________________
5.
5
લાગે છે, આ લોકસાહિત્યથી અમલેકેનું જીવજ- તે કવન કે વાર્તાને તે બહોળા ગ્રામસમુદાય- સમક્ષ ઘડાય-પોષાય છે અને જીવાતી જીગમાં અવનવા મૂકે છે. આ કૃતિમાં ગીતકથા કે વૈત જે હોય રંગ પૂરે છે.
તે ગ્રામસમુદાયની જીભે-એટલે કસેટીએ ચડે છે,
તેને છોલી, મઠારીને વ્યવસ્થિત કરી ગ્રામસમુદાય લેકસાહિત્ય ભલે ગ્રામજનતાનું પ્રદાન હોય એક ચોક્કસ પ્રકારનું રૂપ આપી દે છે. અને પછી પણ તેમાં જીવનનું મેટેભાગે ઉજજવળ પાસે જ આ રચના તેજગરૂપે ગામેગામ પહોંચી જાય છેવિશેષતઃ છે, માત્ર કોઈક જ વાર કાળી બાજુ
આવી રચનાઓમાં માનવજીવનના દરેક પાસાઓને, નિરૂપાય છે, પણ તે સત્ય ધટના જ હોય છે, તે આનું કે શોક, વિન્ડ કે મિલન, તડકા કે, છાયા નિરૂપણમાં નરી વાસ્તવિકતા જ હોય છે. તેથી અને બીજી કેટલીય બાબતેને મેકળાશથી ગાઈ નાખે ગ્રામજનતા આને લાચડી રાખે છે, અને કેતી છે. લેબલીમાં રચાયેલી આ રચનાઓ સીધી અને સમક્ષ જ મૂકી દે છે. અને આ ધારા લાલબત્તી સાદી હેય છે, લેકેને તેમાં ઉણપ કે ખોડખાંપણ ધરે છે. જેવા કે કંડ પ્રક્ષણ અને તેના શેઠાણીને નથી દેખાતી. તેમાંના ઘણાય ગીતે ગૂંજે ભયો કિસ્સોઃ કડવી-કણબણ અને હનુભા નું ગીત કે એલચી જેવા સુગંધમધુર છે જ, અને એ ગીત 'ભવાયાની સાથે ભાગી જનાર જવલ” નું ગીત લોકનારીઓ ગાય છે ત્યારે તે મધુર અવાજથી આ રહ્યું છે . ! = =
આ ગીતે ધરતીના પટ માથે તેની સાઈથી ગૂંજી . ! .. ઊડે છે.
. . . પાકે ભવાયા રમે, જવલ જોવા ગતી, જવલની સાસુ દર કરે આટલું જલ દળજે.
“કિયાભાઈ ઘેર અમરત અબે રેપિ, હું તે દરણું દળતી નથી. ખાનારા ઈમરજે
કિયાભાઈ ઘેર આવે વળતી છાય,
તું બેલે રે મારા રૂદિયાન કયા.. જીણું દળતાં જાડું દળજે ખાનારને ખમ્માં કેજે . . . અડધી રાતે ભાગી જવા, ભવાયાને વૈ ગઈ કે પછી રંગભીની યૌવન ગાય છે, તેમ "આ સિવાય અપહરણ તેમજ ભાભીને દિયરની ગણુ ફેર ફરે હળી રે .. સતામણીને ગીત પણ છે, જેવા કે
- ચુંદડ, મારી કેશરમાં બે ની રે . : કેયૂડ બહુ નાખ્યા ચોળી રે,
હું તરજાતી દેરી આણે આવીઓ . . . . . ; જમના જાવા દ્યો પાણી રે.’
રે લોલ.' અને ( વળી તેનલ રમતી ગઢડાને, શેખે છે : આમ લોકસાહિત્ય એ મામલેકેનું જે સાહિત્ય : રમતા ઝMાણી સોનલ ગરાસણી. .... છે. તેથી તે ગ્રંથસ્થ થયેલું નથી. પણ જયકક ,
. સચવાતું ચાલ્સ અવ્યુ છે; અધર શદે જે સહજ જીવનના દરેક પ્રસંગે ગ્રામજનેતાની હદમાં લોકજીભે ચડી શકે તેવા હોય તેને લેકભષાનીએક જાતનું ભાવસંવેદને 'જગાડે છે, તેનું મર્થન સરણે ઘાટ ઉતારી, બેલવામાં લેકમેતે બોલી શકા હૃદયમાં થાય છે અને તે ઊર્મિસભર બહાર આવે છે. તેવા બનાવ્યા છે: : : : : : : : !
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
