Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIratnazekharasUrivinirmitam guruguNaSaTtriMzatSatrizikAkulakam premIyavRttitadgurjarabhAvAnuvAdasamalaGkRtam tRtIyo bhAgaH prerakAH : paramapUjya - vairAgyadezanAdakSaAcAryadeva- zrImadvijaya-hemacandrasUrIzvarAH
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIratnazekharasUrivinirmitam guruguNaSaTtriMzatSatrizikAkulakam premIyavRttitadgurjarabhAvAnuvAdasamalaGkRtam tRtIyo bhAgaH * prerakAH * paramapUjya-vairAgyadezanAdakSaAcAryadeva- zrImadvijaya- hemacandrasUrIzvarAH * vRttikAro bhAvAnuvAdakArazca * paramapUjya zrIsImandharajinopAsakaAcAryadeva zrImadvijaya-hemacandrasUrIzvarANAM ziSyANuH muniratnabodhivijayaH * prakAzakaH * zrI-jinazAsana-ArAdhanA - TrasTa:, mumbaI
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAptisthAnam zrIjinazAsanaArAdhanA-TrasTa: zrI candrakumArabhAI bI. jarIvAlA dukAna kra. 6, badrikezvara sosAyaTI, marIna DrAiva 'i' roDa, netAjI subhASa roDa, mumbaI-3 phona naM. 022-22818420, 22818390 mo. 9820837955 candrakAntabhAI esa. saGghavI 6/bI, azokA komplekSa, janatA haoNspiTala ke samIpa, pATaNa-384265, uttara gujarAta phona naM. 02766-231603 mo. 9909468572 AvRttiH prathamA pratayaH 300 mUlyam - rU. 500/ prakAzanasaMvatsaraH - vI.saM.2541 vi.saM. 2071, i.sa. 2015 etadgranthasvAmitvaM zrIjainazvetAmbaramUrtipUjakatapAgacchasaGghasyaiva / (c) zrIjinazAsanaArAdhanATrasTa asya grantharatnasya kasyA'pi aMzasya grahaNAtpUrvaM sampAdakaprakAzakalikhitA'numatirlAhyA / idaM grantharatnaM jJAnadravyavyayena prakAzitam, ato gRhasthairjJAnanidhau mUlyArpaNenA'sya svAmitvaM kAryam / akSarAMkana - virati grAphriksa, ahamadAbAda, (mo.) 85305 20629, 7405506230
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ sivAMtamahodadhi pa.pU.AcAryazIpremasUrIzarajImahArAjA nyAyavizArada pa.pU.AcAryazrIbhuvanamAnusUrIcarajImahArAjA paM.zrIpAvijayajIgaNivarSa kRpAvRSTiH paramapUjya-siddhAntamahodadhi-AcAryadeva-zrImadvijaya-premasUrIzvarAH paramapUjya-nyAyavizArada-AcAryadeva-zrImadvijaya-bhuvanabhAnusUrIzvarAH paramapUjya-samatAsAgara-pannyAsapravara-zrI-padmavijaya-gaNivarAH preraNApIyUSam paramapUjya-vairAgyadezanAdakSa-AcAryadeva-zrImadvijaya-hemacandrasUrIzvarAH paramapUjya-vardhamAnataponidhi-AcAryadeva-zrImadvijaya-kalyANabodhisUrIzvarAH
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ asya grantharatnasya prakAzane jJAnanidhidravyArpaNena sahAyIbhUtaH paramapUjya-vairAgyadezanAdakSa-AcAryadeva-zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarANAM puNyapreraNayA jhaveraroDa-muluNDa-mumbApurIsthaH |zrI-muluNDa-zvetAmbara-mUrtipUjaka-jaina-saGghaH zrIsaGghasya sukRtaM bhUri bhUri anumodayAmaH
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ (prakAzakIya) premIyAvRtti ane tenA gujarAtI bhAvAnuvAdathI suzobhita "guruguNaSatrizatpatrizikAkulaka tRtIya bhAga' prakAzita karatA Aje amArA ure anero AnaMda chavAyo che. A kulakanI racanA zrIratnazekharasUrijI mahArAje karela che. A kulakamAM temaNe gurunA chatrIsa guNo chatrIsa rIte batAvyA che. parama pUjaya vairAgyadezanAdakSa gurudeva AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna munirAjazrI ratnabodhivijayajI mahArAje A kulaka upara saraLa saMskRta bhASAmAM "premIyA vRtti racI che. temAM temaNe aneka zAstrasaMdarbhonA AdhAre kulakanA padArthone saraLazailImAM raju karyA che. saMskRta bhASAthI ajJAta jIvo para upakAra karavA munirAjazrIe saTIka A kulakano gujarAtI bhASAmAM saraLa bhAvAnuvAda paNa racyo che. munirAjazrInA A graMthanA racanA-saMkalana-saMpAdananA atiprayatnasAdhya kAryanI ame bhUri bhUri upabRhaNA karIe chIe. traNa vibhAgomAM prakAzita thaI rahelA A graMthanA A trIjA bhAgamAM 25mI gAthAthI 40mI gAthA sudhInI 16 gAthAonA TIkA-bhAvAnuvAdanuM saMkalana thayuM che. - parama pUjya prAcInazrutasamuddhArapreraka gurudeva AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA preraNA ane mArgadarzana vaDe amAru TrasTa chellA 35 varSothI zrutasamuddhAranuM atiAvazyaka kArya saphaLatApUrvaka karI rahyuM che. AjasudhImAM 500thI adhika zAstragraMthono punaruddhAra karavAno amUlya lAbha amane maLyo che. AgaLa paNa zrutabhaktinA uttarottara caDhiyAtA satkAryo karavAnA manoratho ane prayatno ame karI zakIe evI zrutAdhiSThAyikA zrI sarasvatIdevIne prArthanA karIe chIe. A pustakanuM suMdara TAIpaseTIMga karanAra akhilezabhAI mizrAjI ane subhaga mudraNakArya karanAra zivakRpA oNphaseTavALA bhAvinabhAIne A avasare dhanyavAda ApIe chIe. A pustakanuM manamohaka TAITala taiyAra karanAra malTIgrAphiksavALA mukezabhAIne paNa A prasaMge dhanyavAda ApIe chIe. A graMthanA abhyAsa dvArA guruguNonuM mAhAtma samajIne sahu jIvo gubahumAnabhAvane AtmasAt kare eja abhyarthanA. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTanA TrasTIgaNa caMdrakumAra bI. jarIvAlA lalitabhAI Ara. koThArI puMDarIka e. zAha vinayacaMdra yAdavasiMha koThArI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 saMsArathI ugAre te guru eka mANasa bhaTakato hato. tApathI te trAsI gayelo. thAkathI te lothapotha thaI gayelo. eka paragaju mANasane tenI upara dayA AvI. teNe tene sukhI thavAno upAya batAvyo. te upAyathI tenuM bhaTakavAnuM baMdha thaI gayuM. teno tApa ane thAka dUra thaI gayo. ApaNe saMsAramAM bhaTakI rahyA chIe. saMsAranA du:khothI trAsI gayA chIe. saMsAramAM bhaTakI bhaTakIne thAkI gayA chIe. gurumahArAjane ApaNI upara dayA Ave che. teo ApaNane sAcA sukhI thavAno upAya batAve che. te upAyanA sevanathI ApaNuM bhavabhramaNa aTakI jAya che. ApaNA duHkho kAyama mATe dUra thaI jAya che ane ApaNe kAyama mATe paramasukhI banI jaIe chIe. Ama guru ApaNane saMsAramAMthI ugAre che. guru ApaNA anaMtaupakArI che. emanA pratye parama ucca koTinA bhakti-bahumAna rAkhavA e ApaNuM parama kartavya che. gurunA guNo jANavAthI temanA pratye bhakti-bahumAna pragaTe che. ApaNane gurunA giruA guNonuM jJAna thAya e mATe zrIratnazekharasUrijI mahArAje 'guruguNaSatrizaSatrizikAkulaka'nI racanA karI che. tenI upara temaNe svopajJa TIkA paNa racI che. te TIkA saMkSipta che. tethI tenAthI zIghrabodha thavo muzkela che. tethI meM premIyA vRtti' nAmanI nUtana TIkA ane teno gujarAtI bhAvAnuvAda racyA che. A vRttimAM mArI racanA bahu ja thoDI che. mukhyatve A TIkAmAM avataraNonuM saMkalana ja karyuM che. te paNa svopajJa TIkAne anusAre ja karyuM che. A nUtana TIkA ane bhAvAnuvAda sahita mULagraMtha prastuta pustakamAM prakAzita thaI rahyo che. A graMtha traNa vibhAgamAM prakAzita thaI rahyo che. temAM A pustakamAM trIjo vibhAga prakAzita thaI rahyo che. pahelA bhAgamAM vistRta prastAvanA lakhI hovAthI ahIM vadhu lakhavAnuM TALuM chuM. te prastAvanAmAMthI vizeSa mAhiti maLaze. khaMbhAta tIrthAdhipati zrIsthaMbhanapArzvanAtha bhagavAna ane mArA gurudeva parama pUjya vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnI paramakRpAnA prabhAve ja A graMthanA racanA-saMkalana-saMpAdana-prakAzana zakya banyA che. e tAraka pUjyonA caraNe anaMtazaH vaMdanAvali karuM chuM.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMthanA adhyayana dvArA gurunA mahimAne jANIne temanA pratye parama bahumAna pragaTAvIne bhavya jIvo zIdhra saMsArasAgaranA pArane pAme e ja zubhabhAvanA. A saMpUrNa graMthanA racanA-saMkalana-saMpAdanamAM koI paNa kSati rahI gaI hoya to tenI kSamA yAcuM chuM ane vidvAnone te sudhAravA prArthanA karuM chuM. jAmanagara, - paramapUjya vairAgyadezanAdakSa jeTha vada 13, AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI vi.saM. 2070, mahArAjAno ziSyANa budhavAra. muni rabodhi vijaya + mA nAsi gIva tunuM, punarAma suherA niuNaM baMdhaNameyaM, saMsAre saMsaraMtANaM // he jIva! tuM A saMsArane viSe putra, strI vagere mane sukhanA hetu thaze ema jANa nahIM, kAraNa ke saMsAramAM bhramaNa karatA jIvone e putra, strI vagere gADha baMdhananuM kAraNa che. taM kiMpi natthi ThANaM, loe vAlagga-koDimittaMpi / jattha na jIvA bahuso, suhadukkha-paraMparA pattA // lokamAM vALanA agrabhAganA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM paNa evuM koI sthAna nathI ke jyAM jIvo ghaNI vAra sukha-duHkhanI paraMparAne na pAmyA hoya. mA suaha jaggiavve, palAiavvaMmi kIsa vIsameha ? / tinni jaNA aNulaggA, rogo a jarA a maccU a|| | he jIvo ! jAgavAne ThekANe sUI na raho. jyAMthI nAsI javuM joIe tyAM visAmo khAvA kema beThA cho? kAraNa ke roga, jarA ane mRtyu e traNa jaNA tamArI pAchaLa paDI gayA che. jaM kalle kAyavvaM, taM ajjaM ciya kareha turmaannaa| bahuvigyo hu muhutto, mA avaraNhaM paDikkheha // je kAle karavA yogya che tene Aje ja jaldIthI karo, sAMjanA samayanI rAha na juo, kAraNa ke muhUrta ghaNA vipnovALu che. uvaladdho jiNadhammo, na ya aNuciNNo pamAyadoseNaM / hA ! nava ! garika ! suvatuM pa visUristhiti che he jIva! tane jinadharma maLyo, paNa pramAdanA doSathI te tenuM AcaraNa na karyuM, are ! AtmavairI ! (potAnA duzmana) paralokamAM tuM khUba kheda pAmIza.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukRta anumodanA jinazAsana sukRta mukhya AdhArastaMbha (1) zrI nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA parivAra ha. lInAbena caMdrakumArabhAI jarIvAlA - muMbaI (2) zrI mULIbena aMbAlAla zAha parivAra ha. ramAbena puMDarIkabhAI zAha, khaMbhAta - muMbaI (3) zrI nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA parivAra ha. zobhanAbena manIzabhAI jarIvAlA - muMbaI (4) zrI sAyarakaMvara yAdavasiMhajI koThArI parivAra ha. mInAbena vinayacanda koThArI, jodhapura - muMbaI (5) zrI hasamukhabhAI kesarIcaMda cUDagara - inTasa, ahamadAbAda (6) zeThazrI kAMtilAla lallubhAI jhaverI jinazAsana sukRta AdhArastaMbha (1) zrI kamaLAbena kAMtilAla zAha parivAra ha. bInAbena kIrtibhAI zAha (ghATakopara-saMghANI) (2) zrI jAgRtibena kauzikabhAI bAvIsI, DAlInI jayakumAra mahetA, mheMka (preraka : pa.pU.A. zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA) zrutoddhAra mukhya AdhArastaMbha (1) zrI mATuMgA zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha - muMbaI (2) zrI aThavAlAInsa zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha ane zrI phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata (3) zrI govAliyA Tenka jaina saMgha - muMbaI __ zrI navajIvana zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha - muMbaI (5) zrI yazovijaya jaina saMskRta pAThazAlA tathA zrI jaina zreyaskara maMDala, mahesANA (6) zrI dAdara jaina pauSadhazAlA TrasTa saMcAlita OM zrI dAdara ArAdhanA bhavana jaina zve.mU. tapA. saMgha zrI mulunDa zve. mU. jaina saMgha, muMbaI (preraka : pa.pU.A. zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zve. pU. tapA. jaina saMgha, ghATakopara (I) maMbaI (preraka : pa.pU. gacchAdhipati A. zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA) zrI sahasAvana kalyANaka bhUmi tIrthoddhAra samiti, jUnAgaDha (pa.pU.paM. caMdrazekhara vi.ma.nA ziSya pU.munizrI dharmarakSita vi.ma. tathA pU. munizrI hemavallabha vi.ma.nI paMnyAsa padavI nimitte) (10) zrI javAharanagara zve. mU. jaina saMgha, goregAva, muMbaI. (preraka : prema-bhuvanabhAnusUri samudAyanA rAjaprabhAvaka pa.pU.A.zrI ratnasuMdarasUrIzvarajI mahArAjA)
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 zrutoddhAra AdhArastaMbha (1) zrI ke. pI. saMghavI ceriTebala TrasTa (preraka : pa.pU. A.zrImadvijaya kalyANabodhisUri ma.sA.) (2) zrI hemacaMdrAcArya jaina jJAna maMdira, pATaNa (3) zrI manapharA zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha manapharA (preraka : : pa.pU. A. zrImadvijaya kalAprabhasUrIzvarajI mahArAjA) (4) zrI naDiyAda zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha - naDiyAda saMcAlita zrI pAvApurI tIrtha jIvamaitrI dhAma (preraka : pa.pU. A.zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA) (5) zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA ceriTebala TrasTa ha. zrI AdinAtha jaina saMgha, vaDodarA (6) (7) (preraka : pa.pU. A.zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA) zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, sAyana (ziva) muMbaI zrI riddhi-siddhi vardhamAna hAITsa zve. mU. jaina saMgha, bhAyakhalA, muMbaI (preraka : pa.pU. munizrI jinapremavi. ma. sA. ) (8) zrI AdinAtha sosAyaTI jaina Tempala TrasTa, pUnA (preraka : pa.pU.paM. zrIaparAjita vi. gaNivarya) (9) zrI mulunDa zve. mU. tapAgaccha samAja, muMbaI (preraka : pa.pU.paM. zrIhiraNyabodhi vi.ma.sA., pa. pU. munizrI hemadarzana vi. ma. sA.) (10) zrI vikrolI saMbhavanAtha jaina zve. mU. saMgha, vikrolI (I.), muMbaI (preraka : pa.pU. munizrI yazakalyANa vi.ma.sA., pa.pU. munizrI tIrthaprema vi. ma. sA.) (11) zrI vizvanaMdIkara jaina saMgha, bhagavAna nagarano Tekaro, amadAvAda (preraka : pa.pU. A. zrImadvijaya jagaccaMdrasUrIzvarajI ma. sA.) (12) zrI AdIzvarajI mahArAja maMdira TrasTa, zrI dazA osavAla sirohIyA sAtha goTIvAlA dhaDA, pUnA (preraka : pa.pU. munizrI abhayaratna vi. ma. sA.) (13) zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, pUnA (preraka : pa.pU. A. zrImadvijaya kalyANabodhisUrIzvarajI ma. sA. ) (14) zrI kastUradhAma, pAlItANA, pa.pU. A. zrI hemaprabhasUrIzvarajI ma. sA. nI AcAryapadavI nimitte (preraka : pa.pU.paM. zrI vajrasena vi. gaNivarya) (15) zrI zAhIbAga giradharanagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, amadAvAda. (preraka : pa.pU. A. zrImadvijaya kalyANabodhisUri ma.sA.) (16) zrI kasturadhAma- pAlItANA (preraka : pa.pU.paM. zrI bhadraMkaravijayajI ziSya A. zrIkuMdakuMdasUriziSyapa.pU.paM. zrIvajrasenavijayajI ma.sA.) (17) zrI sAbaramatI zve. mU. jaina saMgha, rAmanagara, amadAvAda (preraka : pa.pU. A. zrImadvijaya kalyANabodhisUrIzvarajI ma. sA.)
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 (18) zrI gAMdhInagara ve .mU. jaina saMgha (preraka : pa.pU. munirAja zrI abhayaratna vi.ma., pa. pU. munirAja zrI ratnabodhi vi.ma., pa. pU. munirAja zrI muktiprema vi. ma. ) (19) zrI bhavAnIpura ve .mU. saMgha, kalakattA (20) zrI kalyANajI saubhAgacaMdajI jaina peDhI, pIMDavADA (preraka : : pa.pU. A. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. pa.pU. A. zrI kalyANabodhisUri ma.) (21) zrI mahesANA upanagara jaina saMgha (preraka : : pa.pU. A. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA. ) (22) zrI pArzvanAtha ve.mU. jaina saMgha, saMghANI, ghATakopara, muMbaI. (preraka : pa.pU.A.zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. pa.pU. A. zrI kalyANabodhisUri ma.) (23) zrI umarA zve. mU. jaina saMgha, surata zAsana sukRta rajatastaMbha (1) zrI vADIlAla popaTalAla vasA parivAra (dhorAjIvAlA) |+ + + savvaM vilaviaM gIaM, savvaM naTTaM viDaMbaNA / savve AbharaNA bhArA, savve kAmA duhAvahA // badhA gIto vilApa samAna che, badhA nRtyo viDaMbaNArUpa che, badhA alaMkAro bhArarUpa che, jaghA DAbho (viSayonA logo) duHkhane lAvanArA che. tilamittaM visayasuhaM, duhaM ca girirAyasiMgatuMgayaraM / bhavakoDihiM na niTThai, jaM jANasu taM karijjAsu // viSayonA bhogathI maLatuM sukha mAtra tala jeTalu che. viSayonA bhogathI thayela karmabaMdhathI maLanAruM du:kha meruparvatanA zikhara karatA paNa vadhu che ane te karoDo bhavo sudhI sahana karavA chatAM pUruM nathI thatuM. tethI viSayone bhogavavA ke choDavA ? - tuM je jANe te kara. jaM aitikkhaM dukkhaM, jaM ca suhaM uttamaM tiloammi / taM jANa visayANaM, vuDDikkhayaheDaaM savvaM // traNa lokamAM je atizaya tIvra duHkha che te badhu viSayonA bhogonI vRddhithI thAya che ema jANa, traNalokamAM je uttama sukha che te badhu viSayonA bhoganA kSayathI thAya che. visae avaikkhatA, paDaMti saMsArasAyare ghore / visaesa niravikkhA, taraMti saMsArakAMtAre // viSayone icchanArA bhayaMkara saMsArasAgaramAM paDe che. viSayothI nirapekSa jIvo saMsArarUpI jaMgalathI pAra Utare che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaH vRtta kra. 25 26 kra. viSayaH (47) caturviMzatitamI SaTtriMzikA / 209 viMzatirasamAdhisthAnAni / 210 dazavidhA eSaNAdoSAH / 211 paJcavidhA grAsaiSaNAdoSAH / 212 ekavidhaM mithyAtvam / (48) covIsamI chatrIsI. 213 vIsa asamAdhisthAno. 214 dasa prakAranA eSaNAdoSo. 215 pAMca prakAranA grAmaiSaNAdoSo. 216 eka prakAranuM mithyAtva. (49) paJcaviMzatitamI SaTvizikA / 217 ekaviMzatiH zabalAH / 218 zikSAzIlasya paJcadaza sthAnAni / (50) payAsamI chatrIsI. 219 ekavIsa zabala. 220 zikSAzIlanA paMdara sthAno. (51) SaDvizatitamI SaTvizikA / 221 dvAviMzatiH parISahAH / 222 caturdazavidha AbhyantaragranthaH / (52) 7vvIsabhI chatrIsI. 223 bAvIsa parISaho. 224 cauda prakAranA abhyatara grantho. (53) saptaviMzatitamI SaTtrizikA / 225 paJca vedikAdoSAH / ... 226 ArabhAdiSaDdoSAH / 227 paJcaviMzatividhaM pratilekhanam / (54) satyAvIsabhI chatrIsI. 228 pAMca vedikAdoSo. 229 ArabhaTA vagere cha doSo. pRSTha kra. 807-824 809-811 811-814 815-823 823-824 825-848 825-827 827-830 830-846 847-848 849-856 849-854 854-856 857-86 2 857-860 860-862 863-885 863-884 884-885 886-800 886-888 888-800 901-905 901 901-905 905 806-808 cos 809-808 27
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. viSayaH 230 pacIsa prakAranuM paDilehaNa. (55) aSTAviMzatitamI SaTtrizikA / saptaviMzatividhA anagAraguNAH / 231 232 navavidhA koTiH / (56) aThyAvIsamI chatrIsI. 233 satyAvIsa prakAranA aNagAranA guNo. 234 nava prakAranI koTi. (57) ekonatriMzattamI SaTtrizikA | 235 aSTAviMzatirlabdhayaH / 236 aSTavidhAH prabhAvakAH / (58) ogaNatrIsamI chatrIsI. 237 aThyAvIsa labdhio. 238 ATha prakAranA prabhAvako. (59) triMzattamI SaTtrizikA | ekonatriMzadvidhAni pApazrutAni / saptavidhAH zodhiguNAH / 239 240 (60) trIsabhI chatrIsI. 241 ogaNatrIsa pApazruto. sAta prakAranA zodhiguNo. (61) ekatriMzattamI SaTtrizikA / 242 244 243 triMzad mohanIyabandhasthAnAni / SaDvidhA antaraGgArayaH / ( 12 ) kheDatrIsabhI chatrIsI. 245 trIsa mohanIyabaMdhasthAno. cha prakAranA aMdaranA zatruo. 12 246 (63) dvAtriMzattamI SaTtrizikA | 247 ekatriMzadvidhAH siddhaguNAH / 248 paJcavidhaM jJAnam / (14) jatrIsabhI chatrIsI. 249 ekatrIsa prakAranA siddhaguNo. 250 pAMca prakAranuM jJAna. vRtta kra. 29 30 31 32 33 pRSTha kra. 808-808 910-912 910 - 911 911 - 912 913-914 913 913-914 915 - 938 915 - 931 931-938 939-955 939-951 951-955 956-963 956 - 958 958- 963 964-967 964-965 965-967 968- 976 968- 975 975 - 976 877-880 877-780 880 981-986 981-983 983 - 986 987-882 887-888 989-992
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtta kra. 34 36 kra. viSayaH (65) trayastriMzattamI ssttvishikaa| 251 dvAtriMzadvidhA jIvAH / 252 caturvidhA upasargAH / (65) tetrIsabhI chatrIsI. 253 batrIsa prakAranA jIvo. 254 cAra prakAranA upasargo. (67) catustriMzattamI ssttvishikaa| 255 dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH / 256 catuvidhA vikathAH / (68) yotrIsabhI chatrIsI. 257 batrIsa prakAranA vaMdananA doSo. 258 cAra prakAranI vikathA. (69) paJcatriMzattamI ssttvishikaa| 259 trayastriMzadvidhA AzAtanAH / 260 trividho vIryAcAraH / (70) pAMtrIsabhI chatrIsI. 261 tetrIsa prakAranI AzAtanAo. 262 traNa prakArano viryAcAra. (71) SaTtriMzattamI SaTtrizikA / 263 dvAtriMzadvidhA gaNisampadaH / 264 caturvidho vinayaH / (72) chatrIsabhI chatrIsI. 265 batrIsa prakAranI gaNisaMpatti. 266 cAra prakArano vinaya. (73) grnthaantrgtgurugunnsstrishikaaH| 267 dazavidhaH sthitakalpaH / 268 SaDvratAni / 269 caturdaza bhUtagrAmAH / 270 dvAtriMzad yogasaGgrahAH / 271 paJcaviMzatirbhAvanAH / 272 aSTau pravacanamAtaraH / 273 catasro duHkhazayyAH / pRSTha kra. 993-995 993-994 994-995 886-888 CCE-887 997-998 999-1013 999-1010 1010-1013 1014-1024 1014-1022 1022-1024 1025-1038 1025-1037 1037-1038 1039-1048 1039-1047 1048 1049-1057 1049-1055 1056-1057 1058-1068 1058-1065 1065-1068 1069-1105 1088-1089 1090 1091-1092 1094-1096 1097-1099 1100 1100-1102 37
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha . 1102-1104 1104 1105 1106-1132 1115-1116 1116-1117 1118-1119 1121-1123 1124-1127 1128 1128-1129 1129-1130 1130 1131 1133 1134 che. viSaya: vRtta che. 274 catasraH sukhazayyAH / 275 trividhaM satyam / 276 saptavidhaM vibhaGgajJAnam / (74) anya graMthomAM batAvela guruguNachatrIsIo. 277 dasa prakArano sthitakalpa. 278 cha vrato. 279 cauda bhUtagrAmo. 280 batrIsa yogasaMgraho. 281 pacIsa bhAvanAo. 282 ATha pravacanamAtA. 283 cAra prakAranI duHkhazapyA. 284 cAra prakAranI sukhazapyA. 285 traNa prakAranuM satya. 286 sAta prakAranuM virbhAgajJAna. (75) granthakAreNa sarvaguruguNapratipAdanAsAmarthyapradarzanam / 38 (76) granthakAra vaDe badhA guruguNone samajAvavAnA asamAthyanuM pradarzana karAvuM. (77) granthakAreNa prastutaM zAstraM kathaM viracitam ? (78) granthakAre prastuta zAstra zI rIte racyuM? (76) prastutavalopasaMhAra (80) prastuta kulakano upasaMhAra. (82) pratiH (82) prazasti (83) pariziSTam 1 guruguNaSaTtriMzatpaT izikAkulakagatamUlavRttAnAM sUciH / (84) pariziSTam 2 guruguNaSatrizatSaTvizikAkulakagata mUlavRttAnAmakArAdikrameNa sUciH / (85) pariziSTam 3 guruguNaSaTvizatpavizikAkulakasya premIyavRttigatAnAmavataraNAnAM suuciH|| pariziSTam 4 guruguNapatrizatSaTvizikAkulakasya premIyavRttigatAvataraNagranthanAmnAM sUciH / (87) pariziSTa 5 guruguNaSatrizatmaTiMtrazikAkulakanI premIyAvRttinA gujarAtI bhAvAnuvAdamAM lIdhelA anya granthonA bhAvAnuvAdonI sUci. 1135-1136 1 137. 1138-1139 1140-1141 1142-1143 1144-1146 1147-1149 1150-1151 1152-1167 1168-1172 1173
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIratnazekharasUrivinirmitam guruguNaSaTtriMzatSatrizikAkulakam premIyavRttitadgurjarabhAvAnuvAdasamalaGkRtam tRtIyo bhAgaH (paJcaviMzatitamavRttatazcatvAriMzattamavRttaparyantaH )
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturviMzatitamI SaTvizikA sAmprataM caturviMzatitamI SaTtrizikAmAhamUlam - vIsamasamAhiThANe, dasesaNA-paMcagAsadose ya / micchattaM ca cayaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 25 // chAyA - viMzatimasamAdhisthAnAni, dazaiSaNA-paJcagrAsadoSAMzca / mithyAtvaJca tyajan, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 25 // premIyA vRttiH - viMzati - viMzatisaGkhyAni, asamAdhisthAnAni - cittAsvAsthyakAraNAni, tathA dazaiSaNApaJcagrAsadoSAn - daza eSaNAdoSAn paJca ca grAsaiSaNAdoSAn, caH samuccaye, tathA mithyAtvaM - jinoktatattvAzraddhAnarUpaM, caH samuccaye, tyajan-pariharan, iti SaTtriMzadguNo gururjayatvityakSaragamanikA / adhunA vivriyate - 'samAdhAnaM samAdhizcetasaH svAsthyaM mokSamArge'vasthitirityartho na samAdhirasamAdhistasya sthAnAnyAzrayA davadavacArItyAdikAni / ' ityasamAdhisthAnAnAM vyAkhyA kRtA zramaNapratikramaNasUtravRttau / asamAdhisthAnAni viMzatiH / tadyathA - 1 drutadrutacArI, 2 apramAjite'vasthAnAdikartA, 3 duSpramAjite'vasthAnAdikartA, 4 atiriktazayyAsevI, 5 atiriktAsanAdisevI, 6 ratnAdhikaparibhakkArI, 7 sthaviropaghAtI, 8 bhUtopaghAtI, 9 tatkSaNasajvalanakopI, 10 sudIrghakopI, 11 parAGmukhAvarNavAdI, 12 abhIkSNaM caurastvamityAdyavabhASI, 13 adhikaraNakaraH, 14 akAlasvAdhyAyakArI, 15 sarajaskapANipAdaH, 16 zabdakaraH, 17 kalahakaraH, 18 jhaJjhAkaraH, 19 sUrapramANabhojI, 20 aneSaNAsamitazca / yadavAci samavAyAGgasUtre tadvRttau ca - 'vIsaM asamAhiThANA paM0 taM0davadavacAri yAvi bhavai 1 apamajjiyacAri Avi
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 810 viMzatirasamAdhisthAnAni bhavai 2 duppamajjiyacAri Avi bhavai 3 atirittasajjAsaNie 4 rAtiNiaparibhAsI 5 therovaghAie 6 bhUovaghAie 7 saMjalaNNe 8 kohaNe 9 piTThimaMsie 10 abhikkhaNaM 2 ohAraittA bhavai 11 NavANaM adhikaraNANaM aNuppaNNANaM uppAettA bhavai 12 porANANaM adhikaraNANaM khAmiaviusaviANaM puNodIrettA bhavai 13 sasarakkhapANipAe 14 akAlasajjhAyakArae yAvi bhavai 15 kalahakare 16 sahakare 17 jhaMjhakare 18 sUrappamANabhoI 19 esaNA'samite 20 Avi bhavai / (chAyA- viMzatirasamAdhisthAnAni prajJaptAni, tadyathA - davadavacArI cApi bhavati 1 apramArjitacArI cApi bhavati 2 duSpramArjitacArI cApi bhavati 3 atiriktazayyAsanikaH 4 rAnikaparibhASI 5 sthaviropaghAtikaH 6 bhUtopaghAtikaH 7 sajvalanaH 8 krodhanaH 9 pRSThimAMsAzika: 10 abhIkSNaM 2 avadhArayitA bhavati 11 navAnAM adhikaraNAnAmanutpannAnAM utpAdayitA bhavati 12 purAtanAnAmadhikaraNAnAM kSAmitavyavazamitAnAM punarudIrayitA bhavati 13 sarajaskapANipAdaH 14 akAlasvAdhyAyakArakazcApi bhavati 15 kalahakaraH 16 zabdakaraH 17 jhaJjhAkaraH 18 sUrapramANabhojI 19 eSaNA'samitazcApi bhavati 20 / ) vRttiH - tatra samAdhAnaM samAdhiH - cetasaH svAsthyaM mokSamArge'vasthAnamityarthaH na samAdhirasamAdhistasyAH sthAnAni - AzrayabhedAH paryAyA vA asamAdhisthAnAni, tatra 'davadavacAri' tti yo hi drutaM drutaM carati-gacchati so'nukaraNazabdato davadavacArItyucyate, cApItyuttarAsamAdhisthAnApekSayA samuccayArthaH, bhavatIti prasiddhaM, sa ca drutaM drutaM saMyamAtmanirapekSo vrajannAtmAnaM prapatanAdibhirasamAdhau yojayati anyAMzca sattvAn ghnannasamAdhau yojayati, sattvavadhajanitena ca karmaNA paraloke'pyAtmAnamasamAdhau yojayati, ato drutagantRtvamasamAdhikAraNatvAdasamAdhisthAnam, evamanyatrApi yathAyogamavaseyaM 1, tathA apramArjitacArI 2 duSpramArjitacArI ca 3 sthAnaniSIdanatvagvartanAdiSvAtmAdivirAdhanAM labhate, tathA'tiriktA atipramANA zayyA-vasatirAsanAni ca-pIThakAdIni yasya santi so'tiriktazayyAsanikaH, sa ca atiriktAyAM zayyAyAM laGghazAlAdirUpAyAmanye'pi kArpaTikAdaya Avasanti iti taiH sahAdhikaraNasambhavAdAtmaparAvasamAdhau yojayatIti, evamAsanAdhikyenApi vAcyamiti 4, tathA rAtnikaparIbhASI AcAryAdipUjyapuruSaparAbhavakArI, sa cAtmAnamanyAMzcAsamAdhau yojayatyeva 5, tathA sthavirA-AcAryAdiguravaH tAnAcAradoSeNa zIladoSeNa ca jJAnAdibhirvopahantItyevaMzIlaH sa eva ceti sthaviropaghAtikaH 6, tathA bhUtAni ekendriyAstAnanarthata upahantIti bhUtopaghAtikaH 7, tathA savalatIti saJcalanaH
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazavidhA eSaNAdoSAH pratikSaNaroSaNaH 8, tathA krodhanaH-sakRt kruddho'tyantakruddho bhavati 9, tathA pRSThimAMsAzika:parAGmukhasya parasyAvarNavAdakArI 10, 'abhikkhaNaM ohArayitta'tti abhIkSNamabhIkSNamavadhArayitA-zaktitasyApyarthasya niHzaktitasyaivamevAyamityevaM vaktA, athavA'vahArayitAparaguNAnAmapahArakArI, yathA adAsAdikamapi paraM bhaNati dAsastvaM caurastvamityAdi 11, tathA'dhikaraNAnAM-kalahAnAM yantrAdInAM cotpAdayitA 12, 'porANANaM' ti purAtanAnAM kalahAnAM kSamitavyavazamitAnAM-marSitatvenopazAntAnAM punarudIrayitA bhavati 13, tathA sarajaskapANipAdo yaH sacetanAdirajoguNDitena hastena dIyamAnAM bhikSAM gRhNAti, tathA yo'sthaNDilAdeH sthaNDilAdau saGkrAmanna pAdau pramArTi athavA yastathAvidhe kAraNe('sati) sacittAdipRthivyAM kalpAdinA'nantaritAyAmAsanAdi karoti sa sarajaskapANipAda iti 14, tathA akAlasvAdhyAyAdikArakaH pratIta: 15, tathA kalahakaraH kalahahetubhUtakartavyakArI 16, tathA zabdakaraH rAtrau mahatA zabdenollApasvAdhyAyAdikArako gRhasthabhASAbhASako vA 17 tathA jhaJjhAkaro yena yena gaNasya bhedo bhavati tattatkaro, yena vA gaNasya manoduHkhaM samutpadyate tadbhASI 18, tathA sUrapramANabhojI sUryodayAdastamayaM yAvadazanapAnAdyabhyavahArI 19, eSaNAasamitazcApi bhavati-aneSaNAM na pariharati, preritazcAsau sAdhubhiH kalahAyate, tathA'neSaNIyamapariharan jIvoparodhe varttate, evaM cAtmaparayorasamAdhikaraNAdasamAdhisthAnamidaM viMzatitamamiti 20 / ' gururetAni viMzatimasamAdhisthAnAni tyajati / 'eSaNameSaNA-azanAdergrahaNakAle zaGkitAdibhiH prakArairanveSaNaM tadviSayA doSA eSaNAdoSAH / ' - iti vyAkhyAtaM pravacanasAroddhAravRttau / te caiSaNAdoSA dazavidhAH / tadyathA - 1 zaGkitadoSaH, 2 mrakSitadoSaH, 3 nikSiptadoSaH, 4 pihitadoSaH, 5 saMhRtadoSaH, 6 dAyakadoSaH, 6 unmizradoSaH, 8 apariNatadoSaH, 9 liptadoSaH, 10 charditadoSazca / uktaJca zrIbhAvadevasUrisaGkalitayatidinacaryAyAM matisAgarasUrisUtritatadavacUAJca - 'saMkiya 1 makkhiya 2 nikkhitta 3 pihiya 4 sAhariya 5 dAyagu 6 mmisse 7 / apariNaya 8 litta 9 chaDDiya 10 esaNadosA dasa havaMti // 79 // (chAyA- zaGkitaM 1 prakSitaM 2 nikSiptaM 3 pihitaM 4 saMhRtaM 5 dAyakaH 6 unminaM 7 / apariNataM 8 liptaM 9 chadditaM 10 eSaNadoSA daza bhavanti // 79 // )
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 812 dazavidhA eSaNAdoSAH ___ avacUrNiH - tatra zaGkitaM sambhAvitAdhAkarmAdidoSaM bhaktAdi 1 prakSitaM-ArUkSitaM 2 nikSiptaM-nyastaM saccittAdiSu 3 pihitaM-sthagitaM 4 saMhRtaM-tasmAdanyatra kSiptaM 5 dAyakobAlAdiH 6 unmizraM-mizrIkRtaM sacittayuktaM 7 apariNataM-aprAsukAdi kAlahInaM 8 liptaM kharaNTitaM 9 chaditaM-parizATitam 10, ete eSaNAdoSAH-piNDagrahaNadUSaNAni daza bhaveyuriti gAthArthaH // yadAhuH 'solasa uggamadose'tyAdi // 79 // .... dosA saMkAi saMkiya makkhiyaM mhudgaaisNsittuN| tasathAvaresu ThaviyaM acittamavi hoi nikkhittaM // 12 // pihiyaM sacittathagiyaM sAhariyaM bhAyaNaTThiyamajogaM / nikkhiviUNa sacitte viyaDa jaM teNa patteNa // 13 // dAyagayaM jaM dinnaM nigaDiya-kaMpaMta-pAuThiehi / bAlathaviraMdhapaMDagamattakuNikhaMjajariehi // 14 // khaMDagapIsagaloDhagapiMjagakattagaviloDagAIhiM / velAmAsavaIe sabAlavacchAi itthIe // 15 // khaMDAikaNAijuyaM ummissaM pariNayaM na jaM phaasuN| mahumAivilitteNaM karAiNA dei taM littaM // 16 // chaDuMteNa ya dinnaM chaDDiyamiya hu~ti dosa bAyAlA / gihijaiubhayappabhavA uggamamAI tahA kamaso // 17 // (chAyA- doSAH zaGkAyAM zaGkitaM mrakSitaM madhUdakAdisaMsRSTam / trasasthAvareSu sthApitaM, acittamapi bhavati nikSiptam // 92 / / pihitaM sacittasthagitaM, saMhRtaM bhAjanasthitamayogyam / nikSipya sacitte vitarati, yat tena pAtreNa // 13 // dAyakagataM yad dattaM nigaDitakampamAnapAdukAsthitaiH / bAlasthavirAndhapaNDakamattakubjakhaJjajvaritaiH // 94 // khaNDakapisakaloDhakapiJjakakarttakaviloDakAdibhiH / velAmAsavatyA sabAlavatsayA striyA // 95 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazavidhA eSaNAdoSAH 813 khaNDAdikaNAdiyutaM unmizraM pariNataM na yat prAsukam / madhvAdiviliptena karAdinA dadAti tad liptam // 96 / / chardayatA ca dattaM chatimiti bhavanti doSA dvicatvAriMzat / gRhiyatiubhayaprabhavA udgamAdayastathA kramazaH // 971) avacUrNiH - atha gaveSaNAyA daza doSAH prarUpyante - doSANAmAdhAkarmAdInAM zaGkAyAM piNDagrahaNe zaGkitagrahaNe zaGkitaM syAt, asya catvAro bhaGgAH, tadyathA - zaGkitagrahaNaM zaGkitabhogaH 1 azaGkitagrahaNaM zaGkitabhogaH 2 zaGkitagrahaNamazaGkitabhogaH 3 niHzaGkitagrahaNaM niHzaGkitabhogaH 4 / atha mrakSitaM, mrakSitaM dvedhAsacittAcittayormadhUdakAdivastunoryogAt, saMsRSTaM sacittamrakSitaM yat karAdi tat prakSitamityarthaH, tathA trasasthAvareSu sthApitaM acittamapi prAsukamapi nikSiptaM bhavati tat, tatra trasA dvIndriyAdayaH sthAvarA ekendriyAdayaH tairyukte acitte'pi // 12 // atha pihitAkhyaM dUSaNaM nirUpayati - tatra sacittAcittAbhyAM sthagitaM-AcchAditaM, etaccaturbhaGga, tadyathA-sacittena sacittaM pihitaM 1 acittena sacittaM 2 sacittena acittaM 3 acittena acittamiti 4, tatra bhaGgatrayamazuddhaM, caturthe bhane gurulaghurUpAzcatvAro bhaGgAste'pi piNDavizuddherjeyAH, granthagauravabhayAnneha likhitAH, atha saMhRtAkhyadoSamAha-tat saMhRtAkhyaM yat pRthvIkAyAdau bhAjane ayogyaM dAnAnucitaM mRttikAjalatuSAdi dAtumanabhipretaM vA karoTikAderbhAjanAdapareNa riktIkRtamAtRkeNaiva dadAti-deyaM vastu sAdhubhyo yacchati, gRhastha iti zeSaH // 93 // atha dAyakAkhyadUSaNaM gAthAyugmena nirUpayati - tatra yadi dAtargatamevaMvidhena vakSyamANena dattaM taddAyakAkhyamityarthaH, kena ?-nigaDitAdinA, nigaDito-lohamayAdipAdabandhanAditaH kampamAnAGgaH pAdukArUDhaH-kASThAdimayopAnaccaTitaH taiH, tathA bAlasthavirAndhapaNDakamattakubjakakhaJjajvaritairapi, tadyathAbAlo'vyakto vA SaSTikAntarvartI, sthaviro vRddhaH, sa ca saptatervarSANAmupari, andho dRSTirahitaH, paNDago napuMsako, matto madirAvihvalaH, kUNikaH-kubjaH, khaJjaH-caraNarahitaH, jvaritorogavAn, taiH // 9 // tathA udUkhalamuzalAbhyAM yA sacittaM zlakSNayati khaNDIkaroti tayA dIyamAnaM na gRhyate,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 814 dazavidhA eSaNAdoSAH tathA yA ca pinaSTi-zilAyAM tilalavaNajIrakAdi mRnAti, tathA loDhakaH kasiloDinyA kaNakena niSkulaM karoti, piJjaka:-rutaM piJjanena mRdukaraNaparaH, kartakaH-puNikAbhiH sUtrakaraNaparaH, viloDagAbhirviloDanaM karAbhyAM punaH punaH rutasUkSmakaraNamebhirapi deyaM na grAhyaM, tathA viloDanaM dadhyAdimathanaM ca tathA velAmAsavatyA kAlaH, rajasvalAyA ityarthaH, tathA ca yA strI sabAlA-stanopajIvizizukA tathA prastAvAt garbhiNyA aSTamAsakagarbhavatyAH, ebhirdoSaiH sAdhunA dAtuH sakAzAt piNDo na grAhyaH // 15 // athonmizrAkhyaM vivRNoti - atha khaNDAdhucitaM-yogyaM kaNAdyaiH sacittamayogyaM yatra dve vastunI ekIkRtya sAdhave dIyate tadunmizra, atraikIkaraNaM mIlanamAtramevAvaseyaM, asminnapi doSe caturbhaGgI, yathA sacittena sacittaM mizraM 1 evamacittena sacittaM 2 sacittenAcittaM 3 acittenAcittaM 4, eSvAdibhaGgatrayaM na kalpate, caturthaH zuddha eva, atha apariNataM-apariNatAbhidhAnaM yatra dAtavyaM vastveva dravyameva aprAsukaM, athavA etadazanAdi grAhakasya sAdhormanasi nirdoSaM pariNataM dvitIyasya sadoSaM pariNataM, atha liptaM madhunA, AdinA dadhikSIratakraM, anena ca viliptena lepayuktena yaddadAti talliptam // 16 // atha charditAkhyamAviSkaroti - chadite doSe milite sati pUrvoktA dvicatvAriMzaddoSA bhavanti, atra vArakamantrikathAnidarzanaM pUrvaM vyAkhyAtamevAsti / te ca yathAsaGkhyaM SoDaza 2 daza gRhasthayatitadubhayaprabhavAH, ko'rthaH ?-SoDaza udgamadoSAH gRhasthaprabhavAH, gRhiNA prAyeNa teSAM kriyamANatvAt tathA sAdhuprabhavAH SoDaza, teSAM sAdhunaiva vidhIyamAnatvAt, tathA gRhisAdhujanyA dazaiSaNAdoSAH, zaGkitadoSasya sAdhubhavatvAt apariNatadoSasya ca sAdhujanyatvAt, zeSANAM ca gRhiprabhavatvAt, tathA paJca grAsaiSaNAdoSAH tAn agre vakSyati, yadAhuH - iha . "solasa solasa dasa u uggmuppaaynnesnnaadosaa| gihisAhuubhayapabhavA paMca u ghAsesaNA hoi // 1 // " (chAyA- SoDaza SoDaza daza tu udgamotpAdanaiSaNAdoSAH / gRhisAdhUbhayaprabhavAH paJca tu grAsaiSaNA bhavati // 1 // ) // 97 // ' gururetAndazavidhAneSaNAdoSAn varjayati /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcavidhA grAsaiSaNAdoSAH 815 'grAsaH-bhojanaM tadviSayA eSaNA-zuddhAzuddhaparyAlocanaM grAsaiSaNA, tasyA doSA grAsaiSaNAdoSAH / ' iti vyAkhyAtaM pravacanasAroddhAravRttau / te ca grAsaiSaNAdoSAH paJcavidhAH / tadyathA - 1 saMyojanAdoSaH, 2 pramANAtiriktadoSaH, 3 aGgAradoSaH, 4 dhUmadoSaH 5 akAraNadoSazca / yaduktaM piNDavizuddhau tadvattau ca - 'iya solasa solasa dasa, uggamauppAyaNesaNA dosA / gihisAhUbhayapabhavA, paMca gAsesaNAe ime // 13 // (chAyA- iti SoDaza SoDaza daza, udgamotpAdanaiSaNAdoSAH / gRhisAdhUbhayaprabhavAH, paJca grAsaiSaNAyAM ime // 93||) vRttiH - ityevaM pradarzitaprakAreNa SoDaza-SoDaza-daza-saGkhyA yathAkramaM ye udgamotpAdanaiSaNAviSayA vyAvarNitasvarUpA doSA AhAradUSaNAni te yathAsaGkhyaM gRhisAdhUbhayaprabhavA bhavantIti zeSaH / atra SoDazA'pyudgamadoSA gRhasthAdutpadyante / gRhI prAyeNa tatkartetyarthaH / utpAdanAdoSAH SoDazApi yatereva sakAzAt prAdurbhavanti, yatireva tAn kurute ityarthaH / ubhayaM gRhisAdhulakSaNam / tasmAtprabhavanti jAyante eSaNAdoSA gRhI sAdhuzca tadvidhAyItyarthaH / tatra zaGkitadoSaH sAdhubhAvApariNatadoSazceti dvau sAdhuprabhavau zeSA mekSitAdayaH punaraSTAvavazyaM gRhasthAdeva syuriti / tadevaM vidhinA gRhItasyApyAhArasya vidhinA grAsaH kArya iti grAsaiSaNAyA avasaro'tastaddoSaprastAvanArthamAha / 'paMca'tti, paJcasaGkhyAH punardoSAH / 'gAsesaNAe'tti grAso bhojanaM tadviSayA eSaNA zuddhAzuddhaparyAlocanaM grAsaiSaNA tasyAstasyAM veme'nantarameva vakSyamANAH saMyojanAdayaH syuriti gAthArthaH // 93 // adhunA tAneva prastAvitAn nAmataH, Adyasya svarUpaM cAha - saMjoyaNA pamANe iMgAle dhUma kAraNe paDhamA / vasahi bahintare vA rasaheuM davvasaMjogA // 94 // (chAyA- saMyojanA pramANaM aGgAraH dhUmaH kAraNaM prathamA / vasateH bahirantare vA rasahetoH dravyasaMyogAH // 94 // ) vRttiH - saMyojanaM saMyojanA / gRddhyA rasotkarSotpAdanArthaM dravyANAM sukumArikAdInAM guDAdidravyaiH saha mIlanamityAdirUpA sA kriyamANA grAsaiSaNAdoSaH syAt / 'pamANe' tti,
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcavidhA grAsaiSaNAdoSAH pramitiH pramANaM kavalasaGkhyAdinA AhAramAtrAlakSaNaM, ekAraH prathamaikavacanArthaH / taccAtikramyamANaM bhojanadoSo bhavet / 'iMgAle' tti cAritrendhanasyAGgArANAmiva karaNamiti kArite antyasvarAdilope, puMsi 'sajJAyAM ghaH' iti ghe cAGgArazcAritrendhanadahanasamartho rAgapariNAmaH / ekAraH pUrvavat / 'dhUme' tti cAritrendhanasya dhUmakaraNamiti kArite, 'maMtuvaMtuvinA luk ce' ti vaMtulope antyasvarAdilope pUrvavad ghe ca dhUmazcAritrendhanasya dhUmAyamAnatAkaraNasamartho dveSapariNAmaH / prathamaikavacanalopaH chando'rtham / 'kAraNe'tti kAryate prANI kArya bhojanAkhyamanena nimitteneti kAraNaM nimittamekAra: pUrvavat / rUpabalAdyarthamazanAdyupabhogaH kAraNAkhyo doSaH / caH samuccayArtho lupto dRzyate / paJca bhojanadoSA bhavantIti zeSaH / tatraiteSvAdyaM vyAkhyAtumAha / 'paDhamiti, doSapaJcakApekSayA prathamA''dyA prakramAt saMyojanA bhavati / kathamityAha vasaterupAzrayAdbahirbahiSTAd bhikSATanaM ityartho yadvA'ntare vasatemadhye, vA vikalpe / rasaheto rasotkarSArthaM zobhanAsvAdanimittamiti yAvat / dravyANAM kUrAdInAM lAbhe saMyogo rasagRddhyA dadhyAdInAM saMyojanaM mIlanaM dravyasaMyogastasmin sAdhunA kriyamANe sati prathamA bhavatIti pUrveNa yogaH / ayamatra bhAvArtha:-dvidhA saMyojanA, bhAvasaMyojanA dravyasaMyojanA ca / dravyasaMyojanA(nayA) ceha prakRtam / tatra kSIrAdIni dravyANi gA_pariNAmena saMyojayannAtmani yathA jJAnAvaraNAdikaM karma saMyojayati badhnAti, sA bhAvena dravyagRddhirUpAdhyavasAyenAtmanA saha karmaNAM saMyojanA mIlanaM taizca saMsArasya, tenaiva duHkhasyeti bhAvasaMyojaneti / dravyasaMyojanA tu dvidhA bAhyAbhyantarabhedAt / tatra bAhyAbhyantaratve bhojanakriyAyAH kramazo'pratyAsannatA''sannate Azritya draSTavye / tatra ca rasahetukadravyArthaM paryaTanaM 1 teSAM pRthak pAtre grahaNa 2 miti dvidhA bAhyA drvysNyojnaa| tAM ca dvidhAmapi vasaterbahibhikSAmaTan karoti / yathA kazcitsAdhubhikSAmaTan zAlyAdikUraM kSIraM vA prAptavAMstatprAptau ca rasagRddhinimittaM dadhiguDayorgaveSaNAya paryaTati maNDakamudgazAlyAdiprAptau ca sapirdadhisnigdhapatrazAkAdizAlanakAdyarthaM paryaTatItyekA 1, dve vA labhyamAne bhinnabhinnapAtrakeSu sthApayet sAdhuryato'dhunaiva mIlitAni bhojanavelAyAM yAvaddhRtAni virUparasAni bhaviSyantIti bhojanaM kurkhan mIlayiSyAmIti vicintya kSIrAdIni labhyamAnAni bahireva pRthak pRthak bhAjaneSu gRhNAtIti dvitIyA 2 / abhyantarA punardravyasaMyojanA tridhA pAtrakaviSayA, kavalaviSayA, mukhaviSayA ceti trividhAmabhyantarAM vasatAvAyAtaH karoti / tatra bhojanasamaye yatsukumArikAdi yena khaNDAdinA saha rocate tadrasagRddhyA tenaiva sahaikasminneva pAtre saMyojya sthApayatItyAdyA 1 /
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcavidhA grAsaiSaNAdoSAH 817 yadA tu tatra tathAbhUtaM tenaiva saha kavalatayA karoti tadA dvitIyA 2 / yadA tattathAbhUtamekaM mukhe prakSipyAnyattathAbhUtaM tadupari prakSipati tadA tRtIyA 3 / tadiha vasaterbahiH dravyasaMyojane baahyaa| vasatAvAgatena rasanimittaM tasmin kriyamANa abhyantareti sthitam / piNDaprastAvAdiyaM piNDaviSayA darzitA / itarathopakaraNaM gaveSayataH sAdho colapaTTakAvAptau vibhUSApratyayamantarakalpaM yAcitvA paribhuJjAnasya bahirupakaraNasaMyojanA / vasatau cAgatya paribhuJjAnasyAntarupakaraNasaMyojanetyAdyapi draSTavyamiti / iha ca rasahetoriti vizeSaNena kAraNataH saMyojanA'pyanujJAtetyAvedayati, tathAhi rogiNaH sAdhoryasya vA'hAre'ruciH syAttasya, tathA pradhAnAhArocitarAjaputrAdestathA sAdhUcitena saMyogarahitAhAreNa nAdyApi samyagbhAvitasya zaikSakAdervA iyamanujJAtA / eteSAM hi zAlanakAdi vinA naivAhA iti gAthArthaH // 94 // uktA saMyojanA, atha pramANAtikramadoSamabhidhitsurAha / dhiibalasaMjamajogA, jeNa Na hAyaMti saMpai pae vA / taM AhArapamANaM jaissa sesaM kilesaphalaM // 95 // (chAyA - dhRtibalasaMyamayogA, yena na hIyante samprati prage vA / tadAhArapramANaM yateH zeSaM klezaphalam // 95 // ) vRtti: - dhRtizca cetasaH svAsthyamupalakSaNatvAjjJAnAdivRddhizca / balaM ca vaiyAvRttyAdikaraNakSamaM zarIrasAmarthyam / saMyamayogAzca cAritrasAdhakAH pratyupekSaNApramArjanAdayaH sAdhuvyApArAH, dhRtibalasaMyamayogAste yena yAvanmAtreNAzanAdinA upabhuktena na hIyante na hAniM yAnti kintvanavaratamutsarpanta eveti tattvam / kadA na hIyante ityAha samprati bhojanAdUrdhvaM tasminneva dine ityarthaH / yadvA prage prAptadvitIye AgAmidine ityarthaH / vA vikalpe / ko'rtho yenopabhuktena nyUnatayA adhikatayA vA tadaiva zvo vA kSudhA'jIrNAdivyathA'sadbhAvAnna saMyamajJAnAdihAnirbhavatIti / tatkimityAha - tAvanmAtraM saMyamadhRtyAdyutsarpaNakAra AhAre, AhArasya bhaktapAnarUpasya bhojanasya, pramANaM mAnaM yateH sAdhorupalakSaNatvAtsAdhvyAzca jJeyamiti zeSaH / tacca kila dvAtriMzatkavalarUpamekatRptikArakatayA ekasmin dine puruSaM prati draSTavyam / madhyamapramANametat / tasmAcca dvAtriMzatkavalapramANAdekena kavalena dvayAdibhirvA hIyamAnaM tAvat madhyamaM yAvadaSTau, aSTau kavalAstu jaghanyamiti / utkRSTatastu bahavo'pi kavalA bhavantIti /
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 818 paJcavidhA grAsaiSaNAdoSAH aSTAviMzatiH kavalA mahilAyA AhAramAnaM / napuMsakasya tu te caturviMzatiH syuH / paraM tasya prAyo'pravrAjanIyatvAt - 'battIsaM kira kavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisassa mahiliyAe aTThAvIsaM bhave kavalA // 1 // ' ityasyAM gAthAyAmAhAramAnaM taM prati noktam / atha kavalAnAM kiM pramANam ? ucyate kukkuTyaNDakamAtrAH kavalA bhavantIti / tatra kukkuTI dvividhA dravyakukkuTI bhAvakukkuTI ca / tatra sAdhoH zarIraM dravyakukkuTI tasya mukhamaNDakaM, tatrA''viSkRte mukhe'kSikapAlauSThabhrUbhiravikRtAbhiryaH pravizati tatpramANaM kavalasya / athavA kukkuTI tasya aNDakaM tatpramANaH kavalo grAhyaH / bhAvakukkuTI punaryAvanmAtreNAhAreNa bhuktena nAtinyUnaM nAtyAdhyAtaM codaraM bhavati, dhRtijJAnAdivRddhizca bhavati, asyAhArasya dvAtriMzo bhAgo'NDakaM tatpramANaM kavalasya / tathA dvAtriMzatkavalAdikaM puruSAdyAzritya kavalAhArasyaiva mAnamidam / sapAnasya ca tasyodaramAzritya kAlApekSayA bhAgataH pramANaM vaktavyam / tatra kAlastridhA zIta uSNaH sAdhAraNazca / tadiha yatra kAle zItamadhikaM sa zItaH, yatra gharmo'dhikaH sa uSNaH, yatra dvayoH sAmyaM sa sAdhAraNaH kAlaH / tathA sarvamapi bhojakodaravivaraM SaDbhirbhAgaiH kalpyate / tatazca sAdhAraNakAle bhaktapAnayorabhyavahAre idaM pramANaM yathA - udarabhAgatrayaM takrAdivyaJjanayuktenAzanena pUrayet, dvau ca bhAgau kAJjikapAnakeneti / SaSThazcAMzo nyUno dharaNIya itazcetazca vAyoH saJcaraNAyAnyathA hi vAtaH pIDAM kuryAditi paJcaiva bhAgAH sadopayoginaH / taduktaM 'addhamasaNassa sarvajaNassa kujjA, davassa do bhAe / vAupaviyAraNaTThA cchabbhAyaM UNayaM kujjA // 1 // ' iti / tathA zIte pAnasyaikaH, bhaktasya catvAro bhAgA iti paJca / uSNe trayaH pAnasya, bhaktasya dvAvii paJca / iha bubhukSAvRddhyA bhaktabhAgavRddhiH, pipAsAhAnyA tu jalahAnirityAdi bhAvanIyam / tadidamAhArapramANametadvyatirikte ca pramANadoSo'ta eva Aha- zeSaM saMyamAdinirvAhahetoH svadehAnuguNAdAhAramAnAdanyat nyUnamadhikaM vA prakAmAtibahukAdivakSyamANadoSayuktaM vAhAryamANamazanAdi, kimityAha, klezaH zarIrapIDA sa eva phalaM prayojanaM yasya tatklezaphalamakSudhA'jIrNAdijanakatayA zarIravyathotpAdakamityarthaH / etena jJAnAdivRddhijanakAdanyatpramANadoSaduSTaM jJeyamityuktaM bhavati / te ca pramANadoSabhedAH SaD bhavanti / yathA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcavidhA grAsaiSaNAdoSAH 819 prakAmaM, nikAmaM, praNItaM, atibahukaM, atibahuzaH, atipramANamatRpyamAnaM veti / tatra trayastriMzadAdibhiH kavalaiH bhojanamekasminneva dine kRtaM prakAmamityucyate / tacca kevalaprakAmatvenaitairagalatsnehabindubhirjeyam / yadi tu galatsnehabindubhiH syAttadA prakAmaH praNItazca doSau syAtAmevaM zeSadoSa(SeSu)doSasaGkaratvamapi bhAvanIyaM 1 / tathA prakAmabhojanameva vyAdidineSu kriyamANaM nikAmamucyate 2 / utpATyamAnakavalebhyo galaghRtAdikaM bhojanaM praNItamucyate 3 / ekasmin dine nyUnodaratArahitatvena paripUrNabhojanaM bahukamucyate tadbahukamatikrAntamatizayena svapramANAdhikaM yadazanAdikaM vAradvayaM bhuGkte tadatibahukamiti 4 / tisro vArA yadazanAdikaM bhuGkte tadatibahuza ucyate 5 / tisRbhyo vArAbhyaH paratazcatasrAdivArA atilaulyAttRptimamanyamAnaH sAdhuryadazanAdikaM bhuGkte tadatipramANamatRpyamAnaM vocyate 6 / tadidaM pramANadoSaduSTaM SaDvidhamapyAhAraM sAdhurna bhuJjIta / tathA viruddhadravyAhAro'pi dehasaMyamakSatikAritvena klezaphala eva jJeyo'taH so'pi na bhoktavyo yathA dadhitailayoH kSIratailayorvA saMyogaH kuSThavikArakArI, samabhAgayozca tailaghRtayomilitayoH saMyogaH kiyatA'pi kAlena viSatvabhAjI bhavecceti gAthArthaH // 15 // zeSaM klezaphalamiti prAguktaM tatazca kutaH punaH zeSaM klezaphalamityAha - jeNaibahu aibahuso, aippamANeNa bhoyaNaM bhuttaM / hAdejjava vAmejjava, mArejjava taM ajIraMtaM // 16 // (chAyA- yenA'tibahu atibahuzaH, atipramANena bhojanaM bhuktam / hadayedvA vamayedvA, mArayedvA tadajIryat // 96 // ) vRttiH - yena kAraNena 'atibahu' atibahukAkhyaM vAradvayamityarthastathA 'atibahuso' atibahuzo'bhidhaM vAratrayamityarthaH / atipramANena vAratrayollaGghanena karaNabhUtena atRpyamAnena vA tRptimamanyamAnena sAdhunA ka; bhojanamazanAdikaM bhuktamabhyavahRtam / kiM kuryAt ityAha / hadayedvA purISAdhikyaM kArayet, vamayedvA chardaii kArayet, mArayedvA prANatyAgaM kArayet / vAzabdAH svasthAne vikalpArthAH / tadatibahukAdibhojanaM kIdRzaM sadityAha-ajIryadapariNamat / iha ca sUtrakRtA doSadarzanadvAreNAtibahukAditrayasya darzanena prakAmAdidoSatrayamapyupalakSitaM draSTavyam / kevalaM prakAmAditrayAbhaNanena yadatibahukAditrayasyopAdAnaM tadasyAtmavirAdhanAdijanakatvenAtiparihAratAkhyApanArthaM, tatrAtmavirAdhanA maraNAdeH, saMyamavirAdhanA tu tApanArthaM tejaskAyAdivirAdhanAta, pravacanavirAdhanA tu audarikA ete ityAdi janApavAdAt / upalakSaNatvA
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcavidhA grAsaiSaNAdoSAH detadanusArataH prakAmAdibhojanatraye'pyete'nye ca brahmacaryavirAdhanAdayo doSA vAcyAH / tasmAdguNakAritvAt pramANopetameva bhoktavyam / kiM ca ye narA apathyaparihAriNaH, dvAtriMzatkavalabhojino vA dvAtriMzataH stokatarabhojino vA syuste'paravaidyacikitsyA na syuH kintu te svata evoktAhAraniSevaNAdAtmano vaidyakalpA iti pramANayuktabhojane vizeSaguNastato jJAnAdivRddhiriti gAthArthaH // 96 // 820 uktaH pramANadoSaH, sAmpratamaGgAradhUmAkhyaM doSadvayaM yugapadvyAkhyAtumAha aMgArasadhUmovama-caraNidhaNakaraNabhAvao jamiha / ratto duTTho bhuMjai, taM aMgAraM ca dhUmaM ca // 97 // (chAyA - aGgArasadhUmopama - caraNendhanakaraNabhAvato yadiha / rakto dviSTo bhuGkte, tad aGgArazca dhUmazca // 97 // vRttiH - iha kASThAdikamindhanam, agnidagdhaM nirdhUmaM jvaladagnirUpamaGgAra ityabhidhIyate / tathA saha dhUmena sadhUmaM, tadevendhanamaGgArabhAvamaprAptaM dAhakriyAmanubhavadyAvadarddhadagdhaM tAvadbhUmasadbhAvAtsadhUmamucyate / tato'GgArazca sadhUmaM ca aGgArasadhUmaM dravyendhanaM tena upamA aupamyaM sAdRzyaM yasya taccaraNendhanaM ca / tatra caraNaM cAritraM tadevendhanaM bAlanaM dAhyatvAccaraNendhanaM, tasya karaNaM vidhAnaM, tasya bhAvaH sadbhAvastasmAccAritrendhanasyAGgArasadhUmasadRzakaraNatayetyarthaH / ayamartho yathAhi dravyendhane, dAhyaM dAhakastatsAdhyaM kAryaM ceti tritayaM bhavati tathA bhAvendhane'pi dAhyaM dAhakastajjanyaM kAryaM ca vAcyaM, tatra dravyendhane kASThAdibAlanaM dAhyaM dAhako'gnistatsAdhyaM ca dhU (mA)yamAnatA'GgAratAlakSaNaM, bhAvendhane cAritrAkhyaM dAhyaM, rAgadveSapariNAmazca sAdhorazanAdigocaro'gnirdAhakaH, tatsAdhyaM ca kAryaM dhUmAyamAnatArUpaM rUkSo'yamAhAra ityAdivacanoccAraNena tasyaiva malinatvakaraNaM aGgAratAkaraNarUpaM ca / miSTo'yamAhAra ityAdivacanoccAraNena sarvvathA nirdagdhatvena tasyaivAsAratAkaraNaM mokSakAryaM prati / yathAhyaGgAraiH kASThAdikAryaM na sidhyati / tathA tena cAritreNa kRtaduHkhamokSo mokSo na zIghraM labhyate ityevaM ca caraNendhanasya dravyendhanaupamyam / tatazca yatprAsukameSaNIyamapyazanAdi, iha tu sthApyaM, rakto miSTametaditi tatprazaMsayA rAgavAn san, dviSTo rUkSametadityAdidoSagrahaNato dveSavAn bhuGkte abhyavaharati tadazanAdi, yathAkramaM bhavati / iha eSu grAsaiSaNAdoSeSu madhye, asmin pravacane vA, kimityAha- 'aMgAraM ca dhUmaM ce 'ti, tatrAGgAraH pUrvoktazabdArthazcAritrendhanadahanasamartho rAgapariNAmo, dhUmazca pUrvoktazabdArthazcAritrendhanasya dhUmAyamAnatAkaraNasamartho dveSapariNAmastadyogAdazanAdyapyaGgAradoSavadbhUmadoSavacca bhavati / rAgavAneSaNIyamapi bhuJjAno'GgAra
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcavidhA grAsaiSaNAdoSAH 821 doSavatkaroti dveSavAMzca tadeva bhuJjAno dhUmitaM karoti / cazabdau parasparApekSayA samuccayArthau / iha yadyapi pUrvvaM kASThAdidahyamAnamarddhadagdholmukasvabhAvaM sadhUmaM syAttataH sarvathA jvalanarUpAmaGgAratAM bhajate iti sadhUmAGgArayorutpattikramastathApyanayorbhAvarUpayorgurulaghudoSatAmAzrityevaM nirddezastathAhi-rAgeNa sarvvathA dagdhendhanasamaM cAritraM karotIti sa gururdoSo, dveSeNa tvarddhadagdhendhanasamamiti sa laghuriti / tathA zeSeSUdgamAdidoSeSu jagattrayakadarthakarAgadveSasvarUpatvAdgurutamAvimAviti khyApanAkramabhaNanaM tyaktvaitau doSau visadRzAvuktAviti gAthArthaH // 97 // uktamaGgAradhUmAkhyaM doSadvayaM sAmprataM kAraNAkhyamabhidhitsuryannimittamAhArayati, yannimittaM ca netyetadAha - (chAyA chuhaveyaNaveyAvacca-saMjamasujjhANapANarakkhaTThA / iriyaM ca visoheDaM, bhuMjai na u rUvarasaheU // 98 // kSudvedanAvaiyAvRttya-saMyamasudhyAnaprANarakSArtham / IryAM ca vizodhayituM, bhuJjIta na tu rUparasahetuH // 98 // vRttiH - iha kSudvedanAdipadAnAM kRtadvandvAnAM rakSArthamiti padena pratyekaM sambandho bhavati / tatazca kSudvedanArakSArthaM bubhukSAlakSaNapIDApagamAya / bubhukSAsadRzI hi nAstyanyA pIDA, atastadvinAzAya bhuJjIteti sarvatra yoga: sAdhurAhAramiti zeSaH / tathA vaiyAvRttyamAcAryAdInAM bhaktapAnAdinA praticaraNarUpam / taddhi bubhukSitena kartuM na pAryate, ataH tadrakSArthaM tasya hAninivAraNArtham / tathA saMyamaH pratyupekSaNApramArjjanAdikaH sAdhuvyApArastaM bubhukSitaH karttuM na zaknotyatastatpAlanArtham / tathA zobhanaM dhyAnaM sudhyAnaM sUtrArthAnucintanAdilakSaNaM dharmadhyAnaM, tadapi bubhukSitasya parikSIyate / yato bubhukSitaH pUrvvAdhItazrutaparAvarttane'rthacintanikAyAM cAsamarthaH syAdatastadrakSArthaM sudhyAnahAninivAraNArthamityarthaH / tathA prANarakSArthaM, tatra prANA indriyAdayo daza teSAM rakSArthaM tatsaMdhAraNAya, bubhukSitasya hyAyurbalAdi hIyate / tatheryAM ca vizodhayitumIryAsamitipAlanAya, bubhukSito hIryAsamitiM dhyAmalalocanAni (natvena) vizodhayituM na zaknoti / caH samuccaye / etaiH SaDbhiH kAraNaissAdhurAhAraM bhuJjItAznIyAt / na tu na punarbhuJjIta rUparasahetuH / tatra rUpaM zarIrasya viziSTavarNAdyAkRtiH 'rasa zabde' iti vacanAdrasaH zabdastayorheturnimittaM zarIropacitatvakaNThamAdhuryApAdanAyetyarthaH / AhAraviSayo vA raso madhurAdikastannimittaM svAdurasopetamidaM varttate, ato'vazyaM bhoktavyamiti gArtsnyena na bhuJjItetyarthaH / anena rUpAdyarthamAhAramAhArayan dharmmaprayojanAbhAvAt kAraNAkhyadoSaduSTaM I
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcavidhA grAsaiSaNAdoSAH tatsyAdityAveditam / yataH kAraNAbhAvaH kAraNadoSo'trAbhipreta iti gAthArthaH // 98 // yaiH kAraNairAhArayati yatistAnyuktAnyadhunA yairnAhArayati tAnyA ahava na jimejja roge, mohudaye sayaNamAiuvasagge / pANidayAtavaheDaM, aMte taNumoyaNatthaM ca // 99 // 822 (chAyA - athavA na jimet roge, mohodaye svajanAdyupasarge / prANidayAtapohetoH, ante tanumocanArthaM ca // 99 // ) vRttiH - athaveti balavarNAdyapekSayA bhojanA'karaNe vikalpAntarArthaH / na naiva jimedadyAt sAdhurbhojanaM kuryAdityarthaH / kvetyAha- roge AkasmikajvarAkSirogAdAvajIrNAdau ca / upavAsAn kurvato hi prAyo jvarAdayastruTyante / yaduktaM - 'balAvirodhi nirdiSTaM jvarAdau laGghanaM hitam / Rte'nilazramakrodhazokakAmakSatajvarAt // 1 // ' - tathA mohodaye'tyutkaTakAmapIDodbhave maithunaviratirakSaNArthaM na jimet / upavAsAn hi kurvvataH kAmaH kAmamapakrAmati / yaduktaM - ' viSayA vinivarttante nirAhArasya dehinaH / rasavarjaM raso'pyasya paraM dRSTvA nivarttate // 1 // ' iti / 'sayaNamAi 'tti mo'lAkSaNikastataH svajanAdyupasarge / tatropasargaH skhalIkaraNam, sa cAnukUlapratikUlabhedAt dvidhA / tatra mAtApitRkalatrAdisvajanopasargo'nukUlaH / te hi pravrajyAmocanAdyarthaM kadAcidupatiSThante / tata upasargo'yamiti matvA tatra na jimet / te upavAsAn kurvantamavalokya tannizcayAvagamAnmaraNAdibhItervA prAyastaM muJcanti / AdizabdAt pratikUlopasarge kupitarAjAdau na jimediti / tathA prANidayA ca tapazca te tathA / taddhetostannimittaM / tatra prANidayAhetoH sattvarakSaNAya jalavRSTau, mahikApAte, sacittaraja: pAtAdau, prabhUtazlakSNamaNDUkikAmasikAdisattvasamAkulAyAmilAyAM na jimet kintu meghavRSTyA - dAvupavAsaM karoti yena bhikSATanAdijAtApyakAyAdivirAdhanA na syAt / tathA tapohetostapo'rthamekadvyAdyupavAsakaraNena SaNmAsAntaM yAvattapaH kurvato na bhojanasambhavaH / iha utkRSTataH SaNmAsameva tapo bhavati na parata iti veditavyam / tathA ante paryantasamaye vRddhabhAve ityarthaH / anyadA hi prAyo bubhukSAdhikyAdAhAratyAge ArttadhyAnApatteriti / tanuH zarIraM tasyA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavidhaM mithyAtvam 823 mocanaM maraNArthaM parityAgastadarthaM, caH samuccaye / saMlekhanArthaM nirbhojano bhUyAdityarthaH / ayamarthaH - pUrvvaM hi dIrghaparyAyaparipAlanaM, ziSyebhyo vAcanAdAnaM, ziSyaniSpAdanA ca zreyo, ante ca vArddhake sarvasyApyanuSThAnasya maraNArAdhanA sAreti tasyAM mahAprayatno vidheyaH / sA ca saMlekhanA krameNopazamayuktenA''hAratyAgAdirUpA kAryA / ataH zarIratyAgArthaM tatkaraNe bhojanAbhAvaH sambhavatIti gAthArthaH // 99 // ' gururetAn paJcavidhAngrAsaiSaNAdoSAnpariharati / mithyAtvaM-viparItazraddhAnam / tadekavidham / tadyathA adevagurudharmANAM devagurudharmatvena devagurudharmANAJcA'devagurudharmatvena zraddhAnam / yadavAci yogazAstre tadvRttau ca'vipakSajJAne sati vivakSitaM sujJAnaM bhavatIti samyaktvavipakSaM mithyAtvamAha - - adeve devabuddhiryA gurudhIragurau ca yA / adharme dharmmabuddhizca mithyAtvaM tadviparyayAt // 2/3 // vRttiH - adevo'gururadharmmazca vakSyamANalakSaNastatra devatvagurutvadharmmatvapratipattilakSaNaM mithyAtvaM tasya lakSaNaM tadviparyayAditi tasya samyaktvasya viparyayaH tasmAddhetoH samyaktvaviparyayarUpatvAdityarthaH / tathA ca idamapi saGgRhItaM - deve adevatvasya gurAvagurutvasya dharme adharmmatvasya pratipattiriti / mithyAtvaM ca paJcadhA AbhigrahikamanAbhigrahikamAbhinivezikaM sAMzayikamanAbhogikaM ca / tatrAbhigrahikaM pAkhaNDinAM svasvazAstraniyantritavivekAlokAnAM parapakSapratikSepadakSANAM bhavati // 1 // anAbhigrahikaM tu prAkRtalokAnAM sarve devA vandanIyA na nindanIyA evaM sarve guravaH sarve dharmmA iti // 2 // AbhinivezikaM jAnato'pi yathAsthitaM vastu durabhinivezalezaviplAvitadhiyo jamAlevi bhavati // 3 // sAMzayikaM devagurudharmeSvayamayaM veti saMzayAnasya bhavati // 4 // anAbhogikaM vicArazUnyasyaikendriyAdervA vizeSavijJAnavikalasya bhavati // 5 // yadAha -
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 824 ekavidhaM mithyAtvam 'AbhiggahiyaM aNabhiggahaM ca taha abhiNivesiyaM ceva / saMsaiyamaNAbhogaM micchattaM paMcahA hoi // 1 // ' (paJcasaGgraha 186) (chAyA- AbhigrahikamanabhigrahaM ca tathA AbhinivezikaM caiva / sAMzayikamanAbhogaM mithyAtvaM paJcadhA bhavati // 1 // ) atrAntarazlokAH - mithyAtvaM paramo rogo, mithyAtvaM paramaM tamaH / mithyAtvaM paramaH zatru-mithyAtvaM paramaM viSam // 1 // janmanyekatra duHkhAya, rogo dhvAntaM ripurviSam / api janmasahasreSu, mithyAtvamacikitsitam // 2 // mithyAtvenAlIDhacittA nitAntaM, tattvAtattvaM jAnate naiva jIvAH / kiM jAtyandhAH kutracidvastujAte, ramyAramyavyaktimAsAdayeyuH // 2/3 // ' yadyapi mithyAtvaM paJcavidhaM tathApyatra sAmAnyena tadekavidhaM vivakSitam / gururetanmithyAtvaM sarvathA tyajati / evaM SaTtriMzadguNAlaGkArAlaGkRto guruvirAjatAm // 25 // iti caturviMzatitamI SaTvizikA samAptimagamat / + bhaNasi muheNaM savvaM tattaM aisuMdaraM tumaM jIva ! / jaM na kuNasi kAUNaM taM manne garuyakammo si // | he jIva! tuM mukhathI badhuM tattva khUba suMdara rIte kahe che, paNa tuM te karato nathI tethI lAge che ke tuM bhAre karmI che. ajjaM karemi kallaM karemi dhammujjamaM tuma bhaNasi / iya niSphalavaMchAhi samappihI jammaparivADI // Aje dharmamAM udyama karuM, kAle karuM ema tuM kahe che. Ama niSphaLa icchAothI janmanI paraMparA pUrI thaI jaze.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ covIsamI chatrIsI have covIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - vIsa asamAdhisthAnone, dasa eSaNAdoSone, pAMca grAsaiSaNAdoSone ane mithyAtvane tyajanAra - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (25) - premIyA vRttino bhAvAnuvAda - asamAdhisthAno eTale cittanI asvasthatAnA kAraNo. mithyAtva eTale jinezvara bhagavAne kahelA tattvo paranI azraddhA. zramaNapratikramaNasUtravRttimAM asamAdhisthAnonI vyAkhyA A pramANe karI che,'samAdhi eTale samAdhAna, eTale cittanI svasthatA, eTale mokSamArgamAM TakI rahevuM. samAdhino abhAva te asamAdhi. tenA sthAno eTale Azrayo te asamAdhisthAno davadavacArI vagere.' - asamAdhisthAno vIsa che. te A pramANe che 1 jhaDapathI cAlanAra, 2 nahIM pramArjelI bhUmi upara UbhA rahevA vagerenI kriyA karanAra, 3 kharAba rIte pramArjelI bhUmi upara UbhA rahevA vagerenI kriyA karanAra, 4 vadhAre zayyAnuM sevana karanAra, 5 vadhAre Asana vagerenuM sevana karanAra, 6 ratnAdhikano paribhava karanAra, 7 sthavirano upaghAta karanAra, 8 jIvono upaghAta karanAra, 9 tAtkAlika saMjvalana krodha karanAra, 10 ghaNA lAMbAkALa sudhI gusso karanAra, 11 pITha pAchaLa niMdA karanAra, 12 vAraMvAra 'tuM cora che' ema kahenAra, 13 jhaghaDo karanAra, 14 akALe svAdhyAya karanAra, 15 sacitta pRthvIthI yukta hAtha-pagavALo, 16 avAja karanAra, 17 kalaha karanAra, 18 mArapITa karanAra, 19 sUryAsta sudhI bhojana karanAra ane 20 eSaNAsamitinuM pAlana nahIM karanAra. samavAyAMgasUtramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - 'samAdhi eTale cittanI svasthatA eTale mokSamArgamAM rahevuM. samAdhi na hovI te asamAdhi. tenA sthAna eTale AzrayanA bhedo athavA paryAyo te asamAdhisthAno. te asamAdhisthAno vIsa kahyA che. te A pramANe -
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 826 visa asamAdhisthAno (1) dratadrutacArI - je jaldI jaldI jAya che te anukaraNa zabdane lIdhe dutadrutacArI kahevAya che. ra ane pa pachInA asamAdhisthAnanI apekSAe samuccaya mATe che. jaldI jaldI cAlanAro saMyama ane AtmAthI nirapekSa rIte jatA paDavA vagerethI potAnI asamAdhi kare che ane bIjA jIvone haNato temanI asamAdhi kare che, jIvahiMsAthI baMdhAyelA karmathI paralokamAM paNa potAnI asamAdhi kare che. mATe jhaDapathI cAlavuM e asamAdhinuM kAraNa hovAthI asamAdhisthAna che. ema bIje paNa yathAyogya rIte jANavuM. (2-3) apramArjitacArI, duSpamArjitacArI - UbhA thavuM, besavuM, ADA paDavuM vageremAM nahIM pramArjanAro ke kharAba rIte pramArjanAro AtmA vagerenI virAdhanAne pAme che. (4) atiriktazadhyAsanika - moTI vasatimAM rahe ane pATa vagere Asano ghaNA rAkhe te. ghaMghazAlA vagere rUpa moTI vasatimAM bIjA saMnyAsIo vagere paNa AvIne rahe che. eTale temanI sAthe jhaghaDo thavAthI potAnI ane bIjAnI asamAdhi kare che. e pramANe vadhu Asana rAkhavAmAM paNa asamAdhi doSa kahevo. (5) rAnikaparibhASI - AcArya vagere pUjya puruSono parAbhava kare che te potAnI ane bIjAnI asamAdhi kare che. | (6) sthaviropaghAtika - AcArya vagere guruono AcAranA doSathI ane zIlanA doSathI ke jJAna vagerethI upaghAta karavAnA svabhAvavALo hoya te. (7) bhUtapaghAtika - vinA kAraNe ekendriya jIvone haNe te. (8) saMjavalana - dareka kSaNe gusso kare te. (9) krodhana - eka vAra gusse thayelo atyaMta gusso kare te. (10) pRSTimAMsAzika - bIjAnI pITha pAchaLa tenI niMdA kare te. (11) abhiSNa abhikSaNe avadhArayitA - vAraMvAra samartha vastune asamartha kahe, "A AvI ja che ema kahe che, athavA vAraMvAra bIjAnA guNonuM apaharaNa kare, jemake dAsa vagere na hoya evA paNa bIjAne "tuM dAsa che, tuM cora che vagere kahe te. (12) adhikaraNotpAdaka - pUrve nahIM thayelA jhaghaDA ke yaMtra vagerene utpanna kare te. (13) purAtanAdhikaraNodIraka- pUrve mAphI mAMgIne zAMta thayelA jhaghaDAne pharI utpanna kare (14) sarajaskapANipAda - sacitta vagere rajavALA hAthathI apAtI bhikSA le te, tathA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasa prakAranA eSaNAdoSo 827 je acaMDilamAMthI aMDilamAM jatA paga pramArja nahIM te athavA je tevA prakAranA kAraNa vinA kapaDA vagere nahIM pAtharelI sacitta vagere pRthvI upara Asana vagere kare te. (15) akAlasvAdhyAyAdikAraka - akALe svAdhyAya vagere kare te. (16) kalahakara - jhaghaDo thAya tevuM kArya kare che. (17) zabdakara - rAte moTA avAje bole ke svAdhyAya kare che, athavA gRhasthanI bhASA bole te. (18) jhaMjhAkara - jenA jenAthI gaNano bheda thAya te te kare che, athavA jenAthI gaNanA manane duHkha thAya tevuM bole che. (19) sUrapramANabhojI - sUryodayathI sUryAsta sudhI khAya, pIe vagere kare te. (20) eSaNAasamita - aneSaNAno tyAga na kare, sAdhuo preraNA kare to jhaghaDo kare te. aneSaNIyane nahIM choDato te jIvahiMsA kare che. Ama potAne ane bIjAne asamAdhi karavAthI A vasamuM asamAdhisthAna che." guru A vIsa asamAdhisthAnone tyaje che. eSaNA eTale azana vagerene letI vakhate zaMkita vagere prakAro vaDe zodhavuM. eSaNA saMbaMdhI doSo te eSaNAdoSo.' - pravacanasAroddhAranI TIkAmAM eSaNAdoSonI A pramANe vyAkhyA karI che. te eSaNAdoSo dasa prakAranA che. te A pramANe - 1 zakitadoSa, 2 pratidoSa, 3 nikSiptadoSa, pihitadoSa, 5saMdatadoSa, 6 dAyakadoSa, 7 unmizradoSa, 8apariNatadoSa, 9 liptadoSa ane 10 charditadoSa. zrIbhAvadevasUrijIe saMkalanA karela yatidinacaryAmAM ane matisAgarasUrijIe racela tenI avacUrNimAM kahyuM che - temAM (1) zaMkita eTale jemAM AdhAkarma vagere doSonI saMbhAvanA karI hoya tevA bhojana vagere. (2) prakSita eTale copaDeluM. (3) nikSita eTale sacitta vagere upara mUkeluM. (4) pihita eTale DhAMkeluM. (5) saMta eTale temAMthI bIje nAMkheluM. (6) dAyaka eTale bALaka vagere. (7) unmizra eTale mizra karAyeluM eTale sacittathI yukta. (8) apariNata eTale acitta nahIM thayeluM eTale alpa kALavALuM. (9) lipta eTale kharaDAyeluM. (10) chardita eTale DhoLAyeluM. A eSaNAnA dasa doSo che eTale ke piMDane grahaNa karavAnA dUSaNo che. kahyuM che ke, "soLa udgamanA doSa che" vagere. (79).
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 828 dasa prakAranA eSaNAdoSo have gaveSaNAnA dasa doSo kahevAya che - (1) zaMkita doSa - AdhAkarma vagere doSonI zaMkA hote chate piMDa grahaNa ka2vAmAM eTale zaMkita piMDa grahaNa karavAmAM zaMkita doSa thAya che. enA cAra bhAMgA che. te A pramANe - (1) grahaNa karatI vakhate zaMkA hoya ane vAparatI vakhate zaMkA hoya. (2) grahaNa karatI vakhate zaMkA na hoya ane vAparatI vakhate zaMkA hoya. (3) grahaNa karatI vakhate zaMkA hoya ane vAparatI vakhate zaMkA na hoya. (4) grahaNa karatI vakhate zaMkA na hoya ane vAparatI vakhate zaMkA na hoya. (2) prakSita doSa - sacitta-acitta mahuDA vagere vastuonA yogathI copaDeluM evuM kSita be prakAranuM hoya che. sacittathI lepAyela hAtha vagere te prakSita che. (3) nikSipta doSa - trasasthAvara jIvo upara mUkeluM acitta paNa nikSipta che. beindriya vagere trasa che. ekendriya e sthAvara che. - (4) pihita doSa - sacitta-acittathI DhAMkeluM te pihita. emAM cAra bhAMgA che - (1) sacittathI citta DhAMkeluM hoya. (2) acittathI citta DhAMkeluM hoya. (3) sacittathI acitta DhAMkeluM hoya. (4) acittathI acitta DhAMkeluM hoya. temAM traNa bhAMgA azuddha che. cothA bhAMgAmAM bhAre-halakAnA cAra bhAMgA che. te piMDavizuddhimAMthI jANavA. granthano gaurava thavAthI ahIM lakhyA nathI. (5) saMhata doSa - bhAjanamAM rahela mATI, pANI, photarA vagere ApavA mATe ayogya vastu ke ApavA nahIM icchAyela vastu vATakI vagere vAsaNamAMthI pRthvIkAya vagere u52 khAlI karIne ja te khAlI thayela vAsaNathI vahorAve te saMhata doSa. (6) dAyaka doSa - AvA prakAranA dAyaka vaDe apAyeluM hoya te dAyaka doSa - (1) nigaDita - loDhAnA paganA baMdhana vagerethI baMdhAyela. (2) kAMpato - jenuM zarIra kaMpatuM hoya te. (3) pAdukArUDha - lAkaDA vagerenA pagarakhA paherela. (4) bALaka - bALaka eTale samajaNa vinAno athavA chaThThInuM dhAvaNa pIto hoya te. (5) sthavira - sIttera varSanI uparanI uMmarano gharaDo. (6) aMdha - daSTi vinAno.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 829 dasa prakAranA eSaNAdoSo (7) paMDaka - napuMsaka. (8) matta- dArUnA nazAvALo. (9) kUNika - kunja. (10) khaMja - paga vinAno (11) varita - rogI (12) khAMDato - khAMDaNI-dastAthI je sacittane khAMDato hoya te. (13) pIsato - paththara upara tala, mIThuM, jIru vagere pIsato hoya te. (14) loDhato - yaMtrathI kapAsanA bIja kADhato hoya te. (15) piMjato - piMjavA vaDe rUne komaLa banAvato hoya te. (16) kAMtato - rUnI pUNIomAMthI dorA banAvato hoya te. (17) viloka - be hAthathI vAraMvAra rUne sUkSma karato ke dahIM vagerene mathato. (18) rajasvalA - mAsika kALamAM hoya te. (19) sabAlA - stanapAna karatA bALakavALI. (20) garbhiNI - ATha mahinAnA garbhavALI. (7) unmizra - ApavA yogya evI sAkara vagere vastu ApavA mATe ayogya evA sacitta dANA vagerenI sAthe eka karIne apAya te unmizra doSa che. ahIM eka karavuM eTale mAtra bheguM karavuM. A doSamAM paNa cAra bhAMgA che - (1) sacittanI sAthe sacitta mizra. (2) acittanI sAthe sacitta mizra. (3) sacittanI sAthe acitta mizra. (4) acittanI sAthe acitta mizra. AmAM pahelA traNa bhAMgA na kalpa, cotho bhAMgo zuddha che. (8) apariNata - ApavAnI vastu acitta na hoya te. athavA saMghATaka be sAdhumAMthI eka sAdhune azana vagere nirdoSa lAge ane bIjAne sadoSa lAge che. (9) lisa - madha, dahI, dudha, chAza vagerethI kharaDAyeluM Ape te lima doSa che. (10) chardita - bhUmi upara DhoLatA DhoLatA vahorAveluM grahaNa karAya te chardita doSa che. A chardita doSa maLavAthI pUrve kahelA betAlIsa doSa thAya che. ahIM vAraka maMtrInI kathA pUrve kahI ja che. soLa udgamanA doSo gRhasthane lIdhe thAya che, kemake prAyaH gRhastho
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 830 dasa prakAranA eSaNAdoSo temane kare che. soLa utpAdananA doSo sAdhune lIdhe thAya che, kemake sAdhu ja tene kare che. dasa eSaNAnA doSo gRhastha ane sAdhu bannene lIdhe thAya che, kemake zaMkitadoSa ane apariNatadoSa sAdhune lIdhe thAya che ane bAkInA doSo gRhasthane lIdhe thAya che. prAraiSaNAnA pAMca doSo che. te AgaLa kaheze. kahyuM che ke, "soLa, soLa ane dasa uddagama, utpAdana ane eSaNAnA doSo kramazaH gRhastha, sAdhu ane bannethI thAya che. grAmaiSaNAnA pAMca doSo che. (1)' (92-97)' guru A dasa prakAranA eSaNAdoSone varje che. grAsa eTale bhojana. grAsa saMbaMdhI eSaNA eTale zuddhi - azuddhinI vicAraNA te prAraiSaNA. tenA doSo te prAraiSaNAnA doSo." - pravacanasAroddhAranI TIkAmAM grAmaiSaNAnI A pramANe vyAkhyA karI che. te aiseSaNAdoSo pAMca prakAranA che. te A pramANe - 1 saMyojanAdoSa, 2 pramANAtiriktadoSa, 3 IMgAladoSa, 4 dhUmadoSa ane 5 akAraNadoSa. piMDavizuddhimAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - zabdArtha - ya = batAvyA pramANe, sotasa = soLa, sotana = soLa, rasa = daza, 3 = uddagama, 3ppIya = utpAdana, pusA = eSaNA, tophA = doSo, uhi = gRhastha, sAdu = sAdhu, mathAmavA gRhastha ane sAdhuthI thanArA, paMra pAMca, pAsA = grAmaiSaNAnA, rUme A. (93) gAthArtha - upara jaNAvyA pramANe soLa uddagamanA doSo gRhasthathI, soLa utpAdananA doSo sAdhuthI ane daza eSaNAnA doSo gRhastha ane sAdhu bannethI utpanna thanArA che. have grAmaiSaNAnA pAMca doSo che, te A pramANe che (93). udgama-utpAdana-eSaNAdoSanuM nigamana ane grAmaiSaNAdoSanI prastAvanA - TIkArtha - "pha' = "ratye Ama darzAvyA pramANenA, "sosa sosa ' = 'SoDaza poDaza raza' soLa, soLa ane daza saMkhyAvALA doSo je yathAkrame, '31-3Myo tosA' = 'dramotyAnaiSa viSayA' ugama-utpAdana ane eSaNAsaMbaMdhI che, jenuM varNana upara karAyeluM che te, "sosA' = "toSA:' AhAranA dUSaNo-doSo, kramathI hisAbUmathAmavA' = 'hisAdhUma pramavAda' gRhasthathI, sAdhuthI ane ubhaya = gRhastha-sAdhuthI utpanna thanArA che. ahIM e 42 doSomAM soLa-soLa umadoSo gRhasthathI udbhave che, kAraNa ke teonA kartA prAyaH gRhastha hoya che. soLa soLa utpAdanA doSo yatithI ja udbhave che,
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasa prakAranA eSaNAdoSo 831 kAraNa ke yati ja teone kare che. gRhastha ane sAdhu = ubhayathI eSaNAdoSo uddabhave che, kAraNa ke gRhastha ane sAdhu tenA karanArA hoya che. zaMkitadoSa ane sAdhubhAvaapariNatadoSa A be sAdhu thakI utpanna thayelA hoya che. zeSa praSitAdi ATha doSo avazya gRhasthathI ja udbhave che. A pramANe vidhithI levAyela AhAra vidhipUrvaka vAparavAno hoya che. mATe have grAmaiSaNAno avasara hovAthI te doSanI prastAvanA kahe che. paM' = "pa' AgaLa 42 doSonI vAta thaI. eTale have saMyojanA Adi doSonI vAta jaNAvatAM kahe che. vaLI, pAMcasaMkhyA pramANa doSo che. te doSo zenA che? te kahe che, sesaMIT' = "prAauSAyA' - "prAraiSaNAyAM vA' = prAraiSaNAnA che. "prAsa' eTale ke bhojana. te viSayaka eSaNA, eTale ke, zuddha-azuddhanI vicAraNA. arthAt vAparatI vakhate zuddha ane azuddhanI vicAraNA. eTale ke vAparatA "bhAva" ane "vidhi" banne jovAnA hoya che, "bhAva" = khAtI vakhate rAga-dveSa na karavo. "vidhi' = saMyojanA na karavI. SaSThIvibhakti lagADIne te grAmaiSaNAnA, athavA saptamIvibhakti lagADIne te grAmaiSaNAvize have kahevAmAM AvanArA saMyojanA vagerenA doSo che. "' = "' te A pramANe che. (93) avataraNikA - have, prastAvanAmAM jaNAvela te ja prAraiSaNAnA doSone nAmathI batAve che, temaja pahelA doSa = saMyojanAnuM svarUpa batAve che - zabdArtha - saMnoya = saMyojanA, pramANe pramANa, kuMttei aMgAra, dhUma dhUma, vALa kAraNa, paDhamAM pahelo doSa, varadAntare = upAzrayanI bahAra ane aMdara, vA = athavA, rahevuM = svAdane mATe, brasaMgo I = dravyone bhegA karavA. (94) gAthArtha - (1) saMyojanA (2) pramANa (3) aMgAra (4) dhUma ane (5) kAraNa. e pAMca grAmaiSaNAnA doSo che. temAM svAda mATe upAzrayanI bahAra ane aMdara be dravyo bhegA karavA tene saMyojanA kahevAmAM Ave che. (94). saMyojanA vagere bhojanaviSayaka pAMca doSonuM nAmakathana - TakArtha - (1) "saMyoganA' = bheguM karavuM tene saMyojanA kahevAya che. gRddhinA kAraNe rasamAM utkarSa = vadhAro karavA mATe sukumArikA = taLelI roTalI - pocIpUrI vagere dravyone goLa vagere dravyo sAthe meLavavuM ityAdi svarUpa je karavAmAM Ave che te prathama saMyojanA nAmaka grAmaiSaNA doSa che.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranA grAsaiSaNAdoSo (2) 'pamALe' = 'pramANaM' pramANa. koLIyAnI saMkhyA AdithI AhAranI mAtrA e che svarUpa jemAM evuM je pramANa, tenuM atikramaNa karavAmAM Ave tyAre bIjo pramANa nAmano bhojana doSa thAya che. mULagAthAmAM 'pamALe' ema je chelle 'vhAra' che te prathama-vibhakti ekavacananuM sUcaka che ema jANavuM. (3) 'phAte' 'afAraraLa' ahIM paNa chelle je 'vhAra' che te pUrvavat jANavo. cAritrarUpI Indhanane aMgArA jevuM kare te IMgAla nAmano doSa che. ahIM antyasvarAdino lopa thayo che. pachI 'saMjJAyAM SaH' A vyAkaraNanA niyama pramANe 'va' pratyaya lAgyo. arthAt mULa 'rUMnaraLa' zabda che. paraMtu vyAkaraNanA niyama pramANe 'ra' zabdano lopa thavAthI 'phAta' zabda banyo che. 832 = bhAvArtha A che ke cAritrarUpI iMdhanane bALavA mATe samartha evo je rAgano pariNAma che tene IMgAla kahevAya che. (4) 'dhUma' = 'dhUmaratna' = ahIM prathamavibhakti ekavacanano lopa thayo che te chandanA lIdhe thayo che ema jANavuM. cAritrarUpI indhanano dhUmADo karanAra te dhUmadoSa che. 'maMtuvRMtuvinA tu' A vyAkaraNanA niyamAnusAre 'vaMtu' = 'vat' no lopa thAya, pachI antyasvarAdino lopa thAya, pachI pUrvenI jema '' pratyaya lAge. tethI 'dhUma' zabda banyo che. bhAvArtha A che ke je dveSano pariNAma cAritrarUpI iMdhanane dhUmADArUpe karavA samartha che te 'dhUma' nAmano bhojanadoSa che. = (5) 'jArane' je kAraNa dvArA prANIvaDe bhojana nAmanuM kArya karAya tene 'kAraNa' kahevAya che. ahIM paNa je 'pAra' che e pUrvavat jANI levo. saMyama Adi kAraNa vinA ja rUpa, baLa vagere mATe azanAdino upabhoga karavo e kAraNa nAmano doSa che. mULagAthAmAM 'va' je samuccayanA arthamAM hovo joIe te lopa thayela che ema jANavuM. A pramANe pAMca bhojananA doSo thAya che. saMyojanAnuM svarUpa, tenA dravya ane bhAva be prakAro - have pahelA saMyojanA nAmanA doSanI vyAkhyA karavAnI icchAthI kahe che 'padmamA' = 'prathamA' pAMca doSonI apekSAe kramasara Avato Agha = prathama doSa saMyojanA che. e saMyojanA kevI rIte thAya che ? te kahe che, 'vasahi hirantare vA' = 'vasativahirantare' vasati = upAzrayanI bahAra bhikSATanamAM athavA vasati = upAzrayanI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranA grAsaiSaNAdoSo 833 aMdara. 'vA' e vikalpane sUcavanAra che. 'rasaheruM' = 'rahetoH' rasanA utkarSa mATe. eTale ke sArA svAda mATe. 'vyasaMgo' = 'dravyasaMyogaH' bhikSAmAM kUrAdi dravyonA lAbhamAM rasanI vRddhinA lIdhe dahIM vagerene meLave = bheLave tene dravyasaMyoga kahevAya che. ' AvI rIte sAdhu je kare e prathama saMyojanA nAmano doSa thAya che. ahIM bhAvArtha A che ke saMyojanA be rIte thAya che - (1) bhAvasaMyojanA. (2) dravyasaMyojanA. ahIM dravyasaMyojanAnI vAta levAnI che. (1) bhAvasaMyojanA :- gRddhinA pariNAmathI kSIrAdidravyonuM saMyojana karavAmAM AtmAmAM jJAnAvaraNIyAdi karmonuM saMyojana thAya che. arthAt jJAnAvaraNIyAdi karma baMdhAya che. eTale ke, bhAvathI = dravyanI vRdvirUpa adhyavasAyathI AtmAnI sAthe karmonuM mIlana thAya che. te karmo dvArA saMsAranuM mIlana thAya che ane te saMsAra dvArA ja du:khanuM mIlana thAya che. mATe te bhAvasaMyojanA kahevAya che. dravyasaMyojanAnA bAhya ane atyaMtara be prakAro, temAM paNa bAhyasaMyojanAnA be prakAro (2) dravyasaMyojanA :- be prakAre che (i) bAhya (ii) atyaMtara. ahIM bAhya-atyaMtarapaNuM kramazaH bhojanakriyAnA apratyAsannatA ane AsannatAne AzrayIne jANavuM. (arthAt dravyasaMyojanAnuM bAhya-atyaMtarapaNuM Ama to vAparatI vakhate hoya che. vAparatAM pUrve pAtrAdimAM je vastunuM milana kare te bAhyasaMyojanA thAya ane moDhAmAM je mIlana kare athavA pAtramAM ke mukhamAM mIlana kare te atyaMtara saMyojanA thAya. TIkAkAre ahIM bAhyaApyaMtarano khulAso A pramANe karyo che ke je bhojanakriyAne apratyAsanna hoya eTale ke vasatinI bahAra je karavAmAM Ave te 'bAhya' tarIke jANavuM ane je Asanna hoya eTale ke vasatinI aMdara je ka2vAmAM Ave te 'atyaMtara' tarIke jANavuM.) A ja vAtane spaSTa rIte kahe che ke, (i) bAhyadravyasaMyojanA : (A) rasanA hetuthI dravya mATe pharavuM. ane (B) te dravyonuM alaga-alaga pAtromAM grahaNa karavuM. ema be prakAranI bAhya dravyasaMyojanA che. banne prakAranI paNa saMyojanAne bhikSAmAM pharatAM vasatinI bahAra kare che. te A pramANe ke, (A) koI sAdhue bhikSAmAM pharatAM zAlyAdi kUra ke dUdha prApta karyA. tenI prApti pachI rasamRddhithI dahIM, sAkara, goLanI gaveSaNA mATe phare. athavA maNDaka, maga, zAlyAdinI prAptimAM ghI, dahIM, 'sidhapatrazA' vaghAreluM lIluM zAka, bhAjI vagere zAlanakAdi mATe phare.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 834 pAMca prakAranA grAmaiSaNAdoSo e prathama prakAranI bAhya dravyasaMyojanA thaI. (B) jo bannenI prApti thatI hoya. arthAt kUra ke dUdha ane dahIM, goLanI paNa prApti thatI hoya, athavA maDakAdi ane ghI AdinI paNa prApti thatI hoya, tyAre alaga alaga pAtromAM e sAdhu sthApe. "hamaNAM ja saMyojana karAyelA dravyo jo bhojanaveLA sudhI dhArI rAkhavAmAM Avaze to e virU5 = virasa thaI jaze, eTale bhojana karatI veLAe ja saMyojana karIza." ema vicArIne meLavela dUdha vagere vasatinI bahAra ja alaga alaga bhAjanomAM = pAtromAM grahaNa kare. A bIjA prakAranI bAhya dravyasaMyojanA thaI. atyaMtaradravyasaMyojanAnA traNa prakAro - have atyaMtaradravyasaMyojanAnI vAta jaNAvatAM kahe che. atyaMtaradravyasaMyojanA traNa prakAre che (1) pAtrakasaMbaMdhI (2) kavala = koLIyAsaMbaMdhI. (3) mukhasaMbaMdhI. A traNa prakAranI saMyojanA vasatimAM AvyA bAda kare che mATe "atyaMtara' kahevAya (1) bhojana samaye je "sumari'i sukumArikAdi = roTalIvizeSa je khaMDa = khAMDa Adi sAthe rUce te sukumArikAdine te ja khAMDa vagerenI sAthe eka ja pAtramAM rasanI vRddhithI saMyojIne sthApe. A prathama prakAranI atyaMtara saMyojanA che. (2) jyAre, "tathAbhUta' = te ja sukumArikAdine te ja khAMDa vagerenI sAthe koLIyA rUpe kare. A bIjA prakAranI saMyojanA che. (3) jyAre, te sukumArikAdine moDhAmAM nAMkhIne, te upara bIjuM kAMIka = te prakAranuM ja khAMDa vagere tenI upara nAMkhe. A trIjA prakAranI atyaMtara saMyojanA che. sAra A thayo ke, vasatinI bahAra dravyasaMyojanamAM bAhya dravyasaMyojana kahevAya che. tathA, vasatimAM AvIne rasamATe te saMyojanA karAya chate atyaMtara dravya saMyojana kahevAya che. bahAra ane aMdara upakaraNanI saMyojanA, tathA saMyojanAnI anujJA kyAre? - ahIM piMDano avasara hovAthI piMDasaMbaMdhI saMyojanA batAvI che. paraMtu bIjA prakAranI saMyojanA paNa saMbhave che. te A rIte ke, upakaraNanI gaveSaNA karato sAdhu, colapaTTAnI prAptimAM vibhUSA = nIce ane uparanAM kapaDAnI sarakhAmaNI = samAnatA mATe bIjuM kapaDuM mAMgIne pahere = paribhoga kare
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranA grAmaiSaNAdoSo 835 tyAre bAhya upakaraNa saMyojanA thAya che. vasatimAM AvIne paribhoga kare tyAre atyaMtara upakaraNa saMyojanA thAya che. ityAdi paNa adhyAhArathI samajI levuM. ahIM mULagAthAmAM je "rahetoH' evuM vizeSaNa mUkyuM, enAthI A artha phalita thAya che ke, kAraNasara = rasagRddhinA abhAve saMyojanA anujJAta paNa che. te A rIte ke, rogI sAdhune athavA je sAdhune AhAra upara arUcI thaI hoya ene tathA "pradhAnaDaDAra = zreSTha AhArane ucita evA rAjaputrAdi sAdhune, tathA sAdhune ucita evA saMyogarahita AhArathI haju paNa samya rIte bhAvita na thayela hoya evA zaikSaka sAdhune, A saMyojanA anujJAta che. kAraNa ke teone zAlanakAdi vinA AhAra rUcato ja nathI. (94) avataraNikA - A pramANe saMyojanAnI vAta karI. have "yTM-tikrama' doSane kahevAnI icchAthI kahe che - zabdArtha - fdharUvata = cittanuM svAthya ane zArIrikabaLa, saMgamaLo = saMyamanAM vyApAro, veNa = jeTalo AhAra karavA vaDe, hAyaMti = ochA na thAya, saMpa = te divase, paNa vA = athavA bIje divase, te = teTaluM, zAharapALa = AhAranuM pramANa, gaTsa = sAdhunuM, te tethI vadhAre, vinTesanna = kuleza ApanAruM che. (95). gAthArtha - je AhAra karavA vaDe sAdhunA jJAnAbhyAsamAM, vaiyAvRjyAdi karavA mATe zArIrika baLamAM ane paDilehaNa-pramArjanA vagere saMyamanA yogomAM te divase athavA bIjA divase AhAra karatAM sudhImAM hAni na pahoMce te sAdhunA AhAranuM pramANa kahevAya ane tenAthI je adhika vAparavAmAM Ave te kleza phalavALo arthAt pramANAtirikta doSavALo te AhAra zarIrane pIDA karanAro bane che. (95) dhRti, baLa, saMyamayogo jenAthI hAni na pAme teTaluM pramANasara bhojana karavuM - TIkArtha - "fdha = dhRti' = cittanI svasthatA. upalakSaNathI jJAnAdinI vRddhi jANavI. vata' = baLa = vaiyAvacca vagere karI zake evuM zarIranuM sAmarthya. "saMgamano ' = "saMyamaya:' = saMyamanA yogo. arthAtu cAritranAM sAdhaka paDilehaNa, pramArjana vagere sAdhunA vyApAro = kriyAo. A badhAno dvasamAsa karavAthI dhRtivanasaMyamayor:' thAya che. te yogo, "La" = "yena' jenA dvArA, eTale ke jeTalA pramANamAM azanAdinA upabhoga dvArA, " hAyaMti' = " hIyane hAni na pAme, paraMtu navarata' = satata UMce ja caDhe ema adhyAhArathI levuM. "hAni na pAme evuM kyAre bane? te kahe che, "saMpa = "saMprati' bhojana lIdhA bAda te ja divase. "vA' = athavA "pA" = '' AgAmI divase = bIjA divase,
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 836 pAMca prakAranA grAmaiSaNAdoSo arthAt jeTalA AhAranA upabhoga dvArA ochuM ke vadhu hovAthI te ja divase ke bIjA divase bhUkha lAgavI, ajIrNa thavuM vagere pIDA na thavA dvArA saMyama, jJAna vagerenI hAni na thAya. tene zuM kahevAya ? te kahe che, "gAhIrapamA" = "mahAraVII" = saMyama, dhRti Adine UMce caDhAvanAro teTalA pramANano khorAka = bhaktapAnarUpa bhojananuM pramANa, 'garpha' = "H' = sAdhunuM jANavuM. upalakSaNathI sAdhvIjIonuM paNa jANavuM. puruSa, mahilA ane napuMsakanuM AhArapramANa - have AhAranA pramANa vize vistRta mAhitI ApatAM TIkAkAra kahe che. eka puruSanuM eka divasanI tRptine karanAra AhAranuM pramANa batrIsa (32) koLIyA che. A madhyama pramANa jANavuM. eTale ke 32 koLIyAthI eka-be vagerethI hIna karatAM karatAM nava koLIyA sudhIno AhAra te madhyamapramANa che. 1 thI 8 koLIyAno AhAra e jaghanya pramANa che. utkRSTa to ghaNAM koLIyA thAya che. arthAt 32 koLIyAthI upara utkRSTa pramANa kahevAya che. mahilAnA AhAranuM pramANa 28 koLIyA che ane napuMsakanuM pramANa 24 koLIyA che. jo ke napuMsakonI pravrajyA lagabhaga nathI hotI eTale zAstromAM A kahevAtA zloka pramANe mAtra puruSa ane mahilAnA AhAranAM pramANanI vAta batAvavAmAM AvI che - "kuline pUraka puruSano AhAra 32 koLIyA kahevAyo che. temaja mahilAno 28 koLIyA kahevAyo che. (1)" Ama, A gAthAmAM napuMsakanI vAta kahevAI nathI. koLIyAnuM pramANa ane dravyakukaDI ane bhAvakukaDInuM svarUpa - have koLIyAnuM pramANa zuM? te kahe che - kUkaDInA iMDAnA mApano koLIyo bane che. temAM kUkaDI be prakAranI che (1) dravyakUkaDI. (2) bhAvakUkaDI. (1) dravyakUkaDI - AnA paNa 2 prakAro paDe che. (A) sAdhunuM zarIra dravyakUkaDI. sAdhunuM mukha te IMDu. eTale ke ughADelA moDhAmAM koLIyo mUkatAM moDhuM, AMkha, kapALa, hoTha, bhramara vikRta na thAya ane koLIyo moDhAmAM pravezI jAya te kavala = koLIyAnuM pramANa jANavuM. athavA, (B) kUkaDInuM IMDuM, te pramANavALo koLIyo levo. (2) bhAvakUkaDI - jeTalA pramANano AhAra lIdhA pachI peTa ati khAlI na rahe ane ati bhareluM na rahe ane dhRti, jJAna vagerenI vRddhi thAya, teTalA pramANavALA AhAranA batrIsamA bhAgane apa' kahevAya che. teTalA pramANavALo eka koLIyo bane che.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranA grAsaiSaNAdoSo peTane AzrayIne kALanI apekSAe bhAga pADIne bhojana ane pANInuM pramANa puruSa vagerene AzrayIne batrIza kavala vagerenuM mAna to pANI vinA mAtra kavalAhAranuM che. pANI sAthe to kALanI apekSAe alaga alaga vibhAgathI te kavalanuM pramANa jANavuM. te A rIte ke, kALanA traNa prakAro che - (1) zIta (2) uSNa (3) sAdhAraNa. - 837 (1) je kALe ThaMDI ghaNI hoya te zItakALa, (2) je kALe ghAma-baphAro adhika hoya te uSNakALa ane (3) jemAM ThaMDI-garamI banne samAna hoya te sAdhAraNakALa che. 'mona' = bhojanane karanAranA udara = peTanA badhAM ja vivara = polANanA 6 bhAgo kalpavA. temAM, sAdhAraNakALe bhojana ane pANIne vAparavAnuM pramANa A pramANe jANavuM. peTanA traNa bhAgone chAza vagere vyaMjanathI yukta kUrAdi azanathI pUravA ane be bhAgo kAMjIkApAnathI = kAMjInuM pANI, zudghapANI vagere pravAhIthI bharavA tathA 6ThTho bhAga khAlI rAkhavo jethI vAyu AmathI tema pharI zake. jo ema na karavAmAM Ave to vAyu pIDA kare. tethI peTa mATe pAMca ja bhAga sadA upayogI bane che. kahevAyuM che ke, peTanA kalpelA 6 bhAgamAMthI 3 bhAga vyaMjanayukta AhArathI bharavA. be bhAga kAMjIkAdi dravathI = pravAhIthI bharavA ane vAyunA saMcAra mATe chaThTho bhAga khAlI rAkhavo. (1)' zItakALamAM pANIthI ekabhAga bharavo, cAra bhAga AhArathI bharavA ane 1 bhAga vAyunA saMcAra mATe khAlI rAkhavo. A vAta badhe ja samajI levI. uSNakALamAM 3 bhAga pANIthI bharavA 2 bhAga AhArathI bharavA. ahIM AhArapANInA viSayamAM bhUkhanI vRddhimAM AhAranI vRddhi karavI ane tarasanI hAnimAM pANInI hAni karavI vagere samajI levuM. uparokta AhArapramANa sivAyanuM pramANa phlezaphaLa che ane viruddha dravyano AhAra paNa klezaphaLa che - = upara batAvyA pramANe AhAranuM pramANa che. AnAthI vyatirikta nyUna ke adhika AhAra levAmAM pramANadoSa che. eTale ja kahe che ke, 'sesaM' = 'zeSa' saMyamAdinA nirvAhanAM kAraNabhUta, potAnA dehane guNakArI evA AhAranA mAnathI judo. eTale ke nyUna ke adhika AhAra. athavA prakAma ke atibahu vagere doSayukta AhArAdi. prakAma - atibahuka vagerenuM svarUpa have AgaLa kahevAmAM Avaze, te doSayukta AhAra zenuM kAraNa bane che ? te kahe che, 'jijJesAM' = 'phlezAM' kleza eTale ke zarI2pIDA, e che phaLa = prayojana jenuM e
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 838 pAMca prakAranA grAsaiSaNAdoSo phlezaphaLa kahevAya che. arthAt e klezarUpI phaLanuM kAraNa bane che. kAraNa ke, doSayukta AhA2, e akSudhA - ajIrNAdine utpanna karavA dvArA zarIravyathAne utpanna kare che. (kahyuM che ke, atirikta AhAra pIDA upajAve che ane te vamana ane jhADAnuM kAraNa bane che.) A badhAno bhAvArtha A thayo ke, jJAnAdivRddhine utpanna karanArathI juduM je paNa che te pramANadoSathI duSTa jANavuM. te pramANadoSanA 6 bhedo che. prakAma vagere 6 pramANa doSo - (2) prAmaM (2) nijhAmaM (2) praLIta (4) atidurja (ba) ativaduza; ane (6) atipramALaM. jenuM bIjuM nAma 'atRpyamAnaM' che. (1) 'prajAmaM' batrIza koLIyAthI vadhAre. eTale ke tetrIza vagere koLIyAnuM bhojana eka ja divasamAM kare to e prakAma kahevAya che. ahIM ATaluM dhyAna rahe ke je AhArAdimAMthI sneha = ghI vage2e cIkaNAM padArthonA binduo TapakatAM na hoya evA koLiyAomAM prakAmapaNuM jANavuM. jo eja prakAma AhA2mAM snehanA binduo TapakatAM hoya = ghI vagerethI lathapatha hoya to emAM prakAma ane praNIta banne doSo saMbhave che. A ja pramANe chae cha doSomAM doSonuM saMka2paNuM jANavuM. (2) 'niAmaM' prakAma bhojana ja jo ekathI vadhu divaso karavAmAM Ave. arthAt bIjAtrIjA vagere divasomAM karavAmAM Ave to ene nikAma kahevAya che. (3) 'praLIta' koLIyArUpe upADavAmAM AvatAM AhArAdimAMthI jo ghI vagere gaLatuM hoya = TapakatuM hoya to e bhojana praNIta = lathapathatuM kahevAya che. = (4) 'tivadyu' eka divase nyUnodaratA vinA = uNodarI vinA peTa bharIne paripUrNabhojana vApare e 'vartum' kahevAya che. te bahukane oLaMgIne atizaya eTale ke potAnA peTa mATe paryApta AhAranA pramANa karatAM vadhAre azanAdi je be vAra vApare. te atibahukam kahevAya che. (5) 'ativaduza:' = traNavAra je atibahukam azanAdi vApare te. (6) 'atipramALa' = 'atRpyamAnaM' = atilolupatAthI tRpti nahIM pAmato traNa vA2thI vadhAre cothI vagere vAra sAdhu je azana vagere vApare te atipramANa ke atRpyamAna kahevAya che. A pramANa doSathI duSTa chae prakAranA AhAra sAdhu vApare nahi. tathA,
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranA grAmaiSaNAdoSo 839 deha ane saMyamano kSaya karanAra evA viruddhadravyano AhAra paNa phlezaphaLa ja che. mATe tevA bhojana paNa na karavA. viruddhadravya kone kahevAya? te jaNAvatAM kahe che - jemake dahIMno tela sAthe saMyoga athavA dUdhano tela sAtheno saMyoga e koDhanA vikArane karanAra che. temaja, samAnabhAge meLavela ghI ane telano saMyoga e keTalAMka kALa pachI jhera bane che. A pramANe 95mI gAthAnI vyAkhyA karI. (95). avataraNikA - have je kahevAmAM AvyuM ke "zeSa phlezaphaLa che? te zI rIte bane che? te jaNAvatA kahe che - zabdArtha - neLa = je kAraNathI, aphavadu = bevAra, aphavaduto = traNavAra, marUpamALA = traNavArathI vadhAre, boya = AhAra, mutta = vAparelo, hAna va = adhikaUDila karAve, vAnna va = athavA ulTI karAve, mAre va = athavA prANano tyAga karAve, te = te adhika AhAra, manoraMta = pAcana nahi thato. (96) gAthArtha - be vakhata, traNa vakhata ane tethI vadhu vakhata karAyelo AhAra pAcana nahi thavAnA yoge tevA AhAra karanArane adhikaUDila karAve athavA ulTI karAve athavA tenA prANano paNa tyAga karAve che. (96) TIkArya - ati bahuvagere bhojana zuM kare? jhADA-ulTI vagere karAve - "keLa' = "jenA kAraNe je lolupatA Adi kAraNasara, 'aphava6 = 'tiva6 be vAra levAmAM AvatAM atibahukam nAmanA AhArathI, 'maphato' "gatibaduzaH' traNa vAra levAmAM AvatA atibahukam nAmanAM AhArathI tathA, 'garUpamALA' = "tipramANena' traNavArane oLaMgIne levAmAM AvatA atipramANam nAmaka AhArathI, badhAmAM tRtIyAvibhakti karaNarUpe levAmAM AvI che. athavA to atipramANam jenuM bIjuM nAma atRpyamAna' che tenI vyAkhyA batAvatAM kahe che. tRptine na mAnatA evA sAdhuthI je azanAdi "moyAM mutta' = "monanam mum' = bhojana vAparavAmAM AvyuM. uparokta vAparavAmAM Avela atibahukam vagere AhAra zuM kare? te kahe che, "hAna va' = " dA' = jhADA karAve, 'vAnenna va' = "vamavedI' ulTI karAve, "mArenka va' = "mAdA' = prANatyAga karAve. mULagAthAmAM 'vA' zabdo svasthAne che ane vikalpane sUcavanAra che. "ta' = tam' = te atibahukAdi bhojana kevuM hoya tyAre jhADA vagere karAve? te kahe che, "manIta' = nIrtha = ajIrNa thatuM pariNamana na pAmatuM arthAt nahi pacatuM bhojana.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 840 pAMca prakAranA grAmaiSaNAdoSo ahIM, mULakArazrIe doSadarzana karAvavA dvArA arthAta atibahukAdi traNa doSanA darzana karAvavA dvArA prakAmAdi bAkInA traNeya doSanI vAta upalakSaNathI karI dIdhI che ema samajI levuM. prakAmAdi traNa doSono ullekha karyA vinA mAtra je atibahukAdi traNa doSone lIdhA che tenuM kAraNa A che - atibahukAdi traNa doSo e AtmavirAdhanA vagere utpanna karanAra hovAthI eno atyaMta parihAra = tyAga karavo ema batAvavA mATe. pramANathI vadhAre bhojanamAM doSo ane pramANasara bhojanamAM guNo - AtmavirAdhanA AdinI saMbhAvanA jaNAvatAM kahe che ke, ajIrNa pAmatAM AhArAdithI maraNa vagere thAya e AtmavirAdhanA. ajIrNathI zarIra atyaMtaThaMDu paDI jAya vagere kAraNe zarIramAM prANano saMcAra karavA tApaNAM vagere karAya che jemAM tejaskAyAdinI virAdhanA thAya e saMyamavirAdhanA. | (ahIM prAsaMgika thoDI vAta jANavI ke pUrvakALamAM jyAre chAtI acAnaka aTakI jAya. ke zarIra ekadama ThaMDuM paDI jAya tyAre cAre bAju moTA tApaNAM karavAmAM AvatAM ke jethI garamInA lIdhe chAtI pAchI dhaDakatI thaI jAya. athavA zarIramAM garamI pedA thatAM zarIramAM prANano saMcAra cAlu thaI jAya. vartamAnamAM paNa tIvrahRdayaroganA humalAdimAM DaoNkTaro karanTanA zoka Ape che. jethI chAtIno dhabakAra cAlu thaI jAya. e karaMTa eTale eka jAtanuM tApaNuM ja che ne ? astu.) tathA, "A loko khAudharA che" e pramANe lokomAM apavAda thAya. e rIte pravacanavirAdhanA thAya. atibahukAdi AhAramAM jema AtmavirAdhanAdi traNa doSo batAvyA eja rIte upalakSaNathI prakAmAdi bhojanamAM paNa A traNeya ane bIjA paNa brahmacaryavirAdhanA Adi doSo jANavA. uparokta doSothI bacavA mATe pramANasara ja bhojana levuM joIe. kAraNa ke, te guNakArI che. vaLI je loko apathyane choDanArA hoya che, 3ra koLIyA ke tethI paNa ochuM vAparanArA hoya che teone bIjA vaidya pAse cikitsA karAvavAnI jarUra nathI paDatI. kAraNa ke uparokta pramANasara bhojana lenArA teo jAte ja vaidya jevA che. Ama, pramANayukta bhojana karavAmAM vizeSa guNa che. tenAthI jJAnAdinI vRddhi thAya che. (96) avataraNikA - A pramANe "pramANadoSa' kahyo. have aMgAra ane dhUma nAmanA banne
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranA grAsaiSaNAdoSo doSonI eka sAthe vyAkhyA karavAnI icchAthI kahe che - 841 zabdArtha - gaMgara = dhUmADA vagarano baLato aMgAro, dhUma = dhUmADAvALuM aDadhuM baLatuM lAkaDuM vagere, vama = sarakho, vanidhaLaraLa = cAritrane bALavAnA, mAvo = svabhAvathI, naM je azanAdi, phatha = A grAsaiSaNAnA doSamAM, teM = azanAdi, tto rAgavAna, ThTho = dveSavAna, muMd = vApare, aMrM = aMgAradoSavALuM, 6 = ane, dhUmaM dhUmadoSavALuM, 6 = ane (97) = = gAthArtha - jema lAkaDAne agni sarvathA bALIne dhUmADA vagaranA aMgAra jevo banAve che ane aDadhuM bALIne dhUmADAvALuM banAve che tevI rIte je sAdhu AhAra vAparatI vakhate prazaMsApUrvaka vApare te potAnA cAritrane sarvathA bALIne aMgArA jevuM banAve che ane je sAdhu vi2sa AhAranI niMdA karIne vApare te potAnA cAritrane aDadhA baLelA dhUmADAvALA lAkaDA jevuM malina banAve che. (97) TIkArtha - aMgAra ane dhUmADAnI upamA cAritrarUpI injana sAthe - - 'WIR: ' ahIM lAkaDA vagerene indhana kahevAya che. agnithI baLelA, dhUmADA vinAnA baLatA agni = saLagatAM kolasAsvarUpa lAkaDA vagerene aMgAra kahevAya che. tathA, 'dhUma:' dhUmADA sAthe hoya te sadhUma, sadhUma evuM iMdhana ke je aMgArabhAvane pAmyuM na hoya, arthAt dAhakriyAne anubhavatuM indhana jyAre aDadhuM baLI jAya che tyAre temAM dhUmADAno sadbhAva hovAthI te indhana sadhUma kahevAya che dhUmADA sAtheno aMgAra te dravyaindhana, enI sAthe upamA = sadazatA jenI karAI che te 'varaOndhana' kahevAya che, 'vALendhana'nI vyAkhyA karatA kahe che ke, 'varaI' eTale ke cAritra, te cAritra ja Indhana bane che, kAraNa ke emAM baLavApaNuM raheluM che. e baLavApaNAnuM je karavuM, te 'nidhaLajaraLa' kahevAya che. 'vadhiLajaLamAvo' = 'varabenkanaLamAvata' = cAritrarUpI indhanane aMgAra ke sadhUma samAna karavApaNAthI. ahIM bhAvArtha A che ke jema dravyaindhanamAM dAhyapaNuM = baLavApaNuM, dAhaka = bALavApaNuM ane tenAthI sAdhyakArya dhUma-dAha-pAcana vagere A traNeya hoya che, te ja pramANe bhAvaindhanamAM paNa dAhya, dAhaka ane tenAthI utpanna thatuM kArya A traNeya hoya che. jemake, dravyanzanamAM lAkaDA vagerene bALavuM te dAhya, dAhaka te agni ane tenAthI sAdhya evuM kArya te dhUmADA karavApaNuM ane aMgArApaNAM svarUpa raheluM che. te ja rIte, bhAvaindhanamAM cAritra e dAhya che, azanAdino viSaya banato sAdhuno rAga-dveSano pariNAma e dAhaka-agni che ane tenAthI sAdhya kArya e che ke, 'A AhAra lUkho che' ityAdi vacano uccAravA dvArA cAritrane dhUmADArUpe malina karavApaNuM ane, 'A AhAra miSTa che' ityAdi vacano
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 842 pAMca prakAranA grAseSaNAdoSo uccAravA dvArA cAritrane aMgArarUpe karavApaNuM, eTale ke sarvathA bALI nAMkhavA dvArA cAritrane mokSarUpI kArya mATe asAra banAvavuM. jema aMgArA dvArA lAkaDA vagerenuM kArya sadhAya nahi arthAt jema ramavA mATe gilI-dAMDA ke makAna ke lakhavAnA sAdhana, bAjoTha vagere banAvavA lAkaDA upayogamAM levAya paNa aMgArA nahi. eTale ke aMgArAthI kAMI e badhI vastuo banI zakatI nathI. te ja rIte dhUmADArUpa ke aMgArArUpa cAritra dvArA duHkha-pApamuktisvarUpa mokSa jaldI meLavI zakAto nathI. Ama cAritraIbdhana sAthe dravyaIndhananI upamA karAI che. nam' = "" = prAsuka ane eSaNIya evuM paNa je azanAdi, mULagAthAmAM 'nam' pachI 'phUda zabda che. e hAla sthApI rAkhavo. arthAt hAlamAM eno upayoga nathI. AgaLa jyAM eno upayoga jaNAze tyAM anvaya karIzuM. "to' = "ra:' = "A miSTa che." ema tenI prazaMsA dvArA rAgavALo thaIne, "Tu' = "di:' = "A lUkho che' ema tenA doSagrahaNathI draSavALo thaIne, "muMbarU' = "mu ' = vApare che ta" = "tat te azanAdi, yathAkrame A pramANe thAya che. rAgano pariNAma aMgAra che ane dveSano pariNAma dhUmADo che have je " pUrve sthApelo teno anvaya ahIM karavo. "rU = A kahevAI gayelA grAmaiSaNAdoSonI madhyamAM athavA tIrthaMkara praNIta A jinazAsanarUpI pravacanamAM te azanAdi yathAkrame zuM kahevAya ? te kahe che, "aMgAraMva dhUma 3' aMgAra ane dhUmADo kahevAya che. temAM aMgAra eTale ke pUrve kahevAyela zabdArthavALo arthAt cAritrarUpI Izvanane bALI nAMkhavA samartha evo rAgano pariNAma ane dhUma eTale paNa pUrve kahevAyela zabdArthavALo eTale ke cAritrarUpI Indhanane dhUmADAvALuM = malina = zyAma karanAra dveSano pariNAma. te pariNAmanA yoge azanAdi paNa aMgAra ke dhUma doSavALA thAya che. sAra A thayo ke eSaNIya paNa AhArAdine jo rAgavALo thaIne vApare to te AhArane aMgAradoSavALo kare che ane jo draSavALo thaIne vApare to dhUmadoSavALo kare che. banne '' zabda e parasparanI apekSAe samuccayanA arthamAM che. jo ke, ahIM baLatAM kASThAdi pahelAM to ardha baLelA ulyukasvabhAvavALA dhUmADA sahita hoya che, pachI sarvathA jvalanarUpa aMgArapaNAne pAme che. A rIte prathama sadhUma ane pachI aMgAro, evo utpattikrama che. chatAM paNa bhAvasvarUpa A banneno vicAra karavAno hovAthI guru ane laghu doSane AzrayIne eTale ke prathama guru-moTodoSa, ane pachI laghu = nAnodoSa A kramane AzrayIne Avo nirdeza karavAmAM Avyo. te A pramANe - rAga karavA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranA grAsaiSaNAdoSo 843 dvArA sarvathA baLI gayela indhana samAna cAritrane karI de che, mATe te gurudoSa che. ane dveSa dvArA ardha baLI gayela indhanasamAna kare che. tethI te laghudoSa che. = tathA, zeSa udgamAdidoSomAM traNe jagatanI kadarthanA karanAra rAga-dveSasvarUpa A baMne doSo hovAthI e banne gurutamadoSo che atyaMta moTA khataranAka doSo che e vAta para dhyAna doravA mATe khyApanA kramane = kASThAdimAM prathama sadhUma ane pachI aMgAro, e kramane choDIne prathama rAga ane pachI dveSa ema visadeza = viparitama kahyo che. (97) avataraNikA - A pramANe aMgAra ane dhUma nAmanA be doSo kahevAyA. have 'AraNa' nAmanA doSane kahevAnI icchAthI, je nimitte bhojana kare ane je nimitte na kare te kahe che. zabdArtha - veyaLa kSudhAvedanA zamAvavA, veyAvandva vaiyAvacca mATe, saMgama = cAritranA pAlana mATe, sujjhANa = sUtrArthanA ciMtavana mATe, pALaravavaThThA = potAnA prANanA rakSaNa mATe, phariyuM = IryAsamitinI, 6 = ane, visotteruM = vizuddhi mATe, muMna = vApare, na = nahi, 3 = paNa, rUvarasade = rUpa ane svAdane mATe. (98) gAthArtha - sAdhune cha kAraNathI AhAra vAparavAnuM tIrthaMkaroe kahyuM che (1) kSudhAvedanA zamAvavA mATe. (2) AcAryAdinI bhakti-vaiyAvacca karI zakAya te mATe. (3) paDilehaNA vagere cAritranI kriyA samyaktrakAre karI zakAya te mATe. (4) sUtrArthanA abhyAsa ane ciMtavana mATe. (5) potAnA prANa TakAvavA mATe ane (6) iryAsamitinuM sArI rIte pAlana thaI zake te mATe. paraMtu zarIrane baLavAna-rUpavAna banAvavA tathA svAda vagere mATe AhArAdine na vApare. (98) TIkArtha - bhUkhanI vedanA vagere 6 kAraNosara sAdhu AhAra vApare - ahIM dvandvasamAsa karela kSudhAvedanA vagere dareka padono 'rakSArtham' pada sAthe saMbaMdha thAya che. te A rIte ke (1) 'chu.veyaLaravavaDhDhA muMga' = 'kSudevanArakSArthe munnIta' = dvedanAnI rakSA mATe arthAt bubhukSA = bhUkharUpa pIDAne dUra karavA mATe vApare. kAraNa ke kahevAyuM che ke 'vumukSA sadRzI hi nAsyanyA pIDA' = bhUkha jevI bIjI koI pIDA nathI. mATe tenA nAza mATe vApare. ema badhe joDavuM, tathA, 'sAdhu AhArane' e adhyAhArathI levuM. (2) 'vaiyAvandvavavaThThA muMnapha' = 'vaiyAvRttyarakSArtham bhuJjIta' = AcArya vagerenI vaiyAvacca eTale bhAta-pANI Adi dvArA AcArya AdinI sevA. bhUkhyo sevA na karI zake. mATe tenI rakSA mATe. arthAt vaiyAvaccanI hAninA nivAraNa mATe = vaiyAvaccamAM ochAza na Ave te mATe sAdhu AhAra vApare.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 844 pAMca prakAranA grAmaiSaNAdoSo (3) "saMgama' = "saMyama:' = paDilehaNa-pramArjanAdi svarUpa sAdhuno vyApAra. te vyApAra bhUkhyo karI na zake. mATe, tenuM pAlana karavA mATe sAdhu AhAra vApare. (4) "sunnA' = "zopanuM dhyAna' = "sudhyAna', sUtranA arthonuM anucintana = vAraMvAra UMcA ciMtana svarUpa dharmadhyAna. te paNa bhUkhyAnuM kSINa thatuM jAya che. kAraNa ke bhUkhyA thayelA, pUrve bhaNela zratanA parAvartanamAM ane arthacittanikAmAM asamartha hoya che. tethI, tenI rakSA mATe arthAt sudhyAnanI hAnine nivAravA mATe, sAdhu AhAra vApare. (5) "parivauThTha' = "prANa-rakSArtham' = prANo Indriya vagere 10 che. teonI rakSA mATe = teone TakAvavA mATe sAdhu AhAra vApare. kAraNa ke, bhUkhyAnuM AyuSya, baLa vagere ghaTe che. (6) "rtha = vinode = " ra vidha i = IryAsamitinI vizodhi = pAlana mATe sAdhu AhAra vApare. kAraNa ke, bhUkhyA thayelAne AMkhe aMdhArA AvavAthI iryAsamiti pALI zakato nathI. "2' e samuccayArthamAM che. A 6 kAraNosara sAdhu AhArane "baMgaDuM' = "munnIta' = vApare. parantu, " 3 varasAde' = tu rUparahetuH ' = rUpa ke rasanA hetuthI vApare nahi. rUpa eTale ke zarIranI viziSTa varNa vagere AkRti. rasa e zabdanA arthamAM paNa Ave che. kahevAyuM che ke " zatre A vacanathI rasa eTale zabda. te banne = rUpa, rasanA hetuthI = nimitte. eTale ke, sArAsArA pauSTika bhojanathI zarIranI puSTi mATe ane kacchamAM madhuratA lAvavA mATe na vApare. athavA rasa eTale ke AhArasaMbaMdhI rasa. arthAt madhurAdi rasa. tene mATe na vApare. "A svAdurasavALuM che, svAdiSTa che, mATe avazya bhakSya che A pramANe gRddhipUrvaka na vApare. Ama kahevA dvArA A vAta chatI thAya che ke rUpAdi mATe AhArane vAparatA sAdhune dharmaprayojanano abhAva hoya che ane e abhAvathI e AhAra 'raI' nAmanA doSathI duSTa thAya che ema atre jaNAvAyuM che. kAraNa ke kAraNano abhAva e kAraNadoSa e rIte prastutamAM vivakSita che. (98). avataraNikA - Ama, kayA kAraNosara sAdhu AhAra kare tenI vAta karI. have kayA kAraNosara sAdhu AhAra na kare. te kahe che. zabdArtha - aAva = athavA, na nimenna = na vApare, je = mAMdagImAM, mola = mohanA udayamAM, sayAmArU = svajanAdinA, 3vasI = upasargamAM, pALiyA = jIvadayA mATe, tavaheluM = tapane mATe, ane = vRddhAvasthAmAM, taLumoyaltha = zarIranA tyAga mATe, 2
