Book Title: Damyanti Charitra
Author(s): Manikyadevsuri
Publisher: Atmanand Jain Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005225/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TI Ja ation International Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trI, satI thanAna sirIjha na ho cho TaNI mAhideva ne lAina para nI che zrI damayaMtI caritra. ( jemAM mahAsatI damayaMtInA asAdhAraNu puNya-zIlanA mAhAtmyavaDe banelA aneka camatkArIka prasaMge, vividhu viSayenA jAzuvA ceAgya vaNanA, naLarAjI pratyenI apUrva patibhakti, bAravarSa sudhInA daMpatI viyoganuM' adbhuta varNana, ghatAsaktathI thatI durdazA, vagerenuM hRdayagrAhI varNana, pratijJApAlana, vananivAsa vakhate apUrva dhIraja, zAMti, vagerenI bhAvabharita noMdha, prAsaMgika manahara udAharaNo ane aMtargata suMdara anya kathAo vagere AvelAM che. ) ( parama pavitra zrI zatrujaya giri ) prasiddha kartA-- nona vibhiAvanagara nA vIra satata pANI na pakavi ! shh mm~ rbh, rftn `dm w n`t k m 9909999 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = prakAzaka = gAMdhI valabhadasa tribhuvanadAsa ( sAhityabhUSaNa ) zamAnI, se TarI zrI jaina apamAnaMda sabhA ( taraphathI) #Anagara, ooooo ooooo' "ooooo o oooooooooo zIyala mahimA. samyagAradhitasyAsya, prabhAvo'vyadbhUtAvahaH ehika: pAratrikaca supratItojayatraye // bhAvArtha samyaka prakAre razIyalanA ArAdhane karavAthI temane prabhAva ihuleka temaja paralokane viSe tathA traNa jagane viSe atyaMta adbhuta-Azcayane utpanna karavAmAM prasiddha karthana karavAmAM Avela che. ( zrImadda bhAvavijayagaNi ) zAha gulAbUca da laDhaNu bhAI mI mahAdaya bI. esa- bhAvanagara, www.jainelibrary.one Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be nyAyAbhAnidhi zrI 1008 zrI vijayAnandasUri - ( prasiddhanAma zrIAtmArAmajI mahArAja ) saTagata gApAmAnidhijenAcArya zrI zrI 2005 PrafkaI[] naHi tA i(SIHITTEAnI) RITIS 1 2 oooooooooooooooooooooooooooooooo nI thAkI hAra thai haka poszooooooooooooooooooooooooooooooooooooo ==1 2007 : (s | | vAM ; e che pragatamAtA vaJiTUS zrI mahAdaya gesa-zAvanagara, Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra-stA-va-nA. J - zrI tIrthakara bhagavaMta paramAtmAnA vacana, sudhArAsavANI, dezanArUpI udyAnamAMthI nAnA prakAranA bedhaka, sukhadarUpa, ramaNIya ane pavitra vividha sAhityarUpI sugaMdhI puSpa lai tenI suvAsa akhila . vizvamAM na pUrvAcArya mahArAjAoe prasArI che, ane bhavyAtmAe pitAnI yogyatA ane zakita pramANe te grahaNa karI AtamakarayANa sAdhI gayA che. tevA rUpI sAhityamAMthI zAMta, virAgyarasAdi sauMdaryathI suzobhita, bhavyajanone bodhaprada ane AtmakalyANa karanAra tatvajJAna, nyAya, AcAra, ItihAsa ane kathAsAhitya vagerenA aneka graMtha racelA che, jemAM kathA sAhityamAM te tIrtha kara bhagavaMte, satvazALI nararatna ane Adarza jaina strIrano vagerenA aneka uttama caritro ke jemAM satya upadeza ane sadajJAnarUpI amRtanuM pAna karAvanAra prAkRta ane saMskRta bhASAmAM gadya ane padyarUpe lakhI ApaNuM upara mahada upakAra karyo che. evA mahAna uttama puruSo vagerenA caritranA, paThana pAThanathI manuSya hRdaya upara ( jeTalI asara jahadI thAya che teTalI bIjAthI thatI nathI. jethI tevA subodhaka pustakonA mananapUrvaka vAMcanathI temAM AvatAM satyu ke sannArIonA jIvanavRtAMtamAMthI sAra laI potAnA jIvana upara tene prakAza pADavA prayatna kare joIe. ane dharmazraddhA, nIti, viveka, cAturya vagere uttama guNone grahaNa karI darzaNone dUra karavA niraMtara prayatna sevA joIe. evA zubha hetuthI ja tevA uttama graMthonuM vacana che, vaLI tevA anupama dhArmika kathAonA mananapUrvaka vAMcanathI dharmabhAvanAnA samRddhidAyaka tara, brahmacarya, tapasyA ke ArAdhanAnA uttama le ane tenuM mahAsya pragaTa thatAM janasamUhanI dharmabhAvanA vRddhi pAme che ane sAMsArika unnatinA mArganA kAraNabhUta nIti mArganuM janasamAjamAM paNa sArI rIte avalokana thAya che. evA ItihAsa-kathA sAhityamAM lakhAyelA uttama nara vagerenA jIvanane mahAna prabhAva hovAthI ja A sabhAe pUjya pUrvAcArya mahArAjakRta prAkRta saMskRta bhASAmAM racelA suMdara, pramANika, caritra graMthone gujarAtImAM anuvAda karAvI prakaTa karavAno krama ghaNA varSothI zarU rAkhe che. pujya upayogI caritranA karatAM strI upayogI caritra vAMcananI upagitA jaina-jainetara zAstrakAra, sAhityakAra, buddhimAna ane vidvAne e jagatamAM vizeSa jaNAvela che, kAraNa ke strI upayogI vAMcanathI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ra ) che ja strIo buddhimattA, saMskArI, suzIlA, pativratA ane uttama prakAranI gRhiNI banI zake che ane tevI che. Adarza mAtAo ja guNavAna nararatnaputrane janma ApI saMsAranuM kalyANa karI zake che. strIjIvana upara jagatanA jIvana ane unnatine mukhya AdhAra che, kAraNa ke utpanna thayela mahAna pone prAthamika saMskAra preranAra-gRhazikSaNa ApanAra mAtA che, tethI strI jIvana zuddha ane saMskArI hovAnI khAsa jarUra che. uparokta vagere kAraNothI A sabhAe mahAna punA caritranI jema satI caritro, Adarza jaina strIronA caritronA prakAzanano kama paNa sAthe ja cAlu rAkhyo che. je atyAra sudhImAM che. prathama zrIcaMpakamAlA caritra, Adarza jaina strI ratna (pahele bhAga ), satI surasuMdarI, zrI mahAvIra devane vakhatanI mahAdevIe agAu prakaTa karela che, ane A pUrvAcArya zrI mANikayadevasUriviracita saMskRta (nalAyana) uparathI A mahAsatI zrI damayaMtI caritranuM prakAzana amo jaina samAja pAse ( Aje mukIye chIye, tenI racanA ghaNu ja rasamaya, suMdara ane anupama che. naLadamayaMtI caritre prAkRta saMskRta bhASAmAM kAvya, kathA, capU. nATaka vageremAM ghaNA che; jevAMke che naLa vilAsa nATaka, naLacaritra, naLapAkhyAna, naLa caritra, naiSadhIya caritra, naLodaya kAvya, naLAkhyudaya, naLacaritra nATaka, naLavarNana kAvya, naLavikrama nATaka, damayaMtIpariNaya kAvya, naLabhUmipALa, damayaMtI caritra, damayaMtI prabaMdha, damadaMtI kathA vagere judA judA pUjya vidhAna pUrvAcArya mahArAjanI svataMtra che kRti(racanA)nA ghaNA che, tema zrI vasudevahiMDI, zrI nemanAtha bhagavaMta caritra, zrI saMghapati caritra, ji zrI triSaSi kSAkA puruSa caritra, kumArapALa pratibodha, pAMDava caritra, zIpadezamALA, bharaphesara bAhubaLa vRti, harivaMzapurANa, pAMDavapurANa, vagere graMthamAM aMtargata caritra tarIke te te graMthanA pUjya puruSoe (j. che. racelAM prasiddha thayelA temaja aprasiddha jaina bhaMDAromAM hastalikhita pratomAM paNa sacavAyela che paraMtu . A pUjaya mANikyadevasUrie racela nalAyana(kubera purANomAM AveluM satI zrI damayaMtInuM caritra ghaNuM [1 ja suMdara, rasika, citta kardhaka, rasomiMyukata ane sAMbhaLanAra tathA vAMcanAranA AtmAne AlAda utpanna chuM kare tevuM hevAthI ja tenuM amoe sacitra suMdara prakAzana karela che. pUjya pUrvAcArya zro mANijyadevasUri mahArAje A anupama graMtha mULa saMskRta bhASAmAM padyarUpe daza ja che ane 99 sargomAM 4050 leka pramANamAM racelo che. A mUla graMthanuM judA judA be bhaMDAronI [ prata pAse rAkhI pUjya vidvAna AcArya zrI vijayendrasUri mahArAje bahu ja suMdara rIte saMzodhana karyuM che che. mULakRti bahu ja suMdara, cittAkarSaka, rasa alaMkAra ane anuprAsa vagerethI alaMkRta heI vAcakavargane Atmika AnaMda utpanna karavA sAthe mananapUrvakanA adhyayanathI ucca AdarzazikSA ApanAra caritra che, A graMthanA kartA zrI mANikyadevasUri kyAre kayA saikAmAM thayA, te saMbaMdhamAM A caritra mULanA prakAzananA saMzodhaka AcArya mahArAje tenI saMskRta prastAvanAmAM zrI mANijyadevasUri codamAM saikAmAM vidyamAna hatA ema jaNAvela che, ke je hakIkata amone paNa AdhArabhUta lAge che. - A graMthanA mULa kartA pUjya AcArya mahArAja jaNAve che ke-paMdaramA tIrthaMkara dharmanAtha bhaga- (1 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3). 1) vaMta ane soLamA devAdhideva zrI zAMtinAtha bhagavAnanA AMtarAmAM naLarAjA rAjya karatA hatA. naLa che. rAjAnAM pUrvanA asAdhAraNa pRdaye karIne temanuM asAdhAraNa rU5, atula baLa, mahA abhyadaya, paropakAra vRti ane anupama mahimA-mAhAsya vagere hatuM. mATe ja " naLarAjAnI prazaMsA karavA sAthe temanuM kIrtana ane nAmasmaraNa mAtrathI manuSyane uttama phala prApti thAya che," tema graMthakAra mahArAja che. graMthanI zarUAtamAM jaNAve che. zrI damayaMtI satIziromaNI gaNAya che, kAraNa ke pUrvabhave paramAtmA bhakti ane mahAna tapazcaryAnA prabhAve damayaMtInuM asAdhAraNa svarUpa, buddhicAturya ane anupama mahimA hate. vaLI zrI s damayaMtA satI potAnA bhAlapradezamAM tilaka laI janmela hatA ke te tilakanA kiraNo vaDe sUryanI je prakAza aMdhakAramAM tha hatA. vaLI A mahAsatInA te asAdhAraNa pUNya prabhAve jyAre temanA pitA bhImarAjAe temanA lagna mATe svayaMvara maMDapa ro hatA ane temAM devo tathA dezadezanA AmaMtrita sarva rAjAo svayaMvaramaMDapamAM AvI beThA hatA. te vakhate sAkSAta zrI zAradAdevI pite AvI maMDapamAM AvelA ane beThelAM de tathA rAjAonA nAma, deza, vaibhava, guNu vagerenuM varNana satI damayaMtInI sAthe rahIne ( eka sakhI tarIke ) karatA hatA. AvI keTalIka asAdhAraNa puNya racanAnI hakIkata A kALanI sarva satI mAM mAtra satI damayaMtImAM jovAya che. ATaluM ja nahiM paraMtu mahAsatI damayaMtInA asAdhAraNa zIla mAhAtmanA prabhAvavaDe camatkArika aneka prasaMgonA varNana graMthamAM Avela che. sAthe naLarAja pratye apUrva patibhakita, satI damayaMtI sAsare jatAM mAtapitAe ApelI sonerI zikhAmaNa, jugArathI thatI khAnAkharAbI, dhUrta jananI dhUrtatA, pratijJA pAlana, satI strIonA dharmo, rAjyanIti, vananivAsa vakhate AvatAM sukhadu:khe vakhate dhIraja, zAMti, anubhavanI bhAvabharita kheMdha, vagerenuM adbhuta varNana ane prAsaMgika udAharaNo vaDe A graMthanI graMthakAra mahArAje anupama racanA karI che. A vizeSa naladamayaMtIne kalivaDe (azubha karmanA udaye ) thayela bAra varSa sudhI daMpatI viyoga, ghatAsakata manuSyanI durdazAnuM varNana sAthe jIvananuM parivartana kevuM hRdayadrAvaka bane che tene hRdayagrAhI tAdaza che. citAra prAsaMgika manohara daSTAMta, bodhapATha, zikSAprada vacane ane rasika bIjA vargane sAthe pUjya mANijyadevasUri mahArAje A graMthamAM Apela che; temaja prAsaMgika aMtargata zakuMtalA-duSyata, kalAvatI satI, subhadrA, tilakamaMjarI vagere Adarza ramaNIonI suMdara kathAo ApI apUrva kRti banAvI che. nalarAjA damayaMtIne vanamAM sUtI mUkIne cAlyA gayA tyAre damayaMtIe te saMkaTanA samayamAM yatAthI uttama bhAvanA bhAvavAmAM ane karmane doSa ApavA sAthe potAnA te virahanA divase kevI rIte gujAryA che ane tyAMthI AgaLa cAlatAM keTaleka sthaLe zAsananI unnati karI keTalAya manuSyone dharma pamADyo che ane aneka prasaMgoe abhUtarIte ziyalata (sAcavyuM) che, rakSA karI che vagere temanA satIpaNAnA apUrva mAhAsyanuM vRttAMta vAcakane Atmika AnaMda utpanna kare tevuM che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) is eka musAphara jema nalarAjA pAse AvI damayaMtInA asAdhAraNa rU5 guNanuM varNana karela che tema hase satI damayaMtI pAse AvI nalarAjAnA suMdara deha, guNa, mahimA ane mAhAsyanuM vRttAMta jaNAvela che te. tathA Rtu, nagararacanA ane prAsaMgika samayecita aneka ghaTanAo vagerenuM sAthe ApeluM varNana manana karavA jevuM hoI graMthakartAnI asAdhAraNa vidvattA ane graMthanI suMdara zailI mATe sarvane mAne utpanna thayA sivAya rahetuM nathI. A satI ziromaNI zrI damayaMtInuM caritra suMdara, rasika, badhaprada anya jANavA gya vividha viSaye sahita ane ApaNuM bahene mATe anukaraNIya hovAthI A uttamottama caritra sAthe koI puNyazALI Adarza bahenanuM nAma aMkita thAya te tene suMdara meLa thaye kahevAya tema sabhAnI IcchA hatI. daramyAna A sabhAnA paramazraddhALa ane A sabhAne jemaNe pitAnA kuTuMbanI mAnela che, sAthe sabhA upara atyaMta prema, lAgaNI ane tenI vizeSa pragati kema thAya tevI niraMtara bhAvanAvALA mAnanIya baMdhu phatehacaMda jhaverabhAIe potAnA parama snehI dAnavIra zeTha zrI maNilAla vanamALIdAsa kuMDalAnivAsI( hAla kalakattA)ne jaNAvatAM pitAnA sadagata suzIla zrImatI sUraja bahenanA upakAranuM RNa adA karavA te bahenanuM nAma A caritra graMthamALA tarIke prakaTa karavA A sabhAne dhArA pramANe Arthika sahAya ApavAthI A graMtha prakaTa karavAmAM AvyA che jethI dAnavIra zeTha maNilAla vanamALIdAsane AbhAra mAnavAmAM Ave che ane A sabhAnA upapramukha zrIyuta phatehacaMdabhAIe je prayAsa karI sAhityasevA ane jJAnabhakti karI che te mATe temane paNa sabhA AbhAra bhUlI zakatI nathI. hajIsudhI chApakAmanI saghaLI vastuonI ati meghavArI hovA chatAM AvA pUjaya pUrvAcArya mahArAjakRta uttama sAhitya nuM suMdara sacitra prakAzana karavA mATe graMthamALA mATe maLelI Arthika sahAya karatAM vizeSa kharca karavo paDe che, kAraNa ke AvA caritranI AMtarika anupama vastu ati suMdara hovAthI bahAra suMdaratAmAM vRddhi karavI paDe che, te daSTi dhyAnamAM rAkhIne ja AvA caritra graMthanuM prakAzana karavAmAM Ave che. A graMthane anuvAda paMDita jagajIvanadAsa popaTalAle bahu ja kALajIpUrvaka karele hevAthI che amAro AnaMda te mATe vyakata karIye chIe. A graMthanI zuddhi mATe yathAzakti prayatna karavAmAM Avyo che, chatAM daSTideSa, presadoSa ke anya kAraNothI A caritra graMthamAM koI sthaLe khalanA jaNAya te kSamA mAMgavA sAthe amone jaNAvavA namra vinaMti che. gAMdhI valabhadAsa tribhuvanadAsa, AtmAnaMda bhavana. vIra saMvata. 2475 vi. saM. 2005 zrI pavitra zatru jaya tIrtha : zrI RSabhadeva prabhu pratiSThA-varSagAMTha divasa, vaizAka vadI 6 budhavAra, tA. 18-5-48. bhAvanagara, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ d .. STD -10 SCOTTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOUTH RI Orth.org TODUCT LOOD DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOLTDOOGLE_LD zrImatI sUrajahena narottamadAsa zeTha-bhAvanagara. HTTUDIO OLDODULTUDIOLOGICALCUTTITUTTOOOOOOOOOOOOOD Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FR zrImatI sUrajamhenanuM jIvanavRttAMta. pUrve dharmArAdhana karyAM sivAya pachInA bhavamAM susaMskAra prApta thatAM nathI, temaja deva, guru dharmanI bhakti paNa thaI zakatI nathI. dharma rUcI, gurUbhakti, dharmArAdhana, zAstrazravaNa ane saMskArI kuTuMbanA saMcAga e sarve paNu puNyAya sivAya prApta thatAM nathI. je mhenanuM A jIvanacaritra lakhAya che, te pusaskArI, dharma ArAdhaka, patiparAyaNa ane Adarza jIvana jIvI gayA che ane anya vhenone tenuM jIvana anukaraNIya hoi ahiM ApavAmAM Avyu che. sva. zrI sUraja vhenanA janma bhAvanagara tAbe sAvarakuMDalA ( saurASTra ) gAmamAM saM. 1949 mAM thayA hatA. bAlyakALamAM mAtApitAnI sAdhAraNa sthiti hovAthI cAra gujarAtI cApaDI sudhInA abhyAsa karyAM hatA. chatAM saskAra ane dharmabhAvanA sAthe lai janmyA hatA. pUrvajanmanA prabaLa puNyadaye lagabhaga paMdara varSanI uMmare bhAvanagaranivAsI zreSThivayaM sva. zeTha notamadAsa bhANajI kApaDIA sAthe lagna sonagaDha mukAme thayA hatAM. zvasura pakSamAM dharma karavAnI sarva sAmagrI prApta thavAthI sUraja henanA dharma pratyenA prema divasAnudivasa khUba ja vikAsa pAmavA lAgye ane lagna thayA bAda trIje varSe ja tapasyA karavAnI bhAvanA jAgRta thatAM, aDDAi karI ane zreSThiva narottamadAse te mATe utsAhapUrvaka bhAre mahAtsava AraMbhyo. tyArabAda dinapratiddina zrI sUraja vhena dharmArAdhanamAM khUba rakata banavA lAgyA. bhUtakALanI garIba avasthA ane tene aMgenA anubhava pravAha pe sAmAjika unnati karavAmAM pariNamyA. tenA pratikarUpe pAlItANAmAM hAla je zrAvikAzrama cAle che te saMsthAnA pAye sva. harakAra mhananI prabaLa preraNAthI sUraja vhenanAM zubha Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( haste naMkhAye, ane potAnI lAgavagano upayoga karI, prAraMbhamAM sArI rakama ekaThI karI ; ane zrAvikAzramanuM pAlItANAnA mahArANI sAhebanA varad haste uddaghATana karyuM che. je te saMsthA hAla cAlu che. jaina samAjanI AbAlavRddha baheno A saMsthAmAM rahI dhArmika abhyAsa karI AtmautkarSa sAdhe eja uparokta strI saMsthAnI sthApanA mATe temanI bhAvanA hatI. bhAvanagaramAM eka Adarza gRhiNI tarIke jIvana jIvavA uparAMta dhana sAmagrIne dravyaya gupta rIte bahoLA pramANamAM karatA hatA. tethI pariNAme sUrajahenanuM sthAna jenA samAjamAM agrapade AvyuM hatuM. zreSTivarya narotamadAsabhAIne sahakAra sUrajabahenanI dareka pravRttimAM khUba ja prazaMsanIya hatA. emanA samayamAM zrIyuta narottamadAsa jaina samAjanA gohIlavADanAM eka dAnavIra tarIke tAja vagaranA rAjA hatA. sUrajahenane saMtAnamAM traNa dIkarA ane traNa dIkarIo hAla haiyAta che. pUrva bhavanA karma janya vipAkarUpe tetrIza varSanI ummare vaidhavya prApta thayuM. zreSTivarya natamadAsanA avasAna samaye temanI dhIraja ajoDa hatI. zekane badale karmanA svarUpanI vicAraNA jAgI ane pachI pariNAme vaidhavya dazAmAM anurUpa evuM dhArmika jIvana gALavAne vega vadhAryo. pUjyapAda zrI vijya rAmacaMdrasUrIjInA pravacana ane upadeze emanA AtmA R upara aneruM ojasa prakaTayuM. temanA ja sAnidhyamAM traNa upadhAna sukhapUrvaka pUrA karyA, . ane te guruvarya pAse pitAnI AtmakathA varNavI, bhava AleyaNA lIdhI. tapazcaryA pratye khUba ja bhAva hovAthI ane karelAM karmone bhasmIbhUta karavAmAM amegha zastrarUpa tapazcaryA che ema mAnyuM ane sUrIzvarajIe temane prAyazcitarUpe chachuM, aThThamanI vidhi batAvI. saMkhyAbaMdha chaThTha, aThThama ekI sAthe pUrA karyA. vedhavya bAda kaI divasa khulle meDhe teo rahyA ja nathI. taduparAMta prativarSe caitra, AsonI AyaMbIlanI oLI vidhividhAna pak sahita potAnA zAMtAkrujhanA baMgalAmAM seMkaDo bhAI bahena sAthe karatA ane karAvatA hatA. tuM zAMtAkrujhamAM zrI jinezvara bhagavaMtanuM gRha devAlaya zeThazrI narotamadAse pitAnA baMgalAmAM karAvyuM hatuM, jyAM sUraja hena niraMtara devabhakti karatA hatA. nutana maMdira zAMtAkrujhamAM thayA bAda pratimAjIo tyAM padharAvyA ane chevaTanuM comAsuM karavA pAlItANu saM. 1998 mAM AvyA, je vakhate pUjyapAda AcArya mahArAja vijayarAmacaMdrasUrijI sAhityamaMdiramAM comAsuM rahyA hatA. prAraMbhamAM sAta chaThTha ane be aThThama karyA bAda mA khamaNa levAnI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA thai. zarIra tA bahu ja kRza thayuM hatuM paraMtu AtmabaLanA piraNAme mAsakSamaNanI hiMmata karI ane prathama paMdara upavAsanA hAtha joDyA. zrI siddhagirimAM zeTha narazI nAthAnI dharmazALAmAM ArAdhanApUrvaka tapazcaryAM karatA hatA. dazeka upavAsa bAda zarIra vadhAre zithila thavA mAMDayuM chatAM paMdara upavAsa bAda pAraNuM nahiM karatAM cha upavAsanAM pharI hAtha joDyA. ekavIsa purA thatAM teA zArIrika hAlata vadhAre maMda thai. svajana baMdhuoe upavAsa vadhAre nahi AvavA vina Mti karI paraMtu prakhara AtmabaLanAM prabhAve eka eka upavAsanu paccakhANa karatA gayA. koipaNa hisAbe mAsakSamaNu siddhakSetramAM pUpha thAya to ThIka e bhAvanAe AgaLa vadhyA. dehanuM mamatva phagAvI dIdhu. chevaTe bhavitavyatAnAM yeAge chavIsa upavAsa pUrNa thatAM bhAdaravA sudI ekamanA savAranAM pUjyapAda AcArya mahArAja, anya sAdhugaNa ane sekaDo zrAvikA ane AptajananI hAjarImAM namaskAra mahAmaMtranI udghoSaNApUrvaka savAranAM sADA sAtavAge dehavilaya thayA ane potAnuM jIvana dhanya karI gayA. chellA divasomAM pANInI tRSA vadhAre hatI chatAM pANahAranuM paccakhANa karyAM bAda game teTalI tRSA hoya to paNa pariSaha sahana karIne bIje dahADe prabhunA darzana karyAM bAda ja pANI vAparatA. prabuddha jainanA adhipatie paNa te vakhate sUrajamhenanI pUrNamAsakhamaNu karavAnI bhAvanA, TekadRDhatA ane pratijJA pAlananI aDagatA mATe eka lekha lakhI ghaNI prazaMsA karI che. pUjyapAda AcArya mahArAje vyAkhyAnamAM eka Adarza jIvana tarIke noMdha lIdhI. avasAna samaye temanI navvANuM yAtrA karavAnI bhAvanA adhUrI rahI. bichAnA pAse temanAM dAnavIra dhaniSTha baMdhu maNilAla vanamALIdAsa navakAra maMtranA uccAra karatA beThA hatA. guNavAna mhena jevI mhena gumAvatA haiyu hAtha na rahyuM paraMtu chevaTe pANI mUkIne abhigRha karyAM ke sUrajamhenanAM nimitte navvANuM karyA pachI ja pAlItANA choDavuM. piraNAme zrIyut maNilAlabhAie temanAM gRhiNI saubhAgyanhena ane temanAM bhAbhI rUpALIbDena sahita navvANuM yAtrA pUrNa karI. eka prasaMganI yAda devI jarUrI che ke-zAMtAkrujhamAM jinezvara bhagavatanuM vnahera maMdiranuM kAryAM ghaNA varasothI aTakayu hatuM. pUjyapAda zrI kanakavijayajI mahArAjanAM upadezathI sUrajamhene potAnA cAlu varasItapamAM jyAM sudhI gAmamAM maMdira na thAya tyAMsudhI ghI vigayano sarvadA tyAga karyAM. paripAkarUpe aMtarAyanA uccheda thayA ane varasItapanu Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke pArAguM thAya te pahelAMja nUtana maMdirane pAye naMkhAye. Aje bhavya maMdira UbhuM che ane seMkaDe naranArIo darzanano lAbha laI samyakatvanI siddhi kare che. zAntAkrujhakhAte upAzrayanAM abhAve pitAnAM ja baMgalAmAM jatAM AvatAM munivarone divasa sudhI roktA ane zAntAkrujhanA jaina samAjane upadeza vANIne lAbha apAvatA ane te mATe tyAM upAzraya karavAnI bhAvanA paNa hatI, jethI temanA priyabaMdhu zrIyuta maNilAlabhAIe pitAnI dhArmika jIvana jIvI gayela Adarza henanI bhAvanA pUrNa karavA hAlamAM rUA. 11001) sUraja bahenanA smAraka tarIke tyAMnA zrI saMghane temanA nAmane upAzraya karavA ApI priya henananI bhAvanA pUrNa karI ane upAzraya sAthe bahenanuM nAma joDavAmAM AvyuM. baMdhu ane bahenanI A Adarza ane anukaraNIya joDI anyane daSTAMtarUpa che. sUraja bahenane upakAra temanA baMdhu upara ane hato ane pitAnAmAM dhArmika na saMskAra jamyA te henane lIdhe ja hatA temaja maNibhAI uparane nirmaLa baMdhu- ka prema hato. vaLI pitAnA dharmapatnI saubhAgyadevIne traNa upadhAne sAthe rahI sUraja bane karAvyA hatA tethI zrIyuta baMdhu maNilAlabhAI te kaNa adA karavA e uparokta pramANe henanuM smAraka zAntAkajhamAM upAzraya karAvI adA karyuM che, vizeSamAM A mahAna satI zrI damayaMtI caritra sAthe sUrajahenanuM nAma aMkita karI sIrIjha tarIke A sabhAthI prakaTa karAvI zrIyuta maNilAlabhAIe pitAnI udAratA paNa batAvI che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi-Sa-yA-nu-ka-ma. viSaya skaMdha pahelo ( sage dara) 1 maMgaLAcaraNu * * * * * 2 caritra prAraMbha - ( 3 naLa rAjavInuM mAhAsya ane mahimA... . 4 naLarAjAnA samaye pRthvI kevI rasALa hatI ? 5 naLarAjAnA samayanuM sukhAkArIpaNuM 6 varSARtunuM varNana... ... 17 naLarAja pAse tApasanuM Agamana 8 naLarAjAe karela satkAra ne pRcchA .... .... 9 naLarAjAne tApasa lekae jaNAvela pitAnI utpatti .. * kauMcakarNa nAmanA rAkSasanA vadha mATe tApasa lokonI vijJapti 11 kaicaka ne nalanuM zastrAstroThArA tumula yuddha . 12 kaicakarNanuM mRtyu ne nalane vijaya : - 13 naLane thayela bhikSAcarane meLApa . 14 bhikSAcare karela daMDaka vananuM varNana .. 15 prasaMgopAta bhikSAcare kahela damayaMtInuM svarUpa ... 16 nalarAjAnI yAkuLatA * * * 17 bhikSAcarane Apela pAritoSika . .. 18 damayaMtInuM varNana sAMbhaLyA bAda nalanI kAmapIDa 1 19 sarasvatIno pitAnA vAhana haMsane zApa 20 haMsanuM potAnI patnI haMsIne AzvAsana 21 hase karela damayaMtI tathA nAnA meLApane nirNaya Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya * nAnAtha 22 zaradaRtunuM varNana. * * * * 8 mRNAla latikAe nala rAjavI samakSa karela vAsavarNana ... 24 haMsanuM pRthvIpITha para Agamana ane nalanuM haMsane pakaDavuM 25 bAlacaMdra haMsane choDI mUkavA makalA haMsInI nalane prArthanA 26 divyavANI ane haMse kahela naLa-prazaMsA . 27 bhImarAjAe karela cakrezvarI devInI ArAdhanA .. 28 devInI prasannatA ane varadAna 28 damanaka muninA AzirvAdathI bhImarAjAne damayaMtInI prApti 30 damayaMtInI kazaLatA ane saiAdarya prApti 31 naLa temaja haMsane vArtAlApa 22 haMsanuM kuMThinapura prati prayANa .. . 34 haMsanuM damayaMtI najIka Agamana 34 naLarAjAnuM varNana kasvA damayaMtInI haMsane vijJapti 35 hase varNavela naLa-caritra ... ... 36 naLane thayela coda-pUrvadhArI zrIdhara munine meLApa 37 kanakAvalInuM naLe karela rakSaNa ane vidyA-prApti 38 kanakAvalI sAthe naLanuM pANigrahaNa. .. 38 vIrasena rAjavInuM cAritra-grahaNa ne nalane rAjyAbhiSeka 40 hase damayaMtI samakSa Alekhela naLa rAjavInuM citra 41 hase naLa-damayaMtInuM paraspara karela neha-saMdhAna 42 naLarAjAne haMse Apela vadhAmaNI... .. 43 naLa tathA damayaMtInI paraspara viraha-vyathA .. * skaMdha bIje (sarga soLa) 44 damayaMtIno ravayaMvara mahotsava 45 naLarAjAnuM kaMDinapura prati prayANa 46 iMdra ane nArada vacce vArtAlApa... , 47 nArade iMdrane jaNAvela damayaMtInA svayaMvara saMbaMdhI hakIkata 48 svayaMvara mahotsava prasaMge IMdrAdi devanuM pRthvI pITha para Agamana.. 49 naLano viMdhya pradezamAM vasavATa ... 50 naLanA sauMdaryathI devenuM Azcaryamugdha thavuM .... ..... 51 nigamethI devanuM naLa pAse Agamana ... .. *** * para damayaMtInA nimitte pitAno dUta banavA iMdra naLane karela sUcana 53 naLane mAnasika kheda ane lokapAle sAthe vArtAlApa... 16I015 , Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te viSaya 14 puSkarAkSa maMtrInuM Agamana ane kinnara yugalanuM naLane bheTazuM 55 nalanI dUtakArya saMbaMdhI ciMtA .. .. 56 nalanuM kaMDinapuramAM Agamana ane bhIma rAjAe karela satkAra 57 nale damayaMtIne bheTazuM tarIke mokalela ratnAbharaNuM 58 adazya svarUpe naLanuM damayaMtInA aMtaHpuramAM Agamana 59 damayaMtIe ekAgra cite naLanuM kareluM nirIkSaNa... 60 naLanA svarUpanI damayaMtIe karela prazaMsA 61 kapalene varavA mATe nale karela Agraha 62 damayaMtIe yuktipUrvaka Apela javAba 63 nale IMdrAdi lekapAlane varavA karela punaH samarthana 64 damayaMtIe kezinI vidyAdharI mAraphata Apela yuktipUrNa javAba.. 65 nalanuM damayaMtIne punaH samajAvavuM ... 66 damayaMtIne makkama nirNaya ane javAba 67 lekapAlone svIkAravAne nalano Agraha 18 damayaMtIne hRdaya-saMtApa .* * * 69 nalanuM pratyakSa thavuM ane pazcAttApa ... 70 bAlacaMdra hasanuM Agamana ane ghaTanAne he 71 nalanuM adazya rUpe cAlyA javuM .. ska dha trIje (sarga nava) 9 72 nalarAjAe karela jinapUjA ane stuti 73 ravayaMvara maMDapanuM varNana ... .. *** 74 ddhAdi lokapAlee dhAraNa karela nalanuM rarUpa 75 damayaMtInA svayaMvara mahotsava prasaMge brahmAdi devAnuM Agamana 76 bhImarAjanI ciMtA ... 77 zAradA devInI stuti ane Agamana 78 svayaMvara maMDapamAM damayaMtInA Agamana bAda rAjAonI vividha vicAraNA 78 zAradA devIe AvelA devenuM karela varNana ... 80 zAradA devIe AvelA rAjAonuM karela varNana 81 nalanA pAMca rUpathI damayaMtIne thayela mUMjhavaNa ... 82 damayaMtIe kapAlenI karela stuti . . 83 damayaMtIe jJAna dvArA jANela IMdrAdi le kapAlenuM svarUpa 84 damayaMtInuM nalanA kaMThamAM mALAropaNuM 85 IMdrAdi lokapAlane nalane AzIrvAda .. 86 naLa-damayaMtIne pANigrahaNa mahotsava ja 103 106 109 110 110 111 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya 114 : : * 115 . . 117 118 119 120 121 123 : : : : : : : : : : : : 124 125 126 127 128 128 130 87 bhImarAjAnI damayaMtIne zikhAmaNa 88 nalarAjAnuM svarAjadhAnImAM Agamana ... dha ceAthe (sarga 89 iMdrAdi devone kalino meLApa . 90 damayaMtIno svayaMvara mahotsava jovAmAM kalinI nAzI pAsI 91 IMdrAdi devanA kathanathI kaline uzkerATa .. 92 sarasvatInI nala saMbadhI ratithI kalino krodha 9 nalane kacchamAM pADavAnI kalinI pratijJA.. 94 kalinuM nalanI rAjadhAnImAM Agamana.. 95 baheDAnA vRkSa para kalie lIdhela Azraya 96 naLa-damayaMtIne thayela saMtAnaprApti ... 97 vasaMtaRtunuM varNana ... ... 98 nalanA dehamAM kaline praveza ... 99 dUradara (ghata ) nAmanA devane kalie karela Adeza 100 kRbara sAthe nale zarU karela dhrutakrIDA ... ... 101 ghatakrIDA na karavA mATe damayaMtIe nalane Apela zikhAmaNu... che. 12 vratanA mAThA phaLa saMbaMdhI damayaMtIe nalane kahela kakuM ane vinatAnuM vRttAMta... 103 data na ramavA saMbaMdhI nale Apela damayaMtIne vacana ** .. 104 pratijJA bhUlIne nalanI punaH vratakrIDA, ... 105 rAjasabhAmAM damayaMtInuM Agamana ane phUbara prati kathana. .. 106 nalanA na mAnavAthI damayaMtIne thayela du:kha ne kezinI nuM zAMtvana 107 kezinI e Apela athabhasUcaka cihnonI samajaNa... 108 svasaMtAnanuM damayaMtInuM kuMDinapura mokalavuM 109 nalarAjAnuM dUtamAM sarvasva hArI javuM... .. 110 nala tathA damayaMtInuM paradezagamana ... 111 nale vizALa staMbhane AkAzamAM uchALIne darzAvela ra-parAkrama 112 gaMgAnadIne kinAre nivAsa ... ... 113 bhIla loke sAthe nalane thayela saMgrAma ... - 114 uttarIya vastranuM pakSIoe karela apaharaNuM ... 115 bhImarAjA pAse javA mATe damayaMtIe nalane karela Agraha 116 zvasuragRhe javAnI nAnI anicho ... 117 nalanuM manomaMthana ... 118 nalanI AtmaniMdA... 119 nale karela damayaMtIne tyAga ane vastranA cheDA para karela sucana 12 nalane sapanuM uddha na .. . 121 sapaMDathI nalanuM kubaja banI javuM ... 133 134 135 136 137 139 141 142 144 145 146 147 148 149 152 153 155 156 157 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya 122 kaoNMTaka sarpe naLane Apela khIlInA phaLa 123 RtupaNa rAjavInI vinItA nagarImAM naLanuM Agamana 12 gujarUpI nAnuM kastIne vaza karavuM 125 RtuparNa rAjavInA melApa ane naLanu sArathI tarIke jAhera thayuM 12 RtuparNanI sAthe teNe karelA nivAsa 127 6mayatIne Avela duSTa svapna... 128 naLane nahIM dekhavAthI damayatAnA vidyApa 129 manatIe cAre tarapha karela naLanI zeAdha 130 naLanA virahamAM damayatIe karela-zRMgAranA tyAga 136 yatInA mAgamAM thayela vinA 1 skaMdha pAMcamA ( satra ekavIza ) 132 ajagaranuM damayaMtIne gaLI javu ... 133 gIle karela damayaMtIne bacAva ane tuccha mAgaNI 134 damayaMtInu bhIlane aneka prakAre samajAvavu 135 bhIlanu bhasmIbhUta banavu 136 sAthe sAthe damayaMtInuM prayANa ane sAtu nAzI javu... 1Taka damayatIne thayela muni-samAgama 138 manISe munivarane kAMThela svavRttAMta 139 munivare tenI zAMtvanA mATe kahela zakuMtalAnuM vRttAMta 140 vizeSa sAMtvanA mATe munivara punaH kahela kalAvatInuM vRttAMta 141 kalAvatInA pUrvabhava ... 142 zrI zAMtinAtha bhagavaMtanI pratimAnI damayaMtIe karela racanA 143 damayatAnI jinapUjA ane cAraNa muninu Agamana 144 cAraNa munie karela kizanInA pUrva vRttAMta 145 damayaMtInuM Dinapura prati prayANa 146 mArgomAM bharavADaNe kahela satI subhadrAne vRttAMta... 147 damayaMtInu tenI mAsInA gRhe Agamana .. 148 bhImarAjAnA carapusta surveda 149 bAvana nagaramAM tenuM 150 damayaMtInuM pitAnA gRhe Agamana chaThTho -dha ( sa sAta ) ( ... zodha ... ane zAMDitye karela damayatInI zodha... Agamana ane yahInI tapAsa 153 bhImarAjAe zarU kare" naLarAjAnI 1para naLane rodhI kADhavA mATe damayaMtIe kahelA nalanAM lakSa ... ... 153 damayaMtInA zAMtvana mATe sudeva tathA sAMDhiye kahela tilakamAMjarInu vRttAMta... 154 ane dUtane nalanA thayela meLApa 155 naLa samIpe baMnee varNavela damayaMtInI vItakakathA ... ... ... ... ... ... pRSTha 159 161 ra 163 164 15 17 168 169 171 172 174 17 178 179 180 181 199 215 217 218 219 221 ra 225 227 ra 229 231 232 234 239 240 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya 244 247 249 250 251 252 253 254 254 255 256 257 259 261 ra6ra ja 264 156 kujanA keTalAka lakSaNo - parathI baMnenI naLa saMbaMdhI thayela khAtrI 157 kubaja rUpI naLanA samAcArathI damayaMtIne saMtApa 158 nalane prApta karavAnI priyaMgumaMjarInI yukti. ... dha sAtame (sarga cha ) 159 kurabaka dUtanuM ayodhyA nagarImAM Agamana ... .. 160 damayaMtInA punaH svayaMvaranA samAcArathI nalanI asvasthatA 161 RtuparNa rAjA tathA kujanuM kuMDanapura prati prayANa.. 162 kunjanI apUrva azvavidyA ... ... ... * 163 RtupaNuM rAjavInI saMkhyA-gaNatrImAM kazaLatA 164 kalanuM pragaTa thavuM ane pazcAttApa .. *** 165 kuMDinapuramAM naLa tathA RtuparNanuM Agamana .. 166 ravayaMvara mahotsavanI taiyArInA abhAvathI nalanI vimayatA 167 naLanI khAtrI mATe kezinInuM kuja pAse AvavuM 168 kubajanuM damayaMtI pAse Agamana .. .. *** 169 baMneno paraspara vArtAlApa ... 170 damayaMtInA samajAvavA chatAM nala na samajavAthI damayaMtIne anazanano niradhAra. 171 kezinIne nalane upAlaMbha .* * * * 172 divya vANIthI nalanuM pratyakSa thavuM ... 173 kezinInuM potAnA svAmIne nirviSa karavA vitADhaye Agamana skaMdha AThame (sarga cAra ) 174 naLa rAjavIne divijaya ... 175 phUbara sAthe puna: dha kroDa ... ... 176 naLane niSadhA nagarImAM rAjyAbhiSeka... ... 177 kalyANaka mahotsava prasaMge tamopaha tIrthe nalanuM gamana... 178 naLe karela munibhakti ... ... ... .. skaMdha navame ( sarga cAra ) 179 naLarAjA tathA damayaMtIne pUrvabhava ... * * skaMdha dazamo (sarga cAra ) 180 vIrasena rAjavInA jIve naLane karela pratibodha 181 naLarAjAne utpanna thayela vairAgya ... 182 naLarAjAne sudAmAsUrie ApelI dhama dezanA 183 idrasenano rAjyAbhiSeka ... 184 naLarAjAe lIdhela dIkSA ... 185 Ike naLarAjAne karela anukULa upasarga... 186 naLano svargavAsa ane tyAM zrI anaMtanAtha tIrthakaranI karelI sa 187 naLa ane damayaMtIne mokSa prApti ... ... . *** ja 268 273 275 279 277 | 279 287 # # # # 29 293 294 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oooo ) 00 : ka 0 0 0 0 0 2000 kare che * * 000 ). 4000 000 oooooo OM ahama // anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH // / / zrImad vijayAnandasUrIzvarapAdapadmabhyo namaH / / zrImANikyadevasUriviracita | mI matI mi. , zrI damayaMtI caritra, (nalAyana) utpatti kaMdha pahelo :: (sarga 1 le ) [naLa temaja naLanA guNonuM varNana. ! maMgaLAcaraNa. mArA . kevaLajJAnasvarUpa, aSTa mada ane kAmadevane parAjita karanAra ane cirasthAyI zrI vItarAga i amana paramAtmA (jagatamAM ) jayavaMta va. kumuda sarakhI ujajavaLa ane aneka sadbhAvothI bharapUra zrI bhAratI devI-zrI sarasvatI devI paNa jayavaMta varto. vaLI kavijanane kamaLa evo vANIvilAsa paNa jayavaMta varto. pApane nAza karavAmAM tatpara, saMtapuruSone uddhAra karavAmAM vairyavAna, lakSmInuM dAna devAmAM udAra, dharmane visAmo levAne mATe vRkSarUpa, daDha manobaLavALA, koI paNa jAtanA kalaMka rahita temaja samagra dezane dUra karanAra kubera4 nAmane lekapALa A vizvamAM harahaMmezane mATe jayavaMta varte che. kalikALanA pAparUpI kAjaLane dUra karanAra, pragADha, navIna ( tAjA ) dUdhanA je manahara ane AhUlAdaka tathA nirmaLa yazavaDe jemaNe jagatane pavitra banAvyuM te temaja kuberanA pUrva--AgalA avatArarUpa, caturaziromaNi, niSadha dezane rAjA naLa sadaiva tamArA kalyANane vistAre-kare. bheMmI (damayaMtI)ane tenA bhartA-svAmI naLa rAjAnuM sakaLa lokamAM prasiddha, suMdara, camatkArika, manohara, nirmaLa ane kalikAlanA dUSaNane haranAruM temaja cirakALa paryata rahenAruM A samagra caritra tame sAvadhAnatApUrvaka sAMbhaLo. A saMbaMdhamAM zrI zAradA-sarasvatI devI tamane sarvadA sahAya karo. ha1 jAtimada, 2 kuLamada, 3 baLada, 4 rUpamada, 5 tapamada, 6 ddhimada, 7 vidyAma, ne 8 lAbhamada A ATha prakAranA mada kahelA che. * kubera e uttara dizAne svAmI gaNAya che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra prAraMbha. smrhk` rfwf mHmd rfy 2 A avasarpiNI kALamAM bharatakSetrane viSe niSadha nAmanA dezamAM bhArata mahArAjAnA vaMzamAM bhUSaNa samAna naLa nAmano rAjA thaye hato. samasta guNothI saMpUrNa, dareka aMgothI suMdara, sarva prakAranA puruSArthane jANanAra, sakaLa zAstrane jJAtA, dhanurdhArIomAM uttama, rAjarSionA kuLamAM dIpaka samAna, pRthvIpIThanA AbhUpaNa sadaza, durjananA samUhane bhasmIbhUta karavAmAM dAvAnaLa tulya, guNarUpI rannene sAgara, saduvacanarUpI jaLabiMduonI vRSTi karavAmAM megha samAna, zatruo rUpI vRkSane ukheDI nAkhavAmAM pavana sarakho, zastrorUpI kiraNone pheMkavAmAM sUrya sadaza, saubhAgyamAM kAmadeva je, rAjyazAsana calAvavAmAM idra sarakhe, manaharapaNAmAM siMha samAna, tejasvIpaNumAM sUrya je, parvatane viSe meruparvata sarakho, pattharone (ratnane) viSe ciMtAmaNuM ratna tulya ane vRkSane viSe kalpavRkSa je te naLa rAjA samasta rAjAomAM zreSTha hato. tene thaI gayAne ATale badhe kALa vyatIta thavA chatAM hajI sudhI grAma, Akara ane nagarane viSe thatAM tenA guNakIrtanathI pRthvI suMdararIte zobhI rahI che. vaLI jenI sUryapAka rasavatI(rasoI), naLa evuM nAma, dhrutakIDA ane azvazAstranI kuzaLatA adyApi paryata prakhyAti pAmelAM che. tArAo rUpI keDIo jyAM verAyelI che tevA vizALa gaganarUpI copATa para svargamAM rahelA de naLarAjAe karelI chUtakrIDAne haju sudhI khelI rahyA che, temaja pavana pitAnA jhaMjhAvAtathI ane nadIo pavanaprerita mojAModvArA naLarAjAnI azvakrIDAne-vidhavidha cAlane haju sudhI mAtra zIkhI ja rahyA che. diyAtrAnA samaye sanya-samUhanA bhArathI dabAI gayela kUrma-kAcabo haju paNa saMkecane lIdhe TaMkA(nAnA) gAtravALe baLe jAya che, temaja digavijayanA bhArathI namI gayela nAgarAja-zeSanAga adyApi paryata kuMDaLa(gALa) jevA zarIrane dhAraNa karI rahyo che. vaLI jenA prayANa samaye ghaDAonI kharIthI khodAyelI raja(dhULa) caMdrane viSe kalaMkanA-DAghAnA bahAnAthI rahelI haju sudhI paNa jovAya che. kharekhara naLa je rAjA bhUtakALamAM thayo nathI ane bhaviSyakALamAM thaze nahi. ema je na hota to tenA jevA guNavALI anya kaI paNa vyakti kema sAMbhaLavAmAM AvatI nathI? jema zrI zAMtinAtha * dharma, artha, kAma ne mekSa-e cAra prakAranA puruSArtha che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLa rAjAnuM mAhAsya ane mahimA. [ 3 ] bhagavAnanA maraNa mAtrathI duHsvapna, Ijita( rAvaNane putra meghanAda)nA maraNathI bhayaMkara jhera nAza pAmI jAya tema naLa rAjAnA nAmasmaraNathI niraMtara pApane vinAza thAya che. gaMgA nadInA jaLaranAnathI, sadagurunuM pUjana karavAthI tathA chAnuM rakSaNa karavAthI je puNya prApta thAya teTaluM puNya naLa rAjAnuM kIrtana-guNagAna karavAthI upArjana thAya che. jema UnALAmAM zarIra para caMdananuM vilepana zItaLatA upajAve che, varSARtumAM mAlatI priya lAge che, vasaMtaRtumAM koyalano TahukAra karNapriya bane che tema naLa damayaMtInuM caritra pramoda pragaTAve che. jevI rIte dAna kalyANa karanAruM che, tapazcaryA pApane haranAra che, ziyala pavitra banAve che tevI rIte naLa rAjAnA guNagAna kalyANakAraka, pApahara ane pavitra karanAra che. koI paNa kArya karavAnA avasare eka tarapha zubha ne phaLadAyaka badhAM zakune hoya ane bIjI bAju naLa rAjAnuM mAtra nAmasmaraNa ja hoya to paNa pUratuM che arthAta te sarva karatAM naLanuM nAmasmaraNa adhika phaLadAyI che. yAtrAdika kArya prasaMgomAM bharata, arjuna, pRthu rAjA ane niSadha dezanA svAmI naLa rAjAne kAryasiddhi mATe yAda karavA joIe. * bhIma nahi hovA chatAM bhImavALuM ane marAla rahita hovA chatAM marAlavALuM evuM A caritranuM vAMcana (paThana ) kene Azcarya upajAvatuM nathI? (eTale ke bhIma=bhayaMkara nahi hovA chatAM bhIma(damayaMtInA pitA) rAjAnI kathAvALuM ane marAla durjanatA rahita hovA chatAM marAla=haMsa(damayaMtI pAse naLa rAjAnI prazaMsA karanAra)nA vRttAMtavALuM A caritra kone acaMbo upajAvatuM nathI ? ) vizvavikhyAta, niSkalaMka, dhairya guNa yukta ane vistRta evuM A pavitra kIrtizALI naLa rAjarSinuM kirtana pApane nAza karanAra che. cothA ArAmAM zrI dharmanAtha tathA zrI zAMtinAtha bhagavaMtanA AMtarAmAM vIrasenane putra naLa nAmano rAjA rAjya karatA hatA. pUjya puruSane vizvAsapAtra, seLa varSanI ummaravALe ane baLadanI khAMdha jevA baliSa zarIravALe te prajAne atyaMta priya hatuM. potAnA rUpavaDe azvinIkumArane paNa jItI lenAra, temaja satyavAdI naLa rAjA jyAre rAjya karato hato tyAre prajA sukhI hatI. A uparAMta zAMti, samRddhi, surAjya ne asAdhAraNa sukhane kAraNe AryAvartanI bhUmie anya dezomAM zreSTha pada prApta karyuM hatuM. vAva, kUvA, paraba, bagIcA, maTha-Azrama ane maMdirorUpI dharmasthAnaka banAvavArUpI kAryothI lokonA divaso vyatIta thatA hatA. vidhavidha prakAranA kalayANane karanAra mAMgalika vanipUrNa, hamezAM utsavavALA ane atizaya samRddhivALAM gAmaDAo paNa zobhatA hatA. dharma, artha ne kAma-A traNa puruSArthane kAraNe naLa rAjAthI zAsita * abhImaM bhImasaMyuktamamarAlaM marAlavat / na ca vismathe , vAvyamAnaM nAcanam II 24 [ 1, 4 5 ] Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 4 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 1 leA. sa 1 le. A pRthvI svarga temaja pAtALa karatAM pazu caDhiyAtI khanI hatI. varSARtumAM kheDUtAnI jarUriyAtanA pramANamAM varasAda varasatA hatA ane svacakrake paracakranA bhaya tA svapnamAM paNa saMbhavatA +nahi. pRthvI, khetarAdvArA dhAnya-anAja, khANuAdvArA ratnA, Akara( nagarAdi )dvArA uttama vastue ane araNyAdvArA hAthIne pragaTAvatI hatI. A uparAMta jyAre naLarAjA rAjya karatA hatA tyAre devA sAnidhya karanArA hatA, tapasvIo prabhAvazALI hatA, adhyApako vidyAvAna hatA temaja gRhasthA dravyasaMpattithI paripUrNa hatA. gAyA dUdha ApanArI, vRkSeA niraMtara phaLa ApanArA, nadIe sadaiva akhUTa jaLavALI ane e jIvita saMtAnavALI hatI, arthAt ke mAtAnI haeNyAti sudhImAM koipaNa saMtAna mRtyune vaza thatuM na hatuM. vyAkuLatA ( gADhapaNuM ) phakta bagIcAmAM hatI, akkaDapaNuM (gavIRpaNuM ) mAtra pIpaLAmAM ja hatuM ane sareAgapaNa kamaLane viSe ja hatuM. ( eTale ke kAi mAnavI vyAkuLa na hatA, phakta atizaya jhADa-pAna, phaLa-phUlane lIdhe bagIcA ja vyAkuLa dekhAtA, kAi puruSa garviSTha na hatA, paNa namra hatA; phakta eka pIpaLA ja aDa-TaTTAra-gISTha jaNAtA ane keIpaNu mANasa sarAga-rAgavALA na hatA, paNa phakta kamaLa ja sattaLa hatuM, arthAt songa sAvaramAM UganAruM hatu. ) dhana( pALa ) taLAvane ja hatu, prahAra vAjiMtrane ja thatA, suvarNa nA ja cheda karavAmAM AvatA, daMDa tA phakta chatramAM ja rahetA, krepaNu'-vAMkaDIyApaNuM' teA kezakalApamAM ja hatuM, kaThAratA teA strIonA staneAmAM ja hatI, temaja capaLatA tA mAtra strIenA netrAmAM ja sthira thaI gaI hatI arthAta te dezanI prajAmAM uparAkta durguNA ke zikSAnA abhAva ja hatA. vaLI pApI, vajra, jaDabuddhivALA, jugArI, krodhI, durbuddhivALA, kRtaghna, ( upakAra para apakAra karanAra ), kaMjusa, nirdaya temaja abhimAnI koipaNuM na hatuM. AvI rIte je divaseAmAM naLarAjA rAjya karatA hateA te divaseAne paNa namaskAra hA! temaja je je manuSyAe temanI vANIrUpI amRtanuM pAna karyuM. hAya te paNa dhanyavAdane pAtra che ! atizaya premanA kAraNe jemane kaMThe paNa gadgad thai gayA che tevA vidvAna puruSAnI vANI paNa jenA guNane grahaNa karavAmAM niSphaLa nIvaDI che te naLarAjAnu varNana paNa zI rIte thaI zake ? pRthvIpITha para rahevA chatAM je svargIya bhAgeApabhAgane bhAgavatA hatA te naLa rAjAnA guNenI prazaMsA jagata para phelAi rahI che. A pRthvIma`DaLa paranA sa nRpatiemAM phakta eka naLarAjA ja evA hatA jeNe peAtAnI rUpa-samRddhithI devAne paNa jItI lIdhA hatA. A uparAMta sahasrAkSAdi biruda (yathArtha upanAma) dhArI je iMdra kRpAvaDe lAkhA kalpavRkSA, se'kaDA kAmadhenu temaja hajAro ciMtAmaNi ratnA dAnamAM ApI zake + prakArAMtare kavivare sAte jAtanI ItinA abhAva jaNAvyA che. varasAda yAgya pramANamAM hAya eTale ativRSTi ke anAvRSTi na heAya. ane e na heAya tyAre UMdara, tIDa ke pApaDhane paNa upadrava na heAya. temaja svacakra tathA paracakranA tA svapnamAM paNa bhaya nahetA. ativRSTi, anAvRSTi, UMdara, tIDa, pApaTa, svacakra ane pacakra-A jAtanI sAta iti-upadrA gaNAya che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLa rAjAne mahimA ane samayanuM sukhAkArIpaNuM [ pa ] che te paNa priyA( damayaMtI )nA premarUpI kSIrabheAjana khAvAne cAhatA evA naLa rAjAnA aNudhAryA atithipaNAne pAmyA. ( eTale ke naLa rAjA jyAre damayaMtInA svayaMvaramAM jai rahyo hatA tyAre iMdra, varuNu, yama ane agni e cAra devA naLanA satyanI parIkSA karavA mATe tyAM AvyA ane peAtAne mATe damayaMtInI mAgaNI karavA pAtAnu kRtapaNuM karavA sUcavyuM ane naLe paNa peAtAnA atithirUpa teonA kahevA pramANe kArya karyu.. ) vaLI te naLa rAjAe dAnAdikamAM sarvasva ApavA chatAM paNa samarAMgaNamAM kadI zatrune pITha ApI na hatI, samasta vizvamAM vIrapuruSAmAM agresara DhAvA chatAM je apavAdathI DaratA hatA, vicakSaNa hAvA chatAM pArakAnI niMdA karavAmAM mUkhaziAmaNi jevA hatA arthAt OM te koinI paNa niMdA karatA nahiM temaja unnata mastakavALA chatAM peAtAnI kIrti-gAnanA avasare je namra-vinayI manI jatA hatA. samRddhinI sAtheAsAtha vikAsa pAmatI jenI ujajavaLa kIti e jagatane cAre taraphthI gaMgAnA jaLapravAhanI jema pavitra karyuM, cadranA kiraNeAnI mAphaka prakAzita karyuM, kSIrasamudranA kallelAnI jema bharapUra karI dIdhuM, hiMma- kharanI jema zItaLa anAvyuM, kumudanA puSpAnI peThe sugaMdhita karyuM, ane meTA-moTA meAtInA samUhanI jema suAAbhita karyuM. tejasvI, naLarAjA pAsethI yAcakavR deoe asaMkhya kanakarAzi prApta karyo tyAre asaMkhyAtA samayarUpI meATA kheAjAne ja lIdhe hAyanI tema kalpavRkSa zaramane aMge avanatatvanIcA mukhavALu khanyuM. ( eTale ke asaMkhyAta varSo sudhI yugalikA vigerene vAMchita ApavAne kAraNe thAkI javAthI temaja peAte tA mAtra icchita-mAgela vastu ja Ape che jyAre A naLarAjA tA mALyA karatAM paNa adhika Ape che ema jANIne ja kalpavRkSa nIcA mukhavALu' anya' (evI kartA kalpanA kare che.) baLavAna te naLarAjAne joyA pachI duzmanA temaja strIceAnA gAtrAmAM baphArA vinAnA atyaMta parasevA pragaTe che, ThaMDI vinAnI dhrujArI chUTe che. dIkSA aMgIkAra karI na hAvA chatAM paNa monapaNuM dhAraNa karavuM paDe che, upAdhirahita manavAthI jenI sa'patti nisteja mane che ane vinA parizrame zaithilya udbhave che. raNabhUmi para duzmanAnI kheAparIrUpI mahAna palaMga para madonmatta hastionA kaNa thI prerAyela hAya tema vIrazirAmaNI te naLarAjAe cirakALa sudhI, niSka paTabhAve, nirbhIya rIte ane niHsa MdehapaNe vijayalakSmIne bhAgavI. ( eTale ke strInA bhAgavaTAmAM preraNA ane palaganI jarUriyAta hAya tevI rIte A rAjAe duzmanAnI khAparInA DhagalAneA palaMga banAvyeA ane hastionA caMcaLa-kSaNe kSaNe cAlatA kahyuM ne preraNArUpa mAnyA. ) mAruM ( kavinuM) teA pahelethI ja kahevuM che ke-vIrazirAmaNa naLarAjA vidyamAna chate zraddhALujanAe peAtAnA hRdayamAM tenA dAna devAnA avasare, temaja raNasa MgrAmanI madhye " hA " evA zabda keTalAkeAe nahiM karyAM hAya ? ema vicAryuM arthAt sae ka haeNtA. (eTale ke kavi kahevA mAge che ke jyAre naLarAjA dAna ApatA tyAre ane raNasaMgrAmamAM yuddha karatA tyAre leAkeAnA mukhamAMthI hA " evA Azcaryajanaka avAja nIkaLI jatA. 66 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga bIje. [tApanuM naLa pAse Agamana: tApasanI utpattivarNana: cakaNuM rAkSasane vadha karavA mATe mAgaNuM : naLanuM prayANa ] p- - --- - - yuvAvasthAe pahoMcelA naLe utkRSTa divijaya karyo ane kuzaLa evA te kezalapatie pitAnA khajAnAne-dravya bhaMDArane akhUTa banAvyo. te haMmezA yAcaka janane priya evuM dAna Apato hato temaja dhanika-tavaMgara manuSya paNa tenA dAnane pAtra banatA hatA. duminene potAnA dAsa-sevakarUpa banAvIne parAkramI te naLarAjA haMmezA saMtapuruSanI sevAmAM racyApacyA rahetA hatA. vaLI tenA zatruo sva- dezane cheDIne tenA Adezahukamane svIkAranArA banyA hatA. bAhubaLane tyAga karIne kaMbaLa ( kAMbaLa-dhAbaLe ) savIkAranArA banyA hatA. arthAta vana-jaMgalamAM bhaTakanArA banyA hatA. temaja samarAMgaNane tyajIne cAritra svIkAranArA (tapasvI) banyA hatA. aizvaryazALI, saubhAgyanidhi iMdra sarakhAM bhego bhogavanAra temaja svecchApUrvaka viharanAra te rAjA maMtrIone rAjya bhaLAvIne krIDA-lIlAmAM mazagUla raheto hato. vaLI vIrAMganAthI vIMTaLAela te kaI kaI vakhata nagaranI najIkanA upavanamAM rahelI velenA samUhamAM puSpa cuMTavAnI kriyA karato hate. A pramANe vIra puruSane gya vilAsapUrvaka rAjaya karatAM tenI sevAnA samayane samajatI heya tema varSARtu AvI pahoMcI. te avasare jyAre megharAja garjanA karavA lAge tyAre Saja svarane ghaSa karatAM mayuronI traNa prakAranA vAjiMtranA nAdathI paripUrNa manohara kriyA thavA lAgI. vaLI kAmadeve virahiNI strI mATe bakula vRkSane cakra jevuM, campaka vRkSane bhAlA jevuM ane ketakI vRkSane kaNa bANa jevuM banAvyuM arthAta virahiNI strIo A varSARtumAM khIlI UThalA bakala, campaka ane ketakI vRkSane anukrame cakra, bhAlu ane karNa zara-bANa jevuM mAnavA lAgI; kAraNa ke uparyukata zastro jema vedanA upajAve che tema te te vRkSo paNa virahiNa strIone svAmInI gerahAjarImAM vedanA upajAvatA hatA. * vihAya dezamAdezaM, balaM muktvA ca kambalam / sugharavA, metire ya vaiuir: ka I [ sTaMdha 1, sa 2] * borasalI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLarAjA pAse tApasanuM Agamana. [7] AvA samayamAM koI eka zreSTha divase naLarAjA mahelanA jharUkhAmAM beTho hato tyAre paMDita puruSa, vIrAMganAo, mitra, chaDIdAra, pratihArIo, bhATe, vidUSaka-mazkarAo, baMsI vagADanArAo, temaja zAstrAbhyAsa ane sadAcArathI potAnI sarikha, mahAmitrarUpa, sAlaMkAyanane putra zrutazIla nAmanA pitAnA mahAmaMtrIzvara vigerethI cAre tarapha vIMTaLAyelA teNe, varSA jatue potAnI samRddhithI zobhAyamAna banAvela samasta vizvane avelekatAM dUrathI AvatA keTalAka vRddha tApasane joyA. zarIre bhasma coLelA, pILI temaja UMcI jaTArUpI mukuTathI zobhatA te tApaso yajJanA agnine upADIne jANe cAlatA na hoya tevA zobhatA hatA. jyAre teo rAjadvAre AvI pahoMcyA tyAre purohite sAme jaIne temanuM pUjanAdi karyuM. pachI Azcarya pAmelA te tApasoe naLarAjane maLavAne praveza karyo, eTale jema nAvikakhalAsIo samudra madhye pitAnA musApharone eka dropathI bIje dvIpa laI jAya tema dvArapALe, "kaI bAju javuM" ema digamUDha banelA te munijanane mahelanA aMtarabhAgamAM laI gayA tyAre hajAro zikharavALA kailAsa parvatanI jevA veta temaja zreSTha rAjamahela para caDhatA te tApaso thAkI gayA. vaLI nIla varNavALA ratnothI bAMdhelI paDathAra pAse AvIne parvata parathI nIkaLatI nadInI bhrAMtine lIdhe "A nadI taravIoLaMgavI muzkela che " ema vicArIne zaMkApUrvaka pagalAM mUkatA teo kaMIka pAchA rahI gayA. bAda khajJa, bANa, bhAthA pramukha zastro, rAjAne cagya chatra, cAmara vigere rAjyaciho, sImA-zIrAI, caSaka-jAma, jhArI, pArI-uttama kaLaza pramukha zreSTha ratnamaya ne rajatamaya karoDo pAtro, zaNagArAyelA ane svecchApUrvaka ahIMtahIM khelatA madonmatta cakara, popaTa, cakravAka, keyala, kabUtara pramukha kroDA pakSIo vigere vigere naLarAjAnI pratyeka divya vastuo teoe joI ke je padArthonuM teoe A jiMdagImAM svapnamAM paNuM nAma sAMbhaLyuM na hatuM. pachI kapUranI gaMdhathI yukta, puSkaLa agarunA dhUpathI vAsita temaja sukhaDanA verAyelA rajakaNothI bharacaka madhyamArgathI teo pasAra thayA. bAda te mahela para caDhIne te tApaso jANe svarga taddana najIka AvyuM hoya, pRthvItaLa dUra gayuM hoya ane sUrya temaja caMdra hathelImAM rahyA hoya tema mAnavA lAgyA. tyArabAda phaLa-puSpAdikane dharyA bAda AzIrvAda ApIne Asane para teo beThA eTale naLarAjAe teone kahyuM ke-"he tapasvIo ! vanamAM rahenArA, haMmezA duSkara tapArAdhana karatAM evA tamone ziSyayukta badhI rIte kuzaLa che ne? tamArA pavitra AzramamAM rahelA vRkSane vaja, (vIjaLI ) agni, pavana, sarpa ane pANI pramukhathI keIpaNa jAtane upadrava te thatA nathI ne? tApasa kanyAo dvArA putranI mAphaka premapUrvaka nehathI pAlana-poSaNa karAyelA tamArA vRkSe sapa, zikArIjano ane hiMsaka prANIothI surakSita (nirbhaya) che ne ? vAdaLAnA pragaTapaNAthI tenI chAyAne lIdhe vaTemArga jema khuzI thAya tema ApanA svayameva AgamanathI pU ! ghaNo ja saMtuSTa thayo chuM eTale ke jema Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] zrI damayaMtI caritra H sakadha 1 le. sarga bIje. vaTemArgu sakhta tApamAM cA jate hoya ane evAmAM acAnaka sUryanI ADuM vAdaLuM AvI jAya ane tenI chAyAthI vaTemArgune saMtoSa upaje tema huM paNa ApanA darzanathI tuSTa thayo chuM. pUrva saMcita pApane nAza karanAra, bhaviSyanA suMdara phaLane sUcavanAra, ane sarva tIrthasvarUpa atithi-munijane abhavI jIvane AMgaNe AvatA nathI, arthAt abhAvI jIvane atithi-tApasane samAgama thato nathI. atithione apAtuM dAna e ja kharekhara manuSyapaNuM che arthAta mAnava jIvananI e ja sArthakatA che. pitAnA udaranuM paripaSaNa karavA sivAya pazuonuM bIjuM kayuM lakSaNa hoI zake ? arthAt pazuo paNa pitAnI udarapUrti to kare ja che paNa manuSyamAM e ja vizeSatA che ke te atithisatkAra paNa karI zake che. je te atithisatkAra na karatA hoya to tenA ane pazunA jIvanamAM taphAvata rahetuM nathI. vRkSa ane bIjanI mAphaka saMpattinuM phaLa dharma che ane dharmanuM phaLa saMpatti che-ema A paraspara kArya-kAraNa kega jANa. eTale ke jema bIjamAMthI vRkSa utpanna thAya ane UlaTuM e ja vRkSamAMthI pAchAM bIja pragaTe tema dharma ane saMpattine ga jANa. vRddhi thavAnA hetupUrvaka kSetramAM bIja ane yogya pAtramAM dhananuM dAna karanAra manuSya mATe te A kheDUtanA jevI pharaja ja gaNAya, emAM paropakAra jevI vastu ja nathI. eTale ke kheDUta khetaramAM bIyAM vAve temAM tene hetu vadhAre pAka meLavavAno che, te kAMI khetara upara upakAra nathI karatA. tevI rIte tamArA jevA atithi janane dAna devuM te amArI pharaja ja che, temAM kAMI ame paropakAra nathI karatA. kasAI leke, abha temaja hatyA (brahmahatyA, strI hatyA, bALahatyA, gehatyA vigere vigere) karanArAonA gRhe munio jatA nathI. vidhavA strIne yovana, jaMgalamAM UgelA vRkSane phaLa temaja kaMjusa manuSyane Apela dhana A traNe vastumAM vidhi-nazIbane zrama phegaTa ja gayo che arthAta te traNe vastuo niSphaLa prAya che. je pIDita jananuM rakSaNa karate nathI, je atithione AdarasatkAra ApatuM nathI ane je pote parAkramI nathI te kharekhara adhama puruSa jANo. ApanA samAgamathI Aja mArA pitRo khuzI thayA che, Aja lahamIdevI jAte AvIne mane kharekhara varI che, temaja Aje huM dhanyabhAgIkRtakRtya thayo chuM mATe ApanI AjJAnuM pAlana karanAra mane kaho ke Apa kaiNa cho ? kayA vanapradezamAMthI AvyA cho ? ane zene mATe A parizrama lIdho che ? ApanA AgamanarUpI maherabAnIne badale kaI rIte vALI zakAya ? A pRthvI, A lakSamI, A rAjaya ane A rAjamahela sarvarava ApanuM ja che." A pramANe manahara, audAryayukta ane gaMbhIra vANI sAMbhaLIne harSita thayelA temaja vicakSaNa tApasa jene pratyuttara Apyo ke-"he duzmanane parAjita karanAra ! he pRthvI pITha para caMdra tulya ! he niSadha dezanA svAmI naLa rAjA ! pUrve prApta nahIM thayela kuzaLatA Aja tamArA darzanathI prApta thaI che ema huM mAna. haMmezA phaLa ApavA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tApasa lekee naLa rAjAne jaNAvela svavRtAMta. vALA, UMcA ane puSpasamUhathI virAjatA ka9pavRkSanI jema he rAjana ! tAruM darzana paNa durlabha che. he svAmina ! vIrasena rAjAnA vaMzarUpI samudramAM tuM kalAvAna, nirmaLa, zAnta, sadAcArI ane paMDita puruSanI pIDAne haranAra caMdra tulya utpanna thayA che. he naLa ! tArA bANe ane tArI buddhi dAbhanI aNa jevI tIkSaNa che. dAna temaja yazagAthAthI te samagra dizAone paripUrNa karI dIdhI che. vaLI he rAjana ! tuM yama, kubera, sUrya ane varuNa sarakhe che, kAraNa ke te cAre kapALenA pratibiMbarUpe te A pRthvI pITha para avatAra lIdhe che. padmabhRt panavAsA ca padminI pannalocanA / mahApramapradA devI padmAni ca sati tvayi // 46 // padapadmayugaM juSTaM, samudA yena sevyate / sa nirdhano'pi lakSmInAM samudAyena sevyate // 47 // [ raoNMgha , 2] he svAmin ! paghabhUta-kamaLane dhAraNa karanArI, padyavAsA-kamaLa para vasanArI, padmA-lImI, pAcanA-kamaLa jevA netravALI padminI strI ane mahApa nAmanA nidhAnane ApanArI mahApavA devI temaja pavo-kamaLo-A badhI vastuo tArA vidyamAna paNAmAM kazuM paNa karavAne samartha banI zaktI nathI, kAraNa ke sevAyelA tArA caraNapadya-caraNakamaLanI je harSapUrvaka upAsanA-sevA kare che te dariddhI hovA chatAM paNa lakSamIne samudAya tene ApoApa AvI maLe che arthAta raMka janone lakSamI vigerenI sevA karavAnI jarUra ja rahetI nathI, kAraNa ke tuM khuza thaIne eTaluM badhuM vipula dAna Ape che ke teo dhanADhya thaI jAya che. ArakSakAthI vIMTAyela he rAjana ! tuM kalArasika hovA chatAM duzmanane tAtkAlika trAsa ApanAra che. vaLI te sabhAnA zRMgAra! te saralAzayI hovA chatAM mahAna sAhasika che arthAt saralAzayI tene kahevAya ke je tadana bheLA ane bIjAthI rakSaNa karavA lAyaka hoya paraMtu tArAmAM evI khUbI che ke te saralAzayI-nipApa hovA chatAM mahAna sAhasika che. tArA jevI AvI zakti, AvI bhakti ane AvI buddhi A pRthvImaMDaLa para zuM bIjA koI rAjAnI javAya agara to saMbhaLAya che ? arthAta tArI jevo kaI zaktizALI, bhaktimAna ane buddhimAna rAjA ja nathI. gRhasthone yatijana tIrtharUpa che; jyAre tApasane gRhastha tIrtharUpa che eTale he nRpa ! pavitra kIrtivALA tArA darzana karIne ame harSita thayA chIe. he rAjana ! amAruM vRttAMta sAMbhaLoH pUrve A pRthvI para prasiddha vaMzamAM janmelA, sAMsArika avasthAno tyAga karanArA, buddhimAna ane mahAparAkramI kaccha ane mahAkaccha nAmanA be rAjAo thayA hatA. teo baMne avyakta svarUpa, jaTArUpI muguTathI zobhatA, kAmadevane nAza karanAra, Atmika Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 10 ] zrI damayaMtI caritraH skaMdha 1 le. sage bIje. sukhane ApanAra kalyANusvarUpa, dizArUpI vastravALA, dusaha kriyApUrvaka ArAdhavA lAyaka, mahAdeva, mahAna Izvara, vRSabha( baLada ) jevA khAMdhavALA ane vRSabha(baLada )nA lAMchanavALA zrI AdinAtha jinezvaranI bhaktipUrvaka sevA karatA hatA. teo baMnenI upAsanAthI pramoda pAmelA puMDarIka gaNadhare teone cAra veda ane uttama kalyANakArI hitazikSAo ApI. te baMnenA kuLapati zrI RSabhadeva paramAtmA hevAthI te baMne tapasvIo maharSionI madhye mukhya-agresara gaNAvA lAgyA. te kaccha-mahAkachanA vaMzane viSe niSadha dezamAM rahenArA, kharI paDelA pAMdaDAM temaja phaLane AhAra karanArA ame Arya tApasa utpanna thayA chIe bharata mahArAjAe karAveluM, samagra pApane haranAruM ane pavitra evuM tamopadR nAmanuM amAruM tIrtha gaMgAnadInA kinArA para che. tyAM megha jevI garjanA karatA nalinI guma jinAlayamAM zrI RSabhasvAmIne mULanAyaka tarIke sthApana karela che. zyAma jaTAvALA te zrI Sajinane praNAma karyA pachI prANIone vividha prakAranI narakanI vedanAo prApta thatI nathI. vaLI jeonA ka9yANuka divasomAM kalyANakArI bhaktivALA ne buddhimAna deve jAnu(DhIMcaNa)pramANu puSpavRSTi kare che. te sthAnamAM nirupadravapaNe dIrdhakALa paryata ame rahetA hatA tevAmAM duSTa bhAgyayoge prerAyela hoya te kauMcakarNa nAmane rAkSasa tyAM AvyuM. pApI, kuvidyAnI sAdhanAvALA temaja rAkSasane viSe adhama te vidyAdharane tene bAMdhavee tAtya parvata parathI hAMkI kADhyo che. mahAna mAyAjALavALe, nirdayI, duSTAtmA ane chetarapIMDI karavAmAM catura te rAkSasa eka divasa paNa sukhazAMtipUrvaka amane rahevA deto nathI. atyAre amAruM te vana nahIM jovA lAyaka, AnaMda rahita, sukhazAnti vinAnuM, svAdhyAyaviheNuM, nAnAdi kriyA vagaranuM temaja dhyAnazUnya banyuM che. jema abhavyane Apele pratibaMdha-upadeza nirarthaka bane che tema yakSa tathA rAkSasane hAMkI kADhanArA amArA te te prakAranA maMtro temaja yaMtro paNa niSphaLa nIvaDyAM che mATe he rAjana ! jema saMyamarUpI naukA saMsArarUpa mahAsAgaramAMthI bacAve tema tAre zaraNe AvelA amAruM te adhama rAkSasathI rakSaNa kara. he vIrasena nRpatinA putra naLarAjA ! he vIraziromaNi ! daza hajAra hAthInA baLavALA, krodhI, mahA abhimAnI ane gadAnA AyudhavALA te rAkSasane tuM vinAza kara. hamezAM duSTa mANasane zikSA ane sajajanonI rakSA karavI e paraMparAthI cAlyo Avato rAjAone kuLadharma che. vidvAn puruSanA saMgane mATe, potAnA AtmAnI tuSTine khAtara, caturAInI prApti artha, pavitra puruSanI lIlAne grahaNa karavA * prabhu acalaka hovA chatAM temanA atizayane kAraNe prANIvarga temane vastravihIna joI zakatA nathI. * yavana, janma, dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANa-A pAMca jinezvaranA kalyANaka gaNAya che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLarAjA pAse tApasanuM Agamana. [ 17 ] mATe temaja svakAryanI siddhine mATe catura puruSo zIvratAthI tAre meLApa kare che. te naLa! tArA darzane AvavAmAM A sivAya amAro bIjo koI paNa uddeza nathI. he pRthvImaMDaLanA iMdra! jevI rIte pRthvI para pRthaku-pRthaka pravAhavALI gaMgA ane yamUnAnadIne prayAga tIrtha saMgama thAya che tevI rIte lakSamI ane sarasvatIe tArA ekamAM ja nivAsa karyo che. A kAraNathI dUra dezomAMthI tamAma loke pitAnI mane bhilASA jaNAvavAne mATe niraMtara tArI pAse Avye jAya che. agaNita dharmakAryonA AcaraNathI caMdra jevI kAMtivALA yazane tuM sArI rIte chApUrvaka prApta kara, ane tArA yazarUpI majAo dvArA uttama kavionI jaLakrIDArUpI lIlA bhale daze dizAmAM vistare." A pramANe tApasonA uttama vacanone sAMbhaLIne duzmanane naSTa karanAra naLa rAjAe teonI hakIkata svIkArIne tarata ja manehara, yogya, taraMga jevA capaLa ane catura UMcA azva para ArohaNa karyuM. pachI tApasonA vicArane samajate, zastradhArI, ghoDesvAra yukta, pApane tiraskAranAra, zatrune saMhAra karanAra, suMdara vastrothI alaMkRta, thoDAka parivAravALA, kautukI ane udAra aMta:karaNavALo naLa rAjA cAlyA. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sarga trIjo [naLa temaja krIMcakarNa rAkSasanuM bhISaNa yuddha : naLe karela rAkSasavadha:] w mnf`Hryf daSTinuM AkarSaNa karavAmAM bAMdhelI bhUminI spardhA-hariphAI karatI retIvALI temaja >> svecchApUrvaka vahetAM jharaNAMonA nAdavALI nagaranI najIkanI bhUmimAM naLarAjA AvI pahoMcyo. jatAM evA te naLarAjAnI upara nagarajanoe megha sarakhA varNavALuM, popaTanA pIMchAonI kAMtivALuM geLa chatra joyuM. bAda phaLothI zyAma ane sinagdha kAMtivALA jaMba vRkSanA samUhavALAM, atyaMta gADha aMdhakAramaya ane parvatanA najIka bhAgamAM AvelAM araNyamAM naLa rAjA gayA. tyAM pitAnI samakSa. atyaMta durgadhIvALA, vIkharAyelA vALavALA, dADharUpI karavatathI ekane kacaDatA ane baLatI aprinI jevA lecanavALA rAkSasane teNe joyo. te rAkSasa paNa teone joIne tiraskArapUrvaka bhayaMkara aTTahAsyavaDe dizAone trAsa pamADate UMce vare A pramANe che: "are! are ! manuSyarUpI pazuo tyAM ja UbhA raho, tyAM ja UbhA raho kharekhara tamArA kALe jamRtyue ja tamane ahIM mArI AgaLa mokalyA jaNAya che. mane Aje tamAre sarasa AhAra maLyo jethI sudharajaka(bhakSaNa karavA mATe lalacAvanAra) tamArA ati cinagdha ane madhura mAMsathI huM mArI jaTharAgnine bujhAvIza." A pramANe bolatAM UbhA thaIne parvatanA zikharane pheMkavAnI IcchAvALA te rAkSasa tarapha pavitra kItivALo ane zatrune parAbhava karanAra naLarAja ekale gayo ane kahyuM ke are! duSTa AcaraNavALA ! kadarUpA dekhAvavALA he rAkSasa! brAhmaNa, strI, garbha ane gAyane vadha kare e tAre kuLadharma che. je ke tArI A durgadhI atyaMta asahA che to paNa tArA mRtyune cAhanArAonA saMteSanI khAtara mahApApI evA tAre huM vadha karIza. pahelAM to tuM tArA zakita pramANe mArA para prahAra kara. pachI ja tane, tuM jene tAro bhaya mAne che te huM, mArA zastrono svAda cakhADIza. " A pramANe dheya yukta manohara hAsya karatAM nala tarapha krodha pAmelA kacakaNe parvatanA zikharane pheMkayuM, eTale pralaya kALanA meghanI jevA avAjavALA dhanuSyane TaMkAra karIne naLarAjAe te paDatA zikharane tIkSaNa bAraNethI ane rAkSasane vacanethI ghAyala karyo. pachI zAla temaja tAla(tADa) vRkSonA samUhanI vRSTi karatAM rAkSasa ane tIra, bhAlA, nArAca temaja ardhacaMdrAdi Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaucaka rAkSasa temaja naLa rAjAnuM tumula yuddha. [ 13] bANonA samUhane varSAvatAM naLarAjAne paraspara jagatane bhayaMkara saMgrAma thayo. te baMnenA astronI vRSTithI jagatabharamAM gADha aMdhakAra chavAI gayo. pRthvI para rAjAnA sAmaMta ane AkAzamAM devatAo dUrathI ja te baMnene saMgrAma jevA lAgyA. te samaye acaLa (nahIM calAyamAna thatI ) evI dharaNa para pUjI UThI ane pavana paNa sthira thaI gayo. bANathI akhila vizva chavAI gayuM ane dizAo zikharothI chavAI gaI. kaMIka vakhate naLarAjA vijayI banate te koIka samaye te rAkSasa jIta meLavate. te samaye bANunA avAjathI AkAzamaMDaLa vyApta thaI gayuM ane huMkAravathI dizAo dhrujavA lAgI, vIra puruSa harSita thayA ane tApasau bhayabhIta thavA lAgyA. A pramANe paraspara ghora saMgrAma cAlatuM hatuM tevAmAM kapaTI te rAkSase kSatriya sivAyanA vipra vigere avadhya che ema vicArIne tIkSaNa dhAravALuM, kAtIla charA jevuM, hajAra kiraNavALuM, devI mAyAvALuM zastra naLarAjA pratye pheMkayuM, eTale naLe paNa potAnA vAyavya nAmanA azvabaLathI tene chedI nAkhyuM tyAre bhaMbhAnA jevA mukhavALuM te daze dizAmAM kaDe TUkaDA thaI gayuM. pachI te rAkSase capaLa netravALI, kuNu kAMtivALI ane vizALa jaghanapradeza temaja stanavALI strIone zastrarUpa banAvI-mAyAvI strIsamudAya vikuvye tyAre naLarAjanA sameha nAmanA astrathI tejahIna AMkhevALI, chedAyelA gAtrovALI ane vIkharAyelA vALavALI te sarva jhIo mUcchita banIne pRthvI para paDI gaI. A pramANe joIne pahoLA vadanavALA, vAraMvAranA haMkAravathI bhayaMkara jaNAtA te rAkSase mukharUpI agnimAMthI " anyatra " vimukhyuM eTale dAnathI jema dArigha ane daMDa-zikSAthI jema duSTa nIti zAMta thaI jAya tema naLa AvatA evA anyaane " meghAstra"thI zAMta karI dIdhuM-zakti rahita banAvyuM. pachI devI astronI mAyAthI naLane jItavAne pite zaktimAna nathI ema jANIne pracaMDa gadAne uchALato te rAkSasa tenI pratye deDyo tyAre dIrdha bAhuvALo ane parAkramI tene goLa kuMDALA pheravatA, kuDalAkAre pUba namAvelA dhanuSane ubADIyAnI mAphaka kaMpAvatA naLe ardha caMdra bANe, bhAlAo temaja kAtara jevA mukhavALA "kSarama" bANethI tenA marmasthAnamAM prahAra karyo tyAre kSaNamAM nAne, kSaNamAM lAMbe, ghaDIkamAM AkAzamAM te palakamAM pRthvI para, ghaDIkamAM pitAnI samakSa to kSaNa mAtramAM potAnI pAchaLa, ghaDIkamAM jamaNI tarapha te ghaDIkamAM DAbI tarapha AvI rIte lAMbA samaya sudhI citra-vicitra ceSTAthI naLanI najarane chetarato te duSTa rAkSasa varAhanuM rUpa karIne zIghratAthI nAsavA lAgyuM, eTale sarSanI pAchaLa jema garuDa deDe tema te zreSTha azvArohI naLa te mAyAvI varAhanI pAchaLa tera jana sudhI doDyo. te samaya daramiyAna tenA vegavAna ave pakSInI mAphaka oLaMgAtI khINa, parvata, nadI ke vRkSo vigerenI leza mAtra paravA karI nahi. te varAhane joIne pAchaLa-pAchaLa doDatA naLarAjAne pitAne ghoDe, palANa, pitAnI jAta ane bANe mAtra rekhA rUpe jaNAtA hatA. pachI pAchuM sUrya dvArA vAraMvAra sthira rahIne jovAtuM te Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 14] zrI damayaMtI caritra H aMdha 1 le. saga trIjo. baMnenuM parvatane paNa kaMpAvanAruM bhayaMkara yuddha thayuM. e pramANe paraspara tumula yuddha thatAM bAhubalI te naLe te rAkSasane pitAnA bhAlAthI pRthvI sAthe jaDI dIdho tyAre bhayaMkara AThaMda karato te tarata ja mRtyu pAme. game te bhege rAkSasane raNakSetramAM haNane, samagra tApasa janene jaladI bhaya rahita banAvIne te kSaNa mAtra zarIre thAkavALo banyA-teNe kSaNa mAtra thAka UtAryo paraMtu tyArabAda tarata ja te svastha cittavALo banyo. pachI garuDanA jevA vegavALA pitAnA azva parathI nIce Utaryo eTale lakSamInA mitrarUpa parivAra jananuM rakSaNa karanAra, zeSanAga jevI bhujAvALA naLarAjAnA navIna kArarUpa banelA pavanee sevA zarU karI-eTale ke zItaLa pavana vAvA lAge. vaLI vikasita ane patrapuSpathI lacI rahela lIMbaDo, karaMba, jaMba, jaMbara, kIra, kaTuka, arjuna, ketakI vigere vRkSovALI temaja UMcA tADa vRkSo ane nAnI nAnI keLanA pavanavALI vanabhUmie te rAjAnA zarIranA zramane sava prakAre dUra karyo. vaLI haraNa, mayUra, popaTa, cakara, cAtaka, kapiMjala pramukha pakSIgaNavALI tathA najIkamAM rahela gAMdharvanA satata gIta-gAnamAM tanmaya banelA haraNAvALI vanarAjIe paNa tene atyaMta AnaMda upajA. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che sarga cothe - -- de+ [ naLane maLela bhikSAcara : daMDaka vananuM utpattivarNana : bhikSAcare karela keI eka rAjakumArI( damayaMtI)nuM mane hara varNana.] mananana nananana A samaye kapIna (lageTa ) dhAraNa karele, durbala dehavALo, vicakSaNa, paradezI, ane << velanA resAthI bAMdhela jaTAvALo kaI eka bhikSuka tyAM AvI caDyo. tenA hAthamAM lAkaDI-daMDa hatuM, gaLe pattharanA pArAnI mALA hatI, khabhA para dhAbaLo hato ane sopArInI chAla jevuM sapheda pAtra(kamaMDaLa) hatuM. rAjAnuM vizeSa saubhAgyazAlI zarIra joIne te catura lAMbA samaya paryata manamAM vicAra karavA lAgyo ke"samudra jevA gAMbhavALe, caMdranI jevA zAno svabhAva yukta, gurujananI mAphaka saMga karavA lAyaka ane parvatanI jevA sAmarthyavALe temaja jenA cakra, dhanuSya, aMkuzAdi saMpUrNa lakSaNo spaSTa rIte yogya sthAne rahelA che tevaLI jevI rIte lakSaNonuM adhikapaNuM che tevI ja rIte guNasamudAya paNa vizeSa che, mATe kharekhara A kaI sAgara agara te pRthvIpIThane savAmI rAjA jaNAya che. rAjAo, mahAn tIrtho, zreSTha auSadhIo ane munIzvara ghaNuM karIne a5 bhAgyazALI mATe durlabha darzanavALA hoya che arthAta hIna bhAgyavALA leke teonA darzanane prApta karI zakatA nathI. AvI vyakitaonI sAthe meLApa e saddabhAgyanI nizAnI che. " A pramANe vicArIne vinayI evA teNe rAjAne AzIrvAda Ape. kSamAdhAra ! kSamAdhAra ! mahAkara ! mahAkara ! sadAnaMda ! sadAnanda ! sabhAjanasabhAjana ! // 9 // protAyAH kAlasUtreNa sRSTizreNevibhidya yaH / eko maNiriva bhAti pAtu sa tvAM trikAlavit // 10 // ( yugmam ) / [ jaMpa 2, 3 4]. he kSamAne dhAraNa karavAvALA ! he pRthvI pati ! he mahAbhujAvALA ! he guNarUpI ratnanI khANa samAna ! he haMmezAM AnaMdI ! he sajajanone AnaMda upajAvanAra ! he yogya puruSovALI sabhAvALA rAjan ! kALarUpI dorAvaDe eTale bhUta, bhAvI ane vartamAna samayarUpI dorAvaDe baMdhAyelI sRSTinI zreNIne bhedIne-tenI ArapAra jaIne je Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 ]. zrI damayaMtI caritra : aMdha 1 le. sarga cothe. asAdhAraNa maNinI mAphaka zobhI rahyA che te trikALajJAnI-sarvajJa bhagavAna tamAruM rakSaNa karo." eTale A pramANe AzIrvAda ApatA te bhikSukane kuzaLa samAcAra pUchavApUrvaka rAjAe kahyuM ke-"he tIrthayAtrI ! tAruM kalyANa thAo ! tame kayAMthI AvyA che ? ane hamaNu kayA kayA tIrthasthaLoe dharmayAtrA mATe tame gayA cho? ahIM mArA pAse besIne kaI paNa jAtanuM navIna vRttAMta jaNA, kAraNa ke pRthvI pITha para apUrva vastune nIrakhanArA tamArA jevA ja hoya che. pUrvamAM kadI nahIM thayela ApaNe meLApa, a5 neha ane ApaNe nUtana paricaya-ema vicArIne A bAbatamAM tamAre manamAM lezamAtra paNa kSobha rAkhavo nahi athAt saMkoca rAkhyA sivAya kaMI paNa nUtana vRttAMta tame saMbhaLAve. eka ja bhUmi para ApaNe baMnene vAsa che, vaLI manuSya tarIkenI ApaNI eka ja jAti che eTale A vivamAM sarva leke svajana jevA che ema tamAre samajI levuM." A pramANe bolatAM naLarAjAne pitAnA aMtaHkaraNamAM vakhANa ane puruSanA hadayane pArakhanAra te bhikSuka AdarabhAvapUrvaka bole ke -"he sarva vidyAomAM vicakSaNa! tame sAMbhaLo. pUrve huM dakSiNa dizAmAM AvelA ane zatrugaNathI jItAvAmAM azakaya evA nAzakaya (nAzIka) nAmanA nagaramAM gaye hatuM. tyAM aSTa karmane nAza karanAra, nAmathI ane tejathI yathArtha nAmadhArI AThamA caMdraprabhunA meM darzana karyA. tyArabAda kara zikArI pazuothI vyAsa, khINe, guphAo ane parvatavALAM, temaja jemAM dukhe karIne pasAra thaI zakAya che evAM daMDakAraNyamAM meM praveza karyo. pUrve A daMDakAraNya, daMDaka nAmanA rAjAnuM kuMbhakArakaTa nAmanuM nagara hatuM. te daMDaka rAjane pratibodha pamADavA mATe navatatvanA jANanAra, ane pUrvanA saMbaMdhI skaMdaka nAmanA AcArya te vanapradezamAM AvyA hatA. daMDaka rAjane dharmaparAyaNa temaja te sakaMdakArakArya pratye bhaktibhAvavALa joIne rAjAnA pAlaka nAmanA purohitane ISya upajI. koIeka samaye jyAre AcArya potAnA ziSyaparivAra sAthe sthaDila bhUmie gayA hatA tyAre temanA raheThANa sthAnamAM te kapaTI pAlake bhUminI aMdara zo saMtADAvyA bAda rAjA pAse jaIne kahyuM ke-"he svAmin ! kharekhara mahAna bhaya utpanna thayuM che. muniveSadhArI A kaMdakAcArya tamArA vadhane mATe ahIM Avela che. Apano A sALo rAjyAthI banIne Apane haNavAne Icche che. te mahArathI jevA ziSyo sAthe gupta zastravALo che eTale ke sAthenA sAdhuo e sAcA sAdhuo nathI paNa tevA veSamAM rahelA mahArathIo che ane teoe gupta rIte zastro bhUmimAM saMtADyA che tenI tapAsa karo." pAlake A pramANe kahyuM eTale avicArI daMDake tema karatAM zastrAstrone joyA ane teonA vadha mATe teNe pAlakane ja AjJA ApI. te pApInTa * jIva, ajIva, puSya, pApa, Ava, saMvara, baMdha, nirjarA ane mokSa-A nava to kahevAya che. gRhasthAzramamAM daMDaka rAjAnA sALA. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcare karela pitAnA pravAsanuM varNana. [ 17 ] pAlake paNa niraparAdhI-nirdoSa munivarane ghANImAM nAkhIne talanI jema pilyA. te badhA tapasvI sAdhuo kALadharma pAmIne svarge sIdhAvyA. pachI chellA bAkI rahelA eka bALasAdhu mATe skaMdakAcArye pAlakane kahyuM ke-"mane pahele ghANImAM pIlIne tArI manekAmanA pUrNa kara. A bALasAdhune mArI najara samakSa pIlAta jevAne huM zakitamAna nathI." eTale marmane chedavAmAM kuzaLa te pAlake UlaTA temanA vacanane tiraskAra karIne te bALasAdhune temanA dekhatAM ja ghANImAM pIlI nAkhe. eTale buddhimAna ne roSe bharAyelA kadakAcAryane eTale badhA ugra krodha udbhavyo ke je kopa A jagatamAM samAI zake nahi. agni jharatAM mukhane dhAraNa karatAM ane vAraMvAra siMhanAda karatA temaja krodhe bharAyelA temaNe "kuMbhakArakaTa" nagarane bALI bharama karI nAMkhyuM * nAnA kIDAthI mAMDIne samasta zaherane bhasmIbhUta karIne atyaMta krodhita thayelA temaNe pharIthI A pramANe zrApa Ape ke "je huM jinAjJAna virAdhaka na houM te mArA kathanathI A bhUmi kadApi kALe paNa mANasone vasavA lAyaka na bano" eTale nava jana pahoLuM ane bAra ejana lAMbuM te sthAna ujajaDa banyuM ane tenI sImA-maryAdA tarIke pAMca vaDalA ugADavAmAM AvyA che. A pramANe tIrthonI yAtrAo karate, dAnI lekothI pUjAte-satkArA ane paripUrNa manerathavALo huM mArA deza pratye pAcho pharI rahyo chuM. cAlatAM cAlatAM mahAlakSamIne praNAma karIne kAMti nAmanI nagarIthI nIkaLela huM rastAmAM keI eka vaDalA nIce thAka khAvA beTho. te vakhate meM evuM kaMIka joyuM ke je meM A jiMdagImAM kadI koI paNa sthaLe sAMbhaLyuM ke joyuM paNa na hatuM. he rAjana ! tuM te vRttAMta sAMbhaLa. tamAruM kalyANa thAo, kAraNa ke gya vAta pAtra-gya puruSane ja kahevAya che. kharekhara A pRthvI vividha jAtanA AzcaryothI yukta che. te avasare jANe mArA bhAgyodayathI prerAyelA hoya tema bhIla lokonI senAthI parivarelI, seMkaDo kaMcukIothI vIMTaLAyelI, chatrane dhAraNa karatI, cAmaravaDe vIMjhAtI, sugaMdhI puparasathI rastAnuM siMcana karatI, bAlyAvasthAne kaMIka dhArI rAkhela che tevI khIlatA yovanavALI, hAthaNI para beThelI, prauDha sakhIvRMdathI parivarelI ane koI sthaLe jatI koI eka rAjakumArIe tyAM AvIne pitAnA parivAra sAthe muhUrta mAtra visAme lIdhe. vANImAM, vayamAM, vidyAone viSe, AMkhamAM, zarIrane viSe temaja vaibhavavilAsamAM utkRSTa avasthAe pahoMcelI, A pRthvImaMDaLa para advitIya, temaja suMdara hAsyavALI te kumArIne Azcarya pAmelA gAmaDIyAnI jema utkaMThApUrvaka ane tRpti pAmyA vinAnA manuSyanI mAphaka meM lAMbA samaya sudhI joI. vaLI sarva strI-samudAyane viSe * keTaleka sthaLe evo ullekha maLe che ke-teoe te nagarane bALI nAkhavAnuM niyANuM karyuM. pachI ghANImAM palAIne kALadharma pAmyA bAda aminikoyamAM deva thayA ane pUrvanuM vaira saMbhArIne te samasta nagarane bALIne bhasma karI nAkhyuM. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI damayaMtI caritra H aMdha 1 le. sarga cotha. alokika evuM tenuM eka cihna meM joyuM ke jenuM varNana bIjAne kahevAmAM Ave te paNa vizvAsapAtra bane nahIM. he bhUpALa! te kanyAnA lalATamAM sauMdaryarUpI rAjyanI dhvajA tulya ane UgatA aruNanI jevI kAntivALuM pavitra nirmaLa tilaka hatuM. he pRthvI mAtA ! he devI! kharekhara tuM ratnagarbhA che! te puruSa dhanya thaze ke jenI te kanyA ardhAginI-patnI banaze. gupta rIte tenA rUpane jovAmAM kotuhalavALo huM tenI najIkamAM rahIne lAMbA samaya sudhI A pramANe vicArI rahyo hato tevAmAM A5nAvaDe jema huM puchAye tevI ja rIte teNIthI puchAyelA uttara dizAnA keIeka musAphare prazaMsApUrvaka varNana karyuM, tyAre te musApharadvArA varNavAyelA uttara dizAnA koI eka rAjavInuM atyaMta prazaMsA pAtra caritra meM paNa sAMbhaLyuM. te musAphare teNIne A pramANe saMbhaLAvyuM hatuM ke-"tuM saubhAgyarUpI amRtanI sAgara samAna che jyAre te sauMdaryarUpI amRtanA samudra samAna che. tamArA baMnene yegya samAgama thavAmAM vidhi-bhAgya devIne prayatna saphaLa thAo." romAMcapUrvaka, utkaMThA yukta teNIe te vicakSaNa puruSa dvArA varNavatI vyaktinuM varNana sAMbhaLyuM ke te varNavAyelI vyaktinuM huM nAma paNa jANI zakyo nahi. he rAjendra ! jyAre manahara svarUpavALI te strI cAlI gaI tyAre zUnya manavALo temaja khIlAnI mAphaka sajajaDa banI gayele huM te ja vaDalA nIce lAMbo samaya besI rahyo. jANe mArI samakSa hajI teNu UbhI na hoya tema kamaLAMgIne huM mArA hRdayamAMthI dUra karI zakatA nathI, paNa atyAre teNanA sarakhA ApanA mane rama darzanathI te jANe bevaDAI gaI hoya, be rUpe bhinna bhinna thaI gaI hoya tema mane lAge che arthAta A5 sauMdaryamAM tenAthI leza mAtra paNa utaratA nathI. have vAraMvAra vadhAre kahevAthI zuM ? kAraNa ke dakSiNa dizAmAM teNInA darzanathI ane A uttara dizAmAM tamArA paricayathI huM phaLibhUta manorathavALe banyo chuM rasika puruSomAM agresara ! tamArI samakSa A vRttAMta meM kahI saMbhaLAvyuM che. tamAruM kalyANa thAo. have mane rajA Apo huM vecchAe mArA sthAne jAuM." A pramANe te bhikSAcaranI vANI sAMbhaLIne arthAta te kanyAnA rUpaguNanA vakhANa sAMbhaLIne catura naLa pitAnA rUpanA abhimAna rahita banyA, ne vicAravA lAgyA ke--strIsamudAyarUpI ratnonI khANa samAna te deza te mArA jANavAmAM Ave, paNa brahmAnI racanA paNa vividha prakAranI che. A bhikSuka paNa satya vaktA che. A badhuM maLatuM Ave che, paraMtu tenuM vRttAMta sAMbhaLIne dhIra chatAM paNa mAruM mana kema AkuLavyAkuLa banyuM che ? tenuM darzana te dUra rahe, tenuM sthAnaka paNa jAyuM nathI, temaja tenA nAmarUpI amRta paNa pIdhuM nathI chatAM paNa jema cAMdanI piyaNAne jAgRta-vikasita banAve tema supta banelA mane vAraMvAra jAgRta karatI te bALA mArA hRdayamAM praveza karI rahI che. jema meghanA avAjathI hRdayamAM lAgeluM zalya ekadama bhraSTa bane che-kharI paDe che ane maMtra-jApathI Icchita vastuonI prApti thAya che tema sAmAnya bhAve sAMbhaLelI A kanyAnI kathA, jANe mAro Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarane naLabhUpALe karele satkAra ane naLarAjAnI kAmapIDA. [ 18 ] tenI sAthe gADha paricaya hoya tevA prakAranA nehane kema pragaTAvI rahI che? kharekhara, A jagatamAM manuSyano karmajanya saMbaMdha citravicitra che. karmanA gUDha rahasyane koNa jANe zake?" A pramANe aMtaramAM vicArate naLarAjA te bhikSuka sAthe kathAo karavAvaDe samayane vItAvavA lAgyA. bAda niHspRhI bhikSAcarane pitAnA zarIra parathI ratnajaDita suvarNanA AbhUSaNe ApIne, madhurAlApathI uttama mitranI mAphaka satkAra karIne tene vidAya karyo. teTalAmAM tyAM AvI pahoMcelA pitAnA asvAronA samUhathI vIMTaLAyele, bhikSAcare kahelI vAtane aMtaramAM dhAraNa karate, vAMchitanI pUrtithI khuza thayelA tApasIvaDe stuti karAte te naLabhUpALa potAnA manohara mahele gaye. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hlhbhb hb hKHtKHtKHvKHtKHtbtKHtbtbvtbtm sarga pAMcamo. UCUCUcu -0RUBBER [ naLarAjAnI kAmapIDA ] Kou Mu Xiu Chang Chang Fen Hui Hui Chuang Ba Ba A pazcima dizAnA musAphare kahela sarpanA jhera tulya vRttAMtane sAMbhaLe tyArathI --@ --- mAMDIne naLarAjAnuM mana vyAkuLa banyuM. sAMbhaLelI kathA mAtrathI pragaTelA premarUpI rogathI pIDAyelA te naLarAjAne madhyarAtrie ke madhyA, rAtrie ke divase, prAta:kALamAM ke saMdhyA samaye, muhurta mAtra ke eka kSaNa paNa, gRhamAM ke gRhadyAnamAM, ekAMtamAM ke sabhAmaLe, kIDAparvata para ke vAvamAM, chAyAmAM ke taDakAmAM, pitAthI agara bIjA dvArA lezamAtra paNa zAMtisukha prApta thayuM nahi. "jenI jJAti temaja nAma paNa jANavAmAM AvyuM nathI tevI, dUra dezamAM rahenArI koI eka vyakitavaDe huM kevI rIte jhakaDAI gayo? arthAt parAdhIna banyo? tenuM vRttAMta, jJAti ke kuLa vigere jANavAmAM Ave te paNa mAta-pitAne paravaza ane bIjA pratye sanehazIla te kanyA mane atyaMta priya hovA chatAM paNa mAre svAdhIna kevI rIte karI zakAya ? sakaLa kAryarUpI vRkSone dveSI, eka mAtra saMtAparUpI phaLane denAra kAmadevarUpI kaI jAtano dAvAnaLa mArA zarIra viSe utpanna tha che? jevI rIte Azaro lenAra vyakita pitAnA AzrayasthAnane ja naSTa kare tevI rIte mAnasika vikArarUpa pApI kAmadeva pitAnA AzrayasthAna jevA mArA manane pIDI rahyo che. prajArI, parasevo vigere lakSadvArA oLakhAte A kAmadeva niMdAne pAtra evA Ama(ajIrNa) rega jevo kahevAya che. harikRSNa ane hara-zaMkara pramukha paNa strInuM mukha jevA mAtrathI paravaza banyA che te zuddha prANIonI to vAta ja zI ? kharekhara pAMca idrirUpI mukhavALo te kAmadeva asAdhAraNa kezarIsiMha jevo che. vaLI te sevana karavA chatAM paNa prANIone mRtyu pamADe che, kAraNa ke pataMgIyuM, bhamara, haraNa, hAthI ane mAchaluM eka eka IdriyanA paravazapaNuthI mRtyune AdhIna thAya che te je * pUjArI, parase, mUccha, becenI vigere daza prakAranI kAmadevanI dazA hoya che. jayAre chellI dazamI dazAne prANI prApta thAya tyAre te mRtyu pAme che. * "Ama" jAtanA ajIrNa roganI paNa daza dazA hoya che tethI " kAma" ne tenI upamA ApI che. + kezarIsiMhane pAMca mukha hovAnI mAnyatA che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmadevanuM sva5 vicArate naLarAjA. | [ 21 ] pAMce Idrine parAdhIna che tenI te kaI gati? zAMta cittavALAne vyagra banAvato, zItane uSNu ane uSNune zIta banAve, jaDatAne pamADate A kAmadeva kharekhara navIna ja brahmA-bhraSTA jaNAya che. he kAmadeva ! tuM vicAra kara. sajajana puruSa pratye tArI AvI durjanatA ghaTatI nathI. ko DAhyo puruSa sAkara sAthe mIThAnuM mizraNa kare? arthAta sAkaramAM mIThuM nAkhe ? je kanyA jovAmAM nathI AvI chatAM mArA aMgane bALI rahI che to temAM kharekhara pUrvajanmanuM koI kAraNa ja saMbhave che." A pramANe vicAratA ne kAma-pIDAthI pIDAtA naLe kamaLAkSI tenI paraMparA (eTale ke kuLa, gotra, nAma vigere ) jANavAne mATe bIjI koI paNa hakIkatane jANavAne nahIM cAhatA teNe mAtra teNInA saMbaMdhanI ja bInAnI tapAsa karAvI. tapAsane aMte nAmathI ane anubhavathI damayaMtI evA nAmathI prasiddhi pAmelI bhImarAjAnI putrI vaidazI tarIke te kanyAne jANuM. (bAda vicAravamaLamAM aTavAto naLa vicAravA lAgyo ke-) "are re! te musAphare tenA pAse kayA puruSanuM varNana karyuM haze? are ! zuM te damayaMtI nAma mAtrathI paNa mane nahIM jANatI hoya? have rasto levo? have zuM karavuM? zuM amArA baMneno samAgama thaze nahi ? te vaidabhI mane prApta thAya teTalI ja mArA jIvananI mahattvAkAMkSA che. jANe manamAM guMthAI gaI hoya, citranI aMdara AlekhAyelI hoya, pragaTI nIkaLI hoya, baMdhAI gaI hoya, aMta:karaNamAM pravezI gaI hoya ane jakaDAI gaI hoya tema kamaLa jevA netravALI te kanyA kSaNabhara paNa mArA manamAMthI eka dorA mAtra dUra thatI nathI. " A pramANe manamAM vividha prakAranA saMkalpa-vika9pa karIne atyaMta dharyazALI naLa lAMbA vakhata sudhI vicAramAM tallIna banI gayo. e samaye kayA kayA mitro temaja vaidyone te naLarAjA samudranI mAphaka vicArapAtra na bane ? arthAta te sarve ne te vicAraNIya thaI paDaze. kaMDinapuranA svAmI bhIma rAjA pAse tenI putrI damayaMtInI mAgaNI karIne yAcanArUpI dInatAne vaza thavA naLa Icchate na hato kAraNa ke samarAMgaNamAM dumanethI nirbhaya hovA chatAM paNa pitAnI prArthanAnA bhaMgathI te Darato hato, Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ----- sa chaThThA. [ sarasvatI devInuM mepa ta para Agamana : potAnA vAhana huMsane Apela zrApa : huMsanuM pRthvIpITha pratye Agamana. ] 1000000 10************* A avasare apsarAonI sAthe sarasvatIdevI navarAtrinI utsavakrIDA karavA gAmaDA mATe meruparvata para gai. tyAM AgaLa meruparyaMtanA zikhara para sarasvatI devInI sAthe zrI, hI, kIti ane kAMti vigere devIoe sukhapUrvaka krIDA karI. te devIonA huMsa, popaTa pramukha karADI vAhanAe te pradezamAM AnaMdapUrNAMka bhramaNa karyuM. vaLI kautukI te badhI devIoe siddhAyatana--jinAlayamAM kaMkaNunA avAjapUrvaka hAvabhAvayukta nRtya karyuM. pachI svagRhe javAnI icchAvALI te divya devIonA prayANusamaye sarasvatI devInu N vAhana haMsa hAjara thayA nahi. bAlacaMdra nAmanA huMsa pakSI pAtAnI seAmakalA nAmanI patnI sAthe kamaLAnA jUthamAM rati-krIDA karavAmAM mazagUla anyA hatA. yathAyeAgya samayane nahIM jANatA te haMsa pramAdI banavAthI sarasvatI devInA kAraNe te badhI devIone prayANa karavAmAM vilaMba thaye. pachI bIjA vAhunAnA avAjadvArA " Aje ahIM yAtrA mATe AvavuM thayuM che, " ema jANIne lAMbA samaya khAdya huMsInI sAthe ratikrIDA karavAthI masta banela te ha~sa sarasvatIdevI samakSa AvI UbhA rahyo eTale kApita thayelI sarasvatI devIe tene kahyuM ke-" huM huMsa ! zikSA karyo vinA tu sudharIza nahi. kArya karavAnA prasaMge tu pramAdI bane che ane tIne viSe paNa tuM sAgasukhamAM la'paTa bane che mATe havethI huMmezAM tArA bhUmi para ja vAsa thAo. " sarasvatI devIe A pramANe zrApa ApyA tyAre dInatA darzAvatA te pakSIe utkRSTa bhaktipUrvaka praNAma karIne namratAsahita zApamAMthI zIghra mukta thavA mATe maherakhAnInI mAgaNI karI. vaLI te huMsanI muktinI khAkhatamAM bIjI devIoe paNa vina Mti karI eTale zaramALa aneDhI sarasvatI devI melI ke--" jyAre tAruM' karAveluM kAi paNa kArya ke je deva, dAnava ane mAnavadvArA pazu alaMdhanIya khanaze tyAre tu zApamAMthI chUTA thaIza. tyArakhAda smaraNa mAtrathI hAjara thayelA bIjA huMsa para ArohaNu karIne vINA vagADatI vagADatI paramezvarI zAradAdevI tyAMthI vidAya thaI gaI. "" pachI te 'se peAtAnI priyAne kahyuM ke--" hai kAnte ! chuM AvI paDayuM te tuM jo. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hase pitAnI strI pAse karela damayaMtInI sthitinuM varNana. [ 23] aphasa ! devInA AdezathI A paNa baMnene have pRthvI para javuM paDaze. AjathI ApaNA svargIya sukho dUra thaze. kapAte paNa sarasvatI devI jUThuM bolatI nathI. anyanuM sarvasva harI levuM, athavA haNI nAkhavuM agara te vecI nAkhavuM te bhale yogya hoya paraMtu pitAnA mAbApa temaja svAmInI AjJAne pratikAra kadApi paNa karo egya nathI. samagra deSothI kalaMkita banelA dhaNa, mA, bApa, svAmI, guru, AcArya temaja upakArI vigerenI te pUjA karavI ja egya gaNAya. pArakAnuM kArya sAdhI ApavAmAM huM zUravIra chuM te mArA pitAnA mATe huM kema pAcho paDuM ? sarasvatI devInA vimAna tulya huM haMsa chuM to mAruM buddhikauzalya tuM je. dakSiNa dizAmAM strIomAM ziromaNi temaja prakhyAti pAmelI bhImarAjAnI damayaMtI nAmanI putrI che. jyAre mRgalacanI teNIno svayaMvara thaze tyAre tyAM AgaLa deva, dAnava, manuSya temaja bhuvana pati vigere Avaze. bhaviSyakALanuM A vRttAMta jANIne ja ApaNI svAmInI sarasvatI devIe te kanyAnI madadane mATe ane devonI maherabAnIne mATe mane bhUmi para mokalyo jaNAya che. teNInA svayaMvara--mahotsavane upayogI, sAMbhaLavA lAyaka, jovA lAyaka temaja bhinna bhinna bhASAvALA karoDo nATako banAvIne sarasvatI devIe bhajavavA lAyaka nATako bharata munine ane gAvA lAyaka nATaka nAradamunine samajaNapUrvaka zIkhavyA che. sarasvatInA AvAsamAM rahele huM A vRttAMta pahelethI ja jANuM chuM. vaLI gaI kAle saMpAtine putra supArzva mane maLyo hate. he suMdarI ! dUra sudhI joI zakanAra, dUrathI sAMbhaLavAnI zakti dharAvanAra, malayAcaLa parvata para rahenAra, pakSIonA rAjA garuDano te supArzva potra thAya che. dakSiNa dizA saMbaMdhI lokonA vRttAMtane te jANe che ane teNe ja mane kahyuM che ke-"damayaMtI naLa pratye anurAgiNuM banI che." catura ane mahAparAkramI te supAve jAte ja joyela, naLa pratye prItibhAvavALI damayaMtInI nIce pramANenI sthiti mane jaNAvI che. "rAjasabhAmAM rahelA jagatane jItanAra bhImarAjAnA khoLAmAM beThelI te damayaMtI, svabhujabaLathI krauMcakarNa rAkSasano parAbhava karanAra temaja bhATacAraNodvArA stuti karAtA te naLarAjAne vAraMvAra sAMbhaLIsAMbhaLIne pitAnA kAnane ajavALe che arthAta kAna khajavALavAnA miSathI naLanA purupArthane kabala karI rahI che. rAtrie sUI gayelI te damayaMtI bhAgyazALIomAM zreSTha ane rUpavatInA putra naLane svapna maLe joIne vicAramAM magna banI jAya che. tenA maraNa mAtrathI atIva romAMca, parasevo ane dhajArIthI vyAsa banatI te bheLI damayaMtI jAgavA chatAM paNa "zaraNahIna banelI evI huM kyAM chuM ?" ema samajI zakatI nathI. manane viSe naLarAjA saMbaMdhI pavitra rAgathI tenA vaMza ane vyaktitvanA vRttAMtavALuM paripUrNa rUpaka-kAvya-nATaka banAvyA bAda zAstramAM pharamAvyA mujaba paddhatie gAvAne, tenuM gaLuM sukAI javAne kAraNe samartha banatI nathI temaja thAkathI bhIMjAI gaelA AMgaLIonA TeravAvaDe vINA vagADavAne Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 24 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 1 lA. sa chaThTho, paNa te samartha thatI nathI. svapnamAM, citramAM, dareka dizAmAM, divase temaja rAtrie naLarAjAnuM ja aMtaHkaraNamAM dhyAna dharatI, tene ja nIhALatI temaja ati dIna banelI damayaMtI tIrachI rIte cakaLavakaLa pharatA netravALA ane lAMbA nisAsA mUkatA mukhane dhAraNa karI rahI che. vaLI ati zItaLa vRkSeAnA vadhu naprasaMge sakhIothI vadhu vAtA naLa( naDI- kAThA ) nAmanA ghAsane dhrUjatA kamaLanALanA pratibiMbarUpa mAnIne utAtraLe-utAvaLe te tene grahaNa kare che. A uparAMta pRthvIpITha para vicaranArI, sUryadevanI upAsanA karanArI apsarAodvArA paNa meM sAMbhaLyuM che ke teNInA naLa tarapha ati utkRSTa prema che. te bhikSAcare varNana karelI, kapALamAM tilakanA cihnavALI, vida rAja-bhImarAjanI ati tejasvI kanyAne sAMbhaLIne catura naLarAja, sva-zarIra-samRddhidvArA pAte sutra jevI kAMtivALA DhAvA chatAM khIsataMtu( kamaLanALanA resA )nA TukaDA sarakhI kAMtivALA anyA che eTale ke kAMIka hIna kAMtivALA banyA che. bhAgyayeAge paraspara AkarSIela ane eka bIjAne svIkAravAmAM te baMne DhaDha cittavALA che, tethI kathAi vaNu vALA vajranI jema te baMnenA aMta:karaNamAM rAgane vRddhi pamADI zakAya tema che arthAta te ane parasparane cAhe che eTale te banne vacce saMbaMdha joDI ApavAnuM mAruM kArya saphaLa banaze. huM sudarI ! samagra parivAranI rajA laIne kSaNa mAtramAM huM naLarAjA pratye jAuM chuM. naLarAjAne badhA vyatikara samajAvyA bAda damayaMtIne paNa te naLarAjAnA premarUpI sAgaranA taraMgAmAM DUbatI banAvIza arthAta tene tenA pratye daDha anurAgavALI banAvIza. vajAnA lepa sarakhAM mArAM vacaneAdvArA naLa pratye snehALa banelI damayaMtIne zuM karAyA deva, dAnava, manuSya, bhuvanapatie, siddha puruSA, yakSA temaja gAMdhothI paNa chetarI zakAze kharI ? arthAt tene chetaravAne mATe kAi paNu samartha nIvaDaze nahi." A pramANe peAtAnI patnIne kahIne huM sa-kuLane dIpAvanAra te rAja usa karADA huMsA sAthe AkAzamArgathI pRthvImaMDaLa pratye cAlyeA. * naLa temaja damayaMtInA pakSamAM rAga-prema ana vastranA pakSamAM rAga-raMga. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga sAtame [zarada gaDatunuM Agamana mALInI kanyA mRNAlalatikAe naLa nRpa samakSa karela vanavarNana: haMsanuM Agamana: naLe pakaDela haMsa ] I A avasare caMdra tulya mukhavALI, prakulita piyaNa samAna hAsyayukta E E == ane nirmaLa AkAzarUpI vastra dhAraNa karanArI manahara zaradaRtu AvI pahoMcI. vaLI ramaNIya "khaMjana" nAmanA pakSIrUpI maMjIrAvALI, vecchApUrvaka viharatA pipaTenI paMktirUpI puSpamALAvALI temaja veta vAdaLArUpI vastrovALI dizArUpI strIo zobhI rahI hatI. A uparAMta kamaLanI dhULInA samUhathI pILA thaI gayelA bhamarAonA vRde viyAgI puruSanA aMta:karaNamAM kAmadevarUpI agninA taNakhAne utpanna karyA arthAta virahAnaLa pragaTAvyo. AvI rIte zaraRtu pRthvIpIThane zobhAvavA lAgI tyAre jANe pharIne navIna rUpadhArI banyA hoya tema naLarAjAne viraharUpI agni prAdurbhata thaye, tethI caMdananuM vilepana dehane dAha-tApa upajAvavA lAgyuM, cAMdanI paNu pramoda pamADavAne asamartha nIvaDI, kamaLanALe sarpanA jevuM bhayaMkara rUpa dhAraNa karyuM ane karpara jaLanA pravAharUpa banI gayuM hatuM arthAt zarIranA AMtarika dAhathI ogaLI jatuM hatuM, pANIthI palALelI paMkhe paNa baLatarA UpajAvavA lAgyA, mAlatI plAna banI gaI-karamAI gaI, hAra khAre lAgavA mAMDyo ane kasturI paNa asahya banI eTale ati nipuNa ane manohara mitronI sAthe kSaNabhara mananA vinoda mATe te nagaranA najIkanA bagIcAmAM gaye. tyAre madhura vANunA maMdirarUpa mRNAlalatikA nAmanI vanapALamALI-nI kanyA te bagIcAmAM tenI samakSa AvI UbhI rahI. pachI mAlatInI kaLIo vaDe suMdara rIte guMthele hAra banAvIne, te hArane rAjAnA kaMThamAM nAkhIne te vanapALa-kanyA madhura vANIthI belI ke-"he kAmadeva saduza rUpazALI rAjan ! A tamAruM kIDAvana naMdanavana jevuM che. vRkSo temaja pakSIgaNane jJAtA vicakSaNa puruSa paNa A vananA vRkSo * kasturIno upayoga zIta nivAravA mATe thAya che. zarada Rtu hovAthI rAjAe kastUrI lagADI hatI, paraMtu aMtaramAM virahAnalane dAha ane bahAra kasturInI garamI A pramANe garame garama vastune saMga thatAM te tene asahya thaI paDI. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26] zrI damayaMtI caritra : skarSa 1 le. sarga sAtamo. temaja pakSIonA rahasyane jANI zakato nathI. tuM apArijAta- duzmanano nAza karanAra hovAthI tene pArijAta vRkSa yukta, temaja tuM niraMjana-niSkalaMka hovAthI aMjana vRkSanA samUhavALuM A vana saMrakSaNa karavAmAM samartha tane prema pragaTAvI zakatuM nathI. vaLI he rAjan ! suMdara puSpanA bhArathI lacI paDelA, makaraMdarasanA biMduone TapakAvatAM, temaja harSajanya azrujaLa varasAvanArA A taruvara, dharma-vRkSa jevA tane vaMdana kare che. A bAju prakulita karaNanA jhADa para rahela vAMdara, dhIme dhIme vahetI nadInA pANImAM potAnuM pratibiMba joIne ( pratispadhI vAnara mAnIne ) svahastamAM rahelA phaLane vAraMvAra pheke che. vaLI kharI paDatA bIjarUpI matIonA kaNIyAthI pitAnA phaLarUpI khajAnAne vRddhi pamADatA pipaTanI cAMcanA agrabhAganA ghasArAnI saMkhyAne A dADamaNa vistAratI hoya che arthAta A dADamaNa seMkaDo popaTane AkarSI rahI che. vikasita pradavananA pAribhadra vRkSanA prakuTilata puSpa-gucchAone kAraNe akALe upasthita thayela saMdhyAthI bhayagrasta banela cakravAka pakSI tvarAthI lAMbA samaya sudhI dUra thaI jAya che. eTale ke saMsthAne kAma thavAthI te cakavAkIne zodhavA vana bahAra nIkaLI jAya che ane tyAM sUryanArAyaNane tapate joI pitAnAM bhramano nirAsa thavAthI pAcho A vanamALe AvI svakrIDAmAM mazagUla bane che. capaLa ne hasato A vAnara ToLAmAM rahela potAnA strInA stanamaMDaLane jota jete pAkI gayelA nAraMga vRkSanA phaLane cuMbana kare che. temaja bhamarIonA karNapriya gItadhvanine sAMbhaLIne khAdhela vastu vAgoLate, sukhapUrvaka beThele ane jANe citramAM ALakhAyela hoya te A kasturI mRga "grathipaNuM" nAmanA vRkSane teDatA nathI arthAt cAro caryA vinA tallIna thaIne bhamarIonuM saMgIta sAMbhaLI rahyo che. kRtamAla, tamAla, tAla (tADa), hinDAla, zAla, sarala, arjuna ane saje vigere nAmavALA vRkSe yukta temaja prakulita bakula, vajula ane AmralatAnA mathe rahela haMsanA saMsargavALA A ane te vanapradeza che. ahIM sUryanA kiraNone praveza azakya heIne zyAma zItaLa bhUmivALA vanapradezomAM kekila(koyala), kapiMjala, cakravAta, haMsa, cAtaka ane pipaTa pramukha pakSIgaNe niraMtara vAsa karIne rahyA che. A uparAMta sArasa, zarAri, cakAra, popaTa, jaLakukaDI (TIMToDI), vanakukaDo, kapiMjala vigerethI suMdara ane gADha kAdavane khuMdavAmAM capaLa suvaranA avAjathI vyApta evA A nadI-kinArAo ahIM vate che. pUtaLIonA tananA agrabhAgamAMthI jharatA jaLabiMduonA pAnamAM tanmaya banelA pArevAonA samUhavALo, zyAma vastrasarakhA vAdaLAo dvArA haMmezAM nAcatA mayUronA jaththAvALo ane mRdaMga(DhAla)nA jevo avAja karato A vizALa kuvAro ahIM rahe che. vaLI vAMdarAothI * apArijAtasya sapArijAtaM niraJjanasyApi dhanAJjanaugham / tathApi rAjan ! na tavApi harSa vanaM vidhattAmavanapriyasya // 11 // [ dha 2, 3 7] * cakravAka ane cakravAkIno e gADha prema hoya che ke saMdhyA kALa thatAM ja teo eka bIjAne zodhavA tvarAthI ahIMtahIM lAgyA kare che, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlacaMdraMsanuM pRthvI para Agamana. [ 27 ] vyAsa, sAga vRkSeAnI zreNI yukta, bhUmi uparanA kamaLAthI ramaNIya, siddhapuruSa temaja gAMdhothI sevavA lAyaka, ratnAnI banAvela bhIMtAvALA, mUlyavAna vaiDu maNinA zikhara vALA temaja ratikrIDAmAM rakta kinnAnA jUthavALA A krIDAparvata che. bhamarAoe DAlAvela kamaLeAnA samUhamAMdhI uchaLatI parAganA samUhathI mizrita pANIvALu ane sadhyAsamayanI lAlImA darzAvatuM A krIDAsareAvara, chIpa jevA svaccha tArA gaNuthI vibhUSita AkAza jevuM che. huM zatrunu' ucchedana karanAra rAjA ! pANIthI zeAbhatA, kamaLanI kaLIonA samUhathI maneArama zItaLa sthAneAmAM A hAthaNI ratisukhanA saMgane icche che. samagra vAjiMtranA nAdane jItavApUrvaka manAtura dhvani karatA ane hAthaNI pAchaLa utka - ti aneaA A hAthI, zItaLa jaLamAM snAna karIne kamaLanA kAza( DADA )thI caDhIyAtI sUMDhanA agrabhAgane dareka jaLasthAnAmAM pheMkI rahyo che. huM si' jevA suMdara mukhavALA ! huM sUrya samAna tejasvI ! huM viSNux jevA baLazALI ! huM iMdra sarakhA sudara samRddhivALA ! he narazreSTha ! maneAhara kamaLAvALuM A puMDarIkavana-kamaLalana kharekhara zaiAlI rahyuM che. '' A pramANe te mRNAlalatikAthI vadhu vAcelA vananA AMtarika vibhAgeAnu vyAkuLa manavALA rAjA jevAmAM nirIkSaNa kare che tevAmAM prakAzita sekaDA caMdramAnA samUhane paNa tiraskAratA AkAzaneA madhya bhAga dekhAyA. " are ! A zuM zaMkaranuM aTTahAsya pragaTI nIkaryuM che ? zuM A te himAlayanA zikharasamUhanuM patana thai rahyuM che ? " AvI rIte mANasA asaMkhya tarka para MparAthI vyAkuLa banyA teTalAmAM karADA rAjahaMsA pRthvI para UtarI AvyA. pachI peAtAnI patnI sAthe najIkamAM cAlatA, kaMThamAM ratnanI mALAvALA, vajramaNinA jhAMjharathI zaiAbhatA, suvarNa kamaLanA jevA mukhavALA pakSIonA svAmI khAlacaMdra naLarAjAnI najare paDyo eTale rAjAe kautukapUrvaka sarasvatI devInI caraNarajathI vAsita anela te 'sane peAtAnA paMjAthI pakaDyo tyAre te divya vANIthI khelavA lAgyA ke- << kumudanA hAsyane hasI kADhanAra, yazavarDa samagra jagatane khIlAnI mAphaka stabdha karanAra, he sakaLa zatruone parAjita karanAra ! hai vIra puruSAdvArA sevAyela AjJAvALA naLarAja ! tame hu MmezAM jaya pAme ! he rAjendra ! ramaNIya bhramaragaNunA AnaMdane upajAvanAra UMcA tamAla vRkSathI ramya A ApanI vanarAjI zaiAbhI rahI che athavA tA kaDA ke samAna vayanI sahiyarAvALI, ajana sarakhA zyAma kezavALI kAi eka rAjaputrI ze|bhI rahI che." A pramANe arthagaMbhIra, ekadhArI, keAmaLa vANI vadatA te ha Mse naLarAjAnA pavitra manane AzcaryamAM garakAva kare tevA vRttAMtadvArA vyAkuLa banAvyuM. * jitapuSkaraM sakalaruddha puSkaraM ninadannudAramanudAramutsukaH / iha zItalaM samavagAhya puSkaraM pratipuSkaraM kSipati puSkaraM karI // 25 // ciAhavatra ! ritucavISite ! smRitisAra ! haiMthivamaya !! narapuNDarIka ! navapuNDarIkavarannanu puNDarIkavanamatra rAjate // 26 // x vAsudeva. [jUtha ?, saphLa 7 ] Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t`rfH yj`lh fy mHlf sarga AThame. [ haMsane mukta karavA haMsIe karela naLanupane prArthanA : AkAzavANuM : haMsanI mukti ane kathana.] tArA jharapapxaraxoxmaNastra che. pachI te niSadhapati aMta:karaNamAM vicAra karavA lAgyuM ke-"are! lAMbA samaya toeIranA kalAka pachI A kaMIka jovAya che. A lAkhe pakSIo koNa haze? teono A nAyaka koNa haze? A haMsanA mukhamAM AvI manehara vANI kayAMthI? are ! sarva sthaLe pakSIo te pIMchAnI zebhAvALA hoya che tene badale A haMsane AvI jAtanA rananA AbharaNe kayAMthI? je prakAre tenI zreSThatA dekhAI rahI che, tathA je prakAre tenA guNane AviSkAra dekhAI rahyo che tethI jaNAya che ke pakSIrUpe Avele A kaI deva che. svecchAthI athavA keI kAryanA hetuthI, zApane aMge athavA mAyA-prapaMcathI vividha rUpane dhAraNa karanArA prANIo jagatamAM varte che. jANe mAruM manavAMchita taratamAM ja mane prApta thavAnuM hoya ema sUcavato haMsane pakaDI rAkhanAra A mAro jamaNo hAtha pharake che, jene aMge mArA mananI prasannatA thaI rahI che tethI huM mAnuM chuM ke-A haMsanuM darzana kharekhara niSphaLa thaze nahi." A pramANe vicAratAM ane AzcaryathI vikasita netravALA naLarAjA pratye jANe bhayabhIta banI heya tema semalA haMsI namrabhAve tarata ja vijJapti karavA lAgI ke - "he mahArAja! Ape A aNaghaTatuM zuM karyuM ? kAraNa ke huM rAjAonI madhye siMha samAna ! kharekhara Ape jagatamAM "puNyazloka " evuM biruda prApta karyuM che tethI ja aMta:karaNamAM Apane daDha vizvAsa rAkhIne dUra dezathI ame ApanA dezamAM vasavATa karavA mATe AvyA chIe, te zA mATe Apa mArA svAmIne pakaDavAne Iccho che? Ama karavAthI Apane zuM vizvAsaghAtanuM pApa nahiM lAge? are! are! amArA mATe A zuM banyuM ?--A zuM saMkaTa AvI paDayuM ? jenA dvArA rakSaNa maLavuM joIe tenAthI ja bhaya utpanna thayo che, arthAt "vADa cIbhaDA gaLe" tevuM thayuM. zuM kadI paNa caMdrathI aMgArAnI vRSTi thAya kharI? je mAtra dUdha ane pANInuM pRthakkaraNa karavAmAM vicakSaNa che te mArA svAmI vivekI haMsane mAre Apane ghaTe nahi. he mahArAja ! mArA prANAdhArane choDI ghaoN. he niSadhasvAmI! mArA para maherabAnI karo! ane mane mArA svAmInI bhikSA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ somakalAnI naLarAjAne prArthanA ane divyavANI haMse karelI naLanI prazaMsA. [ 29 ] Apa ! joIe te mArA ane tenA sarva alaMkAro A5 grahaNa kare, paraMtu he deva ! mArA dhaNInA prANanuM tame rakSaNa karo-tene bacAve. huM ApanI dAsI banI rahuM, Apa mAruM balidAna karo athavA Apa mahArAja bhale mane mArI nAkhe. he rAjana ! huM tamane sASTAMga daMDavata praNAma karuM chuM. mArI upara karuNA kare." gurujana viSe AjJAMkitapaNuM, vairIone viSe parAkramazIlatA ane dInajano pratye dayALupaNuM-A traNa mahAna puruSonAM lakSaNe che. he rAjana! amArA TeLAnA A nAyaka vinA mArA prANatyAga thaze ane A badhA ninAyaka pakSIo mRtyune zaraNa thaze." AvI rIte samakalA haMsI vilApa karatI hatI tevAmAM acAnaka rAjAne uddezIne AkAzamAM karNapriya divya vANuM thaI ke-"he mahArAja ! mohane tyajI daIne A rAjahaMsane choDI mUka. A haMsa damayaMtIne meLavI ApavAmAM tAruM dUtapaNAnuM kArya karaze. " A pramANenI AkAzavANuM temaja samakalAnA vacane sAMbhaLIne atyaMta AzcaryamAM magna banelA ane prasannatA pAmelA naLe javAba Ape ke-"he bheLI haMsI! tuM AvA prakAranA vacano bola nahi. he caturA ! tArI kuzaMkA dUra kara, mArI pratyenI keAI paNa jAtanI bhIti rAkhyA vagara tuM tArA svAmI haMsanI sAthe sukhapUrvaka saMcara, arthAta tuM tArA svAmIne laI jA. he bhAgyazAlI haMsI ! rAjarSinA vaMzamAM janmelA mane tuM sapuruSanuM rakSaNa karanAra ane durjanane damanAra jANa. he bheLI haMsI! phakta kutuhalanA kAraNe ja kalyANakArI mAnIne vivekI, vinayazAlI, vicakSaNa, samRddhimAna, saumya-saraLa svabhAvI, zAnta, pavitra, manahara rUpazALI temaja dIrghajIvI A haMsa mArA vaDe kSaNabharane mATe mArA netronA utsavarUpa karAye hatuM eTale ke mAtra kutuhalatAthI tene pakaDIne mArA nayanane AnaMda pamADa hatA. aNadhArI rIte upasthita thayela tamAre je samAgama thaye che te mane AkAzamAMthI paDelA ane hAthamAM ja prApta thatA phaLanI jevo lAge che, kAraNa ke tamArA pratye batAvela agya AcaraNanA kAraNe ja pragaTelI AkAzavANI virahasAgaramAM DUbatA-garaka banatAM mArA mATe vahANa sarakhI nIvaDI che." A pramANe kahIne rAjAonA samudAyamAM vighaNu sarakhe naLa belato baMdha thaye eTale jANe premapUrvaka hasate hoya tema haMsarAja pharIthI be ke-"he svAmina ! A mArI strI tamArA vAtsalyane jANatI nathI ane tethI ja bIjA rAjavIone sAmAnya evI karatAnI tamArA viSe kalpanA kare che. traNa jagatanA prANI mAtrane abhaya ApavAmAM samartha naLarAjanI tulya zIkArI sarakhA bIjA rAjAo hoI zake ja nahiM. sarasvatI * bhajato bhAratI devI, bhujato bhAratI bhuvam / bibhrato bhAratI zAkhAM, bhUyAstAM bhAratI tava // 31 // [ sarjAi 2, 4 8 ] Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 30 ] zro damayaMtI caritra : skaMdha 1 leA. saga' AThamA. devInu sevana karatA, bhAratabhUmine bhAgavatA temaja bharata mahArAjanA vaMzane vistRta karatA tamArI A bhAratI ( vidyA, bhUmi ane vaMza) te( damayaMtI )ne prApta thAya arthAt te tamArI sahudha cAriNI bane. kavigaNanI kaLArUpI krIDAne viSe kutuhalabhAvavALI lIlAmAM Asakta arthAt vidvAna varganI sAthe kaLA saMbaMdhI carcA karavAmAM rakta, gauravanA sAgara, sadbhAgyanA tilakarUpa, dAridrayanA nAza karanAra, samagra tejanA sthAnarUpa, satya vANInI khANu jevA satyavAdI hai naLarAja ! tame yAvacaMdravivAro-jyAM sudhI sUrya ane caMdra prakAze tyAM sudhI vizvamAM jayavaMta va. huM nRpa! hAthInA tumULa jevI zveta kAMtivALA tamArA guNNA Ape|Apa paDita puruSanA hRdayanuM raMjana kare che, ane zatruonA mukhane zvAnajhAMkhA banAve che. cAMdanI pAte ujjaLa che ane vizvabharane ujjavaLa banAve che, gaMgA peAte pavitra che ane jagatane pavitra manAve che tevI ja rIte huM pRthvIpIThanA IMdra sarakhA rAjana ! dhanyavAdane pAtra evI te kanyA (damayaMtI ) bIjA kayA puruSane dhanya banAvaze ? " Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga navame. [bhImarAjAnuM vRttAMtaH cakezvarI devInuM ArAdhana: devIe dIdhela varadAna : damanaka muninuM Agamana:] <Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 32 ] zrI damayaMtI caritra H skaMdha 1 le. saga ce. (vapnamAM) darzana karyuM, eTale teo baMne belyA ke-"sevakarUpa banela deva, dAnava ane mAnavathI thatuti karAyelI zatrunI senA samUhane bhayabhIta karanAra che cakrezvarI devI! tamane namaskAra thAo. he mAtA ! he traNa bhuvanane aMkurita karavAmAM meghamALA samAna ! he ati sauMdaryazALI ! he siddhidAyaka hastavALI ! he mahAkALI! tamane praNAma thAo. samagra pApanA nAzane mATe, durjana puruSanA vinAzane mATe temaja dAridrayane pAra pAmavAne mATe che nArAyaNI ! tamane vaMdana ho !" A pramANe bhAvabhInI gadagada vANIthI stuti karatAM te baMnene vicaratI jagama kalpavelaDI lattA sarakhI, jagatanI mAtA cakrezvarI devIe kahyuM ke- "he vatsa! tamArA baMne para huM tuSTamAna thaI chuM. A tamAro niyama (pratijJA) pUrNa kare. prAta:kALamAM ja mArAthI preraNA karAyela, zamatA rasanA sAgara, yovanathI dIpatA, damanaka nAmanA cAraNazramaNa munivara atre AvIne potAnI labdhidvArA tamArA baMnenI IcchA paripUrNa karaze." A pramANe kahIne jagadaMbA cakezvarI devI aMtardhAna thayA bAda rAjamahelamAM rahelA teo baMnee rAtrinA prAMtabhAge nidrAne tyAga karyo. bAda prAta:kALanuM kArya karIne, bhakitapuraspara devapUjAdi vidhAna patAvIne svapnanA arthane vicAra karatA teo jevAmAM AzcaryamAM magna thAya che tevAmAM kamaLanA kiMjalakaresAnA garbha (aMdarane bhAga) jevI veta kAMtidvArA AThe dizAomAM suvarNa vRSTi karatA, hAthamAM graMthapustaka hovA chatAM nircathI-kaSAyAdikathI rahita, zrI-zobhA yukata hovA chatAM lakSamIrahita evA AkAzamArgathI AvatA keIeka munipuMgavane baMnee joyA eTale vikasvara romarAjIvALA bhImanu patie pitAnI patnI sAthe, rAjamaMdiramAM AvI pahoMcelA te munivarane aMjalI jeDavApUrvaka sAmAM jaIne satkAra karyo. pachI ati harSita thayelA nRpatie te munine suvarNanA Asana para besArIne traNavAra pradakSiNA ApIne priyA sahita jaldI praNAma karyA bAda munIzvaranI sanmukha nIcA Asana para beThelo ane vikasita netra temaja prasanna mukhavALa bhIma tRpati bolyo ke- "Aje mArA hAthamAM ciMtAmaNi ratnanI prApti thaI che. kharekhara Aje mAre AMgaNe kalpavRkSa Ugya che; kAraNa ke Apa pUjyane mane meLApa thayo che." A pramANe rAjAe kahyuM eTale uccAbhilASI rAjA prati saMtuSTa thayelA ane samatA rasathI vibhUSita te damanakamuni * sAruM svapna AvyA pachI tarataja jAgI UThavuM ane zeSabhAga dharmakAryamAM vItAvo evuM zAstramAM pharamAna che. + sagranthaM granthanirmuktaM, sazrIkaM zrIvivarjitam / dRSTavantau tamAyAnAma-ntarikSAnmunIzvaram // 24 // [ saMdha 2, 3 1]. graMthI-gAMTha. te dravya ne bhAvathI be prakAre che. dravyathI nava prakArane parigraha ane bhAvathI rAga-dveSAdi kaSAyo. te graMthIthI je rahita hoya te nigraMtha kahevAya che, Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhImarAjAne damanaka munine AzIrvAda. [33] belyA ke-"je tArA jevA bhavya jIvo upabhoga (upayoga) karanArA na hoya te tapazcaryA dvArA prApta thatI labdhio paNa kharekhara niSphaLa nIvaDe. sadabhAgyanI vAta che kehe rAjana ! tArA bhaktibhAvathI huM atyaMta AnaMdita thayo chuM. jo ke sAdhupuruSe saMsArI jIthI niHsaMgI hoya che te paNa arihaMta bhagavAnanA upAsako-zrAvaka jane parata te te bAMdhavatulya ja che arthAta teonA para AvI paDatAM kaSTone nivAravAne potAnI tapalabdhine upayoga kare che. jema samudra mathe vAraMvAra utpanna thatAM karoDo kalomojAMo pAchA temAM ja garakAva thaI jAya che tema je agAdha jJAnarUpI sAgaramAM hari-viSNu, hara-zaMkara ane brahmA vigere paNa layalIna banyA che te avarNanIya, nirmaLa, anupameya, abAdhita, avibhAjya, zAzvata ane agamya evuM asAdhAraNa jJAna tArA sakhAne vistAro-tAru maMgaLa karo. * yasmin yAnti layaM punaH punarapi pratyudgatAH koTizaH kallolA iva vAridhI hariharabrahmAdayaste'pi hi| . niryutpatti niraJjanaM nirupama niSkevalaM niSkalaM nityaM nirviSayaM tanotu paramaM tad brahma zarmANi te // 32 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sarga dazame. | DILITIET LTLTLTLTLTLY [damanaka munine AzIrvAda : damayaMtIne janma: damayaMtInuM varNana] Googbahaews che. A pramANe balIne rAjAnA vAMchitanI pUrti karavA mATe pharIthI damanaka munivara uM nA bolyA ke-"he rAjezvara ! tArI paTTarANI priyaMgumaMjarI paNa haMmezAM tArI rAjyaRddhinI bhAgIdAra che. A uparAMta vicakSaNa tamArI A patnI amane mAnanIya che. smRtio paNa pharamAve che ke-" rAjAnI mAphaka rAjapatnI pratye paNa vartavuM joIe." he bhAgyavatI ! tArA mastaka para A maMdAra nAmanA ka9pavRkSanI mAMjara dhAraNa kara. tethI tene traNa bhuvananA satkArapAtra putrI thaze, ke je kanyA kharekhara traNa jagatane pavitra karanArI banaze. A uparAMta, he putrI ! tane saddaguNanA bhAjana traNa putro paNa thaze." A pramANe munivacana sAMbhaLIne prakula mukhavALI rANI ane rAjA bane pharIthI bolyA ke "he pUjya ! amArA kalyANanI khAtara ApanI pAse pharIthI mAgaNI karIe chIe ke-garbha saMbaMdhI vRttAMtamAM amAruM kaI paNa jAtanuM aniSTa na thAya te mATe Apa maherabAnI karo. Apano mArga maMgaLakArI bano ane ApanuM icchita pUrNa karo arthAt Apa ApanI sAdhanA sAdhe." A pramANe bolatA te baMne daMpatInI rajA laIne vicakSaNa ne sUrya sadRza prabhAvALA damanaka muni AkAzamArge cAlyA gayA. bAda hRSTapuSTa zarIravALI ane velaDInI mAphaka snigdha kAMtivALI, gauDadezanI rAja putrI priyaMgumaMjarIe garbha dhAraNa karyo. pachI gaMgA nadInA jaLathI mizrita kSIrasAgaranA jaLavaDe snAna karavAno saraLa priyaMgumaMjarIne aMta:karaNamAM dehale utpanna thayo. anukrame upaniSado jema vidyAne janma Ape (vidyA samajAve ) tema teNIye samasta guNethI paripUrNa temaja sarva prakAranAM kalezano nAza karanArI putrIne janma Ape. te samaye te putrInA bhAlasthaLamAM udaya pAmelA nUtana sUrya jevuM, sakala dizAone prakAzita karatuM svAbhAvika tilaka jovAmAM AvyuM ane lokoe AkAzamAM divya vANI sAMbhaLI ke-"A kanyA tenA bhartArane traNa khaMDanuM sAmrAjya prApta karAvaze." vaLI addabhuta sugaMdhI mandI temaja zItaLa pavane vAvA lAgyA, Azcaryane upajAvatI puSpavRSTi thavA lAgI, AkAza maMDaLamAM jorathI gaMbhIra devaduMdubhI vAgavA mAMDI ane pRthvItaLa svarga samAna banI gayuM. pahelA ja saMtAnanA janmathI pragaTelA AnaMdane kAraNe harSita banelA sajajana Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hase karela damayaMtInA saMdaryanuM varNana. [ 35] puruSoe te janmamahotsavane keLAhaLathI paripUrNa banAve arthAta saMtapuruSoe harSa darzAvate atyaMta kaLAhaLa karI mUkyuM. sukumAra haMsI jema eka kamaLa parathI bIjA kamaLa para jAya tevI rIte te kanyA ghaDIe ghaDIe ekanA hAthamAMthI bIjAnA hAthamAM pharatI hatI. janmathI mAMDIne ja strI samudAyanA samagra garvanuM jANe damana karatI hoya tema jaNAvAthI kuTuMbIva te kanyAnuM damayaMtI evuM yathArtha nAma rAkhyuM. vaLI tenA janmadivase dAvAnaLathI pIDAyela keI eka hAthI nagara madhye AvyuM eTale tenA pitAe tenuM "davadaMtI" evuM amaranAma rAkhyuM. teNe veda, siddhAMta, purANa, Agama, saMhitAo, tarka,-nyAyazAstra, vyAkaraNazAstra, chaMdazAstra temaja alaMkArazAstranA samUhane abhyAsa karyo. temaja saMgIta, nRtya, lekhanakaLA, gaNitazAstra, vaidakazAstra, prANIzAstra, zayyAzAna, phUlaguMthana, taravuM, citrakaLA, lepakarma vigere vigere kaLAo, temaja tiSavidyA, rasoI-pAkazAstra, zakuna zAstra, ghatakrIDA, gaMdhazAstra, vadhAre kahevAthI zuM? evI keIpaNa kaLA na hatI ke je teNuM jANatI na hoya arthAta te strIonI cosaTha kaLAmAM catura hatI, AvI rIte samagra kaLAsamUhamAM kuzaLa, samasta jagatamAM ajoDa, vidhavidha prakArane vilAsothI temaja navayovanathI te damayaMtI atyAre vANIthI varNavavAne paNa azakaya banI che arthAta vANI dvArA tenuM varNana thaI zake tema nathI, tethI (haMsa) mAnuM chuM ke-kAmadevanA sAmrAjyanI rAjadhAnIrUpa, sauMdaryathI pavitra evA tenA dehane jovA mATe bhagavAna brahmA pite paNa asamartha banyo hoya tema dhyAna dharavAnA bahAnAthI pitAnI AThe AMkhe baMdha karI devAthI pote suSTinI utpatti karavA chatAM paNa teNInA sarakhI suMdara kRtivALI suMdarI pharIvAra banAvavAne haju paNa zaktimAna banyA nathI. arthAta jagatamAM tenI joDa maLavI muzkela che. he rAjan ! kAmadevanA hAthamAM rahela bhAlA sarakhI, hAvabhAva darzAvatI alokika velaDI samAna, yuvAna puruSanA hRdayane madenmatta karavAmAM madirA sarakhI, sarva sadabhAgyanA maMdirarUpa, vizvane mAnanIya, traNa bhUvanane viSe vijayadhvaja sarakhuM teNInuM utkRSTa rUpa sarvottama che. he svAmin ! udarapradeza para dekhAtI traNa rekhArUpI kuMDALAmAM uchaLatAM mojAMvALuM, nitamba pradeza para pitAnuM sAmrAjya jamAvatuM-nitamba pradezane puSTa banAvatuM, stanarUpI kaLazane vRddhi pamADatuM, kapilapradeza para taravaratuM, baMne hAthane atikemaLa aMkuzarUpa banAvatuM, kezapAzane vistAratuM, baMne nayanane prakulita-capaLa banAvatuM teNInuM yauvana khIlI rahyuM che. vaLI te rAjakanyAne samAna dharmavALI, sarakhI sadAcAravALI, sarakhA veSane dhAraNa karanArI, kulIna, sarakhI ummaranI temaja ceSTAvALI sAtaso rAjaputrIo sahIyarabhAve bhaje che. jagatanI samagra strIono jaya karavArUpa asAdhAraNa rAjya para abhiSeka karAyelI te kanyA janmathI ja * brahmAne cAra mukha hovAthI ATha akho hoya che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 36 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 1 leA. saga dazamA. brahmAvarDa laInanA-cihnanA miSathI karAyelA tilakane peAtAnA lalATapradezamAM dhAraNa kare che. eTale ke jema kAinA rAjisa`hAsana para abhiSeka karavAmAM Ave tyAre tenA kapALamAM kuMkumanuM tilaka karavAmAM Ave che tevI rIte A kanyA samagra jananA parAjaya karIne rAjasiMhAsana para abhiSeka karAyelI na heAya tevI rIte tenA kapALamAM kudaratI tilakane dhAraNa kare che. x koi paNa vyakti kAi paNa hetuthI vAraMvAra jovAyelA teNI(damayaMtI )nA zarIrane kSaNe kSaNe navIna rUpe ja jove che tethI mArA( huMsanA ) manamAM buddhanA A kSaNikavAda koika aMze satya jaNAya che; paraMtu je kAi teNInuM atikuza-pAtaLuM evu' ghaDIkamAM dekhAtuM ane ghaDIkamAM nahiM dekhAtu uttara-peTa jIve che te teA bIjA hetuthI syAdvAda siddhAntarUpI lakSmIthI zaiAbhatI AhutI vANI-ad bhagavaMtanA vacanane A jagatamAM sArI rIte cirakALa jayavaMta vatI mAne che. jene joine mANasa peAtAne janma ane vita saphaLa mAne che te nItizAstramAM nipuNa nRpakanyA, hai suMdara zarIravALA rAjan! tArA kalyANune vistArA x pUchuM huM navanamiva prekSyate cattA, tasmAdasmanmanasi ghaTate sUnRta zAkyavAkyam / dRzyAdRzyaM nanu tadudaraM yena tena prakAmaM, samyag jainI jayati sadasadvAdavidyAjayazrIH // 27 // [rSa !, sarvAM 20 ] ' * A leAkathI kavi ema kahevA mAge che ke buddhanA " kSaNikavAda " amuka nayanI apekSAe adhakhesatA che; jyAre jaina syAdAda siddhAnta akAsthya ane sapUrNa che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sarga agiyArame. [naLa ane haMsane vArtAlApa haMsanuM kuMdanapura prati gAmanA damayaMtInA vanapradezanuM varNana ] ? rAjahaMsanI uparyukta gUDhArthavALI vANI sAMbhaLIne atyaMta virahAtura banela -- -- naLarAjA zoka-saMtApa karavA lAgyA. bAda UMDA ane uSNu nisAsA nAkhIne nayanane tIrachI rIte pheravato te kAmajanya ghelachAthI khalanA pAmatI vANIpUrvaka be ke-"AvI rIte alaukika eka eka vacanane aneka vAra sAMbhaLIne kharekhara zarUAtathI meharUpI mahAsAgaramAM aDadhA DUbelA mane teM pUrepUro DubADI dIdho che. he saT lAMbA samaya sudhI damayaMtInA varNananA bahAnAthI dIrghakALa paryata jItatA teM zuM mArI sAthe kaleza mAMDyo che? huM zuM karuM? huM kayAM jAuM? huM have kenuM zaraNa svIkAruM ? kharekhara AbarUne aMtarAyabhUta nIvaDatI zarama mAre tyAga karatI nathI. are ! jANe A pRthvImaMDaLa bhamI rahyuM hoya, AkAzapaTanuM patana thaI rahyuM hoya, dareka dizAo zUnya thaI gaI hoya ane mArA gAtre baLuM -baLuM thatAM hoya tema jaNAya che. aphasosa ! he pitAjI! he mAtuzrI ! haju tamArA baMnene huM anuNI thayo nathIkaMI paNa badalo vALI zakyo nathI tevAmAM A mArA prANe cAlyA jAya che. aphasosa ! A vizva nAyaka vinAnuM banI rahyuM che." A pramANe babaData " puNyaka " naLarAjA gaLuM raMdhAI javAthI ane AMkha mIMcAI javAthI pRthvI para DhaLI paDe, eTale sarovaranA jaLathI bhIMjAyelA, barapha jevA ThaMDA jaLabiMduone vaSovatA ne gabharAyelA te sarva pakSIo potAnI pAMkha dvArA thoDo samaya sudhI tene pavana nAkhavA lAgyA. bAda rAhunA grahaNathI chUTA thayelA ujajvaLa kAMtivALA caMdranI mAphaka te rAjA pharI pitAnA mULa ravabhAvane pAme tyAre tene haMse kahyuM ke -" te vaidabha-damayaMtI tArA mATe duSpAya nathI, paNa tane prApta thayelI ja mAnI le; kAraNa ke dUra rahevA chatAM paNa sUryane kamalinI te najIka che. tArA badhA pradhAne bAjue raho, huM pakSI hovA chatAM paNa damayaMtIne tArAmAM ja layalIna banAvIza arthAta tane prApta karAvIza, temAM leza mAtra paNa zaMkA na rAkhIza. ApanI maherabAnIthI A kArya huM sukhapUrvaka sAdhI zakIza. zuM maMtrelI dhULavaDe sarSa vazIbhUta banato nathI ? A badho haMsIono samudAya tArI samIpamAM ja bhale rahyo he rAjana ! mane kuMDanapura javA mATe ja dI rajA Apa. je te rAjakanyA mArA samajAvyA pachI paNa tArI sivAya bIjA keIne pasaMda karaze to he mahArAja ! tamAre A mArI haMsI-somakalA mane pAchI meMpavI nahiM." tyAre rAjA be ke-" che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 38 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 1 lo. saga agiyArame. mitra haMsa! A te tAre mArA pratyeno ke AdarabhAva? mitradharmane yogya tArI A mArA pratyenI kaI jAtanI sevAvRtti ? kharekhara koIpaNa sadbhAgyane kAraNe mArI madadane mATe ja haMsanA bahAnAthI akAraNa baMdhu e tuM ahIM AvI caDyo che. megharAja ApameLe varase che ane sUrya svayameva tape ja che. jagatamAM paropakArapaNuM anyanI prArthanAnI apekSA rAkhatuM ja nathI. he haMsa ! tArA kAryanI siddhi thAo. tAre mArga nirvigha bane. nirmaLa hAsyavALI damayaMtIne joIne amane tuM visarI jaIza nahi." A pramANe rAjA belI rahyo eTale haMsInI rajA laIne ane pitAnA kiravargane Adeza ApIne lAkho haMsapakSIothI parivare bAlacaMdra kuMDinapura prati cAle. jatAM evA tene nIhALavAmAM jeTalAmAM naLarAjAnI AMkha temaja mana mazagUla banyAM hatAM teTalAmAM te te AkAzamaMDaLamAM adazya thaI gayo ane teno paDachAyo paNa bhUmi para dekhAte baMdha thaye. atyaMta ramaNIya karoDa parvate, nagara, moTA girivara temaja nadIone lIlA mAtramAM oLaMgI jaIne naLarAjAnA guNagAna karanAra ane haMsakuLanA bhUSaNa samAna pracaMDa vegavALo bAlacaMdra zIghratAthI kuMThinapura pahoMcI gayo. tyAM AvatAM vanapradezamAM badhI bAjuthI UMce, marakata maNinA zikharavALe, cittane nacAvavA mATe nATayamaMDapa-raMgamaMDapa sarakhe, banAvela suvarNanI keLarUpI vIjaLIthI prakAzita ane jaLathI bharapUra meghaghaTA jevI zobhAvALo damayaMtIno krIDAparvata teNe joyo. karanI dhULIsamUhathI banAvela kyArAvALA, chidrarahita ane sugaMdhI pANInI nIdvArA sIMcAtA vRkSavaDe birAjatA damayaMtInA te vanane joIne teNe tarata ja naMdanavanane yAda karyuM arthAt te vana naMdanavana sarakhuM zobhAyukta hatuM. sthaLe sthaLe vaja, maNi ane vaiDurya maNio jaDela hovAthI tenA kiraNArUpI durvA(dharo)ne lIdhe jene bhUmipradeza joI zakAtuM nathI tevI vanabhUmimAM damayaMtInI sahiyarane dareka dizAmAM joyA bAda trIjI dazA-yuvAna dazAne bhegavatA devane mAtra nAmathI ja saddabhAgyazALI mAnavA lAge eTale ke tripha eTale deva, e nAmanuM yathArtha AcaraNa te damayaMtInI sAhelIo ja karI rahI hatI athota ke tenI sakhIo ja yuvAnInI moja mANI rahI hatI. zuM A sakhIo bhuvana-vizvane kedI banAvavA mATe sonAnI sAMkaLe che? are ! A zuM lokone mehajharata banAvavAne jherI jhADanI velaDIo che? AvI jAtanI damayaMtInI krIDA karavAmAM capaLa sakhIone jota joto te haMsa dIrdhakALa paryata vicAra karavA lAgyo tevAmAM tyAM AgaLa krIDA mATe hAthamAM lIdhela kamaLane Amatema pheravatI, bAlyAvasthAne vItAvatI, jagatanA nayanane ramADatI damayaMtI acAnaka tenA jovAmAM AvI. rUpavaDe suvarNa sarakhI dekhAtI, tArAgaNanI jevI sakhIonA samudAyathI vIMTaLAyelI samagra devatA, siddha puruSanA samUhathI rAkhavA lAyaka meruparvatanI cUlikA sarakhI damayaMtIe haMsanA mananuM AkarSaNa karyuM. pachI teNInI samakSa javAne mATe cAre taraphathI gADha AkAzamArgane vIMdhato, manohara zveta caMdaravAne vistArato hoya tema te pakSIrAja bhUmi para AvavAne mATe lAMbA samaya sudhI AkAzamAM bhramaNa karavA lAgyA. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga bArame. da------- ---- -o [ kuMDanapuramAM haMsanuM Agamana : hase karelI naLaprazaMsA ] tyArabAda pakSIonA kuLamAM bhUSaNarUpa te haMsa pitAnI baMne pAMkhene saMke -cata AkAzamArgathI damayaMtInI najIkamAM pRthvIpITha para AvI pahe , eTale madhura avAjavALI tenI pAMkhanA phaphaDATane sAMbhaLIne "A zuM?" ema saMbhramathI teNIe tenI sAme joyuM tyAre acAnaka haMsane joIne tene pakaDavAnI IcchAvALI, temaja avAja vinAnI dhImI gatithI cAlatI teNu kANanI pUtaLI mAphaka kSaNabharane mATe zebhI UThI. teNanA tevA manasUbAne jANavA chatAM paNa haMsa tyAMthI na cAlyo gayo, tyAM na sthira UbhuM rahyo temaja pakaDAyo paNa nahIM. haMsa je sAmAnya pakSI damayaMtIthI pakaDAyo nahi eTale tenI sahiyaroe hAthanI tAlI ApavApUrvaka tenI hAMsI karI, eTale damayaMtI belI ke-"hAthatALI ApIne tamo zA mATe A haMsane dUra hAMkI kADhe cho? je kaI sakhI A viSayamAM aMtarAyabhUta thaze te mArA roSanuM pAtra banaze." A pramANe segana ApavA chatAM paNa sakhIvRMdathI hAMsI karAtI damayaMtI teonI hAMsIne nahIM gaNakAratI chAyAnI mAphaka te haMsanI pAchaLa-pAchaLa gaI. e pramANe tenI AgaLa-AgaLa lAMbA samaya sudhI cAlato haMsa teNInI gatinA khalananI hAMsI karate hoya tema dIpI UThyo. pagale-pagale pite damayaMtIthI pakaDAI jato hoya ema dekhAva karate ne damayaMtInI pakaDI levAnI IcchAne vadhArato haMsa caMcaLa netravALI tene dUra sudhI kheMcI gayo arthAta tenI sakhIothI tene vikhUTI pADI dIdhI. bAda tene parasevAthI rebajheba thaI gayelI, vilakhI banelI temaja ekalI joIne haMsa keIpaNa jAtane saMkeca rAkhyA vagara damayaMtI prati be-"he catura rAjakanyA! mane pakaDavAne zA mATe mathyA kare che ? he madhA ! A gADha araNyane joIne tane zuM bhaya upajato nathI ? agya sthAne vicaratI tane A latAo prema lAvIne sakhInI mAphaka pipaTanA nidvArA tene rokI rAkhatI hAya-aTakAvatI hoya tema jaNAya che te tuM je, he bheLI ! pRthvI para vasanArAone pakSIo kaI rIte prApta thAya? tuM te have yuvatI banI che, mATe tArI A bAlyAvasthAne yogya ceSTA tyajI de. he rAjaputrI ! "puNayaleka" birudadhArI naLarAjane huM kIDAhaMsa chuM. keIpaNa sthaLe amane rAja Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [40] zrI damayaMtI caritraH skaMdha 1 le. sarga bArame. haMsane leza mAtra paNa bhaya nathI. jenI sAthenA yuddhamAM manuSya temaja rAkSaso paNa TakI zakatA nathI tene tRNa mAtra paNa parAbhava karavAne koNa zaktizALI bane ? te pRthvI pati naLarAjAne eTale te catura puruSane huM premapAtra sevaka chuM. dareka dizAomAM banatI bInAne jaNAvanAro huM pakSIrAja chuM. tenA krIDeghAnamAM sarovaranA kinArA para vidhavidha kAryomAM upagI nIvaDe tevA mArA jevA karoDe haso che. temAMnA keTalAka ratikrIDAnA prasaMge pitAnI pAMkhethI pavana nAMkhe che ane keTalAka kamaLanA pAMdaDAonI teone mATe sukumAra zayA taiyAra kare che. bIjA keTalAka tenI ardhAMganAone vividha prakAranA gativilAsa zIkhavADe che ane bIjA keTalAka ratikrIDA prasaMge teonI pAse rahe che. te rAjAnI strIo amArI sAthe svataMtratApUrvaka vArtAlApa kare che. amane tiryaMcane zarama zI ? ane tiyathI zaramAya paNa keNuM ? prasanna thaela sarasvatI devIe temanA vimAnarUpa ane sakaLa zAstromAM vicakSaNa ane tenI sevAmAM saMkhyA che. ame haMse sAmAnya manuSyane jetA paNa nathI ane maMda buddhivALA lekanI najare paNa caDhatA nathI. he damayaMtI ! tuM sarva kumArikAonI madhye mugaTa-ziromaNi tulya che. he caturA ! tuM bhIma rAjAnI putrI sAmAnya vyakti nathI ane eTalA ja khAtara huM tArA vanamAM Avyo chuM ane tArI najare paDyo chuM tArI sAthe vAtolApa karavA mATe ja sahIyarone meM tArAthI aLagI karI che-vikhUTI pADI che. viSama-anucita-agya evI gejhI karavI nahi ane megya gechI karavAno samaya kadI tyAga nahi. je pahelI kriyA karavAmAM Ave te prANanuM haraNa kare che ane bIjIne je tyAga karavAmAM Ave te prANeno nAza thAya chearthAt gya vArtAlApa kare hitAvaha che. he maMgaLakAriNI ! tuM samagra zAstromAM paMDitA che mATe kaMI paNa subhASita kahe-bela. he kuza udaravALI! tuM pote mane pUchavuM ghaTe te kaMI paNa pUcha. he kamaLAMgI ! mArI pAchaLa lAMbA vakhata sudhI deDatI tane meM thakavI nAkhI che tenA badalAmAM huM tAruM zuM kalyANa karuM ?" A pramANe haMsanA vacanarUpI amRtanuM pAna karIne damayaMtInuM mana harSa, zarama, bhaya temaja mahAdithI vyApta banyuM. pachI kamaLa jevA nayanavALI te vicAravA lAgI ke "Aje mAre senAne suraja Uge che-kharekhara saddabhAgyane lIdhe mAro Ajano divasa dhanya che, kAraNa ke mArI hAdika IcchAne samajanAra priya sevaka mane prApta thaye. paraMtu huM A vicakSaNa pakSIne kaMI kahevAne samartha thaI zakatI nathI. huM mAro manoratha A haMsane kevI rIte kahI batAvuM? vaLI aspaSTa bolanAra A haMsanI AvI manuSyavANI kyAMthI hoI zake ? mArA bhAgyane kAraNe A koI deva ke dAnava te nahIM hoya ne ? pakSIemAM paNa kaI kaI jAtanA pakSImAM akSarenuM spaSTa uccAraNa jaNAya che, kAraNa ke popaTa ane sArikA-menA zuM dareka sthaLe belatA nathI jevAtA ? arthAta pakSIgaNamAM pipaTa ane menA paNa saspaSTa ucAra karI zake che. he naLarAja ! tuM vijaya pAma kAraNa ke Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLacaritra kahevA mATe damayaMtIe haMsane karela prArthanA. [ 41 ] - ~-~~ ~ tArA pakSIo mahAmAtya karatAM paNa caDhIyAtA ane vizvane vismaya upajAvanArA che. A mahAtmA haMsa mArA udyAnamAM zA mATe AvyuM haze ? zuM naLarAjAe ja Ane ahIM mokalyA haze? are! maMdabhAgyavALI evI mAruM tevuM addabhuta nazIba kayAMthI hoya? tenA pratyenA mArA premane te naLarAjA zuM jANe che? mane lAge che ke tethI naLarAjane A dIrghajIvI kriIDAhaMsa Aje mArA udyAnamAM Avyo jaNAya che. A haMsarUpI tIrthadvArA naLanA baMne karNamAM praveza pAmIne je huM tenA hRdayamAM sthAna meLavuM te mAruM karyuM kArya siddha na thAya? "bhale ema thAo" e pramANe lAMbA samaya sudhI vicArIne vizALa netravALI ne nirmaLa hAsyavALI damayaMtI AdarapUrvaka belI ke-"he Arya che! rAja. sabhAne lAyaka ! saumya ! savage suMdara! kamalinInA vananA zuMgAra sadRza! he rAjahaMsa! tuM dIrgha samaya paryata jaya pAma, mArI pAse Avela tuM dUra sudhI laI javA che te he pakSIrAja mArA te agya AcaraNane tuM mApha kara; kAraNa ke je kSaNathI tuM mArI najare paDe che tyArathI ja sauthI prathama mAruM maMgaLa karAyuM che ane pharIthI tArA dvArA paNa priya prApta karavAne mArI IcchA che, te he haMsa! traNa jagatanA prANI mAtranA manarUpI vanane vikasita karavAmAM jeno yaza sarvatra pavRSTi samAna vRttAMtanA samUhathI zobhI rahela che te dhanurdhArI mahArAjA naLa keNa che? tene AdithI aMta sudhI vRttAMta maherabAnI karIne tuM mane kahe." tyAre haMsa bolyA ke-"he kamalAkSI ! jene vizvane jItanAra guNasamudAya aMtaHkaraNane tathA caMdrane raMjita kare che temaja zatru ane vidvAnane vazIbhUta banAve che te paziromaNi naLarAjanuM vRttAMta tuM sAMbhaLa. tenuM varNana karavAne sAkSAt sarasvatI ja samartha banI zake, huM to mAtra tArA kautukanI khAtara ja A viSayamAM yatkiMcita yatna karuM chuM, te je huM saMpUrNa vRttAMta na kahI saMbhaLAvuM te tuM mane mApha karaje." AvI rIte cakora daSTivALI damayaMtI pratye belatA haMse saMpUrNa naLacaritra spaSTatApUrvaka kahI saMbhaLAvyuM. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 | sarga terame. ha0 [ damayaMtI samakSa hase varNavela naLacaritra ] mhmh fy fyfrqHbfd` 4 gaMgA nadInA jaLathI zobhatA A AryAvarta dezamAM niSadhA nAmanI nagarImAM au dakSmavIrasena nAmano rAjA che. te rAjAnI cAritrazIla rUpavatI nAmanI rANI ke je pUrvabhavamAM caMdranI bhaginI-lakSamI hatI teNe garbha dhAraNa karyo. bAda vyAdhinA pratikAranI mAphaka niraMtara dAna detI teNI atizaya harSane kAraNe pAtra yA apAtra temaja samayAsamayane paNa jANatI nathI, arthAta te niraMtara sarva kALe darekane dAna ApatI hatI. AvA prakAranI zreSTha bhAvanA dvArA mahAbhAgyeAdayane sUcavatI teNIe pUrva dizA jema sUryane pragaTAve tema yogya samaye eka putrane janma Apyo. ubhaya mahAganI prApti thatAM sUrya meSa rAzinA pUrva aMzamAM Avyo tyAre temanA janma samaye dinalana ucca sthAne rahelA pAMca zreSTha graha yukta hatuM. dAna devAthI jema saMpatti, jJAnathI jema suzIlapaNuM, vinayathI jema vicakSaNatA dIpI nIkaLe tevI rIte te rUpavatI putrathI zobhI rahI hatI. ni:spRhI A putra, dharma khAtara arpaNa karAyela dhana sajajana puru pAsethI harI leze nahi ema samajIne catura kuTuMbIvage tenuM "nala" evuM nAma pADayuM. bAda jevI rIte vRkSo uparanA pupamAMthI pavana sugaMdha harI le tevI ja rIte naLe adhyApaka varganA mukhadvArA samagra zAstro zIkhI lIdhAM. kArtikeya jevA parAkramI naLa cha aMgo, cAra vede, cha darzana, cha prakAranA rasazAstra, ane che prakAranI bhASAtatvane jANe che. vadhAre kahevA mAtrathI zuM ? A vizvamAM je kaMI heya, ya ne upAdeya che te sarva asAdhAraNa buddhizALI naLa jANe che. he suMdara aMgavALI damayaMtI ! huM tenA sobhAgyazALI guNanuM zuM varNana karuM ? tene jotAM jagata para jANe guNane rAzi uddabhavyA hoya tema jaNAya che. koI eka divase pitAnA ghoDesvAra sahita andhakrIDAMgaNamAM gayela te azva dvArA haraNa karAIne aherAtri vyatIta thayA bAda keI eka vana maLe AvI caDhyo. tyAM AgaLa koI eka sarovarane kAMThe thAkI gayelA ghoDA parathI nIce UtarIne snAna karyA bAda teNe karuNa vAra sAMbhaLyuM, eTale pIDita prANanuM rakSaNa karavAmAM tatpara te "A zuM?" ema jANavAne mATe te avAjane anusAre AgaLa jatAM koIeka zIzamanA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private & Personal use only haMse damayaMtI pAse naLarAjAnA suMdara deha ane mahimAnuM kareluM varNana. pRSTa-42 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLarAjAnuM puMDarIka parvata parathI auSadhinuM lAvavuM. [43] jhADa pAse AvI pahoMcyo. tyAM AgaLa zIzamanA thaDa sAthe baMdhAyela, AThe aMgathI jakaDAyela, koIeka kanyA yukta rudana karatAM ziSyane temaja monabhAve rahelA munivarane teNe joyA tyAre tenA pUchavAthI rudana karato ziSya bolyo ke-"he kumAra! A amAro vRttAMta lAMbe che, te tuM lakSapUrvaka sAMbhaLa:- zreSTha guNazALI zrImAna A zrIdhara nAmanA cauda pUrva dhArI munivara tIrthayAtrA nimitte samettazikhara girivaranA darzana karavA nIkaLela che. thAkI gayelA A munizreSTha A sarovaranA kinArA para visAmo lIdho ane huM te pUjyanI kSaNamAtra vaiyAvacca karavA lAge tevAmAM koIeka durAcArI ane adhama vidyAdhara A rAjaputrInuM haraNa karIne AkAzamArge javA lAgyuM. te jeTalAmAM jAya che teTalAmAM te A kanyAnA premI koI eka vyaktie te vidyAdharanI sAme AvIne AkAzamAM ja tene mArga rupe eTale te baMnenuM khanuM temaja hAthohAtha dhaMdhanuM yuddha thayuM. te samaye caMcaLa nayanavALI A kumArikAe pite potAnI jAtane vimAnamAMthI chUTI karI ane capaLa taraMgavALA A sarovarane mAthe paDatI mUkI ane sarovarane jaldIthI tarI jaIne vicakSaNa te rAjakumArI he pUjya! mAruM rakSaNa karo! mAruM rakSaNa karo !" ema belatI muni samIpe AvI pahoMcI. ane kahevA lAgI ke "huM jalaMdhara dezanA rAjAnI kanakAvalI nAmanI putrI chuM ane A vidyAdharanA bhayathI trAsa pAmelI huM ApanA zaraNe AvI chuM." A pramANe prArthanA karatI ane bhayabhIta banelI tene AzvAsana ApIne vidvAna munipuMgave jAMgulI vidyAnA prabhAvathI tene sarvAge surakSita banAvI. tevAmAM pitAnA pratispadhI zatrune jItIne prahArathI jarjarita zarIravALo te adhama vidyAdhara A manohara mukhavALI kanyAne grahaNa karavA mATe ahIM Ave, paNa jema puNyavihIna prANI bhaMDAramAM rahelI lakSmIne spazI zake nahiM tema vidyAnA prabhAvathI bhayaMkara sarNodvArA vyApta banelI teNane aMgulIthI paNa sparza karavAne zaktimAna thaye nahi. munIzvaranI AvA prakAranI zakti jANune krodhane kAraNe lAla locanavALo ane zastronA prahArothI jarjarita banele te pApI vidyAdhara munine jakaDIne-thaMbhita karI daIne cAlyo gayo. karma-nijara karatAM A pUjyavarya te badhuM kaSTa sahana kare che. mokSanA abhilASI sattvavaMta puruSo kadApi potAnA prANanI rakSA karatA nathI-karavA IcchatA nathI athata pArakAnA duHkha nivAraNamAM ja pitAnuM vIrya pherave che. puMDarIka(zatruMjaya)parvata para "mAyA nirmUlanI" nAmanI zreSTha auSadhI che, paraMtu batrIsa lakSaNavALo kaI mahAsAhasika yuvAna rAjaputra tenI zAkhAne jaladIthI lAve te A upadrava-upasarga dUra karI zakAya. siMha, vAgha ane varuthI vyAsa te divya auSadhIne jaladI lAvavA mATe koI paNa savize puruSa samartha thaI zakato nathI. eka prahara pachI je te divya auSadhI lAvavAmAM Ave te paNa tenAthI koI paNa hetu saraze Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 44 ]. zrI damayaMtI caritra : skaMdha 1 le. sarga terame. ~~~~~~~ ~~~ ~~ nahi athIta prahara pachI te auSadhI paNa nakAmI nIvaDaze, kAraNa ke A kilanavidhA madhyAhna samaye jarUra prANane harI leze, te atyAre amane koNa sahAya karaze? A pRthvIpITha para pArakAne khAtara duHkhI thanAra keIka ja hoya che. atyAre amArA traNenuM maraNa cekasa najIka AvI paheMcyuM che. A mArA pUjya guru nakkI mRtyune AdhIna banaze ane je mArA gurunuM mRtyu thAya te mATe paNa aNasaNa ja svIkAravuM paDaze, kAraNa ke pahelAM meM paNa guru sAthe ja mRtyu aMgIkAra karavAnuM kahayuM-svIkAryuM che. are ! are! aphasosanI vAta che ke-A rAjaputrInuM rakSaNa karavA chatAM paNa kharekhara rIte tenuM rakSaNa thaI zakayuM nathI, kemake jyAre gurunuM mRtyu thaze tyAre vicakSaNa teNI paNa potAnA prANane tyAga karaze." A pramANe zothI pIDA pAmatA te tapasvI munivaranI vANI sAMbhaLIne pArakAnA duHkhe duHkhI thayele ane UMDA nisAso nAkhate naLa temanA pratye bole ke-"he tapAvI ! huM rAjaputra chuM ane batrIsa lakSaNe mArAmAM che. atyaMta krodhavALA yamarAjathI paNa mane bhaya nathI, paraMtu sarva prakAre zaktizALI mAre azva eka prahara mAtrAmAM puMDarIka parvata para javA-AvavAne samartha thaI zake tema nathI. A pUjya puruSa paNa zaktihIna banatA jAya che ane have teo lAMbA samaya pasAra kare tevuM mane lAgatuM nathI. pArakAnuM kArya sAdhI ApavAmAM azaktimAna ane mithyAbhimAnI mane dhikkAra ho !" AvA prakAranI naLanI vANI sAMbhaLIne pramoda pAmelA zikhe jaNAvyuM ke-"he kumAra ! tArA Agamana mAtrathI ja saghaLAM kAryo kharekhara siddha thayAM che, kAraNa ke mArA guru devanI maherabAnIthI prApta thayela sAmAnya tema ja vizeSa baLanuM pRthakkaraNa karanAra "azvakaLA " nAmane maMtra mArI pAse che. te uttama puruSa ! pAThasiddha mAro A maMtra tuM svIkAra ke jenA mAhAyathI azvo paNa pakSIonI peThe UDI zake che, tvarita gativALA banI zake che, kAraNa ke maMtra zIkhyA pachI gamana karavAnI IcchAvALA kaI paNa dUra ke najIka, TADha ke taDake, bhUkha athavA tarasa temaja jamIna yA AkAza kaMI paNa jANatA nathI te maMtrAdhiSita azva para caDhIne jatAM evA tArA mATe puMDarIka parvata baso ejana dUra hovA chatAM najara samakSa ja che, arthAt tuM avArA tyAM jaldI pahoMcI jaIza. te parvatanA sauthI zreSTha zikhara para traNa pAMdaDAMvALI, tikata-tIvra gaMdhavALI, veta puSpavALI, haMmezAM phaLa ApanArI, hiMsaka jAnavarothI vyApta te oSadhI che. " A pramANe kahIne teNe naLakumArane te maMtra Apyo eTale tenA dvArA maMtrAdhiSita banela azva ardhA praharamAM te parvata para pahoMcI gayo. tyAM AgaLa siMha vigerene parAbhava karIne, te zreSTha divya auSadhI laIne teTalA ja samayamAM eTale ke ardha prahara mAtramAM ja pAche te munivarya samakSa AvI paho . bAda te auSadhInA sparzamAtrathI ja te muni baMdhanamukta banyA eTale puna: citanyane prApta thayelA temaNe naLarAjAne nIce pramANe dhanyavAda Ape: Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLane prApta thayela saMmehana Adi jAMbhakAstro. [ 45 ] "he rAjakumAra! lakSamIne vazIbhUta karavAmAM cUrNanI muSTi sarakhI, dharmarUpI pRthvInA paramANune vikasita karavAmAM vRSTi samAna, sakaLa jagatane pavitra karavAmAM asAdhAraNa zaktizALI zrI vItarAga paramAtmAnA caraNakamaLanI dhUlI tane pavitra kare. sarasvatInA vilAsa mATe haMsa sarakhA, haMsanI jevI ujajavaLa kAntivALA, atula buddhimAna, AtmajJAnamAM ramaNatAvALA, zreSTha AsanavALA vItarAga paramAtmA hajAro varSo paryata tArA harSane mATe thAo. svavIryathI asaMkhya popakAra karavAmAM kuzaLa he kumAra! A pRthvIpITha para tArA sarakho gauravavALo bIje kaI thaze nahi ema huM mAnuM chuM, te he vIrya. zAlI ! sarva prakAre ahiMsaka bhAve amAruM kalyANa karate tuM mahAtejasvI, vijayane prApta karAvanAra "sAhana" pramukha jabhakADhone svIkAra kara." A pramANe bahu prakAre vArtAlApa karatAM samatA rasanA sAgara zrIdhara AcAryavaye tene jaMbhaka pramukha astro ApyA. ane tarata ja jenuM sainya AvI pahoMcyuM che tevA naLarAjAne dharmopadeza ApIne tene pramudita banAvyuM. bAda AgrahapUrvaka naLakumAranI rajA laIne te munivara ziSya sahita sametazikhara tIthe gayA ane temanI ja AjJAthI naLa kanakAvalIne hAthI para besArIne tenA pitAnI rAjadhAnImAM pahoMcADI. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sarga cadame [ damayaMtI samakSa hase varNavela naLacaritra (cAlu) haMsanuM naLa pratye punarAgamana. ] ha00000000000 che pachI pitAne nagare pahoMcela, maMtrAdhiSThita astronI prAptithI ati dedIpyamAna 000000000-ane pitRsevAparAyaNa te naLarAjAnuM eka pakhavADIyuM pasAra thaI gayuM teTalAmAM te jAlaMdhara dezanA rAjA caMdrabAhue mokalela dUte AvIne, vIrasena mahArAjAne praNAma karIne vijJapti karI ke-"he rAjezvara ! amArA caMdrabAhu bhUpALe pitAnI catura kanakAvalI nAmanI kanyA ApanA naLa nAmanA putrane arpaNa karI che. svajIvitanuM rakSaNa thavAthI jANe kharIdAyelI hoya tema ja agAuthI ja naLa pratye premAnurAgiNuM te kanakAvalI nagaranA daravAje rahelI che te tene Apa svIkAra karo." eTale dUtanuM te kathana svIkArIne vIrasena rAjAe te ja divase vara-vadhUno lagnamahotsava harSapUrvaka karAvyuM. bAda keTalAka samaya vItyA pachI naLane rAjya-dhUrA vahana karavAmAM samartha jANIne vIrasena rAjAe potAnA sAlaMkAyana nAmanA mahAmaMtrIne jaNAvyuM ke"he mahAmAtya ! prajArakSAnuM kArya karatAM mArA daza lAkha varSo vyatIta thaI gayA che. have mAre mArA svArthanI ciMtA karavI joIe athata mAre mAruM AtmasAdhana karavuM joIe. have naLa yuvAna, dhanurdhArI, mahAparAkramI temaja prajA-pAlanamAM pravINa banyo che, te rAjyane bhAra vahana karavA mATe tuM tene jaNAva-samajAva." AvA prakAranuM rAjAnuM vacana sAMbhaLIne "bhale ema thAo, jevI ApanI AjJA." ema kahIne maMtrIzvara sAlaMkAyane naLa AgaLa jaIne gaMbhIra vANIthI kahyuM ke "jagatanA AdhArarUpa che kumAra ! paropakAraparAyaNa, pravINa, gaMbhIra ane yazasvI evA tamArI pitRbhakti kema na hoya? arthAt avazya heya ja; kAraNa ke putra hovA chatAM ane vRddha banavA chatAM saMyamanA pipAsu A tamArA pitA haju paNa rAjyabhArane vahana karI rahyA che, te cAlo rAjAjJAne svIkAra karI pRthvInuM pAlana karo. tamArA jevA putra dvArA vIrasena rAjA sva-mane rathanI pUrti kare arthAta pitAnI abhilASA bara lAve." A pramANe kahIne kamaLa jevA vikasita nayanavALA tene UbhuM karIne zaramathI vyAkuLa ane nIce namAvela mastakavALA naLane vIrasena nRpati samakSa hAjara karyo tyAre "he pitAjI ! Apa mAro kema tyAga kare che ? mArA vaDe ApanI zI avagaNanA thaI che ? huM rAjyabhAra vahana Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLane rAjapade sthApI virasena rAjavIne saMyama-svIkAra. [47] karavAne zaktimAna nathI. Apa svAmI ja tene mATe pUrepUrA lAyaka che." AvI rIte vAraMvAra bolatAM ni:spRhI temaja puruSazreSTha naLane siMhAsana para sthApIne maMtrIe chatra dhAraNa karyuM ane varasena rAjAe pote ja tenuM rAjyatilaka karyuM. bAda kaLaza dhAraNa karela anya jAe tIrtha jaLadvArA tene rAjyAbhiSeka karyo. rAjA, sAmaMta temaja maMtrI pramukhe tene namaskAra karyo ane te samaye ja AvI AkAzavANu spaSTa rIte saMbhaLAI ke-"he rAjezvara ! sarva karatAM anupama, zAli-DAMgara karatAM paNa adhika ujajavaLa tArI kIti ane pratApa niraMtarane mATe cira sthAyI raho." bAda azvonA haiSArava sAthe, hAthIonA garavanI sAthe divya duMdubhInA nAdathI AkhuM AkAzamaMDaLa baheruM thaI gayuM. pachI dIna lokone dAna ApavAmAM AvyuM, kedI janane kArAgRhamAMthI mukta karavAmAM AvyA, harSita banela bhATa-cAraNe stuti karavA lAgyA temaja naTa leke nRtya karavA lAgyA. baMsI, vINA, mRdaMga, jhAlara, bherI, bhuMgaLa vigerethI paripUrNa avAja paDaghA pADate cAre tarapha phelAI gaye. pachI traNa ahorAtri paryata mahAnuM dAna devApUrvaka aMta:puranI sAthe vIrasena nUpa vanavAsa mATe cAlI nIkaLyA. pachI "he cirAyuSI ! vaMzaparaMparAgata tamArA sevaka tulya mArA putrane Apa svIkAro-ApanI sevAmAM niyukta karo." ema naLarAjAne kahIne sAlaMkAyana mahAmAtye paNa potAnA vyutazIla nAmanA putrane naLane soMpe ane pote vRddha vIrasena nRpanI sAthe cAlI nIkaLe. eTale page cAlato ane rudana karato naLa sahunI pAchaLa-pAchaLa lAMbA samaya sudhI cAlavA lAgyo tyAre "he putra ! tane A chelluM cuMbana lauM chuM ane chelle AliMgana ApuM chuM. tane mArA segana che ke have te AgaLa vadhIza nahi-ahIM ja rokAI raha." A pramANe vIrasene pote ja pAcho vALale naLarAja maMdire AvIne eka mahinA sudhI nIce pramANe vilApa karato rahyo. "he vaja sarakhA kaThora hRdaya! pitAe Apela tAMbala ane pitAnI sAthe karelA janane yAda karavA chatAM tuM kema cIrAI jatuM nathI ?" tyAre zrutazIla maMtrIe tene samajAvyAthI zokane ocho kareto naLa rAjyakArya saMbhALavA lAgyo. pachI digavijaya karIne ane rAja-samudAyane jItI laIne karAkramI te naLe niSadha dezanA khaMDiyA rAjyone jaya staMbhathI vibhUSita karyA athata pitAnI jayapatAkA pharakAvI. he damayaMtI! vividha prakAranA dharma-mahadvArA aneka dharmo pratye samabhAva darzAvato, judI judI jAtanA bheMTaNIne hAthamAM grahaNa karIne AvatAM raMjita rAjAothI sevA, aneka rAjAonI putra sAthe krIDA karavAmAM vicakSaNa zrImAna naLarAjA atyAre rAjya karI rahyo che. mahAsAgaranuM pANI khAruM che, caMdra kSaya pAme che, zaMkara bhikSA mAge che, Idra paNa sthAnabhraSTa bane che, kAmadeva zarIra vinAno che, kRSNa zyAma che, zeSanAga viSayukta che, brahmA gharaDo che, ka5 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 48 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 1 le. sarga caudame. vRkSa kANa-jaDa che. A badhI uttama vastuo deSa yukta che jyAre phakta naLarAjA eka ja deSa rahita che. kalIMga, baMga, magadha, zrIgauDa, coDa, karNATaka, drAviDAdi dezonA rAjA pramukha karoDo bhUpALo, devo temaja seMkaDo nAgarAje, vadhAre kahevAthI zuM? A sivAyanA anya paNa naLanI sAthe rUpamAM hariphAI karavAne bhUtakALamAM koI jagyA nathI, atyAre vidyamAna paNa nathI temaja bhaviSyakALamAM kaI paNa thaze nahi. samasta viAvanA vIrapuruSane vaza karavAmAM vIryazALI ane rAjA-mahArAjAomAM mugaTa-maNi samAna naLarAjA koI apUrva devasvarUpa che. vadhAre kahevAthI zuM lAbha? jeNe te naLarAjAne nIrakhela che te pramAdane pariharanAra caMdra, zarIradhArI kAmadeva, caitanyayukta ciMtAmaNi ratna, puruSarUpe sarasvatI devI temaja mAnavarUpadhArI idrane pratyakSa karela che arthAta caMdra te pramAda pragaTAvanAra che tyAre naLa rAjA pramAdane pariharanAra caMdra svarUpa che, kAmadeva zarIra vinAne che jyAre naLa zarIradhArI kAmadeva jevo jaNAya che, ciMtAmaNi ratna te jaDa che jyAre naLa to caitanyayukta ciMtAmaNi ratna che, sarasvatI devI strI-svarUpa che jyAre naLa te puruSa rUpadhArI sarasvatI jevo che ane iMdra te devasvarUpa che jyAre A te mAnavarUpe itulya che. tArAonI saMkhyA gaNavAne kaNa zakitamAna thAya ? navIna meghanI jaLadhArAonI gaNanA karavAne kaNa samartha bane ? he manahara bhrakuTIvALI bALA ! mahAsAgaranI retInA kaNI AonI gaNatrI karavI te kyAM ane naLarAjAnA guNone pAra pAme te paNa kayAM ? arthAta kadAca uparanI vastuonI gaNanA thaI zake chatAM paNa naLanA guNe varNavI zakAya tema nathI. tArA manoraMjana mATe meM A to tenA caritramAMthI eka aMza mAtra ja tane kahela che. te zaMkha jevA veta kaMThavALI ! huM have javAnI IcchA dharAvuM chuM. huM tAruM zuM kalyANa karuM te pharIthI mane kahe." A pramANe balIne haMsa virAma pAmyo eTale Azcaryamugdha banelI damayaMtI belI ke-"he pakSIrAja ! AvA puNyazALI puruSanuM caritra sAMbhaLatAM kone tRpti-saMtoSa thAya? je pharI vAra paNa mAruM ISTa karavAnI tArI kaMIpaNa kAmanA hoya to te naLarAjane ALekhIne mane batAva." A pramANe damayaMtInuM kathana sAMbhaLIne haMse pitAnA nakha vaDe ALekhelA naLa rAjAnA atyaMta manohara rUpane joIne kAmadevathI pIDita, thAkane kAraNe pradabiMduothI bhIMjAyelI, zarIre dhrujatI ane zreSTha jaMghAvALI damayaMtIe pote ja ekadama te ALe khelA naLanA gaLAmAM pitAne motane hAra paherAvyo, eTale "tuM jaya pAma, jaya pAma! tAruM kalyANa thAo. tuM dIrdhAyuSI thA. dIrdhAyuSI thA." ema bolatAM haMse "A zuM ? " ema teNIne pUchyuM tyAre AMkhanI pAMpaNa haSothI bhIMjAvAne kAraNe gaddagadita kaMThavALI, kAmadevane AdhIna manavALI damayaMtI paNa zarama tyajI daIne belI ke-"he haMsa! A viSayamAM tuM Azcarya pAma nahiM. A hAra grahaNa kara ane jene hAra che tene tuM samarpaNa karaje-tene Apaje. karAyela kArya karavAmAM tane Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtI ane haMsano vArtAlApa. [ 49 ] za thAka lAgavAne che? he devatAI darzanavALA ! tuM tArA kAryamAM saphaLa thaje. A mArI ceSTA che ema huM mAnIza nahi. tuM mRSAvAdI-jUTho nahIM paDe enI tuM khAtarI rAkhaje, kAraNa ke mArI vANuM ane mana baMnenI eka ja sthiti che. kapAMtakALe paNa mAruM vAkaya mithyA thanAra nathI. dIrgha samaya paryata tArI prArthane zuM karavI? kAraNa ke tuM ati catura che. tene vadhAre zuM zIkhavADavuM? kAraNa ke samaya oLakhIne kahevAmAM tuM paMDitaziromaNI che, ane mAro manoratha tArA dvArA ja siddha thAo. bhavAMtaramAM paNa huM A kArya karavAne zaktimAna thaIza ema tuM cakkasa mAnaje. huM pUrvathI ja naLa rAjAne jANuM chuM ane tene mATe ja jIvana dhAraNa karI rahI chuM temaja mAruM sarvasava paNa tene mATe ja che, tenA saMbaMdhamAM vizeSa paricaya meLavavA mATe ja meM ATale vArtAlApa tArI sAthe karyo che. haMsa! tane namaskAra thAo, tuM mArA mane rathanI pUrti kara." A pramANe harSita banelI ane preraNA pAmelI damayaMtI pratye haMsa be ke - "he kAdarI ! je A tAro nirNaya ja hoya to tuM sAMbhaLa. he madhurabhASiNI! naLa rAjAe ja mane tArI tarapha mokale che. he capaLa netravALI ! tArA mRtyu pAmavAthI tene vismaraNajanya bhaya eTale mRtyu prApta thAya tema che temaja tArA jIvavAthI tene viraha-pIDA dabhave che mATe tAro priya naLarAjA atyAre to tArI khAtara ja maraNa- jIvana * vacce jholAM khAI rahyo che. judA-judA bhATa-cAraNe ane vaTemArguonA mukhathI saMbhaLAcela-varNavAyela tAro ja vAraMvAra vicAra karatA naLarAjAe bIjI rAjaramaNIonA samudAyanA saMgadvArA pragaTatAM seMkaDo sukhone tilAMjali ApI che arthAt bIjI rANIe sAthenA bhega-vilAsothI tene sukha upajatuM nathI. tArA viyegamAM pRthvIrUpI cakra temaja pitAnuM hastakaMkaNa tene priya thatuM nathI, rAjamahela temaja upavana paNa tene AnaMdadAyaka thatAM nathI, dardabharyA karuNa vare te bole che temaja vaibhava-vilAsamAM ane pitAnA janma pratye paNa te nispRhI bane che arthAta tArA viyegamAM tene jIvavAnI paNa jhaMkhanA nathI. he suMdara jaMghAvALI tArA virahane kAraNe tenuM mana kartavyavimUDha banyuM che, zarIramAM durbaLatA prApta thaI che, citta calita thayuM che ane bolatAM bolatAM khalanA thAya che. A badhuM tArA virahathI thAya che te he buddhizALI damayaMtI ! hastinA daMtazULa jevA Aveta kAMtivALA, tejasvI, zeSa, AnaMdI, niSkapaTI, udAra svabhAvavALA tArA vRttAMta * kuvalayaM valayaM ca vilumpati, svabhavanaM ca vanaM ca vimuJcati / ai fhaoi tamAre, vimaveDari meghasti jataU: 0 [idha 2, naM 24, Rokada] Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 50 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 1 lA. saga' caudameA. zravaNathI pramAda pAmelA tArA premI naLane hRdayamAM harSa pragaTAva. asAdhAraNa kAmathI prerAyelI, capaLa pavanane aMge aneka bhamarAonI krIDAthI bhayabhrAMta banavApUrvaka Amatema doDatI, kamaLa sarakhA mukhavALA ne kAmadeva sarakhA naLarAjAnI sAthe joDAyelI hai damayaMtI ! tu tenI sAthe nizcayapUrvaka sa MpUrNa krIDA kara. atyAre tArA 'gamarUpI AzAne te naLarAjA krubhUita kare. tamArA baMnenA A lagnasaMbaMdha huM zIvratAthI sAdhavA mAguM chuM." A pramANe melIne, raDatI damayaMtIne AzvAsana ApIne, te vanapradezanA tyAga karIne huMsa AkAzamArge UDI gayA, eTale "huM vicakSaNa ! he zarad RtunA vAdaLA jevI zveta kAMtivALA ! zAradAdevInA vAhanarUpa hai prANapriya haMsa ! tuM ATalAmAM kayAM Ubhe che ? are hu`sa ! are huMsa! mukatAtmA-siddhAtmA jema bhavazreNIne tyajI de tema te mane acAnaka atyaMta krUra kema tyajI dIdhI ? ' evAmAM damayaMtInA pagale pagale cAlatI, ati dubhAyelI manavALI sahacarIee AvIne AvA prakAranA judI judI jAtanA vicAra-vamaLamAM aTavAyelI, vanane cheDe ekalI rahelI ane mehamugdha banelI evI te damayaMtIne cAre taraphathI gherI lIdhI, ane khelI ke" he sakhI ! tuM kema dhrUje che ? tane kAipaNa vyaktithI bhaya kema hAi zake? tu ahIM cAMthI AvI caDhI ? zuM tAruM' bhAna bhUlI gai che| ? huM bheLI ! raDavAnuM tyajI de, ghare cAla. " " ApaNe cAlIe " ema sakhIene kahIne teene jaldIthI rAjamadire lai gai. A bAju samagra dikpALAne jANe AmatraNu ApatA hAya, madhyAhna sUryAMthI tama banelI dizAone jANe jaldIthI pAMkhA nAkhatA hoya tema pAMkhAne phaphaDAvatA temaja bheTaNArUpe damayaMtIe ApelA hArane rajU karatA huMsa lubdha cittavALA naLarAjAnI pAse AvIne elye. ke--" he svAmin! damaya MtI Apane ghaNA vakhatathI sArI rIte jANe che. teNIe jAte ja tamane priyatama tarIke svIkAryA che ane te vastunI sAbitI khAtara tamArA mATe A niCLa mAtInI mALA mAkalI che. " tyAre " tAruM kArya siddha thayuM, ' ema seMkaDA vakhata pUchatA, huMsanA javAbane vAraMvAra khAlatA-vicAratA ane te saMbadhI vicAraNA karatA naLa keAIpaNa rIte satASa pAmI zakayA nahi. "" Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10..................................................................4 8 ?? sapaMdarame. ------- [naLa-damayatI tene pragaTela viraha-vyathA ] tyArabAda te naLarAjAe nirmaLa, haMse mANela damayaMtInA hAra temaja ~~~~~~~~saMdezA hRdaya-paTa para dhAraNa karyAM. pachI prAtaHkA bAda rAjyakArya ne ATApIne viraharUpI sAgaranA kinArA hajI dUra che ema mAnatA te ati utkaMThita manavALA khanyA, ane huM'sadvArA lavAyelA tela-lisa kAi sarakhA vacanA-sa MdezAothI naLarAjAnA viraharUpI dAvAnaLa atyaMta pradIpta banyA eTale damayaMtIne pAtAnA pratye premaparAyaNu jANIne tenA saMgamane mATe utkaMThita manavALA naLane AzvAsana ApatA huMsa keTaleka samaya tyAM ja rahyo. pachI kArDaeka divase rAtrinA prAMtabhAgamAM naLanI rajA lIdhA sivAya ha`sa peAtAnA samudAya sAthe tIrtha yAtrA arthe nIkaLI paDyo, ane peAtAnA A kAryane gupta rAkhavAne mATe temaja devAne AzcaryamAM garakAva manAvavA mATe peAtAnI jAtane chupAvatA haMsa pRthvIpITha para jyAM tyAM ( peAtAnA iSTa sthaLe ) lAMkhA samaya vicaryAM. A khAju damayaMtI tathA huMsanA virahane kAraNe ati mAnasika ciMtAvALA naLa prathama karatAM paNa vizeSa vaLa banyA. huMsa pakSInA cAlyA javAthI yuvAna naLarAjA DhALelA leAhanA mimA sarakhA stabdha banI gayA hAya tema peAtAnA mitrA sAthe rahevA *lAgyA. AvI rIte pAte ekalA ja viraharUpI sAgaramAM DUbate temaja madhurabhASI naLa manamAM ne manamAM ja huMsanu smaraNa karatA pralApa karavA lAgyA. " saMyAgamAM zatru ane viyeAgamAM mitra du:kha upajAve che. te baMne duHkhadAyaka thai paDe che teA pachI zatru ane mitramAM taphAvata ze ? " A rIte vividha prakAranA vicAra karatA ane nagaramAM praveza karavAne nahIM icchatA naLa vanamAM ja divase vyatIta karavA lAgyA. k A bAju kAmapIDAthI vyAkuLa anelI damayaMtI ghare laI javA chatAM paNa kaMIpaNu jANI zakavAne-samajI zakavAne samartha banI nahi arthAta vimUDha jevI banI gaI. AkAza * vayasyatha gate tasmin vayasyabhinave nRpaH / vayasyasahitastasthAvayasyayamivAhitaH // [02, san 21, jo 8 ] Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ para ] zrI damayaMtI caritraH aMdha 1 le. sarga paMdarame. O) tarapha, dizAmAM ane vidizAmAM rAtridivasa phakta naLarAjAne ja nIrakhatI teNIe sakala vizvane naLaye ja mAnI lIdhuM. zRMgAra vinAnI, AhAra rahita, bhejana vagaranI, vinoda vinAnI, udyama rahita-jaDa jevI temaja viraha-vyathAthI vyAkuLa banela teNIe jagatane ujajaDa jaMgala jevuM mAnyuM. vaLI zuddha AcAranuM sevana karavA lAgI, sukhazAne tyAga karyo, anAna karavuM paNa tyajI dIdhuM ane puruSa sAthe vArtAlApa kare paNa baMdha karyo. damayaMtIne raDatI joIne tenA dukhe duHkhI thayelI ane azra pUrNa netravALI tenI sahIyare teNIne adhika rIte ja AvAsana ApavA lAgI. pachI jyAre kamalInI sarakhI damayaMtI mUchorUpa mahAsAgaramAM DUbI gaI arthAta mUccha pAmI tyAre TIMTaDInA samUhanI jema tenI sakhIonuM ToLuM AkraMda karavA lAgyuM ane "are sakhIo ! pANI chAMTe, pANI chAMTe; pavana nAkho, pavana nAkho; Asana para besADo; chatra dhAraNa karo, chatra dhAraNa kare." AvA prakAre bhayabhIta thaIne vyAkuLa banelI sakhIvRMdanA mukhamAMthI moTo keLAhaLa acAnaka pragaTI nIkaLe tyAre sakhIone AvA prakArano zekayukta kavani sAMbhaLIne kaMIka vyagra banela bhIma rAjA potAnI putrI damayaMtInA rAjamahele jaldI AvI pahe, eTale pitAnA caraNamAM namaskAra karatI, kAma-pIDAnA cihane nahIM jaNAvA detI damayaMtIne lIma nRpatie virahAtura banelI samajI lIdhI. zuM catura puruSo pArakAnA abhiprAyane jANI levAne samartha banatA nathI? pachI damayaMtInuM mastaka UMcuM karIne teNe tene AzIrvAda Ape ke-"he putrI ! keTalAka divaso bAda svayaMvarane viSe tuM guNavAna patine prApta karaje." pachI tenI sahIyarone uddezIne jaNAvyuM ke-"he dAsIvarga! tamArI sakhI damayaMtInI najIkamAM thanArA svayaMvara mahetsava mATe ruci jaladI pragaTAve arthAta tene svayaMvara mahatsava mATe taiyAra karo." eTale damayaMtInA manorathane jANanAra bhIma rAjAnI A vyAkti-gUDha vANuM sAMbhaLIne vicakSaNa sakhIvarganuM citta atyaMta AnaMdarUpI mahAsAgaramAM layalIna banyuM. paMDita pravara zrI maNiyadevasUrie nUtana maMgaLasvarUpa ane zreSTha paMktinuM A naLacaritra racyuM che tene saMtapuruSanA karNanI zebhA sarakhA kamaLarUpa naLAyana(naLacaritra)ne sauthI zreSTha prathama skaMdha pUre thaze. - iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathama utpatti m: hamArA ! * belavuM kaMIka ne samajAvavuM kaMIka. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tya sakaMdha bIje, sarga pahelo. [damayaMtIne svayaMvara mahatsavaH naLarAjAnuM prayANa.] che tyArabAda kuMDanapurAdhIza bhIma rAjAe anya nRpatione AmaMtraNa ApavA kic2cSee 24mATe cAre dizAmAM pitAnA dUto mokalyA eTale potAnA svAmInA AdezathI te to gauDa, cauDa(caula), karNATaka, lATa, dravIDa, cedI, aMga, baMga ne tilaMga vigere dezomAM gayA. te dUto paikI uttara dizAmAM mokalAyela vRddha devadatta nAmanA dUtane vaidabhIe pitAnI sakhIdvArA kahevarAvyuM ke-"he pUjaya ! uttara dizAnA badhA rAjAone AmaMtraNa karavAmAM tamAre evuM kArya karavuM joIe ke jethI naLa rAjA ahIM jaladI AvavAne ati utkaMThita manavALa bane.eTale saMpUrNa vastusthitine jANa lenAra teNe paNa te ja javAba Ape. bAda svajanane AliMganAdi ApIne te uttara dizAmAM cAlI nIkaLyo. saumyazAnta, vAkapaTu, tvarita vegavALa, samayajJa devadatta nAmane dUta badhA rAjAone AmaMtraNa Apate Apate AryAvartamAM AvI pahoMce. tevAmAM vanapradezamAM nadInA kinArA para azva upara beThela, dhanuSyakaLAnA abhyAsamAM rakata, zruta temaja zIlathI yukta naLarAjA tenA jevAmAM AvyuM tyAre rAjAdhirAja, parAkramI ane kamaLa jevA nayanavALA naLarAjAne joIne devadatta potAnA baMne netronI saphaLatA mAnI. pachI ronuM leNuM dharIne, praNAma karIne, lalATa pradeza para be hAtha joDIne A pramANe vijJapti karavA lAgyuM ke "he svAmin ! vidarbha dezane svAmI zrImAn bhIma narakavara Apane svayaMvara mahotsavane mATe AmaMtraNa Ape che. tAla ane hiMtAlanA vRkSothI zobhatA temaja mayUra samUhanA saMcaraNathIvicaravAthI suMdara dekhAtA temaja IcchAne paripUrNa karanAra kaMDinapuranagaranA sImADAne Apa alaMkRta karo. vadhAre kahevA mAtrathI zuM? he pRthvIcaMdra! bhImarAjAne bhUmipradeza ApanA se samudAyane jaladIthI Adara-satkAra karaze arthAt tvarita gatie Apa tyAM padhAre. he vicakSaNa mahArAja ! he dAkSiNyanA bhaMDAra ! caturaMgI senAthI parivarIne Apa dakSiNa dizA tarapha prayANa kare." A pramANenI gUDhArthavALI vANI sAMbhaLIne catura naLarAjAe pitAne anulakSIne damayaMtIe mekalAvela judo saMdeza jANI lIdhuM. bAda naLarAjAnI saMjJA-IzArAthI zratazIla maMtrI belyo ke "he dUta! kudaratI rIte ja janmathI bhAlamAM Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 54 ] zrI damayaMtI caritra : dha 2 jo, saga pahele "" tilakavALI vidarbha dezanI putrI damayaMtI amArA sAMbhaLavAmAM AvI che. te ramaNIya damayaMtIne svayaMvara mahAtsavamAM prApta karanAra amArA svAmI temaja sainikAne ha lAMkhA samaya sudhI vRddhi pAmI. amArA prayANumAM kaMIpaNa vilaMba nathI. ame tyAM paheAMcyA ja jANajo. ame vaizAkha zudi punama pahelAM tyAM AvI paheAMcazuM. A pramAN zrutazIla maMtrI elI rahyA bAda naLarAjAe te devadatta tane hajAra gheADA yukta eka karADa suvarNa inAma tarIke ApyuM. pachI naLarAjAvaDe bahumAnapUrvaka visarjana karAyela devadatte kuDinapure pAchA AvIne te badhA vRttAMta bhImarAjAne jaNAvyeA ane matsyanI mAphaka priyatamanA samAcArarUpI amRtane icchatI damayaMtIne tenI sakhIdvArA kahevarAvyuM ke" uttara dizAnA saghaLA rAjAone ane naLane kuMDinapura AvavAnI utkaMThAvALA karatA mane kAieka suvarNanI sAMkaLa prApta thaI che. '' eTale AvA prakAranA vacana-cAturyane samajanArI damayaMtIe naLarAjAnA meLApa thaze ema mAnIne te devadattane pAMca agAne zAbhAvanAra suvarNanA alaMkAro aNu karyA. A khAju nizcayathI peAtAne prApta thayelI priyatamAnA darzana mATe Atura manavALA naLarAjAe catura'gI senA sAthe prayANa karyuM, tyAre zeSanAga pIDA pAmavA lAgyA arthAt naLarAjAnA sainyabhArane sahuvAne azakta banyA, kAcae vilakhA khanI gayA, pRthvItata pAtAlamAM pravezavA lAgyu, mahAsAgara khaLabhaLI UThyA, parvateA paDavA lAgyA, diggajo AkraMda karavA lAgyA, AkAzamaMDaLa adRzya thaI gayuM, dizAe zUnya banI gai, sUrya dhULavaDe DhaMkAI gayA ane cAlatA evA tenA sainyadvArA traNa jagata paNa vyAkuLa khanI gayA. vaLI te samaye rastAmAM AvelA pa tasamUhe bhAMgIne bhukko thaI gayA, khadhI nadIe kAdavavALI banI gaI-sukAI gaI, ukharabhUmi-ujjaDa bhUmi taLAva jevI banI gai ane gADha jaMgaleA jaldIthI jhaLahaLI UThyA. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ **................................ sa bIjo = 79+++++++ [ iMdra ane nArada vacce vArtAlApa ] kuMDanapura javAnI icchAvALA naLarAjA jeTalAmAM nA~dA nadInA kinArA para ja ==~.paDAva nAkhIne rahyo teTalAmAM te samaye nArada muni iMdrane maLavAne mATe himAcaLa parvata para gayA, eTale dUrathI AvatA evA nArada munine iMdre joi lIdhA; kAraNa ke rAjA sarva sthaLe jonAra hAya che ane temAMya iMdra teA hajAra netravALA hAine vizeSa prakAre joi zake. zAnta rasa, zRMgAra rasa, hAsya rasa, adabhuta rasa ane raudra rasanI pratikRti sarakhA nArada munie devAnA hRdayamAM eka sAthe aneka rase pragaTAvyA. pachI najIkanA Asana para beThelA nAradamuninI pUjA-arcA karIne, bIjAoneA kALAhaLa-dhvani nIvArIne iMdramahArAje vinayapUrvaka temane kahyuM ke- hai tapasvI munIzvara ! ApanA da'nathI huM Aje atyaMta khuzI thayA chuM, kAraNa ke ApanI hAjarImAM A mAruM hRdaya jANe nAcatu hAya tema jaNAya che. jene joine prANIonA mananI zAnti thAya te ja devA che, te ja tIrtho che, te ja guru che ane te ja Agama arthAt siddhAnta che. huM pUjya ! atyAre Apa kayAMthI mArI pAse AvI caDhyA te kaheA. huM nAradamuni ! pavananI peThe Apa sarvatra pathevidvArI che. arthAta Apa game tyAM icchApUrvaka vicarI zake che. hu svAmin! ha MmezAM icchApUrvaka vicaratA Apa jagatanA samasta vRttAMtane jANeA che te A mRtyuleAka sabaMdhenA mArA eka sazaya Apa dUra karA. he nAradajI ! vizvanA dareka yuddhomAM Apa sAkSI rahyA che. tethI Apane pUchuM chuM ke-pRthvI para koi navuM yuddha thavAnu kAraNu jaNAya che kharuM? rAjAonA vaMzamAM janmelA rAjakumArA zuM A pRthvIpITha para nathI ? zuM A pRthvI vIrapuruSa rahita agara teA vadhyA banI gai che ? kAraNa ke raMgarAgamAM--bhAgavilAsAmAM masta banelAnI mAphka rAjAe atyAre bhAgyahIna strInI sarakhI svarga lakSmInI IcchA karatA nathI. yuddhane cAhanArA vIrapuruSA peAtAnA prANAne taNakhalAnI tulya gaNe che. raNamedAnamAM-yuddhabhUmimAM be jAtanA lAeA-phAyadAo samAyelA che, jo jIte tA svAmInu` kA` siddha thAya che ane mare tA svargaprApti thAya che. hADa--cAmanI kAyAne tyajI dIdhelA, mRtyu pAmelA ane divya-devatAi zarIrane prApta karanArA karAyA subhaTAnu huM huMmezAM agAu Atithya-AdarasatkAra karatA Avye chuM; parantu atyAre jANe huM hatyA karanArA banyA hAuM tema tee vIra subhaTA mArI pAse AvatA nathI tethI huM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 56 ] zrI damayaMtI caritra : kapa ra je. sage bIje. mArI jAtane vargalakSamInA rakSaNa karanAranI jevo mAnuM chuM. jema bhamarAo vaDe rasa pIvAtA puSpo- adhika rIte zobhI UThe che tema atithievaDe vaheMcAIne bhegavAtuM dhana paNa adhika rote dIpI nIkaLe che. te lakSamIthI zuM? jyAM AgaLa dAna devAthI thatAM kaLAhaLathI vyApta daravAje nathI arthAta jyAM dAna ApavAmAM AvatuM nathI. phaLayukta banelA jhADa upara je pakSI-gaNa besIne tene upaga na kare, te te vRkSanuM prajana zuM? dAna nahIM ApanAra manuSyanA je divase pasAra thaI gayA che ane thaI rahyA che te divasone nahiM janmelA athavA mRtyu pAmelA manunA divasonI jevA ja huM cokkasapaNe mAnuM chuM arthAta jeo dAna ApatA nathI teo jamyA chatAM nahIM janmelA ane jIvavA chatAM paNa matyu pAmelA che. A pramANe zratanA sAgara samI iMdranI vANI sAMbhaLIne nArada premapUrvaka belyA ke-"he iMdra ! te ThIka kahyuM. bahu sAruM kahyuM. he catura ! tuM prasaMgane cAgya ja pUche che. te vAsava! saddabhAgyanI vAta che ke-A tArI vAsanA dharmayukta che. he iMdra ! AvA prakArane zreSTha vaibhava ane A utkRSTa vinaya A baMne vastuo paMDita puruSone prApta thavA muzkela che, kAraNa ke atithionA abhAvamAM tuM zAka kare che te kharekhara tane ghaTe che, kemake kRtakRtya thayelA tArI A nyUnatA tArA puNya prakarSanI eTalI kacAzatA jaNAve che. tArA A AcaraNathI-vartanathI huM atyaMta pramoda pAmyo chuM. vadhAre zuM kahuM? tuM vijayavaMta rahe. he parAkramI! tuM asaMkhyAta samaya sudhI svarganA rAjyane bhagavaTo kara. yuddharUpI yajJamAM prANanI Ahuti ApanAra rAjAenuM je Agamana aTakyuM che tenuM aMtaHkaraNane vaza karanAruM vRttAMta tuM sAMbhaLa: bhImarAjAnI damayaMtI evA nAmathI prakhyAti pAmelI, pRthvInA zaNagArarUpa anupama putrI jayavaMta vate che. svarga, mRtyu ane pAtALa A traNe lokamAM tene sarakhuM rUpa nathI temaja bhUtakALa, bhaviSyakALa tathA vartamAna kALamAM tevuM rUpa zuM sAMbhaLavAmAM Ave che kharuM? arthAt bhUtakALamAM tenA jevuM sauMdaryayukta kaI hatuM nahi, bhaviSyakALamAM tevuM kaI thaze nahi ane vartamAnakALe kaI che nahi. te damayaMtI jagatanA yuvAna puruSomAM alaMkArarUpa, zuddha zreSTha vaMzavALA ane mahAvIryazALI kaI eka sadbhAgI puruSa pratye atyAre premabhAvane bhajI rahI che. tenA manamAM je koI puruSa sthAna karIne rahe che te jANI zakAto nathI ane teNInuM zaramALapaNuM te vyakitane jaNAvA detuM paNa nathI. pratyakSa kAmadevanA saMtApavALA ane viraha-vyathAne jaNAvanArA tenA aMge dvArA tene tevI jaIne tenA pitA bhIma nRpatie svayaMvara mahotsava zarU karyo che. hAlamAM jaLamArga ane sthaLamArga dvArA dizAo temaja vidizAonA rastAo vaTemArguothI rAtridivasa bharacaka banyA che arthAta A svayaMvara mahotsavane kAraNe puSkaLa janasamUha dareka dizAethI AvI rahyo che. vaLI pUrvanA vairabhAvane tyajI daIne rAjAo sAthe prayANa karatAM hAIne jinezvara bhagavaMtanA samavasaraNa jevuM pRthvIpITha banI gayuM che athavA jema Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArade Idane karela preraNA. [ 17 ] jinezvara bhagavaMtanA samavasaraNamAM jAtivALA siMha-mRga, uMdara-bilADI, sarpanALIye vigere parasparanuM vaira bhUlI jAya che. tema rAjAo paNa vairabhAva bhUlIne sAthe cAlavA lAgyA che. saddabhAgyanI kasoTI sarakhA damayaMtInA te svayaMvara mahotsava prasaMge je rAjA zIghratAthI AvI pahoMcatuM nathI te potAnA sthAnathI braNa bane che-rAjA tarIkenI gaNatrImAM gaNAto nathI. je je guNe ane alaMkArane viSe damayaMtI rata che te te alaMkAra ane guNene viSe pitapotAnuM sarvoparipaNuM batAvavuM te ja atyAre te rAjAone parama puruSArtha thaI paDayo che, arthAt rAjAo yuddha karavA karatAM damayaMtIne pitApitAne pratye AkarSavA prayAsa karI rahyA che, eTale hAlamAM A svayaMvara mahotsava ja yuddhakAryamAM vidhrakartA bane che, kAraNa ke rAjAe damayaMtI ane devabhavanI prAptimAM meTe taphAvata samajI rahyA che. A jiMdagImAM ja devAMganAo karatAM paNa adhika sauMdaryazALI patnI prApta thatI heya te mRtyu pAmIne svarge javA keNa Icche? svayaMvaranA samAraMbhane sUcavatI dareka maMca para rahelI ramaNIya dhvajAothI kaMDinapura sarva sthaLe vyApta banyuM che. pachI yuddhakAryamAM zUnya-niSkriya banelA pRthvItalane jevAne azaktimAna banele, ane agaNita yuddhajanya sukhanI icchAvALe huM svargamAM AvyuM chuM. he vajane dhAraNa karanAra iMdra! he vRtra rAkSasane nAza karanAra iMdra! he parAkramI ! he zatruone parAsta karanAra Idra! bhaviSyamAM yuddha nimitta upasthita thavuM joIe ema huM mAnI rahyo chuM. " nArada muni AvI rIte bolI rahyA tyAre IMdra be ke-"he pUjya! mane te yuddhane kaMI paNa saMbhava jaNAto nathI." eTale UMDethI ni:zvAsa nAkhatAM ane utsAha rahita banelA nArada muni belyA ke- "huM have pRthvIpITha pratye jAuM chuM. ahIMyA phegaTa rahevAthI phAyade ze? kadAca A svayaMvara samaye rAjAe paraspara yuddha kare te mArI jeTalIne uchALavApUrvaka nAca karate huM te yuddha nIrakhIza." A pramANe belIne pAchaLa AvatA IMdrane dara vAjethI AgrahapUrvaka pAcho vALIne kalahapriya nAradamuni pRthvI pITha para gayA. bAda nAradarUpI megharAjanI damayaMtInA guNavarNanarUpa gaMbhIra garjanA sAMbhaLIne svayaMvara mahatsava nIrakhavAnA kutuhaLapUrvaka pRthvIpradeza para javAnI IcchAvALA parAkramI iMdra paNa taiyAra thayA. kharekhara A samagra vizva gADarIyA pravAha jevuM che. vadhAre zuM kahIe? yama, varuNa ane agni e traNe dipAle paNa kutuhaLI banIne jaladI IMdranI sAthe gayA jyAre iMdra pote mAnavadeha dhAriNI rAjaputrI damayaMtIne nIrakhavA cAle tyAre dhRtAcI nAmanI apsarAe pitAnA mukhakamaLane macakoDyuM, maMjuSA nAmanI apsarA lavAra-baDabaDATa karavA lAgI, raMbhA tarata ja sthira thaI (thaMbhI) gaI, menakA mUMgI banI gaI. A pramANe madenmatta svargIya suMdarIonuM-devAMganAonuM hRdaya duHkha, ciMtA ane kalezathI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 18 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 2 je. saga bIjo. @ vyApta banI gayuM. vaLI te prasaMge iMdrane anusaranArA devanA daMDa(nejA)vALA, dhvajAovALA, pUrNa kuMbhavALA, avAja karatI ghugharIovALA, suMdara caMdaravAvALA, manamohaka, suMdara palaMgathI yukta, maMdAra nAmanA kalpavRkSanI mALAnI suvAsathI ekaThA thayela bhamarAonA jhaMkAravathI vyApta vimAna vaDe cetaraphathI gherAyeluM AkAza zobhI UThayuM. jyAre te vimAno pasAra thavA lAgyA tyAre koI sthaLe caMdra pote pUrNa kaLaza jevo dekhAvA lAge, nakSatra gaNu khIlelA puSanI jevA dekhAvA lAgyA, megho Avara(paDada)rUpe banyA ane vIjaLIoe dhvajAnI caMcaLatAne dhAraNa karI eTale kavacit kavacita udyota karavA lAgI. svargagaMgAnA zItaLa jaLakanA samUhathI Adra banela vAyuvALA, bhAraMDa pakSIonA pracaMDa avAja yukta dizA-pradezavALA, agAdha AkAzane vegapUrvaka pasAra karIne te iMdrAdi devo pRthvI pITha najIka AvI pahoMcyA. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UFFFFFFFFFFFFBE sarga trIje zuM [viMdhya parvatanA pradezamAM naLa] O G DOOGBOOG DODCHOUC ODORO A bAju kAmadevanA rUpane tiraskArI kADhato, zratazIla nAmanA maMtrI sAthe =naLa revA(narmadA) nadInA kinArAne te je te vicArI rahyo hate. tamAla, tAla (tADa), hitAla, zAla ane mAlura(bIlIkeThAnuM jhADa)thI zobhatI, kadaMba, niMba (lImaDo), jaMbIra, jabrA jAMbu)nA samUhathI parivarelI, karIra (keraDA), kIra (kezara), vAnara (tetara) ane karavI(kareNa)thI virAjita, ketakI, kuMda (mogara), vAsaMtI ane zatapatrI nAmanI velethI suvAsita, yUta ( AMbe), caMpaka, kiMkiTalI, mahilA ane bakulanI latAothI vyApta te pradezanI manahara vanarAjIoe te naLanA manamAM praveza karyo-naLanA manane atIva raMjita karyuM. viMdhyAcaLa parvatanA pradezanA darzanajanya AnaMdarUpI aMkuzane zratazIla maMtrIrUpI meghe vANIrUpI jaLavRSTithI sIMcyA arthAt zrutazIla maMtrIe manahara vANIthI kahyuM ke-" he mahArAja ! sarala (devadAra) nAmanA vRkSanI sIdhI DALIomAM vaLagI rahela zAkhAmRga-vAMdarAnA samUhayukata, mRga tathA mRgalInA samudAyavALA, jUI nAmanI latAothI zobhita kamaLanI zobhAthI atyaMta pramoda pragaTAvanAra, sArasa pakSIonA avAjayukata jaLapradezavALA A vidhyaparvatanA pradeze che" A pramANe pitAnA sacivAgraNI dvArA varNavatA revA nadInA kinArAnA ramya vRttAtane sAMbhaLatAM naLe acAnaka pitAnI samakSa catura cAra haMsothI parivarela cakravAkIne joI, eTale te cakravAkIne zratazIlane batAvate naLa be ke-"he maMtrI! A tarapha A zuM che? te tuM je-najara kara-najara kara. A haMsone mATe cakravAkI gya na hoI zake chatAM paNa A haMsa pArakI patnI cakravAkInI kema cAhanA rAkhe che. jema kumudinI sUryanA kiraNo pratye pitAne prema dAkhavatI nathI tema A cakravAkI paNa capaLa, madhura vANIvALA ane atyaMta manohara rUpavAna haMsa pratye pitAne prema darzAvatI nathI. (cakravAkI e damayaMtI svarUpa ane cAra haMse e cAra kapALa.) araNyamAM rUdana sarakhuM, gaganamaMDaLamAM gopavela vastu sarakhuM, rAkhamAM hema karavA jevuM, athavA tyAgI puruSa pratye sneha sarakhuM temaja meranA pIMchA jevA ekataraphI suMdara evA A aghaTita-agya Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 60 ] zrI damayaMtI caritra H aMdha 2 ja. sarga trIje. hi ) nehane kharekhara dhikkAra che! koIpaNa kAraNa sivAya koI paNa vyakti vijAtIne anusaratI nathI. kharekhara mAruM zubha kArya siddha thaze ema jaNAya che kAraNa ke A nimitta(drazya)thI svayaMvara mahotsava prasaMge kaMIpaNa Azcaryajanaka ghaTanA banavAno saMbhava rahe che." A pramANe maMtrI sAthe vArtAlApa karatA, damayaMtIne prApta karavA manamAM manasUbA karatA, atIva ramaNIya naLa rAjAne pRthvI para UtaratAM iMdrAdi devoe nIhALe. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HbbbbbbtbHbt dyryn ERRORL ERR [davAe naLanA rUpanI karelI prazaMsA, naLa pAse iMdranuM Agamana.] EP sa ceAtheA jevI rIte yAgI puruSo sayamanI sAdhanAthI vaza thayela DiyA dvArA kAipaNa 66 ~~ sthAnamAM rahela vyaktine jue tema te iMdrAdi devAe naLarAjAnA prabhAvathI aTakI paDelA peAtAnA vimAnamAMthI naLarAjAne joyA. tene joi rahelA devA zvAsa na lai zakayA, na teA khelI zakayA, pAte pAtAnI jAtane paNa bhRtI gayA, temaja jaldIthI pasAra thaI javAnI bhAvanAvALA thayA parantu teTalAmAM ja mahAprabhAvazALI naLanA maMtradvArA apratibaddha vicaranArI idrasenA staMbhita thai gai. te zreSTha devAnAM mana lAvaNyarUpI amRtanA sAgara samA temaja vizALa chAtIvALA naLarAja pratye atyaMta AkarSAyA devAnAM mana naLa viSe layalIna banyA. " aheA ! kevuM suMdara rUpa ! ahA ! kevu' ramaNIya svarUpa ! " AvI rItanA praza MsArUpI jhaMjhAvAte devAnA mastaka atyaMta dhrujAvyA-kapAvyA-naLarAjanuM adbhuta rUpa-sauMdarya joIne devA paNa zira dhuNAvavA lAgyA. zuM A aizva sapanna rAjAdhirAja naLa peAte ja che ? " ema devA paraspara eka bIjAne dhIme dhIme pUchavA lAgyA. kharekhara A naLarAjA svayaMvara mahAtsava prasa'ge prayANa karI rahyo jaNAya che, kAraNa ke tenuM sauMdarya so kAine parAjita kare tevu che. kamalinInuM citta jema sUrya sivAya ane gaMgAnuM mana jema samudra sivAya anyamAM AnaMdita anatuM nathI tema damayaMtInuM mana A naLarAjane joyA pachI bIjA pratye prItivALuM banaze nahi, deva, dAnava, manuSyA ane bhuvanapatie paNa A naLarAjAnI pAse sauMdarya, lakSaNa ane kAnti vigeremAM atyaMta hInatAvALA dekhAya che, arthAt te naLarAjAnI tuSTa thai zake tema nathI. sarva vastunA saMgrahavALI hATaDInA mAlika jevA A naLarAjA che ane tethI te pAtAnA rUpa-rUpI kariyANAthI kharIdAyela damayaMtIne grahaNa karaze-paraNaze. kadAca mUrkhAIne kAraNe damayaMtI amArAthI paNa zreSTha A naLarAjAnA tyAga karaze teA teNI khIjA karatAM zreSTha amAne paNa avizvAsa lAvIne varaze nahi. kadAca guNIyala naLanA tyAga karIne te amAne vare te paNa gurunI kadara nahIM karanArI- jANanArI teNInA varavAthI ameAne zeA lAbha ? arthAta evI guNahIna vyaktine amAre zuM karavI ? are! are ! mahattvAkAMkSI-avicArI, abhimAnane vaza banelA, dIrghadraSTivirtuNA mA badhAe A zu vicAryuM? jema kheranI aMdara dAkhala thayela kIDI AgaLa Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 62 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 2 je. sarga ce. vadhavAne ke pAchaLa haTavAne zakitamAna thatI nathI, tevI rIte pAchA vaLavAne ke AgaLa javAne atyAre amArI zakita rahI nathI. ( kIDI bAramAM praveza kare che paNa ThaLIA AgaLa pahoMcatAM AgaLa vadhI zakAtuM nathI ane boranA garbhanI cikAzane kAraNe pAchA vaLavuM paNa muzkela thaI paDe che.) A pramANe khaMbhita thaI gayelA ane vilakhA mukhavALA dene joIne buddhinidhAna IdramahArAje pitAnA pratihArI naigamelI devane naLarAjA pAse javA hukama karyo. svarganA deva je A keNa Ave che ?" evI vihvaLatA yukata naLa jeTalAmAM vicAra kare che teTalAmAM negamelI deve tenI samakSa hAjara thaIne vinayapUrvaka kahyuM ke-"he rAjana ! mATe saMkalpa-vikalpa karIza nahi. te svastha thA. Idra mahArAja pite tArI pAse Ave che to temanuM tuM svAgata kara." A pramANe sAMbhaLIne praphula mukhavALo, aMjalI jeDelo naLa ekadama UbhuM thaIne IMdranI sanmukha gayA ane manamAM saMdeha dhAraNA karavApUrvaka AjJA meLavavAmAM Atura naLa be ke -"he mahArAja ! Apa ApanA A sevakane koIpaNa kAryanuM pharamAna kare." A pramANe bolIne gAMbhIrya yukata parAkramavALa, draDha cittavALa, ane dharmarUpI dhanavALo naLarAjA ati namra banIne iMdra mahArAjanI samakSa be hAtha joDIne temane hukama sAMbhaLavAnI IcchApUrvaka Ubho rahyo. IS . . wilti[[llNa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga pAMcamo. [ ke naLane damayaMtI nimitte pitAne dUta banavAnuM karela sUcana: naLanI manovyathA: lokapAlanA AgrahathI dUtapaNane karela svIkAra.] U0000000000000077004 che naLarAjAnA AvA vacanathI aMta:karaNamAM pramoda pAmavA chatAM idra pitAnA e EduSTa abhiprAyana (svArthane) tyAga karyo nahiM, kAraNa ke vAcakajane svadeSa jonArA hotA nathI. damayaMtIne varavAnI IcchAvALA rUpazALI ane pitAnI pAse hAjara thayelA naLarAjAne chetaravA mATe I manamAM vicAraNuM karIyukti racI. eka ja vastune cAhanArAo vacce zuM paraspara dveSa hete nathI? pArakAnA utkarSapaNAne sahana karavuM e sajajano mATe paNa muzkela che. sUryanA kiraNa dvArA saMtApa pAmelA sUryakAnta maNie paNa hRdayamAM baLyA ja kare che-pote paNa tapI jAya che. pote uttama hovAne kAraNe chupAvela draSavRttivALA IMdra bAhya vartanathI to naLarAjA pratye saralabhAva batAvyo. kharekhara bADhA ceSTA-ADaMbara-vartana e jherI kaTArI samAna che. ghAsavaDe DhaMkAyela kUvAo dvArA, madhathI kharaDAyela-lepAyela taravAravaDe ane atyaMta zAnta svabhAvavALA dekhAtA jugArIvaDe kANu durdazAne prApta thatuM nathI ? athaoNt e traNa vastu dvArA so keI chetarAya che. samayane jANanAra idra, dipALa tarapha joIne madhura vANIthI naLarAjane tenA kuzaLa samAcAra pUchaLyA ane kahyuM ke-"he rAjana ! tame sarva sthaLe vijayavaMta che ne ? tArA sAte aMge kayANakara che ne ? he naLarAja ! A yamadeva, tejasvI agnideva, pazcima dizAne svAmI A varuNa ane huM tArI pAse AvyA chIe. svakAryanI siddhi mATe atyaMta utsukatAvALA amo badhA tArI madadanI AzA rAkhIne svargalokathI pRthvIpITha para AvyA chIe. he rAjeagAuthI ja ame badhA tane jANIe chIe. kAraNa ke gAMdhe ane cAraNaSio tArI yazogAthA haMmezAM gAI rahyA che. eTalA khAtara ja A apUrva pRthvItalane viSe ame tane ekane ja pasaMda karyo che. he rAjana ! je tuM A kArya karavAnuM svIkAre to ame tane eka kArya soMpavA mAgIe chIe." iMdra A pramANe jaNAvavAthI koI paNa kArya karAvavAnI IcchAvALA teone jANa naLa kAryanA rahasyane vicArIne pitAnA aMtaHkaraNamAM atyaMta pramoda pAme, "A Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 64] zrI damayaMtI caritra H aMdha 2 ja. sarga pAMcamo. lekapolene zuM durlabha che? ane tevI vastu mArAthI kema banaze? are? A lekapAlanI AvA prakAranI vAMchA mArAthI kaI rIte jANI zakAya ? have te teonuM vagara pharamAveluM kArya huM karuM te ja sAruM kahevAya AdezarUpI kaSTane sahana karIne kArya karanArA mUrkhAothI zuM lAbha? arthAta vagara kahyuM kArya karanAranI ja kiMmata che. dhana, dolata, jIvana athavA to anya game te vastu teonA kAryanI siddhi mATe arpaNa karatAM mane koIpaNa jAtanI khalanA na thAo.-huM koIpaNa prakAre pAcho nahIM paDuM. prApta thaI nathI chatAM paNa meM mArA manathI vaidabhIne svIkArI-grahaNa karI lIdhI che. mArI pAse mAgaNI karatAM A lokapAlane phakta te eka ja vastu devA lAyaka nathI. prANa, kIti prApta karavA mATe jiMdagInA jokhame prayatna kare che te prANathI paNa adhika evI kIrtine nAza mArAthI kema karI zakAya? zarIra, lakamI-vaibhava, athavA rAjya agara te kahe ke samagra deza A badhuM damayaMtI AgaLa tenA soLamA aMze paNa pahecI zake tema nathI-damayaMtIne khAtara A badhI vastuo jatI karI zakAya. "bhale ema thAo." e pramANe vicArIne naLa, prasanna, udAra, gaMbhIra ane mita vANI be ke---"he iMdramahArAja ! je keI paNa kAryane viSe tamAruM mana mAne te kAryanI aMdara mane zIghra dAsanI mAphaka joDe-mane Apa hukama karo. atyAre mRtyuthI agara to dhanathI paNa mAyA-kapaTa rahitapaNe mAre ApanuM kArya avazya karavuM joIe." A pramANe pramAda rahita manavALo naLa zaMkArahitapaNe be tyAre "sAdhusAdhu" evI deva-vANuthI jagata vyApta banI gayuM. pachI sAtvikaziromaNi te naLarAjAne pitAnA prapaMcamAM phasAyele jANIne kapaTanA mahAsAgara jevA iMdra pharIvAra belyA ke- he bhUpALa! tuM sarva kaSTa sahana karanAra ane dareka kAryamAM kuzaLa che te satya che, paNa phakata vANIvilAsathI ja tAre amAruM kArya sAdhavAnuM che. kuMDinapuramAM bhImarAjAnI traNa lokanA AbhUSaNarUpa damayaMtI nAmanI putrI che, te svayaMvaradvArA patine varavA mATe Atura , banela che ema huM jANuM. tyAM jaIne tuM tene amArA mATe-amane varavAne mATe Agraha kara. kAmadevathI pIDAyela amAro tuM dUta bana." A pramANe ati tIkSaNa vaja sarakhuM IMdranuM vacana sAMbhaLIne subhaTe kheMcelA khanI jema rAjAnuM citta kaMpI UThayuM. teNe AkaDAnA dUdha sarakhA, viSa jevA ane kapaTavALA vacane bolatAM idrane pizAca sarakhe mAnya. "he I! tamane praNAma thAo ! he svAmina! tame yegya ja kahyuM paraMtu he iMdramahArAja ! A viSayamAM mAre kaMIka Apane kahevuM che. te damayaMtIne mATe meM ApanI hamezAM mAgaNI karI che, jyAre UlaTuM Aje tame mArI pAse tenI mAgaNI kema karo cho? jene varavAne mATe huM jaI rahyo chuM tene mATe tamAruM dUtakArya huM kevI rIte karuM? kone kaSTa ApavAne mATe ke Apane AvuM Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - -- - - - naLa sAthe cAre lokapAlane vArtAlApa. [ 65 ] zikSaNa ApyuM? phakta ApanI khAtara ja te vahAlI damayaMtIne huM tyAga karuM chuM, kAraNa ke svamAnI puruSo pitAnA svAmInA kAryanI siddhi mATe potAnA prANene paNa tyAga kare che. pAmara janene paNa niMdavA lAyaka evuM strI saMbaMdhI dUtakArya huM kevI rIte karuM? gAmaDI paNa khIjaDInA pupane suMghatuM nathI te zuM nAgarika jana tene seve kharo? vaDIla jananA vacanamAM kRtya ane akRtya baMne hoya che, paNa je gurue- vaDIlajane Adeza Ape hoya to akRtya kArya paNa karavuM joIe. je guru pote ja mUkha heAya te pachI ziSyanI te vAta ja zI karavI? jyAM sArathi pote ja janmAMdha hoya tyAM ghoDAone mArga sIdhe kayAMthI hoI zake? ApanA AgrahathI tamAruM dvatapaNuM karatAM mane damayaMtInuM darzana aDacaNa vinA sahelAIthI kevI rIte thaze ? je coravRttithI te kanyAne huM ekale jouM to lAkha sevake-rakSaka puruSanA rakSaNamAM huM pratIkAra kema karI zakuM ? badhA paheregIrone haNIne baLAkAre tenI pAse jatAM ne ugra vartanavALA mArA upara te bAlA-damayaMtI zuM vizvAsa karaze? he idra ! teNIe pUrve mane varavAno nizcaya karyo che. teNI mane joIne zaramAI jaze ane tamane varavAne te kadI svIkAra karaze nahIM. vaLI teNIne joyA bAda mAro guNa rahele bhAva paNa sthira raheze nahIM, kAraNa ke vidvAna mANasathI muzkelIthI paNa viSaye jItI zakAtA nathI, to mane ekalavA karatAM na mokalo te ja uttama che. tamArA svArtha siddha thaze nahIM ane mAruM gamana niSphaLa jaze, te he dipAle! tame mArA para prasanna thAo ! A prayAsa karo nahi. AvI rIte tamArI kAryasiddhi thaze nahIM. phakta niMdA ja thaze. " tyAre lIlApUrvaka hAtha UMcA karIne varuNadeve tene kahyuM ke "khedanI vAta che. he rAjana! te kahyuM te ucita nathI. he rAjana! kanyAo to seMkaDo puruSanuM nirIkSaNa karanArI hoya che. te kanyAne jovA mAtramAM kayo deSa lAgI javAnuM che? tuM zreSTha devabhakta che ane tAruM sarvasva paNa denA samarpaNane mATe che. tuM samasta pRthvIne svAmI, pavitra, zrImAna, atha janenA mane rathane pUranAra, mahatvAkAMkSI, mahattAne sAgara, vicakSaNa, suMdara vANu belanAra ane iliyAne jItanAra che tethI damayaMtI pAse jaIne dUtanuM kArya karavAmAM tuM ja eka lAyaka che. ghaNuM karIne gAmaDI manuSya-buddhihIna prANI aMtaHpuramAM praveza karavA lAyaka nathI hotA. jyAM jenI gyatA hoya tyAM tene kArya saMpAya che. dUdhanuM rakSaNa karavAnuM kArya koI paNa mANasa bIlADAne sepatuM nathI. jaMbha ane vRtra nAmanA rAkSasane haNanAra temaja varadAna ApanAra idra tArA sivAya bIjA kone vinaMti kare?" tyArabAda agnideve paNa traNa bhuvananA svAmI naLane kahyuM ke-"he rAjana ! tArA sivAya kaI paNa vyaktine iMdra yAcaka tarIke meLavI nathI arthAta idra tArA sivAya koI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI damayaMtI caritra : skepa 2 je. sarga pAMcame. paNa pAse yAcanA karI nathI te tuM tArI patnI tarIke damayaMtI pratyeno moha tajI de ane tArA aMta:karaNamAM tArI kItine vicAra kara ke je kapAMta kALa sudhI rahevA chatAM avinazvara rahevAnI che. je tArA dUta tarIke javA chatAM paNa amAruM kArya siddha thaze nahIM te pitAnI pharaja bajAvanAra evA tAre temAM zuM doSa?" pachI yamarAja belyA ke "he agni deva! tame evo vicAra na kare. A zrImAna naLarAjA potAnA kAryamAM saphaLa ja bane che. he naLa! tArA nAma-mAtrathI kArya. siddhi thAya che to jyAre te pote ja kArya karanAra bane tyAre te kArya siddha kema na thAya? he rAjendra ! tuM jA, duSTa bhAvano tyAga kara, mahine eka kara ane aMtaHkaraNamAM kIrtirUpI kAMtAne aMgIkAra-sthApana kara. A zvAsa(jIvana) caMcaLa che, je kSaNamAtramAM seMkaDo vAra Ave che ane jAya che. prANuonuM jIvita dharmane AdhIna rahevAthI dharmanuM AcaraNa karavAmAM ke ghaDIbharano vilaMba kare? yAcakathI yAcanA karAte prANu je paragamukha bane, detAM vilaMba kare, harSita na bane te te prANa samagra kalaMkanuM sthAna bane che, jyAre caMdrane viSe to mAtra eka ja mRga kalaMkarUpe che, mATe UTha, jaldI kara, devavacananI upekSA na kara. vadhAre kahevA mAtrathI zuM? damayaMtI pAse jatAM tane icchita aMtayananI siddhi prApta thAo ! adazya thavAnI zakita maLavAthI tene koI joI zakaze nahIM." A pramANe kathana karavAmAM kuzaLa te badhA lekapAlavaDe sUcana karAyela ane adazya thavAnI vidyA meLavelA naLa, IMdrane praNAma karIne, damayaMtI pratyenA pragADha premarasane bhraSTa karavAmAM DUtarUpa banatA teNe baLAtkAre mukAyelA hatakAryanA bhArane svIkAryo arthAta te lokapAlonuM dUtapaNuM karavAnuM aMgIkAra karyuM. bAda iMdra lepAle temaja pitAnA kiMkaragaNanI sAthe aMtardhAna thaI gayA ane ciMtAne kAraNe jene AnaMda harAI gayo che tevo naLa paNa pitAne senya-zibiramAM AvI pahaM. 