tIna saMkramake ayogya sthAna batalAye haiM unakA saMkrama kyoM sambhava nahIM hai isake kAraNakA nirdeza karanekI icchAse Ageke prabandhakA nirdeza karate haiM * satraha prakRtiyoMkA kisa kAraNase saMkrama nahIM hotA / 6242. satraha prakRtiyA~ saMkramake yogya kyoM nahIM haiM yaha isa sUtrake dvArA pUchA gayA hai| * kyoMki kSapaka jIva ikkIsa prakRtiyoMmeMse eka prahArake dvArA ATha kaSAyoMkA abhAva karatA hai| $ 243. kSaSaka to ikkIsa prakRtika sattvasthAnase eka bArameM hI ATha kaSAyoMko nikAla pheMkatA hai aura isa prakAra nikAla dene para vahAM prakRta sthAnakI utpatti nahIM hotI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| aba isI bAtako spaSTa karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * isa liye ATha kaSAyoMkA abhAva kara dene para terahaprakRtika saMkramasthAna hotA hai| 244. yataH ATha kaSAyoMkA eka sAtha abhAva kara dene para teraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai ataH kSapaka jIvakI apekSA satraha prakRtikasthAna sambhava nahIM hai yaha isa sUtrakA Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 * uvasAmagassa vi ekAvIsadikammaMsiyassa chasu kammesu uvasaMtesu bArasarahaM saMkamo bhavadi / . 245. ekavIsasaMtakammiyassuvasAmagassa vi payaDiTThANasaMbhavo patthi ti sutttthsNbNdho| kudo ? tassANupuvvIsaMkamavaseNa lobhassAsaMkamaM kAdUNa Nadusa-itthivede jahAkamamuvasAmiya aTThArasasaMkAmayabhAveNAvaTThidassa chasu kammesu uvasaMtesu bArasaNhaM payaDINaM sNkmuvlNbhaado| cauvIsadikammaMsiyassa chasu kammesu uvasaMtesu cohasaNhaM saMkamo bhvdi| 246. cauvIsasaMtakammiyassa vi uvasAmagassa payadaTThANasaMbhavAsaMkA Na kAyavvA, tassa vi tevIsasaMkamaTThANAdo ANupuvvIsaMkamAdivaseNa vAvIsa-igivIsa-vIsasaMkamaTThANANi uppAiya samavaTThidassa chasu kammesu uvasaMtesu purisavedeNa saha ekArasakasAya-dodaMsaNamohapayaDINaM saMkamapAoggabhAveNuppattidaMsaNAdo / ___ edeNa kAraNeNa sattArasaNhaM vA solasaraha vA paNNArasaNhaM vA saMkamo patthi / $ 247. edeNANaMtaraparUvideNa kAraNeNa sattArasaNhaM payaDINaM saMkamo Natthi / jahA sattArasaNhamevaM solasaNhaM paNNArasaNhaM ca payaDINaM Natthi ceva saMkamo, tipurisasamudAyArtha hai| * ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmakake bhI chaha nokaSAyoMkA upazama hone para bAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai| ___$245. ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake bhI prakRta saMkramasthAna sambhava nahIM hai yaha isa sUtrakA tAtparya hai, kyoMki AnupUrvI saMkramake kAraNa lobhasaMjvalanakA saMkrama na karake tathA napusakaveda aura strIvedakA kramase upazama karake aThAraha prakRtika saMkramasthAnako prApta hokara sthita hue isa jIvake chaha nokapAyoMke upazAnta honepara bArahaprakRtika saMkramasthAna upalabdha hotA hai| * tathA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake chaha nokaSAyoMke upazAnta hone para caudahaprakRtika saMkramasthAna hotA hai / 246. jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva hai usake bhI prakRta sthAna sambhava hogA aisI AzaMkA karanA ThIka nahIM hai, kyoMki teIsa prakRtika saMkramasthAnameMse AnupUrvI saMkrama Adike kAraNa bAIsa, ikkIsa aura bIsa prakRtika saMkramasthAnoMko utpanna karake avasthita hue usake kramase chaha nokaSAyoMke upazAnta ho jAnepara puruSavedake sAtha gyAraha kapAya aura do darzanamohanIya ina caudaha prakRtiyoMkI saMkramaprAyogyarUpase utpatti dekhI jAtI hai| * isa kAraNase satraha solaha aura pandraha prakRtiyoMkA saMkrama nahIM hotaa| : $ 247. yaha jo anantara kAraNa kaha Aye haiM usase satraha prakRtiyoMkA saMkrama nahIM hotA hai| aura jisa prakAra satraha prakRtiyoMkA saMkrama nahIM hotA usIprakAra solaha aura pandraha Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 gA0 27 ] TThANasamukttiNA saMbaMdheNa gavesijamANANaM tesiM saMbhavANuvalaMbhAdo / 248. evaM payadatthovasaMhAraM kAUNa saMpahi codasasaMkamaTThANassa payaDiNiddesamuheNa parUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNai * codasaehaM cauvIsadikammaMsiyassa chasu kammesu uvasAmidesu purisavede aNuvasaMte / __$ 249. sugamamedaM suttaM, aNaMtarAdIdakAraNaparUvaNAe gayatthattAdo / odaramANasaMbaMdheNa vi payadaTThANasaMbhavo etthANumaggiyavyo / 'prakRtiyoMkA bhI saMkrama nahIM hotA hai, kyoMki tIna puruSoM ( svAmiyoM ) ke sambandhase vicAra karanepara ukta sthAnoMkI saMkramasthAnarUpase sambhAvanA nahIM upalabdha hotii| . vizeSArtha-yahAM satraha, solaha aura pandraha prakRtika sthAnoMkA saMkrama kyoM nahIM hotA hai yaha batalAyA hai jo kSAyika samyagdRSTi jIva kSapakazreNIpara car3hatA hai usake jaba ATha kaSAyoMkA kSaya hotA hai taba ikkIsase ikadama teraha prakRtika saMkrama sthAna utpanna hotA hai, isaliye to kSapakazreNivAle jIvake ye sthAna sambhava nahIM honese inakA saMkrama nahIM banatA / upazamazreNikI apekSA bhI yadi ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazamazreNi para car3hatA hai to pahale vaha AnupUrvI saMkramakA prArambha karake 20 prakRtika saMkramasthAna prApta karatA hai| phira napusakavedakA upazama karake 16 prakRtika saMkramasthAna prApta karatA hai / phira strIvedakA upazama karake 18 prakRtika saMkramasthAna prApta karatA hai / isake bAda isake eka sAtha chaha nokaSAyoMkA upazama honese bAraha prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai isaliye isake bhI satraha, solaha aura pandraha prakRtika saMkramasthAna sambhava na honese unakA saMkrama nahIM banatA hai| aba rahA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upara rAmaka jIva so isake prArambhameM to teIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai, kyoMki usake samyaktvaprakRtikA saMkrama nahIM hotaa| phira bhAnupUrvIsaMkramakA prArambha hone para bAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| phira napusakaveda aura strIvedakA upazama hone para kramase ikkIsa aura bIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai / isake bAda isake bhI chaha nokaSAyoMkA eka sAtha upazama honeke kAraNa caudaha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| isa prakAra isake bhI satraha, solaha aura pandraha prakRtika saMkramasthAna sambhava nahIM honese unakA saMkrama nahIM hotA hai| yahI kAraNa hai ki prakRtameM ina tIna saMkramasthAnoMkA niSedha kiyA hai| 6248. isa prakAra prakRta arthakA upasaMhAra karake aba caudaha saMkramasthAnakI prakRtiyoMke nirdeza dvArA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM . * caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake chaha nokaSAyoMkA upazama hokara puruSa vedakA upazama nahIM hone taka caudaha prakRtika saMkramasthAna hotA hai / 6246. yaha sUtra sugama hai, kyoMki anantarapUrva kAraNakA kathana karate samaya isakA vicAra kara cuke haiN| upazamazreNise utaranevAle jIvake sambandhase bhI yahA~ para prakRta sthAnakA vicAra kara lenA caahiye| vizeSArtha yahA~ caudaha prakRtikasaMkramasthAna do prakArase batalAyA hai| eka car3hate samaya aura dUsarA utarate samaya / car3hate samaya caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jisa jIvake kramase AnupUrvI saMkramakA prArambha hokara napusakavedakA upazama,strIvedakA upazama aura chaha nokaSAyoMkA upazama ho gayA hai usake yaha sthAna prApta hotA hai / tathA utarate samaya apratyAkhyAnAvaraNa krodha aura pratyAkhyAnAvaraNa Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [pNgo| 8 terasaNhaM cauvIsadikammaMsiyassa purisavede uvasaMte kasAesu aNuvasaMtesu / ___$250. tasseva cauvIsasaMtakammiyassa coddasasaMkAmayabhAveNAbahridassa pujbutacodasapayaDIsu purisavede uvasaMte payadasaMkamaTThANamuppajai, kasAyANamaNuvasame taduppattIe virohAbhAvAdo / evaM caunIsasaMtakammiyasaMbaMdheNa terasasaMkamaTThANamuppAiya payAraMtareNAvi taduppAyaNaTThamuttarasuttamAha (r) khavagassa vA ahakasAesa khavidesu jAva prnnaannupubviisNkmo| ... $251. igivIsasaMtakammAdo aTThakasAesu khavidesu cadusaMjalaNa-gavaNokasAyANaM saMkamapAoggabhAveNa pripphuddmuvlNbhaado| tado ceva jAva aNANupuvvIsaMkamo ti unaM, ANupuvvIsaMkame jAde lobhasaMjalaNassa saMkamapAoggattaviNAseNa dvaannNtruppttidNsnnaado| krodhakA apakarSaNa hokara jaba taka puruSaveda upazAnta rahatA hai taba taka yaha sthAna hotA hai| prathama prakArameM lobhasaMjvalanake sivA gyAraha kaSAya, puruSaveda aura do darzanamohanIya ina caudaha prakRtiyoMkA saMkrama hotA rahatA hai / tathA dUsare prakArameM bAraha kaSAya aura do darzanamohanIya ina caudaha prakRtiyoMkA saMkrama hotA rahatA hai| ___* caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake puruSavedake upazAnta aura kaSAyoMke anupazAnta rahate hue terahaprakRtika saMkramasthAna hotA hai / $250. caudaha prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle usI caubIsa prakRtika satkarmavAle jIvake pUrvokta caudaha prakRtiyoMmeMse puruSavedake upazAnta hone para prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki jaba taka kaSAyoMkA upazama nahIM hotA taba taka isa sthAnakI utpatti hone meM koI virodha nahIM shraataa| isa prakAra caubIsa prakRtika sattvasthAnake sambandhase teraha prakRtika saMkramasthAnako utpanna karake prakArAntarase bhI usa sthAnako utpanna karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * tathA kSapaka jIvake ATha kaSAyoMkA kSaya ho jAne para jaba taka anAnupUrvI saMkramakA sadbhAva hai tava taka teraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai| ___$ 251. jhapakake sattAko prApta ikkIsa prakRtiyoMmeMse ATha kaSAyoMkA kSaya honepara saMkramake yogya cAra saMjvalana aura nau nokaSAya ye teraha prakRtiyA~ spaSTa rUpase pAI jAtI haiM, isIliye jaba taka anAnupUrvI saMkrama hai aisA kahA hai, kyoMki AnupUrvI saMkramakA prArambha honepara lobha saMcalana saMkramake yogya nahIM rahanese dUsare saMkramasthAnakI utpatti dekhI jAtI hai / vizeSArtha-yahAMse teraha prakRtika saMkramasthAna do prakArase utpanna hotA hai aisA batalAyA hai- prathama upazamazreNikI apekSA aura dUsarA i.paka zreNikI apekSA / prathama sthAna to cauvIsa prakRtriyoM kI sattAvAle jIvake puruSavedakA upazama honepara prApta hotA hai aura dUsarA sthAna ATha kaSAyoMkA kSaya honepara prApta hetA hai / prathama prakArameM lobha saMjvalanake sivA gyAraha kaSAya aura do darzanamohanIya ina teraha prakRtiyoMkA saMkrama hotA rahatA hai aura dUsare prakArameM cAra saMjvalana aura nau nokaSAya ina teraha prakRtiyoMkA saMkrama hotA rahatA hai| Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 27] TThANasamukttiNA 105. * bArasaNhaM khavagarasa ANupuvvIsaMkamo prADhatto jAva Navusayavedo akkhiinno| 252. tasseva terasasaMkAmayassa khavagassa ANupuvvIsaMkamo ADhatto jAva Naqsayavedo akkhINo tAva bArasaNhaM saMkamaTThANaM hoi tti suttatthasaMgaho 8 ekkAvIsadikammaMsiyassa vA chasa kammesu uvasaMtesu purisavede aNuvasaMte / 253. ekavIsakammaMsiyassa vA uvasAmayassa chasu kammesu uvasaMtesu taM ceva saMkamaTThANamuppajai, purisavede aNuvasaMte teNa saha ekArasakasAyANaM pariggahAdo / odaramANagassa igivIsasaMtakammiyassa payadasaMkamaTThANasaMbhavo vattavyo, tivihe kohe okaDide tduvlNbhaado| cau vIsasaMtakammiyassa bArasasaMkamaTThANasaMbhavo Natthi / * kSapaka jIvake AnupUrvI saMkramakA prArambha hokara jaba taka napuMsakavedakA kSaya nahIM hotA hai taba taka bAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai / 252. teraha prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle usI dapaka jIvake AnupUrvI saMkramakA prArambha hokara jaba taka napusakavedakA kSaya nahIM hotA hai taba taka bAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai yaha ukta sUtrakA samuccayArtha hai| ___* athavA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake chaha nokaSAyoMkA upazama hokara purupavedake anupazAnta rahate hue bAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai / 6253. athavA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle uparAmaka jIvake chaha nokaSAyoMke upazAnta ho jAnepara vahI saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki yahAM puruSavedakA upazama nahIM honese usake sAtha saMkramake yogya gyAraha kaSAyoMko grahaNa kiyA hai / isI prakAra utaranevAle ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake prakRta saMkramasthAnakA kathana karanA cAhiye, kyoMki tIna prakArake krodhakA apakarSaNa hone para ukta sthAna upalabdha hotA hai / kintu caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake bAraha prakRtika saMkramasthAna nahIM prApta hotaa| vizeSArtha_yahAM bAraha prakRtika saMkramasthAna tIna prakArase batalAyA hai-prathama kSapaka zreNikI apekSA aura antake do upazamazreNikI apekSA / prathama sthAna to kSapaka jIvake AnupUrvI saMkramakA prArambha honeke bAda jaba taka napusakavedakA kSaya nahIM hotA taba taka prApta hotA hai| dUsarA sthAna kSAyika samyagdRSTi upazAmakake car3hate samaya chaha nokaSAyoMkA upazama hokara jaba taka puruSaveda kA upazama nahIM hotA taba taka prApta hotA hai aura tIsarA sthAna isI jIvake utarate samaya tIna prakArake krodhoMke apakarSaNa honeke samayase lekara jaba taka puruSaveda upazAnta rahatA hai taba taka prApta hotA hai| prathama prakArameM cAra saMjvalana aura nau nokaSAya ina teraha prakRtiyoMkI sattA hai para saMjvalana lobhake sivA saMkrama bArahakA hotA hai / dUsare prakArameM sattA to ikkIsa prakRtiyoMkI hai para saMkrama saMjvalana lobhake sivA gyAraha kaSAya aura puruSaveda ina bAraha prakRtiyoMkA hotA hai| isI taraha tIsare prakArameM sattA to ikkIsa prakRtiyoMkI hai para saMkrama bAraha kaSAyakA hI hotA hai / 1. prA0 pratau -saMkamAdo iti paatthH| Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 * ekkArasaNhaM khavagassa gauMsayavede khavide itthivede akkhINe / 254. khavagassa aTThakasAyakkhavaNavAvAreNa terasasaMkAmayabhAveNAvaTThidassa puNo ANupuvvIsaMkamavaseNa samuppAidabArasasaMkamaTThANassa NavaMsayavede parikkhINe ekArasasaMkamaTThANamuppajai, tisaMjalaNa-aTThaNokasAyANaM tattha sNkmdNsnnaado|| 8 athavA ekkAvIsadikammaMsiyassa purisavede uvasaMte aNuvasaMtesu ksaaesu| 255. kudo ? ekkArasakasAyANaM paripphuDameva ttthsNktidNsnnaado| * cauvIsadikammaMsiyassa vA duvihe kohe uvasaMte kohasaMjalaNe annuvste| $ 256. cauvIsadikammaMsiyassa vA NiruddhasaMkamaTThANamuppajai / kudo ? puvvuttavihANeNa terasasaMkAmayabhAveNAvaTThidassa tassa duvihakohovasame saMte kohasaMjalaNeNa saha ekArasapayaDINaM sNkmovlNbhaado| odaramANasaMbaMdheNa vi payadasaMkamaTThANasaMbhavo vattavyo, suttassedassa desaamaasiybhaavennaavtttthaannaado| yahAM tIsarA sthAna carNisUtrakArane nahIM kahA hai so carNisUtrako dezAmarSaka mAnakara usakA svIkAra karanA caahiye| __* kSapaka jIvake napuMsakavedakA kSaya hokara strIvedakA kSaya nahIM hone para gyAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai| ___$ 254. jisa kSapaka jIvane ATha kaSAyoMkA kSaya karake teraha prakRtika saMkramasthAna prApta kara liyA hai phira AnupUrvIsaMkramake kAraNa bAraha prakRtika saMkramasthAnako utpanna kara liyA hai usake napusakavedakA kSaya honepara gyAraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki yahAM tIna saMjvalana aura ATha nokaSAyoMkA saMkrama dekhA jAtA hai| ___ * athavA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake puruSavedakA upazama hokara kaSAyoMke anupazAnta rahate hue gyAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai| 6 255. kyoMki yahAM gyAraha kaSAyoMkA spaSTa rUpase saMkrama dekhA jAtA hai| * athavA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake do prakArake krodhoMkA upazama hokara krodhasaMjvalanake anupazAnta rahate hue gyAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai / 6256. athavA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake vivakSita saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki pUrvokta vidhise jo teraha prakRtika saMkramabhAvase avasthita hai usake do prakArake krodhoMkA upazama ho jAne para krodha saMjvalanake sAtha gyAraha prakRtiyoMkA saMkrama upalabdhi hotA hai / isI prakAra utaranevAle jIvake sambandhase bhI prakRta saMkramasthAnakA kathana karanA cAhiye, kyoMki yaha sUtra dezAmarSakabhAvase avasthita hai| vizeSArtha--yahA~ gyAraha prakRtika saMkramasthAna cAra prakArase batalAyA hai| prathama kSapaka zreNikI apekSA aura zeSa tIna upazamazreNikI apekSA / kSapakaneNikI apekSA napusakavedakA 1. vI0pratau NauMsayavede akkhINe iti pAThaH / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 gA0 27] TThANasamuktittaNA * dasaNhaM khavagassa ithivede khINe chasu kammasesu akkhINesu / $ 257. dasaNhaM saMkamaTThANaM khavagassa hoi ti suttatthasaMbaMdho / kamhi avasthAe taM hoi tti utte ithivede khINe chaNNokasAesu akkhINesu hoi tti ghettavyaM, tattha sattaNokasAya-saMjalaNatiyassa sNkmovlNbhaado| OM athavA cauvIsadikammaMsiyalsa kodhasaMjalaNe uvasaMte sesesu kasAesu aNuvasaMtesu / $ 258. cauvIsadikammaMsiyassa duvihaM kohamuksAmiya ekkArasapayaDINaM saMkamaMsAmitteNAvadvidassa kohasaMjalaNovasame jAde payadasaMkamaTThANamuppajai ti suttattha kSaya hokara jaba taka strIvedakA kSaya nahIM hotA taba taka yaha saMkramasthAna hotA hai| isake cAra saMjvalana aura ATha nokaSAya ina bAraha prakRtiyoMkI sattA hai para saMkrama saMjvalana lobhake binA gyAraha prakRtiyoMkA hotA hai| uparAmazreNikI apekSA prathama prakAra ikasa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake upazamazreNi para car3hate samaya prApta hotA hai| yaha sthAna puruSavedake upazamake bAda hotA hai| isameM saMghalana lobhake binA gyAraha kavAyoM kA saMkrama hotA rahatA hai| upazamazreNikI apekSA dusarA prakAra caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake upazamaNipara car3hate samaya prApta hotA hai / yaha sthAna apratyAkhyAnAvaraNa krodha aura pratyAkhyAnAvaraNa krodha ina do prakArake krodhoM ke upazAnta hone para prApta hotA hai| isameM apratyAkhyAnAvaraNa mAna, mAyA, lobha ye tIna, pratyAkhyAnAvaraNa mAna, mAyA, lobha ye tIna saMcalana krodha, mAna, mAyA ye tIna aura darzanamohanIyakI do isa prakAra ina gyAraha prakRtiyoM kA saMkrama hotA rahatA hai| cauthA sthAna isI jIvake utarate samaya saMjvalana krodhake upazAnta rahate hue prApta hotA hai| isake tInoM prakArake mAna, mAyA aura lobha ye nau aura darzanamohanIyakI do ina gyAraha prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai| isa prakAra gyAraha prakRtika saMkramasthAnake kula bheda cAra hote haiM yaha siddha huaa| * kSapaka jIvake strIvedakA kSaya hokara chaha nokaSAyoMkA kSaya nahIM honepara dasa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| 257. dasa prakRtika saMkramasthAna kSapakake hotA hai yaha isa sUtrakA tAtparya hai| zaMkA-kisa avasthAke hone para vaha hotA hai ? samAdhAna-strIvedakA kSaya hokara chaha nokaSAyoMke akSINa rahate hue vaha hotA hai aisA artha lenA cAhiye, kyoMki yahA~ sAta nokaSAya aura tIna saMjvalanoMkA saMkrama upalabdha hotA hai| * athavA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake krodha saMjvalanakA upazama hokara zeSa kaSAyoMke anupazAnta rahate hue dasa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| 258. caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo jIva do prakArake krodhoMkA upazama kara gyAraha prakRtika saMkramasthAnake svAmIrUpase avasthita hai usake krodha saMjvalanakA upazama ho jAne para prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai yaha isa sUtrakA abhiprAya hai| yahA~ sUtra meM jo 'sesakasAesu 1. tA pratau payaDisaMkama iti pAThaH / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 saMbaMdho / ettha sesakasAesu aNuvasaMtesu tti vayaNamaTTakasAya-dodaMsaNamohapayaDINaM ghnnttuN| OM NavaNhaM ekkAvIsadikammaMsiyassa duvihe kohe uvasaMte kohasaMjalaNe annuvsNte| 259. igivIsasaMtakammiyassa ekkAvIsapayaDisaMkamAdo lobhANupucI saMkamaM kAUNa kameNa NavaNokasAe uvasAmiya ekArasasaMkAmayabhAveNAvaTTidassa puNo duvihe kohe uvasaMte payadasaMkamaTThANamuppaJjai, kohasaMjalaNeNa saha tivihamANa-mAyA-duvihalobhapayaDINaM sNkmovlNbhaado| odaramANasaMbaMdheNa vi ettha payadasaMkamaTThANasaMbhavo vattavvo, virohAbhAvAdo / ettha payAraMtarasaMbhavAsaMkANirAyaraNamuttarasuttamAha * cauvIsadikammaMsiyassa khavagassa ca Natthi / aNuvasaMtesu' yaha vacana diyA hai so yaha ATha kaSAya aura do darzanamohanIya ina dasa prakRtiyoM ke grahaNa karaneke liye diyA hai| vizeSArtha--yahA~ dasa prakRtika saMkramasthAna do prakArase batalAyA hai-prathama kSapakazreNikI apekSA aura dUsarA upazamazreNikI apekSA / kSapakazreNikI apekSA strIvedakA kSaya karake chaha nokaSAyoMkA kSaya karate samaya yaha sthAna prApta hotA hai| isa sthAnameM cAra saMjvalana aura sAta nokaSAyoMkI sattA pAI jAtI hai kintu saMjvalana lobhake binA zeSa dasakA saMkrama hotA hai| upazamazreNikI apekSA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake dUsarA saMkramasthAna pAyA jAtA hai| yaha sthAna jaba krodhasaMjvalanakA upazama karaneke bAda do mAnoMkA upazama karanekA prArambha karatA hai tava prApta hotA hai / isake pratyAkhyAnAvaraNa mAna, mAyA aura lobha ye tIna; apratyAkhyAnAvaraNa mAna, mAyA aura lobha ye tIna; saMjvalana mAna aura mAyA ye do tathA darzanamohanIyakI do ina dasa prakRtiyoMkA saMkrama pAyA jAtA hai| ___* ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake do prakArake krodhakA upazama hokara krodhasaMjvalanake anupazAnta rahate hue nau prakRtika saMkramasthAna hotA hai / 6256. jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva ikkIsa prakRtiyoMke saMkramake bAda lobhameM AnupUrvI saMkramako prApta karake aura kramase nau nokaSAyoMkA upazama karake gyAraha prakRtika saMkramasthAnako prApta hokara sthita hai usake do prakArake krodhakA upazama hone para prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki usake krodhasaMjvalanake sAtha tIna prakArake mAna, tIna prakArakI mAyA aura do prakArake lobha ina nau prakRtiyoMkA saMkrama upalabdha hotA hai| upazamazreNise utaranevAle ke sambandhase bhI yahA~ para prakRta saMkramasthAnakA kathana karanA cAhiye, kyoMki isameM koI virodha nahIM aataa| yahAM para yaha nau prakRtika saMkramasthAna prakArAntarase bhI sambhava hai kyA isa AzaMkAke nivAraNa karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * kintu caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake aura kSapaka jIvake yaha sthAna nahIM hotaa| Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 gA0 27] TThANasamukittaNA 260. cauvIsadikammaMsiyassa tAva payadasaMkamaTThANasaMbhavo Nasthi, kohasaMjalaNamuvasAmiya dasaNhaM saMkAmayabhAveNAvaTTidassa tassa duvihe mANe uvasaMte tatto hetttthimttaannuppttidNsnnaado| khavagassa vi itthivedakkhaeNa dasasaMkAmayassa chasu kammesu khINesu cauNhaM saMkamaTThANuppattidaMsaNAdo Natthi payadasaMkamaTThANasaMbhavo' / tamhA puvvutto ceva taduppattipayAro NANNo tti siddhaM / * aTThaNhaM ekkAvIsadikammaMsiyasa tivihe kohe uvasaMte sesesu kasAesu annuvsNtesu| 261. igivIsasaMtakammiyassuvasAmagassa tivihakohovasame saMte saMkamaTThANamedamuppajai, samaNaMtaraparUvidasaMkamapayaDIsu kohasaMjalaNassa bhibbhaavdNsnnaado| OM ahavA cauvIsadikammaMsiyassa duvihe mANe uvasaMte mANasaMjalaNe annuvsNte| kyoMki krodhasaMjvalanakA 6260. caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake prakRta saMkramasthAna to sambhava nahIM hai, ke krodhasaMjvalanakA upazama karake jo dasa prakratiyoMkA saMkrama karatA hA sthita hai usake do prakArake mAnakA upazama karane para nau prakRtika saMkramasthAnake nIceke sthAnakI utpatti dekho jAtI hai / isI prakAra strIvedakA kSaya ho jAne para dasa prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle kSapaka jIvake bhI chaha nokaSAyoMkA kSaya ho jAne para cAra prakRtika saMkrama thAnakI utpatti dekhI jAtI hai, isaliye inake prakRta saMkramasthAna sambhava nahIM hai / ataH usake utpattikA prakAra pUrvokta hI hai anya nahaM yaha bAta siddha hotI hai| vizeSArtha--yahAM nau prakRtika saMkramasthAna do prakArase batalAyA hai| jo donoM hI prakAra upazamazreNikI apekSAse prApta hote haiN| jaba ikkIsa prakratiya kI sattAvAle jIvake do prakArake krodha kA upazama ho jAtA hai kintu krodhasaMjvalana anupazAnta rahatA hai taba prathama prakAra prApta hotA hai| isa sthAnameM krodhasaMjvalana, tIna mAna, tIna mAyA aura saMjvalana lobhake sivA zeSa do lobha ina nau prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai| dUsarA prakAra upazamazreNise utarate samaya isI ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake prApta hotA hai| kintu isake saMjvalana krodha upazAnta rahatA hai aura tIna mAna, tIna mAyA tathA tIna lobha ye nau prakratiyA~ anapazAnta hokara inakA saMkrama hotA rahatA hai| ina do prakAroMko chor3akara anya kisI prakArase isa sthAnakI utpatti sambhava nahIM hai / spaSTIkaraNa mUlameM kiyA hI hai| * ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake tIna prakArake krodhakA upazama hokara zeSa kapAyoMke anupazAnta rahate hue ATha prakRtika saMkramasthAna hotA hai / 6261. ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake tIna prakArake krodhakA upazama hone para prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki isase pUrvake sthAnameM jo saMkramarUpa prakRtiyAM kahI haiM unameMse krodhasaMjvalanakA bahirbhAva dekhA jAtA hai| * athavA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake do prakArake mAnakA upazama hokara mAnasaMjvalanake anupazAnta rahate hue ATha prakRtika saMkramasthAna hotA hai / 1. prA. pratau hehimANuppattidaMttaNAdo iti pAThaH / 2. tA. pratau payadaTThANasaMbhavo iti pAThaH / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 262. kohasaMjalaNamuvasAmiya dasaNhaM saMkAmayatteNAvaTThidassa tassa duvihamANovasame NiruddhasaMkamaTThANuppatti' paDi virohaabhaavaado| ettha vi odaramANasaMbaMdheNa payadasaMkamaTThANaparUvaNA kAyavvA / OM sattaNhaM cauvosadikammaMsiyassa tivihe mANe uvasaMte sesesu kasAemu aNuvasaMtasu / 6263. cauvIsadikammaMsiyasse tti vayaNeNa igivIsakammaMsiyassa khavagassa ca paDiseho kao, tattha payadasaMkamaTThANuppattIe asaMbhavAdo / tado cauvIsasaMtakammiyassa tivihe mANe uvasaMte tivihamAya-duvihaloha-daMsaNamohapayaDIo ghettUNa payadasaMkamaTThANamuppajai tti ghettavvaM / 6 262. krodhasaMjvalanako upazamA kara jo dasa prakRtiyoMkA saMkrama karate hue avasthita hai usake do prakArake mAnakA upazama hone para prakRta saMkramasthAnakI utpatti hone meM koI virodha nahIM AtA hai| yahAM para bhI upazamazreNise utaranevAle jIvake sambandhase prakRta saMkramasthAnakA kathana karanA caahiye| vizeSArtha--yahA~ para ATha prakRtika saMkramasthAna tIna prakArase batalAyA gayA hai / ye tInoM hI saMkramasthAna upazamazreNimeM prApta hote haiN| unameMse do car3hanevAle jIvoM ke prApta hote haiM aura eka utaranevAle jIvake prApta hotA hai / car3hanevAloMmeM pahalA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake aura dasarA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake hotA hai| prathama sthAna tInoM krodhoMke upazAnta hone para prApta hotA hai| isake tInoM mAna, tInoM mAyA aura lobha saMjvalanake binA do lobha ina ATha prakRtiyoMkA saMkama hotA rahatA hai| dUsarA sthAna do prakArake mAnake upazAnta hone para prApta hotA hai| isake mAna saMjvalana, tIna mAyA, lobhasaMjvalanake binA do lobha aura do darzanamohanIya ina ATha prakRtiyoMkA saMkrama hotA rahatA hai| ina do sthAnake sivA jo tIsarA sthAna utaranevAleke prApta hotA hai so vaha caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake hI prApta hotA hai / isake tIna mAyA, tIna lobha aura do darzanamohanIya ina ATha prakRtiyoMkA saMkrama hotA rahatA hai| * caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake tIna prakArake mAnakA upazama hokara zepa kapAyoMke anupazAnta rahate hue sAta prakRtika saMkramasthAna hotA hai / ___$ 263. sUtrameM 'caubIsadikammasiyasta' vacana AyA hai so isa dvArA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAva le upazAmakakA aura kSapakakA niSedha kiyA hai, kyoMki usake prakRta saMkramasthAnakI utpatti honA asambhava hai / ataH caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake tIna prakArakA mAna upazAnta hone para tIna prakArakI mAyA, do prakArakA labha aura do darzanamohanIya prakRtiyAM ina AThakI apekSA prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai aisA jAnanA cAhiye / vizeSArtha--sAta prakRtika saMkramasthAna eka hI prakArakA hai jisakA TIkAmeM hI khulAsA kiyA hai| 1. tA pratau Niruddhe saMkamaTThANuppatti iti pAThaH / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 27] TThANasamukttiNA 111 OM chuNhamekkAvIsadikammaMsiyassa duvihe mANe uvasaMte sesesu kasAesu annuvsNtesu| 264. kudo? tattha mANasaMjalaNeNa saha tivihamAya-duvihalobhANaM sNkmdNsnnaado| oyaramANasaMbaMdheNa vi payadasaMkamaTThANametthANugaMtavvaM / (r) paMcaNhamekAvIsadikammaMsiyassa tivihe mANe uvasaMte sesakasAesu annuvsNtesu| $ 265. kudo ? tattha tivihamAya-duvihalobhANaM sNkmdNsnnaado| (r) athavA cauvIsadikammaMsiyassa duvihAe mAyAe uvasaMtAe sesesu aNuvasaMtesu / 266. kiM kAraNaM ? tattha mAyAsaMjalaNeNa saha duvihalobha-dodaMsaNamohapayaDINaM saMkamovalaMbhAdo ? * ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake do prakArake mAnakA upazama hokara zeSa kapAyoMke anupazAnta rahate hue chaha prakRtika saMkramasthAna hotA hai| 264. kyoMki isa saMkramasthAnameM mAna saMjvalanake sAtha tIna prakArakI mAyA aura do prakArakA lobha ina chaha prakRtiyoMkA saMkrama dekhA jAtA hai| utaranevAle jIvake sambandhase bhI yahAM para prakRta saMkramasthAna jAnanA caahiye| vizeSArtha- yahAM para chaha prakRtika saMkramasthAna do prakArase batalAyA gayA hai| ye donoM hI sthAna ikkIsa prakRtiyoMko sattAvAle jIvake upazamazreNimeM prApta hote haiN| inameMse pahalA car3hanevAleke aura dUsarA utaranevAle jIvake hotA hai| car3hanevAleke to do prakArake mAnakA upazama hone para hotA hai / isake mAna saMjvalana, tIna mAyA aura do lobha ina chaha prakRtiyokA saMkrama hotA rahatA hai| tathA utaranevAleke mAna saMjvalana ke upazAnta rahate hue hI yaha sthAna hotA hai| isake tIna mAyA aura tIna lobha ina chaha prakRtiyoMkA saMvama hone lagatA hai| * ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake tIna prakArake mAnakA upazama hokara zeSa kaSAyoMke anupazAnta rahate hue pAMca prakRtika saMkramasthAna hotA hai / 6265. kyoMki yahAM para tIna prakArakI mAyA aura do prakArake lobhakA saMkrama dekhA jAtA hai| * athavA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake do prakArakI mAyAkA upazama hokara zeSa prakRtiyoMke anupazAnta rahate hue pAMca prakRtika saMkramasthAna hotA hai| 6266. kyoMki yahAM para mAyA saMjvalanake sAtha do prakArake lobha aura do darzanamohanIya ina pAMca prakRtiyoMkA saMkrama dekhA jAtA hai / vizeSArtha--yahAM para pAMca prakRtika saMkramasthAna do prakArase batalAyA hai| ye donoM hI sthAna upazamazreNimeM car3hate samaya prApta hote haiN| pahalA sthAna ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAleke hotA hai| isake aura saba prakRtiyoMkA to upazama ho jAtA hai kintu tIna mAyA aura do lobha Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 OM cauNhaM khavagassa chusu kammesu khINesu purisavede akkhINe / 6 267. khavagassa ithivedakkhayANaMtaramuppAidadasasaMkamaTThANassa puNo chaNNokasAesu khINesu payadasaMkamaTThANamuppajai ti suttatthaNicchao / OM ahavA cauvIsadikammaMsiyassa tivihAe mAyAe uvasaMtAe sesesu aNubasaMtesu / 268. tattha duvihaloha-dodaMsaNamohapayaDINaM saMkamassa paripphuDamuvalaMbhAdo / ettha vi odaramANasaMbaMdheNedaM saMkamaTThANamaNumaggiyavvaM / ___ tirahaM khavagassa purisabede khINe sesesu akkhINesu / baca rahate haiN| saMjvalana lobhakA AnupUrvI saMkramake kAraNa saMkrama nahIM hotaa| dUsarA sthAna caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAleke hotA hai / isake aura sabakA upazama to ho jAtA hai kintu mAyA saMjvalana, do lobha aura do darzanamohanIya ina pAMca prakRtiyoMkA saMkrama hotA rahatA hai| yahAM bhI saMjvalana lobhakA saMkrama nahIM hotaa| ___ *kSapakake chaha nokapAyoMkA kSaya hokara puruSavedake akSINa rahate hue cAra prakRtika saMkramasthAna hotA hai / / 6 267. strIvedake kSayake bAda jisane dasa prakRtika saMkramasthAna utpanna kara liyA hai aise kSapaka jIvake tadanantara chaha nokaSAyoMkA kSaya karane para prakRta saMkramasthAna utpanna hotA hai yaha isa sUtrakA bhAva hai| * athavA. caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake tIna prakArakI mAyAkA upazama hokara zeSa prakRtiyoMke anupazAnta rahate hue cAra prakRtika saMkramasthAna hotA hai| 268. kyoMki yahAM para do prakArake lobha aura darzanamohanIyakI do prakRtiyAM ina cArakA spaSTarUpase saMkrama upalabdha hotA hai| yahAM para bhI utaranevAle jIvake sambandhase yaha saMkramasthAna jAna lenA caahiye| vizeSArtha--yahAM para cAra prakRtika saMkramasthAna tIna prakArase batalAyA hai| eka kSapakazreNikI apekSA aura do upazamazreNikI apekSA / upazamazreNimeM bhI prathama car3hanevAleke aura dUsarA utaranevAleke hotA hai| kSapakazreNimeM pahalA sthAna chaha nokaSAyoMkA kSaya hone para prApta hotA hai / isameM cAra saMjvalana aura eka puruSaveda ina pAMcakI sattA rahatI hai kintu saMkrama saMjvalana lobhake binA cArakA hotA hai| dUsarA sthAna caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAleke hotA hai| isameM do lobha aura do darzanamohanIya ina cAra prakRtiyoMkA saMkrama hotA rahatA hai| saMjvalana lobhakA saMkrama nahIM hotA / tIsarA sthAna ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake upazramazreNise utarate hue tIna prakArake lobhake sAtha saMjvalana mAyAke saMkramita karane para hotA hai| usa samaya isa jIvake tIna lobha mAyA saMjvalana yaha cAra prakRtika saMkamasthAna hotA hai| * kSapaka jIvake purupavedakA kSaya hokara zeSa prakRtiyoMke akSINa rahate hue tIna prakRtika saMkramasthAna hotA hai| Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samuttiNA $ 266. tattha tinhaM saMjalaNANaM saMkamadaMsaNAdo / * athavA ekkAvIsadikammaMsiyassa duvihAe mAyAe uvasaMtAe sesesu gA0 27 ] sese 113 vasaMtesu / $ 270, tattha mAyAsaMjalaNeNa saha donhaM lohANaM saMkamadaMsaNAdo / * dohaM khavagassa ko khavide sesesa akkhINesu / $ 271. mANa - mAyAsaM jalaNANaM donhaM caiva tattha saMkamadaMsaNAdo / * havA ekkAvIsadikammaMsiyassa tivihAe mAyAe uvasaMtAe vasaMtesu / $ 272. tivihamAyovasame duvihalohasseva tattha saMkamovalaMbhAdo / * ahavA caDavIsadikammaMsiyassa duvihe lohe uvasaMte / $ 273. tassa duvihalohovasameNa dodaMsaNamohapayaDINaM caiva saMkamovalaMbhAdo / $ 266. kyoMki yahA~ para tIna saMjvalanoMkA saMkrama dekhA jAtA hai / --eka * athavA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake do prakArakI mAyAkA upazama hokara zeSa prakRtiyoMke anupazAnta rahate hue tIna prakRtika saMkramasthAna hotA hai / $ 270. kyoMki yahA~ para mAyA saMjvalana ke sAtha donoM lobhoMkA saMkrama dekhA jAtA hai / vizeSArtha - - yahA~ para tIna prakRtika saMkramasthAna do prakAra se batalAyA hai - kSapakazreNikI apekSA aura dUsarA upazamazreNikI apekSA / kSapakazreNimeM jo sthAna prApta hotA hai vaha puruSavedake kSaya honepara prApta hotA hai| yahAM yadyapi sattA cAroM saMjvalanoMkI hai tathApi saMkrama saMjvalana lobhake binA zetra tInakA hotA hai / upazamazreNi meM prApta honevAlA sthAna ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake prApta hotA hai / yaha jIva jaba do prakArakI mAyAkA upazama kara letA hai taba yaha sthAna hotA hai| isameM mAyA saMjvalanakA aura saMjjalana lobhake sivA zeSa do lobhakA saMkrama hotA hai / * kSapaka jIvake krodhakA kSaya hokara zeSa prakRtiyoMke akSINa rahate hue do prakRtika saMkramasthAna hotA hai $ 271. kyoMki yahAM para mAna aura mAyA ina do saMjvalana prakRtiyoMkA hI saMkrama dekhA jAtA hai / * athavA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake tIna prakArakI mAyAkA upazama hokara zeSa prakRtiyoMke anupazAnta rahate hue do prakRtika saMkramasthAna hotA hai / $ 272. kyoMki yahAM para tIna prakArakI mAyAkA upazama hone para do prakAra ke lobhakA hI saMkrama pAyA jAtA hai / * athavA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake do prakArake lobhakA upazama honepara do prakRtika saMkramasthAna hotA hai / $ 273. kyoMki isake do prakAra ke lobhakA upazama hokara darzanamohanIyakI do prakRtiyoM kA 15 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 edaM dodaMsaNamohapayaDisaMkamaTThANaM kassa hoi ti AsaMkAe idamAha-- 8 suhumasAMparAiya-uvasAmayassa vA uvasaMtakasAyarasa vaa| 274. sugamaM / / (r) ekisse saMkamo khavagassa mANe khavide mAyAe akkhINAe / $ 275. sugamaM / ___ evaM dvANasamukittaNAe payaDiNiddeso smtto| __ evaM paDhamagAhAe attho samatto / $ 276. saMpahi vidiyAdigAhANamattho sugamo ti cuNNisutte Na parUvido / tamidANivattaissAmo--'solasaya bArasaTThaya0 paDiggahA hoti|' esA vidiyA gAhA payaDiTThANapaDiggahApaDiggahaparUvaNe paDibaddhA / taM jahA--gAhApunvaddhaNihiTThANi solasAdINi apaDiggahaTThANANi NAma 16,12,8,20,23, 24, 25, 26,27, 28edANi mottUNa sesANi vAvIsAdINi eyapayaDipajaMtANi paDiggahaThANANi hoti / tesimaMkaviNNAso saMkrama upalabdha hotA hai / yaha darzanamohanIyakI apekSA do prakRtika saMkramasthAna kisake hotA hai aisI AzaMkA hone para yaha AgekA sUtra kahate haiM-- * sUkSmasamparAya upazAmaka aura upazAntakaSAya jIvake hotA hai| $ 274. yaha sUtra sugama hai| vizeSArtha-yahA~ do prakRtika saMkramasthAna tIna prakArase batalAyA hai / inameMse antima saMkramasthAnakA svAmI sUkSmasamparAya upazAmaka aura upazAntakaSAya jIva hai| zeSa kathana sugama hai| * kSapaka jIvake mAnakA kSaya hokara mAyAke akSINa rahate hue eka prakRtika saMkramasthAna hotA hai| 6 275. yaha sUtra sugama hai| vizeSArtha-Azaya yaha hai ki upazamazreNimeM eka prakRtika saMkramasthAna sambhava nahIM hai / vaha kevala ApakazreNimeM hI prApta hotA hai jisakA nirdeza cUrNisUtra meM kiyA hI hai / isa prakAra sthAnasamutkIrtanA anuyogadvArameM prakRtiyoMke nirdezakA kathana samApta huaa| isa prakAra pahalI gAthAkA artha samApta huaa| $ 276. dvitIyAdi gAthAoMkA artha sugama honese cUrNisUtra meM nahIM kahA hai / use isa samaya batalAte haiM -'solasaya bArasaTThaya. paDiggahA hoti' yaha dUsarI gAthA hai jo prakRtisthAnapratigraha aura prakRtisthAna apratigrahake kathana karanemeM pratibaddha hai| yathA-gAthAke pUrvArdhameM nirdiSTa kiye gaye solaha Adi apratigrahasthAna haiM-16, 12, 8, 20, 23, 24, 25, 26, 27, aura 28 / ina sthAnoMke sivA zeSa bAIsase lekara eka prakRti taka pratigrahasthAna haiN| unakA aMkavinyAsa isa prakAra hai Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 28 ] payaDiTThANapaDiggahApaDiggahaparUvaNA 115 eso-22, 21, 19,18,17,15,14,13,11,10,6,7, 6,5, 4,3, 2, 1 / saMpahi edesi payaDiNiddeso kIrade / taM jahA-micchatta-solasaka0 tiNhaM vedANamekkadaraM hassa-radi aradi-soga doNhaM jugalANamaNNadaraM bhaya-duguMchAo ca evamedAo vAvIsapayaDIo ghettUNa paDhama paDiggahaTThANamuppajjai, aTThAvIsa-sattAvIsANamaNNadarasaMtakammiyamicchAiTTimmi jahAkamaM sattAvIsa-chabbIsarAyaDiTThANasaMkamassa tadAhAratteNa puttidsnnaado| teNeva vAvIsabaMdhageNa sammatta-sammAmicchattANi uvvelliya micchattapaDiggahavocchede kade igivIsakasAyapayaDipaDibaddhaM vidiyaM paDiggahaTThANamuppajai, ettha vi chabbIsasaMtakammasahagadapaNuvIsasaMkamaTThANassAhArabhAvadasaNAdo / ahavA sAsaNasammAiTissa micchattaM motUNa sesapayaDIo baMdhamANassa payadapaDiggahaTThANamuppajai, tattha vi igivIsapayaDipaDiggahapaDibaddhapaNuvIsa-igivIsapayaDiTThANasaMkamovalaMbhAdo / 22, 21, 16, 18, 17, 15, 14, 13, 11, 10, 9, 7, 6, 5, 4, 3, 2, aura 1 / ava ina sthAnoMkI prakRtiyoMkA nirdeza karate haiM-mithyAtva, solaha kaSAya, tIna vedoMmeMse koI eka veda, hAsya-rati yA arati-zoka ina do yugaloMmeMse koI eka yugala, bhaya aura jugupsA ina bAIsa prakRtiyoMkA prathama pratigrahasthAna hotA hai, kyoMki aTThAIsa aura sattAIsa inameMse kisI eka sthAnake sattAvAle mithyAdRSTi jIke kramase sattAIsa aura chabbIsa prakRtikasthAnake saMkramake AdhArarUpase isa sthAnakI pravRtti dekhI jAtI hai| bAIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA yahI jIva jaba samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA karake mithyAtva prakRtikA pratigraharUpase viccheda kara detA hai taba kaSAyoMkI ikkIsa prakRtiyoMse sambandha rakhanevAlA dUsarA pratigrahasthAna utpanna hotA hai kyoMki yaha sthAna bhI chabbIsa prakRtiyoM kI sattAvAle mithyAdRSTi jIvake paccIsa prakRtika saMkramasthAnakA AdhAra dekhA jAtA hai| athavA mithyAtvake sivA zeSa prakRtiyoMkA bandha karanevAle sAsAdanasamyagdRSTike prakRta pratigrahasthAna utpanna hotA hai, kyoMki yahA~ para bhI ikkIsa prakRtika pratigrahasthAnase sambandha rakhanevAle paccIsa prakRtika saMkramasthAnakA aura ikkosaprakRtikasaMkramasthAnakA saMkrama pAyA jAtA hai| vizeSArtha-prakRtameM dUsarI gAthAke arthakA khulAsA karate hue pratigrahasthAna kitane haiM aura apratigrahasthAna kitane haiM yaha batalAkara kisa pratigrahasthAnakI kauna kauna prakRtiyAM haiM aura unameMse kisa pratigrahasthAnameM kisa kisa saMkramasthAnakA saMkrama hotA hai yaha batalAyA jA rahA hai / pratigrahakA artha svIkAra karanA hai aura prakRtisthAnakA artha prakRtiyoMkA samudAya hai| Azaya yaha hai ki jo prakRtiyoMkA samudAya saMkramako prApta hue karmoM ko svIkAra karake apanerUpa pariNamA letA hai use pratigrahasthAna kahate haiN| isakA dUsarA nAma patadgrahasthAna bhI hai so isase par3anevAle koM ko jo prakRtiyoMkA samudAya svIkAra karatA hai vaha patadgrahasthAna hai aisA artha lenA cAhiye / prakRtameM mohanIya kamakI apekSA 10 pratigrahasthAna aura 10 apratigrahasthAna batalAye haiN| aisA niyama hai ki baMdhanevAlI prakRtiyoMmeM hI saMkrama hotA hai aura mohanIyakI eka sAtha adhikase adhika 22 prakRtiyoMkA hI bandha hotA hai ataH sabase utkRSTa pratigrahasthAna 22 prakRtika hI ho sakatA hai| yadyapi samyaktva aura samyagmidhyAtva ina d| prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA tathApi ye pratigraharUpa svIkAra kI gaI hai / para inameM yaha yogyatA samyagdRSTi jIvake sivA anyatra nahIM pAI jAtI aisA niyama hai / ataH 22 prakRtika sthAna se Upara to pratiprasthAna ho hI nahIM sakate yaha sidva hAtA hai isase 23, 24, 25, 26, 27 ora 2ye chaha apratiprasthAna batalAye haiM Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 277. asaMjadasammAdivimmi egUNavIsAe paDiggahaTThANaM hoi, tassa sattArasabaMdhapayaDIsu sammatta-sammAmicchattANaM paDiggahatteNa pvesdsnnaado| edammi paDiggahadvANammi pddibddhsttaaviis-chvviis-teviissNkmtttthaannaannmuvlNbhaado| edeNa ceva micchattaM khaviya sammAmicchattapaDiggahe NAside aTThArasapaDiggahaTThANaM hoi, ettha vi vaaviispydditttthaannsNkmovlNbhaado| puNo vi edeNa sammAmicchattaM khaiya sammattapaDiggahe vi NAside sattArasa paDiggahaTThANamuppajai, igivIsakasAyapayaDINamettha sNkmNtaannmuvlNbhaado| kintu inake atirikta 20, 16, 12 aura 8 ye cAra apratigrahasthAna aura haiM, kyoMki guNasthAna bhedase pratigraharUpa prakRtiyoMko jor3ane para jaise anya pratigrahasthAna utpanna ho jAte haiM vaise ye cAra sthAna nahIM utpanna hote| isIse inheM apratigrahasthAna batalAyA hai| ina apratigrahasthAnoMke sivA zeSa 22, 21, 16, 18, 17, 15, 14, 13, 11, 10, 6, 7, 6, 5, 4, 3. 2, aura 1 ye 18 pratigrahasthAna haiN| inameM se 22 prakRtika pratigrahasthAna 28 yA 27 prakRtiyoMkI sattAvAle mithyAdRSTike hotA hai / jo 28 prakRtiyoMkI sattAvAlA mithyAdRSTa hai usake 22 prakRtika pratigrahasthAnameM 27 prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai| mithyAtva guNasthAnameM mithyAtvaprakRti saMkramake ayogya hai, ataH use chor3a diyA hai / tathA jo 27 prakRtiyoMkI sattAvAlA hai usake bhI 22 prakRtika pratigraha sthAnameM 26 prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai / 21 prakRtika pratigrahasthAna 26 prakRtiyoMkI sattAvAle mithyAdRSTike yA 28 prakRtiyoMkI sattAvAle sAsAdanasamyagdRSTike hotA hai / jo 26 prakRtiyoMkI sattAvAlA mithyAdRSTi hai usake 21 prakRtika pratigrahasthAnameM 25 prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai / mithyAdRSTike yadyapi bandha to 22 prakRtiyoMkA hI hotA hai tathApi usake samyaktva aura samyagmithyAtva ina do prakRtiyoMkI udalanA ho jAneke bAda mithyAtva prakRti pratigraha rUpa nahIM rahatI, ataH 21 prakRtika pratigrahasthAna mithyAdRSTike bhI bana jAtA hai| sAsAdanasamyagdRSTi jIva do prakArake hote haiN| prathama to ve jo anantAnubandhIkI visaMyojanA kiye binA upazamasamyaktvase cyuta hokara sAsAdana guNasthAnako prApta hue haiM aura dUsare ve jo anantAnubandhIkI visaMyojanAke bAda upazamasamyaktvase cyuta hokara sAsAdana guNasthAnako prApta hue haiM / 28 prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazamasamyagdRSTi jIba sAsAdana guNasthAnako prApta hotA hai usake sAsAdanameM tIna darzanamohanIyake sivA zeSa 25 prakRtiyoM kA saMkrama hotA hai| tathA jo anantAnubandhIkI visaMyojanAke bAda sAsAdana guNasthAnako prApta hote haiM unake sAsAdanameM eka prAvali kAla taka anantAnubandhIcatuSkakA bhI saMkrama nahIM hotA, ataH isake eka zrAvali kAlataka tIna darzanamohanIya aura cAra anantAnubandhI ina sAtake sivA ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai| isa prakAra sAsAdanasamyagdRSTike 21 prakRtika pratigrahasthAnameM 25 prakRtiyoMkA yA 21 prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai yaha siddha huaa| 6277. asaMyata samyagdRSTike unnIsa prakRtika pratigrahasthAna hotA hai, kyoMki usake satraha bandha prakRtiyoMmeM samyaktva aura samyagmithyA vakA pratigraharUpase praveza dekhA jAtA hai| isa pratigraha sthAnameM sattAIsa, chabbIsa aura teIsa prakRtika saMkramasthAnoMkA saMkrama upalabdha hotA hai| aura jaba isI jIvake mithyAtvakA nAza hokara samyagmithyAtva pratigrahaprakRti nahIM rahatI taba aThAraha prakRtika pratigrahasthAna hotA hai, kyoMki isameM bhI bAIsa prakRtika sthAnakA saMkrama upalabdha hotA hai| phira bhI isa jIvake samyagmithyAtvakA nAza hokara jaba samyaktva bhI pratigrahaprakRti nahIM rahatI taba satraha prakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai, kyoMki usameM kaSAya aura nokaSAyakI ikkIsa prakRtiyoMkA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paya DiTThA DiggahApaDiggaha parUvaNA 117 gA0 28 ] sammAmicchAiTThimmi vi edaM paDiggahaTThANaM paNuvIsa - igivIsasaMkamaTThANapaDibaddhamaNugaMtavvaM / 6278. saMjadAsaMjadaguNadvANamassiyUNa paNNArasapaDiggahaDDANamuppaJjade, terasavidhaM baMdhamANassa tassa baMdhapayaDIsu puvvaM va sattAvIsa - chavvIsa tevIsasaMkamaTThANANamAhArabhAveNa sammatta-sammAmicchattapayaDINaM pavesaNAdo / puNo imeNa daMsaNamohakkhavaNamanbhuTTiya saMkrama upalabdha hotA hai / yaha satraha prakRtika pratigrahasthAna samyagmidhyAdRSTike bhI jAnanA cAhiye / kintu usake isameM paccIsa aura ikkIsa prakRtika saMkramasthAnoMkA saMkrama hotA hai / vizeSArtha - aviratasamyagdRSTike 16, 18, aura 17, prakRtika tIna pratigrahasthAna hote haiM / darzana mohanI kI sattAvAle samyagdRSTike midhyAtva aura samyagmithyAtva ina do prakRtiyoM kA saMkrama avazya hotA hai / mithyAtvakA saMkrama to samyagmithyAtva aura samyaktva ina donoMmeM hotA hai kintu samyagmidhyAtvakA saMkrama kevala samyaktvameM hotA hai / isa prakAra samyagmithyAtva aura samyaktvarUpa ina do pratigrahaprakRtiyoMko vahAM baMdhanevAlI satraha prakRtiyoM meM milA dene para 19 prakRtika pratigrahasthAna hotA hai / kintu darzanamohanIyako kSapaNAkA prArambha karake jaba yaha jIva midhyAtvakA kSaya kara detA hai taba samyagmithyAtva pratigrahaprakRti nahIM rahatI isaliye 18 prakRtika pratigrahasthAna hotA hai / aura isI prakAra jaba yaha jIva samyagmithyAtvakA kSaya kara detA hai taba samyaktva pratigrahaprakRti nahIM rahanese 17 prakRtika pratigrahasthAna hotA hai / isa prakAra avirata samyagdRSTike kula tIna pratigrahasthAna hote haiM yaha bAta siddha huii| aba isake kitane saMkramasthAna hote haiM aura kina saMkramasthAnoMkA kisa pratigrahasthAna meM saMkrama hotA hai isakA vicAra karate haiM-- jo chabbIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamasamyaktvako prApta hotA hai usake prathama samaya meM samyagmidhyAvakA saMkrama na honese chabIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai / aura dvitIyAdi samayoMmeM isake samyagmithyAtvakA saMkrama hone lagane se 27 prakRtika saMkramasthAna hotA hai / isI prakAra jaba yaha jIva anantAnubandhacatuSkakI visaMyojanA karatA hai taba 23 prakRtika saMkramasthAna hotA hai / ye tInoM saMkramasthAna unnIsa prakRtika pratigrahasthAnake rahate hue sambhava haiM, kyoMki ina sthAnoM meM samyaktva aura samyagmidhyAtvakI sattA Avazyaka hai / isaliye unnIsa prakRtika pratigrahasthAna meM ina tIna sthAnoMkA saMkrama hotA hai yaha bAta siddha hotI hai / 18 prakRtika pratigrahasthAna mithyAtvakA kSaya honepara hI hotA hai aura mithyAtvakA kSaya honepara saMkramasthAna 22 prakRtika pAyA jAtA hai, isaliye 18 prakRtika pratigrahasthAna meM 22 prakRtika sthAnakA saMkrama hotA hai yaha bAta siddha hotI hai / 17 prakRtika pratigrahasthAna samyamithyAtvakA kSaya honepara hotA hai aura taba saMkramasthAna ikkIsaprakRtika pAyA jAtA hai, isaliye 17 prakRtika pratigrahasthAnameM 21 prakRtikasthAnakA saMkrama hotA hai yaha bAta siddha hotI hai / isa prakAra avirata samyagdRSTike pratigrahasthAna aura saMkramasthAnoMkA vicAra karake aba samyagmithyAdRSTi unakA vicAra karate haiM - isa guNasthAna meM darzanamohakI prakRtiyoMkA saMkrama nahIM hotA aura bandha satraha prakRtiyoMkA hotA hai, ataH pratigrahasthAna eka 17 prakRtika hI pAyA jAtA hai / tathApi sattA 28 yA 24 prakRtiyoMkI honese saMkramasthAna 25 yA 21 prakRtika ye do pAye jAte haiM, kyoMki 28 yA 24 prakRtiyoM meM se darzana mohanIyakI tIna prakRtiyoMke saMkrama na honese mitraguNasthAna meM saMkramasthAna 25 yA 21 prakRtika hI prApta hote haiM / $ 278. saMyatAsaMyata guNasthAnakI apekSA pandraha prakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai, kyoMki teraha prakRtiyoMkA bandha karanevAle saMyatAsaMyatake bandhaprakRtiyoM meM pUrvavat 27, 26 aura 23 prakRtika saMkramasthAnoMke AdhArarUpase samyaktva aura samyagmithyAtva ina do prakRtiyoMkA praveza aura ho jAtA hai / phira isake dvArA darzana mohanIya kI kSapaNAke liye udyata hokara midhyAtvakA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 micchatte khavide sammAmicchatteNa viNA codasapaDiggahaTThANaM hodi| edeNeva sammAmicchatte khavide sammatteNa viNA terasapaDiggaho hoi, jahAkamamedesu vAvIsa-igivIsapayaDINaM sNkmdNsnnaado| ____279. pamattApamattANamekkArasa0 paDiggaho hoi, tabbaMdhapayaDIsu puvvaM va sattAvIsachavvIsa-tevIsasaMkamaTThANANaM paDiggahabhAveNa sammatta-sammAmicchattANaM pavesidattAdo / ettheva micchattaM khaiya sammAmicchattapaDiggahe NAside dasapaDiggaho hoi| teNeva sammAmicchattaM khar3aya sammattaM paDiggahAbhAve kade NavapayaDipaDiggahaTThANaM hoi, jahAkamamedesu vAvIsa-igivIsapayaDINaM sNkmdNsnnaado| $ 280. apuvvakaraNaguNaTThANammi ekkArasa vA Nava vA tevIsa-igivIsasaMkamaNANamAhArabhAveNa paDiggahA hoti, tattha pyaarNtaasNbhvaado| kSaya kara dene para samyagmithyAtvake binA caudahaprakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai| aura jaba yaha jIva samyagmidhyAtvakA bhI kSaya kara detA hai taba terahaprakRtika pratigrahasthAna hotA hai, kyoMki ina donoM sthAnoMmeM kramase 22 aura 21 prakRtiyoMkA saMkrama dekhA jAtA hai| vizeSArtha-yahAM saMyatAsaMyatake pratigrahasthAna aura saMkramasthAna batalAte hue kisa pratigrahasthAnameM kina saMkramasthAnoMkA saMkrama hotA hai isa bAtakA nirdeza kiyA gayA hai| aviratasamyagdRSTike jo saMkramasthAna batalAye haiM ve hI saMyatAsaMyatake hote haiM, kyoMki sattA aura kSapaNAkI apekSAse ina donoM guNasthAnoMmeM koI antara nahIM hai| kintu bandhakI apekSAse saMyatAsaMyatake cAra prakRtiyA~ kama ho jAtI hai| ataH 16, 18 aura 17 meMse 4 prakRtiyA~ kama karane para isake kramase 15, 14 aura 13 ve tIna pratigrahasthAna prApta hote haiN| aba inameMse kisameM kitanI prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai so yaha saba kathana aviratasamyagdRSTake saMkramasthAnoMke svAmitvako dekhakara ghaTita kara lenA caahiye| ___276. pramattasaMyata aura anamattasaMyatake gyAraha prakRtika pratagrahasthAna hotA hai, kyoMki inakI bandhaprakRtiyoMmeM pUrvavat sattAIsa, chabbIsa aura teIsa prakRtika sakramasthAnoMkA pratigrahapanA pAyA jAneke kAraNa ina bandhaprakRtiyoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtva ina do prakRtiyoMkA praveza kiyA gayA hai / jaba inake mithyAtvakA kSaya hokara samyagmithyAtva pratigraha prakRti nahIM rahatI taba dasaprakRtika pratigrahasthAna hotA hai| aura jaba yahI jIva samyagmithyAtvakA kSaya karake samyaktvakA pratigraha prakRtirUpase abhAva kara detA hai taba nauprakRtika pratigrahasthAna hotA hai, kyoMki ina donoM pratigrahasthAnoMmeM kramase bAIsa aura ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrama dekhA jAtA hai| vizeSArtha-saMyatAsaMyatake ba~dhanevAlI 13 prakRtiyoMmeMse 4 prakRtiyA~ kama hokara ina do guNasthAnoM meM hai prakRtiyoMkA bandha hotA hai, ataH yahA~ 11, 10 aura 6 prakRtika tIna pratigrahasthAna prApta hote haiN| zeSa kathana sugama hai| 6280. apUrvakaraNa guNasthAnameM teIsa aura ikkIsa prakRtiyoM ke AdhArabhUta gyAraha prakRtika yA nau prakRtika ye do pratigrahasthAna hote haiM, kyoMki yahA~ para aura koI dUsarA prakAra sambhava nahIM hai| vizeSArtha-apUrvakaraNameM 24 prakRtika yA 21 prakRtika ye do sattasthAna hAte haiN| isIse yahA~ 23 prakRtika yA 23 prakRtika ye do saMkramasthAna aura kramase unake AdhArabhUta Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 28 payaDiTThANapaDiggahApaDiggahaparUvaNA 116 6 281. saMpahi uvasamaseDhIe cauvIsasaMtakammiyamassiUNa paDiggahaTThANANamuppattiM vattaissAmo / taM kadhaM ? cauvIsasaMtakammiyassa uvasamaseTiM caDhiya aNiyaTTi guNaTThANammi paMcavihaM baMdhamANassa sattapayaDipaDiggaho hoi, tattha causaMjalaNa-purisavedasammatta-sammAmicchattasamUhassa tevIsa-bAvIsa-igivIsasaMkamANaM paDiggahattadaMsaNAdo / edeNeva NavaMsa-itthivedamuvasAmiya purisavedapaDiggahavocchede kade chappayaDipaDiggaho hoi, cadusaMjalaNa dodaMsaNamohapayaDINamettha vIsAe sNkmssaahaarbhaavovlNbhaado| ettheva chaNNokasAya-purisavedANaM jahAkamamuvasameNa codasa-terasasaMkamaTThANANamuvalaMbhAdo ca / puNo vi edeNa duvihakohovasamaM kAUNa' kohasaMjalaNapaDiggahaviNAse kae paMcapayaDipaDiggahaTThANamekArasasaMkamAhArabhUdamuppajadi / ettheva kohasaMjalaNovasamamassiUNa dasasaMkamAhAraM taM ceva paDiggahaTThANaM hodi / teNeva duvihamANamuvasAmiya mANasaMjalaNapaDiggahavocchede kade caupayaDipaDibaddhamaTThapayaDisaMkamAhArabhUdaM paDiggahaTThANaM hoi / ettheva mANasaMjalaNovasame kade sattapayaDisaMkamapaDibaddhaM taM ceva paDiggahaTThANaM hodi / teNeva duvihamAyovasameNa mAyAsaMjalaNapaDiggahavocchede kade lobhasaMjalaNa-dodaMsaNamohapayaDipaDibaddhaM tiNhaM paDiggahaTThANaM paMcapayaDisaMkamAvekkhaM mAyAsaMjalaNovasameNa cadupayaDi" prakRtika aura prakRtika ye do pratigrahasthAna batalAye haiN| yahA~ darzanamohanIyakI kSapaNA na honese 10 prakRtika pratigrahasthAna sambhava nahIM hai / 281. aba upazamazreNimeM caubIsa prakRtika sattvasthAnakI apekSA pratigrahasthAnoMkI utpatti batalAte haiM / yathA-jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazamazreNi para car3hakara anivRttikaraNa guNasthAnameM pA~ca prakRtiyoMkA bandha karatA hai usake sAta prakRtika pratigrahasthAna hotA hai, kyoMki vahA~ para cAra saMjvalana, puruSaveda, samyaktva aura samyagmithyAtva ina sAta prakRtiyoMke samudAyameM teIsa, bAIsa aura ikkIsa prakRtiyoMke saMkramakA pratigrahapanA dekhA jAtA hai| tathA jaba yahI jIva strIveda aura napuMsakavedakA upazama karake puruSavedakI pratigrahavyucchitti kara detA hai taba chaha prakRtika pratigrahasthAna hotA hai, kyoMki yahAMpara cAra saMjvalana aura do darzanamohanIya ye chaha prakRtiyAM bIsa prakRtiyoMke saMkramake AdhArarUpase upalabdha hotI haiN| phira jaba yaha jIva ina bIsa prakRtiyoMmeMse chaha nokaSAya aura puruSavedako kramase upazamA detA hai taba caudaha aura teraha prakRtika saMkramasthAna upalabdha hote haiN| phira bhI jaba yaha jIva do prakArake krodhako upazamA detA hai taba krodhasaMjvalana pratigraha prakRti na raha kara gyAraha prakRtika saMkramasthAnakA AdhArabhUta pAMca prakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai| phira yahIM para krodhasaMjvalanakA upazama kara lenepara dasa prakRtika saMkramasthAnakA AdhArabhUta vahI pratigrahasthAna hotA hai| phira jaba yahI jIva do prakArake mAnakA upazama karake mAnasaMjvalanakI pratigrahavyucchitti kara detA hai taba ATha prakRtika saMkramasthAnakA AdhArabhUta cAra prakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai / phira yahIM para mAnasaMcalanakA upazama kara lenepara sAta prakRtika saMkramasthAnase sambandha rakhanevAlA vahI pratigrahasthAna hotA hai| phira jaba vahI jIva do prakArakI mAyAkA upazama karake mAyAsaMghalanakI pratigrahadhyucchitti kara detA hai taba pAMca prakRtiyoMke saMkramakI apekSA rakhanevAlA yA mAyAsaMcalanakA upazama ho jAnepara cAra prakRtiyoMke saMkramakI apekSA rakhanevAlA lobhasaMcalana aura do darzanamohasambandhI tIna prakRtika Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 saMkamAvekkhaM vA smuvjaayde| edeNeva duvihalohamuvasAmiya lobhasaMjalaNapaDiggahavocchede kade micchatta-sammAmicchattasaMkamapAoggaM sammatta-sammAmicchattapaDibaddhaM doNhaM payaDipaDiggahaTThANamuppajai / 282. saMpahi igivIsasaMtakammiyamassiUNuvasamaseDhIe saMbhavaMtANaM paDiggahaTANANamuppattI vuccade / taM kathaM ? igivIsasaMtakammiyassa uvasamaseDhiM caDhiya aNiyaTTiguNaTThANammi paMcavihaM baMdhamANassa ekkAvIsa-vIsa-egUNavIsapayaDisaMkamAhArabhUdaM paMcapaDiggahaTThANamuppajai / puNo edeNa NavUsa-itthivedANamu vasamaM kAUNa purisavedapaDiggahaviNAse kae cauNhaM paDiggahaTThANamaTThArasapayaDisaMkamapaDibaddhamuppajjai / teNeva sattaNokasAya-duvihakohovasamaNavAvAreNa kohasaMjalaNapaDiggahavocchede kade tiNhaM paDiggahaTThANaM NavapayaDisaMkamapaDibaddhamuppajjai / puNo kohasaMjalaNeNa saha duvihamANovasamaM kAUNa mANasaMjalaNapaDiggahavocchede kade doNhaM paDiggahaTThANaM chappayaDisaMkamapaDibaddhamuppajai / puNo mANasaMjalaNa-duvihamAyovasAmaNeNa mAyAsaMjalaNapaDiggahavocchede kade ekisse paDiggahaTThANaM tiNhaM payaDisaMkamaTThANapaDibaddhamuppajai, mAyAsaMjalaNeNa saha duvihalohassa lohasaMjalaNammi tAdhe sNktidNsnnaado| evaM khavagassa vi paMcavihabaMdhagappahuDi uvarimapaDiggahaTThANANaM samuppattI vattavyA, jahAkama tattha paMca-cadu-ti-du-ekavidhabaMdhaTThANesu pratigrahasthAna utpanna hotA hai| phira jaba vahI jIva do prakArake lobhakA upazama karake lobhasaMjvalanakI pratigrahavyucchitti kara detA hai taba mithyAtva aura samyagmithyAtvake saMkramake yogya samyaktva aura samyagmithyAtvasambandhI do prakRtika pratigraha sthAna utpanna hotA hai / $ 282. aba ikkIsa prakRtika sattAsthAnakI apekSA upazamaneNimeM sambhava pratigrahasthAnoM kI utpattikA vivecana karate haiN| yathA-jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamazreNipara car3hakara anivRttikaraNa guNasthAnameM pAMca prakRtika bandha karatA hai usake ikkIsa, bIsa aura unnIsa prakRtika saMkramasthAnoMkA AdhArabhUta pAMca prakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai| phira jaba yaha jIva napuMsakaveda aura strIvedakA upazama karake puruSavedakI pratigrahabyucchitti karatA hai taba aThAraha prakRtika saMkramasthAnase sambandha rakhanevAlA cAra prakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai| phira jaba vahI jIva sAta nokaSAya aura do prakArake krodhakA upazama karake krodhasaMjvalanakI pratigrahavyucchitti kara detA hai taba usake nau prakRtika saMkramasthAnase sambandha rakhanevAlA tIna prakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai| phira jaba vahI jIva krodhasaMjvalanake sAtha do prakArake mAnakA upazama karake mAnasaMjvalanakI pratigrahavyucchitti kara detA hai taba chaha prakRtika saMkramasthAnase sambandha rakhanevAlA do prakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai| phira jaba vahI jIva mAnasaMjvalana aura do prakArakI mAyAkA upazama karake mAyAsaMjvalanakI pratigrahavyucchitti kara detA hai taba usake tIna prakRtika saMkramasthAnase sambandha rakhanevAlA eka prakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai, kyoMki taba mAyAsaMjvalanake sAtha do prakArake lobhakA lobhasaMjvalanameM saMkrama dekhA jAtA hai| isIprakAra kSapaka jIvake bhI pAMca prakArake bandhasthAnase lekara Ageke pratiprahasthAnoMkI utpattikA kathana karanA cAhiye, kyoMki vahA~ kramase pAMca prakRtika pratigrahasthAnameM ikkIsa, teraha, bAraha aura gyAraha prakRtika saMkrama Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 28] payaDiTThANapaDiggahApaDiggahaparUvaNA 121 ekavIsa-terasa-bArasekArasaNhaM dasa-caukkANaM tiNhaM doNhamekisse ca saMkamaTThANassa sNkNtidsnnaado| evamedIe vidiyagAhAe paDhamagAhAparUvidasaMkamaTThANANamAhArabhUdANi paDiggahaTThANANi sAmaNNeNa NiddivANi / sthAnoMkA, cAra prakRtika pratigrahasthAnameM dasa aura cAra prakRtika saMkramasthAnoMkA, tIna prakRtika pratigrahasthAnameM tIna prakRtika saMkramasthAnakA, do prakRtika pratigrahasthAnameM do prakRtikasaMkramasthAnakA aura eka prakRtika pratigrahasthAnameM eka prakRtika saMkramasthAnakA saMkrama dekhA jAtA hai| isaprakAra isa dUsarI gAthAdvArA prathama gAthAmeM kahe gaye saMkramasthAnoMke AdhArabhUta pratigrahasthAnoMkA sAmAnyarUpase nirdeza kiyA hai| vizeSArtha-aba yahAM guNasthAnake kramase pratigrahasthAna, saMkramasthAna tathA unakI prakRtiyoM kA koSThakadvArA nirdeza karate haiM guNasthAna pratigraha sthAna prakRtiyA~ saMkramasthAna prakRtiyAM | 22 pra. | mithyAtva, solaha kaSAya, 27 pra0 | mithyAtvake binA tIna vedoMmeMse koI eka, mithyAtva do yugaloMmeMse eka 26 pra. | mithyAtva aura samyayugala, bhaya aura jugupsA ktvake binA 21 pra0 | mithyAtvake binA pUrvokta | 25 pra. | tIna darzanamohake binA 21 pra. | mithyAtvake binA pUrvokta | 25 pra0 | tIna darzanamohake binA sAsAdana kintu napusakavedakA bandha na honese do vedoM 21 pra0 tIna darzanamoha va anantAmeMse koI eka nubandhI cArake binA mizra | 17 pra. pUrvokta 21 meMse cAra 25 pra0 tIna darzanamohake binA anantAnubandhIke binA 21 pra0 kintu vedameM mAtra tIna darzanamoha va cAra puruSaveda anantAnubandhIke binA 19 pra0 pUrvokta 17 meM samyaktva 27 samyaktvake binA va samyagmithyAtva samyaktva va samyamilA denepara gmithyAtvake binA avirata anantAnuvandhI 4 va samya0 samyaktvake binA / 18pra0 | samyagmithyAtvake binA pUrvokta 5 va mithyAtva ke binA 26 17pra.] samyaktvake vinA / 21 / | 12 kaSAya hanokaSAya 16 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 guNa | prati0 | prakRtiyAM0 saMkramasthAna0 prakRtiyA~ dezavirata | 15 pra0 pUrvokta 16 meMse apratyA- | 27,26,23 pUrvavat | khyAnAvaraNa 4 ke binA 14 pra0 samyagmi0 ke binA | 22 pra0 | pUrvavat 13 pra0 | samyaktvake binA | 21 pra0 | pUrvavat | 11 pra0 pUrvokta 15 meMse pratyAkhyA- 27, 26 | pUrvavat apramatta nAvaraNa 4 ke binA va 23 pra0 10 pra01 samyagmithyAtvake binA | 22 pra0 | pUrvavat 6 pra0 samyaktvake binA 21 pra0 | pUrvavat apUrvakaraNa | 11 pra0 pUrvavat | 23 pra0 | pUrvavat |9 pra0 pUrvavat | 21 pra. | pUrvavat upazama | 7 pra0 cAra saMjva0, puruSaveda, | 23,22 va 23 pUrvavat ,22saM0 lobhake zreNi samyaktva va / 21 pra. | binA, 21 napuMsakavedake 24 pra0 samyagmithyAtva binA satkarmakI | 6 pra0 / puruSavedake binA ] 20 pra0 | 23 meMse napuMsakaveda, apekSA strIveda va saMjvalanalobha kama kara dene para 14 pra0 | 20 meMse chaha nokaSAya __ kama kara dene para 13 pra0 / 14 meMse puruSavedake kama kara dene para krodhasaMjvalanake binA | 13 meMse do krodhoMko! kama kara dene para 10 pra0 | 11 meMse krodhasaMjvalana ke kama kara dene para 4 pra0 | mAnasaMjvalanake binA | do mAna kamakara denepara 7 pra0 mAnasaM0kama karadene para | mAyA saMjvalanake binA, 5 pra. do mAyA kamakara denepara 4 pra0 mAyAsaM0 kamakara denepara 250 lobhasaM0 ke binA mithyA0 va samyagmi. samyaktva va samyagmi0 11pra0 8pra. 3 pra0 2pra0 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 26 ] saMkamaTThANANaM paDiggahavANaNideso __ 123 283. saMpahi sattAvIsAdisaMkamaTThANANi parivADIe dvaviya pAdekamekekasakamadvANaNiruMbhaNaM kAUNedassa saMkamaTThANassa ettiyANi paDiggahaTThANANi hoti ti jaannaavnnmuvrimdsgaahaao| tattha tAva tAsimAdimagAhA chavvIsa sattAvIsA ya / edIe tadiyagAhAe chabbIsa sattAvIsasaMkamaTThANANaM paDiggahaTThANaNiyamo kIradecadusu ceva paDiggahaTThANesu chabbIsa-sattAvIsANaM saMkamo NANattha idi / ettha Niyamasaddo guNa | prati prakRtiyAM saMkramasthAna prakRtiyAM upazama | 5 pra0 | cAra saMjva0 va puruSaveda | 21 pra0 | 12 kaSAya nau nokaSAya zreNi 21 20 pra0 saMjvalo* binA pUrvokta prakRtika satkarmakI 16 pra0 | napuM0veda binA pUrvokta apekSA | 4 pra0 | puruSavedake binA 18 pra0 | strIveda binA pUrvokta 3 pra. | saMcalanakrodhake binA / 6pra0 | | sAta nokaSA0 do krodha ke binA | saMjvalanamAnake binA 6 pra0 do mAnake binA 1 pra0 | mAyA saMjvalanake binA | 350 | do mAyAke binA kSapakaveNi | 5 pra. cArasaM0 va puruSaveda | 21 pra0 | pUrvavat 13 pra0 madhyake AThakaSAya binA 12 pra0 saMjvalobha binA 11 pra. napuMsakaveda binA 4 pra cAra saMjvalana strIvedake binA 4pra0 / chaha nokaSAya binA 2 pra0 10pra0 3 pra0 [saMjvalana krodha binA / 3pra0 saMjva0krodha, mAnava mAyA 2 pra0 saMjvalana mAna binA / 2 pra. saMjva0 mAna va mAyA - | saMjvalana mAyA binA / 1 pra0 | saMjvalana mAyA $ 283. aba sattAIsa Adi saMkramasthAnoMko kramaserakhakara pratyeka saMkramasthAnakI apekSA isa saMkramasthAnake itane pratigrahasthAna hote haiM yaha batalAneke liye AgekI dasa gAthAeM AI haiN| unameMse 'chabbIsa sattavIsA ya' yaha pahalI gAthA hai jo kramAnusAra tIsare nambarapara prApta hotI hai| isa tIsarI gAthAmeM chabbIsa prakRtika aura sattAIsa prakRtika saMkramasthAnoMke pratigrahasthAnoMkA niyama karate haiM-chabbIsa prakRtika aura sattAIsa prakRtika saMkramasthAnoMkA cAra pratigrahasthAnoMmeM hI saMkrama hotA hai anyatra nahIM hotaa| isa gAthAmeM AyA huA 'niyama' zabda paMcamI vibhakti kA ekavacanAnta Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 paMcamieyavayaNaMto chaMdobhaMgabharaNa paDiyatalocaM kAUNa rahassAdeseNa NidiTTho / saMkamaNANamettha niyamo paDiggahaDDANANamaNiyamo / tado tesu tevIsAe vi saMkamo Na virujjhade / evaM sattAvIsa-chabvI sasaMkamAhAratteNAvahAriyANaM caunhaM paDihadvANANaM sarUvaNisaGkaM gAhApacchaddho 'vAvIsa paNNarasage0 / ' pAdekamedesu cadusu paDiggahaTThANesu chavvIsa - sattAvIsANaM saMkamo hoi tti vRttaM hoi / 124 $ 284, tattha tAva sattAvIsasaMtakammiyamicchAiTThimmi paNuvIsakasAya -sammAmicchattasaMkAmayammi chabbIsasaMkamassa vAvIsapaDiggaho labbhade / puNo chavvIsasaMtakammiyamicchATTiNA uvasamasammatta - saMjamA saMjama gahaNapaDhamasamae sammAmicchattasaMkamA - bhAveNa chavvIsa saMkamassa paNNArasa paDiggaho hoi / terasavihatabbaMdha payaDIsu sammattasammAmicchattANaM pavesAdo / teNeva paDhamasammatta - saMjamajugavaggahaNapaDhamasamayammi chanvIsasaMkamassa ekkArasa0 paDiggaho hoi, tattha sammatta - sammAmicchattehi saha cadukasAyapaMcaNokasAyANaM paDiggahattadaMsaNAdo / puNo paDhamasammattaggahaNapaDhamasamae vaTTamANassa asaMjadasammAiTThissa egUNavIsa paDiggahANapaDiggahio chanbIsasaMkamo hoi, tadavatthAe paDiggahANaMtarassAsaMbhavAdo / hai, isalie chanda bhaMga honeke bhaya se antameM prApta hue 'ta' kA lopa karake aura usake sthAna meM hrasva kA Adeza karake nirdeza kiyA hai| yahAM para saMkramasthAnoM kA niyama kiyA gayA hai pratigrahasthAnoMkA niyama nahIM kiyA gayA hai, isaliye ina pratigrahasthAnoM meM teIsa prakRtika sthAnakA saMkrama bhI virodhako nahIM prApta hotA hai / isa prakAra sattAIsa prakRtika aura chabbIsa prakRtika saMkramoM ke AdhArarUpase nizcita kiye gaye cAra pratigrahasthAnoMke svarUpakA nirdeza karaneke liye 'vAvIsa paNNarasage' yaha gAthA uttarArdha kahA hai / ina cAroM pratigrahasthAnoMmeMse pratyekameM chabbIsaprakRtika aura sattAIsaprakRtika sthAnoMkA saMkrama hotA hai yaha ukta kathanakA tatparya hai / $ 284. unameM se paccIsa kaSAya aura samyagmithyAtvakA saMkrama karanevAle sattAIsa prakRtiyoMkI sattAvAle midhyAdRSTike chabbIsa prakRtika saMkramasthAnakA bAIsaprakRtika pratigrahasthAna prApta hotA hai / phira jo chabbIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA midhyAdRSTi jIva upazamasamyaktva aura saMyamAsaMyamako ekasAtha prApta karatA hai usake prathama samaya meM samyagmidhyAtvakA saMkrama nahIM honese chabbIsa prakRtika saMkramasthAnakA pandrahaprakRtika pratigrahasthAna prApta hotA hai, kyoMki saMyatAsaMyata ke baMdhanevAlI teraha prakArakI prakRtiyoM meM samyaktva aura samyagmithyAtvakA pratigraharUpase praveza dekhA jAtA hai / tathA vahI chabbIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA midhyAdRSTi jIva jaba prathama samyaktva aura saMyama ina donoMko eka sAtha grahaNa karatA hai taba usake prathama samayameM chabbIsa prakRtika saMkramasthAnakA gyAraha prakRtika pratigrahasthAna hotA hai, kyoMki vahAM para samyaktva aura samyagmithyAtva ke sAtha cAra kaSAya aura pAMca nokaSAya ye gyAraha pratigraha prakRtiyA~ dekhI jAtI haiM / punaH prathama samyaktvakA grahaNa karane ke prathama samaya meM vidyamAna hue asaMyatasamyagdRSTi jIvake unnIsaprakRtika pratigrahasthAna se sambandha rakhanevAlA chabbIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai, kyoMki usa avasthA meM dUsarA pratigrahasthAna nahIM ho sakatA hai / Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 annormanAAMA gA0 30] saMkamaTThANANaM paDiggahavANideso 6285. saMpahi sattAvIsAe uccade-aTThAvIsasaMtakammiyamicchAiTThimmi sattAvIsasaMkamo vAvIsapayaDipaDiggahavisaIkao samuppajai / puNo uvasamasammattaggahaNavidiyasamayappahuDi jAva aNaMtANubaMdhINaM visaMjoyaNA gatthi tAva saMjadAsaMjada-saMjadaasaMjadasammAidviguNaTThANesu sattAvIsasaMkamassa jahAkamaM paNNArasekkArasa-egUNavIsapaDiggahA hoti / evaM tadiyagAhAe attho samatto / $286. sattArasekavIsAsu0-paMcavIsAe saMkamo kammi paDiggahaTThANammi hoi tti AsaMkiya 'sattArasekavIsAsu' tiM uttaM / edesu dosu paDiggahaTThANesu paNuvIsAe saMkamo Nibaddho tti uttaM hoi| ettha vi Niyamasaddo paDiggahaTThANesu saMkamaTThANAva $25. aba sattAIsa prakRtika saMkramasthAnake pratigrahasthAna kahate haiM-aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAle mithyAdRSTi ke bAIsa prakRtika pratigrahasthAnakA viSayabhUta sattAIsaprakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / punaH upazamasamyaktvake grahaNa karaneke dUsare samayase lekara jaba taka anantAnubandhiyoMkI visaMyojanA nahIM hotI hai taba taka saMyatAsaMyata, saMyata aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoM meM sattAIsa prakRtika saMkramasthAnake kramase pandrahaprakRtika, gyArahaprakRtika aura unnIsa prakRtika pratigrahasthAna utpanna hote haiN| vizeSArtha--yahAM para prakRtisaMkramasthAnake silasilemeM AI huI 32 gAthAoMmeM se tIsarI gAthAkA byAkhyAna kiyA gayA hai| isa gAthAse lekara 12vIM gAthA taka 10 gAthAoMmeM kisa saMkramasthAnake kitane pratigrahasthAna haiM yaha batalAyA gayA hai| unameMse tIsarI gAthAmeM 27 prakRtika aura 26 prakRtika saMkramasthAnoMke 22, 16, 15, aura 11 prakRtika cAra pratigrahasthAna batalAye gaye haiM so inakA vizeSa khulAsA TIkAmeM kiyA hI hai| isa tIsarI gAthAke pUrvArdhameM "Niyama' pada AyA hai / yaha 'niyamAt' isa paMcamI vibhaktike eka vacanakA rUpa hai / prAkRtake niyamAnusAra Adi, madhya aura antameM Aye hue varNoM aura svaroMkA lopa ho jAtA hai, ataH isa padameMse 't' kA lopa karake phira chandobhaMga doSako TAlaneke liye hasva kara diyA gayA hai| isaliye 'Niyama' yaha 'niyamAt' kA rUpa jAnanA cAhiye yaha ukta kathanakA tAtparya hai / yaha 'niyama' pada saMkramasthAnoM kA niyama karatA hai ki ina do saMkramasthAnoMke ye cAra hI pratigrahasthAna hote haiM anya nahIM, kintu pratigrahasthAnoMkA niyama nahIM karatA hai / ye cAra pratigrahasthAna ina do saMkramasthAnoMke to hote hI haiM kintu inake sivA anya saMkramasthAna bhI ina pratigrahasthAnoMmeM sambhava ho sakate haiN| yathA anantAnubandhIkI visaMyojanAke bAda jo teIsa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai usake unnIsa, pandraha aura gyArahaprakRtika tIna pratigrahasthAna hote haiN| isa prakAra gAthAmeM Aye hue niyama padase saMkramasthAnoMkA niyama kiyA gayA hai pratigrahasthAnoMkA nahIM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| isa prakAra tIsarI gAthAkA artha samApta huaa| 6286. aba 'sattArasekkavIsAsu' isa cautho gAthAkA vyAkhyAna karate haiM--paccIsa prakRtika saMkrama kisa prati grahasthAnameM hotA hai aisI AzaMkA karake satraha prakRtika aura ikkIsa prakRtika ina do pratigrahasthAnoMmeM hotA hai aisA kahA hai / ina do pratigrahasthAnoMmeM paccIsa prakRtika saMkrama nibaddha hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / yahA~ bhI gAthAmeM 'niyama' zabda AyA hai so vaha isa saMkramasthAnake 1. tA0pratau -vIsAsu paMcavIsAe tti pAThaH / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhagI 6 hAraNaphalo puvvaM va paDiyatalovAdivihANeNa NidiTTho daTThavvo / tattha chantrI saMtakammiyamicchAi Dissa vAvIsavihaM baMdhamANayassa igivIsapaDiggahAlavaNo hoUNa paNuvIsakasAyasaMkamo hoi / ahavA aNaMtANubaMdhI avisaMjoeNa diuvasamasammAiTThissa AsANaM paDivajJjiya igivIsabaMdhamANassa paNuvIsasaMkamo igivIsapaDiggahapaDibaddho ho, tattha sahAvado daMsaNatiyassa saMkama- paDiggahasattINamabhAvAdo / puNo aTThAvIsa saMtakammiyamicchAiTThi sammAiTThINamaNNadarassa sammAmicchattaM paDivajiya sattArasapayaDIo baMdha mANasa paNuvIsa saMkamo sattArasapaDiggahapaDiggahio hoi, ettha vi daMsaNatiyassa saMkamAbhAvAdo | evaM pariggahaTThANa visesa visayatteNAvahAriyassa paNuvIsasaMkamaTThANa saM gagayavisesa NiddhAraNamidamAha - 'NiyamA cadusu gadIsu ya' NiyamA NicchaeNa cadusu vigaI paNuvIsasaMkamANamavaTThidaM daTThavvaM, aNNadaragaivisayaNiyamAbhAvAda / ettheva guNavANagaya sAmittavisesa NiddhAraNamAha - 'NiyamA 'diTThIgae tivihe' guNadvANamAdIdo pahuDi tivihe guNaDDANe micchAiDi - sAsaNasammAiTTi sammAmicchAdiTTi ti dihivisesaNavisitAdo Digae payadasaMkamaDANasaMbhavo NANNattha, tattheva taduSpattiNiyama - daMsaNAdo / edeNa 'diTThIgaya' visesaNeNa saMjadAsaMjadAdINamuvarimaguNadvANANaM udAso pratigrahasthAna haiM yaha batalAne ke lie diyA hai| tathA isa niyama zabda ke 'tU' kA lopa aura vidhi pUrvavat jAna lenA cAhiye / jo chabbIsa prakRtiyoM kI sattAvAlA midhyAdRSTi jIva. bAIsa prakRtiyoM kA bandha karatA hai usake ikkIsa prakRtika pratiprasthAnake rahate hue paccIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai / athavA anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA kiye binA jo upazamasamyagdRSTi jIva sAsadana guNasthAnako prApta hokara ikkIsa prakRtiyoMkA bandha karatA hai usake ikkIsa prakRtika pratigrahasthAna se sambandha rakhanevAlA paccIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai, kyoMki vahA~para svabhAva se hI darzanamohaka tIna prakRtiyoMmeM saMkrama aura pratigraharUpa zaktikA abhAva hai / punaH prakRtiyoMkI sattAvAlA jo midhyAdRSTi yA samyagdRSTi jIva samyagmithyAtvako prApta hokara satraha prakRtiyoM kA bandha karatA hai usake satraha prakRtika pratigrahasthAna se sambandha rakhanevAlA paccIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai, kyoMki yahAM para bhI darzanamohakI tIna prakRtiyoMkA saMkrama nahIM hotA hai / isa prakAra pratigrahavizeSa ke viSayarUpase nizcaya kiye gaye paccIsa prakRtika saMkramasthAnakA gatisambandhI vizeSatAkA nizcaya karaneke liye gAthA meM 'ziyamA cadusu gadIsu ya' yaha kahA hai Azaya yaha hai ki yaha paccIsa prakRtika saMkramasthAna niyamase cAroM gatiyoMmeM hotA hai aisA jAnanA cAhiye, kyoMki yaha amuka gatimeM hI hotA hai aisA koI niyama nahIM hai / tathA yahIM para guNasthAnoM kI apekSA svAmitva vizeSakA nirdhAraNa karaneke liye 'NiyamA diTThIgae tivihe' yaha kahA hai / yahAM gAthA meM dRSTi vizeSaraNa honese Adike tIna midhyAdRSTi sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi guNasthAnoMkA grahaNa hotA hai / ina tIna guNasthAnoMmeM hI prakRta saMkramasthAna sambhava hai| anyatra nahIM, kyoMki inhIM tIna guNasthAnoM meM isa saMkramasthAnakI utpatti dekhI jAtI hai| yahAM jo yaha 'dRSTigata' vizeSaNa diyA hai so isase saMyatAsaMyata Adi Age guNasthAnoMkA niSedha kara 1 1. tA0pratau paDiggahaGkANavisesaviyayatteNAvahAriyassa pazuvIsa saMkamA evisesa visayatte gAvahAriyassa pIkamAsa iti pAThaH / Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 31] . saMkamaTTANANaM paDiggahaTThANaNiheso 127 ko| 'tiviha' visesaNeNa ca asaMjadaguNaTThANassa bahibbhAvo ko| evaM cautthagAhAe atthaparUvaNA smttaa| ___ 287. 'vAvIsa paNNarasage.' esA paMcamI gAhA tevIsasaMkamaTThANassa pddigghtttthaannpruuvnntttthmaagyaa| edisse atthavivaraNaM kassAmo-tevIsasaMkamo paMcasu . TThANesu hoi ti ettha sNbNdho| tesiM paMcasaMkhAvisesiyANaM paDiggahaTThANANaM sarUvagiddhAraNahU~ 'vAvIsAdi' vayaNaM / kathamettha vAvIsAe tevIsasaMkamovalaMbho? Na, aNaMtANubaMdhIvisaMjoyaNApurassarasaMjuttamicchAdiTThipaDhamasamayappahuDi AvaliyamettakAlamaNaMtANubaMdhINaM saMkamAbhAveNa tevIsasaMkAmayassa tduvlNbhvirohaabhaavaado| paNNarasage payadasaMkamaTThANasaMbhavo saMjadAsaMjadammi daTThazvo, visaMjoidANatANubaMdhicaukkasaMjadAsaMjadassa paNNArasapaDiggahaTThANAdhAratteNa tevIsasaMkamaTThANa pauttidaMsaNAdo / evaM sattage vi payadasaMkamaTThANasaMbhavo jojeyvvo| Navari cauvIsasaMtakammiyANiyaTTimmi aMtarakaraNAdo heTThA taduppattI vattavvA, aNANupuvvIsaMkAmayassa tassa tdvirohaado| ekArasUNavIsAsu payadajoyaNA evaM diyA hai aura 'trividha' isa vizeSaNa dvArA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnakA niSedha kara diyA hai| vizeSArtha--prAzaya yaha hai ki mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTike 21 prakRtika pratigrahasthAnameM tathA samyagmithyAdRSTike 17 prakRtika pratigrahasthAnameM 25 prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai| paccIsa prakRtika saMkramasthAnake ye do hI pratigrahasthAna haiM anya nahIM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| isa prakAra cauthI gAthAke arthakA kathana samApta huaa| $ 287. 'vAvIsa paNNarasage.' yaha pAMcavI gAthA hai jo teIsa prakRtika saMkramasthAnake pratigrahasthAnoMkA kathana karaneke liye AI hai| aba isa gAthAkA artha likhate haiM-teIsa prakRtika saMkrama pAMca sthAnoMmeM hotA hai aisA yahAM sambandha karanA cAhiye / una pAMca saMkhyAse vizeSatAko prApta hue pratigrahasthAnoMke svarUpakA nizcaya karaneke liye gAthAmeM 'vAvIsa' adi vacana diyA hai| zaMkA-bAIsa prakRtika pratigrahasthAnameM teIsa prakRtika saMkrama kaise upalabdha hotA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki anantAnubandhIkI visaMyojanA pUrvaka usase saMyukta hue mithyAdRSTike prathama samayase lekara eka Avali kAlataka anantAnubandhiyoMkA saMkrama nahIM honese teIsa prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle jIvake bAIsa prakRtika pratigrahasthAna pAye jAnemeM koI virodha nahIM AtA hai| pandraha prakRtika pratigrahasthAnameM prakRta saMkramasthAnakA sambhava saMyatAsaMyatake jAnanA cAhiye, kyoMki jisane anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA kI hai aise saMyatAsaMyatake pandraha prakRtika pratigrahasthAnake AdhArarUpase teIsa prakRtika saMkramasthAnakI pravRtti dekhI jAtI hai| isI prakAra sAta prakRtika pratigrahasthAnameM bhI prakRta saMkramasthAnako ghaTita kara lenA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle anivRttikaraNameM antarakaraNa kriyA karaneke pahale isI sthAnakI utpatti kahanI cAhiye, kyoMki jisane AnupUrvI saMkramakA prArambha nahIM kiyA hai usa jIvake sAta 1. tA. pratau pubbIsaMkamassa iti pAThaH / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 ceva kAyavvA / Navari pamattApamattApuvvakaraNovasAmagaguNaTThANesu asaMjadasammAdiDiTThANe ca jahAkama tadubhayasaMbhavo tti vattavyaM, Nava-sattArasavihabaMdhaesu tesu cauvIsasaMtakammiesu tadubhayAdhAratevIsasaMkamamuppattIe NAiyattAdo / evamedesu paMcasu paDiggahaTThANesu tevIsasaMkamaTThANaNiyamo tti jANAvaNaTuM paMcaggahaNamettha kayaM / ettheva visesaMtarapaduppAyaNaTuM 'paMciMdiesu' tiM vayaNaM / teNa paMciMdiesu ceva tevIsasaMkamo NANNatthe tti ghettavvaM / tattha vi saNNipaMciMdiesu ceva NAsaNNIsu / kuta etat ? vyAkhyAnato vizeSapratipatteH / ___ evaM paMcamagAhAe attho smtto| $ 288. 'coddasaya-dasaya-sattaya0'-edesu cadusu paDiggahaTThANesu vAvIsasaMkamaNiyamo daTTavyo tti gAhApuvvaddhe saMbaMdho / kathamedesi saMbhavo tti utte uccade-saMjadAsaMjadassa daMsaNamohakkhavaNamabbhuTTiya NissesIkayamicchattakammassa sammAmicchatreNa viNA prakRtika pratigrahasthAnake Azrayase teIsa prakRtika saMkramasthAnake honemeM koI bAdhA nahIM AtI hai| gyAraha prakRtika aura unnIsa prakRtika pratigrahasthAnoMmeM prakRta saMkramasthAnakI yojanA isI prakAra karanI cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki pramattasaMyata, apramattasaMyata aura apUrvakaraNa upazAmaka ina tIna guNasthAnoMmeM tathA asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kramase ve donoM sambhava haiM aisA yahA~ kathana karanA cAhiye, kyoMki jo nau aura satraha prakRtiyoMkA bandha kara rahe haiM aura jinake caubIsa prakRtiyoMkI sattA hai unake ina donoM pratigrahasthAnoMke Azrayase teIsa prakRtika saMkramasthAnakI utpatti mAnanA sarvathA nyAya saMgata hai| isa prakAra ina pA~ca pratigrahasthAnoM meM teIsa prakRtika saMkramasthAnakA niyama hai yaha jatAneke liye gAthAmeM 'paMca' padakA grahaNa kiyA hai / tathA yahIM para dUsarI vizeSatAkA kathana karaneke liye paMciMdiesu, vacana diyA hai| isase yaha teIsa prakRtika saMkramasthAna 'paMciMndriyoMke hI hotA hai anyake nahIM aisA yahA~ grahaNa karanA cAhiye / usameM bhI saMjJI paMcendriyoMke hI hotA hai asaMjJiyoMke nahIM hotA itanA vizeSa jAnanA cAhiye / zaMkA-yaha kaise jAnA ? samAdhAna vyAkhyAnase vizeSakA jJAna hotA hai, yaha niyama hai| tadanusAra prakRtameM bhI yaha teIsa prakRtika saMkramasthAna saMjJiyoMke hI hotA hai asaMjJiyoMke nahIM hotA yaha vizeSa jAnA jAtA hai| vizeSArtha- isa pAMcavI gAthAmeM teIsa prakRtika saMkramasthAnakA 22, 19, 15, 11 aura 7 prakRtika pA~ca pratigrahasthAnoMmeM saMkrama hotA hai yaha batalAyA gayA hai| usameM bhI yaha saMkramasthAna saMjJiyoMke hI hotA hai anyake nahIM hotA itanA vizeSa jAnanA caahiye| isa prakAra pA~cavIM gAthAkA artha samApta huaa| 6288. aba 'codasaya-dasaya-sattayaH' isa chaThI gAthAkA artha kahate haiM-caudaha, dasa, sAta aura aThAraha ina cAra pratigrahasthAnoM meM bAIsa prakRtika saMkramakA niyama jAnanA cAhiye yaha isa gAthAke pUrdhikA tAtparya hai| inakA yahA~ kaise sambhava hai aisA pUchanepara kahate haiM-darzanamohanIyakI kSapaNAke liye udyata hokara jisane mithyAtvakA kSaya kara diyA hai usa saMyatAsaMyatake Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 32-33 ] saMkamaNANaM paDiggahANaNiddeso codasa Diggaho hoUNa bAvIsasaMkamadvANamuppajai / evaM sesANaM pi vattavvaM, pamattApamattasaMjadANiyaTTiguNaDDANA viradasammAiTThIsu jahAkammaM taduppattado / kathamaNiyaTTiTThANe. vAvIsasaMkamasaMbhavo tti NAsaMkaNi, AraNupubvIsaMka me cauvIsa saMtakammiyassa tadavirohAdo | ettheva gavisayaNiyamAvahAraNaTTamidaM vayaNaM 'NiyamA maNusa gaIe / ' kudo esa niyamo ? sesaIsu daMsaNamohakkhavaNAe ANupuvvIsaMkamassa vA asaMbhavAdo / ettheva guNaTTANagayasAmittavise sAvahAraNaTThamidamAha - 'virade misse avirade ya / saMjadAsaMjada - saMjada - asaMjadasammAiTTiguNaDDANesu cevedANi paDiggahadvANANi hoti tti bhaNidaM hoi || 6 || 9 289. 'terasya NavaMya sattaya0' - ettha emAdhigAe vIsAe saMkamo terasAdisu chasu paDiggahaTThANesu hoi ti suttasthasaMbaMdho / kathamedesi saMbhavo ? buccade - khaiyasammAiTThisaMjadAsaMjadammi payadasaMkamaTThANassa terasapaDiggahasaMbhavo pamattApamattA puvvakaraNesu Nava 129 samyagmithyAtvake binA caudaha prakRtika pratigrahasthAnake sAtha bAIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| isI prakAra zeSa pratigrahasthAnoM ke viSayameM bhI kathana karanA cAhiye, kyoMki kramase pramattApramattasaMyatake dasa prakRtika pratigrahasthAnake rahate hue, anivRttikaraNa guNasthAna meM sAta prakRtika pratigrahasthAnake rahate hue aura aviratasamyagdRSTike aThAraha prakRtika pratigrahasthAnake rahate hue bAIsa prakRtika saMkramasthAnakI utpatti hotI hai / zaMkA -- anivRttikaraNa guNasthAnameM bAIsa prakRtika saMkrama kaise sambhava hai ? samAdhAna- yaha AzaMkA karanA ThIka nahIM hai, kyoMki anupUrvI saMkramakA prArambha ho para caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake bAIsa prakRtika saMkramasthAnake hone meM koI virodha nahIM AtA hai| yahIM para gativiSayaka niyamakA nizcaya karaneke liye 'NiyamA maNusagaIe' pada diyA hai| zaMkA- yaha niyama kisa kAraNa se kiyA gayA hai ? samAdhAna -- kyoMki manuSyagati ke sivA zeSa gatiyoMmeM darzanamohakI kSapaNA aura AnupUrvIsaMkrama sambhava nahIM haiN| para guNasthAnasambandhI svAmitvavizeSakA nizcaya karaneke liye 'virade misse avirade ya' pada kahA hai / isakA yaha Azaya hai ki ye pratigrahasthAna saMyatAsaMyata, saMyata aura asaMyatasamyagdRSTi ina guNasthAnoMmeM hI hote haiM / vizeSArtha -- isa chaThI gAthAmeM bAIsa prakRtika saMkramasthAnake kauna-kauna pratigrahasthAna hote haiM aura ve kisa gatimeM tathA kisa kisa guNasthAnameM hote haiM yaha batalAyA hai / guNasthAnoMkA ullekha gAthAmeM 'virade misse avirade ya' isa rUpameM kiyA hai / yahA~ mizra se viratAvirata liyA hai, kyoMki caudaha prakRtika pratigrahasthAna viratAvirata ke hI pAyA jAtA hai / 6289. aba 'terasaya evayaM sattaya0' isa sAtavIM gAthAkA artha kahate haiM -- ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrama teraha Adi chaha pratigraha sthAnoM meM hotA hai yaha isa gAthA sUtrakA tAtparya haiM / inakA yahA~ kaise sambhava hai ? batalAte haiM - kSAyikasamyagdRSTi saMyatAsaMyata ke prakRta saMkramasthAnakA terahaprakRtika 17 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [paMdhago 6 paMyaDipaDiggahasaMbhavo ajiMdasammAiDiTThANe aNiyaTTi karaNapaviTThakhavagovasAmagesu ca jahAkama sattArasa-paMcapaDiggahaTThANasaMbhavo, igivIsasaMtakammiesu tesu taduppatti visNsaabhaavaado| saMtakammiyamassiUNANiyaTTiTThANammi sattapayaDi paDiggahaTThANasaMbhavo,ANupuvvIsaMkama kAUNa Naqsayavede uvasAmide tattha sttpddigghtttthaannpddibddhkkaaviissNkmtttthaannublbhaado| sAsaNasammAidvimmi ekavIsapaDiggahaTThANasaMbhavo vattavyo, aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNApariNadauvasamasammAiTThimmi sAsaNaguNaM paDivaNNe tappaDhamAvaliyAe tdurvlddhiido| saMpahi edesiM paMDiggahaTThANANamAghArabhUdaguNaTThANavisesAvahAraNahamidamAha'chappi sammatte' idi / edANi chappi paDiggahaTThANANi sammattovalakkhie ceva guNaTThANe hoti NANNattha saMbhavaMti ti uttaM hoii| kadhaM puNa sAsaNasammAiMTissa sammAiTTivavaeso ? Na daMsaNatiyassa udayAbhAvaM pekkhiyUNa tassa sammAidvittovayArAdo // 7 // pratigrahasthAna sambhava hai / pramattasaMyata, apramattasaMyata aura apUrvakaraNameM prakRtasaMkramasthAnakA nau prakRtika pratigrahasthAna sambhava hai| asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM tathA anivRttikaraNameM praviSTa hue kSapaka aura upazAmakake kramase satraha prakRtika aura pA~ca prakRtika pratigrahasthAna sambhava hai| arthAt asaMyata samyagdRSTike satraha prakRtika tathA anivRttikaNaraguNasthAnavI kSapaka aura upazAmakake pA~ca prakRtika pratigrahasthAna hai, kyoMki ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle ukta jIvoMke ukta pratigrahasthAnoMkI utpatti honemeM koI bAdhA nahIM AtI hai| tathA caubIsa prakRtika satkarmakI apekSA anivRttikaraNa guNasthAnameM sAta prakRtika pratigrahasthAna sambhava hai, kyoMki AnupUrvI saMkramako karake napuMsakavedakA upazama kara lenepara vahA~ sAtaprakRtika pratigrahasthAnase sambandha rakhanevAlA ikkIsa prakRtika saMkramasthAna upalabdha hotA hai| isIprakAra ikkIsa prakRtika pratigrahasthAnakA sambhava sAsAdanasamyagdRSTike kahanA cAhiye, kyoMki jisa upazamasamyagdRSTine anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA kI hai usake sAsAdana guNasthAnako prApta honepara usakI prathama Avalike bhItara ukta pratigrahasthAna va saMkramasthAna pAyA jAtA hai| aba ina pratigrahasthAnoM ke AdhArabhUta guNasthAnavizeSoMkA avadhAraNa karaneke liye 'chappi sammatte' pada kahA hai| ye chaha pratigrahasthAna samyaktvasahita guNasthAnoMmeM sambhava haiM anyatra sambhava nahIM hai yaha isa kathanakA tAtparya hai / zaMkA-yahA~ sAsAdanasamyagdRSTiko samyagdRSTiM yaha saMjJA kaise dI hai ? samAdhAna--nahIM, kyoMki sAsAdana guNasthAnameM darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMkA udaya nahIM hotA yaha dekhakara upacArase use samyagdRSTi saMjJA dI hai| vizeSArtha-prakRtisaMkramasthAnakI isa sAtavIM gAthAmeM ikkIsa prakRtika saMkramasthAnake kitane pratigrahasthAna aura kauna kauna svAmI haiM yaha batalAyA hai| svAmIkA nirdeza karate hue gAthAmeM kevala 'sammatte' pada diyA hai| jisakA artha hotA hai ki ikkIsa prakRtika saMkramasthAnake ye chahoM pratigrahasthAna samyagdRSTike hote haiN| tathApi inameMse ikkIsa prakRtika pratigrahasthAnake rahate hue ikkIsa prakRtika saMkramasthAna sAsAdana samyagdRSTike bhI hotA hai, isaliye yaha prazna huA ki sAsAdana samyagdRSTiko samyagdRSTi kaise kahA jAya ? TIkAmeM isakA yaha samAdhAna kiyA gayA hai ki sAsAdanameM tIna darzanamohanIyakA udaya nahIM hotA hai aura isa apekSAse use upacArase samyagdRSTi kahA jA sakatA hai| isa prakAra yadyapi ikkIsa prakRtika saMkramasthAnake rahate hue ikkIsa prakRtika pratigrahasthAna samyagdRSTike bana jAtA hai tathApi ina chaha pratigrahasthAnoMmeM eka satraha prakRtika Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STTO 38-341 saMkamaTThANANaM paDiggahaTThANa Niso 131 9 290. 'etto avasesA' payaDiTThANasaMkamA vIsAdayo payaDiTThANapaDiggahA ca chakka- paNagAdayo saMjamamhi saMjamovalakkhiesa ceva guNaTThANesu hoMti NANNattha, tesiM tattheva niyamadaMsaNAdo / tattha vi khavagovasamaseDhIsu ceva hoMti tti jANAvaNaDuM 'uvasAsAmAge ca khavage ca' idi bhaNidaM / evaM sAmaNNeNa parUviya saMpahi edasseva visesiUNa parUvaNaTThamidamAha 'vIsA ya saMkamaduge' / vIsAe saMkamo dosu ceva paDiggahaTThA ho / kANi tANi dopaDiggahaTThANANi tti AsaMkAe 'chakke paNage ca boddhavvA' tti bhaNidaM / taM kathaM ? cauvIsasaMtakammieNuvasamaseTiM caDhiya NavuMsayaitthavedovasamaM kAUNa purisavedapaDiggahabocchede kade sammatta - sammAmicchatta - cauMsaMjalaNasaNNidachappayADa paDi ggahapaDibaddho vIsapayaDisaMkamo hoi / puNo igivIsa saMtakammieNuvasamaseTiM caDhiya ANuputrIsaMkase kade vIsapayaDisaMkamo paMcapayaDipaDiggahapaDibaddho samupajai / tamhA chakke paNage ca vIsAe saMkamo ti siddhaM || 8 || pratigrahasthAna bhI sammilita hai / yaha pratigrahasthAna samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi ina donoM ke sambhava hai aura ina donoMke isameM ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrama bhI sambhava hai / yadyapi sthiti aisI hai tathApi gAthAmeM yA usakI TIkAmeM samyagmidhyAdRSTi ke isa saMkrama va pratigrahasthAnakA nirdeza nahIM kiyA gayA hai / isakA nirdeza kyoM nahIM kiyA gayA hai isake do kAraNa ho sakate haiN| prathama to yaha ki samyaktva grahaNa karanese usake pratipakSI bhAvakA bhI grahaNa ho jAtA hai, isaliye yadyapi pRthaka se nirdeza nahIM kiyA hai tathApi usakA grahaNa ho jAtA hai aura dUsarA yaha ki gauNa samajhakara use chor3a diyA hai / tathApi gAthAmeM AyA huA 'sammatte' pada dezAmarSaka hone se usakA grahaNa ho jAtA hai $ 290. aba 'etto avasesA0' isa AThavIM gAthAkA artha likhate haiM- ye pUrvameM jitane bhI saMkramasthAna aura pratigrahasthAna kaha Aye haiM unake sivA vIsa Adika jitane saMkramasthAna haiM aura chaha, pA~ca Adika jitane pratigrahasthAna haiM ve saba saMyamase yukta guNasthAnoMmeM hI hote haiM / anyatra nahIM hote haiM, kyoMki unake vahIM honekA niyama dekhA jAtA hai / usameM bhI ye kSapakazreNi aura upazamazreNimeM hI hote haiM, isaliye isa bAtake jatAneke liye gAthAmeM 'uvasAmage ca khavage ca' pATha kahA hai| isa prakAra sAmAnyarUpase kathana karake aba isI bAtakA vizeSarUpase kathana karaneke liye gAthA meM 'vIsA ya saMkamaduge' pATha kahA hai| isakA yaha Azaya hai ki bIsa prakRtika saMkrama do pratigrahasthAnoM meM hotA hai| ve do pratiprahasthAna kaunase haiM aisI AzaMkA hone para 'chakke paNage ca boddhavvA' yaha pada kahA hai / khulAsA isa prakAra hai - jo caubIsa prakRtiyoM kI sattAvAlA jIva upazamazreNi para car3hakara napuMsakaveda aura strIvedakA upazama karake puruSavedakI pratigrahavyucchitti kara detA hai usake samyaktva, samyagmithyAtva aura cAra saMvalana ina chaha prakRtiyoMke pratigraharUpa sthAna se sambandha rakhanevAlA bIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai / tathA ikkIsa prakRtiyoM kI sattAvAlA jo jIva upazamazreNi para car3hakara zrAnupUrvI saMkramakA prArambha kara detA hai usake pA~ca prakRtika pratigrahasthAna se sambandha rakhanevAlA bIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / ataeva chaha aura pA~ca prakRtika pratigrahasthAna meM bIsa prakRtiyoM kA saMkrama hotA hai yaha bAta siddha huI ||8|| 1. vA. pratau sammattasammAvica - iti pAThaH / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhagoM 6 6 291. 'paMcasu ca UNavIsA0' esA NavamI gAhA 19, 18, 14, 13 cauNhamedesiM saMkamaTThANANaM pddigghtttthaannpruuvnntttthmaagyaa| tattha tAva 'paMcasu ca UNavIsA' tti bhaNide paMcasu payaDIsu paDiggahabhAvamAvaNNAsu eUNavIsAe saMkamo hoi tti ghettavyaM / kAo tAo paMca payaDIo ? purisaveda-causaMjalaNasaNNidAo, igivIsasaMtakammiyANiyaTTiuvasAmagassa lobhAsaMkamANaMtaramuvasAmidaNaqsayavedassa tappaDi vizeSArtha--prakRtisaMkramasthAnakI isa AThavIM gAthAmeM do bAteM batalAI haiN| prathama bAta to yaha batalAI hai ki aba taka jitane saMkramasthAna aura pratigrahasthAna kahe gaye haiM unake sivA Age jitane bhI saMkramasthAna aura pratigrahasthAna kahe jAyage ve saba upazamaNi aura kSapakazreNimeM hI hote haiN| tathA dUsarI yaha bAta batalAI gaI hai ki 20 prakRtika saMkramasthAna kA chaha aura pAMca prakRtika pratigrahasthAnoMmeM saMkrama hotA hai anyatra nhiiN| kintu zvetAmbara paramparAmeM prasiddha karmaprakRtimeM isa bIsa prakRtika saMkramasthAnake pratigrahasthAna do na batalAkara 7, 6 aura 5 graMkRtika tIna batalAye haiN| isa matabhedakA kAraNa kyA hai aba isa para vicAra kara lenA Avazyaka hai / yaha to donoM paramparAoMmeM samAnarUpase svIkAra kiyA hai ki upazamazreNimeM antarakaraNa kriyA kara leneke bAda dUsare samayase AnupUrvI saMkramakA prArambha hotA hai| kintu AnupUrvI saMkramake kramake viSayameM donoM paramparAoMmeM thor3A matabheda milatA hai| yativRSabha AcArya ne apanI cUNimeM batalAyA hai ki antara karaneke bAda prathama samayase lekara chaha nokaSAyoMkA krodhameM saMkrama' hotA hai anya kisImeM saMkrama nahIM hotA hai| kintu svetAmbara paramparAmeM prasiddha karmaprakRtike upazamanAkaraNakI gAthA 47 kI cUrNimeM likhA hai ki 'puruSaveda' kI prathama sthitimeM do zrAvali zeSa rahane para aAgAlakA viccheda ho jAtA hai kintu anantaravartI valimeMse udIraNA hotI rahatI hai| tathA usI samayase lekara chaha nokaSAyoM ke dravyakA puruSavedameM saMkrama nahIM hotA hai| isa matabhedase yaha spaSTa ho jAtA hai ki kaSAyanAbhRtake anusAra to napusakaveda aura strIvedakA upazama ho jAneke bAda puruSavedakI pratigrahavyucchitti ho jAtI hai kintu karmaprakRtike anusAra napusakaveda aura strIvedakA upazama ho jAneke bAda bhI puruSavedameM pratigrahazakti banI rahatI hai| yahI kAraNa hai ki kaSAyaprAbhRtameM bIsa prakRtika saMkramasthAnake 6 prakRtika aura 5 prakRtika ye do pratigrahasthAna batalAye haiM aura karmaprakRtimeM bIsa prakRtika saMkramasthAnake 7, 6 aura 5 prakRtika tIna saMkramasthAna batalAye haiN| 6291. 'paMcasu ca UNavIsA.' yaha nauvIM gAthA 19, 18, 14 aura 13 ina cAra saMkramasthAnoMke pratigrahasthAnakA kathana karaneke liye AI hai| vahA~ gAthAmeM jo 'paMcasu ca UNavIsA' pada kahA hai so isase pratigraharUpa pAMca prakRtiyoMmeM unnIsa prakRtika saMkrama hotA hai yaha athe lenA cAhiye / ve pAMca prakRtiyAM kauna sI haiM ? puruSaveda aura cAra saMjvalana ye pAMca prakRtiyAM haiM jo prakRtameM pratigraharUpa haiM, kyoMki ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle anivRttikaraNa upazAmaka jIbake lobha saMjvalanakA saMkrama na honeke bAda napusakavedakA upazama ho jAnepara pAMca prakRtika pratigrahasthAnase sambandha rakhane vAlA unnIsa prakRtika saMkramasthAna dekhA jAtA hai / 'aTThArasa cadusu0' yaha 1. aMtarAdo dusamayakadAdo pAye chaeNokasAe kodhe saMchuhadi Na aNNamhi kamhi vi / kaSAya. upazA. cu. 6790 2. purisaveyassa paDhamahitite duyAvaliyasesAe aAgAlo vochinno / aNaMtarAvaligAto udIraNA eti, tAhe chaehaM nokasAyANaM saMchobho Natthi purisavede, saMjalaNesu saMchubhanti / karmapra0 upazA. gA. 47 cu. * Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 35-36] saMkamaTThANANaM paDiggahaTThANaNideso baDheUNavIsasaMkamaTThANovalaMbhAdo / 'aTThArasa cadusu0' eso suttassa vidiyAvayavo aTTArasapayaDisaMkamassa cadusu paDiggahapayaDIsu saMbhavAvahAraNaphalo, teNevitthivedovasamaM kariya purisavedapaDiggahavocchede kade causaMjalaNapayaDipaDibaddhe pydsNkmtttthaannovlNbhaado| 'codasa chasu0' edeNa vi suttassa taijAvayaNeNa codasasaMkamaTThANassa chasu payaDIsu paDibaddhattaM parUvidaM, cauvIsasaMtakammiyANiyaTTiuvasAmayassa purisavedaNavakabaMdhovasAmaNAvatthAeM causaMjalaNa-dodaMsaNamohasaNNidachappayaDipaDiggaheNa purisavedekArasakasAya-dodaMsaNamohapayaDi paDibaddhacodasasaMkamaTThANovalaMbhAdo / 'terasayaM chakkapaNagamhi' edeNa vi cautthAvayaveNa terasasaMkamaTThANassa chakka-paNaesu NibaMdhaNataM parUvidaM / tattha tAva samaNaMtaraparU vidacodasasaMkAmaeNa purisavedovasame kade terasapayaDisaMkamo chappayaDi paDiggahasaMbaMdhio samuppajai, puvuttapaDiggahapayaDINaM chaNhaM pi tattha thaavtttthaanndNsnnaado| edassa cetra kohasaMjalaNapaDhamaTThidIe tisu AvaliyAsu samayUNAsu sesAsu terasasaMkamaTThANaM paMcapayaDipaDiggahiyamuppAi / athavA aNi yaTTikhavageNa aTThakasAesu khavidesu paMcapaDiggahaTThANasaMbaMdhiyaM terasasaMkamaTThANamuvalabbhai / / 9 / / . co gAthAkA dUsarA pada aThAraha prakRtika saMkramasthAnakA cAra prakRtika pratigrahasthAnameM saMkrama hotA hai yaha avadhAraNa karAneke lie diyA hai, kyoMki vahI pUrvokta jIva jaba strIvedakA upazama A hai taba usake cAra saMjvalanarUpa pratihagrasthAnase sambandha rakhanevAlA prakRta saMkramasthAna upalabdha hotA hai| gAthAke 'codasa chasu0' isa tIsare caraNa dvArA bhI caudaha prakRtika saMkramasthAna chaha pratigraha prakRtiyoMse pratibaddha hai yaha batalAyA hai, kyoMki tiyoMkI sattAvAle anivattikaraNa upazAmakake paruSavedake navakabandhakI upazAmanA karate samaya cAra saMjvalana aura do darzanamohanIya ina chaha prakRtiyoM ke pratigraharUpase puruSaveda, gyAraha kaSAya aura do darzanamohanIya prakRtiyoMse sambandha rakhanevAlA caudaha prakRtika saMkramasthAna upalabdha hotA hai| gAthAke 'terasayaM chakka-paNa gamhi' isa cauthe caraNa dvArA bhI teraha prakRtika saMkramasthAna chaha aura pA~ca pratigraha prakRtiyoM meM pratibaddha hai yaha batalAyA hai| yahA~para samanantara pUrva kaha gaye caudaha prakRtiyoMke saMkrAmaka jIvake dvArA puruSavedakA upazama kara lene para chaha prakRtika pratigrahasthAnase sambandha rakhanevAlA teraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki pUrvokta chaha pratigraha prakRtiyA~ isa teraha prakRtika saMkramasthAnake samaya pUrvavat avasthita dekhI jAtI haiN| tathA isI jIvake jaba krodha saMcalanakI prathama sthitimeM eka samaya kama tIna AvalI kAla zeSa raha jAtA hai taba pAMca prakRtika pratigrahasthAnase sambandha rakhanevAlA teraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| athavA anivRttikaraNa guNasthAnavatI kSapakake dvArA ATha kaSAyoMkA kSaya kara dene para pAMca prakRtika pratigrahasthAnase sambandha rakhanevAlA teraha prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai // 6 // vizeSArtha- isa gAthAmeM 19, 18, 14 aura 13 ina cAra saMkramasthAnoM kA kisa kisa pratigrahasthAnameM saMkrama hotA hai yaha batalAyA hai| vizeSa khulAsA TIkAmeM kiyA hI hai / kintu 1. tA0 -zrA pratyoH -sAmaNAbaddhAe iti paatthH| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 $ 292. 'paMca caukke bArasa.' esA dasamagAhA 12, 11, 10, 9 cauNhamedesi saMkamaTThANANaM pddigghtttthaannpruuvtttthmaagyaa| tattha paDhamAvayaveNa bArasasaMkamaTThANassa paMca-cadukkasaNNidapaDiggahaTThANesu saMbhavAvahAraNaM kIrade, igivIsasaMtakammiyakhavagovasAmagesu jahAkama lobhAsaMkama-chaNNokasAyovasAmaNapariNadesu tahAvihasaMbhavovalaMbhAdo / 'ekkArasa paMcage' edeNa ca vidiyAvayaveNa paMca-tiga-cadukkasaNNidesu tisu paDiggahaTThANesu ekkArasapayaDisaMkamassa visayAvahAraNaM kIrade / taM kadhaM ? khavagassa NavaMsayavede khINe paMcapaDiggahaTThANAhAramekkArasasaMkamaTThANamuppajjai / ahavA cauvIsadikammasieNa duvihakohovasamaM kAUNa kohasaMjalaNapaDiggahavocchede kade tameva saMkamaTThANaM teNeva paDiggahaTThANeNa paDiggahidamuvajAyade, tattha mANa-mAyA-lohasaMjalaNa-sammattasammAmicchattANaM kohasaMjalaNa-tivihamANa-tivihamAya-duvihalobha-micchatta-sammAmicchattasamUhAradvapayadasaMkamaTThANassAhArabhAvovalaMbhAdo / puNo igivIsasaMtakammiovasAmageNa yahAM eka bAtakA nirdeza kara denA Avazyaka pratIta hotA hai| bAta yaha hai ki yahAM aThAraha prakRtika saMkramasthAnakA cAra prakRtika eka pratigrahasthAna batalAyA hai kintu karmaprakRtimeM 18 prakRtika saMkramasthAnake 5 aura 4 ye do pratigraha sthAna batalAye haiN| 21 prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake bhAnupIM saMkramakA prAramma ho jAneke bAda napuMsakaveda aura strIvedakA upazama ho jAnepara yaha aThAraha prakRtika saMkramasthAna hetA hai| taba kaSAyaprAbhRta ke anusAra puruSaveda pratigraha prakRti nahIM rahatI, ataH cAra prakRtika pratigrahasthAna hI prApta hotA hai kintu karmaprakRtike anusAra usameM jaba taka chaha nokaSAyoMkA saMkrama hotA rahatA hai taba taka pAMca prakRtika aura usake bAda cAra prakRtika pratigrahasthAna prApta hotA hai / isa prakAra matabhedakA yaha kAraNa jAnanA cAhiye / / 292. 'paMca-caukke bArasa.' yaha dasavIM gAthA 12, 11, 10 aura 9 ina cAra saMkramasthAnoMke pratigrahasthAnoMkA kathana karaneke liye AI hai| vahAM gAthAke prathama caraNadvArA bAraha prakRtika saMkramasthAnake pAMca prakRtika aura cAra prakRtika ye do pratigrahasthAna sambhava haiM yaha avadhAraNa kiyA gayA hai, kyoMki jo kSapaka AnupUrvI saMkramakA prArambha ho jAneke kAraNa lobhasaMjvalanakA saMkrama nahIM kara rahA hai usake bAraha prakRtika saMkramasthAnakA pAMca prakRtika pratigrahasthAna upalabdha hotA hai aura ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazAmaka chaha nokaSAyoMkA upazamana kara rahA hai usake bAraha prakRtika saMkramasthAnakA cAra prakRtika pratigrahasthAna upalabdha hotA hai| 'gAthAke ekkArasa paMcage.' isa dUsare caraNa dvArA yaha nizcaya kiyA gayA hai ki gyAraha prakRtika saMkramasthAnakA pAMca, cAra aura tIna prakRtika pratigrahasthAnoM meM saMkrama hotA hai, kyoMki kSapaka jIvake napuMsakavedakA kSaya kara dene para gyAraha prakRtika saMkramasthAnakA AdhArabhUta pAMca prakRtika pratigrahasthAna utpanna hotA hai| athavA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazAmaka jIva do prakArake krodhakA upazama karake krodha saMjvalanakI pratigraha vyucchitti kara detA hai usake usI pUrvokta pratigrahasthAnase sambandha rakhanevAlA vahI pUrvokta saMkramasthAna utpanna hotA hai, kyoMki vahA~ para krodhasaMjvalana, tIna mAna, tIna mAyA, do lobha, mithyAtva aura samyagmithyAtva inake samUha rUpa prakRta saMkramasthAnakA AdhArabhUta mAna saMjvalana, mAyA saMjvalana, lobha saMjvalana, samyaktva aura samyagmithyAtva ina pA~ca prakRtirUpa pratigrahasthAna upalabdha hotA hai| tathA ikkIsa prakRtiyoMkI 1. prA0pratau -paMjalaNassa sammatta- iti pAThaH / 2. tA0pratau sammattasammAiTThINaM iti pAThaH / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 gA0 36-37 ] saMkamaTThANaNaM paDiggahaThThANiheso NavaNokasAyoksame kade tivihakoha-mANa-mAyA-duvihalohapayaDisamudAyaNippaNNamekkArasapayaDisaMkamaTThANaM cadusaMjalaNapaDiggahavisayaM hoUNa samuppajai / edassa ceva kohasaMjalaNapaDhamaTThidIe tihamAvaliyANaM samayUNANamavasese duvihaM kohaM tatthAsaMkAmeUNa mANasaMjalaNasarUveNa saMkAmemANassa takAle tiNhaM saMjalaNapayaDINaM paDiggahabhAveNa ekkArasasaMkamaTThANamuppajai / 'dasagaM caukka-paNage'-dasapayaDisaMkamo caukka-paNayapaDiggahaTThANavisae paDiNiyado tti daTThavvo / tattha tAva cauvIsasaMtakammieNa tivihakohovasame kade tivihamANa-mAyA-duvihaloha-micchatta-sammAmicchattasaNNidadasapayaDisaMkamo mANamAyA-lohasaMjalaNa-sammatta-sammAmicchattapaMcapayaDipaDiggahaTThANAhiTThANo samuppajai / edassa ceva mANasaMjalaNapaDhamahidIe samayUNAvaliyatiyamettAvasese' duvihaM mANamatthAsaMkAmeUNa mAyAsaMjalaNe saMchuhamANayassa mAyA-lohasaMjalaNa-sammatta-sammAmicchattacaupayaDipaDiggahAvekkho dasapayaDisaMkamo hoi / ahavA khavageNa itthivede khavide dasapayaDisaMkamaTThANaM causaMjalaNapayaDipaDiggahapaDibaddhamuppajai / 'NavagaM ca tigamhi boddhavvA' edeNa cautthAvayaveNa NavasaMkamaTThANassa tiNDaM payaDINaM paDiggahabhAvo pruuvido| taM jahA-igivIsasaMtakammieNa duvihakohovasame kade kohasaMjalaNasattAvAlA jo upazAmaka jIva nau nokaSAyoMkA upazama kara detA hai usake pratigraharUpa cAra saMjvalanoMkA viSayabhUta tIna prakArakA krodha, tIna prakArakA mAna, tIna prakArako mAyA aura doM prakArakA lobha ina prakRtiyoMkA samudAyarUpa gyAraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / yahI jIva jaba krodha saMjvalanakI prathama sthitimeM eka samaya kama tIna Avali zeSa rahane para isameM do prakArake krodhakA saMkrama na karake kevala mAna saMjvajanakA saMkrama karatA hai taba tIna saMjvalana prakRtiyoMke pratigraharUpase gyAraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| 'dasarga -paNage' yaha gAthAkA tIsarA caraNa hai| isameM cAra prakRtika aura pA~caprakRtika pratigrahasthAnake viSayarUpase dasa prakRtika saMkramasthAna pratiniyata hai yaha batalAyA gayA hai| khulAsA isa prakAra hai-jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva tIna prakArake krodhakA upazama kara detA hai usake tIna prakArakA mAna, tIna prakArakI mAyA, do prakAra kA lobha, mithyAtva aura samyagmithyAtva ina dasa prakRtiyoMkA saMkrama mAna, mAyA aura lobha saMjvalana tathA samyaktva aura samyagmithyAtva ina pAMca pratigraharUpa prakRtiyoMke AdhArase utpanna hotA hai / tathA jaba yahI jIva mAna saMjvalanakI prathama sthitimeM eka samayakama tIna avali kAlake zeSa raha jAnepara isameM do prakArake mAnake saMkramakA prabhAva karake mAyA saMjvalanameM saMkrama karatA hai taba mAyAsaMjvalana, lobhasaMjvalana, samyaktva aura samyagmithyAtva ina cAra pratipraharUpa prakRtiyoMkI apekSA rakhanevAlA dasa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| athavA jaba kSapaka jIva strIvedakA kSaya kara detA hai taba pratigraharUpa cAra saMjvalana prakRtiyoMse sambandha rakhanevAlA dasa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / gAthAke 'NavagaM ca tigamhi boddhavvA' isa cauthe caraNa dvArA nau prakRtika saMkramasthAnakA tIna prakRtika pratigrahasthAna hotA hai yaha batalAyA hai| yathA-ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jisa jIvane do prakArake krodhakA upazama kara diyA hai usake krodha saMjvalana, tIna prakArakA 1. zrA0pratau -samayUNAvaliyaettiyamettAvasese iti pAThaH / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 tivihamANa-mAyA-duvihalohapayaDisaMkamo tisu saMjalaNapayaDIsu labbhade, tAhe kohasaMjalaNaNavakabaMdhassa saMkamaM mottUNa paDiggahittAbhAvAdo // 10 // : 293. 'aTTha duga tiga cadukke0' esA ekArasamI gAhA 8, 7, 6, 5 edesi cauNhaM saMkamaTThANANaM paDiggahaNiyamaparUvaNaTumAgayA / tattha paDhamAvayavo aTThapayaDisaMkamassa duga-tiga-cadukkesu paDiggahaTThANesu paDibaddhaparUvaNaTThamAgao / igivIsacauvIsasaMtakammiyovasAmagesu jahAkama tivihakoha-duviha-mANovasameNa pariNadesu tigacaukkapaDiggahaTThANapaDibaddhapaDhamasamayaaTThapayaDisaMkamaTThANamuvalabbhade, igivIsasaMtakammiyassa mANasaMjalaNapaDhamahidIe samayUNAvaliyatiyamettAvasesAe duvihamANaM tatthAsaMkAmiya saMjalaNamAyAe saMchuhamANassa mANasaMjalaNapaDiggahasattiviraheNe mAyA-lobhasaMjalaNANaM doNhameva paDiggahabhAveNa aTThapayaDisaMkamo labbhai / 'satta cadu0-sattapayaDisaMkamo cadukke tige ca paDiNiyado boddhvvo| cauvIsasaMtakammiyassa tivihamANovasamANaMtaraM cauNhaM paDiggahabhAveNa sattapayaDisaMkamo labbhade / edassa ceva samayUNAvaliyatiyametamAyAsaMjalaNapaDhamahidivArayassa mAyAsaMjalaNapaDiggahassa virAmeNa tiNhaM paDiggahattamAna, tIna prakArako mAyA aura do prakArakA lobha ina nau prakRtiyoMkA tIna saMjvalana prakRtiyoMmeM saMkrama upalabdha hotA hai, kyoMki taba krodhasaMjvalanake navakabandhakA saMkrama to hotA hai para usameM pratigrahapanekA abhAva rahatA hai // 10 // vizeSArtha--isa dasavIM gAthA dvArA 12, 11, 10 aura 9 ina cAra saMkramasthAnoMke pratigrahasthAna batalAye haiM / vizeSa khulAsA TIkAmeM hI kiyA hai| 293. 'aTTha duga tiga cadukke0' yaha gyArahavIM gAthA 6, 7, 6 aura 5 ina cAra saMkramasthAnoMke pratigrahasthAnoMkA kathana karaneke liye AI hai| usameM bhI gAthAkA prathama caraNa ATha prakRtika saMkramasthAnakA do, tIna aura cAra prakRtika pratigrahasthAnoMse sambadha hai yaha batalAneke liye AyA hai| ikkIsa prakRtiyoMkI yA caubIsa prakRtiyoMkI sattA rakhanevAle jina upazAmaka jIvoMne tIna prakArake krodha aura do prakArake mAnakA upazama kara liyA hai unake prathama samayameM kramase tIna prakRtika aura cAra prakRtika pratigrahasthAnoMse sambandha rakhanevAlA ATha prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai, kyoMki jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva mAna saMjvalanakI prathama sthitimeM eka samaya kama tIna zrAvali kAla ke zeSa raha jAne para do prakArake mAnakA usameM saMkrama na karake saMjvalana mAyAmeM saMkrama karatA hai usake mAna saMjvalanameM pratigraharUpa zakti na rahaneke kAraNa mAyAsaMjvalana aura lobhasaMjvalana ina do prakRtiyoMke pratigraharUpase ATha prakRtika saMkramasthAna upalabdha hotA hai| 'satta cadu., ityAdi gAthAkA dUsarA caraNa hai / isa dvArA cAra prakRtika aura tIna prakRtika ina do pratigrahasthAnoMmeM sAta prakRtiyoMkA saMkrama pratiniyata jAnanA cAhie / yathA-caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake tIna prakArake mAnakA upazama honeke bAda cAra prakRtiyoMke pratigraharUpase sAta prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai| tathA isI jIvake mAyAsaMjvalanakI eka samaya kama tIna zrAvalipramANa prathama sthiti zeSa rahane para mAyA saMjvalanameM pratigraha zakti na rahanese tIna prakRtika 1. tA pratau duvihaM mANaM iti pAThaH / 2. zrA0pratau -saMjalaNaviggahasattiviraheNa iti pATaH / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 37 ] saMkaTThANANaM paDiggahaTThANaNideso 137 saMbhavo daTThavvo / 'chakkaM dugamhi niyamA' - chaNhaM saMkamo NiyamA dugamhi paDibaddho boddhavvo, ekAvIsadikammaMsiyassa duvihamANovasamamassiyUNa taduvaladdhIdo | 'paMca tige ekkaga duge vA' - paMcakamo tige duge ekage vA hoi ti suttattha saMbaMdho / tattha tAva cavIsasaMtakammieNa duvihamAyovasame kade mAyAsaMjalaNa- duvihaloha-micchatta-sammAmicchattapaMcapayaDisaMkamo lohasaMjalaNa-sammatta - sammAmicchattativihapaDiggahAvekkho samupaJjadi / puNo igivIsasaMtakammiyovasAmageNa tivihamANovasame kade tivihamAyadu vihalohasa NidapaMcapayaDisaMkamo mAyA - lohasaMjalaNaduvihapaDiggahaDDANAvalaMbaNo samuppaJjai / edassa ceva mAyAsaMjalaNapaDhamaTTidIe samayUNAvaliyatiyamettAvasese duvihaM mAyamasaMkAmiyaM lohasaMjala Nammi saMchuhamANassa egapayaDipaDiggahapaDibaddho paMcapayaDiTThANasaMkamo hoi / / 11 / / 9 294. ' cattAri tiga- cadukke0 ' esA bArasamI gAhA 4, 3, 2, 1 caduNhamedesiM saMkamaTThANANaM paDiggahaNiyamaparUvaNaTTamAgayA / edisse paDhamAvayavo cadupayaDisaMkamassa tiga-cadukke paDibaddhattaM parUvedi, khavagassa chaNNokasAyaparikkhae caduNhaM pratigrahasthAnakA sadbhAva jAnanA cAhiye / 'chakkaM dugamhi niyamA' yaha gAthAkA tIsarA caraNa hai / isa dvArA chaha prakRtiyoM kA saMkrama niyamase do prakRtika pratigrahasthAna se sambandha rakhanevAlA jAnanA cAhie, kyoMki ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake do prakArake mAnake upazamakA Azraya lekara ukta saMkrama va pratigrahasthAnakI upalabdhi hotI hai / 'paMca tige ekkaga duge vA' yaha gAthAkA cauthA caraNa hai / tIna, do aura eka prakRtika pratigrahasthAnoMmeM pAMca prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai yaha isa sUtravacanakA tAtparya hai / usameM sarvaprathama jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva do prakArakI mAyAkA upazama kara letA hai usake lobha saMjvalana, samyaktva aura samyagmithyAtva isa tIna prakRtika pratigrahasthAna se sambandha rakhanevAlA mAyAsaMjvalana, do prakArakA lobha, mithyAtva aura samyagmithyAtva yaha pAMca prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| tathA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazAmaka jIva tIna prakArake mAnakA upazama kara detA hai usake mAyA saMjvalana aura lobha saMjvalana isa do prakRtika pratigrahasthAnase sambandha rakhanevAlA tIna prakArakI mAyA aura do prakArakA lobha yaha pA~ca prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / tathA yahI jIva jaba mAyA saMjvalanakI prathama sthiti meM eka samaya kama tIna Avali kAla zeSa rahane para do prakArakI mAyAkA mAyA saMjvalana meM saMkrama na karake lobha saMjvalana meM saMkrama karane lagatA hai taba eka prakRtika pratigrahasthAna se sambandha rakhanavAlA pA~ca prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai // 11 // vizeSArtha -- isa gAthA meM ATha prakRtika, sAta prakRtika, chaha prakRtika aura pA~ca prakRtika ina cAra saMkramasthAnoMke kauna kauna pratigrahasthAna haiM yaha batalAyA hai / vizeSa khulAsA TIkAmeM kiyA hI hai / $ 294. 'cattAri tiga cadukke0 ' yaha bArahavIM gAthA 4, 3, 2 aura 1 ina cAra saMkramasthAnoMke prati grahasthAnoMke niyamakA kathana karaneke liye AI hai / isa gAthAkA prathama caraNa cAra prakRtika saMkramasthAnakA tIna aura cAra prakRtika pratigrahasthAnoMse sambandha hai yaha batalAtI hai, kyoMki 1. tA0 pratI mAyamo (ma) saMkAmiya, 0pratau mAyamosaM kAmiya iti pAThaH / 18 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 ca dusu saMkamovalaMbhAdo cauvIsadikammaMsiyassa tivihamAyovasame caduNhaM tisu saMkamova- . laddhIdo ca / 'tiNNi tige ekage ca boddhavvA' khavagassa purisavedaparikkhae tiNhaM tisu saMkamadaMsaNAdo igivIsa uvasAmagassa duviha-mAyovasame tiNhamekisse paDiggahattadasaNAdo c| 'do dusu ekAe vA' khavagassa kohe Nillevide igivIsasaMtakammiyassa ca tivihe mAyovasame jAde jahAkama doNhaM dusu ekkisse ca saMkamovalaMbhAdo cauvIsadikammaMsiyassa vi duvihalohovasame jAde doNhaM dusu saMkamassa sNbhvovlNbhaado| 'egA egAe boddhavvA', saMjalaNamANe khavide paripphuDameva taduvalaMbhAdo // 12 // eka to jisa kSapakane chaha nokaSAyoMkA kSaya kara diyA hai usake cAra prakRtiyoMkA cAra prakRtiyoMmeM saMkrama upalabdha hotA hai aura dUsare caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake tIna prakArakI mAyAkA upazama ho jAne para cAra prakRtiyoMkA tIna prakRtiyoM meM saMkrama upalabdha hotA hai / 'tiNNa tige ekkage ca boddhavvA' yaha gAthAkA dUsarA caraNa hai| isa dvArA tIna prakRtika saMkramasthAnakA tIna aura eka prakRtika pratigrahasthAnameM saMkrama hotA hai yaha batalAyA gayA hai. kyoMki eka to kSapaka jIvake puruSavedakA kSaya ho jAne para tIna prakRtiyoMkA tIna prakRtiyoMmeM saMkrama dekhA jAtA hai aura dUsare ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake do prakArakI mAyAkA upazama ho jAnepara tIna prakRtika saMkramasthAnakA eka prakRtika pratigrahasthAna dekhA jAtA hai| 'do dusu ekkAe vA' yaha gAthAkA tIsarA caraNa hai| isa dvArA do prakRtika saMkramasthAnakA do aura eka prakRtika pratigrahasthAnameM saMkrama hotA hai yaha batalAyA hai, kyoMki kSapaka jIvake krodhakA nAza ho jAne para do prakRtiyoMkA do prakRtiyoMmeM aura ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake tIna prakArakI mAyAkA upazama ho jAne para do prakRtiyoMkA eka prakRtimeM saMkrama upalabdha hotA hai tathA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake bhI do prakArake lobhakA upazama ho jAnepara do prakRtiyoMkA do prakRtiyoMmeM saMkrama upalabdha hotA hai| 'egA egAe boddhavyA' isa dvArA eka prakRtika saMkramasthAnakA eka prakRtika pratigrahasthAnameM saMkrama hotA hai yaha batalAyA hai, kyoMki kSapaka jIvake saMjvalana mAnakA kSaya ho jAnepara spaSTa rUpase ukta saMkramasthAna aura pratigrahasthAna upalabdha hotA hai // 12 // vizeSArtha_isa gAthA dvArA cAra prakRtika, tIna prakRtika, do prakRtika aura eka prakRtika saMkramasthAnoMke kauna kauna pratigrahasthAna haiM isakA khulAsA kiyA hai| aba saMkramasthAnoM aura pratigrahasthAnoMkI ukta 10 gAthAoMmeM kahI gaI vizeSatAkA jJAna karaneke lie koSThaka diyA jAtA haisattAsthA0 | sNkrmsthaa0| prakRtiyAM prtigrhsthaa0| prakRtiyA~ | svAmI 28 pra0 | 27 pra0 mithyAtvake binA | 22 pra0 | mithyAdRSTike | 28 prakRtiyoMkI saba ba~dhanevAlI 22 |sattAvAlA mithyA prakRtiyA~ dRSTi 28 pra0 | 27 pra0 samyaktvake binA| 19 pra. | avirata samya- | avirata samya gdRSTike ba~dhanevAlI gdRSTi 17 prakRtiyA~ va samyaktva aura samyagmithyAtva saba - - Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 37 ] saMkamaTThANANaM paDiggahaTThANaNideso sattAsthA | saMkramasthA0 prakRtiyA~ pratigrahasthA0 prakRtiyAM / 28 pra0 | 27 pra0 | samyaktvake bina | 15 pra0 | apratyAkhyAnAva raNa 4 ke binA pUrvokta 19 svAmI dezavirata - - 28 pra 27 pra0 saMyata pratyAkhyAnAvaraNa 4 ke binA pUrvokta 15 27 pra0 | 26 pra0 paccIsa kaSAya aura, 22 pra0 samyagmithyAtva mithyAdRSTi ke | mithyAdRSTi 27 baMdhanevAlI 22 | prakRtiyoMkI sattA prakRtiyA~ vAlA 20 pra0 | 26 pra0 samyaktva aura samyagmithyAtvake binA saba 19 pra0 | pUrvokta 10 | pUrvokta 19 pra0 | aviratasa0 ke prathama samayameM 28 pra0 26 pra0 15 pra0 / pUrvokta 15 pra0 | | dezavi0 ke pra0 samaya meM 28 pra0 | 26 pra0 / 11 pra. | pUrvokta 11 pra0 saMyatake ,, 26 pra0 | 25 pra0 / 25 kaSAya / 21 pra0 21 kapAya | 22 pra0 kA bandha karanevAlA mithyA dRSTi 28 pra. | 25 pra0 / 25 kaSAya | 21 pra0 | 21pra0kA bandhaka | sAsAdana samya0 28 pra0 25 pra0 25 kaSAya 17 pra0 | 17 pra0kA bandhaka samyagmithyAdRSTi 28 pra0 | 23 pra0 cAra anantAnu. 22 pra0 / pUrvokta eka avalikAla bandhI va mithyAtva taka mithyAdRSTi ke binA 23 pra. 24 pra0 / 23 pra0 pUrvokta cAra anantAnubandhI va samyaktvake binA visaMyojaka avirata samyagdRSTi Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 sattAsthA0 saMkramasthA0 24 pra0 23 pra0 24 pra0 24 pra0 23 pra0 23 pra0 23 pra0 24 pra0 28 pra0 21 pra0 21 pra0 21 pra0 24 pra0 23 pra0 23 pra0 22 pra0 22 pra0 22 pra0 22 pra0 21 pra0 21 pra0 21 pra0 21 pra0 21 pra0 prakRtiyAM cAra anantAnubandhI va samyaktva ke binA "" 33 "" " cAra anantAnubandhI mithyAtva va samyaktva ke binA "" jayadhavalAsaMhide kasAyapAhuDe "1 "" anantAnu0 4, samyaktva va saMjvana lobhake vinA 22 pra0 "" " anantAnubandhI 4 va 3 darzanamohake binA " 27 "" " 13 4 anantA0, sabhya lobha ktva, saMjva0 napuMsaka veda binA 21 pra0 pratigrahasthA 0 15 pra0 11 pra0 7 15 pra0 14 pra0 10 pra0 7 pra0 21 pra0 17 pra0 13 pra0 9 pra0 7 pra0 prakRtiyAM | pUrvokta pUrvokta cAra saMjvalana, puruSaveda samyaktva va samyagmi 18 meM se apratyA0 4 ke kama kara pUrvokta 19 meM se | jisane mithyAtva samyagmadhyAtva kama kara dene para kI kSapaNA kara dI hai aisA avirata samyagdRSTi midhyAtvakA kSapaka dezavirata pUrvokta dene para 14 meMse pratyAkhyA mithyAtvakA kSapaka 4 ke kama kara pramatta va apramatta dene para pUrvokta 21 pra0 7 pra0 pUrvokta 17 pra0 dezavirata ke baMdhane vAlI 13 pra0 cAra saMjva, nokaSAya pUrvokta [ baMdhago 6 svAmI visaMyo0 dezavirata 7 pra0 visaMyo0 pramatta, apra0pU0 saMyata anivRttikaraNa upazA0 anivRtti0 upazA* sAsAdana samya0 ke eka Ali taka kSAyika aviratasa0 kSAyika0 dezavi0 prathama Adi tIna kSAyika samyagdRSTi anivRtti0 upazA0 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 37] saMkamaTThANANaM paDiggahaTThANaNiheso 141 sattAsthA0 | saMkramasthA0 prakRtiyAM pratigrahAsthA0 prakRtiyAM / svAmI 21 pra0 / 21 pra0 / 12 kaSAya 9 | 5 pra. | cAra saMjvalana va bhayaka yA upazAmaka nokaSAya puruSaveda ke anivRtti ke prAraMbha meM 24 pra. 20 pra0 |4anantA0,samya- 6 pra0 cAra saMjva0, | anivRtti upazA0 ktva,saMva0 lobha, samya0 va samyanapusa gmithyAtva strIvedake binA 20 pra0 21.0 / 20 pra0 4 anantA03 5 pra0 / 4saMjvalana va darzanamoha va puruSave0 saMjva0 lobhake vinA 20 pra0 21 pra0 | 19 pra0 pUrvokta 20 meMse | 5 pra0 / " " " " napuMsakavedake kama karanepara 19 pra0 18 pra0 | 19 meMse strIvedake| 4 pra0 | 4 saMjvalana kama karane para 18 pra0 24 pra0 | 14 pra. puruSaveda,11 kaSAya, 6 pra0 | 4 saMjva0, samya-1 , mithyAtva va ktva va samyasamyagmithyAtva mithyAtva ye 60 ye 14 24 pra0 / 13 pra0 parvokta 14 meMse! 6 pra0 / " " | " " puruSaveda kama kara dene para 13 pra0 24 pra0 / 13 pra0 | , ,, | 5 pra0 | mAna Adi 3 | ,, , saMjva0 samyaktva | va samyagmithyAtva 13 pra0 | 13 pra. 4 saMjva0 va | 5 pra0 / 4 saMjvalana va | anivRtti0kSapaka 9 nokapAya puruSaveda 13 pra0 | 12 pra0 lobhake binA 3 | 5 pra. ! saMjva0va 9 nokapAya ye 12 pra. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 | sattAsthA0 | saMkramasthA0 prakRtiyAM pratikrahasthA* prakRtiyAM | svAmI 21 pra. 12 pra0 | saMjva0 lobha ke | 4 pra. | 4 saMjvalana |anivRtti upazA0 binA 11 kaSAya va puruSaveda ye 12 10 12 pra / 11 pra0 | lobhake binA 3 | 5 pra04 saMjva0va puruSaveda anivRtti 0kSapaka saMjva0 va napuMsaka vedake binA 8 nokaSAya ye 11pra0 | krodha, 3 mAna, 5 pra. | mAna Adi 3 anivRtti. upazA. 3 mAyA, 2 lobha, saMjva, samyaktva mithyAtva va samya na samyagmi0 ye gmithyAtva ye 5 pra0 24 pra0 / 110 11 pra0 | 21 pra0 / 11 pra0 / | tIna krodha, tIna | 4 praka0 / 4 saMjvalana kSAyika samyamAna, tIna mAyA gdRSTi upazAmaka va do lobha anivRtti 21 pra0 | 11 pra0 " , 3 prakR0 | mAna Adi 3 saMjvalana 24 pra0 | 10 pra0 3mAna, 3 mAyA, 5 pra0 | mAna Adi 3 | | upazAmaka ani0 2 lobha mithyAtva saMjvalana,samyaktva va samyagmithyAtva va samyagmithyAtva 24 pra0 | 10 pra0 | " " | 4 pra0 mAyA va lobha | " " | saMjvalana va do darzanamoha 11 pra0 | 10 pra0 / 6 nokaSAya, | 4 pra0 | cAra saMjvalana | kSapaka , puruSaveda va lobha ke binA 3 saMjba0 21 pra0 1 krodha, 3 mAna| 3 prakR0 ! mAna Adi 3 | kSAyika samya. 3 mAyA va 2 saMjvalana anivRtti upa zAmaka 8 pra0 | mAna, 3 mAyA 4 pra0 |'mAyA Adi 2 | anivRtti0 upa- | 2 lobha, mithyAtva saMjvalana,samyaktva zAmaka va samyagmidhyAtva va samyagmithyAtva lobha 25 pra. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 37 ] saMkamaTThANANa paDiggahaTThANaNideso 143 - sattAsthA0 | saMkramasthA0 prakRtiyAM pratigraha sthA0 prakRtiyAM svAmI 21 pra0 8pra0 / 3 mAna, 3 mAyA| 3 pra0 mAna Adi 3 | kSAyika samya0 va2 lobha saMjvalana |anivRtti0 upa zAmaka 21 pra0 8pra0 " " | 2 pra0 / mAyA va lobha saMjvalana 24 pra0 7pra0 |3 mAyA, 2 lobha | 4 pra0 mAyA Adi 2 anivRtti mithyAtva va saMjva0, samyaktva upazAmaka samyagmithyAtva va samyagmi. | 3 pra0 saMjva0 lobha, samyaktva va samyagmithyAtva 24 pra0 / 7pra. 21 pra0 |1 mAna, 3 mAyA| 2 pra0 / mAyA va lobha | kSAyika samyava 2 lobha saMjvalana | dRSTi anivRtti0 upazAmaka 24 pra0 / 5pra0 1 mAyA, 2lobha, | 3 pra. lobhasaMjva0, samya.| anivRtti. upamithyAtva va va samyagmi0 zAmaka samyagmithyAtva mAyA va lobha / kSAyika samya0 3 mAyA va 2 lobha 2 pra0 21 pra0 saMjvalana ani0 upa0 21 pra0 5pra0 1 pra0 saMjbalana lobha " "| puruSaveda va lobha | 4 pra0 | 4 saMjvalana | kSapaka ani0 ke binA tIna saMjvalana 24 pra0 | 4 pra0 | 2 lobha,mithyAtva 3 pra0 | 1 lobha, samya0 | upazama sa0ani0 va samyagmithyAtva va samyagmithyAtva upazAmaka 4 pra0 3 pra. lobha ke binA 3 pra. mAna Adi 3 J kSapaka ani0 3 saMjvalana saMjvalana 3 pra. 1 mAyA va 2 lobha 1 pra0 / saMjvalana lobha nAyika sa0ani. upazAmaka 2 pra. mAna va mAyA / 2 pra0 mAyA va lobha | kSapaka ani0 saMcalana saMjvalana 21 pra0 2pra0 do lobha 1 pra0 lobha saMjvalana kSAyika sa0ani upazAmaka Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 $ 295. evamettieNa gAhAsuttasaMbaMdheNa saMkamaTThANANaM paDiggahaTThANesu NiyamaM kAdRNa saMpahi taM maggaNovAyabhUdANamatthapadANaM parUvaNaTThamuttaraMgAhAmuttamoiNNaM-'aNupuvvamaNaNupuvvaM'-payaDiTThANasaMkame parUvaNijje puvvameva ime saMkamaTThANANaM maggaNovAyA aNugaMtavvA, aNNahA tvvisynninnnnyaannuppttiido| ke te ? aNupuvvaM annnnupuvvmiccaado| tatthANupuvvisaMkamo eko, aNANupucisaMkamo vidio, daMsaNamohassa khayamassiyUNa tadiyo, tadakkhayamavalaMbiya cauttho, carittamohovasAmagavisae paMcamo, carittamohakkhavaNaNibaMdhaNo chaTTho evamede saMkamaTThANANaM maggaNovAyA NAdavvA bhavati / edehi puvvuttasaMkamaTThANANaM paDiggahaTThANANamuppattI sAheyavvA tti uttaM hoi / 6296. etthANupuvvIsaMkamavisae saMkamaTThANagavesaNe kIramANe cauvIsasaMtakammiyovasAmagassa tAva vAvIsa-igivIsAdao puvvuttakameNANumaggidavvA / tesiM pamANamedaM-22, 21, 20,14, 13, 11, 10, 8,7, 5, 4, 2 / igivIsasaMtakammiyassa m sattAsthA0 | saMkramasthA0 prakRtiyAM pratigrahasthA0 prakRtiyAM / svAmI 24 pra0 / 2 pra0 | mithyAtva va 2 pra0 samyaktva va sAMparAya samyagmithyAtva samyagmithyAtva | va upazAMtamoha upazAmaka | 2 pra0 / 1 pra0 | saMjvalana mAyA | 1 pra0 / saMjvalana lobha | kSapaka anivRtti 6295. isa prakAra itane gAthAsUtroMke sambandhase saMkramasthAnoMkA pratigrahasthAnoM meM niyama karake aba isa niyamakA anveSaNa karaneke upAyabhUta arthapadoMkA kathana karaneke liye AgekA gAthAsUtra AyA hai-'aNupuramaNaNupuvvaM prakRtisthAnoMke saMkramakA kathana karate samaya sarva prathama saMkramasthAnoMke anveSaNake ye upAya jAnanA cAhiye, anyathA unakA samucita nirNaya nahIM kiyA jA sakatA hai| zaMkA-ve anveSaNa karaneke upAya kaunase haiM ? samAdhAna-AnupUrvI aura anAnupUrvI ityaadik| unameMse AnupUrvIsaMkrama yaha prathama upAya hai, anAnupUrvIsaMkrama yaha dUsarA upAya hai, darzanamohake kSayake Azrayase prApta honevAlA tIsarA upAya hai, darzanamohake kSayake na honese sambandha rakhanevAlA cauthA upAya hai, cAritramohanIya kI upazamanAko viSaya karanevAlA pA~cavAM upAya hai aura cAritramohakI kSapaNAke nimittase honevAlA chaThA upAya hai| isa prakAra ye saMkramasthAnoMke anusaMdhAna karaneke upAya jAnane caahiye| inake dvArA pUrvokta saMkramasthAnoM aura pratigrahasthAnoMkI utpatti sAdha lenI cAhiye vaha ukta kathanakA tAtparya hai| 6 296. aba yahA~para AnupUrvIsaMkrama viSayaka saMkramasthAnoMkA anveSaNa karane para caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmakake pUrvokta kramase 22, 21 Adi prakRtika saMkramasthAna jAnanA cAhiye / unakA pramANa yaha hai-22, 21, 20, 14, 13, 11, 10,8, 4, 5, 4 aura 2 / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 36 ] ANuputrI-aNANupuvvIsaMkamaTThANaNiddeso 145 vi vIsekoNavIsapahuDayo teNeva vihANeNANugaMtavvA / tesiM pamANamedaM-20, 19, 18, 12, 11, 9, 8, 6, 5, 3, 2' / khavagassa vi bArasasaMkamaTThANappahuDi edANi saMkamaTThANANi daTThavvANi-12, 11, 10, 4, 3, 2, 1 / aNANupuvvIvisayANaM pi saMkamaTThANANamaNugamo kAyavyo / tesimesA ThavaNA-27, 26, 25, 23, 22, 21, 13 / etthevodaramANamassiyUNa saMbhavaMtANaM saMkamaTThANANamaNumaggaNA kAyavvA, tesimaNANupuvvivisayANamiha parUvaNAe virohaabhaavaado| 297. saMpahi 'jhINamajhINaM ca daMsaNe mohe' iccedamatthapadamavalaMbiya saMkamaTThANANaM maggaNe kIramANe tattha tAva daMsaNamohakkhayamassiyUNa igivIsasaMtakammiyANupuvIsaMkamaTThANANi ceva igivIsasaMkamaTThANabbhahiyANi labbhaMti / ettheva khavagaseDhipAoggasaMkamANANi vi vattavvANi, savvesimeva tesiM daMsaNamohakkhavayapacchAkAlabhAvINaM tnnnnibNdhnnttsiddhiido| tadaparikkhae ca sattAvIsAdisaMkamaTThANANi igivIsapajaMtANi saMbhavaMti tti vattavvaM / cauvIsasaMtakammiyANupuvvIsaMkamaTThANANi vi ettheva pavesiyavvANi / $ 298. saMpahi uvasAmage ca khavage ca' edamatthapadamavalaMbiya saMkamaTThANamaggaNAe cauvIsa-igivIsasaMtakammiyovasAmaga-khavagesu jahAkamaM tevIsa-igivIsappahuDisaMkamaikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake bhI usI vidhise 20 aura 19 Adi prakRtika saMkramasthAna jAnanA caahiye| unakA pramANa yaha hai-20, 16, 18, 12, 11, 6, 8, 6, 5, 3 aura 2 / kSapaka jIvake bhI bAraha prakRtika saMkramasthAnase lekara ye saMkramasthAna jAnanA cAhiye-12, 11, 10,4, 3, 2 aura 1 / isI prakAra anAnupUrvI saMkramasthAnoMkA bhI vicAra karanA cAhiye / unakI sthApanA isa prakAra hai-27, 26, 25, 23, 22 21 aura 13 / tathA yahIM para upazamazreNIse utaranevAle jIvakI apekSA bhI jo saMkramasthAna sambhava haiM unakA vicAra karanA cAhiye, kyoMki ve anAnupUrvIko viSaya karate haiM isaliye unakA yahA~ kathana karane meM koI virodha nahIM AtA hai| 6267. aba 'jhINamajhINaM ca daMsaNe mohe' isa arthapadakI apekSA saMkramasthAnoMkA vicAra karanepara ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake jo pahale AnupUrvIsaMkramasthAna kaha Aye haiM unameM ikkIsa prakRtika saMkramasthAnake milA dene para ve sabake saba darzanamohake kSayakI apekSA saMkramasthAna prApta hote haiN| tathA kSa pakazreNike yogya saMkramasthAna bhI yahIM para kahane cAhiye, kyoMki ve saba darzanamohanIyake kSaya honeke bAda hote haiM, isaliye ve bhI tannimittaka siddha hote haiN| aura darzanamohake kSayake abhAvameM sattAIsa prakRtika saMkramasthAnase lekara ikkIsa prakRtika saMkramasthAna taka chaha hote haiM aisA kahanA caahiye| tathA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake jo AnupUrvI saMkramasthAna hote haiM unakA samAveza bhI yahIM para kara lenA cAhiye / arthAt 24 prakRtiyoM kI sattAvAle jIvake jitane saMkramasthAna hote haiM ve bhI darzanamohake kSayake abhAvameM hote haiM ataH unakI gaNanA bhI darzanamohake kSayake abhAvameM honevAle saMkramasthAnoMmeM ho jAtI hai| 6268. aba 'uvasAmage ca khavage ca' isa arthapadakI apekSA saMkramasthAnoMkA vicAra karane para caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmakake aura ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka 1. tA.- zrA0pratyoH 2, 1 iti pAThaH / 2. tA- prA0pratyoH -maddhapadamavalaMbiya iti pAThaH / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 TThANANi vattavvANi, khavagovasamaseDhipAoggasaMkamaTThANANaM savvesimentheve sNbhvdNsnnaado| odaramANamassiyUNa vi uvasamaseDhIe saMkamaTThANANi labbhaMti / taM jahA-cauvIsasaMtakammio suhumovasaMtaguNaTThANesu duvihasaMkAmago addhAkkhaeNa parivaDamANago aNiyaTTiguNaTThANapavesakAle ceya duvihaM lohaM lohasaMjalaNammi saMkAmei / tado tattha caduNhaM saMkamo tisu payaDIsu paDiggahabhAvamAvaNNANu saMbhavai / puNo jahAkama tivihamAyativihamAga-tivihakoha-sattaNokasAya-itthi-NaqsayavedANamokaDaNavAvAreNa pariNadassa tasseva aTThaNhamekArasaNhaM codasaNhamekAvIsAe vAvIsAe tevIsAe ca saMkamaTThANANi uppajaMti-4, 8, 11, 14, 21, 22, 23 / evamigivIsasaMtakammiyassa vi parivadamANayassa saMkamaTThANANamuppattI vattavvA / tANi ca edANi-2, 6, 9, 12, 19, 20, 21, savvesimedANaM paDiggahaTThANajoyaNA ca jANiya kAyanvA // 13 // aura kSapakake kramase teIsa prakRtika Adi aura ikkIsa prakRtika Adi saMkramasthAna kahane cAhiye, kyoMki kSapaka aura upazamazreNike yogya sabhI saMkramasthAna yahA~para liye gaye haiN| tathA upazamazreNise utaranevAle jIvakI apekSA bhI upazamazreNimeM saMkramasthAna prApta hote haiN| yathA sUkSmasAmparAya aura upazAntakaSAya guNasthanoMmeM do prakRtiyoMkA saMkrama karanevAlA caubIsa prakRtiyoM kI sattAvAlA jo jIva ina guNasthAnoMkA kAla samApta honese girakara anivRttikaraNa guNasthAnameM praveza karatA hai usake usa samaya hI do prakArake lobhakA lobha saMjvalanameM saMkrama karatA hai, isaliye vahA~ pratigrahabhAvako prApta huI tIna prakRtiyoMmeM cAra prakRtiyoMkA saMkrama hotA hai| phira kramase jaba vahI jIva tIna prakArakI mAyA, tIna prakArakA mAna, tIna prakArakA krodha, sAta nokaSAya, strIveda aura napusakaveda inakA apakarSaNa karatA hai taba usIke ATha, gyAraha, caudaha, ikkIsa, bAIsa aura teIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hote haiN| pUrvokta saba sthAna ye haiM-4, 8, 11, 14, 21, 22 aura 23 / isI prakAra jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamazreNise cyuta hotA hai usake bhI saMkramasthAnoMkI utpatti kahanI cAhiye / ve ye haiM- 2, 6, 9, 12, 19, 20 21 / ina saba sthAnoM ke pratigrahasthAnoMkI yojanA jAnakara kara lenA cAhiye / / 13 // vizeSArtha-27 prakRtika saMkramasthAnase lekara 1 prakRtika saMkramasthAna taka jitane saMkrama sthAna haiM unameMse pahale to isa bAtakA vicAra karanA cAhiye ki inameM se kitane saMkramasthAna to AnupUrvI kramase utpanna hote haiM aura kitane AnupUrvIke binA utpanna hote haiN| antarakaraNake pazcAt karmoMkI honevAlI upazamanA yA kSapaNAke anusAra uttarottara hIna kramako liye hue jo saMkramasthAna utpanna hote haiM ve AnupUrvI kramase utpanna hue saMkramasthAna kahalAte haiM aura zeSa anAnupUrvI saMkramasthAna kahalAte haiN| isI prakAra jo saMkramasthAnoM aura pratigrahasthAnoMke anveSaNa karaneke anya upAyoMkA nirdeza kiyA hai so unakA bhI svarUpa jAna lenA caahiye| unake svarUpake kathana karanemeM koI vizeSatA na honese yahA~para hamane usakA nirdeza nahIM kiyA hai| aba yahA~ zrAnupUrvI aura anAnupUrvI kramase prApta honevAle saMkramasthAnoMkA saralatAse jJAna karAneke liye koSThaka diyA jAtA hai 1. pA pratau -mevattha iti pAThaH / 2. tA0pratau tado ti caduNhaM, zrA0pratau tado tva caduNhaM iti paatthH| 3. tA0-prA0pratyoH 3 iti paatthH| Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 40-41] maggaNaTThANesu saMkamaTThANAdiparUvaNA 147 299. evamedIe gAhAe saMkamaTThANANaM maggaNovAyabhUdANi atthapadANi parUviya saMpahi saMkama-paDiggaha-tadubhayaTThANANamAdesaparUvaNaTuM gadiyAdicoddasamaggaNaTThANANi parUvemANo gAhAsuttamuttaraM bhaNai-'ekke kamhi ya ThANe0' ekke kamhi ThANe saMkama-paDiggaha-tadubhayabhedabhiNNe gadiyAdicodasamaggaNaTThANavisesidajIvANaM gavasaNe kIramANe tattha kesu dvANesu bhavasiddhiyA jIvA hoti, kesu vA dvANesu abhavasiddhiyA jIvA hoti, sesamaggaNaTThANavisesidA vA jIvA kesu hANesu hoti tti pucchA kadA bhavadi / evamedIe gAhAe bhaviyAbhaviyamaggaNANaM NAmaNidesaM kAdUNa sesamaggaNANaM ca 'jIvA vA' idi edeNa sAmaNNavayaNeNa saMgaho kado daTTayo / ettha bhaviyAbhaviyajIvesu AnupUrvI anApUnurvI 21 pra. upazA024pra0 upazA0 | kSapaka | upaza0 zreNise | upazamazreNise saMkra0 prati0] saMkra0 prati0 | saMkra0 prati0 | saMka0 prati0 par3anevAlA 24pra0 par3anevAlA21pra0 20......" 227 2......1 12..." | 27...22,19 4.......3 15,11 19..." 26." , 18....4 2521,17 ha.....3 12 ""4 14......6 2322,16/ 14..."6 12"""" 15.11. 11.......4 | 13.......635 22.18,14 21""""7 11 """ 5 ''''' 4......"4 3....3 21""21,17/ 22""7 / 20 139,5 ..."3vara 10......"4 1. ...1 23...7, 11 | 21....... 6........2 5"..."2vaza 3 . "1 52 2......" 6299. isa prakAra isa gAthA dvArA saMkramasthAnoMke anveSaNake upAyabhUta arthapadoMkA kathana karake aba saMkramasthAnoM, pratigrahasthAnoM aura tadubhayasthAnoMkA AdezakI apekSA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM-aba 'ekke kamhi ya dvANe0' isa dvArA saMkrama, pratigraha aura tadubhaya. rUpa bhedoMse aneka bhedoMko prApta hue eka eka sthAnameM gati Adi caudaha mArgaNAoMvAle jIvoMkA vicAra karane para unameMse kina sthAnoMmeM bhavya jIva hote haiM, kina sthAnoMmeM abhavya jIva hote haiM aura kina sthAnoMmeM zeSa mArgaNAvAle jIva hote haiM yaha pRcchA kI gaI hai| isa prakAra isa gAthAmeM bhavya aura abhavya mArgaNAkA nAma nirdeza karake zeSa mArgaNAoMkA 'jIvA vA' isa sAmAnya vacanadvArA saMgraha kiyA gayA hai aisA jAnanA cAhiye / isa gAthAmeM bhavya aura abhavya jIvoMke Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 kANi TThANANi hoMti tti abhaNidUNa kesu TThANesu bhaviyAbhaviyajIvA hoMti ti bhatassA hippao maggaNaTTANANaM saMkamaTThANesu gavesaNe kade vi maggaNaTThANesu saMkamaNi gavesidA hoMti tti edeNAhippAeNa tahA Niddeso kado tti ghettavvo, icchAvaseNa tesimAdhArAdheyabhAvovavattado ||14|| 9 300. evamedeNa gAhAsutteNa parUvidamaggaNaTThANANaM saMkamaTThANANaM guNaTThANesu vi maggaNA kAyavvA tti jANAvaNaTThamuvarimagAhAsuttamoiNaM- 'kadi kami hoMti ThANA0' ettha paMcaviho bhAvaviyappo odaiyAdibhedeNa tassa viseso micchAiTThippahuDi jAva ajogi kevala tti dANi guNaDDANANi, paMcavihabhAve assiyUNa tesimavadvidattAdo / tattha hi guTTA kade kadi saMkamaTTANANi hoMti kettiyANi vA paDiggahaTThANANi hoMti tti deNa sutteNa pucchA kadA bhavadi / tattha tAva odaiyabhAvapariNade micchAiTThiguTTA sattAvIsAdINi cattAri saMkamaTTANANi hoMti - 27, 26, 25, 23 / paDiggahaTThANANi puNa doNNi ceva tattha saMbhavaMti, vAvIsa - igivIsANi mottUNaNNesiM kitane sthAna hote haiM aisA na kahakara jo 'kitane sthAnoMmeM bhavya aura abhavya jIva hote haiM' aisA kahA gayA hai so yadyapi isa kathana dvArA mArgaNAsthAnoMkA saMkramasthAnoMmeM vicAra karanekI sUcanA kI gaI hai tathApi mArgaNAsthAnoMmeM saMkramasthAnoMke anveSaNa karaneke abhiprAyase hI usa prakArakA nirdeza kiyA gayA hai yaha artha yahA~ lenA cAhiye, kyoMki icchAvaza unameM AdhAra-AdheyabhAva kI utpatti hotI hai // 14 // vizeSArtha -- pUrva meM jo saMkramasthAnoM, pratigrahasthAnoM aura tadubhayasthAnoMkI sUcanA kI gaI hai| so unameM se bhavya, abhavya aura anya mArgaNAvAle jIvoMke kauna sthAna kitane hote haiM isake jJAna karane kI isa gAthA meM sUcanA kI gaI hai / yadyapi gAthAmeM yaha nirdeza kiyA gayA hai ki 'saMkrama, pratigraha aura tadubhayarUpa eka eka sthAnameMse kina sthAnoM meM bhavya, abhavya yA anya mArgaNAvAle jIva hote haiM, isakA vicAra karanA cAhiye, tathApi isakA Azaya yaha hai ki bhavya, abhavya yA anya mArgaNAoM meM jahA~ jitane sthAna sambhava hoM unakA vicAra kara lenA cAhiye / ' aisA abhiprAya biThAne ke lie yadyapi vibhakti parivartana karanA par3atA hai / para aisA karane meM koI Apatti nahIM AtI / sAtha hI isase ThIka arthakA jJAna karanemeM sugamatA jAtI hai, isaliye artha karate samaya yaha parivartana kiyA gayA hai| $ 300. isa prakAra isa gAthAsUtra ke dvArA kahe gaye mArgaNAsthAnoM aura saMsthAnoM kA guNasthAnoMmeM bhI vicAra karanA cAhiye yaha jatAneke liye AgekA gAthAsUtra AyA hai - 'kadi kammi hoMti ThANA 0 ' isameM dayika Adike bhedase pA~ca prakArake bhAvoMkA nirdeza kiyA hai| midhyAtva se lekara ayogakevalI taka jo caudaha guNasthAna haiM ve inhoMke bheda haiM, kyoMki pA~ca prakArake bhAvoM kA zraya lekara hI ve avasthita haiM / unameM se kisa guNasthAna meM kitane saMkramasthAna aura kitane pratiprahasthAna hote haiM yaha isa gAthAsUtra dvArA pRcchA kI gaI hai / unameM se audayika bhAvarUpa midhyAtva guNasthAnameM to sattAIsa prakRtika Adi cAra saMkramasthAna hote haiM - 27, 26, 25, aura 23 | kintu vahI~ pratigrahasthAna do hI hote haiM, kyoMki vahA~ bAIsa aura ikkIsa prakRtika pratigrahasthAnoMke sivA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 gA042] maggaNaTThANesu saMkamaTThANaparUvaNA ttthaasNbhvaado| tahA vidiyaguNaTThANe pAriNAmiyabhAvapariNade paNuvIsekavIsasaMkamaTThANANi 25, 21, igivIsapaDiggahaTThANaM ca hoi 21 / edIe disAe sesaguNaTThANesu vi payadamaggaNA samayAviroheNa kaayvyaa| edeNa sAmittaNiddeso vi sUcido daTThavvo, guNaTThANavadiregeNa saamittsNbNdhaarihaannmnnnnesimnnuvlddhiido| tado ceva tadaNaMtaraparUvaNAjoggassa kAlANugamassa sesANiyogadArANaM desAmAsiyabhAveNa parUvaNAcIjamidamAha'samANaNA vAdha kevaciraM' kevaciraM kAlamekkekassa saMkamaTThANassa samANaNA hoi kimegasamayaM do vA samae iccAdikAlavisesAvekkhamedaM pucchAsuttamidi ghettavvaM // 15 // 301. evamedAo do gAhAo guNaTThANa-maggaNaTThANesu saMkama-paDiggaha-tadubhayaTThANaparUNAe tappaDibaddhasAmittAdiaNiyogaddArANaM ca bIjapadabhUde parUviya saMpahi maggaNaTThANesu jatthatatthANupubIe saMkamaTThANANamuvarimasattagAhAhiM maggaNaM kuNamANo tattha tAva paDhamagAhAe gadimaggaNAvisae saMkamaTThANANamiyattAvahAraNaM kuNai-Nirayagai-amara-paMciMdiesu0' edisse gAhAe puvvaddheNa Niraya-devagai-paMciMdiyatirakkhesu paMcaNhaM saMkamaTThANANaM saMbhavAvahAraNaM kayaM daTThavvaM / kANi tANi paMca saMkamaTThANANi ? sattAvIsachabbIsa-paNuvIsa-tevIsa-igivIsasaNNidANi-27, 26, 25, 23, 21 / kathamettha anya pratigrahasthAna sambhava nahIM haiN| tathA pAriNAmika bhAvarUpa dUsare guNasthAnameM paccIsa aura ikkIsa prakRtika 25,21 ye do saMkramasthAna aura ikkIsa prakRtika 21 eka pratigrahasthAna hotA hai| zeSa guNasthAnoMmeM bhI isI prakAra yathAvidhi prakRta viSayakA vicAra kara lenA cAhiye / isa kathanase svAmitvakA nirdeza bhI sUcita huA jAnanA cAhiye, kyoMki guNasthAnoMke sivA svAmitvake yogya anya vastu nahIM pAI jAtI hai| phira isake bAda kathana karaneke yogya kAlAnuyogadvArakA nirdeza karaneke liye 'samANaNA vAtha kevaciraM' yaha pada kahA hai jo dezAmarSakarUpase zeSa anuyogadvAroMko sUcita karaneke liye bIjabhUta hai / eka eka saMkramasthAnakI kitane kAlataka prApti hotI hai| kyA eka samaya taka hotI hai yA do samaya taka hotI hai ityAdi rUpase kAlavizeSakI apekSA rakhanevAlA yaha pRcchAsUtra jAnanA cAhiye / / 15 / / / vizeSArtha-isa gAthAmeM saMkramasthAnoM aura pratigrahasthAnoMke svAmI va kAlake jAna lenekI to spaSTa sUcanA kI hai kintu zeSa anuyogadvAroM kI sUcanA nahIM kI hai| tathApi yaha sUtra dezAmarSaka hai ataH unakA sUcana ho jAtA hai| 301. isa prakAra guNasthAnoM aura mArgaNAsthAnoMmeM saMkramasthAnoM, pratigrahasthAnoM aura tadubhayasthAnoMke kathanase sambandha rakhanevAlI aura ina saMkramasthAna Adise sambandha rakhanevAle svAmitva Adi anuyogadvAroMke bIjabhUta ina do gAthAoMkA kathana karake aba mArgaNAsthAnoM meM yatratatrAnupUrvI ke hisAbase AgekI sAta gAthAoM dvArA saMkramasthAnoMkA vicAra karate hue usameM bhI sarva prathama gAthAdvArA gatimArgaNAmeM saMkramasthAnoMke pramANakA nizcaya karate haiM-'Nirayagai. amara-paMcidiesu0' isa gAthAke pUrvArdhadvArA narakagati, devagati aura paMcendriya tirya coMmeM pA~ca saMkramasthAna sambhava haiM yaha batalAyA gayA hai| zaMkA-ve pA~ca saMkramasthAna kaunase haiM ? samAdhAna-sattAIsa, chabbIsa, paccIsa, teIsa, aura ikkIsa ye pA~ca saMkramasthAna haiM27, 26, 25, 23, 21 / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe baMdhago 6 paMciMdiyaggahaNeNa caugaisAhAraNeNa tirikkhANameva paDivattI ? Na, pArisesiyaNNAeNa tattheva tappauttIe virohaabhaavaado| kimevaM ceva maNusagaIe vi hodi tti AsaMkAe uttaramAha-'savve maNusagaIe' maNusagaIe savvANi vi saMkamaTThANANi saMbhavaMti tti uttaM hoi, savvesimeva tattha saMbhave virohaabhaavaado| ettha oghaparUvaNA aNUNAhiyA vattavyA / paMciMdiyatirikkhesu kathaM hoi ti AsaMkAe idamuttaraM--'sesesu tigaM' / sesaggahaNeNa eiMdiya-vigaliMdiyANaM gahaNaM kAyavvaM, tesu sattAvIsa-chavvIsa-paNuvIsasaNNidasaMkamaTThANatiyameva saMbhavai / evamasaNNipaMciMdiesu vi vattavvaM, visesAbhAvAdo tti paduSpAyaNaTThamidaM vynnN-'asnnnniisu'| asaNNipaMciMdiesu vi saMkamaTThANattiyamevANaMtaraparUvidaM saMbhavai tti uttaM hoi / ahavA 'sesesu tiyaM asaNNIsu' tti utte sesaggahaNeNAsaNNivisesideNa eiMdiya-vigaliMdiyANamasaNNipaMciMdiyANaM ca saMgaho kAyavvo, tesiM savvesimasaNNittaM paDi bhedaabhaavaado| tado tesu saMkamaTThANatiyamevANaMtaraparUvidaM hoi tti ghettavyaM / ettha NirayAdigaIsu saMbhavaMtANaM paDiggahaTThANANaM ca jahAgamamaNugamo zaMkA-ima gAthAmeM jo paMciMdiya' padakA grahaNa kiyA hai so yaha cAroM gatiyoM meM sAdhAraNa hai| arthAt paMcendriya cAroM gatiyoMke jIva hote haiM phira usase kevala tirya coMkA hI jJAna kaise kiyA gayA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki pArizeSa nyAyase tiryacoMmeM hI isa padakI pravRtti mAnanemeM koI virodha nahIM AtA hai| kyA isI prakAra manuSya gatimeM bhI saMkramasthAna hote haiM ? isa prakArakI zaMkAke honepara usake uttararUpameM 'savve maNusagaIe' yaha sUtravacana kahA hai| manuSyagatimeM sabhI saMkramasthAna sambhava hai yaha isakA tAtparya hai, kyoMki vahA~ para sabhI saMkramasthAnoMke honemeM koI virodha nahIM AtA hai| yahA~ manuSyagatimeM oghaprarUpaNA nyUnAdhikatAse rahita pUrI kahanI caahie| / aba paMcendriya tiyacoMse atirikta tiryaJcoMmeM kaunase saMkramasthAna hote haiM aisI AzaMkA honepara usake uttararUpameM 'sesesu tiga' yaha sUtravacana kahA hai| yahA~ zeSa padase ekendriya aura vikalendriyoMkA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki unameM sattAIsa, chabbIsa aura paccIsa prakRtika tIna saMkramasthAna hI sambhava haiM / tathA isI prakAra asaMjJI paMcendriyoM meM bhI kathana karanA cAhiye, kyoMki ekendriyoM aura vikalendriyoMke kathanase inake kathanameM koI vizeSatA nahIM hai / isa prakAra isa bAtakA kathana karaneke liye sUtra meM 'asaNNosu' vacana diyA hai| asaMjJI paMcendriyoMmeM bhI pUrvameM kahe gaye tIna saMkramasthAna hI hote haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| athavA 'sesesu tiyaM asaNNIsu' isa vacanameM jo zeSa' padakA grahaNa kiyA hai so isase asaMjJI vizeSaNase yukta ekendriya, vikalendriya aura asaMjJI paMcendriyoMkA saMgraha karanA cAhiye, kyoMki asaMjJitvakI apekSA ina sabameM koI bheda nahIM hai| isaliye unameM ve hI tIna saMkramasthAna hote haiM jinakA pUrvameM ullekha kara Aye haiM aisA yahA~ jAnanA cAhiye / yahA~ para narakAdi gatiyoMmeM pratigrahasthAnoMkA yadyapi gAthAsUtrameM ullekha nahIM kiyA hai tathApi AgamAnusAra unakA vicAra kara lenA cAhiye / tathA isI prakAra tadubhayasthAnoMkA 1. zrA0pratau vattavyA / ahavA paMciMdiya-- iti pAThaH / 2. tApratI vayaNaM asaeiNapaMciMdiesu iti paattH| Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 vvvvvvvvvvvwww gA* 42-43 ] maggaNaTThANesu saMkamaTThANaparUvaNA kAyavvo / tado tadubhayahANANi ca paraveyavvANi / evaM kae gaimaggaNA samappai / ettheva kAiMdiya-joga-saNNimaggaNANaM ca saMgaho kAyavvo, suttassedassa desAmAsiyattAdo // 16 // bhI kathana kara lenA cAhiye / isa prakAra kathana karane para gatimArgaNA samApta hotI hai| yahIM para kAya,indriya,yoga aura saMjJI mArgaNAkA bhI saMgraha karanA cAhiye kyoMki yaha sUtra dezAmarSaka hai // 16 / / vizeSArtha--isa gAthAsUtra meM cAroM gatiyoMmeMse kisameM kitane saMkramasthAna hote haiM isakA spaSTa ullekha kiyA hai| usameM bhI tiyaca gatimeM ekendriyoMke kitane, vikalendriyoMke kitane aura asaMjJiyoMke kitane saMkramasthAna hote haiM isakA bhI ullekha kiyA hai| itane nirdezase kAya, indriya, yoga aura saMjJI mArgaNAmeM kahA~ kitane saMkramasthAna hote haiM isakA bhI jJAna ho jAtA hai isaliye dezAmarSaka rUpase isa sUtradvArA una mArgaNAoMkA bhI yahA~ saMkalana karaneke liye nirdeza kiyA hai| khulAsA isa prakAra hai-kAya mArgaNAke sthAvara aura trasa ye do bheda haiN| inameMse sthAvara ekendriya hI hote haiM aura zeSa saba trasa hote haiM, inameM manuSya bhI sammilita haiN| isaliye sthAvaroMke 28,27 aura 24 ye tIna saMkramasthAna tathA trasoMke saba saMkramasthAna prApta hote haiM, kyoMki ekendriyoMke ukta tIna aura manuSyoMke saba saMkramasthAna batalAye haiN| indriya mArgaNAke ekendriya, dvIndriya Adi pA~ca bheda haiN| so gAthA satra meM ekendriya aura vikalendriya arthAt dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoMke 27, 26 aura 25 ye tIna saMkramasthAna hote haiM isakA spaSTa nirdeza kiyA hI hai| aba rahe paMcendriya so inameM tithaMca paMcendriya aura zeSa tIna gatiyoMke saba jIva sammilita haiM ataH inake bhI saba saMkramasthAna prApta hote haiN| yogake sthUla rUpase tIna bheda haiM aura manuSyoMke ye tInoM yoga sambhava haiM ataH pratyeka yogameM saba saMkramasthAna sambhava haiM yaha siddha hotA hai| yaha to huA sAmAnya vicAra kintu yogoMke uttara bhedoMkI apekSAse vicAra karane para manoyogake cAroM bhedoMmeM aura vacana yogake cAroM bhedoMmeM saba saMkramasthAna sambhava haiM, kyoMki inakA sattva mithyAtva guNasthAnase lekara upazAntakaSAya guNasthAna taka pAyA jAnA sambhava hai, isaliye inameM saba saMkramasthAna bana jAte haiN| aba rahe kAyayogake sAta bheda so audArikakAyayoga paryApta avasthAmeM manuSyoM ke bhI sambhava hai aura manuSyoMke saba saMkramasthAna batalAye haiM isaliye isameM saba saMkramasthAna bana jAte haiN| audArikamizrakAyayoga prathama, dvitIya aura caturtha guNasthAnakI aparyApta avasthAmeM manuSya aura tiryaMcoMke hI hotA hai| yahA~ sayogakevalI guNasthAna avivakSita hai| kintu aisI dazAmeM 27,26,25,23 aura 21 ye pA~ca saMkramasthAna sambhava haiM zeSa nahIM, isaliye audArika mizrakAyayogameM ye pA~ca saMkramasthAna prApta hote hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayoga aura kArmaNakAyayogameM bhI jAnanA cAhiye, kyoMki ina yogoMkA sambandha bhI aparyApta dazAse hai tathA devoMke ye hI saMkramasthAna hote haiM anya nhiiN| vaikriyika kAyayoga deva aura nArakiyoMke hotA hai, isaliye deva aura nArakiyoMke jo bhI saMkramasthAna hote haiM ve vaikriya kAyayogameM bhI prApta hote haiN| aba rahe AhAraka aura AhArakamizrakAyayoga so ye donoM yoga pramattasaMyata guNasthAnameM to hote hI haiM sAtha hI yA to vedakasamyagdRSTi pramattasaMyatake hota haiM yA kSAyika samyagdRSTi pramattasaMyatake hote haiN| isaliye inameM 27,23, aura 21 ye tIna hI saMkramasthAna sambhava haiM aisA jAnanA cAhiye / tathA saMjJI mArgaNAke saMjJI aura asaMjJI ye do bheda haiN| so inameMse asaMjJiyoMke 27,26 aura 25 ye saMkramasthAna hote haiM yaha to gAthAmeM hI batalAyA hai| tathA manuSya saMjJI hI hote haiM aura manuSyoMke saba saMkramasthAna batalAye haiM isaliye saMjJiyoMke bhI saba saMkramasthAna sambhava haiM yaha bAta sahaja phalita ho jAtI hai| isa prakAra isa gAthAsUtrase kAya Adi pUrvokta cAra gAthAoMmeM kahA~ kitane saMkramasthAna hote haiM yaha kathana dezAmarSakabhAvase sUcita ho jAtA hai yaha bAta siddha huii| Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 _____$302. evaM gaimaggaNamaMtobhAvidaMkAiMdiya-joga-saNNiyANuvAda parUviya saMpahi sammatta-saMjamamaggaNagayavisesapaduppAyaTTamuttarasuttaM bhaNai--'cadura dugaM tevIsA0' ettha jahAsaMkhamahisaMbaMdho kAyaro / micchatte cattAri saMkamaTThANANi, missage doNNi, sammatte tevIsaM saMkamaTThANANi hoti / tattha micchAiTThimmi sattAvIsa-chaccIsa-paNuvIsatevIsasaNNidANi cattAri saMkamaTThANANi hoti-27, 26, 25, 23 / sammAmicchAiTTimmi paNuvIsa-igivIsasaNNidANi doNNi saMkamaTThANANi bhavaMti-25, 21 / sammatovalakkhiyaguNaTThANe savvasaMkamaTThANasaMbhavo sugmo| kathamettha paNuvIsasaMkamaTThANasaMbhavo tti NAsaMkaNijjaM, aTThAvIsasaMtakammiyovasamasammAiTThipacchAyadasAsaNasammAiTTimmi tduvlNbhaado| kadhamedassa sammAidvivavaeso tti Na paccavaTThANaM kAyavvaM, dttuttrttaado| gAhApacchaddhe vi jahAsaMkhaM NAyAvalaMbaNeNa saMbaMdho jojeyvyo| tattha virade vAvIsa saMkamaTThANANi hoti, saMjamovalakkhiyaguNaTThANesu paNuvIsasaMkamaTThANaM mottUNa sesANaM yadyapi gAthAmeM kevala saMkramasthAnoMkA hI nirdeza kiyA hai pratigrahasthAnoM aura tadubhayasthAnoMkA nirdeza nahIM kiyA hai tathApi saMkramasthAnoMkA jJAna ho jAne para pratigrahasthAnoM aura tadubhayasthAnoMkA jJAna sahaja ho jAtA hai isaliye unakA alagase nirdeza nahIM kiyA hai itanA jAnanA caahiye| 302. isa prakAra gati mArgaNA aura unake bhItara AI huI kAya, indriya, yoga aura saMjJI mArgaNAoMkA kathana karake aba samyaktva aura saMyamagata vizeSatAkA kathana karaneke liye zrAgekA sUtra kahate haiM - 'cadura dugaM tevIsA0' inameM kramase sambandha karanA caahiye| Azaya yaha hai ki mithyAtvameM cAra, mizra meM do aura samyaktvameM teIsa saMkramasthAna hote haiN| unameMse mithyAdRSTi guNasthAnameM sattAIsa, chabbIsa, paccIsa aura teIsa prakRtika ye cAra saMkramasthAna hote haiM 27, 26, 25,23 / samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM paccIsa aura ikkIsa prakRtika do saMkramasthAna hote haiM 25, 21 / tathA samyaktva sahita guNasthAnoMmeM saba saMkramasthAna sambhava haiM so yaha kathana sugama hai| zaMkA-samyaktva sahita guNasthAnoMmeM paccIsa prakRtika saMkramasthAna kaise sambhava hai ? samAdhAna-aisI AzaMkA karanA ThIka nahIM hai, kyoMki aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazamasamyagdRSTi jIva pIche se sAsAdanasamyaktvameM vApisa AtA hai usake paccIsa prakRtika saMkramasthAna pAyA jAtA hai| zaMkA-ise samyagdRSTi saMjJA kaise dI gaI hai ? samAdhAna-aisI AzaMkA karanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki isakA uttara diyA jA cukA hai| Azaya yaha hai ki eka to upazamasamyaktvake kAlake bhItara hI sAsAdana samyaktvakI prApti hotI hai aura dUsare isake sAsAdana guNasthAnake prApta ho jAne para bhI darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMkA anudaya banA rahaneke kAraNa mithyAtva bhAva prakaTa nahIM hotA hai isaliye sAsAdanasamyagdRSTiko samyagdRSTi saMjJA dI hai| gAthAke uttarArdhameM bhI yathAsaMkhya nyAyakA avalambana lekara padoM kA sambandha kara lenA caahiye| yathA--viratake bAIsa saMkramasthAna hote haiM kyoMki saMyamase yukta guNasthAnoMmeM paccIsa prakRtika saMkramasthAnake sivA zeSa sabhI saMkramasthAna pAye jAte haiN| . 1. aA pratau -maggaNAmaMtobhAvida- iti pAThaH / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA043-45 ] maggaNaTThANesu saMkamaTThANaparUvaNA 153 savvesimeva saMbhavovalaMbhAdo / edaM saMjamasAmaNNAvekkhAe bhaNidaM / saMjamavisesavivakkhAe puNa sAmAiya-chedovaTThAvaNasuddhisaMjamesu vAvIsaNhaM pi saMkamaTThANANaM saMbhavo gANNattha / taM kathaM ? parihArasuddhisaMjamammi 27, 23, 22, 21 edANi cattAri saMkamaTThANANi mottaNa sesANi savvANi vi sunnnntttthaannaanni| suhuma0-jahAkkhAda0saMjamesu vi saMkamaTThANamekkaM ceva saMbhavai, cauvIsasaMtakammiyamassiyUNa tattha doNhaM payaDINaM saMkamovalaMbhAdo / missaggahaNamettha saMjamAsaMjamassa sNghttuN| tado tammi paMca saMkamaTThANANi hoti tti saMbaMdho / tANi ca edANi-27, 26, 23, 22, 21' / asaMjamovalakkhie guNaTThANe imANi ceva paNuvIsabbhahiyANi saMbhavaMti tti sutte chakkaNiddeso kao / tANi cedANi-27, 26, 25, 23, 22, 21 // 17 // 303. evaM samatta-saMjamamaggaNAsu saMkamaTThANANamiyattAsaMbhavaM NiddhAriya lessAmaggaNAe tadiyattAsaMbhavAvahAraNaTThamuttarasuttaM bhaNai-'tevIsa sukkalesse0' sukkalessApariNade jIve tevIsaM pi saMkamaTThANANi bhavaMti, tattha tassaMbhave virohAbhAvAdo / teu-pammalessAsu puNa sattAvIsAdINamigivIsapajjaMtANaM saMbhavadaMsaNAdo chakkaNiyamo-27, 26, 25, 23, 22, 21 / 'paNagaM puNa kAUe' kAulessAe paMceva saMkamaTThANANi hoti, aNaMtara yaha kathana sAmAnya saMyamakI apekSAse kiyA hai| saMyamavizeSoMkI apekSAse to sAmAyika aura chedopasthApanAzuddhisaMyamameM bAIsa hI saMkramasthAna sambhava haiM kintu anya saMyamoMmeM ye bAIsa saMkramasthAna sambhava nahIM hai| jaise parihArasuddhisaMyamameM 27,23,22 aura 21 ina cAra saMkramasthAnoMke sivA zeSa saba saMkramasthAna nahIM hote| sUkSmasamparAyasaMyama aura yathAkhyAtasaMyamameM bhI kevala eka saMkramasthAna sambhava hai, kyoMki caubIsa prakRtika satkarmavAle jIvakI apekSA vahA~ do prakRtiyoMkA saMkrama upalabdha hotA hai| sUtra meM mizra pada saMyamAsaMyamake saMgraha karaneke liye grahaNa kiyA hai, isaliye saMyamAsaMyama guNasthAnameM pA~ca saMkramasthAna hote haiM aisA sambandha karanA cAhiye / ve pA~ca saMkramasthAna 27,26,23,22 aura 21 ye haiN| tathA asaMyama sahita guNasthAnoMmeM paccIsa prakRtika saMkramasthAnake sAtha ye pUrvokta pA~ca hI saMkramasthAna hote haiM, isalie sUtrameM 'chaha' padakA nirdeza kiyA hai / ve chaha saMkramasthAna 27,26,25,23,22 aura 21 ye haiM // 17 // vizeSArtha--isa gAthA dvArA mithyAdRSTi, samyagmidhyAdRSTi, samyagdRSTi, virata, viratAvirata aura avirata jIvoM meM se pratyekake kitane saMkramasthAna hote haiM isakA nirdeza kiyA hai| . 6303. isa prakAra samyaktva mArgaNA aura saMyama mArgaNAmeM saMkramasthAnoMke parimANakA nirdhAraNa karake aba lezyAmArgaNAmeM saMkramasthAnoMke parimANakA nizcaya karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM-'tevIsa sukkalesse.' zuklalezyAvAle jIvoMmeM teIsa hI saMkramasthAna hote haiM, kyoMki vahA~ para inake honemeM koI virodha nahIM aataa| pItalezyA aura padmalezyAmeM to sattAIsase lekara ikkIsa taka hI saMkramasthAna dekhe jAnese chahakA niyama kiyA hai-27,26,25,23,22 aura 21 / 'paNagaM puNa kAUe' kApota lezyAmeM pA~ca hI saMkramasthAna hote haiM, kyoMki pIche jo chaha saMkramasthAna 1. zrA0pratau 27, 26, 25, 23, 22, 21 iti paatthH| 2. tA. pratau 12 iti pAThaH / 20 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [paMdhago 6 parUvidaTThANesu vAvIsAe bhibbhaavdNsnnaado| kudo vuNa tattha tabbahibbhAvo ? Na, suhattilessAvisayassa tassa tadaNNattha uttivirohaado| evaM NIlalessAe kiNhalessAe ca vattavvaM, visesAbhAvAdo / evaM lessAmaggaNAe saMkamaTThANANugamo samatto // 18 // 6304. 'avagayaveda-NaQsaya0' esA gAhA vedamaggaNAe sNkmtttthaannmiyttaapruuvnntttthmaagyaa| ettha aTThArasAdINamavagadavedAdIhi jahAsaMkhamahisaMbaMdho kaayvvo| kudo edaM Navvade ? 'ANupuvIe' idi suttvynnaado| tatthAvagadavedajIvammi aTThArasasaMkamaTThANANi saMbhavaMti, sattAvIsAdINaM paMcaNhaM ettha suNNaTThANattovaesAdo-27, 26, 25, 23, 22 / tado edANi mottUNa sesANamavagadavedamaggaNAe saMbhavo ti tesimimo Niddeso kIrade-cauvIsasaMtakammiovasAmago purisavedodaeNa seDhimArUDho aNiyaTTiTThANammi lobhassAsaMkamagoM' hoUNa kameNa NauMsa-ithiveda-chaNNokasAyANamuvavatalA Aye haiM unameM se bAIsa prakRtika saMkramasthAna kApota lezyAmeM nahIM pAyA jaataa| zaMkA-bAIsa prakRtika saMkramasthAna kApota lezyAmeM kyoM nahIM pAyA jAtA ? samAdhAna nahIM kyoMki bAIsaprakRtika saMkramasthAna tIna zubha lezyAoMke sadbhAvameM hI hotA hai, isaliye usakI anya lezyAoMke rahate hue pravRtti mAnanemeM virodha AtA hai / isI prakAra nIlalezyA aura kRSNalezyAmeM bhI ukta pAMca saMkramasthAna hote haiM aisA kathana karanA cAhiye, kyoMki kApotalezyAse ina donoM lezyAoMmeM etadviSayaka koI vizeSatA nahIM hai / vizeSArtha-zaklalezyA prArambhake gyAraha guNasthAnoMmeM hI sambhava hai, isaliye isameM saba saMkramasthAna batalAye haiN| padmalezyA aura pItalezyA prArambhake sAta guNasthAnoM taka hI sambhava haiM kintu ina sAta guNasthAnoMmeM 27,26,25,23,22 aura 21 ye chaha saMkramasthAna ho sambhava hai, isaliye ina lezyAoMmeM ye chaha saMkramasthAna batalAye hai| aba rahIM tIna azubha lezyAeM so eka to ve prArambhake cAra guNasthAnoM taka hI pAI jAtI haiM aura dUsare inake sadbhAvameM darzanamohanIyakI kSapaNA sambhava nahIM hai, isaliye ina tIna lezyAoMmeM 22 prakRtika saMkramasthAnake sivA 27.26,25, 23 aura 21 ye pA~ca saMkramasthAna batalAye haiN| isa prakAra lezyAmArgaNAmeM saMkramasthAnoMkA vicAra samApta huA // 18 // 6304. 'avagayaveda-Navusaya' yaha gAthA vedamArgaNAmeM saMkramasthAnoMke parimANakA kathana karaneke liye AI hai| yahA~ para aThAraha Adi padoMkA avagadaveda Adi padoMke sAtha kramase sambandha karanA caahiye| zaMkA-yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna--sUtrameM Aye hue 'zrAnupUrvI' isa vacanase jAnA jAtA hai| unameMse apagatavedI jIvake aThAraha saMkramasthAna sambhava haiM, kyoMki yahA~ sattAIsa Adi pA~ca sthAna nahIM hote aisA AgamakA upadeza hai / ve pA~ca zUnyasthAna ye haiM-27,26,25,23 aura 22 / yataH ina pA~ca saMkramasthAnoMke sivA zeSa saba saMkramasthAna apagatavedamArgaNAmeM sambhava haiM ataH yahA~ unakA nirdeza karate haiM-jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva puruSavedake udayase zreNi para car3hatA hai vaha anivRttikaraNa guNasthAnameM pahuMcakara pahale lobhasaMjvalanake saMkramakA prabhAva karatA hai phira 1. tA0pratau saMkamaNaM ( go) zrA0pratau saMkamago iti paatthH| Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 45 ] maggaNaTThANesu saMkamaTThANaparUvaNA paNa sAmaNAe pariNado avagadavedattamuvaNamiya codasaNhaM saMkAmago hoi 1 / puNo purisavedaNavakabaMdhamuvasAmiya terasaNhaM saMkAmayatta muvagao 2 duvihakohovasAmaNAe ekArasasaMkAmayattaM paDivaNNo 3 kohasaMjalaNovasAmaNavAvAreNa dasaNhaM saMkAmayattamaNupAliya 4 duvihamANovasAmaNAe pariNamiya aTThaNhaM saMkAmayabhAvamuvagao5 mANasaMjalaNovasAmaNAe sattaNhaM saMkAmao hoUNa 6 duvihamAyamuvasAmiya paMcaNhaM saMkramassa sAmio jAdo 7 / puNo mAyAsaMjalaNovasAmaNANaMtaraM cauNhaM saMkAmayattamuvaNamiya 8 duvihalohovasAmaNAvAvado doNhaM saMkAmao jAyade 9 / evamedANi NavaMsaMkamaTThANANi purisavedodailla - cauvIsasaMtakammiyamassiyUNAvagayavedaTThANammi labbhaMti / 6305. saMpahi igivIsasaMtakammiovasAmagassa purisavedodaeNa seDhiM caDhidassa ANupuvvIsaMkamANaMtaramuvasAmidaNaqsaya-itthiveda-chaNNokasAyassa bArasasaMkamaTThANamavagadavedapaDibaddhamuppajai / puNo duvihakoha-duvihamANa-duvihamAyApayaDINamuvasAmaNapajjAeNa pariNadassa jahAkama NavaNhaM chaNNaM tiNhaM saMkamaTThANANi samuppajjati / evamedANi cattAri ceva saMkamaTThANANi ettha labhaMti, sesANaM punnruttbhaavdNsnnaado| edANi puvvillehi saha melAvidANi terasa saMkamaTThANANi hoti / puNo tasseva NauMsayavedodaeNa seDhiM caDhidassa ANupucIsaMkamANaMtaramuvasAmida-Naqsaya-itthivedassa vedapariNAmaviraheNAvakramase napusakaveda, strIveda aura chaha nokaSAyoMkA upazama karaneke bAda apagatavedI hokara caudaha prakRtiyoMkA saMkrAmaka hotA hai 1 / phira puruSavedake navakabandhakA upazama karake teraha prakRtiyoMkA saMkrAmaka hotA hai 2 / phira do prakArake krodhakA upazama ho jAne para gyAraha prakRtika saMkramasthAnako prApta hotA hai 3 / phira krodhasaMjvalanake upazamana dvArA dasa prakRtika saMkramasthAnako prApta karake 4 do prakArake mAnakA upazama karake ATha prakRtika saMkramasthAnako prApta hotA hai 5 / phira mAnasaMjvalanakA upazama ho jAne para sAta prakRtika saMkramasthAnako prApta karake 6 anantara do prakArakI mAyAko upazamA kara pA~ca prakRtika saMkramasthAnakA svAmI hotA hai / phira mAyA saMjvalanake upazamAneke bAda cAra prakRtika saMkramasthAnako prApta karake 8 anantara do prakArake lobhakA upazama ho jAne para do prakRtiyoMkA saMkrAmaka hotA hai / isa prakAra jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva puruSavedake udayase upazamaNi para car3ha kara apagatavedI hotA hai usake apagatavedasthAnameM ye nau saMkramasthAna prApta hote haiN| 6305. aba puruSavedake udayase zreNipara car3he hue ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake AnupUrvI saMkramake bAda napuMsakaveda, strIveda aura chaha nokaSAyoMkA upazama ho jAne para apagatavedase sambandha rakhanevAlA bAraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| phira do prakArake krodha, do prakArake mAna aura do prakArakI mAyA ina prakRtiyoMke upazamabhAvase pariNata hue jIvake kramase nau, chaha aura tIna prakRtika saMkramasthAna utpanna hote haiN| isa prakAra yahAM ye cAra hI saMkramasthAna prApta hote haiM, kyoMki zeSa saMkramasthAna punarukta dekhe jAte haiN| ina cArako pahaleke nau saMkramasthAnoM meM milA denepara teraha saMkramasthAna hote haiN| phira jaba yahI napuMsakavedake udayase zreNipara car3hakara AnupUrvIsaMkramake bAda napuMsakaveda aura strIvedakA upazama karake vedapariNAmase rahita hokara 1. tApratau Nakka iti paatthH| Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 jaiyadhavalAsahide kasAyapAhuDai [ baMdhago 6 gadavedabhAvamuvagayassa saMkamaTThArasapayaDipaDibaddhamekkaM ceva puNaruttabhAvavirahidamuvalabbhai, etto uvarimANaM puNaruttabhAvadasaNAdo / edassa ceva seDhIdo odaramANayassa bArasakasAyasattaNokasAyANamokkaDDaNAvAvadassa payadamaggaNAvisayamegUNavIsasaMkamaTThANamapuNaruttamuppajjade, teNedesiM doNhaM saMkamaTThANANaM puvillehi saha melaNe kade paNNArasa saMkamaTThANANi hoti / evaM ceva gaqsayavedodayasahagadacauvIsasaMtakammiyassa vi caDhaNovayaraNavAvadassa doNhamapuNaruttasaMkamaTThANANamuppattI vattavvA, tattha jahAkamaM puvvuttapadesu vIsekkavIsANamavagadavedasaMbaMdheNa smuppjjNtaannmuvlNbhaado| edANaM puvvillasaMkamaTThANANamuvari pakkheve kade sattArasasaMkamaTThANANi payadavisae ladvANi bhavaMti / khavagassa vi purisa-Naqsayavedodaillassa caukkadasagappahuDINi avagadaveyasaMkamaTThANANi puNaruttANi ceva samuppajjati / Navari savvapacchimamekisse sNkmtttthaannmpunnruttmuvlbbhde| tado edeNa saha aTThArasasaMkamaTThANANi avagadavedajIvapaDibaddhANi bhavaMti / / 306. saMpahi NaqsayavedamaggaNAeM Nava saMkamaTThANANi hoti tti vidio suttaavyvo| tattha sattAvIsAdINi igitrIsapajjatANi cha saMkamaTThANANi seDhIdo heTThA ceva Niruddhavedodayammi labbhaMti / igivIsasaMtakammiyovasAmagassa ANupuvvIsaMkamamassiyUNa vIsasaMkamaTThANa metthovalabbhade / puNo NavaMsayavedodaeNa seDhimArUDhassa khavagassa aTThakasAyakkhavaNeNa terasasaMkamaTThANamuvalabbhai / tassevANupuvvIsaMkamapariNadassa apagatavedabhAvako prApta ho jAtA hai taba usake mAtra aThAraha prakRtika saMkramasthAna apunarukta upalabdha hotA hai kyoMki isase Ageke saMkramasthAna punarukta dekhe jAte haiN| tathA jaba yahI jIva zreNise utarate samaya bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoMkA apakarSaNa kara letA hai taba isake prakRta mArgaNAkA viSayabhUta apunarukta unnIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / ataH ina do saMkramasthAnoMko pUrvokta teraha saMkramasthAnoMmeM milAne para pandraha saMkramasthAna hote haiN| tathA isI prakAra napusakaveda ke udayake sAtha caubIsa prakRtiyoM kI sattAvAle jIvake bhI car3hate aura utarate samaya do apunarukta sthAnoMkI utpatti kahanI cAhiye, kyoMki vahAM para kramase pUrvokta sthAnoMmeM apagatavedake sambandhase bIsa prakRtika aura ikkIsa prakRtika ye do sthAna utpanna hote hue upalabdha hote haiN| ina sthAnoMko pUrvokta saMkramasthAnoMmeM milA dene para prakRta viSayameM satraha saMkramasthAna labdha hote haiN| puruSaveda aura napusakavedake udayavAle kSapaka jorake bhI apagataveda sambandhI kramase cAra A de aura dasa Adi saMkramasthAna punarukta hI utpanna hote haiN| kintu itanI vizeSatA hai ki sabake antameM eka prakRtika saMkramasthAna apunarukta upalabdha hotA hai| isaliye isake sAtha apagatavedI jIvase sambandha rakhanevAle aThAraha saMkramasthAna hote haiN| 6306. aba napusakaveda mArgaNAmeM nau saMkramasthAna hote haiM isa Azayake sUtrake dUsare caraNakA vyAkhyAna karate haiM-una naumeMse sattAIsase lekara ikkIsa takake cha saMkramasthAna to zreNi para nahIM car3haneke pUrva hI prakRta vedake udayameM prApta hote haiN| tathA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake AnupUrvI saMkramake Azrayase bIsa prakRtika saMkramasthAna bhI yahAM pAyA jAtA hai| phira napuMsakavedake udayase zreNipara car3he hue kSapaka jIvake ATha kaSAyoMkA kSaya ho jAnese teraha 1. tA0pratau -vedassa maggaNAe iti pAThaH / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 46] maggaNahANesu saMkamaTThANAdiparUvaNA bArasasaMkamaTThANamuppajai / evaM payadamaggaNAvisae Nava Neva saMkamaTThANANi hoti ti siddhaM-27, 26, 25, 23, 22, 21, 20, 13, 12 / sesANamettha saMbhavo Natthi / 307. itthivedammi ekArasasaMkamaTThANANi hoti tti tadiyaM suttAvayavamassiyUNa saMkamaTThANANamevaM caiva parUvaNA kAyabvA / Navari NaqsayavedapaDibaddhaNavasaMkamaTThANANamuvari egUNavIsekkArasasaMkamaTThANANamahiyANamuvalaMbho vattavyo, igivIsasaMtakammioksAmaga-khavagesu NiruddhavedodaeNa NaqsayavedovasAmaNa-kkhavaNapariNadesu jahAkamaM tduvlNbhaado| purisavedodayammi terasasaMkamaTThANANa parUvayassa cautthasuttAkyavassa vi parUvaNAe eso ceva kamo / Navari doNhamapuvvasaMkamaTThANANamuvalaMbho ettha vattavyo, igivIsasaMtakammiyovasAmaga-khavagesu payadavedodaeNitthivedovasAmaNa-khavaNavAvadesu jahAkamamahArasa-dasasaMkamaTThANANaM ettha saMbhavovalaMbhAdo // 19 // 308. evaM vedamaggaNAe saMkamaTThANANamaNugama kAUNa saMpahi kasAyamaggaNAvisae tadaNugamaM kuNamANo suttamuttaraM bhaNai-'kohAdI uvajoge.' ettha kohAdI uvajoge tti vayaNeNa kasAyamaggaNAe saMkamaTThANANaM parUvaNaM kassAmo tti paijjA prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai| tathA usIke AnupUrvI saMkramakA prArambha ho jAnepara bAraha prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai / isa prakAra prakRta mArgaNAmeM nau hI saMkramasthAna hote haiM yaha bAta siddha hotI hai - 27, 26, 25, 23, 22, 21, 20, 13 aura 12 / zeSa saMkramasthAna yahAMpara saMbhava nahIM haiN| 6307. strIvedameM gyAraha saMkramasthAna hote haiM isa tIsare sUtra vacanake Azrayase saMkramasthAnoMkA pUrvokta prakArase hI kathana karanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedase sambandha rakhanevAle nau saMkramasthAnoMke sAtha strIvedameM unnIsa aura gyAraha prakRtika ye do saMkramasthAna adhika upalabdha hote haiM aisA kahanA cAhiye, kyoMki ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka aura kSapaka jIvoMke napuMsakavedakA upazama aura kSaya ho jAnepara vivakSita vedake udayake sAtha kramase ukta donoM sthAna upalabdha hote haiM / puruSavedake udayameM teraha saMkramasthAnoMkA kathana karanevAle sUtrake cauthe caraNakI prarUpaNAmeM bhI yahI krama jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki do naye saMkramasthAnoMkA sadbhAva yahAMpara kahanA cAhiye, kyoMki ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazAmaka yA kSapaka jIva prakRta vedakA udaya rahate hue strIvedakI upazAmanA yA kSapaNA karatA hai usake yahAM para kramase aThAraha aura dasa prakRtika ye do saMkramasthAna upalabdha hote haiM // 1 // vizeSArtha-isa unnIsavIM gAthA dvArA veda mArgaNAkI apekSA vicAra karate hue apagataveda, napuMsakaveda, strIveda aura puruSavedameM kahAM kitane saMkramasthAna hote haiM isakA spaSTa nirdeza kiyA hai| vizeSa khulAsA TIkAmeM A cukA hai, isaliye isa viSayameM aura adhika nahIM likhA jAtA hai / 6308. isa prakAra vedamArgaNAmeM saMkramasthAnoMkA vicAra karake aba kaSAya mArgaNAmeM unakA vicAra karate hue AgekA sUtra kahate haiM-'kohAdI uvajoge0' yahAM sUtra meM Aye hue 'kohAdI ubajoge' vacana dvArA kaSAyamArgaNAmeM saMkramasthAnoMkA kathana kareMge yaha pratijJA kI gaI hai| isa 1. tA pratau tadiya iti pAThaH / Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 kyaa| evaM paiNNaM kAUNa kohAdisu cadusu kasAesu parivADIe saMkamaTThANagavesaNA kIrade / etthe jahAsaMkhaNAeNAhisaMbaMdho kAyavyo tti jANAvaNaTThamANupuvIe ti uttaM / taM jahA-kohakasAyammi solasa saMkamaTThANANi hoti, mANakasAyodayammi UNavIsa saMkamaTThANANi bhavaMti, sesesu dosu vi kasAovajogesu pAdekkaM tevIsasaMkamaTThANANi bhavaMti tti / tattha tAva kohakasAyammi solasaNhaM saMkamaTThANANaM saMbhavo uccade / taM jahA-sattAvIsAdINi igivIsapajaMtANi saMkamaTThANANi seDhIdo heTThA ceva micchAiTTiAdiguNaTThANesu jahAsaMbhavaM labbhaMti / puNo cauvIsasaMtakammiyovasAmagassa kohakasAyodaeNa uvasamaseDhiM caDhidassa tevIsa-vAvIsa-igivIsasaMkamaTThANANi puNaruttANi hodUNa puNo vIsa-codasa-terasasaMkamaTThANANi labbhaMti NANNANi, kohakasAyammi Niruddha etto uvrimaannmsNbhvaado| igivIsasaMtakammiyovasAmagamassiyUNa puNa egUNavIsaTThArasa-bArasekkArasasaMkamaTThANANi labbhaMti, heTThimANaM puNaruttANamasaMgahAdo / uvarimANaM caNiruddhakasAyodayammi sNbhvaabhaavaado| khavagassa vi NiruddhakasAyodaillassa dasacaukka-tiyasaMkamaTThANANi apuNaruttANi labbhaMti, heDimovarimANaM puvvuttaNNAeNa bhibbhaavdNsnnaado| evamedANi solasa saMkamaTThANANi kohakasAyammi labhaMti tti siddhaM prakArakI pratijJA karake krodhAdi cAra kaSAyoMmeM kramase saMkramasthAnoMkA vicAra karate haiN| yahAM 'yathAsaMkhya, nyAyake anusAra padoMkA sambandha karanA cAhiye yaha jatAneke liye sUtra meM 'AnupUrvI pada kahA hai| khulAsA isa prakAra hai-krodha kaSAyameM solaha saMkramasthAna hote haiM, mAna kaSAyake udayameM unnIsa saMkramasthAna hote haiM tathA zeSa do kaSAyoMke sadbhAva meM bhI pratyekameM teIsa saMkramasthAna hote haiN| aba sarvaprathama krodha kaSAyameM solaha saMkramasthAnoMkA sadbhAva batalAte haiN| yathA-sattAIsase lekara ikkIsa taka jitane bhI saMkramasthAna haiM ve zreNi car3haneke pUrva hI mithyAdRSTi Adi guNasthAnoMmeM yathAsambhava pAye jAte haiN| phira jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva krodha kaSAyake udayase upazamazreNi para car3hA hai usake yadyapi teIsa, bAIsa aura ikkIsa prakRtika tIna saMkramasthAna punarukta hote haiM tathApi bIsa, caudaha aura teraha ye tIna saMkramasthAna apunarukta prApta hote haiN| isake inake atirikta anya saMkramasthAna nahIM prApta hote, kyoMki krodha kaSAyake rahate hue inase Ageke sthAnoMkA pAyA jAnA sambhava nahIM hai| ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmakake Azrayase mAtra unnIsa, aThAraha, bAraha aura gyAraha prakRtika cAra saMkramasthAna prApta hote haiM, kyoMki inase parvake saMkramasthAna punarukta honese unakA yahA~para saMgraha nahIM kiyA gayA hai / aura gyAraha prakRtika saMkramasthAnase Ageke saMkramasthAna vivakSita kaSAyake udayameM sambhava nahIM haiN| isI prakAra kSapakake bhI vivakSita kaSAyakA udaya rahate hue dasa, cAra aura tIna prakRtika apunarukta saMkramasthAna prApta hote haiM, kyoMki pUrvokta nyAyake anusAra nIce aura Uparake saMkramasthAnoMkA saMgraha na karake unheM alaga kara diyA hai| arthAt dasa prakRtika saMkramasthAna se parvake jitane saMkramasthAna yahA~ sambhava haiM ve to punarukta samajha kara chor3a diye gaye haiM aura tIna prakRtika saMkramasthAnase Ageke saMkramasthAnoMkA yahA~ pAyA jAnA sambhava na honese unheM chor3a diyA hai| isa prakAra krodhakaSAyameM 1. tA-yA pratyoH jattha iti paatthH| 2. tA0pratau pajattANi aA pratau pajattANi iti paatthH| Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA047-48 ] maggaNATThANesu saMkamaTThANaparUvaNA . 159 27, 26, 25, 23, 22, 21, 20, 19, 18, 14, 13, 12, 11, 10, 4, 3 / 309. mANakasAyodae vi edANi ceva NavaTTha-dopayaDisaMkamaTThANabbhahiyANi egUNavIsasaMkhAvisesiyANi hoti, igivIsasaMtakammiyovasAmagammi duviha[koha koha saMjalaNovasAmaNapariNadammi jahAkama mANodaeNa saha NavaTThapayaDisaMkamaTThANovalaMbhAdo / khavagassa ca kohasaMjalaNaparikkhae doNhaM payaDINaM sNkNtidsnnaado| evaM mANakasAyodayammi egUNavIsasaMkamaTThANANi hoti Na sesANi, tesimettha sunnnntttthaannttovesaado| sesakasAesu dosu vi pAdekkaM tevIsa saMkamaTThANANi hoti, tesiM tattha saMbhave virohaabhaavaado| etthAkasAIsu saMkamaTThANamekkaM ceva labbhade, cauvIsasaMtakammiyovasAmagassa uvasaMtakasAyaguNaTThANammi doNhaM payaDINaM saMkamovalaMbhAdo // 20 // 310. evaM kasAyamaggaNaM samANiya NANamaggaNAgayavisesapaduppAyaNamuttarasuttamAha-'NANamhi ya tevIsA0' ettha tivihaNANaggahaNeNa madi-sudohiNANANaM saMgaho kAyavyo, tevIsasaMkamaTThANAhArANamaNNesimasaMbhavAdo' / kathamettha paNuvIsasaMkamaTThANasaMbhavo tti NAsaMkiyavvaM, sammAmicchAiTThimmi tduvlNbhsNbhvaado| kadhaM ye solaha saMkramasthAna prApta hote haiM yaha siddha hotA hai-27, 26, 25, 23, 22, 21, 20, 19, 18, 14, 13, 12, 11, 10,4 aura 3 / 309. mAna kaSAyake udayameM bhI solaha to ye hI tathA nau, ATha aura do prakRtika tIna aura isa prakAra kula unnIsa saMkramasthAna hote haiM, kyoMki jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva do prakArake krodha aura krodhasaMjvalanakA upazama kara detA hai usake kramase mAnakaSAyakA udaya rahate hue nau prakRtika aura ATha prakRtika ye do saMkramasthAna pAye jAte haiN| tathA kSapakake krodhasaMjvalanakA kSaya ho jAnepara do prakRtika saMkramasthAna dekhA jAtA hai| isa prakAra mAnakaSAyakA udaya rahate hue kevala unnIsa saMkramasthAna hote haiM zeSa saMkramasthAna nahIM hote, kyoMki yahA~ unakA abhAva dekhA jAtA hai aisA upadeza hai| zeSa do kaSAyoMke sadbhAvameM bhI pratyekameM teIsa saMkramasthAna hote haiM, kyoMki unake vahA~ honemeM koI virodha nahIM AtA hai| yahA~ para kaSAya rahita jIvoMke saMkramasthAna eka hI upalabdha hotA hai, kyoMki caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake upazAntakaSAya guNasthAnameM kevala do prakRtiyoMkA saMkrama pAyA jAtA hai // 20 // 310. isa prakAra kaSAyamArgaNAkA kathana samApta karake aba jJAnamArgaNA sambandhI vizeSatAkA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM-'NANamhi ya tevIsA.' isa gAthA sUtrameM tIna prakArake jJAnakA grahaNa karanese matijJAna, zrutajJAna aura avadhijJAna ina tIna jJAnoMkA saMgraha karanA cAhiye, kyoMki teIsa saMkramasthAnoMkA AdhAra anya jJAna nahIM ho skte| zaMkA-ina tIna jJAnoMmeM paccIsa prakRtika saMkramasthAna kaise sambhava hai ? samAdhAna-aisI AzaMkA nahIM karanI cAhiye, kyoMki samyagmidhyAdRSTi guNasthAnameM usakI upalabdhi hotI hai| 1. tA pratau -rANamasaMbhavAdo iti pAThaH / Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 missaNANassa saNNANaMtabbhAvo ? Na, asuddhaNayAhippAraNa tassa tdNtbbhaavvirohaabhaavaado| kadhamohiNANammi paDhamasammattaggahaNa paDhamasamayaladdhappasarUvassa chavvIsasaMkamaTThANassa saMbhavo ? Na esa doso, deva-Neraiesu taggahaNapaDhamasamae ceva taNNANassa sarUvovalaMbhasaMbhavAdo / 'ekkammi ekavIsA ya' ekammi maNapajjavaNANe ekavIsasaMkhAvacchiNNANi saMkamaTThANANi hoti, tattha pnnuviis-chvviisaannmsNbhvaado| 'aNNANammiya tivihe paMceva ya sNkmtttthaannaa|' kudo ? tattha sattAvIsAdINamigivIsapajaMtasaMkamaTThANANaM vAvIsabahibbhAveNa paMcasaMkhAvahAriyANaM smuvlNbhaado| ettha cakkhu-acakkhu-ohidasaNIsu pudha parUvaNA Na kayA, tesimoghaparUvaNAdo bhedAbhAvAdo madi-sudohiNANaparUvaNAhi ceva gayatthattAdoM vA / tado tattha pAdekkaM tevIsasaMkamaTThANasaMbhavo aNugaMtavyo // 21 // 311. evaM NANamaggaNaM saMgatobhAvidadaMsaNANuvAdaM parisamANiya saMpahi bhaviyAhAramaggaNAsu saMkamaTThANagavesaNahamuttaraM gAhAsuttamoiNNaM--'AhAraya-bhaviesu ya0' AhAramaggaNAe bhaviyamaggaNAe ca tevIsa saMkamaTThANANi bhavaMti, savvesi tattha saMbhave zaMkA-mizrajJAnakA samyagjJAnameM antarbhAva kaise ho sakatA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki azuddha naya ke abhiprAyase mizrajJAnakA samyagjJAnameM antarbhAva karanemeM koI virodha nahIM AtA hai| zaMkA-prathama samyaktvako prApta honeke prathama samayameM prApta honevAlA chabbIsa prakRtika saMkramasthAna avadhijJAnameM kaise sambhava hai ? samAdhAna--yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki deva aura nArakiyoMmeM prathama samyaktvako grahaNa karaneke prathama samayameM hI avadhijJAnakI svarUpa prApti sambhava hai aura isIse avadhijJAnameM chabbIsa prakRtika saMkramasthAna bana jAtA hai| _ 'ekammi ekavIsA ya' eka manaHparyayajJAnameM ikkIsa saMkramasthAna hote haiM, kyoMki isameM paccIsa aura chabbIsa prakRtika saMkramasthAna sambhava nahIM hai| tathA 'aNNANammi ya tivihe paMceva ya saMkamaTThANA' tIna prakArake ajJAnoMmeM pAMca hI saMkramasthAna hote haiM, kyoMki vahA~ bAIsake binA sattAIsase lekara ikkIsa taka pAMca hI saMkramasthAna pAye jAte haiN| yahAMpara cakSudarzana, acakSudarzana aura avadhidarzanameM alagase prarUpaNA nahIM kI hai, kyoMki inake kathanameM ogha kathanase koI bheda nahIM pAyA jAtA / athavA matijJAna, zrutajJAna aura avadhijJAnakI prarUpaNA dvArA hI inameM kitane saMkramasthAna hote haiM isakA jJAna ho jAtA hai, ataeva ina tIna darzanoMmeMse pratyekameM teIsa saMkramasthAna sambhava haiM yaha jAna lenA cAhiye / 6311. isaprakAra jJAnamArgaNA aura usameM garbhita darzanamArgaNAke kathanako samApta karake aba bhavya aura AhAra mArgaNAoMmeM saMkramasthAnoMkA vicAra karaneke liye AgekA gAthAsUtra kahate haiM-'AhAraya-bhaviesu ya0' AhAramArgaNA aura bhavyamArgaNAmeM teIsa saMkramasthAna hote haiM, 1. tA0-zrA pratyoH Nosuddha- iti paatthH| 2. zrA0pratau -saMkhA vaDDihANi saMkamabANANi iti pAThaH / 3. tA pratau gayatthAdo iti paatthH| Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 47-48 ] maggaNAdvAsu suSNadvANaparUvaNA virohAbhAvAdo | 'aNAhAraesa paMcaitra saMkamaTThANANi hoMti, sattAvIsAdINamigivIsapajaMtANaM' caiva vAvIsavajjANaM tattha saMbhavovalaMbhAdo / 'eyaTThANaM abhaviesu' / kudo ? paNuvI saMkamA sekasseva tattha saMbhavadaMsaNAdo ||22|| $ 312, evamettieNa pabaMdheNa maggaNaTThANesu saMkamaTTANANaM gavesaNaM kADhUNa saMpahi tesu caiva suNNadvANaparUvaNaM kuNamANo sesamaggaNANaM desAmAsayabhAveNa vedakasAyamaggaNAsu tapparUvaNaTTamuvarimaM gAhAsuttapabaMdhamAha - 'chabbIsa sattavIsA' 26, 27, 25, 23, 22 evamedANi paMca saMkamaTThANANi avagadavedavisae Na saMbhavaMti / tado dANi tattha suNaThANANi tti ghettavvANi, jattha jaM saMkamaTThANamasaMbhavai tattha tassa suNANavavasAvalaMbaNAdo ||23|| 9 313. 'uNuvIsaGkArasagaM' 19, 18, 14, 11, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1 evamedANi codasa saMkamaTTANANi NapuMsayavede suNNaTTANANi hoMti ti suttatsaMgaho / sesaM sugamaM ||24|| $ 314. 'aTThArasa cohasagaM' 18, 14, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3 2, 1 evamedANi vArasa saMkamaTTaNANi itthivedavisae suNNadvANANi hoMti tti bhaNidaM hoi / 161 kyoMki ina mArgaNAoMmeM saba saMkramasthAnoMke pAye jAnemeM koI virodha nahIM AtA anAhAraka meM pAMca hI saMkramasthAna hote haiM, kyoMki yahAMpara bAIsake sivA sattAIsa se lekara ikkIsa paryanta pAMca saMkramasthAna hI upalabdha hote haiN| tathA 'egANaM abhaviesa' abhavyoM ke eka saMkramasthAna hotA hai, kyoMki inameM eka paccIsa prakRtika saMkramasthAna hI dekhA jAtA hai // 22 // $ 312. isa prakAra itane kathana dvArA mArgaNAsthAnoMmeM saMkramasthAnoMkA vicAra karake aba unhIM mArgaNAoM meM zUnyasthAnoMkA kathana karane kI icchAse yataH veda aura kaSAya mArgaNA zeSa mArgaNAoMke dezAmarSakarUpa se grahaNa kI gaI haiM ataH unhIM mArgaNAoM meM zUnda sthAnoMkA kathana karane ke liye AgekA gAthAsUtra kahate haiM - 'chabbIsa sattAvIsA" apagataveda meM 26, 27, 25, 23 aura 22 ye pAMca saMkramasthAna sambhava nahIM haiM, isaliye ye vahAM zUnya sthAnarUpa jAnane cAhiye, kyoMki jahAM jo saMkramasthAna asambhava hotA hai vahAM use zUnyasthAna saMjJA dI gaI hai| Azaya yaha hai ki ye pAMca saMkramasthAna vedavAle jIvake hI pAye jAte haiM isaliye apagataveda meM inakA abhAva batalAyA hai ||23|| 6313. uNuvIsadvArasagaM 19, 18 14, 11, 10, 9, 8, 7, 6, 4, 4, 3, 2 aura 1 isa prakAra ye caudaha saMkramasthAna napuMsakaveda meM zUnyasthAna haiM yaha isa sUtrakA tAtparya hai / zeSa kathana sugama hai| Azaya yaha hai ki napuMsakaveda meM 20 prakRtika saMkramasthAna takake saba aura 13 tathA 12 prakRtika ye do isa prakAra kula nau saMkramasthAna hI pAye jAte haiM zeSa nahIM, isaliye zeSakA yahAM niSedha kiyA hai // 20 // $314. 'aTTArasa codasagaM' 18, 14, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2 aura 1 isa prakAra ke ye bAraha saMkramasthAna strIveda meM zU yasthAna hote haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zeSa kathana sugama 1. tA0pratau pajaMtANaM iti pAThaH / 2. tA0pratau saMkamaTThANANi iti pATho nAsti / 21 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe 162 sugamamaNaM ||25|| 9 315. 'cohasaga NavagamAdI' 14, 9, 8, 7, 65, 4, 3, 2, 1 evamedANi dasa saMkamaTThANANi uvasAmaga - khavagapaDibaddhANi purisavedavisae suNNaTThANANi hoM gAhAsutatthasaMgaho / sugamamanyat ||26|| $ 316. 'Nava aTTha satta chakkaM 9, 8, 7, 6, 5, 21 evamedANi satta kamANANi kohasAyovajuttesu suNNaTThANANi hoMti ti suttatthasamuccao ||27|| [ baMdhago 6 9 317. 'sattaya chakkaM paNagaM ca0 ' 7, 6, 5, 1 evamedANi cattAri mANakasAyovajuttesu suNNaTThANANi hoMti tti bhaNidaM hoi / sesadokasAesu Natthi eso vicAro, savvesimeva saMkamaTThANANaM tatthAsuNNabhAvadaMsaNAdo ||28|| - 9 318. evamedIe disAe sesamaggaNAsu vi suNNaTTANagavesaNA kAyavvAtti paduSpAyaNaTThamuvarimagAhAsuttamAha - 'diTThe suNNAsuNNe0 ' veda- kasAyamaggaNAsu suNNAsuNNadvANapavibhAgesu puvyuttakameNa diTThe saMte puNo edIe disAe gadiyAdimaggaNAsu vi jatthatatthANupubvIe saMkamaTThANANaM suNNAsuNNabhAvagavesaNA kAyavvAti suttatthasaMbaMdha ||29|| hai / Azaya yaha hai ki strIveda meM unnIsa prakRtika sthAna takake saba tathA 13, 12 aura 11 prakRtika ye tIna isaprakAra kula gyAraha saMkramasthAna pAye jAte haiM zeSa nahIM, isaliye zeSakA yahAM niSedha kiyA hai ||25|| $ 315. 'cohasaga NavagamAdI' 14, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2 aura 1 isa prakAra ye dasa saMkramasthAna puruSavedI upazAmaka aura kSapakajIvoMke zUnyasthAna hote haiM yaha isa gAthAsUtrakA samuccayartha hai / zeSa kathana sugama hai / Azaya yaha hai ki puruSaveda meM pandraha prakRtika sthAna takke saba tathA 13, 12, 11 aura 10 prakRtika ye cAra isa prakAra kula 13 saMkramasthAna hote haiM zeSa nahIM, isaliye zeSakA yahAM niSedha kiyA hai ||26|| $ 316. 'Nava aTTha satta chakkaM' 9, 8, 7, 6, 5, 2 aura 1 isa prakAra ye sAta saMkramasthAna krodhakaSAyavAle jIvoMmeM zUnyasthAna hote haiM yaha isa sUtrakA samuccayArthaM hai / Azaya yaha hai ki krodha kaSAya 10 prakRtika saMkramasthAna takake saba tathA 4 aura 3 prakRtika ye do isa prakAra kula 16 saMkramasthAna hote haiM zeSa nahIM, isaliye zeSakA yahA~ niSedha kiyA hai // 27 // $ 317. 'satta ya chavakaM paNagaM ca 7, 6, 5 aura 1 isa prakAra ye cAra saMkramasthAna mAnakaSAyavAle jIvoMmeM zUnyasthAna hote haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / Azaya yaha hai ki mAnakaSAyameM ina cArake sivA zeSa saba saMkramasthAna hote haiM, isaliye yahA~ cAra sthAnoMkA niSedha kiyA hai| kintu zeSa do kaSAyoMmeM yaha vicAra nahIM hai, kyoMki vahA~ para sabhI saMkramasthAna azUnyabhAvase dekhe jAte haiM ||28|| $318. isa prakAra isI paddhatise zeSa mArgaNAoM meM bhI zUnyasthAnoMkA vicAra kara lenA cAhiye yaha dikhalAne ke liye aba AgekA gAthAsUtra kahate haiM - diTThe suNNAsuNNe veda aura kaSAya mArgaNA meM zUnyasthAnoM aura zUnya sthAnoMke vibhAgakA pUrvokta kramase vicArakara leneke bAda phira isI paddhati se gati Adi mArgaNAoM meM bhI yatratatrAnupUrvIke kramase saMkramasthAnoM ke sadbhAva aura asadbhAvakA vicAra kara lenA cAhiye yaha isa sUtrakA abhiprAya hai || 2 || Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 46] saMtakammaTThANesu saMkamaTThANaparUvaNA] 163 319. evaM gadiAdimaggaNAsu saMkamaTThANANaM saMbhavagavesaNamaNNaya-vadiregehiM kAdUNa saMpahi baMdha-saMkama-saMtakammaTThANANamega-dusaMjogakameNa NiraMbhaNaM kAdUNa saNNiyAsaparUvaNaTThamuvarimagAhAsuttamAha--'kammaMsiyaTThANesu ya.' esA gAhA DhANasamukittaNAe oghAdesehi samukkittidANaM saMkamaTThANANaM paDiNiyadapaDiggahaTThANapaDibaddhANaM baMdha-saMtahANesu maggaNAvihiM pruuvedi| edisse atthavivaraNaM kssaamo| taM jahAkammaMsiyaTThANANi NAma saMtakammaTThANANi / tANi ca mohaNIe. aTThAvIsa-sattAvIsachabbIsa-cauvIsa-tevIsa-bAvIsekavIsa-terasa-bArasa-ekArasa-paMca-cadukka-ti-du-ekapayaDipaDibaddhANi / tesimesA TavaNA-28, 27, 26, 24, 23, 22, 21, 13, 12, 11, 5, 4, 3, 2, 1 / baMdhANANi ca vAvIsa-igivIsa-sattArasa-terasa-Nava-paMcacadukka-ti-du-ekasaNNidANi 22, 21, 17, 13, 9, 5, 4, 3, 2, 1 evamedANi parivADIe Thaviya pAdekkamedesu sattAvIsAdisaMkamaTThANANaM saMbhavagavesaNA kAyavvA tti gAhAsuttapubaddhe smuccyttho| 'ekkekkeNa samANaya' evaM bhaNide baMdha-saMtaTThANesu ekkekeNa saha 'samANaya' samyagAnupUrvyAnayetyarthaH / baMdha-saMtaDhANANi pudha0 AdhArabhUdANi dRviya tesu saMkamaTThANANi NedavvANi tti bhaavttho|| $ 320. tattha tAva saMtakammaTThANesu saMkamaTThANANaM gavasaNA kIrade / taM kathaM ? micchAdiTThissa vA sammAdihissa vA aTThAvIsasaMtakammaM hoUNa sattAvIsasaMkamo hoi 1 / $ 319. isa prakAra gati Adi mArgaNAoMmeM kahA~ kitane saMkramasthAna sambhava haiM isakA anvaya aura vyatireka dvArA vicAra karake aba bandhasthAna, saMkramasthAna aura satkarmasthAna inheM ekasaMyoga aura dosaMyogake kramase vivakSita karake sannikarSakA kathana karaneke liye AgekA gAthAsUtra kahate haiM--kammaMsiyaTThANe tu ya' sthAnasamutkIrtanA anuyogadvAra meM jo saMkramasthAna ogha aura Adezase kahe gaye haiM tathA jo pratiniyata pratigrahasthAnoMse sambandha rakhate haiM ve bandhasthAnoM, aura sattvasthAnoMmeM kahAM kitane hote haiM isa bAtakA kathana yaha gAthA karatI hai| aba isa gAthAke arthakA vyAkhyAna karate haiN| yathA-karmAzikasthAna yaha satkarmasthAnakA dUsarA nAma hai| ve mohanIyakarma meM aTThAIsa, sattAIsa, chabbIsa, caubIsa, teIsa, bAIsa, ikkIsa, teraha, bAraha, gyAraha, pAMca. cAra, tIna, do aura eka itanI prakRtiyoM se prati .ddha haiN| unakI aMkoMdvArA yaha sthApanA hai - 28, 27, 26, 24, 23, 22, 21, 13, 12, 11, 5, 4, 3, 2 aura 1 / aura bandhasthAna bAIsa, ikkIsa, satraha, teraha, nau, pAMca, cAra, tIna, do aura eka prakRtika hote haiM .. 22, 21, 17, 13, 9, 5, 4, 3, 2 aura 1 / isa prakAra inheM kramase sthApita karake inameMse pratyekameM sattAIsa prakRtika Adi sambhava saMkramasthAnoMkA vicAra karanA cAhiye yaha isa gAthAsUtrake pUrvArdhakA samuccayArtha hai / tathA gAthAke uttarArdhameM 'ekkekeNa samANaya' aisA kahane para bandhasthAnoM aura sattvasthAnoMmeMse eka ekake sAtha 'samANaya' arthAt bhale prakAra isa AnupUrvIse bandhasthAnoM aura sattvasthAnoMko AdhArarUpase alaga alaga sthApita karake unameM saMkramasthAnoMko jAnanA cAhiye yaha isakA bhAvArtha hai| 6 320. unameMse sarvaprathama satkarmasthAnoMmeM saMkramasthAnoMkA vicAra karate haiN| yathAmithyAdRSTi yA samyagdRSTi jIvake aTThAIsa prakRtiyoMkI sattA hokara sattAIsa prakRtiyoM kA saMkrama Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 micchATTiNA sammattubvellaNavAvadeNa sammattassa samayUNAvaliyamettagovucchAvasese kade aTThAvIsa saMteNa saha chabvIsasaMkamo hoi 2 / ahavA chatrIsasaMtakammieNa paDhamasammatte uppAde aTThAvIsasaMtakammAhAraM chavvIsasaMka maTThANamuppajai / avisaMjoidANatANubaMdhiNA uvasamasammAiTTiNA sAsaNaguNe paDivaNNe aTThAvIsa saMtakammieNa sammAmicchatte vA paDivaNNe aTThAvIsasaMtakamma sahagadaM paNuvIsasaMkamaDDANamuppaara 3 / anaMtANubaMdhI visaMjoiya saMjuttamicchAiTThipaDhamAvaliyAe tevIsapayaDisaMkamaTThANamaTThAvIsasaMka maTThANapaDibaddhamuppajjai / ahavA aNaMtANu0 visaMjoyaNAcarimaphAliM saMkAmiyaM samayUNAva liyamegocchAvasese vaTTamANassa tameva saMkamaDDANaM teNeva saMtakammaTThANeNAhidvidamuppajadi 4 / aNatANu 0 visaMjoyaNApurassaraM sAsaNaguNaM paDivaNNassa Avaliyametta kAlamaTThAvIsasaMtakammeNa saha igivIsasaMkamadvANamuppajjai 5 / evamedANi paMca saMkamadvANANi aDDAatrina mayassa hoMti / 6 321. saMpahi sattAvIsAe uccade - aTThAvIsa saMta kammiyamicchAiTTiNA sammatte uvvellide sattAvIsasaMtakammaM ghettUrNa chanvIsasaMkamo hoi 1 / puNo teNeva sammAmicchattamubvellaMteNa samayUNAvaliyametta govucchAva sese kae sattAvIsa saMta kammeNa saha paNuvIsahotA hai 1 / jo mithyAdRSTi jIva samyaktvakI udva elanA kara rahA hai usake samyaktvakI gopucchAke eka samayakama eka AyalipramAga zeSa rahane para aTThAIsa prakRtika sattvasthAnake sAtha chabbIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 2 / athavA jo chabbIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva prathama samyaktvako utpanna karatA hai usake prathama samyaktvake utpanna karanepara aTThAIsa prakRtika satkarmakA AdhArabhUta chabbIsa prakRtika saMkramasthAna ulanna hotA hai| jisa upazamasamyagdRSTine anantAnubandhIkI visaMyojanA nahIM kI hai usake sAsAdanaguNasthAnako prApta hone para yA aTThAIsa prakRtiyoM kI sattAvAle jIvake samyagmithyAtvako prApta hone para aTThAIsa prakRtika satkarmake sAtha paccIsa prakRtika * saMkramasthAna utpanna hotA hai 3 / jo samyagdRSTi jIva anantAnubandhIkI visaMyojanA karake phira mithyAtvameM jAkara usase saMyukta hotA hai usake prathama AvalimeM aTThAIsa prakRtika satkarma se sambandha rakhanevAlA teIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / athavA anantAnubandhIkI visaMyojanAkI antima phAlikA saMkrama karaneke bAda eka samayakama eka avalipramANa gopucchAke zeSa rahane para usI satkarmake AdhArase vahI saMkramasthAna utpanna hotA hai 4 / jo anantAnubandhIkI visaMyojanApUrvaka sAsAdanaguNasthAnako prApta hotA hai usake eka valipramANa kAtaka aTThAIsa prakRtika satkarmake sAtha ikkIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai 5 / isa prakAra ye pAMca saMkramasthAna aTThAIsa prakRtika satkarmavAle jIvake hote haiM / 9 321. atra sattAIsa prakRtika satkarmavAleke kitane saMkramasthAna hote haiM yaha batalAte haiM aTThAIsa prakRtiyoM kI sattAvAle mithyAdRSTi jIvake samyaktvakI udva elanA kara lene para sattAIsa prakRtika satkarmake sAtha chabbIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai 1 / phira samyagmithyAtvakI nA karate hue usI jIvake eka samaya kama eka zrAvalipramANa gopucchAke zeSa rahane para 3. tA0 - zrA0 pratyoH 1. zra0pratau - hAraTTha iti pAThaH / 2. tA0pratau saMkAmaya iti pAThaH / mottUNa iti pAThaH / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 gA0 45] saMtakammaTThANesu saMkamaTThANaparUvaNA saMkamaTThANamuppajai 2 / evaM sattAvIsasaMtakamme Niruddhe doNNi ceva saMkamaTThANANi hoti / 322. saMpahi chabbIsAe uccade-aNAdiyamicchAiTThissa sAdichavvIsasaMtakammiyassa vA chabbIsasaMtakammaM hoUNa paNuvIsasaMkamaTThANamekkaM caiva labbhade, tattha pyaarNtrsNbhvaabhaavaado| ___ 323. saMpahi cauvIsasaMtakammiyassa saMkamaTThANagavesaNA kIrade-aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNApariNadasammAidvimmi cauvIsasaMtakammaM hoUNa tevIsasaMkamo hoi 1 / puNo teNeva uvasamaseDhimArUDheNaMtarakaraNANaMtaramANupuvvIsaMkame kade vAvIsasaMkamo hoi 2 / teNeva Naqsayavedovasame kade igivIsasaMkamo jAyade 3 / isthivedovasame vIsasaMkamo hoi 4 / tasseva chaNNokasAyANamuvasAmaNamassiyUNa codasasaMkamo hoi 5 / purisavedovasAmaNAe terasasaMkamaTThANamuppajai 6 / duvihakohovasameNekArasasaMkamo hoi 7 / kohasaMjalagovasamamassiyUNa dasaNhaM saMkamo jAyade 8 / duvihamANovasameNa aTThaNhaM saMkamo hoi 9 / mANasaMjalaNovasAmaNAe sattaNhaM saMkamo jAyade 10 / duvihamAyovasamamassiyUNa paMcasaMkamo jAyade 11 / mAyAsaMjalaNovasame cauNhaM saMkamo hoi 12 / duvihalohovasAmaNAe micchatta-sammAmicchattapayaDINaM doNhaM ceva saMkamo jAyade 13 / sattAIsa prakRtika satkarmake sAtha paccIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai 2 / isa prakAra sattAIsa prakRtika satkarmake rahate hue do hI saMkramasthAna hote haiN| $ 322. aba chabbIsa prakRtika satkarmavAleke kitane saMkramasthAna hote haiM yaha batalAte haiManAdimithyAdRSTike yA chabbIsa prakRtiyoMkI sattAvAle sAdi mithyASTake chabbIsa prakRtika satkarmake sAtha kevala eka paccIsa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai, kyoMki yahAM para aura koI dUsarA prakAra sambhava nahIM hai / 6 323. aba caubIsa prakRtika satkarmavAle je vake saMkramasthAnoMkA vicAra karate haiM-jisane anantAnubandhIkI visaMyojanA kara dI hai aise samyagdRSTi jIvake caubIsa prakRtika satkarmake sAtha teIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 1 / phira usI jIvake upazamazreNi para car3hakara antakaraNake bAda AnupUrvI saMkramakA prArambha karane para bAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 2 / phira usI jIvake napuMsakavedakA upazama kara lene para ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 3 / strIvedakA upazama kara lene para bIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 4 / usIke chaha nokaSAyoMke upazamakA Aya lekara caudaha prakRtika saMkramasthAna hotA hai 5 / puruSavedakA upazama ho jAnepara teraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai 6 / do prakArake krodhake upazama ho jAnese gyAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai / krodhasaMjvalanake upazamakA Azraya lekara dasa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 8 / do prakArake mAnakA upazama ho jAnese ATha prakRtika saMkramasthAna hotA hai / mAnasaMjvalanakA upazama ho jAne para sAta prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai 10 / do prakArakI mAyAke upazamakA Azraya lekara pAMca prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai 11 / mAyAsaMjvalanakA upazama hone para cAra prakRtika saMkramasthAna hotA hai 12 / aura do prakArake lobhakA upazama hone para mithyAtva aura samyagmithyAtva Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 evaM cauvIsasaMtakammammi Niruddhe terasasaMkamaTThANANi labbhaMti / Navari odaramANamassiyUNa labbhamANANi hANANi ettheva puNaruttabhAveNa pvitthtthaanni| cauvIsasaMtakammiyasammAmicchAiTissa igivIsasaMkamaTThANaM daMsaNamohakkhavagassa micchattacarimaphAlipadaNANaMtaramuvalabbhamANavAvIsaTThANaM ca puNaruttameve ti Na pudha parUvidANi / $ 324. saMpahi cauvIsasaMtakammieNa daMsaNamohakkhavaNamabbhuTThiya micchatte khavide tevIsasaMtakammaM hoUNa vAvIsasaMkamo hoi 1 / teNeva sammAmicchattaM khateNa samayUNAvaliyamettagovucchAvasese kae teNeva saMtakammeNa sahidaigivIsasaMkamaTThANamuppaJjai 2 / evaM tevIsAe doNNi ceva saMkamaTThANANi bhavaMti / 325. tasseva NissesidasammAmicchattassa vAvIsasaMtakammasahagayamigivIsasaMkamaTThANamekkaM ceva labbhade, tatthaNNasaMbhavANuvalaMbhAdo / 326. khaiyasammAiTThimmi igivIsasaMtakammamigirIsasaMkamaTThANANuviddhamuppajadi 1 / puNo igivIsasaMtakammieNa uvasamaseDhimAruhiya ANupuvvIsaMkame kade vIsasaMkamaTThANamekavIsasaMtakammAhAramuppaja di 2 / uvari jANiUNa NedavvaM / evaM NIde ekavIsAe bArasasaMkamaTThANANi labbhaMti 12, NavUsa-itthiveda-chaNNokasAya-purisaveda ina do prakRtiyoMkA hI saMkrama hotA hai 13 / isa prakAra caubIsa prakRtika satkarmake sadbhAvameM teraha saMkramasthAna upalabdha hote haiN| yahAM itanA vizeSa aura samajhanA cAhie ki upazamazreNise utaranevAle jIvakA Azraya lekara prApta honevAle saMkramasthAna punarukta honeke kAraNa unakA inhIM meM antarbhAva ho gayA hai| tathA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle samyagmithyAdRSTi jIvake prApta huA ikkIsa prakRtika saMkramasthAna aura darzanamohakI kSapaNA karanevAle jIvake mithyAtvakI antima phAlike patanake bAda prApta huA bAIsa prakRtika saMkramasthAna punarukta hI haiM isa liye ve alagase nahIM kahe haiN| 6324. aba jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva darzanamohakI kSapaNA karaneke liye udyata hotA hai usake mithyAtvakA kSaya ho jAne para teIsa prakRtika satkarmake sAtha bAIsa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai 1 / samyagmithyAtvakA kSaya karate hue usI jIvake usakI eka samaya kama eka AvalipramANa gopucchA kara dene para usI teIsa prakRtika satkarmake sAtha ikkIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai 2 / isa prakAra teIsa prakRtika satkarmake sadbhAvameM do hI saMkramasthAna hote haiN| 6325. phira vahI jIva jaba samyagmithyAtvakA kSaya kara detA hai taba usake bAIsa prakRtika satkarmake sAtha kevala eka ikkIsa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai, kyoMki yahAM para anya saMkra- sthAna nahIM upalabdha hotA hai| 326. kSAyikasamyagdRSTi jIvake ikkIsa prakRtika saMkramasthAnase sambandha rakhanevAlA ikkIsa prakRtika satkarmasthAna utpanna hotA hai| phira ikkIsa prakRtika satkarmavAle jIvake upazama. zreNipara caDha kara pAnaparvI saMkramakA prArambha kara dene para bIsaprakRtika saMkramasthAnakA AdhArabhata ikkIsa prakRtika satkarmasthAna utpanna hotA hai 2 / Age jAna kara kathana karanA cAhiye / isa prakAra kathana karane para ikkIsa prakRtika satkarmasthAnake bAraha saMkramasthAna prApta hote haiM 12, kyoMki For.Private & Personal Use Only . Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 43-45 ] saMtakammaTThANesu saMkamaTThANaparUvaNA 167 duvihakoha-kohasaMjalaNa-duvihamANa-( mANa) raMjalaNa-duvihamAya-mAyasaMjalaNANamuvasameNa jahAkamegUNavIsAdisaMkamaTThANANamigivIsasaMtakammAhArANamuvalaMbhAdo / puNo khavageNa aTThakasAyakhavaNavAvadeNa samayUNAvaliyamettagovucchAvasese kade terasasaMkamaTThANamigivIsasaMtakamasaMbaMdheNa samuvalabbhai / evaM savvasamAseNa terasasaMkamaTThANANi igivIsasaMtakammapaDibaddhANi bhavaMti 13 / ___ 327, puNo aTThakasAesu Nillevidesu terasasaMtakammasaMbaddhaM terasapayaDisaMkamaTThANamuppajadi 1 / teNeva samANidaMtarakaraNeNa ANupuvvIsaMkame kade bArasasaMkamaTThANaM terasasaMtakammasahagayamuppaJjadi 2 / evamedANi doNNi terasasaMtakammiyassa sNkmtttthaannaanni| 328. edeNeva gaqsayavede khavide bArasasaMtakammaM hoUNekArasasaMkamaTThANamuvalabbhade / ithivede khavide ekArasasaMtakammaM hoUNa dasasaMkamo labbhade / chaNNokasAyakkhavaNANaMtaraM paMcasaMtakammaM hoUNa caduNhaM saMkamo jaayde| purisavede NavakabaMdhe khavide cattAri saMtakammANi hoUNa tiNhaM saMkamo jAyade / kohasaMjalaNe' khavide tiNNi saMtakammANi doNhaM saMkamo mANasaMjalaNe khavide doNi saMtakammANi egapayaDisaMkamo ca jaayde| evaM saMtakammaTThANesu saMkamaTThANANamaNugamo kdo| napuMsakaveda, strIveda, chaha nokaSAya, puruSaveda, do prakArakA kra.dha, krodhasaMjvalana, do prakArakA mAna mAnasaMjvalana, dA prakArakI mAyA aura mAyAsaMjvalana ina prakRtiyoMkA upazama honese kramase ikkIsa prakRtika satkarmasthAnake AdhArase unnIsa prakRtika zrAdi saMkramasthAna upalabdha hote haiN| phira ATha kaSAyoMkI kSapaNA karanevAle kSapakake eka samaya kama eka AvalipramANa gopucchAke zeSa rahane para ikkIsa prakRtika satkarmasthAnake sambandhase teraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| isa prakAra ikkIsa prakRtika satkarmasthAnase sambandha rakhanevAle kula teraha saMkramasthAna hote haiM 13 / 6327. punaH ATha kaSAyoMkA kSaya ho jAne para teraha prakRtika satkarmase sambandha rakhanevAlA teraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai 1 / phira isI jIvake antarakaraNa karaneke bAda AnupUrvI saMkramakA prArambha kara dene para teraha prakRtika satkarmase sambandha rakhanevAlA bAraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / 2 / isa prakAra teraha prakRtika satkarmavAleke ye do saMkramasthAna hote haiN| 328. punaH isI jIvake dvArA napusakavedakA kSaya kara dene para bAraha prakRtika satkarmake sAtha gyAraha prakRtika saMkramasthAna upalabdha hotA hai / strIvedakA kSaya kara dene para gyAraha prakRtika satkarma hokara dasa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai| chaha nokaSAyoMkA kSaya ho jAne para pA~ca prakRtika satkarma hokara cAra prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai| purupavedake navakabandhakA kSaya ho jAne para cAra prakRtika satkarma hokara tIna prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai| krodhasaMjvalanakA kSaya ho jAne para tIna prakRtika satkarmake sAtha do prakRtika saMkramasthAna aura mAnasaMjvalanakA kSaya ho jAne para do prakRtika satkarmake sAtha eka prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| isa prakAra satkarmasthAnoMmeM saMkramasthAnoMkA vicAra kiyaa| 1. tA. pratau lobhasaMjalaNe iti paatthH| Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 329. saMpahi baMdhahANesu tadaNugamaM vttissaamo| taM jahA-aTThAvIsasaMtakammiyamicchAiTThimmi vAvIsabaMdhaTThANaM hoUNa sattAvIsasaMkamo hoi 1 / teNeva sammatte uvvellide chavvIsasaMkamo hoi, baMdhaTThANaM puNa taM caiva 2 / sammAmicchatte uvvellide teNeva baMdhaTTANeNa saha paNuvIsasaMkamo hoi 3 / aNaMtANubaMdhI visaMjoedUNa micchattaM gadassa paDhamAvaliyAe vAvIsabaMdheNa saha tevIsasaMkamo hoi 4 / evaM vAvIsabaMdhaTThANammi cattAri saMkamaTThANANi laddhANi / 330. sAsaNasammAiTThimmi igivIsabaMdhaTThANaM hodUNa paNuvIsasaMkamaTThANamuppajadi 1 / aNaMtANu visaMjoyaNApurassaraM sAsANaM guNaM paDivaNNassa paDhamAvaliyAe igivIsabaMdhaTThANamigivIsasaMkamaTThANAhiTThiyamuppajadi 2 / evamigivIsabaMdhaTThANammi doNNi ceva saMkamaTThANANi hoti / 331. sammAmicchAi TThimmi sattArasabaMdhohoUNa aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNAvisaMjoyaNAvaseNa igivIsa-paMcavIsasaMkamaTThANANi hoti 2 / aTThAvIsasaMtakammiyAsaMjadasammAidvimmi sattArasabaMdheNa saha sattAvIsapayaDiTThANasaMkamo hoi 3 / uvasamasammattaggahaNapaDhama samayammi vaTTamANassa tasseva chabbIsasaMkamaTThANaM hoi 4 / aNaMtANu0 visaMjoyaNamassiyUrNa 6329. aba vandhasthAnoM meM unakA anugama karake batalAte haiN| yathA - aTThAIsa prakRtika satkarmavAle mithyA dRSTike bAIsa prakRtika bandhasthAna hokara sattAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 1 / isI jIvake dvArA samyaktvakI udvelanA kara dene para chabbIsaprakRtika saMkramasthAna hotA hai kintu bandhasthAna vahI rahatA hai 2 / samyagmithyAtvakI udvelanA kara dene para usI bandhasthAnake sAtha paccIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 3 / anantAnubandhIkI visaMyojanA karake mithyAtvako prApta hue jIvake prathama AvalimeM bAIsa prakRtika bandhasthAnake sAtha teIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai4| isa prakAra bAIsa prakRtika bandhasthAnameM cAra saMkramasthAna prApta hue| 6330. sAsAdanasamyagdRSTi jIke ikkIsa prakRtika bandhasthAna hokara paccIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai 1 / tathA anantAnubandhIkI visaMyojanApUrvaka sAsAdanako prApta hue jIvake prathama AvalimeM ikkIsa prakRtika bandhasthAnase sambandha rakhanevAlA ikkIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai 2 / isa prakAra ikkIsa prakRtika bandhasthAnameM do hI saMkramasthAna hote haiN| 6331. samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM satraha prakRtika bandhasthAna hokara ikkIsa prakRtika aura paccIsa prakRtika ye do saMkramasthAna hote haiM / inameM se jisane pUrva meM anantAnubandhIkI visaMyojanA kI hai usake ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai aura jisane anantAnubandhIkI visaMyojanA nahIM kI hai usake paccIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 2 / aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAle asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM satrahaprakRtika bandhasthAnake sAtha sattAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 3 / upazamasamyaktvako grahaNa karaneke prathama samaya meM vidyamAna usI jIvake chabbIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 4 / anantAnubandhIkI visaMyojanAkA Azraya karake teIsa prakRtika 1. tA0 pratau visaMjoedUNa iti pAThaH / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 56 ] baMdhaTThANesu saMkamaTThANaparUtraNA 166 tevIsasaMkamo jAyade 5 / teNeva itthivede uvasamide micchattakkhavaNamassiyUNa vAvIsasaMkamo hodi 6 / teNeva sammAmicchatte khavide igivIsasaMkamo jAyade / evaM savvasamuccaeNa sattArasabaMdhaTThANammi chacceva saMkamaTThANANi bhavaMti / __332. saMjadAsaMjadammi terasabaMdho hoUNa sattAvIsasaMkamo hoi 1 / tasseva paDhamasammattavisesidasaMjamAsaMjamaggahaNapaDhamasamayammi vaTTamANassa chabbIsasaMkamo hoi 2 / visaMjoidANatANu0 caukassa tevIsasaMkamo jAyade 3 / teNeva micchatte khavide vAvIsasaMkamo hoi 4 / sammAmicchatte khavide igivIsasaMkamo jAyade 5 / evaM terasabaMdhammi Niruddhe paMcasaMkamaTThANANi bhavaMti / 6333. pamattApamattasaMjadesu NavapayaDibaMdhaTTANaM hoUNa sattAvIsasaMkamo hoi 1 / appamattabhAveNovasamasammattaM saMjamaM ca jugavaM paDivaNNassa paDhamasamae NavabaMdhaTThANeNa saha chabbIsasaMkamo hoi 2 / aNaMtANu visaMjoyaNApariNadapamattApamattasaMjadANaM teNeva baMdhaTTANeNANuviddhaM tevIsasaMkamaTThANaM hoi 3 / tattheva micchattakkhavaNamassiyUNa vAvIsasaMkamaTThANovaladdhI 4 / sammAmicchattakkhavaNamavalaMbiya igivIsasaMkamaTThANasamuvalaMbho 5 / evaM NavabaMdhaTThANammi paMceva saMkamaTThANANi lanbhaMti / saMkramasthAna hotA hai 5 / mithyAtvake kSayakA Azraya karake bAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai / usI jIvake dvArA samyagmithyAtvakA kSaya kara denepara ikkIsa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / isa prakAra saba milAkara satraha prakRtika bandhasthAnameM chaha hI saMkramasthAna hote haiM / 6332. saMyatAsaMyata guNasthAnameM terahaprakRtika bandhasthAna hokara sattAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 1 / prathama samyaktvake sAtha saMyamAsaMyamako grahaNa karaneke prathama samayameM vidyamAna usa jIvake chabbIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 2 / anantAnubandhIkI visaMyojanA karake sthita hue usI jIvake teIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 3 / usI jIvake dvArA mithyAtvakA kSaya kara denepara bAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 4 / samyagmithyAtvakA kSaya kara denepara bAIsaprakRtika saMkramasthAna hotA hai 4 / samyagmithyAtvakA kSaya kara denepara ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai| isa prakAra teraha prakRtika bandhasthAnake rahate hae pA~ca saMkramasthAna hote haiN| 3333. pramattasaMyata aura apramasaMyata guNasthAnameM nau prakRtika bandhasthAna hokara sattAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 1 / apramattabhAvake sAtha upazamasamyaktva aura saMyamako eka sAtha prApta honevAle jIvake prathama samayameM nau prakRtika bandhasthAnake sAtha chabbIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 2 / anantAnubandhIkI visaMyojanArUpase pariNata hue pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIvoMke usI bandhasthAnase anubiddha teIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 3 / vahIM para mithyAtvake kSayakA Azraya kara bAIsa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai 4 / tathA samyagmithyAtvake kSayakA avalambana kara ikkIsaprakRtika saMkramasthAna upalabdha hotA hai| isa prakAra nauprakRtika bandhasthAnameM pA~ca hI saMkramasthAna upalabdha hote haiN| 1. tA. pratau jAyade 5 / teNeva itthivede uvasAmide iti pAThaH / 22 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 334. cautrIsasaMtakammiyANiyaTTiguNahANammi paMcapayaDibaMdhaTThANeNa saha tevIsasaMkamo hoi 1 / tatthevANupuvvIsaMkamavaseNa vAvIsasaMkamo hoi 2 / NavaMsayavedovasAmaNAe igivIsasaMkamo 3 / itthivedovasAmaNAe vIsasaMkamo hoi 4 / puNo igivIsasaMtakammiovasAmageNANupuvvIsaMkamaM kAUNa Naqsayavede uvasAmide egUNavIsaM saMkamo hoi 5 / teNeva itthivede uvasAmide aTThArasasaMkamo hoi 6 / khavageNa aTThakasAesu khavidesu terasasaMkamo jAyade 7 / aMtarakaraNaM kariya ANupuvvIsaMkame kade bArasasaMkamo hoi 8 / NavUsayavede khavide ekArasasaMkamo jAyade 9 / itthivedakkhavaNAe dasasaMkamo jAyade 10 / evaM paMcapayaDibaMdhaTThANammi dasa saMkamaTThANANi bhavati / 335. saMpahi cauNhaM baMdhaTThANammi saMkamaTThANagavesaNA kIrade-cauvIsasaMtakammiyovasAmageNa chaNNokasAyANamuvasAmaNAe kadAe NiruddhabaMdhaTThANeNa saha codasasaMkamaTThANamuppajai 1, tadavatthAe purisavedabaMdhuvaramadaMsaNAdo / tattheva purisavede uvasAmide terasasaMkamo jAyade 2 / igivIsasaMtakammieNa chaNNokasAesu uvasAmidesu bArasasaMkamo hoi 3 / purisavedovasame ekArasasaMkamo hoi 4 / khavageNa chaNNokasAesu khavidesu cauNhaM saMkamo hoi 5 / purisavede khavide tiNhaM saMkamo jAyade 6 / evaM caundhihabaMdhagamni chacceva saMkamaTThANANi bhavaMti, purisavedodae Niruddhe aNNesimaNuva 334. caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle anivRttikaraNa guNastha nameM pA~ca prakRtika bandhasthAnake sAtha teIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 1 / vahIM para AnupUrvI saMkramake kAraNa bAIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 2 / napuMsakavedakA upasama ho jAne para ikkIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 3 / strIvedakA upasama ho jAne para bIsa prakRtika saMkramasthAna he tA hai 4 / phira ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake dvArA AnupUtrI saMkramakA prArambha karaneke bAda napusakavedakA upazama kara lene para unnIsa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 5 / usIke dvArA strIvedakA upazama kara dene para aThAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai 6 / kSapakake dvArA ATha kaSAyoMkA kSaya kara dene para teraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai / antarakaraNa karaneke bAda AnupUrvI saMkramakA prArambha kara lene para bAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai 8 / napusakavedakA kSaya kara denepara gyAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai 9 / strIvedakA kSaya kara denepara dasa prakRtika saMkramasthAna hotA hai 10 / isa prakAra pA~ca prakRtika bandhasthAnameM dasa saMkramasthAna hote haiN| 6335. aba cAra prakRtika bandhasthAnameM saMkramasthAnoMkA vicAra karate haiM-caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake dvArA chaha nokaSAyoMkA upazama kara lene para vivakSita bandhasthAnake sAtha caudaha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai 1, kyoMki isa avasthAmeM puruSavedake bandhakA abhAva dekhA jAtA hai| vahIM para puruSavedakA upazama ho jAne para teraha prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake dvArA chaha nokaSAyoMkA upasama kara dene para bAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai 3 / puruSavedakA upazama ho jAne para gyAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai 4 / kSapakake dvArA chaha nokaSAyoMkA kSaya kara dene para cAra prakRtika saMkramasthAna hotA hai 5 / puruSavedakA kSaya kara dene para tIna prakRtika saMkramasthAna hotA hai / isa prakAra cAra prakRtika bandhasthAnameM chaha hI saMkramasthAna hote haiM, kyoMki puruSavedake udayake sadbhAvameM Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 56] baMdhaTThANesu saMkamaTThANaparUvaNA 171 lNbhaado| sesavedodayavivakkhAe puNa tipurisasaMbaMdheNa vIsaTThArasAdisaMkamaTThANANaM saMbhavo annugNtvvo| 336. saMpahi tivihabaMdhaTThANe saMkamaTThANANaM parUvaNA kIrade-cauvIsasaMtakammieNa kohasaMjalaNabaMdhavocchede kade sesasaMjalaNatiyabaMdhAhiTThiyamekArasasaMkamaTThANaM hoi 1 / kohasaMjalaNe uvasAmide dasasaMkamo jAyade 2 / igivIsasaMtakammieNa duvihakohovasame kade NavaNhaM saMkamo hoi 3 / kohasaMjalaNe uvasAmide aTThaNhaM saMkamo hoi 4 / khavageNa kohasaMjalaNabaMdhavocchede kade tiNhaM saMkamo , kohasaMjalaNaNavakabaMdhasaMkAmayammi taduvalaMbhAdo 5 / teNeva kohasaMjalaNe NisaMtIkae doNhaM saMkamaTThANamuppajadi 6 / __337. saMpahi duvihabaMdhayassa uccade-cauvIsasaMtakammiyovasAmayeNa duvihamANovasame kade aTThaNhaM saMkamaTThANamuvajAyade 1 / teNeva mANasaMjalaNovasame kade sattaNhaM saMkamo jAyade 2 / igivIsasaMtakammiyovasAmageNa duvihamANovasame kade chaNhaM saMkamo hoi 3 / mANasaMjalaNovasame kade paMcaNhaM saMkamo jAyade 4 / khavageNa mANasaMjalaNabaMdhavocchede kade taNNavakrabaMdhasaMkamamassiUNa doNhaM saMkamo hoi 5 / tammi ceva NissaMtIkae ekisse saMkamo jAyade 6 / evamettha vi chaNhaM saMkamaTThANANaM saMbhavo dhvvo| anya saMkramasthAnoMkA pAyA jAnA sambhava nahIM hai| kintu zeSa vedoMke udayakI vivikSA honepara to tona puruSoM ke sambandhase bIsa, aThAraha Adi saMkramasthAna sambhava hai isakA vicAra kara lenA caahie| $336. aba tIna prakRtika bandhasthAnameM saMkramasthAnoMkA kathana karate haiM-caubIsa prakRtiyoM kI sattAvAle jIvake dvArA krodhasaMcalanakI bandhavyucchitti kara dene para zeSa saMjvalanasambandhI tIna prakRtika bandhasthAnake sAtha gyAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai 1 / krodhasaMjvalanakA upazama kara dene para dasa prakRtika saMkramasthAna hotA hai / ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jovake dvArA do prakArake krodhakA upazama kara dene para nau prakRtika saMkramasthAna hotA hai 3 / krodhasaMjvalanakA upazama kara dene para ATha prakRtika saMkramasthAna hotA hai 4 / kSapaka jIvake dvArA krodhasaMjvalanakI bandhabyucchitti kara dene para tIna prakRtika saMkramasthAna hotA hai, kyoMki krodha saMjvalanake navaka bandhake saMkrama karane para isa sthAnakI upalabdhi hotI hai 5 / isI jIvake dvArA krodha saMjvalanake niHsattva kara dene para do prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai / 6337. aba do prakRtika bandhasthAnavAle jIvake saMkramasthAna batalAte haiM-caubIsa prakratiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake dvArA do prakArake mAnakA upazama kara dene para ATha prakRtika saMkramasthAna Utpanna hotA hai / usI jIvake dvArA mAnasaMjvalanakA upasama kara dene para sAta prakRtika saMkramasthAna hotA hai 2 / ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmakake dvArA do prakArake mAnakA upazama kara dene para chaha prakRtika saMkramasthAna hotA hai 3 / mAnasaMjvalanakA upazama kara dene para pA~ca prakRtika saMkramasthAna hotA hai 4 / kSapakake dvArA mAnasaMjvalanako bandhavyucchitti kara dene para usake nayakavandhake saMkramake Azrayase do prakRtika saMkramasthAna hotA hai / uso nAka pandhake niHsatva kara dene para eka prakRtika saMkramasthAna hotA hai / isa prakAra yahA~para Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 338. egapayaDibaMdhaNiruddhe paMca saMkamaTThANANi labbhaMti / taM jahA-cauvIsasaMtakammiyovasAmagassa duvihamAyovasame mAyasaMjalaNaNavagabaMdheNa saha paMcaNhaM saMkamo 1 / mAyAsaMjalaNovasame cauNhaM saMkramo 2 / igivIsasaMtakammiyassa duvihamAyovasame mAyAsaMjalaNaNavakabaMdheNa saha tiNhaM saMkamo 3 / tamhi uvasAmide doNhaM saMkamo 4 / khavagassa lobhasaMjalaNabaMdhayassa mAyAsaMjalaNasaMkamo eko ceva labbhade 5 / evaM baMdhaTThANesu saMkamaTThANANaM parUvaNA kayA / 6339. evamegasaMjogayarUvaNaM kAUNa saMpahi 'baMdheNa ya saMkamaTThANe' idi suttAvayavamavalaMbiya dusaMjogaparUvaNaM vattaissAmo / tattha tAva baMdha-saMtaDhANANaM' dusaMjogamAhArabhUdaM kAUNa saMkamaTThANagavesamA korade / taM jahA-aTThAvIsasaMtakammaM vAvosabaMdhaTThANaM ca aNNoNNasahagayamAhArabhUdaM kAdaNa edANi saMkamaTThANANi bhavaMti 27, 26, 23 / puNo aTThAvIsasaMtakammamigivIsabaMdhaTThANaM ca sahabhUdamAdhAraM kAUNa paNuvIsa-igivIsasaNNidANi doNNi saMkamANANi labbhaMti 25, 21 / taM ceva saMtahANaM sattArasabaMdhasahagadamassiUNa 27, 26, 25, 23 edANi cattAri saMkamaTThANANi saMbhavaMti / tammi ceva kammaMsiyaTThANammi terasa-NavavihabaMdhavAgasahagayammi pAdekkaM sattAvIsa bhI chaha hI saMkramasthAna sambhava jAnane cAhiye / 6338. eka prakRtika bandhasthAnake sadbhAvameM pA~ca saMkramasthAna prApta hote haiN| yathAcaubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake do prakArako mAyAkA upazama ho jAne para mAyAsaMghalanake navaka bandhake sAtha pA~ca prakRtika saMkramasthAna hotA hai / mAyAsaMjvalanake upazama ho jAne para cAra prakRtika saMkramasthAna hotA hai 2 / ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake do prakArakI mAyAkA upazama ho jAne para mAyAsaMjvalanake navakavandhake sAtha tona prakRtika saMkramasthAna hotA hai 3 / navakavandhakA upazama kara dene para do prakRtika saMkramasthAna hotA hai 4 / tathA kSapaka jIvake lobhasaMjvalanakA bandha hote hue mAyAsaMghalanakA saMkramarUpa eka hI saMkramasthAna prApta hotA hai 5 / isa prakAra bandhasthAnoM meM saMkramasthAnoMkA kathana kiyaa| 6 336. isa prakAra ekasaMyogI bhaMgoMkA kathana karake aba 'bandheNa ya saMkamaTThANe' isa sUtra vacanakA avalambana lekara do saMyogI sthAnoMkA kathana karate haiN| usameM bhI bandhasthAna aura satkarmasthAna ina donoMke saMyogako AdhArabhUta mAnakara saMkramasthAnoMkA vicAra karate haiN| yathAaTThAIsa prakRtika satkarmasthAna aura bAIsa prakRtika bandhasthAna ina donoMke paraspara saMyogako AdhArabhUta karake 27, 26 aura 23 prakRtika ye tIna saMkramasthAna hote haiN| punaH aTThAIsa prakRtika satkarmasthAna aura ikkIsa prakRtika bandhasthAna ina donoM ke saMyogako AdhArabhUta karake paccIsa aura ikkIsa prakRtika do saMkramasthAna prApta hote haiM 25, 21 / usI satkarmasthAnako satrahaprakRtika bandhasthAnake sAtha prApta karake 25, 26, 25 aura 23 prakRtika ye cAra saMkamasthAna sambhava haiN| teraha aura nau prakRtika bandhasthAnoMke sAtha prApta hue usI satkarmasthAnake sadbhAvameM pratyekameM 1. tA0-pA0 pratyoH tAva saMkamaTThANANaM iti pAThaH / 2. prA0pratau saMkamahANaM iti paatthH| Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA056 ] baMdha-saMtakammaTThANesu saMkamaTThANaparUvaNA chabbIsa-tevIsasaNNidANi tiNNi saMkamaTThANANi labbhaMti 27, 26, 23 / uvarimabaMdhaTThANesu NiruddhasaMtakammaTThANasaMbhavo patthi / evamedeNa kameNa ekke kasaMtakammaTThANaM jahAsaMbhavaM sababaMdhaTThANesu saMjojiya tattha saMkamaTThANANamiyattAsaMbhavo maggaNijjo / adhavA baMdhaTThANaM dhuvaM kAdUNa jahAsaMbhavasaMtakammaTThANesu saMjojiya tattha saMbhavaMtANaM saMkamaTThANANaM gavasaNA kAyavvA / taM kadhaM ? aTThAvIsasaMtakammaM vAvIsabaMdhaTThANaM ca hoUNa 27, 26, 23' edANi tiNi saMkamaTThANANi bhavaMti / tammi ceva baMdhaTThANe sattAvIsasaMtakammasahagae 26, 25 edANi doNi saMkamaTThANANi bhavaMti / chavvIsasaMtaM vAvIsabaMdho ca hoUNa paNuvIsasaMkamaTThANamekkaM ceva labbhai 25 / evaM vAvIsabaMdhasahagaesu saMtakammaTThANesu saMkamaTThANaparUvaNA kayA / 340. saMpahi igivIsabaMdhaTThANamaTThAvIsasaMtakammaM ca hoUNa paNuvIsa-igivIsasaNNidANi doNi saMkamaTThANANi bhavaMti 25, 21 / igivIsabaMdhaTThANe giruddhe Nasthi aNNo saMtakammaviyappo / aTThAvIsasaMtaM sattArasabaMdho ca hoUNa 27, 26, 25, 23 edANi saMkamaTThANANi bhavaMti / cauvIsasaMtaM sattArasabaMdho ca hoUNa 23, 22, 21 edANi saMkamaTThANANi bhavaMti / puNo tammi ceva baMdhaTThANe tevIsasaMtakammaTThANeNa saha gade vAvIsa-igivIsasaMkamaTThANANi labbhaMti 22, 21 / puNo tammi ceva baMdhaTThANe sattAIsa, chabbIsa aura teIsa prakRtika tIna saMkramasthAna prApta hote haiM 27, 26, 23. / usake bhAgeke bandhasthAnoM meM vivakSita 28 prakRtika satkarmasthAna sambhava nahIM hai| isa prakAra isa kramase eka eka satkarmasthAnakA yathAsambhava saba bandhasthAnoMke sAtha saMyoga karake vahA~ para saMkamasthAnoMke parimANakA vicAra kara lenA cAhiye / athavA bandhasthAnako dhruva karake aura usase yathAsambhava satkarmasthAnoMkA saMyoga karake vahA~para sambhava saMkramasthAnoMkA vicAra kara lenA cAhiye / yathAaTThAIsa prakRtika satkarmasthAna aura bAIsa prakRtika bandhasthAna hokara 27, 26 aura 23 prakRtika ye tIna saMkramasthAna hote haiN| usI bandhasthAnake sattAIsa prakRtika satkarmasthAnake sAtha prApta honepara 26 aura 25 prakRtika ye do saMkramasthAna hote haiN| chabbIsa prakRtika satkarmasthAna aura prakratika bandhasthAna hokara eka paccIsa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai 25 / prakRtika bandhasthAnake sAtha prApta hue satkarmasthAnoMmeM saMkramasthAnoMkA kathana kiyA / 6340. ikkIsa prakRtika bandhasthAna aura aTThAIsa prakRtika sattvasthAna hokara paMccIsa aura ikkIsa prakRtika do saMkramasthAna hote haiM 25, 21 / ikkIsa prakRtika bandhasthAnake sadbhAvameM anya satkarmasthAnakA vikalpa nahIM hotaa| aTThAIsa prakRtika satkarmasthAna aura satraha prakRtika bandhasthAna hokara 27, 26, 25 aura 23 prakRtika ye cAra saMkramasthAna hote haiN| caubIsa prakRtika sattvasthAna aura satraha prakRtika bandhasthAna hokara 23, 22 aura 21 prakRtika ye tIna saMkramasthAna hote haiN| punaH teIsa prakRtika satkarmasthAnake sAtha usI bandhasthAnake prApta hone para bAIsa prakRtika aura ikkosa prakRtika saMkramasthAna hote haiM 22, 21 / punaH bAIsa prakRtika satkarmasthAnake sAtha usI bandha 1. tA pratau 24 iti pAThaH / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 vAvIsasaMtakammeNa saha gade igivIsasaMkamaTThANamekkaM ceva hoi, tattha payAraMtarAsaMbhavAdo / puNo igivIsasaMtaM sattArasabaMdho ca hoUNa igivIsasaMkamaTThANamekkaM ceva labbhai, Nasthi aNNo viyappo / evamuvarimabaMdhaTThANesu vi jahAsaMbhavaM saMtakammaTThANavisesidesu pAdekkaM saMkamaTThANasaMbhavo gavesaNijjo / 6341. saMpahi aNNo dusaMjogapayAro uccde| taM jahA--'baMdheNa ya saMkamaTThANe' baMdhaDANehi saha saMkamaTThANANi samANaya ? kamhi ti pucchide kammaMsiyaTThANesu tti ahisaMbaMdho kAyavyo / saMtakammiyaTThANANi AhArabhUdANi Thaviya tesu baMdha-saMkamaTThANANaM dusaMjogo Nedavyo tti uttaM hoi / edaM ca desAmAsayaM teNa baMdhaTThANesu saMta-saMkamaTThANANaM dusaMjogo samANeyavyo, saMkamaTThANesu ca baMdha-saMtadvANANaM dusaMjogo sammamANupubbIe Nedavyo tti / 342. ettha tAva saMtakammaTThANesu baMdha-saMkamaTThANANaM dusaMjogassa samANA vihI uccde| taM jahA-aTThAvosasaMtakammamAhAraM kAUNa 22, 21, 17, 13, 9 baMdhaTThANANi 27, 26, 25, 23, 21 edANi ca saMkamaTThANANi labbhaMti / sattAvIsasaMtakamme Nirudve 22 baMdho 26, 25 saMkalo ca lbhi| chabbIsasaMtakammammi vAvIsabaMdho paNuvosasaMkamo ca labhai / evamuvarimasaMtakammaTThANesu vi jahAsaMbhavaM baMdha-saMkamaTThANANaM dusaMjogo aNugaMtavyo / sthAnake prApta hone para ikkIsa prakRtika eka hI saMkramasthAna hotA hai, kyoMki yahA~ para aura koI dUsarA prakAra sambhava nahIM hai / punaH ikkIsa prakRtika satkarmasthAna aura satraha prakRtika bandhasthAna hokara ikosa prakRtika eka hI saMkramasthAna prApta hotA hai, kyoMki yahA~ anya vikalpa sambhava nahIM hai| isI prakAra yathAsambhava satkarmasthAnoMse yukta Ageke bandhasthAnoMmeM bhI alaga alaga saMkramasthAnoMkA vicAra kara lenA caahiye| 341. aba anya prakArase do saMyogI prakArakA kathana karate haiN| yathA-'baMdheNa ya saMkamANe' vandhasthAnoM ke sAtha saMkramasthAnoMko le AnA caahiye| kahA~ le AnA cAhie ? satkarmasthAnoMmeM ailA yahA~ sambandha kara lenA cAhiye / arthAt satkarmasthAnoMko AdhAra rUpase sthApita kara unameM bandhasthAnoM aura saMkramasthAnoMke do saMyogako ghaTita kara lenA cAhiye yaha ukta kathana kA tAtparya hai| yataH yaha vacana dezAmarSaka hai ataH bandhasthAnoM meM satkarmasthAnoM aura saMkramasthAnoMkA do saMyoga ghaTita kara lenA caahiye| tathA saMkramasthAnoMmeM bandhasthAnoM aura satkarmasthAnoMkA do saMyoga bhale prakAra AnupUrvIkamase ghaTita kara lenA caahiye| 342. yahA~ sarva prathama satkarmasthAnoM meM bandhasthAnoM aura saMkramasthAnoMke do saMyogako ghaTita kara lenekI vidhi kahate haiM / yathA-aTThAIsa prakRtika satkarmasthAnako AdhAra karake 22, 21, 17, 13 aura 9 prakRtika ye pA~ca bandhasthAna ora 27, 26, 25, 23 aura 21 prakRtika ye pA~ca saMkramasthAna prApta hote haiN| sattAIta prakRtika satkarmasthAnake rahate hue 22 prakRtika bandhasthAna tathA 26 aura 25 prakRtika saMkramasthAna prApta hote haiN| chabbIsa prakRtika satkarmasthAnake rahate hue bAIsa prakRtika bandhasthAna aura paccIsa prakRtika saMkramasthAna prApta hotA hai| isI prakAra Ageke satkarmasthAnoMmeM bhI yathAsambhava bandhasthAnoM aura saMkramasthAnoMke do saMyogako jAna lenA caahiye| Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 56] baMdhaTThANesu saMkamaTThANesu sesadusaMjogabhaMgaparUvaNA 175 ___ 343. saMpahi baMdhaTThANesu sesadugasaMjogo Nijade / taM jahA--22 baMdho hoUNa 28, 27, 26 saMtakammaTThANANi 27, 26, 25, 23 saMkamaTThANANi ca labhaMti / igivIsabaMdhadvANammi 28 saMtakamma 25, 21 saMkamaTThANANi ca bhavati / sattArasabaMdhaTThANammi 28, 24, 23, 22, 21 saMtakammaTThANANi 27, 26, 25, 23, 22, 21 saMkamaTThANANi ca bhavaMti / evamuvarimabaMdhaTThANesu vi ekkekaNiraMbhaNaM kAUNa tattha sesadgasaMjogo jahAsaMbhavamaNumaggaNijo jAva ekisse bNdhtttthaannmidi| 344. saMpahi saMkamaTThANesu baMdha-saMtaTThANANaM dusaMjogassANayaNakamo uccde| taM jahA-sattAvIsasaMkame Niruddhe aTThAvIsasaMtaM 22, 17, 13, 9 baMdhaTThANANi ca bhavaMti / chavvIsasaMkamaTThANammi 28, 27 saMtakammaTThANANi 22, 17, 13, 9 baMdhaTThANANi ca bhavaMti / paNuvIsasaMkamaTThANammi 28, 27, 26 saMtakammaTThANANi 22, 21, 17 baMdhaTThANANi ca bhavaMti / 23 saMkamaTThANe 28, 24 saMtavANANi 22, 17, 13, 9, 5 baMdhaTThANANi ca bhavaMti / evamuvarimasaMkamaTThANANaM' pi pAdekkaM NiraMbhaNaM kAUNa tattha saMtakammaTThANANi baMdhaTThANANi ca dusaMjogavisiTThANi NedavyANi jAva egasaMkamaTThANe ti / evaM NIde dusaMjogaparUvaNA samattA hoi| eso ca savvo adIdagAhAsuttapabaMdhosaMkama-paDiggaha-tadubhayaTThANasamukittaNAe sAmittagambhiNIe paDibaddho, 343. ava bandhasthAnoMmeM zeSa do saMyogI sthAnoMkA vicAra karate haiN| yathA - bAIsa prakRtika bandhasthAna hokara 28, 27 aura 26 prakRtika tIna satkarmasthAna aura 27, 26, 25 aura 23 prakRtika cAra saMkramasthAna prApta hote haiN| ikkIsa prakRtika bandhasthAnameM 28 prakRtika satkarmasthAna tathA 25 aura 21 prakRtika saMkramasthAna hote haiN| satraha prakRtika bandhasthAnameM 28, 24, 23, 22 aura 21 prakRtika satkarmasthAna aura 27, 26, 25, 23, 22 aura 21 prakRtika saMkramasthAna hote haiN| isI prakAra eka prakRtika bandhasthAnake prApta honetaka Ageke bandhasthAnoMmeMse bhI eka ekako vivakSita karake usameM yathAsambhava zeSa do saMyogI sthAnoMkA vicAra kara lenA caahiye| 344. aba saMkramasthAnoM meM bandhasthAnoM aura satkarmasthAnoMke do saMyogake lAnekA krama kahate haiN| yathA-sattAIsa prakRtika saMkramasthAnake sadbhAvameM 28 prakRtika satkarmasthAna aura 22, 17, 13 aura 9 prakRtika bandhasthAna hote haiN| chabbIsa prakRtika saMkramasthAnameM 28 aura 27 prakRtika satkarmasthAna aura 22, 17, 13 aura 9 prakRtika bandhasthAna hote haiN| paccIsa prakRtika saMkramasthAnameM 28. 27 aura 26 prakRtika satkarmasthAna tathA 22, 21 aura 17 prakRtika bandhasthAna hote haiN| 23 prakRtika saMkramasthAnameM 28 aura 24 prakRtika satkarmasthAna tathA 22, 17, 13, 9 aura 5 prakRtika bandhasthAna hote haiN| isa prakAra eka prakRtika saMkramasthAnake prApta hone taka Ageke saba saMkramasthAnoMmeM se bhI pratyekako vivakSita karake usameM satkarmasthAnoM aura bandhasthAnoM ke do saMyogI sthAnoMkA vicAra kara lenA cAhiye / isa prakAra vicAra karanepara do saMyogI prarUpaNA samApta hotI hai / 30 yaha saba atIta gAthAsUtroM kA kathana svAmitvako sUcita karanevAle saMkramasthAnoM, 1. tA0pratau evamuvari saMkamaTThANANaM iti paatthH| 2. zrA0pratau saMkamaTThANANi iti pAThaH / 3. tA pratau -gabbhaNIe ? Apratau -gabbhaNAe iti pAThaH / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 3 oghAdesehi tapparUvaNAe ceva nnibddhaannmdiidsvgaahaannmuvlNbhaado| 6345. saMpahi jatthatatthANupubIe sesANamaNiyogaddArANaM NAmaNiddesakaraNa?muvarimagAhAsuttANaM doNhamavayAro'-'sAdiya jahaNNa saMkama0' ettha sAdi-jahaNNaggahaNeNa sAdi-aNAdi-dhuva-ardhava-saba-Nosavva-ukassANukassa-jahaNNAjahaNNasaMkamasaNNidANamaNiyogaddArANaM saMgaho kaayyo,desaamaasybhaavennedssvtttthaannaado| saMkamaggahaNamedesimaNiyogaddArANaM payaDiTThANasaMkamavisayattaM sUcedi / 'kadikhutto0' evaM utte ekke kami saMkamaTThANammi kadiguNo jIvarAsI hoi ti pucchidaM havai / edeNappAbahuANiogaddAraM sUcidaM / 'avirahida'ggahaNeNa eyajIveNa kAlo, 'sAMtara'ggahaNeNa vi eyajIveNaMtaraM sUcidaM, 'kevaciraM' gahaNeNa doNhaM pi visesnnaado| 'kadibhAga parimANaM' iccedeNa bhAgAbhAgassa saMgaho kAyavyo, savvajIvarAsissa kaitthao bhAgo kesiM saMkamANANaM saMkAmayajIvarAsipamANaM hoi tti pucchAe avalaMbaNAdo // 31 // $ 346. 'evaM davve khete.' atra 'evaM' ityanena nAnAjIvasaMbaMdhino bhaMgavicayasya pratigrahasthAnoM aura tadubhayasthAnoMke kathanase sambandha rakhatA hai, kyoMki ogha aura Adezase isake kathana karanemeM hI atIta saba gAthAoMkA vyApAra dekhA jAtA hai / 343. aba yatratatrAnupUrvI ke kramase zeSa anuyogadvAroMke nAma kA nirdeza karaneke liye hI Ageke do gAthAsUtra Aye haiM-'sAdiya jahaNNa saMkama0' isameM jo 'sAdi jahaNNa' padakA grahaNa kiyA hai so isase sAdi, anAdi, dhruva, adhruva, sarva, nosarva, utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya saMkrama saMjJAvAle anuyogadvAroMkA saMgraha karanA cAhiye, kyoMki dezAmarSakabhAvase yaha pada avasthita hai| 'saMkrama' pada, ye anuyogadvAra prakRti saMkramasthAnase sambandha rakhate haiM, yaha sUcita karatA hai| 'kadikhutto.' aisA kahanepara eka eka saMkramasthAnameM kitanIguNI jovarAzi hoto hai yaha pRcchA kI gaI hai| isase alpabahutva anuyogadvAra sUcita hotA hai| 'avirahida' padake grahaNa karanese eka jIvakI apekSA kAla aura 'sAMtara' padake grahaNa karanese bhI eka jIvakI apekSA antara ye anuyogadvAra sUcita hote haiM, kyoMki kevaciraM' padake grahaNa karanese yaha 'avirahida' aura 'sAMtara' ina donoMkA vizeSaNa hai yaha siddha hotA hai| tathA 'kadibhAga parimANa' isadvArA bhAgAbhAgakA saMgraha karanA cAhie, kyoMki isa padameM kina saMkramasthAnoMke saMkrAmaka jovarAzikA pramANa saba jIvarAzikA kitanA bhAga hai isa pRcchAkA avalambana liyA gayA hai / vizeSArtha-Azaya yaha hai ki isa 31 vIM gAthAmeM saMkramaprakRtisthAnase sambandha rakhanevAle sAdi saMkrama, anAdi saMkrama, dhruva saMkrama adhruva saMkrama, sarvasaMkrama, nosarvasaMkrama, utkRSTasaMkrama, anutkRSTasaMkrama, jadhanyasaMkrama, ajadhanyasaMkrama, alpabahutva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIpako apekSA antara ora bhAgAbhAga ina anuyogadvAroMkI sUcanA kI gaI hai / arthAt itane anuyogadvAroMke dvArA prakRtisaMkramasthAnakA varNana karanA cAhiye yaha isakA abhiprAya hai| 6346. 'evaM davve khette' isa gAthAmeM Aye hue 'evaM' isa pada dvArA nAnA jIvoMsambandhI 1. tApratau -muvayAro iti pAThaH / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA057-58 ] payaDisaMkamaTThANesu TThANasamukttiNA 177 saMgrahaH / 'davve' iccedeNa suttAvayaveNa davvapamANANugamo / 'khetta'ggahaNeNa khettANugamo ca, posaNANugamo ca'kAla'ggahaNeNa vi kAlaMtarANaM NANAjIvavisayANaM saMgaho kaayvyo| 'bhAva' ggahaNaM bhAvANiogadArassa saMgahaNaphalaM / etthAhiyaraNaNiddesotavvisayaparUvaNAe tadAhArabhAvapaduppAyaNaphalotti daTThavyo / 'saNNivAda' ggahaNaM ca saNNiyAsANiyogaddArassa sUcaNAmettaphalaM / 'ca' saddo vi bhujagAra-padaNikkheva-baDDINaM sappabhedANaM saMgAhao, tehi viNA payadaparUvaNAe asNpunnnnbhaavaavttiido| evamedehiM aNeyaNayagahaNaNilINANiogaddArehi 'saMkamaNayaM' payaDisakramagAhAsuttANamahippAyaM NayavidU NayaNhU 'NeyA' Nayadu 'sudadesidaM' mUlasuttasaMdabbhasaMdarisidaparUvaNovAyaM 'udAraM' atthagaMbhIraM suttAhippAyaM Nayadu / ti uttaM hoi / ahavA 'saMkamaNayaM' saMkramanItakavidhAnaM NayavidU nayajJaH 'NeyA' nayetprakAzayedityarthaH / evaM NIde saMkamavittigAhANamattho parisamatto hoi / 6347. etto gAhAsuttasUcidANamaNiyogaddArANaM vihAsaNaTTamuccAraNAe saha cuNNisuttANugamaM kassAmo / taM jahA--TThANasamukittaNAe duviho Nideso-oghAdesabhedeNa / tatthogheNa asthi 27, 26, 25, 23, 22, 21, 20, 19, 18, 14, 13, 12, 11, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1 edesiM saMkAmaNA / evaM bhaMgavicayakA saMgraha kiyA gayA hai| 'dabbe' isa sUtravacanadvArA dravyapramANAnugamakA 'khetta' padake grahaNa karanese kSetrAnugama aura sparzanAnugamakA tathA 'kAla' padake grahaNa karanese bhI nAnA jIva sambandhI kAla aura antara anuyogadvAroMkA saMgraha karanA caahiye| sUtrameM 'bhAva' padakA grahaNa bhAva anuyogadvArake saMgraha karaneke liye kiyA hai| isa gAthAmeM jo ukta saba padoMkA nirdeza adhikaraNarUpase kiyA hai so usa usa viSayakA kathana karate samaya vaha anuyogadvAra AdhAra ho jAtA hai yaha dikhalAneke liye kiyA hai aisA yahA~ jAnanA cAhiye / 'saNNivAda' padakA grahaNa sannikarSa anuyogadvArako sUcita karaneke liye kiyA hai| sUtra meM 'ca' zabda bhI apane bhedosahita bhujagAra, padanikSepa aura vRddhi ina tInoMkA saMgraha karaneke liye AyA hai, kyoMki inake vinA prakRta prarUpaNAke adhUrI rahanekI Apatti AtI hai| isa prakAra aneka gahana nayoMke viSayabhUta ina anuyogadvAroMke dvArA 'saMkamaNayaM' arthAt prakRtisaMkramaviSayaka gAthA sUtroMke abhiprAyako 'yavidU' arthAt nayake jAnakAra 'aiyA' arthAt jAneM / tAtparya yaha hai ki 'sudadesidaM' arthAt mUna sUtrake sandarbhameM dikhalAye gaye prarUpaNAke upAyako, jo udAraM arthAt arthagambhIra hai aise sUtrake abhiprAyako jAneM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| athavA 'saMkamaNaya' arthAt saMkramase prApta hue vidhAnako 'NayavidU' arthAt nayake jAnakAra puruSa 'aiyA' arthAt prakAzita kareM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / isa prakAra le jAne para saMkramaviSayaka vRttigAthAoMkA artha samApta hotA hai| ___347. aba isase Age gAthAsUtroMke dvArA sUcita honevAle anuyogadvAroMkA vyAkhyAna karaneke liye uccAraNAke sAtha cUrNisUtroMkA parizIlana karate haiN| yathA-sthAna samutkIrtanAkI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / unameMse oghakI apekSA 27, 26, 25, 23, 22, 21, 20, 16, 18, 14, 13, 12, 11, 10, 6, 8, 7.6, 5, 4, 3, 2 aura 1 ina sthAnoMke 1. tApratau payaDigAhAsaMkamasuttANa- iti paatthH| 2. prA0pratau Nayavido Nayaho iti paatthH| 3. tA0pratau NayavidU nayajJAH, prA0pratau Nayavido nayajJAH iti paatthH| Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 36 mnnusstie| Navari maNusiNIsu codasasaMkamo gatthi / ahavA oyaramANamassiUNa asthi / 348. AdeseNa Neraiesu atthi 27, 26, 25, 23, 21 sNkaamyaa| evaM savvaNerayA tirikkha-paMcidiyatirikkhatiya-devA jAva NavagevajA tti / 6349. paMciM0tirikkhaapaja0-maNusaapaja. atthi 27, 26, 25 sNkaamyaa| aNuddisAdi jAva savvaDhe tti asthi 27, 23, 21 sNkaamyaa| evaM jAva aNAhAri tti / 350. savva-Nosavva-ukassANukassa-jahaNNAjahaNNasaMkamANamettha Natthi saMbhavo, saMkrAmaka jIva haiN| isI prakAra tIna prakArake manuSyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyaniyoMmeM caudaha prakRtika saMkramasthAna nahIM hotA hai| athavA utaranevAle manudhyinI jIvoMke hotA hai| vizeSArtha-oghase to ukta sabhI sthAnoMke saMkrAmaka jIva haiN| manuSyagatimeM sAmAnya manuSya aura manuSya paryApta inake ukta saba saMkramasthAna sambhava haiM / kevala manuSyaniyoMke upazamazreNi para car3hate samaya 14 prakRtika saMkramasthAna nahIM hotA, kyoMki jo 24 prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazama zreNi para car3hatA hai usIke 6 nokaSAyoMkA upazama hone para 14 prakRtika saMkramasthAna pAyA jAtA hai| ki tu strIvedake udayake sAtha upazamazreNi para car3he hue aise jIvake chaha nokapAya aura puruSavedakA eka sAtha upazama hotA hai isaliye isake 14 prakRtika saMkramasthAna nahIM pAyA jaataa| hA~ upazamazreNise utarate samaya jaba 14 prakRtiyoMkA saMkrama hone lagatA hai taba manuSyanIke 14 prakRtika saMkramasthAna avazya prApta ho jAtA hai| isIse yahA~ manuSyanIke upazamazreNi para car3hate samaya 14 prakRtika saMkramasthAnakA niSedha kiyA hai| 6348. Adezase nArakiyoMmeM 27,26, 25, 23 aura 21 prakRtika saMkramasthAnoMke saMkrAmaka jIva haiN| isI prakAra saba nArakI, tiryazca, paMcendriyatiryacatrika aura sAmAnya devoMse lekara nau graiveyaka takake deva inake kathana karanA cAhiye / vizeSArtha_ina mArgaNAoM meM ye hI saMkramasthAna hote haiM, ataH yahA~ inake saMkrAmaka jIva batalAye haiN| kintu itanI vizeSatA hai ki dvitIyAdi narakoMmeM, tiryazciniyoMmeM aura bhavanatrikoMmeM va saudharma aizAna kalpakI deviyoMmeM 21 prakRtika saMkramasthAna kSapaNAkI apekSA ghaTita na karake anantAnubandhIke visaMyojaka jIvoMkI apekSA sAsAdana guNasthAnameM eka AvalikAla taka jAnanA cAhiye, kyoMki ina mArgaNAoMmeM kSAyika samyagdarzanakI prApti sambhava nahIM hai / isaliye yahA~ darzanamohanIyakI kSapaNAkI apekSA 21 prakRtika saMkramasthAna nahIM prApta hotA yaha siddha hotA hai| 6346. paMcendriyatiryazca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM 27, 26 aura 25 prakRtika sthAnoMke saMkrAmaka jIva haiM / anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM 27,23, aura 21 prakRtika sthAnoMke saMkrAmaka jIva haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha_anudizAdikameM 28 prakRttiyoMkI sattAvAleke 27 prakRtika, 24 prakRtiyoMkI sattAvAleke 23 prakRtika aura 21 prakRtiyoMkI sattAvAleke 21 prakRtika saMkramasthAna hote haiN| zeSa kathana sugama hai| 6 350. yahA~ prakRtisaMkramasthAnameM sarvasaMkrama, nosarvasaMkrama, utkRSTa saMkrama, anutkRSTa saMkrama, Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 37 ] payaDisakamaTThANANaM sAmittaM 179 NiruddheyasaMkamaTThANammi ukkssaannukkssaadipdbhedaannmsNbhvaado| $ 351. sAdi-aNAdi-dhuva-arddhavANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa y| ogheNa paNu0 saMkAma0 kiM sAdi04 ? sAdi0 aNAdi0 dhuvA adbhuvA vA / sesaTThANasaMkAmayA savve sAdi-adhuvA / AdeseNa Neraiya0 savyasaMkamaTThANANaM saMkAmayA sAdi-aduvA / evaM jAva aNAhAri tti / * etto padANumANiyaM sAmittaM NeyavyaM / $ 352. edassa sAmittaparUvaNAbIjapadabhUdasuttassa atthavivaraNaM kassAmo / jaghanya saMkrama aura ajaghanya saMkrama ye anuyogadvAra sambhava nahIM haiM, kyoMki vivakSita eka saMkramasthAnameM utkRSTa, anutkRSTa ityAdi bheda sambhava nahIM haiN| vizeSArtha tAtparya yaha hai ki jisa saMkramasthAnameM jitanI prakRtiyA~ parigaNita kI gaI haiM usameM utanI hI prakRtiyA~ hotI haiM, isalie prakRtisaMkramasthAnoMmeM ina bhedoMkA niSedha kiyA hai| 6351. sAdi, anAdi, dhruva aura adhradhAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghase paccIsa prakRtika sthAnake saMkrAmaka jIva kyA sAdi hote haiM, kyA anAdi hote haiM, kyA dhruva hote haiM yA kyA adhruva hote haiM ? sAdi, anAdi, dhruva aura adhruva cAroM prakArake hote haiN| zeSa sthAnoMke saMkrAmaka saba jIva sAdi aura adhruva hote haiN| Adezase nArakiyoM meM saba saMkramasthAnoMke saMkrAmaka jIva sAdi aura adhruva hote haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / vizeSArtha-bAta yaha hai ki paccIsa prakRtika saMkramasthAna anAdi va sAdi donoM prakArake mithyAdRSTiyoMke va bhavya, aura abhavya ina donoM ke sambhava hai, ataH yahA~ sAdi Adi cAroM vikalpa bana jAte haiM / kintu zeSa sthAnoMkI yaha bAta nahIM hai, kyoMki ve saba sthAna kAdAcitka haiM, ataH unameM sAdi aura adhruva se hI do vikalpa ghaTita hote haiN| isI prakAra saba mArgaNAoMmeM ukta prakArase sAdi Adi prarUpaNA lagA lenA cAhiye / inakA saralatAse jJAna honeke liye koSThaka de rahe haiM mArgaNA / 25 pra0 / zeSa sthAna mithyA0 | sAdi Adi 4 | sAdi va adhrupa anaca. bhavya dhruvake binA 3 abhavya0 anAdi va dhruva jahA~ jo sambhava zeSa | sAdi va adhruva | haiM ve sAdi va adhruva * aba Age AnupUrvI Adi arthapadoMke dvArA anumAna kiye gaye svAmitvako jAnanA caahie| 6 352. aba svAmitva prarUpaNAke bIjabhUta isa sUtrakA vyAkhyAna karate haiN| yathA-isase Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 69 taM kadhaM ? etto uvari sAmittamavasarapattaM NedavvaM / kadhaM NedavvaM idi pucchide padANumANiyaM puvvuttANi atthapadANi ANupuvvIsaMkamAdINi NibaMdhaNaM kAdUNa Nedavvamidi uttaM hoi / saMpahi edeNa samappidatthavivaradvamuccAraNaM vttissaamo| taM jahA-sAmittANugameNa duviho Nideso-ogheNAdeseNa / ogheNa 27, 26, 23 saMkamo kassa ? aNNadarassa sammAiDissa vA micchAiTThissa vA / 25 saMkamo kassa ? micchA0 sAsaNa0 sammAmi0 vaa| 21 saMkamo kassa ? sAsaNa0 sammAmicchAidvissa sammAdihissa vA / vAvIsavIsappahuDi jAva ekkisse saMkamo kassa ? aNNadarassa sammAidvissa / evaM maNusatie / Navari maNusiNIsu 14 saMkamasAmittaM Natthi / ahavA oyaramANamassiyUNa cauvIsasaMtakammiyovasAmayassa sAmittaM vattavvaM / 353. AdeseNa Neraiya0 27, 26, 23 kassa ? aNNada0 sammAiTThi. micchAiTThi0 / 25, 21 kassa ? oghaM / evaM paDhamapuDhavi-tirikkha-paMciMdiyatirikkha 2devagadidevA sohammAdi jAva NavaNevajA tti / evaM vidiyAdi jAva sattami tti / Navari igivIsasaMkamo sammAiTThissa nntthi| evaM joNiNI-bhavaNa0-vANa-jodisiyA tti / paMciMdiyatirikkhaapajja0-maNusaapajja0-aNuddisAdi savvaTThA ti appappaNo Age svAmitva avasara prApta hai, isalie use jAnanA cAhiye / kaise jAnanA cAhie aisA pUchanepara padAnumAnita arthAt AnupUrvI, saMkrama Adi arthapadoMko nimitta karake jAnanA cAhie yaha ukta kathanakA tAtparya hai| aba isase prApta hue arthakA vivaraNa karaneke lie uccAraNAko batalAte haiN| yathA-svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghase 27, 28 aura 23 prakRtika saMkramasthAna kisake hote haiM ? anyatara samyagdRSTi aura mithyAdRSTike hote haiN| 25 prakRtika saMkramasthAna kisake hotA hai ? mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmiththAdRSTi ke hotA hai / 21 prakRtika saMkramasthAna kisake hotA hai ? sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura samyagdRSTike hotA hai| 22 aura 20 prakRtika saMkramasthAnoMse lekara eka prakRtika saMkramasthAna takake saba saMkramasthAna kisake hote haiM ? anyatara samyagdRSTike hote haiN| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyaniyoM meM 14 prakRtika saMkramasthAnakA svAmitva nahIM hai / athavA upazamazreNIse utaranevAle jIvakI apekSA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka strIvedIke 14 prakRtika saMkramasthAnakA svAmitva kahanA caahie| 6 353. Adezase nArakiyoMmeM 27, 26 aura 23 prakRtika saMkramasthAna kisake hote haiM ? anyatara samyagdRSTi aura mithyAdRSTike hote haiN| 25 aura 21 prakRtika saMkramasthAna kisake hote haiM ? inakA svAmitva oghake samAna hai| isI prakAra prathama pRthivIke nArakI, tiryaMca, paMcendriya tiyaJca, paMcendriya tiryazca paryApta, devagati meM sAmAnya deva aura saudharma kalpase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM jAnanA cAhie / isI prakAra dUsare narakase lekara sAtaveM naraka takake nArakiyoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki ina nArakiyoMmeM samyagdRSTike ikkIsa prakRtika saMkramasthAna nahIM hotaa| isI prakAra paMcendriya tiryaJca yoninI, bhavanabAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM jAnanA cAhiye / paMcendriya tiyaJca aparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM apane apane tIna saMkramasthAna kisake hote haiM ? anyatarake hote haiM / isI prakAra Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 57-58 ] payaDisaMkamaTThANANaM eyajIveNa kAlo 181 tiNi hANANi kassa ? aNNadarassa / evaM jAva / 354. evaM sAmittaM samANiya saMpahi kAlANiyogaddAraparUvaNaTThamuttaramuttAvayAro kIrade * eyajIveNa kaalo| / 355. sAmittaparUvaNANaMtarameyajIvavisao kAlo parUveyavvo tti paijAsuttamedaM / OM sattavIsAe saMkAmo kevaciraM kAlAdo hoi ? $ 356. pucchAsuttamedaM sugamaM / * jahaNaNeNa aMtomuhuttaM / 6 357. eso jahaNNakAlo micchAiTThissa paNuvIsasaMkAmayassa uvasamasammattaM ghettUNa vidiyasamayappahuDi sattAvIsasaMkAmayabhAveNa jahaNNamaMtomuhuttamettakAlamacchiya puNo uvasamasammattakAlabhaMtare ceya aNaMtANubaMdhI visaMjoiya tevIsasaMkAmayatteNa pariNayassa samuvalaMbbhade / athavA sammamicchAiTThissa sammattaM micchattaM vA gaMtUNa tattha savvajahaNNamaMtomuhuttamacchiya puNo pariNAmapaccaeNa sammAmicchattamuvagayassa eso kAlo gahiyavyo / saMpahi tadukkassakAlaparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNai OM ukkasseNa vechAvahisAgarovamANi sAdireyANi tipalidovamassa anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 5 354. isa prakAra svAmitvako samApta karake aba kAlAnuyogadvArakA kathana karane ke lie Ageke sUtroM kA avatAra karate haiM * eka jIvakI apekSA kAlakA adhikAra hai| 5 355. svAmitvaviSayaka prarUpaNAke bAda eka jIvaviSayaka kAlakA kathana karanA cAhiye isa prakAra yaha pratijJAsUtra hai| * sattAIsa prakRtika saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 6 356. yaha pRcchAsUtra sugama hai| * jaghanya kAla antarmuhUrta hai / 6 357. jo paccIsa prakRtiyoMkA saMkrama karanevAlA mithyAdRSTi jIva upazamasamyaktvako prApta karake dUsare samayase lekara sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrama karatA huA jaghanya antarmuhUrta kAlataka vahA~ rahakara punaH upazamasamyaktvake kAlake bhItara hI anantAnubandhIkI visaMyojanA karake teIsa prakRtika saMkramasthAnako prApta hojAtA hai usake sattAIsa prakRtika saMkramasthAnakA yaha javanya kAla prApta hotA hai / athavA jo samyagmithyAdRSTi jIva samyaktva yA mithyAtvako prApta hokara aura vahA~ sabase jaghanya antarmuhUte kAlataka rahakara phira pariNAmavaza samyagmithyAtva guNasthAnako prApta hotA hai usake yaha jaghanya kAla grahaNa karanA caahie| aba isa saMkramasthAnake utkRSTa kAlakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika do chayAsaTha sAgara1. zrA0bI0pratyoH palidovamassa, tA0pratau [ ti ] palidovamassa iti pAThaH / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 asaMkhejjadibhAgeNa / $358. taM jahA-ego aNAdiyamicchAiTThI uvasamasammattaM paDivajiya sattAvosasaMkAmo hoUNa micchattaM gado palidovamAsaMkhejabhAgamettakAlamuvvellaNAvAvAreNacchiya aviNaTThasaMkamapAoggasammattasaMtakammeNa sammattaM paDivaNNo paDhamachAvaDiM paribhamiya tadavasANe micchattaM gaMtUNa puvaM va palidovamAsaMkhejabhAgamettakAlasammattuvve llaNAvAvado taduvvellaNacarimaphAlIe saha smmttmuvgo| vidiyachAvahi~ paribhamaNaM kAUNa tappajavasANe micchattaM gao / puNo vi dIhuvvelaNakAleNa sammattamuvvelliya chabbIsasaMkAmao jaado| evaM tIhi palidovamAsaMkhejjadibhAgehi sAdireyavechAvaTThisAgarovamametto sattAvIsasaMkamukkassakAlo lddho| saMpahi chavvIsasaMkAmayajahaNNukassakAlaparUvaNaTThamuttarasuttamoiNNaM chavvIsasaMkAmo kevaciraM kAlAdo hoi ? 