________________
૧૩ર
રા' માંડલિક ૩જાએ દ્વારકાના સાંગાણુ ને ઇસ્લામનું ઉલ્લંઘન કરનારાઓને સજા કરવાઢેલ પર સૈન્ય સાથે ચડાઇ કરી કારણ કે તેણે નારાઓરાઓમાં પણ તેના જેવો કઈ ન હતા રાજ્યાભિષેક વખતે નજરાણું કહ્યું ન હતું વગેરે લખવામાં આવ્યું છે. ફતેહખાને ગાદી દ્વારકા પડયું સાંગણને કેદ પકડવામાં આવ્યો ને પર બેઠા પછી દિનપનાહ મહમદ નામ ધારણ વિજય મેળવી રા” જાનાગઢ પાછા આવ્યા. કર્યું. પણ તેને ઈતિહાસમાં તેને મહમ્મદ બેગડા સાંગણને પાછળથી છેડી મૂકવામાં આવ્યો. તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. થોડા સમય બાદ ગુજરાતના સુલ્તાન તરફથી તેને સંદેશ મળ્યો કે તેના સસરા પક્ષમાંથી દૂદા ચાંપાનેર ને જુનાગઢ એવા બે ગઢ તેણે ગોહેલ સુલ્તાનના માણસોની પજવણી કરે છે સર કર્યા હોવાથી તેને “બેગડે” કહેવામાં ને સુલતાનના કજા તળેને મુલક દબાવી રહ્યા આવે છે. એવું કેટલાક માને છે. અથવા તેની છે. તેથી સુલતાન વતી રા'માંડલિકે દૂદ ગેહે મેટી મૂછ મોટા આખલાના શીંગડા જેવી લને સમજાવવા, અથવા ન સમજે તે સજા હતી માટે પણ “બેગડે” કહેવાતો એવું કરવી. માંડલિકે આવા સમયે દૂદા ગેહલને કેટલાક માને છે. મહમદ બેગડે શરીરે બળસાથ આપવાને બદલે તે સૈન્ય સાથે દુદા ગોહેલ વાન ને માટે વ્યાયામવીર હતા તથા વૃકે દર સામે લડાઈ શરૂ થઈ. હદ ગોહેલે રા'ને સમજાવવા પણ હતે. પ્રયત્ન કર્યો કે પિતે ગુજરાતની મુસલમાની સલ્તનતને પજવે તેમાં એ માથું મારવું
મહમ્મદ બેગડાએ રાજકીય પરિસ્થિતિ બરાબર નથી. છેવટે રા” જ્યારે દૂદા ગેહલનું જેતા નક્કી કર્યું કે જે સલ્તનત ને ટકાવવી કહેવ માન્ય નહિ ત્યારે બન્ને વચ્ચે દ્વિ દ્વયુદ્ધ હોય તો તેણે કડક હાથે કામ લેવાની જરૂર છે. થયું. રા'એ દૂદા ગોહેલને માર્યા ને વિજય
ઘર આંગણાના વિદ્રોહીઓના ખબર લીધા પછી મેળવી જૂનાગઢ પાછો વળે.
૧૪૬૭માં તેણે આખા સૌરાષ્ટ્રને પિતાના
અંકુશ હેઠળ લેવાની શરૂઆત રૂપે જુનાગઢ પરંતુ રાના માઠા દિવસો હવે જ આવતા પર ચડાઈ કરી. કહેવાય છે કે જેને પોતાના હતા. તેણે ગેહલેને તથા દ્વારકાના સાંગણને સલાહકાર વિશળ સાથે બનતું ન હતું ને દુશ્મન બનાવ્યા. પરિણામે જ્યારે રા'ના પોતાના વિશે
વિશળે મહમ્મદ બેગડાને જુનાગઢ સર કરવા
- પર મુશ્કેલીઓ આવવી શરૂ થઈ ત્યારે કેાઈએ આમંત્રણ આપ્યું. બેગડાએ પોતાના મોટા તેને સાથ ન આપે.
સન્ય સાથે જુનાગઢને ઘેર્યું. સાવચેતીરૂપે રા”
પિતાની રાણી ને કુંવરને છૂપે રસ્તેથી ભગાડી ગુજરાતમાં તે દરમ્યાન ઈ.સ. ૧૪૪૧માં મૂકવા વ્યવસ્થા કરી. તે ખબર પડી જતાં અહમદશાહનું મૃત્યુ થતાં મહમ્મદશાહ ગાદી બેગડાના સરદાર તઘલખ ખાને તેમના રક્ષકોને પર આવ્યો. પણ ૧૯૫૧માં તેને ઝેર દઈ મારી ભીડાવ્યા ને મારી નાખ્યા રા'એ ઉપરકોટથી નાખવામાં આવ્યું. તેના પછી કુબુદ્દીનશાહ હુમલે કરતા. ઉપરકેટ પણ ઘેરી લેવામાં ગાદી પર બેઠેને તેણે આઠ વર્ષ રાજ્ય ભોગવ્યું. આ. ઉપરકેટ પડતાં રાઈએ મહમ્મદ બેગડા તેની પછી ફત્તેહખાનને ગાદી પર બેસાડવામાં સાથે સુલેહ કરી. બેગડાને સંતોષ થતાં તે આવે. મિરાત-એ-સિકન્દરીમાં તેની ભારે અમદાવાદ ગયે. સુલેહની શરતરૂપે રા'એ રાજપ્રશંસા કરવામાં આવી છે. ગુજરાતમાં થયેલા ચિહ્નોનો ઉપયોગ ન કરતાં બેગડાના તાબેદાર ને થનાર બાદશાહોમાં તે સૌથી ઉત્તમ હો સામંત જેમ વર્તવું એવી કલમ હતી. પણ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