'rAma -... :-- Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga cho ! [puSkarAkSa maMtrI tathA kinnarayugalanuM naLa pAse Agamana naLanI kAryaciMtA ]. huM zibiramAM jaIne palaMga para beThelA ane a5 sevakavargane rAkhatAM naLe navIna baMdhAyelA hastInI mAphaka lAMbA samaya sudhI manamAM vicAraNA karI naLane damayaMtI pratyenA premanuM dUra karavuM teTaluM dusaha na jaNAyuM jeTaluM idranA dUtapaNAnA kArya saMbaMdhI kathana dusaha jaNAyuM. potAnA manamAM pragaTela damayaMtI pratyenA premanuM vAraMvAra smaraNa karIne naLa, jANe vIMchIthI DaMkha devA hoya tema pitAnA baMne hastene vAraMvAra kaMpAvavA lAgyo. jagatamAM mArI niMdA thavAnI hoya te bhale thAya, paNa A devenuM kArya te mAre karavuM ja joIe. have A viSayamAM ciMtA karavAthI sayuM. ciMtA-vicAra karavAnI jarUra nathI. aneka prakAranA puruSArtho hovA chatAM zarU karelA kAryana nirvAha kare te ja prathama puruSArtha che, te ja kArya sauprathama karavuM joIe. brahmavAtI, kRtanI (upakArI pratye paNa apakAra karanAra), madirApAna karanAra, gurudrohI ane pratijJAna bhaMga karanAra ATalA prakAranA puruSone joyA bAda mANasa snAna karavAthI zuddha bane che, te have bhale te re damayaMtIne meLavIne AnaMdita bane. ane damayaMtI paNa divyabhegone bhale bhegave. dikapAlethI vinati karAyela mAre damayaMtI kevI rIte niSedha karaze ? A vRttAMta jANIne damayaMtInA svajane paNa khuzI thaze. hastInA agrabhAga jevuM capaLa, pIpaLAnA pAna jevuM caMcaLa ane sapanI jIbha jevuM asthira strIonuM mana keNa jANI zake ? A pramANe te vicArI rahyo hate tevAmAM utAvaLe AvelA dvArapAlathI sUcavAyela vidarbha dezano damayaMtIe dUta tarIke mekalela puSkarAkSa nAmane maMtrI zibiramAM naLa pAse AvI pahoMce eTale "he maMtrI, A bAju Avo, A bAju Avo " e pramANe svAgata karIne naLe bhImarAjanA kuzaLa samAcAra pUchayA. puSkarAkSa maMtrI paNa mitInA samUharUpI puthI vadhAvIne, namaskAra karIne, atyaMta bhakitabhAvapUrvaka aMjali joDIne be ke-"he svAmina! kuMDina puranA svAmI bhImarAjA sarva prakAre kuzaLa che tema jANe ane Ape tenA kuzaLa saMbaMdhI samAcAra pUchyA tethI temanI kuzaLatAmAM Aje vizeSa vRddhi thaI che. svayaMvara prasaMge AvelA rAjAonA satkArane mATe vyAkuLa cittavALA banelA bhIma rAjAnI putrI damayaMtIe kAmadeva sarakhA Apane svayaMvara mATe utsuka Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 68 ] zrI damayaMtI caritra: kaMdha 2 jo. saga chaThTho. banavAne mATe mane mAkayeA che. Ape niSadhA nagarIthI prayANa karyuM. tyArathI tadvArA pratyeka sthAnanA samAcAra meLavatI ane tamArA AvavAnA mArga tarapha rahela gavAkSamAM beThela damayaMtI uttara dizAnA (naLarAjAnI dizAmAMthI AvatA) pavanane peAtAnA aMgeAthI vAravAra bheTe che arthAt tame je dizAmAM rahyA che te dizAmAMthI AvatA pavana paNa teNIne sukhakara bane che. huM rAjan! guNunA sAgara samAna ApanI vINAnA kIrtanadvArA ApanI sevA karavAne mATe lAyaka ane damayatIe meAkalela kinnaranu eka joDu zibiranI mahAra UbhuM che. " A pramANe maMtrIe kahevAthI, te yugalane jovAnI AkAMkSAthI harSa pAmela naLa maMtrInI sAthe UbheA thaine tenI AgaLa gayeA eTale te kinnarayugale paNa pAtAnA ane nIla netrathI rAjAnA caraNamAM ardhya ApIne ( namaskAra karIne ) nIce pramANe mI vANIthI kahyuM ke- upayeAgamAM nahIM levAyela, muThImAM ja khaMdhAi rahela, zatruone vaza karanAra, temaja pharIvAra dhAraNa karatu nahIM jovAyela evu jenuM dhanuSa che tevA vIrasena rAjAnA vazamAM janmela, vIra sACbhauma ane nirmaLa aMta:karaNavALA naLarAjA A vizvamAM jayavaMta varte che. huM sAlema! tamArA guNu kIrtananA samaye sajjana puruSa je peAtAnA mastakeAne dhuNAve che te ema sUcave che ke tamArA guNuthI paripUrNa anela hRdayamAM bIjAnA zuSNeAne sAMbhaLavAnA avakAza nathI. ' pachI zatrune parAjita karanAra, pUrNimAnA caMdra jevA mukhavALA ane kAmadeva sarakhA naLarAjAe, stuti karatAM kinnarayugalane temaja puSkarAkSa maMtrIne mAnA zrama dUra karavA mATe peAtAnA nAkarAne sekhyA ane pAte sAMdhya krama karyuM. khAda tArArUpI kamaLathI AkAza vyAsa banyuM tyAre ( rAtrisamaye ) rAjasabhAmAM beThelA, harSane kAraNe aglAna hRdayavALA, temaja sabhyA sAthe vineAda karatAM naLarAjAe pharIthI kinnarayugalanuM sa'gIta sAMbhaLyu. te samaye kinnarayugalanA mukhathI pragaTela nUtana saMgItane lIdhe te saMgIta jANe AkAzane bharI detu DAya, pRthvIne tarakheALa banAvatuM hAya, iMdriyAne tRpta banAvatu hoya ane manane vaza karatu hoya tevA zrotAjanane acAnaka anubhava thayA. pachI " AvuM kinnarayugala kayAMthI prApta thayuM ? " ema naLarAjAvaDe puchAyela catura puSkarAkSa maMtrIe temanA sa Mdehane dUra karavA mATe miSTa vANImAM mithuna saMbaMdhI haeNkIkata jaNAvI. " vidyAdhareMdranI putrI, pUjya prabhAvavALI A kinnarI damayaMtInI priya sakhI che. kAipaNa prakAre vanamAM AvelI teNI bhImarAjAne prApta thai. A saMbaMdhamAM vizeSa huM kaMipaNa jANatA nathI, '" A pramANe puSkarAkSa maMtrI kahI rahyo hateA tevAmAM rAjaparivAra Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUtakArya saMbaMdhI naLanI vicAraNA. [69] nidrALu banavAne lIdhe stutipAThako vaDe ucca savAre zayanane samaya jaNAvAyela ane najIkanA taMbumAM potAne yogya zayAvALe naLa pathArImAM jaIne sUte. kharekhara mane samajAya che ke damayaMtIne mArA pratye mahAna anurAga (prema) che. kulIna vyakitaonI mitrAcArI vedavAkyanI jema nAza pAmatI nathI-pheraphAra pAmatI nathI. pattharamAM kotarela lIpInI jema sthira rahenArI, sAgaranI mAphaka anukrame vRddhigata thatI, pathyanI mAphaka pariNAme kalyANa karanArI sajajana-maMtrI vizvane viSe amAruM rakSaNa karo ! jeNane kapALamAM prakAzita dedIpyamAna tilaka che, bhejavaMzamAM jeno janma thayo che, vidyAdharInI sAthe jenI mitrAcArI che, kinnarIthI gavAtA gIto e jeno vinoda che, tathA prakAranuM asAdhAraNa rUpa che, tathA prakArane apUrva guNasamUha che ane devo jenI mAgaNI karI rahyA che te huM mAnuM chuM ke-te rAjaputrI damayaMtI mAnuSI nahIM paNa devI che. AvA prakAranA anupama rUpane temaja asAdhAraNa nehabhAvane dhAraNa karatI tene tathA prakAranA dUta vacanevaTe mAre kevI rIte kahevuM? kharekhara kaThora evA A dUtapaNAnA kAryane dhikkAra che ! adhama, nirdaya ane adhanya evA mane dhikkAra he ! vaLI krUra, ayogya kArya karanArA temaja zuddha banelA te lekapAlane paNa dhikAra he ! puSkarAkSa maMtrI vigere loko mArA manabhAvane sArI rIte jANe che te huM dUta banIne kArya karIza tyAre te lokonuM mAnasa mArA mATe kevA prakArane vicAra karaze? te zuM ahIMyA ja avasaracita AtmaghAta karuM? athavA rAjyano tyAga karIne huM zastraviheNuM banI jAuM, saMnyAsI banI jaMgalamAM cAlyA jAuM? A bAju najIkamAM vAgha che, bIjI bAju parvata parathI vahI AvatI nadI che; A bAju devone dUta banavAno Adeza che, bIjI bAju damayaMtIne mArA pratye prema che. A viSayamAM upAya na sUjhavAthI AlaMbana vinAnuM, ciMtAgrata ane maryAdA vinAnuM mAruM mana zA mATe bhramI rahyuM che? A pramANe damayaMtI pratyenA karuNAbhAva temaja viSayAbhilASa e baMnethI pragaTatAM lokApavAdane kAraNe lajajALupaNAne manamAM vAraMvAra vicArato naLa ghaNI ja muzkelIthI kaMIka nidrAdhIna thayo tevAmAM prAta:kALa thatAM kinnarayugalanAM gItathI jAgI UThyo. G: kvAra Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Affill l/ISH THE sarga sAtame. * TTTT TTI effffffffffff ITI - [ naLarAjAnuM hinapuramAM Agamana: bhIma rAjAe karela satkAra.] som00000000000000 che prabhAtakALe pitAnA manamAM pratijJAne vicAra karate mahAbuddhimAna naLa devonA mAnAkAryane mATe kaMDinapura javA taiyAra thaye. bAda prabhAtika kArya karelA naLavaDe belAvAyelA puSkarAkSa ne kinnarayugala prayANabhUmine viSe rAjAnI sAthe hAjara thayA. tene sArathipaNuM saMpIne, se rAjAthI parivarela ane hajAra azvavALA rathamAM beThelA naLe prayANa zarU karyuM. hRdayamAM viSAdane chupAvatA ne bahArathI prasanna dekhAtA naLarAjA puSkarAkSa vagerenI sAthe mArgamAM vividha prakAranI vArtAo-kathAo karavA lAgyA. pukarAkSe naLarAjAne kahyuM ke-"he deva! varadA nAmanI nadInI uttara dizAmAM taNa rahita vidarbha dezanA, mahelanA agrabhAgathI sUryamaMDaLane sparzatA vizALa nagara AvelA che. pRthvInA tilaka samAna che naLa rAjavI ! A bhImarAjAnuM pATanagara che." A pramANe jovAmAM puSkarAkSa bolI rahyo che tevAmAM naLarAjAnA viraharUpI varadAhane naSTa karavAmAM caMdanapAtra sarakhuM kuMDinapura dekhAyuM. vizALa prAsAdavALuM, pharapharatI ujavaLa patAkAo rUpI taraMgavALuM, dhvanithI viAvane bharI detuM, lokenA netra tathA manane Azcarya yukta banAvatuM, puSkaLa strI ane puruSarUpI ranevALuM temaja damayaMtIrUpI lakSmIthI adhivAsita kuMThinapuranagara hatuM ane tethI rAjA bhIma (viSyasena) devanA dUta banela naLane joIne kaMIka harSita banyA. "he nAgarika leke ! tame samasta nagaramAM puSparAzi verI maNinA tera bAMdha! jaladI dhajAo UMcI bAMdhe! cAre bAju kezarano chaMTakAva kare ane mArgo para jAjama bichAvo kAraNa ke sAkSAta kAmadeva sarakhA naLarAjA jAte ja AvI pahoMcyAM che. he sAmato ! tame sajaja bane ! he maMtrIo! tame utAvaLa kare! bhImarAjA pote ja naLarAjAnuM svAgata karavA mAge che. kuMDinapuramAM gIta-gAna zarU karA." A pramANe bolatA paheregIronA zabdo naLanA sainikoe sAMbhaLyA. tyArabAda thoDA samaya pachI stuti karatAM bhATacAraNethI temaja AnaMda yukta evA dama, damana ne dAnta nAmanA kumArethI parivarela, kamaLa jevA netravALA, hAthI para beThelA ane AkAzane chatrathI bharI detA bhImarAjA naLarAjA pAse AvI pahoMcyA. bAda Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLanA bhImarAjAe karela satkAra. [ 71 ] STi mAtramAM jovAthI eka bIjAnA satkArAthe teo baMne UThayA. mArgomAM ja mane dRDha Ali gana ApIne, anukrame banne siMhAsana para sAmasAme beThA. paraspara kSemakuzaLatAnA samAcAra pUchatAM ne paraspara nihALatAM tee bannee, jamAinA mitrapaNAthI pragaTelI sUrya ne caMdranI zAbhAne dhAraNa karI. khAda bhImarAjAe naLa pratye kahyuM ke-" Apane jovAthI mArI AjanA divasa ane bane netrA saphaLa thayA, kAraNa ke tamArI kItithI tame sava sthaLe rahelA haiAvA chatAM, IkSvAkuvaMzI, vizvanA vijaya karanArA, vIrasena rAjAnA putra Apa jAte ja mAre AMgaNe padhAryA che. " te samaye naLe bhImarAjAne kahyu ke-"he rAjana ! tamArA meLApathI amane sarva prakAranuM iSTa manyu' che. vizeSa zu' kahevuM ? meTA puruSAnA mana, vacana ne karma judA hAtA nathI tethI rAjAonA guru evA tamArI amArA pratyenI vivekI vANIthI saryuM." A pramANe khelatA ane bhImarAjAnA vacaneAthI saMtuSTa banelA naLarAjAe bhImarAjAnA kumArA, senApati ane maMtrIonA praNAma svIkArIne tene ceAgya Adara ApyA. " madhyAhna samayanI pUjA karavAnA samaya najIka AvI rahyo che, mATe tame thAkane dUra karI, ame mahelamAM jaIzuM. A pramANe khelatA bhImarAjA, naLanI sevA-zuzruSA mATe sevakajaneAne mUkIne gayA. }} naLarAjAne bhejana karavA mATe damayaMtIe jAte banAvelI navIna rasAinA sekaDA thALA laIne, aMta:puranI e peAtAnA uttarAsanAthI te thALAne DhAMkIne jaldI AvI paheAMcI, naLe paNa matrIva dvArA te strIenuM sanmAna karAvIne peAtAnuM darzana teNI . Ane Apyu. pachI peAtAnA svajana varganI sAthe, bhujakhaLathI duzmanane jItanAra, caMdra sarakhA nirmaLa te maneAhara mukhavALA naLarAjAe bhAjana karyuM. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ you .00000000000000000000000000 ? sarga AThame rU00 , che | [ dUtakArya mATe naLa damayaMtInA aMtaHpuramAM praveza ]. mrGdryfrfrmHlyf 3 vizvanuM kalyANa karanAra temaja pratijJAnA bhArane vahana karanAra naLarAjAe dama mm --yaMtInA mukhadarzanane ja vizrAMtinuM sthAna mAnyuM. "je damayaMtI mArA zreSTha dUtapaNAne saphaLa banAve te" AvA prakAranI tenI mAnasika ciMtAthI devonuM kArya tenuM potAnuM ja kArya banI gayuM. pachI damayaMtIne bheTazuM ApavA mATe naLe puSkarAkSa maMtrInI sAthe pitAnA muMja nAmanA maMtrIne ratnAbharaNane DAbale laI mekalyA. teonA AvavAnI rAha joto ane mahelanA zikhara para beThele naLa kuMDinapuranA javA-AvavAnA mArgo jevA lAgyuM. pitAnA paMDita evA zratazIla nAmanA maMtrIne naLe kaMIpaNa na pUchatAM dUtapaNAnA kAryane nirNaya pote ja karI lIdhe. A bAju damayaMtIe ApelA AbhUSaNethI jANe judA ja svarUpavALa banyuM hoya tevA muja maMtrIe bhAvane jANavAvALA naLane vijJapti karI ke-"he svAmina! dvArane oLaMgI gayelA temaja bahAra rAkelA parivAravALA mane, sAme AvelI kezinI (vidyAdharaputrI) caMdrazAlA(agAsI)mAM laI gaI. jo ke temanA vaDIla taraphathI mane maLavA mATe spaSTa AjJA maLavA chatAM tamArA pratyenA nehane lIdhe paDadAmAM ja rahelI damayaMtIe mArA praNAma svIkAryA. vaja, vaidurya, gadA, cakra ane karkatana vagere ratnonA guNene temaja te AbhUSaNonA jaDatara kArya temaja gUMthanakAryane te vakhANavA lAgI. ne AbhUSaNonA ghaDatara kArya saMbaMdhamAM jhaverIone pUchavA lAgI. sakhIone te AbhUSaNe dekhADayA ane tarataja teNe pote te paherI lIdhA. bAda mane paNa sarva aMganA AbhUSaNe ApIne, kezinI dvArA mAruM svAgata karAvIne, yAnAmAM mane besArIne mane vidAya ApI. evAmAM huM UbhuM thaye tevAmAM paDadAmAMthI bahAra AvelI damayaMtInI sakhIone vividha prakArane maMgaLa gItavani thavA lAgyuM." pachI pitAnA saMka9pane hRdayamAM gopavIne naLarAjA lekapAlanA kArya mATe kuMDinapura tarapha cAlI nIkaLyA. adazyarUpe nagaramAM praveza karatA mahAbaliSTha naLavaDe jANe damayaMtInA prANe ja dAkhala thatAM hoya tevuM spaSTa AcaraNa karAyuM. svayaMvara prasaMge AvelA rAjAonA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLanuM adazyarUpe damayaMtInA aMtaHpuramAM Agamana. [ 73 ] samUhathI vyAsa te kuMDinapurane viSe pote utkaMThita (Atura) hovA chatAM paNa jaladI jaI zakavA samartha na thayo arthAta rAjamArgo para lekanI atizaya bhIDa hatI. AkAzane sparzatAM ati ujajavaLa seMkaDo agAzI ane jharukhAovALuM temaja sAmaMtathiI vyAsa dvAravALuM rAjamaMdira teNe joyuM. pachI pitAnA nAmacArapUrvaka gavAtA gaMdharva kanyAnA saMgItathI, dUrathI paNa sArI rIte sUcavAtA damayaMtInA mahelamAM naLarAjA gayA. cakra, dhanuSya ane kamaLathI cilita A konA pagalAM paDelA che? kAmadevanI pratimA sarakho A paDachAyo kono jevAya che? puruSanI sarakho romAMca pragaTAvanAre A kono sparza haze? te puruSanuM svarUpa jovAmAM mArI baMne AMkhe kema baMdha thaI jAya che?" A pramANe paraspara vAto karatI strIothI potAnA cittanuM rakSaNa karatA naLa AgaLa vadhavA lAge. kharekhara sajajana puruSone potAnI pratiSThA e ja sethI prathama AgaLiyArUpa bane che. mahelarUpI parvatanA agrabhAge(chelA mALe) rahela, samasta pRthvInI zreSTha vastuonA sarvasvathI banAvAyelI damayaMtInI sabhAmAM naLa AvI pahoMcyo "he damayaMtI! Aje tArI ciMtA nAza pAmI, viraha javaranI tArI pIDA Aje dara thaI che. kAraNa ke tAro sArvabhoma svAmI prANuvalalabha naLa AvI pahoMce che, to te cakArI ! prAta:kALe paNa tane tenA mukharUpI caMdranuM pAna thaze. jeNe sainya samUhathI pRthvIne, yazathI dizAone, dAnavaDe yAcaka lokone, harSathI janatAne, rUpAmRtathI netre bharI dIdhA che tevA naLathI A samasta jagata jANe paripUrNa vasI raheluM hoya tema jaNAya che arthAt jyAM tyAM naLa, naLa ne naLa ja najare paDe che athavA te sarvatra tenI ja prazaMsA thAya che. he sakhI! Aje tAre prANavalalabha naLa AvI pahoMcyo che tethI vaDIlajanonI AzISa jayavaMtI banI che, kuLadevatAonI pUjA saphaLa thaI che ane amArA manoratha paNa saphaLa banyA che. " A pramANenA priya sakhIonAM vacana sAMbhaLo temaja potAnI samakSa damayaMtInA adbhuta mahimAne jete temaja iMdrathI haNAyela harSavALA naLa potAnA AtmAne niMdA, hadayamAM atyaMta vilApa karavA lAgyo ke "A damayaMtIne joIne pUrve seMkaDo musApharoe je kahyuM hatuM ane haMse je jaNAvyuM hatuM te tenA lAkhamA aMze paNa baMdhabesatI hakIkta nathI. arthAta te lokee kahela varNana ghaNuM ja apa lAge che kAraNa ke virATa svarUpanI mAphaka teNInuM vANI ane manane agocara rUpa bahupati paNa jANI zakato nathI te anya sAmAnya a9paNa puruSanI to vAta ja zI ? he savAmina iMdra! tame tamArA vAthI parvatanI jema mArA cUrecUrA kema na karI nAkhyAM? athavA to te lokapAla ! tamee mane zApa ApIne kema na bALI nAkhe? zuM huM kSAtradharmathI bhraSTa thayuM chuM ke jethI damayaMtInA premamAM paravaza banelA evA mane vagara prahAre atyAre mRtyu pAmavAnI IcchAvALo banAvyuM che? "hamaNuM A ja kSaNa mahAna che" ema vicArato, devasamUhathI AzAbhagna banela ane hRdayamAM viziSTa lAgaNIvALo naLa bhaimI( damayaMtI )ne jovA lAgyA. 10 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga navamo [damayaMtInuM ekAgracitte naLanuM nirIkSaNa ] J haraNanA jevI netravALI damayaMtIne lAMbe, vaka, snigdhazyAma, AMtarArahita ne mRdu : -- -- kezapAza AMbeDo ) sarpanI lIlAne karato hato, arthAta teNIne aMboDo sapanA jevA AkAravALo hato. ujajavaLa rezamI vastrathI DhaMkAyelA kezane prAMtabhAga puSpasamUhathI vyApta hatuM te jANe ke zaradaRtunA vAdaLAthI AcchAdita thayela caMdra rAhathI ghasAyo hoya tema dekhAto hato. tenA bhAlasthalamAM rahela tilaka UgatA arUNanI zobhAne dhAraNa kare che, jenI najIkamAM rahela aMboDo rAtrinI jema dUra thaI gayo jaNAya che. (aruNa udaya pAme tyAre rAtri cAlI jAya che. kabarI eTale veNI, aMbeDe, kabarIkALI rAtri.) mukharUpI amRtakuMDanI hamezane mATe rakSA karavAne mATe, DokiyuM karavAnA bahAnAthI sarSa pite ja teNInA kaMThane seve che-kaMThanI AsapAsa rahe che. A pramANe teNIno deha atimanohara hovA chatAM A eka moTo deSa che ke seMkaDo varSa paryata jenArane kadI tRpti thatI nathI. je kadAya iMdranI mAphaka hajAra netro hoya ane temAM paNa netrane mIMcavArUpI aMtarAya na hoya, vaLI manuSyane amaryAdita jIvana hoya to paNa evI kaI vyakti che ke je damayaMtIne joIne tenA svarUpane pAra pAmI zake? "he svAmI kAma deva! tamane huM namaskAra karuM chuM. mArI para dayA kara. A sAme koNa dekhAya che? tuM sAce sAcuM kahe. zuM A damayaMtI che? kharekhara huM cakkasa prakAre haNAyo chuM teNInuM AvA prakAranuM kuLa, zIla ne rUpavibhAva temaja mArA pratyeno prema pratyakSa nihALIne mArI kaI gati thaze! huM kaI rIte kArya karI (sAdhI) zakIza ?" A pramANe adazya rahelA naLa mAnasika vicAro karI rahyo hato tevAmAM dUrathI AvelA prANavalabhanA samAgamanuM jANe sUcana karatuM hoya tema damayaMtInuM vAma(DAbuM) netra vihvaLa mANasanI mAphaka pharakayuM, eTale jema malayAcalanA pavanathI AliMgana karAyela mAdhavI latAone jema sarvAge atyaMta palavalAsa thAya tema pharakelA DAbA netravALI damayaMtIne nihALIne netrane adazya evA naLanA samI55NAthI sakhIone apUrva romAMca the. pachI koIpaNa prakArane zarIrakaMpane aTakAvIne rAjAone viSe tilaka samAna naLarAjA, damayaMtInA sakhI. samUhanI vacce acAnaka pragaTa thaye, te jANe ke kumudinInA vanamAM nUtana caMdranI je jaNAvA lAgyA. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga dazame. karka : [damayaMtIe naLanA svarUpane joI karela prazaMsA.] shix DowAraxxbajha # yathathI bhraSTa thavAne lIdhe bhayabhIta banela haraNIo sarakhI ne Azcarya pAmelI Review viete sakhIoe saumya ne vikasita netravALA naLane pitAnI samakSa che ane tene joyA bAda tenI daSTi sAthe pitAnI najara meLavavAne teo zaktimAna thaI zakI nahIM, arthAt naLane joIne sakhIo zaramAI gaI. kAmadeva sarakhA naLane pitAnI sanmukha joIne anya strIone zarama vagere bhAvo pragaTayA ne pitAnI jAtane paNa teo bhUlI gaI. romAMcarUpI bakhtarathI vyApta ne mahAsakta sakhIone te samarata samUha naLavaDe kSubdha banI gaye-gabharAI UThe. zAMta AkRtivALA temaja asAdhAraNa zaktivALA naLane joIne catura evI teNIoe, paheregIra AvI javAnI zaMkAthI, bUmAbama na karI. AnaMdane mATe rAkhavAmAM AvelA mRga, mayUra, keyala ne pipaTa vigere paNa naLarAjAne jovAthI jANe citramAM AlekhAyelA hoya tema kSaNamAtra stabdha thaI gayA-zAnta thaI gayA. damayaMtInI kAmadevane AdhIna banelI, sapheda kevaDAnA patranA upahAra (bheTa) sarakhI daSTi tenA para paDI, arthAt pitAnI daSTithI naLane nirakhe. te samaye baMnenI draSTithI jANe pheMkAyela hoya tevA kAmadevanA bANee baMnenA aMgene ArapAra chedI nAkhyA-baMne kAmadevanA zarathI vIMdhAyA. damayaMtIe prathama to tene naLa tarIke mAnIne je, paNa tarata ja tene saMzaya thaye. naLe paNa tene viSe pitAnuM mana Asakta batAvyuM paNa tarata ja te dUta banIne AvyuM hovAthI manane vALI lIdhuM. naLane jovAthI damayaMtI jANe parama brahmamAM layalIna banI gaI hoya, amRtasAgaramAM DUbI gaI hoya tema tanmaya banI gaI. "mArA netranA keTalAka puNyane kAraNe daSTigocara thayelA, prANathI paNa adhika pUjya ane navIna atithirUpa tamane svAgata ho ! jagatanA lokone netronuM phaLa ApanAra che atithi ! kanyAne AcAra Apa samaje. prathama darzane ja amArA cittane vaza karanAra Apa, kSetrakALane ucita A mArA Asana para kema besatA nathI ? kaI mahAna kAryane mATe bIjI bAju javAnI ApanI IcchA hoya to paNa ayogya evA A sthAnamAM Apa kSaNamAtra vizrAma karo. keInA AgrahathI mahAmUlyavAna vastu paNuM apAya che, te amane Apane Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 76 ] zrI damayatI caritra : kadha 2 . sa dasame. na paricaya ApavAmAM zA mATe kRpaNutA dAkhaveA che ? tamArA mane caraNu zirISapuSpanI jevA kAmaLa che, jyAre mana nirdaya jaNAya che, kAraNa ke hajI paNa tyAMsudhI tame mane pIDA ApavA mAgeA che ? hamaNA kayA dezamAM aMdhakAra vyApI gayA che ? ane kA sthaLe cadrodaya thavAnA che ? kAraNa ke je sthaLathI tame nIkaLyA che tyAM aMdhakAra thaye haze ane jyAM tame javAnA che tyAM caMdrodyaya thavAnA che. kharekhara te akSarAne dhanya che ke je akSarAthI tamAruM nAma racAyuM che, teA te sAMbhaLIne A samaye kAne kautuka na hAya? arthAt ApanuM nAma saMbhaLAvA mane nimitto tA sUcavI rahyA che, parantu mArA bhAgyanA niNaeNya thatA nathI, kAraNa ke tame A sthaLe kAnA atithi che ? athavA teA AvA vyartha manasUkhAthI zuM ? A viSama sthAnamAM Ape je praveza karyo che te zuM Ape maLatA agnine oLa MgyA nathI ? eka bAju AvuM sAhasa ne bIjI mAjI tamArI zAMta AkRti tA A prayAsanuM phaLa zu? kharekhara A viSayamAM mAruM mana bhrAnta banyuM che. puruSa nAmadhArI bALakone paNa A sthAna agAcara che, teA huM mAnuM chuM ke tame amArA mahAna puNyAdayane lIdhe AvyA hai| tema jaNAya che kAraNa ke huM kAmadeva samAna saudarya zALI! tIkSNa zastravALA rakSakAe pAtAnA netrAthI tamane kema na joyA ? svarga, mRtyu ne pAtAla-e traNa leAka paikI te ja leAka kharekhara dhanyavAdane pAtra che ke jemAM tamArA janma thayA che. vaLI deva, dAnava, manuSya ane bhavanapati paikI te ja jAti zreSTha che ke jAtimAM Apa janmyA che. je sUrya che te tamArA saMpUrNa pratApa che tethI te uSNu che, tamArI dehakAMti cAkkasa kAmadeva svarUpa che, tethI ja kAmadeva anaga banI gayA che, je cadra che te tamArA aMzanA rAzi che ane tethI ja te ujjavaLa che, kharekhara tame bhuvanane viSe devAnA paNa deva che." A pramANe damayaMtIe pahelA tene naLa tarIke jANIne ane pachI tenA prabhAvathI deva tarIke zaMkA karIne lAgaNIvazapaNAthI mISTa vANIthI vAraMvAra ghaNu kahyu. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga agiyAramo. dita thai AvelA naLe lepAlane varavA kareluM temanuM varNana ] p = A naLe damayaMtInA vacanane lalita-mahara, nehAddha, vinayI, rasika, komaLa ane --~-~- tenA dehane anurUpa jANyA. damayaMtInI vANI AgaLa madha, madha, dUdha, amRta, vAMsaLI ane vINA-e sarva tuccha mAtra che-niSphaLa che. sAgaranA kalelethI kheMcAyA chatAM paNa jema velaMdhara parvata DelAyamAna thatuM nathI tema damayaMtInA tathA prakAranA stuti vacanathI nehAddha banavA chatAM paNa naLa calita na thaye. iMdranA vacanathI baMdhAyela naLa priyA vaDe karAyela satkArane prApta karIne, jema sUrya udayAcaLa para birAje tema suvarNanA Asana para beTho. bAda aMta:karaNamAM pratijJAnuM smaraNa karato dharmavIra naLa kAmadevanA Avegane dUra karIne damayaMtI pratye be ke-"he suMdarI ! vRthA parizrama levAthI saryuM. te svastha bana. he atithivatsala! tuM A kAryathI virama kAraNa ke amAre satkAra te thaI cUkI che. he kamala mukhavALI! je amAruM dUtapaNAnuM kArya che tene saphaLa karaze te te ja amArA mATe mahAna Atithya gaNAze. he mugdhA! tame kema UbhA rahyA cho? Asana para birAje. he cakora jevA netravALI ! tame mane avinayI na samajazo. he suMdarI ! zuM tamAruM hRdaya te AnaMdita che ne? kamalAkSi! tamAro priya sakhIvarga kuzaLa che ne? he manoharI! mAruM vacana sAMbhaLa. dikapAloe mokalela mane tuM tAro atithi samaja, jema nadInA jaLathI vRkSo kheMcAya tema iMdra, yama, varuNane ani e cAre kapAle tArA guNasamUhathI yuvAvasthAthI ja atyaMta AkarSAyela che. i phakta kuDinapuranA nAma mAtrathI karNane viSe kuMDala dhAraNa kare che. he damayaMtI ! tArA nAmanA sadaza paNAne lIdhe damanaka (Dama)nI mALAne pahere che. (kuDina=kuMDaLa, damayaMtI ane damanaka samAna vAcaka zabda che.) bIje lokapALa je pote ja agni che, te tamArA viyogarUpI agnithI pragaTelA tApane pitAnA tApa karatAM paNa adhika mAne che. tamArA virahathI pIDAyelA ane yAjJika lokothI pUjAelA agnidevano "hAkAra zabda sarakho svAhA" evo uccAra thAya che. ( duHkhI mANasa hA ! hA ! hA ! kare tevI rIte svAhA !) he keLa jevA sAthaLa vALI ! sUryano putra ne yamunAne bhAI e cama dipALa, dharmarAja hovA chatAM paNa tamArA pratyenA anurAgane Icche che. jema gharamAMthI pragaTela agni gharane bALe tema tamArA virahathI vIMdhAyelA yamarAjanA dehane Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 78]. zrI damayaMtI caritra : skadha 2 je. sarga 11 me. pitAnI dizAmAMthI (dakSiNa dizAmAMthI) Avela vAyu (pavana ) niraMtara dagdha kare che. pazcima dizAno svAmI varuNa paNa pAza nAmanA zastravALo hovA chatAM tamArA mATe potAnA jIvitane viSe AzAbhagna banI gayo che. tArI apekSA rAkhatA teoe atyAra sudhInA divase grISma kALa sarakhA temaja lAkha yuga sarakhA mAnIne vItAvyA che. tAre svayaMvara jANIne, vargano tyAga karIne AvelA te dikapALe hAlamAM A pRthvIne zobhAvI rahyA che. premasUcaka samagra saMdeza laIne, tethI makalAvAyela jaMgama lekharUpa huM tamArI pAse AvyuM , arthAt huM teone dUta chuM. teo mane saMdeza kahevarAve che ke--tArA daDha baMne stana saMpUrNa AliMgana ApIne kAmadevarUpI agnithI dagdha thayelA vRkSa sarakhA amo sarvane tuM navIna amRta-meghanI vRSTi samAna bana. he kamalamukhI ! te have A lekapALe pratye prasanna thaIne sukhapUrvaka svargane svIkAra. je tArA kuTuMbI. onA premane tyAgavAne tuM zaktimAna na ho to ame tArI pRthvI para AvIne vasIe. he kamaLamukhI ! samagra saMsAramAM sArabhUta tArA suMdara mukhane joIne je samaye ame kRtArtha banazuM te divasa karyo haze ? te kSaNa kevI haze ? te mahatta paNa kevuM haze ? te sthAnaka athavA gRha kevuM haze ? athota te divasa, kSaNa, muhUrta, sthAnane dhanya gaNazuM. he vekabhI ! teone A pramANene tArA pratye asAdhAraNa prema che te jagaprasiddha iMdra, jIvitanA svAmI yamarAja, pradIpta agni ane zItaLa varuNa-e cAra paikI game te tArA cittane ruce tevA lokapAlane tuM paraNuM." Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ an snSSLCU sarga bArame. BESTFSF [damayaMtIe naLane Apele yuktipUrvaka javAba.] te devadUtanA vicitra vacana sAMbhaLIne damananI bahena damayaMtI mahAvismaya -~-~~-~-~- pAmI. haMmezAM sAkara jevI miNa svargoganAonuM sevana karanArA te dene dAsI sarakhI mAnavI strImAM je ruci thavI te kharekhara AzcaryakAraka che. saMkalpa mAtrathI naLane pati tarike hadayamAM dhAraNa karIne svastha banelI mane zuM teo jJAnathI parastrI tarIke nahIM jANatA hoya ? strIne uddezI mokalAyelA dUta saMbaMdhI vicAra karatAM mane jaNAya che ke-te dene salAha ApavAmAM kaMI taskara (cAra) jevI vyakti maLI nathI arthAta teoe koInI salAha lIdhI jaNAtI nathI. "amAre dUta paNa rUpavaMta che, te pachI amo kevA rupazAlI hazuM ? " ema vicArIne teoe sarvAge suMdara dUta mokale jaNAya che. sobhAgyanA sAgara samA A vyaktinA darzana mAtrathI, jeNe naLanuM nAma sAMbhaLyuM nathI tevI kaI strInuM zIla naSTa na pAme ? arthAta naLanuM nAma jeNe sAMbhaLyuM te te nahIM, te sivAyanI bIjI strIo A dUtanA rUpathI avazya viSayAbhilASI bane te te suMdara che. jevI rIte A dUta mArA mananuM haraNa kare che tathA prakAre te gupta ceSTAvALo jaNAya che, te te pralayAgni sarakhe devone zatru naLa kaI rIte hAI zake ? suvarNa sarakhA rUpavALA A dUtanA deza, nAma ne vaMzano prazna pUchavA saMbaMdhamAM mane mahAnuM kautuka thaI rahyuM che. A pramANe hudayamAM vicAratI ane devanA saMdezathI dubhAelI damayaMtI bahumAna pUrvaka tenA pratye bolI ke-"he devadUta ! nirbhayatApUrvaka AvA vacana bolatA ane sarasvatI devInA krama bhaMgane karatAM tane zuM pApa nathI lAgatuM ? tamAruM nAma jANavAnI huM IcchA dharAvatI hatI tevAmAM hastInA nAmanI mAphaka tamArI svachaMda vANuM nIkaLI. athotu tame vyartha vAgavilAsa karyo. (hastInI evI Teva hoya che ke-sarovaramAM snAna karIne bahAra nIkaLyA pachI tarata ja te potAnI suMDhavaDe dhULa vigere padArtho pitAnA mastaka para uDADe che. ) tArA nAmane sAMbhaLavAne cAhatI mane bIjuM saMbhaLAvavAthI zuM ? jalane IcchanAra vyaktine madhura evA madhathI tRpti thatI nathI. " A pramANe damayaMtInA ucita vacanathI pUchAyela ane svIkRta vacananuM pAlana Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 80 ] zrI damayaMtI caritra H aMdha 2 je. sarga bArame. karatAM naLe javAba Ape-"he suMdarI ! A tAre kaI jAtano kadAgraha che? mArA nAma ane vaMza saMbaMdhI pRcchA nakAmI che sajana puruSone potAnA mukhathI pitAnuM nAma uccAravuM te mATe niSedha kare che, tethI te praNAlikAne bhaMga karavAmAM bhIru huM mAruM nAma kahevAne azakta chuM paraMtu he mugdhA ! tArA AgrahathI huM kaMIka kahIza ke-huM caMdra vaMzane chuM. A pramANe kahevAyelI ane teTalA khulAsA mAtrathI saMpUrNa mAratha vinAnI damayaMtI, jANe khinna banI hoya tema mastaka prajAvatI kaMIka bolI ka-sAMbhaLavAthI IcchAvALI vyaktine je ardhakathA kahevAmAM Ave che te pANI pItI vyaktinI vacamAMthI ja jaLadhArA aTakAvavA jevuM che. pitAnA vaMzano nirdeza karIne ane nAmane chupAvatA tame adhuM chetaravAnuM kArya konI pAsethI zIkhyA? jema varSARtumAM ghaDIka dekhAtA ne ghaDIka na dekhAtA caMdravaDe jema cakara(cakravAka) chetarAya tema tamArAthI mArA jevI bheLI vyakti kheda pamADAya che. he devadUta! koIka sthaLe gUDha, koIka sthaLe spaNa, hustara ane muzkelIthI avagAhana karI zakAya tevI sarasvatI vidyA) sarakhI tamArI vANuM che, te mAre tamane spaSTa javAba na Apavo joIe, kAraNa ke kulIna bALAone parapuruSa sAthe saMbhASaNa karavuM vyAjabI nathI. A pramANe bolIne zIdhra aTakI gayelI temaja mona rahelI tene joIne ucita vANIthI naLa be ke-"he suMdarI | tuM mane je je pUchIza teno spaSTa javAba tane ApIza, kAraNa ke vANuthI jIvanArA dUtanI belavAthI ja kAryasiddhi thAya che. phakta lIlAvaDe ja A kAryamAM tuM vilaMba karatI jaNAya che, paNa mArI rAha joI rahela iMdra kayAM sudhI bhUmi para raheze? pitAnA hajAro netrothI mArA mArgane bhagavAna iMdra joI rahela che, mArA vilaMbane dhikkAra che ! A pramANe pazcAttApapUrvaka ane ni:zvAsa yukta naLa che tyAre pitAnI apriyatAne nahIM jaNAvA detI damayaMtI jarI vinayapUrvaka bolI kekANuM evo mUkha ke paMDita puruSa hoya ke je mahAna ojasvI ne rAha jotAM dikapAlenA vinayanuM ulaMghana kare ? pUjya evA te dikapAlane hamezAM traNa prakAre mana, vacana ne kAyAthI namasakAra he ! he dUta ! tamane je beTuM lagADayuM hoya te saMbaMdhI pApa mithyA thAo ! kapAle saMbaMdhI tamArI vAta sAMbhaLIne meM je uttara nathI Athe temAM tenA pratyenA tiraskAranuM kaMI paNa kAraNa nathI, paNa A viSayamAM zuM karavuM tevI mArI kiM kartavya mUDhatA ja kAraNabhUta che. jema haMse kAkaDInA velAnuM sevana karatA nathI tema devAMganA sAthe krIDArata devo zuM kadI paNa mAnavI strInuM sevana kare ? devo tathA manuSyanuM baLa, Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIe naLane Apela javAba. [ 81 ] buddhi, umara ne teja kayAM? ratna ane pattharanI mAphaka teo baMnene saMyoga saMbhavI zakato nathI. devenuM Atithya manuSya kevI rIte karI zake ? kAraNa ke gAmaDI jana hastI para kevI rIte ArohaNa karI zake? borasalInA puSpanI mALA hAjara hovA chatAM kAMTAvALA puSanI mALAnI zobhA zI hoI zake ? tevI rIte devAMganAo pAse mAnavI strI rAMkaDI dekhAya che. dene je rucikara hoya te bhale teo kahevarAve, svAmInA kAryane nekara rokI zakato nathI. nokaree premapUrvaka svAmInuM kArya karavuM joIe. zuM siMha sAthe bheTavAne mRgano adhikAra hoI zake? pratimAkAre rahelA je pUjya jokapAlane huM hameza pUchuM chuM te mArA ja che, te A viSayamAM AthI vadhAre zuM ? kharekhara devanA caritrane pAra pAmI zakAto nathI. mArA vaDIla janAe mane svayaMvara Ape che, mArI kuLaparaMparAmAM svayaMvara vidhi anusarAto AvyuM che. A bAju mArA vaDIla janenA vinayanI rakSA karavAnI che, bIjI bAju devonI AvA prakAranI prArthanA che te have tame ja hAlamAM mane A viSayamAM salAha Ape. huM bAlikA devone javAba ApavAne samartha nathI. mArA pratye kaMIka dAkSiNya lAvIne tame mane pUjavA lAyaka lekapAlane teonI duSTa pRhAthI aTakAvo. he vIra ! tArI hAjarImAM sajajana puruSono lokApavAda(niMdA) na thAo ! jagatane viSe sajajana puruSone A prakArano zAzvata dharma che ke-teoe bIjAne saddabuddhi ApavI, baMnene AMtarAnuM rakSaNa karavuM, mUrkha mANasanI bhUlone sahana karavI, manamAM kItine sthAna ApavuM temaja sarvatra nehabhAva darzAvavo. pachI A viSayamAM naLa je kahe-salAha Ape te mATe svIkArya che ema manamAM nirNaya karIne ane aMtaHkaraNamAM tene ja dUta tarIke jANune bAlakALathI nirmaLa zIlavALI, nIlakamaLanA jevI netravALI damayaMtI bolatI baMdha thaI. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara sarga teramo. [naLanuM lepAlane varavA saMbaMdhInuM puna: kathana: damayaMtIe kezinI mAraphata Apele caturAipUrNa pratyuttara] D009maha0000000000 A pramANe damayaMtInA bhaktiyukta vacano sAMbhaLIne denA kAryanI siddhi U ba00 umATe nale pharIthI tene utsAhita karavA prayAsa karyo. damayaMtInI caturAIthI Azcarya pAmelA bRhapati sarakhA male suMdara vANI bolatA tene hAsyapUrvaka kahyuM ke-"devonA dUta tarIke AvelA mane tAre vinayapUrvaka pratiSedha karavo-manAI karavI te he damayaMtI ! tArA mATe ucita nathI, kAraNa ke te lekapAle tArA pratye rAgAdhIna banyA che, jyAre tuM tethI udAsIna jaNAya che-AvI adabhuta bInA meM kadI joI nathI temaja sAMbhaLI paNa nathI. manuSyaNuM (mAnavI strI) devene na Iche-e pramANenuM vacana to Aje meM tArA pAsethI ja sAMbhaLyuM. kharekhara AzcaryanI vAta che ke-nirdhana puruSa prApta thayela nidhi(dhananA bhaMDArIne svIkAravA Icchato nathI. devone svAmI tarIke svIkAratI evI tArA kulamAM kalaMka kema hoI zake? meruparvatanA zikhara para caDhela vyaktione "nIce rahela che" tema zuM kahI zakAya ? he damayaMtI ! tArA prabhAvathI akulIna mANasa paNa kulIna banI jAya che. rAjyAbhiSeka karAyela mANasa malina (tuccha kulavALo) hoya to paNa zuddha-nirmaLa bane che. koIka vakhata uttama puruSano prema sAmAnya vyakti pratye thAya che, kemake caMdra premane lIdhe pitAnA meLAmAM mRgane sthAna ApyuM che, te tuM je, tuM te kanyakA cho ane koI paNa sAmAnya vyakitane varavAnI che te lepAle pote ja tane I che ke te zuM tArA mATe ochuM che? pitAnA sarvasvathI temaja dehathI paNa devanI pUjA karavI joIe, te devonI mAgaNIne pratIkAra karavo te zuM tane vyAjabI lAge che? tuM mAruM vacana svIkAra ane denA dUta tarIke tArI pAse Avela mane kRtakRtya banAva; kAraNa ke A pramANe karavAthI vizvavane viSe tArI devabhakti ane yaza-kIrti cirasthAyI banaze. meghanA svAmI, airAvaNa hastInA vAhanavALA ane svargamAM rahenAra zreSTha IMdrane varavAnuM zuM tArA cittamAM pasaMda paDe che? mArI te salAha che ke-tuM IMdrane paraNa. IMdra sivAya anya koNa tane jevAne samartha hoI zake? samasta vizvane pavitra karanAra Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIe kezinI mAraphata jaNAvela javAba. [ 83] agnidevane viSe zuM tAruM citta rakata che? kAraNa ke kSatriyone tejasvI vyaktio sivAya anya vyakitamAM ruci thatI nathI. dharma pratye asAdhAraNa nehavALa tane zuM dharmarAja pasaMda paDe che? te tArI pasaMdagI paNa ucita che, kAraNa ke tArAmAM dAkSiNyapaNuM (bIjAnuM kAma karI ApavAnI tatparatA) che ane te dharmarAja( yamarAja ) paNa dakSiNa dizAne svAmI che. athavA to tArA pratye apeniza sanehabhAva darzAvanAra, samudrano svAmI varuNa tAre svAmI thAo !" A pramANe devonA guNagAna karatAM nalane nahIM sahana karatI damayaMtI, atyaMta vilakSabhAve tene joIne, dIrdha nivAsa nAkhIne bolI ke-"dayApAtra vyakita paratve nirdaya ane doSa vinAnI vyaktimAM deze darzAvanAra te kharekhara yamarAjanA dUtapaNAne sAbita karI batAvyuM che, arthAta kharekhara tuM yamarAjane dUta che. tapelA leDhAnI seya sarakhI tArI uchUpala vANuM mArA baMne karNamAM praveza karIne mArA prANano nAza karI rahI che. he vIra puruSa! kalpAMta kALe mAjA( maryAdA) mUkatAM ane vizvabharane DubADatA mahAsAgaranI mAphaka svecchApUrvaka bolatAM tene koNa rokI zake ? " A pramANe dUtane kahevAnuM kathana, potAnI dAsI kezinInA karNamAM jaNAvIne damayaMtI, jANe pote sAkSIbhUta heya tema nIcuM mukha rAkhIne rahI. kezinIe paNa madhura vANIthI dUtane jaNAvyuM ke he mahAbAha! Apane damayaMtI mArA mAraphata je kahevarAve che te Apa sAMbhaLo. tatvane samajanAra deve zuM parastrIne I che kharA? eka pativratavALI huM, kAmapIDita te lokapAlone kevI rIte sevI zakuM? A pramANe paraspara virodhI vacana tame kema kahI rahyA cho? sajajana puruSone sadA ISTa e dharma je krodhe bharAya to vi^vane pralaya kare. saMgrAmane viSe sthira rahenAra, kalAomAM kuzala, sevakajane pratye prItivALe, pavitra kIrtithI ujavaLa, svabhAvathI sarala-niSkapaTI, zatruo pratye yugAMtakanA agni samAna, sakala pRthvImaMDalano iMdra, lahamIrUpI latAnA nUtana aMkura samAna, vizALa baLavALe, saubhAgyanA sAgara sadaza naLarAjA che, jethI pUrve meM tene mArA svAmI tarIke svIkAre che, mArA vacanathI te rAjA Aje potAnA dezane tyAga karIne ahIM Avela che. ane tathA prakArano sArvabhoma rAjavI nala mArA pratye atyaMta prItine dhAraNa kare che. vaLI mArA zarIra para A sarva je AbhUSaNe che te sarva tenA ja che, te pachI tenA pratye bevaphA banavuM te zuM kulAcAra hoI zake? kRSNa pakSamAM kSINatAne pAmela caMdra zukala pakSamAM pUrNatAne pAme che, kuhADAthI chedAvA chatAM kadalI( keLa) pharI pharI phale che, chinnabhinna karAyele pAro paNa ekatra thaI zake che-bhege thaI jAya che paraMtu siMhaNanI jevI mArI jihuvA bIjuM kaI paNa bolI zakatI nathI athati nala sivAya anya koIne huM varI zakuM ja nahIM. eka thAMbhale be madonmatta hastIo bAMdhI zakAtA nathI, zuravIra puruSanA myAnamAM be taravAra rahI zakatI nathI, AkAzamAM be sUryabiMba hatA ja nathI ane mukhamAM be jIbha heI zakatI nathI, baMne tarapha mukhavALI( aNIvALI) soya taMtu(derA)ne pakaDavAne zaktimAna thaI zakatI nathI. zuM koI paNa vyakti ekI ja sAthe be mArga para Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 84 ]. zrI damayaMtI caritra : skaMdha 2 je. saMga terame. cAlI zake ? deva ane manuSya evA be svAmI zuM ucita che? svecchAcAra ane kulInatA e baMne asaMgata che. ekI sAthe baMne hoI zake nahIM. yuvAna puruSanI kIrtinA staMbharUpa ane kamaLa sarakhA mukhavALA nalarAjA sivAya mArA hRdayarUpI hastIe, anya koI paNa puruSane pati tarIke svIkAravAmAM mArA janmathI ja mAruM citta lAgyuM hoya te A viSayamAM sUrya bhagavaMta sAkSIrUpa bane arthAta meM nalarAjA sivAya anya koIpaNanI vAMchA ja karI nathI. zrI jinevara bhagavaMte sabhAvavALA prANIo mATe A pRthvIpITha para ciMtAmaNiratna karatAM paNa zreSTha manahara cAritrarUpI rana Apela che. kAmadevanA vazavatI. paNAthI je lokoe te cAritraratnano tyAga karyo che teoe pitAnA vaMzamAM, pracaMDa krodhAnalathI pragaTAvAyela kAmarUpI rAkha nAkhI che arthAt pitAnuM kula kalaMkita banAvyuM che. leza mAtra caMcalatAthI zIla( sadAcAra ) nAza pAme che. hAthamAMthI paDI gayeluM kAcanuM pAtra tUTI jAya che tema sanehALa patnInA zvAsozvAsa sarakhA vIMjhaNanA pavanathI kamaLanI DAMDalIne tAMtaNe zuM tUTI jato nathI ? mAtA, gRha, sakhIo, pitA, kula ane bhAIo A sarva hovA chatAM meM mAruM mana, zarIra, janma ane jIvita-savaLI nalane ja arpaNa karela che. te sarva mAruM nathI temaja tenA sivAya anya koIne paNa ApyuM nathI. devI devane, sApaNa sapane, rAkSasI asurane, vela vRkSane, haraNuM mRgane ane mAnuSI puruSane-A pramANe strI jAti pitAne anurUpa svAmIne vare che. ATaluM huM jANuM chuM paraMtu A mULa mArga sivAya anya koI mArga huM jANatI nathI. A lokamAM sukha che vA du:kha he, niMdA thAo agara kIti maLe, narakamAM gati thAya agara te svargalekanAM sukha maLe, mRtyu thAo agara to jIvita maLe-A prakAranuM game te thAo, chatAM paNa kulIna strIo mULa mArgano tyAga karatI nathI. mane mArA kulanuM abhimAna nathI tema mAre kaI pratye roSa nathI, koI pratye mane IrSyA nathI tema koIpaNa vastunI mane tRSNA nathI. te lokapAlanI dAsI tulya huM bIjuM te zuM karuM ? paraMtu navA sivAya bIjA koIne paNa huM pati tarIke svIkArI zakatI nathI. mArA hadayamAM birAjela cakravatI nala e ja mAre mana iMdra, yama, varuNa, agni, sUrya ane caMdra che. A lokamAM sarva sthaLe pAMcamA lokapAla sarakhA tene ja huM varIza to devo pratye mAro kaI jAtane guhe gaNI zakAya? vadhAre kahevAthI zuM? AvatIkAle prAta:kALe mArA te prANAdhArane svayaMvaramAlA AropIne varavAno mAro nirNaya che to have tamAre mane lokapAlane saMdeza saMbhaLAve nahIM. mArA para dayA kare, gussAno tyAga kare, mArA pratye maherabAnI karo, huM be hAtha joDIne tamane praNAma karuM chuM. haMse pitAnA nakha ane mukhavaDe kotarela AkRtivALe te mAre hRdayevara nalarAjA, tArA sarakhe ja meM pUrve je hato. prAta:kALe tArI samakSa mArA svAmIne joIne, maNidarpaNa( kAca) vinA paNa tArA mukharUpI kamalanI kAMtine prakAza bhale thAo ! arthAta tAruM mukha tejasvI banaze." A pramANe navIna kamalanAlanA chidvArA vahetA sarovaranA prANane jema haMsa pIe tema kezinInA mukhathI nIkaLela damayaMtInA savacanarUpI amRtanuM nalarAjAe pAna karyuM. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga cAdamo. = = = ==aa - - - - [nale karela puna: samajAvaTaH damayaMtIne makkama niradhAra.] - = { AvI rIte damayaMtIvaDe prArthanA karavA chatAM paNa sAhasapriya ane devenuM kArya -----AkaravAne cAhatA nale pharIthI paNa kahevAnuM zarU karyuM ke-"jagatane viSe kharekhara Azcarya che ke-pANuM ane dUdhanuM pRthakkaraNa karavAmAM catura haMsI zevALa ane kamaLanA aMtarane ( taphAvata ) jANI zakatI nathI. he kamaLa jevA netravALI ! mATInuM kuM ane maNi, prakAza ane aMdhakAra, e baMnemAM jeTaluM AMtaruM che teTaluM ja devo ane manuSyo vacce AMtaruM che. manavAMchita ApanArA deve kayAM ane kaSTa ApanArA manuSyo kyAM ? vaLI ekanuM divya zarIra kyAM ane bIjAnuM *dhAtumaya zarIra kayAM? idra pratyenA premane anAdara karatI ane nalane cAhatI te, zeraDI tarapha dveSa dharanAra ane khIjaDInA pAna khAnAra UMTane jItI lIdhuM che, arthAta tArAmAM ane UMTamAM kaMI taphAvata jaNAtuM nathI. Azcarya nI vAta che ke-manuSya, carma cakSuvALe, a85 jIvitavALo temaja koI eka dezano rAjA nala te koNa mAtra che ? samasta lekene viSe svarga uttama che, svargavAsIomAM zreSTha de che, ane te devane viSe paNa mahendra uttama che. prayatna karavA chatAM paNa kaIka vakhata pramAda thaI jAya che, kemake kAdavathI potAnA baMne caraNonI rakSA karatA prANI koIka vakhata mastakane kAdavathI kharaDe che-lepe che. pUrve paNa deva ane manuSyano saMgama thayA hatA, kAraNa ke zAstramAM bharatAdikane gaMgA Adi devIo sAthe saMgama saMbhaLAya che. he suMdara strI ! jyAre iMdra ane varuNa vigere devo krodhe bharAze tyAre tane varavAnI zakti nalamAM raheze? kanyA ane varanA meLApamAM je kadAca yamarAja te paikI koI ekane mRtyu pamADe to pachI A svayaMvara mahotsava ja kyAMthI thaze ? kanyAdAnanA avasare je varuNa pANIne ja chuTuM na mUke-pANI ja na paDavA de to te samaye, hastane lAMbo karela nala zuM tane prApta karI zake ? nala pratyenA roSane lIdhe je vedikAne viSe agni prakAzita na thAya te agninI sAkSI vinAno karAyela te vivAhotsava mAtra jalanI sAkSIvALe banaze. jokapAla koI paNa upAyavaDe vinna karavAne samartha che, te have teo pite ja sAkSAta ruSTa bane to tArA mATe kaMIpaNu zaraNabhUta nathI. zuM tArA svayaMvara-maMDapane * manuSyanuM sAta dhAtuvALuM zarIra kahevAya che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 86 ] zrI damayaMtI caritra : dha ra jo, sarga caudame. ekI ja samaye iMdradvArA masta rAjAonuM vadhasthAna banAvIza ? arthAt iMdra palamAtramAM samasta rAjAone mArI nAMkhavA samartha che. kupita thayela yamarAja jo prANIonA prANa harI leze teA zuM tuM kheAparIenI zAbhAvALA zaMkarane ha pamADIza ? varuNa deva jo mahAsAgarane chUTA mUkaze teA kharekhara jagatnA pralaya thai jaze. AvA prakAranA tArA anAdarathI leAkapAleAnAM pragaTela krodhathI, tArA nimitte akAle paNu, kalpAnta kALa upasthita thaze. buddhimAna puruSa utsarga ane apavAda ane mArgane jANavA joIe. huM tattvane jANavAvAlI ! tuM rAjakanyA hovA chatAM A prakAre zA mATe mUMjhAya che ? 99 A pramANe nalanA abhimAnavALA vacana sAMbhaLIne manasvI, zaMkAvALI ane du:khI banelI damayaMtI khelI ke-" he dUta ! tArA kAi prakAranA doSa nathI. te je kahyuM te sarva satya che. huM devAnA pratApane jANatI nathI tema nathI, arthAt devAnI zakti huM kharAkhara samajuM chuM. hAthathI keNu sUryane spazI zake ? kai vyakti be hAthathI sAgarane tarI jAya ? ane pagathI kANu meru parvatanuM ullaMghana karI zake ? ane yuddhane viSe devAne kANu jItI zake ? devA je kaMi icche che te sarva sAdhI zake che-meLavI zake che. A jagatamAM tejasvI te daivAnA koipaNa pratispardhI thai zakatA nathI. mAtra dha, lAbha ke sukhane mATe nahIM parantu te nalarAjAne viSe ja mAruM mana rakta banyu che. A vizvane viSe, ghaNuM karIne niSkAraNa prema pragaTe che. divasanA svAmI sUryane viSe kamalinInI prIti zA mATe thAya che ? mayUra viSathI prasanna thAya che jayAre cakAra tenAthI rudana kare che, zaMkarane dhaturo priya che, jyAre keDA dveSanuM kAraNa che, caMdrane aMgArAne viSe ane sUryane lIMbaDAne viSe prIti thAya che-A pramANe kAine koi vastu pratye aprIti thAya che, jyAre koine kAi pasaMda paDe che. vizrva peAtAnI meLe ja utpanna thAya che ane peAtAnI meLe ja vinAza pAme che, AkAza samu... vizALa brahmajJAna utpanna thAya che ane vAdaLAe tathA jagata nAza pAme che. huM devAnA prabhAva jANuM chuM ane mArA prabhAvane paNa samajI zakuM chuM, te paNa mAruM' mana nalathI kAipaNa prakAre pAchuM pharatu nathI. nala kAI paNa prakAranA mAnavI hAya, guNuthI paripUrNa hAya athavA nirguNI hAya tApaNu, jema cadra AkAza pratye premI bane che tema mAruM mana vIrasena rAjAnA putra nala sivAya anyatra AnaMda pAmatuM nathI. have vadhAre kahevAthI zuM? mAre chelle niSNuMya tuM sAMbhaLI le. jo nalarAjA mArA svAmI na bane te huM pANI, jhera, agni ke gaLAphAMsA ityAdi dvArA mArA prANAnA tyAga karIza-AtmaghAta karIza. devAnA rASane lIdhe mAruM' zarIra nAza pAmye chate temaja mArA maneAratheAnI sAtheAsAtha mArA ava naSTa thaye chate jagatanA prANIo bhale sukhI baneA, kAraNa ke sajjana puruSAnA hRdayane saMtApa karanArA mArA vitathI zuM? Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtInA makkama nirNayathI naLanI vicAraNA. [ 87 ] damayaMtInuM atizaya dukhavALuM, abhimAna yukta temaja zaMkAvALuM vacana sAMbhaLIne nala, inA kAryanI ciMtAvALo hovA chatAM paNa potAnA manamAM atyaMta Azcarya pAmyA. mArA viSe damayaMtIne kharekhara keI nUtana ja anurAga che, vaLI navIna sadAcAra che ane apUrva e prema che to huM bhImarAjAnI putrInI pratiSThAnA zA zA vakhANa karuM? bhavAnaramAM paNa teNI vikRti pAme tevI nathI. A pRthvIpITha para A damayaMtI sivAya evI kaI strI hoya, jene viSe deve prIti kare ? arthAta damayaMtInI joDe heDa karI zake tevI eka paNa strI A kAle haiyAti dharAvatI nathI eTale devoe tenA pratye anurakti darzAvI te ja che. potAnA nirmANa karelA svAmI pratye anurAgavALI kaI strIe, anurAganI yAcanA karatAM evA iMdrAdi devonI gaNanA nathI karI? arthAta eka mAtra damayaMtI ja evI che ke jeNe lokapAlanI mAgaNIne tiraskArI kADhI che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [............................................................******* RELEFT: sa-paMdaramA AREER RE [ upamA dvArA damayaMtIne vaza karavA naLanuM kathana: damaya'tInuM rudana : naLanuM pragaTa thavu te pazcAttApa ] A pramANe manamAM vicAra karIne, peAtAnI mRdu vANImAM kaIMka kaThAratA darzA...vatA, nala, dikpAle pratye ekAMta pakSapAta batAvavApUrvaka matsye nale tane maMtra-ma MtrAdidvArA cakkasa vaza karela che, kAraNa ke samasta devAnA svAmI iMdrane tyAga karIne tane nala pratye prIti thai che. jo tu kadAca, devAnA krodhane aMge AtmahatyA karIza tA tethI teene zuM kalaka lAgavAnuM che ? athavA teA teone pazcAttApanuM zuM kAraNa che? devAne dIna prANIo pratye kai dayA hAtI nathI. peAtAnA para AvI paDatAM pataMgiyA para thu dIpakane dayA pragaTe che ? jema samudramAM DUbatA vahANane kAi zaraNabhUta khanI zakatuM nathI tema leAkapAleAthI bhayabhIta banelAone A jagatamAM Azraya levAnuM kAipaNa sthAna nathI. je tu gaLAphAMsA khAine mRtyu pAmIza tA meghanA svAmI iMdra zu tane nahIM upADI jAya ? jo tuM agni praveza karIne maraNu pAmIza tA agnidevane prApta thayela tuM jAte ja tenA kheALAmAM Azraya lenAra banIza, huM kamalAkSi ! jo tuM jaLane viSe jhaMpApAta karIza tA traNe lene viSe varuNunI kAryasiddhi thai cUkI mAnI le. agara jo anya kAi paNa prakAre tuM tArA jIvitanA aMta lAvIza tA yamarAjanI atithi banIza. A pramANe bhaktithI ke zaktithI, du:khathI yA sukhathI A lekamAM ke paraleAkamAM tuM leAkapAaAnA hAthamAM javAnI che, teA jaldI naLarAjAnA tyAga karIne, dikpAlAnA svIkAra kara. huM bhALI ! mahAmahanA tyAga kara ane pAte ja svanA bhAgivalAse bhAgava. A pramANe prArthanA karatA evA mArI vinatine tuM mAnya rAkhIza nahIM te hamaNAM huM sauthI pahelAM tArA dveSI chuM. ' A pramANe nalanA vANIrUpI mahAmaMtranA hRDha AdezathI vyAkuLa banela teNI ekakrama buddhizUnya banI gaI. dUtanA kathanane cittamAM vizvAsapUrvaka svIkAratI damayaMtI parasevAthI rebajheba, sukAyela kaMThe ane eivALI, bhayabhIta ane dhrujArI yukta banI. priyanA viyAgane temaja tenA asAdhyapaNAne aMta:karaNamAM vicAra karIne asahAya banelI, ayukta netravALI, dIna sakhIjanathI jovAtI ane gADha zAkane lIdhe ruMdhAyelA kaDavALI, Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIne hadaya-saMtApa. [ 89 ] teNI, bhayathI vyAkuLa banIne dhImuM dhImuM raDavA lAgI. DusakA bharavA lAgI. paDavA mAtrathI ja zIrNa vizIrNa thaI jatAM, puSkaLa kesaranA bArIka kaNiyAvALA, kadaMba puchapasamUhane hasI kADhatA teNInA azrubiMduothI bhUmipITha zIdhra suzobhita banI gayuM. he pitA ! krodha pAmelA devoe tamArI putrInA svayaMvara mATe karela mahatsavane niSphaLa banAvyA che. jeNIne pitAnuM ja sukha nathI tevI AzAhIna banela putrI, he pitAjI! tamane zuM sukha Apaze ? he svAmI ! he vIrasena rAjAnA putra naLa! he vivajanane prItipAtra! A lekapAlathI tame mArI rakSA zA mATe karatA nathI? pUrve tamArAthI ArAdhana karAyela te devo tamArA mukhanI zaramathI zuM kAI nahIM jAya? athAt tamane svayaMvara maMDapamAM joyA pachI te devo AgaLa kema AvI zakaze A vivane viSe tamArA mATe mAruM mRtyu thAya te paNa vakhANavA lAyaka che. vaLI tArI sAthe narakamAM paNa rahevuM paDe te paNa mane te ISTa che. je mANasa pahelethI ja A prakAre mArA hRdayane saMtApe che te pAchaLathI svarga dvArA mane kayA prakAranuM sukha ApI zakaze ? vaLI je svargamAM hamezAM pUrve karelA puNyano ja bhagavaTo karavAno rahe che ane dharmano navIna aMza paNa jyAM meLavI zakAtuM nathI temaja uchUkhala svAmI ane kaThora hRdayavALA kare che, tevA samasta svargalakane mAre te namaskAra ja ha ! arthAt tevA prakAranA devakane huM icchatI ja nathI. he pitA ! he mAtA ! he svajano ! zaraNa vinAnI huM konuM zaraNuM svIkAruM? jyAre lokapAlo kopAyamAna thayA che tyAre tamArA paikI keNa samartha che ke je mane mArA svAmI nalane meLavI Ape? mArA A prANe cAlyA jAya che, te he jihuvA(jIbha)! hamaNAM tuM "nala"nA nAmarUpI maMtrane vAraMvAra bola, kAraNa ke teNe mane eka paNa vakhata joI nathI tethI mArA A mRtyusamaye mAruM hRdaya saMtApa pAme che." A pramANe pitAnI samakSa damayaMtIne DusakA bharatI jeIne vyAkuLa cittavALo banela nala, pitAnI devadUta paNAnI kriyAne bhUlI jaIne, AzvAsana ApavA mATe zIvra nIce pramANe suMdara vANu bolyo-"he priyA ! tuM raDatI baMdha thA, athajalano pravAha tArA mukhane malina banAvI rahyo che. he devI ! A nala, kharekhara, tArA caraNamAM ALoTe che te tuM zA mATe duHkhane dhAraNa kare che! he devI! tuM mArA siMhAsananA adha bhAgane zobhAva, he suMdara mukhavALI! tuM mArA usaMgana(kheLAne) Azraya le, are ! are !! bhU!! bhU!! A meM zuM kahI nAkhyuM? upara pramANe belelA mArA vacanane tuM mApha kara-bhUlI jA, kAraNa ke tArA mATe to A mAruM vizALa vakSasthaLa e ja Asana bane." A pramANe damayaMtIne uddezIne kAmottejaka keTalAeka vacana bolatA naLe, krodha vaza banavAthI bhagna samAdhivALA gInI mAphaka, pharIthI paNa pitAnI jAtane devadUta tarIke jANI. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 90 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 2 jo. saga' paMdarbhe. " arere! me mArI jAtane zA mATe prakAzita karI ? devarAja-iMdra mane A saMbadhamAM tathA prakAranA upAla'la nahIM Ape ? me devAnI kAryasiddhi karI nahIM temaja damayaMtIne paNa kheda pamADI-A pramANe mAruM baMne taraphanuM kArya nAza pAmyuM. kharekhara huM atyaMta chetarAye| chuM. A viSayamAM huM prayatnazIla rahevA chatAM mArI bhUla thai gai che, parantu A bAbatamAM IMdra mane doSa ApI zake nahIM. anucita khelanArA A leAkapAlene mAre have kai rIte rajita karavA ? kAraNa ke teo vAjiMtra vinA paNa nAcavAnu` sArI rIte jANe che, arthAt game te prakAre te mane kahI zake che. "" " va nala A pramANe zAkasAgaramAM DUbI jatAM tene manathI ja che. ema vicAratI ane deveMdranI prArthanA-bhajaMgathI viGULa banatI damaya'tI jaldI. zaramanA vizALa sAgaramAM DUbI gai arthAt kRta e nala ja che ema teNe cAkkasapaNe mAnI lIdhuM. saubhAgyazALI nalanA anupama sauMdarya ne joine damayaMtI tenI najIka zIghra besI gai ane zaramarUpI latAnA pAzathI jANe khaMdhAi gai hoya tema cAlavAne, jovAne, khelavAne ke zvAsa paNa levAne zikatamAna thai zakI nahIM. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasi sarga soLame. sirA 8i9 [ bAlacaMda haMsanuM AkAzamAge Agamana: dhaTanAnakarela sphoTa: damayaMtInuM harSita banavuM: naLarAjAnuM adazya thai javuM] mrmrm my dhd 3 A avasare AkAzapathamAMthI Utarato, manane Azcarya pamADate, rUpAnI i m e ghugharIonA vani sarakhA komaLa avAjane karate, potAnA zApanuM tAtkAlika nivAraNa thavAnuM che ema jANIne saMtuSTa ci navALo bAlacaMdra nAmane haMsa tyAM AvI pahoMcyo. tene oLakhIne, nalavaDe sanmAna karAyele ane "jaya" zabda bolato harSa pAmelo temaja vicakSaNa te haMsa bole ke-"mAlatI latAne tRSAgni( retarAvALo agni) saMtApa pamADe tema niSkAraNa vairI te damayaMtIne A prakAre saMtApa pamADela che. saumya AkRtivALA tAruM hRdaya, kharekhara, nirdaya jaNAya che; kAraNa ke kemaLa evA kamaLanuM nAla kaThina ja hoya che. he rAjaputrI ! tamAre nalanA kathanathI leza mAtra bhaya pAmavAnI jarUra nathI, kAraNa ke vANamAM kaThinatA lAvavI e dUtone dharma ja che. mahedrAdi deva balapUrvaka kaMI paNa kArya karatA nathI. strIonuM apaharaNa karavuM te to asurone-rAkSasono dharma che. he rAjana ! teM ATalA samaya sudhI devadUtanuM kArya barAbara bajAvyuM. have tuM kaMThe prANa Avela evI tArI patnI para che. ATalA samaya sudhI virahAgnithI baLatI patnIne duvAkyarUpI pavanasamUhathI vadhAre bALavI te tArA mATe ucita nathI. kemaLa vastuone viSe kamaLatA ane kaThina vastuo paratve kaThorapaNuM darzAvavuM te prazaMsanIya che. jamara kASTha( lAkaDA)ne karI nAMkhe che, paraMtu puSpane jarA paNa IjA pahoMcADato nathI. A rAjaputrI hevA chatAM pUrve, mArA jevA tiyacane (pakSIne ), tArA samAcAra meLavavA mATe dAsInI mAphaka vAraMvAra prArthanA karatI hatI. he rAjA! tuM prasanna thA. huM tane vijJapti karuM chuM ke-devanI prArthanAne damayaMtIe je asvIkAra karyo che te tuM sahana kara. AvatI kAle prAta:kAle thanArA svayaMvara maMDapamAM tuM temaja te lokapAlo Avaze tyAre A rAjakumArI pitAnI IcchAne pAra pADe, mATe te svAmin ! A samaye AvA prakAranA niMdya dUtakAryathI aTake. jaladI tamArA AvAse jAva, kAraNa ke hAlamAM rAtri a9pa zeSa(bAkI) rahela che. iMdranI AjJAthI naimeSI nAmane deva, tamArA ahIMthI javAnI apekSA rAkhIne tamAre AvAse Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ hara ] zrI damayaMtI caritra : krudha 2 jo. sa sALame, rahela che. AvatI kAle magaLa kAryane prApta karanArA tamArA baMnenuM kalyANa thAo !! " A pramANe kahIne catura huMsa kha'nenI rajA laine jaldI cAlyA gaye. huMsanA cAlyA javA bAda iMdrane peAtAnA svAmI nala tarIke jANIne damayaMtI atyaMta harSa pAmI ane tenI sakhIoe, vinayathI namra banIne, namaskAra karIne, nala rAjavInu adhya karyuM. keyUrI ! kesaraNI ! keralI ! ketakAkSi ! kaumArI ! kautukanI ! kaumudrI ! kAmasenA ! kakakhelI ! kaikInI ! kalApinI / kabukaDI ! karpUrakelI! vigere he sakhI ! tame sa baMne hAthamAM jalapAtra grahaNa karA. khAda dharA, vastra, dahIM, caMdana, akSata, ratna ane meAtIe vigerethI jagatanA AbhUSaNarUpa nala rAjAnI pUjA karIne sakhIoe gadgad svare svayaMvaramAM AvavAnu` temane AmaMtraNa ApyuM. khAda satvara UThIne, pAchaLa AvatI damayaMtIne AgrahapUrvaka pAchI vALIne, iMdranA prabhAvavALA ane svabhAvathI dhIra nala adRzya thaI gayA. " Aje mane traNe jagata vazavI anyA che, mArA sarakhI keAi puNyazAlI nathI, kAraNa ke prasanna mahimAvALA mArA svAmI pote ja mAre ghare AvyA ane STiAcara thayA." A pramANe puSkaLa bhIti, Azcarya, harSa, zAka ane lajjAthI vyAkuLa hRdayane dhAraNa karatI, tenA apUrva upAyane ( taka ne ) yAda karatI ane sakhIethI parivarelI damayaMtI zayyAmAM sUtI. A bAju potAnA paDAvamAM pahoMcela ane `ita nale, bajAvela sa hatakA ne kahIne saMtASa pAmelA nagameSI devane iMdra pratye ravAnA karyAM. A pramANe devAnuM kArya karIne, nUtana maMgaLane prApta karelA ane zayyAmAM sUtelA nale rAtrine zeSabhAga vyatIta karyo. suni ane manohara nAmanA be pustakonA racayitA zrI mANiyadevasUrie A apUrva nUtana maMgaLasvarUpa ane nirdoSa nalAyana( nalarAjAnuM cAritra ) racyuM, te ciratraneA, sa MtapuruSanA karNanI zaiAbhArUpa kamaLa samAna suMdara varNavALA khIjo skaMdha sa pUrNa thayA. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo svayaMvara skaMdha sa pahelA [ prAtaHkALanuM varNana : naLarAjAnI jinapUjA, ] G+ dumayaMtI ane nalarAjAne nidrA pamADIne DAkaNu sarakhI rAtri, kukaDAnA dhvanithI *sassadvantaG~~~ cAlI gai arthAta prAta:kALa thayA. bhImarAjAnA hukamathI madhura vANI kheAlanArA pradhAnAe rAjAene khAlAvavAnuM kArya zarU karyuM. bherI ane bhujaMgalathI mizrita vAranArI( vArAMganAe )nA maMgaLa gItA cAre tarapha gavAvA lAgyA. A khAjI devadUtanuM kArya karavAthI thAkI gayela, temaja sUtelA naLane prAta:kALe vaitAlikAe ( stutipAThakAe ) jagADayA--" A jagatamAM dAnavaDe yAcaka janAnI samagra icchAone ane kIti thI samasta dizAene pUrNa karate saMpUrNa zAstrAbhyAsI ane dharmotmA vIrapuruSa jayavata bane che. kalAnI krIDArUpI sitAne pAra paheAMcelA, jayalakSmIrUpI strInA kaMThanA AbhUSaNu sarakhA, sadAcAraparAyaNa evA he nalarAjA ! tame vIrasena rAjAnA kuLamAM dharmAvatAra che. bharata rAjAnA kularUpI kamalinIne vikasita karavAmAM sUryaM samAna, vizALa yazavALA tamArI buddhi DAbhanA agra bhAga jevI tIkSNa che ane tamArA hAthamAM zyAma krAMtivALuM khaDga che. kIrti samUhavaDe kSIrasAgarane jItI lenAra, duzmaneAnI senArUpI meghazreNIne vikherI nAkhavAmAM pavana samAna,vIra puruSAne viSe zirAmaNa huM nala ! tAruM' kai rIte vaSa~na karIe ? kAraNa ke jagatane viSe tuM gaMbhIra ane dhIra che. huM nala ! jainadhama nA pracAra karavAmAM pravINa pramAda, bhAvanAvALA, kIrtimAna ane bIjAeAnA satkAra karavAmAM tu tatpara che, tethI tArA samAna anya koi A vizvamAM nathI. kharekhara AzcaryanI vAta che ke-nala rAjAnA A guNugAna caMdana rasanA lepa vinA paNa zItaLatA arpanAra che, maMtra vinA paNa jagatane vazIbhUta karanAra che temaja samudrathI nahI utpanna thavA chatAM amRta sarakhu che. jeoe spaSTa varNavALI nalastuti eka kSaNa mAtra paNa sAMbhaLI che tee ApelI ke grahaNa karelI vastune yAda karI zakatA nathI, temaja A Utu che ke ThaMDu che tene paNa jANI zakatA nathI, arthAt te zuNagAnane viSe layahIna banI javAthI vabhAna paNa bhUThThI jAya che. he mAgama, nyAya, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [94] zrI damayaMtI caritraH AMdha 3 je. sarga pahele. thiI purANa, vedanA paramArtha-rahasyane jANanAra ! he yAcaka janarUpI cAtakasamUhane manahara suvarNarUpI jala arpanArA ! vAva, kUpa, sarovara ane cetyathI pRthvIpIThane bhUSita karanAra ! atyaMta nirmaLa pitAnI kIrtirAzithI caMdrane paNa jItI lenAra ! bAlavayathI kalikAlanA prabhAva rahita ! dharma ne karavAmAM tatpara temaja abhyadaya pAmela he nala ! tamArA mATe niraMtara suprabhAta che ! atyaMta nirmaLa ! niSkapaTI ! nUtana kamaLanA patra jevA caraNavALA | saMgrAmamAM ati capaLa ! samasta subhaTanA madane haranAra ! pANu yukta megha jevA ! megha jevA gaMbhIra vanivALA ! kAmarasamAM ati nipuNa ! bhAratanA vaMzamAM janmelA ane bhayabhIta prANIone zaraNabhUta he nala ! tame jaya pAme. he vaibhavane ApanAra ! zatruone naSTa karanAra nala rAjA ! prAta:kALe sUrya bhagavAna tamane bhamarAonA samUhe DolAvela kamaLa pAMdaDAvALA praphulla kamaLasamUhadvArA zarIrane zobhAvavApUrvaka sukha Apo ! kAmakrIDA karavAthI thAkI gayelA lekene sukha ApanAra, samagra vRkSonA puSpasamUhane kheravate, zramajanya parasevAnA biMdune dUra karatAM A prAta:kALane ThaMDo pavana dareka dizAmAM vahI rahyo che. suvarNamaya, devonA vAsavALA A udayAcala parvatanA zikhara para manahara aruNanI kiraNabe paDatI jovAya che, to he rAjan ! sUryodaya samaya thaye che, eTale nidrAne tyAga kare." A pramANe stutipAThakenI vANI sAMbhaLIne anupama vaibhavavALA, kamaLa jevA mukhavALA ane rAjAone viSe tilaka samAna nale zavyAne tyAga karIne jaldI prAta:kArya karyuM. pachI bhaktibharapUra hadayavALA zreSTha nale naivedya, pu5, phala, caMdana, dhUpa, dIpa, jala ane akSata-A pramANe aSTaprakArI pUjA dvArA paramAtmAnuM arcana karIne atyaMta harSita banela caturaziromaNI jale nIce pramANe paramAtmAnI stuti karI. "upamA na ApI zakAya tevA ! zAzvata ane nAbhirAjAnA putra he zrI RSabhadeva bhagavAna ! je leke vizvanI racanA karanArA ane kamalAsana para beThelA evA Apane namaskAra kare che, teone koI divasa brahmA paNa parAbhava karI zakato nathI. he mahezvara ! he sarvajJa paramAtmA zrI RSabhadeva ! jaTArUpI mukuTathI suzobhita mastakavALA ane kAmadevanA abhimAnane daLI nAMkhanArA temaja vRSabha lAMchanavALA Apane je bhavya prANIo hadayane viSe dAve che teo zIdhra muktipadane prApta kare che. he lakSamInA AdhArabhUta ! narakano nAza karanArA, saumya svarUpavALA ! zrIvatsanA lAMchanavALA ! zAzvata ! vizvanA svAmI ! suMdara tejasvI kAMtivALA ! he vibhu! puruSane viSe uttama he jinezvara bhagavaMta! tamane namaskAra karIne loko potAne priya evI kaI vastu meLavI zaktA nathI?" A pramANe puruSetama, sukha karanAra, traNa jagatanA svAmI paramAtmAne praNAma karIne, svayaMvara maMDapamAM javAnI icchAvALA nale vastrAbhUSaNa paheryo. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga bIjo. [ svayaMvara maMDapanu varNana ] A bAju kuDinapuramAM vIra, mahAbhujAvALA ane vizvanA sugaDha samAna rAjAe ==== svayaM svayaMvaramaMDapamAM AvI paheAMcyA. pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNa dizAnA je rAjavIe hatA te svayaMvarama'DapamAM bhUmitalanA pradezamAM ekatra thayA. A rAjAe paikI keTalAka kulIna rAjavIe damayaMtIne varavAne, keTalAka uddhata ane abhimAnI rAjAe tenu apaharaNu karavAne, ane keTalAka mahAsattvazALI bhUpA tene najare jovAne jhaMkhatA hatA. te rAjAe paikI kAipaNa evA na hatA ke je kAmavaza na banyA hAya, kAipaNa evA rAjA na hatA ke je A svayaMvara maMDapamAM Avye na hAya, temaja keipaNu rAjavI evA na hatA ke je sAmarthya hIna hAya. te sthaLe vizvakarmAne paNa cittamAM camatkAra pamADe tevA suvaN maya UMcA mAMcaDAe zeAlI rahyA hatA. te macA para rahelA ratnasiMhAsanA upara beThelA rAjAe parvatanA zikhara para beThelA kesarIsiMhanI zeAbhAne dhAraNa karI rahyA hatA. te svayaMvara maMDapanA mAkAzapradeza, sadhyA kALanA vAdaLAM sarakhA lAla caMdaravAethI DhaMkAI gayA hatA, te jANe ke rAjAonA snehanA sAkSAt dehadhArI vasro hAya tema jaNAtuM hatuM. suvarNanA iMDA sarakhA suvarNanA kaLazeAthI te maMDapa zeAlI rahyo hatA te jANe ke, jemAM dvArA khAlasUrya UgI nIkaLyA DhAya tevA AkAzapradeza jevA jaNAtA hatA. vAraMvAra baLatA kapUra ane kRSNANuruthI pragaTela dhUpasamUhathI daze dizAe bharAi gai hatI te jANe ke akALe pragaTela megharAzi hAya tema jaNAtuM hatuM. tyArabAda tata-vistRta, dhana-gADha, Anaddha-ba dhAyela, zRSira-chidramAMthI nIkaLatA, ane akSara-spaSTa anatA-A pramANe pAMca prakAranA bhedavALA ni ekI sAthe ja thavA lAgyA. mRda Mga, za Mkha, majarI, DhAla, jhAlara, veNu, vAMsaLI, voNA, DakakA-nagAruM ane DamarunA dhvani thavA lAgyA. A pramANe upara jaNAvelA aneka vAdyo temaja anya prakAranA, dizAonA sukhasAgeAne bharo detA saMpUrNa ( nizcaLa ) avAja thavA lAgyuM. te samaye mAMcaDe-mAMcaDe, dareka daravAje, pratyeka rAjAnI samakSa, dareka samaye vicitra Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 96] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 3 je. sage bIje. prakAranA lAkho game nATake thavA lAgyA. te, sArathio, brAhmaNa, pratihArIo ane vArAMganAonI kaI paNa mANasa gaNatrI karI zakatuM nahatuM. A samaye samasta rAjAonA abhimAnane naSTa karanAra kaicakarNa nAmanA rAkSasane haNanAra nala rAjA svayaMvara maMDapamAM AvI pahoMce. bAda AgaLa cAlatA pratIhArIethI banAvAyelA mahAmaMca upara, jema zaMkara kailAsa parvata para caDhe tema, nala rAjA caDhyA. jyAre nala rAjA potAnA suvarNa siMhAsana para jaIne beThA tyAre bIjA rAjAo jANe bhUmipradeza para rahelA hoya tema dekhAvA lAgyA. jyAM sudhI nala rAjA nahatA. AvyA tyAM sudhI ja te rAjAonI kAMti jaNAtI hatI, paraMtu navA rAjAnA Agamana bAda te sarvenI kAMti kSINa banI gaI. game teTalA prayatna karavA chatAM paNa nalanI zebhAnuM anukaraNa karI zakAya nahIM, kAraNa ke TIMTeDe game tevI spardhA karavA chatAM kadI paNa haMsanI cAla cAlI zakato nathI. te samaye, jema caMdrakathI motInI mALA ane nakSatrasamUhathI caMdra zobhe tevI rIte bhUpAlAne viSe tilaka samAna nala rAjAthI te svayaMvara maMDapa zobhI UThyo. A pramANe manahara svayaMvara maMDapanI zobhA thaI rahI hatI tyAre IMdra vigere lokapAla cittamAM vicAravA lAgyA ke-kharekhara, A damayaMtI nala sivAya devene paNa IcchatI nathI, te have ApaNe zA mATe nalanuM svarUpa dhAraNa na karIe? kadAca nalanA bhamathI damayaMtI ApaNane vare-A pramANe vicAraNA karIne teoe nalanuM rUpa dhAraNa karyuM ane teo sarva ekadama nala rAjAne vIMTaLAIne besI gayA. temaja AzcaryAnvita banelA nala rAjAne kaSTigocara thayA. Adarza (ArIso-kAca) vinA pragaTelA ane pitAnA pratibiMba sarakhA te cAre dethI nile zAkhanI jema pAMca rUpane dhAraNa karyA. pAMca prakAranA kalpavRkSethI, naMdanavananI keDI(mArga) zobhI UThe tema nalanI AkRti dhAraNa karanAra te devothI rAjAnI zreNI zobhI UThI. - iMdrAdi dene te maMDapamAM AvelA jANIne kosukI badhA de tyAM AvI pahoMcyA. vIMjhaNAthI prada( parasevo ) rahita banelA, kutuhalane lIdhe AMkha nahIM mIMcatA temaja chatrathI jemanI mALA karamAI nathI tevA bhUpAle ane deve vacce koIpaNa prakAranI bhinnatA rahI nahIM. (devane prasveda hoya nahIM, nirnimeSapaNuM hoya-teonA netro karI mIMcAya nahIM temaja puSpamALA kadI karamAya nahIM) akhaMDa kAMtivALA yakSe, gavaSTa gaMdharvo, kinnare ane kiMguruSe paNa zIvra tyAM AvI pahoMcyA. vaLI azvatara ane kaMbala jAtinA sarpo sAthe takSaka, karkoTaka, zaMkhacUDa vigere mahAsarpo paNa AvI pahoMcyA. sapane svAmI vAsukI nAgarAja pAtAlakanyAothI (saNiethI) cAre bAju eka jAtano saMvatsara. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtInA svayaMvarane viSe AvelA brahmAdi de. cAmarovaDe vIMjhAte te maMDapamAM AvI pahoMce. najaramAM nahI AvatI ane mAtra sparzathI grahaNa karI zakAya tevI kAyA(deha)ne dhAraNa karatA temaja prakRtithI caMcaLa vAsudeva svayaMvara maMDapanI cAre bAju bhramaNa karavA lAgyA. atyaMta UtratapaNAne lIdhe dizAbhAgone bharI detA vRddha pitAmaha-brahyA te svayaMvara maMDapane viSe na AvyA paraMtu dUrathI ja tene jovA lAgyAM. (brahmAne deha ghaNe UMcA tethI maMDapamAM samAI na zakavAne kAraNe dUra ja UbhA rahyA) pitAnI patnI lakSmIne capalA-asthira jANIne, pitAnA gharamAM chidra paDavAnA zaMkAthI, viSNu pitAne pAtAlaAvAsa choDIne tyAM na AvyA. "pitAnA pade nala AvanAra che" ema jJAnabaLathI jANIne, damayaMtIne pitAnI putravadhU mAnato kubera paNa te svayaMvara maMDapane viSe na AvyuM. vaLI pitAnI priyA pArvatIthI rekAyela zarIranA adha bhAgane aMge eka pagavALA, zRMgAra rasamAM atyaMta prIti hovA chatAM paNa, zaMkara te sthaLe AvI zakayA nahIM. ( zaMkaranuM ardha nArI svarUpa che, eTale teo je Ave te pote hAsyAspada bane tevI zaMkAthI, pitAne A viSayamAM atyaMta prIti hovA chatAM AvyA nahIM. ) leke pitAne joI gabharAI uThaze evI AzaMkAthI rAkSase te nayanamanahara sthAnane paheregIranI mAphaka dUra rahIne ja jevA lAgyA. jaMbadvIpa vigere dvIpanA anAvRttAdi svAmIe temaja nadI, sAgara ane parvatanA adhiSThAyako AvI pahoMcyA. apsarAo ane siddhapuruSa, nAradAdi RSio ane budha vigere grahathI AkAza chavAI gayuM. sarvajJa tIrthakara bhagavaMtanI divya sabhAnI mAphaka te vayaMvaramaMDapamAM traNe leka krIDAmAtramAM samAI gayA. (rAjavI vigerenA AgamanathI mRtyuleka, devonA AgamanathI svargaloka ane nAgarAje, yakSo ane rAkSasa vigerenA AgamanathI pAtAla leka-A pramANe traNa lekanA gaNanI jANavI.) jema mahAsAgara samasta nadIonA jalasamUhane pitAmAM samAve tema bhImarAjAe samasta vyaktionA Agamanane sahana karI lIdhuM paraMtu teo aMza mAtra paNa mUMjhAyA nahIM. bIjA prasaMgomAM paNa devenuM AhavAna karAya che te pachI jyAM deva pite ja svayaMvara tarIke AvyA hoya tene mATe zuM kahevAnuM hoya? te vakhate bhUmipITha para, daze dizAomAM temaja AkAzamaMDapamAM judI judI bhASAo dvArA belatA lokone e apUrva prakArano kolAhala thaye ke je brahmAMDarUpI pAtrane pheDI nAkhavAne samartha hato. traNe bhuvananA lekenA tevA prakAranA saMgamathI, jANe hAthathI pakaDI zakAya teTaluM AkAza nIce AvI gayuM. daze dizAo jANe eka-bIjAne maLI gaI hoya 13. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 98 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 3 je. sarga bIjo tema jaNAtuM hatuM ane pRthvI cAre bAjuthI jANe UMcI thaI gaI hoya tema jaNAtuM hatuM. meghAe pRthvIne sugaMdhI jalathI jaldI siMcana karyuM, malayAcalanA pavane jaladI vIMjhaNArUpa banI gayA athAt maMda-maMda vAvA lAgyA ane devAMganAoe vRSTi karela Adra siMdUranA samUhane lIdhe prAta:kALanI suMdara saMdhyAne bhAsa thavA lAgyo. vaimAnika devo uparAuparI goThavAI javAthI samagra AkAzapradeza raMdhAI gayA che ane Ide pote ja AvIne mane aMdhI lIdhe che, te have A viSayamAM zuM thaze ? ema vicArate nala rAjA hRdayamAM atyaMta bhayabhIta banI gaye. USUCUSUSUSLELSUS4546 USLES TUE, URBANESE URSESSIST MEET UUSUSULUCULULUCULUL tKHtbtbtKHtbtKHtbtKHtbtm [bhIma rAjAnI ciMtA devoe zAradAdevInI karelI stuti.] geDong Dong Dong Dong Chang Chang Chang De $ na saMbhavI zake tevA te samudAyane ( deva, dAnava vigerenA) joIne bhImarAjA E-~-~-~~ ~ vismayAnvita banIne manamAM vicAravA lAgyA ke-mArA svayaMvara mahotsava prasaMge deva, dAnava, manuSya ane sApa potAnI IcchAthI ja AvyA che tethI huM dhanyavAdane pAtra chuM. kharekhara dareka kanyAone viSe mArI putrI damayaMtI bhAgyavatI che ke jene jovAne mATe manuSya ane de AvyA che. bhAgyame A badhuM mahatsavane ucita banyuM che, paraMtu AvelA rAjAonA gotrano paricaya kaI rIte karavo? mArA rAjyamAM evI keIpaNa vyakti nathI je A rAjavIonA nAma, sthAna ane trAdino paricaya Ape. kadAca mArI putrI jenA kuLa ane zIla (sadAcAra) jaNAyA nathI tevI vyaktine je vare te mArA kulane viSe kalaMka lAgaze ane bIjAone IrSyA thaze, te hamaNuM mArI putrIne asahAya evo huM zuM karuM? kharekhara A viSayamAM mArI viDaMbanA-kadathanA thaze. athavA to cakrezvarI devI ane damanaka muninI prasannatAthI jenI prApti thaI che, vaLI jenA kapALamAM alokika tilaka che, jenA janmasamaye divya vANI thaI hatI, vaLI jenA svayaMvara mahotsava prasaMge devonuM AvA prakAranuM Agamana thayuM che tevI ati bhAgyavatI ane pavitra janmavALI damayaMtInA bhAgyathI kheMcAI kaI paNa vyakti zuM sAhAya nahIM kare ? A pramANe bhIma rAjA ciMtAgrasta banyA tyAre damayaMtInA praveza-samayane jANIne, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA ma - -- zAradAdevInI stuti. [ 99 ] svayaMvara jevAnI IcchAne lIdhe AvelA ane utkaMkti banelA dee zAradA devInI nIce pramANe stuti karI ke he devI ! jema sAgara para vAdaLAo vRSTi kare te niSphaLa che tema varNana karavAnI tamArI kuzaLatAnA ame tamArI samakSa zA vakhANa karIe? arthAt tamArA vakhANa tamArI pAse karavA nirarthaka che. vaDavAnalanuM zamana vigere devonA hajArogame kAryo haMmezAM tuM kare che, te he sarasvatI devI ! A prasaMge tame zetrAdine paricaya Apa. tamAre mauna dhAraNa karavAne A avasara nathI. he paramezvarI ! deve vara tarIke che, vadhU tarIke damayaMtI che ane ame tamArI prArthanA karanArA chIe te damayaMtIne sahAya karavAne mATe tame maherabAnI kare ! traNe bhuvananI janatAthI vyAsa, samagra paMDitethI suzobhita AvA prakAranI sabhA pUrve thaI nathI ane bhaviSyamAM thaze nahIM. AvI divya sabhAmAM tamArA sivAya bIjuM kaI bolavAne samartha nathI, kAraNa ke sonAnA maMdiramAM kAine (lAkaDAne) ghaTa zebhate nathI, to he zAradA ! lajajAne tyAga karIne, haMsanA sakaMdha parathI jaldI nIce Utaro, devanI prArthanA saphaLa karo ane maunano tyAga karo. bhaya-vihavaLa banela bhImarAjAnI ciMtAne dUra karo ane he bhagavatI ! damayaMtI pratye prasanna thAo." A pramANe devonA kathanane svIkArIne temaja "A avasara ucita che' ema vicArIne bhagavatI sarasvatI devI pRthvIpITha para bhImarAjAnI sabhAmAM AvI pahoMcyA, ane bhImarAjAe paNa, zAstromAM varNavAyelA manahara utkRSTa aMgavALI, gaMgAnA majAnI mAphaka veta vastrane dhAraNa karanArI, motIonI adabhUta mALAne dhAraNa karatI ane jANe kapUranI latA(vela) hoya tevI te sarasvatI devIne pitAnI samakSa nIhALI. pitAnI dehakAMtithI caMdrakalAnI jema daze dizAone acAnaka prakAzita karatI sarasvatI devIe utAvaLe uThelA bhImarAjAe vivekapuraspara ApelA arthane prApta karyuM-bhImarAjAe zAradAdevInI pUjA karI. thatAM uttama zakune ane varAdithI "A keI devI AvI pahoMcyA che," ema vicAratAM ane ciMtAgrasta bhImarAjAe, kavisamUhane kAmadhenu samAna ane sanmAna arpanAra sarasvatI devIe jaNAvyuM ke-"he vaMdabhInA pitA ! ciMtAne tyAga kara. mane tuM tArA svajana tarIke jANa tArI putrInI samakSa huM, AvelA samagra vIranA kuLakramAdinuM varNana karIza. bAda na jItI zakAya tevA darzane tiraskAra karanAra ane bhImarAjAe arpaNa karela suvarNa chaDIne sarasvatI devIe svIkArI. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] zrI damayaMtI caritra H skepa 3 je. sarga ce. sarga ceAtha. [ damayaMtInuM svayaMvara maMDapamAM Agamana : rAjAonI utkaMThA. ] . A bAju damayaMtInA pravezane sUcavatA gaMbhIra svaravALA, gADha dhvanivALA I = == ane dhIra temaja suMdara che te prakAranA vAghavize vAgavA lAgyA. megha sarakhA te maMgalasUcaka mRdaMganA dhvanie jagatanA prANIonA manarUpI mayUrane nacAvyA. hajAra puruSathI upADI zakAya tevI, sUrya samAna teja svI, hajAra zikharathI vyApta, IsabhA (saudharma) sarakhI, puSpasamUhane aMge phINavALI, terAne aMge IndradhanuSa yukta, caMdaravAne lIdhe saMdhyAkALanA vAdaLA sarakhI, dhvajAone kAraNe vIjaLI yukta, cAra khUNAvALI, cAra daravAjAvALI, catura zilpIoe ghaDelI evI ratnamaya zibikA upara sakhIothI vITaLAyelI damayaMtI caDhI. te zibikAnI pAchaLa dama, damana ane dAta nAmanA damayaMtInA traNe bhAIo sainya sAthe sajja thaIne cAlavA lAgyA. kapUra, jhArI ane tAMbUlanA pAtranI sAthe, pALelA mayUra, keyala ane popaTa vigere manaraMjana karanAra pakSIo ItyAdi rAjya upakaraNathI vyApta hastavALI mokhare cAlanArI damayaMtInI dAsIo rAjamArga para cAlavA lAgI. caMdrakalA sarakhI damayaMtIne najIka Avela jANIne traNe lokavAsIonI te samasta sabhA kSebha pAmI. samudramAMthI utpanna thayela jANe amRta hoya tema sabhAmAM praveza karatI teNInuM deva, asura, manuSya ane sade netranA cheDAthI sauMdaryapAna karavA lAgyA. devadUtapaNAnuM kArya karavAthI jANe nalane zikSA karavA mATe ja hoya tema pAraka phasA sarakhI baMdhUka jAtinA puSpanI mALA laIne damayaMtI AvI pahoMcI. mitronI sAthe vArtAlApa karatA keIeka ughADelA mukhavALA rAjAe tAMbala levA mATe pitAnA sthagidhara pAse hAtha lAMbo karyo. kamaLane vaLagI rahelI pAMkhaDIone chUTI pADatA keIeka rAjAe kamaLanI kaLIne dhIme dhIme UghADI, tarjanI ane madhya AMgaLInA AMtarAmAM nAgaravelanA pAnane mUkIne, tene atyaMta dabAvatAM keIeka rAjAe te pAnane zIdhra chedI nAkhyuM. potAnA mitronI sAthe ramatA keIeka rAjAe potAnA baMne hAthanI aMdara rahelA pAsAone, bAjI jItI levAnI vicAraNAthI pheMkyA. damayaMtInA anupama darzana mAtrathI ja rAjAonA sADAtraNa karoDa rAma vikasita thayA ane zRMgArarasanA jalasiMca nathI sAte dhAtuono bhaMga thaye temaja mana-vacana-kAya, tadrupa (damayaMtImaya) banI gayA. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIne joyA bAda rAjAonI vicAraNA. [ 101 3 2 "A ahIM rahelI bhImarAjAnI putrI damayaMtI che, jene bhAlasthalamAM svAbhAvika rIte ja tilaka prApta thayela che. vaLI tene ApaNe kSaNamAtra joIe tethI paNa ApaNe lIdhe mArga-zrama sarvathA prakAre saphala thaye che. traNe lekanA prANIothI praNAma karAvA lAyaka ane traNa kALane jANanAra kevaLI bhagavaMtee je mokSalakSamInI prApti karIne khare. khara teoe atyaMta duSkara kArya karyuM che, kAraNa ke teo jANatA hatA ke bhaviSyakALamAM damayaMtI sarakhuM strIratna thavAnuM che. (AvuM strIratna thavAnuM che ema jANavA chatAM mokSamAM javuM te zuM eka chuM duSkara kArya che ?) veSa, vaya, parijanavarga, vaibhava, zreSTha kula, sauMdarya, athavA teNInA vilAsanuM ame zuM varNana karIe?--A pramANe te samaye damayaMtInA eka eka nirUpama guNane vicAra karatAM rAjAe gahana vicAramAM paDI gayA. bIjA rAjAonI te zI vAta karavI ? paNa dhIrajavatAmAM zreSTha nala rAjA paNa damayaMtIne joIne vyAkuLa banI gaye. je pitAnA bAhubaLathI narmadA nadIne tarI jAya te vyakti paNa varSARtumAM narmadAne pAra karI zakatI nathI. pitAnA Icchita arthanI prAptine mATe sAvadhAna, gaIrAtre banelI ghaTanAne kAraNe zaramathI ati maMda evI A zuM kaI abhinava rUpavALI bIjI kaI che ? tevI rIte dekhAtI damayaMtIe nala rAjAnA hRdayamAM Azcarya pragaTAvyuM. arthAta rAtrine viSe joyela ane atyAre jovAtI damayaMtI zuM eka ja che? tevA prakAranuM Azcarya nalane thayuM. gaI rAtrie dene mATe dUtakArya karanAra, ane prAta:kALe te nalane varavAne mATe svayaM ja AvavAthI, hamaNA ja damayaMtI pitAne varaze evI vicAraNAthI te manamAM atyaMta zarama banI gaye. nalane joIne bIjA rAjAoe damayaMtIne varavAnI potAnI AzA choDI dIdhI. nale paNa potAnA cArarUpa banAvyA ane traNa bhuvanane viSe koIpaNa vyakti damayaMtIne varavAne mATe daDha nizcaya karI zakI nahIM. A jagatamAM koIpaNa vyakti saMpUrNa sukhabhAgI hotI nathI, dAridraya puruSe dhanavAnI IrSyA kare che, kAraNa ke dhanavAnane zaTha puruSane niraMtara bhaya rahe che. te samaye jagatane viSe damayaMtI jevI ke strI strI samAjane viSe nahatI ane teNIne jovAnI icchA sivAya puruSone bIjuM koI kArya nahatuM, zRMgArarasa sivAya bIjo koI bhAva nahato ane kAmadevanI spardhA karI zake-kAmavaza na bane te kaI paNa vIra puruSa nahetA. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 102 ] zrI damayaMtI caritra H aMdha 3 je. sarga pAMcame. A sarga pAMcame. [ zAradAdevIe svayaMvara maMDapamAM Avela devAdikanuM kareluM varNana. ] yoonymoga-moga bAda hAthamAM grahaNa karela dedIpyamAna suvarNadaMDane aMge AkAzathI chUTA paDI &oemsegayela svarganA vilAsane dhAraNa karatI ane daMtapaMktinI kAMtithI akALe paNa cAMdanInI zobhA dhAraNa karatI sarasvatIdevIe pote ja balavAnI zaruAta karI: are ! traNa bhuvanarUpI AvAsane TakAvI rAkhavAmAM taMbha samAna ! sura, asura ane rAjAo ! damayaMtIne jotAM evA tame, kSobhane tyAga karIne sAMbhaLo-dhyAna Ape. traNa lekamAM, kamaLanA makaraMdane cUsavAmAM bhramara sarakhA yuvAna puruSamAM, damayaMtIne joyA bAda, kaDo varSe paNa tRpti prApta karI zake te kaI puruSa che ? kalpavRkSanI bhUmi samAna tamArA A sabhAsthAnane viSe, pitAnA AtmAne saphaLa karavAne mATe damayaMtI AvI pahoMcI che. he mRgAkSI! AdarapUrvaka tuM A bAju tArI najara pheMka. yuvAna manuSya ane devothI paripUrNa A sabhA che. huM bAlA ! caMdananAM vilepanavALA A lAkhegame yakSe tane varavAne mATe taiyAra thayA che. keInA paNa bhaya rahita, temaja tIrtho lekamAM rahenArA yakSe nidhAna para svAmItva sthApIne pitAne samaya vyatIta karI rahyA che. asaMkhya evA A sarvane tuM najarathI nihALa. te sarvanuM juduM juduM varNana karavAmAM Ave te karoDo varSa cAlyA jAya. he svayaMvara ! je tuM ciMtA rahita paNa akSaya vaibhava-vilAsane ichatI he to keI eka managamatA yakSane tuM svIkAra-vara." A pramANe zAradAdevIe kahevAthI bhaktivALI ane te sarvane praNAma karatI te dhanya damayaMtIne, zibikA upADanArI dAsIe bIjI bAju laI gaI. bhaktithI avanata mastakavALI zAradAdevIe puna: kahyuM ke-"gavIMcha, svara ane grAmarUpI sAgarane pAra karavAmAM nokAnI zobhAne dhAraNa karatA temaja tuMbaDAyukta UMcA daMDavALI viNAne dhAraNa karanAra A gaMdharvo che. (gaMdha vINAvAdanamAM atIva kuzaLa hoya che. saMgIta e ja temane priya viSaya hoya che.) he kalyANuM ! ATalA mAtrathI ja lokone svarganI pRhA thAya che, kAraNa devakamAM haMmezAM gaMdharvonuM gIta-gAna zarU Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G G zAradAdevIe svayaMvarama'DapamAM Avela devA ane rAjavIonuM zrImaya'tI pAse kareluM varNana. pRSTha-102 P Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAradAdevIe devonuM karela varNana. [ 103] ja hoya che. A pramANe teonuM kIrtana karAyA bAda dhRSTatAthI teo tarapha daSTi pheMkatI damayaMtIne sarasvatI devIe punaH kahyuM ke-"he kamalanA jevA mukhavALI! tane zuM khabara che ke--hajAra mukhavALA nAgarAja vAsukI ahIM birAje che? tane bolAvavAne nAgeMdra sivAya keNa samartha hoya? kemake temanA mukhamAM be jIma rahelI che. vaLI tenA bhUvanane viSe prakAzita dehakAMtivALA A takSaka, karkoTaka ane zaMkhacUDa vigere subhaTo che. he bAlA ! tArA kapALane viSe rahelA tilakanI mAphaka jemanI phaNAnA maNio prakAzasamUhathI divase paNa dizAsamUhane prakAzita kare che. devane samUha to naMdana vanamAM ja krIDA karanAre hoya che jyAre A nAgeDho traNe bhUvanane viSe vilAsa karanArA hoya che. vaLI vaitADhaya parvata para rahenAra, kheda rahita A zreSTha vidyAdharo ekatra thayelA che. nami ane vinaminA kuLamAM janmelA, judA judA nagaromAM rahenArA ane iMdranI RddhinI paNa spadho karanArA A gAMdhAra ane rohiNeya jAtinA vidyAdharo che. je gAMdhIne viSe tane prIti nathI, sarSo pratye tane rAga-prema nathI, lAkhogame yakSo paratve tane saneha nathI ane asurone viSe tAruM mana nathI to pachI sAmAnya, mAMsa khAnAra pizAca ane bhUta vigere prakAranA vyaktonI to vAta ja zI karavI? he damayaMtI! mane jaNAya che ke-tane devonI divya suSTi pasaMda nathI. vAstavika jJAnavALA, bhujabaLavALA ane krIDAsakta devasamUhathI, caMdra jevA mukhavALI he damayaMtI! je tAruM citta haraNa na karAyuM hoya te have A rAjavI-samUha pratye naja2 kara. A pramANe tevA prakAranuM pralobhana ApavAmAM catura sarasvatI devIthI sUcanA karAyelI damayaMtI, jema gaMgA devalokathI pRthvI paTa Ave tema, rAjavIonI sabhAmAM vegapUrvaka AvI pahoMcI. SEXKXKXKkX che. sarga chaThTho che NER [ zAradA devIe karela svayaMvara maMDapanA rAjavIonuM varNana] week 000000000000000000 che pachI zAradA devIe trAMsI najare jotI, prasanna cittavALI ane kaLazanI spardhA zkare tevA stanavALI damayaMtIne kahyuM ke "he caMdra jevA mukhavALI! sUryavaMzanA bhUSaNarUpa, ayodhyA nagarInA rAjA zrImAna hatuparNa che. he kamaLa jevA netravALI ! rAjAonI lakSamInA AzrayabhUta ane janatAnA zokarUpI malane Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - [ 104 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 3 jo. sarga cho. haranAra evA A RtuparNa rAjAne choDIne kaI vyaktine varavAne tuM Irache che?" tyAre A pramANe bolatI sarasvatI devIne, damayaMtIe, kaLInA mIlananI mAphaka pitAnA baMne hastane krIDApUrvaka joDatI, mauna rahevA mATe vijJapti karI pachI pitAnI samakSa rahelA keTalAeka rAjavIonI veSabhUSA-sajijata AkRti jevAthI, tenA pratye udAsIna bhAvane pragaTa karatI pate temaja dAsI te sthaLathI zIghra AgaLa cAlyA. bAda zAradAdevIe teNIne jaNAvyuM ke---"he kuzAMgI! A aMgadezano svAmI purapakaDinI nagarImAM rahe che. raNasaM. grAmane viSe, hastIonA gaMDasthaLane bhedatuM ane motIone veratuM temaja hastarUpI sarovarane alaMkRta karatuM A rAjAnuM kharka meghanI mAphaka zobhI rahela che." tevAmAM damayaMtInA IzArAthI sUcana karAyelI dAsIe, A pramANe stuti karatI sarasvatI devIne aTakAvI. bAda bIjAne harSa pamADatI zAradAdevIe pharIthI paNa vicakSaNa damayaMtIne A pramANe jaNAvyuM ke "matsara vinAno ane guNavAna takSazilAnA A rAjAne tuM cAha. puruSane viSe zreSTha A rAjA zArga dhanuSanI dorIne potAnA karNa paryanta kheMce che temaja vidvAna puruSonA guNane paNa pitAnA karNamAM praveza karAve che, athota te zaktizALI che ane sAthosAtha guNavAna puruSonI kadara karanAra paNa che. kharekhara amane AzcaryakAraka hakIkata e che ke-eka kriyA karatI vakhate (dhanuSa kheMcatI vakhate ) te potAnI muSTine baMdha kare che jyAre bIjI kriyAmAM pitAnI muSTi ughADI mUke che eTale ke vidvAnone vipula dAna Ape che. vaLI A rAjA amane (bANane ) parvata para ke vA para pheMkate nathI tethI amane adhika lajajA utpanna thAya che ema jANe vicArIne ja hoya tema duzmanone nAza karanAra te rAjAnA bANe, raNasaMgrAmane viSe, lAkaDIrUpe banIne pRthvI pITha para ja nAza pAme che arthAta paDI jAya che. vaLI A rAjAne paMDita puruSe bRhaspati tarIke, yAcaka jana kalpavRkSa tarIke, strIo kAmadeva rUpe, zatrusamUha vajA pAta sarakhe ane janasamUha temaja yegI puruSe rakSaka tarIke jANe che -A pramANe rAjA eka hevA jatAM haMmezAM anekarUpe yAda karAya che. jyAre megha vRSTi kare che tyAre tenI jaladhArAthI kaIka sthaLe AMgaNuM to koIka sthaLe khule pradeza DhaMkAI jAya che, paraMtu vizvane jaya karanAra A rAjAnA kharSathI baMne bAjunI dhArAmAM, parvatanA zikhara jevA zatruonA UMcA AvAso DUbI jAya che arthAt A rAjA pAse kaI paNa zatru TakI zakatuM nathI. he gorI ! dAnI, vinayI, vivekI, mAnI, praNayI, yazasvI ane pRthvInA caMdra sarakhA A gurjara dezanA svAmI sAthe te gamana kara arthAt tene vara. vaLI che suMdara mukhavALI ! manahara guNarUpI latAnA palava(parNa ) samAna, lAMbA ane pahoLA netravALA temaja uchaLatA asAdhAraNa zorya rasanA kAsAra ( sarovara ) samAna A avaMtI dezane rAjA kSaNa mAtramAM jaldI duHkhane nAza kare che. kAma-vyAsa, kaIka vikAsa pAmelA, soMdaryazAlI, krIDAthI nRtya karate, zaramayukta, bhAdrakavALA, karNanA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLanA macaprati damayaMtInu Agamana. [ 105 ] cheDA sudhI paheAMcelA, sarpanI jema vajra, buddhibalathI vikAsa pAmelA evA tArA netranA prAMtabhAgA (kaTAkSeA ) A avaMtI dezanA rAjA para haMmezAM paDA ane tene tuM tArA pati tarIke svIkAra. ' A pramANe Dagale Dagale karAtA, catura puruSAthI samajI zakAya tevA ane kAmeAttejaka vistAravALA varNanAne lIdhe damayaMtIDe aTakAvAyelI sarasvatI devIe ghaNA rAjAonu saMkSepamAM ucita varNana karyuM. A pramANe svayaMvara maMDapane viSe samasta rAjAe premA anye chate nalarAjAe damaya MtInu citta AkaLyuM. ca MdrikA pratye kANu peAtAnA snehabhAva darzAvatA nathI ? parantu mAtra caY=Ara ja tenuM pAna karavAne Atura hoya che. pachI A rAjavI. samUhathI dUra laI jaIne, damayaMtInI zikhikAne vahana karanArA dAsIvarga, rAtA kamaLanI kaLI jevA hastavALI damayaMtIne pAMca nalavALA mAMcaDA pAse lai gai. naLarAjArUpI sAgaranA hRdayamAM gaMgAnI mAphaka rahelI teNIne jANatA evA temaja jeenuM varcuna nathI thayuM tevA rAjAonuM, potAnA kulanI prazaMsAnuM kutUhala paNa cAlyuM gayu. jethI damayatI nalarAjA pAse zIghra cAlI javAthI have amArA vaMzanu varNana kANu karaze ? tevI te rAjAne zaMkA thaI. sa sAtamA. [nalanA pAMca rUpathI damayaMtInI mUjhavaNa H zAradAdevIe karela yuktipUrva^ka varNana. ] 500JGTGGDOUG kamaLa jevA netravALI damayaMtIe nalane sthAne acAnaka pAMca nalane rahelA LOGOODNGO joyA ane tethI teNI zarama, bhaya, prema, Azcarya ane sAhasae pAMca prakAre ruMdhAi gai. svayaMvarA ane asAdhAraNa saubhAgyavALI teNIne peAtAnI samakSa UbhelI joine iMdrAdi leAkapAlA kSaNu mAtra kSeAbha pAmI gayA. te sanI samakSa kahevAtA vRttAMtane jANavAne mATe tyAM rahelA bIjA rAjAe ekdama sAvadhAna thaI gayA. eka sarakhA dekhAtA amArA sarvanuM A pratihArI( zAradAdevI ) kai rIte varNana karaze ema iMdra, nala vigere cittamAM lAMbA samaya sudhI vicAravA lAgyA. 14 04 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 106 ] zrI damayaMtI caritra H aMdha 2 je. saga sAtame. tevAmAM bhUta, vartamAna ane bhaviSya kALanI saghaLI bInAone jANanArI temaja traNa lekane viSe dIpikA(prakAza) tulya sarasvatI devI pite ja belyA ke-"he damayaMtI ! ghaNuM AnaMdanI vAta che ke-Aje tArA mATe suMdara prabhAta thayuM che. denA svAmI IMdra pite naLarUpe Avela che, jeNe he suMdara mukhavALI ! hatamAM vajI dhAraNa karIne gavIjha parvatanA samUhane pAMkha rahita banAvela che. vaLI samarAMgaNane viSe vIrasena rAjAne khuza karanAra nalane tuM varuNarUpe samaja, ke je varuNa pAzavALe, kemaLa hastavALe temaja pazcima dizAno svAmI che, te tAre priya bane. avinayI janane zikSA karanAra temaja smaraNazaktimAM ati dakSa nalane te yamarAja (dharmarAja) tarIke pIchANa ke je niraMtara udayazIla ane durAcAra rahita che, tene tuM tArA svAmI tarIke svIkAra. asahA tejane dhAraNa karatA temaja vizvane viSe samasta janatAne pUjya banela tathA vikasita kamaLa jevA mukhavALA nalane tuM ani tarIke jANa, je krIDA mAtramAM dareka dizAonuM rakSaNa karI rahela che." A pramANe sarasvatIe caturAIpUrvaka kahelA iMdrAdi lokapAlanA sUcanapUrvaka nalarAjAnA vakhANane aMtaHkaraNamAM avadhArIne, jema kapUramizrita sukhaDanA rasathI prANa jaDa banI jAya tema damayaMtI jaladI mUDha banI gaI, je pote (zAradAdevI) spaSTa vANu bele te devane bhaya rahe ane je gupta rIte kahe te damayaMtIne chetarI gaNAya tethI teNe pharIthI paNa lokapAla sahita nalarAjAnI stuti karavAne mATe mizravANa pUrvaka kahevuM zarU karyuM ke-"he kamaLa jevA netravALI damayaMtI ! zuM tuM A nalane jANI zakatI nathI ke jenI sarakhe bIje kaI rAjA A pRthvI pITha para nathI, kAraNa ke iMdra, varuNa, agni ane yama-A cAre de zarIravaDe tenuM anukaraNa karI rahyA che arthAt te cAre kapAlAe nalanuM rUpa dhAraNa karela che.