6359. sugamaM / OM jagaNeNa egsmo| :360. taM jahA-gissaMtakammiyamicchAiTThissa paDhamasammattaggahaNapaDhamasamayammi chabbIsasaMkAmayabhAvamuvagayassa puNo vidiyasamae sammAmiccha saMkAmemANassa kAla pramANa hai| 6358. khulAsA isa prakAra hai-koI eka anAdi mithyAdRSTi jIva upazama samyaktvako prApta karake aura sattAIsa prakRtiyoM kA saMkrAmaka hokara mithyAtvameM gyaa| phira palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka udvelanAkriyA meM lagA rahA aura samyaktvasatkarmake saMkramakI yogyatAkA nAza honeke pUrva hI samyaktvako prApta hogyaa| phira prathama chayAsaTha sAgara kAlataka paribhramaNa karake antameM mithyAtvameM gayA aura pahaleke samAna palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka samyaktvakI udvelanA karatA rahA / kintu usakI udvelanAkI antima phAlike sAtha hI samyaktvako prApta hogyaa| phira dUsare chayAsaTha sAgara kAlataka paribhramaNa karake usake antameM mithyAtvako prApta huaa| phira sabase bar3e udvelanAkAlake dvArA samyaktvakI udvelanA karake chabbIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka hogayA / isa prakAra sattAIsa prakRtiyoMke saMkrAmakakA utkRSTa kAla palyake tona asaMkhyAtaveM bhAgoMse adhika do chayAsaTha sAgara prApta huaa| aba chabbIsa prakRtiyoMke saMkrAmakake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * chabbIsa prakRtika saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 5 356. yaha sUtra sugama hai / * jaghanya kAla eka samaya hai| 6 360. khulAsA isa prakAra hai-samyaktva aura samyagmidhyAtyakI sattAse rahita jo mithyAdRSTi jIva prathama samyaktvako grahaNa karake usake prathama samayameM chavosa prakRtika saMkrama Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 gA0 57-58 ] payaDisaMkamaTThANANaM evajIveNa kAlo sattAvIsasaMkamo hoi tti chavvIsasaMkamajahaNNakAlo eyasamayametto labbhade / ahavA jo micchattapaDhamahidIe ducarimasamayammi sammattamuvvelliya egasamayachavvIsasaMkAmao hoUNa se kAle sammattaM paDivajjiya sattAvIsasaMkAmao jAdo tassa chabbIsasaMkamakAlo jahaNNao eyasamayametto labbhai tti vattavyaM / (r) ukkaseNa palidovamassa asNkhejjdibhaago|| 6361. taM kadhaM ? aTThAvIsasaMtakammiyamicchAiDissa sammattamuvvelliyUNa puNo sammAmicchattamuvvellemANassa savvo ceva taduvvelaNakAlo chavvIsasaMkAmayassa ukkassakAlo hoi| so ca palidovamAsaMkhejadibhAgametto / Navari sammAmicchattuvvelaNakAlo samayAhio chavvIsasaMkAmayassa ukassakAlo vattavyo, taduvvellaNacarimaphAliM micchattapaDhamadvidicarimasamae saMkAmiya sammattaM paDivaNNammi taduvalaMbhAdo / saMpahi paNuvIsasaMkAmayakAlaparUvaNaTTamuttarasuttaM bhaNai * paNuvIsAe saMkAmae tiSiNa bhaMgA / 6362. taM jahA-aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido sAdio sapajjavasido cedi paguvIsAe saMkAmayassa tiNNi bhNgaa| tatthAbhavyajIvassa paDhamo bhNgo| bhavyajIvassa sammattappAyaNAe vidio bhaMgo / tasseva heTThA parivadidassa tadio sthAnako prApta hogayA / punaH dUsare samayameM samyagmithyAtvakA saMkrAmaka hokara sattAIsa prakRtika saMkramasthAnako prApta huA usake chabbIsa prakRtika saMkramasthAnakA jadhanya kAla eka samaya prApta hotA hai| athavA jo jIva mithyAtvakI prathama sthitike upAntya samayameM samyaktvakI udvelanA karake eka samaya taka chabbIsa prakRtika saMkramasthAnakA svAmI hokara usake bAda dUsare samayameM samyaktvako prApta hokara sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka huA usake chabbIsa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai aisA yahA~ kahanA caahie| * utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| 6 361. khulAsA isa prakAra hai-aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo mithyAdRSTi jIva samyaktvakI udvelanA karake punaH samyagmithyAtvakI udvelanA kara rahA hai usake samyagmithyAtvakI udvelanAmeM jitanA kAla lagatA hai vaha sabhI kAla chabbIsa prakRtika saMkrAmakakA utkRSTa kAla hotA hai jo ki palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAtvake ukta udvelanA kAlako eka samaya adhika karake chabbIsa prakRtika saMkrAmakakA utkRSTakAla kahanA cAhiye, kyoMki jo jIva mithyAtvakI prathama sthitike antima samayameM samyagmithyAtvakI udvalanA kI antima phAlikA saMkrama karake samyaktvako prApta hotA hai usake ukta utkRSTa kAla prApta hotA hai| aba paccIsa prakRtiyoMke saMkrAmakake kAlakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM___* paccIsa prakRtika saMkrAmakake tIna bhaGga haiN| 6362. yathA-anAdi-ananta, anAdi-sAmta aura sAdi-sAnta / isa prakAra paccIsa prakRtika saMkrAmaka jIvakI apekSA tIna bhaGga haiN| unameM se abhavya jIvake pahalA bhaGga hotA hai| bhavya jovake samyaktvaka utpanna karanepara dUsarA bhaGga hotA hai aura usI jIvake samyaktvase cyuta honepara tIsarA bhaMga hotA hai / yahA~ tIsare bhaMgameM jaghanya aura utkRSTa vikalpa sambhava honese usakA nirNaya karaneke Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago6 bhaMgo / ettha tadiyabhaMgo jahaNNukassaviyappasaMbhavAdo taNNiNNayaparUpaNamuttarasuttaM OM tattha jo so sAdio sapajavasido jahaNaNeNa egasamao / ukkasseNa uvddddpogglpriytttt| 363. ettha tAva jahaNNakAlaparUvaNA kIrade--jo chavvIsasaMkAmayamicchAiTThI sammAmicchattamuvvellemANo utrasamasammattAhimuho hoUNa micchattapaDhamahidIe ducarimasamayammi sammAmicchattacarimaphAliM micchattasarUveNa saMkAmiya puNo carimasamayammi paNuvIsasaMkAmago hoUNa se kAle puNo vi chavvIsasaMkAmao jAdo tassa laddho payadajahaNNakAlo / ahavA aTThAvIsasaMtakammiyauvasamasammAiTThI sattAvIsasaMkAmao uvasamasammattaddhAe egasamao athi tti sAsaNabhAvaM paDivaNNo paNuvIsasaMkAmayabhAveNegasamayamacchiya puNo vidiyasamae micchattamuvaNamiya sattAvIsasaMkAmao jAdo : athavA cauvIsasaMtakammiya uvasamasammAiTThI sagaddhAe samayAhiyAvaliyamettasesAe sAsaNabhAvaM paDivaNNo aNaMtANubaMdhINaM baMdhAvaliyaM volAviya egasamayaM paNuvIsasaMkAmao jAdo tadaNaMtarasamae micchattaM paDivajjiya sattAvIsasaMkAmao jAdo saddho suttuttajahaNNakAlo / ukasseNuvaDDapoggalapariyaTTa parUvaNA kIrade / taM jahA--addhapoggalapariyaTTAdisamae sammattaM paDivajjiya tattha jahaNNamaMtomuttamacchiya micchattaM gaMtUNa savvalahu~ sammattaliye AgekA sUtra kahate haiM * unameM se jo sAdi-sAnta bhaMga hai usakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla upAdhapudgalaparivartanapramANa hai| 6363. yahA~ sarva prathama jaghanya kAlakA kathana karate haiM-chabbIsa prakRtiyoM ke saMkrAmaka jisa mithyAdRSTi jIvane samyagmithyAtvakI udvelanA karate hue upazamasamyaktvake abhimukha hokara mithyAtvakI prathama sthitike dvicarama samayameM samyagmithyAtvakI antima phAlikA mithyAtvarUpase saMkramaNa kiyaa| punaH antima samayameM paccIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka hokara tadanantara samayameM phirase chabbIsa prakRtiyoM kA saMkrAmaka ho gyaa| usake prakRta jaghanya kAla prApta huaa| athavA aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazama samyagdRSTi jIva sattAIsa prakratiyoMkA saMkramaNa karate hue upazamasamyaktvake kAlameM eka samaya zeSa rahane para sAsAdanabhAvako prApta hokara eka samaya taka . paccIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka rahA / punaH dUsare samayameM mithyAtvako prApta hokara sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ha ho gayA usake paccIsa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta huaa| athavA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazama samyagdRSTi jIva apane kAlameM eka samaya adhika eka Avali zeSa rahane para sAsAdanabhAvako prApta huaa| punaH anantAnubandhiyoMkI bandhAvaliko bitAkara eka samaya taka paccIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA aura tadanantara samayameM mithyAtvako prApta hokara sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA usake sUtrokta jaghanya kAla prApta huA / aba paccIsa prakRtika saMkrAmakake upAdhapudgalaparivartanapramANa utkRSTa kAlakA kathana karate haiN| yathA-koI eka jIva ardhapudgalaparivartana kAlake prathama samayameM samyaktvako prApta huA aura vahA~ sabase jaghanya antarmuhUrta kAla taka rahakara mithyAtvameM gyaa| punaH vahA~ samyaktva aura ~ Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] payaDisaMkamaTThANANaM eyajIveNa kAlo 185 sammAmicchattANi udvelliya paNuvIsasaMkAmao jaado| puNo uvaDDapogalapariyaTTa paribhamiya aMtomuhuttAvasese saMsAre sammattaM paDivaNNo tassa tAdhe paNuvIsasaMkamo Nassadi tti payadukkassakAlo laddho / saMpahi tevIsasaMkamaTThANassa jahaNNukkassakAlaNihAlaNaDamuttaraM pabaMdhamAha... tevIsAe saMkAmo kevaciraM kAlAdo hoi / 6 364. sugamaM OM jahaNaNeNa aMtomuhuttaM, eyasamo vaa| 365. ettha tAva aMtomuhuttaparUvaNA kiirde| taM jahA--uvasamasammAiTThI aNaMtANu0 visaMjoiya tevIsasaMkAmao jAdo / tado jahaNNamaMtomuhuttakAlamacchiya uvasamasammattaddhAe chAvaliyAvasesAe sAsaNaguNaM paDivaJjiya igivIsasaMkAmao jAdo tassa laddho tevIsasaMkamajahaNNakAlo aNtomuhuttmetto| saMpahi eyasamayaparUvaNA kIrade / taM jahA--ego cauvIsasaMtakammio uvasamasammAiTThI samayUNAvaliyamettAvasesAe uvasamasammattadvAe sAsaNasammattaM paDivaNNo igivIsasaMkAmao jaado| kameNa micchattamuvagao egasamayaM tevIsasaMkAmao hodaNa tadaNaMtarasamayammi aNaMtANubaMdhisaMkamaNAvaseNa sattAvIsasaMkAmao jAdo laddho eyasamayametto pydjhnnnnkaalo| samyagmithyAtvako udlanA karake paccIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| punaH upAdhaM pudgala parivartanapramANa kAla taka paribhramaNa karake jaba saMsArameM rahanekA kAla antarmuhUrta zeSa raha gayA taba samyaktvako prApta huA usake usa samaya paccIsa prakRtika saMkramasthAna naSTa ho jAtA hai, isaliye usa jIvake prakRta utkRSTa kAla prApta huaa| aba teIsa prakRtika saMkramasthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlakA vicAra karaneke liye AgekI sUtraracanAkA nirdeza karate haiM * teIsa prakRtika saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 6364. yaha sUtra sugama hai / * jaghanya kAla antarmuhUrta yA eka samaya hai| 5 365. yahA~ sarva prathama antarmuhUrtakAlakA kathana karate haiN| yathA-koI eka upazamasamyagdRSTi jIva anantAnubandhiyoMkI visaMyojanA karake teIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| anantara jaghanya antarmuhUta kAla taka vahA~ rahA aura upazamasamyaktvake kAlameM chaha Avali zeSa rahane para sAsAdana guNasthAnako prApta hokara ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA usake teIsa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya kAla antarmuhUte prApta huaa| aba jaghanya kAla eka samayakA kathana karate haiN| yathA-koI eka caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazamasamyagdRSTi jIva upazamasamyaktvake kAlameM eka samaya kama eka Avali zeSa rahane para sAsAdana guNasthAnako prApta hokara ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA punaH kramase mithyAtvameM jAkara aura eka samaya taka teIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka hokara tadanantara samayameM anantAnubandhiyoMkA saMkrama hone laganeke kAraNa sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA usake prakRta jaghanya kAla eka samaya prApta huaa| 24 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 * ukasseNa chAvadvisAgarovamANi sAdireyANi / 366. taM jahA--eo micchAiTThI paDhamasammattaM paDivajjiya uvasamasammattakAlabhaMtare ceya aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoiya aMtomuhuttakAlaM tevIsasaMkramamaNupAliya vedayasammattamuvaNamiya chAvadvisAgarovamANi paribhamiya tadavasANe daMsaNamohakkhavaNAe pariNamido micchattaM khaviya vAvIsasaMkAmao jAdo / tado puvilleNuvasamasammattakAlabhaMtarabhAviNA aMtomuhutteNa micchattacarimaphAlipadaNAdo uvarimakadakaraNijjacarimasamayapaJjattaMtomuhattaNeNa sAdireyANi chAvaDhisAgarovamANi tevIsasaMkAmayassa ukkassakAlo hoi / * vAvIsAe vIsAe egUNavIsAe aTThArasaNhaM terasaehaM bArasaNhaM ekkArasAhaM dasarAhaM ahaNhaM sattaNhaM paMcaNhaM cauNhaM tiehaM doNhaM pi kAlo jahaNaNeNa eyasamagro, ukasseNa aMtomuhuttaM / / 367. vAvIsAe tAva uccade-eo cauvIsasaMtakammio uvasamaseTiM caDhiya aMtarakaraNANaMtaramANupuvvIsaMkamaNa pariNado eyasamayaM vAvIsasaMkAmago hodaNa vidiyasamae kAlaM kAUNa devesuvavajjiya tevIsasaMkAmao jAdo / eso vAvIsAe jhnnnnkaalo| * utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai| 6366. khulAsA isa prakAra hai- koI eka mithyAdRSTi jIva prathama samyaktvako prApta karake upazama samyaktvake kAlake bhItara hI anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA karake antarmuhUrta kAla taka teIsaprakratika saMkramasthAnako prApta hshraa| panaH vedaka samyaktvako prApta hokara aura chayAsaTha sAgara kAla taka paribhramaNa karake usake antameM darzanamohanIyakI kSapaNAke liye udyata ho mithyAtvakA kSaya karake bAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra isa jIvake jo pUrvokta upazama samyaktvake kAlake bhItara teIsa prakRtika saMkramasthAnakA antarmuhUrta kAla prApta huA hai usameMse mithyAtvakI antima phAlike patana samayase lekara kRtakRtyavedakake antima samaya takakA jitanA kAla hai use ghaTA dene para jo zeSa kAla bacatA hai usase adhika chayAsaTha sAgara kAla teIsa prakRtika saMkrAmakakA utkRSTa kAla hotA hai| * bAIsa, bIsa, unnIsa, aThAraha, teraha, bAraha, gyAraha, dasa, ATha, sAta, pA~ca, cAra, tIna aura do prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuharta hai| 367. sarva prathama bAIsa prakRtiyoMke saMkrAmakake kAlakA kathana karate haiM-koI eka caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamazreNi para car3hA aura antarakaraNake bAda AnupUrvI saMkramase pariNata hokara eka samaya taka bAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka huaa| punaH dUsare samayameM marakara aura devoMmeM utpanna hokara teIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra yaha bAIsa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya kAla hai| aba isa sthAnakA antamuhUrta pramANa jo utkRSTa kAla hai usakA dRSTAnta dete haiM-koI eka darzanamohakI kSapaNA karanevAlA jIva mithyAtvakA kSaya karake 1. tA0 -zrA0pratyoH caduvAvIsasaMkAmo iti pAThaH / 2. tA pratau eyasamatro (e) iti paatthH| Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058 ] payaDisaMkamaTThANANaM eyajIveNa kAlo 187 ukkasseNaMtomuhuttaparUvaNAe NidarisaNaM-ego daMsaNamohakkhavao micchattaM khaviya sammAmicchattakhavaNaddhAe vAvIsasaMkAmao jAdo jAva carimaphAlipadaNasamao tti eso ca kAlo aNtomuhttmetto| 368. saMpahi vIsAe uccde| taM jahA-tattha jahaNNeNegasamao tti utte eko igivIsasaMkAmao uvasamaseDhiM caDhiya lobhassAsaMkAmago hodaNa eyasamayaM vIsasaMkamamaNupAliya tadaNaMtarasamayammi kAlaM kAUNa devesuvavanjiya igivIsasaMkAmao jAdo / laddho eysmo| ukasseNaMtomuhuttamidi utte eko igivIsasaMtakammio NavaMsayavedodaeNa uvasamaseTiM caDhiya aMtarakaraNaM kAdaNANupuvvIsaMkamavaseNa vIsAe saMkAmao jAdo / tado tassa NaqsayavedovasamaNakAlo savvo ceya payadukkassakAlo hoi / 369. saMpahi egUNavIsasaMkamaTThANassa jahaNNukassakAlaNiNNayaM kassAmo / taM jahA-igivIsasaMtakammio uvasamaseDhImArUDho aMtarakaraNaM samANiya NauMsayavedamuvasAmiUNa UNavIsAe saMkAmao jaado| vidiyasamae kAlagao devesuvavaNNo igivIsasaMkAmao jAdo tassa laddho egsmo| tasseva NaqsayavedamuvasAmiya itthivedovasAmaNAvAvadassa taduvasAmaNakAlo savvo ceya payadukkassakAlo hoi tti vattavvaM / ' samyagmithyAtvakA kSaya honeke kAlameM antima phAlike patanake samaya taka bAIsa prakRtika saMkramasthAnakA svAmI rahA usake yaha kAla antarmuhUrta hotA hai| isIse bAIsa prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| 368. aba bIsa prakRtika saMkramasthAnake kAlakA vicAra karate haiN| yathA-usameM bhI jo jaghanya kAla eka samaya kahA hai usakA khulAsA karate haiM-koI eka ikkIsa prakRtiyoM kA saMkrAmaka jIva upazamazreNi para car3hakara aura lobhakA asaMkrAmaka hokara eka samaya taka bIsa prakRtiyoMke saMkramako prApta huaa| punaH tadanantara samayameM marA aura deva hokara ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra bIsa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta ho gayA / aba jo utkRSTa kAla antamuhUrta kahA hai usakA khulAsA karate haiM-koI eka ikkosa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva napuMsakavedake udayase upazamazreNi para car3hA / punaH antarakaraNa karake AnupUrvI saMkramake vazase vaha bIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| anantara usake napusakavedake upazama karanekA jitanA kAla hai vaha saba prakRta sthAnakA utkRSTa kAla hai / 6366. aba unnIsa prakRtika saMkramasthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlakA nirNaya karate haiN| yathA-koI eka ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamazreNi para cddh'aa| phira antarakaraNa karake aura napuMsakavedakA upazama karake unnIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| tathA dUsare samayameM marakara devoMmeM utpanna huA aura ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra isake unnIsa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta huaa| tathA vahI jIva jaba napusakavedakA upazama karake strIvedakA upazama karane lagatA hai taba strIvedake upazama karanemeM jitanA kAla lagatA hai vaha saba prakRta sthAnakA utkRSTa kAla hotA hai aisA yahA~ kahanA cAhiye / 1. tA0pratau ghettavvaM iti pAThaH / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [baMdhago 6 370. saMpahi aTThArasasaMkamaTThANassa jahaNNukassakAlaparUpaNA kIrade / taM jahAigivIsasaMtakammiovasAmao Naqsaya-itthivedamuvasAmiya eyasamayamadvArasasaMkAmao hoUNa tadaNaMtarasamae kAlaM kADhUNa devesuvavanjiya igivIsasaMkAmao jAdo laddho pydsNkmtttthaannjhnnnnkaalo| tasseva jAva chaNNokasAyA aNuvasaMtA tAva taduvasAmaNakAlo savvo ceya payadukassakAlo hoi| 371. saMpahi terasasaMkamANassa jahaNNukkassakAlaparUvaNA kIrade-cauvIsasaMtakammiovasAmao jahAkama NavaNokasAe uvasAmiya eyasamayaM terasasaMkAmao jAdo / tadaNaMtarasamae kAlaM kAUNa tevIsasaMkAmao jAdo tassa payadajahaNNakAlo hoi / khavago aTThakasAe khaviya jAva ANupuvvIsaMkamaM gADhavei tAva payadukkassakAlo ghetavyo / 372. saMpahi bArasasaMkamaTThANajahaNNukassakAlaparUvaNA kIrade / taM jahAigivIsasaMtakammiovasAmago jahAkamamuvasAmidaTThaNokasAo eyasamayabArasasaMkAmao jAdo / vidiyasamae kAlaM kAdaNa devesucavaNNo igivIsasaMkAmao jaado| laddho egsmo| ukasseNaMtomuhuttamettakAlaparUvaNodAharaNaM-ego saMjado cArittamohakkhavaNAe abbhuTTido ANupuvvIsaMkame kAdUNa tado jAva NavaMsayavedaM Na khavei tAva vivakkhiyasakamaTThANukassakAlo hoi| 6370. aba aThAraha prakRtika saMkramasthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karate haiN| yathA-jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva napusakaveda aura strIvedakA upazama karake eka samayake liye aThAraha prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho kara tadanantara samayameM mara kara aura devoMmeM utpanna ho kara ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA usake prakRta sthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta huaa| tathA usIke jabataka chaha nokaSAyoMkA upazama nahIM huA taba taka upazamameM laganevAlA jitanA bhI kAla hai vaha prakRta sthAnakA utkRSTa kAla hotA hai| 371. aba teraha prakRtika saMkramasthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karate haiMcaubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazAmaka jIva kramase nau nokaSAyoMkA upazama karake eka samayake liye teraha prakRtiyoMkA saMkrAmaka huA aura tadanantara samayameM marakara teIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka huA usake prakRta sthAnakA jaghanya kAla prApta hotA hai| tathA jo kSapaka jIva ATha kaSAyoMkA kSaya karake jaba taka AnupUrvI saMkramakA prArambha nahIM karatA hai taba taka prakRta sthAnakA utkRSTa kAla grahaNa karanA caahiye| 6372. aba bAraha prakRtika saMkramasthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karate haiN| yathA-jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva kramase ATha kaSAyoMkA upazama karake eka samayake liye bAraha prakRtiyoM kA saMkrAmaka ho gayA aura dUsare samayameM mara kara tathA deva hokara ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA usake ukta sthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta huaa| aba isa sthAnakA utkRSTa kAla jo antamuhUrta kahA hai usakA udAharaNa yaha hai-koI eka saMyata jIva cAritramohanIyakI kSapaNAke liye udyata hokara aura AnupUrvI saMkramako karake anantara jaba taka napusakavedakA kSaya nahIM karatA hai taba taka vivakSita saMkramasthAnakA utkRSTa kAla hotA hai| 1. zrA pratau -TThANassa kAlaparUvaNA iti paatthH| Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 gA0 58 ] payaDisaMkamaTThANANaM evajIveNa kAlo 373. saMpahi eyArasasaMkAmayajahaNNukassakAlaparUvaNA kIrade / taM jahAigivIsasaMtakammio uvasAmao jahAkamamuvasAmidaNavaNokasAo eyasamayamakArasasaMkAmao hoUNa tadaNaMtarasamae kAlaM kAdUNa devo jAdo tassa laddho eyasamayametto payadasaMkamaTThANajahaNNakAlo / khavago NasayavedaM khavedaNa jAvitthivedaM Na khavei tAva payadukassakAlo hoi / 374. saMpahi dasasaMkamaTThANapaDibaddhajahaNNukkassakAlaparUvaNA kIrade / taM jahA-cauvIsasaMtakammiovasAmio tivihakohovasAmaNAe pariNado eyasamayaM dasasaMkAmao jAdo, vidiyasamae devesuvavanjiya tevIsasaMkAmao saMjAdo, laddho payadasaMkamaTThANajahaNNakAlo / ukassakAlo puNa khavagassa chaNNokasAyakhavaNaddhAmetto ghettvyo| 375, aTThasaMkamaTThANajahaNNukassakAlavihAsaNaM kassAmo / taM jahA-cauvIsasaMtakammiovasAmao duvihamANamuvasAmiya eyasamayamaTThasaMkAmao hodUNa vidiyasamae kAlagado devesubavaNNo laddho payadajahaNNakAlo / ukassakAlaparUvaNANidarisaNaMego igivIsasaMtakammiovasAmago kameNa NavaNokasAe tivihaM ca kohamuvasAmiya aTThasaMkAmao jAdo / tatthaMtomuhuttamacchiUNa duvihamANovasAmaNAe chaNhaM saMkAmao jAo, laddho NiruddhasaMkamaTThANukassakAlo duvihmaannovsaamnnddhaametto| 373. aba gyAraha prakRtiyoMke saMkrAmakake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karate haiN| yathA-jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva kramase nau nokaSAyoMkA upazama karake eka samayake liye gyAraha prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho kara tadanantara samayameM mara kara deva ho jAtA hai usake prakRta saMkramasthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai / tathA jo kSapaka jIva napusaka vedakA kSaya karake jaba taka strIvedakA kSaya nahIM karatA hai tabataka prakRta sthAnakA utkRSTa kAla hotA hai| 6372. aba dasa prakRtika saMkramasthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karate haiN| yathA-jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva tIna prakArake krodhake upazama bhAvase pariNata hokara eka samayake liye dasa prakRtiyoMkA saMkrAmaka huA aura dUsare samayameM devoMmeM utpanna hokara teIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka huA usake prakRta saMkramasthAnakA jaghanya kAla prApta hotA hai| tathA kSapaka jIvake chaha nokaSAyoMkI kSapaNAmeM jitanA kAla lage utanA isa sthAnakA utkRSTa kAla lenA caahiye| 6375. aba ATha prakRtika saMkramasthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlakA vyAkhyAna karate haiN| yathA-jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva do prakArake mAnakA upazama karake eka samayake liye ATha prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho kara aura dUsare samayameM mara kara devoMmeM utpanna huA usake prakRta sthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai| aba jo antarmuhUrta pramANa utkRSTa kAla kahA hai usakA dRSTAnta dete haiM jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva kramase nau nokapAya aura tIna prakArake krodhakA upazama karake ATha prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA hai| phira vahA~ antarmuhUrta kAla taka raha kara jo do prakArake mAnakA upazama ho jAne para chaha prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA hai usake do prakArake mAnake upazama karane meM jitanA kAla lagatA hai tatpramANa vivakSita saMkramasthAnakA utkRSTa kAla prApta hotA hai| Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 9 376. saMgahi sattasaMkAmayajahaNNu kassakAlaNiNNayavihANaM vattaissAmojahaNakAlo tAva cavIsasaMtakammiovasAmayassa tivihamANovasAmaNA pariNadassa vidiyasamae caiva kAlaM kADhUNa devesuvavaNNassa labbhade | ukkassakAlo puNa tasseva duvimAyo sAmaNA vAvadassa jAva tadaNuvasamo tti tAva aMtomuhuttametto labbhade | 9 377. saMpahi paMca saMkAma yajahaNaNukassakAlaparUvaNA kIrade / taM jahA - teNeva sattasaMkAmaraNa duvihamAyovasAmaNAe kadAe eyasamayaM paMcasaMkAmao hotRRNa vidiyasamae bhavakkhaeNa devo jAdo tassa payadajahaNNakAlo hoi / ukassakAlo puNa igivIsa saMtakammiyotrasAmagassa tivihamAyovasamaNapariNadassa jAva duvihamAyANu samo tAva ho / 160 * 9 378. caduNhaM saMkAmayamsa jahaNNukkassakAlaNirUvaNA kIrade / tattha tAva jahaNakAlaparUvaNodAharaNaM - cauvIsa saMtakammiyovasAmago mAyAsaMjalaNamuvasAmiya unhaM saMkAmao jAdo, tattheyasamayamacchiya vidiyasamae jIvidaddhAkkhaeNa devo jAdo tassa payadajahaNNakAlo ho / ukassakAlo va tasseva maraNapariNAmavirahiyassa mAyAsaMjalagovasamappahUDi jAba duvihalohANuvasamo ci tAva aMtomuhuttameto hor3a / $ 379. tiNhaM saMkAmayassa jahaNNukassakAlaparUvaNA kIrade / taM jahA 9 376 aba sAta prakRtika saMkrAmakake jaghanya aura utkRSTa kAlake nirNaya karane kI vidhi batalAte haiM - jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva tIna prakAra ke mAnakA upazama karake aura dUsare samayameM mara kara devoM meM utpanna huA hai usake prakRta sthAnakA jaghanya kAla prApta hotA hai| tathA isI jIvake do prakArakI mAyAkA upazama karate hue jaba taka unakA upazama nahIM hotA hai taba taka ukta sthAnakA antarmuhUrtaM pramANa utkRSTa kAla prApta hotA hai / 1 6 377. aba pA~ca prakRtika saMkrAmakake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karate haiM yathA-vahI sAta prakRtiyoMkA saMkrAmaka jIva do prakArakI mAyAkA upazama karake eka samaya ke lie pA~ca prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| phira dUsare samayameM AyukA kSaya ho jAnese deva ho gayA / isa prakAra isa jIvake prakRta sthAnakA jaghanya kAla prApta hotA hai| tathA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo upazAmaka jIva tIna prakArakI mAyAkA upazama kara rahA hai usake jaba taka do prakArakI mAyAkA upazama nahIM huA hai taba taka prakRta sthAnakA utkRSTa kAla hotA hai / I 6 378. aba cAra prakRtika saMkrAmaka jIvake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karate haiM usameM bhI sarva prathama jaghanya kAlakA udAharaNa dete haiM- jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva mAyA saMjvalanakA upazama karake cAra prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA aura vahA~ eka samaya taka rahakara dUsare samayameM AyukA kSaya ho jAnese deva ho gayA hai usake prakRta sthAnakA jaghanya kAla prApta hotA hai / tathA maraNa ke pariNAmase rahita isI jIvake mAyA saMjvalanakA upazama hokara jaba taka do prakArake lobhakA upazama nahIM hotA taba taka unake uparAma karanemeM jo antarmuhUrta kAla lagatA hai vaha prakRta sthAnakA utkRSTa kAla hotA hai / $ 376. aba tIna prakRtika saMkrAmaka jIvake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karate haiM / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] payaDisaMkamaTThANANaM eyajIveNa kAlo 191 igivIsasaMtakammiovasAmio duvihamAyovasAmaNAe pariNado tihaM saMkAmao jaado| vidiyasamae devesuvavaNNo tassa laddho pydjhnnnnkaalo| ukassakAlo puNa carittamohakkhavayassa kohasaMjalaNakhavaNakAlo savvo ceya hoi / 380. saMpahi doNhaM saMkAmayassa jahaNNukassakAlaparikkhA kIrade / taM jahAcauvIsasaMtakammiovasAmao ANupuvvIsaMkamAdiparivADIe duvihalohamuvasAmiya micchattasammAmicchattANameyasamayaM saMkAmao hoUNa vidiyasamae bhavakkhaeNa devabhAvamuvaNao tassa NiruddhajahaNNakAlo hoi / tasseva duvihalohovasamappahuDi' jAva oyaramANasuhumasAMparAiyacarimasamao ti tAva payadukkassakAlo hoi / / $ 381. saMpahi igivIsasaMkAmayajahaNNukassakAlapaduppAyaNaTuM suttamAha(r) ekavIsAe saMkAmo kevaciraM kAlAdo hoi ? 382. sugamaM / 8 jhnnnnenneysmo| $ 383. taM kadhaM ? cauvIsasaMtakammiyauvasAmayassa NaqsayavedovasAmaNAvaseNa laddhappasarUvassa payadasaMkamaTThANassa maraNavaseNa vidiyasamae viNAso jAdo, laddho yathA-jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva do prakArakI mAyAke upazama bhAvase pariNata hokara tIna prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA hai aura dUsare samayameM marakara devoMmeM utpanna huA hai usake prakRta sthAnakA jaghanya kAla prApta hotA hai / tathA cAritramohanIyakI kSapaNA karanevAle jIvake krodhasaMjvalanakI kSapaNAkA jitanA kAla hai vaha saba prakRta sthAnakA utkRSTa kAla hotA hai| 6380. aba do prakRtika saMkrAmakake jaghanya aura utkRSTa kAlakA vicAra karate haiN| yathA-jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva AnupUrvI saMkrama Adi paripATIke anusAra do prakArake lobhakA upazama karake mithyAtva aura samyagmithyAtvakA eka samayake liye saMkrAmaka hotA hai aura dUsare samayameM AyukA kSaya ho jAneke kAraNa devabhAvako prApta ho jAtA hai usake prakRta sthAnakA jaghanya kAla hotA hai / tathA usI jIvake do prakArake lobhakA upazama honeke samayase lekara utarate samaya sUkSmasAmparAya guNasthAnake antima samaya taka jitanA kAla hotA hai vaha saba prakRta sthAnakA utkRSTa kAla hotA hai / 389. aba ikkIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIvake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * ikkIsa prakRtika saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 6382, yaha sUtra sugama hai / * jaghanya kAla eka samaya hai| 6383. khulAsA isa prakAra hai-jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva napuMsakavedakA upazama ho jAneke kAraNa isa saMkramasthAnako prApta huA hai aura mara jAneke kAraNa 1. tA0-yA pratyoH duvivihakohovasamappahuDi iti paatthH| 2. tA0pratau -kammizro (ya) uva,- -zrA pratau -kammizro uva- iti paatthH| Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 egsmo| cauvIsasaMtakammiyauvasamasammAidvissa vi egasamayaM sAsaNaguNapaDivattivaseNa payadajahaNNakAlasaMbhavo vattavyo / * ukkasseNa tettIsasAgarovamANi sAdireyANi / 6 384. taM jahA-devaNeraDyANamaNNadarapacchAyadassa cauvIsasaMtakammiyassa gabbhAdiaTThavassANamaMtomuhuttabbhahiyANamuvari savvalahuM dasaNamohakkhavaNAe pariNamiya igivIsasaMkamaM pArabhiya desUNapuvvakoDiM saMjamabhAveNa vihariya kAlaM kADhUNa vijayAdisu samaUNatettIsasAgarovamamettadevAyugamaNupAliya tatto caiya puvvakoDAugamaNussapajAeNa pariNamiya savvajahaNNaMtomuhuttAvasese sijjhidavvae khavayaseDhImArohaNeNa?kasAyakkhavaNAe terasasaMkAmayabhAvamuvaNayassa doaMtomuhuttabbhahiyaTThavassaparihINavi'puvvakoDIhi sAdireyatettIsasAgarovamamettukassakAlovaladdhI jAdA / * codasaNhaM NavaNhaM chaNhaM pi kAlo jhennenneysmjho| 385. tattha codasasaMkAmayassa jahaNNakAlaparUvaNodAharaNaM-eko cauvIsasaMtakammiovasAmio aTThaNokasAe uvasAmiya eyasamayacoddasasaMkAmao jAdo / vidiyasamae bhavakkhaeNa devesu uppaNNo, laddho payadajahaNNakAlo / NavaNhaM saMkAmayassa jisake dUsare samayameM prakRta saMkramasthAnakA vinAza ho gayA hai usake isa saMkramasthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai| isI prakAra jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazamasamyagdRSTa jIva eka samayake liye sAsAdana guNasthAnako prApta hotA hai usake bhI prakRta sthAnakA jaghanya kAla eka samaya kahanA caahiye| * utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai / 6384. khulAsA isa prakAra hai-jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva deva yA naraka paryAyase Akara tathA garbhase lekara ATha varSa aura antamuhUrtake bAda atizIghra darzanamohakI kSapaNA karake ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA hai| phira kucha kama pUrvakoTi kAla taka saMyamake sAtha vihAra karake jo marA aura vijayAdikameM eka samaya kama tetIsa sAgara kAla taka deva paryAyake sAtha rahA hai| phira vahA~se cyuta hokara jisane eka pUrvakoTi Ayuke sAtha manuSya paryAyako prApta kiyA hai| phira vahA~ jaba siddha honeke liye sabase jaghanya antarmuhUrta kAla zeSa rahA taba jisane kSapakazreNI para car3hakara aura ATha kaSAyoMkA kSaya karake teraha prakRtika saMkramasthAnako prApta kara liyA hai usake prakRta saMkramasthAnakA utkRSTa kAla do antarmuhUrta aura ATha varSa kama tathA do pUrvakoTi adhika tetIsa sAgara prApta hotA hai| * caudaha, nau aura chaha prakRtiyoMke saMkrAmakakA bhI jadhanya kAla eka samaya hai| $ 385. usameMse caudaha prakRtika saMkrAmakake jaghanya kAlakA kathana karaneke liye udAharaNa dete haiM-jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva ATha nau kaSAyoMkA upazama karake eka samayake liye caudaha prakRtiyoMkA upazAmaka ho gayA hai aura dUsare samayameM AyukA kSaya ho jAnese devoMmeM utpanna huA hai usake prakRta sthAnakA jaghanya kAla eka sayaya prApta hotA hai| aba nau prakR 1. tA0pratau -hINo vi, prA.pratau -hINe vi iti pAThaH / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] paDasaMkamA eyajIveNa kAlo 163 jahaNakAlaparUvaNAe nidarisaNaM - ego igivIsasaMtakammiovasAmago duvihakohova - sAmaNA pariNado eyasamayaM NavasaMkAmao hoUNa vidiyasamae kAlaM kADhUNa devo jAdo, ladvA payadajahaNNA' / chaNhaM saMkAmayassa jahaNNakAlaparUvaNAe so ceva igivIsa saMtakammiovasAmio NavasaMkamaTThANAdo kohasaMjalaNANavakabaMdheNa saha duvihamANovasAmaNA pariNAmiya eyasamayaM chaNhaM saMkAmago jAdo, vidiyasamae kAlaM kADhUNa devo jAdo tassa dvo niruddhajahaNNakAlo / * ukkasse do AvaliyA samayUNAo / 9 386. coisasaMkAmayassa tAva uccade / so caiva jahaNNakAlasAmio purisavedavabaMdha sAto samayUNadoAvaliyamettakAlaM codasasaMkAmao hoi / eso ceva kamo Nava chaNhaM pi ukkassakAlaparUvaNAe / Navari sagajahaNNakAlasAmio jahAkamaM koha- mANasaMjalaNaNavakabaMdhovasAmaNApariNado payadukkassakAlasAmio hoi tti vattavvaM / meda' paruviya ettheva payAraMtarasaMbhavapaduSyAyaNamuvarimamuttamoDaNaM * athavA ukkasseNa aMtomuhuttaM oyaramANassa la bhai / tiyoM ke saMkrAmakake jaghanya kAlakA kathana karaneke liye udAharaNa dete haiM - jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA koI eka upazAmaka jIva do prakArake krodhakA upazama karake eka samaya ke liye nau prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA hai usake dUsare samayameM marakara deva ho jAne para prakRta sthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai / aba chaha prakRtiyoMke saMkrAmakake jaghanya kAlakA kathana karate haiM-vahI ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva nau prakRtika saMkramasthAna meM se krodhasaMjvalana ke nava bandhake sAtha do prakArake mAnakA upazama karake jaba eka samaya ke lie chaha prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho jAtA hai aura dUsare samayameM marakara deva ho jAtA hai taba usake prakRta sthAnakA jaghanya kAla prApta hotA hai / * utkRSTa kAla eka samaya kama do Avali pramANa hai / $ 386. sarva prathama caudaha prakRtika saMkrAmakake utkRSTa kAlakA kathana karate haiM - caudaha prakRtika saMkrAmakake jaghanya kAlakA nirdeza karate samaya jo svAmI batalAyA hai vahI jIva yadi marakara deva nahIM hotA kintu puruSavedake navaka bandhakA upazama karatA hai to eka samaya kama do Avali kAla taka caudaha prakRtiyoM kA saMkrAmaka hotA hai / tathA nau prakRtiyoM aura chaha prakRtiyoMke saMkrAmaka ke utkRSTa kAlakA kathana karate samaya bhI yahI krama jAnanA cAhiye / kintu apane apane jaghanya kAlakA svAmI jIva yadi dUsare samaya meM mara kara deva na hokara kramase krodhasaMjvalana aura mAnasaMjvalanake navakavandhakA upazama karatA hai to kramase prakRta sthAnoMke utkRSTa kAlakA svAmI hotA hai, isa prakAra yahAM utanA vizeSa kahanA cAhiye / isa prakAra isakA kathana karake aba yahIM para jo prakArAntara sambhava hai usakA kathana karaneke liye AgekA sUtra AyA hai * athavA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai jo upazamazreNise utaranevAle jIvake prApta hotA hai / 1. zra0pratau payadajahaNNA iti pAThaH / 25 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 6387. taM jahA-cauvIsasaMtakammiovasAmayassa savvovasamaM kAdUNa heTThA oyaramANassa bArasakasAyANamokaDDaNAe vAvadassa jAva sattaNokasAyANamaNokaDDaNA tAva coddasasaMkAmayassa ukassakAlo hoi / evaM chaNhaM NavaNhaM pi vattavvaM / Navari igivIsasaMtakammiovasAmayassa savvovasAmaNAdo paDivadidassa jahAkama tivihamAyamANANamokaDDaNapariNadAvatthAe parUveyavvaM / saMpahi ekisse saMkamaTThANassa jahaNNukassakAlaNirUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNai * ekisse saMkAmo kevaciraM kAlAdo hoi ? 6388. sugamaM / * jahaNNukasseNa aMtomuhuttaM / 389. khavayassa mANasaMjalaNakkhavaNAe eyasaMkAmayattamuvagayassa mAyAsaMjalaNakkhavaNakAlo aMtomuhuttametto ekisse saMkAmayakAlo hoi / so ca kohamANodaeNa caDhidassa jahaNNo mAyodaeNa caDhidassa ukkasso hodi ti ghettvyo| 390. evamogheNa savvasaMkamaTThANANaM kAlaparUvaNaM kAdaNa saMpahi AdesaparUvaNaTTamuccAraNaM vttissaamo| taM jahA-AdeseNa heraiya sattAvIsa-paMcavIsasaMkAmayANaM jaha0 eyasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi / 26 ogha / 23 jaha0 egasa0, $ 387. khulAsA isa prakAra hai-sarvopazama karake zreNise nIce utaranevAle caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvake bAraha kaSAyoMke apakarSaNameM vyApta rahate hue jaba taka sAta nokaSAyoMkA apakarSaNa nahIM hotA taba taka usake caudaha prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla hotA hai / tathA isI prakAra chaha aura nau prakRtika saMkrAmakake utkRSTa kAlakA bhI kathana karanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva sarvopazAmanAse cyuta ho rahA hai usake kramase tIna prakArakI mAyA aura tIna prakArake mAnakA apakarSaNa karane para prakRta sthAnoMke utkRSTa kAlakA kathana karanA caahiye| aba eka prakRtika saMkramasthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * eka prakRtika saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 6 388. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| 386. jo kSapaka jIva mAna saMjvalanakA kSaya karaneke bAda eka prakRtikA saMkrAmaka ho gayA hai usake mAyA saMjvalanake kSapaNa karanemeM jo antamuhUrta kAla lagatA hai vaha eka prakRtike saMkrAmakakA kAla hai| kintu vaha krodha aura mAnake udayase kSapakazreNi para car3he hue jIvake jaghanyarUpa hotA hai aura mAyAke udayase car3he hue jIvake utkRSTarUpa hotA hai aisA yahAM grahaNa karanA caahiye| 390, isa prakAra oghase saba saMkramasthAnoMke kAlakA kathana karake aba AdezakA kathana karaneke liye uccAraNAko batalAte haiM / yathA-Adezase nArakiyoMmeM sattAIsa aura paccIsa prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| chabbIsa prakRtika 1. tA pratau 27 iti paatthH| Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 gA058] payaDisakamaTThANANaM eyajIveNa kAlo ukka0 tettIsaM sAgaro0 aMtomuhuttUNANi / 21 saMkA0 jaha* eyasa0, ukka0 sAgarovamANi desUNANi / evaM paDhamAe / Navari uka0 sgttttidii| vidiyAdi jAva sattamA tti evaM ceva / Navari sagahidI vattavvA / 21 saMkA0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMtomuhuttaM / saMkrAmakakA kAla oghake samAna hai| teIsa prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhartakama tetIsa sAgara hai| tathA ikkIsa prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama eka sAgara hai| isI prakAra prathama pRthivImeM kahanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki utkRSTa kAla apanI sthitipramANa kahanA cAhiye / dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM prathivI taka kAlakA kathana isI prakAra karanA caahiye| kinta itanI vizeSatA hai ki yahAM para utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa kahanA caahiye| tathA ina prathiviyoMmeM ikkIsa prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUte hai| vizeSArtha-anya gatikA jo jIva samyaktvakI udvelanAmeM eka samaya zeSa rahane para mara kara narakameM utpanna huA hai usake narakameM 27 prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai / yaha 27 prakRtika saMkramasthAnakI jaghanya kAla viSayaka zrodha prarUpaNA prathamAdi sAtoM narakoMmeM ghaTita ho jAtI hai / tathA jo sAtaveM narakakA nArakI jIva jIvanake prArambhameM va antameM 28 prakRtiyoMkI sattAvAlA mithyAdRSTi rahatA hai aura madhyameM pare kAla taka anantAnabandhIkI visaMyojanA kiye binA vedakasamyagdRSTi ho jAtA hai usake 27 prakRtiyoMke saMkrAmakakA utkRSTa kAla 33 sAgara prApta hotA hai| Azaya yaha hai ki aise jIvako jIvana bhara 28 prakRtiyoMkI sattAvAlA banAye rakhaneke sAtha sAsAdana aura mizra guNasthAnameM nahIM le jAnA cAhiye / taba jAkara 27 prakRtika saMkramasthAnakA yaha utkRSTa kAla prApta hotA hai| sAtaveM narakameM yaha utkRSTa kAla isI prakAra ghaTita karanA caahiye| kintu zeSa narakoMmeM isa kAlako apanI apanI Ayu pramANa kahanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki chaThe naraka takake jIvoMko antameM mithyAtvameM le jAnekA koI kAraNa nahIM hai, kyoMki vahAM takake nArakiyoMkA samyagdarzanake rahate hue bhI maraNa hotA hai / 25 prakRtiyoMke saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya jisa prakAra ogha prarUpaNAmeM ghaTita kara Aye haiM usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA caahiye| tathA sAmAnyase nArakIkI utkRSTa aAyu tetIsa sAgara hotI hai ataH isa sthAnakA utkRSTa kAla tetIsa sAgara kahA hai| prathamAdi narakoMmeM bhI isa sthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlako isI prakAra prApta kara lenA cAdiye / kevala utkRSTa kAla apanI apanI AyupramANa kahanA cAhiye / chabbIsa prakRtika saMkramasthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlakA jo krama oghase batalAyA hai vaha krama yahA~ narakameM bhI sAmAnyase yA pratyeka narakameM bana jAtA hai, isaliye yahA~ isa sthAnakA kAla oghake samAna hotA hai yaha nirdeza kiyA hai| teIsa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya kAla eka samaya jisa prakAra oghase ghaTita kara Aye haiM usI prakAra yahAM narakameM bhI ghaTita kara lenA caahiye| kintu utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki sAmAnyase narakAyu tetIsa sAgarase adhika nahIM hotI, ataH teIsa prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kama tetIsa sAgara aura pratyeka narakakI apekSA antarmuhUrta kama apanI apanI utkRSTa AyupramANa prApta hotA hai / 21 prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya kAla eka samaya sAsAdana guNasthAnakI apekSAse aura utkRSTa kAla kucha kama eka sAgara kSAyikasamyagdarzanakI apekSAse prApta hotA hai, ataH sAmAnyase narakameM va prathama narakameM yaha kathana isI prakArase bana jAtA hai| kintu dvitIyAdi narakoMmeM kSAyika samyagdRSTi nahIM paidA hote, ataH vahA~ utkRSTa kAla mina guNasthAnakI apekSAse ghaTita karanA cAhiye / isIse dvitIyAdi narakoMmeM 21 prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 jayadhavanAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 391. tirikkhesu 27 saMkA0 jaha0 eyasa0, ukka0 tiNNi palidovamANi palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa' sAdireyANi / 26 saMkA0 oghbhNgo| 25 saMkA0 jaha0 egasa0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / 23 saMkA0 jaha0 eyasa0, uka0tiNNi palidovamANi desUNANi / 21 saMkA0 jaha0 eyasa0,ukka tiNNi palido / evaM pNciNdiytirikkhtiy03| Navari 27, 25 saMkA jaha0 eyasa0, uka0 tiNNi palidovamANi puvvakoDiputteNabbhahiyANi / joNiNIsu 21 saMkA0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMtomuhuttaM / paMciMdiyatirikkhaapajja0-maNusaapajja0 27,26,25 saMkA0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMtomuhuttaM / ___$ 392, maNusatie 27,25,23 pNciNdiytirikkhbhNgo| 21 saMkA0 jaha0 6361. tiryaJcoMmeM 27 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya he aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika tIna palya hai| 26 prakRtika saMkrAmakakA kAla oghake samAna hai / 25 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla ananta kAla hai jo ki asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| 21 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai| tathA 21 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna palya hai| isI prakAra paMcendriya tiryaJcatrikameM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM 27 aura 25 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla parvakoTi pRthaktva adhika tIna palya hai / yoninI tiryaJcoMmeM 21 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM 27, 26 aura 25 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha--yahAM tiryacagatimeM aura usake avAntara bhedoMmeM sambhava saMkramasthAnoMkA kAla batalAyA gayA hai so yahAM sambhava sthAnoMke jaghanya kAlakA khulAsA jisa prakAra narakagatimeM kara Aye haiM usI prakAra yahAM para bhI kara lenA cAhiye / aba rahI utkRSTa kAlakI bAta so usakA khulAsA karate haiM-koI eka 28 prakRtiyoMkI sattAvAlA mithyAdRSTi tiryaMca hai jise samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA karate hue palyakA asaMkhyAtavAM bhAga kAla ho gayA hai| phira yaha jIva tIna palyakI AyuvAle tiryazcoMmeM utpanna huA aura vahA~ inakI udvelanAko pUrA karaneke pUrva hI vaha samyagdRSTi ho gayA aura anta taka samyagdRSTi banA rahA to isa prakAra tiryaJcoMmeM 27 prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga adhika tIna palya bana jAtA hai / sAdisAnta vikalpakI apekSA tiryaJcagatimeM nirantara rahanekA kAla ananta kAla hai| isIse paJcIsa prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla ukta pramANa batalAyA hai| tiryaJcoMmeM anantAnubandhIkI visaMyojanAse yukta vedaka samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya prApta hotA hai / isIse yahA~ 23 prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| tathA tiryaJcoMmeM kSAyikasamyagdRSTi bhI paidA hote haiM, isaliye tiryaJcagatimeM 21 prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla tIna palya kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 6362. manuSyatrikameM 27, 25 aura 23 prakRtika saMkrAmakakA kAla paMcendriya tiryaJcoMke 1 tA0pratau -palidovamANi asaMkhejabhAgeNa iti pAThaH / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] kimadvArA evajIveNa kAlo 167 eyasamao, ukka0 tiNi palidovamANi puvvakoDitibhAgeNa sAdireyANi / maNusiNIsu pukkoDI dekhaNA | sesamoghaM / Navari maNussiNI0 14 saMkA0 Natthi / 12 jahaNNukkasseNa aMtomuttaM / athavA donhaM pi oyaramANassa jaha0 eyasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / 6 393. devesu 27, 23, 21 saMkA0 jaha0 eyasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / 26 saMkA0 oghabhaMgo / 25 jaha0 eyasamao, ukka0 ekkattI saM sAgaromANi / evaM bhavaNAdi jAva NavagevajjA tti / Navari sagaTTidI | aNNaM ca bhavaNa0-vANa0 - joisi 0 21 jaha0 eyasamao, ukka0 aMtomu0 / aNuddisAdi jAva savbaTThA tti 27, 23 jaha0 aMtomuhuttaM uka0 sagaTTidI | 21 jaha0 jahaNahidI, uka0 ukkaTThI | vari sabaTThe jahaNNukkassa bhedo Natthi / evaM jAva0 / samAna he / 21 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla eka pUrvakoTikA tribhAga adhika tIna palya hai / kintu manuSyaniyoMmeM 21 prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai / zeSa kathana ogha ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyaniyoMmeM 14 prakRtika saMkramasthAna nahIM hai aura 12 prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / athavA upazamazreNise utaranevAle manuSyinI jIva kI apekSA donoM hI sthAnoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha - eka pUrvako TikI AyuvAle jisa manuSyane tribhAga meM AyukA bandha karake kSAyika samyagdarzana upArjita kiyA hai aura phira marakara jo tIna patya kI yuvAle manuSyoM meM utpanna huA hai usake itane kAla taka manuSyoM meM 21 prakRtika saMkramasthAna dekhA jAtA hai ataH manuSyoMmeM 21 prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla eka pUrvakoTikA tribhAga adhika tIna palya kahA hai / kintu yaha avasthA manuSyaniyoMke nahIM bana sakatI, kyoMki strIvediyoM meM samyagdRSTi jIva marakara, nahIM utpanna hotA hai, isaliye manuSyaniyoMmeM 21 prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi kahA hai| manuSyanIke upazamazreNimeM car3hate samaya 12 prakRtika saMkramasthAna nahIM prApta hotA kintu kSapakazreNi meM hI prApta hotA hai, isalie manuSyanI meM 12 prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / kintu isake upazamazreNise utarate samaya 12 aura 14 prakRtika donoM saMkramasthAna bana jAte haiM aura ina sthAnoMkA upazamazreNimeM jaghanya kAla eka samaya tathA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, ataH yahA~ bhI kathana sugama hai / inakA ukta pramANa kAla kahA hai / zeSa $ 313. devoMmeM 27, 23 aura 21 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / 26 prakRtika saMkrAmakakA bhaMga ogha ke samAna hai / 25 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla ikatIsa sAgara hai| isI prakAra bhavanavAsiyoMse lekara nau graiveyaka takake devoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki apanIapanI utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / dUsare bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM 21 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM 27 aura 23 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla apanI-apanI sthitipramANa hai / 21 prakRtika saMkrAmakakA jaghanya kAla jaghanya sthitipramANa hai| aura utkRSTa kAla utkRSTa sthitipramANa hai / kintu itanI vizeSatA hai ki sarvArthasiddhi meM apanI sthitikA jaghanya aura utkRSTa bheda nahIM hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 * etto eyajIveNa aNtrN| 394. etto uvari jahAvasarapattameyajIveNaMtaraM bhaNissAmo tti paijAsuttamedaM / OM sattAvIsa chavvIsa-tevIsa-igivIsasaMkAmagaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNaNeNa eyasamo, ukkasseNa uvddpogglpriytttt| 395. taM jahA-sattAvIsAe jaha0 eyasamao tti edassa atthe bhaNNamANe eo sattAvIsasaMkAmao uvasamasammAiTThI sagaddhAe eyasamao asthi tti sAsaNaguNaM paDivanjiya eyasamayaM paNuvIsaM saMkameNaMtariya puNo micchAiTThibhAveNa sattAvIsasaMkAmao jAdo, laddhaM payadajahaNNaMtaraM / ahavA sattAvIsasaMkAmao micchAiTThI samattamuvvellemANo vizeSArtha--guNasthAnakA parivartana nauveM aveyaka taka hI sambhava hai aura yahIM taka mithyAdRSTi jIva marakara utpanna hotA hai, isaliye paccIsa prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla 31 sAgara kahA hai| bhavanavAsI Adi tIna prakArake devoMmeM kSAyika samyagdRSTikA utpanna honA sambhava nahIM hai, isaliye inameM mizra guNasthAnakI apekSA 21 prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| jo 28 prakRtiyoMkI sattAvAlA samyagdRSTi jIva anudiza AdimeM utpanna huA hai aura antarmuhUrtameM jisane anantAnubandhIkI visaMyojanA kara dI hai usake 27 prakRtika saMkramasthAna kA jaghanya kAla antarmuhUrta prApta hotA hai| isI prakAra jisane AyumeM antarmuhUrta kAla zepa rahane para anantAnubandhIkI visaMyojanA kI hai usake teIsa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya kAla antarmuhUrta prApta hotA hai| yahA~ yadyapi bhavanatrikameM bhI 23 prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa kAla apanI-apanI sthitipramANa batalAyA hai para yaha kAla antarmuhUrta kama jAnanA cAhiye, kyoMki ina devoMmeM samyagdRSTikI utpatti sambhava nahIM hai / tathA anya prakArase satata 23 prakRtika saMkramasthAna yahA~ bana nahIM sakatA hai / zeSa kathana sugama hai| * aba isase Age eka jIvakI apekSA antarakA adhikAra hai / 2364. aba isa kAlAnuyogadvArake bAda avasaraprApta eka jIvakI apekSA antarakA kathana karate haiM isa prakAra yaha pratijJA sUtra hai / arthAt isa sUtradvArA eka jIvakI apekSA antarake kahanekI pratijJA kI gaI hai| * sattAIsa, chabbIsa, teIsa aura ikkIsa prakRtika saMkrAmakakA kitanA antara kAla hai ? jaghanya antara kAla eka samaya hai aura utkRSTa antara kAla upApudgalaparivartanapramANa hai| 6365. khulAsA isa prakAra hai-sarva prathama sattAIsa prakRtika saMkrAmakakA jaghanya antara kAla eka samaya hai isakA artha kahate haiM-kisI eka sattAIsa prakRtika saMkrAmaka upazamasamyagdRSTi jIvane upazamasamyaktvake kAlameM eka samaya zeSa rahane para sAsAdana guNasthAnako prApta hokara aura eka samaya taka paccIsa prakRtiyoM kA saMkrama karake eka samayake liye sattAIsa prakRtiyoMke saMkramakA antara kiyA / phira vaha mithyAdRSTi hokara sattAIsa prakRtika saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra prakRta sthAnakA jaghanya antarakAla eka samaya prApta ho gyaa| athavA kisI eka sattAIsa prakRtika saMkrAmaka mithyAdRSTi jIvane samyaktvakI udvelanA karate hue samyaktvake abhimukha ho kara antarakaraNa Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] payaDisaMkamaTThANANaM eyajIveNa aMtaraM 166 sammattAhimuho hoUNaMtaraM kariya micchattapaDhamahididucarimasamae sattAvIsasaMkAmayabhAveNa sammattacarimaphAliM micchattassuvari saMkAmiya tado carimasamayammi chavvIsasaMkameNaMtariya sammattaM paDivaNNapaDhamasamayammi puNo vi sattAvIsasaMkAmayabhAveNa pariNado tassa laddhamaMtaraM / ukka0 uvaDapoggalapariyaTTaparUvaNI kIrade / taM kathaM ? ego aNAdiyamicchAiTThI addhapoggalapariyaTTassAdisamaye uvasamasammattaM paDivajjiya savvalahuM micchattaM gaMtUNa savvajahaNNuvvellaNakAleNa sammattamuvvelliya sattAvIsAe aMtaramuppAiya desUNamaddhapoggalapariyaTTa pariyaTTiya savvajahaNNaMtomuhuttAvasese sijjhidavvae tti uvasamasammattaM paDivaNNo tassa vidiyasamae sattAvIsaM saMkAmemANassa laddhamaMtaraM hoi / ___396. saMpahi chavvIsAe jahaNNeNeyasamayamaMtaraparUvaNA kIrade / taM jahAuvvellidasammattasaMtakammo chavvIsasaMkAmao uvasamasammattAhimuho hodUNa micchattapaDhamadvididucarimasamae sammAmicchattacarimaphAliM micchattasarUveNa saMkAmiya tadaNaMtarasamae vi paNuvIsasaMkameNaMtariya uvasamasammattaM paDivaNNapaDhamasamayammi puNo chavvIsasaMkAmao jAdo, laddhamegasamayamettaM jhnnnnNtrN| ukkassaMtaraM puNa addhapoggalapariyaTTAdisamae kriyA kii| anantara mithyAtvakI prathama sthitike upAntya samayameM sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrama karate hue samyaktvakI antima phAlikA mithyAtvameM saMkrama kiyaa| phira antima samayameM usane chabbIsa prakRtiyoMke saMkrama dvArA eka samayake liye sattAIsa prakRtiyoMke saMkramakA antara kiyaa| phira samyaktvako prApta karake usake prathama samayameM vaha phirase sattAIsa prakRtika saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra isake sattAIsa prakRtika saMkramakA jaghanya antara kAla eka samaya prApta huaa| aba upArdha pudgala parivartanapramANa utkRSTa antarakA kathana karate haiN| yathA-kisI eka anAdi mithyAdRSTi jIvane ardhapudgalaparivartanake prathama samayameM hI upazama samyaktvako prApta kara, atizIghra mithyAtvameM jAkara, sabase jaghanya udvelana kAlake dvArA samyaktvakI udvelanA karake sattAIsa prakRtika saMkramakA antara utpanna kiyaa| phira vaha kucha kama ardha pudgala parivartana kAla taka paribhramaNa karatA rahA aura jaba siddha honeke liye sabase jaghanya antarmuhUrta kAla zeSa rahA taba vaha upazamasamyaktvako prApta ho gayA aura usake dUsare samayameM vaha sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrama karane lgaa| isa prakAra prakRta sthAnakA utkRSTa antarakAla prApta ho gyaa| 366. aba chabbIsa prakRtika saMkramasthAnake jaghanya antara eka samayakA kathana karate haiN| yathA-jisane samyaktvakI udvelanA kara dI hai aise kisI eka chabbIsa prakRtiyoMkA saMkramaNa karanevAle jIvane samyaktvake abhimukha hokara mithyAtvakI prathama sthitike dvicarama samayameM samyagmithyAtvakI antima phAliko mithyAtvarUpase saMkramita kiyA / phira tadanantara samayameM arthAt mithyAtva guNasthAnake antima samayameM paccIsa prakRtiyoMke saMkramaNa dvArA eka samayake liye chabbIsa prakRtiyoMke saMkramaNakA antara karake upazama samyaktvako prApta kiyA aura usako prApta karaneke prathama samayameM vaha phirase chabbIsa prakRtiyoMkA saMkramaNa karane lgaa| isa prakAra chabbIsa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya antara eka samaya prApta ho jAtA hai| ava utkRSTa antara kAlakA khulAsA karate haiM-kisI eka jIvane ardhapudgalaparivartanake prathama samayameM hI upazama samyaktvako prApta 1. prA.pratau -yamu parUvaNA iti pAThaH / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 uvasamasammattaM paDivajjiya savvalahuM micchattaM gaMtUNa savvajahaNNuvvelaNakAleNa sammattamuvvelliya chavvIsasaMkAmao hodUNa savvalahueNa kAleNa sammAmicchattamuvvelliya paNuvIsasaMkameNaMtariya poggalapariyaTTaddhaM desUNaM paribbhamiya aMtomuhuttAvasese saMsAre uvasamasammattaM paDivajjiya chavvIsaM saMkAmemANassa laddhamaMtaraM hoi| 397. tevIsAe jahaNNeNeyaMsamayamettare bhaNNamANe cauvIsasaMtakammiovasamasammAiTThI tevIsasaMkAmao tadaddhAe eyasamao atthi tti sAsaNabhAvaM gaMtUNa igivIsasaMkameNaMtariya vidiyasamae micchattagamaNeNa tevIsasaMkAmao jAdo, laddhamaMtaraM hoi / ahavA tevIsasaMkAmao uvasamaseDhimAruhiya aMtarakaraNaparisamattisamaNaMtaramevANupuvvIsaMkamamADhaviya eyasamae vAvIsasaMkameNaMtariya vidiyasamae devesuvavaNNo tevIsasaMkAmao jAdo, laddhaM jahaNNamaMtarameyasamayamettaM / ukkasseNuvaDDapoggalapariyaTTataraparUvaNaM kassAmo / addhapoggalapariyaTTAdisamae sammattaM paDivaJjiya uvasamasammattakAlabbhaMtare ceya aNaMtANu0caukaM visaMjoiya tevIsasaMkamassAdi kAUNa uvasamasammattadvAe chAvaliyamettAvasesAe AsANaM paDivaNNo igivIsasaMkameNaMtariya puNo micchattaM gaMtUNa uvddpogglpriyttttmettkiyaa| phira atizIghra mithyAtvameM jAkara aura sabase jaghanya udvelana kAlake dvArA samyaktvakI udvelanA karake vaha chabbIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| phira ati svalpa kAlake dvArA samyagmithyAtvakI udvelanA karake paccIsa prakRtiyoM ke saMkramaNa dvArA chabbIsa prakRtiyoMke saMkramaNakA antara kiyaa| phira vaha kucha kama ardhapudgalaparivartana kAla taka paribhramaNa karatA rahA aura jaba saMsArameM rahanekA kAla antamuhUrta zeSa rahA taba vaha upazama samyaktvako prApta hokara eka samayake liye chabbIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra prakRta sthAnakA utkRSTa antara prApta ho jAtA hai / 367. aba teIsa prakRtika saMkramasthAnake jaghanya antara eka samayakA kathana karate haiMjo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazama samyagdRSTi jIva teIsa prakRtiyoMkA saMkrama kara rahA hai usane upazama samyaktvake kAlameM eka samaya zeSa rahane para sAsAdana guNasthAnako prA prApta hokara ikkIsa prakRtiyoMke saMkramaNadvArA eka samayake liye teIsa prakRtiyoMke saMkramakA antara kiyaa| phira dUsare samayameM mithyAtvameM cale jAnese vaha phirase teIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra prakRta sthAnakA jaghanya antara eka samaya prApta ho jAtA hai| athavA koI eka teIsa prakRtiyoMkA saMkramaNa karanevAlA jIva upazamazreNi para car3hA aura antarakaraNakI samAptike bAda hI AnupUrvI saMkramakA prArambha karake eka samayake liye usane bAIsa prakRtiyoMke saMkramaNa dvArA teIsa prakRtiyoMke saMkramakA antara kiyaa| phira dUsare samayameM vaha devoMmeM utpanna hokara teIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra prakRta sthAnakA jaghanya antara eka samaya prApta ho jAtA hai / aba isa sthAnake upArdhapudgalaparivartanapramANa utkRSTa antarakA kathana karate haiM-kisI eka jIvane ardhapadgalaparivartana kAlake prathama samayameM samyaktvako prApta karake aura upazama samyaktvake kAlake bhItara hI anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA karake teIsa prakRtiyoMke saMkramakA prArambha kiyaa| phira upazama samyaktvake kAlameM chaha zrAvali zeSa rahane para vaha sAsAdana guNasthAnako prApta huA aura ikkIsa prakRtiyoMke saMkrama dvArA teIsa prakRtiyoMke saMkramakA antara karake vaha mithyAtvameM gyaa| phira vahAM 1. zrA0pratau -NeyaM samayamettaMtare iti pAThaH / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] payaDisaMkamaTThANANaM eyajIveNa aMtara 201 kAlamAviddhakulAlacakaM va paribhamiya savvajahaNNaMtomuhuttAvasese saMsAre uvasamasammattaM ghettUNa vedagabhAvaM paDivanjiya khavagaseDhimArohaNaTuM aNaMtANu0 visaMjoiya tevIsasaMkAmao jAdo, laddhamukkassaMtaraM hoi| 6398. igivIsAe jahaNNeNeyasamao uccade--ego igivIsasaMtakammio uvasamaseDhiM caDhiya aMtarakaraNaparisamattIeM lohAsaMkamavaseNeyasamayaM vIsasaMkameNaMtariya kAlagado devo hoUNigivIsasaMkAmao jAdo, laddhaM pydjhnnnnNtrN| saMpahi ukkassaMtaraM uccade / ego aNAdiyamicchAiTThI addhapoggalapariyaTTAdisamae paDhamasammattaM paDivajiya takAlabbhaMtare ceya aNaMtANu0 caukaM visaMjoiya uvasamasammattaddhAe chAvaliyamettAvasesAe sAsAdaNabhAvamAsAdiya igivIsasaMkAmayabhAveNAvaliyamettakAlaM gAliya tadaNaMtarasamae paNuvIsasaMkameNaMtariya tado micchatteNaddhapoggalapariyaTTamettakAlaM pariyaTTiya savvajahaNNaMtomuhuttamettAvasese sijjhidavvae daMsaNamohaM khaviya igivIsasaMkAmao jAdo, laddhamigivIsasaMkAmayassa desuunnddhpogglpriyttttmettmukkssNtrN| evamedesiM cauNhaM saMkamaTThANANaM jahaNNukkassaMtaravisayaNiNNayaM kAUNa saMpahi paNuvIsasaMkamaTThANassa tadubhayaNirUvaNa?muvarimasuttaM bhaNaighumAye gaye kumhArake cakkeke samAna kucha kama ardhapudgalaparivartanapramANa kAla taka paribhramaNa karatA rahA aura jaba saMsArameM rahanekA sabase jaghanya antarmuhUrta kAla zeSa bacA taba vaha upazama samyaktvako prApta huA aura vedaka samyaktvako prApta karake kramase kSapakazreNi para car3haneke liye anantAnubandhIkI visaMyojanA karake teIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA / isa prakAra teIsa prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa antara prApta ho jAtA hai| 368. aba ikkIsa prakRtika saMkramasthAnake jaghanya antara eka samayakA kathana karate haiM-eka ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamazreNi para car3hA aura usane antarakaraNakI samApti honepara lobhakA saMkrama na honese eka samayake liye bIsa prakRtiyoMke saMkramaNadvArA ikkIsa prakRtiyoMke saMkramakA antara kiyaa| phira vaha marA aura deva hokara ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra prakRta sthAnakA jaghanya antara eka samaya prApta ho jAtA hai| aba u.kRSTa antarakA kathana karate haiM-eka anAdi mithyASTi jIvane ardhapudgalaparivartanapramANa kAlake prathama samayameM upazamasamyaktva prApta karake usI kAlake bhItara anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA kii| phira upazamasamyaktvake kAlameM chaha Avali zeSa rahane para sAsAdana guNasthAnako prApta hokara eka zrAvali kAla taka ikkIsa prakRtiyoMkA saMkramaNa karatA rhaa| phira tadanantara samayameM paccIsa prakRtiyoMke saMkramadvArA ikkIsa prakRtiyoMke saMkramakA antara kiyaa| phira mithyAtvake sAtha kucha kama ardhapudgalaparivartanakAla taka paribhramaNa kiyA aura jaba siddha hone ke liye sabase jaghanya antarmuhUrta kAla zeSa rahA taba darzanamohanIyakA kSaya karake ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra ikkIsa prakRtiyoMke saMkrAmakakA kuchakama ardhapudgalaparivartanapramANa utkaSTa antarakAla prApta hojAtA hai| isa prakAra ina cAra saMkramasthAnoMke jaghanya aura utkRSTa antara kAlakA nirNaya karake aba paccIsa prakRtika saMkramasthAnake ukta donoM antara kAloMkA nirNaya karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM 1. tA pratau -karaNaM parisamattIe iti pAThaH / 2. zrA0pratau -mettamissaMtaraM iti pAThaH / 26 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [paMdhagA 6 * paNuvIsasaMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hoi ? / 399. sugamaM / jahaeNeNa aMtomuhuttaM,ukkasseNa vechAvahisAgarovamANi sAdireyANi / 6400. ettha tAva jahaNNaMtaraM vuccde| taM jahA-eo sammAmicchAiTThI paNuvIsaMsaMkAmayabhAveNAvaTThido pariNAmapaJcaeNa sammattaM micchattaM vA pariNamiya tattha savvajahaNNaMtomuhuttamettakAlaM sattAvIsasaMkameNaMtariya puNo sammAmicchattamuvaNamiya paNuvIsasaMkAmao jAdo, laddhamaMtaraM / saMpahi ukassaMtaraparUvaNaM kassAmo--aNNadaro micchAiTThI paNuvIsasaMkAmao uvasamasammattaM paDivajjiya avivakkhiyasaMkamaTThANeNaMtariya puNo micchattaM gaMtUNa savvuka sseNuvvellaNakAleNa sammatta-sammAmicchattamuvvellamANo uvasamasammattAhimuho hodUNa aMtarakaraNaM kariya micchattapaDhamahidicarimasamae sammAmicchattacarimaphAliM saMkAmiya tadaNaMtarasamae sammattaM SaDivaJjiya paDhamachAvaTuiM paribhamiya tadavasANe micchattaM gaMtUNa palidovamAsaMkhejabhAgamettakAlaM sammatta-sammAmicchattANamuvvellaNavAvAreNacchiya tado payadAviroheNa sammattaM ghettUNa vidiyachAvaTThimaNupAliya tadavasANe puNo vi micchattaM gaMtUNa dIhuvvelaNakAleNa sammatta-sammAmicchattANi * paccIsa prakRtika saMkrAmakakA kitanA antarakAla hai ? 6366. yaha sUtra sugama hai / * jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla sAdhika do chayAsaTha sAgara hai| 6400. aba yahAM sarva prathama jaghanya antarakAlakA kathana karate haiM / yathA-paccIsa prakRtiyoMkA saMkrama karanevAlA koI eka samyagmithyAdRSTi jIva pariNAmavaza samyaktvako yA mithyAtvako prApta huA aura vahA~ usane sabase jaghanya antarmuhUrta kAlataka sattAIsa prakRtiyoMke saMkrama dvArA paccIsa prakRtiyoMke saMkramakA antara kiyaa| phira vaha samyagmithyAtvako prApta hokara paccIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra paccIsa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya antara prApta ho jAtA hai| aba utkRSTa antarakAlakA kathana karate haiM-kisI eka paccIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka mithyAdRSTi jIvane upazamasamyaktvako prApta karake avivakSita saMkramasthAnake dvArA prakRta saMkramasthAnakA antara kiyaa| phira vaha mithyAtvameM jAkara sabase utkRSTa udvelanA kAlake dvArA samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA karatA huA upazama samyaktvake abhimukha huaa| phira antarakaraNako karake mithyAtvakI prathama sthitike carama samayameM samyagmithyAtvakI antima phAlikA saMkramaNa karake tadanantara samayameM samyaktvako prApta huaa| phira prathama chayAsaTha sAgara kAla taka paribhramaNa karake usake antameM mithyAtvako prApta haa| phira palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka samyaktva samyagmithyAtvakI udvelanA karate hue jisase prakRtameM virodha na par3e isa DhaMgase samyaktvako prApta huaa| phira dUsare chayAsaTha sAgara kAla taka samyaktvakA pAlana karake usake antameM phirase mithyAtvameM gayA aura vahA~ sabase dIrgha udvelanakAlake dvArA samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA karake 1. zrA0pratau elo paNuvIsa- iti pAThaH / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] payaDisaMkamaTThANANaM eyajIveNa aMtara 203 uvvelliUNa paNuvIsasaMkAmao jAdo, laddhaM tIhi palidovamAsaMkhejabhAgehi sAdireyavechAvahisAgarovamamettaM paNuvIsasaMkAmayassa ukkassaMtaraM / saMpahi vAvIsAdisaMkamaTThANANamaMtaraparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNai-- OM vAvIsa-vIsa-codasa-terasa-ekkArasa-dasa-aTTha-satta-paMca-cadu-doSiNasaMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? 401. sugamaM / * jahaeNaNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa uvddpogglpriytttt| 402. vAvIsAe tAva jahaNNaMtaraparUvaNA kIrade--ekko cauvIsasaMtakammiovasAmao lobhAsaMkamavaseNa vAvIsAe saMkAmao hodaNa puNo NavaMsayavedamuvasAmiya aMtarido uvariM caDhiya puNo heTThA odariya itthivedokaDDaNANaMtaraM vAvIsasaMkAmao jAdo, laddhamaMtaraM jahaNNeNaMtomuhuttamettaM / evaM vIsAe / Navari igivIsasaMtakammiyassa vattavyaM / codasasaMkAmayassa vi evaM ceva / Navari cauvIsasaMtakammiyassa chaNNokasAyovasAmaNAe codasasaMkamassAdi kAdUNa purisavedovasAmaNAe aMtaridassa puNo heTThA odariya tivihakohokaDDaNANaMtaraM laddhamaMtaraM kAyavvaM / evaM terasasaMkAmayassa / Navari purisavedovapaJcIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra paccIsa prakRtiyoMke saMkrAmakakA utkRSTa antara palyake tIna asaMkhyAtaveM bhAgoMse adhika do chayAsaTha sAgara prApta hotA hai| aba bAIsa Adi saMkramasthAnoMke antarakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * bAIsa, bIsa, caudaha, teraha, gyAraha, dasa, ATha, sAta, pA~ca, cAra aura do prakRtika saMkrAmakakA kitanA antarakAla hai ? $ 401. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla upAdhapudgalaparivartana pramANa hai| 6402. aba sarvaprathama bAIsa prakRtika saMkramasthAnake jaghanya antarakA kathana karate haiMeka caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva lobhakA saMkrama na honeke kAraNa bAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| phira jisane napuMsakavedakA upazama karake bAIsa prakRtiyoMke saMkramakA antara kiyA / phira Upara car3hakara aura utarakara strIvedake apakarSaNake bAda jo bAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA usake bAIsa prakRtiyoMke saMkrAmakakA jaghanya antara antarmuhUrta prApta hotA hai| bIsa prakRtika saMkrAmakakA jaghanya antara bhI isI prakAra prApta hotA hai| kintu yaha antara ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake kahanA caahiye| caudaha prakRtika saMkrAmakakA jaghanya antara bhI isI prakAra prApta hotA hai| kintu jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva chaha nokaSAyoMke upazama dvArA caudaha prakRtiyoMke saMkramakA prArambha karake phira puruSavedake upazama dvArA usakA antara karatA hai usake upazamazreNise nIce utarane para tIna prakArake krodhakA apakarSaNa honeke bAda yaha antara prApta karanA cAhiye / isI prakAra teraha prakRtika saMkrAmakakA bhI jaghanya antara prApta hotA hai| kintu 1. A. pratau -muhuttaM iti paatthH| . Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 sAmaNAe laddhappasarUvassa payadasaMkamaTThANassa duvihakohovasAmaNAe aMtarapAraMbho vttvyo| tado heTThA odariya puNo vi savvalahuM caDhiya purisavede uvasAmide laddhamaMtaraM kAyavvaM / eso ceva kamo ekArasasaMkamassa vi / Navari duvihakohovasAmaNAe laddhappasarUvassedassa kohasaMjalaNovasAmaNANaMtaramaMtaridassa puNo odaramANAvatthAe tivihamANokaDDaNeNa laddhamaMtaraM kAyavvaM / evaM dasasaMkAmayassa vi| Navari kohasaMjalaNovasAmaNAe laddhappalAhassedassa duvihamANovasAmaNeNaMtaraM kAdRNuvari caDhiya puNo heTThA odariya puNo vi savvalahumuvariM caDhidassa kohasaMjalaNovasAmaNANaMtaraM laddhamaMtaraM kAyavvaM / evamaTThaNhaM saMkAmayassa / Navari duvihamANovasAmaNAe samuvaladdhasaMkamassedassa mANasaMjalaNovasAmaNeNaMtarassAdi kAdaNa puNo odaramANassa tivihamAyokaDDaNAe aMtaraparisamattI kAyavvA / evaM sattasaMkAmayassa vi vattavvaM / Navari mANasaMjalaNovasAmaNANaMtaramuvaladdhasarUvassedassa duvihamAyovasAmaNAe aMtarapAraMbhaM kAdRNuvariM caDhiya heTThA odariya puNo vi savvalahumuvariM caDhidassa saguddese laddhamaMtaraM kAyavvaM / evaM ceva paMcasaMkAmayajahaNNaMtaraparUvaNA vi / Navari duvihamAyovasAmaNANaMtaramuvajAdasaruvassedassa mAyAsaMjalaNovasAmaNANaMtaramaMtaridassa samayAviroheNa laddhamaMtaraM kAyavvaM / evaM ceva cauNhaM saMkAmayassa vi vattavvaM / puruSavedakA upazama ho jAne para jisane teraha prakRtika saMkramasthAna prApta kara liyA hai usake do prakArake krodhakA upazama ho jAne para prakRta saMkramasthAnake antarake prArambha honekA kathana karanA cAhiye / phira isa jIvako nIce utArakara aura atizIghra phirase car3hAkara puruSavedakA upazama kara lenepara prakRta sthAnakA antara prApta karanA caahiye| gyAraha prakRtika saMkramasthAnake antarakA bhI isI kramase kathana karanA cAhiye / kintu do prakArake krodhakA upazama hone para isa sthAnako prApta karAke phira krodha saMjvajanakA upazama honeke bAda isa sthAnakA antara prApta kare / phira upazamazreNise utarate samaya tIna prakArake mAnakA apakarSaNa karAke isa sthAnakA antara prApta karanA cAhiye / disa prakRtika saMkramasthAnakA antara bhI isI prakAra hotA hai / kintu krodha saMjvalanakA upazama hone para isa sthAnako prApta karake phira do prakArake mAnakA upazama honeke bAda isa sthAnakA antara prApta kre| phira Upara car3hakara aura nIce utarakara phirase atizIghra Upara car3he aura krodhasaMjvalanakA upazama karake antara prApta kre| isI prakAra ATha prakRtiyoMke saMkrAmakakA bhI antara hai| kintu do prakArake mAnakA upazama ho jAne para isa sthAnako prApta karake mAnasaMjvalanakA upazama karaneke bAda antarakA prArambha kiyaa| phira utarate samaya tIna prakArakI mAyAkA apakarSaNa karake antarakI samApti kii| isI prakAra sAta prakRtiyoMke saMkrAmakake antarakA kathana karanA caahiye| kintu mAnasaMjvalanakA upazama ho jAne para isa sthAnako prApta karake phira do prakArakI mAyAkA upazama ho jAne para antarakA prArambha kiyaa| phira Upara car3hakara aura nIce utarakara phirase atizIghra Upara car3he aura apane sthAnameM pahuMcakara antara prApta kre| pA~ca prakRtiyoMke saMkrAmakake jaghanya antarakA kathana bhI isI prakAra karanA caahiye| kintu do prakArakI mAyAkA upazama honeke bAda isa sthAnako prApta karake phira mAyA saMjvalanakA upazama honeke bAda isa sthAnakA antara kare aura yathAvidhi vivakSita sthAna para Akara antarako prApta kre| isI prakAra cAra prakRtiyoMke saMkrAmakakA bhI antara kahanA caahiye| kintu mAyA saMjvalanakA upazama ho jAne Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 gA0 58 ] payaDisaMkamaTThANANaM eyajIveNa aMtaraM Navari mAyAsaMjalaNovasAmaNANaMtaramAsAdidasarUvassedassa duvihalohovasAmaNAe aMtarassAdi kAdUNa puNo odaramANAvatyAe aNiyaTTipaDhamasamae laddhamaMtaraM kAyavvaM / evaM doNhaM saMkAmayassa / Navari igivIsasaMtakammiyasaMbaMdheNa savvajahaNNaMtomuhuttamattamaMtaramaNugaMtavvaM / evaM jahaNNaMtaraparUvaNA kdaa| 403. saMpahi ukkassaMtare bhaNNamANe tattha tAva vAvIsAe uccade / taM jahAeko aNAdiyamicchAiTThI addhapoggalapariyaTTAdisamae paDhamasammattamuppAiya vedagasammattaM paDivaJjiya aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNApurassaraM daMsaNatiyamuvasAmiya savvalahumuvasamaseDhimArUDho / puNo odaramANo itthivedokaDDaNANaMtaraM vAvIsasaMkamaTThANassAdi kAdUNa aMtarido desUNaddhapoggalapariyaTTamettakAlaM paribhamiUNa tado aMtomuhuttAvasese sijjhidavvae tti sammattuppAyaNapurassaraM dasaNamohakkhavaNaM paTTaviya micchattacarimaphAlIpadaNANaMtaraM vAvIsasaMkAmao jAdo, laddhamaMtaraM hoi / evaM vIsAdisesasaMkamaTThANANaM pi ukkassaMtaraM parUveyavvaM / Navari savvesimuvasamaseDhIe caDhamANodaramANAvatthAsu jahAsaMbhavamAdi kAdaNaMtaridassa puNo uvasamaseDhimArohaNeNa laddhamaMtaraM kAyavyaM / terasekArasa-dasa-cadudoNNisaMkamaTThANANaM ca khavagaseDhIe laddhamaMtaraM kaayvvmidi| saMpahi ekisse saMkamaTThANassa aMtarAbhAvaMpaduppAyaNaTThamuttarasuttamAhapara isa sthAnako prApta karake phira do prakArake lobhakA upazama hA jAne para antarakA prArambha kare aura phira upazamazreNise utarate samaya anivRttikaraNake prathama samayameM antarako prApta karanA cAhiye / isI prakAra do prakRtiyoMke saMkrAmakakA antara prApta hotA hai| kintu ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIvake sambandhase isakA antara sabase jaghanya antarmuhUrtapramANa jAnanA caahiye| isa prakAra jaghanya antarakA kathana samApta huaa| 6403. aba utkRSTa antarakA kathana karate haiN| usameM bhI sarvaprathama bAIsa prakRtika saMkramasthAnakA antara kahate haiN| yathA-eka anAdi mithyAdRSTi jIvane ardhapudgalaparivartanake prathama samayameM prathama samyaktvako prApta karake vedakasamyaktvako prApta kiyaa| phira anantAnubandhIkI visaMyojanApUrvaka tIna darzanamohanIyakA upazama karake atizIghra upazamazreNi para cddh'aa| phira vahA~se utarate samaya strIvedakA apakarSaNa karake bAIsa prakRtika saMkramasthAnakA prArambha kiyA aura usakA antara karake kucha kama ardhapudgalaparivartana kAlataka paribhramaNa karatA rahA / phira siddha honemeM antarmuhUrta kAla zeSa rahane para samyaktvakI utpattipUrvaka darzanamohanIyakI kSapaNAkA prArambha karake mithyAtvakI antima phAlike patanake bAda bAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra bAIsa prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa antara prApta ho jAtA hai / isI prakAra bIsa prakRtika Adi zeSa saMkramasthAnoMke utkRSTa antarakA bhI kathana karanA caahiye| kintu upazamazreNi para car3hane yA utaranekI avasthAmeM sabhI sthAnoMko yathAsambhava prApta karake antarakA prArambha kare aura phira antameM upazamazreNi para ArohaNa karake antara le Ave / tathA teraha, gyAraha, dasa, cAra aura do prakRtika saMkramasthAnoMkA kSapakazreNimeM utkRSTa antara prApta karanA caahiye| aba eka prakRtika saMkramasthAnake antarakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM 1. zrA0pratau aMtarabhAva- iti pAThaH / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 8 ekkisse saMkAmayassa patthi aMtaraM / 404. kudo ? khavayaseDhimmi laddhappasarUvattAdo / saMpahi uttasesasaMkamaTThANANamaMtaraparUvaNaM kuNamANo suttamuttaraM bhaNai 8 sesANaM saMkAmayANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hoi ? / $ 405. sugmN| * jaharaNeNa aMtomuhuttaM,ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / 406. ettha sesaggahaNeNUNavIsaTThArasa-bArasa-Nava-cha-tigasaNNidANamigivIsasaMtakammiyasaMbaMdhisaMkamaTThANANaM gahaNaM kAyavvaM / edesiM ca jahaNNukassaMtaraparUvaNamedeNa sutteNa kIrade / taM jahA--igivIsasaMtakammiyovasAmago uvasamaseDhIe aMtarakaraNasamattisamaNaMtaramevANupunvisaMkamamADhaviya tado NaqsayavedovasAmaNAe eyUNavIsasaMkAmao hodaNa itthivedoksAmaNAkaraNeNaMtarassAdi kAdaNa puNo tastheva laddhappasarUvassa aTThArasasaMkamassa chaNNokasAyovasAmaNAe aMtaramuppAdiya tammi ceva bArasasaMkamamADhaviya puNo purisavedovasameNaMtarAviya tado duvihakohovasAmaNANaMtaraM laddhappasarUvassa NavaNhaM saMkamaTThANassa kohasaMjalaNovasAmaNANaMtaramaMtaraM pArabhiya puNo tattha duvihamANovasAmaNAe * eka prakRtika saMkrAmakakA antarakAla nahIM hai| $ 404. kyoMki isa sthAnakI prApti kSapakazreNimeM hotI hai| aba pahale jina saMkramasthAnoMkA antara kaha Aye haiM unake sivA bace hue saMkramasthAnoMke antarakA kathana karate hue AgekA sUtra kahate haiM * zeSa sthAnoMke saMkrAmakoMkA kitanA antarakAla hai ? 6405. yaha sUtra sugama hai / * jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara hai| 6406. isa sUtra meM jo 'zeSa' pada grahaNa kiyA hai so usase ikkIsa prakRtika satkarmase sambandha rakhanevAle unnIsa, aThAraha, bAraha, nau, chaha aura tIna prakRtika saMkramasthAnoMkA grahaNa karanA cAhiye / isa sUtra dvArA ina sthAnoMke jaghanya aura utkRSTa antarakA kathana kiyA gayA hai| khulAsA isa prakAra hai-jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazAmaka jIva upazamazreNimeM antarakaraNakI samApti ke bAda hI AnupUrvI saMkramakA prArambha karatA hai| phira napusakavedakA upazama kara lenepara unnIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho jAtA hai aura strIvedakA upazama karake prakRta sthAnake antarakA prArambha karatA hai| phira vahIM para aThAraha prakRtika saMkramasthAnako prApta karake chaha nokaSAyoMkI upazAmanA dvArA isa sthAnake antarakA prArambha karatA hai| phira vahIMpara bAraha prakRtika saMkramasthAnako prApta karake puruSavedakI upazAmanAdvArA isa sthAnakA antara karatA hai| phira do prakArake krodhakA upazama karaneke bAda nauprakRtika saMkramasthAnako prApta karake saMjvalana krodhake upazamadvArA isa sthAnake antarakA prArambha karatA hai| phira vahIMpara do prakArake mAnakA upazama ho jAne para chahaprakRtika 1. tA0pratau desUNANi iti pAThaH / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deg18 gA058] payaDisaMkamaTThANANaM evajIveNa aMtaraM 207 laddhappalAhassa chaNhaM saMkamassa mANasaMjalaNovasAmaNavihANeNaMtaramADhaviya tatto duvihamAyovasAmaNAe tiNhaM saMkamamADhaviya mAyAsaMjalaNovasAmaNAe tadaMtarassAdi kAdaNa uvariM caDhiya puNo heTThA oyaramANo tivihamAya-tivihamANa-tivihakoha-sattaNokasAyokaDDaNANaMtaraM jahAkama chaNDaM NavaNhaM bArasaNhaM egUNavIsAe ca saMkamaTThANANamaMtaraM samANei / sesANaM puNa heTThA oyariya puNo vi savvalahumuvari caDhiUNa sagasagavisae aMtaraM samANei / edaM jahaNNaMtaraM / 407. ukssaMtaraparUvaNamidANiM kassAmo-deva-NeraiyANamaNNadaro cauvIsasaMtakammio vedagasammAiTThI puvvakoDAuamaNussesuppanjiya gambhAdiaTThavassANamuvari savvalahuM visuddho hoUNa saMjamaM paDivajiya daMsaNamohaNIyaM khaviya uvasamaseDhimArUDho tiNhamaTThArasaNhaM caDhamANo ceva aMtaramuppAiya chaNhaM NavaNheM bArasaNhamegUNavIsAe ca oyaramANo aMtaramuppAiya samoiNNo desUNapuvvakoDimettakAlaM saMjamamaNupAliya kAlaM kAdUNa tettIsaMsAgarovamAuesu devesuvvnnnno| kameNa tatto cudo saMto puvvakoDAuamaNussesuppaNNo aMtomuhuttAvasese uvasamaseDhimAruhiya jahAkama savvesimaMtaraM samANedi / Navari bArasaNhaM tiNhaM ca saMkamaTThANassa khabagaseDhIe laddhamaMtaraM kAyavvaM / evamogheNa savvasaMkamaTThANANamaMtaraparUvaNA kayA / saMkramasthAnako prApta karake mAnasaMjvalanake upazamadvArA isa sthAnake antarakA prArambha karatA hai| phira do prakArakI mAyAkA upazama ho jAne para tIna saMkramasthAnako prApta karatA hai| phira Upara caDha kara aura nIce utarakara tIna prakArakI mAyA, tIna prakArakA mAna, tIna prakArakA krodha aura sAta nokaSAya inakA apakarSaNa karane para kramase chaha, nau, bAraha aura unnIsa prakRtika saMkramasthAnoMke antarako prApta kara letA hai / tathA nIce utara kara aura phirase atizIghra upazamazreNi para car3hakara zeSa sthAnoMkA bhI apane apane sthAnameM antara prApta kara letA hai / yaha jaghanya antara hai| 6407. aba isa samaya utkRSTa antarakA kathana karate haiM deva aura nArakiyoMmeMse koI eka caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA vedaka samyagdRSTi jIva pUrva koTikI AyuvAle manuSyoMmeM utpanna huaa| phira garbhase lekara ATha varSa ho jAne para atizIghra vizuddha hokara saMyamako prApta huaa| phira darzanamohanIyakA kSaya karake upazamazreNi para cddh'aa| isa prakAra upazamazreNi para car3hate hue tIna aura aThAraha prakRtika saMkramasthAnakA antara utpanna karake tathA chaha, nau, bAraha aura unnIsa prakRtika saMkramasthAnakA utarate samaya antara utpanna karake kramase yaha jIva apramatta va pramattasaMyata ho gyaa| phira kucha kama pUrva koTi kAla taka saMyamakA pAlana karake marA aura tetIsa sAgarakI AyuvAle devoMmeM utpanna ho gyaa| phira kramase vahA~se cyuta hokara pUrvakoTikI AyuvAle manuSyoM meM utpanna huaa| phira antarmuhUrta zeSa rahane para upazamazreNipara car3hakara kramase saba sthAnoMkA antara prApta karatA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha aura tIna prakRtika saMkramasthAnakA antara kSapakaNimeM prApta karanA cAhiye / 'isa prakAra oghase saba saMkramasthAnoMke antarakA kathana kiyaa| Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 408. eNhimAdesaparUvaNadvamuccAraNaM vttissaamo| taM jahA-AdeseNa Nirayagaie Neraesu 27, 26.23 saMkA0 aMtaraM keva0 ? jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi desUNANi / evaM 25, 21 / Navari jaha0 aMtomuhuttaM / evaM savvaNeraiya0 / Navari sagaTTidI desuunnaa| 409. tirikkhesu 27, 26, 23 saMkAmayaMtaramoghaM / evaM 21 / Navari jaha0 aMtomu0 / 25 jaha0 aMto0, ukka0 tiNNi palidovamANi sAdireyANi / evaM paMciMdi0tirikkhatiya0 3 / Navari sgdvidii| paMciMdiyatirikkhaapajja0-maNusaapaja0-aNudisAdi jAva savvaDhe tti tiNhaM dvANANaM Natthi aMtaraM / 6408. aba AdezakA kathana karaneke liye uccAraNAko batalAte haiN| yathA-Adezase narakagatimeM nArakiyoMmeM 27, 26 aura 23 prakRtika sthAnoMke saMkrAmakakA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| isI prakAra 25 aura 21 prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA antarakAla jAnanA caahiye| kintu ina sthAnoMke saMkrAmakoMkA jaghanya antara antarmaharta hai| isI prakAra saba nArakiyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki kucha kama apanI-apanI sthiti kahanI caahiye| vizeSArtha- yahA~ sarvatra 27 prakRtika Adi saMkramasthAnoMkA jaghanya antara eka samaya oghake samAna ghaTita kara lenA caahiye| kintu 21 prakRtika saMkramasthAnake jaghanya antarameM oghase kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki narakagatimeM upazamazreNikA prApta honA sambhava nahIM hai isaliye yahA~ 21 prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya antara eka samaya nahIM prApta hokara antarmuhUrta prApta hotA hai jo antarmuhUtake bhItara do bAra anantAnuvandhIkI visaMyojanApUrvaka mizra guNasthAna prApta karAnese ghaTita hotA hai| zeSa kathana sugama hai| 406. tiryaJcoMmeM 27, 26 aura 23 prakRtiyoMke saMkrAmakakA antarakAla oghake samAna hai| isI prakAra 21 prakRtiyoMke saMkrAmakakA antarakAla jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki isa sthAnakA jaghanya antara antarmuhUrta hai| tathA 25 prakRtiyoMke saMkrAmakakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna palya hai / isI prakAra paMcendriya tiryazcatrikameM jAnanA cAhiye / kintu apanI-apanI sthiti kahanI cAhiye / paMcendriya tiryazca aparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM tIna sthAnoMkA antara nahIM hai| vizeSArtha--tiryaJcoMmeM 21 prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya antara narakagatike samAna prApta hotA hai, isaliye isakA oghake samAna nirdeza na karake alagase vidhAna kiyA hai, kyoMki tiryazcagatimeM bhI upazamazreNikI prApti sambhava na honese yahA~ 21 prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya antara eka samaya ghaTita nahIM ho sakatA hai| jo 26 prakRtiyoMkI sattAvAlA tiryazca jIva 25 prakRtiyoMkA saMkramaNa kara rahA hai usane upazamasamyaktvako prApta karake 28 prakRtiyoMkI sattA prApta kii| phira vaha samyagmithyAtvakI udvalanA honeke pUrva hI tIna palyakI AyuvAle tiryazcoMmeM utpanna huA aura vahA~ yathAsambhava atizIghra samyagmithyAtvake saMkramake antima samayameM upazama samyaktvapUrvaka vedakasamyaktvako prApta huaa| phira palyakA asaMkhyAtavA~ bhAgapramANa kAla rahane para vaha mithyAtvameM gayA aura antarmuhUrta kAla zeSa rahane para vaha 1. zrA0pratau NANANaM iti pAThaH / Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] payasika maTThANA eyajIveNa aMtaraM 206 410. maNusatiyassa ogho / Navari jammi addhapoggalapariyaGkaM tammi puvvako DipudhattaM / jammi tettIsaM sAgarovamANi tammi puvvakoDI dekhaNA / Navari sattAvIsa-chabvIsa- paNuvIsa-tevIsa - igivIsa saMkA0 paMcidiyatirikkhabhaMgo / 411. devANaM NArayabhaMgo / Navari ekatIsaM sAgarovamANi desUNANi / evaM punaH upazama samyaktvako prApta huaa| phira jIvana ke antima samayameM vaha sAsAdanameM jAkara paccIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gyaa| isa prakAra paccIsa prakRtika saMkrAmakakA utkRSTa antarakAla sAdhika tIna palya prApta hotA hai / yahA~ sAdhikase kitanA kAla liyA gayA hai isakA kahIM ullekha nahIM milatA, isaliye yahA~ hamane usakA nirdeza nahIM kiyA hai / tathApi vaha palya ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa honA cAhiye | paMcendriyatiryaJca aparyApta AdimeM vivakSita saMkramasthAnakI prApti do bAra sambhava nahIM hai, isaliye yahA~ sambhava saMkramasthAnoMke antarakA niSedha kiyA hai| zeSa kathana sugama hai / 410. manuSyatrimeM antara proghake samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki jahA~ ardhapudgala parivartana kAlapramANa antarakAla kahA hai vahA~ pUrvakoTipRthaktva pramANa antarakAla kahanA cAhiye / aura jahA~ tetIsa sAgarapramANa antarakAla kahA hai vahA~ para kucha kama eka pUrvakoTipramANa antarakAla kahanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki sattAIsa, chabbIsa, paccIsa, teIsa aura ikkIsa prakRtiyoMke saMkrAmakoMkA antara paMcendriya tiryaJcoM ke samAna hai / vizeSArtha - manuSya gatimeM sabhI saMkramasthAna sambhava hai / unameM se yahA~ 22, 20, 14, 13, 11, 10, 8, 7, 5 aura 2 prakRtika saMkramasthAnoMkA jaghanya antara to ogha ke samAna bana jAtA hai / kintu utkRSTa antara upArdhapudgalaparivartanapramANa nahIM prApta hotA, kyoMki manuSyakI kAya sthiti pUrva koTipRthaktva adhika tIna palya hai / isaliye manuSyoM meM ina sthAnoMkA utkRSTa antara pUrva koTipRthaktva pramANa hI prApta hotA hai, kyoMki ukta saMkramasthAnoMkA utkRSTa antarakAla upazamazreNikI apekSA se hI ghaTita kiyA jA sakatA hai| isalie aise jIva ko uttama bhogabhUmike manuSyoM meM utpanna karAnA ThIka nahIM hai / isIse mUlameM yaha kahA hai ki jina sthAnoMkA utkRSTa antara ardhapudgalaparivartanapramANa kahA hai unakA vaha antara pUrvakoTipRthaktva pramANa kahanA cAhiye / isI prakAra yadyapi manuSyoM meM 16, 18, 12, 6, 6 aura 3 ina saMkramasthAnoMkA jaghanya antara bhI zrodha ke samAna bana jAtA hai / tathApi utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTivarSapramANa hI prApta hotA hai, kyoMki ukta saMkramasthAna yA to kSAyikasamyagdRSTike upazamazra NimeM pAye jAte haiM yA inameM se kucha sthAna kSapakazreNimeM bhI pAye jAte haiM / isaliye eka paryAyameM hI do bAra zreNipara car3hAkara ina sthAnoMkA yathAvidhi antara prApta karanA cAhiye / vidhikA nirdeza pahale hI kiyA jA cukA hai isIse mUlameM yaha kahA hai ki jina sthAnoMkA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai unakA vaha antara kucha kama pUrvakoTivarSapramANa kahanA caahiye| aba rahe 27, 26, 25, 23 aura 21 prakRtika saMkramasthAna so inakA antara paMcendriya tiryaJcoM ke samAna manuSyoM meM bhI bana jAtA hai, ataH manuSyoMmeM inake ina sthAnoM ke antarakAlako paMcendriya tiryaJcoM ke samAna jAnanekI sUcanA kI hai / zeSa kathana sugama hai / 1 411. devoMkA bhaMga nArakiyoM ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki nArakiyoMmeM jahAM kucha kama tetIsa sAgara utkRSTa antara kahA hai vahAM inameM kucha kama ikatIsa sAgara utkRSTa 1. prA0 pratau puvvakoDidesUNANi iti pAThaH / 27 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 bhavaNAdi jAva uvarimagevajA tti / Navari sagaTThidI desUNA / evaM jAva0 / *NANAjIvehi bhaMgavicao / / ___ 412. ahiyArasaMbhAlaNasuttamedaM sugamaM / ettheva aTThaparUvaNamuttarasuttamoiNNaM OM jesiM payaDIyo atthi tesu payadaM / 6 413. kudo ? akammehi avvvhaaraado| 8 savvajIvA sattAvIsAe chuvvIsAe paNuvIsAe tevIsAe ekavIsAe edesu paMcasu saMkamahANesu NiyamA sNkaamgaa| 414. ettha savvajIvaggahaNamedisse parUvaNAe nnaannaajiivvisyttpduppaaynnphlN| sattAvIsAdiggahamiyarasaMkamaTThANavudAsaDhe / NiyamaggahaNamaNiyamavudAsamuheNa payadaTThANasaMkAmayANaM savvakAlamatthittajANAvaNaphalaM / tado edesi paMcaNhaM saMkamaTThANANaM saMkAmayA jIvA savvakAlamatthi tti bhaNidaM hoi|| antara kahanA cAhiye / isI prakAra bhavanavAsiyoMse lekara uparima aveyaka takake devoMmeM jAnanA cAhiye / kintu sarvatra kucha kama apanI sthiti kahanI caahiye| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha devoMmeM nau anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM antara kAla nahIM pAyA jAtA hai, kyoMki yahAM para jo bhI saMkramasthAna pAye jAte haiM unakA eka paryAyameM do bAra pAyA jAnA sambhava nahIM hai / isIse sAmAnya devoMmeM utkRSTa antara kAla kucha kama ikatIsa sAgarapramANa batalAyA hai, kyoMki yaha antarakAla nau veyakataka hI pAyA jAtA hai aura unakI utkRSTa sthiti ikatIsa sAgara hI hai / zeSa kathana sugama hai / * aba nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayakA adhikAra hai| 6412. adhikArakA nirdeza karanevAlA yaha sUtra sugama hai| aba isI viSayameM arthapadakA kathana karaneke liye AgekA sUtra AyA hai * jinake prakRtiyoMkA sattva hai unakA yahA~ adhikAra hai| 5 413. kyoMki karmarahita jIvoMse prayojana nahIM hai / * saba jIva sattAIsa, chabbIsa, paccIsa, teIsa aura ikkIsa ina pA~ca saMkramasthAnoMmeM niyamase saMkrAmaka haiM / 6414. yaha prarUpaNA nAnA jIvaviSayaka hai yaha dikhalAne ke liye isa sUtrameM 'savva jIva' padakA grahaNa kiyA hai / itara saMkramasthAnakA niSedha karaneke liye 'sattAvIsa' Adi padoMkA grahaNa kiyA hai| aniyamakA niSedha karake prakRta saMkramasthAnoMkA sarvakAla astitva rahatA hai isa bAtakA jJAna karAneke liye 'niyama' padakA grahaNa kiyA hai| isaliye ina pA~ca saMkramasthAnoMke saMkrAmaka jIva sarvadA pAye jAte haiM yaha isa sUtrakA bhAva hai| Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gI0 5 ] payaDisakamaTThANANaM NANAjIvehi bhaMgavicao 8 sesesu prahArasasu saMkamaThANemu bhajiyavvA / 415. kudo ? tesimaddhavabhAvittadaMsaNAdo / ettha bhaMgapamANamedaM-387420489 / evamogho samatto / * zeSa aThAraha saMkramasthAnoMmeM jIva bhajanIya haiN| 6415. kyoMki ina sthAnoMkA adhruvapanA dekhA jAtA hai| yahA~ para bhaMgoMkA pramANa 387420486 hai| vizeSArtha-mohanIya karmake 27 prakRtika Adi jo teIsa saMkramasthAna haiM unameM se 27, 26, 25, 23 aura 21 saMkramasthAnavAle bahutase jIva saMsArameM sarvadA pAye jAte haiM, ataH ye pAMcoM dhruvasthAna haiN| tathA zeSa sthAnoMkI apekSA yadi hue to kabhI eka aura kabhI aneka jIva hote haiM, isaliye ve adhruvasthAna haiM / aba ina saba sthAnoMke dhruva bhaMgake sAtha eka saMyogI Adi kula maMgoMke prApta karane para ve saba 387420486 hote haiN| yathA 1 dhruva bhaMga jo 27, 26, 25, 23 aura 21 saMkramasthAnoMkI ___ apekSAse prApta hotA hai| 2 bAIsa saMkramasthAnake bhaMga 3 dhrudhabhaMga sahita 22 saMkramasthAnake bhaMga 342 = 6 bIsa saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI bhaMga 343= * dhruvabhaMga sahita 22 va 20 saMkramasthAnake saba bhaMga EX2 =18 unnIsa saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 643 = 27 dhruvabhaMga sahita 23, 20 va 16 saMkramasthAnake saba bhaMga 2742 = 54 aThAraha saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 2743 =81 dhravabhaMga sahita 22, 20, 16 va 18 saMkramasthAnake saba bhaMga 81 - 2=162 caudaha saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI sava bhaMga 8143-243 dhruvabhaMga sahita 22 se 14 takake pUrvokta saMkramasthAnoMke saba bhaMga 243 4 2-486 teraha saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 24343-726 dhruvabhaMga sahita 22 se 13 takake pUrvokta saMkramasthAnoM ke sababhaMga 72643=1458 bAraha saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI bhaMga 726432187 dhruvabhaMga sahita pUrvokta 22 se 12 saMkramasthAna takake saba bhaMga 218742-4374 gyAraha saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 2187436561 dhruvabhaMga sahita pUrvokta 22 se 11 saMkramasthAna takake saba bhaMga 656142-13122 dasa saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 656143-16683 dhruvabhaMga sahita pUrvokta 22 se 10 saMkramasthAna takake saba bhaga Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 $ 416. saMpahi AdesaparUvaNaTThamuccAraNaM vattaissAmo / AdeseNa Neraiyaesu paMcaNhaM drANANaM saMkA0 NiyamA asthi / evaM paDhamapuDhavi-tirikkha3-devA sohammAdi jAva 16683 x 2-36366 nausaMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 1668343=56046 dhruvabhaMga sahita pUrvokta 22 se 6 saMkramasthAna takake saba bhaMga 56046 x 2=118018 ATha saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 5604643177147 dhruvabhaMga sahita pUrvokta 22 se saMkramasthAna takake saba bhaMga 1771474 2=54264 sAta saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 1771474 3=531441 dhruvabhaMga sahita pUrvokta 22 se 7 saMkramasthAna takake saba bhaMga 531441421062882 chaha saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 53144143=1564323 dhravabhaMga sahita pUrvokta 22 se 6 saMkramasthAna takake saba bhaMga 1564323 42=3188646 pA~ca saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI sava bhaMga 156432343 = 4782666 dhruvabhaMga sahita pUrvokta 22 se 5 saMkramasthAna takake saba bhaMga 478266642 =9565938 cAra saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 478266643-14348607 dhruva bhaMgasahita pUrvokta 22se 4 saMkramasthAna takakesaba bhaMga 1434860742 = 28667814 tIna saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 1434860743= 43046721 dhruva bhaMgasahita pUrvokta 22 se 3 saMkramasthAna takake saba bhaMga 4304672142 = 86093442 do saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 4304672143 = 126140963 dhruva bhaMgasahita pUrvokta 22 se 2,saMkramasthAna takake saba bhaMga 12614016342 = 258280326 eka saMkramasthAnake pratyeka va saMyogI saba bhaMga 12614016343= 387420486 dhruva bhagasahita pUrvokta 22se 1 saMkramasthAna takake saba bhaMga sUcanA-22 saMkramasthAnako prathama mAnakara ye uttarottara bhaMga lAye gaye haiN| ataH Age jo 20 Adi eka eka saMkramasthAnake bhaMga batalAye gaye haiM unameM usa usa sthAnake pratyeka bhaMga aura usa sthAna takake saba sthAnoMke dvisaMyogI Adi bhaMga sammilita haiN| ye bhaMga vivakSita sthAnase pIcheke saba sthAnoMke bhaMgoMko dose guNA karane para utpanna hote haiN| tathA ina bhaMgoMmeM pIche pIche ke sthAnoMke bhaMga milA dene para vahA~ taka saba bhaMga hote haiN| ye bhaMga vivakSita sthAnase pIcheke saba sthAnoMke bhaMgoMko tInase guNA karane para utpanna hote haiM / pazcAdAnupUrvI yA patratatrAnupUrvI ke kramase bhI ye bhaMga lAye jA sakate haiN| isa prakAra ogha prarUpaNA samApta huii| 6416. aba AdezakA kathana karaneke lie uccAraNAko batalAte haiN| Adezase nArakiyoMmeM pA~ca saMkramasthAnoMke saMkrAmaka jIva niyamase haiN| isI prakAra prathama pRthivI, tiryacatrika, deva aura saudharma kalpase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM jAnanA caahie| dUsarI pRthivIse lekara ___ .. . . . .For Private &Personal-Use Only. - Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] payaDisaMkamaTThANANa bhAgAbhAgo 213 NavagevajA ti / vidiyAdi jAva sattamA ti evaM ceva / Navari igivIsasaMkAmayA bhayaNijjA / bhaMgA 3 / ekAjoNiNi0-bhavaNa0-vANa-jodisiesu / paMciMdiyatirikkhaapaja0 tiNNi hANANi NiyamA asthi / maNusatiye odhbhNgo| maNusaapaja0 savapadasaMkAmayA bhayaNijjA / tattha bhaMgA 26 / aNudisAdi jAva savvaTThA tti 27, 23, 21 saMkAmayA NiyamA asthi / evaM jaav|| $ 417. ettha tAva bhAgAbhAga-parimANa-khetta-phosaNANaM desAmAsayasutteNedeNa sUcidANamuccAraNANugamaM kassAmo / taM jahA-bhAgAbhAga0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa y'| ogheNa paNuvIsasaMkAmayA savvajIvANamaNatA bhaagaa| sesasavvapadasaMkAmayA annNtimbhaago| evaM tirikkhesu / AdeseNa Neraiya0 25 saMkA0 asaMkhejA bhAgA / sesamasaMkhe0bhAgo / evaM savvaNeraiya-savvapaMciMdiyatirikkha-maNusa-maNusaapaJja-devA jAva sahassAra tti / maNusapajja0-maNusiNI0 25 paya0 saMkA0 saMkhejA bhAgA / sesaM0 sAtavIM pRthivI taka bhI isI prakAra jAnanA caahiye| kintu yahA~ ikkIsa prakRtiyoMke jIva bhajanIya haiM, ataH dhruva bhaMgake sAtha tIna bhaMga hote haiN| isI prakAra yoninItiyaMca, bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM jAnanA caahiye| paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM taM na sthAnavAle jIva niyamase haiN| manuSyatrikameM oghake samAna bhaMga haiN| manuSya aparyAptakoMmeM saba sambhava padoMke saMkrAmaka jIva bhajanIya haiN| yahA~ bhaMga 26 hote haiN| anudizase lekara sarvArthasiddhi taka devoMmeM 27, 23 aura 21 prakRtika saMkramastha nabAle jIva niyamase haiN| isI prakAra anAhAraka mAgeNAtaka jAnanA caahiye| vizeSArtha-dUsarIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakI, yoninI tithaMca, bhavanavAsI. vyantara aura jyotiSI devoMmeM 21 prakRtika saMkramasthAnake eka aura nAnA jIvoMkI apekSA do bhaMga hote haiM tathA inameM zeSa sthAnoMkI apekSA eka dhruva bhaMga milA denepara tIna bhaMga ho jAte haiN| labdhyaparyApta manuSyoMmeM 27, 26 aura 25 ye tIna saMkramasthAna hote haiM jo ki bhajanIya haiM, ataH inake 26 bhaMga prApta hote haiM / zeSa kathana sugama hai| tIna sthAnoMke dhruvabhaMgako chor3akara zeSa 26 bhaMga kisa prakAra Ate haiM isakA jJAna pUrvameM kahI gaI saMdRSTise hI ho jAtA hai| 6417. yataH 'NANAjIvehi bhaMgavicao' yaha sUtra dezAmarSaka hai, ataH isase sUcita honevAle bhAgAbhAga, parimANa, kSetra aura sparzana ina anuyogadvAroMkI uccAraNAkA anugama karate haiN| yathA-bhAgAbhAgAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA paccIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saba jIvoMke ananta bahubhAgapramANa haiM aura zeSa saba padoMke saMkrAmaka jIva anantaveM bhAgapramANa haiN| isI prakAra tiyacoM meM bhAgAbhAga jAnanA caahiye| AdezakI apekSA nArakiyoMmeM 25 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| tathA zeSa padoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriya tiyaMca, manuSya, manuSya aparyApta, deva aura sahasrAra svarga takake devoMmeM bhAgAbhAga jAnanA cAhiye / manuSya paryApta aura manuSyiniyoMmeM 25 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| tathA zeSa padoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| Anata 1. tA0pratau aoghAdesabhedeNa iti pAThaH / agre'pi bAhulyena tA0pratau evameva pAThaH / 2. zrA0pratau tirikkhamaNusaapaja0 iti paatthH| Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 jayadhavalA sahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 saMkhe0 bhAgo | ANadAdi jAva NavagevajjA tti 26 saMkA0 asaMkhe0 bhAgo / 27 saMkheJjA bhAgA / sesaM saMkhe 0 bhAgo / aNuddisAdi jAva savvaTThA ki 27 saMkhejA bhAgA / sesaM saMkhe0 bhAgo / evaM jAva0 / $ 418. parimANANu0 du0 Nidda so- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa 27, 26, 23, 21 saMkA0 kettiyA ? asaMkhejA 25 saMkA0 ke0 ? anaMtA / sesa0 saMkA0 saMkhejA / AdeseNa Neraiya0 savvapadasaMkA0 asaMkhejA / evaM savvaNe raiya 0 - savvapaMciMdiyatirikkha - maNusa apaja 0- devA jAva avarAida ti / evaM tirikkhA0 / Navari 25 saMkA 0 taa| maNuse 27, 26, 25 saMkA0 asaMkhejA / sesasaMkA 0 saMkhejjA / maNusapaJja0maNi savvapadasaMkA 0 saMkhejA / evaM savvaTTe / evaM jAva0 / 0 $ 419. khettANu0 duviho Ni0 - ogheNa AdeseNa ya / ogheNa paNuvIsaMkA0 kevaDa khette ? savvaloge / sesasaMkA0 loga0 asaMkhe0 bhAge / evaM tirikkhA 0 | sesamaggaNAsu savvapadasaM kA 0 ' loga0 asaMkhe0 bhAge / evaM jAva0 / kalpase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM 26 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / 27 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAta bahubhAgapramANa haiM / tathA zeSa sthAnoM ke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / anudizase lekara sarvArthasiddhi taka ke devoMmeM 27 prakRtiyoM ke saMkrAmaka jIva saMkhyAta bahubhAgapramANa haiM / tathA zeSa sthAnoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM | isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 6418. parimANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- ogha aura Adeza / ghakI apekSA 27, 26, 23 aura 21 prakRtiyoM ke saMkrAmaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / 25 prakRtiyoM ke saMkrAmaka jIva kitane haiM ? ananta haiN| zeSa saMkramasthAnoMke saMkrAmaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| Adeza kI apekSA nArakiyoM meM saba padoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAta haiN| isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriya tiryaMca, manuSya aparyApta, sAmAnya deva tathA aparAjita kalpa takake devoM meM jAnanA caahiye| isI prakAra tiyecoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM 25 prakRtiyoM ke saMkrAmaka jIva ananta haiM / manuSyoMmeM 27.26 aura 25 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAta haiM / tathA zeSa padoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiM / manuSyaparyApta aura manuSyaniyoM meM saba padoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiM / isI prakAra sarvArthasiddhi meM jAnanA cAhie / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhiye / aura Adeza nirdeza | / $416, kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- oghanirdeza kI apekSA paccIsa prakRtiyoM ke saMkrAmaka jIva kitane kSetra meM rahate haiM tathA zeSa padoMke saMkrAmaka jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra meM tiryacoMmeM jAnanA cAhiye / zeSa mArgaNAoM meM saba padoM ke saMkrAmaka jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra meM rahate haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / saba loka meM rahate haiM / rahate haiM / isI prakAra 1 1. tA0 pratau padasaMkA0, prA0 pratau savvapadA saMkA0 iti pAThaH / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] payaDisaMkamaTThANANaM posaNaM 215 420. posaNANu0 duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa 27, 25 saMkA0 keva0 phosidaM ? loga0 asaMkhe bhAgo aTThacodasa0 savvalogo vA / 25 saMkA0 savvalogo / 23, 21 loga0 asaMkhe0bhAgo aTThacodasa0 / sesaM khettbhNgo| 421. AdeseNa Neraiya0 27, 26, 25 saMkA0 loga0 asaMkhe0bhAgo chacoddasa0 desuunnaa| 23, 21 saMkA0 khettaM / vidiyAdi jAva sattamA tti evaM ceya / Navari sagaposaNaM / paDhamAe khettbhNgo| 6422. tirikkhesu 27, 26 saMkA0 loga. asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / 25 saMkA0 khetaM / 23 loga0 asaMkhe0bhAgo chacodasa0 / 21 loga0 asaMkhe0bhAgo paMcacodasa0bhAgA vA desUNA / paMciMdiyatirikkhatiya0 27, 26, 25 saMkA0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / sesaM tirikkhoghaM / paMciM0tiri0apaja0-maNusa0apajja0 vizeSArtha-yadyapi aisI kaI mArgaNAeM haiM jinameM 25 prakRtiyoMke saMkrAmakokA kSetra saba loka prApta hotA hai / tathApi yahAM kevala tiryazcoMkA hI nirdeza kiyA hai so isakA kAraNa yaha hai ki yahA~ sarvatra mukhyatayA cAra gatiyoMkI apekSAse hI anuyogadvAroMkA varNana kiyA jA rahA hai| aura cAra gatiyoMmeM tiryaJcagatike jIva hI aise haiM jinakA kSetra saba loka hai| isIse yahA~ tiryaJcoMmeM hI oghake samAna paccIsa prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMkA kSetra batalAyA hai| zeSa kathana sugama hai| 420. sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA 27 aura 26 prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA, sanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / 25 prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMne saba lokakA sparzana kiyA hai| 23 aura 21 prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA va trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA zeSa padoMkA sparzana kSetrake samAna hai| 6421. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM 27, 26 aura 25 prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai tathA 23 aura 21 prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| dUsarIse lekara sAtavIM pRthivI taka isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki apanA apanA sparzana kahanA cAhiye / pahilI pRthivImeM sparzana kSetrake samAna hai| 6422. tiryazcoMmeM 27 aura 26 prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| 25 prakRtika saMkramasthAnavAle jovoMkA sparzana kSetrake samAna hai| 23 prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chahabhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / 21 prakRtika saMkamasthAnavAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama pA~ca bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| paMcendriya tiryazcatrikameM 27, 26 aura 25 prakRtika saMkramasthAnaghAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| zeSa sthAnoMkA sparzana sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| paMcendriya Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 tiNNipadehi loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vaa| maNusatie 27, 26, 25 saMkA0 pNciNdiytirikkhmNgo| sesaM khettaM / 423. devesu 27, 26, 25 saMkA0 loga0 asaMkhe0bhAgo aTTha-Navacodasa0 desUNA / 23, 21 saMkA0 loga0 asaMkhe0bhAgo aTThacodasa0 desUNA / evaM sohmmiisaanne| evaM bhavaNa0-vA0-jodisi0 / Navari sagaphosaNaM kAyavvaM / saNakumArAdi jAva sahassAra tti savvapadasaMkA0 loga0 asaMkhe bhAgo aTThacodasa0 desUNA / ANadAdi jAva acudA tti savvapadehi loga0 asaMkhe0bhAgo chacodasa0 desuunnaa| uvari khettbhNgo| evaM jaav0| 6 424. saMpahi NANAjIvasaMbaMdhikAlaparUvaNaTThamuvarimaM cuNNisuttamAha* NANAjIvehi kaalo| 425. ahiyArasaMbhAlaNasuttamedaM sugamaM / * paMcaNhaM hANANaM saMkAmayA savvaddhA / $ 426. ettha paMcaNhaM dvANANamidi vayaNeNa sattAvIsa-chabbIsa-paNuvIsatiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM tIna padavAle jIvoMne le kake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| manuSyatrikameM 27, 26 aura 25 prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMkA sparzana paMcendriya tiryaJcoMke samAna hai / tathA zeSa padoMkA sparzana kSetrake samAna hai| 6423. devoMmeM 27, 26 aura 25 prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura sanAla ke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha va kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| 23 aura 21 prakRtika saMkramasthAnavAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra saudharma va aizAna kalpameM jAnanA caahiye| tathA isI prakAra bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSka devoMmeM kahanA caahiye| kintu sarvatra apanA apanA sparzana kahanA cAhiye / sanatkumAra kalpase lekara sahasrAra kalpa taka saba padoMke saMkrAmaka devoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| Anatase lekara acyuta taka saba padoMke saMkrAmaka devoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / isase Ageke devoMmeM sparzana kSetra ke samAna hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| 6424. aba nAnA jIvasambandhI kAlakA kathana karaneke liye AgekA cUrNisUtra kahate haiM* aba nAnA jIvoMkI apekSA kAlakA adhikAra hai / 6 421. adhikArakI saMmhAla karanevAlA yaha sUtra sugama hai| 8 pAMca saMkramasthAnoMke jIva sadA pAye jAte haiN| 5 426. isa sUtrameM jo 'paMcaNhaM hANANa' vacana diyA hai so isase sattAIsa, chabbIsa, paccIsa, . Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] payaDisaMkamaTThANANaM NANAjIvehi kAlo 217 tevIsa-igivIsasaMkamaTThANANaM gahaNaM kAyavvaM / tesiM saMkAmayA savvakAlaM hoMti tti bhaNidaM hoi / saMpahi sesapadANaM kAlaNiddhAraNaTThamuttarasuttAvayAro 8 sesANaM hANANaM saMkAmayA jahaeNeNa egasamo,' ukkasseNa aNtomuhuttN| 427. ettha sesaggahaNeNa vAvIsAdINaM saMkamaTThANANaM gahaNaM kAyavvaM / tesiM jahaNNakAlo eyasamayametto, uvasamaseDhimmi vivakkhiyasaMkamaTThANasaMkAmayatteNeyasamayaM pariNadANaM kettiyANaM pi jIvANaM vidiyasamae maraNapariNAmeNa taduvalaMbhAdo / ukassakAlo aMtomuhuttaM, tesiM ceva vivakkhiyasaMkamaTThANasaMkAmayovasAmayANamuvariM' caDhaMtANamaNNehi caDhaNovayaraNavAvadehi aNusaMdhidasaMtANANamavicchedakAlassa smaalNbnnaado| Navari terasa-bArasa-ekkArasa-dasa-cadu-tiSiNa-doNNisaMkAmayANaM khavagovasAmage assiUNa ukkassakAlaparUvaNA kAyayA / etthataNasesaggahaNeNa ekkisse vi saMkamaTThAgassa gahaNAippasaMge taNNirAyaraNaduvAreNa tatthataNavisesapaduppAyaNaTThamuvarimasuttamoiNNaM (r) gavari ekisse saMkAmayA jahaNNukkasseNaMtomuhuttaM / teIsa aura ikkIsa saMkramasthAnoMkA grahaNa karanA caahie| unake saMkrAmaka jIva sarvadA hote haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| ava zeSa padoMke kAlakA nirdhAraNa karaneke lie Ageke sUtrakA avatAra karate haiM___* zeSa sthAnoMke saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| 6427. yahA~ para zeSa padake grahaNa karanese bAIsa Adi saMkramasthAnoMkA grahaNa karanA caahie| unakA jaghanya kAla eka samayamAtra hai, kyoMki upazamazreNimeM vivakSita saMkramasthAnake saMkramarUpase eka samaya ra.ka pariNata hue kitane hI jIvoMkA dUsare samayameM maraNa ho jAnese ukta kAla upalabdha hotA hai / utkRSTa kAla antarmuhUrtapramANa hai, kyoMki vivakSita saMkramasthAnoMke saMkrAmakabhAvase upazamazreNipara car3hanevAle unhIM jIvoMkA upazamaNipara car3hanevAle anya jIvoMke sAtha prApta huI paramparAkA viccheda nahIM honerUpa kAlakA avalambana liyA gayA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki teraha, bAraha, gyAraha, dasa, cAra, tIna aura do sthAnoMke saMkrAmakoMkA kSapaka aura upazAmaka jIvoMke Azraya se utkRSTa kAlakA kathana karanA caahie| yahA~ para sUtra meM 'zeSa' padake grahaNa karanese eka prakRtika saMkramasthAnakA bhI grahaNa prApta hone para usake nirAkaraNa dvArA ukta sthAnasambandhI vizeSatAkA kathana karaneke lie AgekA sUtra avatarita huA hai * kintu itanI vizeSatA hai ki eka prakRtika sthAnake saMkrAmakoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| 1. tA0pratau egasamayaM iti pAThaH / 2. yA pratau tesiM ca iti pAThaH / 3. tA pratau -sAmaNANamuvari iti paatthH| 28 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 428. ettha ekkisse saMkAmayANaM jahaNNakAlo koha-mANANamaNNadarodaeNa caDhidANaM mAyAsaMkAmayANamaNaNusaMghidasaMtANANamaMtomuhuttametto hoi| ukassakAlo puNa mAyAsaMkAmayANamaNusaMdhidapavAhANaM hoi tti vattavvaM / evamogho smtto| ___429. AdeseNa Neraiya0 savvapadasaMkA0 svvddhaa| evaM paDhamapuDhavi-tirikkhapaMciMdiyatirikkhaduga-paMciM0tiri0apajja0-devagadidevA sohammAdi jAva savvaTThasiddhi tti / vidiyAdi jAva sattamA tti evaM ceva / Navari 21 saMkA0 jaha0 eyasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / evaM joNiNI-bhavaNa-vANa-jodisiyA tti| maNusatie oghabhaMgo / maNusaapaja0 savvapadANaM jaha0 eyasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / evaM jaav0| * pANAjIvehi aNtrN| 430. sugamaM / * vAvIsAe terasapahaM bArasaNhaM ekArasaNhaM dasarAhaM caduNhaM tiNhaM doNhamekisse edesiM NavaNhaM ThANANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? 431. sugamaM / * jahaNaNeNa eyasamo, ukkasseNa chammAsA / 6428. yahA~ para eka prakRtika saMkrAmakoMkA jaghanya kAla krodha aura mAnameM se. anyatara prakRtike udayase car3he hue tathA mAyA prakRtikA saMkrama karanevAle jIvoMke prApta hue pravAhakI apekSA kiye binA antarmuhUrta hotA hai / parantu utkRSTa kAla avicchinna pravAhakI vivakSAse mAyA prakRtikA saMkrama karanevAle jIvoMke kahanA cAhiye / isa prakAra ogha prarUpaNA samApta huii| 426. Adezase nArakiyoMmeM saba padoMke saMkrAmaka jIvoMkA kAla sarvadA hai| isI prakAra pahilI pRthivI, sAmAnya tiryazca, paJcendriya tiryazcadvika, paJcendriya tiryaJca aparyApta, devagatimeM sAmAnya deva aura saudharma kalpase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM jAnanA cAhie / dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM isI prakAra jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki 21 prakRtiyoM ke saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra yoninI tiryazca, bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM jAnanA cAhie / manuSyatrikameM oghake samAna bhaGga hai| manuSya aparyAptakoM meM saba padoMke saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / * aba nAnA jIvoMkI apekSA antarakAlakA adhikAra hai| $ 430. yaha sUtra sugama hai| * bAvIsa, teraha, bAraha, gyAraha, dasa, cAra, tIna, do aura eka prakRtika ina nau sthAnoMke saMkrAmakoMkA antarakAla kitanA hai ? 6431. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya aMtara eka samaya hai aura utkRSTa aMtara chaH mahInA hai| Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] payaDisakamaTTANANaM NANAjIvehi aMtara 219 432. vAvIsAe tAva jahaNNeNeyasamao, ukka0 chammAsamettamaMtaraM hoi, dasaNamohakkhavaNapaTTavaNAe NANAjIvAvekkhajahaNNukkassaMtarANaM tettiyamettaparimANANamavalaMbhAdo / evaM terasAdINaM pi vattavvaM, khavayaseDhIe laddhasarUvANamedesiM NANAjIvAvekkhAe jahaNNukassaMtarANaM tappamANANamuvaladdhIdo / ettha codao bhaNai-NedaM dhaDade, ekArasaNhaM cauNhaM ca sAdireyavassamettukkassaMtaradasaNAdo / taM jahA-ekArasaNhaM tAva purisavedodaeNa khavayaseDhimArUDhassa ANupuvvIsaMkamANaMtaraM NaqsayavedakkhavaNAe pariNadassa NANAjIvasamUhassa ekArasasaMkamo hoi / puNo itthivedakkhavaNAe aMtariya chammAsamaMtaramaNupAliya tadavasANe Nasayavedodae seDhimArUDhassa garbusaya-itthivedA akkameNa khIyaMti tti ekArasasaMkamANuppattIe dasaNhaM saMkamo samuppaJjai / tado ettha vi chammAsamaMtaraM labbhai / puNo ithivedodaeNa caDhidassa gaqsayavede khINe pacchA aMtomuhutteNitthivedo khIyadi tti tatthekArasasaMkamassa laddhamaMtaraM hoi / tado ekArasasaMkAmayassa vAsaM sAdireyamukkassaMtaraM labbhai / purisavedodaeNa khavagaseTiM caDhidassa chaNNokasAyakkhavaNANaMtaraM cauNhaM saMkAmayassAdi kAdaNa tado purisavedaM khaviya chammAsamaMtariya itthivedodaeNa caDhidassa sattaNokasAyA jugavaM parikkhIyaMti caduNNamaNuppattIe puNo vi chammAsamettamaMtaraM 6432. ba Isa prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaH mahInA hai, kyoMki darzanamohanIyakI kSapaNAkI prasthApanAmeM nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya aura utkRSTa antara ukta pramANa pAyA jAtA hai| isI prakAra teraha prakRtika Adi saMkramasthAnoMkA bhI antarakAla kahanA cAhie, kyoMki kSapakazreNimeM prApta hue ina sthAnoMkA nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya aura utkRSTa antara tatpramANa upalabdha hotA hai| zaMkA-yahA~ para zaMkAkAra kahatA hai ki yaha kathana nahIM banatA, kyoMki gyAraha aura cAra prakRtika sthAnoM kA sAdhika eka varSapramANa utkRSTa antara dekhA jAtA hai| yathA-puruSavedake udayase kSapakazreNipara car3he hue tathA AnupUrvI saMkramake bAda napuMsakavedakI kSapaNA karanevAle nAnA jIvasamUhake gyAraha prakRtika saMkramasthAna hotA hai| punaH strIvedakI kSapaNAkA antara dekara aura chaH mAha taka antarakA pAlanakara usake antameM napuMsakavedake udayase zreNipara car3he hue jIvake strIveda aura napuMsakavedakA yugapat kSaya hotA hai, isalie gyAraha prakRtika saMkramasthAnakI utpatti na hokara dasa prakRtika saMkramasthAna utpanna hotA hai| isaliye yahA~ para bhI chaha mAhapramANa antara pAyA jAtA hai / phira strIvedake udayase kSapakazreNi para car3he hue nAnA jIvoMke napusakavedakA kSaya ho jAnepara antarmuhUrta ke bAda strIvedakA kSaya hotA hai, isaliye yahA~ para gyAraha prakRtika saMkramasthAnakA antara prApta ho jAtA hai / ataH gyAraha prakRtika saMkramasthAnakA utkRSTa antara sAdhika eka varSa prApta hotA hai| tathA jo nAnA jIva puruSavedake udayase kSapakazreNi para car3he haiM unake chaha nokaSAyoMkA kSaya hone para cAra prakRtika saMkramasthAnakA prArambha hotA hai| phira puruSavedakA kSaya karake aura chaha mAhakA antara prApta karake strIvedake udayase kSapakazreNi para car3hane para sAta nokaSAyoMkA eka sAtha kSaya hotA hai / yahA~ para cAra prakRtika saMkramasthAnakI utpatti nahIM honese phira bhI chaha mAhapramANa antara Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 hoi / evaM vaMsayavedodaeNa caDhidassa vi NANAjIvasamUhassa chammA saMtarasamuppattI vattavyA / puNo purisa vedodaeNa caDhAvide laddhamaMtaraM hoi ti caunhaM pi vAsaM sAdireyaM ukassaMtarabhAveNa labbhai / tado edesiM chammAsamettaMtaraparUvayaM suttamidaM Na juttamidi ? Na, purisavedodayakkhavayassa sutte vivkkhiyttaado| NavuMsaya itthi vedodayakkhavayANaM kimadrumavivakkhA kayA ? Na, bahulamappasatthavedodaeNa khavayaseDhisamArohaNasaMbhavAbhAvapaduppAyaNaGkaM sutte tadavivakkhAkaraNAdo | 6 433. saMpahi uttasesANamadbhuva bhAvisaMkamaTThANANamaMtara gavesaNadvamuvarimasuttAvayAro* sesANaM NavaNhaM saMkamahANANa maMtaraM kevaciraM kAlAdo hoi ? 434, sugamaM / * jaharaNa eyasatra, ukkasseNa saMkhejjANi vassApi / 9 435. ettha sesaggahaNeNa 20, 19, 18, 14, 9, 8, 7, 6, 5, edesiM saMkamaNANaM saMgaho kAyavvo / NavaragahaNeNa vi uvarimasute bhaNissamANadhuva bhAvittasaMkamA vudAso daduvvo / edesiM ca upasamaseDhisaMbaMdhINaM jaha0 eyasamao, ukka0 1 prApta ho jAtA hai / isI prakAra jo nAnA jIva napuMsaka veda ke udayase kSapakazreNi para car3hate haiM unakI apekSA bhI chaha mAha pramANa antara kI utpatti kahanI cAhiye / phira puruSaveda ke udayase kSapakazreNi para car3hAne para antara prApta hotA hai / isa prakAra cAra prakRtika saMkramasthAnakA bhI utkRSTa antara sAdhaka eka varSa prApta hotA hai, isaliye ina donoM sthAnoMke chaha mAhapramANa utkRSTa antarakA kathana karanevAlA yaha sUtra yukta nahIM hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki sUtra meM puruSavedakI kSapaNA karanevAle nAnA jIva vivakSita haiM, isalie isa apekSA se ukta sthAnoMkA utkRSTa antara chaha mAhapramANa hI prApta hotA hai / zaMkA- yahAM para napuMsakaveda aura strIvedake udayase kSapakazreNi para car3he hue jIvoM kI vivakSA kyoM kI gaI hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki adhikatara aprazasta vedake udayase kSapaka zreNipara car3hanA sambhava nahIM hai isa bAtakA kathana karaneke liye sUtrameM ukta jIvoMkI avivakSA kI gaI hai / $ 433. aba ukta saMkramasthAnoMse jo zeSa adhruva saMkramasthAna bace haiM unake antarakAlakA vicAra karane ke liye AgekA sUtra kahate haiM * zeSa nau saMkramasthAnoMkA antarakAla kitanA hai ? $ 434. yaha sUtra sugama hai / * jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla saMkhyAta varSa hai / $ 435. isa sUtra meM 'zeSa' padake grahaNa karanese 20, 16, 18, 14, 6, 8, 7, 6, aura 5 ina saMkramasthAnoMkA saMgraha karanA cAhiye / tathA 'Nava' padake grahaNa karanese agale sUtra meM jo dhruva bhAvako prApta hue saMkramasthAna kahe jAnevAle haiM unakA nirAkaraNa ho jAtA hai aisA yahAM jAnanA cAhiye / upazamazreNisambandhI ina sthAnoMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antara Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] payaDisaMkamaTThANANaM saNNiyAso 221 vAsapudhattamettamaMtara hoi, tadArohaNavirahakAlassa tettiyamettassa NivvAhamuvaladdhIdo / sutte saMkhejavassaggahaNeNa vaaspudhttmettkaalvisespddivttii| kudo ? aviruddhaairiyvkkhaannaado| 8 jesimavirahidakAlo tesiM patthi aMtaraM / 436. sugamamedaM suttaM / / evamogho samatto / 437. AdeseNa NeraiyasavvapadANaM Natthi aMtaraM, nnirNtrN| evaM paDhamapuDhavi-tirikkhapaMciMdiyatirikkhara-paMciM0tiri0apajja0-devagadidevA sohammAdi jAva sabaTThA ti / vidiyAdi sattamA tti evaM ceva / Navari 21 jaha0 eyasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / evaM joNiNI-bhavaNa-vANa-jodisi0 / maNusatie oghN| Navari maNusiNI0 vAsapudhattaM / maNusaapajja. savvapadasaMkA0 jaha0 eyasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / evaM jAva0 / * sariNayAso patthi / 5 438. kudo ? ekammi saMkamaTThANe Niruddhe sesasaMkamaTThANANaM tatthAsaMbhavAdo / 439. bhAvo savvattha odaio bhAvo / kAla varSapRthaktva hai, kyoMki upazamazreNikA virahakAla nirvAdharItise itanA hA pAyA jAtA hai| arthAt adhikase adhika itane kAlataka jIva upazamazreNipara nahIM car3hate haiN| sUtrameM jo 'saMkhejjavassa' padakA grahaNa kiyA hai so isase varSapRthaktvapramANa kAlavizeSa kA jJAna hotA hai, kyoMki anya AcAryoMne upazamazreNikA utkRSTa antara varSapRthaktva hI batalAyA hai, ataH yaha vyAkhyAna usake aviruddha hai| * jinakA virahakAla nahIM pAyA jAtA una sthAnoMkA antara nahIM hai / 6436. yaha sUtra sugama hai|| isa prakAra oghaprarUpaNA samApta huii| 6437. AdezakI apekSA nArakiyoM meM saba padoMkA antara nahIM hai, ve vahA~ nirantara pAye jAte haiN| isI prakAra prathama pRthivIke nArakI, tiryaJca, paMcendriya tiryaJcadvika, paMcendriya tiryaca aparyApta, devagatimeM deva aura saudharma kalpase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM jAnanA caahiye| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivItaka bhI isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ para 21 prakRtika saMkramasthAnakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra yoninI tiryaJca, bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM jAnanA cAhiye / manuSyatrikameM antara oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyanIke varSapRthaktva antara kahanA chiye| manuSya aparyAptakoMmeM saba padoMke saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| saMkramasthAnoMkA sannikarSa nahIM hai| ___438. kyoMki eka saMkramasthAnake rahate hue vahA~ para zeSa saMkramasthAnoMkA pAyA jAnA sambhava nahIM hai| 6436. bhAva sarvatra audAyika hai| Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 jayadhavalA sahide kasAyapAhuDe * appA hu / 9 440. etto pattAvasaramappAbahuaM parUvaissAmo tti pahajAmuttamedaM / * savvatthovA NavaNhaM saMkAmayA / 1441. kudo edesiM thovataM Navvade ? thovakAlasaMcidattAdo / taM kathaM ? saara saMtakamio uvasamaseTiM caDhiya duvihaM kohaM kohasaMjalaNacirANasaMteNa saha uvasAmiya taNNavakabaMdhamuksAmeMto samaUNado AvaliyamettakAlaM navahaM saMkAmao hoi / tado thovakAlasaMcidattAdo thovayarattamedesiM siddhaM / * ehaM saMkAmayA tattiyA caiva / [ baMdhago 6 442. kudo? mANasaMjalaNaNavakabaMdhovasAmaNApariNadANamigivIsa saMtakammiovasAmayANaM samaUNadoAvaliyamettakAlasaMcidANamihAvalaMbanAdo / edesiM ca donha rAsINaM sarisattaM caDhamANarAsiM pahANaM kADhUNa bhaNidaM, oyaramANarAsissa vivakkhA - bhAvAdo / tahi vivakkhiya chasaMkAmaehiMto NavasaMkAmayANamadbhAviseseNa visesAhiyattadaMsaNAdo / * codasarahaM saMkAmayA saMkhejjaguNA / 443. jai vi edevi samaUNado Avaliyametta kAlasaMcidA to vi saMkhejaguNatta * aba alpabahutvakA adhikAra hai / 3440. aba isase Age avasara prApta alpabahutvako batalAte haiM / isa prakAra yaha pratijJAsUtra hai / * nau prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiM / 6841. zaMkA - inakI alpatA kaise jAnI jAtI hai ? samAdhAna -- kyoMki inakA alpakAlameM saMcaya hotA hai / yathA - ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamazreNipara car3ha kara krodha saMcalana ke prAcIna sattA meM sthita satkarmake sAtha do prakAra ke krodha kA upazama karake usake navakavandhakA upazama karatA huA eka samayakrama do Avali kAtaka nau prakRtiyoM kA saMkrAmaka hotA hai, isaliye thor3e kAlapeM saMcaya honese ye jIva thor3e hote haiM yaha bAta siddha huI / * unase chaha prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva utane hI haiM / $ 442, kyoMki jo ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIva mAna saMjvalana ke navakavandhakA upazama kara rahe haiM jo ki eka samaya kama do Avali kAla ke bhItara saMcita hote haiM unakA yahA~ avalambana liyA gayA hai| kintu ina donoM rAziyoMkI samAnatA upazamazreNipara car3hanevAlI rAzikI pradhAnatA se kahI gaI hai, kyoMki yahA~ upazamazreNise utaranevAlI rAzikIvikSA nahIM hai / yadi utanevAle jIvoM kI pradhAnatAse vicAra kiyA jAtA hai to chaha prakRtiyoMke saMkrAmakoM se nau prakRtiyoM ke saMkrAmakoMkA adhika kAla hone ke kAraNa ve vizeSa adhika dekhe jAte haiM / * unase caudaha prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / $443. yadyapi ye bhI eka samaya kama do AvalipramANa kAlake bhItara saMcita hote haiN| Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] payaDisaMkamANANaM appAbahuaM 223 medesiM Na virujjhade, igivIsasaMtakammiovasAmaehiMto cauvIsasaMtakammiovasAmayANaM' saMkhejaguNattadaMsaNAdo / OM paMcaehaM saMkAmayA saMkhejaguNA / $ 444. kudo ? igiviis-cuviissNtkmmiovsaamyaannmNtomuhuttsmyuunndoaavliysNcidaannmihovlNbhaado| aTThaehaM saMkAmayA visesaahiyaa| 445. kiM kAraNaM ? igivIsasaMtakammiyovasAmayassa duvihamAyovasAmaNakAlAdo duvihamANovasAmaNaddhAe visesAhiyattadaMsaNAdo cauvIsasaMtakammiovasAmagasamaUNadoAvalisaMcayassa uhayatta samANattadaMsaNAdo ca / aTThArasaNhaM saMkAmayA visesAhiyA / $ 446. ettha vi kAraNaM mANovasAmaNaddhAdo visesAhiyakohovasAmaNaddhAdo vi chaNNokasAovasAmaNakAlassa visesAhiyattaM daTThavvaM / 3 egUNavIsAe saMkAmayA visesAhiyA / 447. ettha vi kAraNamitthivedovasAmaNAkAlassa chaNNokasAyovasAmaNaddhAdo visesAhiyattamaNugaMtavvaM / to bhI ye saMkhyAtaguNe hote haiM yaha bAta virodhako nahIM prApta hotI, kyoMki prakRtameM ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvoMse caubIsa prakRtiyoM kI sattAvAle upazAmaka jIva saMkhyAtaguNe dekhe jAte haiN| * unase pA~ca prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| 6444. kyoMki, antarmuhUrta kAlameM saMcita hue ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvoMkA aura eka samayakama do zrAvali kAlameM saMcita hue caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvoMkA yahA~para grahaNa kiyA hai| * unase ATha prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6445. kyoMki ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvoMke do prakArakI mAyAke upazAmana kAlase do prakArake mAnakA upazAmana kAla vizeSa adhika dekhA jAtA hai / tathA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmakoM ke eka samaya kama do Avali kAlake bhItara honevAlA saMcaya ubhayatra samAna dekhA jAtA hai| * unase aThAraha prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 5 446. yahA~ vizeSa adhikakA kAraNa yaha hai ki mAnake upazAmana kAlase vizeSa adhika jo krodhakA upazAmana kAla hai usase bhI chaha nokaSAyoMkA upazAmana kAla vizeSa adhika dekhA jAtA hai / * unase unnIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 447. yahA~ bhI chaha nokaSAyoMke upazAmana kAlase strIvedakA upazAmana kAla vizeSa adhika hotA hai yaha kAraNa jAnanA cAhiye / 1. tA.pratau -sAmaNANaM iti paatthH| . Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhagA6 ___ caupahaM saMkAmayA saMkhejaguNA / $ 448. kudo ? saMgatobhAvidacadusaMkAmayakhavayaduvihalohasaMkAmayacauvIsasaMtakammiovasAmayarAsissa phaannttovlNbhaado| tado jai vi puvillasaMcayakAlAdo etthataNasaMcayakAlo visesahINo to vi cauvIsasaMtakammiyarAsimAhappAdo saMkhejaguNo tti siddhaM / OM sattaNhaM saMkAmayA visesAhiyA / $ 449. cauvIsasaMtakammiovasAmayaduvihalohovasAmaNakAlAdo visesAhiyaduvihamAyovasAmaNakAlasaMcidattAdo / 8 vIsAe saMkAmayA visesAhiyA / 450. jai vi doNhamedesiM cauvIsasaMtakammiyA saMkAmayA to vi sattasaMkAmayakAlAdo vIsasaMkAmayakAlassa chaNNokasAyovasAmaNaddhapaDibaddhassa visesAhiyattamassiUNa tatto edesiM visesAhiyattamaviruddhaM / ekisse saMkAmayA saMkhejaguNA / 451. kudo ? mAyAsaMkAmayakhavayarAsissa aMtomuhuttakAlasaMcidassa vivakkhiyattAdo / * unase cAra prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| 6448. kyoMki yahA~ para cAra prakRtiyoM ke saMkrAmaka kSapaka jIvoM ke sAtha do prakArake lobhakA saMkrama karanevAle caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIvoMkI pradhAnatA svIkAra kI gaI hai| isalie yadyapi pUrvokta sthAnake saMcayakAla se isa sthAnakA saMcaya kAla vizeSa hIna hotA hai to bhI caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlI rAzikI pradhAnatAse pUrvokta rAzise yaha rAzi saMkhyAtaguNI hai yaha bAta siddha hai| * unase sAta prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6446. kyoMki jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle upazAmaka jIva do prakArake lobhakA upazama kara rahe haiM unake do prakArake lobhake upazama kAlase vizeSa adhika jo do prakArakI mAyAkA upazama kAla hai usameM saMcita hue jIva yahA~ para liye gaye haiN| * unase bIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6430. yadyapi 7 aura 20 ina donoM sthAnoMke saMkrAmaka jIva caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle hote haiM to bhI sAta prakRtiyoMke saMkrAmakake kAlase bIsa prakRtiyoMke saMkrAmakakA kAla chaha nokaSAyoMke upazAmanAkAlase sambandha rakhanevAlA honeke kAraNa vizeSa adhika hotA hai isaliye sAta prakRtiyoMke saMkrAmaka jIvoMse bIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika hote haiM yaha bAta aviruddha hai| * unase eka prakRtike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| 6 451. kyoMki mAyAkI saMkrAmaka jo kSAkarAzi antarmuhUrta kAlake bhItara saMcita hotI hai vaha yahA~ vivakSita hai| 1. zrA0pratau -sAmaNaddhA paDibaddhA savisesAhiyatta iti pAThaH / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] payaDisaMkamaTThANANaM appAbahuaM 225 3 doNhaM saMkAmayA visesAhiyA / 6 452. ekkisse saMkamaNakAlAdo doNhaM saMkAmayakAlassa visesaahiyttovlddhiido| * dasarahaM saMkAmayA visesAhiyA / 453. mANasaMjalaNakhavaNaddhAdo visesAhiyachaNNokasAyakkhavaNaddhAe laddhasaMcayattAdo / * ekArasaeha saMkAmayA visesAhiyA / 454. chaNNokasAyakkhavaNaddhAdo sAdireyaitthivedakkhavaNaddhAsaMcayassa sNghaado| * bArasapahaM saMkAmayA visesaahiyaa| 455. tatto visesAhiyaNaqsayavedakkhavaNaddhAe sNklidsruuvttaado| * tiehaM saMkAmayA saMkhejja guNA / 456. assakaNNakaraNakiTTIkaraNa-kohakiTTIvedagakAlapaDibaddhAe tiNhaM saMkAmaNaddhAe NavaMsayavedakkhavaNakAlAdo kiMcUNatiguNamettAe saMkalidasarUvattAdo / 8 terasaNhaM saMkAmayA saMkhejaguNA / * unase do prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6452. kyoMki eka prakRtike saMkramakAlase do prakRtiyoMkA saMkramakAla vizeSa adhika upalabdha hotA hai| * unase dasa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiM / 6453. kyoMki mAnasaMjvalanake kSapaNakAlase jo vizeSa adhika chaha nokaSAyoMkA kSapaNa. kAla hai| usameM inakA saMcaya prApta hotA hai| * unase gyAraha prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 454. kyoMki chaha nokaSAyoMke kSapaNakAlase sAdhika strIvedake kSapaNakAlameM saMcita hue jIvoMkA yahA~ saMgraha kiyA gayA hai| * unase bAraha prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| 6455. kyoMki strIvedake kSapaNakAlase vizeSa adhika napusakavedake kSapaNakAlameM inakA saMcaya hotA hai| * unase tIna prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / - 6456. kyoMki jo tIna prakRtiyoMkA saMkramakAla hai vaha azvakarNakaraNakAla, kRSTIkaraNa kAla aura krodhakRSTivedakakAla ina tInoMse sambaddha hai jo ki napuMsakavedake kSapaNAkAlase kucha kama tigunA hai, ataH isameM saMcita hue jIva saMkhyAtaguNe hote haiN| * unase teraha prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| 1. tA...zrA pratyoH saMgalidasarUvattAdo iti paatthH| 2. zrA0pratau -vede kkhavaNakAlAdo iti paatthH| 26 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 457. aTThakasAesu khavidesu jAvANupuvvIsaMkamo NADhavijai tAva pugvillakAlAdo saMkhejaguNakAlammi sNcidttaado| * vAvIsasaMkAmayA saMkhejaguNA / 6458. daMsaNamohakkhavago micchattaM khaviya jAva sammAmicchattaM Na khavei tAva pugvilladdhAdo saMkhejaguNabhUdammi kAleNa edesiM saMcidasarUvANamuvalaMbhAdo / * chuvvIsAe saMkAmayA asaMkhejaguNA / $ 459. kudo ? sammattamuvvelliya sammAmicchattamuvellemANassa kAlo plidovmaasNkhejbhaagmetto| tattha saMcidajIvarAsissa'. palido0 asaMkhe0bhAgamettassa paDhamasammattaggahaNapaDhamasamayavaTTamANajIvehi saha gahaNAdo / * ekavIsAe saMkAmayA asNkhejgunnaa| 460. kudo ? vesAgarovamakAlasaMcidakhaiyasammAidvirAsissa pahANabhAveNa iha ggnnaado| ko guNagAro ? Avali0 asaMkhe0bhAgo / * tevIsAe saMkAmayA asaMkhajaguNA / $ 461. kudo ? chaavttttisaagrovmkaalbhNtrsNcidttaado| jai evaM saMkhejaguNattaM 6457. kyoMki ATha kaSAyoMkA kSaya hone para jaba taka AnupUrvI saMkramakA prArambha nahIM kiyA jAtA hai taba taka pUrvokta sthAnake kAlase yaha kAla saMkhyAtaguNA ho jAtA hai, isaliye isa kAlameM saMcita hue jIva bhI saMkhyAtagaNe hote haiN| * unase bAIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| 6458. kyoMki jo darzanamohanIyakA kSapaka jIva mithyAtvakA kSaya karake jaba taka samyagmithyAtvakA kSaya nahIM karatA hai taba taka pUrvokta sthAnake kAlase isa sthAnakA kAla saMkhyAtaguNA hotA hai, isaliye isa kAla dvArA jo ina jIvoMkA saMcaya hotA hai vaha saMkhyAtaguNA upalabdha hotA hai| * unase chabbIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| 6456. kyoMki samyaktvakI udvelanA karake samyagmithyAtvakI udvelanA karanevAle jIvakA kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isaliye usa kAlake bhItara palyakI asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvarAzikA saMcaya pAyA jAtA hai usakA yahA~ para prathama samyaktvako grahaNa karake usake prathama samayameM vidyamAna jIvarAzike sAtha grahaNa kiyA hai| * unase ikkIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| 6460. kyoMki yahA~ para do sAgara kAlake bhItara saMcita huI kSAyikasamyagdRSTi rAzikA pradhAnarUpase grahaNa kiyA hai / guNakAra kyA hai ? guNakAra zrAvalikA asaMkhyAtavA~ bhAga hai| * unase teIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| 6 461. kyoMki inakA chayAsaTha sAgara kAlake bhItara saMcaya hotA hai / 1. pA pratau saMcidA jIvarAsissa iti paatthH| Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] payaDisakamaTThANANaM appAbahuaM 227 pasajade, kAlaguNayArassa tahAbhAvovalaMbhAdo tti ? Na esa doso, uvakkamamANajIvapAhammeNa asaMkhejaguNattasiddhIdo / taM jahA-khaiyasammAiTThINameyasamayasaMcao sNkhejjiivmetto| cauvIsasaMtakammiyA puNa uksse Na palido0 asaMkhe0bhAgamettA eyasamae uvakkamaMtA labbhaMti / tamhA tehito edesimasaMkhe0guNattamaviruddhamidi / ettha vi guNayAro palido0 asaMkhe0bhAgametto / OM sattAvIsAe saMkAmayA asaMkheja gunnaa| 462. ettha vi guNagArapamANamAvali0 asaMkhe0bhAgamettaM / kudo ? aTThAvIsasaMtakammiyasammAiTThi-micchAiTThINamiha gghnnaado| OM paNuvIsasaMkAmayA aNaMtaguNA / $ 463. kiMcUNasadhajIvarAsissa paNuvIsasaMkAmayatteNa vivakkhiyattAdo / evamodhANugamo smtto| 464. etto AdesaparUvaNaM desAmAsiyasuttasUcidaM vttissaamo| taM jahAAdeseNa Neraiya0 savvatthovA 26 saMkA0 / 21 saMkA0 asaMkheguNA / 23 saMkA0 zaMkA-yadi aisA hai to pUrvokta rAzise yaha rAzi saMkhyAtaguNI prApta hAtI hai, kyoMki kAlaguNakAra utanA upalabdha hotA hai ? samAdhAna--yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki upakramamANa jIvoMkI pradhAnatAse pUrvokta rAzise yaha rAzi asaMkhyAtaguNI siddha hotI hai / khulAsA isa prakAra hai-eka samayameM kSAyikasamyagdRSTiyoMkA saMcaya saMkhyAta hI hotA hai kintu caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIva to eka samayameM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote hue pAye jAte haiM, isalie unase ye jIva asaMkhyAtaguNe hote haiM isa bAtameM koI virodha nahIM AtA hai / yahA~ para guNakArakA pramANa bhI palya ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| * unase sattAIsa grakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / 6462. yahA~ para bhI guNakArakA pramANa prAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAle samyagdRSTi aura mithyAdRSTi jIvoMkA yahA~ para grahaNa kiyA hai| * unase paccIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva anantaguNe haiN| 6463. kyoMki kucha kama saba jIvarAzi paccIsa prakRtiyoMkI saMkrAmakarUpase vivakSita hai| isa prakAra oghAnugama samApta huaa| 6464. aba Age dezAmarSaka sUtrase sUcita honevAle AdezakA kathana karate haiM / yathAzrAdezakI apekSA nArakiyoMmeM 26 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase 21 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase 23 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase 1. tA0-zrA0pratyoH --iDimmi micchAiTThINa iti pAThaH / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 asaMkheJjaguNA / 27 saMkrAma0 asaMkhe0 guNA / 25 saMkA0 asaMkheguNA0 / evaM paDhamAe sahassAra ti / vidiyAdi jAva sattamA asaMkhe0 guNA / uvari Niraogho / evaM 228 paMcidiyatirikkhadugaM [ devA ] sohammAdi jAva tti savvatthovA 21 saMkA0 / 26 saMkA0 joNiNI - -bhavaNa0 - vANa0 - jodisiyA ci / 9 465. tirikkhANaM NArayabhaMgo / Navari 25 saMkA0 anaMtaguNA / paMci0tirikkhaapajatta- maNusaapajja0 savvatthovA 26 saMkA0 / 27 saMkA0 asaMkhe0 guNA / 25 saMkA0 asaMkhe0 guNA / $ 466. mnnussaannmogho| Navari 22 saMkAmayANamuvari 21 saMkAma0 saMkhe 0. guNA / 23 saMkA0 saMkhe0 guNA / 26 saMkA0 asaMkhe0 guNA / 27 saMkA0 asaMkhe0 guNA / 25 saMkA0 asaMkhe0 guNA / evaM paJjattae / Navari savvattha saMkheja 0guNaM kAyavvaM / evaM maNI / vara 14 saMkA0 Natthi, oyaramANavivakkhAbhAvAdo | $ 467. ANadAdi jAva NavagevajjA tti savvatthovA 26 saMkA0 / 25 saMkA0 asaMkhe0 guNA / 21 saMkA0 saMkhe0 guNA / 23 saMkA saMkhe0 guNA / 27 saMkA0 saMkhe0 27 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase 25 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra prathama pRthivIke nArakI, paMcendriya tiryaJcadvika, sAmAnya deva aura saudharma kalpase lekara sahasrAra kalpatakake devoMmeM jAnanA caahiye| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka ke nArakiyoM meM 21 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase 26 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isase AgekA pabahutva sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / isI prakAra tiryaJca yoninI, bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM jAnanA cAhiye / $465. tiryaMcoMmeM alpabahutva nArakiyoM ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM 25 prakRtiyoM ke saMkrAmaka jIva anantaguNe haiN| paMcendriya tiryaJca aparyAptaka aura manuSya aparyAptakoM meM 26 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase 27 prakRtiyoM ke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase 65 prakRtiyoM ke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / $ 466. manuSyoM meM alpabahula ogha ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM 22 prakRtiyoM ke saMkrAmakoMke Age 21 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase 23 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase 26 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase 27 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase 25 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva zrasaMkhyAtaguNe haiM / isIprakAra paryAptaka manuSyoM meM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM sarvatra saMkhyAtaguNA karanA caahiye| isI prakAra manuSyiniyoM meM alpabahutva jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyaniyoMmeM 14 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva nahIM haiM, kyoMki yahA~ para upazamazreNise utaranevAlI manuSyaniyoMkI vivakSA nahIM kI hai / $467. Anata kalpase lekara nau graiveyaka takke devoM meM 26 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase 25 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase 21 prakRtiyoM ke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase 23 prakRtiyoM ke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| usase 27 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] bhujagAre samukttiNA sAmittaM ca 226 gunnaa| aNuddisAdi jAva savvaTThA ti savvatthovA 21 saMkA0 / 23 saMkAmayA saMkhe0guNA / 27 saMkA0 saMkhejaguNA / evaM jAva0 / evamappAbahuaM samattaM / $ 468. ettha bhujagAra-padaNikkheva-baDisaMkamA ca kAyavvA, suttacidattAdo / taM jahA-bhujagAre tattha imANi terasa aNiyogaddArANi-samukkittaNAdi jAva appAbahue tti / samukkittaNAe duviho Niso-ogheNAdeseNa ya / aogheNa atthi bhuj0app0-avtttti0-avttsNkaamyaa| evaM maNusa03 / AdeseNa Neraiya0 evaM ceva / Navari avattavvapadaM Natthi / evaM savvaNiraya0-savvatirikkha-savvadevA tti / Navari paMciM0tirikkhaapaja0-maNusaapaja0-aNudisAdi jAva savvaTThA tti asthi app0-avvddhi0sNkaamyaa| evaM jAva0 / 469. sAmmittANu0 duviho jidda so-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa bhuja0appadara0-avaDhi0saMkamo kassa ? aNNadarassa sammAdiDhi0 micchAdihissa vA / avatta0 kassa ? asaMkAmao hoUNa parivadamANayassa igivIsasaMtakammiovasaMtakasAyassa paDhamasamayadevassa vA / evaM maNusatie / Navari paDhamasamayadevasse tti Na vattavvaM / prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM 21 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase 23 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase 27 prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / isIprakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhiye / isa prakAra alpabahutva samApta huaa| 468. yahA~ para bhujagAra ,padanikSepa aura vRddhisaMkrama inakA kathana karanA cAhie, kyoMki inakI sUtra meM sUcanA kI gaI hai / yathA-unameMse bhujagAra anuyogadvArameM samutkIrtanAse lekara alpabahutva taka teraha anuyogadvAra hote haiM / unameMse samutkIrtanAkI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA bhujagAra, alpatara, avasthita aura avaktavya saMkramasthAnoMke saMkrAmaka jIva haiN| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahiye| AdezakI apekSA nArakiyoMmeM isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM avaktavyapada nahIM hotA / isI prakAra saba nArakI, saba tiryaJca aura saba devoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryazca aparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM alpatara aura avasthita saMkramasthAnoMke saMkrAmaka jIva haiN| isI prakAra anAhAraka mArgeNA taka jAnanA cAhiye / / 6466. svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adeza nirdeza / oghase bhujagAra, alpatara aura avasthitarUpa saMkrama kisake hotA hai ? kisI samyagdRSTi yA mithyAdRSTike hotA hai| pravaktavyasaMkrama kisake hotA hai ? ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo asaMkrAmaka upazAntakaSAya jIva upazamazreNise cyuta ho rahA hai usake hotA hai| yA ikkIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo asaMkrAmaka upazAntakavAya jIva marakara devoM meM utpanna hotA hai, prathama samayavartI usa devake hotA hai| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 AdeseNa raiya0 bhuja-appada0-avaTThi0 oghbhNgo| evaM savvaNeraiya0-savvatirikkhasavvadevA tti / Navari paMciM0tiri0apaja0-maNusaapajja-aNudissAdi jAva savvadve tti appada0-avaTThi0 kassa ? aNNada0 / evaM jAva0 / 470. kAlANugameNa duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / odheNa bhuja0saMkA0 kevaciraM0 ? jaha0 egasamao, ukka0 vesmyaa| appadara0-avatta0 jahaNNuka0 egsmo| avaDhi0saMkA0 tiNNi bhNgaa| tattha jo so sAdio sapajjavasido tassa jaha0 egasamao, uka0 uvaDDa poggalapariyaTTA / AdeseNa Neraiya0 bhuja0-appada0 oghaM / avaDhi0 jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / evaM savvaNeraiya0savvatirikkha0-savvadeve tti / Navari avavidassa sagahidI vattavA / paMciM0tirikkhaapaja0-maNusaapaja0 appada0 jaha0 ukka0 egsmo| avaDhi0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhattaM / aNuddisAdi jAva savvaTThA tti appada0' oghbhNgo| avaDhi0 jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 sgddh'idii| maNusa03 pNciNdiytirikkhbhNgo| Navari avatta0 jaha0 ukka0 egasamao / evaM jAva0 / hai ki yahA~ para prathama samayavartI devake nahIM kahanA caahiye| Adezase nArakiyoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthitarUpa saMkramakA bhaMga oghake samAna hai| isIprakAra saba nArakI, saba tiyeca aura saba devoM meM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriyatiryaMcaaparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM alpatara aura avasthitasaMkrama kisake hotA hai ? anyatarake hotA hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 470. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase bhajagAra padake saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura ukRSTa kAla do samaya hai| alpatara aura avaktavyapadoMke saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| avasthita saMkramasthAnoMke saMkrAmakake tIna bhaMga haiN| unameM se jo sAdi-sAnta bhaMga hai usakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla upArdhapudgalaparivartanapramANa hai| AdezakI apekSA nArakiyoMmeM bhujagAra aura alpatara padoMkA bhaMga oghake samAna hai| avasthita padake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| isI prakAra saba nArakI, saba tiryazca aura saba devoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki sarvatra avasthita saMkramasthAnakA utkRSTa kAla apanI-apanI sthitipramANa kahanA caahiye| paMcendriyatiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoM meM alpatara padake saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| avasthita padake saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM alpatara padakA bhaMga oghake samAna hai| avasthitapadake saMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla apanI-apanI sthitipramANa hai| manuSyatrikameM paMcendriya tiryaJcake samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhiye / 1. tA pratau [ apada0 ], prA.pratau appaja iti pAThaH / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 gA0 58] bhujagAre aMtaraM 6471. aMtarANu0 duviho jidda so-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa bhuja0 jaha0 egasamao, appa0 jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 doNhaM pi uvaDDhapoggalapariyaDheM / avaDida0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / avatta0 jaha0 aMtomu0, uka0 tettIsaM sAgarovamANi desUNadopuvvakoDIhi sAdireyANi / AdeseNa Neraiya0 bhuja0-appada0 jaha0 eyasamao aMtomuhattaM, ukka0 tettIsaM sAgaro0 desUNANi / avaDi0 jaha0 egasamao, ukka0 tiNNi samayA, paDhamaTThididucarimasamae sammAmi0carimaphAliM saMkAmiya sammattaM paDivaNNammi tduvlNbhaado| evaM savvaNeraiya0 / Navari sagahidI0 / tirikkhANa. NArayabhaMgo / Navari uka0 uvaDDapoggalapariyaDheM / paMciMdiyatirikkhatiya 3 nnaargbhNgo| Navari uka0 sgddhidii| paMciMdiyatirikkhaapaja0-maNusaapaja0-aNuddisAdi jAva savvaTThA tti appadara0 Natthi aMtaraM / avaTThi0 jaha0 uka0 eyasamao / maNusatie 3 bhuja0-appada0 pNciN0tirikkhbhNgo| avaDhi0 ogho / avatta0 jaha0 aMtomu0, ukka0 puvvakoDI desUNA / devANaM NArayabhaMgo / Navari ukka0 ekattIsaM sAgaro0 desUNANi / bhavaNAdi jAva NavagevajA tti evaM ceva / Navari sagaDhidI desUNA / 471. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase bhujagAra padake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai| alpatara padake saMkrAmakakA jaghanya antakAla antarmuhUrta hai / tathA ina donoMkA utkRSTa antarakAla upArdhapudgalaparivartanapramANa hai / avasthita padake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / avaktavya padake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla antarmuhUte hai aura utkRSTa antarakAla kucha kama do pUrvakoTi adhika tetIsa sAgara hai / AdezakI apekSA nArakiyoMmeM bhujagAra aura alpatara padake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla kramase eka samaya aura antarmuhUrta hai| tathA utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara hai| avasthita padake saMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla tIna samaya hai, kyoMki jo jIva prathama sthitike dvicarama samayameM samyagmithyAtvakI antima phAlikA saMkrama karake samyaktvako prApta hotA hai usake avasthitapadakA yaha utkRSTa antara kAla pAyA jAtA hai / isI prakAra saba nArakI jIvoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki apanI-apanI sthiti kahanI cAhiye / tiryaJcoMmeM antarakA kathana nArakiyoMke samAna karanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki utkRSTa antarakAla upArdhapudgalaparivartanapramANa hai| paMcendriya tiryaJcatrikameM antarakA kathana nArakiyoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki utkRSTa antara kucha kama apanI-apanI sthitipramANa hai| paMcendriyatiryazca aparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM alpatarapadake saMkrAmakakA antarakAla nahIM hai| avasthitapadake saMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya hai| manuSyatrikameM bhujagAra aura alpatarapadakA antara paMcendriya tiryaJcoMke samAna hai| avasthitapadakA antara oghake samAna hai| avaktavyapadake saMkrAmakakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTipramANa hai| devoMmeM antarakA kathana nArakiyoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai / bhavanavAsiyoMse lekara nau aveyaka takake devoMmeM isI prakAra hai| kintu itanI vizeSatA hai ki sarvatra kucha kama apanI sthiti kahanI cAhiye / isI prakAra anAhAraka mArgaNA Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 evaM jaav| __ 472. NANAjIvehi bhaMgavicayANugameNa duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa avaDhi0 saMkA0 NiyamA asthi / sesapadasaMkA0 bhayaNijjA / bhaMgA 27 / evaM cadugadIsu / Navari maNusagadIdo aNNattha Nava bhaMgA vttvvaa| Navari paMciM0tiri0apajja0-aNudisAdi jAva savvaTThA tti avaDhi0 NiyamA asthi / siyA ede ca appadarago ca 1 / siyA ede ca appadaragA ca 2 / dhuvasahidA 3bhaMgA tiNNi / maNusaapaja0 appadara-avaTThidANamaTTha bhaMgA / evaM jAva0 / / 6473. bhAgAbhAgANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa bhuja0appa0-avatta0saMkA0 savvajI0 keva0 ? aNaMtabhAgo / avaTTi0 savvajIva0 aNaMtA bhaagaa| evaM tirikkhesu / Navari avatta0 Natthi / AdeseNa Neraiya0 avaDhi0saMkA0 asaMkhejA bhAgA / sesamasaMkhe0bhAgo / evaM savvaNeraiya-savvapaMciMtirikkha-maNusamaNusaapajja0-devA jAva avarAjidA tti / maNusapaja0-maNusiNIsu savvaDhesu avaDhi0 saMkhejA bhAgA / sesaM saMkhejadibhAgo / evaM jAva0 / taka jAnanA caahiye| 6 472. nAnA jIvasambandhI bhaMgavicayAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA avasthita padake saMkrAmaka jIva niyamase haiN| zeSa padoMke saMkrAmaka jIva bhajanIya haiN| bhaMga 27 hote haiM / isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyagatike sivA anya gatiyoMmeM ha bhaMga kahane caahiye| kintu paMcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM avasthita padavAle jIva niyamase haiN| kadAcit avasthita padavAle aneka jIva haiM aura alpatara padavAlA eka jIva hai 1 / kadAcit avasthita padavAle aneka jIva haiM aura alpatara padavAle aneka jIva haiN:2| isa prakAra dhruva bhaMgake sAtha tIna bhaMga haiN| manuSya aparyAptakoMmeM alpatara aura avasthita padake ATha bhaMga hote haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhiye / ____473. bhAgAbhAgAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA bhujagAra, alpatara aura pravaktavya padake saMkrAmaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? anantaveM bhAgapramANa haiM / avasthita padake saMkrAmaka jIva saba jIvoMke ananta bahubhAgapramANa haiM / isI prakAra tiryazcoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki tiryaJcoMmeM avaktavyapada nahIM hai| AdezakI apekSA nArakiyoMmeM avasthitapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| zeSa padoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriya tiryazca, manuSya, manuSya aparyApta, sAmAnya deva aura aparAjita takake devoMmeM jAnanA cAhiye / manuSya paryApta, manuSyinI aura sarvArthasiddhike devoMmeM avasthita padavAle jIva saMkhyAta bahubhAga pramANa hai| zeSa padavAle jIva saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 1. prA0pratau tti / maNusaapaja0 maNusaapaja maNusiNIsu iti pAThaH / Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 gA058] bhujagAre parimANa 6474. parimANANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa bhuja0appa0saMkA0 asaMkhejA / avaDhi0 aNaMtA / avatta0 saMkhejjA / evaM tirikkhA0 / Navari avatta0 Natthi / AdeseNa Neraiya0 savvapadasaMkA0 asNkhejjaa| evaM savvaNeraiya-savvapaMciM0tirikkha-maNusaapajja0-devA jAva avarAjidA tti / maNusesu bhuja0-avatta0 saMkhejA / sesA asNkhejaa| maNusapajja0-maNusiNI-savvaTThasu savvapadasaMkA0 saMkhejjA / evaM jaav0| $ 475. khettANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa avaDhi0saMkA0 sbloge| sesasaMkA0 logassa asaMkhe0bhAge / evaM tirikkhA0 / sesasavvamaggaNAsu savyapadasaMkA0 loga0 asaMkhe0bhAge / evaM jAva / $ 476. posaNANu 0 duviho Nidda so-ogheNa AdeseNa y| ogheNa bhuja0saMkA0 keva0 posidaM ? loga0 asaMkhe0bhAgo aTTha-bArahacodasa0 desuunnaa| appada0 aTThacoda0 desUNA savvalogo vA / avaTThi0 savvalogo / avatta0 loga0 asaMkhe0 bhAgo / AdeseNa Neraiya0 bhuja0 loga0 asaMkhe bhAgo paMcacodasa0 desuunnaa| appada0-avaTThi0 loga0 474. pariNAmAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-opanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA bhujagAra aura alpatara padake saMkrAmaka jIva asaMkhyAta haiN| avasthita padake saMkrAmaka jIva ananta haiM / avaktavya padake saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiN| isI prakAra tiryaJcoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM avaktavya pada nahIM hai| AdezakI apekSA nArakiyoMmeM saba padoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAta haiN| isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriya tiryaJca, manuSya aparyApta, sAmAnya deva aura aparAjita vimAna takake devoMmeM jAnanA caahiye| manuSyoMmeM bhujagAra aura avaktavya padake saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiN| zeSa padoMke saMkrAmaka jIva asaMkhyAta haiN| manuSya paryApta, manuSyinI aura sarvArthasiddhike devoMmeM saba padoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| 475. kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArako hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA avasthitapadake saMkrAmaka jIva saba lokameM rahate haiM aura zeSa padoMke saMkrAmaka jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra meM rahate haiN| isI prakAra tiryaJcoMmeM jAnanA cAhiye / zeSa saba mArgaNAoMmeM saba padoMke saMkrAmaka jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrameM rahate haiN| isI prakAra anAhAraka mAgeMNAtaka jAnanA cAhiye / 476. sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / aghakI apekSA bhujagAra padake saMkrAmaka jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura sanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama bAraha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / alpatara padake saMkrAmaka jIvoMne sanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| avasthitapadake saMkrAmaka jIvoMne saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| avaktavya padake saMkrAmaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| AdezakI apekSA nArakiyoMmeM bhujagAra padake saMkrAmaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama pA~ca bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| alpatara aura avasthita padake saMkrAmaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra kA aura sanAlIke caudaha bhAgoM Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 asaMkhe0 bhAgo chodasa0 desUNA / paDhamAe khettaM / vidiyAdi jAva sattamA tti evaM ceva / vari sagaposaNaM kAyavvaM / sattamIe bhuja0 khettaM / tirikkhesu bhuja0 loga0 asaMkhe0bhAgo sattosa0 desUNA / appada0 logassa asaMkhe0 bhAgo savvalogo vA / avaTThi 0 khettaM / paMcidiyatirikkhatiya 3 bhuja0 tirikkhodho / appada0 - avaTTi0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / evaM maNusatie 3 / Navari avatta0 oghabhaMgo / paMci 0 tiri0apajja0 - maNusaapajja0 appada0 - avaDi0 paMciMdiyatirikkhabhaMgo / savvapadapariNadadeve hi aTTa - Navacodasa0 / evaM bhavaNAdi jAva accudA ti / Navari sagaposaNaM / uvari khettaM / evaM jAva0 / 1 | 477. kAlA0 duviho Nideso- ogheNa AdeseNa ya ogheNa bhuja0appada0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhAgo / avaDi0 savvaddhA / avatta0 jaha0 eyasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / evaM savvaNeraDya0 - savvatirikkha- savvadevAti / Navari avatta0 asthi / paMciM0 tiri0 apajja0 aNuddisAdi jAva avarAjidA ti bhuja0 Natthi / maNusesu bhuja0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / sesamogha meM se kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / pahilI pRthivImeM sparzana kSetrake samAna hai / dUsarIse lekara sAtavIM pRthivI taka sparzana isI prakAra hai / kintu sarvatra apane apane sparzanakA kathana karanA cAhiye / sAtavIM pRthivImeM bhujagArapadakA sparzana kSetra ke samAna hai / tiryaJcoM meM bhujagAra padavAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura sanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama sAta bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / alpatara padavAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / avasthita padakA sparzana kSetra ke samAna hai / paMcendriya tiryaJcatrika bhujagAra padakA sparzana sAmAnya tiryaJcoM ke samAna hai / alpatara aura avasthita padavAle jIvoMne loka ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA cAhiye | kintu itanI vizeSatA hai ki avaktavya padakA sparzana ogha ke samAna hai / paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoM meM atara aura avasthita padakA bhaMga paMcendriya tiryaJcoM ke samAna hai / saba padoMse pariNata hue devoMne trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama ATha bhAgapramANa aura kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / isI prakAra bhavanavAsiyoMse lekara acyuta kalpatakake dezoM meM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki apanA-apanA sparzana kahanA cAhiye | isase Age devoMmeM sparzana kSetra ke samAna hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / $ 477. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha nirdeza aura Adezanirdeza / kI apekSA bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla zrAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / avasthita padakA kAla sarvadA hai / avaktavya padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / isI prakAra saba nArakI, saba tiryaJca aura saba devoM meM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM avaktavya pada nahIM hai / paMcendriya tiryaJca paryApta aura anudizase lekara aparAjita takke devoMmeM bhujagAra pada nahIM hai / manuSyoMmeM bhujagAra padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / zeSa padoMkA kAla / Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] bhujagAre aMtaraM 235 bhaMgo / evaM maNusapajja0-maNusiNIsu / Navari appada0 ukka0 saMkhejjA samayA / maNusaapajja0 appada0 oghaM / avaTThi0 jaha0 eyasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / sabaDhe appada0 jaha0 eyasamao, uka0 saMkhejjA samayA / avaDhi0 oghabhaMgo / evaM jAva0 / ___ 478. aMtarANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa bhuja0appada0 jaha0 egasa0, ukka0 cauvIsamahorattA saadireyaa| avaTThi0 Natthi aMtaraM / avatta0 jaha0 eyasamao, uka. vAsapudhattaM / evaM maNusatie 3 / evaM savvaNeraiya0savyatirikkha0-savvadevA ti| Navari avatta0 nnsthi| paMcitirikkhaapajja0 bhuja0 Natthi / maNusaapajja0 appada0-avaDhi0 jaha0 eyasa0, ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| aNudisAdi jAva savvaTThA tti appada0 jaha0 egasa0, ukka0 vAsapudhattaM palido0 asaMkhe0bhAgo' / avaDhi0 Natthi aMtaraM / evaM jAva0 / 479. bhAvo savvattha odaio bhAvo / 480. appAbahuANu0 duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha aogheNa aodhake samAna hai / isI prakAra manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki alpatara padakA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| manuSya aparyAptakoMmeM alpatara padakA kAla oghake samAna hai| avasthita padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / sarvArthasiddhimeM alpatara padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / avasthita padakA kAla oghake samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| 476. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA bhujagAra aura alpatarapadkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dinarAta hai| avasthitapadakA antarakAla nahIM hai| pravaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahiye| isI prakAra saba nArakI, saba tithaMca aura saba devoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM avaktavyapada nahIM hai| paMcendriya tiyeca aparyAptakoMmeM bhujagArapada nahIM hai| manuSya aparyAptakoMmeM alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara anudizase aparAjitaka varSapRthaktva aura sarvArthasiddhimeM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avasthitapadakA antara nahIM hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 6 476. bhAva sarvatra audayika hai / 6480. alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghakI apekSA avaktavyapadake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase alpatarapadake 1 zrA0pratau saMkhe bhAgo iti pAThaH / Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 savvatthovA avatta0 saMkA0 / appa0 saMkA0 asaMkhe guNA / bhuja0saMkA0 visesA0 / avaDhi0 aNaMtaguNA / AdeseNa Neraiya0 savvatthovA appada0saMkA0 / bhuja0 vise0 / avaDhi0 asaMkhe0guNA / evaM savvaNeraiya-paMciM0tirikkhatiya3-devA jAva gavagevajA tti / evaM tirikkhesu / Navari avaDhi0 aNaMtaguNA / paMciMdiyatirikkhaapaja0-maNusaapaja0aNudisAdi jAva avarAjidA ti appadarasaMkA0 thovaa| avaDhi0 asaMkhe guNA / evaM sabaDhe / Navari saMkhejaguNaM kAyavvaM / maNusesu savvatthovA avattaH / bhuja0 saMkhe guNA / appada0 asaMkhe0guNA / avaTThi0 asaMkhe0guNA / evaM maNusapajja0-maNusiNIsu / Navari saMkhejaguNaM kAyavvaM / evaM jAva0 / evaM bhujagAro smtto| 481. padaNikkheve tti tiNNi aNiyogaddArANi-samukttiNA sAmittamappAbahugaM ti / samukttiNA duvihA-jahaNNA ukkassA ca / ukasse payadaM / duviho NiddesoogheNa AdeseNa ya / ogheNa atthi ukka0 vaDDI hANI avaTThANaM ca / evaM cadugadIsu / gavari paMciMtiri0apajja0-maNusaapaja0-aNuddisAdi jAva savvaTThA ti uka0 vaDDI saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika hai| unase avasthitapadake saMkrAmaka jIva anantaguNe haiN| AdezakI apekSA nArakiyoMmeM alpatarapadake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase bhujagArapadake saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiN| unase avasthitapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra saba nArakI, paMcendriya tiyacatrika, deva aura nau graiveyaka takake devoMmeM jAnanA cAhiye / isI prakAra tiryaJcoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM avasthitapadavAle jIva anantaguNe haiM / paMcendriya tiryazca aparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara aparAjita takake devoMmeM alpatarapadake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase avasthitapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra sarvArtha siddhi meM jAnanA caahiye| kintu itano vizeSatA hai ki unameM saMkhyAtaguNA karanA caahiye| manuSyoMmeM avaktavya padake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase bhujagArapadake saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase avasthitapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM sarvatra asaMkhyAtaguNeke sthAnameM saMkhyAtaguNA karanA caahiye| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| isa prakAra bhujakAra anuyogadvAra samApta huaa| 6481. padanikSepameM tIna anuyogadvAra haiM-samutkIrtanA, svAmitva aura alpabahutva / samutkIrtanA do prakArakI hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghakI apekSA utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAna hai| isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaJca aparyAptaka, manuSya aparyAptaka aura anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM utkRSTa vRddhi nahIM hai| isI prakAra Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 gA0 58] padaNikkheve sAmittaM Natthi / evaM jAva0 / evaM jahaNNaM pi NedavvaM / 482. sAmittaM duvihaM jahaNNukkassabhedeNa / ukka0 payadaM / duviho NidesoogheNa AdeseNa ya / ogheNa ukka0 vaDDI kassa ? aNNadarassa jo uvasAmago micchattasammAmicchattANi saMkAmemANao devo jAdo tassa tevIsaM payaDIo saMkAmemANassa ukka0 vaDDI / tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / uka0 hANI kassa ? jo khavao aTThakasAe khavedi tassa ukka. haannii| AdeseNa Neraiya0 ukka0 vaDDI kassa ? aNNadarassa jo igivIsaM saMkAmemANo sattAvIsaM saMkAmago jAdo tassa ukka0 vddddii| tasseva se kAle ukkssmvtttthaannN| ukka0 hANI kassa ? jo sattAvIsaM saMkAmemANo aNaMtANu0caukaM visaMjoedi tassa uka0 hANI / evaM savvaNeraiya-savvatirikkha-devA jAva NavagevajA ti| Navari paMciM0tirikkhaapajja. ukka0 hANI kassa ? jo sattAvIsasaMkAmago chavvIsasaMkAmago jAdo tassa ukkassiyA haannii| tasseva se kAle ukassamavaTThANaM / evaM maNusaapajja0 / maNusatie ukka0 vaDDI kassa ? jo cauvIsasaMtakammio uvasamaseDhIdo oyaramANo codasasaMkAmaNAdo igivIsasaMkAmago jAdo tassa uka0 vaDDI / hANI oghbhNgo| ettheva ukassamavaTThANaM / aNudisAdi jAva savvaDhe tti uka0 hANI kassa ? jeNa sattAvIsaM saMkAmemANeNa aNaMtANubaMdhica ukaM visaMjoidaM tassa ukka0 anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / isI prakAra jaghanyakA bhI kathana karanA caahiye| 6482. svAmitva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghakI apekSA utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo upazAmaka jIva mithyAtva aura samyagmithyAtvakA saMkrama karatA huA deva ho gayA hai usake teIsa prakRtiyoMkA saMkrama karate hue utkRSTa vRddhi hotI hai / tathA usIke tadanantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai| utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo kSapaka ATha kaSAyoMkA kSaya karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai / AdezakI apekSA nArakiyoMmeM utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrama karanevAlA jIva sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho gayA hai usake utkRSTa vRddhi hotI hai / tathA usIke tadanantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai / utkRSTa hAni kisake hotI hai ? sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka jo jIva anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai / isI prakAra saba nArakI, saba tiryazca, deva aura nau praveyaka takake devoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka jIva chabbIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho jAtA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| tathA usIke tadanantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai| isI prakAra manaSya aparyAptakoMmeM jAnanA caahiye| manuSyatrikameM utkRSTa vRddhi kisake hotI hai? jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva upazamazreNise utarate samaya caudaha prakRtiyoMke saMkramake ba ikkIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka ho jAtA hai usake utkRSTa vRddhi hotA hai| ha nikA kathana oghake samAna hai| tathA yahIM para utkRSTa avasthAna hotA hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? sattAIsa prakRtiyoMkA saMkrama karanevAle jisa jIvane anantAnubandhI Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 hANI / tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / evaM jAva0 / ____ 483. jaha0 payadaM / duviho jidda so-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa jaha0 vaDDI kassa ? jo chavvIsasaMkAmao sammattaM paDivaNNo tassa jahaNiyA vaDDI / jaha0 hANI kassa ? aNNadarassa jeNa sattAvIsasaMkAmageNa sammattamuvvellidaM tassa jaha0 hANI / aNNadaratthAvaTThANaM / evaM cadusu vi gadIsu / Navari paMciMdiyatirikkhaapajja0-maNusaapajjatta-aNuddisAdi jAva sabaDhe ti jaha0 hANI avaTThANaM ca ukkssbhNgo| evaM jAva0 / 484. appAbahuaM duvihaM-jaha0 ukka0 / ukkasse payadaM / duviho Ni so-- ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa savvatthovA ukka0 hANI 8 / vaDDI avaTThANaM ca do vi sarisANi saMkhejjaguNANi 21 / prAdeseNa Neraiya0 savvatthovA ukka0 hANI 4 / vaDDI avaThThANaM ca do vi sarisANi visesAhiyANi 6 / evaM' sadhaNeraiya-savyatirikkhasavvadevA tti / Navari paMciMtirikkhaapajja0-aNudisAdi jAva savvaTThA ti ukka0 hANI avaTThANaM ca do vi sarisANi / maNusatiesu savvatthovA ukka0 vaDDo 7 / ukka0 hANI avaTThANaM ca do vi sarisANi visesAhiyANi 8 / evaM jAva0 / catuSkakI visaMyojana kiyA hai usake utkRSTa hAni hotI hai / tathA usIke tadanantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai / isI prakAra anAhAraka mArgeNA taka jAnanA cAhiye / 6483. jaghanyakA prakaragA hai / nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / aMghakI apekSA jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo chabbIsa prakRtiyoMkA saMkrAmaka jIva samyaktvako prApta huA hai usake jaghanya vRddhi hotI hai / jaghanya hAni kisake hotI hai ? sattAIsa prakRtiyoMke saMkrAmaka jisa jIvane samyaktvakI udvelanA kI hai usake jaghanya hAni hotI hai| tathA kisI ekake avasthAna hotA hai / isI prakAra cAroM gatiyoM meM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaJca aparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM jaghanya hAni aura avasthAnakA bhaMga apane utkRSTake samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| 6484. alpabahutva do prakArakA hai--jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghakI apekSA utkRSTa hAni sabase thor3I hai 8 / utkRSTa vRddhi aura avasthAna ye donoM samAna hote hue saMkhyAtaguNe haiM 21 / prAdezakI apekSA nArakiyoMmeM utkRSTa hAni sabase thor3I hai 4 / vRddhi aura avasthAna ye donoM samAna hote hue vizeSa adhika haiM 6 / isI prakAra saba nArakI, saba tiryazca aura saba devoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryazca aparyAptakoM meM aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM utkRSTa hAni aura avasthAna ye donoM samAna haiN| manuSyatrikameM utkRSTa vRddhi sabase thor3I hai 7 / utkRSTa hAni aura avasthAna ye donoM samAna hote hue vizeSa adhika haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 1. tA0pratau hiyANi / evaM iti pAThaH / 2. tA0pratau vaDDI / uka0 iti pAThaH / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] vaDDIe samukttiNAdI 236 6485. jahaNNae payadaM / duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / tatthogheNa jaha0 vaDDI hANI avaTThANaM ca tiNi vi sarisANi 1 / evaM cadusu gadIsu / Navari paMciMdiyatirikkhaapaja0-maNusaapajja0-aNudisAdi jAva savvaDhe tti ukkabhaMgo / evaM0 jaav0| evaM padaNikkhevo smtto| 486. vaDDisaMkame tastha imANi terasa aNiyogadArANi-samukkittaNA jAva appAbahue tti / tattha samukttiNANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa atthi saMkhejabhAgavaDDI hANI saMkhe0guNavaDDI hANI avaTThA0 avattavvaM ca / evaM maNusatie / sesaM bhujgaarbhNgo|| ____487. sAmittaM bhujagArabhaMgo / Navari saMkhejaguNavaDDI hANI kassa ? aNNadarassa sammAiTThissa / evaM maNusatie 3 / sesaM bhujagArabhaMgo / 488. kAlo bhujgaarbhNgo| Navari saMkhejaguNavaDDI jaha0 eyasamao, ukka0 ve samayA / saMkhejaguNahANI jaha0 ukka0 egasamao / maNussa03 saMkhe0gu NavaDDI hANI jaha0 uka0 eyasamao / sesaM bhujagArabhaMgo / 6485. jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghakI apekSA jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna ye tInoM hI samAna haiM 1 / isI prakAra cAroM gatiyoM meM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaJca aparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM utkRSTake samAna bhaGga hai| isI prakAra anAhAraka mAgaMNAtaka jAnanA caahiye| isa prakAra padanikSepa samApta huaa| 6486. aba vRddhisaMkramakA adhikAra hai| usameM samutkIrtanAse lekara alpabahutva taka ye teraha anuyogadvAra hote haiN| unameMse samutkIrtanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNavRddhi, saMkhyAtaguNahAni, avasthAna aura avaktavya ye pada haiM / isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA cAhiye / zeSa kathana bhujagArake samAna hai| 6487. svAmitvakA bhaMga bhujagArake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAni kisake hotI hai ? kisI samyagdRSTike hotI hai| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA cAhiye / zeSa bhaMga bhujagArake samAna hai| 6488. kAlakA bhaMga bhujagArake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| saMkhyAtaguNahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| manuSyatrikameM saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| zeSa bhaMga bhujagArake samAna hai / Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 489. aMtarANu0 duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa saMkhe0guNavaDDi-hANiaMtaraM jaha0 eyasa0 aMtomu0, uka0 uvaDDapoggalapariyaTTa / sesaM bhuj0bhNgo| Navari maNusa03 saMkhe0guNavaDDi-hANINaM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 punvakoDipudhattaM / ___ 490. NANAjI0 bhaMgavicao bhAgAbhAgo parimANaM khettaM posaNaM ca bhuja0bhaMgo / Navari saMkhe0guNavaDDi-hANigayaviseso savvattha jANiyabyo / 491. kAlo bhuja0 bhNgo| Navari guNavaDDI hANI jaha0 eyasamao, ukka0 saMkhejA smyaa| 6 492. aMtaraM bhuja bhNgo| Navari saMkhe0guNavaDDI jaha0 egasamao, ukka0 vAsapudhattaM / saMkhe0guNahANI jaha0 eyasamao, ukka0 chammAsaM / evaM maNusatie / Navari maNusiNI0 saMkheguNahANI ukka0 vAsapudhattaM / 493. bhAvo savvattha odaio0 / 494. appAbahuaANu0 duvihoNi0-ogheNa AdeseNa ya / aogheNa savvatthovA avatta saMkA / saMkhe0guNavaDDisaMkA0 sNkhe0gunnaa| saMkhe0guNahANisaMkA0 saMkhe0guNA / 5 486. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghakI apekSA saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya antara eka samaya hai aura saMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara antarmuhUrta hai / tathA donoMkA utkRSTa antara upArdhapudgalaparivartanapramANa hai| zeSa bhaGga bhujagArake samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyatriko saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai| 460. nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, parimANa, kSetra aura sparzana inakA kathana bhujagArake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnigata vizeSatAko sarvatra jAna lenA cAhiye / ___461. kAlakA bhaMga bhujagArake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki guNavRddhi aura guNahAnikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| 6462. antarakA bhaMga bhujagArake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai| saMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaha mahInA hai| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyaniyoMmeM saMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antara varSapRthaktva hai| 6463. bhAva sarvatra audayika hai| 3464. alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghakI apekSA avaktavyapadake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase saMkhyAtaguNavRddhi ke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAta. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] vaDDIe appAbahuaM 241 saMkhe0 bhAgahANi0 asaMkhe0guNA / saMkhe0bhAgavaDDi. vise0 / avaTThi0 aNaMtaguNA / maNussesu savvatthovA avatta / saMkhe0guNavaDDi0 saMkhe0guNA / saMkhe0guNahANi0 saMkhe0guNA / saMkhebhAgavaDDi0 sNkhe0gunnaa| saMkhejabhAgahANi0 asaMkhe0guNA / avaDi* asaMkhe0guNA / evaM maNusapaja0-maNusiNI0 / Navari saMkhejaguNaM kAyavvaM / sesasavvamaggaNAsu bhujgaarbhNgo| evaM baDDI samattA / tado payaDiTThANasaMkamo samatto / evaM payaDisaMkamo smtto| bhAgahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka jIva vizeSa adhika haiM / unase avasthitapadake saMkrAmaka jIva anantaguNe haiN| manuSyoMmeM avaktavyapadake saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase saMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase avasthitapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNeke sthAnameM saMkhyAtaguNA karanA caahiye| zeSa saba mArgaNAoMmeM bhujagArake samAna bhaMga hai| isaprakAra vRddhike samApta honepara prakRtisaMkramasthAna samApta huaa| isaprakAra prakRtisaMkrama samApta huaa| Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hidisaMkamo asthAhiyAro tassa Nivediya parisuddhabhAvakusumaMjaliM jiNiMdassa / ThidisaMkamAhiyAraM jahAdvidaM vaNNaissAmo // 1 // hidisaMkamo duviho - mUlapayaDihidisaMkamo uttarapayaDidvidisaMkamo c| 495. etto TThidisaMkamo payaDisaMkamANaMtaraparUvaNAjoggo pattAvasaro / so ca duviho mUluttarapayaDiTThidisaMkamabhedeNa / tattha mUlapayaDIe mohaNIyasaNNidAe jA dvidI tisse saMkamo mUlapayaDiTThidisaMkamo uccai / evamuttarapayaDiTThidisaMkamo ca vattavyo / evaM duvihattamAvaNNassa TThidisaMkamassa parUvaNaTThamuttarapadaM bhaNai * tattha aTTapadaM-jA dvidI aokaDDijadi vA ukkaDDijadi vA bhaeNapayaDiM saMkAmijai vA so hidisaMkamo / seso dvidiasNkmo| 7 496. ettha mUlapayaDiTThidIe okaDDukkaDDaNavaseNa sNkmo| uttarapayaDidvidIe puNa okaDDukkaDDaNa-parapayaDisaMkaMtIhi saMkamo dttttvyo| edeNokaDDaNAdao jisse dvidIe sthitisaMkrama adhikAra usa jinendrako atinirmala bhAvarUpI kusumoMkI aMjali arpaNa karake yathAsthita sthitisaMkrama adhikArakA varNana karU~gA // 1 // * sthitisaMkrama do prakArakA hai-mUlaprakRtisthitisaMkrama aura uttrprkRtisthitisNkrm| 6 465. aba isa prakRtisaMkrama anuyogadvArake bAda sthitisaMkramakA kathana avasara prApta hai| mUlaprakRtisthitisaMkrama aura uttaraprakRtisthitisaMkramake bhedase vaha do prakArakA hai| unameMse mohanIya nAmaka mUla prakRtikI jo sthiti hai usake saMkramako mUlaprakRtisthitisaMkrama kahate haiN| isI prakAra uttaraprakRtisthitisaMkrama kahanA cAhiye / isa prakAra do tarahake sthitisaMkramakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM sthitisaMkramake viSayameM yaha arthapada hai-jo sthiti apakarSita, utkarSita aura anya prakRtirUpase saMkramita hotI hai vaha sthitisaMkrama hai aura zeSa sthitiasaMkrama hai| 466. yahA~ para mUlaprakRtikI sthitikA apakarSaNa aura utkarSaNake kAraNa saMkrama hotA hai| kintu uttaraprakRtisthitikA apakarSaNa, utkarSaNa aura paraprakRtisaMkramake kAraNa saMkrama jAnanA Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvidikame okaNA mImAMsA 243 gA0 58 ] ttha sA dI dvidiasaMkamo ti bhaNNade / ettha tAva okaDDaNAsaMkramassa sarUvavimuvarimaM pabaMdhamAha - * oDDittA kathaM Nikkhivadi ThidiM / $ 497, TThidimokaDDiUNa heTThA NikkhivamANo kathaM Nikkhivaiti pucchidaM hoi ? evaM pucchide udayAvaliyabAhiraTThidimAdi kADhUNa savvAsi hidINamokaDuNavihANaM parUvemANo udayAvaliyabAhirANaMtaradvidIe okaDDaNA kerisI hoi ti sissA hippAyamAsaMkiya pucchAvakamAha * udayAvaliyacarimasamayaapaviTThA jA hidI sA kathamokaDDijjai ? * 498. edisse TThidIe aicchAvaNA Nikkhevo vA kiMpamANo hoi tti pucchA kadA bhavadi / evaM pucchidatthavisae NiNNayajaNaNaTThamuvarimasuttamAha / * tisse udayAdi jAva AvaliyatibhAgo tAva likkhevo, avaliyA ve-tibhAgA aicchAvaNA / 7 499 taM jahA - tamokaDDiya udayAdi jAva AvaliyatibhAgo tAva Nikkhavadi / Avaliyave - tibhAga mettamuvarimabhAge aicchAve / tado AvaliyatibhAgo tisse zikvedacAhiye | isase yaha abhiprAya bhI prakaTa ho jAtA hai ki jisa sthitike apakarSaNa Adika nahIM hote vaha sthiti sthiti saMkrama kahalAtI hai / aba yahA~ para apakarSaNAsaMkramake svarUpakA nirUpaNa karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * sthitikA apakarSaNa karake usakA nikSepa kisa prakAra kiyA jAtA hai ? $ 467. sthitikA apakarSaNa karake nIcekI sthitimeM nikSepa karate samaya usakA nikSepa kaise kiyA jAtA hai yaha isa sUtradvArA pRcchA kI gaI hai / isa prakArakI pRcchA karane para udayAvalike bAharakI sthiti se lekara saba sthitiyoM ke apakarSaNakI vidhikA nirUpaNa karate hue sarva prathama udayAvalike bAhara anantara samaya meM sthita sthitikA apakarSaNa kisa prakAra hotA hai isa prakAra ziSya ke abhiprAyako AzaMkArUpase grahaNa karake AgekA pRcchAsUtra kahate haiM * jo sthiti udayAvalike antima samayameM praviSTa nahIM huI hai usakA apakarSaNa kisa prakAra hotA hai ? $ 468, isa sthitikI atisthApanAkA aura nikSepakA kyA pramANa hai yaha isa sUtradvArA pRcchA kI gaI hai| isa prakAra pU~che gaye arthakA nirNaya karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * udaya samayase lekara Avalike tIsare bhAgataka usa sthitikA nikSepa hotA hai aura AvalikA zeSa do baTe tIna bhAga atisthApanArUpa rahatA hai / 6. 466 khulAsA isa prakAra hai- - usa sthitikA apakarSaNa karake udaya samaya se lekara valike tIsare bhAga taka usakA nikSepa karatA hai aura Avalike do baTe tIna bhAgapramANa Upara ke hisseko atisthApanArUpase sthApita karatA hai / isalie AvalikA tIsarA bhAga usa apakarSita Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 visatro / Avaliyave-tibhAgA ca aicchAvaNA tti bhaNNai / kathamAvaliyAe kadajummasaMkhAe tibhAgo ghettuM sakiJjade ? Na, rUvUNaM kAUNa tihaagiikrnnaado| tamhA samayUNAvaliyave-tibhAgA aicchAvaNA / samayUNAvaliyatibhAgo rUvAhio Nikkhevo tti Nicchao kaayvvo| 6500. saMpahi edammi visae padesaNisegakamajANAvaNamuttarasuttamoiNNaM * udae bahuaM padesaggaM dijjai / teNa paraM visesahINaM jAva prAvaliyatibhAgo tti / / 6501. sugamamedaM suttaM / evamudayAvaliyabAhirANaMtaravidIe okaDDaNAvihi parUviya puNo tadaNaMtarovarimadvidiokaDDaNAe NANattasaMbhavaM paduppAedumuttarasuttaM bhaNai 8 tado jA vidiyA' hidI tisse vi tattigo ceva Nikkhevo / aicchAvaNA smyuttraa| 502. tado puvvaNiruddhavidIdo aNaMtarA jA hidI udayAvaliyabAhiravidiyaTThidi tti uttaM hoi / tisse vi tattio ceva Nikkhevo hoi, tattha nnaannttaabhaavaado| aicchAvaNA sthitikA nikSepakA viSaya hai aura AvalikA do baTe tIna bhAga atisthApanA hai aisA yahA~ kahA gayA hai| zaMkA-zrAvalikI parigaNanA kRtayugmasaMkhyAmeM kI gaI hai isalie usakA tIsarA bhAga kaise grahaNa kiyA jA sakatA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki zrAvalimeMse eka samaya kama karake usakA tIsarA bhAga kiyA hai| isalie eka samaya kama Avalike do baTe tIna bhAgapramANa atisthApanA hai aura eka samaya kama zrAvalikA tIsarA bhAga eka adhika karane para nikSepa hai aisA yahA~ nizcaya karanA caahiye| 500. aba isa viSayameM pradezoMke nikSepake kramakA jJAna karAneke lie AgekA sUtra kahate haiM * udayameM bahutase pradeza diye jAte haiM / usase Age AvalikA tIsarA bhAga prApta hone taka vizeSahIna vizeSahIna pradeza diye jAte haiM / 501. yaha sUtra sugama hai / isa prakAra udayAvalike bAhara anantara samIpavartI sthitikI apakarSaNavidhikA kathana karake aba isa sthitise anantara uparima samayavartI sthitike apakarSaNameM jo nAnAtva sambhava hai usakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * isa sthitike bAda jo dUsarI sthiti hai usakA bhI utanA hI nikSepa hotA hai| kintu atisthApanA eka samaya adhika hotI hai| 502. usa pUrva vivakSita sthitise jo anantara samayavatI sthiti hai arthAt udayAvalike bAhara jo dvitIya samayavatI sthiti hai usakA bhI utanA hI nikSepa hotA hai, kyoMki usameM koI bheda 1. tA0pratau jAvadiyA iti pAThaH / Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] TThidisakame aokaDuNAmImAMsA 245 puNa samayuttarA hoi / udayAvaliyabAhiradvidIe vi edisse aicchAvaNAbhAveNa pvesdsnnaado| 8 evamaicchAvaNA samuttarA / Nikkhevo tattigo ceva udayAvaliya bAhirAdo AvaliyatibhAgaMtimaTThidi tti / 6503. evamavaTThideNa NikkheveNa samayuttarAe ca avaTTidAicchAvaNAe tAva NedavvaM jAva udayAvaliyabAhirAdo jahaNNaNikkhevamettadvidIo aicchAvaNAmAveNa paiTThAo ti / taitthIe dvidIe AicchAvaNA saMpuSNiyA AvaliyA Nikkhevo jahaNNao ceva / kaitthao vuNa so hidiviseso ? udayAvaliyabAhirAdo aavliytibhaagNtimo| etthAvaliyatibhAgaggahaNeNa samayUNAvaliyatibhAgo samayuttaro ghettvyo| tadaMtimaggahaNeNa ca tadaNaMtaruvarimaTThidiviseso gheyvyo| tamhA udayAvaliyabAhirAdo jahaNNaNikkhevamettIo dvidIo ullaMghiya dvidAe hidIe saMpuNNAvaliyamettI aicchAvaNA hoi ti suttassa bhaavttho| saMpahi etto uvari avaDidAe aicchAvaNAe Nikkhevo ceva vaDDhadi tti parUvedumuttarasuttamAhanahIM hai| kintu atisthApanA eka samaya adhika hotI hai, kyoMki udayAvalike bAharakI sthitimeM bhI isakA atisthApanArUpase praveza dekhA jAtA hai| * isa prakAra atisthApanA eka eka samaya adhika hotI jAtI hai aura nikSepa udayAvalike bAhara Avalike tIsare bhAgakI antima sthiti takakI sthitiyoMke prApta hone taka utanA hI rahatA hai| 6.03. isa prakAra atisthApanAmeM udayAvalike bAharase jaghanya nikSepapramANa sthitiyoM ke praviSTa hone taka nikSepako avasthitarUpase le jAnA cAhiye aura atisthApanAko uttarottara eka eka samaya adhikake kramase anavasthitarUpase le jAnA caahiye| phira vahA~ jo sthiti prApta hotI hai usakI pratisthApanA pUrI eka AvalipramANa hotI hai aura nikSepa jaghanya hI rahatA hai| zaMkA-jisa sthitivizeSake prApta honepara atisthApanA pUrI eka zrAvalipramANa hotI hai vaha sthitivizeSa kisa sthAnameM prApta hotA hai| samAdhAna-udayAvalike bAhara Avalike tIsare bhAgakA jo antima samaya hai vahA~ vaha sthitivizeSa prApta hotA hai| yahA~ sUtra meM jo 'AvaliyatibhAga' padakA grahaNa kiyA hai so isase eka samaya kama AvalikA eka samaya adhika tribhAga lenA cAhiye / aura sUtra meM jo 'tadaMtima padakA grahaNa kiyA hai so isase tadanantara uparima sthitivizeSakA grahaNa karanA cAhie / ataH udayAvalike bAhara jaghanya nikSepapramANa sthitiyoMko ullaMghana karake jo sthiti sthita hai usake prApta hone taka pUrI eka AvalipramANa atisthApanA hotI hai yaha isa sUtrakA bhAvArtha hai| aba isase Age atisthApanA to avasthita rahatI hai kintu nikSepa hI bar3hatA hai isa bAtakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM 1. tA0-zrA0pratyoH padesadasaNAdo iti paatthH| Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 8 teNa paraM Nikkhevo vaDai / aicchAvaNA AvaliyA ceva / / $ 504. tatto paraM Nikkhevo baDDai, jahaNNaNikkhevAdo samayuttarAdikameNa jAvukassaNikkhevo tAva vaDDIe virohAbhAvAdo / aicchAvaNA AvaliyA ceva, NivvAghAdaparUvaNAe saMtapayaDissa pajattAdo / saMpahi jahaNNaNikkhevo samayuttarakameNa vaDhatao kettiyamuvari caDhiUNAvaliyametto hoi ti pucchide uccade-udayasamayappahuDi samayAhiyadoAvaliyamettamuvariM ghettUNa taditthasamayAvadvidahridIe aicchAvaNA Nikkhevo ca Avaliyametto hoi / tappajaMtANaM ca savvAsimudayAvaliyabAhiradvidINamudayAvaliyabhaMtare ceva padesaNikkhevo ti tadokaDDaNA asaMkhejalogapaDibhAgIyA / taM kadhaM ? vivakkhidahridipadesaggamokaDDukkaDDaNabhAgahAraguNidAsaMkheja logabhAgahAreNa khaMDiya tattheyakhaMDaM ghettUNa etthovaTTadi / tado visesahINaM jA udayAvaliyacarimasamao tti / esa kamo jAsimudayAvaliyagabbhe ceva padesaNikkhevo tAsiM dvidINaM pruuvido| etto uvari NANattaM vttissaamo| taM jahA-tadaNaMtarovarimadvidi divaDDaguNahANiguNidokaDDukkaDDaNabhAgahAreNa khaMDiya tattheyakhaMDamettamethokaDDaNadavvaM hoi / puNo edamasaMkhejalogehi bhAgaM ghettUNeyabhAgamudayAvaliyabhaMtare deMto udae bahuaM dedi / tatto visesahINaM / evaM tAva jAva * usase Age nikSepa bar3hatA hai aura atisthApanA eka AvalipramANa hI rahatI hai| 6504. phira usase Age nikSepa bar3hatA hai, kyoMki utkRSTa nikSepake prApta hone taka jaghanya nikSepase Age eka eka samaya adhikake kramase nikSepakI vRddhi hone meM koI virodha nahIM AtA hai| kintu atisthApanA eka Avali hI rahatI hai, kyoMki niyAghAta prarUpaNAmeM sattvaprakRti paryApta hai / jaghanya nikSepa eka eka samaya bar3hate huye kitane samaya Age jAkara vaha eka zrAvalipramANa hotA hai aisA pachane para kahate haiM-udaya samayase lekara eka samaya adhika do prAvalimamANa sthAna Age jAkara vahA~ antima samayameM jo sthiti avasthita hai usake prApta honepara atisthApanA aura nikSepa ye donoM hI eka prAvalipramANa hote haiN| vahA~ taka udayAvalike bAhara jitanI bhI sthitiyA~ haiM una saba sthitiyoM ke pradezoMkA udayAvalike bhItara hI nikSepa hotA hai| tathA ina sthitiyoMkA apakarSaNa asaMkhyAtalokapramANa pratibhAgake kramase hotA hai| vaha kaise--vivakSita sthitike karma paramANuoMmeM apakarSaNa-utkarSaNa bhAgahArase guNita asaMkhyAta lokapramANa bhAgahArakA bhAga dene para jo eka bhAga labdha Ave usakA yahA~ apavartana hotA hai / usameM bhI udaya samayameM jo dravya prApta hotA hai usase udayAvalike antima samaya taka vizeSa hIna vizeSa hIna dravya prApta hotA hai| kintu yaha krama jina sthitiyoMkA dravya udayAvalike bhItara hI nikSipta hotA hai unhIM sthitiyoM ke sambandhameM kahA hai| aba isase Age nAnAtvako batalAte haiM / yathA-tadanantara Age kI sthitimeM Der3ha guNahAnise guNita apakarSaNautkarSaNa bhAgahArakA bhAga dene para jo eka bhAgapramANa dravya labdha AtA hai utanA yahA~ apakarSaNako prApta huA dravya hotA hai / punaH isameM asaMkhyAta lokakA bhAga dene para jo eka bhAgapramANa dravya prApta hove use udayAvalike bhItara nikSipta karatA huA udaya samayameM bahuta detA hai / usase Age 1. tA0-zrA pratyoH teNa padaNikkhevo iti pAThaH / 2. prA0-tA pratyoH tyovaM iti pAThaH / Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] TidisaMkame okaDuNAmImAMsA 247 udayAvaliyacarimasamao tti / puNo tadaNaMtarovarimAe ekisse udayAvaliyabAhiradvidIe puvokaDDidadavvassAsaMkheje bhAge Nikkhivadi, tatto uvari aicchAvaNAvisae NikkhevasaMbhavAbhAvAdo / esA parUvaNA udayAdo samayAhiyadoAvaliyamettamullaMghiya paradovahidAe dvidIe kdaa| saMpahi udayAdo pahuDi dusamayAhiyadoAvaliyamettamullaMghiya parado avaTThidAe vi dvidIe eso ceva kmo| Navari tisse dvidIe okaDDaNAdavvassa asaMkhejalogapaDibhAgiyabbhAgamudayAvaliyabhaMtare puvvaM va Nikkhiviya sesAsaMkheje bhAge ghettUNudayAvaliyabAhirANaMtaravidIe bahuaM Nikkhivadi tadaNaMtarovarimadvidIe tatto visesahINaM savvameva Nikkhivadi / savvattha visesahANibhAgahAro palidovamAsaMkhejabhAgametto / evameguttarakameNa NikkhevaM vaDDAviya uvarimaTTidINaM pi parUvaNA evaM ceva aNugaMtavvA / savvattha vi okaDDidaTThidi mottUNa tadaNaMtaraheTThimadvidippahuDi AvaliyamettA aicchAvaNA ghettavvA / bhAgahAraviseso ca savvattha NAyavvo, savvAsiM dvidINamokaDDaNabhAgahArassa sarisattANuvalaMbhAdo / evaM tAva NedavvaM jAva ukkassao Nikkhevo ti| tassa pamANANugamamuvari kassAmo / evaM NivvAghAdeNokaDDaNAe atthapadaparUvaNA kayA / ko NivAghAdo NAma ? dvidikhNddyghaadssaabhaavo|| 6505. saMpahi vAghAdavisayAicchAvaNAe parUvaNahamidamAhaudayAvalike antima samayake prApta hone taka vizeSahIna vizeSahIna dravya detA hai| phira isase AgekI udayAvalike bAharakI eka sthitimeM pUrvameM apakarSita hue dravyake asaMkhyAta bahubhAgakA nikSepa karatA hai, kyoMki isase AgekI sthitiyA~ atisthApanAsambandhI haiM ataH unameM nikSepa nahIM ho sktaa| yaha prarUpaNA udaya samayase lekara eka samaya adhika do AvaliyoMko ullaMghana karake Age jo sthiti avasthita hai usakI apekSAse kI hai / aba udaya samayase lekara do samaya adhika do AvalipramANa sthitiyoMko ullaMghana karake isase Age jo sthiti sthita hai usakI apekSAse bhI yahI krama jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki usa sthitikA jo apakarSaNa dravya hai usameM asaMkhyAta lokakA bhAga dekara jo eka bhAga Ave use udayAvalike bhItara pahaleke samAna nikSipta karake zeSa asaMkhyAta bahubhAgapramANa dravyako grahaNa karake usameMse udayAvalike bAhara prathama sthitimeM bahuta dravyako nikSipta karatA hai aura usase anantaravartI AgekI sthiti meM vizeSahIna saba dravyakA nikSepa karatA hai / yahA~ sarvatra vizeSahAnikA bhAgahAra palyakA asaMkhyAtavAM bhAgapramANa jAnanA cAhiye / isa prakAra uttarottara eka eka nikSepako bar3hAkara AgekI sthitiyoMkA kathana bhI isI prakAra jAnanA caahiye| mAtra sarvatra apakarSita sthitiko chor3akara usase nIce anantaravatI sthitise lekara eka AvalipramANa atisthApanA grahaNa karanI caahiye| tathA bhAgahAravizeSako bhI sarvatra jAna lenA cAhiye, kyoMki saba sthitiyoMkA apakarSaNa bhAgahAra eka samAna nahIM pAyA jaataa| isa prakAra utkRSTa nikSepake prApta hone taka kathana karanA cAhiye / utkRSTa nikSepake pramANakA vicAra Age kareMge / isa prakAra nirvyAghAtarUpase apakarSaNAke arthapadakA kathana kiyA / zaMkA-nirvyAghAta kise kahate haiM ? samAdhAna-sthitikANDakaghAtakA abhAva nirvyAghAta kahalAtA hai| $ 505. aba vyAghAtaviSayaka atisthApanAkA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dhago 6 * vAghAdeNa aicchAvaNA ekA, jeNAvaliyA adirittA hoi| 6506. vAghAdavisayA ekA aicchAvaNA saMbhavai, jeNAvaliyA adirittA labbhai / tisse pamANaNiNNayamidANiM kassAmo tti paiNNAvakkamedaM / * taM jhaa| 6507. sugamamedaM pucchAvakaM / * hidighAvaM kareMteNa khaMDayamAgAidaM / 508. jeNa hidighAdaM kareMteNa dvidikhaMDayamAgAidaM / tassa vAghAdeNukassiyA aicchAvaNA AvaliyAdirittA hoi ti sutttthsNbNdho| jai vi sambattheva dvidikhaMDae AvaliyAdirittA aicchAvaNA labbhai to vi ukkassaDidikhaMDayasseva gahaNamiha kAyavvaM, esA ukkassiyA aicchAvaNA vAghAde tti uvsNhaarvkkdNsnnaado| taM puNa ukassayaM hidikhaMDayaM kevaDiyaM ? jAvadiyA ukkassiyA kammaTThidI aMtokoDAkoDIe UNiyA tattiyamettamukkassayaM dvidikhaMDayaM / kimedammi vidikhaMDae AgAide paDhamasamayappahuDi savattheva ukkassiyA aicchAvaNA hoi Aho atthi ko viseso tti AsaMkiya visesasaMbhavapaduppAyaNaTTamuvarimo suttovaNNAso __* vyAghAtakI apekSA eka atisthApanA hotI hai, kAraNa ki vaha eka Avalise atirikta hotI hai| 6506 vyAghAta viSayaka eka atisthApanA sambhava hai, kAraNa ki vaha eka Avalise atirikta prApta hotI hai| aba usake pramANakA nirNaya karate haiM isa prakAra yaha pratijJAvAkya hai| * yathA6507. yaha pRcchAsUtra sugama hai / * sthitikA ghAta karate hue jisane sthitikANDakako grahaNa kiyA hai / 6508. jisane sthitikA ghAta karate hue sthitikANDakako grahaNa kiyA hai usake vyAghAtakI apekSA utkRSTa atisthApanA eka Avalise adhika hotI hai yaha isa sUtrakA tAtparya hai| yadyapi sarvatra hI sthitikA ghAta hote samaya eka Avalise adhika atisthApanA prApta hotI hai to bhI yahA~ para utkRSTa sthitikANDakakA hI grahaNa karanA cAhiye, kyoMki yaha utkRSTa atisthApanA vyAghAtake samaya hotI hai isa prakAra yaha upasaMhAra vAkya dekhA jAtA hai| zaMkA-vaha utkRSTa sthitikANDaka kitanA hai ? samAdhAna-jitanI utkRSTa karmasthiti hai usameM se antaHkor3Akor3Ike kama kara dene para jo sthiti zeSa rahe utanA utkRSTa sthitikANDaka hotA hai / kyA isa sthitikANDakake grahaNa karane para prathama samayase lekara sarvatra hI utkRSTa atisthApanA hotI hai yA isameM koI vizeSatA hai isa prakArakI AzaMkA karake isameM jo vizeSa sambhava hai usakA kathana karaneke lie Ageke sUtrakA upanyAsa karate haiM Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] dvidikame kA mImAMsA tassa padesaggassa * tattha jaM paDhamasamae ukkIradi padesaggaM avaliyAe aicchAvaNA / 9 509. tattha tammi TThidikhaMDae pAraddhe aMtomuhuttamettI ukIraNaddhA hoi tattiya - mettAo ca vidikhaMDayaphAlIo paDisamayaghAdaNapaDibaddhAo / tattha paDhamasamae jaM padesaggamukkIrija tassa aicchAvaNA AvaliyAe parichiNNapamANA bhavadi / ajavi savvAsiM khaMDayabhAveNa gahidANaM dvidINaM suNNattAbhAveNa vAghAdAbhAvAdo / tado NivvAghAdavisayA caiva parUvaNA ettha vi kAyavvA / * evaM jAva ducarimasamayaaNukiraNa khaMDagaM ti / 510. evaM tAva davvaM jAva ducarimasamayANukkiNNayaM dvidikhaMDayaM ti uttaM ho / carimasamae puNa NANattamatthi ti paduSpAyidumuvarimo suttaviNNAso - * carimasamae jA khaMDayassa aggaTThidI tisse aicchAvaNA khaMDayaM samayUM / 646 $ 511. ukkassaTThidikhaMDayaghAdacarimasamae jA sA khaMDayassa aggahidI tisse aicchAvaNA samayUNakhaMDayamettI hoi / kudo ? tammi samae DidikhaMDayaMtabbhAviNINaM savvAsimeva dvidIrNa vAghAdeNa heTThA ghAdaNadaMsaNAdo / tamhA edisse dvidIe samayUNukassakhaMDayamettI aicchAvaNA hoi ti siddhaM / kudo samayUNattaM ? aggaTThidIe kaDDiJja * vahA~ jo pradezAgra prathama samayameM utkIrNa hotA hai usa pradezAgrakI atisthApanA eka AvalipramANa hotI hai / 506. vahA~ usa sthitikANDakakA prArambha karane para utkIraNa kAla antarmuhUrtapramANa hotA hai aura prati samaya honevAle ghAtase sambandha rakhanevAlIM sthitikANDakakI phAliyA~ bhI utanI hI hotI haiM / usameMse prathama samayameM jo pradezAma utkIrNa hotA hai usakI pratisthApanA eka AvalipramANa hotI hai, kyoMki kANDaka rUpa se grahaNa kI gaI ina saba sthitiyoMkA abhI abhAva nahIM honese inakA vyAghAta nahIM hotA, isalie yahA~ para bhI nirvyAghAtaviSayaka prarUpaNA karanI cAhiye / * isa prakAra anutkIrNa sthitikANDakake dvicarama samayake prApta hone taka jAnanA cAhie / $ 510. isa prakAra dvicarama samayavartI anutkIrNa sthitikANDakake prApta hone taka jAnanA cAhiye yaha ukta kathanakA tAtparya hai / kintu antima samaya meM kucha bheda hai isaliye usakA kathana karane ke liye Age sUtrakA nikSepa karate haiM * antima samaya meM kANDakakI jo agrasthiti hai usako pratisthApanA eka samaya kama kANDakapramANa hotI hai / $ 511. utkRSTa sthitikANDakaghAta ke antima samayameM jo kANDakakI usakI pratisthApanA eka samayakama kANDakapramANa hotI hai, kyoMki usa antima kANDaka bhItara AI huI sabhI sthitiyoMkA vyAghAtake kAraNa ghAta dekhA jAtA hai, 32 sthiti hotI hai| samaya meM sthitiisaliye isa Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 mANIe aicchAvaNAbahibbhAvadasaNAdo / 8 esA ukkassiyA aicchAvaNA vAghAde / 512. esA aNaMtaraparUvidA samayaNukassadvidikhaMDayamettI ukkassAicchAvaNA vAghAde dvidikhaMDayavisae ceva hoi, NANNatthe tti uttaM hoi / sthitikI eka samayakama utkRSTa kANDakapramANa atisthApanA hotI hai yaha siddha huaa| zaMkA-isa atisthApanAko eka samaya kama kyoM kahA ? samAdhAna-kyoMki apakarSaNako prApta honevAlI aprasthiti atisthApanAse bahirbhUta dekhI jAtI hai| * yaha utkRSTa atisthApanA vyAghAtake honepara hotI hai| 1512. yaha jo pahale eka samayakama utkRSTa sthitikANDapramANa utkRSTa atisthApanA kahI hai vaha sthitikANDakaviSayaka vyAghAtake honepara hI hotI hai, anyatra nahIM hotI yaha ukta kathanakA tAtparya hai| vizeSArtha-yahA~ sthitisaMkramake viSayameM vicAra karate hue sarva prathama sthitiapakarSaNake svarUpakA nirdeza kiyA gayA hai| sthitike ghaTaneko sthitiapakarSaNa kahate haiM / yaha sthiti apakarSaNa avyAghAta aura vyAghAtake bhedase do prakArakA hai| sthitikANDaka ghAtake binA jo sthiti ghaTatI hai vaha avyAghAtaviSayaka sthitiapakarSaNa hai aura sthitikANDakaghAtake dvArA isake antima samayameM jo sthiti ghaTatI hai vaha vyAghAtaviSayaka sthitiapakarSaNa hai| sthiti utkIraNakAla yadyapi antamuhUrtepramANa hai tathApi yaha vyAghAtaviSayaka sthiti apakarSaNa usake antima samayameM hI prApta hotA hai, kyoMki sthitikANDakasambandhI sampUrNa sthitikA pAta antima samayameM hI dekhA jAtA hai| ataeva sthitikANDakake utkIraNakAlake antima samayake sivA zeSa saba samayoM meM jo apakarSaNa hotA hai use avyAghAtaviSayaka sthitiapakarSaNa jAnanA caahiye| aba ina donoM avasthAoMmeM honevAle sthitiapakarSaNameM nikSepa aura atisthApanAkA pramANa batalAte haiN| utkarSita yA apakarSita dravyako grahaNa karaneke yogya jina sthitiyoMmeM utkarSita yA apakarSita dravyakA patana hotA hai unakI nikSepa saMjJA hai / tathA utkarSaNa aura apakarSaNako prApta honevAlI sthitiyoM aura nikSepake madhyameM sthita jina sthitiyoMmeM utkarSita yA apakarSita dravyakA nikSepa nahIM hotA hai una sthitiyoMkI atisthApanA saMjJA hai / avyAghAta viSayaka apakarSaNake samaya jaghanya nikSepa eka samaya kama AvatikA eka samaya adhika vibhAga pramANa hai| yaha nikSepa udayAvalise uparitana prathama samayavartI sthitikA apakarSaNa hone para prApta hotA hai| utkRSTa nikSepa eka samaya adhika do Avalise nyUna utkRSTa sthitipramANa hai, kyoMki utkRSTa sthitikA bandha karake bandhAvalike bAda agrasthitikA apakarSaNa hone para uktapramANa utkRSTa nikSepa pAyA jAtA hai / isI prakAra prakRtameM jaghanya atisthApanA eka samaya kama Avalike do baTe tIna bhAgapramANa hai, kyoMki udayAvalike uparitana prathama samayavartI sthitikA apakarSaNa hone para ukta pramANa atisthApanA dekhI jAtI hai| tathA zravyAghAtaviSayaka utkRSTa atisthApanA eka AvalipramANa hai, kyoMki udayAvalike Upara eka samaya kama Avalike tribhAgase lekara Age jitanI bhI sthitiyoMkA avyAghAtaviSayaka apakarSaNa hotA hai vahA~ sarvatra eka AvalipramANa atisthApanA dekhI jAtI hai| mAtra sthitikANDakaghAtake samaya jaghanya atisthApanA sarvatra eka AvalipramANa hotI hai, kyoMki sthitikANDakaghAtake samaya jitanI sthitiyoMkA apakarSaNa Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 gA0 58] dvidisaMkame ukkaDaNAmImAMsA 6513. evamedaM parUviya saMpahi jahaNNukkassaNikkhevAicchAvaNAdipadANamappAbahuaNiNNayaM kuNamANo suttamuttaraM bhaNai * tado savvatthovo jahaeNo Nikkhevo / 514. AvaliyatibhAgapamANattAdo / * jahariNayA aicchAvaNA dusamayUNA duguNA / 515. jahaNNAicchAvaNA NAma aavliyve-tibhaagaa| tado tattibhAgAdo ve-tibhAgANaM duguNattaM hou NAma, virohaabhaavaado| kathaM puNa dusamayUNattaM ? uccadeAvaliyA NAma kadajummasaMkhA / tado tibhAgaM suddhaM Na edi tti rUvamavaNiya tibhAgo ghettavyo, tatthAvaNidarUveNa saha tibhAgo jahaNNaNikkhevo ve-tibhAgA aicchaavnnaa| edeNa kAraNeNa samayAhiyatibhAge duguNide jahaNNAicchAvaNAdo durUvAhiyamuppajai / tamhA dusamayUNA duguNA tti sutte vuttaM / hotA hai, una sambandhI antarmuhUrtapramANa utkIraNa kAlake upAntya samaya taka apakaSita honevAle dravyako nikSepa apane nIcekI eka AvalipramANa sthitiyoMko atisthApita kara zeSa saba sthitiyoM meM hotA hai / tathA utkRSTa atisthApanA eka samaya kama kANDakapramANa hotI hai jo ki sthitikANDakakI agra sthitikI jAnanI cAhiye, kyoMki jisa samaya sthitikANDakakI antima phAlikA patana hotA hai usa samaya kANDakake antargata sthita sthitiyoMmeM apakarSita honevAle dravyakA nikSepa honA sambhava nahIM hai / kAraNa ki usa samaya unakA abhAva ho jAtA hai| isa prakAra nirvyAghAta aura vyAghAtaviSayaka nikSepa aura pratisthApanA kahA~ kitanI prApta hotI hai isakA saMkSepameM vicAra kiyaa| 653. isa prakAra apakarSaNakA kathana karake aba jaghanya aura utkRSTa nikSepa tathA jaghanya aura utkRSTa atisthApanA Adi padoMke alpabahutvakA nirNaya karate hue AgekA sUtra kahate haiM * jaghanya nikSepa sabase stoka hai| 6514. kyoMki vaha Avalike tIsare bhAgapramANa hai / * usase jaghanya atisthApanA do samaya kama dUnI hai| 6515. zaMkA-jaghanya atisthApanA eka Avalike do baTe tIna bhAgapramANa hotI hai, isaliye eka Avalike tIsare bhAgase do baTe tIna bhAga dUnA bhale hI rahA Ave, kyoMki isameM koI virodha nahIM hai / kintu vaha dUnese do samaya kama kaise ho sakatI hai ? samAdhAna-AvalikI parigaNanA kRtayugma saMkhyAmeM kI gaI hai, isaliye usakA zuddha tIsarA bhAga nahIM AtA hai, ataH AvalimeMse eka kama karake usakA tIsarA bhAga grahaNa karanA cAhiye / aba yahAM AvalimeM se jo eka kama kiyA gayA hai usako tribhAgameM milA dene para jaghanya nikSepa hotA hai aura eka kama AvalikA do baTe tIna bhAgapramANa atisthApanA hotI hai| isa kAraNase eka samaya adhika tribhAgako dUnA karane para jaghanya atisthApanAse yaha saMkhyA do adhika pAI jAtI hai / isI kAraNa sUtra meM nikSepakI apekSA atisthApanAko do samaya kama dUnI kahA hai| udAharaNa-zrAvali 16, 15-1-15, 15+3=5; 5+ 1 = 6 jaghanya nikSepa / 16-6=10 jaghanya atisthApanA; yA 6+2=12-210 jaghanya atisthApanA / Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 NivvAghAdeNa ukkassiyA aicchAvaNA visesaahiyaa| 6516. kettiyametteNa ? samayAhiyadubhAgametteNa / * vAghAdeNa ukkassiyA aicchAvaNA asaMkhejaguNA / 6517. kudo ? aMtokoDAkoDIparihINakammaTThidipamANattAdo / 8 ukkassayaM dvidikhaMDayaM visesAhiyaM / . . 6518. aggadvidIe vi ettha pvesdsnnaado| * ukkamso Nikkhevo visesaahio| 519. kudo ? ukkassadvidi baMghiya baMdhAvaliyaM volAviya aggaTThidimokaDDiUNAvaliyamettamaicchAviya udayapajaMtaM NikkhivamANassa samayAhiyadoAvaliyUNakammadvidimettukkassaNikkhevasaMbhavovalaMbhAdo / * ukasso dvidibaMdho visesAhio / isa udAharaNase spaSTa ho jAtA hai ki jaghanya nikSepako dUnA karane para jo 12 prApta huA hai usameMse 2 kama karane para jaghanya atisthApanA hotI hai| * usase nirvyAghAtase prApta huI utkRSTa atisthApanA vizeSa adhika hai| 6516. kitanI adhika hai ? jaghanya atisthApanAke dvitIya bhAga arthAt AdhemeM eka samayake jor3a dene para jitanA pramANa ho utanI adhika hai| . udAharaNa-jaghanya atisthApanA 10; usakA AdhA 5; 5+1= 6, 10+6= 16 utkRSTa atisthApanA / * usase vyAghAtaviSayaka utkRSTa atisthApanA asaMkhyAtaguNI hai| ' $ 517. kyoMki isakA pramANa antaHkoDAkoDIkama karmasthitipramANa hai| udAharaNa-asaMkhyAta 256, 164256 = 4066 vyAghAtase prApta huI utkRSTa atisthApanA / * usase utkRSTa sthitikANDaka vizeSa adhika hai| 518. kyoMki isameM aprasthitikA bhI antarbhAva dekhA jAtA hai| udAharaNa-4066-1-1 agrasthiti = 4067 utkRSTa sthitikANDaka / * usase utkRSTa nikSepa vizeSa adhika hai| . 6516. kyoMki utkRSTa sthitiko bA~dhakara aura bandhAvaliko vitAkara phira agrasthitikA apakarSaNa karake atisthApanAkI eka Avaliko chor3akara udaya paryanta usa apakarSita dravyakA nikSepa karanevAle jIvake utkRSTa nikSepakA pramANa eka samaya adhika do Avalise nyUna karmasthitipramANa upalabdha hotA hai| udAharaNa-karmasthiti 4800; eka samaya adhika do Avali 33; 4800-33 = 4767 utkRSTa nikSepa / * usase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvidikame ukkaDagA mImAMsA 520. samayAhiyadoAvaliyamettaTThidINamettha pavesadaMsaNA do / 9531. evamokaDaNAsaMkamassa aTThapadaparUvaNA samattA / saMpahi ukaDaNAsaMkamassa aTThapadaparUvaNaTTamuttarasu tAvayAro gA0 58 ] * jAo bati dvidIo tAsi dvidIyaM pubvapibaddha dvidima hi kica pivvAghAdeNa ukkaDDa pAe aicchAvalA AvaliyA / 9522. edassa suttassa attho parUvija / taM jahA -- ukkaDDaNA NAma kammapadesANaM puvvillaTThidIdo ahiNavabaMdha saMbaMgheNa dvidivaDDhAvaNaM / sA puNa duvihA -- NivvAghAdavisayA vAghAdavisayA cedi / jatthAvaliyamettAicchAvaNAe AvaliyaasaMkhejjadibhAgAdiNikkhevapaDibaddhA parighAdo Natthi tammi NivvAghAdabhAvo NAma bhavadi, Avaliyame tAicchAvaNAe tArisaNikkheva sahagadAe paDighAdassa vAghAdatteNeha vivakkhiyattAdo / kammi visae evaM vidyAdo Natthi ? uccade - jattha saMtakammAdo uvari samauttarAdikameNa dvidibaMdho vaDhamANo AvaliyAsaMkhejabhAga sahidAvaliyametto vaDio hoi tatto pahuDi uvari savvattheva pivyAghAdavisao jAva ukkassaTThidibaMdho tti / evaMvihaNivvAghAdaparUvaNApaDibaddhamedaM sutaM / tattha jAo bajjhati dvidIo tAsimuvari puvvaNibaddhaTThidI uDidi / tisse 253 $ 520. kyoM ki utkRSTa nikSepake pramANase eka samaya adhika do AvalipramANa sthitiyoM kI isameM vRddhi dekhI jAtI hai / udAharaNa - utkRSTa nikSepa 4767; eka samaya adhika do Avali 33; 4767 + 33 = 4800 utkRSTa sthitibandha | 21. isa prakAra apakarSaNa saMkramake arthapadakA kathana samApta huaa| aba utkarSaNa saMkamake arthapadakA kathana karaneke liye zrAgekA sUtra kahate haiM * jo sthitiyAM baMdhatI haiM una sthitiyoMkI, pUrvameM baMdhI huI sthitiyoMkA nirvyAghAtaviSayaka utkarSaNa hone para, atisthApanA eka AvalipramANa hotI hai / SS 522. aba isa sUtrakA artha kahate haiM / yathA - navIna bandhake sambandhase pUrva kI sthiti meM se karmaparamANuoM kI sthitikA bar3hAnA utkarSaNa hai| usake do bheda haiM-nirvyAghAtaviSayaka aura vyAghAtaviSayaka | jahA~ Avalike asaMkhyAtaveM bhAga Adi nikSepa se sambandha rakhanevAlI eka avalipramANa atisthApanAkA pratighAta nahIM hotA vahA~ nirvyAghAtaviSayaka pratisthApanA hotI hai, kyoMki usa prakArake nikSepake sAtha prApta huI eka AvanipramANa atisthApanAkA pratighAta hI yahA~ vyAghAtarUpase vivakSita hai / zaMkA- isa prakArakA vyAghAta kahA~ nahIM hotA ? - samAdhAna -- jahA~ satkarmase Upara eka samaya adhika Adike kramase sthitibandha vRddhiko prApta hotA huA eka Avalike asaMkhyAtaveM bhAga se yukta eka Avali bar3ha jAtA hai vahA~se lekara utkRSTa sthitibandhake prApta hone taka sarvatra hI nighAtaviSayaka utkarSaNa hotA hai / isa prakArakI nirvyAghAtaviSayaka prarUpaNA se sambandha rakhanevAlA yaha sUtra hai / Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [ baMdhago 6 ukkaDDijamANAe AvaliyamettI aicchAvaNA hoi / saMpahi edassevatthassa NiNNayakaraNa?mudAharaNaM vttissaamo| tattha tAva puvvaNiruddhadvidI NAma sattarisAgarovamakoDAkoDINaM baMdhapAoggA aMtokoDAkoDImettadAhaTThidI ghettavvA / tisse uvari samayuttara-dusamayuttarAdikameNa baMdhamANassa jAva AvaliyA aNNego ca AvaliyAe asaMkhe0bhAgo Na gado tAva tisse dvidIe carimaNiseyassa payadukkaDDaNA Na saMbhavai, vAghAdavisae NivvAghAdaparUvaNAe aNavayArAdo / tamhA AvaliyAicchAvaNAe tadasaMkhejabhAgamettajahaNNaNikkheve ca paDivuNNe saMte NivyAghAdegukaDDaNA pArabhai / etto uvari avadvidAicchAvaNAe NiraMtaraM NikkhevavuDDhI vattavvA jAvappaNo ukkassaNikkhevo tti / evaM kade dAhaTThidIe NivvAdhAdajahaNNAicchAvaNasamayUNajahaNNaNikkhevehi ya UNasattarisAgarovamakoDAkoDimettANi NikkhevaDANANi' dAhadvidicarimaNiseyassa laddhANi bhavaMti / evamevadAhahidi ducarimaNiseyassa vi vattavvaM / gavari aNaMtarAdIdaNikkhevaTThANehiMto etthataNaNikkhevaTThANANi samayuttarANi hoti / evaM sesAsesaheTThimahidINaM pAdekaM NiraMbhaNaM kAUNa samayAhiyakameNa NikkhevaTThANANamuppattI vattavyA jAva savvamaMtokoDAkoDimoyariya AvAhAnaMtare samayAhiyAvaliyamettAmodaridUrNa dvidadvidi ti / edisse hidIe NivAghAdajahaNNA ___ ukta sUtrakA yaha bhAva hai ki jo sthitiyA~ ba~dhatI haiM unameM baMdhI huI sthitiyoMkA utkarSaNa hotA hai aura utkarSaNako prApta huI usa sthitikI eka AvalipramANa atisthApanA hotI hai| aba isI arthakA nirNaya karaneke liye udAharaNa batalAte haiM-prakRtameM pUrva meM baMdhI huI sthitise sattara garake bandha yogya antaHkoDAkoDI pramANa dAhasthiti lenI caahie| isa sthitike Upara bana karanevAle jIvake eka samaya adhika aura do samaya adhika Adike kramase jaba taka eka Avali aura eka AvalikA asaMkhtavA~ bhAga nahIM ba~dha letA hai taba taka usa sthitike antima niSekakA prakRta utkarSaNa sambhava nahIM hai, kyoMki vyAghAtaviSayaka prarUpaNAmeM nirvyAghAta viSayaka prarUpaNA nahIM ho sktii| isaliye eka AvalipramANa atisthApanA aura usake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jaghanya nikSepake paripUrNa ho jAne para hI nirvyAghAtaviSayaka utkarSaNakA prArambha hotA hai / isase Age atisthApanAke avasthita rahate hue apane utkRSTa nikSepakI prApti hone taka nirantara kramase nikSepakI vRddhikA kathana karanA caahiye| aisA karane para dAhasthitike antima niSekake; dAhasthiti, nirvyAghAtaviSayaka jaghanya atisthApanA aura eka samaya kama jaghanya nikSepa ina tIna rAziyoMme nyUna sattara kor3Akor3I sAgarapramANa nikSepasthAna prApta hote haiN| isI prakAra dAhasthitike dvicarama niSekakA bhI kathana karanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki samanantarapUrva kahe gaye nikSepasthAnoMse isa sthAnake nikSepasthAna eka samaya adhika hote haiN| isI prakAra bAkIkI nIcekI saba sthitiyoMkI pratyeka sthitiko vivakSita karake antaHkoDAkoDIpramANa sthAna nIce jAkara AbAdhAke bhItara eka samaya adhika eka AvalipramANa sthiti nIce jAkara jo sthiti sthita hai usake prApta hone taka eka samaya adhikake kramase nikSepasthAnoMkI utpatti kahanI 1. zrA0pratau -mettA NikkhevaTThANANi iti pAThaH / 2. tA0-ApratyoH evamevecchAhadvidIiti paatthH| 3. tA0pratau -mettA (tta ) modaridUNa iti pAThaH / Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 gA058] hidisaMkame ukkaDaNAmImAMsA icchAvaNA saha savvukkassao Nikkhevo hoi / tassa pamANaNiNNayamuvari kassAmo / etto heTThimANaM pi dvidINameso ceva Nikkhevo / Navari aicchAvaNA samayuttarAdikameNa vaDDhadi jAva udayAvaliyabAhirahidi ti / saMpahi NivvAdhAdavisayaNikkhevaTThANANaM parUvaNaTThamuvarimasuttamoiNNaM * edisse aicchAvaNAe prAvaliyAe asaMkhejadibhAgamAdi kAdUNa jAva ukasso Nikkhevo tti NiraMtaraM NikkhevahANANi / 6523. edisse aicchAvaNAe iccedeNANaMtaraparUvidAvaliyamettAicchAvaNAe parAmaraso kado / tado edisse aicchAvaNAe jahaNNaNikkhevo AvaliyAe asaMkhe0bhAgo hodi tti saMbaMdho kAyavvo / puvvaNiruddhaMtokoDAkoDImetadvidIdo uvari samayuttarAdikameNa baMdhavuDDIe AvaliyamettAicchAvaNaM tadasaMkhejabhAgamettaNikkhevaM ca vaDDAviya baMdhamANassa NivvAghAdeNa jahaNNAicchAvaNA-NikkhevA bhavaMti, Na heDhado tti uttaM hoi / edaM jahaNNayaM NikvaTThANaM / evamAdi kAUNa samayuttarakameNa NiraMtaraM NikkhevaTThANavuDDI vattavyA jAba ukkassao Nikkhevo tti / ettha NiraMtaraM NikkhevaTThANANi ti vayaNeNa sAMtarattapaDiseho kao, NiyAghAde sAMtarattassa kaarnnaannuvlddhiido| evamedaM parUviya saMpahi ukkassacAhiye / isa sthitikA nirvyAghAtaviSayaka jaghanya atisthApanAke sAtha sabase utkRSTa nikSepa hotA hai / usake pramANakA nirNaya Age kreNge| isase nIcekI sthitiyoMkA bhI yahI nikSepa hotA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki udayAvalike bAharakI sthitike prApta hone taka ina sthitiyoMkI atisthApanA eka eka samaya bar3hatI jAtI hai| aba nirvyAghAtaviSayaka nikSepasthAnoMkA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * isa AvalipramANa atisthApanAke eka Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase lekara utkRSTa nikSepake prApta hone taka nirantara kramase nikSepasthAna hote haiN| 6523. sUtra meM jo 'edisse aicchAvaNAe' pada AyA hai so usase jo pUrvameM eka AvalipramANa atisthApanA kaha Aye haiM usakA parAmarza kiyA gayA hai / isaliye isa atisthApanAkA jaghanya nikSepa eka AvalikA asaMkhyAtavA bhAgapramANa hotA hai aisA yahA~ padasambandha kara lenA caahiye| pahale jo antaHkoDAkoDIpramANa sthiti vivakSita kara Aye haiM usake Upara eka samaya adhika Adike kramase bandhakI vRddhi hone para eka AvalipramANa atisthApanA aura usake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nikSepako bar3hAkara bandha karanevAle jIvake nirvyAghAtaviSayaka jaghanya atisthApanA aura jaghanya nikSepa hote haiN| isase aura kama sthitiko bar3hA kara bandha karanevAle jIvake ye nirvyAghAtaviSayaka jaghanya atisthApanA aura jaghanya nikSepa nahIM hote yaha ukta kathanakA tAtparya hai| yaha jaghanya nikSepasthAna hai| isase lekara utkRSTa nikSepasthAnake prApta hone taka eka eka samaya bar3hAte hue nirantara kramase nikSepasthAnoMkI vRddhi kahanI cAhiye / yahA~ sUtra meM jo 'riNaraMtaraM NikkhevaTThANANi' vacana AyA hai so usase nikSepasthAnoMke sAntarapanekA niSedha kiyA hai, kyoMki nirvyAghAtaviSayaka utkarSaNameM sAntarapanekA koI kAraNa nahIM pAyA jAtA Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baidhago 6 NikkhevapamANavisayaNiddhAraNaTuM pucchAsuttamAha * ukkasso puNa Nikkhevo kettio ? 6524. sugamamedaM pucchAvakaM / / jAttiyA ukkassiyA kammahidI ukkassiyAe bhASAhAe samayuttarAvaliyAe ca UNA tattiyo ukkasso Nikkhevo / 525. samayAhiyabaMdhAvaliyaM gAliya udayAvaliyabAhirahidahidIe ukkaDDijamANAe eso ukkassaNikkhevo parUvido paripphuDameva, tisse samayAhiyAvaliyAe ukkassAbAhAe ca parihINukassakammaTThidimettukkassaNikkhevadaMsaNAdo / taM jahAukkassaTThidi baMdhiya baMdhAvaliyaM gAliya tadaNaMtarasamae AbAhAbAhirahidihidapadesaggamokaDDiya udayAvaliyabAhire nnisiNcdi| ettha vidiyaTTidIe okaDDiya NikkhittadavvamahikayaM, paDhamasamayaNisittassa tadaNaMtarasamae udyaavliymbhNtrpvesdsnnaado'| tado vidiyasamae ukkassasaMkilesavaseNa ukkassadvidi baMdhamANo vivakkhiyapadesaggamukkaDaMto AbAhAbAhirapaDhamaNiseyappahuDi tAva Nikkhivadi jAva samayAhiyAvaliyametteNa aggadvidimapatto tti / kudo evaM ? tatto uvari tassa vivakkhiyakammapadesassa sattidvidIe hai| isa prakAra isakA kathana karake aba utkRSTa nikSepake pramANakA nizcaya karaneke liye AgekA pRcchAsUtra kahate haiM * utkRSTa nikSepa kitanA hai| $ 524. yaha pRcchAsUtra sugama hai| * utkRSTa AvAdhA aura eka samaya adhika eka Avali inase nyUna jitanI utkRSTa karmasthiti hai utanA utkRSTa nikSepa hai| $ 525. eka samaya adhika bandhAvaliko galAkara udayAvalike bAhara sthita sthitikA utkarSaNa hone para yaha utkRSTa nikSepa kahA hai yaha bAta spaSTa hai, kyoMki usa sthitikA eka samaya adhika eka Avali aura utkRSTa AbAdhAse nyUna utkRSTa karmasthitipramANa utkRSTa nikSepa dekhA jAtA hai / khulAsA isa prakAra hai-utkRSTa sthitiko bA~dhakara aura bandhAvaliko galAkara tadanantara samayameM AbAdhAke bAharakI sthitimeM sthita karmaparamANuoMkA apakarSaNa karake udayAvalike bAhara nikSepa karatA hai / yahA~ para apakarSaNa karake udayAvalike bAhara dUsarI sthitimeM nikSipta huA dravya vivakSita hai, kyoMki udayAvalike bAhara prathama samayameM jo dravya nikSipta hotA hai usakA tadanantara samayameM udayAvalike bhItara praveza dekhA jAtA hai| phira dUsare samayameM utkRSTa saMklezake kAraNa utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA koI eka jIva vivakSita pradezAgrakA utkarSaNa karake unheM zrAbAdhAke bAhara prathama niSekase lekara agrasthitise eka samaya adhika eka AvalipramANa sthAna nIce utara kara jo sthAna prApta ho vahA~ taka nikSipta karatA hai| zaMkA-aisA kyoM hai ? samAdhAna--kyoMki isase Upara usa vivakSita pradezAgrakI zakti nahIM pAI jAtI hai| 1. tA0 -zrA pratyoH -padesadasaNAdo iti paatthH| Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 gA0 58] hidisaMkame ukkaDaNA asaMbhavAdo / tamhA ukassAbAhAe samayuttarAvaliyAe ca UNiyA kammaTThidI kammaNikkhevo tti siddhaM / kimedisse ceva ekisse udayAvaliyabAhiradvidIe ukkassaNikkhevo, Aho aNNAsiM pi dvidINamatthi tti ettha NiNNayaM' kssaamo| etto uvarimANaM pi AvAhAnbhaMtarabbhuvagamANaM dvidINaM savvAsimeva payadukassaNikkhevo hoi / Navari AbAhAbAhiyapaDhamaNiseyahidIe heDhado AvaliyamettANamAbAhabhaMtarahidINamukkassao Nikkhevo Na saMbhavai, tattha jahAkamamAbAhAbAhiraNiseyaTThidINamaicchAvaNAvaliyANuppaveseNukassaNikkhevassa haannidsnnaado| 6526. evamettieNa pabaMdheNa NivyAghAdavisayajahaNNukkassaNikkhevamaicchAvaNaM ca parUviya saMpahi vAghAdavisae tadubhayaM parUvemANo suttapabaMdhamuttaraM bhaNai vAghAdeNa kadhaM? 527. sugamamedaM pucchAvakaM / OM jai saMtakammAdo baMdho samayuttaro tisse dvidIe Natthi ukkddddnnaa| 6528. saMtakammAdo jai baMdho samayuttaro tisse dvidIe uvari saMtakammaaggahidIe Nasthi ukkddddnnaa| kudo ? jahaNNAicchAvaNA-NikkhevANaM tatthAsaMbhavAdo / isaliye utkRSTa AbAdhA aura eka samaya adhika eka Avalise nyUna karmasthitipramANa karmanikSepa hotA hai yaha bAta siddha huii| zaMkA-kyA udayAvalike bAharakI isI eka sthitikA utkRSTa nikSepa hotA hai yA anya sthitiyoMkA bhI utkRSTa nikSepa hotA hai ? samAdhAna-aba isa praznakA nirNaya karate hai-isa sthitise Upara AbAdhAke bhItara jitanI bhI sthitiyA~ svIkAra kI gaI haiM una sabhIkA prakRta utkRSTa nikSepa hotA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki AbAdhAke bAhara prathama niSekakI sthitise nIcekI eka AvalipramANa AbAdhAke bhItarakI sthitiyoMkA utkRSTa nikSepa sambhava nahIM hai, kyoM ki vahA~ kramase AbAdhAke bAharakI niSeka sthitiyoMkA atisthApanAvalimeM praveza ho jAne ke kAraNa utkRSTa nikSepakI hAni dekhI jAtI hai| 526. isa prakAra itane kathana dvArA nirvyAghAtaviSayaka jaghanya va utkRSTa nikSepa aura atisthApanAkA kathana karake aba vyAghAtaviSayaka ina donoMkA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * vyAghAtakI apekSA utkarSaNa kisa prakAra hotA hai ? __527, yaha pRcchAsUtra sugama hai| * yadi satkarmase bandha eka samaya adhika ho to usa sthitimeM utkarSaNa nahIM hotA hai| 6528. yadi satkarmase bandha eka samaya adhika ho to usa baMdhanevAlI sthitimeM satkarmakI agrasthitikA utkarSaNa nahIM hotA hai, kyoMki vahA~ para jaghanya atisthApanA aura nikSepa ina 1. tA.pratau tti ( tappaDi ) baddhaNieNayaM, prA0pratau tti baNieNayaM iti pAThaH / 2. tA pratau -bAhiya ( ra ) paDhama iti paatthH| 33 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 * jai saMtakammAdo baMdho dusamayuttaro tisse vi saMtakammaaggahidIe patthi ukkddddnnaa| 6529. jai saMtakammAdo dusamayuttaro baMdho hoi tisse vi baMdhaTThidIe sarUveNa saMtakammaaggaTThidIe puvvaNiruddhAe ukkaDDaNA Natthi / kAraNaM puvvaM va vattavvaM / * ettha prAvaliyAe asaMkhejadibhAgo jahariNayA aicchAvaNA / 6530. evaM tisamayuttarAdikameNa baMdhauDDIe saMtIe vi Natthi vukkaDDaNA jAva Avali0 asaMkhe0bhAgametto Na vaDDido tti vuttaM hoi / kudo evaM ? ettha jahaNNAicchAvaNAe Avali0 asaMkhe0bhAgamettIe tAsiM dvidINamaMtabbhAvadaMsaNAdo / OM jadi jattiyA jahariNayA aicchAvaNA tattieNa abhahiro saMtakammAdo baMdho tisse vi saMtakammaaggadvidIe patthi ukkddddnnaa| 531. kudo ? ettha jahaNNAicchAvaNAe saMtIe vi tappaDibaddhajahaNNaNikkhevassa aJja vi sNbhvaannuvlNbhaado| Na ca NikkhevavisaeNa viNA ukkaDDaNAsaMbhavo asthi, vippaDisehAdo / so puNa jahaNNaNikkhevo kettiyo idi AsaMkAe uttaramAha OM aNNo zrAvaliyAe asaMkhejadibhAgo jahaeNo nnikkhevo| donoMkA abhAva hai| * yadi satkarmase bandha do samaya adhika ho to usa sthitimeM bhI satkarmakI sthitikA utkarSaNa nahIM hotA hai| 6526. yadi satkarmase do samaya adhika sthitikA bandha hotA hai to usa bandha sthitimeM bhI pUrvameM vivakSita satkarmakI agrasthitikA svabhAvase utkarSaNa nahIM hotaa| kAraNakA kathana pahaleke samAna karanA caahiye| * yahA~ para Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jaghanya atisthApanA hotI hai / 6 530. isa prakAra tIna samaya adhika Adise lekara Avalike asaMkhyAtaveM bhAga taka bandhakI vRddhi hone para bhI utkarSaNa nahIM hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA-aisA kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki yahA~ para Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jaghanya pratisthApanAmeM una bandha sthitiyoMkA antarbhAva dekhA jAtA hai| * jitanI jaghanya atisthApanA hai yadi satkarmase utanA adhika bandha hove to bhI usa ba~dhI huI sthitimeM satkarmakI agrasthitikA utkarSaNa nahIM hotA hai| 6531. kyoMki yahA~ para jaghanya pratisthApanAke hote hue bhI usase sambandha rakhanevAlA jaghanya nikSepa abhI bhI nahIM pAyA jAtA hai| aura nikSepaviSayaka bandhasthitike vinA utkarSaNa ho nahIM sakatA hai, kyoMki isake binA utkarSaNakA honA niSiddha hai| parantu vaha jaghanya nikSepa kitanA hai aisI AzaMkAke honepara uttarasvarUpa AgekA sUtra kahate haiM * eka anya Avalike akhaMkhyAtaveM bhAgapramANa jaghanya nikSepa hotA hai| Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] dvidisaMkame ukkaDuNA raha 6532. jahaNNAicchAvaNAe uvari puNo vi Avali0 asaMkhe0 bhAgamettabaMdhavuDDIe jahaNNagikkhevasaMbhavo hoi tti bhaNidaM hoi / saMpahi etto ppahuDi ukkaDDaNAsaMbhavo tti paduppAedumuttarasuttAvayAro 8 jai jahariNayAe aicchAvaNAe jahaeNaeNa ca NikkheveNa ettiyametteNa saMtakammAdo adiritto baMdho sA saMtakammaaggadvidI ukkaDDijadi / 533. kudo ? ettha jahaNNAicchAvaNA-NikkhevANamavikalasarUveNovalaMbhAdo / etto uvari samayuttarAdikameNa jA baMdhavuDDI sA kimaicchAvaNAe aMto Nivadai Aho Nikkhevasse tti pucchAe uttarasuttamAha OM tado samayuttare baMdhe mikkhevo tattio ceva, aicchAvaNA vdddi| 534. kudo evaM ? savvattha NikkhevavuDDIe aicchAvaNAva ddddipurssrttdNsnnaado| sA vuNa aicchAvaNAvuDDI ukkassiyA kettiyA tti AsaMkAe taNNiNNayakaraNamuttarasuttaM * evaM tAva aicchAvaNA vaDai jAva aicchAvaNA prAvaliyA jAdA tti| 6535. sA jahaNNAicchAvaNA samayuttarakameNa baMdhavuDDIe vaDDamANiyA tAva vaDDai jAva ukkassiyAicchAvaNA AvaliyA saMpuNNA jAdA tti sutttthsNbNdho| etto 6532. jaghanya atisthApanAke Upara phira bhI Avali ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bandhakI vRddhi hone para jaghanya nikSepakA honA sambhava hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| aba isase Age utkarSaNa sambhava hai aisA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * yadi satkarmase jaghanya atisthApanA aura jaghanya nikSepapramANa sthitibandha adhika ho to satkarmako usa agrasthitikA utkarSaNa hotA hai / 5 533. kyoMki yahA~ para jaghanya atisthApanA aura jaghanya nikSepa avikalarUpase pAye jAte haiN| aba isase Age jo eka eka samaya adhikake kramase bandhakI vRddhi hotI hai so usakA antarbhAva atisthApanAmeM hotA hai yA nikSepameM aisI pRcchAke hone para uttarasvarUpa AgekA sUtra kahate haiM * tadanantara eka samaya adhika sthitibandhake honepara nikSepa utanA hI rahatA hai| kintu atisthApanA vRddhiko prApta hotI hai| 5 534. zaMkA-aisA kyoM hai ? samAdhAna_kyoMki sarvatra atisthApanAkI vRddhipUrvaka hI nikSepakI vRddhi dekhI jAtI hai| kintu vaha atisthApanAkI utkRSTa vRddhi : kitanI hotI hai aisI AzaMkA hone para usakA nirNaya karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * isa prakAra atisthApanAke eka prAvalipramANa hone taka usakI vRddhi hotI rahatI hai| 535. sthitibandhakI vRddhi ke sAtha vaha jaghanya atisthApanA eka eka samaya adhikake kramase bar3hatI huI pUrI eka zrAvalipramANa utkRSTa atisthApanAke prApta hone taka bar3hatI jAtI hai yaha Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -~ 260 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 uvari vi aicchAvaNA kiNNa vaDDAvijade ? Na, pattapayarisapajjaMtAe puNa buddddivirohaado| etto uvari AvaliyamettAicchAvaNaM dhuvaM kAUNa samayuttarAdikameNa Nikkhevo vaDDAvedabbo tti parUvedumuttarasuttamAha * teNa paraM Nikkhevo vaDDai jAva ukkasso Nikkhevo tti / 536. ettha tAva puvaNiruddhasaMtakammaaggadvidIe ukassaNikkhevavuDDI samayuttarakameNa aicchAvaNAvaliyAhiyaheTThimaaMtokoDAkoDIparihINakammahidimettA hoi / Navari baMdhAvaliyAe saha aMtokoDAkoDI UNiyavvA / esA ca AdesukkassiyA / etto heTThimANaM saMtakammaducarimAdidvidINaM samayAhiyakameNa pacchANupuvIe NikkhevavuDDI vattavvA jAva oghukkassaNikkhevaM pattA tti / so vuNa oghukkassao Nikkhevo kettiyametto hoi ti NiNNayavihANaTuM tAva pucchAsuttamAha & ukkasso Niklevo ko hoi ? 537. sugamamedaM pucchAsuttaM / jo ukkassiyaM Thidi baMdhiyUNAvaliyamadikkato tamukkassayaTThidimokaDDiyUNa udayAvaliyabAhirAe vidiyAe ThidIe Nikkhivadi / vuNa se isa sUtrakA abhiprAya hai| zaMkA-isase Age bhI atisthApanA kyoM nahIM bar3hAI jAtI hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki parama prakarSako prApta ho jAne para phira usakI vRddhi hone meM virodha AtA hai| isase Age AvalipramANa atisthApanAko dhruva karake eka eka samaya adhikake kramase nikSepakI vRddhi karanI cAhiye aisA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * usase Age utkRSTa nikSepake prApta honetaka nikSepakI vRddhi hotI hai / 6536. yahA~ para pUrva meM vivakSita satkarmakI agrasthitike utkRSTa nikSepakI vRddhi eka eka samaya adhikake kramase hotI huI atisthApanAvalise adhika jo adhastana antaHkor3Akor3I usase hIna karmasthitipramANa hotI hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bandhAvalike sAtha antaHkor3Akor3Iko kama karanA cAhiye / yaha Adezase utkRSTa vRddhi hai| phira isase nIcekI satkarmakI dvicarama Adi sthitiyoMkI eka eka samaya adhikake kramase pazcAdAnupUrvI kI apekSA nikSepavRddhi taba taka kahanI cAhie jaba taka vaha oghase utkRSTa nikSepako na prApta ho jAya / kintu oghakI apekSA vaha utkRSTa nikSepa kitanA hotA hai aisA nirNaya karaneke lie AgekA pRcchAsUtra kahate haiM * utkRSTa nikSepa kitanA hai| 6 537. yaha pRcchAsUtra sugama hai| * jo utkRSTa sthitikA bandha karaneke bAda eka Avaliko bitAkara usa utkRSTa sthitikA apakarSaNa karake udayAvalike bAhara dUsarI sthitimeM nikSepa karatA hai| phira Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] TThidisaMkame ukkaDaNA 261 kAle udayAvaliyabAhire aNaMtaraThidi pAvehidi tti taM padesaggamukkaDDiyUNa samayAhiyAe AvaliyAe UNiyAe aggahidIe Nikkhivadi / esa ukkasso nnikkhevo| ____538. jo saNNipaMciMdiyapajjatto sAgAra-jAgArasavvasaMkilesehi ukkassadAhaM gado ukkassadvidi sattarisAgarovamakoDAkoDipamANAvacchiNNaM baMdhiyUNa baMdhAvaliyamadikaMto tamukkassiyaM dvidimokaDDiyUNudayAvaliyabAhirapaDhamahidiNiseyAdo visesahINaM vidiyaTThidIe NisiMciya tadaNaMtarasamae aNaMtaravadikkatasamayapaDhamaTThidimudayAvaliyambhaMtaraM pavesiya vidiyaTThidiM ca paDhamadviditteNa paridvaviya se kAle taM ca Niruddhadvidi udayAvaliyagabhaM pAvehidi ti dvido tammi ceva samae tadaNaMtarasamayokaDDidapadesaggamukkaDDaNAvaseNa takAliyaNavakabaMdhapaDibaGghakassahidIe NikkhivamANo pacaggabaMdhaparamANUNamabhAveNukkassAbAhamettamaicchAviya tamAbAhAbAhirapaDhamaNiseyadvidimAdi kAdaNa tAva Nikkhivadi jAva samayAhiyAvaliyA parihINA aggdvidii| tassa tahA NikkhivamANassa ukkassao Nikkheo hoi / tassa ya pamANaM samayAhiyAvaliyabbhahiyAbAhAparihINaukassakammaTThidimattaM jAyadi tti eso sutttthsmaaso| tadanantara samayameM udayAvalike bAhara anantaravartI sthitiko prApta hogA ki isa sthitike karmadravyakA utkarSaNa karake usakA eka samaya adhika eka prAvalise kama agrasthitimeM nikSepa karatA hai / yaha utkRSTa nikSepa hai / ___538. jisa saMjJI paMcendriya paryApta jIvane sAkAra upayogase upayukta hokara jAgRta avasthAke rahate hue sarvotkRSTa saMklezake kAraNa utkRSTa dAhako prApta hokara sattara kor3Akor3I sAgarapramANa utkRSTa sthitikA bandha kiyaa| phira bandhAvalike vyatIta ho jAnepara usa utkRSTa sthitikA apakarSaNa karake use udayAvalike bArakI prathama sthitike niSekase vizeSa hIna dUsarI sthiti meM nikSipta kiyaa| phira tadanantara samayameM anantara pUrva samayavartI sthitikA udayAvalike bhItara praveza karAke aura usa dUsarI sthitiko prathama sthitirUpase sthApita karake tadanantara samayameM vivakSita sthitiko udayAvalike bhItara prApta karAtA, isa prakAra sthita hokara usI samayameM isase pUrva samayameM apakarSaNako prApta hue pradezAprakA utkarSaNake vazase usI samaya hue navIna bandhase sambandha rakhanevAlI utkRSTa sthitimeM nikSepa kiyaa| yahA~ isa nikSepako, AbAdhAmeM navIna bandhake paramANuoMkA abhAva honese utkRSTa AvAdhAko atisthApanArUpase sthApita karake AbAdha ke bAhara prathama niSekakI sthitise lekara eka samaya adhika eka prAvalise nyUna agrasthitike prApta hone taka karatA hai| isa taraha jo jIva isa prakArakA nikSepa karatA hai usake utkRSTa nikSepa hotA hai| isa nikSepakA pramANa samayAdhika zrAvali aura AbAdhAse hIna utkRSTa karmasthitipramANa utpanna hotA hai| isa prakAra yaha sUtrakA tAtparya hai| vizeSArtha-sthitisaMkrama tIna prakArase hotA hai| unameM dUsarA prakAra sthitiutkarSaNa hai| satkarmakI sthitike bar3hAneko sthiti utkarSaNa kahate haiN| yaha bhI vyAghAta aura avyAghAtake bhedase do prakArakA hai| jahA~ satkarmase navIna sthitibandha eka Avali aura eka Avalike asaMkhyAtaveM Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [baMdhago 6 * evamokaDDukkaDaNANamapadaM samattaM / 6539. sugamaM / etthAbAhAparihINukassasaMkame aTThapadaparUvaNA kiNNa kayA ? Na, tatthokaDDukkaDDaNAsu va jahaNNukassAicchAvaNA-NikkhevAdivisesANamasaMbhaveNa sugamattabuddhIe tdpruuvnnaado| saMpahi evaM parUvidamaTTapadamavalaMbaNaM kaUNa dvidisaMkamaM parUvedukAmo suttamuttaramAha ___etto addhAchedo / jahA ukkassiyAe hidIe udIraNAtahA ukkassao hidisNkmo| 6540. appaNAsuttamedaM, ukkassadvidiudIraNApasiddhassa dhammassa mUluttarapayaDibheyabhiNNadvidisaMkamukkassaddhAcchede smppnnaado| saMpahi uttarapayaDivisayamedamappaNAsutta mevaM ceva thappaM kAUNa tAva sutteNedeNa sUcidaM mulapayaDiDidisaMkamavisayaM kiMci parUvaNaM vttissaamo| taM jahA-mUlapayaDiTThidisaMkame tattha imANi tevIsamaNiyogaddArANi bhAga adhikake bhItara honeke kAraNa atisthApanA eka Avalise kama pAI jAtI hai vahA~ vyAghAta viSayaka utkarSaNa hotA hai aura jahAM eka prAvalipramANa atisthApanAke sAtha nikSepa kamase kama Avalike asaMkhyAtaveM bhAgake hone meM kisI prakArakA vyAghAta nahIM pAyA jAtA hai vahA~ avyAghAtaviSayaka atisthApanA hotI hai| avyAghAtaviSayaka utkarSaNameM atisthApanA kamase kama eka AvalipramANa aura adhikase adhika utkRSTa AbAdhApramANa hotI hai| tathA nikSepa kamase kama zrAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura adhikase adhika utkRSTa AbAdhA aura eka samaya adhika eka Avalise nyUna utkRSTa karmasthitipramANa hotA hai| vyAghAtaviSayaka jaghanya atisthApanA kamase kama Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura adhikase adhika eka samaya kama eka AvalipramANa hotI hai / tathA nikSepa mAtra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai / * isa prakAra apakarSaNa aura utkarSaNakA arthapada samApta huaa| 6536. yaha sUtra sugama hai| zaMkA-yahA~ para AbAdhAse hona utkRSTa saMkramake viSayameM arthapadakA kathana kyoM nahIM kiyA ? samAdhAna-nahIM, kyoMki vahA~ para apakarSaNa aura utkarSaNake samAna jaghanya aura utkRSTa atisthApanA va nikSepa Adi vizeSoMkA pAyA jAnA sambhava na honese sugama samajhakara utkRSTa saMkramake viSayameM arthapadakA kathana nahIM kiyaa| ____ aba isa prakAra kahe gaye arthapadakA avalambana lekara sthitisaMkramake kathana karanekI icchAse AgekA sUtra kahate haiM * aba isase Age addhAchedakA prakaraNa hai-jisa prakAra utkRSTa sthitikI udIraNA hotI he usI prakAra utkRSTa sthitisaMkrama jAnanA cAhiye / 6540. yaha arpaNAsUtra hai; kyoMki isa dvArA utkRSTa sthitikI udIraNAmeM prasiddha hue dharmakA mUla aura uttara prakRtiyoMke bhedase aneka prakArake sthitisaMkramake utkRSTa addhacchedameM samarpaNa kiyA gayA hai| aba uttaraprakRtiviSayaka isI prakArake isa arpaNAsUtrako sthagita karake sarva prathama isa sUtrake dvArA sUcita honevAle mUlaprakRtiviSayaka sthitisaMkramakA kucha kathana karate haiN| yathA-mUlaprakRtisthitisaMkramake viSayameM addhachedase lekara alpabahutva taka ye teIsa anuyodvAra Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] TThidisaMkame addhAchedo 263 addhAchedo jAva appAbahuge tti / tado bhujagAra-padaNikkheva-vaDDi-TANANi ca kAyavvANi / 6541. tattha duviho addhAcchedo jahaNNukkassabhedeNa / ukka0 payadaM / duviho Nideso oghAdesabhedeNa / tatthogheNa moha0 ukka dvidisaMkamaddhAchedo sattarisAgarovamakoDAkoDIo dohi AvaliyAhi UNiyAo / evaM cadusu vi gadIsu / Navari paMciMdiyatirikkhaapaja0-maNusaapaja0 ukka0 dvidisaMkama0 sattarisA0koDAkoDIo aMtomuhuttUNAo / ANadAdi jAva savvaTThA tti moha0 ukka0 TThidisaM0 aMtokoDAkoDIe / evaM jAva0 / 6542. jahaNNae pydN| duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 jaha0 dvidisaMka0 addhAcchedo eyA dvidii| sA puNa samayAhiyAvaliyAe uvarimA hoi / evaM maNusatie / AdeseNa Neraiya0 moha. jaha* hidisaM0addhA0 sAgarovamahote haiM / phira bhujagAra, padanikSepa, vRddhi aura sthAna inakA kathana karanA caahiye| 541. prakRtameM jaghanya aura utkRSTake bhedase zraddhAcheda do prakArakA hai| utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA mohanIyakA utkRSTa sthitisaMkrama addhAcheda do Avalikama sattara koDAkoDI sAgarapramANa hai| isI prakAra cAroM hI gatiyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriyatiryazca aparyApta aura manuSya aparyApta jIvoM meM utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda antarmuhUrtakama sattara koDAkoDI sAgarapramANa hai / tathA Anatase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM mohanIyakA utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda antaHkoDAkoDIpramANa hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-tatkAla ba~dhe hue karmakA bandhAvalike bAda saMkrama hotA hai| usameM bhI jo karma udayAvalike bhItara avasthita hai usakA saMkrama nahIM hotA, kintu udayAvalike bAhara avasthita karmakA hI saMkrama hotA hai / isIse prakRtameM mohanIyakA utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda do Avalikama sattara koDAkoDI sAgarapramANa batalAyA hai / yataH mohanIyakA utkRSTa sthitibandha cAroM gatiyoM meM hotA hai, ataH cAroM gatiyoMmeM yaha utkRSTa addhAccheda prApta ho jAtA hai / aisA niyama hai ki aparyApta avasthAmeM utkRSTa sthitibandha nahIM hotA / kintu jo jIva utkRSTa sthitibandha karake aura antarmuhUrtake bhItara mara kara aparyApta avasthA prApta kara letA hai usake aparyApta avasthAmeM antarmuhUrta kama utkRSTa sthiti addhAccheda pAyA jAtA hai / isIse prakRtameM paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyApta jIvoM meM utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda antarmuhUrtakama sattara koDAkoDI sAgara pramANa batalAyA hai| tathA AnatAdimeM utkRSTa sthiti kisI bhI hAlatameM antaHkoDAkoDIse adhika nahIM hotii| isIse vahA~ utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda antaHkoDAkoDIpramANa batalAyA hai| isI prakAra AgekI mArgaNAoMmeM utkRSTa sthitikA vicAra karake utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda le AnA cAhiye / 6542. aba jaghanyakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase mohanIyakA jaghanya sthitisaMkrama addhAccheda eka sthitipramANa hai| kintu vaha sthiti eka samaya adhika eka zrAvalise UparakI hotI hai| isI prakAra manuSyanikameM jAnanA cAhiye / AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisaMkrama addhAccheda eka Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 sahassassa satta-sattabhAgA palido0 saMkhe0bhAgUNA / evaM paDhamapuDhavi deva0-bhavaNa0vANaveMtarA tti / vidiyAdi jAva sattamA ti moha. jaha0 TThidisaMka addhA0 aMtokoDA0 / evaM jodisiyapahuDi jAva sabaTThA tti / savvatirikkha-maNusaapaja0 moha0 jaha0 dvidi0addhA sAgarovamaM palido0 asaMkhe0bhAgUNayaM / evaM jAva0 / 543. savva-Nosabba-ukkassANukassa-jahaNNAjahaNNaDhidisaMkamANamoghAdesaparUvaNAe dvidivihttibhNgo| 544. sAdiaNAdi-dhuvaadhuvANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 ukka0-aNuka0-jaha. dvidisaMkamAe ki sAdiyA 4 ? sAdi-adhuvA / ajahaNNaDhidisaM0 kiM sAdi0 4 1 sAdI aNAdI dhuvo addhavo vaa| AdeseNa savvamaggaNAsu ukka0-aNuka0-jaha0-ajahaNNasaMkA0 kiM sAdi0 4 ? sAdi-adhuvA / hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeM se palyakA saMkhyAtavA~ bhAgakama sAta bhAgapramANa hai / isI prakAra prathama pRthivIke nArakI, sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM jAnanA caahiye| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisaMkrama zraddhAccheda antaHkoDAkoDIpramANa hai / isI prakAra jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM jAnanA caahiye| saba tiryaJca aura manuSya aparyAptakoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisaMkrama addhAccheda palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kA eka sAgara pramANa hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-Age jaghanya svAmitvakA nirdeza kiyA hai / use dhyAnameM rakhakara yaha addhAccheda ghaTita kara lenA cAhiye / vizeSa vaktavya na honese yahA~ para usakA alagase spaSTIkaraNa nahIM kiyA hai| 6543. sarva, nosarva, utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya ina saba sthitisaMkramoMkA zrodha aura AdezakI apekSAse kathana jaisA sthitivibhaktike samaya kara Aye haiM usI prakAra yahA~ bhI karanA caahiye| 6544. sAdi, anAdi, dhruva aura adhruvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghakI apekSA mohanIyakA utkRSTa, anutkRSTa aura jaghanya sthitisaMkrama kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi aura adhruva hai| ajaghanya sthitisaMkrama kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi, anAdi, dhruva aura adhruva hai| AdezakI apekSA saba mArgaNAoMmeM utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya sthitisaMkrama kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi aura adhruva hai| vizeSArtha--oghase utkRSTa, anutkRSTa aura jaghanya sthitisaMkrama addhAccheda kadAcit hote haiM yaha spaSTa hI hai, isalie inheM sAdi aura adhruva kahA hai| kintu kSapakazreNimeM jaghanya sthitisaMkrama addhAccheda honeke pUrva ajaghanya sthitisaMkrama addhAccheda anAdi kAlase hotA A rahA hai, isalie to ise anAdi kahA hai tathA kSAyikasamyagdRSTi upazAmakake upazamazreNimeM jaghanya sthitisaMkrama addhAccheda hone ke bAda utarate samaya ajaghanya sthitisaMkrama addhAccheda sAdi hotA hai, isalie ise sAdi kahA hai| aura bhavyoMke yaha adhruva tathA abhavyoMke dhruva hotA hai, isalie ise dhruva aura adhruva kahA hai| isa prakAra ajaghanya sthitisaMkrama addhAccheda cAroM prakArakA bana jAtA hai yaha spaSTa hI hai| zeSa kathana sugama hai| Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 gA0 58 ] dvidisaMkame sAmittaM 545. sAmittaM duvihaM-jaha0 ukka0 / uksse payadaM / duviho NidesoogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 uka0 DidisaM0 kassa ? aNNada0 micchA0 ukka hidi baMdhidaNAvaliyAdIdaM saMkAmemANassa / evaM cugdiisu| Navari paMciMtirikkhaapajja0-maNusaapaJja0-ANadAdi jAva savvaTThA tti hidivihattibhaMgo / evaM jAva0 / 6546. jahaNNae payadaM / duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 jaha0 dvidisaM0 kassa ? khavayassa samayAhiyAvaliyacarimasamayasaMkAmayassa / evaM maNusatie0 / AdeseNa Neraiya0 moha0 jaha0 dvidisaM0 kassa ? aNNadarassa asaNNipacchAyadadusamayAhiyAvaliyatabbhavatthassa / evaM paDhamAe deva-bhavaNa0-vANa-tarA ti / vidiyAdi jAva sattamA tti dvidivihttibhNgo| Navari sattamAe samadvidi baMdhidaNAvaliyAdIdassa sAmittaM vattavyaM / tirikkhesu vihttibhNgo| Navari samadvidi baMdhitaNAvaliyAdIdassa sAmittaM dAdavvaM / savvapaMciMdiyatirikkha-maNusaapaja 0 moha0 jaha* hidisaM0 kassa ? aNNadarassa hadasamuppattiyaM kAdaNAgadabAdareiMdiyapacchAyadassa AvaliyauvavaNNallayassa / jodisiyappahuDi jAva savva? tti dvidivihattibhaMgo / evaM jAva0 / 6545. svAmitva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghakI apekSA mohanIyakA utkRSTa sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jo mithyAdRSTi jIva utkRSTa sthitikA bandha karake eka Avalike bAda usakA saMkrama karatA hai usake hotA hai / isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaJca aparyApta, manuSya aparyApta aura Anatase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM utkRSTa sthitisakramake svAmitvakA kathana sthitivibhaktike samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye|| 546. jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA mohanIyakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jo kSapaka eka samaya adhika eka zrAvalike zeSa rahate hue usake antima samayameM mohanIyakA saMkrama kara rahA hai usake jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / isIprakAra manuSyatrikameM jAnanA cAhie / AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jisa asaMjJI paMcendriyako mara kara nArakiyoMmeM utpanna hue do samaya adhika eka Avali huA hai usake hotA hai| isI prakAra prathama pRthivIke nArakI, deva, bhavanavAsI deva aura vyantara devoMmeM jAnanA caahie| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoM meM svAmitvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki sAtavIM pRthivImeM sattvake samAna sthitibandha karaneke bAda jise eka zrAvali kAla vyatIta huA hai usake mohanIyake sthiti saMkramakA jaghanya svAmitva kahanA caahiye| tiryaJcoM meM svAmitvakA bhaMga sthitivibhakti ke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki jise sattvake samAna sthiti bA~dhaneke bAda eka vali kAla vyatIta huA hai use mohanIyake sthitisaMkramakA jaghanya svAmitva denA cAhiye / saba paMcendriya tiryaJca aura manuSya aparyAptakoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jisa bAdara ekendriyako hatasamutpatti karaneke bAda mara kara ukta jIvoMmeM utpanna hue eka Avali kAla huA hai usake hotA hai| jyotiSI devoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM jaghanya svAmitvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 vizeSArtha-utkRSTa sthitisaMkrama do prAvalikama sattara koDAkoDIsAgarapramANa hotA hai jo bandhAvalike bAda anantara samayameM usa jIvake prApta hotA hai jisane mohanIyakA utkRSTa sthitibandha kiyA hai| isIse yahA~ para utkRSTa sthitikA bandha karake eka prAvalike bAda utkRSTa sthiti saMkramakA svAmI batalAyA hai| yaha avasthA cAroM gatiyoMke jIvoMmeM prApta hotI hai isa liye cAroM gatiyoM meM utkRSTa svAmitvake kathana karanekI oghake samAna sUcanA kI hai| kintu paMcendriya tiryaMca aparyApta, manuSya aparyApta aura Anatase lekara sarvArthasiddhi takake deva ye mArgaNAe~ ukta vyavasthAkI apavAda haiN| ina mArgaNAoMmeM Adeza utkRSTa sthitivibhaktike svAmitvake samAna hI Adeza utkRSTa sthitisaMkramakA svAmitva prApta hotA hai, ataH ina mArgaNAoM meM utkRSTa sthitisaMkramake svAmitvako utkRSTa sthitivibhaktike svAmitvake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| isI prakAra indriya Adi zeSa mArgaNAoMmeM bhI utkRSTa svAmitva ghaTita kara lenA caahiye| yaha to utkRSTa svAmitvake kathanakA khulAsA huaa| aba jaghanya svAmitvake kathanakA khulAsA karate haiM-jisa kSapakake sUkSma lobhakA sattva eka samaya adhika eka AvalipramANa zeSa rahA hai usake udayAvalike UparakI eka samaya pramANa sthitikA apakarSaNa hokara eka samayakama Avalike eka samaya adhika vibhAgameM nikSepa hotA hai| yaha jaghanya saMkrama hai, isaliye isakA svAmI usa kSapaka sUkSmasamparAya saMyatako batalAyA hai jisake dasaveM guNasthAnakA eka samaya adhika eka prAvalipramANa kAla zeSa hai / yaha ogha prarUpaNA sAmAnya, paryApta aura manuSyanI ina tIna prakArake manuSyoMmeM avikala ghaTita ho jAtI hai, isalie ina mArgaNAoM meM svAmitvakA kathana oghake samAna kiyA hai / jo asaMjJI paMcendriya jIva do vigrahase narakameM utpanna hotA hai usake yadyapi zarIra grahaNa karane para saMjJI paMcendriyake yogya sthitibandha hone lagatA hai tathApi zarIra grahaNa karaneke samaya se lekara eka zrAvali kAla taka navIna bandhakA saMkrama nahIM hotA, isaliye ise narakameM do samaya adhika eka AvalikAlake antima samayameM jaghanya sthitisaMkramakA svAmI batalAyA hai| yaha asaMjJI jIva prathama pRthivIke nArakI, sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vyantara ina cAra mArgaNAoMmeM utpanna hotA huA dekhA jAtA hai isaliye inameM jaghanya sthitisaMkramake svAmitvakA kathana sAmAnya nArakiyoMke samAna kiyA hai| dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoMmeM jinake jaghanya sthiti prApta hotI hai unhIMke jaghanya sthitisaMkrama prApta hotA hai, isaliye ina mArgaNAoMmeM jaghanya sthitisaMkramake svAmitvako jaghanya sthitivibhaktike svAmitvake samAna batalAyA hai| kintu sAtavIM pRthivImeM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki sAtavIM pRthivImeM jaghanya sthiti usa jIvake hotI hai jo utkRSTa Ayu lekara utpanna huA aura jisane antarmuhUrta kAlake pazcAt upazamasamyaktvapUrvaka anantAnubandhIkI visaMyojanA kI hai| phira AyumeM antarmuhUrta zeSa rahane para mithyAtvameM jAkara jisane kucha kAla taka sthitisattvase kama sthitibandha kiyA hai| tathApi aise jIvake jaghanya sthitisaMkrama prApta karanA sambhava nahIM hai, isaliye jaba yaha jIva sthiti sattvake samAna sthitibandha karatA hai taba isake eka Avali kAlake bAda jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| yahA~ eka Avalike antameM jaghanya sthitisaMkrama isaliye grahaNa kiyA gayA hai,kyoMki itanA kAla vyatIta hone para sthitisaMkramameM utanI kamI dekhI jAtI hai| isIprakAra tiryaJcoMmeM bhI samAna sthitikA bandha karAke eka Avalike bAda jaghanya svAmitvako prApta karanA cAhiye / tiryaJcoMmeM yaha jaghanya svAmitva hatasamutpattika ekendriyake prApta hotA hai| yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhiye ki hatasamutpattika bAdara ekendriyakA apanI sthitike sAtha saba paMcendriya tiryaJca aura manuSya aparyAptakoMmeM utpanna honA zakya hai, isaliye ina mArgaNAoMmeM ukta prakArake utpanna hue jIvake eka Avalike antameM jaghanya svAmitvakA vidhAna kiyA hai / tathA jyotiSI devoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM jaghanya Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] eyajIveNa kAlo 267 ___547. kAlANugameNa duviho Niddeso jahaNNukassabheeNa / tatthukkasse tAva payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 ukka0 DidisaM0 keva0 ? jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / aNukka0 dvidisaM0 jaha0 aMtomu0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejA poggalapariyaTTA / 548. AdeseNa Neraiya0 moha0 ukka0 dvidisaM0 oghabhaMgo / aNukka0 jaha0 eyasamao, uka0 tettIsaM sAgarovamANi / evaM savvaNeraiya-tirikkha0-paMciMdiyatirikkhatie3 maNusatiya3-devA bhavaNAdi jAva sahassAra tti / Navari aNu0 ukka0 sghidii| paMciM0tiri0apaja0-maNusaapaja0 moha0 uka0 dvidisaM0 jaha0 ukka0 eyasamao / aNu0 jaha0 khuddA0 samayUNaM, uka0 aMtomu0 / ANadAdi jAva savvaDhe tti moha0 ukka0 dvidisaM0 jahaNNukka0 eyasa0 / aNu0 jaha0 jahaNNaTTidI samayUNA, ukka0 uka0 dvidI sNpunnnnaa| evaM jAva0 / sthitivibhaktivAleke hI jaghanya sthitisakramakA svAmitva prApta hotA hai, isalie ina mArgaNAoMmeM jaghanya sthitisaMkramakA svAmitva jaghanya sthitivibhaktike svAmitvake samAna kahA hai| gati mArgaNAmeM jisa prakAra jaghanya svAmitvakA nirdeza kiyA hai usI prakAra vaha anAhAraka mArgaNA taka yathAyogya ghaTita kara prApta kiyA jA sakatA hai, isaliye usakA alagase va.thana na karake saMketamAtra kara diyA hai| 6547. kAlAnugamakI apekSA jaghanya aura utkRSTake bhedase nirdeza do prakArakA hai / unameMse utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza Adezanirdeza / oghakI apekSA mohanIyake utkRSTa sthitisaMkramakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| vizeSArtha-mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla ukta pramANa honese yahA~ utkRSTa aura anutkRSTa sthitisaMkramakA bhI kAla ukta pramANa batalAyA hai| 448. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyake utkRSTa sthitisaMkramakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| isI prakAra saba nArakI, tiryazca, paMcendriya tiryaJcatrika, manuSyatrika, deva aura bhavanavAsI devoMse lekara sahasrAra kalpa takake devoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM anutkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai| paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoM meM mohanIyake utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| Anatase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM mohanIyake utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kama jaghanya sthitipramANa hai aura utkRSTa kAla pUrI utkRSTa sthitipramANa hai| isIprakAra anAhAraka mArgaNA * taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-jo oghase utkRSTa sthiti saMkrama aura usakA kAla batalAyA hai / usakA narakameM pAyA jAnA sambhava hai isaliye nArakiyoMmeM bhI utkRSTa sthitisaMkramakA kAla oghake samAna kahA Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 549. jahaNNe payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 jaha0 dvidisaMka0 keva0 / jahaNNuka0 eysmo| aja0 tiNNi bhNgaa| tattha jo so sAdio sapajjavasido tassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 tettIsaM sAgaro0 desUNadopuncakoDIhi sAdireyANi / hai| jo nArakI maraneke pUrva samayameM utkRSTa sthitikA saMkrama karake antima samayameM anutkRSTa sthitikA saMkrama karatA hai usake anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai / tathA jo nArakI tetIsa sAgara kAla taka utkRSTa sthitikA bandha na karake anutkRSTa sthitikA bandha karatA rahatA hai usake anutkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa kAla tetIsa sAgara pAyA jAtA hai / isIse yahA~ anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tetIsa sAgarapramANa kahA hai| Age saba narakoMke nArakI Adi aura jitanI mArgaNAoMkA nirdeza kiyA hai unameM aura saba kAla to pUrvavat ghaTita ho jAtA hai kintu anutkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa kAla judA-judA prApta hotA hai, kyoMki ina mArgaNAoMkA avasthAna kAla bhinna-bhinna prakArakA hai| isIliye ina mArgaNAoM meM isa apavAdake sAtha zeSa kathanakA nirdeza sAmAnya nArakiyoMke samAna kiyA hai| paMcendriya tiyaca aparyApta aura manuSya aparyApta ina do mArgaNAoMmeM utkRSTa sthitisaMkrama una jIvoMke hotA hai jo anya gatimeM utkRSTa sthitikA bandha karake antarmuhUrta bAda ina mArgaNAoMmeM utpanna hue haiN| yataH inake utkRSTa sthiti eka samaya taka hI pAI jA sakatI hai, ataH inake utkRSTa sthiti saMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA ina mArgaNAoMmeM anutkRSTa sthiti kamase kama eka samaya kama khudAbhavagrahaNapramANa aura adhikase adhika antarmuhUrtapramANa pAI jAtI hai, ataH inameM anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa aura utkRSTa kAla antarmuhUrtapramANa kahA hai| AnatAdikameM bhI utkRSTa sthiti eka samaya taka aura anutkRSTa sthiti kamase kama eka samaya kama apanI-apanI jaghanya Ayu taka aura adhikase adhika utkRSTa Ayu taka pAI jA sakatI hai / isIse ina mArgaNAoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTakAla uktapramANa kahA hai / AgekI mArgaNAoMmeM bhI isI prakAra yathAyogya kAlakA vicAra kara lenA caahiye| 6546. aba jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghakI apekSA mohanIyake jaghanya sthitisaMkramakA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| ajaghanya sthitisaMkramake tIna bhaMga haiN| unameM jo sAdi-sAnta bhaMga hai usakI apekSA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama do pUrvakoTi adhika tetIsa sAgara hai| vizeSArtha-kSapaka jIvake sUkSma lobhakA sattva eka samaya adhika eka zrAvali pramANa raha jAne para usakA apakarSaNa eka samaya taka hI hotA hai isIse mohanIyake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| ajaghanya sthitisaMkramake anAdi-ananta, anAdisAnta aura sAdi-sAnta ye tIna vikalpa hote haiN| pahilA vikalpa abhavyoMke hotA hai, kyoMki unheM jaghanya sthitisaMkramakI prApti kabhI bhI sambhava nahIM hai / dUsarA vikalpa bhavyoMke hotA hai, kyoMki unake anAdi kAlase yadyapi ajaghanya sthitisaMkramakA krama calA A rahA hai para kAlAntarameM usakA anta dekhA jAtA hai| tIsarA vikalpa una kSAyika samyagdRSTi bhavyoMke hotA hai jinhoMne upazamazreNi para car3ha asaMkrAmaka hokara utarate hue sUkSmalobha guNasthAnameM isakA prArambha kiyA hai| Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] hidika eyajIveNa kAlo 266 $ 550. AdeseNa Neraiya0 moha0 jaha0 dvidi0 jaha0 ukka0 eyasamatro / aja0 jaha0 samayAhiyAvaliyA, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / evaM paDhamAe / Navari sadI | vidayAdi jAva sattamiti jaha0 jahaNNuka0 eyasamao / aja0 jaha0 jahaNaTThidI, ukka ukasahidI / Navari sattamIe jaha0 jahaNNeNeyasamao, ukka0 aMtomu0 / aja0 jaha0 aMtomu0, ukka0 sagaTTidI | yaha sAdi-sAnta vikalpa jaghanya aura utkRSTake bheda se do prakArakA hai / inameMse jaghanya vikalpa una jIvoM hotA hai jo kSAyika samyagdRSTi jIva antarmuhUrta ke bhItara do bAra zreNi para car3he haiM / isIse sAdi-sAnta vikalpakA jaghanya kAla antarmuhUrta kahA hai / tathA sAdi-sAnta vikalpakA jo utkRSTa bheda hai so usakA kAla jo kucha kama do pUrvakoTi adhika tetIsa sAgara kahA hai so vaha kSAyika samyagdarzana ke utkRSTa kAlakI apekSAse kahA hai / yahA~ kSAyika samyagdarzanake utkRSTa kAlake prArambha meM upazamazreNi para car3hA kara va utarate samaya ajaghanya sthitisaMkramakA prArambha karAve tathA usake antameM kSapakazreNi para car3hA kara ajaghanya sthitisaMkramakA anta karAve / isa prakAra ajaghanya sthitisaMkramakA uktapramANa utkRSTa kAla prApta ho jAtA hai / 6550. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya adhika eka AvalipramANa hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / isI prakAra prathama pRthivI meM hai / kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ anya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai / dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka javanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / tathA ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla jaghanya sthitipramANa hai aura utkRSTa kAla utkRSTa sthitipramANa hai / kintu itanI vizeSatA hai ki sAtavIM pRthivImeM jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai tathA ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai / vizeSArtha -- sAmAnya se naraka meM mohanIyakA jaghanya sthitisaMkrama eka samaya taka hI hotA hai, kyoMki jo asaMjJI paMcendriya jIva narakameM utpanna hotA hai usake zarIra grahaNake bAda eka AvalI kAlake antima samaya meM yaha jaghanya saMkrama dekhA jAtA hai / isIse yahA~ jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai / jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla jo eka samaya adhika eka Avali kahA hai so yaha kAla bhI usa nArakIke prApta hotA hai jo asaMjJI paryAyase Akara naraka meM utpanna huA hai| aise jIvake naraka meM utpanna hone ke samaya se lekara eka samaya adhika eka Avali kAla taka ajaghanya sthitisaMkrama banA rahatA hai aura isake bAda yaha niyama se eka samaya ke liye jaghanya sthitisaMkramako prApta ho jAtA hai / isIse yahA~ ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya adhika eka AvalipramANa kahA hai| tathA ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla narakakI utkRSTa AyukI apekSAse kahA hai, kyoM ki itane kAla taka nArakI ke ajaghanya sthiti prApta hone meM koI bAdhA nahIM AtI hai / ajaghanya sthitisaMkramake utkRSTa kAlake sivA zeSa saba kAla prathama naraka meM ghaTita hote haiM, isaliye prathama narakameM ukta kAloMko sAmAnya nArakiyoM ke samAna kahA hai / kintu prathama narakakI utkRSTa sthiti eka sAgarapramANa honeke kAraNa yahAM ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla eka sAgara hI prApta hotA hai / dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI taka jo jIva utkRSTa ke sAtha vahA~ utpanna huA hai / phira antarmuhUrta meM jisane upazamasamyaktvapUrvaka Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 aja0 ja0 eyasa0, $ 551. tirikkhesu moha0 jaha0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMtomu0 / ukka0 asaMkhejA logA / paMciM0 tiri0tiya3 jaha0 dvidi0 saMka0 jaha0 ukka0 eyasa0 / aja0 jaha0 AvaliyA samayUNA, ukka0 sagaTTidI | paMciMdi0 tiri0 apaja0maNusa apajja0 jaha0 TThidisaM jaha0 ukka0 eyasa0 / aja0 jahaNNeNAvaliyA samayUNA, ukka0 aMtomu0 / 270 anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA kara lI hai usake narakAyuke antima samaya meM jaghanya sthitikramaprApta hotA hai| isIse yahA~ jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai | yahA~ anya sthitisaMkramakA jaghanya kAla vahAMkI jaghanya sthitipramANa aura utkRSTa kAla utkRSTa sthitipramANa hai yaha bAta spaSTa hI hai / sAtavIM pRthivImeM bhI jo jIvana bhara samyaktvake sAtha rahA hai / kintu antarmuhUrta kAlake zeSa rahane para jo mithyAtvako prApta huA hai| aisA jIva yadi satkarmasthitike samAna eka samaya ke liye sthitibandha karatA hai to isake jaghanya sthitisaMkrama eka samaya taka hotA hai aura yadi satkarmasthitike samAna antarmuhUrtataka sthitibandha karatA hai to isake jaghanya sthitisaMkrama antarmuhUrtataka hotA hai / isIse yahA~ jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrtapramANa kahA hai| kintu isI jIvake bAda meM antarmuhUrta kAla taka ajaghanya sthitisaMkrama hotA hai / isIse yahA~ ajavanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla antarmuhUrta kahA hai / tathA yahA~ ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla utkRSTa sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai / $ 551. ticoM meM mohanIyake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrtaM hai / ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai / paMcendriya tiryaMcatrika meM jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kama eka AvalipramANa hai aura utkRSTa kAla apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa hai / paMcendriya tiryaMca aparyApta aura manuSya aparyApta jIvoM meM jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samayakama eka avalipramANa hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha -- jo ekendriya jIva hatasamutpattika kriyAko karake sthitisatkarmake samAna eka samayake liye sthitikA bandha karatA hai usake eka samaya taka jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / tathA jo antarmuhUrta taka sthitisatkarma ke samAna sthitibandha karatA hai usake antarmuhUrta taka jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / yahI kAraNa hai ki tiryaMcoM meM jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / jo tiryeca jaghanya sthitisaMkramako karake eka samaya taka ajaghanya sthitisaMkramako prApta hotA hai aura dUsare samaya meM mara kara anya gatimeM calA jAtA hai| usake jaghanya sthitisaMkrama eka samaya taka dekhA jAtA hai / isIse yahA~ ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai / aisA niyama hai ki ekendriyoMmeM jaghanya sthiti bAdara jIvoM ke hI prApta hotI hai, sUkSma jIvoMke nahIM / sUkSma jIvoMke to nirantara ajaghanya sthiti hI pAI jAtI hai / aura sUkSma ekendriya paryAya meM nirantara rahanekA kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| isa se yahA~ jaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| jo ekendriya jIva hatasamutpattika kriyAko karake paMcendriya tiryaJcatrika meM utpanna hotA hai usake vahA~ utpanna honeke prathama Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] hidisaMkame eyajIveNa kAlo 271 552. maNusatie jaha0 oghbhNgo| aja0 jaha0 eyasa0, ukka. sagaDhidI / kathameyasamayovaladdhI ? Na, asaMkamAdo ajahaNNasaMkame paDiya tattheyasamayamacchiya vidisamae kAlagadassa taduvalaMbhAdo / devesu nnaarybhNgo| evaM bhavaNa0-vANa0 / Navari sgdvidii| jodisiyAdi jAva savvaDhe tti hidivihattibhaMgo / evaM jAva0 / samayase lekara eka zrAvalike antameM eka samayake liye jaghanya sthitisaMkrama dekhA jAtA hai| isIse paMcendriya tiryazcatrikameM jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA isI jIvake jaghanya sthitisaMkramake prApta honeke pUrva eka samaya kama eka Avali kAla taka ajaghanya sthitisaMkrama hotA rahatA hai| isIse yahA~ ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kama eka AvalipramANa kahA hai| inameM ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla apanI-apanI kAyasthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai| paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyApta jIvoMke bhI jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kama eka avalipramANa paMcendriya tiryaJcatrikake samAna ghaTita kara lenA caahiye| tathA yahA~ jo ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla antamuhUrtapramANa kahA hai so yaha ina jIvoMkI utkRSTa kAyasthitikI apekSAse kahA hai aisA jAnanA caahiye| 552. manuSyatrikameM jaghanya sthitisaMkramakA kAla oghake samAna hai| ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai| zaMkA-yahA~ ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kaise upalabdha hotA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki jo asaMkramase ajaghanya sthitisaMkramako prApta hokara aura eka samaya vahA~ raha kara dUsare samayameM mara gayA hai usake ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya upalabdha hotA hai| devoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitisaMkramakA kAla nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra bhavanavAsI aura vyantaroMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki apanI apanI sthiti kahanI cAhie / tathA jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitisaMkamakA bhaMga jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktike samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-oghase jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samayapramANa sUkSmasamparAya guNasthAnameM prApta hotA hai jisakA prApta honA manuSyatrikake hI sammava hai| isIse yahA~ mohanIyake jaghanya sthitisaMkramakAM jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna kahA hai| yahA~ ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kyoM hai isakA khulAsA mUlameM kiyA hI hai| tathA ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai| sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vyantara ina tIna prakArake devoM meM asaMjJI jIva mara kara utpanna ho sakate haiM, isaliye inameM jaghanya aura ajaghanya sthitisaMkramakA kAla nArakiyoMke samAna bana jAtA hai| kintu inakI bhavasthiti judI judI honese yahA~ ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa prApta hotA hai| aba rahe jyotiSI aura saudharma kalpase lekara sarvArthasiddhi takake deva so inameM jisa prakAra jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktikA kAla batalAyA hai usI prakAra jaghanya aura ajaghanya sthitisaMkramakA bhI kAla ghaTita kara lenA cAhiye / usase isameM koI vizeSatA nahIM hai / yahI kAraNa hai ki yahA~ jaghanya aura ajajanya sthitisaMkramakA kAla jaghanya aura ajaghanya sthitivibhakti ke kAlake samAna kahA hai| Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 553. aMtaraM duvihaM jahaNNukassabheeNa / ukka0 payadaM / duviho NiddesoogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 ukka0 dvidisaM0 aMtaraM jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejA poggalapariyaTTA / aNu0 ja0 eyasa0, ukka0 aMtomu0 / / 6554. AdeseNa Neraiya0 moha0 ukka0 jaha0 aMtomu0, ukka0 tettIsaM sAgaro0 desUNANi / aNu0 oghaM / evaM savvaNeraiya0 / Navari sagaDhidI desUNA / 555. tirikkhesu oghabhaMgo / paMciMtirikkhatiya3 ukka0 ja0 aMtomu0, ukka0 puvakoDipudhattaM / aNu0 ogho| evaM maNusa03 / paMciMtiri0apaja0-maNusaapajja0 uka0 aNu0 Nasthi aMtaraM / evamANadAdi jAva savaDhe tti / 1553. antara do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghakI apekSA mohanIyake utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara antarmuhUrtapramANa aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| vizeSArtha-anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antamuhUrta hai| isIse utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara antarmuhUrta kahA hai| ekendriyAdi paryAyameM rahakara yaha jIva ananta kAla taka anutkRSTa sthitikA bandha karatA rahatA hai jisase ise itane kAla taka utkRSTa sthitikI prApti nahIM hotii| isIse yahA~ utkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa antara ananta kAlapramANa kahA hai / utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isIse yahA~ anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrtapramANa kahA hai / 554. Adezase nArakiyoMmeM mohanIyake utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| tathA anutkRSTakA bhaMga oghake samAna hai| isI prakAra saba nArakiyoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki utkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa antara kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| vizeSArtha-anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta honese utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara antamuhUrta kahA hai / jisa nArakIne Ayuke prArambhameM aura antameM utkRSTa sthitisaMkrama kiyA hai aura madhyameM jo anutkRSTa sthitisaMkrama karatA rahA usake utkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgarapramANa pAyA jAtA hai| isIse yahA~ utkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa antara ukta pramANa kahA hai| utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isIse yahA~ anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta oghake samAna kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 555. tiryaJcoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitisaMkramakA antara oghake samAna hai| paMcendriya tiryazcatrikameM utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai / tathA anutkRSTakA antara oghake samAna hai| manuSyatrikameM isI prakAra jAnanA caahiye| tathA paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyApta jovoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitisaMkramakA antarakAla nahIM hai| Anatase lekara sarvArthasiddhi taka bhI isI prakAra jAnanA caahiye| vizeSArtha-paMcendriya tiryaJcatrikakI utkRSTa kAyasthiti pUrvakoTipRthaktva adhika tIna palya hai| kintu bhogabhUmimeM mohanIyakI utkRSTa sthitikA prApta honA sambhava nahIM hai isI se yahA~ utkRSTa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] hidisaMkame eyajIyeNa aMtaraM 273 6556. devagadIe devesu ukka0 jaha0 aMtomu0, ukka0 aTThArasasAgaro0 sAdireyANi / aNu0 oghmNgo| bhavaNAdi jAva sahassAre tti ukka0 dvidisaM0 jaha0 aMtomu0, ukka0 sagaDhidI desUNA / aNu0 ogho / evaM jAva0 / 6557. jahaNNae pydN| duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa jaha0 dvidisaM0 Natthi aMtaraM / aja0 ja0 eyasa0, ukka0 aMtomuhuttaM, uvasamaseDhIe tduvlddhiido| evaM maNusatiya03 / Navari aja0 aMtaraM jahaNNu0 aMtomu0 / ___558. AdeseNa Neraiya0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 jahaNNuka0 eyasamao / sthitisaMkramakA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa kahA hai| manuSyatrikameM bhI anutkRSTasthitisaMkramakA utkRSTa antarakAla isI prakAra ghaTita kara lenA cAhiye / paMcendriya tiryazca aparyApta aura manuSya aparyAptameM do bAra utkRSTa sthitisaMkramakA prApta honA yA utkRSTa sthitisaMkramakA antara dekara do bAra anutkRSTa sthitisaMkramakA prApta honA sambhava nahIM hai| isIse inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitisaMkramake antarakA niSedha kiyA hai| yahI bAta Anatase lekara sarvArthasiddhi taka jAnanI caahiye| isIse vahA~ bhI ukta do prakArake sthitisaMkramoMke antarakA niSedha kiyA hai| zeSa kathana sugama hai| 6556. devagatimeM devoMmeM utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai| tathA anutkRSTa sthitisaMkramakA antara oghake samAna hai| bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake devoMmeM utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa hai| tathA anutkRSTa sthitisaMkramakA antara oghake samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| vizeSArtha-devoMmeM ogha utkRSTa sthiti sahasrAra kalpa taka pAI jAtI hai| isIse yahA~ utkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara pramANa kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 6 55 . jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase jaghanya sthitisaMkramakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai, kyoMki isakI upalabdhi upazamazreNimeM hotI hai| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyatrikameM ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha-mohanIyakA jaghanya sthitisaMkrama kSapakazreNimeM prApta hotA hai| kintu eka jIvake kSapakazreNikA do bAra prApta honA sambhava nahIM hai| isIse yahA~ jaghanya sthitisaMkramake antarakA niSedha kiyA hai| jo jIva upazamazreNimeM eka samaya taka mohanIyakI ajaghanya sthitikA asaMkrAmaka hotA hai aura dUsare samayameM mara kara deva ho jAtA hai usake mohanIyakI ajaghanya sthitike saMkramakA jaghanya antara eka samaya pAyA jAtA hai| tathA upazAntamohakA kAla antarmuhUrta honeke kAraNa ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa antara antarmuhUrta prApta hotA hai| yaha oghanarUpaNA manuSyatrikameM ghaTita ho jAtI hai, isaliye manuSyatrikameM isa kathanako oghake samAna kahA hai| kintu manuSyatrikameM ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya nahIM ghaTita hotA, kyoMki oghase eka samaya antara do gatiyoMkI apekSAse prApta hotA hai| isaliye yahA~ utkRSTa antarake samAna jaghanya antara bhI antarmuhUrta jAnanA caahiye| 6558. Adezase nArakiyoMmeM jaghanya sthitisaMkramakA antara nahIM hai| ajaghanya sthiti 35 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 evaM paDhamAe savvapaMciMdiyatirikkha-maNusaapajja0-devA bhavaNa0-cANaveMtare tti / vidiyAdi jAva chaTTi tti jahaNNAjaha0 Natthi aMtaraM / jodisiyAdi jAva savvaTThA tti evaM ceva / sattamAe jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMtomu0 / tirikkhagaIe tirikkhesu jaha0 ja0 aMtomu0, ukka0 asaMkhejA logaa| aja0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMtomu0 / evaM jAva0 / saMkramakA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| isI prakAra pahalI pRthivIke nArakI, saba paMcendriya tiyaJca, manuSya aparyApta, sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM jAnanA caahiye| dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitisaMkramakA antara nahIM hai / jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoM meM bhI isI prakAra jAnanA caahiye| sAtavIM pRthivImeM jaghanya sthitisaMkramakA antara nahIM hai| ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuharta hai| tiryaJcagatimeM tiryaJcoMmeM jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-jo asaMjJI narakameM utpanna hotA hai usIke eka samayake liye jaghanya sthitisaMkramakA prApta honA sambhava hai| isIse yahA~ jaghanya sthitisaMkramake antarakA niSedha karake ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya batalAyA hai| prathama narakake nArakI, saba paMcendriya tiryaJca, manuSya aparyApta, sAmAnya deva, bhavanavAsI deva aura vyantara deva inameM bhI yathAsambhava jo asaMjJI yA ekendriya jIva mara kara utpanna hote haiM unhIMke eka samayake liye jaghanya sthiti saMkramakA pAyA jAnA sambhava hai| isase yahA~ bhI sAmAnya nArakiyoMke samAna jaghanya sthitisaMkramake antarakA niSedha karake ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya batalAyA hai| dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake jina nArakiyoMmeM jaghanya sthitisaMkrama pAyA jAtA hai vaha bhavake antima samayameM hI pAyA jAtA hai, isa liye yahA~ jaghanya aura ajaghanya donoM prakArake sthitisaMkramoMke antarakA niSedha kiyA hai| jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM bhI jinake jaghanya sthitisaMkrama pAyA jAtA hai vaha bhavake antima samayameM hI pAyA jAtA hai, isa liye ina mArgaNAoMmeM bhI jaghanya aura ajaghanva sthitisaMkramake antarakA niSedha kiyA hai / sAtavIM pRthivImeM jinake jaghanya sthitisaMkrama hotA hai vaha AyumeM antarmuhUrta kAla zeSa rahane para kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika antarmuhUrta taka hotA hai / isaliye inake jaghanya sthitisaMkramake antarakA niSedha karake ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla antarmuhUrta kahA hai| tiryazcagatimeM ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla antarmuhUrtapramANa aura utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa batalAyA hai| isIse inake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antarakAla antarmuhUrtapramANa aura utkRSTa antarakAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| tathA tiryaJcagatimeM jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrtaM batalAyA hai / isIse yahA~ ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta kahA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka yathAyogya antarakAla jAna lenA caahiye| Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] kAraNa jIvehi bhagovica 275 559. NANAjIvehi bhaMgavicao dutriho jahaNNu0 DidisaM0 visayabhedeNa / etthukasse payadaM / tatthaGkapadaM - je ukkassiyAe dvidIe saMkAmagA te aNukkassiyAe die asaMkAmagA iccAdi / edeNaTTapadeNa duviho Nideso- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha 0 uka0 dvidIe siyA savve asaMkAmagA / siyA ede ca saMkAmao ca 1 / siyA ede ca saMkAmayA ca 2 / dhruvasahidA 3 bhaMgA / aNukka0 saMkAmayANaM pi evaM ceva / vari vivarIyaM kAyavvaM / evaM cadusu gadIsu / Navari maNusaapaJja0 ukka0 aNukka0 abhaMgA / evaM jAva0 6556. nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicayake do bheda haiM- - jaghanya sthitisaMkramaviSayaka aura utkRSTa sthitisaMkramaviSayaka / yahA~ utkRSTakA prakaraNa hai / isa viSaya meM yaha arthapada hai--jo utkRSTa sthitike saMkrAmaka hote haiM ve anutkRSTa sthiti ke saMkrAmaka hote haiM Adi / isa arthapadake anusAra nirdeza do prakArakA hai -- ogha aura Adeza / ghakI apekSA mohanIyakI utkRSTa sthitike kadAcit saba jIva asaMkrAmaka hote haiM / kadAcit mohanIyakI utkRSTa sthitike bahuta jIva asaMkrAmaka hote haiM aura eka jI saMkrAmaka hotA hai 1 / kadAcit mohanIyakI utkRSTa sthitike bahuta jIva asaMkrAmaka hote haiM aura bahuta jIva saMkrAmaka hote haiM 2 / isa prakAra dhruvasahita tIna bhaMga hote haiM 3 / anutkRSTa sthitike saMkrAmakoM ke bhI isI prakAra tIna bhaMga hote haiM / kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ viparItarUpa se kathana karanA cAhiye / isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSya paryAtakoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitisaMkramavAloM kI apekSA ATha bhaMga hote haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / I vizeSArtha - niyama yaha hai ki jo utkRSTa sthiti ke saMkrAmaka hote haiM ve anutkRSTa sthiti ke saMkrAmaka nahIM hote aura jo anutkRSTa sthiti ke saMkrAmaka hote haiM ve utkRSTa sthiti ke saMkrAmaka nahIM hote| isa hisAba se yadyapi utkRSTa sthitike saMkrAmakoMse anutkRSTa sthitike asaMkrAmaka aura anutkRSTa sthiti ke saMkrAmakoMse utkRSTa sthitike asaMkrAmaka jIva jude nahIM Thaharate / tathApi eka bAra utkRSTa sthitike saMkrAmakoMko aura dUsarI bAra anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMko mukhya karake bhaMgoM kA saMgraha karane para tIna-tIna bhaMga prApta hote haiM / jo mUlameM ginAye hI haiN| bAta yaha hai ki utkRSTa sthitikA saMkrAmaka jIva kadAcit eka bhI nahIM rahatA, kadAcit eka hotA hai aura kadAcit aneka hote haiM / ina tIna vikalpoMko mukhya karake bhaMga kahane para ve isa prakArase prApta hote haiM(1) kadAcit saba jIva mohanIyakI utkRSTa sthitike asaMkrAmaka hote haiM / (2) kadAcit bahuta jIva mohanIyakI utkRSTa sthitike asaMkrAmaka aura eka jIva saMkrAmaka hotA hai / (3) kadAcit bahuta jIva mohanIyakI utkRSTa sthiti ke asaMkrAmaka aura bahuta jIva saMkrAmaka hote haiM / ye to utkRSTa sthitike saMkrAmakoM aura asaMkrAmakoMkI apekSAse bhaMga hue| aura jaba anutkRSTa sthitike saMkrAmakoM aura saMkrAmakako pramukha kara diyA jAtA hai taba inakI apekSAse ye tIna bhaMga prApta hote haiM(1) kadAcit saba jIva mohanIyakI anutkRSTa sthitike saMkrAmaka hote haiM / (2) kadAcit bahuta jIva mohanIyakI anutkRSTa sthiti ke saMkrAmaka hote haiM aura eka jIva asaMkrAmaka hotA hai / (3) kadAcit bahuta jIva mohanIyakI anutkRSTa sthiti ke saMkrAmaka hote haiM aura bahuta jIva asaMkrAmaka hote haiM / isI prakAra cAroM gatiyoM meM ye tIna tIna bhaMga hote haiM / kintu labdhyaparyApta manuSya yaha sAntara mArgaNA hai, isalie isameM pratyekakI apekSA ATha ATha bhaMga hote haiM / yathA - (1) kadAcit eka jIva mohanIyako utkRSTa sthitikA saMkrAmaka hotA hai / (2) kadAcit nAnA vajI 1 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 560. jahaNNae pydN| tahA ceva aTThapadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 jaha0 dvidisaM0 bhayaNijjA / puNo aja0 dhuvaM kAUNa tiNNi bhNgaa'| evaM cadugadIsu / Navari tirikkhesu jaha0 aja0 NiyamA asthi / maNusaapajja0 jaha0 aja0 saMkA0 bhynnijjaa| puNo bhaMgA' aTTha 8 / evaM jAva0 / mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmaka hote haiN| (3) kadAcit eka jIva mohanIyakI utkRSTa sthitikA asaMkrAmaka hotA hai / (4) kadAcit nAnA jIva mohanIyakI utkRSTa sthitike asaMkrAmaka hote haiM / (5) kadAcit eka jIva mohanIyakI utkRSTa sthitikA saMkrAmaka aura eka jIva asaMkrAmaka hotA hai / (6) kadAcit eka jIva mohanIyakI utkRSTa sthitikA saMkrAmaka aura nAnA jIva asaMkrAmaka hote haiN| (7) kadAcit nAnA jIva mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmaka aura eka jIva asaMkrAmaka hotA hai| (8) kadAcit nAnA jIva mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmaka aura nAnA jIva asaMkrAmaka hote haiN| ye utkRSTa sthitike saMkrAmakoM aura asaMkrAmakoMkI apekSAse ATha bhaMga kahe haiM / isI prakAra anutkRSTa sthitike saMkrAmakoM aura asaMkrAmakoMkI apekSAse bhI ATha bhaMga kahane caahiye| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka yathAyogya bhaMga le AnA caahiye| 6560. aba jaghanyakA prakaraNa hai| arthapada pUrvokta prakAra hai| nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase mohanIyakI jaghanya sthitike saMkrAmaka jIva bhajanIya haiN| phira ajaghanya sthitike saMkrAmakoMko dhruva karake tIna bhaMga hote haiM / isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAna lenA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki tiryaJcoMmeM jaghanya sthitike saMkramavAle aura ajaghanya sthitike saMkramavAle jIva niyamase haiN| manuSya aparyAptakoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkramavAle bhajanIya haiM / ATha bhaMga hote haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-oghase mohanIyakI jaghanya sthitikA saMkrama kSapaNazreNimeM hotA hai| kintu kSapakazreNimeM eka to sadA jIvoMkA pAyA jAnA sambhava nahIM hai| yadi pAye bhI jAte haiM to kadAcit eka jIva pAyA jAtA hai aura kadAcit nAnA jIva pAye jAte haiN| isIse mohanIyakI jaghanya sthitike saMkrAmakoMko bhajanIya kahA hai| yahA~ eka jIva aura nAnA jIvoMkI apekSA tIna bhaMga hoNge| bhaMgoMkA krama vahI hai jisakA ullekha utkRSTakI apekSA tIna bhaMga batalAte samaya kara Aye haiN| kintu ajaghanya sthitike saMkrAmaka jIva niyamase pAye jAte haiM, ataH isa apekSAse tIna bhaMga hote haiM-(1) kadAcit ajaghanya sthitike saMkrAmaka saba jIva hote haiN| (2) kadAcit bahuta jIva ajaghanya sthitike saMkrAmaka aura eka jIva asaMkrAmaka hotA hai| (3) kadAcit bahuta jIva ajaghanya sthitike saMkrAmaka aura bahuta jIva asaMkrAmaka hote haiN| yaha ogha prarUpaNA cAroM gatiyoMmeM bana jAtI hai, isaliye cAroM gatiyoMke kathanako oghake samAna kahA hai / kintu tiryazcagati isakA apavAda hai / bAta yaha hai ki tiryazcagatimeM jaghanya sthiti aura ajaghanya sthitike saMkrAmaka nAnA jIva sadA pAye jAte haiM / isaliye vahA~kA kathana bhinna prakArakA hai| manuSya aparyAptaka sAntara mArgaNA honese vahA~ jisa prakAra utkRSTa aura anutkRSTa sthitisaMkrAmakoMkI apekSA ATha-ATha bhaMga kahe haiM usI prakAra yahA~ bhI jAnanA cAhiye / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka apanI-apanI vizeSatAko jAnakara bhaMgoMkA kathana karanA cAhiye / isa prakAra bhaMgavicayAnugama samApta huaa| 1. tA0 -prA0pratyoH puNo aja0 dhuvaM bhaMgA iti paatthH| Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] 277 jaha0-ukka0 9561. bhAgAbhA0 duviho TThidisaMkA 0 visayabhedeNa / ukkase tava padaM / duviho Nideso- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 ukka0 hidisaMkAmayA savvajIvANaM keva0 bhAgo ? anaMtimabhAgo / aNu0 TThidisaMkA0 savvajI 0 keva0 bhAgo ? anaMtA bhAgA / evaM tirikkhoghaM AdeseNa Neraiya0 ukka0 DidisaM0 sagasavvajI0 ke0 ? asaMkhe0 bhAgo / aNu0 asaMkhejA bhaagaa| evamasaMkhejarAsINaM / saMkhejarAsINaM pi evaM ceva / Navari sagapaDibhAgio bhAgo kAyavvo / evaM jAva0 / $ 562. jaha0 padaM / duviho Nideso- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 jaha0 TThidisaM0 savvajIvANaM keva0 bhAgo ? ukkassabhaMgo / aja0 aNukkastabhaMgo | evaM savvattha gadimaggaNA / Navari tirikkhesu NArayabhaMgo / evaM jA0 / 9563. parimANaM duvihaM - jaha0 ukka0 / tatthukkassae payadaM / duviho NiddesoogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 ukka0 TThidisaM0 kettiyA ? asaMkhejjA / aNu0 anaMtA / evaM tirikkhogho / AdeseNa Neraiya0 moha0 ukka0 aNukka0 asaMkhejA / evaM savvaNeraiya0 -savva paMciMdiyatirikkha0 maNusa 0 apajja0 - bhavaNAdi jAva sahassAra ti / hidikame bhAgAbhAgo 8 561. bhAgAbhAga do prakArakA hai - jaghanya sthitisaMkramaviSayaka aura utkRSTa sthitisaMkramaviSayaka / sarvaprathama utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- ogha nirdeza aura Adezanirdeza | ogha kI apekSA mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? anantaveM bhAgapramANa haiM / anutkRSTa sthiti ke saMkrAmaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? ananta bahubhAgapramANa haiM / isIprakAra sAmAnya tiryaMcoM meM bhAgAbhAga jAnanA cAhiye / AdezakI apekSA nArakiyoM meM utkRSTa sthiti ke saMkrAmaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva saba jIvoMke asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiM / jina rAziyoMkI saMkhyA asaMkhyAta hai unakA isI prakAra bhAgAbhAga jAnanA cAhiye / tathA jina rAziyoM kI saMkhyA saMkhyAta hai unakA bhI isI prakAra bhAgAbhAga jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ apane pratibhAga ke anusAra bhAgAbhAga prApta karanA caahiye| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 1 $ 562. jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai - oghanirdeza aura Adezanirdeza okI apekSA mohanIya kI jaghanya sthitike saMkrAmaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? inakA bhAgAbhAga utkRSTa ke samAna hai / ajaghanya sthiti ke saMkramaMkoM kA bhAgAbhAga anutkRSTake samAna hai / isI prakAra sarvatra gatimArgaNA meM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki tiryazrcoM meM bhAgAbhAga nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgeNA taka jAnanA cAhiye / $ 563. parimANa do prakArakA hai--javanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai - ogha aura Adeza / oghase mohanIya kI utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva ananta haiM / isI prakAra sAmAnya tiryaJcoM meM utkRSTa aura anutkRSTa sthiti saMkrAmakoM kA parimANa jAnanA cAhiye / AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti ke saMkrAmaka jIva asaMkhyAta haiM / isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriya tiryazna, manuSya aparyApta aura bhavanavAsI devoMse lekara sahasrAra kalpa takake devoMmeM Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 maNusesu ukka0 sNkhejjaa| aNu0 asNkhejjaa| evamANadAdi jAva avarAidA ti / maNusapajatta-maNusiNIsu savvaDhe ca ukkassANuka0 saMkA0 saMkhejjA / evaM jAva0 / 6564. jaha0 payadaM / duviho Niddeso-aogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 jaha0 dvidisaM0 kettiyA ? saMkhejjA / aja0 aNaMtA / AdeseNa NeraDya0 jaha0 aja0 asNkhejjaa| evaM paDhamAe / sattamAe ca evaM ceva / savvapaMciMtiri0-maNusaapajja0devagaIe devA bhavaNa0 vANaveMtare tti vidiyAdi jAva chaTTi ti jaha0 saMkhejjA, aja0 asaMkhejjA / evaM maNusa-joisiyAdi jAva avarAida tti / tirikkhesu jaha0 aja0 aNaMtA / maNusapajjatta-maNusiNIsu savaDhe ca jaha0 aja0 saMkhejA / evaM jAva0 / 565. khettaM duvihaM-jaha visayamukka visayaM ca / ukkassae payadaM / duviho Niddeso--ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 ukka0 dvidisaM0 keva01 logassa asaMkhe bhAge / aNu0 sabaloge / evaM tirikkhogho| sesagaimaggaNAbhedesu ukka0 aNukka0 loga0 asNkh0bhaage| evaM jAva0 / utkRSTa aura anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA parimANa jAnanA caahiye| manuSyoM meM utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiM / anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva asaMkhyAta haiN| isI prakAra Anata kalpase lekara aparAjita takake devoMmeM jAnanA cAhiye / manuSya paryApta, manuSyinI aura sarvArthasiddhike devoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA parimANa saMkhyAta hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 564. jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase mohanIyakI jaghanya sthitike saMkrAmaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| ajaghanya sthitike saMkrAmaka jIva ananta haiM / AdezakI apekSA nArakiyoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmaka jIva asaMkhyAta haiN| pahalI aura sAtavIM pRthivImeM isI prakAra jAnanA cAhiye / tathA saba paMcendriya tiryaJca, manuSya aparyApta, devagatimeM sAmAnya deva, bhavanavAsI deva aura vyantara devoMmeM bhI isI prakAra jAnanA cAhiye / dUsarI se lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiM aura ajaghanya sthitike saMkrAmaka jIva asaMkhyAta haiN| isI prakAra sAmAnya manuSya aura jyotiSI devoMse lekara aparAjita takake devoM meM jAnanA cAhiye / tiryaJcoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmaka jIva ananta haiN| manuSya paryApta, manuSyanI aura sarvArthasiddhike devoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| 6565. kSetra do prakArakA haiM-jaghanya sthitike saMkrAmakoMse sambandha rakhanevAlA aura utkRSTa sthitike saMkrAmakoM se sambandha rakhanevAlA / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA haizodhanirdeza aura Adezanirdeza / oghase mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiM / anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva saba lokameM rahate haiN| isI prakAra sAmAnya tiryaJcoMmeM jAnanA cAhiye / tathA gati mArgaNAke zeSa jitane bheda haiM unameM utkRSTa aura anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra meM rahate haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 gA058] hidisaMkame posaNaM 1566. jaha0 payadaM / duviho jidda so--ogheNa AdeseNa ya / ogheNa ukssbhNgo| evaM savvAsu gaIsu / Navari tirikkhoghe jaha0 loga0 sNkhe0bhaago| evaM jAva0 / 567. posaNaM duvihaM-jahaNNavisayamukkassavisayaM ca / ukkasse tAva payadaM / duviho jidda so-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 ukka DidisaMkAmaehi keva0 posidaM ? loga0 asaMkhe0bhAgo aTTha-terahacodasa0 desUNA / aNu0 svvlogo| 566. jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai--oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase jaghanyakA bhaMga utkRSTake samAna hai| isI prakAra saba gatiyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki sAmAnya tiryaJcoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmaka jIva lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrameM rahate haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha yahA~ utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva saMjJI paMcendriya paryAptakoMmeM kucha hI hote haiN| isalie unakA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| tathA zeSa saba saMsArI jIva anutkRSTa sthitike saMkrAmaka hote haiM, ataH unakA kSetra saba lokapramANa batalAyA hai| tiryaJcoMmeM yaha prarUpaNA odhake samAna bana jAtI hai, ataH unake kathanako aodhake samAna kahA hai| tiryaJcoMke sivAgati mArgaNAke aura jitane bheda haiM, sAmAnyataH unakA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa honese unameM utkRSTa aura anutkRSTa sthitike saMkrAmakokA kSetra ukta pramANa kahA hai| isI prakAra jaghanya aura ajaghanya sthitisaMkramakI apekSAse cAroM gatiyoMmeM kSetra ghaTita kara lenA caahiye| kintu tiryaJcoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmaka jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai itanA yahA~ vizeSa jAnanA cAhiye jo bAdara paryApta vAyukAyika jIvoMkI apekSA prApta hotA hai / 6567. sparzana do prakArakA hai-jaghanyasthitike saMkrAmakoMse sambandha rakhanevAlA aura utkRSTa sthitike saMkrAmakoMse sambandha rakhanevAlA / yahA~ sarva prathama utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura shraadeshnirdesh| oghase mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmakoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAga aura kucha kama teraha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMne saba lokakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha- yahA~ mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA jo lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana batalAyA hai vaha vartamAna kAlakI mukhyatAse batalAyA hai, kyoMki mohanIyakI utkRSTa sthitikA saMkrama sAtoM narakoMke nArakI, saMjJo paMcendriya paryApta tiryaJca, paryApta manuSya va bArahaveM svargatakake devoMke hI sambhava hai para ina sabakA vartamAna kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hai / tathA sanAlIke caudaha bhAgoMmeMse jo kucha kama ATha aura kucha kama teraha bhAgapramANa sparzana batalAyA hai vaha atIta kAlakI apekSAse batalAyA hai, kyoMki vihAravatsvasthAna, vedanA, kaSAya aura vaikriyika padase pariNata huye mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIvoMne vasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai aura mAraNAntika samudghAtase pariNata hue mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIvoMne trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama teraha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / yahA~ taijasa, AhAraka aura upapAda ye tIna pada sambhava nhiiN| yadyapi svasthAnasvasthAna pada hotA hai| para isakI apekSA sparzana lokake Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMbago 6 9568. AdeseNa Neraiya0 ukka0 aNukka0 logassa asaMkhe0 bhAgo chacodasa0 desUNA / paDhamAe khettaM / vidiyAdi jAva sattamiti ukka0 aNukka0 sagaposaNaM / 9 569. tirikkhesu ukka0 loga0 asaMkhe0 bhAgo chacodasa0 desUNA / aNu0 savvalogo / paMciMdiyatirikkhatie 3 maNusatie ca evaM caiva / Navari aNu0 loga0 asaMkhe0 bhAgo savvalogo vA / paMciM0 tiri0 apaja0 - maNu0 apajja0 ukka0 khettaM / aNukka0 loga0 asaMkhe 0 bhAgo savvalogo vA / 1 250 / saMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai / ghase anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA sparzana saba loka hai yaha spaSTa hI hai / 9568. Adeza se nArakiyoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetroMkA aura trasanAlIke caudaha bhAga meM se kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| pahalI pRthitrI meM sparzana kSetra ke samAna hai / dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka nArakiyoM meM utkRSTa aura anutkRSTa sthiti ke saMkrAmakakA sparzana apane-apane narakake sparzana ke samAna jAnanA cAhiye / vizeSArtha - sAmAnyase nArakiyoMkA aura pratyeka narakake nArakiyoM kA jo sparzana batalAyA hai vahI yahA~ sAmAnya nArakiyoM meM aura pratyeka narakake nArakiyoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthiti ke saMkrAmaka jIvoMkI apekSAse prApta hotA hai, isaliye sAmAnya nArakiyoMkA aura pratyeka naraka ke nArakiyoMkA jisa prakAra se sparzana ghaTita karake batalAyA hai usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA cAhiye / $ 566. tiryoM meM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura nAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa sthiti ke saMkrAmakoMne saba lokakA sparzana kiyA hai| paMcendriya tiryaJcatrika meM aura manuSyatrika meM isI prakAra sparzana jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura saba lokakA sparzana kiyA hai / paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA sparzana kSetra ke samAna hai / anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai / vizeSArtha -- tiryaJcoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitikA saMkrama saMjJI paMcendriya paryApta tiryaJca hI karate haiM aura inakA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ataH tiryazrcoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai / tathA inakA atIta kAlIna sparzana jo trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama chaha bhAgapramANa batalAyA hai so isakA kAraNa yaha hai ki aise tiryoMne mAraNAntika samuddhAtadvArA nIce kucha kama chaha rAjapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai, kyoMki jo tiryaJca mohanIyakI utkRSTa sthitikA saMkrama kara rahe haiM unakA saMjJI paMcendriya paryApta tiryaJca, manuSya aura nArakiyoMmeM hI mAraNAntika samudghAta karanA sambhava hai / mohanIkI anutkRSTa sthitikA saMkrama saba tiryaJcoM ke sambhava hai aura ve saba lokameM pAye jAte haiM, ataH mohanIkI anutkRSTa sthitike saMkrAmaka tiryaJcoM kA sparzana saba lokapramANa batalAyA hai / sAmAnya tiryoM meM jo utkRSTa sthitike saMkrAmakakA sparzana kahA hai vaha paMcendriya tiryaJcatrikakI mukhyatA se hI kahA hai / tathA manuSyatrika meM bhI yaha sparzana isI prakArase prApta hotA hai, ata: ina tIna Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] dvidisaMkame posaNaM 281 6570. devagadIe devesu ukka0 aNuka0 loga0 asaMkhe bhAgo0 aTTha-NavacodasabhAgA vA desUNA / evaM sohammIsANe / bhavaNa0-vANa-jodisi0 ukka0 aNuka0 loga0 asaMkhe0 bhAgo adhuTTha-aTTha-Navacodasa0 desUNA / saNakkumArAdi jAva sahassAra ti ukka0 aNukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo aTTacodasa0 desuunnaa| ANadAdi jAva accudA ti uka0 khettaM / aNuka0 loga0 asaMkhe0bhAgo chacodasa0 desUNA / uvari khettabhaMgo / evaM jaav0|| prakArake tiryacoMmeM aura tIna prakArake manuSyoMmeM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA sparzana sAmAnya tiryaJcoMke samAna batalAyA hai / kintu ukta tIna prakArake tiryaJcoMmeM aura tIna prakArake manuSyoMmeM anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMke sparzanameM kucha vizeSatA hai / bAta yaha hai ki ina tIna prakArake tiryaMcoM aura tIna prakArake manuSyoMkA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atItakAlIna sparzana saba loka hai, ataH inameM anutkRSTa sthitike saMkramavAloMkA sparzana ukta pramANa batalAyA hai| jo tiryaJca yA manuSya mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha karake paMcendriya tiryaJca labdhyaparyAptakoMmeM yA lavyaparyApta manaSyoMmeM utpanna hote haiM unhIMke prathama samayameM mohanIyakI utkaSTa sthitikA saMkrama pAyA jAtA hai| aba jaba inake vartamAnakAlIna aura atItakAlIna sparzanakA vicAra karate haiM to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai / isIse yahA~ ina donoM mArgaNAoMmeM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| vaise paMcendriya labdhyaparyAptaka tiryaJcoMkA aura labdhyaparyAptaka manuSyoMkA vartamAnakAlIna sparzana loke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atItakAlIna sparzana saba loka batalAyA hai jo inake anutkRSTa sthitikA saMkrama hote hue sambhava hai / isIse yahA~ ina donoM mArgaNAoMmeM anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA vartamAna kAlIna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atItakAlIna sparzana saba lokapramANa batalAyA hai| 570. devagatimeM devoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / isI prakAra saudharma aura aizAna kalpameM jAnanA caahiye| bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama sAr3he tIna, kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| sanatkumArase lekara sahasrAra kalpa takake devoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanolIke caudai bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| Anata kalpase lekara acyuta kalpa takake devoMmeM utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA inameM anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura sanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isase Ageke devoMkA sparzana kSetrake samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / vizeSArtha--sAmAnya devoMkA va bhavanavAsI Adi devoMkA jo vartamAnakAlIna va atItakAlIna sparzana batalAyA hai vahI yahA~ utkRSTa va anutkRSTa sthitike saMkrAmaka ukta devoMkA sparzana jAnanA cAhiye jo mUlameM batalAyA hI hai / antara kevala AnatAdika cAra kalpoMke devoMmeM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMke sparzanameM hai / bAta yaha hai ki AnatAdika cAra kalpoMmeM jo svayogya utkRSTa 35 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 571. jahaNNae payadaM / duviho Niddeso--ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 jaha0 aja0 khettabhaMgo / AdeseNa Neraiya0 jaha0 khettaM / aja0 chacodasa0 / paDhamAe khettaM / vidiyAdi jAva sattamA ti jaha0 khettaM / aja0 sgposnnN| tiri0 jaha0 aja0 khettaM / savvapaMciMdiyatirikkha-savvamaNusa0 jaha0 loga. asNkhe0bhaago| aja0 lo0 asaM0bhAgo savvalogo vA / devesu jaha0 khettaM / aja0 loga0 asaMkhe0bhAgo aTTha-Navacodda0 desUNA / evaM sohammIsANe / bhavaNa-vANa-jodisi0 jaha0 khettaM / aja0 aNu0 bhaMgo / saNakkumArAdi jAva accudA tti evaM ceva / uvari khettaM / evaM jAva0 / sthitivAle dravyaliMgI muni utpanna hote haiM unhIM devoMke prathama samayameM utkRSTa sthitikA saMkrama pAyA jAtA hai| para aise deva saMkhyAta hI hote haiM, ataH inakA vartamAnakAlIna va atItakAlIna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai| isIse yahA~ ina cAra kalpoMmeM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka yathAyogya sparzana jAnanA caahiye| _ 571. jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana kSetrake samAna hai| Adezase nArakiyoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana kSetra ke samAna hai| tathA ajaghanya sthitike saMkrAmakoMne basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| pahalI pRthivImeM sparzana kSetra ke samAna hai| dUsarIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sarzana kSetra samAna hai| tathA ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana apane apane narakake sparzanake samAna hai| tiryacoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana kSetrake samAna hai| saba paMcendriya tiyeca aura saba manuSyoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / ajaghanya sthitike saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana kSetrake samAna hai| ajaghanya sthitike saMkrAmakoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha va kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra saudharma aura aizAna kalpameM jAnanA cAhiye / bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana kSetrake samAna hai| ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana anutkRSTa sthitike saMkAmakoM ke sparzanake samAna hai| sanatkumArase lekara acyuta kalpa takake devoMmeM isI prakAra sparzana jAnanA caahiye| isase Ageke devoMmeM sparzana kSetrake samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| vizeSArtha-mohanIyakI jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA kSetra saba loka batalAyA hai| inakA sparzana bhI itanA hI hai / ata: inake sparzanako kSetrake samAna kahA hai| sAmAnyase nArakiyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitike saMkrAmakokA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai. sparzana bhI itanA hI prApra hotA hai kyoMki jo apane yogya jaghanya sthitivAle asaMjJI jIva narakameM utpanna hote haiM unhIM nArakiyoMke jaghanya sthitisaMkrama pAyA jAtA hai| kintu asaMjJI jIva prathama narakameM hI utpanna hote haiM aura prathama narakakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hai, ataH sAmAnyase nArakiyoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana kSetrake samAna batalAyA hai / ajaghanya sthitike saMkrAmaka nArakiyoMmeM Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] hidisaMkame posaNaM 283 jaghanya sthitike saMkrAmaka nArakiyoMke sivA zeSa saba nArakiyoMkA samAveza ho jAtA hai| aura inakA vartamAnakAlIna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa tathA atItakAlIna sparzana trasa nAnIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa hai| isIse ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana uktapramANa batalAyA hai| prathama pRthivIke nArakiyoMkA sparzana unake kSetrake samAna hI hai / ataH yahA~ prathama pRthivImeM jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmakoM kA sparzana kSetrake samAna batalAyA hai / dUsarese lekara chaThe naraka taka jaghanya sthitisaMkrama una samyagdRSTi nArakiyoMke antima samayameM hotA hai jinhoMne vahA~ utpanna honeke antarmuhUrta bAda samyaktvako prApta kara liyA hai aura anantAnubandhIkI visaMyojanA :kara lI hai| tathA sAtaveM narakameM jaghanya sthitisaMkrama una mithyAdRSTi nArakiyoMke sambhava hai jo jIvana bhara samyagdRSTi rahe haiM para antameM mithyAdRSTi ho gaye haiN| aba yadi ina jIvoMke sparzanakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai| aura inakA kSetra bhI itanA hI hai, ataH ukta narakoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana kSetrake samAna batalAyA hai / ajavanya sthiti ke saMkrAmakoMmeM jaghanya sthiti ke saMkrAmakoMke sivA zeSa saba nArakiyoMkA samAveza ho jAtA hai| ataH inakA sparzana apane-apane narakake sparzanake samAna batalAyA hai / tiyacoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai, kyoMki jaghanya sthitikA saMkrama bAdara ekendriya paryAptakoMmeM hI sambhava hai| tathA ajaghanya sthitike saMkrAmakoMmeM ekendriya mukhya haiM aura unakA sparzana saba lokapramANa hai| ina donoMkA kSetra bhI itanA hI hai / ataH inakA spazana kSetrake samAna batalAyA hai| paMcendriya Adi tiyeJcoMmeM aura labdhyaparyAptaka manuSyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitikA saMkrama unhIMke sambhava hai jo ekendriya paryAyase Akara yahA~ utpanna hue haiN| aba yadi inake kSetrakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha lAkake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai, sparzana meM bhI isase vizeSa antara nahIM par3atA, ataH inakA jaghanya sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| manuSyatrikameM mohanIyakI jaghanya sthiti ke saMkrAmaka kSapaka sUkSmasaMparAya jIva hote haiM aura unakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai yaha spaSTa hI hai / isIse yahA~ tIna prakArake manuSyoMmeM bhI jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai yaha batalAyA hai / tathA ina sabameM ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura saba loka hai yaha spaSTa hI hai / jo asaMjJI jIva mara kara devoM meM utpanna hote haiM unhIM devoMke jaghanya sthitikA saMkrama sambhava hai| aba yadi inake sparzanakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM prApta hotaa| kSetra bhI itanA hI hai / ataH devoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana kSetrake samAna batalAyA hai / ajaghanya sthitike saMkrAmakoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMke sivA zeSa saba devoMkA grahaNa ho jAtA hai| aura sAmAnyase devoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAgapramANa hai| isIse yahA~ ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA sparzana uktapramANa batalAyA hai| saudharma aura aizAna kalpameM yaha sparzana ukta prakArase bana jAtA hai ataH yahA~ isa sparzanako ukta prakArase jAnanekI sUcanA kI hai| bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSiyoMmeM jo jaghanya sthitike saMkrAmaka jIva hote haiM unakA yadi sparzana dekhA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai| kSetra bhI itanA hI hai, ataH inake sparzanako kSetrake samAna kahA hai / tathA inameM anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMke samAna bahubhAga rAzi ajaghanya sthitikI saMkrAmaka hai| isaliye inake sparzanako eka samAna kahA hai| isI prakAra sanatkumArase lekara acyuta kalpa taka jAnanA cAhiye / tathA isase Ageke jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmaka devoMkA sparzana kSetrake samAna hai yaha spaSTa hI hai| isI prakAra vicAra karake Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 ___6572. NANAjIvehi kAlo duviho jahaNNukassaTThidisaMkamavisayabhedeNa / tatthukkasse tAva payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 uka0 hidisaMkA0 kevaciraM0 1 jaha0 eyasa0, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / aNu0 svvddhaa| evaM savvaNiraya-savvatirikkha-devA bhavaNAdi jAva sahassAra tti / Navari paMciM0tiri0apaja0 ukka0 dvidisaM0 jaha0 eyasa0, ukka0 Avali0 asNkhe0bhaago| aNu0 ogho| 6573. maNusatie ukka0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMtomuhuttaM / aNu0 oghbhNgo| maNusaapaja0 ukka0 jaha0 eyasamao, ukka0 zrAvali0 asaMkhe0bhAgo / aNu0 jaha0 anAhAraka mArgaNA taka yathAyogya sparzanakA vicAra kara lenA cAhiye / 6572. nAnA jIvoMkI apekSA kAla do prakArakA hai-jaghanya sthitike saMkrAmakoMko viSaya karanevAlA aura utkRSTa sthitike saMkrAmakoMko viSaya krnevaalaa| sarva prathama utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai| isI prakAra saba nArakI, saba tiryaJca, sAmAnya deva aura bhavanavAsI devoMse lekara sahastrAra kalpa takake devoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaJca aparyAptakoMmeM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA kAla oghake samAna hai| vizeSArtha-nAnA jIvoMkI apekSA mohanIyakI sthitikA bandha kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hotA hai| isake bAda eka bhI jIva mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandhaka nahIM rhtaa| isIse yahA~ mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa' kahA hai, kyoMki utkRSTa sthitikA saMkrama utkRSTa sthitibandhakA avinAbhAvI hai / tathA anutkRSTa sthitivAle jIva sarvadA pAye jAte haiM, isase anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA batalAyA hai| saba nArakI, saba tiryaJca, sAmAnya deva aura bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake deva ye mArgaNAe~ aisI haiM jinameM yaha oghaprarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai, ataH unake kathanako oghake samAna batalAyA hai / kintu paMcendriya tiryaJca aparyAptakoMmeM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMke utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki jo saMjJI paMcendriya paryApta jIva utkRSTa sthitikA bandha karake inameM utpanna hote haiM unhIMke yaha utkRSTa sthitikA saMkrama pAyA jAtA hai| para aise jIva paMcendriya tiryaJca aparyAptakoM meM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka hI utsanna ho sakate haiM / isake bAda niyamase antara par3a jAtA hai / isaliye paMcendriya tiyezca aparyAptakoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| inameM jaghanya kAlakA kathana sugama hai| 573. manuSyatrikameM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakoM kA kAla oghake samAna hai| manuSya aparyAptakoMmeM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya kama khuddAbhava Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 58 ] hidika kAlo 285 khuddA0 samayUrNa, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo | ANadAdi jAva savvaTTe tti ukka0 eyasamatro, ukka0 saMkhejjA samayA / aNu0 savvaddhA / evaM jAva0 / jaha0 moha0 $ 574, jahaNae padaM / duviho Niddeso -- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa 0 jaha0 DidisaMkA0 keva0 ? jaha0 eyasamao, ukka0 saMkhejA samayA / aja0 sanvaddhA / evaM maNusatiya0 / vidiyAdi jAva chaTTi tti jodisiyAdi jAva savvAti ca / grahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla palya ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhiye / bizeSArtha- eka jIvakI apekSA utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta batalAyA hai / yataH utkRSTa sthitikA bandha karanevAle manuSya saMkhyAta hote haiM, ataH inameM utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antarmuhUrtase adhika nahIM prApta hotA / yataH utkRSTa sthitisaMkrama utkRSTa sthitibandhakA avinAbhAvI hai ataH manuSyatrika meM utkRSTa sthiti ke saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta batalAyA hai / tathA manuSyatrika meM anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva sadA pAye jAte haiM, ataH inakA kAla sarvadA batalAyA hai / manuSya aparyAptakoM meM utkRSTa sthiti ke saMkrAmakoMkA javanya aura utkRSTa kAla to paMcendriya tiryaJca aparyAptakoM ke samAna ghaTita kara lenA cAhiye / hAM inake anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMke kAlameM kucha vizeSatA hai / bAta yaha hai ki yaha sAntara mArgaNA hai aura isakA jaghanya kAla khuddAbhatragrahaNapramANa aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isIse yahA~ RnutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA. jaghanya aura utkRSTa kAla uktapramANa prApta hotA hai / yahA~ jaghanya kAlameM jo eka samaya kama kiyA hai so vaha utkRSTa sthitike saMkramakI apekSAse kiyA hai| AnatAdikameM utkRSTa sthiti utpanna honeke prathama samayameM sambhava hai / kintu yahA~ utkRSTa sthitivAle manuSya hI utpanna hote haiM aura ve saMkhyAta hote haiM, ataH yahA~ utkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya batalAyA hai / yahA~ anutkRSTa sthiti ke saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai yaha spaSTa hI hai| isI prakAra apanI-apanI vizeSatAko jAnakara anAhAraka mArgaNA taka yathAyogya utkRSTa aura anutkRSTasthitike saMkrAmakoMkA kAla jAna lenA cAhiye / 6 574. jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai - proghanirdeza aura pradezanirdeza / ghase mohanIyakI jaghanya sthitike saMkrAmakoM kA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai / isI prakAra manuSyatrikateM, dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI taka nArakiyoMmeM aura jyotiSI devoMse lekara sarvArthasiddhitaka devoMmeM jAnanA cAhiye ? vizeSArtha -- ghale mohanIyakA jaghanya sthitisaMkrama kSapaka jIvake sUkSma samparAya guNasthAnameM eka samaya adhika eka Avali kAlake zeSa rahane para hotA hai / yataH kSapakazreNi para car3hane kA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai ataH oghase jaghanya sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai / zraghase ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai | yaha spaSTa hI hai / mUlameM jo manuSyatrika, dUsarI pRthivIse Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 575. AdeseNa Neraiya0 jaha0 TThidisaM0 jaha0 eyasamao, ukka0 Avali. asNkhe0bhaago| aja0 ogho / evaM paDhamAe savvapaMciMdiyatirikkha-deva0-bhavaNa0vANatara ti / sattamAe jaha0 jaha0 eyasa0, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| aja0 ogho| lekara chaThI pRthivI takake nArakI aura jyotiSI devoMse lekara sarvArthasiddhi takake deva jo ye mArgaNAeM ginAI haiM so inameM jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA kAla oghake samAna bana jAtA hai / isake kAraNa bhinna bhinna haiN| manuSyatrikakA kAraNa to oghake samAna hI hai, kyoMki kSapakazreNikI prApti manuSyatrikake hI hotI hai| dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoM meM aura jyotiSI devoMmeM yaha kAraNa hai ki jo utkRSTa Ayuke sAtha utpanna hoM aura utpanna honeke pazcAt antarmuhUrta kAlake bhItara samyagdRSTi hokara anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA kara leM unake antima samayameM jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| aise jIva mara kara manuSyoMmeM hI utpanna hote haiM ataH unakA pramANa saMkhyAta hI hogA / yahI kAraNa hai ki ina mArgaNAoMmeM jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya batalAyA hai| saudharma kalpase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM unhIM ke bhavake antima samayameM jaghanya sthitisakrama hotA hai jo pahale manuSya paryAyameM do bAra upazamazreNi para car3he hoM aura phira darzanamohanIyakI kSapaNA karake utkRSTa Ayuke sAtha ukta devoMmeM utpanna hue hoM / yataH ye bhI mara kara paryApta manuSyoMmeM hI utpanna hote haiM ataH inakA pramANa saMkhyAta hI prApta hotA hai / yahI kAraNa hai ki inameM bhI jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai| ina saba mArgaNAoMmeM ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai yaha spaSTa hI hai| 6575. Adezase nArakiyoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai| isI prakAra pahalI pRthivIke nArakiyoMmeM tathA saba paMcendriya tiryaJca, sAmAnya deva, bhavanavAsI deva aura vyantara devoMmeM jAnanA cAhiye / sAtavIM pRthivImeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitike saMkrAmakoM kA kAla oghake samAna hai| vizeSArtha-narakameM jo asaMjJI paMcendriya apane yogya jaghanya sthitike sAtha utpanna hote haiM unhIMke jaghanya sthitikA saMkrama pAyA jAtA hai / inake vahA~ nirantara utpanna honekA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isIse yahA~ sAmAnya nArakiyoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| prathama narakake nArakI, paMcendriya tiryaJca, sAmAnya deva, bhavanavAsI deva aura vyantara deva ina mArgaNAoMmeM yaha kAla isI prakAra prApta hotA hai, isaliye inameM jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA kAla sAmAnya nArakiyoMke samAna kahA hai / itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaJcoM meM ekendriyoMko utpanna karAkara yaha kAla prApta karanA cAhiye / kucha aise kAla haiM jo nAnA jIvoMkI apekSA utkRSTarUpase palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAye haiM / udAharaNArtha sAsAdanasamyagdRSTikA kAla, samyagmidhyAdRSTikA kAla, anantAnubandhIkA visaMyojanAkAla, mithyAtvako prApta honekA kAla Adi / sAtaveM narakameM jaghanya sthiti unhIM jIvoMke hotI hai jo jIvana bhara samyagdRSTi rahakara antameM antarmuhUrta kAla zeSa rahane para mithyAtvako prApta hue haiM / inake isa prakAra mithyAtvako prApta honekA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ataH Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] dvidikame aMtaraM 287 $ 576. tirikkhesu jaha0 aja0 savvaddhA / maNusaapaja0 jaha0 jaha0 eyasa 0, ukka0 Avali0 asaMkhe0bhAgo / aja0 jaha0 AvaliyA samayUNA, ukka0 palido 0 asaMkhe 0 bhAgo / evaM jAva / -- 0577. aMtaraM duvihaM - jaha0 ukka0 / ukkassae tAva payadaM / duviho Niso oghAsabhedeNa / tatthogheNa moha0 uka0 TThidisaMka0 aMtaraM keva0 ? jaha0 eyasa0, uka0 aMgulassa asaMkhe 0 bhAgo asaMkhejAo osappiNi ussappiNIo / aNu0 Natthi aMtaraM / evaM cadusu vi gadIsu / Navari maNusaapaja0 aNu0 jaha0 eyasa 0, ukka0 palido 0 asaMkhe0 bhAgo / evaM jAva0 / yahA~ jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla kramase uktapramANa kahA hai| ina saba mArgaNAoM meM ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA kAla oghake samAna sarvadA hai yaha spaSTa hI hai / $ 576. tiryaJcoM meM jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai / manuSya aparyAptakoM meM javanya sthiti ke saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya kama eka AvalipramANa hai aura utkRSTa kAla palke asaMkhyAtaveM bhAgaprabhAga hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / vizeSArthatiryoM meM ekendriyoM kI pradhAnatA hai aura inameM jaghanya tathA ajaghanya sthiti ke saMkrAmaka jIva sadA pAye jAte haiM / isIse inameM jaghanya tathA ajaghanya sthiti ke saMkrAmakakA kAla sarvadA kahA hai / pahale manuSya aparyAtakoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya "aura utkRSTa kAla ghaTita karake batalA Aye haiM / usI prakAra yahA~ jaghanya aura ajaghanya sthiti ke saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla ghaTita kara lenA cAhiye / zeSa kathana sugama hai / 1 $ 577, antara do prakArakA hai - jaghanya aura utkRSTa / sarva prathama utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- ogha aura Adeza / unameMse zrodhako apekSA mohanIyakI utkRSTa sthiti ke saMkAmakoMkA kitanA antarakAla hai / jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai jo asaMkhyAtA saMkhyAta pasarpiNI- utsarpiNI kAlapramANa hai / tathA ghase anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA antara kAla nahIM hai / isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSya aparyAptakoM meM anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / vizeSArtha mahAbandha meM utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara aMgula ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai / yataH utkRSTa sthitisaMkrama utkRSTa sthitibandhakA avinAbhAvI hai, ataH yahA~ mohanIyake utkRSTa sthiti ke saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara aMgulake aMsakhyAtaveM bhAga pramANa batalAyA hai| tathA yahA~ anutkRSTa sthiti ke saMkrAmakakA antarakAla nahIM hai yaha spaSTa hI hai / yaha oghaprarUpaNA cAroM gatiyoMmeM bana 'jAtI haiM, ataH vahA~ isa prarUpaNAko zroghake samAna kahA hai / kintu manuSya aparyApta yaha sAntara mArgaNA hai aura isakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palya ke asaMkhyAtaveM bhAga Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 578. jahaNNae payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 jaha* hidisaMkA0 aMtaraM jaha0 eyasamo, ukka0 chammAsaM / aja0 patthi aMtaraM / evaM maNusatie / Navari maNusiNIsu vAsapudhattaM / AdeseNa savvattha ukka0bhaMgo / Navari tirikkhoghe jaha0 aja0 Natthi aMtaraM / evaM jAva0 / 579. bhAvo savvattha odaio bhaavo| 580. appAbahuaM duvihaM--vidi-jIvappAbahuabhedeNa / vidiappAbahuaM duvihaM jahaNNukassaTThidisaMtakammavisayabhedeNa / tatthukkasse tAva payadaM / duviho Nidde so-- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa ukkassadvidisaMkamo thovo| jaTThidisaMkamo visesAhio / pramANa hai / isIse yahA~ anutkRSTa sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| anAhAraka mArgaNA taka isI prakAra yathAyogya antarakAla ghaTita kara lenA caahiye| 578 jaghanyakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA mohanIyakI jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaha mahInA hai / tathA ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA antarakAla nahIM hai| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyaniyoMmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA utkRSTa antara varSapRthaktva hai| AdezakI apekSA sarvatra utkRSTake samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki sAmAnya tiryaJcoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA antarakAla nahIM hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-oghase mohanIyakI jaghanya sthitikA saMkrama kSapakazreNimeM prApta hotA hai aura kSapakazreNikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA hai| isIse yahA~ jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA batalAyA hai / oghase ajaghanya sthitike saMkrAmakoMkA antara nahIM hai yaha spaSTa hI hai / yataH kSapakazreNikI prApti manuSyatrikameM sambhava hai, ataH yahA~ bhI yaha antara oghake samAna batalAyA hai| kintu manuSyinIke kSapakaNikA utkRSTa antara varSapRthaktva pAyA jAtA hai, ataH isa mArgaNAmeM jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa batalAyA hai| tathA Adezako apekSA sarvatra jaghanya sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya aura utkRSTa antara utkRSTa sthitike saMkrAmakoMke jaghanya aura utkRSTa antarake samAna pAyA jAtA hai, isaliye isa kathanako utkRSTake samAna kahA hai| kintu sAmAnya tiryazcoMmeM jaghanya aura ajaghanya donoM prakArakI sthitike saMkrAmaka jIva sadA pAye jAte haiM, ataH inakA antarakAla nahIM hai yaha batalAyA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka yathAyogya antara kAla ghaTita kara lenA cAhiye / $576. bhAva sarvatra audayika hai| 6580. alpabahutva do prakArakA hai-sthitialpabahutva aura jIvaalpabahutva / sthiti alpabahutva do prakArakA hai-jaghanya sthitisatkarmaviSayaka aura utkRSTa sthitisatkarmaviSayaka / inameMse sarva prathama utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA utkRSTa sthitisaMkrama thor3A hai / yatsthiti saMkrama vizeSa adhika hai| 1. tA-yA pratyoH jahaeNahidisaMkamo iti pAThaH / Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] hidisaMkame appAbahuaM 286 kettiyametteNa ? AvaliyametteNa / evaM cadusu gadIsu / evaM jAva0 / $ 581. jahaNNae pydN| duviho Niddeso--ogheNa AdeseNa ya / tatthogheNa jahaNNao hidisaMkamo thovo, eynniseypmaannttaado| jaTThidI asaMkhe0guNA, smyaahiyaavliypmaannttaado| evaM mnnustie| AdeseNa Neraiya0 savvatthovo jahaTThidisaMkamo / jaTThidisaMkamo visesAhio / evaM savvAsu gaIsu / evaM jAva0 / ___6582. jIvappAbahuaM duvihaM jahaNNukka TThidisaMkAmayavisayabhedeNa / ukassae tAva payadaM / duviho Nidde so--ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa ukka0 TThidisaMkA0 thovA / aNu0 aNaMtaguNA / evaM tirikkhoghe / AdeseNa Neraiya0 moha0 ukka0 kitanA vizeSa adhika hai ? eka AvalipramANa adhika hai| isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-mohanIyakA utkRSTa sthitibandha honepara bandhAvalike bAda udayAvalipramANa niSakoMko chor3akara zeSakA saMkrama hotA hai| isaliye utkRSTa sthitisaMkramase yatsthiti eka avalipramAga adhika prApta hotI hai| yahA~ saMkrama do zrAvali kama utkRSTa sthitikA huA hai kintu yasthiti eka Avali kama utkRSTa sthitipramANa pAI jAtI hai / isIse prakRtameM utkRSTa sthitisaMkramase yasthitiko eka prAvali adhika batalAyA hai| isI prakAra cAroM gatiyoMmeM yaha alpabahutva jAnanA cAhiye / Age anAhAraka mArgaNA taka bhI isakA isI prakAra yathAyogya vicAra karake kathana karanA caahiye| 581. jaghanyakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA jaghanya sthitisaMkrama stoka hai, kyoMki usakA pramANa eka niSeka hai / usase yatsthiti asaMkhyAtaguNI hai, kyoM ki usakA pramANa eka samaya adhika eka AvalipramANa hai / isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahiye| AdezakI apekSA nArakiyoMmeM jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai / usase yatsthiti vizeSa adhika hai| isI prakAra saba gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-kSapaka jIvake sUkSmasamparAyakA eka samaya adhika eka AvalipramANa kAla zeSa raha jAne para jaghanya sthitisaMkrama prApta hotA hai| yahA~ jaghanya sthitisaMkramakA pramANa eka niSeka hai aura yasthitikA pramANa eka samaya adhika eka Avali hai| isIse prakRtameM jaghanya sthitisaMkramase yasthiti asaMkhyAtaguNI batalAI hai| yaha alpabahutva manuSyatrikameM ghaTita ho jAtA hai, isaliye unameM isa alpabahutvako oghake samAna batalAyA hai / tathA nArakI Adi zeSa mArgaNAoMmeM jaghanya sthitisaMkramase yasthiti eka Avali adhika hotI hai yaha spaSTa hI hai| isIse vahA~ jaghanya sthitisaMkramase yasthitiko vizeSa adhika batalAyA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka yathAyogya alpabahutvako jAna lenA cAhiye / 582. jIvaalpabahutva do prakArakA hai-jaghanya sthitike saMkrAmakoMse sambandha rakhanevAlA aura utkRSTa sthitike saMkrAmakoMse sambandha rakhanevAlA / sarvaprathama utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva thor3e haiN| anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIta anantaguNe haiN| isI prakAra sAmAnya Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 dvidisaM0 thovA / aNu0 TThidisaM0 asNkhe0gunnaa| evaM savvaNeraiya-savvapaMciMdiyatirikkha-maNusa-maNusaapajja0-devA jAva avarAidA ti / maNusapaja0-maNusiNIsu savaDha0devesu evaM ceva / Navari saMkhejaguNaM kAyavvaM / evaM jAva0 / 583. jaha0 pydN| duviho jidda so--zrogheNa AdeseNa y| odhAdesaM savvamukkassabhaMgo / Navari tirikkhA nnaarybhNgo| evaM mUlapayaDiTThidisaMkame tevIsamaNiogaddArANi samattANi / 584. bhujagArasaMkame tti tattha imANi terasa aNiyogaddArANi--samukkittaNA jAba appAbahue ti / samukittaNANu0 duviho jidda so oghAdesabhedeNa / ogheNa atthi moha. bhujagAra-appadara-avaTThida-avattavvahidisaMkAmayA / evaM maNusatie / AdeseNa savvagaimaggaNAvisesesu dvidivihattibhaMgo / evaM jAva0 / tiryazcoMmeM jAnanA cAhiye / AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva thor3e haiM / anutkRSTa sthitike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriya tiryaJca, sAmAnya manuSya, manuSya aparyApta, sAmAnya deva aura aparAjita takake devoMmeM jAnanA cAhiye / manuSyaparyApta, manuSyanI aura sarvArthasiddhike devoMmeM isI prakAra jAnanA caahiye| kintu yahA~ saMkhyAtaguNA karanA cAhiye / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| 6583. jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / yahA~ ogha aura Adeza donoMkA kathana utkRSTake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki tiryaJcoMkA bhaMga nArakiyoM ke samAna hai / arthAt jaghanya sthitike saMkrAmaka tiyecoMse ajaghanya sthitike saMkrAmaka tiryazca asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra mUlaprakRtisthitisaMkramameM teIsa anuyogadvAra samApta hue| 6584. bhujagArasaMkramakA prakaraNa hai| usameM samutkIrtanAse lekara alpabahutva taka ye teraha anuyogadvAra jAnane cAhiye / samutkIrtanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA mohanIyakI bhujagAra, alpatara, avasthita aura avaktavya sthitike saMkrAmaka jIva haiN| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahiye| AdezakI apekSA gatimArgaNAke saba bhedoMmeM sthitivibhaktike samAna kathana jAnanA caahiye| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha--bhujagAra anuyogadvArameM bhujagAra, alpavara, avasthita aura avaktavya ina cAroMkA vicAra kiyA jAtA hai| isake avAntara adhikAra teraha haiN| ve ye haiM-samutkIrtanA, svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva aura alpabahutva / sarva prathama yahAM samutkIrtanAkA vicAra karate haiN| oghase bhujagArasthitike saMkrAmaka alpatarasthitike saMkrAmaka, avasthitasthitike saMkrAmaka aura avaktavyasthitike saMkrAmaka jIva haiN| jo kama sthitikA saMkrama karake anantara samayameM adhika sthitikA saMkrama kare use bhujagArasthitikA saMkrAmaka kahate haiN| jo adhika sthitikA saMkrama karake 1 tA0 -zrA0pratyoH -tirikkha-maNusaapajja0 iti paatthH| Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 gA0 58 ] hidisaMkame bhujagArasAmitta 6585. sAmittANu0 duviho gidda so- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 bhuja0-avaDhi0saMkamo kassa ? aNNada0 micchAiTThissa / appa0saMkamo kassa ? aNNada0 sammAiTThissa vA micchAiTThissa vA / avattavvasaMkamo kassa ? aNNada0 uvasAmaNAdo parivadamANayassa paDhamasamayadevassa vA / evaM maNusatie / Navari paDhamasamayadevAlAvo Na kaayvvo| AdeseNa savvagaimaggaNAvayavesu oghabhaMgo / Navari avattanvapadasAmittaM Natthi / aNNaM ca paMciM0tiri0apaja0-maNusaapaja. bhuja0-appa0-avaDhi0 kassa ? aNNadarassa | ANadAdi jAva uvarimagevajje tti appdrpdmoghbhNgo| aNuddisAdi jAva savvaDhe tti appada0 kassa ? aNNada0 / evaM jAva0 / 6586. kAlANu0 duviho Niddeso--ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 anantara samayameM kama sthitikA saMkrama kare use alpatarasthitikA saMkrAmaka kahate haiN| jisake pahale samayake samAna hI dUsare samayameM sthitikA saMkrama ho use avasthitasaMkrAmaka kahate haiM aura jo asaMkrAmaka honeke bAda punaH saMkrAmaka hotA hai use avaktavyasthitikA saMkrAmaka kahate haiN| oghase ina cAroM prakArake jIvoMkA pAyA jAnA sambhava hai, isaliye oghase bhujagAra, alpatara, avasthita aura avaktavya sthitike saMkrAmaka jIva haiM yaha kahA hai| manuSyatrikameM yaha vyavasthA ghaTita ho jAtI hai, ataH inake kathanako oghake samAna kahA hai| inake sivA gatimArgaNAke aura jitane bheda haiM unameM sthitivibhaktike samAna bhujagAra, alpatara aura avasthita ye tIna bheda hI sambhava haiM tathA Anatase lekara sarvArthasiddhi taka eka alpatara pada hI sambhava hai| isa jiye inake kathanako sthitivibhaktike samAna kahA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka yathAyogya jAnanA caahiye| 6585. svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA mohanIyakI bhujagAra aura avasthitasthitikA saMkrama kisake hotA hai ? kisI eka mithyAdRSTike hotA hai| alpatarasthitikA saMkrama kisake hotA hai ? kisI eka samyagdRSTi yA mithyASTike hotA hai| avaktavyasthitikA saMkrama kisake hotA hai ? jo, upazAmaka upazAmanAse cyuta ho rahA hai usake hotA hai| yA jo upazAmaka mara kara deva huA hai usake prathama samayameM hotA hai| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki 'jo upazAmaka mara kara prathama samayavartI deva hai usake hotA hai| yaha AlApa yahA~ nahIM kahanA cAhiye / AdezakI apekSA gatimArgaNAke saba bhedoMmeM oghake samAna jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ avaktavyapadakA svAmitva nahIM hai / isake sivA itanI vizeSatA aura hai ki paMcendriya tiyeca aparyApta aura manuSya aparyApta jIvoM meM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitikA saMkrama kisake hotA hai| kisI ekake hotA hai / Azaya yaha hai ki ina do mArgaNAoMmeM eka miththAdRSTi guNasthAna hI hotA hai, ataH yahA~ mithyAdRSTike hI tInoM pada ghaTita karane caahie| Anatase lekara uparima graiveyaka takake devoMmeM alpatarapadakA kathana oghake samAna hai| Azaya yaha hai ki inameM mithyAdRSTi aura samyagdRSTi donoM prakArake jIva hote hue bhI yahA~ mAtra eka alpatara pada hI pAyA jAtA hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM alpatarasthitikA saMkrama kisake hotA hai / kisIke bhI hotA hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| $ 586. kAlAnugamako apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 bhuja0saMkAmao keva0 ? jaha0 eyasamao, ukka0 cattAri samayA / appada0 jaha0 eyasa0, ukka0 tevaDhisAgarovamasadaM sAdireyativalidovamehi sAdireyaM / avaTTi0 jaha0 eyasa0, uka0 aMtomu0 / avattavva0 jahaNNuka0 eysmo|| 6587. AdeseNa Neraiya0 bhuja0 ja0 eyasamao, ukka0 tiNNi samayA / oghakI apekSA mohanIyakI bhujagArasthitike saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla cAra samaya hai| alpatarasthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta aura tIna palya adhika eka sau tresaTha sAgara hai| avasthita sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| tathA avaktavyakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| vizeSArtha-kisI eka jIvane eka samaya taka bhujagArasthitikA saMkrama kiyA aura dUsare samayameM vaha alpatara yA avasthitasthitikA saMkrama karane lagA to bhujagAra sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai / tathA jaba koI eka ekendriya jIva pahale samayameM addhAkSayase sthitiko bar3hA kara bA~dhatA hai, dUsare samayameM saMklezakSayase sthitiko bar3hA kara bA~dhatA hai, tIsare samayameM marakara aura eka vigrahase saMjJiyoMmeM utpanna hokara asaMjJiyoMke yogya sthitiko bar3hAkara bA~dhatA hai aura cauthe samayameM zarIrako grahaNa karake saMjJIke yogya sthitiko bar3hAkara dA~dhatA hai taba usake bhujagAra sthitibandhake cAra samaya pAye jAneke kAraNa prathama samayase eka zrAvalike bAda bhujagArasthitisaMkramake bhI cAra samaya pAye jAte haiM, isaliye bhujagAra sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla cAra samaya batalAyA hai| jo jIva eka samaya taka alpatarasthitikA saMkrama karake dUsare samayameM bhujagAra yA avasthitasthitikA saMkrama karane lagatA hai usake alpatarasthitike saMkramakA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai ! tathA jisa jIvane antarmuhUrta taka alpatara sthitikA saMkrama kiyaa| phira vaha tIna palyakI Ayu lekara bhogabhamimeM utpanna huA aura vahA~ AyumeM antarmuhUrta kAlake zeSa rahane para usane samyaktvako grahaNa kiyaa| phira vaha chayAsaTha sAgara taka samyaktvake sAtha paribhramaNa karatA rahA / pazcAt antarmuhUrta kAla taka samyagmithyAtvameM rahA aura antarmuhUrtake bAda punaH samyaktvako prApta karake dUsarI bAra chayAsaTha sAgara kAla taka samyaktvake sAtha paribhramaNa karatA rahA / pazcAt mithyAtvameM gayA aura ikatIsa sAgarakI AyuvAle devoMmeM utpanna ho gyaa| phira vahA~se cyuta hokara aura manuSyoM meM utpanna hokara antarmuhUrta kAla taka alpatara sthitikA saMkrama kiyaa| phira vaha bhujagArasthitikA saMkrama karane lgaa| isa prakAra isa kAlakA yoga antarmuhUrta aura tIna palya adhika eka sau besaTha sAgara hotA hai ataH prakRtameM alpatara sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta aura tIna palya adhika ekasau tresaTha sAgarapramANa kahA hai| eka sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta batalAyA hai| sthitisaMkrama sthitibandhakA avinAbhAvI honese usakA bhI itanA hI kAla prApta hotA hai| isIse yahA~ avasthitasthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta baMtalAyA hai / avaktavya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai yaha spaSTa hI hai| 6587, AdezakI apekSA nArakiyoMmeM bhujagAra sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya 1. tA0 -zrA0pratyoH sAdireyaM tivalidovamehi iti pAThaH / .. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gI0 58] hidisaMkame bhujagArakAlo 263 appada0 ja0 eyasa0, ukka0 tettIsaM sAgaro0 desUNANi / avaTThidakAlo oghbhNgo| evaM paDhamAe / vidiyAdi jAva sattamA tti vihttibhNgo| 588. tirikkhesu bhuja0 jaha0 eyasamao, ukka0 cattAri smyaa| avaDhi0 oghaM / apa0' jaha0 eyasa0: ukka0 tiNNi palidovamANi aMtomuhattAhiyANi / evaM paMciMdiyatirikkhatie / paciMtiri0apaja0-maNusaapaja0 bhuja0 jaha0 eyasa0, ukka0 cattAri samayA / appada0-avaTTi0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMtomu0 / hai aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| alpatara sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai / tathA avasthitakA kAla oghake samAna hai| isI prakAra pahalI pRthivImeM jAnanA cAhiye / dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM bhujagAra AdikA kAla sthitivibhaktike bhujagAra Adike samAna hai / vizeSArtha_jo asaMjJI jIva do vigrahase narakameM utpanna hotA hai usake yadi dUsare samayameM zraddhAkSayase, tIsare samayameM zarIrako grahaNa karanese aura cauthe samayameM saMklezakSayase bhujagAra sthitibandha hotA hai to usake bhujagArasthitike tIna samaya pAye jAneke kAraNa bhujagArasthitisaMkramake bhI tIna samaya pAye jAte haiN| isIse narakameM bhujagAra sthitisaMkramakA utkRSTa kAla tIna samaya batalAyA hai / athavA addhAlaya aura saMklezakSayase sthiti bar3hAkara bA~dhanezale nArakIke do bhujagAra samaya hote haiM aisA bhI uccAraNAkA pATha hai / para usakI yahA~ vivakSA nahIM kI hai| jisa jIvane narakameM utpanna hokara antarmuhUrtake bhItara samyaktvako prApta kara liyA hai aura antarmuhUrta kAla zeSa rahane para jo mithyAtvako prApta ho gayA hai usake narakameM alpatarasthitisaMkramakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara pAyA jAtA hai| pahale narakameM yaha ogha vyavasthA bana jAtI hai, ataH vahA~ke kathanako oSake samAna kahA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ alpatarasthitisaMkramakA utkRSTa kAla kucha kama eka sAgarapramANa hI kahanA caahiye| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM taka bhujagAra sthitivibhakti Adike kathanase bhujagArasthitisaMkrama Adike kathanameM koI antara nahIM hai, isaliye bhujagArasthitisaMkrama AdikA kAla bhujagArasthitivibhakti Adike kAla ke samAna batalAyA hai / zeSa kathana sugama hai / $ 582. tiryaJcoMmeM bhujagArasthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla cAra samaya hai| avasthitasthitisaMkramakA kAla oghake samAna hai| alpatarasthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta adhika tIna palya hai| isI prakAra paMcendriya tiryazcatrikameM jAnanA cAhiye / paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya apryaaptkmeN| bhujagArasthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla cAra samaya hai / alpatara aura avasthitasthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-tiryaJcoMmeM bhujagArasthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla cAra samaya jisa prakAra oghaprarUpaNAmeM ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA cAhiye / usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| avasthitasthitike saMkrAmakakA 1. tA0-prA0pratyoH apaja0 iti paatthH| / Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 589. maNusatiya03 bhuja0 jaha0 eyasa0, ukka0 cattAri smyaa| appada0' jaha0 eyasa0, ukka0 tiNi palidovamANi puvvakoDitibhAgabbhahiyANi / maNusiNIsu aMtomuhuttAhiyANi / abaDhidamoghabhaMgo / avattavvaM jahaNNu0 eysmo| 590. devesu bhuja0 jaha0 eyasa0, ukka0 tiNNi samayA / appada0-avaTThi0 vihattibhaMgo / evaM bhavaNa0-vANavettara0 / Navari sghidii| jodisiyAdi jAva savvaTThA tti vihattibhaMgo / evaM jAva0 / jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta oghameM jisa prakArase batalAyA hai usI prakAra yahA~ bhI prApta hotA hai| isIse isa kathanako oghake samAna kahA hai| aba rahA alpatarasthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla so isake jaghanya kAla eka samayakA jJAna karanA to sarala hai| kintu utkRSTa kAla usa tiryaJcake prApta hotA hai jo pUrva paryAya meM antarmuhUrtakAla taka alpatarasthitikA saMkrama karake tIna palyakI Ayuke sAtha uttama bhogabhUmimeM utpanna ho jAtA hai / isIse yahA~ alpatara sthitike saMkrAmakakA utkRSTa kAla antamuhUrta adhika tIna palya batalAyA hai| yaha pUrvokta kAla paMcendriya tiryaJcatrikameM acchI tarahase ghaTa jAtA hai, isaliye inameM bhujagAra sthiti Adike saMkrAmakoMkA kAla sAmAnya tiryaJcoMke samAna batalAyA hai| paMcendriya tiryaJca labdhyaparyApta aura manuSya aparyApta inameM bhujagAra sthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla cAra samaya tathA avasthitasthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta pUrvavat hI hai / aba rahA alpatarasthitike saMkrAmakoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla so inake jaghanya kAlameM koI vizeSatA nahIM hai / ise bhI pahaleke samAna jAnanA cAhiye / hA~ utkRSTa kAla jo antamuhUrta kahA hai so yaha unakI Ayuke utkRSTa kAlakI apekSAse kahA hai| 586. manuSyatrikameM bhujagArasthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla cAra samaya hai| alpatarasthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pUrvakoTike tribhAgase adhika tIna palya hai / kintu manuSyaniyoMmeM yaha utkRSTa kAla antarmuhUrta adhika tIna palya hai| avasthitakA kAla oghake samAna hai / tathA avaktavyakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| vizeSArtha-manuSyatrikameM jisane tribhAgameM manuSyAyukA bandha karake kSAyikasamyagdarzana upArjita kiyA hai usIke alpatarasthitike saMkrAmakoMkA utkRSTa kAla pUrvakoTike tribhAgase adhika tIna palya pAyA jAtA hai / isIse prakRtameM isa kAlako ukta pramANa batalAyA hai| kintu manuSyanIke yaha kAla antarmuhUrta adhika tIna palya hI pAyA jAtA hai, kyoMki samyagdRSTi jIva mara kara manuSyiniyoMmeM nahIM utpanna hotA hai| zeSa kathana sugama hai, kyoMki zeSa kAloMkA khulAsA aneka bAra kiyA jA cukA hai / usI prakAra yahA~ bhI kara lenA caahiye| 560. devoMmeM bhujagArasthitike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| tathA alpatara aura avasthitasthitike saMkrAmakoMkA kAla sthitivibhaktike samAna hai| isI prakAra bhavanavAsI au vyantara devoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM alpatarasthitike saMkrAmakoMkA utkRSTa kAla apanI sthitipramANa kahanA caahiye| jyotiSI devoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM bhujagArasthiti Adike saMkrAmakoMkA kAla sthitivibhaktike samAna hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 2. zrA0pratau apaja0 iti paatthH| Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058] hidisaMkame bhujagAraaMtaraM 265 6591. aMtarANu0 duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa bhuja0-appa0avaDhi0 vihttibhNgo| avattavva0 jaha0 aMtomu0, ukka0 tettIsaM sAgaro0 kiMcUNadopudhakoDIhi sAdireyANi / sesamaggaNAsu vihttibhNgo| Navari maNusatiya0 avatta0 jaha0 aMtomu0, ukka0 puvvakoDI desUNA / 6592. gANAjIva0 bhaMgavicayANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / vizeSArtha-sAmAnyase devoM, vyantaroM aura bhavanavAsiyoMmeM asaMjJI jIva mara kara utpanna hote haiM, isaliye inameM bhujagArasthitike saMkrAmakoMkA utkRSTa kAla tIna samaya bana jAtA hai / tathA bhavanavAsI aura vyantaroMmeM alpatarasthitike saMkrAmakoMkA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa kahate samaya use antarmuhUrta kama kahanA cAhiye / zeSa kathana sugama hai| 6561. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oSakI apekSA bhujagAra, alpatara aura avasthitasthitike saMkrAmakoMkA antara sthitivibhaktike samAna hai| avaktavyasthitike saMkrAmakoMkA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama do pUrvakoTi adhika tetIsa sAgara hai| zeSa mArgaNAoMmeM bhujagArasthiti Adike saMkrAmakoMkA antara sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyatrikameM avaktavyasthitike saMkrAmakoMkA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTipramANa hai| vizeSArtha-sthitivibhaktimeM bhujagAra aura avasthitasthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara tIna palya aura antamuhUrta adhika eka sau besaTha sAgara batalAyA hai| tathA alpatarasthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta batalAyA hai| yahA~ bhI yaha isI prakArase prApta hotA hai, isaliye isa kathanako sthitivibhaktike samAna kahA hai / jo kSAyika samyagdRSTi jIva antamuhUrta kAlake bhItara do bAra upazamazreNi para car3hatA hai usake avaktavya sthitika saMkramakA jaghanya antara antarmuhUrta pAyA jAtA hai| tathA eka pUrvakoTikI AyuvAle jisa manuSyane ATha varSakA honepara kSAyika samyaktva pUrvaka upazamazreNiko prApta kiyA hai| phira jo mara kara tetIsa sAgarakI AyuvAle devoMmeM utpanna huA hai| phira vahA~se Akara jo eka pUrvakoTikI Ayuke sAtha manuSya huA hai aura AyumeM antarmuhUrta kAla zeSa rahane para jo punaH upazamazreNi para car3hA hai usake avaktavya sthitike saMkrAmakakA utkRSTa antara kucha kama do pUrvakoTi adhika tetIsa sAgara pAyA jAtA hai| isIse prakRtameM pravaktavyasthitike saMkrAmakakA jaghanyaantara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama do pUrvakoTi adhika tetIsa sAgara kahA hai| aba rahI narakagati Adi cAra gatimArgaNAe~ so inameM saba antarakAla sthitivibhaktike antara kAlake samAna bana jAtA hai, ataH isa antarako sthitivibhaktike samAna kahA hai| kintu yahA~ manuSyatrikameM avaktavyasthitisaMkrama bhI sambhava hai itanA vizeSa jAnanA caahiye| aba yadi manuSyatrikameMse kisI eka kSAyikasamyagdRSTi jIvako antarmuhUrta kAlake bhItara do bAra upazamazreNi para car3hAyA jAtA hai to yaha antara prApta hotA hai aura yadi bhavake prArambhameM ATha varSakA hone para aura bhavake antameM antamuhUrta kAla zeSa rahane para upazamazreNi para car3hAyA jAtA hai to yaha antara kucha kama pUrvakoTipramANa prApta hotA hai| isIse yahA~ avaktavyasthitike saMkrAmakakA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTipramANa batalAyA hai| 6562, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayAnugamase nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ paMdhago 6 ogheNa bhuja0-appa0-avaDhi0saMkAmayA NiyamA asthi / siyA ede ca avattavvao ca 1 / siyA ede ca avattavvayA ca 2 / dhuvasahidA tiNNi bhNgaa3| maNusatie appa0-avaDhi0 NiyamA atthi, sesapadA bhayaNijjA / bhaMgA Nava 9 / 593. AdeseNa Neraiya0 appa0-avaDhi0saMkA0 NiyamA asthi / bhuja0saMkA0 bhajiyavvA / bhaMgA 3 / evaM savvaNeraiya-savvapaMciMdiyatirikkha-devA jAva sahassAra tti / tirikkhesu bhuja0-appa0-avadvidasaMkAmayA NiyamA asthi / maNusaapaja0 savvapadA bhayaNijjA / bhaMgA chavvIsa 26 / ANadAdi jAva savvaTThA tti appada0saMkA0 NiyamA asthi / evaM jAva0 / aura Adezanirdeza / oghakI apekSA bhujagAra, alpatara aura avasthitasthitike saMkrAmaka jIva niyamase haiN| kadAcit ye bahuta jIva haiM aura eka jIva avaktavyasthitikA saMkrAmaka hai / kadAcit ye bahuta jIva haiM aura bahuta jIva avaktavyasthitike saMkrAmaka haiM / ina do bhaMgoMmeM dhruvapadake milA dene para tIna bhaMga hote haiN| manuSyatrikameM alpatara aura avasthitasthitike saMkrAmaka jIva niyamase haiM / zeSa pada bhajanIya haiM / bhaMga 6 hote haiN| vizeSArtha-bhujagAra Adi kula cAra pada haiN| jinameM se oghakI apekSA tIna padabAle jIva to niyamase pAye jAte haiM kintu avaktavya padavAle jIva bhajanIya haiM / isa padakI apekSA kadAcit eka aura kadAcit nAnA jIva hote haiM, isaliye do bhaMga to ye hue aura inameM eka dhruva bhaMgake milAne para tIna bhaMga hote haiM / kintu manuSyatrikameM alpatara aura avasthita aise do padavAle jIva to sadA pAye jAte haiM, kintu zeSa do padavAle jIva bhajanIya haiN| ataH yahA~ eka jIva aura nAnA jIvoMkI apekSA ekasaMyogI aura dvisaMyogI kula bhaMgoMkA vicAra karane para dhruva padake sAtha kula nau bhaMga hote haiN| 6563. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM alpatara aura avasthitasthitike saMkrAmaka jIva niyamase haiN| bhujagArasthitike saMkrAmaka jIva bhajanIya haiN| bhaMga tIna hote haiN| isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriya tiyeMca, sAmAnya deva aura sahasrAra kalpa takake devoMmeM jAnanA cAhiye / tiryaJcoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthitasthitike saMkrAmaka jIva niyamase haiN| manuSya aparyAptakoMmeM saba pada bhajanIya haiN| bhaMga 26 hote haiN| Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM alpatarasthitike saMkrAmaka jIva niyamase haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-nArakiyoMmeM kula tIna pada haiM jinameMse do dhruva haiM aura eka bhajanIya hai, ataH yahAM tIna bhaMga kahe haiN| saba nArakI Adi aura jitanI mArgaNAaiM mUlameM batalAI haiM unameM bhI yahI bAta jAnanI cAhiye / sAmAnya tiryaJcoMmeM tInoM pada dhruva haiM, ataH vahA~ eka hI bhaMga hai| manuSya aparyAptakoM meM tIna pada hote haiM para ve tInoM hI bhajanIya haiM, ataH vahA~ eka jIva aura nAnA jIvoMkI apekSAse ekasaMyogI, dvisaMyogI aura trisaMyogI bhaMga prApta karane para ve 26 hote haiN| Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi taka eka alpatarapada hI pAyA jAtA hai, ataH vahA~ isakI apekSA eka dhruva bhaMga hI hai| Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] vidisaMkame bhujagArabhAgAbhAga aadipruuvnn| 267 594. bhAgAbhAgo vihttibhNgo|nnvri oghaparUvaNAe avattavvasaMkA0 savvajI0 keva0 bhAgo ? aNaMtimabhAgo / maNusa0 avatta0 keva0 1 asaMkhe0bhAgo / maNusapajjattamaNusiNIsu sNkhe0bhaago| 595. parimANaM vihttibhNgo| Navari avattavvasaMkAmayA kattiyA ? sNkhejaa| 6596. khettaM posaNaM ca vihttibhNgo| Navari avattavvasaMkAmayA0 logassa . asNkhe0-bhaago| 597. kAlo vihattibhaMgo / Navari avatta0 jaha0 eyasamao, ukka0 saMkhejA smyaa| $ 598. aMtaraM vihttibhNgo| Navari avatta0 jaha0 eyasa0, ukka0 vAsapudhattaM / 599. bhAvo savvattha odaiyo bhAvo / 600. appAbahuANu0 duviho Ni0-ogheNa AdeseNa / ogheNa savvatthovA avattavvasaMkA0 / bhuja0saMkA0 aNaMtaguNA / avaTThidasaMkA0 asNkhe0gunnaa| appada0 6564. bhAgAbhAgakA kathana sthitivibhaktike samAna karanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki oghakI apekSA prarUpaNA karate samaya avaktavyasthitike saMkrAmaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? anantaveM bhAgapramANa haiN| manuSyoMmeM avaktavyasthitike saMkrAmaka jIva kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / manuSya paryApta aura manuSyaniyoM meM avaktavyasthitike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| vizeSArtha-bhujagAra anuyogadvArasambandhI sthitivibhaktimeM bhujagAra alpatara, aura avasthita kula tIna pada sambhava hai / kintu yahA~ eka avaktavya pada bar3ha jAtA hai| isaliye isakI apekSA jahA~ vizeSatA sambhava thI vaha yahA~ batalA dI hai / zeSa kathana sthitivibhaktike samAna hai| 6565. parimANakA kathana sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki avaktavyasthitike saMkrAmaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| 6566. kSetra aura sparzanakA kathana sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki avaktavyasthitike saMkrAmakokA kSetra aura sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| 567. kAlakA kathana sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki avaktavya sthiti ke saMkrAmoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / upazamazreNi para nirantara car3hanekA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya honese utarate samaya yaha kAla prApta hotA hai| 6568. antarakA kathana sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki avaktavya sthitikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| upazamazreNikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktva honese jaghanya aura utkRSTa ukta antara prApta hotA hai| 6566. bhAva sarvatra audayika hai| 6600. alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA avaktavyasthitike saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase bhujagArasthitike Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 saMkA0 saMkhe0guNA / maNussesu savvatthovA avattavvasaMkA0 / bhuja0saMkA0 asaMkhe0guNA / avaTThidasaMkA0 asNkhegunnaa| appa0 saMkA0 saMkhe0guNA / evaM maNusapajjattamaNusiNIsu / Navari savvattha saMkhejaguNAlAvo kAyavyo / sesaM vihttibhNgo| evaM bhujagAro smtto| 601. padaNikkheve tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi-samukittaNA sAmittamappAbahujaM ca / tatthoghAdesasamukttiNAe vihttibhNgo| 6602. sAmittaM duvihaM-jahaNNamukkassaM ca / ukka0 tAva pydN| duviho Niddeso- ogheNa AdeseNa / ogheNa ukkassiyA vaDDI vihattibhaMgo / Navari ukkassahidi baMdhiyUNAvaliyAdIdassa / tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / ukkassiyA hANI vihttibhNgo| evaM savvaNeraiya-tirikkha0-paMciM0tirikkhatiya3-maNusatiya3-devA jAva sahassAra tti / paMciMtiri0apaja 0-maNusaapaJja0 ukka0 vaDDI kassa ? aNNadarassa tappAoggajahaNNaTThidisaMkA0 tappAoggukkassaTThidi baMdhiyUNAvaliyAdIdassa / tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / hANI vihttibhNgo| ANadAdi savvaTThA tti vihttibhNgo| evaM jAva0 / saMkrAmaka jIva anantaguNe hai| unase avasthitasthitike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarasthitike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| manuSyoMmeM avaktavyasthitike saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase bhujagArasthitike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase avasthitasthitike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarasthitike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra manuSyaparyApta aura manuSyiniyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki ina do mArgaNAoMmeM sarvatra saMkhyAtaguNA karanA cAhiye / zeSa kathana sthitivibhaktike samAna hai| isa prakAra bhujagAra anuyogadvAra samApta huaa| 6601. padanikSepake viSayameM ye tIna anuyogadvAra hote haiM-samutkIrtanA, svAmitva aura alpbhutv| inameMse ogha aura AdezakI apekSA samutkIrtanAkA kathana sthitivibhaktike samAna hai| 6602. svAmitva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / sarvaprathama utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghakI apekSA utkRSTa vRddhikA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki utkRSTa sthitikA bandha karake jise eka zrAvali kAla ho gayA hai usake yaha utkRSTa vRddhi hotI hai| tathA usIke tadanandara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai| utkRSTa hAnikA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| isI prakAra saba nArakI, sAmAnya tiryazca, paMcendriya tiryazcatrika, manuSyatrika, sAmAnya deva aura sahasrAra kalpa takake devoMmeM jAnanA cAhiye / paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo tatprAyogya jaghanya sthitikA saMkrama kara rahA hai| phira jisane tatprAyogya utkRSTa sthitikA bandha karake eka Avali kAla bitA diyA hai usake utkRSTa vRddhi hotI hai| phira tadanantara samayameM usIke utkRSTa avasthAna hotA hai| tathA utkRSTa hAnikA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| Anatase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] dvidikame padaNikkheva vaDDhi parUvaNa 266 9603. jahaNNae payadaM / duviho Ni0 - oveNa AdeseNa ya / ogheNa moha 0 jaha0 vaDDI kassa ? aNNadarassa jo samayUrNADidikamAdo uka0 Didi saMkAmedi tassa jaha0 vaDDI / jaha0 hANI kassa ? aNNada0 jo ukka0 Didi saMkAmemANo samayUkassaTThidi saMkA0 jAdo tassa jahaNiyA hANI / eyadarattha avaTThANaM / evaM cadugadIsu / vari ANadAdi savvA tti jaha0 hANI kassa 1 aNNada0 ghaTThidi gAlemANayassa / evaM jAva0 / 9 604. appA bahuaM vihattibhaMgo / evaM padaNikkheva tti samattamaNiyogaddAraM / 9605. vaDDhi saMkAmage tti tattha imANi terasa aNiyogaddArANi 13 - samukkittaNA jAva appA bahue ti / samuttiNadAe duviho Niddeso- zragheNa AdeseNa ya / zragheNa moha 0 asthi tiNNivaDDi- cattArihANi - avaTThi 0 - avattavvasaMkAmayA / evaM maNusa 03 / sesaM vihattibhaMgo | 6606. sAmittaM vihattibhaMgo / Navari avatta * aNNa0 uvasAmagassa' parivada vizeSArtha -- jisakA bandha hotA hai usakA eka zrAvali kAla jAneke bAda hI saMkrama hotA hai aura yaha saMkramakA prakaraNa hai / isIse zroghakI apekSA varNana karate samaya utkRSTa vRddhi utkRSTa sthitibandhake hone ke bAda eka Avali kAlake bAda batalAI hai / anyatra jahA~ bandhake bAda eka kAla bAda utkRSTa vRddhi batalAI hai vahA~ yahI kAraNa jAnanA cAhiye / zeSa kathana sugama hai / $ 603. jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai - zraghanirdeza aura pradezanirdeza / kI apekSA mohanIyakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo eka samaya kama utkRSTa sthitikA kama karaneke bAda utkRSTa sthitikA saMkrama karatA hai usake jaghanya vRddhi hotI hai / jaghanya hAni kisake hotI hai ? utkRSTa sthitikA saMkrama karanevAlA jo jIva tadanantara eka samaya kama utkRSTa sthitikA saMkrama karatA hai usake jaghanya hAni hotI hai / tathA kisI eka jagaha jaghanya avasthAna hotA hai / isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki nata kalpase lekara sarvArthasiddhi taka ke devoMmeM jaghanya hAni kisake hotI hai ? adhaH sthitiko galAnevAle kisI bhI jIva hotI hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 9604. alpabahutvakA bhaMga sthitivibhaktise sambandha rakhanevAle padanikSepake alpabahutva ke samAna hai / isa prakAra padanikSepa anuyogadvAra samApta huA / 6605. vRddhisaMkrAmaka nAmaka anuyogadvAra meM samutkIrtanAse lekara alpabahutvaka teraha anuyogadvAra hote haiM / samutkIrtanA kI apekSA nirdeza do prakArakA hai - oghanirdeza aura Adezanirdeza / kI apekSA mohanIyakI tIna vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavya padake saMkrAmaka jIva haiM / isI prakAra manuSyatrika meM jAnanA cAhiye / zeSa bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / $ 606. svAmitvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki jo 1. tA0pratau upasAmago [ gassa ], zra0pratau uvasAmago iti pAThaH / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ paMdhago6 mANayassa paDhamasamayadevassa vA / evaM mnnustie| Navari paDhamasamayadevAlAvo Na kaayvvo| 607. kAlANu0 duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa tiNNivaDDicattArihANi-avaDhi0saMkA0 kAlo vihttibhNgo| Navari saMkhe0bhAgahANi-avatta0 jahaNNu0 eysmo| 6608. savvaNera0-savvadevesu vihttibhNgo| tirikkhANaM ca vihattibhaMgo / paMciM0tirikkha03 asaMkhe0bhAgavaDi-saMkhejaguNavaDDi0 jaha0 eyasamao, ukka0 ve samayA / saMkhajabhAgavaDDi-hANi-saMkhejaguNahANisaMkA0 jahaNNu0 eysmo| asaMkhe0bhAgahANiavaTTi0 tirikkhoghaM / evaM paMciMdiyatirikkhaapaja0 / Navari asaMkhe0bhAgahANI0 jaha0 eyasamao, ukka0 aMtomu0 / evaM maNusaapajja0 / maNusa0 pNcitirikkhbhNgo| Navari upazAmaka jIva upazamazreNise cyuta ho rahA hai yA jo upazAmaka mara kara prathama samayavatI deva hai usake avaktavya pada hotA hai / isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ prathama samayavartI devake avaktavya pada hotA hai yaha AlApa nahIM karanA cAhiye / 6607. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA tIna vRddhi, cAra hAni aura avasthitake saMkrAmakoMkA kAla sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtabhAgahAni aura avaktavyakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| vizeSArtha-ina saba vRddhiyoM aura hAniyoMke kAla sthitivibhaktimeM ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra prakRtameM ghaTita kara lenA caahiye| kintu sthitivibhaktimeM sthitisattvakI apekSAse vaha kAla batalAyA hai / yahA~ usakA kathana sthitisaMkramakI apekSAse karanA cAhiye / tathApi vahA~ saMkhyAtabhAgahAnikA utkRSTa kAla jo do samaya kama utkRSTa saMkhyAtapramANa batalAyA hai vaha yahA~ nahIM prApta hotA, kyoMki jisa sthitisattvake sadbhAvameM saMkhyAtabhAgahAnikA yaha utkRSTa kAla ghaTita kiyA gayA hai vahA~ saMkrama nahIM hotaa| isaliye sthitisaMkramakI apekSA saMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya pramANa hI prApta hotA hai aisA jAnanA cAhiye / sthitisattvake sivA yahA~ sthitisaMkramameM eka pada aura hotA hai jise pravaktavya pada kahate haiN| yaha yA to upazamazreNise cyuta honevAle kSAyika samyagdRSTi jIvake eka samayake liye hotA hai yA jo upazAntamoha kSAyika samyagdRSTi jIva mara kara deva hotA hai, usake prathama samayameM hotA hai, ataH isakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya batalAyA hai| 6608. saba nArakI aura saba devoMmeM sthitivibhaktike samAna kAla hai| tiryaJcoMmeM bhI kAla sthitivibhakti ke samAna hai| paMcedriya tiryazcatrikameM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta guNavRddhike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAnike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitake saMkrAmakakA kAla sAmAnya tiyacoMke samAna hai| isI prakAra paMcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra manuSya aparyAptakoMmeM jAnanA caahiye| manuSya trikameM paMcendriya tiryazcake samAna kAla hai| kintu itanI Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] hidisakame vaDikAlo 301 asaMkhe0bhAgahANi0 jaha0 eyasamao, uka0 tiNNi palidovamANi puvakoDitibhAgeNa sAdireyANi / avatta0 jahaNNu0 eyasamao / evaM jAva0 / vizeSatA hai ki inameM asaMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya he aura utkRSTa kAla pUrvakoTikA tribhAga adhika tIna palya hai| abaktavyasthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| vizeSArtha-sthitivibhaktimeM saba nArakiyoMke asaMkhyAtabhAgavRddhikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya, do vRddhi aura do hAnithoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya, asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa tathA avasthitakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta batalAyA hai| saba devoM aura sAmAnya tiryaJcoMmeM bhI isI prakAra jahAM jitane pada sambhava haiM unakA yathAyogya kAla batalAyA hai| prakRtameM ina mArgaNAoMmeM apane-apane padoMkA ukta kAla isI prakAra bana jAtA hai| isIse yahAM isa saba kathanako sthitivibhaktike samAna kahA hai| isa kAlakA vizeSa khulAsA sthitivibhaktimeM kiyA hI hai, ataH vahAMse jAna lenA cAhiye / paMcendriya tiryazcatrikameM zraddhAkSaya aura saMklezakSaya donoM prakArase asaMkhyAtabhAgavRddhirUpa saMkrama sambhava hai, isIse inameM isakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya batalAyA hai| jo ekendriya jIva eka vigrahase saMjJI tiryaJcoMmeM utpanna hotA hai usake prathama samayameM asaMjJIke yogya aura zarIragrahaNake samayameM saMjJIke yogya sthitibandha hotA hai / ataH paMcendriya tiryazcatrikameM saMkhyAtaguNavRddhirUpa saMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya batalAyA hai| paMcendriya tiryazcatrikameM saMkhyAtabhAgavRddhi saMklezakSayase hI hotI hai, ataH isakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya batalAyA hai| saMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAni sthitikANDakaghAtako antima phAlike patanake samaya hotA hai, ataH inakA bhI jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya batalAyA hai| sAmAnya tiryaJcoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta adhika tIna palya tathA avasthitakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta batalAyA hai| yaha paMcendriya tiryazcatrikameM bhI bana jAtA hai, ataH paMcendriya tiryazcatrikameM ina do padoMke kAlako sAmAnya tiryaJcoMke samAna kahA hai| paMcendriya tiryazcatrikameM apane sambhava padoMkA jo kAla batalAyA hai vaha paMcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM bhI bana jAtA hai, ataH inameM saba padoMkA kAla paMcendriya tiryazcatrikake saba padoMke samAna batalAyA hai / kevala asaMkhyAtabhAgahAnike utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai / bAta yaha hai ki paMcendriya tiryaJca aparyAptakA utkRSTa kAla antamuhUrtase adhika nahIM hotA hai, isaliye yahAM isa padakA antamuhUrta hI kAla prApta hotA hai| kAlakI yaha vyavasthA manuSya aparyAptakoMmeM bhI jAnanI cAhiye, kyoMki paMcendriya tiryaJca aparyAptakoMke kAlase inake kAlameM koI vizeSatA nahIM hai| manuSyatrikameM aura saba padoMke kAla to paMcendriya tiryazcake samAna bana jAte haiN| kintu asaMkhyAtabhAgahAnike utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki jisa manuSyane AgAmI bhavakI manuSyAyukA bandha karane ke bAda kSAyikasamyagdarzanako utpanna kara liyA hai usake pUrvakoTikA tribhAga adhika tIna palyapramANa kAlataka asaMkhyAtabhAgahAni pAI jAtI hai| isI se yahAM manuSyatrikameM yaha kAla uktapramANa batalAyA hai| kintu manuSyaniyoMmeM yaha kAla antamuhUrta adhika tIna palya hI pAyA jAtA hai, kyoMki samyagdRSTi jIva mara kara manuSyiniyoMmeM utpanna nahIM hote haiM / yaha bAta bhujagArasthitisaMkramameM alyatara padake batalAye gaye kAlase jAnI jAtI hai| manuSyatrikameM avaktavyapada bhI sambhava hai so usakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya oghake samAna yahAM bhI ghaTita kara lenA caahiye| Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6609. aMtarANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa svvvihttibhNgo| Navari avatta0 jaha0 aMtomu0, ukka0 tettIsaM sAgaro0 sAdireyANi / savvaNeraiya0savvadevA tti vihattibhaMgo / tirikkhANaM pi vihttibhNgo| paMciMdiyatirikkha03 vihattibhaMgo / Navari saMkhe0 guNavaDDhi0 jaha0 eyasamao, ukka0 puvakoDipudhasaM / paMciMdiyatirikkhaapaja0-maNusaapaja0 asaMkhe0bhAgavaDDi-hANi-saMkhe0guNavaDDi-avaDhi0 jaha0 eyasamao, ukka0 aMtomu0 / saMkhe0bhAgavaDDi-hANi-saMkhe0guNahANi0 jahaNNukka0 aNtomu0| maNusa3 vihttibhNgo| Navari khe0 guNavaDDi0 jaha0 eyasamao, ukka0 puvakoDI desUNA / avatta0 jaha0 aMtomu0, uka0 pucakoDI desUNA / evaM jAva0 / 6606. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA he-oghanideza aura deshnirdesh| zrodhakI apekSA saba padoMkA antara sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / sava nArakI aura saba devoMmeM saba padoMkA antara sthitivibhaktike samAna hai| tiyacoMmeM bhI saba padoMkA antara sthitivibhaktike samAna hai| paMcendriya tiryaJcatrikameM saba padoMkA antara sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM saMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai / paMcendriya tiryazca aparyAptakoM aura manuSya aparyAptakoMmeM asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNavRddhi aura avasthitapadake saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAnikA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| manuSya trikameM saba padoMkA antara sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAta guNavRddhike saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| tathA avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| isI prakAra anAhAraka mAgaMNAtaka jAnanA caahie| vizeSArtha-paMcendriya tiryaMcatrikameM saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya antara eka saya batalAyA hai| isakA kAraNa yaha hai ki jo ekendriya do vigraha dvArA apane yogya sthitike sAtha ukta jIvoM meM utpanna hotA hai vaha prathama samayameM asaMjJIke yogya saMkhyAtaguNI sthitiko bar3hAkara bAMdhatA hai, dUsare samayameM anya padake sAtha sthitibandha karatA hai aura tIsare samayameM zarIragrahaNake sAtha saMjJIke yogya saMkhyAtagaNI sthiti baDhAkara bAMdhatA hai| isa prakAra usake saMkhyAtagaNavRddhike saMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya pAyA jAtA hai| paMcendiya tiryazca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM bhI isI prakArase saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya antara eka samaya prApta hotA hai| tathA manuSyatrikameM bhI saMkhyAtagaNavRddhikA jaghanya antara eka samaya ukta prakArase hI prApta hotA hai| manaSyatrikameM manuSya antamuhUrtake bhItara do bAra upazamaNi para car3hatA hai usake pravaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUta pAyA jAtA hai / tathA jo pUrvakoTike prArambhameM ATha varSakA hokara upazamaNi para car3hatA hai aura phira jo jIvanake antameM upazamazreNi para car3hatA hai usake pravaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi varSapramANa pAyA jAtA hai| isa prakAra antara sambandhI vizeSatAoMkA nirdeza yahAM para kara diyA hai / zeSa saba sthAnoM meM saba padoMkA jaghanya aura utkRSTa antara sthiti bibhaktimeM batalAye gaye vRddhi anuyogadvArameM pratipAdita antarake samAna hai, ataH yahAM hama ne usakA alagase nirdeza nahIM kiyA hai| Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 gA058] hidisaMkame hANaparUvaNA 6610. NANAjIvabhaMgavicao bhAgAbhAgaM parimANaM khettaM posaNaM kAlo aMtaraM bhAvo ca vihattibhaMgo / Navari savvattha avatta0 parUvaNA jANiUNa kAyavvA / 6611. appAbahugANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa savvatthovA avatta0saMkA0 / asaMkhe0guNahANisaMkA0 sNkhe0gunnaa| sesaM vihttibhNgo| evaM maNusatie 3 / sesaM0 vihattibhaMgo / evaM vaDDiparUvaNA gyaa| 5612. ettha hANaparUvaNAe sattarisAgarokoDAkoDiM baMdhiyUNa baMdhAvaliyAdIdamokaDDaNAe saMkamemANayassa tamegaM TThidisaMkamaTThANaM / etto samayUNa-dusamayUNAdikameNa aNukkassasaMkamaTThANaviyappA oyAreyavvA jAva NivviyappaMtokoDAkoDi ti| tado dhuvaTThidIdo heTThA hadasamuppattiyakammAlaMbaNeNodAreyavvaM jAva bAdareiMdiyapajattadhuvahidi tti / puNo khavayapAoggANi vi ThANANi sAgarovamaTThidisaMtakammapaDhamaTThidikhaMDayappahuDi jahAsaMbhavamoyAreyavyANi jAva suhumasAMparAiyakhavagasamayAhiyAvaliyA tti / edANi ca saMkamaTThANANi kiMcUNa pattarisAgarovamakoDAkoDimettANi, ukkassaTThidisaMkamAdo jAva eiMdiyadhuvahidi ti NiraMtara sarUveNa tduppttidNsnnaado| tatto heTThA khavagapAoggadvANANaM sAMtara-giraMtarakameNa aNtomuhttmettaannmuppttiuvlNbhaado| ___ evaM mUlapayaDiTidisaMkamo samatto / 6610. nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara aura bhAva inakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki yahAM avaktavyapada bhI hotA hai, isaliye isakA kathana sarvatra jAna kara karanA caahiye| 6611. alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghakI apekSA avaktavyasthitike saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase asaMkhyAta guNahAnike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| zeSa padoMkA alpabahutva sthitivibhaktike samAna hai| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahie| zeSa bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| iha prakAra vRddhi prarUpaNAkA kathana samApta huaa| 612. yahA~ sthAna prarUpaNAkA kathana karanepara jo jIva sattara koDAkoDI sAgarapramANa sthitiko bA~dhakara bandhAvalike bAda apakarSaNa karake usakA saMkramaNa karatA hai usake eka sthitisaMkramasthAna hotA hai| isake bAda eka samaya kama, do samaya kama Adike kramase anutkRSTa saMkramasthAnoMke vikalpa nirvikalpa antaHkoDAkoDIpramANa sthitike prApta honetaka avatarita karane caahie| phira dhruvasthitise nIce bAdara ekendriya paryAptakI dhru vasthitike prApta honetaka hatasamutpattika karmake sahArese saMkramasthAnoMko prApta kara le AnA caahiye| phira eka sAgarapramANa sthitisatkarmake prathama sthitikANDakase lekara sUkSmasAmparAya kSapakake eka samaya adhika eka AvalipramANa sthitike zeSa rahane taka yathAsambhava kSapakake yogya saMkramasthAna le Ane caahiye| ye saMkramasthAna kucha kama sattara koDAkoDI sAgarapramANa hote haiM, kyoMki utkRSTa sthitisaMkramasthAnase lekara ekendriyake yogya dhruvasthiti taka nirantara kramase ina sthAnoMkI utpatti dekhI jAtI hai / aura usase nIce kSapaka yogya antarmuhUrta pramANa sthAnoMkI sAntara-nirantara kramase utpatti dekhI jAtI hai| ___ isa prakAra mUlaprakRti sthitisaMkrama samApta huaa| Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMgo 6 6613. saMpahiuttarapayaDiTThidisaMkamo pattAvasaro / tattha imANi cauvIsamaNiyogadArANi--addhAchedo savvasaMkamo NosavvasaMkamo ukassasaMkamo aNukassasaMkamo jahaNNasaMkamo ajahaNNasaMkamo sAdiyasaMkamo aNAdiyasaMkamo dhuvasaMkamo zraddhavasaMkamo eyajIveNa sAmittaM kAlo aMtaraM gANajIvabhaMgavicao bhAgAbhAgo parimANaM khettaM posaNaM kAlo aMtaraM saNNiyAso bhAvANugamo appAbahugANugamo cedi| bhujagArAdINi ca 4 / tattha duviho addhAchedo jahaNNukassaTidisaMkamavisayabhedeNa / ettha tAva punvillamappaNAsuttamavalaMbaNaM kAUNukassaTThidisaMkamaddhAchede ukkassahidiudIraNAbhaMgamaNuvattaissAmo / taM jahAduviho tassa Niddeso oghAdesabhedeNa / ogheNa micchatta-solasakasAyANamukkassao dvidisaMkamaddhAchedo sattari-cattAlIsasAgarovamakoDAkoDIo dohi AvaliyAhi uunnaao| NavaNoka0 ukkassadvidisaMkama0addhAchedo cattAlIsaM sAgarovamakoDAkoDIo tIhi AvaliyAhi prihiinnaao'| sammatta-sammAmicchattANamukkassaTThidisaM0addhA0 sattarisAgarovamakoDA0 aNtomuhuttuunnaao| evaM cadusu gadIsu / Navari paMciM0tiri0apaja0maNusa0apaja0 aTThAvIsaM payaDINamukkassaTThidisaM0addhA0 sattari-cattAlIsaM sAgaro0koDA0 aMtomuhuttUNAo / ANadAdi jAva savvaTThA ti savvAsiM payaDINamukkassaTThidisaM0advA0 aMtokoDA0 / evaM jAva0 / 613. aba uttara prakRti sthitisaMkramakA kathana avasara prApta hai / usameM ye caubIsa anuyogadvAra hote haiM-addhAccheda, sarvasaMkrama, nosarvasaMkrama, utkRSTasaMkrama, anutkRSTasaMkrama, jaghanyasaMkrama, ajaghanyasaMkrama, sAdisaMkrama, anAdisaMkrama, dhruvasaMkrama, adhruvasaMkrama, eka jIvakI apekSA svAmitva, kAla, antara, nAnAjIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, sannikarSa, bhAvAnugama aura alpbhutvaanugm| tathA bhujagAra Adi cAra / unameMse addhAccheda do prakArakA hai-jaghanya sthitisaMkramako viSaya karanevAlA aura utkRSTa sthitisaMkramako viSaya karanevAlA / aba yahAM pUrvake arpaNAsUtrakA avalambana lekara utkRSTa sthitisaMkrama viSayaka zraddhAccheda utkRSTa sthiti udIraNaviSayaka addhAcchedake samAna hai yaha batalAte haiM / yathAutkRSTa sthitisaMkramaviSayaka zraddhAcchedakA nirdeza do prakArakA hai--oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA mithyAtvakA utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda do Avali kama sattara kor3Akor3I sAgarapramANa hai| solaha faSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda do zrAvali kama cAlIsa kor3Akor3I sAgara pramANa hai / tathA nau nokaSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda tIna Avali kama cAlIsa kor3Akor3I sAgara hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda antarmuhUrta kama sattara koDAkor3I sAgarapramANa hai| isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM aTThAIsa prakRtiyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda antarmuhUrtakama sattara aura cAlIsa kor3Akor3I sAgara hai| Anatase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM sabhI prakRtiyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama zraddhAccheda antaH kor3Akor3I sAgara pramANa hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhiye / 1. tA.zrA pratyoH -koDIhi parihINAzro iti paau| Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapayaDhihidisaMkame addhAcchedo 305 614. saMpahi jahaNNaTThidisaMkamaddhAcchedaparUvaNaTThamuvarimasuttasaMbaMdhamavalaMvemo'* etto jahaeNayaM vattaissAmo / 615. paijAsuttamedaM jahaNNaDhidisaMkamaddhAcchedaparUvaNAvisayaM sugmN| vizeSArtha-mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha sattara koDIkoDI sAgarapramANa hotA hai, kintu isakA saMkrama bandhAvalike bAda udayAvalike Uparake niSekoMkA hI hotA hai, ata: isakA utkRSTa sthitisaMkramaaddhAccheda do Avalikama sattara koDAkoDI sAgarapramANa batalAyA hai| solaha kaSAyoMkA utkRSTa sthitibandha cAlIsa koDAkoDI sAgarapramANa hotA hai, ataH isakA bhI utkRSTa sthitisaMkrama pUrvokta kAraNase do Avali kama cAlIsa kor3Akor3I sAgarapramANa hI kahA hai| aba rahe nau nokaSAya so inakI bandhakI apekSA utkRSTa sthiti vividha prakArakI batalAI hai / hAM kramakI apekSA inakI utkRSTa sthiti eka Avali kama cAlIsa kor3Akor3I sAgara prApta hotI hai, ataH inakA utkRSTa sthitisaMkramaaddhAccheda vIna Avalikama cAlIsa kor3Akor3I sAgarapramANa jAnanA cAhiye, kyoMki jo utkRSTa sthiti saMkramase prApta hotI hai usakA saMkramAvalike bAda hI saMkrama hotA hai| usameM bhI udayAvalipramANa niSekoMkA saMkrama nahIM hotA, ataH nau nokaSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkramaaddhAccheda tIna Avalikama cAlIsa koDAkoDI sAgarapramANa hotA hai yaha bAta siddha huii| samyaktva aura samyagmithyAtvakA antarmuhUrtakama sattara kor3Akor3I sAgarapramANa utkRSTa sthitisaMkrama addhAccheda hotA hai, kyoMki mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake jisa jIvane antarmuhUrtameM vedaka samyaktvako prApta kara liyA hai usake samyaktvako prApta karaneke samayameM hI mithyAtvakI antarmuhUrtakama ukta sthiti samyaktva aura samyagmithyAtvameM saMkramita ho jAtI hai aura phira isa sthitikA saMkrama hone lagatA hai| tathApi yaha saMkrama udayAvalike Uparake niSekoMkA hI hotA hai| ataH samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisaMkramaaddhAccheda antarmuhUrtakama sattara koDAkor3I sAgarapramANa hai yaha siddha hotA hai / yataH yaha sthitisaMkramaaddhAccheda cAroM gatiyoMmeM ghaTita ho jAtA hai ataH usake kathanako oghake samAna jAnanA cAhiye / kintu kucha mArgaNAeM isakI apavAda haiN| bAta yaha hai ki paMcendriya tiryazca aparyApta aura manuSya aparyAptakI utkRSTa sthiti antarmuhUrta kama prApta hotI hai, kyoMki ina mArgaNAoMmeM utkRSTa sthitibandha sambhava nahIM hai / ataH jo jIva utkRSTa sthitikA bandha karake antarmuhUrtake bhItara ina do mArgaNAoMmeM utpanna hote haiM unhIMke yaha utkRSTa sthiti pAI jAtI hai / tathApi aise jIva inameM antarmuhUrta bAda hI utpanna hote haiM, ata: yahAM ogha utkRSTa sthitiko antarmuhUrta kama kara denA cAhiye / yahI kAraNa hai ki ina do mArgaNAoMmeM mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisaMkramaaddhAccheda antarmuhUrtakama sattara koDAkoDI (sAgarapramANa aura zeSa paccIsa prakRtiyoMkA antarmuhUrta kama cAlIsa koDAkoDI sAgarapramANa batalAyA hai| tathA anatAdikameM antaHkoDAkoDI sAgarapramANa hI utkRSTa sthiti hotI hai, ataH yahA~ saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitisaMkramaaddhAccheda uktapramANa vatalAyA hai| 614. aba jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA kathana karaneke liye Ageke sUtroMke sambandhakA avalamba lete haiM * isase Age jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedako batalAte haiN| 6615. yaha pratijJA sUtra hai| isameM jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedake kathana karanekI sUcanA kI gaI hai / yaha sugama hai| 1. zrA0pratau -mavalaMveyavvo iti pAThaH / 36 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 ____ micchatta-sammAmicchatta-dhArasakasAya-itthi-NavusayavedANaM jahaeNahidisaMkamo palidovamassa asNkhejvibhaago| ____616. kudo ? micchatta-sammAmicchattANaM daMsaNamohakkhavaNAcarimaphAlIe aNaMtANubaMdhINaM visaMjoyaNAcarimaphAlisaMkame aTThakasAyANaM ca khavayassa tesiM ceva pacchimaTThidikhaMDayacarimaphAlisaMkamakAle itthi-NaqsayavedANaM pi carimaTThidikhaMDayammi suttuttpmaannjhnnnntttthidisNkmsNbhvovlddhiido| evamedesi kammANaM jahaNNaDhidisaMkamaddhAchedaM parUviya saMpahi sammatta-lohasaMjalaNANaM taNNiNNayavihANaTThamuttarasuttamAha * sammatta-lohasaMjalaNANaM jahaNaNahidisaMkamo eyA hidii| 617. sammattassa dasaNamohakkhavaNAe samayAhiyAvaliyamettasese lohasaMjalaNassa vi suhumasAMparAiyakkhavaNaddhAe samayAhiyAbaliyAsesAe okaDDaNAsaMkamavaseNa payadaddhAchedasaMbhavo vattavyo / sesakammANaM jahaNNahidiaddhAcchedaNiddhAraNaTThamuvarimo suttapabaMdho (r) kohasaMjalaNassa jahaNNadvidisaMkamo ve mAsA aMtomuhuttUNA / * mithyAtva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya, strIveda aura napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda panyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / * 616. kyoMki darzanamohanIyakI kSapaNAke kAlameM mithyAtva aura samyagmithyAtvakI antima phAlikA patana hote samaya, anantAnubandhiyoMkI visaMyojanAkI antima phalikA saMkrama hote samaya, kSapaka jIvake ATha kaSAyoMkI antima sthitikANDakakI antima phAlikA saMkrama hote samaya aura strIveda va napuMsakavedake antima sthitikANDakake patanake samaya sUtra meM kahe anusAra jaghanya sthitisaMkrama pAyA jAtA hai| Azaya yaha hai ki apanI apanI kSapaNAke samaya jaba ina karmoMke antima sthitikANDakakI antima phAlikA patana hotA hai taba yaha jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda hotA hai| isa prakAra ina karmoke jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA kathana karake aba samyaktva aura lobha saMjvalanake isa jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA nirNaya karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * samyaktva aura lobha saMjvalanakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda eka sthitipramANa hai| 6617. kyoMki darzanamohakI kSapaNAmeM eka samaya adhika eka zrAvalipramANa kAla zeSa rahane para samyaktvakA aura sUkSmasAmparAya kSapakake kAlameM eka samaya adhika eka zrAvalipramANa kAla zeSa rahane para lobha saMjvalanakA apakarSaNasaMkramake kAraNa prakRta addhAccheda sambhava hai yaha kahanA caahiye| aba zeSa koMke jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA nizcaya karaneke liye Ageke sUtroMkA nirdeza karate haiM * krodhasaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda antarmuhUrta kama do mahInA hai| Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 gA0 58 ] uttarapayaDiTThidisaMkame addhAcchedo 618. khavayassa carimaTThidibaMdhacarimaphAlisaMkamaNAvatthAe taduvalaMbhAdo / kudo aMtomuhuttUNattaM ? Na, AbAhAbAhirasseva NavakabaMdhassa tattha saMkaMtIe tnnttaavirohaado| (r) mANasaMjalaNassa jahaNNahidisaMkamo mAso aMtomuhuttUNo / 619. sugamaM / (r) mAyAsaMjalaNassa jahaeNahidisaMkamo addhamAso aMtomuhattaNo / 6620. sugamaM / (r) purisavedassa jahaeNaDhidisaMkamo aha vassANi aMtomuhuttaNANi / 6 621. sugamaM / * chaNNokasAyANaM jahaeNaTThidisaMkamo saMkhejANi vassANi / 5 622. kudo ? tesiM carimaTThidikhaMDayAyAmassa tappamANattAdo / evamogheNa aTThAvIsamohapayaDINaM jahaNNaTThidisaMkamaddhAcchedaM parUviya saMpahi AdesaparUvaNAe vIjapaDibhUdamuvarimasuttamAha * gadIsu aNumaggiyavyo / 6618. kyoMki kSapaka jIvake antima sthitibandhakI antima phAlikA saMkrama honekI avasthAmeM yaha addhAccheda pAyA jAtA hai| zaMkA-ise do mahInAse antarmuhUrta kama kyoM batalAyA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki AbAdhAkAlake bAharake navakabandhakA hI vahAM saMkrama hotA hai, isaliye ise do mahInAse antamuhUrta kama kahane meM koI virodha nahIM AtA hai| * mAnasaMjvalanakA jaghanya sthitisiMkramaaddhAccheda antarmuhUrta kama eka mahInA hai| 6 616. yaha sUtra sugama hai| * mAyAsaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda antarmuhUrta kama AdhA mahInA hai| 6620. yaha sUtra sugama hai| * puruSavedakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda saMkhyAta varSa hai / 6 621. yaha sUtra sugama hai| * chaha nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda saMkhyAta varSa hai / 6622. kyoMki inake antima sthitikANDakakA AyAma saMkhyAta varSapramANa hI pAyA jAtA hai| isa prakAra oghase mohanIyakI aTThAIsa prakRtiyoMke jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA kathana karake aba AdezaprarUpaNA ke bIjabhUta AgekA sUtra kahate haiM____ * cAroM gatiyoMmeM jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA vicAra kara lenA caahie| Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 . jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 623. edIe disAe NirayAdigadIsu vi jahaNNavidizraddhAchedo aNumaggaNijo tti vuttaM hoi / edeNa sUcidamAdesaparUvaNamuccAraNANusAreNa vattaissAmo / taM jahAAdeseNa Neraiya0 miccha0-bArasaka0-NavaNoka0 dvidivihttibhNgo| samma0 sammAmi0aNaMtANu04 oSo / evaM paDhamAe / vidiyAdi jAva sattamA tti micchatta-bArasaka0NavaNokasAyANi tttthidivihttibhNgo| samma0-sammAmi0-aNaMtANu04 jahaNNaTTidisaMka0addhA0 palido0 asNkhe0bhaago|| 624. tirikkha-paMciM0tirikkhatiya03 micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 dvidisaM0addhA0 sAgaro0 satta-satta0 cattAri-satta0 palido0 asaMkhe bhAgeNUNayA / samma0-sammAmi0-aNaMtANu04 oghabhaMgo / Navari joNiNIsu sammatta0 sammAmicchatta 6623, isI paddhatise naraka Adi gatiyoMmeM bhI jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA vicAra kara lenA cAhiye yaha isa sUtrakA tAtparya hai| aba isa sUtradvArA sUcita huI Adeza prarUpaNAko uccAraNAke anusAra batalAte haiM / yathA-AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda sthitivibhaktike samAna hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda odhake samAna hai / isI prakAra pahalI pRthivImeM jAnanA caahiye| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda sthitivibhaktike samAna hai| tathA samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vizeSArtha-sAmAnyase nArakiyoMmeM aura prathama narakake nArakiyoMmeM samyaktvakI kSapaNA, samyagmithyAtvakI udvelanA aura anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA sambhava honeke kAraNa yahAM ina tInoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda zrodhake samAna batalAyA hai| isI prakAra dvitIyAdi zeSa narakoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA honeke kAraNa tathA anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA sambhava honeke kAraNa yahAM inakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai / isake sivA saba narakoMmeM zeSa karmoMkA jahAM jitanA jaghanya sthitisattva sambhava hai vahAM utanA saMkrama pAyA jAtA hai, ataH sarvatra zeSa prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama addhAccheda sthitivibhaktike samAna batalAyA hai| kintu yahAM itanA vizeSa jAnanA cAhiye ki jahAM jitanA jaghanya sthitisattva hogA usase yaha jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda eka zrAvalipramANa kama hI hogA, kyoMki jo niSeka udayAvalike bhItara praviSTa ho jAte haiM unakA saMkrama nahIM hotA hai| 6624. tiryazca sAmAnya aura paMcendriya tiryaJcatrikameM mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama addhAccheda eka sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyakA asaMkhyAtavAM bhAga kama sAta bhAgapramANa hai| tathA bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda eka sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyakA asaMkhyAtavAM bhAga kama cAra bhAgapramANa hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki yoninI tiryazcoMmeM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda samyagmithyAtvake jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedake Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 gA0 58] uttarapayaDividisaMkame addhAcchedo bhNgo| paMciMdiyatirikkhaapaja0-maNusaapajattaesu joNiNIbhaMgo / Navari aNaMtANu0caukkaM saha kasAehi bhANiyavvaM / ___625. maNusatie ogha / vari maNusiNIsu purisavedassa chaNNokasAyabhaMgo / devesu nnaarybhNgo| evaM bhavaNa-vANavetaH / Navari sammatta0 jaha0 palido0 asNkhe0bhaago| jodisiyANaM vidiyapuDhavibhaMgo / sohammAdi jAva NavagevajA tti so ceva bhNgo| Navari sammattassa oghaM / aNuddisAdi jAva savvaTTe tti 23 payaDINaM jahaNNaTThidisaM0addhA0 aNtokoddaakoddii| smmttaanntaannubNdhiinnmoghmNgo| evaM jAva0 / samAna hai / paMcendriya tiryazca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda yoninI tiryaJcoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM anantAnubandhI catuSkakA bhaMga kaSAyoMke sAtha kahanA cAhiye / / vizeSArtha--sAmAnya tiryaJcoMmeM aura paMcendriya tiryaJcatrikameM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda kahate samaya ekendriyoMkI va jo ekendriya paMcendriya tiryaJcatrikameM utpanna hue haiM unakI pradhAnatA hai| isa apekSAse mUlameM ukta prakRtiyoMkA jo jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda batalAyA hai vaha bana jAtA hai| aba rahIM samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSka ye chaha prakRtiyAM so ina mArgaNAoMmeM samyaktvakI kSapaNA karanevAlA jIva bhI utpanna hotA hai aura yahAM samyagmithyAtvakI udvelanA va anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA bhI sambhava hai, ataH ina chaha prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda oghake samAna batalAyA hai| kintu yoninI tiryaJcoMmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva marakara nahIM utpanna hote, ata: vahAM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda oghake samAna nahIM prApta hotaa| kintu udvelanAkI apekSA jo jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda sambhava hai vaha yahAM prApta hotA hai, ataH isa mArgaNAmeM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda samyagmithyAtvake jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedake samAna batalAyA hai| paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM saba vyavasthA yoninI tiryaJcoMke samAna bana jAtI hai, isaliye inake kathanako unake samAna kahA hai| kintu ina do mArgaNAoMmeM anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA nahIM hotI, ataH yahAM anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda zeSa kaSAyoMke samAna prApta honeke kAraNa vaisA batalAyA hai| 6625. manuSyatrikameM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyaniyoMmeM puruSavedakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda chaha nokaSAyoMke samAna hai| devoMmeM jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA bhaMga nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktva kA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| jyotiSI devoMmeM jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA bhaMga dUsarI pRthivIke samAna hai| saudharma kalpase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM vahI bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki yahAM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA bhaMga oghake samAna hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM teIsa prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda antaHkoDAkoDI sAgarapramANa hai| tathA samyaktva aura anantAnubandhiyoMke jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakA bhaMga oghake samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| . Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 310 __ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 626. savva-Nosavva-ukkassANukassa-jahaNNAjahaNNaTThidisaMka0 dvidivihttibhNgo| 627. sAdi-aNAdi-dhuva-adbhuvANu0 duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa micchattassa ukka0-aNukka0-jahaNNadvidisaMkamo kiM sAdiyA 4 ? sAdI addhavo / aja0 aNAdI dhuvo addhuo vaa| solasaka0-NavaNokasAyANamukka0-aNuka-jahaNNANaM micchattabhaMgo / aja0 cattAri bhNgaa| sammatta0-sammAmi0 ukkassANuka0-jahaNNAjaha0saMkamA sAdi-adhuvA / prAdeseNa savvaM savvattha sAdi-adhuvameva / vizeSArtha--oghase jo saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda kahA hai vaha manuSyatrikameM avikala ghaTa jAtA hai, isaliye inake kathanako oghake samAna kahA hai / kintu manuSyaniyoMmeM chaha nokaSAyoMke sAtha hI puruSavedakI kSapaNA hotI hai, ataH inake puruSavedakA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda chaha nokaSAyoMke samAna batalAyA hai| nArakiyoMmeM saba prakRtiyoMkA jo jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchaMda batalAyA hai vaha sAmAnya devoMmeM tathA bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM avikala ghaTa jAtA hai, isaliye inake kathanako sAmAnya nArakiyoMke samAna batalAyA hai| kintu bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva mara kara nahIM utpanna hote, ataH vahAM samyaktva prakRtikA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| saba prakRtiyoMke jaghanya sthitisaMkramaaddhAcchedakI apekSA dUsarI pRthivI aura jyotiSiyoMkI sthiti eka sI hai, ataH etadviSayaka jyotiSiyoMkA kathana dUsarI pRthivIke nArakiyoMke samAna batalAyA hai| yaha avasthA saudharma kalpase lekara nau aveyaka taka bana jAtI hai, ataH vahAM jaghanya sthitisaMkramakA bhaMga bhI isI prakAra batalAyA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM kRtakRtya vedaka samyagdRSTi jIva bhI marakara utpanna hote haiM, ataH yahAM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkramazraddhAccheda oghake samAna batalAyA hai| anudizAdikameM anantAnubandhI aura samyaktvake sivA zeSa saba koMkI jaghanya sthiti antaHkoDAkoDI sAgarapramANa pAI jAtI hai, ataH yahAM samyaktva aura anantAnubandhIke sivA zeSa saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda antaHkor3Akor3I sAgarapramANa batalAyA hai / tathA yahAM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva bhI utpanna hote haiM aura anantAnubandhIkI visaMyojanA bhI pAI jAtI hai, ataH inakA jaghanya sthitisaMkrama zrodhake samAna batalAyA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka yathAyogya saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda ghaTita kara jAna lenA caahiye| 6626. sarvasthitisaMkramaaddhAccheda, nosarvasthitisaMkramaaddhAccheda, utkRSTa sthitisaMkrama zraddhAccheda, anutkRSTa sthitisaMkramaaddhAccheda, jaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda aura ajaghanya sthitisaMkramaaddhAccheda inakA kathana jaisA sthitivibhaktimeM kiyA hai vaisA yahAM karanA cAhiye / 6627. sAdi, anAdi, dhruva adhvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghakI apekSA mithyAtvakA utkRSTa, anutkRSTa aura jaghanya sthitisaMkrama kyA sAdi hai, kyA anAdi hai; kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi aura adhruva hai / ajaghanya sthitisaMkrama anAdi, dhruva aura adhrava hai| solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke utkRSTa, anutkRSTa aura jaghanyakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| ajaghanyake cAra bhaMga haiN| samyaktva aura samyagmidhyAtvakA utkRSTa, anutkRSTa jaghanya aura ajaghanya sthitisaMkrama sAdi aura adhruva hai| tathA AdezakI apekSA saba pada sabhI gati mArgaNAoMmeM sAdi aura adhruva haiN| Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wvvvv gA0 58 ] uttarapaDiTThidisaMkame sAmitta 311 * sAmittaM / 628. etto sAmittANugamaM kassAmo tti paijAsuttamedaM sugamaM / * ukkassahidisaMkAmayassa sAmittaM jahA ukkassiyAe hidIe udIraNA tahA NedavvaM / 629. saMpahi etthukkassadvidisaMkamasAmittaM suttasamappidamuccAraNAbaleNa vattaissAmo / taM jahA-sAmittaM duvihaM-jaha0 ukka0 ca / ukkasse payadaM / duviho Ni0 ogheNa AdeseNa ya / ogheNa micchatta-solasaka0 ukka0DidisaM0 kassa ? aNNadara0 micchAiDissa ukassahidi baMdhidaNAvaliyAdIdasta / evaM' NavaNokasAya0 / Navari kasAyukkassadvidi paDicchiyUNAvaliyAdIdassa / sammatta0-sammAmi0 ukka DidisaM0 kassa ? vizeSArtha-mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa sthitisaMkrama kadAcitka hai| tathA jaghanya sthitisaMkrama kSapaNAke samaya hI hotA hai, ataH ina prakRtiyoMke ye tInoM sthitisaMkrama sAdi aura adhruva kahe haiN| kintu ajaghanya sthitisaMkramameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama prApta honeke pUrvataka ajaghanya sthitisaMkrama rahatA hai, isaliye to vaha anAdi hai / tathA bhavyakI apekSA adhruva aura abhavyakI apekSA dhruva hai| aba rahe solaha kaSAya aura nau nokaSAya so inameM se anantAnubandhI visaMyojanA prakRti honeke kAraNa isake ajaghanya sthitisaMkramake sAdi Adi cAroM vikalpa bana jAte haiN| isI prakAra zeSa ikkIsa prakRtiyoMkA upazamazreNimeM saMkramakA abhAva ho kara ajaghanya sthitisakrama punaH cAlU hotA hai, ataH inake ajaghanya sthitisaMkramake bhI sAdi Adi cAroM vikalpa bana jAte haiN| isa prakAra mithyAtva Adi 26 prakRtiyoMkA vicAra huaa| aba rahI samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRtiyA~ so ye prakRtiyA~ hI jaba ki sAdi aura sAnta haiM taba inake utkRSTa sthitisaMkrama Adi cAroM saMkrama sAdi aura sAnta haiM aisA honemeM koI Apatti nahIM hai| naraka gati Adi cAroM gatiyA~ pratyeka jIvakI apekSA sAdi aura adhruva haiM, isalie inameM saba prakRtiyoMke sAdi aura adhruva ye do bhaMga hI banate haiM yaha spaSTa hI hai| * aba svAmitvakA adhikAra hai| 6628. isase Age svAmitvAnugamakA vicAra karate haiN| isa prakAra yaha pratijJA sUtra hai jo sugama hai| * utkRSTa sthitike saMkrAmakakA svAmitva utkRSTa sthitikI udIraNAke svAmitvake samAna jAnanA cAhie / 6626. aba yahA~ jo sUtrameM utkRSTa sthitike saMkramake svAmitvakA saMketa kiyA hai so use uccAraNAke balase batalAte haiN| yathA-svAmitva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghase mithyAtva aura solaha kaSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jisa mithyAdRSTiko utkRSTa sthitikA bandha kie eka Avali huA hai usake hotA hai| isI prakAra nau nokaSAyoMkA jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA saMkrama kiye jise eka AvalikAla ho 1. zrA0 pratau savvaM iti paatthH| Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 aNNada0 jo putravedago sammatta sammAmi0 saMtakammio micchattu kassaTThidi baMghiyUNaMtomuhuttabhiggo dvididhAdamakAUNa sammattaM paDivaNNo tassa vidiyasamayasammAiTThissa / evaM ca gadIsu / Navari paMcidiyatiri0 apaja0 maNusaapaja0 - ANadAdi jAva savvaTTe ttiTThidihittibhaMgo | evaM jAva0 / * jahaNNayameyajIveNa sAmittaM kAyavvaM / 9630. sugamaM / * micchattassa jahaNao hidisaMkamo kassa ? $ 331. sugamaM / * micchattaM khavemANayassa apacchimaTThidikhaMDayacarimasamayasaMkAmayassa tassa jahaNyaM / 9 632. micchattaM khavemANasse tti visesaNeNa taduvasAmaNAdivAvAraMtaresu paTTassa sAmittAbhAvo paduSpAido / apacchimaTThidikhaMDayavayaNeNa tadaNNaTThidikhaMDaya paDiseho kao / carimasamayasaMkAmayavisesaNeNa ducarimAdisamaya saMkAmayassa sAmitta saMbaMdho Disiddha | sesaM sugamaM / gayA hai usake yaha nau noMkaSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama hotA hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jo jIva pUrva meM vedaka hokara samyaktva aura samyagmithyAtvakA satkarmavAlA hai aura isake bAda jise midhyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake vahA~se nivRtta hue antarmuhUrta kAla ho gayA hai vaha jIva sthitighAta kiye binA yadi samyaktvako prApta hotA hai to usa samyagdRSTike dUsare samaya meM yaha utkRSTa sthitisaMkrama hotA hai / isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhiye | kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaMca aparyApta, manuSya aparyApta aura Anata kalpase lekara sarvArthasiddhitaka ke devoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitike saMkramakA svAmitva sthiti - vibhaktike samAna hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / * aba eka jIvakI apekSA jaghanya svAmitvakA kathana karanA cAhiye / 630. yaha sUtra sugama hai / * mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai / 6 631. yaha sUtra sugama hai / * jo mithyAtvakI kSapaNA karanevAlA jIva antima sthitikANDakake antima samayameM usakA saMkrama kara rahA hai usake mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / $ 632. jo jIva mithyAtvake upazAmanA Adi dUsare vyApAroMmeM lagA hai usake prakRta svAmitva nahIM hotA hai yaha batalAne ke lie sUtrameM 'micchattaM khavemANassa' pada diyA hai / apacchimahidikhaMDaya' vacana dvArA isake sivA zeSa sthitikANDakoMkA pratiSedha kiyA hai / tathA 'carimasamayasaMkAmaya' isa vizeSaNa dvArA jo jIva antima sthitikANDakake saMkramake dvicarama Adi samayoM meM vidyamAna hai usake svAmitvakA niSedha kiyA hai / zeSa kathana sugama hai / Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 gA058 ] uttarapayaDiTThidisaMkame sAmittaM * sammattassa jahaeNahidisaMkamo kassa ? 633. sugama / 8 samayAhiyAvaliyamakkhINadasaNamohaNIyassa / 6634. samayAhiyAvaliyAe akkhINadaMsaNamohaNIyaM jassa so samayAhiyAvaliyaakkhINadasaNamohaNIo / tassa payadajahaNNasAmittaM hoi tti sutttthsNbNdho| sesaM sugamaM / 8 sammAmicchattassa jahaeNahidisaMkamo kassa ? $ 635. pucchAsuttamedaM sugm| (r) apacchimahidikhaMDayaM carimasamayasaMchuhamANayassa tassa jahaeNayaM / 6 636. edassa suttassa vakkhANe kIramANe jahA micchattajahaNNaTThidisaM0 sAmittasuttassa vakkhANaM kayaM tahA kAyavvaM, dasaNamohakkhavaNAcarimaphAlIe sAmittavihANaM paDi tatto edassa visesANuvalaMbhAdo / * aNaMtANubaMdhINaM jahaeNahidisaMkamo kassa ? 6637. sugamaM / OM visaMjoeMtassa tesiM ceva apacchimahidikhaMDayaM crimsmysNkaamyss| * samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotAmmmmmmmmmm 6633. yaha sUtra sugama hai|| * jisake darzanamohanIyakA kSaya honemeM eka samaya adhika eka Avali kAla zeSa hai usake samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| 6634. jisake :darzanamohanIyakA kSaya honemeM eka samaya adhika eka Avali kAla zeSa hai vaha samayAdhikAvaliakSINadarzanamohanIya hai| usake prakRta jaghanya svAmitva hotA hai yaha isa sUtrakA tAtparya hai / zeSa kathana sugama hai|| * samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? 6635. yaha pRcchAsUtra sugama hai| * jo antima sthitikANDakakA usake antima samayameM saMkrama kara rahA hai usake samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| 6636. isa sUtrakA vyAkhyAna karanepara jisa prakAra mithyAtvake jaghanya sthitisaMkramake svAmitvaviSayaka sUtrakA vyAkhyAna kiyA hai usI prakAra karanA cAhiye, kyoMki vahA~ jo darzanamohanIyakI kSapaNAkI apekSA antima phAlikA patana hote samaya jaghanya svAmitvakA vidhAna kiyA hai isakI apekSA usase isameM koI vizeSatA nahIM pAI jaatii| 5* anantAnubandhiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai| 6637. yaha sUtra sugama hai| * jo visaMyojanA karanevAlA jIva anantAnubandhiyoMke antima sthitikANDakakA antima samayameM saMkrama kara rahA hai usake anantAnubandhiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / 40 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe 9 638. aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNAe payaTTassa saMkAmayassa payadajahaNNasAmittaM hoi ti suttattho / sesaM sugamaM / aTTahaM kasAyANaM jahaTThi disaMkamo kassa ? 9 639. sugamaM / * khavayassa tesiM ceva apacchimaDidikhaMDayaM carimasamayasaMhamANassa jahaNNayaM / 314 9640. khavayassa caiva tesiM jahaNNasAmittaM hoi ti suttatthasaMbaMdho / so ca kadamAe avatthAe sAmio hoi ci pucchide taduddesajANAvaNaTThamidaM uttaM- 'tesiM ceva' iccAdi / tesiM ceva akasAyANamapacchime carime dvidikhaMDae vaTTamANo vivakkhiyajahaNNaTThidisaMkamasAmio hoi / tattha vi carimasamayasaM chuhamANao ceva, heTThA ege - NisegeNa saha ducarimAdiphAlINamuvalaMbheNa jahaNNabhAvANuppattIdo / tado aMtomuhutametadukkIraNadbhAgAlaNeNa sAmittavihANaM susaMbaddhamidi / [ baMdhago 6 carimaTThidikhaMDayacarimaphAli * kohasaMjalaNassa jaharapaTThidisaMkamo kassa ? $ 641. sugamaM / * khavayassa . kohasaMjala eksa apacchimaTThidibaMdhacarimasamaya saMhamAyarasa tassa jahaNNyaM / 5 638. anantAnubandhiyoMkI visaMyojanAmeM pravRtta huA jo jIva antima sthitikANDakI antima phAlikA saMkrama kara rahA hai usake prakRta jaghanya svAmitva hotA hai yaha isa sUtrakA tAtparya hai| zeSa kathana sugama hai / $ * ATha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? $ 636. yaha sUtra sugama hai / * jo kSapaka jIva unhIMke antima sthitikANDakakA antima samayameM saMkrama kara rahA hai usake ATha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / 6 640. kSapaka jIvake hI una prakRtiyoMkA jaghanya svAmitva hotA hai yaha isa sUtra kA tAtparya hai / kintu vaha kSapaka jIva kisa avasthAmeM svAmI hotA hai aisI pRcchA hone para svAmitvaviSayaka sthAnakA jJAna karAneke liye 'tesiM ceva' ityAdi sUtravAkya kahA hai / Azaya yaha hai ki jo unhIM ATha kaSAyoM ke antima sthitikANDakameM vidyamAna hai vaha vivakSita jaghanya sthitisaMkramakA svAmI hotA hai / usameM bhI antima samayameM saMkrama karanevAlA jIva usakA svAmI hotA hai, kyoMki isase nIce eka eka niSekake sAtha dvicarama Adi phAliyoMkI prApti honese vahA~ jaghanya sthitisaMkramakA prApta honA sambhava nahIM hai / isaliye antarmuhUrtapramANa utkIraNa kAlako galAneke bAda svAmitvakA vidhAna karanA sambaddha hai / * krodhasaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? 6 641. yaha sUtra sugama hai / * jo kSapaka jIva krodhasaMjvalanake antima sthitibandhakA antima samaya meM saMkrama kara rahA hai usake krodhasaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058 ] uttarapayaDiTThidisaMkame sAmittaM 315 642. khavayasse tti vayaNeNovasAmayAdINaM paDiseho ko| tattha vi aNiyaTTikhavayasseva, aNNattha tjhnnnnbhaavaannuvvttiido| hoto vi sodaeNeva seDhimArUDhassa hoi / mANAdINamudaeNa caDhidassa kohasaMjalaNacarimaphAlIe aMtomuhuttUNavemAsasarUveNANuvalaMbhAdo / kudo evaM ? tattha tado heTThimasaMkhejaguNaTThidibaMdhavisae ceva tnnnnillevnnuvlNbhaado| sodaeNa vi caDhidassa apacchimaTThidibaMdhasaMkAmaNadAe ceva sAmittasaMbhavo, ducarimAdividibaMdhANametto visesAhiyANaM saMkAmaNAvatthAe jahaNNasAmittavirohAdo / tattha vi carimasamayasaMchuhamANayasseva payadajahaNNasAmittaM Nedarattha / kiM kAraNaM heTTimaheTThimaphAlINamaNaMtarANaMtarovarimaphAlIhiMto egegaNisegavuDDidaMsaNeNa tattha jhnnnnsaamittvihaannaannuvvttiido| kudo vuNa samANaTThidibaMdhavisayANamedAsiM phAlINamevaM visarisabhAvo ce ? Na, ducarimAdisamayapabaddhacarimaphAlINaM hedvimaheTThimasamaesu ceva paricchiNNAbAhANaM saMbaMdheNa tahAbhAvasiddhIdo / tado carimasamayaNavakabaMdhacarimaphAlivisae ceva jahaNNasAmittamidi giravajaM / evaM tAva sodaeNeva caDhidassa khavayassa kodhavedagaddhAcarimasamayaNavakabaMdhamAvaliyAdIdaM saMkAmemANayassa samayUNA 6 642, 'khavayassa' isa vacana dvArA upazAmaka AdikA niSedha kiyA hai| usameM bhI anivRttikSapakake hI yaha jaghanya svAmitva hotA hai, kyoMki anyatra prakRta jaghanya svAmitva nahIM prApta ho sktaa| anivRttikSapakake prakRta jaghanya svAmitva hotA huA bhI svodayase jo kSapakazreNi para car3hatA hai usIke hotA hai, kyoMki mAna Adike udayase jo kSapakazreNi para car3hatA hai usake krodhasaMjvalanakI antima phAli antarmuhUrta kama do mahInApramANa nahIM pAI jAtI hai| zaMkA-aisA kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki vahAM para usase nIce saMkhyAtaguNe sthitibandhake rahate hue hI saMjvalana krodhakA abhAva upalabdha hotA hai| svodayase car3he hue jIvake bhI antima sthitibandhakA saMkrama hote samaya hI prakRta svAmitva sambhava hai, kyoMki dvicarama Adi sthitibandha isase vizeSa adhika hote haiM, ataH unakA saMkrama hote samaya jaghanya svAmitva honemeM virodha AtA hai| usameM bhI jo antima samayameM saMkrama kara rahA hai usIke prakRta jaghanya svAmitva hotA hai anyake nahIM, kyoMki isase nIce nIcekI jitanI bhI phAliyAM haiM unameM Age AgekI phAliyoMse eka eka niSekakI vRddhi dekhI jAneke kAraNa bahAM jaghanya svAmitvakA vidhAna nahIM bana sakatA hai| zaMkA-jabaki ina phAliyoMkA sthitibandha samAna hotA hai taba inameM isa prakArakI vidRtazatA kaise hotI hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki nIce nIceke samayoMmeM hI jinakI AbAdhA samApta hotI hai aisI dvicarama Adi samayaprabaddha sambandhI antima phAliyoMke sambandhase isa prakArakI visadRzatA siddha ho jAtI hai| __ isaliye antima samayake navakabandhakI antima phAlike Azrayase hI jaghanya svAmitva hotA hai yaha yuktiyukta hai / isa prakAra jo kSapaka strodaya se hI kSapakaNi para car3hakara krodhavedakake kAlake antima samayameM navakabandha karake eka Avalike bAda usakA saMkrama karane lagA hai aura Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 valiyamettaphAlIo gAliya caramaphAli saMkAmaNe vAvadassa kohasaMjalaNassa jahaNNao dvidisaMkamo hoi tti / edaM NidvAriya saMpahi sesadosaMjalaNANaM purisavedassa ca eso ceva bhaMgo tti samappaNaM kuNamANo muttamuttaraM bhaNai * evaM mANa-mAyAsaMjalaNa-purisavedANaM / 643. edesiM ca kammANamevaM ceva jahaNNasAmittaM dAyavvaM, sodaeNa caDhidassa khavayassa aNiyaTTiTThANe sagasagavedagaddhAcarimasamayaNavakabaMdhacarimaphAlisaMkamAvatthAe jahaNNadvidisaMkamasaMbhavaM paDi visesaabhaavaado| Navari mANasaMjalaNassa aMtomuhUttUNamAsaparimANAe NavakabaMdhacarimaphAlIe mAyAsaMjalaNassa vi aMtomuhuttaparihINaddhamAsamettIe NavakabaMdhacarimaphAlIe purisavedassa ya tadUNaTTavassamettaNavakabaMdhacarimaphAlivisae jahaNNasAmittamidi eso visesaleso jANiyavyo / 8 lohasaMlaNassa jahaeNahidisaMkamo kassa ? 6644. sugamamedaM pucchAsuttaM / / AvaliyasamayAhiyasakasAyarasa khvyss| phira jo eka samaya kama eka AvalipramANa phAliyoMko galAkara antima phAlikA saMkrama kara rahA hai usake krojasaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| isa prakAra krodhasaMjvalanake jaghanyasthitisaMkramakA nirNaya karake aba zeSa do saMjvalana aura puruSavedakA jaghanya sthitisaMkramaviSayaka svAmitva isI prakAra hotA hai isa bAtakA samarthana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * isI prakAra mAnasaMjvalana, mAyAsaMjvalana aura puruSavedake jaghanya sthitisaMkramakA svAmitva jAnanA caahiye| 6643. ina karmoMkA bhI isI prakAra jaghanya svAmitva denA cAhiye, kyoMki svodayase kSapakazreNipara car3he hue kSapaka jIvake anivRttikaraNa guNasthAnameM apane apane vedakakAlake antima samayameM prApta hue navakabandhakI antima phAlikI saMkramAvasthAke prApta hone para ina karmoMkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai, isaliye saMjvalanakrodhake jaghanya sthitisaMkramake svAmitvake kathanase inake svAmitvake kathanameM koI vizeSatA nahIM hai| kintu itanI vizeSatA hai ki mAnasaMjvalanakA antarmuhUrta kama eka mahInApramANa navakabandhakI antima phAlike prApta hone para mAyAsaMjvalanakA bhI antarmuhUrta kama Adhe mahInApramANa navakabandhakI antima phAlike prApta hone para aura puruSavedakA antarmuhUrta kama ATha varSapramANa navakabandhakI antima phAlike prApta hone para jaghanya svAmitva prApta hotA hai aisA yahAM vizeSa abhiprAya jAnanA caahiye| * lobhasaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? 6644. yaha pRcchAsUtra sugama hai| * jisa kSapaka jIvake sakaSAyabhAvameM eka samaya adhika eka Avali kAla zeSa hai usake lobhasaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttaraDiTThidikame sAmittaM 317 9645. AvaliyA samayAhiyA jassa sakasAyassa so AvaliyasamayAhiyasakasAo / tassa payadajahaNNasAmittaM daTThavvaM / sakasAyavayaNeNettha suhumasAMparAio vivakkhio; sesANaM samayAhiyAvaliyavisesaNANuvavattIe / so caiva khavayatteNa visesijade, akhavayassa payadajahaNNasAmittavirohAdo / * itthavedassa jahaTThidisaMkamo kassa ? $ 646. sugamaM / * itthavedodaya kkhavayassa tassa apacchimaTThidikhaMDayaM saMhamANyassa tassa jahaNyaM / $ 647, etthitthivedodayakkhavayasse tti vayaNaM sesavedodayakkhavayapaDisehaphalaM / NiratthayamidaM visesaNaM, aNNavedodaeNa vi caDhidassa khavayassa jahaNNaTThi disaMkamAviMrohAdo / Naca sodaya- parodahi caDhidANaM khavayANamitthivedacarimaTThidikhaMDayammi visaritabhAvo atthi, NavaMsayavedasseva tadaNuvalaMbhAdo / tamhA aNNadaravedodaillassa khavayasse ti sAmitaso kAyaat tti / ettha parihAro -- saccamedamudAharaNametaM tu itthavedodayakkhavayAvalaMbaNaM NedaM taMtamidi ghettavvaM / parodaeNeva sAmittaM kAyavvaM, sodaeNa paDhamaTTidIe 9 645. jisa sakaSAya jIvake eka samaya adhika eka Avala kAla zeSa haiM vaha AvalisamayAdhika kaSAya jIva hai / usake prakRta jaghanya svAmitva jAnanA cAhiye / isa sUtra meM 'sakasAya' isa vacana dvArA sUkSmasAmparAyika jIva liyA gayA hai, kyoMki zeSa jIvoM ke 'jinake eka samaya adhika eka vali kAla zeSa hai' yaha vizeSaNa nahIM bana sakatA / usameM bhI vaha jIva kSapaka hI hotA hai yaha batalAne ke liye kSapaka yaha vizeSaNa diyA hai, kyoMki akSapaka jIvake prakRta jaghanya svAmitva ke hone meM virodha AtA hai / * strIvedakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai / $ 646. yaha sUtra sugama hai / * jo strIveda ke udayavAlA kSapaka jIva strIvedake antima sthitikANDakakA saMkrama kara rahA hai usake strIvedakA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / $ 647. zeSa vedake udadyavAle kSapaka jIvakA niSedha karaneke liye yahAM sUtra meM 'itthavedodayakhavayassa' vacana diyA hai / zaMkA --'itthivedodayakhavayassa' vizeSaraNa nirarthaka hai, kyoMki anya vedake udayase car3he hue kSapaka jIvake bhI jaghanya sthitisaMkramake honemeM koI virodha nahIM AtA hai / svodaya yA parodaya kisI bhI prakAra se car3he hue kSapaka jIvoMke strIvedake antima sthitikhaNDameM kisI prakAra kI visadRzatA nahIM hotI, kyoMki jisa prakAra svodaya aura parodayase car3he hue jIva ke napuMsakavedake ntima sthitikANDa meM visadRzatA hotI hai usa prakAra yahA~ visadRzatA nahIM pAI jAtI, isaliye prakRta meM strIvedake udayavAle kSapaka jIvake aisA nirdeza na karake 'kisI bhI vedake udayavAle kSapaka jIvake ' isaprakAra svAmitvakA nirdeza karanA cAhiye ? samAdhAna - yahA~ khIveda ke udayavAle kSapakakA avalamba liyA gayA hai so yaha udAharaNa - mAtra hai, siddhAnta nahIM hai yaha bAta satya hai aisA yahAM grahaNa karanA cAhiye / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 okaDDaNAsaMkamasaMbhavAdo jahaNNabhAvANuvavattIdo ti ce ? Na, saMkamapAoggapaDhamaTThidi gAliya AvaliyapaviTThapaDhamadvidiyassa jahaNNasAmittavihANeNa taddosaparihAro / paDhamadvidIe saMkamAbhAve vi jahidibahugo hoi tti NAsaMkaNijaM, ettha jadvidivivakkhAe abhAvAdo, NiseyaTThidIe ceva pAhaNiyAdo / tamhA sodaeNa vA parodaeNa vA payadasAmittamaviruddhaM siddhaM / (r) garnusayavedassa jahaNaNahidisaMkamo kassa ? 648. sugmN| * garbusayavedodayakkhavayassa tassa apacchimadvivikhaMDayaM saMchuhamANayassa tassa jahaeNayaM / 6 649. ettha Naqsayavedodayakhavayasseva payadajahaNNasAmittaM hoi tti aNNajogavavacchedeNa sesavedodayakkhavayANaM sAmittasaMbaMdhapaDiseho kaayvyo| kimaTuM tappaDiseho kIrade ? Na, tattha NauMsayavedassa putvameva aMtomuhuttamatthi tti khIyamANassa carimadvidi zaMkA-yahA~ parodayase hI svAmitva prApta karanA cAhiye, kyoMki svodayase prathama sthitikA apakarSaNasaMkrama sambhava honese vahA~ jaghanyapanA nahIM bana sakatA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki saMkramake yogya prathama sthitiko galA kara jisake prathama sthiti Avalike bhItara praviSTa ho gaI hai usake jaghanya svAmitvakA vidhAna karanese ukta doSakA parihAra ho jAtA hai| zaMkA-prathama sthitike saMkramakA abhAva ho jAne para bhI yasthiti bahuta hotI hai, isaliye svodayase car3he hue jIvake jaghanya svAmitva nahIM bana sakatA hai ? samAdhAna--aisI AzaMkA karanA ThIka nahIM hai, kyoMki yahA~ para yatsthitikI vivakSA nahIM kI gaI hai| kintu niSekasthitikI hI pradhAnatA hai, isaliye svodaya yA parodaya kisI prakAra bhI car3he hue jIvake prakRta svAmitvake prApta honemeM koI virodha nahIM AtA hai yaha bAta siddha huii| * napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai| 6648 yaha sUtra sugama hai| * jo napuMsakavedake udayavAlA kSapaka jIva antima sthitikANDakakA saMkrama kara rahA hai usake napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai ? 6646. yahAM napuMsakavedake udayavAle kSapaka jIvake hI prakRta jaghanya svAmitva hotA hai isa prakAra anyayogavyavacchedadvArA zeSa vedoMke udayavAle kSapaka jIvoMke prakRta svAmitvakA niSedha karanA caahie| zaMkA-kisa liye yahAM anya vedake udayavAle kSapaka jIvoMke prakRta jaghanya svAmitvakA niSedha karate hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki anya vedake udayase kSapakaneNi para car3he hue jIvake napusakaveda Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 gA0 58] uttarapayaDiTThidisaMkame sAmittaM khaMDayassa sodayakkhavayassa carimavidikhaMDayAmAdo asaMkhejaguNattadaMsaNAdo / tado sodaeNeva gaqsayavedassa jahaNNasAmittamidi siddhaM / * chaNNokasAyANaM jahaNNahidisaMkamo kassa ? 6650. sugamaM / (r) khavayassa tesimapacchimadvidikhaMDayaM saMchuhamANayassa tassa jhennyN| 6651. ettha khavayasse tti vayaNamakkhavayavudAsaduvAreNANiyaTTikhavayassa jahaNNasAmittapaduppAyaNaphalaM, aNNattha tjhnnnnbhaavaannuvlddhiido| tesiM chaNNokasAyANamapacchimaM savvapacchimaM vidikhaMDayaM saMchuhamANayassa saMkAmemANayassa payadajahaNNasAmittaM hoi / ettha carimaphAlivisesaNaM Na kayaM, carimaTThidikhaMDayacarimaphAlIsu ceva sAmittavihANe vippddisehaabhaavaado| 652. evamogheNa jahaNNasAmittaM savvAsi mohapayaDINaM parUvidaM / etto oghAdesaparUvaNaTThamuccAraNAvalaMbaNaM kassAmo / taM jahA-jaha0 payadaM / duviho NidesoogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0 jaha0 dvidisaM0 kassa ? aNNada0 daMsaNamohakkhavayassa carimaTTidikhaMDayacarimasamayasaMkAmayassa / evaM sammAmi0 / samma0 jaha0 TThidisaM0 kA antima sthitikANDaka antarmahata pahale hI kSaya ho jAtA hai, isaliye vaha svodayase car3he hue kSapaka jIvake antima sthitikANDakake AyAmase asaMkhyAtaguNA dekhA jAtA hai| ataH svodayase hI napusakavedakA jaghanya svAmitva prApta hotA hai yaha bAta siddha huii| * chaha nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? 6650. yaha sUtra sugama hai / * jo kSapaka unake antima sthitikANDakakA saMkrama kara rahA hai usake chaha nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / 6651. yahA~ sUtra meM 'khavayassa' vacana akSapakake nirAkaraNa dvArA anivRttikSapakake jaghanya svAmitvakA kathana karaneke liye diyA hai, kyoMki anyatra usakA jaghanya svAmitva nahIM upalabdha hotaa| ina chaha nokaSAyoMke antima sthitikANDakakA 'saMchuhamANayassa' arthAt saMkrama karanevAle jIvake prakRta jaghanya svAmitva hotA hai| yahAM sUtrameM 'carimaphAli' vizeSaNa nahIM diyA hai to bhI antima sthitikANDakakI antima phAliyoMke prApta hone para hI jaghanya svAmitvakA vidhAna karanemeM koI virodha nahIM hai| 6652. isa prakAra oghase saba mohaprakRtiyoMke jaghanya svAmitvakA kathana kiyaa| aba Age ogha aura AdezakA kathana karaneke liye uccAraNAkA avalamba lete haiN| yathA-jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jo darzanamohakA kSapaka jIva antima sthitikANDakakA antima samayameM saMkrama kara rahA hai usake hotA hai / isI prakAra samyagmithyAtvake jaghanya sthitisaMkramakA svAmitva jAnanA cAhiye / samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jise darzanamohakI kSapaNA Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 kassa ? aNNada0 samayAhiyAvaliyaakkhINadaMsaNamohaNIyassa / aNaMtANu04 jaha0 dvidisaM0 kassa ? aNNada0 aNaMtANu04 visaMjoemANassa carimadvidikhaMDae carimasamayasaMkAmeMtassa / aTThaka0 jaha0 kassa ? aNNada0 khavayassa carime dvidikhaMDae carimasamayasaMkAmeMtassa / ithi0-Nasa0-chaNNoka0 jaha0 dvidisaMkA0 kassa ? aNNada0 khavayassa carime DidikhaMDae vaTTamANayassa / gavari Naqsa0 jaha0 Naqsayavedodayakkhavayassa / edeNa Nabade jahA itthivedassa parodaeNa vi sAmittamaviruddhamidi / kodha-mANa-mAyAsaMjala0-purisaveda0 jaha0 TThidisaM0 kassa ? aNNada0 khavayassa carimadvidibaMdhe carimasamayasaMkA tassa / Navari appappaNo veda-kasAyassa seDhimArUDhassa / lohasaMja0 jaha0 dvidisaM kassa ? aNNada0 khavayassa samayAhiyAvaliyacarimasamayasakasAyassa / 653. AdeseNa Neraiya0 miccha0-bArasaka0-bhaya-duguMcha0 jaha0 dvidisaM0 kassa? aNNadarassa asaNNipacchAyadassa hdsmuppttiydusmyaahiyaavliyuvvnnnnllyss| sattaNoka0 dvidivihattibhaMgo, paDivakkhabaMdhagaddhAgAlaNeNa aMtomuhuttaNuvavaNNallayassa sAmittavihANaM paDi bhedaabhaavaado| Navari sagabaMdhapAraMbhAdo Avaliyacarimasamae sAmittakaranemeM eka samaya adhika eka Avali kAla zeSa hai aise anyatara jIvake hotA hai| anantAnubandhI catuSkakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA karanevAlA jo jIva antima sthitikANDakake antima samayameM saMkrama kara rahA hai usake hotA hai| ATha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jo kSapaka jIva unake antima sthitikANDakakA antima samayameM saMkrama kara rahA hai usake hotA hai| strIveda, napuMsakaveda aura chaha nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai| jo anyatara kSapaka jIva antima sthitikANDakameM vidyamAna hai usake hotA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkrama napuMsakavedake udayavAle kSapaka jIvake hI hotA hai| isase jJAta hotA hai ki strIvedakA jaghanya svAmitva parodayase prApta hone meM bhI koI virodha nahIM AtA hai / krodhasaMjvalana, mAnasaMjvalana, mAyAsaMjvalana aura puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ! jo anyatara kSapaka jIva antima sthitibandhakA antima samayameM saMkrama kara rahA hai usake hotA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki veda aura kaSAyoMmeM se svodayase zreNipara car3he hue jIvake yaha jaghanya svAmitva hotA hai| lobha saMjvalanakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai / jo anyatara kSapaka jIva eka samaya adhika eka zrAvali kAlarUpa antima samayameM sakaSAyabhAvase sthita hai usake hotA hai| 653. Adezase nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai / hatasamutpattika kriyAko karake jo anyatara jIva asaMjJI paryAyase Akara narakameM utpanna huA hai usake do samaya adhika eka Avali kAlake hone para ukta prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / sAta nokaSAyoMke jaghanya sthitisaMkramakA svAmitva sthitivibhaktike samAna hai, kyoMki narakameM utpanna honeke bAda pratipakSa prakRtiyoMke bandhakAlake galAne meM jo antarmuhUrta kAla lagatA hai utanI sthiti vivakSita nokaSAyoMkI aura kama ho jAtI hai aura taba jAkara unakA jaghanya sthitisattva prApta hotA hai| inakA jaghanya sthitisaMkrama bhI antarmuhUrta bAda hI prApta hotA hai isa apekSAse ina donoMke jaghanya svAmitvake kathanameM koI bheda nahIM hai| kintu itanI vizeSatA hai ki jisa prakRtikA jaghanya svAmitva prApta karanA ho usakA bandha prArambha ho jAneke bAda eka Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapayaDiTidisaMkame sAmittaM 321 mettha daTThavvaM / samatta-aNaMtANu04 oghbhNgo| sammAmi0 uvvellamANassa carimadvidikhaMDae carimasamayasaMkAme0 / evaM paDhamAe / vidiyAdi jAva chaTThi tti miccha0bArasaka0-NavaNoka0 dvidivihattibhaMgo / sammatta0-sammAmi0-aNaMtANu04 jaha0 dvidisaM0 kassa ? aNNada0 uvvellamANassa visaMjoeMtassa ca carime DidikhaMDae carimasamayasaMkA0 / sattamAe micchatta0-bArasaka0-bhaya-duguMcha0 jaha0 dvidivihttibhNgo| Navari saMtakamma voleUNAvaliyAdIdassa bhaya-duguMchANaM doaavliyaadiidss| sammatta-sammAmi0-aNaMtANu04 vidiypuddhvibhNgo| sattaNokasAyANaM dvidivihattabhaMgo, saMtasamANabaMdhAdo aMtomuhuttAdIdassa paDivakkhabaMdhagaddhAgAlaNeNa sAmittaM paDi tatto bhedAbhAvAdo / Navari sagabaMdhAvaliyacarimasamae sAmittaM gaheyav / 654. tirikkhesu miccha0-bArasaka0-bhaya-duguMcha0 tthidivihttibhNgo| Navari saMtakammaM voleUNAvaliyAdIdassa bhaya-duguMchANaM doAvaliyAdIdassa / sammatta0 sammAmi0. aNaMtANu04 NArayabhaMgo / sattaNoka0 dvidivihattibhaMgo / Navari saNNipaMciMdiyatirikkhaAvalike antima samayameM prakRta jaghanya svAmitva jAnanA cAhiye / samyaktva aura anantAnubandhIcatuSkake jaghanya sthitisaMkramakA svAmI oghake samAna hai| jo samyagmithyAtvakI udvelanA karanevAlA jIva antima sthitikANDakake antima samayameM saMkrama kara rahA hai usake samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| isI prakAra pahalI pRthivImeM jAnanA caahiye| dUsarIse lekara chaThI pRthivItakake nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke jaghanya sthitisaMkramakA svAmI sthitivibhaktike samAna hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jo samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA karanevAlA aura anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA karanevAlA jIva antima sthitikANDakake antima samayameM saMkrama kara rahA hai usake hotA hai| sAtavIM pRthivImeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAke jaghanya sthitisaMkramakA svAmI sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki jise satkarmake samAna sthitibandha honeke bAda eka Avali kAla huA hai usake mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai tathA bhaya aura jugupsAkA satkarmake samAna sthitibandha hone ke bAda do zrAvali kAla vyatIta huA hai usake bhaya aura jugupsAkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake jaghanya sthitisaMkramakA svAmI dUsarI pRthivIke samAna hai / tathA sAta nokaSAyoMke jaghanya sthitisaMkramakA svAmI sthitivibhaktike samAna hai, kyoMki satkarmake samAna bandhake dvArA jisane antarmuhUrta kAla vitA diyA hai usake pratipakSa prakRtiyoMke bandhaka kAlako galAnekI apekSA svAmitvake prati usase isameM koI bheda nahIM hai| kintu itanI vizeSatA hai ki apanI bandhAvalike antima samayameM yaha jaghanya svAmitva grahaNa karanA caahiye| 6654. tiryazcoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAke sthitisaMkramakA jaghanya svAmI sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki satkarmake samAna sthitibandha honeke bAda eka Avali hone para mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkA tathA satkarmake samAna sthitibandha honeke bAda do Avali kAla jAne para bhaya aura jugupsAkA prakRta jaghanya svAmitva kahanA caahiye| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake jaghanya sthitisaMkramakA svAmI nArakIke samAna hai| sAta nokaSAyoMke jaghanya sthitisaMkramakA svAmI sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA 41 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 paJjattaesuppaJjiya savvukkassapaDivakkhabaMdhagaddhaM gAliya sagabaMdhapAraMbhAdo Avaliyacarimasamae sAmittaM vattavvaM / . $ 655. paMciMdiyatirikkha03 miccha0-bArasaka0-bhaya-duguMcha0 jaha0 dvidisaM0 kassa ? aNNada0 bAdareiMdiyapacchAyadassa hadasamuppattiyaAvaliyauvavaNNallayassa / sammatta0-sammAmi0-aNaMtANu04 nnaarybhNgo| sattaNoka0 jaha0 dvidisaM0 kassa ? aNNada0 hadasamuppattiyabAdareiMdiyapacchAyadassa aMtomuhattavavaNNallayassa appappaNo kasAyaM baMghiyaNAvaliyAdIdassa / joNiNIsu samma0 smmaami0bhNgo| paMciMtirikkhaapajatta-maNusaapaja0 joNiNIbhaMgo / Navari aNaMtANu04 miccha0 bhNgo|| 656. maNusa3 oghaM / Navari maNusiNIsu purisaveda0 chnnnnoksaaybhNgo| 6657. devANaM nnaarybhNgo| evaM bhavaNa-vANa / Navari samma0 smmaami0bhNgo| jodisi0 vidiypuddhvibhNgo| sohammAdi jAva NavagevajA tti hidivihttibhNgo| Navari samma0-sammAmi0-aNaMtANu04 nnaarybhNgo| aNuddisAdi jAva savvaTThA tti hai ki saMjJI paMcendriya tiryazca paryAptakoMmeM utpanna karAke aura pratipakSa prakRtiyoMke sarvotkRSTa bandhakAlako galA kara vivakSita nokaSAyake bandhakA prArambha karAve / phira jaba eka zrAvali kAla ho jAya taba usake antima samayameM prakRta svAmitva kahanA caahiye| 655. paMcendriya tiryazcatrikameM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? jo hatasamutpattikakriyAko karaneke sAtha bAdara ekendriya paryAyase Akara yahA~ utpanna huA hai usake yahA~ utpanna hone para eka prAvali kAlake antameM ukta prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake jaghanya sthitisaMkramakA svAmI nArakiyoMke samAna hai| sAta nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama kisake hotA hai ? hatasamutpattikakriyAko karaneke sAtha bAdara ekendriya paryAyase Akara yahAM utpanna hue jisa anyatara jIvako eka antarmuhUrta kAla ho gayA hai usake tadanantara vivakSita nokaSAyakA bandha honeke bAda eka Avali kAlake antameM sAta nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai / yoninI tiryaJcoMmeM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| paMcendriya tiryazca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitisaMkramakA svAmI yoninI tiryazcoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| 6656. manuSyatrikameM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitisaMkramakA svAmI oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyaniyoM meM puruSavedakA bhaMga chaha nokaSAyoMke samAna hai| 6657. devoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitisaMkramakA svAmI nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra bhavanavAsI aura vyantara devoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yahAM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| jyotiSiyoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitisaMkramakA svAmI dUsarI pRthivIke samAna hai| saudharma kalpase lekara nau graiveyaka takake devoM meM saba prakRtiyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga nArakiyoMke samAna hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktva Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058] uttarapayaDiDidisaMkame eyajIveNa kAlo 323 hidivihttibhNgo| Navari samma0-aNaMtANu04 NArayabhaMgo / evaM jAva0 / evaM jahaNNayaM sAmittaM samattaM / * eyajIveNa kaalo| 6658. etto eyajIvavisesido kAlo pruuvnnijo| so vuNa duvihojahaNNao ukassao ca / tatthukkassao tAva ukssadvidiudIraNAkAlAdo Na bhijadi tti tadappaNAkaraNaTThamuvarimasuttaviNNAso OM jahA ukkassiyA dvidiudIraNA tahA ukkalsayo hidisNkmo| 659. sugamamedamappaNAsuttaM / saMpahi edisse appaNAe phuDIkaraNadvamuccAraNaM vttissaamo| taM jahA-tattha duviho Niddeso-ogheNAdeseNa ya / ogheNa miccha0solasaka0-NavaNoka0 ukka0 dvidisaMkA0 keva0 1 jaha0 eyasamo, ukka0 aMtomuhuttaM / caduNoka0 AvaliyA / aNukka0 jaha0 aMtomu0, NavaNoka0 eyasamao, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhenjapoggalapariyaDheM / samma0-sammAmi0 ukka0 TThidisaMkA0 jahaNNu0 eysmo| aNu0 jaha0 aMtomu0, ukka0 vechAvaTThisAgaro0 sAdireyANi / aura anantAnuvandhIcatuSkakA bhaMga nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| isa prakAra jaghanya svAmitva samApta huaa| * aba eka jIvako apekSA kAlakA adhikAra hai| 6658. aba isase Age eka jIvakI apekSA kAlakA kathana karanA cAhiye / vaha do prakArakA hai-jaghanya aura utkRsstt| unameM utkRSTa kAlakA utkRSTa sthitiudIraNAke kAlase koI bheda nahIM hai, isaliye usakI pramukhatAse kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM___* jisa prakAra utkRSTa sthiti udIraNA hotI hai usI prakAra utkRSTa sthitisaMkrama hai| 656. yaha arpaNAsUtra sugama hai| aba isa arpaNAkA spaSTIkaraNa karaneke liye uccAraNAko batalAte haiN| yathA-nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghase mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke utkRSTa sthitisaMkrAmakakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| kintu cAra nokaSAyoMkA utkRSTa kAla eka prAvali hai| mithyAtva aura solaha kaSAyoMke anutkRSTa sthitisaMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura nau nokaSAyoMkA jaghanya kAla eka samaya hai| tathA sabhIkA utkRSTa kAla ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai / samyaktva aura samyagmithyAtvake utkRSTa sthitisaMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / anutkRSTa sthitisaMkrAmakakA jaghanya kAla antamuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara hai / vizeSArtha-mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI bandhase aura nau nokaSAyoMkI saMkramase utkRSTa sthiti prApta hotI hai| yataH utkRSTa sthitike bandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai ataH ina saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti ke saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 jayadhavalAsahidai kasAyapAhuDe [baMdhago 6 660. AdeseNa Neraiya0 solasaka0-paMcaNoka0-caduNoka0 ukka0 TThidisaM0 jaha0 eyasamao, ukka0 aMtomu0 AvaliyA / aNu0 jaha0 eyasa0, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / samma0-sammAmi0 ukka0 hidisaMkA0 jahaNNu0 eysmo| aNukka0 kAla antamuhUrta batalAyA hai| kintu strIveda, puruSaveda, hAsya aura ratikA utkRSTa sthitike bandhake samaya bandha na hokara utkRSTa sthitibandhake ruka jAneke bAda hI inakA bandha hotA hai, isaliye inameM eka AvalipramANa utkRSTa sthitikA hI saMkrama dekhA jAtA hai, ataH inake utkRSTa sthitisaMkrAmakakA utkRSTa kAla antarmuhUrta na prApta hokara eka AvalipramANa prApta hotA hai / isIse inakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA utkRSTa kAla eka zrAvalipramANa batalAyA hai| mithyAtva aura solaha kaSAyoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai / isIse yahA~ inakI anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta batalAyA hai| krodhAdi kaSAyoMkA eka eka samayake antarase utkRSTa sthitibandhakA honA sambhava hai aura jaba krodhAdi kaSAyoMkA isa prakArase bandha hotA hai taba nau nokaSAyoMkA anutkRSTa sthitisaMkrama eka samayake liye bana jAtA hai| isIse inakI anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya batalAyA hai| tathA ina saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jo utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa batalAyA hai so vaha ekendriyoMkI apekSAse jAna lenA cAhiye, kyoMki jaba koI jIva itane kAla taka ekendriya paryAyameM rahatA hai taba usake itane kAla taka na to utkRSTa sthitibandha pAyA jAtA hai aura na hI utkRSTa sthitisaMkrama hI sambhava hai| ataH ina saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa kahA hai| jo jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake antarmuhUrtameM vedakasamyakatvako prApta hotA hai usake samyaktvako grahaNa karaneke prathama samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti hokara dUsare samayameM eka samaya taka isa utkRSTa sthitikA saMkrama hotA hai / isIse yahA~ samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya batalAyA hai| jo jIva samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattAko prApta karake antarmuhUrtameM unakI kSapaNA kara detA hai usake inakI anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta pAyA jAtA hai / tathA jo jIva samyaktva aura samyagmithyAtvake udvelanAkAlake antima samayameM samyaktvako prApta hotA hai aura chayAsaTha sAgara kAla taka samyaktvake sAtha raha kara punaH mithyAtvameM jAkara ukta donoM prakRtiyoMkI udvelanA karane lagatA hai| tathA apanI apanI udvelanAke antima samayameM samyaktvako prApta karake punaH chayAsaTha sAgara kAla taka samyaktvake sAtha rahatA hai| phira antameM mithyAtvameM jAkara ukta donoM prakRtiyoMkI udvelanA karatA hai usake inakI anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara pAyA jAtA hai| isIse yahA~ inakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka antarmuhUrta aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara batalAyA hai| 6660. Adezase nArakiyoM meM mithyAtva, solaha kaSAya, pA~ca nokaSAya aura cAra nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti ke saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya tathA cAra nokaSAyoMke sivA zeSakA utkRSTa kAla antarmuhUrta aura cAra nokaSAyoMkA utkRSTa kAla eka zrAvali hai / tathA ina sabakI anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai, tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / isI Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapayaDiTidisaMkame eyajIveNa kAlo 325 jaha0 eyasa0, uka0 tettIsaM sAgaro / evaM savvaNeraiya0-paMciMtirikkha3maNusa03-devA jAva sahassAra ti| Navari savvesimaNuka0 jaha0 eyasamao, ukka0 sgdvidii| 661. tirikkhesu miccha0-solasaka0-NavaNoka0 uka0 DidisaMkA0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMtomu0 AvaliyA / aNu0 jaha0 eyasa0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejapoggalapariyaDheM / samma0-sammAmi0 ukka0 dvidisaMkA0 jahaNNu0 eyasa0 / aNukka0 jaha0 eyasamao, ukka tiNNi' palido0 saadireyaanni| paMciM0tiri0apaja0 miccha0solasaka0-NavaNoka0 ukka0 TThidisaM0 jahaNNu0 eysmo| aNu0 jaha. khuddAbhava0 prakAra saba nArakI, paMcendriya tiyaMcatrika, manuSyatrika, sAmAnya deva aura sahasrAra kalpa takake devoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki ina sabhImeM anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai| vizeSArtha--yahA~ aura saba kAla to jisa prakAra oghaprarUpaNAmeM ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra jAna lenA caahiye| kintu saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitike saMkrAmakake utkRSTa kAlameM aura kucha prakRtiyoMke jaghanya kAlameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki jisa mArgaNAkI jitanI kAyasthiti sambhava hai vahA~ utane kAla taka sabhI prakRtiyoM kI anutkRSTa sthiti aura usake saMkramakA pAyA jAnA sambhava hai, ataH sarvatra anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa kahA hai| jisa mArgaNAmeM bhavasthiti aura kAyasthitimeM antara nahIM hai vahA~ bhavasthitiko hI kAyasthiti jAnanA cAhiye / aura jisa mArgaNAmeM inameM antara hai vahA~ kAyasthiti lenI cAhiye / aba jaghanya kAlakA khulAsA karate haiN| bAta yaha hai ki jisa jIvane bhavake upAntya samayameM utkRSTa sthitisaMkrama karake antima samayameM eka samayake liye mithyAtva aura solaha kaSAyoMkA anutkRSTa sthitisaMkrama kiyA aura dUsare samayameM marakara anya gatiko prApta ho gayA usake ukta prakRtiyoM ke anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| isI prakAra jisake samyaktva aura samyagmithyAtvake saMkramameM eka samaya zeSa rahane para jo vivakSita gatiko prApta huA hai usake usa gatimeM samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai / isIse ina mArgaNAoMmeM ukta prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya batalAyA hai| 6661. tiryaMcoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla cAra nokaSAyoMke sivA zeSa sabakA antarmuhUrta hai tathA cAra nokaSAyoMkA eka AvalipramANa hai / anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palyapramANa hai| paMcendriyatiyaca aparyAptakoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya 1. apratau vidisaMkA. jahaeNu0 eyasa0 ukka0, tieiNa iti paatthH| . Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 samayUNaM, ukka* aMtomu0 / sammatta-sammAmi0 ukka0 DidisaM0 jahaNNu0 eyasamao / aNu0 jaha0 eyasamao, ukka0 aMtomu0 / evaM maNusaapajattaesa / / ___ 662. ANadAdi jAva uvarimagevajA tti miccha0-bArasaka0-NavaNoka0 ukka0 hidisaM0 jahaNNu0 eysmo| aNu0 jaha0 jahaNNahidI samayUNA, ukka0 sagaDhidI / saM0-sammAmi0'aNaMtANu04 ukka0 dvidisaM0 jahaNNukka0 eyasa0 / aNukka0 ja0 eyasa0, ukka0 sagahidI / aNuddisAdi savvaTThA ti evaM ceva / Navari sammAmi0 micchattabhaMgo / aNaMtANu04 ukka0 hidisaM0 jahaNNu0 eyasamao / aNukka0 jaha0 aMtomu0, ukka0 sagahidI / evaM jAva0 / evamukkassakAlANugamo smtto| * etto jhenndvidisNkmkaalo| 6663. etto ukkassaTThidisaMkamakAlavihAsaNAdo aNataramavasarapatto jahaNNaTThidisaMkamakAlo vihAsiyavvo tti paijAvayaNamedaM / kAla eka samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra manuSya aparyAptakoMmeM jAnanA caahiye| 6662. AnatAdikase lekara uparima aveyaka takake devoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya kama jaghanya sthitipramANa hai aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitike saMkrAra kAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM isI prakAra hai| kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| anantAnubandhIcatuSkakI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitike saMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-pUrvameM oghase aura narakagatimeM kAlakA spaSTIkaraNa kara Aye haiN| use dhyAnameM rakhakara aura apane apane svAmitvako jAnakara tiryaJcagati AdimeM kAlakA spaSTIkaraNa kara lenA cAhie / khAsa vizeSatA na honese yahA~ alagase spaSTIkaraNa nahIM kiyA hai / isa prakAra utkRSTa kAlAnugama samApta huaa| * aba Age jaghanya sthitisaMkramake kAlakA adhikAra hai|| 6663. aba isa utkRSTa sthitisaMkramake kAlakA vyAkhyAna karaneke bAda avasara prApta jaghanya sthitisaMkramake kAlakA vyAkhyAna karanA cAhiye isa prakAra yaha pratijJAvacana hai| 1. zrA0prato samayUNA, ukka0 dvidisaMkamo [ ukkassadvidI ] [sammatta ] sammAmi0 iti pAThaH! Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA0 58 ] uttarapayaDiTThidikame eyajIveNa kAlo 327 * ahAvIsAe payaDIeM jahaNNaTThidisaMkamakAlo kevaciraM kAlAdo hodi ? jaharagukasse eyasamabho / $ 664. aTThAvIsasaMkhAe paricchiNNANaM mohapayaDINaM jahaNNaTThidisaMkama kAlo eyajIvavisao kiyaciraM hoi ti AsaMkiya taNiddeso kao - jahaNNu0 eyasamao ti / hou NAma jesiM kammANaM jahaNNaDidisaMkamassa carimaphAlivisae samayAhiyAvaliyAe ca sAmittaM tesiM jahaNNukkasseNeyasamayakAlaNiyamo, Na sesANamiccAsaMkAe tatthataNavisesasaMbhavapaduSpAyaNaTTamidamAha - vari itthi evaM sayaveda - churANokasAyANaM jahaDidisaMkamakAlo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNukkasse aMtomuhuttaM / 9665. edesimaTTahaM NokasAyANaM carimaTThidikhaMDae laddhajahaNNasAmittANaM jahaNNaTThidisaMkamajahaNNukkassakAlo aMtomuhuttapamANo hoi ti suttatthasaMgaho / chaNNokasAyANaM tAva jahaNNukkassakAlo eyaviyappo' caitra, carimaDidikhaMDayukIraNaddhApaDibaddhaNivviyappaMto muhuttapamANattAdo / saya vedassa paDhamaTThidivivakkhAe Avaliyametto / tadavivakkhAe carimaTThidikhaMDayukkIraNaddhAmetto jahaNNukassakAlo ho / * aTThAIsa prakRtiyoM ke jaghanya sthitisaMkramakA kAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / $ 664 yahA~ mohanIyakI aTThAIsa prakRtiyoM ke jaghanya sthitisaMkramakA eka jIvakI apekSA kitanA kAla hai aisI AzaMkA karake usakA nirdeza jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai isa rUpase kiyA hai| jina karmoMke jaghanya sthitisaMkramakA svAmitva antima phAlike patanake samaya yA eka samaya adhika eka Avali kAlake zeSa rahane para prApta hotA hai unake jaghanya aura utkRSTa kAlakA niyama eka samayapramANa bhale hI rahA A o kintu zeSa karmoMkI jaghanya sthiti ke saMkramake kAlakA yaha niyama nahIM prApta hotA isa prakAra isa AzaMkA ke hone para yahA~ jo vizeSa kAla sambhava hai usakA kathana karane ke liye AgekA sUtra kahate haiM * kintu itanI vizeSatA hai ki strIveda, napuMsakaveda aura chaha nokapAyoMke jaghanya sthitisaMkramakA kAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / 9665. antima sthitikANDakake samaya jaghanya svAmitvako prApta honevAlI ina ATha nokapAyoM ke jaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrtapramANa hai yaha isa sUtrakA tAtparya hai / unameM se chaha nokaSAyoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla eka hI prakArakA hai, kyoMki sahar sthitikANDaka ke utkIraNA kAlase sambandha rakhanevAlA antarmuhUrta eka hI prakArakA hai / napuMsakavedakA jaghanya aura utkRSTa kAla prathama sthitikI apekSA eka AvalipramANa hai aura usakI vivakSA nahIM karanepara antima sthitikANDaka ke utkIraNAkAlapramANa hai / strIvedakA 1. 0 pratI eyaviyappA iti pAThaH / 2. zra0pratau - yukkIraNaddhA paDibaddha givviyappaMto jaharAgukkassakAlo iti pAThaH / Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 jayadhavalA sahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 itthi vedassa sodaeNa caDhidassa eso caiva bhaMgo / parodaeNa vi caDhidassa chaNNokasAyabhaMgo tti / evamogheNa savvakammANaM jahaNNaTThidisaMkamakAlo suttANusAreNa parUvido / edeNa sUcidama jahaNNaTThidisaMkamakAlamaNuvaNNaissAmo - miccha0 aja0 vidisaM0 aNAdio apajavasido aNAdio sapajavasido vA / samma0 sammAmi0 aja0 jaha0 aMtomu0, ukka0 vechAvaTTisAgaro0 tIhi palido0 asaMkhe0 bhAgehi sAdireyANi / solasaka0NavaNoka0 aja0 tiSNi bhaMgA / tattha jo so sAdio sapajjavasido jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 addhapoggalapariyaGkaM deNaM / evamoghaparUvaNA samattA / svodayase car3he hue jIvakI apekSA yahI bhaGga hai / tathA parodayase car3he hue jIvakI apekSA bhI chaha kaSAya ke samAna bhaGga hai / isa prakAra zroghase saba karmoM ke jaghanya sthiti saMkrAmakakA kAla sUtra ke anusAra kahA / aba isase sUcita honevAle ajaghanya sthitisaMkrAmakakA kAla batalAte haiMmithyAtva ke ajaghanya sthitisaMkrAmakakA kAla anAdi ananta yA anAdi sAnta hai / samyaktva aura samyagmithyAtva ajaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyake tIna asaMkhyAtaveM bhAgoM se adhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai / solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke ajaghanya sthitisaMkramake tIna bhaGga haiM / unameM se jo sAdi- sAnta bhaGga hai usakI apekSA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama ardhapudgalaparivartanapramANa hai / vizeSArtha - yahA~ mohanIyakI aTThAIsa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla batalAyA gayA hai / ina aTThAIsa prakRtiyoM meM se mithyAttra, samyagmithyAtva, anantAnubandhacatuSka aura madhyakI ATha kaSAya ye caudaha prakRtiyAM aisI haiM jinakA jaghanya sthitisaMkrama antima sthitikANDakakI antima phAlike patanake samaya prApta hotA hai / krodhasaMjvalana, mAnasaMjvalana, mAyAsaMjvalana aura puruSaveda ye cAra prakRtiyAM aisI haiM jinakA jaghanya sthitisaMkrama antima sthitibandhake saMkrama ke antima samaya meM prApta hotA hai aura samyaktva tathA saMjvalana lobha ye do prakRtiyAM aisI haiM jinakA jaghanya sthitisaMkrama inakI kSapaNA meM eka samaya adhika eka Avali kAla zeSa rahane para prApta hotA hai / yaha ukta prakArase vicAra karane para ina prakRtiyoM ke jaghanya sthitisaMkramakA kevala eka samaya kAla prApta hotA hai, ataH inake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya batalAyA hai aba rahIM zeSa chaha nokaSAya, strIveda aura napuMsakaveda ye ATha prakRtiyA~ so inakA jaghanya sthitisaMkrama antima sthitikANDakake patana ke samaya prApta hone se cUrNikAra ne inake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta batalAyA hai / yahAM itanI vizeSatA hai ki chaha nokaSAyoM kI apanI kSapaNA ke samaya prathama sthiti sambhava na honese inake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka prakArakA hI prApta hotA hai / kintu 1 veda aura napuMsaka vedakA yaha kAla do prakArase prApta kiyA jA sakatA hai / prathama prakAra meM prathama sthitikI pradhAnatA hai aura dUsare prakAra meM prathama sthitikI vivakSA na rahakara kevala antima sthitikANDakake UtkIraNakAlakI vivakSA rahatI hai| jisakA nirdeza svayaM TIkAkArane kiyA hI hai / isa prakAra zraghase jaghanya sthitisaMkramake kAlakA vicAra karake aba ajaghanya sthitisaMkramake jaghanya aura utkRSTa kAlakA vicAra karate haiM - mithyAtvakI ajaghanya sthiti ke do prakAra hI sambhava haiManAdi-ananta aura anAdi- sAnta | abhavya jIvoMke aura abhavyoMke samAna bhavya jIvoMke anAdi Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapaDiTThidisaMkame eyajIveNa kAlo 329 666. saMpahi AdesaparUvaNaTThamuccAraNaM vattaissAmo / taM jahA--AdeseNa raiya0 miccha0-bArasaka0-bhaya-duguMcha0 jaha0 dvidisaM0 jahaNNu0 eyasamao / aja0 jaha0 samayAhiyAvaliyA, ukka0 tettIsaM sAgaro0 / evaM sttnnok0|nnvri aja0 jaha0 aNtomu0| samma0-sammAmi0-aNaMtANu04 jaha0 jahaNNu0 eyasa0 / aja0 jaha0 eyasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / evaM paDhamAe / Navari sgddhidii| vidiyAdi jAva sattamA ti hidivihttibhNgo| ananta vikalpa hotA hai aura zeSa sabhI bhavyoMke anAdi-sAnta vikalpa hotA hai / yataH sthitike ye do vikalpa prApta hote haiM ataH inakA saMkramakAla bhI do hI prakArakA jAnanA caahiye| isIse yahA~ mithyAtvake ajaghanya sthitisaMkramakA kAla pUrvokta vidhise do prakArakA batalAyA hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattA prApta honeke bAda unakI kSapaNA dvArA kamase kama antamuhUrtakAlake bhItara jaghanya sthiti prApta ho jAtI hai, ataH ina do prakRtiyoMke ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla antamuhUrta batalAyA hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sattvakAla palyake tIna asaMkhyAtaveM bhAga adhika do chayAsaTha sAgara hotA hai| isIse yahA~ ina do prakRtiyoMka ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla uktapramANa batalAyA hai| aba rahIM solaha kaSAya aura nau nokaSAya ye paccIsa prakRtiyA~ so inake ajaghanya sthitisaMkramake tIna bhaGga prApta hote haiManAdi-ananta, anAdi-sAnta aura sAdi-sAnta / anAdi-ananta vikalpa abhavyoMke yA abhavyoMke samAna bhavyoMke hotA hai| anAdi-sAnta vikalpa una bhavyoMke hotA hai jinhoMne abhItaka upazamazreNiko nahIM prApta kiyA hai aura sAdi-sAnta vikalpa una bhavyoMke hotA hai jo upazamazreNipara car3hakara punaH usase cyuta hue hai / prakRtameM isI tIsare vikalpakI apekSA jaghanya aura utkRSTa kAla batalAyA hai| jo jIva antarmuhUrtake bhItara do bAra upazamazreNipara car3hatA hai usake ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla antarmuhUrta prApta hotA hai / tathA jo jIva ardhapudgalaparivartana kAlake Adi aura antameM zreNIpara car3hatA hai usake ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla kuchakama ardhapudgalaparivartanapramANa prApta hotA hai| __isa prakAra aoghaprarUpaNA samApta huii| 6666. aba AdezakA kathana karaneke lie uccAraNAko batalAte haiN| yathA-AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAke jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya adhika eka Avali hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| isI prakAra sAta nokaSAyoMke viSayameM jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki inake ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| isI prakAra pahalI pRthivImeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla apanI sthitipramANa kahanA cAhiye / dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaGga hai| vizeSArtha-narakameM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA jaghanya sthitisaMkrama eka samaya adhika eka zrAvalike bAda eka samayake lie prApta hotA hai, ataH inake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA isa jaghanya sthitisaMkramake pUrva eka 42 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayabhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 667. tirikkhesu dvidivi0 bhaMgo | paMciM0 tirikkha 3 miccha0 - bArasaka 0bhaya-durgucha0 jaha0 TThidisaMkA0 jahaNNu0 eyasa0 / aja0 jaha0 AvaliyA samayUNA, ukka0 sagaTTidI' | samma0 sammAmi0 aNatANu 0 -sattaNoka0 TThidivihattibhaMgo / paMci0tiri0 apaJja0 - maNusa prapaJja0 miccha0 solasaka0 -bhaya-durgucha0 jaha0 jahaNNuka0 ega 330 samaya adhika eka Avali kAlataka ukta prakRtiyoM kA ajaghanya sthitisaMkrama hotA hai, ataH yahA~ unake ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya adhika eka zravalipramANa kahA hai| utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai yaha spaSTa hI hai / yadyapi sAta nokaSAyoM kI apekSA yaha kAla isI prakAra bana jAtA hai / para inake ajaghanya sthitisaMkramake jaghanya kAlameM kucha vizeSatA hai / bAta yaha hai ki yahA~ sAta nokaSAyoMke jaghanya sthitisaMkramakA kAla narakameM utpanna honeke antarmuhUrta bAda prApta hotA hai ataH inake ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla antarmuhUrtapramANa kahA hai| narakameM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama usakI kSapaNAmeM eka samaya adhika eka Avali kAlake zeSa rahanepara eka samaya ke lie prApta hotA hai / samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama udvelanAke samaya antima sthitikANDa kI antima phAlike patana ke samaya prApta hotA hai / tathA anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkrama visaMyojanAke samaya antima sthitikANDakakI antima phAlike patana ke samaya prApta hotA hai / aH yahA~ inake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya batalAyA hai / jo samyaktya aura samyagmithyAtvakI udvelanA karanevAlA abhya gatikA jIva inake ajaghanya sthitisaMkramameM eka samaya zeSa rahanepara narakameM utpanna hotA hai usake inakA eka samayake lie ajaghanya sthitisaMkrama hotA hai| tathA jisa nArakIne anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA kI hai vaha yadi sAsAdanameM jAkara aura eka Avali kAlake bAda eka samaya ke liye isakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka hokara mara jAtA hai to usake anantAnubandhIcatuSkake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya dekhA jAtA hai / isIse yahA~ ina samyaktva Adi chaha prakRtiyoM ke jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya batalAyA hai| tathA inake ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla tetIsa sAgara spaSTa hI hai / yaha saba kAla prathama pRthivImeM bhI bana jAtA prathama pRthivIke kathanako sAmAnya nArakiyoMke samAna batalAyA hai / kintu yahA~ utkRSTa eka sAgara hI pAI jAtI hai, ataH yahA~ saba prakRtiyoMke ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa batalAyA hai / sthitivibhakti meM saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA dvitIyAdi narakoMmeM jo kAla batalAyA hai vaha yahA~ sthitisaMkramakI apekSAse avikala ho jAtA hai : dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoM meM saba bhaGga sthiti - vibhaktike samAna kahA hai / SS 667. tiryaMcoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaGga hai / paJca ndriyatiryazvatrika meM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAke jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kama eka zravalipramANa hai aura utkRSTa kAla utkRSTa sthitipramANa hai / samyaktva, samyagmithyAtva anantAnubandhIcatuSka aura sAta nokaSAyakA bhaGga sthitivibhaktike samAna hai| pacandriyatiryazca aparyAptakoM meM aura manuSya aparyAptakoMmeM midhyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAke jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa 1. tA0 - zrA0 pratyoH sagaTThidI samayUNA iti pAThaH / Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDihidisaMkame eyajIveNa kAlo 331 smo| aja0 jaha0 Avali0 samayUNA, ukka0 aMtomu0 / samma0-sammAmi0-sattaNoka0 dvidivihttibhNgo| 668. maNu03 miccha0 jaha0 dvidisaM0 jahaNNu0 eys0| aja0 jaha0 khuddAbhava0 aMtomu0, ukka0 sgddhidii| samma0-sammAmi0-solasaka0-purisaveda0 jaha0 hidisaM0 jahaNNu0 eyasa0 / aja0 jaha' eyasa0, ukka. sagadvidI / evamaTThaNoka0 / Navari jaha0 jahaNNu0 aMtomu0 / maNusiNIsu purisaveda0 chnnnnokbhNgo| devANaM NArayabhaMgo / evaM bhavaNa-vANaveta0 / Navari sgddhidii| jodisiyAdi0 savvaTThA tti dvidivihattibhaMgo / evaM jAva0 / / kAla eka samaya hai| ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samayakama eka AvalipramANa hai aura utkRSTa kAla antarmaharta hai| vizeSArtha-jo bAdara ekendriya jIva marakara paMcendriya tiryaJcatrikameM utpanna hote haiM unake vahA~ utpanna honeke eka zrAvali kAlake antima samayameM mithyAtva Adi pandraha prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama hotA hai, isalie ina tIna prakArake tiryazcoMmeM ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai / tathA isa eka samaya kAlako eka AvalimeMse kama karane para inameM inhIM prakRtiyoMke ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kama eka AvalipramANa honese yaha tatpramANa kahA hai| inameM ukta prakRtiyoMke ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai / zeSa kathana sugama hai / tAtparya yaha hai ki yahA~ jo bhI kAla kahA hai use svAmitvako dekhakara ghaTita kara lenA caahie| . __$668. manuSyatrikameM mithyAtvake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNapramANa aura antarmuhUrtapramANa hai tathA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura puruSavedake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| isI prakAra ATha nokaSAyoMke viSayameM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| manuSyaniyoMmeM puruSavedakA bhaMga chaha nokaSAyoMke samAna hai| devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaMga hai| isI prakAra bhavanavAsI aura vyantara devoM meM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yahAM ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa kahanA cAhiye / jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha oghase jo pratyeka prakRtike sthitisaMkramakA svAmitva batalAyA hai usI prakAra manuSyatrikameM sambhava honese yahA~ kAlakA vicAra usIke anusAra kara lenA caahie| mAtra saba prakRtiyoMke ajaghanya sthitisaMkramakA kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai| tathA manuSyiniyoMmeM puruSavedakA bhaMga chaha nokaSAyoMke samAna hai itanI vizeSatA yahAM alagase jAna lenI caahie| isakA kAraNa yaha hai ki inameM chaha nokaSAyoMke sthitisaMkramake svAmitvase puruSavedake sthitisaMkramake svAmitvameM koI bheda nahIM hai| zeSa kathana sugama hai| . 1. prA0pratau ana0 jahaeNu0 iti paatthH| Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 jayadhavalA sahide kasAyapAhu * eto aMtaraM / $ 669. etto uvari aMtaraM vattaislAmo tti par3ajAsuttamedaM / taM puNa duvihaM jahaNNNukassaTTi disaMkamavisayabhedeNa / tatthukkassaTThidisaMkAmayaMtaraM ukassaTThidiudIraNaMtareNa samANaparUvaNamidi teNa tadappaNaM kuNamANo suttamuttaraM bhaNNai * ukkassayaTThidisaMkAmayaMtaraM jahA ukkassaTThidiudIraNAe aMtaraM tahA kAyavvaM / 670. sugamamedamapaNAsutaM / saMpahiedeNa samappidatthavivaraNa muccAraNANusAreNa vattaissAmo / taM jahA -- ukka0 payadaM / duviho Niddeso- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0 - bArasaka0 ukka0 TThidisaMkA aMtaraM ke0 1 jaha0 aMtomu0, NavaNoka0 eyasa0, ukka0 savvesimaNaMtakAlamasaMkhejA poggalapariyaTTA / aNu0 jaha0 eyasa0, uka0 aMtomu0 / samma0 - sammAmi0 uka0 aNukka0 TThidisaMkA0 jaha0 aMtomu0 eyasa0, ukka0 uvaDhapoggalapariyaTTA / aNaMtANu 04 ukka0 TThidisaM0 jaha0 aMtomu0, ukka0 anaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaGkaM / aNu0 jaha0 eyasamao, uka0 vechAvaTTisAgaro0 desUNANi / AdeseNa savvAsu gadIsu hidivihattibhaMgo | Navari maNusatie caduNokasAyANamaNukassu [ baMdhago 6 * aba isase Age antarakA adhikAra hai / $ 666. aba isa kAlaprarUpaNA ke bAda antara prarUpaNAko batalAte haiN| isa prakAra yaha pratijJAsUtra hai / vaha do prakArakA hai-- jaghanya sthitisaMkramako viSaya karanevAlA aura utkRSTa sthitisaMkramako viSaya karanevAlA | unameM se utkRSTa sthitike saMkrAmakake antarakA kathana utkRSTa sthitikI udIraNA ke antara ke samAna hai, isaliye usakI pradhAnatAse AgekA sUtra kahate haiM -- * jisa prakAra utkRSTa sthitikI udIraNAkA antara hai usI prakAra utkRSTa sthitike saMkrAmakakA antara prApta karanA cAhiye / $ 670, yaha arpaNAsUtra sugama hai / aba isake dvArA jo arthakA vivaraNa prApta hotA hai use uccAraNA ke anusAra batalAte haiM / yathA - utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA haiogha nirdeza aura pradezanirdeza / zraghakI apekSA mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti ke saMkrAmakakA antara kitanA hai ? jaghanya antara antarmuhUrta hai, nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti ke saMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya hai tathA ina saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitike saMkrAmakakA utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai / anutkRSTa sthitike saMkrAmaka kA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / samyaktva aura samyagmidhyAtvakI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti saMkrAmakakA jaghanya antara kramase antarmuhUrta aura eka samaya hai / tathA utkRSTa antara upArdhapudgalaparivartanapramANa hai / anantAnubandhIcatuSkakI utkRSTa sthiti saMkrAmakakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai / anutkRSTa sthiti ke saMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara hai / AdezakI apekSA saba gatiyoM meM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyatrikameM cAra nokaSAyoMkI anutkRSTa sthiti ke saMkrAmakakA utkRSTa Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 gA058 ] uttarapayaDiTThidisaMkame eyajIveNa aMtaraM 333 kassaMtaramaMtomuhuttaM / evaM jaav0| 9 etto jhessymNtrN| 6671. etto ukkassahidisaMkAmayaMtaravihAsaNAdo uvari jahaNNadvidisaMkAmayaMtaraM kassAmo ti paijAsuttamedaM / antarakAla antamuhUrta hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| vizeSArtha-oghase mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama hone ke bAda punaH vaha antamuhUrtake antarase hI prApta ho sakatA hai, kyoMki eka bAra inakA utkRSTa sthitibandha hokara punaH yaha antamuhUrtake bAda hI hotA hai aura saMkrama bandhake anusAra hotA hai, ataH yahA~ ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antarakAla antamuhUrta kahA hai| mAtra nau nokaSAyoMke utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya bana jAtA hai| kAraNa ki krodhAdi kaSAyoMmeMse ekake bAda dUsarekA eka eka samayake antarase utkRSTa sthitibandha hokara tathA eka eka samayake antarase unakA nau nokaSAyoMmeM saMkrama hokara nau nokaSAyoMkA bhI eka eka samayake antarase utkRSTa sthitisaMkrama sambhava hai| ina saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa antara anantakAla hai yaha spaSTa hI hai / ina saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta honese inake anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta kahA hai| jo jIva antamuhUrtake antarase do bAra vedakasamyaktvako prApta hotA hai aura mithyAtvameM donoM bAra vedakasamyaktva honeke pUrva mithyAtva prakRtikA utkRSTa sthitibandha karake usakA kANDakaghAta nahIM karatA usake samyaktva aura samyagmithyAtvake utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara antamuhUrta dekhA jAtA hai tathA jo upazamasamyagdRSTi jIva eka samayake lie sAsAdana samyagdRSTi hokara dUsare samayameM mithyAdRSTi ho jAtA hai usake ukta donoM prakRtiyoMke anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya dekhA jAtA hai, isalie to ina donoM prakRtiyoMke utkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara antamuhUrta aura anutkRSTa sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya kahA hai / tathA ina donoM prakRtiyoMkI upArdhapudgalaparivartanakAla taka sattA na ho kara usake prArambhameM aura antameM inakA utkRSTa aura anutkRSTa sthitisaMkrama ho yaha sambhava hai, isalie inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa antara upArdhapudgalaparivartanapramANa kahA hai| anantAnubandhIcatuSkakA zeSa saba antara kathana to bAraha kaSAyoMke samAna honese usI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / mAtra inake anutkRSTa sthitisaMkramake utkRSTa antarameM kucha pharaka hai| bAta yaha hai ki jo vedakasamyagdRSTi jIva anantAnubandhIkI visaMyojanA kara detA hai usake kucha kama do chayAsaTha sAgara kAla taka inakI sattA nahIM pAI jAtI, isalie inake anutkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| yahA~ cAroM gatiyoMmeM saba prakRtiyoMke sthitisaMkramakA antarakAla sthitivibhaktike samAna batalAkara manudhyatrikameM cAra nokaSAyoMke anutkRSTa sthitisaMkramakA utkRSTa antarakAla eka Avali yA eka AvalikA asaMkhyAtavA~ bhAga na kaha kara jo antarmuhUrta kahA hai so usakA kAraNa yaha hai ki upazamazreNimeM hAsya, rati, strIveda aura puruSavedakA anutkRSTa sthitisaMkrama antamuhUrta kAla taka nahIM hotaa| * isase Age jaghanya antarakAlakA adhikAra hai| 6671. isase arthAt utkRSTa sthitisaMkrAmakake antarakA kathana karaneke bAda jaghanya sthitisaMkrAmakakA antara kaheMge isa prakAra yaha pratijJAsUtra hai| Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [ baMdhago 6 8 savvAsiM payaDINaM Natthi aNtrN| $ 672. savvAsiM mohapayaDINaM jahaNNadvidisaMkAmayassa Natthi aMtaraM, khavayacarimaphAlIe carimadvidikhaMDae samayAhiyAvaliyAe ca laddhajahaNNasAmittANamaMtarasaMbaMdhassa acaMtAbhAveNa nnisiddhttaado| edeNa sAmaNNavayaNeNANatANubaMdhINaM pi aMtarAbhAve pasatte taNNivAraNamuheNaMtarasaMbhavapaduppAyaNaTThamuttarasutta OMNavari aNaMtANubaMdhINaM jahaepahidisaMkAmayaMtaraM jahaeNeNa aMtomuhuttaM, ukasseNa uvddddpogglpriytttt| 6 673. visaMjoyaNAcarimaphAlIe laddhajahaNNabhAvassANaMtANu0caukkassa vidisaMkamassa savvajahaNNavisaMjutta-saMjuttakAlehi aMtariya puNo vi visaMjoyaNAe kAdumADhattAe carimaphAlivisae laddhamatomuhuttaM hoi / ukkasseNa ubaDDapoggalapariyaTTaparUvaNA sugamA / ... evamogheNa jahaNNaMtaraM gayaM / / .. ___ * saba prakRtiyoMkA antarakAla nahIM hai / 6672. saba mohaprakRtiyoMke jaghanya sthitisaMkrAmakakA antarakAla nahIM hai, kyoMki inakA apane vyayake antima sthitikANDakake antima phAlike patana hote samaya aura eka samaya adhika eka Avali kAla rahanepara jaghanya svAmitva prApta hotA hai, isalie unake antarakAlakA atyanta abhAva honese usakA niSedha kiyA hai| isa sAmAnya vacanase anantAnubandhiyoMkA bhI antarAbhAva prApta huA, isalie usake niSedha dvArA unakA antarakAla sambhava hai isakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhiyoMke jaghanya sthitike saMkrAmakakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara upAdhapudgalaparivartanapramANa hai| 6673. kyoMki visaMyojanAkI antima phAlike patanake samaya jisane apane sthitisaMkrAmakakA jaghanyapanA prApta kiyA hai aise anantAnunbadhIcatuSkakA sabase jaghanya visaMyojanA aura saMyojanAke kAla dvArA antara karake punaH use visaMyojanA karaneke lie grahaNa karanepara carama phAlike patanake samaya taka antarmuhUrta kAla hotA hai / isake upArdhapudgalaparivartanapramANa utkRSTa antarakAlakI prarUpaNA sugama hai| . vizeSArtha-samyaktvaprakRti aura saMjvalana lobhakA jaghanya sthitisaMkrama apanI apanI kSapaNAmeM eka samaya adhika eka Avali kAla zeSa rahane para hotA hai aura zeSa prakRtiyoMkA jaghanya 'sthitisaMkrama apanI apanI kSapaNAke samaya antima sthitikANDakakI antima phAlike patanake samaya hotA hai, isalie oghase inake jaghanya sthitisaMkrAmakake antarakAlakA niSedha kiyA hai| kintu anantAnubandhIcatuSka isa vidhikA apavAda hai| kAraNa ki usakI visaMyojanA honeke bAda antarmuhUrta kAlake bhItara hI punaH saMyojanApUrvaka visaMyojanA ho sakatI hai| tathA do bAra visaMyojanArUpa kriyA honemeM upArdhapudgalaparivartanapramANa kAlakA vyavadhAna bhI ho sakatA hai, isalie inakI jaghanya sthiti ke saMkramakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla uktapramANa bana jAnese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| isa prakAra oghase jaghanya antarakAla samApta huaa| Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapa DiTThadikame eyajIveNa aMtaraM 674. eto aMjahaNNaDidisaMkamaMtaraM desAmAsayasutteNedeNeva sUcidamidANimaNumaggaislAmo - miccha0 aja0 Natthi aMtaraM / samma0 sammAmi0 aja0 jaha0 egasamao, uka0 upoggalapariyaGkaM / aNaMtANu 04 aja0 jaha0 aMtomu0, ukka0 dura sAgaro deNANi bArasakaraNavazoka, aja0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMtomu0 1 evamogho samatto / 1675. AdeseNa savvaNeraiya0 - savvatirikkha- maNusaapaja 0 - savvadevA tti hidivihattibhaMgo | maNusa 3 miccha0 jaha0 aja0 Natthi aMtaraM / sammA0 - sammAmi0 jaha0 Natthi aMtaraM / ajaha0 ja0 egasa0, ukka0 tiSNi palido0 puvyako DipughatteNa $ 674. aba isI dezAmarpaka sUtra se sUcita honevAle ajaghanya sthitisaMkramake antarakAlakA isa samaya vicAra karate haiM - midhyAtva ke ajaghanya sthitisaMkAmakakA antarakAla nahIM hai / samyaktva aura samyagmithyAtva ajaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla_upArdhapudgala parivartanapramANa hai / anantAnubandhIcatuSka ke ajaghanya sthiti saMkrAmakakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla' upArdhapudgala parivartanapramANa hai| bAraha kaSAya aura nokaSAyoMke ajaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / 335 vizeSArtha --mithyAtyakI kSapaNA honeke pUrva taka usakA sarvadA ajaghanya sthitisaMkrama hotA rahatA hai, isalie usakA niSeva kiyA hai / samyakatva aura samyagmithyAtvakA yathAvidhi kamase kama eka samaya ke lie aura adhika se adhika upArdhaMpudgala parivartanapramANa kAlake lie antara hokara jaghanya sthitisaMkrama sambhava hai, isalie inake ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara upArdhapud galaparivartanapramANa kahA hai| anantAnubandhacatuSkakA kamase kama antarmuhUrta kAla taka aura adhika se adhika kucha kama do chyAsaTha sAgara kAlataka visaMyojanA hokara abhAva rahatA hai / tathA visaMyojanAke pUrva meM tathA saMyojanA honeke bAdameM inakA ajaghanya sthitisaMkrama hotA rahatA hai, isalie inake ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara kahA hai / bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI upazamanA honeke bAda jo eka samaya vahIM rukakara dUsare samaya meM marakara deva ho jAte haiM unake ina prakRtiyoM ke ajaghanya sthiti saMkramakA jaghanya antara eka samaya prApta hotA hai aura jo inakI 'upazamanA karake tathA upazamazreNise utarate samaya yathAsthAna punaH inakA ajaghanya sthitisaMkrama karane lagate haiM unake inake ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa antara antarmuhUrta prApta hotA hai, isalie jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / } isa prakAra zroghaprarUpaNA samApta huI / $ 675. Adeza se saba nArakI, saba tiryaJca, manuSya aparyApta aura saba devoM meM sthitivibhakti ke samAna bhaMga hai | manuSyatrikameM midhyAtvake jaghanya aura ajaghanya sthitisaMkrAmakakA antarakAla nahIM hai / samyaktva aura samyagmithyAtva ke jaghanya sthitisaMkrAmakakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva adhika tIna lyapramANa hai / anantAnubandhocatuSkake jaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya antara Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 mahiyANi / aNaMtANu04 ja0 jaha0 aMtomu0', ukka0 sgddhidii| aja0 ja0 aMtomu0, ukka0 tiNNi palido0 desUNANi / bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 jahaNNu0 aMtomu0 / evaM jAva0 / (r)ANAjIvehi bhaMgavicamao duviho ukassapadabhaMgavicamo ca jahaeNapadabhaMgavicamo c| 6676. tatthukkassapadabhaMgavicao NAma ukassaTThidisaMkAmayANaM pavAhavocchedasaMbhavAsaMbhavaparikkhA / tahA jahaNNo vi vttvyo| edesiM ca doNNamaTThapadaM-je ukkassadvidIe saMkAmayA te aNukkassadvidIe asaMkAmayA / je aNukkassahidIe saMkAmayA te ukkassiyAe dvidIe asNkaamyaa| evaM jahaNNayaM pi vattavvaM / edamaTThapadaM kAUNa sesaparUvaNA kAyavvA tti jANAvaNaTThamuttarasuttamAha___tesimaTTapadaM kAUNa ukkassayo jahA ukkarasahidiudIraNA tahA kaayvvaa| antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI apanI sthitipramANa hai| ajaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palyapramANa hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke jaghanya sthitisaMkrAmakakA antarakAla nahIM hai tathA ajaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| vizeSArtha--manuSyatrikakI utkRSTa kAyasthiti pUrvakoTipRthaktva adhika tIna palya hai aura isake prArambhameM tathA antameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattA ho aura madhyameM na ho yaha sambhava hai, isalie ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa antarakAla ukta kAlapramANa kahA hai / koI manuSya kRtakRtyavedaka yA kSAyikake sivA anya samyaktva ke sAtha marakara manuSyoMmeM nahIM utpanna hotA / vedakasamyagdRSTi yA upazamasamyagdRSTi tiryazca bhI marakara manuSyoMmeM nahIM utpanna hotA, ataH manuSyatrikameM anantanubandhIcatuSkake ajaghanya sthitisaMkramakA utkRSTa antara kucha kama tIna palya hI prApta hotA hai, isalie inameM yaha ukta kAlapramANa kahA hai / zeSa kathana sugama hai / * nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicaya do prakArakA hai-utkRSTa padabhaMgavicaya aura jaghanya pdbhNgvicy| 6676. yahA~ para utkRSTa sthitike saMkrAmakoMke pravAhakA vyuccheda sambhava hai yA asambhava hai isakI parIkSA karanA utkRSTa padabhaMgavicaya kahalAtA hai / usI prakAra jaghanyakA bhI kathana karanA cAhie / ina donoMkA arthapada-jo utkRSTa sthitike saMkrAmaka haiM ve anutkRSTa sthitike asaMkrAmaka hote haiM aura jo anutkRSTa sthitike saMkrAmaka haiM ve utkRSTa sthitike asaMkrAmaka hote haiN| isI prakAra jaghanyake Azrayase bhI kathana karanA caahie| isaprakAra arthapada karake zeSa prarUpaNA karanI cAhie isa bAtakA jJAna karAneke lie AgekA sUtra kahate haiM * unakA arthapada karake jisa prakAra utkRSTa udIraNAkI prarUpaNA kI gaI hai usa prakAra utkRSTapadabhaMgavicaya karanA caahie| 1. zrA pratau ja0 aMtomu0 iti paatthH| Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058] uttarapayaDihidisaMkame NANAjIvehiM bhaMgavicao 337 677. tesiM doNhamaNaMtaraparUvidamaTThapadaM kAUNa tado ukkassao bhaMgavicao puvvaM kAyavvo, jahA uddeso tahA Nideso ti NAyAdo / so ca kathaM kAyavyo ? jahA ukkassiyA hidiudIraNA bhaMgavicayavisayAM tahA kAyavyo, tatto edassa bhedaannuvlNbhaado| saMpahi edeNa samappidatthavivaraNaTThamuccAraNaM vattaissAmo / tattha duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa savvapayaDINaM ukkassahidIe siyA savve asaMkAmayA / siyA ede ca saMkAmao ca / siyA ede ca saMkAmayA ca / evaM tiNNi bhaMgA / aNukkassasaMkAmayANaM pi vivajAseNa tiNNi bhaMgA kAyavvA / evaM savvAsu gaIsu / Navari maNusaapaja0 savvapayaDINamukka0-aNu0saMkA0 aTTha bhaMgA0 / evaM jAva0 / 8 etto jhennpdbhNgvico|| 678. ukkassapadabhaMgavicayAdo aNaMtaraM jahaNNapadabhaMgavicayo parUvaNAjoggo tti ahiyArasaMbhAlaNasuttamedaM / taNNidesakaraNaTThamuttarasuttAvayAro 8 savvAsiM payaDINaM jahaeNahidisaMkAmayassa siyA save jIvA asaMkAmayA, siyA asaMkAmayA ca saMkAmo ca, siyA asaMkAmayA ca saMkAmayA c| 6677. una donoMkA anantara pUrvakathita arthapada karake anantara utkRSTa bhaGgavicaya pahile karanA cAhie, kyoMki uddezake anusAra nirdeza kiyA jAtA hai aisA nyAya hai| zaMkA-vaha kisaprakAra karanA cAhie ? samAdhAna--jisa prakAra bhaMgavicayaviSayaka utkRSTa udIraNA kI gaI hai usa prakAra karanA cAhie, kyoMki usase isameM bheda nahIM upalabdha hotaa| aba isase prApta hue arthakA vivaraNa karane ke lie uccAraNAko batalAte haiN| prakRtameM nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghase saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitike saba jIva kadAcit asaMkrAmaka haiN| kadAcit bahuta jIva asaMkrAmaka haiM aura eka jIva saMkrAmaka hai / kadAcit bahuta jIva asaMkrAmaka hai aura bahuta jIva saMkrAmaka haiN| isa prakAra tIna bhaMga hote haiM / anutkRSTa saMkrAmakoMke bhI ulaTakara tIna bhaMga karane caahie| isI prakAra saba gatiyoMmeM jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSya aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa saMkrAmakoMke ATha bhaMga hote haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| * isase Age jaghanyapadabhaMgavicayakA prakaraNa hai| 6678. utkRSTa padabhaMgavicayake bAda jaghanya padabhaMgavicaya prarUpaNAyogya hai isa prakAra adhikArakI samhAla karanevAlA yaha sUtra hai| aba isakA nirdeza karaneke lie Ageke sUtrakA avatAra karate haiM * saba prakRtiyoMke jaghanya sthitisaMkramake kadAcita saba jIva asaMkrAmaka haiN| kadAcit bahuta jIva asaMkrAmaka haiM aura eka jIva saMkrAmaka hai / kadAcit bahuta jIva asaMkrAmaka haiM aura bahuta jIva saMkrAmaka haiM / 1. tA0 pratau -vicayavicayA iti pAThaH / 43 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe $ 679. gayatthamedaM suttaM / * sesaM vihattibhaMgo / 9 680. ettha sugamattAdo sutteNAparUvidANaM bhAgAbhAga - parimANa - khetta posaNANaM dvidivihattibhaMgo | Navari jahaNNae parimANAnugame ogheNa maNusagaIe ca sammAmi0 jaha0 dvidisaMkA * kettiyA ? saMkhejA / khettaparUvaNAe Natthi NANattaM / posaNANugame ogheNa maNusagaIe ca sammAmi jahaNNaTThidisaMkAmayANaM khettabhaMgo kAyavvo / 0 [ baMdhago 6 * pANAjIvehi kAlo / 9 681. ahiyAra saMbhAlaNasuttamedaM sugamaM / * savvAsi payaDI mukkassaTThidisaMkamo kevaciraM kAlAdo hoi ? jahaNeNa eyasamatro / $ 682. eyasamayamukkassaTThidi saMkAmedUNa vidiyasamae aNukkassaTTidi saMkAmemAsu NANAjIvesu taduvalaMbhAdo / * ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / 6683. ettha miccha0 - solasaka0 - bhaya - durgucha0 - uMsaya veda- arai sogANamukassaDidibaMdhagaddhaM Thaviya Avali0 asaMkhejabhAgamettataduvakkamaNavArasalAgAhi guNide ukassaarat sir | has-raha- itthi - purisavedANamAvaliyaM Thaviya tadasaMkhejjabhAgeNa guNide 6 676. yaha sUtra gatArtha hai / * zeSa bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / 1680. yahA~para sugama honese sUtradvArA nahIM kahe gaye bhAgAbhAga, parimANa, kSetra aura sparzanakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / itanI vizeSatA hai ki jaghanya parimANAnugamameM oghase tathA manuSyagati kI apekSA samyagmithyAtva kI jaghanya sthitike saMkrAmaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / kSetraprarUpaNA meM koI vizeSatA nahIM hai / sparzanAnugamameM oghase aura manuSyagatikI apekSA samyagmithyAtva kI jaghanya sthitike saMkrAmakoMke sparzanakA bhaMga kSetrake samAna karanA cAhie / * aba nAnA jIvoMkI apekSA kAlakA adhikAra hai / 6681. adhikArakI samhAla karanevAlA yaha sUtra sugama hai / * saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitisaMkramakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai / $ 682. kyoMki eka samaya taka utkRSTa sthitikA saMkrama karake dUsare samaya meM anutkRSTa sthitikA saMkrama karanevAle nAnA jIvoMke ukta kAla upalabdha hotA hai / * utkRSTa kAla palya ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa 1 $ 683. yahA~ para mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, napuMsakaveda, arati aura zokakI utkRSTa sthiti ke bandhaka kAlako sthApita kara usako Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa upakramaNa vArazalAkAoM se guNita karanepara utkRSTa kAla prApta hotA hai / hAsya, rati, stroveda aura puruSaveda ke utkRSTa saMkramakAla eka Avaliko sthApita kara usake asaMkhyAtaveM bhAgase guNita karane para prakRta utkRSTa Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 gA0 58] uttarapayaDiTThidisaMkame NANAjIvahiM kAlo payadukkassakAlasamuppattI vattavvA / savvAsiM payaDINamidi vayaNeNa sammatta-sammAmicchattANaM pipalidovamAsaMkhabhAgapamANukassahidisaMkamukkassakAlAippasaMge tappaDisehamuheNa tattha visesaM paduppAyaNamidamAha OM Navari sammatta-sammAmicchattANamukkassahidisaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi 1 jahaeNeNa eyasamo, ukkasseNa prAvaliyAe asaMkheja dibhaago| 684. kathamedassuppattI ? vuccade-eyavAramuvakaMtANameyasamao ceva labbhai tti tameyasamayaM Thaviya Avali0 asaMkhe0bhAgamettuvakamaNavArehi NiraMtaramuvalabbhamANasarUvehi guNide taduvalaMbho hoi / evamogheNukassaTThidisaMkamakAloNANAjIvavisesido savvapayaDINaM parUvido / aNukassaTThidisaMkamakAlo puNa savvesiM kammANaM savvaddhA / AdesaparUvaNAe dvidivihattibhaMgo aNUNAhiyo kAyayo / * etto jahaeNayaM / 685. sugamaM / 8 savvAsi payaDINaM jahaeNadvidisaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaeNeNeyasamo, ukkasseNa saMkhejA samayA / kAlakI utpatti kahanI caahie| sUtra meM 'savvAsiM payaDINaM' yaha vacana AyA hai so isase samyaktva aura samyagmithyAtvake bhI utkRSTa sthitisaMkramake utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hone para usake pratiSedha dvArA vahA~ vizeSakA kathana karane ke lie isa sUtrako kahate haiM * kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvake utkRSTa sthitisaMkramakA kAla kitanA hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| 684. isakI utpatti kaise hotI hai ? kahate haiM-ekavAra upakrama karanevAle jIvoMke eka samayapramANa hI kAla upalabdha hotA hai, isalie usa eka samayako sthApitakara nirantara upalabdha honevAle Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa upakramaNavAroMse guNita karane para usa kAlakI prApti hotI hai| isa prakAra oghase saba prakRtiyoMkA nAnA jIvaviSayaka utkRSTa sthitisaMkramakAla khaa| kintu saba karmAkA anutkRSTa sthitisaMkramakAla sarvadA hai| tathA Adezase kathana karane para nyUnAdhikatAse rahita sthitivibhaktike samAna bhaMga karanA caahiye| * aba Age jaghanyakA prakaraNa hai| $ 685. yaha sUtra sugama hai| * saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitisaMkramakAla kitanA hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| 1. tA. pratau -bisesaparUvaNaTThabhuvarimaM iti pAThaH / Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 686. khavaNAe laddhajahaNNabhAvANaM tduvlNbhaado| saMpahi edeNa sAmaNNavayaNeNa visaMjoyaNacarimaphAlIe laddhajahaNNabhAvANamaNaMtANubaMdhINaM carimaTThidikhaMDae laddhajahaNNasAmittANamaTThaNokasAyANaM ca jahANihiTThajahaNNukkassakAlAippasaMge tappaDisehaduvAreNa tatthataNavisesapaduppAyaNaTThamuvarimaM suttaddayamAha pavari aNaMtANubaMdhINaM jahaNaNahidisaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi? jahaeNeNa eyasamo, ukkasseNa prAvaliyAe asNkhejvibhaago| 6 687. sugamaM / * itthi-Naqsayaveda-chaNNokasAyANaM jahaNaNahidisaMkamo kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNukkasseNaMtomuhuttaM / 6688. carimaTTidikhaMDayammi laddhajahaNNabhAvANaM tduvlNbhaado| Navari jahaNNakAlAdo ukkassakAlassa saMkhejaguNattamettha daTThavvaM, saMkhejavAraM tadaNusaMdhANAvalaMbaNe, tadavirohAdo / evamogheNa jahaNNaTThidisaMkamakAlo' pruuvido| 689. savvAsimajahaNNahidisaMkamakAlo savvaddhA / evaM maNusatie / Navari aNaMtANu 04 jahaNNa0 jaha0 eyasa0, ukka0 saMkhejA smyaa| maNussiNIsu purisaveda0 6686. kyoMki kSapaNAmeM jaghanyapaneko prApta huI una prakRtiyoMkA ukta kAla prApta hotA hai / aba isa sAmAnya vacanake anusAra visaMyojanAkI antima phAlike patanake samaya jaghanyapaneko prApta huI anantAnubandhiyoMke tathA antima sthitikANDakake patanake samaya jaghanya svAmitvako prApta hue ATha nokaSAyoMke yathAnirdiSTa jaghanya aura utkRSTa kAlakA prasaMga prApta hone para usake pratiSedha dvArA vahA~ para vizeSatAkA kathana karaneke lie Ageke do sUtra kahate haiM ___* kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnu vindhayoMke jaghanya sthitisaMkramakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| 6687. yaha sUtra sugama hai| * strIveda, napuMsakaveda aura chaha nokaSAyoMke jaghanya sthitisaMkramakA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai 6688. antima sthitikANDakake patanake samaya jaghanyapaneko prApta hue ukta ATha nokaSAyoMkA ukta kAla prApta hotA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ para jaghanya kAlase utkRSTa kAla saMkhyAtaguNA jAnanA cAhie, kyoMki saMkhyAtavAra unake kAlakA avicchinnabhAvase avalambana lene para jaghanya kAlase utkRSTa kAlake saMkhyAtaguNA honemeM virodha nahIM aataa| isa prakAra oghase jaghanyasthitisaMkramakA kAla khaa| 66. oghase saba prakRtiyoMke ajaghanya sthitisaMkramakA kAla sarvadA hai| isI prakAra manuyyatrikameM jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhIcatuSkake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| manuSyiniyoMmeM 1. zrA0pratau -sakAmayakAlo iti pAThaH / Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapayaDiTidisaMkame NANAjIvehiM aMtaraM 341 chaNNokabhaMgo / AdeseNa savvaNeraiya-savvatirikkha0-savvadevA hidivihattibhaMgo / maNusaapaja0 miccha0-solasaka0-bhaya-duguMcha0 jaha0 dvidisaM0 jaha0 eyasa0, ukka0 Avali0 asaMkhe bhAgo / aja0 jaha0 AvaliyA samayUNA, ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| samma0-sammAmi0-sattaNoka0 dvidivihattibhaMgo / evaM jAva0 / 6690. aMtaraM duvihaM-jaha0 ukka0 / ukka0 dvidivihattibhaMgo / jahaNNae payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa y| ogheNa daMsaNatiya-NavakasAya-itthiveda0-chaNNoka0 jaha0 dvidisaMkA0 jaha0 eyasamao, ukka0 chmmaasN| aNaMtANu04 jaha0 hidisaMkA0 jaha0 eyasamao, ukka0 cauvIsamahoratte saadireye| purisaveda-tiNNisaMjala. jaha0 dvidisaM0 jaha0 eyasamao, ukka. vAsaM sAdireyaM / NavaMsa0 jaha0 TThidisaM0 jaha0 eyasamao, ukka0 vAsapudhattaM / savvAsimajaha0 dvidisaMkA0 Natthi aMtaraM / evaM maNusatie / Navari maNusiNIsu khavayapayaDINaM vAsapudhattaM / sesasavvamaggaNAsu vihttibhNgo| puruSavedakA bhaMga chaha nokaSAyoMke samAna hai| Adezase saba nArakI, saba tiryaJca aura saba devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / manuSya aparyAptakoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsA ke jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / ajaghanya sthitisaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kama eka AvalipramANa hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura sAta nokaSAyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| isa prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| 6660. antara do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakAbhaMga sthitivibhaktike samAna hai| jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase tIna darzanamohanIya, nau kapAya, strIveda aura chaha nokaSAyoMke jaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaha mahInA hai| anantAnubandhIcatuSkake jaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dina-rAta hai| puruSaveda aura tIna saMjvalanake jaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika eka varSa hai| napuMsakavedake jaghanya sthitisaMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthakatva hai| saba prakRtiyoMke ajaghanya sthitisaMkrAmakakA antarakAla nahIM hai| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki manuSyiniyoMmeM kSapaka prakRtiyoMkA utkRSTa antara varSapRthaktva hai| zeSa saba mArgaNAoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / vizeSArtha-kSapakazreNikA aura kSAyika samyagdarzanakI prAptikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA hai| isalie yahA~ para tIna darzanamohanIya Adi 16 prakRtiyoM ke jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA kahA hai| ina prakRtiyoMmeM strIvedako ginAnekA kAraNa yaha hai ki isa prakRtikI parodaya aura svodaya donoM prakArase kSapaNA hone para antameM jaghanya sthitisaMkrama hotA hai| samyakatvakI prAptikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dina-rAta hai| tadanusAra yaha antara anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanAkA bhI jAnanA caahie| isalie yahA~ para anantAnandhIcatuSkake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dina-rAta kahA hai| krodhAdi tIna saMjvalana aura puruSavedake udayase ApakaneNipara car3hanekA jaghanya antara eka samaya Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 8 ettha saeiNayAso kaayvvo| $ 691. etthuddese saNNiyAso kAyavyo ti cuNNisuttayArassa atthasamappaNAvayaNamedaM / saMpahi edeNa samappidatthassa phuDIkaraNaTThamuccAraNaM vattaissAmo / taM jahAsaNNiyAso duviho-jaha0 ukka0 / ukkassaM ukassaTThidivihattibhaMgo / Navari ANadAdi savvadRsiddhiM mottaNa jamhi jamhi samma0-sammAmi0 saNNiyAsijaMti tamhi tamhi siyA asthi, siyA Natthi / jadi atthi, siyA saMkAmao siyA asNkaamo| jadi saMkAmao, kimukka0 aNukka0 1 NiyamA aNukka0 aMtomuhuttUNamAdi kAdUNa jAva carimeNuvvellaNakaMDaeNUNaM ti / ANadAdi NavagevajA tti dvidivihattibhaMgo / Navari jamhi samma0-sammAmi0 tamhi siyA asthi siyA Natthi / jai atthi, siyA saMkA0 siyA asaMkA0 / jadi saMkA0 kimukka0 aNukka0 ? ukkassA vA aNukassA vA / ukassAdo aNukkassaM palido0 asaMkhe0bhAgUNamAdi kAdUNa jAva carimeNuvvellaNakaMDaeNUNaM ti / aNudisAdi savvaTThA tti dvidivihttibhNgo| aura utkRSTa antara sAdhika eka varSa honese yahA~para ina prakRtiyoMke jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa: antara sAdhika eka varSe kahA hai| isa sambandhameM kucha vizeSa vaktavya hai so use sthitivibhaktise jAna lenA cAhie / napuMsakavedake sAtha kSapakaNipara car3hanekA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva honese yahA~ isake jaghanya sthitisaMkramakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva kahA hai / zeSa kathana sugama hai| * yahA~para sannikarSa karanA cAhie / 6.691. isa sthAnapara sannikarSa karanA cAhie isa prakAra cUrNisUtrakArakA arthakA pratipAdana karanevAlA yaha vacana hai| aba isa dvArA kahe gaye arthakA spaSTIkaraNa karaneke lie uccAraNAko batalAte haiM / yathA-sannikarSa do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA bhaMga utkRSTa sthitivibhaktike samAna hai| itanI vizeSatA hai ki Anatase lekara sarvArthasiddhitakake devoMko chor3akara jina-jina prakRtiyoMke sAtha samyaktva aura samyagmithyAtvakA sannikarSa karate haiM vahA~-vahA~ kadAcit ye donoM prakRtiyA~ haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to kadAcit saMkrAmaka hotA hai aura kadAcit asaMkrAmaka hotA hai| yadi saMkrAmaka hotA hai to kyA utkRSTa sthitikA saMkrAmaka hai yA anutkRSTa sthitikA saMkrAmaka hai ? niyamase antarmuhUrta kama utkRSTa sthitise lekara antima udvelanAkANDakase nyUna sthititaka anutkRSTa sthitikA saMkrAmaka hotA hai / Anatase lekara nau graiveyaka taka sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| itanI vizeSatA hai ki jisake sAtha samyaktva aura samyagmithyAtvakA sannikarSa karate haiM vahA~ ye donoM prakRtiyA~ kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to vaha inakA kadAcit saMkrAmaka hai aura kadAcit asaMkrAmaka hai| yadi saMkrAmaka hai to kyA utkRSTa sthitikA saMkrAmaka hai yA anutkRSTa sthitikA saMkrAmaka hai ? apanI utkRSTa sthitikA bhI saMkrAmaka hai aura anutkRSTa sthitikA bhI saMkrAmaka hai| yadi anutkRSTa sthitikA saMkrAmaka hai to vaha utkRSTa sthitikI apekSA palyake asaMkhyAtaveM bhAgase nyUna anutkRSTa sthitise lekara antima udvelanA. kANDakase nyUna takakI sthitikA saMkrAmaka hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi taka sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| . Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] ____ uttarapayaDiDidisaMkame saNNiyAso 343 5 692. jahaNNae payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0 jaha0 dvidisaMkAmeMto samma0-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 kiM jaha0 ajaha. ? NiyamA aja0 asaMkhe0guNabbhahiyaM / samma0 jaha0 dvidisaMkA0 21payaDINaM NiyamA aja0 asaMkhe guNabbhahiyaM / sammAmi0 jaha0 dvidisaMkA0 samma0-bArasaka0-NavaNoka0 NiyamA aja0 asaMkheguNabbhahiyaM / aNaMtANu0koha0 jaha0 dvidisaMkA024payar3INaM NiyamA aja0 asaMkhejaguNabbhahiyaM / tiNhaM kasAyANaM NiyamA jahaNNaM / evaM tiNhamaNaMtANu0kasAyANaM / apaJcakkhANakoha0 jaha0 dvidisaMkA0 4 cadusaMja0-NavaNoka0 NiyamA aja0 asaMkhe guNabbhahiyaM / sattakasAyANaM NiyamA jhnnnnN| evaM sattakasAyANaM / NauMsayave0 jahadvidisaMkA0 itthiveda0 NiyamA jahaNNaM / chaNNoka0-purisaveda0cadusaMja0 NiyamA aja0 asaMkhe guNabbha0 / itthiveda0 jaha0 dvidisaMkAmayassa NavaMsa0 siyA asthi siyA Natthi / jai atthi NiyamA jaha0 / sattaNoka0-cadusaMja0 NiyamA aja0 asaMkhe0guNabbhahiyaM / hassassa jaha0 hidisaMkA0 purisave. tiNhaM saMjalaNANaM Niya0 aja0 sNkhe0gunnbhhiyN| lohasaMja0 Niya0 aja0 asaMkhe0 gunnbbhhiyN| paMcaNoka0 NiyamA jaha0 / evaM paMcaNoka0 / purisaveda0 jaha0 DidisaMkA0 6662. jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / zrodhase mithyAtvakI jaghanya sthitikA :saMkrama karanevAlA jIra samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI kyA jaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai yA ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai ? niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| samyaktvakI javanya sthitikA saMkrAmaka jIva 21 prakRtiyoMkI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva samyaktva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva 24 prakRtiyoMkI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI niyamase jaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| isI prakAra mAna Adi tIna anantAnubandhI kaSAyoMkI mukhyatAse sannikarSa hotA hai| apratyAkhyAnAvaraNa krodhakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva cAra saMjvalana aura nau nokaSAyoMkI niyamase asaMkhyAtaguNI ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| sAta kaSAyoMkI niyamase jaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| isI prakAra sAta kaSAyoMkI mukhyatAse sannikarSa hotA hai| napuMsakavedakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva strIvedakI niyamase jaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| chaha nokaSAya, puruSaveda aura cAra saMjvalanakI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai / strIvedakI jaghanya sthitike saMkrAmaka jIvake napuMsakaveda kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to vaha napusakavedakI niyamase jaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai / sAta nokaSAya aura cAra saMjvalanakI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| hAsyakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva paruSaveda aura tIna saMcalanakI niyamase saMkhyAtagaNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai / lobhasaMjvalanakI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| tathA pA~ca nokaSAyoMko niyamase jaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai / isI prakAra pA~ca nokaSAyoMkI mukhyatAse sannikarSa jAnanA caahie| puruSavedakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva HTHHTHHTHHAT Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 tiNhaM saMjala0 NiyamA aja0 saMkhe guNabbhahiyaM / lobhasaMjala0 Niya0 aja0 asaMkhe guNabbha0 / kohasaMjala0 jaha0 dvidisaMkA0 doNhaM saMjala0 NiyamA aja0 saMkhe guNabbha0 / lobhasaMja0 Ni. aja0 asaMkhe gunnbbh0| mANasaMja0 jaha. dvidisaMkA0 mAyAsaMja0 Niya. aja0 saMkhe guNabbha0 / lobhasaMja0 NiyamA aja0 asaMkhenguNabbhahiyaM / mAyAsaMja0 jaha0 dvidisaMkA0 lobhasaMja0 Ni0 aja0 asaMkhe0guNabbha0 / lohasaMja0 jaha0 hidisaMkA0 svvpyddiinnmsNkaamo| ____693. AdeseNa Neraiya0 miccha0 jaha0 dvidisaMkA0 sammattassa siyA kammaMsio siyA Na / jai kammaMsio saMkAmao / jai saMkAmao, kiM jaha0 aja0 1 NiyamA aja0 asaMkhe0guNabbha0 / sammAmi0 siyA kammaMsio siyA nn| jai kammaMsio siyA saMkAmao / jai saMkA0, kiM jaha0 aja0 ? taM tu cauTThANapadidaM / sesaM hidivihttibhNgo| sammatta-sammAmi0-aNaMtANu04 saNNiyAso vi dvidivihattibhaMgeNa Neyavvo / apaccakkhANakoha. jaha0 dvidisaMkA0 sammatta-sammAmi0 micchttbhNgo| sesaM dvidivihttibhNgo| evamekArasaka0 / NavaNokasAyANaM dvidivihattibhaMgo / Navari sammatta tIna saMjvalanoMkI niyamase saMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| tathA lobhasaMjvalanakI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai / krodhasaMjvalanakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva do saMjvalanoMkI niyamase saMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| tathA lobhasaMjvalanakI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| mAnasaMjvalanakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva mAyAsaMjvalanakI niyamase saMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| tathA lobhasaMjvalanakI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai| mAyAsaMjvalanakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva lobhasaMjvalanakI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hotA hai / lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva saba prakRtiyoMkA asaMkrAmaka hotA hai| 6663. Adezase nArakiyoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva samyaktvakA kadAcit karmAzika hai aura kadAcit akAMzika hai| yadi karmAzika hai to kadAcit saMkrAmaka hai / yadi saMkrAmaka hai to kyA jaghanya sthitikA saMkrAmaka hai yA ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hai ? niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hai| samyagmithyAtvakA kadAcit karmAzika hai aura kadAcit nahIM hai / yadi kAMzika hai to kadAcit saMkrAmaka hai / yadi saMkrAmaka hai to kyA jaghanya sthitikA saMkrAmaka hai yA ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hai ? vaha catuHsthAnapatita hai / zeSa bhaGga sthitivibhaktike samAna hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA sannikarSa bhI sthitivibhaktike bhaMgake samAna le jAnA caahie| apratyAkhyAnAvaraNakrodhakI jaghanya sthitike saMkrAmakake samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| zeSa bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / isI prakAra gyAraha kaSAyoMkI mukhyatAse sannikarSa jAnanA caahie| nau nokaSAyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvake 1. tA0 -zrA0pratyoH siyA kammaMsizro siyA ca saMkAmazro iti paatthH| Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058 ] uttarapayaDiTThidisaMkame saNNiyAso 345 sammAmicchatteNa saha jahA NIdANi tahA NedavvANi / evaM paDhamAe puDhavIe / tirikkhesu evaM ceva / Navari bArasaka0 jaha0 TidisaMkA0 bhaya-duguMcha0 NiyamA saMkA0 / taM tu samayuttaramAdi kAdUNa jAva AvaliyabbhahiyaM ti / bhaya-duguMcha0 jaha0 dvidisaMkA0 miccha0-bArasaka0 / taM tu aja0 asaMkhe0bhAgabbhahiyaM / Natthi aNNo viyappo / 694. vidiyAdi jAva sattamA tti hidivihttibhNgo| Navari aNaMtANu04 jaha0 dvidisaMkA0 miccha0-bArasaka0NavaNoka0 NiyamA aja0 saMkheja bhAgabhahiyaM / paMciMtirikkha0tiya0 paDhamapuDhavibhaMgo / Navari bhaya-duguMchA0 jaha0 dvidisaM0 miccha0bArasaka0 taM tu aja0 asaMkhe0bhAgabbha0 saMkhe0bhAgabbha0 Natthi / joNiNIsu sammatta0 smmaamicchttbhNgo| paMciMtirikkha0apaja0 jonninniibhNgo| Navari aNaMtANu04 saha kasAehi bhaNiyavvaM / evaM mnnusapj0|| 695. maNusatie oghaM / Navari maNusiNIsu itthiveda0 jahaNNaDhidisaMkA. NauMsaya0 Natthi / NauMsa0 jaha0 dvidisaMkA itthiveda0 NiyamA aja0 asaMkheguNabbhaH / purisavedassa chnnnnokbhNgo| devANaM nnaarybhNgo| evaM bhavaNa-vANaveM / Navari sAtha jisa prakAra le gaye haiM. usa prakAra le jAnA caahie| isI prakAra pahilI pRthivImeM jAnanA caahie| tiryazcoMmeM isI prakAra jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva bhaya aura jugupsAkA niyamase saMkrAmaka hai| kintu vaha eka samaya adhikase lekara eka Avali adhika taka sthitikA saMkrAmaka hai| bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkA niyamase saMkrAmaka hai / kintu vaha asaMkhyAtaveM bhAga adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hai| yahA~ anya . vikalpa nahIM hai| 6664. dusarIse sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaGga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubagdhIcatuSkakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI niyamase asaMkhyAtaveM bhAga adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hai| paJcandriya tiryaJcatrikameM prathama pRthivIke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitikA bhI saMkrAmaka hai aura ajaghanya sthitikA bhI saMkrAmaka hai| yadi ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hai to niyamase asaMkhyAtaveM bhAga adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hai| saMkhyAtaveM bhAga adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka nahIM hai| yoninI tiryaJcoMmeM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhIcatuSkake sAtha kaSAyoMko kahanA cAhie / isI prakAra manuSya aparyAptakoMmeM kahanA caahie| 665. manuSyatrikameM oghake samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyiniyoMmeM strIvedakI jaghanya sthitike saMkrAmaka jIvake napuMsakaveda nahIM hai| napusakavedakI jaghanya sthitikA saMkrAmaka jIva strIvedakI niyamase asaMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA saMkrAmaka hai| puruSavedakA bhaMga chaha nokaSAyoMke samAna hai| devoMmeM nArakiyoMke sampanna bhaMga hai| isI prakAra bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakA bhaMga 44 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 samma0 smmaamibhNgo| jodisi0 vidiypuddhvibhNgo| sohammAdi jAva savvaTThA tti dvidivihttibhNgo| evaM jAva / 6 696. bhAvo savvattha odaiyo bhAvo / * appaabhuve| 6697 dvidisaMkamassa jahaNNukassabheyabhiNNassa appAbahuamidANi vattaissAmo tti paijAvakkamedamahiyArasaMbhAlaNavayaNaM vA / taM puNa duvihamappAbahuaM jahaNNukkassaTThidisaMkAmayajIvavisayaM jahaNNukassasaMkamadvidivisayaM cedi| tattha jIvappAbahuaparUvaNA sugamA tti tamaparUviya TThidiappAbahuameva parUvemANo suttamuttaramAha * savvatthovo NavaNokasAyANamukkassahidisaMkamA / 698. dvidiappAbahuaM duvihaM jahaNNukassadvidivisayabhedeNa / tatthukkasse tAva pydN| tassa duvihoNiddeso-ogheNAdeseNa ya / tatthogheNa NavaNokasAyANamukkassaTThidisaMkamo uvari bhaNNamANAsesukkassaTThidisaMkamapaDibaddhapadehito thovayaro tti uttaM hoi / edassa pamANaM baMdhasaMkamaNodayAvaliyAhi parihINacAlIsasAgarovamakoDAkoDimettaM / * solasakasAyANamukkarasahidisaMkamo visesaahitro| 699. kudo ? doAvaliUNacAlIsasAgarovamakoDAkoDipamANattAdo / samyagmithyAtvake samAna hai / jyotiSI devoMmeM dUsarI pRthivIke samAna bhaMga hai| saudharma svargase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| 6666. bhAva sarvatra audayika bhAva hai| * alpabahutvakA prakaraNa hai|| 5667. jaghanya aura utkRSTa bhedarUpa prakRta sthitisaMkramake alpabahutvako isa samaya batalAte haiM isa prakAra yaha pratijJA vAkya hai yA adhikArakI samhAla karanevAlA vacana hai| vaha alpabahuMtva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa sthitike saMkrAmaka jIvoMko viSaya karanevAlA aura jaghanya aura utkRSTa sthitisaMkramako viSaya krnevaalaa| unameMse jIva alpabahutvakA kathana sugama hai isalie usakA kathana na karake sthiti alpabahutvakA hI kathana karate hue Ageke sUtrako kahate haiM * nau nokaSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama sabase stoka hai| 6668. jaghanya aura utkRSTa sthitiko viSaya karanevAlA honese sthiti alpabahutva do prakArakA hai| unameMse sarvaprathama utkRSTakA prakaraNa hai| usakA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / unameMse oghase nau nokaSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama Age kahe jAnevAle utkRSTa sthitisaMkramase sambandha rakhanevAle padoMkI apekSA stokatara hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / isakA pramANa bandhAvali, saMkramAvali aura udayAvalise nyUna cAlIsa kor3Akor3I sAgarapramANa hai| * usase solaha kaSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6666. kyoMki yaha do Avalikama cAnIsa koDAkor3I sAgarapramANa hai| Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058 ] uttarapayaDiTThidisaMkame appAbahuve 347 * sammatta-sammAmicchattANamakkassahidisaMkamo tullo visesaahiyo| 700. edesimukkassaTThidisaMkamo aMtomuhuttUNasattarisAgaro0koDAkoDImetto / eso vuNa kasAyANamukkassadvidisaMkamAdo visesaahio| kettiyametteNa ? aNtomuhuttuunntiisNsaagro0koddaakoddiimettenn| * micchattassa ukkarasahidisaMkamo visesAhio / 6701. kudo ? baMdhodayAvaliUNasattarikoDAkoDIsAgarovamapamANattAdo / ettha visesapamANamaMtomuhuttaM / evamodhANugamo smtto| * evaM savvAsu giisu| 702. savvAsu NirayAdigadIsu evaM ceva ukkassaTThidisaMkamappAbahuaparUvaNA kAyavvA, visesAbhAvAdo tti uttaM hoi / Navari paMciMtiri0apajja0-maNusaapaja. solasaka0-NavaNoka0 ukkassadvidisaMkamo sariso thovo / samma0-sammAmi0 ukkassahidisaM0 sariso vise / miccha0 ukka TThidisaM0 visesAhio / ANadAdi jAva savvaTTha tti solasaka0-NavaNoka0 ukkassadvidisaM0 tullo thovo / miccha0-samma0-sammAmi0 ukka0 ___ * usase samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisaMkrama paraspara tulya hokara vizeSa adhika hai| 6700. kyoMki inakA utkRSTa sthitisaMkrama antarmuhUrta kama sattara kor3Akor3IsAgarapramANa hai| yaha kaSAyoMke utkRSTa sthitisaMkramase vizeSa adhika hai| kitanA adhika hai ? antarmuhUrta kama tIsa kor3Akor3I sAgara adhika hai| * usase mithyAtvakA utkRSTa sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6701. kyoMki yaha bandhAvali aura udyAvalise nyUna sattara koDAkoDIsAgarapramANa hai| yahA~para vizeSakA pramANa antarmuhUrta hai| __ isa prakAra oghAnugama samApta huaa| * isI prakAra saba gatiyoMmeM alpabahatva hai| ___6702. narakAdi saba gatiyoMmeM isI prakAra utkRSTa sthitisaMkrama alpabahutvakI prarUpaNA karanI cAhie, kyoMki oghase isa prarUpaNAmeM vizeSatA nahIM hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama paraspara sahaza hokara sabase stoka hai| usase samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisaMkrama paraspara sahaza hokara vizeSa adhika hai| usase mithyAtvakA utkRSTa sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| Anatase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA utkRSTa sthitisaMkrama paraspara tulya hokara sabase stoka hai| usase mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisaMkrama paraspara tulya hokara vizeSa adhika hai / yaha Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 jayadhavalAsahide kasAyapAhuhe . [baMdhago 6 dvidisaM0 tullo visesaahio| eso ca viseso sugamo ti suttayAreNa Na parUvido / evaM jaav0| * etto jahaeNayaM / 6703. sugmN| * savvatthovA sammatta-lohasaMjalaNANaM jahaeNadvidisaMkamo / 6704. eytttthidipmaannttaado| OM jahidisaMkamo asNkhejgunno| 705. samayAhiyAvaliyapamANattAdo / * mAyAe jahaeNadvidisaMkamo saMkhejaguNo / / 706. aavaahaaprihiinnddhmaaspmaannttaado| * jaDhidisaMkamo visesaahio| $ 707. kettiyametteNa ? samayUNadoAvaliyaparihINAbAhAmetteNa / * mANasaMjalaNassa jahaNNahidisaMkamo visesAhiyo / $ 708. samayUNadoAvaliyUNaddhamAsAdo aMtomuhurNamAsassedassa tdvirohaado| OM jadvidisaMkamo visesaahio| vizeSa sugama hai, isalie sUtrakArane isakA kathana nahIM kiyaa| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka nAnanA caahie| * Age jaghanyakA prakaraNa hai| 6703. yaha sUtra sugama hai| * samyaktva aura lobhasaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai| 6704. kyoMki vaha eka sthitipramANa hai| * usase yatsthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / $ 705. kyoMki vaha eka samaya adhika eka AvalipramANa hai| * usase mAyAkA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| 6706. kyoMki vaha AbAdhAse hIna ardhamAsa pramANa hai / * usase yasthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6707. kitanA adhika hai ? eka samaya kama do Avalise hIna AbAdhAkAla pramANa adhika hai| * usase mAnasaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6708. kyoMki eka samaya kama do Avalise hIna arghamAsase antarmuhUrtakama eka mAhake vizeSa adhika honemeM virodha nahIM aataa| * usase yatsthitisaMkrama vizeSa adhika hai| Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTThidisaMkame appAbahuaM 343 346 709. samayUNadoAvaliparihINAbAhApavesAdo / * kohasaMjalassa jahaeNahidisaMkamo visesAhio / $ 710. kudo ? AbAhUNave0mAsapamANattAdo / * jahidisaMkamo visesaahio| $ 711. ettha visesapamANaM samayUNadoAvaliyaparihINAbAhAmettaM / * purisavedassa jahaeNahidisaMkamo sNkhejguso| 6 712. kiMcUNavemAsehito aMtomuhuttUNahavassANaM tahAbhAvassa gaayovvnnnnttaado| OM jaTThidisaMkamo visesAhio / 6713. sugamaM / chaNNokasAyANaM jahaNapaDhidisaMkamo sNkhejgunno| 714. samayUNadoAvaliyaparihINahavassehiMto chaNNokasAyacarimaTTidikhaMDayassa saMkhejavassasahassapamANassa saMkhejaguNattAvirohAdo / OM itthi-NavaMsayavedANaM jahaeNahidisaMkamo tullo asaMkhejaguNo / 6 715. kudo ? palidovamAsaMkhabhAgapamANattAdo / 8 aDhaNhaM kasAyANaM jahaeNahidisaMkamo asNkhejgunno| 5706. kyoMki isameM eka samaya kama do Avalise hIna AvAdhAkAlakA praveza ho gayA hai| * usase krodhasaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6710. kyoMki yaha AbAdhAse hIna do mAsapramANa hai| * usase yatsthitisaMkrama vizeSa adhika hai| $ 711. yahA~ para vizeSakA pramANa eka samaya kama do Avalise hIna AbAdhAmAtra hai| * usase puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama saMkhyAtaguNA hai| 6792. kyoMki kucha kama do mAhase antarmuhUrtakama ATha varSakA usa prakArakA honA nyAyasaMgata hai| * usase yatsthitisaMkrama vizeSa adhika hai / 6713. yaha-sUtra sugama hai| * usase chaha nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama saMkhyAtaguNA hai| 6714. kyoMki eka samaya kama do AvaliyoMse hIna ATha varSoMse saMkhyAta hajAra varSapramANa chaha nokaSAyoMke antima sthitikANDakake saMkhyAtaguNe honemeM koI virodha nahIM hai| * usase strIveda aura napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkrama paraspara tulya hokara bhI asaMkhyAtaguNA hai| $ 715. kyoMki yaha palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / * usase ATha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMbago 6 $ 716. taM kathaM 1 itthi - NavaMsayavedANaM carimaTThidikhaMDayAyAmAdo durimaDidikhaMDayAyAmo asaMkhe0 guNo / evaM ducarimAdo ticarimaDidikhaMDayamasaMkheaguNaM / ticarimAdo caducarimamidi edeNa kameNa saMkheja TThidikhaMDaya sahassANi heTThA osariya aMtarakaraNappAraMbhAdo puvvameva aTTha kasAyA khavidA / teNa kAraNeNedesiM carimaTThidikhaMDaya - carimaphAlI tatto asaMkheJjaguNA jAdA / 350 * sammAmicchattassa jaharapaTTidisaMkamo asaMkhejjaguNo / 9 717. cArittamohakkhavayapariNAmehi ghAdidAvaseso aTThakasAyANaM jahaNNaTThidisaMkamo / eso vuNa tatto anaMtaguNahINavisohidaMsaNamohakkhavaNapariNAmehi ghAdidAvaseso ti / tatto edassAsaMkhejjaguNamavvAmoheNa paDivajJeyavvaM / * micchuttassa jaharaNa dvidisaMkamo asaMkhejjaguNo / $ 718. kudo ? micchattakkhavaNAdo to muhuttamuvari gaMtRRNa sammAmicchattassa jahaNaDidisaMkamuppattidaMsaNAdo / * atANubaMdhISaM jahaDidisaMkamo asaMkhejjaguNo / 9 719. kudo ? visaMjoyaNApariNamehiMto daMsaNamohakvatrayapariNAmANamaNaMtaguNatteNa micchattacarimaphAlIdo anaMtANubaMdhicarimaphAlIe asaMkhejjaguttavirohAbhAvAdo / evaM tAva ogheNa jahaNaTThidisaMkamappAbahuaM parUviya etto NirayagaipaDibaddha jahaNNaTThidi 1716. so kaise ? strIveda aura napuMsakavedake antima sthitikANDaka AyAmase dvicarama sthitikANDaka AyAma asaMkhyAtaguNA hai / isI prakAra dvicaramase tricarama sthitikANDaka Ama saMkhyAtaguNA hai / tricaramase catuzcarama isa prakAra isa kramase saMkhyAta hajAra sthitikANDaka nIce jAkara antarakaraNa prArambhase pUrva hI ATha kaSAya kSayako prApta hue hai / isa kAraNa se inake antima kANDako antima phAli strIveda aura napuMsakavedake jaghanya sthitisaMkramase vizeSa adhika hai| * samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / 6 717. kyoMki caritramohakSapakake pariNAmoMse ghAta karanese zeSa bacA huA ATha kaSAyoM kA jaghanya sthitisaMkrama hai aura yaha to unase anantaguNe hIna darzanamohakSapaka ke pariNAmoMse ghAta karanese zeSa bacA huA jaghanya sthitisaMkrama hai / isalie usase ise asaMkhyAtaguNA vyAmohake vinA jAnanA cAhie / * usase sithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / $718. kyoMki mithyAtvakA kSapaNAse antarmuhUrta Upara jAkara samyagmithyAtva ke jaghanya sthitisaMkramakI utpatti dekhI jAtI hai / * usase anantAnubandhiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / 716. kyoMki visaMyojanArUpa pariNAmoMse darzanamohakSapakake pariNAma anantaguNe hone se mithyAtva kI antima phAlise anantAnubandhIkI antima phAlike asaMkhyAtaguNe hone meM koI virodha nahIM hai| isa prakAra sarva prathama oghase jaghanya sthitisaMkrama alpabahutvakA kathana karake Age Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga0 58] uttarapayaDiDidisaMkame appAbahuaM 351 saMkamappAbahuaM parUvedumuvarimasuttapabaMdhamAha 8 NirayagaIe savvatthovo sammattassa jhnnnnhidisNkmo| $ 720. kadakaraNijjovavAdaM paDucca eyahidimetto labbhai ti savvatthovattamedassa bhaNidaM / OM jaTThidisaMkamo asNkhejjgunno| 6 721. sugmN| * aNaMtANubaMdhINaM jahaeNadvidisaMkamo asNkhejjgunno| 6 722. kudo ? plidovmaasNkhbhaagpmaannttaado| * sammAmicchattassa jahaeNahidisaMkamo asNkhejjgunno| $ 723. kudo ? ujvellaNAcarimaphAlIe jhnnnnbhaavovlddhiido| etthataNI palidovamAsaMkhabhAgAyAmA carimaphAlI aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNAcarimaphAliAyAmAdo asaMkheja guNA, tattha karaNapariNAmehi ghAdidAvasesassa etto thovattasiddhIe NAittAdo / * purisavedassa jahaeNaDhidisaMkamo asNkhejjgunno| 5 724. kudo ? hadasamuppattikammiyAsaNNipacchAyadaNeraiyammi aMtomuhuttatabbhavatthammi palidovamassa sNkhejdibhaagennuunnsaagrovmshsscdusttbhaammettpurisvedjhnnnntttthidisNkmaavlNbnnaado| narakagatise pratibaddha jaghanya sthitisaMkrama alpabahutvakA kathana karaneke lie Ageke sUtraprabandhako kahate haiM * narakagatimeM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai| 6720. kRtakRtyake upapAdakI apekSA eka sthitipramANa upalabdha hotA hai, isalie ise sabase stoka kahA hai| * usase yatsthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / 6721. yaha sUtra sugama hai| * usase anantAnubandhiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / 6722. kyoMki yaha palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| * usase samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| $ 723. kyoMki yahA~para udvelanAkI antima phAli jaghanyarUpase upalabdha hotI hai / palyake asaMkhyAtaveM bhAgarUpa AyAmavAlI yaha phAli anantAnubandhIkI visaMyojanAsambandhI antima phAlike AyAmase asaMkhyAtaguNI hai, kyoMki vahA~ para karaNapariNAmoMse ghAta karanese zeSa bacA jaghanya sthitisaMkramakA isase stoka siddha honA nyAyaprApta hai| * puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| 6721. kyoMki jo hatasamutpattika karmavAlA asaMjJI jIva marakara nArakI huA hai usake tadbhavastha honeke antarmuhUrta hone para palyake saMkhyAta bhAgase nyUna eka hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeMse cAra bhAgapramANa puruSavedake jaghanya sthitisaMkramakA avalambana liyA hai| Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 OM itthivede jahaeNadvidisaMkamo visesaahiyo| / 725. ettha kAraNaparUvaNamimA tAva baMdhagaddhANamappAbahuavihAsaNA kIrade / taM jahA- savvatthovA purisavedabaMdhagaddhA3 / itthivedabaMdhagaddhA saMkhejjaguNA9 / hassa-radibaMdhagaddhA visesAhiyA 11 / NaqsayavedabaMdhagaddhA saMkhejjaguNA 22 / aradi-sogabaMdhagaddhA visesAhiyA 23 / edamappAbahuaM sAhaNaM kAUNa purisavedajahaNNaTThidisaMkamAdo itthivedajahaNNaTThidisaMkamassa visesAhiyattamevamaNugaMtavvaM / taM kathaM ? purisavedassa, itthi-NausayavedabaMdhagaddhAsamAso saMdiTThIe31, ettiyametto gAlido / etto puNa visesahINo purisaNauMsayavedabaMdhagaddhAsamAso saMdiTThI0 eso 25 / itthivedassa gAlido evaMviho tti purisavedabaMdhagaddhamitthivedabaMdhagaddhAe sohiya suddhasesametteNa visesAhiyattamitthivedajahaNNadvidisaMkamassa daTThavvaM / saMdiTThIe suddhasesapamANamedaM 6 / etthAgAliyapaDivakkhabaMdhagaddhaNokasAyajahaNNahidisaMkamasaMdiTThI esA 96 / etto paDivakkhabaMdhagaddhAgAlaNeNa purisavedajahaNNaTThidisaMkamo eso 65 / etto visesAhio itthivedassa gAlidAvaseso eso 71 / OM hassa-raINaM jahaeNahidisaMkamo visesaahiyo| / 726. kettiyamettega ? itthivedabaMdhagaddhAsaMkhejadibhAgaM purisavedabaMdhagaddhAe sohiya suddhasesametteNa / saMdiTThIe tamedaM 2 / teNAhio hassa-raijahaNNadvidisaMkamo eso 73 / * usase strIvedameM jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6725. yahA~para kAraNakA kathana karaneke lie bandhakakAlake isa alpabahutvakA khulAsA karate haiN| yathA-puruSavedakA bandhakakAla sabase stoka hai 3 / usase strIvedakA vandhakakAla saMkhyAtaguNA hai 6 / usase hAsya-ratikA bandhakakAla vizeSa adhika hai 11 / usase napuMsakavedakA bandhakakAla saMkhyAtaguNA hai 22 / usase arati-zokakA bandhakakAla vizeSa adhika hai 23 / isa alpabahutvako sAdhana karake puruSavedake jaghanya sthitisaMkramase strIvedakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hI jAnanA caahie| zaMkA-vaha kaise? samAdhAna-strIveda aura napuMsakavedake bandhakakAlakA jor3a saMdRSTise 31 hai| puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama lAneke lie itanA galAyA hai / parantu isase vizeSahIna puruSaveda aura napuMsakavedake bandhakakAlakA jor3a hai jo saMdRSTi se yaha 25 hai| strIvedakA jaghanya sthitisakrama lAneke lie jo galAyA gayA vaha isa prakAra hai, isalie puruSavedake bandhakakAlako strIvedake bandhakakAlameMse ghaTAkara jo zeSa bace utanA vizeSa adhika strIvedakA jaghanya sthitisaMkrama jAnanA cAhie / saMdRSTise ghaTAkara jo zeSa bacA usakA pramANa yaha 6 hai| yahA~para nahIM galAye gaye pratipakSa bandhaka kAlake sAtha nokaSAyoMke jaghanya sthitisaMkramakI sadRSTi yaha 96 hai| isameMse pratipakSa bandhakakAlake galAnese puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama yaha 65 prApta hotA hai| isase vizeSa adhika galAkara zeSa bacA strIvedakA jaghanya sthitisaMkrama yaha 71 hai| * usase hAsya-ratikA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6726. kitanA adhika hai ? strIvedake bandhakakAlake saMkhyAtaveM bhAgako puruSavedake bandhakakAlameMse ghaTAkara jo zeSa bace utanA adhika hai| saMdRSTise vaha yaha 2 hai| utanA vizeSa adhika hAsya-ratikA jaghanya sthitisaMkrama yaha 73 hai| Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTidisaMkame appAbahuaM 353 OM NaqsayavedajahaeNadvidisaMkamo visesaahitro| 727. kiM kAraNaM ? hassa-raINamarai-sogabaMdhagaddhA gAlidA / Naqsayavedassa puNa etto saMkhejaguNahINo parisitthivedabaMdhagaddhAsamAso gaalido| tamhA aradi-sogabaMdhagaddhAe saMkhejehi bhAgehi NavaMsayavedajahaNNaTThidisaMkamo tatto visesAhio jAdo / saMdiTThIe tassa pamANamedaM 84 / * arai-sogANaM jahaeNaDhidisaMkamo visesaahiyo| 728. kAraNamarai-sogANaM hassa-radibaMdhagaddhAmettaM glidN| Naqsayavedassa puNa etto visesAhiyaM itthi-purisavedabaMdhagaddhAsamAsamettaM galidaM / tado itthi-purisavedabaMdhagaddhAsamAse hassa-raibaMdhagaddhaM sohiya suddhasesametteNa visesAhiyattamettha daTThavvaM / payadajahaNNadvidisaMkamasaMdiTThI esA 85 / OM bhaya-duguMchANaM jahaeNadvidisaMkamo visesaahitro| 729. kettiyametto etthataNo viseso ? hss-ribNdhgddhaametto| kudo evaM ? dhuvabaMdhitteNa paDivakkhabaMdhagaddhAgAlaNeNa viNA laddhajahaNNabhAvattAdo / (r) bArasakasAyANaM jahaeNahidisaMkamo visesaahio| * usase napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6727. kAraNa kyA hai ? kyoMki hAsya-ratikA jaghanya sthitisaMkrama lAneke lie aratizokakA bandhakakAla galAyA gayA hai| parantu napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkrama lAneke lie isase saMkhyAtaguNA hIna puruSaveda-strIvedake bandhakakAlake jor3a rUpa kAlako galAyA gayA hai, isalie napusakavedakA jaghanya sthitisaMkrama hAsya-ratike jaghanya sthitisaMkramase vizeSa adhika ho gayA hai jo vizeSa adhikakA pramANa arati-zokake saMkhyAta bahubhAgarUpa hotA hai| saMdRSTise napusakavedakA jaghanya sthitisaMkrama 84 hai| * usase arati-zokakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6728. kyoMki arati-zokakA jaghanya sthitisaMkrama lAneke lie hAsya-ratibandhakakAlamAtra galA hai / parantu napusakavedakA jaghanya sthitisaMkrama lAneke lie isase vizeSa adhika galA hai, kyoMki vaha strI-puruSavedake bandhakakAlakA jo jor3a ho tatpramANa galA hai, isalie strI-puruSavedake bandhakakAlake jor3ameMse hAsya-ratibandhakakAlako ghaTAkara jo zeSa rahe utanA vizeSa adhika yahA~ para jAnanA cAhie / isa prakAra prakRta jaghanya sthitisaMkramakI saMdRSTi yaha 85 hai| * usase bhaya-jugupsAkA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6726. 66 / yahA~ para vizeSakA pramANa kitanA hai ? yahA~ para vizeSakA pramANa hAsyaratike bandhakakAlapramANa hai / zaMkA-aisA kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki bhaya jugupsA dhruvabandhinI prakRtiyA~ haiM, isalie pratipakSa bandhakakAlako galAye binA yahA~ jaghanya sthitisaMkramapanA prApta ho jAtA hai| * usase bAraha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 6730. 100 / kettiyametteNa ? AvaliyametteNa / kudo evaM ? bArasaka0 jaha0 hidisaMkama paDicchiya AvaliyAdIdassa bhaya-duguMchANaM jahaNNasAmittavihANAdo / taM jahA-asaNNicarimAvatthAe sagapAoggasavvajahaNNahadasamuppattiyaTThidisaMtakammeNa samANaM baMdhamANassa kasAyaTThidipamANaM saMdiTThIe ettiyamidi ghettavvaM 104 / saMpahi ettiyamettamasaNNicarimAvaliyAe vidiyasamayammi baMdhiyUNa baMdhAvaliyAdikaMtamedaM Neraiyavidiyaviggahe bhaya-duguMchAsu paDicchadi tti takAlapaDicchidAvaliyUNakasAyaTThidisamANamettiyaM hoi 100 / puNo edaM raio sarIraM ghettUNAvaliyamettaM gAliya bhaya-duguMchANaM jahaNNasAmittaM paDivajadi tti tatkAliyajahaNNaTThidisaMkamo bhaya-duguMchANamettio hoi 96 / kasAyANaM puNa saMtasamANaTThidibaMdho asaNNipacchAyadaNeraiyavidiyaviggahavisao ettiyametto hoii'104| puNo gAlidAvalio ettiyametto hoUNa 100 jahaNNasAmittamaNuhavadi tti siddhaM puvillAdo edassAvaliyabbhahiyattaM / evameso cuNNisuttAhippAo parUvido, tadahippAraNa asaNNipacchAyadaNeraiyassa dusamayAhiyAvaliyamaMtare savvattheva bArasakasAyabhaya-duguMchANaM jahaNNasAmittAvalaMbaNe virohaabhaavaado| uccAraNAhippAeNa puNa bArasa 5730. 100 / kitanA adhika hai ? AvalimAtra adhika hai| zaMkA-aisA kyoM hai ? samAdhAna--kyoMki bhaya-jugupsAmeM bAraha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama karake eka Avalike bAda bhaya-jugupsAke jaghanya svAmitvake prApta honekA vidhAna hai| yathA-asaMjJIkI antima avasthAmeM apane yogya sabase jaghanya hatasamutpattika sthitisatkarmake samAna bandha karanevAle usake jo kaSAyakI sthitikA pramANa prApta hotA hai vaha saMdRSTikI apekSA itanA 104 grahaNa karanA caahie| aba itanImAtra kaSAyakI sthitiko asaMjJIkI antima zrAvalike dUsare samayameM bA~dhakara bandhAvalise rahita ise nArakI jIvake dUsare vigrahameM bhaya-jugupsAmeM saMkramita karatA hai, isalie usa kAlameM jo saMkramita huA hai vaha eka Avalikama kaSAyakI sthitike samAna itanA 100 hotA hai| punaH nArakI jIva zarIrako grahaNa kara isameMse AvalimAtrako galAkara bhayajugupsAke jaghanya svAmitvako prApta hotA hai, isalie usa samayameM bhaya-jugupsAkA jaghanya sthitisaMkrama itanA 96 hotA hai| parantu asaMjJo paryAyase Akara ukta nArakI jIvake dUsare vigrahase sambandha rakhanevAlA satkarmake samAna kaSAyoMkA jaghanya sthitibandha itanA 104 hotA hai| punaH eka Avalike galaneke bAda itanA 100 hokara jaghanya svAmitvako prAta hotA hai, isalie bhayajugupsAke jaghanya sthitisaMkramase isakA eka vali adhika jaghanya sthitisaMkrama siddha huaa| isa prakAra yaha cUrNisUtrakA abhiprAya kahA, kyoMki usake abhiprAyAnusAra asaMjJI paryAyase Akara narakameM utpanna hue nArakI jIvake do samaya adhika eka Avalike bhItara sabhI jagaha bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAke jaghanya svAmitvakA avalambana karane para koI virodha nahIM aataa| parantu uccAraNAke abhiprAyAnusAra bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA jaghanya sthitisaMkrama nArakiyoMmeM 1. tA pratau -mettohito ( hoi), A pratau -mettohiMto iti pAThaH - Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTThidisaMkame appAbahuaM 355 kasAya-bhaya-duguMchANaM jahaNNaDhidisaMkamo Neraiesu sariso ceva hoi, vidiyaviggahe galidasesajahaNNahidisaMtakammaM kasAya-NokasAyANaM samANabhAveNAvaTThidaM ghettUNa puNo vi AvaliyamettakAlaM gAliya dusamayAhiyAvaliyaNeraiyammi jahaNNasAmittavihANAdo / * micchattassa jahaNaNahidisaMkamo visesaahio| 6731. kudo ? palidovamasaMkhejabhAgUNasAgarovamasahassacadusattabhAgamettakasAyajahaNNahidisaMkamAdo kiMcUNasAgarovamasahassamettamicchattajahaNNaDhidisaMkamassa visesaahiyttdNsnnaado| evameso suttANusAreNa Niraogho parUvido / etto uccAraNAhippAyamassiUNa vattaissAmo / taM jahA___732. Neraiesu savvatthovo sammatta0 jahadvisaMka0 / jaTThidisaM0 asN0gunno| aNaMtANu04 jaha dvidisaMka0 asNkhe0gunno| sammAmi0 jaha0 asNkhegunno| purisaveda0 jahahidisaM. asaMkhe gunno| itthiveda0 jaha0 dvidisaM0 visesaahio| hassa-rai0 jahaTThidisaM0 ksei0 / aradi-soga0 jaha0 visesA0 / Nasa0 jaha0 vise0 / bArasaka0-bhaya-duguMchANaM jaha0 hidisaMka0 vise0 / miccha0 jaha0 TThidisaM0 visesAhio tti| $ 733. etthuvaujaMtayamaddhappAbahuaM / taM jahA--savvatthovA purisavedabaMdhagaddhAra / itthivedabaMdhagaddhA saMkhejaguNA 4 / hassa-raibaMdhagaddhA saMkhejaguNA 16 / aradi-sogabaMdhagaddhA samAna hI hotA hai, kyoMki kaSAyoM aura nokaSAyoMke gala kara zeSa rahe jaghanya sthitisatkarmako samAnarUpase avasthita grahaNa kara tathA phira eka Avali kAlako galAkara nArakIke do samaya adhika eka Avali kAlake anta meM jaghanya svAmitvakA vidhAna kiyA hai| * usase mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6731. kyoMki eka hajAra sAgarake palyake saMkhyAtaveM bhAga kama cAra bhAgapramANa kaSAyoMke jaghanya sthitisaMkramase mithyAtvakA kucha kama eka hajAra sAgarapramANa jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika dekhA jAtA hai| isa prakAra yaha sUtrake anusAra sAmAnyase nArakiyoMmeM jaghanya sthitisaMkramake alabahutvakA kathana kiyA / aba uccAraNAke abhiprAyAnusAra ise batalAte haiM / yathA 6732. nArakiyoMmeM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai| usase yasthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase strIvedakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai / usase hAsya-ratikA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase arati-zokakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase bAraha kaSAya. bhaya aura jagapsAkA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| .6733. aba yahA~ upayukta kAla alpabahutvako batalAte haiM / yathA-purUSavedakA bandhakakAla sabase stoka hai 2 / usase strIvedakA bandhakakAla saMkhyAtaguNA hai 4 / usase hAsya-ratikA bandhakakAla saMkhyAtaguNA hai 16 / usase arati-zokakA bandhakakAla saMkhyAtaguNA hai 48 / usase napusakavedakA Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 jayadhavalA sahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 saMkhejjaguNA 48 / NavuMsayavedabaMdhagaddhA visesAhiyA 58 / edamappA bahuaM sAhaNaM kAUNANaMtaraparUvidamuccAraNappAbahuaM sakAraNamaNugaMtavvaM / evaM Niraogho samatto / evaM caiva paDhamAe puDhavIe / etto vidiyapuDhavIe sesapuDhavINaM desAmA sayabhAveNa pAbahuaparUvaNaTThamuttarasutta kalAvamAha - * vidiyAe savvatthovo atANubaMdhINaM jahara TThidisaMkamo / $ 734. tattha visaMjoyaNAcarimaphAlIe karaNapariNAmehi laddhayAdAvasesidAe savvatthavattAvirohAdo / * sammattassa jahaNaNahidisaMkamo asaMkhejja guNo / 9 735. kudo ? uvvellaNaca rimaphAlIe laddhajahaNNabhAvattAdo / * sammAmicchuttassa jahaDidisaMkamo visesAhio / $ 736. doNhaM pi uvvellaNAcarimaphAlIe jahaNNasAmittaM jAdaM / kiMtu samattacarimuvvellaNaphAliM pekkhiUNa sammAmicchattuvvellaNacarimaphAlI visesAhiyA / kAraNaM paDhamadAe uvvellamANo micchAiTThI savvattha sammAmicchattuvvellaNakaMDa yAdo sammattassa visesAhiyameva TTidikhaMDayaghAdaM karei jAva sammattamucvellidaM ti / puNo sammAmicchattamuvvellemANo sammattacarimaphAlIdo visesAhiyakameNa dvidikhaMDayamAgAedi jAva sagacarimaTThidikhaMDayAdo ti / tado edamettha visesAhiyate kAraNaM / bandhakakAla vizeSa adhika hai 58 / isa alpabahutvako sAdhana karake anantara kahe gaye uccAraNA pabahutvako sakAraNa jAnanA caahie| isa prakAra sAmAnya nArakiyoMmeM alpabahutva samApta huA / isI prakAra pahilI pRthivImeM jAnanA cAhie / Age dUsarI pRthivImeM zeSa pRthiviyoM ke dezAmarpaka rUpase alpabahutvakA kathana karaneke lie Age ke sUtrakalApako kahate haiM-- * dUsarI pRthivImeM anantAnubandhiyoMkA jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai / $ 734. kyoMki karaNa pariNAmoMke dvArA ghAta honese zeSa bacI huI visaMyojanAsambandhI antima phAlike sabase stoka honemeM koI virodha nahIM hai / * usase samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / $ 735. kyoMki udvelanAkI antima phAlimeM isakA jadhanyapanA prApta hotA hai / * usase samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai / 6 736. kyoMki yadyapi donoMkA hI udvelanAkI antima phAlimeM jaghanya svAmitva prApta huA hai phira bhI samyaktvakI antima udvelanAphAliko dekhate hue samyagmithyAtvakI antima udvelana phAli vizeSa adhika hai / kAraNa ki prathama avasthAmeM udvelanA karanevAlA mithyAdRSTi jItra samyaktvakI udvelanA hone taka sarvatra samyagmithyAtvake udvelanAkANDakase samyaktvakA sthitikANDakaghAta vizeSa adhika hI karatA hai / phira samyagmithyAtvakI udvelanA karatA huA apane antima sthitikANDakake prApta hone taka samyaktvakI antima phAlise vizeSa adhikake kramase sthitikANDakako grahaNa karatA hai / isalie yaha yahA~ para vizeSa adhika honekA kAraNa hai / Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapayaDiTThidisaMkame appAbahuaM 357 OM yArasakasAya-NavasokasAyANaM jahaeNahidisaMkamo tulloasNkhejgunno| $ 737. kudo ? aMtokoDAkoDIpamANattAdo / * micchattassa jahaeNahidisaMkamo visesaahio| . 738. jai vi sAmittabhedo Natthi to vi micchattajahaNNavidisaMkamassa kasAyajahaNNaTThidisaMkamAdo visesAhiyattamettha Na viruddhaM, cAlIsa0paDibhAgIyaMtokoDAkoDIdo sattari0paDibhAgIyaMtokoDAkoDoe tIhi sattabhAgehi ahiyttdNsnnaado| evaM sespuddhviisu| Navari sattamAe savvatthovo aNaMtANu04 jhnnnnddhidisNkmo| samma0, jaha0TThidisaMka0 asaMkhe gunno| sammAmi0 jaha0dvidisaM0 vise0 / purisaveda0 jahaTThidisaM0 asaMkhejaguNo / itthiveda0 jahaTThidisaM0 vise0 / hassa-rai0 jahaTThidisaM0 vise0 / Naqsayaveda0 jahaTThidisaM0 vise0 / aradi-soga0 jahaTThidisaM0 vise0 / uccAraNAhippAeNa arai-sogANamuvari NavUsa0 jaha0dvidisaM0 visesAhio vattavvaM / tado bhaya-duguMcha0 jaha0dvidisaMka0 vise0 / bArasaka0 jahaTThidisaM0 vise0 / miccha0 jaha0DidisaM0 vise0 / 6 739. etto sesagaINamappAbahuamuccAraNANusAreNa vattaissAmo / taM jahAtirikkhA0 nnaarybhNgo| Navari Naqsayavedassuvari bhaya-duguMcha0 vise0 / bArasaka0 vise0 / * usase bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama paraspara tulya hokara bhI asaMkhyAtaguNA hai| 6737. kyoMki yaha antaHkoTAkoTipramANa hai| * usase mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6738. yadyapi svAmitvabheda nahIM hai to bhI kaSAyoMke jaghanya sthitisaMkramase mithyAtvake jaghanya sthitisaMkramake yahA~para vizeSa adhika honemeM virodha nahIM AtA, kyoMki cAlIsa kor3Akor3Ike pratibhAgarUpase prApta hue antaHkor3Akor3Ise sattara kor3Akor3Ike pratibhAgarUpase prApta huA antaHkor3Akor3I tIna-sAtabhAga adhika dekhA jAtA hai / isI prakAra zeSa pRthiviyoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki sAtavIM pRthivImeM anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai| usase samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase samyagmithyAttrakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase strIvedakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase hAsya-ratikA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai / usase napusakavedakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase ati-zokakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| uccAraNAke abhiprAyase arati-zokake Upara napusakavedakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai aisA kahanA caahie| usase bhaya-jugupsAkA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase bAraha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| 6736. Age zeSa gatiyoMke alpabahutvako uccAraNAke anusAra batalAte haiN| yathAtiryaJcoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedake Upara bhaya-jugupsAkA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase bAraha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 miccha0 vise0 / paMcidiyatirikkha paMciM0 tiri0pajja0 NArayabhaMgo / paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu savvatthovo anaMtANu 04 jaha0 TThidisaM0 / samma0 jaha0 TThidisaM0 asaMkhe0guNo / sammAmi0 jaha0 dvidisaMka0 visesA0 / purisaveda0 jaha0 asaMkhe0 guNo / sesaM NArayabhaMgo | paMciM0 tiri0 apaja 0 - maNusApajja0 savvatthovo sammatta0 jaha0 TThidisaMka0 sammAmi0 jaha0 TThidisaM0 vise0 / purisaveda0 jaha0 TThidisaM0 asaMkhe0 guNo / itthi - veda 0 60 jaha0 dvidisaM0 visesA0 / hassa - rai0 vise0 / arai - soga0 vise0 / NavuMsayabeda0 jaha0 TThidisaM0 vise0 / solasaka0 -bhaya-durgucha0 jaha0 vise0 / miccha0 jaha0TThidisaM0 vise0 / -loha 0 0 $ 740, maNusa - maNusapa0 oghaM / maNusiNIsu savvatthovo samma 0. saMja0 jaha0 DidisaM0 / jaTThidisaMka0 asaMkhe0 guNo / mAyAsaMja0 jaha0 Di disaM0 saMkhez2aguNo' / jaTThidisaM0 vise0 / mANasaMjala0 jaha0 TThi disaMka0 vise0 / jaTThidisaMka 0 vise0 / kohasaMja0 jaha0 TTi disaMka0 vise0 / jaTThidi0 vise0 / purisaveda-chaNNokasA0 jaha0 TThidisaMka 0 tullo saMkhejaguNo / itthiveda0 jaha0 vidisaM0 asaMkhe0 guNo NauMsayaveda0 jaha0 TThidisaM0 asaMkhe0 guNo / aDakasAya0 jaha0 TThidisaMka0 asaMkhe0 guNo / sammAmi0 I hai / usase mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai / paJcendriya tiryaJca aura paJca endriya tiryaJca paryAptakoMmeM nArakiyoM ke samAna bhaMga hai / paJcendriya tiryaJca yoniniyoM meM anantAnubandhacatuSkakA jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai| usase samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA haiM / usase samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / zeSa bhaMga nArakiyoMke samAna hai / paJcendriya tiryaJca paryApta aura manuSya poMmeM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai| usase samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA jaghanya sthitasaMkrama saMkhyAtaguNA hai / usase vedakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase hAsya ratikA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase arati zoka kA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA jaghanya sthitikrama vizeSa adhika hai| usase midhyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai / I 1 740 manuSya aura manuSya paryAptakoM meM ogha ke samAna bhaMga hai / manuSyiniyoMmeM samyaktva aura lobhasaMjvalanakA jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai| usase yatsthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / usase mAyAkA jaghanya sthitisaMkrama saMkhyAtaguNA hai| usase yatsthiti saMkrama vizeSa adhika hai / usase mAnakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase yatsthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase krodhakA jaghanya sthitisaMkramavizeSa adhika hai| usase yatsthitisaMkrama vizeSa adhika haiM / usase puruSaveda aura chaha nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama paraspara tulya hokara saMkhyAtaguNA hai / usase strIvedakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / usase napuMsakavedakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase ATha kaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / use 1. pratau jaha0 TThidisaM0 vise0 / Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058] uttarapayaDiDidisaMkame bhujagArasaMkamo 356 jaha dvidisaM0 asNkhe0gunno| miccha0 jaha0 asaMkhe0guNo / aNaMtANu 04 jaha0 TThidisaM asNkhe0gunno| ___741. devANaM nnaarybhNgo| bhavaNa0-vANa0:savvatthovo aNaMtANu04 jaha0dvidisaM0 / samma0 jahaTThidisaM. asNkhe0gunno| sammAmi0 jaha0 dvidisaM vise0 / purisaveda0 jaha TThidisaM. asNkhe0gunno| sesaM devoghaM / jodisi0 vidiypuddhvibhNgo| sohammAdi jAva gavagevaJjA ti savvatthovo samma0 jaha TThidisaMka0 / jaTThidisaM0 asaMkhe0 gunno| aNaMtANu04 jahaTThidi0saMka0 asNkhe0gunno| sammAmi0 jaha TThidisaMka0 asaMkhe0guNo / bArasaka0-NavaNoka0 jahaTThidisaM. asaMkhe guNo / miccha0 jahahidisaM0 saMkhe guNo / aNudisAdi savvaDhe tti savvatthovo samma0 jaha0dvidisaMka0 / jaTThidisaMka0 asaMkhe gunno| aNaMtANu04 jahadvidisaMka0 asNkhe0gunno| bArasaka0-NavaNoka0 jaha dvidisaM0 asNkhe0gunno| miccha0-sammAmi0 jahaTThidisaM0 sariso saMkhe guNo / evaM jAva0 / evaM cauvIsamaNiogaddArANi samattANi / bhujagArasaMkamassa aTThapadaM kAUNa sAmittaM kAyavvaM / samyagmithamAtvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / usase mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / usase anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| 6741. devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaMga hai / bhavanavAsI aura dhyantara devoMmeM anantAnubandhIcatuSkakA javanya sthitisaMkrama sabase stoka hai / usase samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| zeSa bhaMga sAmAnya devoMke samAna hai| jyotiSiyoMmeM dUsarI pRthivIke samAna bhaMga hai| saudharma kalpase lekara nau graiveyakatakake devoMmeM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai| usase yasthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase bAraha, kaSAyoM aura nau nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase mithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrama saMkhyAtaguNA hai| anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM samyaktvakA jaghanya sthitisaMkrama sabase stoka hai| usase yasthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase anantAnubandhIcatuSkakA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMkA jaghanya sthitisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai| usase mithyAtva aura samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisaMkrabha paraspara sahaza hokara saMkhyAtaguNA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| isa prakAra caubIsa anuyogadvAra samApta hue| * bhujagArasaMkramakA arthapada karake svAmitva karanA cAhie / Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 742. etto bhujagAraparUvaNA pattAvasaro / tattha tAva aTThapadaM kAyavvaM, aNNahA tssruuvvisynninnnnyaannuppttiido| kiM tamaTThapadaM ? vuccade-aNaMtarosakAvidavidikaMtasamae appadarasaMkamAdo eNDiM bahuvayaraM saMkAmei tti eso bhujagArasaMkamo / aNaMta russakAvidavidikaMtasamae bahuvayarasaMkamAdo eNhi thovayarAo ThidIo saMkAmei tti esa appayarasaMkamo / tattiyaM tattiyaM ceva saMkAmei tti eso avtttthidsNkmo| aNaMtaravadiktasamae asaMkamAdo saMkAmedi tti eso avattavvasaMkamo / edeNaTThapadeNa bhujagAraappadara-avadvidAvattavvasaMkAmayANaM parUvaNA bhujagArasaMkamo tti vuccai / saMpahi bhujagAraparUvaNAe imANi terasa aNiyogaddArANi samukttiNAdINi appAbahuapajaMtANi / tattha samukittaNaM kAUNa pacchA sAmittaM kAyavvamidi suttAhippAo, asamukittidANaM bhujagArAdINaM sAmittAdivihANe asNbddhttppsNgaado| sA ca samukittaNA oghAdesabhedeNa duvihA / ogheNa tAva micchattassa atthi bhujagAra-appa0avaDidasaMkAmagA / samma0-sammAmi0-solasaka0NavaNoka0 atthi bhuja0-appa0-avaDhi0-avatta saMkA0 / evaM mnnustie| AdeseNa savvamaggANAsu dvidivihttibhNgo| evaM samukkittidANaM bhujagArAdipadANaM sAmittaparUvaNa?muttarasuttAvayAro * micchattassa bhujagAra0-appadara-avaDhisaMkAmao ko hodi ? aeNadaro / 6742. Age bhujagArakA kathana avasara prApta hai| usameM sarvaprathama arthapada karanA cAhie, anyathA usakA svarUpaviSayaka nirNaya nahIM bana sktaa| vaha arthapada kyA hai ? kahate haiM-anantara pUrva atIta samayameM hue alpatara saMkramase vartamAna samayameM bahutarakA saMkrama karatA hai yaha bhajagArasaMkrama hai| anantara pUrva atIta samayameM hue bahutara saMkramase vartamAna samayameM stokatara sthitiyoMkA saMkrama karatA hai yaha alpatara saMkrama hai| utanI hI utanI hI sthitiyoMkA saMkrama karatA hai yaha avasthitasaMkrama hai tathA anantara atIta samayameM hue asaMkramase vartamAna samayameM saMkrama karatA hai yaha avaktavyasaMkrama hai| isa arthapadake anusAra bhujagAra, alpatara, avasthita aura avaktavyasaMkrAmakoMkI prarUpaNA bhujagArasaMkrama kahI jAtI hai| aba bhujagArasaMkramameM samutkartanAse lekara alpabahutva taka ye teraha anuyogadvAra hote haiN| unameMse samutkIrtanAko karake bAdameM svAmitva karanA cAhie yaha isa sUtrakA abhiprAya hai, kyoMki samutkIrtanA kiye binA bhujagAra Adikake svAmitvakA vidhAna karane para asambaddhapanekA prasaMga AtA hai| vaha samatkIrtanA ogha aura Adezake bhedase do prakArakI hai / oghase mithyAtvake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadake saMkrAmaka jIva haiN| samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke bhujagAra, alpatara, avasthita aura avaktavyapadake saMkrAmaka jIva haiN| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA caahie| Adezase saba mArgaNAoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| isa prakAra jinakI samutkIrtanA kI hai aise bhujagAra Adi padoMke svAmitvakA kathana karaneke lie Ageke sUtrakA avatAra karate haiM * mithyAtvake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA saMkrAmaka kauna jIva hai ? anyatara jIva hai| Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058] uttarapayaDiTidisaMkame bhujagAre sAmittaM 361 _ 743. etthaNNadaraNideseNa Neraio tirikkho maNusso devo vA tti gahiyavvaM, savvattha saamittssaavirohaado| ogAhaNAdivisesapaDisehaTuM ca aNNadaraNiddeso / ettha bhujagArAvaTThidasaMkAmago micchAiTThI ceva appadarasaMkAmago puNa aNNadaro micchAiTThI sammAiTThI vA hoi tti ghettavvaM / / OM avattavvasaMkAmo patthi / 744. asaMkamAdo saMkamo avattavvasaMkamo NAma / Na ca micchattassa tArisasaMkamasaMbhavo, uvasaMtakasAyassa vi tssokddddnnaaprpyddisNkmaannmtthittdNsnnaado| ke evaM sesANaM payaDINaM evari avattavvayA asthi / 745. evaM sesANaM pi sammattAdipayaDINaM bhujagArAdivisayaM sAmittamaNugaMtavvaM, aNNadarasAmisaMbaMdhaM paDi micchattaparUvaNAdo visesaabhaavaado| Navari sammatta-sammA- . micchattANaM bhujagArassa aNNadaro sammAiTThI, appadarassa micchAiTThI sammAiTThI vA, avaDidassa puvvuppaNAdo sammattAdo samayuttaramicchattasaMtakammiyavidiyasamayasammAiTThI sAmI hoi tti viseso jaanniyvvo| aNNaM ca avattavvayA atthi, sammatta-sammAmicchattANamaNAdiyamicchAiTTiNA uvvellidatadubhayasaMtakammieNa vA sammatte paDivaNNe 6743. yahA~ sUtrameM 'anyatara' padake nirdeza dvArA nArakI, tiryaJca, manuSya athavA deva mithyAtvake ukta padoMkA saMkrAmaka hai aisA grahaNa karanA cAhie, kyoMki sarvatra svAmitvake prApta honemeM virodhakA abhAva hai| avagAhanA Adi vizeSakA niSedha karaneke lie 'anyatara' padakA nirdeza kiyA hai| yahA~ para bhujagAra aura avasthitapadakA saMkrAmaka mithyAdRSTi hI hotA hai| parantu alpatarapadakA saMkrAmaka mithyAdRSTi aura samyagdRSTi donoM hote haiM aisA grahaNa karanA caahie| * mithyAtvake avaktavyapadakA saMkrAmaka nahIM hai| 6744. asaMkramase saMkrama honA avaktavyasaMkrama hai| parantu mithyAtvakA isa prakArakA saMkrama sambhava nahIM hai, kyoMki upazAntakaSAya jIvake bhI mithyAtvake apakarSaNa aura paraprakRti saMkramakA astitva dekhA jAtA hai| * isI prakAra zeSa prakRtiyoMkA svAmitva hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyasaMkramavAle jIva haiN| 6745. isI prakAra zeSa samyaktva prAdi prakRtiyoMkA bhI bhujagAra Adi padaviSayaka svAmitva jAnanA cAhie, kyoMki anyatara jIva svAmI hai isa apekSAse mithyAtvakI prarUpaNAse isa prarUpaNAmeM koI bheda nahIM hai / itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvake bhujagArapadakA anyatara samyagdRSTi jIva svAmI hai| alpatarapadakA. mithyAdRSTi aura samyagdRSTi jIva svAmI hai| tathA avasthitapadakA pUrvameM utpanna hue samyaktvase eka samaya adhika mithyAtvakA satkarmavAlA dvitIya samayameM sthita samyagdRSTi jIva svAmI hai itanA vizeSa yahA~ jAnanA caahie| itanA aura hai ki inake pravaktavya padabAle jIva haiM, kyoMki anAdi mithyAdRSTi jIvoMke athavA samyaktva aura samyagmithyAtva ina donoM prakRtiyoMke satkamakI udvelanA kara cuke jIvoMke samyaktvako prApta honepara Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 vidiyasamayammi tduvlNbhaado| aNaMtANubaMdhINaM pi visaMjoyaNApuvvasaMjoge avasesANaM ca savvovasAmaNAdo parivadamANagassa devassa vA paDhamasamayasaMkAmagassa avattavvasaMkamasaMbhavAdo / evamogheNa sAmittaparUvaNA kyaa| ___ 746. AdeseNa maNusatie oghbhNgo| Navari bArasaka0-NavaNokasAyaavattavvapaDhamasamayadevAlAvo Na kAyavyo / sesasavvamaggaNAsu dvidivihattibhaMgo / * kAlo / 5 747. ahiyArasaMbhAlaNasuttamedaM / OM micchattassa bhujagArasaMkAmago kevaciraM kAlAdo hodi ? 6748. sugm| OM jaharaNeNa eyasamao, ukkasseNa cattAri smyaa| $ 749. ettha tAva jahaNNakAlaparUvaNA kIrade-ego hidisaMtakammassuvari eyasamayaM baMdhavuDDIe pariNado vidiyAdisamaesu avaTThidamappayaraM vA baMdhiya baMdhAvaliyAdIdaM saMkAmiya tadaNaMtarasamae avaTThidamappadaraM vA paDivaNNo laddho micchattadvidIe bhujagArasaMkAmayassa jahaNNeNeyasamao, ukka0 cdusmypruuvnnaa| taM jahA-eiMdio addhAkhaya'saMkilesakkhaehiM dosu samaesu bhujagArabaMdhaM kAdRNa tado se kAle saNNidUsare samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvakA avaktavyasaMkrama dekhA jAtA hai| anantAnubandhiyoMkA bhI visaMyojanApUrvaka saMyoga hone para tathA avazeSa prakRtiyoMkA sarvopazAmanAse giranevAle jIvake yA prathama samayameM saMkrama karanevAle devake avaktavyasaMkrama sambhava hai| isa prakAra oghase svAmitvakI prarUpaNA kii| ___6746. Adezase manuSyatrikameM oghake samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA avaktavyapada prathama samayavartI devake hotA hai yaha AlApa nahIM karanA cAhiye / zeSa saba mArgaNAoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| * kAlakA adhikAra hai| 6747. adhikArakI samhAla karanevAlA yaha sUtra hai| * mithyAtvake bhujagArasaMkrAmakakA kitanA kAla hai / 6748. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla cAra samaya hai| 6746. yahA~ sarvaprathama jaghanya kAlakI prarUpaNA karate haiM-koI eka jIva sthitisatkarmake Upara eka samaya taka bandhakI vRddhise pariNata huA tathA dvitIyAdi samayoMmeM avasthita yA alpatara bandha karake bandhAbalike vAda bhujagArasaMkrama karake tadanantara samayameM avasthita yA alpatarasaMkramako prApta huaa| isa prakAra mithyAtvakI sthitike bhujagArasaMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya prApta huaa| aba utkRSTa kAla cAra samayakI prarUpaNA karate haiM / yathA-kisI ekendriya jIvane zraddhAkSaya aura saMklezakSayase do samaya taka bhujagArabandha kiyaa| tadanantara agale samayameM saMjJI pazcandriyoM meM 1. tA pratau zraddhAkha [va] ya- prA0pratau zraddhAkhavaya- iti pAThaH / Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTidibhujagArasaMkame egajIveNa kAlo 363 paMcidiesuppajjamANo viggahagadIe egasamayaasaNNihidi baMdhiUNa tadaNaMtarasamae sarIraM ghettUNa saNNihidi pbddho| evaM cadusu samaesu NiraMtaraM bhujagArabaMdhaM kAdUNa puNo teNeva kameNa baMdhAvaliyAdikaMtaM saMkAmemANassa laddhA micchattabhujagArasaMkamassa ukkasseNa cattAri samayA / * appadarasaMkAmago kevaciraM kAlAdo hodi ? 6 750. sugamaM / (r) jahaNaNeNayasamao, ukkasseNa tevadvisAgarovamasada sAdireyaM / 6 751. ettha tAva eyasamao uccde| taM kathaM ? bhujagAramavadvidaM vA baMdhamANassa eyasamayamappadaraM baMghiya vidiyasamae bhujagArAvahidANamaNNadarabaMdheNa pariNamiya baMdhAvaliyavadikkame baMdhANusAraNeva saMkamemANayassa appadarakAlo jahaNNeNeyasamayametto hoi / sAdireyatevaTThisAgarovamasadamettukkassakAlANugamamidANiM kssaamo| taM jahA-eko tirikkho maNusso vA micchAiTThI saMtakammassa heTThado baMdhamANo savvukassaMtomuhuttamettakAlamappadarasaMkama kAUNa puNo tipalidovamiesuvavaNNo / tattha vi appadarameva micchattasaMkamamaNupAliya aMtomuhattAvasese sagAue paDhamasammattaM paDivaNNo aMtomuttamappadarameva saMkAmedi / kathamuvasamasammattaM paDivaNNassa appadarasaMkamo, takAlabhaMtare savvatthevAvahidasarUveNa micchattaNiseyadvidINaM saMkamovalaMbhAdo tti ? saccamedaM, jiseyapahANatte samavalaMbie ~~~~vvvvvvvvvvvv utpanna hokara vigrahagatimeM eka samaya taka asaMjJIkI sthitikA bandha kiyaa| punaH tadanantara samayameM zarIrako grahaNakara saMjJIkI sthitikA bandha kiyaa| isa prakAra cAra samaya taka nirantara bhujagAra bandha karake punaH usI kramase bandhAvalike vAda saMkrama karanevAle usI jIvake mithyAtvake bhujagArasaMkramake utkRSTa cAra samaya prApta hue| * alpatarasaMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 6 750. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika eka sau tresaTha sAgara hai / 6751. yahA~ sarvaprathama eka samayakA kathana karate haiN| vaha kaise ? bhujagAra yA avasthita padakA bandha karaneke bAda eka samaya taka alpatarapadakA bandha karake tathA dUsare samayameM bhujagAra yA avasthitapadake bandharUpase pariNamana karake bandhAvalike vyatIta hone para bandhake anusAra hI saMkrama karanegale jIvake alpatarapadakA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai| aba sAdhika eka sau tresaTha sAgarapramANa utkRSTa kAlakA anugama karate haiN| yathA-satkarmase kama sthitikA bandha karanevAlA koI eka tiryazca yA manuSya mithyAdRSTi jIva sarvotkRSTa antarmuhUrta kAlataka alpatara saMkrama karake punaH tIna palyakI AyuvAle jIvoMmeM utpanna huaa| vahA~ para bhI mithyAtvake alpatarasaMkramakA hI pAlana karake apanI AyumeM antarmuhUrta kAla zeSa rahane para prathama samyaktvako prApta hokara antarmuhUrta kAla taka alpatarapadakA hI saMkrama karatA hai| zaMkA-upazama samyaktvako prApta hue jIvake alpatarasaMkrama kaise ho sakatA hai, kyoMki usa kAjake bhItara sarvatra hI mithyAtvakI niSekasthitiyoMkA avasthitarUpase hI saMkrama upalabdha hotA hai ? Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 edamevaM hoti Na puNa evamettha vivakkhA kayA / kiMtu kAlapahANattaM vivakkhiyaM / taM kathaM vade ? sammata-sammAmicchattANamavadvidasaM kamassa jahaNNukkasseNeyasamayovaesAdo / puNo vedayasammattaM paDivaNNo paDhamachAvahiM savvamappadarasaMkameNANupAliya tado aMtomuhuttAsese paDhamachAvaTTikAle appadarakAlAviroheNaMtomuhuttaM micchatteNaMtariya sammattaM paDivaNNo vidiyachAvaTThi paribhamiya tadavasANe pariNAmapaccaeNa puNo vimicchattamuvagao davvaliMgamAhappeNekkattIsasAgarovamisu devesuvavaNNo / tattha vi sukkalessApAhammeNa saMtakammAdo heTThA caiva baMdhamANassa appayarasaMkamo ceya / tatto cudo vi saMto maNusesuvavajiya tomuhuttamappayaraM caiva saMkAmiya tado bhujagAramavaTThidaM vA paDivaNNo tassa laddho payadukassakAlo doaMtomuhuttambhahiyatipalidovamehi sAdireyatevaDisAgarovamametto / ettha paDhamachAvaTThi bhamAviya aMtomuhuttAvasese sammAmicchatteNa kiNNAMtarAvijade ? Na, tahA sammattaM paDivajamANassa bhujagArappasaMgAdo / taM kathaM 1 sammAmicchattaM paDivaNNassa samAdhAna--yaha satya hai, kyoMki niSekoMkI pradhAnatA svIkAra karane para yaha isI prakAra hotA hai / parantu yahA~ para isa prakArakI vivakSA nahIM kI hai, kintu kAlakI pradhAnatA vivakSita hai / zaMkA- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- kyoMki samyaktva aura samyagmidhyAtva ke avasthitasaMkramakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai aisA upadeza pAyA jAtA hai| isase jJAta hotA hai ki yahA~ para niSekoMkI pradhAnatA na hokara kAlakI pradhAnatA hai / punaH vaha upazamasamyagdRSTi jIva vedakasamyaktvako prApta huA / tathA pUre prathama chayAsaTha sAgara kAla taka alpatarasaMkramakA pAlana kara usa prathama chayAsaTha sAgara meM antarmuhUrta kAla zeSa rahane para alpatarapadake kAlameM virodha na par3ate hue antarmuhUrtakAlataka mithyAtva ke dvArA vedakasamyaktvako antarita karake samyaktvako prApta huaa| tathA dvitIya chayAsaTha sAgara kAlataka paribhramaNa karake usake antameM pariNAmavaza phira bhI mithyAtvako prApta huA aura dravyaliMgake mAhAtmyase ikatIsa sAgarakI AyuvAle devoMmeM utpanna huA / tathA vahA~ bhI zuklalezyA ke mAhAtmyase satkarma se kama sthitikA hI bandha karanevAle usake alpatarasaMkrama hI hotA rahA / phira vahA~se cyuta hokara bhI manuSyoM meM utpanna hokara antarmuhUrtaM kAlataka alpatarapadakA hI saMkrama karake anantara bhujagAra yA avasthitasaMkramako prApta huA / isaprakAra alpatara saMkramakA do antarmuhUrta aura tIna palya adhika eka sau tresaTha sAgarapramANa prakRta utkRSTa kAla prApta huA / zaMkA--yahA~ para prathama chayAsaTha sAgara kAlataka bhramaNa karAke usameM antarmuhUrta kAla zeSa rahanepara samyagmithyAtva guNasthAnake dvArA antara kyoM nahIM karAyA - samAdhAna -- nahIM, kyoMki usa prakAra samyaktvako prApta karanevAle jIvake bhujagAra saMkramake prApta hone kA prasaMga AtA hai / zaMkA- vaha kaise ? samAdhAna -- samyagmidhyAtvako prApta honevAle jIvake midhyAtvakA paraprakRtisaMkrama nahIM Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 058 ] uttarapayaDiTThidibhujagArasa~kame eyajIve kAlo 365 tAva micchattassa parapayaDisaMkamo Natthi, kiMtu okaDaNAsaMkamo ceya / so ca udayappahuDi AvaliyAsaMkhejjabhAganbhahiyado AvaliyamettamicchattaTThidINaM Natthi / kiM kAraNaM ? jAsiM paDINamudayasaMbhavo atthi tAsiM ceva udayAvaliyabAhiradvidIo savvAo okaDDiaMti, udayAvaliyantare NikkhevasaMbhavAdo / jAsiM puNa udayo Natthi tAsimudayAvaliyabAhire AvaliyA saMkhejjabhAganbhahiyaAvaliyamettINaM dvidINamokaDDaNA Na saMbhavai, udayAvaliyabyaMtare NikkhevasaMbhavANuvalaMbhAdo / tado tattha bAhiraAvaliyAsaMkhejjabhAgabhahiyado AvaliyavajjANamuvarimAsesaTThidINamokaDDaNAsaMkamo tti ghettavvaM, AvaliyametamaicchAviya tadasaMkheJjadibhAge tattha NikkhevaNiyamadaMsaNAdo / evaM ca saMte sammAmicchattaddhaM savvamaghaTThighigalaNe NappayarasaMkarma kAUNa jAdhe sammattaM paDivaNNo tAghe sammAmicchAiTThI carimasamayaokaDDaNAsaMkamAdo sammAidvipadamasamayaparapayaDisaMkamo Avali0 asaMkhe0bhAganbhahiyaAvaliyamettaNisegehi samahio hoi, parapayaDisaMkamassudayAva liyavahinbhUdasavvaNiseesa NiseyAbhAvAdo / tahA ca so bhujagAra saMkramo paDhamasamayasammAi dvipaDibaddho appadaravirohio jAyadi ti sammAmicchattameso neduM Na sakko ti / 1752. athavA NiseyaparihANIe appadarasaMkamo ettha Na vivakkhio, kiMtu kAlaparihANIe / atthi ca kAlaparihANI, sammAmicchAiTThicarimasamayamicchattaTThidi 1 hotA / kintu apakarSaNasaMkrama hI hotA hai / vaha bhI udaya samaya se lekara AvalikA asaMkhyAtavA~ bhAga adhika do valipramANa midhyAtvakI sthitiyoMkA nahIM hotA, kyoMki jina prakRtiyoMkA udaya sambhava hai unhIM prakRtiyoMkI udayavalike bAhara kI sabhI sthitiyA~ saMkramita hotI haiM, kyoMki unakA udadyAvalike bhItara nikSepa sambhava hai / parantu jina prakRtiyoMkA udaya nahIM hai unakI udayAvalike bAhara Avalike asaMkhyAtaveM bhAga adhika eka avalipramANa sthitiyoMkA apakarSaNa sambhava nahIM hai, kyoMki unakI udayAtralike bhItara nikSepakI sambhAvanA upalabdha nahIM hotI / isalie vahA~para zrAvalike asaMkhyAtaveM bhAga adhika do AvalipramANa sthitiyoMke sivA UparakI saba sthitiyoMkA apakarSaNasaMkrama grahaNa karanA cAhie, kyoMki vahA~ para eka AvalipramANa sthitiyoMko atisthApanArUpase sthApita karake usake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitiyoMmeM nikSepakA niyama dekhA jAtA hai / aura aisA hone para samyagmithyAtva ke saba kAlataka adhaH sthitigalanA ke sAtha alpatarasaMkrama karake jaba samyaktvako prApta huA taba samyagmidhyAdRSTike antima samayameM honevAlA paraprakRtisaMkrama eka Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase adhika eka AvalimeM prApta hue niSekoM se adhika hotA hai, kyoMki paraprakRtisaMkramakA udayAvalike bAhara sthita saba niSekoMmeM honekA niSedha nahIM hai / aura samyagmidhyAtva meM le jAne para samyagdRSTike prathama samayase sambandha rakhanevAlA vaha bhujagAra saMkrama alpatarasaMkramakA virodhI ho jAtA hai, isalie aise jIvako samyagmithyAtva meM le jAnA zakya nahIM hai / - 7752. athavA yahA~ para niSekoMkA parihAnirUpa alpatarasaMkrama kAlaparihAnirUpa alpatara saMkrama yahA~para vivakSita hai aura yahA~ kAlakI samyagmithyA dRSTike antima samayameM prApta huI midhyAtvakI sthiti ke pramANase prathama samayavartI vivakSita nahIM hai / kintu parihAni hai hI, kyoMki Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 pamANAdo paDhamasamayasammAiTThimmi tadvidINamaghaTTidigalaNeNa smyuunnttdNsnnaado| tado tattha NiseyasaMkamavuDDIe vi kAlaparihANilakSaNo saMkamassa appayarabhAvo ceve tti / Na ca evaMvihA vivakkhA sutte Na dIsai tti saMkaNijjaM; uvasamasammAiDimmiANiseyAvekkhAe avaTThiyasaMkamamaparUviya kAlaparihANivaseNappayarasaMkamaparUvayammi suttammi tduvlNbhaado| tado sammAmicchatte paDivajAvide vi Na doso tti siddhaM / OM avaTThidasaMkAmao kevaciraM kAlAdo hodi ? 6 753. sugamaM / OM jahaNaNeyasamo, ukasseNaMtomuhuttaM / 6 754. kudo ? eyaTThidibaMdhAvaTThANakAlassa jhnnnnukssenneysmymNtomuhuttmettpmaannovlNbhaado| OM sammatta-sammAmicchattANaM bhujagAra avavida-avattavvasaMkAmayA kevaciraM kAlAdo hoMti ? 755. sugamamedaM pucchAsuttaM / * jhennukssenneysmjho| $ 756. bhujagArasaMkamassa tAva uccade-tappAaoggasammatta-sammAmicchattaTThidisaMtakammiyamicchAiTThiNA tatto dusamauttarAdimicchattaTThidisaMtakammieNa sammatte paDivaNNe samyagdRSTike usakI sthitiyoMmeM adhaHsthitigalanAke Alambanase eka samaya kamapanA dekhA jAtA hai, isalie vahA~ niSekasaMkramameM vRddhi hone para bhI saMkramakA kAlaparihAnilakSaNa alpatarapanA hI hai / sUtrameM isaprakArakI vivakSA nahIM dikhalAI detI aisI AzaMkA karanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki upazama samyagdRSTike niSekoMkI apekSA avasthitasaMkramakA kathana na karake kAlaparihAnike Alambana dvArA alpatarasaMkramakA kathana karanevAle sUtra meM ukta vivakSA upalabdha hotI hai, isalie samyagmithyAtvako prApta karAne para bhI doSa nahIM hai yaha siddha huaa| * avasthitasaMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 6753. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| 6 754. kyoMki eka samAna sthiti ke bandhakA avasthAna kAla jaghanyase eka samaya aura utkRSTase antarmuhUrtapramANa upalabdha hotA hai| * samyaktva aura samyagmithyAtvake bhujagAra, avasthita aura avaktavyapadake saMkrAmakoMkA kitanA kAla hai ? 6755. yaha pRkSAsUtra sugama hai| * jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / 6 756. bhujagArasaMkramakA pahile kahate haiM-jo tatprAyogya samyaktva aura samyagmithyAtvake sthitisatkarmase yukta hai aura jo unakI sthitise mithyAtvakI do samaya adhika Adi sthitise yukta hai aise mithyAdRSTi jIvake samyaktvako prApta hone para dUsare samayameM bhujagArasaMkrama hokara Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 058 ] uttarapayaDiDidibhujagA rakameeyajIveNa kAlo 367 vidiyasamayammi bhujagArasaMkamo hodUNa tadaNaMtarasamae appadarasaMkamo jAdo / laddho jaNukasseNegasamayametto bhujagArasaMkAmayakAlo / evamavaDidasaMkamassa vi / Navari samayuttaramicchattaTThidisaMtakammieNa vedagasammatte paDivaNe vidiyasamayammi taduvalaMbho vattavvo / evamavattavvasaMkamassa vi vattavvaM / Navari NissaMtakammiyamicchAiTThiNA uvasamasammatte gahide vidiyasamayammi taduvaladdhI hodi / * apadarasaMkAmaca kevaciraM kAlAdo hodi ? 9 757, sugamaM / * jahaNeNaMtomuhuttaM, ukkasseNa velAvaTTisAgarovamANi sAdireyANi / 9 758, ettha tAva jahaNNakAlaparUvaNA kIrade - ego micchAiTThI puvvuttehiM tIhiM payArehiM sammattaM ghettUNa vidiyasamae bhujagArAvadvidAvattavvANa maNNadarasaMkamapajAeNa pariNamiya tadiyasamae appayarasaMkAmayattamuvagao, savvajahaNaNeNa kAlena micchattaM gao, jahaNakAlAviroheNa saMkiliTTho sammattadvidIe uvari micchattaTThidiM tappA oggavaDIe vaDDAviya savvalahuM sammattaM paDivaNNo, bhujagArasaMkameNa avadvidasaMkameNa vA pariNado ti tassa aMtomuhuttametto sammatta - sammAmicchattANamappadarasaM0 jahaNNakAlo hoi | ahavA sammattaM paDivajaya aMtomuhuttamappadarasarUveNa sammatta sammAmicchattANaM TThidisaMkramamaNu tadanantara samaya meM alpatarasaMkrama hotA hai / isI prakAra inake bhujagAra saMkramakA : jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya prApta huA / isI prakAra eka samaya avasthitasaMkramakA bhI prApta hotA hai / kintu itanI vizeSatA hai ki eka samaya adhika midhyAtvake sthitisatkarmavAle jIvake dvArA vedakasamyaktva prApta karane para dUsare samaya meM usakI prApti kahanI cAhie / isIprakAra avaktavyasaMkramakA bhI kahanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki ukta donoM prakRtiyoMke satkarma se rahita midhyAdRSTi jIvake dvArA upazamasamyaktva ke grahaNa karane para dUsare samayameM usakI upalabdhi hotI hai / * alpatarasaMkrAmakakA kitanA kAla hai ? $ 757. yaha sUtra sugama hai / * jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai / $ 758. yahA~ para sarvaprathama jaghanya kAlakA kathana karate haiM-- koI eka midhyAdRSTi jIva pUrvokta tIna prakAra se samyaktvako grahaNa kara dUsare samaya meM bhujagAra, avasthita aura avaktavya inameM se kisI eka paryAyarUpase pariNata hokara tIsare samaya meM alpatarasaMkramapaneko prApta huA / punaH sabase jaghanya kAla dvArA mithyAtvako prApta huaa| phira jaghanya kAlameM virodha na par3e isa vidhise saMkliSTa hokara samyaktvakI sthiti ke Upara mithyAtvakI sthitiko bar3hAkara atizIghra samyaktvako prApta huaa| phira bhujagAra saMkramarUpase yA avasthitasaMkramarUpase pariNata huA / isa prakAra usake samyaktva aura samyagmithyAtva ke alpatarasaMkramakA jaghanya kAla antarmuhUrtapramANa prApta huA / athavA samyaktvako prApta karake antarmuhUrta kAla taka samyaktva aura samyagmithyAtvakA alpatararUpase sthitisaMkramakA pAlana karake atizIghra darzanamohanIyakI kSapaNA meM vyApRta hue Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 pAliya savvalahuM daMsaNamohakkhavaNAe vAvadassa payadajahaNNakAlo pruuveyvvo| ukkasseNa sAdireyavechAvahisAgarovamakAlaparUvaNA evaM kAyavvA / taM jahA-ekko micchAiTThI sammattaM ghettUNa savvamahaMta'muvasamasammattaddhamappadarasaMkamamaNupAliya vedayasammatteNa paDhamachAvaTThimaNupAliya aMtomuhuttAvasese tammi appayarasaMkamAviroheNa micchattaM sammAmicchattaM vA paDivaNNo tado aMtomuhutteNa vedayasammattaM paDivajiya vidiyachAvaTThimappayarasaMkameNANupAliya tadavasANe aMtomuhuttAvasese miccha gado palidovamAsaMkhejabhAgamettakAlamuvvellaNAvAvAreNacchiya sammattacarimuvvellaNaphAlIe tadappayarasaMkamaM samANiya puNo vi tappAoggeNa kAleNa sammAmicchattacarimaphAlimuvvelliya tadappayarakAlaM samANedi / evaM palidovamAsaMkhejabhAgabbhahiyavechAvahisAgarovamANi doNhamedesi kammANamukkassapayadahidisaMkamakAlo hoi| 8 sesANaM kammANaM bhujagArasaMkAmao kevaciraM kAlAdo hodi ? 759. sugamaM / OM jahaeNaNeyasamo, ukasseNa egUNavIsasamayA / 760. ettha tAva micchattasseva bhujagArakAlo jahaNNeNeyasamayametto vttvyo| ukkasseNegUNavIsasamayANamuppattiM vattaissAmo-aNaMtANu0kohassa tAva eko eiMdio jIvake prakRta jaghanya kAla kahanA caahie| utkRSTarUpase sAdhika do chayAsaTha sAgarapramANa kAlakI prarUpaNA isa prakAra karanI caahie| yathA-koI eka mithyAdRSTi jIva prathama samyaktvako grahaNa kara sabase adhika upazamasamyaktvake kAla taka alpatarasaMkramakA pAlana kara tathA vedakasamyaktvake sAtha prathama chayAsaTha sAgara kAlakA pAlana kara usameM antarmuhUrtakAla zeSa rahane para alpatarasaMkramake avirodha pUrvaka mithyAtva yA samyagmithyAtvako prApta huaa| phira antarmuhUrtameM vedakasamyaktvako prApta kara dvitIya chayAsaTha sAgara kAla taka alpatarasaMkramake sAtha rhaa| phira usake antameM antarmuhUrta kAla zeSa rahane para mithyAtvako prApta huaa| phira palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka udvelanAke vyApArake sAtha raha kara samyaktvakI antima udvelanAphAlike dvArA usake alpatara saMkramako samApta kara tathA phira bhI tatprAyogya kAlake dvArA samyagmidhyAtvakI antima phAlikI udvelanA kara usake alpatarakAlako samApta karatA hai / isa prakAra ina donoM karmoMke alpatara sthitisaMkramakA utkRSTa kAla palyakA asaMkhyatavAM bhAga adhika do chayAsaTha sAgarapramANa hotA hai| zeSa karmoke bhujagArasaMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 6756. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla unnIsa samaya hai| 6760. yahA~ para mithyAtvake samAna bhujagArasaMkramakA jaghanya kAla eka samaya kahanA caahie| utkRSTa kAla unnIsa samayoMkI utpattiko batalAte haiN| usameM sarva prathama anantAnubandhI krodhakA batalAte haiM-koI eka ekendriya jIva apane jIvanakAlakI antima zrAvalike Upara 1. tA0 pratau sambha (vva ) mahataM- zrA0pratau savvamahaMta- iti pAThaH / Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 gA058] uttarapayaDiTThidibhujagArasaMkame evajIveNa kAlo sagajIvidaddhAcarimAvaliyAe uvari sattArasa samayA ahiyA asthi ti addhAkkhaeNa mANAdINaM parivADIe paNNArasasu samaesu bhujagAreNa baMdhavuddhi kAUNa jahAkamameva baMdhAvaliyAdIdaM kohe paDicchyi puNo carima-ducarimasamaesu vivakkhiyakohassa addhAsaMkilesakkhaehi bhujagArabaMdhamaNupAliya tado bhavakkhaeNa saNNipaMcidiesu viggahaM kAUNeyasamayamasaNNisamANahidiM baMdhiUNa sarIraM gahiUNa saNihidibaMdheNa pariNado / tado AvaliyAdIdaM jahAkama saMkAmemANassa egUNavIsabhujagArasamayA laddhA hoti / evaM sesakasAya-NokasAyANaM / Navari NokasAyANaM bhaNNamANe puvvuttasattArasasamayAhiyacarimAvaliyAe AdIdo pahuDi solasasamaemu kasAyANamaddhAkkhaeNa parivADIe dvidibaMdhamaNNopraNAdirittaM vaDDAviya puNo sattArasasamae saMkilesakkhaeNa savvesimeva samagaM bhujagArabaMdhaM kAdaNa teNeva kameNa baMdhAvaliyAdIdaM NokasAesu paDicchiya tado kAlaM kAdaNa puvvaM va asaNNi-saNNiTThidi baMdhiya baMdhasaMkamaNAvaliyavadikkame tAe ceva parivADIe saMkAmemANassa tesiM payadukkassakAlasamuppattI vattavvA / 8 sesapadANi micchttbhNgo| 6 761. appayarasaMkAmayassa jahaNNeNeyasamao, ukka0 tevaTThisAgarovamasadaM sAdireyaM / avadvidapadassa vi jahaNNakAlo egasamayametto, ukkasso aMtomuhuttapamANo tti evamedeNa bhedAbhAvAdo / satraha samaya adhika rahane para zraddhAkSayase mAnAdikakI paripATIkramase pandraha samaya taka bhujagArarUpase bandhavRddhi karake yathAkramase hI bandhAvalike bAda krodhameM saMkramita karake punaH antima samayameM aura upAntya samayameM vivakSita krodhakA addhAkSaya aura saMklezakSayase bhujagArabandhakA pAlana kara anantara bhavakSyase saMjJI paJcendriyoMmeM vigraha karake eka samaya taka asaMjJIke samAna sthitikA bandha karake tathA zarIrako grahaNa kara saMjJIke yogya sthitibandharUpase pariNata huaa| phira eka Avalike bAda kramase saMkrama karanevAle jIvake bhajagArasaMkramake unnIsa samaya prApta hote haiN| isI prakAra zeSa kaSAyoM aura nokaSAyoMke bhujagArasaMkramake unnIsa samaya hote haiN| kintu itanI vizeSatA hai ki nokaSAyoMkA ukta kAla kahane para pUrvokta satraha samaya adhika antima Avalike prArambhase lekara solaha samayoMmeM kaSAyoMke addhAkSayase kramase sthitibandhako paraspara adhika adhika bar3hAkara punaH satrahaveM samayameM saMklezakSayase sabhIkA samAna bhujagArabandha karake usI kramase bandhAvalike bAda nokaSAyoMmeM saMkramita karake anantara marakara pahileke samAna asaMjJI aura saMjJIke yogya sthitiko bA~dhakara bandhAvali aura saMkramAvalike vyatIta hone para usI kramase saMkrama karanevAle jIvake nau nokaSAyoMkI prakRta utkRSTa kAlakI utpatti kahanI caahie| * zeSa padoMkA bhaMga mithyAtvake samAna hai| 5761. kyoMki alpatarasaMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika eka sau besaTha sAgara hai| avasthitapadakA bhI jadhanya kAla eka samayamAtra hai aura utkRSTha kAla antarmuhUrtapramANa hai, isaprakAra isa kAlase prakRtameM koI bheda nahIM hai / 47 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 * Navari avattavvasaMkAmayA jahaeNukasseNa eyasamo / 5 762. micchattassa avattavvasaMkA0 Natthi tti uttaM / edesi puNa visaMjoyaNAdo savvovasAmaNAdo ca parivadaMtaM paDucca atthi avattavvasaMkamo / so ca jahaNNukasseNeyasamayamettakAlabhAvio ti ettio ceva viseso, NANNo tti vuttaM hoi| evameyajIveNa kAlo ogheNa pruuvido| ___6763. etto AdesaparUvaNaTuM suttasUcidamuccAraNaM vttissaamo| taM jahAAdeseNa Neraiya0 miccha0-bArasaka0-NavaNoka. bhuja0saMkA0 kevaciraM0 1 jaha0 eyasamao, ukka0 micchattassa tiNNi samayA, sesANamaTThArasa smyaa| Navari itthipurisa0-hassa-raINaM bhuja0 jaha0 eyasamao, ukka0 sattArasa smyaa| appadara0 jaha0 eyasamao, ukka0 tettIsaM sAgaro0 desUNANi / avaTThida0 oghabhaMgo / evamaNaMtANu04 / Navari avatta0 jahaNNu0 eyasamao / sammatta-sammAmi0 bhuja-avaDhi0-avatta0 oghaM / appadara0 micchttbhNgo| evaM pddhmaae| Navari savvesimappadara. sagadvidI desUNA / vidiyAdi jAva sattami tti evaM ceva / Navari miccha0 bhuja0 ukka0 vesamayA, kasAyaNoka0 sattArasa smyaa| ___ * kintu itanI vizeSatA hai ki avaktavyasaMkrAmakoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla . eka samaya hai| 6762. mithyAtvake avaktavya saMkrAmaka jIva nahIM haiM yaha kaha Aye haiN| kintu ina karmoM kA visaMyojanAse aura sarvopazAmanAse girate hue jIvakI apekSA avaktavyasaMkrama hai aura vaha jaghanya tathA utkRSTarUpase eka samayabhAvI hai| isaprakAra itanA hI vizeSa hai, anya vizeSa nahIM hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| isa prakAra oghase eka jIvakI apekSA kAlakA kathana kiyaa| 6763. Age AdezakA kathana karane ke lie sUtrase sUcita hue uccAraNAko batalAte haiN| yathA-Adezase nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke bhujagArasaMkrAmakakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla mithyAtvakA tIna samaya hai tathA zeSakA aThAraha samaya hai| kintu itanI vizeSatA hai ki strIveda, puruSaveda, hAsya aura ratike bhujagArasaMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla satraha samaya hai| alpatarasaMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai / avasthita saMkrAmakakA bhaMga oghake samAna hai| isIprakAra anantAnubandhIcatuSkakA jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki avaktavyasaMkrAmakakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| samyaktva aura samyagmithyAtvake bhujagAra, avasthita aura avaktavyasaMkrAmakakA bhaMga oghake samAna hai / alpatarasaMkrAmakakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isIprakAra pahilI pRthivImeM jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki saba prakRtiyoMke alpatarasaMkrAmakakA utkRSTa kAla kucha kama apanI sthitipramANa hai| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivItaka isIprakAra bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki mithyAtvake bhujagArasaMkrAmakakA utkRSTa kAla do samaya hai| tathA kaSAyoM aura nokaSAyoMkA satraha samaya hai| Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapayaDiTThidibhujagArasaMkame eyajIveNa kAlo . 371 6764. tirikkha-paMciMtirikkhatiya0 3 miccha0bArasaka0--NavaNoka0 bhuja0 jaha0 eyasamao, ukka0 cattAri samayA egUNavIsasamayA / appa0-avaDhi0 vihttibhNgo| evamaNaMtANu04 / Navari avatta 0 jahaNNu0 eysmo| samma0-sammAmi0 vihttibhNgo| Navari paMciMtiri0paja 0 itthiveda0 bhuja0 jaha0 eyasamao, ukka0 sattArasa samayA / joNiNIsu purisa-Naqsayaveda0 bhuja0 jaha0 egasamao, ukka0 sattArasa smyaa| paMciM0tiri0apaja -maNusaapaJja0 miccha0-solasaka0-NavaNoka0 bhuja0 jaha0 egasamao, ukka0 cattAri samayA egUNavIsaM samayA / appadara0-avaDhi0 jaha0 eyasa0, ukka0 aMto0 / samma0-sammAmi0 appa0 jaha0 eyasa0, ukka0 aNto0| Navari itthive0-purisave0 bhuja0 vizeSArtha-jo asaMjJI jIva do vigrahase narakameM utpanna hotA hai usake dUsare samayameM addhAzayase eka bhujagAra samaya sambhava hai tIsare samayameM saMjJI honese bhujagAra samaya prApta hotA hai aura cauthe samayameM saMklezakSayase bhujagArasamaya sambhava hai| isa prakAra narakameM lagAtAra tIna samaya taka bhujagArabandha honese eka Avalike bAda lagAtAra vahA~ para tIna samaya taka bhujagAra saMkrama bhI sambhava hai, isalie sAmAnyase narakameM mithyAtvake bhujagArasaMkramakA utkRSTa kAla tIna samaya kahA hai| yataH asaMjJI jIva prathama narakameM hI utpanna hotA hai, ataH vahA~ bhI yaha kAla isIprakAra ghaTita kara lenA caahie| mAtra dvitIyAdi pRthiviyoMmeM asaMjJI jIva marakara nahIM utpanna hotA ataH vahA~ yaha kAla addhAkSaya aura saMklezakSayase do samaya hI jAnanA cAhie / sthitivibhaktike bhujagAra anuyogadvArameM narakameM bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke bhujagArakA utkRSTa kAla satraha samaya hI batalAyA hai| vahA~ aThAraha samayakA niSedha kiyA hai| kintu yahA~ para bhujagArasaMkramakA utkRSTa kAla aThAraha samaya kahA hai so ise prApta karate samaya narakameM zarIra grahaNake pUrvataka solaha bhujagAra samaya prApta karanese, satrahaveM samayameM saMjJIke yogya sthitibandha karAnese aura aThArahaveM samayameM saMklezakSayase bhujagArabandha karAnese prApta karanA cAhie / yahA~ ye 18 samaya jo bhujagArake prApta hue unakA usI kramase eka Avalike bAda saMkrama karAnese ukta bAraha kaSAyoMmeMse pratyeka kaSAyake tathA pA~va nokapAyoMke bhujagAra saMkramakA utkRSTa kAla aThAraha samaya A jAtA hai| mAtra strIveda, puruSaveda, hAsya aura ratike isa kAlameM kula vizeSatA hai so use jAnakara ghaTita kara lenA cAhie / zeSa kathana sugama hai| 6764. tiryaJca aura paJcendriya tiryaJcatrikameM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke bhajagArasaMkrAmakakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla mithyAtvakA cAra samaya tathA zeSakA unnIsa samaya hai| alpatara aura avasthitapadakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / isIprakAra anantAnubandhIcatuSkake ukta padoMkA kAla jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaGga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki paJcendriya tiryazca paryAptakoMmeM strI vedake bhujagArasaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla satraha samaya hai / tiryazca yoniniyoMmeM puruSaveda aura napusakavedake bhujagArasaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla satraha samaya hai| paJcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM mithyAtva, solaha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke bhujagArasaMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla mithyAtvakA cAra samaya tathA zeSakA unnIsa samaya hai| alpatara aura avasthitapadakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| samyaktva aura samyagmithyAtvake alpatarapadakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| kintu itanI vizeSatA hai ki strIveda Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 jaha0 eyasa0, ukka0 sattArasa samayA / maNusa 03 paMciMdiyatirikkhatiyabhaMgo | Navari payaDINamavatta0 atthi tAsimeyasamao ! 9765. devesu miccha0 - bArasaka-NavaNokasAya0 bhuja0 jaha0 eyasamao, ukka0 tiNi samayA aTThArasa samayA / appada0 - avaTThi 0 vihttibhNgo| Navari NavuMsaya veda0 bhuja0 jaha0 eyasamao, ukka0 sattArasa samayA / anaMtANu04 apaccakkhANabhaMgo / vari avatta0 jahaNNu0 eyasamao | samma0 -sammAmi0 vihattibhaMgo / evaM bhavaNa0vANaveMtara0 / Navari sagaTThidI / jodisiyAdi jAva sahassAra ttividiyapuDhavibhaMgo / vari sagadI / NadAdi savvaTTA tti vihattibhaMgo | evaM jAva0 / * eto aMtaraM / $ 766. etto uvari aMtaraM vattaissAmo ci pahajAmuttamedaM / tassa duviho Nideso- ogheNa AdeseNa ya / tatthodhaparUvaNaTThamuttaramuttaNideso / aura puruSavedake bhujagAra saMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla satraha samaya hai / manuSyatrika meM paJca endriya tiryaJca trikake samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM jina prakRtiyoM kA avaktavyapada hai unakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / vizeSArtha -- aisA niyama hai ki midhyAdRSTi jIva marakara jina vedavAloM meM utpanna hotA hai usake usI vedakA bandha hotA hai / isalie yahA~ para paJcendriya tiryaJca paryAptakoM meM strIveda ke bhujagAra ke satraha samaya tathA tiryaJca yoniniyoMmeM puruSaveda aura napuMsakavedake bhujagAra ke satraha samaya kahe haiN| manuSya paryApta aura manuSyiniyoMmeM bhI isIprakAra jAna lenA cAhie / zeSa kathana sugama hai / SS 765, devoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke bhujagAra saMkramakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla mithyAtvakA tIna samaya tathA zeSakA aThAraha samaya hai / alpatara aura avasthitapadakA bhaGga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki napuMsaka veda ke bhujagArapadakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla satraha samaya hai / anantAnubandhacatuSkakA bhaMga pratyAkhyAnAvaraNa ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inake vaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / isI prakAra bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki apanI apanI sthiti kahanI cAhie / jyotiSiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake devoMmeM dUsarI pRthivIke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki apanI apanI sthiti kahanI caahie| Anata kalpase lekara sarvArthasiddhitaka ke devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhie / * Age antarakAlakA adhikAra hai / $ 766. isase Age antarako batalAte haiM isa prakAra yaha pratijJAsUtra hai / usakA nirdeza do prakArakA hai - ogha aura Adeza / unameMse oghakA kathana karaneke lie Age sUtrakA nirdeza karate haiM--- Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapayaDiDidibhujagArasaMkame eyajIveNa aMtara 373 * micchattassa bhujagAra-avaTThidasaMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNaNoNa eyasamo / ukkasseNa tevadvisAgarovamasadaM sAdireyaM / $ 767. ettha jahaNNaMtaraM bhujagArAvaTThidasaMkamehiMto eyasamayamappayare paDiya vidiyasamae puNo vi appidapadaM gayassa vattavvaM / ukkassaMtaraM pi appayarukassakAlo vattavyo / Navari bhujagAraMtare vivakkhie avavidakAleNa saha vattavyaM ! avaTThidaMtaraM ca bhujagArakAleNa saha vattavbaM / (r) appayarasaMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaeNeNeyasamagro, ukkasseNa aMtomuhuttaM / . 6 768. appadarAdo bhujagArAvahidANamaNNadarattha eyasamayamaMtariya paDiNiyattassa jahaNNamaMtaraM, tadubhayakAlakalAve aMtomuhuttamettAvadvidakAlapahANe ukkassaMtaramiha gaheyavvaM / 8 evaM sesANaM kammANaM sammatta-sammAmicchattavajjANaM / 5769. jahA micchattassa bhujagArAdipadANamaMtaraparUvaNaM kayaM tahA sesANaM pi kammANaM sammatta-sammAmi vajANaM kAyavvaM, visesaabhaavaado| etthataNavisesapaduppAyaNaTThamuttarasuttamAha * mithyAtvake bhujagAra aura avasthitasaMkrAmakakA antarakAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya hai aura utkRSTa sAdhika eka sau tresaTha sAgara hai| 6767. yahA~para bhujagAra aura avasthitasaMkramase eka samayake lie alpasaMkramameM jAkara dUsare samayameM punaH bivakSitapadako prApta hue jIvake jaghanya antara kahanA caahie| utkRSTa antara bhI alpatarake utkRSTa kAlapramANa kahanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki bhujagArapadakA antara vivakSita hone para avasthitake kAlako alpatarake kAlameM milAkara kahanA caahie| tathA avasthitakAlakA antara bhujagArakAlako alpatarake kAlameM milAkara kahanA caahie| ___ * alpatarasaMkrAmakakA antarakAla kitanA hai. ? jaghanya eka samaya hai aura utkRSTa antarmuhUrta hai| 6768. alpatarase bhujagAra aura avasthita inameMse kisI ekameM le jAkara eka samayake lie antarita kara punaH lauTe hue jIvake jaghanya antara hotA hai| tathA antarmuhartamAtra avasthitakAlapradhAna una donoMke kAlakalApapramANa yahA~ utkRSTa antara grahaNa karanA caahie| . * isI prakAra samyaktva aura samyagmithyAtvake sivA zeSa karmokA antarakAla jAnanA caahie| 6766. jisaprakAra mithyAtvake bhujagAra Adi padoMke antarakAlakA kathana kiyA usI prakAra samyaktva aura samyagmithyAtvako chor3akara zeSa koMke bhI antarakAlakA kathana karanA cAhie, kyoMki mithyAtvake kathanase inake kathana meM koI vizeSatA nahIM hai| aba yahA~para vizeSatAkA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM - Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 (r)Navari aNaMtANubaMdhINamappayarasaMkAmayaMtaraM jahaNaNeNeyasamao ukkasseNa vechAvadvisAgarovamANi sAdireyANi / $ 770. micchattassa appayarasaMkAmayaMtaraM ukkasseNaMtomuhattameva, iha vuNa sAdireyavechAvahisAgarovamamettamuvalabbhadi tti eso viseso| savvesimavattavvapadagao aNNo vi viseso saMbhavai tti padumpAyaNaTThamidamAha / .. savvesimavattavvasaMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNaNe eMtomuhuttaM, ukkasseNa addhapoggalapariya desUNaM / / 771. aNaMtANubaMdhINaM visaMjoyaNApuvvasaMjoge sesakasAya-NokasAyANaM ca savvovasAmaNApaDivAde avattavvasaMkamassAdiM kariya aMtaridassa puNo jahaNNukasseNaMtomuhattaddhapoggalapariyaTTamettamaMtariya paDivaNNatabbhAvammi tadubhayasaMbhavadaMsaNAdo / evamedesimaMtaragayaM visesaM jANAviya saMpahi sammatta-sammAmicchattabhujagArAdipadANamaMtarapamANaparicchedakaraNaTThamidaM suttamAha sammatta-sammAmicchattANaM bhujagAra-avaTThidasaMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 jaharaNeNaMtomuhuttaM / 772. puvvuppaNNasammattAdo parivadiya micchattaDhidisaMtavuDDIe saha puNo vi sammattaM paDivajiya samayAviroheNa bhujagAramavadvidaM ca eyasamayaM kAdUNappadareNaMtariya * kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhIcatuSkake alpatarasaMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika do chayAsaTha sAgara hai| 6770. mithyAtvake alpatarasaMkrAmakakA utkRSTa antara antarmuhUrta hI hai| kintu yahA~ para sAdhika do chayAsaTha sAgarapramANa upalabdha hotA hai isaprakAra itanI vizeSatA hai| isI prakAra saba prakRtiyoMkI avaktavyapadagata anya vizeSatA bhI sambhava hai, isalie use kahaneke lie isa sUtrako kahate hai * saba prakRtiyoMke avaktavyasaMkrAmakakA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarmuhUrta hai aura utkRSTa kucha kama ardhapudgalaparivartanapramANa hai| 6771. anantAnubandhiyoMke visaMyojanApUrvaka saMyogake samaya tathA zeSa kaSAyoM aura nokaSAyoMke sarvopazAmanAse girate samaya avaktavyasaMkramakA Adi karA kara tathA dUsare samayameM antarako prApta hue jIvake punaH jaghanya antarmuhUrta aura utkRSTa kucha kama ardhapudgalaparivartanakAlakA antara dekara avaktavyapadake prApta honepara ukta donoM antarakAla sambhava dikhalAI dete haiN| isaprakAra ina karmoMkI antaragata vizeSatAko jatAkara aba samyaktva aura samyagmithyAtvake bhujagAra Adi padoMke antarake pramANakA jJAna karAneke lie isa sUtrako kahate haiM * samyaktva aura samyagmithyAtvake bhujagAra aura avasthitasaMkrAmakakA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai| 6772. pUrvameM utpanna hue samyakpase girakara mithyAtvake sthitisatkarmako vRddhike samaya phira bhI samyaktvako prApta hokara yathAvidhi bhujagAra aura avasthitapadako eka samaya karake Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapayaDihidibhujagArasaMkame eyajIveNa aMtaraM 375 savvalahuM micchattaM gaMtUNa teNeba kameNa paDiNiyattiya bhujagArAvaTThidasaMkAmayapajAega pariNadammi tduvlNbhaado| edesimukkassaMtaraM uvari bhaNAmi tti thappaM kAUNappayarajahaNNaMtaraM tAva parUvedukAmo suttamuttaramAha * appayarasaMkAmayaMtaraM jahaNaNeNeyasamayo / 773. bhujagArAvaTThidANamaNNadareNaMtaridassa tduvlddhiido| edassa vi ukassaMtamerabaM ceva Thaviya avattavyasaMkAmayajahaNNaMtaraparUvaTThamidamAha * avattavvasaMkAmayaMtaraM jahaeNeNa phalidovamassa asNkhejjdibhaago| 774. paDhamasammattuppattividiyasamae avattavvasaMkamassAdi kAdaNaMtaridassa savvalahuM micchattaM gaMtUNa jahaNNuvvellaNakAlabhaMtare tadubhayamuvvelliya carimaphAlipadaNANaMtarasamae sammattaM paDivaNNassa vidiyasamayammi tdNtrprismttidNsnnaado| evaM jahaNNaMtarANi parUviya savvesimukkassaMtaramidANiM parUvemANo suttamuttaramAha__ ukasseNa savvesimaddhapoggalapariyaTTa desuurnn| $ 775. addhapoggalapariyaTTAdisamae paDhamasammattamuppAiya vidiyasamae avattavvassa saMkamassAdiM kariya tadaNaMtarasamae tadaNaMtaramuppAdiya aMtomuhutteNa bhujagArAvadvidANaM pi samayAviroheNaMtarassAdi kAUNa savvalahuakAlapaDibadhuvvellaNAvAvAreNa carimaphira alpatarapadase antarita karake atizIghra mithyAtvameM jAkara usI kramase nivRtta hokara bhujagAra aura avasthitasaMkramaparyAyase pariNata honepara ukta antarakAla upalabdha hotA hai| inakA utkRSTa antara Age kaheMge isalie sthagita karake sarvaprathama alpatarapadake jaghanya antarako kahanekI icchAse AgekA sUtra kahate haiM * alpatarasaMkrAmakakA jaghanya antarakAla eka samaya hai| 6773 bhujagAra aura avasthita inameMse kisI ekake dvArA antarako prApta hue usakA ukta antarakAla prApta hotA hai| isake bhI utkRSTa antarakAlako usIprakAra sthagita karake avaktavyasaMkrAmakake jaghanya antarakA kathana karaneke lie isa sUtrako kahate haiM * avaktavyasaMkrAmakakA jaghanya antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| 6774. prathama samyaktvakI utpattike dUsare samayameM avaktavyasaMkramakA prArambha karaneke bAda antarako prApta hue jIvake atizIghra mithyAtvameM jAkara jaghanya udvelanAkAlake bhItara ukta donoM prakRtiyoMkI udvelanA karake antima phAlike patanake anantara samayameM samyaktvako prApta honeke dvitIya samayameM usake antarakI samApti dekhI jAtI hai| isaprakAra jaghanya antaroMkA kathana karake isa samaya saba padoMke utkRSTa antarakA kathana karate hue Ageke sUtrako kahate haiM * saba padoMkA utkRSTa antara ardhapudgala parivartanapramANa hai| 6775. ardhapudgalaparivartanake prathama samayameM prathama samyaktvako utpanna karake dUsare samayameM pravaktavyasaMkramakA prArambha karake tathA usake agale samayameM usakA antara utpanna karake, antarmuhUrta bAda bhujagAra aura avasthitapadoMke antarakA bhI yathAvidhi prArambha karake atilaghukAlase pratibaddha udvelanAke vyApAra dvArA amtima phAlike patanake bAda alpatarasaMkramakA bhI antara karAkara Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 phAlipAdaNANaMtaramappayarasaMkamamaMtarAviya desUNamaddhapoggalapariyaTTa paribhamiya thovAvasesae sijjhidavvae sammattaM paDivaNNassa tdNtrsmaannaannuvlNbhaado| Navari puNo sammattaM paDivattividiyasamae avattavvasaMkAmayaMtaraM parisamANeyavvaM / tadaNaMtarasamae ca appayarasaMkamaMtaravavaccheo kAyavvo, aMtomuhuttapaDivAdapaDivattIhi bhujagArAvaTThidANamaMtaraparisamattI kAyavvA / evamogheNaMtaraparUvaNA gayA / ____ 776. saMpahi edeNa desAmAsayasutteNa sUcidamAdesaparUvaNaM vttissaamo| taM jahA-AdeseNa savvaNeraiya-savvatirikkha-savvamaNussa-savvadevA tti dvidivihattibhaMgo / Navari maNusatiya0 3 bArasaka0-NavaNoka0 avatta0 jaha0 aMtomu0 / ukka0 puvvakoDipudhattaM / evaM jaav| OM NANAjIvehi bhaMgavicao / 777. sugamamedaM suttaM, ahiyArasaMbhAlaNamettaphalattAdo / (r) micchattassa savvajIvA bhujagArasaMkAmagA ca appayarasaMkAmayA ca avaDidasaMkAmayA ca / 6 778. micchattassa bhujagArAdisaMkAmayA NANAjIvA NiyamA atthi tti etthAhiyArasaMbaMdho kaayvvo| kudo edesi NiyamA asthittaM ? Na, micchattabhujagArAdikucha kama ardhapudgala parivartana kAla taka paribhramaNa karake siddha honeke lie thor3A kAla zeSa rahane para samyaktvako prApta hue jIvake unake antaroMkI samApti upalabdha hotI hai| kintu itanI vizeSatA hai ki punaH samyaktvako prApta honeke dUsare samayameM avaktavyasaMkramakA antara samApta karanA caahie| aura tadanantara samayameM alpatarasaMkramake antarakA viccheda karanA cAhie tathA antarmuhUrtake bhItara samyaktvase cyuta hokara punaH prApta karanerUpa kriyAke dvArA bhujagAra aura avasthitapadake antarakI samApti karanI caahie| isa prakAra oghase antarakAlakI prarUpaNA samApta huii| 6776. aba isa dezAmarSaka sUtrase sUcita hue AdezakA kathana karate haiN| yathA-Adezase saba nArakI, saba tiryaJca, saba manuSya aura saba devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyatrikameM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke avaktavyasaMkrAmakakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| * aba nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayakakA adhikAra hai| 6777. yaha sUtra sugama hai, kyoMki isakA prayojana adhikArakI samhAlamAtra karanA hai| * mithyAtvake saba ( nAnA ) jIva bhujagArasaMkrAmaka haiM, alpatarasaMkrAmaka haiM aura avasthitasaMkrAmaka haiN| 677. mithyAtvake bhujagAra Adi padoMke saMkrAmaka nAnA jIva niyamase haiM isaprakAra yahA~ para adhikArakA sambandha karanA cAhie / zaMkA-inakA niyamase astitva kyoM hai ? Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTThidibhujagAra saMkame gANAjIvehiM bhaMgavicao saMkAmayANamaNaMtajIvANaM savvaddhamavicchiNNapavAhasarUveNAvadvANadaMsaNAdo / * sammatta sammAmicchattANaM sattAvIsa bhaMgA / $ 779. kudo, bhujagArAvadvidAva vvasaMkAmayANaM bhayaNijatteNAppayarasaMkAmayANaM dhuvattadaMsaNAdo / tado bhayaNi padANi viraliya tiguNiya aNNoNNavbhAse kae dhuvasahiyA sattAvIsa bhaMgA uppaJjaMti / * sesANaM micchuttabhaMgo / 9 780. solasakasAya - NavaNokasAyANamiha sesatteNa gahaNaM, tesiM ca payadaparUvaNAe micchattabhaMgo kAyavvo, bhujagArAdipadasaMkAmayANaM NiyamA atthitteNa tatto visesAbhAvAdo | avattavvapayagado du thovayaro viseso etthasthiti taNNiddhAraNamuttarasuttamAha * Navari avattavvasaMkAmayA bhajiyaSvA / $ 781. micchattassAvattavvasaMkAmayA Natthi / edesiM puNa avattatvvasaMkAmayA atthi te ca bhajiyavvA tti uttaM hoi / saMpahi edasseva bhaMgavicayassa sutaNihissa phuDIkaraNamuccAraNaM vattaissAmo / taM jahA - NANAjIvehi bhaMgavicayANugameNa duviho Nideso- ogheNa AdeseNa ya ogheNa samma0 - sammAmi0 - miccha0 vihattibhaMgo | solasaka0 NavaNoka0 bhuja0 - appada 0 - avaDi0 NiyamA atthi / siyA ede ca avattavva 377 samAdhAna nahIM, kyoMki mithyAtva ke bhujagArAdipadoMke saMkrAmaka ananta jIvoMkA sarvadA pravAhakA viccheda hue binA avasthAna dekhA jAtA hai / * samyaktva aura samyagmithyAtvake sattAIsa bhaMga hote haiM / 1776. kyoMki bhujagAra avasthita aura avaktavyasaMkrAmakoMke bhajanIyapaneke sAtha alpatarasaMkrAmaka dhruvarUpa dekhe jAte haiM, isalie bhajanIya padakA viralana kara tathA unheM tiguNAkara paraspara guNA karane para dhruva bhaMgake sAtha sattAIsa bhaMga utpanna hote haiM / udAharaNa - xx 3 = 27 bhaMga / ina sattAisa bhaMgoMmeM dhruva bhaMga sammilita hai / * zeSa prakRtiyoMkA bhaMga midhyAtvake samAna hai / 6780. solaha kaSAyoM aura nau nokaSAyakA yahA~ para zeSa padadvArA grahaNa kiyA hai| unakA prakRta prarUpaNA meM mithyAtvake samAna bhaMga karanA cAhie, kyoMki inake bhujagAra Adi padoMkA niyamase astitva hai, ataH usake kathanase inake kathanameM koI vizeSatA nahIM hai / mAtra avaktavyapadagata yahA~para thor3IsI vizeSatA hai, isalie usakA nirdhAraNa karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM-- * kintu unake avaktavyasaMkrAmaka jIva bhajanIya haiM / 7=1. mithyAtva ke avaktavya saMkrAmaka jIva nahIM haiM / parantu inake avaktavyasaMkrAmaka jIva haiM aura ve bhajanIya haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / aba sUtranirdiSTa isI bhaMgavicayakA spaSTIkaraNa karaneke lie uccAraNAko batalAte haiM / yathA - nAnAjIvoMkI apekSA bhaMgavicayAnugamase nirdeza do prakArakA hai - ogha aura Adeza / oghase samyaktva, samyagmithyAtva aura midhyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| solaha kaSAyoM aura nokaSAyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita 48 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dhaMdhaga. 6 saMkAmao ca / siyA ede ca avattavyasaMkAmayA c| AdeseNa savvaNeraiya0-savvatirikkha-maNuNaapajja0-savvadevA vihttibhNgo| maNusatiya03 miccha0-samma0-sammAmi0 vihttibhNgo| solasaka0-NavaNoka0 appada0-avaTThi0 NiyamA atthi / sesapadANi bhayaNijjANi / bhaMgA Nava 9 / evaM jAva aNAhAri ti / 782. ettha sugamattAdo sutteNAparUvidANaM bhAgAbhAga-parimANa-khetta-phosaNANaM kiM ci samAsaparUvaNaTThamuccAraNAvalaMvaNaM kssaamo| taM jahA-bhAgAbhAgANu0 duviho giddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa vihttibhNgo| Navari bArasaka0 NavaNoka0 avatta. annNtimbhaago| AdeseNa savvaNeraiya-savvatirikkha-maNusaapaja0-savvadevA tti vihttibhNgo| maNusA0 vihttibhNgo| Navari bArasaka0-NavaNoka0 avatta0 asNkhe0bhaago| maNusapaja0maNusiNI0 vihattibhaMgo / Navari bArasaka0-NavaNoka0 avatta0 sNkhe0bhaago| evaM jAva0 / ___$ 783. parimANANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa vihattibhaMgo / Navari bArasaka0-NavaNoka0 avatta0saMkA0 kettiyA ? sNkhejaa| evaM maNusa03 / sesamaggaNAsu vihttibhNgo| $ 784. khettaM posaNaM ca vihattibhaMgo / Navari odhe maNusatie ca bArasaka0saMkrAmaka jIva niyamase haiN| kadAcit ye jIva haiM aura zravaktavyasaMkrAmaka eka jIva hai / kadAcit ye jIva haiM aura avaktavyasaMkrAmaka nAnA jIva haiN| Adezase saba nArakI, saba tiryaJca, manuSya aparyApta aura saba devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| manuSyatrikameM mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| solaha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke alpatara aura avasthita padake saMkrAmaka jIva niyamase haiN| zeSa pada bhajanIya haiN| bhaMga 6 haiN| isIprakAra anAhAraka mAgeNA taka jAnanA caahie| 6782. yahA~ para sugama honese sUtra dvArA nahIM kahe gaye bhAgAbhAga, parimANa, kSetra aura sparzanakA kucha saMkSepameM kathana karaneke lie uccAraNAkA avalambana karate haiN| yathA-bhAgAbhAgAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke avaktavyasaMkrAmaka jIva anantaveM bhAgapramANa haiN| Adezase saba nArakI, saba tiryazca, manuSya aparyApta aura saba devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| manuSyoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke avaktavyasaMkrAmaka jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| manuSyaparyApta aura manuSyiniyoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke avaktavyasaMkrAmaka jIva saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| isIprakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| 6783. parimANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke avaktavyasaMkrAmaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| isI prakAra manuSyatrikameM jAnanA cAhie / zeSa mArgaNAoMmeM sthitivibhuktike samAna bhaMga hai| 784. kSetra aura sparzanakA bhaGga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki oghameM aura manuSyatrikameM bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke avaktavyasaMkrAmakoMkA kSetra aura Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTThidibhujagAra saMkrame NANAjIvahiM kAlo 376 raNoka0 avatta0 logassa asaMkhe0 bhAge khettaM posaNaM ca kAyavvaM / evamedesimappavaNNaNijANaM thovayaravisesasaMbhavapaduSpAyaNa maNuvAdaM kAUNa saMpahi NANAjIva saMbaMdhikAlaparUvaNamurimaM suttapabaMdhamaNusarAmo * pApAjIvehi kAlo / 9 785, sugamamedaM suttaM, ahiyAra saMbhAlaNamettavAvadattAdo / * micchattassa bhujagAra- appadara- avadvidasaMkAmayA kevaciraM kAlAdo hoMti ? savvaddhA ! 9 786. kudo ? ti vi kAlesu edesiM virahANuvalaMbhAdo / * sammatta sammAmicchattANaM kedaciraM kAlAdo hoMti ? bhujagAra avaTThida avattavvasaMkAmayA 6 787. subohamedaM pucchAsutaM / * jahaNaNeNeyasamatro / S788. do mesiMkammANameyasamayaM bhujagArAdisaMkAmayatteNa pariNadaNANAjIvANaM vidiyasamae savvesimeva appadarasaMkAmayapajjAya pariNAme taduvaladdhIdo / * ukkasseNa AvaliyAe asaMjjadibhAgo / 6789. kudo ? NANAjIvANusaMghANeNa tesimettiyamettakAlAvaTThANovalaMbhAdo / sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa karanA cAhie / isa prakAra alpavarNanIya ina anuyogadvAroMkI thor3IsI sambhava vizeSatAkA kathana karaneke lie ullekha karake aba nAnA jIvasambandhI kAlakA kathana karaneke lie Age ke sUtraprabandhakA anusaraNa karate haiM * nAnA jIvoMkI apekSA kAlakA adhikAra hai / 785. yaha sUtra sugama hai, kyoMki adhikArakI samhAla karanemAtrameM isakA vyApAra hai / * mithyAtvake bhujagAra, alpatara aura avasthitasaMkrAmakakA kitanA kAla hai ? sarvadA hai / 76. kyoMki tInoM hI kAloMmeM ina padoM kA viraha nahIM upalabdha hotA / * samyaktva aura samyagmithyAtva ke bhujagAra, avasthita aura avaktavyasaMkrAmakoMkA kitanA kAla hai ? 6787. yaha pRcchAsUtra subodha hai / * jaghanya kAla eka samaya hai / 78. ina donoM karmoM ke eka samaya taka bhujagArAdisaMkramarUpase pariNata hue nAnA jIvoMke dUsare samayameM sabhIke alpatarasaMkramarUpa paryAyase pariNata hone para ukta kAla upalabdha hotA hai / * utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / 6789 kyoMki nAnA jIvoMkA santatikA viccheda na hokara nirantararUpase una padoMkA itane kAlataka hI avasthAna upalabdha hotA hai / Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 kAlAdo hoMti ? * appadarasaM kAmayA savvaddhA 1 $ 790. kudo ? micchAiTThi sammAiTThINaM pavAhassa tadappayarasaMkAmayassa tisu vi kAlesu niraMtaramavANovalaMbhAdo / * sesANaM kammANaM bhujagAra - appayara avaTThidasaMkAmayA kevaciraM 6 791. sugamaM / jayadhavalAsa hide kasAya pAhuDe * savvaddhA / 9 792. savvakAlamavicchiNNasarUveNedesiM saMtANassa samavaTThANAdo | [ baMdhago 6 * avattatrvasaMkAmayA kevaciraM kAlAdo hoMti / $ 793. sugamaM / * jahaNaNeNeyasamatro, ukkasseNa saMkhejjA samayA / $ 794. uvasAmaNAdo parivadidANamaNaNusaMdhidasaMtANANamettha jahaNNakAlasaMbhavo, siM caiva saMkhejavAra maNusaMghidasaMtANANamavaTThANakAlo ukka0 saMkhejasamaya metto ghettavvo / edeNa suteNANatANubaMdhINaM pi avattavvasaMkAmayANamukkassakAle saMkheja samayamette aippasatte tattha visesasaMbhavamAha - * vari atANubaMdhINamavattavvasaMkAmayANaM sammattabhaMgo / * alpatarasaMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai / $ 790. kyoMki midhyAdRSTi aura samyagdRSTiyoMmeM ina karmoMke alpatarasaMkrAmakakA pravAha tInoM hI kAloMmeM nirantara pAyA jAtA hai / * zeSa karmoM ke bhujagAra, alpatara aura avasthita saMkrAmakoMkA kitanA kAla hai ? 6 761. yaha sUtra sugama hai / * sarvadA hai $ 762. kyoMki sarvadA avicchinnarUpase inakI santAna upalabdha hotI hai / * avaktavya saMkrAmakakA kitanA kAla hai ? 9763. yaha sUtra sugama hai / * jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai 1 6 764. kyoMki jinakI santAn vicchinna ho gaI hai aise upazamazreNise gire hue jIvoMkA yahA~ para jaghanya kAla sambhava hai / tathA saMkhyAta bAra milI huI santAnavAle unhIM jIvoMkA saMkhyAta samayamAtra utkRSTa avasthAnakAla yahA~ para grahaNa karanA caahie| isa sUtra se anantAnubandhiyoM ke bhI avaktavya saMkrAmakakA utkRSTa kAla saMkhyAta samayamAtra prApta hone para vahA~ para jo vizeSatA sambhava hai usakA nirdeza karate haiM * kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhiyoMke avaktavya saMkrAmakoMkA bhaMga samyaktvake samAna hai / Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapayaDiTThidibhujagArasaMkame NANAjIvehiM aMtara 181 795. jahaNNeNeyasamao, ukkasseNAvaliyAe asaMkhe0bhAgo iccaideNa medAbhAvAdo / evamoghaparUvaNA suttaNibaddhA gayA / 6796. etto desAmAsayabhAveNedeNa suttapabaMdheNa sUcidAdesaparUvaNAe vihittibhNgo| Navari maNusatie bArasaka0-NavaNoka0 avatta0 jaha0 eyasa0, ukka0 saMkhejjA samayA / *NANAjIvehi aMtaraM / 797. NANAjIvasaMbaMdhikAlaNidesANaMtaraM tadaMtaramaNuvaNNaissAmo ti pailANiddesamedeNa sutteNa kAUNa tavihAsaNaTThamuttarasuttaM bhaNai * micchattassa bhujagAra-appadara-avahidasaMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? 798. sugamaM / 8 Nathi aNtrN| 6799. sugamaM / * sammatta-sammAmicchattANaM bhujagAra-avattavvasaMkAmayaMtaraM kevacira kAlAdo hodi? 5. 800. sugamaM / OM jhnnnnenneysmo| 6765. kyoMki jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai isase yahA~ koI bheda nahIM hai / isa prakAra sUtrameM nibaddha oghaprarUpaNA samApta huii| 6766. Age dezAmarSakarUpase isa sUtraprabandha dvArA sUcita AdezakI prarUpaNA karane para sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyatrikameM bAraha kaSAyoM aura nau naukaSAyoMke avaktavyasaMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| * aba nAnA jIvoMkI apekSA antarakA adhikAra hai| 6767. nAnA jIvasambandhI kAlakA nirdeza karaneke bAda usake antarako batalAte haiM isa prakAra isa sUtra dvArA pratijJAkA nirdeza karake usa antarakA vyAkhyAna karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * mithyAtvake bhujagAra, alpatara aura avasthitasaMkrAmakoMkA antarakAla kitanA hai ? 768. yaha sUtra sugama hai| * antarakAla nahIM hai| 6766. yaha satra sugama hai| * samyaktva aura samyagmithyAtvake bhujagAra aura avaktavya saMkrAmakoMkA antarakAla kitanA hai ? 6800. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya antarakAla eka samaya hai| Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 801. sammatta-sammAmicchattANaM bhujagAramavattavvayaM vA kAUNa dvidaNANAjIvANameyasamayamaMtariya tadaNaMtarasamae puNo vi kettiyANaM pi tabbhAveNa paaduvbhaavvirohaabhaavaado| * ukasseNa cauvIsamahoratte sAdireye / 6802. kudo ? ettieNukassaMtareNa viNA payadabhujagArAvattavvasaMkAmayANaM punnrubhvaabhaavaado| OM appayarasaMkAmayaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? patthi aMtara / 803. appayarasaMkAmayaMtaraM kevaciraM hoi ti AsaMkiya Natthi aMtaramidi tappaDiseho kIrade / kudo vuNa tadabhAvo ? tisu vi kAlesu vocchedeNa viNA NiraMtaramedesi pavAhassa pvuttidsnnaado| * avaDidasaMkAmayaMtara kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaeNaNeyasamao / 1804. sammatta-sammAmicchattahidisaMtakammAdo samayuttaramicchattahidisaMtakammiyANaM kettiyANaM pi jIvANaM vedayasammattuppattividiyasamae vivakkhiyasaMkamapajAeNa pariNamiya tadaNaMtarasamae aMtaridANaM puNo aNNajIvehi tadaNaMtarovarimasamae avaTThidapaJjAyapariNadehi aMtaravocchede kade taduvalaMbhAdo / 8 ukkasseNa aMgulassa asNkhejdibhaago| 6801. kyoMki samyaktva aura samyagmithyAtvake bhajagAra yA avaktavyapadako karake sthita hue nAnA jIvoMke eka samayakA antara dekara tadanantara samayameM phirase kitane hI jIvoMke una donoM padoM rUpase pariNata honemeM koI virodha nahIM aataa| * utkRSTa antara kAla sAdhika caubIsa dina-rAta hai| 5 802. kyoMki itanA utkRSTa antara hue binA prakRta bhujagAra aura pravaktavyasaMkrAmakoMkI phirase utpatti nahIM hotii| * alpatarasaMkrAmakoMkA antarakAla kitanA hai ? antarakAla nahIM hai / 5 803. alpatarasaMkrAmakoMkA antarakAla kitanA hai aisI AzaMkA karake antarakAla nahIM hai isa prakAra usakA niSedha kiyaa| zaMkA-inake antarakAlakA abhAva kyoM hai ? samAdhAna--kyoMki tInoM hI kAloMmeM vicchedake binA nirantara inake pravAhakI pravRtti dekhI jAtI hai| * avasthitasaMkrAmakoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antara eka samaya hai| 5 804. kyoMki samyaktva aura samyagmithyAtvake sthitisatkarmase eka samaya adhika mithyAtvake sthitisatkarmavAle kitane hI jIvoMke vedakasamyaktvakI utpattike dUsare samayameM vivakSita saMkramaparyAyase pariNama kara tadanantara samayameM antarako prApta hone para punaH anya jIvoMke tadanantara uparima samayameM avasthitasaMkrama payAyase pariNata hokara antarakA viccheda karane para ukta antarakAla upalabdha hotA hai| * utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga0 58] uttarapayaDividibhujagArasaMkame NANAjIvehiM aMtara 383 805. ettieNukkassaMtareNa viNA samayuttaramicchattadvidisaMtakammeNa sammattapaDilaMbhassa dullahattAdo / kudo evaM ? dusamayuttarAdimicchattadvidiviyappANaM saMkhejasAgarovamakoDAkoDipamANANaM sammatta-sammAmicchattabhujagArasaMkamaheUNaM bahulaM saMbhaveNa tattheva NANAjIvANaM pAeNa sNcrnnovlNbhaado| tado tehiM dvidiviyappehi bhUyo bhUyo sammattaM paDivajamANaNANAjIvANameso ukkassaMtarasaMbhavo daTThavyo / * aNaMtANuSaMdhINamavattavvasaMkAmayaMtaraM jahaNaNeNeyasamao, ukkasseNa cauvIsamahoratte sAdireye / / 6806. edANi do vi aNaMtANubaMdhINamavattavvasaMkAmayajahaNNukkassaMtarapaDibaddhANi suttANi sugamANi / (r) sesANaM kammANamavattavvasaMkAmayaMtaraM jahaNaNeNeyasamo, ukasseNa saMkhejANi vassasahassANi / 807. edANi vi bArasaka0-NavaNokasAyANamavattavvasaMkAmayajahaNNukassaMtaraNibaddhANi suttANi subohANi / evamedesimavattavvasaMkAmayANamaMtaraM paduppAiya sesapadasaMkAmayANamaMtarasaMbhavAsaMkAmayANamaMtarasaMbhavAsaMkANirAyaraNamuttarasuttamAha 6805. kyoMki itane utkRSTa antarake binA mithyAtvasambandhI eka samaya adhika sthitisatkarmake sAtha samyaktvakI prApti durlabha hai| zaMkA-aisA kyoM hai ? samAdhAna--kyoMki samyaktva aura samyagmithyAtvake bhujagAra saMkramake hetubhUta mithyAtvake do samaya adhikase lekara saMkhyAta kor3Akor3I sAgarapramANa sthitivikalpoMke bahulatAse sambhava honeke kAraNa unhIM meM prAyaH nAnA jIvoMkA saMcAra upalabdha hotA hai, isalie ina sthitivikalpoMke sAtha punaH punaH samyaktvako prApta honevAle nAnA jIvoMke yaha utkRSTa antara sambhava dikhalAI detA hai| * anantAnabandhiyoMke avaktavyasaMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dina-rAta hai| ___806. anantAnubandhiyoMke jaghanya aura utkRSTa antarase pratibaddha ye donoM hI sUtra sugama haiN| * zeSa karmoMke avaktavyasaMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSapramANa hai| 1807. bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke avaktavyasaMkrAmakoMke jaghanya aura utkRSTa antarase pratibaddha ye bhI donoM sUtra subodha haiN| isaprakAra inake avaktavyasaMkrAmakoMke antarakA kathana karake zeSa padoMke saMkrAmakoMke antarameM sambhava aura asaMkrAmakoMke antarameM sambhava zaMkAke nirAkaraNa karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalA sahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 * solasakasAyaNavaNekasAyANaM bhujagAra - appadara avaDidasaMkAmayANaM patthi aMtaraM / 6808. kudo 1 savvaddhamedesu anaMtassa jIvarAsissa jahApavibhAgamavaTThANa - daMsaNAdo / evamogheNa NANAjIva saMbaMdhiNI aMtaraparUvaNA gayA / 384 1809. etto AdesaparUvaNAe vihttibhNgo| Navari maNusatie bArasaka0 - NavaNoka. avattavvasaMkAmayaMtaraM jaha0 eyasa0, ukka0 vAsapudhattaM / 9 810, bhAvo savvattha odaio bhAvo / * appAbahutraM / $ 811. micchattAdipayaDipaDibaddhabhujagArAdisaM kAmayANamappAbahu vaNNaissAmo ti paJjAva NamedamahiyArasaMbhAlaNavakaM vA / * savvatthovA micchattabhujagAra saMkAmayA / 6 8 12. dusamayasaMcidattAdo | * avadvidasaMkAmayA asaMkhejjaguNA | 9813. kudo ? aMtomuhutta saMciyattAdo / * appayarasaMkAmayA saMkhejjaguNA / * solaha kaSAyoM aura nau nokapAyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita - saMkrAmakakA antarakAla nahIM hai / 9808. kyoMki ina padoMmeM ananta jIvarAzikA apane-apane pratibhAga ke anusAra sarvadA sthAna dekhA jAtA hai| isa prakAra oghase nAnA jIvoMse sambandha rakhanevAlI antaraprarUpaNA samApta huI / 9806. Age AdezakI prarUpaNA karane para usakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyatrika meM bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoM ke avaktavyasaMkrAmakakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSa pRthaktva pramANa hai / 9810. bhAva sarvatra zradayika hai / * alpabahutvakA adhikAra hai / $ =11. mithyAtva Adi prakRtiyoMse sambandha rakhanevAle bhujagAra Adi padoM ke saMkrAmaka ke alpabahutvako batalAte haiM isa prakAra yaha pratijJAvAkya hai yA adhikArakI samhAla karanevAlA vAkya hai * mithyAtva ke bhujagArasaMkrAmaka jIva sabase stoka haiM / 1812. kyoMki inakA samaya do samaya meM huA hai * unase avasthitasaMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / 9813. kyoMki inakA samaya antarmuhUrta meM huA hai / * unase alpatarasaMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTThidibhujagArasaMkame appAbahuaM 385 6814. jai vi appayarasaMkamakAlo vi aMtomuhuttametto ceva to vitakAlasaMcidajIvarAsissa pubillasaMcayAdo saMkhejjaguNattaM Na virujjhade, saMtassa heTThA saMkhejjavAramavahidahidibaMdhesu pAdekamaMtomuhuttakAlapaDibaDhesu pariNamiya saI saMtasamANabaMdheNa savversi jIvANaM prinnmnndNsnnaado| 8 sammatta-sammAmicchattANaM savvatthovA avttttidsNkaamyaa| $ 815. kudo ? samayuttaramicchattahidisaMtakammeNa vedayasammattaM paaddivjjmaannjiivaannmidullhttaado| 9 bhujagArasaMkAmayA asaMkhejaguNA / 6816. ko guNagAro ? Avali0 asaMkhe bhAgo / doNhamedesimeyasamayasaMcidatteNa saMte kudo esa visarisabhAvo ti NAsaMkaNijjaM. tatto edassa visayabahuttovalaMbhAdo / taM kadhaM ? avaDhidasaMkamavisao NiruddheyaTThidimetto, samayuttaramicchattahidisaMtakammAdo aNNattha tadabhAvaNiNNayAdo / bhujagArasaMkamo puNa dusamayuttarAdihidiviyappesu saMkhejjasAgarovamapamANAvacchiNNemu appaDihayapasaro / tado tesu ThAidUNa vedayasammattamuvasamasammattaM ca paDivajjamANo jIvarAsI asaMkhejjaguNo tti NippaDibaMdhamedaM / 6814. yadyapi alpatarasaMkrAmakoMkA kAla bhI antarmuhUrtapramANa hai to bhI utane kAlameM saJcita huI jIvarAzi pUrvokta saJcayase saMkhyAtaguNI hai isameM koI virodha nahIM AtA, kyoMki pratyeka bAra antarmuhUrta kAla taka satkarmase kama avasthita sthitibandharUpase pariNamana kara eka bAra saba jIvoMkA satkarmake samAna bandharUpa pariNAma dekhA jAtA hai / * samyaktva aura samyagmithyAtvake avasthitasaMkrAmaka jIva sabase stoka haiN| 6815, kyoMki mithyAttrake eka samaya adhika sthitisatkarmake sAtha vedakasamyaktvako prApta honevAle jIva atidurlabha haiN| * unase bhujagArasaMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / 6816. guNakAra kyA hai ? AvalikA asaMkhyAtavA~ bhAga guNakAra hai|| zaMkA-ukta prakRtiyoMke avasthita aura bhujagAra ina donoM padoMkA saJcaya eka samayameM hone para yaha vizadRzatA kyoM prApta hotI hai ? samAdhAna-aisI AzaMkA karanA ThIka nahIM hai, kyoMki avasthitapadase bhujagArapadakA viSayabahutva upalabdha hotA hai / zaMkA-vaha kaise ? samAdhAna--kyoMki avasthitasaMkramakA viSaya vivakSita eka sthitimAtra hai, kyoMki mithyAtvake eka samaya adhika sthitisatkarmase anyatra usake abhAvakA nirNaya hai| parantu bhujagArasaMkrama do samaya adhika sthitivikalpase lekara saMkhyAta sAgara pramANa adhika sthitivikalpoMke prApta hone taka apratihata prasAravAlA hai, isalie una sthitivikalpoMmeM sthApita kara vedakasamyaktva aura upazamasamyaktvako prApta honevAlI jIvarAzi asaMkhyAtaguNI hai yaha nirvivAda hai| 44 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe * avattavvasaMkAmayA asaMkhejjaguNA / bhujagAra $ 817. ettha vi guNagAro Avali0 asaMkhe0 bhAgametto / kudo ? palidovamAsaMkhejjabhAgamettavedaga-uvasamapAoggucvellaNakAlabbhaMtarasaMcayaNibaMghaNAdo kAmayarAsIdo addhapoggala pariyaTTa kAlabbhaMtarasaMcidaNissaMtakammiyarA siNissaMdassAvattavvasaMkAmayarAsissa asaMkhejjaguNatte visaMvAdAbhAvAdo / * apparasaMkAmayA asaMkhejjaguNA / asaMkhejja - 9 818. avattavvasaMkAmayarAsI uvasamasammAiTThINamasaMkhe 0 bhAgo / eso puNa uvasama - vedagasammAidvirAsI savvo ubvellamANamicchAiTThirAsI ca tado guNo jAdo / * tArabaMdhI savvatthovA avattavvasaMkAmayA / S -19. kudo ? palidovamAsaMkhejjabhAgapamANattAdo | * bhujagAra saMkAmayA aMtaguNA / 9820. kudo ? savvajIvarAsissa asaMkhejjabhAgapamANattAdo / * avadisaMkAmayA asaMkhejjaguNA / $ 821. kudo ? savvajIvarAsissa saMkhejjabhAgapamANattAdo / * appayarasaMkAmayA saMkhejjaguNa / [ baMdhago 6 * unase avaktavya saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / $ 817. yahA~ para bhI guNakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki vedaka aura upazamasamyaktvake yogya palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa udva elanakAlake bhItara saJcita huI bhujagAra saMkrAmaka jIvarAzise ardhapudgalaparivartana kAlake bhItara saJcita huI ukta prakRtiyoM ke satkarma se rahita jIvarAzimeMse prApta huI avaktavya saMkrAmaka jIvarAzike asaMkhyAtaguNe hone meM koI visaMvAda nahIM hai / * unase alpatarasaMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / $ 818. kyoMki avaktavya saMkrAmaka jIvarAzi upazamasamyagdRSTiyoM ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / parantu yaha jIvarAzi upazama aura vedakasamyagdRSTi tathA udva elanA karanevAlI samasta midhyAdRSTi rAzipramANa hai, ataH pUrvokta rAzisaM yaha rAzi asaMkhyAtaguNI ho gaI hai / * anantAbandhiyoMke avaktavyasaMkrAmaka jIva sabase stoka haiM / 9816. kyoMki ye palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa 1 * unase bhujagArasaMkrAmaka jIva anantaguNe haiM / 820. kyoMki ye saba jIvarAzike saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM 1 * unase avasthitasaMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / $ 821. kyoMki ye saba jIvarAzike saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / * unase alpatarasaMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058] uttarapayaDividibhujagArasaMkame appAbahuaM 387 822. avaTThidasaMkamAvaTThANakAlAdo appayarasaMkamapariNAmakAlassa sNkhejjgunnttaado| * evaM sesANaM kammAeM / 6.823. jahANaMtANubaMdhINaM payadappAbahuaparUvaNA kayA evaM ceva sesakasAyaNokasAyANaM pi kAyavvaM, visesAbhAvAdo / evamoghaparUvaNA suttaNibaddhA kyaa| 1824. etto edassa phuDIkaraNaTThamAdesaparUvaNaTuM ta taduccAraNANugamaM kassAmo / taM jahA-appAbahuANu0 duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0-samma0-sammAmi0 vihttibhNgo| solasaka0-Nava goka0 savvatthovA avatta0saMkA0 / bhuja0 saMkA0 aNaMtaguNA / avaTThi0saMkA0 asaMkhe guNA0 / appada0saMkA0 sNkhe0gunnaa| maNusesu samma0--sammAmi0-miccha0 vihttibhNgo| solasaka0-NavaNoka0 savvatthovA avatta0saMkA0 / bhuja0saMkA0 asNkhejgunnaa| avaDhi saMkA0 asaMkhe gunnaa| appayara0saMkA0 saMkhe0 guNA / evaM maNusapaJjatta-maNusiNIsu / Navari savvattha saMkhejaguNaM kAyavvaM / sesagaimaggaNAbhedesu vihattibhaMgo / evaM jAva0 / ___ evamuttarapayaDiTThidisaMkamassa bhujagAro samatto / 6822. kyoMki avasthitasaMkrAmakoMke avasthAnakAlase alpatarasaMkrAmakoMkA pariNAmakAla saMkhyAtaguNA hai| * isIprakAra zeSa karmoMkA prakRtta alpabahutva hai| 6823. jisa prakAra anantAnubandhiyoMke prakRta alpabahutvakA kathana kiyA hai isIprakAra zeSa kaSAyoM aura nokaSAyoMke alpabahutvakA bhI kathana karanA cAhie, kyoMki usase isameM koI vizeSatA nahIM hai / isaprakAra sUtroMmeM nibaddha oghaprarUpaNA kii| 824. Age ise spaSTa karaneke lie aura AdezaprarUpaNA karaneke lie usakI uccAraNAkA anugama karate haiN| yathA-alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / zroSase mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| solaha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke avaktavyasaMkrAmaka jIva sabase stoka haiN| unase bhujagArasaMkrAmaka jIva anantaguNe haiN| unase avasthitasaMkrAmaka jova asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarasaMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| manuSyoMmeM samyaktva, samyagmithyAtva aura mithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| solaha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke avaktavyasaMkrAmaka jIva sabase stoka haiN| unase bhujagArasaMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase avasthitasaMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarasaMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| isIprakAra manuSya paryApta aura manuSyiniyoMmeM jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNA karanA caahie| gatimArgaNAke zeSa bhedoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| isIprakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| isaprakAra uttaraprakRtisthitisaMkramakA bhujagAra samApta huaa| Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 * padaNikkheve tattha imANi tiSiNa aNiyogaddArANi-samucittaNA sAmittamappAbahuaM c| . 825. edeNa sutteNa padaNikkheve tiNhamaNiogaddArANaM saMbhavo taNNAmaNiddeso ca ko| evamedehi tIhi aNiogaddArehi padaNikkhevaM parUvemANo jahA uddeso tahA Nideso tti NAyamavalaMbiya samukittaNameva tAva parUvedumuttarasuttamAha OM tattha samukittaNa savvAsiM payaDINamukkassiyA vaDDI hANI avahANaM ca asthi / 6826. tattha tesu tisu aNiyogaddAresu samukkittaNA tAva uccade-tattha duviho Niddeso oghAdesabhedeNa / odheNa tAva savvAsiM mohapayaDINamatthi ukkassiyA vaDDI hANI avaTThANaM ca / dvidisaMkamasse tti etthAhiyArasaMbaMdho kaayvvo| * evaM jahaeNayassa vi NedavvaM / 6827. jahA savvAsi payaDINamukkassavaDDi-hANi-avaTThANasaMkamo samukkittido evaM jahaNNayassa vi vaDDi-hANi-avaTThANasaMkamassa samukittaNaM NedavvaM / taM kadhaM ? 'savvAsiM payaDINamatthi jahaNiyA vaDDI hANI avaTThANaM ca / evamoghasamukttiNA gayA / AdeseNa savvamaggaNAsu vihttibhNgo| * padanikSepakA adhikAra hai| usameM ye tIna anuyogadvAra haiM-samutkIrtanA, svAmitva aura alpabahutva / 6825. isa sUtra dvArA padanikSepameM tIna anuyogadvAroMkI sambhAvanAke sAtha unake nAmoMkA nirdeza kiyA hai / isaprakAra ina tIna anuyogadvAroMke dvArA padanikSepakA kathana karate hue uddezake anusAra nideza kiyA jAtA hai isa nyAyakA avalambana lekara sarvaprathama samutkIrtanakA hI kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * prakRtameM samutkIrtanA isaprakAra hai-saba prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAna hai| 6826. una tIna anuyogadvAroMmeM sarvaprathama samutkIrtanA kathana karate haiM / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghase mohanIyakI saba prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAna hai / 'sthitisaMkramakA' isaprakAra yahA~ para adhikArakA sambandha kara lenA caahie| * isIprakAra jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna bhI jAnanA cAhie / 6827. jisa prakAra saba prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAnasaMkramakI samutkIrtanA kI usI prakAra jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAnasaMkramakI bhI samutkIrtanA jAnanI caahie| . zaMkA-vaha kaise ? samAdhAna- saba prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna hai| isa prakAra oghasamutkIrtanA samApta huii| Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTThidipadaNikkheva saMkame sAmittaM * sAmittaM / 9 828. samuttiNANaMtaraM sAmittamavasarapattaM kAyavvamidi ahiyArasaMbhAlaNa vayaNamedaM / 386 * micchatta-solasakasAyANamukkassiyA vaDI kassa ? $ 829. micchattA dINamukkassaTThidisaMkamavuDDIe ko sAmiotti pucchidaM hoi / * jo cauTTANiyajavamajjhassa uvari aMtokoDA koDiDidimaMtomuhuttakAmemANo so savvamahaMtaM dAhaM gado tado ukkarasahidi pabaddho tassAvaliyAdIdassa tassa ukkassiyA baDDI / $ 830. jA aMtokoDA koDiDidimaMtomuhuttaM saMkAmemANo acchido ukkassadAhavaseNukassadi pabaddho tassAvaliyAdIdassa vivakkhiyakammANamukkassiyaDidisaMkamabuDDI hoi ta sutttsNbNdho| sA puNa aMtokoDAkoDI aNeyaviyappA, dhuvaTThidIdo pahuDi samayuttarAdikameNa tatto saMkhejaguNAo ThidIo ullaMghiya tadukkassaviyappAvANAdo / tattha kimukassaMtokoDAkoDIe samayUNasAgarovamakoDA koDipamANAe iha ggahaNaM, Aho jahaNNA dhuvaTThidipamANAvacchiNNAe, udAho tappA oggAe ajahaNNANukassaviyappabiddhA ti ettha NiNNayakaraNaDumidaM visesaNaM cauTThANiya javamajjhassa uvariti / taM ca * svAmitvakA adhikAra hai / $ 828. samutkIrtanA ke bAda avasara prApta svAmitva karanA cAhie isaprakAra adhikAra kI samhAla karanevAlA yaha vacana hai / * mithyAtva aura solaha kapAyoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai / $ 826. mithyAtva AdikI utkRSTa sthitisaMkramavRddhikA svAmI kauna hai yaha pRcchA kI gaI hai / * jo catuHsthAnika yavamadhyake Upara antaH kor3Akor3IpramANa sthitikA antarmuhUrtakAla taka saMkramaNa kara rahA hai usane atyanta utkRSTa dAhako prApta hokara usase utkRSTa sthitikA bandha kiyA usake eka Avalike bAda utkRSTa vRddhi hotI hai / $ 830. jo antaHkor3Akor3IpramANa sthitikA antarmuhUrta kAla taka saMkramaNa karatA huA sthita hai, usane utkRSTa dAhavaza utkRSTa sthitibandha kiyA usake eka Avalike bAda vivakSita karmoM kI utkRSTa sthitisaMkramavRddhi hotI hai aisA isa sUtrakA arthasambandha hai / parantu vaha antaHkor3Asthiti se lekara eka samaya adhika Adike kramase aneka prakArakI hai, kyoMki dhruvasthiti se saMkhyAtaguNI sthitiko ullaMghana kara usake utkRSTa vikalpakA avasthAna hai / usameMse eka samaya kama kor3Akor3I sAgarapramANa utkRSTa antaHkor3Akor3IkA yahA~ para grahaNa kiyA hai yA dhruvasthitipramANa jaghanya antaHkor3Akor3IkA grahaNa kiyA hai yA ajaghanyotkRSTa vikalpavAlI antaHkor3Akor3IkA grahaNa kiyA hai isaprakAra yahA~ para nirNaya karaneke lie 'catuHsthAnika yavamadhya ke Upara ' yaha vizeSaNa diyA hai / vaha catuHsthAnika yavamadhya do prakArakA hai - sAtaprAyogya aura asAta Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 cauTThANiyajavamajhaM duvihaM-sAdapAoggamasAdapAzroggaM ca / tattha payaraNavaseNAsAdapAoggassa gahaNamiha viNNeyaM, aNNahA savvukkassadvidibaMdhahedutibbayaradAhapariNAmANuvavattIdo / savvukkassavisohiNibaMdhaNassa sAdacauTThANajavamajjhassa savvamahaMtadAhaheuttavirohAdo ca / tado asAdacauDhANiyANubhAgabaMdhapAoggajavamajjhassa uvari jA aMtokoDAkoDI NibviyappaMtokoDAkoDIdo saMkhejaguNahINA dAhaTThidisaNNidA seha gaheyavvA, hetttthimaasesdvidisNkmviyppaannmukkssdaahviruddhshaavttaado| Na ca savvamahaMteNa dAheNa viNA ukkassao hidivaMdho hoi, vippaDisehAdo / tamhA cauTThANiyajavamajjhassuvari jo evaMvihamaMtokoDAkoDiTThidisaMkamamANo samavaDhido savvamahaMteNa dAheNa pariNado saMto ukkassadvidi pabaMdhadi tassa AvaliyAdIdaM saMkAmemANayassa payadakammANamukkassiyA vaDDI TThidisaMkamavisayA hodi tti siddhaM / ettha vaDDipamANaM dAhahidiparihINasattari-cAlIsasAgarovamakoDAkoDimettaaNaMtaraheTThimasamayasaMkamAdo sAmittasamae DidisaMkamassa tettiyametteNa buDDidaMsaNAdo / evamedesiM kammANamukkassavaDDIe sAmittaM parUviya tassevAvaTThANasAmittaM pi ukkassayaM vidiyasamae hoi tti jANAvaNaTuM suttamuttaraM bhaNai 3 tasseva se kAle ukassayamavahANaM / 6.831. tasseva ukkassavuDDisaMkamasAmittamuvagayassa se kAle tattiyameva saMkAmemANayassa ukkassamavaTThANaM hodi / kudo? ukkassavuDDIe aviNadusarUveNa ttthaavtttthaanndNsnnaado| prAyogya / unameMse prakaraNavaza asAtaprAyogya yavamadhyakA yahA~ para grahaNa jAnanA cAhie, anyathA sarvotkRSTa sthitibandhakA hetubhUta tIvratara dAhapariNAmakI utpatti nahIM bana sakatI tathA sabase utkRSTa vizuddhikAraNaka sAtacatu:sthAna yavamadhyake sarvotkRSTa dAhahetuka hone meM virodha AtA hai| isalie asAtacatuHsthAnIya anubhAgabandhake yogya yavamadhyake Upara nirvikalpa antaHkor3Akor3Ise saMkhyAtaguNI hIna jo dAhasaMjJAvAlI antaHkor3Akor3I sthiti hai use yahA~ grahaNa karanA cAhie, kyoMki adhastana samasta saMkramavikalpa utkRSTa dAhake viruddha svabhAvavAle haiN| aura sarvotkRSTa dAhake binA utkRSTa sthitibandha nahIM hotA, kyoMki aisA honekA niSedha hai| isalie catuHsthAnika yavamadhyake Upara jo isa prakArakI antaHkor3Akor3IpramANa sthitikA saMkrama karatA huA sthita hai vaha sarvotkRSTa dAhase pariNata hokara utkRSTa sthitiko bA~dhatA hai usake eka Avalike vAda saMkramaNa karate hue prakRta karmoM kI sthitisaMkramaviSayaka utkRSTa vRddhi hotI hai yaha siddha huaa| yahA~ para vRddhikA pramANa dAhasthitise hIna sattara aura cAlIsa kor3Akor3I sAgarapramANa sthiti hai, kyoMki anantara pUrva samayameM hue saMkramase svAmitvake samayameM sthitisaMkramase tatpramANa vRddhi dekhI jAtI hai| isaprakAra ina karmokI utkRSTa vRddhike svAmitvakA kathana karake usIke utkRSTa avasthAna svAmitva dUsare samayameM hotA hai yaha jatAneke lie AgekA sUtra kahate haiM * usIke anantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai / 6831. utkRSTa vRddhisaMkramake svAmitvako prApta hue usI jIvake anantara samayameM utanA hI saMkrama karate hue utkRSTa avasthAna hotA hai, kyoMki utkRSTa vRddhikA vinAza hue vinA vahA~ para Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 5 ] uttarapayaDiTThidipadaNikkhevasaMkame sAmittaM 361 evamukkassavaDDiputvamavaTThANasAmittaM parUviya saMpahi payadakammANamukkassahANIe sAmittavihANaTThamuttarasuttaM bhaNai OM ukkassiyA hANI kassa ? 6832. sugama / jeNa ukassadvidikhaMDayaM ghAdidaM tassa ukkassiyA haannii| 833. jesukkassahidisaMkamAdo aMtomuhuttapaDibhAgeNukassayaM dvidikhaMDayaM dhAdidaM tassukkassiyA hANI hoi, tatthu kassadvidikhaMDayamettassa dvidisaMkamassa ekasarAheNa parihANidasaNAdo / kettiyamette ca tamukkassaTThidikhaMDayaM ? aMtokoDAkoDiSarihINa kammaTTidimettaM, ukkassavuDDIdo kiMcUNapamANattAdo / edasseva pamANaparicchedassa sAhaNa?midamAha (r) jaM ukkassadvidikhaMDayaM taM thovaM / jaM savvamahaMta dAhaM gado tti bhaNidaM taM visesAhiyaM / ___834. jamukkassaTThidikhaMDayamukkassahANIe visaIkayaM taM thovaM / jaM puNa ukkassavaDDiparUvaNAe savvamahaMtaM dAhaM gado tti bhaNidaM taM visesAhiyaM / ettha kaje kAraNova yAreNa savvamahaMtadAhajaNidA vuDDI ceva savvamahaMtadAhasadeNa NiTThiA / tado ukkassahANIdo ukkassaTThidikhaMDayasarUvAdo ukkassiyA vaDDI visesAhiyA ti vuttaM hoi / avasthAna dekhA jAtA hai| isa prakAra utkRSTa vRddhipUrvaka avasthAnake svAmitvakA kathana karake aba prakRta karmokI utkRSTa hAnike svAmitvakA vidhAna karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * utkRSTa hAni kisake hotI hai ? 6832. yaha sUtra sugama hai| * jisane utkRSTa sthitikANDakakA ghAta kiyA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| 6833. jisane utkRSTa sthitisaMkramase antarmuhUrta kAlameM pratibhagna hokara utkRSTa sthitikANDakakA ghAta kiyA hai usake utkRSTa hAni hotI hai, kyoMki vahA~ para utkRSTa sthitikANDakapramANa sthitisaMkramakI eka bAra meM hAni dekhI jAtI hai| zaMkA--vaha utkRSTa sthitikANDaka kitanA hai ? samAdhAna-antaHkor3Akor3I kama karmasthitipramANa hai, kyoMki vaha utkRSTa vRddhise kucha nyUna pramANa hai| isIke pramANakA pariccheda sAdhaneke lie yaha AgekA sUtra kahate haiM * jo utkRSTa sthitikANDaka hai vaha stoka hai| jo sarvotkRSTa dAhako grApta huA hai aisA kahA hai vaha vizeSa adhika hai| 6834. utkRSTa hAnikA viSayIkRta jo utkRSTa sthitikANDaka hai vaha stoka hai| tathA utkRSTa vRddhikI prarUpaNAmeM sarvotkRSTa dAhako prApta huA aisA kahA hai baha vizeSa adhika hai / yahA~ para kAryameM kAraNakA upacAra karanese sarvotkRSTa dAhajanita vRddhi hI sarvotkRSTa dAha zabda dvArA nirdiSTa kI gaI hai| isalie utkRSTa sthitikANDakasvarUpa utkRSTa hAnise utkRSTa vRddhi vizeSa adhika hai yaha Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 kettiyametto viseso ? aMtokoDAkoDimetto / kimaTThamedaM thovaM bahuttamaNavasarapattameva sAmittaparUvaNAe vuttamidi sayamevAsaMkiya tatthuttaramAha (r) edamappAbahuassa sAhaNaM / 835. edamaNaMtaraparUvidaM dvidikhaMDayassa savvamahaMtaM dAhajaNidadidibaMdhapasarassa ca jaM thovabahuttaM tamukkassavaDDi-hANINamuvari bhaNissamANathovabahuttassa sAhaNamidi kaTTa sissahidaTThamiha parUvidaM, tamhA NedamasaMbaddhamidi / evaM tAva micchatta-solasakasAyANamukkassavaDDi-hANi-avaTThANasAmittaM parUviya NokasAyANaM pi sAmittANugame eso ceva kamo tti paduppAyaNaTThamuttarasuttamAha * evaM NavaNokasAyANaM / / 836. jahA micchttAdINamukkassavaDDi-hANi-avaTThANasAmittaparikkhA kayA tahA NavaNokasAyANaM pi kAyavvA, pAeNa saahmmdNsnnaado| viseso du vaDDi-avaTThANasAmitte thovayaro asthi tti jANAvaNaTThamuttaraM suttaddayamAha * Navari kasAyANamAvaliyUNamukkassadvidipaDicchidUNAvaliyAdIdassa tassa ukkassiyA vaDDI / se kAle ukkassayamavahANaM / ukta kathanakA tAtparya hai / vizeSakA pramANa kitanA hai ? antaHkor3Akor3IpramANa hai / yaha anavasara prApta alpabahutva svAmitva prarUpaNAmeM kisalie kahA hai isa prakAra svayaM hI AzaMkA kara isa viSayameM uttara dete haiM yaha alpabahutvakA sAdhana hai| 1835. yaha pahale jo sthitikANDakakA aura sarvotkRSTa dAhajanita sthitibandhaprasarakA alpabahutva kahA hai vaha Age kahe jAnevAle utkRSTa vRddhi-hAnisambandhI alpabahutvakA sAdhana hai aisA samajhakara ziSyoMke hRdayameM sthita ukta alpabahutvakA yahA~ para kathana kiyA hai, isalie yaha prakRtameM asaMgata nahIM hai| isaprakAra mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAnake svAmitvakA kathana karake nokaSAyoMke bhI svAmitvakA anugama karanemeM yahI krama hai aisA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM isI prakAra nau nokaSAyoMko utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAnakA svAmI jAnanA caahie| 836. jisaprakAra mithyAtva AdikI utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAnake svAmitvakI parIkSA kI usIprakAra nau nokaSAyoMkI bhI karanI cAhie, kyoMki ina sabake svAmitvameM prAyaH kara sAdharmya dekhA jAtA hai / parantu vRddhi aura avasthAnake svAmitvameM thor3IsI vizeSatA hai, isalie use jatAneke lie Ageke do sUtra kahate haiM___* kintu itanI vizeSatA hai ki kaSAyoMkI eka Avalikama utkRSTa sthitikA nau nokaSAyoMmeM saMkrama karake eka Avalike bAda usakI utkRSTa vRddhi hotI hai / tathA tadanantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai| , Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58] uttarapayaDiTidipadaNikkhevasaMkame sAmittaM 363 837. kudo evaM kIrade ce ? Na, samuheNedesiM cAlIsasAgarovamakoDAkoDINaM baMdhAbhAveNa kasAyukkassadvidipaDiggahamuheNa tahA saamittvihaannaado| tado baMdhAvaliyaNaM kasAyaTTidimukkassiyaM sagapAoggaMtokoDAkoDiTidisaMkame paDicchiyaNa saMkamaNAvaliyAdikaMtassa payadasAmittamidi susaMbaddhamedaM / hANIe gatthi viseso, ukkassaTThidighAdavisae tassAmittapaDilaMbhassa savvattha nnaannttaabhaavaado| ettha pamANANugame kasAyabhaMgo / Navari NavaMsayavedArai-soga-bhaya-duguMchANamukkassaTThidivuDDI avaTThANaM ca vIsasAgarovamakoDAkoDIo plidovmaasNkhejbhaagbbhhiyaao| kudo ? kasAyANamukkassadvidibaMdhakAle tesiM pi rUvUNAbAhAkaMDaeNUNavIsasAgarovamakoDAkoDimettahidibaMdhassa duppaDisehattAdo / ebamedaM parUviya saMpahi sammatta-sammAmicchattANaM payadasAmittavihANaTTamuvarimo suttapabaddho 8 sammatta-sammAmicchttANamukkassiyA vaDDI kassa ? 838. sugamaM / vedagasammattapAoggajahaeNahidisaMtakammiyo micchattassa ukkassahidi baMdhiyUNa dvidighAdamakAUNa aMtomuhutteNa sammattaM paDivaeNo tassa vidiyasamayasammAihissa ukkassiyA vddddii|| 6837. zaMkA-aisA kyoM kiyA jAtA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki svamukhase inakA cAlIsa kor3Akor3IsAgarapramANa bandha nahIM honese kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA pratigraha honeke bAda usake dvArA usa prakArake svAmitvakA vidhAna kiyA hai| isalie kaSAyoMkI bandhAvalise nyUna utkRSTa sthitiko apane yogya antaHkor3AkoDipramANa sthitimeM saMkramita karake saMkramAvalike bAda usakA prakRta svAmitva prApta hotA hai yaha susambaddha hai| hAnimeM koI vizeSatA nahIM hai, kyoMki utkRSTa sthitighAtako viSayakara utkRSTa hAnike svAmitvakI prApti sarvatra bhedarahita hai| yahA~ para pramANakA anugama karane para kaSAyoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI utkRSTa sthitivRddhi aura avasthAna palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga adhika bIsa kor3Akor3I sAgara hai, kyoMki kaSAyoMkI utkRSTa sthitike bandhakAlameM unakA bhI eka kama AbAdhAkANDakase nyUna bIsa kor3Akor3IsAgarapramANa sthitibandha pratiSedha karaneke lie azakya hai| isa prakAra isakA yahA~ para kathana karake aba samyaktva aura samyagmithyAtvake prakRta svAmitvakA vidhAna karaneke lie AgekA sUtraprabandha kahate haiM * samyaktva aura samyagmithyAvakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? 6838. yaha sUtra sugama hai| * vedakasamyaktvake yogya jaghanya sthitisatkarmavAlA jo jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kara sthitighAta kiye binA antarmuhUrtameM samyaktvako prApta huA, dvitIya samayavartI usa samyagdRSTike utkRSTa vRddhi hotI hai| 50 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 6839. ettha vedayapAoggajahaNNaTThidisaMtakammio NAma duviho--kiMcUNasAgarovamaTThidisaMtakammio tappudhattamettadvidisaMtakammio ca / ettha puNa sAgarovamamettahidisaMtakammio eiMdiyapacchAyado ghettavyo, ukassavaDDIe pydttaado| tado evaMviruNa dvidisaMtakammeNuvalakkhio jo micchAiTTI micchattassa ukassaTThidiM baMdhiyUNaMtomuhuttapaDibhaggo tappAoggavisuddhIe micchattassa TThidaghAdamakAUNa vedayasammattaM paDivaNNo, tammi ceva samae micchattaTThidimaMtomuhuttUNasattarisAgarovamamettaM vivakkhiya kammesu saMkAmiya vidiyasamayamukgao tassa vidiyasamayasammAiDissa payadukkassasAmittaM hoi, tattha thovUNasAgarovamasaMkamAdo heTThimasamayapaDibaddhAdo tadUrNasattarisAgarovamamettahidisaMkamassa buddddidNsnnaado| cha hANI micchttbhNgo| 6 840. jahAvuttakameNa buDDisaMkamaM kAUNa tado aMtomuhutteNa savvukkassadvidikhaMDae ghAdide tattha tadukkassasAmittaM paDi bhedAbhAvAdo / * ukassayamavahANaM kassa ? 6841. sugm| (r) puvvuppaeNAdo sammattAdo samayuttaramicchattadvidisaMtakammitro sammattaM paDivaeNo tassa vidiyasamayasammAiTissa ukassayamavahANa / 6836. yahA~ para vedakasamyaktvake yogya jaghanya sthitisatkarmavAlA jIva do prakArakA hai-kucha kama eka sAgara sthitisatkarmavAlA aura sAgarapRthaktvapramANa sthitisatkarmavAlA / parantu yahA~ para ekendriyoMmeMse lauTakara AyA huA eka sAgara sthitisatkarmavAlA jIva lenA cAhie, kyoMki utkRSTa vRddhikA prakaraNa hai| isalie isaprakArake sthitisatkarmase upalakSita jo mithyAdRSTi jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kara antarmuhUrtameM pratibhagna hokara tatprAyogya vizuddhise mithyAtvakA sthitighAta kiye vinA vedakasamyaktvako prApta huA aura usI samaya mithyAtvakI antarmuhartakama sattara kor3Akor3IsAgarapramANa sthitiko vivakSita karmoM meM saMkramita kara dUsare samayako prApta huA usa dvitIya samayavartI samyagdRSTike prakRta utkRSTa svAmitva hotA hai, kyoMki vahA~ para pichale samayameM honevAle kucha kama eka sAgarapramANa sthitisaMkramase kizcit nyUna eka sAgara kama sattara kor3Akor3I sAgarapramANa sthitisaMkramakI vRddhi dekhI jAtI hai| * hAnikA bhaMga mithyAtvake samAna hai| 6840. pUrvokta kramase vRddhisaMkramako karake tadanandara antarmuhUrtameM sabase utkRSTa sthitikANDakakA ghAta karane para vahA~ mithyAtvake utkRSTa svAmitvase inake utkRSTa svAmitvameM koI bheda nahIM hai| * utkRSTa avasthAna kisake hotA hai / 6841. yaha sUtra sugama hai| * jo jIva pUrvameM utpanna hue samyaktvase mithyAtvameM jAkara eka samaya adhika mithyAtvake sthitisatkarmake sAtha samyaktvako prApta huA usa dvitIya samayavartI samyagdRSTike utkRSTa avasthAna hotA hai| Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go0 58 ] uttarapayaDiTThidipadaNikkheva saMkame sAmittaM 9842. jo puvvuppaNNAdo sammattAdo micchattaM gaMtUna sammattaTThidisaMtAdo samauttaraM micchattaTThidiM baMdhiUNa sammattaM paDivaNNo tassa vidiyasamayasammAiTThissa donha kammANamukassamavaDDANaM hoi, tattha paDhamasamayasaMkaMtamicchattaTThidisaMtakammassa vidiyasamae galidAsasa paDhamasamayasammatta-sammAmicchattaTThidisaMkamapamANeNAvadvANadaMsaNAdo / evamogheNa savvakammANamukkassavaDDi- hANi-avaTThANasAmittaparUvaNA gayA / * etto jahariyAe / $ 843. etto uvari savvesiM kammANaM jahaNNavaDDi-hANi aTThANasAmittaparUvaNA kAvvAtta bhaNidaM hoi / * sammatta-sammAmicchattavajjANaM jahaNiyA baDDI kassa ? $ 844. sugamaM / OM aSpaSpaNa samayugAdo ukassaTThidisaMkamAdo ukkassaDidisaMkamemANassa tassa jahariyA baDDhI / 1845 taM kathaM ? samayUNukassaTThidiM vaMdhiyUNa tadaNaMtarasamae ukassaTThidi baMdhiya baMghAvaliyavadikaMtaM saMkAmeMto heTThimasamae samayNaDidisaMkamAdo samayuttaraM saMkAmedi / tado 365 $ 842. jo pUrva meM utpanna hue samyaktvase mithyAtva meM jAkara samyaktvake sthitisattvase mithyAtva kI eka samaya adhika sthitiko bA~dhakara samyaktvako prApta huA usa dvitIya samayavartI samyagdRSTike donhoM karmoMkA utkRSTa avasthAna hotA hai, kyoMki vahA~ para prathama samaya meM saMkrAnta hue tathA dUsare samaya meM galakara avaziSTa rahe midhyAtva ke sthitisatkarmakA prathama samaya meM prApta hue samyaktva aura samyamidhyAtvake sthitisaMkramake pramANarUpase avasthAna dekhA jAtA hai / isaprakAra ghase saba karmoM kI utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAnake svAmitvako prarUpaNA kI / * Age jaghanyakA adhikAra hai / 9843. isase Age saba karmoMkI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAnake svAmitvakA kathana karanA cAhie yaha ukta kathanakA tAtparya hai / * samyaktva aura samyagmithyAtvake sivA zeSa karmoMkI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? $ 844. yaha sUtra sugama hai / * jo apane apane eka samaya kama utkRSTa sthitisatkarma se utkRSTa sthitikA saMkrama karatA hai usake jaghanya vRddhi hotI hai / 9 845. zaMkA vaha kaise ? samAdhAna- kyoMki eka samaya kama utkRSTa sthitikA bandha kara punaH tadanantara samayameM utkRSTa sthitikA bandha kara bandhAvalike bAda saMkrama karatA huA pichale samaya meM hue eka samaya kama sthitisaMkrama se eka samaya adhika kA saMkrama karatA hai, isalie usake jaghanya vRddhi hotI hai / Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 tassa jahaNiyA vaDDI hodi, eyahidimettasseva tattha buddddidNsnnaado| udAharaNapadasaNaTThamedaM parUvidaM / tado savvAsu ceva dvidIsusamayuttarabaMdhavaseNa jahaNiyA vaDDI aviruddhA parUveyavvA / (r) jahaNiyA hANI kassa? .6846. sammatta-sammAmicchattavajANaM savvakammANamidi aNuvaTTade / sugamamanyat / (r) tappAoggasamayuttarajahaeNahidisaMkamAdo tappAoggajahaeNahidi saMkAmemANayassa tassa jahariNayA hANI ? 6847. samayuttaradhuvadvidi saMkAmemANao adhaDhidigalaNeNa dhuvaTThidi saMkAmedumADhatto tassa jahaNiyA hANI, eyahidimettasseva tattha hANidasaNAdo / evaM savvAo dvidIyo NiruMbhiUNa jahaNNahANI parUveyavvA / * eyadaratthamavaTThANaM / 848. kathaM tAva vaDDIe avaTThANasaMbhavo ? vuccade-samayaNukkassadvidisaMkamAdo ukkassaTidisaMkameNa vaDDidassa aMtomuhuttamavadvidaTThidibaMdhavaseNa tatthevAvaTThANe Natthi viroho / evaM jahaNNahANIe vi avaTThANasaMbhavo daTThavvo / edANi jahaNNavaDi-hANiavaTThANANi eyahidimettANi / saMpahi sammatta-sammAmicchattANaM jahaNNavaDDisAmittaparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNaikyoMki vahA~ para eka samayamAtra sthitisaMkramakI vRddhi dekhI jAtI hai| udAharaNa dikhalAne ke lie yaha kahA hai, isalie sabhI sthitiyoMmeM eka samaya adhika bandha honese jaghanya vRddhi binA virodhake bana jAtI hai aisA kathana karanA caahie| * jaghanya hAni kisake hotI hai ? ___6846. yahA~ isa sUtrameM samyaktva aura samyagmithyAtvako chor3akara zeSa saba karmokI itane vAkyakI pUrva sUtrase anuvRtti hotI hai| zeSa kathana sugama hai| * tatprAyogya eka samaya adhika jaghanya sthitike saMkramake bAda tatprAyogya jaghanya sthitikA saMkrama karanevAle jIvake jaghanya hAni hotI hai| ___847. eka samaya adhika dhruvasthitikA saMkrama karanevAlA jo jIva dhruvasthitikA saMkrama karatA hai usake jaghanya hAni hotI hai, kyoMki vahA~ para eka sthitimAtrakI hAni dekhI jAtI hai / isa prakAra saba sthitiyoMko vivakSita kara jaghanya hAnikA kathana karanA caahie| * kisI eka sthAnameM jaghanya avasthAna hotA hai| 6848. zaMkA-vRddhike bAda avasthAna kaise sambhava hai ? samAdhAna-kahate haiM-eka samaya kama utkRSTa sthitike saMkramake bAda utkRSTa sthitikA saMkrama karanese vRddhiko prApta hue jIvake antarmuhUrta kAlataka avasthita sthitike bandhake kAraNa usImeM avasthAna honepara vRddhike bAda avasthAna honemeM virodha nahIM hai| isI prakAra jaghanya hAnike bAda bhI avasthAnakA sambhava jAna lenA cAhie / ye jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna eka sthitipramANa haiN| aba samyaktva aura samyagmithyAtvake jaghanya vRddhi ke svAmitvakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDividipadaNikkhevasaMkame sAmittaM 367 (r) sammatta-sammAmicchattANaM jahaeiNayA vaDDI kassa ? 6.849. sugmN| * pubbuppaeNasammattAdo dusamayuttaramicchattasaMtakammitro sammattaM paDivaNNo tassa vidiyasamayasammAidvissa jahariNAyA vddii| 6850. kudo ? vedagasammattaggahaNapaDhamasamae dusamayuttaramicchattaTThidiM paDicchiya tatthevAdhadvidIe NiseyameyaM gAliya vidiyasamae paDhamasamayasaMkamAdo samayuttaraM saMkAmemANayammi jahaNNavuDDIe eyasamayamettIe pripphuddmuvlNbhaado| (r) hANI seskmmbhNgo| 5 851. sugama, aghaTThidigalaNeNeyasamayahANIe savvattha pddisehaabhaavaado| * avtthtthaannmkrsbhNgo| 6 852. edaM pi sugama, payAraMtAsaMbhavAdo / evamogheNa jahaNNukassavaDDi-hANiavaTThANANaM sAmittaviNiNNao ko| . 6.853. etto AdesaparUvaNaTuM uccAraNaM vattaissAmo / taM jahA-sAmittaM duvihaMjaha0 ukka0 / ukkasse payadaM / duviho jidda so-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa micchattasolasaka0 ukka0 dvidisaM0vaDDI kassa ? jo cauTThANajavamajjhassuvari aMtokoDAkoDiTThidiM * samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? 6846. yaha sUtra sugama hai / * jo pahale utpanna hue samyaktvase mithyAtvameM jAkara tathA mithyAtvake do samaya adhika satkarmavAlA hokara samyaktvako prApta huA usa dvitIya samayavartI samyagdRSTike jadhanya vRddhi hotI hai| 6850. kyoMki vedakasamyaktvako grahaNa karaneke prathama samayameM mithyAtvakI do samaya adhika sthitiko saMkramita karake tathA vahIM adhaHsthitike eka niSekako galAkara dUsare samaya meM prathama samayameM hue saMkramase eka samaya adhikakA saMkrama karanepara spaSTarUpase eka samayamAtra jaghanya vRddhi upalabdha hotI hai| * hAnikA bhaMga zeSa karmoMke samAna hai| $ 851. yaha sUtra sugama hai, kyoMki adhaHsthitikI galanA honese eka samayamAtra hAnikA sarvatra koI pratiSedha nahIM hai| * avasthAnakA bhaMga utkRSTake samAna hai| 6852. yaha sUtra bhI sugama hai; kyoMki prakArAntarakA prApta honA asambhava hai| isa prakAra oghase jaghanya aura utkRSTa vRddhi, hAni aura abasthAnake svAmitvakA nirNaya kiyaa| 6853. Age AdezakA kathana karaneke lie uccAraNAko batalAte haiN| yathA-svAmitva do prakArakA hai-jadhanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase mithyAtva aura solaha kaSAyoMke sthitisaMkramakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? catuHsthAna yavamadhyake Upara anta:kor3Akor3IpramANa sthitikA saMkrama karanevAle jisa jIvane Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 saMkAmemANo tado ukkassaM dAhaM gaMtUNa ukassaTThidiM pabaddho tassa AvaliyAdIdassa tassa ukka0 vddddii| tasseva se kAle ukka0 avaTThANaM / ukka0 hANI kassa ? aNNadara0 jo ukkassahidi saMkAmemANo ukassaTThidikhaMDayaM haNai tassa ukka0 hANI / evaM NavaNhaM NokasAyANaM / Navari ukka0 vaDDI kassa ? solasaka0 ukka dvidi paDicchiNAvaliyAdIdassa tassa ukka. vddddii| tasseva se kAle ukka0 avtttthaannN| sammatta-sammAmi0 ukka0 vaDDI kassa ? aNNada0 jo tappAoggajahaNNadvidi saMkA0 miccha0 ukka TThidi baMdhisUNa dvidighAdamakAdaNaMtomuhuttaM sammattaM paDivanjiya tassa vidiyasamayavedayasammAiTissa tassa ukkassiyA vddddii| ukkassamavaTThANaM kassa ? aNNada0 jo puvvuppaNNAdo sammattAdo micchattassa samayuttarahidi baMdhiya samma paDiva0 tassa ukka0 avaTThANaM / ukka. hANI kassa ? aNNada0 jo uka0 dvidi saMkA0 ukka0 dvidikhaMDayaM haNai tassa ukka0 hANI / evaM cadusu gadIsu / Navari paMciMdiyatirikkhaapaja0-maNusaapaja0 miccha0-solasaka0NavaNoka0 uka0 vaDDI kassa ? aNNada0 jo tappAoggajahaNNahidiM saMkA0 tappAoggaukka TThidi pabaddho tassa AvaliyAdIdassa ukka0 vaDDI / tasseva se kAle uka0 avaTThA0 / ukka0 hANI vihttibhNgo| samma0-sammAmi0 ukka0 hANI vihttibhNgo| ANadAdi NavagevajA tti miccha0-solasaka0-NavaNoka0 uka0 hANI vihattibhaMgo / samma0utkRSTa dAhako prApta hokara utkRSTa sthitikA bandha kiyA, usa jIvake eka Avalike bAda sthitisaMkrama kI utkRSTa vRddhi hotI hai| usI jIvake anantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai / utkRSTa hAni kisake hotI hai ? utkRSTa sthitikA saMkrama karanevAlA jo jIva utkRSTa sthitikANDakakA ghAta karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| isI prakAra nau nokaSAyoMkA svAmitva hai| kintu itanI vizeSatA hai ki utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA saMkrama karake jisakA eka Avali kAla gayA hai usake utkRSTa vRddhi hotI hai| tathA usIke anantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? tatprAyogya jaghanya sthitikA saMkrama karanevAle jisa jIvane mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandhakara sthitighAta kiye binA antamuhUrtameM samyaktvako prApta kiyA hai dvitIya samayavartI usa vedakasamyagdRSTi jIvake utkRSTa vRddhi hotI hai| utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? jo pahale utpanna hue samyaktvase mithyAtvameM jaakr| eka samaya adhika sthitikA bandhakara samyaktvako prApta huA hai usake utkRSTa avasthAna hotA hai / utkRSTa hAni kisake hotI hai ? utkRSTa sthitikA saMkrama karanevAlA jo jIva utkRSTa sthitikANDakakA ghAta karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| isIprakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki paJcendriya tiyeca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM mithyAtva, solaha kapAyoM aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? tatprAyogya jaghanya sthitikA saMkrama karanevAle jisa jIvane tatprAyogya utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai usake eka Avalike bAda utkRSTa vRddhi hotI hai| usIke tadanantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai| utkRSTa hAnikA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa hAnikA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| Anata kalpase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM mithyAtva, solaha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa hAnikA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvako utkRSTa vRddhi Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058] uttarapayaDividipadaNikkhevasakame sAmitta 366 sammAmi0 ukka0 baDDI kassa ? jo vedagapAoggasammattajahaNNaDhidisaMkAmazro micchAiTThI sammattaM paDi0 tassa vidiyasamayavedayasammAiDissa uka0 vaDDI / hANI vihttibhNgoN| aNuddisAdi savvaTThA tti 28 payaDINaM hANI vihattibhaMgo / evaM jAva0 / 854. jahaNNae pydN| duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa y| ogheNa miccha0-solasaka0-NavaNoka0 jaha0 vaDDI kassa ? aNNada0 jo samaya'Nukka0DidisaMkamAdo tado ukka0 dvidi pabaddho tassa AvaliyAdIdassa tassa jaha0 vaDDI / jaha0 hANI kassa0 ? aNNada0 ukka dvidisaMkamAdo samayUNa dvidi saMkAmayassa tassa jahaNiyA hANI ? eyadaratthamavaTThANaM / samma0-sammAmi0 jaha0 vaDDI kassa ? aNNada0 jo puvvuppaNNAdo sammattAdo micchattassa vidiyasamayuttaraM dvidi baMdhiyUNa sammattaM paDivaNNo taspa vidiyasamayasammAiTi0 tassa jaha0 vddddii| jaha0mavaTThANamukkassabhaMgo / hANI adhaTThidi gAlemANassa / evaM cadugadIsu / Navari paMciMtirikkhaapajjA-maNusaapajja0 samma0-sammAmicchatta0 avaTThANaM vaDDI ca Natthi / ANadAdi NavagevajA tti 26 payaDINaM jaha. hANI adhadvidiM gAlayamANayassa / samma0-sammAmi0 jaha0 vaDDI kassa ? aNNada0 jo sammAiTThI micchattaM gaMtUNa eyaM dvidikhaMDayamuvvelleyUNa sammattaM paDivaNNo kisake hotI hai ? vedakasamyaktvake yogya jaghanya sthitikA saMkrama karanevAlA jo mithyAdRSTi jIva samyaktvako prApta huA dvitIya samayavartI upsa vedakasamyagdRSTi jIvake utkRSTa vRddhi hotI hai / utkRSTa hAnikA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM 28 prakRtiyoMkI hAnikA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| 854. jaghanyakA prakaraNa hai / do prakArakA nirdeza hai-ogha aura Adeza / oghase mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? eka samaya kama utkRSTa sthitikA saMkrama karanevAle anyatara jisa jIvane utkRSTa sthitikA bandha kiyA, eka Avalike bAda usa jIvake utkRSTa vRddhi hotI hai| jaghanya hAni kisake hotI hai ? jisa anyatara jIvane utkRSTa sthitikA saMkrama karake eka samaya kama utkRSTa sthitikA saMkrama kiyA usake jaghanya hAni hotI hai| tathA inameMse kisI eka jagaha jaghanya avasthAna hotA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo anyatara jIva pahale utpanna hue samyaktvase mithyAtvameM jAkara mithyAtvakI do samaya adhika sthitikA vandha kara samyaktvako prApta huA usa dvitIya samayavartI samyagdRSTike jaghanya vRddhi hotI hai| jaghanya avasthAnakA bhaMga utkRSTake samAna hai| hAni adhaHsthitiko galAnevAleke hotI hai| isI prakAra cAroM gatiyoMmeM jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki paJcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyApta jIvoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakA avasthAna aura vRddhi nahIM hai| Anata kalpase lekara nau aveyaka takake devoMmeM 26 prakRtiyoM jaghanya hAni adhaHsthitiko galAnevAleke hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo anyatara samyagdRSTi jIva mithyAtvameM jAkara eka sthitikANDakakI udvelanA karake samyaktvako prApta huA, dvitIya samayavartI usa jIvake jaghanya 1. tA pratau ukka hANI ( vaDDI ) vaDDI ( hANI ) vihattibhaMgo iti pAThaH / Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 tassa vidiyasamayasammAiTThissa jaha0 vaDDI / hANI adhaTTidi gAlayamANayassa / aNuddisAdi savvAti 28 paya0 jaha0 hANI aghaTThidi gAlayamANa0 / evaM jAva0 / * appAbahuaM / 6855. jahaNNukassavaDhi hANi-avaDDANANaM pamANavisayaNiNNayakaraNadrumappAbahuamidANiM kAyavvamidi bhaNidaM hoi / * micchatta- solasakasAya-itthi- purisaveda-hassa- radI savvatthovA uksassiyA hANI | 6 856. kudo pANattAdo / aMtokoDAko DiparihINasattari- cattAlIsasAgarovamakoDA koDi * baDDI avANaM ca do vi tullANi visesAhiyANi / 9 857. kettiyametto viseso ? aMtokoDA koDimetto / ettha kAraNaM putra meca parUvidaM / * sammatta sammAmicchattANaM savvatthovo aTThAsaMkamo / 9 758. eyaNiseyamANattAdo / * hANisaMkamo saMkhejjaguNo / $ 859. ukassaTThidikhaMDaya pamANattAdo / I vRddhi hotI hai / hAni adhaH sthitiko galAnevAle ke hotI hai / anudizase lekara sarvArthasiddhi taka ke devoM meM 28 prakRtiyoMkI jaghanya hAni adhaH sthitiko galAnevAleke hotI hai / isIprakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / * alpabahutvakA adhikAra hai / 855. jaghanya aura utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAnakA pramANaviSayaka nirNaya karane ke lie isa samaya alpabahutva karanA cAhie yaha ukta kathanakA tAtparya hai 1 * mithyAtva, solaha kaSAya, strIveda, puruSaveda, hAsya aura ratikI utkRSTa hAni sabase stoka hai / $ 856. kyoMki vaha antaH kor3A kor3I hIna sattara aura cAlIsa kor3Akor3I sAgarapramANa hai / * usase vRddhi aura avasthAna donoM hI tulya hokara vizeSa adhika haiM / 9857. vizeSakA pramANa kitanA hai ? antaHkor3Akor3ImAtra hai / yahA~ para kAraNakA kathana pahale hI kara Aye haiM / * samyaktva aura samyagmithyAtvakA avasthAnasaMkrama sabase stoka hai / 9 858. kyoMki vaha eka niSekapramANa hai / * usase hAnisaMkrama asaMkhyAtaguNA hai / 6856. kyoMki vaha utkRSTa sthitikANDakrapramANa hai / Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapaTTidivaDDame tiNi aoigaddArANi * vaDisakamo visesAhio / 9860. kettiyametteNa ? tokoDA koDimetteNa / * dhuM'sayaveda-araha-soga-bhaya- duguMdvANaM savvatthovA ukkassiyA vaDDI avahANaM ca | 9861. kudo ! edesimukassaviDIe avaTTANassa ca palidovamAsaMkhejjabhAgavbhaddiyavIsasAgarovamakoDAko DipamA NattadaMsaNAdo / * hANisaMkamo visesAhio / 9 862. kettiyametteNa ? aMtokoDA koDiparihINavIsasAgaro0 koDAko DimetteNa / * etto jahaNaNayaM / 9863. sugamaM / * savvAsi payaDIM jahariNayA baDDI hANI avadvANaM dvidisaMkamo tullo / 401 864. kudo ? savvapayaDINaM jahaNNavaDDi-hANi-avaTThANANameyaTThidipamANattAdo | AdeseNa savvamaggaNAsu jahaNNukkassappAbahuaM TThidivihatibhaMgo / evaM padaNikkhevo samatto * vaDDIe tiriNa aNiyogaddArANi / * usase vRddhisaMkrama vizeSa adhika hai / 9860. kitanA adhika hai ? antaHkor3Akor3IpramANa adhika hai / * napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI utkRSTa vRddhi aura avasthAna sabase stoka hai / $ 861. kyoMki inakI utkRSTa vRddhi aura avasthAna palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga adhika are kor3Akor3I sAgarapramANa dekhA jAtA hai / * unase hAnisaMkrama vizeSa adhika hai ? 862. kitanA adhika hai ? antaHkor3A kor3I hIna bIsa kor3Akor3I sAgarapramANa adhika hai / * Age jaghanyakA prakaraNa hai / 9863. yaha sUtra sugama hai / * saba prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna sthitisaMkrama tulya hai / 864. kyoMki saba prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna eka sthitipramANa hai Adeza se saba mArgaNAoM meM jaghanya aura utkRSTa alpabahutvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / * vRddhikA adhikAra hai / usameM tIna anuyogadvAra haiM / 51 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 6.865. kA vaDDI NAma ? padaNikkhevaviseso vddddii| tattha tiNNi aNiyogadArANi bhavaMti tti paiNNaM kAUNa taNNAmaNiddesakaraNaTThamuvarimasuttamAha OM samukkittaNA parUvaNA appAbahue tti / 1866. tattha samukttiNA NAma savvakammANaM ettiyAo vaDDIo ettiyAo ca hANIo avaTThANamavattavvayaM ca atthi patthi tti saMbhavAsaMbhavamettaparUvaNA / evaM ca sAmaNNeNa samukkittidANaM vaDDi-hANivisesANaM visayavibhAgaparikkhA parUvaNA tti bhaNNai / vaDDi-hANivisesAvaTThANAvattavvasaMkAmayANaM jIvANamoghAdesehi thovabahuttaparUvaNA appAbahuaM NAma / edANi tiNNi ceva aNiyogaddArANi sAmittAdINamattheva aNtbbhaavdNsnnaado| tado samukittaNAdINi terasa aNiyogaddArANi uccAraNAsiddhANi Na suttabahinbhUdANi tti ghettavyaM / * tattha smukittnnaa| 6867. tesu aNaMtaraNihiTThANiogaddAresu samukttiNA tAva vihAsiyavvA tti bhaNidaM hoi / 8 taM jahA6868. sugamamedaM pucchAvakkaM / 6865 zaMkA-vRddhi kise kahate haiM ? samAdhAna-padanikSepavizeSako vRddhi kahate haiN| usameM tIna anuyogadvAra haiM isa prakAra pratijJA karake usakA nAmanirdeza karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * samutkIrtanA, prarUpaNA aura alpabahatva / 6866. sava karmokI itanI vRddhi, itanI hAni, avasthAna aura avaktavya hai yA nahIM hai isaprakAra inameMse kauna sambhava hai aura kauna sambhava nahIM hai isakI prarUpaNA karaneko samutkItanA kahate haiN| isa prakAra jinakI sAmAnyase samutkIrtanA kI hai unakI vRddhivizeSa aura hAnivizeSakI viSayavibhAgase parIkSA karanA prarUpaNA kahalAtI hai| tathA vRddhivizeSa, hAnivizeSa, avasthAna aura avaktavyapadake saMkrAmaka jIvoMke ogha aura Adezase alpabahutvakI prarUpaNA karanA alpabahutva hai| isaprakAra ye tIna hI adhikAra haiM, kyoMki svAmitva AdikakA inhIMmeM antarbhAva dekhA jAtA hai| isalie uccAraNAmeM prasiddha samutkIrtanA Adika teraha anuyogadvAra sUtrase thahirbhUta nahIM haiM aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / * prakRtameM samutkIrtanAkA adhikAra hai| 867. una anantara nirdiSTa anuyogadvAroM meM sarvaprathama samutkIrtanAkA vyAkhyAna karanA cAhie yaha ukta kathanakA tAtparya hai| * yathA6868. yaha pRcchAsUtra sugama hai| Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 gA 058] uttarapayaDiTThidivaDDisaMkame samukttiNA * micchattassa asaMkheja bhAgavaDDi-hANI saMkheja bhAgavaDi-hANI saMkhejaguNavaDi-hoNI asaMkheja guNahANI avaThThANaM c| 6.869. kathamedesiM tiNhaM vaDDINaM cauNhaM hANINaM ca micchattaTThidisaMkamavisae saMbhavo ? uccade--micchattadhuvaTThidisaMkamAdo aMtokoDAkoDipamANAdo samayuttarAdikameNa vaDDamANassa asaMkhejabhAgavaDDI ceva hoUNa gacchai jAva dhuvadvidIe uvari dhuvaDhidi jahaNNaparittAsaMkhejeNa khaMDiya tattheyakhaMDametteNa dhuvaDhidisaMkamo ahio jAdo tti / etto uvari vi asaMkhe bhAgavaDDiviso ceva jAva heTThimaviyappANamukkassasaMkhejapaDibhAgiyamegabhAgaM rUbUNamettaM vaDDidaM ti / tado saMkhejabhAgavaDDI pArabhadi, tattha dhuvaTThidIe ubari dhuvaTThidimukkassasaMkhejjeNa khaMDiya tattheyakhaMDayametahidisaMkamavuDDIe daMsaNAdo / etto saMkhejabhAgavaDDivisao tAva gacchai jAva dhuvaTThidIe uvari rUvUNadhuvahidimettaM vaDidaM ti / puNo dhuvahidIe uvari dhuvaTThidimettaM ceva vaDDiyUNa saMkAmemANassa saMkheja. guNavaDipAraMbho hoUNa tAva gacchai jAva dhuvaTThidipAoggaukkassadvidisaMkamo jAdo tti / evaM dhuvaTThidisaMkamaM NiruddhaM kAdUNa tiNhaM vaDDANaM saMbhavo parUvido / samayuttarAdidhuvadvidINaM pi pudha pugha NiruMbhaNaM kAUNa jahAsaMbhavamevaM ceva tivihavaDDisaMbhavagavesaNA kAyavvA / evaM saNNipaMciMdiyapajattassa satthANeNa tivihavaDDisaMbhavo parUvido / tadapajattassa vi ___* mithyAtvakI asaMkhyAtabhAgavRddhi-hAni, saMkhyAmAgavRddhi-hAni, saMkhyAtaguNavRddhi hAni, asaMkhyAtaguNahAni aura avasthAna hai / 6869. zaMkA-mithyAtvake sthitisaMkramake viSayameM ina tIna vRddhiyoM aura cAra hAniyoMkI kaise sambhAvanA hai ? samAdhAna-kahate haiM-mithyAtvake antaHkor3Akor3IpramANa dhruvasthitisaMkramase eka samaya adhika zrAdike kramase vRddhiko prApta honevAle jIvake dhruvasthitimeM jaghanya parItAsaMkhyAtakA bhAga dekara vahA~para labdha Aye eka bhAgase dhruvasthitimeM dhruvasthitisaMkramake adhika hone taka asaMkhyAtabhAgavRddhikA pravAha hI cAlU rahatA hai / tathA Age bhI, nIceke vikalpoMmeM utkRSTa asaMkhyAtakA bhAga dekara jo eka bhAga labdha Ave usameM se eka kama vikalpoMkI vRddhi hone taka asaMkhyAtabhAgabRddhikA hI viSaya hai| isake Age saMkhyAtabhAgavRddhi prArambha hotI hai, kyoMki vahA~ para dhruvasthitike Upara dhravasthitiko utkRSTa saMkhyAtase bhAjita kara vahA~ jo eka bhAga labdha Ave tatpramANa sthitisaMkramakI vRddhi dekhI jAtI hai| isase Age saMkhyAtabhAgavRddhikA viSaya taba taka banA rahatA hai jaba taka eka kama dhruvasthitimAtra vRddhi dhruvasthitimeM hotI hai / punaH dhruvasthitimeM dhruvasthitimAtra bar3hAkara saMkrama karanevAle jIvake saMkhyAtaguNavRddhikA prArambha hokara taba taka jAtA hai jaba taka dhravasthitike yogya utkRSTa saMkrama hotA hai / isa prakAra dhruvasthitisaMkramako vivakSita kara tIna vRddhiyoMkI sambhAvanA khii| eka samaya adhika Adi dhruvasthitiyoMko bhI pRthak pRthak vivakSita kara isIprakAra tIna vRddhiyA~ sambhava haiM isakA vicAra kara lenA cAhie / isa prakAra saMjJI paJcendriya paryApta jIvake svasthAnakI apekSA tIna prakArakI vRddhi sambhava hai isakI prarUpaNA kii| saMjJI paJcandriya aparyApta jIvoMke bhI Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 evaM ceva tiNhaM vaDDINaM satthANeNa saMbhavo vattavyo, tattha vi tappAoggadhuvaTThidIdo saMkhejaguNaM aMtokoDAkoDimettadvidisaMkamavuDDIe virohaabhaavaado| evaM sesajIvasamAsesu vi satthANavuDDI annumggiyvvo| Navari bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyAsaNNipaMciMdiyapajjattApajattaesu sagasagadhuvaTThidisaMkamAdo uvari vaDDamANesu asaMkhejabhAgavaDDi-saMkheJabhAgabuDDisaNNidAo do ceva vaDDIo saMmavaMti, palidovamassa saMkhejadibhAgamettesu tavvIcAraTANesu saMkhejaguNavaDDIe NivvisayattAdo / bAdara-suhumeiMdiyapajattApajattaesu puNa asaMkhe0bhAgavaDDI ekkA ceva, tavvIcArahANANaM palidovamAsaMkhejabhAgaNiyamadaMsaNAdo / ettha paratthANeNa vi tivihavuDDisaMbhavo vihattibhaMgeNANugaMtavyo / ___6870. saMpahi cauNhaM hANINaM visao uccade / taM jahA-aghaTThidigalaNeNa dvidisaMkamassAsaMkhejabhAgahANI ceva, pyaarNtraasNbhvaado| dvidikhaMDayaghAdeNa cauvvihA vi hANI hoi, kattha vi dvidisaMtakammAdo asaMkhejabhAgassa kattha vi saMkheja bhAgassa kattha vi saMkhejANaM bhAgANaM kattha vi asaMkhejANaM ca bhAgANaM dhaadsNbhvaado| sesaparUvaNAe dvidivihttibhNgo| saMpahi avaTThANavisao uccade-tiNhamaNNadaravuDDIe asaMkhejabhAgahANIe ca avaTThANaM daTThavvaM, tappariNAmeNeyasamayamavaTThidassa vidiyasamae tettiyamettAvaTThANe virohaabhaavaado| sesahANIsu Na saMbhavai, tattha vidiyasamae asaMkhejabhAgahANiNiyama svasthAnakI apekSA isI prakAra tIna vRddhiyA~ sambhava haiM yaha kahanA cAhie, kyoMki una jIvoMmeM bhI dhruvasthitise saMkhyAtaguNI antaHkor3Akor3IpramANa saMkramavRddhike honemeM virodha nahIM hai / isIprakAra zeSa jIvasamAsoMmeM bhI svasthAnavRddhikA vicAra kara lenA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura asaMjJo paJcandriya paryApta tathA aparyApta jIvasamAsoMmeM apane apane dhruvasthitisaMkramase Age vRddhi honepara asaMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgavRddhi nAmavAlI do bRddhiyA~ hI sambhava haiM, kyoMki unake palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa vIcArasthAnoMmeM saMkhyAtaguNavRddhikA koI viSaya / upalabdha nahIM hotA / parantu bAdara ekendriya aura sUkSma ekendriya paryApta tathA aparyApta jIvoMmeM eka asaMkhyAtabhAgavaddhi hI pAI jAtI hai, kyoMki unake vIcArasthAnoMkA palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa honekA niyama dekhA jAtA hai| yahA~ para parasthAnakI apekSA tIna prakArakI vRddhi sambhava hai yaha bAta sthitivibhaktike samAna jAna lenI caahie| 6870. aba cAra hAniyoMkA viSaya kahate haiN| yathA-adhaHsthitigalanAke dvArA sthitisaMkramakI asaMkhyAtabhAgahAni hI hotI hai, yahA~ para anya koI prakAra sambhava nahIM hai| parantu sthitikANDakaghAtase cAroM prakArakI hAni hotI hai, kyoMki kahIM para sthitisatkarmase usake asaMkhyAtaveM bhAgakA, kahIMpara saMkhyAtaveM bhAgakA, kahIM para saMkhyAta bahubhAgakA aura kahIM para asaMkhyAta bahubhAgakA ghAta sambhava hai| zeSa prarUpaNA sthitivibhaktike samAna hai| aba avasthAnake viSayako batalAte haiM-tIna vRddhiyoMmeMse kisI eka vRddhike tathA asaMkhyAtabhAgahAnike hone para avasthAna jAnanA cAhie, kyoMki ukta prakArake pariNAmase eka samaya taka avasthita hue jIvake dUsare samayameM utanA hI avasthAna honemeM virodha nahIM hai / parantu zeSa hAniyoMmeM avasthAna sambhava nahIM hai, kyoMki vahA~ para dUsare samayameM asaMkhyAtabhAgahAnikA niyama dekhA jAtA hai / isa prakAra Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTThidivADhisaMkame samukttiNA 405 dsnnaado| evamedesi vaDi-hANi-avaTThANANaM micchattavisayANaM samukttiNaM kAUNa tatthAvattavvasaMkamAbhAvaM parUvedumuttarasuttamAha avattavvaM ptthi| 871. kudo ? asaMkamAdo tassa saMkamapavuttIe savvaddhamaNuvalaMbhAdo / 8 sammatta-sammAmicchattANaM cauvvihA vaDDI cauvvihA hANI avaThThANamavattavvayaM ca / 6872. taM jahA-tattha tAva asaMkhejabhAgavaDDivisayaparUvaNA kIrade-eko micchattadhuvaTThidimettasammatta-sammAmicchattahidIe uvari dusamayuttaramicchattadvidisaMtakammio sammattaM paDivaNNo / tatthAsaMkhejabhAgavaDDIe paDhamaviyappo hoi / saMpahi paDhamavAraNiruddhasammattadvidisaMkamAdo tisamayuttarAdikameNa micchattadhuvaTThidi vaDDAviya teNeva NiruddhaDhidisaMtakammeNa sammattaM geNhamANassa sammatta-sammAmicchattANaM asaMkhejabhAgavaDDI tAva daTThavvA jAva NiruddhasammattaTThidimukkassasaMkhejeNa khaMDiya tattha rUvUNeyakhaMDamette vaDDiviyappe laddhaNAsaMkhejabhAgavaDDI pajjavasidA tti / puNo edamhAdo paDhamavAraNiruddhasammattaTThidisaMkamAdo samayuttara-dusamayuttarAdisammattadvidINaM pAdekaM NiraMbhaNaM kAUNa tatto dusamayuttarAdikameNa micchattahidi vaDDAviya sammattaM geNhamANANamasaMkhejabhAgavaDviviyappA vattavvA jAva tappAoggaMtomuhuttUNasattarisAgarovamakoDAkoDimettasammattahidi tti / Navari micchattadhuvamithyAtvaviSayaka ina vRddhi, hAni aura avasthAnakI samutkIrtanA karake vahA~ para avaktavyasaMkramakA abhAva hai yaha kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM * avaktavya nahIM hai| 6871. kyoMki usakI asaMkramase saMkramakI pravRtti kahIM bhI upalabdha nahIM hotii| * samyaktva aura samyagmithyAtvakI cAra prakArakI vRddhi, cAra prakArako hAni, avasthAna aura avaktavya hai| 6871. yathA-usameM sarvaprathama asaMkhyAtabhAgavRddhikA viSaya kahate haiM-jisakI samyaktva aura samyagmithyAtyakI sthiti mithyAtvakI dhruvasthitike barAbara hai aisA koI eka jIva mithyAtvake do samaya adhika sthitisatkarmake sAtha samyaktvako prApta huA usake asaMkhyAtabhAgavRddhikA prathama vikalpa hotA hai| aba pahalI bAra samyaktvake vivakSita sthitisaMkramase mithyAtvakI dhruvasthitiko tIna samaya adhika Adike kramase bar3hAkara usI vivakSita sthitisatkarmake sAtha samyaktvako grahaNa karanevAle jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtabhAgavRddhi taba taka jAnanI cAhie jaba jAkara samyaktvakI vivakSita sthitimeM utkRSTa saMkhyAtakA bhAga dekara jo eka bhAga labdha prAve usase eka kama vRddhivikalpoMke Azrayase asaMkhyAtabhAgavRddhi antako prApta ho jAtI hai| phira prathamabAra vivakSita samyaktvake isa sthitisaMkramase eka samaya adhika, do samaya adhika Adi ke kramase samyaktvakI sthitiyoMko pRthak pRthak vivakSita kara unameM se pratyeka sthitivikalpake sAtha do samaya adhika Adike kramase mithyAtvakI sthitiko bar3hAkara samyaktvako grahaNa karanevAle jIvoMke asaMkhyAtabhAgavRddhike vikalpa tatprAyogya antarmuhUrta kama sattara kor3Akor3IsAgarapramANa samyaktvakI sthitike prApta hone taka kahane caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki mithyAtvakI Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 hidIdo heTThA vi palidovamassa saMkhejadibhAgamettasammatta-sammAmicchattaTThidINamasaMkhejabhAgavaDDiviyappA labbhaMti / te jANiya vattavvA / 873. saMpahi saMkhejabhAgavaDDIe visayagavesaNaM kassAmo / taM jahA-micchattadhuvaTThidimukkassasaMkhejeNa khaMDiya tattheyakhaMDametteNa tatto abbhahiyamicchattaTThidisaMtakammieNa micchAiTTiNA micchattadhuvaTThidipamANasammatta-sammAmicchattahidisaMtakammeNa saha vedayasammatte paDivaNNe paDhamo saMkhejabhAgavaDDiviyappo hoi / etto samayuttarAdikameNa micchattaTThidimaNaMtaraparUvidapamANAdo vaDDAviya NiruddhasammattahidIe saha sammattaM geNhAviya saMkhejabhAgavaDDivisayo tAva parUveyavvo Ava rUvUNadhuvaTThidisamanmahiyamicchaTTidisaMtakammiyaM patto ti / evaM ceva samayuttarAdisammattahidivisesANaM pi pudha pudha NiraMbhaNaM kAUNa payadavaDDivisao samayAviroheNa parUveyavvo jAva tappAoggapalidovamasaMkhejabhAgaparihINasattarisAgarovamakoDAkoDimettasammattahidi ti / tAdhe tettimetteNa sammatta-sammAmicchattadvidisaMtakammeNa micchattukkassadvidIe ca kiMcUNAe sammattaM paDivajamANassa tadapacchimaviyappasamuppattI hoi / micchattadhuvadvidIdo heTThA vi saMkhejabhAgavaDDivisao jahAsaMbhavaM vihaaseyvyo| 874. etto saMkhejaguNavaDDivisayaparUvaNA korade / taM jahA-palidovamassa saMkhejabhAgamettasammattahidisaMtakammiyamicchAiTTiNA micchattassa tappAoggaMtokoDAkoDidhra vasthitike nIce bhI samyaktva aura samyagmidhyAtvakI palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitiyoMke asaMkhyAtabhAgavRddhisambandhI vikalpa prApta hote haiM so unheM jAna kara kahanA caahie| 6873. aba saMkhyAtabhAgavRddhike viSayakA anusandhAna karate haiN| yathA-mithyAtvakI dhravasthitimeM utkRSTa saMkhyAtakA bhAga denepara prApta hue eka bhAgase adhika mithyAtvake sthitisatkarmavAle jIvake mithyAtvakI dhruvasthitike barAbara samyaktva aura samyagmithyAtvake sthitisatkarmake sAtha vedakasamyaktvako prApta honepara saMkhyAtabhAgavRddhikA prathama bikalpa hotA hai| Age pahale kahe hue pramANase mithyAtvakI sthitiko eka samaya adhika Adike kramase bar3hAkara samyaktvakI vivakSita sthitike sAtha samyaktvako grahaNa karAkara eka kama dhruvasthitise avika mithyAtvake sthitisatkarmake prApta hone taka saMkhyAtabhAgavRddhikA viSaya kahanA caahie| tathA isI prakAra samyaktvake eka samaya adhika Adi sthitivizeSoMko pRthakapRthaka vivakSita kara prakRta vRddhikA viSaya samayake avirodha pUrvaka tatprAyogya palyA saMkhyatayA~ bhAgakama sattara kor3Akor3I sAgarapramANa samyaktvakI sthitike prApta honetaka kahanA caahie| taba tatpramANa samyaktva aura samyagmithyAtvake sthitisatkarmake sAtha mithyAtvakI kuchakama utkRSTa sthitike sadbhAvameM samyaktvako prApta honevAle jIvake saMkhyAtabhAgavRddhike antima vikalpakI utpatti hotI hai| isI prakAra mithyAtvakI dhruvasthitike nIce bhI saMkhyAtabhAgavRddhike viSayakA yathAsambhava vyAkhyAna karanA caahie| 6874. dhAge saMkhyAtaguNavRddhike viSayakA vyAkhyAna karate haiN| yathA-samyaktvake palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitisatkarmavAle mithyAdRSTi jIvake upazamasamyaktvake grahaNake yogya mithyAtvake antaHkor3Akor3IpramANa sthitisatkarmake sAtha upazamasamyaktvako utpanna Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 407 gA058] uttarapayaDidvidivaDDisaMkame samukttiNA mettauvasamasammattaggahaNaSAoggaTThidisaMtakammieNa uvasamasammatte samuppAide tanvidiyasamae saMkhejaguNavaDDI hoi / etto samayuttara-dusamayuttarAdihidiviyappehiM mi uvasamasammattaM paDivajamANANaM saMkhejaguNavaDDI ceva hoUNa gacchai jAva sAgarovamaputtamettadvidisaMtakamma pttmidi| saMpahi vedagasammattaggahaNapAoggasavvajahaNNasammattadvidi dhuvaM kAUNa micchattadhuvaTThidippahuDi samayuttarAdikameNa vaDDAviya saMkhejaguNavaDDivisayo parUveyavvo jAva aMtomuhuttUNasattarisAgarovamakoDAkoDimettamicchattadvidIe saha sammattaM paDibaNNassa savvukkasso saMkhenaguNavaDDhiviyappo jAdo ti / evaM ceva puvvaNiruddha sammattahidIdo samayuttarAdisammattadvidINaM ca pAdekaM NiruMbhaNaM kAUNa saMkhejaguNavaDDiviyappA parUveyavvA jAva sammattaDhidisaMtakammaM micchattadhuvahidIe addhamattaM jAdaM ti / etto uvari NiruddhasammattahidIdo duguNamicchattaTThidisaMtakammiyamAdi kAdUNa sammattaM paDivajAviya NedavvaM jAva sattarisAgarovamakoDAkoDINamaMtomuhuttUNANamaddhamettasammattahidisaMtakamma pattaM ti / 6875. saMpahi sammatta-sammAmicchattANamasaMkhejaguNavaDDirisao parUvijade / taM jahA-savvajahaNNacarimuvvelaNakaMDayacarimaphAlimettatadubhayasaMtakammiyamicchAidriNA uvasamasammatte gahide paDhamamasaMkhejaguNavaDiTThANamuppajjai / evamuvarimahidiviyappehi mi sammattaM paDivajjAviya NiruddhavaDDivisayo parUveyavvo jAva carimaviyappo ti / tattha carimaviyappo vuccade / taM jahA-uvasamasammattapAoggasavvajahaNNamicchattadvidiM jahaNNakaranepara usake dUsare samayameM saMkhyAtaguNavRddhi hotI hai / isase Age eka samaya adhika aura do samaya adhika Adi sthitivikalpoMke sAtha bhI upazamasamyaktvako prApta honevAle jIvoM ke sAgarapRthaktvapramANa sthitisatkarmake prApta hone taka saMkhyAtaguNavRddhi hI hotI rahatI hai| aba vedakasamyaktvake grahaNake yogya sabase jaghanya samyaktvakI sthitiko dhruva karake mithyAtvakI dhruvasthitise lekara eka samaya adhika Adike kramase use bar3hAte hue antarmuhUrta kama sattara kor3Akor3I sAgarapramANa mithyAtvakI sthitike sAtha samyaktvako prApta honevAle jIvake saMkhyAtagaNavRddhikA sarvotkRSTa vikalpa prApta honetaka saMkhyAtaguNavRddhikA viSaya kahanA cAhie / tathA isIprakAra pUrvameM vivakSita samyaktvakI sthitise eka samaya adhika Adi samyaktvakI sthitiyoMko pRthak-pRthaka vivakSita kara, samyaktvake sthitisatkarmake mithyAtvakI dhruvasthitike ardhabhAgapramANa honetaka, saMkhyAtaguNavRddhike vikalpa kahane caahie| isase Age samyaktvakI vivakSita sthitise dune mithyAtvake sthitisatkarmase lekara samyaktvako prApta karAkara sattara kor3Akor3Ike antarmuhUrtakama ardhabhAgapramANa samyaktvake sthitisatkarmake prApta hone taka saMkhyAtaguNavRddhike vikalpa jAnane caahie| 6.875. aba samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNavRddhi ke viSayako kahate haiN| yathA-ukta donoM koMke sabase jaghanya antima udvelanAkANDakakI antima phAlipramANa satkarmavAle mithyAdRSTi jIvake upazamasamyaktbako grahaNa karanepara prathama asaMkhyAtaguNavRddhisthAna utpanna hotA hai / isI prakAra uparima sthiti vikalpoMke sAtha bhI samyaktvako prApta karAkara vivakSita vRddhike antima vikalpake prApta hone taka usake viSayakA kathana karanA caahie| prakRtameM antima vikalpako kahate haiN| yathA-upazamasamyaktvake yogya sabase jaghanya mithyAtvakI sthitiko Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 parittAsaMkhejeNa khaMDiya tattheyakhaMDayamettasammatta-sammAmicchattahidisaMtakammieNa micchAiTThiNA micchattassa tappAoggajahaNNaMtokoDAkoDimettadvidIe saha uvasamasammatte paDivaNNe uvasamasammattapAoggamicchattadhuvadvidiNibaMdhaNANamasaMkhejjaguNavaDDiviyappANamapacchimo viyappo hoi / evamuvasamasammattapAoggamicchattadvidINaM pazeyaNirohaM kAUNa asaMkhejaguNavaDDivisayo aNumaggiyavvo jAva tatto saMkhejjaguNamettatokoDAkoDipamANaM patto ti| evaM cauNhaM vaDDINaM visayavibhAgo pruuvido| 876. saMpahi hANicaukassa visao micchattassevANugaMtavyo / saMpahi avaTThANavisayaparUvaNA kIrade / tappAoggajahaNNaMtokoDAkoDimettasammatta-sammAmicchattahidisaMtakammAdo samayuttaramicchattahidisaMtakammieNa sammatte gahide payadakammANamavaDhido dvidisaMkamo hoi / etto ubarimaTTidiviyappehi mi samayuttaramicchattahidipaDiggahavaseNAvaTThANasaMkamo vattavyo jAva aMtomuhuttUNasattarisAgarovamakoDAkoDi tti / NissaMtakammiyamicchAidviNA uvasamasammatte paDivaNNe tanvidiyasamae avattavvasaMkamo hoi / tamhA cauvvihA vaDDI hANI avaThThANamavattavvaM ca payadakammANamatthi tti siddhaM / 8 sesakammANaM micchttbhNgo| 877. ettha sesaggahaNeNa solasakasAya-NavaNokasAyANaM gahaNaM kAyavvaM / tesiM micchattabhaMgo, tiNhaM vaDDINaM cauNhaM hANINamavaTThANassa ca saMbhavaM paDi tatto.visesAjaghanya parItAsaMkhyAtase bhAjita kara vahA~ para eka bhAgapramANa samyaktva aura samyagmithyAtvake sthitisatkarmavAle mithyAdRSTi jIvake mithyAtvakI tatprAyogya antaHkor3Akor3IpramANa jaghanya sthitike sAtha upazamasamyaktvake prApta hone para upazamasamyaktvake yogya mithyAtvakI dhruyasthitiko nimittakara asaMkhyAtaguNavRddhike prApta honevAle vikalpoMmeM antima vikalpa hotA hai| isa prakAra upazamasamyaktvake yogya mithyAtvakI sthitiyoM meM se pratyekako vivakSita kara asaMkhyAtaguNavRddhikA viSaya taba taka jAnanA cAhie jaba jAkara samyaktvakI pUrvokta sthitise saMkhyAtaguNA antaHkor3Akor3IkA pramANa prApta hotA hai / isa prakAra cAra vRddhiyoMke viSayavibhAgakA kathana kiyaa| 6876. hAnicatuSkakA viSaya mithyAtvake samAna hI jAnanA cAhie / aba avasthAnake viSayakA kathana karate haiM-samyaktva aura samyagmithyAtvake tatprAyogya antaHkor3Akor3IpramANa sthitisatkarmase mithyAtvake eka samaya adhika sthitisatkarmavAle jIvake dvArA samyaktvake grahaNa karanepara prakRta karmokA avasthita sthitisatkarma hotA hai| isase Age uparima sthitivikalpoMke sAtha bhI mithyAtvake eka samaya adhika sthitike pratigraha vaza avasthAnavikalpa antarmuhUrta kama sattara kor3Akor3I sAgarapramANa sthitike prApta honetaka kahane caahie| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvake satkarmase rahita mithyAdRSTike dvArA upazamasamyaktvake prApta hone para usake dUsare samayameM avaktavyasaMkrama hotA hai, isalie cAra prakArakI vRddhi, cAra prakArakI hAni, avasthAna aura avaktavya prakRta karmoMkA hai yaha siddha huaa| * zeSa karmoMkA bhaMga mithyAtvake samAna hai| 6877. yahA~para zeSa padake grahaNa karanese solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA grahaNa karanA caahie| unakA bhaMga mithyAtvake samAna hai, kyoMki tIna vRddhi, cAra hAni aura avasthAnake Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga0 58 ] uttarapayaDiTTidivaDhisaMkame samukttiNA 406 bhaavaado| saMpahi etthataNavisesapaduppAyaNaTThamidamAha OM pavari avattavvayamasthi / $ 878. micchattassAvattavvayaM Natthi tti vuttaM / ettha vuNa visaMjoyaNApuvvasaMjoge savvovasAmaNApaDivAde ca tassaMbhavo atthi tti eso viseso| aNNaM ca purisaveda0 tiNhaM saMjalaNANamasaMkhejaguNavaDDisaMbhavo vi atthi, uvasamaseDhIe appappaNo NavakabaMdhasaMkamaNAvatthAe kAlaM kAUNa devesuvavaNNayammi taduvaladdhIdo / Na cAyaM viseso sutte Natthi tti saMkaNijjaM, avattavvasaMkAmayasaMbhavavayaNeNeva desAmAsayabhAveNa saMgahiyattAdo maraNasaNNidavAdhAdeNa viNA satthANe ceva samukkittaNAe muttayAreNAhippeyattAdo vaa'| evamoghasamukittaNA gyaa| $ 879. saMpahi AdesaparUvaNadvamuccAraNaM vtthssaamo| taM jahA- samukittaNANugameNa duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0 atthi tiNNi vaDDI cattAri hANI avaTThidaM ca / evaM terasaka0-aTThaNokasA0 / Navari avatta0 asthi / samma0sammAmi0-tiNNisaMja0-purisave0 atthi cattAri vaDDI hANI avaTThi0 avatta0 / AdeseNa Neraiya0 chavvIsaM payaDINaM vihttibhNgo| samma0-sammAmi0 vihttibhNgo| Navari yahA~ para bhI sambhava honeke prati mithyAtvase inameM koI vizeSatA nahIM hai| aba yahA~ para jo vizeSatA hai usakA kathana karaneke lie yaha AgekA sUtra kahate haiM * kintu itanI vizeSatA hai ki inakA avaktavyapada bhI hai| 6878. mithyAtvakA avaktavyapada nahIM hai yaha kaha Aye haiN| parantu yahA~ para visaMyojanApUrvaka saMyoga hone para aura sarvopazAmanAse pratipAta hone para vaha sambhava hai isaprakAra yaha vizeSa hai| sAtha hI itanI vizeSatA aura hai ki puruSaveda aura tIna saMjvalanoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi bhI sambhava hai, kyoMki upazamazreNimeM apane apane navakavandhakI saMkramAvasthAmeM marakara devoMmeM utpanna hone para ukta padakI upalabdhi hotI hai| yaha vizeSatA sUtra meM nahIM kahI aisI AzaMkA nahIM karanI cAhie, kyoMki ina prakRtiyoMke saMkrAmaka jIva sambhava haiM yaha vacana dezAmarSaka hai, isalie isI vacanase ukta vizeSatAkA saMgraha ho jAtA hai| athavA maraNa saMjJAvAle vyAghAtake binA svasthAnameM hI sUtrakArako samutkIrtanA abhipreta rahI hai| yahI kAraNa hai ki sUtrakArane ukta prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhikA sUtra meM saMketa nahIM kiyA hai| isa prakAra oghase samutkIrtanA samApta huii| 6876. aba AdezakA kathana karaneke lie uccAraNAko batalAte haiM / yathA-samutkIrtanA kI apekSA nirdeza do prakArakA hai--ogha aura aadesh| oghase mithyAtvakI tIna vRddhi, cAra hAni aura avasthita pada haiN| isI prakAra teraha kaSAyoM aura ATha nokaSAyoMkA jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki inakA avaktavyapada bhI hai| samyaktva, samyagmithyAtva, tIna saMjvalana aura puruSavedakI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapada haiN| Adezase nArakiyoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkA bhaGga sthitivibhaktike samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaGga 1. tA pratau -yAre ( rA ) [ NA ] hippAyattAdo vA iti pAThaH / 52 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 asaMkhejjaguNahANI Natthi / evaM savvaNeraiya-tirikkha-paMciMdiyatirikkha03-devagadidevA bhavaNAdi jAva sahassAra tti paMciMtirikkhaapajja0-maNusaapajja0 vihattibhaMgo / Navari samma0-sammAmi0 asaMkhejjaguNahANI Natthi / maNusatie oghaM / Navari tiNNisaMjala0purisaveda0 asaMkheguNavaDDI Natthi / ANadAdi jAva NavagevajjA tti 26 payaDINaM vihttibhNgo| samma0-sammAmi0 atthi cattAri vaDDI do hANI avatta0 / aNuddisAdi savvaTThA tti miccha0-samma0-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 atthi asaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI / aNaMtANu04 atthi cattAri hANI / evaM jAva0 / 880. saMpahi samukittaNANaMtaraM parUvaNANiyogaddArapaduppAyaNaTThamidamAhaOM parUvaNA / edAsiM vidhiM pudha pudha upasaMdarisaNA parUvaNA NAma / 6881. edAsimaNaMtarasamukkittidANaM vaDDi-hANINamavaTThANAvattavvANugayANaM pudha pudha NiruMbhaNaM kAdUNa visayavibhAgapadaMsaNaM parUvaNA NAma bhavadi tti suttatthasaMbaMdho / sA ca visayavibhAgaparUvaNA sAmaNNasamukittaNAe ceva kiM ci sUcidA ti Na puNo pvNcijde| athavA svAmitvAdimukhenaiva tAsAM vibhAgazaH kathanaM prarUpaNeti vyAcakSmahe, sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / isIprakAra saba nArakI, tiryazca, paJcendriya tiryaJcatrika, devagatimeM sAmAnya deva aura bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake devoMmeM jAnanA caahie| paJcendriya tiryazca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| manuSyatrikameM oghake samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki tIna saMjvalana aura puruSavedakI asaMkhyAtaguNavRddhi nahIM hai| Anata kalpase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM 26 prakRtiyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI cAra vRddhi, do hAni aura pravaktavyapada haiN| anudizase lekara sarvArtha siddhitakake devoMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI asaMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtabhAgahAni hai| anantAnubandhIcatuSkakI cAra hAniyA~ haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahie| 1880. aba samutkIrtanAke bAda prarUpaNA anuyogadvArakA kathana karaneke lie isa sUtrako kahate haiM * prarUpaNAkA adhikAra hai| inakI vidhiko pRthak pRthak dikhalAnA prarUpaNA hai| 1881. jinakI pUrvameM samutkIrtanA kara Aye haiM tathA jo avasthAna aura pravaktavyapadase anugata haiM aisI ina vRddhiyoM aura hAniyoMko pRthak pRthak vivakSita kara viSayavibhAgakA dikhalAnA prarUpaNA hai aisA yahA~ sUtrakA arthake sAtha sambandha hai aura vaha viSayavibhAgakI prarUpaNA kizcit sAmAnyase samutkIrtanAmeM hI sUcita ho jAtI hai, isalie alagase vistAra nahIM karate haiN| athavA svAmitva Adike dvArA hI unakA viSayavibhAgake anusAra kathana karanA prarUpaNA hai aisA Age kaheMge, kyoMki svAmitva AdikA kathana kiye binA unake vizeSakA nirNaya nahIM bana Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA058 ] uttarapayaDiTThidivaDDisaMkame evajIveNe kAlo 411 svAmitvAdiprarUpaNAmaMtareNa tadvizeSanirNayAnupapatteH / tadyathA-sAmittANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tatthogheNa miccha0 vihattibhaMgo / evaM bArasaka0NavaNokaNavari avatta0 bhujgaarbhNgo| tiNNisaMja0-purisaveda0 asaMkhe0 guNavaDDI kassa? aNNadarassa uvasAmayassa jo carimaTTidibaMdhaM saMkAmemANo devesuvavaNNo tassa paDhamasamayadevassa asaMkhe0guNavaDDI / aNaMtANu04 vihttibhNgo| samma0-samamami0 vihattibhaMgo / Navari asaMkhejaguNahANI kassa ? aNNada0 sammAidvissa daMsaNamohakkhavayassa / $ 882. AdeseNa savvaNeraiya-tirikkha-paMciMdiyatirikkhatiya03-devA jAva sahassAre tti vihattibhaMgo / Navari samma0-sammAmi0 asaMkhe0guNahANI Natthi / paMciM0tirikkhaapaja0-maNusaapaja0-aNuddisAdi jAva savvaTThA tti savvapayaDINaM savvapadANi kassa ? aNNada0 / maNasatie3 ogha / Navari bArasaka0-NavaNoka0 avatta0 bhujgaarbhNgo| tiNNisaMjala0-purisaveda0 asaMkhe0gaNavaDDI Natthi / ANadAdi NavagevajA tti chabbIsaM payaDINaM vihttibhNgo| samma0-sammAmi0 vihattibhaMgo / Navari saMkhe0guNahANI asaMkhe0guNahANI Natthi / evaM jAva0 / $ 883. kAlANugameNa duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0 sakatA / yathA-svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / unameMse oghakI apekSA mithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| isIprakAra bAraha kapAyoM aura nau nokaSAyoMkA jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki inake pravaktavyapadakA bhaMga bhujagArake samAna hai| tIna saMjvalana aura puruSavedakI asaMkhyAtaguNavRddhi kisake hotI hai ? jo anyatara upazAmaka jIva antima sthitibandhakA saMkrama karatA huA marakara devoMmeM utpanna huA hai usa prathama samayavartI devake asaMkhyAtaguNavRddhi hotI hai| anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNahAni kisake hotI hai ? darzanamohanIyakI kSapaNA karanevAle anyatara samyagdRSTike hotI hai| 882. Adezase saba nArakI, sAmAnya tiryazca, paJcendriya tiryaJcatrika, sAmAnya deva aura sahasrAra kalpa takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| paJcendriya tiryazca aparyApta, manuSya aparyApta aura anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM saba prakRtiyoMke saba pada kisake hote hai ? anyatarake hote haiN| manuSyatrikameM oghake samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMke avaktavyapadakA bhaMga bhujagArake samAna hai| tIna saMjvalana aura puruSavedakI asaMkhyAtaguNavRddhi nahIM hai / Anatase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inakI saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / isIprakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| 1883. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghase Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 jayadhavalA sahide kasAyapAhuDe [ baMdhagaH 6 vihattibhaMgo | Navari saMkhejabhAgahANI 0 jaha0 ukka0 eyasamao / solasaka0 - NavaNoka vihattibhaMgo | Navari saMkhe 0 bhAgahANi - avatta0 jaha0 ukka0 eyasamao / tiNNisaMjala purisaveda0 saMkhe0 guNavaDDI0 jaha0 uka0 eyasamao / samma0 - sammAmi0 vihattibhaMgo / raft saMkhe 0 bhAgahANi avatta0 jaha0 ukka0 eyasamao / 10 9 884. AdeseNa Neraiya0 miccha0 - bArasaka0 NavaNoka0 vihattibhaMgo / samma0sammAmi0 vihattibhaMgo | Navari saMkhe0 bhAgahANI0 jaha0 ukka0 eyasamao | asaMkhe0guNahANI Natthi / atANu04 vihattibhaMgo / Navari saMkhe0 bhAgahA0 jaha0 ukka0 esa0 / evaM savvaNeraiya0 / varisI / 9885 tirikkhesu miccha0 - bArasaka0 -- NavaNoka0 vihattibhaMgo / samma0sammAmi0 vihattibhaMgo / Navari saMkhe 0 bhAgahANI0 jaha0 ukka0 eyasamao | asaMkhe 0guNahANI Natthi / anaMtANu04 vihattibhaMgo / Navari saMkhe 0 bhAgahANI0 jaha0 ukka0 eyasamao | paMciM0 tirikkhatie 3 evaM ceva / Navari miccha0 - solasaka0-NavaNoka0 saMkhe0 bhAgavaDDI0 jaha0 ukka0 eyasamao / paMciM 0tirikkhaapaja 0 - maNusaapajja0 miccha0solasaka0-NavaNoka0 asaMkhe0 bhAgavaDDI0 jaha0 egasa0, ukka0 ve samayA sattArasa O mithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itano vizeSatA hai ki khyasAMtabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / solaha kaSAya aura nau nokaSAyoM kA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAta bhAgahAni aura avaktavyakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / tIna saMjvalana aura puruSavedakI asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / 1884. Adeza se nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA haiM ki saMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / anantanubandhIcatuSkakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAttabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / isI prakAra saba nArakiyoM meM jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki apanI-apanI sthiti kahanI cAhie / 885 tiryoM meM midhyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyA bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / pacedriya tiryaJcatrika meM isI prakAra bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki midhyAtva, solaha kaSAya aura nau nokapAyoMkI saMkhyAta bhAgavRddhikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / paJcendriya tiryaJca paryApta aura manuSya paryAtakoM meM midhyAtva, solaha kaSAya aura nau nokapAyoMkI asaMkhyAta bhAgavRddhikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya athavA satraha samaya hai / asaMkhyAta bhAgahAni Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go0 58 ] payaDiTThidivaDDisaMkame eyajIveNa kAlo 413 samayA vA / asaMkhe0 bhAgahANi avaTThi 0 jaha0 egasamao, ukka0 tomuhuttaM / saMkhejabhAgavaDDhi-dohANI0 jaha0 ukka0 eyasa0 | saMkhe0 guNavaDDI0 jaha0 eyasa0, ukka0 ve samayA / samma0 - sammAmi0 asaMkhe0 bhAgahANI 0 jaha0 egasa0, ukka0 aMtomu0 | dohANI0 jaha0 ukka0 eyasa0 / 9 886. maNusa 0 3 miccha0 - bArasaka0 - NavaNoka0 paMciM0 tirikkhabhaMgo | Navari asaMkhe0 guNahANI0 jaha0 ukka0 eyasa0 / bArasaka0 - NavaNoka0 avatta 0 jaha0 ukka0 esa0 / anaMtANu 04 paMci 0 tirikkhabhaMgo / samma0 sammAmi0 paMciM0 tiri0 bhaMgo | Navari asaMkhe0 guNahANI0 jaha0 ukka0 eyasa0 / 1887. devANaM NArayabhaMgo | Navari asaMkhe 0 bhAgahANI0 jaha0 eyasamatro, ukka0 tettIsa sAgarovamANi / bhavaNAdi jAva sahassAra tti evaM caiva / Navari sagaTTidI | ANadAdi jAva NavagevajA ttimiccha0 - bArasaka0 - NavaNoka0 vihattibhaMgo / samma0sammAmi0 cattArikhaDDi-saMkhe0 bhAgahANi avatta0 jaha0 ukka0 eyasamao | asaMkhe0 bhAgahANI 0 jaha0 eyasamao, ukka0 sagaTTidI | anaMtANu 04 vihattibhaMgo | Navari saMkhe0bhAgahANI0 jaha0 ukka0 eyasamao | aNuddissAdi savvaTTA tti miccha0-samma0 } avasthita padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / saMkhyAta bhAgavRddhi aura do hAniyoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / samyaktva aura samyagmidhyAtvakI asaMkhyAta - bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / do hAniyoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / 6. manuSyatrika meM mithyAtva bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kA bhaMga pacandriya tiryoM ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / bAraha kaSAya aura nau nokapAyoMke vaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga paJcendriya tiryaJcoM ke samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga paJcendriya tiryaznoMke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAta - guNahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / 8887 devoM meM nArakiyoM ke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake devoMmeM isI prakAra bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki apanI apanI sthiti kahanI cAhie | Anata se lekara nau graiveyaka takake deboMmeM midhyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI cAra vRddhi, saMkhyAtabhAgahAni aura avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai / anantAnubandhacatuSkakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoM meM Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 asaMkhe0 bhAgahANI0 jaha0 aMtomu0, samma0 eyasa0, uka0 sagaTTidI | saMkhe0 bhAgahANI0 jaha0 ukka0 eyasamao / anaMtANu04 asaMkhe0 bhAgahANI 0 jaha0 tomuhuttaM, ukka0 saMgaTThidI / tiNNihANI 0 jaha0 ukka0 eyasa0 / evaM jAva0 / 414 $ 888. aMtarANuga0 duviho Niddeso- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0 vihattibhaMgo | evaM bArasaka0 - NavaNoka0 / Navari avatta0 jaha0 aMtomu0, ukka0 uvaDDapoggalapariyahaM / tiNNisaMjala 0- purisaveda0 asaMkhe0 guNavaDDI0 Natthi aMtaraM / asaMkhe0guNahANI0 jaha0 aMtomu0, ukka0 uvaDDapo0 pariyahaM / anaMtANu04 vihattibhaMgo | samma0- sammAmi0 vihattibhaMgo | Navari asaMkhe 0guNahANI 0 jaha0 ukka0 aMtomu0 / 9 889. AdeseNa savvaNeraiya- tirikkha0 devA jAva sahassAra ti vihattibhaMgo / Navari samma0 sammAmi0 asaMkhe0 guNahANI Natthi / paMcidiyatirikkhatie 3 chavvIsaM payaDINaM vihattibhaMgo / Navari saMkhe0 guNavaDDI0 jaha0 eyasa0, ukka0 puvvakoDiputrataM / samma0 sammAmi0 vihattibhaMgo | Navari asaMkhe0 guNahANI Natthi | paMci0tirikkhaapaJja0 - maNusaapajja0 chanvIsaM payaDINaM vihattibhaMgo | Navari saMkhe0 guNavaDDI0 jaha0 mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyakI asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla antarmuhUrta samyaktvakA eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai / saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / anantAnubandhIcatuSkakI asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai / tIna hAniyoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / zraghase mithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / isIprakAra bAraha kaSAya aura nau nokapAyoMke triSayameM jAnanA cAhie | kintu itanI vizeSatA hai ki inake vaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara upArdhapudgalaparivartanapramANa hai| tIna saMjvalana aura puruSaveda kI asaMkhyAta guNavRddhikA antara nahIM hai| asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara upArdha pudgala parivartana pramANa hai / anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhakti ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNahAnikA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / Adeza se saba nArakI, sAmAnya tiryazca samAnya deva aura sahasrAra kalpataka ke devoMmeM bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtva kI asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / paJca ndriya tiryaJcatrika meM chabbIsa prakRtiyoM kA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / paJca endriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoM meM chaccIsa prakRtiyoM kA bhaMga sthitivibhaktike Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara paya DiTTidivaDDisaMkame NANAjIvehiM bhaMgavicazro 415 eyasa0, uka0 aMtomu0 | samma0 -sammAmi0 asaMkhe0 bhAgahANI 0 jaha0 ukka * eyasamao / doNihANI0 Natthi aMtaraM / maNusa 3 miccha0 paMciMdiyatirikkhabhaMgo / vari asaMkhe0 guNahANI0 jaha0 ukka0 aMtomuhuttaM / evaM bArasaka0 - NavaNoka0 / Navari avatta0 tiNNisaMjala0- purisaveda0 asaMkhe0 guNahANI0 jaha0 aMtomuhuttaM, uka0 puvvako DipudhattaM / anaMtANu0 4 paMcidiyatirikkhabhaMgo / samma0 - sammAmi0 paMci0tirikkhabhaMgo | Navari asaM 0 guNahANI oghaM / ANadAdi NavagevejA tti chabvIsaM paya0 vihattibhaMgo | samma0 - sammAmi 0 vihattibhaMgo / Navari saMkhe0 guNahANI asaMkhe0 guNahANI Natthi / aNuddisAdi savvaTThe ttivihattibhaMgo / Navari samma0 saMkhe0 guNahANI Natthi / evaM jAva0 / 058 ] 9890. NANAjIvehi bhaMgavicayANugameNa duviho Nideso- ogheNa AdeseNa y| ogheNa chabbIsaM payaDINaM asaMkhe0 bhAgavaDDi- hANi - avaTTi0 NiyamA asthi / sesapadANi bhaNijANi / samma0 -sammAmi0 vihattibhaMgo / savvaNeraiya- savvatirikkhamaNusa apajja0 devA jAva sahassAra ti vihattibhaMgo | Navari samma0 - sammAmi0 asaMkhe0 guNahANI Natthi / maNusatie 3 chavvIsaM payaDINaM asaMkhe0 bhAgahANi-avaTThi0 NiyamA samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai / do hAniyoMkA antarakAla nahIM hai / manuSyatrika meM mithyAtvakA bhaMga paJcendriya tiryaJcoM ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / isI prakAra bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoM ke viSaya meM jAnanA cAhie | kintu itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA tathA tIna saMjvalana aura puruSaveda kI asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva pramANa hai / anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai / samyaktra aura samyagmithyAtvakA bhaMga paJcendriya tiryaJcoM ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNahAnikA bhaMga ke samAna hai / nata kalpase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / kintu inanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakI saMkhyAtaguNahAni nahIM hai / isIprakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / 80. nAnA jIvoM kA avalambana lekara bhaMgavicayAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ghanirdeza aura Adezanirdeza / zraghase chabbIsa prakRtiyoM kI asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthita padavAle jIva niyamase haiN| zeSa pada bhajanIya haiM / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / saba nArakI, saba tiryaJca, manuSya aparyApta, sAmAnya deva aura sahasrAra kalpa takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga haiM / kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| manuSyatrikameM chabbIsa prakRtiyoMkI asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita padavAle jIva niyamase haiN| zeSa pada bhajanIya haiM / Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 asthi / sesapadANi bhayaNijANi / samma0-sammAmi0 vihattibhaMgo / ANadAdi NavagevajA tti vihattibhaMgo / Navari samma0-sammAmi0 saMkhe0guNa0 asaMkhe0guNahANI Natthi / aNuddisAdi savaTThA tti vihttibhNgo| Navari samma0 saMkhe guNahANI' Nathi / evaM jaav0| 891. bhAgAbhAgANugameNa duviho gidda so-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa chabbIsaM payaDINaM asaMkhe0bhAgavaDDI asaMkhe0bhAgo / avaTThi0 saMkhe bhaago| asaMkhe0bhAgahANI saMkhe0bhAgA / sesapadANi annNtimbhaago| samma0-sammAmi0 vihttibhNgo| savvaNeraiya0-savvatirikkha0-maNusaapaja0-devA jAva sahassAra tti vihattibhaMgo / Navari samma0-sammAmi0 asaMkhe0guNahANI Natthi / maNusA0 vihttibhNgo| Navari bArasaka0NavaNoka0 avatta0saMkA. asaMkhe0bhAgo / evaM maNusapajja0-maNusiNI0 / Navari saMkhe0paDibhAgo kAyavyo / ANadAdi NavagevajA tti vihttibhNgo| Navari samma0-sammAmi0 saMkhe0guNahANI asaMkhe0guNahANI ca Natthi / aNuddisAdi savvaTThA ti vihattibhaMgo / Navari samma0 saMkhenguNahANI Natthi / evaM jAva0 / 6.892. parimANANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / oSo samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| Anatase lekara nau praveyaka takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI saMkhyAtaguNahAni nahIM hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 61. bhAgAbhAgAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghase chabbIsa prakRtiyoMkI asaMkhyAtabhAgavRddhivAle jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| avasthitapadavAle jIva saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| tathA zeSa padavAle jIva anantaveM bhAgapramANa haiN| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| saba nArakI, saba tiryazca, manuSya aparyApta, sAmAnya deva aura sahastrAra kalpa takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| manuSyoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke avaktavya padake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| isI prakAra manuSya paryApta aura manuSyiniyoMmeM jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM pratibhAgakA pramANa saMkhyAta karanA caahie| Anatase lekara nau aveyaka takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakI saMkhyAtaguNahAni nahIM hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| 1862. parimANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zrodhanirdeza aura Adeza1. tA0 pratau samma0 sammAmi saMkheguNahANI iti pAThaH / Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTThidivaDDisaMkame khettaM 417 vihttibhNgo| Navari bArasaka0-NavaNoka0 avatta0 tiNNisaMja-purisaveda0 asaMkhe0guNavaDDI samma0-sammAmi0 asaMkhe0 guNahANisaMkA0 kettiyA0 ? saMkhejA / savvaNeraiyasavvatirikkha0-maNusaapajja0-devA jAva sahassAre tti vihttibhNgo| Navari samma0sammAmi0 asaMkhe0guNahANI Natthi / maNusA0 vihattibhaMgo / Navari bArasaka0NavaNoka0 avatta0 samma0-sammAmi0 asaMkhe0guNahANisaMkA0 kettiyA ? saMkhejA / maNusapajatta-maNusiNIsu savvapadasaMkA0 saMkhejA / ANadAdi jAva gavagevajA tti vihttibhNgo| Navari samma0-sammAmi0 asaMkhe0guNahANI saMkheguNahANI Natthi / aNuddisAdi savvaTThA ti vihattibhaMgo / Navari samma0 saMkhe guNahA0 Natthi / evaM jAva0 / 893. khettANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa y| ogho vihttibhNgo| Navari bArasaka0-NavaNoka0 avatta0 tiNhaM saMjala0 purisaveda0 asaMkhe guNavaDDI kevaDi khette ? logassa asNkhe0bhaage| savvagaimaggaNAsu savvapadANi loga0 asaMkhe0bhAge / tirikkhANaM tu vihttibhNgo| Navari samma0-sammAmi0 asaMkhe0guNahANI Natthi / evaM jaav| nirdeza / oghakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM ke pravaktavya padake saMkrAmaka jIva, tIna saMjvalana aura puruSavedake asaMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka jIva tathA samyaktva aura samyagmithyAtvake asaMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| saba nArakI, saba tiryaJca, manuSya aparyApta, sAmAnya deva aura sahasrAra kalpa takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| manuSyoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke avaktavyapadake saMkrAmaka jIva tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| manuSya paryApta aura manuSyiniyoM meM saba padoMke saMkrAmaka jIva saMkhyAta haiN| Anata kalpase lekara nau aveyaka takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAni aura saMkhyAtaguNahAni nahIM hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakI saMkhyAtaguNahAni nahIM hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| 863. kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke avaktavyapadake saMkrAmakoMkA tathA tIna saMjvalana aura puruSavedakI asaMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmakoMkA kitanA kSetra hai ? lokakA asaMkhyAtavA~ bhAgapramANa kSetra hai| saba gati mArgaNAoMmeM saba padoMke saMkrAmakoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| mAtra tiryaJcoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / 53 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago 6 6894. posaNANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa yAodho vihttibhNgo| Navari bArasaka0-NavaNoka0 avatta0 tiNhaM saMjala0 purisaveda0 asaMkhe guNavaDDI samma0-sammAmi0 asaMkheguNahANI khettaM / savvaNeraiya0-savvatirikkha0-maNusaapaja0devA jAva sahassAra tti hidivihttibhNgo| Navari samma0-sammAmi0 asaMkhe0guNahANI Natthi / aNNaM ca paMciMdiyatirikkhaapaja-maNusaapaja0 samma0-sammAmi. saMkhebhAgahANI saMkhe guNahANI khettbhNgo| maNusa03 vihattibhaMgo / ANadAdi accudA tti vihttibhNgo| Navari samma0-sammAmi0 saMkhe0guNahANI asaMkhe0 guNahANI patthi / uvari khettabhaMgo / evaM jAva0 / ___$895. kAlANugameNa duviho Nide so-ogheNa AdeseNa ya / ogho vihttibhNgo| Navari bArasaka0-NavaNoka0 avatta0 tiNhaM saMjala0 purisaveda0 asaMkhe0guNavaDDI0 samma0-sammAmi0 asaMkhe0guNahANI0 jaha0 eyasamao, ukka0 saMkhejA smyaa| savvaNeraiya-savvatirikkha-maNusaapaja 0-devA jAva sahassAra tti vihttibhNgo| Navari samma0-sammAmi. asaMkhe0guNahANI ptthi| maNusA0 vihattibhaMgo / Navari bArasaka :NavaNoka0 avatta0 samma0-sammAmi0 asaMkhe guNahA0 jaha0 eyasamao, ukka0 saMkhejA 1864. sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / zrodhakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke avaktavyapadake saMkrAmaka jIvoMkA, tIna saMjvalana aura puruSavedakI asaMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka jIvoMkA tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| saba nArakI, saba tiryaJca, manuSya aparyApta, sAmAnya deva aura sahasrAra kalpa takake. devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| itanI aura vizeSatA hai ki paJca ndriya tiryazca aparyAptakoMmeM samyaktra aura samyagmithyAtvakI saMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAnikA bhaMga kSetrake samAna hai| manuSyatrikameM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| prAnatase lekara acyuta kalpa takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAttakI saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| Upara kSetrake samAna bhaMga hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| 865. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke avaktavyapadake saMkrAmakoMkA, tIna saMjvalana aura puruSavedakI asaMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmakokA tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAnike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| saba nArakI, saba tiyazca, manuSya aparyApta, sAmAnya deva aura sahastrAra kalpa takake devoM meM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / manuSyoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke avaktavya padake saMkrAmakoMkA tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAnike saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| manuSya paryApta aura manuSyiniyoMmeM Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA 058] uttarapayaDiDhidivaDDisaMkame aMtaraM 416 samayA ! maNusapajja0-maNusiNIsu chavvIsaM payaDINaM asaMkhe bhAgahANi-avaDhi0 samma0sammAmi0 asaMkhe0bhAgahANI sambaddhA / sesapadasaMkA0 jaha0 eyasa0, ukka0 saMkhejA smyaa| ANadAdi jAva NavagevajA ti vihttibhNgo| Navari samma0-sammAmi0 saMkhejaguNahANI asaMkhe0guNahANI ca nntthi| aNudisAdi avarAjidA ti aTThAvIsaM payaDINaM asaMkhe0bhAgahANI svvddhaa| sesapadAgi jaha0 eyasa0, uka0 AvaliyAe asNkhe0bhaago| savvaDhe aTThAvIsaM payaDINaM asaMkhe0bhAgahANI svvddhaa| sesapadA0 jaha0 eyasamao, ukka0 saMkhejA smyaa| evaM jAva0 / ___1896. aMtarANuga0 duviho Nidde so-oghAdesa0 / ogho vihattibhaMgo / Navari bArasaka0-NavaNoka0 avattavva0 tiNhaM saMjala0 purisaveda0 asaMkhe0 guNavaDDI0 jaha0 eyasa0, ukka0 vAsapudhattaM / samma0-sammAmi0 asaMkhe0guNahANI0 jaha0 eyasamao, ukka0 chammAsA / savvaNeraiya-savvatirikkha-maNasaapajja0-devA jAva sahassAre tti vihttibhNgo| Navari samma0-sammAmi0 asaMkhe0 guNahANI Natthi / maNusa02 vihttibhNgo| Navari bArasaka0-NavaNoka0 avatta0 samma0-sammAmi0 asaMkhe0guNahANI oghaM / evaM maNusiNIsu / Navari khavayapayaDINaM vAsapudhattaM / ANadAdi NavagevajA tti vihttibhNgo| chabbIsa prakRtiyoMkI asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthitapadake saMkrAmakokA tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai| zeSa padoMke sakrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| Anatase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai / anudizase lekara aparAjita takake devoM aTThAIsa prakRtiyoMkI asaMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai| zeSa padoMke saMkrAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sarvArthasiddhimeM aTThAIsa prakRtiyoMkI asaMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmakoMkA kAla sarvadA hai| zeSa padoMke saMkrAmakokA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| 6866. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke pravaktavyapadake saMkrAmakoMkA tathA tIna saMjvalana aura puruSavedakI asaMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmakoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkuSTa antara varSapRthaktvapramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAnike saMkrAmakokA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaha mahInA hai| saba nArakI, saba tiryazca, manuSya aparyApta, sAmAnya deva aura sahasrAra kalpa takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| manuSyadvikameM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMke pravaktavyapadake saMkrAmakoMkA tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAnike saMkrAmakoMkA antarakAla oghake samAna hai| isI prakAra manujyiniyoMmeM jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki kSapaka prakRtiyoMkA utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai| Anatase lekara nau aveyaka takake devoMmeM Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 Navari samma0 - sammAmi0 asaMkhe0 guNahANI savvaTTA ti vihattibhaMgo | Navari samma 0 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 saMkhe0 guNahANI ca Natthi / aNuddisAdi guNahANI Natthi / evaM jAva0 / 9 897, bhAvo savvattha odaio bhAvo / * appAbahutraM / 1898. sugamamedamahiyAraparAmarasavakaM / * savvatthovA micchuttassa asaMkhejja guNahANi saMkAmayA / 1899. kudo 1 daMsaNamohakkhavayajIve mottUNa ettha tadasaMbhavAdo / * saMkhejjaguNahANisaMkAmayA asaMkhejjaguNA / 900. kudo ? saNipaMciMdiyarAsissa asaMkhe 0 bhAgapamANattAdo / tassa paDibhAgo aMtomuhuttamidi ghettavvaM / * saMkhejjabhAgahANisaMkAmayA saMkhejjaguNA / 1901. kudo ? saMkheJjaguNa hANipariNamaNavArehiMto saMkhejabhAgahANipariNamaNavArANaM saMkheJjaguNattuvalaMbhAdo / Na cedamasiddhaM tivvavisohiMto maMdavisohINaM pAeNa saMbhavadaMsaNAdo / * saMkhejjaguNavaDDisaMkAmayA asaMkhejjaguNA / sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtva kI saMkhyAtaguNahAni aura saMkhyAtaguNahAni nahIM hai / anudizase lekara sarvArthasiddhi takke devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakI saMkhyAtaguNahAni nahIM hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / 87. bhAva sarvatra zradAyika hai / * alpabahutvakA adhikAra hai / $ 868. aghikArakA parAmarza karAnevAlA yaha vAkya sugama hai 1 * mithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiM / 1866. kyoMki darzana mohanIyake kSapaka jIvoMko chor3akara anyatra saMkhyAtaguNahAnikA saMkrama sambhava nahIM hai / * unase saMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / $ 600. kyoMki ukta jIva saMjJI paJcendriya jIvarAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / usakA pratibhAga antarmuhUrta hai aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / * unase saMkhyAta bhAgahAnike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / $601. kyoMki saMkhyAtaguNahAni ke pariNamanake vAroMse saMkhyAta bhAgahAni ke pariNamanavAra saMkhyAtaguNe upalabdha hote haiM / aura yaha asiddha bhI nahIM hai, kyoMki tIvra vizuddhise mandavizuddhiyoMkI prAyaHkara sambhAvanA dekhI jAtI hai| * unase saMkhyAtaguNavRddhi ke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapayaDiTidivaDDisaMkame appAbahuaM 421 902. ettha kAraNaM saMkhe0bhAgahANIe saNNipaMciMdiyarAsI pahANo, sesajIvasamAsesu saMkhejabhAgahANiM kuNaMtANaM bhuvaannmsNbhvaado| saMkhejaguNavaDDI puNa paratthANAdo AgaMtUNa saNNipaMciMdiesuppajamANANaM savvesimeva labbhade, tahA eiMdiya-viyalidiyANamasaNNipaMciMdiesuvavajamANANaM saMkhejaguNavaDDI ceva hoi / evameiMdiya-bIiMdiyANaM cauridiyaesu veiMdiya-teiMdiesu ca samuppajamANANameiMdiyANaM saMkhejaguNavaDDiNiyamo vattavyo / evamuppajamANAsesajIvarAsipamANaM tasarAsissa asaMkhe0bhAgo, tasarAsi sagauvakkamaNakAleNa khaMDideyakhaMDamettANaM ceva paratthANAdo AgaMtUNa tatthuppajamANANamuvalaMbhAdo / tado paratthANarAsipAhammeNa siddhamedesiM asaMkhejaguNattaM / OM saMkheja bhogavaDisaMkAmayA saMkheja guNA / 1903. ettha vi tasarAsI ceva paratthANAdo pavisaMtao pahANaM, satthANe saMkhe0bhAgavaDisaMkAmayANaM saMkhejabhAgahANisaMkAmaehi srisaannmpphaannttaado| kiMtu paratthANAdo saMkhe0guNavaDipavesaehito saMkhe bhAgavaDDipavesayA bahuA, saMkhejaguNahINadvidisaMtakammeNa saha eiMdiyAdihiMto NippidamANANaM saMkhe0bhAgahANiTTidisaMtakammeNa saha tatto NippidamANe pekkhiUNa saMkhejaguNahINattAdo / kathamedaM parichijjade ? edamhAdo ceva 6602, yahA~ kAraNa yaha hai ki saMkhyAtabhAgahAni karanevAle jIvoMmeM saMjJI paJcendriya jIvarAzi pradhAna hai, kyoMki zeSa jIvasamAsoMmeM saMkhyAtabhAgahAni karanevAle bahuta jIva asambhava haiM / parantu saMkhyAtaguNavRddhi to parasthAnase Akara saMjJI paJcendriyoMmeM utpanna honevAle sabhI jIvoMke upalabdha hotI hai tathA jo ekendriya aura vikalendriya jIva asaMjJo paJcendriyoMmeM utpanna hote haiM unake saMkhyAtaguNavRddhi hI hotI hai / isIprakAra jo ekendriya aura dvIndriya jIva caturindriya jIvoMmeM tathA jo ekendriya jIva dvIndriya aura trIndriyoMmeM utpanna hote haiM unake saMkhyAtaguNavRddhikA niyama kahanA caahie| isa prakAra utpanna honevAlI samasta jIvarAzikA pramANa sarAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki sarAziko apane upakramaNakAlase bhAjita kara jo eka bhAga prApta ho tatpramANa jIva hI parasthAnase Akara vahA~ utpanna hote hue upalabdha hote haiN| isalie parasthAnarAzikI pradhAnatAse saMkhyAtaguNavRddhi karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe hote haiM yaha bAta siddha hai| * unase saMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| 5603. yahA~ para bhI parasthAnase praveza karanevAlI trasarAzi hI pradhAna hai, kyoMki svasthAnameM saMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka jIva saMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmaka jIvoMke samAna hote haiM, isalie unakI pradhAnatA nahIM hai| kinta parasthAnake Azrayase saMkhyAtagaNavadrike praveza karanevAle jIva saMkhyAtabhAgavRddhike praveza karanevAle jIva bahuta haiM, kyoMki saMkhyAtaguNe hIna sthitisatkarmake sAtha ekendriya AdimeMse nikalanevAle jIva saMkhyAtabhAgahIna sthitisatkarmake sAtha ekendriya AdimeMse nikalanevAle jIvoMko dekhate hue saMkhyAtaguNe hIna hote haiN| zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-isI sUtrase jAnA jAtA hai / 1. tA pratau bahu [ A-], zrA0pratau bahua. iti pAThaH / 2 tA0pratau -kamme [hiM] iti pAThaH / Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 suttAdo / tado saMkhejaguNattamedesi Na virujjhade / * asaMkheja bhAgavaDisaMkAmayA aNaMtaguNA / 1904. kudo ? eiNdiyraasissaasNkhejbhaagpmaannttaado| dusamayAhiyAvahidAsaMkhejabhAgahANikAlasamAseNaMtomuhuttapamANeNeiMdiyarAsimovaTTiya duguNide payadavaDDisaMkAmayA hoMti ti siddhamedesimaNaMtaguNattaM / * avahidasaMkAmayA asaMkhejaguNA / $ 905. kudo ? eiMdiyarAsissa saMkhe0bhAgapamANattAdo / (r) asaMkheja bhAgahANisaMkAmayA saMkhejjaguNA / 606. kudo ? avaTThANakAlAdo appayarakAlassa saMkhejaguNattAdo ? 8 sammatta-sammAmicchattANaM savvatthovA asNkhejjgunnhaannisNkaamyaa| 6907. kudo ? daMsaNamohakkhavayasaMkhejajIve mottUNaNNatthaM tadasaMbhavAdo / * avaDidasaMkAmayA asaMkhejjaguNA / 908. kudo ? palidovamAsaMkhejabhAgapamANattAdo / Na cedamAsiddhaM, avavidapAoggasamayuttaramicchattahidiviyappesu tettiyamettajIvANaM sNbhvdNsnnaado| isalie ye jIva saMkhyAtaguNe hote haiM yaha bAta virodhako prApta nahIM hotii| * unase asaMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka jIva anantaguNe haiM / 6604. kyoMki ye jIva ekendriyarAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| do samaya adhika avasthita aura asaMkhyAtabhAgahAnike kAlake jor3arUpa antarmuhUrtaMpramANase ekendriya jIvarAziko bhAjita kara jo labdha Ave use dUnA karane para prakRta vRddhike saMkrAmaka jIva hote haiM, isalie ye anantaguNe haiM yaha bAta siddha huI / * unase avasthitapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| $105. kyoMki ye ekendriyarAzike saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| * unase asaMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / 6606. kyoMki avasthAnakAlase alpatarakAla saMkhyAtaguNA hai| * samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| 607. kyoMki darzanamohanIyakI kSapaNA karanevAle saMkhyAta jIvoMko chor3akara anyatra asaMkhyAtaguNahAnikA honA asambhava hai| * unase avasthitapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / 608. kyoMki ye palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| aura yaha asiddha bhI nahIM hai, kyoMki avasthita padake yogya mithyAtvake eka samaya adhika sthiti vikalpoMmeM tatpramANa jIva sambhava dekhe jAte haiN| Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 423 gA058] uttarapayaDiTThidivavisakame appAbahuaM (r) asaMkhejjabhAgavaDDisaMkAmayA asNkhejjgunnaa| ___6909. taM jahA-avaTTidasaMkamapAoggavisayAdo asaMkhejjabhAgavaDDipAoggavisao asNkhejjgunno| avaDidapAoggadvidivisesesu pAdekaM palidovamassa sNkhejjdimaagmettaannmsNkhe0bhaagvddddiviyppaannmuppttidNsnnaado| tado visayabahuttAdo siddhamedesimasaMkhejjaguNataM / (r) asaMkhejjaguNavaDDisaMkAmayA asaMkhejjaguNA / 910. ettha saMcayakAlabahuttaM kaarnnN| taM jahA-micchattadhuvaTThidiM jahaNNaparittAsaMkhejeNa khaMDiya tattheyakhaMDamettaTThidisaMtakammAdo heTThA carimuvvelaNakaMDayapajjavasANo asaMkhejaguNavaDDivisayo, edehi dvidiviyappehi sammattaM paDivajamANANaM pyaarNtraasNbhvaado| edassa uvvelaNakAlo plidovmssaasNkhejdibhaagmetto| edeNa kAleNa saMcidajIvA ca palidovamAsaMkhejabhAgamettA / ede vuNa aMtomuhuttakAlasaMcidAsaMkhejabhAgavaDipAoggajIvehito asaMkhe0guNA, kAlANusAreNa guNayArapavuttIe NivvAhamuvalaMbhAdo / Na ca tesimaMtomuhuttasaMcidattamasiddhaM, micchattaM gaMtUNaMtomuhuttAdo uvari tatthacchamANANaM saMkhejabhAgavaDDi-saMkhe0guNavaDDisaMkamANaM pAoggabhAvadaMsaNAdo / tamhA saMcayakAlamAhappeNedesimasaMkhejaguNattamidi siddhaM / (r) saMkhejjabhAgavaDisaMkAmayA asNkhejjgunnaa| * unase asaMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| 6606. yathA-avasthitapadake saMkramake yogya viSayase asaMkhyAtabhAgavRddhiprAyogya viSaya asaMkhyAtaguNA hai, kyoMki avasthitapadake yogya sthitivizeSoMmeM alaga alaga palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa asaMkhyAtabhAgavRddhirUpa vikalpoMkI utpatti dekhI jAtI hai| isalie viSayakA bahutva honeke kAraNa ye asaMkhyAtaguNe haiM yaha siddha hotA hai| * unase asaMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| 6610. yahA~ para saJcayakAlakA bahutapanA kAraNa hai| yathA-mithyAtvakI dhruvasthitiko jaghanya parItAsaMkhyAThase bhAjita kara (vahA~ prApta hue eka khaNDamAtra sthitisatkarmase nIce antima udvelanakANDaka taka asaMkhyAtaguNavRddhikA viSaya hai, kyoMki ina sthitivikalpoMke sAtha samyaktvako prApta honevAle jIvoMke anya prakAra sambhava nahIM hai| isakA udvelanAkAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura isa kAlake bhItara sazcita hue jIva palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / parantu ye jIva antarmuhUrta kAlake bhItara saJcita hue asaMkhyAtabhAgavRddhike yogya jIvoMse asaMkhyAtaguNe haiM, kyoMki kAlake anusAra guNakArakI pravRtti nirbAdharUpase upalabdha hotI hai| ye jIva antarmuhUrtake bhItara saJcita hote haiM yaha bAta asiddha bhI nahIM hai, kyoMki mithyAtvameM jAkara antamuhUrtake Upara vahA~ rahanevAle jIvoMke saMkhyAtabhAgavRddhisaMkrama aura saMkhyAtaguNavRddhisaMkramakI yogyatA dekhI jAtI hai / isalie saJcayakAlake mAhAtmyase ye asaMkhyAtaguNe haiM yaha siddha hotA hai| . * unase saMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 911. kiM kAraNaM ? puzvillavisayAdo edesi visayassa asaMkhejaguNattovalaMbhAdo / taM kadhaM ? dhuvaTThidIe NiruddhAe kiMcUNatadaddhametto saMkhejabhAgavaDivisayo hoi / evaM samayuttarAdidhuvaTThidINaM pi pudha pudha NiraMbhaNaM kAdUNa saMkhejabhAgavaDDhi visayo aNugaMtavyo jAva aMtomuhuttUNasattari ti / evaM kAdUNa joide hidi paDi NiruddhahidIe kiMcUNaddhamattA ceva saMkhejabhAgavaDDiviyappA laddhA havaMti / eso ca savvo visao saMpiMDido puvvillavisayAdo asaMkhejaguNo ti patthi saMdeho / tamhA siddhamedesimasaMkhejaguNataM, avippaDivattIe / OM saMkhejjaguNavaDisaMkAmayA sNkhejjgunnaa| 6 912. kAraNaM doNhamedesi vedagasammattaM paDivajamANarAsI pahANo / kiMtu saMkhejabhAgavaDi visayAdo vedagasammattaM paDivajamANajIvehito saMkhejaguNavaDDivisayAdo vedagasammattaM paDivajamANajIvA saMcayakAlamAhappeNa saMkhejaguNA jaadaa| taM kadhaM ? micchattaM gaMtUNa thovayarakAlaM ceva acchamANo saMkhejabhAgavaDDipAoggo hoi| tatto bahuvayaraM kAlamacchamANo puNa NicchaeNa saMkhejaguNavaDDipAoggo hodi ti edeNa kAraNeNa siddhamedesiM saMkhejaguNataM / (r) saMkhejjaguNahANisaMkAmayA saMkhejjaguNA / 6611. kyoMki pUrvake viSayase inakA viSaya asaMkhyAtaguNA upalabdha hotA hai| zaMkA-vaha kaise ? samAdhAna-kyoMki dhruvasthiti vivakSita hone para kucha kama usase AdhA saMkhyAtabhAgavRddhikA viSaya hai| isI prakAra eka samaya adhika Adi dhruvasthitiyoMko bhI pRthak-pRthaka vivakSita karake antarmuhUrta kama sattara kor3Akor3IsAgarapramANa sthitike prApta hone taka saMkhyAtabhAgavRddhikA viSaya le AnA caahie| isa prakAra karake yogaphala lAne para pratyeka sthitike prati vivakSita sthitike kucha kama Adhe saMkhyAtabhAgavRddhi ke vikalpa prApta hote haiN| aura isa saba viSayako milAne para vaha pUrvake viSayase asaMkhyAtaguNA hai isameM sandeha nhiiN| isalie vipratipattike binA ye asaMkhyAtaguNe haiM yaha siddha hotA hai| * unase saMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| 6612. kyoMki ina donoMmeM vedakasamyaktvako prApta honevAlI rAzi pradhAna hai| kintu saMkhyAtabhAgavRddhike sAtha vedakasamyaktvako prApta honevAle jIvoMse saMkhyAtaguNavRddhike sAtha vedakasamyaktvako prApta honevAle jIva saMzcayakAlake mAhAtmyavaza saMkhyAtaguNe ho jAte haiN| zaMkA-vaha kaise ? samAdhAna--kyoMki mithyAtvameM jAkara thor3e kAla taka rahanevAlA jIva hI saMkhyAtabhAgavRddhike yogya hotA hai| parantu usase bahuta kAla taka rahanevAlA jIva niyamase saMkhyAtaguNavRddhike yogya hotA hai, isalie isa kAraNase ye jIva saMkhyAtaguNe hote haiM yaha siddha huaa| * unase saMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] uttarapaDiTThidivaDDisaMkame appA bahu 1913. kudo ? tiNNivaDDi-avaTThANehiM gahiyasammattANamaMtomuhuttasaMcidANaM saMguNahANIe pAoggattadaMsaNAdo / * saMkhejjabhAgahANisaMkAmayA saMkhejjaguNA / 1914. kAraNamettha sugamaM, micchattappAbahuasutte paruvidattAdo | adhavA saMkhe0 bhAgahANI saMkhe 0 0 guNA / asaMkhe0 0 guNA tti pADhaMtaraM / edassAhippAyo satthANe saM0 guNahANisaMkAmae hiMto saMkhejjabhAgahANi saMkAmayA saMkhejjaguNA caiva / kiMtu Na si mettha pahANattaM, anaMtANubaMdhiM visaMjoeMtasammAiTThirA sipahANabhAvadaMsaNAdo / so ca sammAidvirAsipAhammeNAsaMkhejaguNo ti / edaM ca pADhaMtaramettha pahANabhAveNAvalaMbeyavvo / 425 * avattavvasaMkAmayA asaMkhejjaguNA / 1915. kudo ? addhapoggalapariyahaM saMcayAdo paDiNiyattiya NissaMtakammiyabhAveNa sammattaM paDivajjamANANamiha gahaNAdo / * asaMkhejjabhAgahANisaMkAmayA asaMkhejjaguNA / 916. ettha kAraNaM vuccade - puvvillAsesasaM kAmayA sammata - sammAmicchattasaMtakammiyANamasaMkhe0 bhAgo ceva, savvesimeyasamayasaMcidattanbhuvagamAdo / ede vuNa tesimasaMkhejjabhAgA, vesAgarovamakAla aMtare vedayasammAiTThirAsisaMcayassa dohuvvellaNa 1613. kyoMki tIna vRddhi aura avasthAnapadake sAtha samyaktvako grahaNa karanevAle tathA antarmuhUrta kAlake bhItara saMcita hue jIva saMkhyAtaguNahAnike yogya dekhe jAte haiM / * unase saMkhyAta bhAgahAnike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / $614. yahA~ kAraNa sugama hai, kyoMki midhyAtvasambandhI alpabahutva kA kathana karanevAle sUtra meM usakA kathana kara Aye haiM / athavA saMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM yaha pAThAntara upalabdha hotA hai| isakA abhiprAya yaha hai ki svasthAna meM saMkhyAtaguNahAni ke saMkrAmaka jIvoMse saMkhyAta bhAgahAnike saMkrAmaka jIva sakhyAtaguNe hI haiM / kintu unakI yahA~ para pradhAnatA nahIM hai, kyoMki yahA~ para anantAnubandhIkI visaMyojanA karanevAlI rAzikI pradhAnatA dekhI jAtI hai aura vaha samyagdRSTi rAzikI pradhAnatAvaza asaMkhyAtaguNI hai / isa prakAra pAThAntarako yahA~ para pradhAnarUpase grahaNa karanA cAhie / * unase avaktavyapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / 15. kyoMki ardhapudgala parivartanakAlake saJcayase lauTakara samyagmithyAtva kA abhAva kara samyaktvako prApta honevAle jIvoM kA yahA~ grahaNa kiyA hai / 54 * unase asaMkhyAta bhAgahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / $616. yahA~ para kAraNakA kathana karate haiM- pahale saba saMkrAmaka jIva samyaktva aura samyagmithyAtva ke satkarmavAle jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI haiM, kyoMki unakA eka samaya meM honevAlA saJcaya svIkAra kiyA gayA hai / parantu ye jIva samyaktva aura samyagmithyAtva ke satkarmavAle jIvoMke bahubhAgapramANa haiM, kyoMki do sAgara kAlake bhItara vedakasamyagdRSTirAzike prApta hue samyaktva aura Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [baMdhago6 kAlabbhaMtaramicchAiTThisaMcayasahidassa phaannttaavlNbnnaado| tado asaMkhejjaguNA jAdA / 8 sesANaM kammANaM savvatthovA avttvvsNkaamyaa| $ 917. aNaMtANubaMdhINaM tAva palidovamassAsaMkhejabhAgamettA ukasseNeyasamayammi avattavvasaMkama kuNaMti / bArasakasAya-NavaNokasAyANaM puNa saMkhejA ceva uvasAmayA savvovasAmaNAdo parivadiya avattavvasaMkamaM kuNamANA labbhaMti tti savvatthovatta medesi jaadN| * asaMkheja guNahANisaMkAmayA saMkhejaguNA / 918. aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNAe carittamohakkhavaNAe ca dUrAvakiTTippahuDi saMkha jasahassaTThidikhaMDayacarimaphAlIsu vaTTamANa jIvANameyaviyappapaDibaddhAvattavvasaMkAmaehito tahAbhAvasiddhIe NAiyattAdo / 8 sesasaMkAmayA micchttbhNgo| 1919. sugamamedamappaNAsuttaM / evamodhappAbahuaM samattaM / 6920. edasseva phuDIkaraNaTThamAdesaparUvaNaTuM ca uccAraNANugamamettha kssaamo| taM jahA-appAbahuANugameNa duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa miccha0aNaMtANu0 caukka0 vihttibhNgo| bArasaka0-NavaNoka0 aNaMtANu0 cukkbhNgo| Navari saJcayakA dIrgha udvalanakAlake bhItara mithyAdRSTi rAzike prApta hue saJcayake sAtha pradhAnarUpase avalambana liyA gayA hai / isalie yaha rAzi asaMkhyAtaguNI ho jAtI hai / * zeSa karmoke avaktavyapadake saMkrAmaka jIva sabase stoka haiM / 6617. utkRSTarUpase palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIva anantAnubandhiyoMkA eka samayameM avaktavyasaMkrama karate haiN| parantu bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA saMkhyAta upazAmaka jIva hI sarvopazAmanAse gira kara avaktavyasaMkrama karate hue upalabdha hote hai, isalie inakA sabase stokapanA bana jAtA hai| * unase asaMkhyAtagaNahAnike saMkrAmaka jIva saMkhyAtagaNe haiN| 6618. anantAnubandhiyoMkI visaMyojanAmeM aura cAtrimohanIyakI kSapaNAmeM dUrApakRSTise lekara saMkhyAta hajAra sthitikANDakoMkI antima phAliyoMmeM vidyamAna jIva eka vikalpase sambandha rakhanevAle avaktavyasaMkrAmakoMse saMkhyAtaguNe siddha hote haiM yaha bAta nyAya prApta hai| * unase zeSa padoMke saMkrAmaka jIvoMkA bhaMga mithyAtvake samAna hai / 6616. yaha arpaNasUtra sugama hai / isa prakAra oghaalpabahutva samApta huaa| 6620. aba isIko spaSTa karaneke lie aura AdezakA kathana karaneke lie yahA~ para uccAraNAkA anugama karate haiN| yathA-alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghase mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA bhaMga anantAnubandhIcatuSkake samAna hai| kintu itanI Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 58 ] paDaviDDika pAbahu saMjaNa tiya- purisaveda0 savvatthovA asaMkhejaguNavaDDisaMkA0 / avatta0 saMkA0 guNA / sesaM taM caiva samma0 sammAmi0 savvatthovA asaMkhe0 guNahANisaM0 / asaMkhe0 guNA / asaMkhe0 bhAgavaDDisaMkA0 asaMkhe0 guNA / asaMkhe0 guNavaDDisaM0 guNA / saMkhe 0 bhAgavaDDhi asaMkhe0 guNA / saMkhe0 0 guNava0 saMkhe0 guNA / guNahANi0 saMkhe0 guNA | saMkhe0 bhAgahANi0 asaMkhe0 guNA / avatta 0 asaMkhe 0guNA / asaMkhe0 bhAgahANi 0 asaMkhe0 guNA / 427 saMkhe - avaTTio $ 921. AdeseNa savvaNeraiya-tirikkha-paMciMdiyatirikkhatiya devA jAva sahassAra tti chavvIsaM paya0 vihattibhaMgo / samma0 - sammAmi0 oghabhaMgo / vari asaMkhe 0guNahANi saMkA 0 Natthi / paMciM0 tirikkhaapaja 0 - maNusaapa 0 vihattibhaMgo / navari samma0 - sammAmi0 asaMkhe 0 - guNahANI Natthi / maNusesu miccha0 - anaMtANu0 caukka0 vihattibhaMgo / bArasaka0 - NavaNoka0 atANu 0 caukka0 bhaMgo / samma0 - sammAmi0 savvatthovA asaMkhe0 guNahANisaMkA0 / avadisaMkA0 saMkhe0 guNA / asaMkhe 0bhAgavaDDhi saMkA0 saMkhe0 guNA / asaMkhe0 guNavaDrisaM0 saMkhe0 guNA / saMkhe0 bhAgavaDhi saM0 saMkhe0 guNA / saMkhe0 guNavaDDisaM0 saMkhe0 guNA / avattavvasaM0 saMkhe0 guNA / saMkhe0 asaMkhe 0 - saMkhe0 vizeSatA hai ki saMjvalanatrika aura puruSavedakI asaMkhyAta guNavRddhike saMkrAmaka jIva sabase stoka haiM / use padake saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| zeSa bhaMga usI prakAra hai / samyaktva aura samyagmithyAtva kI asaMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAta bhAgavRddhi ke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgavRddhi ke saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAta bhAgahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase vaktavyapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAta bhAgahAnike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / $ 921. Adezase saba nArakI, sAmAnya tiryaJca paJcendriya tiryaJcatrika, sAmAnya deva aura sahasrAra kalpa takake devoM meM chabbIsa prakRtiyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga proghake samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM asaMkhyAtaguNahAni ke saMkrAmaka jIva nahIM haiM / paJcendriya tiryaJca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktva aura samyagmithyAtvakA asaMkhyAtahAkima nahIM hai / manuSyoM meM midhyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai / bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA bhaMga anantAnubandhIcatuSka ke samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtva kI saMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiN| unase avasthitapadake saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAta bhAgavRddhi ke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka jItra saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtaguNavRddhi ke saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase vaktavyapadake * Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ baMdhago 6 guNahANi0 asaMkhe0 gunnaa| saMkhe bhAgahANi0 asNkhe0gunnaa| asaMkhe0bhAgahANi 0 asaMkhe0guNA / evaM maNusapajjatta-maNusiNIsu / Navari jamhi asaMkhe0guNaM tamhi saMkhajaguNaM kAyavvaM / ANadAdi NavagevajjA tti chabbIsaM payaDINaM vihattibhaMgo / samma0-sammAmi0 savvatthovA asaMkhe0bhAgavaDDi0 / asaMkhe0guNavaDi0 asaMkhe0guNI / saMkhe0bhAgavaDDi0 asNkhe0gunnaa| saMkhe0guNavaDDi0 saMkhe0 gunnaa| saMkhe0 bhAgahANi0 asaMkheguNA / avatta0 asaMkhe0 gunnaa| asaMkhe0bhAgahANi0 asaMkhejaguNA / aNudisAdi savvaDhe tti vihttibhNgo| Navari samma0 saMkhejaguNahANI0 Natthi / evaM jAva0 / ___ eva vaDDisaMkamo smtto| ettha bhavasiddhiedarapAoggadvidisaMkamaTThANANi vihattibhaMgAdo thovavisesANubiddhANi savvakammANamaNugaMtavvANi / eva vidisaMkamo smtto| saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtaguNahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isIprakAra manuSya paryApta aura manuSyiniyoMmeM jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki jahA~ asaMkhyAtagaNA hai vahA~ saMkhyAtaguNA karanA caahie| Anata kalpase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkA bhaMga sthitivibhaktike samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI asaMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka jIva sabase thor3e haiM / unase asaMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgavRddhike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtaguNavRddhike saMkrAmaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase avaktavyapadake saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtabhAgahAnike saMkrAmaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM sthitivibhaktike samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai kintu inameM samyaktvakI saMkhyAtagaNahAni nahIM hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| isa prakAra vRddhisaMkrama samApta huaa| yahA~ para saba karmoM ke bhavasiddha aura itara jIvoMke yogya sthitisaMkramasthAna sthitivibhaktise thor3IsI vizeSatAko lie hue jAnanA caahie| isa prakAra sthitisaMkrama samApta huaa| Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA0di0 jaina saMgha ke svAdhyAyopayogI prakAzana samApta zAstrAkAra 13), pustakAkAra 12) 12) 12) 1 kasAyapAhuDa (bhAga 1) 2 kasAyapAhuDa (bhAga 2) 3 kasAyapAhuDa (bhAga 3) 4 kasAyapAhuDa (bhAga 4) 5 kasAyapAhuDa (bhAga 5) 6 kasAyapAhuDa (bhAga 6) 7 kasAyapAhuDa (bhAga 7) 8 kasAyapAhuDa (bhAga 8) hamokSamArgaprakAza 10 varAMgacarita 12) Adhunika hindImeM prAcIna carita granthakA prathamabAra hindImeM anuvAda pratyeka bhAgakA mUlya paM0 kailAza candra jI likhita 2) " 11 vRhan kathAkoza do bhAga 12 jainadharma 13 tattvArthasUtra 14 namaskAra maMntra 15 bhagavAna RSabhadeva 16 IzvaramImAMsA 17 lahaDhAlA 18 dravyasaMgraha 11) svargIya svAmI karmAnanda likhita vistRta TIkA m m = prApti sthAna mainejara bhA0di0 jaina saMgha caurAso, mathurA