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 845 pAMca prakAranA grAmaiSaNAdoSo = samuccaya arthamAM che. (99) gAthArtha - upara jema zarIrane baLavAna banAvavA vagere mATe AhAra karavAno niSedha jaNAvyo tevI rIte bIjA cha kAraNoe paNa sAdhune AhAra karavAno hoto nathI. (1) ajIrNa athavA tAva vagere rogamAM. (2) mohano atyaMta udaya hoya tyAre. (3) svajano cAritra choDAvavA mATe prayatna karatAM hoya athavA rAjAdino upasarga hoya tyAre. (4) varasAda, dhummasa vageremAM gocarI javAmAM jIvAkula bhUminA yoge ghaNI virAdhanA dekhAtI hoya tyAre te jIvonI rakSA mATe. (5) upavAsathI mAMDIne cha mahinA sudhInI tapazcaryAmAM ane (6) vRddhAvasthAmAM zarIrathI tevI koI cAritranI vadhu ArAdhanAno saMbhava na hoya tyAre zarIranA tyAga mATe anazananA svIkAramAM. (99). TIkArya - roga ane mohanAM udaya vageremAM AhAra na karavo - "madava' = "athavA' = athavA to, ahIM "athavA" zabda e baLa vagerenI apekSAe = baLa vagere sivAya paNa bhojana nahi karavAnA bIjA vikalpane sUcavanAranA arthamAM che. " = nahi, 'nimenna" = "nita' = "mA" jame. athavA have batAvavAmAM AvanAra kAraNosara sAdhu bhojana na kare. ema artha karavo. kyA kAraNosara na kare? te kahe che, "' = rogamAM = Akasmika tAvamAM ke AMkhanA rogamAM ane ajIrNAdimAM. kAraNa ke AhAra na karIne upavAsAdi karatAM prAyaH tAva vagere UtarI jAya che. kahevAyuM che ke, "vAyuvikAra, zrama = thAka, krodha, zoka, kAma ane ghAnA tAva sivAyanA tAva vageremAM = "vattAvirodha" jo zakti pahoMcatI hoya to lAMghaNa = upavAsAdi hitakArI che. (1) tathA, "noda' = "godo' ati uTakAmanI pIDA utpanna thAya tyAre maithunavirati = vratanI rakSA mATe bhojana na kare. kAraNa ke upavAsone karatAM kAma atyaMta dUra cAlyo jAya che. kahevAyuM che ke, AhAra vagaranA dehadhAri mAnavInA viSayo upazamI jAya che. kAraNa ke A rasa vagaranA zreSTha = Atmatattvane = AnaMdane joIne = anulakSIne A mAnavIno kAmarasa paNa pAcho pharI jAya che. (1)' yaNa-3vasa" = "vananAghupa" ahIM mULagAthAmAM '' e alAkSaNika che eTale ke vyAkaraNanA niyamathI thayelo nathI. eTale "sayaUTI?' evo artha jANavo. svajanAdinA upasargamAM bhojana na kare. upasarga eTale upadrava = bAdhA karavI. te upadrava
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 846 pAMca prakAranA grAmaiSaNAdoSo (1) anukULa ane (2) pratikULa - Ama 2 prakAre che. (1) mAtA-pitA-patnI vagere svajanono upasarga e anukULa kahevAya che. teo kyAreka pravrajyA choDAvavA vagere kAraNosara AvI caDhe tyAre "A upasarga che' ema samajIne te upasargamAM bhojana na kare. kAraNa ke te svajanAdi upavAsone karatAM joIne, munino saMyama na choDavAno nizcaya khyAlamAM AvavAthI athavA to 'upavAsomAM rakhe ne mota thaI jaze evI mota AdinI bIkathI prAyaH munine choDI de. (2) mULagAthAmAM je "kavi' zabda che enAthI, rAjA gusse bharAya vagere pratikULa upasargamAM jame nahi ema jANI levuM. tathA, "paLiyA-tava-heDa" = "prANiyA-tapadeto ' prANidayA ane tapanA hetuthI jame nahi. varasAdamAM prANidayAnA hetuthI jIvajaMtuonI rakSA mATe, mahikApAtamAM = dhummasamAM, sacittaraMjanA pAtAdimAM = evA pradezamAM jayAM pracaMDa pavanathI dhULanI sacittarajanI DamarI caDhe emAM, nAnI nAnI ghaNI deDakIo ke masikA = jhINI jhINI kALI masIo vagere jIvajaMtuthI bharela pRthvI hoya to, teonI rakSA mATe bhojana na kare. paraMtu te varasAdAdimAM upavAsa kare jethI bhikSA mATe pharavA vagerethI utpanna thatI akhAyAdinI virAdhanA na thAya. tathA, tapanA hetuthI bhojana na kare. eka-be vagere upavAsathI mAMDIne cha mahinA sudhIno tapa karatAM bhojanano asaMbhava hoya che. ahIM vIraprabhunA zAsanamAM utkRSTathI 6 mAsanA upavAsano ja tapa kahelo che, ethI AgaLa nahi e jANavuM. tathA, 'mane' = "ryantalama' eTale vRddhapaNe. ahIM vRddhapaNAnI vAta karI, tenuM kAraNa A che ke vRddhapaNAnA kALa sivAya eTale ke taruNAdi avasthAmAM, prAyaH karIne bumukSA vadhAre hovAthI e vakhate AhAranA tyAgamAM ArtadhyAnanI Apatti hoya che. 'tanumoyaltha" = tanumonArtha" = "ta:' eTale ke zarIra, mocana eTale ke choDavuM, te mATe = zarIranA tyAga mATe, 'va' samuccayArthamAM che. bhAvArtha e che ke cAritragrahaNa bAda pUrvAvasthAmAM dIrthasaMyama paryAyanuM paripAlana, ziSyone vAcanAdAna ane ziSyo taiyAra karavA e zreya che. ane anne vRddhAvasthAmAM badhA ja anuSThAnono sAra maraNanI ArAdhanA che. eTale temAM mahAna prayatna karavo. A maraNa ArAdhanA eTale ke saMlekhanA. upazamavALA thaIne krame karIne AhAratyAga rUpe saMlekhanA karavI. te kAraNe zarIranA tyAga mATe saMlekhanA karavAmAM bhojanano abhAva saMbhave che. (99)"
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka prakAranuM mithyAtva 847 (saTIka piMDavizuddhinA munizrI kulabhAnavijayajI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) guru A pAMca prakAranA prAraiSaNAdoSone tyaje che. mithyAtva eTale viparIta zraddhA. te eka prakAre che. te A pramANe - adeva, aguru ane adharmanI deva, guru ane dharma tarIke zraddhA karavI ane deva, guru ane dharmanI adeva, aguru ane adharma tarIke zraddhA karavI. yogazAstramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - | 'vipakSanuM jJAna hoya to samyattvanuM svarUpa sArI rIte samajI zakAya che, tethI samyaktanA vipakSa rUpa mithyAtvanuM svarUpa kahe che - adevamAM je devapaNAnI buddhi, agurumAM je gurupaNAnI ane adharmamAM je dharmapaNAnI buddhi thAya, te samyaktathI viparIta hovAthI mithyAtva kahevAya che. (3) adevamAM je devabuddhi, agurumAM je gurubuddhi ane adharmamAM je dharmabuddhi thAya, te mithyAtva. te samyaktathI viparIta svarUpavALuM hovAthI, AgaLa jeonuM lakSaNa kahevAze tevA adeva, aguru ane adharma temanI mAnyatA svarUpa mithyAtva. tenuM lakSaNa samyaktathI viparIta che. tathA A paNa grahaNa kareluM che ke devamAM adevatva, gurUmAM agurutva, dharmamAM adharmatvanI mAnyatA - e paNa mithyAtva che. vaLI mithyAtva pAMca prakAranuM che. 1 Abhigrahika, 2 anAbhigrahika, 3 Abhinivezika, 4 sazayika ane 5 anAbhogika. 1. Abhigrahika - potapotAnA zAstranA jJAnathI jemano viveka niyaMtrita hoya ane parapakSano pratikAra karavAmAM jeo hoMziyAra hoya, tevA pAkhaMDIone Abhigrahika mithyAtva hoya. 2. anAbhigrahika - sAmAnya lokonI "sarva devo vaMdanIya che, temanI niMdA na karavI, evI ja rIte sarva guruo ane sarva dharmo vaMdanIya che" evI mAnyatA te anAbhigrahika mithyAtva. 3. Abhinivezika - yathArtha vastu aMdarathI samajavA chatAM paNa khoTA kadAgrahane AdhIna banI jamAlinI mAphaka sAcAne khoTuM kahevAno kadAgraha karavo te. 4. sAMzayika - deva, guru ane dharmanA viSayamAM A sAcA haze ke A sAcA haze = evA saMzayavALAne sAMzayika mithyAtva hoya. 5. anAbhogika-ekendriyAdika vicAra-zUnya ane vizeSa jJAnathI rahita hoya tevAne
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 848 eka prakAranuM mithyAtva te hoya che. kahyuM che ke - "Abhigrahika, anAbhigrahika, Abhinivezika, sAMzayika ane anAbhoga ema mithyAtva pAMca prakAranuM che.' (paMca-saM. 186) AMtarazloko kahe che - mithyAtva e mahAroga che, mithyAtva mahAaMdhakAra che, mithyAtva moTo zatru che, mithyAtva mahAviSa che. roga, aMdhakAra ane jhera janmanI aMdara eka vakhata duHkha ApanAra thAya, paraMtu mithyAtva roganI cikitsA karavAmAM na Ave to hajAro bhavo sudhI tenI vedanA bhogavavI paDe che. gADhamithyAtvathI gherAyela cittavALA jIvo tattva ane atattvano bheda jANatA nathI. je janmathI aMdha hoya, te koI paNa vastunI manoharatA ke amanoharatA spaSTa rIte kevI rIte jANI zake?" (2/3) jo ke mithyAtva pAMca prakAranuM che, chatAM paNa ahIM sAmAnyathI te eka prakAranuM kahyuM guru A mithyAtvane badhI rIte tyaje che. Ama chatrIsa guNorUpI alaMkArothI alaMkRta thayela guru virAje. (25) Ama covIsamI chatrIsI samApta thaI. + bAhulleNaM loo pecchai nayaNehiM neva hiyaeNaM / teNaM visaehito kahaM viratto kuNau dhammaM ? // ghaNuM karIne loko AMkhathI juve che, hRdayathI nathI. tethI viSayothI virakta thaIne zI rIte dharma kare ? jaM Asi dhammabIyaM puvvabhave vAviyaM tae jIva ! / taM iha luNAsi saMpai vAviyamihi luNasi agge // | he jIva! teM pUrvabhavamAM je dharmabIja vAveluM tene tuM hAla ahIM lakhe che, ahIM vAveluM tuM AgaLa laNIza. iMdiyalolo ko vi hu vaTTai sahAiesu visesuN| taha vi hu na hoi tittI taNha cciya vitthaDa navaraM // indriyomAM lolupa koI jIva zabda vagere viSayomAM varte che. chatAM paNa tene tRpti thatI nathI, paNa tenI tRSNA ja vadhe che.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcaviMzatitamI SaTvizikA atha paJcaviMzatitamI SaTtriMzikAmAhamUlam - igavIsasabalacAyA, sikkhAsIlassa panaraThANANaM / aMgIkaraNeNa sayA, chattIsaguNo gurU jayau // 26 // chAyA - ekaviMzatizabalatyAgAt, zikSAzIlasya paJcadazasthAnAnAm / aGgIkaraNena sadA, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 26 // premIyA vRttiH - ekaviMzatizabalatyAgAt - ekaviMzatisaGkhyAnAM zabalAnAM parihArAt, tathA zikSAzIlasya - suvinItasya, paJcadazasthAnAnAM - paJcadazasaGkhyAnAM sthAnAnAM, sadA - sarvakAlaM, aGgIkaraNena - svIkaraNena, evaM SaTtriMzadguNo gururjayatviti padArthaH / rahasyArthastvayam - zabalAH - zabalacAritranimittabhUtAH kriyAvizeSAH uktaJca dazAzrutaskandhaniryuktau taccUrNau ca 'avarAhami payaNue jeNa u mUlaM na vaccaI saahuu| sabaliti taM carittaM tamhA sabaletti NaM biMti // 13 // (chAyA- aparAdhe pratanuke yena tu mUlaM na vrajati sAdhuH / zabalayati sa cAritraM tasmAt zabalamiti taM bruvanti // 13 // ) cUrNI - taNuo avarAho dubbhAsitAdi / sumahallAvarAdhesu maliNa eva / ahavA dasavihe pAyacchitte AloyaNAdi jAva chedo tAva sabalo, mUlAdisu maliNa eva caritrapaTaH, ke ke te avarAhapadA jehiM bhAvasabalo bhavati, te ime AcAramadhikRtyopadizyante // 13 // ' (chAyA - tanuko aparAdho durbhASitAdiH / sumahAparAdheSu malina eva / athavA dazavidhe
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 850 ekaviMzatiH zabalAH prAyazcitte AlocanAdi yAvat chedastAvat zabalaH / mUlAdiSu malina eva cAritrapaTaH / kAni kAni tAni aparAdhapadAni yairbhAvazabalo bhavati / te ime AcAramadhikRtyopadizyante // 13||) ___ te zabalA ekaviMzatisaGkhyAH / tadyathA - 1 hastakarma, 2 maithunaM, 3 rAtribhojanaM, 4 AdhAkarma, 5 zayyAtarapiNDaH, 6 audezikakrItAbhyAhRtAdi, 7 abhIkSNaM pratyAkhyAya bhojanaM, 8 SaNmAsAnAmantargaNAdgaNe saGkramaNaM, 9 antarmAsasya traya udakalepAH, 10 antarmAsasya trINi mAyAsthAnAni, 11 rAjapiNDaH, 12 prANAtipAtaH, 13 mRSAvAdaH, 14 adattAdAnaM, 15 anantarhitAyAM pRthivyAM sthAnAdi, 16 sasnigdhasarajaskapRthivyAM sacittazilAleSTvoH kolAvAsadAruNi vA sthAnAdi, 17 saprANe sabIjAdau sthAnAdi, 18 mUlakandAdibhojanaM, 19 saMvatsaramadhye dazodakalepAH, 20 saMvatsaramadhye daza mAyAsthAnAni, 21 zItodakavyAptahastena bhojanaJca / yadavAci samavAyAGgasUtre tadvattau ca - "ekkavIsaM sabalA paNNattA, taMjahA-hatthakammaM karemANe sabale 1 mehuNaM paDisevamANe sabale 2 rAibhoaNaM bhuMjamANe sabale 3 AhAkammaM bhuMjamANe sabale 4 sAgAriyaM piMDaM bhuMjamANe sabale 5 uddesiyaM kIyaM AhaTTa dijjamANaM bhuMjamANe sabale 6 abhikkhaNaM paDiyAikkhettA NaM bhuMjamANe sabale 6 aMto chaNhaM mAsANaM gaNAo gaNaM saMkamamANe sabale 8 aMto mAsassa tao dagaleve karemANe sabale 9 aMto mAsassa tao mAIThANe sevamANe sabale 10 rAyapiMDaM bhuMjamANe sabale 11 AuTTiAe pANAivAyaM karemANe sabale 12 AuTTiAe musAvAyaM vadamANe sabale 13 AuTTiAe adiNNAdANaM giNhamANe sabale 14 AuTTiAe aNaMtarahiAe puDhavIe ThANaM vA nisIhiyaM vA cetemANe sabale 15 evaM AuTTiA cittamaMtAe puDhavIe evaM AuTTiA cittamaMtAe silAe kolAvAsaMsi vA dArue ThANaM vA sijjaM vA nisIhiyaM vA cetemANe sabale 16 jIvapaiTThie sapANe sabIe saharie sauttine paNagadagamaTTImakkaDAsaMtANae tahappagAre ThANaM vA sijjaM vA nisIhiyaM vA cetemANe sabale 17 AuTTiAe mUlabhoaNaM vA kaMdabhoaNaM vA tayAbhoyaNaM vA pavAlabhoyaNaM vA pupphabhoyaNaM vA phalabhoyaNaM vA hariyabhoyaNaM vA bhuMjamANe sabale 18 aMto saMvaccharassa dasa dagaleve karemANe sabale 19 aMto saMvaccharassa dasa mAiThANAi sevamANe sabale 20 abhikkhaNaM 2 sItodayaviyaDavagghAriyapANiNA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDigAhittA bhuMjamANe sabale 21 /
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekaviMzatiH zabalAH 851 (chAyA - ekaviMzatiH zabalAH prajJaptAH, tadyathA hastakarma kurvan zabalaH 1 maithunaM pratisevamAnaH zabalaH 2 rAtribhojanaM bhuJjAnaH zabala: 3 AdhAkarma bhuJjAnaH zabala: 4 sAgArikaM piNDaM bhuJjAnaH zabala: 5 auddezikaM krItaM AhRtya dIyamAnaM bhuJjAnaH zabalaH 6 abhIkSNaM pratyAkhyAya NaM bhuJjAnaH zabalaH 7 antaH SaNNAM mAsAnAM gaNAt gaNaM saGkrAman zabalaH 8 antarmAsasya trIn udakalepAn kurvan zabala: 9 antarmAsasya trINi mAyAsthAnAni sevamAnaH zabalaH 10 rAjapiNDaM bhuJjAnaH zabalaH 11 AkuTTyA prANAtipAtaM kurvan zabalaH 12 AkuTTyA mRSAvAdaM vadan zabalaH 13 AkuTTyA adattAdAnaM gRhNan zabalaH 14 AkuTTyA anantarhitAyAM pRthivyAM sthAnaM vA zayyAM vA naiSedhikaM vA cetayan zabala: 15 evaM AkuTTyA cittavatyAM pRthivyAM evaM AkuTTyA cittavatyAM zilAyAM kolAvAse vA dAruNi sthAnaM vA zayyAM vA naiSedhikaM vA cetayan zabala: 16 jIvapratiSThite saprANe sabIje saharite sottiGge panakodakamRttikAmarkaTasantAnake tathAprakAre sthAnaM vA zayyAM vA naiSedhikaM vA cetayan zabalaH 17 AkuTTyA mUlabhojanaM vA kandabhojanaM vA tvagbhojanaM vA pravAlabhojanaM vA puSpabhojanaM vA phalabhojanaM vA haritabhojanaM vA bhuJjAnaH zabalaH 18 antaH saMvatsarasya daza udakalepAn kurvan zabalaH 19 antaH saMvatsarasya daza mAyAsthAnAni sevamAnaH zabalaH 20 abhIkSNaM 2 zItodakavikaTapralambitapANinA azanaM vA pAnaM vA khAdimaM vA svAdimaM vA pratigRhya bhuJjAnaH zabalaH // 21 // ) - vRttiH - athaikaviMzatitamasthAnakaM, tatra catvAri sUtrANi sthitisUtrairvinA sugamAni, navaraM zabalaM kurbaraM cAritraM yaiH kriyAvizeSairbhavati te zabalAstadyogAtsAdhavo'pi, te evaM tatra hastakarmavedavikAravizeSaM kurvannupalakSaNatvAtkArayan vA zabalo bhavatyekaH 1 evaM maithunaM pratisevamAno'tikramAdibhistribhiH prakAraiH 2 tathA rAtribhojanaM divAgRhItaM divAbhuktamityAdibhizcaturbhirbhaGgakairatikramAdibhizca bhuJjAnaH 3 tathA AdhAkarma 4 sAgArikaHsthAnadAtA tatpiNDaM 5 auddezikaM krItamAhRtya dIyamAnaM (ca) bhuJjAnaH upalakSaNatvAtpAmiccAcchedyAnisRSTagrahaNamapIha draSTavyamiti 6, yAvatkaraNopAttapadAnyevamarthato'vagantavyAni, abhIkSNaM 2 pratyAkhyAyAzanAdi bhuJjAnaH 7 antaH SaNNAM mAsAnAmekato gaNAdgaNamanyaM saGkrAman 8 antarmAsasya trInudakalepAn kurvan, udakalepazca nAbhipramANajalAvagAhanamiti, 9 antarmAsasya trINi mAyAsthAnAni, sthAnamiti bhedaH, 10 rAjapiNDaM bhuJjAnaH, 11, AkuTTyA prANAtipAtaM kurvan upetya pRthivyAdikaM hiMsannityarthaH, 12 AkuTTyA mRSAvAdaM vadan, 13 adattAdAnaM gRhNan, 14 AkuTyaivAnantarhitAyAM pRthivyAM
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 852 ekaviMzatiH zabalAH sthAnaM vA naiSedhikaM vA cetayan kAyotsarga svAdhyAyabhUmi vA kurvannityarthaH, 15 evamAkuTTyA sasnigdhasarajaskAyAM pRthivyAM sacittavatyAM zilAyAM leSTau vA kolAvAse dAruNi, kolA-ghuNAH teSAmAvAsaH 16 anyasmiMzca tathAprakAre saprANe sabIjAdau sthAnAdi kurvan 17 AkuTTyA mUlakandAdi bhuJjAnaH 18 antaH saMvatsarasya dazodakalepAn kurvan 19 tathA'ntaH saMvatsarasya daza mAyAsthAnAni ca 20 tathA abhIkSNaM-paunaHpunyena zItodakalakSaNaM yadvikaTa-jalaM tena vyApArito-vyApto yaH pANiH hastaH sa tathA tenAzanaM pragRhya bhuJjAnaH zabalaH ityekaviMzatitamaH 21 / ' zramaNapratikramaNasUtravRttau tvete eva zabalAH prakArAntareNa pratipAditAH, tathAhi - 'ekaviMzatibhiH zabalaiH zabalaM citralaM zabalacAritranimittatvAt karakAdayaH kriyAvizeSAH zabalA bhaNyante / tathAcoktaM - 'avarAhami payaNue jeNa u mUlaM na vaccaI sAhU / sabalitti taM carittaM tamhA sabaletti NaM binti // 1 // ' (chAyA- aparAdhe pratanuke yena tu mUlaM na vrajati sAdhuH / zabalayati sa cAritraM tasmAt zabalamiti taM bruvanti // 1 // ) tAni ca zabalasthAnAni hastakAdIni - 'taM jaha u hatthakammaM kuvvaMte 1 mehuNaM ca sevaMte 2 / / rAiM ca bhuMjamANe 3 AhAkammaM ca bhuMjante 4 // 1 // tatto ya rAyapiNDaM 5 kIyaM 6 pAmicca 7 mabhihaDaM 8 chejja 9 / bhuMjate sabale u paccakkhiyabhikkha bhuJjai ya 10 // 2 // chammAsabbhantarao gaNA gaNaM saGkama kareMte ya 11 / mAsabbhantara tinni ya dagalevAo karemANe // 3 // mAsabbhantaraU vA mAiTThANAi tinni kuNamANe 12 / pANAivAyaTTi kuvvaMte 13, musaM vayaMte ya 14 // 4 // giNhate ya adinnaM AuTTi 15 tahA aNantarahiyAe / puDhavIe ThANasejjaM NisIhiyaM vAvi ceei 16 // 5 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 853 ekaviMzatiH zabalAH evaM sasiNiddhAe sasarakkhAcittamantasilaleluM / kolAvAsapaiTThA kolaghuNA tesi AvAso 17 // 6 // saNDasapANasabIe jAva u santANae bhave tahiyaM / ThANAi ceyamANe sabale 18 AuTTiAe u // 7 // AuTTimUlakande pupphe ya phale ya bIyaharie ya / bhuMjate sabale u 19 taheva saMvaccharassante // 8 // dasa dagaleve kuvvaM taha mAiTThANa dasa ya varissaMte 20 / AuTTiya sIudage vagghAriyahatthamatteNaM // 9 // davvIe bhAyaNeNa ya dijjantaM bhattapANa ghettUNaM / bhuMjai sabalo eso igavIso hoi nAyavvo // 10 // ' chAyA- tadyathA tu hastakarma kurvan 1 maithunaM ca sevamAnaH 2 / rAtrau ca bhuJjAnaH 3 AdhAkarma ca bhuJjAnaH 4 // 1 // tatazca rAjapiNDaM 5 krItaM 6 prAmitya 7 mabhihRtaM 8 Acchedyam 9 / bhuJjAnaH zabalastu pratyAkhyAyA'bhIkSNaM bhuGkte ca 10 // 2 // SaNmAsAbhyantarAd gaNAd gaNaM saGkramaM kurvan ca 11 / mAsAbhyantare trIn codakalepAn kurvANaH // 3 // mAsAbhyantarato vA mAtRsthAnAni trINi kurvANaH 12 / prANAtipAtaM AkuTTyA kurvan 13, mRSAM vadan ca 14 // 4 // gRhNan cAdattaM AkuTTyA 15 tathA anantarhitAyAm / pRthivyAM sthAnaM zayyAM naiSedhikaM vA'pi cetayan 16 // 5 // evaM sasnigdhAyAM sarajaskacittavatzilAleSTu / kolAvAsapratiSThA kolA ghuNA teSAmAvAsaH 17 // 6 // sANDasaprANasabIjaH yAvattu santAnake bhavettatra / sthAnAdi cetayan zabala: 18 AkuTTyA tu // 7 // AkuTTyA mUlakandAn puSpANi ca phalAni ca bIjaharitAni ca / bhuJjAnaH zabalastu 19 tathaiva saMvatsarasyAntaH // 8 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 854 zikSAzIlasya paJcadaza sthAnAni daza udakalepAn kurvan tathA mAtRsthAnAni daza ca varSAntaH 20 / AkuTTyA zItodake vyAghAritahastamAtreNa // 9 // darvyA bhAjanena ca dIyamAnaM bhaktapAnaM gRhItvA / bhuGkte zabala eSa ekaviMzo bhavati jJAtavyaH // 10 // atra hastakarmma svayaM kurvvan pareNa vA kArayan zabalo, maithunaM ca divyAditrividhamatikramavyatikramAticAreSu sAlambanaM sevamAnaH zabalo'nAcAro'nAlambano virAdhaka eva / atikramAdayastu tadadhyavasAyatadarthapravRttitadgrahaNatatparibhogasvarUpAH / rAtribhojanaM tu diyA giNhai diyA bhuMjai ityAdibhaGgeSu 4 aikkamAi 4 bhuJjate sabale, AlambaNe puNa jayaNAe sannihimAIsu ya paDisevae ceva / (chAyA- divA gRhNAti divA bhuGkte ityAdibhaGgeSu 4 atikramAdi 4 bhuJjAnaH zabalaH, Alambane punaryatanayA sannidhyAdiSu ca pratisevate eva / ) gaNAt evamanyatrApi draSTavyam / 'asaI paccakkhiyatti' asakRtpratyAkhyAya bhuJjAna: zabalo, gaNasaGkrame zabalo'nyatra jJAnAdyarthAt / dagalepo nAbhipramANodakottaraNaM, yata uktaM 'jaGghaddhA saGghaTTo nAbhI levo pareNa levuvari' (chAyA - jaGghArddhA saGghaTTaH nAbhiH lepaH pareNa lepopari / ) ityAdi 'mAiTThANAI' pacchAyaNAINi 'AuTTatti' upetya 'sasiNiddhA' sodakA sarajaskA zilA leSTu ca 'kAlovAsa 'tti ghuNakSataM, sahANDakaiH prANibhizca yattattathA 'sIudagavAghArie' galanteNanti bhaNiyaM hoi / parispaSTArthaM / vyAsArthastu dazAdigranthAntarAdavaseya iti / ' gururetAnzabalAMstyajati / zikSAM grahaNAsevanArUpAM pUrvoktasvarUpAM grahItuM zIlaM svabhAvo'syeti zikSAzIlaH suvinIta ityarthaH / tasya paJcadaza sthAnAni kAraNarUpANi / tadyathA 1 nIcavartI, 2 acapalaH, 3 amAyI, 4 akutUhala:, 5 adhikSepaM na karoti, 6 prabandhaM na karoti, 7 mitrIyamANo bhajate, 8 zrutaM labdhvA na mAdyati, 9 na pApaparikSepI, 10 mitrebhyo na kupyati, 11 apriyasyApi mitrasya rahasi kalyANaM bhASate, 12 kalahaDamaravarjitaH, 13 abhijAtigaH, 14 DrImAn, 15 pratisaMlInazca / yadAha - uttarAdhyayanasUtre tadvRttau ca -
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 855 zikSAzIlasya paJcadaza sthAnAni 'aha paNNarasahi ThANehiM, suviNIetti vuccii| nIAvittI acavale, amAI akuUhale // 10 // (chAyA- atha paJcadazabhiH sthAnaiH, suvinIta iti ucyate / nIcavartI acapalaH, amAyI akutUhalaH // 10 // ) vRttiH - atha paJcadazabhiH sthAnaiH suSTha zobhano vinIto vinayAnvitaH suvinIta ityucyate, tAnyevAha - 'nIAvittI'tti nIcamanuddhataM yathA syAdevaM vartata ityevaMzIlo nIcavartI, guruSu nyagvRttimAn / yaduktaM - 'nIaM sijjaM gaI ThANaM, nIyaM ca AsaNANi a / nIaM ca pAe vaMdijjA, nIaM kujjA ya aMjali // 1 // ' (chAyA- nIcAM zayyAM gatiM sthAnaM, nIcAni ca AsanAni ca / nIcaM ca pAdau vandeta, nIcaM kuryAcca aJjalim // 1 // ) tathA na capalo'capalastatra capalo gatisthAnabhASAbhAvabhedAccaturdhA / tatra gaticapalo drutadrutacArI, sthAnacapalo yastiSThannapi hastAdibhizcalannevAste, bhASAcapalo'sadasabhyAsamIkSyAdezakAlapralApibhedAccaturdhA / tatrAsadavidyamAnamasti khapuSpamityAdi, asabhyaM kharaparuSAdi, asamIkSyAnAlocya pralapantItyevaMzIlA asadasabhyAsamIkSyapralApinastrayaH, adezakAlapralApI tu caturtho yo'tIte kArye vakti, yadIdaM tatra deze kAle vA'kariSyattadA sundaramabhaviSyaditi / bhAvacapalastu saH, yaH prastute sUtre'rthe vA'samApta evAnyad gRhNAti 2 / amAyI, na manojJamAhArAdikamavApya gurvAdivaJcaka: 3 / akutUhalo nendrajAlAdikautukavilokanatatparaH 4 // 10 // appaM cAhikkhivai, pabaMdhaM ca na kuvvii| mittijjamANo bhayai, suaM laddhaM na majjai // 11 // (chAyA- alpaM cAdhikSipati, prabandhaM ca na karoti / mitrIyamANaH bhajate, zrutaM labdhvA na mAdyati // 11 // ) vRttiH - atrAlpazabdo'bhAvavAcI, tatazcAlpamiti naiva kaJcanAdhikSipati tiraskaroti 5 / prabandhaJca kopAvicchedarUpaM na karoti 6 / mitrIyamANaH pUrvoktanyAyena bhajate, mitrIyitAramupakurute, pratyupakArampratyazakto vA kRtaghno na syAt 7 / zrutaM labdhvA na
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 856 zikSAzIlasya paJcadaza sthAnAni mAdyati, kintu madadoSaparijJAnAtsutarAmeva namati 8 // 11 // na ya pAvaparikkhevI, na ya mittesu kuppaI / apiassAvi mittassa, rahe kallANa bhAsaI // 12 // (chAyA- na ca pApaparikSepI, na ca mitreSu kupyati / __ apriyasyApi mitrasya, rahasi kalyANaM bhASate // 12 // ) vRttiH - na ca pApaparikSepI, pUrvoktarUpaH 9 / na ca kathaJcitsAparAdhebhyo'pi mitrebhyaH kupyati 10 / apriyasyApi mitrasya rahasi kalyANaM bhASate, ayaM bhAvaH mitramiti yaH pratipannaH sa yadyapyapakRtizatAni kurute tathApyekamapi tatkRtamupakAramanusmaran na rahasyapi taddoSaM vakti / Aha ca - 'ekasukRtena duSkRtazatAni ye nAzayanti te dhanyAH / na tvekadoSajanito, yeSAM roSaH zatakRtaghnaH // 1 // ' iti // 12 // kalahaDamaravajjae, buddhe abhijaaige| hirimaM paDisaMlINe, suviNIetti vuccaI // 13 // (chAyA- kalahaDamaravarjakaH, buddho abhijAtigaH / hImAn pratisaMlInaH, suvinIta iti ucyate // 13 // ) vRttiH - kalahazca vAciko vigrahaH, DamaraJca prANighAtAdijaM tadvarjakaH kalahaDamaravarjakaH 12 / buddho buddhimAnetacca sarvatrAnugamyata eveti na prakRtasaGkhyAvirodhaH / abhijAtiM kulInatAM gacchati jAtyavRSabha ivotkSiptabhAranirvahaNAdityabhijAtigaH 13 / hrImAn lajjAvAn, sa hi kaluSAzayatve'pyakAryamAcaran lajjate 14 / pratisaMlIno gurupAdye'nyatra vA sthito na hi kAryaM vinA yatastatazceSTate 15 / prastutamupasaMharati, 'suviNIetti' sa evaMvidhaguNAnvitaH suvinIta ityucyate iti sUtrASTakArthaH // 13 // ' guruH zikSAzIlasyaitAni paJcadazasthAnAni svIkRtya nityaM pAlayati / itthaM SaTtriMzadguNagaNamaNDito gururjagati zobhatAm // 26 // iti paJcaviMzatitamI SaTrizikA sampUrNatAmagamat /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacIsamI chatrIsI have pacIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - ekavIsa zabalono tyAga karavAthI ane zikSAzIlanA paMdara sthAnono haMmezA svIkAra karavA vaDe - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (26) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - zabala eTale kAbaracitarA cAritramAM kAraNabhUta vizeSa prakAranI kriyAo. dazAzrutaskaMdhanI niyuktimAM ane tenI cUrNamAM kahyuM che, gAthArtha - nAno aparAdha karyo chate jenAthI sAdhu mUla prAyazcitta na pAme te cAritrane kAbaracItaru kare che tethI tene zabala kahe che. (13) cUryartha - nAno aparAdha eTale kharAba rIte bolavuM vagere. ghaNA moTA aparAdhomAM cAritrarUpI kapaDuM malina ja thAya che. athavA dazaprakAranA prAyazcittamAM AlocanA vagerethI cheda sudhI zabala che, mUla vageremAM cAritrarUpI kapaDu malina ja che. kyA kyA te aparAdha pado che jethI bhAvazabala thAya che. AcArane AzrayIne te A rIte upadezAya che. (13) te zabalo ekavIsa che. te A pramANe - 1 hastakarma, ramaithuna, 3 rAtribhojana, 4 AdhAkarma, 5 zayyAtarapiMDa, 6 audezika-krata-abhyAhata vagere, 7 vAraMvAra paccakmANa karIne bhojana karavuM, 8 cha mahinAmAM eka gaNamAMthI bIjA gaNamAM saMkramaNa karavuM, 9 eka mahinAmAM traNa udakalepa karavA, 10 eka mahinAmAM traNa mAyAsthAno karavA, 11 rAjapiMDa, 12 hiMsA, 13 jUTha, 14 corI, 15 aMtara vinAnI pRthvI para UbhA rahevuM vagere, 16 sasnigdha ane sarajaska pRthvI upara ke sacitta zilA ane DhephA upara ke ghuNavALA lAkaDA upara UbhA rahevuM vagere, 17 prANavALA, bIjavALA vagere upara UbhA rahevuM vagere, 18 mULa, kaMda vagerenuM bhojana karavuM, 19 eka varasamAM dasa udakalepo karavA, 20 eka varasamAM dasa mAyAsthAno karavA ane 21 ThaMDA pANIvALA hAtha vaDe bhojana karavuM. samavAyAMgasUtramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che -
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 858 ekavIsa zabala | 'have ekavIsamuM sthAnaka kahe che - temAM sthitisUtro sivAyanA cAra sUtro sugama che. vizeSa prakAranI je kriyAo vaDe cAritra kAbaracItaruM thAya che te zabala che. tenA yogathI sAdhuo paNa zabala che. zabala ekavIsa kahyA che. te A pramANe - (1) hastakarma karanAro - vizeSa prakAranA vedanA vikArane karato ke karAvato hoya te. (2) maithuna sevanAro - atikrama, vyatikrama, aticArathI maithunane seve te. (3) rAtrIbhojana karanAro - divase lIdheluM divase vApareluM vagere cAra bhAMgAo vaDe atikrama vagara vaDe rAtrIbhojana kare te. (4) AdhAkarma vAparanAro - sAdhu mATe banAvelA AhAra-pANI vagere vApare che. (5) sAgArikapiMDa vAparanAro - zayyAtaranA AhAra-pANI vagere vApare che. (6) dezika-kIta vAparanAro - sAdhune uddezIne banAveluM, sAdhu mATe kharIdeluM, UchInuM lIdheluM, jhuMTavIne lIdheluM, mAlike rajA nahIM ApeluM vApare che. (7) vAraMvAra paccakakhANa karIne azana vagere vAparanAro. (8) cha mahinAnI aMdara eka gaNamAMthI bIjA gaNamAM janAro. (9) mahinAmAM traNa udakalepa karanAro - nAbhi jeTalA pANImAM cAlavuM te udakalepa. (10) mahinAmAM traNa mAyAsthAna karanAro - sthAna eTale bheda. (11) rAjapiMDa vAparanAro. (12) jANIne hiMsA karanAro - jANI joIne pRthvI vagerenI hiMsA kare te. (13) jANIne jUTha bolanAro. (14) jANIne corI karanAro. (15) jANIne aMtara vinAnI pRthvI upara Ubho rahe, sthiratA kare, kAussagna kare, svAdhyAyabhUmi kare te. (16) jANIne sasnigdhasarajaska sacitta pRthvI upara, sacitta zilA upara ke DhephA upara, ghuNanA AvAsarUpa lAkaDA upara Ubho rahe, zavyA kare ke sthiratA kare te. (17) jIvavALA, prANavALA, bIjavALA, vanaspativALA, kIDInA nagarAvALA sthAnamAM, nigoda upara, bhInI mATI upara, karoDIyAnA jADA upara Ubho rahe, zayyA kare ke sthiratA kare te.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavIsa zabala 859 (18) jANIne mULa, kaMda, chAla, aMkura, puSpa, phaLa, vanaspatine vApare te. (19) varasamAM dasa udakalepa kare te. (20) varasamAM dasa mAyAsthAna kare te. (21) vAraMvAra sacittapANIvALA hAthathI azana, pAna, khAdima ke svAdima laIne vApare te. ekavIsamo zabala che." zramaNapratikramaNa sUtravRttimAM to A ja zabalo bIjI rIte batAvyA che. te A pramANe - ekavIsa zabalo vaDe. zabala eTale kAbaracitaruM. kAbaracitarA cAritramAM kAraNa hovAthI hastakarma vagere vizeSakriyAone zabalo kahevAya che. kahyuM che ke, "je kAraNathI nAnA aparAdhamAM sAdhune mULa prAyazcitta na Ave ane te cAritrane kAbaracita kare che te kAraNathI tene zabala kahe che. (1)' te zabalasthAno hastakarma vagere che. te A pramANe - (1) hastakarma kare - hastakarma pote kare ke bIjA pAse karAve te zabala che. (2) maithuna seve - devasaMbaMdhI, manuSya saMbaMdhI ane tiryaMcasaMbaMdhI maithunane kAraNe atikrama, vyatikrama ane aticAramAM seve te zabala che. maithunano kAraNa vinA anAcAra karanAra virAdhaka ja che. doSano vicAra te atikrama che, tenI mATe pravRtti karavI te vyatikrama che, tene (doSita vastune) grahaNa karavuM te aticAra che, tenuM sevana karavuM te anAcAra che. (3) rAtrIbhojana kare - divase grahaNa kareluM divase vApare vagere cAra bhAMgAomAM atikrama vagere cAra vaDe vApare te zabala che. kAraNe jayaNApUrvaka saMnidhi vagerenuM sevana kare. ema bIje paNa jANavuM. (4) AdhAkarma vApare. (5) rAjapiMDa vApare. (6) krIta vApare. (7) apamitya vApare - sAdhu mATe UchInuM laIne vahorAvelu vApare che. (8) abhihata vApare - sAmethI lAveluM vApare che. (9) Acchedya vApare - bIjA pAsethI jhuTavIne vahorAveluM vApare te. (10) vAraMvAra paccakakhANa karIne vApare.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 860 zikSAzIlanA paMdara sthAno - jJAna vagere mATe eka (11) cha mahinAnI aMdara eka gaNamAMthI bIjA gaNamAM jAya gaNamAMthI bIjA gaNamAM jAya te zabala nathI. (12) mahinAnI aMdara traNa udakalepa kare ane traNa mAyAsthAna kare - nAbhI jeTalA pANImAM UtaravuM te udakalepa. kahyuM che ke, 'aDadhI jaMghA sudhInA pANImAM UtaravuM te saMghaTTa che. nAbhI sudhInA pANImAM UtaravuM te lepa che. nAbhIthI uparanA pANImAM UtaravuM te lepoparI che. ' vegere. mAyAsthAna eTale DhAMkavuM vagere. (13) jANIne hiMsA kare. (14) jANIne jUTha bole. (15) jANIne corI kare. (16) aMtara vinAnI pRthvI upara Ubho rahe, zayyA kare ke sthiratA kare. (17) pANIvALI ane rajavALI sacitta zilA, Dhephu, ghuNanA raheThANarUpa lAkaDu A badhA upara Ubho rahe, zayyA kare ke sthiratA kare. (18) jANIne jIvavALA, prANavALA, bIjavALA, vanaspativALA, kIDInA nagarAvALA sthAnamAM, nigoda upara, bhInI mATI upara, karoDIyAnA jADA upara Ubho rahe, zayyA kare ke sthiratA kare te. (19) jANIne mULa, kaMda, puSpa, phaLa, bIja ane vanaspatine vApare. (20) varasamAM dasa udakalepa kare ane dasa mAyAsthAna kare. (21) jemAMthI citta pANInA TIpA paDatA hoya tevA hAtha, vAsaNa ane camacAthI apAtA AhAra-pANI laIne vApare. A ekavIsamo zabala jANavo. vistAra artha dazAzrutaskaMdha vagere anya granthomAMthI jANavo.' guru A zabalone tyaje che. zikSA be prakAranI che - grahaNazikSA ane AsevanazikSA. temanuM svarUpa pUrve kahyuM che. zikSAne grahaNa karavAno svabhAva jeno hoya te zikSAzIla, eTale ke sArA viyanavALo. tenA paMdara sthAno eTale kAraNo che. te A pramANe - 1 namra vartanavALo, 2 capaLatA vinAno, 3 mAyA vinAno, 4 kutUhala vinAno, 5 AkSepa na kare, 6 prabaMdha na kare, 7 mitratA karAto bhaje, 8 zruta meLavIne abhimAna na kare, 9 pApInI niMdA na kare, 10
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikSAzIlanA paMdara sthAno 861 mitro upara gusse na thAya, 11 apriya mitranuM paNa ekAMtamAM kalyANa kahe, 12 jhaghaDA - mArapITane varjanAro, 13 sArA kuLamAM utpanna thayela, 14 lajjALu ane 15 pratisaMlIna. uttarAdhyayanasUtramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - have paMdara sthAno vaDe sArA vinayavALo kahevAya che. te sthAnone ja kahe che - (1) nIcavRtti- nIca eTale anuddhata rIte varte che. guruone viSe namratAvALo. kahyuM che ke, "guru karatA nIcI zayyA karavI, nIcI gati karavI, nIcA sthAnamAM UbhA rahevuM, nIcuM Asana rAkhavuM, namratApUrvaka paga vAMdarA ane namratApUrvaka aMjalI karavI. (1) (2) acapaLa - capaLa na hoya te. tyAM capaLa gati, sthAna, bhASA ane bhAvanA bhedathI cAra prakAre che - (i) gaticapaLa - jhaDapathI cAlanAro. (i) sthAnacapaLa - Ubhelo hovA chatAM hAtha vagerethI caMcaLa hoya te. (i) bhASAcapaLa - te cAra prakAre che - (a) asatkalApI - je vidyamAna na hoya te AkAzapuSpa vagere che ema bolanAro. (b) asabhyapralApI - karkaza bolanAro. (C) asamIkSyapralApI - vicAryA vinA bolanAro. (1) adezakALapralApI - kArya pUruM thaI gayA pachI je kahe ke, "te dezamAM ke te kALamAM A karyuM hota to sAruM thAta.' te (iv) bhAvacapaLa - prastuta sUtra ke artha pUrNa thayA pahelA ja je bIjA sUtra ke artha le te. (3) amAthI - sArA AhAra vagere meLavIne guru vagerene Thage nahIM te. (4) akutUhala - indrajALa vagere kautukane jovAmAM tatpara na hoya te. (5) koIno tiraskAra na kare. (9) krodhanA sAtatyarUpa prabaMdha na kare. (7) mitra jevuM AcaraNa karanAra upara upakAra kare. athavA sAmo upakAra karavA asamartha hoya to kRtaghna na thAya. (8) zrata pAmIne mada na kare, paNa madanA doSo jANIne avazya name che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 862 zikSAzIlanA paMdara sthAno (9) guru vagerenI skUlanA thAya to niMdA na kare. (10) koIka rIte jemaNe aparAdha karyo hoya tevA paNa mitro upara gusso na kare. (11) apriya evA paNa mitranuM ekAMtamAM kalyANa ja kahe che - jene mitra tarIke svIkAryo hoya te jo seMkaDo apakAra kare to paNa teNe karelA eka paNa upakArane yAda karIne ekAMtamAM teno doSa na kahe. kahyuM che ke, "jeo (bIjAe karelA) eka sukRtathI (teNe karelA) seMkaDo duSkatono nAza kare che (bhUlI jAya che) teo dhanya che. eka doSathI utpanna thayelo jemano gusso seMkaDo upakArone haNI nAMkhe che teo dhanya nathI. (1) (12) kalaha - Damarane varjanAro - kalaha eTale vANIthI thato jhaghaDo. Damara eTale hAthano prahAra vagerethI thato jhaghaDo. te bannene varja. (13) abhijAtiga - kulInatAne pAme eTale UMcI jAtinA baLadanI jema upADelA bhArane vahana karavA samartha hoya. (14) hImAn - lajjAvALo hoya. te kharAba bhAva thavA chatAM paNa akAryane AcaratA zaramAya . (15) pratisalIna - gurunI pAse ke bIje rahelo je kArya vinA ahIMthI tyAM ceSTA na kare te. AvA prakAranA guNavALo buddhimAna jIva suvinIta kahevAya che. A pramANe ATha gAthAno artha kahyo. (10-13) guru zikSAzIlanA A paMdara sthAnone svIkArIne haMmezA temane pALe che. Ama chatrIsa guNonA samUhathI vibhUSita guru jagatamAM zobhe. (26) Ama pacIsamI chatrIsI saMpUrNa thaI. na dhammakajjA paramatthi kajjaM, na pANihiMsA paramaM akajjaM / na pemarAgA paramatthi baMdho, na bohilAbhA paramatthi lAbho // dharmakArya karatA caDhiyAtuM kArya nathI, jIvahiMsA karatA caDhiyAtuM akArya nathI, premarAga karatA caDhiyAto baMdha nathI, samyakatvanA lAbha karatA caDhiyAto lAbha nathI.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDvizatitamI SaTvizikA adhunA SaDvizatitamI SaTtrizikAmAha - mUlam - bAvIsaparIsahahiyAsaNeNa, cAeNa caudasaNhaM ca / abhitaragaMthANaM, chattIsaguNo gurU jayau // 27 // chAyA - dvAviMzatiparISahAdhisahanena, tyAgena caturdazAnAJca / __ AbhyantaragranthAnAM, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 27 // premIyA vRttiH - dvAviMzatiparISahAdhisahanena - dvAviMzataH parISahANAmadhisahanena, caturdazAnAM - caturdazasaGkhyAnAM, caH samuccaye, AbhyantaragranthAnAM - AbhyantarANAM granthAnAM, tyAgena - parihAreNa, iti SaTtriMzadguNo gururjayatviti samAsArthaH / vyAsArthastvayam - 'mArgAcyavanArthaM nirjarArthaJca pari-sAmastyena sahyanta iti parISahAH' (685 tama vRttavRttiH) iti parISahANAM vyAkhyA kRtA prvcnsaaroddhaarvRttau| teca parISahA dvAviMzatiH / tadyathA - 1 kSutparISahaH, 2 pipAsAparISahaH, 3 zItaparISahaH, 4 uSNaparISahaH, 5 daMzamazakaparISahaH, 6 nAgnyaparISahaH, 7 aratiparISahaH, 8 strIparISahaH, 9 caryAparISahaH, 10 niSadyAparISahaH, 11 zayyAparISahaH, 12 AkrozaparISahaH, 13 vadhaparISahaH, 14 yAcanAparISahaH, 15 alAbhaparISahaH, 16 rogaparISahaH, 17 tRNasparzaparISahaH, 18 malaparISahaH, 19 satkArapuraskAraparISahaH, 20 prajJAparISahaH, 21 ajJAnaparISahaH, 22 darzanaparISahazca / yaduktaM uttarAdhyayanasUtradvitIyAdhyayanatadvRttyoH 'ime khalu te bAvIsaM parIsahA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiA je bhikkhU succA NaccA jiccA abhibhUya bhikkhAyariAe parivvayaMto puTTho No vihnnejjaa|
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 864 dvAviMzatiH parISahAH (chAyA - ime khalu te dvAviMzatiH parISahAH zramaNena bhagavatA mahAvIreNa kAzyapena praveditAH yAn bhikSuH zrutvA jJAtvA jitvA abhibhUya bhikSAcaryayA parivrajan spRSTo na vihanyAt / ) __ vRttiH - 'ime' anantaraM vakSyamANatvAt hRdi viparivartamAnatayA pratyakSAH ime 'te' iti ye tvayA pRSTAH, zeSaM pUrvavat / ___ taM jahA-digiMchAparIsahe 1 pivAsAparIsahe 2 sIyaparIsahe 3 usiNaparIsahe 4 daMsamasagaparIsahe 5 acelaparIsahe 6 aparIsahe 7 itthIparIsahe 8 cariyAparIsahe 9 nisIhiyAparIsahe 10 sijjAparIsahe 11 akkosaparIsahe 12 vahaparIsahe 13 jAyaNAparIsahe 14 alAbhaparIsahe 15 rogaparIsahe 16 taNaphAsaparIsahe 17 jallaparIsahe 18 sakkArapurakkAraparIsahe 19 paNNAparIsahe 20 annANaparIsahe 21 sammattaparIsahe 22 / (chAyA - tadyathA - bubhukSAparISahaH / pipAsAparISahaH 2 zItaparISahaH 3 uSNaparISahaH 4 daMzamazakaparISahaH 5 acelaparISahaH 6 aratiparISahaH 7 strIparISahaH 8 caryAparISahaH 9 naiSedhikIparISahaH 10 zayyAparISahaH 11 AkrozaparISahaH 12 vadhaparISahaH 13 yAcanAparISahaH 14 alAbhaparISahaH 15 rogaparISaha: 16 tRNasparzaparISahaH 17 jallaparISahaH 18 satkArapuraskAraparISaha: 19 prajJAparISahaH 20 ajJAnaparISahaH 21 samyaktvaparISahaH 22 / ) / vRttiH - 'tadyathe'tyudAharaNopanyAsArthaH digiJchAparISahaH 1, pipAsAparISahaH 2, zItaparISahaH 3, uSNaparISahaH 4, daMzamazakaparISahaH 5, acelaparISahaH 6, aratiparISahaH 7, strIparISahaH 8, caryAparISahaH 9, naiSedhikIparISahaH 10, zayyAparISahaH 11, AkrozaparISahaH 12, vadhaparISahaH 13, yAcanAparISahaH 14, alAbhaparISahaH 15, rogaparISahaH 16, tRNasparzaparISahaH 17, jallaparISahaH 18, satkArapuraskAraparISahaH 19, prajJAparISahaH 20, ajJAnaparISahaH 21, darzanaparISahaH 22 / iha ca 'digichatti dezIvacanena bubhukSocyate, saivAtyantavyAkulatvaheturapyasaMyamabhIrutayA AhAraparipAkAdivAJchAvinivarttanena parItisarvaprakAraM sahyata iti parISahaH digiJchAparISahaH, evaM pAtumicchA pipAsA saiva parISahaH pipAsAparISaha: 2, 'zyaiGgatAvi' tyasya gatyarthatvAtkartari ktaH, tato 'dravamUrtisparzayoH zyaH' (pA06-1-24) iti samprasAraNe sparzavAcitvAcca 'zyo'sparze' (pA08-2-7) iti natvAbhAve zItaM-ziziraH sparzastadeva parISahaH zItaparISahaH 3, 'uSa dAha' ityasyauNAdikanakpratyayAntasya uSNaM-nidAghAditApAtmakaM tadeva parISahaH uSNaparISahaH 4, dazantIti daMzAH pacAditvAdac, mArayituM zaknuvanti mazakAH, daMzAzca mazakAzca daMzamazakAH, yUkAdyupalakSaNaM
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAviMzatiH parISahAH 865 caitat, ta eva parISaho daMzamazakaparISaha: 5, acelaM-celAbhAvo jinakalpikAdInAm anyeSAM tu bhinnamalpamUlyaM ca celamapyacelameva, avastrAzIlAdivat, tadeva parISaho'celaparISahaH 6 ramaNaM ratiH-saMyamaviSayA ghRtiH tadviparItA tvaratiH, saiva parISaha: aratiparISahaH 7, styAyate: stRNotervA traTi TittvAcca GIpi strI saiva tadgatarAgahetugativibhrameGgItAkAravilokane'pi 'tvararudhiramAMsamedasnAyvasthizirAvraNaiH sudurgandham / kucanayanajaghanavadanorumUcchito manyate rUpam // 1 // ' tathA - 'niSThIvitaM jugupsatyadharasthaM pibati mohitaH prasabham / kucajaghanaparizrAvaM necchati tanmohito bhajate // 2 // ' ityAdibhAvanAto'bhidhAsyamAnanItitazca pariSahyamANatvAtparISahaH strIparISahaH 8, caraNaM caryAgrAmAnugrAmaM viharaNAtmikA saiva parISahaH caryAparISaha: 9, niSedhanaM niSedhaH pApakarmaNAM gamanAdikriyAyAzca sa prayojanamasyA naiSedhikI smazAnAdikA svAdhyAyAdibhUmiH niSadyetiyAvat saiva parISaho naiSedhikIparISahaH 10, tathA zerate'syAmiti zayyA-upAzrayaH saiva parISahaH zayyAparISahaH 11, AkrozanamAkroza:-asatyabhASAtmakaH sa eva parISahaH AkrozaparISahaH 12, hananaM vadhaH-tADanaM sa eva parISaho vadhapariSahaH 13, yAcanaM yAcA prArthanetyarthaH, saiva parISaho yAJcAparISaho 14, labhanaM lAbho na lAbho'lAbha:-abhilaSitaviSayAprAptiH sa eva parISahaH alAbhaparISahaH 15, rogaH-kuSThAdirUpaH sa parISaho rogaparISahaH 16, tarantIti tRNAni, auNAdiko nak husvatvaM ca, teSAM sparzaH tRNasparzaH sa eva parISahastRNasparzaparISahaH 17, jalla iti malaH sa eva parISaho jallaparISahaH 18, satkAro vastrAdibhiH pUjanaM puraskAra:abhyutthAnAsanAdisampAdanaM, yadvA sakalaivAbhyutthAnAbhivAdanadAnAdirUpA pratipattiriha satkArastena puraskaraNaM satkArapuraskAraH, tatastAveva sa eva vA parISahaH satkArapuraskAraparISahaH 19, prajJAparISahaH ajJAnaparISahazca prAgbhAvitAo~ navaraM prajJAyate'nayA vastutattvamiti prajJAsvayaMvimarzapUrvako vastuparicchedaH, tathA jJAyate vastutattvamaneneti jJAnaM-sAmAnyena matyAdi tadabhAvo'jJAnaM 20-21, darzanaM-samyagdarzanaM tadeva kriyAdivAdinAM vicitramatazravaNe'pi samyak pariSahyamANaM-nizcalacittatayA dhAryamANaM parISaho darzanaparISahaH, yadvA darzanazabdena darzanavyAmohaheturaihikAmuSmikaphalAnupalambhAdiriha gRhyate, tataH sa eva parISaho darzanaparISaha: 22 / iha cAzeSaparISahANAM kSutparISaha eva duHsaha ityAditastamAha -
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 866 dvAviMzatiH parISahAH digiMchApariyAveNa, tavassI bhikkhu thAmavaM / na chide na chiMdAvae, na pae na payAvae // 2 // (chAyA- bubhukSAparitApena, tapasvI bhikSuH sthAmavAn / na chindyAt na chedayet vA, na pacet na pAcayet // 2 // ) vRttiH - digiJchA-uktarUpA tathA paritApaH-sarvAGgINasantApo digiJchAparitApastena, chidAdikriyApekSA hetau tRtIyA, pAThAntaraM digichAparigate bubhukSAvyApte dehe zarIre sati, tapo'syAstIti atizAyane vinistapasvI vikRSTASTamAditapo'nuSThAnavAn, sa ca gRhasthAdirapi syAdata Aha - bhikSuH yatiH, so'pi kIhak-sthAma-balaM tadasya saMyamaviSayamastIti sthAmavAn, bhUmni prazaMsAyAM vA matuSpratyayaH, ayaM ca kimityAha - na chindyAt na dvidhA vidadhyAt, svayamiti gamyate, na chedayedvA anyaiH, phalAdikamiti zeSaH, tathA na pacet svayaM, na cAnyaiH pAcayet, upalakSaNatvAcca nAnyaM chindantaM vA pacantaM vA'numanyeta, tata eva ca na svayaM krINIyAt nApi krApayet na ca paraM krINantamanumanyeta, chedasya hananopalakSaNatvAt, kSutprapIDito'pi na navakoTIzuddhibAdhAM vidhatte iti gAthArthaH // 2 // uktaH kSutparISahaH, evaM cAdhisahamAnasya nyUnakukSitayaiSaNIyAhArArthaM vA paryaTataH zramAdibhiravazyaMbhAvinI pipAsA, sA ca samyak soDhavyeti tatparISahamAha - tao puTTho pivAsAe, duguMchI laddhasaMjame / sIodagaM Na sevejjA, viyaDassesaNaM care // 4 // (chAyA- tataH spRSTaH pipAsayA, jugupsI labdhasaMyamaH / zItodakaM na seveta, vikRtasya eSaNAM caret // 4 // ) vRttiH - tata iti kSutparISahAt tako vA uktavizeSaNo bhikSuH spRSTa abhidrutaH pipAsayA abhihitasvarUpayA 'doguMchI 'ti jugupsI, sAmarthyAdanAcArasyeti gamyate, ata eva labdhaH-avAptaH saMyamaH-paJcAzravAdiviramaNAtmako yena sa tathA, pAThAntaraM vA 'lajjasaMjametti' lajjA-pratItA saMyamaH-uktarUpaH etAbhyAM svabhyastatayA sAtmIbhAvasamupagatAbhyAmananya iti sa eva lajjAsaMyamaH, paThyate ca 'lajjAsaMjae'tti, tatra lajjayA samyagyatatekRtyaM pratyAhato bhavatIti lajjAsaMyataH, sarvadhAtUnAM pacAdiSu darzanAt, sa evaMvidhaH kimityAha - zItaM zItalaM, svarUpasthatoyopalakSaNametat, tataH svakIyAdizastrAnupahatam, aprAsukamityarthaH, tacca tadudakaM, na seveta na pAnAdinA bhajeta, kintu 'viyaDassa'tti
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 867 dvAviMzatiH parISahAH vikRtasya vayAdinA vikAraM prApitasya prAsukasyetiyAvat, prakramAdudakasya 'esaNaM'ti caturthyarthe dvitIyA, tatazcaiSaNAya gaveSaNArthaM caret, tathAvidhakuleSu paryaTet, athavA eSaNAmeSaNAsamiti caret, caraterAsevAyAmapi darzanAt punaH punaH seveta, kimuktaM bhavati ?ekavArameSaNAyA azuddhAvapi na pipAsAtirekato'neSaNIyamapi gRhaMstAmullaGghayediti sUtrArthaH // 4 // ityavasitaH pipAsAparISahaH, kSutpipAsAsahanakarzitazarIrasya ca nitarAM zItakAle zItasambhava iti tatparISahamAha - caraMtaM virayaM lUha, sIyaM phusai egyaa| nAivelaM vihannijjA, pAvadiTThI vihannai // 6 // (chAyA- carantaM virataM rUkSaM, zItaM spRzati ekadA / nAtivelaM vihanyAt, pApadRSTiH vihanyAt // 6 // ) vRttiH - carantam iti grAmAnugrAmaM muktipathe vA vrajantaM, dharmamAsevamAnaM vA, viratam agnisamArambhAdenivRttaM vigatarataM vA 'lUhaM ti snAnasnigdhabhojanAdiparihAreNa rUkSaM, kimityAha - zRNAti iti zItaM, spRzati abhidravati, caradAdivizeSaNaviziSTo hi sutarAM zItena bAdhyate, ekadeti zItakAlAdau pratimApratipattyAdau vA, tataH kim ? na naiva velAsImA maryAdA seturityanarthAntaraM, tatazcAtIti zeSasamayebhyaH sthavirakalpikApekSayA jinakalpikApekSayA ca sthavirakalpAccAtizAyinI velA zaktyapekSatayA ca sarvathAnapekSatayA ca zItasahanalakSaNA maryAdA tAM vihanyAt, ko'rthaH-apadhyAnasthAnAntarasarpaNAdibhiratikrAmet, kimevamupadizyata ityAha - pAsayati pAtayati vA bhavAvarta iti pApA tAdRzI dRSTiHbuddhirasyeti pApadRSTiH 'vihannai' iti sUtratvAdvihanti-atikrAmatyativelAmiti prakramaH, ayamatra bhAvArtha:-pApadRSTirevoktarUpamaryAdAtikramakArI, tataH pApabuddhikRtatvAdasya sadbuddhibhiH parihAro vidheyaH, paThyate ca - 'nAivelaM muNI gacche, succA NaM jiNasAsaNaM' tatra velA-svAdhyAyAdisamayAtmikA tAmatikramya zItenAbhihato'hamiti muniH tapasvI na gacchet sthAnAntaramabhisapt, 'socce'ti zrutvA 'Na'miti vAkyAlaGkAre jinazAsanaM jinAgamam-anyo jIvo'nyazca dehastIvratarAzca narakAdiSu zItavedanAH prANibhiranubhUtapUrvA ityAdikamiti sUtrArthaH // 6 // idAnIM zItavipakSabhUtamuSNamiti yadivA zItakAle zItaM tadanantaraM grISme uSNamiti
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 868 tatparISahamAha - usiNaparitAveNa, paridAheNa tajjio / ghisu vA paritAveNaM, sAyaM Na parideva // 8 // (chAyA - uSNaparitApena paridAhena tarjitaH / grISme vA paritApena, sAtaM vRttiH - uSNam - uSNasparzavat bhUzilAdi tena paritApaH tena yathA paridAhena bahiH svedamalAbhyAM vahninA vA antazca tRSNayA janitadAhasvarUpeNa tarjitaH bhatsito'tyantapIDita iti yAvat, tathA grISme vAzabdAt zaradi vA paritApena ravikiraNAdijanitena tarjita iti sambandhaH, kimityAha - sAtaM sukhaM pratIti zeSaH, na paridevet, kimuktaM bhavati ? - 'nArIkucorukarapallavopagUDhaiH kvacitsukhaM prAptAH / kvacidaGgArairjvalitaistIkSNaiH pakvAH sma narakeSu // 1 // ' ityAdi paribhAvayan hA ! kathaM mama mandabhAgasya sukhaM syAditi pralapet, yadvA - sAtamiti sAtahetuM prati, yathA hA ! kathaM kadA vA zItakAlaH zItAMzukarakalApAdayo vA mama sukhotpAdakAH sampatsyanta iti na parideveteti sUtrArthaH // 8 // uSNaM ca grISme tadanantaraM varSAsamayaH, tatra ca daMzamazakasambhava iti tatparISahamAha puTTho ya daMsamasaehiM, samare va mahAmunI / nAgo saMgAmasIse va, sUre abhibhave paraM // 10 // (chAyA - spRSTazca daMzamazakaiH, samare vA mahAmuniH / dvAviMzatiH parISahA: nAgaH saGgrAmazIrSe iva, zUraH abhibhavet param // 10 // ) - vRttiH - spRSTaH abhidrutaH caH pUraNe daMzamazakaiH, upalakSaNatvAt yUkAdibhizca 'samare va'tti 'edoduralopAvisarjanIyasye 'ti rephAt tataH sama eva tadagaNanayA spRSTAspRSTAvasthayostulya eva, yadvA samantAdarayaH - zatravo yasmiMstatsamaraM tasminniti saGgrAmazirovizeSaNaM, veti pUraNe, mahAmuniH prazastayatiH kimityAha - 'NAgo saMgAma sIse ve 'ti ivArthasya vAzabdasya bhinnakramatvAnnAga iva - hastIva saGgrAmasya zira iva ziraH - prakarSAvasthA saGgrAmazirastasmin zUraH parAkramavAn, yadvA zUro- yodhaH, tato'ntarbhAvitopamArthatvAdvAzabdasya ca gamyamAnatvAt zUravadvA'bhihanyAt, ko'rthaH ? abhibhavet paraM zatrum, ayamabhiprAyaH-yathA zUraH karI yadvA yathA vA yodhaH zaraistudyamAno'pi tadagaNanayA raNazirasi zatrUn jayati,
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 869 dvAviMzatiH parISahAH evamayamapi daMzAdibhirabhidrUyamAno'pi bhAvazatru-krodhAdikaM jayediti sUtrArthaH // 10 // adhunA acelaH saMstaistudyamAno vastrakambalAdyanveSaNaparo na syAdityacelaparISahamAha - parijannehi vatthehi, hokkhAmitti acele| aduvA sacelae hokkhaM, ii bhikkhu na ciMtae // 12 // (chAyA- parijIrNaiH vastraiH, bhaviSyAmIti acelakaH / athavA sacelakaH bhaviSyAmi, iti bhikSuH na cintayet // 12 // ) vRttiH - parijIrNaiH samantAt hAnimupagataiH vastraiH zATakAdibhiH 'hokkhAmi 'tti itibhinnakramaH tato bhaviSyAmi acelakaH celavikalaH alpadinabhAvitvAdeSAmiti bhikSurna vicintayet, athavA sacelakaH celAnvito bhaviSyAmi, parijIrNavastraM hi mAM dRSTvA kazcit zrAddhaH sundaratarANi vastrANi dAsyatIti bhikSurna cintayet, idamuktaM bhavatijIrNavastraH sanna mama prAkparigRhItamaparaM vastramasti na ca tathAvidho dAteti na dainyaM gacchet, na cAnyalAbhasambhAvanayA pramuditamAnaso bhavediti sUtrArthaH // 12 // acelasya cApratibaddhavihAriNaH zItAdibhirabhibhUyamAnatvenAratirapyutpadyetAtastatparISahamAha gAmANugAmaM rIyaMtaM, aNagAramakiMcaNaM / aI aNuppavise, taM titikkhe parIsahaM // 14 // (chAyA- grAmAnugrAmaM rIyamANaM, anagAramakiJcanam / aratiH anupravizet, taM titikSeta parISaham // 14 // ) vRttiH - grasate buddhyAdIn guNAn iti grAmaH sa ca jigamiSitaH anugrAmazcatanmArgAnukUlaH ananukUlagamane prayojanAbhAvAd grAmAnugrAmaM, yadvA grAmazca mahAn aNugrAmazca sa eva laghurgAmANugrAmam, athavA-grAmamiti rUDhizabdatvAdekasmAdgrAmAdanyo grAmaH tato'pi cAnyo grAmAnugrAmamucyate, nagaropalakSaNametat, tato nagarAdIMzca, kimityAha - 'rIyaMta'ti tivyatyayAdrIyamANaM-viharantam anagAram uktasvarUpam akiJcanaM nAsya kiJcana pratibandhAspadaM dhanakanakAdyastItyakiJcano-niSparigrahaH, tathAbhUtam aratiH uktarUpA anupravizet manasi labdhAspadA bhavet, tamityaratisvarUpaM titikSeta saheta parISahamiti sUtrArthaH // 14 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 870 dvAviMzatiH parISahAH utpannasaMyamAratezca strIbhirupanimantryamANasya tadabhilASaH prAduHSyAdatastatparISahamAha - saMgo esa maNussANaM, jAo logaMsi ithio / jassa eyA pariNAyA, sukaDaM tassa sAmaNNaM // 16 // .. (chAyA- saGga eSa manuSyANAM, yA loke striyaH / yasya etAH parijJAtAH, sukRtaM tasya zrAmaNyam // 16 // ) vRttiH - sajanti-Asaktimanubhavanti rAgAdivazagA jantavo'treti saGgaH eSaH anantaraM vakSyamANo manuSyANAM puruSANAM, tamevAha - yA ityavizeSAbhidhAnaM tato yAH kAzcana mAnuSyo devyastirazcyo vA, 'logaMsitti loke tiryaglokAdau striyo nAryazca, etAzca hAvabhAvAdibhiH atyantamAsaktihetavo manuSyANAmityevamuktam, anyathA hi gItAdiSvapi sajantyeva manuSyAH, manuSyopAdAnaM ca teSAmeva maithunasajJAtirekaH prajJApanAdau prarUpita iti, ataH kimityAha - yasya iti yateH etAH striyaH parIti-sarvaprakAraM jJAtAH parijJAtAH, tatra jJaparijJayeha paratra ca mahAnarthahetutayA viditAH, tathA cAgamaH - 'vibhUsA itthisaMsaggI, paNIyaM rasabhoyaNaM / Narassa'ttagavesissa, visaM tAlauDaM jahA // 1 // ' (chAyA- vibhUSA strIsaMsargaH, praNItarasabhojanam / narasyAtmagaveSiNo, viSaM tAlapuTaM yathA // 1 // ) pratyAkhyAnaparijJayA ca, tata eva ca pratyAkhyAtAH, 'sukaDaM' ti sukRtaM suSThvanuSThitaM, pAThAntarataH sukaraM sukhenaivAnuSThAtuM zakyaM tassa' tti subbyatyayAttena 'sAmaNNaM ti zrAmaNyaMvrataM, kimuktaM bhavati ?- avadyahetutyAgo hi vrataM, rAgadveSAveva ca tattvatastaddhetU, uktanItitazca na strIbhyaH paraM tanmUlamiti tatpratyAkhyAnata eva sukRtatvaM zrAmaNyasya, yathoktanItitaH striya eva dustyajAH, tatastattyAge tyaktamevAparamiti tatpratyAkhyAnataH sukRtatvaM zrAmaNyasyocyate, vakSyati hi - 'ee u saMge samaikkamittA, suhuttarA ceva havaMti sesA / jahA mahAsAgaramuttarittA, NaI bhave avi gaMgAsamANA // 1 // ' (chAyA- etAMstu saGgAn samatikramya, sukhottArA eva bhavanti zeSAH / yathA mahAsAgaramuttIrya, nadI bhavedapi gaGgAsamAnA // 1 // ) iti sUtrArthaH // 16 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAviMzatiH parISahAH 871 ayaM caikatra vasatastathA strIjanasaMsargato mandasattvasya bhavati ato naikasthena bhAvyaM, kintu caryAparISahaH soDhavya iti mAha ega eva care lADhe, abhibhUya parIsahe / gAme vA nagare vAvi, Nigame vA rAyahANI // 18 // (chAyA- eka eva caret lADhe, abhibhUya parISahAn / grAme vA nagare vApi, nigame vA rAjadhAnyAm // 18 // ) vRttiH - eka eveti rAgadveSavirahitaH caret apratibaddhavihAreNa viharet, sahAyavaikalyato vaikastathAvidhagItArtho, yathoktam - 'Na yA labhijjA NiuNaM sahAyaM, guNAhiyaM vA guNato samaM vA / ekko'vi pAvAiM vivajjayaMto, viharejja kAmesu asajjamANo // 1 // ' (chAyA - na cApi labheta nipuNaM sahAyaM, guNAdhikaM vA guNataH samaM vA / eko'pi pApAni vivarjayan, viharet kAmeSu asajan // 1 // 'lADhe' tti lADhayati prAsukaiSaNIyAhAreNa sAdhuguNairvA''tmAnaM yApayatIti lADha:, prazaMsAbhidhAyi vA dezIpadametat, paThyate ca - 'ega ege care lADhaM' ti, tatra caikaH - asahAyaH pratimApratipannAdiH sa caiko rAgAdivaikalyAd abhibhUya nirjitya parISahAn kSudAdIn, kva punazcaredityAha - grAme coktarUpe nagare vA karavirahitasanniveze apiH pUraNe nigame vA vaNignivAse rAjadhAnyAM vA prasiddhAyAm, ubhayatra vAzabdAnuvRtteH, maDambAdyupalakSaNaM caitad, AgrahAbhAvaM cAnenAheti sUtrArthaH // 18 // yathA cAyaM grAmAdiSvapratibaddhenAdhisahyate evaM naiSedhikIparISaho'pi zarIrAdiSvapratibaddhenAdhisahanIya iti tamAha susANe sunnagAre vA, rukkhamUle ya egao / akukku nisIejjA, na ya vittAsae paraM // 20 // (chAyA - zmazAne zUnyAgAre vA, vRkSamUle ca ekakaH / akutkucaH niSIded, na ca vitrAsayet param // 20 // vRttiH - zabAnAM zayanamasminniti zmazAnaM tasmin - pitRvane, ( pA0 5-1-2 ) zvabhyo hitamiti vAkye 'ugavAdibhyo yadi 'tyatra ( pA0 5- 1-2 ) 'zunaH saMprasAraNaM vA dIrgha
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 872 dvAviMzatiH parISahAH tva'miti (vArtikaM 5-1-2) vacanato yati samprasAraNe dIrghatve ca zUnyam - udvasaM tacca tat agAraM ca zUnyAgAraM tasminvA, vRzcyata iti vRkSaH tasya mUlaM-adhobhUbhAgo vRkSamUlaM tasminvA, ekaH uktarUpaH sa evaikakaH, eko vA pratimApratipattyAdau gacchatItyekagaH, ekaM vA karmasAhityavigamato mokSaM gacchati-tatprAptiyogyAnuSThAnapravRtteryAtItyekagaH, akukkucaH aziSTaceSTArahito niSIdet tiSThet, na ca naiva vitrAsayet param anyaM, kimuktaM bhavati ? 'paDimaM paDivajjiyA masANe, No bhAyae bhayabheravAi dissa / vivihaguNatavorae ya NiccaM, Na sarIraM cAbhikaMkhae sa bhikkhU // 1 // ' (chAyA- pratimAM pratipadya zmazAne, na bibheti bhayabhairavANi dRSTvA / vividhaguNataporatazca nityaM, na zarIraM cAbhikAGkSate sa bhikSuH // 1 // ) ityAgamamanusmaran zmazAnAdAvapyekako'pyanekabhayAnakopalambhe'pi na svayaM saMbibhIyAt, na ca vikRtasvaramukhavikArAdibhiranyeSAM bhayamutpAdayet, yadvA 'akukkue' tti kunthvAdivirAdhanAbhayAtkarmabandhahetutvena kutsitaM hastapAdAdibhiraspandamAno niSIdet, na ca vitrAsayet vikSobhayet param undUrAdi, mA bhUdasaMyama iti sUtrArthaH // 20 // naiSedhikItazca svAdhyAyAdi kRtvA zayyAM prati nivartetAtastatparISahamAha - uccAvayAhi sijjAhiM, tavassI bhIkkhU thAmavaM / NAivelaM vihaNijjA, pAvadiTThI vihaNNai // 22 // (chAyA- uccAvacAbhiH zayyAbhiH, tapasvI bhikSuH sthAmavAn / nAtivelaM vihanyAt, pApadRSTiH vihanyate // 22 // ) vRttiH - UrdhvaM citA uccA, upaliptatalAdhupalakSaNametat, yadvA zItAtapanivArakatvAdiguNaiH zayyAntaroparisthitatvenoccAH, tadviparItAstvavacAH, anayordvandve uccAvacAH, nAnAprakArA voccAvacAstAbhiH zayyAbhiH vasatibhiH tapasvI prazasyatapo'nvito, bhikSuH prAgvat, sthAmavAn zItAtapAdisahanaM prati sAmarthyavAn nAtivelaM svAdhyAyAdivelAtikrameNa vihanyAt hanergatAvapi vRtteratrAhaM zItAdibhirabhibhUta iti sthAnAntaraM gacchet, yadvA ativelAm anyasamayAtizAyinI maryAdAM-samatArUpAmuccAM zayyAmavApyAho ! sabhAgyo'haM yasyedRzI sakalartusukhotpAdinI mama zayyeti avacAvAptau vA aho ! mama mandabhAgyatA yena zayyAmapi zItAdinivArikAM na labhe iti harSaviSAdAdinA na vihanyAt nollaGghayet, kimityevamupadizyata ityAha - 'pAvadiTThI vihannai' tti prAgvaditi sUtrArthaH // 22 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAviMzatiH parISahAH zayyAsthitasya tadupadrave'pyudAsInasya tathAvidhazayyAtaro'nyo vA kazcidAkrozedata statparISahamAha - akkosejja paro bhikkhuM, na tersi pai saMjale / saraso hoi bAlANaM, tamhA bhikkhU na saMjale // 24 // (chAyA - Akrozet paro bhikSu, na teSAM prati saJjvalet / sadRzo bhavati bAlAnAM, tasmAt bhikSuH na saJjvalet // 24 // ) vRttiH - 'akkosejja' tti Akrozet-tiraskuryAt paraH anyo dharmApekSayA dharmabAhya Atmavyatirikto vA bhikSaM yatiM, yathA dhigmuNDa ! kimiha tvamAgato'sIti ?, 'na tesiM' ti supo vacanasya ca vyatyayAnna tasmai pratisaJjvalet niryAtane pratibhUtazcAkrozadAnataH saJjvalate, tanniryAtanArthaM dehadAhalauhityapratyAkrozAbhighAtAdibhiragnivanna dIpyeta, saJjvalanakopamapi na kuryAditi saJjvaledityupAdAnaM, kimevamupadizyata ityAha -sadRzaH samAno bhavati, saJjvalanniti prakramaH keSAM ? - bAlAnAm ajJAnAM, tathAvidhakSapakavat, yathA-kazcit kSapako devatayA guNairAvarjitayA satatamabhivandyate, ucyate ca mama kAryamAvedanIyam, anyadaikena dhigjAtinA saha yoddharArabdha:, tena ca balavatA kSutkSAmazarIro bhuvi pAtitaH tADitazca, rAtrau devatA vanditumAyAtA, kSapakastUSNImAste, tatazcAsau devatayA'bhihito-bhagavan ! kiM mayA'parAddhaM ?, sa prAha - na tasya tvayA durAtmano mamApakAriNaH kiJcitkRtaM sA cAvAdIt na mayA vizeSaH ko'pyupalabdho yathA'yaM zramaNo'yaM ca dhigjAtiriti, yataH kopAviSTau dvAvapi samAnau sampannAviti, tataH satI preraNeti pratipannaM kSapakeNeti / uktamevArthaM nigamayitumAha - 'tamha' tti yasmAtsadRzo bhavati bAlAnAM tasmAdbhikSurna saJjvalediti sUtrArthaH // 24 // kazcidAkrozamAtreNAtuSyannadhamAdhamo vadhamapi vidadhyAditi vadhaparISahamAha oNa saMjale bhikkhU, mapi No paussae / titikkhaM paramaM NaccA, bhikkhudhammaMmi ciMtae // 26 // (chAyA - hato na savalet bhikSuH, mano'pi na pradUSayet / titikSAM paramAM jJAtvA, bhikSudharme cintayet // 26 // ) - 873 vRttiH hataH yaSTyAdibhiH tADito na saJjvalet kAyataH kampanapratyAhananAdinA vacanatazca pratyAkrozadAnAdinA bhRzaM jvalantamivAtmAnaM nopadarzayet, bhikSuH manaH cittaM tadapi
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 874 na pradUSayet na kopato vikRtaM kurvIta, kintu titikSAM kSamAM 'dharmasya dayA mUlaM na cAkSamAvAn dayAM samAdhatte / tasmAdyaH kSAntiparaH sa sAdhayatyuttamaM dharmam // 1 // ' ityAdivacanataH paramAM dharmasAdhanaM prati prakarSavatIM jJAtvA avagamya bhikSudharme yatidharme, yadvA bhikSudharmaM kSAntyAdikaM vastusvarUpaM vA cintayet, yathA- kSamAmUla eva munidharmaH, ayaM cAsmannimittaM karmmopacinoti, asmaddoSa evAyam, ato nemaM prati kopa ucita iti sUtrArtha: // 26 // parairabhihatasya ca tathAvidhauSadhAdi grAsAdi ca sadopayogi yateryAcitameva bhavatIti yAJcAparISahamAha (chAyA - duSkaraM khalu bho ! nityaM, anagArasya bhikSoH / dukkaraM khalu bho ! NiccaM, aNagArassa bhikkhuNo / savvaM se jAiyaM hoi, natthi kiMci ajAiyaM // 28 // tatazca - dvAviMzatiH parISahAH vRttiH - duHkhena kriyata iti duSkaraM - duranuSThAnaM, khalurvizeSaNe nirupakAriNa iti vizeSaM dyotayati, bho ityAmantraNe nityaM sarvakAlaM, yAvajjIvamityarthaH, anagArasya bhikSoriti ca prAgvat, kiM tat duSkaramityAha - yat sarvam AhAropakaraNAdi 'se' tasya yAcitaM bhavati, nAsti kiJcid dantazodhanAdyapi ayAcitaM, tataH sarvasyApi vastuno yAcanamiti gamyamAnena vizeSyeNa duSkaramityasya sambandha iti sUtrArthaH // 28 // sarvaM tasya yAcitaM bhavati, nAsti kiJcidapi ayAcitam // 28 // ) goyaraggapaviTThassa, hatthe no suppasArae / seo agAravAsotti, ii bhikkhU na ciMtae // 29 // (chAyA - gocarAgrapraviSTasya, hasto na suprasArakaH / zreyo'gAvAsa iti, bhikSuH na cintayet ||29|| ) vRttiH - goriva caraNaM gocaro, yathA'sau paricitAparicitavizeSamapahAyaiva pravarttate tathA sAdhurapi bhikSArthaM, tasyAgryaM - pradhAnaM yato'sau eSaNAyukto gRhNAti na punagauriva yathA kathaJcit, tasmin praviSTo gocarAgrapraviSTaH tasya, pANiH hasto 'no' naiva sukhena prasAryate piNDAdi
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAviMzatiH parISahAH 875 grahaNArthaM pravartyata iti suprasAraH sa eva suprasArakaH, kathaM hi nirupakAriNA paraH pratidinaM praNayituM zakyaH, uttaratreti zabdasya bhinnakramatvAd itItyasmAddhetoH zreyAn atizayaprazasyaH agAravAso gArhasthyaM, tatra hi na kazcidyAcyate, svabhujArjitaM ca dInAdibhyaH saMvibhajya bhujyate, 'itI'tyetadbhikSuH na cintayed, yato gRhavAso bahusAvadyo niravadyavRttyarthaM ca tatparityAgaH, tataH svayaMpacanAdipravRttebhyo gRhibhyaH piNDAdigrahaNaM nyAyyamiti bhAva iti sUtrArthaH // 29 // yAcApravRttazca kadAcillAbhAntarAyadoSato na labhetApItyalAbhaparISahamAha - paresu gAsamesijjA, bhoyaNe prinnitttthie| laddhe piMDe AharijjA, aladdhe nANutappae // 30 // (chAyA- pareSu grAsameSayet, bhojane pariniSThite / labdhe piNDe Aharet, alabdhe nAnutapyeta // 30 // ) vRttiH - pareSu iti gRhastheSu grAsaM kavalam, anena ca madhukaravRttimAha, eSayed gaveSayet, bhujyata iti bhojanam-odanAdi tasmin pariniSThite siddhe, mA bhUtprathamagamanAttadarthaM pAkAdipravRttiH, tatazca labdhe gRhibhyaH prApte piNDe AhAre alabdhe vA aprApte vA nAnutapyeta saMyataH, tadyathA - aho ! mamAdhanyatA yadahaM na kiJcillabhe, upalakSaNatvAllabdhe vA labdhimAnahamiti na hRSyet, yadvA labdhe'pyalpe'niSTe vA sambhavatyevAnutApa iti sUtrArthaH // 30 // alAbhAccAntaprAntAzinAM kadAcidrogAH samutpadyeranniti rogaparISahamAha - NaccA uppaiyaM dukkhaM, vedaNAe duhttttie| adINo ThAvae paNNaM, puTTho tattha'hiyAsae // 32 // (chAyA- jJAtvA utpattikaM duHkhaM, vedanayA duHkhArttaH / adInaH sthApayet prajJAM, spRSTaH tatra adhyAsIta // 32 // ) vRttiH - jJAtvA adhigamya utpattikam udbhUtaM, duHkhayati iti duHkhaH prastAvAt jvarAdirogastaM vedanayA sphoTapRSThagrahAdyanubhavarUpayA duHkhenAtaH-pIDitaH kriyate sma duHkhArtitaH, evaMvidho'pi adIna: aviklavaH sthApayet duHkhAttitvena calantI sthirIkuryAt prajJAM svakarmaphalamevaitaditi tattvadhiyaM, spRSTa ityaperluptanirdiSTatvAt vyApto'pi rAjamandAdibhiH, yadvA puSTa iva puSTo vyAdhibhiraviklavatayA toti prajJAsthApane sati rogotpAte vA adhyAsIta adhisaheta, prakramAdrogajanitaduHkhamiti sUtrArthaH // 33 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 876 dvAviMzatiH parISahAH rogapIDitasya zayanAdiSu duHsahatara(:) tRNasparza ityetadanantaraM tatparISahamAha - acelagassa lUhassa, saMjayassa tvssinno| taNesu suyamANassa, hujjA gAyavirAhaNA // 34 // .. (chAyA acelakasya rUkSasya, saMyatasya tapasvinaH / tRNeSu svapataH, bhavet gAtravirAdhanA // 34 // ) vRttiH - acelakasya rUkSasya saMyatasya tapasvina iti prAgvat, tarantIti tRNAni - darbhAdIni teSu zayAnasyopalakSaNatvAt AsInasya vA bhavet gAtrasya-zarIrasya virAdhanAvidAraNA gAtravirAdhanA, acelakatvAdIni tu tapasvivizeSaNAni mA bhUtsacelasya tRNasparzAsambhavenArUkSasya tatsambhave'pi snigdhatvenAsaMyatasya ca zuSiraharitatRNopAdAnena tathAvidhagAtravirAdhanAyA asambhava iti // 34 // tataH kimityAha - Ayavassa nivAeNaM, tidulA havai veynnaa| eyaM NaccA na sevaMti, taMtujaM taNatajjiyA // 35 // (chAyA- Atapasya nipAtena, tridulA bhavati vedanA / ____etad jJAtvA na sevante, tantujaM tRNarjitAH // 35 // ) vRttiH - Atapasya dharmasya nitarAM pAto nipAtastena 'tiula' tti sUtratvAttaudikA, yadvA trIn-prastAvAt manovAkkAyAn vibhASitaNyantatvAt curAdInAM dolatIva svarUpacalanena tridulA, pAThAntarantu-'atulA' vipulA vA bhavati vedanA, evaM ca kimityAha -etad anantaroktaM pAThAntarataH evaM jJAtvA na sevante na bhajante, AstaraNAyeti gamyate, tantubhyo jAtaM tantujaM, paThyate ca 'taMtayaM' ti tatra tantraM-vemavilekhanyAJchanikAdi tasmAjjAtaM tantrajam, ubhayatra vastraM kambalo vA, tRNaistarjitAH-nirbhasitAH tRNatarjitAH, kimuktaM bhavati ? yadyapi tRNairatyantavilikhitazarIrasya ravikiraNasamparkasamutpannasvedavazataH kSatakSAranikSeparUpaiva pIDopajAyate tathA'pi - 'pradIptAGgArakalpeSu, vajrakuNDeSvasandhiSu / kUjantaH karuNaM kecit, dahyante narakAgninA // 1 // agnibhItAH pradhAvanto, gatvA vaitaraNI nadIm / zItatoyAmimAM jJAtvA, kSArAmbhasi patanti te // 2 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 877 dvAviMzatiH parISahAH kSAradagdhazarIrAzca, mRgavegotthitAH punaH / asipatravanaM yAnti, chAyAyAM kRtabuddhayaH // 3 // zaktiyaSTiprAsakuntaizca, khaDgatomarapaTTizaiH / chidyante kRpaNAstatra patadbhirvAtakampitaiH // 4 // ' ityAdikA raudratarA narakeSu paravazena mayA'nubhUtA vedanAstatkiyatIyaM ? bhUyAMzca lAbhaH svavazasya samyak sahana iti paribhAvanAto na tatparijihIrSayA vastraM kambalAdikamupAdadate, jinakalpikApekSaM caitat, sthavirakalpikAzca sApekSasaMyamatvAtsevante'pIti sUtrArthaH // 35 // tRNAni ca malinAnyapi kAnicit syuriti tatsamparkAt svedato vizeSeNa jallasambhava ityanantaraM tatparISahamAha - kilinnagAe mehAvI, paMkeNaM va raeNa vA / priMsu vA paritAveNaM, sAyaM no paridevae // 36 // (chAyA- klinnagAtraH medhAvI, paGkena vA rajasA vA / grISme vA paritApena, sAtaM no paridevet // 36 // ) vRttiH - klinnamanekArthatvAddhAtUnAM nicitaM pAThAntarataH kliSTaM vA-bAdhitaM gAtraMzarIramasyeti klinnagAtraH kliSTagAtro vA, medhAvI 'vAhito vA arogI vA, siNANaM jo u patthai / vokkaMto hoi AyAro, jaDho havai saMjamo // 1 // ' (chAyA- vyAdhimAn vA'rogI vA, snAnaM yastu prArthayate / vyutkrAnto bhavatyAcAra-styakto bhavati saMyamaH // 1 // ityAgamamanusmaran na snAnarUpamaryAdAnativartI, kena punaH klinnagAtraH kliSTagAtro vetyAha - paDUna vA svedAmalarUpeNa rajasA vA tenaiva kAThinyaM gatena pAMzunA vA, bhinnakAlatvAccAnayorvA grahaNaM, 'dhiMsu va' tti grISme, vAzabdAccharadi vA, pariH-samantAttApaH paritApastena, hetau tRtIyA, kimuktaM bhavati ? - paritApAtprasvedaH prasvedAcca paGkarajasI tataH klinnagAtratA kliSTagAtratA vA bhavati, evaMvidhazca kimityAha - sAtaM sukham, Azrityeti zeSaH no paridevet na pralapet-kathaM kadA vA mamaivaM maladigdhadehasya sukhAnubhavaH syAt ?, iti sUtrArthaH // 36 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 878 dvAviMzatiH parISahAH __ jallopaliptazca zucIn satkriyamANAn puraskriyamANAMzcAparAnupalabhya satkArapuraskArAbhyAM spRhayedatastatparISahamAha - __ abhivAdaNaM abbhuTTANaM, sAmI kujjA nimaMtaNaM / je tAiM paDisevaMti, na tesiM pIhae muNI // 38 // (chAyA- abhivAdanamabhyutthAnaM, svAmI kuryAt nimantraNam / ye tAni pratisevante, na tebhyaH spRhayet muniH // 38 // ) vyAkhyA - abhivAdanaM zironamanacaraNasparzanAdi pUrvamabhivAdaye ityAdivacanaM abhyutthAnaM sasambhramamAsanamocanaM svAmI rAjAdiH kuryAt vidadhIta nimantraNam adya bhavadbhibhikSA madIyagRhe grahItavyetyAdirUpaM, ye iti svayUthyAH paratIthikA vA tAni abhivAdanAdIni pratisevante AgamaniSiddhAnyapi bhajante, na tebhyaH spRhayet - yathA sulabdhajanmAno'mI ya evamevaMvidhairabhivAdanAdibhiH satkriyanta iti muniH anagAra iti sUtrArthaH // 38 // sAmpratamanantaroktaparISahAn jayato'pi kasyacijjJAnAvaraNApagamAt prajJAyA utkarSe aparasya tu tadudayAdapakarSe utsekavaiklavyasambhava iti prajJAparISahamAha - se nUNaM mae puvvaM, kammA'NANaphalA kaDA / jeNAhaM nAbhijANAmi, puTTho keNai kaNhuI // 40 // (chAyA- atha nUnaM mayA pUrva, karmANi ajJAnaphalAni kRtAni / yenA'haM nA'bhijAnAmi, spRSTaH kenacit kasmiMzcit // 40 // ) vRttiH - 'se 'zabdo mAgadhaprasiddhyA'thazabdArtha upanyAse, nUnaM nizcitaM mayeti AtmanirdezaH pUrvaM prAk kriyanta iti karmANi tAni ca mohanIyAdInyapi sambhavantyata Aha - ajJAnam-anavabodhastatphalAni jJAnAvaraNarUpANItyarthaH kRtAni jJAnanindAdibhirupArjitAni, yaduktam - 'jJAnasya jJAninAM caiva, nindApradveSamatsaraiH / upaghAtaizca vighnezca, jJAnaghnaM karma badhyate // 1 // ' mayetyabhidhAnaM ca svayamakRtasyopabhogAsambhavAd, uktaM ca - 'zubhAzubhAni karmANi, svayaM kurvanti dehinaH / svayamevopabhujyante, duHkhAni ca sukhAni ca // 1 // '
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAviMzatiH parISahAH 879 kuta etadityAha yena hetunA ahaM nAbhijAnAmi nAbhimukhyenAvabudhye pRSTaH kenacit svayamajAnatA jAnatA vA 'kaNhuI 'tti sUtratvAt kasmiMzcit sUtrAdau vastuni vA, praguNe'pItyabhiprAyaH / na hi svayaM svacchasphaTikavadatinirmalasya prakAzarUpasyAtmano' prakAzakatvaM kintu jJAnAvRtivazata eva, uktaM hi - - 'tatra jJAnAvaraNIyaM nAma karma bhavati yenAsya / tatpaJcavidhaM jJAnamAvRtaM raviriva meghaistathA // 1 // ' athavA 'se nUNaM' ti sezabdaH prativacanavAcino'thazabdAsyArthe, sa hi kenatkiJcitparyanuyuktaH tathAvidhavimarzAbhAvena svayamajAnan kuta etanmamAjJAnamiti cintayan guruvacanamanusRtyAtmAnamAtmanaiva prati vakti, 'se' ityatha nUnaM nizcitametat, zeSaM prAgvat / idAnIM prajJAyA jJAnavizeSarUpatvAttadvipakSabhUtatvAdajJAnasya tatparISahamAha, so'pyajJAnabhAvAbhAvAbhyAM dvidhaiva, tatra bhAvapakSamaGgIkRtyedamucyate niraTThagaMmi virao, mehuNAo susaMvuDo / jo sakkhaM nAbhijANAmi, dhammaM kallANa pAvagaM // 42 // tavovahANamAdAya, paDimaM paDivajjao / evaMpi viharao me, cchaumaM na NiaTTai // 43 // (chAyA- nirarthake virataH, maithunAt susaMvRtaH / yaH sAkSAt nAbhijAnAmi, dharmaM kalyANaM pApakam // 42 // tapaupadhAnamAdAya, pratimAM pratipadyamAnasya / evamapi viharato me, chadma na nivarttate // 43 // ) vRttiH - 'NiradugaMmi tti arthaH- prayojanaM tadabhAvo nirarthaM tadeva nirarthakaM tasmin sati, virataH nivRttaH, kasmAt ? - mithunasya bhAvaH karma vA maithunam - abrahma tasmAt, AzravAntaraviratAvapi yadasyopAdAnaM tadasyaivAtigRddhihetutayA dustyajatvAt, uktaM hi - 'dupaccayA ime kAmA' (chAyA - duSpratyajA ime kAmA: 1) ityAdi, suSThu saMvRtaH susaMvRtaH - indriyanoindriyasaMvaraNena yaH sAkSAt iti parisphuTaM nAbhijAnAmi dharmaM vastusvabhAvaM 'kallANa'tti bindulopAtkalyANaM zubhaM pApakaM vA
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 880 dvAviMzatiH parISahAH tadviparItaM, vetyasya gamyamAnatvAt, yadvA dharmam-AcAraM kalyaH-atyantanIruktayA mokSastamAnayati (aNati)-prajJApayatIti kalyANo-muktihetustaM, pApakaM vA narakAdihetum, ayamAzayaH - yadi viratau kazcidarthaH sidhyennaivaM mamAjJAnaM bhavet // 42 // kadAcit sAmAnyacaryayaiva na phalAvAptirata Aha - tapo-bhadramahAbhadrAdi upadhAnam - AgamopacArarUpamAcAmlAdi AdAya svIkRtya caritveti yAvat pratimAM mAsikyAdibhikSupratimAM 'paDivajjiya' tti pratipadyAGgIkRtya, paThyate ca 'paDimaM paDivajjao' tti pratipadyamAnasya - abhyupagacchataH, evamapi-vizeSacaryayA'pi, AstAM sAmAnyacaryayetyapi zabdArthaH 'viharato' tti niSpratibandhatvenAniyataM vicarataH chAdayatIti chadma - jJAnAvaraNAdikarma na nivartate - nApaitIti bhikSuH na cintayedityuttareNa sambandhaH / ajJAnAbhAvapakSe tu samastazAstrArthaniSkanikaSopalakalpanA(tA)yAmapi na dapAdhmAtamAnaso bhavet, kintu 'pUrvapuruSasiMhAnAM vijJAnAtizayasAgarAnantyam / zrutvA sAmpratapuruSAH kathaM svabuddhyA madaM yAnti ? // 1 // ' iti paribhAvayan vigalitAvalepaH sannevaM bhAvayet - 'NiradvayaM' sUtradvayam, akSaragamanikA saiva, navaraM 'niraTThayaMmi'vi' nirarthake'pi prakramAt prajJAvalepe rato, maithunAt susaMvRtaH sanniruddhAtmA san yo'haM 'sAkSAt' samakSaM nAbhijAnAmi dharma kalyANaM pApakaM vA, ayamabhiprAya:-'je egaM jANati se savvaM jANati (je savvaM jANati) se egaM jANati' (chAyA- ya ekaM jAnAti sa sarvaM jAnAti (yaH sarvaM jAnAti) sa ekaM jAnAti / ) ityAgamAt chadmastho'hamekamapi dharmaM vastusvarUpaM na tattvato vedmi, tataH sAkSAdbhAvasvabhAvAvabhAsi cenna vijJAnamasti kimito'pi mukulitavastusvarUpaparijJAnato'valepeneti bhAvaH, tathA tapaupadhAnAdibhirapyupakramaNahetubhiH upakramayitumazakye chadmani dAruNe vairiNi pratapati kaH kila mamAhaGkArAvasara iti sUtradvayArthaH // 43 // sAmpratamajJAnAddarzane'pi saMzayIta kazciditi tatparISahamAha - Natthi NUNaM pare loe, iDDI vAvi tvssinno| aduvA vaMciomitti, ii bhikkhU Na ciMtae // 44 // (chAyA- nAsti nUnaM pare loke, RddhirvApi tapasvinaH / athavA vaJcito'smIti, iti bhikSuH na cintayet // 44 // ) vRttiH - nAsti na vidyate nUnaM nizcitaM paraloko janmAntaramityarthaH, bhUtacatuSTayA
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAviMzatiH parISahAH 881 tmakatvAccharIrasya, tasya cehaiva pAtAt, caitanyasya ca bhUtadharmabhUtatvAt, tadatiriktasya cAtmanaH pratyakSato'nupalabhyamAnatvAd, RddhirvA tapomAhAtmyarUpA, apiH pUraNe, kasya ? tapasvinaH, sA ca AmarzoSadhyAdiH 'pAdarajasA prazamanaM sarvarujAM sAdhavaH kSaNAtkuryuH / tribhuvanavismayajananAn dadhuH kAmAMstRNAgrAdvA // 1 // dharmAdratnonmizritakAJcanavarSAdisargasAmarthyam / adbhutabhImoruzilAsahasrasampAtazaktizca // 2 // ' ityAdikA ca, tasyA apyanupalabhyamAnatvAditi bhAvaH, 'aduva'tti athavA, kiM bahunA?vaJcito'smi bhogAnAmiti gamyate itItyamunA zirastuNDanopavAsAdinA yAtanAtmakena dharmAnuSThAnena, uktaM - "tapAMsi yAtanAzcitrAH, saMyamo bhogvnycnaa|" ityAdi, itItyanantaramupadarzitaM bhikSuH na cintayet na dhyAyet pariphalgurUpatvAdasya // 44 // ' parISahANAM karmaguNasthAnayoH samavatAra evamukta uttarAdhyayanasUtradvitIyAdhyayananiyuktivRttyoH - 'tatra prakRtinAnAtvamAha - NANAvaraNe vee mohaMmi ya aMtarAie ceva / eesuM bAvIsaM parIsahA huMti NAyavvA // 73 // (chAyA- jJAnAvaraNe vedye mohe cAntarAyike caiva / ___ eteSu dvAviMzatiH parISahA bhavanti jJAtavyAH // 73 // vRttiH - jJAnAvaraNe vedye mohe cAntarAyike caiva eteSu caturSu karmasu vakSyamANasvarUpeSu dvAviMzatiH parISahA bhavanti // 73 // anena prakRtibheda uktaH, samprati yasya yatrAvatArastamAha - pannAnnANaparisahA NANAvaraNami haMti dunnee / ikko ya aMtarAe alAhaparIsaho hoi // 74 // (chAyA- prajJAjJAnaparISahau jJAnAvaraNe bhavato dvAvetau / ekazcAntarAye alAbhaparISaho bhavati // 74 / / )
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 882 dvAviMzatiH parISahAH vRttiH - prajJA cAjJAnaM ca prajJAjJAne te evotsekavaiklavyAkaraNataH parISahyamANe parISahau, jJAnAvaraNe karmaNi bhavato dvau etau, tadudayakSayopazamAbhyAmanayoH sadbhAvAd, ekazca antarAye antarAyakarmaNyalAbhaparISaho bhavati, tadudayanibandhanatvAdalAbhasyeti gAthArthaH // 74 // mohanIyaM dvidheti yatra tadbhede vedanIye ca yatpariSahAvatArastamAha - aI acela itthI nisIhiyA jAyaNA ya akkose / sakkArapurakkAre carittamohami sattee // 75 // aIi duguMchAe puMveya bhayassa ceva maannss| kohassa ya lohassa ya udaeNa parIsahA satta // 76 // dasaNamohe saNaparIsaho niyamaso bhave ikko| sesA parIsahA khalu ikkArasa veyaNIjjaMmi // 77 // (chAyA- aratiH acelaM strI naiSedhikI yAcanA ca AkrozaH / satkArapuraskAra: cAritramohe saptaite // 75 // arateH jugupsAyAH puMvedasya bhayasya caiva mAnasya / krodhasya ca lobhasya ca udayena parISahAH sapta // 76 // darzanamohe darzanaparISaho niyamAt bhavet ekaH / zeSAH parISahAH khalu ekAdaza vedanIye // 77 // ) vRttiH - aratiH iti aratiparISahaH, evamuttareSvapi parISahazabdaH sambandhanIyaH 'acela' tti prAkRtatvAdvindulopaH, acelaM, strI naiSedhikI yAcanA cAkrozaH satkArapuraskAraH saptaite vakSyamANarUpAH parISahAH, caritramohe caritramohanAmni mohanIyabhede, bhavantIti gamyate, tadudayabhAvitvAdeSAm / cAritramohanIyasyApi bahubhedatvAdyasya tadbhedasyodayena yatparISahasadbhAvastamAha - arate: aratinAmnazcAritramohanIyabhedasya, acelasya jugupsAyAH, puMveyatti supo lopAt puMvedasya, bhayasya caivaM mAnasya krodhasya lobhasya ca udayena parISahAH sapta, iha cAratyudayenAratiparISaha: jugupsodayenAcelaparISaha ityAdi yathAkrama yojanA kAryeti, tathA darzanamohe darzanaparISahaH vakSyamANarUpo 'Niyamaso'tti ArSatvena niyamAt bhaved ekaH advitIyaH, zeSAH etaduddharitAH, parISahAH punaH ekAdaza vedanIye
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 883 dvAviMzatiH parISahAH vedanIyanAmni karmaNi sambhavantIti gAthAtrayArthaH // 75-77 // ke punaste ekAdazetyAha - paMceva ANupuvvI cariyA sijjA vahe va (ya) roge ya / taNaphAsajallameva ya ikkArasa veyaNIjjaMmi // 7 // (chAyA- paJcaiva AnupUrvyA caryA zayyA vadhazca rogazca / tRNasparzo jalla eva ca ekAdaza vedanIye // 78 // ) vRttiH - paJcaiva paJcasaGkhyA eva, te ca prakArAntareNApi syurityAha - AnupUrvyA paripATyA, kSutpipAsAzItoSNadaMzamazakAkhyA iti bhAvaH, caryA zayyA vadhazca rogazca tRNasparzo jalla eva ca ityamI ekAdaza vedanIyakarmaNyudayavati parISahA bhavantIti zeSa iti gAthArthaH // 78 // samprati puruSasamavatAramAha - bAvIsaM bAyarasaMparAe caudasa ya suhamarAgaMmi / chaumatthavIyarAe caudasa ikkArasa jiNaMmi // 79 // (chAyA- dvAviMzatiH bAdarasamparAye caturdaza ca sUkSmasamparAye / chadmasthavItarAge caturdaza ekAdaza jine // 79 / / ) vRttiH - dvAviMzatiH dvAviMzatisaGkhyAH prakramAtparISahAH bAdarasamparAye bAdarasamparAyanAmni guNasthAne, kimuktaM bhavati ? - bAdarasamparAyaM yAvatsarve'pi parISahAH sambhavanti, caturdaza caturdazasaGkhyAH , caH pUraNe, sUkSmasamparAye sUkSmasamparAyanAmni guNasthAne, saptAnAM cAritramohanIyapratibaddhAnAM darzanamohanIyapratibaddhasya caikasya tatrAsambhavAditi bhAvaH, chadmasthavItarAge chadmasthavItarAganAmni guNasthAne, caturdaza uktarUpA eva, ekAdaza ekAdazasaGkhyAH jine kevalini, vedanIyapratibaddhAnAM kSudAdInAmeva tatra bhAvAditi gAthArthaH // 79 // vIsaM ukkosapae vaTuMti jahannao havai ego| sIusiNa cariyaM nisIhiyA ya jugavaM na vaTuMti // 82 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 884 dha AbhyantaragranthaH (chAyA- viMzatiH utkRSTapade vartante jaghanyato bhavati ekaH / zItoSNe caryA naiSedhikI ca yugapat na vartete // 82 // ) __vRttiH - viMzatiH utkRSTapade cintyamAne parISahAH vartante, yugapadekatra prANinIti gamyate, jaghanyataH jaghanyapadamAzritya bhavedekaH parISahaH, nanUtkRSTapade dvAviMzatirapi kiM naikatra vartanta ityAha - 'sIusiNa'tti zItoSNe caryAnaSedhikyau ca yugapad ekakAlaM na vartete na bhavataH, parasparaM parihArasthitilakSaNatvAdamISAM, tathAhi - na zItamuSNe na coSNaM zIte na caryAyAM naiSedhikI naiSedhikyAM vA caryetyato yaugapadyenAmISAmekatrAsambhavAnnotkRSTato'pi dvAviMzatiriti, Aha - naiSedhikIvatkathaM zayyA'pi na caryayA virudhyate ?, ucyate, nirodhabAdhAditastvaGganikAderapi tatra sambhavAnnaiSidhiko tu svAdhyAyAdInAM bhUmiH, te ca prAyaH sthiratAyAmevAnujJAtA iti tasyA eva caryayA virodha iti gAthArthaH // 82 // ' gururetAn dvAviMzati parISahAn samyagadhisahate / 'grathyate-badhyate kaSAyavazagenAtmaneti granthaH yadvA grathanAti badhnAtyAtmAnaM karmaNeti granthaH / sa dvibhedaH - Abhyantaro bAhyazca, tatrA''bhyantaro mithyAtvAdizcaturdazavidhaH bAhyazca dhanAdiko dazavidho mataH-kathitaH / ' (720 vRttavRttiH) iti granthasya svarUpabhedAH pradarzitAH pravacanasAroddhAravRttau / AbhyantaragranthazcaturdazavidhaH / tadyathA - mithyAtvaM, 2 puruSavedaH, 3 strIvedaH, 4 napuMsakavedaH, 5 hAsyaM, 6 ratiH, 7 aratiH, 8 bhayaM, 9 zokaH, 10 jugupsA, 11 krodhaH, 12 mAnaH, 13 mAyA, 14 lobhazca / uktaJca pravacanasAroddhAre tadvattau ca - 'micchattaM veyatiyaM hAsAIchakkagaM ca nAyavvaM / kohAINa caukkaM caudasa abhitarA gaMthA // 721 // (chAyA- mithyAtvaM vedatrikaM hAsyAdiSaTkaJca jJAtavyam / krodhAdInAM catuSkaM caturdaza AbhyantarA granthAH // 721 // ) vRttiH - atha caturdazavidhAbhyantaragranthapratipAdanAyAha - 'micchattaM' gAhA, mithyAtvaMtattvArthAzraddhAnaM, vedatrikaM-puMstrInapuMsakavedalakSaNaM, hAsyAdiSaTkaM ca - hAsyaratyaratibhayazokajugupsAlakSaNaM jJAtavyaM, tatra hAsyaM - vismayAdiSu vaktravikAzAtmakaM, ratiH-asaMyame
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturdazavidha AbhyantaragranthaH prItiH, aratiH - saMyame'prItiH, uktaJca (chAyA - aratizca saMyame bhavati ratirasaMyame cApi / ) tti bhayaM - ihalokAdisaptadhA, zokaH - iSTaviyogAnmAnasaM duHkhaM, jugupsA - asnAnAdi malinatanumunihIlanA tathA cAha + 'araI ya saMjamammI hoi raI saMjame yAvi' + 'aNhANa-mAiehiM sAhuM tu dugaMchaI dugaMcha' tti, (chAyA - asnAnAdibhiH sAdhuM tu jugupsati jugupsA / ) tathA krodhAdInAM catuSkaM - krodhamAnamAyAlo bhalakSaNaM, ete caturdaza AbhyantarA granthAH // 721 // ' I+ - 885 gururetAMzcaturdazAbhyantaragranthAMstyajati / evaM SaTtriMzadguNagaNakalito gururjagaddoSapaGkAduddharatu ||27|| iti SaDviMzatitamI SaTtrizikA samAptA / savvA kalA dhammakalA jiNei, savvA kahA dhammakahA jii / savvaM balaM dhammabalaM jiNei, savvaM suhaM dhammasuhaM jiNe // dharmakaLA badhI kaLAone jIte che, dharmakathA badhI kathAone jIte che, dharmabaLa badhA baLane jIte che, dharmasukha badhA sukhane jIte che. jUe pasattassa dhaNassa nAso, maMsaM pasattassa dayAi nAso / majjaM pasattassa jasassa nAso, vesApasattassa kulassa nAso // jugAramAM AsaktanuM dhana nAza pAme che, mAMsamAM AsaktanI dayA nAza pAme che, dArUmAM Asaktano yaza nAza pAme che, vezyAmAM AsaktanuM kuLa nAza pAme che. hiMsApasattassa sudhammanAso, corIpasattassa sarIranAso / tahA paratthi pasattayassa, savvassa nAso ahamA gaI ya // hiMsAmAM Asaktano dharma nAza pAme che, corImAM AsaktanuM zarIra nAza pAme che tathA pastrImAM AsaktanuM sarvasva nAza pAme che ane tene adhamati maLe che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ chavvIsamI chatrIsI have chavvIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - bAvIsa parISahone sahana karavA vaDe ane aMdaranI cauda gAMThone choDavA vaDe - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (27) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - pravacanasAroddhAranI vRttimAM parISahonI vyAkhyA A pramANe karI che, "mArgane nahIM choDavA mATe ane nirjarA karavA mATe saMpUrNa rIte sahana karAya te parISaha." (685 zlokanI vRtti) parISaho bAvIsa che. te A pramANe - 1 sudhAparISaha, ra pipAsAparISaha, 3 zItaparISaha, 4 uSNaparISaha, 5 dezamazakaparISaha, 6 nA parISaha, 7 aratiparISaha, 8 strI parISaha, 9 caryAparISaha, 10 niSadyAparISaha, 11 zavyAparISaha, 12 AkrozaparISaha, 13 vadhaparISaha, 14 yAcanAparISaha, 15 alAbhaparISaha, 16 rogaparISaha, 17 tRNasparzaparISaha, 18 malaparISaha, 19 satkArapuraskAra parISaha, 20 prajJAparISaha, 21 ajJAnaparISaha ane 22 darzanaparISaha. uttarAdhyayanasUtranA bIjA adhyayanamAM ane tenI vRttimAM kahyuM che kAzyapa gotravALA zramaNa bhagavAna mahAvIre je tArA vaDe pUchAyA hatA te A (hRdayamAM pratyakSa rahelA) bAvIsa parISaho kahyA che jemane sAMbhaLI, jANI, paricita karI, sarvathA temanuM sAmarthya haNIne bhikSAcaryA mATe jato te parISahothI spardhAyelo sAdhu pote haNAto nathI. te A pramANe - (1) bubhakSAparISaha - asaMyamanA Darane lIdhe AhArane rAMdhavA vagerenI icchAne aTakAvavA vaDe atyaMta AkuLapaNAnuM kAraNa evI bhUkha badhI rIte sahana karAya te bubhakSAparISaha. (2) pipAsAparISaha- pIvAnI icchA te pIpAsA. te ja parISaha te pIpAsAparISaha.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvIsa parISaho 887 (3) zItaparISaha - 'caita' gati arthavALA thai dhAtune kartAmAM ru pratyaya lAge. pachI "vamUpiyo H '(50 6AAra4) sUtrathI saMprasAraNa thAya ane sparzavAcI hovAthI "oDasparza' (50 TArA7) sUtrathI 4 no na na thavAthI zIta zabda bane. zIta eTale ThaMDo sparza. te ja parISaha te zItaparISaha. (4) uSNaparISaha - '3Sa sAthe bALavuM arthavALA 36 dhAtune uNAdino naLa pratyaya lAgatA 3SNa zabda bane. uSNa eTale unALA vagereno tApa. te ja parISaha te uSNaparISaha. (5) daMzamazakaparISaha - je DaMkhe te dezo. pAHi gaNamAM Avato hovAthI taMd dhAtune mad pratyaya lAgI raMza zabda bane. je mArI zake te mazako. daMzo ane mazako te dezamazako. upalakSaNathI jU vagere paNa levA. daMzamazako e ja parISaha te daMzamazakaparISaha. (6) acalaparISaha - jinakalpika vagerene vastrano abhAva hoya che. bIjAo mATe phATelu ane ochI kiMmatavALuM vastra paNa vastrano abhAva ja che. jema ochA vastrovALo vastrarahita kahevAya che, kharAba zIlavALI zIlarahita kahevAya che tema. vastrano abhAva e ja parISaha te acelaparISaha. (7) aratiparISaha - rati eTale saMyamasaMbaMdhI dhRti. tenAthI viparIta hoya te arati. arati e ja parISaha te aratiparISaha. (8) strI parISaha - ke jhU dhAtune trapratyaya lagADIne Tu itu vALo pratyaya hovAthI strIliMgamAM DIpa pratyaya lagatA strI zabda bane. rAganuM kAraNa evA strInA gati, vilAsa, iMgita ane AkArane jovA chatAM paNa "cAmaDI, lohI, mAMsa, meda, snAyu, hADakA, naso ane ghaNo (ghA) vaDe atyaMta durgadhI evuM strInuM rUpa stana, AMkha, jaghana (kaDanI AgaLano bhAga), mukha, sAthaLathI mUcchita thayelo jIva sAruM mAne che. (1). thuMkanI jugupsA kare che ane mohavALo jIva hoTha para rahela thuMkane khUba pIe che. stana ane jaghananA jharaNane icchato nathI ane tenAthI mohita thayelo temane bhaje che. (2) vagere bhAvanAothI ane AgaLa kahevAze te nItithI strI e ja sahana karAtI hovAthI parISaha che tethI strIparISaha che. (9) caryAparISaha - caryA eTale eka gAmamAMthI bIjA gAmamAM vicaravuM. carcA e ja parISaha te caryAparISaha. (10) naivikIparISaha - jenuM prayojana pApakarmono ane gamana vagere kriyAno niSedha che te naiSadhinI eTale smazAna vagere, svAdhyAya vagerenI bhUmi eTale rahevAnuM sthAna.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 888 bAvIsa parISaho niSedhikI e ja parISaha te naiSelikIparISaha. (11) zadhyAparISaha - jemAM suvAya te zavyA eTale upAzraya. zayyA e ja parISaha te zavyAparISaha. (12) AkrozaparISaha - Akroza eTale khoTuM bolavuM. Akroza e ja parISaha te AkrozaparISaha. (13) vadhaparISaha - vadha eTale haNavuM. vadha e ja parISaha te vadhArISaha. (14) pAMcAparISaha - yAMcA eTale prArthanA. vAMcA e ja parISaha te vAMcAparISaha. (15) alAbhaparISaha - maLavuM te lAbha. lAbhano abhAva te alAbha, eTale iSTa vastunI prApti na thavI. alAbha e ja parISaha te AlAbhaparISaha. (16) rogaparISaha - koDha vagere roga rUpa parISaha te rogaparISaha. (17) tRNasparzaparISaha- tare te tRNa. 7 dhAtune uNAdino pratyaya lAgIne ane traDha hrasva thaIne tULa zabda banyo. tRNano sparza te tRNasparza. tRNasparza e ja parISaha te tRNasparzaparISaha. (18) malaparISaha- mala e ja parISaha te malaparISaha. (19) satkArapuraskAra parISaha - satkAra eTale vastra vagerethI pUjavuM. puraskAra eTale UbhA thavuM, Asana ApavuM vagere. satkAra ane puraskAra te satkArapuraskAra. athavA ahIM satkAra eTale UbhA thavuM, vaMdana karavuM, Asana ApavuM vagere rUpa badhI sevA. tenAthI AgaLa karavuM te satkArapuraskAra. satkArapuraskAra e ja parISaha te satkArapuraskAraparISaha. (20-21) prajJAparISaha - ajJAnaparISaha - A banneno artha pUrve kahyo che. jenAthI vastunuM svarUpa jaNAya che te prajJA eTale pote vicArIne thayeluM vastunuM jJAna. jenAthI vastunuM svarUpa jaNAya te jJAna eTale sAmAnyathI matijJAna vagere. jJAnano abhAva te ajJAna. (22) darzanaparISaha - darzana eTale samyagdarzana. darzanane ja kriyAvAdI vagerenA vicitra mata sAMbhaLavA chatAM paNa sArI rIte sahana karavuM eTale ke nizcala rIte dhAraNa karavuM te darzanaparISaha. athavA darzana zabdathI ahIM darzananI mUMjhavaNanuM kAraNa Aloka-paraloka saMbaMdhI phaLa na dekhAvA vagere levAya che. tethI te ja parISaha te darzanaparISaha. ahIM badhA parISahomAM sudhAparISaha ja muzkelIthI sahana thAya evo che. eTale pahelA tene ja kahe che -
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvIsa parISaho 889 bhUkhathI thatA badhA zarIranA tApane kAraNe tapasvI ane baLavALo sAdhu phaLa vagerene pote chede nahIM, bIjA pAse chedAve nahIM, chedanArA bIjAne sAro mAne nahIM, pote rAMdhe nahIM, bIjA pAse raMdhAve nahIM, rAMdhanArA bIjAne sAro mAne nahIM, pote kharIde nahIM, bIjA pAse kharIdAve nahIM, kharIdanArA bIjAne sAro mAne nahIM. digichAparitApa e chedavuM vagere kriyAno hetu hovAthI tene hetu arthamAM trIjI vibhakti lAgI che. "jiMcharite re e pAThAMtara pramANe "bhUkhathI zarIra vyApe chate evo artha thAya. jenI pAse atizaya tapa hoya te tapasvI. tapas ne atizaya arthamAM jIvana pratyaya lAgI tapasvina zabda banyo. tapasvI eTale vikRSTa evA aTTama vagere tapa karanAro. tapasvI gRhastha vagere paNa hoya che. mATe bhikSu eTale sAdhu kahyo. baLavALo eTale saMyama saMbaMdhI baLavALo. ahIM "ghaNA" ke "sArA" arthamAM tun pratyaya lAgyo che. chedavuM e haNavAnuM upalakSaNa hovAthI bhUkhathI pIDAyelo hovA chatAM paNa nava koTInI zuddhine bAdhita na kare. (2) sudhAparISaha kahyo. A rIte sahana karanArAne ke ocho AhAra maLyo hovAthI eSaNIya AhAra mATe pharanArAne zrama vagerene lIdhe avazya tarasa lAge che. te tarasa barAbara sahana karavI. eTale pipAsAparISahane kahe che - sudhAparISaha pachI ke upara kahelA vizeSaNovALo te, tarasathI pIDAyelo anAcAranI jugupsAvALo, jeNe pAMca Azravo vagerethI aTakavA rUpa saMyama meLavyuM che evo sAdhu ThaMDA eTale ke svarUpamAM rahelA eTale ke potAnA vagere zastrothI nahIM haNAyelA eTale ke acitta nahIM thayelA pANIne na pIe, paNa agnithI acitta karAyelA pANInI gaveSaNA mATe tevA kuLomAM phare athavA agnithI acitta karAyelA pANInI eSaNAsamitine vAraMvAra seve eTale ke ekavAra eSaNAnI azuddhi thavA para tarasa vadhI javAthI aneSaNIyane grahaNa karIne eSaNAsamitinuM ullaMghana na kare. var dhAtu "vAraMvAra sevavuM' evA arthamAM paNa dekhAya che. nakkasaMgame" evA pAThAMtare sArI rIte abhyAsa karAyA hovAthI AtmasAt thayelA evA lajjA ane saMyamathI abhinna te ja lajjAsaMyama, "tajJAsaMgA' ema kahevAya che tyAM je lajjAthI sArI rIte yatna kare che eTale ke kRtya pratye AdaravALo thAya che te lajjAsaMyata. badhA dhAtu par vagere dhAtunA arthamAM dekhAya che. (4) Ama pipAsAparISaha jANyo. sudhA ane pipAsA parISahothI kRza thayelA zarIravALAne ThaMDAkALamAM avazya ThaMDI lAge che. mATe zItaparISaha kahe che - eka gAmathI bIje gAma ke mokSamArge cAlanArA ke dharmane sevanArA, agninA samAraMbha vagerathI aTakelA ke kAmakrIDA vinAnA, snAna-snigdha bhojana vagerenA tyAgathI lukhA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 890 bAvIsa parISaho sAdhune ziyALAmAM ke pratimA svIkArI hoya tyAre ThaMDI paDe, kemake uparanA traNa vizeSaNavALA sAdhune avazya ThaMDI paDe che, tethI caDhiyAtI maryAdAne haNe nahIM, eTale ke durbAna karavuM, bIje javuM vagere vaDe oLaMge nahIM, kemake pApI buddhivALo ja tene oLaMge che. tethI sadbuddhivALAe tene oLaMgavI nahIM. "caDhiyAtI' eTale bIjA siddhAMto karatA, virakalpikanI apekSAe, jinakalpikanI apekSAe ane sthavirakalpathI caDhiyAtI. "maryAdA' eTale zaktinI apekSAe ane sarvathA zaktinI apekSA vinA ThaMDIne sahana karavArUpa maryAdA. "pApI" eTale saMsAranA AvartamAM pADanArI ke bAMdhanArI. "nAphavetaM muLI che, sunnI [ nisAsa' Avo pATha kahevAya che. tyAM svAdhyAya vagerenA samayarUpa veLAne oLaMgIne "huM ThaMDIthI pIDAyelo chuM ema vicArI tapasvI muni "jIva judo che, zarIra juduM che, naraka vageremAM jIvoe ghaNI tIvra ThaMDI pUrve anubhavelI che.' vagere jinAgamane sAMbhaLIne bIjA sthAnamAM na jAya. (6). ThaMDInI virodhI garamI che eTale athavA ziyALAmAM ThaMDI hoya che tyAra pachI unALAmAM garamI hoya che. tethI uSNaparISahane kahe che - garama pRthvI, zilA vagerethI thayelA paritApa vaDe, bahAra pasInA ane mela vaDe ke agni vaDe ane aMdara tarasa vaDe thayelA dAha vaDe, grISmamAM ke zaradaRtumAM sUryanA kiraNonA tApa vaDe atyaMta pIDAyelo sAdhu sAtA mATe pralApa na kare eTale ke "kayAMka strInA stana, sAthaLa, hAtharUpI pAMdaDAnA AliMgano vaDe sukha pAmyA ane kyAMka narakomAM baLatA tIvra aMgAra vaDe pakAvAyA (1)' vagere vicArIne "are ! maMda bhAgyavALA mane sukha zI rIte ?' ema pralApa na kare, athavA sAtAnA hetusaMbaMdhI "are ! zI rIte ke kyAre ziyALo ke caMdranA kiraNono samUha vagere mane sukha karanArA thaze?' e pramANe pralApa na kare. (8) garamI unALAmAM hoya che. tyArapachI comAsu Ave che. temAM DAMsa-maccharo thAya che. mATe daMzamazakaparISahane kahe che - DAMsa-macchara, jU vagerethI pIDAyelo, temane nahIM gaNakAravAthI temanAthI spardhAyelI ane nahIM sparzAvelI banne avasthAomAM samAna evo ja athavA jema parAkramI hAthI ke yoddho bANothI pIDAto hovA chatAM temane gaNakAryA vinA yuddhanA morace zatruone jIte che ema mahAmuni krodha vagere bhAvazatruone jIte. visarganA pa, mo, 2 ru ane lopa thAya e vacanathI 'sama: pava' nuM 'samareva' thayuM. jemAM cAre bAjuthI duzmano Ave te samara eTale yuddha. vA zabda pAdapUraNa mATe che. gAthAmAM "saMpAmasIse' pachI Avelo "vA' zabda "va' nA arthavALo che ane teno krama "nAno' pachI Ave. gAthAmAM zUra zabdamAM upamA arthano
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvIsa parISaho 891 aMtarbhAva thavAthI ane vA zabdano adhyAhAra levAthI 'athavA yoddhAnI jema' evo artha thayo. (10) DAMsa, maccharo vagerethI pIDAto sAdhu vasrarahita hovAthI vastra, kAmaLI vagere zodhavAmAM tatpara na thAya ema acela parISaha kahe che - vastro cAre bAjuthI jIrNa thaI jAya tyAre sAdhu ema na vicA2e ke, 'A vastro thoDA divasa Takaze. pachI huM vasrarahita thaI jaIza.' athavA 'jIrNavasavALA mane joIne koI zrAvaka sArA vastro Apaze.' kahevAno bhAva Avo che - vastro jIrNa thaI jAya tyAre 'mArI pAse pahelA vahoreluM bIjuM vastra nathI ane vastra vahorAvanAra tevA koI dAtA nathI.' ema vicArI sAdhu dInatA na kare ane bIjuM vastra maLavAnI saMbhAvanAthI manamAM AnaMda na pAme. (12) koI paNa pratibaMdha vinA vicaranArA jIrNa vasravALA sAdhune ThaMDI vagerethI pIDA thavA para arita paNa thAya. mATe atiparISahane kahe che - buddhi vagere guNone khAI jAya te gAma. jyAM javAnI icchA hoya te gAma. anugAma eTale rastAmAM AvatuM gAma, bIjA raste javAnuM koI kAraNa na hovAthI. athavA moTuM hoya te gAma ane nAnuM hoya te anugAma. gAma ane anugAma te gAmAnugAma. athavA gAmAnugAma eTale eka gAmamAMthI bIjA gAmamAM tyAMthI anya gAmamAM, upalakSaNathI nagara vageremAM vicaratA, jenI pAse pratibaMdhanA kAraNabhUta dhana, sonuM vagere kaMI paNa nathI tevA niSparigrahI sAdhune manamAM ati thAya to te aratiparISahane sahana kare. (14) jene saMyamamAM ati thaI che evA sAdhune strIo nimaMtraNa kare eTale temanI icchA thAya. ethI strIparISahane kahe che - rAga vagerenA vazamAM rahelA jIvo jemAM Asakta thAya te saMga. titiloka vagere traNe lokamAM je manuSyasaMbaMdhI, devasaMbaMdhI ke tiryaMcasaMbaMdhI strIo che te saMga che, kemake teNIo hAvabhAva vagerethI manuSyone atyaMta Asakta kare che, bAkI manuSyo gIta vageremAM paNa Asakta thAya ja che. ahIM manuSyo lIdhA kemake prajJApanA vageremAM manuSyone ja atizaya maithunasaMjJA kahI che. ethI je sAdhue A strIone badhI rIte jANI che eTale ke zarijJAthI Aloka ane paralokamAM moTA nukasAnanA kAraNa tarIke jANI che, AgamamAM kahyuM che ke, 'vibhUSA, strIno saMsarga ane praNIta (jemAMthI vigaI jharatI hoya tevA) rasavALuM bhojana A traNa vastuo AtmAne (AtmaguNone) zodhanArA mATe tAlapuTa viSa jevI che. (1)' ane pratyAkhyAnaparijJAthI temano tyAga karyo che tenuM cAritra sArI rIte paLAyeluM che athavA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 892 bAvIsa parISaho sukhethI pALI zakAya evuM che. kahevAno bhAva Avo che - cAritra eTale pApanA kAraNono tyAga. hakIkatamAM rAga-dveSa ja kAraNo che. upara kahyA pramANe strI sivAya bIjuM koI te rAga-dveSanuM mULa nathI. tethI strInA tyAgathI ja cAritra sArI rIte paLAya che. kahelI nIti pramANe strIone tyajavI muzkela che. tethI temano tyAga karavA para bIjuM tyajAyeluM ja che. tethI "strIonA tyAgathI cAritra sArI rIte paLAyeluM che." ema kahevAya che. AgaLa kaheze ke, "A saMgone oLaMgIne bAkInA saMgo sukhethI UtarI zakAya evA thAya che. jema moTA samudrane UtaryA pachI gaMgA jevI nadI sukhethI UtarI zakAya che. (16) A strIparISaha eka sthAnamAM rahenArA ane strInA saMsargathI alpasattvavALA thayelAne thAya che. ethI eka sthAnamAM na rahevuM paNa caryAparISahane sahana karavo. mATe te caryAparISahane kahe che - rAgadveSa vinAno, acitta ane nirdoSa AhAra vaDe ke sAdhuguNo vaDe potAnuM gujarAna calAvanAro muni bhUkha vagere parISadone jItIne gAma, nagara, vANiyAonA nivAsa ke rAjadhAnImAM apratibaddha vihArathI vicare. athavA tevA prakAranA gItArtha sahAyaka sAdhu na maLe to ekalA vicare. kahyuM che ke, "guNathI adhika ke samAna eka sArA sahAyaka sAdhu na maLe to pApone varjato ane kAmomAM Asakta na thato ekalo vicare." athavA "tAruM' e prazaMsAvAcI dezya zabda che. pAThAMtare-pratimA svIkArela rAgadveSa vinAno ekalo sAdhu anArya dezamAM vicare. AnAthI Agraha vinA vicare ema batAvyuM. (17) jema gAma vageremAM apratibaddha sAdhu caryA parISahane sahana kare che tema zarIra vagerene viSe apratibaddha sAdhue naiSelikIparISaha paNa sahana karavo. mATe te naiSelikIparISahane kahe che - rAgadveSa vinAno athavA pratimA svIkArela hovAthI ekalo athavA karmanI sahAya vinAnA mokSamAM tenI prAptine yogya anuSThAno AcarIne janAro, aziSTa ceSTA vinAno sAdhu mazAnamAM, zUnya gharamAM ke vRkSanI nIce rahe, bIjAne trAsa na pamADe. kahevAno bhAva Avo che - "zmazAnamAM pratimA svIkArIne, haMmezA vividha guNo ane tapamAM rata evo sAdhu bhayone joIne Dare nahIM ane zarIrane icche nahIM." zAstravacana yAda karIne zmazAna vageremAM ekalo paNa sAdhu aneka bhayo AvavA chatAM pote Dare nahIM ane vikRta avAja, moDhAnA vikAra vagerethI bIjAne DarAve nahIM. athavA A rIte artha karavo - kuMthavA vagerenI virAdhanAthI karmabaMdha thato hovAthI tenA DarathI hAtha-pagane kharAba rIte nahIM halAvato sAdhu bese ane asaMyama na thAya ema vicArIne uMdara vagerene trAsa na pamADe. maDadAo jyAM sUve
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvIsa parISaho 893 te zmazAna. pANinI vyAkaraNanA sUtra pAlAra thI A zabda banyo. kUtarAo mATe hitakArI e vAkyamAM pANinI vyAkaraNanA sUtra pAlAra thI ya pratyaya lAge, saMprasAraNa thAya ane svara dIrgha thAya. tethI zUnya zabda bane. je kapAya te vRkSa. (20) naiSelikIsthAnamAM svAdhyAya vagere karIne zayyA tarapha pAcho Ave mATe zaThAparISahane kahe che - je upara lepAyelI hoya te ucca. athavA ThaMDI-garamInuM nivAraNa karavuM vagere guNo vaDe je bIjI vasatio karatA upara rahelI hoya te ucca. tenAthI viparIta hoya te avaca. ucca ane avaca eTale uccAvaca. athavA uccAvaca eTale bhinna bhinna prakAranI. evI vasatio vaDe ThaMDI-garamI vagerene sahana karavAnA sAmarthyavALo tapasvI sAdhu svAdhyAya vagerenA samayane oLaMgIne "ahIM huM ThaMDI vagerethI pIDAu chuM" ema vicArI anya sthAnamAM na jAya, athavA anya siddhAMto karatA caDhiyAtI samatArUpI maryAdAne harSa-zoka vagere vaDe oLaMge nahIM. ucca vasati maLe to "are ! huM bhAgyazALI chuM ke je mane AvI badhI RtuomAM sukha ApanArI zayyA maLI." e pramANe harSa na kare. kharAba vasati maLe to are ! huM kamabhAgI chuM ke mane ThaMDI vagerenuM nivAraNa karI zake evI vasati maLatI nathI." ema zoka na kare. pApadRSTivALo te maryAdAne oLaMge che. (22). vasatimAM rahelo sAdhu tenA upadravamAM paNa udAsIna rahe to tevA prakArano zayyAtara ke bIjo koI Akroza kare. mATe AkrozaparISahane kahe che - adharmI vyakti ke anya vyakti sAdhuno "he muMDiyA ! dhikkAra thAo tane. tuM ahIM zA mATe Avyo che?' ema tiraskAra kare to badalo levA mATe tiraskAra karIne baLe nahIM, eTale ke badalo levA mATe zarIramAM dAha thavo, zarIra lAla thavuM, sAmo Akroza karavo, prahAra karavo vagere vaDe agninI jema baLe nahIM, saMjvalana krodha paNa na kare. jo gussAthI baLe to ajJAnIonI samAna thAya che, tevA sAdhunI jema - guNothI AkarSita koI devI sAdhune haMmezA vaMdana karatI hatI ane kahetI hatI - "mane kAma kahejo." ekavAra te sAdhu eka brAhmaNa sAthe yuddha karavA lAgyo. te baLavAna brAhmaNe bhUkhathI kuza zarIravALA sAdhune jamIna para pADyo ane mAryo. rAte devI vaMdana karavA AvI. sAdhu mauna che. devIe kahyuM, "zuM mArAthI koI aparAdha thayo che?" te bolyo, "mArA para apakAra karanArA te duSTa AtmAne te kaMI na karyuM?" devI bolI - "mane khabara na paDI ke AmAM sAdhu koNa che ane brAhmaNa koNa che? kemake gussAmAM banne sarakhA lagatA hatA." tethI "sArI preraNA che." ema vicArI sAdhue svIkAryuM. kahelI vAtanuM nigamana karavA kahe che - je kAraNathI gusso karanAra ajJAnIne samAna thaI