-A pramANe sarasvatIe kahevAthI tenA kathana pratye potAnA karNa tathA netrane saMpUrNapaNe sthApana karatI damayaMtI te pAMce rUpamAM eka rema mAtra taphAvata prApta karI zakI nahIM ane te pAMca rUpimAM koNa kapAle che ane koNa nala che te te samajI zakI nahIM. he haraNanA jevA netravALI ! suMdara dharmane jANavAvALA ane nirmaLa lokapAlI rAja ne zA mATe varatI nathI ? je te tene nalane ) svAmI tarIke svIkArIza nahIM, te he suMdarI ! A pRthvI para tAro svAmI thavAne bIje ke lAyaka che ? he suMdarI ! tuM zuM vicAra kare che ? zA mATe vilaMba kare che ? lajajA ane jaDatAne tyAga karI, svAmIne svIkArI le jethI kAmadeva temaja sajajana puruSe prasanna thAya. che. A pramANenA aneka arthavALA vacanathI damayaMtI vadhAre mUMjhANuM kemake adhika prakAzapaNAne lIdhe vIjaLInuM teja baMne AMkhane baMdha karI de che. ghaDIkamAM teNIe nalane lokapAla tarIke mAnya ane lokapAlane nala tarIke jANyA. sarasvatI devInA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLanA pAMca rUpAthI damayatAnI mUMjhavaNu, [ 107 ] kI nathI temaja peAtAnA nirIkSaNathI te phAINa prakAre nizcaya karI zakI nahIM. A samaye, te darekane viSe anurAga pragaTAvavAne mATe peAtAnA pAMca khANAthI bhedatA kAmadeve, nalanA pAMce rUpAdvArA damaya'tIrUpI lakSane viSe peAtAnI zastrasaMkhyA sACka karI. (arthAt kAmadevanA pAMca mANu kahevAya che, kAmadeve nalanA pAMca rUpane peAtAnA bANA tarIke mAnyA ane e rIte damayatIrUpI lakSane vIMdhyuM--A rIte kAmadeve peAtAnA zastronI sAkatA karI tema vinA kahevAnA Azaya che. ) 186 A rIte sarasvatIthI jeNInA buddhivaibhava ruMdhAi gayA che tevI damayaMtI kAipazu jAtanA mArga meLavI zakI nahIM ane bhImarAjAnI sAtheAsAtha samagra rAjavIma`DaLa pazu vyAkuLa banI gayuM. vaLI te samaye samagra sabhA maMgaLasUcaka hajAra) mRdaMgAnA ti rahita, zUnya svajana vargavALI, gIta temaja nRtya rahita ane harSa vinAnI banI gai. vAyunA mAjAethI sparza karAtI ane samasta rAjAethI jovAtI vyagra damayaMtI temaja tenA hAthamAM rahelI puSpamALA AAbhA rahita banI gayAM. te samaye jenA prANA kaThe AvI gayA che temaja jenuM zarIra kAMtivihuNuM banyuM che evI acintya caritravALI damayaMtI hRdayamAM nIce pramANe vicAravA lAgI ke-- pahelAM tA nala eka ja hatA ane atyAre A pAMca kayAMthI thaI gayA ? jaLa rahita sthAnamAM caMdranu paNa pratibiMba joi zakAtuM nathI. viyeAgAvasthAmAM meM daze dizA emAM mArA svAmI nalarAjAne joyela che, tA zuM pUrvanI mAphaka atyAre paNa mArI AMkhe! te pramANe joi rahela che ? arthAt Nu mArI AMkhA mane ThagI rahI che ? athavA tA kautukI evA nale zuM peAtAnI jAtane bahurUpavALI ( pAMca rUpavALI ) karI haze ? AryavidyAne jANanAra A nala mahurUpI vidyAne paNa jANatA haze. hA, meM jANyuM athavA tA bIjI` zu` hAi zake ? mane khAtrI thAya che ke-leAkapAlanA vajrarUpI AcchAdana mArA svAmIne malAtkArathI DhAMkI rahela che arthAt leAkapAleAe peAtAnA vasronalane paherAvI dIdhA jaNAya che. gheADA vaibhavavALA mANasane viSe io hAya che teA pachI leAka pAlAne mATe te pUchavuM ja zuM ? kAraNa ke tRNu upara tIkSNa kuhADAnA prahAra e kharekhara sattvavALA prANIo mATe anucita AcaraNa che. Aje mArA durbhAgyate aMge A leAkapAle pazu mArA zatrurUpa banyA che, kAraNa ke paropakAra karanArU meghAnuM jala pavanasamUhathI aTakI paDe che. kharekhara jyAre durbhAgyanA udaya thAya che tyAre sarAvara saMtApa upajAve che, vRkSa sukAI jAya che ane cadra paNa zarIrane dAha upajAve che. temaja divasa paNa rAtrirUpa banI jAya che. leAkapAle mArA pratye rASavALA banavAne kAraNe Aje mArA mATe sarva pratikULa thayuM jaNAya che; kAraNa ke sUryanA saMgamathI dhULa, maitI paNa zIghra atyaMta du:sahu bhAvane pAme che-tasa banI jAya che. have Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - [ 108 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 2 je. sarga AThamo. zaraNane mATe huM konI pAse jAuM? mArA viSe keNa karuNAbhAva darzAve? have zuM karuM? have ka upAya karuM? gabharAyelI huM kharekhara viSama avasthAmAM AvI paDI chuM. A badhe devasamUha durjana banyuM che, nalarAjA paNa devanI sAthe maLI gayo che ane jeNe pUrve mArA pratye prema darzAvyo hato te haMsa paNa atyAre nathI. vaLI ahIM je kaI satya na hoya te mArI varamAlA svIkAre" e pramANe lokanI samakSa bolAtA vacanane lajajA aTakAve che athavA te lajajAne kAraNe huM te pramANe bolI zakuM nahIM. "vIrasena rAjAnA putra nalane tuM A varamALA pahoMcADa" e pramANe je huM mArI pratihAriNIne Adeza karuM te mArA mATe teNune devo sAthe jhaghaDe thAya. je koI svArthasiddhine mATe mitranA kAryane vinAza karavAne icche che te kharekhara mUDha che, kAraNa ke te pitAnI sanmukha AvI paDatA puSkaLa zastrasamUhane potAnA hastadvArA aTakAvavA icche che. kapAlavaDe nala gherAyeluM hovAthI te pAMca paikI kaI ekane je huM svIkAruM che ane te nala na hoya te mArA hAthamAM AvI paDela vastunI hAni thAya, mAruM mUDhapaNuM dekhAya temaja mArI niMdA thAya. A pramANe cittamAM lAMbA samaya vicAra karatI, kapAlanA kapaTarUpI gADha grahathI avarAyelI, balathI gavaka hovA chatAM vamaLarUpI khADAmAM paDelI hAthaNInI mAphaka damayaMtI koI paNa prakArane mArga meLavI zakI nahIM - - #FFFFFFFABRRRY che sarga AThamo. che kAkarApAra [ damayaMtIe karela lokapAlenI stutiH damayaMtIna thayela jJAna: damayaMtInuM nalane varavuM lokapAlane nalane AzIrvAda: ] ke A pramANe kaIpaNa jAtano mArga na sUjhavAthI teNae dipAlanI stutic rU dvArA nalane jANavAnI IcchA karI, kAraNa ke zAstranI ArAdhanA karyA sivAya zuM uttama jJAnanI prApti thAya? devasevA krIDA mAtramAM kalpalatAnI mAphaka puruSane Icchita phala Ape che, paraMtu te baMnene dAna karavAnI bAbatamAM ghaNe ja taphAvata che. pahelI devasevA dUra rahyA chatAM paNa phala Ape che jyAre bIjI kalpalatA najIkamAM rahelAne ja phala ApI zake che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLa ane lokapAlA vacce samajAyelu aMtara. [ 109 ] pachI maneAhura hAsyavALI temaja samagra rIte samAdhimAM rahela teNIe leAkapAlAne uddezIne manadvArA lAMbA samaya sudhI nIce pramANe prArthanA karI-- lAkapAlAne harahaMmeza mArA namaskAra hA! huM devA! tame A kumArI kanyA pratye sukAmaLa maneA. Aje tamA rASayukta banye chate tamA ja mArA zaraNarUpa che, kAraNa ke annanA tyAga karanAra vyaktie vAyuthI kadI jIvita rahI zakatA nathI. saM karatAM adhika sAmarthya vALA tamAro hariph kANu hAI zake ? dAvAnaLane khujhAvavAnI zakita tRNumAM kema hAi zake ? samatha puruSAnA bhUbhaMgane jANavAne a5 sattvavALA prANIonI zakrita hAtI nathI, kAraNa ke pRthvI sivAya meruparvatane vahana karavAne kANu samartha hAya ? sUryA kadI anyane khALatA nathI ane samudro kadI mAjA mUkatA nathI, vaLI samatha puruSA kSamA dhAraNa kare che ane tethI ja A jagata vatI rahyuM che, cAlI rahyuM che. tamArA pratye koipaNa peAtAnu` sAmarthya dAkhavI zake nahi temaja tamArI pUrepUrI bhakti paNa karI zake nahIM, kAraNa ke kAipaNa vyakti samudrane zASavI zakatI nathI temaja pUrepUrI rIte pUrNa karI zaktI nathI, huM jagadIzvara ! mArA pratye kevaLa dayA dAkhavA ane svAmIrUpI bhikSA ApIne mArA para maherabAnI karI. jo mAruM mana nala sivAya bIjI phrAI vyakitamAM ramatuM hAya te! tamAre mane zikSA karavI. d A pramANe cAre leAkapAleAnI prasannatAne mATe hRdayamAM smaraNa karatI-dhyAna karatI damayaMtIe mAharUpI sAgarane pAra karavAmAM naukA samAna jJAna prApta karyuM. eTale, nalane oLakhI kADhanArI buddhi prApta karanArI teNIne sahAyaka sarakhA kAraNeA zIghra samajAyA; arthAt nalane oLakhI kADhavAnA kAraNeA tene jJAnadvArA samajAyA. " te samaye jANe sa Mketa karatA hoya tema rAjAnA netranA nimiSe ( AMkhanuM vIMcAvu' ) teNInA hRdayamAM rahela devAne viSe nalanA sa MdehanedUra karyAM. kaDhabanI kaLIe sarakhA ane rAmAM cane dhAraNa karatAM nalanA gAe, devAnA agAthI bhinna hAine, damaya MtIne nala tarIke jaNAnyA arthAta nalanA romAMca joine damayaMtIe tene nala tarIke jANyA. prasvedanA biMduethI Ardra banavAne kAraNe jANe tAjuM ja hoya tevuM nalarAjAnA lalATamAM rahela caMdana tilaka damacaMtIe joyu. pAtAne sthAne huve damayaMtI Avaze ' ema vicArIne heAya tema nalanA hRdayapradeza para rahela karamAyelI mALAne damayaMtIe joI. jANe svAmI pratyenI bhaktine lIdhe ja hAya tema caraNane sparza karatI pRthvInI mAphaka damayaMtIe paNu raNasaMgrAmamAM vIra nalarAjAnA ane caraNeAne bhUmi para rahelA joyA. ( deva ane manuSyeAnA taphAvata A pramANenAM lakSaNAdvArA jANI zakAya che. devAne AMkhA vIMcavApaNuM heAtuM nathI, rAmarAjI hAtI nathI, prasveda thatA nathI, puSpamALA karamAtI nathI ane caraNu bhUmine sparza karatA nathI,) A pramANe sveda, nimeSa, rAmarAjI, karamAyelI puSpamALA ane pRthvIne sparzItAM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 110 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha r jo, saga AThameA. caraNA--vigere mAnavI lakSaNedvArA, nalanA rUpane dhAraNa karatAM leAkapAlAne oLakhI laine, damayaMtIe peAtAnA svAmI nalane kharekhara pIchANI lIdhA. A pramANe leAkapAleAnI maherabAnIthI satya nalane eLakhatI teNIe sarasvatI devInA vANIvilAsanuM ghaNA samaya sudhI ci Mtavana karyuM. vizvane viSe, manuSya ane devAne vANI. dvArA bhinna bhinna batAvavAne mATe brahmasutA-sarasvatI sivAya bIju` keAI samartha nathI. A pramANe nalarAjAne jANanArI, asaMkhya guNavALI, damayaMtIe atyaMta gAMbhIrya guNuvALA sarasvatI devInA mukha tarapha joyuM tyAre zAradA devIe tene kahyuM ke--" huM kumArI ! zakA rahitapaNe tArA manAratha pUrNa kara. he damayaMtI! jene tuM IcchI rahI che te ja A puruSa(nala) che. A tArA svAmInI varamAlA nAkhavAvaDe tAre pUjA karavI ucita che. " A pramANe kahIne, damayatIne hastavaDe jhAlIne sarasvatI tene nalarAjavI taraph laI gaI. pachI kaMkaNunA dhvani yukta damayaMtInA hastane krIDAmAtramAM cheDI daIne, nala taraph jatI teNIne sarasvatIe AliMgana ApIne aTakAvI temaja kahyuM ke--" jenI maherakhAnIthI A sarva banavA pAmyuM che te leAkapAlA traNa jagatane viSe pUjanika che. teo pratye tAre pUjyabhAva darzAvavA joIe. te khAkhatamAM tuM kema pramAdI banI che? ' ,, A pramANe zAradA devInA kathanathI zraddhALu banela ane zaramane lIdhe nIcA mukhavALI damayaMtI utsAhapUrvaka cAre leAkapAleAnA caraNamAM namI, tyAre devAe ziSyAnI mAphaka, vahunI mAphka temaja putrInI mAphaka praNAma karatI damayaMtIne nihALI. mahApuruSAne AvA prakAranA svabhAva ja hAya che ke-te namaskAra karanArA pratye dayALupaNuM', sabhAne viSe zaramALapaNuM ane sadAcArI jane pratye vizvAsa darzAve che. pachI DhAkapAlAnI draSTikaTAkSathI prerAyela sarasvatI pAte ja damayaMtIne nalanI najIka laI gaI. dhrujArI, prasveda, rAmAMca temaja jaDatA vigerethI maneAhara anela teNI jANe keAI bIjI ja hAya tema damayaMtIe nalanI najIka jaIne pAte ja atyaMta UtAvaLe tenA kaMThamAM varamAlA nAkhI eTale tenA snigdha suvarNa sarakhA, kAMtivALA temaja atyaMta vizALa hRdayapaTa para, vikasita puSpAnI samRddhivALI ( AAbhAvALI ) ane laTakatI te varamAlA, nirmaLa temaja puSkaLa guNa( derI ) samUhane aMge jANe jaldI hRdayamAM dAkhala thaI gaI hAya tema zeAlI UThI. te samaye mAMgalika kAryane aMge pragaTela vAjiMtrAnA dhvanisamUhane cAre bAjIthI AvarI lete-DhAMkI detA, caMcaLa temaja bhIru dAsIsamUhanA karNane kaThInaasahya, anavasare paNa samasta brahmAMDane tADavAnI ceSTA karatA temaja samasta janatAne vyAkuLa manAvatA rAjAonA subhaTAnA siMhunAda thavA lAgyuM. jeTalAmAM damayaMtIne varavA Atura, nala pratyenA rASane lIdhe sabhAne kSeAbha pamADatA, kAlAhala karatA rAjavIe peAtAnA bAhubalane sajja kare che, tevAmAM leAkapAlA sahita pAtAnA svarUpane pratyakSa Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IMdrAdi lokapAlone nalane AzIrvAda. [ 111] karatAM iMdramahArAje, hastamAM vaja dhAraNa karIne, rAjavIonA hRdayamAM rahela zalyane dUra karatAM nIce pramANe kahyuM ke " damayaMtIthI varAyelA nala rAjA pratye A rAjAo paikI je kaMIne kaMI paNa mastakapaDA (IrSI) haze te jaDa buddhivALA te rAjAnuM mastaka, arjakamaMjarInI mAphaka, mArA vajana prahArathI jarjarita thaIne seMkaDo TukaDArUpa banI jaze. huM damayaMtIne varadAna ApuM chuM ke-prayANa karatI vakhate ke sthira vAsamAM, sthalamAM ke jalamAM, rAtrine viSe ke divase, svamamAM ke UMghatA, jaMgalamAM ke mahelamAM, sukhamAM ke duHkhamAM je koI uddhata puruSa damayaMtIne bhogavavA Icchaze te pApI pRthvI pITha para balIne bhasma thaI jaze. he nalarAjA ! yugane pavitra karanArA be saMtAna tane prApta thaze, temaja te pRthvIpITha para rAjaya karIza te samayamAM megha tArI IcchApUrvaka vRSTi karanArA banaze. pachI yamarAjAe AzIrvAdapUrvaka nalane uddezIne kahyuM ke "tArA rAjyamAM rahenArI prajA nirogI ane saMpUrNa AyuSane bhegavanArI banaze." varuNa deve paNa varadAna ApatAM jaNAvyuM ke-"vaibhavanI IcchAthI tane be saMtAnonI prApti thAva, temaja tArI IcachAnusAra jyAM jaLa hoya tyAM sthaLa bane ane jyAM sthaLa hoya tyAM jala thAo." agnideve paNa AzISa ApatAM jaNAvyuM ke-"tArI IcchA pramANe be bALake thAo temaja kadI paNa vikRti nahi pAmatAM evA mAruM sUryanA kiraNene viSe tArI IcchAnI sAdhanArUpa saMkramaNa thaze. jethI tuM mArA dvArA sUrya pAka rasavatI banAvI zakIza." bAda hastamAM pustakane dhAraNa karIne nirmaLa hAsyadvArA aMtaranI prItine darzAvatI temaja vidyAdharIonA samUhathI namaskAra karAyela caraNakamalavALI sarasvatI devIe nalane AzIrvAda ApatAM kahyuM ke-"he rAjana ! vArtAprasaMge, musApharImAM, vadhUjonA vivAha prasaMge, prAta:kALe temaja saMdhyA samaye tamArA yazogAna (tamArA nAmanuM kIrtana-TaNa) pRthvIpIThane viSe manuSyanA kalyANa, ISTa siddhi temaja saMtoSa mATe banaze." A pramANe dethI varadAna pAmela, rAjAvaDe bhaktiyukta mastake dvArA bahumAna karAte, zobhAne dhAraNa karate, jagatano vijaya karanAra, rAjAone viSe tilaka samAna, harSita aMta:karaNavALe temaja pavitra kIrtivALo nala rAjA, puSpavRSTi karatAM traNa bhuvananA lekoe tenI stuti karI. evA lokonA hRdayane AkarSatA ane devee pote ja jenuM datakozalyapaNuM jANyuM che evo temaja nala ane damayaMtI pratyenA premanA kAraNe AvI pahoMcelA haMse sarasvatI devInA caraNapIThane zobhAvyuM tyAre samasta vidyAne jANanArI zAradAdevI, tathA prakAranA addabhuta vadhu-vara(damayaMtI-nala)nA saMgamarUpI apUrva bIjane ugADavAmAM meghasamAna temaja cAturyanA sAgara samAna haMsa para atyaMta tuSTa banyA-prasanna thayA. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 112 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 3 jo. sa navame . A pramANe traNa leAkavAsI prANIone peAtAnu zreSTha, avAcya, maneAhara, zuddha-kalaka rahita, traNa bhuvananA prANIone harSadAyaka temaja Azcarya pamADanAra peAtAnuM svecchApUrNAMkanuM AcaraNa darzAvIne kripAle, devA sAthe zIghra aMtardhyAna thaI gayA. A lAkamAM imaya'tIe dAna dIdhuM che, krAMti prApta karI che, vizrvasamUhane aTakAvyeA che, zIla-sadAcAra AcarcA che, tethI pAtAlalAkathI svargaleAka pantanA uttama devAe pRthvIpITha para AvIne nalarAjAne samasta vizvane viSe dhanya banAvyeA che. te samaye ekatra thayela, pAtAnA nagaranA daravAjA mahAra paDAva nAkhIne rahelA temaja jatA evA rAjAone, vinayazIla ane vivAhanI taiyArIvALA bhImarAjAe AmaMtraNa ApyuM. >lic 00000 17. ebhss [ naLa-damaya'tInA pANigrahaNa maheAtsava : damayatIne bhImarAjAnI zikhAmaNa, ] sa navameA. pachI damayaMtInA pitA bhImarAjAe hapUrvaka vegathI aMtaHpuramAM dAkhala thaIne 1 tspn one''peAtAnI patnI priyaMgumaMjarIne kahyuM ke-" Tu priyA ! te vIra puruSa nalane tuM tArA jamAI tarIke jANa; ke jenu devAe paNa kautukapUrvaka anukaraNa karyuM hatuM. kharekhara asAdhAraNa guNuzALI naLa ApaNeA jamAi thavAthI ApaNA kruthakauzika vaMza yugAMta kALasudhI prazaMsAne pAtra khanaze. traNa leAkanA svAmIonA A meLAmAM samUhamAM damayaMtIe nala jevA svAmIne vara tarIke jANI levA te kharekhara yu' e harSIdAyaka che ? teA have hai kalyANI ! avasarAcita karavAnI sarva kriyAe tame pari jana varga sahita jaldI zarU karI. " A pramANe kahIne, puna: sabhAmaMDapamAM AvIne, bhIma rAjavIe peAtAnA AptajanAne AdarapUrvaka kAryonA Adeza karyAM. sarva prakAranA mAMgalika kAryothI te utsavamaMDapa vyApta samasta nagarajane paNa niraMtara kAryamAM tatpara banI gayA hatA. snAnAdika maMgalakriyA karIne, veza paherAvanArI sakhIoe tene banAvI, capaLa ane uchaLatA mAjAethI dizAone dhvaniyukta banI gayA hatA, ane damayatInI vidhipUrvaka AbhUSaNeAthI suAAbhita karatAM samudranI mArka Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLa damayaMtIne hastameLApa. [ 113] ~~~~ ~~~~ ~~~ ~~~ta 1111 -~~~ ~*~~* * * svajanothI vyApta te vivAhamaMDapa dhvani karavA lAge. vaLI te samaye bhImarAjAnI sabhAmAM vacanane agocara temaja harSadAyaka nRtya ane prItidAna thavA lAgyA. A avasare AmaMtraNa karavAne mATe AvelA bhImarAjAnA svajanavarganI sAthe nArAjA karoDo ratha yukata vidAya thaye. nalane anusaranArA rAjAonA ratnajaDita karoDo mukuTane lIdhe, jANe rohaNAcala pAMkhavALa banIne teonA para ranavRSTi karatuM hoya tema jaNAtuM hatuM. vagADAtA aneka veNu( vAMsaLI), vINA vigerenA vAjiMtronA ivanithI utsavamaMDapane AkAzapradeza savara ane grAma( saMgItanA prakAro )maya banI gaye. sAkSAta jANe sobhAgyane caMdra hoya tevA te zreSTha nalane joIne kuMDinapuranA nAgarika jane premasAgaramAM DUbI gayA. vaLI, jenA hAra tUTI rahyA che ane puSpo kharI paDe che tevI strIo nalane jovAnI IcchAthI gekha para caDhavAne mATe te tarapha zIdhra deDavA lAgI; eTale te strIonA netra, mukha, daMta ane ochothI gavAkSe tatkAla jANe kamaLa, caMdra, mANikaya ane pravAlethI bharacaka banI gayA hoya tema bhI UThayA. pitAnA hastamAM rahela krIDAkamaLane, nalanuM mukha mAnIne te kamaLane cuMbana karatI ke eka strIne, kamaLane viSe rahelA bhamarAe adharoSTha para DaMkha mAryo, jethI tenuM zuMgArarasamAM atyaMta tarabaLa banI gaI. te samaye strIonA netrarUpI kamaLamAMthI nIkaLatA kiraNe nala rAjA para paDayA ane tenI sAthe sAthe te strIonA hAthamAM rahela lAja (dhANI, akSata vigere padArtho je zubhasUcaka zukana tarIke vadhAvavAnA kAryamAM vaparAya che.) paNa sarI paDI arthAta te strIoe nala rAjAne vadhAvyA. aho! Aje vaidabhI IMdrANIne paNa jItI le che te hakIkata satya che, kAraNa ke prApta thayela iMdrane paNa damayaMtI e svIkArela nathI. " A pramANe kuMDinapuravAsI strIonI vANIne sAMbhaLo, sarva zAstrane abhyAsI nala bhImarAjAnA AvAso pratye AvI pahoMce. rAjamArga temaja sAta daravAjAonuM ullaMghana karIne prasanna mukhavALA nale pratihArIonI sAthe aMtaHpuramAM praveza karyo. bAda zvasura bhImarAjAe Apela madhuparkanuM traNa vAra Acamane laIne teNe divya, rezamI vastro ane AbhUSaNe svIkAryA. purohite te baMne nala tathA damayaMtInA komaLa hastone oSadhIvALA, aMgUThAdvArA meLApa karavAvALA ane darbhabaMdhanathI yukata karyo arthAt hastameLApa karAvya; eTale paraspara joDAyela pAMdaDAvALI phalinI nAmanI latA ane bakula vRkSanI mAphaka eka-bIjAnA hastameLApavALA te daMpatI atyaMta zobhavA lAgyA. pachI zRMgArarasathI manahara, lIlA vyakta karavAne aMge ujajavaLa, nehanA bhArathI kaMIka vajanadAra banelA, zaramane aMge vyAkuLa ane svajanonI sabhAmAM tArAmaitraka karatAM nala temaja damayaMtInA lacane atyaMta kheda pAmyA eTale ke teo baMne parasparane ekITase jevA atIva Atura hatA paraMtu te sabhAmAM svajanonI hAjarI 15 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 114 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 3 ja. sarga trIje. hovAthI mukta rIte te vyavahAra kema thaI zake? eTale te baMnenA netra kSaNika kSaNika ekITase nIhALI letA ane A pramANe thavAthI lacanee kaMIka kaSTa anubhavyuM. bAda mIMDhaLa yukta hastavALA ane vastranI gAMTha( cheDAcheDI) bAMdhelA te daMpatIe manahara agninI traNa vAra pradakSiNA ApI ane tyAra bAda purohitanI sUcanAthI kanyA jaka bhImarAjAe agnine viSe zIdhra lAja(dhANI, akSata visAmagrI)nAkhI. karamecanasamaye bhImarAjAe nalane daza hajAra zreSTha hastIo, daza karoDa azvo, daza lAkha anupama vArAMganAo, ane agaNita suvarNa, rUpuM, ratna, mANeka vi. dhAtuo temaja zastra tathA AsanAdi ApyuM. cothe divase, eka ja bhAjanamAM rahelA ane paraspara apAtA suMdara arupAka(hemanuM anna)ne jamIne te baMne cAra khUNAvALI vedikA, para lokaprasiddha temaja jenI nIce bhInA akSata mUkavAmAM AvyA che tevA, Asana para jaIne beThA eTale aneka prakAranA manahara kutuhale ane traNa prakAranA vAjiMtronuM vAdana ane saMpatti, zIla ane kulane anurUpa sarva prakAranA maMgaLa vidhAna thavA lAgyA. pachI vidhinA jANu bhImarAjAe svayaMvara prasage AvelA rAjAone mahAna AdarasatkAra karyo eTale sanmAnathI saMtuSTa hadayavALA teoe damayaMtIne arpaNa karavAnA saneha karatAM paNa te AdarasatkArane vizeSa sukha mAnyuM. bAhubalathI zatruvargane jItI lenAra, tathA samagra pRthvIne viSe kalpavRkSa sarakhA nala rAjAe te samaye eTaluM badhuM dAna ApyuM kenyAcakavargane suvarNAbharanA bhArathI zarIrane viSe acAnaka prasveda pragaTI nIkaLe arthAt aDhaLaka dAna ApyuM. A samaye sanehasaMbaMdha dharAvanArA, suMdara racanA karavAmAM catura dakSiNa dezanA rAjAoe paNa potAnI sadAcArI kanyAo, ke je damayaMtInI sakhIo hatI tene nalarAjAnA mitra ane zuddha vaMzamAM janmelA zreSTha rAjavIo sAthe suMdara pANigrahaNa mahotsavapUrvaka paraNAvI. aneka utsavo dvArA priyajananA sahavAsapUrvaka eka mAsa rokAyA bAda nalarAjAe pitAnA deza tarapha javAnI taiyArI karI tyAre, svAmInA ghare mokalAtI, azru sAratI ane namra mastakavALI pitAnI priya putrI damayaMtIne, AMkhamAM azru lAvIne bhIma rAjAe kahyuM ke "he putrI! tuM sarva hakIkata jANe che, mATe azruone aTakAva. tane zI zikhAmaNa devI paDe? amAre konI mAphaka tene kahevAnuM hoI zake ? chatAM paNa huM tane, caMdra para caMdananA vilepananI mAphaka, kaMIka vyavahAru vacana kahuM chuM. he putrI ! sukulamAM janmela strI mATe ATaluM avazya karavAnuM hoya che-svAmI tarapha niSkapaTabhAva, vaDIla jo pratye praNAma, kulamAM neha, parijanavarga viSe moTAI, zakaya pratye komaLatA, svAmInA duzmana pratye zeSa, svAmInA mitra pratye prIti. kulavadhuone A siddhAnta hoya che ke-te namra Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLanuM svanagarImAM Agamana. [ 115 ] wwwwwwwwwww vANuM bole che, pitAnA baMne caraNa tarapha ja najara rAkhI rahe che, sevAmAM rakta rahe che, ziSTa puruSane Asana Ape che, pati pahelAM pote sUtI nathI temaja tenA jAgRta thayA pahelAM jAge che." A pramANe vinayazIla damayaMtIne anugraha batAvavApUrvaka bhIma rAjAe kahyuM ane vairyazAlI nalarAjAne vaLAvavA mATe cAlyA. traNa prayANasthaLa sudhI sAthe rahIne temaja nalarAjAnI anumati laIne bhImarAjA svadeza tarapha pAchA pharyA. keTalAka prayANadvArA vizALa mArganuM ulaMghana karyA bAda, AnaMdI mitrasamUha ane samasta sainya yukta nalarAjA, sanmukha Avela nAgarika lokavALI temaja UMcA tAraNa samUhathI vyApta potAnI rAjadhAnImAM AvI pahoMcyA ane jyotiSI lokoe jaNAvelA vizALa muhUrtamAM mahotsava pUrvaka purapraveza karIne, samasta lekae jenuM mAMgalika kArya karyuM che tevA nala bhUpAle pitAnA svajanavargane dAna temaja sanmAna ApavAvaDe pramoda pamADyo. A pramANe zreSTha ane nutana maMgalothI yukta, zrI yazodharacarivanA kartA zrI mANikyadevasUrie racelA, AryajanonA kane kamaLarUpa nalAyana (damayaMtIcaritra) ne rasasamUhathI paripUrNa A trIje (svayaMvara ) sakaMdha saMpUrNa thaye. karI che Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ =ii skadha cothA sarga pahelo ena=00000 [ iMdrAdi dene kaline meLApa.] ---- -------- phamayaMtI tathA nalanA saMbaMdhavALI hakIkatane paraspara varNavatA mahAbalazALI devo jana------- paNa pitAthI ulaMghana karAtA rastAne jANI zakyA nahi, arthAta A hakIkata eTalI badhI rasika ne lAMbI hatI ke rasto pUrNa thaI jAya, chatAM vArtA pUrNa na thAya.-A pramANe AkAzamAge jatAM ane svargagaMgAne kinAre pahoMcelA dee pitAnI sanmukha AvatAM keIka janasamUhane je, te paikI keTalAka gadheDA para beThelA hatA, keTalAka pADAnA vAhanavALA hatA, keTalAka Amatema kUdakA mAratA hatA, keTalAka lathaDIyA khAtAM khAtAM cAlatA hatA, keTalAka nAcatA hatA, keTalAka hasatA hatA, keTalAka nirarthaka rudana karatA hatA, keTalAka pitAnI ja jAtane viDaMbanA pamADatA hatA, ane keTalAka jagatane taNakhalA samAna mAnIne cAlatA hatA. te sarva sAta vyasanavALA, pAMce pApane sevanArA, kRtanI ane mahAdUra hatA. tevAmAM jANe jagatane uddezIne zikhAmaNa ApatA hoya tema koIeka stutipAThakanA nIce pramANenA zabdo dene saMbhaLAyA ke-"are are ! ajJAnane tajI de, ane kAmadevanA hukamane anusare. he mUrkha lake! anitya (nAzavaMta) zarIranuM phala meLavI le. mRtyu pAmyA pachI prANIne A jagatamAM pharIvAra AvavAnuM nathI. samudramAM DUbI gayela paththarA e zuM kadI upara Ave zake? vaLI pitApitAnI jAtimAM utpanna thayela prANIone varNavyavasthA zI ? arthAt UMca-nIcapaNuM zuM? kAraNa ke sUrya te sarva prANIone sarakhuM teja Ape che. kharekhara A lekamAM pApa ane puNya e baMne mananA vizvama che. jhera jevI zaMkA dhIra puruSane kadApi vyAmoha pamADI zakatI nathI. svAdhyAya temaja dhyAnarUpa duHkha ane bhikSA grahaNa karavAne mATe karAtuM ahIMtahIM bhramaNa-e puruSArthahIna prANIone mATe jIvana jIvavAnI eka prakAranI kuzaLatA mAtra che. " Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- -- -- devane kaline meLApa. [ 117 ] A pramANe bakavAda karatAM te rastutipAThakane, iMdra mahArAjanI bhrakuTIthI preraNA karAyela zreSTha naimeSI deve AkSepapUrvaka nIce pramANe kahyuM ke-"are ! dharmadhurandhara saudharmo samasta vizvanuM rakSaNa karanAra hovA chatAM A kaI vyakti che ke je dharma karmane ja atyaMta nAza karI rahI che ? he durAcArI! tuM UbhuM rahe, UbhuM rahe, have tuM kyAM sudhI lAMbu jIvI zakIza ? tArI jIbhane huM tArA tALavAnA mULamAMthI hamaNAM ja kheMcI kADhIza. A jagatamAM je kRtyAkRtyano viveka na hoya to prakAza ane aMdhakAra baMnenuM sarakhApaNuM kema na hoI zake ? A vizvamAM pApa ane puNyane vistAra pratyakSa che, kAraNa ke A samagra vizva sukha-duHkhanI vyavasthAthI juduM paDela che. (puNyazAlI prANI sukhI dekhAya che ane pApI prANuo duHkhI jaNAya che) keTalAka ke sAmrAjya bhagave che ane keTalAka mAtra sevakapaNuM dhAraNa kare che, te kharekhara bhavAntaramAM bAMdhelA karmonuM ja phala che. sarva nimAM pharate-jamaNuM karato te AtmA joI zakAtuM nathI, kAraNa ke puSpamAMthI anya pAtromAM jato sugaMdha joI zakAto nathI. vRkSa tarIke samAna hovA chatAM AMbA ane lIMbaDAmAM jema bheda rahela che tema manuSyapaNuM sarakhuM hovA chatAM varSomAM mahAn taphAvata rahela che. je hamaNAM ja A samasta vizva sAgararUpa banI jAya te maryAdArUpI pUla jadI zithila thaI jAya-nAza pAmI jAya te jagatano pralaya karavAne mATe sthitibhaMga karatA durAcArI nAstika puruSano jaladI vadha kare joIe. vilAsathI aMdha banela A cAvAMka (mithyAtvI) matAvalaMbI prANIonA unmArgagAmIpaNAne ugra rAjadaMDa haNe che te che durAtman ! tuM maraNa pAmIza." A pramANe besIne gamelI deve ghugharIothI zobhatI zaktine hastamAM grahaNa karI. vIjaLI sarakhI dedIpyamAna te divya zaktine joIne bhaya-vilhela banela temaja bhUmi para ALoTate stutipAThaka idranA caraNomAM paDyo ane bolyA ke-"he nAtha ! mAruM rakSaNa kare. huM vaitAlika stutipAThaka chuM. aparAdhI dIna prANIo para sajajana puruSo te kRpA ja kare che. sevakaleke svAbhAvika rIte ja yogyAyegya vastune jANatA nathI, paraMtu svAmImAlikanA cittane anusaravuM te ja tenuM kartavya che. meM je A pramANe sarva hakIkata varNavI che te sarva kalinA sevaka tarIke ja varNavI che." A pramANe te stutipAThake kahIne temanI samakSa kaliyuganI mAyA (kali) darzAvI; eTale "A kalinuM mukha jovA lAyaka nathI" ema vicArIne deve AkAzapathamAM dakSiNa dizA tarapha, suvarNagiri(meruparvata) tarapha javAne cAlI nIkaLyA. AvI rIte bIje raste jatAM devene joIne, sanehI jananI mAphaka gADha svare "he iMdra, ubhA rahe, UbhA rahe " e pramANe belate kali ADe mAge teonA tarapha do. --- - Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 118 ] zrI damayaMtI caritra : smudha 4 the. sa khIjo. AKAKAKAKAKAK& sa khIjo. [iMdrane kalinA vArtAlApa :: damayaMtInA pANigrahaNanI tene thayela jANa: zAradAe karela nalaprazaMsA kalinA krodha ne tene kamAM pADavAnI karela pratijJA. ] 8 OOOOOOOOUD + madonmatta hastInA jevA zyAma svarUpavALA, kilpiSI devAnA svAmI te kilane saxeGGDOW) jovA chatAM paNa devA pahelAM teA tenI sAthe kaMipaNa khelyA nahIM. peAtAnI sanmukha suMdara kAMtivALA zreSTha sarva devAne jovA chatAM paNa kalie pAtAnI jAtane leza mAtra durbhAgI mAnI nahIM, arthAt AvA su Mdara dedIpyamAna dehavALA devAnI sanmukha peAtAnA syAmapaNAne kAraNe tene aMza mAtra lajjA na AvI. khAda tenI najIkamAM jaIne teNe sojanyazAlI mANasanI mAphaka sneha darzAkhyA ane atyaMta harSI pAmelA teNe svecchApUrvaka kahyu ke " huM iMdra ! harSanI vAta che ke-Apa vijaya pAmeA ! huM agnideva ! Apa kuzaLa che ne ? heyamarAja ! Apa zalya rahita che ne ? huM varuNu ! Apa prItivALA che ne? tame mane mArgomAM maLyA tethI je khanavAnuM che te kharekhara sAcuM ja banyuM che, kAraNa ke zatrunAmAM mitrAnuM darzIna e zreSTha zana che. kuMDinapura tarapha svayaMvaramaMDapamAM damayaMtIne varavA mATe ame jai rahyA chIe. te maMDapamAM ghaNA rAjAe ekaThA thayA che ane ame tyAM pahoMcyA pachI damayaMtI manuSyane zA mATe vare ? huM zreSTha devA! tame tamAruM vRttAMta mane kahA ke tamA kai bAjuthI atyAre AvI rahyA che. ? " iMdre kaline javAkha ApyA ke" tu damayaMtIne varavAnI icchAvALA DhAvA chatAM, mArgamAM ja ameAne maLI gayA te te ThIka karyuM. have AvA prakAraneA AraMbha karavA mUkI de, jethI tane tevA prakAranA parizrama-kheda na thAya. have tuM amArA sAthe tArA AvAsa pratye pAcheA kara. traNa leAkanA prANIonA manane raMjana karanAra te svayaMvara-mahAtsava tA pUrNa thaI gayeA che ane hati cittavALA ame hamaNAM te sthAnathI ja pAchA pharI rahyA chIe. te maDapamAM devA, manuSya, nAgarAjo ane yakSA vidyamAna hovA chatAM kramaya'tI zrImAn nalarAjAne varI che. vilakhA banelA yakSeAne, rAgAdhIna nAgarAjAne ane sevAparAyaNa devAne tyajI daIne damayaMtIe nalane ja pavitra mAnyeA, teA have tuM kayAM jaI rahyo che ? vaLI, damayaMtIne laIne nalarAjA paNa cAlyA javAthI have tane maheAtsava Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devone kalino vArtAlApa. [ 119 ] jevAne paNa lAbha maLI zake tema nathI. zarUAtathI ja tAre svayaMvaramAM javuM ucita naheAtuM ja kAraNa ke te "naiSThika brahmacArI che. " e pramANe yegI puruSo tArI prazaMsA kare che." pachI zAradAdevI inA vacanane anurUpa (mazkarI yukta) vANIrUpI bANavRSTine adhika rIte varSAvavA lAgyA. "kharekhara AzcaryanI vAta che ke-sUtelA evA tamAruM ( UMghamAM) pANigrahaNa thaI gayuM jaNAya che ane prabhAtakALe UThatAM tene jovAne mATe tame AMkho cALI rahyA jaNAo che. te svayaMvara maMDapa sarva guNathI saMpUrNa hovA chatAM, jema caMdra kalaMkathI nyUna jaNAya che tema tamArI gerahAjarIthI te mahatsava paNa nyUna jAte hato ! tamArA AvA prakAranA rUpa, veSa ane vaibhavathI, damayaMtI te dUra rahe, paraMtu bIjI kaI paNa strI jarUra tamane varata-pasaMda karatAM potAnI jAtane nahIM oLakhanAra, samayane nahIM jANanAra, iMdriya para kAbU nahIM rAkhanAra, dubhAMgI hovA chatAM pitAnI jAtane subhAgI mAnanAra temaja anya hevA chatAM pitAnI jAtane dhanya mAnanAra evA tene dhikkAra ho ! "huM vaidabhIne meLavIza" evI vANI uccAranAra tuM zuM zaramAto nathI ? kAraNa ke tArA jevo durjana mANasa tenI daSTimAM paNa AvI zakyo nahi. brahmAe banA vela upaniSadane jema caMDAla prApta na karI zake tema, uttama puruSa-nala pratye abhilASAvALI damayaMtIne tuM kaI rIte meLavI zake ? have pachI je tuM tArA cittamAM parastrIne ciMtavIza to kSaNa mAtramAM tuM baLIne bhasma thaI jaIza, tuM brahmacArI tarIke prasiddhi pAmela che, have tuM yamarAjanA mukhamAM na jA-mRtyu na pAma. he dubuddhi ! ahIMthI tuM dUra jA, ane dene javA mATe mArga Apa." A pramANe iMdranA abhiprAyane jANIne sarasvatI devIthI tiraskAra karAyela kali, vRkSathI phAla cUkI janAra vAnaranI jema kSaNa mAtra jaDa je banI gaye. pachI DaMkha marAyela vyaktinI jema pIDAne anubhavIne, sarasvatIne tyajI daIne, kalie pharIthI lekapAlane kahyuM ke-"hA, samajyo ke damayaMtI nalane varI hA, huM samaye ke tame te sthAnathI pAchA pharI rahyA cho. tamArAthI AvuM anucita kArya kevI rIte jovAyuM ? vilakhA banela, mUrkha, utsAha vinAnA evA tame devone dhikakAra he ! tamArA jevA devo hAjara hovA chatAM mAnavI strI manaSyane varI. te badhA rAjavIone pachADIne parAsta karIne, damayaMtInuM apaharaNa karIne, svargamAM AvatA tamone aTakAvavAne keNa samartha che ? kharekhara Aje tamoe svargane mahimA dUra karyo che. tame saghaLA amartya (deva) hovA chatAM kharekhara mAnavIthI paNa halakA banyA che. tame mane brahmacaryano upadeza karo che ane strInA nitaMbamAM Asakta banelA tame pite svayaMvaramAM gayA hatA !! kharekhara, kathAkAranI jema A duniyA pArakAne upadeza ApanArI che. jene je vastu pasaMda paDe che te vastunuM te AcaraNa kare che, to have 5Na kema jaNAvatA nathI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [120] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 4 tho. sarga bIje. ke amAro zrama nakAmo gayo che tethI taNakhalA samAna tuccha banIne svayaMvara mahotsava mAMthI pAchA pharI rahyA chIe, te haju paNa tame mArI sAthe pRthvIpITha tarapha pAchA pharo ane nalane tyajIne, damayaMtInuM apaharaNa karIne ApaNe cAlyA AvIe." * A pramANe kalinuM vacana sAMbhaLIne vismaya pAmelA de, pitAnA ka DhAMkIne ema na bole, na bole. zAnta thAo, zAnta thAo." ema vAraMvAra bolavA lAgyA. "are pApI! amArA karNavivaramAM dAkhala thayela, gADha kAjaLa sarakhA tamArA vacanathI aMtarAtmA paNa levAI rahyo che. he duSTa ! tuM devone paNa tArI mAphaka ghAtakI mAne che. he mUDha! A bAbatamAM atyaMta gUDha paramArthane tuM jANato nathI. te nala rAjAne je nathI temaja nalapriyA damayaMtIne paNa nIrakhI nathI. teo baMnenI gerahAjarImAM tuM nirathaka bakavAda karI rahyo che. te rAjarSinA zAMta svabhAvane ane damayaMtInA satIpaNAne kahevAne mATe je kaMI paNa samartha hoya te mAtra sarasvatI devI ja samartha che." A pramANe IMdrAdi lekapAla ane devothI sAkSIbhUta banAvelI ane svayaMvara mahotsavane viSe pratihAriNIrUpa banela sarasvatI devI kali pratye bolI ke -"he kali! tuM kaMIka DAhyo thA. he ducha buddhivALA! pA5vRttine tyAga kara. devenI tuM kadaIne na kara, temaja nalanI niMdA paNa na kara. svayaMvara mahotsava prasaMge sabhAnI zobhA vadhAravA temaja naLa-damayaMtIrUpI daMpatIne varadAna ApavA mATe deva gayA hatA. nalarUpI rAjavIthI prakAzita banela te satI damayaMtIrUpI agnimAM, joyA vagara ja tamArA jevA brAMtiyukta pataMgIyAo AvIne paDe che-baLI mare che. tAre damayaMtIne madhathI lepAyela taravAranI dhAra jevI samajavI. tene IcchatA durAcArI puruSo dUrathI ja chinnabhinna thaI jAya che. pavitra kItivALA ane buddhimAna te nala rAjarSinA pairya ane viryAdi guNenI sarakhAmaNImAM kaI paNa AvI zake tema nathI." upara pramANe sarasvatIe zarU karela nalaprazaMsA sAMbhaLIne acAnaka krodha pAmela ane kakaLI UThela kali be ke-"he sarasvatI ! tuM nalanA vakhANa karavAnuM tyajI de. kharekhara tuM bakavAdI jaNAya che. are AzcaryanI vAta che ke-devo paNa mAnavIonA stuti pAThaka(bhATa)nuM kArya karI rahyA che. ratnacara, sabhAne zatru ane kAryanI hAni karanAra e narAdhama nala tamArAthI zuM varNana karavAne gya che? te Aje zatru sarakhA agnisvarUpa mArA je kali krodhe bharAya che te pApI nala kaI rIte sukhapUrvaka rahI zake che te have tame jANazo arthAta huM tene sukhapUrvaka rahevA daIza nahIM. AjathI ja nala sAthe mAruM vera niNata thayuM che. bhale traNe leka paTaha-gheSaNa karIne mArA vairane gAyabhale mArA vera saMbaMdhI vAto kare, mane tenI paravA nathI, daza dipAle, tenA pitRo, sAdhupuruSa athavA te damayaMtInuM satIpaNuM nalanI kevI rIte rakSA kare che te huM jaIza. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - nalane kaSTamAM pADavAnI kalinI pratijJA. [ 121 ] sarvasva haraNa karAyela, rAjyabhraSTa, kSudhAtura, sarva jagatane dveSa karavA lAyaka, bhIru, vairya rahita, strIne sAthe rAkhavI muzkela che tema vicArIne damayaMtIne tyAga karanAra, eka vanamAMthI bIjA vanamAM rakhaDatA ane rudana karatA nalane huM je na batAvuM te tamAre mane tamArI sabhAmAM Asana na ApavuM arthAt dAkhala na thavA devo temaja mArI sAthe pharI vAra musApharI paNa na karavI. arthAta huM je nalane kaNamAM na pADuM te tamAre mArI sAthe koIpaNa jAtane vyavahAra na rAkhavo. A pramANe bolatA ane krodhane aMge rAtA netravALA kaline de zAMtiprada vaca nathI zAnta karavA lAgyA ke -"he kali! krodhane tyAga kara, tArA aMtaHkaraNane prasanna banAva. AMdhaLA puruSanI mAphaka svecchApUrvaka zA mATe unmArge jaI rahyo che? ame svayaMvara mahatsavamAM gayA tethI ame tArA krodhapAtra kadAca banI zakIe, paraMtu nala pratye tAre zA mATe gusase thavuM joIe ? A jagatamAM strI hoya ke puruSa hoya, dhanavAna hoya ke daridvI hoya, yuvAna hoya ke vRddha hoya, paraMtu darekanuM AcaraNa-vartana mahAna hovuM joIe. je kaI sadAcArI che te devane paNa mAnanIya che, je kaI tevA puruSone paricaya kare che te kharekhara puNyazALI che. je durjana puruSa che te karamAM zyAmapaNAne, caMdana viSe ugrapaNAne, ane satsaMgamAM zaThapaNane mAne che. je koI sajajana puruSonI sebata kare che ane jene guNarAga atyaMta nizcala che te A lekamAM samartha che, sukhI che, bAkInI vyakitao pAmara che. kharekhara sarvatra guNavALI vyakti vakhaNAya che, kAraNa ke guNa (derA) yukta sUtra (sutara) ja hamezAM mastaka para dhAraNa karAya che. mahAsatI damayaMtI ane mahApuruSa nalanA guNenA varNana pratye tane IrSyA karavAnuM zuM kAraNa che? dharmA, kRtajJI, zatrutA rahita, mahAtmA evA nala sAthe vera bAMdhavAmAM tane kaI jAtanI prIti thAya che? nalane naSTa karavAne IcchatA Ta TeDA sarakhA te, jene tAga nathI ane jene pAra pAmI zakAya tema nathI tevA samudranuM zoSaNa karavA jevuM kArya AraMbhya che. tArA parizramanuM phala niSphaLa che. ane tuM manuSyanI hAMsIne pAtra banIza; te he kali! nA pratyene tAro ISyabhAva tuM jaladI tajI de." denA A pramANenA zAnta ane gaMbhIra vacanathI, kaMkAsanA sAgara samAna kali UlaTe atyaMta baLavA lAgya-bharAye. pachI potAnI bhujAnuM AsphoTana karIne temaja pitAnA baMne khabhAne vAraMvAra nihALate ane bhISaNa bhUkuTIvALo kali ucca svare be ke-"huM catura chuM ke mUrkha chuM tevI mArI ciMtA karavAnI davene zI jarUra che? nalane rAjayaSTa karIne pachI ja huM pRthvIpITha parathI svargamAM AvIza e mATe huM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 122 ] zrI damayaMtI caritra : Rdhi 4 the. sarga trIjo mAre DAbe paga pachADuM chuM ane mArI zikhA (coTalI) chUTI mUkuM chuM tene tame sarva bAMdho. tamArI sarvanI sAkSIe huM A prakAranI pratijJA karuM chuM." A pramANe kalinI pratijJA sAMbhaLIne, hRdayamAM upadravanI zaMkAne dhAraNa karatAM dee temane pharIthI kaMIpaNa javAba na Ape. khedanI vAta che ke-hitakAraka upadezathI durjana puruSa UlaTe krodha pAme che te bAbatamAM zuM Azcarya che? kAraNa ke dUdha pAvAthI sarSa UlaTe vizeSa jhera yukta bane che, ghIthI siMcAyela agni je zAnta thAya te ja khala puruSa manahara zAnta vANathI zAMti pAme. prathama AvelA, javara(tAva)vALAne jalanAna jema javaranI vRddhi kare che tema zAnta vacanothI mUrkhane krodha UlaTe vRddhi pAme che, mATe dunarviyI evA kaline dUrathI ja zIvra tyAga kare, A pramANe vicArIne devasamUha pitAne mArge cAlyA gaye. nala-damayaMtInA tevA prakAranA guNonA varNanarUpI mUla maMtrathI uttejita karAyela, kaThora roSathI rakata netravALA kaline, jANe damayaMtInA hastane grahaNa karavAmAM azakta banavAthI te verane yAda karatAM hoya tema dee nala pratye vera vALavAne mATe yukta karyo. arthAt devoe pitAnuM vera vALavA mATe kaline AgaLa karyo. A pramANe devenI samakSa pratijJA karavAvALo, nala rAjAne nikAraNa zatru banela, pralayakALanA agni samAna krodhathI dhamadhamate ane pRthvIpITha tarapha AvavAne Ichate kali tyAMthI cAlI nIkaLe. - - sarga trIjo. A [ kalinuM pRthvIpITha para Agamana. baheDAnA jhADa para lIdhela Azraya ] I pachI amarAvatI pahoMcelA devonI vacce, kali ane nalarAjAnAM zatrupaNAnI E - vArtA paraspara thavA lAgI. are! damayaMtI nalane varI te ghaNuM ja sAruM thayuM, paraMtu pApI kali nalane nAza karavA icche che te kharekhara dukhadAyaka che. je svayaMvara maMDapamAM damayaMtIe nalane svAmI tarIke svIkAryo to zuM te vakhate Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kalinuM nalarAjAnI rAjadhAnImAM Agamana. [ 123] nala rakSaka vinAno temaja mahAsainya vinAno hato? zatrutA rahita nala pratye duzmanAvaTa dharAvatA kalinI durjanatA te juo! aho! te duSTa kali eka hAthathI tAlI pADavA Icche che. A jagatamAM cAra vyakitao cArane mATe niSkAraNa verI che, jemake samudrane mATe vaDavAnala, kamalane mATe pavana, grahone mATe rAhu ane sajajana puruSane zaTha, khala puruSe parvata para baLatA agnine jue che, paraMtu potAnA pagamAM agnine jotA nathI. bIjAne nAza karavA IcchatA zaThapuruSe sAthosAtha potAnA nAzane paNa notare che. karNamAM dAkhala thayela maccharathI jema hAthI jItAya che tema chidramAM dAkhala thayela hIna-adhama vyaktithI samartha vyakti paNa chatAya che, te nala kalithI parAbhava na pAme tevA prakArano prayAsa tamo kare ane sarva de hamaNAM tenA mananI zAMti kare. vIrasena rAjAnA bhAI ane nalarAjAnA kAkA atyAre pAtAla lekamAM karkoTaka nAmanA nAgarAja thayA che te puNyAtmA nAgarAja, kalithI AkuLavyAkuLa banAvAyela nala rAjAnA buddhijANatAnA avasare, pUrvanA nehanA kAraNathI rakSA karo! A bAju kalie paNa zIdhra pRthvI pITha para AvIne, Arya puruSAthI vyApta Ayavartana-bharatakSetrane je te dezamAM dareka vyaktine dharmamAM rakata joIne bhayabhIta banelA kalinA sainike eka pagaluM paNa mUkI zakyA nahIM. A pramANe bhayavihavaLa cittavALA pitAnA sainikone jete temaja hasate kali ekadama bolI UTha ke-"svargathI AvatA ane abhimAnathI aMdha banelA ApaNane A nala rAjavI sahajamAM vaza thAya tema nathI te have tame badhA jema AvyA hatA tema cAlyA jAo. jeNe pratijJA karI che te huM tene parAjaya karavA mATe jaIza. trIjI nIti-daMDathI sAdhavA yogya nala rAjAne haNavAnI IcchAthI huM gupta rIte koIpaNa sthaLe rahIza. tene deSa (chidra) jeIne baLAtkAre tenAmAM praveza karIne sAmAnA hRdayane duHkhadAyaka mAro svabhAva huM tene zIdhra batAvIza. (eka vakhata huM tenuM chidra joI lauM te pachI tene huM joI laIza.) paraspara judA paDelA damayaMtI ane nala paikI ekane haNyA bAda huM tamane pharI maLIza." "kaI dizAmAM have ApaNe javuM?" e pramANe bramavALA potAnA sevakane vidAya karIne kali pote ja jaldI nala rAjAnI rAjadhAnImAM AvI pahoMcyA. te nagaramAM praveza karIne, potAne vizrAma karavAne mATe sthAna tapAsate cera evo kali trika (traNa ratAvALAM), catvara (cAra rastA vALo caka) ane zerIomAM bhamavA lAgyA, paraMtu keIpaNa thaLe pitAne managamatuM sthAna na maLyuM ane atyaMta sukhazIla nala pratye te ekI vakhate ja duHkha ane sukhano anubhava karavA lAgyo. devanA pavitra manAtrajalane oLaMgavAthI jenA dAMta paDI gayA che temaja jenA ghuMTaNa bhAMgI gayA che tevo kali pRthvIpITha para paDI gaye. zikhyAne vAcA ApavAnA samaye siddhAntanA abhyAsa arthe thatAM dhavanithI kalinA Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 124 ]. zrI damayaMtI caritra : skaMdha 4 the. sarga ce. bane karNo jANe tapAvelA sIsAnA rasathI bharAI gayA hoya tema pIDita banyA. zaMgAravALI vArAMganAone jete te khuzI thato jyAre devamaMdiramAM nRtya karatI vArAMganAone joIne te roSe bharAte A pramANe vyAkuLa banelo kali nagaranA madhya bhAgamAMthI nIkaLIne nagaranI bahAra ArAmane mATe manahara bagIcAmAM gayo. tyAM AgaLa, jema cAMdanI kAmI puruSane bALe tema devapUjAne yogya vRkSonI chAyA tene atyaMta bALavA lAgI. samasta rAjavIo para svAmItva bhegavanAra, svajanarUpI kamaLavananI zobhAne udalasita karanAra nalarUpI sUryathI prakAzita te dezamAM, aMdhakAranI mAphaka kaline koIpaNa sthaLe koIpaNa AzrayabhUta banyuM nahIM." pachI potAnA khedane dUra karavAne Icchate, ALasu ane vairavihAra rahita banela kalie, snehI jananI mAphaka pitAnA pharapharatA pAMdaDAMothI jANe saMketa karatA hoya tevA akSa(baheDA)nA vRkSane dUrathI joyuM eTale be hAtha pahoLA karIne nAcate kali te jhADa pAse AvIne, zaTha puruSanA ziromaNi sarakhA tene AliMgana ApIne, ardhagAunA (1000 dhanuSanA) pramANavALI kAyAne dhAraNa karatAM temaja kuTila svabhAva vALa kali te sukhakAraka vRkSanA zikhara (UMcA bhAga) para caDhI gaye. sarga ceAthe. nila-damayaMtIne thaela saMtAnaprApti:vasaMta RtunuM Agamana kalie chidrajoine karela praveza.] ae & baheDAnA jhADa para eka AMkhavALA kAgaDAnI mAphaka cahelo ane dura buddhivALA -~-~~-~---- kali nala rAjAnA sAmrAjyane rAtridivasa ekITase jovA lAgyA. sATha hajAra varSa paryanta te vRkSa para rahelA teNe nala rAjAno eka aMza mAtra deSa meLavyuM nahIM. sadAcArI, kulIna, pavitra kIrtivALA, prajAne svAmI, durvinayI janane daMDa ApanAra, vinayazIla puruSone rakSaNakartA, catura, pitAnA temaja pArakAnA deSane jANa nAra, guNI, guNIjano pratye prIti rAkhanAra, lucA janone mATe bhayakAraka, saumya, dhairya vAna, manahara, dharma, artha ne kAma-e traNe puruSArthone hamezAM sarakhA bhAvathI sevanAra, Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLa-damayaMtIne thayela saMtAna prApti. | [ 125] nalarAjA A lekanuM sukha jogavato hato ane paralokathI bhaya pAmato hato. atyaMtara SaDaripu kAma-jodhAdi )nA ja ya ka2nA2, cAra prakAranI vidyAmAM nipuNa, traNa prakAranI zakitavALe ane traNa prakAranA udayathI nalarAjA bhUSita hato. je nalarAjavI haMmezAM devonI pUjA kare che, gurujanenuM bahumAna kare che ane jene deza saMpatti yukta che tevA nalarAjanuM mana hamezAM utsavarUpa hatuM athAta te nala rAjavIne pratidina AnaMda ja hate. cAre prakAranA varSomAM, cAre AzramamAM, nAgarika lekamAM ke dezavAsI lokomAM evI keIpaNa vyakita na hatI ke je nalarAjanI AjJAne bhaMga kare. tenI sabhAnuM dvAra ratha, azva ane hastIothI vyAsa, temaja rAjavIsamUhathI yukta jaNAtuM temaja te rAjyano AkAzapradeza chatrathI DhaMkAyela jaNAto hato. nala rAjAnuM rAjya, vikAra rahita, khinnatA vagaranuM, zatruzalyavihIna, roga rahita, sAta prakAranI ItithI mukta, temaja bhaya vinAnuM hatuM. dakSiNa dezanI caturAI dvArA te te prakAranA veSa ane kalAonA pradAnapUrvaka damayaMtI. e te rAjyane vizeSa prakAre suzobhita banAvyuM hatuM. pANigrahaNa mahatsavathI AraMbhIne eka kSaNa paNa vikhUTA nahIM paDelA naLa-damayaMtIne prema, zaMkara-pArvatInI mAphaka atyaMta gADha banyA hatA. cakravAkanuM mithuna rAtrine viSe vikhUTuM paDI jAya che ane prAta:kALe bheguM thAya che paraMtu A baMnenuM yugala te kadI vikhUTuM na paDatAM rAtri-divasa sAthe ne sAthe ja rahetuM. puSpanuM cUMTavuM, saMgIta, hIMcake ane jalakrIDA dvArA nala-damayaMtI hamezA krIDA karatA hatA. parasparanA premamAMthI layalIna cittavALA te baMnenI prazaMsAthI pRthvIpITha suzobhita banI gaI. lekapAlavaDe varadAna prApta karela nala, svecchApUrvaka prApta thayela jaLa ane agnivALI sUryapAka rasavatI (rasoI) haMmezA damayaMtIne mATe banAvatA hatA. bAda kAlakrame, denA varadAnathI naLa-damayaMtIne strI ane puruSanA saMpUrNa lakSaNe yukata putra ane putrIrUpI be saMtAna ekI sAthe thayA. samudra paryata pRthvInA svAmI nalane be saMtAnanI prApti thavAthI samasta mRtyuloka AnaMda pAmyo. bheTazuothI vyAsa, svajanavaDe baMdhAyela teraNavALo, strIo dvArA karAtI mAMgalika kriyAvALe, sAmaMtavaDe kotaka utsava karAyela bhImarAjAnA pradhAna puruSo jemAM AvI pahoMcyA che te, rezamI vastro ane motIothI samasta uttara dizAne DhAMkI dete, paripUrNa dAna dvArA yAcaka janene saMtoSa Apo, vAjiMtronA dhvani dvArA AkAzane paNa baheruM banAvate e ekavIza divasane avirata janma-mahotsava UjavAya. cakravatI sarakhA parAkramI nalarAjAe, Idro vigere lepAlanA varadAnathI prApta thayela te baMne saMtAnanA iMdrasena ane iMdrasenA nAma rAkhyA. jema sUrya ane caMdrathI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 126 ] zrI damayaMtI caritraH kaMdha ja che. sarga ce. AkAzamArga zobhe tema Amatema khelatA te baMne saMtAnethI rAjakuLa haMmezA bhavA lAgyuM. nala-damayaMtInA te te prakAranA abhyadayane aMge, jema jaLathI javAso sukAyA tema kali atyaMta baLavA lAgyo. have, musApharonI strIonA ghaNuM maneranI pUrti karavAmAM sArathisamAna, keyalanA vacanene vikasAvavAmAM guru samAna ane zRMgAra rasavALo vasaMtaRtune samaya AvI pahaze. sarakhA rAtri-divasavALo ane jemAM hima (ThaMDI) ane Atapa(taDake)nuM Agamananirgamana samAna bhAve thAya che, tevA vizALa vasaMtaRtue, jANe trAjavA dvArA barAbara tela karIne barAbara pallA sarakhA ja jANe heya tema jagatane jaladI dhAraNa karyuM. A jagatamAM kAmadevanA abulaMghanIya hakamane keNa mAnatuM nathI te hakIkatanI jANe zodha karavAne mATe ja hoya tema malayAcalanA pavane pRthvIpITha para vAvA lAgyA. viyAgI prANuonA hadane bALavAne mATe ja, tApane aMge pILA paDI gayelA ane kAmadevanA bANenI phalA sarakhA ( bANano agrabhAga) nUtana caMpakavRkSanI kaLIo vikasita thaI. zravaNane priya haMsasamUhane vani, bhramarane guMjArava ane keyalanA TahukArathI yuvAna strIonA hRdayarUpI maMdiramAM jaldI kAmadeva jAgRta thaye. manohara ane zRMgAra yukata vasaMtaRtunA samayamAM, pavanathI pAMdaDA rahita banela upavanane viSe zuM munijanene navIna prIti utpanna thAya kharI? arthAt AvA kAmottejaka prasaMgomAM paNa munijane kAmAdhIna banatA nathI. satInI sAthosAtha munijanene paNa kSubdha karatA, mazkarIra puruSonI sAthe naTIone ceSTA karAvatA ane musApharonA samUhanI sAthe temanI strIone kAmAdhIna banAvatA vasaMtatratue pitAne gya kArya karyuM. kaMThane viSe manohara nUtana mAlatInI pupamALAne dhAraNa karatI nUtana veSadhArI, keI eka abhisArikAe cittanI caMcaLatAne aMge, puSpamALAthI zobhatA koI eka priyatamane prApta karyo. zRMgArarasane pragaTAvanAra kamaLanI eka mALAne viSe Asakta bhramarone guMjArava karAvate temaja UMcA, chidravALA ane vistRta banelA AMbA, zAga temaja tADanA vRkSone navapallavita karate vasaMta Rtu zobhavA lAgyA. ekadA vasaMtaRtunI pUjA karI saMgIta gAyA bAda lokone saMgItathI saMtuSTa karanArA, sukhapUrvaka goSThI (vArtAlApa) karatA nalarAjAne tenA vaitAlika puruSo(stutipAThake e divasane astakALa (saMdhyAsamaya) jaNAvya. saMkocAI gayela pitAnI patnI kamalinI. ne dUrathI tyAga karIne temaja kAMtisamUhane saMpUrNa tyajI daIne madabhAvane dhAraNa karate ane dareka vRkSe pakSIone ivani yukta banAvato evo asAdhAraNa tejasvI sUrya atyAre zIdhra koI eka gahana vanamAM DUbI jAya che. pitAnA sArathI aruNanuM vana sAMbhaLIne aMdhakArathI avarAyele A sUrya, paDatuM mUkavAne mATe kAMti rahita banI rahyo Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nalanA dehamAM kalino praveza thatAM dhUta krIDA mATe thayela zarUAta [ 17 ]. che, tethI dizAo zyAma banI gaI che, kAgaDAo "kA-kA" e avani karavA lAgyA che ane AkAzapathamAM ni:stabdhatA vyApI gaI che. vadhAre zuM? he dayALu cittavALA nala rAjA! atizaya zekvALA cakravAka ane cakravAkInI virahajanya dukhI dazA tame nIhALe. je dazAne lIdhe, jotAM evA kayA puruSane vidhinI vicitratAthI pragaTatA bhaya utpanna na thAya? arthAta so kaIne virahajanya duHkha bhayabhIta banAve che. javAnI IcchAvALa ane guMjArava karatA bhramarane joIne, pAMdaDAnA baMdhanavALI kamalinIe, rAtrinA zarUAtanA samayamAM jaladI te bhramarane pakaDI rAkhe athata rAtri thatAM kamalinI bIDAI ane temAM bhramara pakaDAI gaye. A samaye damayaMtIe nalane pUchayuM ke-he svAmI! huM zuM karuM? le jaNAvyuM ke-saMdhyA samayanI parya pAsanA kare. tyAre damayaMtIe jaNAvyuM ke-he nAtha ! jene tame IcchI rahyA cho te karavAnI zuM mArI IcchA nathI? A pramANe vakrokti dvArA bolatI pitAnI priyA damayaMtI pratye vilAsayukta vakra vANIne uccAratA nala Ubhe thaye. A samaye harSadAyI pAdaprakSAlana karatAM, jalanA sparza vinAnI rahI gayela aMgulInA madhyabhAgarUpI chidrane joIne kalie, tatkALa jaya meLavavAne mATe nalanA zarIramAM praveza karyo. suMdara nAna vinAnA, vihaMLa zarIravALA, chUTA vALavALA, hasatA, zRMtAM, raDatA, kAmAdhIna banelA, bagAsuM khAtAM, khalanA pAmatA, bhayathI vihavaLa banatA, nagna, krodhI, eMThA dhAnyanuM ulaMghana karanAra evA puruSane viSe chidrane prApta karIne duSTa deva ghaNuM karIne dAkhala thAya che. sarga pAMcame. [kalie ghUtanA svAmI duradarane nalanA zarIramAM karAvela praveza: nalanuM ghatanuM vyasana: cUtanA viparIta pariNAma viSe damayaMtIe nalane Apela zikhAmaNa.] Deeeeeee0000000000000000000000 viSanI mAphaka vyApI jatAM ane tIvra phala ApavAvALA kalie nalarAjAnI sAte kALA ja dhAtuone zIdhra chinnabhinna karI nAkhI arthAt kali nalarAjAnA - romeromamAM vyApI gaye. sarva prakAranA bhArane vahana karavAne samartha, te nalarAjAne Azraya prApta karIne, jema pANImAM telanuM TIpuM vistAra pAme tema te kali IcchApUrvaka tenAmAM Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 128 ] zrI kramayaMtI caritra : dha 4 the. saga pAMcamA. vistarI gayA. A pramANe nalanA dehamAM dAkhala thaIne tene vizeSa prakAre haNavAne icchatAM kalie dyUta( jIgAra )nA svAmI duradara nAmanA devanuM smaraNa karyuM. eTale cArI, asatya, kapaTa, mAyA, cADI vigere parivAravALA ane aMjila joDelA te duradara deva praNAma karIne kalinI sanmukha UbhuM! rahyo. te samaye Azcaya pAmelA kalie vinayazIla te devane Adeza karyo ke-tuM nalarAjAnA jamaNA hAthamAM rahe, eTale mastaka namAvIne, kalinA Adezane "bhale tema hA" e pramANe svIkArIne, jema hAle! ( kabutara ) kamaLane viSe rahe tema nalarAjAnI hathelIne viSe rahyo. duradara devanA A pramANe vAsa thavAthI, sAvaceta hovA chatAM paNa nala. rAjAne dainika kAryonuM vismaraNa karAvatI dyUtakrIDAnu mana thavA lAgyuM; eTale ghatakrIDAne aMge, hastane kuMDalAkAra banAvatA nalarAjAe kAI paNa sthaLe eka muhU mAtra sukha prApta na karyuM. kAieka divase peAtAnA kUbara nAmanA nAnA oramAna bhAine ghRtakrIDA mATe nala rAjAe snehapUrvaka AmaMtraNa Apyu. eTale rAjasabhAnI madhyamAM, AnaMdadAyaka temaja paraspara kramapUrvaka jaya ane parAjayane sUcavatI te baMnenI ghRtakrIDA ( jugaTu) thavA lAgI. A dyUtakrIDAmAM je peAtAnI jItane jANatA hatA te pAte jAhera karelI rakamane evaDAvatA hatA arthAt A ghatakrIDAmAM hAra jItanI rakama uttarAttara vRddhi pAmatI jatI hatI. krIDA karatAM te bannenA hastamAM uchaLavAne aMge dhvani karatAM akSa ( pAzA ) jANe ke nRtya karatAM kalirUpI dhRtArAnA paganA ghugharA hoya tema dhvani karatA hatA. A rIte ghatakrIDAmAM Asakta anela naLa japa, tapa, snAna, dhyAna, dAna ane bhAjanAdi kriyA haMmezAM niyamita karI zakatA nahIM. jema varSARtumAM sUrya peAtAnI priyA kamalinIne alpa darzana Ape tema naLa peAtAnI peAtAnI priyA damayaMtIne alpa darzona ApatA. grahathI grasita thavAne kAraNe jema megha dhAnya nIpajAvI zakatA nathI tema naLa dhRtakrIDAmAM Asakta banavAthI tenA rAjakAryuM naSTa thavA lAgyA. " he ! naLarAjA hamaNAM rAtri te divasa dyutakrIDAmAM ja Asakta rahe che "--A pramANe leAkavAyakA prajAmAM atyaMta prasAra pAmI. tyAre pradhAna puruSa premapUrvaka vratanI niMDhAvALA vAkayeAthI temaja sukhakAraka upAyeAdvArA naLarAjAne vAraMvAra te dyutakrIDAthI aTakAvavA lAgyA. A pramANenA pradhAneAnA sUcanathI, vaDIla janAnI lajajAne lIdhe temaja peAtAnI buddhithI paNa naLarAjA dhUtakrIDA tyajI zakayA nahIM. gItathI, nRtyathI, vAjiMtrAthI, kautukeAthI, kathA dvArA, stutithI, thAkathI, nidrAthI, aneka prakAranA rAjakAyAthI temaja zArIrika sukhanI IcchAthI pazu naLarAjAthI vratarUpI pizAcinI dUra karI zakAi nahI. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtInI nalane zikhAmaNa. [ 129 ] pachI mahAmAtyathI vijJapti karAyela temaja naLanI ghetakrIDAne jANanArI damayaMtIe kaI eka divase pitAnA mahela tarapha AvatA nalarAjAne je, eTale UbhA thaIne bhakitapUrvaka tenuM pUjana karyuM. kharekhara kulIna strIone mATe, sadAcArathI bhraSTa thayela svAmI paNa gurujananI mAphaka pUjanIya bane che. te vakhate dIna vadana. vALI, kheda pAmelI, harSa rahita, zRMgAra vinAnI, hRdayamAM mahAsaMtApavALI, nIce draSTi rAkhIne rahelI temaja atyaMta duHkhI banela priyA damayaMtIne jete ane ekadama vihvaLa banate naLa nIce pramANe zAnta vacana bolyA ke he priyA ! tuM kahe huM tane zuM pUchuM? kAraNa ke te saghaLI hakIkata jANe che. mArA prANanA AdhArarUpa tuM zA mATe AvI duHkhadAyaka avasthAne prApta thAya che? bhImarAjAnI putrInuM AvuM alaMkAra rahita zarIra jotAM mAruM aMta:karaNa hamaNAM atyaMta duHkhI banI rahyuM che. he devI damayaMtI ! tAruM citta svastha che ne? he kRzodarI ! tAruM zarIra nirogI che ne ? tArA para keNa Sa dhAraNa kare che? tArI AjJAnuM ulaMghana koNa kare che? he bhI! tane kone Dara lAge che ? ane tane konA pratye roSa utpanna thayo che? tuM bhImarAjAnI putrI che ane vIrasena rAjAnI putravadhU che-A pramANe baMne pakSathI vizuddha banela tane glAni kema hoI zake ? he damayaMtI! tuM prasanna thA ane tArA hRdayamAM karuNa lAva. mane tArA khedanuM kAraNa jaNAva." A pramANe bolatA nale damayaMtIne hAthamAM pakaDIne, potAnI najIkamAM besArIne, tenI IcchA jaNAvavA mATe tene sogana ApyA. tyAre mastaka para be hAtha joDatI damayaMtI nalane nIce pramANe kahevA lAgI ke-"zarIra para mAtra alaMkArane dhAraNa karatI mane jotA evA Apa he mahArAja ! zA mATe manamAM nirarthaka kheda pAmo che ? bhArabhUta evA ratnamaya AbhUSaNenuM mAre zuM prajana che ? kAraNa ke Apa pote ja mArA sadAnA jaMgama (hAlatA-cAlatA) AbhUSaNarUpa che. jevI rIte kamaLathI rahita paratu jalathI paripUrNa vAvaDI zobhe che tema suMdara vastrAbhUSaNathI rahita paraMtu patithI sanmAna pAmelI strI zobhe che. jema parAkrama ane sAhasika kAryothI rahita senAne vani vRthA che tema jeno svAmI pratikULa che evI strIonA vastrAbhUSaNe nirarthaka che. tamArI kIrtithI A samagra vizva ujajavaLa banyuM che ane tethI ja zaMgAra nahIM dhAraNa karavA chatAM tamArI kIti te ja mAre prakAza che. tamArI sAthe ardhA Asana para beThelI huM, he nAtha ! sukhapUrvaka rahelI idrANune paNa tuccha samajuM chuM. AvA prakAranI tamArI maherabAnIthI sarva prakAranA utkarSane dhAraNa karavA chatAM paNa atyAre mArI bhAgyanI hAni jaladI thaI rahI che--mAro durbhAgyane zIdhra udaya thaye jaNAya che, kAraNa ke mArAthI tamene dUra karatI, 17. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 130 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 4 thA. saga pAMcameA. ane tamArA hRdayanuM AkaSa Nu karatI tamArI dhRtakrIDArUpI sapatnI (zAkaya ) mane prAma thaI che. he nAtha ! vezyAnI mAphaka nija, dhanane haranArI dhRtakrIDA chevaTe kai vyaktine naSTa karanArI banatI nathI ? arthAt jIgaTuM sarvanAza karanAra bane che. sajjana puruSAthI dveSa karavA cAgya ane apayaza karanArI cUtakrIDAnu sevana karanAra prANIonI sauthI prathama dhanahAni thAya che ane pachI chevaTe sukhaneA nAza thAya che. jugArI puruSa cAgya samaye leAjana, nidrA, devapUjana, snAna ane dAnAdi kriyA karI zakatA nathI. vaLI dyUtakrIDAmAM Asakta prANIne zIghra ghaNA prakAranA rAgA thAya che, devA tenA pratye rASe bharAya che temaja tenA sarvoprakAranAM kAryo nAza pAme che. dyUtakrIDAmAM layalIna prANIenA saMbaMdhI janA dUra cAlyA jAya che, kAipaNa tenA vizvAsa karatuM nathI temaja tenI lakSmI paNa zIghra cAlI jAya che. jugArI jugAra ramyA vagara rahI zakatA nathI ane peAtAnA jaya ja jove che ane jo parAjaya thAya tA avarNanIya duHkha pAme che. jugArInA ane hAthane *kavaca, AMkhAne mRga-tRSNuikA ( jhAMjhavAnA nIra ) ane TThahune dAvAnaLanA agni kadI tyajatA nathI. jugAranA dAsa banelA adhama prANIe AMkha ane nAsikA vinAnA temaja kapAyelAM kAna, hasta ane pagavALA jevA jAya che arthAt jugArIne sAcuM jovAnI AMkha hAtI nathI, pratiSThA vahAlI rahetI nathI ane upadeza sAMbhaLavA mATe kAna kapAyelA hAya che. jugAra ramatAM pahelAM te jugArInuM kuLa apakIrtithI malina bane che ane pAchaLathI khIjAthI jItAyela tenu mukha zyAma ane che. vyasanA paraspara saMkaLAyalA che ane jeNe eka byasana svIkAryuM' tene dhIme dhIme badhA vyasattA vaLage che. halAhala jheranuM pAna karavuM sAruM', parvata parathI apApAta karavA sArA temaja agnimAM praveza karavA zreSTha gaNAya parantu jugAra ramavu` sAruM nathI. kharAba strInI mAphka A dyUtakrIDA, bIjA mANasanI vAta tA dUra rAkho parantu sagA e bhAiomAM paNa bheda paDAvanArI tema ja kaleza karAvanArI che. purANAmAM paNa eka kathA saMbhaLAya che ke- ane vinatA-e nAmanI be sagI baheneAmAM vANImAtranuM dAruNu dyUta ( jIgAra ) thayuM hatu. te kathA A pramANe che---- kAieka divase, prAta:kALe, te ane maheneA gaMdhamAdana parvata para UgatA, lAkha jevA rakta chatrane dhAraNa karanAra, majIThanA raMga jevA vIMjhAtA cAmaravALA, rakata kamaLanA pAMdaDAnA AbhUSaNavALA, geruA raMgavALA vastrothI yukata temaja yAtiSacakranA IMdra sarakhA sUryane jovA lAgI. lAMbA, lAla ane uSNu kiraNAnA samUhavALA sUryanA tejathI te * kavaca eTale khAjavaNI. A khAjavaNIne jo sparza karavAmAM Ave te te sthaLe atyaMta caLa AvavA mAMDe che ane prANI khajavAla-khaMjavALa karyAM kare che. jugArI prANIne paNa jugAra ramavAnI hAthamAM sadAya caLa ( qhacchA ) thayA kare che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaThuM ane vinatAnuM vRttAMta. [ 131 ] baMnenI AMkhanuM teja haNAI gayuM arthAta te baMne sUryanuM spaSTa svarUpa joI zakI nahIM. eTale bhramita daSTivALI ane sUryanA azvo te kALA che" ema bolatI kane "sUryanA ghoDA te lIlA che" ema kahetI vinatA to hasavA lAgI. A pramANe te baMnene vANuMkalaha (ghUta) utpanna thaye ane "je hAre te amRtano kuMbha jItanArane Ape" tevI zarata thaI. "atyAre ghaNe samaya thaI gayo che eTale Ano nirNaya AvatIkAle prAta:kALe karazuM' A pramANe pratijJA karIne baMne potapotAnA maMdire gaI. pachI kadrae pitAnA putra sane te hakIkata jaNAvI tyAre teoe pitAnI mAtAne jaNAvyuM ke-"tAruM kathana cheTuM che" eTale bhayabhIta banela pitAnI mAtAnA rakSaNa mATe, sa, sUnI lagAmarUpe rahelA sanI mitrAcArIne kAraNe, sUryanA azvone cotaraphathI vIMTaLAI vaLyA. (eTale sUryanA azvone dekhAva zyAma thaI gayo) bAda saMketa karelA samaye te baMne bahene sUryanA ratha pAse gaI ane vinatAe paNa sUryanA azvone acAnaka kALA joyA. tevA prakAranA kahunA prapaMcane nahIM jANatI ane tenAthI parAjita banelI temaja amRtanA kuMbhanI mAgaNI karAtI vinatAe kahune kahyuM ke "huM kumArI chuM, ni:sahAya chuM, huM tAruM aNuM kaI rIte cUkavI zakuM? mATe thoDA samaya sudhI tuM rAha je. huM tAruM RNa bhaviSyamAM cUkavI ApIza." tyAre kahue teNIne jaNAvyuM ke " jyAM sudhI tuM mAruM devuM na ApI zake tyAM sudhI tuM mArI dAsI banIne rahe." vinatAe te hakIkata kabUla rAkhI. bAda dAsI banela vinatAne pitAnuM vAhana banAvIne, tenA para ArohaNa karIne kakuM haMmezA samasta bhuvanamAM bhramaNa karavA lAgI. kadu vinatAne suzraSAdika kAryothI temaja te te prakAranA duSkara (kaThina) kAryothI kheda upajAvavA lAgI. A pramANe eka se varSa vyatIta thayA bAda, bhaginIthI thaI rahelA parAbhavane kAraNe, vinatA ke eka vakhata gaMgAnadInA kinAre jaIne karuNa svarathI rudana karavA lAgI. tenuM rudana sAMbhaLIne kazyapa nAmanA muni tyAM AvyA ane tene sarva hakIkata pUchIne be IMDA ApyA. "A be iMDAthI te putravatI banIne tAruM karaja cUkavIza" A pramANe kahIne kazyapa muni cAlyA gayA bAda vinatA harSa pAmI. dAsIpaNAthI atyanta dubhAyelI teNue pAMcaso varSa vyatIta thayA bAda, vizeSa kALakSepane sahana nahIM karI zakavAthI eka IMDuM cIyuM eTale temAMthI kubaDe, ezvaryavAna, akALe janmavAthI pAMgaLo banela keIeka tejasvI puruSa bahAra nIkaLyo, ane pitAnI mAtA vinatAne kahyuM ke "sArI rIte paripakava banelA A bIjA IDAmAMthI je mAro nAno bhAI janmaze te tane zaNa rahita banAvaze. "bAda detya ane dAnavane nahIM sahana thaI zake tevA prakAzapuMjane prasarAvatA te kumAre "sauthI prathama mAro udaya ho" ema kahIne sUryanuM sArathipaNuM svIkAryuM. (aruNa banya) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 133 ]. zrI damayaMtI caritra : skaMdha ja che. sarga pAMcame. bAda eka hajAra varSe ApameLe ja phaTelA bIjA IMDAmAMthI garuDa nAmane zreSTha pakSI utpanna thaye. janmatAM veMta ja sauthI prathama cAMDAlAdi adhama jAtine khAI jaIne, hastI tathA kAcabAnuM bhakSaNa karIne temaja haraDe vRkSanI DAlane bhAMgI nAkhIne te mAtA pAse pahoMcI gayA. mAtAnuM dAsIpaNAnuM vRttAnta sAMbhaLIne duHkhI banela garuDa amRtakuMbha lAvavAne mATe jaladI cAlI nIkaLyo. pitAnI pAMkhanA pavanathI vRkSone ukheDI nAkhIne, jaLathI agnine bUjhAvIne, rakSaka puruSone cAMcathI haNane temaja nakhathI pAMjarAne chinnabhinna karIne amRtakuMbha laIne potAnA sthAna tarapha pAchA pharatAM tene devo ane dAna yukta idra sAthe yuddha thayuM. kadranuM karaja cukavIne teNe potAnI mAtAne traNa rahita banAvI ane kadrue paNa potAnA putrone amRtapAna karavA mATe bolAvyA. DAbha para amRtakuMbha mUkIne jovAmAM te sarSe snAna karavA gayA tevAmAM Idra te kuMbha laIne cAlyA gayA. tevAmAM tyAM AvI pahoMcelA sarpo amRtabiMduthI bhInA thayelA te DAbhane cATavA lAgyA eTale te DAbhanI aNIthI phATI javAne kAraNe teonI jIbha be banI gaI ane sarpo tyArathI "dvijihe" (be jIbhavALA) kahevAyA. pachI potAnI mAtAnA dAsIpaNAne yAda karatA ane krodhAndha banela temaja pAtAla lekane prajAvate garuDa anukrame sarpone haNavA lAgyA. tyAre pitAnA kulanI rakSA karavAne IcchatA vAsukI nAgarAja, garuDane hamezane kara cUkavavAne mATe tenI pAse vadhane mATe eka eka manahara sarpa mokalavA lAgyA. A pramANe garuDa pratidina sapane mArI nAMkhate hAvAthI kAlakrama malaya parvata para sapanA zabAnA moTA moTA zikharo banI gayA. tevAmAM koI eka divase tyAM Idra AvI caDyA ane sapano thate vadhu jANIne, tenI rakSAne mATe tyAM rahyA. pachI zaMkhacUDa nAmanA sapano vAro Avyo tyAre Idra baddhazilA para jaIne sUtA ane garuDe temanuM adhuM zarIra khAdhuM tevAmAM IMdra potAnA rUpanuM parAvartana karyuM. eTalAmAM zaMkhacUDe paNa AvIne pitAnuM zarIra bhakSa mATe AgaLa dharyuM tyAre garuDa, prathama ardha khAdhela dehavALA sapane iMdra tarIke jANIne, temanA savaguNathI prasanna thayA ane temane sarpanI rakSA karavArUpa varadAna ApyuM. temaja iMdrane pUrvanI mAphaka dehavALA banAvyA. te he nAtha ! ati kaThora, niMdanIya, kapaTanA AvAsa samAna, sajajana hRdayane zunya banAvanAra, kIrtirUpI nadInA kinArAne toDI nAkhanAra ane abhuta pApakAryavALA jugArano tamo tyAga kare, ane muzkelIthI meLavI zakAya tevA nirmaLa dharmakRtyanuM sevana karo. ATalI mArI vijJapti mAnavA gya che ane huM hamezAM tamArI kRpApAtra chuM te he Aryaputra! mAruM kathana tame svIkAro." A pramANe belatI damayaMtI nalanA baMne caraNamAM namI paDI tyAre nalarAjAe Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLe damayaMtIne Apela vacana. [ 133 ] tene jaNAvyuM ke--" jo have huM jugAra ramu tA mane tArA seAgana che. hRdayamAMthI bhayane dUra karIne tuM zAnta thA. " A pramANe zaramIMdA khanelA nale damayatIne ekadama peAtAnA tarapha kheMcI. " mane priya hAvA chatAM tane pasaMda na hAya tevA sukhathI mane ze| lAbha che ? vaLI, tane iSTa DAya chatAM mane duHkhakartA Aya te paNa te mane iSTa che. huM vahAlI ! tArA vinA eka muhUrta mAtra paNa huM rahI zakuM tema nathI. huM kamaLa jevA netravALI ! tuM ja mAruM hRdaya ane jIvita che. " A pramANe aneka prakAranA vacaneAthI teNIne samajAvIne ane ' pAte aparAdhI che ' ema hRdayamAM samajatA nale utkaMThita banIne snehapUrvaka damayaMtIne AliMgana ApyuM, cukhana karyuM ane teNInA mananuM samAdhAna karyuM' arthAt zAMti ApI. " te dyutakrIDAne vAraMvAra dhakkAra hA ! jenAthI mArI patnI damayaMtI cittamAM santApa pAme che, svAbhraMza thAya che ane mArA kulamAM kalaMka lAge che. "-A pramANe vicAratAM nalarAjAnA cittamAM pragaTela vararUpI saMtApane, caMdananA lepa sarakhA damayaMtInA zItala AliMgane dUra karyo. sa chaThTho. [ nalanI dhRtakrIDA : damayaMtInu rAjasabhAmAM Avavu' : naLanuM na mAnavuM damayaMtIne thayela saMtApa : kezinIe Apela zAMtvana : dezATana karavu paDaze tevu` kezinIe karela sUcana ] "jema malayAcala parvata para vRkSanu parivartana thAya che tema damayaMtInA mahele 12. rAtrivAsa rahela nalanuM citta parivartana pAmyu--sArA vicAravALuM thayuM. " aMta:puranI dAsIe vaDe jaNAvAyela vRttAMtane sAMbhaLIne zrutazIla vigere maMtrIe pramAda pAmyA. nala rAjA paNa pUrvanI mAphka prAta:kAlanA kAryo karavA lAgyA ane dyUtakrIDAnA nAma mAtrathI paNa zaramAvA lAgyA. * malayAcala parvata para jo lIMbaDA, AMmA ke tevA prakAranA bIjA vRkSo ugADavAmAM Ave te pazu te sa caMdananI suvAsavALA banI jAya. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 134 ] zrI damayaMtI caritraH sakaMdha 4 the. sarga cho. S nalamAM AvA prakAranuM parivartana thavAthI kali viSama javaranI mAphaka tenA pratye atyaMta krodhe bharAye ane madhyAhna tathA saMdhyA samaye bhejanAdi kaye chate nala chutakrIDA vinA rahI zake nahIM ane damayaMtI pAse lIdhelI pratijJA bhUlI gayA. nalarAjA rAjasabhAmAM pitAnA laghubaMdhu kRbaranI sAthe ghatakrIDA ramavA lAgyA. kharekhara jugArInuM AcaraNa pitAnI pratiSThAno ja nAza karanAruM hoya che. te samaye nala vAraMvAra hArI javA lAgyo. kAmathI parAbhava pAmelA kAmI puruSane jema kAmavAsanA vRddhi pAmatI jAya tema jugArIne ghetakrIDAmAM prIti vRddhi pAme. hAthI, azva, ratha, vArAMganA, gAma, cAkara ane nagarAdika je je vastuo na le hoDamAM mUkI te te sarvane te hArI gayo. teNe pharIthI damayaMtInuM darzana paNa karyuM nahIM tema jugAra ramavAthI aTakyuM paNa nahIM. jItavAnI IcchAvALA kUbare divase divase tene vizeSa duHkha ApavA mAMDyuM. nalarAjA vratakrIDAmAM atyaMta catura hovA chatAM tene kUbare jItI lIdhuM. A jagatamAM kaI paNa vidvAna nathI. phakata eka daiva(bhAgya)nI ja kharI kuzaLatA che. kharAba vyasanavALA nalarAjAne nAgarika lake cAhatA na hatA, nokaro gaNatrI karatA na hatA ane maMtrIo tenI upekSA karavA lAgyA. A pramANe hamezAM lakSamI rahita banatA nalane sevakava tyAga karyo ane jItatA kuberane samagra prajA anusaravA lAgI. sAyaMkALe bhramarasamUha kamaLa parathI kumuda pratye cAlyo jAya che. kharekhara lakSmInI capaLatAne dhikkAra ha! temaja te lakSmIne viSe Asakti dharAvanAra puruSavargane paNa dhikkAra he ! A bAbatamAM amAtya zuM karI zake? rAjA konAthI sAdhya thaI zake? zuM madonmatta hastIne kAnathI pakaDIne nAza karI zakAya ? kalinA kepanA kAraNe nalanI samagra buddhi malina banI gaI, yaza dUra thaI gayA ane teja haNAI gayuM. agatya muni sarakho kali, atyaMta agAdha cheDA rahita evA nalarAjArUpI sAgaranuM lIlA mAtramAM pAna karI gayA. sAmate daravAjA baMdha karIne, vaNike hATa (dukAna) nahIM ughADIne ane rAja-bhAgIdAro (bhAyAta) upavAsAdika (laMghana) karIne nalane ghetakrIDAthI aTakAvavA lAgyA. ghatakrIDAmAM jItathI meLavela vastuo pAchI hArI javAnA bhayathI kUbara paNa nalane jugAra ramavA mATe niSedha karato hato chatAM paNa nala, hArI gayela vastune pAchI meLavavAnI cAhanAthI jugAra ramato baMdha na thayo. pitAnI lakSamIne je ghatadvArA naSTa kare che tene kharekhara dhikkAra che! vAdaLa paryata pahoMcela javALAvALA agnimAM je pitAnuM sarvasva hemate nathI te vyakti zreSTha che. "niSiddhAcaraNamAM Asakata-jugaTu ramatAM nalane jItIne kubera je tenuM sarvasava grahaNa karI le te sAruM thAya. jema vAnaranA hAthamAM AvelI motInI mALA lAMbA samaya Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjasabhAmAM damayaMtInuM Agamana. [ 135 ] sudhI TakI zakatI nathI tema nalarAjAnA hastamAM rahelI damayaMtI sukhapUrvaka lAMbA samaya kaI rIte rahI zakaze?" A pramANe nalane dveSa karanArA temaja udAsIna banela prajAjano upara varNavyuM tevI rIte temaja anya paNa manaphAvatuM bolavA lAgyA. pachI nalanA ja dhanathI samRddha banelA kubare nalane jItI lIdhe. kharekhara jyAre bhAgya viparIta bane che tyAre pitAnuM ja zastra pitAne vadha kare che. bAda patiparAyaNa damayantI mahAamAtyanI sAthe sAmaMta-samUhathI vyApta rAjasabhAmAM AvI pahoMcI. seMkaDo kaMcukIonI sAthe te sabhAmAM AvI rahI hatI tyAre devI Ave che e pramANe bhayabhIta banelA pratihArIone vani thavA lAge. teNuM najare paDI tyAre sAmatee ane hAthamAM pakaDela pAsAvALA kUbare paNa teNIne sAkSAta daMDavata praNAma karyo. damayaMtInA AgamanathI sarvatra zAnti vyApI gaI, rAjamaMDaLa-sAmaMtAdika cAlyA gayA, kUbara zaramAI gayA ane nale dhRSTatA dhAraNa karI. damayaMtInA Agamanane niSphaLa banAvavAne mATe tenA tarapha nahIM jato, pAsAone pheravate nala abhimAnI puruSanI mAphaka be ke--"he kUkara ! zA mATe baMne hAthamAM pAsAone pakaDI rahyo che pAsAone pheMka. zA mATe nakAmo kALakSepa karI rahyo che?" tyAre pitAnA svAmI nala tarapha hetupuraspara ADI najara nAMkhIne damayaMtI kUbarane kahevA lAgI ke- he diyara ! jugaTu ramavuM choDI de ane potAnA kuladharmano vicAra kare. jema svagetramAM vivAha-saMbaMdha yukta nathI tema svagotrIya vratakrIDA zuM yogya che ? tamArA baMne pekI koI ekane jaya tathA parAjaya thatAM tamArA baMnemAMthI kone sukha athavA duHkhanI lAgaNuM nahIM thAya ! kadAca mahArAjA nala mAruM kathana na svIkAre, paratu he kubara ? zuM tAro paNa matibhraMza thaye che ? jema sthaLa para jala sthira rahI zakatuM nathI tema anyAyathI upArjana karela dravya A jagatamAM kadI paNa koInI pAse kAyama TakI zakatuM nathI. jItele jugArI, "huM jItI gayo chuM" ema bole che, paraMtu vyasanathI chatAtA AtmAne jANI zakatA nathI. diyara ! je tame adhika rAjya meLavavA mATe ghatakrIDA karatA ho te mArA pitAnuM mahArASTranuM rAjya tamo svIkAre. mArA AvAsamAM je maNi, mANijya, ratana, suvarNa ane motI che te sarva tame svIkAro. vaLI mArA hastI, azva ane ratha pramukha je je sAdhano che te tamAre svAdhIna che. ane te sarva tamArA mahelanA AMgaNAmAM rahe. he vatsa! tuM dayA kara, mArI vinatine svIkAra. he kubara ! mAruM kathana savIkAra ane dhUtano dUrathI ja tyAga kara. tane ghUtakIDAthI pAMgamukha banele jANIne nala rAjA paNa svayameva aTakI jaze. rAjAo potAnI samAna Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 136 ] zrI damayaMtI caritra H skaMdha ja che. sarga cho. vyakti sivAya ghatakrIDA ke yuddha karatA nathI." A pramANe bRhaspati sarakhI damayaMtI belI rahI eTale zrutazIlAdi maMtrIo paNa barane tathA prakAre kahevA lAgyA. bAda javAmAM kubara "tame karo cho te sarva barAbara che" ema kaMIka kahevA jAya che tevAmAM vacce ja nala rAjA vegapUrvaka bolavA lAgyA-" he kubara ! devI damayaMtI tane je kaMI pitAnuM sarvasva ApavA mAge che te huM ghatakIDAdvArA heDamAM mUkIne ApIza. kadAca devegathI te saghaLuM huM hArI jauM to A damayaMtIne paNa hoDamAM mUkIne ghatakrIDA ramavAnI mArI abhilASA che. badhA maMtrIo cAlyA jAva, amane baMnene rokavAnI jarUra nathI. huM A pAsAone temaja kUbarane saMpUrNa tAga levA mAguM chuM. he devI! tame paNa jaladI cAlyA jAva. he bhIru ! yuddhanI mAphaka dhRtakrIDAmAM paNa tamane Avo bhaya zA mATe ? " A pramANe svAmI nalanI vANI sAMbhaLIne namra namelA mastakavALI, zaMkAzIla ane krodhI banavA chatAM damayaMtI bolI ke-"he Aryaputra ! mane tathA mArI sarvasva vastune heDamAM mUkavAne Iccho cho tethI huM kRtArtha banIza. A jagatamAM strIne satkAra karanAra vyakti, manuSyamAM kaI viralA ja hoya che. he rAjedra! tamArI IcchAmAM meM kadI koIpaNa prakAranuM vizna upasthita karyuM hoya te kSamA kare ane mArA pratye roSe na bharAva. badhA maMtrIo cAle, mahArAjAnI aprasanna draSTimAM rahevAthI zo lAbha che? mahArAjAnA ghUta kotakamAM ApaNe zA mATe bhaMgANa pADavuM joIe?" "tyAre tame badhA ahIMthI cAlyA jAva." ema nale kahyuM chate mitra banelA sarva adhikArIo damayaMtInI sAthe cAlyA gayA. bAda pitAnA mahele pahoMcIne, kezinIne joIne damayaMtI tenA kaMThe vaLagI paDI ane gadgad vANuthI rudana karavA lAgI. mRtyu pAmela AkAzalakSamIne jANe jalAMjali ApatI hoya tema azrajalane vahAvatI tema kamaLa jevA netravALI damayaMtI zobhavA lAgI. teNInA baMne netro lUchIne, tene lAMbA samaya sudhI AzvAsana ApIne dIrdha draSTivALI kezinIe tene dilAso ApatAM vacana kahyA ke "damayaMtI ! tuM zAnta thA. te kadalI( keLa) sarakhA sAthaLa vALI ! tuM rudana karavuM tyajI de. nala rAjAne A prathama ja aparAdha che. koIpaNa vyaktinA divaso hamezAM sarakhA jatA nathI. A vizva parivartanazIla che. ghaNuM karIne prANIonI dazA vividha prakAranA bhAvALI hoya che. te nirmaLa hAsyavALI ! dharmane jANanAra tAre A bAbatamAM zoka karavo yogya nathI. A jagatamAM kyA sthaLe karmane baMdha, udaya, vipAka ane sattA nathI ? arthAt A badhuM karmanuM ja phala che. je samaye deve(karma) nala Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kezinIe damayaMtIne jaNAvela azubha sUcaka cihno. [ 137 ] rAjAnA hAthamAM pAsAo ApyA te ja samaye teNe (ka) tArI prItino bhaMga (viccheda) karavA mATe pratijJA karela che. sanehane kAraNe mugdha banela tuM vAtsalyane aMge A nalane zuM tuM jANatI nathI ke potAnA rUpanuM parAvartana karIne yamarAja pote ja nalarUpe rahela che. athavA to mAMsabhakSI bhUta, vaitAla, pizAca, kaTapUtanA vigere duSTa devo nalano Azraya karIne rahelA jaNAya che. je duSTa vyantaree tenA zarIramAM praveza na karyo hoya te, he mugdhA! nalarAjAne zikhAmaNa ApavAnI agatya zI heya? je tema na hoya te nala jevo rALa kapAte paNa zuM satya dharmanuM ullaMghana kare? zuM vinayane tyAga kare athavA prItine tyajI de ? kharekhara te tAre svAmI nalarAjA ja nathI, paNa tenA rUpane Azraya karIne keI eka bhUta ceSTA karI rahela jaNAya che. mAtra mAMgalika vacano belavA mAtrathI kalyANa thaI jatuM nathI, tethI karNane kahu chatAM hitakAraka mArA spaSTa vacane have tuM sAMbhaLI le- AkAzane viSe pitAnI maryAdAmAM pharanAra sUrya be svarUpe dekhAya, rAtrine viSe idhanuSa jevAya, grahanuM paraspara yuddha thAya, ghaNA prakAranA ulkApAta thAya, kUra ketune udaya thAya, akAle paNa caMdrane udaya temaja asta thAya, dizAomAM dAha pragaTe, raja(dhULa)nI vRSTi thAya, dharatIkaMpa thAya, AkAzane viSe gaMdharvanagara najare paDe, samayanuM ulaMghana karIne athavA te svabhAvathI ja duHkhadAyaka prasUti thAya, akALe megha vAraMvAra varSe, jaMgalI prANIo gAmamAM Ave ane gAmamAM rahetA prANIo jaMgalamAM jAya, kaThora nakhavALA prANIo karNakaTu dhvani kare, gharane viSe cakalI mALA nAkhe, temaja madhamAkhIo madhapuDe kare, sthaLa jaLa tathA AkAzamAM vicaranArA prANIo sthAnabheda karepotAnA sthAnathI cUta thAya, AkAzacakra (kuMDALuM ) dekhAya, kAgaDA jevA pakSIo gIdhaDIonuM sevana kare, pakSIo havelImAM dAkhala thAya, veta varNavALA kAgaDAo maithunakriyA karatAM jaNAya, ativiSayI leke bhinna bhinna jAtinI strIo sAthe saMgama kare, phUlamAMthI ja bIjuM phUla pragaTe, phalamAMthI ja bIjA phala nIkaLe ane pAMdaDAmAMthI ja bIjuM pAMdaDuM vikase, phala tathA puSpanI vividha citravicitra samRddhi dekhAya, jaMgalane viSe hasta ane paganI jevA AkRtivALA kaMda( kaMdamULa) pragaTe, dhAnyanI karelI rasoI mAMsanA jevA svAdavALI bane, devonI mUrtio kAdavavALI, parasevAvALI temaja gaLI gayelI dekhAya, vagara kAraNe vRkSa athavA te maMdiranuM patana thAya, gRhastha loke pUjya puruSanI vidhipUrvakanI pUjA karatAM aTakI jAya, badhI Rtuo pitatAnA svabhAvane tyAga kare, rAtrine viSe bherIne nAda saMbhaLAya, deDakAnA mastaka para zilA( kalagI) jevAya, jevI rIte moTA mAchalA pitAnI jAtanA nAnA mAchalAne khAI jAya che tema prANuo pitAnI jAtamAM utpanna thayelA prANIonA bhakSaka bane, kuliMgIonA saMsargathI Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 138 ] zrI damayatI caritra : skaMdha 4 thA. sA~ sAtame. mANasA mithyAtvI ane ane rAjadvAramAM dunAnuM vAraMvAra Agamana thAya, agni vinA paNa jvALA ane dhUmADA vigere prakaTI nIkaLe, vinA kAraNa azva ane hastIe trAsa pAmIne dhrUjavA lAge, hAthaNIonA gaDasthaLAmAMthI madajaLa prasave, cAmara, chatra ane daMDa ApameLe tUTI paDe, pAtapeAtAnA svabhAvamAM rahenAra samasta vizva Aje aneka prakAranI AjJAone tyAga karIne parAvartana pAmI rahyuM che, UlaTe mArge jaI rahyuM che tethI jaNAya che ke-pUrvanA rAjAne uThADI mUkIne, Aje mathavA kAle cAkkasa kAIeka bIjo navIna rAjA thaze. A zayyA tathA Asana para karALiyAnA je jALA khADyA che, majabUta gharanA meAbhamAMthI je avAja thai rahyo che ane rAtrine viSe pataMgIyA tathA dIpaka hIna kAMtivALA jovAya cheA sarva cihno jaNAve che ke--tane tArA svAmI sAthe dezAMtara javuM paDaze. tArI meAtInI mALA je chUTIchavAi paDI gai che ane tArA mastakanA seMthA je ekatra thai rahyo che tethI huM vaidI ! huM mAnuM chuM ke-tane haMmezAM du:khadAyI evA svAmIviraha thaze. huM vicAra karavAmAM catura! have tAre cittamAM suMdara vicAra karIne A kALane yAgya AcaraNa karavuM yAgya che. huM vaidabhI ! tuM dAbhanA agrabhAga jevI tIkSNa buddhivALI che., vaLI asAdhAraNa kuzaLa che. tA hai akhalA! tuM zA mATe kAyara banI jAya che ? " A pramANe kezinInuM pariNAme suMdara vacana sAMbhaLIne, vimala ane vizALa cittavALI kramayatIe dhaiyanuM AlaMbana karIne, rAjakulanA bhakta maMtrI-putrAne zIghra melAvIne, " have mAre zuM karavuM ? " te saMbadhI pRcchA karI. saghaLA ma+ka -Ft< 0 +0 dd [nalanA satAnAnu` kaDinapura mAkalI devu' :: bAhukane damayatIe kahela kathana : bAhukane javAma : RtuparNa rAjAnI sevAmAM mAhukanu' rahevu, ] KAKAKAKAK sarga sAtameA. pachI te matrIputrAe nalarAjAnA kulanA udayane mATe vicAra karIne kahyuM ke" baMne satAneAne damayaMtInA pitAne ghare( meAsALa ) mekalavA te ucita che. '' matrIputrAnA te sUcanane svIkArIne damayaMtIe potAnA bAhuka nAmanA senAdhipatine khelAvIne kahyu` ke-" huM bAhuka! mArA putra iMdrasena ane putrI iMsenAne kuMDinapuramAM mUkavA mATe tuM jaldI jA. hAlamAM mahArAjA nala mane hADamAM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhukanuM damayaMtInA saMtAnane laine kulinapura prati prayANa. [ 139 ] mUkavA mAge che ane te pramANe je putra-putrIne heDamAM mUke, to te kahe ke-ApaNe kaI gati (sthiti) thAya? je ghatarUpI Avarta(vamaLa)mAMthI huM kadAca jIvatI bahAra nIkagIza te pharIthI AyuSyamata A baMne saMtAnanuM mukha jevA pAmIza. jugAra ramanArAo mATe vijayane zo nirNaya hoya? kAlakUTa jheranuM bhakSaNa karavAthI zuM jIvita rahI zakAya ? pUrve paNa dUta dvArA atyaMta Agraha karatA ane dayA bane bhANajenuM mukha jevAne Atura che. A pramANe karavAthI baMne saMtAnanI rakSA thaze ane bhImarAjA tenA pratye atyaMta vahAla dharAve che tethI mane nizcintapaNuM thaze mosALamAM vRddhi pAmela IMdrasena kALAMtare potAnuM rAjya meLavavA samartha thaze ane iMdrasenA jayAre yovanavatI banaze tyAre tenA mAmA kautukapUrvaka teno u tsava karAvaze. tuM ahIMthI gayA bAda svAmInI sevA karatAM mAruM je thavAnuM haze te thaze. tAre mArgamAM tathA prakAre sAvadhAna rahevuM ke jethI koIpaNa prakAranuM vina na Ave ane jema bane tema zIvra tAre atre pAchA pharavuM." A pramANe damayaMtInuM kathana sAMbhaLIne azru sAratA bAhuke kahyuM ke-"devI je pharamAve che te pramANe huM karIza. mAruM A niSadhAnagarImAMthI nIkaLavuM te mArA mATe sAruM banyuM kemake mArga mAM huM svAmI nalanA parAbhavane sAMbhaLI zakIza nahIM. mArA jevA sevakanA jovA chatAM nalarAjAne rAjya tyAga karavo paDe tethI mArA zasAdhAraNane, balane ane buddhine dhikkAra che ! je nalarAjAnI AjJA, rAjavIonA lalATapradeza para vahana karAI rahI che te ja yuddhavIra nalane ame sainiko garvathI UMcI Deka rAkhIne pharIe chIe. samudra paryata samagra pRthvIpIThane kabaje karIne, anya rAjavI taraphathI kaI paNa jAtane upadrava na thavA chatAM paNa A Aphata amArA para AvI paDI che. jema kabara jItI rahyo che tema nalarAjA paNa kema na jIte? kharekhara dai devano A mAyAprapaMca jaNAya che, te tamArA AdezathI kuMDinapura jatAM mAruM ahIM pharI Agamana thAya tevI saMbhAvanA tame na rAkhaze. bhImarAjAnuM darzana karIne ane A baMne kumAra tathA kumArIne tene soMpIne huM tIrthayAtrA mATe cAlyo jaIza. have mane koIpaNa prakAranA sukhanI pRhA nathI. huM zaktimAna hovA chatAM, jugAramAM hArI gayelA rAjAnA parAbhavane jevA ahIM AvavA zaktimAna nathI." A pramANe bAhakanuM kathana sAMbhaLyA bAda vaidabhauthI lAMbA samaya sudhI AzvAsana apAyelA teNe suMdara vacanethI tenuM kathana svIkAryuM. pachI damayaMtIe potAnA pAMca varSanA nehALa ane prANathI paNa adhika priya baMne bALako tene seMpyA. bAda subdha banela devI damayaMtInI rajA laIne, te baMne bALakone pitAnI sAthe laIne mahAbalIe vicakSaNa bAhuka cAlI nIkaLe. moTA sanyanI sAthe keTalAka prayANa karyA bAda, kuMDinapuranI samIpa AvI pahelA teone jANIne, bhImarAjA tene levA mATe sAme gayA. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [140] zrI damayaMtI caritra : rakaMpa 4 the. saga sAtame. teone mahotsava pUrvaka nagarapraveza karAvIne bhImarAjAe baMne bhANeja, damayaMtI tathA nalanA kuzaLa samAcAra pUchayA. vAkakuzaLa bAhuke bhImarAjAne praNAma karIne damayaMtI tathA nalarAjAnA kuzaLa samAcAra jaNAvyA. damayaMtIe bAhukane nala saMbaMdhI kazA samAcAra ApavAno Adeza karyo na hato temaja svAmIbhakta bAhake paNa te saMbaMdhI kazuM kahyuM nahIM. atyaMta harSa pAmelA bhImarAjAe potAnA bhANeja iMdrasenane kerala nAmano deza Apyo. bhImarAjA ane priyaMgumaMjarI pitAnI putrInA A baMne saMtAnene pitAnA paDakhAmAMthI eka kSaNamAtra paNa dUra karatA na hatA. bAda bAhake damayaMtIne te baMne saMtAnonA kuzaLa samAcAra aMgeno potAno saMdeze temaja bhImarAjAnuM kathana kahevarAvyuM. te samAcAra sAMbhaLavAthI damayaMtI atyaMta svastha banI ane pativratA teNIe saMtAnane virahajanya saMtApa-duHkha manamAM dhAraNa karyo nahIM. pachI bhImarAjAnI rajA laIne, pharavAnA bahAnAthI bAhaka tIrthayAtrA mATe samasta pRthvIpITha para bhramaNa karavA lAgyo. prasiddhi pAmelA zakAvatAra tIrthane jovAnI IcchAthI mahAbuddhimAna bAhuka ayodhyA nagarIe AvI pahoMce. pitAnA sevaka janenA mukhathI bAhukane AvelA jANIne raDatuparNa rAjAe tene potAnI pAse nehapUrvaka rAkhe. A bAju kubaranA veSI ane nala rAjAnA bhakta vizALa aMta:karaNavALA ghaNA subha niSadhA nagarIno tyAga karIne cAlI nIkaLyA. sadAcArI ane samayano jANa RtazIla mahAmAtya paNa tIrthayAtrAnA nimitte pitAnA padano tyAga karIne cAlI nIkaLyo. svAmIbhakata ane dhairyazALI sevakenuM A uttama vata che ke-svAmI para AvI paDelI Aphatane joIne teo taTastha rahIne tene joI zakatA nathI, arthAta dezAntara cAlyA jAya che. A bAju kalithI pIDAyela ane lajajA rahita banela nala rAtridivasa lAMbA samaya sudhI vratakrIDA karavA lAgyA. jema sannipAtanA javaravALe puruSa kuzaLa vevathI kAbumAM laI zakAtuM nathI tema pitAnI ane pArakAnI ciMtA rahita ane jene vinAza najIkamAM che te navA maMtrIrUpI vaidyothI kAbumAM laI zakAte nahIM. pratIkAra na thaI zake tevI bhavitavyatAne vicArIne damayaMtIe manamAM lezamAtra kheda dhAraNa karyo nahIM. tyArathI prAraMbhIne kuzaLa damayaMtI hamezA cha prakAranA bAhA ane cha prakAranA AtyaMtara tapa karavA lAgI. sAte kSetramAM pitAnuM dhana vAparavA lAgI, jethI bhaviSyamAM hajAragaNuM phaLa te meLavI zake. je kubara rAjyane jItI le te potAnuM citta khinna na bane te mATe catura damayaMtIe rAjakhajAne khAlI karI nAMkhe. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratamAM naLanuM saCsva hArI javuM. [ 141 ] jugArarUpI paracakrathI nalanA samasta deza jItI levAyA, mAtra niSadhA nagarI bAkI rahI. khAda kRSNarathI nala rAjAnA atyanta parAbhava vicArIne damayaMtIe kahleAlinI, kamalinI, kehalI, kalikA, vigere devakanyA sarakhI snehALa ane kula tathA zIlanA guNuAthI vibhUSita badhI sakhIone kezinI sAthe kuDinapura tarapha mAkalI dIdhI. temaja kaeNzinI sAthe damayaMtIe ratna, meAtI, mANika, maNi ane suvarNAdika bhaMDAramAM rahela uttamauttama vastuo iMdrasena pAse mAkalI ApI. pachI mAtra thADA parivArane rAkhIne damayaMtI peAtAnA svAmIne kaSTamAM pADanAra devanI sAme paDakAra karIne rahI. " jema agni vanane khALe, krodha tapanA nAza kare, pANInu pura kinArAne teADI nAkhe, kAlakUTa jhera zarIrane naSTa kare tema dyUtakrIDAe nalarAjAnuM AdhipatyapaNlR naSTa karyuM. arthAt nalarAjA rAjyabhraSTa thayeA. kAieka divase sAyaMkALe te sabhAmaMDapamAM acAnaka kUbaranA krUra sevakeAthI 'nalanu' rAjya jItI levAyu, jItI levAyuM. ' evA spaSTa, mahAniya kALAhaLa thaye| jethI samasta nagara kSubdha banI gayuM ane damayaMtI bhaya pAmI. kUMkharanA sevakA rAjabha`DAra, hastI, azvo, nagara ane daravAjAmAM sarvatra sthaLe pharI vaLyA arthAt teoe kabjo laI lIdhA paraMtu peAtAnA nAnA bhAIthI rAjya haraNu karAvA chatAM paNu parAjayanI lajjAne lIdhe nala hRdayamAM mAtra khinnatA pAmyA tyAre - huM rAjA ! tame kheda na pAmeA. hajI paNa kaMika hADamAM mUkA jyAMsudhI tame vratakrIDAthI aTakaze| nahIM tyAMsudhI huM aTakIza nahIM. " A pramANe baranA vacana sAMbhaLIne rAjAe jaldIthI damayaMtIne paNa hADamAM mUkI. pahelAM je damayaMtI nalarAjAne peAtAnA rAjya ane jIvitathI paNa mahAmUlyavALI hatI te ja damayaMtI dvArA, jugAranI aMdara gumAveluM peAtAnu rAjya pAchuM meLavavA mATe teNe icchA karI. mAda lAMbA samaya sudhI jaya ane parAjaya ApanAra ane pUrvamAM nahIM banela evI dyutakrIDA atyaMta rasapUrvaka ramAi ane nalanA pAsA avaLA paDyA. A samaye damayaMtI ane nava pratyenA pakSapAtathI nAgarika leAkeA temaja vijayane icchatA kali paNa vyAkuLa khanI gayA. * are ! A ayeAgya Apattine dhikkAra hA ! ' A pramANe khelatA rAjAonA hAhAkArathI jenA kaNuM -vivara badhira thaI gayA che tevA kUmara lajajALu banI gayA tyAre pRthvIpITha para duSTa pAsA avaLA paDavAthI pRthvI para peAtAnA hAtha pachADatA ane lAMbA ni:sAsA nAkhatA nala pAte ja peAtAnI patnI damayaMtIne hArI gayA. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [142 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 4 tho. sarga AThamo. 5 chesarga AThame. zi. [ sarvasva hArI jatAM nalanuM paradezagamana: nAgarika lekenI vyathA damayaMtInuM sahagamana: nale lekene batAvela pitAnuM baLa] Obaeeeeeeeeee A pramANe sarva rava hArI gayelA, vizvane vijaya karanAra ane duHkhI jananI do we pIDA dUra karanAra naLe lezamAtra dukha dhAraNa karyuM nahIM. nalanA siMhAsana para beThelA kUbarane rAjAoe takSaNa pAMca prakAranA dhvanipUrvaka abhiSeka karyo. jyAre sUrya arata pAme che tyAre agninI ta jema prakAzI UThe che tema nalarAjA tejahIna banatAM kubaranI AjJA pravartavA lAgI. rAjyabhraSTa thayelA ane nirmaLa manavALA mahAtmA nalane zalya sarakhA jANIne kUbare potAnA dezamAMthI hAMkI kADhyo. kaThora bhASA bolanArA, zastradhArI evA krUra mANasone sarvatra mUkIne kUbare nalanI pAchaLa jatAM nAgarika lokone aTakAvyA. nAnI kanakavatI pramukha rANIone paNa kUbare choDI nahIM, paraMtu te te rANIonA pitAonI mAgaNIthI kUbare teone piyara mokalI ApI. nalanA sevakothI tyajI devAyela ane kuberanA sevakothI aTakAvAyela damayaMtIe koIpaNa vyaktine potAne aTakAvanAra tarIke gaNI nahIM. tene AvatI sAMbhaLIne kUbara zIdhra UbhuM thaIne pitAnI sAthe ja ekadama UbhA thaI gayelA sAmaMtonI sAthe tenI sAme gayA. keNa evI vyakti che ke je samudra paryanta zAsanavALA bhImarAjAnI zaMkA na rAkhe? tenAthI bhaya na pAme ? dee nalane A mArI bhAbhI pativratA damayaMtI ApelI che, te evuM pAtra nathI ke je AvA prakAranI laghutAne gya hoya. kaNa evuM che ke je agnimAM jhuMpApAta kare ane siMhaNane devAnI IcchA kare? A jagatamAM sarvane jIvita priya che. kone mRtyu vahAluM che? AthI jIvitane cAhatA kUbare pativratA damayaMtInI vANathI paNa avagaNanA karI nahIM. bhaktipUrvaka praNAma karIne potAnI sanmukha UbhA rahelA kuberane damayaMtIe pitAnA kuLa ane zIlane anurUpa vacana kahyuM ke -"he rAjana ! mane mArA svAmInI sAthe javAnI AjJA Ape. he devara ! tame niSkaTaka rAjya karo ane pRthvInuM pAlana karo. tame vIrasena rAjavInA putra che, mATe tamane paNa rAjya ghaTe che, kAraNa ke kaMkaNa jamaNA ke DAbA Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * damayaMtIye nala sAthe javA mATe kuberanI lIdhelI rajA. [ 143] hAthamAM hoya te paNa zobhe che. tAre mane svAmInI pAchaLa jatAM rokavI joIe nahIM. nala mArA dehane hArI gayA che, paNa mArA premanI heDa karI nathI. kadAca, tArAthI aTakAvAyelI huM ahIM rahIza te paNa mArA jIvita-tyAganA mArgamAM tuM mane kevI rIte rokI zakIza?" A pramANe damayaMtInA vacana sAMbhaLIne zarama ane bhayayukta, samayajJa ane vinayazIla kRbara nIce pramANe be -"he pUjya! matsara bhAvane tyAga kare. tamArA aMta:karaNane prasanna banAve. mana, vacana ane karmathI huM tamAre virodhI nathI; mAtra nalane huM mArA dezamAM vAsa karavA daIza nahIM, kAraNa ke eka vanamAM kaI paNa sthaLe be kezarIsiMha rahI zakatA nathI. jenuM meM sarvasva harI lIdhuM che te dhanahIna banela, parivAra rahita ane eka dezathI bIje deza bhaTakato nala pRthvIpITha para bhamyA karaze. he devI! tenI sAthe jatAM tame duHkhI banaze tethI ja meM tamane aTakAvyA che, temAM bIjuM kaMIpaNa kAraNa nathI. he devI ! jevI rIte mAre mana vIrasena rAjA pUjya che tema tame paNa mAre mATe pUjanIya che. tame phakta mArA bhAbhI ja nathI, paraMtu mAtA ane bhaginI tuya che. he adhikAriNI ! tuM ja A sAmrAjya bhagava, huM tArA senApati chuM ane pRthvIne viSe tArI ja AjJAnuM pAlana he." upara pramANe kubaranuM vacana sAMbhaLIne damayaMtIe tene jaNAvyuM ke "tuM je kahe che te barAbara che, kAraNa ke kulIna puruSano A niyama (dharma ) che. mArA pratye bhakti darzAvatAM tArA moTA bhAI nala taraka virodha batAvatA tArA mAyA-kapaTa yukata vacane virodhAbhAsa utpanna kare che. mahArAjA nalano tyAga karIne jIgArI evA tArI pAse rahevAne mATe je teM mane kahyuM te barAbara yogya ja che! krauMcakarNanA zatru nathI tyajAyela, nirarthaka phaLavALA zAmalI vRkSanA puSpa sarakhA tArA rAjyanuM mAre zuM prayojana che? je rAjyamAM manane saMtoSa na hoya, pitAnA svAmInuM darzana nathI, vaLI parAdhInatA rahelI che tevA rAjyane vicakSaNa puruSa naraka samAna gaNe che, jANe che. he kubara ! je mane rAjyanI jarUra ja hoya te pachI viMdhyAcala parvatathI prAraMbhIne samudra paryanta dakSiNa dizAnuM rAjya kenuM che? he rAjana ! tAruM kalyANa thAva. tArA sukhane tuM bhagava. he devara ! tArI saMpatti karatAM mAre mana mAre patineha vadhAre kIMmatI che. te te je kahevA yogya hatuM te kahyuM che, temAM tAro leza mAtra doSa nathI, paraMtu mane tAruM kathana rucatuM nathI, te have ame ahIMthI zIdhra cAlyA javA IcchIe chIe, tAre manamAM jarApaNa kheda dhAraNa kare nahIM. he rAjana ! tuM sukhapUrvaka rahe ane lAMbuM AyuSya bhegava, have huM tArI rajA lauM chuM." A pramANe bolatI, rAjadvAramAMthI nIkaLIne (pasAra thaIne) rAjAo vaDe rahevA mATe atyaMta prArthanA karAyA chatAM paNa damayaMtI nalane raste cAlI nIkaLI. "he niSadhA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 144 ] zrI damaya'tI caritra : skaMdha 4 thA. saga' AThameA. nagarI ! tane mArA namaskAra hA ! he kularAjadhAnI ! mArA rahevAnA AvAsane tuM bhUlI jaIza nahIM. De krIDAvana 1 pharIvAra tuM mArI dRSTipathamAM Avaje. arthAt tuM pharIvAra mane darzana deje. ane huM gRha! tuM paNu kAi vakhata mane yAda karaje. he gavAkSa ! tuM mane tyAre najare paDIza ? hai hIMDAlA ( hIMcakA ) ! tuM hamezAM vijayI banaje. tAruM kAya cAlu rAkhaje. hai sArikA ( menA ) tuM vilApa na kara, huM pApaTa ! tuM AMsu rAkI rAkha ane huM vatsa krIDAmayUra ! tuM vanamAM cAlyeA jA. "--A pramANe badhAnI vidAya laIne jatI damayaMtIne, sanmukha AvIne praNAma karatI niSadhA nagarInI AMsu sAratI samasta janatAne kUbaranA sevakAe jaldI dUra karI. " he duSTa deva ! khedanI vAta che ke-rAjAenI je viparIta dazA tuM kare che te tArI vinItatA che arthAt tArA pArane paheAMcI zakAtuM nathI. pRthvIne viSe rAjyanI khAtara nAnA bhAI mATA bhAi pratye bhaktinA tyAga kare tevA ni Mdita rAjyaaAbhane dhikkAra hA ! nalanI pAchaLa jatI damayaMtIne kUbare rAkI nahIM, te kharekhara teNe DahApaNanuM kAma karyuM. jo teNe tema na karyuM hAta te| damayaMtIe tene zrApa ApyA hAta athavA teA bhIma rAjA jaldI tenA dezane chinnabhinna karI nAkhata. vizvane viSe nala rAjA satyavratanuM pAlana karanAra che, jeNe jugArI kUbarane peAtAnuM rAjya ApI dIdhu. je ekalA nala rAjAe krocaka ne haNI nAkhyA tenuM eka taNukhaluM paNa levAne, laDavA sivAya kANu samartha thaI zake ? '-A pramANe paraspara thatAM paurajaneAnA vArtAlApane sAMbhaLatA nala nagarI bahAra gayA ane tyAM sarovarane kinAre, rahelA eka mahAmtabhane joIne, jenA svarUpane khyAla na AvI zake tevA samudra sarakhA nala rAjA vicAravA lAgyA ke--" je sthaLe pUrve huM cAmarathI vIMjhAtA ane chatra dhAraNa karatA temaja hajArA sainikAthI pari varIne AvatA hatA te ja rAjamAge kramaya'tI sAthe cAlI rahelA mane leAkeA joi rahyA che. duzmanAe mane jItIne mArI rAjalakSmI lai lIdhI nathI, paraMtu nAnA bhAIe mane jugAramAM jItI lIdhA tethI zuM thayuM ? leAkeA peAtAnA cittamAM, A viSayamAM mane balahIna mAne che teA have huM leAkeAne mAruM bala batAvuM. ' A pramANe vicArIne sarakhI cAra ThAMsavALA, cha gAu UMcA, seA hAthanA thatuM lAkAravALA te mahAstabhane ukheDIne, AkAzamAM dhesarAnI mAphaka jaldI UMce uchALIne, pharIthI tene pakaDIne, vA hastavALA nale te ja sthaLe tene puna: sthApana karI dIdhA. A pramANe Azcarya pAmelA ane nalanA bAhubalane jotAM lakAe staMbhanI pAse AvIne nIce pramANe lakhela prazasti vAMcI ke- je traNa khaMDanA svAmI thaze, te A staMbhane ukheDIne pharIthI tenuM sthApana karaze. " nAgarika lAke A prakAranI aitihAsika ghaTanAne jANavAthI, jene pharIthI bhaviSyamAM lakSmI prApta thavAnI che teveA nala, damayaMtI sAthe gaMgA nadInA kinAre AvI pahAMce. - Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLane vanavAsa. [ 145 ]. sarga navame. [nalane bhIllalake sAthe saMgrAma: pakSIoe karela nalanA uttarIya vastranuM apaharaNa: pakSIoe nalane kahela svavRtAMta: damayaMtInuM rAjAne zAMtvana ] A pramANe rAjane tyAga karanAra, mAtra priyAnA parivAravALo ane buddhihIna - ~banela nale netaranA vRkSa nIce Azraya lIdhe. tyAga karAyela nagarane jete, dIrgha ane uSNa ni:zvAsa nAkhatA nale pitAnA aMtaHkaraNamAM potAnA AtmAne gunhegAra jevo gaye. A pramANe kartavyazUnya ane samasta prakAranA upAyo thI parAMgamukha banela rAjA damayaMtI sAthe paNa bolyA nahIM. rAjadaMDanA bhayathI temaja kUbaranI AjJAmAM rahenAra nAgarika leke nalane anusarI zakyA nahIM-tenI sAthe jaI zakyA nahIM. zayyA ane AsanathI tyajAyela ane pAna tathA azanathI rahita temaja AvAsa vinA vanamAM raheto nalarAjA sAdhupuruSanI mAphaka zobhI UThyo. baliSTha kaliyugathI rAjyaSTa thayela nala zuM karI rahyo che te jANavAne mATe ja jANe hoya tema sUrya AkAzapathamAM UMce AvyokalinI mAphaka grISma RtunA te tIvra tApe paNa navIna duHkhavALA nalarAjAne kaMIka kheda pamADe. bAda gaMgAnA mAtAone pUchavAne kAraNe nalanA manane bIjI bAju kheMcI javA mATe, kadalInA pAMdaDAthI vAyu DhaLatI damayaMtIe nalane pUchayuM ke-"he nAtha ! manohara UMcA mojAMvALI, muzkelIthI pAra karI zakAya tevI ane jagatamAM prasiddhi pAmelI je gaMgA nAmanI nadI che te zuM A ja che ?" patibhaktA damayaMtIvaDe A pramANe puchAyelA nale ucita vacano dvArA gaMgAnuM mAhAtamya kahevuM zarU karyuM -"hA, he devI! A je javAya che te kharekhara sAkSAt gaMgAnadI che. tuSTa thayelI te cakravatIne nava nidhio arpaNa kare che. he suMdara dehavALI ! kamaLAkSi! mRduvANI bolanArI suzIlA! tuM gaMgAnA atyaMta zItala svaccha pANane sparza kara !" A pramANe belatA nalarAjAe damayaMtInI sAthe dhIme dhIme gaMgAnA jaLapravAha samIpe pahoMcIne tenA jaLamAM mAhika nAna karyuM. bAda daivathI tirasakArAyela pRthvInA svAmI nalarAjAe mAtra jaLapAna karIne ja te divasa pasAra karyo. jemAM pavana vahI rahyo che tevA temaja alaga thaI gayA che cakravAka ane Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 146 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 4 the. sarga navamo. cakravAkI jemAM evA gaMgA nadInA kinArA para retInI pathArI upara sUtelA te nalarAjAnI rAtri pasAra thaI gaI. A pramANe te gaMgAkinAre traNa divasa sudhI rahetA nalanI cogya bhakita karavA mATe sAmaMtoe kUberane atyaMta Agraha karyA bAda sAmaMtoe zastra, vasa, dravya, pAdya ane svAdiSTa padArtho yukta eka suvarNa ratha, azvo joDIne nalarAjA mATe mokalAvyo eTale bhUjana karIne, priyA damayaMtI sAthe ratha para caDhone, svayaM sArathI banIne koIpaNa dizAnuM dhyeya nakakI karyA sivAya sAhasika nala cAlI nIkaLe. kUbara rAjAnI bhUminuM jaldIthI ulaMghana karIne naLa bhIlanI pallIvALA vanapradezathI gherAyela pArvatIya (parvatAvALA) pradezamAM AvI caDha. paDachaMdAne kAraNe bhayaMkara bhAsate nalane rathane dhvani sAMbhaLIne mRgacarmanA vastravALA bhIloko tene aTakAvavAne mATe zIvra doDayAM. bhIla lekenI senAthI UbharAtA te parvato, jANe cAre dizAthI AvelA yamarAjAnA sinikethI vyApta banyA hoya tema kSaNamAtra zobhI UThayA. pachI "tuM tajI de, tuM tajI de" e pramANe bolatAM, bUmo pADatA bhIla loko yuddha karavA mATe taiyAra thayA. tyAre dhanuSane atizaya gADha kArava karato ane zaraRtunA durdinane prasarAvato nala, bhIlanI senAne haNavA chatAM tene pAra pAmI zake nahIM, te vizALa senAne ekale hAthe pahoMcI zake nahIM. te avasare kalinA kepathI saMmohana vigere astro takSaNe nalane tyAga karIne cAlyA gayA. pachI bhayane kAraNe rathamAMthI damayaMtIne zIdhra utArIne samayane jANa nAra nala yuddhano tyAga karIne cAlI nIkaLyo eTale samasta vastuthI bharelA rathane laIne bhIla loke cAlyA gayA. te duSTa loko mAtra dhanane ja cAhatA hatA, prANa levA IcchatA nahatA. bAda damayaMtInI sAthe page cAlato nala zikArI pazuothI vyApta ane gADha aTavImAM AvI caDha mahAiTavInuM ullaMghana karatAM mahAsAhasika nale chidravALA vAMsa para pakSIone joyA. Azcaryane kAraNe vikasvara lezanavALA na suvarNamaya te pakSIone joIne damayaMtIne uddezIne kahyuM ke-"he kamala jevA netravALImANeka jevA rakta caraNavALA, tIrNa cAMcavALA, iMdranIla maNinA jevA netravALA, manahara suvarNamaya pAMkhavALA A pakSIo jevAya che, kharekhara pUrve nahIM jevAelA A pakSIone huM pakaDavAne IcchuM chuM kAraNa ke AvA pakSIo bahu kIMmatI hoya che." devAdhiSita A pakSIo UlaTA vastuone haraNa karI janArA che. vizvAsa nahIM karavA lAyaka A pakSIone grahaNa na karavA joIe. ApaNane te pakSIothI zuM prajana che ? je tamArA pitAe arpaNa karela sthAvara rAjyarUpI dravya hAthamAMthI cAlyuM gayuM che te pachI pAMkharUpe rahela sonAne meLavavAne zA mATe Iccho cho ? arthAta te sonuM tamArA hAthamAM Avaze nahIM. " A pramANe damayaMtIe spaSTa kahevA chatAM nale te pakSIone pakaDavAne mATe pitAnuM uttarIya vastra tenA para pheMkayuM, eTale te vastrane upA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) pakSIoe nalanA uttarAMca vastranuM karela apaharaNuM ane sUcana. [ 147]. Dine, UDI jaIne, jyAM koIpaNa jAtano upAya na karI zakAya teTale dUra AkAzamAM te pakSIo cAlyA gayA. cAra sarakhA AvelA te duSTa pakSIone vastranuM haraNa karIne cAlayA jatAM joIne, vilakhAM banelA nale vidhinI ceSTAne vicAra karyo-potAnA durdevanI vicAraNA karI. kharekhara hAlamAM mAruM bhAgya pratikULa banyuM jaNAya che, jethI pakSIo paNa mAre parAbhava kare che. eka samaya evo hato ke pakSIo mAruM dUtapaNuM karatA hatA tyAre Aje kharekhara khedanI vAta che ke-te ja pakSIo mArA zatru banyA che. A pramANe ciMtAtura te nalane jotAM pakSIo manuSyavANIthI krodhapUrvaka ucca svare tenA pratye belyA ke "he dubuddhi rAjana ! jeNe tAruM rAjya harI lIdhuM, tane vanavAsa apAvyo te ghutakrIDA karAvanAra pAsAo ame ja chIe ema tuM samaja. ame amArI jAtane suvarNa maya ja banAvIe chIe ane amArA dvArA jeo dhana meLavavA cAhe che tenI tArA jevI dazA thAya che. jo ke ame tArA hasta, paga vigere keIpaNa avayavane chedyA nathI, paraMtu uttarIya vastravALA tane ame kema sahana karI zakIe ? eTale ame tAruM uttarAsana harI lIdhuM che. vizvAsaghAtI evA amane je mANasa seve che tene bAhya temaja AMtarika AchAdana kema hoI zake? arthAt te mANasa bahArathI vastra rahita ane AMtarika guNathI lajajA, temaja buddhi rahita bane che. kadAcita retImAMthI tela nIkaLe ane jaLamAMthI agni paNa prakaTe, paraMtu he rAjan ! tuM jANI le ke-dhUtathI kadI dhanaprApti thatI nathI." A pramANe te pakSIonA vacanane sAMbhaLatA ane javAba nahIM ApatAM nale, "A pakSIrUpI akSe (pAsA ) mArA duzmana che" tema samajIne hadayamAM ISyabhAvane dhAraNa karyo. ardhava ane uttarAsana tarIke lapeTele, rastAnA thAkathI vyAkuLa, tIvra tarasavALe, zIgha jenA kaMTha, Na ane tAlu sukAI gayA che te, pahelA mukhavALo, pitAnA duHkhanI mAphaka bIjAnA duHkhane asadA jANato nava damayaMtIne kahevA lAgyA ke-"he komaLAMgI ! rata kamaLanI kaLI karatAM paNa ati sukumAra, soMdaryane aMge AmravRkSanA aMkurane paNa jItI lenAra, dAbhathI cIrAyelA ane lohIne vahAvatA tArA baMne caraNe mArgamAM cAlavAne kaI rIte samartha banaze? A samaye kaMTakathI vyAsa ane sUryanA tApathI tapelA A rastAo para hamaNAM eka pagaluM paNa mUkavuM te vizeSa prakAre azakaya che. have ApaNe A aTavI oLaMgI javA AvyA chIe, divasa paNa thoDo bAkI rahyo che. he priyA ! AgaLa jaLanA nUtana pradeza jevAI rahyA che, ekadhArA mISTa dhvanine karatAM sArasa pakSIothI sUcavAI rahela ane gADha chAyAvALuM sarovara ApaNuM mArgane zobhAvI rahela che, arthAt hamaNAM ja ApaNe keIeka sarovarane kinAre pahoMcI jaIzuM." damayaMtIe javAbamAM jaNAvyuM ke-"he svAmI! patinA saMgamathI sukhapUrvaka rahelAM mane zuM duHkha hoI zake ? he rAjAdhirAja ! tamArI AvA prakAranI sthiti ja phakta mane Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 148 ]. zrI damayaMtI caritra H skaMdha ja che. sarga dazamo. duHkha ApI rahI che. deza-kALano nirNaya karyA sivAya temaja koIpaNa hetu nirNata karyA sivAya ApaNe zIdhra cAlI rahyA chIe. AvI rIte vicAra karyA vinAnuM cAlavuM te sAdhu puruSane ucita nathI, paraMtu rAjAone viSe caMdra samAna he rAjA ! rAjAonI A rIta nathI. samasta jagatanA vijetA tame pUrve dareka dizAmAM bIjA rAjAone tamArA dAsa banAvelA che, te atyAre tamAruM AvA prakAranuM chidra joIne tamane teo muzkelImAM na mUke. hamaNAM tamArA graha pratikULa che ane jyAM sudhI A Aphata tamane paDI rahI che tyAMsudhI tame mArA pitA bhImarAjAne tyAM rahe. he nAtha ! tame mArA para A prakAranI maherabAnI karo. vizvane vaMdanIya ane priya atithi sarakhA tamane prApta karIne gharamAM vasavA chatAM paNa hAlamAM mArA pitA bhImarAjA sahelAIthI tIrthayAtrAnuM phaLa prApta karo." ratikrIDAnA samaya athavA asamayane samajanArI damayaMtIthI A pramANe prArthanA karAyela temaja pArakAnA Azrayane nahIM cAhato nala jaladI zaramAI gayo, ane damayaMtIne kahyuM ke-"he devI! bhale ema che. tame je kahe che te barAbara che." ema kahIne gavIMcha ane kAcabAnI mAphaka vazIbhUta idriyavALo nala, pitAnI priyA sAthe, tApane dUra karanAra temaja puSkaLa jaLavALA sarovarane kinAre pahoMcI gayA bAda damayaMtIthI vikasita kamaLasamUhanI sugaMdhavALuM, pAMdaDAMmAM lavAyela zItala jaLanuM pAna karIne nale, te vanapradezane sAkSI rAkhIne sarovaranA kinArA para UgelA AMbA ane bIjerA vagere vRkSone kulathI bhejana karyuM. haeeeeeSeeeeee sarga dazame. 999004666666 [damayaMtIne tyAga karavAne nalane vicAra damayaMtInuM hadayamathana: zaMkAzIla vRtti.] * bAda, teNe bahAra nIkaLela keLanA phUla sarakhA( rakata) sUryane ardhabiMbane -astAcalanA zikhara para joyuM arthAt sUryAsta thavA lAgyo. pachI samasta vizvamAM aMdhakAra vyApI gayo tyAre pakSIo zIdhra vRkSonA zikhara para (pitAnA mALAmAM) AvI gayA. vaLI, UMca-nIcanA bhedone toDI nAkho ane jagatane ekAkAra karate aMdhakArane mahimA, kaliyuganI mAphaka atyaMta prasarI gaye arthAta sarvatra Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtInA tyAga mATe nalanI vicAraNuM. [ 149] aMdhakAra chavAI gaye. netrano viSaya baMdha thavAthI leka cAra idriyavALA banyA ane padArtho zabda, gaMdha, rasa ane sparzathI pitAnuM svarUpa jaNAvA lAgyA. aMdhakArathI vyApta ane nirjana vanamAM nalane AvA prakAranI sthitivALe jANIne, zaMkArahita banelA kalie nalane chetaravA mATe svecchApUrvaka zarUAta karI. have mAre kayAM javuM ane divaso kaI rIte vItAvavA? kharekhara dhanahIna mANasone keIpaNa sAdhana ke sAdhya hetuM nathI. dhana rahita mANasane durjana puruSe hase che, dumine svecchApUrvaka paDe che ane sahAyake teno tyAga kare che. nirdhanane keIpaNa sahAya karatuM nathI. asahAya puruSanI ja laghutA thAya che. tuccha banelA prANIne tiraskAra karavAmAM Ave che, to tiraskAra pAmIne jIvavAno zo artha che? have zatruo mane niraMtara pajavaze, kAraNa ke zatru ane sa5-e baMnenuM chidra jovAnuM ja eka mAtra kartavya hoya che. kAgaDAnI jevI duSTa vRttivALA durAcArI prANIonI sAthe huM eka, baLavAna hovA chatAM, sAthe patnI hovAne kAraNe laDavAne samartha thaI zakIza nahIM je mAre damayaMtInuM rakSaNa karavAnuM na hatuM te te bhIla loke mArA rathane zI rIte laI jaI zakata ? kadAca zatruonuM AkramaNa na thAya te paNa damayaMtIne mArgamAM sAthe rAkhavI muzkela che kAraNa ke atyaMta sukumAra teNInuM duHkha jevAne huM zakitamAna nathI. jaLa, bhejana, zavyA, vAhana, sahAyaka temaja sainya nathI te raste kevI rIte kApI zakAya-oLaMgI zakAya ? pote thAkI javA chatAM paNa damayaMtI mArI sevAno tyAga karI zakatI nathI, tethI atyAre huM tenA duHkhanuM kAraNa chuM. huM rajA ApIza to paNa te potAnA pitAne ghare jaze nahIM ane huM koIpaNa prakAre zvasuragRhe javA IcchatA nathI, pUrve svayaMvara mahotsava prasaMge je ADaMbarathI huM gayo hato te, AvI du:khI avasthAmAM AvI paDelo huM, kuDinapuranA nAgarika lokone mAruM mukha kaI rIte batAvI zakuM? sAsarAnA gRhe rahenArA, garIbaDA ane benasIba mANasanuM mahatva tenA pitAnA nAmanI sAthosAtha cAlyuM jAya che arthAta tenI kazI kiMmata rahetI nathI. svanAmathI khyAti pAmanAra uttama che, "A amukano putra che " ema prasiddhi pAmanAra madhyama che, bhANeja tarIke oLakhAnAra adhama che jyAre jamAI tarIke oLakhAnAra adhamAdhama che je damayaMtI tenA piyara ke sAsare svastha thaIne rahe te mane leza mAtra ciMtA na thAya. pachI te huM ekale game te sthaLe, game tenI pAse, jema tema karIne mAre samaya pasAra karIza. huM eka banavAthI zatruono mane bhaya raheze nahIM, yAcakajano mane udvega pamADaze nahIM, ane pArakI sevA karavAthI mane lajajA paNa thaze nahIM. caMdrikA sarakhI A damayaMtIthI caMdra sarakhe huM vikhUTo paDavAthI "A nala ja Ave che" ema soganapUrvaka kaMIpaNa vyakti khAtrI karI zakaze nahIM, arthAt damayaMtI vinA mane kaI nala tarIke jANI zakaze nahIM. mUrkha mANasanA hAthamAM pustaka, daridrInA hAthamAM nidhi ane napuMsakanA hAthamAM Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- -- - -- [ 150 ] zrI damayaMtI caritra kaMdha ja che. sarga dasamo. kaTArI na zobhe tema damayaMtI mArI sAthe zebhI zakaze nahIM. arthAta tene mArI sAthe rAkhavI koIpaNa prakAre ucita nathI, to have kaI paNa prakAranA prapaMcathI tene chetarIne tene tyAga karuM jethI mArAthI aLagI thayelI damayaMtI koI paNa svajanane gRhe Azraya meLavaze. kadAca mArI A durdazA dUra thAya ane svajanane Azraya meLavIne damayaMtI jIvatI rahe. seMkaDo rAjAothI vyApta AvAsavALuM mAruM sAmrAjaya kayAM ane mRganA mithuna jevuM amAruM A paribhramaNa kyAM? sAmarthyane lIdhe kAryakAryane vicAra rahita, vachaMdI bhAgya-ceSTAne namaskAra ha ! vadhAre zuM kahevuM-vicAravuM ?" A pramANe potAnA cittamAM karmalIlAno vicAra karato, saMtApa pAmele, rAjalakSamIthI bhraSTa banela ane zithila gAtravALe nala, rAtri-samaye dharmavatI damayaMtIe banAvela kuvalayanA pAMdaDAnI pathArImAM sUto. pRthvI pITha para karela pathArImAM, hAthanuM ozIkuM banAvIne sUtelA nala rAjAnA baMne caraNene vAraMvAra jetI, ane te caraNane pitAnA khoLAmAM letI damayaMtI, satata jharatA azrubiMduethI vAraMvAra bhInA banatA pitAnA baMne hastathI cAMpavA lAgI-sevAsuzruSA karavA lAgI. jugAranA vyasanathI jenuM samasta haraNa karAI javAthI, bhIla lokenI sAthe thayela saMgrAmathI, krodha yukta banela nalarAjAnuM gaMgA nadInA ujajavaLa jaLa yukata sarovara ghara che, mAtra damayaMtI ja sevakajana che ane bhUmipITha zagyA che-kharekhara AvA prakAranA kaSTane dhikkAra ho ! baMdhubhAvane, adhika parivArane, maMtrImaMDaLane, lakSamIne, adhika bilane, kulane, sahAyakone vAraMvAra dhikkAra che ke jethI eka, idviyazUnya, jaMgalamAM bhUmi para sUnAra, pavitra kIrtivALo nalarAjA AvI adhama dazAne prApta thaye. pUrva sahacarI kezinI e je je hakIkata mane jaNAvI hatI te sarva apazukanane lIdhe mane saMpUrNa prApta thaI che. kapaTakuzaLa karoDo vyaMtarothI grasta banela nalarAjAnuM huM koIpaNa prakAre mArA buddhicAturyathI rakSaNa karI zakuM tema nathI. bhAgyanA be zanya banela nalarAjA, pramAdI banela mane cheDI daIne, IcachApUrvaka game tyAM cAlyA jAya te te vakhate temane kaNa aTakAve ? mAruM jamaNuM netra vAraMvAra pharakI rahyuM che te sUcave che ke-mane mArA patine viraha thaze. kharekhara khedanI vAta che ke atyAre huM sarvathA prakAre haNAI chuM. " A pramANe ciMtAtura banelI ane bhayane kAraNe atyaMta vyAkuLa thayelI temaja "he rAjA ! he rAjA !" ema acAnaka bolatI damayaMtIne zaMkAzIla banela, AMsu sAratA ane azrune lUchatA nale ekadama gADha AliMgana ApIne zAnta karI. "he bhI! tuM kema gabharAI gaI che? kaMpArIne tyajI de. he devI! tArA najIkapaNAne tajIne huM kayAMya gaye nathI. he mRgAkSI ! tArI samakSa rahelA mane tuM zuM jotI nathI ? mArA tarapha Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haess nalanuM damayaMtIne AzvAsana. [ 151 ] najara kara, huM te ja nala chuM. he komaLAMgI! tuM samasta prakAre catura che. he bhImarAjAnI putrI ! tane atyAre zuM thaI gayuM che? te vaidabha! jagatamAM tuM samata tatvane jANe che ane chatAM paNa tArA hRdayamAM tuM kheda pAmI rahI che. tuM mArI zuzraSA karavI cheDI de ane rastAnA thAkane lIdhe AvI gayela javarane kAraNe zithila banelA aMgone lIdhe have tuM sUI jA. huM paNa tArI najIkamAM ja chuM. he caMdramukhI ! jAgato evo huM tArI rakSA karuM chuM." A pramANe dayA ane dhIratApUrvaka nalathI AzvAsana apAtI damayaMtI, hRdaya-kaMpa dUra karIne, manamAM devAdhideva vItarAga paramAtmAnuM smaraNa karIne kumudanA pAMdaDAnI pathArImAM sukhapUrvaka sUI gaI. "dhULa ane maccharajanya pIDA na thAo" ema vicArIne, potAnA vastrathI svAmI nalane cAre bAju lapeTIne, te vizvanA cheDAne pAcho potAnI zayA nIce dabAvIne, svAmInA cAlyA javAnA bhayane dUra karIne damayaMtI nirAMte UMghavA lAgI. "vAtsalyane kAraNe mAtA jevI, vinayane aMge putravadhU sarakhI, satya guNa yukta hovAne lIdhe tIrtha samAna, caturAIne aMge maMtrI tatha, paricaya karavAmAM sakhI sadaza, caraNa-sevAmAM dAsI samAna tathA mArA bIjA zarIra sarakhI, vadhAre zuM varNavuM ?-A sarva prakAranA guNevALI mArI patnI damayaMtI che." AvA prakAranI damayaMtI mArI pAse hovAne kAraNe mane kayA prakArano kheda hoya athavA te huM zuM hArI gayo chuM? arthAta mArI pAse sarvaguNa saMpanna damayaMtI hovAthI huM kaMI paNa hArI gayo ja nathI. jyAM sudhI jagatamAM vistarelI kIrtirUpI kumudavALI damayaMtI mArI pAse rahela che tyAM sudhI samasta kuTuMba mArI sAthe ja raheluM che temaja vanavAsa bhegavatAM mane rAjya paNa che. " A pramANe vicAratAM ane damayaMtInA vastrarUpI baMdhanathI baMdhAyela nalane damayaMtIthI jaladI bhinna karavA mATe, traNe jagatane kaSTa ApavAmAM zayarUpI cAturyavALa kali, damayaMtInA guNothI gupta rIte guMthAyela neharUpI taMtune sahana karI zake nahIM arthAta nala tathA damayaMtIne koI paNa prakAre alaga karavA mATe kalie nirNaya karyo. S . ST =-= Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15ra ]. zrI damayaMtI caritra : skaMdha 4 the. sarga agiyArame. sarga agiyArame che & rarara [ nalanuM manomaMthana : damayaMtIne vastrane cheDe karela sUcana : damayaMtIne karela tyAga ] ACT :- 1 | eka chIpamAM utpanna thayelA be motInI mAphaka eka vastrathI vIMTaLAyela nala damayaMtInuM yugala zobhavA lAgyuM. damayaMtInA lalATapradezamAM rahela dedIpyamAna agninI jevA kAMtivALA talake teNInA mastakapradeza paranA aMdhakArane hAMkI kADhayuM.-dUra karyuM. priyAnA AliMganajanya rasamAM tarabaLa banela ane svastha nalane joIne, buddhihIna kalie vicAryuM ke-nalane meM je rAjyabhraSTa karyo che te taddana nirarthaka karela che. bAda smaraNa mAtrathI ja AvI pahoMcela sevakavargavALA kalie, pitAne utkarSa darzAvavAne mATe nala pratye hamale karavAnI zarUAta karI. sAmrAjyane upabhoga karavAmAM 2kata banela nala, vanavAsathI pragaTela kaSTane anubhavato ghaNA samaya sudhI kheda pAmyo. A bAju, nAnI baMne bhujArUpI pAMjarAmAM rahelI potAnI kAyAne jANane, zaMkA rAhata banela damayaMtI sukhapUrvaka nidrA levA lAgI. AkAzamAMthI pRthvItala para paDela caMdrakalA sarakhI damayaMtIne joIne nala, gupta caritravALA bhAgyane lAMbA samaya sudhI niMdavA lAgyo. tUTI gayelA ratnanI mAphaka pharI pitAne rAjya prApta thavAnuM azakya jANune hatAza banela nalanI dhIraja khUTI gaI. damayaMtInI draSTithI agocara banavAne cAhate ane kalinA sAmarthathI jenuM guNa-gorava naSTa thaI gayuM che te nala zarama banIne vicAravA lAgyA ke-traNe lekane viSe maMgalakAraka, bhImarAjAnI putrI, damanI bahena, vIrasena rAjAnI putravadhU damayaMtI, mArA jevA svAmIthI pIDA pAmI rahI che. aMDa(parI)nI mALAthI zobhatA zaMkaranA mastaka para caMdrakalA na zobhe tema mArA jevA jugArInI pAse damayaMtI jevI satI zrI rahe te ucita nathI. kSINa thato (Athamata) caMdra jema rAtrine choDIne cAlyo jAya tema huM damayaMtIne tyajIne zUravIra evA koI eka rAjavInI pAse jaIne rahIza. vanamAM ekalI bharaUMghamAM sUtelI, prANapriya dAsInI jevI, kulIna ane satI damayaMtIne tyajI daIne, kulIna puruSone kharekhara niMdanIya evo huM phakta peTabharApaNAne savIkArI rahyo chuM. "pitAnI strIne tyAga karavAmAM samartha e keI nala nAmane rAjA hatA." AvA prakAranI prasiddhi-khyAti traNa jagatamAM bhale phelAya-A pramANe vicArIne, Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - nalanI AtmaniMdA. [ 153 ] damayaMtInA mastaka nIce ezIkArUpe rahelA pitAnA hastane dUra karIne nala manamAM vicAravA lAgyA- he vahAlI ! navIna rUpadhArI karma-cAMDAla sarakhA, pApINa ane abhavya evA mAre tuM tyAga kara. he guNasamUhanA latA sarakhI damayaMtI ! kalpavRkSanA bhramathI mArA jevA viSavRkSano svecchApUrvaka Azraya zAmATe lIdho che? he kulIna ! jeNe kula-lajajArUpI zaMkhalAne teDI nAkhI che ane vivekarUpI aMkuzathI rahita che te huM nalarUpe hAthI banyo chuM. karoLiyAnI jALanA tAMtaNuM sarakhuM A tAruM vastra mArA jevA hastIne kaI rIte baMdhanarUpa bane te tuM kahe pUrve zatru rAjAonA kihalAone toDI nAkhavAmAM mAruM hastabaLa vizvamAM prasiddha hatuM te ja hastagaLa Aje bhAgI javAne mATe priyAnA vastrarUpI baMdhanane chedavAne taiyAra thayela che, arthAta Aje mAruM hastabaLa niMdanIya banyuM che. he jamaNA hAtha ! he sakhA! tAruM kalyANa thAo. tuM dhIraja dhAraNa kara, hAlamAM tuM ja mAre baMdhu che, te mArI mAgaNI svIkAra. jugAra ramatI vakhate jeNe mahAsAmrAjyanI lakSamI heDamAM mUkI che tevA he hasta ! damayaMtInA nitaMbapradeza para rahela vastrane chedI nAkhavAmAM tane kaI jAtanI zarama Ave che? pApanA bhayarUpI varayukta, pUjatA ane sarI paDatA zastravALA, atyaMta premanA samUhathI jhakaDAyela, gADha zaramane kAraNe vaka banatA, damayaMtInA vastrane chedavA mATe mArA hastaprahAre, kharekhara khedanI vAta che ke, vAraMvAra thaI zakatA nathI. prema baMdhananI sAthe sAthe priyAnA vastrane paNa meM chedI nAkhyuM. kalajAnI sAthosAtha meM damayaMtIne zIdhra tyAga karyo che"--A pramANe AtmavicAraNa karatAM nala, damayaMtI UMghe che ke jAge che ? te tapAsavA te tarapha joyuM. bhImarAjAnI putrI A damayaMtInuM te ja mukha che ke-nidrAthI jenI AMkhe baMdha hevA chatAM hAsya karatuM hoya tema zobhI rahela che, lakSamIne jovAnA darpaNa sarakhA lalATapradezamAM rahela tilakanI kAnti, teNanA mastakapradeza para rahelA aMdhakArane bhedI rahela che. te dikpAlo! atyAre tame damayaMtI pratye prasanna thAo ! kAraNa ke te tamArI putravadhU che. athavA te huM dipAlane zuM bhalAmaNa karI zakuM ? kAraNa kRta ane haNAyelI buddhivALA mArAthI prArthanA karAyela te saghaLA lokapAle kharekhara kAjaLa ane kAdavathI jANe lepAyela hoya tevA zarIrane dhAraNa karI rahyA che arthAt kRtaghI evA mArA pratye teo roSe bharAyelA che. hamaNuM pUjya ane gRhasthAzramanI lakSamI tulya damayaMtIne huM tyAga karuM chuM. he mugdha! he damayaMtI! kalaba (napuMsaka-puruSArthahIna) nalane A che praNAma tuM svIkAraje, he priyA! je sthaLe huM tAro tyAga karI rahyo chuM te dhikkArapAtra A rAtri nAza pAme, A paheAra paNa 20 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 154 ] zro damayaMtI caritra : skrepa 4 thA. saga agiyArame. naSTa thAe temaja A vana paNa jaldI baLIne bhasma thai jAya. kulanI maryAdA ( lagnajjA ) vinAnA huM, thAkI gayelI, svAmI pratye vizvAsu, vanapradezamAM sUtela, DarapeAka ane ekalI evI damayaMtIne, balISTha zikArI pazuone khali apAtu hoya tema cchinna ( eMThA ) annanI mAphaka pheMkI rahyo chuM. na rekI zakAya evA bhayaMkara temaja gADha zAka, mAha ane lajjAne kAraNe A kSaNu ( samaya ) kharekhara kaThina che, te samaya A damayaMtIne tyajI daIne sukhapUrvaka jaldI cAlyA javA mATe mane rajA Apaze ke kema ? te huM jANI zakatA nathI. arthAt A samaya mArA mATe kharekhara kaTAkaTInA che. jyAM sudhI A rAtri pU na thAya, jyAM sudhI hiMsaka prANIe dizA ane vidizAmAM harIpharI rahyA che tyAM sudhI, mArA snehane kAraNe vizvAsu banela ane vanapradezamAM sutela damayaMtInuM, huM javAne atyaMta Atura hAvA chatAM, rakSaNu karuM. " peAtAnI patnIneA tyAga karanAra, kaThAra hRdayavALA ane vizvAsaghAtI A nala che, ema bhale samasta janatA hamezAM mArI niMdA karI. rAjyathI bhraSTa, zvasuragRhe javAne nahIM icchatA, sukhane abhiASi tathA damayaMtInA tyAga nahIM karatA huM kAipaNa rIte sukhI (vastha ) nahIM khanuM arthAt have te damayaMtInA tyAga karavAthI ja huM sukhapUrNAMka vicarI zakIza. " priyAnA viyeAgajanya pIDAnA hajArA kiraNeAthI byAma, balavAna kalinI krITA yukta, temaja baMne bAju hIMcakA( jhelAM) khAtA manane dhAraNa karatA ane proDha pratApavALA nalarAjAe, javA-AvavAvas te vanapradezane rAjamArga jevA banAvye arthAta A pramANe manamAM vAravAra vicAraNA karatA nala ghaDIkamAM jarA dUra jatA tA vaLI pAchA pharatA. Ama vAravAra javA-AvavAthI vanapradezanA te ekAMta mArga jANe ghaNI ja avarajavaravALA rAjamArga banI gayA haiAya tema jaNAvA lAgyA. " he bhAI AmravRkSa ! he mitra kaba vRkSa ! huM putra sarakhA priyAla vRkSa ! phaLa, puSpa ane pAMdaDAMvALA tamArI pAse A damayaMtIneA huM tyAga karuM chuM teA na rokI zakAya tevA pativiraharUpI vajrapAtathI teNIne jyAre mUrchA Ave tyAre tamAre tathAprakAre tenA para chAyA vistAravI ke jethI te puna: caitanya prApta kare. vaLI UMcA ane zikharAvALA parvatA, tame jagatane viSe rahelA che ane tame pakSachedananu ( pAMkha kapAvAnuM) du:kha sahana karyuM che teA have baMne pakSa( zvasuragRha temaja . # kahevAya che ke patAne pahelAM pAMkhA hatI tethI tee game tyAM UDI zakatA, iMdre temanI pAMkhA vajrathI chedI nAkhI ane teone sthira karyAM. A rIte pAMkha chedavAthI je duHkha thayuM te patAe sahana karyu. arthAt pAMkha chedavAthI zuM ane kevA prakAranuM du:kha thAya che te tenA anubhavamAM AvyuM' tevuM ja duHkha damayatIte thaze, mATe tenuM rakSaNa karavA bhalAmaNu karI. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLa-damayaMtIe oDhela eka ja vastrane chedI bAkI rahela vastrane cheDe damayaMtIne lekhIta sUcana karI naLe damayaMtIno jaMgalamAM karela tyAga. (pR. 155 ) Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLe damayaMtIne karela tyAga. [ 155] pitRgRha-piyara thI bhraSTa banavAthI rAMkaDI (nirAdhAra) banela damayaMtInuM tamAre rakSaNa karavuM. huM paNa teNInA roSane dUra karanAra, nehamaya e kaMIka saMdezo Ape jethI potAnA manamAM kaMIka paNa puna: maLavAnI AzAne dhAraNa karatI damayaMtI koIpaNa prakAre pitAnA jIvitane tyAga na kare." A pramANe vicArIne kheda nahIM pAmatA nalarAjAe, teNInA vArUpI patra upara (vastrane cheDe), gADha aMdhakAra hovA chatAM spaSTa lakhI zakvAnI zaktine lIdhe, pitAnI chedelI jaMghA( sAthaLa)mAMthI nIkaLatA tAjA lehIthI kharaDAyela mukhavALI barachInI aNuthI nIce pramANe lakhyuM ke-"AvI paristhitimAM sAsarAne ghare jatAM mane zarama Ave che temaja rastAmAM tane paDatAM parizramane jevAne huM zaktimAna nathI, tethI te priye ! huM anyatra jaI rahyo chuM. A viSayamAM bIjuM kaMI paNa kAraNa nathI. vaDalAnI najIkamAM thaIne je raste jAya che te kuMDinapura tarapha jAya che ane kezuDAnA jhADanI pAchaLano rasto niSadhA nagarI tarapha jAya che, to mArA virahane samaya vitAvatI tuM tArI IcchAmAM Ave te dIyara kUbarane ghare raheje athavA te tArA pitAne ghare jaje. he bhIru ! je huM zatrusamUharUpI sAgaramAM DUbI na javuM athavA to viziSTa prakAranA vyAdhinA upadravathI huM mRtyu na pAmuM te he sumukhI ! pharIthI dhana temaja rAjayane prApta karanArA mane, tArA mukhanA darzanathI jaLapAna karavA jevI tRpti (zAMti) thaze." bAda damayaMtInA bhAlapradezamAM rahela tilakanI kAMtine, pitAnI auSadhInI paryAvaDe dareka dizAomAM atyanta chinnabhinna karatI te saMpUrNa rAtrine viSe, pitAnI sAthe koIpaNa prakAre laI javAnI icchAthI cAra jema nidhAnane lAMbA samaya sudhI tAkIne joI rahe tema dUra rahelA ne duHkhI banelA nala rAjavI damayaMtIne tAkIne nIrakhatA evA tyAM ja rahyA. pachI gADha nidrAmAM sUtelI damayaMtIne potAnI najarathI dUra karIne (tyajI daIne), duHkhanA Avegane lIdhe cIrAtA hRdaya para potAnA hastane sthApate temaja "he tAta! he tAta!ema ucca svare bUma pADato ane vyAkuLa banela nala, cAlavAmAM atyaMta bhayaMkara evA vanamAM ekadama ekalo dAkhala thayo. "zArIrika rogo tane pIDA na Ape, duSTa prANIothI tane du:kha na thAo, durjana puruSothI vidana na thAo, koIpaNa sthaLe rAkSaso tane bhaya na pamADe, he damayaMtI! tuM nizcita banIne tArA bhAInA ghare sukhapUrvaka jaje" A pramANe bela ane daze dizAomAM jete nala jaladI cAlavA lAge. sajananA mArganI vikRti karanAra dhRtarUpI kumAge temaja suMdara caraNane dukha denAra evA kumALe ema baMne prakAre viparIta raste cAlanAra nalanI sanmukha bhayaMkara meghanI jema svecchApUrvaka avAja-ivani karatAM vAyarAe jaladI vAvA lAgyA. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 156 ] zrI damayaMtI caritra : dha 4 thA. saga khArame. sa khArame. [nalane kakeTika sarpanuM udmAdhana : nalanuM kubja banI javuM: nalane saspe kahela AtmavRttAMta : karkoTakanuM nalane RtupaNa rAjAnI nagarI samIpa mUkavuM, ] ****** 0.00000000 atyanta dhULane UDADatA, dizAnA mukhabhAgAne bharI detA temaja grISma RtunA banavvarsmanas. zarUAtanA divaseAmAM utpanna thayelA patranA vAvA lAgyA. tevAmAM te vanamAM sakhta (jorAvara ) pavanathI paraspara ghaNu pAmelA vRkSAnA athaDAvAthI acAnaka bhayaMkara dAvAnaLa pragaTI nIkaLyo. phUTatA vAMsaDAonA taDa-taDa evA prakAranA zabdodvArA agninI javALAe, strInA tyAga karanAra nala pratye, dANu nahIM cUkavanAra puruSa pratye hoya tema Akroza karavA lAgI-rASe bharANI. pApI temaja vizvAsaghAtI nalanI jANe spardhAne lIdhe ja hAya tema agnie AkAza temaja pRthvIne tatkSaNa zyAma banAvI dIdhI. AvA prakAranA dAvAnalamAM kAieka pIDita vyaktinI "he rAjA nala ! hai rAjA nala ! " evA prakAranI vANI ucca svare saMbhaLAi tyAre " A zuM mArA ane ka nI bhrAMti che? athavA tA thru kAi paNa vyakti mane kaMi kahI rahI che? ' A pramANe vicAratA nala tenI te ja vANI vAra vAra sAMbhaLavA lAgyA. " AvA aparicita sthAnamAM mane meAlAvanAra kANu haze ? mane khelAvavAnA A puruSanA ze| hetu haze ? teA mane khabara paDe ke A zuM che ? " AvI vicAraNA karIne rAjA nala tenA pratye ehyA ke--" ahA tuM kANu che? kayAM che ? ane zA mATe mane vAravAra elAvI rahyo che ? " tyAre nalane javAba maLyA ke--" agnithI vIMTaLAyeleA ( vyAsa ) huM ahIM meTA khADAmAM paDyo chuM. huM tane kahuM chuM ke tuM ahIM Ava ane huM rAja! mAreA uddhAra kara, mane tuM bahAra kheMcI kADha. "" A pramANe tenuM kathana sAMbhaLIne, khADAnI najIkamAM jaine nale te sthaLe manuSyavANIthI khelatAM sarpane joyA. agninI garamIthI sukAi gayelA mukhavALA te sarpa, anumAnathI jANI zakAya tevI vANIthI nala pratye khelyA ke--" he rAjana! tuM mane khe...cI le, kheMcI le, mArI rakSA kara, rakSA kara. " tyAre " tArA sparzI karavA te paNa yAgya che, tA kevI rIte bahAra kheMcI kADhavA ? '' e pramANe khelatAM nalane te sarpe kahyuM ke~~ " Adeza nahIM pAmelA (vagara kAraNe) ame duSTa karma karatA nathI. kAine Da Mkha detA nathI. jo huM tane DaMkha daine mRtyu pamADu tA huM traNa prakAranA satyanA segana khAuM Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapa-sathI nalanuM kujja banavuM. | [ 157 ] chuM. he rAjana ! narakamAMthI pUrvaja puruSanA uddhAranI mAphaka yamarAjanA mukha jevA bhayaM. kara A agnimAMthI mane zIdhra bahAra kheMcI kADha." eTale sarSanI prArthanAne svIkAratA balI nalarAjAe te sapane nikAsamAne pitAnA hAthane Teke Ape. muzkelIthI vaza karI zakAya tevA ane kapaTa vANI bolatAM te sapane kheMcI kADhatA temaja sanA atizaya bhArane aMge jene hAtha namI paDyo che te nala rAjA haLave haLave cAle. bAda "moTI kAyAvALA tane vahana karavAne huM samartha nathI, tane huM kaye sthaLe mUkuM ?" ema pUchatAM nala rAjAne sape kapaTapUrvaka kahyuM ke-"he rAjana ! ahIMthI nava pagalAM gaNate tuM jA ane dazame pagale tAre mane te sthaLe mUkI de." A pramANe sapanA sUcanathI, eka, be, traNa nava ema pagalAM gaNate nala cAlavA lAgyA. bAda dazame pagale " daza" ema bolI javAmAM rAjA tene cheDI devAne icche che tevAmAM te sape tene kAMDe DaMkha mAryo. A prakAre tene DasIne, pitAnI phaNAne goLAkAra banAvIne te sarSa, tenI sanmukha abhiprAyapUrvaka joto beTho. te sarpanA viSarUpI agnithI baLelA nala rAjAnA sUkAyelA vRkSa jevA zarIramAMthI aMdhakAra sarakhe dhUmADo pragaTI nIkaLyo. jaladIthI saMsthAna (zarIranI AkRti ), varNa ane svaranI vikRti pAmelo (rUpAMtara pAmele) nala, jeno saubhAgyasamUha naSTa thayo che tevA kadarUpA zarIrane dhAraNa karI rahyo arthAta kUbaDo banI gaye. tenuM zarIra, jherane lIdhe jaDa banela moTI moTI nase, hADakAM ane gAMThone kAraNe jUnA lIMbaDAnA ThuMThA jevuM banI gayuM. vaLI nala, gheDAnI jema DekathI vAM, suvaranI mAphaka dADhathI kura, baLadanI jevI pITha para bAMdhavALe-ema vicitra svarUpavALa banI gaye. tenI nAsikA vakra (vAMkI) banI gaI, mastaka traNa khUNAvALuM banyuM ane baMne AMkho siMcANanI mAphaka UMcI caDhI gaI. priya patnI damayaMtIne tyAga karavAthI pragaTela pAtakane kAraNe hAya tema nala rAjA AMjaNanI kAlimAne paNa zaramAvato hoya tema kRSNa kAMtithI prakAzI Uo arthAta te atyaMta zyAma banI gaye. pitAnI AvI avasthAne che ane vyAkuLa banela, manamAM duSTa phaLavALA potAnA sI-tyAgano vicAra karato temaja ruSTa banela nala, bhayaMkara, najare paDatA temaja kaThora daSTivALA sapane AkSepapUrvaka kahevA lAgyo ke-"are ! are ! khedanI vAta che. he pApIe! haju sudhI tuM mArI sAme kema Ubho cho ? he nila jaja ! pitAnuM mukha dekhADato tuM zaramAto nathI ? jema hiMganA pANIthI AMbAnuM vana nAza pAme tema DaMkha daIne te mArA suMdara dehane naSTa karyo te kharekhara dhikkArane pAtra che ! A kubaDAnA jIvana karatAM te mRtyu mArA mATe vakhANavA lAyaka che. he duSTa ! te zA mATe haMmeza mATenI AvI yAtanA karI ? upakArI, atyaMta vidhAsu, tArA kathana pramANe vartanAra ane zatrubhAva vinAnA evA mane DaMkha daIne te zuM prApta karyuM ? dIna lekenI durdazAne naSTa karanAra Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 158 ]. zrI damayaMtI caritra : skadha 4 the. sarga bAramo. e bIjAo para paropakAra karavArUpI mArga tamArI jevA durAcArI vyaktiothI naSTa karAya che. tamane janmathI ja mastakapradezamAM be kAna nathI prApta thayA te kharekhara ucita ja che kAraNa ke e kaye vidvAna puruSa hoya ke je AvA prakAranuM marmasthaLa chedanAruM duSTa karma kare? vizvanA nIcA pradezamAM (pAtAlamAM ) tamAre mATe je sthAna apAyuM che te yogya ja che, chatAM AvA prakAranA kAryathI tenI karatAM paNa nIcA pradezamAM (narakamAM) javAnI tamArI IcchA hoya tema jaNAya che. jagatanA prANIonA prANa haranAra, pAMgaLA, be jIbhavALA, karNa vinAnA, zyAma, vakra gativALA evA tamane kadrae zA mATe janma Ape? kharekhara A viSayamAM mAro potAne ja deza che, kAraNa ke mRtyunI sanmukha banelA tane kRtadanIne bahAra kheMcI kADhIne ja meM AvA prakAranuM phaLa prApta karyuM che. tArA pratye saneha darzAvatA mArA tarapha te je priya AcaraNa karyuM che te yogya ja che, kAraNa ke svayaM svIkArI lIdhelI khAjavaNI zuM sukha Ape kharI ? kharekhara, te paropakAra karavApaNAne dhikkAra he! je popakAra karavAthI pitAnI jAta duHkhI bane brAhmaNane laMgoTI dAnamAM ApIne pote ja nagna bane-AnA jevI uparanI kriyA thaI gaNAya. halakA pAtrane dAna ApavAthI hamezAM hajAragaNuM nIcapaNuM prApta thAya che, kAraNa ke vAmanane dAnamAM pRthvI ApavAthI pAtAlamAM javuM paDayuM. durAcArI puruSone pUjavAthI zuM lAbha temaja kudevanI ArAdhanAthI zuM phaLa? kharekhara viSa-vRkSane sicavAthI (ucheravAthI) bhayaMkara phaLa prApta thAya che. je pitAnuM temaja pArakAnuM hita -kalyANa karavuM pasaMda paDatuM hoya te corane abhayadAna ApavuM nahIM tema tenA pratye dayA darzAvavI nahIM. pitapotAnA karma-phaLane bhagavanAra teo pratye upekSA (bedarakArI ) karavI te ja hitAvaha che. he sapa! vizvAsaghAtI ! dAvAnaLamAMthI meM jAte ja barAbara kheMcI kADhela temaja mRtyu sanmukha banelA tane huM have mArIza nahIM. meM tArA mATe je kaMI karyuM ane teM mArA pratye je kaMI AcaraNa karyuM te karmanI phaLa-prApti ApaNe baMnene thaze. AthI vadhAre tane zuM kahevuM? are ! badhA de, dAnava, manuSyo ane sarpo ! tame badhA mArA sAkSI raheje ke A sarve mane DaMkha mAryo che. je meM kaMI paNa deza karyo na hoya temaja je meM bIjAnuM kalyANa karyuM hoya te mArA pratye zIdhra maherabAnI darzAvavAne tame yegya cho arthAta tame sarva zIvra mArA pratye prasanna thAo!" A pramANe zApa ApatAM kUbaDA rUpavALA nalane hasatAM sarSe, somya vacanathI pharI kahyuM ke-"he rAjan ! tuM zA mATe mArI beTI niMdA karI rahyo che ? kAraNa ke "daza" ( DaMkha de) ema te mane kahyuM tyAre ja meM tane DaMkha dIdhuM che. he nala! atyAre * khAjavaNa eka jAtanI vRkSa-auSadhI che. te zarIranI koI paNa jagyAne aDI javAthI khaMjavALa AvyA ja kare ane atyaMta kaSTa thAya. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaoNMTaka sarpa naLane Apela bIlInA phaLa. [ 159 ] mArA A prakAranA AcaraNuthI--mArA DaMkha devAne pariNAme kubja banavAthI devAe tArA pratye maherabAnI karI che. tArA rUpa-parivartanathI tuM vRthA du:kha pAmI rahyo che. ' A pramANe elA ane nalanA cittamAM jhera sadRza duHkhane vistAratA te sarpa, peAtAnu sa-rUpa tyajIne manuSyarUpe pragaTa thayA. " are A zu ? A sanmukha rahelA mArA kAkA vasena jaNAya che. mArA pitAnA laghu khaMdhu, temane huM mAruM mukha batAvavAne kema zaktimAna thaI zakIza ? huM tAta ! mArA pratyenA vAtsalya bhAvathI AvIne tame zA mATe mane atyAre joya ? athavA te kharekhara bhavAMtaramAM paNa zaTha ( mUkha ) saMtAna pratye vaDIla janAnA sneha zithila banatA nathI. meM rAjya, dharma, yaza ane sukha-e cArenA nAza karyAM che, teA hai tAta ! duSTa ane kulamAM kaTaka samAna mArA pratye tamArA vizeSa prema phogaTa-nira ka che. vanane viSe, lajjA rahitapaNe ane pApISTha evI zaThatAne lIdhe peAtAnI patnIne tyajI detAM meM dIkSita thayelA evA mArA pUrvajonA paNa vicAra na karyA. mahAna guNusamUhanI hAni na thAya teTalA mATe nyAya mArgomAM rahevA chatAM paNu, huM tAta ! mahAkaSTa mApanAra jugAre mArA para mahAn Apatti nAkhI che. ' A pramANe atizaya vilApa karatAM zreSTha rAjA nalane zIghra AliMgana ApIne, vyAkuLa banela temaja azrupUrNa netravALA vasene suvarNamaya, apUrva ane maNiti e khIlInA phaLa ApIne kahyuM ke "he putra! pUrve huM tArA kAkA hateA parantu hAlamAM karmanA vazathI pAtAlanivAsI kaTaka nAmanA nAgarAja thaye| chuM. avadhijJAnadvArA tArA para AvI paDela A kaSTane jANIne tane sahAya karavA Avye chuM. huM putra! A sabadhamAM tAre Azcaya pAmavuM nahIM. pUrvanuM bAMdheluM karma atyAre tane pIDI rahyuM che. jenu nAma levA lAyaka nathI temaja pratinidhirUpa evA te eka mAtra ka rAjArUpI deva che, jene tAre samaye samaye anusaravuM paDaze. ekalA evA tane zatru taraphathI bhaya thAya, tema vicArIne meM tArA A rUpanuM parAvartana karyuM che. AvA kubaDA rUpamAM svataMtrapaNe vicarate tu lAMkhA samaya sudhI dunAthI tArI jAtane khacAvI zakIza. jyAre tane peAtAnuM mULa svarUpa karavAnI icchA thAya tyAre tAre khIlInuM phaLa ughADIne vastra tathA AbhUSaNeA paheravA jethI tuM tArA mULa svarUpane prApta karI zakIza. atyAre tArA kharAba samayane vyatIta karavAne mATe huM tane sukhakAraka pradezamAM mukuM chuM. bhavitavyatAnA anudUdhanIyapaNAthI huM tAruM anya kaMipaNu (sukha ) karavAne zaktimAna nathI, ' A pramANe khelatAM, vAtsalya yukta kaTake AkAzamAM prasarela suvAsane kAraNe adha khanelA bhramarasamUhane AkarSatI puSpavRSTithI pRthvIne bharI dIdhI. " mane krothI hastI ane azvavALuM rAjya na haiA, sevakA paNa bhale prApta na thAo, parantu he pUjaya ! tamArI putravadhU (damaya MtI )nuM kaMika karI "--AvA prakAranu jevAmAM nala melavA jAya che, tevAmAM ,, Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 160 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 4 the. sarga teramo. sukhanI atirekatAmAM mUcha AvyA sivAya teNe AMkhe aMdhArA anubhavyA ane AMkha UghADIne jovAmAM jove che tevAmAM tyAM te jaMgala, te dAvAnaLa ke tenA pUrvaja kAkAkazuM paNa jovAmAM AvyuM nahIM. temaja acAnaka potAnI jAtane teNe eka nagarInI najIkamAM AvelA uchaLatA taraMgavALA sarovaranI najIkamAM rahelI joI. patnI damayaMtInA viyogane bhUlI jata, sarovarane joIne tenuM varNana karavAmAM tatpara banela, zatrusamUhane haNanAra temaja atyaMta tuka cittavALA teNe snAna karavA lAyaka te manahara sarovaranI cAre bAju bhramaNa zarU karyuM. pachI caMcaLa taragovALA jaLathI snAna karelA naLarAjA, mAna sarovaranA abhimAnane naSTa karanAra, manane atyaMta AhlAdaka cAre bAju bAMdhelI pALane toDavAmAM samartha dhvani karatAM te avanavI krIDAmAM tatpara pakSI samUhavALA te sarovarane kAMThe sAMdhavidhi karIne, te nagarI jevA cAlI nIkaLe. sanmukha AvatAM koIeka puruSane pUchatAM, A vinItA nagarI che ema jANIne nala aMta:karaNamAM divya aciMtya vRttAMtano vicAra karavA lAgyuM. "A nagarIno rAjA RtuparNa che, je traNa bhuvananA lokone pramoda pamADanAra guNethI yukta aizvaryazAlI, apratima prabhAvavALo, mArA mitrane meLApa e kharekhara navIna (vismayajanaka) ghaTanA banI che, paraMtu mAre te hAlamAM eka sAmAnya vyaktinI jema ja tene paricaya karavo paDaze. mArI pAse tevA prakAranuM sukha nathI, te svAmI paNuM nathI, te zarIra paNa nathI temaja tevA prakArano sevakavarga nathI; kharekhara jIvatAM chatAM paNa mAre bIjo bhava dhAraNa karavo paDe che, to hAlamAM aparicita evA mane te rAjAnuM mukha-darzana kaI rIte thaze ? " e pramANe ciMtAtura ane harSa pAmelA naLa amarApurI samAna zAbhAvALI te vinItA nagarImAM praveza karyo. padaFREHSEHSRESTHESENT, sarga terame. "prAkApakUpaSENSFERS [ kubaDAnuM hastine vaza karavuM RtuparNa rAjAne potAnI karAvelI oLakhANa.] che je naLa rAjA nagaronA daravAjAmAM dAkhala thayo ke te ja nagarone viSe bhaya- kAraka dhvani pragaTI nIkaLyo. A pramANe thayelA keLAhaLane lIdhe ja jANe hoya tema vRkSa, kile ane havelInA agrabhAga para caDhI jatAM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuSe haratInuM vaza karavuM. [ 161 ] nAgarika lokone naLarAjAe nIhALyA." sukhazIlapaNAne kAraNe (pramAdane aMge) hAthIene zikSA ApavAmAM ALasu banelA mahAvatane dhikkAra che je ema na hota to A pramANe rAjAno paTTahatI zA mATe zaThapaNa uddhatAIne dhAraNa karata? pitAnA ja paDachAyAne haNavAne Iccha, pakSIone paNa grahaNa karavAne Icchate, zabda( dhvani)nI pAchaLa doDa, gaMdhane paNa sahana nahIM karate, bhramaNa karatAM madalabdha bhamarAonA jhaMkArathI ja jANe unmatta banyA hoya tevA madonmatta banelA A hastIne keNu vaza karaze? je koI paNa vyakti A hastIne vaza karaze tene rAjA pAMcase gAma bheTa Apaze, are leke ! tame hAthInI najaramAMthI dUra cAlyA jAo. he kubaThA ! tuM nAzI jA, nAzI jA, nahIMtara mAryo jaIza. hAthInA mukhabhAgamAMthI jadI bhAgI jA. kamalinInI jema koI eka zreNInI putrIne sUMDhathI pakaDIne A duSTa hastI A bAju AvI rahyo che. " A pramANe eka ja vakhate kahevAyelA nile, pada-saMcAranA vinine paNa nahIM karatA ane vaza na thaI zake tevA te hastIne pitAnI sanmukha AvI pahoMcela je. "are mAMsa ane carabInA samUharUpa ! lAMbI nAzikAvALA (suMDhavALA)! dIrgha dAMtavALA ! pazu! pizAca sarakhA he hastI ! A pramANe nIDara banIne tuM atyaMta bhramaNa kema karI rahyo che? hAthIone viSe zreSTha evA tArA strI pratyenA puruSArthane dhikkAra he ! tArA madarUpI javara(tAva)ne naSTa karavAmAM huM zreSTha vaidya samAna eka ja chuM." A pramANe belatAM ane jotAM evA pauralekene vimaya pamADatA nale te hastIne majabUta pattharothI tADana karyuM. tyAre paga pachAData, suMDhanA susakArA karatA, krodhane lIdhe rakta netravALo te hastI nalane haNavA mATe deDyo. pavanathI vIkharAyela vAdaLa sarakhA ane pAMkhavALA parvata samAna te hastIne nala tarapha doDato joIne lokoe pracaMDa hAhAkAra karyo. atyaMta utAvaLI gatine kAraNe hastInI sUMDhanA jhapATAne bhUlAvato na jANe pitAnA gharamAM ja praveza karato hoya tema tenA caraNanA madhya bhAgamAM dAkhala thaI jato. kaThora bhUmipradeza jevA te hastInA nIcenA pradezamAM dAkhala thaIne nala, daMDa jevI majabUta potAnI koNInA tathA muSTinA prahAro karavA lAgyA. vajapAta sarakhA ane meghanI garjanAne jItanArA tenA prahAranA dhvanithI AkAza baheruM banI gayuM. A pramANe majabUta prahAra karatAM ane nIce rahelA nalane pakaDavAnI IcchAthI haratI, kuMbhAranA cAkaDA para rahelA mATInA piMDAnI mAphaka tarapha ghumavA lAgyuM, eTale tenA be caraNene pitAnI baMne bhujA temaja caraNathI atyaMta prahAra karatA nahe, jema pitAnA zarIrane beDIthI jhakaDI lIdhela hoya tema te hastIne (pitAnA baMne hastathI) kSaNamAtramAM bAMdhI lIdhe. tyAre pitAnA baMne pagone choDAvI nAkhatA te hastIe nalane dUra pheMkI dIdho 21 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 162 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 4 thA. saga terame. eTale nale paNa kUdIne pAtAnA pAda-prahArathI tenA pUchaDAnA mULa bhAgamAM khaLapUrvaka prahAra karyAM. tevAmAM acAnaka hastIvaDe peAtAnI suDhathI UMce AkAzamAM uchALAyelA nale tenA mastakapradeza para paDIne peAtAnA hastathI cAre bAju prahAra karavA mAMDyo, eTale sukAI gayela sa'pUrNa madajaLanA biMduovALA temaja ati bhaya-vyAkuLa hastI acAnaka jaDa jevA banI gayA arthAt zAMta thai gayA. tyAre tathAprakAranA zAnta banI gayela, hastI para besIne, mahAvatathI apAyela akuzavALA nala, te hastIne prasanna karIne tene gajazALA tarapha lai gayA. sarpanA DaMkhathI rUpa temaja AkRtinA pheraphArathI kukhaDArUpe banavA chatAM nalarAjAnuM zUravIrapaNuM nAza pAmyuM na hatuM, kemake sukhaDanA(caMdananA) bhUkA( cUNu) kara. vAmAM Ave tApaNa tenI suvAsa cAlI jatI nathI. UMce geAkhamAM beThelA RtupaNuM rAjAe, pagale pagale nAgarika leAkeAthI premapUrvaka pUjAtA, stutipAThakeAthI gajazikSAnI kuzaLatAnuM varNana karAtA ane rAjavInI mAphka krIDApUrvaka gajazALAmAM dAkhala thatAM nalane joyA. khAda vegapUrNAMka vAravAra AvatAM ane mAtra ekacittavALA pratihArIe, te hastInI DAkamAM baMdhana nAMkhIne, hastI para beThelA te nalarAjAne, rAjAnI AjJAthI te nalanA dana karavAnI icchAthI jaldI rAjasabhAmAM lai gayA. "tuM kANu che? kayAMthI AvyA ? gajarAjanA madane dUra karanAra tArI AvI adbhuta kuzaLatA kyAMthI ? tArI AkRti AvI kema ? " A pramANe rAjAe nalane mRdupaNAthI pUchavAne lIdhe kubaDAe peAtAnI samasta hakIkata jaNAvI ke" jagatamAM prasiddhi pAmelA, vIrasena rAjavInA putra, satya nRtavALA, niSadhA nagarInA svAmI nalarAjA che; je jugAramAM jItAvAne kAraNe, jeNe prathamathI ja tenuM rAjya laI lIdhuM che tevA laghu madhu kUbarathI dUra hAMkI kaDhAyA che arthAt dezavaTo apAcela che. huM tenA sArathI chuM. mArA sthAnathI bhraSTa thavAne kAraNe pRthvIpITha para paryaTana karatA karatA A tamArI rAjadhAnImAM AvI caDhayA chu. pUrve te nalarAjAnA saMsarga ne kAraNe temaja Aje tamArA zIghra dazana thavAthI mArA zrama saphaLa thayA che. "" A pramANenI kukhaDAnI vANIthI peAtAnA priyamitra nalanI du:khada ThukIkata sAMbhaLIne teNe traNa divasa sudhI gIta, nRtya ane vAjiMtra baMdha karAvyA ane pete paNa atyaMta du:khI banI gayA. pachI 'A nalarAjAnA sevaka che. ' ema vicArIne kubaDAne bahumAna ApatAM RtuparNa rAjAe tene pAMcaseA gAmaDA ApIne potAnA mitra banAvyeA. sUryapAka rasavatI( raseAi ) vigere rAjakulane ucita kaLAedvArA RtupaNuM rAjavInA manane hamezAM vismaya pamADatA temaja niraMtara vividha prakAranAM bheTAMne svIkAratA nala, kubja rUpe hAvA chatAM, rAjAnI mAphaka rahevA lAgyA. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLe RtuparNanI rAjadhAnImAM karela nivAsa. [ 163] satI damayaMtI manamAM kevA kevA prakAranAM vicAra karatI haze? athavA to te marI gaI haze? mane tenuM mukhadarzana pharI thaze ke kema? athavA to mAruM mRtyu kema thatuM nathI? niSphaLa jIvitavALA mane dhikkAra che! mAro samaya nakAme vyatIta thaI rahyo che. "--A pramANe manamAM vicAraNA karato kunjarUpI nala lAMbA samaya sudhI te nagarImAM ro. nalarAjAnI zodha karavA mATe uttama puruSone potAnA rAjyanI daze dizAomAM mokalAvatA Rtu paNa rAjAne tenA saMbaMdhI kaMI paNa samAcAra maLyA nahIM. naLarAjAnA navIna kalyANane kAraNe (pAMcaso gAma maLyA te rUpI kalyANa) rakta varNavALI pitAnI draSTithI tenA udayane vicArato kali, hAlI patnInA vinarUpI jvara(saMtApa)thI pIDA pAmelAnI mAphaka atyaMta baLavA lAge. in: w Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ """ = "0000880 989000 wo88800000000888or mane skaMdha pAMcame sarga 1 lo. 00 02 - [ nalanA tyAgathI damayaMtIne vilApa ] poeowyore huM A bAja, je rAtrimAM bhale damayaMtIne tyAga karyo te rAtrino prabhAtakALa BoooooooooowarU thavA chatAM sahacarI sarakhI nidrAe damayaMtIno tyAga karyo nahIM athaoNt prAta:kALa thavA chatAM damayaMtInI UMgha UDI nahIM. te samaye teNIe eka svapna joyuM ke-"rasa yukta ane phaLavALA AMbAnA vRkSa para huM caDhI tevAmAM te vRkSanA zikhara bhAga upara pApISTa eka hele AvIne beTho, ne AmravRkSa sukAI gayuM ane mArA samasta aMge zithila thaI javAthI te AmravRkSa parathI huM nIce paDI gaI. " AvuM svapna joIne teNIe nidrAno tyAga karyo. AvA prakAranuM dukha svapna jANIne teno pratIkAra karavAnI IcchAthI tenA phalane nirarthaka banAvavAnI spRhAthI teNIe pitAnA svAmI nalanuM mukhakamaLa jevA mATe pitAnI daSTi pheravI, paraMtu teNIe nalane pitAnI jamaNI bAju ke DAbI bAju, mastaka tarapha ke paga tarapha, dUra ke najIkamAM keIpaNa sthaLe je nahIM. "A zuM thayuM ?" ema vicArIne vyAkuLa banelI teNuM bhayabhIta banIne, UbhI thaIne, anAtha (nadhaNIyAtI) vyaktinI mAphaka pitAnI jAtane temaja potAnA svAmI nalane kUvAmAM paDela jANyA. A pramANe bhayabhIta banela damayaMtIe tarata ja dharma dhAraNa karIne sarovara, vRkSa ane latAonA jUthamAM cAre bAju zodha karI. vIra puruSathI dhrujAvAyela khaDjhanI jema dhrujatI ane sukAI gayelA kaMThavALI teNu te samaye kaMIpaNa belavAne samartha thaI zakI nahIM. nala, mazkarIne khAtara keIpaNa sthaLe chupAI gayA hoya" tevI AzaMkA karIne teNI "he Aryaputra! he Aryaputra!" ema pagale pagale bUma pADavA lAgI. "kharekhara harSanI vAta che ke-tame jevAI gayA che, jevAI gayA che, have pharI vakhata tamArI jAtane chupAvazo nahIM. he mahArAja ! AvA viSama samayamAM paNa tamAruM A kaI jAtanuM kautuka?" e pramANe vAraMvAra uccAratI damayaMtIe jyAre nalane na joye tyAre tenuM mana atyaMta gabharAI UThayuM-yAkuLa banI gayuM. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLane nahIM dekhavAthI damayaMtIne vilApa. "kharekhara nalanA atizaya rUpa-sauMdaryane kAraNe koI vidyAdharakumArI ke vyaMtarI mArA svAmIne jaldIthI harI gaI hoya tema jaNAya che. athavA te mahArAjA nalane keIpaNa prakAranI Apatti AvI paDI jaNAya che. je ema na hoya to mArA svAmI ATalA samaya sudhI mArA duHkhane zA mATe sahana kare ? sukhapUrvaka sUtelI mArA pramAdane vAraMvAra dhikkAra he ! kAraNa ke kaSTapUrvaka meLavI zakAya tevo svAmIrUpI nidhi meM gumAvyuM che. nAtha rahita ane zaraNa vinAnI huM sarva prakAre lUMTAI rahI chuM arthAta mAruM sarvasva luMTAI gayuM che. AzA rahita banela huM A gADha vanamAM ekalI zI rIte jIvI zakIza? DAbhanA agrabhAga para rahela pANInA biMdunI jema AzAnuM avalaMbana laIne ja prANuonuM jIvana vyavasthita rahe che-TakI rahe che. AzA na hoya to jIvana mRtyu samAna banI jAya. svAmI sahita mArA mATe A vana bhavya mahAlaya jevuM banyuM hatuM te ja vana atyAre mArA mATe duHkhanA sAgara samuM banyuM che. koIpaNa prakAre meM, krIDAnA maMdira sarakhA ane vizvano vijaya karanArA vIrasena rAjAnA putra nalane svAmI tarIke prApta karyA paraMtu pharIthI mane teno viraha thaye. tathA prakAranuM sAmrAjya paNa naSTa thayuM ane Aje huM AvI avasthAmAM AvI paDI. kharekhara karmarAjAnuM caritra acinanya che. vadhAre zuM kahevuM? cAre bAju parvatothI gherAyela A bhayaMkara jaMgalamAM mAruM ekalInuM jIvana kaI rIte TakI zakaze? huM kema jIvI zakIza? saMbaMdhI janothI aLagI thavAne kAraNe bhAgyahIna, puNya vinAnuM, tIrthasevAdi kAryo nahIM karavAne kAraNe niSphaLa banela mAruM ducha nasIba kema udayamAM AvyuM ? he nAtha ! tame kyAM che? he svAmina! tame javAba Apo. na sahana karI zakAya tevo tamAro viyega mArAthI kaI rIte sahana thaI zakaze ? A pRthvIpITha para dareka prakAranAM kAryo (banAvo) bane che temAM mane zaMkA nathI paraMtu kracaka rAkSasane haNanAra evA tamAro zatru koNa haze? he svAmI ! kahe, kahe. tame kaI sthaLe ke jaLamAM, zatruo, devo ke nAgaeNdrothI haraNa karAyA cho ke haNAyA cho? athavA te vizvane priya tamane duHkha hoya tema huM mAnatI nathI paraMtu mArA pApane aMge nidhAna sarakhA tame adazya thaI gayA che. prANIonuM rakSaNa karanAra jaLa (pANI) vizvamAM ISTa gaNAyuM che tema tame jagatane priya cho. he svAmI ! je tamane mArA pratye priyapaNAnI bhAvanA na hoya te bhale, paraMtu he rakSaNakata! zaraNa rahita banela mArA para tamane zuM dayA paNa nathI AvatI ? he naiSadha ! Ava, Ava ane mArA duHkhane jaladI dUra kara. he nala! tamAruM mana prasanna banAve, he vIrasena rAjavInA putra! mArA kaSTane dUra karo ane he denA dUta! mane darzana Apo. mAruM hRdaya phUTI jAya che, prANe cAlyA jAya che, caitanya aLaguM thaI rahyuM che ane sAkSAt mRtyu AvI pahoMcyuM che. bIjuM vadhAre zuM kahuM ? tamane arucikara mAruM je kaMI paNa duSkRta che te mApha karo ane AgAmI bhavene viSe tame ja mArA svAmI thaje. he deva ! he svAmI! he bhuvananA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 166 ] zrI damayaMtI caritra : skula 5 ma. sage bIje. AbhUSaNarUpa! he vIrasena rAjAnA putra! he niSedha dezanA rAjA! " A pramANe vilApa karIne paravaza banela, mRdudhImuM rudana karatI damayaMtI mUcha AvavAthI pRthvI para paDI gaI. kuhADAthI kapAyela mULiyAvALI latAnI mAphaka pRthvI pITha para paDelI ane nizreSTha damayaMtIne joIne, vanadevIonA aMta:karaNamAM atyaMta dayA pragaTI, dizAnA cheDAe gADha vRkSothI jaDa jevA banI gayA, (arthAt vanarAjI sthira banI gaI) sUrya kAMtihIna (jhAMkho) banI gayo ane puSkaLa jharaNAonA bhayaMkara vinithI eka mukhavALo banIne parvatane samUha jANe vilApa karate hoya tema avAja thavA lAge arthAt parvatanA zAMta jharaNAene avAja paNa bhayaMkara bhAsavA lAgyuM. damayaMtInA duHkhathI dukhI banelA vAMdarAoe e vRkSanI DALIone dhrujAvI nahIM, pAMdaDAonA samUha dhvani kare baMdha karI dIdhe, pakSIonA mukha na UghaDyA ane haraNIoe mukhamAM taraNuM paNa na lIdhuM. te samaye bhamarasamUhanA jhaMkArathI sUcavatI hoya tema kamalinIe tene uddezIne kahyuM ke-"he damayaMtI! tuM je, jenA hRdayamAM strIhatyAnI paNa dhRNA nathI tene mATe tuM zAne mATe phegaTa kheda karI rahI che? UTha ane tArA pitA bhImarAjAnA maMdire jaldI jA." pachI jalabiMduthI mizrita banA jhADane spazIne vAtA vAyuvaDe, sarovarane kinAre rahelA vRkSanI chAyAthI, hastano Teke letI damayaMtInI mUcho dUra thaI gaI. - C -- vila sarga bIjo. [damayaMtIe cetarapha nalanI karela zaidha vastranA cheDe lakhela sUcanA-vAMcana] Ben Ben Ben Ben Ben Ben Ben Ben Ben A pramANe cetanya pAmela, pUrva saMskAranA sAmarthyathI jANe navuM ja rUpa dhAraNa ---------"ka" karyuM hoya tevI damayaMtI nalanI zodha karavA lAgI. jo ke kali tenI pAsethI nalane dUra karavA samartha banyA chatAM teNInA manamAMthI tene dUra karavA koIpaNa zaktimAna na hatuM. vIjaLI sarakhI tejavI, pRthvInA viSama pradezamAM rahela, damayaMtI nalane zodhavA mATe Amatema bhamavA lAgI. vRkSanI UMcI zAkhAo para caDhIne, vRkSanI sAthe vaLagelI latAone aLagI karIne temaja guphAo ane khINamAM dAkhala thaIne Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damaya tIne vilApa. [ 167 ] teNI nalane jovA lAgI. pAMdaDAMnA khakhaDATane lIdhe nalanA AgamananI zaMkAne dhAraNa karatI damayaMtI pahelAM jovAyelAM hatAM tevAM vanapradezeAne pharI paNa jovA lAgI. vaLI sarAvarane kinAre, sAyaMkALe manAvelI peAtAnI zUnya zayyAne, jANe bhUmimAMthI khAdIne bahAra kADhela nidhAna haiAya tema vAraMvAra jovA lAgI. A pramANe nalanA viyeAgathI damayaMtI, nalane zodhI kADhavAne mATe, ceAginInI mAphaka zIta, garamI, bhUkha ane tarasane paNa jANatI nahAtI. nalane zeAdhI kADhavAmAM eka mAtra tatpara banelI teNIne zrama ( thAka ), bhaya, irSyA, saMtApa ane bhrama kaMIpaNa thayuM nahIM. kAMTAthI cIrAyelA ane leAhIthI rakta banelA teNInA ane caraNeA jANe me'dInA raMgathI raMgAyA DhAya tema zAbhavA lAgyA. " huM svAmI ! huM svAmI!" e pramANe khelatI, azruethI bhUmibhAgane siMcatI teNIe, cAtaka pakSIonA dhvanithI vyApta banela varSA RtunI zeAbhAne dhAraNa karI. A pramANe cAre mAjI tapAsa karatI, nirAza banelI, ane niSphaLa prayatnavALI damayaMtI TIMTADInA jevA svarathI rudana karavA lAgI. " are! sAyaMkALe te huM mArA svAmInI sAthe hatI ane prabhAtakALe tA huM svAmI rahita banI gai. kharekhara duSTa karmAnuM phaLa tAtkAlika udayamAM Ave che. rAjyabhraSTa thavAnuM mane du:kha nathI, AvA prakAranuM pari bhramaNa paNu du:sA nathI parantu svAmIneA A viyeAga mArA hRdayane cIrI nAkhe che. jANe, AkAzamAMthI huM nIce paDI hAuM athavA teA pAtAlamAMthI bahAra AvI DAu tema du:khamAM DUbI gayelI mane kAipaNa AlakhanabhUta nathI. jagatanA netra samAna sUrya bhagavAna dUrathI thru sAMbhaLe ? jagatamAM vyApela pazu saMjJA rahita pavana paNa zuM jANe ? A bannemAMthI kAnI pAse jaIne mAre pRcchA karavI ? khINuM, parvata, nadI vigerethI byAsa A vana che; phakta eka mArA svAmI nala ja A vanapradezamAM jAtA nathI. bhAMgI gayelA saDhavALI naukA jevI temaja nalathI tyajAelI huM du:kha devAne mATe pitAnI pAse kai rIte jAuM ? tyAM rahelA mAtA-pitA, sakhI, vahue ane sahucarIonA hRdayane zalya sarakhI mArA jIvitathI zuM prayeAjana che ? putrI pratyenA snehathI mUDha anelA teeAnA mukhathI mAre hamezAM mArA svAmInI apakIrti sAMbhaLavI paDaze, teA have A vanapradezamAM zIkArI jAnavarothI, uthra viSavALA sarpothI, mleccha jAtinA mANasothI athavA teA dAvAnalathI mAruM mRtyu thAya te zreSTha che, kAraNa ke svAmInI prApti nahIM thavAthI A viSayamAM anya khIjuM kaMi karavAnuM mArI buddhirUpI cakSu joI zakatI nathI, arthAt have mArA mATe mRtyu ja eka upAya che. me pUrvabhavamAM zuM pUrNa tapazcaryA nahIM karI hoya ? zu pUrepUruM dAna nahIM dIdhu hAya ? zuM dharmazAstrone! pUrNa abhyAsa nahIM karyo hoya ? athavA to zu me maitrInA bhaMga karyo haze? ke jethI atyAre ( samaya vinA) anavasare mane svAmInA viyAga thayeA. zu me' kAinI cArI karI haze ? zuM meM khATA upadeza ApyA haze ? zu mArAthI ayeAgya vacana melAyA haze ? zuM meM kAIne Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [168] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 5 mo. sarga bIje. zApa Ape haze ? zuM meM abhimAna karyuM haze ? zuM meM bIjAonI niMdA karI haze? ke jethI mArA patino viyoga thaye. zuM meM sarovaranI pALa teDI haze? navA UgatA vRkSanI zAkhAone zuM meM toDI nAkhI haze? madhamAkhIoe chatrAkAra banAvela madhapuDe zuM meM naSTa karyo haze? ke jethI mane mArA svAmIne viyAga thaye." A pramANe ghaNe vilApa karIne vyAkuLa banela damayaMtIe vastranA cheDAthI azru lUMchI nAkhyA tevAmAM te vayanA cheDA para nala rAjAe lahIthI lakhela akSara paMkti joI. te akSarapaMktine joIne, teno bhAva barAbara samajIne, te akSara paMktine mastaka para caDhAvIne, cAlyA gayelA naLarAjA potAnA pratye rAgI-nehALa che tema teNe mAnyuM. pachI zAka ocho thavAthI gadagada svaravALI damayaMtI bhAvabhAvane kAraNe mohavaza banavAthI nalane uddezIne pharI kahevA lAgI. he rAjana ! pUrve nagara, vRkSa, nadI ane parvatavALI pRthvInuM tame pAlana karyuM hatuM, to atyAre ekalI, tamane anusaranArI evI priyAne svIkAravAne ( sAthe rAkhavAne ) tame zuM samartha na banI zakyA ? vRSabhene potAnA baMne zIMgaDA bhAre paDatA nathI, hastIone pitAnA baMne daMtuzaLa duHkhadAyI banatA nathI. temaja bharelA ghaDAne DhAMkavAthI kaMipaNa bhAra thato nathI te kaI vyaktine paraNelI strI duHkhadAyaka bane che? nadI samudrane uddezIne vahe che, latAne samUha vRkSane vIMTaLAI vaLe che, tema kulIna strIone pati e ja gati ( Azraya) che to he nAtha ! tame kaho ke mAro tame zAmATe tyAga karyo? he svAmI ! rAjAonAM abhimAnano nAza kare e to tamAruM haMmezanuM sAhasa (kartavya) hatuM to he naredra! dhUtakrIDAne vaza banavAthI tame kema hArI gayA ? he rAjAdhirAja ! kharekhara huM tamane khoTuM kalaMka ApI rahI chuM. koI mahAyaMtare tamArA mAM vAsa karyo che, te vyaMtare ja tamane durdazAnA vamaLamAM nAkhyA che. ane teNe ja mane citravicitra latAnI krIDA sarakhI ceSTAo karAvI che. have vizeSa kahevAthI zuM? de paNa kaheze ane karmanA sAkSIbhUta pratyakSa dekhAtA bhuvanatilaka samAna evA A sUryabhagavAna paNa kaheze ke-jyAM sudhI mArA svAmInA dehamAM rahIne te vyaMtara duHkha deze tyAMsudhI te vyaMtara paNa eka kSaNamAtra sukha meLavaze nahIM. pralayakALanA agni sarakhuM duHkha tenA cittane bALe, tenuM aMga lakSamInI lezamAtra zobhAne dhAraNa na karo!" A pramANe balIne, nirmaLa jaLathI snAna karIne, teNIe vizALa sarovaranA kinArA para nityakarma karyuM. jyAM sudhI priyatama nAnuM darzana na thAya tyAMsudhI teNe puSpamALA, kapUra, sukhaDanuM vilepana, alaMkAre, sAkara, dahIM, dUdha ane ghI vigere bhejya padArtho, mAMgalika vastuo temaja AMjaNane paNa zokane kAraNe tyAga karyo. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIne yelA upadrave sarga trIjo. [damayaMtIne mArgamAM thayelA upA. ] u dumaya'tInA A pramANenA kathanathI temaja teNInA mahAna tapane kAraNe nalane 00000000~~~~(r) karNamAM pADanAra kali tejahIna-sAmarthya hIna banI gayeA. jema [ 169 ] vahI jatA zarIranA rasathI (dhAtumAMthI ) vajrA sarakhI kAyAvALA puruSa paNa balahIna banI jAya tema damaya MtInA zApathI kali paNa zaktihIna banI gayA. svAmInA AdezanuM pAlana karavAne mATe vaDalA pAse thaIne jatAM mArgadvArA teNI, kuDinapura tarapha cAlI nIkaLI. vastrane viSe svAmInI, zastrathI lakhAyelI akSarapaktine ane manamAM tyAgathI karAyela apamAnarUpI du:kha--A pramANe baMne prakAranAM prahArane dhairya pUrvaka dhAraNa karatI (sahana karatI) damayaMtI cAlI nIkaLI. nalanI dulhanatAthI khinna banelA hRdayathI abhimAnI, tithI parAMmukha banela teNI ni:zaMka banIne mArgamAM ekalI ja cAlI nIkaLI. mArgomAM, teNInA baMne stanarUpI kubhAne jovAthI, te stanAne hastInA gaMDasthaLe mAnIne kAieka siMhu acAnaka teNInA tarapha doDyo, parantu teNInA lalATapradezamAM rahelA tilakanA prakAzarUpI vIjaLInA tADanathI jANe bhayabhIta banI gayA haiAya tema UlaTA jaldI nAzI gayA. rakta caraNu ane hastarUpI kamaLavALI teNIne cAlatI evI kamalinI mAnIne koi eka madonmatta hastI tene pakaDavAne mATe doDayA, parantu teNInA siMhanI jevA kaTipradezavALA udarane jotAM ja te hastI citkAra karavApUrvaka jevA AnyA hatA tevA ja te ne te ja pagale dUra nAzI gayA. sarpanI bhrAMtithI teNInA a'DAne pakaDavAne cAhatA evA mayUrA, teNInA kani joine AgaLa vadhatA aTakI gayA. A pramANe pAtAnA ja avayavAthI rakSaNa karAyelI damayaMtIne vidhyAcalanA duSTa prANIe kaI paNa pIDA upajAvI zakayA nahIM. kramapUrvaka cAlI jatI ane svAmInI ciMtAthI dimUDha banelI teNI, jema sabhyajJAna mANasane saMyamamAge lai jAya tema, khIjA vanamAM dAkhala thai. kAmaLa, mugdha, sahAya rahita, bhASA vinAnA ane tathAprakAranA zrImatAthI paNa te vanapradeza ullaMghana karAvA du:khadAyaka hatA, chatAM paNa teNI dhIraja dhAraNa karIne te vanapradezamAM rahevA lAgI. jyAMsudhI bhaya pratyakSa AvI paDatA nathI tyAMsudhI ja bhaya prANIone duHkhadAyaka jaNAya che. ra Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 100 ]. zrI damayaMtI caritra H AMdha 5 mo. sarga trIje. sukhapUrvaka rahevAne mATe potAnI patnIne piyara mokalatAM nale kharekhara mane temaja pitAnI jAtane-baMnene duHkha karyuM che, to huM ekalI kuMThinapura kaI rIte jaIza ane sevaka vinAnA AryaputranuM zuM thaze ? svAmInI pAse rahenArI mane duHkhamAM paNa sukha thAta ane mArI sevAthI svAmI nalane paNa kaSTa na thAta. mArA svajanothI, zarIrathI ke sukhathI mane zuM prajana che? kharekhara svAmInA viyogathI huM jIvatI chatAM marelA jevI ja chuM. chedAI gayelI latAne jema kayAre nakAmo che tema pati vinAnI mane rAjabhava nakAmo che. vanane viSe, svAmI pAse rahelA mArA mATe kharI paDelA pAMdaDAMonuM bhajana athavA te Ugela dhAnyanI muThIne pakAvavAvaDe jIvana vitAvavuM e zreSTha che. dhUmADA vinAnA agni sarakhA viyegathI je prANIo dAjhe che teo jaLamAM rahevA chatAM paNa dAjhe che ane baraphathI paNa baLe che. kharekhara, hIna bhAgyavALI mArA mATe A samaya svAmInI sevAno hato, jyAre te ja avasare nasIbe mane svAmIthI aLagI karI. te bagalIone janma dhanyavAdane pAtra che ke je varSARtumAM vRkSanA agrabhAga para rahelA svAmIne hamezAM saMbhALe che-rakSA kare che. haraNuMonA guNonuM paNa huM zuM varNana karuM ? ke je pitAnA svAmI para paDatA zikArInA bANene potAnA zarIra para jhIlI le che. jIvavA chatAM marelA jevI ane AzA vinAnI mArAthI zuM prayojana che ? mArA prANabhUta je svAmI hatA tene ja meM beI nAkhyA che. jema sUryanAM kiraNane kumuda sahana na karI zake tema rAjalakSmIno upaga karavAmAM Asakta nalarAjAnuM zarIra kalezane sahana karI zake tema nathI. jene 5 avasare jalapAna, bhajana, zamyA, rasnAna ane zarIrazuzraSA nathI te nalarAjA kevI rIte jIvI zakaze? sAmAnya mANasa paNa AvA vanavAsanAM kaSTa sahana na karI zake te vilAsI e nalarAjA kaI rIte sahana karI zake? tethI ja mane prAta:kALe tevA prakAranuM dukha svapna AvyuM je svapna nalarAjAnA zarIramAM paNa kaMIka vikRti (pheraphAro thayo che tema sUcavI rahela che. svAminA Adezane karavAne mATe, AzArUpI pAzathI baMdhAyelA mArA jIvanane dhAraNa karatI mArA vRkSasthalanA be TukaDA thaI jatA nathI. jaIne huM zuM karIza? have pachI mAruM zuM banaze? kaI rIte huM nalarAjAne meLavI zakIza? temAMnuM kaMI paNa huM samajI zakatI nathI athavA te AvA prakAranA saMkalpa-vika9pa karavAthI zuM lAbha che? kharekhara nalarAjA vijayazAlI che. nalarAjAnI AkRti ja evA prakAranI che ke je lAMbA samaya sudhI duHkhI rahI zake nahi. sUryanuM grahaNa kSaNamAtra thAya che, pRthvIkaMpa paNa kSaNavAra thAya che, svapna sarakhI sajajana puruSanI vipatti kadIpaNu lAMbo samaya TakI zakatI nathI, te have huM pitAnA ghare jaIne, hamezAM prayatna karatI huM nalarAjAnI pravRttinA samAcAra meLavIza. prayatnane zuM asAdhya che? nalarAjAne prApta karyA bAda pRIne viSe pharIthI kSaNamAtramAM AryAvartanuM rAjya sthapAze. asta thayele sUrya Uge che-udaya pAme che, kSaNa Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIne ajagaranuM gaLI javuM. [ 171] banele caMdra vRddhi pAme che, sajajana puruSone ja vipatti temaja saMpatti prApta thAya che te have vadhAre vicAra karavAthI zuM ? nalarAjA sukhI rahe, pUjya kuLadevIo temanI rakSA karo, mArA manamAM dhIraja che ane mArA baMdhu anukULa che eTale mAruM bhaviSya sarva prakAre pariNAme suMdara che. bAda te vanapradezamAM svAmInI ciMtArUpI karNane, mArganA ekadhArA thAkane lIdhe bevaDA kaNarUpe vahana karatI-sahana karatI, haraNa jevA netravALI ane vikAra rahita damayaMtIe parvatanI talATImAM rahela vRkSanI nIce kSaNamAtra nidrA lIdhI. AhaeeeeeSF@@@@@@ A sarga ceAtha. PeeeeeSF@@@@@@ [ajagaranuM damayaMtIne gaLI javuM bhale karela bacAva: bhIlanI kAmAsaktadazA] nxwez XK+xXX* Dtx(ma)t Xers parvatavALA te mahAvanane viSe sUtelI damayaMtInA mastakapradeza parathI sUryaGS 19txe narx-nAka- bhagavAna AkAzanA madhya bhAgane ullaMghIne nIce namavA lAgyA-sUryAsta thavAnI taiyArI thaI. sUryanA prakAzane pratApahIna jANIne hiMsaka . pazuo coranI mAphaka te samaye vecchApUrvaka vicAravA lAgyA. te samaye rAhu jema caMdranI kalAne ane moTo matsya kamalinIne gaLI jAya tema keIeka ajagara damayaMtIne jaladI gaLI gaye. jema sANasAvaDe agnimAMthI bahAra kADhelI sonAnI pUtaLI zebhI UThe tema te ajagaranA mukhanA madhyabhAgamAM rahelI ane vihavaLa banelI damayaMtI atyaMta zobhI UThI. te ajagaravaDe nAbhi paryanta gaLAyelI, jAgRta banelI, bhayabhIta banIne hAhAravapUrvaka rudana karatI damayaMtI jaladI tenA mukhabhAgamAMthI bahAra nIkaLavA mATe IcchA karavA lAgI. jevI rIte hAthaNa kAdavamAMthI bahAra na nIkaLI zake tema damayaMtIne pakaDavAthI vizALa banela te ajagaranA mukharUpI guphAnA madhyabhAgamAMthI damayaMtI bahAra nIkaLI na zakI. ajagaranA udaramAM ugra lALathI lepAyelA aMgavALI damayaMtI, jANe sAkSAta apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM rahelI hoya tema vicAravA lAgI. nagara sarakhA ajagaranA mukhamAM gaLA sudhI teNInuM zarIra jaldI DUbI javAthI phakta tenuM mukha ja dekhAtuM hatuM eTale jenA prANa kaMThe AvI gayA che tevI damayaMtI, mRtyune najIka AveluM jANIne "mane dharmanuM Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] zrI damayaMtI caritra : skadha 5 mo. sarga ce. zaraNa ho!ema ucca svare vAraMvAra bolavA lAgI. tevAmAM keIeka vanacare (bhIla) teNIne masyathI pakaDAyela haMsalInI mRduvANI jevo vani sAMbhaLyo. "A zuM ?" ema Azcarya pAmelo te bhIla jeTalAmAM tyAM Avyo teTalAmAM teNe phakta jenuM mukha bAkI che tevI damayaMtIne ajagarathI gaLAyelI joI eTale marmasthaLane jANanAra teNe potAnI kuhADIthI te ajagaranA pUchaDAne jaladI kApI nAMkhyuM; kAraNa ke ajagaranI jAti pitAnA pUchaDAnA baLathI ja nAzI javAne zaktimAna hoya che. mAMsanA koThAra sarakhA, pahoLA chidravALA te ajagarane te yuvAna bhIle cIravAnI kApavAnI-zarUAta karI. palALanA agni samAna aMdaranA bhAgamAM lAla ane bahAranA bhAgamAM zyAma te ajagarane cIratA te bhIle damayaMtIne saMpUrNapaNe prApta karI arthAta samagra surakSita dehe bahAra kADhI. A pramANe mahAmahenate akSata aMgavALI damayaMtIne bahAra kheMcI kADhIne, te bhIla teNIne pitAnA hAthane Teke ApIne parvatanI nadI pAse laI gaye. ajagaranI carabIthI lepAyela ane tenA jaTharAgnithI tapI gayela teNInA dehane pANIthI sApha karyo. bAda damayaMtInuM barAbara dhyAna rAkhIne te bhIla tenA bhajanane mATe, najIkamAM ja pharIne, jaladI pAcho Avyo. bAda te bhole damayaMtInI samakSa khAvA lAyaka khajUra, priyAla, keLA, AMbalInA kAtarA, phaNasa, nAraMgI, temaja bIjA phale, kumudanA bIja, tenI kemaLa DAMDalIo temaja bIjAM paNa khAvA lAyaka ghaNA padArthothI bharela sopArInA jhADanI chAlo ane vizALa vAMsaDAnI nALI(nALavuM)mAM rahela vividha prakAranAM mISTa peya padArtho mUkyAM eTale teNIe tenuM te bheTavuM svIkAryuM. ghaNuM karIne zakitazALI vyaktio paNa Agrahane vaza bane che. te phale paikI keTalAka khAvA lAyaka sArA phaLano AhAra karIne, Acamana karyA bAda damayaMtInI te bhIla pharIthI sevA karavA lAgyo. kamaLanA pAMdaDAthI te bhIla teNIne pavana nAkhavA lAge, baMne carAnI sevA karavA lAgyo temaja najIkamAM rahelA vRkSo para thatAM pakSIonA dhvanine paNa re. nimittathI pragaTela tenI atyaMta bhaktine jANatI damayaMtIe, te bhIle pUrve karelA upakAranI dAkSiNyatAne kAraNe te bhIlanA snehane (sevAne) ro nahIM bAda atyanta abhuta, zreSTha ane svapnamAM paNa durlabha evA damayaMtIrUpI strIratnane joto bhilla teNInA rUpane dhArI-dhArIne jovA lAgyA pachI bhayano tyAga karIne, kAmavihvaLa banelA te bhIle, potAnI jAtine ucita vANIvaDe namratApUrvaka kahyuM ke-"zatruothI parAjaya pAmelA keIeka rAjAnI AvI sthitimAM AvI paDelI tame dharmapatnI che tema huM mAnuM chuM. vidhya devIe ApaNA baMneno AvA prakArano meLApa karI dIdho hoya tema mane lAge che. ema je na hota te rAjAnI patnI evA tame kayAM ane mArA jevo bhIla kyAM? tamArA viSe rasikapaNuM ane mugdhapaNuM raheluM che. hRdayagata bhAvane tame sArI rIte jANI zake che te AthI vadhAre kahevAnuM zuM hoI zake ? to have tame prasanna thAo, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIlanI tuccha mAgaNI pratye damayaMtInI vicAraNA. | [ 133 ] mArA bahu praNAma karavAthI zuM ? pallImAM rahenArA mArA jevA bhIlane nAgarika lokanA jevo vilAsa bhegavavA de. A nirjana vanapradeza che, kamaLa evI kamaLanI zayyA che, A samaya vilaMba karavA jevuM nathI, tamAre zA mATe zarama rAkhavI joIe ?" bhIlanuM AvA prakAranuM vacana sAMbhaLIne damayaMtIe krodha na karyo, zaramAI paNa nahIM ane keIpaNa prakArano javAba paNa tene na Ape. tenuM vacana sAMbhaLIne te manamAM A pramANe vicAravA lAgI ke-"are re! vizvane viSe huM nala rAjAnI patnI, vIrasena rAjAnI putravadhU, damana rAjakumAranI bahena ane bhIma rAjAnI putrI hovA chatAM, vadhAre zuM kahuM ? AvA prakAranA kaSTonuM huM pAtra banI chuM, kharekhara jagatane viSe kALa temaja karmanI karatA jayavaMtI varte che. A yuvAna bhIlane je huM mArA pitA, bhAI ane putranA nAmathI oLakhAvIza to paNa mAre viSe Asakta banelI tenI bhecchA zAMta thaze nahi. kharekhara kAmarUpI vAyu dIpakanI mAphaka vivekane naSTa kare che, kAmI puruSanuM hRdaya nirlajaja hoya che, apamAnanI tene gaNanA (paravA) hetI nathI, lAkho game abhilASAo te seve che, temaja A leka ke paralakano lezamAtra bhaya tene hoto nathI. kAmI puruSanI prakRti ja AvA prakAranI hoya che. tene koIpaNa prakAranI upAdhi ja hetI nathI. mArA jIvananI rakSA karanAra A bhIla yuvakane mAre nehayukta manahara vANu vaDe kaTu vacana kaI rIte saMbhaLAvavA? te samaye ajagaranA udararUpI agnimAM huM kema baLIne bhasma na thaI gaI? zA mATe niSphara evA mahAkomAM huM AvI paDI ? kAmI puruSa dharmopadezane gaNakAratuM nathI. koI paNa sthaLe bhIlane pApanI zaMkA thatI nathI, teo pApabhIru hatA nathI, to atyaMta upakArI evA A bhilane badale vALI zakAya tevo koIpaNa prasaMga mArA mATe raheto nathI. dAkSiNyathI baMdhAyela vyaktie viSayanuM bhakSaNa ja karavuM rahyuM. haNavAnI IcchAthI teNe ajagarane haNI nAkhe, vilAsanI bhAvanAthI jaladIthI mane bahAra kheMcI kADhI ane kAmavivala te atyAre madhura vANuM paNa bolI rahela che. keI paNa prakAre bhIla sadaguNI to nathI ja. je te mArA para baLAtkAra karaze, potAnI hitakAraka vastu samajaze nahIM te garIbaDo evA A bhIla mRtyunA mukhamAM jaI paDaze, kharekhara mArA nimitte hamaNAM A bhIla mRtyunI najIka jaI rahyo che" ema vicArIne damayaMtIe komaLa UMDo nisAso nAkhe. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI damayaMtI caritra: skaMdha 5 mo. sarga pAMcame. SR. SH * Bi -FFFFFFASHISHTgs - A sarga pAMcame. "FFFFFpApaEERpAra" [damayaMtInuM aneka prakAre bhIlane samajAvavuM damayaMtInA zApathI bhIlanuM bhasmIbhUta banavuM maina rahelI ane ni:sAso nAkhatI tene joIne, kAmadevanA bANathI pIDita -~-~--*~ banela bhIla pharIthI kahevA lAgyo ke -"are! monanuM AlaMbana laIne ni:zvAsaddhArA samaya kema vItAvI rahI che? tArA manamAM tAre kAmajanya kIDAnA duHkhane vicAravuM nahIM. A vanamAM mArI sAthe zaMkArahitapaNe tuM bhega bhegava huM tane hamezane mATe keda karI rAkhIza tevA prakArano bhaya paNa tAre tArA manamAM rAkho nahIM. jyAM sudhI tArI mArA pratye prIti che tyAM sudhI te ahIM hamezane mATe sukhI che, to tuM jaladI mAruM vacana svIkAra." sabhAmAM rahelA dAnavIra puruSanI mAphaka nehALa vacane bolatAM te bhIlane damayaMtIe jaNAvyuM ke -"he bhAgyazAlI ! tuM sarva prakAre vinayazIla che. tane vadhAre zuM kahevuM ? sajajana ke durjananA utpattisthAna mATe grAma ke nagaranI apekSA rahetI nathI. eTale ke nagaramAM durjana hoya ane grAmamAM sajajana heya tema paNa banI zake. AvA vanamAM tAruM sAmarthya rAjAone paNa jItI levAne zaktizAlI hoya che. pANImAM rahelA hastIone paNa zizumAra(eka jAtanA malya) pakaDI le che. anAtha, baLahIna ane mUDha evI mane tuM je iMdho nathI-AkramaNa karatA nathI te kharekhara tArI sajajanatA ja jaNAve che. bhIla Ave kema hoI zake? arthAt tArA AvA guNothI tuM bhIla ho tema jaNAtuM nathI. kharekhara jagatamAM traNa prakAranA manuSya hoya che; nahIMtara bhalene viSe mahAbhAgyazALI ane dayALu kayAMthI hoI zake? bhayaMkara A mahAvanamAM tArA jevI je mahAtmA vyakti che te kharekhara bhAgyegane kAraNe bArA samudramAM mIThA pANI jevuM banyuM che. tArAvaDe jIvitadAna apAyelI huM tArI devAdAra maTI zakuM tema nathI, kAraNa ke jagatane viSe prANathI paNa adhika devAnI zakti konI che? ajagarathI gaLAyelI mane te yamarAjAnA mukhamAMthI jyArathI kheMcI kADhI tyArathI ja mane jIvitadAna ApyuM che. pachI paNa mane suMdara AhAra ApIne te paropakArarUpI vRkSane maMjarI pragaTAvI che. arthAt te rIte paropakArathI paNa adhika karyuM che. je tArA hRdayamAM dayA na hatA te AvI caDhela, aparicita, saMbaMdha vinAnI ane koIpaNa jAtano upakAra Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIe bhIlane samajAvela paradA rAgamananuM pApa. [ 175 ] nahIM karanArI vyaktinI AvA prakAranI zuzruSA keNa karI zake? arthAt te ajJAna evI mArI AvA prakAranI zuzraSA karI tethI jaNAya che ke-tArA hRdayamAM dayA che, mArI eka jIbhathI huM tane pitA, kAkA ke bhAI kayA prakAre belAvuM? he mahAmana! paropakAraparAcaNa tArA caritrathI, Amika kArya karavAnA phalasvarUpa maharSinAM tapane paNa te tRNasamAna banAvela che. je nirdaya, kAmAsakta parastrImAM prema karanArA che te eThuM bhajana karanArA kAgaDA jevA che. tethI halakI vRttivALA keNa hoI zake? je parastrIgamana karavAmAM Ave to sarva prakAranA puthI zuM lAbha che? samagra pApanuM mULa padArAgamana ja che. parastrIgamana niMdAnuM sthAna che, tiraskAranuM kAraNa che, mRtyunuM dvAra che temaja lajajAne AvAsa che, chatAM mUDha puruSone mATe prItinuM kAraNa bane che. je kAmadevathI haraNa karAyelA manane pAchuM vALavAne zakitamAna nathI te erothI pitAnA dhananI rakSA karavA kevI rIte samartha banI zake? parastrI je mAnavI pratye rakta bane to te teNInA dhaNathI mRtyu prApta thAya che ane je virakta bane to te pote ja tene haNI nAkhe che, mATe mANasoe to rakta hoya ke virakta hoya paNa parastrone te sadaMtara tyAga ja kare. potAnA pratye anurAgI parastrIne bhegavavAthI te narakarUpI sAgarane pAra pAmI zakate nathI; arthAt narakanA asahya duHkha anubhave che. strI, jhera, agni, jaLa ane zastraeTalA padArthonI sAthe krIDA karanArAonI kuzaLatA kyAMthI hoI zake? durNa buddhivALA mATe te te vastuo tAtkAlika mRtyu pamADanArI che. zeSanAganI strI pratye anurAgI banelA zakha nAmanA nAgane, takSake, strIveSa dhAraNa karIne, vizvAsa pamADIne ekAMtamAM rahelA tene haNI nAkhe. vaLI pitAnuM ArAdhana karanAra, temaja bhegavilAsanI icchAthI vieLa banelA zudraga nAmanA vIra puruSane, sarasvatIe pote prasanna thavA chatAM paNa, zApa Ape hate. naMdivardhana nAmanA parvatane viSe bAra pagathiyA banAvanArA temaja kAmAsakta evA RSiyano zrImAtAe nigraha karyo. pArvatIne nimite zaMkaranI pAchaLa doDatA evA durdhara datyane kRSNa mAyAprapaMcathI zIdhra haNI nAkhe, te kAmI puruSone mATe kAma( viSayAbhilASa) e bhayaMkara pariNAma lAvanAra che. vaLI te kAma baMne lethI viruddha che ane mahAtmA puruSone niMdavA lAyaka che, to bhogavilAsanI IcchA rahita mArA viSe tuM jIvitadAna ApanAra banIne, he mahAtman ! tAre tArA cittane krUra banAvavuM joIe nahIM. mAruM mana tArA viSe bhAInI mAphaka suprasanna thayela che, to te mana, brahmacaryanA nAzathI tArA pratye roSavALuM na bane. jyAM sudhI caMdra ane sUrya vidyamAna rahe tyAM sudhI mArA pratye tAruM upakArajanya puNya ane mArI kRtajJatA e bane akhaMDa rahe !" A pramANe satI damayaMtInA mukhamAMthI nIkaLelA satya vacana sAMbhaLIne bhayabhIta Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 5 mo. sarga pAMcame. banavA chatAM te bhIle dhIThThAIpUrvaka nIce pramANe kahyuM ke-"are! upadezavaDe zA mATe niSphaLa kalezano anubhava kare che ? jema bhUmipradeza para raheluM pANI sthira na rahI zake tema amArA hRdayamAM zIla dharma kayAMthI TakI zake ? tArA jevuM hastamAM prApta thayeluM strIratna je upayogamAM na levAya to amArA mATe naraka karatAM paNa adhika duHkha prApta thayuM gaNAya. napusaka jevA amo je tamAro upaga na karIe to zUravIranI sabhAmAM amArI AthI bIjI kaI niMdA hoI zake? arthAta je huM tAre upaga na karuM to te zUravIra loke mane napuMsaka je samaje. nakAmo trAsa ApIne zuM tuM mane dUra karI zakIza? kAraNa ke A sthaLe tArA pratye baLAtkAra karatAM mane aTakAvavAne kaNa samartha che? vividha prakAranA vilAsa dvArA tene sarvAge AliMgana ApIne, he kamalAkSi! huM tane nizaMkapaNe jaladI bhogavIza." A pramANe maryAdA vinAnuM bolatA te kAmAMdha bhIle, DAbA hAthathI tenA kezane pakaDavAno vicAra karyo. tyAre " are dhikkAra ho ! A te tArI kaI jAtanI bhUla thaI rahI che? A pramANe tuM na kara, na kara. ahIMthI dUra thA, dUra thA." e pramANe bhRkuTI UMcI karIne mastaka dhuNAvatI damayaMtIe hAtha UMcA karIne tene kahyuM vaLI, agya AcaraNa karavAne icchatA, nizaMka ane yuvAna te bhIlanA kAmAvezane joIne, "are pApIjha!" e pramANe bolatI, krodhAviNa damayaMtIe tene zikSA karavAne mATe manamAM iMdranuM ciMtavana karyuM ane jovAmAM varadAna ApanAra idevanuM hRdayamAM smaraNa kare che tevAmAM dizAnA mukhya bhAgone bharI detI temaja prANIone bhayaprada vijaLI, vAdaLA vinAnA AkAzamAMthI zIdhra paDIne, te bhIlane bhasmIbhUta karIne ekadama adrazya thaI gaI. pUrve upakAra karanAra te bhIlane bhasmIbhUta thayela joIne, jANe tene jalAMjali ApatI hoya tema rudana karatI ane karuNAbhAvavALI damayaMtI zebhI UThI. " je kaMI atyAre mArA para upakAra kare che te A bhIlanI mAphaka mRtyu pAme che. mArA duSkarmanA AvA prakAranA udayane dhikkAra che ! dhikkAra ho !" A pramANe hRdayamAM lAMbA samaya sudhI vicAratI damayaMtI zeka karavA lAgI. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIne thayela sArthane melApa. [ 17 ] sarga cho [damayaMtIne thayela muni-samAgama ]. 6 tathA prakAranA mahAna kaSTane pasAra karIne damayaMtI, vividha prakAranI pallIvALI viMdhya bhUmine ullaMghIne pharIthI vidarbha deza tarapha javA lAgI. teNe lAMbA ane nirjana mArgamAM thAkI nahIM temaja bhaya paNa na pAmI. kharekhara kALa (samaya) mANasanA zarIra temaja manane daDha banAve che, kAraNa ke patine viyega thaye, ajagaranuM gaLI javArUpI vidana upasthita thayuM ane mArgamAM cAlavA chatAM kaIpaNa prakArano AnaMda na maLe. damayaMtI hamezAM hRdayamAM paMca parameSThI maM(navakAra maMtronuM temaja svAmI nalanA baMne caraNanuM ciMtavana karavA lAgI eTale mArgane viSe nakhavALA ( siMha, vAgha vigere), zIMgaDAvALA (geMDa vi.) prANIo temaja hAthI ane sarpo vigere teNIne jovA mATe paNa zaktimAna thatAM nahIM to sparza karavAne kema samartha thaI zake? viSama paNuM samatApaNane pAme che ane durjane saujanya bhAvane pAme che. kharekhara satIrUpa brahmA A sRSTine pheraphAra karavAne zaktimAna che. tevA prakAranA nirjana mArgamAM tevA tevA prakAranA aneka upadrava thavA chatAM damayaMtI parAbhava na pAmI, te kharekhara zIlarUpI bakhtarane ja prabhAva che. damayaMtInA hRdayamAM mahAna duHkha thatuM hatuM ke teNIne nimitte bhIla ane ajagara mAya gayA. A pramANe mArgamAM cAlatAM, keTalAka kALe teNIne dhanika sAthe vAhana meLApa thayo tyAre "tame kayAM jAo cho?" ema damayaMtIthI pUchAyelA te lokoe teNane kSatriyaputrI jANIne kaMIpaNa uttara na Ape, chatAM paNa teNI teonI sAthe cAlavA lAgI. buddhimAna puruSone vastunI prAptinI ciMtA hatI nathI, kAryasAdhananI AvazyakatA hoya che. bhejana karyA bAda, mANasane, taNakhalAnI paNa jarUra paDe che, ane mRtyu pAmelA mANasanI rAkha paNa vaMdAya che, eTale avasare badhI kriyA uttama gaNAya che. ekadA, atyaMta sAMkaDA taTavALA, muzkelIthI caDhI zakAya tevA ane bhayaMkara parvatanI taLATImAM prAta:kALe cAlavAnI IcchAthI te sAthe paDAva nAkhe. rAtrine viSe, te sArtha upara, rAtri jevA zyAma, eka bIjAnA vanithI sUcana karatA, manuSyanI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI damayaMtI caritra: aMdha 5 me. sarga cho. gaMdhathI krodhI banelA vanahastIoe humalo karyo. te hastIoe kariyANAnA pAtrane bhAMgI nAkhyA, guNa kothaLA)mAM bharele mAla cUrNa karI nAkhe. keTalAka manu bhayabhIta banyA ane keTalAka vRSabha(baLado) mRtyu pAmyA. te sthaLamAM koI paNa dekhAtuM na hatuM temaja koIpaNa vastu vyavasthita rahI nahotI. gaMdharvanagaranI mAphaka kSaNamAtramAM te sAthe, jotajotAmAM naSTa pAmI gaye. sArthamAM leke A pramANe bhayabhIta banyuM chate AdhAra rahita banela, ciMtA yukta ane ekAkI damayaMtI pharIthI vicAravA lAgI ke-"jenI sAthe huM raste cAluM chuM te paNa kuzaLa rahI zakyA nahIM. kharekhara mArA daivano udaya to juo." A pramANe te pitAnA AtmAnI niMdA karavA lAgI. pachI, kheda pAmelI hovA chatAM paNa UThIne, hiMmata rAkhIne teNI haLahaLave parvatanA zikhara para caDhavA lAgI. nirAza banela, parAdhIna, vyAkuLa, thAkI gayelI, bhayabhIta ane dhajatI damayaMtI koI paNa sthaLe pitAnA hRdayane zAMtvana ApI zake tevI vyakti meLavI zakI nahIM. pachI netranA rakta prAMtabhAgavALI ane zekathI vyAkuLa damayaMtI, namelI zAkhAvALA rakta ane zokane naSTa karanArA azoka vRkSa pAse pahoMcI. "he azoka ! tAruM darzana, sparzana, varNana ane smaraNa sajajana puruSone kyA kayA prakAranA kuzaLa nathI ApatuM? e pramANe azoka vRkSanI stuti karIne parvatanA mArge AgaLa cAlatI damayaMtInA manamAM saMtoSa pragaTa thayo, teNInI pAchaLa maMda, zItaLa ane sugaMdhI pavana vAvA lAgyo, pAMca idrinA viSaya paratve udAsInatA pragaTa thaI, svastika nAmanA meghanA mitro tenA jevAmAM AvyA ane icchita phalane sUcavanAra teNInuM DAbuM netra pharakyuM tyAre AvA prakAranA zubha zakunethI harSita banelI, mane A bAbatamAM zuM phala maLaze? ema vicAratI ane bALaharaNanA jevA netravALI damayaMtIe parvatanA vizALa zikhara para jANe AlekhAyela hoya tema eka munimaMDaLane joyuM. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIne thayela muni samAgama. [ 17 ] raF SF A sarga sAtamo. Fra chuM [damayaMtIe munine karela praNAma ane kahela svavRttAMta: te sAMbhaLI munione thayela akSapAta] HpratyakSa dharmakarmanA samUhathI jANe AliMgana apAyela hoya, svaccha, jhINA ane has a nI tAtapitA veta vastrathI DhaMkAyelA dehavALA munivarane teNe joyA pavitra, vidvAna, saumya AkRtivALA te munivarone joIne harSa pAmelI damayaMtIe jANe, pote pitAnA ghare pahoMcI hoya tema mAnyuM. bAda te munimaMDaLanA madhyabhAgamAM rahelA, bairyavALA ane mahAprItivALA dharmAcAryane, "he bhagavAna! AjJA Apo" e pramANe sUcavIne teNIe praNAma karyo tyAre dhamAcAryo teNIne jaNAvyuM ke "he bhadra! tArA dhArmika AcaraNanI vRddhi thAo, tAruM citta prasanna rahe. huM kalyANa ! tuM ahIM besa, tuM atyaMta thAkI gayelI jaNAya che. te pavitra hAsyavALI ! vaitADhya parvata parathI A tIrthane vAMdavA mATe AvelA ane te vidyAdhara munio samaja. pRthvIne viSe pAMcamA cakrI ane soLamA tIrthakara zrI zAMtinAtha nAmanA have pachI thaze. teonuM tiryaMca, asura ane manuSyothI vyApta samavasaraNa ahIM thaze. pachI pharIne janma pAmelA ane temanI kRpAthI kevaLajJAnanI prApti thaze. he catura ! A tIrthanuM nAma kharekhara mukitadvAra che ane te jaina dharmanI prApti sivAya sAmAnya janatAne daSTigocaramAM na Ave tevuM che. pavitra nAmavALA amArA bhAskara nAmanA gurue ziLe evA amane maherabAnI karIne A tIrthasthaLa batAvyuM che, te sukomaLa aMgavALI, bheLI, saubhAgyavatI, satI ane ekalI AvelI tane joIne amane atyaMta Azcarya thayuM che. te lakSamI, sAvitrI, iMdrANI ke pArvatI jaNAtI nathI, kAraNa ke tArI daSTi nimeSavALI jaNAya che ane te devIe te nimeSa rahita hoya che, te tuM aizvarya rahita hovA chatAM rAjAnI rANInI mAphaka tane ame AyuSmAna jANIe chIe; kAraNa ke tArA netranI AkRti tevI che." A pramANe munirAjathI kahevAyelI damayaMtI kSaNamAtra nIcuM mukha rAkhIne, baLapUrvaka AMkhanA athane rokIne, nIce besIne kahevA lAgI ke-"he pUjya! je ke huM saMkaTamAM sapaDAyelI chuM, chatAM paNa Apa je mArA mATe kahI rahyA che tethI bhAgyavatI chuM. Apane sukRta, dukRta athavA sukha-duHkha sarva hakIkta jaNAvIne prANI zalya rahita bane che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 180 ] zrI damayaMtI caritra : ska Mdha 5 me. sa sAtame, ApanI jevA vicakSaNunI pAse vizeSa kahevAthI zuM ? kAraNa ke mArI vistAravALI hakIkataneA huM kaIka sakSisa vRttAMta Apane saMbhaLAvuM chuM. pRthvIpIThane viSe prasiddha, vidvAna, niSadha dezanA svAmI, vIrasena rAjAnA putra, vIra, kocaka nAmanA rAkSasane haNanAra, vicakSaNa, devAnuM tapaNuM' karanAra, dayALu, khalIi, vinayI, nyAyI, daze dizAone viSe vijaya karanAra, mahAn cAddho, satya pratijJAvALA, suMdara buddhivALA, zAMta, zatrunA nAza karavAmAM pralaya kALanA agni sarakhA, pavitra krIti vALA, sukhI, praza'sApAtra rAjAdhirAja evA nala mArA svAmI thAya che. ghatakrIDAmAM nAnA bhAithI jItAine daivayeAgathI te deza bahAra kADhI mUkAyela che ane mAtra ane hAthanA piravAravALA tenI pAchaLa huM paNu nIkaLI paDI. tene anusarI mAgamAM bhIla leAkeAthI parAbhava pAmelA, pakSIoe harI lIdhelA uttarIya vasravALA ane grISma RtumAM pavana tathA taDakAnI pIDAne sahana karatA te eka vanamAMthI bIjA vanamAM paribhramaNa karavA lAgyA. kAipaNa kAraNathI sattvarUpI mitrathI rahita banela te nala, lipidvArA lakhIne, mane mArA pitAne ghare javAnuM sUcavIne, anAtha ane sUtelI evI mane ekalI tyajI daine tevI rIte cAlyA gayA che ke jethI pharIvAra mArA jovAmAM AvyA nathI. khINa, parvata ane nadIthI bhayaMkara vanamAM meM tapAsa karyA chatAM, kalpavRkSa sarakhA te nalarAjane me pharI koipaNa sthaLe prApta karyAM nahIM. tene kAipaNa sthaLe nahIM joIne, khinna banelI huM kAieka mahAvanamAM thAkI jaIne sUtI tevAmAM kAi eka ajagara mane gaLI gayA, ane tenA mukhamAMthI keieka bhIle mane cheDAvI. viveka vinAnA te bhilanA paMjAmAM huM sapaDAI ane prayatna karavA chatAM paNa tenA hastamAMthI kSema-kuzaLa rIte huM mukta banI tyAre pAtAnA AtmAne nahIM jANanAra, peAtAnA hastathI mane sparza karavAne IcchatAM te garIbaDA bhIlane varadAna ApanAra indre ekadama bhasmIbhUta karyAM. AgaLa cAlatAM mAmAM mane viSNuka leAkeAnA sArtha( kAlA ) maLye, parantu rAtrine viSe jema vyasanAthI svacchaMdI prANI nAza pAme tema hastIethI te sAthe naSTa karAyeA. patithI tyajAelI ane saDha vagaranI naukA jevI huM atyAre dura durdazArUpI vamaLavALA khADAmAM AvI paDI chuM. samasta pRthvIne AdhArarUpa zaktizALI mADuvALA ane dakSiNa dizAnA svAmI bhIma rAjA mArA pitA che. mArA svAmInI AjJAthI pitAnA ghare jatI huM tyAM paheAMcI zakIza ke nahi ? te huM kharAkhara jANatI nathI. jo te rAjAne kai paNa upadrava thaze te amArA aneneA meLApa kevI rIte thaze ? athavA tA jo mane kaMi paNa saMkaTa prApta thayuM. tA paNa amArA khatteneA meLApa kyAMthI thaze ? AzArUpI pAza mArA jIvanane cAre bAjuthI zIghra AvarI rahyo che arthAt AzA mane prANa tyAga karavA detI nathI ane aLAkAre prANa tyAga karavA mATe zAstrakArAe upadeza ApyA nathI. mArI eka-eka Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munivare kahela zakuMtalAnuM kathAnaka. [ 181 ] ghaDI karoDo varSa jevaDI banI rahI che, te have A viSayamAM mAre hamaNuM zuM karavuM te huM jANatI nathI. A kALe prANI daza lAkha varSanA AyuSyavALo hoya che, ane haju te mArA AyuSyanA daza hajAra varSa vyatIta thayA che, vaLI atyAre mArI idrinA viSaye zAMta thayA nathI. zuM vaSoRtumAM jaLano vega maMda hoI zake ? ekAkIpaNuM, patino viraha, jaMgala, rastAne thAka, svasthAnathI bhaNatA, saMpattino nAza, durjana lokothI bhaya-A pramANe duHkhe mArA bALakALamAM mAre bhegavavA paDyA tethI huM mAnuM chuM ke saMsAramAM mArI jevI duHkhI strI bIjI kaI haze nahIM. he pUjya ! mAruM A samasta vRttAMta sAMbhaLIne sahadaya evA Ape duHkha pAmavuM nahIM, kAraNa ke pUrvanA koIpaNa bhavamAM meM je duSTa karmarUpI bIja vAvyuM hatuM tenuM pAkIne taiyAra thayeluM saMpUrNa phala mane prApta thayela che. " A pramANe belatI damayaMtInA spaSTa ane pavitra vacanane sAMbhaLIne samasta munigaNe netromAMthI ekadhArI azravRSTi karI. 2. sarga AThame. ? S [ munivare kahela zakuMtalAnuM kathAnaka ] fwrfkGkfH lmkfHk 3 A pramANe damayaMtInuM kathana sAMbhaLIne jJAnI ane praphula dRSTivALA muni ww w niHsAso nAkhIne jaladI bolyA-"kharekhara AzcaryanI vAta che ke jenA mATe pUrve de pRthvIpITha para AvyA hatA te tuM damayaMtI che ane te tArA svAmI nala che. cahezvarI devInI sevA karanAra bhImarAjAne damanaka munie tane prathama saMtAna tarIke ApI hatI. kharekhara mahAkaNanI vAta che ke-A bAbatamAM ame zuM bolIe ane zuM karIe? ke jenA pitA bhIma ane havAmI nala baMne sArvabhoma rAjA che. jene vanamAM ke mahelamAM, sUryanA kiraNe spazI zake nahi, rU5 tathA saMpattithI jenI sarakhI bIjI kaI strI hoI zake nahI, je dAna temaja mAna Ape che, puNya tathA pApane je 5 pratye je bhaktibhAvavALI jANe che, zAstra ane saMgItamAM je kuzaLa che, deva ane guru pratye je bhaktibhA che, manuSya, devo, strI, puruSo, gRhasthIo temaja yatijanavaDe, zreSTha guNa hovAne kAraNe, je vakhANavA lAyaka che tevI damayaMtI jevI strI Aje AvA prakAranI durdazAne prApta thaI Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 182 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha pa mo. sarga AThamo. che, to bIjA dIna jananI to vAta ja zI karavI? divasa pUrNa thatAM jema kamalinI pitAnA sarva gAtrone saMkecIne rahe-karamAI jAya tema vyAkuLa banelI damayaMtI zarama, ya ane khedane dhAraNa karavApUrvaka pRthvIpITha tarapha jevA lAgI. A pramANe niHzvAsa nAkhatI, ceSTA rahita evI damayaMtIne AzvAsana ApavAne mATe karuNAthI Ardra hRdayavALA munivaye kahyuM ke "he putrI damayaMtI! jo ke saMkaTarUpI bhI te muzkelIthI teDavA lAyaka hoya che chatAM paNa mahApuruSanuM satva vA karatAM paNa kaThina hoya che. bhAgyayege patithI tyajAelI tAre zeka karavAnI jarUra nathI. zuM zakuntalAe tArA karatAM vadhAre duHkha sahana nathI karyuM ? rAjyabhraSTa thavA chatAM buddhimAna ane samayane jANanArA tArA svAmI nalarAjAe pote ja tane sukhanA sthAnarUpa pitAnA ghare mokalI che. vAtsalya guNavALA tArA pitA tene sarva prakAranI Icchita vastuo Apaze ane thoDo samaya vItyA bAda tArA pati pharIthI tAruM pAlana karaze arthAta tane prApta thaze. sukha agara duHkhamAM potAnAthI adhikAdhika vyaktine jotAM bairyavAna prANane harSa ane zokarUpI baMne duzmana tene calAyamAna karI zakatA nathI. he putrI! tuM zakuntalAnuM kathAnaka sAMbhaLa jethI, te sAMbhaLIne tAruM hRdaya zoka rahita bane. puru vaMzamAM utpanna thayela, dhanurdhArI, gajapura (hastinApura ) nagarane svAmI duSyanta nAmano rAjA hate, ke je ekadA zikAra karavAne Atura rathamAM besIne keIeka haraNanI pAchaLa paDyo. mahAvegavAna rathavALA ane bANu yukta kheMcelA dhanuSyavALA te duSyanta rAjA ane mRganI vacce AvIne munikumAroe tene kahyuM ke -"amArA A tApasa AzramamAM rahenAra A haraNa haNavA lAyaka nathI. kSatriya puruSanuM zastra zuM niraparAdhIne haNI zake ? nadIne kinAre rahelA tamArA A vanane nividanapaNe joIne, he rAjana! tamArA bAhubalathI rakSAela A tamArI pRthvIne kRtArtha karo." te samaye "bhale ema ho" ema kahIne, te muni kumArane potapotAnA kAryo karavA mATe rajA ApIne, ekalo ane ratha vinAne duSyanta rAjA svecchApUrvaka te AzramabhUmimAM gaye. vRkSarAjImAM vicarato ane karakelA jevA jamaNA netravALe, ropAone pANI chAMTatI kanyAone viSe koIeka uttama kanyAne gupta rIte svecchApUrvaka jete duSyanta rAjA manamAM A pramANe vicAravA lAgyA ke- "ahe! nagara karatAM A vana dhanya che ke jyAM AvI uttama kanyA rahelI che. jhAkaLanA biMduvALI kamalinInI jema thAkanA prasveda biMduvALI teNI pitAnI sakhI pAse gAMTha bAMdhelA vRkSanI chAlanA vAne DhIluM karAvI rahela che. kalaMkI hovA chatAM caMdra manahara dekhAya che, zevALa yukta hovA chatAM pANI manohara jaNAya che tema vRkSanI chAlanuM vastra paheryuM hovA chatAM A kanyA Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CD zakuMtalA ane duSyantane meLApa. [ 183 ] ramaNIya jaNAya che. uttama vastuone zuM zobhArUpa nathI banatuM? mArA jevA Arya puruSane A kanyA pratye je prIti thAya che tethI ja jaNAya che ke-A kSatriya-kanyA hovI joIe. zaMkAzIla padArthomAM sajajana puruSonuM mana e ja sAbitIrUpapramANabhUta che. AMbAne vaLagIne rahita praphulla mAdhavI latAne pANI pAtI teNIne tenI sakhI "tuM paNa A pramANe thA" ema je kahI rahI che te barAbara-ucita che. tevAmAM pANInI chAlakathI UDele bhamaro zakuMtalAnA mukharUpI kamaLa para tenA adhareSTha pAna karIne dhanya banela ne teNInA karNa paryanta laMbAyelA baMne netra para dhvani karavA lAgyA eTale pahoLA ane ahiMtahIM bhamatA hAthanA agrabhAgavALI, capalA netrovALI temaja mastakane dhrujAvatI teNIne bhamarArUpa naTe vagara saMgItane kharekhara nRtya karAvyuM. te samaye "he sakhI! A bhamarAthI mane bacAva, bacAva" ema spaSTa bhayayukta vANI bolatA teNIne sakhIe mazkarImAM kahyuM ke- " tArI rakSA karavA mATe tuM duSyanta rAjAne bolAva." eTale " bhale tema he mArA pUrva puruSoe vananI rakSA karavAne mATe mane pharamAna karyuM che, ema vicArIne te be ke-"durAcArIno nAza karanAra, puruvaMzane rAjA pRthvInuM pAlana karanAra hovA chatAM atyaMta bheLI tApasa kanyAo pratye koNa anyAyI AcaraNa kare che?" tyAre sakhIe javAba Ape ke -"he Aryaputra! ahIM koIpaNa prakAranuM vina nathI, temaja vidhana karanAra paNa nathI. amArI sakhI zakuntalA bhamarAthI vihvaLa banI hatI. mahAtmA gAlava-kulapatinI A putrI che; ame baMne tenI priyaMvadA ane anasUyA nAmanI sakhIe chIe. somatIrthanI yAtrAe gayelA pitAnA AdezathI sajajana puruSanuM Atithya A zakuntalA kare che, mATe Apa AryaputranuM paNa Atithya te bhale kare." - A pramANe te baMne tApasakanyAothI sUcavAyela rAjAe te AmaMtraNa svIkArIne, nadI vRkSanI nIce te sarvanI sAthe vArtAlApa zarU karyo duSyane pUchayuM ke- "tamArA kulapati te patnI rahita che to pachI A tamArI sakhI tenI putrI kaI rIte ?" tyAre sakhIe jaNAvyuM ke-"gAlava RSi te tenA pAlaka pitA che, jyAre vizvAmitra tenA janmadAtA pitA che. vizvAmitranA tapano bhaMga karavA mATe menakA nAmanI apsarA AvI hatI. tene joIne zuM thayuM haze tenI Arya putrane kahevAnI jarUra hoya kharI? arthAta vivAmitranA tapane bhaMga thaye ane te menakA sAthe snehapAzamAM jakaDAyA. " tyAre duSyane jaNAvyuM ke-"hA, samaja ke-vizAla netravALI A tamArI sakhI menakAnI putrI che paraMtu teNIne zA mATe tyAga karavAmAM AvyuM ane gAlava munie vanane viSe teNIne zI rIte prApta karI ?" tyAre sakhIoe jaNAvyuM ke-"teNuMnA divya prabhAvane kAraNe pipaTee tenuM piSaNa karyuM ane pUrve pakSIoe tenI lAlana-pAlana karI tethI Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 184] zrI damayaMtI caritraH aMdha 5 me. sarga AThame. tenuM nAma zakutalA pADavAmAM AvyuM. jyAM sudhI tene vivAhita karavAmAM na Ave tyAM sudhI te tApasIvratanuM pAlana kare che ane pitAnA sarakhA netravALI haraNuonI sAthe rahe che. gAlava RSi to koI yogya varane teNI ApavA Icche che, jyAre teNanA hRdayamAM tApasavrata aMgIkAra karavAnI bhAvanA che." rAjAne e pramANe jaNAvatI priyaMvadAne sAMbhaLIne pite reSe bharAI hoya tema zakuntalA tyAMthI UbhI thaIne cAlavA lAgI ane "tAruM A ayogya kathana gautamIne jaNAvI daIza" ema bolatI ane zIdhrapaNe jatI zakuMtalAne priyavaMdAe aTakAvI. bAda teNIne kahyuM ke -"roSe bharAyelI che zakuntalA ! huM tane kema javA dauM? tuM mArI devAdAra cho. mArA be vRkSane tAre pANI pAvAnuM bAkI che te kArya tuM pUrNa karI de." A pramANe mazkarI karavAmAM catura te priyaMvadA vaDe vastrathI pakaDAyela zakuntalAne mukta karavAne mATe rAjAe pitAne hAra teNune Ape. rAjAnA AvA prakAranA bahumAnane lIdhe priyaMvadAe zakuntalAne jaladI cheDI dIdhI ane teo sarvane paraspara vArtAlApa zarU thayo. rAjA paNa zakuntalAne cAhavA lAgyA ane zakuntalA paNa rAjA pratye prItivALI banI, baMne sakhIoe tathA prakArane bhAva anubhavyuM tethI te cAre vyaktione harSa thayA. rAjAne anusarIne AvatAM sinikethI UDelI dhULathI te vanapradeza aMdhakAra maTI banI gayA ane tApasa lekethI vyApta te cAre jaNAno vArtAlApa paNa baMdha thaI gayA pitAnA samasta lazkarane AzramanI bahAra rAkhavAne mATe rAjA jaldI uThIne cAlI nIkaLe ane kAmadevathI jenI gati aTakAvAyelI che tevI zakuntalA paNa pitAnI baMne sakhI sAthe jhuMpaDI tarapha pAchI pharI. potAnA pagamAM DAbhanI saLI vAgI che temaja potAnuM vastra vRkSanI DALamAM vIMTaLAI gayuM che ema vyartha dekhAva karatI zakuntalA vAraMvAra ubhI rahetI hatI, ema rAjAe joyuM eTale te dizA tarapha pitAnA netrane pheMkatA tenA manane zakuntalAe paNa madirApAnanI mAphaka zUnya (nizreNa) banAvyuM-vyAkuLa banAvyuM. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSyantane zaku MtalA pratye pragaTela anurAga. sa navamA. [ zakuMtalA ne duSyaMtanA prema, durvAsAnA zrApa ane zakuMtalAnuM prayANa. ] -----*-- #ming.. jhuMpaDImAM jaIne zakuntalA kAi paNa prakAre zAMti meLavI zakI nahI ane ~ lazkaranA paDAvamAM gayelA rAjAe paNa rAtrisukhapUrvaka nidrA lIdhI nahIM. zUnya cittavALI banela tApasaputrI zakuntalA peAtAnu nityakarma paNa bhUlI gaI ane te vanapradezanI najIkamAM rahIne rAjA paNa potAnA nagarane bhUlI gayA. zaramarUpI nadIthI aTakAvAyela, dulhabha snehavALA te ba Mnene, DAkhA temaja jamaNuA ane netrAthI khANu phUMkatA kAmadeve ghAyala karyo. A pramANe te ba Mnene kAmaviala banAvIne kAmadeva svecchApUrNAMka peAtAnuM parAkrama darzAvI rahyo hatA, tevAmAM daivayege, rAkSaseAe tApasanA yajJamAM vighna karyuM. eTale tApasa leAkeAnI vinatithI duSyanta rAjA ekale! tyAM AvI pahoMcyA. peAtAnI nAcavAnI icchA haiAya tevAmAM vAjiMtra vAge eTale pachI kahevAnuM zuM bAkI rahe ? ( joituM hatuM ne vaidhe kIdhu" tenA jevI hakIkata banI. ) [ 185 ] cAhatA khAda duSyanta rAjAe potAnA dhanuSyanA TekArava dhvanithI te rAkSasAne hAMkI kADhyA eTale nirbhaya banelA tApasa leAkeAe te vanamAM yajJa-karma karyuM. vanavAsamAM paNa parasparane te 'tene kAmadeva navIna vyavasthA taraph ( pANigrahaNa taraph ) lai gayeA. kAmAdhIna banelI zakuntalA nadInA kinAre rahela latAkuMjamAM gai. teNIne jovAne Atura banela rAjA paNa te sthaLe gayA ane kamaLapatranI zayyAmAM sUtelI, azru sAratI baMne sakhIethI zuzruSA karAtI temaja ceSTArahita banelI zakuntalAne joi, maneAgata bhAvane jANanArI ane vAraMvAra pUchatI te ane sakhIone zakuntalA potAnA hRdayabhAva dhIme dhIme jaNAvavA lAgI ke--" A jagatamAM, tamArA baMne sivAya mAruM' kAi baMdhujana nathI, tamArA baMnethI mAre kaMi chupAvavA ceAgya nathI. tame pharIthI paNa evuM kaMika karA ke jethI te rAjAnI mArA pratye prIti pragaTe. " tyAre prazasApUrvaka te baMne sakhIoe peAtAnu te kac che ema svIkArIne, duSyanta rAjAne ApavA mATe sneha-patranI zakuntalA pAse mAgaNI karI. tyAre teNIe paNa ketakInA pAMdaDA para lekha lakhIne taiyAra karyo ane te barAbara che ke kema ? te jANavAne mATe te ane sakhIoe te sneha-patra vAMcI lIdhA ke-" huM 24 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 186] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 5 mo. sarga navame. (zakuntalA) tArI avasthA (sthiti) jANatI nathI, kemake bIjAnA cittamAM kaI rIte praveza karI zakAya? he nirdaya ! tArA mATe kAmadeva mArA dehane atyaMta satAvI rahyo che." A pramANe lekane artha sAMbhaLIne saMbhramane pragaTAvatAM duSyanta rAjAe te sthaLamAM praveza karIne madhura vANuthI teNIne kahyuM ke-"teM je kaMI upAlaMbha darzAvyo che te ja che, paraMtu he bheLI! tuM jANuM le ke-mArA A kAMDAmAMthI mAruM valaya (kaDuM) nIkaLI rahyuM che tenuM kAraNa zuM haze? arthAt tArI ne mArI avasthA sarakhI kAmapIDita che. mane pahelA pIDita karIne pachI ja kAmadeva tane pIDI rahyo jaNAya che. sUrya prathama caMdrane nisteja banAvIne pachI ja cAMdanIne kAMtihIna banAve che." A pramANe zakuntalA pratye bolatA, pAse besatA ane tejahIna zarIravALA rAjAne, baMne sakhIoe zakuntalAne svIkAravAnI vinaMti karI. tyAre satyavAdI teNe te baMne sakhIonI samakSa, jiMdagI paryanta, pitAnuM jIvana ane dhana zakuntalAne samarpaNa karyuM. A pramANe kRtArtha banela te baMne sakhIo bahAnuM kADhIne tyAMthI cAlyA gayA bAda, zakuntalAne vizvAsa pamADavAmAM kuzaLa rAjA tenI sAthe krIDA karavA lAgyo. zakuntalAnA bAcita svabhAvane kAraNe kAmavilhala ane saneha najaravALe rAjA kSaNa mAtra kaMika vyAkuLa banyuM. pachI te te prakAranA sukhada ane kamaLa upAyo dvArA zakuntalAne vaza karIne rAjA teNInI sAthe svecchApUrvaka vilAsa karavA lAgyA. prathama ja virahathI vyagra banelI zakuntalAnI rajA laIne jatAM rAjAe teNInA manoraMjana mATe nizAnI tarIke eka mudrikA(vIMTI) teNIne ApI ane jaNAvyuM ke"mArA nAmanA varNa(akSara) tuM haMmezAM gaNaje ane teTalA pramANuvALA (traNa) divasane cheDe mAre pradhAna puruSa tane teDavA mATe Avaze." AzArUpI pAzathI baMdhAyela hRdayavaDe viyegI evI teNIe te nAmanA akSaranI gaNatrIpUrvaka kaI paNa prakAre pitAnA jIvanane dhArI rAkhyuM. *eusaMjJAthI prANa dhAraNa karatI teNI te, akSaranI gaNatrIpUrvaka jeTalAmAM sUcavAyelo samaya paripUrNa thavA AvyA teTalAmAM teNanA jhuMpaDInA daravAje hastapAtra vALA, nama ane mauna dhAraNa karanArA durvAsA nAmanA muni jana nimitte AvI caDhayA. te mahAmunivara AvyA chatAM, mahAprasAdane kAraNe, pite mithyAtva rahita hevA chatAM tenuM Atio karavAmAM te khalanA pAmI arthAta teNe rAjAnA vicAramAM magna * nArakI vigere bIjA prANIo jema jIvitane dhAraNa kare che tema mAtra koI paNa hetu sivAya jIvita dhAraNa karyuM javuM tene ghasaMjJA kahevAmAM Ave che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durvAsA munie zakuMtalAne Apela zApa. [ 187 ] hevAthI munivara AvyA che tenI tene khabara paDI nahI temaja te temanuM Atithya paNa karI zakI nahIM. pUjaya puruSanuM Atithya nahIM karavAne kAraNe krodhI banelA tiryagUjabhaka davee te munivaranA mukhadvArA (kAraNa ke muni te maunadhArI hatA) teNIne zApa Apyo ke"jenA vicAramAM magna banIne tuM Atithya dharma karatI nathI tevI rIte pUrvanI vArtA saMbhArI ApavA chatAM paNa te vyakti, madonmatta mANasanI mAphaka tane yAda karaze nahItane oLakhI zakaze nahIM." AvA prakAranA zApane sAMbhaLIne AvI pahoMcelI priyaMvadA ane anusUyA baMne sakhIoe, te munivaranI pAchaLa zIvra jaIne, temanI samakSa UbhA rahIne, vAraMvAra praNAma karIne vijJapti karI. dIna, anAtha, azaraNa, zUnya citavALI, virahathI vyAkuLa evI zakuntalAne jANune tiryapujAbhaka deve prasanna thayA ane varadAna ApyuM ke-"vIMTI batAvavAthI te vyakti tene yAda karI zakaze." A pramANe jaNAvIne, te baMne sakhIenI najaramAMthI devoe munivarane aMtardhAna karI dIdhA. rAjAe ApelI vIMTI oLakhANa mATe banaze ema jANIne, duHkhanA kAraNathI te baMne sakhIoe zApa saMbaMdhI hakIkata zakuntalAne jaNAvI nahIM. zApanA prabhAvathI duSyanta rAjA zakuntalAne bhUlI javAthI, zakuntalA paNuM varNana saMkhyA karatAM adhika divasone sahana karI zakI nahIM tevAmAM, vagara samaye phalavatI banelI latAnI mAphaka kaMIka garbhavatI banelI zakuntalAne joIne "A zuM?" ema zaMkita banelA tApasa ke teNIne vAraMvAra jovA lAgyA. tApasonA virakta bhAvane kAraNe pitAnI thaI rahelI niMdAne jANIne zakuntalA pitAnI baMne sakhIonI sAthe keIne paNa pitAnuM mukha batAvatI na hatI. "pitA Ape chate huM tene mAruM mukha kaI rIte dekhADI zakIza?" evA bhayathI zakuntalA kAMtihIna banI gaI. - keTalAka samaya bAda, sAme svAgata mATe AvelA tApasa lekethI jANe Azramane navIna banAvatA hoya tema tenA pAlaka-pitA gAlava RSi AzramamAM AvI pahoMcyA ane yajJakuMDa pAse AvatAM temaNe nIce pramANe AkAzavANuM sAMbhaLI ke-"pRthvInI AbAdIne mATe duSyanta rAjAthI sthApana karAyelA vIryane dhAraNa karatI putrI zakuntalA, he tApasa zreSTha ! agni yukta khIjaDInA vRkSa jevI banI che, arthAta tene duSyanta rAjAthI garbhAdhAna thayela che." A pramANenI AkAzavANI sAMbhaLIne harSita banelA gAlava zaSie, zakuntalAne tenA svAmInA gRhe mokalavAne mATe taiyArI karI ane nirmaLa vAtsalyathI vyAkuLa aMta:karaNavALA temaNe zaramALa ane kaMIka zaMkAvALI zakuntalAne pitAnA khoLAmAM besADIne paMpALI. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 188 ] zrI damayaMtI caritra H aMdha pa me. sarga dazame. vanadevatAonA sAnidhyane kAraNe, tADana karatA baTuko dvArA vRkSo pAsethI meLavelA ratna, maNi ane khetInA banAvelA divya ane vividha AbhUSaNe paNa te RSie zakuntalAne ApyA. pachI divya vANIthI pitA prasanna thavAthI svAmIne ghera javAne cAhatI zakuntalAe pitAnI sakhIonI rajA lIdhI tyAre te baMne sakhIoe, zApa saMbaMdhI vRttAMta chupAvIne, gadagada vANIthI teNIne kahyuM ke-je kadAca rAjA tane oLakhI na zake te tAre tenI ApelI A mudrikA tene batAvavI." sakhIonuM A pramANenuM sUcana sAMbhaLIne "ema kema?" e pramANe zakuntalAe teNIne pUchayuM tyAre te baMnee dhImethI jaNAvyuM ke" ema ja." prazaMsA karanArA ane haSita RSiothI anusarAelI, AMkhamAM azru AvavAthI khalanA pAmatI ane kSubdha hRdayathI samasta parijanavargane jotI zakuntalA svAmInI nagarI tarapha cAlI nIkaLI. pAchaLanA bhAgamAM zArgarava, AgaLa zAradRvata kaSi ane madhya bhAgamAM gautamInI sAthe vividha prakAranA vArtAlApa karatAM gAlava munie jatI evI zakuntalAne kahyuM ke-"jema rAjAnA mahelamAM rahelA padArthone sUryano prakAza prakAzita kare che tema pAMca prakAranA varNavALA meghothI AcchAdita banela sUryano prakAza tArA mArgane prakAzita kare. vAdaLA hoya eTale prakAza jaNAya, paraMtu sUryane Ata5 sahana na karavuM paDe." A pramANe gAlava RSithI vidAya apAyelI zakuntalA gaMgAnadIne kinAre eka rAtri sukhapUrvaka vyatIta karIne, prAta:kALe pitAnA parivAra sAthe duSkatanI rAjadhAnI hastinApuramAM utkaMThApUrvaka pahoMcI. chachachachachape 66SSS | sarga dazame che #ka2(r)chatrachaachaake Essassis [ duSyantanI vismRti: zakuMtalAnuM divya zaktie karela apaharaNa. ] rAjadhAnImAM AvI pahoMcelA teone rAjAne jaldI jaNAvIne, pratihArIe E = = - teo sarvane purohitanI sAthe aMtaHpuramAM praveza karAvyuM. "A koNa che? zA mATe ahIM AvyA che?" e pramANe vyAkuLa banIne rAjAe Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA duSyantanI vismRti. [ 189 ] aparicita evA te sa pratye tarata ja peAtAnI najara nAkhI, sabhAmAM beThelA peAtAnA svAmI duSyantane jotI zakuntalA, atyaMta premAdhIna haiAvA chatAM paNu, aMta:karaNane viSe atyaMta vyAkuLa banI. tevAmAM teNInA krUratA jamaNA netra teNInA samasta dehane, zvAsa rudhAvAne kAraNe, nizceSTa banAvI dIdhuM. rAjAe teeAnI kuzaLa-pRcchA karyA pachI svastha ane pUjita zAlgarave rAjAne sodhIne nIce pramANe jaNAvyuM ke-- "he rAjan ! kuLapati sarva prakAre kuzaLa che. te pUjya gAlava RSie " tame hamezAM vijayI aneA " evA AzIrvAda ApavApUrvaka Apane jaNAvyuM che ke-" dharmAMpremI tArA jevA rAjavIne svAmI tarIke svIkArIne mArI putrI nizcinta khanI che. A mArI putrI patAkA( dhvajA ) samAna che ane tuM jaMgama ( hAlatAM cAlatAM ) mahelarUpa che. tamArA baMnenA meLApa karIne vidhAtA yeAgya kArya karanAra che ema sAbita thayuM che. A amArI putrI zakuntalA sagarbhA hAine tamArA mahela mekalavAmAM AvI che; kAraNa ke AvI sthitivALI kanyA pitAnA ghare zeAlatI nathI. " zAhU rave upara pramANe kahyu' tyAre rAjAe tenA zIghra javAba ApyA ke--" are ! Avu vagara vicAryuM. tame kema khelI rahyA che ? huM RSi ! kAnA mATe A kanyA mAkalavAmAM AvI che, te teA Apa ja kharAbara jANatA haze|. A kanyAne kAi paNa sthaLe huM paraNyeA hAuM te huM jANatA nathI, mArA peAtAnA sthAnamAM rahelA mArA viSe A sabaMdha kai rIte ghaTI zake ? arthAt tame je saMbaMdha jaNAvA che te vyartha che. sajjana puruSAnI mAnyatA satpuruSA pratye yAgya hAya tA ja ghaTI zake che. " rAjA duSyantanuM AvuM kathana sAMbhaLIne jaldI krodha pAmelA zArave dhairya ane AvezapUrvaka pharI rAjAne jaNAvyuM ke--" nirmULa sAma vaMzamAM janmela, satya temaja pavitratAyukta ane pRthvInA svAmI evA tamArI samakSa ja, tame svIkArelI A kanyAne tamArA mATe ja mAkalavAmAM AvI che. huM rAjan ! krodhathI ke snehabhAvathI ame kadApi asatya kheAlatA nathI. he rAjana! kharAkhara vicAra karyA sivAya tamane te vastu yAda Avaze nahIM. mANasAnI cetanArUpI cakSu pramAdarUpI AvaraNathI DhaMkAyela che, arthAt mAnavInuM mana pramAdavaza banavAthI pUrvanI vastune jaldI yAda karI zakatu nathI. he mahena zakuntalA ! tArA svAmI mahArAjAne tu pUrvanI hakIkata yAda karAva. svecchApUrvaka navAvALA rAjadhama ghaNuM karIne vismRtivALA ja hAya che." zAravathI A pramANe sUcavAyelI ane zaramane lIdhe nata mastakavALI zakuntalA atyaMta du:khane lIdhe jANe pRthvImAM praveza karavAne icchatI hoya tema dekhAi. " tathA. prakAranA mArI temaja rAjAnA atyanta utkRSTa prema AvI vismRtivALI dazAmAM pahoMcI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 190 ] zrI damayatI re zrI damayaMtI caritra : dha 5 me. sarga dazame. javAthI mane jaNAya che ke-mArA prANe vaja jevA che athavA te rAjAnI jIbha vajInI banelI jaNAya che. mAruM pANigrahaNa karavA chatAM paNa te viSayamAM saMdeha rahe che te AthI vadhAre niMdanIya zuM hoI zake? unnata banelI mArI AzA Aje mULamAMthI ja haNAI rahI che. " zakuMtalA A pramANe vicArI rahI. pachI te samaye duSyanta, zakuntalA ane gautamIne gaMbhIra, zAnta ane paraspara vArtAlApa thayo. gautamIe rAjA duSyantane kahyuM ke;-"he Arya putra duSyanta ! te samaye tathA prakAranuM vartana karIne atyAre A pramANe kahevuM te tamArA jevAne mATe ucita na gaNAya." pachI zakuntalAne uddezIne kahyuM ke-"je tArI pAse kaMI paNa nizAnI hoya te rAjAne tArI khAtarI thAya mATe te nizAnI rAjAne zIdhra batAva. nItiyukta vastuthI kone vizvAsa na Ave? te samaye rAjAthI apAyela mudrikA tuM Apa ane rAjAne batAva." tyAre zakuntalAe javAba Ape ke- "he pUjya gautamI ! kharekhara khedanI vAta che ke te vIMTI nathI, koI sthaLe paDI gaI jaNAya che. buddhinI mAkaka mArI AMgaLI paNa zUnya banI gaI che te tame juo, athota mArI vIMTI paDI gaI jaNAya che." gotamIe zakuntalAne kahyuM ke-"he putrI ! zakrAvatAra tIrthanA jaLane namaskAra karatI (Acamana letI) tArA hAthamAMthI te mudrikA gaMgAnA jaLamAM paDI gaI jaNAya che." pachI zakuntalAe rAjAne jaNAvyuM ke-"mAlinI nadInA kinAre mArI sakhI priyaMvadAe tamane kahela vacano yAda karo." duSyane javAbamAM jaNAvyuM ke"he bhadra! meM badhuM yAda karI joyuM paNa kaMI yAda AvatuM vathI, mATe have tame tamAruM kathana baMdha karo. strIonA AvA prakAranA mahara, premALa ane zItaLa asatya vANIrUpI amRtasamUhathI viSayI mANasa chetarAya che. " duSyantanI AvI vANIthI krodhita banelA zAlgara hasta UMce karIne roSapUrvaka kahyuM ke-"he mahAbhAga! are ! are !! Ama na bole. kanyAne AtmA hamezAM bheLo hoya che. vidhithI joDAyele saMbaMdha kevI rIte mithyA thaI zake? are he rAjan ! kuLapatinA pratye tArA AvA prakArane droha yukta che, kAraNa ke jeNe kuLavatI kanyAnA coranAra evA Apane yogya mAnI lIdhA. A kanyA zIlavatI, kulIna, rUpavatI ane sArA lakSaNavALI che, je tuM tene na para heta te zuM te bIjAne na ApI zakAta? kulInapaNAne kAraNe kulapatie te A kanyAne tArI pAse mokalI che, to paraNelI strIne tyAga karavArUpa mahApApane tuM zuM karIza? lakSamIthI unmatta banelA ane parAdhIna AtmAvALA prANIonA, lakSamIne lIdhe vikRti pAmelA AvA prakAranA bhAvo avazya thAya che. lakSmI prathama kAna, netra ane vANIne kAbamAM laIne pachI cetanAne (buddhine) harI le che. kharekhara samudranuM mathana karavAthI utpanna thayelI lakSamI kALakUTa jheranI bahena che. lakSamIvALo mAnavI potAnI samakSa Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakuMtalAnI zocanIya sthiti. [ 191] ubhelAne joI zakato nathI. karelI vinaMtine sAMbhaLI zakto nathI, bolAvyA bolate nathI ane atyaMta paricita vyaktine yAda paNa karI zakato nathI. vadhAre kahevAthI zuM? ame te saMdezavAhaka chIe. he rAjana! kulapatinA AdezathI A kanyAne tArI pAse mUkI jaIe chIe. A kanyAno tuM svIkAra kara athavA te tyajI de. game te kArya karavAne tuM zaktizALI che. kulapatinA AdezanuM pAlana karIne ame te A cAlyA." A pramANe cAlyA jatA zArgaravanI pAchaLa jatI, raDatI ane garIbaDI zakuntalAne joIne gautamIe zArgaravane kahyuM ke-"are zArgarava! tuM A pramANe na kara. eka kSaNa mAtra rAha je. raDatI ane garIbaDI zakuntalA ApaNuM pAchaLa Ave che. AvA nirdayI pati pAse rahIne mArI putrI zuM kare ?" A pramANe kahevAyelA ane roSe bharAyelA zArgarave pAchuM joI zakuntalAne kahyuM ke -"tuM UbhI rahe, tuM gAMDI banI gaI jaNAya che. AzramamAM pharIvAra have tAruM zuM kAma che ? AvA prakArano parIkSA karyA vinAno svachaMdI prema mAnavIne bALe che. je prakAre rAjAe jaNAvyuM te pramANe ja je tuM che te akulIna evA tArAthI gAlava RSine zI jarUra che ? pitAnA pativratapaNane je tuM jANatI hoya te svAmInA ghare dAsapaNuM karavuM te ucita che. " A pramANe zArgaravane bolato sAMbhaLIne dayALu duSyanta rAjAe kahyuM ke-"are mahAtmana ! RSio te dayALu ja hoya che, te AvI (garbhavatI) rithatimAM AvI paDelI strIne kema tyajI de che?" "he rAjana ! A vizvamAM samagra janasamUha bIjAne upadeza kare che, paraMtu te pramANe pote AcaraNa karato nathI. je Apa dayALu che to tame pote ja paraNelI strIno tyAga kema karI rahyA cho?" tyAre nyAyapUrvaka pitAnI jAtane kalaMkarahita jaNAvatA duSyanta RSine jaNAvyuM ke -" sagabhAM, aparicita, samasta guNazALI ane pUrvamAM kadI nahIM joyelI evI strIne nehabhAvathI svIkArIne strIne tyAga karanAre huM, Aje pAradArasevI, parastrIlaMpaTa te nathI banatene te tame kahe! je ema na heya te A AryakanyA mArA manamAM zA mATe zreSanuM athavA te tucchatAnuM pAtra bane?" tyAre "tuM rAjA che, ame tApasa chIe ane A kanyA kulIna che." e pramANe traNene saMgama thayo che. tuM rakSaNa karanAra che, ame ucita vANI bolanArA chIe ane A kanyA rakSaNa karavA yogya che, te A avasare tamane je yogya lAge te karo." A pramANe kahIne, zakuntalAne zIdhra tyajI daIne pitAnA parijanavarga sAthe zArava kaSi cAlyA javA bAda loko zakuntalA pratye atyaMta karuNA bhAvavALA banyA ane tene svIkArI levAne mATe rAjAne vAraMvAra prArthanA karI. pachI " A pArakI strI che." ema manamAM mAnatA rAjAe tene pitAnA mahela Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 192 ] zrI damayaMtI caritraH dha 5 me. sarga agiyArame. mAM pravezavA dIdhI nahIM tyAre dayALuM, gyAyegyanA jANanAra temaja buddhidvArA tAtkAlika ukela lAvanAra purohite rAjAne jaNAvyuM ke -"tiSIoe jaNAvyuM hatuM ketamArA prathama putranI chAtImAM zrIvatsanuM cihna haze to A kanyA prasUtikALa paryakta bhale mArA gharamAM rahe-ane putra-janma thayA bAda A hakIkatanuM nirAkaraNa karavAmAM Avaze." eTale "bahu sAruM" ema rAjAe jaNAvyuM tyAre purohita zakuntalAne laIne potAnA AvAse gaye ke tarata ja vAraMvAra zvAsa leto te jaladIthI punaH rAjasabhAmAM AvIne ekadama bolavA lAgyA ke -"are atyaMta AzcaryanI vAta che keghare pahoMcyA bAda jevAmAM, zokane lIdhe potAnA karmanI niMdA karatI zakuntalA rudana karavA lAgI tevAmAM divya prakAzane prasarAvatI kaI eka strI tenI pAse AvIne, zakuntalAne laIne jaI rahI che, jethI daze dizAo prakAzI rahI che, te tame sarva juo." ( purohitanuM AvA prakAranuM kathana sAMbhaLIne "A zuM thayuM?" ema vicAratI samasta rAjasabhA khaLabhaLI UThI, rAjA bhaya pAmya ane svayaM vicAravA lAgyo ke - "meM kaeNI paNa prakAranuM duSTa vartana karyuM nathI, zreSTha brAhmaNoe yajJAdi zAMtikriyA karI ane kulIna kanyAoe gotra devInuM pUjana karyuM. zuM A mAyAjALa che ke zuM IMdrajALa che? athavA to zuM mArA cittane bhrama thaye che? A kanyA keI paNa hetu zivAya ahIM AvI nathI ?" A pramANe manamAM vicAra karato, zAMta, karuNuM ane zRMgArarasathI otaprita, AzcaryathI asAdhAraNa kautukI banela rAjA taddana nizcaNa banIne Ubho rahyo. A sarga agiyArame. | mAchImAra pAsethI maLelI mudrikA : rAjAne pazcAttApa?" mitranuM zAMtvana H mAtalI sArathinuM Agamana.] ha00000000000000000000000 che eka vakhata te nagaramAM cokIdAroe-rAja puruSoe dukAne jaIne vecanArA keI mA eka mAchImAra pAsethI vIMTI meLavI. rAjAnA nAmavALI te mudrikAne jhuMTavI laIne rAja puruSoe te mAchImArane krodhapUrvaka tenI prApti saMbaMdhI pRcchA karI tyAre teNe javAba Ape ke-"zAvatAra tIrthe jALamAM sapaDAyela rahita Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrikAnI prAptithI duSyantane thayela mRti. [ 193] nAmanA matsyanA udarane cIravAthI A vIMTI mane prApta thaI che. mAchImAranI A hakIktane khoTI jANIne kATavALe te mudrikA rAjAne soMpI temaja te mAchImArane zI zikSA karavI te saMbaMdhI pRchA karI. te mudrikAne joIne, jenuM zApajanya viSa naSTa thaI gayuM che te rAjA jaldI zakuntalAne yAda karIne rudana karavA lAgyuM. gautamInI vANIthI te vIMTInI prApti saMbaMdhI bInAne sAcI mAnIne rAjAe te mAchImArane dAridraya rahita banAvIne choDI mUke. te samayathI ja, jANe jAtismaraNa pAmela vyakitanI jema athavA sUIne jAgRta thayelA puruSanI mAphaka rAjA pitAnI jAtane duHkhI mAnavA lAge. (arthAta pUrvabhavamAM zrImaMta hoya ane A bhavamAM dariddhI bane to jAtismaraNa jJAnane aMge duHkhI bane athavA te suddhAvasthAmAM suMdara svapna joyuM hoya ane jAgratAvasthAmAM te yAda karIne dukhI bane tema.) jenI priyA saMbaMdhI AzA tUTI paDI che tevA te rAjAnA hRdayane pazcAttApe tathAprakAre banyuM ke jeTaluM teNInA viyogarUpI agnie tenA hRdayane dAha upajAvye naheAte. pitAnA rAjyamAM rahevA chatAM paNa duSyanta zayana, snAna, tAMbala ane vilepana AdithI rahita banavAthI jANe pote kedakhAnAmAM rahyo hoya tema potAnI jAtane mAnavA lAgyuM. rAjAnA tevA prakAranA duHkhane kAraNe samasta rAjya manahara kIDAo ane gItanRtyAdithI rahita banavAne kAraNe utsava vinAnuM banI gayuM arthAta samasta rAjya zokamAM garakAva banI gayuM. A pramANe viraha vedanAthI vyAkuLa banela rAjA potAnA eka mitrane sAthe laIne vanapradezamAM priyatamAnI manohara ratikrIDAne vArtAlApa karavApUrvaka vicAravA lAgyo. " are ! te krIDAvana temaja pralayakALa paryanta yAda rahenAra te ratikrIDA Aje mArA hRdayane kharekhara atyaMta bALI rahela che. te mitra ! priyAnA virahathI vyAkuLa manavALA mArA mATe AkhuM jagata Aje rUpAMtara pAmI rahyuM che. mAruM AvA prakAranuM AcaraNa jANyA bAda bIjI koI paNa vyakita kulIna ane saubhAgyazALI vyakita para kaI rIte prema karaze ? A viSayamAM ati duHkhI banela vyakitaomAM mArI patnI zakuntalA prathama daSTAntarUpa banI che. he mitra! pUrve teM te tApasa kanyAnI prApti saMbaMdhI jaNAvyuM hatuM, paNa pAchaLathI "te mazkarI mAtra ja hatI." ema te mane gaMbhIratApUrvaka kahyuM hatuM. tyAre te mitre javAba Ape ke -" he rAjan ! tamArI te dharmapatnIne baLAtkAre harI javAne iMdra paNa samartha nathI." A pramANe kathana sAMbhaLI rAjAe punaH pRchA karI ke-"tene koNa harI gayuM haze? athavA te atyAre kayAM haze ? " eTale mitre jaNAvyuM ke-svargabhUmimAM rahenAra ke eka 25 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 194 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 5 me. saga agiyArame, teNInA svajana heAvA joie. huM jANuM chuM ke tArI te priyatamAnI mAtA menakA devI che. saMtAna pratyenI prItine kAraNe teNI jaldI teNInuM haraNa karIne durgama evA divya bhUmipradezamAM lai gai che. huM mAnu chuM ke--te vaitADhya parvata upara athavA teA naMdana vanamAM rahetI haze. " " mArA ghera tiraskArathI AdhAta pAmelI teNIe peAtAnI mAtAnA hastamAMthI AkAzamArga dvArA kAi paNa parvatanA zikhara para peAtAnA zarIrane paDatuM mUkayu haze, jethI huM mAnuM chuM ke--teNI jItI nahIM hAya. " eTale tenA mitre rAjAne jaNAvyuM ke--" huM mitra ! pApa zAMta thAo, amaMgaLa dUra thAe, zakuntalAnuM kalyANu thAo. vaLI teno mAtA menakA tenA rakSaNa mATe prayAsa karI rahI che, ane zakuntalA pazu kharekhara satva guNavALI che. svAmIe atizaya tiraskAra karavA chatAM paNa sagarbhA strIo peAtAnA saMtAna pratyenA vAtsalya guNane lIdhe kadI paNa ApaghAta karatI nathI. " tyAre rAjA duSyante jaNAvyuM ke--" hai mitra ! traNa bhuvanane viSe mArA jevA kAi jaDa ( mUrkha ) nathI, ke je pAtAnI vahAlI patnI zakuntalAneA tyAga karIne peAtAnI kuLaparaMparAnA mULane ucchedanAra manyA che. he mitra! kaiMka uSNu ane satata aratAM meATA azruethI, nirdoSa nA tyAga karavAthI pragaTelA mArA pazcAttAparUpI agni kAmamAM AvI zakatA nathI. vaLI A pRthvIne viSe je kAi pAte pAtAnI srInA tyAga karaze temaja je ni:saMtAna mRtyu pAmaze te te sarva vyakita yugAntakALa paryanta ekI avAje mAruM nAma leze arthAt AvA prakAranuM adhama AcaraNa karanAra huM paheleA ja chu," A pramANe melIne jevAmAM rAjA peAtAnA mahelamAM paheAMthyA tevAmAM "huM rAjana! huM rAjan! mArI rakSA kare, mArI rakSA kara| " ema uccArIne brAhmaNamitra rudana karavA lAgyA tyAre tenuM Aphranda sAMbhaLIne rAjA dAkyo chatAM rudana karatAM evA te brAhmaNamitrane najare nihALI zakayA nahIM. te rudananA dhvanine anusAre brAhmaNamitranI rakSA karavAne mATe rAjA jema jema mahelanA judA judA vibhAgeAmAM javA lAgyA tema tema te eka sthaLamAMthI bIjA sthaLamAM praveza karavA lAgyA. gADha rudana karatA te brAhmaNamitra kai rIte najare nihALI zakAya? rAkSasa, bhUta ke vetAla paikI A kANu haze? je mArA parAkramane jANatA nathI. kharekhara A vyakti jiMdagIthI dharAi gayelI jaNAya che athavA tA yamarAja tenA para krodhe bharAyelA jaNAya che. mArA mitra brAhmaNane haNutA evA A phAi cUta mane kaSTa upajAvIne kheAlI rahyo jaNAya che kAraNa ke AkAzapradezane kapAvatA tenA siMhanAda saMbhaLAi rahyo che. " tevAmAM brAhmaNa khelyeA kendra bakarAnI mAphaka ka MpatA evA mane gaLe pakaDIne A vyakti siMhanI mAphaka mane haNI rahI che." eTale rAjAe jaNAvyuM ke--" pIDitAnI rakSA karavAmAM kuzaLa ane dhanurdhArI rAjA karaze." duSyanta tArI rakSA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSyanta karela rAkSasone parAjaya. [195] pachI rAjAe te adRzya vyaktine uddezIne kahyuM ke- "he rAkSasa! Ubho rahe, UbhuM rahe. kyAM jAya che? adRzya e tuM mArI najare paDato nathI, paraMtu zatruonA mastakene chedavAthI raktavaNuM banelA mArA bANene te tuM pratyakSa che arthAt mArA bANe hamaNAM tane haNI nAkhaze." A pramANe bhrakuTI caDhAvIne bolatAM duSyanta rAjAe dhanuSa caDhAvyuM eTale mAtali (Indrano sArathI ) jadI te brAhmaNane tyajI daIne pratyakSa thayo ane hAsyapUrvaka rAjAne jaNAvyuM ke- "he mitra! tamArA dhanuSane UtArI le ane jaladI mArI sAmuM juo. mitra pratye sajajanonA karNa paryanta dIrgha netro paDe che, paraMtu tenA bANe paDatA nathI arthAt tuM mane tAro mitra samaja." are A zuM? are! iMdranA sArathi mAtali ! have tAruM kuzaLa kaI rIte heI zake?" A pramANe rAjAe kahyuM tyAre AkSepa karatAM rAjAne rokIne ane AliMgana ApIne mAtalIe temane jaNAvyuM ke -"AyuSmAna ane dayALu tamArA rasamAM (AnaMdamAM) meM vina upasthita karyuM che. he rAjana! Aje tame jaradI taiyAra thAva, iMdranA AdezathI vaitADhya parvatanA sImADAmAM rahela rAkSasanA vadhane mATe tame te tarapha prayANa karo." A pramANe bolIne, mahAbalISa rAjAne potAnA rathamAM besArIne, kaMThamAM mALA paherela ane pitAnA rathanA cakranA ghAtathI pRthvIne cUra-kaMpAvate mAtalI cAlI nIkaLe. che sa bAramo. rAjA duSyantane thayela putra tathA patnIne meLApa. mAtalI sArathIvALA te ratha para ArohaNa karIne duSyanta rAjA rAkSasanA ElletAnA sAutha tArUnagarane viSe AvI pahoMce, eTale rAkSasenA sanike yuddha mATe taiyAra thaI gayA. yuddhabherInA vanithI AkAza chavAI gayuM tyAre na bolAvAyelI hovA chatAM paNa apsarAo yuddhanA rasane lIdhe te sthaLe svayaM AvI pahoMcI. caMdranA mitra sarakhA rAkSasoe tepa, trizULa, haLa, muzaLa tathA gadAodvArA sUryarUpI cakSune DhAMkI dIdhuM tyAre bANarUpI kiraNavALA duSyantarUpI sUryanI draSTithI dee raNakSetra ni:stabdha ane kaMTaka (zatru) rahita karIne ka9pavRkSanI mALAo dvArA te sUryane DhAMkI dIdhuM ane IMdra mahArAjA paNa pitAnI pAse AvelA tenI sAthe te sthaLe AvI pahecyA. mastakane dhuNAvatA evA gAMdhavaDe stuti karAtA duSyantane iMdra pote pitAnA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 196] zrI damayaMtI caritra : skaMdha pAMcame. sarca bArame. ardhAsana para besADyo. bAda te te prakArane madhura vArtAlApa karyA bAda rajA letA duSyanta rAjAne divya varatuo bakSIsa ApIne i temane vidAya karyo. AkAzamArgamAM tathA prakAranA AvatAM divya sthAnene mAtalie AzcaryathI vikasita netravALA duSyanta rAjAne kahI saMbhaLAvyA "hamezAM phala-saMpattine dhAraNa karanArA daza prakAranAM kalpavRkSavALA A vanamAM lAkha tApasa rahe che. A vanamAM pUjya, zreSTha vidyAdharothI namaskAra karAyelA ane iMdranA guru maricI nAmanA RSi tapazcaryA karI rahyA che." A pramANe sAMbhaLIne, rathano tyAga karIne, maricI RSine vaMdana karavAnI IcchAthI duSyanta rAjAe, avasara jANavAne mATe mAtali sArathine te kaSi pAse mokalyA. tevAmAM tyAM rahelA duSyanta rAjAe be sIethI anusarAtA ane cAlyA AvatA evA pAMca varSanA koI eka bALakane joye. rAjAnA dekhatAM chatAM te bAlake mAtAne stanapAna karatAM siMhanA te baccAne pitAnI hatheLIthI tADana karyuM ane te baccAMne kahyuM ke-"tAruM mukha UghADa, mAre tArA dAMta gaNavA che." Ama kahIne te bALaka baLapUrvaka pitAnI AMgaLIthI tenuM mukha UghADavA lAgyA. baMne strIothI aTakAvavA chatAM paNa te bALake siMhaNane leza mAtra bhaya rAkhe nahIM. bAda te bALakane kheMcIne te baMne strIo dUra laI jatI hatI tyAre te kumAranA kAMDAmAMthI kaMkaNuM (kaDuM) nIce paDI gayuM, te valayane bhUmi para paDeluM jANune te baMne strIo te valaya tenA hAthamAM paherAvI zakatI nahatI eTale te bALaka utkroza nAmanA paMkhInI mAphaka Akroza karavA lAgyA. zrIvatsanA cihUnavALA te bALakane joIne romAMcita banela duSyanta sanehAvezane kAraNe bhUmi para paDelA te kaMkaNane tenA hAthamAM paherAvI devAnI IcchA thaI eTale kaMkaNane tenA hAthamAM paherAvI dIdhuM tyAre te kumArane rAjAne seMpIne baMne strIoe rAjAne jaNAvyuM ke "kharekhara harSanI vAta che ke-caMdravaMzanA AbhUSaNarUpa duSyanta rAjA tame ja jaNAo che. A tamAro sarvadamana nAmano putra che. maricI RSie Apela A oSadhinuM baneluM valaya tenA hAthamAMthI paDI javA bAda tene sparza karavAne koIpaNa vyakti samartha thaI zakatI nathI. A bALakanA mAtA-pitA sivAya bIjI koIpaNa vyakti A valayane je sparza kare te te takSaNa baLIne bhasma thaI jAya. vadhAre jaNAvavAnI jarUra nathI ke-zakuntalA Aje svAmI yukta banI che. pRthvImaMDala para vicaratI bhAnumatInA mukhadvArA viginI zakuntalA tamArI virahAvasthA jANe che, te pitAnI mAtA menakAnA nivAsasthAnamAM rahetI zakuntalAne tamane joIne eka veNa vratane niyama ( jyAM sudhI patinI prApti na thAya tyAM sudhI kezanI veNa na bAMdhavI te) pUrNa thAo. maricI RSine vaMdana karavAne mATe jatI evI kamaLa netravALI ane kalyANI evI zakuntalA A tarapha ja AvatI jaNAya che." Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSyantane patnI tathA putranI thayelu prApti. [ 197 ] ,, A pramANe te ane sakhIe khelI rahI hatI tevAmAM te ane zakuntalA ane duSyanta ekabIjAne dUrathI ja zIghra jovA lAgyA. eTale te baMnenu gAMbhIrya, karuNa, utsukatAvALu, zarama ane harSoM vyApta temaja sakhIone paNu icchanIya evuM DhaSTimilana thayuM. " kharekhara, AjanA divasa dhanya che ke A putra Apa jayavatA vartI che. A pramANe khelatI zakuntalAne duSyanta rAjAe jaNAvyuM ke--ddha pUrve smRtibhraMzane kAraNe me je kai tArA aparAdha karyo che tene huM priyA ! tu mAk kara, AvI mArI namra vijJapti che. he devI! te ja kharekhara mArA mATe mahAbhAgyanA viSaya che ke--tame putranA premanA kAraNe tamArA dehanA tyAga karyA nathI. he kRzeAdarI ! Aje hu putra temaja patnIvALA thayA chuM. du:khane lIdhe jIvavA chatAM paNa mRtyu sudhI pahoMcelI tu Aje mane jIvatI prApta thaI che. mAchImAranA hAthathI prApta thayelI mudrikAaArA tAruM maraNa thayuM te have pharIthI A mudrikA tArI AMgaLIne zeAbhAve " A pramANe sAMbhaLIne azrupravAhane rokatI. zakuntalA gadgada vANIthI duSyantane kahevA lAgI ke--" ke A putra! huM zA mATe mArA dehane tyAga karuM ? he nAtha ! mRtyu pAmelI mane tamArA dana phrIthI kayAM thAya ? he nAtha ! devayeAgathI tamArA smRtipathamAM AvelI mane, vizvAsu jananeA ghAta karanArI A mudrikA zA mATe ApeA che ? he svAmin! je tame prasanna thayA che. tethI A mArA sadumana nAmane putra Aje pitAyukta banyA che ane huM paNa pativALI anI chuM. " A pramANe te ane daMpatI paraspara vArtAlApa karI rahyA hatA tevAmAM samaya jANIne mAtila sArathi tyAM AvyA ane else ke--" lAMbA samaye patnI yukta banelA, hRdayarUpI kamaLane vikasita karavAmAM cadra sarakhA tathA tamArI jevA ja parAkramazIla sarvaDhamana nAmanA putra yukta banela Apa vijayavaMta varto. huM AyuSman ! jJAnadvArA tamane ahIM rahelA jANIne marIci RSi tamane sahakuTuMba jovAne icche che, cAleA. " eTale patnI ane putra sahita vicakSaNu duSyante zIghra te sthaLe jaine marIciRSinA ane caraNAmAM praNAma karyAM. Apa jaldI bAda vArtAlApa karIne, guruvaDe satkArAyela duSyanta rAjA vinayapUrvaka elyeA ke " he pUjya ! ApanI maherakhAnIthI huM lAMbA samaye patnIne prApta karI zakayA chuM. kharekhara, huM Aje kRtakRtya banyA che, parantu A saMbaMdhamAM mAre Apane kaMika pUchavuM che. pUrve zakuntalA mane maLavA chatAM paNa huM tene eLakhI zakayA nahI, parantu mudrikAne joine te mArA smRtipathamAM AvI tenuM kAraNa zuM? " A pramANe rAjAthI puchAyela zreSTha maricI RSie rAjAne durvAsA RSinA zApathI Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha pa me. sarga terame. prArabhIne muhikAnI prApti paryanta samasta vRttAMta kahI saMbhaLAvyA bAda sarvadamanane uddezIne varadAna ApyuM ke -"prajAnuM bharaNa-poSaNa karavAthI A tamAre putra bharata evA nAmathI prakhyAti pAmaze." A pramANe maricI RSithI prasannatA batAvAyelA, AvelA seMkaDo vidyAdharathI vIMTaLAyela, putra tathA patnI sahita duSyanta rAjA itanI rAjadhAnI sarakhA pitAnA hastinApura nAmanA nagara tarapha pharIthI vidAya thayA. A pramANe AzcaryakArI, pUjya puruSanI pUjAnuM ullaMghana karavAthI dAruNa phaLadAyI banela evuM A zakuntalAnuM caritra sAMbhaLIne, he damayaMtI! tAre koIpaNa prakArane zeka karavo ucita nathI. sarga terame. kaccha. [ muni mahArAje damayaMtIne jaNAvela kalAvatInuM caritra]. A che mA ( A pramANe bhAskarAcAryanA ziSyanA mukhathI zakuntalAnI kathA sAMbhaLIne mA bApa damayaMtIe pitAno abhiprAya jaNAvyuM ke-"he pUjya ! zakuMtalAe duHkha sahana karyuM te vastu barAbara che, paraMtu je sUkSama draSTithI vicAra karavAmAM Ave te mAruM dukha tenA karatAM adhika che, kAraNa ke zakuntalA te vanapradezamAM ja janmI hatI eTale vanavAsathI te dukhI bane nahIM, paraMtu huM te janmathI ja sAmrAjya prApta karanArI hAIne Aje mAro vanavAsa duHkhadAyaka che athavA te AvA prakAranuM kaSTa vizvamAM keIpaNa strIne prApta na thAe, kAraNa ke pApIone viSe huM ja eka zreSTha pApiNa chuM." A pramANe duHkharUpI agnine lIdhe pragaTela azrupravAhathI parvatanA bhUmipradezane siMcatI damayaMtIne megha samAna munimahArAje vacanarUpI amRtathI siMcI arthAta tene zAMtvana ApyuM. prANIne jyAre kaMIpaNa duHkha AvI paDe che tyAre te thoDuM hoya ke adhika hoya te paNa te duHkha tene mATe asahya bane che. je tuM tathA prakAranuM kalAvatInuM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAvatInuM vRttAMta. [ 199] caritra sAMbhaLe te tuM AvI paDelA duHkhane mATe A rIte zeka na kare. sAMbhaLa, huM tane kalAvatInuM vRttAMta kahuM chuM, je sAMbhaLIne tuM tArI jAtane duHkhI mAnaze nahiM. jAvAlapuramAM sukhanA sAgara samAna, audArya tathA vairya vigere guNethI manohara, kalAvAna, vinayI ane nyAyaparAyaNa zaMkha nAmano rAjA hate. rUpathI kAmadevane jItanAra ane parAkramathI duzmanane saMhAra karanAra te nizcita rAjAnA divaso viddha janenI sAthe vArtAlApa karavAmAM pasAra thatA hatA. ekadA nagaranA prAMtabhAgamAM jamaNa karatAM te rAjAnA sinyanA aothI jANe uDADelI hoya tevI vaniyukta rajerAzi tene dekhAyo. tyAre " A zuM che?" ema jANavAne mATe rAjAthI pharamAvelA ghoDesvAroe te hakIkata jANuM laIne, aMjali joDIne prasannatApUrvaka rAjAne jaNAvyuM ke "he rAjana! ApaNA nagarane rahevAsI sArthavAha, paradezathI uttama vastuo laIne kuzaLatApUrvaka AvI pahoMce che. he rAjana ! zrImaMtemAM zreSTha A gajasAdhu nAmanA sAthe vAta A5nuM darzana karavAne AvyuM che, te Apa maherabAnI karo, tene AvavAnI AjJA Ape." A pramANe hakIkata sAMbhaLIne, tenA nAmapUrvaka gajasAdhu zreSThIne belAvIne, sarovarane kinAre vRkSanI nIce beThelA rAjA tene maLyA. gajasAdhu zreNIo sAthe lAvela mahAmUlyavALuM bheTaNuM karyuM, eTale te svIkArIne prasanna banelA rAjAe tenuM dANa (jakAta) mApha karyuM. bAda sajajana te zreSThIe peTI ughADIne temAMthI aneka vastrothI vIMTaLAyela citrapaTa rAjAne batAvyuM. te citrapaTamAM citarela nArIne jete rAjA asAdhAraNa rUpane lIdhe svagaganA mAnIne jovAmAM tene namaskAra karavAne taiyAra thayA tevAmAM rAjAne tema karatAM aTakAvIne sArthavAhe jaNAvyuM ke he rAjana ! Apane yogya A devI che. tenuM vRttAMta sAMbhaLo ApanA nagarathI nIkaLIne dazArNa nAmanA dezamAM jatAM vidizA nAmanI nagarInI najIkamAM rahelA vanapradezamAM paDAva nAMkhIne pahelA mane sAyaMkALe mArA nokaroe mane jaNAvyuM ke" ahIM latAnA samUhamAM lagAma vIMTaLAI javAthI aTakI gayela koI eka azva rahele che ane tenI pAse pRthvI pITha para ceSTA rahita paDelo tene svAra che." pachI meM te ravArane gheDA rahita mArA taMbumAM maMgAvIne, mArA sevakavargadvArA upacAra karAvIne, jaldI svastha banAvyo. bIje divase savAre te savAranA pagale pagale anusaratuM tenuM sainya AvI pahoMcyuM te kumAra vijayasena rAjAne yuvarAja hatA. avavaDe apaharaNa karAvAthI teNe tevI sthiti prApta karI hatI. te kumAranuM nAma suvarNabAyuM hatuM. he Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 200 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 5 ma. sarga teramo, rAjana! tyArabAda te kumAra mane pitAnI sAthe laI gaye ane vajA temaja patAkAthI zaNagArAyela tenI nagarImAM huM dAkhala thaye. pitAne praNAma karIne sabhAmAM beThA bAda pUchAvelA teNe pitAnuM azvathI apaharaNa karAyA saMbaMdhInuM samasta vRttAMta harSapUrvaka kahI saMbhaLAvyuM-"he pitA ! azvathI haraNuM karI javAyela huM nirjana vanamAM laI javAyo. ghoDA para caDhele huM zramane lIdhe ceSTA rahita banI gayo hato. latAnA samUhamAM vIMTaLAI gayela lagAmavALo mAro azva tyAM ja UbhuM rahI gaye ane DALIo sAthe athaDAvAthI nizreSTha banela huM pRthvI para paDI gaye. siMha ane vAghathI vyApta te vanamAM ceSTA rahita banela mArI najIkamAM bhAgyayoge A gajasAdhue pitAne paDAva nAkhyo hato. je te samaye niSkAraNa baMdhu evA A sArthavAhe mArI rakSA na karI hota to huM Aje jIvate kyAMthI heta ? he pitAjI ! Apa sarakhA prApta thayelA A sAdhupuruSathI, mane jIvatadAna ApavAvaDe karIne huM maraNa paryanta tenAthI kharIdAyo chuM arthAt jiMdagI paryata huM teno RNI ." A pramANenA suvarNa bAhanA kathanathI, mane baMdhu sarakhe mAnIne, temaja sAmaMtanI padavI ApIne koIpaNa sthaLe javAnI mane AjJA ApI nahIM. te nagaramAM pratiSThApAtra mArA tathA prakAranA vizvAsupaNAne lIdhe samagra suMdara rAjakAryomAM mane mukhya sthAna ApavAmAM AvatuM. te rAjAne kalAsamUhanA maMdirarUpa ane suvarNa bAhuthI nAnI kalAvatI nAmanI putrI che. he deva! te kalAvatIe evI pratijJA karI che ke -"je kaI mArI cAra samasyAonI pUrti karaze te mAro svAmI banaze." te kArya mATe aneka rAjAone bolAvavAmAM AvyA che ane meM paNa ApanI buddhinI tIkSaNatA to jANelI ja che, eTale Apane AmaMtraNa ApavA mATe dazArNa patie mArI sAthe pitAne garuDa nAmane dUta mokale che, huM paNa sArthane laIne svadeza tarapha zIdhra tenI sAthe ahIM AvI pahoMce chuM. have Apane yogya lAge tema kare. A citrapaTamAM ALekheluM teNInuM svarUpa te mAtra chAyArUpa ja che ane ApanI protine mATe huM te citrapaTane sAthe lete Avyo chuM " A pramANe gajasAdhu sArthavAhanA mukharUpI caMdrathI pragaTela vANIrUpI amRtanuM pAna karIne tenI samakSa ja te dUtane rAjAe atIva satkAra karyo. kalAvatInI kalA, kIrti tathA lAvaNyane vicAra karIne zaMkharAjAe svayaMvaramAM javA mATe vizeSa prakAre taiyArI karI. "huM kaI rIte te samasyAonI pUrti karIza?" ema vicArIne rAjAe sarasvatInA maMtrane eka lAkha vAra japa karyo eTale zaktizALI, nirmaLa ane dhanuSa tathA cakranI AkRti yukta ane biMdu ( anusvAra) sahita ( ) sArasvata maMtra jApa karatAM te rAjAe sarasvatInuM sAkSAt darzana karyuM eTale metInI mALA jevA nirmaLa kamaMDalunA jaLathI rAjA para chaMTakAva karIne jaganmAtA sarasvatI devI aMtardhAna thaI gayA. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkharAjAnuM svayaMvara maMDapamAM Agamana. 2017 sarasvatInI kRpAthI atyaMta buddhizALI banela zaMkharAja pada ane vAkayanI pUrti karavAmAM asAdhAraNa zaktizALI banyA. bAda garuDa nAmanA te dUtane agAuthI ravAnA karIne zaMkharAjA gajasAdhu sArthavAhanI sAthe kalAvatInA svayaMvaramAM javA mATe cAlI nIkaLyA. revA nadInA kinAre pitAnA sainyane paDAva nAkhIne zaMkharAjA rahyA hatA te vakhate nadInA jaLamAMthI eka mahAhastI ( gaMdhahastI) jalI bahAra nIkaLe. ane rAjAnA hastI samUhane joIne tatkALa te gaMdhahastInI, jaLasnAnathI devAI javA chatAM paNa madalakSamI zobhI UThI arthAta tene atyaMta mada jharavA lAgyA. ghaDAothI ghoDAone haNatA ane jenI sAthe rathane aphaLAvatA te hastIe samasta saMnyasamUhane vyAkuLa banAvI mUkayuM. A pramANe humale karatAM ane madonmatta banelA temaja yamarAja sarakhA te hastIne, avadhya hovA chatAM, zaMkharAjAe zikSA karavAne mATe tene kaMIka tADana karyuM. gaMDasthaLamAM paDelA bANane parvatanA zikhara samAna vahana karatAM te gaMdhahastIe divya svarUpa prApta karyuMjene jovAthI anya vismaya pAmyuM. pitAnA sAmarthyathI prApta karela divya pupanI zaMkharAjA para vRSTi karIne potAnA daMtasamUhanI kAMtithI motIone verate te be ke he rAjana! gaMdharvonA svAmI priyadarzananA priyaMvada nAmanA putra tarIke tuM mane jANe. pUrve mArI vidyAdharIo sAthe nirlajajatApUrvaka krIDA karatAM meM mAtaMga nAmanA mahAmunino tiraskAra karyo hate, eTale roSe bharAyelA teNe zApa ApavAthI huM madonmatta hastI banI gaye. pachI pharIthI temane vinati karavAthI te mahAmunie mane jaNAvyuM ke -"jyAre madra dezane svAmI zaMkharAjA tane prahAra karaze tyAre tuM tArA mULa svarUpane prApta karIza. Aje te zApanuM nivAraNa thavAthI huM ApanI samakSa upasthita thayo chuM. he rAjana! upakArI evA ApanuM huM kaMI paNa priya karavAne IcchuM chuM. huM Apane prasthApana nAmanuM gAMdharva-astra ApuM chuM te svIkAre. A astranA prAga karanArane ahiMsA ane vijayarUpI bane phala prApta thAya che. (A azvanA pheMkavAthI pratipakSa UMghamAM paDe eTale teonI hiMsA na karavI paDe ane vijaya prApta thAya.) A pramANe priyaMvadathI prArthanA karAyela zaMkha rAjAe pote tenA mukhathI astra-maMtra sArI rIte grahaNa karyo. AvA prakAre te vanapradezamAM mitrAcArIthI baMdhAyelA te baMnemAMthI eka gaMdharvaputra priyaMvada pitAnA divya pradezamAM gaye ane zaMkha rAjavI atyaMta samRddhi zALI dazArNadezamAM gaye. eTale sAme Avela vijayasena rAjAthI atyaMta AdarabhAvapUrvaka karAvela AtiththavALA zaMkharAjAe, (samasyA-pUrti mATe) Atura hovA chatAM pitAnA taMbumAM pathArImAM ja rAtri vyatIta karI. bAda mAMgalika vRttithI prAta:kALa saMbaMdhI kriyA sArI rIte karIne, pitAne ucita veza paherIne, zaMkharAjA mahAmUlyavALA mAMcaDA para beThelA rAja-samUhavALA svayaMvaramaMDapamAM jaladI AvI pahe, - 26 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 202 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 5 ma. sarga caudame. 9999998699666 sarga cAdamAM. PORODDOX666666 zikharAjAe karela samasyA-pUti; zatru rAjAone zaMkhe karela parAjaya kalAvatIne pitRgRhathI prApta thayela kaMkaNa: te saMbaMdhI zaMkharAjAne pragaTela zaMkA rAjavIne kalAvatI pratye roSa.] zuM kharAjA mahAmUlyavAna ratnajaDita siMhAsana para AvIne beThA eTale rastuti pAThake stuti karavA lAgyA ane vAjiMtre vAgavA lAgyA tyAre mANasothI vahana karAyela zibikAmAM besIne seMkaDo kanyAothI parivarela kalAvatIe svayaMvara-maMDapamAM praveza karyo bAda tenI pratihAriNIe suvarNa daMDavALA pitAnA hastane AnaMdapUrvaka UMce karIne gheSaNa karI ke-"he rAjAo ! rAjakumArI kalAvatInI pratijJA sAMbhaLo. je kaI mArI (kalAvatInI) samasyAonI pUrti karaze te mAre svAmI thaze. (1) zastrathI kApavA chatAM paNa vRkSanA be TukaDA thatA nathI, te rAjavIo ! AmAM kayuM kAraNa hoI zake te tame jaNAvo. (2) kamalinIthI tirasakAra nahIM karAyA chatAM paNa jamara nisAsA mUkI rahyo che, te he rAjavIo ! AmAM kayuM kAraNa hoI zake te tame jaNAve. (3) divase paNa cAvAkAnAM joDalAM vikhUTA paDI jAya che, tenuM kAraNa che rAjavIe ! tame jaNAve. (4) pANIthI dhevA chatAM paNa strIonA mukha parathI kuMkuma cAlyuM jatuM nathI tenuM kAraNa che rAjavIe ! tame jaNa. A pramANe samasyAono uttara bIjA rAjAo na ApI zakayA tyAre zaMkharAjAe te sarva samasyAonI mAtra eka kadvArA ja pUrti karI ke - (1) vRkSanI chAyA (paDachAya) (2) kamalinInA viyogathI (3) sUryagrahaNathI ane (4) ArIsAmAM (darpaNamAM) pratibiMbita thayelA mukha parathI. A pramANe pitAnI cAre samasyAonI pUti thavAthI satya pratijJAvALI kalAvatI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkha rAjAe zatru rAjAno karela parAbhava. [ ra03] jaladI zaMkharAjAne varI. loko samAna guNavALA te baMnenI harSapUrvaka stuti karavA lAgyA tyAre svayaMvara maMDapamAM AvelA rAjAonA hadayamAM IrSArUpI vare praveza karyo, arthAta badhA rAjAo zaMkha rAjavI pratye IrSALu banyA. hadayamAM gADha roSavALA ane bahArathI harSa batAvatA te badhA rAjAo, rastAmAM ja zaMkha rAjAne rokI levAnI bhAvanAthI dazArNa rAjanI rajA laIne cAlI nIkaLyA. lagnotsavanI vidhi pUrNa karIne kalAvatI sAthe svadeza tarapha jatAM zaMkha rAjAnI sAthe ja mArgamAM ja zatru rAjAoe yuddha zarU karyuM. te sthaLe dhULathI sUryane DhAMkI detuM ane zabdanA sparza mAtrathI hastI, azva, ratha ane sainikavargane jANI zakAya tevuM mahAyuddha thayuM. jema kASothI agni dedIpyamAna bane tema zatruonA paDatA evA ane marmasthaLane bhedanArA bANathI zaMkharAjAne viyarUpI agni prajavalita thaI gaye. jema pataMgIyAothI gherAyela mahAvRkSa na jovAmAM Ave tema zatruonA bANathI DhaMkAyela zaMkharAjavIne koI joI zakatuM nahotuM arthAta tenA para puSkaLa bANavRSTi thavA lAgI. eTale mahAparAkramI zaMkha rAjAe, priyaMvada gAMdharve Apela saMmelana nAmanuM mahAbalIjha astra mUkIne zaMkha pheMke tyAre jema rAtri kamalone saMkeca pamADe tema duzmana sainikanA ne gADha rIte bIDAI gayA arthAt zatruo nidrAmAM paDyA. bALakathI paNa pakaDI zakAya tevA teone dekhADatA zaMkharAjAe kalAvatIne jaNAvyuM ke"yuddhadvArA A leke, mArA hAthamAM rahelI tane grahaNa karavAne Irache che. " tyAre svAmInA vijaya saMbaMdhamAM pUrve jAti yukata banavAthI hAsya rahita mukhane vahana karatI ane zaramathI gherAyelI kalAvatIe sakhImukhadvArA svAmInI prazaMsA karI. pachI zaMkharAjAe te rAjAonI vajAone viSe pitAnA bANanA agrabhAgathI nIce pramANe akSarapaMkita lakhI ke-"dayAne aMge huM tamArA jIvitane tyajI dauM chuM; ( tamane jIvatAM choDuM chuM, paraMtu tamArA yazane te harI ja lauM chuM." pachI priyA sAthe zaMkha rAjA kilAthI rakSAyela potAnA nagaramAM AvI pahoMce ane uparAuparI thatAM aneka utsavo dvArA divaso vyatIta karavA lAgyuM. baMne netronI mAphaka zaMkha tathA kalAvatIno utkRSTa prema nirantara vRddhi pAmavA lAgyA. sanehI zaMkharAjA sAthe nirdoSabhAve krIDA karatI kalAvatIne, dehane puSTa karato garbha rahyo. te avasare tenA pitAnA gRhethI mokalAvAyela aMtaHpuravAsI uttama puruSa mAMgavidhi (sImaMtavidhi) karavA mATe Ave. te ja divase zaMkharAjA vanakrIDA karavA mATe gayA hatA ane te ja sthaLe vida Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 204 ]. zrI damayaMtI caritra : skaMdha 5 ma. sarga coda. pUrvaka samasta divasa vyatIta karyo. sAyaMkALe vanavihArathI pAchA pharIne nagaramAM AvelA rAjAe gupta rIte priyAnA nehanI parIkSA karavAno vicAra karyo. mojaDI (upAnaha) rahita baMne caraNethI capacApa cAlatAM ane IzArAthI nekaravargane aTakAvatA-vAratA rAjAe kalAvatInA aMtaHpuramAM praveza karyo. tenA pITha pAchaLanA bhAgamAM pahoMcI jaIne, hAsyane mATe, teNInA baMne netrone DhAMkI devAnI IcchAthI, kAgaDAnA jevI kapaTakaLApUrvaka jALiyAnA chidrabhAga dvArA joto ja rahyo. te samaye pitAnA gharethI Avela AbhUSane dhAraNa karIne sukhapUrvaka beThelI kalAvatIne tenI sakhI kahI rahI hatI ke"he sakhI! jema AkAza caMdrathI vizeSa dIpe che tema A be bAjubaMdhathI tuM zebhe che. vadhAre zuM kahuM? maNi, mANika ane motIothI jaDelA A baMne bAjubaMdhanuM mUlya thaI zake tema nathI. sUrya ane caMdra sarakhA, raktavaNuM ane zarIre dhAraNa karelA A baMne bAjubaMdhathI tuM atyaMta dIpI rahI che te he sakhI! tuM kahe ke-premazAstramAM zreSTha pAraMgata kaI vyaktie A baMne bAjubaMdha tane mokalyA che?" ekAMtamAM A pramANe pUchatI te sakhInA kathanathI Azcarya pAmela zaMkharAjA manamAM nIce pramANe cintA karavA lAgyo. "are ! meM kadI paNa ApyA nathI ane pUrvamAM kadI joyA nathI te apUrva evA A baMne bAjubaMdha atyAre kalAvatI pAse kyAMthI AvyA? mArA saMzayane dUra karavAne mATe ja A sakhIe kalAvatIne A prazna pUche che te A viSayamAM kalAvatI zuM javAba Ape che te huM sAvadhAna thaIne sAMbhaLuM." - A pramANe rAjA ekAntamAM ekAgra banIne sAMbhaLI rahyo hato tevAmAM kalAvatIe nirdoSabhAve caturAIpUrvaka jaNAvyuM ke-"he sakhIke A bAjubaMdha mokalyA ema tuM zuM pUche che? a9pa premavALI sAmAnya vyakti zuM AvuM bahumUlya bheTazuM mokalI zake? jenA hRdayamAM huM kotarAyelI chuM ane je mArA hRdayamAM vAsa karIne rahela che teNe ja A baMne bAjubaMdho mokalyA che ke sAmAnya vyaktie mokalyA nathI. prANapriya evA tenA prasAdIrUpa A AbhUSaNene Aje prApta karIne jANe huM samasta aMge AliMgana apAI hau tema mAnuM chuM. svAmIe Apela abaje vastuo mArA mahimAne tathA prakAre vadhArI zakatI nathI ke je prakAre temanAthI mekalAvAyela phakta eka caThI paNa gauravane vadhAre. maMdabhAgI evI mane tenuM darzana kayAMthI thaze? " A pramANe besIne aTakI gayela kalAvatI rudana karavA lAgI. vidyutanA pAta sarakhA kalAvatInA duhA vacane rAjAnA hadayamAM rahelA premarUpI parvatane jaladI bALI nAkhyo. priyAnA kathananA rahasyane rAjA jANI zakyA nahIM temaja tenA pitAnA gharethI Avela bheTAne tarka paNa karI zakyuM nahIM. duSTa zIlavALI A strIne viSe bahArathI ja jenAra, buddhi ane zagane kAraNe aMdha banela mArA premane vAraMvAra dhikkAra che! Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkharAjAne roSa ane kalAvatIne vanavAsa. [ 205 ] are! pApI! kulaTApaNAne kAraNe virodhIbhAvane bhajavatI tuM " kalAvatI" evA nAmane dhAraNa karavAne zuM tane zarama nathI AvatI? have mArI patnIne egya sarva prakAranuM pratIkAra huM karIza. maryAdAnuM ullaMghana karanAra ane zarama rahita evA durjana pratye mahApuruSone prema eka muhUrta mAtra paNa TakI zakatA nathI. pApI temaja vyabhicAriNI A kalAvatI je baMne bAjubaMdhane kAraNe baMne bhujAone garva karI rahI che tene je huM jaladI chedI nAkhuM te tene pharI garva karavAno avasara na sAMpaDe. vaLI, mArAthI arpaNa karAyela abajo padArthone je teNe tuccha gaNe che te have huM teNIne teNInA zarIrathI ja kapAyela bhujArUpI mahAbheTa ApuM arthAta huM teNInA hAtha kapAvI nAkhuM. ( A pramANe pracaMDa reSavALA zaMkha rAjAe teNanA aMtaHpuramAM praveza karyo nahIM ane jema atyaMta pIra javaravALo svAdISTa padArthane aniSTa mAne tema teNe kalAvatIe uccArela kathanane viparIta mAnyuM. teNInA AvAsathI pAchA pharIne, pitAnA mahele AvIne, ekAntamAM duSTa karma karavAnI vicAraNA karIne, kalAvatIne zikSA karavAne mATe dhayukta cittavALA teNe te te mANasone pitAnA mukhathI Adeza Ape. * * * che sarga paMdarame. ANUARI 2014 Dezember [ kalAvatIne vanavAsa ane bhujAnuM chedana.] DxSxeajhAjhA ) Age ) che iMdrANI sarakhI kalAvatIne sAyaMkAle rASaNa nAmanA sArathIe AvIne jaNAvyuM BestxejhaTa ke- "he devI! parvatanI najIkanA vanamAM rAjA rahelA che ane Apane jevAne Icche che te jaldIthI prayANa karavAne mATe taiyAra thAya eTale vastusthitine nahIM jANatI ane jaldI cAlavAne IcchatI teNuM, pitAnA vastrane cheDe aTavAvAthI (vacce ApavAthI) kaMIka vilaMba karIne pharIthI cAlavA lAgI. gatinI kriyA vakhate pitAnA vastrane cheDe paga vacce aTavAya te eka prakAranuM apazukana mAnela che. have jyAre nagaranI bahAra kalAvatI jaI rahI hatI tyAre te nagara pAse AvI pahoMcelA ane kaTila karmanA sAkSI sUrya AkAzapradezane jaldI tyAga karyo. arthAta sUryAsta Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 206] zrI damayaMtI caritraH AMdha 5 me. sarga paMdarame. thavA lAgyuM. rAjAnA AdezathI gADha vanapradezamAM kalAvatIne tyajI devAne icchatA roSaNa nAmanA sArathinuM mana ghoDA hAMkavAne icchI rahyuM hatuM, chatAM tene hasta tevA prakAranuM karma karavA cAhatA nahotA. kalAvatInA duHkhane nahIM javAne mATe aMdhakArarUpI kAjaLathI DhaMkAyelI AkAza ane pRthvIrUpI devIoe jaladIthI potAnA mukhane DhAMkI dIdhuM athota sarvatra aMdhakAra vyApI gaye. ahiM kalAvatInuM mana zaMkA rahita hovA chatAM ane te vanapradeza nirjana hovA chatAM bhayane kAraNe teNInuM jamaNuM netra atyaMta pharakavA lAgyuM. AvA prakAranA apazukanane lIdhe atyaMta duHkhI banela kalAvatIe sArathine vAraMvAra pUchayuM ke-" hajI paNa svAmI keTale dUra che?" tyAre gabharAyela ane vyAkuLa teNIne nirlajaja sArathie, jaDatAne kAraNe, kaThora vANIthI kahyuM ke-"he devI ! svAmInA kAryane aMge jeone pitAnA pitA, bhAI ane putra haNavA lAyaka bane che te amArI jevA sevakane janma dhikkArane pAtra che! to duHkhapUrvaka bharI zakAya tevA udarane mATe haMmezAM sarva prakAranAM pApane karatAM evA amo parAdhIna prANIo para prasanna thAo! tuM amane mana, vacana ane karmathI pUjanika che to paNa mArA manane vaja jevuM banAvIne huM kahuM chuM te sAMbhaLo "svAmInA AdezathI dUra zikArI pazuothI vyApta A vanapradezamAM tamAre tyAga karIne, lajajA pAmato huM jaldI cAlyo jaIza, he pUjya ! tArA jevI sagarbhA sAdhvI strI pratye rAjAnuM hRdaya kema virodhI banyuM che tenuM kAraNa huM jANato nathI. A bAju sukAI gayelI nadI che ane A nadIthI thoDe dUra hADakAothI kaThora ane narakanA pAthaDAothI paNa duHkhadAyaka nadIne kinAre che, te tuM ahIM besa. ahIM rahelI evI tane kadAca tAruM dudeva jIvatI rAkhe. je ke tuM rakSaNa karavA lAyaka hovA chatAM paNa rakSaNa nahIM karavAne mATe tuM rAjAvaDe amane suprata karAI che arthAt rAjAnA AdezathI ame tAruM rakSaNa karavA samartha nathI. " A pramANe zilAnA pAta sarakhA tenA ghara vacanane sAMbhaLIne bhayane lIdhe aMdhAyela vANIvALI kalAvatInI gaLuM temaja heTha acAnaka sukAI gayA. pachI kAdavanA sarakhA malina dehavALI tene rathamAMthI nIce UtArIne, sArathI e, mRgalAnI mAphaka teNIne te zUnya sthAnamAM nadInA kinAre tyajI dIdhI. bAda jadI javAne rajA mAgatA evA te sArathIne vizeSa gaMbhIratAne lIdhe jene krodha DhaMkAI gayuM che evI vicakSaNa kalAvatIe kahyuM ke-"he pUjya! mArI AvA prakAranI sthitine zoka karavAnI jarUra nathI ke jeNInA duHkhamAM bhAga levAne mATe tamArA jevA dayALu vidyamAna che. je mArA prANunAzathI paNa mArA svAmInuM mana prasanna karAtuM hoya to tathA prakAranA vartanathI paNa mArA jIvitavyanuM kaMIka phaLa meM prApta karyuM che, te che Arya! jyAM sudhImAM huM paraloka prayANa na karuM te pahelAM dhIrajane dhAraNa karIne jaldI cAlyo jA." A pramANe kahevAyela sArathi azrune sAro ane kalAvatInA duHkhathI duHkhI bane ane teNInA bhaviSya saMbaMdhI kaMIka vicAraNA karate cAlI nIkaLyo. te sArathi cAlyA javA bAda Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAMDAlaNIoe kalAvatInI ane bhujAnu karela chedana. [ 207 ] nirjana vana-pradezane jotI kalAvatInA bhayayukta zAke teNInA vRkSasthaLa( chAtI )ne cIrI nAkhyu. nadInA kinAre ALeATatI teNI hastanA tADanApUrvaka pRthvIne sAkSI banAvatI hoya tema mukta kaMThe raDavA lAgI. kharekhara khedanI vAta che ke- hai vidhi ! tArI gati jANavI ghaNI ja muzkela che tema rAjAeAnu vartana jANavAne mATe vidvAna puruSA sama thaI zakatA nathI. mane pUrepUrA Atma-vizvAsa che ke-tamAre viSe huM virAdhabhAva ( dveSabhAva ) dharAvatI nathI, tethI huM nAtha,! tame AvA prakAranuM vartana karyuM. hAvA chatAM bhAbhavane viSe ja mArA svAmI thAo ! he prANezvara ! tame mArA prANAne haNyA che te ceAgya ja che, kAraNa ke svAmIne mATe vipattine sahana karanArI strIo dhanyavAdane pAtra che. najIkanA samayamAM ja mRtyu pAmavAvALI huM tamArA mane caraNAne yAda karI rahI haiAtrA chatAM bhayaMkara svarUpavALI ziyAlathI zilA para caDhIne zAmATe rudana karI rahI che ?---- " kalAvatI durAcAriNI hatI, tethI zaMkha rAjAe tenA tyAga karyAM. " AvA prakAranA, mArI kIrti ne haNanArA apayaza prasaraze. kuLamaryAdAnA tyAga karanArA, tiraskArane pAtra ane apayazanA bhAjana samAna vyaktione mATe svargamAM temaja devAnI sabhAmAM sthAna maLatu nathI te vAta kharekhara satya che. he pitA! he mAtA ! tamAre tyAM mArA je janma thayeA tethI tamArA niSkalaMka kuLamAM me DAgha lagADyo che. are! tamane tene zarama tathA mArA pati taraphnA tiraskAra pIDI rahyo che. mAruM vakSasthaLa cIrAi rahyuM che ane mArI cetanA paNa cAlI jAya che. " A pramANe karuNu, dIna ane duHkhadAyaka svare rudana karatI kalAvatInI pAse be cAMDAlaNIoe AvIne kahyuM ke--" are ! pApiNo ! phAgaTa rudana karavAvaDe kAnAne zA mATe maherA banAvI rahI che ? UbhI rahe, UbhI rahe, zuM tuM tAruM AcaraNa jANatI nathI ? hai kulaTA! tuM yAda kara, yAda kara. tArA maMDana( AbhaSaSNunA )nA sthAnarUpa hastAne sthAne khaMDana karavAmAM Ave che--arthAta ame hamaNAM ja tArA hasta kApI nAkhazuM. rAjAnuM apriya karanArI he pApIi! ame tane zikSA karazuM. "" A pramANe tiraskAra karatI ane hastamAM chUrIne nacAvavI te khane cAMDAlaNIene joine, jenA prANA kaDhe AvI gayA che tevI kalAvatI jaldI mUrchA pAmI. atyaMta kaMpArI thavAthI pragaTelA bhayAnaka ( rodra ) rase te samaye dazA bhadra rAjAnI putrI kalAvatInA dehane zithila banAvI dIdhA arthAt teNInAM gAtrA DhIlA anI gayA. yamarAjanA sevakA jevI, kaSAya (rAtA ) ane dhAraNa karanArI temaja karuNA rahita te ane cAMDAlaNIe, tevI avasthAmAM rahelI kalAvatI pAse jaldI paheAMcI ane teNInA ane ( kANI. patanA) hastane kApIne, te ane bhujAone lai jaine, zakharAjA pAse AvI paheAMcI. ane bhujAonA chedanathI pragaTela adhika pIDAne kAraNe sa`jJA pAmelI, chedAyelI ane bhujAone dhAraNa karatI, svAmInI nirdayatAne kAraNe mRtyu sanmukha pahoMcelI kalAvatIe maDha ane karuNa svare rudana karyuM. " sarva prakAre jIvanamAM dharma ja eka mAtra zarabhUta Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- - ----- - --- -- - - [ 208 ] zrI damayaMtI caritra H aMdha 5 me. sarga seLa. che." ema vyAkuLatApUrvaka belatI, AzA rahita banelI, kumudanA jevA netravALI ane UMcI nIcI temaja kaThina pRthvI para jeno deha paDyo che evI kalAvatIne te samaye devayogathI putra janma thayo. pUrNimAnA caMdra sarakhA putranA pavitra (nirmaLa) mukhane joIne tenA pratye vAtsalyabhAvane kAraNe pitAnI bhujAnA chedananI pIDAne bhUlI gayela, pativratA kalAvatI maMgalikane mATe, puSkaLa bharava tathA bhUtanA bhayaMkara svaravALA ane nirjana parvatavALA te vanapradezamAM bhaktipUrvaka deva-gurunuM smaraNa karavA lAgI. ra sarga segame. . Upa che waa [ kalAvatIne putra janma ane zIlanA prabhAvathI bhujAnI prApti ] 20000000000000000000 0 000000000 stanapAna karavAne mATe rudana karatAM te pitAnA putrane pitAnA meLAmAM levA """"""""" mATe kalAvatI koI paNa prakAre zakitamAna thaI nahIM. kalAvatIthI madhura svare vAraMvAra bolAvAyA chatAM paNa, mAtAnA hastaparzane prApta nahIM karavAthI te bALaka koIpaNa prakAre rudana karatAM aTakyA nahIM. A pramANe karuNusvare rudana karatAM te bALakane dUrathI sAMbhaLIne karuNAbhAvathI vanadevIo jaldI tenI najIka AvI pahoMcI, ane pitAnA jJAna dvArA kalAvatInuM samagra caritra jANIne te vanapradezanI adhiSThAyaka devIo paraspara vArtAlApa karavA lAgI ke rAjAonA A rAjyane dhikkAra ho ! kAraNa ke je rAjyane kAraNe rAjAo AMkhevALA hovA chatAM kRtyAkRtyane joI zakatAM nathI. sAmAnya vyakti paNa keLane phaLa AvI gayA pachI ja chede che jyAre zaMkharAjAe te, kalAvatI sagabhAM hovA chatAM tenuM (hastInuM) chedana karAyuM. A kalAvatInA eka hastanA ja aparAdha che ke je hAtha za khanuM pANigrahaNa karyuM to zaMkharAjAe teNInA baMne hAthe zA mATe chedI nAkhyA? je te rAjAe sIhatyA temaja gahatyA na gaNI to zuM te rAjA vajane banelo haze ke jethI prema paNa tene pIDA upajAvI zakyo nathI. je kaI phakata eka ja vAra A kalAvatIne je te pitAnA prANenA bhege paNa tenuM priya karavAne I che to A jenA mahelamAM rahI te teNanuM priya kema na kare? putrarUpI taMtuthI je saMdhAyeluM na hota te duHkharUpI asathI Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha satItvanA prabhAvathI kalAvatIne thayela baMne bhujAnI prApti. [ 209 ] ghAyala thayeluM teNInuM vakSasthaLa avazya be kakaDA thaI gayuM hatuM. rAjAthI duHkha pAmavA chatAM kAMtiyuta ane atyaMta dubhAyelo hovA chatAM mRda-kamaLa belanArI A kalAvatI sarakhI nArI A vizvamAM koI paNa sthaLe jovAmAM AvatI nathI. zApathI samasta rASTrane bhamIbhUta karavAne zaktizALI hovA chatAM patiparAyaNa, A kalAvatI pati pratye aMza mAtra roSa karatI nathI. pativaDe A pativratA strI ApaNA vanamAM tyajI devAI che, te ApaNe tenuM pAlana (rakSaNa) karIe. strIo hamezAM strI pratye sahAnubhUti darzAvanArI hoya che. kharekhara, A ApaNe pramAda che ke-ApaNA vananI maryAdAmAM A kalAvatI be cAMDAlaNIthI parAbhava pAmI." A pramANe te vanadevIo paraspara bolI rahI hatI tyAre pitAnA putranuM lAlanapAlana karavAne utsuka banela kalAvatI vihavaLatApUrvaka vilApa karavA lAgI ke-"he putra! pagale pagale kyA duHkhathI tuM raDI rahyo che? mArI kukSIe tuM je janmyo te ja kharekhara dukhanuM mULa kAraNa che. he putra! tuM je, chatrIpalaMgamAM sUvAnI tArA mATe vAta karavI nakAmI che. atyAre te pattharathI kaThora evI pRthvI e ja tArA mATe sukhazavyA che. sugaMdhI ane kaMIka uSNa evA jaLathI snAna karavuM te dUra rahyuM che, paraMtu atyAre te pahoLA paTavALI, UMcA kinArA(bhekhaDIvALI ane sukAI gayelI A nadI DAkaNa sarakhI che. jenAthI tArI suzraSA karI zakAya te mArA baMne hate ja jyAM nathI tyAM bIjA parivAravarganI te vAta ja zI karavI? jyAre AvA prakAranI paristhiti che tyAre chedAyelI, patithI tyajAelI ane AzA rahita huM A nirjana vanamAM kema jIvI zakIza? bhUkha lAgavAthI zikArI pazuo mane pIDA karaze. are ! are ! khedanI vAta che ke-huM marI gayA pachI mArA bALakanuM zuM thaze? he putra! zAMta ane sarvAge suMdara tuM mane seMkaDo saMka9pathI prApta thayA che, paraMtu dUrathI tArA aMganuM jevuM te ja mArA mATe te utsavarUpa che. mArA mRtyu bAda, tArA pitA vairano tyAga karIne tane ahIM rahele jANIne zaramane aMge kadAca tArA para maherabAnI kare, athavA garbhavatI evI mArA viSe premarahita ane dayAvihIna yamarAjA sarakhe te rAjA tAre svIkAra kema karaze? basa kara, basa kara, he beTA ! tuM rudana karatuM baMdha thA. huM tAruM pAlana karIza. he vanarAja ! tuM rudana karatA baMdha thA. je meM samyak prakAre zIla pALyuM hoya te mArI baMne bhujAo mane prApta thAo, jethI huM putranuM pAlana karI zakuM." A pramANe vAtsalya, vidhuratA ane dhIrajavALI gadagada vANI bolatI teNInA ziyaLanA prabhAvathI te samaye huMThA jevA mahAvRkSanI be DALI sarakhI ane pahelAM karatAM adhika zobhAvALI be bhujAo pragaTI nIkaLI eTale pitAnA baMne hastarUpI samRddhi prApta thavAthI harSane aMge pitAnA putrane hRdaya sAthe gADha AliMgana ApI rahI hatI tevAmAM pUrva dizAmAM 27 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 210 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha pAMcama. sarga sattaramo. caMdranuM, jagatanA netrone AnaMda ApanAra ujajavaLa biMba joyuM. varu, siMha, vAgha ane sarpa vigere prANuo vinAnuM, phala ane puSparUpa samRddhiyukta ane dAvAnala rahita te vana banI gayuM temaja sUkAI gayelI te nadI paNa acAnaka pragaTI nIkaLela pANInA pravAhane lIdhe baMne kAMThAmAM bharapUra banI javAthI jaladI pAra na karI zakAya tevI banI gaI. AkAzapaTamAM UgelA soLa kalApUrNa caMdrane joIne cakoe asAdhAraNa rasapUrvaka kumudanuM sevana karyuM temaja caMdranI manahara kAMtithI aMdhakAra dUra karAye chate jema yuvAvasthAmAM kanyA sauMdaryavatI bane tema te rAtri suMdara banI gaI. A pramANe vanadevIonA prabhAvathI ramya banavAne aMge mananI pIDA dUra thavAthI kalAvatIe nadImAM snAna karIne, kAMThA para rahela vRkSanI nIce rahela phiTika maNinI zilA para zeDo samaya sukhapUrvaka nidrA lIdhI. rAtrinA pAchalA bhAgamAM putranI ciMtAthI nidrA rahita banela ane kamalapatra jevA netravALI ane utsAhapUrvaka uThelI kalAvatI jovAmAM jue che tevAmAM satI evI teNIe pattharanI katarelI pUtaLInA stanamAMthI jharatAM dudhapAnane karatAM pitAnA putrane AzcaryapUrvaka nIhALyo. vanadevInI tathA prakAranI uttama mUrtine mastakavaDe praNAma karIne utkRSTa AnaMdane dhAraNa karatI svarNabAhunI bena kalAvatIe, potAnI jAtanuM rakSaNa karanAra che" evA prakAranuM jANIne koIpaNa prakAranI ciMtA karI nahI ane have te nizcita banI. je zIlanA prabhAvathI atyaMta asaMbhavita evI baMne bAhanI prApti thaI, vRSTi vinA paNa nadI jaLathI paripUrNa banI ane pattharanI pUtaLIe paNa dhAvamAtAnuM kArya karyuM - A traNa prakAranA Azcaryo kalAvatI sivAya bIjI kaI paNa vyaktine mATe keIpaNa sthaLe jevAtA nathI. sarga sattarama. ( zaMkharAjAne saMtApa ane kalAvatInI zodha ] . . A bAju sArathie AvIne zaMkharAjAne potAnuM kArya jaNAvyuM ane tyArabAda baMne cAMDAlaNIoe paNa AvIne pitAne suprata karavAmAM Avela hasta- chedananuM kArya rAjAne jaNAvyuM. gavAkSamAM rahelA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkharAjAnA satApa. [ 211 ] rAjAne te cAMDAlaNIoe UbhI rahIne kalAvatInI kApelI ane bhujA dUrathI batAvI. chedelI latA sarakhI kalAvatInI te ane bhujAone jotAM rAjA, sAcI vastune nirguOya na thavA chatAM paNa dayAne lIdhe dhrujI UThyo. kharekhara sajjana puruSA sAmAne duHkha ApIne-zikSA karIne pote ja saMtApa pAme che; jyAre pApI puruSA sekasa kAya karIne lezamAtra zaramAtA nathI. pachI te ane khAnuMdhane eLakhI kADhavAne mATe, rAjA pote dayALu hAvA chatAM paNa teNInI pAsethI ane bAjubaMdha magAvIne jovA lAgyA eTale teNe te khAjubaMdha para kalAvatInA bhAI ' svaNu mAhu 'nA nAmanA akSara spaSTa rIte kAtarelA nIhALyA. te akSarA vAMcatAnI sAthe ja zakharAjA, nadInA pravAhathI ukhADAyela vRkSanI mAphka athavA vajrathI haNAyelA patanI mAphaka mUrchA pAmIne pRthvIpITha para paDI gayA, eTale najIkamAM rahelA sevakage jaLathI bhIMjAyelA vIMjhaNA( paMkhA ) thI vAyu nAkhyA ane " he svAmI ! tame zAMta thAo, zAMta thAe " ema elavA lAgyA. sacetana thavA bAda te akSarapaktine vAraMvAra jotAM rAjAe ata:puravargane te divasa sabaMdhI samasta vRttAnta pUchayA. teoe rAjAne jaNAvyuM ke--" he deva ! Aje savAranA kalAvatInA piyarathI krUma nAmanA kaMcukI AvyA hatA. traNaseA dAsIe, eka hAra gheADezvAra temaja pAyadaLa sainya sAthe saptalA nAmanI dhAvamAtA AvI hatI. teo anee kalAvatInA svajana vage Apela vastu tathA sa MdezA harSapUrvaka grahaNa karatAM devInA samasta divasa vyatIta thaI gayA. ApanA AjanA samagra divasa vanakrIDAmAM vyatIta thai gayA. prAta:kALe kalAvatI sAthe tathAprakAranI te te mAMgalika vastue Apa jojo. " upara pramANenI hakIkata ha pUrvaka sAMbhaLIne te sarvane vidAya karIne ekAMtamAM myAnamAMthI peAtAnA hAthe ja khaDga kheMcI kADhyu ane te bhayaMkara khaDgane peAtAnA kaMThe sAthe lagADIne, peAtAnA hastane kaIMka zithila banAvatAM zaMkharAjAe atyaMta khedaMpUrNAMka kahyuM ke--" are ! kSatriyapaNAnA mULa samAna zo rUpI vRkSane vikasita karavAmAM megha samAna ! jayalakSmIne varavAne mATe tIrtha samAna ! huM khaDga ! tane mArA namaskAra hA ! tu sAMbhaLa. svabAhunI bahena, dazANuM rAjanI putrI ane mArI patnI kalAvatI satI che. gupta rIte pApa karanAra ane pote ja peAtAnI jAtane haNavA icchatI evI mArI mRtyu pAmavAnI IcchA khaDgathI pUrNa thAya tema nathI, huM mitra khaDga ! tuM UbhuM rahe, UbhuM rahe. tuM tArI jAtane kalaMkita na kara. mArI jevA gupta pApa karanArAone huNIne paNa tArAthI zuddhi nahIM thAya; tA have pRthvIne viSe mArA pApAcaraNane prasiddha karIne huM agninuM zaraNu svIkArIza. are! ahIM kANu che? are! jaldI jaIne A pramANe gheSaNA karI kelAvatInA niSkAraNu vadha karIne tyAre zaMkharAjA agninuM zaraNu le che teA hai sa Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 212 ] zrI damayaMtI caritra : rakaMdha 5 mo. sarga sattaramo. tri leke! meM je kaMI agya AcaraNa karyuM hoya tenI mAphI Apa." A rIte zaMkharAjAnA mukhamAMthI nIkaLatAM karNakaThora vacanane sAMbhaLIne pralayakALe kSubdha banatAM sAgaranI mAphaka samagra janasamUha vyAkuLa banI gaye. sAhasapUrvaka agnimAM nRpApAta karatAM zaMkha rAjAne rokavA mATe keIpaNa kuTuMbIjana ke mitra zakitamAna thaI zakaze nahIM temaja kUrma nAmane kaMcukI ane saptalA nAmanI dhAvamAtA vigere kalAvatIne parivAra varga paNa, pitAnA jIvitane tyAga karavAnI IcchAthI citAmAM paDavA taiyAra thaI gayA. "are! nimeSa mAtramAM A zuM thaI gayuM? ekI sAthe ja zilAonuM patana kema thayuM ? have ApaNA dezanuM zuM thaze? kharekhara asAdhAraNa prema (prIti) pariNAme sukhakAraka nathI, kAraNa ke temAM bhaMga paDatAM baMne prItipAtro mRtyune AdhIna bane che. kalAvatInI vANI hamezAM caturAIvALI temaja madhura hoya che te rAjA sArI rIte jANe che te agnimAM jhuMpApAta karavAne A banAva kema banI rahyo che? rAjAne mUrkha parivAravargane dhikkAra he! buddhihIna vyakti savAmInuM zuM zuM viruddha kartavya na kare? athavA te A viSayamAM koIne doSa jaNAtuM nathI, phakta eka devane ja deSa jaNAya che. bhaddhika lekenuM paNa amaMgaLa karatAM te devane zarama nathI AvatI."--A pramANe zokane kAraNe sAmAnya janasamUha besI rahyo hato tevAmAM vasubhUti nAmanA maMtrIe AvIne rAjAne jaNAvyuM ke he rAjana! maherabAnI karI ane tame samajo. nyAyanI daSTie vicAra kare. samajaNa vagaranuM eka kArya karIne have A bIjuM akArya karatAM aTake. sarvasava cAlyuM jatuM hoya ane bhayaMkara duHkha AvI paDayuM hoya te paNa prANa tyAga karavA mATe nItikAra (zAstrakAra) Adeza ApatA nathI. rAjya traNa varga(dharma, artha ne kAma)ne sAdhI ApanAra che, mRtyu pAmanArane te kyAMthI prApta thAya? yatnapUrvaka jIvananuM rakSaNa karavuM joIe, kAraNa ke jIvate manuSya badhI vastuo meLavI zake che. (jIvato nara bhadrA pAme, ) he svAmin ! tame mRtyu pAme chate kalAvatI kayAMthI maLaze ? vaLI, A rAjyane zatruo mULamAMthI ukheDI nAkhaze. mRtyu pAmavAnI IcchAne tyAga kare, dhIraja dhAraNa kare ane zAkane tyajI de. temaja garbhavatI kalAvatInI prApti mATe prayAsa kare. hajI kaMI lAMbe samaya vyatIta thaye nathI eTale te jIvatI maLI Avaze. A pramANenI hasta- chedanarUpI kadarthane kaMI mRtyu pamADanArI banatI nathI, te devI kalAvatInI zodhakhoLa mATe sajaja thAo ! phegaTa mRtyu pAmavAthI ze lAbha? utAvaLe jIvanane tyAga kare te pazukriyA che, mUrkhanuM AcaraNa che e kaMI puruSArtha nathI. * upara pramANenA maMtrI vasubhUtinA vacane vicArIne kalAvatInI zoghakheLa mATe Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAvatInI prApti ane pUrvabhava vRttAMta. [ 213 ] samasta parijana, sainya ane vAhanonI sAthe parvate ane vanapradezamAM tapAsa karavAne mATe mahArAjA zaMkha jaladI cAlI nIkaLe. hajAre ratha, pAyadaLa, hastI ane adhadvArA tala ane tRNa (phetara) pramANu jagyA jovarAvyA chatAM koI paNa sthaLe kalAvatI prApta thaI zakI nahIM. kharekhara jarUriyAtane samaye vastunI prApti durlabha bane che. vanadevInA prabhAvathI suMdara girimALA, manohara vRkSa ane jaLapUrNa nadIne kAraNe te vana apUrva dazyavALuM baneluM hoIne kaSAyavALA prANIonA aMta:karaNamAM te vana, vana tarIke nahIM paraMtu manohara sthAna tarIke jaNAtuM. kalAvatIe rAjAnA sainyanA pracaMDa dhvanine sAMbhaLe chatAM paNa tenuM hadaya aMza mAtra paNa yUjaryuM nahIM. keIpaNa prakAranI rati (prIti) e bhaviSyanA bhAgyanI sucaka dUtIrUpa che. "he zaMkharAjA! tArI samakSa tuM A te ja kalAvatIne nIrakha" A pramANe pitAnA kiraNasamUhathI jaNAvatA heya tema sUrya, keIpaNa sthaLethI jaladI AvIne udayAcala para ArUDha thaye-sUryodaya tha. sarga aDhArame che gche. | kalAvatInI prApti ane baMnenA pUrvabhavanuM vRttAMta.] 1 prAtaHkAlamAM lokoe haMsarUpI patrathI yukta ane hastarUpI kamaLathI yukta -- -- kamalinI sarakhI kalAvatIne joI. "kharekhara saddabhAgyanI vAta che ke ApaNe saphaLa thayA chIe, kAraNa ke akSata aMgavALI, putra yukta ane nadInA kinAre beThelI ApaNI rANI kalAvatI ApaNuM sanmukha dekhAI rahI che. are ! A pattharanI pUtaLI dhAvamAtAnI mAphaka putranI rakSA karI rahI che. are ! A mahAna Azcarya tame juo, juo. je vRkSanI nIce, putra sAthe kalAvatI rahelI che te vRkSanI chAyA paNa sajajana puruSanI pratijJAnI mAphaka pharatI paNa nathI athata vRkSanI chAyA sthira thaI gaI che. kalAvatI devInA AgamanathI pUrve kadI nahotuM tevuM A vana paNa vikasita latAvALuM ane phaLathI lacI rahelA vRkSe yukata banI gayuM che. A parvatanI nadI, je pUrve zuSka hatI te hAlamAM gAyanI mAphaka janatAne pitAnA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - [ 214] zrI damayaMtI caritra H aMdha 5 me. sarga aDhArame. (O) jaLathI AnaMda ApI rahI che." AzcaryapUrvaka upara pramANe bolatA samasta loke pitAnuM mastaka pRthvI paryata namAvone praNAma karavA lAgyA kharekhara satIrUpa tIrtha addabhuta che, alaukika che. tevAmAM chatra ane cAmara rahita, pagapALA cAlatA ane duHkhI banelA pitAnA svAmI zaMkha rAjavIne joIne kalAvatI UbhI thaI gaI. "he Aryaputra! Apa ApanA putra sahita vijayavaMta varte, ApanA caraNanI sevAthI haMmezAM mAro saMtApa dUra thAo!" tyAre lajajAthI namelA mastakavALA, AMkhamAMthI azrune vahAvatA zaMkharAjAnA maMtrIe miSTa vANu bolI kalAvatIne kahyuM ke-"he mAtA kalAvatI ! tame je kaho cho te yogya che. je rAjAnI tuM zarIradhAriNI yazalakSamI che te zaMkharAjA Aje vijayazALI banyA che. tame kharekhara satI hovAthI A pramANe sAdhanA karI zakayA che, te he kalAvatI ! cAra bhujAne kAraNe tame devI svarUpe prasiddhi pAmyA cho. caMdra sarakhA tArA putranA mukhe, pattharanI pUtaLIne dUdha vaSovanArI banAvI te jANe ke caMdrathI sparza karAyela sUrya jaLanI vRddhi kare tenA jevuM AzcaryakAraka che. tArA A ramya AzrayasthAnamAM kalyANane IcchavAvALA loke nirmaLa jaLamAM snAna karI rahyA che ane phala tathA pune grahaNa karI rahyA che. je kadAca tAruM amaMgaLa thayuM hota te A rAjA temaja prajAnuM zuM thAta? te ame jANI zakatA nathI. tuM, mahArAjA zaMkha ke A janasamUha kharekhara bhAgyazALI che. rAjAnA aMta:karaNamAM tArA mATe aMzamAtra paNa dveSabhAva nathI, mATe tuM mApha kara, he dazArNarAja putrI ! tame sAmAnya nArI nathI paNa devI che. tame kalpAMtakALa paryata A vanapradezane tIrthabhUmi banAvI che te he mAtA ! have prasanna thAo ane nagarane nAtha yukta banAvo-zobhAva.A pramANe vasubhUti maMtrIe kahyAbAda, vanadevIne praNAma karIne, te vananI rajA laIne kalAvatI zibikA para caDhI. pANigrahaNanA utsava karatAM paNa vizeSa e, jemAM dhvajAo pharakI rahI che ane puSpanI vRSTi thaI rahI che te nagarapravezotsava thaye. te samaye te baMnenuM kSIra-nIranI mAphaka ekaya thayuM ke jene bhinna karavAne haMsanI cAMca paNa samartha thaI zakI nahIM. koI eka divase te nagaramAM deva, dAnava ane manuSyothI thatuti karAyelA, cAra ghAtI karmano nAza karanAra kevaLI muni padhAyo. sudarzana nAmanA te kevaLI bhagavaMtane vaMdana karavAnI IcchAvALo, bhaktiparAyaNa zaMkharAja potAnA aMta:pura-parijana varga sAthe gaye. temanI paryuM pAsanAthI pApasamUhane naSTa karIne harSa pAmelA rAjAe yogya samaye pitAnI patnI kalAvatIne hasta-chedananI pIDA thavAnuM kAraNa pUchayuM tyAre kevaLI bhagavate jaNAvyuM ke "he rAjA ! tenuM kAraNa sAMbhaLa. pUrva dizAmAM kalyANakaTaka nAmanuM nagara hatuM. te nagaramAM ballola nAmanA rAjAnA satyakI nAmanA maMtrInI vidyummukhI putrI pipaTa Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkharAjA tathA kalAvatInA pUrvabhavanuM vRttAMta ane svargagamana. [ 215 ] sAthe krIDA karavAmAM rakta rahetI hatI. teNe narmAkara nAmanA te popaTane potAnI hatheLImAM dhAraNa karatI. devapUjA sivAya tene koIpaNa sthaLe aLago karatI nahI. te pipaTa paNa teNanA pAlana-poSaNathI teNInA pratye prItivALo banyo hato. te baMnenI paraspara rIsAvuM ane rIjhAvuM vigere prakAranI kriyAo thatI hatI. kaI eka divase zrI AdIzvara bhagavAnane namaskAra karavA jatI tene popaTe prArthanA karI eTale teNe tene potAnI sAthe laI gaI. devAdhideva zrI AdIzvara paramAtmAnI mUrtine jotAM ja te popaTe te mUrtine pratidina praNAma karavA AvavAne mATe pitAnA manamAM pratijJA karI. ghaNuM karIne manuSyavANa belatAM popaTonI jAti mAMsabhakSaNa karatI nathI temaja bhadrika bhAvavALI hoya che. vidyamukhInI mAphaka puNyanI lAlasAthI te pipaTe paNa jema jeyuM tema pUjana karIne manamAM pitAnI jAtane dhanya mAnI. bIje divase pUrvanI mAphaka pipaTathI prArthane karAyA chatAM paNa, tenI caMcaLatAnA bhayane lIdhe vinmatI popaTane sAthe laI na gaI. ekalI te jaIne, paramAtmAne namIne pAchI AvI ane bhajananA samaye pipaTane pAMjarAmAMthI bahAra kADhyo tyAre potAnuM bhajana tyajI daIne, jinamaMdiramAM jaIne, pitAno niyama pUrNa karIne pharIthI avasare te AvI pahae. vidyamukhI bhakTrika svabhAvavALI hevA chatAM pharIthI AvelA tene prApta karIne, strI svabhAvajanya vyAkuLatA tenA manamAM pragaTI nIkaLI arthAta teNI kSebha pAmI. A pipaTanuM bAlyAvasthAthI meM kALajIpUrvaka pAlana-poSaNa karyuM che, chatAM mane tyajIne, nirbhaya banIne hamaNuM bhramaNa karI rahyo che. kadAca kaI vakhata A popaTa bIjAnA hastamAM jaI caDhaze to mArA hadayadAne zamAvavA mATe oSadha ke vaidya maLI zakaze nahIM. kadAca bAja, bIlADo ane gIdhAdikathI tene parAbhava (mRtyu) thAya athavA te A pramANe chApUrvaka bhramaNa karavAthI te vanamAM cAlyA jAya te saMpUrNa nAza karatAM ardhanAza sAre, te have pharIne A popaTa kai paNa sthaLe cAle na jAya tema huM karuM." A pramANe vicAra karIne te dIna pakSIne pakaDIne, "Ama na kare, Ama na kare.". ema popaTa bolI rahyo hato chatAM paNa tenI baMne mukhya pAMkhane khedapUrvaka chedI nAMkhI ane chedAyela pAMkhavALo, duHkhathI pIDAyela ane azrayukta locanavALe te popaTa ucca svare zakayukta vANIthI vidyanmatI pratye be ke-"meM kAMI samayanuM ullaMghana karyuM nathI, bhejanasamaye tArI pAse AvI pahoMce che, chatAM niraparAdhI evA mArI baMne pAMkho teM zA mATe chedI nAkhI? tArAthI jAte ja rakSAyele, tArA pratye prItivALe ane tene atyaMta priya, tAre AdhIna rahenAra temaja raMka-garIbaDA evA mArA para te je parAkrama dAkhavyuM te ThIka ja karyuM che ! AvA prakAranuM mArA paratve vartana dAkhavIne te leza mAtra dayA dAkhavI nathI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 216 ] zrI damayaMtI caritra : dha 5 me. saga aDharameA. "" tethI have je huM tArI sAthe pAna ke azana karuM te huM kharekhara pakSI na kahevAuM arthAt AjathI mAre azana-pAnanA tyAga che.' A pramANe anazana karavAnA nizcaya karIne te pApaTe mona dhAraNa karyuM' ane cittane viSe mAtra devAdhideva zrI AdIzvara bhagava'tanuM smaraNa karavA lAgyA. 99 peApaTanA kaTAkSa vacaneAthI hRdayamAM ghAyala thavAthI pazcAttApa karatI vidyunmatI popaTane vAraMvAra AjIjIpUrvaka kahevA lAgI. zAkamagna banelI teNI tenI AgaLa rudana karavA lAgI, temaja peAtAnI jAtane niMdavA lAgI. vaLI pApaTane peAtAnA kheALAmAM besArIne tevA prakAranA vacaneAthI zAMtvana-AzvAsana ApavA lAgI. jyAre dRDha pratijJAvALA pepaTe kAIpaNa prakAranA AhAra grahaNa karyAM nahIM tyAre catura vizrumatIe paNa tenI samakSa pratijJA karI ke--"huM pApaTa! mArA anucita vanathI teM jo mRtyu pAmavAnA niU~ya karyAM che, teA huM paNa tArI sAthe ja mRtyu pAmIza, ApaNA baMnenI eka ja gati thAe. A pramANe kahIne, breAjana tathA pANInA tyAga karelI vidyunmatI samayane anurUpa samarata kriyAe karavA lAgI. viSNunmatI sarva lakSaNeAthI yukta, maneAhara, varane lAyaka yuvAvasthAmAM AvelI, suMdara zarIravAtI atyaMta vicakSaNa maMtrI kanyA hatI--avivAhita hatI. nAgarikajanA du:khathI vyAkuLa anya chate, ba Mdhue vilApa karyo chate ane sekaDA vicakSaNa puruSAe hajAro upAya karyA tApaNu haraNanA jevI netravALI vidhrummatonA mRtyu pAmavAnA nirNayane dUra karavAne kAI zaktimAna thai zakyuM nahIM. kharekhara bhAtrIbhAvane dUra karI zakAtA nathI. pachI traNa divasa bAda, mRtyu pAmelA popaTane sAthe laine vidyumatIe agnimAM praveza karIne peAtAnA dehane bhasmIbhUta karI nAkhyA. viSNunmatI mRtyu pAmIne dazANuM rAjAnI kalAvatI nAmanI putrI thai ane te pApaTa mRtyu pAmIne tuM zaMkha rAjArUpe janmyA che. pAMkhanA chedavAthI baMdhAyelA duSkarma rUpI phaLa kalAvatIe hasta chedAvAnA bahAnAthI, tArA dvArA prApta karyuM ( pUrvabhavamAM teNe tArI be pAMkhA chedI hatI, te A bhavamAM te tenI ane bhujAe kapAvI. ) " A pramANe kevaLI bhagavaMta kahI rahyA hatA tyAre peAtAnI samakSa jANe ALekhAyela hAya tema peAtAnA pUrvajanmane yAda karatAM te ane nidrAnI mAphaka kSaNika mUrchA pAmIne, jaldI pAchA sacetana anyA. pachI tyArathI ja prAraMbhIne muni samakSa svIkArela koIpaNa prakAranI jIvahiM`sA nahIM karavAnI pratijJAvALA te ane rAjyanuM suMdara prakAre pAlana karI, vRddhAvasthAmAM peAtAnA mukhya putrane rAjyakArabhAra sAMpIne, niLa tapazcaryA karIne svargamAM gayA. hai damayaMtI ! karmonA pratyakSa prabhAvavALI kalAvatInI A kathA mArA sukhadvArA sAMbhaLIne ane tArA cittamAM tenA barAbara vicAra karIne, tArA duHkhane tuM AchuM kara Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - zrI zAMtinAtha bhagavaMtanI karelI ArAdhanA. [ 17 ] XXXXXXXX sarga ogaNIsame. [ zAMtinAtha bhagavaMtanI mUrtinI damayaMtIe karela racanA. ] tha kaleza rahita banelI indriyonuM damana karanArI ane catura damayaMtIe anaMta StAnA nAnA tArU nAmanA te munivarane jaNAvyuM ke -"he pUjya! hRdayane asara kare tevA manahara daSTAntavALA ApanA vacanothI, je ke pIDita hovA chatAM mAruM mana kaI AdhAra (AzvAsana ) yukta banyuM che, te have mane kaIMka AjJA Apo ane kaIka paNa dizAsUcana karo. huM zuM karuM? kyAM jAuM ? kayAM rahuM? ane tenuM smaraNa karuM?" eTale anaMta munivare jaNAvyuM ke-"he putrI te ThIka pUchayuM. sAMbhaLa. hamaNAM te he kalyANI ! tuM ahIM ja rahe. mane lAge che ke-tane tArA kuTumbIjanene meLApa lAMbe samaye thaze. varSAkALa atyAre AvI pahoMce che ane tArA javAno mArga muzkelIbharelo che, te ahIM ja zrI zAMtinAtha bhagavaMtanI vAlukA(retI)nI pratimA banAva ane te zubhe! he puNyavatI ! tane temanI ArAdhanAnI vidhi kahuM chuM." bAda damayaMtIe banAvela pratimAne maMtrAdhiSita banAvIne, teNIne te pratimA seMpIne vicakSaNa anaMta munivaryo damayaMtIne jaNAvyuM ke-"hamezAM AyaMbilanuM tapa karIne tuM tyAM sudhI A zrI zAMtinAtha paramAtmAnI pratimAnuM ArAdhana kara ke jyAM sudhI kaI paNa vyakita AvIne tArI pAse A pratimAnI mAgaNa na kare. he rAjakumArI ! zrI zAMtinAtha bhagavaMtanA prabhAvathI jemAM dareka prANIoe vera-virodha tyajI dIdhA che evA A parvata para rahetA tane, mana, vANu ke kAyAne lezakArI eka paNa upadrava thaze nahIM." AvI rIte gurumahArAje Apela duHkhane naSTa karanArI zikSAne hRdayamAM dhAraNa karIne, temane praNAma karIne harSa pAmelI damayaMtIe kahyuM ke -"he pUjya ! mArA pudayane kAraNe Ape mane kRtakRtya banAvI che. he munizreNaA zrI zAMtinAtha bhagavaMta, mArA svAmI nala ane Apa traNe kSamAdhArIomAM zreSTha che. naLanA virahamAM tamArA AdezathI zrI zAMtinAtha bhagavaMtanuM pUjana karatI huM ahIM ja rahIza." A pramANe bolatI damayaMtInI rajA laIne te munie AkAzamAge jaladI cAlyA gayA ane uttama zIlavatI damayaMtI parvatanI guphAmAM rahevA lAgI. 28 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 218 ] zrI damayaMtI caritra : 'dha 5 me. saga vIsameA. K sa vIsamA. [damayaMtIne cAraNazramaNa munie kahela kezinInA vRttAMta: damayatI pAse zrI zAMtinAthanI pratimAnI karela mAgaNI. ] ................................. ........................ naLarAjAnA virahusamayamAM yatI zra! zAMtinAtha bhagava`tanI ArAdhanApUrvaka - AyaMbilanI tapazcaryA karavA lAgI. traNe kALa pUjana karatI, sevAparAyaNa, spRhA rahita damayaMtI zrI zAMtinAtha bhagavaMtanI pratimAnI pUjA karavA lAgI. vanavAsinI damayaMtI puSpa, gaMdha, jaLa, naivedya, dhUpa, dIpa, phaLa ane akSatAthI vividha prakAranI pUjA karatI. AyaMbilanI tapazcaryAne kAraNe deha atyaMta duTMLa thayA chatAM paNa puNyanI prakRSTatAthI teNI lezamAtra parizramane jANatI nahAtI. anukrame tapazcaryAnA prabhAvathI tuSTa banelI vanadevIe humezAM damayaMtInI pAse rahevA lAgI tene sahAya karavA lAgI. A pramANe tapazcaryA karatI damayaMtInA pAMcaseA divaseA eka divasanI mAphaka pasAra thaI gayA. te vanamAM damayaMtI ekalI kai rIte rahI te ame jANatA nathI. kharekhara mahAtmA puruSAnA caritro hamezAM aciMtanIya ja hoya che, bAda damayaMtIe pakSInI mAphaka AkAzamAMthI nIce paDatA, khinnatAvALA ane ziSyayukta eka munivarane joyA. catura damayaMtIe temanuM Atithya karyuM ane temaNe damayaMtIne pUchyuM ke--" hai kalyANI ! tuM kANu che ? tu ahIM ekalI kema che ? '' tyAre damayaMtIe temane jaNAvyu` ke--" svAmithI vikhUTI paDI gayelI, gurumahArAjanI AjJAthI zrI zAMtinAtha bhagavAnanI sevA karatI huM nalapatnI-damayaMtI chuM." Azcaryayukta cittavALA te munivarane damayaMtIe zAMtinAtha bhagavaMtanA darzana karAvyA ane temane temanI glAninuM kAraNa pUchyuM tyAre te munivare jaNAvyuM ke " huM mArI khinnatAnuM kAraNa jaNAvuM chuM. huM mahAsatI ! mane tArA meLApa thayA te ThIka thayuM. meM tArI avasthA jANI ane mArA bhaviSyakALanAM jJAnathI huM jANuM chuM ke-bhaviSyamAM tane tArA svAmI nalanA samAgama pharIthI thaze. tu sAMbhaLa-- je huM jANuM chuM te huM tane kahuM chuM. hamezAM svecchApUrvaka vicaranAra huM. cAraNuzramaNu vidyAdhara-muni chuM. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAraNa munie kahela kezinIne pUrva vRttAMta. [ ra19] pUrve rathanUpura nagaramAM huM ekadA gaye hato. tyAM rohiNane putra bahadratha nAmane vidyAdhara rAjA che. tenI kezinI nAmanI putrIne mATe vairATayA gotravALA khagI nAmanA vidyAdhara sAthe yuddha thayuM. te mahAbhayaMkara yuddhamAM vidyAnA madathI garviSa banelA khaggI vidyAre brahadrathanA sainyane sapaeNstra(nAgAstra)dvArA vyAkuLa banAvyuM. bRhadrathanA karelA prahAre vidyAthI samAI jatA hatA ane sarpano pratikAra kema karo te jANatA nahetA, eTale vidyAdharonA svAmI bali nAmanA vidyAdhareMdranA putra, garuDanA varadAnathI gavIMcha banelA mahAbalane lAvIne, tenI sAthe kezinIne paraNAvIne, jamAI evA te mahAbalane khaggI vidyAdhara sAthenA yuddhamAM senApati tarIke sthApana karyo. garuDe ApelA, jevA mAtrathI viSane haNanArA vastrAbharaNene dhAraNa karanAra mahAbale nAgAsane niSphaLa nAvyuM. mahAbale karelA rakSaNathI yuddhamAM khaDagIno saMhAra karIne, jaya pAmelA bahathe tenuM samasta rAjya laI lIdhuM. rAjyathI bhraSTa banelA ane vizvamAM paribhramaNa karatAM khagrInA pAzva nAmanA putra mahAbalanA vadhane mATe vidyAnI sAdhanA zarU karI, eTale ArAdhanA karavAmAM kuzaLa ane mahAtejasvI tene devIe, eka puruSane haNanAra e nAgapAza harSapUrvaka Ape. chaLa ane zaktithI adhika karkoTaka nAmanA nAgapAzane dhAraNa karatAM pArzva kumAre vanamAM vihAra karatAM mahAbala sAme humalo karyo. te samaye mahAbala kumAra, garuDe ApelA vastrAbharaNe pitAnI patnI kezinIne saMpIne svataMtra rIte te vanapradezamAM pharI rahyo hato. krodhane lIdhe rakta netravALA te baMnenuM te sthaLe yuddha thayuM ane nAgapAzathI mahAbalakumArane pAkumAre bAMdhI lIdhe. mahAbalanA subhaTonA bhayane lIdhe pAzvakumAra vegapUrvaka tyAMthI cAlyo gayo. chidrane jenArA sarve zuM nAsI jatA nathI? evAmAM mahAbala priyA kezinI pAse kaThAnA dAbaDAmAM rahelA ane garuDe ApelAM vastrAbhUSAne paheravA mATe jadI jAya che tevAmAM divase sUtelI kezinInA ozIkA nIcethI te dAbaDAne kapaTapUrvaka upADIne karkoTaka cAlyA gayA. nAgapAzathI baMdhAvAne lIdhe sarva avayavothI jhakaDAela mahAbala kalAvAna hovA chatAM jaDa banI gayo. tyAre tene citramAM ALekhAelAnI mAphaka ceSTArahita ane lAkaDA jevo nIrakhatI temaja zothI vyAkuLa banelI kezinI ucca svare raDavA lAgI. sarva sthaLe yatnapUrvaka zodha karavA chatAM koThAnA dAbaDAne nahIM jetI, garIbaDI ane zokane kAraNe mAthuM kUTatI kezinI tene koI paNa sthaLe meLavI zakI nahIM. have sarSarUpI vamaLamAM sapaDAelA jamAI mahAbalane nIrakhIne pitAne anAtha jANate brahadratha vilApa karavA lAge, pramAdI banelI kezinInI vAraMvAra niMdA karavA lAgyA ane pitAnA durbhAgyane paNa tirasakAravA lAgyA. putranA duHkhane sAMbhaLIne zokane lIdhe vyAkuLa banela bali vidyAdhara rAjAe tyAM AvIne, dIrgha rudana karavApUrvaka devane atyaMta upAlaMbha Ape. te samaye jeNe pAna tathA bhejanano tyAga karyo che te ane rAtridivasane nahIM jANato Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 220 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 5 me. saga' vIsamA. bRhadratha ane li rAjAnA samasta parivAravarga duHkharUpI agnimAM DUbI gayA. zatrue upasthita karela A AphatamAM vicakSaNa puruSane paNa koipaNa prakAranA upAya nahIM maLavAthI "have zuM karavuM ? " tenA nizcaya thai zakayo nahIM. 