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvIsa parISaho 894 jAya che te kAraNathI sAdhu gusse na thAya. (24) koIka adhamAdhamane mAtra AkrozathI saMtoSa na thAya to te vadha paNa kare. tethI vadhaparISahane kahe che - lAkaDI vagerethI marAyelo sAdhu kAyAthI kaMpavuM, sAmuM haNavuM vagere vaDe ane vacanathI sAmo Akroza ka2vo vagere vaDe potAne khUba baLatAM jevo na batAve, manane gussAthI vikRta na kare, paNa 'dharmanuM mULa dayA che, gusso karanAra dayA karato nathI, tethI je kSamAmAM tatpara che te uttama dharmane sAdhe che' vagere vacanothI kSamAne dharmanuM zreSTha sAdhana jANIne yatidharmamAM ke kSamA vage2erUpa yatidharmane ke vastusvarUpa yatidharmane vicAre, jemake yatidharmanuM mULa kSamA che. A jIva mArA nimitte karma bAMdhe che. A mAro ja doSa che. mATe AnI upara gusso karavo ucita nathI. (26) bIjAthI haNAyelA sAdhune tevA prakAranA auSadha vagere ane haMmezA upayogI bhojana vagere yAcanAthI ja maLe che, mATe yAcanAparISahane kahe che - are ! nirupakArI ane ghara vinAnA sAdhu mATe yAvajjIva A duHkhethI thaI zake evuM che ke AhAra, upakaraNa vagere badhuM tene yAcanAthI maLe che, dAMta khotaravAnI saLI vagere paNa tene yAcanA vinA maLatI nathI. tethI badhI vastunI yAcanA duSkara che. gAyanI jema caravuM te gocara. jema gAya paricita ane aparicita e bheda karyA vinA ja pravarte che tema sAdhu paNa bhikSA mATe jAya che. pradhAna gocara te gocarAtraM, kemake sAdhu eSaNAsamitithI yukta thaIne grahaNa kare che, gAyanI jema jema-tema nahIM. gocarI mATe gayela sAdhu AhAra vagere levA mATe sukhethI hAtha pasArI zakato nathI. tethI 'da22oja upakAra karyA vinA zI rIte bIjAne khuza karI zakAya. mATe gharavAsa sAro. tyAM koI pAse mAMgavAnuM nathI. potAnA hAthe kamAyeluM dIna vagerene ApIne bhogavAya che.' ema sAdhu na vicAre, kemake gha2vAsa ghaNA sAvaghapApovALo che ane niravagha AjIvikA mATe teno tyAga karyo che. mATe pote rAMdhavA vageremAM pravRtta gRhastho pAsethI piMDa vagere grahaNa karavuM yogya che. evo kahevAno bhAva che. (28, 29) yAcanA karanArA sAdhune kyAreka lAbhAMtarAya karmanA doSathI AhAra vagere na ya maLe. tethI alAbhaparISahane kahe che - bhojana banI gaye chate gRhastho pAse bhojananI gaveSaNA kare. AnAthI bhamarA jevI vRtti kahI. bhojana banyA pahelA vahoravA jAya to sAdhu mATe rAMdhavA vagerenI pravRtti thAya. gRhastha pAsethI AhAra maLe ke na maLe to sAdhu 'are ! huM adhanya chuM ke mane kaMI maLatuM
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 895 bAvIsa parISaho nathI." ema pastAvo na kare ane maLI jAya to huM labdhivALo chuM." ema khuza na thAya. athavA thoDuM ke aniSTa maLe to paNa pastAvo saMbhave che. mATe tevuM maLe to paNa pastAvo na karavo. (30) alAbhane lIdhe vadheluM jevuM tevuM vAparanArA sAdhuone kadAca rogo utpanna thAya. tethI rogaparISahane kahe che - tAva vagere rogane utpanna thayelo jANIne phoDalo thavo, pITha pakaDAvI vagerenA anubhavarUpa vedanA vaDe duHkhathI pIDAyelo sAdhu duHkhathI pIDita hovAthI cAlatI evI "A mArA potAnA karmonuM phaLa ja che." evI tattvabuddhine sthira kare. buddhine sthira kare chata ke roga utpanna thaye chate rAjamaMda vagere rogothI vyApta hovA chatAM paNa ke puSTa hovA chatAM paNa roga janita duHkhane sahana kare. (32) rogathI pIDAyelAne zayana vageremAM ghAsano sparza muzkelIthI sahana thAya tevo hoya che. tethI tRNasparzaparISahane kahe che - acalaka, lUkhA, saMyamI, tapasvI, darbha vagere ghAsamAM sUtelA ke beThelA sAdhune zarIranI kheMcavArUpa virAdhanA thAya. tare te tRNa. sacelakane ghAsano sparza na thavAthI, snigdhane ghAsano sparza thavA chatAM snigdha hovAthI ane asaMyamIne polA ane lIlA ghAsane levAthI tevI zarIranI virAdhanA na thAya, tethI sAdhunA acelaka vagere vizeSaNo mUkyA. garamI paDavAthI mana-vacana-kAyAne svarUpathI calita karanArI ke vipula vedanA thAya. A ke A pramANe jANIne sAdhu ghAsathI kaMTALIne vastrane ke kAmaLIne na vApare. kahevAno bhAva Avo che - jo ke ghAsathI zarIre ujharaDA paDyA hoya ane sUryanA kiraNanA sparzathI thayelo parasevo tene aDavAthI ghA para mIThuM nAMkhavA jevI pIDA thAya che chatAM paNa dedIpyamAna aMgArA jevA, sAMdhA vinAnA vajanA kuMDomAM karuNa rIte avAja karatA keTalAka nArakIo narakanA agnithI baLAya che. agnithI DarelA doDatA vaitaraNI nadI pAse jaIne ene ThaMDA pANIvALI jANIne khArA pANImAM teo paDe che. kSArathI pIDita zarIravALA teo haraNanI jhaDapathI UbhA thaIne chAMyo maLaze ema vicArI asipatravanamAM jAya che. tyAM vAyuthI kaMpelA paDatAM zakti, paroNA, bhAlA, talavAra, tomara, paTTiza vaDe te bIcArAo chedAya che." AvI ati bhayaMkara vedanA narakamAM meM parAdhInadazAmAM anubhavI che, to A keTalI vedanA che ? ane svAdhInapaNe barAbara sahana karavAmAM ghaNo lAbha che ema vicArIne tene dUra karavAnI icchAthI vastra ke dhAbaLo na le. A jinakalpikanI apekSAe kahyuM. sthavirakalpiko sApekSasaMyamavALA hovAthI vastra ane kAmaLIne seve paNa che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 896 bAvIsa parISaho keTalAka ghAsa melA paNa hoya che. tethI tenA saMparkathI ane vizeSathI pasInAthI zarIrano mela thAya che. tethI have malaparISaha kahe che - garamImAM tApane lIdhe pasIno thavAthI ane te pasInAthI bhInA thayelA malarUpa kAdavathI ke tenA kaThaNa thavAthI thayela raja ke dhULa vaDe jenuM zarIra puSTa ke bAdhita thayeluM che evo rogI hoya ke arogI hoya je snAnanI prArthanA kare che teNe AcArane oLaMgyo che ane saMyamane choDyuM che." A Agamane yAda karIne asnAnanI maryAdAne nahIM oLaMganAra medhAvI sAdhu sukhane AzrayIne "zI rIte ke jyAre A rIte melathI lepAyelA zarIravALA mane sukhano anubhava thaze?' ema na bole. (36) | melathI lepAyela zarIravALo sAdhu mela vinAnA bIjAnA satkAra-puraskAra thatAM joIne satkAra-puraskAranI spRhA kare. mATe satkAra-puraskAra parISahane kahe che - mAthu namAvavuM, caraNa sparza karavo vagere pUrvaka "huM abhivAdana karuM chuM." ema bolavuM te abhivAdana. saMbhramapUrvaka Asana choDavuM te abhyatthAna. "Aje Ape mArA ghare bhikSA levI." vagere rUpa nimaMtraNa. rAjA vagere abhivAdana, abhyatthAna ane nimaMtraNa kare. je sAdhu ke paradarzanavALA AgamamAM niSiddha evA paNa te abhivAdana vagerene svIkAre che temanI sAdhu "Amano janma saphaLa che ke A loko AvA abhivAdana vagere vaDe satkArAya che,' ema spRhA na kare. (38) upara kahelA parISahone jItanArA paNa koIka sAdhune jJAnAvaraNa karma dUra thavAthI buddhino utkarSa thAya ane bIjAne jJAnAvaraNakarmanA udayathI buddhino apakAra thAya tethI tene abhimAna ane dInatA thAya. tethI prajJAparISahane kahe che - se' zabda 'atha' zabdanA arthavALo che. te vAtanI zarUAta karavA mATe che. nakkI meM pUrve jJAnanI niMdA vagerethI jJAnAvaraNa karmo bAMdhyA haze, kemake nahIM jANanArA ke jANanArA koI vaDe koIka sArA sUtra vagere viSe ke vastu viSe pUchAyelo huM jANato nathI. kahyuM che ke, jJAna ane jJAnInA niMdA, dveSa, IrSA, upadhAta (haNavuM), vidgo vaDe jJAnAvaraNIya karma baMdhAya che." pote nahIM bAMdhelA karmo bhogavavA paDatAM nathI. kahyuM che ke, "jIvo pote zubhaazubha karmo kare che ane pote ja sukho ane duHkhone bhogave che." svaccha sphaTikanI jema atinirmaLa ane prakAzarUpa AtmA pote aprakAzaka na bane paNa jJAnAvaraNakarmane lIdhe ja aprakAzaka bane. kahyuM che ke, "temAM jJAnAvaraNIya nAmanuM karma che jenAthI jIvanuM pAMca prakAranuM jJAna AvarAya che, jema vAdaLo vaDe sUrya AvarAya che tema." athavA "se' zabda prativacanavAcI 'natha' zabdanA arthavALo che. te sAdhu koIe kaMIka pUchavA para tevA prakArano
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvIsa parISaho 897 vicAra karI zakato na hovAthI pote nahIM jANato "mAruM A ajJAna kyAMthI ?' ema vicArato guruvacanane anusarIne pote ja potAne kahe che, "nakkI..." bAkInuM pUrvenI jema. (40) prajJA e vizeSa prakAranA jJAnarUpa che. tethI viruddha ajJAna che. tethI have ajJAnaparISahane kahe che. te ajJAna paNa bhAva ane abhAva vaDe be prakAre che. temAM bhAvapakSane AzrayIne A kahevAya che - abrahmathI nivRtta thayo ane indriya-noindriyane sArI rIte niyaMtrita karI te nakAmu thayuM kemake huM vastunA sArA ke kharAba svabhAvane spaSTa rIte jANato nathI, athavA mokSanA kAraNarUpa dharmane ane narakanA kAraNarUpa pApane spaSTa rIte jANato nathI. kahevAno Azaya Avo che - jo virati sArthaka hota to mAruM ajJAna na hota.' bIjA AzravonI virati paNa hovA chatAM abrahmanI ja virati lIdhI te abrahma ja atiAsaktinuM kAraNa hovAthI muzkelIthI tyajAya evuM hovAthI. kahyuM che ke, "A kAmo duHkhethI tyajAya evA che." (42) kacAca sAmAnya caryAthI ja phaLa na maLe, eTale kahe che - sAmAnyacaryAthI vicaratA to mArA jJAnAvaraNa vagere karmo dUra na thayA paNa bhadratA, mahAbhadratA vagere rUpa tapa, AgamanA upacArarUpa AyaMbila vagere upadhAna ane mAsikI (1 mAsanI) vagere sAdhunI pratimAne svIkArIne - Ama vizeSa caryA vaDe paNa pratibaMdha vinA aniyata rIte vicaratA paNa mArA jJAnAvaraNa vagere karma dUra nathI thatA - ema na vicAravuM. ajJAnanA abhAvanA pakSamAM to pote badhA zAstronA artharUpI suvarNa mATe kaSapaththara samAna hovA chatAM paNa pote abhimAnathI bharapUra manavALo na thAya, paNa pUrvanA puruSasiMhonA vijJAnaatizayanA anaMtasAgarane sAMbhaLIne hAlanA manuSyo zI rIte potAnI buddhithI mada kare ? (1)' Ama vicArIne abhimAna vinAno thaIne A pramANe vicAre - banne gAthAonI akSaragamanikA e ja pramANe che paNa arthamAM pharaka che - nirarthaka evA buddhinA abhimAnamAM rata, maithunathI sArI rIte aTakela evo huM dharma ane pApane sAkSAt jANato nathI, kahevAno abhiprAya Avo che - "je ekane jANe che te badhAne jANe che. je badhAne jANe che te ekane jANe che." A zAstravacanathI chadmastha evo huM eka paNa vastunA svarUparUpI dharmane vAstavamAM jANato nathI. tethI vastunA svabhAvane jaNAvanAruM sAkSAt vijJAna jo nathI to baMdha vastunA svarUpanA A jJAnathI zuM abhimAna karavuM? tathA karmone dUra karavAnA tapa, upadhAna vagere hetuo vaDe dUra karavA azakya evA karmorUpI bhayaMkara zatruono prabhAva hote chate mAre abhimAna karavAno kyo avasara che? (43)
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 898 bAvIsa parISaho koIkane ajJAnane lIdhe samyakatvamAM paNa zaMkA thAya. tethI have samyakatvaparISaha kahe che. zarIra cAra bhUtothI baneluM che. te ahIM ja paDI jAya che. bhUta sivAya AtmA pratyakSa dekhAto na hovAthI caitanya e bhUtano dharma che. tethI paraloka nathI. AmA~Sadhi vagere Rddhi paNa dekhAtI na hovAthI tapasvInI Rddhio paNa nathI. Rddhio - "sAdhuo paganI rajathI badhA rogone zAMta kare. ghAsanA agrabhAgathI traNa bhuvanane vismita karanAra kAmo Ape. dharmathI ratna mizrita sonAnA varasAda vagerene sarjavAnuM sAmarthya maLe che ane bhayaMkara, moTI hajAro zilAone pADavAnI addabhuta zakti maLe che." vagere che. athavA muMDana - upavAsa vagere yAtanA svarUpa dharmAnuSThAna vaDe huM bhogothI vaMcita rahyo. kahyuM che ke, "tapo e vicitra yAtanAo che, saMyama e bhogonI vaMcanA che. AvuM badhuM nakAmuM hovAthI sAdhu na vicAre. (44) karmo ane guNasthAnomAM parISahono samavatAra uttarAdhyayanasUtranA bIjA adhyayananI niryuktimAM ane vRttimAM A pramANe kahyo che - 'temAM prakRtionuM bhinnapaNuM kahe che - jJAnAvaraNIya, vedanIya, mohanIya ane aMtarAya karmomAM bAvIsa parISado thAya che. (73) AnAthI prakRtino bheda kahyo. have jeno jemAM avatAra thAya che te kahe che - prajJA ane ajJAna parISaho jJAnAvaraNakarmamAM thAya che, kemake jJAnAvaraNakarmanA udaya ane kSayopazamathI te thAya che. alAbha parISaha aMtarAyakarmamAM thAya che, kemake aMtarakAyakarmanA udayathI alAbha thAya che. (74) mohanIya karmanA be bheda che. eTale tenA je bhedamAM ane vedanIyamAM je parISahano avatAra thAya te kahe che - arati, acala, strI, naiSedhikI, yAcanA, Akroza ane satkArapuraskAra A sAta parISaho cAritramohanIyamAM thAya che, kemake cAritramohanIyanA udayathI te thAya che. (75) cAritramohanIya paNa ghaNA bhedavALuM hovAthI tenA je bhedanA udayathI je parISaha thAya che. te kahe che - te sAta parISaho kramazaH aratimohanIya, jugupsAmohanIya, puruSaveda, bhaya, mAna, krodha, lobha nA udayathI thAya che. (76)
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvIsa parISaho 899 darzanamohanIyamAM niyamathI eka darzana parISaha thAya che. bAkInA agyAra parISaho vedanIyamAM thAya che. (77) te agyAra parISaho kyA che te kahe che - sudhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMza, caryA, zayA, vadha, roga, tRNasparza ane mala - A agyAra parISado vedanIyakarmanA udayathI thAya che. (78) have puruSamAM samavatAra kahe che - pahelA guNaThANAthI bAdara saMparAya guNaThANA sudhI badhA ya parISado saMbhave che. sUkSmasaMparAya guNaThANe cauda parISaho saMbhave che, kemake cAritramohanIya saMbaMdhI sAta parISaho ane darzanamohanIya saMbaMdhI eka parISaha tyAM saMbhavatAM nathI. chadmastha vItarAga guNaThANe cauda parISado saMbhave che. kevaLIne agyAra parISaho saMbhave che, kemake vedanIya saMbaMdhI sudhA vagere parISaho ja tyAM saMbhave che. (79). eka jIvamAM ekasAthe utkRSTathI visa parISaho hoya che ane jaghanyathI eka parISaha hoya. prazna - utkRSTathI eka jIvamAM bAvIse parISaho kema na hoya ? javAba - zIta-uSNa parISaho ekasAthe na hoya. caryA-naivikI parISaho ekasAthe na hoya. kemake A parISaho eka-bIjAno parihAra karIne potAnI sthiti karanArA che. te A pramANe - garamImAM ThaMDI na hoya, ThaMDImAM garamI na hoya, caryAmAM naiSadhikI na hoya, naiSevikImAM caryA na hoya. Ama A parISaho ekasAthe saMbhavatAM na hovAthI utkRSTathI paNa ekasAthe bAvIsa parISaho saMbhavatAM nathI. prazna - naiSelikInI jema zayyA paNa caryAnI virodhI che ne ? javAba - nirodhanI bAdhA vagerene lIdhe zayAmAM ATA mAravA vagereno paNa saMbhava che. naivikI eTale to svAdhyAya vagerenI bhUmi. te svAdhyAya vagere to prAya: sthitaratAmAM karavAnI anujJA che. mATe naiSelikIno ja caryAnI sAthe virodha che. (82) guru A bAvIsa parISahone sArI rIte sahana kare che. "kaSAyane vaza rahelA AtmA vaDe je baMdhAya che te graMtha, athavA je AtmAne karma sAthe bAMdhe che te graMtha. graMtha (gAMTha) be prakArano che - aMdarano ane bahArano. temAM aMdarano graMtha mithyAtva vagere cauda prakArano che ane bahArano graMtha dhana vagere dasa prakArano kahevAya che." (720 mA zlokanI vRtti) - pravacanasAroddhAranI vRttimAM granthanA svarUpa ane bhedo A pramANe batAvyA che. aMdarano grantha cauda prakArano che. te A pramANe - 1 mithyAtva, ra puruSaveda, 3
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 900 cauda prakAranA atyaMtara graMtho strIveda, 4 napuMsakaveda, 5 hAsya, 6 rati, 7 arati, 8 bhaya, 9 zoka, 10 jugupsA, 11 krodha, 12 mAna, 13 mAyA ane 14 lobha. pravacanasAroddhAramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che. gAthArtha - mithyAtva, traNa veda, hAsya vagere che, ane krodha vagere cAra - A cauda atyaMtara grantha jANavA. (721) TIkArya - have cauda prakAranA atyaMtara granthane batAvavA mATe kahe che - mithyAtva eTale tattvabhUta (vAstavika) padArthanI azraddhA. traNa veda eTale puruSaveda, strIveda ane napuMsakaveda. hAsya vagere che eTale hAsya, rati, arati, bhaya, zoka ane jugupsA jANavA. hAsya eTale vismaya vageremAM mukhane vikasAvavuM. rati eTale asaMyamamAM prIti. arati eTale saMyamamAM aprItie kahyuM che ke, "arati saMyamamAM thAya che ane rati saMyamamAM thAya che." bhaya eTale Alokabhaya vagere sAta prakAranA bhayo. zoka eTale ISTanA viyogathI thatuM mAnasika duHkha. jugupsA eTale asnAna vagerethI malina zarIravALA muninI halanA karavI. kahyuM che ke, "asnAna vagere vaDe sAdhunI jugupsA kare te jugupsA." krodha vagere cAra eTale krodha, mAna, mAyA ane lobha. A cauda aMdaranA grantho che (721) guru A cauda aMdaranA granthone tyaje che. Ama chatrIsa guNonA samUhathI yukta guru jagatano doSanA kAdavamAMthI uddhAra karo. (27) Ama chavvIsamI chatrIsI samApta thaI. + je dhammiyA te khalu seviyavvA, je paMDiyA te khalu pucchiyavvA / je sAhuNo te abhivaMdiyavvA, je nimmamA te paDilAbhiyavvA // je dhArmika hoya temanI sevA karavI. je paMDito hoya temane pUchavuM. je sAdhuo hoya temanuM abhivAdana karavuM (namaskAra karavo). je nirmama hoya temane vahorAvavuM. dANaM darihassa pahussa khaMti, icchAniroho ya suhoiyassa / tArunnae iMdiyaniggaho ya, cattAri eANi sudukkarANi // daridranuM dAna, samarthanI kSamA, sukhInI icchAnirodha ane yuvAnImAM indriyono nigraha-A cAra bAbata khUba duSkara che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptaviMzatitamI SaTvizikA atha saptaviMzatitamI SaTrizikAmAha - mUlam - paNaveiyAvisuddhaM, chaddosavimukkaM paMcavisavihaM / paDilehaNaM kuNaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 28 // chAyA - paJcavedikAvizuddhaM, SaDdoSavimuktaM paJcaviMzatividhaM / __pratilekhanaM kurvan, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 28 // premIyA vRttiH - paJcavedikAvizuddhaM - paJcavidhairvedikAdoSaivizuddhaM, tathA SaDdoSavimuktaM - SaDbhirdoSairvimuktaM, tathA paJcaviMzatividhaM - paJcaviMzatiprakAraM, pratilekhanaM - pratyupekSaNaM, kurvan - samAcaran, iti SaTtriMzadguNo gururjayatviti sakSepArthaH / vistarArthastvayam - pratilekhanaM kurvatA vedikAdoSA varjanIyAH / te paJcavidhAH / tadyathA - 1 UrdhvavedikA, 2 adhovedikA, 3 tiryagvedikA, 4 ubhayavedikA 5 ekavedikA ca / yaduktamuttarAdhyayanasUtradIpikAyAm - 'vedikAyAH paJcabhedAH - 1 UrdhvavedikA, 2 adhovedikA, 3 tiryagvedikA, 4 ubhayavedikA 5 ekavedikA ca / 1 tatro vedikA sA yasyAM ubhayorjAnvorupari hastayo rakSaNam / 2 adhovedikA sA yasyAM jAnvoradhaH pracuraM hastayo rakSaNam / 3 tiryagvedikA sA yasyAM tiryag hastau kRtvA pratilekhanam / 4 ubhayavedikA sA yasyAM ubhAbhyAM jAnubhyAM bAhye ubhayorhastayo rakSaNam / 5 ekavedikA sA yasyAM ekaM jAnu hastamadhye aparaM jAnubAhye rakSyate / (26/26)' gururetaiH paJcabhirvedikAdoSairvizuddhaM pratilekhanaM karoti / pratilekhanaM kurvatA''rabhaTAdiSaDdoSA api varjanIyAH / te caivaM jJeyAH - 1
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 902 ArabhaTAdiSaDdoSAH ArabhaTayadoSaH, 2 sammarddadoSaH, 3 mosalIdoSaH, 4 prasphoTanAdoSa 5 vikSiptAdoSaH, 6 vedikAdoSazca / yadAha oghaniryuktau tadvRttau ca 'ArabhaDA saMmaddA vajjeyavvA ya mosalI taIyA / papphoDaNA cautthI vikkhittA veDyA chuTTI // 267 // (chAyA - ArabhaTA sammardA varjayitavyA ca mosalI tRtIyA / prasphoTanA caturthI vikSiptA vedikA SaSThI // 267 // ) vRtti: - 'ArabhaDa'tti ArabhaTA pratyupekSaNA na kAryA, 'saMmaddatti saMmardA na kAryA, varjanIyA ca mosalI tRtIyA, prasphoTanA caturthI, vikSiptA paJcamI, vedikA SaSThI vivarjanIyeti dvAragAtheyam // 267 // idAnIM pratipadaM bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayA''ha vitahakaraNaM ca turiaM aNNaM aNNaM ca giNhaNA''rabhaDA / aMto va hojja koNA nisiyaNa tattheva saMmaddA // 162 // (chAyA - vitathakaraNaM ca tvaritaM anyat anyat ca grahaNaM ArabhaTA / antaH vA bhavanti koNA niSIdanaM tatraiva sammardA // 162 // ) - vRttiH - vitathaM - viparItaM yatkaraNaM tadArabhaTAzabdenocyate sA cArabhaTaya pratyupekSaNA na kAryA, viparItA pratyupekSaNA na karttavyetyarthaH, vA - vikalpe, iyaM vA''rabhaTocyate yaduta tvaritamAkulaM yadanyAnyavastugrahaNaM tadArabhaTAzabdenocyate, sA ca pratyupekSaNA na karttavyA, tvaritamanyAnyavastragrahaNaM na karttavyamityarthaH / ' ArabhaDe 'tti bhaNiaM, idAnIM saMmardA vyAkhyAyate, tatrAha - 'aMto va hojja koNA nisiyaNa tattheva saMmaddA' anta:- madhyapradeze vastrasya saMvalitAH koNA yatra bhavanti sA sammardocyate, sA pratyupekSaNA yA tAdRzI kriyA na kAryA, 'nisIyaNa tattheva 'tti tatraiva - upadhikAyAM upavizya yatpratyupekSaNaM karoti sA vA sammardocyate, sA ca na karttavyA / 'saMmadde 'tti bhaNiaM // 162 // idAnIM mosalIvarjanaM pratipAdanAyAha - mosali puvvuddiTThA papphoDaNa reNuguMDie ceva / vikkhevaM tukkhevo veiyapaNagaM ca chaddosA // 163 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 903 ArabhaTAdiSaDdoSAH (chAyA- mosalI pUrvoddiSTA prasphoTanaM reNuguNDitasyeva / _ vikSepAM tUtkSepaH vedikApaJcakaM ca SaD doSAH // 163 // ) vRttiH - mosalI pUrvoddiSTA-pUrvameva bhaNitetyarthaH, [ amosaliM'ti na mosalI kriyA yasmin pratyupekSaNe tadamosali pratyupekSaNaM, yathA muzalaM jhaTiti UrdhvaM lagati adhastiryak ca, na evaM pratyupekSaNA kartavyA, kintu yathA pratyupekSamANasya UrdhvaM pIDhiSu na lagati na ca tiryakkuDye na ca bhUmau tathA karttavyam / - (266 tamaniryuktigAthAvRttiH)] 'mosali'tti gayaM, idAnIM 'papphoDaNa'tti vyAkhyAyate tatrAha- 'papphoDaNa reNuguMDie ceva' prakarSeNa dhUnanaMsphoTanaM tadreNuguNDitasyeva vastrasya karoti, yathA'nyaH kazcidgRhasthaH reNunA guNDitaM sadvastraM prasphoTayati evamasAvapi, iyaM ca na karttavyA / 'papphoDaNa'tti gayaM, 'vikkhitta'tti bhaNyate, tatrAha - 'vikkhevaM tukkhevo' vikSepAM tu tAM viddhi yatra vastrasyAnyatra kSepaNaM, etaduktaM bhavati pratilekhayitvA vastramanyatra javanikAdau kSipati, athavA vikSepo-vastrAJcalAnAmUrdhvaM yatkSepaNaM sa ucyate, sa ca pratyupekSaNAyAM na karttavyaH / 'vikkhitta'tti gayaM, 'vediya'tti vyAkhyAyate, tabAha - 'vediapaNagaM' ca vedikA paJcaprakArA, taMjahA - uDDaveiyA ahoveiyA tiriaveiyA duhaoveiyA egaoveiA, tattha uDaveiA uvari jaNNuyANaM hatthe kAUNa paDilehar3a, ahoveiyA ahojaNNuyANaM hatthe kAUNa paDilehei, tiriyaveiyA saMDAsagANaM majjhe hatthe NeUNa paDileheti, duhatovediyA bAhANaM aMtare dovi jaNNugA kAUNa paDileheti, egatovediyA egaM jaNNuaM bAhANaM aMtare kAUNa pddileheti| (chAyA- tadyathA - UrdhvavedikA adhovedikA tiryagvedikA ubhayatovedikA ekatovedikA / tatra UrdhvavedikA upari jAnukAnAM hastau kRtvA pratilikhati / adhovedikA adho jAnukAnAM hastau kRtvA pratilikhati / tiryagvedikA sandanzakAnAM madhye hastau nItvA pratilikhati / ubhayatovedikA bAhayorantare dvAvapi jAnukau kRtvA pratilikhati / ekatovedikA ekaM jAnukaM bAhayorantare kRtvA pratilikhati / ) idaM vedikApaJcakaM pratyupekSaNAM kurvatA na karttavyam / 'chaddosA' iti eta ArabhaTAdayaH SaD doSAH pratyupekSaNAM kurvatA na karttavyA iti // 163 // ' iha vedikAdoSaH SaDdoSAntargato'pi pRthaguktastat tasya paJcavidhatvajJApanArthaM tadapi
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 904 ArabhaTAdiSaDdoSAH ca guruguNaSaTtriMzatsaGkhyApUraNArtham / guruguNaSaTtriMzatSaTvizikAkulakasvopajJaTIkAyAM tu paJcavedikAdoSA ArabhayadiSaDdoSAzcetthaM pratipAditAH - 'paJcavidhavedikAdoSAH prasAritapAdAdayaH / yadAha - 'pasariyapaya 1 jANubahiM 2, aMtolaggaMti 3 dugegabhuabAhiM 5 / ia veiyapaNageNaM, suddhaM paDilehaNaM kujjA // 1 // ' (chAyA- prasAritapAdaH 1 jAnubahi: 2, antarlagnamiti 3 dvikaekabhujabahi: 5 / iti vedikApaJcakena, zuddha pratilekhanaM kuryAt // 1 // ) SaDdoSA ArabhaTAdayaH / yadAha - 'ArabhaDA 1 saMmaddA 2, mosali 3 papphoDaNA 4 ya vakkhittA 5 / naccAviya 6 tti paDile-haNAe vajjijja chaddose // 1 // vitahakaraNeNa turiyaM, annannagiNhe va aarbhddaa| aMto va hujja koNA, nisiyaNa tattheva saMmaddA // 2 // ahauhRtiriyabhUmA-labhittisaMghaTTaNA bhave muslii| papphoDaNa vatthassa ya, gADhaM rayaguMDiyasseva // 3 // vakkhittA suttAisu, vimaggaNeNaM ca jA kayA hoi / vatthe appANammi u, cauhA naccAviA hoi // 4 // // 28 // ' (chAyA- ArabhaTa 1 samma 2 mosalI 3 prasphoTanA 4 ca vyAkSiptA 5 / nartApitA 6 iti pratilekhanAyAM varjayet SaD doSAn // 1 // vitathakaraNena tvaritaM, anyAnyagrahaNe vA ArabhaTA / anto vA bhaveyuH koNA, niSIdanaM tatraiva sammI // 2 // adhaUrdhvatiryagbhU-mAlabhittisaGghaTTanA bhavet musalI / prasphoTanaM vastrasya ca, gADhaM rajoguNDitasyeva // 3 // vyAkSiptA sUtrAdiSu, vimArgaNena ca yA kRtA bhavati / vatthe appANammi tu, caturdhA nartApitA bhavati // 4 // )
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcaviMzatividhaM pratilekhanam 905 atrA''rabhaTAdiSaDdoSamadhye SaSThaH vedikAdoSo noktaH kintu tatsthAne nartitadoSa uktaH / tatpratipakSabhUtasyA'natitavidherbhAvArtha evaM pratipAdita uttarAdhyayanasUtravRttau - 'anatitaM, vastraM vapurvA yathA nartitaM na bhavati / ( 26/25)' gururetadArabhaTAdiSaDdoSavimuktaM pratilekhanaM karoti / pratilekhanaM - vastrAdiSu prANyAdInAM pratyupekSaNam / tat paJcaviMzatividham / tadyathA - 1 ekA dRSTipratilekhanA, 2-7 SaT purimAH, 8-16 AsphoTakA nava, 17-25 prasphoTAzca nava / yaduktaM pravacanasAroddhAre tadvRttau ca - "diTThipaDilehaNegA nava akkhoDA naveva pkkhoddaa| purimillA chacca bhave muhaputtI hoi paNavIsA // 96 // ' vRttiH - 'utkaTikAsanaH san mukhavastrikA prasArya tadarvAgbhAgaM cakSuSA nirIkSeta idamekamAlokanaM, tatastAM parAvartya nirUpya ca trayaH purimAH-prasphoTanarUpAH karttavyAH, tadanu tAM parAvartya nirIkSya ca punarapare trayaH purimAH, evamete SaT, tato dakSiNakarAGgalyantare vadhUTikadvayaM trayaM vA kRtvA dvayorjaGghayormadhye prasAritavAmakaratalopari trayastrayaH karapramArjanArUpaprasphoTakAnAM trayeNa trayeNAntaritA AsphoTakAH karttavyAH, atra AsphoTa akhoDA iti prasiddhA nava, pramArjanArUpAzca prasphoTA:-pakhoDA iti prasiddhA nava, evamete militA mukhAnantakapaJcaviMzatiH // 96 // ' oghaniyuktivRttAvapyuktam - 'vastraM cakSuSA nirUpya-arvAgbhAgaM nirUpya trayaH purimAH karttavyAH, tathA parAvartyaaparabhAgaM nirUpya punarapare'pi trayaH purimAH karttavyAH, evaM ete SaT purimAH, SaDvArAH prasphoTanAnItyarthaH, 'nava khoDa' tti nava vArAH khoTakAH karttavyAH pANerupari 'pANI pANipamajjaNaM' tti prANinAM-kunthvAdInAM pANau-haste pramArjanaM navaiva vArAH karttavyAH / ' gururetatpaJcaviMzatividhaM pratilekhanaM samyak karoti / itthaM SaTtriMzadguNagaNavibhUSito guruH prativAdInjayatu // 28 // iti saptaviMzatitamI SaTtrizikA samAptimagamat /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ satyAvIsamI chatrIsI have satyAvIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - pAMca vedikAothI vizuddha, cha doSothI rahita, pacIsa prakAranuM paDilehaNa karanArA - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (27) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - paDilehaNa karanAre vedikAdoSo varSavA. te pAMca prakAranA che. te A pramANe - 1 UrdhvavedikA, 2 adhovedikA, 3 tiryaMnvedikA, 4 ubhayavedikA ane 5 ekavedikA. uttarAdhyayanasUtranI dIpikAmAM kahyuM che - "vedikAnA pAMca bhedo che - 1 UrdhvavedikA, 2 adhovedikA, 3 tiryaMnvedikA, 4 ubhayavedikA ane 5 ekavedikA. 1 UrdhvavedikA te che jemAM banne DhIMcaNonI upara be hAtha rAkhavA. ra adhovedikA te che jemAM banne DhIMcaNonI nIce be hAtha rAkhavA. 3 tiryaMnvedikA te che jemAM tIrachA hAtha rAkhIne paDilehaNa karavuM. 4 ubhayavedikA te che jemAM banne DhIMcaNonI bahAra banne hAthone rAkhavA. 5 ekavedikA te che jemAM eka DhIMcaNa be hAthanI vacce rakhAya ane bIjo DhIMcaNa bahAra rakhAya. (26/26) guru A pAMca vedikAdoSothI vizuddha evuM paDilehaNa kare che. paDilehaNa karanArAe ArabhaTA vagere cha doSo paNa varjavA. te A pramANe jANavA - 1 ArabhaTAdoSa, 2 sammArghadoSa, 3 mosalIdoSa, 4 prasphoTanAdoSa, 5 vikSiptadoSa ane 6 vedikAdoSa. oghaniryuktimAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - AraTA pratyupekSaNa (paDilehaNa) na karavuM, saMma pratyupekSaNa (paDilehaNa) na karavuM, trIjI moralI varjavI, cothI prasphoTanA, pAMcamI vikSitA, chaThThI vedikA varjavI. (267) A dvAragAthA che. have bhASyakAra dareka padanI vyAkhyA kare che. temAM pahelA avayavanI vyAkhyA karavAnI icchAthI kahe che -
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArabhaTA vagere cha doSo 907 ArabhaTA eTale viparIta karavuM. te ArabhaTA paDilehaNa na karavuM, eTale ke viparIta paDilehaNa na karavuM. athavA AraTA eTale jaldIthI AkuLa thaIne anya anya vastuo levI che. tevuM paDilehaNa na karavuM, eTale ke jaldIthI anya anya vastro na levA. ArabhaTAnI vyAkhyA karI. have saMmardonI vyAkhyA kare che - je paDilehaNanI kriyAmAM vastranA cheDA vaccamAM vaLI gayA hoya te saMma paDilehaNa che. tevuM paDilehaNa na karavuM. athavA upadhi upara besIne je paDilehaNa karavuM te saMma paDilehaNa. te na karavuM. "saMmardonI vyAkhyA karI. (12) have mosalInuM varjana batAvatA kahe che - mosalI pUrve ja kahI che. (je paDilehaNa kriyAmAM mosalI kriyA na hoya te amosalI paDilehaNa. jema sAMbelu jaldIthI upara lAge che, nIce lAge che ane tIrachuM (bAjumAM) lAge che tema paDilehaNa na karavuM, paNa jema paDilehaNa karatA vastra upara mALane na lAge, bAjumAM divAlane na lAge ane bhUmine na lAge tema karavuM. (266 mI niyuktigAthAnI vRtti)) mosalInI vyAkhyA thaI. have prasphoTanAnI vyAkhyA kare che. prasphoTanA eTale dhULathI ragadoDAyelA vastranI jema vastrane jhATakavuM. jema bIjo koI gRhastha dhULavALA vastrane jhATake tema A paNa jhATake. prasphoTanA na karavI. prasphoTanAnI vyAkhyA karI. vikSitAnI vyAkhyA karAya che. vikSiNA eTale jemAM vastrane bIje nAkhavuM. kahevAno bhAva Avo che - vastranuM paDilehaNa karIne tene paDadA vagere upara nAMkhe. athavA viliyA eTale jemAM vastranA cheDA UMcA naMkhAya te. tevuM paDilehaNa na karavuM. vikSitAnI vyAkhyA karI. vedikAnI vyAkhyA kare che - vedikA pAMca prakAranI che. te A pramANe - UrdhvavedikA, adhovedikA, tIrachI vedikA, banne bAju vedikA, eka bAju vedikA. temAM UrdhvavedikA eTale be ghUMTaNanI upara hAtha rAkhIne paDilehaNa kare, adhovedikA eTale be ghUMTaNanI nIce hAtha rAkhIne paDilehaNa kare, tIrachI vedikA eTale saMDAsA (vALelA be paga)nI vacce hAtha laI jaIne paDilehaNa kare, banne bAju vedikA eTale be hAthanI aMdara banne ghuMTaNa rAkhIne paDilehaNa kare, eka bAju vedikA eTale be hAthanI aMdara eka ghuMTaNane rAkhIne paDilehaNa kare. paDilehaNa karatAM A pAMca vedikAo na karavI. paDilehaNa karatAM A ArabhaTA vagere cha doSo na karavA. (163)' ahIM vedikAdoSano cha doSonI aMdara samAveza thaI jato hovA chatA paNa te judo kahyo che te tenA pAMca prakAra batAvavA mATe ane te paNa guruguNonI chatrIsanI saMkhyAne pUravA mATe. guruguNaSatrizatmaDhiMtrazikAnI svopajJaTIkAmAM to pAMca vedikA doSo ane AbhaTA
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 908 pacIsa prakAranuM paDilehaNa vagere cha doSo A rIte batAvyA che - pAMca prakAranA vedikAdoSo paga pasAravA vagere che. kahyuM che ke, (1) paga pasAravA, (2) DhIMcaNanI upara be hAtha rAkhavA, (3) DhIMcaNanI nIce paganI aMdara hAtha rAkhavA, (4) be hAtha be DhIMcaNanI bahAra rAkhavA ane (5) eka hAtha be DhIMcaNanI bahAra rAkhavo - A pAMca vedikAothI zuddha paDilehaNa karavuM (1)' cha doSo ArabhaTA vagere che. kahyuM che ke, "AraTA, saMmardA, mosalI, prasphoTanA, vyAkSiptA ane nartApitA - A cha doSo paDilehaNamAM varjavA. (1) viparIta rIte paDilehaNa karavAthI ke jaldI jaldI anya anya vastra levAmAM ArabhaTA doSa che. vastranA khUNA aMdara hoya ane tyAM upadhi upara ja besIne paDilehaNa karavuM te saMmardI doSa che (2) nIce bhUmine, upara mALIyAne ane tIrachu divAlane vastra aDe te mosalI doSa. dhULathI ragadoDAyelA vastranI jema vastrane jorathI jhATakavuM te prasphoTanA doSa che. (3) sUtra vageremAM vicAravA vaDe - zodhavA vaDe je paDilehaNA karI hoya temAM vyAkSipta doSa che. vastra ane potAne nacAvavAthI cAra rIte nartApitA doSa thAya che. (4) ahIM ArabhaTA vagere cha doSomAM chaThTho vedikAdoSa kahyo nathI paNa tenA sthAne narpitadoSa kahyo che. tenA pratipakSarUpa anatividhino bhAvArtha uttarAdhyayanasUtranI TIkAmAM A rIte batAvyo che - "anartita eTale vastra ke zarIra je rIte nacAvavAnuM na thAya te. (26/25) guru A ArabhaTA vagere cha doSothI rahita paDilehaNa kare che. paDilehaNa eTale vastra vageremAM jIvo vagerene jovA. te pacIsa prakAranuM che. te A pramANe - 1 eka daSTipaDilehaNa, 2-7 cha purima, 8-16 nava akhoDA ane 17-25 nava paphakhoDA. pravacanasAroddhAramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - gAthArtha - eka daSTipaDilehaNa, nava akhoDA, nava poDA, cha purima - Ama muhapattipaDilehaNa pacIsa prakAranuM che. (96). TIkArtha - ubhaDakapage besIne muhapattine pasArIne teno AgaLano bhAga AMkhathI juve. A eka Alokana thayuM. pachI muhapattine pheravIne ane joIne traNa purima eTale ke prasphoTana (khaMkheravuM) karavA. tyArapachI muhapattine pheravIne ane joIne pharI bIjA traNa purima karavA. Ama A cha purima thayA. pachI jamaNA hAthanI AMgaLIonA AMtarAomAM muhapattinA be
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacIsa prakAranuM paDilehaNa 909 ke traNa vachUTaka (pATalI) karIne be jaMghAnI vacce pasArela DAbA hAthanI hatheLI upara 3-3 AsphoTaka ane temanA AMtarAmAM hAtha pramArjavA rUpa 3-3 prasphoTaka ka2vA. ahIM AsphoTaka e 'akhoDA' zabdathI prasiddha che. te nava che. pramArjanArUpa prasphoTaka e 'pakhoDA' zabdathI prasiddha che. te nava che. Ama A badhA maLIne muhapatti paDilehaNanA 25 prakAra thayA. (96)' oghaniryuktimAM paNa kahyuM che - 'vastranA AgaLanA bhAgane AMkhathI joIne traNa purima karavA. pachI bIjI bAju joIne pharI bIjA traNa purima karavA. Ama A cha purima thayA, eTale ke cha vAra prasphoTana (khaMkheravuM) thayA. pachI hAtha upara kuMthavA vagere jIvone nava vAra khaMkheravA rUpa khoTaka karavA ane hAtha upara nava vAra pramArjanA karavI.' + dAruNAo salAgAo, kannesu vIrasAmiNo / pakkhivaMto kahaM govo, na huMtaM jai kammayaM ? // jo karma na hota to vIraprabhunA kAnamAM govALa bhayaMkara saLIyAo zI rIte nAMkhata ? vIsaM vIrassa uvasaggA jiNidassA vi dAruNA / saMgamAo kahaM huMtA, na huMtaM jar3a kammayaM ? // jo karma na hota to vI2 jinezvarane saMgama thakI vIsa bhayaMkara upasargo zI rIte + guru A pacIsa prakAranuM paDilehaNa barAbara kare che. Ama chatrIsa guNonA samUhathI vibhUSita guru prativAdIone jIto. (28) Ama satyAvIsamI chatrIsI samApta thaI. + thAta ? vIrassa aTThiyagmAme, jakkhAo sUlapANiNo / aNAo kahaM huMtA, na huMtaM jai kammayaM ? // jo karma na hota to asthikagrAmamAM vIraprabhune zUlapANi yakSa taraphathI vedanAo zI rIte thAta ?
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatitamI SaTtrizikA sAmpratamaSTAviMzatitamI SaTviMzikAmAha - . mUlam - sattAvIsavihehiM, aNagAraguNehiM bhUsiyasarIro / navakoDisuddhagAhI, chattIsaguNo gurU jayau // 29 // chAyA - saptaviMzatividhaiH, anagAraguNaiH bhuussitshriirH| navakoTizuddhagrAhI, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 29 // premIyA vRttiH - saptaviMzatividhaiH - saptaviMzatiprakAraiH, anagAraguNaiH - sAdhuguNaiH, bhUSitazarIra: - maNDitadehaH, tathA navakoTizuddhagrAhI - navabhiH koTibhiH zuddhamAhArAdi grahItuM zIlamasyeti, iti SaTtriMzadguNo gururjayatviti samAsArthaH / vyAsArthastvayam - na vidyate agAraM yasya so'nagAraH - muniH, tasya guNA iti anagAraguNAH / te saptaviMzatividhAH / tadyathA - 1-6 vrataSaTkaM, 7-11 paJcendriyanigrahaH, 12 bhAvasatyaM, 13 karaNasatyaM, 14 kSamA, 15 virAgatA, 16-18 akuzalamanovAkkAyanirodhaH, 19-24 SaTkAyarakSA, 25 saMyamayogayuktatA, 26 vedanAbhisahanatA, 27 maraNAntopasargasahanaJca / yadavAci AvazyakasUtravRttau - 'saptaviMzatiprakAre'nagAracAritre sati-sAdhucAritre sati tadviSayo vA pratiSiddhAdinA prakAreNa yo'ticAraH kRta iti prAgvat, saptaviMzatibhedAn pratipAdayannAha saGgrahaNikAra: - vayachakkamidiyANaM ca niggaho bhAvakaraNasaccaM c| khamayA virAgayAvi ya maNamAINaM niroho ya // 1 // kAyANa chakka jogANa juttayA veynnaa'hiyaasnnyaa| taha mAraNaMtiya'hiyAsaNA ya ee'NagAraguNA // 2 //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptaviMzatividhA anagAraguNAH ___ 911 (chAyA- vrataSaTkamindriyANAM ca nigraho bhAvakaraNasatyaM ca / kSamA virAgatApi ca manaAdinAM nirodhazca // 1 // kAyAnAM SaTkaM yogAnAM yuktatA vedanA'bhisahanatA / tathA mAraNAntikA'bhisahanA ca ete'nagAraguNAH // 2 // ) vRttiH - gAthAdvayam, asya vyAkhyA - vrataSaTkaM-prANAtipAtAdiviratilakSaNaM rAtribhojanaviratiparyavasAnam, indriyANAM ca zrotrAdInAM nigrahaH-iSTetareSu zabdAdiSu rAgadveSAkaraNamityarthaH, bhAvasatyaM-bhAvaliGgam antaHzuddhiH, karaNasatyaM ca bAhyaM pratyupekSaNAdikaraNasatyaM bhaNyate, kSamA krodhanigrahaH, virAgatA lobhanigrahaH, manovAkkAyAnAmakuzalAnAmakaraNaM kuzalAnAmanirodhazca, kAyAnAM-pRthivyAdInAM SaTkaM samyaganupAlanaviSayatayA'nagAraguNA iti, saMyamayogayuktatA, vedanA-zItAdilakSaNA tadabhisahanA vA, tathA mAraNAntikA'bhisahanA ca-kalyANamitrabuddhyA mAraNAntikopasargasahanamityarthaH ete'nagAraguNA iti gAthAdvayArthaH // 1 // // 2 // ' guroH zarIrametaiH saptaviMzatiguNairalaGkRtamasti / guruNA bAhyAnyalaGkArANi tyaktAni / sa nityametAni saptaviMzatividhAnyAbhyantarAlaGkArANi dhArayati / koTi:-piNDapAnagrahaNaprakAraH / sA navavidhA / tadyathA - 1 na hanti, 2 na ghAtayati, 3 ghnantaM na samanujAnAti, 4 na pacati, 5 na pAcayati, 6 pacantaM na samanujAnAti, 7 na krINAti, 8 na krApayati, 9 krINantaJca na samanujAnAti / uktaJca gAthAsahastryAm - 'na haNai na haNAvei, haNaMtaM nANujANai / na payai na payAvei, payaMtaM nANujANai // 400 // na kiNai na kiNAvei, kiNaMtaM nANujANai / jo bhikkhU tassa taM hoi, navakoDivisuddhayaM // 401 // ' (chAyA- na hanti na ghAtayati, ghnantaM nAnujAnAti / na pacati na pAcayati, pacantaM nAnujAnAti // 400 /
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 912 navavidhA koTiH na krINAti na krApayati, krINantaM nAnujAnAti / yo bhikSuH tasya tad bhavati, navakoTivizuddhakam // 401 // ) dazavaikAlikasUtraniryuktau tadvRttAvapyuktam - "piMDesaNA ya savvA saMkheveNoya navasu koDIsu / na haNai na payai na kiNai kArAvaNaaNumaIhi nava // 240 // (chAyA- piNDaiSaNA ca sarvA saGkSapeNAvatarati navasu koTiSu / na hanti na pacati na krINAti kAraNAnumatibhyAM nava // 240 // ) vRttiH - piNDaiSaNA ca sarvA-udgamAdibhedabhinnA saGkepeNAvatarati navasu koTISu, tAzcemAH - na hanti na pacati na krINAti svayaM, tathA na ghAtayati na pAcayati na krApayatyanyena, tathA ghnantaM vA pacantaM vA krINantaM vA na samanujAnAtyanyamiti nava / etadevAha - kAraNAnumatibhyAM naveti gAthArthaH // 240 // ' gururetAbhirnavabhiH koTibhirvizuddhe piNDapAne gRhNAti / evaM SaTtriMzadguNasamRddho gururjinazAsanapratyanIkAnjayatu // 29 // ityaSTAviMzatitamI SaTviMzikA samAptA / + jaM ajjiyaM caritaM, desUNAe vi puvvakoDIe / taM pi hu kasAiyamitto, hArei naro muhutteNaM // dezona pUrvakroDa varSa sudhI cAritra pALIne je karmanirjarA karI hoya tene paNa kaSAyavALo manuSya muhUrtamAM hArI jAya che. nANI sammattajuo cArittI jai vi muNivaro hoi| taha vi hu khaMtivihUNo na pAvae paramanivvANaM // jo muni jJAnI, samyakatvI ane cAritrI hoya paNa kSamA vinAno hoya to te zreSTha nirvANane na pAme. ___ dANaM sohaggakara, dANaM AruggakAraNaM paramaM / dANaM bhoganihANaM, dANaM ThANaM guNagaNANaM // dAna saubhAgya karanAruM che, dAna ArogyanuM zreSTha kAraNa che, dAna bhogonuM nidhAna cha, hAna gusabhUunuM sthAna che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ aThyAvIsamI chatrIsI have aThyAvIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - sAdhunA satyAvIsa prakAranA guNothI bhUSitazarIravALA ane nava koTithI zuddha AhAra vagerene grahaNa karanArA - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (29) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - jene ghara nathI te aNagAra, eTale ke muni. tenA guNo te aNagAraguNo. te satyAvIsa prakAranA che. te A pramANe - 1-6 cha vrato, 7-11 pAMca indriyonuM niyaMtraNa, 12 bhAvasatya, 13 karaNasatya, 14 kSamA, 15 virAgatA, 1618 akuzaLa mana-vacana-kAyAno nirodha, 19-24 cha kAyanI rakSA, 25 saMyamayogomAM joDAvApaNuM, 26 vedanAne sahana karavI ane 27 maraNAMta upasargone sahana karavA. AvazyakasUtranI vRttimAM kahyuM che - 27 prakAranA sAdhunA cAritramAM pratiSiddhane karavuM vagere vaDe je aticAra karAyo hoya tenAthI huM pAcho pharuM chuM. saMgrahaNikAra 27 bhedone batAve che. prANAtipAtanI viratithI rAtribhojananI virati sudhInA cha vrato, pAMca indriyonA sArA-kharAba viSayomAM rAga-dveSa na karavA, bhAvasatya eTale mananI zuddhi, karaNasatya eTale paDilehaNa vagere, kSamA eTale krodhano nigraha, virAgatA eTale lobhano nigraha, mana-vacana-kAyAne kharAba na karavA ane sArA mana-vacana-kAyAno nirodha na karavo, pRthvI vagere cha kAyonuM barAbara rakSaNa karavuM, saMyamanA yogamAM joDAyelA rahevuM, ThaMDI vagerarUpa vedanAne sahana karavI, maraNa lAvanAra upasargone paNa kalyANamitra samajIne sahana karavA - A sAdhunA guNo che." gurunuM zarIra A satyAvIsa guNothI alaMkRta hoya che. gurue bAhya alaMkAro tyajI dIdhA che. te haMmezA A satyAvIsa atyaMtara alaMkArone dhAraNa kare che. koTi eTale AhAra-pANI grahaNa karavAnA prakAra. te nava prakAre che. te A pramANe - 1 haNatA nathI, 2 haNAvatA nathI, 3 haNatAnI anumodanA karatA nathI, 4 rAMdhatA nathI,
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 914 navaprakAranI koTi paraMdhAvatA nathI, 6 rAMdhanArAnI anumodanA karatA nathI, 7kharIdatA nathI, 8 kharIdAvatA nathI ane 9 kharIdanArAnI anumodanA karatA nathI. gAthAsahastrImAM kahyuM che - je sAdhu haNe nahIM, haNAve nahIM, haNanArAnI anumodanA na kare, rAMdhe nahIM, raMdhAve nahIM, rAMdhanArAnI anumodanA na kare, kharIde nahIM, kharIdAve nahIM, kharIdanArAnI anumodanA na kare tenuM te nava koTithI vizuddha che. (400, 401) dazavaikAlikasUtranI niyuktimAM ane tenI vRttimAM paNa kahyuM che - gAthArtha - saMpUrNa piOSaNA saMkSepathI nava koTiomAM avatare che - haNe nahIM, rAMdhe nahIM, kharIde nahIM, karAvavA ane anumodavA vaDe nava koTi thAya che. (24) TIkArya - udgama vagere bhedovALI saMpUrNa piSaNA saMkSepathI nava koTiomAM avatare che. te nava koTio A pramANe che - svayaM haNe nahIM, rAMdhe nahIM, kharIde nahIM, tathA bIjA pAse haNAve nahIM, raMdhAve nahIM, kharIdAve nahIM, tathA haNatA ke rAMdhatA ke kharIdatA bIjAnI anumodanA na kare - Ama nava koTi thAya. A ja kahe che - karAvavA ane anumodavA vaDe nava koTi thAya che. (40) guru A nava koTithI vizuddha AhAra-pANI grahaNa kare che. Ama chatrIsa guNothI samRddha evA guru jinazAsananA duzmanone jIte. (29) Ama aThyAvIsamI chatrIsI samApta thaI. |+ fdhatAmA tra , samatta vedavi pu0Anour . taM hAravei mUDho, loiyatitthesu vaccaMto // koIka rIte puNyayoge ciMtAmaNi jevuM samyakatva maLyuM. mUDha jIva laukika tIrthomAM jaIne tene hArI jAya che. so paramappANaM vi ya, pADei duruttaramma saMsAre / micchattakAraNAI, jAva na vajjei dUreNaM // jyAM sudhI jIva mithyAtvanA kAraNone dUrathI varjato nathI tyAM sudhI te bIjAne ane potAne duHkhethI pAra UtarI zakAya evA saMsAramAM pADe che.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekonatriMzattamI SaTtrizikA athaikonatriMzattamIM SaTtriMzikAmAha mUlam - aDavIsaladdhipayaDaNa paDaNo loe tahA payAsaMto / aDavihapabhAvagattaM, chattIsaguNo gurU jayau // 30 // - chAyA - aSTAviMzatilabdhiprakaTana-pravaNo loke tathA prakAzayan / aSTavidhaprabhAvakatvaM, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 30 // - premIyA vRttiH * loke - janasamudAye, aSTAviMzatilabdhiprakaTanapravaNaH aSTAviMzatividhAnAM labdhInAM - RddhivizeSANAM prakaTane-pradarzane pravaNaH nipuNa iti aSTAviMzatilabdhiprakaTanapravaNaH, tathA samuccaye, aSTavidhaprabhAvakatvaM - aSTavidhaM prabhAvakatvaM, prakAzayan - pradarzayan iti SaTtriMzadguNo gururjayatviti zabdArthaH / bhAvArthastvayam - labdhiH zubhapariNAmAttapaHprabhAvAcca jAyamAna RddhivizeSaH / sA'STAviMzatividhA / tadyathA 1 AmazauSadhilabdhiH, 2 vipruDauSadhilabdhiH, 3 khelauSadhilabdhiH, 4 jalloSadhilabdhiH, 5 sarvauSadhilabdhiH, 6 sambhinnazrotolabdhiH, 7 avadhilabdhiH, 8 Rjumatilabdhi:, 9 vipulamatilabdhiH, 10 cAraNalabdhi:, 11 AzIviSalabdhiH, 12 kevalilabdhi:, 13 gaNadharalabdhiH, 14 pUrvadharalabdhiH, 15 arhallabdhiH, 16 cakravarttilabdhiH, 17 baladevalabdhiH, 18 vAsudevalabdhiH, 19 kSIramadhusarpirAsravalabdhiH, 20 koSThakabuddhilabdhiH, 21 padAnusArilabdhi:, 22 bIjabuddhilabdhiH, 23 tejolezyAlabdhiH, 24 AhArakalabdhiH, 25 zItalezyAlabdhiH, 26 vaikriyadehalabdhiH, 27 akSINamahAnasalabdhiH, 28 pulAkalabdhizca / yadAha pravacanasAroddhAre tadvRttau ca - --
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 916 'idAnIM 'laddhIo' tti saptatyadhikadvizatatamaM dvAramAha Amosahi 1 vipposahi 2 khelosahi 3 jallosahI 4 ceva / savvosahi 5 saMbhinne 6 ohI 7 riu 8 viulamailaddhI 9 // 1492 // aSTAviMzatirlabdhayaH cAraNa 10 AsIvisa 11 kevaliya 12 gaNahAriNo ya 13 puvvadharA 14 / arahaMta 15 cakkavaTTI 16 baladevA 17 vAsudevA 18 ya // 1493 // khIramahusappiAsava 19 koTTayabuddhI 20 payANusArI 21 ya / taha bIyabuddhi 22 teyaga 23 AhAraga 24 sIyalesA 25 ya // 1494 // vevidehalI 26 akkhINamahANasI 27 pulAyA 28 ya / pariNAmatavavaseNaM emAI huMti laddhIo // 1495 // saMpharisamAmoso muttapurIsANa vippuso vAvi (vayavA ) / an viDitti viTThA bhAsaMti paiti pAsavaNaM // 1496 // ee anne ya bahU jesiM savvevi surahiNo'vayavA / rogovasamasamatthA te huMti taosahiM pattA // 1497 // jo sui savvao muNai savvavisae u savvasoehiM / sui bahuvi sadde bhanne saMbhinnasoo so // 1498 // riu sAmannaM tammattagAhiNI riumaI maNonANaM / pAyaM visesavimuhaM ghaDamettaM ciMtiyaM muNai // 1499 // viulaM vatthuvisesANa mANaM taggAhiNI maI viulA / ciMtiyamaNusarai ghaDaM pasaMgao pajjavasaehiM // 1500 // AsI dADhA taggayamahAvisA''sIvisA duvihabheyA / te kammajAibheeNa NegahA cauvihavikappA // 1501 // khIramahusappisAovamANavayaNA tayAsavA huMti / koTTayadhannasuniggalasuttatthA koTThabuddhIyA // 1502 // jo suttapaNa bahuM suyamaNudhAvai payANusArI so / jo atthapaNa'tthaM aNusarai sa bIyabuddhIo || 1503 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatirlabdhayaH akkhINamahANasiyA bhikkhaM jeNANiyaM puNo teNaM / paribhuktaM ci khijjai bahuehivi na uNa annehiM // 1504 // bhavasiddhiyapurisANaM eyAo huMti bhaNiyaladdhIo / bhavasiddhiyamahilANavi jattiya jAyaMti taM vocchaM // 1505 // arahaMtacakkikesavabalasaMbhinne ya cAraNe puvvA / gaNaharapulAyaAhAragaM ca na hu bhaviyamahilANaM // 1506 // abhaviyapurisANaM puNa dasa puvvillAu kevalittaM ca / ujjumaI vilamaI terasa eyAu na hu huMti // 1507 // abhaviyamahilApi hu eyAo huMti bhaNiyaladdhIo / mahukhIrAsavaladdhIvi neya sesA u aviruddhA // 1508 // (chAyA- AmarthauSadhiH 1 vipruDauSadhiH 2 khelauSadhiH 3 jallauSadhiH 4 / sarvauSadhiH 5 sambhinnaH 6 avadhiH 7 Rju 8 vipulamatilabdhI 9 // 1492 // cAraNaH 10 AzIviSaM 11 kevalikaH 12 gaNadhAriNazca 13 pUrvadharAH 14 / arhan 15 cakravarttI 16 baladevAH 17 vAsudevAzca 18 // 1493 // kSIramadhusarpirAzravaH 19 koSThakabuddhiH 20 padAnusArI 21 ca / tathA bIjabuddhiH 22 teja 23 AhArakaH 24 zItalezyA 25 ca // 1494 // vaikriyadehalabdhiH 26 akSINamahAnasI 27 pulAkA 28 ca / pariNAmatapovazena evamAdayo bhavanti labdhayaH // 1495 // saMsparzanamAmarzaH mUtrapurISayoH vipruSo vApi (vayavA) / anye viDiti viSTA pa iti prazravaNam // 1496 // etau anye ca bahavo yeSAM sarve'pi surabhayo'vayavAH / rogopazamasamarthAste bhavanti tadauSadhiprAptAH // 1497 // 917 yaH zRNoti sarvato jAnAti sarvaviSayAn tu sarva zrotobhiH / zRNoti bahukAnapi zabdAn bhinnAn sambhinnazrotAH saH // 1498 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 918 aSTAviMzatirlabdhayaH Rju sAmAnyaM tanmAtragrAhiNI Rjumati manojJAnam / prAyo vizeSavimukhaM ghaTamAtraM cintitaM jAnAti // 1499 // vipulaM vastuvizeSANAM mAnaM tadgrAhiNI matirvipulA / cintitamanusarati ghaTaM prasaGgataH paryavazataiH // 1500 // Azyo daMSTrAH tadgatamahAviSA AzIviSA dvividhabhedAH / te karmajAtibhedena anekadhA caturvidhavikalpAH // 1501 // kSIramadhusapiHsvAdopamAnavacanAH tadAzravAH bhavanti / koSThakadhAnyasunirgalasUtrArthAH koSThabuddhikAH // 1502 / / yaH sUtrapadena bahuM sUtramanudhAvati padAnusArI saH / yaH arthapadenA'rthamanusmarati sa bIjabuddhikaH // 1503 // akSINamahAnasikA bhaikSaM yenAnItaM punaH tena / paribhuktameva kSIyate bahukairapi na punaH anyaiH // 1504 // bhavasiddhikapuruSANaM etA bhavanti bhaNitalabdhayaH / bhavasiddhikamahilAnAmapi yAvatyo jAyante tat vakSyAmi // 1505 // arhaccakrikezavabalasambhinnAzca cAraNe pUrvA / gaNadharapulAkAhArakaJca na khalu bhavyamahilAnAm // 1506 // abhavyapuruSANAM punaH daza pUrvatanAH kevalitvaJca / RjumatiH vipulamatiH trayodaza etA na khalu bhavanti // 1507 / / abhavyamahilAnAmapi khalu etA bhavanti bhaNitalabdhayaH / madhukSIrAzravalabdhirapi naiva zeSAstu aviruddhAH // 1508 // ) vRttiH - labdhizabdasya pratyekamabhisambandhAt AmazaiSadhilabdhiH vipuDauSadhilabdhiH khelauSadhilabdhiH jallauSadhilabdhiH sarvauSadhilabdhiH sambhinneti 'sUcakatvAtsUtrasya' sambhinnazrotolabdhiH avadhilabdhiH RjumatilabdhiH vipulamatilabdhiH cAraNalabdhiH AzIviSalabdhiH kevalilabdhiH gaNadharalabdhiH pUrvadharalabdhiH ahallabdhiH cakravartilabdhiH baladevalabdhiH vAsudevalabdhiH kSIramadhusarpirAzravalabdhiH koSThakabuddhilabdhiH padAnusAralabdhiH tathA bIjabuddhilabdhiH tejolezyAlabdhiH AhArakalabdhiH zItalezyAlabdhiH vaikurvika
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatirlabdhayaH 919 dehalabdhiH akSINamahAnasIlabdhiH pulAkalabdhiH, evametA aSTAviMzatisaGkhyAH AdizabdAdanyAzca jIvAnAM zubhazubhatarazubhatamapariNAmavazAdasAdhAraNatapaHprabhAvAcca nAnAvidhalabdhayaH RddhivizeSA bhavanti // 1492 // // 1493 // // 1494 // // 1495 // arthatAH krameNa vyAcikhyAsuH pUrvaM tAvadAmarzoSadhyAdilabdhipaJcakaM prapaJcayitumAha - 'saMpharise 'tyAdi gAthAdvayaM, saMsparzanamAmarzaH sa evaussdhirysyaasaavaambhossdhiHkraadisNsprshmaatraadev vividhavyAdhivyapanayanasamartho labdhilabdhimatorabhedopacArAt sAdhurevAmazaiSadhirityarthaH, idamatra tAtparyaM-yatprabhAvAt svahastapAdAdyavayavaparAmarzamAtreNaivAtmanaH parasya vA sarve'pi rogAH praNazyanti sA aambhossdhiH, 'muttapurIsANa vippuso vAvi'('vayavA)tti mUtrapurISayorvipruSaH avayavAH iha vipuDucyate, 'vippuso vA'vi'tti pAThastu granthAntareSvadRSTatvAdupekSitaH, atha cAvazyametadvayAkhyAnena prayojanaM tadetthaM vyAkhyeyaM vAzabdaH samuccaye apizabda evakArArtho bhinnakramazca, tato mUtrapurISayorevAvayavA iha vipuDucyate iti, anye tu bhASante-viDiti viSThA patti prazravaNaM mUtraM, sUcakatvAt sUtrasyeti, tata 'ee'tti etau vipuNmUtrAvayavau 'anne ya' tti anye ca khelajallakezanakhAdayo bahavaH sarve ca samuditA avayavA yeSAM sAdhUnAM surabhayo rogopazamasamarthAzca te sAdhavo bhavanti, kathambhUtA ityAha - 'taosahiM patta' tti te ca te auSadhayazca tadauSadhayo-viNmUtrakhelajallakezanakhAdyauSadhayaH sarvoSadhayazca tAH prAptAstadauSadhiprAptAH, viNmUtrAdyauSadhayaH sarvoSadhayazca sAdhavo bhavantItyarthaH, etaduktaM bhavati-yanmAhAtmyAnmUtrapurISAvayavamAtramapi rogarAzipraNAzAya sampadyate surabhi ca sA vipuDauSadhiH, tathA khela:- zleSmA jallo - malaH karNavadananAsikAnayanajihvAsamudbhavaH zarIrasambhavazca tau khelajallau yatprabhAvataH sarvarogApahArako surabhI ca bhavataH sA krameNa khelauSadhijallauSadhizca, tathA yanmAhAtmyato viNmUtrakezanakhAdayazca sarve'pyavayavAH samuditAH sarvatra bheSajIbhAvaM saurabhaM ca bhajante sA sarvauSadhiriti // 1496 // // 1497 // samprati sambhinnazrotolabdhimAha - 'jo' ityAdi, yaH sarvataH-sarvairapi zarIradezaiH zRNoti sa sambhinnazrotAH, athavA yaH sarvAnapi zabdAdIn viSayAn sarvairapi zrotobhiH-indriyairjAnAti, ekatareNApIndriyeNa samastAparendriyagamyAn viSayAn yo'vagacchatItyarthaH, sa sambhinnazrotolabdhimAn, athavA dvAdazayojanavistRtasya cakravartikaTakasya yugapabruvANasya tattUryasaGghAtasya vA samakAlamAsphAlyamAnasya sambhinnAn-lakSaNato vidhAnatazca parasparaM vibhinnAn jananivahasamutthAn
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 920 aSTAviMzatirlabdhayaH zaGkhakAhalAbherIbhANakaDhakkAditUryasamutthAn vA yugapadeva ca subahUn zabdAn yaH zRNoti sa sambhinnazrotAH sambhinnazrotolabdhiriti // 1498 // atha Rjumatilabdhi vipulamatilabdhi cAha - __'riu'ityAdi gAthAdvayaM, Rju-sAmAnya vastumAtraM tadgrAhiNI matiH-saMvedanaM Rjumati manojJAnaM-manaHparyAyajJAnameva, sA ca prAyo bAhulyena vizeSavimukhaM dezakAlAdyanekaparyAyaparityaktaM ghaTamAtraM pareNa cintitaM jAnAti, tathA vipulaM vastuno ghaTAdevizeSANAM dezakSetrakAlAdInAM mAna-saGkhyAsvarUpaM tadgrAhiNI mativipulA, sA ca pareNa cintitaM ghaTaM prasaGgataH paryavazatairupetamanusarati-sauvarNaH pATaliputrako'dyatano mahAnapavarakasthita ityAdyapi prabhUtavizeSaiviziSTaM ghaTaM pareNa cintitamavagacchatItyarthaH, idamatra tAtparya manaHparyAyajJAnaM dvedhARjumativipulamatizca, tatra sAmAnyaghaTAdivastumAtracintanapravRttamanaHpariNAmagrAhi kiJcidavizuddhataramardhatRtIyAGgulahInamanuSyakSetraviSayaM jJAnaM RjumatilabdhiH, paryAyazatopetaghaTAdivastuvizeSacintanapravRttamanodravyagrAhi sphuTataraM sampUrNamanuSyakSetraviSayaM jJAnaM vipulamatilabdhiH // 1499 // // 1500 // sampratyAzIviSalabdhimAha - 'AsItyAdi, Azyo-daMSTrAstAsu gataM-sthitaM mahadviSaM yeSAM bhavati te AzIviSAH, te ca dvibhedA:-karmabhedena jAtibhedena ca, tatra karmabhedena paJcendriyatiryagyonayo manuSyA devAzca sahasrArAntA ityanekavidhAH, ete hi tapazcaraNAnuSThAnato'nyato vA guNata AzIviSavRzcikabhujaGgAdisAdhyAM kriyAM kurvanti, zApapradAnAdinA paraM vyApAdayantIti bhAvaH, devAstvaparyAptAvasthAyAM tacchaktimanto mantavyAH, te hi pUrvaM manuSyabhave samupArjitAzIviSalabdhayaH sahasrArAntadeveSvabhinavotpannA aparyAptAvasthAyAM prAgbhavikAzIviSalabdhisaMskArAdAzIviSalabdhimanto vyavahriyante, tataH paraM tu paryAptAvasthAyAM saMskArasyApi nivRttiriti na tadvyapadezabhAjaH, yadyapi ca nAma paryAptA api devA: zApAdinA paraM vyApAdayanti tathApi na labdhivyapadezaH, bhavapratyayatastathArUpasAmarthyasya sarvasAdhAraNatvAt, guNapratyayo hi sAmarthyavizeSo labdhiriti prasiddhaH, jAtibhedena ca vRzcikamaNDUkasarpamanuSyabhedAccaturvidhAH krameNa bahubahutarabahutamAtibahutamaviSAH, vRzcikaviSaM hyutkRSTato'rdhabharatakSetrapramANaM vapurvyApnoti maNDUkaviSaM bharatakSetrapramANaM bhujaGgaviSaM jambUdvIpapramANaM manuSyaviSaM tu samayakSetrapramANamiti // 1501 // atha kSIramadhusarpirAzravalabdhi koSThakabuddhilabdhi cAha -
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatirlabdhayaH 921 ___ 'khIre'tyAdi, kSIraM-dugdhaM madhu-madhuradravyaM sapiH-ghRtaM etatsvAdopamAnaM vacanaM vairasvAmyAdivattadAzravAH-kSIramadhusarpirAzravA bhavanti, iyamatra bhAvanA-puNDrekSucAriNInAM gavAM lakSasya kSIramardhArdhakrameNa dIyate yAvadekasyAH pItagokSIrAyAH kSIraM, tatkila cAturikyamityAgame gIyate, tadyathopabhujyamAnamatIva manaHzarIraprahlAdaheturupajAyate tathA yadvacanamAkarNyamAnaM manaHzarIrasukhotpAdanAya prabhavati te kSIrAzravAH, kSIramiva vacanamA-samantAt zravantIti vyutpatteH, evaM madhvapi kimapyatizAyizarkarAdimadhuradravyaM draSTavyaM, ghRtamapi puNDrekSucArigokSIrasamutthaM mandAgnikvathitaM viziSTavarNAdyupetaM, madhviva vacanamAzravantIti madhvAzravAH, ghRtamiva vacanamAzravantIti ghRtAzravAH, upalakSaNatvAcca amRtAzraviNa IkSurasAzraviNa ityAdayo'pyevamavaseyAH, athavA yeSAM pAtrapatitaM kadannamapi kSIramadhusarpirAdirasavIryavipAkaM jAyate te krameNa kSIrAzraviNo madhvAzraviNaH sarpirAzraviNa ityAdi / tathA koSThanikSiptadhAnyAnIva sunirgalA-avismRtatvAccirasthAyinaH sUtrArthA yeSAM te koSThakadhAnyasunirgalasUtrArthAH koSThabuddhayaH, koSThe iva dhAnyaM yA buddhirAcAryamukhAdvinirgatau tadavasthAveva sUtrArthoM dhArayati na kimapi tayoH sUtrArthayoH kAlAntare'pi galati sA koSThabuddhilabdhiriti bhAvaH // 1502 // atha padAnusArilabdhi bIjabuddhilabdhi cAha - 'jo' ityAdi, yo'dhyApakAdeH kenApi sUtrapadenAdhIyate('nudhAvati-adhIte) bahvapi sUtraM svaprajJayA'bhyuhya tadavasthameva gRhNAti sa padAnusArilabdhimAn, tathA utpAdavyayadhrauvyayuktaM sadityAdivadarthapradhAnaM padamarthapadaM tenaikenApi bIjabhUtenAdhigatena yo'nyamazrutamapi yathAvasthitaM prabhUtamarthamavagAhate sa bIjabuddhilabdhimAn, iyaM ca bIjabuddhilabdhiH sarvottamaprakarSaprAptA gaNabhRtAM bhagavatAM, te hi utpAdAdipadatrayamavadhArya sakalamapi dvAdazAGgyAtmakaM pravacanamabhisUtrayantIti // 1503 // idAnImakSINamahAnasIlabdhimAha - 'akkhINe'tyAdi, yenAnItaM bhaikSaM bahubhirapi-lakSasaGkhyairapyanyaistRptito'pi bhuktaM na kSIyate yAvadAtmanA bhuGkte, kintu tenaiva bhuktaM niSThAM yAti tasyAkSINamahAnasIlabdhiH, atra cAvadhicAraNakevaligaNadhAripUrvadharaarhaccakravartibaladevavAsudevatejolezyA''hArakazItalezyAvaikriyapulAkalabdhayaH prAyeNa prAgeva paramArthataH pratipAditatvAtpratItatvAcca sUtrakRtA na vivRtA iti, tejolezyAzItalezyAlabdhI ca sthAnAzUnyArthaM kiJcidvyAkhyAyete - tatra tejolezyAlabdhiH krodhAdhikyAtpratipanthinaM prati mukhenAnekayojanapramANakSetrAzritavastudahana
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 922 aSTAviMzatirlabdhayaH dakSatIvrataratejonisarjanazaktiH, zItalezyAlabdhistvagaNyakAruNyavazAdanugrAhyaM prati tejolezyAprazamanapratyalazItalatejovizeSavimocanasAmarthya, purA kila gozAlakaH kUrmagrAme karuNArasikAntaHkaraNatayA snAnAbhAvAvirbhUtayUkAsantatitAyinaM vaizikAyinaM bAlatapasvinamakAraNakalahakalanatayA 'are yUkAzayyAtara' ityAdyayuktoktibhiH kopATopAdhyAyamAnamAnasamakarot, tadanu vaizikAyinastasya durAtmano dAhAya vajradahanadezyAM tejolezyAM visasarja, tatkAlameva ca bhagavAn vardhamAnasvAmI praguNitakaruNastatprANatrANAya pracuraparitApocchedacchekAM zItalezyAmamuJcaditi, iha ca yaH khalu niyamAt nirantaraM SaSThaM tapaH karoti pAraNakadine ca sanakhakulmASamuSTyA jalaculukena caikenAtmAnaM yApayati tasya SaNmAsAnte tejolezyAlabdhiriyamutpadyate, tathA 'emAI huMti laddhIo' ityatrAdizabdAdanyA apyaNutvamahattvalaghutvagurutvaprAptiprAkAmyezitvavazitvApratighAtitvAntardhAnakAmarUpitvAdikA labdhayo boddhavyAH, tatrANutvaM aNuzarIratA yena bisacchidramapi pravizati tatra ca cakravartibhogAnapi bhuGkte, mahattvaM merorapi mahattarazarIrakaraNasAmarthya, laghutvaM-vAyorapi laghutarazarIratA, gurutvaMvajrAdapi gurutarazarIratayA indrAdibhirapi prakRSTabalairduHsahatA, prAptiH-bhUmisthasya aGgalyagreNa meruparvatAgraprabhAkarAdeH sparzasAmarthya, prAkAmyam - apsu bhUmAviva pravizato gamanazaktiH, tathA'psviva bhUmAvunmajjananimajjane, IzitvaM-trailokyasya prabhutA tIrthakaratridazezvaraRddhivikaraNaM, vazitvaM-sarvajIvavazIkaraNalabdhiH, apratighAtitvam-adrimadhye'pi niHsaGgagamanaM, antardhAnam-adRzyarUpatA, kAmarUpitvaM-yugapadeva nAnAkArarUpatayA vikurvaNazaktiriti // 1504 // atha bhavyatvAbhavyatvaviziSTAnAM puruSANAM mahilAnAM ca yAvatyo labdhayo bhavanti tat pratipAdayati - 'bhavetyAdi gAthAcatuSkaM, bhavA-bhAvinI siddhiH-muktipadaM yeSAM te bhavasiddhikA bhavyA ityarthaH te ca te puruSAzca te tathA teSAmetAH-pUrvoktAH sarvA api labdhayo bhavanti, tathA bhavasiddhikamahilAnAmapi yAvatyo labdhayo na jAyante tadvakSye // 1505 / / pratijJAtameva nirvAhayati - 'arihaMte 'tyAdi, arhaccakravartivAsudevabaladevasambhinnazrotazcAraNapUrvadharagaNadharapulAkAhArakalabdhilakSaNA etA daza labdhayo bhavyamahilAnAM-bhavyastrINAM 'na hu' naiva bhavanti, zeSAstvaSTAdaza labdhayo bhavyastrINAM bhavantIti sAmarthyAdgamyate, yacca mallisvAminaH strItve'pi yattIrthakaratvamabhUttadAzcaryabhUtatvAnna gaNyate, tathA anantaramuktAstAvaddaza labdhayaH
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatirlabdhayaH kevalitvaM ca-kevalilabdhiranyacca RjumativipulamatilakSaNaM labdhidvayamityetAstrayodaza labdhayaH puruSANAmapyabhavyAnAM naiva kadAcanApi bhavanti, zeSAH punaH paJcadaza bhavanta bhAvaH, abhavyamahilAnAmapyetAH pUrvabhaNitAstrayodaza labdhayo na bhavanti, caturdazI madhukSIrAvalabdhirapi naiva tAsAM bhavati, zeSAstvetadvyatiriktAzcaturdazalabdhayo'viruddhAH, bhavantItyarthaH // 1506|| ||1507|| ||1508' vizeSAvazyakabhASye tadvRttau coktam - 'atha zeSaddharvarNayitumAha - Amosahi vipposahi khelosahi jalamosahi ceva / saMbhinnasoya ujumai savvosahi ceva bodhavvo // 779 // cAraNa AsIvisA kevalI ya maNanANiNo ya puvvadharA / arahaMta - cakkavaTTI baladevA vAsudevA ya // 780 // (chAyA AmarSauSadhirvipruDauSadhiH zleSmauSadhirmalauSadhizcaiva / sambhinnazrotA RjumatiH sarvoSadhizcaiva boddhavyaH // 779 // cAraNA AzIviSA kevalinazca manojJAninazca pUrvadharAH / arha-ccakravartino baladevA vAsudevAzca // 780|) 923 vRttiH tatrA''marSaNamAmarSaH saMsparzanamityarthaH, sa evauSadhiryasyA'sAvAmarSauSadhiH, karAdisaMsparzamAtrAdeva vyAdhyapanayanasamartho labdhilabdhimatorabhedopacArAt sAdhurevA''marSauSadhirityarthaH / 'vipposahi tti' mUtra - purISayoravayavo vipruDucyate / anye tvAhuH - viD uccAraH, preti prasravaNam / khelaH zleSmA, jallo malaH, auSadhizabdena samAsakaraNAdikaM tathaiva, sugandhAzcaite viDAdayastallabdhimatAM draSTavyAH / iha cAtmAnaM paraM vA rogApanayanabuddhyA viDAdibhiH spRzataH sAdhostadrogApagamo draSTavyaH, prAguktA''marSalabdhirapi zarIraikadeze sarvasmin vA zarIre samutpadyate, tena cAtmAnaM paraM vA vyAdhyapagamabuddhyA parAmRzatastadapagamo draSTavyaH / 'saMbhannasoya' tti yaH sarvataH sarvairapi zarIradezaiH zRNoti sa sambhinnazrotAH / athavA zrotAMsIndriyANi sambhinnAnyekaikazaH sarvaviSayairyasya sa tathA, ekatareNApIndriyeNa samastAparendriyagamyAn viSayAn yo muNatyavagacchati sa sambhinnazrotA ityarthaH / athavA, zrotAMsIndriyANi sambhinnAni parasparata ekarUpatAmApannAni yasya sa tathA, zrotraM cakSuHkArya
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatirlabdhayaH kAritvAccakSUrUpatAmApannam, cakSurapi zrotrakAryakAritvAt tattadrUpatAmApannam, ityevaM sambhinnAni zrotAMsi sarvANyapi paraspareNendriyANi yasyAsau sambhinnazrotA iti bhAvaH, ityatrApi sa evA'rthaH / athavA, dvAdazayojanasya cakravartikaTakasya yugapad bruvANasya, tattUryasaGghAtasya vA yugapadAsphAlyamAnasya sambhinnA~llakSaNato vidhAnatazca parasparato vibhinnAn jananivahasamutthAn zaGkhabherI - bhANaka DhakkAditUryasamutthAn vA yugapadeva subahUn zabdAn yaH zRNoti sa sambhinnazrotAH / evaM ca sambhinna zrotRtvalabdhirapi Rddhireveti / 'ujumai' tti RjvI prAyo ghaTAdisAmAnyamAtragrAhiNI matiH RjumatiH vipulamatyapekSayA kiJcidavizuddhataraM mana:paryAyajJAnameva / 'savvosahi' tti sarva eva viD-mUtra - keza - nakhAdayo'vayavAH surabhayo vyAdhyapanayanasamarthatvAdauSadhayo yasya sa sarvauSadhiH, athavA, sarvA AmarSoSadhyAdikA auSadhayo yasyaikasyApi sAdhoH sa tathA / evamete RddhivizeSA boddhavyAH / 924 tathA 'cAraNa 'tti atizayavadgamanA''gamanarUpAccAraNAccAraNAH sAtizayagamanA''gamanalabdhisampannAH sAdhuvizeSA eva / te ca dvividhAH - vidyAcAraNAH jaGghAcaraNAzca / tatra vidyA vivakSitaH ko'pyAgamastatpradhAnazcAraNo vidyAcAraNaH / asya ca yathAvidhi sAtizayaSaSThalakSaNena tapasA sarvadaiva tapasyato vidyAcAraNalabdhirutpadyate, tathA cAsAvita ekenotpAtena mAnuSottaraparvataM gacchati caityAni ca tatra vandate / tato dvitIyenotpAtena nandIzvaranAmAnamaSTamadvIpaM gatvA caityAni vandate / tata ekenotpAtena pratinivRttya yataH sthAnAd gataH punastatrAgacchatIti / eSa tAvat tasya tiryaggativiSayaH / UrdhvaM tvita ekenotpAtena nandanavanaM gatvA tatra caityAni vandate, tato dvitIyenotpAtena meruzikharasthaM paNDakavanaM gatvA caityAni vandate / tatazcaikenotpAtena pratinivRttya yataH sthAnAd gataH punastatrA''gacchatIti / lUtAtantunirvartitapuTakatantUn ravikarAn vA nizrAM kRtvA jaGghAbhyAmAkAzena caratIti jaGghAcAraNaH / asya ca yathAvidhi sAtizayA'STamalakSaNena vikRSTatapasA sarvadaiva tapasyato jaGghAcAraNalabdhirutpadyate / tathA cAsAvita ekenotpAtena trayodazaM rucakavaradvIpaM gatvA tatra caityAni vandate / tato nivartamAno dvitIyenotpAtena nandIzvaramAgatya tatra caityAni vandate / tatastRtIyenotpAtena yataH sthAnAd gatastatrAgacchatIti / eSo'sya tiryaggativiSayaH / UrdhvaM tvita ekenotpAtena paNDakavanaM gatvA caityAni vandate / tato nivartamAno dvitIyenotpAtena nandanavane caityAni vanditvA tRtIyotpAtena yataH sthAnAd gatastatrA''gacchatIti / 'AsIvisa tti' Azyo daMSTrAstAsu viSaM yeSAM te AzIviSAH, te ca dvividhAH -
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatirlabdhayaH 925 jAtitaH, karmatazca / tatra jAtito vRzcika-maNDUka-sarpa-manuSyajAtayaH, krameNa bahu-bahutarabahutamaviSA:-vRzcikaviSaM hyutkRSTato'rdhabharatakSetrapramANaM zarIraM vyApnotIti, maNDUkaviSaM tu bharatakSetrapramANam, bhujaGgamaviSaM tu jambUdvIpapramANam, manuSyaviSaM tu samayakSetrapramANaM vapurvyApnoti / karmatastu paJcendriyatiryaJcaH, manuSyAH, devAzcA''sahasrArAditi / ete hi tapazcaraNAnuSThAnato'nyato vA guNata AzIviSavRzcikabhujaGgAdisAdhyakarmakriyAM kurvantizApAdinA paraM vyApAdayantItyarthaH / devAzcA'paryAptAvasthAyAM tacchaktimanto draSTavyAH, te hi pUrvaM manuSyabhave samupArjitAzIviSalabdhayaH sahasrArAntadeveSvabhinavotpannA aparyAptAvasthAyAM prAgbhavikA''zIviSalabdhimanto mantavyAH / tataH paraM tallabdhinivRtteH / paryAptA api devAH zApAdinA paraM vinAzayanti, kintu labdhivyapadezastadA na pravartata iti / ___ 'kevalI'tyAdi kevalinazca prasiddhAH / manaHparyAyajJAnigrahaNena ceha vipulamatirUpaM manaHparyAyajJAnaM gRhyate, RjumatirUpasya tasya prAgapi gRhItatvAt / tatra vipulaM bahuvizeSasaGkhyopetaM vastu manyate gRhNAtIti vipulamatiH, paryAyazatopetaM cintanIyaghaTAdivastuvizeSagrAhiNI mativipulamatirityarthaH / Aha - nanu sAmAnyenaiva manaHparyAyajJAnamekameva kiM na gRhItam, tenaikenApi gRhItena tadantargatarjumativipulamativizeSadvayasaGgrahasiddheH ? / atha vizeSadvayamidaM pRthag gRhItaM tathApi vyastaM kimityupAttam, ekasminneva sthAne etadupAdAnasya yujyamAnatvAt ? satyam, kintu kutazcidatizayajJAnidRSTavicitrakAraNAd vicitrA bhagavataH sUtrasya viracanapravRttirityapreryamidamiti / pUrvANi dhArayantIti pUrvadharA daza-caturdazapUrvavidaH, kevalitva-mana:paryAyajJAnitva-pUrvadharatvAnAM ca RddhitvaM pratItameva, devendrANAmapi pUjyatvAditi / arhat-cakravartibaladeva-vAsudevAnAmapi RddhimattvaM vikhyAtameva // iti niyuktigAthAdvayArthaH // 779-780 // athaitadvyAkhyAnArthaM bhASyakAraH prAha - saMphurisaNamAmoso mutta-purIsANa vippuso vippo / anne viDi tti viTThA bhAsaMti ya pa tti pAsavaNaM // 781 // ee anne ya bahU jesiM savve ya surbho'vyvaa| rogovasamasamatthA te hoMti taosahipattA // 782 // jo suNai savvao muNai savvavisae va savvasoehi / suNai bahue va sadde bhinne saMbhinnasoo so // 783 //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 926 aSTAviMzatirlabdhayaH riju sAmaNNaM tammattagAhiNI rijumaI maNonANaM / pAyaM visesavimuhaM ghaDamettaM ciMtiyaM muNae // 784 // viulaM vatthuvisesANa mANaM taggAhiNI maI viulA / ciMtiyamaNusa ghaDaM pasaMgao pajjavasaehiM / / 785 // aisayacaraNasamatthA jaMghA-vijjAhiM cAraNA munno| jaMghAhiM jAi paDhamo nIsaM kAuM ravikare vi // 786 // eguppAeNa gao ruyagavaramio tao paDiniyatto / bIeNaM naMdissaramihaM tao ei taieNaM // 787 // paDhameNa paMDagavaNaM bIoppAeNa naMdaNaM ei| taioppAeNa tao iha, jaMghAcAraNo hoi // 788 // paDhameNa mANusottaranagaM sa naMdissaraM tu biienn| ei tao taieNaM kayaceiyavaMdaNo ihaI / / 789 // paDhameNa naMdaNavaNe bIoppAeNa paMDagavaNammi / ei ihaM taieNaM jo vijjAcAraNo hoi // 790 // AsI dADhA taggayamahAvisAsIvisA duvihbheyaa| te kamma-jAibheeNaNegahA-cauvihavigappA // 791 // maNanANiggahaNeNaM viulamaI kevalI cubbheo| sammatta-nANa-dasaNa-caraNehiM khayappasUehi // 792 // (chAyA- saMsparzanamAmarSo mUtra-purISayorvipraD vipraD / anye viDiti viSThA bhASante ca preti prasravaNam // 781 // etAvanye ca bahavo yeSAM sarve ca surabhayo'vayavAH / rogopazamasamarthAste bhavanti tadauSadhiprAptAH // 782 // yaH zRNoti sarvato jAnAti sarvaviSayAn vA sarvazrotobhiH / zRNoti bahukAn vA zabdAn bhinnAn sambhinnazrotAH saH // 783 / /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 927 aSTAviMzatirlabdhayaH Rju sAmAnyaM tanmAtragrAhiNI RjumatirmanojJAnam / prAyo vizeSavimukhaM ghaTamAtraM cintitaM jAnAti // 784 // vipulaM vastuvizeSANAM mAnaM tadgrAhiNI matirvipulA / cintitamanusarati ghaTaM prasaGgataH paryavazataiH // 785 // atizayacaraNasamarthA javA-vidyAbhyAM cAraNA munayaH / jaGghAbhyAM yAti prathamo nizrAM kRtvA ravikarairapi // 786 / / ekotpAdena gato rucakavaramitastataH pratinivRttaH / dvitIyena nandIzvaramiha tata eti tRtIyena // 787 / / prathamena paNDakavanaM dvitIyotpAtena nandanameti / tRtIyotpAtena tata iha, jaGghAcAraNo bhavati // 788 // prathamena mAnuSottaranagaM sa nandIzvaraM tu dvitIyena / eti tatastRtIyena kRtacaityavandana iha // 789 // prathamena nandanavane dvitIyotpAtena paNDakavane / etIha tRtIyena yo vidyAcAraNo bhavati // 790 // AzI dADhA tadgatamahAviSA AzIviSA dvividhabhedAH / te karma-jAtibhedenA'nekadhA caturvidhavikalpAH // 791 // manojJAnigrahaNena vipulamatiH kevalI caturbhedaH / samyaktva-jJAna-darzana-cAritraiH kSayaprasUtaiH // 792 // ) vRttiH - etAstrayodazApi gAthA prAyo vyAkhyAtArthAH, subodhArthAzca / navaraM prathamagAthAyAmAmarSoMSadhivipuDauSadhisvarUpaM vyAkhyAtam / dvitIyagAthAyAM tu khela-jalla-sauSadhisvarUpaM vivRtam, tatra 'ee' tti etau viD-mUtrAvayavau, 'anne ya' tti anye ca khela-jalla-kezanakhAdayo bahavaH sarve ca samuditA avayavA yeSAM sAdhUnAM surabhayo rogopazamasamarthAzca te sAdhavo bhavati / kathambhUtAH, ityAha - 'taosahipatta' tti te ca te auSadhayazca tadauSadhayo viD-mUtra-khela-jalla-kezanakhAdyauSadhayaH sarvoSadhayazca tAH prAptAstadauSadhiprAptAH sAdhavo bhavantItyarthaH / tRtIyagAthAyAM tu sambhinnazroto'bhidhAnArthasvarUpaM nirNItam / caturtha-paJcamagAthAbhyAM tu Rjumati-vipulamatimanaHparyAyajJAnasvarUpam / niryuktau vipulamateragretanagAthAyAM
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatirlabdhayaH vyastopAdAne'pi bhASyakRtA dvayorapi manaH paryAyajJAnAvayavatayA pratyAsannatvAdRjumateranantaraM vipulamaterapi vyAkhyAnaM kRtamityadoSaH / 'viulaM vatthuvisesANa' tti vipulaM vastuno ghaTAdervizeSaNAnAM deza-kSetra - kAlAdInAM mAnaM saGkhyAsvarUpaM tadgrAhiNI vipulamatiH / SaSThasaptamA'STamagAthAbhirjaGghAcAraNaddhisvarUpam / navamadazamagAthAbhyAM tu vidyAcAraNarddhisvarUpam / ekAdazagAthayA''zIviSaddhisvarUpaM vyAkhyAtam / 'te kamma jAI 'tyAdi te AzIviSAH karmabhedena-tiryagAdyanekavidhA, jAtibhedena tu vRzcikamaNDUkAdicaturvidhavikalpAH / dvAdazagAthAyAM kevalI caturbhedaH, katham ?, ityAha- kSAyikasamyaktva - jJAna - darzana cAritrabhedAditi // 781-793 // 928 tadevamabhihitAH zeSarddhayaH / etAzcA'nyAsAmapi kSIra-madhu-sappirAzravAdikAnAmRddhInAmupalakSaNamiti / ata evAha bhASyakAraH chAyA khIra-mahu- sappisAovamAvayaNA tayAsavA hoMti / koTThayadhannasuniggalasuttatthA koTThabuddhIyA // 799 // jo suttapaNa bahuM suyamaNudhAvai payANusArI so / jo atthapaeNatthaM aNusarai sa bIyabuddhI u // 800 // kSIramadhusarpiHsvAdopamavacanAstadAzravA bhavanti / koSThakadhAnyasunirgalasUtrArthAH koSThabuddhayaH ||799|| yaH sUtrapadena bahu zrutamanudhAvati padAnusArI saH / yo'rthapadenA'rthamanusarati sa bIjabuddhistu // 800ll) vRttiH - cIrNagranthiparNakAdivanaspativizeSasya cakravartisambandhino golakSasyA'rdhArdhakrameNa pItagokSIrasya paryante yAvadekasyA goH sambandhi yat kSIraM tadiha gRhyate / madhvapi kimapyatizAyizarkarAdimadhuradravyam / evaM sarpirapi kimapyatizAyi draSTavyam / evambhUtakSIramadhusarpiSAM ya AsvAdastadupamApyAyakavacanA ye tIrthakara - gaNadharAdayaste tadA zravA mantavyAH, kSIra-madhusarpirAzravA ityarthaH, vacanena yathoktakSIrAdIniva te sravantaH sakalajanaM sukhayanti / makArasya dIrghatvam, ukArazcA'lAkSaNikaH / tathA, koSThakadhAnyavat sunirgalau-avismRtatvAccirasthAyinau sUtrArthau yeSAM te koSThakadhAnyasunirgalasUtrArthAH koSThabuddhayaH / yastvadhyApakAdekenApi sUtrapadenA'dhItena bahvapi sUtraM svaprajJayA'bhyUhya gRhNAti sa padAnusArilabdhiH / 'utpAda-vyaya-8 - dhrauvyayuktaM sat' ityAdivadarthapradhAnaM padamarthapadaM tenaikenApi bIjabhUtenA'dhigatena yo'nyaM prabhUtamapyarthamanusarati sa bIjabuddhiriti // 799-800 / /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatirlabdhayaH 929 kimetA eva labdhayaH ?, ityAha - udaya-kkhaya-kkhaovasamo-vasamasamutthA bhuppgaaraao| evaM pariNAmavasA laddhIo hoti jIvANaM // 801 // (chAyA- udaya-kSaya-kSayopazamopazamasamutthA bahuprakArAH / evaM pariNAmavazAllabdhayo bhavanti jIvAnAm / / 801 // ) vRttiH - evametA anyAzca jIvAnAM zubha-zubhatara-zubhatamapariNAmavazAd bahuprakArA aparimitasaGkhyA labdhayo bhavanti / kathambhUtAH ?, ityAha - 'udaya' tti vaikriyA''hArakanAmAdikarmodayasamutthAstAvad vaikriyA''hArakazarIrakaraNAdikA labdhayo bhavanti / 'khaya'tti darzanamohAdikSayasamutthAstu kSAyikasamyaktva-kSINamohatva-siddhatvAdayaH / 'khaovasamu' tti dAna-lAbhAntarAyAdikarmakSayopazamasamutthA akSINamahAnasyAdayaH / tatra yenA''nItaM bhaikSaM bahubhirapyanyairbhuktaM na kSIyate, kintu svayameva bhuktaM niSThAM yAti tasyA'kSINamahAnasIlabdhiH 'uvasama' tti darzanamohAdyupazamasamutthA aupazamikasamyaktvopazAntamohatvAdikA labdhayo bhavanti // 801 // atha matAntaraM tannirAsaM ca darzayitumAha - keI bhaNaMti vIsaM laddhIo taM na jujjae jamhA / laddhi tti jo viseso aparimiyA te ya jIvANaM // 802 // gnnhr-teyaa-haary-pulaay-vomaaigmnnlddhiio| evaM bahugAo vi ya suvvaMti na saMgihIyAo // 803 // (chAyA- kecid bhaNanti viMzatiM labdhIstad na yujyate yasmAt / labdhiriti yo vizeSo'parimitAste ca jIvAnAm // 802 / / gaNadhara-teja-AhAraka-pulAka-vyomAdi gamanalabdhayaH / evaM bahukA api ca zrUyante na saGgrahItAH // 803 // ) vRttiH - kecidAcAryadezIyA viMzatisaGkhyAniyamitA eva labdhIH prAhuH, yataste paThanti - 'AmosahI ya khele jalla-vippe ya hoi savve ya / koTe ya bIyabuddhI payANusArI ya saMbhinne // 1 //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 930 rijumai - viula - kkhIramahu-akkhINe viuvvi-caraNe ya / vijjAhara - arahaMtA cakrI bala - vAsu vIsa imA // 2 // (chAyA - AmarSauSadhizca zleSmA malavipruSau ca bhavati sarvazca / koSThazca bIjabuddhiH padAnusArI ca sambhinnaH // 1 // Rjumati - vipula-kSIramadhu - akSINA vaikriya - cAraNau ca / vidyAdharA-'rhantau cakrI bala - vAsU (sudevau) viMzatirimAH ||2||) 'khIramahu' tti ekaiveyaM kSIramadhvA zravalabdhiH / 'caraNe ya' tti cAraNalabdhiH / 'bhavasiddhiyANameyA vIsaM pi havaMti ettha laddhIo / bhavasiddhiyANa mahilANa jattiyA jA tayaM vocchaM // 3 // jiNa-bala-cakkI-kesava - saMbhinna- jaMghacaraNa-puvve ya / yA vi itthI eyAo na satta laddhIo // 4 // ' (chAyA- bhavasiddhikAnAmetA viMzatirapi bhavantyatra labdhayaH / bhavasiddhikAnAM mahilAnAM yAvatyo yAstad vakSye ||3|| aSTAviMzatirlabdhayaH jina-bala-cakri- kezava - sambhinna- jaGghAcaraNa - pUrvAzca / bhaNitA api striyA etA na sapta labdhayaH || 4 || ) - zeSAstu trayodaza labdhayaH strINAM bhavantIti sAmarthyAd gamyate / athaitAstAvat sapta, anyacca RjumativipulamatilakSaNaM labdhidvayaM puruSANAmapyabhavyAnAM na sambhavatIti darzayitumAha 'rijumai - viulamaIo satta ya eyAo puvvabhaNiyAo / laddhIo abhavvANaM hoMti narANaM pi na kayAi // 5 // abhaviyamahilA pahu eyAo na hoMti bhaNiyaladdhIo / mahukhIrAsavaladdhI vi neya sesA u avirujjhA // 6 // ' (chAyA - Rjumati - vipulamatI sapta caitAH pUrvabhaNitAH / labdhayo'bhavyAnAM bhavanti narANAmapi na kadAcit // 5 // abhavyamahilAnAmapi khalu etA na bhavanti bhaNitalabdhayaH / madhukSIrA zravalabdhirapi jJeyAH zeSAstvaviruddhAH // 6 //
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatirlabdhayaH 931 ityalaM prasaGgena / prakRtamucyate - yadiha viMzatisaGkhyayA kecillabdhIniyamyanti, tad bhavatAM pramANaM navA ? / ityAha - 'taM na jujjae' ityAdi / kuto na yujyate ?, ityAha - labdhiriti yaH atizayaH iti vAkyazeSaH, sa tAvallabdhirahitasAmAnyajIvebhyo vizeSa ucyate / te ca vizeSAH karmakSaya-kSayopazamAdivaicitryAjjIvAnAmaparimitAH saGkhyAtumamazakyAH, iti kathaM viMzatisaGkhyAniyamasteSAM yujyate ? / kiJca, gaNadharatva-pulAkatvatejaHsamuddhAtA-''hArakazarIrakaraNAdikAstAvat prasiddhA api baDhyo labdhayaH zrUyante, tAsAmapItthamasaGgrahaH syAditi / etadevAha - 'gaNahare'tyAdi // 802 // // 803 / / sambodhaprakaraNe uktam - 'saMghAiyANa kajje, cuNNijjA cakkavaTTimavi jiie| tIe laddhIi juo, laddhipulAo muNeyavvo // 749 // ' (chAyA- saGghAdikAnAM kArye, cUrNayet cakravartinamapi yayA / tayA labdhyA yuto, labdhipulAko jJAtavyaH // 749 // ) gururloke etAsAM labdhInAM pradarzane niSNAto bhavati / jainapravacanaM prabhAvayanti-prakAzayantIti prabhAvakAH / te'STavidhAH / tadyathA - 1 pravacanI, 2 dharmakathI, 3 vAdI, 4 naimittikaH, 5 tapasvI, 6 vidyAvAn, 7 siddhaH, 8 kavizca / uktaJca caityavandanamahAbhASye - 'pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI ya / vijjAsiddho ya kavI, adruva pabhAvagA bhaNiA // 128 // ' (chAyA- pravacanI dharmakathI, vAdI naimittikastapasvI ca / vidyA siddhazca kaviH, aSTAveva prabhAvakA bhaNitAH // 128 // ) eteSAmaSTAnAM prabhAvakANAM svarUpamevaM pratipAditaM yogazAstravRttau - 'pAvayaNI dhammakahI vAI nemittio tavassI ya / vijjA siddho a kaI aTeva pabhAvagA bhaNiyA // 1 // (chAyA- pravacanI dharmakathI vAdI naimittikastapasvI ca / vidyA siddhazca kaviH aSTAveva prabhAvakA bhaNitAH // 1 // )
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 932 aSTAviMzatirlabdhayaH vRttiH - tatra pravacanaM dvAdazAGgaM gaNipiTakaM tadasyAstyatizayavaditi pravacanI yugapradhAnAgamaH / dharmakathA prazasyAsyAstIti dharmakathI zikhAditvAdin / vAdiprativAdisabhyasabhApatilakSaNAyAM caturaGgAyAM sabhAyAM pratipakSanirAsapUrvakaM svapakSasthApanArthamavazyaM vadatIti vAdI / nimittaM traikAlikaM lAbhAlAbhAdipratipAdakaM zAstraM tadvettyadhIte vA naimittikaH / tapo vikRSTamaSTamAdyasyAstIti tapasvI / vidyAH prajJaptyAdayaH zAsanadevatAstAH sAhAya(yya)ke yasya sa vidyvaan| aJjanapAdalepatilakaguTikAsakalabhUtAkarSaNaniSkarSaNavaikriyatvaprabhRtayaH siddhayastAbhiH siddhyati sma siddhaH / kavate gadyapadyAdibhiH prabandhaivarNanAM karotIti kaviH / ete pravacanyAdayo'STau prabhavato bhagavacchAsanasya yathAyathaM dezakAlAdyaucityena sAhAya(yya)kakaraNAtprabhAvakAsteSAM karma prabhAvanA dvitIyaM bhUSaNam // 2/16 / / ' samyaktvasaptatikAtadvRttyorapyuktam - 'paJcamaM zaGkAdidUSaNAdhikAramuktvA SaSThaM prabhAvakAdhikAramAha - sammaiMsaNajutto, sai sAmatthe pabhAvago hoi / so puNa ittha visiTTho, nihiTTho aTTahA sutte // 31 // (chAyA- samyagdarzanayuktaH, sati sAmarthya prabhAvako bhavati / ___ sa punaratra viziSTaH, nirdiSTo aSTadhA sUtre // 31 // ) vRttiH - samyagdarzanayuktaH atIcArarahitasamyaktvasahitaH sAmarthya vidyamAne tattallabdhivizeSabalatve prabhAvakaH zrIjinazAsanaprabhAvanApravINadhiSaNo bhavati jAyate, sa punaratra sUtre jinapraNItasiddhAnte viziSTaH prollasajjJAnAdiguNaiH prakRSTo'STadhA-aSTabhiH prakArainirdiSTaH-kathita iti gAthArthaH // 31 // tAnevASTau bhedAn spaSTayannAha - pAvayaNI dhammakahI vAI nemittio tavassI ya / vijjA siddho ya kavI, adveva pabhAvagA bhaNiyA // 32 // (chAyA- pravacanI dharmakathI vAdI naimittikaH tapasvI ca / vidyA siddhazca kaviH, aSTAveva prabhAvakA bhaNitAH // 32 // ) vRttiH - prAvacanika ekaH, dharmakathiko dvitIyaH, vAdI tRtIyaH, naimittikazcaturthaH,
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTavidhAH prabhAvakAH tapasvI paJcamaH, vidyAvAn SaSThaH, siddhaH saptamaH, kaviraSTamazcetyaSTau // 32 // pravacanIprabhAvakasvarUpaM gAthApUrvArddhanAha - kAlociyasuttadharo, pAvayaNI titthavAhago sUrI / (chAyA - kAlocitasUtradharaH, pravacanI tIrthavAhakaH sUriH / ) vRtti: - 'kAlociya'tti kAle- suSamaduSSamAdike ucitaM - yogyaM sUtraM - siddhAntaM zrIpuNDarIkazrIgautamAdivaddharatIti kAlocitasUtradhAraH 'pAvayaNI 'tti pravacanaM-dvAdazAGgaM gaNipiTakaM tadasyAstIti pravacanI yugapradhAnAgamaH yasmAnmuktimArgamicchubhiH pravacanoktaparizIlane yatanIyaM, yadAgamaH - 'jamhA na muttimagge, muttUNaM AgamaM iha pamANaM / vijjai chaumatthANaM, tamhA tattheva jaiyavvaM // 1 // ' (chAyA - yasmAt na muktimArge, muktvA Agamamiha pramANam / vidyate chadmasthAnAM, tasmAt tatraiva yatitavyam // 1 // 933 'tittha 'tti tIrthaM caturvidhaH zrIsaGghastasya vAhakaH - zubhe pathi pravartakaH sUriH AcAryaH syAditi gAthApUrvArddhArthaH / AdyaM prAvacanikasvarUpamuktvA dvitIyaM dharmakathikasvarUpaM gAthottarArddhenAha paDibohiyabhavvajaNo dhammakahI kahaNaladdhillo // 33 // (chAyA - pratibodhitabhavyajano dharmakathI kathanalabdhimAn // 33 // ) vRttiH - 'paDibohiya' tti pratibodhitAH - mithyAtvanidrAmudritAH samyagjJAnabhAnuprakAzenojjAgaritA bhavyAH - setsyanto janA - lokA yena sa pratibodhitabhavyajanaH / nanu yadi bhavyA muktigAminastatki samasamayaM zivaM na vrajeyuH ?, satyaM, sAmagryabhAvAnna nirvRtimAsAdayanti, yaduktaM 'sAmaggiabhAvAo, vavahAriyarAsiappavesAo / bhavvAvi te anaMtA, je mukkhasuhaM na pAvaMti // 1 // ' (chAyA- sAmagryabhAvAt, vyavahArarAzyapravezAt / bhavyA api te'nantAH, ye mokSasukhaM na prApnuvanti // 1 // )
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 934 aSTavidhAH prabhAvakAH abhavyAnAM tu durApAstaiva muktikathA, ata eva bhavyazabdopAdAnam / 'dhammakahi'tti dharmakathA'syAstIti dharmakathI 'kahaNaladdhillu'tti kathane-vyAkhyAne labdhiryasya sa kathanalabdhikaH, kazcanApi ghaTapradIpavatsvayamavabudhyamAno'pi na paraM bodhayituM kSamaH ataH pravacanavyAkhyAnarhaH, yastu kSIramadhvAzravAdilabdhimAn hetuyuktidRSTAntaiH paraM pratibodhayati sa eva dharmakathAnuyogArhaH, yadAgamaH - 'jo heuvAyapakkhammi heuo Agamammi aagmio| so samayappannavao, siddhaMtavirAhago anno // 1 // ' (chAyA- yo hetuvAdapakSe hetuta Agame AgamikaH / sa samayaprajJApakaH, siddhAntavirAdhako'nyaH // 1 // ) ata eva kathanalabdhika iti vizeSaNaM yuktiyuktamiti gAthottarArddhArthaH // 33 // prAvacanikadharmakathikaprabhAvakadvayalakSaNamuktvA tRtIyavAdiprabhAvakasvarUpaM gAthApUrvArddhanAha - vAI pamANakusalo, rAyaduvAre'vi lddhmaahppo| (chAyA- vAdI pramANakuzalo, rAjadvAre'pi labdhamAhAtmyaH / ) vRttiH - 'vAi'tti sa vAdI kathyata iti sambandhaH, yaH pramANakuzalaH pramANAni saugatAdimatapratItAni pratyakSAdIni, yaduktaM - 'cArvAko'dhyakSamekaM sugatakaNabhujau sAnumAnaM sazAbdaM, tadvaitaM pAramarSaH sahitamupamayA tattrayaM cAkSapAdaH / arthApattyA prabhAkRdvadati tadakhilaM manyate bhaTTa etat / sAbhAvaM dve pramANe jinapatisamaye spaSTato'spaSTatazca // 1 // ' tatra kuzala:-pravINaH, ajJAtapramANo hi vAdAya pravarttamAna upahAsyatAmeti, ataH pramANapravINa eva gaveSyata iti / punaH kiMviziSTaH ? labdhamAhAtmyaH labdhaM mAhAtmyaM-pratiSThA yena saH, na kevalaM loke kintu rAjadvAre'pi paNDitAnvitAyAM sabhAyAmapi, ata eva labdhamAhAtmya iti vizeSaNaM sArthakam, aprAptapratiSTho hi jane vAtUlavadyadapi tadapi pralapanna gauravAspadIbhavatItyata evaMvidho yaH sa vAdI, vAdiprativAdisabhyasabhApatisanAthAyAM pratipakSanirAsapUrvaM svapakSasthApanamavazyaM vadatIti vAdIti gAthApUrvArddhArthaH /
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTavidhAH prabhAvakAH 935 vAdiprabhAvakaviSaye zrImallavAdikathA, tRtIyaM vAdiprabhAvakasvarUpamuktvA caturthaM naimittikasvarUpaM gAthottarArddhanAha - nemittio nimittaM kajjaMmi pauMjae niuNaM // 34 // (chAyA- naimittiko nimittaM kArye prayuGkte nipuNam // 34 // vRttiH - 'nemittio'tti divyautpAtikAntarikSabhaumAGgasvaralakSaNavyaJjanaparijJAnarUpamaSTAGganimittamasyAstIti naimittikaH, sa ca nimittamatItAnAgatavartamAnakAlaprakAzakaM kArye pravacanonnatihetau prayuGkte, akArye tu nimittaM prayujyamAnaM mahate'narthAya tapaHkSayAya ca mahAtmanAmupajAyate, yadAhurdharmadAsagaNaya: 'joisanimittaakkhara-kouyaAesabhUikammehiM / kAraNANumoyaNehiM sAhussa tavakkhao hoi // 115 // ' (upadezamAlA) (chAyA- jyotirnimittAkSara-kautukAdezabhUtikarmabhiH / kAraNAnumodanaiH sAdhoH tapaHkSayaH bhavati // 1 // ) tadapi kathaM prayojyamityAha - nipuNaM sunizcitaM yathA bhavati, yadRcchayA pralApe pratyutApabhrAjanaiva jAgartIti gAthottarArddhArthaH // 34 // caturthaM naimittikalakSaNamuktvA paJcamaM tapasvisvarUpaM gAthApUrvArddhanAha - jiNamayamubbhAsaMto vigiTThakhamaNehi bhaNNai tavassI / (chAyA- jinamatamudbhAsayan vikRSTakSapaNaiH bhaNyate tapasvI / ) vRttiH - viziSTAni yAni kSapaNAni aSTamAdIni sAMvatsarikaparyantAni tapAMsi, athavA bAhyAbhyantarAnazanAvamaudaryavRttisakSeparasatyAgakAyaklezasaMlInatAprAyazcittavinayavaiyAvRttyasvAdhyAyadhyAnavyutsargabhedairdvAdazaprakArANi, tairvikRSTakSapaNaiH jinamataM zrImadarhacchAsanam udbhAsayan prabhAvayan tapasvI tapazcaraNakRddhaNyata iti gAthApUrvArddhArthaH // paJcamaM tapasviprabhAvakasvarUpamuktvA SaSThaM vidyAvatprabhAvakalakSaNaM gAthottarArddhanAha - siddhabahuvijjamato, vijjAvanto ya uciyanU // 35 // (chAyA- siddhabahuvidyAmantraH, vidyAvAn ca ucitajJaH // 35 // )
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTavidhAH prabhAvakAH vRttiH - siddhA - jApahomAdiyathAvatpUrvasevottarasevAbhyAM siddhiM gatA, bahvyo - bhUyasyo rohiNyAdiSoDazavidyAdevyadhiSThitA'STacatvAriMzatsahasrapramitA vidyAH siddhazAbarAdipuruSadaivatAdhiSThitAzca mantrA yasya sa siddhabahuvidyAmantraH punaH kiMviziSTaH ? - ucitajJaH saGghAdiprayojanakuzalo vidyAvAn bhavati, caH samuccaye, iti gAthottarArddhArthaH // 35 // " saMghAikajjasAhaga-cuNNaMjaNajogasiddhao siddho / (chAyA - saGghAdikAryasAdhaka - cUrNAJjanayogasiddhakaH siddhaH / ) vRtti: - saGghasya - sAdhusAdhvI zrAvaka zrAvikArUpasya, AdizabdAjjinagRhabimbajinAgamAnAM ca yatkAryaM prayojanaM tasya sAdhakAni - sampAdakAni yAni cUrNAni - suvarNasiddhyAdyutpattijanakAnyauSadhivRndodbhavAni aJjanAni ca nidhidarzanAdRzIkaraNakAraNAni netrAJjanAni yogAzca-saubhAgyadaurbhAgyakarA pAdalepAdivyomotpatanasAdhakAstaiH siddha eva siddhako-jagati prAptapratiSThaH siddho bhavatIti gAthApUrvArddhArthaH // saptamaM siddhaprabhAvakalakSaNamuktvA'STamaM kavisvarUpaM gAthottarArddhenAha - 936 bhUyatthasatthaganthI, jiNasAsaNajANao sukaI // 36 // (chAyA - bhUtArthazAstragranthI, jinazAsanajJAyakaH sukaviH ||36|| vRttiH bhUtA-yathAvattayA siddhAnte praNItA dharmmAdharmmAkAzapudgalajIvasvarUpA ye'rthAstanmayaM yacchAstraM tadgrathnAti -gadyapadyarUpeNa bandhnAtIti bhUtArthazAstragranthI, tathA jinazAsanaM-nizcitasadasannityAnityAbhilApyAnabhilApyAviyutasAmAnyavizeSamayAnanta - - dharmmAtmakaM kunayavivarjitaM sakalanayamayaM pratyakSaparokSapramANopapannaM ca jAnAtIti jinazAsanajJAtA, ata eva suSThu satyaM caturanuyogapratibaddhaM zAstraM kavayata iti sukaviH bhavati, nRpAdicATukAriNAM niyatamasadbhUtaguNodbhAvinAM kukavInAM narakapAta evAtaH suSThuzabdopAdAnaM sArthakamiti gAthottarArddhArthaH / kaviprabhAvakaviSaye zrIsiddhasenadivAkarakathA, prabhAvakANAM vizeSasvarUpamuktvA sAmAnyalakSaNamAha savve pabhAvagA te jiNasAsaNasaMsakAriNo je u / bhaMgaMtareNavi jao, ee bhaNiyA jiNamayammi // 37 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 937 aSTavidhAH prabhAvakAH (chAyA- sarve prabhAvakAste jinazAsanazaMsakAriNo ye tu / bhaGgyantareNA'pi yata ete bhaNitA jinamate // 37 // ) vRttiH - sarve samastAste prabhAvakA arhanmatollAsakAH, ye tu jinazAsanazaMsAkAriNo jinamatazlAghAjanakAH Adau prabhAvakASTakamuktvA punarevaM kathamucyate ? ityAha - yato yasmAtkAraNAt jinamate siddhAnte ete prabhAvakAH bhaGgyantareNApi prakArAntareNApi bhaNitAH kathitA iti gAthArthaH // 37 // tAneva vizeSayannAha - aisesiiDDi dhammakahi vAi Ayariya khavaga nemittii| vijjArAyAgaNasammao ya titthaM pabhAvaMti // 38 // (chAyA- atizeSitaddhiH dharmakathI vAdI AcAryaH kSapaka: naimittikaH / vidyArAjagaNasammatazca tIrthaM prabhAvayanti // 38 // ) vRttiH - atizeSitA-aparebhyaH paramotkarSaM nItA Rddhayo-jaGghAcAraNavidyAcAraNAzIviSajalloSadhyavadhimanaHparyAyAdilabdhayo yasya so'tizeSitaddhiH, dharmakathI vyAkhyAnalabdhimAna, vAdi paravAdivijetA, AcAryaH SaNNavatyadhikadvAdazazataguNAlaGkRtaH, kSapakovikRSTatapasvI, naimittikaH trikAlajJAnavettA, vidyAvAn siddhavidyAmantraH, 'rAyagaNasammato' narendraprabhRtilokAbhISTaH, evaM bhaGgyantareNASTau prabhAvakAH tIrthaM jinazAsanaM prabhAvayanti udyotayanti, caH samuccayavAcIti gAthArthaH // 38 // ___ yadi kAlAdivaiSamyAdetAH siddhayo na syustadA kathaM tIrthaprabhAvanA bhavatItyAha - iya saMpattiabhAve, jattApUyAi jaNamaNoramaNaM / jiNajaivisayaM sayalaM, pabhAvaNA suddhabhAveNaM // 39 // (chAyA- iti sampattyabhAve, yAtrApUjAdi janamanoramaNam / jinayativiSayaM sakalaM, prabhAvanA zuddhabhAvena // 39 // ) vRttiH - iti pUrvoktaprakAreNa sampadabhAve labdhivirahe sati, na hi sarvatratAH pUrvoktA labdhayaH sambhavanti, viziSya niratizaye kAle'smin, tadA kiM karttavyamityAha - 'jatta'tiyAtrA zrIzatruJjayAdimahAtIrtheSu caturvidhasaGgrena saha sotsavaM gamanaM, athavA yugapradhAnAdervandanArthaM mahA sammukhayAnaM pUjA-kusumAdibhirarhadarcanaM uta gurUNAM vandanakazuzrUSAdikaraNaM,
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 938 aSTavidhAH prabhAvakAH AdizabdAdabhayadAnasatrAgArapaTahodghoSaNAdi evaMrUpe kRtye kRte kiM syAdityAha - 'jaNa'tti-janA lokAsteSAM manazcittaM tasya ramaNaM-prItyutpAdakaM anyadapyutsarpaNAdi, kiMnimittamityAha - 'jiNa 'tti-jinA arhanto yatayaH-sAdhavasteSAM viSayaM tannimittaM sakalaM-sarvamanuSThAnaM prabhAvanA mahimA bhavati, katham ? - zuddhabhAvena trikaraNavizuddhyA kRtamiti gAthArthaH // 39 // ' haribhadrasUrisUtritasambodhaprakaraNe'pi prakArAntareNA'STau prabhAvakA itthaM pratipAditAH - '1 aisesaiDDi 2 dhammakahi 3 vAI 4 Ayariya 5 khavaga 6 nemittii| 7 vijjA 8 rAyAgaNasaMmayA ya titthaM pabhAvaMti // 929 // ' (chAyA- 1 atizeSaddhiH 2 dharmakathI 3 vAdI 4 AcArya: 5 kSapakaH 6 naimittikaH / 7 vidyA 8 rAjagaNasammatAzca tIrthaM prabhAvayanti // 929 // ) atra atizeSA - avadhimanaHparyayajJAnAmarSoMSadhyAdayo'tizayAste tairvA Rddhiryasya so'tizeSaddhiH, rAjasammatA-nRpavallabhAH, gaNasammatA-mahAjanAdibahumatA iti, zeSaM spaSTArtham / prabhAvakANAmaSTavidhatvAtprabhAvakatvamapyaSTavidham / gururetadaSTavidhaM prabhAvakatvaM pradarzya jinazAsanaM prabhAvayati / yadvA gururetadaSTavidhaM prabhAvakatvaM janebhyaH suSTha pratipAdayati / evaM SaTtriMzadguNavibhUSito gururjinazAsanaM prabhAvayatu // 30 // ityekonatriMzattamI SaTvizikA sampUrNA + saMsAracArae cArae vva AvIliyassa baMdhehiM / uvviggo jassa maNo, so kira Asannasiddhipaho // kArAgRha jevA saMsAranA kedakhAnAmAM karmabaMdhathI pIDAtA je jIvanuM mana udvega pAme che teno mokSamArga kharekhara najIka che. jai tA asakkaNijjaM, na tarasi kAUNa to imaM kIsa / appAyattaM na kuNasi, saMjamajayaNaM jaIjogaM? // jo azakya anuSThAna na karI zakatA ho to A potAne svAdhIna evI sAdhune yogya saMyamanI jayaNA kema nathI karato? +
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ ogaNatrIsamI chatrIsI have ogaNatrIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - lokamAM aThyAvIsa labdhio batAvavAmAM hoMziyAra ane ATha prakAranA prabhAvakapaNAne batAvanAra - Ama chatrIsaguNovALA guru jaya pAmo. (30). premIyA vRttino bhAvAnuvAda - zubha pariNAmathI ane tapanA prabhAvathI pragaTa thanArI vizeSa prakAranI Rddhi te labdhi. te aThyAvIsa prakAranI che. te A pramANe - 1 AmA~Sadhilabdhi, ra vikhaMDISadhilabdhi, 3 khelauSadhilabdhi, 4 jallauSadhilabdhi, pa sarvoSadhilabdhi, 6 saMbhinnazrotolabdhi, 7 avadhilabdhi, 8Rjumatilabdhi, vipulamatilabdhi, 10cAraNalabdhi, 11 AzIviSalabdhi, 12 kevalilabdhi, 13 gaNadharalabdhi, 14 pUrvadharalabdhi, 15 ahalabdhi, 16 cakravartilabdhi, 17 baLadevalabdhi, 18 vAsudevalabdhi, 19 kSIramadhusarpirAgnavalabdhi, 20 koikabuddhilabdhi, 21 padAnusArilabdhi, 22 bIjabuddhilabdhi, 23 tejolezyAlabdhi, 24 AhArakalabdhi, 25 zItalezyAlabdhi, 26 vaikriyazarIralabdhi, 27 akSaNamahAnalabdhi ane 28 pulAkalabdhi. pravacanasAroddhAramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - gAthArtha - TIkArya - 1. AmA~Sadhilabdhi, 2. vimuDISadhilabdhi, 3. khelauSadhilabdhi, 4. jallauSadhilabdhi, 5. sarvoSadhilabdhi, 6. saMbhizrotolabdhi, 7. avadhilabdhi, 8. Rjumatilabdhi, 9. vipulamatilabdhi, 10. cAraNalabdhi, 11. AzIviSalabdhi, 12. kevalilabdhi, 13. gaNadharalabdhi, 14. pUrvadharalabdhi, 15. ahaMtu labdhi, 16. cakravartilabdhi, 17. baLadevalabdhi, 18. vAsudevalabdhi, 19. kSIramadhusarpirAgnavalabdhi, 20. koikabuddhilabdhi, 21. padAnusArIlabdhi, 22. bIjabuddhilabdhi, 23. tejalezyAlabdhi, 24. AhArakalabdhi, 25. zItalezyAlabdhi, 26. vaikriyazarIralabdhi, ra7. akSaNamahAnasIlabdhi, 28 pulAkalabdhi. A aThThAvIsa labdhio che. Adi zabdavaDe bIjI paNa labdhio che, ema jaNAya che. jIvonA zubha, zubhatara, zubhatama pariNAmonA kAraNe tathA asAdhAraNa tapanA prabhAvathI vividha prakAranI labdhio eTale RddhivizeSo jIvane prApta thAya che. (1492-1495)
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 940 aThyAvIsa labdhio have ahIM keTalIka labdhionI kramasara vyAkhyA jaNAve che, temAM prathama AmA~Sadhi vagere pAMca labdhionI vyAkhyA kare che - gAthArtha - saMsparzana eTale sparza karavo, te Amarza kahevAya che. pezAba ane viSThA te vikhuSa kahevAya che. bIjA viDu eTale viSThA ane pra eTale pezAba kahe che. A be tathA bIjA paNa avayavo sugaMdhI ane rogone zamAvavA samartha hoya te. TIkArtha - AmaauSadhilabdhi - sparza karavo, te Amarza kahevAya che. te sparza ja auSadhirUpe jemane hoya eTale jemano sparza auSadhirUpe pariNamelo hoya te AmazauSadhi kahevAya. eTale jeo hAtha vagere avayavonA sparza mAtrathI ja vividha rogo dUra karavA samartha hoya, tevA sAdhuo labdhi ane labdhivaMtanA abheda upacArathI AmA~SadhirUpe kahevAya che. Ano bhAva e che ke, jenA prabhAvathI potAnA hAtha, paga vagere avayavonA sparzamAtrathI ja potAnA temaja bIjAnA badhAye rogo dUra thAya, te AmA~Sadhilabdhi kahevAya che. vipuDu-khela-jala-sarvoSadhilabdhi - pezAba ane vijhAnA vipuSa eTale avayavo, vimuDa kahevAya che. pezAba ane viSThAnA avayavo ja ahIM vimur3a kahevAya che. bIjA AcAryo vir3a eTale viSThA ane pra eTale pezAba kahe che. viSThA tathA pezAba-e ane bIjA paNa zleSma, mela, vALa, nakha vagere ghaNA ane badhA avayavo, je sAdhuonA sugaMdhI hoya ane rogone zamAvavA samartha hoya, to sAdhu te auSadhinI labdhivALA kahevAya che. jemake vipuDauSadhi, khelauSadhi, jallauSadhi, kezauSadhi, nakhauSadhi vagere auSadhi tathA sarvoSadhivALA sAdhuo kahevAya che. Ano bhAva e che ke, je sAdhunA prabhAvathI emanI vijhA tathA pezAbano thoDo paNa aMza sugaMdhI hoya ane roga samUhano nAza karavA samartha thAya, te vimuDauSadhi tathA khela e zleSma, nAkano mela, jalla eTale zarIrano mela, kAna, moTuM, nAka, AMkha, jIbha vagereno je mela te jalla kahevAya. A khela ane jallanA prabhAvathI badhA rogo dUra thAya ane sugaMdhI bane te khelauSadhi ane jallauSadhi kahevAya. tathA jenA prabhAvathI viSThA, pezAba, vALa, nakha vagere badhAye avayavo ekaThA thaI badhe auSadharUpe ane sugaMdhIrUpe pariName te sarvoSadhi. (14961497) gAthArtha - je sarvazroto eTale kAMNAovaDe badhuMye sAMbhaLI zake ane badho viSaya jANI zake tathA eka sAthe sAMbhaLelA zabdone bhinna-bhinnasvarUpe jANI zake te saMbhinnazroto labdhi. (1498)
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ aThyAvIsa labdhio 941 TIkArya - saMbhinnazrotolabdhi - je zarIranA badhAye deza eTale avayavavaDe sAMbhaLI zake, te saMbhinnazrotA kahevAya. athavA je zabda vagere sarve viSayone badhAye zroto eTale indriyovaDe jANI zake eTale koIpaNa eka ja indriyavaDe bIjI indriyavaDe jANavA yogya viSayone jANI zake, te saMbhinnazrotolabdhimAna kahevAya. athavA bAra yojanAnA vistAramAM rahelA cakravartinA sainyamAM vAgatA vAjiMtronA samUhane athavA eka sAthe vagADAtA Dhola vagerenA avAjane bhinna-bhinna lakSaNa ane vidhAnapUrvaka paraspara judA-judA lokasamUhamAMthI utpanna thayelA athavA zaMkha, kAhalA, bherI eTale nagArA, bhANa, DhakkA vagere vAjiMtranA avAjane ekI sAthe ja ane ghaNA zabdone je sAMbhaLI zake ane teno nirNaya karI zake, te saMbhinnazrotolabdhimAna kahevAya che. (1498) gAthArtha - Rju eTale sAmAnya, tanmAtrane grahaNa karanAruM je mana:paryavajJAna, je prAyaH karI vizeSa rahita che. jemake ghaDAne ciMtavela che - ema jANI zake. vastunA vizeSane grahaNa karanAruM je jJAna ane tene grahaNa karanArI je vipulabuddhi te vipulamati mana:paryavajJAna kahevAya. arthAt ghaTane paryAyo sAthe jANI zake che. (1499-1500) TIkArya - Rjumatilabdhi :- Rju eTale sAmAnya, vastumAtrane grahaNa karanArI mati eTale jJAna te RjumatimanaparyavajJAna kahevAya. te Rjumati moTe bhAge vizeSa rahitapaNe eTale deza-kALa vagere aneka paryAyo vagara bIjAvaDe ciMtavAyela ghaDAmAtrane jANI zake che. vipulamatilabdhi - ghaDA vagere vastuonA deza, kSetra, kALa vagere vizeSonA mAna eTale saMkhyAne jANI zake, te vipulane grahaNa karanArI je buddhi eTale jJAna te vipulamatimana:paryavajJAna kahevAya. A jJAna bIjAe ciMtavela ghaDAne prasaMgAnusAra seMkaDo paryAya yukta jANI zake che. jemake A ghaDo sonAno, pATaliputra nagarano, navo adyatana, moTA oraDAmAM rahelo, vagere ghaNA vizeSothI viziSTa ghaDAne bIjAe vicArela jANI zake che. Ano bhAva e che ke, mana:paryavajJAna be prakAre che. 1. Rjumati ane 2. vipulamati. temAM je sAmAnya ghaDA vagere vastumAtrane vicAravAmAM pravRtta thayela mananA pariNAmane grahaNa karanAra, kaMIka avizuddhatara, manuSyakSetra eTale aDhIdvIpamAM aDhI AMgaLa ochuM, eTalA kSetramAM rahelA viSayanuM je jJAna, te Rjumatilabdhi che. seMkaDo paryAyo sahita ghaDA vagere vastuonA vizeSa ciMtanamAM pravRtta thayela manodravyane grahaNa karanAra, spaSTa ane saMpUrNa manuSyakSetra viSayaka je jJAna, te vipulamatilabdhi che. (1499-1500) gAthArtha - AzI eTale dADhA. temAM je rahela mahAjhera, te AzIviSa kahevAya. te jhera
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 942 aThyAvIsa labdhio karma ane jAtinA bhede be prakAre che. te baMne prakAro paNa aneka bhede ane cAra bhede che. (1501) TIkArtha - AzIviSalabdhi :- AzI eTale dADhAo. temAM raheluM je mahAjhera jemane hoya, te AzIviSa kahevAya che. te AzIviSo be prakAre che. 1. karmabheda 2. jAtibheda. temAM karmabhedamAM paMceMdriya tiryaMca yonika jIvo, manuSyo, sahasrAra sudhInA devo-ema aneka prakAro che. tapa, cAritranA anuSThAno athavA bIjA koIka guNanAM kAraNe AzIviSa sApa, vIMchI, nAga vagere vaDe sAdhya kriyA teo karI zake che. zrApa vagere ApavA dvArA bIjAno nAza paNa karI zake che. devone A labdhi aparyApta avasthAmAM hoya che ema jANavuM. kAraNa ke, jemane pUrve manuSyabhavamAM AzIviSalabdhi hoya ane sahasrAra sudhImAM navInadeva tarIke utpanna thayelA hoya, temane aparyApta avasthAmAM pUrvabhavanI AzIviSalabdhinA saMskAra hovAthI AzIviSalabdhivAnarUpe vyavahAramAM kahevAya che. te pachI paryApta avasthAmAM te saMskAro jatA rahetA hovAthI AzIviSalabdhimAna kahevAtA nathI. jo ke paryAptA devo paNa zrApa vagere dvArA bIjAno nAza karI zake che. chatAM teo te labdhidhArI kahevAtA nathI. kAraNake, A pramANe thavuM temane bhavapratyaya ane tevA prakAranA sAmarthyanA kAraNe hovAthI sarvasAdhAraNa che. guNapratyayika je sAmarthya vizeSa te labdhi kahevAya evI prasiddhi che. jAtiAzIviSa vIMchI, deDako, sApa ane manuSyanA bhede cAre prakAre che. teo kramasara bahu, bahutara, bahutama, atibahutama viSavALA che. vIMchInuM jhera utkRSTathI ardha bharatakSetra pramANa za2I2mAM phelAI zake che. deDakAnuM jhera bharatakSetra pramANa kSetramAM, sApanuM jhera jaMbudrIpa pramANa kSetramAM ane manuSyanuM jhera samayakSetra pramANa eTale aDhI dvIpa pramANa kSetramAM phelAI zake che. (1501) have kSIramadhusarpirAzrava ane koikabuddhilabdhi kahe che gAthArtha - khIra, madha, ghInA jevA svAdanI upamAvALA vacano jemanA nIkaLe, te kSIramadhusarpirAzravalabdhi kahevAya ane koThImAM rAkhelA anAjanI jema jenA sUtra artha hoya, te koSThakabuddhi kahevAya. TIkArtha - kSIramadhusarpirAzravalabdhi : khIra, madha, ghI, nA svAdanI upamAvALuM mIThuM jemanuM vacana hoya arthAt vajasvAminI jema je bole, tene kSIramadhusarpirAzravalabdhi kahevAya. Ano bhAva e che ke,
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ aThyAvIsa labdhio 943 zeraDIne caranArI eka lAkha gAyanuM dUdha pacAsa hajAra gAyane pIvaDAve, tenuM dUdha bIjI aDadhI gAyane, ema aDadhI aDadhI gAyone pIvaDAvatA chelle eka gAyane pIvaDAvI tenuM dUdha kADhI tenI khIra banAve. tene AgamamAM "cAturikya' e pramANe kahyuM che. te khIra khAvAthI mana ane zarIra ati AnaMdakAraka thAya che. temAM jemanuM vacana sAMbhaLavAthI mana ane zarIrane sukhakAraka thAya, te kSIrAzrava kahevAya che. khIranI jema jenA vacano badhI rIte zrave eTale jhare che, te kSIrAzrava kahevAya che. e pramANe madhamAM paNa jANavuM. ahIM madha eTale koIka atizaya sAkara vagerevALuM mIThuM dravya te jANavuM. ghI paNa zeraDIno cAro caranArI gAyanA dUdhamAMthI utpanna thayela ane dhImA tApe tapAvela, viziSTa varNa eTale raMgavALuM ghI jANavuM. ghInA svAda jevA mIThA vacana bolanAra vRtADhavA kahevAya. upalakSaNathI amRtADhavI, ikSurasAzravI vagere paNa upara pramANe jANavA. athavA jenA pAtramAM paDela kharAba anna paNa khIra, madha, ghI vagere samAna rasa, vIrya eTale zakti ane vipAka eTale phaLa ApanAru thAya, te anukrame kSIrADhavI, madhvAzravI, sapirAzravI kahevAya che. koSTakabuddhilabdhi - koThImAM rAkhela anAjanI jema jemanA sUtrArtha bhUlAtA na hovAthI ane lAMbo samaya rahetA (TatA) hovAthI, koThImAM rahelA anAjanI jema nAza na pAmatA sUtrArthavALA muni koikabuddhilabdhivaMta kahevAya che. koThImAM rahelA anAja jevI jenI buddhi hoya, je AcAryanA mukhamAMthI nIkaLela sUtrArthane te ja rUpa dhAraNa kare, te sUtrArthamAM koIpaNa kALe jarApaNa ochuM na thAya, te koikabuddhilabdhi kahevAya. (1502) have padAnusArIlabdhi ane bIjabuddhilabdhi kahe che - gAthArtha - je eka sUtrapadavaDe ghaNAM sUtrapadone grahaNa karI zake te padAnusArIlabdhi. je eka arthapadavaDe (ghaNA) arthane pAme te bIjabuddhi kahevAya. TIkArya-padAnusArIlabdhi = je adhyApaka vagere dvArA koIpaNa eka sUtrapada bhaNyo hoya, te sUtrapadavaDe ghaNA sUtrapadone potAnI buddhivaDe jANI, te pramANe ja grahaNa kare te padAnusArIlabdhimAna kahevAya. bIjabuddhilabdhi :- "utpAda, vyaya, dhrauvya yukta sat' vagere jevA arthapradhAnapadane meLavI, te eka bIjarUpa padavaDe je bIjA nahIM sAMbhaLela zrutanA paNa yathAvasthita ghaNA
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 944 aThyAvIsa labdhio arthane jANI zake, te bIjabuddhilabdhivAna kahevAya. ane sarvottama prakarSane prApta thayelI A bIjabuddhilabdhi tIrthaMkaronA gaNadharone hoya che. jeo utpAda vagere traNa padonuM avadhAraNa karI saMpUrNa dvAdazAMgIrUpa pravacananI guMthaNI kare che. (1503) gAthArtha - TIkArtha - akSINamahAnasIlabdhi :- jenAvaDe lavAyela bhikSAmAMthI ghaNA eTale lAkhonI saMkhyAmAM loko dharAIne jame ane jyAM sudhI pote na jame, tyAM sudhI AhAra pUrNa na thAya, te akSINamahAnasIlabdhi kahevAya. (1504) gAthArtha - bhavasiddhika eTale bhavya puruSone A kahela labdhio hoya che ane have bhavasiddhika strIone jeTalI labdhio hoya che te kahe che. (1505) TIkArtha - ahIM avidha, cAraNa, kevali, gaNadhara, pUrvadhara, arhat, cakravartI, baLadeva, vAsudeva, tejolezyA, AhAraka, zItalezyA, vaikriya, pulAka-A labdhio prAyaH karI AgaLa moTe bhAge pratipAdana karI hovAthI ane prasiddha hovAthI sUtrakAre enI vyAkhyA karI nathI paraMtu tejolezyA ane zItalezyAlabdhinI vyAkhyA sthAnazUnya na 2he te mATe kare che. tejolezyAlabdhi :- krodhanI adhikatAthI zatru tarapha moDhAmAMthI aneka yojana pramANa kSetramAM rahela vastuone bALavAmAM samartha evo tIvratara teja eTale agni kADhavAnI zakti te tejolezyAlabdhi. zItalezyAlabdhi H- ati karuNAdhIna thaI jenA para upakAra karavo hoya, tenA tarapha tejolezyA bujhAvavA samartha evo zItala tejavizeSa choDavAnI je zakti, te zItalezyA. kUrmagAmamAM karUNArasavALA, snAnanA abhAvanA kAraNe utpanna thayela ghaNI jUne bacAvanAra, bAlatapasvI, vaizikAyina tApasane niSkAraNa kajiyA karavAnI icchAthI gozALo ''are mUkAzayyAtara'' ema kahI tApasanA kopAgnine pragaTAvavA lAgyo. tyAre vaizikAyina tApase te durAtmAne bALavA mATe vajane bALavAnI zaktivALI teolezyA choDI. te ja vakhate dayALu bhagavAna vardhamAnasvAmIe paNa tenA prANanI rakSA mATe ghaNA tApano uccheda karavAmAM catura evI zItalezyA choDI. je sAdhu niraMtara chaTTha tapa kare ane pAraNAmAM eka muDhi nakhIyAvALA aDada vApare ane eka kogaLo pANI pIe-e rIte karatA cha mahine tejolezyAlabdhi utpanna thAya che. ahIM Adi zabdathI bIjI paNa aNutva, mahattva, laghutva, gurutva, prApti, prAkAmya, izitva, vazitva, apratighAtitva, annana, kAmarUpitva vagere labdhio jANavI.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ aThyAvIsa labdhio 945 aNutva eTale je labdhinA kAraNe aNu jeTaluM zarIra karI eka nAnAchidramAM paNa praveza karI zake ane tyAM cakravartinA bhogone paNa bhogave. mahattvalabdhi eTale merU parvatathI paNa moTu zarI2 ka2vAnuM je sAmarthya te. vAyuthI paNa halaku zarIra karavAnuM je sAmarthya te laghutva. vajrathI paNa bhAre zarI2 ka2vAnuM je sAmarthya te gurutva. te zarIra prakRSTabaLavALA indra vagerethI paNa uMcakavuM duHsaha thAya che. prAptilabdhi eTale jamIna para ja rahIne AMgaLInA agrabhAgavaDe merUparvata AgaLa rahelA sUrya vagerene aDavAnuM sAmarthya prApta thAya te. prAkAmyalabdhi eTale pANImAM paNa jamInanI jema pravezavA ane cAlavAnI zaktivizeSa te tathA pANInI jema jamInamAM paNa DubakI lagAvIne nIkaLavAnI je zakti te. izitva eTale traNa lokanI prabhutA, tIrthaMkara, indra vagerenI Rddhi vikurvavAnI je zakti te. vazitva eTale sarva jIvane vaza karavAnI zakti. apratighAtitvalabdhi eTale parvatamAM paNa niHzaMkapaNe eTale aTakyA vagara gati karI zake te. antardhAnalabdhi eTale adazya thavAnI je zakti te. kAmarUpitvalabdhi eTale ekI sAthe vividha prakAranA rUpo vikurtI zake te. have bhavya-abhavya puruSo ane strIone jeTalI labdhio hoya che, te kahe che. bhaviSyamAM jeone muktipada maLavAnuM che te bhavasiddhika kahevAya, eTale bhavya kahevAya. te bhavya puruSone uparokta badhIye labdhio hoI zake che. tathA bhavya strIone je labdhio nathI thatI te AgaLanI gAthAmAM kahe che. (1505) gAthArtha - TIkArtha - arhat, cakravarti, vAsudeva, baLadeva, saMbhijJazrotaH, cAraNa, pUrvadhara, gaNadhara, pulAka, AhA2ka labdhi. A dasa labdhi bhavya strIone hotI nathI. bAkInI aDhAra labdhi bhavya strIone hoya che. ema upalakSaNathI jaNAya che. jema mallinAthasvAmine strIpaNAmAM je tIrthaMkarapaNuM hatuM, te AzcaryarUpa hovAthI na gaNAya.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 846 aThyAvIsa labdhio AgaLa kahela daza labdhio tathA kevali, Rjumati, vipulamatirUpa traNa labdhi umeratA tera labdhio abhavya puruSone kyAre paNa hotI nathI. bAkInI paMdara labdhio abhavya puruSone hoya che. abhavya strIone paNa uparokta tera temaja caudamI madhukSIrAzravalabdhi paNa hotI nathI. bAkInI A cauda sivAyanI labdhio hoya che. (1506-1508) (saTIka pravacanasAroddhAranA munizrI amitayazavijayajI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) vizeSAvazyakabhASyamAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - have bAkInI Rddhio kahe che - gAthArtha - 1. AmaSaauSadhi, 2. vimuDISadhi, 3. zlekhauSadhi, 4. malauSadhi, 5. saMbhinnazrotA, 6. Rjumati, 7. sarvoSadhi, 8. cAraNavidyA, 9. AzIviSa, 10. kevaLI, 11. mana:paryavajJAnI, 12. pUrvadhara, 13. ahaMnta, 14. cakravartI, 15. baLadeva, ane 16. vAsudeva, e Rddhio jANavI. (779-780). TIkArya - 1. AmaSaauSadhi-hAtha vagerenA sparzamAtrathI ja koIpaNa rogInA rogane dUra karavAne samartha je labdhi thAya che. ahIM labdhi ane labdhimAnano abheda upacAra karavAthI e labdhimAna sAdhu ja AmarSaauSadhi kahyA che. 2. vipuDauSadhi, 3. zleSmauSadhi, 4. malauSadhi, A labdhivALAnA jhADo, pezAba, zleSma (kapha) ane mela e badhA suvAsita hoya che, temaja potAnA athavA paranA rogone dUra karavAnI buddhithI teno sparza karatAM te rogo dUra thAya che. 5. saMbhinnazrotalabdhi - je labdhithI zarIranA sarva bhAgo vaDe sAMbhaLI zake che. athavA pAMcamAMnI koIpaNa indriyavaDe bAkInI sarva indriyavaDe jANI zakAya evA viSayone jANe te saMbhinnazrotA kahevAya. athavA zrotrendriya cakSunuM kArya karanAra thavAthI cakSupaNAne pAmela hoya, ane cakSu zrotranuM kArya karanAra thavAthI zrotrapaNAne pAmela hoya, ema jenI sarvaindriyo paraspara ekarUpatAne pAmela hoya te saMbhinnazrotA kahevAya. temaja bAra yojana paryata vistArAyelA ane ekIsAthe bolanArA cakravartInA lazkaranA zabdone, tathA ekasAthe vagADAtA temanA vAjiMtronA paraspara lakSaNa ane bhedathI judA judA evA zabdo, ane bhinna bhinna manuSyothI thayelA zaMkha, bherI AdinA ghaNA zabdo je ekIsAthe sAMbhaLe te paNa saMbhinnazrotA kahevAya che. A saMbhinnazrotAlabdhi paNa Rddhi ja che.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ aThyAvIsa labdhio 947 6. Rjumati - ghaTa, paTAdinA vicArane sAmAnya mAtra grahaNa karanArI mati te. A labdhi vipulamatinI apekSAe kaMIka nyUna vizuddhivALI che ane te mana:paryavajJAnano eka bheda ja che. 7. sarvaauSadhi - jenA jhADo-pezAba, keza, nakha vagere sarva avayavo suvAsita ane roga dUra karavAne samartha hoya che. athavA eka ja sAdhune AmarSaauSadhi vagere sarva labdhio hoya te sarvoSadhilabdhi kahevAya che. 8. cAraNalabdhi - atizayasahita gamanAgamanarUpa labdhiyukta je hoya te cAraNalabdhimAna kahevAya, te be prakAre che - eka vidyAcAraNa ane bIjA jaMghAcAraNa. temAM koI vivakSita AgamarUpa vidyAnI mukhyatAe gamanAgamana kare te vidyAcAraNa. A labdhi yathAvidhi atizayapUrvaka niraMtara chaThThanuM tapa tapatAM utpanna thAya che. A labdhivaDe labdhimAna thayela muni eka pagale mAnuSottara parvata upara jaIne tyAMnA caityone vAMde, tyAMthI bIjA pagale naMdIzvara nAmanA AThamA dhape jaI tyAMnA caityone vAMde, tyAMthI eka ja pagale pAchA pharIne jyAMthI gayAM hoya tyAM Ave ane ahiMnA caityone vAMde. A pramANe tIrachI dizAmAM gamanAgamana thAya. ane Urdhva dizAmAM ahIMthI eka pagale naMdanavanamAM jaI tyAMnA caityone vAMde, tyAMthI bIjA pagale merUparvata upara pAMDukavanamAM jaI tyAMnA caityone vAMdIne pachI trIjA pagale tyAMthI pAchA pharIne je sthaLethI gayela hoya te sthaLe pAchA Ave ane tyAMnA caityone vAMde. lutAtanta (karoLIyAnA jALanA tAMtaNAthI banAvela puTaka taMtuo) athavA sUryakiraNonI madada vaDe banne jaMghAe AkAzamArge cAle te jaMghAcAraNa kahevAya. A labdhi yathAvidhi atizayapUrvaka niraMtara vikRSTa-aTTamanI tapasyA karatAM utpanna thAya che. A labdhiyukta muni eka pagale ahIMthI teramA rUcakavaradvIpe jaIne tyAM caityone vAMdI, tyAMthI pAchA pharatA bIjA pagale naMdIzvaradvIpe AvIne tyAMnA caityone vaMdanA karI, tyAMthI trIjA pagale jyAMthI gayela hoya tyAM pAchA Ave. A pramANe tIrachI dizAmAM gamanAgamana kare ane Urdhva dizAmAM ahiMthI eka pagale pAMDukavanamAM jaI tyAMnAM caityone vAMdI tyAMthI pAchA pharatAM bIjA pagale naMdanavanamAM AvI tyAMnAM caityone vaMdanA karI trIjA pagale jyAMthI gayA hoya tyAM pAchA Ave. vidyAcAraNa ane jaMghAcAraNamAM ATalo bheda che. 9. AzIviSa - jenI dADhamAM viSa hoya che. tenA be prakAra che. eka jAtithI ane bIjA karmathI. temAM jAtithI AzIviSa vIMchI, sarpa ane manuSyanI jAtio che ane te anukrame
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 948 aThyAvIsa labdhio vadhAre vadhAre viSavALA hoya che, kAraNa ke vIMchInuM jhera vadhAremAM vadhAre ardhabharatakSetrapramANa zarIramAM vyApI zake eTaluM hoya che. sarpanuM viSa jaMbudvIpapramANa zarIramAM vyApI zake eTaluM hoya che ane manuSyanuM viSa aDhIdvIpapramANa zarIramAM vyApI zake eTaluM hoya che. A sarva bhedo jAtithI AzIviSa kahevAya che. paMcendriya tiryaMca, manuSya ane sahastrAra sudhInA devo te karmathI AzIviSa che. tapa anuSThAnathI athavA koI bIjA guNathI, vIMchI-sarpa AdithI je kArya sAdhya hoya, te teo kare che, eTale ke zApa ApavAdivaDe bIjAne mArI nAMkhI zake che. emAM paNa devo aparyApta avasthAmAM evI zaktivALA hoya che, kAraNa ke teo pUrve manuSyabhavamAM upArjita AzIviSalabdhivALA hoIne sahastrAra devaloka parvatanA devomAM utpanna thayA hoya, tyAre paryApta avasthA na thAya tyAM sudhI tevI zaktivALA hoya che, te pachI te labdhi nathI hotI. jo ke paryAptA devo paNa zApAdivaDe bIjAno nAza karI zake che, to paNa te vakhate teone labdhi che ema na kahevAya. 10. kevaLInI Rddhi e sarvaprasiddha che. 11. vipulamatirUpa mana:paryavajJAnI, eTale ghaNA vizeSayukta vastunA vicArone grahaNa kare te vipulamati athavA seMkaDo paryAyo sahita cittanIya ghaTAdi vastuvizeSanA vicArane grahaNa karanArI mati te vipulamati mana:paryavajJAna. prazna :- sAmAnyathI eka mana:paryavajJAna ja ahIM kahyuM hota to cAlata, kAraNa ke e ekathI ja Rjumati ane vipulamatino saMgraha thaI jAta. vaLI Rjumati ane vipulamatine eka ja sthaLe na kahetA judA judA sthaLe kema kahyA? uttaraH- tAruM kahevuM satya che, paraMtu atizaya jJAnIonI vividha racanA koI viziSTa kAraNasara hoya che. vaLI temAM vizeSatA paNa che ke Rjumati AveluM cAlyuM jAya che, ne vipulamati tema nathI mATe bheda che. kevalajJAnanI pachI vipulamati kahevAnuM kAraNa paNa evuM saMbhave ke vipulamativALAne jarUra kevalajJAna thAya che. 12. pUrvadharonI Rddhi prasiddha che, kemake indrone paNa teo pUjaya che. 13 arihaMta, 14-cakrI, 15-baLadeva, ane 16-vAsudevanI Rddhio paNa sarvane prasiddha che. tethI tenuM vivecana nathI karatA. (079-780). eja artha bhASyakAra kahe che. sparza karavAthI roga dUra thAya te AmarSoSadhi, jhADo-pezAba suvAsita hoIne roga dUra karavAne samartha hoya te vimuDISadhi, bIjAo vir3a eTale viSThA ane pra eTale pezAba e be
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ aThyAvIsa labdhio 949 auSadhipaNAne pAmela hoya tene vimuDISadhi kahe che. A ane bIjA ghaNA avayavo suvAsita hoIne roga zamAvavAne samartha hovAthI, te te auSadhipaNAne pAmelA hovAthI, te sarvoSadhi kahevAya. je sarva indriyothI sAMbhaLe ane te sarva viSayo zrotrendriyathI jANe, athavA bhinna bhinna ghaNA zabdo sAMbhaLe che te saMbhinnazrotA kahevAya. sAmAnyamAtraprAhiNI mati te Rjumati mana:paryavajJAna che, e prAyaH vizeSavimukha ghaTamAtra ciMtavyo che ema jANe. ane vipulamati te Rjumatie jANelI vastune vizeSapaNe grahaNa kare eTale seMkaDo paryAye karIne yukta evI ciMtanIya vastune vizeSapaNe grahaNa karanArI hoya che. jaMghA ane vidyAvaDe atizaya gamanAgamana karavAne samartha hoya te cAraNa munio che. temAM jaMghAcAraNa muni sUryanA kiraNonI madada vaDe eka pagale rUcakavaradvIpe jAya, tyAMthI pAchA pharatAM bIjA pagale naMdIzvaradvIpe Ave ane trIjA pagale ahIM pAchA Ave. (UrdhvadizAmAM pahelA pagale paMDakavanamAM jAya, bIjA pagale naMdanavanamAM Ave ane trIjA pagale tyAMthI ahIM pAchA Ave. vidyAcAraNa muni pahelA mAnuSottara parvata para jAya, bIjA pagale naMdizvaratIre jAya ane trIjA pagale tyAMthI ahIM AvI caityavaMdana kare. (UrdhvadizAmAM) pahelA pagale naMdanavanamAM jAya, bIjA pagale paMDakavanamAM jAya ane trIjA pagale tyAMthI ahIM Ave. AzI eTale dADhA, temAM jene mahAviSa hoya te AzIviSa kahevAya. te AzIviSa karmathI ane jAtithI ema be prakAre che. karmathI AzIviSa aneka prakAre che ane jAti vaDe AzIviSa vIMchI vagere cAra prakAre che. ahIM mana:paryavajJAna grahaNa karavAthI vipulamati mana:paryava kahyuM che, ane samyakatva-jJAna-darzana-tathA cAritra vaDe kevaLI cAra prakAre che. (781-792) uparokta Rddhio sivAya bIjI paNa kSIrADhavAdi labdhio che, te bhASyakAra mahArAja kahe che. cakravartinI lAkha gAyonuM dUdha pacAsa hajAra gAyone pAya ema ardha ardhanA anukrama vaDe karIne chevaTe eka gAyanuM je dUdha nIkaLe te dUdha, zarkarAdi atyaMta madhura dravyathI paNa atizaya mIThAzavALuM madha, e prakAre ghI paNa levuM, tenA svAda jevAM jenAM vacano hoya, te (tIrthaMkara-gaNadharAdi) kSIrAzrava, madhvAzrava ane vRtAzrava labdhivALA jANavA. teo samastajanane sukha karanAra hoya che. koSThaka (koThAramAM rahelA) dhAnyanI peThe jene sUtra ane artha niraMtara smRtiyukta hovAthI cirasthAyI hoya, te koikabuddhi labdhimAna kahevAya, je sUtranA eka ja padathI svabuddhivaDe ghaNuM zrata jANe che, te padAnusArI labdhimAna kahevAya, ane
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 950 aThyAvIsa labdhio je (utpAda-vyaya-ne dhruva ityAdi) eka ja arthapradhAnapadavaDe bIjA ghaNA arthane jANe te bIjabuddhi (gaNadharo) kahevAya. (799-800) gAthArtha - e pramANe pariNAmavazAt udaya, kSaya, kSayopazama ane upazamathI thayelI bahu prakAranI labdhio jIvone hoya che. (801) TIkArtha - u52 kahelI ane e sivAya bIjI paNa labdhio jIvone zubha-zubhatarAdi pariNAmavazAt aneka prakAranI hoya che. temAM vaikriya ane AhArakAdi nAmakarmanA udayathI vaikriya ane AhA2ka labdhi prApta thAya che, darzanamohanIyAdikarmanA kSayathI kSAyika samakitakSINamohapaNuM ane mokSa vagere labdhio thAya che, dAnAntarAya-lAbhAntarAya Adi karmanA kSayopazamathI akSINamahAnasI vagere labdhi thAya che. je labdhivaDe eka jaNe lAvelI bhikSA ghaNA vApare to paNa khUTe nahi, ane jyAre pote vApare tyAre pUrNa thAya, te akSINamahAnasI labdhi kahevAya, ane darzanamohanIya Adi karmanA upazamathI upazamasamakita ane upazAntamohapaNuM vagere labdhio thAya che. (801) A saMbaMdhamAM bIjo mata batAvIne tenuM khaMDana kare che - gAthArtha - keTalAka vIza labdhio kahe che, te yogya nathI, kema ke ''labdhi" evo je vizeSa, te jIvone asaMkhya che. gaNadharalabdhi, taijasalabdhi, AhArakalabdhi, pulAkalabdhi, AkAzagamanalabdhi vagere ghaNI labdhio saMbhaLAya che, paNa te ahIM kahI nathI. (802803) TIkArtha - jeo vIza labdhio ja che ema kahe che, te vIza labdhio A pramANe mAne che, jevI ke - 1. AmaSTaSadhi, 2. zleSmaauSadhi, 3. malauSadhi, 4. vipruDauSadhi, 5. sarvoSadhi, 6. koSThabuddhi, 7. bIjabuddhi, 8. padAnusArIbuddhi, 9. saMbhinnazrotA, 10. Rjumati, 11. vipulamati, 12. kSIramadhRtAzravAlabdhi, 13. akSINamahAnasIlabdhi, 14. vaikriyalabdhi, 15. cAraNalabdhi, 16. vidyAdhara, 17. arihaMta, 18. cakrI, 19. baLadeva ane 20 vAsudeva e vIza labdhio che. A vIza labdhio bhavasiddhika jIvone hoya che. emAMthI jinalabdhi-baLadeva-cakrI vAsudeva-saMbhinnazrotA-jaMghAcAraNa ane pUrvadhara e sAta labdhio bhavasiddhika strIone nathI hotI. temaja e sAta ane Rjumati tathA vipulamati maLIne nava labdhio abhavya puruSone paNa kadI nathI hotI. vaLI abhavya strIone e kahelI nava ane kSIramAzrava maLIne daza labdhio nathI hotI paNa bAkInI ja hoya che. (802-803)'
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATha prakAranA prabhAvako 951 (saTIka vizeSAvazyakabhASyanA zAha cunIlAla hakamacaMda kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) saMbodhaprakaraNamAM kahyuM che, 'saMgha vagerenuM kArya AvI paDe tyAre jenA vaDe cakravattine paNa sUrI nAMkhe te labdhithI yukta te labdhipulAka jANavo. (749)' guru lokamAM A labdhione batAvavAmAM hoMziyAra hoya che. jainazAsananI prabhAvanA kare eTale ke tene prakAzamAM lAve te prabhAvaka. te ATha prakAranA che. te A pramANe 1 pravacanI, 2 dharmakathI, 3 vAdI, 4 naimittika, 5 tapasvI, 6 vidyAvAna, 7 siddha ane 8 kavi. caityavaMdanamahAbhASyamAM kahyuM che, 'pravacanI, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAna, siddha ane kavi - A ATha prabhAvaka kahyA che. (128)' A ATha prabhAvakonuM svarUpa yogazAstranI vRttimAM A pramANe batAvyuM che - '1 pravacanI, 2 dharmakathI, 3 vAdI, 4 naimittika, pa tapasvI, 6 vidyAvALA, 7 siddha, ane 8 kavi e ATha prabhAvako che. (vya.bhA.) temAM je dvAdazAMgI rUpa pravacana athavA gaNipiTakanA atizayavALA jJAnane dhAraNa karanAra, tene yugapradhAnAgama paNa kahI zakAya te prathama pravacanI. jene dharmopadeza ApavAnI suMdara zakti hoya, jenI mudhura vANIthI anekane dharmano pratibodha thAya te, bIjo dharmakathI. vAdI, prativAdI, sabhya ane sabhApati lakSaNavALI caturaMgI sabhAmAM pratipakSanuM khaMDana karI potAnA pakSanuM sthApana karavAnA sAmarthyavALo trIjo vAdI. traNe kALa saMbaMdhI lAbhAlAbhane jaNAvanAra nimittazAstra bhaNelo hoya, te cotho naimittika, akrama Adi vikRSTa-kaThora tapa karanAra pAMcamo tapasvI. prajJapti, rohiNI Adi vidyAdevIo jemAM sahAya karanAra hoya tevI prajJapti, rohiNI vagere vidyAvALo te chaThTho. aMjana, pAdalepa, tilaka, guTikA, samagra lokone AkarSaNa karavAnI, kheMcavAnI tathA vaikriya labdhi vagere siddhio prApta karI hoya, te sAtamo siddha. gadya-padyAdi varNanAtmaka prabaMdho ke kAvyonI racanA karanAra AThamo kavi. A pravacanI Adi ATha prakAre bhagavaMtanA zAsananI potAnI zakti anusAra, deza-kALAdikane anurUpa sahAya karanAra prabhAvaka, teonuM karma te prabhAvanA, bIjuM bhUSaNa che....(2/16)' samyaktvasaRtikAmAM ane tenI vRttimAM paNa kahyuM che -
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 952 ATha prakAranA prabhAvako 'pAMcamo zaMkA vagere dUSaNono adhikAra kahIne chaThTho prabhAvakano adhikAra kahe che - niraticAra samyaktvavALo sAdhu vizeSa prakAranI te te labdhionuM sAmarthya hote chate zrIjinazAsananI prabhAvanA karavAmAM kuzaLa buddhivALo thAya. ahIM zrIjinezvara bhagavAne kahelA siddhAMtamAM ullAsa pAmatA samyag jJAna vagere guNothI viziSTa te prabhAvaka ATha prakAranA kahyA che. (31) te ATha bhedone spaSTa karatA kahe che - prAvacanika, dharmakathika, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAn, siddha ane kavi ema ATha prabhAvaka kahyA che. (32) pravacanI prabhAvakanuM svarUpa gAthAnA pUrvArdhathI kahe che - zrIpuMDarIkasvAmI, zrIgautamasvAmI vagerenI jema kALane ucita zAstrone dhA2Na karanArA ane caturvidha zrIsaMghane sArA mArgamAM pravartAvanArA AcArya te pravacanI che. dvAdazAMgI rUpa pravacana jenI pAse hoya te pravacanI eTale yugamAM zreSTha evA Agamane dhAraNa karanArA. mokSamArgane icchanArAoe temanI pAsethI pravacanamAM sAMbhaLelA padArthonA parizIlanamAM yatna karavo. zAstramAM kahyuM che - 'je kAraNathI mokSamArgamAM Agamane choDIne ahIM pramANa nathI te kAraNathI chadmasthoe temAM ja yatna karavo joIe. (1)' pahelA prAvacanikanuM svarUpa kahIne bIjA dharmakathikanuM svarUpa gAthAnA uttarArdhathI kahe che je mithyAtvanI nidrAmAM sUtelA bhavya jIvone samyajJAna rUpI sUryanA prakAzathI pratibodha kare che ane je vyAkhyAnanI labdhivALo hoya che te dharmakathI ghaDAmAM rahelA dIvAnI jema koIka pote jANavA chatAM paNa bIjAne samajAvI zakato nathI, mATe pravacananA vyAkhyAnane yogya kahyo. je kSIramakhvAzrava vagere labdhivALo hoya ane hetu-yukti-dRSTAMtothI bIjAne pratibodha kare che te ja dharmakathA kahevA mATe yogya che. zAstramAM kahyuM che - 'je hetuvAdanA pakSamAM hetuthI samajAve ane AgamanA pakSamAM AgamathI samajAve te zAstronuM vyAkhyAna karanAra che. bIjo siddhAMtano virAdhaka che. (1)' mATe kathanalabdhivALo e vizeSaNa barAbara che. prazna - jo bhavyo mokSe javAnA che to ekasAthe kema mokSe jatAM nathI ? javAba - tamArI vAta sArI che. sAmagrI na hovAthI teo ekasAthe mokSe jatAM nathI. kahyuM che - 'sAmagrI na maLavAthI ane vyavahArarAzImAM na pravezavAthI tevA anaMtA bhavyajIvo che jeo mokSasukhane pAmatAM nathI. (1)' A gAthAnA uttarArdhano artha che. (33) prAvacanika ane dharmakathika e be prabhAvakonuM lakSaNa kahIne trIjA vAdI prabhAvakanuM svarUpa gAthAnA pUrvArdhathI kahe che -
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATha prakAranA prabhAvako 953 je bauddha vagere matomAM pratIta pratyakSa vagere pramANomAM kuzaLa hoya ane jene mAtra lokamAM nahIM paNa paMDitovALI rAjAnI sabhAmAM paNa pratiSThA maLI hoya te vAdI kahevAya che. kahyuM che ke, 'cArvAka (nAstika) eka pratyakSa pramANane mAne che. bauddho ane vaizeSiko pratyakSa ane anumAna pramANone mAne che. sAMkhyo pratyakSa, anumAna ane zAbda pramANone mAne che. naiyAyiko pratyakSa, anumAna, upamAna ane zAbda pramANone mAne che. prabhAkara (mImAMsaka) pratyakSa, anumAna, upamAna, zAbda, arthapatti ane abhAva pramANone mAne che. jinezvara bhagavAnanA siddhAMtamAM pratyakSa ane parokSa ema be pramANa che. (1)' jene pramANonuM jJAna na hoya te vAda mATe pravRtti kare to teno upahAsa thAya. mATe vAdI pramANamAM kuzaLa hovo joIe. jene pratiSThA na maLI hoya te lokomAM mUrkhanI jema game te bolato hovAthI gauravapAtra banato nathI. vAdI, prativAdI, sabhya ane sabhApativALI sabhAmAM sAmA pakSanuM khaMDana karavA pUrvaka potAnA pakSanI sthApanAne avazya kahe te vAdI. A gAthAnA pUrvArdhano artha thayo. vAdIprabhAvakanA viSayamAM zrImallavAdInI kathA che. trIjuM vAdI prabhAvakanuM svarUpa kahIne cothuM naimittikanuM svarUpa gAthAnA uttarArdhathI kahe che divya (svapnasaMbaMdhI), autpAtika - utpAtasaMbaMdhI, aMtarIkSa - AkAzasaMbaMdhI, bhaumabhUmisaMbaMdhI, aMga-aMgasaMbaMdhI, svara-svarasaMbaMdhI, lakSaNa-hAtha-paganI rekhA vagere, vyaMjanamasA-tala vagerene jANavA rUpa ATha prakAranA nimittane jANe te naimittika. te zAsananI unnati mATe bhUta, bhaviSya ane vartamAna A traNe kALone jaNAvanAruM nimitta nizcayapUrvaka kahe. mahAtmA jo akAryamAM nimittano prayoga kare to moTuM nukasAna thAya che ane temanA tapano kSaya thAya che. dharmadAsagaNie kahyuM che - 'jyotiSa, nimitta, akSara, kautuka, Adeza, bhUtikarma karavA, karAvavA ke anumodavAthI sAdhunA tapano kSaya thAya che.(115)' (upadezamALA) mana phAve tema bolavAthI to UlaTI hIlanA ja thAya che. (34) cothuM naimittikanuM lakSaNa kahIne pAMcamu tapasvInuM svarUpa gAthAnA pUrvArdhathI kahe che - akramathI mAMDIne eka varasanA upavAsa sudhInA viziSTa tapo athavA anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza, saMlInatA, prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna, kAussagga - ema bAra prakAranA bAhya-atyaMtara tapa vaDe jinazAsananI prabhAvanA ka2nA2o tapasvI kahevAya che. A gAthAnA pUrvArdhano artha che. pAMcamuM tapasvI prabhAvakanuM svarUpa kahIne chaTTha vidyAvAna prabhAvakanuM lakSaNa gAthAnA uttarArdhathI kahe che -
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 954 ATha prakAranA prabhAvako jApa, homa, vidhipUrvaka pUrvasevA-uttarasevA vaDe jene ghaNA vidyAo ane mitro siddha thayA che ane je saMgha vagerenA kAryamAM kuzaLa che te vidyAvAna. vidyAo rohiNI vagere soLa vidyAdevIothI adhiSThita 48,000 jeTalI che. manTo siddha, zAbara vagere puruSadevatAthI adhiSThita hoya che. A gAthAnA uttarArdhano artha che. (35) sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikArUpa saMgha, jinAlaya, jinapratimA ane jinAgamanA kArya karanArA cUrNa, aMjana ane yogathI jagatamAM jene pratiSThA maLI hoya te siddha. cUrNa suvarNasiddhi vagerenI utpattine karanArI auSadhIonA samUhathI thayela hoya che. aMjana e nidhi batAvavo, adazya karavA vagerenA kAraNarUpa AMkhanA AMjaNa che. yoga saubhAgyadaurbhAgyane karanArA AkAzagamana vagerene sAdhI ApanArA paganA lepa vagere che. A gAthAnA pUrvArdhano artha che. sAtamuM siddhaprabhAvakanuM lakSaNa kahIne AThamuM kavinuM svarUpa gAthAnA uttarArdhathI kahe che - je siddhAMtamAM vAstavika rIte kahelA dharma, adharma, AkAza, pudgala, jIva rUpa padArthothI banela zAstrane gadya-padya rUpe race che, jemAM satya-asat, nitya-anitya, abhilApya-anabhilAkha, abhinna sAmAnya-vizeSa vALI anaMta dharmavALI vastuno nizcaya che evA, kunayo vinAnA, badhA nayothI banelA ane pratyakSa-parokSa pramANathI yukta evA jinazAsanane je jANe che ane je cAra anuyogavALA zAstranI racanA kare che te sukavi che. rAjA vagerenI khuzAmata karanArA haMmezA khoTA guNonI prazaMsA karanArA kukavio narakamAM ja jAya che. mATe sukavi kahyA. A gAthAnA uttarArdhano artha che. kaviprabhAvakanA viSayamAM zrIsiddhasenadivAkarasUrinI kathA che. (36). prabhAvakonuM vizeSa svarUpa kahIne sAmAnya lakSaNa kahe che - A badhA prabhAvako che. jeo jinazAsananI prazaMsA karAvanArA che te paNa prabhAvako che, kemake jainasiddhAMtamAM A prabhAvako bIjI rIte paNa kahyA che. (37) te prabhAvakone ja vizeSathI kahe che - jenI pAse bIjA karatA caDhiyAtI evI jaMghAcAraNa, vidyAcAraNa, AzIviSa, jallauSadhi, avadhijJAna, mana:paryAyajJAna vagere labdhio hoya te atizeSitaRddhi, dharmakathI eTale vyAkhyAnanI labdhivALo, vAdI eTale paravAdIone jItanAro, bAraso chatru guNothI alaMkRta evA AcArya, kSapaka eTale vikRSTa tapa karanArA, naimittika eTale traNa kALane jJAnathI jANanAro, vidyAvAna eTale jene vidyA ane maMtra siddha thayA che te,
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATha prakAranA prabhAvako 955 rAjagaNasammata eTale je rAjA vagere lokone mAnya hoya te - Ama bIjI rIte ATha prabhAvako jinazAsananI prabhAvanA kare che. (38) jo kALa vagerenI viSamatAne lIdhe A siddhio na hoya to zAsananI prabhAvanA zI rIte thAya che? te kahe che. badhA pAse A pUrve kahelI labdhio hotI nathI. atizaya vinAnA A kALamAM vizeSa karIne A labdhio hotI nathI. tyAre yAtrA, pUjA, abhayadAnanI ghoSaNA, dAnazALAnA paDadanI ghoSaNA vagere lokonA manane AnaMda pamADanArA, jinezvara bhagavAna ane sAdhubhagavAnanA nimitte thanArA, mana-vacana-kAyAnI vizuddhithI karAyelA badhA anuSThAno prabhAvanA che. yAtrA eTale zrI zatruMjaya vagere mahAtIrthomAM caturvidha saMgha sAthe utsavapUrvaka javuM. athavA yAtrA eTale yugapradhAna vagerene vaMdana karavA mATe RddhipUrvaka sAme javuM. pUjA eTale puSpo vagere vaDe arihaMtanI pUjA athavA gurudevone vaMdana karavA, temanI sevA karavI te. (39) haribhadrasUrijIe racela saMbodhaprakaraNamAM paNa bIjI rIte ATha prabhAvako A rIte batAvyA che - 1 atizeSaRddhi, 2 dharmakathI, 3 vAdI, 4 AcArya, 5 kSapaka, 6 naimittika, 7. vidyAvAna, ane 8 rAjA ane gaNane saMmata - A ATha tIrthanI prabhAvanA kare che. (929) ahIM atizeSa eTale avadhijJAna, mana:paryavajJAna, AmarSoSadhi vagere atizayo. te athavA tenA vaDe Rddhi che jenI te atizeSaRddhi, eTale ke atizayorUpI RddhivALA athavA atizayo vaDe RddhivALA. rAjasammata eTale rAjAne vahAlA. gaNasammata eTale mahAjana vagerene mAnya. zeSa gAthAno artha spaSTa che. prabhAvako ATha prakAranA hovAthI prabhAvakapaNe paNa ATha prakAranuM che. guru A ATha prakAranuM prabhAvakapaNuM batAvIne jinazAsananI prabhAvanA kare che. athavA guru A ATha prakAranuM prabhAvakapaNuM lokone sArI rIte samajAve che. Ama chatrIsa guNothI vibhUSita guru jinazAsananI prabhAvanA karo. (30) Ama ogaNatrIsamI chatrIsI saMpUrNa thaI.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ triMzattamI SaTvizikA adhunA triMzattamI SaTvizikAmAhamUlam - egUNatIsabhee, pAvasue dUrao vivjjNto| sagavihasohiguNaNNU, chattIsaguNo gurU jayau // 31 // chAyA - ekonatriMzabhedAni, pApazrutAni dUrato vivarjayan / ___saptavidhazodhiguNajJaH, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 31 // premIyA vRttiH - ekonatriMzadbhedAni - ekonatriMzatprakArANi, pApazrutAni - pApakAraNabhUtAni zrutAni, dUrataH-dUreNa, vivarjayan - parityajan, tathA saptavidhazodhiguNajJaH- saptavidhAn zodhiguNAJjAnAti, iti SaTtriMzadguNo gururjayatviti samudAyArthaH / ___ avayavArthastvayam - pApasya - azubhakarmaNaH kAraNabhUtAni zrutAni-zAstrANIti pApazrutAni / tAnyekonatriMzadvidhAni / tadyathA -1-24 pratyekaM sUtravRttivArtikabhedAtrividhAni divya-utpAta-antarikSa-bhauma-aGga-svara-lakSaNa-vyaJjanAtmakAnyaSTau nimittAGgAni, 25 gandharvaM, 26 nATyaM, 27 vAstu 28 vaidyakaM 29 dhanurvedazca / yaduktaM - zramaNapratikramaNasUtre tadvattau ca - "egUNatIsAe pAvasuyappasaMgehiM / ' (chAyA- ekonatriMzadbhiH pApazrutaprasaGgaiH / ) vRttiH - ekonatriMzadbhiH pApazrutaprasaGgaiH pApopAdAnAni pApazrutAni teSAM prasaGgAH-tathAsevanArUpAste cAmI - 'aTThanimittaGgAi divvuppAyantarikkhabhomaM ca / aMgaM saravaMjaNalakkhaNaM ca tivihaM puNekkekkaM // 1 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 957 ekonatriMzadvidhAni pApazrutAni suttaM vittI taha vattiyaM ca pAvasuya auNatIsavihaM / gandhavvanaTTavatthu AuM dhaNuveyasaMjuttaM // 2 // ' (chAyA- aSTau nimittAGgAni divyotpAtAntarikSabhaumaM ca / aGgaM svaravyaJjanalakSaNaM ca trividhaM punarekaikam // 1 // sUtraM vRttiH tathA vAttikaM ca pApazrutaM ekonatriMzadvidham / gAndharvanATyavAstuAyurdhanurvedasaMyuktam // 2 // ) aSTanimittAGgAni-divyaM vyantarATTahAsAdiviSayaM 1 / utpAtaM rudhiravRSTyAdiviSayaM 2 / antarikSaM grahabhedAdiviSayaM 3 / bhaumaM bhUmivikAradarzanAdevAsya idaM bhaviSyatItyAdiviSayaM 4 / aGgamaGgaviSayaM 5 / svaraM svaraviSayaM 6 / vyaJjanaM maSAdi tadviSayaM 7 lakSaNaM lAJchanaM rekhAdiviSayaM 8 / punardivyAghekaikaM trividhaM sUtraM vRttirvArtikaM cetyevamaSTau triguNAzcaturviMzati-rbhedAstathA gandhavaM nATyaM vAstu AyurvidyA vaidyakaM dhanurvedazcetyekonatriMzat / ' AvazyakasUtravRttAvapyuktam - 'ekonatriMzadbhiH pApazrutaprasaGgaiH, kriyA pUrvavat, pApopAdAnAni zrutAni pApazrutAni teSAM prasaGgAH-tathA''sevanArUpA iti, pApazrutAni darzayannAha saGgrahaNikAraH - 'aTThanimittaMgAI divvuppAyaMtalikkhabhomaM ca / aMgasaralakkhaNavaMjaNaM ca tivihaM puNokkekkaM // 1 // suttaM vittI taha vattiyaM ca pAvasuya auNatIsavihaM / gaMdhavvanaTTavatthu AuM dhaNuveyasaMjuttaM // 2 // (chAyA- aSTau nimittAGgAni divyotpAtAntarikSabhaumaM ca / aGgasvaralakSaNavyaJjanaM ca trividhaM punarekaikam // 1 // sUtraM vRttistathA vAttikaM ca pApazrutaM ekonaviMzadvidham / gandharvanATyavAstuAyurdhanurvedasaMyuktam // 2 // ) vRttiH - aSTa nimittAGgAni divyaM-vyantarAdyadRTTahAsAdiviSayam, utpAtaM sahajarudhiravRSTyAdiviSayam, antarikSaM-grahabhedAdiviSayaM, bhauma-bhUmivikAradarzanAdevAsmAdidaM bhavatItyAdiviSayam, aGgam-aGgaviSayaM, svaraM-svaraviSayaM, vyaJjanaM-maSAdi tadviSayaM, tathA ca - aGgAdidarzanatastadvido bhAvinaM sukhAdi jAnantyeva, trividhaM punarekaikaM divyAdi sUtraM vRttiH
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 958 tathA vArtikaM ca, ityanena bhedena saptavidhAH zodhiguNAH 'divvAINa sarUvaM aMgavivajjANa hoMti sattaNhaM / sutaM sahassa lakkho ya vittI taha koDi vakkhANaM // 1 // aMgassa sayasahassaM suttaM vittIya koDi vinneyA / vakkhANaM aparimiyaM iyameva ya vattiyaM jANa // 2 // (chAyA - divyAdInAM svarUpamaGgavivarjitAnAM bhavati saptAnAm / sUtraM sahasraM lakSaM ca vRttistathA koTI vyAkhyAnam // 1 // aGgasya zatasahasraM sUtraM vRttizca koTI vijJeyA / vyAkhyAnamaparimitaM idameva ca vArttikaM jAnIhi // 2 // ) pApazrutamekonatriMzadvidhaM, katham ?, aSTau mUlabhedAH sUtrAdibhedena triguNitAzcaturviMzatiH gandharvAdisaMyuktA ekonatriMzadbhavanti, 'vatthaM 'ti vAstuvidyA 'AuM'ti vaidyakaM, zeSaM prakaTArtham // ' gururetAnyekonatriMzadvidhAni pApazrutAni sarvathA varjayati / zodheH- prAyazcittasya guNA iti zodhiguNAH / te saptavidhAH / tadyathA 1 laghutA, 2 AhlAdajananaM, 3 AtmaparanivRttiH, 4 ArjavazuddhI, 5 duSkarakaraNaM, 6 vinayaH, 7 niHzalyatvaJca / yadavAci saMvegaraGgazAlAyAm - 'AloyaNAadANe, dosA ii vanniyA samAseNaM / vocchAmi ao uDDuM, je u guNA hoMti dANammi // 4990 // lahuyA lhAIjaNaNaM, appaparaniyatti ajjavaM sohI / dukkarakaraNaM viNayo, nissallattaM 8 ca sohiguNA // 4991 // iha kammacao bhAro, bhaMjai jIve sa jeNa accatthaM / bhaggA ya teNa sivagar3a-gamaNammi Na paccalA hoMti // 4992 // viyaDaMtassa u dose, asaMkiliTThassa suddhabhAvassa / so parihAi bahuso, puvvacio kammagurubhAro // 4993 // - taha bhAvao ya guruI, cArittaguNe paDucca jIvANaM / sivagatikAraNabhUA, jAyai paramatthao lahuyA // 4994 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptavidhAH zodhiguNAH jaha jaha suddhasahAvo, dose viyaDei sammamuvautto / taha taha palhAi muNI, navanavasaMvegasaddhAo // 4995 // patto mayA suvejjo, dulaho eso ya bhAvavAhimmi / lajjA''DyA ya tucchA, vAhissa vivaDDhayA ghorA // 4996 // tAviyaDiUNa sammaM, imassa calaNaMtiyammi dhannassa / kAhAmi appamatto, bhavadukkhanivAraNi kiriyaM // 4997 // taha viyaDie ya lhAI, uppajjai eva suddhabhAvassa / dhanno haM bhavagahaNe, jeNa mae sAhio appA // 4998 // na kuNai ao'varAhe, caraNAu lajjao akiccANaM / pAyacchittabhaNa ya, niyattio evamappA u // 4999 // TTU taM susAhuM, eva jayaMtaM pare vi bhayabhIyA / na kuNaMti akiccAI, sevaMti ya navaraM kiccAI // 5000 // appaparaniyattIe, evaM saparovayArabhAvo u / na ya saparuvagArAu, mahallatarayaM guNadvANaM // 5001 // AloyaNAe ajjava-sohIo paramanevvuikarIo / bhavabhayanivAraNIo, pannattA vIyarAgehiM // 5002 // sohI ujjuyabhUyassa, dhammo suddhassa ciTThai / nivvANaM paramaM jAi, ghayasitte vva pAvae // 5003 // NiyaDIkiliTThacitto, baMdhai kammaM kiliTThameva bahuM / jIvo pamAyabahulo, kiliTThakammassa ya niyANaM // 5004 // aisaMkiliTThakammA'Nu-veyaNe jo u hoi pariNAmo / so saMkiliTThakammassa, kAraNaM jamiha pAeNaM // 5005 // tatto ya bhavavivaDDI, tao ya dukkhAiM NegabheyAiM / ii saMkilesamUlaM, niyaDi cciya hoi nAyavvA // 5006 // 959
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 960 saptavidhAH zodhiguNAH ummUlaNeNa tIse, saMjAyai ajjavaM jao teNa / AloyaNa dAyavvA, sohinimittaM ca jIvassa // 5007 // dukkarakaraNaM ca imaM, jaM sevijjai suhaM pamAeNa / dukkha Aloijjai, jahaTThiyaM kammadosAo // 5008 // lajjAabhimANA''i-mahAbale gabhavasaya bhatthe / viyaDaMti je agaNiuM, te dukkarakArayA loe // 5009 // pAviti vi te ceva ya, akalaMkA''rAhaNaM mahAsattA / bhavasayavivAgamahaNi, je AloyaMti iya sammaM // 5010 // titthayarA''NApAlaNa - gurujaNaviNao ya sevio hoi / AloyaNApayANe, sammaM nANA''iviNao ya // 5011 // viNao sAsaNe mUlaM, viNIo saMjao bhave / viNayAo vippamukkassa, kao dhammo kao tavo // 5012 // jamhA viNaya kammaM, aTThavihaM cAuraMtamokkhAe / tamhA u vayaMti viU, viNayo ttivilINasaMsArA // 5013 // jAi nissala, niyamA AloiUNa jaisattho / no annaha tti tamhA, nissallattaM guNo tIe // 5014 // na huM sujjhai sasallo, jaha bhaNiyaM sAsaNe dhUyarayANaM / uddhariyasavvasallo, sujjhai jIvo dhuyakileso // 5015 // to uddharaMti gArava - rahiyA mUlaM puNabbhavalayANaM / micchAdaMsaNasallaM, mAyAsallaM niyANaM ca // 5016 // uddhariyasavvasallo, AloiyaniMdio gurusayAse / hoi airegalahUo, ohariyabharo vva bhAravaho // 5017 // AloyaNAguNA khalu, ii evaM vanniyA samAseNaM / to jahadAyavvA, taha vocchaM tatthimA merA // 5018 //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 961 saptavidhAH zodhiguNAH (chAyA- AlocanAadAne, doSA iti varNitAH samAsena / vakSyAmi ata UrdhvaM, ye tu guNA bhavanti dAne // 4990 // laghutA lAdijananaM, AtmaparanivRttiH ArjavaM zodhiH / duSkarakaraNaM vinayaH, niHzalyatvaM ca zodhiguNAH // 4991 // iha karmacayo bhAro, bhanakti jIvaH sa yena atyantam / bhagnA ca tena zivagati-gamane na pratyalA bhavanti // 4992 // vikaTayatastu doSAn, asaGkliSTasya zuddhabhAvasya / sa parihIyate bahuzaH, pUrvacitaH karmagurubhAraH // 4993 // tathA bhAvatazca gurukI, cAritraguNAnAzritya jIvAnAm / zivagatikAraNabhUtA, jAyate paramArthato laghutA // 4994 // yathA yathA zuddhasvabhAvaH, doSAn vikaTayati samyagupayuktaH / tathA tathA prahlAdayati muniH, navanavasaMvegazraddhAtaH // 4995 // prApto mayA suvaidyo, durlabha eSa yaH bhAvavyAdhau / lajjAdikA ca tucchA, vyAdheH vivardhakA ghorAH // 4996 // tataH vikaTayitvA samyag, asya caraNAntike dhanyasya / kariSyAmi apramattaH, bhavaduHkhanivAraNiM kriyAm // 4997 / / tathA vikaTite ca hlAdiH, utpadyate eva zuddhabhAvasya / dhanyo'haM bhavagahane, yena mayA zodhitaH AtmA // 4998 // na karoti ato'parAdhAn, lajjAtaH akRtyAnAm / prAyazcittabhayena ca, nivartita evamAtmA tu // 4999 // dRSTvA taM susAdhu, eva yatantaM pare'pi bhayabhItAH / na kurvanti akRtyAni sevante ca navaraM kRtyAni // 5000 // AtmaparanivRttyA, evaM svaparopakArabhAvastu / na ca svaparopakArAt, mahattarat guNasthAnam // 5001 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 962 saptavidhAH zodhiguNAH AlocanayA Arjava-zodhI paramanivRttikAriNyau / bhavabhayanivAriNyau, prajJapte vItarAgaiH // 5002 / / zodhiH RjubhUtasya, dharmaH zuddhasya tiSThati / nirvANaM paramaM yAti, ghRtasikta iva pAvakaH // 5003 // nikRtikliSTacitto, badhnAti karma kliSTameva bahu / jIvaH pramAdabahulaH, kliSTakarmaNaH sa nidAnam // 5004 // atisaGkliSTakarmANu-vedane yastu bhavati pariNAmaH / sa saGkliSTakarmaNaH, kAraNaM yadiha prAyeNa // 5005 // tatazca bhavavivRddhiH, tatazca duHkhAni anekabhedAni / iti saGklezamUlaM, nikRtireva bhavati jJAtavyA // 5006 / / unmUlanena tasyAH, saJjAyate ArjavaM yatastena / AlocanA dAtavyA, zodhinimittaM ca jIvasya // 5007 // duSkarakaraNaM ca idaM, yat sevyate sukhaM pramAdena / duHkhaM Alocyate, yathAsthitaM karmadoSataH // 5008 // lajjAabhimAnAdi-mahAbalAn anekabhavazatAbhyastAn / vikaTayanti ye agaNayitvA, te duSkarakArakAH loke // 5009 // prApnuvanti api te eva ca, akalaGkArAdhanAM mahAsattvAH / bhavazatavipAkamathanIM, ye Alocayanti iti samyak // 5010 // tIrthakarA''jJApAlana-gurujanavinayazca sevito bhavati / AlocanApradAne, samyak jJAnAdivinayazca // 5011 / / vinayaH zAsane mUlaM, vinItaH saMyataH bhavet / vinayAt vipramuktasya, kuto dharmaH kutastapaH // 5012 // yasmAt vinayati karma, aSTavidhaM caturantamokSAya / tasmAttu vadanti vidaH, vinaya iti vilInasaMsArAH // 5013 //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 963 saptavidhAH zodhiguNAH yat jAyate niHzalyaH, niyamAt AlocayitvA yatisArthaH / na anyathA iti tasmAt, niHzalyatvaM guNastasyAH // 5014 // na khalu zudhyati sazalyaH, yathA bhaNitaM zAsane dhutarajasAm / uddhRtasarvazalyaH, zudhyati jIvo dhutaklezaH // 5015 / / tata uddharanti gaurava-rahitA mUlaM punarbhavalatAnAm / mithyAdarzanazalyaM, mAyAzalyaM nidAnaJca // 5016 // uddhRtasarvazalyaH, alocitanindito gurusakAze / bhavati atirekalaghukaH, apahRtabharaH iva bhAravAhaH // 5017 / / AlocanAguNAH khalu, iti evaM varNitAH samAsena / ataH yathA dAtavyA, tathA vakSyAmi tatreyaM maryAdA // 5018 // ) atra yadyapyAjavazodhIti dvau guNau vivakSya zodhiguNA aSTau pratipAditAH, tathApi guruguNaSaTtriMzatSaTvizikAkulakasyaikatriMzattamavRtte zodhiguNAH sapta pratipAditA ato'smAbhirAjavazodhIti sammilyaika eva guNo vivakSitaH / svopajJaTIkAyAM tu 'ajjavaM sohI' (ArjavazodhI) ityasya sthAne 'ajjhavasohI' (adhyAtmazuddhiH) ityuktvA sapta zodhiguNAH pratipAditAH / sarvatra bhAvArthastveka eva / gururetAnsaptavidhAn zodhiguNAn samyag jAnAti / itthaM SaTtriMzadguNasamanvito gururjIvAnAM prAyazcittadAnena vizuddhiM tanotu // 31 // iti triMzattamI SaTtrizikA samAptA / kiM suragiriNo garuyaM, jalanihiNo kiM va hujja gaMbhIraM / kiM gayaNAo visAlaM, ko ya ahiMsA samo dhammo // meruparvata karatA vadhu UMcuM zuM che? samudra karavA vadhu gaMbhIra zuM che? AkAza karatA vizALa zuM che? ahiMsAnI samAna kayo dharma che?
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIsamI chatrIsI have trIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - ogaNatrIsa bhedavALA pApazrutone dUrathI varjanArA ane sAta prakAranA zodhinA guNone jANanArA - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (31) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - pApa eTale azubha karmo. zruta eTale zAstra. pApanA kAraNarUpa zruta te pApazruta. te ogaNatrIsa prakAranuM che. te A pramANe - 1-24 ATha te nimitto - divya, utpAta, aMtarikSa, bhauma, aMga, svara, lakSaNa ane vyaMjana, darekanA sUtra, vRtti ane vArtika ema traNa bheda, 25 gaMdharva, 26 nATya, 27 vAstu, 28 vaidyaka ane 29 dhanurveda. zramaNapratikramaNasUtramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - 'mUlArtha - ogaNatrIsa pApazrutaprasaMgo vaDe. TIkArtha - ogaNatrIsa pApazrutaprasaMgo vaDe. pApanA kAraNabhUta zruto te pApazruto. temanA prasaMgo eTale ke tevA prakAranA sevano te pApazrutaprasaMgo. te A pramANe nimittanA ATha aMgo - (1) divya - vyaMtaronA aTTahAsa vagerenA viSayavALuM. (2) utpAta-lohInI vRSTi vagerenA viSayavALuM. (3) aMtarikSa - grahano bheda thavo vagerenA viSayavALuM (4) bhauma-bhUmino vikAra jovAthI ja 'AnuM A thaze.' vagerenA viSayavALuM (5) aMga-aMganA viSayavALuM (6) svara-svaranA viSayavALuM. (7) vyaMjana - masA vagerenA viSayavALuM. (8) lakSaNa-lAMchana, rekhA vagerenA viSayavALuM. A AThanA darekanA sUtra, vRtti ane vArdika traNa prakAra che. eTale 24 bheda thAya che tathA gaMdharva, nATya, vAstu, AyurvidyA eTale dhanurvidyA. ema ogaNatrIsa pApazrutaprasaMgo thayA.' AvazyakasUtranI vRttimAM paNa kahyuM che - 'ogaNatrIsa pApazrutaprasaMgo vaDe je aticAra lAgyA hoya tenAthI huM pAcho pharuM chuM. pApanA kAraNabhUta zruto te pApazruto. temanA prasaMgo eTale tevA prakAranI AsevanA te pApazrutaprasaMgo. saMgrahaNikAra pApazruto batAvatAM kahe che - nimittanA ATha aMgo - (1)
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ ogaNatrIsa pApakRto 965 divya-vyaMtara vagerenA aTTahAsa vagerenA viSayavALuM. (2) utpAta-svAbhAvika lohInI vRSTi vagerenA viSayavALuM. (3) aMtarikSa-grahanA bheda vagerenA viSayavALuM. (4) bhauma - bhUmino vikAra jovAthI ja "AnAthI A thaze" vagerenA viSayavALuM. (5) aMga-aMganA viSayavALuM. (6) svara-svaranA viSayavALuM. (7) lakSaNa-rekhA vagerenA viSayavALuM. (8) vyaMjana-masA vagerenA viSayavALuM. A darekanA sUtra, vRtti ane vArtika ema traNa bheda che. aMga sivAyanA divya vagerenuM sUtra 7,000 zlokapramANa che, vRtti eka lAkha zloka pramANa che ane vyAkhyAna eka kroDa zloka pramANa che. aMganuM sUtra eka lAkha zloka pramANa che, vRtti eka kroDa zloka pramANa che ane vyAkhyAna aparimita che. A vyAkhyAna e ja vArtika che. Ama 8 x 3 = 24 bheda ane gaMdharva, nATya, vAstuvidyA, vaidyaka ane dhanurvidyA - Ama ogaNatrIsa pApazruto thayA." guru A ogaNatrIsa prakAranA pApahRtone sarvathA varje che. zodhi eTale prAyazcitta. tenA guNo te zodhiguNo. te sAta prakAranA che. te A pramANe - 1 laghutA, 2 AhalAdajanana, 3 AtmaparanivRtti, 4 saraLatA ane zuddhi, 5 duSkarakaraNa, 6 vinaya ane 7 niHzalyapaNuM. saMgaraMgazALAmAM kahyuM che - "ema AlocanA nahi ApavAthI thatA doSone saMkSepamAM kahyA have te ApavAthI je guNo thAya che tene kahuM chuM. (4990) pAMcamuM peTadvAra-AlocanA devAthI thatA guNo - 1 laghutA, 2 prasannatA, 3 sva-para nivRtti, 4 mAyAno tyAga, 5 AtmAnI zuddhi, 6 duSkara kriyA, 7 vinaya ane 8 niHzalyatA, e ATha guNo AlocanA devAthI thAya che. (4991) temAM - 1. laghutA - ahIM karmano saMcaya (samUha) te bhAra jANavo, kAraNa ke te jIvone bhAMge che (thakAve che, parAjita kare che), te bhArathI (bhaggAka) thAkelA jIvo zivagatimAM javA mATe samartha thatA nathI. (4992) saMkleza tajIne zuddha bhAvathI doSonI AlocanA ApanArano vAraMvAra pUrve ekaTho karelo bAMdhelo) karmano te moTo bhAra (paNa) nAza pAme che. (4993) ane tema thavAthI jIvone bhAvathI zivagatinA kAraNabhUta evI cAritraguNanI apekSAe paramArthathI moTI (karmonI) laghutA thAya che. (4994) 2. prasannatA - zuddha svabhAvavALo muni jema jema doSone samyagU upayogapUrvaka (gurune) jaNAve che, tema tema navA navA saMvegarUpa zraddhAthI (athavA saMvega ane zraddhAthI) prasanna thAya che. (4995) "mane A durlabha uttama vaidya maLyo, bhAvarogamAM Avo vaidya maLavo durlabha
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 966 sAta prakAranA zodhiguNo che, vyAdhine vadhAranArA lajjA vagere (tuccha =) adhama doSo bhayaMkara che, (4996) tethI dhanya evA A gurunA caraNa pAse (samakSa) (lajajAdine choDIne) samyagu AlocanA ApIne, apramatta evo huM saMsAranAM duHkhonI nAzaka kriyAne (anazanane) karIza." (4997) te rIte (zubha bhAve) AlocanA kare chate zuddha bhAvavALAne 'huM dhanya chuM, ke je meM A saMsArarUpa aTavImAM AtmAne zuddha karyo. evI prasannatA pragaTe ja che. (4998) 3. sva-para doSanivRtti - vaLI (zuddha thayelo) (kiggAzaMka) pUjayonA caraNathI (prabhAvathI), lajjAthI ane prAyazcittanA bhayathI punaH aparAdhone na kare, ema AtmA (pote) (doSothI) aTake. (4999) ane e rIte udyama karatA te uttama sAdhune joIne (pApanA) bhayathI DaratA bIjA paNa akAryone na kare, mAtra (saMyamanAM) kAryone ja kare. (5000) ema sva-para nivRttithI sva-para upakAra thAya ane sva-para upakArathI ati moTuM bIjuM koI guNasthAnaka (guNa) nathI. (5001) 4-5. mAyAtyAga ane zuddhi - zrIvItarAga bhagavaMtoe AlocanA karavAthI bhavabhayanA nAzaka ane parama nivRttikAraka, evA (ajajava =) mAyAtyAga ane zuddhi kahI che. (5002) saraLa (mAyArahita) jIvanI zuddhi thAya che, zuddha AtmAno dharma sthira thAya che ane tethI ghIthI siMcelA agninI jema parama nirvANane (tejane athavA pavitratAne) pAme che. (5003) mAyAthI liSTa cittavALo bahu pramAdI jIva pApakarmonA (kAryonA) kAraNabhUta, evAM ghaNAM kliSTa karmone ja bAMdhe che. (5004) ane ahIM (te) ati dura karmone bhogavatAM je pariNAma (adhyavasAyo thAya,) te prAyaH saMklezakAraka pApakarmanuM kAraNa bane che. ema (kliSTa cittathI pApakarmono baMdha ane tene bhogavatAM kliSTa citta, temAMthI punaH pApakarmano baMdha, e rIte paraspara kArya-kAraNarUpe) saMsAranI vRddhi ane te vadhavAthI aneka prakAranAM duHkho pragaTe che. ema mAyA ja sarva saMphlezonuM (duHkhonuM) mULa mAnavuM te yogya che. (5005-2006) te mAyAnA unmelanathI Arjava pragaTe te kAraNe ane jIvanI zuddhi mATe, ema (be kAraNe) AlocanA ApavI joIe. (5007) 6. duSkarakriyA - A (AlocanA ApavI te) duSkara che, kAraNa ke-karmanA doSathI jIva pramAdathI doSonuM sevana sukhapUrvaka kare che ane yathAsthita AlocanA ApatA (tene) duHkha thAya che. (mATe) karmanA doSathI aneka seMkaDo hajAro) bhavathI vAraMvAra sevelA mahA balavAnuM evA lajjA, abhimAna vagerene avagaNIne (paNa) jeo AlocanA kare che, teo lokamAM duSkarakAraka che. (5008-2009) jeo e rIte samyapha AlocanA kare che, te mahAtmAo ja seMkaDo bhavonA duHkhono nAza karanArI niSkalaMka (zuddha) ArAdhanAne paNa pAme che. (2010)
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta prakAranA zodhiguNo 967 7. vinaya - samyagu AlocanA ApavAthI zrItIrthakaronI AjJAnuM pAlana (AjJAno vinaya) thAya che, guruono vinaya thAya che ane jJAnAdi (saphaLa thavAthI te) guNono (paNa) vinaya thAya che. (5011) kahyuM che ke-"vinaya e zAsananuM mULa che, mATe (saMyata) vinIta hoya. vinayarahitane dharma kyAMthI ane tapa paNa kyAMthI? (2012)" kAraNa kahyuM che) ke cAturaMta saMsArathI mukti mATe ATha prakAranA karmane (vinayati) dUra kare che, tethI saMsAramukta zrIarihaMto tene vinaya kahe che. (2013) 8. niHzalyatA - AlocanA ApIne ja (jaIsatyo =) sAdhuo niyamA zalyarahita thAya, anyathA na ja thAya, te kAraNe teno (AlocanAno) guNa niHzalyatA che. (2014) zalyavALo nicce zuddha thato nathI, kAraNa ke dhUtarajavALAnA vItarAganA) zAsanamAM kahyuM che ke sarva zalyono uddhAra karanAro ja jIva klezono nAza karIne zuddha thAya che. (5015) tethI gAravarahita AtmAo navA navA janmorUpa velaDInA mULabhUta mithyAdarzanazalyane, mAyAzalyane ane niyANazalyane mULamAMthI ukheDe che. (5016) jema bhAravAhaka (majura) bhArane utArIne (ati halako thAya), tema guru pAse duSkRtyonI) AlocanA ane niMdA karIne sarva zalyono nAza karanAra sAdhu (karmano bhAra utArIne) ati halako thAya che. (5017) (ema AlocanAnA ATha guNonuM pAMcamuM dvAra jANavuM.) e AlocanAnA guNo meM A pramANe (saMkSepathI) kahyA. have te AlocanA jevI rIte ApavI te rItane kahuM chuM. temAM A maryAdA che. (5018) (saMvegaraMgazALAnA A. zrIbhadrakarasUrijI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) ahIM jo ke saraLatA ane zuddhi ema be guNonI vivakSA karIne zodhinA guNo ATha kahyA che, chatAM paNa guruguNaSaDhiMtrazatpatrizikAkulakanA ekatrIsamA zlokamAM zodhinA guNo sAta kahyA che, tethI ame saraLatA ane zuddhi e bannene bhegA karIne eka ja guNanI vivakSA karI che. svopajJaTIkAmAM to saraLatA ane zuddhinA sthAne adhyAtmanI zuddhi ema kahIne zodhinA sAta guNo kahyA che. badhe bhAvArtha to eka ja che. guru A sAta prakAranA zodhinA guNone sArI rIte jANe che. Ama chatrIsa guNothI yukta guru jIvone prAyazcitta ApavA vaDe vizuddha karo. (31) Ama trIsamI chatrIsI samApta thaI.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekatriMzattamI SaTvizikA athaikatriMzattamI SaTtriMzikAmAhamUlam - mahamohabaMdhaThANe, tIsaM taha aMtarArichakkaM ca / loe nivArayaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 32 // chAyA - mahAmohabandhasthAnAni triMzat tathA AntarAriSaTkaJca / loke nivArayan, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 32 // premIyA vRttiH - tathA - pUrvazlokApekSayA'sya zlokasya samuccayArthaM, loke - jane, triMzat - triMzatsaGkhyAni, mahAmohabandhasthAnAni - mahAnti mohanIyakarmabandhasthAnAni, AntarAriSaTkaM - antaraGgAnAM zatrUNAM SaTkaM, caH samuccaye, nivArayan - niSedhayan, iti SaTtriMzadguNo gururjayatvityakSaragamanikA / upaniSadarthastvayam - yena jIvAH sadasadvivekavikalA bhavanti sa mohaHmohanIyakarma ityarthaH / atisaGkliSTapariNAmahetutvAt mahAMzcAsau moha iti mahAmohaH / tasya bandhaH - AtmanA saha kSIranIravad parasparaM sambandha iti mahAmohabandhaH / tasya sthAnAni nimittAnIti mahAmohabandhasthAnAni / tAni triMzatsaGkhyAni / yaduktaM zramaNapratikramaNasUtre - 'tIsAe mohaNiyaThANehiM / ' AvazyakasUtravRttAvasya vyAkhyaivaM kRtA - "triMzadbhirmohanIyasthAnaiH, kriyA pUrvavat, sAmAnyenaikaprakRtikarma mohanIyamucyate, uktaM ca 'aTThavihaMpi ya kammaM bhaNiyaM mohotti jaM samAseNa'mityAdi, (chAyA- aSTavidhamapi ca karma bhaNitaM moha iti yat samAsena / )
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ triMzad mohanIyabandhasthAnAni 969 vizeSeNa caturthI prakRtirmohanIyaM tasya sthAnAni-nimittAni bhedAH paryAyA mohanIyasthAnAni, tAnyabhidhitsurAha saGgrahaNikAraH - 'vArimajjhevagAhittA, tase pANe vihiMsai / chAeu muhaM hattheNaM, aMtonAyaM galevaM // 1 // sIsAveDheNa veDhittA, saMkileseNa mArae / sIsaMmi je ya AhetuM, duhamAreNa hiMsai // 2 // bahujaNassa neyAraM, dIvaM tANaM ca pANiNaM / sAhAraNe gilANaMmi, pahU kiccaM na kuvvai // 3 // sAhU akamma dhammAu, je bhaMsei uvtttthie| NeyAuyassa maggassa, avagAraMmi vaTTaI // 4 // jiNANaM NataNANINaM, avaNNaM jo u bhAsaI / AyariyauvajjhAe, khisaI maMdabuddhIe // 5 // tesimeva ya NANINaM, saMmaM no paDitappai / puNo puNo agiharaNaM, uppAe titthabheyae // 6 // jANaM Ahamie joe, pauMjai puNo punno| kAme vamittA patthei, ihAnnabhavie iya // 7 // abhikkhaNaM bahusue'haMti, jo bhaasi'bhussue| tahA ya atavassI u, jo tavassitti'haM vae // 8 // jAyateeNa bahujaNaM, aMtodhUmeNa hiMsai / akiccamappaNA kAuM, kayameeNa bhAsai // 9 // nivaDuvahipaNihie, paliuMce sAijogajutte ya / bei savvaM musaM vayasi, akkhINajhaMjhae sayA // 10 // addhANaMmi pavesittA jo, dhaNaM harar3a pANiNaM / vIsaMbhittA uvAeNaM, dAre tasseva lubbhaI // 11 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 970 triMzad mohanIyabandhasthAnAni abhikkhamakumArehiM, kumAre'haMti bhAsai / evaM abaMbhayArIvi, baMbhayAritti'haM vae // 12 // jevissariyaM NIe, vitte tasseva lubbhaI / tappabhAvuTThie vAvi, aMtarAyaM karer3a se // 13 // seNAvaI pasatthAraM, bhattAraM vAvi hiMsaI / rassa vAvi nigamassa, nAyagaM seTThimeva vA // 14 // apassamANo passAmi, ahaM devetti vA vae / avaNeNaM ca devANaM, mahAmohaM pakuvva // 15 // (chAyA - vArimadhye'vagAhya, trasAn prANAn vihinasti / chAdayitvA mukhaM hastena, antonadaM galevam // 1 // zIrSaveSTanena veSTayitvA, saGklezena mArayati / zIrSe yazca Ahatya, duHkhamAreNa hinasti // 2 // bahujanasya netAraM, dvIpaM trANaM ca prANinAm / sAdhAraNe glAne, prabhuH kRtyaM na karoti // 3 // sAdhumAkramya dharmAt, yo bhraMzayati upasthitam / nayanazIlasya mArgasya, apakAre varttate // 4 // jinAnAM anantajJAninAM, avarNaM yastu bhASate / AcAryopAdhyAyAn, nindati mandabuddhyA // 5 // teSAmeva ca jJAninAM, samyag na pratitapyate / punaH punaH adhikaraNaM, utpAdayati tIrthabhedArtham // 6 // jAnan adhArmikAn yogAn, prayunakti punaH punaH / kAmAn vAntvA prArthayati, ihAnyabhavikAn iti // 7 // bhikSUNAM bahuzruto'hamiti yo bhASate bahuzrutaH / tathA ca atapasvI tu, yastapasvIti ahaM vadet // 8 //
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ triMzad mohanIyabandhasthAnAni 971 jAtatejasA bahujanaM, antardhUmena hinasti / akRtyamAtmanA kRtvA, kRtametena bhASate // 9 // nikRtiupadhipraNidhinA, vaJcayati sAtiyogayuktazca / brUte sarvAM mRSAM vadasi, akSINakalahaH sadA // 10 // adhvani pravizya yo, dhanaM harati prANinAm / vizrabhya upAyena, dAreSu tasyaiva lubhyati // 11 // abhIkSNamakumAre, kumAre'hamiti bhASate / evaM abrahmacAryapi, brahmacArIti ahaM vadet // 12 // yenaivaizvaryaM nItaH, vitte tasyaiva lubhyati / tatprabhAvotthite vApi, antarAyaM karoti tasya // 13 // senApatiM prazAstAraM, bhartAraM vApi hinasti / rASTrasya vApi nigamasya, nAyakaM zreSThinameva vA // 14 // apazyan pazyAmi, ahaM devAniti vA vadet / avarNena ca devAnAM, mahAmohaM prakurute // 15 // ) vRttiH - gAthAH paJcadaza, AsAM vyAkhyA - 'vArimajjhe' pANiyamajjhe 'avagAhitta'tti tivveNa maNasA pAeNa akkamittA 'tase pANe'-itthimAI 'vihiMsai', 'se' tassa mahAmohamuppAemANe saMkiliTThacittattaNao ya bhavasayaduhaveyaNijjaM appaNo mahAmohaM pakuvvai, evaM sarvatra kriyA vAcyA 1, tathA 'chAeu' DhaMkiuM 'muhaM hattheNaM'ti uvalakkhaNamidamannANi ya kannAINi 'aMtonadaMti hidae sadukkhamArasaMtaM 'galevaM' galaeNa accaMtaM raDati hiMsati 2, 'sIsAveDheNa' allacaMmAiNA kaeNAbhikkhaNaM 'veDhettA saMkileseNa' tivvAsuhapariNAmeNa 'mArae' hiMsai jIvaMti 3, 'sIsaMmi je ya AhetuM'-moggarAiNA vibhidiya sIsaM 'duhamAreNa' mahAmohajaNageNa hiMsaitti 4, 'bahujaNassa neyAraM ti-pahuM sAmiti bhaNiyaM hoi, 'dIvaM' samuddamiva vujjhamANANaM saMsAre AsAsathANabhUyaM 'tANaM ca' aNNapANAiNA tANakAriNaM 'pANiNaM' jIvANaM taM ca hiMsai, se taM vihiMsaMte bahujaNasammohakAraNeNa mahAmohaM pakuvvai 5, 'sAhAraNe'-sAmaNNe gilANaMmi 'pahU'-samattho uvaeseNa saikaraNeNa vA tappiuM tahavi 'kiccaM' osahajAyaNAi mahAghorapariNAmo 'na kuvvai' se'vi mahAmohaM pakuvvai, savvasAmaNNo ya gilANo bhavai, tathA jinopadezAd uktaM ca - "kiM bhaMte ! jo gilANaM paDiyarai
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 972 triMzad mohanIyabandhasthAnAni se dhaNNe udAhu je tumaM daMsaNeNa paDivajjai ?, goyamA ! je gilANaM paDiyarai, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai, ?, goyamA ! je gilANaM paDiyarai se maM daMsaNeNaM paDivajjai je maM daMsaNeNa paDivajjai se gilANaM paDiyaraitti, ANAkaraNasAraM khu arahaMtANaM daMsaNaM, se teNadveNaM goyamA ! evaM vuccai - je gilANaM paDiyarai se maM paDivajjai, je maM paDivajjai se gilANaM paDiyarai / ' ityAdi 6, tahA 'sAhuM tavassi 'akamma'-balAtkAreNa 'dhammAo'-suyacarittabheyAo 'je' mahAmohapariNAme 'bhaMseti 'tti-vinivArei 'uvaTThiyaM'-samIpyena sthitaM 7, 'neyAuyassa'nayanazIlasya 'maggassa'-NANAdilakkhaNassa dUsaNapagAreNa appANaM paraM ca vipariNAmaMto 'avagAraMmi vaTTai', NANe - 'kAyA vayA ya tecciya' evamAiNA, daMsaNe 'ete jIvANaMtA kahamasaMkhejjapaesiyaMmi loyaMmi ThAejjA ?', evamAiNA, cAritte 'jIvabahuttAu kahamahiMsagattaMti caraNAbhAvaM' ityAdinA / 8 tathA 'jiNANaM'-titthagarANaM 'aNaMtaNANINaM'-kevalINaM 'avanaM'-niMdaM jo mahAghorapariNAmo ! 'pabhAsai' bhaNati, kathaM ?, jJeyA'nantatvAtsarvArthajJAnasyAbhAva eva, tathA ca - 'ajjavi dhAvati NANaM ajjavi loo aNaMtao hoi / ajjavi na tuhaM koI pAvai savvaNNuyaM jIvo // 1 // ' evamAi pabhAsai, na puNajjANati jahA 'khINAvaraNo jagavaM logamalogaM jiNo pgaasedd'| vavagayaghaNapaDalo iva parimiyayaM desamAicco // 1 // ' 9, 'AyariyauvajjhAe' pasiddha 'khisai' niMdai jaccAIhiM, abahussuyA vA ee tahAvi amhevi eesiM tu sagAse kiMpi kahaMci avahAriyaMti 'maMdabuddhIe' bAletti bhaNiyaM hoi 10, 'tesimeva' ya AyariovajjhAyANaM paramabaMdhUNaM paramovagArINaM 'NANINa'nti guNovalakkhaNaM guNehiM pabhAvie puNo tesiM ceva kajje samuppaNNe 'saMmaM na paDitappai' AhArovagaraNAIhiM Novajujjei 11, 'puNo puNo' tti asaI 'ahigaraNaM' jotissAi 'uppAe' kahei nivajattAi 'titthabheyae' NANAimaggavirAhaNatthaMti bhaNiyaM hoi 12, 'jANaM Ahamie joe'vasIkaraNAilakkhaNe 'pauMjai' 'puNo puNo' asaitti 13, 'kAme' icchAmayaNabheyabhiNNe 'vamettA' caiUNa, pavvajjamabbhuvagamma 'patthei' abhilasai ihabhavie-mANusse ceva aNNabhavie-divve 14, 'abhikkhaNaM 2' puNo 2 'bahussue'haMti jo bhAsae', 'abahussue' (bahussueNa) aNNeNa vA puTTho vA tumaM bahussuo?, AmaMti bhaNai tuNhikko vA acchai, sAhavo ceva bahussuetti bhaNati 15, 'atavassI tavassi' tti vibhAsA 16,
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 973 triMzad mohanIyabandhasthAnAni 'jAyateeNa' aggiNA 'bahujaNaM' ghare choDhuM aMto dhUmeNa' abhitare dhUmaM kAUNa hiMsai 17, 'akkiccaM' pANAivAyAi 'appaNA kAuM kayameeNa bhAsai'-aNNassa utthobhaM dei 18, 'niyaDuvahipaNihIe paliuMcai' niyaDI-aNNahAkaraNalakkhaNA mAyA uvahI taM karei jeNa taM pacchAijjai aNNahAkayaM paNihIe evambhUta eva (ca)rai, anena prakAreNa paliuMcai vaMceitti bhaNiyaM hoi 19, 'sAijogajutte ya'-azubhamanoyogayuktazca 20, 'beti' bhaNai 'savvaM musaM' vayai sabhAe 21, 'akkhINajhaMjhae sayA' akSINakalaha ityarthaH, jhaMjhA-kalaho 22, 'addhANaMmi' paMthe 'pavesettA' neUNa vissaMbheNa 'jo dhaNaM' suvaNNAi 'harai pANiNaM'acchidai 23, jIvANaM, "visaMbhettA' 'uvAeNa' keNai atulaM pIiM kAUNa puNo 'dAre'kalatte 'tasseva' jeNa samaM pII kayA tattha 'lubbhai' 24, 'abhikkhaNaM' puNo 2 'akumAre' saMte 'kumAre'haMti bhAsai' 25, evamabaMbhayArimi vibhAsA 26, 'jeNevissariyaM nIe'-aizvarya prApita ityarthaH 'vitte' dhaNe 'tasseva' saMtie 'lubbhai' 27, 'tappabhAvuTThie vAvi'logasaMmayattaNaM patte tasseva keNai pagAreNa 'aMtarAyaM karei' 28 'seNAvaI' rAyANunnAyaM vA cAuraMtasAmi 'pasatthAraM' - lehAriyamAi 'bhattAraM vA vihiMsai rajhussa vAvi nigamassa' jahAsaMkhaM 'nAyagaM seTTimeva vA', nigamo-vaNisaMghAo 29, 'appassamANo' mAiTThANeNa 'pAsAmi ahaM devatti vA vae' 'avanneNaM ca devANaM' jaha kiM tehiM kAmagaddahehiM je amhaM na uvakareMti, mahAmohaM pakuvvai kalusiyacittattaNao 30, ayamadhikRtagAthAnAmarthaH / ' (chAyA- vArimadhye jalamadhye avagAhyeti tIvreNa manasA pAdena Akramya trasAn prANAn stryAdIn vihinasti, 'se' tasya mahAmohamutpAdayan saGkliSTacittatvAcca bhavazataduHkhavedanIyaM Atmano mahAmohaM prakaroti, evaM sarvatra kriyA vAcyA 1, tathA 'chAeu' pidhAya mukhaM hasteneti upalakSaNamidamanyAni ca karNAdIni 'aMtonadaM' iti hRdaye saduHkhamArasantaM 'galevaM' galakena atyantaM roditi hinasti 2 'sIsAveDheNa' ArdracarmAdinA kRtvAbhIkSNaM veSTayitvA saGklezena tIvrAzubhapariNAmena 'mArae' hinasti jIvamiti 3, zIrSe yazca AhatyamudgarAdinA vibhidya zIrSaM 'duhamAreNa' mahAmohajanakena hinastIti 4, bahujanasya netAramiti - prabhuM svAmIti bhaNitaM bhavati, dvIpaM samudramiva uhyamAnAnAM saMsAre AzvAsasthAnabhUtaM trANaM ca annapAnAdinA trANakAriNaM prANinAM jIvAnAM taJca hinasti, sa taM vihiMsan bahujanasammohakAraNena mahAmohaM prakaroti 5, sAdhAraNe sAmAnye glAne prabhuH-samarthaH upadezena smRtikaraNena vA tathApi kRtyaM auSadhayAcanAdi mahAghorapariNAmaH na karoti so'pi mahAmohaM prakaroti, sarvasAmAnyazca glAno bhavati, tathAjinopadezAt / uktaM ca - kiM bhadanta ! jo glAnaM
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 974 triMzad mohanIyabandhasthAnAni praticarati sa dhanya utAho yo yuSmAn darzanena pratipadyate ?, gautama ! yo glAnaM praticarati, tat kenArthena bhadantaivamucyate ?, gautama ! yo glAnaM pracitarati sa mAM darzanena pratipadyate, yo mAM darzanena pratipadyate sa glAnaM praticaratIti, AjJAkaraNasAramevArhatAM darzanaM, tadetenArthena gautamaivamucyate-yo glAnaM praticarati sa mAM pratipadyate yo mAM pratipadyate sa glAnaM praticarati / ityAdi 6, tathA sAdhu tapasvinaM Akramya-balAtkAreNa dharmAt - zrutacAritrabhedAt yo mahAmohapariNAmo bhrazyatIti - vinivArayati upasthitaM - sAmIpyena sthitaM 7 'neyAuyassa' - nayanazIlasya mArgasya - jJAnAdilakSaNasya dUSaNaprakAreNa AtmAnaM paraM ca vipariNAmayan apakAre vartate, jJAne-'kAyA vratAni ca tAnyeva' evamAdinA, darzane 'ete jIvA anantAH kathamasaGkhyeyapradeze loke tiSTheyuH ?' evamAdinA, cAritre 'jIvabahutvAt kathamahiMsakatvamiti caraNAbhAvaH' ityAdi / 8, tathA jinAnAM - tIrthakarANAM antajJAninAM - kevalinAM avarNaM - nindA yo mahAghorapariNAmaH prabhASate bhaNati adyApi dhAvati jJAnamadyApi loko'nantako bhavati / adyApi na tava ko'pi prApnoti sarvajJatAM jIvaH // 1 // evamAdi prabhASate, na punarjAnAti yathA kSINAvaraNo yugapad lokamalokaM jinaH prakAzayati / vyapagataghanapaTala iva parimitaM dezamAdityaH // 1 // AcAryopAdhyAyau prasiddhau khisati nindati jAtyAdibhiH, abahuzrutA vA ete tathApi asmAbhirapi eteSAM tu sakAze kimapi kathaJcit avadhAritamiti mandabuddhiH bAla iti bhaNitaM bhavati 10, teSAmeva ya AcAryopAdhyAyAnAM paramabandhUnAM paramopakArINAM jJAninAmiti guNopalakSaNaM guNaiH prabhAvitaH punasteSAmeva kArye samutpanne samyag na 'paDitappai' AhAropakaraNAdibhiH nopayujyate 11, punaH punariti asakRt adhigaraNaM jyotiSAdi uppAe kathayati nRpayAtrAdi tIrthabhedakaM jJAnAdimArgavirAdhanArthamiti bhaNitaM bhavati 12, jAnan adhArmikAn yogAn - vazIkaraNAdilakSaNAn prayuGkte punaH punaH asakRditi 13, kAme icchAmadanabhedabhinne vAntvA tyaktvA, pravrajyAmabhyupagamya prArthayati abhilaSati ihabhavikAn-mAnuSyAn eva anyabhavikAn - divyAn 14, abhIkSNaM 2 punaH 2 bahuzruto'hamiti yo bhASate, abahuzruto (bahuzrutena) anyena vA pRSTaH sa tvaM bahuzrutaH ? Amamiti bhaNati tuSNiko vA Aste, sAdhava eva bahuzrutA iti bhaNati 15, atapasvI tapasvIti vibhASA 16, jAtatejasA agninA bahujanaM gRhe kSiptvA anto dhUmena abhyantare dhUmaM kRtvA hinasti 17, akRtyaM prANAtipAtAdi AtmanA kRtvA kRtametena bhASate - anyasya AlaM dadAti 18, 'niyaDuvahipaNihIe paliuMcai'
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDvidhA antaraGgArayaH 975 nikRtiH-anyathAkaraNalakSaNA mAyA upadhiH tAM karoti yena tat pracchAyeta anyathAkRtaM praNidhiH evambhUta eva (ca)rati, anena prakAreNa 'paliuMcai' vaJcayati iti bhaNitaM bhavati 19, sAtiyogayuktazca-azubhamanoyogayuktazca 20, braviti bhaNati sarvAM mRSAM vadati sabhAyAM 21, 'akkhINajhaMjhae sayA' akSINakalaha ityarthaH jhaMjhA-kalahaH 22, adhvani pathi pravezya nItvA vizrabhya yo dhanaM suvarNAdi harati prANinAM AkSipati 23, jIvAnAM vizrabhya-upAyena kenacit atulAM prItiM kRtvA punadariSu-kalatre tasyaiva yena samaM prItiH kRtA tatra lubhyati 24, abhikSNaM punaH 2 akumAre sati kumAre'hamiti bhASate 25, evamabrahmacAriNi vibhASA 27, yenaivaizvaryaM nItaH-aizvaryaM prApita ityarthaH, vitte dhane tasyaiva satke lubhyati 27 tatprabhAvotthite vApi-lokasammatatvaM prApte tasyaiva kenacit prakAreNa antarAyaM karoti 28 senApati rAjAnujJAtaM vA cAturantasvAminaM prazAstAraM - lekhAcAryAdi bhadraM vA vihinasti rASTrasya vApi nigamasya yathAsaGkhyaM nAyakaM zreSThinameva vA, nigamaH vaNiksaGghAtaH 29, apazyan mAyAsthAnena pazyAmi ahaM devAniti vA vadet avarNena ca devAnAM yathA kiM taiH kAmagardabhaiH ye asmAkaM nopakurvanti mahAmohaM prakaroti kaluSitacittatvAt 30 / ayamadhikRtagAthAnAmarthaH / ) gururetAni triMzat mahAmohabandhasthAnAni loke nivArayati - teSAM svarUpaM pradarzya janAMstannivAraNArthaM prerayatItyarthaH / arayaH- zatravaH / antarbhavA iti AntarAH antaraGgA ityarthaH / AntarAzca te'rayazcetyAntarArayaH bhAvazatrava ityarthaH / te SaDvidhAH / tadyathA - 1 kAmaH, 2 krodhaH, 3 lobhaH, 4 harSaH, 5 mAnaH, 6 madazca / yadavAci saMvegaraGgazAlAyAm - 'kAmo koho loho, hariso mANo mao ya iyarUvaM / dariyA'richakkamantara-ma'laddhapasaraM sayA kujjA // 2214 // ' (chAyA- kAmaH krodho lobho, harSo mAno madazcaitadrUpam / dRptAriSaTkamAntaramalabdhaprasaraM sadA kuryAt // 2214 // ) eteSAM SaNNAmAntarArINAM svarUpamevaM pradarzitaM yogazAstravRttau - 'tathA antaraGgazcAsAvariSaDvargastasya parihAro'nAsevanaM tatra parAyaNastatparaH / tatrAyuktitaH prayuktAH kAmakrodhalobhamAnamadaharSAH ziSTagRhasthAnAmantaraGgo'riSaDvargaH / tatra
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDvidhA antaraGgArayaH paraparigRhItAsvanUDhAsu vA strISu durabhisandhiH kAmaH / parasyAtmano vA apAyamavicArya kopakaraNaM krodhaH / dAnArheSu svadhanApradAnaM niSkAraNaM paradhanagrahaNaM ca lobhaH / durabhinivezAroho yuktoktAgrahaNaM vA mAnaH / kulabalaizvaryarUpavidyAdibhirahaGkArakaraNaM parapradharSanibandhanaM vA madaH / nirnimittaM paraduHkhotpAdanena svasya dyUtapApaddharyAdyanarthasaMzrayeNa vA manaH pramodo harSaH / ' (yogazAstravRtti: 1 / 56 ) 976 gururetAnSaDAntarArInloke nivArayati - teSAmanarthakRttvaM pradarzya janAMstannAzArthaM prerayatItyarthaH / evaM SaTtriMzadguNapuSpamAlo gururjIvAnAM hRdayakamale nivasatu ||32|| ityekatriMzattamI SaTtrizikA sampUrNatAmitA / + + pahasaMtagilANesu, AgamagAhIsu taha ya kayaloe / uttarapAraNagammiya, dinnaM subahuphalaM hoi // mArgamAM thAkelA, glAna, AgamonuM avagAhana karanArA, loca karAvyo hoya tevA ane uttarapAraNAvALA sAdhune vahorAvavAthI atighaNuM phaLa maLe che. jar3a cakkavaTTiriddhi, laddhaM pi cayaMti kei sappurisA / ko tu asaMtesu vi, dhaNesu tucche paDibaMdho // jo keTalAka satpuruSo maLelI cakravartInI Rddhine paNa choDe che to nahIM maLelA tuccha dhanamAM zuM rAga karavo ? vaMdijjaMto harisaM, niMdijjato karijja na visAyaM / nahi namianiMdiANaM, sugaI kugaI ca biMti jiNA // vaMdana karAto harSa na pAma, niMdA karAto viSAda na kara, kemake jinezvaro ema nathI kahetA ke namana karAyelAnI sadgati thAya che ane niMdA karAyelAnI durgati thAya che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekatrIsamI chatrIsI have ekatrIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - ane lokamAM trIsa mahAmohabaMdhasthAnone ane aMdaranA cha zatruone nivAratA - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (32). premIyA vRttino bhAvAnuvAda - jenAthI jIvo sAcA ane khoTAnA viveka vinAnA thAya che te moha eTale mohanIyakarma. atisaMkliSTa pariNAmamAM kAraNa hovAthI mahAna evo moha te mahAmoha. teno baMdha eTale AtmAnI sAthe dUdha-pANInI jema paraspara saMbaMdha thavo te mahAmohabaMdha. tenA sthAno eTale nimitto te mahAmohabaMdhasthAno. te trIsa che. zramaNapratikramaNa sUtramAM kahyuM che - "trIsa mohanIyasthAno vaDe.' AvazyakasUtranI vRttimAM AnI vyAkhyA A pramANe karAI che - trIsa mohanIyasthAno vaDe je aticAra lAgyA hoya tenAthI huM pAcho pharuM chuM. sAmAnyathI eka prakRtivALuM karma te mohanIya kahevAya che. kahyuM che ke, "saMkSepathI ATha prakAranAM karmane moha kahevAya che." vizeSathI cothI karmaprakRti te mohanIya che. tenA sthAno eTale nimitto - bhedo-paryAyo te mohanIyasthAno. temane kahevAnI icchAvALA saMgrahaNikAra kahe che - (1) pANImAM tIvra manathI pagathI strI vagere trasa jIvonI dabAvIne hiMsA kare che. te jIvane mahAmoha utpanna kare che ane saMkliSTa cittavALo hovAthI seMkaDo bhave du:khethI sahana karI zakAya evA potAnA mahAmohane kare che. A pramANe kriyA badhe kahevI. (2) hAthathI mukha ke kAna vagerene DhAMkIne hRdayamAM duHkhapUrvaka cIso pADatAM ane gaLAthI atyaMta raDatA jIvanI hiMsA kare che. | (3) bhInA cAmaDA vagere vaDe vIMTIne vAraMvAra tIvra azubha pariNAmathI jIvanI hiMsA kare che. (4) mastakamAM kuhADI vagerethI mArIne maskatane bhedIne mahAmohane pedA karanAra kharAba
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 978 trIsa mohanIyabaMdhasthAno mArathI hiMsA kare che. (5) ghaNA jIvonA svAmI, samudramAM DUbatAM jema dvIpa AzvAsanarUpa che tema saMsAramAM AzvAsanarUpa, anna-pANI vaDe jIvonI rakSA karanArA jIvanI hiMsA kare che. te hiMsA karavAthI ghaNA jIvone saMmoha pedA karavAthI mahAmoha kare che. (6) bIjAnI sAmAnya mAMdagI hote chate samartha hovA chatAM upadeza vaDe ke yAda karIne mahAghora-pariNAmavALo jIva auSadhanI yAcanA vagere na kare te paNa mahAmoha kare che. glAna sarvasAmAnya che, kemake tevo bhagavAnano upadeza che. kahyuM che ke, "he bhagavaMta je glAnanI sevA kare che te dhanya che ke je tamane darzana (samyakatva)thI svIkAre te dhanya che? he gautama ! je glAnanI sevA kare che te. he bhagavaMta ! kema Ama kaho cho ? he gautama ! je glAnanI sevA kare che te mane zraddhAthI svIkAre che. mane darzanathI svIkAre che te glAnanI sevA kare che. arihaMtonA darzanano sAra AjJApAlana che. he gautama ! tethI Ama kahevAya che ke, je glAnanI sevA che te mane svIkAre che. je mane svIkAre che te glAnanI sevA kare che." (7) najIkamAM rahelA sAdhune baLAtkAre mahAmoha pariNAmavALo jIva zruta-cAritra bheTavALA dharmathI bhraSTa kare che. (8) molamAM laI janArA jJAna vagere svarUpa mArgane dUSita karato potAnA ane bIjAnA apakArane kare che. jJAnamAM - "kAyo ane vrato te ja che." vagere vaDe, darzanamAM "A anaMtA jIvo asaMkhya pradezavALA lokamAM zI rIte rahe?' vagere vaDe, "jIvo ghaNA hovAthI ahiMsaka zI rIte thAya? eTale cAritrano abhAva che.' vagere . (9) mahAghorapariNAmavALo jIva anaMtajJAnI evA tIrthakaronI niMdA kare che. kevI rIte? jANavA yogya vastuo anaMta hovAthI badhI vastuonuM jJAna thatuM nathI. kahyuM che ke, "Aje paNa jJAna doDe che. Aje paNa loka anaMta che. Aje paNa koI tArI sarvajJatAne pAmatuM nathI." evuM bole, paNa jANato nathI ke, "AvaraNanA kSayathI jinezvara loka ane alokane ekasAthe prakAzita kare che. jema vAdaLanA paTalo dUra thavA para sUrya parimita dezane prakAzita kare che tema." (10) maMdabuddhithI AcArya-upAdhyAyanI jAti vagerethI niMdA kare che - "A abahuzruta che chatAM paNa ame paNa emanI pAse koIka rIte kaMIka paNa jANyuM." (11) parama baMdhu ane parama upakArI evA te AcArya ane upAdhyAyanA guNothI prabhAvita thaye chate temanA ja kAryamAM AhAra, upakaraNa vagerethI sevA na kare.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIsa mohanIyabaMdhasthAno (12) vAraMvAra jJAna vagere mArganI virAdhanA mATe jyotiSa vage2e ane rAjAnI yAtrA vagere adhikaraNo kahe che. (13) jANIne vazIkaraNa vagere adhArmika yogone vAraMvAra kare che. (14) icchA ane madana rUpa kAmone tyajIne dIkSA laIne manuSyasaMbaMdhI ane devasaMbaMdhI kAmonI abhilASA kare che. 202 (15) vAraMvAra 'huM bahuzruta chuM.' ema kahe che. bahuzruta ke bIjo pUche ke, 'tuM bahuzruta che ?' to 'hA' kahe ke mauna rahe ke 'sAdhuo bahuzruta ja hoya che.' ema kahe che. (16) tapasvI na hovA chatAM huM tapasvI chuM ema kahe. (17) gharamAM ghaNAne nAMkhIne aMdaramAM agnithI dhUmADo karIne hiMsA kare. (18) pote hiMsA karIne 'ANe karI' ema ALa Ape. (19) mAyAthI bIjAne Thage. (20) azubha manoyoga kare. (21) sabhAmAM badhuM khoTuM bole. (22) haMmezA jhaghaDAno nAza na kare. (23) jIvone rastAmAM laI jaIne vizvAsathI temanuM sonuM vagere dhana hare. (24) koI upAyathI jIvonI sAthe atula prIti karIne temanI patnImAM lobhAya. (25) vAraMvAra pote kumAra na hovA chatAM 'huM kumAra chuM' ema kahe. (26) vAraMvAra pote abrahmacArI hovA chatAM 'huM brahmacArI chuM' ema kahe. (27) jeNe aizvarya ApyuM hoya tenA ja dhanamAM lobhAya. (28) jenA prabhAvathI lokamAM saMmata thayo hoya tene ja koIka rIte aMtarAya kare. (29) senApatinI eTale ke rAjAthI anujJA apAyela cAra prakAranI senAnA svAmInI, lekhAcArya vagerenI ke svAmInI ke rASTranA ke vANIyAonA samUhanA nAyakanI hiMsA kare. (30) devone nahIM jonAro mAyAthI 'huM deva chuM' ema kahe. 'kAmamAM Asakta evA devothI zuM phAyado ke jeo ApaNI upara upakAra nathI karatAM' ema devonI niMdA karIne
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 980 cha prakAranA aMdaranA zatruo kaluSitacitta hovAthI mahAmohane kare. A adhikRta gAthAono artha thayo." guru A trIsa mahAmohabaMdhasthAnone lokamAM nivAre che eTale temanuM svarUpa batAvIne lokone tene nivAravA mATe prere che. aMdaranA duzmano te AMtarAri, eTale bhAvazatruo. te cha prakAranA che. te A pramANe - 1 kAma, krodha, 3 lobha, 4 harSa, 5 mAna ane 6 mada. saMgaraMgazALAmAM kahyuM kAma, krodha, lobha, harSa, mAna ane mada - AvA svarUpavALA, puSTa thayelA aMdaranA cha zatruone pasaravA na devA. (2214) A cha aMdaranA zatruonuM svarUpa yogazAstranI TIkAmAM A pramANe batAvyuM che - aMtaraMga zatru-parihAra parAyaNa - aMtaraMga cha zatruono parihAra karavA tatpara banelo hoya. temAM ayuktithI ayogya rIte karelA kAma, krodha, lobha, mAna, mada ane harSa e ziSTa gRhasthone mATe aMtaraMga cha zatruono varga kahelo che. temAM kAma te kahevAya je bIjAnI mAlikInI athavA vagara paraNelI strInI icchA karavI. potAnuM ke sAmAnuM nukasAna vicAryA vagara krodha karavo te gusso, dAna devA yogyane viSe potAnuM dhana na ApavuM ane niSkAraNa pArakuM dhana grahaNa karavuM te lobha. yukti-pUrvaka koIe zikhAmaNa ApI to paNa khoTo Agraha rAkhI na svIkAravI te mAna. kula, bala, aizvarya, rUpa, vidyA vagere vaDe ahaMkAra karavo, athavA bIjAno tiraskAra karavo, te mada. vagara kAraNe bIjAne duHkha utpanna karIne tathA jugAra, zikAra vagere anarthakArI kAryo karIne manano pramoda karavo te harSa. (1/56) (saTIka yogazAstranA A. zrI hemasAgarasUrijI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) guru A aMdaranA cha zatruone lokamAM nivAre che, eTale ke temanuM nukasAnakArIpaNuM batAvI lokone temanA nAza mATe prere che. Ama chatrIsa guNorUpI puSponI mALA samAna guru jIvonA hRdayakamalamAM vaso. (32) Ama ekatrIsamI chatrIsI pUrNa thaI.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtriMzattamI SaTvizikA sAmprataM dvAtriMzattamI SaTvizikAmAhamUlam - igahiyatIsavihANaM, siddhaguNANaM ca paMcanANANaM / aNukittaNeNa sammaM, chattIsaguNo gurU jayau // 33 // chAyA - ekAdhikatriMzadvidhAnAM, siddhaguNAnAJca paJcajJAnAnAm / __ anukIrtanena samyag, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 33 // premIyA vRttiH - ekAdhikatriMzadvidhAnAM - ekatriMzatprakArANAM, siddhaguNAnAM - siddhAnAM guNA iti siddhaguNAH, teSAM tathA, paJcajJAnAnAM - paJcAnAM jJAnAnAM, caH samuccaye, samyag - suSTha, anukIrtanena - svarUpapratipAdanena, iti SaTtriMzadguNo gururjayatviti zabdArthaH / bhAvArthastvayam - sitaM-baddhaM dhmAtaM-kSapitaM yena sa siddhaH muktAtmetyarthaH / tasya guNA iti siddhaguNAH / te ekatriMzadvidhAH / tadyathA - 1 na dIrghaH, 2 na vRttaH, 3 na vyasraH, 4 na caturasraH, 5 na parimaNDalaH, 6 na kRSNaH, 7 na nIlaH, 8 na lohitaH, 9 na pItaH, 10 na zuklaH, 11 na surabhigandhaH, 12 na durabhigandhaH, 13 na tiktaH, 14 na kaTukaH, 15 na kaSAyaH, 16 na amlaH, 17 na madhuraH, 18 na karkazaH, 19 na mRduH, 20 na guruH, 21 na laghuH, 22 na zItaH, 23 na uSNaH, 24 na snigdhaH, 25 na rUkSaH, 26 na strI, 27 na puruSaH, 28 na napuMsakaM, 29 asaGgaH, 30 akAyaH, 31 aruhazca / yaduktaM zramaNapratikramaNasUtre - 'igatIsAe siddhAiguNehiM / ' AvazyakasUtravRttAvasya vyAkhyaivaM kRtA - 'ekatriMzadbhiH siddhAdiguNaiH, kriyA pUrvavat, sitaM dhmAtamasyeti siddhaH, Adau guNA AdiguNAH, siddhasyAdiguNAH siddhAdiguNAH, yugapadbhAvino na kramabhAvina ityarthaH,
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 982 ekatriMzadvidhAH siddhaguNAH tAnevopadarzayannAha saGgrahaNikAraH - paDiseheNa saMThANavaNNagaMdharasaphAsavee ya / paNapaNadupaNa?tihA igatIsamakAyasaMgaruhA // 1 // (chAyA- pratiSedhena saMsthAnavarNagandharasasparzavedAnAM ca / paJcapaJcadvipaJcASTatridhA ekatriMzadakAyAsaGgAruhaH // 1 // ) vRttiH - pratiSedhena saMsthAnavarNagandharasasparzavedAnAM, kiyar3hedAnAM ? paJcapaJcadvipaJcASTatribhedAnAmiti, kim ?-ekatriMzatsiddhAdiguNA bhavanti, 'akAyasaMgaruha'tti akAyaH-azarIraH asaGgaH-saGgavajitaH aruhaH-ajanmA, ebhiH sahaikatriMzadbhavanti, tathA coktaM - 'se Na dIhe Na hasse Na vaTTe na taMse na cauraMse na parimaMDale 5 na kiNhe na nIle na lohie na hAlidde na sukkile 5 na subbhigaMdhe na dubbhigaMdhe 2 na titte na kaDue na kasAe na aMbile na mahure 5 na kakkhaDe na maue na gurue na lahue na sIe na uNhe na niddhe na lukkhe na kAe Na saMge na ruhe na itthI na purise na napuMsae / ' (aacaaraanggsuutrm)|' (chAyA- sa na dIrghaH na isvo na vRtto na tryasro na caturasro na parimaNDalo na kRSNo na nIlo na lohito na hAridro na zuklo na surabhigandho na durabhigandho na tikto na kaTuko na kaSAyo nAmlo na madhuro na karkazo na mRdurna gururna laghurna zIto noSNo na snigdho na rUkSo na kAyavAn na saGgavAn na ruho na strI na puruSo na napuMsakam / ) athavA prakArAntareNaikatriMzatsiddhaguNA evaM jJeyAH - 1 kSINamatijJAnAvaraNaH, 2 kSINazrutajJAnAvaraNaH, 3 kSINAvadhijJAnAvaraNaH, 4 kSINamanaHparyavajJAnAvaraNaH, 5 kSINakevalajJAnAvaraNaH, 6 kSINacakSurdarzanAvaraNaH, 7 kSINAcakSurdarzanAvaraNaH, 8 kSINAvadhidarzanAvaraNaH, 9 kSINakevaladarzanAvaraNaH, 10 kSINanidraH, 11 kSINanidrAnidraH, 12 kSINapracalaH, 13 kSINapracalApracalaH, 14 kSINastyAnagRddhiH, 15 kSINasAtAvedanIyaH, 16 kSINAsAtAvedanIyaH, 17 kSINadarzanamohanIyaH, 18 kSINacAritramohanIyaH, 19 kSINanarakAyuSkaH, 20 kSINatiryagAyuSkaH, 21 kSINamanuSyAyuSkaH, 22 kSINadevAyuSkaH, 23 kSINazubhanAmA, 24 kSINAzubhanAmA, 25 kSINoccagotraH, 26 kSINanIcagotraH, 27 kSINadAnAntarAyaH 28 kSINalAbhAntarAyaH, 29 kSINabhogAntarAyaH, 30
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcavidhaM jJAnam 983 kSINopabhogAntarAyaH, 31 kSINavIryAntarAyazca / uktaJca AvazyakasUtravRttau - 'prakArAntareNa siddhAdiguNAn pradarzayannAha - ahavA kaMme Nava darisaNaMmi cattAri Aue paMca / Aima aMte sese do do khINabhilAveNa igatIsaM // 1 // (chAyA- athavA karmaNi nava darzane catvAra AyuSke paJca / Adime antye zeSe dvau dvau kSINAbhilApena ekatriMzat // 1 // ) vRttiH - athaveti vyAkhyAntarapradarzanArthaH, karmaNi karmaviSayAH kSINAbhilApenaikatriMzadguNA bhavanti, tatra nava darzanAvaraNIye, navabhedA iti-kSINacakSurdarzanAvaraNaH 4 kSINanidraH 5, catvAra AyuSke-kSINanarakAyuSkaH 4 'paMca Aime 'tti Adye jJAnAvaraNIyAkhye karmaNi paJca kSINAbhinibodhikajJAnavaraNaH 5 'aMte 'tti antye-antarAye karmaNi paJcaiva kSINadAnAntarAyaH 5 zeSakarmaNi-vedanIyamohanIyanAmagotralakSaNe dvau dvau bhedau bhavataH, kSINasAtAvedanIyaH kSINAsAtAvedanIyaH kSINadarzanamohanIyaH kSINacAritramohanIyaH kSINAzubhanAmA . kSINazubhanAmA kSINanIcairgotraH kSINoccairgotra iti gAthArthaH // 1 // ' gurureteSAmekatriMzataH siddhaguNAnAM svarUpaM samyak pratipAdayati / jJAyate'neneti jJAnam / tat paJcavidham / tadyathA - 1 AbhinibodhikajJAnaM, 2 zrutajJAnaM, 3 avadhijJAnaM, 4 manaHparyavajJAnaM, 5 kevalajJAnaJca / uktaJca puSpamAlAyAM tadvRttau ca - 'AbhinibohiyanANaM, suyanANaM ceva ohinANaM ca / taha maNapajjavanANaM, kevalanANaM ca paMcamayaM // 17 // (chAyA- AbhinibodhikajJAnaM, zrutajJAnaM caiva avadhijJAnaM ca / tathA manaHparyavajJAnaM, kevalajJAnaM ca paJcamakam // 17 // ) vRttiH - 'abhi' ityAbhimukhye 'ni' iti naiyatye, tatazcAbhimukho vastUnAM grahaNayogyaniyatadezAvasthAnApekSI niyata indriyANyAzritya svasvaviSayagrahaNapariNato bodho'bhinibodhaH sa evAbhinibodhikaH, tacca tat jJAnaM ca AbhinibodhikajJAnaM, indriyapaJcakamanonimitto vastvavabodhavizeSa ityarthaH, zravaNaM zrutaM-abhilApaplAvitArthopalabdhivizeSaH, tacca tajjJAnaM ca indriyapaJcakamanonimitta evAbhilApAruSito bodha evetyarthaH, avadhiH maryAdA tenA
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcavidhaM jJAnam vadhinArUpidravyagrahaNAtmakena jJAnamavadhijJAnaM - indriyamanonirapekSaM AtmanaH sAkSAdrUpivastugrahaNAtmako bodha iti bhAvaH, saJjJibhirjIvaiH kAyayogena manovargaNAbhyo gRhItAni manoyogena manastvena pariNamitAni vastucintApravarttakAni dravyANi manAMsItyucyante tAni paryetiavagacchatIti manaHparyAyamiti karmmaNyaN, tacca tajjJAnaM ca manaHparyAyajJAnaM - arddhatRtIyadvIpasamudrAntarvarttisaJjJijIvacintitArthaprakaTanaparaM indriyamanonirapekSaH AtmanaH sAkSAt pravRtto bodha eveti hRdayam, kevalaM-sampUrNajJeyagrAhitvAt sampUrNam tacca jJAnaM ca kevalajJAnaM rUpyarUpisamastavastugrAhakaM paJcamajJAnamiti gAthAsamAsArthaH, vyAsArthastvavazyakAdibhyo'vaseya iti // 17 // 984 nandisUtre tadvRttau ca jJAnapaJcakasya svarUpamevaM pratipAditam 'nANaM paMcavihaM pannattaM, taMjahA - AbhiNibohianANaM suanANaM ohinANaM maNapajjavanANaM kevalanANaM // (chAyA- jJAnaM paJcavidhaM prajJaptaM, tadyathA - AbhinibodhikajJAnaM zrutajJAnaM avadhijJAnaM manaHparyavajJAnaM kevalajJAnam // ) vRttiH - jJAtirjJAnaM, bhAve anaTpratyayaH, athavA jJAyate - vastu paricchidyate aneneti jJAnaM, karaNe anaT, zeSAstu vyutpattayo mandamatInAM sammohahetutvAt nopadizyante, 'paJce 'ti saGkhyAvAcakaM vidhAnaM vidhA 'upasargAdAta' ityaD pratyayaH, paJca vidhA: - prakArA yasya tatpaJcavidhaM-paJcaprakAraM prajJaptaM prarUpitaM tIrthakaragaNadharairiti sAmarthyAdavasIyate, anyasya svayaMprarUpakatvena prarUpaNA'sambhavAt, uktaM ca - 'atthaM bhAsai arahA suttaM gaMthaMti gaNaharA niuNaM / sAsaNassa hiTTAe tao suttaM pavattai // 1 // (chAyA - arthaM bhASate'rhan sUtraM grathnanti gaNadharA nipuNam / zAsanasya hitArthAya tataH sUtraM pravarttate // 1 // ) etena svamanISikAvyudAsamAha, athavA prajJA - buddhiH tayA AptaM prAptaM tIrthakara - gaNadharairiti gamyate, prajJAptaM kimuktaM bhavati ? 'sarvaM vAkyaM sAvadhAraNaM bhavatIti' nyAyAt avazyamidaM vAkyamavadhAraNIyaM, tato'yamarthaH - jJAnaM tIrthakarairapi sakalakAlAvalambisamastavastustomasAkSAtkArikevalaprajJayA paJcavidhameva prAptaM, gaNadharairapi tIrthakRdbhirupadizyamAnaM nijaprajJayA paJcavidhameva prAptaM, na tu vakSyamANanItyA dvibhedameveti, athavA prAjJAt- - tIrthakarA
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcavidhaM jJAnam 985 dAptaM prAjJAptaM gaNadharairiti gamyate, athavA prAjJaiH-gaNadharairAptaM prAjJAptaM, tIrthakarAdityanumIyate, tadyathetyudAharaNopadarzanArthaH, AbhinibodhikajJAnaM zrutajJAnaM avadhijJAnaM manaHparyAyajJAnaM kevalajJAnaM, tatrArthAbhimukho niyataH- pratiniyatasvarUpo bodho-bodhavizeSo'bhinibodhaH (abhinibodha) evAbhinibodhakaM, abhinibodhazabdasya vinayAdipAThAbhyupagamAd "vinayAdibhya' ityanena svArthe ikaNpratyayaH 'ativarttante svArthe pratyayakAH prakRtiliGgavacanAnI'ti vacanAt atra napuMsakatA, yathA vinaya eva vainayikamityatra, athavA abhinibudhyate anenAsmAdasmin veti abhinibodha:-tadAvaraNakarmakSayopazamaH, tena nirvRttamAbhinibodhikaM, AbhinibodhikaM ca tad jJAnaM ca AbhinibodhikajJAnaM-indriyamanonimitto yogyadezAvasthitavastuviSayaH sphuTapratibhAso bodhavizeSa ityarthaH 1, tathA zravaNaM zrutaM vAcyavAcakabhAvapurassarIkAreNa zabdasaMspRSTArthagrahaNaheturupalabdhivizeSaH, evamAkAraM vastu jaladhAraNAdyarthakriyAsamarthaM ghaTazabdavAcyamityAdirUpatayA pradhAnIkRtatrikAlasAdhAraNasamAnapariNAmaH zabdArthaparyAlocanAnusArI indriyamanonimitto'vagamavizeSa ityarthaH, zrutaM ca tad jJAnaM ca zrutajJAnaM 2, tathA avazabdo'dhaHzabdArthaH, ava-adho'dho vistRtaM vastu dhIyate-paricchidyate'nenetyavadhiH, athavA avadhirmayAdA rUpiSveva dravyeSu paricchedakatayA pravRttirUpA tadupalakSitaM jJAnamapyavadhiH yadvA avadhAnam-Atmano'rthasAkSAtkaraNavyApAro'vadhiH, avadhizcAsau jJAnaM cAvadhijJAnaM 3, tathA pari:-sarvato bhAve avanaM ava: 'tudAdibhyo na kvA'vityadhikAre 'akatau ce'tyanenauNAdiko'kArapratyayaH, avanaM gamanaM vedanamiti paryAyAH, pari avaH paryavaH, manasi manaso vA paryavaH manaHparyavaH-sarvato manodravyapariccheda ityarthaH, athavA manaHparyaya iti pAThaH, tatra paryayaNaM paryayaH, bhAve'l pratyayaH, manasi manaso vA paryayo manaHparyayaH, sarvatastatpariccheda ityarthaH, sa cAsau jJAnaM ca manaHparyayajJAnaM, athavA manaHparyAyajJAnamiti pAThaH, tataH manAMsi manodravyANi paryeti-sarvAtmanA paricchinatti manaHparyAyaM, 'karmaNo'Ni ti aNpratyayaH, manaHparyAyaM ca tajjJAnaM ca manaHparyAyaM(yajJAna), yadvA manasaH paryAyAH manaHparyAyAH, paryAyA bhedA dharmA bAhyavastvAlocanaprakArA ityarthaH, teSu teSAM vA sambandhi jJAnaM manaHparyAyajJAnaM 4, tathA kevalam - ekamasahAyaM matyAdijJAnanirapekSatvAt kevalajJAnaprAdurbhAve matyAdInAmasambhavAt, nanu kathamasambhavo yAvatA matijJAnAdIni svasvAvaraNakSayopazame'pi prAduSyanti, tato nirmUlasvasvAvaraNavilaye tAni sutarAM bhaviSyanti, cAritrapariNAmavat, uktaM ca - 'AvaraNadesavigame jAivi jAyaMti maisuyAINi / AvaraNasavvavigame kaha tAi na hoti jIvassa ? // '
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 986 paJcavidhaM jJAnam (chAyA- AvaraNadezavigame yAnyapi jAyante matizrutAdIni / sarvAvaraNavigame kathaM tAni na bhavanti jIvasya ? // 1 // ) ucyate, iha yathA jAtyasya marakatAdimaNermalopadigdhasya yAvannAdyApi samUlamalApagamastAvadyathA yathA dezato malavilayaH tathA tathA dezato'bhivyaktirupajAyate, sA ca kvacitkadAcit kathaJcit bhavatItyanekaprakArA, tathA''tmano'pi sakalakAlakalApAvalambinikhilapadArthaparicchedakaraNaikapAramArthikasvarUpasyApyAvaraNamalapaTalatirohitasvarUpasya yAvat nAdyApi nikhilakarmamalApagamaH tAvadyathA yathA dezataH karmamalocchedaH tathA tathA dezataH tasya vijJaptirujjRmbhate, sA ca kvacitkadAcitkathaJcidityanekaprakArA, uktaM ca - 'malaviddhamaNervyaktiryathA'nekaprakArataH / karmaviddhAtmavijJaptistathA'nekaprakArataH // 1 // ' sA cAnekaprakAratA matizrutAdibhedenAvaseyA, tato yathA marakatAdimaNerazeSamalApagamasambhave samastAspaSTadezavyaktivyavacchedena parisphuTarUpaikAbhivyaktirupajAyate tadvadAtmano'pi jJAnadarzanacAritraprabhAvato ni:zeSAvaraNaprahANAdazeSajJAnavyavacchedenaikarUpA atisphuTA sarvavastuparyAyasAkSAtkAriNI vijJaptirullasati, tathA coktam - 'yathA jAtyasya ratnasya, niHzeSamalahAnitaH / sphuTakarUpA'bhivyaktirvijJaptistadvadAtmanaH // 1 // ' tato matyAdinirapekSaM kevalajJAnaM, athavA zuddhaM kevalaM, tadAvaraNamalakalaGkasya niHzeSato'pagamAt, sakalaM vA kevalaM, prathamata evAzeSatadAvaraNApagamataH sampUrNotpatteH, asAdhAraNaM vA kevalamananyasadRzatvAt, anantaM vA kevalaM jJeyAnantatvAt, kevalaM ca tajjJAnaM ca kevalajJAnam / 5 / ' gurureteSAM paJcAnAM jJAnAnAM svarUpaM samyakpratipAdayati / ityevaM SaTtriMzadguNagaNAnvito gururjagato'jJAnaM hantu // 33 // iti dvAtriMzattamI SaTvizikA samAptimagamat /
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsamI chatrIsI have batrIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - ekatrIsa prakAranA siddhanA guNo ane pAMca jJAnonuM sArI rIte svarUpa batAvavA vaDe - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (33). premIyA vRttino bhAvAnuvAda - baMdhAyelA karmo jemaNe khapAvyA che te siddha, eTale muktAtmA. tenA guNo te siddhaguNo. te ekatrIsa prakAranA che. te A pramANe - 1 lAMbA nahIM, 2 goLa nahIM, 3 trikoNa nahIM, 4 corasa nahIM, 5 parimaMDala nahIM, 6 kALA nahIM, 7 nIlA nahIM, 8 lAla nahIM, 9 pILA nahIM, 10 sapheda nahIM, 11 sugaMdhI nahIM, 12 durgadhI nahIM, 13 kaDavA nahIM, 14 tIkhA nahIM, 15 turA nahIM, 16 khATA nahIM, 17 mIThA nahIM, 18 karkaza nahIM, 19 mRdu nahIM, 20 bhAre nahIM, 21 halakA nahIM, 22 ThaMDA nahIM, 23 garama nahIM, 24 snigdha nahIM, 25 rUkSa (lukhA) nahIM, 26 strI nahIM, 27 puruSa nahIM, 28 napuMsaka nahIM, 29 saMgarahita, 30 kAyarahita ane 31 janmarahita. zramaNapratikramaNa sUtramAM kahyuM che, "ekatrIsa siddhanA AdiguNo vaDe." AvazyakasUtranI vRttimAM AnI vyAkhyA A pramANe karI che - "ekatrIsa siddhanA Adi guNo vaDe je aticAra lAgyo hoya tenAthI huM pAcho pharuM chuM. jenA bAMdhelA karmo banI gayA che te siddha. tenA Adi guNo eTale ke ekasAthe thanArA guNo, kramazaH nahIM, te siddhAdiguNo. saMgrahaNikAra temane batAve che - pAMca saMsthAna, pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza ane traNa vedonA pratiSedhathI ane zarIrarahita, saMgarahita, janmarahita - A traNa sahita ekatrIsa siddhanA Adi guNo thAya che. kahyuM che ke, "teo lAMbA nathI, TUMkA nathI, goLa nathI, trikoNa nathI, corasa nathI, parimaMDala (baMgaLI AkAranA) nathI, kALA nathI, nIlA nathI, lAla nathI, pILA nathI, sapheda nathI, sugaMdhI nathI, durgadhI nathI, kaDavA nathI, tIkhA nathI, tUrA nathI, khATA nathI, mIThA nathI, karkaza nathI, komaLa nathI, bhAre nathI, halakA nathI, ThaMDA nathI, garama nathI,
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 988 ekatrIsa prakAranA siddhaguNo snigdha nathI, lUkhA nathI, zarIra vinAnA che, saMga vinAnA che, janma vinAnA che, strI nathI, puruSa nathI, napuMsaka nathI. (AcArAMgasUtra) athavA bIjI rIte siddhanA ekatrIsa guNo A pramANe jANavA - 1 jemanuM matijJAnAvaraNa kSaya thayuM che, 2 jemanuM zrutajJAnAvaraNa kSaya thayuM che, 3 jemanuM avadhijJAnAvaraNa kSaya thayuM che, 4 jemanuM mana:paryavajJAnAvaraNa kSaya thayuM che, 5 emanuM kevaLajJAnAvaraNa kSaya thayuM che, 6 jemanuM cakSudarzanAvaraNa kSaya thayuM che, 7 jemanuM acakSudarzanAvaraNa kSaya thayuM che, 8 jemanuM avadhidarzanAvaraNa kSaya thayuM che, 9 jemanuM kevaLadarzanAvaraNa kSaya thayuM che, 10 jemanI nidrAno kSaya thayo che, 11 jemanI nidrAnidrAno kSaya thayo che, 12 jemanI pracalAno kSaya thayo che, 13 jemanI pracalApracalAno kSaya thayo che, 14 jemanI thINaddhino kSaya thayo che, 15 jemanA sAtAvedanIyano kSaya thayo che, 16 jemanA asAtAvedanIyano kSaya thayo che, 17 jemanA darzanamohanIyano kSaya thayo che, 18 jemanA cAritramohanIyano kSaya thayo che, 19 jemanA narakAyuSyano kSaya thayo che, 20 jemanA tiryaMcAyuSyano kSaya thayo che, 21 jemanA manuSpAyuSyano kSaya thayo che, 22 jemanA devAyuSyano kSaya thayo che, 23 jemanA zubha nAmakarmano kSaya thayo che, 24 jemanA azubha nAmakarmano kSaya thayo che, 25 jemanA uccagotrano kSaya thayo che, 26 jemanA nIcagotrano kSaya thayo che, 27 jemanA dAnAMtarAyano kSaya thayo che, 28 jemanA lAbhAMtarAyano kSaya thayo che, 29 jemanA bhogAMtarAyano kSaya thayo che, 30 jemanA upabhogAMtarAyano kSaya thayo che ane 31 jemanA viyaMtarAyano kSaya thayo che. AvazyakasUtranI vRttimAM kahyuM che - bIjI rIte siddhanA AdiguNo batAvatAM kahe che - athavA jemanuM nava prakAranuM darzanAvaraNa karma (cakSudarzanAvaraNa vagere cAra ane pAMca nidrA) nAza pAmyuM che, jemanuM narakAyuSya vagere cAra prakAranuM AyuSyakarma nAza pAmyuM che, jemanuM matijJAnAvaraNa vagere pAMca prakAranuM jJAnAvaraNIya karma nAza pAmyuM che, jemanuM dAnAMtarAyakarma vagere pAMca prakAranuM aMtarAyakarma nAza pAmyuM che, jemanuM satAvedanIyaasAtavedanIya ema be prakAranuM vedanIyakarma nAza pAmyuM che, jemanuM darzanamohanIyacAritramohanIya ema be prakAranuM mohanIyakarma nAza pAmyuM che, jemanuM zubhanAmakarmaazubhanAmakarma ema be prakAranuM nAmakarma nAza pAmyuM che, jemanuM nIcagotra-uccagotra ema be prakAranuM gotrakarma nAza pAmyuM che."
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranuM jJAna 989 guru siddhonA A ekatrIsa guNonuM svarUpa sArI rIte samajAve che. jenAthI jaNAya te jJAna. te pAMca prakAranuM che. te A pramANe - 1 AbhinibodhikajJAna, 2 zrutajJAna, 3 avadhijJAna, 4 mana:paryavajJAna ane 5 kevaLajJAna. puSpamALAmAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - "gAthArtha - AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryAyajJAna ane pAMcamuM kevalajJAna che. (17) TIkArya - AbhinibodhikajJAna - Abhinibodhika zabdamAM abhi, ni ane bodha ema traNa zabdo che. abhi zabda abhimukha arthamAM che. ni zabda raiyatya arthamAM che. abhimukha ane niyata je bodha te abhinibodha. abhimukha eTale jeno bodha karavAno che te vastuo grahaNayogya niyata dezamAM rahelI hovI joIe evI apekSA rAkhanAra. niyata eTale pAMca indriyone AzrayIne potapotAnA viSayane grahaNa karavAnA pariNAmane pAmelo bodha. arthAtu pAMca indriyo ane manarUpa nimittathI thanAro vastasaMbaMdhI bodhavizeSa te abhinibodha. abhinibodha zabdane vyAkaraNanA niyamathI svArthamAM rU pratyaya lAgatAM Abhinibodhika evo zabda banyo. zrutajJAna - sAMbhaLavuM te zrata. zabdathI vyApta padArthano bodhavizeSa zruta che. arthAta pAMca iMdriyo ane manarUpa nimittathI ja thanAro zabdathI nizcita bodha ja zrutajJAna che. avadhijJAna - avadhi eTale maryAdA. rUpI dravyone grahaNa karavA rUpa maryAdAthI thatuM jJAna te avadhijJAna. arthAtu iMdriyo ane mananI apekSA vinA AtmAne thato rUpI vastuone grahaNa karavA rUpa sAkSAt bodha te avadhijJAna. mana:paryAyajJAna - saMjJI jIvo vaDe kAyayogathI manovargaNAmAMthI grahaNa karAyelA ane manoyogathI manarUpe pariNamAvAyelA vastuvicAraNAnA pravartaka dravyo mana kahevAya che. manane jANe te mana:paryAya, arthAt aDhIdvIpa ane be samudramAM rahelA saMjJI jIvoe vicArelA padArthone pragaTa karavAmAM tatpara iMdriya-mananI apekSA vinA, AtmAmAM sAkSAt pravartelo bodha e ja mana:paryAyajJAna che. kevalajJAna - kevala eTale saMpUrNa. saghaLA zeyone grahaNa karanAruM hovAthI je jJAna saMpUrNa che te kevalajJAna. A pAMcamuM jJAna rUpI-arUpI saghaLI vastuone grahaNa karanAruM che. A pramANe gAthAno saMkSepathI artha che. vistArathI artha to AvazyakasUtra AdithI jANI levo. (17)"
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranuM jJAna - (saTIka puSpamALAnI A. zrIrAjazekharasUrijI ma. kRta vRttimAMthI sAbhAra) naMdIsUtramAM ane tenI vRttimAM jJAnapaMcakanuM svarUpa A pramANe batAvyuM che - mUlArtha - jJAna pAMca prakAranuM kahyuM che, te A pramANe - AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna. - 990 TIkArtha - jANavuM te jJAna. jJa| dhAtune bhAvamAM anaT pratyaya lAgyo che. athavA jenAthI vastu jaNAya te jJAna. jJA dhAtune karaNamAM anaT pratyaya lAgyo che. bAkInI vyutpattio maMdabuddhivALA jIvo mATe saMmohanuM kAraNa hovAthI batAvAtI nathI. tIrthaMkaro ane gaNadharoe jJAna pAMca prakAranuM kahyuM che. bIjA svayaM prarUpaNA karI zakatA nathI. kahyuM che ke, 'arihaMta prabhu arthane kahe che. gaNadharo nipuNa rIte sUtrane gUMthe che. zAsananA hita mATe pachI sUtra pravarte che.' AnAthI potAnI buddhithI kahyAnuM nirAkaraNa thayuM. athavA tIrthaMkaro ane gaNadharoe pAMca prakAranuM jJAna buddhithI prApta karyuM che. kahevAno bhAva Avo che - 'badhA vAkyo avadhAraNa (ja kAra) vALA ja hoya che' e nyAyathI A vAkya paNa avadhAraNavALu che. tethI artha Avo thAya - tIrthaMkaroe paNa badhA kALanI badhI vastuono sAkSAtkAra karanArI kevaLajJAnarUpI buddhithI jJAna pAMca prakAranuM ja jANyuM che. gaNadharoe paNa tIrthaMkaronA upadezathI jJAna pAMca prakAranuM ja jANyuM che, AgaLa kahevAze e nItithI be bhedavALu nahIM. athavA gaNadharoe prAjJa eTale ke tIrthaMkara pAsethI jJAna pAMca prakAranuM jANyuM che. athavA prAjJa eTale gaNadharoe tIrthaMkara pAsethI jJAna pAMca prakAranuM jANyuM che. te A pramANe - AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaHparyavajJAna ane kevaLajJAna. (1) AbhinibodhikajJAna - vastune sanmukha cokkasa prakArano vizeSabodha te abhinibodha. abhinibodha e ja AbhinibodhikajJAna. abhinibodha zabda vinayAdi gaNamAM svIkArAyo hovAthI 'vinayavimya:' sUtrathI tene svArthamAM phaL pratyaya lAge. 'svArthamAM lAgelA pratyayo prakRtinA liMga ane vacana badalI nAMkhe che' e vacanathI ahIM Abhinibodhika zabda napuMsakaliMgamAM che. jemake vinayaH e ja vaiyim / athavA jenAthI, jenA thakI ke jemAM vastu jaNAya te abhinibodha eTale ke tene AvaranArA karmano kSayopazama. tenAthI thayeluM te Abhinibodhika. Abhinibodhika evuM jJAna te AbhinibodhikajJAna, eTale ke yogya dezamAM rahela vastu saMbaMdhI indriya ane manathI thanAro spaSTa bodha. (2) zrutajJAna - sAMbhaLavuM te zruta, eTale ke vAcya-vAcakabhAvane AgaLa karIne zabdathI sparzAyelI vastune jANavAmAM kAraNabhUta vizeSa prakAranuM jJAna, eTale ke 'pANIne dhAraNa karavuM vagere arthakriyA karavA mATe samartha, AvA AkAravALI vastu 'ghaTa' zabdathI vAcya che.'
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranuM jJAna 991 vagere rUpe traNakALamAM mukhya evA samAna pariNAmavALo, zabda-arthanA vicArane anusaranAro, indriya ane manathI thayela vizeSa prakArano bodha. zrata evuM jJAna te zrutajJAna. (3) avadhijJAna - gava eTale nIce. jenAthI nIce nIce vadhu vistAravALI vastu jaNAya che te avadhi. athavA avadhi eTale rUpi dravyone ja jANavArUpa maryAdA. tenAthI jaNAtuM jJAna te avadhi. athavA vastuno sAkSAtkAra karavAnI AtmAnI pravRtti te avadhi. avadhi evuM jJAna te avadhijJAna. . (4) mana:paryavajJAna - para eTale badhI bAjuthI, ava eTale jANavuM. at dhAtune tunAoi na ii' e adhikAramAM "atI ' e sUtrathI uNAdi = pratyaya lAgatA nava zabda bane. vana mane venaM e paryAyavAcI zabdo che. paryava eTale badhI bAjuthI jANavuM. manamAM ke manano paryava te mana:paryava eTale ke manodravyane badhI bAjuthI jANavuM. mana:paryava evuM jJAna te mana:paryavajJAna. pAThAMtare mana:paryaya zabda che. temAM pari + N dhAtune bhAvamAM at pratyaya lAge che. manamAM ke manano paryaya te mana:paryaya eTale ke manodravyane badhI bAjuthI jANavuM. mana:paryaya evuM jJAna te mana:paryayajJAna. pAThAMtare mana:paryAyajJAna zabda che. tyAM manodravyone badhI rIte jANe te manaHparyAya. "khoDa' sUtrathI ma pratyaya lAge. mana:paryAya evuM jJAna te mana:paryAyajJAna. athavA paryAya eTale bheda, dharma, bAhya vastune vicAravAnA prakAro. mananA paryAyo te mana:paryAyo. temanAmAM ke temanA saMbaMdhI jJAna te mana:paryayajJAna. (5) kevaLajJAna - kevaLa eTale ekaluM, sahAya vinAnuM, kemake kevaLajJAna matijJAna vagerenI apekSA vinAnuM che. kevaLajJAna utpanna thayA pachI matijJAna vagere saMbhavatA nathI. prazna - potapotAnA AvaraNakarmanA kSayopazamathI paNa matijJAna vagere pragaTa thAya che to pachI potapotAnA AvaraNakarmano mULathI nAza thavA para to avazya matijJAna vagere thavA joIe, cAritranA pariNAmanI jema. to pachI matijJAna vagere saMbhavatAM nathI evuM kema kahyuM? kahyuM che ke, "dezathI AvaNakarma dUra thavAthI je matijJAna-zrutajJAna vagere thAya che te AvaraNakarmanA sarvathA nAzathI kema na hoya ? javAba - melathI lepAyelA UMcI koTInA marakatamaNi vagereno jyAM sudhI mULathI mela dUra thato nathI tyAM sudhI jema jema dezathI melano nAza thAya che tema tema dezathI teno prakAza vyakta thAya che, te paNa kyAMka, kyAreka ane koIka rIte - ema aneka prakAre. tema badhA padArthonuM jJAna karavAnA eka vAstavika svarUpavALA, AvaraNarUpI melathI DhaMkAyelA svarUpavALA AtmAnA paNa jyAM sudhI badhA karmono nAza thato nathI tyAM sudhI jema jema dezathI karmamelano nAza thAya che tema tema dezathI tenuM jJAna pragaTe che.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 992 pAMca prakAranuM jJAna te jJAna kyAMka, kyAreka, koIka rIte thAya che - ema aneka prakAre che. kahyuM che, "melavALA maNino prakAza jema aneka rIte thAya che tema karmavALA AtmAnuM jJAna aneka rIte thAya che te aneka prakAro matijJAna, zrutajJAna vagere bhedo vaDe samajavA. marakatamaNi vagereno badho mela dUra thavA para badhA aspaSTa evA dezathI thanArA prakAzano nAza thAya che ane spaSTa evo saMpUrNa eka prakAza pragaTa thAya che. tema jJAna-darzana-cAritranA prabhAvathI badhA AvaraNakarmono nAza thavAthI AtmAne paNa badhA jJAnono nAza thavAthI ekarUpa, atispaSTa, badhI vastunA badhA paryAyono sAkSAtkAra karanAruM kevaLajJAna thAya che. kahyuM che, jema zreSTha ratnanA badhA melano nAza thavAthI spaSTa ekarUpa prakAza thAya che tema badhA karmono nAza thavAthI AtmAne spaSTa ekarUpa jJAna thAya che. tethI kevaLajJAna matijJAna vagerenI apekSA vinAnuM hoya che. athavA kevaLa eTale zuddha, kemake tenA AvaraNarUpa melano kalaMka saMpUrNa rIte dUra thayo che. athavA kevaLa eTale sakaLa, kemake pahelAthI ja tenA badhA AvaraNa dUra thavAthI te saMpUrNa rIte utpanna thAya che. athavA kevaLa eTale asAdhAraNa, kemake enI samAna bIjuM koI jJAna nathI. athavA kevaLa eTale anaMta, kemake zeya (jANavA yogya vastuo) anaMta che. kevaLa evuM jJAna te kevaLajJAna. (5) guru A pAMca jJAnonuM svarUpa sArI rIte samajAve che. A pramANe chatrIsa guNonA samUhathI yukta guru jagatanA ajJAnane haNo. (33) Ama batrIsamI chatrIsI samApta thaI. jo rAgAINa vase, vasammi so sayaladukkhalakkhANaM / jassa vase rAgAI, tassa vase sayalasukkhAI // je rAga vagerenA vazamAM che te badhA lAkho duHkhonA vazamAM che. jenA vazamAM rAga vagere che tenA vazamAM badhA sukho che. jaha sukusalo vi vijjo, annassa kahei appaNo vaahi| evaM jANaMtassa vi, salluddharaNaM gurusagAse // jema khUba kuzaLa evo vaidya paNa potAno roga bIjAne kahe che ema prAyazcittane jANanArAe paNa guru pAse zalyoddhAra karavo joIe.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayastriMzattamI SaTtrizikA atha trayastriMzattamIM SaTtrizikAmAha mUlam - taha battIsavihANaM, jIvANaM rakkhaNaMmi kacitto / jiyacauvvihovasaggo, chattIsaguNo gurU jayau // 34 // - tathA chAyA tathA dvAtriMzadvidhAnAM jIvAnAM rakSaNe kRtacittaH / jitacaturvidhopasargaH, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 34 // premIyA vRttiH pUrvazlokApekSayA'sya zlokasya samuccayArthaM, dvAtriMzadvidhAnAM - dvAtriMzatprakArANAM jIvAnAM prANinAM rakSaNe - pAlane, kRtacittaH kRtaM-dattaM cittaM-mano yena sa kRtacittaH, tathA jitacaturvidhopasargaH - jitAzcatuvidhA upasargA yena sa jitacaturvidhopasarga:, iti SaTtriMzadguNo gururjayatviti saGkSepArthaH / - vistArArthastvayam - "jIva prANadhAraNe' ajIvan jIvanti jIviSyantyAyuyogeneti niruktavazAjjIvAH / ' iti jIvAnAM vyAkhyA kRtA ratnavijayairjIvavicAravRttau / te ca jIvA dvAtriMzadvidhAH / tadyathA 1 aparyAptasUkSmapRthvIkAyikAH, 2 paryAptasUkSmapRthvIkAyikAH, 3 aparyAptabAdarapRthvIkAyikAH 4, paryAptabAdarapRthvIkAyikAH, 5 aparyAptasUkSmApkAyikAH, 6 paryAptasUkSmApkAyikAH, 7 aparyAptabAdarApkAyikAH, 8 paryAptabAdarApkAyikAH, 9 aparyAptasUkSmatejaskAyikAH, 10 paryAptasUkSmatejaskAyikAH, 11 aparyAptabAdaratejaskAyikAH, 12 paryAptabAdaratejaskAyikAH, 13 aparyAptasUkSmavAyukAyikAH, 14 paryAptasUkSmavAyukAyikAH, 15 aparyAptabAdaravAyukAyikAH, 16 paryAptabAdaravAyukAyikAH, 17 aparyAptasUkSmAnantavanaspatikAyikAH, 18 paryAptasUkSmAnantavanaspatikAyikAH, 19 aparyAptabAdarAnantavanaspatikAyikAH, 20 paryAptabAdarAnantavanaspatikAyikAH, 21 aparyAptapratyeka
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 994 dvAtriMzadvidhA jIvAH vanaspatikAyikAH, 22 paryAptapratyekavanaspatikAyikAH, 23 aparyAptadvIndriyAH, 24 paryAptadvIndriyAH, 25 aparyAptatrIndriyAH, 26 paryAptatrIndriyAH, 27 aparyAptacaturindriyAH, 28 paryAptacaturindriyAH, 29 aparyAptAsajhipaJcendriyAH, 30 paryAptAsajJipaJcendriyAH, 31 aparyAptasajJipaJcendriyAH, 32 paryAptasajJipaJcendriyAzca / yadavAci pravacanasAroddhAre tadvattau ca - 'sahamiyarabhUjalAnalavAuvaNANaMta dasa sptteaa| biticauasannisannI apajjapajjatta battIsaM // 1243 // (chAyA- sUkSmetarabhUjalAnalavAyuvanAntA daza sapratyekAH / dvitricaturasaJjisijhanaH aparyAptaparyAptAH dvAtriMzat // 1243 / / ) vRttiH pRthivyaptejovAyvanantavanaspatayaH paJca pratyekaM sUkSmabAdarabhedato daza bhavanti, te ca sapratyekAH-pratyekavanaspatisahitA ekAdaza, dvitricaturasajJisajJipaJcendriyAzca paJca militAH SoDaza, ete ca pratyekamaparyAptaparyAptabhedabhinnA dvAtriMzadbhavanti, iyamatra bhAvanA - pRthivIkAyo dvidhA - sUkSmo bAdarazca, punarekaiko dvidhA - aparyAptaH paryAptazceti caturvidhaH pRthvIkAyaH, evaM jalAnalavAyavo'pi, vanaspatirdvidhA-sAdhAraNaH pratyekazca, tatra sAdhAraNo dvidhA-sUkSmo bAdarazca, punarekaiko dvidhA-aparyAptaH paryAptazca, pratyekastu bAdara eva, sa cAparyAptaparyAptabhedena dvividha iti SoDhA vanaspatikAyaH / dvitricaturasajhisajJipaJcendriyAH punaH pratyekamaparyApta-paryAptabhedato dvidhA / militAzca dvAtriMzaditi // 1243 // ' gururetAndvAtriMzadvidhAJjIvAnsadA rakSati / upasargA devAdikRtA upadravAH / te caturvidhAH / tadyathA - 1 devakRtopasargAH, 2 manuSyakRtopasargAH, 3 tiryakkRtopasargAH, 4 AtmasaMvedanopasargAH / uktaJca zrIvizeSAvazyakabhASye maladhArihemacandrasUrikRtatadvRttau ca - 'athopasargAn vyAkhyAtumAha - uvasajjaNamuvasaggo teNa tao va uvasajjae jamhA / so divva-maNuya-tericchiyA-''yasaMveyaNAbheo // 3005 // (chAyA- upasarjanamupasargastena sako vopasajyate yasmAta / sa divya-mAnuSa-tairyagyonyA-tmasaMvedanAbhedaH // 3005 // )
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturvidhA upasargAH 995 vRttiH - upasarjanamupasargaH / athavA, karaNasAdhanaH- upasRjyate sambadhyate pIDAdibhiH saha jIvastenetyupasarga: / athavA, karmasAdhanaH- upasRjyate sambadhyate tako'sAveva jIvena saha yasmAt tata upasargaH / athavA, upAdAnasAdhanaH- tatastasmAdupasargAjjIva upasRjyate sambadhyate pIDAdibhiH saha yasmAt tata upasargaH / sa ca devebhyo bhavo divyaH, manuSyebhyo bhavo mAnuSaH, tiryagyonibhyo bhavastairyagyonaH, AtmanA saMvedyata ityAtmasaMvedanIya ityevaM caturbheda iti // 3005 // kena punaH kAraNena devAdibhyaH sAdhUnAmupasargA bhavanti ? ityAha hAsa- ppaosa-vImaMsao vimAyAe vA bhavo divvo / evaM ciya mANusso kusIlapaDisevaNacautthe // 3006 // tirio bhaya- ppaosA-hArAvaccAirakkhaNatthaM vA / ghaTTa-tthaMbhaNa-pavaDaNa- lesaNao cAyasaMveo // 3007 // (chAyA - hAsa- pradveSa-vimarzato vimAtrAyA vA bhavo divyaH / evameva mAnuSaH kuzIlapratisevanacaturthaH // 3006 // tiryaG bhaya- pradveSA - SShArA -patya - nIDarakSaNArthaM vA / ghaTTa - stambhana - prapatana-lezanato cAtmasaMvedyaH // 3007||) - vRttiH - hAsAt krIDAtaH, avajJAtapUrvabhavasambandhAdikRtapradveSAd vA, 'vImaMsau' tti 'kimayaM svapratijJAtazcalati navA ?' iti mImAMsAto vimarzAd divya upasargo bhavet / tathA 'vimAyAe' tti vividhA mAtrA vimAtrA tasyAH sakAzAt kimapi hAsyAt, kimapi pradveSAt, kiM ca mImAMsAtazcetyarthaH, divya upasargo bhavediti / evaM mAnuSo'pyupasargazcaturvidho bhavet / kevalaM 'kusIlapaDisevaNacauttho' tti strIpaNDakalakSaNo yaH kuzIlastatpratisevanAmAzritya caturthabhedo draSTavyaH, vimAtrApakSasyAtra hAsyAdiSvevAntarbhAvavivakSaNAditi / tiryaG bhayAt, pradveSAt, AhArArtham, apatyanIDaguhAdisthAnarakSaNArthamupasargaM kuryAditi / AtmasaMvedanIyastUpasargo netrapatitakUNikAdvighaTTanAt, aGgAnAM vA stambhanAt stabdhatAbhAvAt, garttAdau vA prapatanAt, viguNitabAhavAdyaGgAnAM vA lezanAt parasparaM zleSaNAd bhavati / iti saptacatvAriMzadgAthArthaH // 3006|| ||3007||' gururetAMzcaturvidhAnupasargAn dhIratayA sahate / tatazca sa tAnjayati / itthaM SaTtriMzadguNeSumAnguruH karmArInvijaya ||34|| iti trayastriMzattamI SaTtrizikA samAptimitA /
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ tetrIsamI chatrIsI have tetrIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - - tathA jemaNe batrIsa prakAranA jIvonA rakSaNamAM citta karyuM che evA, jemaNe cAra prakAranA upasargone jItyA che evA - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (34) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - 'tathA' zabda pUrvazlokanI apekSAe A zlokano samuccaya karavA mATe che. jIvavicAranI vRttimAM ratnavijayajI mahArAje jIvonI vyAkhyA A pramANe karI che - '"nIr dhAtu prANadhAraNa arthamAM che' AyuSyanA yogathI jIvyA, jIve che ane jIvaze evI niruktithI nIvAH ema kahevAya che.' - te jIvo batrIsa prakAranA che. te A pramANe 1 aparyAptA sUkSma pRthvIkAya, 2 paryAptA sUkSma pRthvIkAya, 3 aparyAptA bAda2 pRthvIkAya, 4 paryAmA bAdara pRthvIkAya, 5 aparyAptA sUkSma akAya, 6 paryAptA sUkSma akAya, 7 aparyAptA bAdara aplAya, 8 paryAptA bAdara aplAya, 9 aparyAptA sUkSma teukAya, 10 paryAptA sUkSma teukAya, 11 aparyAptA bAdara teukAya, 12 paryAptA bAdara teukAya, 13 aparyAptA sUkSma vAyukAya, 14 paryAptA sUkSma vAyukAya, 15 aparyAptA bAdara vAyukAya, 16 paryAmA bAdara vAyukAya, 17 aparyAptA sUkSma anaMtavanaspatikAya, 18 paryAptA sUkSma anaMtavanaspatikAya, 19 aparyAptA bAdara anaMtavanaspatikAya, 20 paryAptA bAdara anaMtavanaspatikAya, 21 aparyAptA pratyeka vanaspatikAya, 22 paryAptA pratyekavanaspatikAya, 23 aparyAptA beindriya, 24 paryAptA beindriya, 25 aparyAptA teindriya, 26 paryAptA teindriya, 27 aparyAptA caurindriya, 28 paryAptA caurindriya, 29 aparyAptA asaMjJI paMcendriya, 30 paryAptA asaMjJI paMcendriya, 31 aparyAptA saMjJI paMcendriya ane 32 paryAptA saMjJI paMcendriya.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa prakAranA jIvo pravacanasAroddhAramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - "pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya, anaMta vanaspatikAya - A pAMcanA darekanA sUkSma-bAbara bheda thavAthI dasa thAya che. pratyeka vanaspatikAya sahita te agyAra thAya che. beindriya, te indriya, caurindriya, asaMjJI-saMjJI paMcendriya - e pAMca maLIne soLa thAya che. A darekanA aparyAptA ane paryAptA bheda thavAthI batrIsa thAya che. ahIM bhAvanA A pramANe che - pRthvIkAya be prakAre che - sUkSma ane bAdara. pharI te eka-eka be prakAre che - aparyApta ane paryApta. Ama pRthvIkAya cAra prakAranA che. ema jala, agni ane vAyu paNa cAra prakAranA che. vanaspatikAya be prakAranA che - sAdhAraNa ane pratyeka. temAM sAdhAraNa be prakAre che - sUkSma ane bAdara. pharI eka eka be prakAre che - aparyApta ane paryApta. pratyeka to bAdara ja che. te aparyApta-paryApta bhedathI be prakAranA che. Ama vanaspatikAya cha prakAranA che. vaLI beindriya, teindriya, caurindriya, asaMjJI paMcendriya ane saMjJI paMcendriya dareka aparyApta ane paryApta bhedathI be prakAre che. Ama badhA maLIne batrIsa che. (1243)" guru A batrIsa prakAranA jIvone haMmezA rahe che. deva vagere vaDe karAyelA upadravo te upasargo che. te cAra prakAranA che. te A pramANe che - 1 devo vaDe karAyela upasargo, 2 manuSyo vaDe karAyela upasargo, 3 tiryaMco vaDe karAyela upasargo ane 4 potAnA saMvedanathI thanArA upasargo. zrIvizeSAvazyakabhASyamAM ane tenI mAladhArI hemacandrasUrijIe karela vRttimAM kahyuM che - have upasargonI vyAkhyA kare che - pIDA pAmavI te upasarga. athavA jenA vaDe ke jenA thakI jIvane pIDA thAya te upasarga che. athavA jeno jIvanI sAthe saMbaMdha thAya te upasarga. te upasarga devathI, manuSyathI, tiryaMcathI ane AtmasaMvedanathI ema cAra prakAre thAya che. hAsyathI, pUrvabhavanA dveSathI, (potAnI pratijJAthI A calAyamAna thAya che ke nahi? evA) vimarzathI ane vimAtrAthI (kaMIka hAsya, kaMIka dveSa, kaMIka vimarzathI) devo upasarga kare che. e pramANe manuSya paNa cAra prakAre upasarga kare che. emAM cotho prakAra kuzIlapratisevanAthI jANavo. kuzIla eTale strInapuMsaka. tenI pratisevanAne AzrayIne upasarga thAya. tiryaMco bhayathI, dveSathI, AhAra mATe, baccAMonAM mALA tathA guphAdi sthAnanA rakSaNa mATe upasarga kare che ane netramAM paDelA kaNAdi khuMcavAthI, aMgo stabdha thavAthI, khADA vageremAM paDavAthI tathA bAhu vagere
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 998 cAra prakAranA upasargo aMgone paraspara masaLavAthI AtmasaMvedanIya upasargo thAya che. (3006-3007) (saTIka vizeSAvazyakabhASyanA zAha cunIlAla hakamacaMda kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) guru A cAra prakAranA upasargone dhIrajapUrvaka sahana kare che, ane tethI temane teo jIte che. Ama chatrIsa guNorUpI bANovALA guru karmorUpI duzmanone jIte. (34) Ama tetrIsamI chatrIsI samApta thaI. amayasamo natthi raso, na tarU kappahumeNa paritullo / viNayasamo natthi guNo, na maNI ciMtAmaNisariccho // amRta samAna bIjo rasa nathI, kalpavRkSa jevuM vRkSa nathI, vinaya samAna guNa nathI ane ciMtAmaNi jevuM maNi nathI. caMdaNatarUNa gaMdho, juNhA sasiNo, siattaNaM saMkhe / sahanimmiAI vihiNA, viNao a kulappasUyANaM // caMdanavRkSanI sugaMdha, caMdranI cAMdanI, zaMkhanI zvetatA ane uttama kuLamAM utpanna thayelAno vinaya A vidhAtAe (AzrayanI) sAthe ja banAvelA che. vibhUsA itthisaMsaggo, paNIyaM rasabhoaNaM / narassattagavesissa, visaM tAlauDaM jahA // vibhUSA, strIno saMsarga ane vigaIthI bharapUra rasavALu bhojana - AtmAne zodhanArA manuSya mATe A traNa bAbata tAlapuTa viSa jevI che. harai duhaM kuNai suhaM, jaNai jasaM sosae bhavasamudaM / ihaloya pAraloia, suhANa mUlaM namukkAro // namaskAra duHkhane hare che, sukhane kare che, yazane phelAve che, saMsArasamudrane sukAve che, Aloka ane paralokanA sukhonuM mULa che. +
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ catustriMzattamI SaTvizikA sAmprataM catustriMzattamI SaTtriMzikAmAha - mUlam - battIsadosavirahiya-vaMdaNadANassa niccamahigArI / cauvihavigahaviratto, chattIsaguNo gurU jayau // 35 // chAyA - dvAtriMzaddoSavirahita-vandanadAnasya nityamadhikArI / caturvidhavikathAviraktaH, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 35 // premIyA vRttiH - nityaM - sadA, dvAtriMzaddoSavirahitavandanadAnasya - dvAtriMzadbhirdoSaivirahitaM vandanamiti dvAtriMzaddoSavirahitavandanaM, tasya dAnamiti dvAtriMzaddoSavirahitavandanadAnaM, tasya tathA, adhikArI - yogyaH, tathA caturvidhavikathAviraktaH - caturvidhAbhirvikathAbhirviraktaH, iti SaTtriMzadguNo gururjayatviti samAsArthaH / ___ vyAsArthastvayam - vandanaM - guruvandanam / tasya dvAtriMzaddoSAH / tadyathA - 1 anAdRtaM, 2 stabdhaM, 3 praviddhaM, 4 paripiNDitaM, 5 Tolagati, 6 aGkazaM, 7 kacchapariGgitaM, 8 matsyodvRttaM, 9 manaHpraduSTaM, 10 vedikAbaddhaM, 11 bhayena, 12 bhajamAnamAzritya, 13 maitrInimittaM, 14 gauravanimittaM, 15 kAraNamAzritya, 16 stainyena, 17 pratyanIkaM, 18 ruSTaM, 19 tarjitaM, 20 zaThaM, 21 hIlitaM, 22 viparikuJcitaM, 23 dRSTAdRSTaM, 24 zRGga, 25 karaM, 26 karamocanaM, 27 AzliSTAnAzliSTaM, 28 nyUnaM, 29 uttaracUlikaM, 30 mUkaM, 31 DhaDharaM, 32 cUDalikaJca / yaduktamAvazyakaniyuktau tadvRttI ca "katidoSavipramukta'miti yaduktaM tatra dvAtriMzaddoSavipramuktaM kartavyaM, taddoSadarzanAyAha -
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1000 dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH aNADhiyaM ca thaddhaM ca, pavviddhaM paripiMDiyaM / Tolagai aMkusaM ceva, tahA kacchabhariMgiyaM // 1207 // (chAyA- anAdRtaM ca stabdhaM ca, praviddhaM paripiNDitaM / Tolagati aGkuzaM caiva, tathA kacchapariGgitam // 1207 // ) vRttiH - anAdRtam anAdaraM sambhramarahitaM vandate 1 stabdhaM jAtyAdimadastabdho vandate 2 praviddhaM vandanakaM dadadeva nazyati 3 paripiNDitaM prabhUtAnekavandanena vandate AvartAn vyaJjanAbhilApAn vA'vyavacchinnAn kurvan 4 Tolagati tiDDavadutplutya 2 visaMsthulaM vandate 5 aGkuzaM rajoharaNamaGkuzavatkaddhayena gRhItvA vandate 6 'kacchabhariMgiyaM' kacchapavat riGgitaM kacchapavat riGgan vandata iti gAthArthaH 7 // 1207 / / macchuvvattaM maNasA pauTuM taha ya veiyAbaddhaM / bhayasA ceva bhayaMtaM, mittI gAravakAraNA // 1208 // (chAyA- matsyodvRttaM manasA praduSTaM tathA ca vedikAbaddham / bhayena caiva bhajamAnaM maitrI gauravakAraNAt // 1208 / ) vRttiH - matsyodvRttam ekaM vanditvA matsyavad drutaM dvitIyaM sAdhuM dvitIyapAi~na recakAvartena parAvartate 8 manasA praduSTaM, vandyo hInaH kenacidguNena, tameva ca manasi kRtvA sAsUyo vandate 9 tathA ca vedikAbaddhaM jAnunorupari hastau nivezyAdho vA pArzvayorvA utsaGge vA ekaM vA jAnuM karadvayAntaH kRtvA vandate 10 'bhayasA ceva'tti bhayena vandate, mA bhUdgacchAdibhyo nirdhATanamiti 11, 'bhayaMtaM'ti bhajamAnaM vandate 'bhajatyayaM mAmato bhaktaM bhajasveti tadAryavRttaM' iti 12, 'metti 'tti maitrInimittaM prItimicchan vandate 13, 'gAravi'tti gauravanimittaM vandate, vidantu mAM yathA sAmAcArIkuzalo'yaM 14, 'kAraNa'tti jJAnAdivyatiriktaM kAraNamAzritya vandate, vastrAdi me dAsyatIti 15, ayaM gAthArthaH // 1208 // teNiyaM paDiNiyaM ceva, ruTuM tajjiyameva y| saDhaM ca hIliyaM ceva, tahA vipaliuMciyaM // 1209 // (chAyA- stainyaM pratyanIkaM caiva, ruSTaM tarjitameva ca / zaThaM ca hIlitaM caiva, tathA viparikuJcitam // 1209 // ) vRttiH - stainyamiti parebhyaH khalvAtmAnaM gRhayan stenaka iva vandate, mA me lAghavaM
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH 1001 bhaviSyati 16, pratyanIkam AhArAdikAle vandate 17, ruSTaM krodhAdhmAtaM vandate krodhAdhmAto vA 18, tarjitaM na kupyasi nApi prasIdasi kASThaziva ivetyAdi tarjayan-nirbhartsayan vandate, aGgalyAdibhirvA tarjayan 19, zaThaM zAThyena vizrambhArthaM vandate, glAnAdivyapadezaM vA kRtvA na samyag vadante 20, hIlitaM he gaNin ! vAcaka ! kiM bhavatA vanditenetyAdi hIlayitvA vandate 21, tathA vipalikuJcitam arddhavandita eva dezAdikathAH karoti 22, iti gAthArthaH // 1209 // diTThamadiTuM ca tahA, siMgaM ca karamoaNaM / AliTThamaNAliTuM, UNaM uttaracUliyaM // 1210 // (chAyA- dRSTamadRSTaM ca tathA, zRGgaM ca karamocanaM / AzliSTamanAzliSTaM, UnaM uttaracUlikam // 1210 // ) vRttiH - dRSTAdRSTaM tamasi vyavahito vA na vandate 23, zRGgam uttamAGgaikadezena vandate 24, karamocanaM karaM manyamAno vandate na nirjarA, 'tahA moyaNaM nAma na annahA mukkho, eeNa puNa dinneNa muccemitti vaMdaNagaM dei' 25-26, AzliSTAnAzliSTamityatra caturbhaGgaka:-rajoharaNaM karAbhyAmAzliSyati zirazca 1 rajoharaNaM na ziraH 2 ziro na rajoharaNaM 3 na rajoharaNaM nApi ziraH 4, atra prathamabhaGgaH zobhanaH zeSeSu prakRtavandanAvatAra: 27, UNaM vyaJjanAbhilApAvazyakairasampUrNaM vandate 28, uttaracUDaM vandanaM kRtvA pazcAnmahatA zabdena mastakena vanda iti bhaNatIti gAthArthaH 29 // 1210 // mUyaM ca DhaDDaraM ceva, cuDuliM ca apacchimaM / battIsadosaparisuddhaM, kiikammaM pauMjaI // 1211 // (chAyA- mUkaM ca DhaDDaraM caiva, cuTuliM ca apazcimam / dvAtriMzaddoSaparizuddhaM, kRtikarma prayuJjIta // 1211 // ) vRttiH - mUkam AlApakAnanuccArayan vandate 30 DhaGkaraM mahatA zabdenoccArayan vandate 31 'cuDulI 'ti ulkAmiva paryante gRhItvA rajoharaNaM bhramayan vandate 32 apazcimam idaM caramamityarthaH, ete dvAtriMzaddoSAH, ebhiH parizuddhaM kRtikarma kArya, tathA cAha-dvAtriMzaddoSaparizuddhaM kRtikarma vandanaM prayuJjIta kuryAditi gAthArthaH // 1211 // yadi punaranyatamadoSaduSTamapi karoti tato na tatphalamAsAdayatIti, Aha ca -
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1002 dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH (chAyA kikampa karito na hoi kiikammanijjarAbhAgI / battIsAmannayaraM sAhU ThANaM virArhito // 1212 // * kRtikarmApi kurvan na bhavati kRtikarmanirjarAbhAgI / dvAtriMzadanyatarat sAdhuH sthAnaM virAdhayan // 1212 | M vRtti: - kRtikarmApi kurvanna bhavati kRtikarmanirjarAbhAgI, dvAtriMzaddoSANAmanyataratsAdhuH sthAnaM virAdhayanniti gAthArthaH // 1212 // doSavipramuktakRtikarmakaraNe guNamupadarzayannAha - battIsadosaparisuddhaM kiikammaM jo pauMjai gurUNaM / so pAvai nivvANaM acireNa vimANavAsaM vA // 1213 // (chAyA - dvAtriMzaddoSaparizuddhaM kRtikarma yaH prayuGkte gurUNAM / sa prApnoti nirvANaM acireNa vimAnavAsaM vA // 1213 // ) vyAkhyA - dvAtriMzaddoSaparizuddhaM kRtikarma yaH prayuGkte karoti gurave sa prApnoti nirvANam acireNa vimAnavAsaM veti gAthArthaH // 1213 // ' dvAtriMzadvandanadoSANAM svarUpamevaM pratipAditaM pravacanasAroddhAre tadvRttau ca 'AyarakaraNaM ADhA tavvivarIyaM aNADhiyaM hoi / davve bhAve thaddho caubhaMgo davvao bhaio // 155 // pavviddhamaNuvayAraM jaM apito'NijaMtio hoi / jattha va tattha va ujjhai kiyakiccovakkharaM ceva // 156 // saMpiMDie va vaMdai paripiMDiyavayaNakaraNao vAvi / Tolovva upphiDato ossakkahisakkaNe kuNai // 157 // uvagaraNe hatthaMmi va ghettu nivesei aMkusaM biMti / ThiuviTThariMgaNaM jaM taM kacchavariMgiyaM jANa // 158 // urdvitanivesiMto uvvattai macchauvva jalamajjhe / vaMdiukAmo va'nnaM jhaso va pariyattae turiyaM // 159 // appaparapattieNaM maNappaoso ya veiyApaNagaM / taMjAvara 1 jANuhiTThAo 2 jANubAhiM 3 vA // 160 //
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1003 dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH kuNai kare jANuM vA egayaraM Thavai karajuyalamajjhe 4 / ucchaMge kar3a kare 5 bhayaM tu nijjUhaNAIyaM // 161 // bhayai va bhayissaitti ya ia vaMdai horayaM nivesNto| emeva ya mittIe gArava sikkhAviNIo'haM // 162 // nANAitigaM mottaM kAraNamihaloyasAhayaM hoi / pUyAgAravaheUM nANaggahaNevi emeva // 163 // hAuM parassa diDhei vaMdaMte teNiyaM havai eyaM / teNo viva appANaM gUhai obhAvaNA mA me // 164 // AhArassa u kAle nIhArassAvi hoi paDiNIyaM / roseNa dhamadhamaMto jaM vaMdai ruTameyaM tu // 165 // navi kuppasi na pasIyasi kaTTasivo ceva tajjiyaM eyaM / sIsaMgulimAIhi ya tajjei guruM paNivayaMto // 166 // vIsaMbhaTThANamiNaM sabbhAvajaDhe saDhaM bhavai eyaM / kavaDaMti kaiyavaMti ya saDhayAvi ya huMti egaTThA // 167 // gaNivAyagajijjatti hIliuM kiM tame paNamiUNa? / daravaMdiyaMmivi kahaM karei paliuMciyaM eyaM // 168 // aMtario tamase vA na vaMdaI vaMdaI u diisNto| eyaM diTThamadiTuM siMgaM puNa muddhapAsehiM // 169 // karamiva mannai dito vaMdaNayaM ArahaMtiyakarotti / loiyakarAu mukkA na muccimo vaMdaNakarassa // 170 // AliddhamaNAliddhaM rayaharaNasirehiM hoi cubhNgo| vayaNakkharehiM UNaM jahannakAlevi sesehi // 171 // dAUNa vaMdaNaM matthaeNa vaMdAmi cUliyA esaa| mUyavva saharahio jaM vaMdai mUyagaM taM tuM // 172 // DhaGgarasareNa jo puNa suttaM ghosei DhaDDuraM tamiha / cuDali va gihiUNaM rayaharaNaM hoi cuDaliM tu // 173 //
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1004 dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH (chAyA- AdarakaraNaM ADhA tadviparItaM anAdRtaM bhavati / dravye bhAve stabdhaH caturbhaGgAH dravyataH bhAjyaH // 155 // praviddhamanupacAraM yat arpayan aniyantrito bhavati / yatra vA tatra vA tyajati kRtakRtyo'vaskaramiva // 156 // sampiNDitAna vA vandate paripiNDitavacanakaraNatazcApi / tiDDavat utplavamAnaH avaSvaSkaNamabhiSvaSkaNe karoti // 157 // upakaraNe haste vA gRhItvA nivezayati aGkuzaM bruvanti / sthitopaviSTariGgaNaM yat tat kacchapariGgitaM jAnIhi // 158 // uttiSThannivizamAna udvarttate matsya iva jalamadhye / vanditukAmo vA'nyaM jhaSa iva parivarttate tvaritam // 159 // Atmaparapratyayena mana:pradoSazca vedikApaJcakam / tat punaH jAnUpari 1 jAnvadhaH 2 jAnubahirvA 3 // 160 // karoti karayorjAnu vA ekatarat sthApayati karayugalamadhye 4 / utsaGge karoti karau 5 bhayaM tu niyUhanAdikam // 161 // bhajate vA bhajiSyati ca iti vandate nihorakaM nivezayan / evameva ca maitryA gauravaM zikSAvinIto'ham // 162 // jJAnAditrikaM muktvA kAraNamihalokasAdhakaM bhavati / pUjAgauravahetoH jJAnagrahaNe'pi evameva // 163 // hitvA parasya dRSTiM vandamAne stainyaM bhavati etat / stena iva AtmAnaM gUhayati apabhAvanA mA me // 164 // AhArasya tu kAle nihArasyApi bhavati pratyanIkam / roSeNa jAjvalyamAno yat vandate ruSTametattu // 165 / / nApi kupyasi na prasIdasi kASThaziva iva tarjitametat / zIrSAGguliAdibhizca tarjayati guruM praNipatan // 166 // vizrambhasthAnamidaM tyaktasadbhAve zaThaM bhavati etat / kapaTamiti kaitavamiti ca zaThatApi ca bhavanti ekArthikAni // 167 //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH gaNivAcakajyeSThAryeti hIlayitvA kiM tvayA vanditena ? | ISadvandite'pi kathAM karoti viparIkuJcitametat // 168 // antaritaH tamasi vA na vandate vandate tu dRzyamAnaH / etat dRSTAdRSTaM zRGgaM punaH mUrdhapArzvayoH // 169 // karamiva manyate dadadvandanakaM Arhatakara iti / laukikakarAt muktA na mucyAmahe vandanakarasya // 170 // AzliSTamanAzliSTaM rajoharaNazirobhyAM bhavati caturbhaGgAH / vacanAkSarairUnaM jaghanyakAle'pi zeSaiH // 171 // dattvA vandanaM mastakena vande cUlikA eSA / mUka iva zabdarahito yat vandate mUkakaM tattu // 172 // DhaDDharasvareNa yaH punaH sUtraM ghoSayati DhaDDaraM tadiha / Dulimiva gRhItvA rajoharaNaM bhavati caDuliM tu // 173 // ) 1005 - tatra vRtti: - 'AyarakaraNa 'miti Adara:- sambhramastatkaraNamAdRtaM ArSatvAdADhA tadviparItaMtadrahitamanAdRtaM bhavati 1, jAtyAdimadastabdhena kriyamANaM vandanakamapi stabdhaM, stabdhazca dravyato bhAvatazca bhavati, tatra caturbhaGgikA, yathA dravyataH stabdho na bhAvataH, bhAvataH stabdho na dravyataH, aparo dravyato'pi bhAvato'pi ca, caturtho na dravyato na bhAvataH, dravyato vAtAdiparigRhItaM kasyApi zarIraM na namati bhAvatastu astabdha evetyAdyo bhaGgaH, dvitIye tu bhAvaH-cittAdhyavasAyalakSaNaH stabdhaH zarIraM tvastabdhamiti, tRtIye tu dvayamapi stabdhaM, caturthe tu dvayamapi na stabdhaM, ayaM ca zuddho bhaGgaH, zeSabhaGgakeSvapi bhAvataH stabdho'zuddha eva, dravyatastu bhajanIyaH - zuddho'zuddhazca tatra udarapRSThazUlavyathAdibAdhito'vanAmaM kartumazaktaH kAraNataH stabdho'pi zuddho, niSkAraNastvazuddhaH, ata evAha - 'davvao bhaio 'tti dravyato bhAjyo bhajanIyo, na duSTa eva, bhAvatastu stabdho duSTa eveti tAtparyam 2 // 155 // tRtIyadoSamA 'pavviddhamaNuvayAraM 'ti praviddhaM nAma yadupacArarahitaM etadeva vyAcaSTe - yadvandanakaM gurubhyo'rpayan- dadat aniyantrito bhavati, anavasthita ityarthaH anavasthitatvena ca yatra vA tatra vA sthAne prathamapravezAdilakSaNe'samAptamapi vandanakamujjhitvA nazyati, ka iva yathA
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1006 dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH kimujjhatItyAha - "kiyakiccovakkharaM ceva'tti, etaduktaM bhavati-kenacid bhATakinA kutazcinnagarAnnagarAntare'vaskara-bhANDamupanItaM, avaskarasvAminA ca sa bhATakI bhaNitaHpratIkSasva kiJcitkAlaM, yAvadasyAvaskarasyAvatAraNAya sthAnaM kiJcidanveSayAmi kutrApIti, sa prAha-mayA'sminneva nagare samAnetavyamidamityevoktaM, ataH kRtakRtyatvAnnAtaH pratIkSe'hamityuktvA'sthAne eva tadbhANDamujjhitvA gacchati, evaM sAdhurapyasthAne eva vandanakaM parityajya nazyatItyetAvatAuMzena dRSTAnta iti gAthArthaH 3 // 156 // caturthaM doSamAha - 'saMpiMDie vatti yatra sampiNDitAn ekatra militAnAcAryAdInekavandanakenaiva vandate na pRthak 2 tatparipiNDitaM vandanakamucyate, athavA vacanAni-sUtroccAraNarUpANi karaNAnikaracaraNAdIni sampiNDitAni-avyavacchinnAni vacanakaraNAni yasya sa tathA, Urvorupari hastau paristhApya sampiNDitakaracaraNo'vyaktasUtroccAraNapurassaraM yadvandate tatparipiNDitamiti bhAvaH 4, paJcamaM doSamAha - 'Tolovva'tti avaSvaSkaNaM pazcAdgamanamabhiSvaSkaNaM-abhimukhagamanaM te avaSvaSkaNAbhiSvaSkaNe Tolovva-tiDDavadutplavamAnaH karoti yatra taTTolagativandanakamityarthaH 5 // 157 // SaSThaM doSamAha - 'uvagaraNe'tti yatrAGkuzena gajamiva ziSyaH sUrimUrdhvasthitaM zayitaM prayojanAntaravyagraM vopakaraNe-colapaTTakakalpAdau haste vA'vajJayA samAkRSya vandakadAnArthamAsane uvapezayati tadaGkuzavandanakamucyate, na hi zrIpUjyAH kadAcanApyupakaraNAdyAkarSaNamarhantyavinayatvAt, kintu praNAmaM kRtvA kRtAJjalipuTaivinayapUrvakamidamabhidhIyate-upavizantu bhagavanto yena vandanakaM prayacchAmItyato doSaduSTamidamiti, AvazyakavRttau tu rajoharaNamaGkuzavat kaddhayena gRhItvA yadvandyate tadaGkuzamiti vyAkhyAtaM, anye tu aGkuzAkrAntasya hastina iva ziro'vanamanonnamane kurvANasya yadvandanaM tadaGkuzamityAhuH, etacca dvayamapi sUtrAnuyAyi na bhavati, tattvaM punarbahuzrutA jAnanti 6, saptamaM doSamAha - "ThiuviTTharI 'ti sthitasyordhvasthAnena 'titIsannayarA' ityAdi-sUtramuccArayataH upaviSTasya - AsInasya 'aho kAyaM kAya' ityAdi sUtraM bhaNataH kacchapasyeva jalacarajIvavizeSasyeva riGgaNaM-agrato'bhimukhaM pazcAdabhimukhaM ca yat kiJciccalanaM tacca yatra karoti ziSyastatkacchapariGgitaM jAnIhi 7 // 158 //
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH 1007 aSTamaM doSamAha - 'TTitanivesito'tti uttiSThannivizamAno vA jalamadhye matsya iva udvartate-udvellati yatra tanmatsyodvRttaM athavA ekamAcAryAdikaM vanditvA tatsamIpa evAparaM vandanA/ kaJcana vanditumicchaMstatsamIpaM jigamiSurupaviSTa eva jhaSa iva-matsya iva tvaritamaGgaM parAvRtya yadgacchati tanmatsyodvRttaM, itthaM ca yadaGgaparAvartanaM tajjhaSAvartamityabhidhIyate 8 // 159 // navamamAha - 'appaparapaccaeNaM'ti manasaH pradveSo'nekanimitto bhavati, sa ca sarvo'pyAtmapratyayena parapratyayena vA syAt, tatrA''tmapratyayena yadA ziSya eva guruNA kiJcitparuSamabhihito bhavatIti, parapratyayena tu yadA tasyaiva ziSyasya sambandhinaH suhRdAdeH sammukhaM sUriNA kimapyapriyamuktaM bhavatItyevaMprakArairaparairapi svaparapratyayaiH kAraNAntarairmanaHpradveSo bhavati yatra tanmana:pradviSTamucyate, 'appaparapattieNaM'ti yadA pAThastadA AtmA'prItikena parA'prItikena ca manaHpraduSTaM bhavati, bhAvanA pUrvavat 9 / dazamaM doSamAha - 'veiyApaNagaMti' jAnunorupari hastau nivezya adho vA pArzvayorvA utsaGge vA ekaM vA jAnuM dakSiNaM vA vAmaM vA karaddhayAntaH kRtvA yatra vandanakaM vidhatte tadvedikApaJcakadoSaduSTavandanakamiti 10 // 160 / / ekAdazaM doSamAha - 'bhayaMti nijjUhaNAIyaMti-niyUhanaM gacchAnniSkAzanaM tadAdikaM yadbhayaM tena yadvandate tadbhayavandanakamAkhyAyate iti yathAsambhavaM sAdhyAhArA sarvatra vyAkhyA kartavyA, sUcAmAtratvAt sUtrasyeti 11 // 161 // dvAdazaM doSamAha - 'bhayai va bhaissai vatti' bhartavyaM, bho AcArya bhavantaM vandamAnA vayaM tiSThAma ityevaM nihorakaM nivezayan vandate, kimarthaM ? - bhajate vA mAM bhajanaM vA me kariSyatItihetoH, kimuktaM bhavati ? - eSa tAvadbhajate-anuvartate mAM sevAyAM patito vartate mametyarthaH, agre ca mama bhajanaM kariSyatyasau, tatazcAhamapi vandanakasatkaM nihorakaM nivezayAmItyabhiprAyeNa vA yatra vandate tadbhajamAnavandanakamabhidhIyate iti 12 / trayodazaM doSamAha -'evameve ti 'mittIe'tti evameveti ko'rthaH ? yathA nihorakadoSAdiduSTaM vandate tathA maitryA'pi-maitrImAzritya kazcidvandate, AcAryeNa saha maitrI-prItimicchan vandata ityarthaH, tadidaM maitrIvandanakamucyate
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1008 dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH 13 | caturdazaM doSamAha - 'gArava sikkhAviNIo'haM 'ti 'gArava'tti gauravanimittaM vandanakamiti, kathaM tadityAha - 'sikkhAviNIo'haM ti zikSAvandanakapradAnAdisAmAcArIviSayA tasyAM vinItaH - kuzalo'hamityavagacchantvamI sarve'pi sAdhava ityabhiprAyavAn yathAvadAvartAdyArAdhayan yatra vandate tadgauravavandanakamityarthaH 14 // 162 // idAnIM paJcadazaM doSamAha - kAraNalakSaNadoSamabhidhitsuH kAraNasyaiva tAvallakSaNamAha - 'nANAitiyaM' ti jJAnadarzanacAritratrayaM muktvA yatkimapyanyadihalokasAdhakaM vastrakambalAdi vandanakadAnAtsAdhurabhilaSati tatkAraNaM bhavatIti pratipattavyaM tasmAdvandanakaM kAraNavandanakamiti / nanu jJAnAdigrahaNArthaM yadA vandate tadA kimekAntenaiva kAraNaM na bhavatItyAha - 'pUye 'tyAdi, yadi pUjAzayena gauravAzayena vA jJAnAdigrahaNe'pi vandate tadA tadapi kAraNavandanakaM bhavatIti, atra ca 'nANaggahaNe'vi'tti upalakSaNatvAddarzanacAritragrahaNe'pIti 15 // 163 // SoDazaM doSamAha - 'hAuM parasse 'ti parasya - Atmavyatiriktasya sAdhu zrAvakAderdRSTiM hitvA - vaJcayitvA vandamAne sati ziSye stainyavandanakaM bhavati, etadevottarArdhena spaSTataraM vyAcaSTe - stena ivataskara ivAnyasAdhvAdyantardhAnenAtmAnaM gRhayati sthagayati, kasmAdityAha - 'obhAvaNA mA me'tti nanvasAvapyatividvAn kimanyeSAM vandanakaM prayacchatItyevaMrUpA'pabhrAjanA mama mA bhUdityarthaH 16 // 164 // saptadazaM doSamAha - 'AhArassa u' ityAdi, AhArasya nIhArasya vA - uccArAdeH kAle vandamAnasya bhavati pratyanIkavandanakamiti 17 / aSTAdazaM doSamAha - 'roseNa'tti roSeNa kenApi svavikalpajanitena 'dhamadharmito' tti jAjvalyamAno yad vandate tad ruSTavandanakamiti 18 // 165 // ekonaviMzaM doSamAha 'navi kuppasI 'ti kASThaghaTitazivadevatAvizeSa ivAvandyamAno na kupyasi, tathA vandyamAno'pyavizeSajJatayA na prasIdasItyevaM tarjayan- nirbhartsayan yad vandate tattarjitamucyate, yadivA lokamadhye vandanakaM mAM dApayan tvaM tiSThasi sUre ! paraM jJAsyate tavaikAkina
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtriMzadvidhA vandanadoSAH 1009 ityabhiprAyavAn yadA zIrSeNAGgulyA vA pradezinIlakSaNayA AdizabdAd dhraprabhRtibhirguruM praNipatan-vandamAnastarjayati tadA tarjitaM bhavatIti 19 // 166 // viMzatitamaM doSamAha - 'vIsaMbhaTThANa miti vizrambhaH-vizvAsastasya sthAnamidaM vandanakaM, etasmin yathAvaddIyamAne zrAvakAdayo vizvasantItyabhiprAyeNaiva 'sabbhAvajaDDe'tti sadbhAvarahite antarvAsanAzUnye vandamAne sati ziSye zaThametadvandanakaM bhavatIti, zaThazabdameva paryAyazabdAcaSTe kapaTamiti kaitavamiti ca zaThatA'pi ceti bhavantyekArthAH 20 // 167 / / ekaviMzatitamaM doSamAha - 'gaNivAyaga'tti gaNin ! vAcaka ! jyeSThArya ! kiM tvayA vanditenetyAdi sotprAsaM hIlayitvA yatra vandate tad hIlitavandanakamucyate 21 / dvAviMzaM doSamAha - 'daravaMdiaMmitti ISad vandite'pi dezAdikA vikathA yatra karoti tadviparIkuJcitamiti 22 // 168 // trayoviMzaM doSamAha - 'aMtariutti bahuSu vandamAneSu sAdhvAdinA kenacidantaritastamasi vA sAndhakAre pradeze vyavasthito maunaM vidhAya upavizya vA Aste na tu vandate dRzyamAnastu vandate, etad dRSTAdRSTaM vandanakamabhidhIyate 23 / caturviMzaM doSamAha - 'siMgaM puNa muddhapAsehi'ti mUrdhazabdeneha lalATamucyate tasya pAzrvI vAmadakSiNabhAgau tAbhyAM yaddadAti vandanaM tat zRGgamucyate, idamuktaM bhavati - 'aho kAyaM kAya' ityAvartAn kurvan karAbhyAM na lalATasya madhyadezaM spRzati, kintu lalATasya vAmapAzrvaM dakSiNapArvaM vA spRzatIti, kvacit 'siMgaM puNa kuMbhapAsehiti pATho dRzyate, tatrApi kumbhazabdena lalATameva bhaNyata iti, zeSaM pUrvavaditi 24 // 169 / / idAnIM paJcaviMzaM gAthAyAH pUrvArdhena karanAmakaM doSaM uttarArdhena tu mocanalakSaNaM SaDvizaM doSamAha - 'karamive'ti karamiva rAjadeyabhAgamiva manyate dadadvandanakaM ArhataH karavandanakamiti 25 / gRhItavratAzca vayaM laukikakarAnmuktAstAvat na mucyAmahe tu vandanakakarasyAhatasyeti mocanavandanakamiti 26 // 170 // saptaviMzaM doSamAha -
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1010 caturvidhA vikathAH 'AliTThamaNAliTThamiti AzliSTamanAzliSTaM ceti padadvayamAzritya rajoharaNazirasorviSaye caturbhaGgikA bhavati, sA ca 'aho kAyaM kAya' ityAdyAvartakAle sambhavati, yathA rajoharaNaM karAbhyAmAzliSyati zirazcetyekaH 1 rajoharaNaM zliSyati na zira iti dvitIyaH 2 ziraH zliSyati na rajoharaNamiti tRtIyaH 3, na rajoharaNaM na zirazca zliSyatIti caturtho bhaGga 4 iti, atrA''dyo bhaGgaH zuddhaH, zeSabhaGgatraye AzliSTAnAzliSTadoSaduSTaM prakRtavandanakamavataratIti 27 / aSTAviMzaM doSamAha - 'vayaNakkharehi'ti vacanaM-vAkyaM kriyAntAkSarasamUhAtmakaM tena akSarairvA ekadvyAdibhirhInaM nyUnamucyate, yadi vA 'jahannakAle va sesehi' ti yadi punaH kazcidatyutsukaH pramAditayA jaghanyenaiva-svalpenaiva kAlena vandanakaM samApayati tadA AstAM vacanAkSaraiH zeSairapyavanAmAdibhirAvazyakaiyUMnaM bhavatItyarthaH 28 // 17 // ekonatriMzaM doSamAha - 'dAUNaM'ti dattvA vandanakaM pazcAnmahatA zabdena mastakenAhaM vande iti yatra vadati taduttaracUDamiti 29 / triMzattamaM doSamAha - 'mUovva'tti AlApakAnanuccArayan yad vandate tanmUkamiti 30 // 172 // ekatriMzaM doSamAha - 'DhaDDurati DhaDhareNa-mahatA zabdenoccArayannAlApakAn yadvandate DhaDDaraM tadiheti 31 / dvAtriMzaM doSamAha - 'cuDuliyavya'tti ulkAmiva-alAtamiva paryante rajoharaNaM gRhItvA bhramayan yatra vandate taccuDulikamiti dvAtriMzaddoSAH 32 // 173 // ' gururetairdvAtriMzadbhirvandanadoSai rahitasya vizuddhasya vandanadAnasya yogyo bhavati / janAstasmai dvAtriMzaddoSavizuddhaM vandanaM dadatItyarthaH / kathA - jalpanarUpA / viparItA virUpA vA katheti vikathA / sA caturvidhA / tadyathA - 1 strIkathA, 2 bhaktakathA, 3 dezakathA, 4 rAjakathA ca / yaduktaM zramaNapratikramaNasUtre - 'caurhi vikahAhi - itthIkahAe, bhattakahAe, desakahAe, raaykhaae|' (chAyA- caturbhiH vikathAbhiH-strIkathayA, bhaktakathayA, dezakathayA, rAjakathayA / ) AvazyakasUtravRttAvetAsAM caturvidhAnAM vikathAnAM svarUpamevaM pratipAditam -
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturvidhA vikathAH 1011 ___ 'pratikramAmi catasRbhirvikathAbhiH karaNabhUtAbhiryo'ticAraH kRtaH tadyathA - 'strIkathaye 'ti viruddhA vinaSTA vA kathA vikathA, sA ca strIkathAdilakSaNA, tatra strINAM kathA strIkathA tayA, sA caturvidhA-jAtikathA kulakathA rUpakathA nepathyakathA, tatra jAtikathA brAhmaNIprabhRtInAmanyatamAM prazaMsati dveSTi vA, kulakathA ugrAdikulaprasUtAnAmanyatamAM, rUpakathA andhriprabhRtInAmanyatamAyA rUpaM prazaMsati - 'andhrINAM ca dhruvaM lIlAcalitabhUlate mukhe| Asajya rAjyabhAraM svaM, sukhaM svapiti manmathaH // 1 // ' ityAdinA, dveSTi vA'nyathA, nepathyakathA andhrIprabhRtInAmevAnyatamAyAH kacchaTAdinepathyaM prazaMsati dveSTi vA, tathA bhaktam - odanAdi tasya kathA bhaktakathA tayA, sA caturvidhA''vApAdibhedataH, yathoktam -- 'bhattakahAvi caUddhA AvAvakahA taheva NivvAve / AraMbhakahA ya tahA NiTThANakahA cautthI u||1|| AvAvittiyadavvA sAgaghayAdI ya ettha uvauttA / dasapaMcarUvaittiyavaMjaNabheyAi NivvAve // 2 // AraMbha chAgatittiramahisAraNNAdiyA vadhita ettha / rUvagasayapaMcasayA NihANaM jA sayasahassaM // 3 // ' (chAyA- bhaktakathApi caturdhA AvApakathA tathaiva nirvApe / ArambhakathA ca tathA niSThAnakathA caturthI ca // 1 // AvApa IyadravyAH zAkaghRtAdayazcAtropayuktAH / dazapaJcarUpa-iyad-vyaJjanabhedAdinirvApe // 2 // Arambhe chAgatittiramahiSAraNyAdikA hatA atra / zatapaJcazatarUpakA niSThAnaM yAvat zatasahasram // 3 // ) dezaH-janapadastasya kathA dezakathA tayA, iyamapi chandAdibhedAdinA caturthaiva, yathoktam 'desassa kahA bhaNNai desakahA desa jaNavao hoti / sAvi caUddhA chaMdo vihI vigappo ya NevatthaM // 1 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1012 chaMdo gammAgammaM jaha mAuladuhiyamaMgalADANaM / aNNesi sA bhagiNI gollAINaM agammA u // 2 // mAtisavattiudiccANa gamma aNNesi egaM paMcahaM / emAi desachaMdo desavihIvirayaNA hoi // 3 // .. bhoyaNavirayaNamaNibhUsiAi jaM vAvi bhujjae paDhamaM / vavAhavirayaNA'vi ya cauraMtagamAiyA hoI // 4 // emAI desavihI desavigappaM ca sAsaniSpattI / jaha vappakUvasAraNinairellagasAliroppAI // 5 // gharadevakulavigappA taha vinivesA ya gAmanayarAI / emAi vigappakA nevatthakahA imA hoi // 6 // itthI purisApi ya sAbhAviya tahaya hoi veuvvI / bheDigajAligamAI desakahA esa bhaNievaM // 7 // ' (chAyA - dezasya kathA bhaNyate dezakathA dezo janapado bhavati / sA'pi caturdhA chando vidhirvikalpazca nepathyam // 1 // chando gamyAgamyaM yathA mAtuladuhitA'GgalATAnAm / anyeSAM sA bhaginI goSThAdInAmanyA tu // 2 // mAtRsapatnI udIcyAnAM gamyA anyeSAmekaM paJcAnAm / evamAdi dezacchando dezavidhiviracanA bhavati // 3 // caturvidhA vikathAH bhojanaviracanamaNibhUSaNAni yadvApi bhujyate prathamam / vivAhaviracanApi ca caturantagamAdikA (zAripaTTAdikA) bhavati // 4 // evamAdi dezavidhirdezavikalpazca zasyaniSpattiH / yathA vaprakUpasAraNInadIpUrAdinA zAlIropAdi // 5 // gRhadevakulavikalpA tathA vinivezAzca grAmanagarAdInAm / evamAdirvikalpakathA nepathyakathaiSA bhavati // 6 // strINAM puruSANAmapi ca svAbhAvikastathA bhavati vikurvI / bheDikajAlikAdi (mIlanAdi) dezakathaiSA bhaNitaivaM // 7 // )
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturvidhA vikathA: 1013 rAjJaH kathA rAjakathA tayA, iyamapi narendranirgamAdibhedena caturvidhaiva, yathoktam - + 'rAyakaha cauha niggama aigamaNa bale ya kosakoTThAre / nijjAi ajja rAyA erisa iDDIvibhUIe // 1 // + cAmIyarasUrataNU hatthIkhaMdhaMmi sohae evaM / emeva ya aiyAiM iMdo alayAurI ceva // 2 // evaiya AsahatthI rahapAyalabalavAhaNakahesA / evai koDI kosA koTThAgArA va evaiyA // 3 // " (chAyA - rAjakathA caturdhA nirgamo'tigamo balaM ca kozakoSThAgAre / niryAtyadya rAjA idRzyA RddhivibhUtyA // 1 // etAvanto'zvA hastino rathAH pAdAtaM balavAhanAni kathaiSA / iyantyaH koTyaH kozAH koSThAgArANi veyanti // 3 // ) gururetAsu caturvidhAsu vikathAsu virakto bhavati / sa svalpAmapi vikathAM na karotItyarthaH / evaM SaTtriMzadguNagaNaparivRto gururjIvAJjanapravacane sthirIkarotu // 35 // iti catustriMzattamI SaTtrizikA samAptA / cAmIkarasUratanurhastiskandhe zobhate evam / evameva cAtiyAti indro'lakApuryAmiva // 2 // tullevi mANusatte, ke vi suhI dukkhiyA ya jaM anne / taM niuNaM paricitasu, dhammAdhammaphalaM ceva // manuSyapaNuM tulya hovA chatAM paNa je keTalAka jIvo sukhI che ane bIjA duHkhI che te sUkSmabuddhithI vicAra ke dharma ane adharmanuM phaLa ja che. dhammeNa viNA paricitiyAI, jai huMti kaha vi emeva / tAtihuyaNammi sayale, na hujja iha dukkhio koi // je dharma vinA ema ja koIka rIte manavAMchita pUrA thaI jatA hota to saMpUrNa traNa lokamAM koI du:khI na hota.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ cotrIsamI chatrIsI have cotrIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - jeo haMmezA batrIsa doSa rahita vaMdana karavAnA adhikArI che ane jeo cAra prakAranI vikathAothI virakta thayelA che - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (35) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - vaMdana eTale guruvaMdana. tenA batrIsa doSo che. te A pramANe - 1 anAdata, 2 stabdha, 3 praviddha, 4 paripiMDita, 5 Tolagati, 6 aMkuza, 7 kacchaparigita, 8 matsyovRtta, 9 manaHpraduSTa, 10 vedikAbaddha, 11 bhayathI, 12 bhajanArAne AzrayIne, 13 maitrI mATe, 14 gaurava mATe, 15 kAraNane AzrayIne, 16 corIthI, 17 pratyenIka, 18 ruSTa, 19 tajita, 20 zaTha, 21 hIlita, 22 viparicita, 23 daSTAdaSTa, 24 zRMga, 25 kara, ra6 karamocana, 27 AzliSTAnAzliSTa, 28 jUna, 29 uttaracUlika, 30 mUka, 31 DhaDhara ane 32 cUDalika. AvazyakaniryuktimAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - vaMdana keTalA doSo vinAnuM karavuM?' ema je kahyuM hatuM teno javAba - batrIsa doSa rahita vaMdana karavuM. te doSo batAvavA kahe che - (1) anAdata - anAdarathI eTale ke saMbhrama vinA vaMdana kare. (2) stabdha - jAti vagerenA madathI stabdha thaIne vaMdana kare. (3) praviddha - vaMdana karatAM karatAM ja bhAgI jAya. (4) paripiMDita - ghaNAMne eka vaMdanathI vAMde athavA AvartA-vyaMjanone chuTA na kare. (5) Tolagati - tIDanI jema UchaLI UchaLIne jematema vaMdana kare. (6) aMkuza - rajoharaNane aMkuzanI jema be hAthamAM laIne vaMdana kare.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa prakAranA vaMdananA doSo 1015 (7) kacchapariMgita - kAcabAnI jema AgaLa-pAchaLa halato thako vaMdana kare. (1207) (8) matsyodhRtta - ekane vaMdana karIne mAchalAnI jema zarIra pheravIne bIjA sAdhune vaMdana kare. (9) manaHpraduSTa - vaMdanIya sAdhu koIka guNamAM hIna hoya to tene ja manamAM rAkhI aNagamAthI vaMdana kare. (10) vedikAbaddha - be hAtha be ghuTaNanI upara-nIce bAjumAM-khoLAmAM rAkhIne ke eka ghuTaNane be hAthanI vacce rAkhIne vaMdana kare. (11) bhaya - 'mane gaccha vageremAMthI kADhI na nAMkhe.' evA bhayathI vaMdana kare. (12) bhajaMta - 'A guru mane bhaje che. mATe bhaktane bhajavA e niyamathI' bhajatAM gurune vaMdana kare. (13) maitrI - maitrI mATe prItine icchato vaMdana kare. (14) gaurava - 'badhA jANe ke A sAmAcArImAM kuzaLa che' ema gaurava mATe vaMdana kare. (15) kAraNa - 'mane vastra Apaze.' vagere jJAnAdi sivAyanA kAraNane AzrayIne vaMdana kare. (1208) (16) sainya - 'mArI laghutA na thAya' ema vicArI bIjAthI potAne chUpAvato coranI jema vaMdana kare. (17) pratyenIka - vaMdananA anavasare (AhAra karavAnA samaye vagere) vaMdana kare. (18) ruSTa - guru gussAmAM hoya tyAre ke pote gussAmAM hoya tyAre vaMdana kare. (19) tarjita - 'lAkaDAnA zaMka2nI jema Apa gusse paNa thatAM nathI ane prasanna paNa thatA nathI' ema kahIne ke AMgaLI vagerethI tarjanA karato vaMdana kare. (20) zaTha - zaThatAthI vizvAsa pedA karavA vaMdana kare, athavA mAMdagI vagerenuM bahAnuM kADhI barAbara vaMdana na kare. (21) hIlita - 'he gaNi ! he vAcaka ! Apane vaMdana karavAthI zuM phAyado ?' ema hIlanA karIne vaMdana kare. (22) vipalikuMcita - aDadhuM vaMdana karIne ja deza vagerenI kathA kare. (1209)
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1016 batrIsa prakAranA vaMdananA doSo (23) dAdaSTa - aMdhArAmAM ke koInI ADAzamAM vaMdana kare. (24) zRMga - mastakanA eka bhAgathI vaMdana kare. (25) kara - kara mAnIne vaMdana kare, nirjarA mAnIne nahIM. (26) karamocana - bIjI rIte mokSa nahIM thAya. vaMdana karavA rUpa kara ApavAthI mokSa thaze,' ema mAnIne vaMdana kare. (27) AzliSTa-anAzliSTa - ahIM cAra bhAMgA che - (i) be hAthathI rajoharaNa ane mastaka bannene aDe. (i) be hAthathI rajoharaNane aDe, mastakane nahIM. (i) be hAthathI mastakane aDe, rajoharaNane nahIM. (iv) be hAthathI rajoharaNa ane mastakane bannene na aDe. AmAM pahelo bhAMgo zuddha che. bAkInA bhAgomAM A doSa lAge. (28) Una - vyaMjana, pada, Avazyaka ochA bolIne ke karIne vaMdana kare. (29) uttaracUDa - vaMdana karIne moTA avAje "maFNa vaMdAmi' kahe. (1210) (30) mUka - AlAvAne uccAryA vinA mUMgo rahIne vaMdana kare. (31) DhaDhara - moTA avAje sUtro bolIne vaMdana kare. (32) cuDulI - UMbADIyAnI jema rajoharaNane cheDAthI pakaDIne bhamAvato vaMdana kare. A guruvaMdananA 32 doSa thayA. A batrIsa doSothI rahita guruvaMdana karavuM. (1211) jo 32mAMthI eka paNa doSathI duSTa vaMdana kare to vaMdananuM phaLa na maLe. kahyuM che - batrIsamAMthI koI paNa sthAnanI virAdhanA karanAro sAdhu guruvaMdana karavA chatAM guruvaMdanathI thatI nirjarAno bhAgI thato nathI. (1212)" doSarahita guruvaMdana karavAthI thatAM guNa batAve che - je batrIsa doSathI parizuddha guruvaMdana gurune kare che te TUMka samayamAM nirvANane mokSane) ke vimAnavAsane (vaimAnika devalokane) pAme che. (1213)" vaMdananA batrIsa doSonuM svarUpa pravacanasAroddhAramAM ane tenI vRttimAM A pramANe batAvyuM che -
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa prakAranA vaMdananA doSo 1017 'gAthArtha - TIkArtha - 1. AdarapUrvaka je karavuM te Adata. tene ArSaprayogamAM ADhA kahevAya. anAdarapUrvakanuM kArya te anAdaMta doSa. 2. mati vagerenA madathI stabdha (akkaDa)paNe je vaMdana karAya te stabdha doSa. te stabdha dravyathI ane bhAvathI ema be prakAre che. tenI caturthaMgI A pramANe : 1. dravyathI stabdha paNa bhAvathI namra. 2. bhAvathI stabdha paNa dravyathI namra. 3. dravya ane bhAvathI stabdha. 4. dravya ane bhAvathI stabdha nahIM (namra) 1. vA vagerethI pakaDAyela zarIravALA koInuM zarIra namatuM na hoya, chatAM paNa bhAvathI namra hoya. 2. bhAvathI mAnasika adhyavasAyarUpa stabdha hoya paNa dravyathI zarIra namra hoya. 3. bhAvathI ane dravyathI baMne rIte stabdha (akkaDa) hoya. 4. dravyathI ane bhAvathI baMne rIte astabdha (namra) hoya. A cotho bhAMgo zuddha che. bAkInA bhAMgAmAM bhAvathI stabdha azuddha che. dravyathI stabdhanI bhajanA thAya che eTale zuddha paNa hoya, azuddha paNa hoya. jemake peTa, pITha, zUlanI pIDAthI pIDAyela namavA mATe azakta hoya to te kAraNe stabdha hoya to paNa zuddha che, niSkAraNa stabdha (akkaDa) azuddha che. ethI ja kahyuM ke dravyathI bhajanA che, te duSTa nathI, paNa bhAvathI stabdha to duSTa ja che. te stabdha doSa. (155) gAthArtha - paviddha eTale upacAra vagaranuM eTale ke je vaMdana karatA pote aniyaMtrita hoya. aniyaMtrita hovAthI potAnuM kArya pUruM thayuM che - ema mAnI jyAM tyAM vaMdana pUruM karyA vagara choDIne bhAgI jAya te pavidva doSa. (156) TIkArtha - 3. paviddha eTale upacAra vagara. jemAM gurune vaMdana karatA aniyaMtrita eTale ke avyavasthita hoya, tethI prathama praveza vagere koIpaNa sthAne, vaMdana pUruM karyA vagara, vaMdana choDIne bhAgI jAya. jema koIe koI nagaramAMthI bhADethI mAla upADanAra majUra karyo hoya ane bIjA
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1018 batrIsa prakAranA vaMdananA doSo nagaramAM laI javA mAla upaDAvyo ane nagara AvyuM eTale mAlike kahyuM ke, "tuM ahiM Ubho rahe, huM mAla utarAvavA mATenI jagyA joI AvuM." tyAre te majUra kahevA lAgyo ke, "mAre to A nagara sudhI ja sAmAna lAvavAno che - ema nakkI thayuM che, eTale mAruM kAma pUruM thayuM, huM rAha nahIM jouM." ema kahI vacce ja sAmAna mUkI jato rahe tema sAdhu asthAnamAM ja vaMdana choDIne jato rahe. (156). gAthArtha - AcArya vagere anekane eka ja vaMdanamAM vaMdana karI le athavA to vacana ane hAtha vagere avayavane ekaThA karIne bole to saMpiMDitadoSa. Tola eTale tIDanI jema AgaLa pAchaLa thato vaMdana kare te TolagatidoSa. (156). TIkArya - 4. eka jagyAe bhegA thayela AcArya vagerene eka ja vaMdanathI vAMdI le, paNa judA judA na vAMde te paripiMDita vaMdana kahevAya athavA sUtroccArarUpa vacano aTakyA vagara bolavA ane hAtha paga vagere ekaThA karIne eTale sAthaLa para baMne hAtha rAkhavApUrvaka avayavo ekaThA karIne vaMdana kare te paripiMDita doSa. 5. tIDanI jema UDato AgaLa pAchaLa jato vaMdana kare te Tolagati doSa. (157) gAthArtha - gurunA hAthane ke upakaraNane pakaDIne besADI je vaMdana karAya, te aMkuza doSa. UbhA rahIne ke besIne vaMdana karatA kaMIka AgaLa pAchaLa thavuM te kacchaparigita doSa. TIkArya - 6. aMkuza vaDe hAthInI jema AcArya UbhA hoya, sutA hoya ke bIjA kAryamAM rokAyelA hoya tyAre temano colapaTTo ke kapaDo athavA hAtha vagere pakaDI ziSya avajJApUrvaka kheMcI vaMdana karavA mATe Asana para besADI vaMdana kare te aMkuza doSa. AcArya bhagavaMtone kayAre paNa upakaraNa vagere kheMcIne besADI vaMdana karavA yogya nathI kemake avinaya thAya che. paraMtu hAtha joDI praNAma karavApUrvaka vinayathI ema kahe ke, "he bhagavaMta Apa birAjo eTale huM vaMdana karuM." AvazyakavRttimAM "rajoharaNane be hAtha vaDe aMkuzanI jema pakaDI vaMdana kare te aMkuza doSa kahevAya' ema vyAkhyA karI che. bIjA AcAryo to "aMkuzathI kabaje karAyela hAthInI jema mAthuM UMcuM-nIcuM karato je vaMdana kare te aMkuza doSayukta vaMdana che." ema kahe che. A baMne abhiprAyo sUtrAnusArI jaNAtA nathI. AmAM tattvo bahuzruto jANe. 7. UbhA rahI "tittIsagnayarA" vagere sUtra bolatA ane besIne "aho kAya kAya" bolatA kAcabAnI jema riMkhana karato = AgaLa pAchaLa thato vaMdana kare te kacchapariMgita
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa prakAranA vaMdananA doSo doSa. (158) 1019 gAthArtha - TIkArtha - 8. UbhA thatA ke besatA pANImAM rahelA mAchalA UchaLe tema UMconIco thato vaMdana kare. athavA eka AcAryAdine vAMdI bAjumAM rahelA vaMdanIyane vAMdavA mATe najIkamAM javAne icchato pote beThA-beThA ja mAchalInI jema jhaDapathI aMgopAga pheravIne jAya, te matsyovRttadoSa. A rIte aMga parAvartana karavuM te matsyAvartapaNuM kahevAya. (159) gAthArtha - TIkArtha - 9. manano dveSa aneka kAraNasara hoI zake che, te badhA dveSa potAnA nimitte ke bIjAnA nimitte thAya che. temAM jyAre ziSyane guru kaMIka kaThora zabda kahe, tyAre jo ziSyane dveSa thAya to te Atmapratyayamana dveSa jANavo. jyAre te ja ziSyane guru emanA sagAvhAlA mitrAdinI samakSa kaMI apriya kahe tyAre jo ziSyane dveSa thAya, to te parapratyayamanaHdveSa jANavo. A pramANe bIjA kAraNothI paNa sva-para pratyayathI manaHpradveSa jemAM thAya che, te manaHpradveSa kahevAya che. jo ''appa-pa2pattieNaM'' e pramANe pATha hoya to AtmAnI aprIti ane paranI aprItithI mana:pradveSa thAya che. enI vicAraNA upara pramANe karavI. A manaHpradveSa doSa. 10. jAnu upara be hAtha rAkhI athavA nIce rAkhI athavA be paDakhe rAkhI athavA khoLAmAM rAkhI athavA DAbo ke jamaNo jAnu be hAthanI vacce rAkhI je vaMdana karAya te vedikApaMcaka doSa. 11. vaMdana nahIM karuM to gacchamAMthI kADhI mUkaze vagere bhayathI je vaMdana karAya te bhayavaMdana. (160-161) gAthArtha - mane bhaje ke bhajaze e kAraNathI nihoraka sthApavApUrvaka vaMde te bhajamAnavaMdana kahevAya. e pramANe maitrIvaMdanamAM paNa ema ja samajavuM. zikSAvAna ane vinIta che evA gaurava mATe vaMdana karAya te gauravavaMdana. (162) TIkArtha - 12. he AcArya bhagavaMta ! ame tamane vaMdana karIe chIe-e pramANe jaNAvavApUrvaka vaMdana kare. ziSya gurune najarANuM mUkavAnI jema vaMdana kare, arthAt ziSya manamAM vicAre ke guru mane sAcave che, sAcavyo che, sAcavaze, anukULa raheze, mArI sevAmAM sAdhuo Apaze vagere apekSApUrvaka vaMdana kare, eTale jo AcArya mArI sevA (saMbhALa) ka2ze to huM paNa vaMdanarUpI nihoraka (bheTaNuM) mUkIza-evA irAdApUrvaka vaMdana kare to (bhajanta)
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1020 batrIsa prakAranA vaMdananA doSo doSa. 13. jema nihorakadoSa yukta vaMdana kare tema maitrI AzrayIne paNa vaMdana kare eTale AcArya sAthe mitratA-premanI icchAthI vaMdana kare to maitrIdoSa. 14. A badhA sAdhuo jANe ke huM vaMdananI sAmAcArImAM kuzaLa chuM, vinita chuM-evA irAdAthI barAbara AvartI vagere karavApUrvaka vaMdana kare te gauravadoSa. (162). gAthArtha - TIkArya - 15. jJAna, darzana, cAritra sivAya anya kaMI paNa Aloka saMbaMdhI vastra-kAMbaLa vagerenI icchAthI je vaMdana kare te kAraNadoSa. prazna :- jJAnAdi grahaNa karavA mATe je vaMdana karAya, te zuM ekAMte kAraNavaMdana nathI thatuM? javAba :- jo pUjAnA AzayathI ke gaurava, mAna vagerenA AzayathI jJAna vagere grahaNa karavA mATe vaMdana kare to te paNa kAraNadoSavALuM vaMdana kahevAya. ahi jJAna-grahaNanA upalakSaNathI darzana, cAritranuM paNa prahaNa samajI levuM. (163) gAthArtha - TIkArtha - 16. potAnA sivAya bIjA sAdhuo ke zrAvakanI dRSTithI chUpI rIte vaMdana kare to tainya (corI) doSa. arthAt bIjA sAdhu sAdhvIthI potAnI jAtane vaMdana karatI vakhate coranI jema chUpAve. kAraNa ke bIjA sAdhu-sAdhvImAM mArI apabhrAjanA na thAo ke, aho ! ati vidvAna evA A sAdhu bIjAone vaMdana kare che. (164) gAthArtha - TIkArya - 17. gurunA gocarI vAparavAnA samaye ke aMDila-laghunItinA samaye je vaMdana karAya te pratyanI kadoSa. 18. potAnI kalpanA vagere koI kAraNathI gussAthI dhamadhamato je vaMdana kare te rASTa doSa. (15) gAthArtha - TIkArca - 19. lAkaDAnI banAvela zivanI pratimAnI jema Apa vaMdana na karanAra upara gusse thatA nathI, tathA vaMdana karanAra upara avizeSajJa hovAne kAraNe prasanna thatA nathI-e pramANe tiraskAra karato je vaMdana kare te tarjitadoSa. athavA he AcAryadeva ! tame mArI pAse badhA lokanI vacce vaMdana karAvo cho paNa tame ekalA hazo tyAre khabara paDaze, AvA abhiprAyapUrvaka mAthA vaDe ke AMgaLI vaDe ke Adi zabdathI bhramara vagere dvArA vaMdana karatA-karatA tarjanA kare te tarjitavaMdana kahevAya. (16)
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa prakAranA vaMdananA doSo 1021 gAthArtha - TIkArtha - 20. A vaMdana vizvAsanuM sthAna che mATe barAbara vaMdana karavAthI zrAvako vagere mAro vizvAsa ka2ze. AvA irAdApUrvaka vaMdana kare athavA zUnya hRdaye sadbhAva vagara vaMdana kare to zaThadoSa. kapaTa, kaitava, zaThatA vagere zaTha zabdanA paryAyavAcI zabdo che. (167) gAthArtha - TIkArtha - 21. he gaNi, he vAcaka, he jyeSThArya ! tamane vAMdavAthI zuM ? e pramANe hIlanA karavApUrvaka je vaMdana kare te hIlitadoSa. 22. thoDuMka vaMdana karI vacce deza vagerenI vikathA kare te viparikuMcita doSa. (168) gAthArtha - TIkArtha - 23. ghaNA sAdhuo vagere vaMdana karatA hoya, temanI vacce rahIne ke aMdhArI jagyAmAM rahIne cupacApa beTho rahe ke Ubho rahe paNa vaMdana na kare, koI jue to vaMdana kare e dRSTAdraSTadoSa. 24. mUrkha zabdathI lalATa jANavuM. lalATanI DAbI jamaNI bAjue vAMdaNA detA hAtha aDADe te zRMgadoSa. eTale 'aho kAyaM kAya' bolI Avarto karatI vakhate baMne hAtha kapALanI vacce aDADavAne badale DAbI jamaNI bAjue lagADe te zRMgadoSa. koI jagyAe ''siMgaM puNa kuMbhapAsesiM" e pramANe pATha che tyAM kuMbha zabdano artha lalATa ja samajavo bAkIno artha upara pramANe. (169) gAthArtha - TIkArtha - 25. vaMdanane rAjakIya karanI jema arihaMtano TekSa (ka2) mAnIne vaMdana kare to karadoSa. 26. dIkSA lIdhI eTale ame laukika karathI chUTyA paNa arihaMtanA vaMdanarUpI TekSathI haju chUTyA nathI-e pramANe mAnI je vaMdana kare te mocanadoSa. (100) gAthArtha - 2joharaNa ane mastakanA AzliSTa ane anAzliSTarUpe cAra bhAMgA thAya che. vacana-akSara vaDe nyUna ane alpakALamAM bAkI Avazyaka vagere rahI javAthI nyUna vaMdana thAya che. (171) TIkArtha - 27. AzliSTa eTale aDavuM ane anAzliSTa eTale na aDavuM te, tenA rajoharaNa ane mastaka AzrayIne cAra bhAMgA thAya che. te A pramANe, aho kAyaM kAya vagere Avarto bolatI vakhate. (1) hAtha vaDe rajoharaNane aDe ane mAthAne aDe. (2) rajoharaNane aDe paNa mAthAne na aDe.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1022 batrIsa prakAranA vaMdananA doSo (3) mAthAne aDe paNa rajoharaNane na aDe. (4) mAthAne na aDe ane rajoharaNane paNa na aDe. A cAra bhAMgAmAM pahelo bhAgo zuddha che. bAkInA traNa bhAMgA azuddha che, tethI temAM AzliSTa ane anAzliSTano doSa lAge che. 28. vacana eTale akSaronA samUharUpa kriyAnA aMtavALuM vAkya. eka-be akSarothI hIna athavA koI ati-utAvaLathI ke pramAdIpaNAthI thoDA kALamAM vaMdana pUruM kare, tyAre vAkyo, akSaro ke avanata vagere Avazyako ochA thAya to nyUna nAmano doSa lAge. (171) gAthArtha TIkArca - 29. vaMdana karIne chelle moTA avAjathI "marthIeNa vaMdAmi" ema bole te uttaracUDa doSa. 30. bhUMgAnI jema AlApaka (sUtra) manamAM bolIne je vaMdana kare, te mUkadoSa. (172) gAthArtha - TIkArya - 31. moTA avAjathI sUtra bolavApUrvaka je vaMdana kare te Dhahara doSa. 32. rajoharaNane chelle pakaDIne uMbADIyAnI jema jamADe te cuDalika doSa. (173) (saTIka pravacanasAroddhAranA munizrI amitayazavijayajI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) guru vaMdananA A batrIsa doSothI rahita vizuddha vaMdana ApavAne yogya hoya che, eTale ke loko temane batrIsa doSothI vizuddha vaMdana kare che. kathA eTale bolavuM. viparIta ke kharAba kathA te vikathA. te cAra prakAranI che. te A pramANe - 1 strIkathA, 2 bhaktakathA, 3 dazakathA ane 4 rAjakathA. zramaNapratikramaNasUtramAM kahyuM che, "cAra vikathAo vaDe - strIkathA vaDe, bhaktakathA vaDe, dezakathA vaDe, rAjakathA vaDe." AvazyakasUtranI vRttimAM A cAra vikathAonuM svarUpa A pramANe batAvyuM che - cAra vikathAo vaDe je aticAra karyo hoya tenAthI huM pAcho pharuM chuM. te A pramANe - viruddha ke kharAba kathA te vikathA. te strIkathA vagere svarUpa che. temAM strIonI kathA te strIkathA. tenA vaDe. strIkathA cAra prakAranI che - jAtikathA,
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakAranI vikathA 1023 kulakathA, rUpakathA, nepathyakathA. temAM jAtikathA eTale brAhmaNI vagere strIomAMthI koIpaNa strInI prazaMsA kare ke niMdA kare. kulakathA eTale ugra vagere kuLomAM thayelI strIomAMthI koInI paNa prazaMsA kare ke niMdA kare. rUpakathA eTale AMdhrapradezamAM utpanna thayelI vage2e strIomAMthI koInA paNa rUpanI 'AMdhrapradezanI strIonA lIlAthI calAvAyela bhramaravALA mukhamAM rAjyabhAra pAmIne kAmadeva sukhethI sUve che.' vagere kahIne prazaMsA kare ke viparIta kahIne niMdA kare. nepathyakathA eTale AMdhrapradezanI strI vageremAMthI koInA paNa kacchoTA vagere paheravezanI prazaMsA kare ke niMdA kare. tathA bhakta eTale bhAta vagere bhojana. tenI kathA te bhaktakathA. tenA vaDe. te AvApa vagere bhedathI cAra prakAranI che. kahyuM che ke, 'bhaktakathA paNa cAra prakAranI che - AvApakathA, nirvApakathA, AraMbhakathA ane niSThAnakathA. AvApakathA eTale, 'zAka, ghI vagere ATalA dravyono ahIM upayoga thayo che.' evI kathA karavI te. nirvApakathA eTale, 'dasa-pAMca rUpa ATalA vyaMjananA bhedo ahIM vaparAyA che.' evI kathA karavI te. AraMbhakathA eTale, 'ahIM bakarA, tittira, pADA, jaMgalI pazu vagere haNAyA che.' evI kathA karavI te. niSThAnakathA eTale, 'A bhojananI 100 rUpiyA, 500 rUpiyA yAvat lAkha rUpIyAnI kiMmata che.' evI kathA karavI te.' deza eTale lokone rahevAnuM sthAna. tenI kathA te dezakathA. tenA vaDe. A paNa chaMda vagerenA bhedathI cAra prakAranI che. kahyuM che ke, 'dezanI kathA te dezakathA. deza eTale lokone rahevAnuM sthAna. te paNa cAra prakAranI che - chaMda, vidhi, vikalpa ane nepathya. chaMda eTale gamyAgamya. jemake aMgadeza ane lATadezamAM mAmAnI dIkarI gamya (bhogavavA yogya) che. anya golla vagere dezomAM te bahena hovAthI agamya che. uttaranA dezomAM mAtAnI sapatnI gamya che. bIjA dezomAM pAMca puruSone eka gamya che. AvA prakAranA dezachaMda che. bhojana banAvavuM, maNi vagere AbhUSaNo, je pahelA jamatAM hoya, vivAha karavo, copATa vagere - AvI dezividha che. anAja pAkavuM, vAvaDI-kUvA-nIka-nadInuM pUra vagerethI DAMgaranA ropA vagere pAkavA, ghara-devakulanA vikalpo tathA gAma-nagara vagerenA nivezo - AvI dezavikalpakathA che. nepathyakathA A pramANe che - strI-puruSonA svAbhAvika ane vaikurvika veSa, bheDika, jAlika vagere. Ama A dezakathA kahI.' rAjAnI kathA te rAjakathA. tenA vaDe. e paNa rAjAnA nikaLavA vagere bhedathI cAra prakAranI ja che. kahyuM che ke, 'rAjakathA cAra prakAranI che - nirgama (nikaLavuM), atigamana
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1024 cAra prakAranI vikathA (pravezavuM), baLa ane koza-koThAra. nirgamakathA eTale Aje AvI Rddhi ane aizvaryathI sonA jevA zarIravALo ke deva jevA zarIravALo rAjA hAthInA skaMdha para zobhe che. atigamanakathA eTale jema iMdra alakApUrImAM praveze che tema rAjA nagarImAM praveze che. balavAhanakathA eTale rAjA pAse ATalA ghoDA, hAthI, ratha, pAyadaLa che. kozakathA eTale rAjA pAse kozamAM ATalA karoDa che, koThAramAM ATaluM che vagere.' guru A cAra vikathAone viSe virakta hoya che, eTale ke teo thoDI paNa vikathA karatAM nathI. Ama chatrIsa guNonA samUhathI parivarAyelA (yukta) guru jIvone jinazAsanamAM sthira karo. (35) + + + + Ama cotrIsamI chatrIsI samApta thaI. suragaNasuhaM samaggaM, savvaddhA piMDiyaM jai havijjA / na vi pAvai muttisuhaM NaMtAhiM vi vaggavaggUhiM // badhA devonuM traNe kALanuM badhu sukha jo bhegu karIne tenA anaMtA varganA varga karAya to paNa te muktisukhanI tole na Ave. tumAM nA viJono, vAriduM roLa-soya-vArpha taM ca na siddhANa tao, te cciya suhiNo na rAgaMdhA // siddhone duHkha, jarA, viyoga, daridratA, roga, zoka, rAga vagere hotA nathI. tethI teo ja sukhI che, rAgAMdha jIvo nahIM. kammamasaMkhijjabhavaM, khavei aNusamayameva Autto / annayarammi vi joge, sajjhAyaMti viseseNa // koI paNa yogamAM upayogapUrvaka rahela jIva pratisamaya asaMkhyabhavonA karmone khapAve che, svAdhyAyamAM vizeSathI karmo khapAve che. kayapAvo vi maNusso, Aloiya niMdiya gurusagAse / hoi airegA lahuo, ohariya bharuvva bhAravaho // pApa karela manuSya guru pAse AlocanA ane niMdA karIne jeno bhAra utArI devAyo che evA bhAra vahana karanArAnI jema atizaya laghu thAya che.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcatriMzattamI SaTvizikA atha paJcatriMzattamI SaTtriMzikAmAha - mUlam - tittIsavihAsAyaNa-vajjaNajuggo ya vIriAyAraM / tivihaM aNigRhaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 36 // chAyA - trayastriMzadvidhAzAtanA-varjanayogyazca vIryAcAram / trividhamanigUhan, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 36 // premIyA vRttiH - trayastriMzadvidhAzAtanAvarjanayogyaH - trayastriMzadvidhAnAmAzAtanAnAM varjanamiti trayastriMzadvidhAzAtanAvarjanam, tasya yogya iti trayastriMzadvidhAzAtanAvarjanayogyaH, trividhaM - tribhedaM, caH samuccaye, vIryAcAraM - paJcamAcAraM, anigRhan - aniDhuvan, iti SaTtriMzadguNo gururjayatviti samudAyArthaH / ___ avayavArthastvayam - AyaH - samyagdarzanAdyavAptiH, tasya zAtanA - nAzanamityAzAtanA / atra gurusambandhinya AzAtanA jJeyAH / tAstrayastriMzadvidhAH / tadyathA - 1 purato gamanaM, 2 pArzvato gamanaM, 3 pRSThato gamanaM, 4 purataH sthAnaM, 5 pArzvataH sthAnaM, 6 pRSThataH sthAnaM, 7 purato niSIdanaM, 8 pArzvato niSIdanaM, 9 pRSThato niSIdanaM, 10 AcamanaM, 11 AlocanA, 12 apratizravaNaM, 13 pUrvAlApanaM, 14 bhikSAlocanA, 15 upadarzanaM, 16 nimantraNaM, 17 khaddhadAnaM, 18 khaddhAdanaM, 19 divasaviSayamapratizravaNaM, 20 kharasvaraH, 21 tatragataH, 22 kimiti bhaNati, 23 tvamiti bhaNati, 24 tajjAtena bhaNati, 25 asumanAH, 26 na smarasi, 27 kathAcchedaH, 28 parSadbhedaH, 29 anutthitakathA, 30 saMstArakapAdaghaTTanaM, 31 saMstArakAvasthAnaM, 32 uccAsanaM, 33 samAsanaJca / uktaJca guruvandanabhASye -
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1026 trayastriMzadvidhA AzAtanAH 'purao pakkhAsanne gaMtA ciTThaNa nisIyaNAyamaNe / AloyaNa'paDisuNaNe puvvAlavaNe ya Aloe // 35 // taha uvadaMsa nimaMtaNa khaddhA ayaNe taha apaDisuNaNe / khaddhattiya tatthagae ki tuma tajjAya nosumaNe // 36 // no sarasi kahaM chittA parisaM bhittA aNuTTiyAi kahe / saMthArapAyaghaTTaNa ciTTuccasamAsaNe yAvi // 37 // ' (chAyA- purataH pakSAsannayoH gantA sthAnaM niSIdanaM Acamanam / AlocanamapratizravaNaM pUrvAlapanaM ca AlocanA // 35 // tathopadarzanaM nimantraNaM pracuraM adanaM tathA'pratizravaNam / khaddhamiti ca tatragataH kiM tvaM tajjAtaM na sumanAH || 36 || na smarasi kathAM chittvA parSadaM bhittvA anutthitAyAM kathayati / saMstArakapAdaghaTTanaM sthAnamuccasamAsane cApi // 37 // ) AsAM trayastriMzadvidhAnAmAzAtanAnAM svarUpamevaM pratipAditaM AvazyakasUtrasya haribhadrasUrikRtavRttau - 5, "purao'tti sehe rAyaNiyassa purao gaMtA bhavai AsAyaNA sehassa 1, 'pakkha 'tti sehe rAiNiyassa pakkhe gaMtA bhavai AsAyaNA sehassa 2, 'AsaNNa 'tti sehe rAiNiyassa NisIyayassa AsannaM gaMtA bhavai AsAyaNA sehassa 3, 'ciTThatti sehe rAyaNiyassa purao ciTThettA bhavai AsAyaNA sehassa 4, sehe rAiNiyassa pakkhaM ciTThettA bhavai AsAyaNA sehassa sehe rAiNiyassa AsaNNaM ciTThettA bhavai AsAyaNA sehassa 6, 'nisIyaNa 'tti se rAyaNiyassa purao nisIittA bhavai AsAyaNA sehassa 7, sehe rAiNiyassa sapakkhaM nisIittA bhavai AsAyaNA sehassa 8, sehe rAiNiyassa AsaNNaM nisIyittA bhavai AsAyaNA sehassa 9, 'AyamANe 'tti sehe rAiNieNaM saddhi bahiyA vicArabhUmIM nikkhate samANe tattha sehe puvvatarAyaM AyAmati pacchA rAyaNie AsAyaNA sehassa 10, 'AloyaNe 'tti sehe rAyaNieNaM saddhi bahiyA vicArabhUma nikkhate samANe tattha sehe puvvatarAyaM Aloei AsAyaNA sehassa, 'gamaNAgamaNe 'tti bhAvaNA 11 'apaDisuNaNe 'ti sehe rAiNiyassa rAo vA viyAle vA vAharamANassa ajjo ! ke sutte ke jAgarai ?, tattha sehe jAgaramANe rAyaNiyassa apaDisuNettA
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayastriMzadvidhA AzAtanAH 1027 bhavai AsAyaNA sehassa 12, "puvvAlavaNe'tti kei rAyaNiyassa puvvasaMlattae siyA taM sehe puvvatarAyaM Alavai pacchA rAyaNie AsAyaNA sehassa 13, 'Aloi'tti asaNaM vA 4 paDiggAhettA taM puvvAmeva sehatarAgassa Aloeti pacchA rAyaNiyassa AsAyaNA sehassa 14, 'uvadaMse 'tti sehe asaNaM vA 4 paDiggAhettA taM puvvAmeva sehatarAgassa uvadaMsei pacchA rAyaNiyassa AsAyaNA sehassa 15, 'nimaMtaNe'tti sehe asaNaM vA 4 paDiggAhettA puvvAmeva sehatarAgaM nimaMtei pacchA rAiNiyaM AsAyaNA sehassa 16, 'khaddha 'tti sehe rAiNieNa saddhiM asaNaM vA 4 paDiggAhettA taM rAiNiyaM aNApucchittA jassa jassa icchai tassa 2 khaddhaM khaddhaM dalayai AsAyaNA sehassa 17, 'AiyaNa'tti sehe asaNaM vA 4 paDigAhittA rAiNieNa saddhiM bhuMjamANe tattha sehe khaddhaM 2 dAyaM 2 UsaDhaM 2 rasiyaM 2 maNuNNaM 2 maNAmaM 2 NiddhaM 2 lukkhaM 2 AharettA bhavai AsAyaNA sehassa, ihaM ca khaddhaMti vaDDavaDDeNaM laMbaNeNaM DAyaM DAyaMti patrazAkaH vAiMgaNacibbhaDamaettigAdi UsaDhaMti vannagaMdharasapharisovaveyaM rasiyaMti rasAlaM rasiyaM dADimaMbAdi 'maNuNNaM'ti maNaso i8, 'maNAmati 2 maNasA maNNaM maNAmaM 'niddhaM' ti 2 nehAvagADhaM 'lukkhaMti 2 nehavajjiyaM 18, 'appaDisuNaNe 'tti sehe rAiNiyassa vAharamANassa apaDisuNettA bhavai AsAyaNA sehassa, sAmAnyena divasao apaDisuNettA bhavai 19 'khaddhaMti yatti sehe rAiNiyassa khaddhaM khaddhaM vattA bhavai AsAyaNA sehassa, imaM ca khaddhaMvaDDasaddeNaM kharakakkasaniTTharaM bhaNai 20, 'tattha gae'tti sehe rAiNie vAharie jattha gae suNai tattha gae ceva ullAvaM dei AsAyaNA sehassa 21, 'kiMti'tti sehe rAiNieNa AhUe kiMti vattA bhavai AsAyaNA sehassa, kiMti-kiM bhaNasitti bhaNai, matthaeNa vaMdAmotti bhaNiyavvaM 22, 'tumati sehe rAiNiyaM tumaMti vattA bhavai AsAyaNA sehassa, ko tumaMti coettae, 23 'tajjAe 'tti sehe rAiNiyaM tajjAeNaM paDihaNittA bhavati AsAyaNA sehassa, 'tajjAeNaM'ti kIsa ajjo ! gilANassa na karesi ?, bhaNai-tumaM kIsa na karesi ?, ayario bhaNai-tumaM Alasio, so bhaNai-tumaM ceva Alasio ityAdi 24, 'No sumaNe'tti sehe rAiNiyassa kahaM kahemANassa no sumaNaso bhavai AsAyaNA sehassa, iha no sumaNasetti ohayamaNasaMkappe acchai na aNuvUhai kahaM aho sohaNaM kahiyaMti 25, 'No sarasi'tti sehe rAiNiyassa kahaM kahemANassa No sumarasitti vattA bhavai AsAyaNA sehassa, iha ca 'No sumarasi'tti na sumarasi tumaM evaM atthaM, na esa evaM bhavai 26, 'kahaM chatta'tti rAyaNiyassa kahaM kahemANassa taM kahaM acchidittA bhavai AsAyaNA sehassa, acchidittA bhavaitti bhaNai ahaM kahemi 27, 'parisaM bhetta'tti rAyaNiyassa kahaM kahemANassa parisaM bhettA bhavati AsAyaNA sehassa, iha ca
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1028 trayastriMzadvidhA AzAtanAH parisaM bhettatti evaM bhaNai - bhikkhAvelA samuddisaNavelA suttatthaporisivelA, bhiMdai vA parisaM 28, 'aNuTTiyAe kahei' rAiNiyassa kahaM kahemANassa tIe parisAe aNuTThiyAe avvocchinnAe avvogaDAe doccapi tacvaMpi kahaM kahettA bhavai AsAyaNA sehassa, iha tIse parisAe aNuTTiyAetti - niviTThAe ceva avocchinnAetti - jAvegovi acchai avvogaDAetti avisaMsAriyatti bhaNiyaM hoi, docvaMpi tacvaMpi - bihiM tihiM cauhiM tamevatti jo AyarieNa kahio attho tamevAhigAraM vigappai, ayamavi pagAro ayamavi pagAro tassevegassa suttassa 29, 'saMthArapAyaghaTTaNa 'tti sejjAsaMthAragaM pAeNa saMghaTTettA hattheNa Na aNuNNavittA bhavai AsAyaNA sehassa, iha ca sejjA - savvaMgiyA saMthAro - aDDAijjahattho jattha vA ThANe acchai saMthAro bidalakaTThamao vA, ahavA sejjA eva saMthArao taM pAeNa saMghaTTei, NANujANAvei-na khAmei, bhaNiyaM ca-'saMghaTTettANa kAeNe 'tyAdi 30, 'ciTThe'tti sehe rAiNiyassa sejjAe saMthAre vA ciTThittA vA nisiittA vA tuyaTTittA vA bhavai AsAyaNA sehassa 31, 'ucca'tti sehe rAiNiyassa uccAsaNaM ciTThittA vA nisiittA vA bhavai AsAyaNA sehassa 32, 'samAsaNe yAvitti sehe rAiNiyassa samAsaNaM ciTThittA vA nisIittA vA tuyaTTittA vA bhavai AsAyaNA sehassatti 33 / (chAyA - purata iti zaikSo rAnikasya purato gantA bhavatyAzAtanA zaikSasya 1, pakSeti zaikSo rAtnikasya pakSayorgantA bhavatyAzAtanA zaikSasya, 2 Asannamiti zaikSo ratnAdhikasya niSIdata AsannaM gantA bhavati AzAtanA zaikSasya 3, iti zaikSo ratnAdhikasya purataH sthAtA bhavati AzAtanA zaikSasya 4, zaikSo ratnAdhikasya pArzve sthAtA bhavatyAzAtanA zaikSasya 5, zaikSo ratnAdhikasyAsannaM sthAtA bhavatyAzAtanA zaikSasya 6, 'niSIdana' miti zaikSo ratnAdhikasya purato niSIdayitA bhavatyAzAtanA zaikSasya 7, zaikSo ratnAdhikasya pArzve niSIdayitA bhavatyAzAtanA zaikSasya 8, zaikSo ratnAdhikasyAsannaM niSIdayitA bhavatyAzAtanA zaikSasya 9, 'Acamana ' zaikSo ratnAdhikena sArdhaM bahirvicArabhUmi niSkrAntaH san tatra zaikSaH pUrvamevAcAmati pazcAd rAnikaH AzAtanA zaikSasya 10, 'Alocane 'ti zaikSo rAtnikena sArdhaM bahirvicArabhUmi niSkrAntaH san tatra zaikSaH pUrvamevAlocayati AzAtanA zaikSasya, gamanAgamanamiti bhAvanA 11, apratizravaNamiti zaikSo ratnAdhike rAtrau vA vikAle vA vyAharati Arya ! kaH suptaH kaH jAgartti ?, tatra zaikSo jAgrat rAnikasyApratizrotA bhavatyAzAtanA zaikSasya 12, 'pUrvAlapana'miti kazcid ratnAdhikasya pUrvasaMlApakaH syAt taM zaikSaH pUrvamevAlapati pazcAt rAtnikaH
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayastriMzadvidhA AzAtanAH 1029 AzAtanA zaikSasya 13, 'AlocayatI'ti asaNaM vA 4 pratigRhya tat pUrvameva zaikSatarasya Alocayati pazcAdrAnikasyAzAtayA zaikSasya 14, 'upadarzana miti zaikSo'zanaM vA 4 pratigRhya tad pUrvamevAvamarAtnikAyopadarzayati pazcAdrAlikAyAzAtanA zaikSasya 15, 'nimantraNa miti zaikSo'zanaM vA 4 pratigRhya pUrvamevAvamarAtnikaM nimantrayate pazcAd rAtnikaM AzAtanA zaikSasya 16 'khaddha'miti zaikSo rAtnikena sArdhamazanaM vA 4 pratigRhya tat rAtnikamanApRcchya yo ya icchati taM taM pracuraM pracuraM dadAti AzAtanA zaikSasya 17, 'adana'miti zaikSo'zanaM vA 4 pratigRhya rAtnikena sArdhaM bhuJjAnastatra zaikSaH pracura 2 zAkaM 2 saMskRtaM rasyaM manojJaM manaApaM snigdhaM rUkSaM AhArayitA bhavati AzAtanA zaikSasya, iha ca 'khaddhaM ti bRhatA bRhatA lambanena 'UsaDha'miti varNagandharasasparzopetaM 'rasita'miti rasayuktaM dADimAmrAdi 'manojJa'miti manasa iSTaM 'mano'ma'miti manasA manyaM manAmaM, 'snigdha'miti snehAvagADhaM 'rUkSa'miti snehavarjitaM, 18 'apratizravaNa'miti zaikSakaH rAtnike vyAharati apratizrotA bhavati AzAtanA zaikSakasya, sAmAnyena divase'pratizrotA bhavati 19, 'khaddheti ceti zaikSo rAtnikaM khaddhaM khaddhaM vaktA bhavati AzAtanA zaikSasya, idaM ca khaddhaM-bRhacchabdena kharakarkazaniSThuraM bhaNati 20, 'tatra gate' iti zaikSo rAtnikena vyAhRto yatra gataH zRNoti tatra gata evollApaM dadAti AzAtanA zaikSasya 21, 'ki'mitIti zaikSo rAtnikenAhUtaH kimiti vaktA bhavatyAzAtanA zaikSasya, kimiti kiM bhaNasIti bhaNati, mastakena vanda iti bhaNitavyam 22, 'tva'miti zaikSo rAtnikaM tvamiti vaktA bhavati AzAtanA zaikSasya, kastvamiti nodayitA 23, 'tajjAta' iti zaikSo rAtnikaM tajjAtena pratihantA bhavatyAzAtanA zaikSasya, tajjAteneti kathamArya ! glAnasya na karoSi ?, bhaNati-tvaM kathaM na karoSi ?, AcAryo bhaNati-tvamalasaH, sa bhaNati-tvamevAlasa ityAdi 24, 'na sumanA' iti zaikSo rAtlike kathAM kathayati no sumanA bhavatyAzAtanA zaikSasya, iha na sumanA iti upahatamanaHsaGkalpastiSThati nAnubRhati kathAM aho zobhanaM kathitamiti 25, 'na smarasI'ti zaikSo rAtnike kathAM kathayati na smarasIti vaktA bhavati AzAtAnA zaikSasya, iha na smarasIti na smarasi tvamenamarthaM naiSa evaM bhavati 26, 'kathAM chette'ti rAtlike kathAM kathayati tAM kathAM chedayati AzAtanA zaikSasya, AcchettA bhavatIti bhaNati-ahaM kathayAmi 27, parSado bhetteti rAtnike kathAM kathayati parSado bhettA bhavati AzAtanA zaikSasya, iha ca 'parSado bhette'ti evaM bhaNati-bhikSAvelA bhojanavelA sUtrArthapauruSIvelA, bhinatti vA parSadaM 28, anutthitAyAM kathayati rAtnike kathAM kathayati tasyAM parSadi anutthitAyAmavyucchinnAyAmavyAkRtAyAM (asaMviprakIrNAyAM) dvirapi trirapi kathAyAH kathayitA bhavatyAzAtanA zaikSasya, iha tasyAM parSadi
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1030 trayastriMzadvidhA AzAtanAH anutthitAyAmiti niviSTAyAmeva avyavacchinnAyAmiti yAvadeko'pi tiSThati, avyAkRtAyAmiti avisaMsRtAyAmiti bhaNitaM bhavati, dvirapi trirapi - dvikRtvastrikRtvaH caturbhiH tameveti ya AcAryeNa kathito'rthastamevAdhikAraM vikalpayati, ayamapi prakAraH ayamapi prakAraH tasyaivaikasya sUtrasya 29, 'saMstArapAdaghaTTanamiti zayyAsaMstArakau pAdena saGghaTTayitvA hastena nAnujJApayitA bhavati AzAtanA zaikSasya, iha ca zayyA - sarvAGgikI saMstAraka:ardhatRtIyahastaH yatra vA sthAne tiSThati saMstArako dvidalakASThamayo vA, athavA zayyaiva saMstArakaH taM pAdena saMghaTTayati, nAnujJApayati- na kSamayati, bhaNitaM ca 'kAyena saGghaTTayitve' - tyAdi 30, 'sthAte 'ti zaikSo rAlikasya zayyAyAM saMstArake vA sthAtA vA niSIdayitA vA tvagvarttayitA vA bhavatyAzAtanA zaikSasya 31, 'ucca' iti zaikSo rAnikAsanAt ucca Asane sthAtA niSIdayitA vA bhavatyAzAtanA zaikSasya 32, 'samAsane cApI'ti zaikSo rAnikAsanasya sama Asane sthAtA vA niSIdayitA vA tvagvarttayitA vA bhavasyAzAtanA zaikSasyeti 33 | ) pravacanasAroddhAre tadvRttau cAsAM svarUpamevaM pradarzitam - 'atha 'AsAyaNa tettIsa 'tti dvAraM, tatrAha purao pakkhAsanne gaMtAciTThaNanisIyaNAyamaNe / AloyaNa'paDisuNaNe puvvAlavaNe ya Aloe // 129 // taha uvadaMsa nimaMtaNa khaddhA ayaNe tahA apaDisuNaNe / khaddhattiya tatthagae ki tuma tajjAya nosumaNe // 130 // no sarasi kahaM chittA parisaM bhittA aNuTTiyAi kahe / saMthArapAyaghaTTaNa ciTThoccasamAsaNe yAvi // 131 // purao aggapaese pakkhe pAsaMmi paccha Asanne / gamaNa tinni ThANeNa tinni tiNNi ya nisIyaNae // 132 // viNayabdhaMsAigadUsaNAe AsAyaNAo nava eyA / sehassa viyAragame rAyaNiyapuvvamAyamaNe // 133 // puvvaM gamaNAgamaNAloe sehassa Agayassa tao / o suttesu jAgarassa gurubhaNiyapaDisuNaNA // 134 //
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayastriMzadvidhA AzAtanAH AlavaNAe arihaM puvvaM sehassa AlaveMtassa / rAyaNiyAo esA terasamA''sAyaNA hoI // 135 // asaNAIyaM laddhuM puvi sehe tao ya rAyaNie / Aloe caudasamI evaM uvadaMsaNe navaraM // 136 // evaM nimaMtaNe'vi ya laddhuM rayaNAhigeNa taha saddhi / asaNAi apucchAe khaddhaMti bahuM dalaMtassa // 137 // saMgahagAhAe jo na khaddhasaddo nirUvio vIsuM / taM khaddhAiyaNapae khaddhatti vibhajja joejjA // 138 // evaM khaddhAiyaNe khaddhaM bahuyaMti ayaNamasaNaMti / AIsaddA DAyaM hoi puNo pattasAgaMtaM // 139 // vannAijuyaM usaDhaM rasiyaM puNa dADimaMbagAiyaM / maTThe tu maNuNNaM mannai maNasA maNAmaM taM // 140 // niddhaM nehavagADhaM rukkhaM puNa nehavajjiyaM jANa / evaM appaDisuNaNe navarimiNaM divasavisayaMmi // 141 // khaddhaMti bahu bhaNaMte kharakakkasagurusareNa rAyaNiyaM / AsAyaNA u sehe tattha gae hoimA ca'NNA // 142 // seho guruNA bhaNio tattha gao suNai dei ullavaM / evaM kiMti ca bhaNai na matthaeNaM tu vaMdAmi // 143 // evaM tumaMta bhai ko'si tumaM majjha coyaNAe u ? / evaM tajjAeNaM paDibhaNaNA''sAyaNA sehe // 144 // ajjo ! kiM na gilANaM paDijaggasi paDibhaNAi kiM na tumaM ? / rAyaNie ya kahate kahaM ca evaM asumaNatte // 145 // evaM no sarasi tumaM eso attho na hoi evaMti / evaM kahamacchiMdiya sayameva kaheumArabhai // 146 // 1031
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1032 trayastriMzadvidhA AzAtanAH taha parisaM ciya dii taha kiMcI bhaNai jaha na sA milai / tA aNuTTiyAe gurubhaNia savittharaM bhaNai // 147 // sejjaM saMthAraM vA guruNa saMghaTTiUNa pAehiM / khAmei na jo seho esA AsAyaNA tassa // 148 // gurusejjasaMthAragaciTThaNanisiyaNayadRNe'havarA / guruuccasamAsaNaciTThaNAikaraNeNa do carimA // 149 // (chAyA- purataH pakSAsannayoH gantA sthAnaM niSIdanaM Acamanam / AlocanaM apratizravaNaM pUrvAlapanaM ca Alocanam // 129 // tathA upadarzanaM nimantraNaM pracuraM adanaM tathA apratizravaNam / karkazamiti ca tatragataH kiM tvaM tajjAtaM na sumanAH // 130 // na smarasi kathAM chittvA parSadaM bhittvA anutthitAyAM kathayitvA / saMstArakapAdaghaTTanaM sthAnaM uccasamAsane cApi // 131 // purato agrapradeze pakSe pArzvayoH pazcAt Asannam / gamanena tisraH sthAnena tisraH tisrazca niSIdanake // 132 // vinayabhraMzAdidUSaNAt AzAtanA nava etAH / zaikSasya vicAragame ratnAdhikAtpUrvaM Acamanam // 133 // pUrvaM gamanAgamanamAlocayati zaikSasya Agatasya tataH / rAtrau supteSu jAgrato gurubhaNitApratizravaNA // 134 // AlapanAyA arhaM pUrvaM zaikSasya AlapataH / ratnAdhikAt eSA trayodazI AzAtanA bhavati // 135 // azanAdikaM labdhvA pUrvaM zaikSe tatazca ratnAdhike / Alocayati caturdazI evaM upadarzanaM navaram // 136 // evaM nimantraNamapi ca labdhvA ratnAdhikena tathA sArdham / azanAdiH apRcchayA 'khaddhaM' iti bahu dadataH // 137 //
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayastriMzadvidhA AzAtanAH 1033 saGgrahagAthAyAM yo na khaddhazabdaH nirUpito viSvak / taM khaddhAdyadanapade khaddha iti vibhajya yojayet // 138 // evaM khaddhAdane khaddhaM bahukamiti adanamazanamiti / AdizabdAt DAkaM bhavati punaH patrazAkAntam // 139 // varNAdiyutaM UsaDhaM rasitaM punaH dADimAmrakAdikam / manaiSTaM tu manojJaM manyate manasA manAmaM tat // 140 // snigdhaM snehAvagADhaM rUkSaM punaH snehavarjitaM jAnIhi / evaM apratizravaNe navaramidaM divasaviSaye // 141 // khaddhamiti bahu bhaNan kharakarkazagurusvareNa ratnAdhikam / AzAtanA tu zaikSe tatra gate bhavati imA cA'nyA // 142 / / zaikSo guruNA bhaNitastatra gataH zRNoti dadAti ullApam / evaM kimiti ca bhavati na mastakena tu vande // 143 // evaM tvamiti bhaNati ko'si tvaM mama codanAyAM tu ? / evaM tajjAtena pratibhaNanA''zAtanA zaikSe // 144 // Arya ! kiM na glAnaM pratijAgarSi pratibhaNati kiM na tvam ? / rAlike ca kathayati kathAM ca evaM asumanastve // 145 // evaM na smarasi tvaM eSaH arthaH na bhavati evamiti / evaM kathAM chittvA svayameva kathayitumArabhate // 146 // tathA parSadameva bhinatti tathA kiJcit bhaNati yathA na sA milati / tasyAM anutthitAyAM gurubhaNitaM savistAraM bhaNati // 147 // zayyAM saMstArakaM vA guroH saGghaTTayitvA pAdaiH / kSAmyati na yaH zaikSaH eSA AzAtanA tasya // 148 // guruzayyAsaMstArakasthAnaniSIdanatvagvarttane'thAparA / gurUccasamAsanasthAnAdikaraNena dve carame // 149 // ) vRttiH - 'purao' ityAdigAthAtrayaM 129-130-131 etadgAthAvyAkhyAgAthAzca 'purao
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1034 trayastriMzadvidhA AzAtanAH aggapaese' ityAdikAH 'karaNeNa do carimA' ityantA aSTAdaza vyAkhyAyante, tatra guroH purataH - agrataH kAraNamantareNa gantA - gamanaM karoti ziSyo vinayabhaGgAdihetutvAdAzAtanA mArgadarzanAdike tu kAraNe na doSaH 1, guroH pArzvAbhyAmapi gamane AzAtanA 2, pRSThato'pyAsannagamane AzAtanA niHzvAsakSutzleSmapAtAderdoSaprasaGgAt, tatazca yAvatA bhUbhAgena gacchata AzAtanA na bhavati tAvatA gantavyamiti 3, evaM purataH pArzvataH pRSThatazca sthAne - UrdhvarUpe ziSyasyA''zAtanAtrayaM 3, purataH pArzvataH pRSThatazca niSIdane AzAtanAtrayaM 3, kAraNe tu tathAvidhe'trApi na doSaH, evaM nava 9, atra ca gantA AzAtaneti tulyAdhikaraNatvaM na ghaTate tasmAlluptamatvarthIyamidaM padaM vidheyaM tato gantA AzAtanAvAn bhavatItyarthaH evamanyatrApi svabuddhyA akSaraghaTanA vidheyA sUcAparatvAtsUtrasyeti, 'AyamaNe 'tti AcAryeNa sahoccArabhUmi gatasyA''cAryAtprathamamevAcamanaM kurvannAzAtanAvAn ziSyo bhavatIti 10 // 132 - 133 // " 'AloyaNa 'tti uccArAdibahirdezAdAgatavati gurau ziSyaH pUrvameva gamanA''gamanaviSayAmAlocanAM karoti gurustu pazcAditi ziSya AzAtanAvAn bhavatIti 11, 'appaDa - suNaNe tti ratnAdhikasya rAtrau vyAharataH - kaH suptaH ? ko jAgartIti ?, tatra jAgradapi apratizrotA bhavatItyAzAtanAvAn ziSyo bhavatIti 12 // 134 // 'puvvAlavaNe ya' tti gurorAlapanIyasya kasyacidvineyena pUrvamevAlapane AzAtanAvAn bhavatIti 13 // 135 // 'Aloe'tti bhikSAmazanapAnakhAdimasvAdimarUpAmAnIya prathamameva kasyApi ziSyasya purata Alocayati pazcAdguroriti ziSyasyAzAtanA 14, 'taha uvadaMsa' tti tathA tenaiva prakAreNA''zAtanetyarthaH azanAdi 4 bhikSAmAnIya prathamaM kasyacit zaikSasyopadarzayati pazcAdguroriti ziSyasyAzAtanA 15 // 136 // 'nimaMtaNa 'tti azanAdi 4 bhikSAmAnIya gurumanApRcchya pUrvameva zaikSamupanimantrayati pazcAtsUrimityAzAtanAvAn ziSyo bhavatIti 16, 'khaddha 'tti azanAdi 4 bhikSAmAnIya sUribhiH samaM pratigRhya sUrimanApRcchya yasya yasya pratibhAti tasya tasya khaddhaM khaddhaM pracuraM pracuraM dadAtIti ziSye AzAtanA, khaddhazabdena saiddhAntikena pracuramabhidhIyate // 137 // 'saMgahage 'tyAdi nanu saGgrahagAthAyAM 'khaddha 'tti pRthakpadaM nopAttaM tatkathamayamanupAtto doSo bhavadbhirvyAkhyAyate ?, atrocyate, yadyapyatrA''hatya khaddha zabdo dvAragAthAyAM noktaH tathApya
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayastriMzadvidhA AzAtanAH 1035 gretane'STAdaze 'khaddhAyayaNa' lakSaNe doSe 'khaddha' zabdo vidyate sa evAtra vibhajya saptadazadoSarUpatayA vyAkhyAta iti na saGgrahakArasya kazciddoSaH, vicitraracanAni sUtrANi bhavantIti, ata evA''ha vivaraNagAthAyAM sUtrakAraH - "saMgahagAhAe jo na khaddhasaddo nirUvio vIsuM / taM khaddhAyayaNapae khaddhati vibhajja joejjA // 138 // " (chAyA- saGgrahagAthAyAM yo na khaddhazabdo nirUpito viSvak / taM khaddhAdyadanapade khaddhamiti vibhajya yojayet // 138 // ) 'vIsu'ti viSvag pRthagityarthaH, zeSaM vyAkhyAtameva 17 // 138 // idAnImaSTAdazImAzAtanAmAha - 'khaddhAiyaNa'tti khaddhAdyadanaM pracurAdibhakSaNamityarthaH, etasyAzca yadAzAtanAvivaraNaM gAthAbhirvyAkhyAtaM taddazAzrutaskandhasUtrA'pekSayA draSTavyam, tathA ca tatraivaM sUtram - "khaddhAiyaNa"tti sehe asaNaM vA 4 rAyaNieNa saddhi bhuMjamANe tattha sehe khaddhaM 2 DAyaM 2 osaDhaM 2 rasiyaM 2 maNunnaM 2 maNAmaM 2 niddhaM 2 lukkhaM 2 AhArittA bhavai AsAyaNA sehassa'tti (chAyA- 'khaddhAiyaNa' iti zaikSaH azanaM vA 4 rAtnikena sAdhU bhuJjAnaH tatra zaikSaH pracura 2 zAkaM 2 ucchritaM 2 rasitaM 2 manojJaM 2 manAmaM 2 snigdhaM 2 rUkSaM 2 AhArayitA bhavati AzAtanA zaikSasya / ) etatsUtrAnusAreNedaM dvAraM svayameva vivRNoti - 'khaddhAyayaNe'tyAdi khaddhAdyadane ityatra pade khaddhazabdena bahu bhaNyate 'ayaNa'tti adanamazanamityarthaH, tataH khalu bahu Adiryasya tat khaddhAdi adanaM vaDDavaDDehiM laMbaNehiM khAdanamityarthaH, AdizabdAt DAkAdiparigrahaH, ata evAha - 'AisaddA dAyaM hoi puNo pattasAgaMtaM' vRntAkacirbhaTikAcaNakAdayaH susaMskRtAH patrazAkAntA DAkazabdena bhaNyante, taM gRhItvA gRhItvA 'vaNNAijuyaM usaDha'mityAdi zubhavarNagandhAdiyuktam- UsaDham-ucchritamityarthaH 'rasiyaM puNa dADimambagAIyaM' rasitaM punardADimAmraphalAdikaM kenApi prakAreNAcittIkRtamAkRSyA''kRSya bhuGkte, 'maNaiTuM tu maNunnaM' manasa iSTa-priyaM manojJaM tadapi tathaiva, 'mannai maNasA maNAma' ti manyate manasA manAmamiti niruktivazAdbhavyamabhavyaM vA yanmanyate tat khAdatItyarthaH // 139-140 // 'niddhaM nehavagADhaM'ti snigdhaM snehena-ghRtAdinA avagADhaM-mizritaM tadapi tathaiva bhuGkte 'rukkhaM puNa nehavajjiyaM jANa'tti rUkSaM punaH snehavarjitaM jAnIhi, tadapi tathaiva bhuGkte ityAzAtanA guruM prati ziSyasyeti, anyatra punariyamevaM vyAkhyAtA - ziSyeNa bhikSAmAnIyA
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1036 trayastriMzadvidhA AzAtanAH ''cAryAya yatkiJciddattvA svayaM snigdhamadhuramanojJAnazAkAdInAM varNagandharasasparzavatAM ca dravyANAmupabhoga iti 18 / idAnImekonaviMzatitamImAha - 'evaM appaDisuNaNe 'tti sUreH zabdaM kurvato'pratizravaNe AzAtanA, nanviyaM 'appaDisuNaNe'tti dvAre pUrvaM vyAkhyAtaiva kimarthaM punarbhaNyate ? ityatrAha - 'navaramiNaM divasavisayaMti idamapratizravaNaM divase sAmAnyenoktaM, pAzcAtyaM tu vilasadandhakArAyAM rAtrau na ko'pi jAgrataM suptaM vA mAM jJAsyatItyapratizravaNamiti dvayoranayorbhedaH 19 // 14 // viMzatitamImAha - 'khaddhati bahu bhaNaMti' ityAdi, kharam-atyarthaM karkazena-paruSeNa bRhatA ca svareNa khaddhaM-bahu pracuramityarthaH ratnAdhikaM bhASamANe ziSye AzAtanA 20, 'tattha gae hoimA ca'nna'tti ziSyo ratnAdhikena vyAhRto yatrAste tatrastha evollApaM dadAti, na punaH samIpamAgatyottaraM dadAtIti, iyaM cAnyA''zAtanA ziSyasya // 142 // ___ ata evAha - 'seho guruNA bhaNio tattha gao suNai dei ullAvaM' iti vyAkhyAtArtham 21, 'evaM kiMti ca bhaNai'tti ziSyaH sUriNA vyAhRtaH kimityevaM vaktA, kiM bhaNasItyarthaH, evamAzAtanA ziSyasya, mastakena vande iti ceha vaktavyamiti 22 // 143 // "evaM tumaMti bhaNai'tti ziSyo ratnAdhikaM tvamiti ekavacanAntena vaktA bhavati, 'ko'si tuma majjha coyaNAe utti kastvaM mama preraNAyAmityAdIni ziSyasyAzAtanA, ziSyaiH zrIbhagavantaH zrIpUjyA yUyamityAdibhireva vacanairguravo bhASaNIyA iti 23, 'evaM tajjAeNaM paDibhaNaNA''sAyaNA sehe'tti ziSyo ratnAdhikaM tajjAtena-taireva gurUktavacanaiH pratibhaNitA bhavati, ko'rthaH ? sUriNA ziSya ukto - 'ajjo kiM na gilANa'nti glAnasya kimiti kiJcinna karoSi ?, sa brUte-tvaM kimiti na karoSi ?, tathA sUrirvadati-tvamAlasyavAn, sa vadati-bhavAnevAlasyavAnityAdisvarUpeNa tajjAtena guruM prati bhaNite bhavatyAzAtanA ziSyasyeti 24 // 144 // _ 'no sumaNa'tti ityasya vyAkhyA - 'rAyaNie ya kahate kahaM ca evaM asumaNa'tti evaM dharmagurau kathAM kathayati asumanastve sati ziSyasyA''zAtanA, aho evamidaM zobhanaM kathitaM pUjyairapIti sumanA nopabRMhayatItyarthaH 25 // 145 // ___evaM no sarasi tumaM eso attho na hoi evaM'ti evaM - anenaiva prakAreNAnyA''zAtanA bhavati guroH kathAM kathayato na bhavantaH smaranti eSo'rtha evaM na bhavatIti yadA ziSyo bhASate 26, idAnIM 'kahaM chitta'tti tatrAha - 'evaM kahamacchidiya sayameva kaheumArabhai' iti gurau
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ trividho vIryAcAraH 1037 dharmakathAM kathayati ahaM bhavatAM kathAM kathayiSyAmIti gurukathAchedena ziSyasyA''zAtanA 27 // 146 // 'parisaM bhitta'tti idAnIM, tabAha - 'taha parisaM ciya bhiMdai taha kiMci bhaNai jaha na sA milai' iti, gurau kathAM kathayati zRNvatyAM ca pramuditAyAM parSadi ziSyo vadati-iyaM bhikSAvelA bhojanavelA sUtrapauruSIvelA vetyAdi, evaM parSadbhedena AzAtanA tasya 28, idAnIM 'aNuTThiyAe kahe tti tatrA''ha - 'tAe aNuTThiyAe gurubhaNiyaM savittharaM bhaNai' iti gurubhirdharmakathAyAM kRtAyAmanutthitAyAmeva tasyAM parSadi svasya pATavAdijJApanAya gurubhaNitamevArthaM carvayitvA punaH punaH savistaraM kathayataH ziSyAsyA''zAtanA 29 // 147 / / 'saMthArapAyaghaTTaNe'tti idAnIM tatrA''ha - 'sejjaM saMthAraM veti guroH zayyAM saMstArAdikaM vA pAdairghaTTayitvA'nanujJApya karairvA spRSTvA na yaH kSamayati tasyA''zAtanA, tathA cAgamaH - "saMghaTTayittA pAeNaM, tahA uvahiNAmavi / khameha avarAhaM me, vaijja na puNattiya // 1 // " iti [pAdAbhyAM saGghaTyopadhimapi / kSamayadhvaM mamAparAdhaM tathA vadet na punariti // 1 // ] tatra zayyA-sarvAGgINA saMstArakastu sArdhahastadvayapramANa iti 30 // 148 // atha 'ciTThatti tatrAha - 'gurusejjasaMthAragaciTThaNa nisIyaNa tuyaTTaNe'ha'varA' iti gurUNAM zayyAyAM saMstArake vA'vasthAne niSIdane tvagvartane vA kriyamANe'thA'parA ziSyasyA''zAtanA 31 'uccasamAsaNe yAvitti tatrAha - 'guruuccasamAsaNaciTThaNAikaraNeNa do carimA' iti, tatra guroH purata ucce Asane upavezanAdi kurvata AzAtanA 32, evaM guroH purataH same Asane upavezanAdi vidadhata AzAtanA 33, anena gAthottarArdhana caramA''zAtanAdvayaM gRhItamiti trayastriMzadAzAtanAH / 149 // ' gururetAsAM trayastriMzadvidhAnAmAzAtanAnAM varjanasya yogyo bhavati / guruviSaye etAstrayastriMzadvidhA AzAtanA na karaNIyA ityarthaH / vIryaM - utsAhaH, tadviSayaka AcAra iti vIryAcAraH / yathAzakti jJAnAdyAcAreSu pravarttanaM vIryAcArasya lakSaNam yaduktaM dazavaikAlikasUtraniryuktau tadvRttau ca - 'aNigRhiyabalaviriyo parakkamai jo jhuttmaautto| juMjai a jahAthAmaM nAyavvo vIriyAyAro // 187 //
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1038 trividho vIryAcAraH (chAyA- anigUhitabalavIryaH parAkramate yo yathoktamupayuktaH / yunakti ca yathAsthAmaM jJAtavyo vIryAcAraH // 1871) vRttiH - adhunA vIryAcAramAha - anigUhitabalavIryaH - anirktabAhyAbhyantarasAmarthya: san parAkramate - ceSTate yo yathoktaM SaTtrizallakSaNamAcAramAzrityeti vAkyazeSaH, SaTtrizadvidhatvaM cAcArasya jJAnadarzanacAritrAcArANAmaSTavidhatvAttapaAcArasya ca dvAdazavidhatvAcceti, upayukta ityananyacittaH, parAkramate grahaNakAle, tata UrdhvaM yunakti ca yojayati ca - pravarttayati ca yathoktaM SaTtrizallakSaNamAcAramiti sAmarthyAd gamyate, yathAsthAmaM - yathAsAmarthya yo jJAtavyo'sau vIryAcAra: AcArAcAravatoH kathaJcidavyatirekAditi gAthArthaH / ' sa vIryAcArastrividhaH / tadyathA - 1 mAnasiko vIryAcAraH, 2 vAciko vIryAcAraH, 3 kAyikazca vIryAcAraH / gururenaM trividhaM vIryAcAraM na nigahate / sa sarvAcAreSu svIyasarvasAmarthyena pravarttate, na tu pramAdyati / evaM SaTtriMzadguNopeto guruH svaparavizuddhiM karotu // 36 // iti paJcatriMzattamI SaTtriMzikA sampUrNatAmagamat / + na vi taM satthaM va visaM va, duppauttu vva kuNai veyAlo / jaM kuNai bhAvasalaM, aNuddhiyaM savvaduhamUlaM // zastra, viSa ke kharAba rIte prayoga karAyela vetAla te nukasAna nathI karatA je nukasAna badhA duHkhanA mULa samAna, uddhAra nahIM karAyela, bhAvazalya kare che. nicchai ya sAraNAI, sArijjaMto a kuppai sa pAvo / uvaesa pi na arihai, dUre sIsattaNaM tassa // je ziSya sAraNA vagerene icchato nathI, sAraNA karavA para je pApI gusse thaI jAya che, te upadezane paNa ayogya che, tenuM ziSyapaNuM to dUra rahyuM. appA sugaI sAhai, supautto duggaiM ca duputto| tuTTho ruTTho aparo, na sAhao sugaIkugaINaM // sArA upayogavALo AtmA sadgatine sAdhe che ane kharAba upayogavALo AtmA durgatine sAdhe che. khuza thayela ke gusse thayela bIju koI sadgati ke durgatimAM sahAyaka nathI.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMtrIsamI chatrIsI have pAMtrIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - tetrIsa prakAranI AzAtanAone varjavA mATe yogya ane traNa prakAranA varyAcArane nahIM gopavanArA - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (36) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - Aya eTale samyagdarzana vagerenI prApti. zAtanA eTale nAza karavo. AyanI zAtanA te AzAtanA. ahIM gurusaMbaMdhI AzAtanAo jANavI. te tetrIsa prakAranI che. te A pramANe - 1 purato gamana (AgaLa cAlavuM), 2 pArzvato gamana (bAjumAM cAlavuM), 3 pRSThataH gamana (pAchaLa cAlavuM), 4 purataH sthAna (AgaLa UbhA rahevuM), 5 pArzvataH sthAna (bAjumAM UbhA rahevuM), 6 pRSThataH sthAna (pAchaLa UbhA rahevuM), 7 purato niSada (AgaLa besavuM), 8 pArzvato niSadana (bAjumAM besavuM), 9 pRSThato niSada (pAchaLa besavuM), 10 Acamana, 11 AlocanA, 12 apratizravaNa, 13 pUrvAlapana, 14 bhikSAlocanA, 15 upadarzana, 16 nimaMtraNa, 17 khaddhadAna, 18 khaddhAdana, 19 divasa viSayaka apratizravaNa, 20 kharasvara, 21 tatragata, 22 kim (zuM)? ema kahevuM, 23 tvam (8) ema kahevuM, 24 tawAta vaDe (ja kahe tenA vaDe) kahevuM, 25 asumana, ra6 na smarasi (tamane yAda nathI), 27 kathAcheda, 28 parSadAno bheda, 29 anutthitakathA, 30 saMstArakapAdaghaTTana, 31 saMsmArakAvasthAna, 32 uccAsana ane 33 samAsana. guruvaMdanabhASyamAM tetrIsa AzAtanAo A ja pramANe kahI che. AvazyakasUtranI haribhadrasUrijIkRta vRttimAM tetrIsa AzAtanAonuM svarUpa A pramANe batAvyuM che - (1) purogamana - nAno sAdhu ratnAdhikanI AgaLa cAle e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (2) pakSagamana - nAno sAdhu ratnAdhikanI bAjumAM cAle e nAnA sAdhue karelI
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1040 tetrIsa prakAranI AzAtanAo AzAtanA che. (3) Asannagamana - nAno sAdhu ratnAdhikanI pAchaLa najIkamAM cAle e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (4) purasthAna -nAno sAdhu ratnAdhikanI AgaLa Ubho rahe to e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (5) pakSasthAna - nAno sAdhu ratnAdhikanI bAjumAM Ubho rahe e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (6) AsannasthAna - nAno sAdhu ratnAdhikanI pAchaLa najIkanA Ubho rahe e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (7) puroniSAdana - nAno sAdhu ratnAdhikanI AgaLa bese e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che (8) pakSaniSIdana - nAno sAdhu ratnAdhikanI bAjumAM bese e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (9) AsannaniSadana-nAno sAdhu ratnAdhikanI pAchaLa najIkamAM bese e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (10) Acamana - nAno sAdhu ratnAdhikanI sAthe bahAra caMDilabhUmie gayo hoya tyAM nAno sAdhu pahelA zuddhikaraNa kare ane pachI ratnAdhika kare to e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (11) Alocana - nAno sAdhu ratnAdhikanI sAthe bahAra caMDilabhUmie jaIne pAcho upAzrayamAM Ave tyAre ratnAdhika karatA pahelA IriyAvahI kare e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (12) apratizravaNa - rAte ke sAMje ratnAdhika nAnA sAdhune bolAve "Arya ! koNa sUtuM che koNa jAge che?" tyAre nAno sAdhu jAgato hovA chatAM javAba na Ape ane temanI pAse na jAya e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (13) pUrvAlapana - ratnAdhikanA koI pUrvanA paricitane nAno sAdhu pahelA bolAve pachI ratnAdhika bolAve te nAnA sAdhue karelI AzAtanA che.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ tetrIsa prakAranI AzAtanAo 1041 (14) pUrvAlocana - azana-pAna-khAdima-svAdima vahorIne pahelA nAnA sAdhu pAse AlocanA kare ane pachI ratnAdhika pAse AlocanA kare te nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (15) pUrvopadarzana - azana-pAna-khAdima-svAdima vahorIne pahelA nAnA sAdhune batAvIne pachI ratnAdhikane batAve e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (16) pUrvanimaMtraNa - azana-pAna-khAdima-svAdima vahorIne pahelA nAnA sAdhune nimaMtraNa karIne pachI ratnAdhikane nimaMtraNa kare e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (17) khaddhadAna - nAno sAdhu ratnAdhikanI sAthe azana-pAna vagere vahorIne te ratnAdhikane pUchyA vinA icchA mujaba jene jene icche tene tene Ape. (18) khaddhAdana - azana vagere vahorIne ratnAdhikanI sAthe bhojana karanAra nAno sAdhu sAruM sAruM, zAka, saMskAra kareluM, svAdiSTa, manane iSTa, manane tRpta karanAra, snigdha, rUkSa vAparI le e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (19) apratizravaNa - ratnAdhika bolAve tyAre nAno sAdhu sAMbhaLe nahIM ane pAse na jAya e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (20) khaddhabhASaNa - nAno sAdhu ratnAdhikanI sAthe moTA avAje karkaza-niSphara bhASAmAM bole e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (21) tatragata - ratnAdhika nAnA sAdhune bolAve tyAre te je Asana para besIne sAMbhaLe te Asana para besIne ja javAba Ape e nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. ratnAdhika bolAve tyAre temanA Asane jaIne javAba Apavo joIe. (22) kiMbhASaNa - ratnAdhika nAnA sAdhune bolAve tyAre te "zuM kaho cho?' ema kahe e teNe karelI AzAtanA che. ratnAdhika bolAve tyAre temanA Asane jaI mayUeNa vaMdAmi kahI "AjJA pharamAvo" ema kahevuM joIe. (23) tuMbhASaNa - nAno sAdhu ratnAvikane "tuM" kahIne bolAve tyAre, "mane preraNA karanArA tame koNa ?" ema kahe. (24) tajjAtabhASaNa - nAno sAdhu ratnAdhikane sAmo javAba Ape e teNe karelI AzAtanA che. ratnAdhika kahe ke, "Arya ! glAnanI sevA kema nathI karato?' tyAre nAno
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1042 tetrIsa prakAranI AzAtanAo sAdhu temane kahe, 'tame kema nathI karatA?' AcArya kahe, 'tuM ALasuM che." tyAre nAno sAdhu kahe, "tame ja ALasuM cho.' vagere. (25) no sumana - ratnAdhika dharmakathA karatAM hoya tyAre nAno sAdhu sArA manavALo na thAya, dIna thAya, "aho ! sArI kathA kahIema anumodanA na kare. te nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (26) no smarasi - ratnAdhika dharmakathA karatAM hoya tyAre nAno sAdhu 'tamane A artha yAda nathI A Ama nathI.' ema kahe te nAnA sAdhue karelI AzAtanA che. (27) kathAkeda - ratnAdhika dharmakathA karatAM hoya tyAre nAno sAdhu parSadAne kahe, "A kathA huM tamane pachI sArI rIte kahIza.' to e teNe karelI AzAtanA che. (28) parSadabheda - ratnAdhika kathA kahetAM hoya tyAre nAno sAdhu "gocarI javAno samaya thayo, vAparavAno samaya thayo, sUtra-artha porasIno samaya thayo' ema kahI parSadAno bheda kare (uThADe). (29) anusthita kathA - ratnAdhika kathA kahetAM hoya tyAre te parSadA UbhI na thaI hoya, eTale ke beThI hoya, jyAM sudhI eka paNa mANasa beTho hoya, jyAM sudhI parSadA chUTI na paDI hoya tyAM sudhImAM te parSadAmAM bIjI vAra, trIjI vAra AcAryae kahelI kathA "te ja eka sUtrano A paNa prakAra che, A paNa prakAra che' ema kahIne pharIthI kahe. (3) saMstArakapAdaghaTTana - ratnAdhikanA zavyA-saMthArAne pagathI sparzIne rajA lIdhA vinA hAthathI aDe. zayyA saMpUrNa zarIra pramANa hoya che. saMthAro aDhI hAthano hoya athavA je sthAnamAM vastrano ke lAkaDAno saMthAro hoya te saMthAro. athavA zayyA e ja saMthAro. tene pagathI aDe. rajA na le, mAphI na mAMge. kahyuM che ke, "kAyAthI saMghaTTo karIne' vagere. (31) saMthArAvasthAna - nAno sAdhu ratnAdhika sAdhunI zayyA para ke saMthArA para Ubho rahe, bese ke ADo paDe to e teNe karelI AzAtanA che. (32) uccAsana-nAno sAdhu ratnAdhika sAdhu karatA UMcA Asana para Ubho rahe ke bese to e teNe karelI AzAtanA che. (33) samAsana - nAno sAdhu ratnAdhika sAdhunI samAna Asana para Ubho rahe ke bese ke ADo paDe to e teNe karelI AzAtanA che."
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ tetrIsa prakAranI AzAtanAo 1043 pravacanasArodvAramAM ane tenI vRttimAM A AzAtanAonuM svarUpa A rIte batAvyuM che - gAthArtha - TIkArtha - AgaLa, pAchaLa ane paDakhe (bAjumAM), cAlatA, UbhA rahetA ane besatA-e traNa, AgaLanA traNa vaDe guNatA nava thAya, (10) prathama Acamana, (11) prathama iriyAvahI rUpa AlocanA, (12) sAMbhaLavuM nahIM, (13) guru pahelA bolavuM, (14) guru pahelA bIjA pAse gocarI AlocavI, (15) bIjAne pahelA gocarI batAvavI, (16) guru pahelA bIjAne AmaMtraNa ApavuM, (17) bhikSA lAvIne gurunI sAme ja laIne pUchyA vagara bIjAne ghaNuM ghaNuM ApavuM, (18) azanAdi AhAra ghaNo khAya, (19) apratizravaNa guru bolAve to javAba na Apavo, (20) kaThora zabdathI vaDIla sAme bolavuM, (21) Asane beThA beThA javAba Apavo, (22) zuM kaho cho ? ema kahI javAba Apavo, (23) tukArAthI guru sAthe vAta karavI, (24) gurunI sAme javAba Apavo (25) gurunA vyAkhyAnathI nArAja thavuM, (26) tamane A vAta yAda nathI, ema kahevuM, (27) guru dharmakathA kahetA hoya tyAre AvIne zrotAone kahe ke A vAta huM tamane sArI rIte kahIza, (28) vyAkhyAna-sabhA toDI nAkhavI, (29) gurue vyAkhyAna pUruM karyA pachI pote potAnI hoMziyArI batAvavA pharI vyAkhyAna karavuM, (30) gurunA saMthArA vagerene paga lagADavo, (31) saMthArA para besavuM, sUvuM, (32) guruthI UMcA Asane besavuM, (33) gurunI samAna Asane besavuM. (129-131) gAthArtha - purataH eTale AgaLa, pakSe eTale pAse, paccha eTale pAchaLa - e rIte gurunI AgaLa-pAse-pAchaLa najIkamAM cAlavAthI traNa, UbhA rahevAthI traNa ane besavAthI traNa AzAtanA-ema A nava AzAtanA, vinayano bhaMga thato hovAthI thAya che. ratnAdhika sAthe gayelA ziSyanuM ratnAdhika pahelA Acamana karavuM. (132-133) TIkArtha - 1. ziSya gurunI AgaLa vagara kAraNe cAle to vinayano bhaMga thAya mATe AzAtanA lAge. rasto vagere batAvavA mATe cAle to doSa na kahevAya. 2. gurunI baMne paDakhe cAle to AzAtanA. 3. pAchaLa paNa ati najIkamAM cAle to AzAtanA, kemake zvAsozvAsa, chIMka, kapha vagere paDavArUpa doSa lAgavAno saMbhava che. eTale jeTalI bhUmi dUra rahIne cAlatA AzAtanA na thAya teTale dUra rahI cAlavuM.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ tetrIsa prakAranI AzAtanAo 4-6. e pramANe gurunI AgaLa, paDakhe ane pAchaLa UbhA rahevAthI ziSyane bIjI traNa AzAtanA thAya. 7-9. e pramANe gurunI AgaLa, paDakhe ane pAchaLa besavAthI trIjI traNa AzAtanA 1044 thAya. kAraNe besavAthI, UbhA rahevAthI, cAlavAthI doSa na lAge. 10. AcAryanI sAthe sthaMDilabhUmie gayela ziSya, AcAryanI pahelA Acamana kare (paga sApha kare) to AzAtanA lAge. (132-133) gAthArtha - TIkArtha - 11. zRMDilabhUmi vagere bahArathI Avela gurunI pahelA ja ziSya gamanAgamana viSayaka AlocanArUpa iriyAvahI kare ane guru pachI kare to ziSyane AzAtanA lAge. 12. rAtanA samaye ratnAdhika pUche ke '"koNa sUtu che ? koNa jAge che ?'' tyAre jAgato hovA chatAM jANe sAMbhaLato na hoya - ema rahe to ziSyane AzAtanA lAge. (134) gAthArtha - TIkArtha - 13. guru vagere jenI sAthe vAta karavAnA hoya, tenI sAthe gururatnAdhika vagerenI pahelA ja ziSya pote ja vAta karavA mAMDe to AzAtanA thAya. (135) gAthArtha - TIkArtha - 14. azana-pAna-khAdima-svAdimarUpa bhikSA lAvIne pahelA bIjA koI paNa ziSya vagerenI AgaLa Aloce pachI guru AgaLa Aloce, to ziSyane AzAtanA lAge. 15. azanAdi cAra prakAranI bhikSA lAvI pahelA bIjA koIne batAve pachI gurune batAve to ziSyane AzAtanA lAge...(136) gAthArtha - e pramANe bhikSA lAvI guru vagere ratnAdhikanI sAthe nimaMtraNamAM paNa samajavuM. azanAdi AhAra pUchyA vagara navA sAdhuone ghaNo ghaNo Ape. (137) saMgrahagAthAmAM ''khaddhA" zabda judo lIdho nathI chatAM ''khaddhAyayaNa'" padamAM zabda judo karavo. TIkArtha - 16. azanAdi cAra prakAranI bhikSA lAvIne pUjya (guru)ne pUchyA vagara pahelA (ziSyane) nAnAone AmaMtraNa Ape pachI AcArya vagere ratnAdhikane, to AzAtanA thAya.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ tetrIsa prakAranI AzAtanAo 1045 17. azanAdi cAra prakAranI gocarI lAvI AcArya mahArAjane pUchayA vagara jema jene ThIka lAge tema tene ghaNuM ApI de to AzAtanA lAge che. saiddhAMtikoe "khaddha" zabdano artha "ghaNo" karyo che. prazna :- saMgrahagAthAmAM "paddha" zabda judo grahaNa karyo nathI. to pachI zA mATe judA doSanI vyAkhyA karo cho ? uttara :- jo ke ahi AgaLa saMgrahagAthAmAM "paddha" zabda judo grahaNa karyo nathI. chatAM paNa AgaLa aDhAramA doSanA padamAM je zabda che, te judo karI sattaramA doSarUpe varNavyo che. AmAM saMgrahakArano doSa nathI kemake sUtranI racanA vicitra prakAranI hoya che. AthI sUtrakAre ja A gAthAmAM khulAso karyo eTale judo artha thAya che. (138) gAthArtha - "khadvAiyaNa" padamAM "khaddha" zabda bahu arthamAM che. ayaNa eTale azana samajavuM ane Adi zabdathI "DAya" zabda eTale masAlAvALA vRtAka, cIbhaDA, caNA vagere ane "patra" zabdathI zAkabhAjI vagere samajavuM. sArA varNa-gaMdha yukta, pAkelA, rasadAra, manohara dADama, kerI vagere phaLa koIpaNa prakAre acitta karI AkarSita thaIne khAya, athavA kharAba hoya to zveSapUrvaka khAya, ghI vagerethI lacapacatuM athavA lakhuM paNa ghaNuM ghaNuM khAya. divase guru bolAve to na sAMbhaLyA jevuM karI javAba na Ape. (139-141) TIkArya - 18. "khaddhAyayaNa" eTale ghaNuM bhojana karavuM evo artha thAya che. te dazAzrutaskaMdhasUtranI apekSAe jANavuM. "khaddhAyaNa" padamAM "khaddha" zabdano "bahu artha thAya che ane "ayaNa" zabdano "azana" artha thAya. "bahu vagere" eTale vaDA Adi AhAranuM khAvuM. Adi zabdathI DAka vagere. DAka eTale sArA saMskArita karela vRtAka, cIbhaDA, caNA vagere tathA zAkabhAjI kahevAya. te pote ja laI laIne khAya. sArA varNa-gaMdha yukta, pAkelA, rasadAra dADama, kerI vagere phaLAdine koI paNa prakAre acitta karIne khAya. manojJa bhojana athavA snigdha ke rUkSa bhojana je hoya, te ghaNuM ghaNuM khAya. ghI vagerethI lacapacato AhAra khAya, cikAza vagarano lukhkho AhAra paNa upara kahyA pramANe khAya, to AzAtanA thAya. bIjI jagyAe A pramANe vyAkhyA karI che. ziSya gocarI lAvI AcAryane thoDuMka ApIne pote ghI-telavALA, mIThA suMdara varNa-gaMdha-rasa-sparzavALA AhAra, zAka vagere
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1046 tetrIsa prakAranI AzAtanAo dravyone pote AsaktipUrvaka vApare to AzAtanA thAya. 19. AcArya mahArAja bolAve to sAMbhaLe nahIM to AzAtanA thAya. prazna :- apratizravaNa dvAra to pahelA AgaLa kahI gayA cho, to pharI kema kaho cho? javAba:- A apratizravaNa sAmAnyathI divasane AzrayIne jANavuM. je AgaLa kahyuM che te rAtrInA aMdhakAramAM huM jANuM chuM ke UMghuM chuM tema mane koI jANaze nahi' - ema mAnIne javAba na Ape che. A be vacceno taphAvata che. (139-141) gAthArtha - TIkArca - 20. "khaddha" eTale "ghaNuM" kahevAya. "khara" eTale atizaya. karkaza eTale paruSa, kaThora. atizaya kaThora ane moTA avAjapUrvaka ratnAdhika guru vagerene jema tema ghaNuM bole, to AzAtanA thAya. 21. ratnAdhike bolAvyuM chate jyAM beTho hoya tyAMthI ja javAba Ape paNa najIka AvIne javAba na Ape, to AzAtanA thAya. (142) gAthArtha - TIkArya - ziSyane guru bolAve tyAre gurunI pAse gayA vinA sAMbhaLe ane javAba Ape. 22. AcArya mahArAja bolAve tyAre "zuM che? zuM kaho cho ?' ema kahe to AzAtanA lAge. mATe najIka jaI "maFNa vaMdAmi" bolIne AgaLa vAta kare. (143) gAthArtha - tuM mane preraNA karanAra koNa? e pramANe tukAro kare tathA gurue je vAta karI hoya te javAba sAme karI gurunuM apamAna kare to AzAtanA thAya. he Arya ! glAnanI sevA kema nathI karato?' ziSya sAme bole, "tame kema nathI karatA?" ratnAdhika dharmakathA karatA hoya to potAnA manane dubhave. (144-145) TIkArca - 23. ziSya ratnAdhikane tukArAthI bolAve "tuM mane kahenAra koNa?" vagere kahevAthI gurunI AzAtanA thAya. mATe ziSya guruone zrIbhagavan, zrIpUjya, Apa vagere zabdathI bolAvavA joIe. 24. ziSya ratnAdhikane temanA vacana vaDe ja sAme javAba Ape. (cALA pADe). jemake AcArye ziSyane kahyuM ke, "he Arya! glAnanI bhakti kema karato nathI?" tyAre ziSya kahe ke "tame ja kema bhakti nathI karatA?" AcArya kahe ke, "tuM ALasu che." tyAre ziSya kahe, tame ja ALasu cho." A pramANe sAme bolavAthI AzAtanA thAya.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ tetrIsa prakAranI AzAtanAo 1047 25. "aho...pUjya gurubhagavaMte kevuM sarasa vyAkhyAna karyuM." e pramANe prasannamane anumodanA na kare to AzAtanA thAya. (144-145) gAthArtha - TIkArca - 26. guru vyAkhyAna karatA hoya tyAre temane kahe ke, "A artha tamane barAbara yAda nathI" athavA ""A pramANe A artha nathI thato." A pramANe kahe to AzAtanA thAya. 27. guru vyAkhyAna karatA hoya tyAre "A vAta huM tamane sArI rIte kahIza." A pramANe bolI gurunA vyAkhyAnano bhaMga kare to AzAtanA thAya. (146) gAthArtha - TIkArca - 28. guru vyAkhyAna karatA hoya ane sAMbhaLIne parSadA prasanna thaI hoya, tyAre ziSya vacamAM AvIne kahe ""have gocarIno samaya thayo che, sUtraporisino TAIma thayo che" vagere. Ama kahevA dvArA vyAkhyAna sabhAno bhaMga kare to AzAtanA thAya. 29. gurue vyAkhyAna pUruM karyuM hoya, paNa sabhA UbhI na thaI hoya tyAre potAnI hoziyArI vagere batAvavA mATe pharI gurue kahelA arthanuM ja vAraMvAra savistAra vyAkhyAna kare to AzAtanA thAya. (147) gAthArtha - TIkArya - 30. gurunA saMthArA ke zayA vagerene paga lagADe athavA rajA vagara hAtha vagerethI aDIne micchAmi dukkaDa na Ape to AzAtanA thAya. deha pramANa zayyA ane aDhI hAtha pramANa saMthAro hoya. AgamamAM kahyuM che ke, "gurunI upadhine paga lAgI jAya to kahe ke mAro aparAdha khamo. pharIvAra AvuM nahIM karuM." (148) gAthArtha - TIkArya - 31. gurunI zayAmAM, saMthArAmAM Ubho rahe, bese athavA sUve to AzAtanA thAya. 32. gurunI samakSa UMcA Asane bese, Ubho rahe, sUve to AzAtanA thAya. 33. gurunI samAna Asane bese, sUve, Ubho rahe to AzAtanA thAya. (149) (saTIka pravacanasAroddhAranA munizrI amitayazavijayajI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) guru A tetrIsa prakAranI AzAtanAonA varjanane yogya hoya che, eTale ke gurunA viSayamAM A tetrIsa prakAranI AzAtanAo na karavI.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1048 traNa prakArano vIryAcAra vIrya eTale utsAha. teno AcAra te vIryAcAra. zakti mujaba jJAna vagerenA AcArone viSe pravartavuM te vIryAcAranuM lakSaNa che. dazavaikAlikasUtranI niyuktimAM ane tenI vRttimAM kahyuM che, have vIryacArane kahe che - baLa ane vIryane gopavyA vinA, ekAgra cittathI je chatrIsa prakAranA AcArane grahaNa kare che ane pachI sAmarthyane anusAre temane pravartAve che (Acare che) te vIryAcAra jANavo, AcAra ane AcAravAnano kaMIka abheda hovAthI. chatrIsa prakArano AcAra A pramANe che - ATha prakArano jJAnAcAra, ATha prakArano darzanAcAra, ATha prakArano cAritrAcAra ane bAra prakArano tapAcAra." te vIryAcAra traNa prakArano che. te A pramANe - (1) mAnasika viryAcAra, (2) vAcika vIryAcAra ane (3) kAyika vIryAcAra. guru A traNa prakAranA varyAcArane chupAvatA nathI. teo badhA AcArone viSe potAnA badhA sAmarthyapUrvaka pravarte che, paNa pramAda karatA nathI. Ama chatrIsa guNothI yukta guru potAnI ane bIjAnI vizuddhi karo. (36) Ama pAMtrIsamI chatrIsI saMpUrNa thaI. devesu vIyarAo, cArittI uttamo supattesu / dANANamabhayadANaM, vayANa baMbhavvayaM pavaraM // devomAM vItarAga zreSTha che, supAtromAM cAritrI uttama che, dAnomAM abhayadAna zreSTha che, vratomAM brahmacaryavrata zreSTha che. paraparivAyamaIo, dUsai vayaNehiM jehiM jehiM paraM / te te pAvai dose, paraparivAI ia apiccho // bIjAnA doSo manamAM lAvanAra je je vacano vaDe bIjAne dUSita kare che te te doSo te pote pAme che. mATe bIjAnA doSo bolanAro jovA lAyaka nathI.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTtriMzattamI SaTtrizikA sAmprataM SaTtriMzattamImantimAM SaTtrizikAmAha mUlam - gaNisaMpayaTThacauviha, battIsaM tesu niccamAutto / cauvihaviNayapavitto, chattIsaguNo gurU jayau // 37 // chAyA - gaNisampadaSTacaturvidhAH, dvAtriMzad tAsu nityamAyuktaH / caturvidhavinayapravRttaH, SaTtriMzadguNo gururjayatu // 37 // premIyA vRttiH - dvAtriMzat - dvAtriMzatsaGkhyAH, gaNisampadaSTacaturvidhAH - pratyekaM caturvidhAH aSTau gaNisampadaH, santItyadhyAhAryam, tAsu - dvAtriMzadbhiH gaNisampadbhiH, nityaM - sadA, AyuktaH-samanvitaH, tathA caturvidhavinayapravRttaH - caturvidheSu vinayeSu pravRtta:, iti SaTtrizadguNo gururjayatvityakSaragamanikA / -- upaniSadarthastvayam - gaNaH sAdhusamudAyo'styasyeti gaNI - AcArya: / tasya sampat - bhAvasamRddhiriti gaNisampat / sA'STavidhA / tadyathA 1 AcArasampat, 2 zrutasampat, 3 zarIrasampat, 4 vacanasampat, 5 vAcanAsampat, 6 matisampat, 7 prayogamatisampat, 8 saGgrahaparijJAsampacca / etAH pratyekaM caturvidhAH / tadyathA AcArasampadazcaturvidhatvamevaM - 1 caraNayutaH, 2 madarahitaH, 3 aniyatavRttiH, 4 acaJcalazca / zrutasampadazcaturvidhatvamevaM 1 yugapradhAnAgamaH, 2 paricitasUtraH, 3 utsargI, 4 udAttaghoSAdizca / zarIrasampadazcaturvidhatvamevaM - 1 samacaturastrasaMsthAnaH, 2 akuNTAdiH, 3 badhiratvAdivarjitaH, 4 tapasi zaktazca / vacanasampadazcaturvidhatvamevaM - " 1 vAdI, 2 madhuravacanaH 3 anizritavacanaH, 4 sphuTavacanazca / vAcanAsampadazcaturvidhatvamevaM - 1 yogyavAcanaH, 2 pariNatavAcanaH, 3 vAcanAyA niryApakaH, 4 arthasya ca nirvAhakaH / matisampadazcaturvidhatvamevaM - 1 avagrahaH, 2 IhA, 3 avAyaH,
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1050 dvAtriMzadvidhA gaNisampadaH 4 dhAraNA ca / prayogamatisampadazcaturvidhatvamevaM - 1 svazaktijJAnaM, 2 puruSajJAnaM, 3 kSetrajJAnaM, 4 vastujJAnaJca / saGgrahaparijJAsampadazcaturvidhatvamevaM - 1 gaNayogyopasaGgrahasampat, 2 saMsaktasampat, 3 svAdhyAyasampat, 4 zikSopasaGgrahasampacca / yadAha pravacanasAroddhAre tadvattau ca - 'chattIsaM sUriNa guNa'tti catuHSaSTaM dvAramAha - aTThavihA gaNisaMpaya caugguNA navari huMti battIsaM / viNao ya caubbheo chattIsa guNA ime guruNo // 541 // AyAra 1 suya 2 sarIre 3 vayaNe 4 vAyaNa 5 maI 6 paogamaI 7 / eesu saMpayA khalu aTThamiyA saMgahapariNNA 8 (1) // 542 // caraNajuo mayarahio aniyayavittI acaMcalo ceva (4) / juga pariciya ussaggI udattaghosAi vinneo (8) // 543 // cauraMso'kuMTAI bahirattaNavajjio tave satto (12) / vAI mahuratta'nissiya phuDavayaNo saMpayA vayaNetti (16) // 544 // jogo pariNayavAyaNa nijjaviyA vAyaNAe~ nivvahaNe (20) / oggaha IhAvAyA dhAraNa maisaMpayA caurotti (24) // 545 // sattIM purisaM khettaM vatthu nAuM paojae vAyaM (28) / gaNajoggaM saMsattaM sajjhAe sikkhaNaM jANe (32) // 546 // (chAyA- aSTavidhA gaNisampat caturguNA navaraM bhavanti dvAtriMzat / vinayazca caturbhedaH SaTtriMzad guNA ime guroH // 541 // AcAra-1 zruta-2 zarIraM 3 vacanaM 4 vAcanA 5 matiH 6 prayogamati: 7 / eteSu sampat khalu aSTamikA saGgrahaparijJA 8 // 542 // caraNayuto madarahito aniyatavRttiH acaJcalazcaiva (4) / yugaH paricitaH utsargI udAttaghoSAdiH vijJeyaH (8) // 543 // caturasro'kuNTAdiH badhiratvavarjitaH tapasi zaktaH (12) / vAdI madhuratvaM anizritaM spaSTavacanaH sampad vacane iti (16) // 544 //
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtriMzadvidhA gaNisampadaH yogyaH pariNatavAcanaH niryApayitA vAcanAyAH nirvahaNe ( 20 ) | avagrahaH IhApAyau dhAraNA matisampat catastra iti (24) // 545 // zakti puruSaM kSetraM vastu jJAtvA prayuJjIta vAdaM (28) / gaNayogyaM saMsaktaM svAdhyAyaH zikSaNaM jAnIyAt (32) // 546 // ) 1051 vRttiH - 'aTThavihe 'tyAdigAthAnavakaM, guNAnAM sAdhUnAM vA gaNaH- samudAya bhUyAnatizayavAn vA yasyAsti sa gaNI - AcAryastasya sampat-samRddhirbhAvarUpA gaNisampat, sA AcArAdibhedAdaSTavidhA, kevalamekaikasyAzcaturbhedatvena caturbhirguNane dvAtriMzadbhedAH, vinayazcaturbhedastatra prakSipyate tata ete guro:- AcAryasya SaTtriMzad guNA bhavanti // 541 // tatrASTa sampada imAH - 'AyAre' tyAdi, AcArazca zrutaM ca zarIraM cetyekavadbhAvAdAcArazrutazarIraM, tathA vacanaM, prAkRtatvAdekAraH, vAcanA matiH prayogamatiH, eteSu viSaye sampat, tathAhi - AcArasampat 1 zrutasampat 2 zarIrasampat 3 vacanasampat 4 vAcanAsampat 5 matisampat 6 prayogamatisampat 7 aSTamI ca saGgrahaparijJAsampat 8, tatra AcaraNamAcAraHanuSThAnaM tadviSayA sa eva vA sampad - vibhUtistasya vA sampat-sampattiH prAptirAcArasampat, evamagre'pi vyutpattyartho bhAvanIyaH // 542 // sA caturdhA, yathA- caraNayuto madararahito'niyatavRttiracaJcalazceti, tatra caraNaM - cAritraM vratazramaNadharmetyAdisaptatisthAnasvarUpaM tena yuto - yuktazcaraNayutaH, anyatra 'saMyamadhuvayogayuktate'tyevamidaM paThyate, tatrApyayameva paramArthaH, yataH saMyamaH - cAritraM tasmin dhruvaHnityo yogaH-samAdhistena yuktatA, tatra satatopayuktatetyarthaH, tathA madaiH - jAtikulatapaHzrutAdyudbhavai rahito madarahitaH, granthAntare tu 'asaMpaggaha' iti paThyate, tatrApi sa evArthaH, samantAtprakarSeNa-jAtizrutataporUpAdiprakRSTatAlakSaNenAtmano grahaNaM - ahameva jAtimAnityAdirUpeNAvadhAraNaM sampragrahaH na tathA asampragraho jAtyAdyanutsiktatvamityarthaH, aniyatavRttiHgrAmAdiSvaniyatavihArasvarUpatA, tathA'caJcalo - vazIkRtendriyaH, anyatra tu 'vRddhazIlatA' ityevaM paThyate, tatra vRddhazIlatA - vapuSi manasi ca kAminImanomohane vayasi vartamAnasyApi nibhRtasvabhAvatA nirvikArateti yAvat, yataH yataH "manasi jarasA'bhibhUtA jAyante yauvane'pi vidvAMsaH / mUDhadhiyaH punaritare bhavanti vRddhatvabhAve'pi // 1 // "
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1052 dvAtriMzadvidhA gaNisampadaH tathA zrutasampaccaturdhA, yathA tatra sUcanAtsUtramiti yugo - yugapradhAnAgamaH paricitasUtra:-kramotkramavAcanAdibhiH sthirasUtraH utsargI - utsargApavAdasvasamayaparasamayAdivedI udAtta - ghoSAdiH-udAttAnudAttAdisvaravizuddhividhAyI, anyatra bahuzrutatA 1 paricitasUtratA 2 vicitrasUtratA 3 ghoSavizuddhikaraNatA 4 ceti paThyate, arthastu sa eva // 543 // - zarIrasampadaM caturvidhAmAha - 'cau' ityAdi, tatra caturasraH - ArohapariNAhayukto dairghya - vistArAbhyAM lakSaNapramANasahitAbhyAM yukta iti yAvat tathA akuNyadiH - sampUrNapANyAdiH tathA badhiratvAdivarjitaH-avikalasakalendriyaH, tathA dRDhasaMhananatvena bAhyAbhyantarabhedabhinne tapasi zaktaH-samarthaH, anyatra tu ArohapariNAhayuktatA 1 anavatrApyatA 2 paripUrNendriyatA 3 sthirasaMhananatA 4 ceti paThyate, tatrApi sa evArthaH, kevalamavidyamAnamavatrApyaM-avatrapaNaM lajjanaM yasya so'navatrApyo yadvA avatrApayituM - lajjayitumarhaH zakyo vA avatrApyolajjanIyo na tathA'navatrApyo 'hInasarvAGgatvenAlajjAkara ityarthaH vacanasampaccaturdhA, tadyathA 'vAI'tyAdi, vAdI madhuravacana: anizritavacanaH sphuTavacanazcetyeSA vacane vacanaviSaye sampat, tatra vadanaM-vAdaH sa prazasto'tizAyI vA vidyate yasya sa vAdI Adeyavacana ityarthaH tathA prakRSTArthapratipAdakamaparuSaM susvaratAgambhIratAdiguNopetamata eva zrotRjanamanaH prINakaM vacanaM yasya sa madhuravacana:, tathA rAgadveSAdibhiranizritaM - akaluSaM vacanaM yasya so'nizritavacanaH, sphuTaM sarvajanasubodhaM vacanaM yasya sa sphuTavacanaH, anyatra tu AdeyavacanatA 1 madhuravacanatA 2 anizritavacanatA 3 asandigdhavacanatA 4 ceti paThyate, arthaH prAgvadeva // 544 // atha vAcanAsampaccaturdhA, tadyathA - 'jogo' ityAdi, tatra pariNAmikatvAdiguNopetAn ziSyAn vijJAya yasya yadyogyaM sUtraM tattasyaivoddizan samuddizan vA yogyavAcanaH, apariNAmikAdAvapakvaghaTanihitajalodAharaNato doSasambhavAt, tathA pUrvapradattasUtrAlApakAn ziSyasya samyakpariNamayya tato'parAparAlApakAnAM vAcanAM punaH punaH prayacchan pariNatavAcana:, tathA vAcanAyAH-vyAkhyAnasya niryApayitA- nirvAhakaH, ziSyasamutsAhanena jhaTityeva granthaM samarthayate na punarapAntarAle evameva muJcatItyarthaH, tathA nirvAhaNo - nirvAhako'rthasyeti zeSa:, pUrvAparasAGgatyena svayaM jJAnato'nyeSAM ca kathanataH samyagarthaM nirgamayatIti bhAvaH, granthAntare tvevaM dRzyate viditvoddezanaM 1 viditvA samuddezanaM - pariNAmikAdikaM ziSyaM jJAtvetyarthaH 2 parinirvApya vAcanA-pUrvadattAlApakAnadhigamayya ziSyaM punaH sUtradAnamityarthaH 3 arthaniryApaNA arthasya pUrvAparasAGgatyena gamaniketyarthaH 4 // atha matisampaccaturdhA, tadyathA - ' uggahe 'tyAdi,
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtriMzadvidhA gaNisampadaH 1053 avagrahaH IhA avAyaH dhAraNA ca, avagrahAdInAM ca svarUpaM SoDazottaradvizatatamadvAre vakSyate // 545 // [yattu pUrvaM zrutaparikarmitamatervyavahArakAle tu azrutAnusAritayA samutpadyate tat zrutanizritaM, taccaturdhA, tadyathA - avagrahaH IhA avAyaH dhAraNA ceti, punaravagraho dvidhAvyaJjanAvagraho'rthAvagrahazca, tatra vyajyate - prakaTIkriyate zabdAdirartho'neneti vyaJjanaMupakaraNendriyasya kadambapuSpAMdyAkRteH zrotraghrANarasanasparzanalakSaNasya zabdagandharasasparzapariNatadravyANAM ca yaH parasparaM sambandhaH prathamamupazleSamAtraM, aparaM ca-indriyeNApyarthasya vyajyamAnatvAdindriyamapi vyaJjanamucyate, tatazca vyaJjanena-indriyalakSaNena vyaJjanasya-viSayasambandhalakSaNasyAvagrahaNaM paricchedanamekasya vyaJjanazabdasya lopAt vyaJjanAvagrahaH, kimapIdamiti avyaktajJAnarUpArthAvagrahAdadho'vyaktataraM jJAnamAtramityarthaH, ayaM ca nayanamanovarjendriyacatuSTayabhedAccaturdhA, nayanamanasoraprApyakAritvena viSayasambandhAbhAvAd, asya cendriyaviSayayoH sambandhagrAhakatvAditi bhAvaH, arthyata ityarthaH tasya zabdarUpAdibhedAnAmanyatareNApi bhedenAnirdhAritasya sAmAnyarUpasyAvagrahaNamarthAvagrahaH, kimapIdamityavyaktajJAnamityarthaH, sa ca manaHsahitendriya-paJcakajanyatvAt SoDhA / avagRhItasyaiva vastuno'pi kimayaM bhavet sthANureva na tu puruSa ityAdi vastudharmAnveSaNAtmakaM jJAnaceSTanamIhA, IhanaM IhetikRtvA - 'araNyametat savitA'stamAgato, na cAdhunA sambhavatIha mAnavaH / prAyastadetena khagAdibhAjA, bhAvyaM smarArAtisamAnanAmnA // 1 // ' ityAdyanvayadharmaghaTanavyatirekadharmanirAkaraNAbhimukhatA''liGgito jJAnavizeSa IhA iti hRdayaM, sA'pi manaHsahitendriyapaJcakajanyatvAt Sodvaiva / Ihitasyaiva vastunaH sthANurevAyamityAdinizcayAtmako bodhavizeSo'vAyaH, ayamapi pUrvavat SoDhA / tathA nizcitasyaivAvicyutismRtivAsanArUpaM dharaNaM dhAraNA, sA'pi pUrvavat Sodaiva / tadevamarthAvagrahAdInAM caturNAM pratyekaM SaDvidhatvAdvyaJjanAvagrahabhedacatuSTayena saha zrutanizritaM matijJAnamaSTAviMzatividham / ] tathA prayogaH-atra vAdAdiprayojanasiddhaye vyApAraH tatkAle matiH-vastuparicchittiH prayogamatiH, tatsampaccaturdhA, tadyathA - 'satti' ityAdi, zakti puruSaM kSetraM vastu ca jJAtvA vAdaM prayuJjIta, tatra zakterjJAnaM vAdAdivyApArakAle kimamuM vAvadUkaM vAdinaM jetuM mama zaktirasti na vetyAtmIyasvarUpaparyAlocanaM, puruSajJAnaM kimayaM prativAdI puruSaH saugataH
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1054 dvAtriMzadvidhA gaNisampadaH sAGkhyo vaizeSiko'nyo vA tathA pratibhAdimAnitaro vetyAdiparibhAvanaM, kSetrajJAnaM kimidaM kSetraM mAyAbahulamanyathA vA tathA sAdhubhirbhAvitamabhAvitaM vetyAdivimarzanaM, vastujJAnaM kimidaM rAjAmAtyAdi sabhAsadAdi vA vastu dAruNamadAruNaM vA bhadrakamabhadraM vetyAdinirUpaNam / tathA saGgraha:-svIkaraNaM tatra parijJAnaM nAma abhidhAnaM saGgrahaparijJA, tatsampaccaturdhA, tadyathA - 'gaNe'tyAdi tatra gaNasya-gacchasya bAladurbalaglAnabahuyatijanAdilakSaNasya nirvAhayogyakSetragrahaNaM gaNayogyopasaGgrahasampat prathamA 1, tathA bhadrakAdipuruSaM prati tadanurUpadezanAdikaraNena saMsaktasampad dvitIyA 2, granthAntare tu niSadyAdimAlinyaparihArAya pIThaphalakopAdAnAtmikA dvitIyA sampaduktA, na caitAni pIThAdIni na gRhyante, samaye grAhitatvAt, tathA ca jItakalpe 'pIDhaphalagAigahaNe na u mailitI nisijjAi / vAsAsu viseseNaM annakAlaM tu gammae'nnattha // 1 // pANA sIyala kuMthAiyA ya to gahaNa vaasaasu|' (chAyA- pIThaphalakAdigrahaNe naiva malinyante niSadyAdIni / varSAsu vizeSeNa anyakAle tu gamyate'nyatra // 1 // prANAH zItalaM kunthvAdikAzca tato grahaNaM varSAsu / ) tathA yathAsamayameva svAdhyAyapratyupekSaNAbhikSATanopadhisamutpAdanAtmikA svAdhyAyasampattRtIyA, tathA gurupravrAjakAdhyApakaratnAdhikaprabhRtInAmupadhivahanavizrAmaNAbhyutthAnadaNDakopAdAnAdizikSaNAtmikA zikSopasaGgrahasampaccaturthI, ityevaM caturvidhAM saGgrahaparijJAsampadaM jAnIyAt, darzitA aSTApi pratyekaM caturvidhA gaNisampadaH // 546 // ' darzanazuddhiprakaraNAparanAmasamyaktvaprakaraNatadvRttyorapyuktam - 'aTThavihA gaNisaMpaya caugguNA navari huMti battIsaM / viNao ya caubbheo chattIsa guNA ime tassa // 29 // (143) (chAyA- aSTavidhA gaNisampat caturguNA navaraM bhavanti dvAtriMzat / vinayazca caturbhedaH SaTtriMzat guNA ime tasya // 29 // ) (143) vRttiH - gaNo gaccho'syA'stIti gaNI = AcAryastasya sampatsamRddhiH aSTavidhA - AcAra 1 zruta 2 zarIra 3 vacana 4 vAcanA 5 mati 6 prayogamati 7 saGgrahaparijJA 8 bhedAt,
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtriMzadvidhA gaNisampadaH navaraM caturguNAzcaturbhirguNitA bhavanti dvAtriMzat sUriguNAH / tatrAcAro'nuSThAnam, sa eva sampat sA caturddhA / tadyathA saMyamadhruvayoge yuktatA - caraNe nityaM samAdhyupayuktatetyarthaH // 1 // asampragrahaH Atmano aniyatavihAraH // 3 // vRddhazIlatA jAtyAdyutsekarUpA''grahavarjanam // 2 // aniyatavRttiH varmanaso nirvikAratA // 4 // = = - = evaM zrutasampaccaturdhA / bahuzrutatA = yugapradhAnAgamatetyarthaH // 1 // sa paricitasUtratA : utkramakramavAcanAdibhiH sthirasUtratA // 2 // vicitrasUtratA = svasamayAdibhedAt // 3 // ghoSavizuddhikaraNatA = udAttAdivijJAnAt // 4 // = = zarIrasampaccaturdhA / ArohapariNAhayuktatA ucitadairghyAdivistaratetyarthaH // 1 // alajjanIyA'GgatA // 2 // paripUrNendriyatA anupahatacakSurAdikaraNatA // 3 // sthirasaMhananatA = tapaHprabhRtiSu zaktiyuktatA // 4 // anavatrapyatA 1055 = vacanasampaccaturdhA / AdeyavacanatA // 1 // madhuravacanatA ||2|| anizritavacanatA madhyasthavacanatetyarthaH ||3|| asandigdhavacanatA // 4 // vAcanAsampaccaturdhA / viditvoddezanam = pariNAmikAdikaM ziSyaM jJAtvetyarthaH // 1 // viditvA samuddezanam // 2 // parinirvApyavAcanA = pUrvadattA''lApakAn ziSyamadhigamayya punaH sUtradAnam ||3|| arthaniryApaNA = arthasya pUrvAparasAGgatyena gamanikA // 4 // = matisampaccaturdhA / avagrahe 1 hA 2 pAya 3 dhAraNA 4 bhedAt / prayogamatisampaccaturdhA / iha prayogo vAdamudrA / tatrAtmaparijJAnam = vAdAdisAmarthyaviSaye // 1 // puruSaparijJAnam = kimayaM vAdI sAGkhyo bauddho vA ? // 2 // kSetraparijJAnam = kimidaM mAyAbahulamanyathA vA ? sAdhubhAvitamabhAvitaM vA iti ? // 3 // vastujJAnam kimidaM rAjA'mAtya sabhyAdi bhadrakamabhadrakaM vA ? // 4 // = saGgrahaH = svIkaraNam, tatra parijJA jJAnamaSTamI sampaccaturdhA / pIThaphalakAdidravyaviSayA ||1|| bAlAdiyogyakSetraviSayA // 2 // yathAsamayaM svAdhyAyabhikSAviSayA // 3 // yathocitavinayAdiviSayA ceti ||4|| ||29|| // 143 // ' gururetAbhirdvAtriMzadbhirgaNisampadbhirnityaM samRddho bhavati /
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturvidho vinayaH vinayaH-pUrvoktazabdArthaH / sa caturvidhaH / tadyathA 2 1 AcAravinayaH, zrutavinayaH, 3 vikSepavinayaH 4 doSapratighAtavinayazca / yaduktaM pravacanasAroddhAre tadvRttau ca 1056 - 'AyAre suyaviNae vikkhivaNe ceva hoi boddhavvA / dosassa parIghAe viNae cauhesa paDivattI // 547 // (chAyA - AcAre zrutavinayo vikSepaNe caiva bhavati boddhavyAH / doSasya parighAte vinaye caturvaiSA pratipattiH ||547 // ) vRttiH - idAnIM caturvidhaM vinayamAha 'Aye 'tyAdi, AcAravinayaH zrutavinayo vikSepaNavinayo doSaparighAtavinayazceti vinayaviSaye eSA caturdhA pratipattirbhavati, tatra AcAro-vratinAM samAcAraH sa eva vinIyate - apanIyate karmAneneti vinayaH AcAravinayaH, sa caturdhA, yathA saMyamasAmAcArI tapaH samAcArI gaNasAmAcArI ekAkivihArasAmAcArI ca tatra saMyamaM svayamAcarati paraM ca grAhayati tatra ca sIdantaM sthirIkaroti tatrodyataM copabRMhatIti saMyamasAmAcArI 1, pAkSikAdiSu tapaH karma svayaM karoti paraM ca kArayati bhikSAcaryAM svayamanutiSThati paraM ca tasyAM niyuGkte iti tapa:sAmAcArI 2, pratyupekSaNAbAlavRddhAdivaiyAvRttyAdikAryeSu svayamudyato'glAnyA gaNaM prerayatIti gaNasAmAcArI 3, ekAkivihArapratimAM svayaM pratipadyate paraM ca grAhayatIti ekAkivihArasAmAcArI 4 / zrutavinayo'pi caturdhA, sUtravAcanAM dadAti 1 arthaM vyAkhyAnayati 2 hitaM vAcayati, hitavAcanA ca tadaiva bhavati yadA sUtramarthaM tadubhayaM ca pAriNAmikAdiguNopetaM ziSyaM paribhAvya yadyasya yogyaM tattasyaiva dadAti 3, sUtramarthaM vA niHzeSaM parisamAptiM yAvadvAcayati nAnavasthitatayA'pAntarAle'pi muJcatIti 4 / vikSipyate iti vikSepaNaM tadeva vinayo vikSepaNavinayaH, sa caturdhA, tatra mithyAdRSTi mithyAmArgAdvikSipya samyaktvamArgaM grAhayatItyekaH 1, samyagdRSTiM tu gRhasthaM gRhasthabhAvAdvikSipya pravrAjayatIti dvitIyaH 2, samyaktvAccAritrAdvA cyutaM tadbhAvAdvikSipya punastatraiva vyavasthApayatIti tRtIyaH 3, svayaM ca cAritradharmasya yathaivAbhivRddhistathaiva pravartate aneSaNIyaparibhogAdityAgena eSaNIyaparibhogAdisvIkAreNa ceti caturthaH 4 / doSAH - krodhAdayasteSAM parighAtonirghAtanA sa eva vinayo doSaparighAtavinayaH, sa caturdhA, kruddhasya dezanAdibhiH krodhanirghAtanamityekaH 1, kaSAyaviSayAdibhirduSTasya tadbhAvavinivartanamiti dvitIyaH 2, bhaktapAnAdiviSayAyAH parasamayaviSayAyA vA kAGkSAyA nivartanamiti tRtIyaH 3 svayaM ca krodhadoSakAGkSArahitasya supraNihitasya pravartanamiti caturthaH 4 / tadevamete sarve'pi SaTtriMzadguNA gurorbhavanti // 547 // ' -
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1057 caturvidho vinayaH samyaktvaprakaraNavRttAvapyuktam - 'tathA vinayazcaturbhedaH sa ca - AyAre sUyaviNae vikkhivaNe ceva hoi boddhavve / dosassa ya nigghAe viNae cauhesa paDivattI // 1 // (chAyA- AcAre zrutavinayo vikSepaNe caiva bhavati boddhavyaH / doSasya ca nirghAte vinaye caturdhA eSA pratipattiH // 1 // ) vRttiH - etadgAthAto'vaseyaH tatrA''cAravinayaH saMyamatapogaNaikAkivihAraviSayacaturvidhasAmAcArIsvarUpaH / tatra pRthvIkAyarakSAdisaptadazapadeSu svayaM karaNA'nyakAraNasIdatsthirIkaraNayatamAnopabRMhaNAtmikA saMyamasAmAcArI // 1 // pAkSikASTamIcaturdazyAdiSu dvAdazavidhatapasi svaparayorvyApAraNarUpA tapa:sAmAcArI // 2 // pratyupekSaNAdiSu bAlaglAnAdivaiyAvRtyAdiSu ca viSIdadgaNapravartanasvayamudyamanasvabhAvA gaNasAmAcArI // 3 // ekAkivihArapratimAyAH svayamaGgIkaraNAnyAGgIkAraNalakSaNA ekAkivihArasAmAcArI // 4 // zrutavinayaH sUtragrahaNA'rthazravaNa 1 2 hita iniHzeSavAcanAtmaka:4 hitaM yogyatA'nusAreNa vAcayato niHzeSamAparisamApteH / vikSepaNAvinayazca mithyAtvavikSepaNAnmithyAdRSTeH svasamaye sthApanA // 1 // samyagdRSTestvArambhavikSepaNAccAritrAdhyAsanam // 2 // cyutadharmasya dharme sthApanam // 3 // pratipannacAritrasya parasyA''tmano vA'neSaNIyAdinivAraNena hitArthamabhyutthAnamiti lakSaNaH // 4 // tathA doSanirghAtaviSayaH vinayaH kruddhasya krodhApanayanam // 1 // duSTasya viSayAdidoSavato doSA'panayanam // 2 // kAGkSitasya parasamayAdikAGkSAvataH kAGkSAcchedaH // 3 / . svatazcoktadoSavirahAdAtmapraNidhAnamiti svarUpaH // 4 // evamAtmAnaM paraM ca vinayatIti vinaya iti digmAtramidam, vizeSastu vyavahArabhASyAderavaseyaH / ime militAH SaTvizad guNAstasya gaNino bhavantIti gAthArthaH // 29 // // 143 // ' gurureteSu caturvidheSu vinayeSu pravartate / sa caturvidhAnapi vinayAn prayuGkte ityarthaH / itthaM SaTtriMzadguNAlaGkRto guruvirAjatAm // 37 // iti SaTtriMzattamI SaTvizikA samAptA /
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatrIsamI chatrIsI have chatrIsamI chatrIsI kahe che - zabdArtha - jenA darekanA cAra prakAra che evI ATha gaNisaMpatti - Ama batrIsa gaNisaMpattithI haMmezA yukta ane cAra prakAranA vinayamAM pravRtta - Ama chatrIsa guNovALA guru jaya pAmo. (37) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - gaNa eTale sAdhuono samudAya. te jenI pAse hoya te gaNI, eTale ke AcArya. temanI saMpatti eTale bhAvasamRddhi te gaNisaMpatti. te ATha prakAranI che. te A pramANe - 1 AcArasaMpatti, 2 zrutasaMpatti, 3 zarIrasaMpatti, 4 vacanasaMpatti, 5 vAcanasaMpatti, 6 matisaMpatti, 7 prayogamatisaMpatti ane 8 saMgrahaparijJAsaMpatti. A dareka cAra prakAranI che. te A pramANe - AcArasaMpattinA cAra prakAra A rIte che - 1 cAritrayukta, 2 madarahita, 3 aniyata vRttivALA ane 4 caMcaLa. zrutasaMpattinA cAra prakAra A rIte che - 1 yugapradhAnAgama, 2 paricitasUtra, 3 utsargI ane 4 udAtta ghoSa vagere vALA. zarIrasaMpattinA cAra prakAra A pramANe che - 1 samacaturagnasaMsthAnavALA, 2 lulA vagere na hoya, 3 baherAza vagere vinAnA ane 4 tapamAM zakta. vacanasaMpattinA cAra prakAra A pramANe che - 1 vAdI, 2 madhura vacanavALA, 3 anizritavacanavALA ane 4 spaSTavacanavALA. vAcanAsaMpattinA cAra prakAra A pramANe che - 1 yogyavAcanAvALA, 2 jemane vAcanA pariNata thaI che evA, 3 vAcanAnA niryApaka ane 4 arthanA nirvAhaka. matisaMpattinA cAra prakAra A pramANe che - 1 avagraha, 2 IhA, 3 avAya ane 4 dhAraNA. prayogamatisaMpattinA cAra prakAra A pramANe che - 1 potAnI zaktinuM jJAna hovuM, 2 puruSanuM jJAna hovuM, 3 kSetranuM jJAna hovuM ane 4 vastunuM jJAna hovuM. saMgrahaparijJAsaMpattinA cAra prakAra A pramANe che - 1 gaNayogya upasaMgrahasaMpatti, 2 saMsaktasaMpatti, 3 svAdhyAyasaMpatti ane 4 zikSAupasaMgrahasaMpatti. pravacanasAroddhAramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che -
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa prakAranI gaNisaMpatti 1059 gAthArtha - TIkArtha - guNono ke sAdhuono je samudAya te gaNa. atizayavAna guNovALA ke ghaNA sAdhuvALA je hoya, te gaNI AcArya. temanI je bhAvarUpa saMpadA-samRddhi te gaNisaMpadA. te saMpadA AcAra vagere ATha prakAranI che. te darekanA cAra cAra bheda karavAthI AThane cAre guNatA batrIsa bhedo thAya te ane vinayanA cAra bheda umeratA gurunA eTale AcAryanA chatrIsa guNo thAya. (541) gAthArtha - te ATha saMpadAonA nAma 1. AcArasaMpat 2. zrutasaMpat 3. zarIrasaMpat 4. vacanasaMpat 5. vAcanAsaMpat 6. matisaMpan 7. prayogamatisaMpat ane 8. saMgrahapirazAsaMpat. AcaraNa te AcAra (anuSThAna). tadviSayaka je saMpadA vibhUtivaibhava athavA AcAra saMpattinI prApti te AcAra-saMpat. e pramANe AgaLanA zabdomAM paNa artha vicAravo. AcArasaMpattinA cAra prakAra - 1. caraNayukta, 2. madarahita, 3. aniyatavRtti ane 4. acaMcala. zrutasaMpattinA cAra prakAra - yugapradhAnAgama, 2. paricitasUtratA, 3. utsargaapavAda-vedI, 4. udAtta (spaSTa) ghoSavALo. (542-543) TIkArtha - 1. AcArasaMpadA : te AcAra saMpadA cAra prakAre che. 1. caraNayukta :- caraNa eTale cAritra. vrata, zramaNadharma vagere 70 sIttera bhedarUpa caraNasittarIthI yukta hoya che. anya sthAne ''saMyamavayogayuktatA'' nAme saMpadA kahI che. teno paNa bhAvArtha A pramANe ja che. saMyama eTale cAritra. te cAritramAM satata yoga (samAdhi) yukta eTale satata upayogavALo. 2. jAti, kula, tapa, zruta vagere madothI rahita te madarahita. anya graMthamAM ''asaMpragraha'' kahevAya che. teno paNa bhAvArtha A pramANe ja che. saMpragraha eTale cAre taraphathI sArI rIte AtmAnuM je jAti, zruta, tapa, rUpa vagerenA utkarSa vaDe grahaNa thavuM te, eTale huM jAtivaMta chuM vagere rUpe pakaDavuM te saMpragraha kahevAya. te saMpragraha jene na hoya, te asaMpragraha che. eTale jAti vagerenAM utkarSarahita hoya che. 3. aniyatavRtti eTale gAma vageremAM aniyata vihAra karavo te. 4. acaMcala eTale indriyone vaza karanAra. anya jagyAe ''vRddhazIlatA'" kahI che. vRddhazIlatA eTale strInA manane lobhAvanAruM yauvana, mana ane zarIramAM hovA chatAM paNa nibhRta svabhAva eTale gaMbhIra svabhAva yukta hoya che arthAt nirvikArI hoya che.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1060 batrIsa prakAranI gaNisaMpatti kahyuM che ke, "vidvAno yauvana vayamAM paNa manamAM vRddhatva bhAvavALA thAya che. jyAre bIjA mUrkhao vRddhAvasthAmAM paNa caMcala vRttivALA hoya che.' 2. zrutasaMpadA: 2. zrutasaMpadA cAra prakAre che. 1. yugapradhAnAgama - te-te yugamAM je utkRSTa Agama hoya, tenA jANakAra. 2. paricitasUtra eTale zAstronI krama ane utkrama vAcanA dvArA siddhAMtane sthira karela hoya che. 3. utsargI eTale utsarga, apavAda athavA svasamaya-parasamaya (siddhAMta) vagerenA jANakAra. 4. sUtroccAramAM udAtta-anudAtta ghoSa vagere svara vizuddhine karAvanAra. 1. anya graMthomAM bahuzrutatA, 2. paricitasUtratA, 3. vicitrasUtratA, 4. ghoSavizuddhikaraNatA kahI che. eno artha paNa upara pramANe che. (542-543) gAthArtha - zarIrasaMpadA:- 1. caturastra, 2. aMkurAdi, 3. baherAzathI rahita, 4. tapamAM samartha. vacanasaMpadA :- 1. vAdI 2. madhuratA 3. anizritavacana, 4. phuTavacana. (544) TIkArya - 3. zarIrasaMpadAH zarIrasaMpadA cAra prakAre che. 1. caturastra saMsthAnavALA eTale sarva aMgopAMga khAmI vagaranA hovA te. tathA lakSaNavaMta zarIravALA. 2. aMkurAdi eTale saMpUrNa hAtha-paga vagere avayavavALA. 3. baherAza vagere doSa rahita arthAt saMpUrNa indriyavALA. 4. majabUta saMghayaNa hovAthI bAhya-atyaMtara baMne tapamAM samartha. bIjA graMthomAM 1. ArohapariNAhayukta, 2. anavatrApyatA - jemanAmAM dharma pAlana karavAmAM lajjA na hoya, athavA saMpUrNa sarvAga pUrNa zarIra hovAthI alajjAkara zarIravALA te anavatrApya. 3. paripUrNa indriyatA 4. sthirasaMhananatA kahI che. Ano artha upara pramANe che. 4. vacanasaMpadA: 4. vacanasaMpadA cAra prakAre che :
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa prakAranI gaNisaMpatti 1061 1. vAdI, 2. madhuravacana, 3. anizritavacana, 4. spaSTavacana. 1. bolavuM te vAda kahevAya, te prazasta ane atizaya yukta jene hoya, te vAdI kahevAya eTale AdeyavacanavALA hoya. 2. zreSTha artha pratipAdaka, komaLa, susvara, gaMbhIratA vagere guNa yukta hovAthI sAMbhaLanAranA manane AnaMda karanAra, vacana jene hoya te madhuravacanI. 3. rAga-dveSa vagerethI anizrita eTale akaluSita jenuM vacana te anizcitavacana. 4. phuTa eTale spaSTa, badhAyane samajAya evuM je vacana te phuTavacana kahevAya. bIjA graMthomAM 1. AdeyavacanatA, 2. madhuravacanatA, 3. anizritavacanatA, 4. asaMdigdhavacanatA paNa nAma che. eno artha pUrvokta pramANe ja jANavo. (544) gAthArtha - 5. vAcanA saMpadA :- 1. yogya vAcanA, 2. pariNata vAcanA, 3. niryApaka, 4. nirvAhaka 6. mati saMpadA :- 1. avagraha, 2. ihA 3. apAya, 4. dhAraNA ema cAra prakAre che. TIkArya - 5. vAcanAsaMpadA : vAcanasaMpadA cAra prakAre che. 1. yogya vAcanA eTale pAriNAmika vagere guNoyukta ziSyone jANI, jene je yogya hoya, tene te sUtrano uddeza athavA samudeza Ape te yogya vAcanA kahevAya. apariNAmI vageremAM apakva ghaDAmAM rAkhela pANI vagerenI jema doSano saMbhava hovAthI tevAne vAcanA na ApavI te yogyavAcanA. 2. pUrvamAM Apela sUtranA AlAvAne ziSyane sArI rIte samajAvI, bIjA bIjA AlAvAnI vAcanA ApavI te pariNata vAcanA. 3. niryApayitA eTale nirvAhaka, ziSyane utsAhita karI graMthane jhaTa pUro kare paNa vacce na choDI de. 4. nirvAhaNa eTale pUrvAparanA saMbaMdhane saMgata karIne svayaM jANe athavA bIjAne kahIne samyam artha jaNAve. anya graMthomAM to A pramANe kahyuM che. 1. viditvodeza 2. vidivAsamudeza eTale pariNAmikAdi ziSyane jANI uddeza-samudeza kare. 3. parinirvApya vAcanA eTale pUrvamAM Apela AlAvAne jANI, pharI ziSyane sUtradAna kare. 4. artha nirmApaNA eTale pUrvApara saMbaMdha dvArA arthanI jANakArI meLavavI.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1062 batrIsa prakAranI gaNisaMpatti 6. atisaMpadA: mati saMpadA cAra prakAre che. 1. avagraha, 2. IhA, 3. apAya ane 4. dhAraNA - AnuM svarUpa baso soLamA (216) dvAramAM AgaLa kaheze. (544) (je pUrvamAM zrutAbhyAsa vaDe bhAvita buddhinA kAraNe vyavahAra kAle upayoga vakhate azrutAnusAre je jJAna utpanna thAya, te zratanizrita-te cAra prakAre che. 1. avagraha, 2. IhA, 3. apAya, 4. dhAraNA. avagraha, vyaMjanAvagraha ane arthAvagraha ema be prakAre che. jenA vaDe zabda vagere artha - padArtho pragaTa eTale khullA thAya, te vyaMjana. kadaMba, puSpa vagere AkArarUpa upakaraNedriyavALI kAna, nAka, jIbha, sparzarUpa indriyanI sAthe zabda, gaMdha, rasa, sparzarUpa pariNamela dravyono je parasparano je pahelo phakta sparzarUpa je saMbaMdha te vyaMjanAvagraha, indriyavaDe paNa artha pragaTa thato hovAthI indriya paNa vyaMjana kehavAya che. tethI indriyarUpa vyaMjanavaDe viSayasaMbaMdharUpa vyaMjananuM je avagrahaNa eTale paricchedana jANavuM, te vyaMjanAvagraha kahevAya che. ahIM be vyaMjanamAMthI eka vyaMjanano lopa thavAthI vyaMjanAvagraha kahevAya. te "A kaMIka che" evA avyakta jJAnarUpa arthAvagrahathI paNa nIcI kakSAnuM avyaktatarajJAnamAtra che. A vyaMjanAvagraha AMkha ane manane choDI cAra indriyanA bhede cAra prakAre che. AMkha ane mana aprApyakArI hovAthI viSaya saMbaMdha na hovAnA kAraNe e beno vyaMjanAvagraha hoto nathI. vyaMjanAvagraha, indriya ane viSayanA saMbaMdhathI thato hovAthI A be indriyano eTale AMkha ane manano vyaMjanAvagraha hoto nathI. arthata iti artha = je icchAya te artha, eTale padArtha. te arthanA zabda, rUpa vagere bhedomAMthI koI paNa eka bhedanuM koIpaNa nizcaya-nirdhAra vagara sAmAnyarUpe je grahaNa karavuM, jJAna karavuM te arthAvagraha. jemake "A kaMIka che" e rUpe grahaNa karavuM te arthAvagraha avyaktajJAnarUpe che. te mana ane pAMca indriya sahita cha prakAre utpanna thato hovAthI cha prakAre che. avagrahita karela vastune ""A zuM che" ? lAkaDAnuM ThuMThuM ja che, puruSa nahIM. vagere rUpa vastunA dharmone zodhavA rUpa je jJAnaceSTA, te IhA. kahyuM che ke, "A jaMgala che, sUrya asta thaI gayo che. mATe ahIM mAnava na hoI zake. tathA A pakSI vagere vaDe sevAI rahyuM che. mATe kAmadevanA zatru zaMkaranI samAna nAmavALuM (TUMThuM) lAge che. eTale zaMkaranA liMga samAna ThuMThuM) dekhAya che 1. vagere rUpa anvaya (hoya tevA) dharmonA svIkArapUrvaka ane vyatireka (na hoya tevA) dharmono tyAga karavA dvArA je jJAna vizeSa prApta karAya, te IhA. te hA paNa mana
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ aDhAra pApasthAnako 1063 ane pAMca indriya-ema cha prakAravaDe utpanna thatI hovAthI cha prakAre IhA che. Ihita karela padArthono "A sthANu eTale ThuMThuM che." evo je nizcayAtmaka bodhavizeSa, te apAya. e paNa AgaLanI jema ja prakAre che. nizcita karela padArthane ja bhUlI na javAya te rIte yAda rAkhavArUpa je vAsanA svarUpe dhAravuM te dhAraNA. te paNa AgaLanI jema ja prakAre che. A pramANe arthAvagraha vagere cArenA darekanA cha-cha prakAro hovAthI tathA vyaMjanAvagrahanA cAra bhedo emAM umeratA Rtanizcita matijJAnanA aDhAvIsa bhedo thAya che.) gAthArtha - 1. zakti, 2. puruSa, 3. kSetra ane 4. vastu, jANIne vAda kare te prayogamati. 1. gaNane yogya vastunuM grahaNa, 2. saMsakta, 3. svAdhyAya, 4. zikSA e saMgrahaparijJAnAM cAra prakAra che. (546) TIkArtha - 7. prayogamatisaMpadA: vAda vagerenA prayojananI siddhi mATeno je vyApAra te prayoga. te prayoga vakhate vastunI parIkSA karavI te prayogamati. te cAra prakAre che. 1. zakti, 2. puruSa, 3. kSetra ane 4. vastune jANIne vAda kare. 1. zakti eTale vAda vagerenA prasaMge A vAcALa vAdIne jItavAnI mArAmAM zakti che ke nahi - e pramANe potAnI zaktino vicAra karavo. 2. puruSajJAna eTale A vAdI puruSa bauddha che, sAMkhya che ke vaizeSika che, pratibhAvALo che ke pratibhA vinAno che, vagere vicAravuM. 3. kSetravicAraNA eTale ke A kSetra mAyAvI che ke sarala, sAdhu-bhAvita che ke abhAvita che, vagere vicAravuM. 4. vastujJAna eTale zuM A rAjA, maMtrI ke sabhAsada vagere kaThora che ke komaLa athavA bhadrika che ke abhadrika che, tenI vicAraNA. 8. saMgrahaparijJAsaMpadAH saMgraha eTale svIkAra ane parijJAna eTale kahevuM. eTale ke svIkAravAnuM kathana te saMgrahaparijJAna. te cAra prakAre che. 1. gaNa yogya eTale bAla, durbaLa, glAna Adi ghaNA sAdhuono samudAya te gaNa eTale gaccha. tenA nirvAha yogya kSetranuM grahaNa, te gaNayogya upasaMgraha saMpadA.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1064 batrIsa prakAranI gaNisaMpatti 2. bhadrika vagere puruSane lakSya rAkhI tenA anurUpa dezanA vagere karavI te saMsaktasaMpadA. bIjA graMthomAM to niSadyA vagerenI malinatAne dUra karavA mATe pITha, pATa, pATalA, vagere grahaNa karavA rUpa bIjI saMpadA kahI che. pATa, pATalA vagere grahaNa na karAya te vAta barAbara nathI, kemake siddhAMtamAM tene grAhyarUpe kahyA che. jItakalpasUtramAM kahyuM che ke, "pITha, pATIyu vagerene grahaNa karavAthI niSadyA vagere melA thatA nathI. varSARtumAM vizeSa prakAre grahaNa karavA joIe. anyakALa mATe bIjA sthAnathI jANavuM. kemake comAsAmAM kuMthavA vagere jIvo vizeSa hoya che. tethI grahaNa karavuM.' 3. yathAyogya kALe ja svAdhyAya, paDilehaNa, gocarI, upadhi meLavavArUpa svAdhyAya saMpadA. 4. guru, dIkSAdAtA adhyApaka, jJAnadAtA, ratnAdhika, vagerenI upadhi upADavI. paga vagere dabAvavArUpa vizrAmaNA, UbhA thavuM, dAMDo levo vagere zikSaNarUpa zikSopasaMgraha saMpadA-A cAra prakAre saMgrahaparijJAsaMpadA jANavI. e pramANe gaNisaMpadAnA batrIza bheda thayA. (546) (saTIka pravacanasAroddhAranA munizrI amitayazavijayajI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) jenuM bIjuM nAma darzanazuddhiprakaraNa che evA samyakatvaprakaraNamAM ane tenI vRttimAM paNa kahyuM che - gAthArthaH ATha prakAranI AcAryanI saMpatti tene cAra guNI karatAM batrIsa thAya che ane cAra prakArano vinaya A pramANe AcAryanA chatrIsa guNo che. (29) (143) TIkArtha : gaNa eTale gaccha te jene che te gaNI = AcArya, tenI samRddhi. te ATha prakAranI che. (1) AcAra, (2) zrata, (3) zarIra, (4) vacana, (5) vAcanA, (6) mati, (7) prayogamati, (8) saMgrahaparijJA. A AThane cAra vaDe guNavAthI AcAryanA batrIsa guNa thAya che. (1) AcAra saMpatti cAra prakAranI - tyAM AcAra eTale anuSThAna te rUpI saMpatti te cAra prakAranI che. te A pramANe (1) saMyama dhruvayogamAM yuktatAH cAritramAM haMmezAM samAdhi upayogIpaNuM, (2) asaMpragrahaH potAnA jAtyAdinA utsakarUpa AgrahanuM varjana, (3) aniyatavRttiH aniyata vihAra, (4) vRddhazIlatAH zarIra ane mananI nirvikAratA. (2) zruta saMpatti cAra prakAranI H (1) bahuzrutatAH yugapradhAnatA, (2) saparicita
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa prakAranI gaNisaMpatti 1065 sUtratA : utkrama ane krama pUrvakanI vAcanAdi vaDe sUtranI sthiratA, (3) vicitrasutratA : potAnA zAstra, bIjAnA zAstra vagere bhedathI vicitra sUtrone jANe. (4) ghoSavizuddhikaraNatAH udAttAdi vijJAnathI. (3) zarIra saMpatti cAra prakAranI H (1) ArohapariNAyuktatA : ucita laMbAI vagerenI vistaratA, (2) anavatrapyatA : alajjanIya aMgapaNuM, (3) paripUrNa indriyatA : cakSurAdi indriyanuM ahInapaNuM, (4) sthirasaMhananatAH tapa vageremAM zaktiyuktapaNuM. (4) vacana saMpatti cAra prakAranI : (1) vacananuM AdeyapaNuM, (2) madhuravacanatA, (3) anizritavacanatA : madhyasthavacanatA, (4) asaMdigdhavacanatA. (5) vAcana saMpatti cAra prakAranIH (1) jANIne uddezo karavo pariNAmikAdi ziSyane jANIne, (2) jANIne samuddezane karavo, (3) parinirvApya vAcanAH pUrve ApelA AlAvAdi ziSyane bhaNAvIne pachI sUtranuM dAna, (4) arthaniryApaNa: pUrvAparanI saMgati vaDe arthanI vicAraNA. (6) mati saMpatti cAra prakAranI H (1) avagraha, (2) IhA, (3) apAya, (4) dhAraNA. (7) prayogamati saMpatti cAra prakAranI ahIM prayoga eTale vAdamudrA. temAM (1) AtmaparijJAna - vAdAdi viSayanA sAmarthyanuM jJAna. (2) puruSaparijJAna : zuM A vAdI sAMkhya haze ke bauddha? evuM jJAna (3) kSetraparijJAnaH zuM A kSetra mAyAthI yukta haze ke anyathA haze ? sAdhuthI bhAvita haze ke abhAvita haze ? A pramANe jANavuM. (4) vastujJAnaH zuM A rAjA, pradhAna, sabhyo vi. bhadraka haze ke abhadraka? | (8) saMgraha parijJA saMpatti cAra prakAranI saMgraha - svIkAra. tenI parijJA eTale jJAna. AThamI saMpatti cAra prakAre (1) pITha phalakAdi dravya viSayavALI, (2) bAlAdi yogya kSetra viSayavALI, (3) yogya samaye svAdhyAya - bhikSAnA viSayavALI, (4) yathocita vinaya vagerenA viSayavALI. (29) (143). (saTIka samyakatvaprakaraNanA munizrI puNyakIrtivijayajI ma. saMpAdita bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) guru A batrIsa gaNisaMpattiothI haMmezA samRddha hoya che. vinayano artha pUrve kahyo che. te cAra prakArano che. te A pramANe - 1 AcAra
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1066 cAra prakArano vinaya vinaya, 2 zrutavinaya, 3 vikSepavinaya ane 4 doSapratighAtavinaya. pravacanasArodvAramAM ane tenI vRttimAM kahyuM che, 'gAthArtha - AcAramAM, zrutavinayamAM, vikSepaNamAM ane doSanA pratighAtamAM - vinayamAM A cAra prakAranI pratipatti jANavA yogya che. (547) TIkArtha - vinaya : have cAra prakAre vinaya kahe che. 1. AcAravinaya, 2. zrutavinaya, 3. vikSepaNavinaya ane 4. doSaparighAtavinaya. A cAra prakAra vinayanA jANavA. 1. AcAravinaya : AcAravinaya, sAdhuonI sAmAcA2InuM pAlana, te ja AcAravinaya. je AcAra karmone dUra kare te AcAravinaya cAra prakAre che. 1. saMyamasAmAcArI 2. tapasAmAcArI 3. gaNasAmAcArI 4. ekAkIvihArasAmAcArI. 1. saMyamasAmAcArI eTale svayaM saMyama Acare, bIjA pAse saMyama paLAve, saMyamamAM sIdAtAne sthira kare ane saMyamamAM ujamALa thayelAnI upabRhaNA kare. 2. tapasAmAcArI eTale padhdhi vageremAM pote tapa kare ane bIjA pAse karAve. bhikSAcaryAmAM pote pravarte ane bIjAne paNa gocarImAM joDe, te tapasAmAcArI. 3. gaNasAmAcArI eTale bAla-vRddha vagerenI paDilehaNa vagere vaiyAvaccanA kAmamAM pote jAte aglAnipaNe ujamALa hoya ane gaNane paNa preraNA kare. 4. ekAkIvihArasAmAcArI eTale ekAkIvihArapratimA pote svIkAre ane bIjAne grahaNa karAve. 2. zrutavinaya : zrutavinaya paNa cAra prakAre che. 1. sUtranI vacanA Ape. 2. arthanI vAcanA Ape. 3. hitazikSA Ape te hitavAcanA. hitavAcanA tyAre ja thAya, ke pAriNAmika Adi guNayukta ziSyane samajIne jene je yogya hoya, te sUtra-artha ane tadubhaya Ape. 4. sUtra athavA artha graMthanI samApti sudhI saMpUrNa vaMcAve. parantu vacce asthirapaNAthI choDI na de. 3. vikSepaNavinaya : jeno vikSepa karAya te vikSepaNa. te vikSepaNavinaya cAra prakAre che.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakArano vinaya 1. mithyAtvIne mithyAmArgathI vikSepa karI samyaktva-sanmArga grahaNa karAve. 2. samyaktvI gRhasthane gRhasthabhAva choDAvI dIkSA Ape. 3. samyaktva athavA cAritra bhAvathI je bhraSTa thayo hoya, tene pharI samyaktva athavA cAritranA bhAvamAM sthApe. 1067 4. pote cAritra dharmanI abhivRddhi je pramANe thAya te rIte temAM pravarte. jemake aneSaNIya paribhoga vagerenA tyAgapUrvaka eSaNIya paribhogano svIkAra karavApUrvaka pravarte. 4. doSaparighAtavinaya : doSaparighAtavinaya eTale krodha vagere doSo nAza karavA. te cAra prakAre che. 1. krodhInA krodhane dezanA vagere dvArA dUra kare. 2. viSaya-kaSAyathI kaluSita bhAvavALAnA kaluSitabhAvo dUra kare. 3. bhojana-pANI viSayaka kAMkSA eTale icchA athavA bIjA dharmanI icchArUpa je kAMkSA, tene aTakAve. 4. ane pote krodha-doSa ane kAMkSA rahita susamAdhipUrvaka pravarte - A pramANe gurunA badhA maLI chatrIsa guNo thayA. (547)' (saTIka pravacanasArodvAranA munizrI amitayazavijayajI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) samyaktvaprakaraNanI vRttimAM paNa kahyuM che - 'tathA vinaya cAra prakAre che ane te 'AcAra vinaya, zruta vinaya, vikSepaNa vinaya tathA doSa parighAta viSayaka vinaya ema vinaya cAra prakArano che. (1)' A gAthAthI jANavA yogya che. tyAM (1) AcAra vinaya - AcAra vinaya saMyama, tapa, gaNa ane ekAkI vihArarUpa cAra prakAranI sAmAcArI svarUpa che. (1) tyAM pRthvIkAyanI rakSAdi sattara padomAM svayaM karavA rUpa, bIjAne karAvavArUpa, sIdAtA anyane sthira karavA rUpa ane yatanAvALAnI prazaMsA svarUpa saMyama sAmAcA2I che. (2) pAkSika aSTamI caturdazI Adi parvamAM bAra prakAranA tapane pote ka2vA rUpa ane bIjAne karAvavA rUpa tapa sAmAcArI. (3) pratilekhanAdimAM ane bAlaglAnAdinI vaiyAvaccAdimAM svayaM udyamavaMta rahevA sAthe A kAryamAM sIdAtA gaNane pravartAvavArUpa gaNa sAmAcArI (4) ekAkI vihAranI pratimAne svayaM karavArUpa ane anyane karAvavArUpa ekAkI vihAra sAmAcArI.
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1068 cAra prakArano vinaya (2) zruta vinayaH sUtragrahaNa - arthazravaNa - hita - samasta vAcanAtmaka cAra prakAre che. hita eTale yogyatAnA anusAra vAcanA Ape, niHzeSa eTale samApti sudhI. (3) vikSepaNA vinaya : (1) mithyAtva vikSepaNathI mithyAdRSTine svasamayamAM sthApavo. (2) samyagudRSTine vaLI AraMbha vikSepaNathI cAritramAM sthApavo. (3) dharmathI Tyuta thayelAne dharmamAM sthApavo. (4) svIkArelA cAritravALA bIjAne athavA potAne aneSaNIyAdInA nivAraNa vaDe hitane mATe abhyatthAna karAvavuM. Ama vikSepaNAvinaya cAra prakAre che. tathA (4) doSa niryAta viSayaka vinayaH (1) krodhIno krodha dUra karAvavo (2) viSayAdi doSathI duSTanA doSone dUra karavA (3) parazAstranI kAMkSAvALAnI kAMkSAno nAza karavo (4) ane potAnA doSanA virahathI AtmapraNidhAna karavuM. A pramANe doSanirdhAtavinaya che. A pramANe potAnA ane paranA karmone vizeSa prakAre dUra kare te vinaya. A to mAtra dizAsUcana che. vaLI vizeSa to vyavahArabhASya vagerethI jANavA yogya che. A maLelA chatrIsa guNo che te gaNInA hoya che. A pramANe gAthArtha che. (29) (143)" (saTika samyakatvaprakaraNanA munizrI puNyakIrtivijayajI ma. saMpAdita bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) guru A cAra prakAranA vinayomAM pravarte che, eTale ke teo cAre prakAranA vinayono prayoga kare che. Ama chatrIsa guNothI alaMkRta guru zobho. (37) Ama chatrIsamI chatrIsI samApta thaI. ___ jaM jaM samayaM jIvo, Avisai jeNa jeNa bhAveNa / so tammi tammi samaye, suhAsuhaM baMdhae kammaM // jIva je je samaye je je bhAvavALo thAya che, te te samaye te zubha ke azubha karma bAMdhe che.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthAntaragataguruguNaSaTvizikAH 1069 premIyA vRttiH - granthAntareSvanyA api guruguNaSaTviMzikAH pradarzitAH / tathAhi - gurusthApanAsUtrAparanAmapaMcidiyasUtre uktam - 'paMciMdiyasaMvaraNo, taha nvvihbNbhcergutto|| cauvihakasAyamukko, ia aTThArasaguNehiM saMjutto // 1 // paMcamahavvayajutto, paMcavihAyArapAlaNasamattho / paMcasamio tigutto, chattIsaguNo gurU majjha // 2 // ' (chAyA- paJcendriyasaMvaraNaH, tathA navavidhabrahmacaryaguptaH / caturvidhakaSAyamuktaH, iti aSTAdazaguNaiH saMyuktaH // 1 // paJcamahAvratayuktaH, paJcavidhAcArapAlanasamarthaH / paJcasamitastriguptaH, SaTtriMzadguNo gururmama // 2 // ) anayorgAthayorvyAkhyA - guruH paJcendriyANi saMvRNoti / sa navavidhAbhirbrahmacaryaguptibhirgupto bhavati / sa caturvidhaiH kaSAyairmukto bhavati / evaM so'STAdazaguNaiH saMyukto bhavati / sa paJcabhirmahAvratairyukto bhavati / sa paJcavidhAnAmAcArANAM pAlane samartho bhavati / sa paJcabhiH samitibhiH samito bhavati / sa tribhirguptibhirgupto bhavati / itthamanyairapyaSTAdazabhirguNaiH sa yukto bhavati / evaM mama guruH SaTtriMzadguNasamanvito bhavati / ___ eteSAM guNAnAM varNanaM pUrvaM kRtameva / 'paJcendriyasaMvaraNaH' iti guNaH caturthaSaTtrizikAyAM pratipAditaH / 'navabrahmacaryaguptaH' iti guNaH navamaSaTvizikAyAM nirUpitaH / 'caturvidhakaSAyamuktaH' iti guNa ekAdazaSaTtrizikAyAM SoDazakaSAyatyAgItiguNavarNane varNitaH / 'paJcamahAvratayuktaH' iti guNaH tRtIyaSaTvizikAyAM pradarzitaH / 'paJcavidhAcArapAlanasamartha' iti guNastRtIyaSaTvizikAyAmuktaH / 'paJcasamitaH' iti guNasyArthaH
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1070 granthAntaragataguruguNaSaTtrizikAH tRtIyaSaTtrizikAyAM prapaJcitaH / 'triguptaH' iti guNaH SaSThaSaTvizikAyAM aSTavidhacAritrAcAravarNane nidarzitaH / itthaM pUrvoktA eva guNA atra bhaGgyantareNa pratipAditAH / pravacanasAroddhAratadvRttyozca SaTtriMzadguruguNA evaM pradarzitAH - 'sampattanANacaraNA patteyaM aTThaaTThabheillA / bArasabheo ya tavo sUriguNA huMti chattIsaM // 548 // AyArAI aTTha u taha ceva ya dasaviho ya Thiyakappo / bArasa tava chAvassaga sUriguNA huMti chattIsaM // 549 // (chAyA- samyaktvajJAnacaraNAni pratyekaM aSTASTabhedavanti / dvAdazabhedaM ca tapaH sUriguNA bhavanti SaTtriMzat // 548 // AcArAdiH aSTau tu tathA caiva ca dazavidhazca sthitakalpaH / dvAdazavidhaM tapaH SaDAvazyakAni sUriguNA bhavanti SaTtriMzat // 549 // ) vRttiH - athavA itthaM SaTtriMzadguNA gurorbhavanti, tatrAha - 'sammatte'tyAdi, samyaktvasya darzanAcArasya niHzaGkitAdayaH jJAnasya-jJAnAcArasya kAlavinayAdayaH caraNasya-cAritrAcArasya IryAsamityAdayaH pratyekamaSTAvaSTau bhedA militAzcaturviMzatiH, tapasazca bAhyAbhyantarabhedabhinnasya pratyekaM SaDvidhatvena anazanAdayo dvAdaza bhedAH, sarvamIlane ca SaTtriMzadbhavanti // 548 // atha bhaGgyantareNApi guroH SaTtriMzadguNAnAha - 'AyArAI'tyAdi, AcArA:-zrutAdayaH prAgvyAvarNitasvarUpA avivakSitasvasvabhedA aSTau gaNisampadaH, tathA 'Acelakku 1 desiya 2 sijjAyara 3 rAyapiMDa 4 kiikamme 5 / vaya 6 je? 7 paDikkamaNe 8 mAsaM 9 pajjosavaNakappo 10 // 1 // ' (chAyA- Acelakya 1 auddezika 2 zayyAtara 3 rAjapiNDa 4 kRtikarmaNi 5 / vrata 6 jyeSTha 7 pratikramaNe 8 mAsaH 9 paryuSaNAkalpaH 10 // 1 // ) ityevaM vakSyamANasvarUpo dazavidhaH sthitakalpaH, tathA dvAdazavidhaM tapaH prAguktasvarUpaM, tathA SaDAvazyakAni-sAmAyikacaturviMzatistavavandanakapratikramaNakAyotsargapratyAkhyAna
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthAntaragataguruguNaSaTvizikAH 1071 lakSaNAni, etAni sarvANyapi militAni SaTtriMzatsUriguNA bhavanti / iha caivamanyA api SaTtrizikAH sambhavanti, tAstu vistarabhayAnnAbhidhIyante, kevalaM kiJcitsopayogatvAt supratItatvAcca - 'desakulajAirUvI saMghayaNI dhiijuo aNAsaMsI / avikatthaNo amAyI thiraparivADI gahiyavakko // 1 // jiyapariso jiyanido majjhattho desakAlabhAvannU / Asannaladdhapaibho nANAvihadesabhAsannU // 2 // paMcavihe AyAre jutto suttatthatadubhayavihinnU / AharaNaheuuvanayanayaniuNo gAhaNAkusalo // 3 // sasamayaparasamayaviU gaMbhIro dittimaM sivo somo / guNasayakalio jutto pavayaNasAraM parikaheuM // 4 // ' (chAyA- dezakulajAtirUpI saMhananI dhRtiyuto anAzaMsI / avikatthano amAyI sthiraparipATiH gRhItavAkyaH // 34 // jitaparSad jitanidro madhyastho dezakAlabhAvajJaH / Asannalabdhapratibho nAnAvidhadezabhASAjJaH // 35 // paJcavidhe AcAre yuktaH sUtrArthatadubhayavidhijJaH / udAharaNahetukAraNanayanipuNo grAhaNAkuzalaH // 36 // svasamayaparasamayavid gambhIro dIptimAn zivaH somaH / guNazatakalito yuktaH pravacanasAraM parikathayitum // 37 // ) iti gAthAcatuSTayabhaNitAH sUriguNAH SaTtriMzaddaya'nte - tatra yutazabdaH pratyekamabhisambadhyate, dezayutaH kulayuta ityAdi, tatra yo madhyadeze jAto yo vA'rdhaSaDvizatiSu janapadeSu sa dezayutaH, sa hyAryadezabhaNitaM jAnAti tataH sukhena tasya samIpe ziSyAH sarve'pyadhIyante iti tadupAdAnaM 1 kulaM-paitRkaM tathA ca lokavyavahAraHIkSvAkukulajo'yamityAdi tena yutaH pratipannArthanirvAhako bhavati 2 jAti:-mAtRkI tayA yuto vinayAdiguNavAn bhavati 3 rUpayuto lokAnAM guNaviSayabahumAnabhAg jAyate, 'yatrAkRtistatra guNA vasantI'tipravAdAt, kurUpasya anAdeyatvAdiprasaGgAcca 4 saMhananena viziSTazArIra
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1072 granthAntaragataguruguNaSatrizikAH sAmarthyarUpeNa yuto vyAkhyAyAM na zrAmyati 5 dhRtiH-viziSTamAnasAvaSTambhalakSaNA tayA yuto nAtigahaneSvapyartheSu bhramamupayAti 6 anAzaMsI-zrotRbhyo vastrAdyanAkAGkSI 7 avikatthanonAtibahubhASI, yadvA svalpe'pi kenacidaparAddhe punaH punastadutkIrtanaM vikatthanaM tadrahitaH 9 amAyI-zAThyarahitaH 9 sthirA-atizayena nirantarAbhyAsataH sthairyamApannA anuprayogaparipATyo yasya sa sthiraparipATiH, tasya hi sUtramartho vA na manAgapi galati 10 gRhItavAkyaHupAdeyavacanaH, tasya hi svalpamapi vacanaM mahArthamiva pratibhAti 11 // 1 // jitaparSat na mahatyAmapi parSadi kSobhamupayAti 12 jitanidraH-alpanidraH, sa hi rAtrau sUtramarthaM vA paribhAvayan na nidrayA bAdhyate 13 madhyastha:-sarveSu ziSyeSu samacittaH 14 dezaM kAlaM ca bhAvaM ca jAnAtIti dezakAlabhAvajJaH, sa hi dezaM kAlaM bhAvaM ca lokAnAM jJAtvA sukhena viharati, ziSyANAM vA'bhiprAyAn jJAtvA tAn sukhenAnuvartayati 15-16-17 AsannAtatkSaNAdeva labdhA karmakSayopazamenAvirbhUtA pratibhA-paratIrthikAdInAmuttarapradAnazaktiryasya sa AsannalabdhapratibhaH 18 nAnAvidhAnAM dezAnAM bhASAM jAnAtIti nAnAvidhadezabhASAjJaH, sa hi nAnAdezIyAn ziSyAn sukhena zAstrANi grAhayati, tattaddezajAMzca janAn tattadbhASayA dharmamArge'vatArayati 19 // 2 // paJcavidha AcAro-jJAnAcArAdirUpastasmin yuktaH-udyuktaH svayamAcAreSvanavasthitasyAnyAnAcAreSu pravartayitumazakyatvAt 24 sUtrArthagrahaNena caturbhaGgI sUcitA, ekasya sUtraM nArthaH dvitIyasyArtho na sUtraM tRtIyasya sUtramapyartho'pi caturthasya na sUtraM nApyarthaH tatra tRtIyabhaGgagrahaNArthaM tadubhayagrahaNaM, tataH sUtrArthatadubhayavidhIn jAnAtIti sUtrArthatadubhayavidhijJaH 25 AharaNaM-dRSTAntaH heturdvividhaH-kArako jJApakazca, tatra kArako yathA ghaTasya kartA kumbhakAraH, jJApako yathA tamasi ghaTAdInAmabhivyaJjakaH pradIpaH, upanayaH-upasaMhAro dRSTAntadRSTasyArthasya prakRte yojanamiti bhAvaH, 'kAraNa 'tti pAThe tu kAraNaM-nimittaM, nayAnaigamAdayaH eteSu nipuNaH AharaNahetUpanayanayanipuNaH, sa hi zrotAramapekSya tatpratipattyanurodhataH kvacid dRSTAntopanyAsaM 26 kvaciddhetUpanyAsaM karoti 27 upasaMhAranipuNatayA samyagadhikRtamarthamupasaMharati 28 nayanipuNatayA sa samyagadhikRtanayavaktavyatA'vasare samyak saprapaJcavaiviktyena nayAnabhidhatte 29 grAhaNAkuzalaH-pratipAdanazaktiyuktaH 30 // 3 // svasamayaM 31 parasamayaM 32 ca vettIti svasamayaparasamayavit, sa hi pareNAkSiptaH sukhena svapakSaM parapakSaM ca nirvAhayati, gambhIra:-atucchasvabhAvaH 33 dIptimAn-paravAdinAmanuddharSaNIyaH 34 zivaH-akopano yadivA yatra tatra vA viharan kalyANakaraH 35 somaH-zAntadRSTiH
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthAntaragataguruguNaSaTtrizikAH 1073 36 iti SaTtriMzadguNopeto gururvijJeyaH, upalakSaNatvAccAmISAM guNAnAmaparairapi guNairaudAryasthairyAdibhiH zazadharakaranikarakamanIyairalaGkRtaH pravacanopadezako gururbhavati, tathA cAha "guNasayakalio jutto pavayaNasAraM parikaheuM ' 'ti, yadvA guNA- mUlaguNA uttaraguNAzca teSAM zatAni taiH kalito guNazatakalitaH yuktaH - samIcInaH pravacanasya dvAdazAGgasya sAraM arthaM kathayituM yaduktaM "guNasuTThiyassa vayaNaM ghayaparisitto vva pAvao bhAi / guNahINassa na sohai nehavihUNo jar3a paIvo // 1 // " (chAyA - guNasusthitasya vacanaM ghRtapariSikta iva pAvako bhAti / guNahInasya na zobhate snehavihIno yathA pradIpaH // 1 // iti gAthAcatuSTayArthaH // 549|| ||64||' samyaktvaprakaraNatadvRttyoH SaTtriMzadguruguNA itthaM nirUpitAH 'vayachakkAI aTThAraseva AyAravAi aTTheva / pAyacchittaM dasahA sUriguNA huMti chattIsaM // 30 // (144) (chAyA - vrataSaTkAdayo aSTAdazaiva AcAravattvAdayo'STAveva / prAyazcittaM dazadhA sUriguNA bhavanti SaTtriMzat // 30 // vRttiH - vrataSaTkAdayo'STAdaza prAguktAH, eSAM cA''cAryaguNatvametadaparAdheSu samyak prAyazcittajJAnAt / bhAvapratyayasya luptatvAdA''cAravattvAdayo'STAveva, te cA 'AyArava 1 mavahArava 2 vavahAru 3 vvIlae 4 pakuvvI ya 5 / nijjava 6 avAyadaMsI 7 aparissAvI ya bodhavve 8 // 1 // ' -- (chAyA - AcAravAn 1 avadhAravAn 2 vyavahAraH 3 apavrIDakaH 4 prakurvI ca 5 / niryApako 6 apAyadarzI 7 aparizrAvI 8 ca boddhavyaH // 1 // ) - = asyAzcArthaH AcAravAn jJAnAsevAbhyAM paJcaprakArAcArayukto'yaM hi guNavattvena zraddheyavAkyo bhavati // 1 // avadhAraH AlocakoktAparAdhAnAmavadhAraNam, tadvAn / sa hi sarvA'parAdheSu yathAvacchuddhidAnasamartho bhavati // 2 // 'vavahAra'tti matuplopAd vyavahAravAn AgamazrutA''jJAdhAraNAjItalakSaNapaJcaprakAravyavahArA'nyatarayuktaH, so'pi yathAvacchuddhikaraNasamartho bhavati // 3 // lajjAdinA'ticArAn gopAyantamupadezavizeSairapavrIDayati, vigatalajjaM =
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1074 granthAntaragataguruguNaSajhizikAH karotIti = apavrIDakaH, sa hyAlocakasyA'tyantamupakArako bhavati // 4 // padatrayasya karmadhArayaH / Alocitasya prAyazcittadAnena prakarSaNa zuddhiM kArayatItyevaMzIla ityetadarthasya sAmAyikasya kurvadhAtordarzanAt prakurvI // 5 // 'nijjavatti prAkRtatvAnniryApako'yaM hi yathA nirvahati tathA prAyazcittaM kArayati // 6 // apAyAn durlabhabodhikatvAdIn sAticArANAM darzayatItyapAyadarzI // 7 // na parizravatyAlocakoktamakRtyamanyasmai na nivedayatItyevaMzIlo'parizrAvI // 8 // tadanyo hyAlocakAnAM lAghavakArI boddhavyaH / prAyazcittaM dazadhA yadAha - AloyaNapaDikkamaNe mIsavivege tahA vi ussagge / tavacheyamUlaaNavaTThayAya pAraMcie ceva // 1 // [paJcAzaka 16/2, gAthA0 2, Ava0ni0 1418] (chAyA- AlocanaM pratikramaNaM mizraM vivekastathApi utsargaH / tapazchedo mUlaM anavasthApyatA pArAJcika eva // 1 // ) ete militAH sUriguNAH SaTtriMzad bhavanti // 30 // // 144 // tathA - AyArAI aTTha u taha ceva ya dasaviho ya tthikppo| bArasa tava chAvassaga sUriguNA huMti chattIsaM // 31 // (145) (chAyA- AcArAdayo'STau tu tathaiva ca dazavidhazca sthitakalpaH / dvAdazavidhaM tapaH SaDAvazyakAni sUriguNA bhavanti SaTtriMzat // 31 // ) vRttiH - AcArAdayaH AcArasampadAdyA aSTau prAguktarUpA dazavidhazca sthitikalpaH, sa caivam 'Acelakku 1 desiya 2 sijjAyara 3 rAyapiMDa 4 kiikamme 5 / vaya 6 jiTTha 7 paDikkamaNe 8 mAsaM 9 pajjosavaNakappe 10 // 1 // ' (chAyA- Acelakya 1 auddezika 2 zayyAtara 3 rAjapiNDa 4 kRtikarmaNi 5 / vrata 6 jyeSTha 7 pratikramaNe 8 mAsaH 9 paryuSaNAkalpaH 10 // 1 // ) dvAdazavidhaM tapaH // 12 // SaDAvazyakAni sAmAyikAdIni // 6 // ete'pi melitAH SaTtriMzat sUriguNAH syuH // 31 // // 145 //
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthAntaragataguruguNaSaTvizikAH 1075 tathA vigahA kasAya sannA piMDo uvasagga jhANa sAmaiyaM / bhAsA dhammo ee sUriguNA hu~ti chattIsaM // 32 // (146) (chAyA- vikathAH kaSAyAH saJjAH piNDa upasargA dhyAnaM sAmAyikam / bhASA dharma ete sUriguNA bhavanti SaTtriMzat // 32 // ) vRttiH - vikathA - strIbhaktadezarAjakathAkhyAH // 4 // kaSAyAH krodhAdyAH // 4 // saJjJAH - AhArabhayamaithunaparigrahasaJjJAkhyAH // 4 // piNDa:-AhAro'zanapAnakhAdimasvAdimarUpaH // 4 // upasargAH - daivamAnuSatairazcAtmasaMvedanIyarUpAH, // 4 // AtmasaMvedanIyAH ziroM'hriskhalanAdibhiH, dhyAnam - ArttaraudradharmazukladhyAnAkhyam // 4 // sAmAyikam - samyaktvazrutadezaviratisarvaviratyAkhyam // 4 // bhASA - satyA'satyAmizrA'satyAmRSAsvarUpA / tatra satyA'styAtmetyAdi // 1 // asatyA nAstyAtmetyAdi // 2 // mizrA punarubhayarUpA yathA'viditvA'pyasminnagare daza dArakA jAtA mRtA veti brUte // 3 // asatyAmRSA''mantraNyAdikA he devadatta ! ityAdi // 4 // dharmo - dAnazIlatapobhAvanAbhedaH // 4 // ete vikathAdayo nava, uktanItyA caturguNA bhavanti sUriguNAH SaTvizaditi bhAvaH / iha ca sthitakalpAdInAM yathAsambhavaM samyagAsevanaparijJAnaprarUpaNaparihArAdibhiH sUriguNatvaM jJeyam // 32 // // 146 // tathA - paMcamahavvayajutto paMcavihAyArapAlaNujjutto / paMcasamio tigutto chattIsa guNo gurU hoi // 33 // (147) (chAyA- paJcamahAvratayuktaH paJcavidhAcArapAlanayuktaH / paJcasamitaH triguptaH SaTtriMzadguNo gururbhavati // 33 // ) vRttiH - spaSTA / navaram, paJcamahAvratAdInAmaSTAdazAnAmapi svayaMkaraNA'nyakAraNato dvaiguNyena SaTtriMzadguNo gururbhavatItyarthaH // 33 // // 147 // sampratyanuyogapravartanamAzritya gurorguNaSaTvizikAM gAthAcatuSTayenAhuH desakulajAirUvI saMghayaNI dhIjuo annaasNsii| avikatthaNo amAI thiraparivADI gahiyavakko // 34 // (148)
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1076 granthAntaragataguruguNaSaTtrizikAH jiparaso jiyani majjhattho desakAlabhAvannU / Asannaladdhapaibho nANAvihadesabhAsannU // 35 // ( 149 ) paMcavi AyAre jutto suttatthatadubhayavihinnU / AharaNaheukAraNanayaniuNo gAhaNAkusalo // 36 // (150 ) sasamayaparasamayaviU gaMbhIro dittimaM sivo somo / guNasakalio jutto pavayaNasAraM parikaheuM // 37 // (151 ) (chAyA - dezakulajAtirUpI saMhananI dhRtiyuto anAzaMsI / avikatthano amAyI sthiraparipATiH gRhItavAkyaH ||34|| jitaparSad jitanidro madhyastho dezakAlabhAvajJaH / Asannalabdhapratibho nAnAvidhadezabhASAjJaH // 35 // paJcavidhe AcAre yuktaH sUtrArthatadubhayavidhijJaH / udAharaNahetukAraNanayanipuNo grAhaNAkuzalaH // 36 // svasamayaparasamayavid gambhIro dIptimAn zivaH somaH / guNazatakalito yuktaH pravacanasAraM parikathayitum // 37 // ) vRtti: - dezakulajAtirUpANyatizAyIni vidyante yasya sa tathA / tatra dezo madhyadezo janmabhUmiH / 1 / kulamikSvAkvAdi paitRkam |2| jAtirmAtRsamutthA / 3 / rUpamaGgopAGgasampUrNatA |4| saMhananI viziSTasaMhananaH, sa hi vAcanAdau na zrAmyati / 5 / dhRtiyuktaH / 6 / anAzaMsI zrotRbhyo na vastrAdyA''kAGkSI 7 // avikatthano'bahubhASI, anAtmazlAghAparo vA / 8 / amAyI / 9 / sthirA nizcalA paripATiH sUtrArthavAcanA yasya sa tathA / 10 / gRhItaM vAkyaM yena sa tathA'vadhAraNAvAn, yadvA gRhItaM vAkyaM yasya sa AdeyavacanaH / 11 / jitapariSat | 12| jitanidraH / 13 / madhyasthaH ziSyeSu samacittaH / 14 / dezaH sAdhubhAvitAdiH, kAlaH subhikSAdiH, bhAvaH kSAyopazamikAdistAn jAnAtIti tajjJaH / sa hi yathaucityena viharati dharmakathAM ca kurute / 15-16-17 / AsannA praznA'nantarameva labdhA pratibhA - uttaradAne buddhiryena sa tathA / 18 / nAnAvidhadezabhASAjJaH ||19|| ||34, 35 // // 148, 149 // paJcavidha AcAre jJAnAdau yuktaH ||24|| sUtrArthatadubhayavidhijJaH iha tadubhayapadenaiva gatArthatvAt sUtrArthapadopAdAnaM caturbhaGgyartham / tadubhayapadena ca tRtIyabhaGgasya grAhyatoktA // 25 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1077 granthAntaragataguruguNaSaTvizikAH udAharaNaM dRSTAntaH / heturanvayavyatirekavAn / kAraNaM dRSTAntAdirahitamupapattimAtram, yathA nirupamasukhaH siddho jJAnA'nAbAdhaprakarSAt, anyatra nirupamasukhAbhAvAnnAstyatra dRSTAntaH, uktaM ca - 'heU aNugamavairegalakkhaNo sjjhvtthupjjaao| AharaNaM diTuMto kAraNamuvavattimittaM tu // 1 // ' [vizeSa0 bhA0 1077 gA0] (chAyA- hetuH anugamavyatirekalakSaNaH sAdhyavastuparyAyaH / udAharaNaM dRSTAntaH kAraNamupapattimAtraM tu // 1 // ) sAdhyamanityatvam, tadAdhArabhUtaM vastu zabdaH, tasya paryAyaH kramabhAvI dharmaH kRtakatvarUpaH / nayA:-naigama 1 saGgraha 2 vyavahAra 3 RjusUtra 4 zabda 5 samabhirudai 6 vambhUtA 7 ''khyAH sapta teSu nipuNaH, anIdRzo hi vacanamAtreNa na bodhayitumalam // 29 // ata eva grAhaNAkuzalaH parapratyAyanakSamaH // 30 // svasamayaparasamayavit // 31 // gambhIro'tucchaH // 32 // dIptimAn sapratApaH // 33 // zivo viziSTatapolabdhyAdibhiH kSemakRt // 34 // somo'krodhanaH // 35 // guNAnAM mUlaguNAdInAM zatAni bahutvopalakSaNaM caitattaiH kalitaH // 36 // yukto'rhaH pravacanasAraM siddhAntArthaM parikathayitumiti gAthAcatuSTayArthaH // 36, 37 // // 150, 151 // ' sambodhaprakaraNe guruguNAnAmaSTAcatvAriMzat SaTvizikAH pradarzitAH / tathAhi - 'paDirUvAI caudasa khaMtimAiyadasaviho dhmmo| bArasa ya bhAvaNAo sUriguNA huMti chattIsaM (1) // 596 // paMciMdiyasaMvaraNo taha navavihabaMbhaceraguttidharo / taha cattacaukasAo aTThArasaguNehiM saMjutto // 597 // paMcamahavvayajutto paMcavihAyArapAlaNasamattho / paMcasamiitigutti-gutto chattIsaguNakalio (2) // 598 // vihipaDivaNNacaritto gIyattho vacchalo susIlo ya / seviyagurukulavAso aNuyattiparo gurU bhaNio // 599 // desakulajAIrUvI saMghayaNI thiijuo annaasNsii| avikatthaNo amAI thiraparivADI gahiyavakko // 600 //
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1078 granthAntaragataguruguNaSaTtrizikAH jiyapariso jiyaniddo majjhattho desakAlabhAvannU / AsaNNaladdhapaibho nANAvihadesabhAsaNNU // 601 // paMcavihe AyAre jutto suttatthatadubhayavihinnU / AharaNaheuuvaNayaNayaNiuNo gAhaNAkusalo // 602 // sasamayaparasamayaviU gaMbhIro dittimaM sivo somo| guNasayakalio eso pavayaNauvaesao sugurU (3) // 603 // aTThavihA gaNisaMpaya AyArAI cuvvihikkikkaa| cauhA viNayapavittI chattIsaguNA ime guruNo (4) // 604 // sammattanANacaraNA patteyaM aTThaaTThabheillA / bArasabheo ya tavo sUriguNA hu~ti chattIsaM (5) // 605 // AyArAi aTThao taha ceva ya dasaviho Thiikappo / bArasa tava chAvassaya sUriguNA ku~ti chattIsaM (6) // 606 // aTThadasapAvaTThANehiM paDicatto bArabhikkhupaDimadharo / chavvayarakkhaNadhIro sUriguNA hu~ti chattIsaM (7) // 607 // dugavIsaparisahasaho caUdasabhUyagAmarakkhaNaparo y|| chattIsaM sUriguNA ee bhaNiyA jiNidehiM (8) // 608 // caukkaM sAraNasikkhAi 4 dANAi dhamma 4 jhANamikkikkaM / caubheyaM 16 bArabhAvaNa 12 uvaesaparo ya chattIsaM (9) // 609 // caraNa 5 vaya 5 samii 5 AyAra 5 sammatta 5 sajjhAya 5 paMcavavahArA 5 / saMvegikka 1 alaMkiya-deho chattIsaguNakalio (10) // 610 // iMdiya 5 visaya 5 pamAyA 5 sava 5 niddA 5 duTubhAvaNA 5 catto / chajjIvakAyajayaNA-nirao 6 chattIsaguNakalio (11) // 611 // lesA 6 vassaya 6 davvANi 6 vayaNa 6 dosA 6 tahA ya chabbhAsA 6 / nANaguNeNa muNai evaM chattIsaguNakalio (12) // 612 //
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthAntaragataguruguNaSaTtrizikAH 1079 piMDesaNa 7 pANesaNa 7 bhaya suha 7 sattAi aTThamayaThANA 8 / evaM chattIsaguNA sUrINaM huMti savvaddhA (13) // 613 // dasaNanANacarittA-yArAiyAra aTThayaM atttth| guruguNajutto caubuddhi-kalio 4 chattIsaguNajutto (14) // 614 // aTuMgajoga 8 aDasiddhI 8 aDadiTTI 8 aTThakamma 8 vinnaanno| davvAicauaNuoga-dharo 4 guNA hu~ti chattIsaM (15) // 615 // navapAvaniyANAi 9-vArao navaviho ya baMbhadharo 9 / kayanavakappavihAro 9 navatatta 9 chattIsaguNajuo (16) // 16 // uvaghAya 10 asaMvara 10 saMkilesa 10-dasagaM hAsAi chakka 6 mujjhittA / jiNasAsaNapavatto chattIsaguNo havai sUrI (17) // 617 // sAmAyArI dasahA kahei 10 dasagaM samAhiThANANaM 10 / ujjhiyakasAyasolasa 16 evaM chattIsaguNakalio (18) // 618 // cauro samAhiThANA ikkikko caura 16 sohiasaNassa / dasage 10 dasapaDisevA 10-vajjio huMti chattIsaM (19) // 619 // muNidhamma 10 viNaya 10 veyA-vaccaM 10 dasagaM sayA parivahai / vajjiya chaakappo 6 evaM chattIsaguNajutto (20) // 620 // ruidasagaM 10 ya dusikkhA 2 sadiTThivAyaMga 12 taha uvaMgANi 12 / bArasa bArasa chattIsa evaM sUrINa guNasaMkhA (21) // 21 // ikkArasa gihipaDimA 11 bAra vvaya 12 tera kiriyaThANANi 13 / jANato vajjaMto chattIsaguNo ya Ayario (22) // 622 // dasavihapAyacchittaM 10 uvaogA bAra 12 caudauvagaraNA 14 / vihiNA paDivajjamANo chattIsaguNo have sUrI (23) // 623 // bhAvaNa 12 tava 12 muNipaDimA 12 bArasa bheyA bhavaMti tigunnijjaa| evaM chattIsaguNo gurubuddhIe paNamiyavvo (24) // 624 //
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1080 granthAntaragataguruguNaSatrizikAH aMDAiaTThasuhamANi 8 guNaThANANi taheva caudasa ya 14 / / paDirUvAi caUdasa 14 sUriguNA ku~ti chattIsaM ( 25) // 625 // gArava 3 sallANa 3 tiyaM pannarasa sannA ya 15 joya pannarasa 15 / evaM chattIsaguNA Ayariyo jo sayA muNai (26) // 626 // solasa uggamadosA 16 solasa uppAyaNAi je dosA 16 / davvAbhigahacaukkaM 4 evaM chattIsa sUriguNA (27) // 627 // solasa vayaNA 16 saMjama-sattarasa bheyA 17 virAhaNA tinni 3 / evaM chattIsa guNA-laMkiataNu hoi Ayario (28) // 628 // aTThArasa purisammi caraNaajuggANa 18 dei no caraNaM / pAvaTThANANi aTThAra 18 vajjaNo hoi chattIsaM (29) // 629 // aTThArasavihabaMbhaM 18 dharei sIlaMgarahasahassANaM / aTThArasagaM vasaggaM 18 sUriguNA huMti chattIsaM (30) // 630 // guNavIsaM dosANaM kAussaggassa 19 satara maraNANi 17 / bhAsai cayai jahANaM sUriguNA huMti chattIsaM (31) // 631 // micchattaM 1 asamAhi-ThANA vIsaM 20 ca mNddliidosaa| paNa 5 dasa esaNadosA 10 chattIsaM huMti sUriguNA (32) // 632 // igavIsaM taha sabalA 21 sikkhAsIlANa paMcadasaThANA 15 / evaM chattIsaguNA sUrINaM guNagaNaDDANaM (33) // 633 // micchattaM veyatiyaM chakkaM hAsAi kasAyacaukkaM ca / cohasabhitaragaMThI 14 parIsahadugavIsa 22 chattIsaM (34) // 634 // muNiguNasattAvIsaM 27 navakoTivisuddhamasaNamAINaM / evaM sUriguNANaM chattIsaM hoi niccamiNaM (35) // 635 // paDilehaNapaNavIsaM 25 chakkAyavirAhaNANamujjhavaNaM 6 / veIyAipaNagaM 5 suddhaM chattIsayaM guruo (36) // 636 //
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1081 granthAntaragataguruguNaSaTvizikAH battIsajogasaMgahaguNakalio 32 cuppyaarbhaavhiN| AyaraNA saMbhAsaNA vAsaNA payaTTaNArhi 4 ca (37) // 637 // laddhINaM aDavIsaM 28 advaiva pabhAvagANa purisANaM 8 / evaM chattIsaguNA gurUNa sayayaM muNeyavvA (38) // 638 // guNatIsapAvasuyassa pasaMgavajja 29 ca satta sohiguNA 7 / evaM chattIsaguNA gurUNa sayayaM muNeyavvA (39) // 639 // abhitario chakkaM 6 tIsaM ThANANi mohaNijjassa 30 / chattIsaM sUrIguNA NAyavvA niuNabuddhIhi (40) // 640 // igatIsaM siddhaguNA 31 paNagaM nANANa 5 mittha chattIsaM / sUriguNANaM evaM dhAreyavvaM sayA hiyae (41) // 641 // divvAiuvasaggA cauro 4 sahae sayA visuddhamaNo / battIsaM 32 jIvabheyANaM jANai evaM khu chattIsaM (42) // 642 // taha vigahANa caukkaM 4 battIsaM vaMdaNassa dosAo 32 / niccaM cayai sahAvA sUriguNA hu~ti chattIsaM (43) // 643 // AsAyaNatittIsaM 33 vIriyAyArassa tigamagRhaMto 3 / evaM sUriguNANaM chattIsaM vaNiyaM saccaM (44) // 644 // paNavIsaM bhAvaNAI bhAvillo 25 paMcamahavvayAINaM / ikkArasaMgadhArI 11 sUriguNA huMti chattIsaM (45) // 645 // taha bArasaMgadhArI paiNNadasayaM chacheya caumUlaM / naMdI aNuogadharo arAgadosehiM chattIsaM (46) // 646 // nANammi ya daMsaNammi ya caraNammi tavammi tahaya vIriyammi / karaNakAraNANumaibheehiM huMti paNNarasaM 15 // 647 // dasavihasAmAyArIkusalo 10 paNasamiya 5 paMcasajjhAo 5 / apamattega 1 guNehi kuNai sayA sUri chattIsaM (47) // 648 //
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1082 granthAntaragataguruguNapaTJizikAH aTTha ya pavayaNamAyAo 8 suhaduhasejjANa aTTha 8 tivihasaccaM 3 / chabbhAsA 6 jhANadurga 2 sattavibhaMga 7 dudhamma 2 chattIsaM (48) // 649 // iccAiaNegaguNagaNa-sayakalio suvihiyANa hiyjnno| Ayario supasattho gacche meDhIsamo bhaNio // 650 // (chAyA-pratirUpAdayazcaturdaza, kSAntyAdikadazavidho dharmaH / dvAdaza ca bhAvanAH, sUriguNA bhavanti SaTtriMzat (1) // 596 // paJcendriyasaMvaraNaH, tathA navavidhabrahmacaryaguptidharaH / tathA tyaktacaturvidhakaSAyaH, aSTAdazaguNaiH saMyuktaH // 597 // paJcamahAvratayuktaH, paJcavidhAcArapAlanasamarthaH / paJcasamititriguptiguptaH, SaTtriMzadguNakalitaH (2) // 598 / / vidhipratipannacAritraH, gItArthaH vatsalaH suzIlazca / sevitagurukulavAsaH anuvRttiparaH guruH bhaNitaH // 599 // dezakulajAtirUpI, saMhananI dhRtiyutaH anaashNsii| avikatthanaH amAyI, sthiraparipATiH grAhyavAkyaH // 600 / jitaparSad jitanidraH, madhyasthaH dezakAlabhAvajJaH / AsannalabdhapratibhaH, nAnAvidhadezabhASAjJaH // 601 // paJcavidhe AcAre yuktaH, sUtrArthatadubhayavidhijJaH / AharaNahetuupanayanayanipuNaH, grAhaNAkuzalaH // 602 // svasamayaparasamayavid, gambhIraH dIptimAn zivaH somaH / guNazatakalitaH eSaH, pravacanaupadezakaH suguruH (3) // 603 // aSTavidhA gaNisampad, AcArAdiH caturvidhA ekaikA / caturdhA vinayapravRttiH, SaTtriMzadguNA ime guroH (4) // 604 / / samyaktvajJAnacaraNAni, pratyekaM aSTASTabhedavanti / dvAdazabhedazca tapaH, sUriguNA bhavanti SaTtriMzat (5) // 605 //
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthAntaragataguruguNaSaTtrizikAH AcArAdiH aSTakaH, tathaiva ca dazavidhaH sthitakalpaH / dvAdaza tapAMsi SaD AvazyakAni, sUriguNA bhavanti SaTtriMzat (6) ||606 // aSTAdazapApasthAnaiH parityaktaH, dvAdazabhikSupratimAdharaH / SaDvratarakSaNadhIraH, sUriguNA bhavanti SaTtriMzat (7) // 607 // dvAviMzatipariSahasahaH, caturdazabhUtagrAmarakSaNaparazca / SaTtriMzat sUriguNA, ete bhaNitA jinendraiH (8) ||608|| catuSkaM smAraNazikSAdInAM 4, dAnAdiH dharmaH 4 dhyAnamaikaikam / caturbhedaM 16 dvAdazabhAvanA 12 - upadezaparazca SaTtriMzat (9) 609 // caraNAni 5 vratAni 5 samitaya 5 AcArAH 5 samyaktvAni 5 svAdhyAyAH 5 paJcavyavahArAH 5 / saMvegaH ekaH 1 alaGkRtadehaH SaTtriMzad guNakalita : (10) // 610 // indriya 5 viSaya 5 pramAdA 5 - zrava 5 nidrA 5 duSTabhAvanA 5 tyaktaH / SaDjIvakAyayatanA-nirataH 6, SaTtriMzadguNakalitaH (11) // 611 // lezyAH 6 AvazyakAni 6 dravyANi 6 vacanAni 6 doSAH 6 tathA ca SaD bhASAH 6 / jJAnaguNena jAnAti, evaM SaTtriMzadguNakalitaH (12) // 612 // piNDaiSaNAH 7 pAnaiSaNAH 7 bhayAni 7 sukhAni 7 sapta aSTamadasthAnAni / evaM SaTtriMzadguNAH, sUrINAM bhavanti sarvakAlam (13) // 613 // darzanajJAnacAritrA- cArAticASTakaM aSTau / guruguNayuktaH caturbuddhi-kalitaH 4 SaTtrizadguNayuktaH (14) // 614 // aSTAGgayoga 8-aSTasiddhi 8-aSTadRSTi 8 - aSTakarma 8 - vijJAnaH / dravyAdicaturanuyoga-dharaH 4 guNA bhavanti SaTtriMzat (15) // 615 // 1083 navapApanidAnAdi 9 - vArakaH navavidhazca brahmadharaH 9 / kRtanavakalpavihAraH 9 navatattvAni 9 SaTtriMzadguNayutaH (16) // 616 // upaghAta 10-asaMvara 10 - saGkleza 10 - dazakaM, hAsyAdiSaTkamujjhitvA / jinazAsanapravRttaH, SaTtriMzadguNo bhavati sUriH (17) // 617 //
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1084 granthAntaragataguruguNaSatrizikAH sAmAcArIM dazadhA kathayati 10, dazakaM samAdhisthAnAnAm 10 / ujjhitaSoDazakaSAyaH 16, evaM SaTtrizadguNakalita : (18) // 618 // catvAri samAdhisthAnAni, ekaikAni catvAri 16 azanazodheH / dazakaM 10 dazapratisevA 10 - varjitaH bhavanti SaTtriMzat (19) // 619 // munidharma 10 - vinaya 10 - vaiyAvRttya 10 - dazakaM sadA parivahati / varjitaSaDakalpyaH 6, evaM SaTtrizadguNayuktaH (20 ) // 620 // rucidazakaM 10 ca dvizikSe 2, sadRSTivAdAGgAni 12 tathopAGgAni 12 / dvAdaza dvAdaza SaTtriMzad, evaM sUrINAM guNasaGkhyA (21) // 621 // ekAdaza gRhipratimAH 11 dvAdaza vratAni 12 trayodaza kriyAsthAnAni 13 / jAnan varjayan SaTtriMzadguNazca AcArya: (22) // 622 // dazavidhaM prAyazcittaM 10 upayogA dvAdaza 12 caturdaza upakaraNAni 14 / vidhinA pratipadyamAnaH, SaTtriMzadguNaH bhavet sUriH (23) // 623 // bhAvanAH 12 tapAMsi 12 munipratimAH 12, dvAdaza bhedA bhavanti tribhiH guNayet / evaM SaTtriMzadguNaH, gurubuddhyA praNantavyaH (24) // 624 // aNDAdiaSTasUkSmANi 8, guNasthAnAni tathaiva caturdaza ca 14 / pratirUpAdiH caturdaza 14, sUriguNA bhavanti SaTtriMzat (25) // 625 // gaurava 3 - zalyayoH 3 trikaM paJcadaza saJjJAzca 15 yogAH paJcadaza 15 / evaM SaTtriMzadguNA, AcAryaH yaH sadA jAnAti (26) // 626 // SoDaza udgamadoSAH 16, SoDaza utpAdanAyA ye doSAH 16 / dravyAbhigrahacatuSkaM 4, evaM SaTtriMzatsUriguNAH (27) // 627 // SoDaza vacanAni 16 saMyamaH saptadazabhedAt 17 virAdhanAstisraH / evaM SaTtriMzadguNA-laGkRtatanuH bhavati AcAryaH (28) // 628 // aSTAdazabhyaH puruSeSu caraNAyogyebhyaH 18 dadAti na caraNam / pApasthAnAnAmaSTAdazAnAM 18 varjanaH bhavati SaTtriMzad (29) // 629 //
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthAntaragataguruguNaSaTtrizikA : aSTAdazavidhabrahma 18 dharati, zIlAGgarathasahasrANAm / aSTAdazakaM vazagaM 18 sUriguNA bhavanti SaTtriMzat (30) // 630 // ekonaviMzatiM doSANAM kAyotsargasya 19 saptadaza maraNAni 17 / bhASate tyajati yathAjJaM, sUriguNA bhavanti SaTtriMzat (31) // 631 // mithyAtvaM 1 asamAdhi - sthAnAni viMzatiH 20 ca maNDalIdoSAH / paJca 5 daza eSaNAdoSAH 10 SaTtriMzad bhavanti sUriguNAH (32) ||632 // ekaviMzatiH tathA zabalAH 21 zikSAzIlAnAM paJcadazasthAnAni 15 / evaM SaTtriMzadguNA, sUrINAM guNagaNADhyAnAm (33) // 633 // mithyAtvaM vedatrikaM, hAsyAdiSaTkaM kaSAyacatuSkaM ca / caturdazAbhyantaragranthayaH 14 parISahadvAviMzatiH 22 SaTtriMzat (34) // 634 // muniguNasaptaviMzatiH, navakoTivizuddhiH azanAdInAm / evaM sUriguNAnAM SaTtriMzad bhavati nityameSA (35) ||635 // pratilekhanapaJcaviMzatiH 25, SaTkAyavirAdhanAnAmujjhanam 6 / vedikAdipaJcakaM 5 zuddhaM SaTtrizatkaM guroH (36) ||636|| dvAtriMzadyogasaGgrahaguNakalitaH 32 catuSprakArabhAvaiH / AcaraNA-sambhASaNA-vAsanA - pravarttanAbhiH 4 ca (37) // 637 // labdhInAM aSTAviMzatiH 28 aSTAveva prabhAvakAnAM puruSANAm 8 / evaM SaTtriMzadguNAH, gurUNAM satataM jJAtavyAH (38) // 638 // ekonatriMzatpApazrutasya prasaGgavarjanaM 29 ca sapta zodhiguNAH 7 / evaM SaTtriMzadguNAH, gurUNAM satataM jJAtavyAH (39) // 639 // abhyantarikaM SaTkaM 6 triMzat sthAnAni mohanIyasya 30 / SaTtriMzat sUriguNAH, jJAtavyAH nipuNabuddhibhiH (40) // 640 // ekatriMzat siddhaguNAH 31, paJcakaM jJAnAnAM 5 itthaM SaTtriMzad / sUriguNAnAmevaM, dharttavyaM sadA hRdaye (41) // 641 // 1085
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1086 granthAntaragataguruguNaSaTtrizikAH divyAdyupasargAn caturaH 4 sahate sadA vizuddhamanAH / dvAtriMzad 32 jIvabhedAnAM, jAnAti evaM khalu SaTtriMzat (42) // 642 // tathA vikathAnAM catuSkaM, dvAtriMzat vandanasya doSAn 32 / nityaM tyajati svabhAvAt, sUriguNA bhavanti SaTtriMzat (43) // 643 // AzAtanAH trayastriMzat 33, vIryAcArasya trikamagUhan 3 / evaM sUriguNAnAM SaTtriMzad varNitaM satyam (44) // 644 // paJcaviMzatiM bhAvanAH bhAvayan 25 paJcamahAvratAdInAm / ekAdazAGgadhArI 11 sUriguNAH bhavanti SaTtriMzat (45) // 645 // tathA dvAdazAGgadhArI prakIrNadazakaM SaTchedAH caturmUlam / nandiH anuyogadharaH, arAgadveSAbhyAM SaTtriMzat (46) // 646 // jJAne ca darzane ca caraNe tapasi tathA ca vIrye / karaNakAraNAnumatibhedaiH bhavanti paJcadaza 15 ||647 // dazavidhasAmAcArIkuzalaH 10 paJcasamitaH 5 paJcasvAdhyAyaH 5 / apramattaikaH 1 guNaiH karoti sadA sUriH SaTtriMzat (47) // 648 // aSTa ca pravacanamAtaraH 8 sukhaduHkhazayyAnAM aSTau 8 trividhasatyam 3 / SaD bhASA: 6 dhyAnadvikaM 2 saptApi bhayAni 7 dvidharmau 2 SaTtriMzat (48) // 649 // ityAdianekaguNagaNa-zatakalitaH suvihitAnAM hitajanakaH / AcAryaH suprazastaH, gacche methisamaH bhaNitaH ||650|) AsAM gAthAnAM saGkSepeNa vivaraNamevaM jJeyam - 'paDirUvAI' ityAdi / guruH pratirUpAdicaturdazaguNavAn bhavati / te caturdazaguNAH saptadazaSaTtrizikAvRttau pradarzitAH / guruH kSAntyAdidazavidhaM yatidharmaM pAlayati / dazavidhayatidharmasvarUpaM dvAdazaSaTtrizikAvRttau varNitam / gururanityatAdyA dvAdaza bhAvanA bhAvayati / dvAdazabhAvanA SoDazaSaTtrizikAvRttau prarUpitAH / itthaM sUre:-guroH SaTtriMzat guNA bhavanti // 596 // 'paMciMdiya' ityAdi / 'paMcamahavvaya' ityAdi / anayorgAthayorbhAvArthaH pUrvaM saptatriMzattamagAthAvRtteranantaraM vRttau pradarzitaH // 597 // // 598 //
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthAntaragataguruguNapaTcizikAH 1087 "vihipaDivaNNa' ityAdi / gururvidhinA cAritraM pratipanno'sti / sa gItArtha:svabhyastachedagrantha utsargApavAdakuzala iti yAvad bhavati / sa vAtsalyavAn bhavati / sa suzIlaH-nirmalabrahmacaryadharo bhavati / tena gurukulavAsaH sevitaH - ArAdhito bhavati / sa anuvRttiparaH - ziSyamano'nukUlavartane udyato bhavati / evaMprakAraguNagaNamaNDito guruH kathitastIrthakaragaNadharaiH / yaduktaM paJcavastukatadvRttyoH - 'pavvajjAjoggaguNehi, saMgao vihipavaNNapavvajjo / seviagurukulavAso, sayayaM akkhaliasIlo a||10|| vRttiH - pravrajyAyogyasya prANino guNAH pravrajyAyogyaguNA AryadezotpannAdayo vakSyamANAH, tathA'nyatrApyuktam "atha pravrajyA'rhaH-AryadezotpannaH 1 viziSTajAtikulAnvitaH 2 kSINaprAyakarmamalaH 3 tata eva vimalabuddhiH 4 durlabhaM mAnuSyaM janma maraNanimittaM sampadazcapalAH viSayA duHkhahetavaH saMyogo viyogaH pratikSaNaM maraNaM dAruNo vipAka ityavagatasaMsAranairguNyaH 5 tata eva tadviraktaH 6 pratanukaSAyo'lpahAsyAdiH 7-8 kRtajJo 9 vinItaH 10 prAgapi rAjA'mAtyapaurajanabahumata: 11 adrohakArI 12 kalyANAGgaH 13 zrAddhaH 14 sthiraH 15 samupasampannazceti 16", ebhiH saGgato yuktaH sametaH san kiM ? ityAha - vidhiprapannapravajyo vidhinA vakSyamANalakSaNena prapannA'GgIkRtA pravrajyA yena sa tathAvidhaH, tathA sevitagurukulavAsaH samupAsitagurukula ityarthaH, satataM sarvakAlaM pravrajyApratipatterArabhya askhalitazIlazca akhaNDitazIlazca, cazabdAt paradrohaviratibhAvazca iti gAthArthaH // 10 // sammaM ahIasutto, tatto vimlyrbohjogaao| tattaNNU uvasaMto, pavayaNavacchalajutto a // 11 // vRttiH - samyag - yathoktayogavidhAnena adhItasUtraH gRhItasUtraH tato vimalatarabodhayogAt iti tataH sUtrAdhyayanAdyaH zuddhatarAvagamastatsambandhAdityarthaH / kimityAha tattvajJaH vastutattvavedI upazAntaH krodhavipAkAvagamena pravacanavAtsalyayuktazca-pravacanamiha saGghaH sUtraM vA, tadvatsalabhAvayuktaH / iti gAthArthaH // 11 // sattahiarao atahA, Aeo aNavattago a gaMbhIro / avisAI paraloe, uvasamaladdhIi kalio a // 12 // vRttiH - sattvahitaratazca sAmAnyenaiva jIvahite saktazca tathA na kevalamitthaMvidhaH kintu Adeyo'nuvartakazca gambhIraH tatrAdeyo nAma grAhyavAkyaH, anuvartakazca bhAvAnu
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1088 granthAntaragataguruguNaSaTrizikAH kUlyena samyakpAlakaH gambhIro-vipulacittaH aviSAdI paraloke na pariSahAdyabhidrutaH kAyasaMrakSaNAdau dainyamupayAti, upazamalabdhyAdikalitazca upazamalabdhyu 1 pakaraNalabdhi 2 sthirahastalabdhi 3 yuktazca / iti gAthArthaH // 12 // taha pavayaNatthavattA, saguruaNunnAyagurupao ceva / eAriso gurU khalu, bhaNio rAgAirahiehiM // 13 // vRttiH - tathA pravacanArthavaktA-sUtrArthavaktetyarthaH, svagurvanujJAtagurupadazcaiva asati tasmin digAcAryAdinA sthApitagurupada ityarthaH, IdRzo guruH khaluzabdo'vadhAraNArthaH, IdRza eva, kAladoSAdanyataraguNarahito'pi bahutaraguNayukta iti vA vizeSaNArthaH, bhaNito rAgAdirahitaiH pratipAdito vItarAgaiH / iti gAthArthaH // 13 // ' // 599 // 'desakula' ityAdi / 'jiyapariso' ityAdi / 'paMcavihe' ityAdi / 'sasamaya' ityAdi / eteSAM caturNA vRttAnAM bhAvArthaH pUrvaM pravacanasAroddhAravRttigatapAThe uktaH // 600 // // 601 // // 602 // // 603 // 'aTThavihA' ityAdi / asya vRttasya varNanaM SaTtriMzattamaSaTvizikAvRttau kRtam // 604 // 'sammatta' ityAdi / gururaSTavidhadarzanAcArAnaSTavidhajJAnAcArAnaSTavidhacAritrAcArAn dvAdazavidhAMzca tapaAcArAn jAnAti pAlayati ca / aSTavidhadarzanAcArAH aSTavidhajJAnAcArA aSTavidhacAritrAcArAzca SaSThaSaTvizikAvRttau nirUpitAH / dvAdazavidhatapaAcArAzca SoDazaSaTvizikAvRttau prapaJcitAH / itthaM guroH SaTvizad guNA bhavanti / asya vRttasya bhAvArthaH pUrvaM pravacanasAroddhAragataguruguNaSaTtriMzikA pratipAdanAvasare 548tama vRttatadvRttyoH proktaH / // 605 // 'AyArAi' ityAdi / gururAcAravattvAdyaSTaguNavAnbhavati / te'STau guNAH SaSThaSaTvizikAvRttau nidarzitAH / gururdazavidhasthitakalpaM jAnAti prarUpayati ca / tasya svarUpamevamuktaM paJcAzakaprakaraNe tadvattau ca - 'dasahohao u kappo esa u purimeyarANa Thiyakappo / sayayAsevaNabhAvA Thiyakappo NiccamajjAyA // 17/2 // (chAyA- dazadhA oghataH tu kalpaH eSa tu pUrvetarANAM sthitakalpaH / satatAsevanAbhAvAt sthitakalpaH nityamaryAdA // 17/2 // )
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazavidhaH sthitakalpaH 1089 vRttiH - tatra sthitakalpapratipAdanAyAha - 'dase' tyAdi, dazadhA - dazabhiH prakAraiH oghataH - sAmAnyena sa cAcelakyAdirvakSyamANaH tuzabdaH punararthaH bhinnakramazca kalpo vyavasthA, eSa tu - eSa punaH sAmAnyakalpaH pUrvetarANAM AdimAntimajinasAdhUnAM sthitaavasthitakalpa ucyate, kutaH ? satatAsevanAbhAvAd-nirantarAcaraNasadbhAvAditi, tattvata evaM nirUpyAthainamevaM paryAyata Aha- sthitikalpo - nityamaryAdA / iti gAthArthaH // 17/2 // kalpaH - - Acelakku 1 saya 2 sijjAyara 3 rAyapiMDa 4 kiikamme 5 / vaya 6 jeTTha 7 paDikkamaNe 8 mAsaM 9 pajjosavaNa 10 kappo // 17 /6 // (chAyA- Acelakya 1 auddezika 2 zayyAtara 3 rAjapiNDa 4 kRtikarmaNi 5 / vrata 6 jyeSTha 7 pratikramaNe 8 mAsaH 9 paryuSaNaM 10 kalpaH || 17 /6 // ) vRttiH - dazadhaughataH kalpa ityuktaM, atha taddarzanAyedamAha - 'Acele 'tyAdi, avidyamAnaM celaM vastraM yasyAsAvacelakastadbhAva AcelakyaM, uddezena - sAdhusaGkalpena nirvRttamauddezikaM-AdhAkarma, zayyayA - vasatyA tarati saMsArasAgaramiti zayyAtaraH sa ca rAjA ca nRpazcakravartyAdistayoH piNDaH - samudAnamiti zayyAtararAjapiNDaH, kRtikarma-vandanakaM, eteSAM ca samAhAradvandvatvAtsaptamyekavacanaM, tatazcAcelakyAdiSu yathAsvaM vidhiniSedhAbhyAM sthitAsthitAH sAdhavo bhavantItyato'yamoghakalpaH, eteSveva ca prathamacaramajinasAdhavaH sthitA eveti sthitakalpaH teSAM, tathA vratAni - mahAvratAni, jyeSTho - ratnAdhikaH, pratikramaNaM-AvazyakakaraNaM, saptamyekavacanaM prAgvat, mAsamiti prAkRtatvAdanusvAraH pari-sarvathA vasanaM - ekatra nivAso niruktavidheH paryuSaNaM etaddvayalakSaNaH kalpa - AcAro mAsaparyuSaNakalpaH, tatra ca sthitA - sthitetyAdi prAgvat / iti gAthAsamAsArthaH // 17/6 // ' gururdvAdazavidhatapAMsi samAcarati / teSAM svarUpaM prathamaSaTtrizikAvRttAvuktam / guruH SaDAvazyakAni samyag jAnAti prarUpayati karoti ca / teSAM svarUpaM varNitaM caturthaSaTtrizikAvRttau / itthaM guroH SaTtrizadguNA bhavanti / asya vRttasya bhAvArthaH pUrvaM pravacanasAroddhAragataguruguNaSaTtrizikA pratipAdanAvasare 549tama vRttatadvRttyoH proktaH / // 606 // 'aTThadasa' ityAdi / gururaSTAdaza pApasthAnAni tyajati / teSAM svarUpaM nirUpitamekonaviMzatitamaSaTtrizikAvRttau / gururdvAdaza bhikSupratimA dhArayati / tAsAM svarUpaM
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1090 SaDvratAni vaNitaM SoDazaSaTtrizikAvRttau / guruH SaDvatarakSaNe dhIro bhavati / SaDvratAnAM svarUpamevamuktaM pAkSikasUtre tadvRttau ca - 'taM jahA - savvAo pANAivAyAo veramaNaM / 1 savvAo musAvAyAo veramaNaM / 2 savvAo adinnAdANAo veramaNaM / 3 savvAo mehuNAo veramaNaM / 4 savvAo pariggahAo veramaNaM 5 savvAo rAibhoyaNAo veramaNaM // 6 // (chAyA- tadyathA - sarvasmAt prANAtipAtAd viramaNam / 1 sarvasmAt mRSAvAdAd viramaNam / 2 sarvasmAd adattAdAnAd viramaNam / 3 sarvasmAt maithunAd viramaNam / 4 sarvasmAt parigrahAd viramaNam / 5 sarvasmAt rAtribhojanAd viramaNam // 6 // ) vRttiH - tadyathetyupadarzanArthaH, sarvasmAnniravazeSAtrasasthAvarasUkSmabAdarabhedabhinnAtkRtakAritAnumatibhedAccetyarthaH, athavA dravyataH SaDjIvanikAyaviSayAt, kSetratastrilokasambhavAt, kAlato'tItAde rAtryAdiprabhavAdvA, bhAvato rAgadveSasamutthAt prANAnAmindriyocchAsAyurAdInAmatipAtaH prANinaH sakAzAdvibhraMzaH prANAtipAtaH prANiprANaviyojanamityarthaH, tasmAdviramaNaM samyagjJAnazraddhAnapUrvakaM nivartanamiti // 1 // tathA sarvasmAtsadbhAvapratiSedhA 1 'sadbhAvodbhAvanA 2 rthAntarokti 3 gardA 4 bhedAtkRtAdibhedAcca, athavA dravyataH sarvadharmAstikAyAdidravyaviSayAt, kSetrataH sarvalokAlokagocarAt, kAlato'tItAde rAjyAdivartino vA, bhAvataH kaSAyanokaSAyAdiprabhavAt mRSA'lIkaM vadanaM vAdo mRSAvAdastasmAdviramaNaM viratiriti // 2 // tathA sarvasmAtkRtAdibhedAdathavA dravyataH sacetanAcetanadravyaviSayAt, kSetrato grAmanagarAraNyAdisambhavAt, kAlato'tItAde rAtryAdiprabhavAdvA, bhAvato rAgadveSamohasamutthAt, adattaM svAminA'vitIrNaM tasyA''dAnaM grahaNamadattAdAnaM tasmAdviramaNamiti // 3 // tathA sarvasmAtkRtakAritAnumatibhedAt athavA dravyato divyamAnuSatairazcabhedAt, rUparUpasahagatabhedAdvA, kSetratatrailokyasambhavAt, kAlato'tItAde rAtryAdisamutthAdvA, bhAvato rAgadveSaprabhavAt, mithunaM strIpuMsadvandvaM tasya karma maithunaM tasmAdviramaNamiti // 4 // tathA sarvasmAtkRtAderathavA dravyataH sarvadravyaviSayAt, kSetrato lokasambhavAt, kAlato'tItAde rAtryAdiprabhavAdvA, bhAvato rAgadveSaviSayAt parigRhyate AdIyate parigrahaNaM vA parigrahastasmAdviramaNamiti // 5 // tathA sarvasmAtkRtAdirUpAdivA gRhItaM divA bhuktam 1 divA gRhItaM rAtrau bhuktam 2 rAtrau gRhItaM divA bhuktam 3 rAtrau gRhItaM rAtrau bhuktamiti 4 caturbhaGgarUpAccetyarthaH / athavA dravyatazcaturvidhAhAraviSayAt, kSetrataH samayakSetragocarAt, kAlato rAtryAdisambhavAt, bhAvato rAgadveSaprabhavAt rAtribhojanAt rajanIjemanAdviramaNamiti / '
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturdaza bhUtagrAmAH 1091 itthaM guroH SaTtriMzadguNA bhavanti // 607 // 'dugavIsa' ityAdi / guruviMzatiM parISahAn sahate / teSAM svarUpaM pradarzitaM SaDvizatitamaSaTvizikAvRttau / guruzcaturdazabhUtagrAmANAM jIvasamudAyAnAM rakSaNe tatparo bhavati / caturdazabhUtagrAmANAM svarUpamevaM vivecitaM zramaNapratikramaNasUtre AvazyakaniyuktivRttau ca - 'caudasahiM bhUagAmehi' (chAyA- caturdazabhiH bhUtagrAmaiH / ) vRttiH - caturdazabhirbhUtagrAmaiH, kriyA pUrvavat, bhUtAni - jIvAsteSAM grAmAH-samUhA bhUtagrAmAstaiH, te caivaM caturdaza bhavanti - egidiya suhumiyarA saNNiyara paNidiyA ya sabIticaU / pajjattApajjattA bheeNaM coddasaggAmA // 1 // (chAyA- ekendriyAH sUkSmetarAH saJjItarAH paJcendriyAzca sadvitricaturindriyAH / paryAptAparyApta-bhedena caturdazagrAmAH // 1 // ) ekendriyAH-pRthivyAdayaH sUkSmetarA bhavanti, sUkSmA bAdarAzcetyarthaH, saJjItarAH paJcendriyAzca, saJjino'sajJinazceti bhAvanA, 'sabIticautti saha dvIndriyatrIndriyacaturindriyaiH, ete hi paryAptakAparyAptakabhedena caturdaza bhUtagrAmA bhavanti, sthApanA ceyaM - e0sU0apa0 e0sU0pa0 e0bAda0apa0 e0bA0pa0 be0apa0 be0 pa0 te0apa0 te0 pa0 ca0apa0 ca0 pa0 asaM0apa0 asaM0pa0 / saM0apa0 saM0pa0 evaM caturdazaprakAro bhUtagrAmaH pradarzitaH, adhunA'mumeva guNasthAnadvAreNa darzayannAha saGgrahaNikAraH - micchadiTThI sAsAyaNe ya taha sammamicchaTThiI ya / avirayasammaTTiI virayAvirae pamatte ya // 1 // tatto ya appamatto niyaTTianiyaTTibAyare suhume / uvasaMtakhINamohe hoi sajogI ajogI ya // 2 //
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1092 caturdaza bhUtagrAmAH (chAyA- mithyAdRSTiH sAsvAdanazca tathA samyagmithyAdRSTizca / aviratasamyagdRSTiH viratAvirataH pramattazca // 1 // tatazca apramattaH nivRttyanivRttibAdarau sUkSmaH / upazAntakSINamohau bhavati sayogI ayogI ca // 2 // ) gAthAdvayasya vyAkhyA - kazcidbhUtagrAmo mithyAdRSTiH, tathA sAsvAdanazcAnyaH, sahaiva tattvazraddhAnarasAsvAdanena vartata iti sAsvAdanaH, kvaNadghaNTAlAlAnyAyena prAyaH parityaktasamyaktvaH, taduttarakAlaM SaDAvalikaH, tathA coktam - "uvasamasaMmattAto cayato micchaM apAvamANassa / sAsAyaNasaMmattaM tadaMtarAlaMmi chAvaliyaM // 1 // ' (chAyA- upazamasamyaktvAt cyavamAnasya mithyAtvamaprApnuvataH / sAsvAdanasamyaktvaM tadantarAle SaDAvalikAH // 1 // ) tathA samyagmithyAdRSTizca samyaktvaM pratipadyamAnaH prAyaH saJjAtatattvarucirityarthaH, tathA'viratasamyagdRSTi:-dezaviratirahitaH samyagdRSTiH, viratAvirata:-zrAvakagrAmaH, pramattazca prakaraNAtpramattasaMyatagrAmo gRhyate, tatazcA( pramattaH-a)pramattasaMyatagrAma eva, 'NiyaTTiaNiyaTTibAyaro 'tti nivRttibAdaro'nivRttibAdarazca, tatra kSapakazreNyantargato jIvagrAmaH kSINadarzanasaptakaH nivRttibAdaro bhaNyate, tata UrdhvaM lobhANuvedanaM yAvadanivRttibAdaraH, 'suhame 'tti lobhANUn vedayan sUkSmo bhaNyate, sUkSmasamparAya ityarthaH, upazAntakSINamoha: zreNiparisamAptAvantarmuhUrtaM yAvadupazAntavItarAgaH kSINavItarAgazca bhavati, sayogI bhavasthakevaligrAma ityarthaH, ayogI ca niruddhayogaH zailezyAM gato husvapaJcAkSarogiraNamAtrakAlaM yAvat iti gAthAdvayasamAsArthaH // vyAsArthastu prajJApanAdibhyo'vaseyaH / ' itthaM guroH SaTtriMzadguNA jinendraiH kathitAH // 608 // 'caukkaM' ityAdi / guruzcaturvidhasmAraNAdikaM karoti / tasya svarUpaM prajJaptaM prathamaSaTvizikAvRttau / guruzcaturvidhadharmamupadizati / tasya svarUpaM vyAkhyAtaM prathamaSaTtrizikAvRttau / pratyekaM caturbhedAnAM caturvidhAnAM dhyAnAnAM svarUpaM gururjAnAti prarUpayati ca / tat pradarzitaM prathamaSaTtrizikAvRttau / guruAdazabhAvanA bhAvayati upadizati ca / tAsAM svarUpamuktaM SoDazaSaTvizikAvRttau / itthaM guroH SaTtriMzadguNAH
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1093 granthAntaragataguruguNaSaTvizikAH bhavanti // 609 // 'caraNa' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho varNito dvitIyaSaTvizikAvRttau // 610 // 'iMdiya' ityAdi / asya vRttasya bhAvArthaH kathitastRtIyaSaTtriMzikAvRttau // 611 // 'lesA' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho vivecitazcaturthaSaTvizikAvRttau / tatra vacanAni paradarzanamatarUpANi jJeyAni doSAzca vacanadoSarUpAH jJeyAH // 612 // 'piMDesaNa' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho nirUpitaH paJcamaSaTvizikAvRttau // 613 // 'dasaNa' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho nidarzita: SaSThaSaTtriMzikAvRttau / tatra aticArA AcArA'pAlanarUpA aSTaguruguNayuktAzca aSTavidhavAdiguNayuktA jJeyAH // 614 // 'aTuMga' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho vivarNitaH saptamaSatrizikAvRttau // 615 // 'navapAva' ityAdi / asya vRttasya bhAvArthaH kRto'STamaSaTvizikAvRttau // 616 // 'uvadhAya' ityAdi / asya vRttasya vizeSArtha ukto navamaSaTvizikAvRttau // 617 / / 'sAmAyArI' ityaadi| asya vRttasya vizeSArtha: kathito dazamaSaTrizikAvRttau // 618 // 'cauro' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho vivecita ekAdazaSaTtrizikAvRttau // 619 / / 'muNidhamma' ityaadi| asya vRttasya bhAvArthaH prajJApito dvAdazaSaTvizikAvRttau // 620 // 'ruidasagaM' ityaadi| asya vRttasya bhAvArthaH prarUpitastrayodazaSaTvizikAvRttau // 621 // 'ikkArasa' ityAdi / asya vRttasya bhAvArthaH prakhyApitazcaturdazaSaTvizikAvRttau // 622 // 'dasaviha' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho nirUpitaH paJcadazaSaTvizikAvRttau // 623 // 'bhAvaNa' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho varNitaH SoDazaSaTvizikAvRttau // 624 // 'aMDAi' ityaadi| asya vRttasya bhAvArtho nidarzitaH saptadazaSaTvizikAvRttau // 625 // 'gArava' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho bhaNito'STAdazaSaTvizikAvRttau // 626 // 'solasa' ityaadi| asya vRttasya bhAvArtha ukta ekonaviMzatitamaSavizikAvRttau // 627 // 'solasa' ityaadi| asya vRttasya bhAvArthaH kathito viMzatitamaSaTvizikAvRttau // 628 //
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtriMzad yogasaGgrahAH 'aTThArasa' ityAdi / asya vRttasya vizeSArtho varNita ekaviMzatitamaSaTtrizikAvRttau // 629 // 1094 'aTThArasa' ityAdi / asya vRttasya vizeSArthaH pradarzito dvAviMzatitamaSaTtrizikAvRttau // 630 // 'guNavIsaM' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtha: prajJApitastrayoviMzatitamaSaTtrazikAvRttau // 631 // 'micchattaM' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho nirUpitazcaturviMzatitamaSaTtrizikAvRttau / tatra paJcamaNDalIdoSAH paJcavidhagrAsaiSaNAdoSarUpAH jJeyAH // 632 // 'igavIsaM' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho nidarzitaH paJcaviMzatitamaSaTtrizikAvRttau // 633 // 'micchattaM' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho vivecitaH SaDviMzatitamaSaTtrizikAvRttau // 634 // 'muNiguNa' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtha: prapaJcito'STAviMzatitamaSaTtriMzikAvRttau // 635 // 'paDilehaNa' ityAdi / guruH paJcaviMzatividhapratilekhanAM samyakkaroti / tasyAH svarUpamuktaM saptaviMzatitamaSaTtrizikAvRttau / guruH SaTkAyavirAdhanAM tyajati / SaTkAyasvarUpamuktaM tRtIyaSaTtrizikAvRttau / guruH paJcavidhavedikAdoSavizuddhaM vandanaM karoti / paJcavidhavedikAdoSANAM svarUpamuktaM saptaviMzatitamaSaTtriMzikAvRttau / itthaM guroH SaTtriMzadguNA bhavanti // 636 // 'battIsa' ityAdi / gururdvAtriMzadyogasaGgrahaguNaiH kalito bhavati / dvAtriMzadyogasaGgrahANAM svarUpamevaM prajJApitaM zramaNapratikramaNasUtre AvazkaniryuktivRttau ca - 'battisAe jogasaMgahehiM / ' (chAyA - dvAtriMzadbhiH yogasaGgrahaiH / ) vRttiH - dvAtriMzadbhiryogasaGgrahaiH kriyA pUrvavat, iha yujyanta iti yogAH - manovAkkAyavyApArAH, te cAzubhapratikramaNAdhikArAtprazastA eva gRhyante, teSAM ziSyAcAryagatAnAmAlocanA- nirapalApAdinA prakAreNa saGgrahaNAni yogasaGgrahAH, prazastayogasaGgrahanimittatvAdAlocanAdaya eva tathocyante, te ca dvAtriMzadbhavanti, tadupadarzanAyAha niyuktikAraH
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtriMzad yogasaGgrahAH 1095 AloyaNA niravalAve, AvaIsu daDhadhammayA / aNissiovahANe ya, sikkhA NippaDikammayA // 1275 // aNNAyayA alohe ya, titikkhA ajjave suii| sammadiTThI samAhI ya, AyAre viNaovae // 1276 // dhiI maI ya saMvege, paNihI suvihi sNvre| attadosovasaMhAro, savvakAmavirattayA // 1277 // paccakkhANA viussagge, appamAe lavAlave / jhANasaMvarajoge ya, udae mAraNaMtie // 1278 // saMgANaM ca pariNNA, pAyacchittakaraNe iya / ArAhaNA ya maraNaMte, battIsaM jogasaMgahA // 1279 // (chAyA- AlocanA nirapalApaH, Apatsu dRDhadharmatA / anizritopadhAnaM ca, zikSA niSpratikarmatA // 1275 // ajJAtatA alobhazca, titikSA ArjavaM zuciH / samyagdRSTiH samAdhizca, AcAraH vinayopagaH // 1276 / / dhRtirmatizca saMvegaH, praNidhiH suvidhiH saMvaraH / AtmadoSopasaMhAraH, sarvakAmaviraktatA // 1277 // pratyAkhyAnaM vyutsargaH, apramAdaH lavAlavaH / dhyAnasaMvarayogazca, udaye mAraNAntike // 1278 / / saJjJAnAM ca parijJA, prAyazcittakaraNamiti / ArAdhanA ca maraNAnte, dvAtriMzad yogasaGgrahAH // 1279 // vRttiH - AsAM vyAkhyA - 'AloyaNa'tti prazastamokSasAdhakayogasaGgrahAya ziSyeNA''cAryAya samyagAlocanA dAtavyA 1, "niravalAve 'tti AcAryo'pi prazastamokSasAdhakayogasaGgrahAyaiva pradattAyAmAlocanAyAM nirapalApaH syAt, nAnyasmai kathayedityarthaH, ekArAntazca prAkRte prathamAnto bhavatItyasakRdAveditaM yathA - 'kayare Agacchai dittarUve' (chAyA- katara Agacchati dIptarUpaH / ) ityAdi 2, 'AvatIsu daDhadhammata'tti tathA yogasaGgrahAyaiva sarveNa sAdhunA''patsu dravyAdibhedAsu dRDhadharmatA kAryA, Apatsu sutarAM dRDhadharmeNa bhavitavyamityarthaH, 3, 'aNissiovahANe ya'tti prazastayogasaGgrahAyaivAnizri
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1096 dvAtriMzad yogasaGgrahAH topadhAnaM ca kAryam, athavA'nizrita upadhAne ca yatnaH kAryaH, upadadhAtItyupadhAnaM - tapaH, na nizritamanizritam - aihikAmuSmikApekSAvikalamityarthaH, anizritaM ca tadupadhAnaM ceti samAsaH 4, "sikkha'tti prazastayogasaGgrahAyaiva zikSA''sevitavyA, sA ca dviprakArA bhavati - grahaNazikSA''sevanAzikSA ca 5. 'nippaDikammaya'tti prazastayogasaGgrahAyaiva niSpratikarmazarIratA sevanIyA, na punarnAgadattavadanyathA vartitavyamiti 6 prathamagAthAsamAsArthaH // 'annAyaya'tti tapasyajJAtatA kAryA, yathA'nyo na jAnAti tathA tapaH kArya, prazastayogAH saGgrahItA bhavantItyetat sarvatra yojyaM 7, 'alohe 'tti alobhazca kAryaH, athavA'lobhe yatnaH kAryaH 8, 'titikkha'tti titikSA kAryA, parISahAdijaya ityarthaH 9, 'ajjave 'tti RjubhAvaH-ArjavaM tacca kartavyaM 10, 'sui'tti zucinA bhavitavyaM, saMyamavatetyarthaH 11, 'sammabiTThi'tti samyagaviparItA dRSTiH kAryA, samyagdarzanazuddhirityarthaH 12, 'samAhI ya'tti samAdhizca kAryaH, samAdhAnaM samAdhiH-cetasaH svAsthyaM 13, 'AcAre viNaovae'tti dvAradvayam, AcAropagaH syAt, na mAyAM kuryAdityarthaH 14, tathA vinayopagaH syAt, na mAnaM kuryAdityarthaH 15, dvitIyagAthAsamAsArthaH // 'dhiI maI yatti dhRtirmatizca kAryA, dhRtipradhAnA matirityarthaH 16, 'saMvega'tti saMvegaH kAryaH 17, 'paNihitti praNidhistyAjyA, mAyA na kAryetyarthaH 18, 'suvihitti suvidhiH kAryaH 19, 'saMvare'tti saMvaraH kAryaH, na tu na kArya iti vyatirekodAharaNamatra bhAvi 20, 'attadosovasaMhAre'tti AtmadoSopasaMhAraH kAryaH 21, 'savvakAmavirattaya'tti sarvakAmaviraktatA bhAvanIyA 22, iti tRtIyagAthAsamAsArthaH // 'paccakkhANe 'tti mUlaguNauttaraguNaviSayaM pratyAkhyAnaM kAryamiti dvAraddhayaM 23-24, 'viussagge'tti vividha utsargo vyutsargaH sa ca kArya iti dravyabhAvabhedabhinnaH 25, 'appamAe'tti na pramAdo'pramAdaH, apramAdaH kAryaH 26, 'lavAlave 'tti kAlopalakSaNaM kSaNe 2 sAmAcAryanuSThAnaM kAryaM 27, 'jhANasaMvarajoge'tti dhyAnasaMvarayogazca kAryaH, dhyAnameva saMvarayogaH, 28, 'udaye mAraNaMtie'tti vedanodaye mAraNAntike'pi na kSobhaH kArya iti 29 caturthagAthAsamAsArthaH // 'saMgANaM ca pariNa'tti saGgAnAM ca jJaparijJApratyAkhyAnaparijJAbhedena parijJA kAryA 30, 'pAyacchittakaraNe iya' prAyazcittakaraNaM ca kAryaM 31, 'ArAhaNA ya maraNaMti'tti ArAdhanA ca maraNAnte kAryA, maraNakAla ityarthaH 32, ete dvAtriMzad yogasaGgrahA iti paJcamagAthAsamAsArthaH // 1275-1279 // ' gururAcaraNA-sambhASaNA-vAsanA-pravartanA-rUpaizcaturvidhabhAvairyukto bhavati / itthaM guroH SaTvizadguNA bhavanti // 637 / / _ 'laddhINaM' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtha ekonatriMzattamaSaTtrizikAvRttau vivecitaH // 638 //
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcaviMzatirbhAvanAH 1097 'guNatIsa' ityAdi / asya vRttasya bhAvArthastriMzattamaSaTtrizikAvRttau varNitaH // 639 // 'abbhitario' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtha: prapaJcita ekatriMzattamaSaTtrizikAvRttau // 640 // 'igatIsaM' ityAdi / asya vRttasya bhAvArthaH pradarzito dvAtriMzattamaSaTtrizikAvRttau // 641 // 'divvAi' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtho nidarzitastrayastriMzattamaSaTtrizikAvRttau // 642 // 'taha' ityaadi| asya vRttasya bhAvArtho nirUpitazcatustriMzattamarSATtraMzikAvRttau // 643 // 'AsAyaNa' ityAdi / asya vRttasya bhAvArtha uktaH paJcatriMzattamaSaTtriMzikAvRttau // 644 // 'paNavIsaM' ityAdi / guruH paJcamahAvratAnAM paJcaviMzatiM bhAvanA bhAvayati / tAsAM svarUpamevamuktaM zramaNapratikramaNasUtre AvazyakasUtraniryuktivRtau ca - 'paNavIsAe bhAvaNAhiM / ' (chAyA - paJcaviMzatibhirbhAvanAbhiH / ) vRttiH - paJcaviMzatibhirbhAvanAbhi:, kriyA pUrvavat, prANAtipAtAdinivRttilakSaNamahAvratasaMrakSaNAya bhAvyanta iti bhAvanAH, tAzcemAH iriyAsamie sayA jAe, uveha bhuMjejja va pANabhoyaNaM / AyANanikkhevaduguMcha saMjae, samAhie saMjamae maNovaI // 1 // ahassasacce aNuvIi bhAsae, je kohalohabhayameva vajjae / sa dIharAyaM samupehiyA siyA, muNI hu mosaM parivajjae sayA // 2 // sayameva u uggahajAyaNe, ghaDe matimaM nisamma sai bhikkhu uggahaM / aNuviya bhuMjijja pANabhoyaNaM, jAittA sAhaMmiyANa uggahaM // 3 // AhAragutte avibhUsiyappA, itthi na nijjhAi na saMthavejjA / buddho muNI khuDDakahaM na kujjA, dhammappehI saMdhae baMbhaceraM // 4 // je saddarUvaMrasagaMdhamAgae, phAse ya saMpappa maNuNNapAvae / gihIpadosaM na karejja paMDie, sa hoi daMte virae akiMcaNe // 5 // (chAyA - IryAsamitaH sadA yataH, upekSya bhuJjIta vA pAnabhojanam / AdAnanikSepajugupsaH saMyataH, samAhitaH saMyame manovAca // 1 //
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1098 paJcaviMzatirbhAvanAH ahAsyasatyaM, anuvicintya bhASeta, yaH krodhalobhabhayameva varjayati / sa dIrgharAtraM samupekSya syAt, muniH khalu mRSAM parivarjet sadA // 2 // svayameva avagrahayAcanaM, ghaTeta matimAn nizamya sadA bhikSuravagraham / anujJApya bhuJjIta pAnabhojanaM, yAcitvA sAdharmikAnAmavagraham // 3 // AhAraguptaH avibhUSitAtmA, strIyaM na nidhyAyati na saMstuyAt / buddhaH muniH kSudrakathAM na kuryAt, dharmaprekSI sandadhAti brahmacaryam // 4 // yaH zabdarUparasagandhAn AgatAn, sparzAzca samprApya manojJapApakAn / gRddhipradveSau na kuryAt paNDitaH, sa bhavati dAnto virataH akiJcanaH // 5 // ) vRttiH - gAthAH paJca, AsAM vyAkhyA - IraNam IryA, gamanamityarthaH, tasyAM samitaHsamyagita IryAsamitaH, IryAsamitatA prathamabhAvanA yato'samitaH prANino hiMsedataH sadA yataH-sarvakAlamupayuktaH san, 'uveha bhuMjejja va pANabhoyaNaM"uveha'tti avalokya bhuJjIta pAnabhojanaM, anavalokya bhuJjAnaH prANino hiMset, avalokya bhoktRtA dvitIyabhAvanA, evamanyatrApyakSaragamanikA kAryA, AdAnanikSepau-pAtrAdergrahaNamokSau AgamapratiSiddhau jugupsatina karotyAdAnanikSepajugupsakaH, ajugupsan prANino hiMset tRtIyabhAvanA, saMyataH-sAdhu samAhitaH san saMyame 'maNovaitti aduSTaM manaH pravartayet, duSTaM pravartayan prANino hiMset caturthI bhAvanA, evaM vAcamapi paJcamI bhAvanA, gatAH prathamavratabhAvanAH // 1 // dvitIyavratabhAvanAH procyante-'ahassasacce 'tti ahAsyAt satyaH hAsyaparityAgAdityarthaH, hAsyAdanRtamapi brUyAt, ato hAsyaparityAgaH prathamabhAvanA, anuvicintya-paryAlocya bhASeta anyathA'nRtamapi brUyAt dvitIyabhAvanA, yaH krodhaM lobhaM bhayameva vA tyajet, sa itthambhUto dIrgharAtraM-mokSaM samupekSya-sAmIpyena dRSTvA 'siyA' syAt munireva mRSAM parivarjet sadA, krodhAdibhyo'nRtabhASaNAditi bhAvanAtrayaM, gatA dvitIyavratabhAvanAH // 2 // tRtIyavratabhAvanAH procyante - svayameva Atmanaiva prabhuM prabhusandiSTaM vA'dhikRtya avagrahayAJcAyAM pravarteta anuvicintyAnyathA'dattaM gRhNIyAt prathamabhAvanA, 'ghaDe maimaM nisammatti tatraiva taNAdyanujJApanAyAM ceSTet matimAn nizamya-AkarNya pratigrahapradAtRvacanamanyathA tadadattaM gRhNIyAt, paribhoga iti dvitIyA bhAvanA, 'sai bhikkhu uggahaM ti sadA bhikSuravagrahaM spaSTamaryAdayA'nujJApya bhajeta, anyathA'dattaM gRhNIyAt tRtIyA bhAvanA, anujJApya gurumanyaM vA bhuJjIta pAnabhojanam, anyathA'dattaM gRhNIyAt caturthI bhAvanA, yAcitvA sAdharmikANAmavagrahaM sthAnAdi kAryamanyathA tRtIyavratavirAdhaneti paJcamI bhAvanA, uktAstRtIyavratabhAvanAH // 3 // caturthavratabhAvanAH procyante - 'AhAragutte 'tti AhAraguptaH syAt nAtimAtraM snigdhaM vA
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTau pravacanamAtaraH 1099 bhuJjIta, anyathA brahmavratavirAdhaka: syAt prathamA bhAvanA, avibhUSitAtmA syAd - vibhUSAM na kuryAd, anyathA brahmavratavirAdhaka: syAt dvitIyA bhAvanA, striyaM na nirIkSeta tadavyatirekAdindriyANi nA''lokayed, anyathA brahmavirAdhakaH syAt tRtIyA bhAvanA, 'na saMthavejja'tti na stryAdisaMsaktAM vasati seveta, anyathA brahmavirAdhakaH syAt caturthI bhAvanA, buddhaH - avagatatattvaH muniH sAdhuH kSudrakathAM na kuryAt strIkathAM strINAM veti, anyathA brahmavirAdhaka: syAt paJcamI bhAvanA, 'dhammapehI saMdhae baMbhaceraM ti nigadasiddham, uktAzcaturthavratabhAvanAH // 4 // paJcamavratabhAvanAH procyante-yaH zabdarUparasagandhAnAgatAn, prAkRtazailyA'lAkSaNiko'nusvAraH, sparzAzca samprApya manojJapApakAn-iSTAniSTAnityarthaH, gRddhim-abhiSvaGgalakSaNAM, pradveSaH prakaTastaM na kuryAt paNDitaH, sa bhavati dAnto virato'kiJcana iti, anyathA'bhiSvaGgAdeH paJcamamahAvratavirAdhanA syAt, paJcApi bhAvanAH, uktAH paJcamahAvratabhAvanAH // 5 // -- gururekAdazAGgAni buddhau dhArayati / dRSTivAdAkhyadvAdazAGgarahitAni trayodazaSaTtrizikAvRttyuktadvAdazAGgAnyeva ekAdazAGgAni / itthaM guroH SaTtriMzadguNA bhavanti // 645 / / 'taha' ityAdi / guruAdazAGgAni dazaprakIrNakAni SaTchedagranthAn caturmUlagranthAn nandisUtramanuyogadvArasUtraJca dhArayati / tatra dvAdazAGgasvarUpamuktaM trayodazaSaTtrizikAvRttau / daza prakIrNakAni catuHzaraNa-bhaktaparijJA-saMstAraka-AturapratyAkhyAna-mahApratyAkhyAnatandulavaicArika-candravedhyaka-devendrastava-gaNividyA-maraNasamAdhi-nAmadheyAni / SaTchedagranthAH dazAzrutaskandha-bRhatkalpa-vyavahAra-jItakalpa-nizItha-mahAnizIthasaJjakAH / caturmUlagranthA Avazyaka-dazavaikAlika-uttarAdhyayana-oghaniyukti (piNDaniyukti)-abhidheyAH / / gurU rAgadveSau na karoti / itthaM guroH SaTtrizad guNA bhavanti // 646 // 'nANammi' ityAdi / 'dasaviha' ityAdi / gururjJAnadarzanacaraNatapovIryeSu karaNakAraNAnumatibhiH pravartate / evaM guroH paJcadaza guNA bhavanti / gururdazavidhasAmAcAryAM kuzalo bhavati / tasyAH svarUpaM proktaM dazamaSaTvizikAvRttau / guruH paJca samitI: pAlayati / guruH paJcavidhaM svAdhyAyaM kroti| paJcavidhasamitipaJcavidhasvAdhyAyasvarUpaM varNitaM dvitIyaSatrizikAvRttau / gururapramatto bhavati / itthaM SaTtriMzad guruguNA bhavanti // 647-648 //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ catastro duHkhazayyAH 'aTTha' ityAdi / gururaSTapravacanamAtRH pAlayati / tAsAM svarUpamevamuktaM pAkSika sUtravRttau - 1100 'aSTau ceryAsamityAdibhedAdaSTasaGkhyA eva, kA ityAha pravacanasya dvAdazAGgasya mAtara iva tatprasUtihetutvAnmAtaro jananyaH pravacanamAtaraH / tatra samyagitiH pravRttiH samitirIryAyAM gamane samitizcakSurvyApArapUrvatayetIryAsamitiH yadAha - 'IryAsamitirnAma rathazakaTayAnavAhanAkrAnteSu sUryarazmipratApiteSu prAsukavivikteSu pathiSu yugamAtradRSTinA bhUtvA gamanAgamanaM karttavyamiti / ' ...tathA bhASAyAM bhASaNe samitirniravadyabhASaNato bhASAsamitiH, Aha ca 'bhASAsamitirnAma hitamitAsandigdhabhASaNam / '... tathA eSaNAyAmudgamAdidoSavarjanataH samitireSaNAsamitiH uktaM ca ' eSaNAsamitirnAma gocaragatena muninA samyagupayuktena navakoTIparizuddhaM grAhyamiti / ' ... tathA AdAne grahaNe bhANDamAtrAyA upakaraNamAtrAyA bhANDasya vA vastrAdyupakaraNasya mRnmayAdipAtrasya vA mAtrasya ca sAdhubhAjanavizeSasya nikSepaNAyAM ca samitiH supratyupekSitasupramAjjitakrameNeti / AdAnabhANDamAtranikSepaNA-samitiH / .......tathA uccAraprasravaNakhelasiGghAnajallAnAM pAriSThApanikAyAM samitiH sthaNDila - zuddhayAdikrameNa samyakpravRttiH uccAraprasravaNakhelasiGghAnajallapAriSThApanikAsamitiH, tatroccAraH purISaM prasravaNaM mUtraM, khelo niSThIvanaM siGghAno nAsikAzleSmA, jallo mala iti / tathA manasazcattasya, kuzalasya pravarttanena akuzalasya nirodhanena gopanaM guptirmanoguptiH / ... tathA vAco'kuzalavacanasya nirodhena kuzalasya codIraNena guptirvAgguptiH / ... tathA kAyasya gopanaM kAyaguptiH prayojanAbhAve karacaraNAdyavayavasaMlInatA, prayojanotpattau tu sthAnAdiSu samyakvRttirityarthaH / ' - guruzcatasro duHkhazayyAstyajati / guruzcatasraH sukhazayyAH pAlayati / caturvidhaduHkhazayyAsukhazayyAsvarUpamevaM proktaM pAkSikasUtravRttau - 'catasrazcatuHsaGkhyAzcazabdo'bhyuccaye, zerate Asviti zayyAH, duHkhadAH zayyA duHkhazayyAH tAzca dravyato'tathAvidhakhaTvarUpAH, bhAvatastu duHsthacittatayA du:zramaNatAsvabhAvAH, pravacanAzraddhAna 1 paralAbhaprArthana 2 kAmAzaMsana 3 snAnAdiprArthanavizeSitA mantavyAH / - yaduktaM sthAnAGgasUtre 'cattAri duhasejjAo pannattAo / tattha khalu imA paDhamA duhasejjA se NaM muNDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie niggaMthe pAvayaNe saMkie kaMkhie vittigicchie
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ catastro duHkhazayyAH 1101 bheyasamAvanne kalusasamAvanne niggaMthaM pAvayaNaM no saddahai no pattiyai no roei niggaMthaM pAvayaNaM asaddahamANe apattiyamANe aroemANe maNaM uccAvayaM niyacchi viNigghAyamAvajjai paDhamA duhasejjA / ' (chAyA - catasraH duHkhazayyAH prajJaptAH / tatra khalu iyaM prathamA duHkhazayyA muNDa bhUtvA agArAt anagAritAM pravrajitaH nirgranthe pravacane zaGkitaH kAGkSitaH vicikitsitaH bhedasamApannaH kaluSasamApannaH nirgranthaM pravacanaM na zraddhatte na pratyeti na rocayati nirgranthaM pravacanaM azraddadhAna apratipadyamAnaH arocamAnaH mana uccAvacaM nirgacchati vinirghAtamApadyate / prathamA duHkhazayyA |) 'se' iti sa kazcidgurukarmmA, pravacane zAsane, dIrghatvaM ca prAkRtatvAditi zaGkita ekabhAvaviSayasaMzayayuktaH, kAGkSito matAntaramapi sAdhviti buddhi (mAn), vicikitsitaH phalaM prati zaGkAvAn, bhedasamApanno buddhervvaidhIbhAvApanna evamidaM sarvaM jinazAsanoktamanyathA veti, kaluSasamApanno naitadevamiti viparyasta iti, na zraddhatte sAmAnyenaivamidamiti no pratyeti pratipadyate prItidvAreNa, no rocayati abhilASAtirekeNAsevanAbhimukhatayeti, manazcittamuccAvacamasamaJjasaM nirgacchati yAti karotItyarthaH tato vinirghAtaM dharmmabhraMzaM saMsAraM vA Apadyate evamasau zrAmaNyazayyAyAM duHkhamAste ityekA / - 'ahAvarA doccA duhasejjA se NaM muNDe bhavittA agArAo jAva pavvaie saeNaM lAbheNaM no tussai parassa lAbhaM AsAei pIher3a patthei abhilasai parassa lAbhaM AsAemANe jAva abhilasamANe maNaM uccAvayaM niyacchai viNigghAyamAvajjai doccA duhasejjA / ' (chAyA - athAparA dvitIyA duHkhazayyA sa muNDo bhUtvA-agArAt yAvat pravrajitaH svakena lAbhena na tuSyati parasya lAbhaM Azayati (AsvAdayati) spRhayati prArthayate abhilaSati parasya lAbhamAzayan (AsvAdayan ) yAvat abhilaSan mana uccAvacaM nirgacchati vinirghAtamApadyate dvitIyA duHkhazayyA / ) svakena svakIyena labhyate lambhanaM veti lAbho'nnAde ratnAdervA AzAM karotItyAzayati sa nUnaM me dAsyatItyevamiti, AsvAdayati vA labhate cedbhuGkta eva, spRhayati vAJchayati prArthayate yAcate abhilaSati labdhe'pyadhikataraM vAJchatItyarthaH zeSamuktArthamevamapyasau duHkhamAste iti dvitIyA / 'ahAvarA taccA duhasejjA se NaM muNDe bhavittA jAva pavvaie divvamANussae
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1102 catasro duHkhazayyAH kAmabhoge AsAei jAva abhilasai divvamANussae kAmabhoge AsAemANe jAva abhilasamANe maNaM uccAvayaM niyacchai viNigyAyamAvajjai taccA duhsejjaa|' (chAyA- athAparA tRtIyA duHkhazayyA - sa muNDo bhUtvA yAvat pravrajitaH divyamAnuSyakAn kAmabhogAn Azayati yAvat abhilaSati divyamAnuSyakAn kAmabhogAn Azayan yAvat abhilaSan mana uccAvacaM nirgacchati vinirghAtamApadyate tRtIyA duHkhazayyA / ) kaNThyai veyam / 'ahAvarA cautthA duhasejjA se NaM muNDe jAva pavvaie / tassa NaM evaM bhavai jayA NaM ahaM agAravAsaM AvasAmi tayA NaM ahaM saMvAhaNaparimaddaNagAyabbhaMGgagAuccholaNAiM se labhAmi jappabhii ca NaM ahaM muNDe jAva pavvaie tappabhiI ca NaM ahaM saMvAhaNa jAva gAuccholaNAiM no labhAmi se NaM saMvAhaNaM jAva gAuccholaNAiM AsAei jAva abhilasai se NaM saMvAhaNa jAva gAuccholaNAiM AsAemANe jAva maNaM uccAvayaM niyacchai viNigyAyamAvajjai cautthA duhsejjaa|' (chAyA- athAparA caturthI duHkhazayyA - sa muNDo yAvat pravrajitaH / tasya evaM bhavati yadA ahaM agAravAsaM AvasAmi tadA ahaM sambAdhanaparimardanagAtrAbhyaGgagAtrakSAlanAni etAni labhe / yatprabhRti ahaM muNDa: yAvat pravrajitaH tatprabhRti ca ahaM sambAdhana yAvat gAtrakSAlanAni na labhe / sa sambAdhana yAvat gAtrakSAlanAni Azayati yAvat abhilaSati / sa sambAdhana yAvat gAtrakSAlanAni Azayan yAvat mana uccAvacaM nirgacchati vinirghAtamApadyate caturthI duHkhazayyA / ) agAravAso gRhavAsaH tamAvasAmi tatra varte sambAdhanaM zarIrasyAsthisukhatvAdinA naipuNyena mardanavizeSaH, parimardanaM tu pRSThAdermelanamAnaM parizabdasya dhAtvarthamAtravRttitvAt, gAtrAbhyaGgastailAdinAGgamrakSaNaM gAtrakSAlanamaGgadhAvanametAni labhe na kazcinniSedhatIti zeSaM kaNThyamiti caturthI / catasrazcatuHsaGkhyAH caH samuccaye kA ityAha-sukhadAH zayyAH sukhazayyAH, etA duHkhazayyAviparItAH prAyaH prAgivAvagantavyAH / yadAha - 'cattAri ya suhasijjAu pannattAu / tattha khalu imA paDhamA suhasejjA, se NaM muNDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie niggaMthe pAvayaNe nissaMkie nikkaMkhie nivvitigicche no bheyasamAvanne no kalusasamAvanne niggaMthaM pAvayaNaM saddahai pattiyai
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ catasro duHkhazayyAH 1103 roei niggaMthaM pAvayaNaM saddahamANe pattiyamANe roemANe no maNaM uccAvayaM niyacchai no viNigyAyamAvajjai paDhamA suhasejjA // 1 // ahAvarA doccA suhasejjA, se NaM muNDe bhavittA jAva pavvaie saeNaM lAbheNaM tussai parassa laMbhaM no AsAei no pIhei no patthei no abhilasai parassa lAbhaM aNAsAemANe no maNaM uccAvayaM niyacchai no viNigghAyamAvajjai doccA suhasejjA // 2 // ahAvarA taccA suhasejjA, se NaM muNDe bhavittA jAva pavvaie divvamANussae kAmabhoge no AsAei jAva no abhilasai divvamANussae kAmabhoe aNAsAemANe jAva aNabhilasamANe no maNaM uccAvayaM niyacchai no viNigyAyamAvajjai taccA suhasejjA ||3||ahaavraa cautthA suhasejjA, se NaM muNDe jAva pavvaie tassa NaM evaM bhavai jai tAva arahantA bhagavantA haTThA arogA baliyA kallasarIrA annayarAiM urAlAI kallANAI vipulAI payattAI paggahiyAiM mahAnubhAgAiM kammakkhayakAraNAiM tavokammAiM paDivajjanti, kimaGga puNa ahaM abbhovagamiuvakkamiyaM veyaNaM no sammaM sahAmi khamAmi titikkhemi ahiyAsemi, mamaM ca NaM abbhovagamiuvakkamiyaM veyaNaM sammaM asahamANassa jAva aNahiyAsemANassa kiM manne kajjai ? egaMtaso me pAve kamme kajjai, mama ca NaM abbhovagamiu jAva samma sahamANassa jAva ahiyAsemANassa kiM manne kajjai ? egantaso me nijjarA kajjai, cautthA suhasejjA // 4 // ' (chAyA- catasraH sukhazayyAH prajJaptAH / tatra khalu iyaM prathamA sukhazayyA - sa muNDo bhUtvA agArAt anagAritAM pravrajitaH nirgranthe pravacane niHzaGkitaH niSkAGkSitaH nirvicikitsitaH na bhedasamApannaH na kaluSamApannaH nirgranthaM pravacanaM zraddadhAti pratipadyate rocate nirgranthaM pravacanaM zraddadhAnaH pratipadyamAnaH rocamAnaH na mana uccAvacaM nirgacchati na vinirghAtamApadyate prathamA sukhazayyA // 1 // athAparA dvitIyA sukhazayyA - sa muNDo bhUtvA yAvat pravrajitaH svakena lAbhena tuSyati parasya lAbhaM na Azayati na spRhayati na prArthayate na abhilaSati parasya lAbhaM anAzayan yAvat anabhilaSan na mana uccAvacaM nirgacchati na vinirghAtamApadyate dvitIyA sukhazayyA // 2 // athAparA tRtIyA sukhazayyA - sa muNDo bhUtvA yAvat pravrajitaH divyamAnuSyakAn kAmabhogAn na Azayati yAvat na abhilaSati divyamAnuSyakAn kAmabhogAn anAzayan yAvat anabhilaSan na mana uccAvacaM nirgacchati na vinirghAtamApadyate tRtIyA sukhazayyA // 3 // athAparA caturthI sukhazayyA - sa muNDo yAvat pravrajitaH tasya evaM bhavati yadi tAvat arhantaH bhagavantaH hRSTA arogA balikAH kalyazarIrA anyatarANi udArANi kalyANAni vipulAni prayatAni pragRhItAni mahAnubhAgAni karmakSaya
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1104 trividhaM satyam kAraNAni tapaHkarmANi pratipadyante, kimaGga punarahaM Abhyupagamika-aupakramikI vedanAM na samyak sahAmi kSame titikSAmi adhyAsayAmi, mama ca AbhyupagamikaupakramikI vedanAM samyak asahataH yAvat anadhyAsayataH kiM manye kriyate ? ekAntazo me pApaM karma kriyate, mama ca Abhyupagamika yAvat samyak sahataH yAvat adhyAsayataH kiM manye kriyate ? ekAntazo me nirjarA kriyate, caturthI sukhazayyA // 4 // ) 'haTThatti zokAbhAvena hRSTA iva hRSTAH, arogA jvarAdivajjitAH, balikAH prANavantaH, kalyazarIrAH paTuzarIrAH, anyatarANi azanAdInAM madhye ekatarANi, udArANi AzaMsAdoSarahitatayodAracittayuktAni, kalyANAni maGgalasvarUpatvAt, vipulAni bahudinatvAt, prayatAni prakRSTasaMyamayuktatvAt, pragRhItAni AdarapratipannatvAt, mahAnubhAgAni acintyazaktiyuktatvAt RddhivizeSakAraNatvAt (dvA), karmakSayakAraNAni mokSasAdhanatvAt, tapaHkarmANi tapaHkriyA, pratipadyante Azrayanti, 'kimaGga puNa'tti kiM prazne aGgetyAmantraNe'laGkAre, sA punariti pUrvoktArthavailakSaNyadarzane, zirolocabrahmacaryAdInAmabhyupagame bhavAbhyupagamikI upakramyate'nenAyurityupakramo jvarAtIsArAdistatra bhavA yA saupakramikI tAM vedanAM, sahAmi tadutpattAvavimukhatayA, kSame vikopatayA, titikSAmi adInatayA, adhyAsayAmi sauSThavAtirekeNa tatraiva vedanAyAmavasthAnaM karomItyarthaH / manye nipAto vitarkArthaH, kriyate bhavatItyarthaH / ' gurustrividhaM satyaM jAnAti, tadyathA - manaHsatyaM vAksatyaM kAyasatyaJca / trividhasatyasvarUpamevaM proktaM pAkSikasUtravRttau - 'manasaH satyaM manaHsatyaM, manaHsaMyama ityarthaH / sa cAkuzalamanonirodhakuzalamanaHpravartanalakSaNastaM vedmi samyagAsevAto jAnAmIti manaHsatyavidvAn, tathA vAksatyena kuzalAkuzalavacanodIraNanirodhalakSaNena vAksaMyamena karaNabhUtena, tathA karaNasatyena kriyAtathyena kAyasaMyamenetyarthaH sa ca sati kArye upayogato gamanAgamanAdividhAnaM tadabhAve tu saMlInakaracaraNAdyavayavasyAvasthAnaM yaditi / ' guruH SaDbhASA jAnAti / tAsAM svarUpamuktaM caturthaSaTtrizikAvRttau / gururdhyAnadvikaM jAnAti / dhyAnaM dvividhaM prazastAprazastabhedAt / prazastaM dhyAnaM dharmadhyAnazukladhyAnarUpam / aprazastaM dhyAnamArttadhyAnaraudradhyAnarUpam / ArtaraudradharmazukladhyAnAnAM saprabhedAnAM svarUpaM prathamaSaTvizikAvRttau varNitam / guruH saptavidhavibhaGgajJAnasvarUpaM jAnAti / pAkSisUtravRttau tadevamuktam -
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptavidhaM vibhaGgajJAnam 1105 'tathA saptavidhameva saptaprakArameva 'nANavibbhaMga'nti pUrvAparanipAtanAdvibhaGgajJAnaM, tatra viruddho vitatho vA, ayathAvastu vikalpo yasmiMstadvibhaGgaM tacca tajjJAnaM ca sAkAratvAditi vibhaGgajJAnaM mithyAtvasahitAvadhirityarthaH / taccaivaM saptavidhaM-ekadizi lokAbhigamaH, ekasyAM dizi ekayA dizA pUrvAdikayetyarthaH lokAbhigamo lokAvabodha ityekaM vibhaGgajJAnaM, vibhaGgatA cAsya zeSadikSu lokasyAnabhigamena tatpratiSedhanAditi / 1 / tathA paJcasu dikSu lokAbhigamo naikasyAM kasyAJciditi, ihApi vibhaGgatA ekadizi lokaniSedhAditi / 2 / tathA kriyAvaraNo jIvaH, kriyAmAtrasyaiva prANAtipAtAderjIvaiH kriyamANasya darzanAttaddhetukarmaNazcAdarzanAtkriyaivAvaraNaM karma yasya sa kriyAvaraNaH, kau'sau ? jIva ityavaSTambhaparaM yadvibhaGgaM tattRtIyam / vibhaGgatA cAsya karmaNo'darzanenAnabhyupagamAdevamuttaratrApi vibhaGgatA samavaseyeti / 3 / mudagre(gge) jIve, zarIrAvagAhakSetrabAhyAbhyantarapudgalaracitazarIro jIva ityavaSTambhavat, bhavanapatyAdidevAnAM bAhyAbhyantarapudgalaparyAdAnato vaikriyakaraNadarzanAditi caturtham // 4 // amudagre(gge)jIve, devAnAM bAhyAbhyantarapudgalAdAnaviraheNa vaikriyavatAM darzanAdabAhyAbhyantarapudgalaracitAvayavazarIro jIva itya(dhya)vasAyavatpaJcamam / 5 / rUviM jIve, devAnAM vaikriyazarIravatAM darzanAdrUpyeva jIva ityevamavaSTambhavat SaSThamiti // 6 // savvamiNaM jIvA, vAyunA calataH pudgalakAyasya darzanAtsarvamevedaM vastu jIvA eva calanadharmopetatvAditi evaMnizcayavatsaptamamiti // 7 // ' gururdvividhaM dharmaM jAnAti prarUpayati ca / dharmo dvividhaH zramaNadharmazrAvakadharmabhedAt / tatra zramaNadharmaH paJcamahAvratarUpo dazavidhayatidharmarUpo vA / paJcamahAvratAnAM svarUpaM proktaM dvitIyapavizikAvRttau / dazavidhayatidharmasya svarUpaM prapaJcitaM dvAdazaSaTvizikAvRttau / zrAvakadharmaH samyaktvamUladvAdazavratarUpaH / paJcavidhasamyaktvasvarUpaM vivecitaM dvitIyaSaTvizikAvRttau / dvAdazavratasvarUpaM pradarzitaM caturdazaSaTvizikAvRttau / itthaM guruH SaTtriMzadguNairvibhUSito bhavati // 649 // ___ 'iccAi' ityAdi / evaM guruguNAnAmaSTacatvAriMzit SaTvizikAH proktAH / gurorna kevalametAvanta eva guNAH / gururevamprakArairanekaguNagaNazatairalaGkRto bhavati / teSAM sarveSAM guNAnAM varNanaM kartumasmAbhirazakyam / atasteSAM stokaguNA atra varNitAH / guruH suvihitAnAM sAdhUnAM hitaM karoti / evamprakAro'tiprazasta AcAryaH gacche-sAdhusamudAye methisama:AdhArasamo bhavati iti tIrthakaragaNadharaiH kathitam // 650 //
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1106 anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo premIyA vRttino bhAvAnuvAda anya graMthomAM gurunA guNonI bIjI paNa chatrIsIo batAvI che. te A pramANe che - jenuM bIju nAma gurusthApanAsUtra che evA paMciMdiyasUtramAM kahyuM che, pAMca indriyonuM niyaMtraNa karanAra, brahmacaryanI nava vADothI gupta, cAra prakAranA kaSAyothI mukta, Ama aDhAra guNothI saMyukta, pAMca mahAvratothI yukta, pAMca prakAranA AcArane pALavAmAM samartha, pAMca samitivALA, traNa guNivALA - Ama mArA guru chatrIsa guNovALA che. (1, 2)" A be gAthAonI vyAkhyA A pramANe che - guru pAMca indriyone kAbumAM rAkhe che. teo nava prakAranI brahmacaryanI vADothI rakSAyelA che. teo cAra prakAranA kaSAyothI mukta che. Ama teo aDhAra guNothI yukta che. teo pAMca mahAvratothI yukta che. teo pAMca prakAranA AcArone pALavAmAM samartha che. teo pAMca samitithI sArI pravRttivALA che. teo traNa guptithI rakSAyelA che. Ama bIjA paNa aDhAra guNothI teo yukta che. Ama mArA guru chatrIsa guNothI yukta che. A guNonuM varNana pUrve karyuM ja che. "pAMca indriyone kAbumAM rAkhanAra A guNanuM varNana cothI chatrIsImAM karyuM che. "brahmacaryanI nava vADothI rakSAyelA A guNanuM varNana navamI chatrIsImAM karyuM che. "cAra prakAranA kaSAyothI mukta' A guNanuM varNana agiyAramI chatrIsImAM soLakaSAyanA tyAgI e guNanA varNanamAM karyuM che. pAMca mahAvratothI yukta" A guNanuM varNana trIjI chatrIsImAM karyuM che. pAMca prakAranA AcArane pALavAmAM samartha A guNanuM varNana trIjI chatrIsImAM karyuM che. "pAMca samitiothI sArI pravRttivALA A guNano artha trIjI chatrIsImAM karyo che. "traNa guptithI rakSAyelA A guNanuM varNana chaThThI chatrIsImAM ATha prakAranA cAritrAcAranA varNanamAM karyuM che. Ama pUrve kahelA guNo ja ahIM bIjI rIte batAvyA che. pravacanasAroddhAramAM ane tenI vRttimAM gurunA chatrIsa guNo A pramANe batAvyA che
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo 1107 gAthArtha - TIkArya - athavA bIjI rIte paNa gurunA chatrIsa guNo thAya, te batAve che. niHzaMkita vagere darzanAcAranA ATha bheda, kALa-vinaya vagere jJAnAcAranA ATha bheda, samiti vagere cAritrAcAranA ATha bheda ane bAhya-atyaMtararUpa cha-cha prakAra tapanA bAra bheda meLavatA chatrIsa bhedo thAya che. te chatrIsaguNone AcaranAra AcArya hoya che. (548) gAthArtha - bIjI rIte cAra Adi ATha saMpadA tathA daza prakAranI sthitakalpa, bAra prakArano tapa ane cha prakAranA Avazyaka-e chatrIsa AcAryanA guNo che. (549) TIkArtha - have bIjI rIte paNa gurunA chatrIsa guNo kahe che. pUrvamAM varNavela AcArazruta vagere potAnA peTA bhedonI vivakSA vagara ATha gaNisaMpadA, acalaka, audezika, zayyAtara, rAjapiMDa, kRtikarma, vrata, jayeSTha, pratikramaNa, mAsakalpa ane paryuSaNAkalpa-e daza prakArano sthitakalpa che, jenuM svarUpa AgaLa kahevAze. bAra prakArano tapa pUrve kahyo che. sAmAyika, caturvizatistava, vaMdana, pratikramaNa, kAussagga, pratyAkhyAnarUpa che Avazyako. A badhAne bhegA karatA gurunA chatrIsa guNo thAya. ahIM bIjI paNa chatrIsIo thAya che. te graMthavistAranA bhayathI kahetA nathI. kaMIka upayogI ane prasiddha evI A chatrIsI kahIe chIe - 1.dezayukta, 2.kulayukta, 3. jAtiyukta, 4. rUpayukta, 5. saMghayaNavALA, 6. pairyavALA, 7. anAzaMsI, 8. avikalpI, 9. amAyI, 10. sthiraparipATIvALA, 11. gRhItavAkyavALA, 12 jitaparSadI, 13. jitanidrAvALA, 14. madhyastha, 15-16-17 deza-kALa ane bhAvane jANanAra, 18. labdhipratibhAvALA, 19. judA-judA dezanI bhASA jANanAra, 20thI 24 pAMca prakAranA AcAravALA, 25. sUtrArtha tadubhayanI vidhi jANanAra, 26-29. udAharaNa, hetu, upanaya ane nayamAM nipuNa, 30. grAhaNA kuzala, 31. svasamaya-jainazAstrane jANanAra, 32. para-zAstranA jANakAra, 33. gaMbhIra, 34. dIptimAna, 35. ziva, 36. saumya vagere seMkaDo guNayukta guru pravacananA sArane kahevA mATe yogya che. tenI vyAkhyA nIce pramANe che - 1. dezayukta eTale madhyadezamAM athavA sADApaccIsa AryadezomAM utpanna thayela hoya te. dezayukta ja AryadezamAM kahela vastune jANe che. tethI sukhapUrvaka badhA ziSyo tenI pAse bhaNI zake che. 2. pitAnA vaMza saMbaMdhI hoya te kula kahevAya, lokamAM paNa vyavahAra che, ke A ivAkukulamAM utpanna thayela che, tethI te kulavAna svIkArela artha (kArya)ne pUrNa karanAra thAya che.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1108 anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo 3. mAtAno vaMza te jAti. jAtivAna hoya te vinayAdi guNa yukta hoya che. 4. rUpavAna lokonA guNaviSayaka bahumAnane pAme che. kahyuM che ke, "jevI AkRti hoya tevA guNo hoya che. e kahevata mujaba kurUpa vyakti Adeya nathI banato." 5. saMghayaNavAna hoya, jethI viziSTa zarIrabala dvArA vyAkhyAna karavAmAM thAke nahIM. 6. dhRtivAna eTale viziSTa mAnasika sthiratAvAna. te atigahana padArthomAM paNa bhrama (muMjhavaNa) na pAme. 7. anAzasI eTale zrotA vagere pAsethI vastra vagerenI icchA vagarano. 8. avikalthanaH ati bolanAra nahIM athavA koInA nAnA-thoDA aparAdhamAM vAraMvAra bole nahi. 9. zaThatA rahita-amAyAvI. 10. sthira paripATI eTale satata abhyAsathI anuyoganI paripATIne evI sthira karI hoya, ke jethI jarApaNa sUtra ke artha bhUlAya nahIM, te sthiraparipATI. 11. gRhItavAkya eTale upAdeyavacanI. emanuM thoDuM vacana paNa mahArtha jevuM lAge. 12. jitaparSada eTale moTI sabhAmAM paNa kSobha na pAme. 13. jitanidra eTale alpa nidrAvAna. te rAtre sUtra ane arthanI vicAraNA karatI vakhate nidrAthI bAdhita na thAya. 14. madhyastha eTale badhA ziSyo para samabhAvavALA. 15-16-17-deza, kALa ane bhAvane jANanAra. te te lokonA deza, kALa ane bhAva jANIne sukhethI vicArI zake athavA ziSyonA bhAva jANIne tene te rIte sukhethI pravartAve. 18. AsagnalabdhapratibhAvAna eTale karmanA kSayopazamathI tatkAla paratIrthikanA praznonA javAba ApavAmAM samartha hoya, te AsagnalabdhapratibhAvaMta. 19. vividha dezanI bhASA jANe, jethI vividha dezonA ziSyone sahelAIthI zAstro bhaNAvI zake ane te te dezanA lokone te te bhASAvaDe dharmamArgamAM joDI zakAya. 20-24. pAMca prakAranA jJAnAcAra vagere AcArothI yukta eTale ujamALa. kAraNa ke pote AcAramAM asthira hoya to bIjAone AcAromAM pravartAvI zakatA nathI. 25. sUtrArtha ane tadubhayanA jANakAra, te sUtrArtha tadubhayavijJa. tenI caturbhagI A pramANe che.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo 1109 1. sUtra AvaDe artha nahIM 2. artha AvaDe paNa sUtra nahIM. 3. sUtra artha baMne AvaDe, 4. sUtra-artha baMne na AvaDe. AmAM trIjo bhAMgo grahaNa karavo. tethI sUtra, artha ane tadubhayanI vidhine je jANe, te sUtrArthatadubhayavidhijJa kahevAya che. 26-27. AharaNa eTale dRSTAMta. hetu kAraka ane jJApaka-ema be prakAre che. jemake ghaTano kartA kuMbhAra te kArakahetu che ane aMdhArAmAMthI ghaDAne prakAzamAM lAvanAra dIvo jJApaka hetu che. upanaya eTale upasaMhAra. daSTAMtathI joyela jANela padArthane cAlu viSayamAM joDavo te upanaya. rA' e pramANe pATha hoya to kAraNa eTale nimitta samajavuM. naya eTale naigama vagere. AharaNa, hetu, upanaya, kAraNa ane naya vageremAM nipuNa hoya. te jevo zrotA hoya, te pramANe kyAreka dRSTAMta, kyAreka hetu vagerenuM pratipAdana karI tattvano svIkAra karAve che. 28. upasaMhAranipuNa hoya, te sArI rIte adhikRta arthano upasaMhAra karI zake che. 29. nayanipuNa hoya, te sArI rIte adhikRta nayanA kathana vakhate sArI rIte vistArathI vibhAgapUrvaka nayone kahI zake che. 30. pratipAdananI zakti yukta te grAhaNAkuzala. 31-32. svazAsa-parazAstrane jANe che. te bIjA vaDe AkSepa karAyela svapakSa-parapakSanA AkSepone dUra kare. 33. atucchasvabhAva eTale gaMbhIra. 34. dIptimAna :- paravAdIthI parAbhava na pAme tevA. 35. ziva eTale gussA vagaranA athavA tejasvI. jyAM vicare tyAM kalyANane karanArA. 36. soma eTale zAMta daSTivALA-A pramANe chatrIsa guNovALA guru jANavA. upalakSaNathI AcArya caMdranA kiraNonAM samUha jevA manohara audArya-zairya Adi bIjA guNothI yukta eTale zobhatA ane pravacananA upadezaka hoya che. tethI kahyuM che ke mULaguNauttaraguNarUpa seMkaDo guNothI yukta guru, sArI rIte dvAdazAMgI rUpa pravacananA sArane kahI zake che. je mULaguNa vagere guNo yukta che tenA vacana ghIthI siMcAyela agninI jema zobhe che. guNahInanA vacano tela vagaranA dIvAnI jema zobhatA nathI. (549)' (saTIka pravacanasAroddhAranA munizrI amitayazavijayajI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) samyakatvaprakaraNamAM ane tenI vRttimAM gurunA chatrIsa guNo A pramANe kahyA che - gAthArtha - vataSaTkAdi aDhAra, ATha prakAranA AcAra ane dasa prakAranA prAyazcitta A
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1110 anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo pramANe sUrinA chatrIsa guNa che. (30) (144) TIkArthaH vrataSaTrakAdi aDhAra pahelA kahelA che ane A 18 AcAryanA guNarUpa che. kAraNa ke A aDhAranA aparAdhomAM samyapha prakAre prAyazcittanuM jJAna AcAryane hoya che. bhAvamAM lAgatA pratyayano lopa thayo che. AcAravaktAdi ATha ja che ane te A che. (1) AcAravAna (2) avadhAravAna (3) vyavahAravAna (4) abrIDaka (5) prakurtI (6) niryApaka (7) apAyadarzI (2) aparizrAvI A ATha jANavA yogya che ane Ano artha A pramANe che. (1) AcAravAna eTale ke jJAna-sevA vaDe pAMca prakAranA AcArathI yukta A kharekhara guNavAnapaNA vaDe zraddheya vAyavALo thAya che. (2) avadhAravAna: Alocake kahelA aparAdhonA avadhAraNathI yukta. te kharekhara sarva aparAdhomAM vidhi pramANe zuddhi karAvavAmAM samartha thAya che. (3) vyavahAravAnaH Agama-zruta-AjJA-dhAraNA-jIta svarUpa pAMca prakAranA vyavahAromAMthI koIpaNa vyavahArathI yukta, te paNa vidhi pramANe zuddhi karavAmAM samartha thAya che. (4) apavIDakaH lajjAdi vaDe aticArane chUpAvanArane upadeza vizeSa vaDe gayelI lajjAvALo kare che. te ja Alocakane atyaMta upakAraka thAya che. (5) prakarvI AlocanA karanArane prAyazcitta ApavA vaDe prakarSathI zuddhine karAve che. A pramANe A arthamAM pAribhASika kurva dhAtu hovAthI prakurtI zabda banyo. (6) niryApakaH je pramANe nirvAha thAya te pramANe prAyazcitta karAve che. (7) apAyadarzI aticAra sahitanA je hoya tene durlabhabodhipaNuM Adi apAyone batAve che te. (8) aparizrAvI Alocake kahelA akRtyane je bIjAne jaNAve nahi te. tenAthI anya kharekhara Alocakone lAghava karanAra jANavo. daza prakAranA prAyazcitta je che te A pramANe - AlocanA-pratikramaNa-mizna-viveka-kAusagna-temaja tapa-cheda-mUla-anavasthApya ane pArAMcita." (paMcAzaka 16/2, gAthA sahastrI 2, Ava.ni.1418) A sarve melavavAthI sUriguNo chatrIsa thAya che. (30) (144) tathA
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo 1111 gAthArtha : ATha AcArAdi tathA dasa prakAranI sthitakalpa, bAra prakArano tapa tathA cha Avazyaka Ama sUrinA guNo chatrIsa thAya che. (31) (145). TIkArtha AcAra saMpatti vi. ATha pahelA kahelA te ane dasa prakArano sthitakalpa che ane te A pramANe (1) acalaka, (2) audezika, (3) zayyAtarapiMDa, (4) rAjapiMDa, (5) kRtikarma, (6) vrata, (7) jayeSTha, (8) pratikramaNa, (9) mAsakalpa (10) paryuSaNA kalpa. (1) bAra prakArano tapa, sAmAyikAdi che Avazyaka. A sarve maLIne sUrinA chatrIsa guNo thAya che. (31) (145). gAthArtha : vikathA, kaSAya, saMjJA, piMDa, upasarga, dhyAna, sAmAyika, bhASA, dharma A pramANe vikathAdi nava ne cAra guNA karatA sUrinA chatrIsa guNo thAya che. (32) (146) TIkArtha (4) vikathAH strIkathA - bhaktakathA - dazakathA - rAjakathA. (4) kaSAyaH krodha - mAna - mAyA - lobha. (4) saMjJA AhAra - bhaya - maithuna - parigraha saMjJA. (4) piMDa eTale AhAra : azana - pAna - khAdima - svAdima. (4) upasargo deva - manuSya - tiryaMca saMbaMdhI tathA AtmasaMvedanIyarUpa. AtmasaMvedanIya te mastaka, paga vi.nI skUlanAdi vaDe thAya. (4) dhyAna Arta - raudra - dharma - zukula dhyAnarUpa. (4) sAmAyikaH samyakatva - zruta - dezavirati - sarvaviratirUpa. (4) bhASAH satyA - asatyA - mizrA - asatyAmRSArUpa. temAM (1) satyAH AtmA che ityAdi prakAre. (2) asatyAH AtmA nathI ItyAdi prakAre. (3) mizrAH baMne svarUpavALI. jemake, jANatA na hoya chatAM paNa A nagaramAM daza bALako utpanna thayA athavA maryA A pramANe kahe te. (4) asatyAmRSAH AmaMtraNI bhASA "he devadatta ! ityAdi prakAre. (4) dharmaH dAna - zIla - tapa ane bhAvanA rUpa cAra prakAre, A vikathAdi nava upara kahyA pramANe cAra guNA karatA sUriguNo chatrIsa thAya che ane ahIM sthitakalyAdInuM yathAsaMbhava samyagu Asevana, parijJAna, prarUpaNa ane parihAra(tyAga) vagere vaDe sUriguNapaNuM jANavA yogya che. (32) (146).
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1112 anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo tathA gAthArthaH pAMca mahAvratathI yukta, pAMca prakAranA AcAra pALavAmAM samartha, pAMca samiti ane traNa guptithI gupta A pramANe chatrIsa guNavALA guru hoya che. (33) (147) bhAvArtha spaSTa che. paraMtu pAMca mahAvratAdi aDhAranuM svayaM karavuM ane anya pAse karAvavArUpa dviguNA karavAthI chatrIsa guNavALA guru thAya che. (33) (147) have anuyoga pravartanane AzrayIne gurunA guNanI chatrIsIne cAra gAthA vaDe kahe che - gAthArtha deza 1 kula 2 jAti 3 rUpa 4 atizayavALA, viziSTa saMghayaNavALA 5, buddhithI yukta 6, AzaMsA rahita 7 -- vikathA na kare 8, amAyAvI 9, sthira paripATIvALA 10, gRhIta vAkaya 11, jItelI che sabhA jeNe tevA 12, jItelI nidrAvALA 13, madhyastha 14, deza 15 kAla 16 ane bhAvane 17 jANanAra, Asanna meLavelI pratibhAvALA 18, vividha dezanI bhASAne jANanAra 19, pAMca prakAranA AcArathI yukta ra4, sUtra artha ane baMnene jANanAra 25, udAharaNa 26 - hetu 27 - kAraNa 28 - naya 29 mAM nipuNa, grAhaNAkuzala 30, svazAstra ane parazAstrane jANanAra 31, gaMbhIra 32, dIptimAna 33, kalyANa karanAra 34, saumya 35, mUlaguNAdi seMkaDo guNothI yukta 36, siddhAMtanA arthane kahevA mATe yogya che. A pramANe cAra gAthAno artha che. (34-35-36-37) (148, 149, 150, 151) TIkArthaH deza-kula-jAti-rUpa atizayo vidyamAna che jene te tyAM (1) deza eTale madhyadeza te janmabhUmi. (2) kula = pitA saMbaMdhI kula ikvAku vi. (3) jAti = mAtAthI utpanna thayelI. (4) rUpa = aMga-upAMganI saMpUrNatA. (5) saMhananI = viziSTa saMghayaNavALA. te ja kharekhara vAcanAdimAM thAkatA nathI. (6) dhRtithI yukta (7) anAzasI = sAMbhaLanAra pAsethI vastrAdinI apekSA rahita. (8) avikalthana = bahu bolanAra na hoya athavA AtmAnI (potAnI) prazaMsA karanAra na hoya. (9) amAyI = mAyA rahita. (10) sthira = nizcala che sUtrArthanI vAcanA jene te (11) grahaNa karAyela che vAkya jenA vaDe te. tevA prakAranI avadhAraNAvALA athavA grahaNa karAyeluM che vAkya jenuM te Adeya vacanavALA. (12) jItelI sabhAvALA. (13) jItelI nidrAvALA (14) madhyastha = ziSyone viSe samAna cittavALA. (15-17) deza - sAdhuthI bhAvita hoya, kAla-kALa hoya bhAva - kSAyopazamikAdi tene jANe che te deza-kAlAdine jANanAra te kharekhara ucitapaNe vicArIne dharmakathAne kare che. (18) prazna pUchAyA pachI tarata ja uttara ApavAmAM buddhi jenA vaDe prApta karAI che. (19) vividhadezanI bhASAne jANanAra (34, 35), (148, 149) (20-24) jJAnAcAra vagere pAMca prakAranA AcAramAM upayukta. (25) sUtra, artha ane tadubhaya (sUtra-artha)nI vidhinA jANanAra. ahi 'tadubhaya padathI eTale ke sUtra - artha banne vidhinA jANanAra eka padathI sUtravividhajJa ane arthavidhijJa AvI jatA hovA chatAM "sUtrArtha padanuM judu grahaNa je karyuM che te caturbhagI mATe che. te caturbhagI A
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo 1113 pramANe che. (1) sUtra na jANe artha jANe. (2) sUtra na jANe artha na jANe, (3) sUtra jANe artha jANe, (4) sUtra jANe artha na jANe. 'tadubhaya' pada vaDe trIjo bhAMgo grahaNa karavAnuM kahevAyuM che. (26) udAharaNa eTale dRSTAMta. (27) hetu = anvaya-vyatirekI. (28) kAraNa = dRSTAMtAdithI rahita u5patti mAtra. jema ke, anAbAdha jJAnanA prakarSathI siddho anupama sukhavALA che. ahIM dRSTAMta nathI. kAraNa ke siddho sivAya anya ThekANe nirUpama sukha che ja nahi. 'anvaya-vyatireka lakSaNa sAdhya vastuno paryAya te hetu ane udAharaNa eTale dRSTAnta tathA upapatti mAtra hoya te kAraNa (1)' (vizeSA0 bhA0 1077 gAthA) ''zabda kRtaka hovAthI anitya che." ahiM anityapaNuM sAdhya che, tenA AdhArabhUta vastu zabda te pakSa che ane kRtakapaNuM hetu che, temAM kRtakapaNuM e vastuno paryAya che, jo te anyano paryAya hoya to vaiyadhikaraNAdi doSayukta thavAthI sAdhyane sAdhI zake nahi. (guNa sahabhAvI hoya ane paryAya kramabhAvI hoya.) (29) nayo : naigama-saMgraha-vyavahAra-RjusUtra-zabda-samabhirUDha-evaMbhUta nAmanA sAta nayo che. temAM nipuNa. je AvA prakAranA na hoya te kharekhara vacana-mAtrathI bodha karavA mATe samartha nathI. (30) AthI ja grAhaNAkuzala = bIjAne vizvAsa upajAvavAmAM samartha, (31) svazAstra ane parazAstrane jANanAra. (32) gaMbhIra = atuccha. (33) dIptimAna : pratApI. (34) ziva = viziSTa tapAdi labdhi vaDe kSema karanAra. (35) saumya - krodha rahita. (36) 'guNa'thI mUlaguNo levA ane 'zatAni'thI so nahi paNa seMkaDo ema samajavuM ane teo vaDe yukta siddhAMtanA arthane kahevA mATe samartha che. A pramANe cAra gAthAno artha thayo. AvA guNothI yukta ane AvA prakAranA guNanA samUhathI yukta AcArya darzana prabhAvaka thAya che. (34, 35, 36, 37) (148, 149, 150, 151)' (saTIka samyaktvaprakaraNanA munizrI puNyakIrtivijayajI ma. saMpAdita bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) saMbodhaprakaraNamAM gurunA guNonI 48 chatrIsIo batAvI che. te A pramANe - A gAthAonuM saMkSepamAM vivaraNa A pramANe jANavuM - guru pratirUpa vagere cauda guNovALA hoya che. te cauda guNo sattaramI chatrIsInI vRttimAM batAvyA che. guru kSamA vagere daza prakAranA yatidharmanuM pAlana kare che. daza prakAranA yatidharmanuM svarUpa bAramI chatrIsInI vRttimAM varNavyuM che. guru anityapaNuM vagere bAra bhAvanAone bhAve che. bAra bhAvanAo soLamI chatrIsInI vRttimAM samajAvI che. Ama sUrinA eTale ke gurunA chatrIsa guNo thAya che. (596)
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1114 anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo A be gAthAono bhAvArtha pUrve sADatrIsamI gAthAnI vRtti pachInI vRttimAM batAvyo che. (597, 598) gurue vidhipUrvaka cAritra lIdhu hoya. guru gItArtha hoya eTale ke temaNe chedagranthono sArI rIte abhyAsa karyo hoya eTale ke teo utsarga ane apavAdamAM hoMziyAra hoya. guru vAtsalyavALA hoya. guru nirmaLa brahmacaryane dhAraNa karanArA hoya. temaNe gurukuLavAsanI ArAdhanA karI hoya. teo ziSyonuM anuvartana ka2vAmAM tatpara hoya eTale ke ziSyonA manane anukULa rIte vartavA taiyAra hoya. AvA guNonA samUhathI zobhita guru hoya che ema tIrthaMkaroe ane gaNadharoe kahyuM che. paMcavastukamAM ane tenI vRttimAM kahyuM che - (1) pravrajyAne yogya jIvanA have kahevAze te guNothI je yukta hoya, bIje paNa kahyuM ke - (1) AryadezamAM utpanna thayelA (2) viziSTa jAti ane kuLavALA (3) jeno karmamala lagabhaga kSaya pAmyo hoya tevA. (4) tethI ja nirmaLabuddhivALA. (5) 'manuSyapaNuM durlabha che, janma maraNanuM kAraNa che, saMpattio caMcaLa che, viSayo duHkhanuM kAraNa che, saMyoga, viyoga, dareka kSaNe maraNa, bhayaMkara pariNAma' A pramANe saMsAranI nirguNatA jeNe jANI hoya tevA, (6) tethI ja saMsArathI vairAgya pAmelA (7) jenA kaSAyo alpa hoya tevA. (8) jenA hAsya vagere alpa hoya tevA. (9) kRtajJa-upakArane jANanArA. (10) vinayavALA. (11) pUrve paNa rAjA, maMtrI, prajAjanone mAnya hoya tevA. (12) droha nahIM karanArA (13) saMpUrNa aMgavALA (14) zraddhAvALA (15) sthira (16) dIkSA levA AvelA - A 16 guNothI yukta hoya. (2) have kahevAze te vidhithI jeNe dIkSA svIkArI hoya, (3) jeNe gurukulavAsanuM sevana karyuM hoya, (4) jeNe gurukulanI (= guru vagere sAdhuonI) suMdara upAsanA karI hoya, (5) jeNe pravrajyAnA prAraMbhathI sadA cAritranuM khaMDana (= virAdhanA) na karyuM hoya, (6) je paradrohanI bhAvanAthI rahita hoya. (10) (7) zAstramAM jaNAvyA pramANe yoga karavA pUrvaka jeNe sUtrono abhyAsa karyo hoya, (8) tethI ja (= zAstrokta yogapUrvaka karelA sUtrAbhyAsathI thayelA atyaMta zuddhabodhathI) je atizaya nirmala (spaSTa) bodhavALo hoya, (9) je tattvajJa hoya, arthAt paramArthano jANakAra hoya, (10) krodhanA vipAkone jANavAthI je upazAMta hoya, (11) je sUtrarUpa ke saMgharUpa pravacana pratye vAtsalyabhAvavALo hoya, (11) (12) je sAmAnyathI ja (eTale ke koI jAtanA bhedabhAva vinA) sarva jIvonA hitamAM udyamI hoya, (13) bIjAo svIkArI le tevuM (= mAnanIya) vacana jenuM hoya, (14) je ziSyanA svabhAvane anukULa banIne (ziSyanA AtmAnuM) sArI rIte rakSaNa karanAra hoya, (15) je gaMbhIra eTale ke vizALa cittavALo hoya, (arthAt rAga-dveSa AdinA prasaMge paNa
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo 1115 jenA rAga-dveSa bahAra dekhAya nahi, tathA koInA doSo bIjAne kahe nahi,) (16) parISaha AdithI parAbhava pAmavA chatAM zarIra-rakSaNa Adi mATe je dInatA na kare, (17) upazamalabdhi, upakaraNalabdhi ane sthirahastalabdhi e traNa labdhithI yukta hoya, upazamalabdhi eTale bIjAne zAMta karavAnuM sAmarthya. upakaraNalabdhi eTale saMyamamAM upakAraka vastra-pAtra Adi vastune meLavavAnI zakti. sthirahastalabdhi eTale bIjAone vratapAlanAdimAM sthira karavAnI zakti . (12) (18) sUtrArthano vyAkhyAtA hoya, arthAtu ziSyAdine sUtra ane arthanI vAcanA vagere ApatA hoya, (19) jene potAnA gurue (= gacchanAyake) gurupade sthApita karyA hoya, svagurunA abhAve digAcArya (= gacchAcArya) jene gurupade sthApyA hoya, AvA ja gurune vitarAga bhagavaMtoe dIkSA ApavA mATe lAyaka kahyA che. kAladoSathI sarvaguNasaMpanna na hoya, keTalAka guNothI rahita hoya, paNa ghaNA (mukhya) guNothI yukta hoya to te paNa dIkSA ApavAne lAyaka che. (13)' (pa99) (saTIka paMcavastakanA A.zrIrAjazekharasUrijI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) A cAra zlokono bhAvArtha pahelA pravacanasAroddhAranI vRttinA pAThamAM kahyo che. (600-603) A zlokanuM varNana chatrIsamI chatrIsInI vRttimAM karyuM che. (604) guru ATha prakAranA darzanAcArane, ATha prakAranA jJAnAcArane, ATha prakAranA cAritrAcArane ane bAra prakAranA tapAcArane jANe che ane pALe che. ATha prakAranA darzanAcAro, ATha prakAranA jJAnAcAro ane ATha prakAranA cAritrAcAro chaThThI chatrIsInI vRttimAM kahyA che. bAra prakAranA tapAcAro soLamI chatrIsInI vRttimAM kahyA che. Ama gurunA chatrIsa guNo thAya che. A zlokano bhAvArtha pUrve pravacanasAroddhAranI guruguNachatrIsIo batAvatI vakhate 548 mA zlokamAM ane tenI vRttimAM kahyo che. (605) guru AcAravAnapaNuM vagere ATha guNovALA hoya che. te ATha guNo chaThThI chatrIsInI vRttimAM batAvyA che. guru daza prakAranA sthitakalpane jANe che ane prarUpe che. dasa prakAranA sthitakalpanuM svarUpa paMcAzaka prakaraNamAM ane tenI vRttimAM A pramANe kahyuM che - kalpanA sAmAnyathI Acelakya vagere daza prakAra che. daza prakArano A kalpa pahelA ane chellA jinanA sAdhuone AzrayIne sthita (= niyata) kahevAya che. kAraNa ke temaNe enuM AcaraNa sadA karavAnuM hoya che. sthitakalpa eTale nitya maryAdA. AcAra, vyavahAra, vyavasthA, maryAdA, kalpa, sAmAcArI A badhA zabdono lagabhaga samAna artha che. (2) (17/2).
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1116 dasa prakArano sthitakalpa sthitakalpanA daza prakAra - kalpanA Agelakya, audezika, zayyAtarapiMDa, rAjapiMDa, kRtikarma, vrata, yei, pratikramaNa, mAsa ane paryuSaNa ema daza prakAra che. Acelakya=vastrano abhAva, audezika=udezathI (=sAdhunA saMkalpathI) taiyAra thayela, arthAt AdhAkarma, zayyAtara=vasatithI saMsArasAgarane tare te zayyAtara, arthAt sAdhune makAna ApanAra. zayyAtarano piMDa=bhikSA te zayyAtarapiMDa. rAjapiMDa=rAjAnI bhikSA. kRtikarma=vaMdana. vrata=mahAvrato. yei=ratnAdhika. pratikramaNa Avazyaka karavuM. (mAsa=eka sthAne eka mAsa sudhI rahevuM.) paryuSaNa sarvathA eka sthAne rahevuM. sAmAnyathI A daza kalpa sAdhuonI yogyatA mujaba vidhi-niSedhathI sthita (-niyata) ane asthita (-aniyata) hovAthI oghakalpa kahevAya che. vizeSathI A daza kalpa pahelA ane chellA jinanA sAdhuone sthita che (bAvIsa jinanA sAdhuone cha kalpa asthita ane cAra kalpa sthita che.) (17/6) (saTIka paMcAzakaprakaraNanA A.zrIrAjazekharasUrijI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) guru bAra prakAranA tapane Acare che. temanuM svarUpa pahelI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. guru che Avazyakone barAbara jANe che, prarUpe che ane kare che. temanuM svarUpa cothI chatrIsInI vRttimAM varNavyuM che. Ama gurunA chatrIsa guNo thAya che. A zlokano bhAvArtha pUrve pravacanasAroddhAranI guruguNachatrIsIo batAvatI vakhate 549 mA zlokamAM ane tenI vRttimAM kahyo che. (606) guru aDhAra pApasthAnakone tyaje che. aDhAra pApasthAnakonuM svarUpa ogaNIsamI chatrIsInI vRttimAM batAvyuM che. guru sAdhunI bAra pratimAone dhAraNa kare che. temanuM svarUpa soLamI chatrIsInI vRttimAM varNavyuM che. guru cha vratonuM rakSaNa karavAmAM dhIra hoya che. cha vratonuM svarUpa pAkisUtramAM ane tenI vRttimAM A pramANe kahyuM che - | 'te A pramANe - sarva hiMsAthI aTakavuM, sarva jUThathI aTakavuM, sarva corIthI aTakavuM, sarva maithunathI aTakavuM, sarva parigrahathI aTakavuM, sarva rAtrIbhojanathI aTakavuM. sarva hiMsA eTale trasa, sthAvara, sUkSma, bAdara badhA jIvonI hiMsA ane karaNa, karAvaNa tathA anumodanathI thatI hiMsA. athavA dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI hiMsA. dravyathI hiMsA eTale cha javanikAyanI hiMsA, kSetrathI hiMsA eTale traNe lokamAM thatI hiMsA, kALathI hiMsA eTale traNe kALamAM thatI hiMsA, bhAvathI hiMsA eTale rAga-dveSathI thatI hiMsA. hiMsA eTale jIvanA pAMca indriya, traNa baLa, zvAsocchavAsa ane AyuSyarUpa prANone jIvathI judA karavA te. aTakavuM eTale samyajJAna ane zraddhApUrvaka pAchuM pharavuM. (1)
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha vrato 1117 sarva jUTha eTale vidyamAnano niSedha karavo, avidyamAnanI sthApanA karavI, eka vastune bIjArUpe kahevI ane niMdA karavI te athavA dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI jUTha. dravyathI jUTha eTale dharmAstikAya vagere badhA dravyo saMbaMdhI jUTha, kSetrathI jUTha eTale loka ane aloka saMbaMdhI jUTha, kALathI jUTha eTale traNe kALa saMbaMdhI ke divasa-rAta saMbaMdhI jUTha, bhAvathI jUTha eTale kaSAyanokaSAyane lIdhe jUTha bolavuM. jUTha eTale asatya bolavuM. viramaNa eTale tenAthI aTakavuM. (2) | sarva corI eTale karaNa, karAvaNa, anumodanarUpa corI athavA dravyathI kSetrathI, kALathI, bhAvathI corI. dravyathI corI eTale sacitta ke acitta dravyanI corI. kSetrathI corI eTale gAma, nagara, jaMgala vageremAM thatI corI, kALathI corI eTale traNa kALamAM thatI corI ke divasa-rAtamAM thatI corI, bhAvathI corI eTale rAga, dveSa, mohathI thatI corI. corI eTale mAlike nahIM ApeluM levuM te. tenAthI aTakavuM. (3) | sarva maithuna eTale karaNa, karAvaNa, anumodana rUpa maithuna. athavA dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI maithuna. dravyathI maithuna eTale vasaMbaMdhI ane manuSyasaMbaMdhI maithuna, athavA nirjIva-sajIva saMbaMdhI maithuna, athavA AbhUSaNa vagerenA zaNagAravALA ane zaNagAra vinAnA citro saMbaMdhI maithuna. kSetrathI maithuna eTale traNa lokamAM thatuM maithuna. kALathI maithuna eTale traNa kALamAM ke divasa-rAtamAM thatuM maithuna. bhAvathI maithuna eTale rAga-dveSathI thatuM maithuna. mithuna eTale strI-puruSanuM joDakuM. tenuM karma te maithuna. tenAthI aTakavuM. (4) | sarva parigraha eTale karaNa, karAvaNa, anumodana rUpa parigraha, athavA dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI parigraha. dravyathI parigraha eTale badhA dravyono parigraha, kSetrathI parigraha eTale lokamAM thato parigraha, kALathI parigraha eTale traNa kALamAM ke divasa-rAtamAM thato parigraha, bhAvathI parigraha eTale rAgadveSathI thato parigraha. parigraha eTale levuM ke bheguM karavuM. tenAthI aTakavuM. (5) | sarva rAtribhojana eTale karaNa, karAvaNa, anumodana rUpa rAtribhojana, athavA (1) divase vahoreluM divase vAparavuM, (2) divase vahoreluM rAtre vAparavuM, (3) rAtre vahoreluM divase vAparavuM, (4) rAtre vahoreluM rAtre vAparavuM ema cAra bhAMgA rUpa rAtribhojana, athavA dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI rAtribhojana. dravyathI rAtribhojana eTale cAra prakAranA AhAra saMbaMdhI rAtribhojana. kSetrathI rAtribhojana eTale manuSyakSetramAM thatuM rAtribhojana. kALathI rAtribhojana eTale divasa-rAtamAM thatuM rAtribhojana. bhAvathI rAtribhojana eTale rAga-dveSathI thatuM rAtribhojana. rAtribhojana eTale rAte vAparavuM. tenAthI aTakavuM." Ama gurunA chatrIsa guNo thAya che. (907)
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1118 cauda bhUtagrAmo guru bAvIsa parISahone sahana kare che. temanuM svarUpa chavvIsamI chatrIsInI vRttimAM batAvyuM che. guru cauda bhUtagrAmo eTale jIvonA samUhonuM rakSaNa karavAmAM tatpara hoya che. cauda bhUtagrAmonuM svarUpa zramaNapratikramaNa sUtramAM ane Avazyaka sUtraniryuktinI vRttimAM A pramANe kahyuM che - "cauda bhUtagrAmone kAraNe...huM pratikramaNa karuM chuM vagere kriyA pUrvanI jema jANavI. temAM bhUta eTale jIvo. teono samUha te bhUtagrAma. te cauda bhUtagrAmo A pramANe che - pRthvI vagere ekendriyanA sUkSma ane bAdara ema be bhedo. paMcendriyanA saMjJI ane asaMzI ema be bhedo (kula cAra bheda.) tathA beindriya, te indriya ane caurindriya A traNa bhedonI sAthe pUrvanA cAra bhedo maLIne sAta bhedo thAya. A sAta bhedonA paryApta ane aparyAptaka bheda paDatA cauda bhUtagrAmo thAya che. sthApanA A pramANe jANavI. (1) ekendriya sU. aparyAptaka, (2) e.sU. paryAptaka, (3) e. bAdara aparyApta, (4) e. bAdara paryA, (5) beindriya aparyApaka, (6) bei.paryA. (7) tei. aparyA., (8) teI. paryA. (9) 23. aparyA, (10) cI. paryA., (11) paMce. asaMjJI aparyA, (12) paMce. asaMjJI paryA, (13) paMce. saM. apa., (14) paMce. saM. paryAptaka. A pramANe cauda prakArano jIvono samUha jaNAvyo. have guNasthAnane AzrayIne cauda prakArane jaNAvatA saMgrahaNikAra kahe che. mithyASTi, sAsvAdana, mizradaSTi, aviratasamyagdaSTi, viratAvirata, pramatta, apramatta, nivRtti bAdara, anivRttibAdara, sUkSmasaMparAya, upazAMtamoha, kSaNamoha, sayogI ane ayogI. koIka bhUtagrAma = jIva mithyAdaSTi hoya, ane koIka sAsvAdana hoya. ahIM je jIva tattvo uparanI zraddhAnA rasanA AsvAda sAthe vartato hoya arthAt je jIvamAM tevA prakArano AsvAda hoya te jIva sAsvAdana kahevAya che. vAgatA evA ghaMTanA lolakanyAye prAya: parityaktasamyakatvavALo A jIva hoya che, arthAta ghaMTa vAgyA pachI jema teno avAja thoDIvAra sudhI cAlyA kare che, tema samyakatvano tyAga karyA pachI mithyAtva pAmatA pahelAM samyakatvano kaMIka svAda A jIvane rahe che. samyatvane vamyA pachI utkRSTathI cha AvalikA sudhI A sAsvAdanasamyakatva rahe che. kahyuM che - ""upazamasamyakatvathI paDyA bAda mithyAtvane nahIM pAmelA jIvane vacamAM cha AvalikA sudhI sAsvAdanasamyakatva hoya che." tathA koIka jIva samyagRmithyAdaSTi eTale ke mizradaSTi hoya che, arthAt samyakatvane svIkArato hoya tyAre (samyagRmithyAtva=mizramohanIyanA udayathI mizradRSTivALA A jIvane) prAyaH karIne tattvo uparanI rUci jAgI hoya che. tathA koIka jIva aviratasamyaguSTi eTale ke dezaviratirahitano samyagdaSTi hoya che. zrAvakono samUha viratAvirata jANavo. pramatta evA sAdhuono samUha
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ cauda bhUtagrAmo 1119 pramatta tarIke grahaNa karavo, kAraNa ke ahIM cauda bhUtagrAmone jaNAvavAnuM prakaraNa cAle che. (Azaya evo lAge che ke pramatta tarIke jo ke 1 thI 5 guNasthAnavartI jIvo paNa Ave, paraMtu ahIM cauda prakAranA judA judA jIvo batAvavAnA hovAthI mithyAtvI vagere jIvonuM grahaNa 1 thI 5 guNasthAnamAM thaI gayA bAda pramatta tarIke have mAtra pramatta sAdhuo ja grahaNa karavAnA bAkI hovAthI pramatta tarIke mAtra pramatta evA sAdhuonuM ja grahaNa karavA preraNAt' zabda mUkyo che.) tyAra pachI apramatta evo sAdhusamudAya ja apramatta tarIke jANavo. kSapakazreNimAM darzanasaptakano (= anaMtAnubaMdhI 4 + samyaktvamohanIyAdi 3no) jeNe kSaya karyo che evo (ane upalakSaNathI upazamazreNimAM darzanasaptakano jeNe upazama karyo che evo) jIvasamUha nivRtti bAdara tarIke jANavo. tyAra pachIthI laIne lobhanA anubhavana sudhI (=darzanasaptaka kSaya karyA bAda kaSAyaaSTakano kSaya AraMbhe. tyArathI laIne chelle saMjavalanalobhanA kSaya samaye lobhanA traNa TukaDA kare. temAM chellA TukaDAnA saMkhyAtA TukaDA kare. temAM te saMkhyAtA TukaDAmAM chello TukaDo khapAvavAno bAkI rahe tyAM sudhI)nI avasthAmAM vartato jIvasamUha anivRttinAdara jANavo. lobhanA aNuone (tralobhanA chellA TukaDAnA karelA asaMkhyaya TukaDAone) khapAvato jIva sUkSma kahevAya che, arthAt sUkSmasaMparAyavALo kahevAya che. upazamazreNi pUrNa thayA bAdanA aMtarmuhUrta kAla sudhI jIva upazAMtavItarAga thAya che. kSapakazreNi pUrNa thayA bAdanA aMtarmuhUrtakAla sudhI jIva phINavItarAga thAya che. bhavasthavalisamUha sayogI jANavA ane yoganirodha karyA bAda zailezI - avasthAne pAmelo jIva pAMca hrasvasvarone bolavA jeTalA kALa sudhI ayogI jANavo. A pramANe baMne gAthAono saMkSepathI artha kahyo. vistArathI prajJApanA vagere graMthomAMthI jANI levo." (saTIka AvazyakasUtraniryuktinA munizrI AryarakSitavijayajI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) Ama gurunA chatrIsa guNo jinezvaroe kahyA che. (608) guru cAra prakAranA smAraNA vagere kare che. temanuM svarUpa pahelI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. guru cAra prakAranA dharmano upadeza Ape che. temanuM svarUpa pahelI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. jenA darekanA cAra bheda che evA cAra prakAranA dhyAnanA svarUpane guru jANe che ane prarUpe che. te pahelI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. guru bAra bhAvanA bhAve che ane temano upadeza Ape che. temanuM svarUpa soLamI chatrIsImAM kahyuM che. Ama gurunA chatrIsa guNo thAya che. (609) A zlokano bhAvArtha bIjI chatrIsInI vRttimAM varNavyo che. (10)
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1120 anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo A zlokano bhAvArtha trIjI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (611) A zlokano bhAvArtha cothI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. temAM vacana eTale bIjA darzano (dharmo)nA mato ane doSo eTale vacananA doSo. (612) A zlokano bhAvArtha pAMcamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (613) A zlokano bhAvArtha chaThThI chatrIsInI vRttimAM batAvyo che. temAM aticAro eTale AcAro na pALavA te ane ATha guruguNothI yukta eTale ATha prakAranA vAdIguNo (AcAravAna vagere)thI yukta. (614) A zlokano bhAvArtha sAtamI chatrIsInI vRttimAM varNavyo che. (615) A zlokano bhAvArtha AThamI chatrIsInI vRttimAM karyo che. (616) A zlokano vizeSa artha navamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (617) A zlokano vizeSa artha dasamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (618) A zlokano bhAvArtha agiyAramI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (619) A zlokano bhAvArtha bAramI chatrIsInI vRttimAM samajAvyo che. (620) A zlokano bhAvArtha teramI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (621) A zlokano bhAvArtha caudamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (622) A zlokano bhAvArtha paMdaramI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (623) A zlokano bhAvArtha soLamI chatrIsInI vRttimAM varNavyo che. (624) A zlokano bhAvArtha sattaramI chatrIsInI vRttimAM batAvyo che. (625) A zlokano bhAvArtha aDhAramI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (626) A zlokano bhAvArtha ogaNIsamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (627) A zlokano bhAvArtha vIsamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (628) A zlokano vizeSa artha ekavIsamI chatrIsInI vRttimAM varNavyo che. (629) A zlokano vizeSa artha bAvIsamI chatrIsInI vRttimAM batAvyo che. (630) A zlokano bhAvArtha trevIsamI chatrIsInI vRttimAM samajAvyo che. (631)
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa yogasaMgraho 1121 A zlokano bhAvArtha covIsamI chatrIsInI vRttimAM batAvyo che. temAM mAMDalInA pAMca doSo eTale pAMca prakAranA grAsaiSaNAnA doSo. (632) A zlokano bhAvArtha pacIsamI chatrIsInI vRttimAM batAvyo che. (633) A zlokano bhAvArtha chavvIsamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (634) A zlokano bhAvArtha aThThAvIsamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (635) guru pacIsa prakAranuM paDilehaNa barAbara kare che. tenuM svarUpa sattAvIsamI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. guru cha kAyanI virAdhanAne tyaje che. cha kAyonuM svarUpa trIjI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. guru pAMca prakAranA vedikAdoSorahita vizuddha vaMdana kare che. pAMca prakAranA vedikAdoSonuM svarUpa sattAvIsamI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. Ama gurunA chatrIsa guNo thAya che. (636) guru batrIsa prakAranA yogasaMgrahorUpI guNothI yukta hoya che. batrIsa prakAranA yogasaMgrahonuM svarUpa zramaNapratikramaNasUtramAM ane AvazyakasUtraniyuktinI vRttimAM A pramANe samajAvyuM che - 'batrIsa yogasaMgrahonI (azraddhA vagerene kAraNe) je aticAra...vagere kriyA pUrvanI jema jANavI. ahIM (jenA kAraNe AtmA sadgatimAM ke durgatimAM) joDAya che te yoga, arthAt manavacana-kAyAnA vyApAro. ahIM azubha yogonA pratikramaNano adhikAra cAlato hovAthI prazasta evA vyApAro ja grahaNa karavAnA che. ziSya ane AcAryamAM rahelA te prazasta yogono AlocanA, nirapalApa vagere (AgaLa kahevAtA) prakArovaDe je saMgraha te yogasaMgraha. (Azaya e che ke prazasta evA mokSasAdhaka yogono saMgraha karavA ziSya AcArya pAse AlocanA karavI joIe. AlocanA karavAthI ziSyamAM prazastayogono saMgraha thAya che. AlocanA karyA bAda AcArye paNa bIjAne AlocanAnI vAto na karavI. A rIte AcAryano nirapalApa thatAM AcAryamAM prazasta yogono saMgraha thAya che.) prazastayogasaMgrahanuM kAraNa hovAthI AlocanA vagere ja yogasaMgraha tarIke kahevAya che ane te AlocanA vage2erUpa yogasaMgraha batrIsa che. tene jaNAvavA mATe niryuktikAra kahe che. (1) AlocanAH mokSasAdhakaprazastayogano saMgraha karavA mATe ziSye AcArya pAse samyag rIte AlocanA (=svadoSonuM kathana) karavI joIe. (2) nirapalApa : AcArye paNa mokSasAdhaka prazastayogano saMgraha karavA mATe ja karAyela AlocanAne viSe (=AlocanA karyA bAda) apalApa vinAnA thavuM joIe eTale ke bIjAne kahevuM joIe nahIM. mULamAM 'niravApe' zabdamAM aMtamAM je 'p' kAra che te prAkRtamAM
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa yogasaMgraho prathamAvibhaktimAM thAya che evuM ame (=TIkAkAre) vAraMvAra jaNAvyuM che. jemake - 'yare AArU vittave...' arthAt 'A tejasvIrUpavAna koNa Ave che ?' (ahIM 'yare' 'vitta ve' zabdo prathamAvibhaktimAM che.) 1122 (3) ApattimAM dRDhadharmatA tathA yogasaMgraha mATe ja (= prazasta evA mana-vacana-kAyAnA vyApAronI prApti mATe ja) sarvasAdhuoe dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI ApattimAM dRDhadharmatA karavI joIe arthAt (Apatti Ave te sivAyanA kALamAM to dRDhadharmI thavuM ja paNa jyAre) Apatti AvI paDe tyAre sutarAM daDhadharmI thavuM. (ahIM dravyAdinI Apattio udAharaNa sahita AgaLanI gAthAomAM jaNAvaze.) 0:0 (4) anizritopadhAna : prazastayogasaMgraha mATe ja anizrita=AzaMsA vinAno tapa karavo joIe. athavA anizrita evA upadhAnamAM yatna karavo joIe. je AtmAne mokSamAM sthApe che te upadhAna eTale ke tapa. je nizrA=AzaMsA vinAnuM che te anizrita eTale ke aihika-AmuSmika apekSAthI rahita. anizrita evuM te upadhAna te anizritopadhAna e pramANe samAsa karavo. (5) zikSA : prazastayogasaMgraha mATe ja zikSAnuM sevana karavuM joIe. te be prakAre che - grahaNazikSA ane AsevanazikSA. (temAM grahaNazikSA eTale zrutapATha arthAt bhaNavuM ane AsevanazikSA eTale sAmAcArIzikSaNa arthAt pota-potAnA gacchanI sAmAcA2InuM jJAna meLavavuM. kRti vIpiAyAm) : (6) niSpatikarmatA : prazastayogasaMgraha mATe ja zarIranI pratikarmatA karavI nahIM, arthAt zarIra parathI mela na utAravo, roga vagere thAya tyAre auSadhAdi na karAvavA vagere. paraMtu nAgadattanI jema anyathA = pratikarmatA karavI nahIM. (daSTAnta AgaLa Avaze.) A pramANe prathama gAthAno saMkSepArtha kahyo. (1275) (7) ajJAtatA H tapamAM ajJAtatA karavI, arthAt bIjo jANI na zake e rIte tapa karavo. jethI 'prazastayogano saMgraha thAya che' e pramANe vAkyazeSa have pachI badhe svayaM joDI devo. (8) alobha H lobha karavo nahIM. athavA alobhamAM yatna karavo. (9) titikSA : pariSahAdino jaya karavo. (10) Arjava : RjubhAva arthAt sa2LatA keLavavI. (11) zuci H saMyamI banavuM. (12) samyagdaSTi : aviparIta dRSTi karavI arthAt samyagdarzananI zuddhi karavI. (13) samAdhi : samAdhi rAkhavI. samAdhi eTale cittanuM svAsthya.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsa yogasaMgraho 1123 (14) AcAropagaH mAyA karavI nahIM. pUrve ArjavadvAra pariNAmarUpa hatuM, ahIM A dvAra AcaraNarUpa che eTalo taphAvata jANavo.) (15) vinayopagaH ahaMkAra karavo nahIM. (1276). (16) dhRtimati dhRti (=avicalitatA) pradhAna mati karavI. (arthAt dInatA na karavI.) (17) saMvega saMvega = mokSAbhilASa dhAraNa karavo. (18) prasidhiH mAyA karavI nahIM. (19) suvidhiH sArI rIte vidhinuM pAlana karavuM. (20) saMvaraH saMvara karavo arthAt karmone AvatA aTakAvavA, paraMtu saMvara na karavo evuM nahIM. ahIM vyatireka udAharaNa jaNAvaze. (21) AtmadoSapasaMhAraH potAnA doSono aMta lAvavo. (22) sarvakAmaviraktatAH badhI ja icchAothI virAma pAmavAnI bhAvanA bhAvavI. (1277) (23-24) paccakakhANaH mULaguNa ane uttaraguNaviSayaka pratyAkhyAna karavuM. (25) vyatsargaH vividha prakArano utsarga = tyAga te vyutsarga. dravya-bhAvabhedavALo vyutsarga karavA yogya che. (temAM azuddha AhAra vagereno je tyAga te dravyabutsarga. krodhAdino je tyAga te bhAvavyutsarga.) (26) apramAdaH pramAda karavo nahIM. | (27) lavAlava: e kAlanuM upalakSaNa che eTale kSaNe kSaNe sAmAcArInuM pAlana karavuM joIe. arthAta je sAmAcArIno kriyAno je samaya hoya te samaye te sAmAcArI AcaravI. (28) dhyAnasaMvarayogaH dhyAnarUpa saMvara mATeno yoga (eTale ke dhyAna) karavA yogya che. (29) mAraNAMtika vedanAno udaya mAraNAMtika vedanAno udaya thavA chatAM paNa kSobha na karavo arthAt AkuLa-vyAkuLa na thavuM. (1278) (30) saMgonI parikSAH saMgonI zaparijJA ane pratyAkhyAnaparijJA ema be prakAranI parikSA karavI. (arthAt saMgone jANavA ane pachI teno tyAga karavo.) (31) prAyazcittakaraNaH prAyazcitta karavuM. (32) ArAdhanA maraNakAle ArAdhanA karavI.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1124 pacIsa bhAvanAo A batrIsa yogasaMgraha thayA. (1279) (saTIka AvazyakasUtraniryuktinA munizrI AryarakSitavijayajI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) guru AcaraNA, saMbhASaNA, vAsanA ane pravartanA rUpa cAra prakAranA bhAvothI yukta hoya che. Ama gurunA chatrIsa guNo thAya che. (637) - A zlokano bhAvArtha ogaNatrIsamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (638) A zlokano bhAvArtha trIsamI chatrIsInI vRttimAM varNavyo che. (639) A zlokano bhAvArtha ekatrIsamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (640) A zlokano bhAvArtha batrIsamI chatrIsInI vRttimAM batAvyo che. (641) A zlokano bhAvArtha tetrIsamI chatrIsInI vRttimAM batAvyo che. (642) A zlokano bhAvArtha cotrIsamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (643) A zlokano bhAvArtha pAMtrIsamI chatrIsInI vRttimAM kahyo che. (644) guru pAMca mahAvratonI pacIsa bhAvanAo bhAve che. temanuM svarUpa zramaNapratikramaNa sUtramAM ane Avazyaka sUtraniryukti vRttimAM A pramANe kahyuM che - "A pAMca gAthAonI vyAkhyA A pramANe jANavI - prathama mahAvratanI pAMca bhAvanAo (1) iryA eTale gamana. tene vize je samita te iryAsamita. iryAsamiti arthAt cAlatI vakhate samya rIte sADA traNa hAtha pramANa bhUmi upara dRSTi sthApIne cAlavuM te prathama bhAvanA che, kAraNa ke iryAmAM asamita sAdhu jIvonI hiMsA karanAro bane che. (tethI iryAsamitimAM) sarvakALa upayogavALo thAya. (2) AhAra-pANIne joIne vApare, kAraNa ke joyA vinA vAparanAro sAdhu jIvonI hiMsA karanAro thAya. mATe joIne vAparavuM te bIjI bhAvanA. A ja pramANe AgaLa paNa akSarArtha karavo. (arthAt A trIjI bhAvanA, A cothI bhAvanA vagere jAte samajI levuM.) (3) (avidhithI pAtrA vagerenuM grahaNa-mocana karavuM te AgamamAM pratiSiddha che. tethI) sAdhu AvA pratiSiddha grahaNa-mocananI jugupsA kare arthAt avidhithI grahaNa-mocana kare nahIM, kAraNa ke jugupsA nahIM karanAra (arthAtu avidhithI grahaNa-mocana karanAra) jIvonI
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacIsa bhAvanAo 1125 hiMsA karanAro thAya che. mATe (avidhithI thatAM) grahaNa-mocananI jugupsA te trIjI bhAvanA che. (4) samAdhimAM rahelo sAdhu saMyamamAM aduSTa manane pravartAve, arthAt manane duSTa thavA na de, kAraNa ke manane kaluSita karato sAdhu jIvonI hiMsA karanAro thAya che. mATe mananI aduSTatA e cothI bhAvanA jANavI. e ja pramANe (5) aduSTa vANIne bolanAro thAya. tethI aduSTa vANI e pAMcamI bhAvanA jANavI. A pramANe prathama mahAvratanI pAMca bhAvanAo kahI. bIjA mahAvratanI pAMca bhAvanAo (1) hAsyano tyAga karavAthI satyavAdI banAya che, kAraNa ke hAsyamAM mRSAvAda paNa thaI zake che. tethI hAsyano tyAga te prathama bhAvanA jANavI. (2) bolavuM hoya tyAre vicArIne bole, kAraNa ke vicAryA vinA bolatA kyAreka asatya paNa bolAya jAya che. tethI vicArIne bolavuM te bIjI bhAvanA. (3-4-5) je muni krodha, lobha ane bhayane choDe che, te krodhAdine choDanAro muni dIrdharAtrane eTale ke mokSane najIkathI joIne (mRSAne choDanAro) thAya ane A rIte) muni ja sadA mATe mRSAne choDanAro thAya, kAraNa ke krodhAdithI asatyavacana bolAya che. (TUMkamAM bolatI veLAe krodha, lobha ane bhayano tyAga karavo te kramazaH) trIjI-cothI ane pAMcamI bhAvanA jANavI. A pramANe bIjA mahAvratanI pAMca bhAvanAo kahI. trIjA mahAvratanI pAMca bhAvanAo (1) prabhune = mAlikane athavA mAlike jene soMpyuM hoya tene AzrayIne avagrahanI yAcanAmAM jAte ja vicArIne pravarte, (arthAt potAne keTalI jagyAnI jarUra che? vagere vicArIne sAdhu te vasatinA mAlika pAse athavA mAlike jene soMpI hoya te vyakti pAse jAte ja yAcanA kare, paNa bIjA mAraphata yAcanA karAve nahIM.) nahIM to adattanuM grahaNa thavAno saMbhava rahe. (Azaya e che ke sAdhu bIjAne kAma soMpe ke mArI mATe ATalI yAcanA karajo. tyAre te bIjI vyaktie kevI rIte yAcanA karI?, karI ke na karI?, mAlika pAse karI ke mAlika na hoya athavA mAlike jene soMpyuM na hoya tevI vyakti pAse yAcanA karI? vagere bAbatamAM gaDabaDa UbhI thavAno saMbhava rahe jethI kyAreka adattanuM grahaNa paNa thaI jAya. tethI sAdhu pote jAte ja yAcanA kare.) A prathama bhAvanA jANavI.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1126 pacIsa bhAvanAo (2) (A rIte avagraha = upAzrayanI yAcanA karyA bAda prApta thayela) upAzrayamAM ja taNakhalA vagerenI anujJApanAmAM buddhimAna sAdhu avagraha ApanArAnA vacanone sAMbhaLIne varte. (arthAt pratigraha=upAzraya ApanAranA "tame amArI vasati vAparI zako cho evA vacano sAMbhaLIne eTale ke upAzraya vAparavAnI rajA maLyA pachI temAM rahelA taNakhalA vagere mATenI yAcanA kare.) anyathA paribhoga karavAmAM adattano doSa lAge. A bIjI bhAvanA jANavI. | (3) haMmezA sAdhu spaSTa maryAdAvaDe (arthAtu "mAre ATalI jagyAnI jarUra paDaze" e pramANenA spaSTa kathanavaDe) avagrahanI anujJA meLavIne eTalA avagrahano upayoga kare, anyathA adattanuM grahaNa thAya. e trIjI bhAvanA che. (4) gurunI athavA (mAMDalImAM vaheMcanAra guruniyukta) anya sAdhunI anujJA meLavIne bhojana-pAna kare, anyathA adattano doSa lAge. A cothI bhAvanA che. (5) sAdharmikonI = gItArtha ane saMvignavihArI evA sAdhuonI pAse avagrahanI = vasatinI yAcanA karIne sthAnAdi = rahevuM vagere kare. (Azaya e che ke - gItArtha ane saMvignavihArI sAdhuonA kSetramAM ke vasatimAM ja sAdhuoe rahevuM joIe. evA kSetramAM ke vasatimAM jyAre rahevAnuM thAya tyAre jo tyAM pahelethI ja bIjA sAdhuo rokAyA hoya to te kSetra ke vasati emanA avagraharUpa hovAthI tyAM sthAna = rokANa vagere karatA pahelAM temanI pAse yAcanA karIne anujJA maLyA bAda rokANa vagere kare.) nahIM to trIjA vratanI virAdhanA thAya, arthAt trIjA vratamAM aticAra lAge. A pAMcamI bhAvanA jANavI. trIjA vratanI bhAvanA kahI. cothA mahAvratanI pAMca bhAvanAo (1) AhArane viSe gupta thAya arthAt snigdha padArtho vApare nahIM. (tathA snigdha sivAyanA je padArtho vAparavAnA che te paNa) atimAtrAe vApare nahIM. nahIM to brahmacaryavratano sAdhu virAdhaka aticAra lagADanAro thAya che. A prathama bhAvanA. (2) potAne vibhUSita kare nahIM arthAt koIpaNa prakAranI vibhUSA kare nahIM. jo vibhUSA kare to brahmavratano virAdhaka bane. A bIjI bhAvanA jANavI. (3) strIone jue nahIM, temaja strI tathA tenI indriyo = aMgopAMga eka ja hovAthI strIonAM aMgopAMgane nIrakhe nahIM, nahIM to brahmavratavirAdhaka bane. A trIjI bhAvanA. (4) strI, pazu, napuMsakathI saMsaktayukta evA upAzraya vageremAM rahe nahIM. anyathA
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacIsa bhAvanAo brahmavratavirAdhaka bane. A cothI bhAvanA che. (5) tattvone jANanAra sAdhu kSudrakathAne kare nahIM, arthAt strIsaMbaMdhI vAto na kare athavA strIo sAthe vAtacIta na kare, nahIM to brahmavratavirAdhaka bane. A pAMcamI bhAvanA kahI. A pramANe dharmane icchanAro sAdhu brahmacaryane sAMdhe-rakSaNa kare. cothA vratanI bhAvanA kahI. pAMcamA mahAvratanI pAMca bhAvanAo 1127 (1-5) mULamAM sarvaM... ahIM je anusvAra che te prAkRtazailInA kAraNe che ane te vyAkaraNanA niyamathI thayela nathI. je paMDita sAdhu manojJa=iSTa ke pApaka=aniSTa evA AvI paDelA zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzane pAmIne AsaktirUpa vRddhine = rAgane ke dveSane kare nahIM, te sAdhu dAnta=indriyonuM damana karanAro che, virata=sAvadyapravRttiothI virAma pAmelo che, akiMcana = niSparigrahI che. paraMtu jo AvA zabdAdine pAmIne rAga-dveSa kare to te rAgadveSathI pAMcamA vratanI virAdhanA thAya che. pAMce bhAvanAo kahI. A rIte pAMce mahAvratonI bhAvanAo kahI.' (saTIka AvazyakasUtraniryuktinA munizrI AryarakSitavijayajI ma. kRta bhAvAnuvAdamAMthI sAbhAra) guru agiyAra aMgone buddhimAM dhArI rAkhe che. teramI chatrIsInI vRttimAM kahelA dRSTivAda sivAyanA agiyAra aMgo e ja agiyAra aMgo che. Ama gurunA chatrIsa guNo thAya che. (645) guru bAra aMgo, dasa payajJA, cha chedagraMtho, cAra mUla graMtho, nandisUtra ane anuyogadvArasUtrane dhAraNa kare che. temAM bAra aMgonuM svarUpa teramI chatrIsImAM kahyuM che. daza payajJAnA nAma A pramANe che - catuHzaraNa, bhaktaparikSA, saMstAraka, AturapratyAkhyAna, mahApratyAkhyAna, taMdulavaicArika, caMdravedhyaka, devendrastava, gaNividyA ane maraNasamAdhi. cha chedagraMthonA nAma A pramANe che - dazAzrutaskaMdha, bRhatkalpa, vyavahAra, jItakalpa, nizItha ane mahAnizItha. cAra mULagraMthonA nAma A pramANe che - Avazyaka, dazavaikAlika, uttarAdhyayana ane oghaniryukti (piMDaniryukti). guru rAga-dveSa karatA nathI. Ama gurunA chatrIsa guNo thAya che. (946) guru jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIryanuM svayaM pAlana kare che, bIjA pAse pAlana karAve che ane pAlana karanArA bIjAnI anumodanA kare che. Ama gurunA paMdara guNa thAya
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1128 ATha pravacanamAtA che. guru dasa prakAranI sAmAcArImAM kuzaLa hoya che. tenuM svarUpa dasamI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. guru pAMca samitIone pALe che. guru pAMca prakArano svAdhyAya kare che. pAMca prakAranI samitio ane pAMca prakAranA svAdhyAyanuM svarUpa bIjI chatrIsImAM varNavyuM che. guru apramatta hoya che. Ama gurunA chatrIsa guNo thAya che. (947-648) guru ATha pravacanamAtAonuM pAlana kare che. temanuM svarUpa pAkSikasUtranI vRttimAM A pramANe kahyuM che - - 'pravacana eTale dvAdazAMgI eTale bAra aMgo. jema mAtA putrane janma Ape che tema ATha pravacanamAtAo pravacanane janma Ape che. mATe temane pravacanamAtA kahevAya che. te ATha che. temAM samiti eTale sArI pravRtti. javAmAM joIne pravRtti karavI te iryAsamiti. kahyuM che ke - 'iryAsamiti eTale ratha, gADuM, yAna, vAhanathI khuMdAyelA, sUryanA kiraNothI tapelA (prakAzita thayelA), acitta, mizra na hoya tevA mArgo upara gADAnI dhUMsarI jeTalI bhUmine joIne javuMAvavuM.' bolavAmAM niravagha (pApa na lAge tema) rIte pravRtti karavI te bhASAsamiti. kahyuM che ke - 'bhASAsamiti eTale hitakArI, parimita (mApasara) ane zaMkA vinAnuM bolavuM.' eSaNAmAM udgama vagere doSone varjIne sArI pravRtti karavI te eSaNAsamiti. kahyuM che ke - 'eSaNAsamiti eTale gocarI gayelA munie barAbara upayoga rAkhIne nava koTIthI zuddha grahaNa karavuM.' vasa vagere upakaraNo, mATInA vagere pAtrA ane mAtraka (sAdhunuM vizeSa prakAranuM pAtra) ne levAmUkavAmAM sArI rIte joIne ane sArI rIte pUMjIne sArI pravRtti karavI te AdAnabhAMDamAtranikSepaNAsamiti. vaDInIti, laghunIti, kapha, nAkano mela, zarIrano mela paraThavavAmAM sthaMDilazuddhi vagerenA krame sArI pravRtti karavI te uccArapragnavaNakhelasiMghAnajallapAriSThApanikAsamiti. sArA vicAro karavA vaDe ane kharAba vicAro rokavA vaDe mananuM rakSaNa karavuM te manogupti. kharAba vacanane rokavA vaDe ane sArA vacana bolavA vaDe vANInuM rakSaNa karavuM te vacanagupti. kAraNa vinA hAtha-paga vagere aMgone saMkocI rAkhavA ane kAraNa Ave tyAre UbhA rahevA vageremAM sArI pravRtti karIne kAyAnuM rakSaNa karavuM te kAyagupti. ' guru cAra du:khazayyAone tyaje che. guru cAra sukhazayyAone pALe che. cAra prakAranI duHkhazayyAo ane cAra prakAranI sukhazayyAonuM svarUpa pAkSikasUtranI vRttimAM A pramANe kahyuM che - 'jemAM suvAya te zayyA. du:kha ApanArI zayyA te duHkhazayyA. dravyathI duHkhazayyA eTale tevo khATalo. bhAvathI duHkhazayyA eTale duSTa citta janya kusAdhutAno svabhAva. te cAra prakAranI che - (1) pravacanamAM (jinavacanamAM) azraddhA, (2) bIjA pAsethI paudgalika dhana, AhAra
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakAranI duHkhazayyA 1129 vagere meLavavA vagerenI icchA-prArthanA, (3) deva-manuSya saMbaMdhI kAma (bhogo)nI AzaMsA (meLavavAnI-bhogavavAnI) icchA ane (4) snAna vagere zarIranA sukhanI (gRhasthapaNAnA sukhonI) icchA. ThANAMgasUtramAM kahyuM che - cAra du:khazayyAo kahI che. temAM A pahelI duHkhazayyA che koI bhArekarmI jIvane sAdhu thaIne jinazAsanamAM zaMkA thAya, bIjA mato sArA che ema mAnavArUpa kAMkSA thAya, phaLanI zaMkA rUpa vicikitsA thAya, A badhu jinazAsanamAM kaheluM e ja pramANe che ke bIjI rIte che ? ema buddhino bheda thAya, A barAbara nathI ema viparIta buddhi thAya, te jinazAsananI zraddhA na kare, prItithI tene svIkAre nahIM, atizaya icchApUrvaka tene tenI ArAdhanA karavI na game. te manane DAmADoLa kare che. te dharmathI bhraSTa thAya che ke saMsAramAM paDe che. Ama e sAdhupaNArUpa zayyAmAM duHkhapUrvaka rahe che. e pahelI duHkhazayyA che. have bIjI du:khazayyA - koI bhArekarmI jIva sAdhu thaIne potAnA lAbhathI khuza thato nathI, bIjA taraphathI anna vagere ke ratna vagere rUpa lAbhanI 'te nakkI mane Apaze' evI AzA rAkhe che athavA maLI jAya to bhogave che, tene jhaMkhe che, tene mAMge che, maLyA pachI paNa vadhu icche che. te manane DAmADoLa kare che. tethI dharmathI bhraSTa thAya che ke saMsAramAM paDe che. Ama A sAdhu paNa sAdhupaNA rUpa zayyAmAM duHkhapUrvaka rahe che. e bIjI duHkhazayyA che. have trIjI du:khazayyA - koI bhArekarmI jIva sAdhu thaIne devasaMbaMdhI ke manuSyasaMbaMdhI kAmabhogonI AzA kare che ke maLI jAya to bhogave che, tene jhaMkhe che, tene mAMge che, maLyA pachI paNa vadhu icche che. te manane DAmADoLa kare che. tethI dharmathI bhraSTa thAya che ke saMsAramAM paDe che. Ama A sAdhu paNa sAdhupaNArUpa zayyAmAM duHkhapUrvaka rahe che e trIjI duHkhazayyA che. have cothI duHkhazayyA - koI bhArekarmI jIvane sAdhu thaIne 'huM gharavAsamAM raheto hato tyAre hADakAne sukha thAya tema mArA zarIrane hoMziyArI pUrvaka dabAvAtuM, pITha dabAvAtI, telamAlIza thatuM, mAru zarIra dhovAtuM, temAM koI nA na pADatuM. jyArathI huM sAdhu thayo tyArathI e badhu maLatuM nathI.' Ama vicAre. te te vastuonI AzA kare ke maLe to bhogave, temane jhaMkhe, tene mAMge, maLyA pachI paNa vadhuM icche. te manane DAmADoLa kare che. te dharmathI bhraSTa thAya che ke saMsAramAM paDe che. Ama A sAdhu paNa sAdhupaNArUpa zayyAmAM duHkhethI rahe che. e cothI duHkhazayyA che. sukha ApanArI zayyA te sukhazayyA. te cAra prakAranI che. te duHkhazayyAthI viparIta rIte pUrve kahyA mujaba jANavI. kahyuM che ke -
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1130 cAra prakAranI sukhazayyA, traNa prakAranuM satya cAra sukhazayAo kahI che. temAM A pahelI sukhazayA che - koI jIvane sAdhu thaIne jinazAsanamAM zaMkA thatI nathI, bIjA matonI kAMkSA thatI nathI, phaLanI zaMkA thatI nathI, buddhino bheda thato nathI, viparIta buddhi thatI nathI, te jinazAsananI zraddhA kare che, tene svIkAre che, tene te game che. tenuM mana DAmADoLa thatuM nathI. te dharmabhraSTa thato nathI ke saMsAramAM paDato nathI. e sAdhupaNArUpa zayyAmAM sukhapUrvaka rahe che. A pahelI gukhazapyA che. have bIjI sukhazayA - koI jIva sAdhu thaIne potAnA lAbhathI khuza thAya che, bIjA taraphathI lAbhanI AzA rAkhato nathI, maLe to bhogavato nathI, tene Icchato nathI, tenI prArthanA karato nathI, vadhu icchato nathI. tenuM mana DAmADoLa thatuM nathI. te dharmabhraSTa thato nathI ke saMsAramAM paDato nathI. A bIjI sukhazayyA che. have trIjI sukhazayA - koI jIva sAdhu thaIne devasaMbaMdhI ke manuSya saMbaMdhI kAmabhogonI AzA rAkhato nathI, maLe to bhogavato nathI, tene jhaMkhato nathI, tene mAMgato nathI, vadhu icchato nathI. tenuM mana DAmADoLa thatuM nathI. te dharmabhraSTa thato nathI ke saMsAramAM paDato nathI. A trIjI sukhazapyA che. have cothI sukhazayA - koI jIva sAdhu thaIne ema vicAre, "jo zoka vinAnA, tAva vagere roga vinAnA, baLavAna, sArA zarIravALA evA arihaMta bhagavaMto paNa AzaMsA doSa rahita hovAthI udAra, maMgaLasvarUpa, ghaNA divasonI, prakRSTa saMyama yukta, AdarapUrvaka svIkArela, aciMtya zaktivALI, vizeSa RddhinA kAraNarUpa, karmakSayanA kAraNarUpa, mokSanA sAdhanarUpa anazana vageremAMthI koI eka tapakriyAne svIkAre che to mAthAno loca, brahmacarya vagerene svIkArIne thatI vedanA ane tAva, jhADA vagere upakramathI thatI vedanAne huM gussA vinA, dInatA vinA zA mATe sahana na karuM? A vedanAo sahana na karavAthI mane zuM lAbha thaze? ekAMte pApakarma baMdhAze. A vedanAo sahana karavAthI mane zuM lAbha thaze? ekAMte nirjarA thaze.' A cothI sukhazapyA che." guru traNa prakAranA satyane jANe che, te A pramANe - manasatya, vacanasatya ane kAyasatya. traNa prakAranA satyanuM svarUpa pAkSikasUtranI vRttimAM A pramANe kahyuM che - mananuM satya te manasatya eTale ke manasaMyama. manasaMyama eTale manane kharAba vicArothI aTakAvavuM ane sArA vicAromAM pravartAvavuM. vacanasatya eTale vacanasaMyama eTale kharAba vacano na bolavA ane sArA vacano bolavA. karaNasatya eTale kriyAsatya eTale kAyasaMyama. kAyasaMyama eTale kAma hoya to upayogapUrvaka javuM-AvavuM vagere karavuM ane kAma na hoya to hAtha-paga vagere avayavone gopavIne besavuM."
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta prakAranuM vibhaMgazAna 1131 guru cha bhASAone jANe che. temanuM svarUpa cothI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. guru be prakAranA dhyAnane jANe che. dhyAna be prakAranuM che. (1) prazastadhyAna-sAru dhyAna ane (2) aprazastadhyAna-kharAba dhyAna. dharmadhyAna ane zukladhyAna e prazastadhyAna che. ArtadhyAna ane raudradhyAna e aprazastadhyAna che. bhedosahita ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna ane zuladhyAnanuM svarUpa pahelI chatrIsInI vRttimAM varNavyuM che. guru sAta prakAranA vibhaMgajJAnanA svarUpane jANe che. te pAkSikasUtranI vRttimAM A pramANe kahyuM che - 'sAta prakAranuM vibhaMgajJAna che. jemAM viruddha ke khoTo eTale vastunA svarUpa pramANe na hoya tevo vikalpa hoya te vibhagaMjJAna che. vibhaMgajJAna eTale mithyAtva sahitanuM avadhijJAna. te sAkAra che. te sAta prakAranuM che - (1) eka dizAmAM lokajJAna eTale pUrva vagere eka dizAmAM lokano bodha thavo te. ene zeSa dizAomAM lokano bodha na thavAthI teno niSedha kare che. mATe te vibhaMgajJAna che. (2) pAMca dizAmAM lokajJAna eTale pAMca dizAomAM lokano bodha thavo, koI eka dizAmAM nahIM. e eka dizAmAM lokano niSedha karato hovAthI vibhaMgajJAna che. (3) kriyAvaraNa jIva eTale jIvo vaDe karAtI hiMsA vagere dekhAtA hovAthI ane tenAthI baMdhAtAM karmo na dekhAtAM hovAthI hiMsA vagere kriyA e ja jIvanuM AvaraNa che ema mAnavAmAM tatpara te trIju vibhaMgajJAna. e karmo na dekhAtAM hovAthI temane nathI mAnatuM. mATe te vibhaMgajJAna che. (4) mudagga jIva eTale bhavanapati vagere devo potAnA zarIranI avagAhanAnA kSetranI aMdara rahelA ane bahAra rahelA pudgalone grahaNa karI uttaravaikriya zarIra race che, te joIne sarva jIvonuM zarIra potAnA avagAhanAnA kSetranA bAhya ane atyaMtara pudgalothI ja racAyeluM che ema mAnavuM te vibhaMgajJAna che. (5) amugdha jIva eTale devonuM bhavasthavaikriyazarIra bAhya-atyaMtara pudgalone grahaNa karyA vinA ja racAyeluM joIne sarva jIvonuM zarIra bAhya-atyaMtara pudgalothI racAyeluM nathI ema mAnavuM te vibhaMgajJAna che. (6) rUpI jIva eTale vaikriyazarIravALA devone joIne sarva jIvo rUpI ja che ema mAnavuM te vibhaMgajJAna che.
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1132 anya granthomAM batAvela guruguNachatrIsIo (7) A badhu jIva che eTale vAyuthI pudgalone hAlatAM cAlatAM joIne sarva vastuo hAlatI cAlatI hovAthI jIva ja che, ajIva che ja nahIM ema mAnavuM te vibhaMgajJAna che." guru be prakAranA dharmane jANe che ane prarUpe che. dharma be prakArano che - zramaNadharma ane zrAvakadharma. temAM zramaNadharma pAMca mahAvratarUpa che athavA dasa prakAranA yatidharmarUpa che. pAMca mahAvratonuM svarUpa bIjI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. dasa prakAranA yatidharmanuM svarUpa bAramI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. zrAvakadharma samyakatva mULa bAra vrata rUpa che. pAMca prakAranA samyaktvanuM svarUpa bIjI chatrIsInI vRttimAM kahyuM che. bAravratonuM svarUpa caudamI chatrIsInI vRttimAM batAvyuM che. Ama guru chatrIsa guNothI vibhUSita hoya che. (649) Ama gurunA guNonI aDatAlIsa chatrIsIo kahI. gurunA mAtra ATalA ja guNo nathI. guru AvA aneka guNonA seMkaDo samUhothI alaMkRta che. temanA badhA guNonuM varNana karavuM ApaNA mATe zakya nathI. mATe temanA thoDA guNonuM ahIM varNana karyuM che. gurusuvihitonuM eTale ke sAdhuonuM hita kare che. AvA khUba ja sArA AcArya sAdhusamudAyarUpa gacchamAM AdhAra samAna che ema tIrthakaro ane gaNadharoe kahyuM che. (650). kaha taM bhaNNai sukkhaM ? sucireNa vi jassa dukkhamalliai / jaM ca maraNAvasANe, bhavasaMsArANubaMdhiM ca // lAMbA kALe jemAM duHkha AvI paDe che ane maraNa pachI je saMsAranI paraMparA UbhI kare che tene sukha zI rIte kahevAya? AhAresu suhesu a, rambhAvasahesu kANaNesuM ca / sAhUNa nAhigAro, ahigAro dhammakajjesu // sAdhuone AhAra, sukha, suMdara makAno ane jaMgalo saMbaMdhI adhikAra nathI, dharmakAryono adhikAra che. jo giNhai guruvayaNaM, bhaNNaMtaM bhAvao visuddhmnno| osahamiva pijjaMtaM, taM tassa suhAvahaM hoi // bolAtA evA guruvacanane je bhAvathI, vizuddha manathI grahaNa kare che tene te guruvacana pIvAtA auSadhanI jema sukha karanAruM thAya che.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthakAreNa sarvaguruguNapratipAdanAsAmarthyapradarzanam 1133 naitAvanmAtrA eva guruguNAH, parantvanantAH / granthakRtA svazaktyanusAreNa stokA guruguNA varNitAH / sarveSAM guruguNAnAM pratipAdane svasya sAmarthyarahitatvamAvirbhAvayituM sa Aha - mUlam - jaivi hu sUrivarANaM, sammaM guNakittaNaM kareuM je / sakkovi neva sakkai, ko'haM puNa gADhamUDhamaI // 38 // chAyA - yadyapi khalu sUrivarANAM, samyag guNakIrtanaM kartum / zakro'pi naiva zaknoti, ko'haM punargADhamUDhamatiH // 38 // premIyA vRttiH - yadyapi - sambhAvane, khaluzabdo vAkyAlaGkAre sUrivarANAM - zobhanAcAryANAM, samyag - suSTu, na tu yathAkathaJcit, guNakIrtanaM - guNAnAM kathanaM, kartuM-vidhAtuM, zakraH - saudharmadevalokAdhipatiH, apizabdo guruguNakIrtanaM kartumahaM tu naiva zaknomi, zakro'pi naiva zaknotIti darzanArtham, nazabdo niSedhe, evazabdo avadhAraNe, zaknoti - samartho bhavati, gADhamUDhamatiH - atyantamohayuktaprajJAvAn, punaH - tu aham - granthakAraH, kaH - kathaM, zaktaH syAmityatrAdhyAhAryamiti shbdaarthH| bhAvArthastvayam - devA acintyasAmarthyAH / teSvapIndrANAM sAmarthya prabhUtam / samabhUtalAdasaGkhyeyayojanAnyUddharvaM gatvA prathamo devalokaH samavatiSThate / tasyAdhipatiH zakranAmendraH / guruguNA anantAH / acintyasAmarthyavAn zakro'pi yadi sarvAn guruguNAnyathAvasthitAn kathayitumasamartho bhavati tItyalpasAmarthyavato mandaprajJasya ca mama sarvaguruguNAnAM yathArthapratipAdane kA vArtA ? ahaM tu sutarAM teSAM samyak pratipAdane'samartho'smIti vadati granthakRt // 38 //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1134 gurunA mAtra ATalAM ja guNo nathI, paraMtu anaMtA che. graMthakAre potAnI zaktimujaba gurunA thoDA guNonuM varNana karyuM che. gurunA badhA guNone samajAvavA potAnuM sAmarthya nathI evuM pragaTa karavA teo kahe che - granthakAravaDe badhA guruguNone samajAvavAnA asamArthanuM pradarzana karAvuM zabdArtha - jo ke sUrivaronA guNonuM sArI rIte kIrtana ka2vA zakra paNa samartha nathI, to pachI gADha rIte mUDha mativALo huM koNa ? (38) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - sUrivo eTale sArA AcAryo. guNonuM kIrtana eTale guNo kahevA. zakra e saudharma devalokano adhipati che. gADha rIte mUDha mativALo eTale atyaMta mohathI yukta buddhivALo. gurunA guNonuM kIrtana karavA huM to samartha nathI ja, zakra paNa samartha nathI e jaNAvavA pi zabda mUkyo che. A mAtra zabdono artha che. bhAvArtha A pramANe che - devo aciMtya sAmarthyavALA hoya che. temAM paNa indronuM sAmarthya ghaNuM hoya che. samabhUtalathI asaMkhya yojana upara jaIne pahelo devaloka Avela che. teno adhipati zakra nAmano indra che. gurunA guNo anaMtA che. aciMtya sAmarthyavALo zakra paNa jo gurunA badhA guNone jevA che tevA kahevA mATe asamartha che to gurunA badhA guNonuM sAcuM pratipAdana karavAmAM alpasAmarthyavALA ane maMdabuddhivALA mArI zI vAta karavI ? huM to temanuM barAbara pratipAdana karavAmAM avazya asamartha chuM - ema granthakAra kahe che. (38) I+ + jaM na lahai sammattaM, laddhUNa vi jaM na ei saMvegaM / visayasuhesu ya rajjai, so doso rAgadosANaM // jIvo je samyaktva nathI pAmatA, samyaktva pAmyA pachI paNa saMvega nathI pAmatA ane viSayasukhomAM Asakta thAya che te rAga-dveSano doSa che. ko dukkhaM pAvijjA ? kassa va sukkherhi vimhao hujjA ? / ko va na labhijja mukkhaM ? rAgadosA jai na hujjA // jo rAga-dveSa na hota to koNa duHkha pAmata ? koNa sukhothI Azcarya pAmata ? athavA koNa mokSa na pAmata ?
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthakAreNa prastutaM zAstraM kathaM viracitam ? yadi granthakAraH sarvaguruguNAnAM yathArthapratipAdane'samarthastarhi tenedaM guruguNaSaTtrizatSatrizikAkhyaM zAstraM kathaM viracitamityArekAM samAdadhAti - - mUlam - tahavi hu jahAsuAo, guruguNasaMgahamayAu bhattIe / iya chattIsaM chattIsiyAu, bhaNiyAu iha kulae // 39 // tathApi khalu yathAzrutAt, guruguNasaGgrahamayA bhaktyA / iti SaTtriMzat SaTtrizikA, bhaNitA iha kulake // 39 // premIyA vRttiH - tathApi - yadyapi sarvaguruguNAnAM zakreNA'pi apratipAdyatvAt mamA'pi tatra sAmarthyaM nAsti tathApi, khaluzabdo vAkyAlaGkAre, iha - asmin, kulake guruguNaSaTzatSatrizikAkhye, yathAzrutAt - zrutAnusAreNa, bhaktyA prItyA, gurubahumAnenetyarthaH, iti - evaM, guruguNasaGgrahamayAH - guruguNAnAM saGgraharUpAH, SaTtriMzat - SaTtriMzatsaGkhyAH, SaTtrizikAH SaTtrizadgAthAsamUhAtmikAH, bhaNitAH proktAH / mayeti gamyam / iti samAsArthaH / 1135 chAyA - - vyAsArthastvayam - granthakAro vakti yadyapi sarvaguruguNayathArthapratipAdane'hamasamarthastathApi guruguNasaGgraharUpA: SaTtriMzat SaTtrizikA mayA'tra kulake varNitAstatra dve kAraNe staH - (1) mayaitAH SaTtrizikA na svamaniSikayA vikalpya kathitAH parantu zrutAnusAreNa / yathA zrute mayaitAH paThitAstathaitA atra pratipAditAH / atra mama kiJcidapi pANDityaM nAsti / zrutAduddhRtya mayaitA atra nibaddhAH / (2) mayaitAH SaTtrizikA gurubhaktibhAvena vircitaaH| yathA svayaM gamanA'samarthaH paGguryaSTisAhAyyenepsitaM sthAnamAsAdayati tathA svayaM guruguNapratipAdanA'samartho'haM gurubahumAnasAhAyyenaitAH SaTtrizikA viracitavAn / gurubhaktireva balAnmAmetacchAstraviracanArthaM preritavatI etacchAstranirvighnasamAptiJca prApitavatI / yaduktaM bhaktAmara stotre -
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1136 granthakAreNa prastutaM zAstraM kathaM viracitam ? 'alpazrutaM zrutavatAM parihAsadhAma, tvadbhaktireva mukharIkurute balAnmAm / yatkokilaH kila madhau madhuraM virauti, taccArucUtakalikAnikaraikahetuH // 6 // ' itthaM pUrvazruta-gurubhakti-prabhAveNa mayaitAH SaTtrizikAH sandRbdhAH, na tu svasAmarthena / anena zlokenedaM kulakaM SaTvizikAmayamiti pratipAditam / SaTvizikAnAM viSayapramANe'pyanena zlokena kathite // 39 // + jo cayai uttaraguNe, mUlaguNe vi acireNa so cayai / jaha jaha kuNai pamAyaM, pillijjai taha kasAehiM // je uttaraguNone taje che te TUMka samayamAM mUlaguNone paNa taje che. jIva jema jema pramAda kare che tema tema kaSAyo tene prere che. dhiddhI aho akajjaM, jaM jANaMto vi raagdosehi| phalamaulaM kaDuarasaM, taM ceva nisevae jIvo // dhikkAra thAo, are A akArya che ke jIva rAga-dveSanA atyaMta kaDavA rasarUpa phaLane jANato hovA chatAM temane ja seve che. patthareNAhao kIvo, pattharaM Dakumicchai / migArio saraM pappa, saruppattiM vimaggai // paththarathI haNAyelo kUtaro paththarane karaDavA icche che, siMha bANa pAmIne bANanuM utpattisthAna zodhe che. jiNapahaapaMDiyANaM, pANaharANaM pi paharamANANaM / na karaMti ya pAvAiM, pAvassa phalaM viyANaMtA // - jinamArgane nahIM jANanArA evA, prahAra karIne prANa haranArA jIvonI upara pApanA phaLane jANanArA jIvo pApa nathI karatA. +
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthakAre prastuta zAstra zI rIte racyuM ? 1137 jo granthakAra gurunA badhA guNone barAbara kahevA asamartha hoya to temaNe guruguNaSatrizaSatrizikA nAmanuM A zAsra zI rIte racyuM ? AvI zaMkAnuM samAdhAna kare che - zabdArtha - chatAM paNa zAstrone anusAre bhaktithI gurunA guNonA saMgraharUpa A chatrIsa chatrIsIo A kulakamAM kahI che. (39) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - jo ke gurunA badhA guNonuM varNana zakra paNa karI zakato na hovAthI mAru paNa temAM sAmarthya nathI, chatAM paNa 'guruguNaSatrizatpatrizikA' nAmanA A kulakamAM zAstrone anusAre ane guru paranA bahumAnathI gurunA guNonA saMgraharUpa A chatrIsa chatrIsIo meM kahI che. chatrIsa gAthAonA samUhane chatrIsI kahevAya che. A saMkSepamAM artha kahyo. vistRta artha A pramANe che - granthakAra kahe che ke - jo ke gurunA badhA guNonuM sacoTa varNana ka2vA huM asamartha chuM chatAM paNa gurunA guNonA saMgraharUpa chatrIsa chatrIsIo meM A kulakamAM varNavI che temAM be kAraNa che - (1) meM A chatrIsIo mArI buddhithI vicArIne kahI nathI paNa zAstrone anusAre kahI che. je rIte zAstromAM meM A chatrIsIo vAMcI te pramANe meM ahIM te batAvI che. AmAM mArI kaMI paMDitAI nathI. zAstromAMthI kADhIne meM ahIM e chatrIsIo guMthI che. (2) meM A chatrIsIo guru paranA bhaktibhAvathI racI che. jema pote javA asamartha pAMgaLo lAkaDInI madadathI iSTa sthAnane pAme che tema svayaM gurunA guNone kahevA asamartha evA meM gurubahumAnanI madadathI A chatrIsIo racI che. gurubhaktie ja parANe mane A zAstranI racanA karavA preraNA karI ane gurubhaktithI ja A zAstranI vighna vinA samApti thaI. bhaktAmarastotramAM kahyuM che - 'alpa zrutajJAnavALA, zAstra jANanArAone mATe upahAsanuM sthAna evA mane tamArI bhakti ja vAcALa kare che, kemake kharekhara koyala vasaMtamAM madhura rIte avAja kare che tenuM ekamAtra kAraNa sArI evI AMbAnI kaLIono samUha che. (6)' Ama pUrvanA zAstro ane gurubhaktinA prabhAve meM A chatrIsIo racI che, mArA sAmarthyathI nahIM. A zlokathI e batAvyuM ke, A kulaka chatrIsIothI baneluM che. chatrIsIono viSaya ane temanuM pramANa paNa A zloka vaDe kahevAyuM che. (39)
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1138 adhunA caramazlokenaitatkulakamupasaMharati mUlam - sirivayaraseNasuhaguru- sIseNaM viraiyaM kulagameyaM / paDhiUNamasaDhabhAvA, bhavvA pAvaMtu kallANaM // 40 // prastutakulakopasaMhAraH chAyA - zrIvajrasenazubhaguru-ziSyeNa viracitaM kulakametat / paThitvA'zaThabhAvA, bhavyAH prApnuvantu kalyANam // 40 // premIyA vRtti: - zrIvajrasenazubhaguruziSyeNa - zrIvajrasenA'khyasya zubhaguroH ziSyeNa viracitaM - gumphitaM, etat prastutaM, kulakaM - SaTtriMzatSaTtriMzikAmayaM, paThitvA - adhItya, azaThabhAvAH RjusvabhAvAH, bhavyAH - muktigamanArhA jIvAH, kalyANaM - niHzreyasaM prApnuvantu - labhantAmiti saGkSepArthaH / vistarArthastvayam - anena zlokena granthakRtA prakRtaM kulakamupasaMhRtam / asminzloke granthakRtA svagurornAma prakaTitam / tena granthakRddhRdaye vartamAnaM gurubahumAnaM vyajyate / sa svakRtakAryeSvapi gurumevA'gre karoti / asminzloke granthakRtA svanAma noktam / tena jJAyate sa nAmaspRhAvimukto - 'bhavaditi / asminzloke granthakAreNa svaguruziSyarUpeNaiva svaparicayo dattaH, na tu svanAmnA | tena jJAyate tena svasyA'stitvaM svagurau vilInIkRtamiti / granthakAraH kathayati-idaM kulakaM saralabhAvena paThitavyaM, na tu mAyayA / ayaM bhAvaHidaM kulakaM paThitvA svahRdaye gurubahumAnamAvirbhAvanIyaM, na tvasya pAThamAtra eva karaNIyo na vA janopadezArthamevAsya pAThaH karaNIyaH / athavedaM kulakaM paThitvA hRdaye RjutA - ssvirbhAvanIyA / prAnte granthakAro bhavyajIvebhya AzIrvacanaM dadAti idaM kulakaM paThitvA saralabhAvA bhavyA muktimavApnuvantviti / saralasyaiva hi muktirbhavati / yaduktamuttarAdhyayanasUtre - - 'sohI ujjayabhUyassa, dhammo suddhassa ciTThai / nivvANaM paramaM jAi, ghayasittivva 'pAvae // 3/12 // '
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastutakulakopasaMhAraH 1139 (chAyA- zodhiH RjukabhUtasya, dharmaH zuddhasya tiSThati / nirvANaM paramaM yAti, ghRtasikta iva pAvakaH // 3/12 // ) itthaM guruguNaSaTtriMzatpaTcizikAkhyamidaM kulakaM samAptam / asya kulakasya paThanena gurormAhAtmyaM jJAtvA sarvAbhisAreNa gurorbhaktiH karttavyA, hRdaye'dvitIyo gurubahumAnabhAvo dhartavyaH gurozcAzAtanA sarvathA varjanIyA / gurubhaktibahumAnavanto gautama-caNDarudrAcAryaziSya-mRgAvatyAdivacchIghraM nirvANaM prayAnti / yaduktaM paJcasUtre - 'Ayao gurubahumANo, avaMjhakAraNatteNa / ao paramagurusaMjogo / tao siddhI asaMsayaM / ' (chAyA- Ayato gurubahumAnaH, avandhyakAraNatvena / ataH paramagurusaMyogaH / tataH siddhirasaMzayam / ).. ___gurvAzAtanAkAriNo gozAlakajamAlyAdivatsaMsAramaTanti / uktaJca dazavaikAlikasUtre - 'AyariyapAyA puNa appasannA, abohI AsAyaNa natthi mukkho| tamhA aNAbAhasuhAbhikaMkhI, guruppasAyAbhimuho ramijjA // 9/1/10 // ' (chAyA- AcAryapAdAH punaraprasannAH, abodhirAzAtanA nAsti mokSaH / tasmAdanAbAdhasukhAbhikAGkSI, guruprasAdAbhimukho rameta // 9/1/10 // ) gurubahumAno mokSasyA'vandhyaM kAraNam / gurubahumAno mokSasya sAdhakatamaM kAraNam / gurubahumAno mokSasyA'nanyathAsiddhaM kAraNaM / anyeSu kAraNeSu satsvapi gurubahumAne satyeva muktirbhavati gurubahumAne'sati muktirna bhavati / gurubahumAne satyanyeSu kAraNeSu satsvasatsu vA muktirbhavati / itthaM siddhisiddhyarthaM gurubahumAno'tIvAvazyakaH / gurubahAnamAhAtmyajJAnArthaM ratnasiMhasUriviracitazrIdharmAcAryabahumAnakulakamadvihitatadvRttI vilokanIye / savRttikametatkulakamadhItya sarve gurormAhAtmyaM jJAtvA nijahRdi gurubahumAnaM pratiSThApya zIghraM paramapadaM prApnuvantvityabhilaSAmi // 40 //
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1140 prastuta kulakano upasaMhAra have chellA zloka vaDe A kulakano upasaMhAra kare che - zabdArtha - zrI vajrasena nAmanA zubha gurunA ziSya racela A kulakane bhaNIne mAyArahita bhAvavALA bhavya jIvo kalyANane pAmo. (40) premIyA vRttino bhAvAnuvAda - A zloka vaDe graMthakAre A kulakano upasaMhAra karyo che. A zlokamAM graMthakAre potAnA gurunuM nAma pragaTa karyuM che. tenAthI graMthakAranA hRdayamAM raheluM gurubahumAna vyakta thAya che. teo pote karelA kAryomAM paNa gurune ja AgaLa kare che. A zlokamAM graMthakAre potAnuM nAma kahyuM nathI. tethI jaNAya che ke teo nAmanI spRhA vinAnA hatA. A zlokamAM graMthakAre potAno paricaya potAnA gurunA ziSyarUpe ja Apyo che, potAnA nAmathI nahIM. tethI jaNAya che ke temaNe potAnuM astitva potAnA gurumAM ogALI nAMkhyuM hatuM. graMthakAra kahe che - A kulaka saraLabhAvathI bhaNavuM, mAyAthI nahIM. kahevAno bhAva Avo che - A kulaka bhaNIne potAnA hRdayamAM gurubahumAna pragaTa karavuM, A kulakano mAtra pATha ja na karavo ke lokone upadeza ApavA mATe ja A kulakano pATha na karavo. athavA A kulaka bhaNIne hRdayamAM saraLatA pragaTa karavI. aMte graMthakAra bhavyajIvone AzIrvAda Ape che - A kulakano abhyAsa karIne sa2La bhAvavALA bhavyajIvo muktine pAmo. saraLanI ja mukti thAya che. uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che, 'saraLanI zuddhi thAya che, dharma zuddhamAM rahe che, ghIthI sIMcAyelA agninI jema zreSTha nirvANa thAya che. (3/12)' Ama guruguNaSatrizatmatrizikA nAmanuM A kulaka samApta thayuM. A kulakane bhaNavA vaDe gurunA mAhAtmyane jANIne badhA prayatnapUrvaka gurunI bhakti karavI, hRdayamAM advitIya gurubahumAnabhAva dhAraNa karavo ane gurunI AzAtanA badhI rIte varjavI. guru upara bhakti ane bahumAnavALA jIvo gautamasvAmI, caMDarudrAcAryanA ziSya, mRgAvatI vagerenI jema zIghra nirvANane pAme che. paMcasUtramAM kahyuM che -
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastuta kulakano upasaMhAra 1141 guru bahumAna e ja mokSa che, kemake gurubahumAna e mokSanuM avaMdhya kAraNa che. gurubahumAnathI paramaguru(paramAtmA)no saMyoga thAya che. pachI zaMkA vinA siddhi thAya che.' gurunI AzAtanA karanArA gozALo, jamAlI vagerenI jema saMsAramAM bhame che. dazavaikAlikasUtramAM kahyuM che - AcArya bhagavaMta aprasanna thavA para abodhi (samyaktvano abhAva) thAya che ane AzAtanA thavAthI mokSa thato nathI. tethI mokSanA abhilASI sAdhue gurune prasanna karavA prayatna karavo. (9/1/10) gurubahumAna e mokSanuM avaMdhya kAraNa che. gurubahumAna e mokSanuM sAdhakatama kAraNa che. gurubahumAna e mokSanuM ananyathAsiddha kAraNa che. bIjA kAraNo hovA chatAM paNa gurubahumAna hote chate ja mukti thAya che, gurubahumAna na hovA para mukti thatI nathI. gurubahumAna hote chate anya kAraNo hoya ke na hoya, mokSa thAya che. Ama siddhinI siddhi mATe gurubahumAna khUba Avazyaka che. gurubahumAnanuM mAhAsya jANavA ratnasiMhasUrijIe racela zrIdharmAcAryabahumAnakulaka ane meM racela tenI vRtti jovA. vRtti sahita A kulakane bhaNIne badhA gurunuM mAhAsya jANIne potAnA hRdayamAM gurubahumAnane pratiSThita karIne zIdhra paramapadane pAmo ema huM icchuM chuM. (40) vh-maarnn-abbhkkhaanndaann-prdhnnvilovnnaaiinnN| savvajahanno udao, dasaguNio ikkasi kayANaM // tivvayare u paose, sayaguNio sayasahassakoDiguNo / koDAkoDiguNo vA, hujja vivAgo bahutaro vA // vadha, mAraNa, ALa ApavuM, bIjAnuM dhana haravuM vagere ekavAra karAyelAno sauthI ocho udaya dasagaNo che, ati tIvra prakveSa thavA para sogaNo, lAkha-karoDagaNo, karoDa karoDagaNo ke tethI paNa vadhu udaya che. jANai a jahA bhogiDDisaMpayA savvameva dhammaphalaM / taha vi daDhamUDhahiyao, pAve kamme jaNo ramaI // loko jANe che ke bhoga-RddhinI saMpatti e badhu ja dharmanuM phaLa che, chatAM daDha rIte mUDha hRdayavALA thaIne teo pApakAryomAM rame che.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH trisaptatitame paTTe, mahAvIrajinezituH / abhavan zrItapAgacche, vijayAnandasUrayaH // 1 // tacchiSyA abhavanzrImat-kamalAbhidhasUrayaH / kamalamiva nirlepAH, viSayebhyazca saMsRteH // 2 // karmavidAraNe vIrA, vIravijayavAcakAH / ziSyA AnandasUrINAM, jAtA vairAgyavAsitAH // 3 // jyotiHzAstrasya niSNAtAH, dharmadAnaparAyaNAH / tacchiSyAH dAnasUrIzAH, saJjAtA guNabhUSitAH // 4 // vijayapremasUrIzA, abhavanpremanirbharAH / tatpaTTAmbarabhAsvantaH, vizuddhabrahmacAriNaH // 5 // bhuvanabhAnusUrIzA, taccaraNAbjaSaTpadAH / zibirAdyapraNetAraH, jAtA nyAyavizAradAH // 6 // padmavijayapanyAsa-varAH samatAsAgarAH / samajAyanta tacchiSyAH, tadIyalaghubAndhavAH // 7 // zrIjayaghoSasUrIzA, gacchaM samprati bibhrati / bhuvanabhAnusUrIza-ziSyAH siddhAntabhAskarAH // 8 // . zrIhemacandrasUrIzAH, tadIyAjJAnusAriNaH / padmavijayasacchiSyAH, prabhAvayanti zAsanam // 9 // tadIyaziSyalezena, muninA ratnabodhinA / etasya kulakasyaiSA, vRttirdRbdhA subodhadA // 10 //
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH 1143 madadravyakhahaste'bde, vaikramIye vinirmitA / vRttireSA ciraM nanded, gurumAhAtmyadarzikA // 11 // yadavApi mayA puNyaM, vRttiracanayA'nayA / bahumAno gurau tena, sarveSAM hRdi vardhatAm // 12 // vRttAvasyAM kSatiH syAcced-mandatvena mateH kRtA / tatkRte'haM kSamA yAce, vidvAMsaH zodhayantu tAm // 13 // iti zrIguruguNaSaTtriMzatpaTrizikAkulakavRttiH samAptA / zubhaM bhUyAt srvjgtH| jaha kacchullo kacchu, kaMDuyamANo duhaM muNai sukkhaM / mohAurA maNussA, taha kAmaduhaM suhaM biMti // jema kharajavAno dardI khaMjavALane khaNato duHkhane sukha mAne che, tema mohAdhIna manuSyo kAmaduHkhane sukha kahe che. succA te jialoe, jiNavayaNaM je narA na yANaMti / succANa vi te succA, je nAUNaM na vi kareMti // je manuSyo jinavacanane jANatA nathI teo jIvalokamAM zokapAtra che. jeo jinavacanane jANavA chatAM tenuM AcaraNa karatA nathI teo te zokapAtra jIvo karatA paNa vadhu zokapAtra che. sayalammi vi jiyaloe, teNa ihaM ghosio amaaghaao| ikkaM pi jo duhattaM, sattaM bohei jiNavayaNe // je eka paNa duHkhI jIvane jinavacanamAM bodha pamADe che teNe A saMpUrNa jIvalokamAM amArInI ghoSaNA karI che. sammattammi u laddhe, ThaDyAiM nrytiriydaaraaii| divvANi mANusANi ya, mokkhasuhAiM sahINAI // samyakatva pAme chate narakagati ane tiryaMcagatinA dvArA baMdha thaI jAya che ane devasabaMdhI, manuSyasaMbaMdhI ane mokSanA sukho tene svAdhIna thaI jAya che. +
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazasti zrImahAvIraprabhunI 73mI pATe zrItapAgacchamAM zrIvijayAnaMdasUrIzvarajI mahArAja thayA. (1) temanA ziSyaratna, viSayo ane saMsArathI kamaLanI jema nirlepa evA zrIkamalasUrIzvarajI mahArAja thayA. (2) vijayAnaMdasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna, karmono nAza karavAmAM vIra, vairAgyathI vAsita evA upAdhyAya zrIvIravijayajI mahArAja thayA. (3) temanA ziSyaratna jyotiSazAstranA niSNAta, dharma ApavAmAM parAyaNa, guNothI bhUSita evA zrIdAnasUrIzvarajI mahArAja thayA. (4) temanI pATa rUpI AkAzamAM sUrya samAna, premathI taraboLa, vizuddha brahmacArI evA zrIpremasUrIzvarajI mahArAja thayA. (5) temanA caraNarUpI kamaLamAM bhamarA samAna, nyAyavizArada, zibironI zarUAta karanAra evA zrIbhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja thayA. (6) temanA ziSyaratna, temanA nAnA bhAI, samatAsAgara, panyAsapravara zrIpadmavijayajI mahArAja thayA. (7) zrIbhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna, siddhAMtanA sUrya samAna evA zrIjayaghoSasUrIzvarajI mahArAja hAla gacchane dhAraNa kare che. (8) zrIpadmavijayajI mahArAjanA sArA ziSya, zrIjayaghoSasUrIzvarajI mahArAjanI AjJAne anusaranArA evA zrIhemacandrasUrIzvarajI mahArAja zAsananI prabhAvanA kare che. (9) temanA ziSyANu muni ratnabodhivijaye A kulakanI A sAro bodha ApanArI vRtti racI. (10)
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazasti 1145 vikrama saMvata 2068 nI sAlamAM racAyelI, gurunuM mAhAsya batAvanArI A vRtti lAMbA samaya sudhI vidyamAna raho. (11) A vRtti racanA vaDe mArA vaDe je puNya meLavAyuM tenAthI badhAnA hRdayamAM gurune viSe bahumAna vadho. 12) matinI maMdatAne lIdhe A vRttimAM jo kSati karI hoya to tenI mATe huM kSamA yAcuM chuM, vidvAno tene zuddha karo. (13) . Ama zrIguruguNaSatrizatpatrizikAkulakanI vRtti samApta thaI. sarvajagatanuM zubha thAo. kAlassa ya parihANI, saMjamajogAiM natthi khittaaii| jayaNAi vaTTiyavvaM, na hu jayaNA bhaMjae aMgaM // kALa paDato che, saMyamane yogya kSetro nathI. tethI jayaNApUrvaka vartavuM, jayaNAnA aMgane bhAMgavuM nahIM. AsannakAlabhavasiddhiyassa jIvassa lakkhaNaM iNamo / visayasuhesu na rajjai, savvatthAmesu ujjamai // najIkanA kALamAM jeno mokSa thavAno hoya tevA jIvanuM A lakSaNa che ke viSayasukhomAM rAga na kare ane badhA sthAnomAM udyama kare. sajjhAeNa pasatthaM, jhANaM jANai ya savvaparamatthaM / sajjhAe vaTuMto, khaNe khaNe jAi veraggaM // svAdhyAyathI suMdara dhyAna thAya che. svAdhyAyathI badhI vAstavikatAne jANe che. svAdhyAya karanAro kSaNe kSaNe vairAgya pAme che. tavaniyamasuTThiyANaM, kallANaM jIvi pi maraNaM pi / jIvaMta'jjaMti guNA, mayA vi puNa suggaiM jaMti // tapa-niyamamAM sArI rIte rahelA jIvonuM jIvana ane maraNa banne kalyANarUpa che. jIvatAM teo guNo kamAya che ane maryA pachI sadgatimAM jAya che.
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIratnazekharasUrivinirmitam guruguNaSaTtriMzatpaTbizikAkulakam premIyavRttitadgurjarabhAvAnuvAdasamalaGkRtam tRtIyo bhAgaH (paJcaviMzatitamavRttatazcatvAriMzattamavRttaparyantaH) samAptaH zrIratnazekharasUrivinirmitam guruguNaSaTtriMzatpaT izikAkulakam premIyavRttitadgurjarabhAvAnuvAdasamalaGkRtam samAptam
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-1 guruguNapatriMzatvanizikAkulakagatamUlavRttAnAM sUciH / vIrassa pae paNamiya, sirigoyamapamuhagaNaharANaM ca / guruguNachattIsIo, chattIsaM kittaissAmi // 1 // cuvihdesnnkhdh-mmbhaavnnaasaarnnaaikuslmii| cauvihacaujhANaviU, chattIsaguNo gurU jayau // 2 // paNavihasammacaraNavaya-vavahArAyArasamiisajjhAe / igasaMvege arao, chattIsaguNo gurU jayau // 3 // iMdiyavisayapamAyA-savanihakubhAvaNApaNagacchakke / chasu kAesu sajayaNo, chattIsaguNo gurU jayau // 4 // chavvayaNadosalesA-vassayasahavvatakkabhAsANa / paramatthajANaNeNaM, chattIsaguNo gurU jyu||5|| sagabhayarahio sagapiMDapANaesaNasuhehiM saMjutto / aTThamayaThANarahio, chattIsaguNo gurU jyu||6|| atttthvihnaanndNsnn-crittaayaarvaaigunnklio| cauvihabuddhisamiddho, chattIsaguNo gurU jyu||7|| aTThavihakammaaTTha-gajogamahasiddhijogadidviviU / cauviha'NuoganiuNo, chattIsaguNo gurU jayau // 8 // navatattaNNU navabaM-bhaguttigutto niyaannnvrhio| navakappakayavihAro, chattIsaguNo gurU jayau // 9 // dasabheyaasaMvarasaM-kilesauvaghAyavirahio niccaM / hAsAichakkarahio, chattIsaguNo gurU jayau // 10 // dsvihsaamaayaarii-dscittsmaahitthaannliinnmnno| solasakasAyacAI, chattIsaguNo gurU jayau // 11 // paDisevasohidose, dasa dasa vinnyaaicusmaahiio| caubheyAu muNaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 12 // dasaviha veAvaccaM, viNayaM dhammaM ca paDu pyaasNto| vajjiyaakappachakko, chattIsaguNo gurU jayau // 13 //
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1148 dasabheyAi ruIe, duvAlasaMgesu bAruvaMgesu / duvihasikkhAi niuNo, chattIsaguNo gurU jayau // 14 // gAra saDaDimA, bArasavaya terakiriyaThANe ya / sammaM uvaesaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 15 // bArasauvaogaviU, dasavihapacchittadANaniuNamaI / caudasauvagaraNadharo, chattIsaguNo gurU jayau // 16 // bArasabheyaMmi tave, bhikkhUpaDimAsu bhAvaNAsuM ca / nicvaM ca ujjamaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 17 // caudaguNaThANaniuNo, caudasapaDirUvapamuhaguNakalio / aTThasamovaesI, chattIsaguNo gurU jayau // 18 // paMcadasajogasannA- kahaNeNa tigAravANa cAeNa / sallatigavajjaNeNaM, chattIsaguNo gurU jayau // 19 // solasasolasauggama-uppAyaNadosavirahiyAhAro / caDavihabhiggahanirao, chattIsaguNo gurU jayau // 20 // solasavayaNavihinnU, sattarasavihasaMjamaMmi ujjutto / tivirAhaNAvirahio, chattIsaguNo gurU jayau // 21 // naradikkhadosa aTThA-raseva aTThAra pAvaThANAI | dUreNa pariharaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 22 // sIlaMgasahassANaM, dhAraMto taha ya baMbhabheyANaM / aTThArasagamuyAraM, chattIsaguNo gurU jayau // 23 // ussaggado saguNavI - savajjao sattarabheyamaraNavihiM / bhaviyajaNe paDato, chattIsaguNo gurU jayau // 24 // vIsamasamAhiThANe, dasesaNA-paMcagAsadose ya / micchattaM ca cayaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 25 // igavIsasabalacAyA, sikkhAsIlassa panaraThANANaM / aMgIkaraNeNa sayA, chattIsaguNo gurU jayau // 26 // bAvIsaparIsahahiyAsaNeNa, cAeNa caudasaNhaM ca / abhitaragaMthANaM, chattIsaguNo gurU jayau // 27 //
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1149 paNaveiyAvisuddha, chahosavimukkaM paMcavisavihaM / paDilehaNaM kuNaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 28 // sattAvIsavihehi, aNagAraguNehiM bhUsiyasarIro / navakoDisuddhagAhI, chattIsaguNo gurU jayau // 29 // aDavIsaladdhipayaDaNa-pauNo loe tahA payAsaMto / aDavihapabhAvagattaM, chattIsaguNo gurU jayau // 30 // egUNatIsabhee, pAvasue dUrao vivjjNto| sagavihasohiguNaNNU, chattIsaguNo gurU jayau // 31 // mahamohabaMdhaThANe, tIsaM taha aMtarArichakkaM ca / loe nivArayaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 32 // igahiyatIsavihANaM, siddhaguNANaM ca paMcanANANaM / aNukittaNeNa sammaM, chattIsaguNo gurU jayau // 33 // taha battIsavihANaM, jIvANaM rakkhaNaMmi kycitto| jiyacauvvihovasaggo, chattIsaguNo gurU jayau // 34 // battIsadosavirahiya-vaMdaNadANassa niccamahigArI / cauvihavigahaviratto, chattIsaguNo gurU jayau // 35 // tittIsavihAsAyaNa-vajjaNajuggo ya vIriAyAraM / tivihaM aNigRhaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 36 // gaNisaMpayaTTacauviha, battIsaM tesu niccmaautto| cauvihaviNayapavitto, chattIsaguNo gurU jayau // 37 // jaivi hu sUrivarANaM, sammaM guNakittaNaM kareuM je / sakkovi neva sakkai, ko'haM puNa gADhamUDhamaI // 38 // tahavi hu jahAsuAo, guruguNasaMgahamayAu bhattIe / iya chattIsaM chattIsiyAu, bhaNiyAu iha kulae // 39 // sirivayaraseNasuhaguru-sIseNaM viraDyaM kulagameyaM / paDhiUNamasaDhabhAvA, bhavvA pAvaMtu kallANaM // 40 //
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 OM 3 ; pariziSTam-2 guruguNaSaTtriMzatpaTvizikAkulakagatamUlavRttAnAmakArAdikrameNa sUciH / vRttam vRtta kra. pRSTha kra. aTThavihakammaaTuMga 415 aTThavihanANadaMsaNa 379 aDavIsaladdhipayaDaNa 915 iMdiyavisayapamAyA 265 igavIsasabalacAyA 849 igahiyatIsavihANaM 981 ussaggadosaguNavIsa 783 egAra saDDapaDimA 584 egUNatIsabhee 956 gaNisaMpayaTThacauviha 1049 caudaguNaThANaniuNo 685 cauvihadesaNakahadha chavvayaNadosalesA 314 jaivi hu sUrivarANaM 1133 taha battIsavihANaM 993 tahavi hu jahAsuAo 1135 tittIsavihAsAyaNa 1025 dasabheyaasaMvarasaMkilesa 475 dasabheyAi ruIe dasaviha veAvaccaM 533 dasavihasAmAyArI 482 22. naradikkhadosa aTThA 767 244 1 3. cha 567 20.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. + + vRttam navatattaNNU navabaMbha paMcadasajogasannA paDiseva-sohidose paNavihasamma caraNavaya paNaveiyAvisuddhaM battIsadosavirahiya bArasauvaogaviU bArasabheyaMmi tave bAvIsaparIsahahiyAsaNeNa mahamohabaMdhaThANe vIrassa pae paNamiya vIsamasamAhiThANe sagabhayarahio sagapiMDa sattAvIsavihehiM siviyaraseNasuhaguru sIlaMgasahassANaM solasavayaNavihinnU solasasolasauggama 1151 taNakaTThehi va aggI, lavaNasamuddo naIsahassehiM / na imo jIvo sakko, tippeuM kAmabhogehiM // vRtta kra. 9 19 a m 5 w 2 2 jaha kacchulla kacchraM, kaMDuamANo duhaM muNai sukkhaM / mohArA maNussA, taha kAmaduhaM suhaM biMti // 12 28 35 16 27 or 2 w a om or o 32 1 25 6 29 40 23 21 20 pRSTha kra. 453 723 506 208 901 999 633 646 863 968 4 809 366 910 1138 779 754 739 jema ghAsa ane lAkaDAthI agni tRpta thato nathI, jema hajA2o nadIo bhaLavAthI lavaNasamudra tRpta thato nathI, tema kAmabhogo vaDe A jIvane tRpta karavo zakya nathI. jema kharajavAno dardI khaMjavALane khaNavAthI thatA duHkhane sukha mAne che, tema mohAdhIna manuSyo kAmabhogathI thatA duHkhane sukha kahe che.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ & &iOM 3 pRSTha kra. 938 229 316 316 1050 1054 605 779 ) . 767 605 646 115 pariziSTam-3 guruguNaSaTvizatyanizikAkulakasya premIyavRttigatAnAmavataraNAnAM sUciH / avataraNam granthanAma aisesaiDDi 1 dhammakahi 2 sambodhaprakaraNam 929 ----- akhaliyamiliyAiguNe puSpamAlA 22-25 'ajjie' tti sUtraM dazavaikAlikasUtravRttiH 7/15 ajjie pajjie dazavaikAlikasUtram 7/15 aTThavihA gaNisaMpaya pravacanasAroddhAraH 541-546 aTThavihA gaNisaMpaya samyaktvaprakaraNam 143 aTThA 1 NaTThA 2 hiMsA 3 pravacanasAroddhAraH 818-835 aTThArasa u sahassA dazavaikAlikasUtraniyuktiH 176, 177 aTThArasa purisesuM puSpamAlA 123-125 10. 'aTTe'tyAdigAthASTAdazakaM pravacanasAroddhAravRttiH 818-835 11. aNasaNamUNoariA dazavaikAlikasUtraniyuktiH 47, 48 12. aNasaNamUNoariA pravacanasAroddhAraH 270, 271 13. 'aNasaNe'tyAdi gAthAdvayam pravanacanasAroddhAravRttiH 270, 271 14. aNADhiyaM ca thaddhaM ca AvazyakaniyuktivRttiH 1207-1213 .. 15. aNigUhiyabalaviriyo dazavaikAlikasUtraniyuktiH 187 aNimA bisacchidramapi tattvArthabhASyam 10/7 atisusthitam atisamAhitaM prAkRtadvyAzrayavRttiH 8/2 18. atthakahA kAmakahA dazavaikAlikasUtraniyukti: 188-206 19. atha 'AsAyaNa tettIsa' ti dvAraM pravacanasAroddhAravRttiH 129-149 20. atha kSAyopazamikamAha vizeSAvazyakabhASyavRttiH 532 atha caturtha Arabhyate dazavaikAlikasUtravRttiH 9/4 atha caturdazavidhAbhyantara pravacanasAroddhAravRttiH 721 23. atha tAneva prastAvito piNDavizuddhivRttiH 58, 59 24. atha darzanamohanIyakSapaNA karmaprakRtigatopazamanAkaraNavRttiH 32 25. atha dhayaM caturvidhamiti sthAnAGgasUtravRttiH 247 26. atha paJcadazabhiH sthAnaiH uttarAdhyayanasUtravRttiH 10-13 27. atha prAyazcittaniruktAbhidhAnAyAha paJcAzakaprakaraNavRtti: 16/3 atha yaugamataM brUmaH SaDdarzanasamuccayaH 84, 90, 95-99 29. atha zeSajhaivarNayitumAha vizeSAvazyakabhASyavRttiH 779-792, 799-803 30. atha zramaNadharmamAha pravacanasAroddhAravRttiH 553 115 999 1037 419 342 93 1030 212 516 884 22. 741 209 137 855 635 336 923 545
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1153 31. pRSTha kra. 232 1070 32. 30 20. 0 C 40. 41. 42. 43. 44. 45. avataraNam atha sUtragrahaNavidhimAha athavA itthaM athavA guruprasAdAdihaiva athaikaviMzatitamasthAnakaM athoktazeSaM vedakaM athopasargAn vyAkhyAtumAha adizustidaM nivisTe adeve devabuddhiryA adhunA caritraM adhunA mUlaprakRtibhedata adhunA vIryAcAramAha anantAnubandhikaSAyacatuSTaya anartitaM, vastraM vapurvA anugrahArthaM svasyAtisargo anvayavyatirekAbhyAM apaDibaddho a sayA apratibaddhazca sadA apratibandhaH pratibandharahito 'abhi' ityAbhimukhye abhigrahAnAha amaNuNNANaM saddAi amhehi tuha pasaMsA ayomayo'pi yo martyaH arahaMta siddha ceiya alpazrutaM zrutavatAM avarAhami payaNue aSTAGgayogasiddhyarthaM aSTAdaza sahasrANi aSTau ceryAsamityAdi -asya yateH zikSyate aha paNNarasahiM ThANehi ahavA daMsaNamohaM puvvaM ahiMsAdayazca paJcApi ahiMsAsUnRtAsteya 850 213 994 342 823 218 415 1038 208 905 107 . 767 463 463 462 983 742 129 342 46. 47. granthanAma vizativizikAvRttiH 12/7-10 pravacanasAroddhAravRttiH 548, 549 yogazAstram 12/14, 15, 16 samavAyAGgasUtravRttiH vizeSAvazyakabhASyavRttiH 533 vizeSAvazyakabhASyavRttiH 3005-3007 prAkRtavyAzrayaH 8/2 yogazAstram 2/3 navatattvaprakaraNabhASyavRttiH 88 prathamakarmagranthavRttiH 3 dazavaikAlikasUtraniyuktivRttiH 187 vizeSAvazyakabhASyavRttiH 533 uttarAdhyayanasUtravRtti: 26/25 tattvArthAdhigamasUtram 7/33 puSpamAlAvRttiH 123-125 paJcavastukaH 895 paJcavastukavRttiH 895 dharmasaGgrahavRttiH 126 puSpamAlAvRttiH 17 paJcavastukavRttiH 298-304 dhyAnazatakam-6-10, 13, 14 prAkRtadvyAzrayaH 7/99 hiGgalaprakaraNam 173-176 samyaktvasaptatikA 17-24 bhaktAmarastotram 6 dazAzrutaskandhaniyuktiH 13 SaDdarzanasamuccayaH 150-155 dazavaikAlikasUtraniyuktivRttiH 176, 177 pAkSikasUtravRttiH viMzatirvizikAvRttiH 12/1,6, 11, 12, 13 uttarAdhyayanasUtram 10-13 karmaprakRtigatopazamanAkaraNam 33 yogazAstravRttiH 1/19-24 yogazAstram 1/19-24 48. 11 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 534 1136 849 418 779 61. 1100 575 855 216 219 62. 63. 64. 219
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. 65. pRSTha kra. 333 513 337 222 983 916 923 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 1139 1005 1002 324 533 1139 387 1154 avataraNam granthanAma aho iti iSTAmantraNe SaDdarzanasamuccayavRttiH 3, 78, 79 'AkaMpaittA' gAhA, Akampya vyAkhyAprajJaptivRttiH 799 AkSapAdamate devaH SaDdarzanasamuccayaH 13, 14, 15 Agama suya ANA puSpamAlA 357, 360-362 . AbhinibohiyanANaM puSpamAlA 17 Amosahi 1 vipposahi 2 pravacanasAroddhAraH 1492-1508 Amosahi vipposahi vizeSAvazyakabhASyam 779-792, 799-803 Ayao gurubahumANo paJcasUtram 'AyarakaraNa'miti AdaraH pravacanasAroddhAravRttiH 155-173 AyarakaraNaM ADhA pravacanasAroddhAraH 155-173 Ayariya uvajjhAe pravacanasAroddhAraH 102 1 Ayariya 2 uvajjhAe pravacanasaroddhAraH 557 AyariyapAyA puNa appasannA dazavaikAlikasUtram 9/1/10 AyAravamA''hAvaM saMvegaraGgazAlA 4635, 4636, 4639, 4657, 4664-4668, 4674, 4681, 4987, 4688, 4689, 4706 'Ayariye'tyAdi adhikAriNo pravacanasAroddhAravRttiH 102 AyAre varseto gurutattvavinizcayaH 2/121 AyAre suyaviNae pravacanasAroddhAravRttiH 547 'AyAre'tti, AcAre gurutattvavinizcayavRttiH 2/121 'ArabhaDa' tti Arabhaya oghaniyuktivRttiH 267 ArabhaDA saMmaddA oghaniyuktiH 267 AloyaNa paDikkamaNe paJcAzakaprakaraNam 16/2 AloyaNA niravalAve AvazyakasUtraniyuktiH 1275-1279 AloyaNAadANe saMvegaraGgazAlA 4990-5018 Avassagassa eso anuyogadvArasUtram 7 'Avassayassa0' gAhA / vyAkhyA anuyogadvArasUtravRttiH 7 AvIci ohi aMtiya uttarAdhyayanasUtraniyuktiH 212-225 AsaNagao Na pucchijjA uttarAdhyayanasUtram 1/22-23 Asanagata AsanAsIno uttarAdhyayanasUtravRttiH1/22-23 AsravanirodhaH saMvaraH tattvArthAdhigamasUtram 9/1 Asravanti tena tattvArthAdhigamasUtravRttiH 6/2 AhAkammuddesiya piNDaniyuktiH 92, 93 AhAra bhaya pariggaha pravacanasAroddhAraH 923, 924, 925 79. 324 1056 80. 81. 82. 83. 86. 902 902 635 1094 958 322 323 87. 88. 90. 785 228 228 92. 475 274 739 926
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. pRSTha kra. 97. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. avataraNam igatIsAe siddhAiguNehiM ityevaM pradarzitaprakAreNa idAnIM caturvidhaM idAnIM 'piMDe pANe idAnIM 'laddhIo' tti idAnIM 'vayaNasolasagaM' ti idAnIM vaiyAvRttyamAha idAnIM saDDapaDimAo tti ime anantaraM vakSyamANatvAt 1155 granthanAma zramaNapratikramaNasUtram piNDavizuddhivRttiH 93-99 pravacanasAroddhAraH 547 pravacanasAroddhAravRttiH 739-744 pravacanasAroddhAravRttiH 1492-1508 pravacanasAroddhAravRttiH 896 pravacanasAroddhAravRtti: 557 pravacanasAroddhAravRttiH 980-994 uttarAdhyayanasUtravRttiH 2/2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 29, 30, 32, 34, 35, 36, 38, 40, 42, 43, 44 uttarAdhyayanasUtram 2/2, 4, 6, 8, 10 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 29, 30, 32, 34, 35, 36, 38, 40, 42, 43, 44 piNDavizuddhiH 93-99 981 815 1056 367 916 754 533 584 864 105. 106. ime khalu te bAvIsaM 863 815 232 puSpamAlA 170 224 323 785 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. 117. iya solasa solasa iriaM supaDikkato iriyA bhAsA esaNa iha avasappiNikAle iha ca maraNazabdasya iha nANadaMsaNAvaraNa 1 iha 2 paraloyA ihaiva ihajanmanyeva IzitvaM sarvabhUtezvaratvam uktamArtadhyAnam, sAmprataM ukto dvAdazasthAnavidhiH 415 366 419 133 546 uttarAdhyayanasUtraniyuktivRttiH 212-225 prathamakarmagranthaH 3 pravacanasAroddhAraH 1320 yogazAstravRttiH 12/14, 15, 16 tattvArthabhASyavRttiH 107 dhyAnazatakavRttiH 19-25 dazavaikAlikasUtravRttiH 6/46, 47, 50, 53, 56, 60, 64 pravacanasAroddhAravRttiH 96 tattvArthAdhigamasUtram 9/27 pAkSitrasUtravRttiH 20 nandisUtram 59, 60, 64, 67, 69 nandisUtravRttiH 59, 60, 64, 67, 69 pAkSikasUtram 20 vizeSAvazyakabhASyam 3005-3007 118. 119. 905 128 o 120. utkaTikAsanaH san uttamasaMhananasyaikAgra upahananamupaghAtastaM uppattiA 1 veNaiA 2 'uppattiyA' gAhA uvaghAyaM ca dasavihaM uvasajjaNamuvasaggo 476 389 121. 122. 389 123. 476 124. 994
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1156 kra. 125. 126. 127. pRSTha kra. 981 852 957 128. 956 850 956 573 48 635 126 811 129. 130. 131. 132. 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. 144. avataraNam granthanAma ekatriMzadbhiH siddhAdiguNaiH AvazyakasUtravRttiH ekaviMzatibhiH zabalaiH zramaNapratikramaNasUtravRttiH ekonaviMzadbhiH pApazruta AvazyakasUtravRttiH ekonatriMzadbhiH pApazruta zramaNapratikramaNasUtravRttiH ekavIsaM sabalA samavAyAGgasUtram egUNatIsAe pAvasuya zramaNapratikramaNasUtram etacca prAgavadvyAkhyeyaM pAkSisUtravRttiH etena caitadAvedayati candraprajJaptivRttiH evaM prAyazcittabhaiSajamuktaM AvazyakaniyuktivRttiH 1419-1427 evaM zArIrAdibhedena bhagavadgItAvRttiH 17-19 eSaNameSaNA - azanAde pravacanasAroddhAravRttiH ovai rAyapaseNIya vicArasAraH 347, 348 kaMdappadevakibbisa paJcavastukaH 1628-1661 'katidoSavipramukta'miti yaduktaM AvazyakaniyuktiH 1207-1213 katipayadinAnantaraM nandisUtravRttiH 63, 65, 70, 73 kathaM punarekavidhasya paJcAzakaprakaraNavRttiH 14/3-9 karaNAbhAsahu~ maNu prAkRtadvyAzrayaH 8/17 kAndI kailbiSikI paJcavastukavRttiH 1628-1661 kAmo koho loho saMvegaraGgazAlA 2214 kAyasya-zarIrasya pravacanasAroddhAravRttiH 247 kAlatiyaM 3 vayaNatiyaM 3 pravacanasAroddhAraH 896 kAle viNae bahumANe dazavaikAlikasUtraniyukti: 184 kiNhA nIlA ya kAU ya uttarAdhyayanasUtram 34/3, 34/21-32 kohaM mANaM ca mAyaM ca dazavaikAlikasUtram 37-40 kramaprAptasya tapasaH bhagavadgItAvRttiH 14-16 kSaNikAH sarvasaMskArA vivekavilAsaH 8/270-275 khaMtI ya maddava'jjava pravacanasAroddhAraH 553 khAmiyauvasamiyAI khINe daMsaNamohe vizeSAvazyakabhASyam 533 gaNo gaccho'syA'stIti samyaktvaprakaraNam 143 'gurvi'tyAdi, gurupAratantryameva ca SoDazakaprakaraNavRttiH 2/10 guNaparyAyavadrvya m / tattvArthAdhigamasUtram 5/36 guNasuTThiyassa vayaNaM saMvegaraGgazAlA 8907 guNarattassa ya muNiNo yatilakSaNasamuccayaH 136, 137, 143, 144 574 276 999 391 111 343 276 145. 975 327 754 380 317 494 125 336 146. 147. 148. 149. 150. 151. 152. 153. 154. 155. 156. 157. 158. 545 317 208 1054 12 330 0 0
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1157 kra. pRSTha kra. 685 I wwwww 164. 165. 166. 167. 168. 169. 170. 171. 172. 173. 174. avataraNam guNAH jJAnadarzanacAritrarUpA guruANAe mukkho gurucittAyattAI guruchaMdA''NaMdaruI guruNA AcAryeNa guruNA kajjamakajje guruNo nANAijuyA gurutattve vinizcetavye guruparatantrasyAto gurupariosagaeNaM gurupariosagaeNaM guruparitoSagatena gurupAratantryameva ca gurubhaktiprabhAvena gurubhaktiprabhAvena gurubhakti gurubhaktirbhavAmbhodhestArikA granthanAma caturthakarmagranthavRttiH 1 gurutattvavinizcayaH 1/2-11, 4/158-160 vizeSAvazyakabhASyam 931-934, 3464 saMvegaraGgazAlA 4555 gacchAcAraprakIrNakavRttiH 56 gacchAcAraprakIrNakam 56 dharmAcAryabahumAnakulakam 2-10, 13-29, 31-33 gurutattvavinizcayavRttiH 1/2-11, 4/158-160 mArgaparizuddhiH 112-114 AvazyakaniyuktiH 710 paJcavastukaH 1008 paJcavastukavRttiH 1008 SoDazakaprakaraNam 2/10 yogadRSTisamuccayaH 64 yogadRSTisamuccayavRttiH 64 dharmaratnakaraNDakaH 77, 79, 80, 87, 94-99 mokSopadezapaJcAzakam 46, 47 arhadgItA 15, 17, 20, 21 guruvandanabhASyam 1,2 yatizikSApaJcAzikA 5 lokaprakAzaH 3/726, 10/254-255, 30/4 prabodhacintAmaNiH 4/256 upadezakalpavallI 177 adhyAtmasAraH 2/27 adhyAtmasAravRttiH 2/27 prazamaratiH 69, 70, 71 prazamarativRttiH 69, 70, 71 upadezakalpavallI 167 pravacanasAroddhAravRttiH 720 pravacanasAroddhAravRttiH caityavandanabhASyam 45, 46 zramaNapratikramaNasUtram zramaNapratikramaNasUtram 324 175. 176. 177. 178. 179. 180. 181. 182. 183. 184. 185. 186. 187. 188. 189. 190. 191. gururgRhItazAstrArthaH gururne gururdIpaH guruvaMdaNamaha tivihaM gurusevA ceva phuDaM gurUNAM vinayAt prAptA gurUpadezabAhyA ye gurvAjJAM mukuTIkurvan gurvAjJApAratantryeNa gurvAjJeti-gurvAjJApAratantryeNa gurvAyattA yasmAcchAstrA gRNanti pratipAdayanti gRNAti dharmatattvaM yo grathyate-badhyate kaSAya grAsaH bhojanaM ghoDaga 1 layA ya 2 caudasahiM bhUagAmehi cauhiM jhANehiM MSGAME 815 783 1091 129
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. 192. 193. 194. 195. 196. 197. 198. 199. 200. 201. 202. 203. 204. 205. 206. 207. 208. 209. 210. 211. 212. 213. 214. 215. 216. 217. 218. 219. 220. avataraNam uhi vikahAhiM cakkhussa rUvaM gahaNaM vayaMti cakSuSA rUpaM gRhya catasrazcatuH saGkhyA caturNAM du:khaduHkhasamudaya caturthaM pratyAkhyAnadvAramidAnIM caturdazabhirbhUtagrAmaiH cattAri aNuogA catvAra iti saGkhyAvAcakaH 'chattIsaM sUrINa guNa'tti catuH SaSTaM chavvihamabhitariyaM jaM vivittamaNAinnaM ruANAbha jamhA viNaya kammaM jassa sAmANio appA jaha jaha suamavagAhai jAI cattAri bhujjAiM jAi-kula- rUva 'jAi' gAhA, jAti jAtibhedAn naikavidhA jinendro devatA tatra 'jIva prANadhAraNe' ajIvan jIvA aupazamikAdibhAvAnvitAH jIvA - jIvA puNaM jIvAipa jugamittaMtaradiTThI jaiminIyAH punaH prAhuH jo no karaMti maNasA 1158 granthanAma zramaNapratikramaNasUtram uttarAdhyayanasUtram 32 / 22, 24, 34, 35, 37, 47, 48, 50, 60, 61, 63, 73, 74, 76, 86 uttarAdhyayanasUtravRttiH 32 / 22, 24, 34, 35, 37, 47, 48, 50, 60, 61, 63, 73, 74, 76, 86 pAkSikasUtravRttiH SaDdarzanasamuccayAvacUriH 4 pravacanasAroddhAravRttiH 187, 188, 200, 202 AvazyakasUtraniryuktivRttiH oghaniryuktiH 5-10 oghaniryuktivRttiH 5-10 pravacanasAroddhAravRtti: 541-546 pAkSikasUtram uttarAdhyayanasUtram 1-9 gurusthApanAzatakam 76-78, 84 puSpamAlA 402 Avazyaka niryuktiH 796-797 saMvegaraGgazAlA 1342, 49-53 dazavaikAlikasUtram 6/46, 47, 50, 53, 56, 60, 64 upadezamAlA 330 upadezamAlAvRttiH 330 yogazAstravRttiH 4/13 SaDdarzanasamuccayaH 45, 47, 54,55 jIvavicAravRtti: 1 tattvArthAdhigamasUtrabhASyavRttiH navatattvaprakaraNam 1, 2 SaDazItibhASyam 1-10 upadezamAlA 296 - 300 SaDdarzanasamuccayaH 68, 69, 72 dharmaratnaprakaraNam 119, 126 pRSTha kra. 1010 269 269 1100 335 329 1091 426 426 1050 115 455 27 534 323 236 546 371 371 371 333 993 454 453 686 225 334 42 114
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1159 kra. 221. 222. 223. pRSTha kra. 111 984 224. 143 ra avataraNam joe karaNe saNNA jJAtirjJAnaM jJAnI kriyAparaH 'jJAnI'ti - he Atman ! jJeyaM nAnAtvazruta jimidAc snehane', medyati NaravibuhesarasokhaM NANAvaraNe vee mohaMmi taM jahA-savvAo taM natthi suhaM cakkINa taM prakAramAha tatra sthitakalpa taNuo avarAho tattha sAmI posabahula tatra kaSAyAdipramAda tatra guNA:- jJAnadarzana tatra paJcaprakAravyavahAra tatra prakRtinAnAtvamAha tatra pratikramaNamiti tatra pravacanaM dvAdazAGgaM tatra bauddhamate tAva tatra mitreva mitrA 225. 226. 227. 228. 229. 230. 231. 232. 233. 234. 235. 236. 237. 238. 239. 240. 241. 242. 137 236 881 1090 370 289 1088 849 745 274 688 granthanAma paJcAzakaprakaraNam 14/3-9 nandisUtravRttiH jJAnasAraH 9/1 jJAnasAravRttiH 9/1 yogazAstram 11/5-10 yogazAstravRttiH 4/117-121 dharmasaGgrahaNI 809 uttarAdhyayanasUtraniyuktiH 73-79, 82 pAkSikasUtram guruguNaSaTtriMzatSaTvizikAsvopajJavRttiH 6 dazavaikAlikasUtravRttiH 8/2-12 paJcAzakaprakaraNavRtti: 17/2, 6 dazAzrutaskandhaniyukticUrNiH 13 AvazyakaniyuktivRtti: 518 tattvArthAdhigamasUtravRttiH 7/1 dvitIyakarmagranthavRttiH 2 puSpamAlAvRttiH 357, 360-362 uttarAdhyayanasUtraniyuktivRttiH 73-79, 82 pravacanasAroddhAravRttiH 175 yogazAstravRttiH 2/16 SaDdarzanasamuccayaH 4, 9, 7 yogadRSTisamuccayavRttiH 13, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 41, 49, 57, 154, 162, 170, 178 yatidinacaryAvacUrNiH 79, 92-97 samavAyAGgasUtravRttiH nandisUtravRttiH AvazyakasUtravRttiH prathamakarmagranthavRttiH 4 yogazAstravRttiH 1/56 pAkSikasUtravRttiH 20 caturthakarmagranthavRttiH 13 samyaktvaprakaraNavRttiH 143 pAkSikasUtravRttiH caturthakarmagranthavRttiH 13 222 881 325 932 335 420 812 243. 244. 245. 246. 247. 248. 249. 250. 251. 252. 253. tatra zaGkitaM tatra samAdhAnaM samAdhi tatrAGgapraviSTamiti tatrASTAdazavidhAbrahma tatrotpattikI buddhiryathA tathA antaraGgazcAsA... tathA 'asaMvaraM taha ya' tti tathA udIrNasya mithyAtvasya tathA vinayazcaturbhedaH tathA saptavidhameva tathA 'sAsANa' tti sAsAdanaM 810 572 780 391 975 475 214 1057 1105 217
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. 254. 255. pRSTha kra. 419 316 494 216 256. 257. 258. 259. 724 1090 260. 430 265 430 avataraNam tathA he jina! tathaiva kasyacit tadupAyamAha 'kohaM' gAhA tadevaM darzanamohanIyaM tadevamuktAni mArgaNAsthAneSu tadyathetyupadarzanArthaH tasmAd gurukulavAsaH tasya sAmAyikasya tasyaivamprakArasyAtmana tassa NaM ime cattAri taheva pharusA bhAsA 'taheva hole gole' tti silogo taheva hole goletti tApayati aSTaprakAraM tianANa nANa paNa tirhi gAravehi tIsAe mohaNiyaThANehiM tRtIyaM vinayadvAramAha te ca gocaraviSayA te codgamadoSAH SoDaza triMzadbhirmohanIyasthAnaH trINyajJAnAni thaMbhA va kohA va 316 315 315 115 261. 262. 263. 264. 265. 266. 267. 268. 269. 270. 271. 272. 273. 274. 275. 276. 633 1160 granthanAma jayatihuaNastotravRttiH dazavaikAlikasUtravRttiH 7/11 dazavaikAlikasUtravRttiH 37-40 karmaprakRtigatopazamanAkaraNavRttiH 33 prAcInacaturthakarmagranthaH 34 pAkSikasUtravRttiH mArgaparizuddhiH 17 anuyogadvArasUtravRttiH 75 tattvArthAdhigamasUtravRttiH 2/15 anuyogadvArasUtram 75 dazavaikAlikasUtram 7/11 dazavaikAlikasUtracUrNiH 7/14 dazavaikAlikasUtram 7/14 AvazyakaniyuktivRttiH caturthakarmagranthaH 30 zramaNapratikramaNasUtram zramaNapratikramaNasUtram samyaktvasaptatikAvRttiH 17-24 pravacanasAroddhAravRttiH 270 piNDaniyuktivRttiH 92, 93 AvazyakasUtravRttiH caturthakarmagranthavRttiH 30 dazavaikAlikasUtram 9/1/1-17, 9/2/12-20, 9/2/23, 9/3/1-2 dazavaikAlikasUtravRttiH 9/1/1-17, 9/2/12-20, 9/2/23, 9/3/1-2 saMvegaraGgazAlA 2140-2147 pravacanasAroddhAraH 980-994 dazavaikAlikaniyuktiH 181 karmaprakRtigatopazamanAkaraNam 32 sthAnAGgasUtravRttiH nizIthabhASyam 88, 96, 97, 104, 477, 478, 479, 480 dazavaikAlikaniyuktivRttiH 181 728 968 534 742 739 277. 'thaMbhA va'tti, asya vyAkhyA 278. 279. 280. 1 saNasohI 2 thirakaraNa daMsaNa vaya sAmAiya daMsaNanANacaritte daMsaNamohe vi tahA 'dappa' silogo, do dappe sakAraNaMmi ya 584 224 209 281. 506 282. 283. 507 284. darzanajJAnacAritrAdi 224
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1161 pRSTha kra. 384 635 513 506 1088 107 107 905 114 296. 114 335 107 636 338 125 kra. avataraNam 285. darzanAcArazcASTadhA 286. dazavidhatvameva tasyAha 287. dasa AloyaNadosA pannattA 288. dasavihA paDisevaNA paM.taM. 289. dasahohao u kappo 290. dANaM ca hoi tivihaM 291. dAnaM ca zIlaM ca 292. diTTipaDilehaNegA 293. divi bhavA divyAH 294. divyaudArikakAmAnAM 295. duHkhaM saMsAriNaH durgatiprasRtAn jantUn 297. duviho kAyaMmi vaNo 298. devatAviSayo bhedo 299. devadvijaguruprAjJa 300. dravyaM guNastathA karma 301. dravyendriyabhAvendriya 302. dvAtriMzadbhiryogasaGgrahai: 303. dvividhaM dvibhedaM dhamme jhANe cauvihe 305. dhammo ahammo AgAsaM 306. dharmo dharmAstikAyaH 307. dhAi dUinimitte 308. na kevalaM gurucittopakramaH na haNai na haNAvei 310. namo tesiM khamAsamaNANaM 311. nava navasaGkhyAni 312. nava pApanidAnAni nANaM paMcavihaM pannattaM 314. nidAnaM divyamAnuddhi 315. nidAyate lUyate'neneti nidAyata lUpAta 316. nirUpitaH zrAvakazabdArthaH 338 granthanAma dazavaikAlikasUtraniyuktivRttiH 182 paJcAzakaprakaraNavRttiH 16/2 vyAkhyAprajJaptiH 799 sthAnAGgasUtram paJcAzakaprakaraNam 17/2, 6 viMzativizikA 121-140 zAntasudhArasaH 101 pravacanasAroddhAraH 96 yogazAstravRttiH 1/23 yogazAstram 1/23 SaDdarzanasamuccayaH 5 AvazyakasUtraniyuktivRttiH AvazyakaniyuktiH 1419-1427 SaDdarzanasamuccayaH 59, 60, 67 bhagavadgItA 14-16 vivekavilAsaH 8/291-301 puSpamAlAvRttiH 247, 248, 252-257 AvazyakasUtraniryuktivRttiH prathamakarmagranthavRttiH 17-20 sthAnAGgasUtram 247 uttarAdhyayanasUtram 2807-12 uttarAdhyayanasUtravRtti: 28/7-12 piNDavizuddhiH 58, 59 vizeSAvazyakabhASyavRttiH 931-934, 3464 gAthAsahastrI 400, 401 pAkSitrasUtram pAkSikasUtravRttiH dharmasaGgrahavRttiH 98 nandisUtram zramaNapratikramaNasUtravRttiH tattvArthAdhigamasUtrabhASyavRttiH 7/13 zrAvakaprajJaptivRttiH 6, 106, 107, 108, 260, 261, 265, 266, 270, 271, 275, 276, 280, 284, 289, 292, 318, 319, 321, 322, 325, 326 265 1094 489 304. 331 331 741 sh 911 573 459 459 984 458 458 592 313.
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. 317. 318. 319. 320. pRSTha kra. 383 567 567 337 1069 592 321. 322. 265 769 324. 340 325. 326. 1162 avataraNam granthanAma nissaMkiya nikaMkhiya dazavaikAlikasUtraniyuktiH 182 'nissagguvaesarui' tti rucizabda: uttarAdhyayanasUtravRttiH 28/16-27 nissagguvaesaruI uttarAdhyayanasUtram 28/16-27 naiyAyikAnAM catvAri vivekavilAsaH 8/287, 300 paMcidiyasaMvaraNo gurusthApanAsUtram 1, 2 .. paMceva aNuvvayAI zrAvakaprajJaptiH 6, 106, 107, 108, 260, 261, 265, 266, 270, 271, 275, 276, 280, 284, 289, 292, 318, 319, 321, 322, 325, 326 paMceva iMdiyAI puSpamAlA 247, 248, 252-257 paMsayai avaguMDai saMvegaraGgazAlA 5578, 5579, 5580, 5612, 5703, 5769, 5834, 5870, 5920, 5966, 6000, 6024, 6066, 6111, 6155, 6243, 6270, 6327, 6377, 6438, 6473 paJcabhUtAtmakaM vastu vivekavilAsaH 8/304 paJcamaM zaGkAdi samyaktvasaptatikAvRttiH 31-39 paJcaviMzatibhirbhAvanAbhiH AvazyakasUtraniyuktivRttiH paJcavidhavedikAdoSAH guruguNaSaTtriMzatSaTvizikAsvopajJavRttiH 28 .. paJcendriyANi zabdAdyA SaDdarzanasamuccayaH 8 paDikkamAmi tihiM zramaNapratikramaNasUtram paDikkamAmi tihiM virAhaNAhiM zramaNapratikramaNasUtram paDibaMdho lahuyattaM puSpamAlA 206 paDirUvAI caudasa sambodhaprakaraNam 596-650 paDirUvo teyassI upadezamAlA 10, 11 paDilehaNA 1 pamajjaNA 2 pravacanasAroddhAraH 768 paDhamittha iMdabhUI naMdIsUtram 20, 21 paNavIsAe bhAvaNAhiM zramaNapratikramaNasUtram paNihANajogajutto dazavaikAlikasUtraniyuktiH 185 pattaM pattAbaMdho paJcavastukaH 772, 773, 779 pattaM pariyAraNaM vizativizikAH 12/7-10 palhaTThiyamavaTuMbhaM pavarAI vatthapAyA upadezamAlA 324-326 pavvajjAjoggaguNehiM paJcavastuka: 10-13 932 327. my 1097 904 335 328. 329. 330. my my 730 331. 759 465 332. 333. 334. 335. 1077 702 485 336. 337. 1097 386 639 232 338. 339. 340. 341. 342. 343. 228 728 1087
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. 344. 345. 346. pRSTha kra. 639 769 634 931 912 140 912 347. 348. 349. 350. 755 351. 352. 353. 354. 355. 356. 357. 358. 359. 360. 361. 1163 avataraNam granthanAma pAtraM pAtrabandhaH paJcavastukavRttiH 772, 773, 779 pApaM-kalmaSaM tiSThati paJcaliGgIprakaraNabRhadvRttiH pAvaM chiMdati jamhA paJcAzakaprakaraNam 16/3 pAvayaNI dhammakahI caityavandanamahAbhASyam 128 piMDesaNA ya savvA dazavaikAlikasatraniryaktiH 240 piNDasthaM ca padasthaM ca dhyAnadIpikA 135-174 piNDaiSaNA ca sarvA dazavaikAlikasUtraniyuktivRttiH 240 puDhavidagaagaNi dazavaikAlikasUtraniyuktiH 46 puDhavidagaagaNimArua dazavaikAlikasatrama 8/2-12 'purao' tti sehe AvazyakasUtravRttiH purao pakkhAsanne guruvandanabhASyam 35-37 purao pakkhAsanne pravacanasAroddhAraH 129-149 pUrvANe'parAhne ca pravacanasAroddhAravRttiH 768 pRthivyaptejovAyvananta pravacanasAroddhAravRttiH 1243 pRthvInAthasutA bhujiSyacaritA gAthAsahasrI 764 prakArAntareNa siddhAdiguNAn AvazyakasUtravRttiH pratikramAmi catasRbhirvikathAbhiH AvazyakasUtravRttiH pratikrAmAmi tisRbhi AvazyakasUtravRttiH pratikrAmAmi tribhiH zalyaiH AvazyakasUtravRttiH pratiniyataM viziSTA upadezamAlAvRttiH 10, 11 pratiSevAyAM cAlocanA sthAnAGgasUtravRtti: 10 prabhUtakAlamekatrAvasthAne puSpamAlAvRttiH 206 pravrajyAyogyasya prANino paJcavastukavRttiH 10-13 prAkRta-saMskRta kAvyAlaGkAraH battisAe jogasaMgahehi zramaNapratikramaNasUtram bauddhaM naiyAyika SaDdarzanasamuccayaH 3, 78, 79 bauddhAnAM sugato vivekavilAsaH 8/265-266 bhavasayasahassadullahe upadezamAlA 123 bhayaM bhayamohanIya pravacanasAroddhAravRttiH 1320 bhAvanA dvAdazaitAstA dhyAnadIpikA 7-11 bhAvi aIyaM koDIsahiyaM pravacanasAroddhAraH 187, 188, 200, 202 bhAvopayogazUnyAH adhyAtmakalpadrumaH 164 bhASyante procyante pravacanasAroddhAravRttiH 1321 bho lokAH ! karaNAbhAsebhyaH prAkRtadvyAzrayavRttiH 8/17 287 1026 1026 1030 485 994 745 983 1011 759 730 702 514 465 1087 341 1094 333 335 341 362. 363. 364. 365. 366. 367. 368. 369. 370. 371. 372. 373. 366 374. 128 329 128 314 375. 376. 377. 343
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. 378. 379. 380. 381. 382. 383. 384. 385. 386. 387. 388. 389. 390. 391. 392. 393. 394. 395. 396. 397. 398. 399. 400. 401. 402. 403. 404. 405. 406. 407. 408. 409. 410. avataraNam majjaM visaya kasAyA matizrutAvadhaya manasaH satyaM manaHsatyaM mAdyanti yena tat madyaM mArgAcyavanArthaM nirjarArthaJca 'mAsa' tti AdyAntya mAsAi sattaMtA paDhamA 'mAse' tyAdi, mAsAdayo micchattaM jamuiNaM micchattaM veyatiyaM micche sAsaNa mIse mitrA tArA balA mImAMsakAdvidhA karma 'musAvAu' tti sUtraM musAvAo u logammi mokSeNa yojanAd yogaH maitrIpramodakAruNya yaH kazcinmandamatirguruM yaH viviktaH rahasyabhUta yathA pathaH paribhraSTA: yamaniyamAsana yamaniyamAsanabandhaM yasmAdvinayati-spheTayati yasya sAdhorAtmA yojanAd-ghaTanAt yojanAdyoga ityukto rAgAdInAM gaNo laghimA vazitezitvaM lizyate zliSyate levaDamalevaDaM vA lokAyatA vadantyevaM vacorasasuparvadru ThA 1164 granthanAma uttarAdhyayanasUtraniryuktiH 180 prajJApanAsUtravRtti: 29 pAkSikasUtravRttiH uttarAdhyayanasUtraniryuktivRtti: 180 pravacanasAroddhAravRttiH 685 kalpasUtrasubodhikA 1 paJcAzakaprakaraNam 18/3-20 paJcAzakaprakaraNavRttiH 18 / 3 - 20 vizeSAvazyakabhASyam 532 pravacanasAroddhAraH 721 dvitIyakarmagranthaH 12 yogadRSTisamuccayaH 13, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 41, 49, 57, 154, 162, 170, 178 vivekavilAsaH 8 / 258, 259, 260 dazavaikAlikasUtravRtti: 6 / 12 dazavaikAlikasUtram 6/12 jJAnasAraH 27/1 yogazAstram 4/117-121 dharmaratnaprakaraNavRttiH 119, 126 uttarAdhyayana sUtravRttiH 1-9 lokaprakAzaH 3/364-380 pAtaJjalayogasUtram 2/21 dhyAnadIpikA 98 puSpamAlAvRttiH 402 AvazyakaniryuktivRttiH 796 - 797 yogabinduvRttiH 201 yogabinduH 201 vivekavilAsaH 8 / 269 - prAcInacaturthakarmagranthavRttiH 2 paJcavastukaH 298-304 SaDdarzanasamuccayaH 80, 83 upadezakalpavallI 21/2-7 prAkRtadvyAzrayaH 8/12 pRSTha kra. 272 634 1104 273 863 462 647 647 212 884 686 420 334 315 315 420 137 42 456 321 418 418 534 323 418 418 335 419 317 742 340 28 343
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 411. pRSTha kra. 546 1073 454 905 228 902 902 823 462 809 901 213 546 1165 kra. avataraNam granthanAma vayachakkaM kAyachakkaM samavAyAGgasUtram 16 412. vayachakkAI aTThAraseva samyaktvaprakaraNam 144-151 413. vasahi kaha nisijjidiya AvazyakaniyuktivRttiH 414. vastraM cakSuSA nirUpya oghaniyuktivRttiH 415. vAcanA-pracchanA tattvArthAdhigamasUtram 9/25 416. vitathaM viparItaM yatkaraNaM oghaniyuktibhASyavRttiH 267 417. vitahakaraNaM ca turiaM oghaniyuktibhASyam 162, 163 418. vinA bhRtyairyathA rAjJAM upadezapradIpaH 349-360 419. vipakSajJAne sati yogazAstravRttiH 2/3 420. vihAro'pratibaddhazca dharmasaGgrahaH 126 421. vIsaM asamAhiThANA samavAyAGgasUtram 422. vedikAyAH paJcabhedAH uttarAdhyayanasUtradIpikA 26/26 423. veyayasammattaM puNa vizeSAvazyakabhASyam 533 424. vyAkhyAnAdanyadApyeSAM dAnAdiprakaraNam 2/41-48 425. vrataSaTkaM mahAvratAni samavAyAGgasUtravRttiH 16 426. vrataSaTkAdayo samyaktvaprakaraNavRttiH 144-151 427. zalatIti-zalyam tattvArthAdhigamasUtravRttiH 7/13 428. zAnto dAnto adhyAtmasAra: 2/7 429. zivasya darzane tarkA vivekavilAsaH 8/285-286 430. zivenolUkarUpeNa SaDdarzanasamuccayaH 30, 14 zukladhyAnasya bhedAnAha yogazAstravRttiH 11/5-10 432. zuddhaM nirmalam prAkRtadvyAzrayavRttiH 87 433. zraddhayA parayA taptaM bhagavadgItA 17-19 434. zrutajJAnaM dvidhA puSpamAlAvRttiH 22-25 435. SaDvidhA sA prAkRtI SaDbhASAcandrikopoddhAtaH 436. saMkiya 1 makkhiya 2 yatidinacaryA 79, 92-97 437. 'saMkilesaM ca' tti saGklezo pAkSikasUtravRttiH 20 438. saMghAiyANa kajje sambodhaprakaraNam 749 439. saMtoso 1 karaNajao 2 - - pravrajyAvidhAnakulakam 440.-'saMvega' tti saMvegaH mUlazuddhiprakaraNavRttiH 10 441. saMsaTTha 1 masaMsaTThA 2 pravacanasAroddhAraH 739-744 442. saMskRtaM prAkRtaM prAkRtalakSaNam 443. sajjhAeNa pasatthaM jhANaM upadezamAlA 338-340 444. saJjJAnaM saJjJA AbhogaH pravacanasAroddhAravRttiH 923, 924, 925 1073 730 341 337 338 431. 143 342 126 229 341 811 476 931 369 236 367 341 235 726
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. 445. 446. 447. 448. 449. 450. 451. 452. 453. 454. 455. 456. 457. 458. 459. 460. 461. 462. 463. avataraNam sattavaha-veha-baMdhaNa satthoiyaguNatto santo munayaH sapaDikkamaNo dhammo padArthAvA saptaviMzatiprakAre sapratikramaNo dharmaH samaNANaM sauNANaM samaNeNa sAvaraNa ya 'samaNeNa0' gAhA, zramaNAdinA samAdhAnaM samAdhizcetasaH 'samAhiThANa' tti - samAdhe samprati nidrApaJcakama sammattanANacaraNA sammasaNajutto samyak- sarvajJapravacanA sAmprataM svAdhyAyadvAraM sarvajJarAjacaraNAn sarvasAvadyayogAnAM sA paviNA duvihA sAGkhyA nirIzvarAH sAGkhyA nirIzvarAH sAGkhyairdevaH zivaH 464. 465. 466. 467. 468. 469. 470. 471. sAmprataM 'guNavIsadosa' tti 472. sAmprataM cAritrAcAramAha 473. sAmprataM jJAnAcAramAha 474. sAmprataM yathoddezastathA 475. sAmprataM saMyamavyAcikhyAsayA''ha sAmaiyaM cheoTThavaNaM sAmAcArIM sAdhujanakarttavyarUpAM sAmAyArI pavakkhAmi sAmprataM kathAmAha 1166 granthanAma dhyAnazatakam 19 - 25 dharmaparIkSA 89-95 prAcInacaturthakarmagranthavRtti: 34 Avazyaka niryuktiH 1244 1250, 1271, 1247 Avazyaka sUtravRttiH AvazyakaniryuktivRttiH 1244,1250, 1271, 1247 oghaniryuktiH 173 anuyogadvArasUtram 3 anuyogadvArasUtravRttiH 3 zramaNapratikramaNasUtravRtti: pAkSikasUtravRttiH prathamakarmagranthavRttiH 11, 12 pravacanasAroddhAraH 548, 549 samyaktvasaptatikA 31-39 puSpamAlAvRtti: 170 upadezamAlAvRttiH 338-340 prAkRtadvyAzrayavRttiH 8 / 12 yogazAstram 1/18 nizIthabhASyacUNiH 88, 96, 97, 104, . 477, 478, 479, 480 SaDdarzanasamuccayaH 36 SaDdarzanasamuccayaH 42, 44-51, 53 vivekavilAsaH 8/276, 278- 283 navatattvaprakaraNabhASyam 88 uttarAdhyayanasUtravRttiH 1-7 uttarAdhyayanasUtram 26/1-7 dazavaikAlikasUtraniryuktivRttiH 188 - 206 caityavandanabhASyavRttiH 45,46 dazavaikAlikasUtraniryuktivRtti: 185 dazavaikAlikasUtraniryuktivRtti: 184 dhyAnazatakavRttiH 6- 10, 13, 14 dazavaikAlikasUtraniryuktivRttiH: 46 pRSTha kra. 133 20 724 326 910 326 463 322 322 809 486 274 1070 932 224 235 343 217 507 339 339 339 218 482 482 93 783 386 380 129 755
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1167 kra. 476. 477. 478. avataraNam sAmpratamRddhigauravaM sAmpratamenAmeva pratipadaM sAmyaM yathoktasvarUpaM pRSTha kra. 728 225 660 78. granthanAma upadezamAlAvRttiH 324-326 upadezamAlAvRttiH 296-300 yogazAstravRttiH 4/55, 56, 57, 58, 59, 61, 65, 68, 70, 72, 74, 79, 80, 86, 87, 92, 103, 109 yogazAstram 4/55, 56, 57, 58, 59, 61, 65, 68, 70, 72, 74, 79, 80, 86, 87, 92, 103, 109 gacchAcAraprakIrNakavRtti: 17 479. sAmyaM syAd nirmamatvena 128 315 574 703 viMzativizikAH 12/1, 6, 11, 12, 13 dazavaikAlikasUtravRttiH 8/15, 16 dazavaikAlikasUtram 8/15, 16 dazavaikAlikasUtram 9/4 703 516 480. 481. 482. 483. 484. 485. 486. 487. 488. 489. 490. 491. sAraNA hite pravartanalakSaNA sAsUyagaNiyavAyaga sikkhA imassa duvihA 'siNehaM' ti sUtraM siNehaM puSphasuhumaM ca suaM me AusaM! suddhaM sAmAyArama suddhAkasAya-hitapakasuvarNasadRzatvameva suhapaDibohA niddA suhumiyarabhUjalAnala so ussaggo duviho 111 342 20 274 994 328 492. 328 493. 494. 495. 496. 497. 498. 499. 500. 501. 502. 'so ussaggo duviho' sa kAyotsargo solasa kasAya nava nokasAya sohI ujjuyabhUyassa sparzanarasanaghrANa sparzarasagandhavarNa spaSTaya svAdhyAyaH paJcavidhaH hAsya-vismayAdiSu hiMsAnRtasteyAbrahma hIliya khisiya he mahArAja! asmAbhiH prAkRtadvyAzrayaH 8/7 dharmaparIkSAvRttiH 89-95 prathamakarmagranthaH 11, 12 pravacanasAroddhAraH 1243 AvazyakaniyuktiH 1452, 1458, 1531, 1551 AvazyakaniyuktivRttiH 1452, 1458, 1531, 1551 prathamakarmagranthaH 17-20 uttarAdhyayanasUtram 3/12 tattvArthAdhigamasUtram 2/20 tattvArthAdhigamasUtram 2/21 uttarAdhyayanasUtravRttiH 34/3, 34/21-32 tattvArthAdhigamasUtrabhASyam 9/25 pravacanasAroddhAravRttiH 721 tattvArthAdhigamasUtram 7/1 pravacanasAroddhAraH 1321 prAkRtadvyAzrayavRttiH 7/99 489 1138 265 269 317 228 477 219 314 342
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. granthanAma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. pariziSTam - 4 guruguNaSaTtrizatSatrizikAkulakasya premIyavRttigatAvataraNagranthanAmnAM sUciH / adhyAtmakalpadrumaH adhyAtmasAraH adhyAtmasAravRttiH anuyogadvArasUtram anuyogadvArasUtravRttiH arhadgItA Avazyaka sUtraniryuktiH Avazyaka sUtraniryuktivRttiH Avazyaka sUtraniryuktivRttiH 10. uttarAdhyayanasUtradIpikA 11. uttarAdhyayanasUtraniryuktiH 12. uttarAdhyayanasUtram 13. uttarAdhyayanasUtravRttiH 14. uttarAdhyayanasUtravRttiH 15. upadezakalpavallI 16. upadezakalpavallI 17. upadezamAlA 18. upadezamAlAvRttiH 19. upadezapradIpaH 20. oghaniryuktiH 21. oghaniryuktivRttiH 22. karmaprakRtiH 23. karmaprakRtivRttiH 24. kalpasUtravRttiH 25. kAvyAlaGkAraH 26. gacchAcAraprakIrNakam 27. gacchAcAraprakIrNakavRttiH 28. gacchAcAraprakIrNakavRttiH kartAraH munisundarasUrayaH maho. yazovijayagaNayaH panyAsagambhIravijayAH pUrvAcAryAH mala. hemacandrasUrayaH maho. meghavijayagaNayaH bhadrabAhusvAminaH malayagirisUrayaH haribhadrasUrayaH lakSmIlAbhagaNayaH bhadrabAhusvAminaH sthavirabhagavantaH maho. bhAvavijayagaNayaH zAntisUrayaH paNDitasumativijayagaNayaH maho. indrahaMsagaNayaH maho. dharmadAsagaNayaH siddharSigaNayaH muktivimalagaNayaH zrIbhadrabAhusvAminaH zrI droNAcAryAH zivazarmasUrayaH 322, 322, 430 322, 323, 430 10 42, 323, 326, 327, 636, 999, 1094 107, 115, 323 326, 328, 454, 635, 730, 745, 759, 780, 910, 957, 968, 981, 983, 999, 1011, 1026, 1091, 1094, 1097 901 272, 785, 881 228, 269, 317, 331, 455, 482, 567, 855, 863, 1138 228, 269, 317, 331, 482, 567, 855, 905 273, 456, 785, 864, 881 7, 14 28 225, 235, 341, 371, 702, 728 225, 235, 371, 702, 728 9 maho. yazovijayagaNayaH maho. vinayavijayagaNayaH rudraTa: pUrvAcAryAH vAnarSigaNayaH vijayavimalagaNayaH pRSTha kra. 128 14, 341 14 426, 463, 902 426, 902, 905 209, 216 209, 216 462 341 29 128 29
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1169 kra. granthanAma kartAraH 29. gAthAsahasrI maho. samayasundaragaNayaH 30. guruguNaSaTtriMzatpaTvizikAvRttiH ratnazekharasUrayaH 31. gurutattvavinizcayaH maho. yazovijayagaNayaH 32. gurutattvavinizcayavRttiH maho. yazovijayagaNayaH 33. guruvandanabhASyam devendrasUrayaH 34. gurusthApanAsUtram sudharmasvAminaH 35. gurusthApanAzatakam zrIdharaH 36. caturthakarmagranthaH devendrasUrayaH 37. caturthakarmagranthavRttiH devendrasUrayaH 38. candraprajJaptivRttiH malayagirisUrayaH caityavandanabhASyam devendrasUrayaH 40. caityavandanabhASyavRttiH devendrasUrayaH 41. caityavandanamahAbhASyam zAntisUrayaH 42. jayatihuaNastotravRttiH maho. samayasundaragaNayaH 43. jIvavicAravRttiH ratnavijayAH 44. jJAnasAraH maho. yazovijayagaNayaH 45. jJAnasAravRttiH maho. gambhIravijayAH 46. tattvArthAdhigamasUtrabhASyam umAsvAtivAcakAH 47. tattvArthAdhigamasUtram umAsvAtivAcakAH pRSTha kra. 745, 911 370, 904 6, 23 6, 23 324, 1026 1069 27 633 214, 217, 634, 685 48 783 783 931 419 993 6, 420 48. tattvArthAdhigamasUtravRttiH 49. dazavaikAlikasUtracUNiH 50. dazavaikAlikasUtraniyuktiH siddhasenagaNayaH agastyasiMhasUrayaH bhadrabAhusvAminaH 228, 419 107, 128, 219, 228, 265, 269, 330, 475 265, 274, 274, 419, 454, 458, 730 315 93, 224, 380, 383, 386, 646, 755, 779, 912, 1037 32, 287, 315, 315, 316, 494, 516, 546, 703, 1139 51. dazavaikAlikasUtram zayyaMbhavasUrayaH 316 52. dazavaikAlikasUtravRttiH 53. dazavaikAlikasUtravRttiH tilakAcAryAH haribhadrasUrayaH 32, 93, 224, 289, 315, 316, 380, 384, 386, 494, 516, 546, 703, 755, 779, 912, 1038 849 849 13 686 54. dazAzrutaskandhaniyuktiH 55. dazAzrutaskandhaniyukticUrNi:56. dAnAdiprakaraNam 7. dvitIyakarmagranthaH 58. dvitIyakarmagranthavRttiH 59. dharmaparIkSA 60. dharmaparIkSAvRttiH 61. dharmaratnakaraNDakaH bhadrabAhusvAminaH pUrvAcAryAH sUrAcAryAH devendrasUrayaH devendrasUrayaH maho. yazovijayagaNayaH maho. yazovijayagaNayaH zrIvardhamAnasUrayaH 688 RAM
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. granthanAma 62. dharmaratnaprakaraNam 63. dharmaratnaprakaraNavRttiH 64. dharmasaGgrahaH 65. dharmasaGgrahaNI 66. dharmasaGgrahavRttiH 67. dharmAcAryabahumAnakulakam 68. dhyAnadIpikA 69. dhyAnazatakam 70. dhyAnazatakavRttiH 71. nandisUtram 72. nandisUtravRttiH 73. nandisUtravRttiH 74. navatattvaprakaraNabhASyam 75. navatattvaprakaraNabhASyavRttiH 76. navatattvaprakaraNam 77. nizIthabhASyacUrNiH 78. nizIthabhASyam 79. paJcaliGgIprakaraNam 80. paJcavastukaH 81. paJcavastukavRttiH 82. paJcasUtram 83. paJcAzakaprakaraNam 84. pazcAzakaprakaraNavRttiH 85. pAkSikasUtram 86. pAkSikasUtravRttiH kartAraH pRSTha kra. zAntisUrayaH devendrasUrayaH 42 maho. mAnavijayagaNayaH 462 haribhadrasUrayaH 236 maho. mAnavijayagaNayaH 459, 462 ratnasiMhasUrayaH 15 maho. zrIsakalacandragaNayaH 128, 140, 418 zrIjinabhadragaNikSamAzramaNAH 129, 133 haribhadrasUrayaH 129, 133 maho. devavAcakagaNayaH 5, 389, 984 malayagirisUrayaH 391, 572, 984 haribhadrasUrayaH 389 abhayadevasUrayaH 218 yazodevopAdhyAyAH 218 ajJAtA: 453 jinadAsagaNayaH 507 saGghadAsagaNayaH 507 jinapatisUrayaH 769 haribhadrasUrayaH 28, 276, 463, 639, 742, 1087 haribhadrasUrayaH 29, 276, 463, 639, 742, 1087 cirantanAcAryAH 1139 haribhadrasUrayaH 111, 634, 635, 647, 1088 abhayadevasUrayaH 111, 634, 635, 635, 647, 1088 pUrvAcAryAH 115, 476, 573, 1090 yazodevasUrayaH 459, 475, 476, 476, 486, 573, 1090, 1100, 1100, 1104, 1105 pataJjalimaharSayaH 418 bhadrabAhusvAminaH 739 malayagirisUrayaH 739 jinavallabhagaNayaH 741, 815 candrasUrayaH 741, 911 mala. hemacandrasUrayaH 222, 224, 229, 265, 465, 534, 767, 983 mala. hemacandrasUrayaH 222, 224, 229, 266, 465, 534, 767, 983 malayagirisUrayaH 634 devendrasUrayaH 274, 415, 489 devendrasUrayaH 274, 391, 415, 489 87. pAtaJjalayogasUtram 88. piNDaniyuktiH 89. piNDaniyuktivRttiH 90. piNDavizuddhiH 91. piNDavizuddhivRttiH 92. puSpamAlA 93. puSpamAlAvRttiH 94. prajJApanAsUtravRttiH 95. prathamakarmagranthaH 96. prathamakarmagranthavRttiH
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ kra. granthanAma 97. prabodhacintAmaNiH 98. pravacanasAroddhAraH 99. pravacanasAroddhAravRttiH 100. pravrajyAvidhAnakulakam 101. prazamaratiH 102. prazamarativRttiH 103. prAkRtadvyAzrayaH 104. prAkRtadvyAzrayavRttiH 105. prAkRtalakSaNam 106. prAcInacaturthakarmagranthaH 107. prAcInacaturthakarmagranthavRttiH 108. prAcInacaturthakarmagranthavRttiH 109. bhaktAmarastotram 110. bhagavadgItA 111. bhagavadgItAgUDhArthadIpikA 112. bhagavadgItAbAlabodhinI 113. mArgaparizuddhiH 114. mokSopadezapaJcAzakam 115. mUlazuddhiprakaraNavRttiH 116. yatidinacaryA 117. yatidinacaryAvacUrNiH 118. yatilakSaNasamuccayaH 119. yatizikSApaJcAzikA 120. yogadRSTisamuccayaH 121. yogadRSTisamuccayavRttiH 122. yogabinduH 123. yogabinduvRttiH 124. yogazAstram 125. yogazAstravRttiH 126. lokaprakAzaH 1171 kartAraH jayazekharasUrayaH nemicandrasUrayaH 115, 314, 324, 329, 366, 367, 485, 533, 545, 584, 605, 725, 754, 884, 905, 916, 994, 1002, 1030, 1050, 1070, 1056 115, 314, 324, 325, 327, 329, 366, 367, 477, 485, 533, 545, 584, 605, 726, 742, 754, 811, 815, 863, 884, 884, 905, 916, 994, 1005, 1030, 1050, 1056, 1070 369 8 8 342, 342, 342, 343, 343 342, 342, 342, 343, 343 341 724 317 724 1136 125, 126 125 126 7, 11 7 336 811 812 14 siddhasenasUrayaH paramAnandasUrayaH umAsvAtivAcakAH ajJAtAH ka. sa. hemacandrasUrayaH pUrNakalazagaNayaH caNDakavayaH jinavallabhagaNayaH malayagirisUrayaH haribhadrasUrayaH mAnatuGgasUrayaH madhusUdanapaNDitAH gaNezazAstripAThakAH maho. yazovijayagaNayaH municandrasUrayaH devacandrasUrayaH bhAvadevasUrayaH matisAgarasUrayaH maho. yazovijayagaNayaH ajJAtAH haribhadrasUrayaH zrIharibhadrasUrayaH zrIharibhadrasUrayaH zrIharibhadrasUrayaH ka.sa. hemacandrasUrayaH ka. sa. hemacandrasUrayaH maho. vinayavijayagaNayaH pRSTha kra. 14 31 12, 420 12, 420 418 418 8, 114, 137, 143, 217, 219, 659, 823 8, 114, 137, 143, 219, 371, 660, 823, 932, 975 20, 321
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1172 kra. granthanAma 127. viMzativizikAH 128. viMzativizikAvRttiH 129. vicArasAraH 130. vivekavilAsaH kartAraH haribhadrasUrayaH kulacandrasUrayaH pradyumnasUrayaH jinadattasUrayaH pRSTha kra. 107, 232, 574 232, 575 574 334, 335, 335, 336, 337, 337, 338, 339, 340 29, 208, 212, 213, 923, 994 29, 208, 212, 213, 923, 994 513 131. vizeSAvazyakabhASyam 132. vizeSAvazyakabhASyavRttiH 133. vyAkhyAprajJaptiH 134. vyAkhyAprajJaptivRttiH 135. zAntasudhArasaH 136. zramaNapratikramaNasUtram jinabhadragaNikSamAzramaNAH mala. hemacandrasUrayaH sudharmasvAminaH abhayadevasUrayaH maho. vinayavijayagaNayaH pUrvAcAryAH 137. zramaNapratikramaNasUtravRttiH 138. zrAvakaprajJaptiH 139. zrAvakaprajJaptivRttiH 140. SaDazItibhASyam 141. SaDdarzanasamuccayaH 142. SaDdarzanasamuccayaH umAsvAtivAcakAH haribhadrasUrayaH ajJAtAH mala. rAjazekharasUrayaH haribhadrasUrayaH 513 107 129,728,730,759, 956, 968, 981, 1010, 1091, 1094, 1097 458, 809, 852, 956 592 592 686 336, 338, 339, 418 333, 333, 334, 335, 335, 337, 337, 338, 339, 340 333 335 somatilakasUrayaH ajJAtAH 143. SaDdarzanasamuccayavRttiH 144. SaDdarzanasamuccayAvacUriH 145. SaDbhASAcandrikopoddhAtaH 146. SoDazakaprakaraNam 147. SoDazakaprakaraNavRttiH 148. saMvegaraGgazAlA haribhadrasUrayaH maho. yazovijayagaNayaH jinacandrasUrayaH 149. samavAyAGgasUtram 150. samavAyAGgasUtravRttiH 151. sambodhaprakaraNam 152. samyaktvaprakaraNam 153. samyaktvaprakaraNavRttiH 154. samyaktvasaptatikA 155. samyaktvasaptatikAvRttiH 156. sthAnAGgasUtram 157. sthAnAGgasUtravRttiH 158. hiGgulaprakaraNam sudharmasvAminaH abhayadevasUrayaH haribhadrasUrayaH candraprabhasUrayaH cakrezvarasUrayaH haribhadrasUrayaH saGghatilakAcAryAH sudharmasvAminaH abhayadevasUrayaH upA. vinayasAgarAH 7, 28, 236, 387, 464, 769, 959, 975 546, 809, 850 546, 810, 850 931, 938, 1077 1054, 1073 1054, 1057, 1073 534, 932 534, 932 136, 506 137, 506, 514
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5 guruguNaSatrizatpatrizikAkulakanI premIyAvRttinA gujarAtI bhAvAnuvAdamAM lIdhelA anya granthonA bhAvAnuvAdonI sUci kirtA granthanAma pRSTha kra. 1. saTIka dharmaparIkSAno bhAvAnuvAda A. zrIabhayazekharasUrijI ma. 2. saTIka gurutattvavinizcayano bhAvAnuvAda A. zrIrAjazekharasUrijI ma. 63 3. saTIka vizeSAvazyakabhASyano bhAvAnuvAda zAha cunIlAla hakamacaMda 68, 241, 243, 946, 997 saTIka dazavaikAlikasUtrano bhAvAnuvAda munizrI guNavaMtavijayajI ma. 70, 146, 308, 395, 399, 527, pa63, 721, 762 5. saTIka paMcAzakaprakaraNano bhAvAnuvAda A. zrIrAjazekharasUrijI ma. 166, 642, 666, 1115 6. saTIka yogazAstrano bhAvAnuvAda A. zrI hemasAgarasUrijI ma. 168, 185, 205, 249, 678, 980 7. saTIka pravacanasAroddhArano bhAvAnuvAda munizrI amitayazavijayajI ma. 168, 323, 374, 498, 561, 612, 629, 733, 761, 939, 1017, 1043, 1059, 1066, 1107 dhyAnadIpikAno bhAvAnuvAda A. zrIkezarasUrijI ma. 188 9. saTIka puSpamALAno bhAvAnuvAda A. zrIrAjazekharasUrijI ma. 252, 260, 292, 774, 989 10. saTIka paMcavaTukano bhAvAnuvAda A. zrIrAjazekharasUrijI ma. 300, 751, 1114 11. saTIka oghaniryuktino bhAvAnuvAda munizrI guNavaMtavijayajI ma. 445 12. saTIka dharmasaMgrahano bhAvAnuvAda A. zrIbhadraMkarasUrijI ma. 472 13. saTIka piMDavizuddhino bhAvAnuvAda munizrI kulabhAnavijayajI ma. 748, 830 14. saMvegaraMgazALAno bhAvAnuvAda A. zrIbhadraMkarasUrijI ma. 965 15. saTIka samyaktaprakaraNano bhAvAnuvAda munizrI puNyakIrtivijayajI ma. 1064, 1068, 1109 16. saTIka Avazyakaniryuktino bhAvAnuvAda munizrI AryarakSitavijayajI ma. 1118, 1121, 1124 000
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthaprakAzakaprazastiH (zArdUlavikrIDitam) pAdAGguSThasucAlitAmaragiri-hastAstadevasmayaH, jihvAkhaNDitazakrasaMzayacayo, vaangnsstthaalaahlH| ---- sarvAGgINamahopasargadakRpA-netrAmbudattAJjaliH, dADhAdAritadivyayutsamavatAt-zrIvardhamAno jinaH // 1 // (upajAtiH) zrIgautamasvAmi-sudharmadeva-jambUprabhu-zrIprabhavapramukhyAH / surIzapUjApadasUridevA, bhavantu te zrIguravaH prasannAH // 2 // (vasantatilakA) etanmaharSizucipaTTaparamparAjAn-AnandasUrikamalAbhidhasUripAdAn / saMvignasantatisadIzapadAn praNamya, zrIvIradAnacaraNAMzca gurUn staviSye // 3 // zrIdAnasUrivaraziSyamatallikA sa, zrIpremasUribhagavAn kSamayA kSamAbhaH / siddhAntavArivaravArinidhiH punAtu, cAritracandanasugandhizarIrazAlI // 4 // (zArdUlavikrIDitam) pratyagratrizatarSisantatisarit-sraSTA kSamAbhRnmahAn, gItArthapravaro varazrutayutaH sarvAgamAnAM gRham / tarke tarkavizuddhabuddhivibhavaH so'bhUt svakIye'pyaho, gacche saMyamazuddhitatparamatiH prajJAvatAmagraNIH // 5 // tatkAlInakaragrahagrahavidhA-vabde hyabhUd vaikrame, tithyArAdhanakAraNena karuNo bhedastapAgacchajaH / kAruNyaikarasena tena guruNA satpaTTakAdAtmano, bahvazena nivAritaH khakarakhau-SThe piNDavADApure // 6 // (vasantatilakA) tatpaTTabhRd bhuvanabhAnvabhidhazca sUriH, zrIvardhamAnasutaponidhirugrazIlaH / nyAye vizArada itIha jagatprasiddho, jAto'tivAkpatimati-matimaccharaNyaH // 7 //
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ I+ + + 1175 tasyAdyaziSyalaghubandhurathAbjabandhu-tejAstapaH zrutasamarpaNatejasA saH / panyAsapadmavijayo gaNirAT zriye'stu kSAntyekasAyakavidIrNamahopasargaH // 8 // sarvAdhika zramaNasArthapatirmatIzaH pAtA ca paJcazatasAdhugaNasya zasyaH / gacchAdhinAthapadabhRjjayaghoSasUriH 'siddhAntasUrya' - ' - yazasA jayatIha coccaiH // 9 // sadbuddhinIradhivibodhanabaddhakakSo, vairAgyadezanavidhau paripUrNadakSaH / sImandharaprabhukRpAparapAtramastu, zrIhemacandra bhagavAn satataM prasannaH // 10 // kAruNyakamrAlayAnAM mahanIyamukhyAnAM mahomAlinAM lokopakAracaturANAM vairAgyadezanAdakSAcAryadeva - zrImadvijayahemacandrasUrIzvarANAM sadupadezena zrIjinazAsana ArAdhanA - TrasTa vihite zrutasamuddhArakAryAnvaye prakAzitamidaM grantharatnaM zrutabhaktitaH // vi0 saM0 2071 vahiM saha kuNato, saMsariMga kuNai sayaladukkhehiM / na hi musagANaM saMgo, hoi suho saha biDAlehiM // strIonI sAthe saMsarga karanAro badhA duHkhonI sAthe saMsarga kare che. uMdaraDAono bilADAonI sAtheno saMga sukha ApanAra nathI thato. jo rAgAINa vase, vasammi so sayaladukkhalakkhANaM / jassa vase rAgAI, tassa vase sayalasukkhAiM // je rAga vagerenA vazamAM che te badhA lAkho du:khonA vazamAM che. jenA vazamAM rAga vagere che tenA vazamAM badhA sukho che. maNavayaNakAyajogA, suniattA te vi guNakarA huMti / anittA puNa bhajaMti, mattakariNu vva sIlavaNaM // sArI rIte niyaMtrita karAyelA mana-vacana-kAyAnA yogo guNa kare che. jema matta hAthI vanane bhAMgI nAMkhe che tema aniyaMtrita evA mana-vacana-kAyAnA yogo cAritrane bhAMgI nAMce che. jaha jaha dosA viramai, jaha jaha visaehiM hoi veraggaM / taha taha vinnAyavvaM, AsannaM se a paramapayaM // jema jema doSo aTake che ane jema jema viSayo thakI vairAgya thAya che tema tema tene paramapada najIkamAM che ema jANavuM.
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutasamuddhAraka 1. bhAnabhAI nAnajI gaDA, muMbaI (preraka : pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUri ma.sA.) 2. zeTha AnaMdajI kalyANajI, amadAvAda 3. zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda (preraka. pa.pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijaya himAMzusUri ma.sA.) 4. zrI zrIpAlanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbaI (preraka : pa.pU. ga. A. rAmacaMdrasUri ma.sA. nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda sU.ma.sA.) 5. zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda ___ (preraka : pa.pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivarya) / 6. nayanabAlA bAbubhAI sI. jarIvAlA hA. caMdrakumAra, manISa, kalpaneza (preraka : pa.pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) 7. kezarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAI (preraka : pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAja) 8. zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazAlA TrasTa, dAdara, muMbaI 9. zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa, muMbaI __ (AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA. kI preraNA se) 10. zrI sAMtAkruja zve. mUrti. tapAgaccha saMgha, sAMtAkruja, muMbaI (preraka : AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 11. zrI devakaraNa mUlajIbhAI jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbaI (preraka : pa.pU. munirAjazrI saMyamabodhi vi.ma.sA.) 12. saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta (pU.sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. tathA pU.sA. zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU.sA.zrI divyayazAzrIjI ma. kI preraNA se mUlIbena kI ArAdhanA kI anumodanArthe) 13. bAbu amIcaMda pannAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa vAlakezvara, muMbaI-400006. (preraka : pU. munirAjazrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.) 14. zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbaI (preraka : pU. munizrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi.ma.) 15. zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgala pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda (preraka : pa.pU. AcAryadeva zrI rucakacaMdra sUri ma.) mAdanAtha)
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1177 16. zrI pArzvanAtha zve.mU. jaina saMgha, saMghANI isTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI (preraka : pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) 17. zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbaI (preraka : pU. munirAjazrI akSayabodhi vi.ma.) 18. zrI kalyANajI sobhAgacaMdajI jaina peDhI, piMDavADA. (preraka : siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImad vijaya premasUrIzvarajI ma.sA. ke saMyamakI anumodanArthe ) 19. zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbaI (preraka : vairAgyadezanAdakSa pU.A. zrI hamacaMdrasUri ma.sA.) 20. zrI AMbAvADI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda (preraka : pU.muni zrI kalyANabodhi vi.ma.) 21. zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda (preraka : pU. AcArya zrI nararatnasUri ma. ke saMyamajIvanakI anumodanArthe pUjya tapasvIrana AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma.sA.) 22. zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda (preraka : pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijayajI ma.) 23. zrI mahAvIra jaina zve. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, zeTha kezavalAla mUlacaMda jaina upAzraya, amadAvAda. (preraka : pa.pU. AcArya zrI rAjendrasUri mahArAja sA.) 24. zrI mATuMgA jaina zve. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha anDa ceriTIja, mATuMgA, muMbaI 25. zrI jIvIta mahAvIrasvAmI jaina saMgha, nAMdiyA (rAjasthAna) (preraka : pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA munizrI mahAbodhi vijayajI ma.sA.) 26. zrI vizA osavAla tapagaccha jaina saMgha, khaMbhAta (preraka : vairAgyadezanAdakSa pa.pU. AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 27. zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara, muMbaI - 400007. 28. zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti (preraka : parama pUjya vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAheba ke saMvata 2053 ke pAlitANA meM cAturmAsa prasaMga para jJAnanidhi meM se) 29. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, amaralDa epArTamenTa, aMdherI (IsTa), muMbaI (preraka : munizrI netrAnaMda vijayajI ma.sA.) . 30. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda (preraka : munizrI saMyamabodhi vi.ma.) 31. zrI kRSNanagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda (preraka : pa.pU. AcArya vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA kRSNanagara madhye saMvata 2052 ke cAturmAsa nimitta pa.pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijaya ma.sA.) 32. zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA TrasTa, nijAmapurA, vaDodarA
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1178 33. zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA (preraka : pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAja zrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. ) 34. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAmbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (preraka : : pU. munirAja zrI anaMtabodhi vijayajI ma.sA.) 35. zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata (preraka : pU.paM. akSayabodhi vijayajI ma.sA. ) 36. zrI zve.mU. tapAgaccha dAdAra jaina pauSadhazAlA TrasTa, ArAdhanA bhuvana, dAdara, muMbaI (preraka : munizrI aparAjita vijayajI ma.sA.) 37. zrI javAhara nagara jaina zve. mUrtipUjaka saMgha, goregAva, muMbaI (preraka : pU. A. zrI rAjendrasUri ma.sA.) 38. zrI kanyAzAlA jaina upAzraya, khaMbhAta (preraka : pU. pra. zrI raMjana zrIjI ma. sA. pU. pra. zrI iMdra zrIjI ma.sA. ke saMyamajIvana ke anumodanArthe pa.pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma.sA. tathA pa. pU. sA. zrI vaMsataprabhAzrIjI ma.sA. tathA sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. sA.) 39. zrI mATuMgA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha anDa cerITIja, mATuMgA, muMbaI (preraka : : pU. paMnyAsapravara zrIjayasuMdaravijayajI gaNivarya) 40. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (IsTa) (preraka : pU.paM. zrI varabodhivijayajI gaNivarya) 41. zrI AdinAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI (preraka : pa.pU. A. zrI guNaratnasUri ma. ke ziS pU.paMnyAsajI zrIpuNyaratnavijayajI gaNivarya tathA pU. paM. yazoratnavijayajI gaNivarya) 42. zrI koImbatUra jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, koImbatUra 43. zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda ( pa.pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA. ke mUrti pratiSThA prasaMga hue AcArya - paMnyAsa - gaNi padArohaNa dIkSA vagere nimitte jJAnanidhi meM se) 44. zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbaI ( preraka : pU. munizrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pU.paM. zrI akSayabodhivijayajI ma. sA. ) 45. zrI hIrasUrIzvarajI jagadguru zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbaI 46. zrI pArzvanAtha zve. mUrti jaina saMgha, saMghANI isTeTa, ghATakopara (vesTa). muMbaI (preraka : gaNivaryazrI kalyANabodhi vi.ma.) 47. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zve. mU. pU. saMgha jainanagara, amadAvAda ( pU. munizrI satyasuMdara vi. kI preraNA se cAturmAsa meM jJAnanidhi meM se) 48. ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa - muMbaI (preraka : pU. munizrI ratnabodhi vijayajI ma.sA. ) 49. zrI marIna DrAIva jaina ArAdhaka TrasTa, muMbaI 50. zrI sahasraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbaI
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1179 (preraka : munizrI satvabhUSaNa vijayajI) 51. zrI govAlIyA TeMka jaina saMgha, muMbaI (preraka : gaNivaryazrI kalyANabodhi vi. ma.sA.) 52. zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, muMbaI 53. zrI vADIlAla sArAbhAI derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbaI ___ (preraka : munizrI rAjapAlavijayajI ma. tathA paM. zrI akSayabodhi vijayajI gaNivara) 54. zrI prInsesa sTrITa, luhAra cAla jaina saMgha (preraka : gaNivarya zrI kalyANabodhi vi. ma.) 55. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa kAMdivalI (IsTa), muMbaI (preraka : munizrI rAjapAla vijayajI ma. tathA paM. zrI akSayabodhi vijayajI gaNivara) 56. sAdhvIjI zrI sUryayazAzrIjI tathA suzIlayazAzrIjI ke pArlA (IsTa) kRSNakuMja meM hue cAturmAsa kI nidhi meM se 57. zrI premavardhaka devAsa zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda __ (preraka : pU.A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.) 58. zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroDa, vaDodarA (preraka : paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijayajI gaNivarya) 59. zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa kolhApura (preraka : pU. munirAja zrI premasuMdara vijayajI ma.) 60. zrI dharmanAtha po. he. jaina nagara zve. mU.pU. saMgha, amadAvAda (preraka : pU. puNyarati vijayajI mahArAja) 61. zrI dipaka jyoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka : pU.paM. zrI bhuvanasuMdara vijayajI gaNivarya tathA pU.paM. zrI guNasuMdara vijayajI gaNivarya) 62. zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAbala, punA (preraka : paM. kalyANabodhi vijayajI ke vardhamAna tapa so olIkI anumodanArthe, paMnyAsajI zrIvizvakalyANavijayajI gaNivarya) 63. omakAra sUrIzvarajI ArAdhanA bhuvana - surata (preraka : A. guNaratnasUri ma. ke ziSya munizrI jinezaratnavijayajI ma.) 64. zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, ghATakopara (IsTa), muMbaI 65. zrI AdIzvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAva 66. zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (preraka : pU. gacchAdhipati A. jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 67. zrI govAliyA Teka jaina saMgha, muMbaI---- (preraka : paM. kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 68. zrIvilepArale zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha anDa ceriTIjha, vilepArle (pUrva), muMbaI 69. zrI nensI kolonI jaina zve.mU.pU. saMgha, borIvalI, muMbaI 70. mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra (pa.pU. zrI kalyANabodhi vi.nA ziSya muni bhaktivardhana vi.ma. tathA sA. jayazIlAzrIjI ke saMsArI suputra rAjanajI kI puNyasmRti nimitte ha. suputro navInabhAI, cunIlAla, dilIpa, hiteza)
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1180 71. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (I) (preraka : pa.pU. zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 72. zrI dharmavardhaka zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, kArTara roDa naM. 1, borIbalI ( preraka : pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 73. zrI umarA jaina saMghanI zrAvikAo (jJAnanidhi meM se) (preraka : pa.pU. munirAja zrI jinezaratna vijayajI ma. sA.) 74. zrI kezarIyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI (rAja.) (preraka : pa.pU. mu. zrI merucaMdra vi. ma. tathA paM. zrI hiraNyabodhi vi.ga.) 75. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI, muMbaI (preraka : pa. pU. munirAja zrI hemadarzana vi. ma. sA. ) 76. zrI jaina zve. mU. sudhArAkhAtA peDhI, mahesANA 77. zrI vikrolI saMbhavanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, vikrolI (IsTa), muMbaI ke ArAdhaka bahanoM kI tarapha se (jJAnanidhi) 78. zrI ke.pI. saMghavI cerITebala TrasTa, surata, muMbaI (preraka : pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyApravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya suzrAvikA tapasvIratnA zrIratanabena ke 75 upavAsa nimitte) 79. zeTha kanaiyAlAla bheramalajI ceriTebala TrasTa, caMdanabAlA, vAlkezvara, muMbaI 80. zAha jesIMgalAla mohanalAla AseDAvAloMke smaraNArthe (ha. prakAzacaMdra je. zAha, AphrikAvAle) (preraka : paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 81. zrI navADIsA zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, banAsakAMThA 82. zrI pAlanapura jaina mitra maMDala saMgha, banAsakAMThA (preraka : pU. paMnyAsapravarazrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 83. zrI UMjhA jaina mahAjana (preraka : pU. paMnyAsapravara zrI aparAjitavijayajI gaNivarya evaM pU. munirAja zrI hemadarzanavijayajI ma.sA.) 84. zrI sImaMdhara jina derAsara, emaralDa apArTamenTa, aMdherI (I) muMbaI (preraka : pU.sA.zrIsvayaMprabhAzrIjI ke ziSyA pU. sA. zrI tattvaprajJAzrIjI Adi) 85. zrI bApunagara zve. mU. jaina saMgha, amadAvAda 86. zrI zephAlI jaina saMgha, amadAvAda 87. zrI zAntAbena maNilAla ghelAbhAI parIkha upAzraya, sAbaramatI, amadAvAda (preraka : sA. zrI suvarNaprabhAzrIjI ma. tathA sA. zrI ratnatrayAzrIjI ma. ) 88. zrI ADesara vizA zrImAlI jaina derAvAsI saMgha ( preraka : A. zrI kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.)
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1181 89. zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazAlA evaM zrI zreyaskara maMDala, mahesANA. 90. zrI tapAgaccha sAgaragaccha ANaMdajI kalyANajI peDhI, viramagAma (preraka : A.zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.). 91. zrI mahAvIra zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, vijayanagara, nAraNapurA, amadAvAda 92. zrI sImaMdharasvAmi jaina saMgha, aMdherI (pUrva) (preraka : sA. zrI svayaMprabhAzrIjI ma.) 93. zrI cakAlA zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha (preraka : A.zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) 94. zrI aThavAlAInsa zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha evaM zrI phUlacanda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata 95. zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha - saMsthAna, byAvara (rAjasthAna) (preraka : A. zrI puNyaratnasUrIzvarajI ma.sA.) 96. pAlanapuranivAsI maMjUlAbena rasikalAla zeTha (hAla, muMbaI), (preraka : A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) 97. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zve.mU.jaina saMgha, padmAvatI epArTamenTa, nAlAsopArA (I), (preraka : pa.pU.A.zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.) 98. zrI RSabha prakAzabhAI gAlA. saMghANI ghATakopara (ve.) (preraka : pa.pU.A.zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.) 99. zrI pukharAja rAyacaMda ArAdhanA bhavana, sAbaramatI, (pa.pU. vyAkhyAnavAcaspati A.de. zrImadvijaya rAmacandrasUrIzvarajI ma.sA.kI divya kRpA se) 100. zrI kuMdanapura jaina saMgha, kuMdanapura - rAjasthAna, ha. zrIzAMtilAlajI muthA + + mamatA thira sukha zAkinI, niramamatA sukhamUla / mamatA ziva pratikUla hai, niramamatA anukUla // paranati viSaya virAgatA, bhavataru mUlakuThAra / tA Age kyuM kari rahe, mamatA veli pracAra // + hahA ! mohakI vAsanA, budhaku bhI pratikUla / yA kevala zrutaaMdhatA, ahaMkArako mUla // ravi dUjo tIjo nayana, aMtara bhAva prakAsa / karo aMdha savi pariharI, eka viveka abhyAsa // + jabaluM bhavakI vAsanA, jAge moha nidAna / tabaluM ruce na lokakuM, niramama bhAva pradhAna // +
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM3; occ | zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dvArA prakAzita grantho kI sUci | pratavibhAga adhyAtmakalpadruma saTIka AvazyakasUtra saTIka bhAga-4 (hari0) adhyAtmasAra saTIka 34. AzAtanopaniSad adhyAtmopaniSad iryApathikISaTtrizikA saTIka anantacaritroddhRta pUjASTaka 36. uttasadhyayanasUtra saTIka (zAMti0) bhAga-1 anuttaropapAtikadazAGga saTIka 37. uttarAdhyayanasUtra saTIka (zAMti0) bhAga-2 anuyogadvAra mUla uttarAdhyayanasUtra saTIka (zAMti0) bhAga-3 anuyogadvAra saTIka (mala.hema.) 39. utpAdAdisiddhi saTIka anekAntavyavasthAprakaraNa upadezapada saTIka bhAga-1 antakRddazAGga saTIka upadezapada saTIka bhAga-2 aSTakaprakaraNa saTIka 42. upadezamAlA saTIka (siddharSi0) aSTasahasrItAtparyavivaraNa 43. upadezaratnAkara saTIka AgamIyasUktAvalI upadezasaptati AcArapradIpa 45. upadezasaptatikA (navyA) saTIka 14. AcArAGgasUtra dIpikA prathama zrutaskandha 46. upaniSat-sarvasva 15. AcArAGgasUtra pradIpikA bhAga-1 upamitibhavaprapaJcakathA 16. AcArAGgasUtra pradIpikA bhAga-2 RSibhASitasUtra mUla AcArAGgasUtra saTIka bhAga-1 oghaniyukti saTIka 18. AcArAGgasUtra saTIka bhAga-2 50. kathAkoSa AcAropadeza karmagrantha (1-4) 20. AdhyAtmikamataparIkSA karmagrantha (5-6) AbhANazataka karmaprakRti bhAga-1 Arambhasiddhi saTIka karmaprakRti bhAga-2 ArAdhakavirAdhakacaturbhaGgI saTIka karmaprakRti bhAga-3 24. Avazyakaniyukti dIpikA sahita bhAga-1 56. karmaprakRti saTIka (malaya0, yazo0) Avazyakaniyukti dIpikA sahita bhAga-2 57. karmaprakRti sArtha Avazyakaniyukti dIpikA sahita bhAga-3 58. kalpasUtra kaumudiTIkAyukta 27. AvazyakasUtra saTIka bhAga-1 (malaya0) 59. kalpasUtra pradIpikAyukta 28. AvazyakasUtra saTIka bhAga-1 (hari0) kalyANamandira saTIka 29. AvazyakasUtra saTIka bhAga-2 (malaya0) 61. kAyasthitiprakaraNa 30. AvazyakasUtra saTIka bhAga-2 (hari0) 62. guruguNaSaTtriMzatSaTvizikA saTIka 31. AvazyakasUtra saTIka bhAga-3 (malaya0) 63. catuHzaraNaprakIrNaka 32. AvazyakasUtra saTIka bhAga-3 (hari0) 64. caturviMzatijinastuti saGgraha 48. 49. 5
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65. 66. 67. candravIrazubhAdikathAcatuSTaya candravedhyakaprakIrNaka 68. 69. caityavandanakulaka saTIka 70. caityavandanabhASya saTIka candrakevalicaritra candraprabhacaritra 72. 71. janmabUdvIpaprajJapti saTIka bhAga - 1 jambUdvIpaprajJapti saTIka bhAga - 2 jambUdvIpasaGgrahaNI jambUsvAmIcaritra jIvavicAra 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. jainakathAsaGgraha bhAga-2 80. jainakathAsaGgraha bhAga-3 81. jainakathAsaGgraha bhAga - 4 82. jainakathAsaGgraha bhAga - 5 83. jainakathAsaGgraha bhAga - 6 jainatattvasAra 84. jIvAjIvAbhigamasUtra saTIka bhAga - 1 jIvAjIvAbhigamasUtra saTIka bhAga - 2 jainakathAsaGgraha bhAga-1 jainadharmabhaktikaJcanamAlA bhAga - 1 jainadharmabhaktikaJcanamAlA bhAga-2 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. jyotiSkaraNDaka 93. tattvajJAnataraGgiNI 94. tattvAmRta 95. tattvArthasUtra saTIka (yazo0) 96. tattvArthasUtra saTIka (hari0) jainarAmAyaNa jJAtAdharmakathA saTIka jJAnasAra upahAra jJAnasAra saTIka jJAnasAra saTIka 97. tandulavaicArika prakIrNaka 98. 99. taraGgalolA-samAsa triSaSTizalAkApuruSacaritra parva - 1 1183 100. triSaSTizalAkApuruSacaritra parva - 2 101. triSaSTizalAkApuruSacaritra parva - 3, 4 102. triSaSTizalAkApuruSacaritra parva - 5, 6 103. triSaSTizalAkApuruSacaritra bhAga - 1, parva - 1 104. triSaSTizalAkApuruSacaritra bhAga - 2, parva - 2, 3 105. triSaSTizalAkApuruSacaritra bhAga - 3, parva - 4, 5, 6 106. triSaSTizalAkApuruSacaritra bhAga - 4, 107. triSaSTizalAkApuruSacaritra bhAga - 5 108. triSaSTizalAkApuruSacaritra bhAga - 109. daNDakaprakaraNa 6 110. darzanaratnaratnAkara bhAga - 1 111. darzanaratnaratnAkara bhAga - 2 119. dhanyacaritra 120. dharmaparIkSA 121. dharmabindu saTIka 122. dharmaratnaprakaraNa saTIka bhAga - 1 123. dharmaratnaprakaraNa saTIka bhAga - 2 124. dharmavidhiprakaraNa 125. dharmasaGgraha saTIka bhAga - 1 126. dharmasaGgraha saTIka bhAga - 2 127. dharmasaGgraha saTIka bhAga-3 128. nandisUtra cUrNisahita 129. nandisUtra mUla 130 nandisUtra saTIka (malaya0) parva - 7 112. darzanaratnaratnAkara bhAga - 3 113. dazavaikAlikasUtra saTIka ( samaya 0 ) 114. dazavaikAlikasUtra saTIka (hari0) 115. dAnaviMzikA 116. dRSTAMtazataka 117. devadharmaparIkSA 118. dvAtriMzatdvAtriMzikA (siddha0 ) 131. nayarahasya 132. nayopadeza 133. nalAyanam (kuberapurANa) parva - 8, 9 parva - 10
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134. navapadaprakaraNa laghuvRtti sahita 135. navapadaprakaraNa saTIka bhAga - 1 136. navapadaprakaraNa saTIka bhAga - 2 137. nAbhakarAjacaritra 138. nirayAvalikA 139. neminAthacaritra (gadya) 140. neminAthamahAkAvya 141. nyAyAloka 142. nyAyAvatAra 143. paJcakalpabhASyacUrNi 144. paJcanirgranthI 145. paJcavastuka saTIka 146. paJcasaGgraha saTIka ( candrarSi0, bhAga-1 147. paJcasaGgraha saTIka (candrarSio, 167. pratikramaNasUtrapadavivRti 168. pratimAzataka saTIka 169. pramANaprakAza 170. pramANamImAMsA 171. pramAlakSaNa 172. pravacanaprasUpaniSad 173. pravacanasAroddhAra saTIka bhAga - 1 174. pravacanasAroddhAra saTIka bhAga - 2 175. pravrajyAvidhAnakulaka saTIka 176. prazamarati saTIka 177. praznavyAkaraNa saTIka (abhaya0) 178. praznavyAkaraNa saTIka (jJAna0 ) 179. praznottarapradIpa 180. bandhahetUdayatribhaGgI saTIka 181. bRhatkSetrasamAsa saTIka 182. bRhatsaGgrahaNi saTIka 183. bhaktaparijJAprakIrNaka 184. bhaktAmara stotra saTIka malaya 0 ) f malaya 0 ) 185. bhagavatIsUtra saTIka (abhaya0) bhAga - 1 186. bhagavatIsUtra saTIka (abhaya0) bhAga - 2 187. bhagavatIsUtra saTIka (abhaya0) bhAga-3 188. bhagavatIsUtra saTIka (dAna0) 189. bhavabhAvanA saTIka bhAga - 1 190. bhavabhAvanA saTIka bhAga - 2 191. maraNavibhakti bhAga - 1 192. mallinAtha caritra 193. mahApratyAkhyAnaprakIrNaka 194. mahAvIracariyaM. 195. mahopaniSad 196. mArgaNAdvAravivaraNa 197. mArgaparizuddhi 198. munisuvratasvAmIcaritra 199. mokSopaniSad 200 yatidinacaryA saTIka 201. yatilakSaNasamuccaya bhAga-2 148. paJcasUtra saTIka 149. paJcasUtraharibhadravRttivArtika 150. paJcAzaka saTIka 151. pariNAmamAlA 152. pAkSikasUtra 153. 1184 pANDavamahAkAvya bhAga - 1 154. pANDavamahAkAvya bhAga - 2 155. pArzvanAthacaritra 156. pArzvanAthastotra 157. piNDaniryukti saTIka 158. piNDavizuddhi saTIka 159. piNDavizuddhi sAnuvAda 160. puSpamAlA saTIka 161. pRthvIcandra caritra 162. prakaraNasandoha 163. prajJApanAtRtIyapadasaGgrahaNI 164. prajJApanAsUtra saTIka (hari0) 165. prajJApanAsUtra saTIka bhAga - 1 (malaya0) 166. prajJApanAsUtra saTIka bhAga - 2 ( malaya0)
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202. yazodharacaritra (gadya) 203. yuktiprabodha 204. yogabinduzlokavArttika 205. yogopaniSad 206. rAjapraznIyasUtra saTIka 207. laghucaityavandanacaturviMzikA 208. laghuzAntistava saTIka 209. lalitavistarA 210. lokokti 211. vandanapratikramaNasUtra - avacUri 212. vardhamAnadezanA bhAga - 1 213. vardhamAnadezanA bhAga-2 214. vastupAlacaritra 215. vAsupUjyacaritra 216. vicArapaJcazikA saTIka 217. vicArabindu 218. vicAraratnAkara 219. vicArasaptatikA saTIka 220. vipAkasUtra 221. vimalanAthacaritra 222. vimuktyupaniSad 223. vizeSaNavati 224. vizeSAvazyakabhASya saTIka (koTyA0 ) bhAga-1 225. vizeSAvazyakabhASya saTIka (koTyA0 ) bhAga-2 226. vairAgyakalpalatA 227. vyavahArazuddhiprakAza 228. zAntasudhArasa saTIka 229. zAntinAthacaritra 230. zAlibhadracaritra 231. zrAddhaguNavivaraNa 232. zrAddhadinakRtya saTIka bhAga - 1 233. zrAddhadinakRtya saTIka bhAga - 2 234. zrAddhapratikramaNasUtra saTIka 1185 235. zrAddhapratikramaNasUtra saTIka (devendra0) 236. zrAddhapratikramaNasUtra saTIka (ratnazekhara 0 ) 237. zrAddhapratikramaNasUtraTIppanaka 238. zrAddhavidhiprakaraNa 239. zrAvakadharmavidhiprakaraNa saTIka 240. zrIpAlacaritra 241. zrutamahApUjana 242. zreyAMsanAthacaritra 243. SaTpuruSacaritra 244. SaTsthAnaprakaraNa saTIka 245. SoDazaka saTIka (yazobhadra0, yazo0) 246. saMvegadrumakandalI 247. saMsAradAvAnalastuti saTIka 248. saMstArakaprakIrNaka saGgrahaNIsUtra saTIka 249. saGgrahazloka 250. saptatikAbhASya saTIka 251. samarAdityakathA 252. samavasaraNastavAdi 253. samavAyAGgasUtra saTIka 254. samAdhisudhA 255. sambodhasaptati saTIka 256. sammati 257. samyaktvasaptati saTIka 258. savAso - doDhaso-sADAtraNaso gAthAnA stavana 259. sAmAcArI 260. sAmAcArIprakaraNa 261. sAmAcArIprakaraNa saTIka 262. siddhacakramAhAtmya (zrIpAlacaritra) 263. siddhaprAbhRta 264. supArzvanAthacaritra bhAga - 1 265. supArzvanAthacaritra bhAga - 2 266. subodhAsAmAcArI 267. subhASita (AgamIya ) 268. suvrataRSikathAnaka 269. sUktamuktAvalI
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270. sUtrakRtAGgasUtra cUrNisahita 271. sUtrakRtAGgasUtra dIpikA sahita (harSa0) bhAga-2 272. sUtrakRtAGgasUtra dIpikAsahita (sAdhu0) bhAga-1 273. sUtrakRtAGgasUtra dIpikAsahita (sAdhu0 ) bhAga-2 274. sUtrakRtAGgasUtra saTIka bhAga - 1 275. sUtrakRtAGgasUtra saTIka bhAga - 2 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. aMgacUlikA saTIka bhAga - 1 aMgacUlikA saTIka bhAga - 2 aMgulasittarI sArtha aDhI dvIpanA nakazAnI hakIkata aNagArano zaNagAra anuttaropapAtika amRtam anuttaropapAtika upaniSad anubhUtigItA anekAMtavAda anekAMtavAdapraveza anekArtharatnamaMjUSA antakRddazAGga amRtam abhayamantrIzcaracaritra bhAga - 1 abhayamantrIzcaracaritra bhAga - 2 abhayamantrIzvaracaritra bhAga - 3 abhidhAnavyutpattiprakriyAkoza bhAga - 1 abhidhAnavyutpattiprakriyAkoza bhAga-2 arihaMtavandanAvalI sArtha arhannAmasahastrasamuccaya arhannIti avadhUtagItA saTIka aSTAvakra gItA saTIka aspRzadgativAda saTIka 1186 276. 277. 278. sthAnAGgasUtra saTIka bhAga - 1 279 sthAnAGgasUtra saTIka bhAga - 2 280. syAdvAdabhASA 281. haribhadrasUrigranthasaGgraha 282. hAribhadrIyAvazyakavRtti TIppanaka 283. hiMsASTaka saTIka 284. hI prazna (praznottarasamuccaya) pustaka vibhAga sUryaprajJapti saTIka senaprazna (praznaratnAkara) stotraratnAkara bhAga - 1 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. AcAropaniSad ATha dRSTinI sajjhAya 32. Atmatattvaviveka vivecanasahita 33. AtmAvabodha saTIka 34. AdinAtha zukanAvalI 35. AdIzvara alabelore 36. Ai Ai re aMjanazalAkA Agama amRtam AgamanI AchI jhalaka AgamapratipakSanirAkaraNa AgamasAra (devacandrakRti - 1 ) AcArAGga amRtam AcArAGga upaniSad AcAropadeza AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada - 1 AnaMdaghananI AtmunubhUti pada 1-5 AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 6-10 AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 11-15 AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 16 AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 17 AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 18 AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 19 AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 20
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1187 18. 50. 45. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 21 46. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 22 47. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 23 48. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 24 49. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 25 AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 26 51. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 27 52. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 28 53. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 29 54. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 55. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 56. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 57. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 58. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 59. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 35 60. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 36 61. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 37 62. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 38 63. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 39 64. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 40 65. AnaMdaghananI AtmAnubhUti pada 41 AnandakAvyamahodadhi bhAga-1 AnandakAvyamahodadhi bhAga-3 68. AnandopaniSad 69. ApaNA jJAnabhaMDAro 70. AbU bhAga-1 71. AbU bhAga-2 AbU bhAga-3 AbU bhAga-4------ 74. AbU bhAga-5 AryamahAgiri-AryasuhastisUri samprati mahArAjA 76. AryamahAgiri-AryasuhastisUri samprati mahArAjA 77. ArSavizva iSTopadeza saTIka sAnuvAda 79. upadezapadopaniSad upadezaratnakoSa saTIka upadezasaptatikA sAnuvAda upadhAnavidhi 83. upazamanAkaraNa bhAga-1 upazamanAkaraNa bhAga-2 (kSapakazreNi) upAsakadazA amRtam upAsakadazA upaniSad 87. upAsanopaniSad RSabhapaJcAzikA saTIka 89. RSibhASitasUtra saTIka bhAga-1 RSibhASitasUtra saTIka bhAga-2 91. enjoya jainIjhama 92. aindrastuti sAvacUri 93. opiniyansa opha dha varlDa phora jainIjhama 94. aupapAtika amRtam aupapAtika upaniSad kathAratnakoSaprakaraNa saTIka 97. karuNAvajrAyudhanATaka 98. karmagranthaSaTkAvacUri karmagranthasya TabArtha (devacandrakRti-4) (karmasaMvedhasahita) 99. karmasiddhi 100. karmasiddhi sAnuvAda 101. kalyANamandira saTIka 102. kasturiprakaraNa 103. kAvyasaGgraha bhAga-1 104. kAvyasaGgraha bhAga-2 105. kumArapAlacarita (vyAzrayamahAkAvya) saTIka 106. kumAravihArazataka sAvacUri 107. kaumudImitrAnandanATaka 108. guNavarmAcaritra anuvAda 67. 72.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109. guruguNaratnAkara kAvya 110. guruguNaSaTtraMzatSaTtrizikA (devacandra kRti 3) 111. gurvAvalI 112. godhulikArtha 113. gautamASTaka sAnuvAda 114. gautamIyakAvya 115. caturviMzatikA 116. caturviMzatijinastavana 117. cattAri aTTha dasa doya stava 118. candraprajJapti saTIka bhAga - 1 119. candraprajJapti saTIka bhAga - 2 120. candraprabhasvAmIcaritra anuvAda 121. cANakyanIti 122. cAritramanorathamAlA 123. cAlo pAThazAlA jaie 124. cAlo zibiramA jaie 125. cAlo sthaMbhana tIrthe 126. cetodUtam 127. caityavandana cauvizI sArtha 128. caityavandana bhASya chAyAsahita 129. caityavandana bhASya chAyAsahita sAnuvAda 130. caityavandanAdibhASyatrayam covizI-vIzI (sArtha) 131. chandolaGkAranirUpaNa 132. jagadguru kAvya 133. jambUdvIpasamAsa bhASAMtara 134. jambUsvAmIcaritra anuvAda 135. jayatihuaNastotra saTIka 136. jinavANI (tulanAtmakadarzana) 137. jIrAvalA juhArIe 138. jIrAvalIya kAvya 139. jIvadayA prakaraNa saTIka 140. jIvanautthAna bhAga - 1-4 1188 141. jIvasamAsa (TIkAnuvAda) 142. jIvAjIvAbhigama amRtam 143. jIvAjIvAbhigama upaniSad 144. jIvAnuzAsana jaina itihAsa 145. jaina zilpavidhAna bhAga - 1 146. jaina zilpavidhAna bhAga - 2 147. jaina stotra saGgraha 148. jainaM jayati zAsanam 149. jainakathAratnakoSa bhAga - 1 150. jainakathAratnakoSa bhAga - 2 151. jainakathAratnakoSa bhAga - 3 152. jainakathAratnakoSa bhAga - 4 153. jainakathAratnakoSa bhAga - 5 154. jainakathAratnakoSa bhAga - 6 155. jainakathAratnakoSa bhAga - 7 156. jainakathAratnakoSa bhAga -8 157. jainakumArasambhavakAvya saTIka 158. jainagaNitavicAra 159. jainagotrasaGgraha (prAcIna jaina itihAsa sahita ) 160. jainajyotirgranthasaGgraha 161. jainatIrthadarzana 162. jainatIrthono itihAsa 163. jainadharmastotra 164. jainadharmano prAcIna itihAsa 165. jainastotra tathA stavanasaGgraha (sArtha) 166. jJAtAdharmakathA 167. jJAtAdharmakathA upaniSad 168. jJAtAdharmakathA amRtam 169. jJAnapaJcakavivaraNa saTIka 170. DAyamaMDa DAyarI 171. tattvAmRta bhASAMtara 172. tattvArtha uSA 173. tattvArthAdhigamasUtra
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174. tattvopaniSad 175. tilakamaJjarI 176. tripadIzataka 177. damayaMtI caritra (nalAyanam) 178. dAnaprakAza 179. dAnAdi prakaraNa 180. digvijayamahAkAvya 181. duHSamagaMDikA saTIka sAnuvAda 182. devacandrakRtisaGgraha 183. devacandrastavanAvalI 184. devadharmaparIkSA vivecanasahita 185. devendra narakendra prakaraNa 186. dezanAzataka 187. dezanopaniSad 188. dravya guNa paryAyano rAsa bhAga-1 189. dravya guNa paryAyano rAsa bhAga-2 190. dvivarNaratnamAlA sAnuvAda 191. dharmasarvasvAdhikAra 192. dharmAcAryabahumAnakulaka saTIka 193. dharmopaniSad 194. dhyAnopaniSad 195. namaskAra mahAmantra 196. namaskArastava saTIka 197. namaskArasvAdhyAya 198. namiUNastotra sAvacUri 199. nayakarNikA 200. nayacakrasAra (devacandrakRti 2) .. 201. nayaprakAzastavavRtti 202. nayamArgadarzaka . .... 203. nayavAda 204. navapadachavIsI 205. navapadasaMvedanA 206. navasmaraNa (aMgrejI) 207. navInapUjAsaMgraha 1189 208. nAnAcittaprakaraNa saTIka sAnuvAda 209. nirayAvalikA amRtam 210. nirayAvalikA upaniSad 211. nItitattvAdarza sArtha 212. neminirvANa 213. nyAyaprakAza 214. nyAyapradIpa 215. nyAyasiddhAMtamuktAvalI 216. nyAyasaGgraha saTIka 217. paMcaparameSThistavana 218. paJcasUtropaniSad 219. paTTAvalIsamuccaya bhAga-1 220. paTTAvalIsamuccaya bhAga-2 221. padyAvalI sAnuvAda bhAga 1, 2 222. paramapratiSThAkAvya 223. paramopaniSad 224. paripATIcaturdazaka 225. paryantaArAdhanAsUtra 226. paryuSaNaparvAdikathA 227. pArzvanAthacaritra 228. puNyaprakAzanuM stavana 229. puSpaprakaraNamAlA 230. puSpamAlA vivecana sahita 231. pUrNopaniSad 232. pauSadhavidhi 233. prakaraNatrayI 234. prakaraNadohana 235. prakaraNapuSpamAlA saTIka 236. prakIrNaka upaniSad 237. prajJApanA amRtam 238. prajJApanA upaniSad 239. pratikramaNahetu 240. pratibodha 241. prathamopaniSad
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242. prabandhacintAmaNI 243. prabhu-guNa-guJjana 244 prabhujInI dIkSA ujavAya re 245. pramANanayatattvAlokAlaGkAra sAvacUri 246. pramANaparibhASA 247. pramAdaparihArakulaka 248. prameyaratnakoSa 249. pravrajyAvidhAna 250 prazamarati anuvAda 251. prazastisaGgraha 252. prAkRtanAmamAlA (pAialacchI nAmamAlA) 253. praznavyAkaraNa amRtam 254. praznavyAkaraNa upaniSad 255. praznottaraciMtAmaNi 256. prasannatAnI paraba 257. prAcIna zvetAmbara arvAcIna digambara 258. prArthanopaniSad 259. premamandiram 260. balasANAnA vimalanAtha 261. bRhatkSetrasamAsa (mUla) 262. bRhatkSetrasamAsa vivecanasahita bhAga-1 263. bRhatkSetrasamAsa vivecanasahita bhAga - 2 264. bRhatsaGgrahaNiyantroddhAra 265. brahmopaniSad 266. bhaktAmarastotra saTIka 267. bhagavatIsUtra amRtam 268. bhagavatIsUtra upaniSad 269. bhartRharinirveda 270. bhAnucandragaNita 271. bhuvanabhAnavIyam 272. bhuvanabhAnavIyam vArtikasahita 273. bhuvanabhAnukevalicaritra 274. bhojaprabandha 275. magnopaniSad 1190 276. mahAvIrajinastavana 277. mAnavadharmasaMhitA (zAMtasudhAnidhi) 278. mArgaNAvicArasaGgraha 279. muktimArgadarzana yAne dharmaprAptinA hetuo 280 mudrita kumudacandra 281. muhapatti carcA 282. mUrtimaMDanapraznottara 283. mUlazuddhiprakaraNa vivecanasahita 284. mRtyUpaniSad 285. mevADa ke jaina tIrtha bhAga-3 286. mokSapadasopAna (14 guNasthAnaka ) 287. moharAjaparAjaya bhAga - 1 288. moharAjaparAjaya bhAga - 2 289. mohonmUlanavAdasthAnaka 290. mohopaniSad 291. yatizikSApaJcAzikA 292. yuktiprakAza 293. yogadRSTisamuccaya anuvAda 294. yogadRSTisamuccaya bhASAMtara 295. yogabiMdu 296. ratnazekhara - ratnavatI kathA 297. ratnazekharanRpakathA chAyAsahita 298. ratnAkarAvatArikA vivecanasahita bhAga-1 299. ratnAkarAvatArikA vivecanasahita bhAga - 2 300. ratnAkarAvatArikA vivecanasahita bhAga-3 301 rAjapraznIya amRtam 302. rAjapraznIya upaniSad 303. rAmAyaNa 304. lAiphasTAila 305. lIlAvatIgaNita 306. lokopaniSad 307. vargacUlikA saTIka 308. vardhamAnadvAtriMzikA saTIka 309. vastupAlacaritra bhASAMtara
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1191 310. vAdopaniSad 344. sakalArhatstotra 311. vikAranirodha 312. vicAraratnasAra (devacandrakRti 5 ) 313. vicArasAra (devacandrakRti) 314. vijayaprazastimahAkAvya 315. vijayAnaMdaabhyudayamahAkAvya 316. vijJaptilekhasaGgraha 317. vipAka amRtam 318. vipAka upaniSad 319. vimalanAthacaritra bhASAMtara 345. saGkramakaraNa bhAga - 1 346. saGkramakaraNa bhAga - 2 347. saJjJopaniSad 348. sattvopaniSad 349. sadA magana meM rahenA 350. sadbodhacandrodaya sAnuvAda 351. sandarbhasaGgraha 352. sandarbhasaJcaya 353. saphalatAnuM saranAmu 354. sabhAcamatkAra 355. samatAsAgaramahAkAvya 356. samayasAra 357. samavAyAGga amRtam 320. vimalaprabaMdha 321. vimalamaMtrIno rAsa 322. vividhapraznottara bhAga 1, 2 358. samavAyAGga upaniSad 359. samAdhitantra saTIka 360. sambodhasaptatikA vivecanasahita BETTE 323. vizeSazataka 324. vItarAgastotra 325. vIravijayamahopAdhyAyacaritra 326. vIrastutiyugalarUpakRtikalApa 327. vIropaniSad 328. vedanAnA zikhare 329. vedopaniSad 330. zaMkhezvarastotra sAnuvAda 361. samyaktvakaumudI 362. sarvadarzanasaGgraha vivecanasahita bhAga - 1 363. sarvadarzanasaGgraha vivecanasahita bhAga- 2 364. savAso - doDhaso - sADAnraNaso gAthAnA stavana 331. zakrastava 332. zatakanAmApaMcamakarmagrantha 333. zatruJjayamahAtIrthoddhAra anuvAda 365. sAdhumaryAdApaTTaka 366. sAmudrikazAstra bhASAMtara 367. sAmyazataka 334. zatruJjayamahAtIrthoddhAra mUla 335. zAmopaniSad 336. zikSopaniSad 337. zIladUta 338. zobhanastuti saTIka 368. sAmyopaniSad 369. sArasvatavyAkaraNa 370. siddhacakraArAdhanAvidhi 371. siddhAntamahodadhimahAkAvya 372. siddhAntaranikA 339. zrAmaNyopaniSad 340. zrutajJAna amIdhArA 373. sukRtasaGkIrtana 374. sukhopaniSad 375. subhASitapadyaratnAkara bhAga - 1 341. zrutazreNI 342. SaTtrizikAcatuSkaprakaraNa 376. subhASitapadyaratnAkara bhAga - 2 377. subhASitapadyaratnAkara bhAga - 3 343. SaSThizataka
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378. subhASitapadyaratnAkara bhAga-4 379. sumitracaritra 380. sulabhadhAturUpakoSa bhAga 1, 2, 3 381. sUktopaniSad 382. sUtrakRtAGga amRtam 383. sUtrakRtAGga upaniSad 384. sUtropaniSad 385. sTorI sTorI 386. stavanA 387. stavopaniSad 388. sthavirAvalI 389. sthAnAGga amRtam 390. sthAnAGga upaniSad 1192 391. syAdvAdamaJjarI sAnuvAda 392. syAdvAdamuktAvalI + bhAvasaptatikA 393. syAdvAdvakalikA 394. hiMsASTaka vivecana sahita 395. hiMsopaniSad 396. hiGgulaprakaraNa 397. hitazikSAchatrIsI 398. hIrasvAdhyAya bhAga-1 399. hIrasvAdhyAya bhAga-2 400. hemaprakAza mahAvyAkaraNa bhAga-1 401. hemaprakAza mahAvyAkaraNa bhAga-2 402. haimadhAtupATha ego baMdhai kamma, ego vh-bNdh-mrnn-vsnnaaii| visahai bhavaMmi bhamaDai, eguccia kammavelavio // jIva ekalo ja karma bAMdha che, tenA phaLarUpa vadha, baMdhana, maraNa, Apatti vagerene paNa jIva ekalo ja bhogave che. karmathI ThagAyelo jIva ekalo ja saMsAramAM bhame che. anno na kuNai ahiaM, hiyaM pi appA kare na hu anno| appakayaM suhadukkhaM, bhuMjasi tA kIsa dINamuho ? // | he jIva! anya koIpaNa tAru ahita karatuM nathI, hita paNa AtmA pote ja kare che, | anya koI karatuM nathI. pote ja karelA karmone lIdhe tuM sukha-duHkhane bhogave che. to zA mATe dIna mukhavALo thAya che. culasIi kira loe, joNINaM pmuhsyshssaaiN| ikvikvammi a jIvo aNaMtakhutto samuppanno // lokamAM jIvane utpanna thavAnA sthAna rUpa yoni coryAzI lAkha che. te eka eka yonimAM A jIva anaMtI vAra utpanna thayo che. mA jANasi jIva tuma, puttakalattAi majjha suhaheU / niuNaM baMdhaNameyaM, saMsAre saMsaraMtANaM // he jIva! putra, patnI vagere "mArA sukhanA kAraNarUpa che," ema tuM mAnIza nahIM. saMsAramAM paribhramaNa karatA A jIvane putra, patnI vagere gADha baMdhananuM kAraNa che. + +
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcAryaH 'goldtyaghacbdvAhazazataguNAnacpdH ||rU8|| - sacavatvasaptativAvRttiH AcArya 'bAraso cha-- guNothI alaMkRta hoya che. (38) - sabhyatvasaptatikAvRtti MULTY GRAPHICS TEBEC ZELLULZI