132 tevAmAM bhAgyayeAge tyAM AvI paheAMcelA ane DhaSTivAdane jANanArA munine te khate rAjAe mahAbalanA hitane mATe pRcchA karI, tyAre te munivare jaNAvyuM ke--"zrImAna ane vIra mahAbala, garuDe ApelAM zRMgAra sivAya koipaNa prakAre vyAdhirahita khanaze nahIM. te zRMgArane pharI meLavavAnA upAya tame sAMbhaLeA. jo kezinI A vaitADhya pavaneA tyAga karIne dakSiNa dizAmAM jAya te te vastunI prApti thAya. jenI pAse vidyAdharA paNa jaI zakatA nathI tevI bhImarAjAnI putrI damayaMtI tene dAsI tarIke svIkAre. pativratA damayatI svayaMvara maheAtsavamAM nalarAjAne paraNIne patinI sAthe niSadhAnagarImAM jaze. jugAramAM samasta rAjya hArI gayelA naLathI, meATA gADha vanamAM tyajI devAyela damayaMtI kaSTapUrvaka peAtAnA pitAnA nagara kuDinapuramAM jaze, te nagaramAM jyAre naLanA damayaMtIne meLApa thaze tyAre kezinI paNa garuDe ApelA vastrAbhUSaNanA DAbalAne meLavaze. jyAM sudhI kezinI damayaMtInI sevA karaze tyAM sudhI A mAjI mahAbala kumArane paNa du:kha echuM thaze. patine mATe kaSTapUrvaka vrata-niyamane karanArI pativratA strIe satIpaNAne kAraNe jANe kheMcIne lAvI hoya tema sukhAthI peAtAnA svAmIene joDe che--sukhI banAve che. ' A pramANe sAMbhaLIne, peAtAnA patinA hitanA mATe kuTumbI janAnI rajA laIne kezinI krIDA ceAgya kinnara yugalanI sAthe dakSiNa dizAmAM gai. vanamAM vicaratA bhImarAjA te kinnara-yugalanA saMgItathI prasanna thavAthI tenI pAse kezinIe damayatI pAse dAsI tarIke rahevAnI mAgaNI karI. kezinIne vaLAvIne rathanUpuramAM AvI pahoMcelA vidyAdharAe kezinInI hakIkata prasiddha karI, te| A pramANe pUrvanA vRttAMta vicArIne huM vaidI! tu DAhI che. tA tArA cittane prasanna kara-svastha banAva. jo sa MtapuruSAnI vANI sAcI hAya, satIonu satItva hAya, samyagdaSTi hAvAne kAraNe vidyAdhareMdronI AzAo saphaLa thatI hAya, jo tArA aMga paranA lakSaNNA sAcAM hAya ane te rAjA vidvAna hAya teA kuDhinapura jatI evI tane tArA svAmInA avazya meLApa thaze. te tuM have tArI pratijJA ( AyaMbila tapanA niyama ) pUrNa karIne Dinapura jA ane zrI zAMtinAthanI A zAnta pratimA mane Apa, mArA gurune vAMdavAne mATe rAhAcaLa parvata para jatAM mane tInuM ullaMghana karavAne kAraNe mArA gati-bhraMza ( skhalanA ) thayeA che. mahAtejasvI ane tArAthI ArAdhAtA A zrI zAntinAtha bhagavaMtanI pratimAnA jinaprAsAda vigere Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtInuM kaMDinapura prati prayANa. [ rara1] keI paNa prakAranAM cihno na hovAthI mane ahIM kaMI saMbhAvanA jaNAI nahIM arthAta jinaprAsAda vi. bAhya cihna vinA mane ahIM rahela zrI zAMtinAtha paramAtmAnI pratimAnI khabara paDI nahIM, tethI chedAyelI pAMkhavALA pakSInI mAphaka AkAzamAMthI nIce paDyo ane have prAyazcitta karyA vinA javAne zaktimAna nathI. huM kalyANa ! A kAraNathI mArA mukha para khinnatA hatI. have tArA darzanathI pharIthI mArA mukha para prasannatA AvI che. A mUrtinI je prakAre te pUjA-vidhi karI che tema huM paNa karIza. Ama karyA sivAya mAruM hita thaI zake tema nathI. A zrI zAntinAtha bhagavAna muktirUpI strIthI AliMgana apAyelA che, to nirdhana mANaso lakSamI yukta bane che. rAga-dveSAdi kaSAya rahita A zrI zAMtinAthanuM dhyAna karIne viSayabheganuM vismaraNa karatAM-bhUlI jatAM vidvAna puruSe kadI paNa saMpatti temaja saMsAravRddhi mATe prayAsa karatA nathI arthAt teone saMsAra vRddhi pAmato nathI." A pramANe bolatAM munivarane praNAma karIne damayaMtIe kahyuM ke-"A paramAtmA zrI zAMtinAthanA biMbane grahaNa kare ane tamAruM manavAMchita meLa. pUrve gurue pharamAvela meM sarva vRttAMta tamane jaNAvyuM che. have mAruM kuMDinapura tarapha javuM yogya ja che. vidyAdhara saMbaMdhI tamee je hakIkata jaNAvI te sarve maLatI Ave che-baMdhabesatI che kAraNa ke kezinI nAmanI vidyAdharI mArI sakhI tarIke rahela che. huM tene mArI sagI bahena tarIke mAnuM chuM. te atyAre kuMDinapuramAM mArA putranuM rakSaNa karI rahI che. meM pUrve tene seMkaDo vAra mArI sevA karavAnuM kAraNa pUchayuM hatuM, paraMtu teNIe jaNAvela ke- "avasare huM sarva hakIkata jaNAvIza." kArya prasaMge mArAthI athavA rAjA nalathI apAyela varadAnane, ghaNI prArthanA karavA chatAM paNa thApaNa tarIke teNIe rAkhI mUkyA che, to huM pUjya! tamoe jaNAvela kAraNa have samajavAmAM Ave che, nahIMtara vidyAdharI pRthvIpITha para rahenAra mAnavInI sevA zA mATe kare ? teNanI vAMchitanI prApti thavAthI kezinI harSa pAme ane mane pharIthI naLarAjAno meLApa thAo. munijanenI vANI akSarazaH satya bane che. ane tIrthakara bhagavAnanI sevAnuM phaLa saMpUrNa rIte pariNAme lAbhadAyaka bane che." A pramANe kahIne, zrI zAMtinAthanA biMbane bhaktipUrvaka pUjIne, vRkSa, parvata ane nadI vigerene praNAma karIne harSa pAmelA amRtakara munivaranI rajA laIne damayaMtI piote kuMDinapura tarapha cAlI nIkaLI. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 22 ] zrI damayaMtI caritraH aMdha 5 me. sage ekavIza. haeeeeeSEuuuuuha @ sarga ekvIsamo. 9ge PODO9994CCCCCCC [bharavADaNe damayaMtIne kahela satI subhadrAnI kathA: tenI mAsInA ghare Agamana- ] haAha07 70000000000000-700 700 6 bAda AgaLa cAlatAM, keIeka sArthamAM rahelI, ghI vigere vastuone vecavAne grAhatI keIeka bharavADaNane damayaMtIne meLApa thaye. damayaMtIe tene kuMDinapurane mArga pUche ane vizeSamAM pUchayuM ke-"baMdha daravAjAvALI A kaI nagarI sAme dekhAya che?" teNue damayaMtIne javAba Ape ke ahIMthI thoDe dUra keIeka nagara che, je sthaLe kuMDinapuranA leke vAraMvAra Ava-jA kare che. he putrI ! A sanmukha dekhAI rahI che te dakSiNacaMpA nAmanI nagarI che. tenA baMdha daravAjAnuM kAraNa e che ke-A nagarIne uttara dizAne daravAjo baMdha rahela che ane bAkInI traNe dizAonA daravAjAo dvArA leke Ava-jA kare che. A nagarImAM buddhabhikSune bhakata saMghagumanA putra dhanadattanI subhadrA nAmanI patnI jena dharmamAM rakata hatI. uttaracaMpAmAM vyApAra arthe gayele dhanadatta seMkaDo yanothI A zreSTha putrI subhadrAne para hate. subhadrA pratyenA nehathI te paNa jaina dharmamAM rAgI banyA. kharekhara, sneha manane priya vastumAM pravartAve che. dhanadatta jena dharmane svIkAra karavAthI tenA kuTumbIjane tenI niMdA karavA lAgyA, ane tenA mAtApitAe tene patnI sAthe juduM ghara ApyuM. subhadrAnI duSTa sAsu tene hamezAM gALa ApatI ane tenA chidro jetI. " A kulaTA che, pApiNI che, akulIna che " e pramANe hamezAM belatI sAsunI AjJA subhadrA mAthe caDAvatI. subhadrA ahIM ubhI hatI, ahIM AvI hatI, ahIM bolatI hatIahIM teNue joyuM hatuM, te vastu cerI gaI, teNIe A ApI dIdhuM, A bhAMgI nAkhyuM ane teNIe A prakAre karyuM " - A pramANenA subhadrA saMbaMdhI samAcArarUpI viSathI tenI sAsu putrane ekAMtamAM laI jaIne hamezAM tenA kAna bhaMbheratI hatI. ke eka divase madhyAhnakALe zikSAne mATe bhramaNa karatAM vanavAsI keI eka zreSTha munivara subhadrAnA AvAse AvI caDhyA. hasta pAtravALA te munivarane pAraNuM karAvatI teNIe pratIkAra (upAya) nahIM karatAM evA te munivaranA netramAM tRNa (phetaruM) joyuM. bhaktitatpara subhadrAe te munine pIDA karanAra te tRNane pitAnI jIbhadvArA laI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satI subhadrAnuM vRttAMta. lIdhuM. tenI sAsue A muni-milananA prasaMga peAtAnA putrane matAnyeA A vizvamAM sajjanAnA cittamAM juduM hoya che, jyAre sRrkhAonA bhrama judo hAca che ( sa'tapuruSA zubha kAmanAthI kAI eka kArya kare tene mUrakhA vikRta draSTithI jue che. ) muninA sparza mAtranA DhASane hRdayamAM gaMbhIra ( mahAna ) bhUla mAnIne apa buddhivALA tenA svAmI dhanadatte subhadrAne kaTu vacanA saMbhaLAvyA. " he durAcAriNI ! tu mArI patnI nathI. ' A pramANe dhanadatta kahyuM tyAre bIjA kuTumbI janAe krodhapUrNAMka tene kaTu vacanA saMbhaLAvyA. koI paNa vyakitanI laghutA (halakAi ) na thAo. ( jagatamAM halakA thayA ke tene dabAvanArA saMkhyAbaMdha nIkaLI paDe che. ) peAtAnA kuLanuM kalaMka ane zAsananI hIlanA (ni dA) joine hRdayamAM kheda pAmela subhadrA melI ke--" are! are!! cAgyAyeAgyane nahIM jonArA, jinazAsananA zatruo, amRtanA tyAga karanArA ane viSathI vyApta evA buddha dharmanI mAnyatAmAM aMdha banelA tamAne (yuddhabhaktone) dhikkAra hA ! mahApuruSAnA AcaraNa pramANe sAmAnya prANIo vI zakatA nathI. peAtAnA vartananI mAphaka bAhya AcaraNathI ja samasta jagatane jIe che. tIrtha svarUpa sAdhupuruSA sAthenA saMghaTTA(pa)nI carcA kema hAi zake ? te saMbadhI vicAraNA karavI te duSTa leAkeAnuM ka`nya hAi zake. sAdhupuruSanA zarIranA sparza tI. jaLanI mAphka dulhanAne paNa zuddha (pavitra) karanAra che, teA sajjana puruSAne pavitra kema na banAve ? kharekhara, niSkAraNu badhu munijanAnI sevA e bhava( saMsAra )ne vadhAranAra mAtA-pitAnI zuzruSA karatAM vizeSa hitakara che. kAi sthaLe guNu doSane mATe ane doSa guNane mATe ane che--Ave! jaina dharmanA gahana siddhAMta mUrkha mAsane na sama jAya tevA che. mana, vacana ane kAyAnI cegaththuddhipUrvaka sAdhupuruSAmAM manane sthApana karavAthI bhavya prANIone klaMka ApavAne kANu zaktimAna thai zake? te samaye munivaranA sparzI karIne meM temano netrapIDA dUra karI che, teA have te kRtya karavAthI huM game te prakAre kahevAuM (vageAvAuM ) tenI mane ciMtA nathI. prAta:kALe huM mAruM satItva darzAvIza, tyArabAda mane rAkhavI ke tyajI devI tenA tame sarva vicAra karajo. '' 223 39 A pramANe melIne, rAtrine viSe kAusagga dhyAnamAM mauna rahela ane du:khI banela subhadrAne zAsanadevIe kahyuM ke--" he putrI! prAtaHkALe nagarInI zerIemAM je nimitte paDatu vagaDAvavAmAM Ave tene svIkAra karIne tAre jinazAsananI prabhAvanA karavI. pramANe sUcavIne zAsanadevI matadhyAna thai gai. bAda sUryAMya thayA tyAre nagarInA cAre daravAjAo baMdha thai gayA. hajAro upAya karavA chatAM paNa jANe vajranA anAvelA hoya tema te daravAjAone ughADavAne lAkhA mANasA samartha thai zakayA nahIM. nagaranA daravAjA e baMdha thaI javAthI pragaTI nIkaLelA dhvanisamUhane lIdhe khAla ane vRddha sahita samasta Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 224 ] zrI damayaMtI caritra : smudha 5 me. sarga ekavIsame. nagara vyAkuLa khanI gayuM. kAIpaNa sthaLethI kAi, lAkaDA ane pANI AvI zakayu nahi temaja gAya, bheMsa ane gheADA vigere bahAra jai zakayA nahi. " je kAI zaktizALI DAya te A daravAjA ughADe. " rAjAnI AjJAthI AvA prakAranA pahaDa vagaDAvavAmAM AvyA. sAsu vigere svajana varga hAMsI karI rahyo hatA tA paNa te paDahanA sparza karIne, subhadrA leAkeAnI sAthe cAlI nIkaLI, " jo mAruM ziyaLa nirmaLa hrAya ane jaina zAsana pavitra hAya teA, abhedya karma samUhanI jema nagaranA daravAjA bhedAi jAo-ughaDI jAe. " A pramANe kahIne subhadrAe traNa daravAjA ughADyA ane cAthAne mATe mahAsatI teNe kahyuM ke jo khoddhadharmonuyAyImAM kAI satI hAya athavA tA satvazALI puruSa hAya tA A puruSArtharUpI kaseATImAM peAtAnI parIkSA kare. ' pachI, rAjAdi sarve leAkeAe ane sAsu Adi kuTuMbI janAe tenI yathAyeAgya stuti karI. dhanadatta teNInA pUrvaka svIkAra karyAM. sAkSAt yaza che ke jethI A caMpAnagarInu uttara dizAnuM dvAra rahelu che. DinapuravAsI janAnI A nagarImAM paNa Ava-jA ahIMthI pAMca gAu dUra zrIvadna nAmanA nagaramAM vizeSa prakAre Ava-jA rahe che. te nagaramAM bhImarAjAnI sALI cadramatI te nagaranA rAjA caMdrAvata sanI rANI che. zrIvana nagaramAM pahoMcyA bAda mane kuDinapura jaldI javAne mATe kAIeka sAtha maLI raheze tethI hu mArUpI sAgarane pAra karI zakIza. " A satI subhadrAne hu Mmezane mATe badha rahyA kare che ane A pramANenu te bharavADaNanuM kathana sAMbhaLIne damayaMtIe hRdayamAM ha pUrvaka vicAra karyA ke- kharekhara, mArI mAtAnI pAse rahenAra A mArA mAsI jaNAya che. have mArA ane caraNA AgaLa vadhavAne kSeAbha pAmI rahyA che ( pAchA paDe che. ) peAtAnu sthAna najIka Ave che tyAre eka veta pramANu rastA pazu ceAjanapramANu banI jAya che. (TUMkA rastA hoya tA paNa ghaNuM ja lAMkheA jaNAya. ) svAmI rahita huM mArA svajanavane kaI rIte maLI zakIza ? Ama haiAvA chatAM, kuDinapura tarapha jatAM mAruM mana zaramane lIdhe kema phUTI jatuM nathI ? athavA teA mada bhAgyavALI huM mArI keTalI zarama batAvu? game te thAo, paNa have mAre mArA svAmInA Adeza pramANe karavuM ja joie. A mArI mAsInuM nagara mArA nagara karatAM paheluM Ave che. te nagaramAM jaIne "huM amuka chuM. ( athavA damayaMtI chuM ) evA prakAranI eLakhANa ApavA mAgatI nathI. zrIvana nagaramAM kAi sAmAnya vyaktine tyAM vizrAma karIne pachI keTalAka divasA bAda huM kuMDanapura taraphanA sArtha sAthe pitAnA ghare jaiza." A pramANe vicAra karatI damayaMtI, nagaranA daravAjAnI zeAsArUpa, navIna ane puSTa stanavALI yuvatIjanAthI suzeAbhita kAeka vAvaDIe pahAMcI. jema pUrvAMcala para prasarelI ca MdrikAthI rAtri zAle tema geAkhamAM beThelI damayaMtIthI "" Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mayatInu tenI mAsInA rAjamahele Agamana. [ rarapa ] te vAvaDI zeAbhI UThI. mAnA thAkathI zithila aMgavALI damayatIe jevAmAM kSaNamAtra visAmA lIdhA tevAmAM koi eka ghAe AvIne teNInA caraNanA aMgUThA jhaDapathI pakaDI lIdhA. satkArapUrvaka hAhArava karatI teNInA karuNa dhvani sAMbhaLIne pAnihArIe doDI AvI. tenI mAsInI pAnihArIe je jaLakrIDA mATe AvelI, tenA rUpathI Azcarya pAmelI dAsIoe te ghAne jaldI hAMkI kADhI. pachI teNInA ane caraNeAne dhoi nAkhIne, peAtAnA vastrothI lUchIne, te dAsIee snehane lIdhe pagatuM cuMbana karyuM ane peAtAnA mastaka para sthApana karyAM. te dAsIe paikI keTalIka dAsIee jaine cadravatIne jaNAvyuM ke-- kadI na joyeluM ane na sAMbhaLeluM eka strIratna ahIM AveluM che. " eTale caMdravatIe jaNAvyuM ke--" vinayapUrvaka tenu sanmAna karIne jaldI tene lai AveA, amane paNa tene jovAnI icchA che. " pachI te dAsIe tyAM AvI damayaMtIne kahyuM ke--"amArA para maherabAnI karA, amAruM kathana svIkArA, rAjamahelamAM cAlA, caMdravatI rANI tamane premapUrvaka jovAne icche che. A pramANe prArthanA karatAM dAsIethI parivarelI, zuddha jaLathI snAna karIne damayaMtI mAsInA ghare gai. damayaMtIne peAtAnI bhANeja tarIke nahIM jANatI hAvA chatAM paNa caMdravatI harSoMne lIdhe UbhI thaIne satkAra karavA mATe utsuka banI. vastu DhaMkAelI hAvA chatAM paNa vastunA sAmarthya nA kAraNe citta AkarSAya che, jemake methI caMdra AcchAdita banavA chatAM kumudrasamUha vikasvara ane che, huM teA eka sAmAnya kSatriyakanyA chuM. " e pramANe khelatI damayaMtIe cakravatInA AdarasatkAravALA vartanathI tene aTakAvI, mAtAnI bIjI mUrti svarUpa( mAsI )ne joIne teNI gabharANI nahIM. tenuM citta du:khathI pIDita hatuM chatAM zaramarUpI dAraDAthI baMdhAyeluM hatuM. najIkamAM rahelA Asana para besArIne, AzcayapUrvaka tene nIrakhIne ane adbhuta vAtsalya darzAvIne damayaMtIne tenI mAsIe kahyuM ke- ru kalyANI ! sadbhAgyane lIdhe ame tane joI che; ane tethI ja ame amArA jIvitane saphaLa mAnIe chIe. vizeSa zuM kahevuM ? tArA netrA mIMcAya che tethI jaNAya che ke tu mAnuSI che. huM kamalAkSi ! dehakAMtithI tuM devAnA paNa tiraskAra kare che arthAt deva karatAM paNa tArI kAMti adhika che. AvA prakAranA adbhuta rUpavALI tu kANu che? ane tu kAnI patnI che ? A pramANe tane pUchavAne mATe utkaMThA mane preraNA karI rahI che. he putrI ! tuM mArI putrI sarakhI che ane A rAjamaMdirane tuM tAruM ja mAna. hai suMdarI ! huM mArA prANeAthI paNa tAruM priya-kalyANu karavA IcchuM chuM. jo tu svataMtra na hAya ane jo kAi kAraNavazAta hAya tA paNa mArA satASanI khAtara tu thADA vakhata ahIM rahe. jo tAre yAtrA karavAnI icchA hAya tA huM tane zreSTha vAhanadvArA, tArI iSTa vastunI siddhi mATe ravAnA karIza. " damaya'tIe javAba ApatAM jaNAvyuM ke--" he devI ! tame kharekhara dhanya che, 25 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 226 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha pAMcamA sa ekavIsame. kAraNa ke mArA pratye tame kapaTarahita mamatvabhAva darzAvA che. mArA svAmI niSadhA nagarInA rahenAra, kSatriya, suMdara ane yuvAna che, parantu dhRtadvArA potAnuM sasva zumAvIne, mane tyajI daIne te kAieka sthaLe cAlyA gayA che, teA hamaNAM pitAne ghare kuMDinapura nagare javAne cAhatI huM tamArA AdezathI ahIM caiADA samaya icchApUrvaka rahIza, parantu ahIM rahevAnI mArI zarata e che ke-mAruM' bheAjana huM' pAte ja banAvIza, koipaNuM puruSanA mArA mATe saMsarga na joie, temaja mane kAipaNa hukama na kare. ' e pramANe caMdravatIe te kabUla karavAthI mAsInA maMdiramAM rahetI, mAsInI putrI sunaMdAthI pUjAtI damayatIe gupta rIte divase pasAra karyo. damayaMtI pAsethI rAjakuLane ucita te te prakAranI kaLA-kuzaLatAnA abhyAsa karatI, hamezAM tenA saubhAgyanI temaja samatAbhAvanI prazaMsA karatI ane atyaMta Azcayukta hRdayavALI sunadA damayaMtIne eka kSaNamAtra paNa aLagI karatI nahIM. priyatamanA samAcAra meLavavAnA hetuthI, thAkathI pIDAyela paradezI musAphAne dAna ApatI ane hamezAM viraha-vratane dhAraNa karanArI damayatIe bIjanA caMdrane joine koI vakhata kahyuM ke--" are ! ... mArA sobhAgyanA viparItapaNAthI akSare e paNa zu viparyAsa ( ulaTA krama ) dhAraNa karyo che ? pUrNimAnA caMdra Aja keMdInI dazA anubhavI rahyo che ane svAmInuM smaraNa karatI dAsInI yAda ApI rahela che. " bAda pAtI sarakhI zAbhAvALI damayaMtIe puSkaLa azru sAravApUrvaka jANe azADa mAsanA svarUpane darzAvatI hAya tema kArtika mAsathI prAraMbhIne nava mAsa vyatIta karIne pharIvAra daDhatA dhAraNa karI. vagaccharUpI AkAzapathamAM caMdra sarakhA zrI mANikayadevasUrie navIna kalyANavALA, zreSTha A graMtha racyA, te Aya puruSanA kramaLasarakhA suMdara racanAovALA A pAMcamA skaMdha pUrNa thayA. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *0000000 jhara jhAra che skaMdha. sarga 1 lo. hajAma [ sudeva ane zAMDile karelI damayaMtInI zodha: kuMThinapura Agamana ane bhImarAjAnuM damayaMtIne AzvAsana. ] - - - - - - - - - - - - | kalinA prapaMcathI vikhUTA paDelA naLa-damayaMtInuM vRttAMta lAMbA samaye sAMbhaLIne mana bhImarAjA mUcha pAmyA: "he mahArAjA nala! he putrI damayaMtI ! tamArA zire A kaI jAtanI Aphata AvI paDI? akArya karanAra devane dhikAra che ! dhikAra !!e pramANe duHkhI banela bhImarAja pralApa karavA lAgyA. jema sUrya pitAnA kiraNo dvArA jagatanA padArtho jue che tema bhImarAjAe naLa-damayaMtInA samAcAra jANavA mATe parvata ane sAgara paryata pRthvIpITha para potAnA dUte mAraphata tapAsa karAvI. haMmezA te baMnenI ciMtAthI rAtrine viSe nidvArahita banelA bhImarAjA jANe svIkArela kAryane jANe paheregIra hoya tema rahetA hatA arthAta temanI UMgha UDI gaI. putrInA duHkhathI gherAyela priyaMgumaMjarInA hRdayane viSe, chidrarahita chIpane viSe jema koIpaNa vastu dAkhala thaI zake nahi tema sukha pravezI zakyuM nahiM athota priyaMzumaMjarI paNa atyaMta duHkhI banI gaI. vaLI samasta rAjakuTuMba paNa utsava rahita, tAMbUla rahita, zRMgAra rahita, suMdara vArtAlApa rahita ane dukhaparAyaNa banyuM. mAtA-pitAne damayaMtI pratye pragaTela nehabhAva kezinInA mitra sarakhA (tenI sArasaMbhALamAM rahetA ) damayaMtInA baMne saMtA(idrasena ane iMdrasenA)ne viSe AvIne ekatra thayA hatA. mRtyu pAmelAnI mAphaka, keIpaNa mahAna naimittika paNa naLa-damayaMtInA samAcAra jaNAvI zakyo nahIM. teonA koIpaNa prakAranA samAcAra prApta na thavAthI bhImarAjA vigere teonA jIvitane nirNaya karI zakyA nahIM. viMdhya parvatanI khINAmAM ane bharavADonA vADAo temaja bhIla vigere halakI jAtinA vasavATathI bhayaMkara niSadha dezanA sthAnamAM sarvatra carapuru pharI vaLyA. vidhavidha prakAranAM ve, bhASAne jANavAvaDe sAmAnA manane samajI janArA te cara loke, prayatnapUrvaka sarva sthaLe tapAsa karavA chatAM naLa-damayaMtI saMbaMdhI samAcAra meLavI zakyA Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 228 ] zrI damayaMtI caritra : 'dha chaThTho : sa` pahele nahi. have sudeva ane zAMDilya nAmanA e vIra carapuruSA jyAM damayaMtI rahelI che te zrIvana nagaramAM daivayeAge AvI caDhyA. eka divase te bannee caDhAvata'sa rAjA tathA caMdravatI rANInenala-damayaMtI saMbaMdhI ApattinI hakIkata kahI sAMbhaLAvI. te hakIkata sAMbhaLIne du:khI anelA cadrAvatasaka rAjAe peAtAnA tAbAnI pRthvImAM yatnapUrvaka naladamayaMtInI zeAdha karAvI. sudeva ane zAMDiya pAte paNa sarva sthaLe judI judI yuktipUrvaka strI athavA puruSanuM nirIkSaNa karavA lAgyA. caMdrAvatasa rAjAe te baMnene phAlguna mAsanA utsava sudhI rAyA. te rAjA bhImarAjAnA sAmAnya nAkarane paNa bahu prakAre sanmAnatA hatA. kAieka divase, pitAnA maMgaLakA ne karatI sunaMdAnI sakhI, hastamAM pUjAvidhinI sAmagrIvALI temaja anucarI damayatI te baMnenA jovAmAM AvI. eTale teNIne eLa khIne, jaldI tenA baMne caraNNA pakaDIne, jANe peAtAnA azrujaLathI ardhya ApatAM hAya tema zAkane lIdhe atyaMta rudana karavA lAgyA. "hai damayaMtI! tArA vaibhavane traNe jagata jANe che teA tArI AvI avasthA kema thai? huM jaimI! deva tathA dAnava samUhane stuti karavA lAyaka tuM AvI dazAmAM AvI paDI che! tethI svarga lajjAyukta banyuM che ane pAtAla zeTakathI nyAsa khanyu che. tuM bheAjavaMzanA AtmA(prANu )rUpa che, nalanuM jIvita che, mahiSaone utsAharUpa che ane sevakane mATe lakSmIrUpa che. athavA tA vizeSa kahevAthI zuM? tArA guNunI stuti karanArA ame keNu ? tArA mAhAtmyane kAipaNa jANatuM hAya aa te mAtra devI sarasvatI ja jANe che. huM pUjya! tuM prasanna thA, mUDha bhAvane tyajI de. A tArI kaI jAtanI carcA (vana) che? zAkathI pIDAyela baMdhuenA vitane tuM saphaLa kara. tAruM mukha jovAthI pragaTelA AnaMdane aMge tuSTa banelA bhImarAjAnA nisAsAe madha thAo. " A pramANenA sudeva tathA zAMDilyanA vAyarUpI maMtrathI sanmukha ja prakaTI nIkaLela damayaMtIrUpI nidhine caMdrAvata sa rAjA vigere vIMTaLAi vaLyA. sarva parivArava thI puchAcennI ane zaramane lIdhe nata mastakavALI damayaMtI mahattAne lIdhe peAtAnI sakhI sarakhI pRthvI tarapha jovA lAgI. pachI sunaMdAe parIkSAne mATe traNa bhuvanamAM prasiddhi pAmela ane hAlamAM mala( mela )thI avarAyela teNInA bhAlatilakane sugaMdhI pANIthI dhoine prakAzita karyu. muMgA dUtanI mAphaka akSara nahIM khelatA ane prakAzita banelA te bhAlatilake sane spaSTa jaNAvyuM ke--" A te ja damayaMtI che. ' "ahA ! A damayaMtI apUrva saMyamavALI che. " .evA prakAranA dhvani sarvatra prasarI gayA. " atyaMta kaThAra hRdayavALI hai damayaMtI ! sneharUpI jaLathI tuM bhedAi nahIM, jethI ATalA kALa paryanta amene te bhUlAvAmAM nAkhyA. tArI AkRti suvarNa sarakhI (pAcI) che parantu tAruM hRdaya vajA jevuM kaThera jaNAya che; kAraNa ke AvA prakAranuM asAdhAraNa kaSTa sahana karatI tuM kaleza pAmatI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIne pitAne ghare kuMThinapuramAM Agamana. [ ra29 ] nathI, te ucita che. pazu sarakhA mUDha evA amane dhikkAra he ! prapaMcI evA amane dhikkAra he ! he putrI ! kuTuMbI janenA AbhUSaNa sarakhA tArA viSe durdeve AvA prakAranuM adhama AcaraNa karyuM." A pramANe bolatAM teoe nIcA mukhavALI damayaMtIne AliMgana ApIne tenI mAsI vigere parijanavarga harSajanya zekAzru vahAvIne rudana karavA lAge. vaLI te sarvee sudeva temaja zAMDilyane suvarNa, maNi, mANeka, uttama vastra, phala ane caMdanAdithI DhAMkI dIdhA arthAt puSkaLa dAna ApyuM. damayaMtInA hajAro maMgaLa kAryo vAraMvAra karavAmAM AvyA temaja tenI mAsIe teNIne potAnA kheALAmAMthI eka kSaNamAtra paNa dUra karI nahIM. vaLI hajAro loke "huM pahelAM jaIne, damayaMtInI prAptinA samAcAra kahuM-jaNavuM" evI AkAMkSAthI uMTa tathA azvadvArA ane pagapALA kuMDinapura tarapha deDyA. bhImarAjAnI sabhAmAM damayaMtInI prAptine jaNAvanArA te lokone, jevI rIte yAcaka janane apAya tevI rIte suvarNanA puSkaLa dAnathI saMtuSTa karyA. damayaMtIne jadI laI AvavAne utsuka banelA dama, damana ane dAMta e traNe bhAIo, pitAnI AjJAthI, akSauhiNI (vizALa caturaMgI) senA sAthe zrIvardana nagare pahoMcI gayA ane tyAM mAtRtulya moTI bahenane mastakathI praNAma karIne, traNe bhAIoe kuMThinapura AvavA mATe bhaktipUrvaka prArthanA karI eTale teNIe mAsAnI, mAsInI, sunaMdAnI temaja parivAravarganI rajA mAgI. ghaNuM muzkelIthI rajA laIne, ratha para besIne, traNe bhAIothI anusarAtI damayaMtI kaMDinapura tarapha cAlI nIkaLI. traNa rAtri ane traNa divasa sudhI sAthe rahelA caMdrAvataMsa vigere rAjakuLane pAchA vALIne, utsAhita banela damayaMtI eka aThavADie pitAnI janmabhUmimAM AvI pahoMcI. tene sAme levAne mATe jyAre bhImarAjA gayA tyAre phakata kuMDinapuranA ghare na jaI zakyA, arthAta ghare jaDa hovAthI na jaI zakyA paraMtu samasta nagarajane svAgatAthe gayA hatA. jo ke kuMDinapurane dhavajApatAkAthI zaNagAravAmAM AvyuM hatuM ane vividha prakAranAM vAjiMtre vAgI rahyA hatA, chatAM tene aTakAvIne damayaMtI mAtra sAmAnya vidhipUrvaka nagaramAM dAkhala thaI. (pitAne nalano viraha hatuM tethI A utsava na zobhe ema vicArIne teNe sAdAI grahaNa karI hatI.) kuLadevIne praNAma karIne mAtApitAnA caraNomAM namaskAra karIne damayaMtI dvi-saMpattithI suzobhita iMdrasenanI havelImAM jaIne rahI. "he mAtA ! A zuM thayuM?" ema pUchatAM isenane AliMgana ApIne, azra yukta locanavALI damayaMtIe ucita javAba Ape. bIje divase bhImarAjAe pitAnI patnI priyaMgumaMjarI sAthe damayaMtI pAse jaIne hakIkta pUchatAM teNIe temane mULathI prAraMbhIne samasta vRttAMta nIce pramANe jaNAvyuM "he pitAjI! niSadhAnagarImAM leke dharyakama mAM rakta ane AbAdIvALA hatA. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 230 ]. zrI damayaMtI caritra : DaMdha 6 che. sarga pahele, iMdrasena pAMca varSano thayo tyAre tamArA jamAI nalarAjA durbhAgyane kAraNe ghatakrIDAmAM Asakta banyA. he pitAjI! te vakhate A kezinI tyAM hAjara hatI, tene tame pUcho ke aneka upAye dvArA meM temane ghatakrIDA karatAM aTakAvyA hatA. kezinInA jaNAvavAthI bhaviSyamAM azubha banavAnuM che ema jANyA bAda meM samRddhi ane lazkara sahita baMne saMtAnane ahIM mokalI ApyA hatA. rAjamNa banelA svAmI nalane meM ahIM AvavA mATe vanamAM prArthanA karI, chatAM mane saMdezo ApIne, vastra cIrIne, sUtelI evI mane tyajI daIne te cAlyA gayA. bAda tenA zarIramAM kaIpaNa asAdhAraNa vyaMtarane praveza thayo hoya tema lAge che ane tethI parAdhIna banI javAthI te koIpaNa prakAre oLakhI zakAtA nathI. A sanmukha jevAya che te vastra che ane tenA para lakhelI A akSarapaMkti che: munivaryanA jaNAvavAthI huM parvatane viSe rahIne tapa karatI hatI. he pitAjI! zarama ane dInatAne kAraNe huM guptabhAve mAsInA ghare sukhapUrvaka rahetI hatI. A paristhitine kAraNe huM ahIM paNa AvavA IcchatI nahotI. he pitAjI ! vIrasena rAjAnA putra nala vinA mAruM jIvita kema TakI zakaze ? eka varSa vyatIta thaI javA chatAM tenA koI samAcAra nathI ane saMtAna rahita vyaktinI jema temanuM nAma paNa bhulAI gayuM jaNAya che." A pramANe azusamUhane vahAvatI temaja zAkajanya pIDAne kAraNe truTakatruTaka bolatI ane rudana karatI damayaMtIne joIne bhImarAjAe kahyuM ke-" he putrI! tuM azru baMdha kara, he priye priyaMgumaMjarI ! putrIne raDatI aTakAva. he putrI damayaMtI! tArA bhAIo jIvatA chatAM tane hInatA kema hoI zake? AryAvartanA kozala dezathI prAraMbhI kAzamIra sudhIne pradeza meM mArA bhANeja idrasenane arpaNa karyo che. he damayaMtI ! chatrIza akSohiNI senArUpI sAgaravALe damakumAra jyAre divijaya karavAne mATe taiyAra thAya che tyAre tenI samakSa UbhA rahevAne koNa samartha thaI zake che? vaLI he putrI ! dudevane kAraNe bhale te mArA jamAI rAjA nala vyaMtarathI pIDAtA hoya to paNa "te amuka ThekANe che" ema zodhI kADhavAne mATe mane ze vilaMba che? arthAt huM game te sthaLethI naLarAjAne zodhI kADhIza. A pRthvIne goLe te keNuM mAtra che? mArI pAse zodhanArA, tapAsa karanArA karoDo mANaso che. thoDA samayamAM ja te rAjAne prApta thayele tuM sAMbhaLIza. mArA dUtasamUha sAthe tuM nala pratyenA tArA saMdezAne mokala. jethI tuM ahIM jIvatI AvI che ema jANIne te paNa kuMDinapura AvavAne taiyAra thAya. ghaNuM karIne pazu temaja manuSyone potAnI patnInuM baMdhana heya che. nala vikaLa banelo hovA chatAM kharekhara nala ja banaze, mATe tuM dUtone te rAjAnI ceSTA, AkAra, kalA vigere asAdhAraNa lakSaNe jaNAva, jethI teo jANI zake ke te nalarAjA ja che. AjathI ja daze dizAone vijaya karavAmAM DUtone ravAnA karavAnA saMbaMdhamAM temaja nalarAjAnI prApti mATe mAro prayatna zarU raheze. he putrI ! svAmInA saMkaTathI dIna Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhImarAjAne nalane zodhI kADhavAno prayAsa. [ 231 ] banelI tane prApta karavAthI have, te nalarAjAne jevAne mATe (meLavavAne mATe ) mAro udyama hajAragaNe vadhI jaze arthAta hajAro prayatna dvArA paNa huM tene prApta karIza. tuM dukhane tyAga kara, tyAga kara. bAhubalathI rAjAone jItanAra tArA baMdhuo hovA chatAM tane dInatA zA mATe? pRthvIpITha para rahela rAjA nala prApta the azakya nathI, te prApta karI zakAze ja, to AvA prakAranI mUMjhavaNa cheDI de, choDI de ane tArA cittane zAMta kara. he sumukhI! vizALa buddhivALA, atyaMta tejasvI, suMdara mativALA ane ucca sthitivALA kSatriyone svAmI, akSata aMgavALe rAjA naLa mane sulabha che ema huM jANuM. dareka dezamAM vIra puruSonI krIDA jovAmAM Avaze, temaja nagara, parvata ane khINa vigerevALuM samasta vizva jovAmAM Avaze, eTale naLarAjA prApta thaI gaye ja ema tuM mAna. he putrI ! tArA pitAnA A kathanane tuM vAstavika mAnaje." A pramANe kahIne teNInA manane zIdhra pairyavAnuM temaja harSita banAvIne dharmapriya bhImarAjA kahelA kAryane karavAne mATe tyAMthI Ubho thayo. #SiAka che sarga bIjo. meM Schachachachachaos [damayaMtInuM hRdayamaMthana ane naLane oLakhavA mATe sAMDilya tathA sudevane darzAvelA temanA lakSaNe ] [ rAjAnA Adezane lIdhe, AMkhanA IzArAthI sUcavAyelA carapuruSee lAMbA aA >> samaya sudhI cAle teTaluM puSkaLa bhAtuM rAjakoThAramAMthI meLavyuM. priyaMgumaMjarIe paNa jaNAvyuM ke-"je kaI cara puruSa naLarAjA saMbaMdhI samAcAra jaNAvaze tene eka hajAra gAya ApavAmAM Avaze." vaLI damayaMtIe paNa te carapuruSane, naLanA saMketavALI, suMdara ane kSobha upajAve tevI nIcenI traNa gAthAo kahI saMbhaLAvI "vastrane cIrIne, vanamAM sUtelI mane tajIne tuM cAlyA gayA hate paNa je have tuM mArA hRdayamAMthI cAle jA te tAre puruSArtha sAthe. putra, strI ane mitra pratyeno tAre nehabhAva cAlyA gaye che ane he rAjana ! dhRtarUpI dIkSA levAne kAraNe Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 23ra ]. zrI damayaMtI caritra H aMdha 6 che. saguM bIje. ) tuM rAga rahita legInI mAphaka rahelo jaNAya che. pUrve kapAlanA kAryane mATe te adazyapaNuM dhAraNa karyuM hatuM te zuM te eka ja vakhata karavAnuM hatuM ? atyAre te pramANe na karI zakAya ? " upara pramANe traNe gAthAnA arthayuta vividha prakAranI kathAo racIne hAlatAcAlatA paTaha sarakhA te carapuruSo lokone viSe sarvatra te kathAo kahevA lAgyA. tethI nalanuM caritra seMkaDo prakAre pRthvI pIThane viSe vistarI gayuM ane saMketane nahIM jANanArA loko mATe te utkaMThAnuM paNa kAraNa banI gayuM. have bhImarAjAnA AdezathI carapuruSanA A samUhamAM jatAM evA sudeva tathA zAMDiyA nAmanA baMne datene vicakSaNa damayaMtIe jaNAvyuM ke "he sudeva ane zAMDiya! tame carapuruSanuM kArya svIkAryuM che, chatAM A viSayamAM mArA manane nirNaya thato nathI, kAraNa ke vizALa pRthvIpIThane viSe karoDo puruSamAM "A amuka che" ema jANavAne mATe sthAnabhraSTa thayelo puruSa kaI rIte zodhI zakAya? kaI sthaLe nAma, rUpa ane guNa maLatA Ave che temaja khetInI mAphaka nAmamAM paNa sarakhApaNuM hoya che. mUDha, eka mArgane ja pakaDanArA, cAlanArA, bAhya vastuone jonArA mANaso kaI rIte sAcA mANasanA hRdayane jANI zake? te tene cakkasa prakAre jANavAne mATe apramAdI evA tamane baMnene huM vidyAnI mAphaka viziSTa samajaNa ApIza. mAyAvI vividha prakAranA rUpane dhAraNa karanAra, sarva sathaLe vicaranAra ane sarva vastune jANanAra nala pramAdI puruSonI najare caDhaze nahIM. catura, sAmAnA hRdayamAM dAkhala thaIne vastune jANa lenAra temaja hRdayanA bhAvane jANanArA tamArA baMnenI caturAI-kuzaLatA pratye mane pUrepUro vizvAsa che, te rAjarSi verasena rAjAnA putra ane niSadhA nagarInA svAmI nalarAjAnuM vAstivaka rahasya tame sAMbhaLe- te nAna karyA sivAya bhojana karatA nathI, dainika nitya karavAnuM cUkatA nathI, divase kadI nidrA letA nathI ane hAsya vagara bolatA nathI. tenI prazaMsA karavAthI te magarUba (gavINa) banatA nathI, zokamAM te glAna banatA nathI ane krodhane aMge pitAnA Azrita janane tyAga karatA nathI. temanI kriyAthI saMtapuruSe tuSTa bane che, strInA netra bhIMjAya che, vIMjhAvAne kAraNe khaLe tUTI paDe che ane tenA siMhanAdathI hastIo vyAkuLa banI jAya che. A pramANe tenA lAkha guNonI gaNanA karI zakAya tema nathI, paraMtu tenA keTalAka asAdhAraNa ane alaukika guNa che. samasta azvakalAne jANanAra, zerIone viSe paNa ratha calAvanAra te nalarAjAnI jevo koIpaNa ghoDesvAra ke sArathI nathI. A vizvamAM, agni devanA varadAnathI prApta thayela suryapAka rasavatI (rasoI) banAvavAnuM tenA sivAya kaMIpaNa jANatuM nathI. citrapaTamAM ALekhAyela mArI AkRtinA darzana Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudeva tathA zAMDilya pratye damaya'tInuM kathana ane damaya'tIne kahela tilakama'jarInI kathA. [ 233 ] thI jenuM zarIra kalaInI mAphaka atyaMta rAmAMcita chanI jAya che. mArA viSe tene prema nakha ane mAMsanI mAphaka abhinna che, te AvA prakAranI bhayaMkara virahAvasthAmAM te nala rAjA kaI rIte jIvatA saMbhavI zake ? he nAtha ! mArA jIvanane zUnya banAvIne tame kayAM cAlyA gayA ? kharekhara AzAvidguNI ane jIvanane priya samajanArI huM... Aja paryaMnta jIvI rahI chuM. mane prApta karavAmAM sajjana puruSAnI vANI niSphaLa kema banI ? athavA tA bhAgya kare tyAre sarva UlaTuM ja mane che. jo te nala rAjA jIvatA hAta tA zuM tenA samAcAra na saMbhaLAyA hAta ? AcchAdita banela sUryanI krAMti DhaMkAI jatI nathI. samudrane viSe pavananI dizAmAM vahANa cAle che, AkAzamAM pakSInuM gamana peAtAnA raheDhALuvALA vRkSane uddezIne thAya che parantu mArA svAmInAthane bhramaNa-pradeza viziSTa prakAranA svarUpavALA, pradeza rahita ane niSprayeAjana aneleA jaNAya che. A vizALa jagatamAM tenI sthiti tathA dizA kai rIte jANI zakAya ? kadAca te rAjavI jIvatA ja nahIM hAya tA kANu tene jaine kahI zake ? A lakhAenrI paMkti pazu khATI jazuAya che. vidyAdhara munie kahela khInA pazu jUThI-asatya jaNAya che, kAraNa ke chedAyelu' vRkSa kayA prakAranA phaLanI AzA janmAvI zake ? hai zAMDilya ! tu hapUrvaka sukhI thA. ahIM ja rahe ane lAMkhA pravAsa karavAnI karavAnI icchAneA tyAga kara. mArA para AvI paDela AphatamAM tamane anene zA mATe nakAmu kaSTa Apavu joie ? videzamAM eka eka divasa varSa jevaDA pasAra thAya che, tApaNu naLane zodhI kADhavArUpa kArya gUDha garbhanI mAphaka na jANavA lAyaka bane che. vaLI leAkeAne pAtapeAtAnA vyavahAranA karaDA kAryo hAya che ane rAjAnA Adeza paNa kSaya. roganI mAphaka keTalAka samaya sudhI vItAvavA cAgya hAya che." [ sudaiva tathA zAMDilye damayaMtInA AzvAsana mATe kahela tilakamAMjarInuM vRttAMta, ] [[]] + 1) + GM ;] nirAza banela damayaMtIne utsAhita karavA mATe, naLane zeAdhI kADhavAno khaMtane xyxsxmi = 0 hujAragaNI darzAvatA te ba Mnee damayaMtIne kahyuM ke-- 30 sa trIjo. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 234 ] zrI damayaMtI caritra H aMdha 5 me. sarga trIjo. "te rAjarSinI zodhane mATe amArA kaSTanI sAme tame zA mATe juo che? A amAruM mukhya kartavya hovAthI amArA gRhakAryo amArA mATe gauNa che. bhImarAjAnA AdezathI te ame amArA A dehane samudramAM paNa pheMkI daIe, te pachI pagapALA vicarI zakAya tevI A pRthvInI zI gaNatrI? rAjAnA hukamathI tamArA nimitte pavitra kIrtivALA nala rAjAne je zodhI zakAya te saddabhAgyane lIdhe prApta thaela te amAruM kArya traNa prakAre prazaMsAne pAtra bane che. he devI! sAMbhaLa-tamArA ravAmI dakSiNa dizAmAM te nathI ja. kadAca te hoya to uttara, pazcima ke pUrva dizAmAM hovA joIe. mULa rUpane tyAga karIne brAhmaNa, kSatriya, vaizya ke zuddha pachI koI eka varNamAM nUtana rUpa dhAraNa karIne rahela haze. kadAca vyAkuLa banela te grAma, khINu ke parvatanI guphAmAM rahetA haze, athavA te hastI, azva ane rathanA adhikArI banIne rahela haze. te game te sthaLe vasatA haze te paNa aneka divaso ane varSo vyatIta thaI javA chatAM koI paNa upAyadvArA temanI zodha karyA sivAya ame baMne pAchA pharazuM nahIM. ame baMnee amAre A deha te kArya mATe ja arpaNa karI dIdho che. te zreSTha rAjA jIvatA ja che ema huM jANu kAraNa ke jenuM zarIra lakSaNavALuM che ane tArA jevI satIne te pati che. zaMkarano parAbhava karanAra ane bhasmIbhUta banelA kAmadevane ratie pharIthI paNa prApta karyo hato, te tuM jANa. A saMbaMdhamAM kahevAtI eka bIjI kathA tarapha tuM lakSa Apa, jethI tAruM mana kaMIka AzvAsana pAme kAMti nAmanI nagarImAM naradattA nAmanI devInA maMdiramAM ghatamAM sarvasva hArI gayela siMhalaka nAmane keIeka dhUrta puruSa te devInI mUti bhAMgI nAkhavAne taiyAra thayo. nirlajaja ane pApI te jugArIne devIe pAMcaso dInAranA mUlyavALI gAthA ApIne samajAvyo. jenA hAthamAM te gAthA che te, te gAthAne vecavAne IcchatA Amatema bhramaNa karatA te siMhalakanI gAthAnA artha pratye tiraskAra batAvavApUrvaka "A jUTho che." ema kahIne te keIpaNe kharIdI nahI. devalInA manmatha nAmanA vidvAna putre te gAthA pAMcaso sonAmahora ApIne kharIdI lIdhI, te gAthA A pramANe hatI- bhAgyamAM vidhAtAe je lakheluM hoya che te kadI vRthA banatuM nathI, ema mAnIne duHkhamAM paNa dharyazALI puruSa Darapoka-bhayabhIta banatA nathI." manmathe A pramANe phegaTa kharca karavAthI krodhe bharAyela pitAe tene gharabahAra kADhI mUko ane te paNa dezAvara javAnI IcchAthI nagaranI bahAra sarovarane kinAre rahyo. rAtrine viSe, haraNanI bhrAMtithI zIkArInA bANathI ghAyala thayelA tene rudhiranI gaMdhathI bhAcuMDa pakSI tene vArSidvIpamAM laI gayo. te sthaLe dayALu bhAcuMDa pakSIthI tyajI devAyele te cetanavaMta banyo ane teNe phakata AkAza ane muzkelIthI pAra na pAmI zakAya tevA samudrane nIhALe. te gAthAnA arthane vicAra manmatha vaNikaputra nALiyera vigerenA phalethI AjIvikA karate divase Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manmathane thayela viTaMbaNa ane tilakamaMjarIe kahela AtmavRttAMta. [ 135 ] vitAvavA lAgyuM. teNe cotarapha paravALA ane khetInA DhagalA karyA ane aMdaranA bhAgamAM pitAnA nAmathI aMkita suvarNanI ITenA yuo (jeDalAo) taiyAra karyA. A bAju zAdava nAmanA vahANavaTInA nokare pitAnA vahANane kinAre rokIne mIThuM pANI levAne mATe te vArSidvIpamAM AvyA. teonAthI pUchAyelA ane pitAnA uddhArane vicAratA marmajJa evA manmathe teone jaNAvyuM ke-"tamArA svAmIne huM pANI kyAM che te batAvIza." tyAre tenI prItithI siddha thayela kAryavALA zAlava vahANavaTIe, kUvAne kAMThe UbhelA te manmathane, tenA ghanane lebhathI aMdha banIne kUvAmAM nAkhI dIdho. te manmathanuM sarvasva laIne vahANavaTI cAlyA javA bAda kUvAmAM paDela te phakta te gAthAnA arthane ja vicAra karavA lAgyA. have te kUvAnA madhya bhAgamAM jotAM manmathe nIce jatI ane vAMkIcUMkI pagathiyAnI paMkita joI. vismaya pAmele manmatha te pagathiyA dvArA pAtALamAM pahoMcyA. tyAM parvata, nadI, vRkSa, kSetra ane cetyathI bhUSita pRthvI joI. te sthaLe bramaNa karatAM teNe bagIcAnI madhyamAM rahela eka atyaMta manohara ane zreSTha mahelamAM jaIne vaicyA devInI mUrti joI. pitAnA uddhAranI IcchAthI tenI ArAdhanAmAM tatpara banelA teNe, rAtrine viSe svapnamAM devIe karela kathana nIce pramANe sAMbhaLyuM-"he putra! jaLa, agni, jhera, rAkSasa tathA vyAdhine aTakAvanArA pAMca prakAranA ratnane mArA caraNa pAsethI laIne temaja mArA teraNamAMthI bahAra nIkaLela traNasaMhiNu nAmanI auSadhIne laIne, sanmukha dekhAtA tharAdvArA nagaramAM pahoMcI jaIne tuM sukha prApta karaje." A pramANe devIthI Adeza apAyela manmatha nidvArahita banIne, prAtaHkALe sarva vatu prApta karIne, pitAnI jAMgha cIrIne, temAM ratno sthApIne, traNasaMhig auSadhIthI ghAne rUjhavI dIdhA. pachI, mANasa, pazu ane pakSI rahita, vicitra prakAranAM dhana-dhAnyathI yukta temaja AkAzane sparzatAM UMcA mahelAvALA te pAtALa nagaramAM manmatha pahoMce. te sthaLe bhramaNa karatAM teNe zreSTha mahelanA sAtamA mALe rahelI ane hIMDoLA para sUtelI keIeka manohara kanyA joI. teNIthI satkAra karAyA bAda pUchatAM evA manmathane teNe pitAnI satya bInA jaNAvI ke-varganI sAthe spardhA karatuM belAtaTa nAmanuM nagara hatuM. te nagaramAM suketu nAmano rAjA hatA. pite zaktizALI hovA chatAM ekadA devane kAraNe zatrusainyathI gherAI javAne kAraNe zUnya cittavALa banI gayo. tathA prakAranI sthitimAM AvI paDelA tene jANIne, pUrvabhavanA nehathI tyAM AvelA keIeka deve samudranI aMdara suzupta nAmanuM nagara banAvIne te sthaLe mUkyuM. rAjA suketunA kalyANanI IcchAthI te deve pAtAla pradeza tarapha jatAM kuvAnA pagathiyA dvArA A garbhapura nAmanuM nagara banAvyuM. sugupta nagaramAM rAjA suketu sukhapUrvaka raheto hato tevAmAM daivane kAraNe keIeka mAMsabhakSI rAkSasa AvI pahoMce. te duSTa rAkSasa samasta lekene khAI javA lAgyA tyAre rAjA potAnA kuTuMbIjananI sAthe ja hadI garbha puramAM AvyuM. rAkSasa paNa nagaravAsI samasta janatAne haNIne Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 236 ] zrI damaya'tI caritra : skaMdha 6 ThTho. saryAM trIjo. kUvAnA mArga dvArA ahIM AvI pahoMcyA. teNe kuTumbIjane sahita mArA pitA suketune haNIne, phakta mane, peAtAnI srI banAvavAnI icchAthI, jIvatI rAkhI che. AjathI traNa divasa bAda te mane paraNavAne icche che ane hu manathI zaraNabhUta vecyA devInu smaraNu karI rahI chuM. prasanna banelA te devIe mane svapnamAM te rAkSasane haNavAnu varadAna ApyuM che. te varadAna sAcu' haiAya tema mane jaNAya che, nahIMtara A bhayaMkara sthAnamAM tamAruM Agamana thAya zI rIte ? tA mArA pitAnuM A khaDga laine ceDIvAra tame ahIM chupAI jAva, kAraNu zikArathI pAcheA kle te rAkSasa hamaNAM AvI paheAMcaze, tA verADhyA devInuM smaraNa karIne tame te rAkSasane hatheA. chaLa ( chidra ) joIne laDanArA dhairya zALI puruSAne vijaya prApta thavA muzkela nathI. " ema teNInuM vacana svIkArIne, ceAgya avasara meLavIne, vereATyA devInA varadAnathI gaSTha banelA parAkramazALI teNe te rAkSasane haNI nAkhyA. pachI te kanyAne paraNIne bahAra nIkaLavAne utsuka khanelI manmatha, priyA ane sapatti yukta te kUvAnA dvAra najIka AvI pahAMce. ane pUrvanI mAphaka pANIne mATe AvI paheAMcelA mANaseAe dAraDA dvArA tene bahAra kADhIne, vahANunA svAmI sAthe temanA meLApa karAvyeA. tenI srImAM lubdha banelA te vahANavaTIe, peAtAnA vahANumAM UMghatAM te vaNikaputrane rAtrine viSe samudranI aMdara pheMkI dIdhA. samudramAM paDatA te eka meTA matsyathI jaldI gaLI javAyeA ane tenA udaramAM rahelA teNe dhairya pUrNAMka pUrvanI gAthAnA arthanA vicAra karyAM. " te vaNikaputrane sAgaramAM pheMkI devAyeA che" ema te kanyAne jaNAvIne sA vAhe teNInA pAse bhAga-vilAsa mATe prArthanA karI tyAre teNIe jaNAvyuM ke--" tIrthasthaLanuM darzana karyA sivAya huM tArI mAgaNI sataiSI zakIza nahi, kAraNa ke mAre tevA prakAranI pratijJA che. '' A bAju bharatIdvArA samudranA kinAre pheMkI devAyela te mahAmatsyane cIratA macchImAroe te manmathane prApta karIne kAMti nagarInA svAmI rAjAne bheTaNAM tarIke ApyA. rAjAe paNa kutuhulapUrvaka tenuM " matsyAdara " evuM nAma sthApIne, tenuM su Mdara svarUpa joine peAtAnA sthagIyara tarIke sthApyA. " peAtAnI ja A nagarI che ' ema jANIne, peAtAne pUchatAM lokone ADAavaLA javAba ApavApUrvaka chetaratA teNe pAtAnI jAtane gupta rAkho. tevAmAM prathama vahANune svAmI ke jeNe A vaNikaputranuM maNimauktikAdi ane suvarNa nI iMTA vigere harI lIdhuM hatuM te AvI pahoMcyA. rAjAe tenuM sanmAna karyuM. te vahANavaTI tyAM rahela sthagIdharane joine bhayabhIta banyA. samayanA jANu matsyAdare tenI sAthe phAipaNa prakAranI vAtacIta karI nahIM. bhayabhIta banelA te vaThThANuvaTIe leAkeAnA mukhathI tenA AgamananuM saghaLuM vRttAMta jANI lIdhu. khAda vahANavaTInI sUcanAthI saMgIta Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tilakamaMjarI ane matsyodarane meLApa. 237 gAnArA mAtaMga (cAMDAlo) rAjasabhAmAM te madarane zIgha AliMgana daIne revA lAgyA ane kahevA lAgyA ke-"A amAre bhAI rIsAIne cAlyo gayo hato. sabhAgyanI vAta che ke-Aje tuM amArA jevAmAM AvyuM che." madare teone javAba Ape ke-"A hakIkata barAbara che." A pramANe sAMbhaLIne krodha pAmelA rAjAe gIdharane pUchayuM ke -"A hakIkata zuM che?" tyAre mAdare jaNAvyuM ke- "A mAtaMge je jaNAve che te sarva satya che ane huM teone nAne bhAI chuM. mArA pitAe mArA sAthaLamAM phakta pAMca rane mUkayA hatA ane A sarvenI kAkhalI, mastaka, skaMdha (Doka) ane nItaMba pradeza temaja hatamAM sarva sthaLe ratane mUkayA hatA tethI nAzIne huM cAlyuM gaye hate." A pramANe kahIne madare pitAne sAthaLa cIrI batAvIne pAMca ratno dekhADyA. tAtkAlika (hAjarajavAbI) buddhi sivAya anya vyakti rAjasabhAmAM kema rahI zake? pachI "A lokone cIrIne tenI tapAsa kare" e pramANe rAjAnA AdezathI tathA prakAre kArya zarU karavAmAM AvyuM tyAre te cAMDAlAe jaNAvyuM ke-"A amAro bhAI thato ja nathI. vahANavaTInI sUcanAthI ja A pramANe ame jADuM bolyA chIe. he svAmina! rakSA karo, rakSA karo. pharI vakhata ame kadI asatya bolazuM nahIM.tyAre roSe bharAyelA rAjAe vahANavaTIne pakaDyo ane matsyadare paNa ekAMtamAM rAjAne potAnuM samasta vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. te hakIkata jANuM laIne, rAjAthI pUchAvA chatAM gupta vAtane jANanArA te vahANavaTIo dravya saMbaMdhI hakIkatanA viSayamAM koIpaNa prakArano javAba Ape nahIM tyAre te vaNikaputranA nAmanI saMjJAvALuM saghaLuM dravya rAjAe madarane ApyuM. kharekhara rAjAo nyAya karanArA che. vadhane gya banelA te vahANavaTIne matsyadare mukta karAvyo. haMmezAM sajajana puruSe dujarjana pratye sajajanapaNuM darzAve che. have keTaloka samaya pasAra thayA bAda bIjA vahANano svAmI paNa te kAMti nagarImAM AvI pahoMce ane rAjA tene levA mATe sanmukha gayA. madaranI priyA tilakamaMjarIe rAjAne vijJapti karI ke -"he svAminA A vahANavaTIe mane kedI banAvela che. mArA svAmIne haNIne A pApI mane haNavAne taiyAra thayela che. huM mArA jIvitano tyAga karIza ane Apa A vahANavaTIne pakaDI " tyAre rAjAe jaNAvyuM ke -"he catura ! tuM jIvitanuM rakSaNa kara, rakSaNa kara. kAraNa ke bhAgyane kadAca te tAro svAmI jIvato hoya." pitAne svAmI jIve che te prakAranI mAnyatAne nahIM mAnatI teNI, sarvathI AzvAsana apAyA chatAM paNa muktakaMThe raDavA lAgI. bAda rAjAvaDe kahevAyela vRttAMtavALA madara, vizvAsathI harSa pAmelI tilakamaMjarIne pitAnA AvAse laI gaye, ane aparAdhI te vahANavaTIne, pitAnA baMdhunI mAphaka rAjAnA daMDamAMthI choDAvyuM. vaLI verocyAdevIthI apAela sarSanA viSane haraNa karanAra ratnadvArA, sarpathI DasAyelI rAjaputrIne jIvADI eTale rAjAe madarane pitAnI te putrI paraNAvI. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra38 ]. zrI damayaMtI caritra : kaMdha 6 .: sarga ce. bAda ujajavaLa kIrtivALA ane pitAnA pUrvanA vRttAMtane pragaTa karatAM madare zaka-sAgaramAM DUbelA mAtApitAnA cittane AnaMdadAyaka bInA saMbhaLAvIne harSa pamADyuM. jevI rIte tilakamaMjarIe pUrve samudramAM DUbI gayelA potAnA svAmIne prApta karyA, tevI rIte he damayaMtI ! paradezamAM rahelA tArA svAmI naLarAjAne meLApa na thaI zake tema kema mAne che ? arthAta tuM dhIraja dhara ane tane tArA svAmIne meLApa avazya thaze ja." sarga ceAthe. je REG296796343 [sudeva tathA zAMDilyane thayela naLarAjAne meLApa ] che A pramANe sudeva tathA zAMDilya te baMnethI hiMmatapUrvaka AzvAsana apAyela bAbA damayaMtIe te baMnene sanmAnapUrvaka rajA ApI. naLanI zodha mATe cAlI nIkaLelA te baMnene jANe sahAyaka banyuM hoya tema malayAcaLane pavana paNa pAchaLa pAchaLa vAvA lAgyA athatu anukULa vAyarA vAvA lAgyA. keTalAka carapuruSe adhe rastethI pAchA pharyA, keTalAka keIka sthaLe sukhapUrvaka jaIne rahyA, jyAre keTalAka carapuruSe nalanI sthiti jANavAne mATe asamartha banyA. gAmomAM, pahelIomAM, nagaramAM, parabene viSe, vAne viSe, kUvAomAM, maThamAM, devAlayamAM, vanapradezamAM, dAnazALAomAM, mukhya-mukhya daravAjAomAM, sabhAomAM, rAjamArgone viSe, pazuonA vADAmAM, khINa, parvate ane guphAomAM bhASA ane veSanuM parAvartana karIne temaja vividha prakAranI ceSTAo dvArA brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zuddho, kArIgara, cAMDAle, saMnyAsIo, bhikSuo temaja bIjA aneka prakAranA lekamAM dAkhala thaIne, vizvAsa pamADIne, saMdhyAe, prAtaHkALe, divase ane rAtrie, varSARtumAM zItakALamAM temaja zrISmaRtumAM naLanI zodha karatAM te baMne sudeva ane zAMDilya devagathI ayodhyA nagarIe pahoMcI gayA. te vakhate kubaDAnuM rUpa dhAraNa karanAra nala, rAjamAnya banavAthI atula saMpattine bhegavaTe karato hate. damayaMtInA viyogarUpI regathI pIDita gAtravALA nalane je divasa pasAra thaI jAya che te rAtri keIpaNa rIte pasAra thatI nathI ane je Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudeva ane zAMDilya naLarAjAne batAvela citrapaTa. [ ra39]. rAtri pasAra thaI jAya che te divasa kaI paNa prakAre pasAra thatuM nathI, athota te viraha janya saMtApa anubhavI rahyo hato. te divase vizALa parivAra sAthe, nagaranI bahAra, prabhAtakALa saMbadhI nAnAdika kanya karavA mATe naLarAja sarevarane kinAre gaye. gAyanA bhAMbharavAthI pADAo, pakSIonA vanithI vRkSasamUha, bhamarAonA jhaMkAravathI kamaLa yukata sarovara-A sarva zadita (dhvanivALuM) banI rahyuM hatuM. AvA prakAranuM suMdara dazya jotAM, virahathI vyAkuLa, prasaMgavazAt kUbaDAnA svarUpane dhAraNa karanAra naLarAjA manamAM vicAravA lAgyo ke-pipaTa, mayUra, cakalA, koyala, cASApakSI ane cakravAkanA samUhathI vyApta A pRthvI-pradeza, damayaMtInA virahathI vyAkuLa mArA hRdayane atyAre atyaMta prahAra karI rahyA che. jema durjana puruSanI pAse suMdara kavitva niSphaLa nIvaDe che tema kamaLalattA, pavane, keyalano vani, kuMpaLIAonI pathArI, kokuka karavAnA sthAne A sarva atyAre mArA mATe nakAmA banyA che. damayaMtIne viSe mAre pitAno atyaMta prema hovA chatAM te samaye vanapradezamAM sUtelI teNIne tyAga karavAthI jyAM tenA jIvitane viSe paNa saMdeha che to pachI teNe pharIthI kayAMthI maLI zake? vaLI tenA nAma mAtra saMbaMdhI paNa kathA-hakIkata koI paNa sthaLe sAMbhaLavAmAM AvatI nathI. mArA jIvitane dhikkAra ha! vaja sarakhuM mAruM vakSasthaLa phUTI jatuM nathI, vyAkuLa baneluM mAruM zarIra baLe che, viraharUpI pIDA satAvI rahI che, mRtyu prApta thatuM nathI, mRtyu pAmavAnI IcchA dUra thatI nathI, A gahana karma-pariNAmane huM jANuM zakatuM nathI. mAre koI paNa AtmIya jana jaNAtuM nathI ane mArA sarakho A pRthvIpIThane viSe kaI paNa duHkhI jaNAto nathI. he priyA meM sarva prakAre tAre tyAga karyo che. he damayaMtI ! tuM kaI sthitimAM haIza ? he IMdrasenanI mAtA ! tuM atyAre kayAM che ? he damayaMtI ! tuM mane darzana Apa, darzana Apa. " A pramANe vilApa karatAM nalarAjAne te baMne sudeva ane zAMDilya joyA. ane pitapotAnA kAryane karavA IcchatA te traNene akasmAt meLApa thaI gaye. nalarAjAe teone pUchayuM ke- tame baMne keNu cho ? ane zAmATe tamAre A thayuM che?" te baMnee jaNAvyuM ke-"ame kuMDinapurathI AvIe chIe." te baMnene kuMDinapuravAsI jANIne nale punaH pUchayuM ke-"A tamArA citrapaTamAM zuM citareluM che?" teoe jaNAvyuM ke-"tame ThIka pUchayuM, sAMbhaLavA lAyaka vastune tame sAMbhaLe. jenuM mana kAcabAnI pITha jevuM kaThora che, jenuM hRdaya vA jevuM kaThora che ane kamaLa jevI komaLa vANIvALA te rAjAnuM A citrapaTamAM nirmaLa-pavitra caritra ALekheluM che." tyAre nala rAjavIe puna: prazna karyo ke-"kayA rAjAnA kuLamAM, aneka guNenA samUhathI ujavaLa A rAjA janmele che?" tyAre teoe jaNAvyuM ke-"A rAjA vIrasena rAjAne putra, dhUta krIDAmAM kuzaLa ane sukhano vairI e nalarAjA che." Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 240 ]. zrI damayaMtI caritra H aMdha 6 . sarga pAMcame. A pramANeno te baMnene javAba sAMbhaLIne viramaya pAmelo, pitAnI strI damayaMtInA samAcAra jANavAne utsuka banela nalarAjA teo baMnenuM Atio karavAne mATe pitAnA mahele laI gaye. samasta janatAnI daSTimAM aNagamatA tathA prakAranA kupaNAne viSe anupama dAna, bhega, vinaya, suMdara vANuM ane vaibhava-saMpatti joIne Azcaryamugdha banelA sudeva ane zAMDilya ratnane viSe paNa dUSaNa mUkanAra yamarAjanI atyaMta niMdA karI, sarga pAMcame. [sudeva ane zAMDilya kUbaDA pAse kahela damayaMtInI vitaka kathA: naLanI hRdayagata vicAraNa+] Ge Chong Hui YbAda kubaDAnA rUpadhArI, catura nalarAjAe damayaMtInA dUta banelA te baMnene ------ - prasaMgavazAt pitAnA manamAM rahelI vastune pUchavAnI zarUAta karatAM jaNAvyuM ke-harSanI vAta che ke atyAre kavizreSTha tamane baMnene joIne mArA baMne netronI saphaLatA thaI che temaja mArA hRdayane ArAma maLyo che. he vipro! niSadha dezanA rAjA nalanuM jANe bIjuM zarIra houM te huM daivayoge tenAthI vikhUTe paDI gayela kuja chuM. pUrve nalarAjA ghatamAM pitAnuM samasta rAjya hArI gayA ane tethI tenA rAjyathI zraNa banela huM hamaNAM paradezamAM AvI paDyo chuM. damayaMtInI sAthe paradezamAM cAlyA gayelA teonI "teo A sthaLe che" tevI hakIkta paNa sAMbhaLavAmAM AvI nathI, te kaMDinapurathI AvelA tamane baMnene huM pUchuM chuM ke-bhImarAjA ane tenA dama vigere putro to kuzaLa che ne ? devI damayaMtI tyAM che ke kema? kAraNake te kUberanI pAse te rahI ja nahotI." javAbamAM te baMnee jaNAvyuM ke "A citrapaTamAM ALe khela naLarAjAnuM caritra ame jANIe chIe." tyAre mane pUchayuM ke-"tame baMne zuM hakIkata jANe che?" A pramANe prazna karatAM te kUjane teo baMnee jaNAvyuM ke-"tame dIghAyu bano! tamane joIne ame baMne harSita banyA chIe. he catura ! tame je prazna pUchI rahyA che tene javAba sAMbhaLe- Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudeva ane zAMDilye vaNu vela damayatInI vItaka kathA. [ ra41 ] ,, bhImarAjA kuzaLa che ane tenA putrA paNa vijayavaMta vate che. virahu vyAdhithI pIDAcelI, rudana karavAne kAraNe tejahIna netravALI, damakumAranI bahena damayaMtI kuMDinapura AvyAne eka varSa thayuM che. vanamAM sUtelI ane nalavaDe rAtrine viSe tyajI devAyelI damayaMtI " peAtAnA svAmI kayAM cAlyA gayA che ? " te jANatI nathI. patithI tyajI devAyela teNIe jevI rIte divaseA pasAra karyA che te saghaLI hakIkata A citrapaTamAM ALekhelI che. samasta parivAra vargathI AzvAsana apAvA chatAM viyeAgarUpI varathI kuza banelI teNI niraMtara nIce pramANe elI rahI che--" vajra cIrIne, vanamAM sUtelI mane tyajI daIne tuM cAlyA gace che, parantu jo tu mArA hRdayapradezamAMthI cAlye jA tA huM tArA puruSArtha sAcA jANuM. putra, strI ane mitramAM mamatA rahita banela huM deva! tuM dhRtarUpI dIkSA grahaNa karIne nirAgI ceAgInI mAphaka rahela jaNAya che. pUrve devakArya nimitte (dhaivata banIne ) teM tArI jAtane adRzya banAvI hatI tA zuM te kAryaM eka ja vakhata karavAnuM hatuM. atyAre zuM' tema na karI zakAya ? ( arthAta aDhazya rUpe tAre mArI pAse AvavuM joie. ) " A pramANe nalanA virahane aMge teNInuM zarIra, himane aMge khaLI gayela kamalinInI mAphaka haMmezAM khaLelu ja rahe chetene haMmezAM vara ( tAva ) pIDI rahyo che. ane devI damayaMtInA du:khane lIdhe tenA mAtA, pitA, baMdhuo temaja samasta rAjya du:khI khanela che. pUrva manuSya rahita vanamAM teNIne tathAprakAranuM duHkha na hatu ke je atyAre teNIne tenA baMvarganA samAgamamAM atyaMta vRddhi pAmyuM che. jaMgalamAM thayelA te te prakAranA upadravathI teNI kAipaNa prakAre jIvatI rahI tene atyAre viyeAgarUpI agni khALI rahyo che. kAIpaNa vyakti patine anusaranArI, sAdhvI, zaramALa ane kalezane dUra karanArI strIneA kadAca tyAga kare, parantu naLa jeve rAjavI Avu kArya kare tene ame zuM kahIe? teNe snehanI, pApanI, zaramanI ane karuNAnI gaNatrI karI nahIM, phakta peAtAnA mahattAne avalakhIne A pramANe vana karela che. naLarAjA karatAM jilla leAkeA, pazue temaja pakSIo paNa sArA kAraNu ke te naLarAjAe te satI evI peAtAnI strInA saMga-sahavAsane paNa tyAga karyo. dikpAlAnA tiraskAra karIne damayaMtIe nala pratye prema darzAvyA hatA, parantu UlaTA nalarAjAnA preme te te premane naSTa karyAM arthAt nale tathAprakAranA snehabhAva darzAvye nahIM. nalarAjA temaja lIMbaDAnA vRkSane sarakhA kema gaNI zakAya ? kAraNa ke lIMbaDA paNu pariNAme teA madhura nIvaDe che. jyAre nala tA kaDavA ne kaDavA ja rahyo. vizvamAM atizayatA ( prabhAva ) darzAvanAra " rAja '' zabdathI zuM ? strIneA tyAga karanAra te * lIMbaDe Ama kaDavA hAya che, tenA phaLa je loMkhALI te pAke che tyAre svAdamAM madhura hoya che. 1 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 242 ] zrI damayaMtI caritra : kadha 6 ThTho. saM pAMcamA. kruti nara ( mANasa ) nAmane paNa lAyaka nathI. puruSArthahIna banela te rAjA sattvanI sAtheAsAtha pAtAnI patnIne! tyAga kahIne kAipaNa sthaLe rahelA ane jIvatA tenala kharekhara mRtyu pAmelA sarakhA che. viraharUpI agnivarDa damaya'tI mRtyu pAmI rahI che tyAre jenu nAmanazAna paNa nathI tevA duSTAtmA naLanA jIvavAthI zeA lAbha ? damayaMtIne sAthe lai javI chu tene bhAre paDI gaI haze ? athavA te zu tene kAIpaNa prakArane bhaya lAgyA haze ke jethI te teNIneA tyAga karIne, mahAtaskaranI mAphaka bhAgI gayA-nAzI gayA. jo tene javuM ja hatuM te! damayaMtInI rajA laIne zuM na jai zakAta ? A pramANe jo te peAtAnuM sthAna batAvIne gayA haiAtA damayaMtIne saMtApanuM kAraNa zA mATe raheta ? peAtAnA sasarAne ghare prApta thayela te pharI rAjA banata, parantu A pramANe cAlyA javAthI manenA prANanA saMdeha AvI paDyo che. vanamAM sUtelI peAtAnI priyatamAne cheta rIne, teNe kharekhara peAtAnI caturAi temaja sAmarthya ane batAvyA che. rAjyathI bhraSTa anela tene sAsarAnA ghare jatAM. jo zarama AvI tA zaramALa evA tene A pramANe priyatamAne tyAga karatAM zarama kema na AvI patnInA tyAga karavArUpa tenA mahAsAmarUpI mahAyazane ALekhIne ame ane A citrapaTa satra khatAvI rahyA chIe. rAjAenI sarva prakAranI sabhAomAM dhikkArathI malina banela nala yA pANIthI snAna karIne zuddha banaze te ame jANatA nathI. Aje RtuparNa rAjA A citrapaTa sabadhI hakIkta sAMbhaLe te samaye tame paNa amArA mukhamAMthI nIkaLatA te vRttAMtane sAMbhaLajo, tame sAkSAt kUkhaDAnA rUpane dhAraNa karanAra bIjA nala hA tema amane jaNAya che. sa'badhI hAvAthI rAjapuruSa paNa rAjA kahevAya che. "" peAtAnI priyA saMbaMdhI te kha'nethI kahevAyela kathA sAMbhaLIne nalarAjA aneka prakAranAM bhAvAthI vyAkuLa banI gayA. kharekhara bhAgyanI vAta che ke--mArI ciMtA karatI mArI priyA thavI rahI che. du:khadAyaka, duSTa ane gUDha vartanavALA mane dhikkAra hA! are ! huM kevI rIte tene mAruM' mukha batAvI zakIza ? te divasa kayAre Avaze ke jyAre teNI mane prApta thaze? kharekhara, have damayaMtI maLaze, parantu mane tenA svajanAnI zarama Ave che. huM jo tyAM jAuM teA khinna banelA krama vigere damayatInA baMdhue mane zuM kaheze ? hamaNAM A baMnenI samakSa huM. mAruM vRttAMta kahI dauM, parantu rAjyavihANeA huM atyAre pratyakSa thaIne karuM paNa zu? athavA devI damayaMtI sAthe mArA meLApa e ja mAruM' rAjya che. mArI patnI jIvatI maLI Avaze tevI kALuM sabhAvanA karI hatI? te| have huM jaIne du:khathI pIDAyelI te mArI priya patnInA satkAra karuM--tene AzvAsana ApuM. anitya evA saMsAramAM snehIjanAnA meLApa thavA e kharekhara dubha che. jema nadIne tyajI daIne bhUmi para lavAyela mATA matsya lAMbe vakhata jIvI zake nahiM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RtuparNanI rAjasabhAmAM baMne dUtoe karela nala-varNana 243] tema damayaMtIne tyajI daIne virahI banela huM lAMbe vakhata jIvI zakIza nahi. pratyakSa banelA mArA mATe samasta vizva mane vaza banaze. zuM haju paNa samasta rAjAone jItavAne mATe mArAmAM sAmarthya nathI? damayaMtIne meM tyAga karyo tyArathI prAraMbhIne, damayaMtI saMbaMdhI samasta vRttAMta A baMnenA mukhadvArA sAMbhaLIne have amuka prakAranAM cihno dvArA damayaMtInA hRdayamAM mArI jAtane paricaya karAvuM. pite kUbaDa hovA chatAM potAnI jAtane UMcI mAnI, temaja te baMnenI samIpe pite laghu che tema batAvavA lAgyo ane priyA damayaMtInA jIvananI kuzaLavArtAthI jANe pote vizALa rAjya prApta karyuM hoya tema pitAnI jAtane dhanya mAnavA lAgyA. sAyaMkALe sudeva tathA zAMDilya RtuparNa rAjAnI sabhAmAM AdarasatkArapUrvaka gayA ane rAjAthI AjJA apAvAthI te baMnee citrapaTamAM ALekheluM naLa-damayaMtInuM addabhuta caritra kahI saMbhaLAvyuM. 9999994069904 sarga cho. DDDD04666666 [cihno parathI bane dUtone thayela nalanI khAtrI.] 000000000000 I hatuparNa rAjAnI rAjasabhAmAM apUrva evuM nalacaritra (ghutamAM sarvasva hArI * gayA pachInuM) zarU thayuM jene sAMbhaLIne temaja joine samasta janasamUha jANe mUcchita banI gayo hoya tevo thaI gaye. 200000000 ugra garamIthI tapI gayelA mArgamAM pagapALA cAlatAM, ghatamAM samasta rAjyane hArI gayelA nalane damayaMtI anusarI. mahAna zokathI pIDAyelI ane sarovarane kAMThe rahelI damayaMtIne nale manohara tathA karNapriya vAkyothI AzvAsana ApyuM. rAtrine viSe vizvAsapUrvaka sUtelI ekalI damayaMtIne choDI daIne, khagathI tenA vastrane cIrIne nalarAjA cAlyo gaye. citramAM rahelA ane sudevathI varNavatA tathA prakAranA naLacaritrane sAMbhaLatAM sabhAjana, mukhathI hAhAra karavApUrvaka kaMTha-zeSa pAmyA arthAta atyaMta dukhI banI Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 244 ] zrI damayaMtI caritra : kAMdha chaThTho : sa chaThTho, gayA. " are rAjAomAM siMhu samAna rAjavI ! tane A pramANe karavuM ghaTe che ? nA, nA." ema khelatAM RtuparNa rAjA nalane pakaDI rAkhavAne mATe tatpara banI gayA. bAda prAta:kALe nalane nahIM joine, vilApa karatI, zithila banelI ane bhUmi para paDelI kramayaMtIne joine samasta sabhAjanA kahevA lAgyA ke- te nalarAjAne dikpAlAe zAmATe na haNI nAkhyA athavA vajrathI tene kema tADana na karavAmAM AvyuM ? kALA sarpathI tene kema DaMkha na devAye? dAvAnaLe tene kema na bALI nAkhyA ? pRthvIe tene peAtAnA udaramAM zAmATe na samAvI lIdhA ? athavA teA te pote ja zAmATe mRtyu na pAmyA ? AvA prakAranu srIhatyAnuM pApa karanAra nalarAjA kai rIte jIvatA rahyo ? " upara pramANe leAkAnI niMdArUpI agninI javALAsamUhathI pIDAyela kUbaDA nala, kaTika sarpanA jherathI pIDita DAvA chatAM paNu manamAM atyaMta pramAda pAmyA. arthAta leAkeA mane je dhikkAra ApI rahyA che te yAgya ja che ema vicArI zAMti pAmyA. ,, jIe A sthaLe ajagara damayaMtIne gaLI jAya che. kharekhara, tenuM rakSaNa karanAra koi eka sAhasika puruSa ahIM jaNAya che. '' A pramANe zAMDilya kheAlI rahyo hatA tevAmAM peAtAnA kuja svarUpane bhUlI jaine naLarAjA pretanI mAphaka eTalI UThayA ke-- " he devI damayaMtI ! mArA svAmI nalanA anucita vartanathI tuM kevI mAThI dazAmAM AvI paDI che ? huM bhIru ! mArA jevA nalarAjAnA sevaka pAse hAvAthI tu bhayanA tyAga kara, tyAga kara. have pachI tuM kahe ke-huM tAruM zu` kA` karuM? tArA ane netrAnA azrune huM lUchI nAMkhuM ? tArA zarIrane dhAi nAMkhuM? tuM prasanna thA ane vividha prakAranA kAmaLa LAthI AjIivakA calAva. A pramANenI te kujanI zaMkA vagaranI ane bIjA leAkAthI nahIM oLakhAyelI ( gUDha ) vANIne te baMnee kharAkhara jANI lIdhI. jyAre te bhIla damayaMtInA kezane sparza karavA lAgyA-evuM citramAM dekhADAtA sabhAjane zAkamagna banyA hatA tyAre te kubaja zarama ane rASa-krodhathI nyAsa banyA hatA " bhUtakALanA vRttAMtavALA A citrapaTane viSe, huM kubja ! tArA kayA prakAranA mAha thayA che ? " ema pUchatAM RtupaNuM rAjAe, khaDga pakaDIne taiyAra thayelA kubaDAne pakaDI lIdhA hatA. patanI zukAnA madhyabhAgamAM rahelI, ugra tapazcaryA karatI, tevI priyAne joine sabhAmAM beThela kUbaDA ekadama rudana karavA lAgyA. mAsInA ghare dAsIpaNAne karatI damayaMtIe nalanA manamAM " peAtAnu kUbaDApaNu ceAgya ja che. " ema niIta karAyu. ( pAtAnI strI dAsIpaNu aMgIkAra kare te kujapaNuM-kuTilapaNuM ja kahevAya. ) pachI pitAne ghare sArI sthitimAM rahelI damayaMtIne jotAM kuDAbanA, iMdrasena paratve je prema hateA te hajAragaNeA vRddhi pAmyA. upara pramANe naladamayaMtInA caritrane varNavatAM ane RtuparNa rAjAthI vastrAbhUSaNa 66 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kunjanA lakSaNethI baMne tene nala saMbaMdhI thayela niradhAra. [ 245] dvArA sanmAna pAmelA sudeva-zAMDilyane ja nala pitAnA AvAse laI gaye. pachI pAtramAM cAra prakAranA AhArane nAMkhIne, kUje te baMne mATe sUrya pAka rasoI banAvI. te rasoI karatAM, kubaDAnA netro dhUmADAthI malina thayA nahIM. baMne hasta mazavALA (zyAma) na banyA, zramajanya parase paNa na thaye, kuMkAvArUpI thAka na jaNAye. te baMnee te rasoyA(kUbaDA)nI nirmaLa, sukamaLa, pavitra, atyaMta sugaMdhI, viziSTa prakAranI, tAtkAlika banelI, deza-kALane anurUpa, alokika, zreSTha ane apUrva evI rasoI joI. bhaktipUrvaka pIrasAyela te bhejanane te baMne zakti mujaba jamyA, paraMtu te rasoInA rasano nirNaya karavAne mATe te baMnenI jihavA samartha thaI nahIM. bAda sarasvatI devInI pUjA, naivedya ane AsvAdana vigerenI kriyA dvArA " A nala ja che." e pramANe ja te baMnene pratIti thaI. te baMnee jaNAvyuM ke-"he kuja ! tame ja A pRthavIpIThane viSe mahAn puruSa che. tame jIvatA hovAthI nala rAjA kharekhara jIvI rahela che. bhejanathI amRtane AvAda, darzanathI tIrthayAtrAnuM phaLa ane mahAdAna ApIne dAridraya rahitapaNuM tamee amane baMnene ApyuM che. tamArA darzanathI amArA baMnenuM kayuM prayajana siddha na thayuM? phakta eka mAtra nala rAjavIno vRttAMta prApta na thayuM. he mubaja ! tAruM kalyANa thAo ! have ame jazuM, kAraNa ke kuMDinapurathI nIkaLyAne amane ghaNA divaso pasAra thaI gayA che. ahIMthI pAchA pharIne damayaMtIne vijJapti karatAM ame jyAre teNIne nala saMbaMdhI kaMI paNa samAcAra nahI jaNAvIe tyAre ame jANI zakatA nathI ke te zuM karaze?" sudeva temaja zAMDiyanuM AvA prakAranuM kathana sAMbhaLIne kuja rUpadhArI nala kahevA lAgyo ke "he brAhmaNe! tamAre je avazya kuMDinapura javAnuM ja che te huM tamArI sAthe saMdeza mokalAvuM chuM sadabhAgyanI vAta che ke-tamArA maLavAthI damayaMtI temaja bhImarAjAnA kuzaLa samAcAra mane maLyA. tamAre damayaMtIne mArA namaskAra jaNAvavA, ane A mAruM zarIra temaja sarvasva devI damayaMtInuM ja che. jyAre devI damayaMtI jIvI rahI che, to naLarAjA paNuM jIvato haze. athavA te iMdrasena potAnuM rAjya levA avazya samartha banaze. videzamAM rahetA mArA mATe te ja sthAna che. niSadhA nagarI sivAya anya sthaLe mane eka muhurta mAtra paNa sukha prApta thatuM nathI, to he dvija che ApaNe pharI maLIe tevI rIte tame jAo. viSama mArgamAM paNa tame baMnenuM kalyANa thAo. tamArA dezamAM pahelA evA tamAre ahIM banelo A alpa vRttAMta avazya yAda rAkho, A bAbatamAM vizeSa zuM kahevuM?" A pramANe kahIne, capaLa azvovALA , atyaMta dravya ane puSkaLa vastronA dAnathI saMtuSTa banela te baMne dvijone, damayaMtInA aMta:karaNamAM praveza karelA nile, kuMDinapura tarapha vidAya karyA. te baMne cAye gaye chate, nahIM sahana thaI zake tevA prakAzavALA ugra Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - [ 246 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 6 . sarga sAtama. sUryanI jevo nala rAjA, "have pachI zuM thaze?" e pramANe aMta:karaNamAM vicAraNA karavA lAgyA. nagara, parvata, nadI, vRkSasamUhavALA dakSiNa dizAnA mArganuM keIpaNa prakAre ula ghana karIne kuMThinapura AvI pahoMcelAne baMne sudeva ane zAMDilya kSaNamAtramAM bhImarAjAnA mahela tarapha cAlI nIkaLyA. rAjasabhAmAM pahoMcIne, bhImarAjAnI samakSa asaMkhya dezavidezanI suMdara ghaTanAo, temaja kUjane thayela meLApa, tenI tathA prakAranI hakIkate, tenuM vilAsapaNuM, tenuM kaLA-kauzalya, tenuM uttama prakAranuM dAna, tenuM samasta vRttAMta vigere hakIkata te baMnee kahI saMbhaLAvI. ane te samasta vRttAMta devI damayaMtI temaja tenI mAtA priyaMgumaMjarIne ekAMtamAM jaNAvyuM. # sarga sAtame. che che . [ kuja rUpadhArI nalane saMdeza maLatA damayaMtIne vilApa: naLane pratyakSa karavA mATe navIna yukti ] # tathA prakAranA addabhuta vRttAMtane sAMbhaLIne bhImarAjA catura hovA chatAM A Scha-vA-ANA-pA pan- UArU te ja nala che" ema jANI zakavAne samartha thayA nahIM. Azcarya pAmelI damayaMtIe jaNAvyuM ke -"pUrve amArA niSadha dezanA rAjyamAM tathA prakArano kunja hato nahIM. A vizvane viSe mahArAjA nala sivAya bIjI koIpaNa vyakti sUryapAka rasoI jANatI nathI. dAridrayane haNanAruM dAna, hastIne jItI levAnI zakti ane mArA pratyenI atyaMta prIti-A sarva vinA paricaye kema ghaTI zake?" bhImarAjAe damayaMtIne javAba ApatAM jaNAvyuM ke-"he putrI ! tuM je. pavitra kIrtivALa, buddhinA bhaMDAra samAna, zrImAna nalarAjA, bIjAne ghare rahIne dAsatva kare te zuM ghaTI zake? pitAne temaja pArakAne ahitakAraka evuM dRSTiviSa jarUra vicAravA lAyaka che. koI paNa kAraNa sivAya tene kUbaDApaNuM kayAMthI prApta thayuM ? vaLI, nirjana vanamAM Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayaMtIne saMtApa. [ 247] tane tyajI daIne nala cA gaye, te atyAre tArA pratye saddabhAva darzAvate heIne tene guNavAna kema gaNI zakAya? te te nalarAjA paNa jude ane A kubaDo paNa judo ema mane jaNAya che. bhale A kubaDAne te vidyA ApI haze. pote kaIne nahIM sahana karanArA rAjAone keTalAka vizvAsapAtra nekara hoya che, jene teo sarvava (vidyA vigere) jaNAve che. zuM rAjAnA sevake parAkramI ane dAnavIra nathI hatA ? svAmI pratyenI bhaktine lIdhe tenI tArA pratye prIti thaI jAya che, bIjuM kaMI kAraNa nathI. jyAre A pramANe paristhiti che te "te nala che" ema ApaNe kevI rIte nakkI karI zakIe ? pitAnA svArthanI khAtara potAnI mahattA tyajavI joIe nahIM. he putrI ! tAro saMdeha dUra kara, ApaNe lekanI niMdAne pAtra na banIe. rAgI banela nala je jIvato haze te Avaze, nahIMtara nahIM Ave. he putrI ! tuM sukhapUrvaka ahIM rahe. A samasta rAjya tAruM ja che. je koI ThekANe rAjA nala jANavAmAM Avaze te tene ahIM lAvavAmAM Avaze." A pramANenI pitAnI vANI sAMbhaLIne, vyAkuLa hovA chatAM paNa damayaMtI "bhale ema ho !e pramANe bolIe, pitAne namaskAra karIne pitAnA AvAse gaI. bAda damayaMtI koInI sAthe belI nahIM, UMdhI paNa nahIM, nAna na karyuM, kaI sthaLe gaI nahIM, hAsya na karyuM, krIDA na karI temaja udyAnamAM paNa gaI nahIM. mAtA priyaMgujarInI pAse jaIne, azraddhArA stanane bhIMjAvatI sukumAra teNe gaga6 vANIthI rudana karavA lAgI. te samaye priyaMgu jarIe teNIne gADha AliMgana ApIne zAnta karI. pachI duHkhathI pIDAyela cittane kAraNe damayaMtIe miSTa vAkyothI mAtAne jaNAvyuM ke huM zA mATe ahIM AvI? pitAnA ghare AvavAthI mane zo lAbha? iMdrasena temaja iMdrasenAthI paNa mane zuM ? athavA sukhathI paNa zuM ? athavA te A paikI keInI paNa sAthe mAre kaMI paNa prajana nathI. araNyamAM tyAga karAvA chatAM huM mRtyu na pAmI, zikArI pazuothI bhakSaNa na karAI, temaja tapa ane aNuzadvArA mAruM mRtyu na thayuM-A sarva ucita na thayuM; kAraNa ke rAjaNa, jaDa, ThagAela, viyegI, kulIna, mahAbAha, balIjha, sanmAna yogya, dUra dezamAM rahela, temaja mULa svarUpane chupAvanAra evA mArA svAmIne, mArI buddhithI jANavA chatAM paNa huM tenI aMzamAtra ciMtA karatI nathI. huM hajI paNa AvI rahI chuM, zaramahIna banIne huM bolI rahI chuM, asatI, pApI, savahIna ane svAmI pratye verabhAva dharAvanArI mane vAraMvAra dhikkAra che kharekhara, zarama ane vinayapUrNa saMdezAne mArA pratye mokalatA evA kuja rUpadhArI mArA svAmI nala ayodhyA nagarImAM rahela che. je mArA mAtA, pitA, athavA to anya koI paNa vyakti mArA pratye nehabhAva dharAvatI haga te mAruM A kArya Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra48 ] zrI damayaMtI caritra : rakaMdha cho. sarga sAtame. zuM AvI rIte aTakI jAta? kharekhara, huM AkAzathI paDI chuM ane pRthvIe mane jhIlI che. nirjana vanamAM huM raDI rahI chuM. mArA duHkhamAM kANuM bhAga le che? mArA duHkhe kANu duHkhI bane che? malina buddhivALA puruSonA pUrva pakSanI jema mArA kuTumbI janene, "je kuja rUpadhArI pArake ghare dAsapaNuM kare te nala kema saMbhavI zake?" Avo vicAra ucita nathI. vividha prakAranA AzcaryothI vyApta A vizvamAM prANIone mATe kadI kalpanAmAM paNa na AvI zake tevI ghaTanA zuM banatI nathI? arthAta A jagatamAM sarva kaI ghaTanA saMbhavI zake che. yayAti rAjA yuvAna hovA chatAM (zukrAcAryanA) zApathI vRddha banI gaye, nahuSa rAjA (agatya muninA) zApathI sapapaNane pAmyuM hatuM, sanaskumAra cakravatI (rUpanA ahaMkArathI) kuSTha rogI banI gaye hato ane viSNue mohinI(strI)nuM svarUpa dhAraNa karyuM hatuM, brahmA gadaMbha(gadheDA)nA mukhavALA banyA hatA, zaMkara (paMDha) napuMsaka banyA hatA, iMdra hajAra netra(chidra)vALo paNa doSita banyuM hatuM, zukrAcArya eka AMkhavALA(kANA) banyA hatA, vizvAmitra ane viziSTa doSita banyA hatA te pachI nalarAjA kuja bane temAM mahApuruSo kema mUMjhAI jatA haze ? arthAt te paNa saMbhavI zake tevI ghaTanA che. sUma buddhivALI strI sivAya kone AvA prakAranuM jJAna thAya ke mArA rAjyabhraSTa svAmI zleSTha vyaktinuM paNa dAsatva svIkAraze. pUrve durvAsA RSinA zApane kAraNe I strI rahita nahoto banya? ane suratha vigere keTalAya rAjA zuM duHkhI nahotA banyA? sAgaranA mojAMonI sAthe vasavATa karavAthI vRddhi pAmelI, caMcaLa banelI sAgaranI putrI lakSmI, thAkI javA chatAM paNa konA gharamAM sthira bane che? arthAta TakatI ja nathI. haju paNa dAnavIra, vilAsI, pavitra, zrImAna, dharmAtmA, vAtsalya guNavALA ane balIjha mArA svAmI naLa ayodhyAnA rAjavI RtuparNanI mitrAcArIthI tyAM rahelA che. vividha prakAranA mArmika vacana dvArA temaja lekavyavahArathI paNa temaNe potAnI jAtane oLakhAvI nahIM. mArA janmasamaye thayela divya vANa, staMbha para katarAela akSarapaMkti, te te prakAranA zakune, svanA ane jJAnI puruSanI vANI A badhuM pAse rahelAnI mAphaka pratIti karAvatI hoya tema jaNAve che kemArA prANanAtha ardhabharatanA svAmI thaze. Aje svapnamAM huM pAMdaDAo temaja phaLothI lacI paDelA, UMcA ane koyalanA dhavanivALA AmravRkSa para caDhI, te atyAre ayodhyA nagarIne viSe mArA svAmI jANavAmAM AvyA chatAM paNa huM zuM karuM? kayAM jAuM? ane kene kahuM ?" A pramANe azru yukta lenavALI, rudana karatI damayaMtIne AzvAsana ApavAne mATe priyaMgumaMjarIe megha-nyAyanI mAphaka samajAvavAnI zarUAta karI. "he putrI ! tuM gaMbhIratAne dhAraNa kara, dInatAne tyajI de, dhIraja dhAraNa kara. * megha-varasAda zarUAtamAM jhINe jhINe varase ane pachI muzaLadhAra varSe tenI mAphaka priyaMgu maMjarIe zarUAtamAM dhImedhIme damayaMtIne samajAvI. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nalane zeAdhI kADhavA mATe priyaMgumajarIe karela yukita. [ 249 ] tane AvA prakAranI sthitivALI joine mAruM vakSasthaLa jANe cIrAI jatuM hoya tema jaNAya che. kubja saMbaMdhI vRttAMta sAMbhaLavA chatAM paNa tArA pitAe tane je rAkI temAM kAraNa che, he putrI ! tuM DAhI havA chatAM paNa kema samajatI nathI ? sAmAnya mANasa paNa AvA saMzayavALA kArya ne na svIkArI zake teA pachI jagatane viSe mukhya, mahAmaLazAlI ane mahAtmA puruSA tA tenA zI rIte svIkAra karI zake ? huM... tArA pitAnA kathanane sa Mmata chuM, chatAM pachu tArA pratyenA snehane lIdhe A prakAranI vicAraNA karuM chuM. "sU pAka rasAinA jJAnathI jo te kubja naLarAjA ja haze teA bhImarAjAnA hukamathI tu jaine te vastunA nirNaya karI Avaze. mRSAvAdI ane chaLa-prapaMcamAM catura evA ApaNe dUta sabhAmAM beThelA RtuparNa rAjAne jaNAvaze ke pitAnI vANIthI zeka rahita anela damayaMtIne AvatI kAle prAta:kALe pharIthI svayaMvara maheAtsava thaze. " A pramANenuM dUtanuM kathana sAMbhaLIne te kubja jo kharekhara nala ja haze teA ahIM tarata ja doDayA Avaze. peAtAnI patnInI pIDAthI pArevA ( kabUtarA ) paNu AkAzamAMthI nIce doDI Ave che. pAra ekendriya hAvA chatAM paNa jatI evI srInI pAchaLa dADhe che ane manuSyA paNa te strIne zeAdhavAne mATe pAtAne e pAMkha hAya te sAruM ema icche che; teA azvavidyAnA kAraNe, dUra dezAMtarathI jo te ApaNA nagare zIghra AvI paheAMcaze te te kharekhara nala ja haze. " 7 mAtAnI AvA prakAranI yuktine svIkArIne, nyUna du:khavALI khanelI damayaMtIe kuzaLa, udAra cittavALA ane maneAhara vezavALA kurabaka nAmanA dUtane ravAnA karyAM. RtuparNa rAjavIne AmaMtraNa ApavAnA bahAnAthI, Ama traNa apAyela nalarAjA pAtAnA svAne lIdhe RtuparNa rAjAne paNa sAtheAsAtha letA Avaze. ahIM tA svayaMvaranuM nAmanizAna paNa nathI. ane hakIkata taddana jUThI ja che; chatAM ApaNA dUtaneA zrama niSphaLa nahIM jAya. vizvane viSe mAnava bhava atyaMta durlabha che, ane virahI naLa pratyenA mAhane kAraNe " huM AvA prakAranA prapaMce karI rahI chuM. " ema hRdayamAM vicArIne damayaMtI svayaM atyaMta zaramAI. zrI mANikyadevasUrie A zreSTha ane nUtana maMgaLarUpa nalAyananI racanA karI, te A puruSAnA karyuM ne zAbhAvavAmAM kamaLa samAna naLAyananA A chaThTho skaMdha saMpUrNa thayA. * pArAne strI pratye ajakha AkarSaNa DAya che. tenA kUvAnI adara strInA mukhanuM pratibiMba paDe che ke tarata ja pAro uchaLe che ane uchaLIne kUvAnI AjubAju khodelA khADAmAM bharAi jAya che. 32 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200S ' skaMdha sAtame. sarga 1 le. s [ kurabaka dUtanuM adhyA nagarIe gamana: damayaMtInA puna: svayaMvaranuM jaNAvavuM: RtuparNa temaja kAjanuM kaMDanapura prati prayANa ] damayaMtIe rahasyane jANanAra kurabaka nAmanA dUtane ravAnA karIne, pitAnI - jAtane, jANe kaMIka duHzikSita hoya tema manathI mAnI. kArya kuzaLa ne catura kurabake ayodhyA nagarIe jaIne, rAjasabhAmAM nyAyAsana para beThelA RtuparNa rAjAne namIne vijJapti karI ke-"svAmin ! atyaMta harSita banela bhImarAjA potAnI putrI damayaMtInA svayaMvara nimitte Apane AmaMtraNa Ape che, mATe Apa jaladI padhAre. he rAjan ! kuMDinapura javAne mATe Aje ja Apa taiyAra thAva, kAraNa ke AvatI kAle prAta:kALe svayaMvara mahotsava zarU thavAne che. he rAjana ! mane ayodhyA tarapha ravAnA karyAne ghaNA divaso pasAra thaI gayA che, mane rastAmAM javara (tAva) AvI javAthI A prakArano vilaMba thayo che, Aje ahIM AvIne meM rAjakArya (bhImarAjAno Adeza) karela che. vyAdhine kAraNe mane je vilaMba thayo che te Apa mApha kare. Apa ApanA manamAM evuM Azcarya na pAmazo ke dikapAlane tyajI daIne je damayaMtI naLarAjAne para hatI te damayaMtI pharIthI kema svayaMvara kare che? nalarAjA mRtyu pAmya chate bhImarAjAnA kathanathI pavitra ane navayauvanavatI devI damayaMtI zAmATe bIjo pati na kare? je bhAgyahIna pUrva pati devagathI mRtyu pAme te zuM rAjakanyAnI yuvAvasthA niSphaLa bane?" A pramANe kurabaka DUtanA vANIrUpI viSathI romAMcita banelA samagra sabhA jANe ke Azcarya, AturatA ane vyAkuLatAthI digamUDha jevI banI gaI hoya tevI dekhAvA lAgI. are ! A zuM kALanuM mAhAsya nathI ? arthAt A kalikALIne ja prabhAva jaNAya che. duHkhanI vAta che ke-sabhAmAM rahelA dareka jaNe bhAgyanA durvilAsIpaNane vAraMvAra dhikkAra Ape !! AvA prakAranuM lake balI rahya chate, tu paNa rAjA AzcaryamAM garakAva banI gaye chata, stutipAThake mona banI gaye chata, saMgIta baMdha thaye chate, vArAMganAo stabdha banyuM chad, dvArapALa zAta banI gaye chate, rAjakArya baMdha thaI gaye chate, pUrvamAM kadI Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - damayaMtInA punaH svayaMvaranA samAcArathI nalanI asvasthatA. nahIM sAMbhaLela, na saMbhavI zake tevuM, atyaMta najIkanI mudatavALuM ane hRdayane pIDanAruM evuM A vRttAMta kurabaka DUtanA mukhethI sAMbhaLIne naLarAjA zvAsa rUMdhAvAne kAraNe jaDa je banI gaye. bAda jaldI kuMDinapure pahoMcI javAnA zIghra AzayavALA RtuparNa rAjAe te dUtane yogya InAma ApIne rAjasabhA visarjana karI. khinna cittavALA kubaDAe paNa pote jaIne kurabakane pUchayuM tyAre mastakane dhuNavatA te catura dUte jaNAvyuM ke "damayaMtIne svayaMvara avazya thavAne ja che. ATalA samayamAM te kuMDinapuramAM karaDe rAjAo AvI pahoMcyA haze. je koI A svayaMvara mahatsavamAM nahIM jAya te nirbhAgI jANo ane je jaze te bhAgyazALI mAne, kAraNa ke bIje kaye sthaLe damayaMtInuM mukhadarzana thaI zake? kAmadevanA pAza(phAMsA) sarakhI ane pitAnI pratijJAnA pratIka sarakhI puSpamALA te konA kaMThamAM paherAvaze te ame jANatA nathI." kurabakanI upara pramANenI vANIrUpI vAyuthI mULamAMthI ja ukhaDI javA chatAM paNa nala je ke sthiratA guNane kAraNe pRthvI para paDI na gaye, paraMtu tenuM mana vRkSanI mAphaka dhrujI UThayuM. damayaMtInA parAga mukhapaNane sabhyaprakAre vicAratAM nalarAjAnuM citta, krodha, zeka, kAma, unmAda-ghelachAthI bharAI gayuM. hajusudhI sUrya bhagavaMta niyamita udaya pAme che, caMdra paNa Uge che, pavana vAya che, agni bALe che, varasAda varase che, vAveluM Uge che, samudra maryAdAmAM che, pRthvI sthira che ane A samagra vizvamAM dareka vastuo pitApitAne yogya sthAna-maryAdAmAM rahevA chatAM paNa bhImarAjAnI putrI damayaMtIne vicAraviparyaya saMbhaLAya che. pUrve sura temaja asuronI samakSa, svayaMvarane viSe mane paraNIne atyAre pharIvAra svayaMvara karatI damayaMtInuM zarIra mane vajanuM baneluM jaNAya che. te hadaya! atyaMta duHkhanI vAta che ke-kAmadevarUpI dAvAnaLe bhImarAjAnI gaMgA sarakhI damayaMtInA zItaLa jaLane dagdha karyuM. are! mane mRtyu pAmela jANIne duSTa bhImarAjAe pitAnA sukhane mATe A dAnazALA sarakhe svayaMvara zarU karyo. kharekhara, huM jIvatA hovA chatAM, bhImarAjAe kAgaDA sarakhA bIjA rAjAone mATe viSathI lepAyela bhajana sarakhI damayaMtI nirNata karAI che. dADhImUcharUpI kesarAnA samUhavALA ane azrudhArAothI siMcAcela mukharUpI kamaLAthI huM pRthvIpIThanuM pUjana hamaNAM karIza arthAta yuddhane viSe paNa rAjavIone haNane tenA mastakethI huM bhUmibhAgane bhUSita karIza. kezarIsiMhanI kezavALI ane takSaka sanI pheNamAM rahetI maNine jema keI paNa grahaNa na karI zake tema satvazAlI ane jIvatAM evA mArI priyAne grahaNa karavAne keNa IcchI zake tema che?" A pramANe vicAraNA karate kuja pharIthI rAjamahelamAM gaye. kAryanI atyaMta ciMtAvALA prANune kAryanI siddhi vinA zAti kyAMthI maLe? Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - [ ra5ra ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha sAtamaH sarga pahelo. | RtuparNa rAjAe tene kahyuM ke - "he mitra! tAruM svAgata che-tuM bhale Avyo. mArA eka bhAMgI gayelA mane rathane te pUrNa karI damayaMtInA svayaMvara mahotsava prasaMge prAta:kALamAM kuMDinapuramAM kaI rIte pahoMcI zakAya? te tuM mane kahe, tema ja eka ja 2thadvArA ApaNe zIdhra kaI rIte jaI zakIe te paNa jaNAva. ApaNuM satya bhale thoDo samaya bAda kuMDinapura Ave; paraMtu mArI IcchA koIpaNa prakAre svayaMvara mahotsava prasaMge kuMThinapura pahoMcI javAnI che. "zuM koIpaNa prakAre nala pragaTa nahIM thAya?" AvA prakAranuM kotaka mane ahIM (sthira) rahevA detuM nathI; athota keIpaNa hisAbe kuMDinapura javAnI mArI utkaTa IcchA che." muje pratyuttaramAM jaNAvyuM ke-"he rAjan ! Apa je kaho cho te satya che, kAraNa ke damayaMtIne meLavavA mATe mUrkha rAjavIo giTa saMtApa pAmI rahyA che. ekale, kRpadIna, napuMsaka, huM Tho athavA to kubaDe e nala jIvato haze tyAM sudhI potAnI priyAne koine paNa hastagata nahIM thavA de. strIne mATe je nala mRtyu pAmyA chatAM paNa pAcho Ave. bharamIbhUta banavA chatAM paNa jIvate thAya, te nala potAnI strIne parahastamAM jatI sahana karI zake kharA? je Apane svayaMvara mahatsava prasaMge javAnI prabaLa IcchA hoya te he rAjana ! jaladI taiyAra thAo, nirarthaka samaya na gumAve. azvavidyAne jANanAra nalanA sArathi evA mArI tamArI pAse hAjarI heine, gya azvanI prAptithI A pRthvIpIThane viSe kaMIpaNa dUra nathI. sUryodaya na thAya te pahelAM bherIono avAja thaye chate tamane rathamAM besArIne kaMDinapura laI javAnI mArAmAM zakti che. " kujanuM A pramANenuM kathana sAMbhaLIne RtuparNa rAjAe tene pitAnA hastadvArA pakaDIne, pitAnI azvazALAmAM laI jaIne muzkelIthI maLI zake tevA azvo batAvyA. vividha kSetramAM janmelA, judA judA varNavALA, saMbhALapUrvaka keLavAyelA yuvAna azvo kujene pasaMda paDyA nahIM. "tejasvIpaNAmAM pataMgIyA sarakhA, javarUpI kASThane khAI javAmAM dAvAgni sarakhA, pitAnA svAmIne pITha para vahana karanArA A azvarUpI pazuothI zuM thaI zake ? " A pramANe bolatAM ane sarvatra nirIkSaNa karatAM catura kubaje karoDe azvo paikI eke azvane pasaMda karyo nahIM. bAda, haSAravadhArA darathI paNa potAnI jAtane jaNAvatAM be sAmAnya azvone muja na thrahaNa karyA. Azcarya pUrNa RtuparNa rAjAnA dekhatA chatAM muje te baMne ane rathamAM joDAyA ane pote hAthamAM cAbaka lIdhe. baMne bAju cAmara dhAraNa karanAra be sevaka, chatrane dhAraNa karanAra, gIdhara (tAMbala ApanAra), rAjA RtuparNa ane kunjaA pramANe cha jaNa svecchApUrvaka rathamAM beThA. sAgaranA jaLamAM gADha saMdhyA raMgavALA sUrya DUbI gaye, dizArUpI strIoe gADha aMdhakArarUpI pacheDe oDhI lIdhe ane nakSatra Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalIne pazcAtApa ane kulinapuramAM Agamana. [ 253] rUpI lecathI AkAza nalarAjAnI ceSTAne sArI rIte joI rahyuM hatuM tyAre RtuparNa rAjavI dhIme dhIme pitAnA nagara ayodhyAnI bahAranA pradezamAM pahoMcyA. bhayanI AzaMkA rahita banelA haraNIyAvALA, svecchApUrvaka vicaratA ghuvaDa pakSIvALA, vani rahita pakSIovALA, gADha vRkSavALA, dhvaniyukta mayUra samUhavALA vanane viSe rathamAM beThelA teone paraspara mINa vArtAlApa zarU thaye. hajI te mAtra rAtrinuM eka ja muhUrta pasAra thayuM che, mastaka para tArAo dekhAya che, pRthvIpIka gADha cAMdanIthI chavAI gaI che, zItaLa sugaMdhI pavana vAI rahyo che, cAre bAju gAye vicarI rahI che, sarpa temaja nakulAdinA vicaraNa mATe A samaya zreSTha che-e pramANe rathamAM beThelA teo paraspara vArtAlApa karavA lAgyA. sarga bIje. [ kanjanI kuzaLatAH kalinuM pragaTa thavuM kaThinapuramAM Agamana ] gatapaNu rAjAe kujane jaNAvyuM ke-"azvone jadI hAMka. lIlAmAtramAM kaMI ~ basa yojana dUra pahoMcAze nahIM. " javAbamAM jaNAvyuM ke-- "he rAjana ! sArathI tarIke chuM eTale Apane kheda pAmavAnI jarUra nathI, ghoDAone hAMkatA evA mArA mATe pRthvI hastatala( hAthaveMtamAM ja che. kuMDinapura zA hisAbamAM che? tyAM te eka pahora mAtramAM pahoMcI zakAya? a hAMkavAmAM mAre pramAda kAraNabhUta che, je tamane avizvAsa upajAvI rahyo che." pachI pite sajaja thaIne, "ApanI IchA have pUrNa karuM chuM." ema bolatAM kunja, cAbuka UMce karIne, lagAma chUTI mUkIne, ane hAMkI mUkyAM. te ratha vegapUrvaka cAlyA tyAre pRthvItala, parvata, khINe, dhrujArI, retI, nadIo, nadIpradeza, tRNa, latAo, sthaLapradeze, jaLamArga, UMcuMnIcuM sthaLa, pavanaprerita meghanI mAphaka, kaMI paNa jovAmAM AvyuM nahIM. te ratha cAlatuM hatuM tyAre pRthvI jANe pharatI hoya, dizAo sanmukha AvI rahI heya, AkAza vistRta banatuM hoya ane parvate jANe dUra pheMkAtA hoya tema jaNAtuM hatuM. "jaLane viSe vahANa, zIdhra pheMkAtuM bANa, vAyu temaja nidrAne viSe capaLa mana- A sarvanI gati karatAM paNa A rathanI gati apUrva che. A sArathi pUrve je Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 254] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 7 ma. sage bIjo. nathI temaja sAMbhaLyo paNa nathI." A pramANe vicAraNA karatAM hatuparNa rAjAnA mastaka parathI sAphe, rathanA tIvra vegane kAraNe, ciMtAnI sAthesAtha acAnaka bhUmipradeza para paDI gaye. te sApha laI levAne mATe kunjane ratha aTakAvavAne mATe rAjAe jaNAvyuM tyAre teNe hAsyapUrvaka kahyuM ke "tamAre sAre atyAre pacIza ejana jeTale dUra paDyo che. je mArI IcchA pramANe azvonI prApti thaI hata te ApaNA rathanI gati bamaNuM heta. Apa have sAphA saMbaMdhI vyAkuLatA tajI de, kAraNa ke ApaNe vidarbha dezanI lagolaga AvI pahoMcyA chIe." kujanuM AvuM kathana sAMbhaLIne Azcarya pAmelA kAparNa rAjAe hAsyapUrvaka kahyuM ke-"pAchA vaLatAM huM tane kAIka kotuka batAvIza. dareka prakAranA padArthonI gaNatrI lIlAmAtramAM karI zakuM chuM. atyAre te saMbaMdhI parIkSA karavAmAM nirarthaka kALakSepa thAya." RtuparNa rAjAnuM AvuM sUcana sAMbhaLIne, vidyAnA Icchuka nale, kALakSepanA bhayano tyAga karIne, te saMbaMdhI hamaNAM ja parIkSA karavAne mATe taiyAra thaye, eTale kujathI prerAyelA RtuparNa rAjAe koIeka behaDAnA vRkSanA phaLanI saMkhyA ekasaTha hajAra darzAvI. pachI muje rathamAMthI UtarIne, behaDAnA jhADane pAdaprahAra karIne, tenA uparanA sarva phaLo nIce pADyA. te vakhate te vRkSanA madhyabhAgamAMthI keIeka bhayaMkara AkRtivALa, muzkelIthI jovA lAyaka, dudhavALA, hInabhAgI ane durbala puruSa bahAra nIkaLyo. te puruSa je ke pUrve dIrgha kAyAvALo hato chatAM atyaMta laghu-laghu banIne chevaTe kaNa-pramANa jevaDo banIne hAtha joDIne Ubhe rahyo. nale tene krodhapUrvaka pUchayuM ke-"tuM koNa che?" eTale mastaka namAvIne gaddagadda vANIthI te kahevA lAgyo ke-"he rAjana! huM dIna chuM. he dayALu! mArA para krodha na karo. he pavitra kItivALA! khinnatAvALA mane zAMtabhAvathI nIhALe. jeNe tamAruM rAjya harI lIdhuM, jeNe tamane ghUta ramavAnI kubuddhi ApI, je tamArI priyA damayaMtInA tyAgamAM kAraNabhUta banyo ane jeNe tamane AvA prakAranA saMkaTamAM nAkhyA te huM durAtmA, durAcArI ane bhayaMkara kali chuM. samasta devenI samakSa meM tamArA vadhIne mATe pratijJA karI hatI. lAMbA samaya sudhI tamArA dehamAM rahIne tamAre nAza huM na karI zakyo eTaluM ja nahIM paNa tamArA dhiryane paNa nAza na karI zakyo. kharekhara, A satya hakIkata che ke-durjane kadIpaNa sajajanonA pairyane haNuM zakatA nathI. sAgarane viSe niraMtara baLavA chatAM vaDavAnala sAgarane zuM karI zake? rAjayathI bhraSTa thavAthI cAmUDha banelA tame koIpaNa sthaLe dInatA darzAvI nahIM temaja nityakarmone paNa tyAga karyo nahIM. sahanazIlatA, dAna, saMtoSa, satya guNavALA ane pArakAnA dravyane nahIM cAhanAra tame divase vyatIta karyA che. AkAMkSArahita, IrSyA vinAnA, keInI paNa hiMsA na karanAra, niMdA nahIM karanAra temaja duHkhane viSe paNa sahanazIlatAvALA ApanA jevA anyane keIpaNa sthaLe meM joyela nathI. sUyo kadApi Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuMDinapura AvI paheAMcela RtuparNa temaja naLa rAjavI. [ 255 ] khALatA nathI, samudro maryAdAnA tyAga karatA nathI ane sAmarthya zALI vyaktie sahanazIla hAya che; tethI ja kharekhara A vizva TakI rahyuM che. he rAjana! tamArA zarIramAM rahevA chatAM paNa huM kaMi paNa karavAne zaktimAnlR thai zakayo nathI. phakta damayaMtInA zAparUpa agnithI maLI rahyo chuM. AvA prakAranI lAkhA pIDAthI huM lagabhaga mRtyu pAmavA jevA thai gayA chuM ane jIvavAnI icchAthI ApanA dehamAMthI bahAra Avye chu. he mahArAja ! du:zikSita mArA ayeAgya vartanane Apa mApha karI. huM vIrasena rAjAnA kuLamAM zreSTha evA naLarAjA ! ApanuM caritra na kaLI zakAya tevuM che. pratijJAbhaMgavALA mAruM svargamAM devene viSe sthAna nathI, eTale A baheDAnuM vRkSa ja mArA zaraNabhUta che. je kAI A baheDAnA vRkSanI chAyAneA Azraya leze tenA kalyANune huM... harI laIza, parantu je keAI tamArA nAmanuM smaraNa karaze tene cheDI daiza-tene upadrava nahIM karuM vadhAre zuM kahu? je sthaLe tamArA nAmanuM smaraNa karavAmAM Avaze te sthaLamAMthI, jema agnine dekhIne siMha dUra nAzI jAya tema huM cAlyA jaiza." upara pramANe melIne kali tarata ja aMtardhyAna thaI gayA ane hRdayamAM Azcarya pAmela ane mukha para hAsya darzAvatA ku zAnta UbhA rahyo. pachI tatkALa utpanna thayela buddhi, puruSArtha ane caturAIvALA rAjA naLe, jANe bhAra ochA thaI gayA hAya tema peAtAnA dehane halakA mAnyA. te vakhate haMmezanI Teva pramANe potAnA baMne hastathI jaldI aheDAnA vRkSanA phaLa gaNatAM, je pramANe RtuparNa rAjAe saMkhyA kahI hatI te pramANe sakhyA (61 hajAra) thai rahI. pachI kubja RtuparNa pAse akSavidyAnI mAgaNI karI jyAre RtuparNa rAjAe avidyAnI mAgaNI karI. zIghra sAdhita maMtravALA ane parasparanA vizvAsathI Azcarya pAmelA te banne vegapUrvaka prAta:kALamAM DinapuranI atyaMta najIka AvI paheAMcyA. atyaMta Azcarya pamADanAra te ane nRpatine (RtupaNu tathA nala ) joIne sU bhagavata pazu, peAtAnA rathamAM besIne, bhedI zakAya tevA aMdhakArane kAraNe duni jevA banelA AkAzapathamAM svecchApUrvaka AvI pahoMcyA. svayaMvara-maheAtsavane lagatAM utsavarahita kuDinapurane joine RtuparNa rAjA atyaMta vyAkuLa khanI carcA, jyAre naLa rAjavI harSa pAmyA. nagaranA najIkanA pradezamAM AvI paheAMcanAra rAjAonA kAIpaNa prakAranA nivAsasthAne naheAtA, zahera paNa vAjiMtrAnA dhvani vinAnu hatuM, kaMi suMdara paNa naheAtu temaja zAbhAvihIna paNa kaMi nahAtu parantu Dinapura nagara svabhAvathI pUrvanA jevuM ja hatuM. " ahIM svayaMvara-mahAtsava thai gayAnA kAipaNa cihno jaNAtAM nathI, temaja Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 256 ] bhaviSyamAM thavAnA paNu kAi lakSaNeA jaNAtA nathI. kharekhara, prapa McI kRtanA vacanAthI ApaNe ThagAyA chIe, athavA te A kaI jAtane hAsyAspada prasaMga banyA che? have A sthaLe ApaNe zuM karavuM? kAraNa ke A na khanI zake tevI ghaTanA banI che. A viSayamAM bIjA mANasAne pUchatAM paNa zarama Ave che. sAkSAt ahIM AvI paheAMcelA ApaNe bIjuM zuM karI zakIe ? jaldI rAjamahele pahAMcI jaie. ' A pramANe RtuparNa rAjA khelI rahyo hatA tevAmAM kurUpadhArI ane kalirahita banelA nala rAjAe, pUrva dizAnA daravAjAmAM dAkhala thaine, jaldIthI AgaLa jaIne, " A sAmarthya - zAlI kaiAzala dezanA rAjA RtupaNuM AvI pahAMcyA che " ema jaNAvyu. zrI damayaMtI caritra H skula 7 mA. : saga trIjo. sarga trIjo. [damaya`tI samIpe kurUpe nalanuM Agamana, ] Tune) 2 1 + mAtra eka rathadvArA RtupaNuM rAjAne aNudhAryA Avelo sAMbhaLIne bhImarAjA Maris Kaxmi ina- A zuM haze ? " e pramANe ekadama vismaya pAmyA. zreSTha kIrtinA sAgara samAna, svabhAvathI ja nirmaLa AzayavALA bhImarAjA, saMbhavI na zake tevA sro-prapoMcane sArI rIte jANI zakayA nahi. " zuM zatrusamUhathI RtupaNuM rAjA hAMkI kaDhAyA haze ? athavA te zatru rAjAe para vijaya karavAne taiyAra thayeA haze ? vagara AmatraNe AvA mahApuruSo cAlI nIkaLatA nathI. bhale, je haze te jaNAi Avaze " ema manamAM vicArIne temane praveza karAvavAne mATe purAhita sahita potAnA putra damanane bhImarAjAe Adeza karyAM. vidhipUrvaka Atithya karAyela ane praveza karatAM RtuparNa rAjAnI sAme zrImAn ane sajjanAneA satkAra karanAra bhImarAjA gacA ane praNAma karatAM tene AliMgana ApIne, yuktipUrvaka Asana para besADIne, kuzaLa samAcAra pUchavApUrvaka vidhipuraskara temane AdarasatkAra karyo. gheADA samaya mAda bhIma rAjAthI rajA apAyela RtuparNa rAjAe bhImarAjAnA sevakAe batAvela maneAhara rAjamahelamAM nivAsa karyo. mahelamAM vizrAma karela, damayaMtInA svayaMvarane jovAne Atura, mISTa vANI khelanAra Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLanI khAtrI mATe kezinInuM mokalavuM. [ 257 ] RtuparNa rAjavIne, bhImarAjAnA mahAmAtye AvIne praNAmapUrvaka vijJapti karI ke-"kharekhara, harSanI vAta che ke sUryavaMzanA AbhUSaNa samAna A5 atre padhAryA tethI ame kRtakRtya thayA chIe. Ajano amAro divasa kharekhara dhanya che. ApanA ahIM AvavAthI mAtra bhImarAjA ja harSita banyA che eTaluM ja nahiM paNa puNyazALI banyA che. phakata cAmara ane chatra dhAraNa karanAranI sAthe, rAtrie prayANa karIne prAta:kALe Apa je ahIM AvI pahoMcyA te kene vismaya nathI pamADatuM? dudevane kAraNe koIpaNa jAtanI mahAna Apatti ApanA para AvI paDI hoya tema jaNAtuM nathI kAraNa ke lakSamIrUpI latAne vikasita karavAmAM upavana sarakhuM ApanuM mukha te hakIkatane spaSTa kahI rahyuM che, to ApanA ahIM AgamanamAM bIjuM koI kAraNa jaNAya che, jethI Apa svayaM ahIM padhAryA cho. dUtadvArA sAdhI zakAya tevA kAryomAM rAjAo pote prayatnazIla banatA nathI. Apa ni:zaMka rIte jaNAvo ke-managamatA atithi sarakhA Apa sUryavaMzI rAjavInuM kayA prakAre Atithya karAya ? " kujanA mukha tarapha daSTi pheMkatA RtupaNe te maMtrIzvarane jaNAvyuM ke-"kharekhara, mahApuruSane sarva prakRtithI ja parAdhIna hoya che. he maMtrIzvara ! tame ciMtA na karo, mane keIpaNa prakAranI nyUnatA nathI. mahArAjA bhImanI mArA pratye pUrNa maherabAnI che. Adhi temaja vyAdhithI rahita che, ane ahIM AvavAnI utkaMThAvALo huM mAtra bhImarAjAne namaskAra karavA mATe ja kuMDinapura Avyo chuM. kubera ane zaMkaranI mAphaka ame baMne rAjavInI prIti rUpAMtara (vikRti ) na pAme tevI thAo, dakSiNa sAgarathI prAraMbhIne himAlaya sudhInI pRthvI, eka bIjAnA AgamanathI jANe eka ja sAMkaLathI baMdhAI gaI hoya tevI thAo." A pramANe RtupaNe jaNAvyuM tyAre tAMbUla laIne, tene namaskAra karIne maMtrI gayo eTale bhImarAjA paNa atyaMta prItibhAvavALA banyA. - kujanI sAthe tathA prakAre AvelA RtuparNane sAMbhaLIne mAtA sahita damayaMtI manamAM Azcarya pAmI "he mAtA! A kubsa cakkasa tamAro jamAI che. te jaNAvela divasanI pachI mAtra eka ja rAtri pasAra thaI che. phakta vidyAdhara ane nalarAjA sivAya RtuparNa ke bIjo koI paNa azvavidyAne jANatA nathI." mAtA kahe che ke -"he putrI ! tuM je kahe che te sAcuM che. mArA jamAI AvI pahoMcyA che, paraMtu muja rUpano avazya nirNaya karavo joIe, to RtuparNanA sevaka banelA temanI pAse jaIne, vividha prakAranA upAyo dvArA kezinI te saMbaMdhI nirNaya kare" pachI damayaMtI ane priyaMgujarIthI pharamAvAyela, marmane jANanArI, kAraNapurasara dAsI banelI vidyAdharI kezinI tyAM gaI. teNInA DAbA netranI baMne pAMpaNe pharakavAthI Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 58 ] zrI damayaMtI caritra : 75 7. sarga trIjo, teNIe nizcaya karyo ke -"mane avazya nalanI prApti thaze." pitAnA hastanI AMgaLIe iMdrasenane vaLagADIne, saprayojana AvatI teNane kurUpa nale joI. "sudeva mAraphata mArI sUryapAka rasavatI saMbaMdhI vRttAMta jANIne damayaMtIe banAvaTI (kutrima) svayaMvara saMbaMdhI prapaMca karyo che. kharekhara, damayaMtIthI huM temaja tuparNa rAjA baMne chetarAyA chIe. damayaMtIe mArI avavidyA paNa prasiddha karI dIdhI. nirarthaka utkaMThAvALe jatuparNa ane niSphaLa reSavALe huM A pramANe ame baMne, DALIthI bhraSTa banelA vAnaranI jema teNInI hAMsIne pAtra banyA chIe. damayaMtIthI mokalAyela kezinI kharekhara AvI rahI jaNAya che. idrasenane joIne mArI baMne AMkho azruthI bhIMjAI rahI che. putranA darzana thavA chatAM paNa jenA hRdayamAM nehAvega pragaTatA nathI tevA vajanI jevA hRdayavALA, bhayaMkara, muzkelIthI bhedI zakAya tevA ane puruSamAM adhama mane dhikkAra ho ! A pramANe kunjarUpa nala vicAraNA karI rahyo hato tevAmAM kezinIe AvIne IMdrasenane pahelAM atuparNa rAjAne namaskAra karAvyo. "are! A kene putra?" ema jyAre RtuparNa rAjAe pUchayuM tyAre kezinIe jaNAvyuM ke -"he rAjana ! A bALakane pitA, zatruone pralayakALanA agni sarakhe nala rAjA che." pachI katapaNe te bALakane premapUrvaka gADha AliMgana ApIne, pitAnA zarIra paranA AbhUSaNe utArIne tene paherAvyA. "A mArA svAmI nalane putra che." ema bolatAM kuje paNa tene chAtI sAthe dRDha rIte cAMpIne, mastaka para cuMbana karyuM. RtuparNanA mahelamAM bhImarAjAnA uparIoe, tene mATe anAja, zAka, dUdha ane dahIM tathA aneka prakAranA rasoDAnA vasANA(masAlA) taiyAra karI, RtuparNane pUchayuM ke -"ApanI pAse koNa rasoyo che?" jyAre potAnI jAtane rasoyA tarIke jAhera karato kuja rasoI mATe taiyAra thayuM. te samaye kezinInA IzArAthI kaI paNa vyaktie kujane pANI, agni ke kASTa na ApyA. sudevanA kahevAthI devI damayaMtIe jANyuM che ke-kuja e ja naLa che, kAraNa ke tamArI sUrya pAka rasoI prakhyAti pAmI che, te che kubaja ! hamaNuM tuM zA mATe sUryapAka rasavatI banAvato nathI ? amane paNa tamAruM darzana karavAnI ghaNA samayathI utkaMThA hatI. he kezalanA savAmI RtuparNa rAjavI ! tamArI sAthe Ave aNadhAryo meLApa thavAthI "tame atre AvyA cho " e prakAre huM damayaMtIne jaNAvIza." upara pramANe svajana( damayaMtI )nA saMbaMdhane buddhipUrvaka sUcavatI kezinIthI preraNA karAyela muje sUrya pAka rasAI karavAnI zarUAta karI. varuNa devanA varadAnathI prApta thayela jaLathI bhejana padArthone Adra (bhInA) banAvatA ane sUryanA kiraNothI agni Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ku-rUpa nalanu damayaMtInA mahele Agamana. [ 259 ] pragaTAvatA naLe rasAi taiyAra karI. khAda, " huM iMdrasena ! tArA pitA naLa sivAya kAipaNu khIjI vyaktie AvI rasAi pUrve karela nathI, mATe tuM thADI cAkha. " e pramANe kezinIe IMdrasenane jazuAvyuM. pachI kubje patarAvalImAM pIraselA kaMika bhrAjya padArthane laIne kaeNzinI kramaya'tI pAse gai. putra pratyenA vAtsalyabhAvane temaja kukhaDA saMbaMdhI vRttAMtane jaNAvIne kezi nIe damayaMtInI samakSa AzcayapUrvaka te rasAi batAvI. eTale pUrve khAdhela raseAi sarakhI te rasAIne cAkhIne damaya'tIe jaNAvyuM ke-- AvA prakAranI raseAi banAvanAra te kubja avazya naLa ja che, jo bIjo meru saMbhave, trIjI pakhavADiyuM khanI zake, cAthA prakAranA agnithAya, pAMcamA veda bane, chaThTho kalpavRkSa thAya, sAtamA Rtu sabhave, AThamA svara thAya, navamA kulAcala thAya, dazamA rasa ane, agiyAramA dipALa thAya, bAramA rudra bane, teramA sUrya thAya, codamA kubera ane, padara pUrvI thAya, sALa nidhi thAya athavA paramAdhAmI devA thAya, sattaramI kaLA thAya arthAt sattaramI jAti thAya, aDhAra ke ogaNIzamA prakAranA pAnna thAya. A pramANe na ghaTI zake tevI vastuo kadAca saMbhave-khane, parantu naLa sivAya koIpaNa vyakti sU pAka rasavatI banAvI zake nahIM. kharekhara A kubja pAte naLa ja che. vadhAre kahevAthI zu' ? " A pramANe khelatI damayatIne priyaMzumaMjarIe utsAhapUrvaka kahyuM ke--" he putrI ! jo kujjane viSe tArA naLa saMbaMdhI niNaeNya ja che te! hamaNAM tene tArI samakSa lAvavAmAM Avaze. pachI, game te prakAre tene pratyakSa karavAne tuM zaktimAna thaiza. " A pramANe mISTa vANI melIne bheAjana karyA bAda, vizALa mativALI priya*guma jarIe bhImarAjAnI AjJA laIne, kujarUpadhArI naLane lAvavAne mATe vinayazALI tema ja nItimAna ane suzIla kaMcukIne Adeza karyo. dd " nalarAjAnA sevaka A kubjhane damaya'tI, vAtsalyabhAvane kAraNe jovAne icche che tA tene mAkalA. " A pramANe kacukIee RtuNu rAjAne vijJapti karIne kuJjane damayaMtInA mahele laI gayA. asAdhAraNa svarUpavALA, peAtAnA suMdara dehanI mAphaka duzmanAne kAbUmAM rAkhanAra, atyaMta ujjavaLa kamaLa jevA netravALA, atyanta haSa ApanAra ane vIra evA naLa damayaMtInA mahele pahAMcyA. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 260 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 7 mo. sarga cothe. sarga ceAthe. che [damayaMtI ne kujane paraspara vArtAlApa.] 1 rananA siMhAsana para beThelI, cAmarothI vIMjhAtI priyA damayaMtIne nale acAnaka . damayaMtIne nirakhate ane daDha saMbhramavALe naLa caMcaLa premane ekadama aTakAvavAne zaktimAna thaI zake nahIM. AsanAdi ApavAvaDe AdarasatkAra karatI damayaMtI paNa bhaktipurassara kujane nirakhavA lAgI. "he devI! mAre atyaMta satkAra karavAnI jarUra nathI. Apa beso, huM beTho chuM. ApanA zarIre kuzaLa che ne? he damayaMtI! Ajane prAtaHkALa mArA mATe maMgaLarUpa bane che, ke jethI meM ApanA darzana karyAM. he devI ! tame mArA svAmI naLanI prANapriyA cho. tathA prakAranA rAjavI naLane paNa tevA prakAranI duHkhada sthiti prApta thaI te anya dInajane paikI koNa e sAmarthyavAna hoya ke je daiva pratye parAkrama dAkhavI zake? arthAt anya sAmAnya vyaktinI te zI guMjAza? he vaidabhI ! tuM jIvatI rahI che eTale jarUra te rAjA paNa jIve che. kharekhara, tAre mahimA manuSyanI kalpanAmAM AvI zake tema nathI. ne pAra karI zakAya tevA dukharUpI sAgarane tuM tarI gaI che te saMbaMdhI tamAre samasta vRttAMta vistArapUrvaka meM sAMbhaLeluM che. " eTale, tirachI najare nIhALatI damayaMtIe suMdara vAkya vaDe sneha darzAvavApUrvaka lAMbA samaya pachI jaNAvyuM ke-"tamArA AvA prakArano prema mArA viSe vahI rahyo che tethI huM mAnuM chuM ke mAruM bhAgya hajI jAgRta che. A pramANe gupta zarIravALA ane dUra rahelA Apa narezvarane naLa tarIke meM jANI lIdhA che ane tethI ja ahIM sudhI tamane kheMcI lAvI chuM. atyAre huM ahIM sUtelI nathI temaja te vanapradeza paNa ahIM nathI, to tame cAlyA javAno prayAsa zA mATe kare che? he nala! have kaI rIte tame jaI zakaze? je tamArA manamAM huM akulIna, kadarUpI ane apriya heluM te paNa tamAre eka dAsI tarIke mAro svIkAra karavo joIe. he nAtha! dayA kare, kaThinatAno tyAga kare. pitAnA mULa rUpane pragaTa kare ane A kuja paNa tyAga kare. he rAjana ! kAmadevane jItanArUM ApanuM pUrvanuM rUpa kayAM ane atyAranuM A kuja paNuM kyAM? atyAre pArake ghare karAtuM sevakapaNuM kyAM ane seMkaDe rAjAethI thatI A5nI sevA kyAM? Apa ApanuM Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- - - kuja ane damayaMtIno paraspara vArtAlApa. [ ra61] mULa svarUpe pragaTa karaze eTale nAtha yukta banele, rAjAomAM zreSTha IMdrasena pote divijaya karavAmAM samartha banaze. he rAjana! tamArA caraNamAM huM praNAma karuM chuM. he svAmin ! Apa prasanna thAo, duHkhI banatI mAruM rakSaNa kare." A pramANe upAlaMbha pUrvaka, saneha ane dayAthI paripUrNa vANuM bolatI damayaMtIne sAMbhaLIne kujarUpI nala kahevA lAgyo ke-"he devI! A tamAre kaI jAtano unmAda che? huM kayuM che? te tame vicAre. potAnA sevaka samAna A ja pratye A pramANe bolavuM te Apane ghaTatuM nathI. kayAM sUrya ane kayAM khadyota (AgIye)? kayAM meru parvata ane kyAM sarasava kayAM ziyALa ane kayAM siMha? kayAM sAgara ane kyAM khAbaciyuM ? kayAM kalpavRkSa ane jyAM kripAkanuM vRkSa kayAM DhekuM ane kayAM suvarNa? kayAM garuDa pakSI ane kayAM maccharara rezamI vastra kayAM ane dhAbaLo kayAM? draSTine jhera samAna mAruM kadarUpIpaNuM kayAM ane pratyakSa kAmadeva samAna nalarAjA kayAM? he vaidabhI! mArA ane nala rAjA vacce mahadu aMtara che. rAjathI bhraSTa banavA chatAM ane mohavaza banavA chatAM zuM koIpaNa sthaLe AvuM rUpAMtarapaNuM thAya? athota na ja thAya, kAraNa ke tUTI javAthI bhUmi para paDela hAra sarpa banI jato nathI. mArA pratyenI asatya mAnyatAne tyAga kara, tuM prasanna thA, zAMta bana. he vaidabhIM! huM tAre sevaka chuM. mArA pratye tuM keIpaNa prakArane saMdeha na lAva." A pramANenA kuzvanA daMbhayukta vacana sAMbhaLIne damayaMtIe amRtanA kalola jevI vANIthI jaNAvyuM ke "kharekhara, je tuM kuja che ane vAstavika rIte nala nathI to tene sUrya pAka rasavatI kayAMthI AvaDI te tuM kahe he rAjanuM nala! tuM kALa, koNe, hUM ke, kuchI athavA te kuja game te prakAranuM svarUpa dhAraNa karavuM paraMtu meM te tane barAbara oLakhI lIdho che. sAcI rIte meM tamane prApta karyA che. vadhAre kahevAthI zuM? have tame mArI pAsethI chaTakI zakaze nahIM. siMhanI mAphaka ahIM tame khaDyarUpI pAMjarAmAM sapaDAyA che. mArA pratye maherabAnI karo, dayA lAvo, vadhAre pIDA zAmATe ApI rahyA che? he nalarAjA! tame tamArA asala svarUpane pragaTa kare." kamaLa sarakhA netravALI damayaMtInA puSpanI kaLInI mAphaka manahara, nehathI vicitra bhAvavALI ane vinayavALI vANI dvArA aMtaramAM bhedAvA chatAM nalarAjA, samudrane kinAre rahela parvatanI mAphaka dRDha ja rahyo. kalinA ekadhArA roSathI zaramAyela, pharI pragaTI nIkaLelA prIti ane nItivALA nalarAjAnA manamAM pragaTelA citravicitra bhAvanuM vAstavika rIte varNana karavAne kavio paNa samartha thaI zakayA nahIM. pitAne viSe damayaMtIne niSkapaTa, adUbhuta, atyaMta, ati bhavya sanehabhAvane jANavA chatAM paNa nala, pUrve karelA aparAdhanI zaramane aMge pitAnuM svarUpa, suMdara mukhavALI damayaMtIne zIdhra batAvavA zaktimAna thaI zake nahi. - Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra6 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 7 me. sarga pAMcame. sarga pAMcame. (damayaMtIne anazana karavAno vicAra: : kezinI naLane upAlaMbha temaja kunja naLanuM mULa svarUpe pragaTa thavuM.] illiiiiiiiiiiiiiiiiiaa 6 upara pramANenuM damayaMtInuM kathana sAMbhaLIne iMdranI sarakhI kAMtivALA, hadayamAM Tuuuuuuuuuuuu-<< citravicitra bhAvone dhAraNa karatAM naLe pharIthI kahyuM kehe damayaMtI ! he pRthvI paranI sarasvatI! azvavidyA ne sUrya pAka rasAIne kAraNe mArA jevA kubaDA viSe je tane naLanI bhrAMti thaI che te vRthA che. huM nala rAjAne atyaMta vizvAsapAtra sevaka hatuM tethI temaNe premapUrvaka samasta kalAo mane zIkhavI che. pUrve tame mane joyela che, atyAre tame te hakIkata yAda karo. moTA puruSane pUrvanI smRti bahu a9pa heAya che. tamane ahIM rahelA jANune, svAmIbhaktimAM parAyaNa huM tamArI sevA karavAne mATe ahIM Avyo chuM. he catura ! he sarvAMgasuMdarI ! RtuparNa rAjAnI rajA laIne mArA svAmInI patnInI huM sevA karIza." A pramANe kuja nala bolI rahyo hato tyAre, jene saMdeha ne dUra karI zakAya tevI damayaMtIe, kezinI pramukha sakhIo pratye jaIne azru vahAvavApUrvaka kahyuM ke-"je tamane tamArA kuTumbIjananuM prayojana nathI, te pachI jemAM phakta ekale kaThazoSa ja thavAno che evA tamArI sAthenA vivAdathI zuM phala samyapha prakAre tamane pakaDI levA chatAM tame hAthamAMthI zA mATe chaTakI jAva cho? kharekhara, maMda bhAgyavALAnA gharamAM zuM ciMtAmaNi ratana TakI zake? he rAjana! mArA pratye asatya bolatAM vajI sarakhA tamArA viSe mArA sarva prakAranAM upAye nirarthaka banyA che. atyAra sudhI, tamArI AzAne lIdhe huM jIvI rahI chuMhave mane jIvavAnuM kazuM paNa kAraNa nathI. jo tuM nala nathI ane vAstavika rIte muja ja che to mArI hatyAnA pApathI tuM lepAIza nahIM. have huM cAre prakAranA AhAranuM paccakakhANa karuM chuM, jethI mArA A bhava paryApta bane." A pramANe bAlIne caturvidha AhAranA paccakakhANa karavA mATe damayaMtI sajaja thaI tevAmAM zokathI vyApta tene sakhIsamUha acAnaka rudana karavA lAgyA. asAdhAraNa zokakuLa vAtAvaraNane UMcuM mukha rAkhIne jete iMdrasena paNa pitAnA bahena isenA sahita tatkALa karuNa dhvanithI raDavA lAgyuM. te samaye damayaMtInI dAsIoe mastaka Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kezinIne nakSane upAlaMbha ane naLanuM mULa svarUpe pragaTa thavuM. [ 263 ] parathI puSpa tyajI dIdhA; sukharUpI kamaLamAMthI tAMbUla pheMkI dIdhuM; ane zarIranA aMgA pAMgeA parathI AbhUSaNlRAnA paNa tyAga karI dIdhA A pramANe samasta rAjakuLane du:kha-nyAsa joIne bhayabhIta banela kezinIe namra vANIthI kahyuM ke--" huM devI ! A daivane dhikkAra hA! ApaNe thru kahIe ane zuM karIe ? ke kuzeAdarI ! chu tArA mATe paNa AvA prakAranuM mRtyu nirmANa thayuM haze ? te zIlane, kulane, rUpane ane te mahAyazane dhikkAra hA.! kAraNa ke AvA prakAranA saMkaTamAM AvI paDelI damayaMtI mRtyu pAmI rahI che. Aje jagata lakSmIviSNu khanyuM che, Aje pharIthI kAmadeva mRtyu pAmI rahyo che ane mArA sarakhI mada bhAgyavALInI AzA naSTa thai rahI che. traNa leAkane viSe prasiddha evu` A mahAsakaTa AvI paDayuM che; kAraNa ke damayaMtIrUpI mahAteja vinAza pAmI rahyuM che. sa'sArarUpI kyArAne viSe brahmAe hamezAM kula temaja chAyA ApanArI, vRddhi pAmela amRtavela na banAvI hata teA zI jarUra hatI? devI damayaMtInA svAmI nala pahelA te divya svarUpavALA hatA paNa hamaNAM te tenA nAza karavAmAM yamarAja sarakhA banyA che. huM mahAbhAgyazAlI ! Apa kezala dezanA rAjavI RtuparNa sAthe ahIM AvyA che ane tamArAmAM sU pAka rasAi vigere saghaLI kalA jovAya che. 'tame nala ja che!' ema melanArAo paNa zaramAya che, teA paNa buddhizUnya mANasA kayA kayA prakAranI vicAraNA nathI karatA? je kAi buddhimAna che te tA satya vastune samajI zake che, teA paNa mAruM' kathana sAMbhaLIne tame dayALu aneA. "tuM nala ja che. e prakAre je tamane prasanna karavAne icche che tenA pratye tu prasanna thA. tamArA aMta:puranI dAsI kezinInI vANInu ullaMghana na karavuM joIe, A mRtyunA avasara AvI pahoMcyA che, have vilaMba karavA ghaTatA nathI. Aje teA tamArAthI ja damayaMtIne AvA mRtyu-bhaya upasthita thayA che. pAchaLathI paNa aMta:karaNapUrvaka priyA damayaMtInA zAka karIza, te jo tu' kharekhara nala rAjA ja hA teA vagara vilae pratyakSa thA. "" kezinIthI A pramANe kahevAyela ane patnInA mRtyunI zakAvALA kubja peAtAnI jAtane nalarUpe satya jaNAvatA hAya ema e damayaMtI pharI vAra bIjA svAmIne svIkAraze--e prakAre deza-dezAMtaramAM ghare-ghare vAta phelAi gai hatI. "A zuM?" e pramANe manamAM Azcarya pAmelA kAzala dezanA rAjavI RtuparNa pAte ja ahIM AvI pahAMcyA che. phrI svayaMvara karavAnA A prayAsa mArA mATe karavAmAM Avye che ke svecchAthI karavAmAM Avye che te jANavAmAM Avatu nathI. strIone viSe vizvAsa kema rAkhI zakAya? ekalI, svarUpavAna ane zarama vinAnI yuvatI zrI kayA puruSathI AkramaNa karAtI nathI? athavA te te pote ja kayA puruSane bhajatI nathI? teA RtuparNa rAjAne te bhale vare, athavA tA bhale svayaMvara kare. A mane majUra che ane tethI teNInI kAmavAsanA paripUrNa manaze. '' Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 264 ] zrI damayaMtI caritra : ra Mdha sAtamA : sa pAMcamA. kuMjanuM AvA prakAranuM kathana azru sAratI damayaMtI sAMbhaLI rahI hatI. tevAmAM AkAzane viSe jaldI nIce pramANe divya vANI thaI. " he rAjA nala ! have sa karA, bhuvanane viSe satyanA kSIrasAgara samAna ane pavitra kIrtivALA tamAre AvuM khelavuM ucita nathI. traNa leAkane viSe A damayaMtI satIzirAmaNi che. tamArA baMnenA prabhAvane kANu jANI zake tema che ? rAjyathI bhraSTa thavu, viraharUpI vedanA, buddhizUnyapaNuM A badhuM kArya karanAra krUrakI ane pApISTha kali che. te durAtmA kila tamArA puNyane lIdhe jItAyA che ane nAzI gayA che. have pharIthI tamArA mATe maMgalika samaya AvI paheAMcyA che. tamAruM' kalyANa thAo. ' 1 iMdranA upara pramANe AkAzamAM rahelA leAkapAleA khelyA. tuSTa banelA bhagavAna iMdra tane pharamAve che ke--" patnInA zuddha brahmacaryanA pAlanathI samasta Apatti naSTa thaye chate, agnimAMthI zuddha banelA suvarNanI mAphaka tuM tArI patnI damayaMtInA svIkAra kara vacanathI peAtAnI priyAne niSkala'kI ANIne, nalarAjA khuzI thayA ane damayaMtI paNu, peAtAnA svAmI nalanuM AcaraNa kali-prerita hatuM tema jANIne teNIe te mApha karyuM. khAda du:khapUrvaka prApta thayela svAmInA virahane nahIM sahana karavAne kAraNe, damayaMtInA ane caraNamAM namaskAra karavA AvatI sakhIsamUhathI dUra karAyela kuje, bilvaphaLanA DAbaDAne tADIne, karkoTaka sarpa ApelA veSane DhaDha bhujAvALA nakSa rAjAe dhAraNa karyAM. " are ! A tA rAjA nala che, rAjA nala che. kharekhara, hunI vAta che ke ApaNe jaya thayA che, ApaNuM maMgaLa thayuM che. " AvA prakAraneA Ana MdathI masta banelA leAkeAnA dhvanithI samasta rAjamahela vyAsa banI gayA. tyAramAda "huM nala! tuM jaya pAma, jaya pAma. A pramANe uccAraNa karavApUrvaka sugaMdhI puSpanI vRSTi karyA bAda AkAzamAM DhavA ane pRthvIpITha para manuSyae meghadhArAnI mAphaka lAkhA duMdubhIe vagADI, damayaMtInI karADA sakhIodvArA AnaMdanA azrusamUhuthI karAyela AtithyavALA nalarAjA, jema merupa ta para kamalinInA svAmI sUrya birAje tema ratnajaDita suvaNaeN si'hrAsana para birAjyA. dd peAtAnA svAmInA veSane najara sanmukha joine kezinI hu pAmI, damayaMtI peAtAnA svAmIne prApta karIne harSa pAmI, iMdrasena peAtAnI bhaginI sAthe jaldI pitAnA kheALAmAM beThA ane namaskAra karIne sevakaga nalarAjAnI cAre bAju vIMTaLAI vaLyeA. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RtuparNa rAjAe naLarAjAnI karelI prazaMsA [ ra6pa ]. | sarga chaThTho. [kezinInuM pitAnA svAmInuM pIDA dUra karavA vaitADhaya parvata tarapha prayANa.] DowAmaga magaja) )&r ) che jadI pagapALA AvI pahoMcelA bhImarAjAe nalarAjAne namaskAra karIne pote Bxsraem-- pratihArI tarIkenuM sthAna lIdhuM. vikasvara romarAjIvALA dama, damana ane dAnta-e traNe damayaMtInA bhAIo nalane praNAma karIne bheTI paDyA. tyAM AvI pahoMcelA, bhUmine sparza karatAM ane bhImarAjAthI UbhA karavAmAM AvelA tuparNa rAjAe nalane be hAtha joDIne namaskAra karyo. pachI draviDa ane eDa vigere dezanA rAjAo mastakavaDe nalarAjAne praNAma karIne, dara UbhA rahIne temanI sevA karavA lAgyA. te rAjamahelanuM AMgaNuM seMkaDo sAmaMte, nAgarika temaja anya dezanA vAsIothI temaja bheTazuo dvArA vyApta banI gayuM. garuDe ApelA suMdara vastrAbhUSaNane dhAraNa karatA ane apramAdI nala jagatanA daSTirUpI viSane dUra karanAra banyuM. mane chatra dhAraNa karyuM, dama temaja dAnta cAmara vIMjhavA lAgyA ane trAtuparNa rAjavI naLane sthagIdhara (tAMbUla ApanAra) banyA. jevI rIte suvarNanI zebhAne vistAro meruparvata kalpavRkSothI zobhe tema aneka rAjAothI vIMTaLAyela naLa sabhAmAM zobhavA lAge. dAna denAra, rakSaNa karanAra, pitAnA pitA temaja bhAInI mAphaka nalarAjA pratye nagaravAsIoe pitAnA prANothI paNa temanuM kalyANa IchayuM. pRthvInI mAphaka pitAnuM samasta zarIra te vIra naLane arpaNa karavAnI IcchAthI damayaMtI zIdhra zvAsozvAsa levA lAgI. naLanA guNethI AkaSoyela, ane svAgata vidhi jANanArA rAjAo temanI sevA karavAnI IcchAthI judI judI dizAmAMthI niraMtara AvavA lAgyA. vaLI, alpa parivArathI nalanI sevA karatAM RtuparNa rAjAne bIjA rAjAo karatAM adhika sanmAna maLavA lAgyuM. Azcaryajanaka vRttAMtavALA naLanA sAmAnya (maLatAvaDA) svabhAvathI RtuparNa rAjA Azcaryamugdha banI gayA. keIeka divase, pavitra bhaktipUrvaka aneka rAjAothI prerAyelA hatupaNe naLane vijJapti karI ke-"he rAjana! daSTine amRta-siMcana sarakhA jagatanA bhAgyane kAraNe kalirUpI aMdhakArane haNIne caMdra sarakhA Apa pharIthI udaya pAmyA cho, te he rAjana ! tamArI samasta janatA para samAna maherabAnI hovA chatAM "sarvazeSa"nI mAphaka huM * prasAdImAMthI vaheMcatA vahecatA chevaTe je kaI bAkI rahe te "zeSa" kahevAya che. 34 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - zrI damayaMtI caritra H skadha 7 mo. sarga cho. mArI jAtane adhika punyazAlI mAnuM chuM. vAmanAvatAra dhAraNa karIne viSNue balirAjAne pAtALamAM pahoMcADyo hato jyAre kubaja rUpa dhAraNa karIne Ape mane vizvamAM sarvottama banAve che. he deva! tame te tamArA sevakavargane game te prakAre moTAI ja Apo che. kharekhara, aciMtya vartanavALA ApanuM AcaraNa atyaMta manohara che. "prAkAmya zaktine kAraNe dareka padArthomAM potAnI jAtane darzAvatAM tame AvA prakAranI ceSTA karI rahyA cho. tamArA zatruo pratye paNa tamane dveSa nathI, te pachI svataMtra vicaranArA mitrone viSe te dveSa kema hoI zake? A vizvamAM, ajJAnatAne kAraNe karAyele koIpaNa vyaktino doSa e deSa nathI, paraMtu te svAmin ! huM Apane vijJapti karuM chuM ke-he deva ! Apa zIdhra divijaya karavA mATe prayANa karo. sarva rAjAo ane tamArI samakSa rahele huM Apane vinati karIe chIe. tamArA sainyamAM rahelA azvonI kharIodvArA UDelI dhULavaDe dizArUpI strIo, akALe pragaTa thayela phAguna mAsanI kroDAvilAsanI ("dhULI paDavA"nI) zebhAne dhAraNa kare. ApanA darzanathI pragaTela harSAzrunI vRSTi dvArA AryAvartana lekanA bhUmipradezo zAli(DAMgara-khA) UgavAnA nimittabhUta bane." RtuparNa rAjavI dvArA meghagaMbhIra vANavaDe vijJapti karAyela nalarAjAe parvatanI mAphaka dhairyapUrvaka javAba Ape ke-"he ayodhyA nagarInA svAmI tuparNa! tame je kahyuM te sarva mAre karavA gya che, paraMtu huM zrutazIla nAmanA mArA maMtrInI rAha joI rahyo chuM. mahAbuddhimAna te maMtrInA jaladI Agamana thayAbAda ApanuM samagra manavAMchita pUrNa thaze." A pramANe adhyApati tuparNa rAjavIne jaNAvIne vinayazAlI nalarAjA damayaMtInA mahele padhAryA. nala ane damayaMtI vacce bhUta, bhaviSya ane vartamAna saMbaMdhI vividha vArtAlApa thayA. damayaMtIe nalane kezinI saMbaMdhI hakIkata jaNAvI, je vRttAMtane sAMbhaLIne Azcarya pAmela nala hAyapUrvaka paropakAraparAyaNa buddhithI bolyA ke "are! mArI ghAtakIDa, rAjayathI bhraSTa banavuM, vanamAM bhaTakavuM ane sarSathI DasAvuM-A sarva kriyAo sArI banI che. jo tema na banyuM hota te sarSanA viSarUpI vALAne naSTa karanAra A divya veSa mane kayAMthI prApta thAta? garuDanA adhiSThAyakapaNAvALo A suMdara veSa huM tene ApIza, jethI kezino svAmI mahAbAhu kumAra pharIthI belI bane." A pramANe damayaMtIne kahIne, kezinI pAse jaIne teNIne te baheDAnA DAbaDAmAM rahela divya veSa je hato te ApI dIdhuM. vinayI ane aMjali joDelI kezinIe te veSane svIkArIne azruyukta gadagada vANIthI jaNAvyuM ke-"A jagatamAM koIne vAmI, bhartA, pitA, mAtA, bhAI athavA te kaI paNa vajana hoya che paraMtu A pRthvIpIThane viSe te mArA mATe Apa baMne ja sarvasva cho. mArA svAmInI pIDA dUra karavAne mATe mArA caraNe atyAre vaitADhya parvata tarapha javAne atyaMta Atura banyA che, jayAre mAruM mana * ATha prakAranI labdhi paikI "prAkAmya" e paNa eka jAtanI labdhi che. x zAlinA pAkane puSkaLa pANI joie, tyAre ja te vipula pramANamAM pAke che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - kezinIe pitAnA svAmIne karela nirviSa. [ 267 ] te ahIM ja rahyuM che. zaraNe AvelAnuM zaktipUrvaka piSaNa karavuM, vikhUTA paDelAne paraspara meLApa karAvI Apo ane kArAgRhamAM paDelA prANuone mukta karavA-A ja kharekhara zAzvata (sAco) dharma che. vadhAre kahevAthI zuM ? mArA mukhane viSe so jIbha nathI. phakta eka mAruM mana ja Apa baMnee karelA kAryane jANe che; tethI ApanA yazane tAtra parvata para vistRta karavAne mATe huM jAuM chuM. mArA svAmInI rakSA karavAne kAraNe abhayadAna ApanAra tame baMnenuM ka9yANa thAo! ApanI mukhya dAsI tarIke je sthAna meM prApta karela che te sthAna keIne Apaze nahi, ApanA sevakarUpa banelA mArA svAmI sAthe huM pharI ahIM AvI pahecIza." pachI kezinI daMpatIne Apa vijaya pAme" evA prakArane AzIrvAda ApIne, bhUmipradeza tarapha pAchuM vaLI vaLIne jetI AkAzamAge UDI gaI. vAyune paNa jItI lenAra gatithI kSaNamAtramAM te vaitADhya parvata para pahoMcI jaIne teNIe potAnA pitAnA temaja zvasura pakSanA lokone nihALyA. harSAzrajaLane vahAvatA te sarvane jotA chatAM kezinIe pitAnA svAmIne gaDadhiSita veSa ApIne nirviSa banAvyo rAhuthI nimukta banelA caMdranI mAphaka mahAbAhu kumAra viSa rahita banyA tyAre nagaramAM apUrva mahotsava pragaTI nIkaLe. mahAbaLakumAre tathA prakAranA veSa-prApti saMbaMdhI vRttAMta kezinIne pUchyuM tyAre teNIe samasta janatAnA sAMbhaLatAM saMpUrNa hakIkata kahI saMbhaLAvI. zrImAna, kRtajJI, parAkamI mahAbala vidyAdharakumAra nalarAjAnI sevAne mATe zIdhra cAlI nIkaLe. tenA pitA, tenA sAsarA, temaja tenA kuTuMbIjano paNa mitrAcArIne mATe nalane jevAne sAthe cAlI nIkaLyA. vikasvara suvarNa kamaLasamUhanI kAMtine jItI lenAra kiraNavALA vimAnedvArA vidyAdharasamudAya zIdhra kuMDinapura AvI pahoMce. vidyAdharasamUhanA Agamana pahelAM kezinIe jaladI AvIne te hakIkata jaNAvI eTale, samasta rAjavImaMDaLathI parivRtta ane utkaMThAvALo nalarAjA teone satkAra karavA mATe rAjasabhAmAM AvIne beTho. te samaya daramiyAna pitAnA zatruone parAbhava karanAra, zAstrane pAragAmI zratazIla maMtrI paNa zIvra tyAM AvI pahoMce eTale jevI rIte takSaka nAga traNa phaNAothI zobhe tema nalarAjA paNa traNa prakAranI zaktithI zobhavA lAgyA. kuberanA navanidhi sahita mithuna rAzivALI tithino divasa vijaya-yAtrA mATe ' ucita che" e pramANe uttama tiSIthI jaNAvAela divase parAkramI nA rAjA divijaya karavA mATe taiyAra thayA. zreNa, anubhavI ane vidhine jANanAra zrI mANikadevasUrie A zreSTha ane nUtana maMgaLasvarUpa nalAyana ramyuM che ke je Arya puruSanA karNa zobhAvavAmAM - kamaLa samAna che, tene A sAtame skaMdha pUrNa thaye. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T - - - - - - - . . che ! jhalaka I jha AThame skaMdha. sarga 1 le. LETTER [nalarAjAne divijya: niSadha dezamAM Agamana. ] sarva dizAonA samUhane bharI dete, vidhyAcaLanA zikharone pratidhvaniyukta - ~-~~-~banAvate, naLarAjAnA prayANa samayane DiDiMkhanAda saMbhaLAvA lAgyA. vijayayAtrA sanmukha banela, vijaya lakSamIrUpI vadhUne varavAne sajaja banela, Arati utarAvAyela nalarAjAnI, lAjA(dhANI) vi. nA pheMkavApUrvaka strIe hatuti karavA lAgI. te samaye nalanA zreSTha azvorUpI majAvALA sainyarUpI mahAsAgaramAM pRthvItaLa DUbI gayuM. jevI rIte pratAparUpI (dhULI)thI zUravIra puruSa AcchAdita thaI jAya tema cAlatI caturaMgI senAnA caraNadvArA UDelI dhULIsamUhathI sUrya DhaMkAI gaye. sainyanA agrabhAge RtuparNarAjA, pAchaLanA bhAgamAM bhImarAjAno putra ane AkAzane viSe vidyAdharapatio hatA-A pramANe sarvatra nalane pratApa jaNAtuM hatuM. pUrve paNa nalarAjA divya astronI prAptithI asAdhAraNa ddho te hate ja, tyAre Aje vidyAdharapatio ane rAjAo sahita parAkramI hoya temAM pUchavuM ja zuM? jevI rIte bakhtara paherele siMha, pAMkhavALo sarSa, vAyu sahita agni ane ceSThA nakSatramAM rahelA sUrya asahA banI jAya tema vidyAdharapatiothI atUla baLazAlI banela parAkramI nalane anya rAjAo asadA mAnavA lAgyA. sAta lAkha senAne svAmI ane dakSiNa dizAne rAjavI bhIma jeno pratihArI che te nalane mATe dakSiNa dizA jItavAnI zuM jarUra hoI zake? jevI rIte sAdhupuruSa mAyA(saMsArabaMdhana)ne jItavAne cAlI nIkaLe tema nala rAjA siMhala vigere rAjAo sAthe pazcima dizA jItavAne mATe cAlI nIkaLe. jo ke tenA senAdhipativaDe te te rAjAo jItI levA lAyaka hatA, chatAM judA judA dezane jevAne mATe ja nala sAthe cAle. keIpaNa sthaLe loko sAthe saMbaMdha bagADa nahIM, vanarAjIo chedavAmAM AvI nahi, maMdiro toDavAmAM AvyA nahi, dhAnya-saMpatti kApI nAkhavAmAM AvI nahi, gokuLa(gAyano samUha)nuM haraNa karavAmAM AvyuM nahi, nagarone bALavAmAM AvyA nahi, koI paNa vyaktine lUMTavAmAM AvI nahi temaja koIpaNa sthaLe koIpaNa vyaktine pakaDavAmAM AvI nahi, chatAM paNa kiTalAvALA nagaramAM rahela, Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nala rAjAnuM niSadha deza taraph prayANu, [ 269 ] khalISTha, abhimAnI, saMpUrNa vizvamAM prasiddhi pAmela, duzmaneAne haNunAra, anukULa banelA, bhIti pAmelA temaja samasta parivAravALA rAjAoe sutra, maNi, uttama rezamI vasro, kanyA, azva, hastI vigere vigere tathAprakAranA anupama ane ucita bheTaNAMe ApavApUrvaka, aMjali joDIne, zAMta banIne samyak prakAre nalanI savizeSa sevA karI. satyavAdI nalarAjAnI sevA karatAM tee, sajjana evA nalanA saMsargathI peAtAnA AtmAne kRtArtha mAnavA lAgyA. jema manuSya mAla avasthAne oLaMgIne yuvAvasthAne prApta kare tema nala pazcima dizA jItIne uttara dizAmAM gayA. nalarAjAnA sainyanI serInA avAjane sAMbhaLIne aherA prANIe paNa sAvadhAna thai gayA. peAtAnA khabhA para kumArane esArIne rAmaka bala nAmanA uttara dizAnA rAjA nalarAjAnI sevA mATe AvI pahoMcyA. teNe kakhala paNa zarIra para dhAraNa karI nahotI. ( ughADA zarIre AvI pahoMcyA ) azvamukha vigere kinA pAsethI nalarAjAe kaMipaNa lIdhuM nahi, paraMtu tenA sa MgItathI tuSTa banelA teNe UlaTuM tene vizeSa dAna ApyuM. agAuthI ja jANe niIta karAyu hoya tema AkramaNu karavAne mATe, pUrva samudra tarapha jatI gaMgA nadI pratye nalarAjA cAlyA. dizAmAM rahelA, nItine jANanArA, caMpA vigere sarva nagarInA rAjAo, nalane AvI pahAMcelA gurunI mAphaka vinayapUrNAMka sevavA lAgyA. A pramANe, iMdrasarakhA parAkramI nalarAjA AryAvartInA kramapUrvaka divijaya karIne anukrame peAtAnA pradeza najIka AvI pahAMcyA. " huM zreSTha rAjavI ! tame jayavaMta varto. hai vIrasena rAjAnA putra ! leAkeAne khuzI karanAra ! kAmadevanA avatAra sadRza ! kaline gaLI javAmAM yamarAja sarakhA! devadUta banela temaja muzkelIthI paNa na jItI zakAya tevA he nalarAjA ! tame huMmezA jaya pAme ! he dyUtakAra ! pAsAne a Mge ( dhRtakrIDAne aMge ) lIlA mAtramAM samasta vizvanA vijaya karatAM ApanI raheNIkaraNI ( vartana ) khIjA kAithI jANI zakAtI nathI. krIDAne khAtara kuja khanelA, krAMcaka nAmanA rAkSasane haNanAra, pavitra kIrtivALA niSadha dezanA rAjA, devata, damayaMtInA svAmI, vIrasena rAjAnA putra, kaline NunAra, sthaMbhane ukheDanAra, kaeNzinI nAmanI vidyAdharInA duHkhane dUra karanAra, zreya ( kalyANa ) karanAra, azvavidyA jANanAra, RtuparNa rAjAnI zAbhAne vadhAranAra, jugArI, samrATeAne viSe mukhya, sUrya pAka rasAimAM pravINa huM nala ! tuM A pramANe ATalA badhA guNavALA che te tu kai kIrtine varyA nathI ? arthAt samasta prakAranI kIrti tane varelI ja che. zatruone jaya kara, tAruM kalyANa thAo ! krIthI paNa tamArA pradezamAM sukhapUrvaka praveza thAe "--AvA prakAranA khadIjAnA kalakala nAdathI, gaMgAnA kinArA pAse rahela nalanA vizALa sainyanA paDAva sUcita karAye, Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI damaya'tI caritra kadha AThamA : sara khIja. 250G sa khIjo. 99989988 [ puSkara pratye dUtanu meAkalavu : : kSetrapAlanuM kathana = : pharI ghRtakrIDA ] [ 270 ] 00000000 dvivijaya karIne AvelA naLane sAMbhaLIne puSkara( kUMbara )nuM mana leza mAtra DO000 gabharAyuM nahIM. naLarAjA samartha hAvA chatAM puSkarane zikSA karavA mATe daMDa dhAraNa na karyAM svajanane haNavA mATe hasta taiyAra kesa thaI zake? nalarAjAe puSkara prati eka tane mekalyA, kAraNa ke anyanA cittarUpI kUvAne viSe te paheluM ja pagathiyuM che. sadAcArane jANanAra te te sabhAmAM beThelA ane zUravIra puSkararAjane rahasyavALI vANIthI jaNAvyuM ke-" he rAjana! tame jaya ane vijayathI vRddhi pAmI rahyA che. kAraNa ke tamArA bhAi nala rAjavI daza dizAonA vijaya karIne AvI paheAMcyA che. samasta rAjasamUhane peAtAnA sevaka tulya banAvIne Aje nalarAjAe pAtAnI kAMtidvArA merune paNa jItI laIne vIrasena rAjAnA kuLane uttama banAvyuM che. badhA rAjAe nala rAjavInI AjJAne zirasAvadya gaNe che; parantu te tamArA vaDIlakha'dhu hAine tamArA mATe tA vizeSa prakAre pUjanIya che. jaya karavAnI IcchAvALA temaja meATAbhAI evA nalarAjA ahIM AvavA chatAM temanI AgatAsvAgatA karavAne badale tame kema mUDha banI gayA che ? te pavitra buddhidvArA vicAra karIne, temanA pratyenA samasta kAraNeAne tyajI daine, dInatAne choDI daine nalarAjAne praNAma karA! temanI maherakhAnIthI tamane kAMi paNa UNupa Avaze nahIM. temanuM sAmrAjya tamAruM ja che. tamArA baMnemAM bhinnatA kema hAi zake ? ,, utrik bAda puSkare javAba ApyA ke-" huM catura kRta ! te je kahyuM te kharAkhara che. zatruAne naSTa karavAmAM pralaya kALanA agni samAna nala che, teA pachI tevA pUjanIya nalanI sAthe khIjo kace virodha hAi zake? te mArAthI vaDIla che ane kuLanA AbhUSaNa samAna che. temanA pratye bhakita darzAvatA mArI te meATAi vadhe. temanI jevA vIrapuruSanI sAthe virodha karavAne kANu icche ke jemanA sainyarUpI dhUlisamUhamAM rAjAe DUbI jAya che, paraMtu A viSayamAM mAre kai kahevAnuM che. tuM mArA sukhadvArA te hakIkata sAMbhaLI le. tuM rAjAnA dUta-sevaka che, tethI mArA paNa vizvAsanuM pAtra che. "pitAe mane rAjya ApyuM nathI tema moTA putra tarIke paNa mane rAjya maLyu. nathI, phakta bhAgyAye dyUtanI kRpAthI mane rAjya maLyuM che, te zAmATe nalarAjA mAru Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RtupaNe puna: dyuta ramavAnI karelI sUcanA. [ 271 ] rAjya chInavI levA mAge che? jugArIone yuddha karavAthI ja vaibhavanI prApti thatI nathI. anya rIte paNa thAya arthAt vabhava-prApti mATe kai yuddha karavAnI jarUra nathI. ghUtadvArA meM jIteluM rAjya bhale te nalarAjA pharI dyUta ramIne grahaNa kare. jevI rIte ApyuM tevI rIte levuM e mahAtmA puruSAnI nIti che. bhaktiparAyaNa ane nyAya yukta evA peAtAnA bhAIne (mane) jo nalarAjA sAmarthyathI jItI levAne icchatA hAya te meM zu' na prApta karyuM? mArA kathanAnusAra tuM jaine jaldI A hakIkata nalarAjAne jAva, jethI teone ucita jaNAya te pramANe te kare, " A pramANe sUcanA karIne mahAbuddhizALI puSkare guNuvAna nalanA dUtane Adara satkAra, dAna ane AbhUSaNa ApavApUrNAMka vidyAya karyo. dUtanA sukhadvArA puSkaranI icchA sAMbhaLIne catura nale peAtAnI sAthe rahelA viziSTa puruSAnI sAthe maMtraNA karI. puSkarane haNavA icchatAM bhImarAjAnA putrA ane vidyAdhara rAjavIee teA nalane yuddha karavA mATe salAha ApI. pavitra buddhivALA zrutazIla maMtrIe puSkarane adhuM rAjya ApIne peAtAnu kuLaparaMparAnuM rAjya grahaNa karavA sUcanA karI. RtuparNa rAjAe, jayazAlI puSkaranA sabadhamAM upara jaNAvela ane sUcanAnA virAdha karIne pote nirdeSabhAve jaNAvyuM ke--"he rAjan! jugArI pratye raNusaMgrAma karavAnI AvazyakatA nathI. tenI sAthe dyUta ramavu e ja sAcA upAya che. A viSayamAM huM Apane dyUtanI uttama paddhati jaNAvIza, jethI tame puSkarane jItIne Apanu rAjya pAchuM prApta karI zakazeA. pUrve huM mAlinI nAmanI sarvAMgasuMdara mArI patnI sAthe jinezvarabhagavatane namaskAra karavA gayA hatA. te jinama MdiranA dvArane viSe meM rAtA caMdanathI pUjAyela, dedIpyamAna netravALA ane bhayaMkara bhAvavALA eka kSetrapAlane joyA hatA. rAtA kareNunI mALAthI suzobhita vakSasthaLavALA, kaTipradeza para uchaLatI ane gaMbhIra vina karatI vIraghaMTAthI (TAkA) suthebhita, yamarAja sarakhA ane jorathI tALIo pADatA vetAlA jenI samakSa nRtya karI rahyA che tevA, khaDga ane DhAlanA parasparanA dhvanithI sAmAnya khecarAne kSubdha banAvatA kSetrapAlane joine gabharAyelI, saMbhrama pAmelI, vikastara kamaLanA jevI mukhavALI mArI patnIe tiraskArapUrvaka kahyuM ke" are ! dizArUpI vajrayALA ( nagna ), hAthamAM khAparIvALA, kUtarAnA vAhanavALA, zarama vinAnA, tiraskArane pAtra ane saubhAgya rahita A kSetrapAlanI devAne viSe gaNanA thAya che. jAti guNane kAraNe mahAvRkSa paNa vRkSanI paddhatine prApta kare che." upara pramANe mArI patnI mAlinI eADhI rahI hatI tevAmAM te kSetrapAlanI mUrtinA madhya bhAgamAMthI siMhanAda sarakhA dhvani thayA ke--" are ! pArSiNI ! je mahAmeAhane kAraNe tu' mArI ghRNA kare che te AvatI caturdazIe huM tane haNI nAkhIza. " A Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 272 ] zrI damayaMtI caritra H skaMdha 8 mA. : saga bIjo. p pramANe kaThAra vacana sAMbhaLIne titatpara banelI teNIe, mArI sAthe te bhairava nAmanA kSetrapAlane prasanna karavAnuM kArya zarU karyuM - .--" huM mahAvIra ! tu mArI rakSA kara, rakSA kara. huM tAre zaraNe AvI chuM. he deva ! huM tamArI sevikA chuM, tA mane jIvatadAna Apa. A pramANenI mAlinInI bhayavyAkuLa cittathI karAtI stutithI bhairavanI mUrtimAMthI krIvAra bina thayA ke-" jo tuM mane se| caNAnI eka muSTi evI vRddhi pAmatI saMkhyAthI eka, be, traNa, cAra ema daza hajAra muSTi pata Ape te huM tane haNuM nahIM. te caNAnI kAie gaNatrI karavI nahIM, tAre pAte ja tArI muSTivaDe mane te dAna Apavu. ane A pramANe dAna karavAneA samaya mAtra cAra paheArane ja samajavA. meM jaNAvela samaya ane saMkhyAnuM je ullaMghana thaze tA huM tane avazya haNI nAkhIza. saMbaMdhamAM tAre leza mAtra zaMkA na karavI. '' bhayabhIta banelI ane vitane IcchatI mAlinIe bhairava kSetrapAlanu te kathana svIkArI lIdhuM. duSkara kArya karavAmAM samaya vItAvavA ( pasAra thavA devA ) te mahAguNa manAya che. " pachI vItarAga paramAtmAne vizeSa prakAre praNAma karIne, he rAjan! mAlinInA du:khathI du:khI anela huM paNa mArA mahele gaye--" are ! A duSkara muSTi--dAna kai rIte thaI zakaze? bhairavanA AvA prakAranA Agrahane dhikkAra hA! hA ! du:khanI vAta che ku--mArA jevA svAmI vidyamAna haiAvA chatAM mArI priyA mAlinI mRtyu pAmaze. ' AvA prakAranA vicArAthI mUDha banelA mane pratihArIe AvIne eka munirAja je catura ne buddhizALI zaMkara nAmanA AcAya hatA, tenuM Agamana jaNAvyu. mArAvarDa Atithya karAyelA te munivare mArI khinnatAnuM kAraNa pUchyuM. meM paNa mAruM' mahAdu:kha kahI saMbhaLAvyuM. kRpAsAgara munivare dIna evA mane jaNAvyu` ke-"he rAjan ! huM pUrvadhara chuM. pUrvAcAryAe racelA akSapUja nAmanA pUrvane huM pUM chuM, ArAdhu chuM; jethI huM samasta sa MkhyA jANuvAmAM kuzaLa banyA .... suSTinA saMsthAnanI yeAgyatAthI samAnarUpa ane dravyanI saMkhyAne vidvAna mANusa sahelAIthI jANI zake che; te have tuM mArA mukhadvArA te akSamatra sAMbhaLa. " 66 A pramANe kahIne te zaMkarAcArye mane ekAMtamAM akSamatra zikhavyeA. mArAthI kra mAvAyelI mArI patnIe te maMtradvArA tatkALa kSetrapAlane mudriArA dAna Apyu. eTale jevI rIte gaNu ane prastAranI racanAthI garuDa pIMgala kavi pratye prasanna thayA tema kSetrapAla paNa prasanna thayA. " " kuDinapura tarapha jatAM tame te maMtra mArA mukhathI grahaNa karyAM che te he deva ! te gaNanAne ( saMkhyAne ) anulakSIne tame rAtridivasa puSkara sAthe vrata mA. he rAjana! peAtAnI temaja anyanI muSTinA rahasyane jANI lenAra ane sarva prakAranA dAnamAM kuzaLa Apane Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLa ane kubaranI punaH dhRtakrIDA. [ 273 ] kANu jItI zakaze ? tA have A nirdoSa mArga dvArA ( jIvahiMsA rahita ) krIDA mAtramAM puSkarane jItIne, dvivijayathI thAkelA Apa ApanA A zreSTha kuLarAjyane prApta karI. " A pramANe ekAMtamAM, RtupaNuM rAjAnA zreSTha sudhA samAna vacananuM pAna karIne ATha dizAnA mULapatAnI pIThikA para rahelA aMdhakArane dUra karavAmAM asAdhAraNu parAkramI nalarAjA UbhA thayA. navIna dyUtakrIDAnA vyasanavALA temaja cadra jevI ujjavaLa kIti vALA nalarAjAnI AjJAthI vratasaMbadhI racanA thavAthI leAkeAnA cittane vyAkuLa banAvatA tumula kAlAhaLa cAre tarapha thavA lAgyA. sihAsana para beThela rAjAonA capaLa mugaTAmAM rahela maNuiethI tArA yukta AkAzapradezane batAvatI temaja su Mdara, vizALa ane vyatIta thayela kathA-kalAonA varNanathI vyApta te vratasabhA atyaMta zaiAbhI UThI. dunane duHkhakartA ane peAtAnA bAhubaLathI duzmanasamUhane jItanAra naLarAjA, aneka stutipAThakAthI bharapUra, temaja kavisamUhanI gAchIthI vyApta te sabhAmAM jaldI AvI paheAMcyA. pachI khelavAmAM kuzaLa ane sadAcArI, temaja iMdranA dUta sarakhA dvatAthI AmatraNa karAyela, kamaLa jevA netravALA puSkara rAjA hajAra avAthI joDAyela rathamAM besIne AvI pahAMcyA tyAre "huM rAjA puSkara ! tame vrata ramavAmAM atyaMta kuzaLa che! ema prazaMsA karAya che, teA have amane tamArA baMne vacce thatI dyUtakrIDA jovAnI atyaMta utkaMThA che, A pramANe RtuparNa vigere rAjavIee puSkarane jaNAvyuM. "" *#@} = 0600060 sarga trIjo. GCC NOOiOG [ naLarAjAnA rAjyAbhiSeka, 1 ACOGGED + eka, be, traNa ane cAra sa`khyAvALA cAra pAsA pheMkavAdvArA mahAvRtakrIDA YOGOOD zarU thaI. pAtAnI tarapheNumAM paDeleA pAseA jaya apAve jyAre sAmAnI tarapheNumAM paDelA pAsA hAra darzAve, sUcita karelI saMkhyAdvArA hArajItanA ni ya karavAmAM Ave. phekelA pAsAonI saMkhyAne cAre bhAMgavA, ane zeSamAM eka, be, traNa ke cAra saMkhyA na AvavI joie tyAre jaya thayA kahevAya. ekanI saMkhyAne nadI, ene ki, traNane trika ane cArane pUrNa e pramANe pAsAnI paddhati jANavI. 35 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 274 ]. zrI damayaMtI caritra H aMdha 8 me. sarga trIje. saMkhyAvidyAmAM kuzaLa puruSa je koI saMkhyA jaNAve tene karoDagaNuM karavAmAM Ave te paNa tenA kahyA pramANe ja saMkhyA thAya che. A vRkrIDAmAM be, traNa ke cAra vyakti jugAra khelI zake. ane te ghatakrIDA jANanArA ghaNA hoya to paNa eka bIjAnI sAthe uparAupara dAva mUkI zake. have samasta rAjAonI sAkSImAM nala ane kubara baMne suMdara ghutakrIDA karavA lAgyA. muSTi jJAnane jANavA chatAM nalarAjA, dhRtakrIDAnA rasanI vRddhine mATe vacce vacce kUberanI jIta karAvatA hatA. jyAM sudhI a5 mUlyavALI vastunI hoDa mukAtI hatI tyAM sudhI kubara jaya temaja parAjaya meLavatuM hatuM paraMtu jyAre mahAmUlyavALI ghatakrIDA zarU thaI tyAre kubara eka paNa dAva jItI zakaye nahi. pitAnA parAjayathI bha pAmavAne kAraNe atyaMta mUlyavALA padArthone heDamAM mUkatA kUbarane catura nale kahyuM ke-"bhAI, tuM dAva ocho mUka." bAda nale jyAre kUbarane jItI lIdhe tyAre ucca svare jaya-jayArava karatAM damana vigerene nalarAjAe daSTimAtrathI aTakAvyA. kubara hastI, azva, ratha, killAo, grAma, cAkara ane nagara vigere kriIDAmAtramAM hArI gayo. pachI rAjamudrA sahita rAjabhaMDAra ane koThAra hArI gaye chate kUbare pitAnA deha para rahelA AbhUSaNe heDamAM mUkyA. vadhAre kahevAthI zuM? pUrve jema kubare nalarAjAne jItI lIdhuM hatuM tema A samaye nale phUbarane jItI lIdho. konAvaDe hamezAne mATe lakSamI sacavAI che? ta kone AdhIna banyuM che? kaI vyaktine viSe vezyA strI AdhIna (vaza) banI che? ane lakSamI kono tyAga karatI nathI ? je vratakIDAmAM putra, stro tathA nAsikA ane karNa paNa hArI javAya che te dhRtakrIDA jevuM bIjuM kaI thasana nathI. keTalAeka vyasanemAM pApAnubaMdhI sukha hoya che paNa ghutakrIDA te samasta sukhano nAza karanArI ja che. manuSyane mATe dhRtakrIDA kedakhAnA vinAnuM baMdhana che, utsava vinAnuM jAgaraNa che, cerI na thavA chatAM paNa dhanano nAza che, khujalI na AvavA chatAM tenuM gharSaNa che, madirApAna na karavA chatAM paNa mUcchita banavAnuM che, vrata vagara paNa viSayano tyAga karavA jevuM che. khAvuM-pIvuM badhuM bhUlI javA chatAM tapazcaya na gaNAya-A pramANe ghatakrIDA mANasone atIva duHkhadAyaka che. jItelA paisAne hAryA sivAya jugArIne zAMti thatI nathI. jaLa pIdhelA rudhirane vamI na nAkhe tyAM sudhI vastha banatI nathI. pachI nalarAjA samasta rAjAo sAthe, UMcA terAthI vibhUSita staMbhevALI pitAnI rAjadhAnImAM dAkhala thayA. puNyazALI pavitra lekothI vyAsa ane catura janene manahara evI te niSadhA nagarI AkAzane viSe vimAnanI avarajavarathI jANe hAlatI cAlatI bIjI nagarI hoya tema banI gaI. "A nalarAjA amArA guru, pitA, mAtA, svAmI, mitra ane rAjA athavA to sarvasva che" e pramANe AnaMdayukta svarathI bolatA nagara Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nala rAjavIne rAjyAbhiSeka. [ ra75] * jAvaDe jevAtA nalarAjA rAjamArge AvI pahoMcyA. UMcA hatarUpI staMbhane uchALatA bhATacAraNee brahmA sarakhA nalarAjAnI AnaMdapUrvaka nIce pramANe stuti karI. brAhmaNathI sevAyelA! muktAphaLa karatAM paNa vizeSa daMtakAMtivALA ! vidvAna puruSorUpI mALA(paMkti)ne viSe jamara samAna ! zeSanAga sarakhA ! rAvaNa hastI samAna ! caMdra sarakhA mukhavALA! zatru sainyarUpI jaMgalane dadha karavAmAM dAvAnaLa samAna he nala! tame jaya pAmo. sUryanA tApane lIdhe tapta thavAthI vRkSanA mULamAMthI jharatA jaLadvArA laMghana karAvIne nalarAjArUpI vaidya parvatanI guphAomAM rahelA samasta zatruonA zarIramAM pragaTelA abhimAnarUpI varane naSTa karyo jema bhramara kamalinI pratye, hastI narmadA nadIne viSe, kAmadeva nArIne viSe, caMdra nakSatrapaMktine viSe, rasa kavitAne viSe, artha(dhana) maMtrazaktine viSe praveza kare tema he nalarAjA! tame tamArI rAjadhAnImAM praveza karo! he nala! tAre praveza sukharUpa thAo." A pramANe aneka bhATa-cAraNethI (tutipAThakethI) varNana karAtA, rAjamahelamAM dAkhala thaIne harSa pAmela temaja madayukta siMha samAna parAkramI nalarAjA sabhAmaMDapamAM suvarNanA siMhAsana para birAjyA. te samaye puSkaLa ratno ane suvarNanuM bheguM karIne harSita banela samasta rAjavIoe potapotAnI yegyatAnusAra nalarAjAne namaskAra karyo, ane nalarAjAe anukrame samasta prajAgaNane AnaMdita karI. bharatakSetranA svAmI nalarAjAnA rAjyAbhiSekasamaye vArAMganAo atyaMta ulAsapUrvaka vividha hAvabhAva darzAvavApUrvaka nAcI, gotranI vRddha vyaktioe agada vigere maMgaLanuM uccAraNa karyuM ane tenA pitRo tathA de haSita banyA. che sarga ce. [nalanuM kalyANaka mahotsavamAM javuM :: munivarane nalane meLApa.] 1 samasta pRthvI pITha para jema sUryanuM teja samasta parvata para prasarI jAya tema nAnA- rU samasta rAjasamUha para nalanI akhaMDita AjJA pravatI. bAda * parvatanI guphAomAM zatru rAjA saMtAI gayA. teonA varane dUra karavA mATe baMdhana jarUrI che, paraMtu baMdhanamAM jaLa joIe, te jaLa vRkSo mAraphata meLavyuM. sUryanA tApathI vRkSo uSNu bane, eTale je temanAM mULIyA pRthvI sAthe saMlagna hoya te mULiyAmAMthI pANI jhare ane te pANInAM TIpAnuM zatrurAjAoe pAna karyuM. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kAna kema na + + [ 276] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 8 mo. saga ce. vizvane vijaya karanAra nalarAjAe vaitADhya parvata para rahenAra samasta vidyAdhara rAjAone mahAmuzkelIe vidAya karyo. damayaMtInI AjJA UThAvavAmAM tatpara kezinInI sAthe mahAbalakumAra, nalarAjAnI bhakti karavAnI IcchAthI niSadhA nagarImAM ja rahyo. nalathI jItAyela puSkara potAnA mahelamAMthI bahAra ja nIkaLe ja nahi, kAraNa ke nala pratye pUrve je asadAcaraNa karyuM hatuM tethI te manamAM atyaMta lajita banyA hatA. nala ane damayaMtI banee tenA mahele jaIne tene jaladI AzvAsana ApyuM ke "he bhAI ! tuM phrigaTa manamAM atyaMta dukha zA mATe dhAraNa kare che? jo tuM AvI avasthAmAM rahe te mane sukhathI zuM? arthAt mane sukhathI saryuM. A pRthvI para virasena rAjAnA putra tarIke ApaNu baMne prasiddhi pAmyA chIe. tuM mAro nAno bhAI ane damayaMtIne dIyara che. A vizvamAM manuSya kuTuMbanI khAtara dareka prakAranAM vyavasAya kare che, te jene pitAnuM koI svajana ja nathI tenA vyavasAyane aMge karAtuM kaSTa nirarthaka che. jene potAnA kuTuMbIjane pratye upekSAbhAva hoya ane pArakI vyaktione piSata hoya te vizALa phaLa sarakhA mAtra bahArathI dekhAvaDA hoya che. pitAnA doSane kahenArA, anya janathI gavAtA, pitAnA guNathI lajijata bananArA, potAnA kAryane paripUrNa karanArA ane pitAnA kuTuMbIjanene paSanArA dhanyavAdane pAtra che, te tuM have khedane tyAga kara, ApaNe baMnee jaya meLa samaja, kAraNa ke juduM paDI gayeluM ApaNuM kuTuMba pArAnI mAphaka pharI ekatra banyuM che." A pramANe kahIne, puSkarane gADha AliMgana ApIne, mastakane suMghIne kalino nAza karanAra nalarAjAe tene arthe rAjya ApyuM. AvI rIte nalarAjA bharatakSetranA traNa khaMDanuM zAsana karavAne lIdhe nahuSa ane nAbhAgano yaza jarjarita banI gaye, arthAt teonA karatAM paNa nalane yaza vRddhi pAmyA. nalanA surAjyane kAraNe, mAtra puNyanI hAni karatAM svarga karatAM A pRthvI pITha para ja rahevAnI lokonI IcchA thaI. zrutazIla mahAmAtyane rAjyanI dhurA soMpIne nalarAjA dharma ane kAma e baMne puruSArthonuM pratidina sevana karavA lAgyA. koI vakhata kezinInI sAthe, viyegane kAraNe pragaTela saMtApanA varNanadvArA to kaI vakhata RtuparNa rAjA sAthe muja saMbaMdhI vRttAMta dvArA temaja aneka prakAranAM vilAso dvArA jagatane khuzI karatAM nalarAjA sukhapUrvaka samaya vyatIta karavA lAgyA. kaIka vakhate kalyANaka mahotsava prasaMge damayaMtI sAthe nalarAjA arihaMta bhagavaMtane namaskAra karavAne mATe tamopaha nAmanA tIrthe gayA. tyAM AgaLa jinabhuvanane joIne, ahIMtahIM vicaratA temaNe atyaMta sAvadhAna manathI vinayazAlI ( bhakti darzAvata) veSa dhAraNa karyo. pachI rAjAe dharmavRkSa sarakhA te jinabhuvananI pharatI kayArAnI mAphaka daDha bhaktipUrvaka pradakSiNA ApI. alaMkAra yukta zabdothI bhagavaMtanI stuti karIne, te Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIsthaLe munivaranI naLarAjAe karelI bhakita, [ 277 ] maMdira pratye peAtAnI bhaktine lIdhe tenI AsapAsa samasta pRthvInuM avalAkana karyuM. te sthaLe rahelA maharSionIha pUrvaka caraNapUjA karIne nalarAjAe potAnI saMpattinI sArthakatA mAnI. ahIM A pramANe nirupadrava aThThAI maheAtsava karIne, bhagavatanuM ArAdhana karIne nalarAjA pAtAnI patnI sAthe te tIrthanA zikhara parathI nIce UtaryAM. te paryaMtanI taLeTImAMthI nalarAjA pAtAnA sainya sAthe cAlI rahyA hatA tevAmAM sUryAsta thavA lAgyA. bAda sAyaMkALanA aMdhakArane vizeSa gADha banAvavAne mATe jANe taiyAra thayA hAya tema dhULane UDADatA pracaMDa vAyarAe vAvA lAgyA. samasta dizAene ekAkAra banAvatA vAyu dhULa sahita vAI rahyo hatA. tyAre AMkhane AvarI detA aMdhakAre potAnuM sAmrAjya jamAvyuM arthAt sarva sthaLe gADha aMdhakAra vyAsa gayA. ucca ke nIca jAtine nahIM jANatI, vyAkuLa jenI STi ruMdhAI gaI che tevI strInI mAphaka UMcA nIcA pradezane nahIM jAgrutI, dizAnA bhAna vinAnI ane najarathI nahIM dekhI zaktI senA eka bIjAnuM avalakhana laine cAlavA lAgI. khinna banela rAjA nala te sthaLe sainya sAthe rokAI gayA. rAjAo haMmezA samayane jANanArA hAya che. vaLI nalarAjA te vizeSe karIne samayanA jANu hatA. A samaye dhULa UDavAnA du:khane kAraNe sainyanA kAlAhaLa khaMdha paDyo tyAre ane samasta manuSya, hastI vigere citramAM ALekhAyelAnI mAphaka sthira banyA tyAre nalarAjAnA paDAvanI najIkamAM te gADha araNyane viSe nalarAjAe ghaNA bhramarAone avAja karatAM sAMbhaLyA, eTale temanA manamAM sazaya thayA ke-zuM ATalAmAM kamaLanu puSpa haze ? ke kAi hastI athavA suga MdhI vAMsa haze ? A pramANe kautuka thavAthI ati utkaMThAvALA nalarAjAe zikhikAmAM beThelI damaya tIne paDadAnI aMdara kahyuM ke- " hai vedI ! tu bahAra Ava, paDadAnA tyAga kara. tArA bhAla-tilakanI krAMti aMdhakArane dUra kare. A pramANe nala rAjavInA sUcanathI damayaMtI ekadama bahAra AvI ane tene kAraNe te pradezanA gADha aMdhakAra dUra thaI gayeA. aMdhakAra naSTa thavAthI leAkAe te sthaLa khAlI karyuM tyAre nala-damayatI khaMnee bhramarAonA guMjArava tarapha potAnI draSTi phekI tyAre te anee adbhuta, asAdhAraNu samAdhirUpI samRddhine kAraNe sthira AkRtivALA, mUrtirUpa paramAtmAnI sarakhA, gajarAjanA gaMDasthaLanA ghasAvAthI cAMTelA madane kAraNe bhramarasamUhathI DaMkha apAtA koi eka munivarane nIhALyA. munivarane joine vyAkuLa cittavALA nale damayaMtIyukata kahyu` ke-kharekhara, A tapa, kaSTa, DhaDhatA ane mumukSupaNu dhanyavAdane pAtra che. A pramANe ghaNI prazaMsA karI. khAda pAse rahelI sevikA sarakhI #maya'tIthI sajja karelA sAdhanavALA ane yatnapUrvaka UDADelA bhamarAonA DaMkhane dUra "" Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra78 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 8 me. sarga ce. karatA nala rAjAe pote jaldI bhakitapUrvaka temanA dehanI zuzruSA karI. munirAjanI vaiyAvacca karatAM nala rAjavI paNa sukha pAmyuM ane te samaye pracaMDa pavana paNa zIvra zamI gayA. temaja pragaTa tejavALo caMdra udaya pAme. duSTa prANuothI karAyelA mahAupasargone jItIne dhyAna mukta banelA zreSTha munivare, bhavya prANIne viSe muditabhAvanuM AropaNa karavAnI mAphaka pitAnAM prazamarasathI vikasvara baMne netradvArA nIhALyuM tyAre "caMdra jevA nirmaLa he muni zreSTha ! ApanuM nUtana maMgala thAo." A pramANe zreSTha buddhivALA, caMdra sarakhA mukhavALA nale te munivaranI prazaMsA karI. kautukapriya ane zreSTha kavi sadaza zrI mANikayadevasUrie apUrva ane nUtanamaMgala svarUpa nalAyana racyuM te AryapuruSanA karNane viSe kamala samAna te nalAyanane AThame dha pUrNa thaze. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0000000000000 skaMdha navame. sarga 1 lo. S [nala rAjAne pUrvabhava, ] can tream { pachI praNAma karIne nala rAjA potAnI patnI damayaMtI sAthe te munivaranI fixe-tbarUjhAjhaxes - samakSa UbhA rahyA tyAre munivare nirmaLa vANIvaDe kahyuM ke- "he rAjana! jema kapUramAM ApelI puSpanI suvAsa zobhe che tema svabhAvathI bhavya evA Apane apAtI dharmadezanA zobhAspada banaze. vaibhavathI paripUrNa rAjya, bhaktiparAyaNa strI, dharmavAsanAthI vAsita mana, A jo hoya te vadhAre vicAravAnuM zuM heI zake? he rAjana ! huM damakane gurubhAI, satya vacana bolanAra, sArthaka nAmavALo zratasAgara e nAmathI prasiddhi pAmela muni chuM, te have vadhAre kahevAthI zuM? tamane baMnene mArA AzIrvAda che ke tamArI jevA dharmatatpara anya rAjAo thAo." A pramANe belatA te munivarane vidvAna, zatruone pralayakALanA agni sarakhA, kamaLa jevA mukhavALA, cittane haraNa karatAM nalarAjAe aMjali joDavApUrvaka kahyuM ke -"he pUjya! huM dhanya chuM. meM Aje sarva jItI lIdhuM che ke jene Apa jevA nirmohI munivara satkAre che. meM kaline cho, priyAne prApta karI, bharatabhUmine jItI lIdhI. A sarva kriyAthI mane je harSa nathI thaye tethI vizeSa harSa ApanI mArA pratyenI maherabAnIkRpAthI thaye che. he pUjya! sarva prakAre damayaMtI mAnavI hovA chatAM tenA lalATapradezamAM asAdhAraNa prakAzavALuM A tilaka zA mATe? mane damayaMtI sAthe keTalAka samaya paryanta viga zA mATe thaye? ane kayA kAraNathI mane bharatakSetranuM aizvarya svAmIpaNuM prApta thayuM?" upara pramANe prazna karatAM nalarAjAne zrutasAgara mahAmunie jaNAvyuM ke "je ghaTanA je pramANe che te pramANe huM Apane jaNAvuM chuM te te Apa sAMbhaLo. kevaLajJAna sarakhA paramAvadhi jJAnane lIdhe leka temaja alakane viSe mArAthI na jANI zakAya tevI koIpaNa vastu nathI, arthAt huM samasta vRttAMta jANI zakuM chuM. "pUrve mamaNa nAmane pracaMDa parAkramI, zrImAna ane vira rAjavI thaye hato. tene vIramatI nAmanI rANe hatI. te rAjA mAtra balIjha, dAnavIra, yuvAna temaja Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 280 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 9 mA, : sa pahelA. dhairyazAlI hatA, parantu anAya . dezamAM janmavAne kAraNe dharmanuM vAstavika svarUpa samajatA na hatA. ekadA, zikAramAM Asakta te rAjA azva para caDIne, khabhA para dhanuSa bharAvIne vanapradezamAM svecchApUrvaka bhramaNa karI rahyo hatA. mahAzikArarUpI bhUta-grahathI vyAkuLa banelA te rAjAne, aSTApada tIthe jatA sA maLyA. te sArthIne viSe vicitra veSa dhAraNa karanAra, vividha prakAranAM vAhanAmAM beThelA, stutipAThakeAthI vakhANavA lAyaka evA ghaNA bhavya puruSA hatA. dANu ( jagAta ) ApanArA te sarvane cheDI daine anItirUpI nadImAM rahetA grAha ( jaLajaMtu, hastIne paNa pakaDI lenAra ) sarakhA mamaNu rAjAe sAnI madhyamAM rahelA munivarane pakaDI lIdhA. munivarane mukta karAvavAne mATe kAipaNu zaktimAna thaI zakyuM nahi. huMmezAM zakti-parAkrama samAna baLavALA pratye dAkhavI zakAya che, parantu peAtAnA karatAM atyaMta baLavAna pratye kANu baLa dAkhavI zake ? baLapUrvaka te sAne te sthaLamAMthI bahAra kADhI mUkIne krodha yukta STivALA te rAjAe jherI STithI te munine lAMbA samaya sudhI nihALyA. pRthvI para zayyA ( saMthArA ) karavAnA kAraNe te munine eDALa ane kaThAra zarIravALA joIne " A muni bIbhatsa ( gaMdA-malina ) che. " ema elIne teNe te munivara pratye kUtarAe cheADI mUkayA. jema kuhADAvaDe vRkSane chedI nAkhavAmAM Ave tema te rAjAe kUtarAenA vajra jevA kaThAra dAMtAthI muninA zarIrane phADI nakhAvavAnuM zarU karyuM, paraMtu vaRSabhanArAca saMghayaNavALA munie samatAbhAvathI temaja utsAhapUrvaka te duHkha sahana karyu. zApane badale ghAyalapaNAne-kAi pAtAne ghAyala karate haiAya tyAre mRtyune samaye sacamanI rakSAne icchatA sAdhupuruSA lAbhane ja prApta kare che. manuSyAthI vaMdAcelA munivara pratye kUtarAone cheADIne mammaNu rAjavI paNu vRkSanI najIkamAM rahelA peAtAnA taMbUmAM beThA. te samaye tenI rANI vIramatI pAte bherI vagADatA aneka zakhsAnI sAthe te sthaLe AvI paheAMcI. rAjA bhAjana karI rahyA khAda, nIce beThelI temaja khaMjana nAmanA pakSInI jevI AMkhAvALI vIramatIe peAtAnI najara samakSa tevA prakAranI avasthAmAM te munivarane nihALyA. te munivarane joine jANe jaldI peAtAnu sarvasva luMTAI gayu. hAya tevI, vyagna cittavALI, jaldI UbhI thayelI, pavitra AcaraNavALI teNIe kUtarAne dUra karIne, rudhirathI kharaDAyelA zarIravALA te munivarane paDelA kaSTa mATe lAMbA samaya sudhI atyaMta zeka karyAM. " A kaI jAtanI manuSya-mRgayA (zikAra)! A pramAdane dhikkAra hA! he deva ! kANu AvI duddhivALA haze? atyaMta pavitra kalpavRkSanA TukaDA karI nAkhavAmAM AvyA che ane ciMtAmaNi ratna samAna A munine kaThaNa pattharAvaDe cUrNa karI nAkhavAmAM AvyA che. jo krodhe bharAyelA A munivare Apane zApa ApyA hAta te A avasare ApanI zI sthiti thAta ? teA cAleA, vizvajanathI vaDhAvA lAyakra, niSkalaMka yazavALA, kSamAne dhAraNa karanAra A pUya munivarane aMtaHkaraNapUrvaka praNAma karI. '' Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI. munivarane mammaNa rAjavIne upadeza. [ 281] upara pramANe vIramatIthI pratibadhAyela himagirigane rAjA (mammaNa), muni vara pratye adhika bhakitayukta banIne, kUtarAnA samUhe bharelA baTakAonI pIDAne dUra karavAne mATe prayatnazIla banya, sarga bIje. [[nala rAjAne pUrvabhava cAlu. ] T - - - | bAda zAMta banelA rAjAne namaskAra karIne vIramatIe pitAnI labdhithI pitAnA thuMkavaDe ja te munivaranA zarIrane pUrve jevuM hatuM tevuM ja banAvI dIdhuM. te prakAranA Azcaryane joIne manamAM vimaya pAmela makhkhaNu rAjA potAnA kartavyathI pitAnI mUDhatAne zeka karavA lAgyA. bAda vilApa karatA rAjAne te nirmohI munivare jaNAvyuM ke-" he rAjana ! tame kheda na pAmo. huM have pIDA rahita banyo chuM. mArA tarapha juo. tArA jevo rAjA manuSyarUpI vRkSanA dharmarUpI phalane jANatA nathI te ja hakIkata mane kheda upajAvI rahI che. mahAtmA puruSadvArA sarvane dharmanI prApti thAya che, jyAre kharekhara khedanI vAta che ke-karelA AcaraNathI te mArA dvArA ja pApanuM upArjana karela che. rAjAone mATe aMtaHpura ke. sarva sarakhuM ja che. aparAdha vinA paNa pIDA ApanAra teonI ( rAjAonI ) zI gati thAya? kharekhara, dAMta vaDe tRNane grahaNa karatAM zatrune paNa leke haNatA nathI te ghAsa khAnArA prANIone vividha prakAranA zastrovaDe zA mATe haNavA joie ? kharekhara, vizva arAjakatAthI bhareluM che, zaraNa vinAnuM che. baLavAna ajJAnI jIvathI nirbaLa pazuo zA mATe haNatA haze ? kalAvatI vigere satIo ane mitrAnaMda vigere puruSoe a5 hiMsA mAtrathI dutara sAgara jevuM duHkha prApta karyuM hatuM. brahmAnuM mastaka kApI nAkhavAthI khoparImAM bhikSA grahaNa karatA, dIna ane nagna zaMkara paNa ghaNA samaya sudhI nacAvAyA che. zuM khAvA lAyaka bIjA padArtho nathI ? athavA to zuM pavanathI jIvI zakAtuM nathI? jIvahiMsA karIne piSaNa pAmetAM jIvitathI zuM? karoDa bhave paNa Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 282]. zrI damayaMtI caritra : rakadha bIjo : sarga navame. na maLI zake tevA A ramaNIya mAnava-bhavane prApta karIne je prANI viSayane tyAga karatuM nathI te naukAmAM besavA chatAM DUbe che." A pramANe bolatAM zratasAgara munivaranA vacanathI mohano tyAga karIne mammaNe vAstavika dharma prApta karyo. rANuM vIramatI sAthe zrAvaka dharma svIkArIne pavitra buddhivALe mammaNa rAjavI munirAjanA caraNomAM namaskAra karIne, be hAtha joDIne kahevA lAgyo ke "he pUjya! mArA jevA dubuddhi, durAtmA, anArya dezamAM utpanna thayelA duSTa prANaene mAka karI he paya! eka vanamAMthI bIjA vanamAM paribhramaNa karatAM Apa ka jaI rahyA hatA te mane jaNAvo. mUDha buddhivALA meM Apane ahIM lAMbA samaya sudhI rokI rAkhyA che." munivare jaNAvyuM ke -"he bhAgyazAlI ! sAMbhaLa, vizvane viSe prasiddha aSTApada nAmanuM tIrtha che. te parvatanA suMdara zikhara para bharatacakravartIe banAvela, tIrthakara bhagavaMtonI mUrtio yukta siMhaniSadyA nAmane jinaprAsAda che. vartamAnakALe te parvata para caDhavAnuM manuSya mATe azakya che; kAraNa ke te parvatanA ATha pagathiyA eka eka ejananI UMcAIvALA che. kALanA prabhAvathI atyAre A samayanA prANIo mATe te tIrthanI taLeTIne sparza karavAthI tIrthayAtrAnuM phaLa maLe che. je koI te aSTApada parvata para jaIne, arihaMta paramAtmAonI pratimAone vAMre che te prAya: ATha bhAvamAM mokSanI prApti kare che. ArAdhanA karavAthI prasanna banelI zAsanadevInI kRpAthI ja keIka virala vyaktine te tIrthayAtrAnuM phaLa prApta thAya che, te he rAjana ! huM aSTApada parvata pratye javAne IcchuM . AraMbhelA kAryanI pUrNAhuti sivAya mane saMtoSa pAmatuM nathI. mArI yAtrAmAM thayele A aMtarAya mArA mATe saphaLa banela che, kAraNa ke tane pratibodha ApavAthI meM mahApuNya upArjana karela che." munivarane tIrthayAtrAe javAnI IcchAvALA jANIne mammaNa rAjAe AgaLa gayelA sArthane rekavA mATe potAnA mANasone mokalyA. bhaktipurassara te munivaranI sAthe cAlIne, temane sAthe sAthe bhegA karIne, temane namaskAra karIne mammaNa rAjA pAcho vaLyo. tyArathI prAraMbhIne cakravatI sarakhe mammaNa rAjA, pitAnI rANI viramatI sAthe gItArtha munivaranI sevA-suzraSA karato karato dharmakRtya karavA lAgyo. aNuvratAdi dharmarUpI jaLanA taraMgathI niraMtara A manavALI vIramatIe aSTApada parvata para rahela cityane, devInI mAphaka vaMdana karavAnI IcchA karI. te kAryanI pUrti mATe vAhanadvArA te sthaLe pahoMcavuM asAdhya jANIne, teNIe zAsanadevInI sahAyathI te kAryanI saphaLatA IcchI. te samayathI mammaNa rAjavInI senAe zAsanadevInI ArAdhanA mATe temanI vidhipuraspara mUrti banAvI ane samAdhibhAvamAM rahIne traNe kALa pUjA zarU karI. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIramatInI tapazcaryAthI zAsana devanu prasanna thavuM. sarga trIjo [ nalarAjAnA pUrvabhava cAlu ] Yonder Mona XonXXXXXX dAlanA saMthArA para sUtelI ane zAsanadevIne tuSTa karatI vIramatInA A pramANe its XKinjha keTalAka divasA vyatIta thai gayA. aSTamI tathA pUrNimAnA divase rAtrijAgaraNa karatI teNI maneAhara gItAdvArA traNe kALa Arati UtAravA pUrNAMka divasA pasAra karavA lAgI. vIramatI hajArA kanyAone vastro tathA alakArA temaja maharSi Ane bhaktapAna ApatI hatI. jenA kleza nAza pAmyA che tevI ane akhaMDita buddhivALI tathA prayatnazIla teNIe paccIza upavAsa karyo. [ 283 ] vIramatInI tapazcaryAthI tuSTa banelI zAsanadevIe pratyakSa thaIne nirmaLa vANIvarDa kahyuM ke--" he putrI ! teM je A ugra tapazcaryA karI che te kharekhara kamaLanA pAMdaDAMthI lADhAnA bhAra upADavA jevuM kArya karyuM che. huM kuzAMgI! jema caMdana vRkSanI maMjarInI suvAsathI tene jema nAgaNI vaza banI jAya tema A tArI tapazcaryAthI huM tAre AdhIna banI chuM. huM kamaLa jevA netravALI vIramatI ! huM zIghra tArI icchA pUrNa karuM chu. tA hai kuzAri ! taiyAra thA, samaya vyatIta karavAnI jarUra nathI. ' bAda taiyAra thayela vIramatInI prazaMsA karatI zAsanavI tene peAtAnA vimAnamAM esArIne aSTApada parvate laI gaI. ATha yAjana UMcA ane AThe dizAomAM prasiddhi pAmela te aSTApada parvatane teNIe sASTAMga daMDavat praNAma karyA. " kharekhara, te bharata mahArAjA sAmAnya manuSya jaNAtA nathI, kAraNa ke jemane divya yaza hajI sudhI vizvane viSe vartI rahyo che. " A pramANe aMta:karaNamAM vicAra karatI ane vizALa netrAvALI teNIe zAsanadevInI sahAyathI te maneAhara jinamadiramAM praveza karyAM. e, daza, ATha ane cAra-e pramANe cAre dizAmAM sthaMbha para rahelA ceAvIza tI kara bhagavAne bhakitaparAyaNa teNIe vaMdana karyuM. te pratimAonI puSpAvaDe vidhipUrvaka pUjA karatI teNIe peAtAnA jIvita tathA janma saphala mAnyA. bhakitabhAvavALI vIramatIe dareka pratimAonA lalATapradezane viSe vividha prakAranAM ratnajaDita tilakA sthApita karyAM. pachI mukatAzukita muddAdvArA hasta joDIne, baMne jAnune bhUmi para sthApIne teNIe mAha rahita, Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 284 ] zrI damayaMtI . caritra : skaMdha navame : sara ceAtheA. atyaMta gaMbhIrAvALI stuti karI ke uttama jJAnIne, uttamAttama jJAnavatAne ane te karatAM paNa zreSTha ane sarvajJa evA tIrthaMkara bhagavAne namaskAra thAo ! eka mahinA sudhI aSTApada parvata para paramAtmAne namaskAra karIne, stuti karIne pUrNa maneAhara maMgaLavALI ane tuSTa anela teNIe paNa prAtaHkALe peAtAnA svAmI mammaNu rAjavIne aSTApadanI yAtrA sa MbaMdhI samasta vRttAMta jaNAvyeA. pachI samasta janatAne priya evA devayAtrA sabaMdhIneA sudara vArSika maheAtsava thayA ane hu MmezAM manehara saMgIta karatAM vidhavidha prakAranAM vAjiMtrA cAre dizAmAM vAgavA lAgyA. dharma pratye zraddhAvALA, puSkaLa dAna ApanAra ane pramAda rahita te bane daMpatIe peAtAnA AyuSyanA zeSa bhAga puNya kAryomAM vyatIta karyo. saceAthe. [ nala rAjAnA pUrvabhava cAlu ] 00000000 2000000000 pachI trIjA bhavamAM pAtanapura nAmanA nagaramAM mammaNu ane vIramatInA jIva dhanya ane dhusarI tarIke janmyA. bhadrika ane pazuenI sapattivALA ( geAvALa ) te baMne svabhAvathI ja paraspara atyaMta prema dharAvatA hatA. te bannee kAine paNa jANIthI dubhavyA na hatA, kaMi paNa kAryanuM harI lIdhuM na hatu ane kadI paNa ziyalane bhaMga karyo na hatA. te pratidina pAtAnI zakti pramANe bhUkhyAne bheAjana, tarasyAne pANI ApatA ane thAkI gayelAoneA zrama ( thAka ) dUra karatA. pachI kAi eka divase varSARtunA samayamAM vRSTi thavAthI dhanya peAtAnA pakSuenI sabhALa levAne mATe bahAranA pradezamAM gayA. tyAM AgaLa varNa ane gAtra( avayava )thI pADelA nAmavALA peAtAnA gAya tathA bheMsa vigere pazuone dUrathI khelAvIne ucita lAlanA pAlanA karI pa'pALyA. te samaye te pradezamAM zaramane kAraNe aMga para eka mAtra vacane dhAraNa karatAM kAi eka munivarane kAyAtsaga dhyAnamAM UbhA rahelA joyA. vRSTine kAraNe A dehavALA te munivaranA mastaka para dhanya peAtAnuM chatra dhAraNu karI rAkhyuM. tenI AvA prakAranI saMdhyA samaya sudhInI ekadhArI sevA-zRSAthI te munivara muzkelI bharelI Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLa tathA damayaMtIne pUrvabhava. [ 285 ] vAyu tathA vRSTinI pIDAne pAra karI gayA. pachI te munivarane namaskAra karIne dhanya mINa vANIthI pUchayuM ke-"he pUjya! kayAMthI Ave che ane Apane kaI dizA tarapha javAnI IcchA che? te Apa jaNAve." munivare jaNAvyuM ke -" mArA guruvaryane vAMdavAnI IcchAthI huM pAMDaya dezamAMthI laMkA tarapha jaI rahyo chuM, paraMtu mArgamAM ja hamaNAM varSaRtu AvatI jANIne temaja pRthvI para atyaMta chatpatti thavAne kAraNe A sthaLe ja cAturmAsa vyatIta karavA mAguM chuM." A pramANe munivaranuM kathana sAMbhaLIne, pitAnA AvAse te munivarane laI javAne mATe dhanya, kAdava thaI gayo hovAthI besavA mATe pADe Ape tyAre "amAre vAhana para caDavuM egya nathI." ema kahIne te munizreSTha tenI sAthe ja nagaramAM page cAlatAM gayA. pitAnA ghare, bhaktitatpara dhanya amRta sarakhA dUdhathI te munizraNane puNyanA kAraNarUpa pAraNuM karAvyuM. te munivara paNa dhusarI temaja dhanyane dharmopadeza ApIne, varSARtune samaya vItAvIne, potAnA guru pAse laMkA nagarI tarapha cAlyA gayA. dharmarUpI saMpatti dvArA suMdara gRhastha dharmane dhAraNa karatAM te baMne vRddha banyA. aMtasamaye sarva saMgano tyAga karIne, dhairyazAlI temaja mahAvratadhArI te baMnee pitAnA dehane tyAga karyo ane tyArabAda niraMtara sukhadAyI svarga sarakhA himavata kSetramAM yugalika tarIke utpanna thayA. te haimavata kSetramAM suvarNanI bhUmi che, pakSIo madhura svaravALA che, pAchuM nirmaLa ane zItala che ane pavana sukhakara vAya che. te kSetramAM Ayune aMte yugalika eka yugalane janma Ape che ane 79 divasa paryanta te yugalanI lAlanapAlana karIne vage jAya che. te kSetramAM kalpavRkSo vastra, pAtra, ghara, puSpamALA, zayyA, bhajana ane Asana vigere sarva vAMchita vastuo Ape che. te yugalika paNa himavaMta kSetranA bhAvone saMpUrNapaNe anubhavIne mahendra nAmanA devalekamAM deva-devI tarIke utpanna thayA. tejasvI dehane dhAraNa karatAM kSIraDiDira ane kSIraDiDirA nAmanA te baMne deva-devI asparasa atyaMta sanehabhAvathI rahetA hatA. te mAheMdra devalokamAM sAta sAgaropama ane eka pApamanuM AyuSya bhogavIne, tyAMthI AvIne tame baMne nala tathA damayaMtI tarIke utpanna thayA. pUrve te je munine sArthathI vikhUTA pADyA hatA tethI A bhavamAM tane tArI patnI damayaMtI sAthe viyoga thaye. jo, te samaye, teM te munivarane khamAvyA na hatA te Aje tAro virahAnala kaI rIte zAMta banata ? dhanyanA bhavamAM munivaranA mastaka para je te chatra dhAraNa karI rAkhyuM hatuM tethI A bhavamAM tane ekachatra sAmrAjya prApta thayuM. vIramatInA bhAvamAM damayaMtIe aSTApada parvata para zrI tIrthakara bhagavaMtanA bhAlapradezamAM je tilake sthApita karyA hatA tene lIdhe damayaMtI, lalATane viSe atyaMta tejasvI Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 286 ] zrI damayaMtI caritra : dha navame. saga ceAthe. tilakavALI banI. pAMca bhavAthI je tame daMpatIrUpe thatAM AvyA che tethI pUrvanA bhavAnA saMskArathI A bhavamAM tamArA adbhuta dAmpatya prema pragaTyo che. '' A pramANe peAtAne pUrvabhava sAMbhaLIne aMta:karaNamAM vicAraNA karatAM ane zarIra'pane anubhavatAM nala-damayaMtI baMne mUrchA pAmyA, darpaNumAM peAtAnA pratibiMbanI mAphaka svapnamAM pUrvabhavAne joine, mUrchAnA tyAga karIne te ane puna: svastha thayA. traNa leAkanA bhAvAnA sAkSIbhUta, paramAdhijJAnI zrI zrutasAgara munivaranI anubhavayukta vANInI stuti karatAM ane temanI adhika vaiyAvaccadvArA rAtrine vyatIta karIne te ane sakriya-samaye peAtAnA AvAse gayA. puSpanu' cUMTavu, jalakrIDA, vividha prakAranA vilAsA, hIMcakA para ArAhaNu karavu', caMdrikAnuM varNana ane saMgItadvArA naLa temaja damayaMtI, dharma tathA artha puruSArthanu udaghana nahIM karIne samaya pasAra karavA lAgyA. ekadA, ekAMtamAM, damayaMtIne gADha Ali gana ApIne nale teNIne kahyu ke " huM suMdara dehavALI ! mArA kaMThe lAgelA tArA dvArA, viyeAgathI pragaTelA mArA hRdaya-saMtApane have meM dUra karI nAkhyA che, " pa'canATakanA kartA zrI mANiyadevasUrie A zreSTha ane nUtana magalavALuM nalAyana cyuM che, Arya puruSAnA kaNanee kamaLa samAna te A nalAyananA sudara navame koMdha saMpUrNa thayA. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAna rAmanAma na dazama skaMdha. sarga 1 le. [nalarAjAne utpanna thayela vairAgya ane cAritra grahaNanI bhAvanA. ] che nala tathA damayaMtI, caMcaLa svabhAvavALA temaja gADha saMsAranA nimittabhUta ----kIDAvilAsothI parAgabhukha na banyA. suMdara svarUpa, priya svAmItva, sAmrAjya, rega rahitapaNuM-A sarva kAraNe kAmadevarUpI agnine pradIpta karavAmAM kASTha samAna che. tevuM lAkha varSa karatAM paNa adhika samaya paryanta teo baMne adhika prakAre nUtana-nUtana kAma-keli karatA hatA. zarIra-kAMtithI iMdrane paNa jItI lenAra nalanA zarIra pratyenA sAdharmika bhAvane kAraNe kAmadeva paNa uttarottara vRddhi pAmavA lAgyo. ekadA rAjasabhAmAM beThelA nala rAjAne pratihArIe AvIne nivedana karavAthI AvelA kaI eka nATyAcAyela nATakanA avasare rAjAne jaNAvyuM ke -" rAjana ! Ape pRthvIne viSe ghaNuM nRtya karanArAone joyA haze, paraMtu nRtya karatAM mArA eka naTane Apa juo. " A pramANe kahIne, jaladI paDade nAkhIne, raMgamaMDapane viSe gAmane bhamate e eka bhUMDa dAkhala the. vicitra idri tathA manohara hAvabhAvane kAraNe zAMta ne ramaNIya avani karatA, hAra temaja bAjubaMdhathI zobhatA, tejavI mukuTavALA ane jhUlatA suvarNa kuMDalavALA te bhUMDane nAcate joIne sakaLa sabhA Azcaryamugdha banI gaI. tAla, mAna ane layavALA, ghaMTaDIonA manohara nAdavALA citravicitra hAvabhAvothI te bhUDe vicakSaNa puruSanA cittane paNa AkaSI lIdhA. prasanna banelA, vizeSajJa ane kuzIlavAcAryanA zikSaNanI prazaMsA karatAM nala rAjAe te nATyAcAryane lAkha sonAmahoro ApI. te gAmaDI bhUMDa nRtya karato baMdha paDaze tyAre parasevAthI bhIMjAI gaye eTale nala rAjAe tenA zarIra para caMdana, agaru ane karSaranuM vilepana karAvyuM. A pramANe sugaMdhI padArthothI vilepana karAvA chatAM nala rAjAnA dekhatAM ja te bhUMDa nAna karavAnI khALamAMthI nIce paDatA pANInA malina kAdavamAM ALaTavA lAge tyAre "kharekhara, khedanI vAta che ke-A bhUMDa A kalAkuzaLa hovA chatAM paNa AvuM kharAba AcaraNa karI rahyo che." A pramANe kahIne nala rAjAe te bhUMDane Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 288] zrI damayaMtI caritra : sakaMdha dazamo : sarga pahelo. pharIvAra zuddha karAvyA chatAM paNa te bhUMDa pharIthI jaIne te kAdavamAM ja ALoTavA lAgyo tethI mukhane maraDatAM nala rAjAe kharAba AcaraNavALA, nirlajaja te bhUMDanI atyaMta niMdA karI. tyAre kuzIlavAcAryuM kaMIka hAsya karIne AkSepa pUrvaka kahyuM ke -"he rAjana ! mANasa svabhAvathI ja pArakAnA doSa jenArA heya che, kAraNa ke kAdavamAM paDatA bhUMDane Apa niMdI rahyA che paraMtu kAmadevarUpI kAdavamAM magna banelA ApanA AtmAnI Apa niMdA karatA ja nathI." A pramANe kahIne te kuzIlavAcArya potAnA gAmaDIyA bhUMDa sAthe jaladI aMtardhAna thaI gayA. ane te ja samaye AkAzamAM divya sapaSTa vANI thaI ke -"huM tAre pitA vIrasena tane bedha ApavAne mATe Avelo chuM, mATe he putra! mohabhAvane tyAga kara ane muktimArganuM sevana kara." A pramANe divya vANI sAMbhaLIne nalarAjA ekadama cittamAM camatkAra pAme, ane avasara vagara sUIne UThelA puruSanI mAphaka pramAdI evA pitAnA AtmAnI niMdA karavA lAgyo. are ! viSayAMdha, vimUDha ane duSTa buddhivALA mane dhikAra he! je mAruM pitAnuM Atmika kArya hatuM tene ja huM bhUlI gaye. vAraMvAra anubhavelA viSayane viSe je brama (Asakti) thaI rahyo che te kharekhara anAdi saMsAra paribhramaNanA saMskAranuM ja pariNAma che. je viSayamAM pravRtti karavAthI mukti dUra jAya che, ane jIvitane anitya mAnavA chatAM viSamAM mANaso Asakta rahe che te kharekhara mehanuM pracaMDa sAmrAjya che. mahAsata manuSyanI caturAI kaSTadAyI che, kAraNa ke maithunakriyAmAM jevI rIte pazuo DahApaNavALA che tevA manuSya DahApaNuvALA nathI. saMdhyA divasa ane rAtrirUpa ghaDAvALA kALarUpI raMTamAM, sUrya ane caMdrarUpI be baLavAna vRSabhe manuSyanA AyurUpI jaLane zeSavAne mATe paribhramaNa karI rahyA che. pANInA mojA jevuM yovana caMcaLa che, meghasamUhanA jevuM jIvita che; kRtrima nATaka sarakhA saMbaMdhI janenA samAgamo che, kharekhara A saMsAra to atyaMta kaThina che. je prANI svayameva viSayeno tyAga karatA nathI, to vRddhAvasthA, kezane pakaDIne, dAMtane pADI nAkhIne, baherA banAvIne, aMdhapaNuM ApIne baLapUrvaka tenA viSayAbhilASane haNI nAkhe che. mAruM yuvAvasthArUpI ratna kayAM paDI gayuM? kharekhara huM haNAI gayo chuM. he deva ! have huM zuM karuM ?" A pramANe vicAraNA karate, kaDathI nIce namI gayela ane dhIme dhIme nirIkSaNa karatA dIna vRddha puruSa cAle che. baMne hAtha tathA mastakane vAraMvAra prajAvatA ane mRtyunA bhayathI jenA sarva avaya kaMpI rahyA che tevA vRddha puruSane, nA pADavAthI kAyara banela yamarAja pakaDI le che, keLiyo karI jAya che, te have zIvra Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudAmAcarivaranI dharmadezanA. [ ra89 ] rAjyano tyAga karIne, meha rahita banela huM tapavanamAM jAuM. mArA pUrvajo vRddhAvasthAmAM rAjyamahelamAM kadI paNa zayAmAM sUtelA nathI. pUrvanA sukRtyane jANatI damayaMtI paNa hamezAM mane tapasyAne mATe upadeza karI rahI che, paraMtu na pUrI zakAya tevI mArI kAmavAsanA dUra thatI nathI. " A pramANe manamAM vicAra karIne nalarAjAe cAritra grahaNa karavAnI suMdara bhAvanA karI tevAmAM "vanamAM zAstranA pAragAmI sudAmA nAmanA munivara padhAryA che." evI vadhAmaNa vanapAlake AvIne ApI. - S A -- - to saga bIje nAma na (sudAmA sUrimahArAjanI dharmadezanA ] 2012.gadgovoautohuM potAnA bhavabhramaNane sAMbhaLIne zAMta banelA naLarAjA munisevAvaDe pitAnA 8ooooooooooo- AtmAne pavitra banAvavAne mATe damayaMtI sahita sudAmA munivaranI samIpe gayA. vidhipUrvaka namaskAra karIne, munione viSe kezarIsiMha samAna te sudAmA muninI samakSa, mahAmerUpI hastIne vihvaLa banAvatA nalarAjA beThA. munirUpI megharAje nalarAjAnA hadayarUpI kSetramAM vyApI rahelA ane muktirUpI latAnA mULa samAna verAgya bhAvane pitAnA upadezarUpI jaLavRSTithI siMe arthAt nalarAjAnA vairAgyanI vRddhi karI. "he rAjana ! jagatamAM asAdhAraNa parAkramI puruSamAM tame mukhya che, kAraNa ke bAhya zatruone jItIne have tame aMtaraMga zatruone jItavAne IcchA che. surAsurane jItI lenAra A aMtaraMga zatruo krIDAmAtramAM jItI zakAya tevA nathI. phakta manuSya ja vairAgyane kAraNe udyama karavAthI puruSArtha karavAthI te jItI zake che. rAgAMdha puruSone kSaNika vairAgya thAya che, te mohagarbhita vairAgya hoIne niSphaLa nIvaDe che. jJAnagarbhita verAgya ja zAzvata che. kharekhara te jJAnagarbhita vairAgya ja game te sthaLe game te vyaktinuM kArya sAdhI zake che. 37. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra90 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 10 mo : sarga trIjo. tri madhubiMdu" sarakhA dAMtavALA manuSya, dIna vRttivALA ane bhayavyAkuLa prANuo kadI paNa vairAgyavAsita banatA nathI. dharmane aMge agni prajavalita thAya che, varasAda varase che, pavana vAya che, caMdra sUrya prakAze che, samudra maryAdAmAM rahe che. phakta eka dharma ja rakSaNa karanAra, zaraNa ApanAra ane cirasthAyI che. dharmahIna prANIone mATe hameza narakarUpI guphAomAM ja rahevAnuM hoya che. munivaradvArA kahevAyela dharmane sAMbhaLIne paNa mAtra kriyAvAdI prANI ucita AcaraNane samajato nathI. "mA sAhasa" pakSInI mAphaka vANI bolanArA, dIna vRttivALA prANIo hAthamAM dIvo laIne kUvAmAM paDe che. saMsArasAgaramAMthI muktine IcachanAra bhavya prANIo haMmezAM gurunI sevA karavI joIe. AMdhaLe mANasa pAMgaLAne pitAnA khabhA para besADe che paraMtu dAvAgnithI ruMdhAyela rastAmAM AgaLa vadhI zakato nathI." A pramANe sudAmAsUrinA atyaMta manohara, pavitra, vacanarUpI taragethI jeno mithyAtvarUpI kAdava jovAI gayA che tevA temaja vizvane viSe prasiddha kIrtivALA ane vairAgyavAsita banelA nalarAjA potAnA parivAra sAthe jaladI UThayA. 1000000 haeeeeeSeeeeee sarga trIjo. PROD90496666 [ iMdrasenane rAjyAbhiSeka : : nala rAjAnI dIkSA : IMdranuM nala rAjAne calAyamAna karavuM :: nala rAjarSinI AtmaniMdA...] 1029mcw0Q00aXYWOO huM bAda pitAnA nagaramAM jaIne zrImAna, vidvAna naLa rAjAe pitAnA putra idra froese opean000-- senanA rAjyAbhiSekanI taiyArI karI. nalane dIkSA levA taiyAra thayelA jANIne ane iMdrasenane rAjA banatAM jANIne prajAjanoe eka sAthe harSa temaja viSAda-baMneno anubhava karyo. jevI rIte nala rAjAne vivAhatsava, temaja divijaya mahotsava thaye hatuM tevI ja rIte apUrva e saMyamatsava paNa thayA. sarva jinamaMdironI pUjA karIne, yAcaka janane dAna ApIne nagarajanothI anusarAyela nalarAjA nagaranI bahAra nIkaLyA. viyegane kAraNe bhayavihavala banela samarata prajAne rajA ApIne nalarAjA damayaMtI Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nala munine Ide mokalela apsarAoe karela upasarga. [ 291 ] sAthe mahAaraNyamAM dAkhala thayA. mahAmaMtrI zrutazIla, mahAbalIjha bAhuka, moTI bhujAvALo mahAbala vidyAdhara, tIkSaNa budhavALI kezinI, RtuparNa rAjA, puSkara (kUbara) vigere rAjAe paNa te samaye gRhastha dharmane tyAga karIne vanavAsI banyA. gItArtha puruSanA samUhamAM gurunA mukhathI tatvajJAnane jANIne mahAvratadhArI banelA navA rAjA tapazcaryA karavA lAgyA. bAda kALakrame nalarAjA nirbhaya, pavitra, nirmaLa, tAga na laI zakAya te, pIDA rahita, kala rahita, sthira (nizcala), saMghayaNa tathA saMsthAna rahita, liMga rahita ane traNa guNavALA ( jJAna, darzana ne cAritra) jJAnarUpI ujajavaLa sAgarane viSe praveza karyo arthAt jJAnI banyA. tapovanamAM A pramANe tapazcaryA karatAM nala munine joIe te pitAnuM IMdrAsana laI leze." evI zaMkAthI iMdra hRdayamAM bha pApe, eTale kIrtinA sAgara sarakhA te nala munivaranA tapamAM vinna karavAne mATe idrathI pharamAvAyelI apsarAo svargamAMthI pRthvI para AvI. romAMcane utpanna karanArA malayAcalanA vAyuone, samAdhi (kAusagga)mAM rahelA munio sahana karI zakyA nahIM. divya saMgItavALI, guNayukta ane lAMbe sudhI vistarelI mRga-jALa te munivaronA karNarUpI mRgone pakaDavA mATe baMdhanarUpa banI. A pramANe upasarga karavA chatAM paNa kSubdha na karI zakAya tevA te nala rAjarSine vaza karavAne mATe Avela apsarAo paikI koI paNa samartha thaI nahIM. bAda kezinI sarakhA rUpane dhAraNa karatI menakA asarAnI sAthe raMbhA nAmanI asarAe damayaMtInuM kRtrima rUpa dhAraNa karyuM. AkAzamAM bhayaMkara rAkSasanA svarUpane dhAraNa karanAra citrarUpa nAmanA devadvArA pIDita thavAthI vilApa karatI damayaMtIne nala munie joI. "he mahArAja ! kauMcakarNano nAno bhAI kimIlamAlI mane laI jAya che, to mAruM tenAthI rakSaNa karo. pUrve araNyane viSe tamArA caraNamAM rahevAthI te mane harI zakyo na hato, paraMtu atyAre tamArA dekhatA chatAM te rAkSasa mane harI jAya che. tamAruM te svAbhAvika teja kayAM gayuM ? tamArA te divya astro kayAM gayA ? tamArI pIDita temaja sAdhI strIne rakSavAne mATe maherabAnI karo. A pramANe tamArI priyAnuM apaharaNa thavA chatAM atyaMta udAsa banela Apane deva dhikkAra ApI rahyA che te Apa juo. Apane mArA pratye rAga na thAo temaja zatru pratye dveSa na thAo, paraMtu duHkhI jananI rakSA karavAmAM Apane aTakavuM joIe nahIM. he rAjana! tamArA AvA prakAranA virodhane kAraNe zatruva apaharaNa karAtI huM, tame hayAta hovA chatAM bIjA konA zaraNe jAuM?" upara pramANe damayaMtInA AkraMdane temaja rAkSasanA aTTahAsyane sAMbhaLatA nala rAjarSi Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 29ra ] zrI damayaMtI castri : dha 10 me : samAM trIjo pitAnA AtmadhyAnane bhUlI jaIne zIdhra kSebha pAmyA. manuSyane viSe zreSTha hastI samAna ane bhayaMkara bAha-staMbhavALA teNe najIkamAM rahelA eka vRkSane jaladI ukheDI nAkhIne, abhimAnapUrvaka kahyuM ke -"he damayaMtI! tuM bhaya na pAma, Dara nahi. he rAkSasa! he dukha ! tuM UbhuM rahe, mane jItyA vagara ceranI mAphaka kema nAzI rahyo che?" A pramANe nala rAjarSithI Akroza karAyela te mAyAvI rAkSasa kRtrima damayaMtIne choDI daIne, temanI sAthe yuddha karavAne mATe sanmukha Avyo. siMhanAda, bhujAnA AsphAlanathI dizAonA mukhabhAgone badhira banAvatuM temaja parvatone dhajAvatuM evuM te baMnenuM paraspara yuddha thayuM. parasparanA prahArone vakhANatA te baMne vare ekabIjAthI caDhiyAtA parAkramavaDe laDavA lAgyA. bAda krodhavaDe rAjarSi nalavaDe mastaka para muSTithI tADana karAyela te rAkSasa bUma pAData-pADate jaladI nAzI gaye. pachI vikasita kamaLa jevA vadanavALI, Azcaryane kAraNe hAsya karatI kRtrima damayaMtIe jadI nalarAjarSine gADha AliMgana ApyuM. samaya vagara paNa meghavRSTithI jema kadaMbanuM vRkSa phaLayukta bane tema kRtrima damayaMtInA AliMganane kAraNe romAMcita banelA nala muni zobhI ucyA. bAda pitAnA manovikArane kAbUmAM lAvatAM ane pote saMyamadhArI che ema jANatAM nalarAjarSie devoe karelI mAyAne jANI ane pitAnA AtmAnI niMdA karI. raMbhA nAmanI apsarA paNa munivaranA A prakAranA saMzayane jANIne jaladI aMtardhAna thaI gaI. kharekhara mAyAvI prANuM potAnuM kArya karIne keIpaNa prakAre te sthaLe sthira rahI zakatA nathI. pachI munIzvara nale pitAnA zIlarUpI darpaNamAM lAMchana ( DAgha)rUpa pitAne te prakAranA AcaraNane aneka prakAranI ugra tapazcaryArUpI zarANathI zIghra ghasI nAkhyuM-bhUMsI nAkhyuM. "iMdranI AjJAthI mArA svarUpane vimuvIne devoe pitAnA kArya dvArA nalarAjarSine chetaryA eTale tenA upasarganA kAraNabhUta huM banI chuM." ema vicArIne damayaMtI paNa ugra tapazcaryA karavA lAgI. vividha prakAranA azananA aNuzaNu dvArA kSINa dehavALI, svAdhyAya, saMyama ane samAdhine viSe tapura, karmarUpI tRNane bALI nAkhanAra, zrImAna nalarAjarSi pite mala rahita thavAthI sarva munivarone viSe, bhAgyane sarvazreSTha banyA. rAga rahita banela nala munIzvara samyapha prakAre samAdhimAM layalIna banyA tyAre asaMkhya guNavALI sAdhvIzrI damayaMtI kALadharma pAmI. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nalanA jIva kubere karela zrI anaMtanAtha bhagavaMtanI bhakti. [293 ] | sarga ce. che zubha karmane lIdhe baMdhAyelA bhegAvali karmane bhegavavAne mATe nala rAjarSi ---------- paNa kALadharma pAmIne uttara dizAnA svAmI kubera banyA. sADA soLa varSanI vayavALA, puruSanA svarUpane dhAraNa karatA, pitAnA uttaraccheda(zA para pAtharela vaDha)ne dUra karatA te kubera ratnanA palaMgamAMthI UbhA thayA. te samaye devo "jaya jaya, naMdavara ane bhadra bhadra " ucca svare spaSTa avani karavA lAgyA. cAmaranI zobhAne dhAraNa karatA, gadAvALA, majabUta dehane dhAraNa karatA te kubere sarva prakAre vikasita banelA vaDalAnI zobhAne dhAraNa karI. jema brahmAthI Azrita karAyeluM kamaLa zebhe tema kuberathI Azrita karAyela manohara siMhAsane zreSTha zobhAne dhAraNa karI. pUrvanA nehane kAraNe damayaMtI paNa tenI devI tarIke utpanna thaI. kezinInI sAthe mahAbala, RtuparNa rAjA ane puSkara (kubara ) te ja kSaNe tenA mRtya tarIke utpanna thayA. avadhijJAnathI te sarvanA pUrvabhavone jANatA te sarvanI paraspara atyaMta neharUpI zRMkhalA daDha banI. navIna janmelA kuberane jevAne utkaMThita banelA iMdrAdi de te sthaLe AvI pahoMcyA. te kuberano abhiSeka karavAne mATe taiyAra banelA iMdrAdi deve atyaMta ADaMbarapUrvaka UbhA rahyA. te samaye atyaMta bhakitabhAvane kAraNe pratihArIe be hAtha joDavApUrvaka IMdra sarakhA parAkramI kuberane vijJapti karI ke- "he deva! ghaNA ja harSanI vAta che ke-atre rahelA amArI jevA sevakavarganA bhAgyayoge Apa amArA svAmI tarIke kubera thayA che. varuNa vigere samasta de ahIM vidyamAna hovA chatAM, he kubera ! ApanA sarakhI dehakAMti bIjA konAmAM hoI zake ? kalapavRkSe vALA krIDAvana, ciMtAmaNi ratnanA bhUmipradezo ApanA ja che, kAraNa ke karoDo kAmadhenu samUhanA Apa svAmI hoIne ApanA sarakho A vizvamAM koI paNa saMpattizALI nathI. " A pramANe pratihArInI vANI sAMbhaLIne maMgala kAryane mATe sajaja banelA kubera deve tIrthakara bhagavaMtanI pUjAne mATe zAzvata jinacaityamAM praveza karyo. jinamaMdiramAM aMta:karaNanA saMtApasamUhane haranArA, anaMtanAtha tIrthakara bhagavaMtane namaskAra karIne, temanI vidhipurassara pUjA karIne vicakSaNa teNe arthagaMbhIra stuti karI. "utkRSTa kAMtithI Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 294 ] zrI damayaMtI caritra : skaMdha 10 mA. sacAyA. sutheAbhita, aparimita kSamANune kAraNe krodhane paNa jItI lenAra ane sa Mpattine Apa nAra ApanA caraNakamaLane puNyazALI vidvAna puruSA icche che, meLave che. saojana puruSAne niya banAvIne ApanA caraNarUpI kamaLa zaraNabhUta bane che. AkAzamAM uDanArAne jema e pAMkha avalaMbanarUpa bane che tema viSayarUpI sAgaramAM DubatA prANIone ApanA AlekhanathI bhaya prApta thatA nathI. huM svAmi ! ApanA darzanathI samasta vAMchitAnI prApti thAya che, ApanA smaraNathI vizrvasamUha nAza pAme che ane yatnapUrvaka karAyela ApanI sevA bhavya prANIonA ghaNA bhava-bhramaNane aTakAve che ! pAra vinAnA anaMta khalavALA Apane niraMtara namaskAra thAo ! zreSTha sadAcArI Apane namaskAra thAo ! zAzvata evA Apa anaMtanAtha bhagavaMtane haMmezAM mArA anekaza: vadana hA ! " vinayazALI kubere A pramANe nUtana magaLarUpa ane manahara stuti karIne iMdrathI abhiSeka karAyela teNe sevakava thI apAyela dhanada pada prApta karyuM. sAhityanA rasane jANanAra zrI mAyidevasUrie racelA nutana maMgaLarUpa ane apUrva evA A puruSanA karNane kamaLa samAna nalAyananA zamatAsathI bharapUra evA dazamA skadha pUro thayA. --- *mAkSaprApti--upara jaNAvyA pramANe naLa rAjiSa kALadharma pAmIne uttaradizAnA svAmI kubera thayA ane pUrvanA snehunA kAraNe damayatI tenI devI tarIke utpanna thaI hatI. tyAMthI AyuSya pUrNa karI peDhAlapura nAmanA nagaramAM haricaMdra rAjAnI lakSmIvatI nAmanI rANInI kukSImAM damayaMtI putrIpaNe utpanna thai jayAM teNInu kanakAvatI nAma rAkhyu. ceAgya vaye haricaMdra rAjAe lagna mATe svayaMvara maMDapanI racanA karI jyAM vasudeva rAjA( zrI kRSNuvAsudevanA pitA )nA kaMThamAM kanakAvatIe mALA paherAvI ane vasudeva kanakAvatIne paraNyA. ahiM kanakAvatI chevaTe saMjama laI meAkSa pAme che temaja naLane jIva paNa svagathI cyavI mAnava bhava karI te paNa aMte mAkSamAM jAya che. dhanya che evA sattvazALI daMpatIne !!! zrI damayaMtI caritra saMpUrNa. * anya sthaLethI meLavela. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pariziSTa). zrI mANikyadevasUrimahArAja viracita zrI nalAyana (zrI damayaMtI caritra) prazasti lekha saMbaMdhI sUcanA. uparokta graMtha saMskRta bhASAmAM kAvyarUpe che. tenuM saMzodhana AcAryazrI vijayendrasUri mahArAje (AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara zilve) karela che, je agIyAra varSa upara zrI yazovijayajI graMthamALA-bhAvanagara taraphathI pragaTa thayela che. bIjA mULa graMthomAM jema chevaTe prazasti (kartAzrIe guruparaMparA, samaya, sthaLa vagere ApavAmAM Apela hoya che tema ) A mULa prata-graMthamAM nathI, chatAM A graMthanA saMzodhaka AcArya mahArAje temanA paricaya, racanAkALa vagere mATe je AdhAre tenI prastAvanAmAM ApyA che te nIce pramANe che te amo vAcakanI jANa mATe ApIe chIe. " graMthakartA AcAryazrI maNiyadevasUrie A mULa kAvyagraMthanA dareka skaMdhanA aMte svanAma Apela che ane temAM jaNAvavAmAM Ave che ke vizeSa oLakha mATe joIe teTalA sAdhana maLI zakyA nathI paraMtu vizvasanIya sAdhano je upalabdha thayA che te nIce pramANe che. svargastha AcArya zrI buddhisAgarajI mahArAje lakhela jenI pratimA lekhasaMgraha nAmanA graMthamAM pA. 26 tathA pA. 176 mAM nIce pramANe pramANe ApyA che. 1 // saM. 1327 phA. zu. 8 pallIvAla jJAtIya-kumarasiMgha bhAryA kumAradevI suta sAmaMta bhAryA siMgAra devI pitrI SuNyArtha...vikramasiMha Tha0 lUNA Tha0 sAMgAkena zrI mahAvIra vivA0 0 vArache putra zrI valovaMdUra ziSya zrI mALavAphUmi pAnuM 26 lekha nAM. 137. 2 { 237 varSe mAra juhI 1 rAnau zrIgotavAra zALa che....mAjure lina zrIpArzvanAthavayaM prazA mALiyasUrimika lekha nA 981. sivAya jAmanagaranivAsI paMDita hIrAlAla haMsarAja taraphathI pragaTa thayela zrI yazodhara caritranA bIjA sarga leka 33-34 tathA teramA sarganA 78 mAM thI 5Na A graMthakartA teozrI che, tema A mULa graMthanI prastAvanAmAM jaNAvela che. jethI A graMthakartA vaDagachanA codamAM saikAmAM vidyamAna hatA te barAbara che." vaLI zrI bhAMDArakara prAcyavidyA saMzAdhana maMdira taraphathI jenaratnakeSa graMtha prathama bhAga pragaTa thayela che, tenAM 205mAM pAnAmAM A nalAyana kAvya graMthanA kattAM zrI mANekayadevasUri vaDagacchanA hatA ane teozrIe A graMtha saM. 1464 pahelAM racyA hato, tema sAthe yazodhara caritra ane meghanATaka racelA che te hakIkata Apela che te paNa uparanA pramANene puSTi Ape che. upara pramANe A graMtha mATenA pramANe chapAvI A graMthamAM chUTI noMdha tarIke A sAthe ApavAmAM Avela che. prakAzaka, Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ org