________________
સૌજન્યમૂતિ વૈકુંઠભાઈ વિપુલ કહેવાય એવી છે. સહકારી પ્રવૃત્તિ તેમ જ
બેકિંગ, વીમા વગેરે વ્યવસાયના તે તેઓ નિષ્ણાત ભાવનગરના મુત્સદી મહેતા કુટુંબના સર લલ્લુભાઈ હતા. દેશની આઝાદીની લડતમાં “હડી જાવ હિંદમાંથી શામળદાસે એ રાજ્યનો મેટ હેદ્દો છેડીને મુંબઈના લડતમાં તેમને સાથ હતો. ઔદ્યોગિક જીવનમાં ઝંપલાવ્યું અને અનેક ઉદ્યોગને પાયો નાખનારા અને જનકલ્યાણની અનેક પ્રવૃત્તિ
ગાંધીજીની વિચારસરણીના તેમના જેવા ચુસ્ત એના પ્રણેતા તરીકેનું સ્થાન તેઓએ ઝડપી લીધુ . હિમાયતીઓ દેશમાં એાછા જ છે. આઝાદીની શરૂપણ એ સૌમાં સહકારી પ્રવૃત્તિના પિતા તરીકે સ્વ.
આતના કાળના વિશાળ મુંબઈ રાજ્યના શ્રો. સર લલ્લુભાઈ શામળદાસની નામના જનતાના બાળગંગાધર ખેરના પ્રધાનમંડળમાં તેઓએ નાણાં, નીચામાં નીયા થર સુધી ફેલાઈ હતી અને એમના
સહકાર અને ગ્રામોદ્યોગ ખાતાનાં પ્રધાન તરીકે કિમતી સૌજન્યની સુવાસ પણ રોમેર પ્રસરી રહી હતી એ
સેગ આપી હતી. રચનાત્મક પ્રવૃત્તિની કોઈ પણ સર લલ્લુભાઈ શામળદાસના મોટા પુત્ર લખે શ્રી
શાખા એવી નથી જેમાં શ્રી વૈકુંઠભાઈનું એક કે વૈ ભાઈએ પિતાને વારસે સારી રીતે સંભાળ્યો.
બીજા પ્રકારનું પ્રદાન ન હોય. રાજકાથી સામાન્ય દિપાવ્યો, એટલું જ નહિ પણ, અનેક ક્ષેત્રે પિતા
રીતે તેઓ અલિપ્ત રહેતા હતા એટલે પહેલી સામાન્ય કરતાં પણ પિતે સવાયા થઈને પિતૃઋણ ઉત્તમ રીતે
Sમજ ચૂંટણીમાં દેશનેતાઓના ધણું આગ્રહ છતાં તેઓએ અદા કર્યું. સર લલુભાઈના બીજા પુત્ર અતિર- ઉમેદવારી કરવાનું પસંદ કર્યું ન હતું. ખાદી રાષ્ટ્રય ખ્યાતિ ધરાવતા શ્રી. ગગનવિહારી મહેતાએ ગ્રામોદ્યોગ બેડ અને પછીથી ખાદી ગ્રામોદ્યોગ ' પણ પિતાના નામને સવિશેષ ઉજાળ્યું એ સૌ કોઈ
પંચના અધ્યક્ષપદે ૧૯૬૩ સુધી તેઓ હતા અને જાણે છે. શ્રી. વૈકુંઠભાઈએ સહકારી પ્રવૃત્તિને પિતાને
એ રચનાત્મક ક્ષેત્રમાં તેમની કામગીરીની યશસ્વી પ્રાણુ આપે. ગ્રામપ્રજાનાં અર્થોકાણુને ડા નાંધ લીધા વિના ચાલે એમ નથી, બ્રિટિશ સરકારે અભ્યાસ એમને આમાં સહાયભૂત થયો અને આજે
એમને ખિતાબથી નવાજ્યા હતા પણું રાષ્ટ્રિય સહકારી પ્રવૃત્તિનાં મૂળ જે દેશમાં ઊંડા નખાયાં
આંદોલનમાં તેણે ગુજારેલા દમનના વિરોધમાં તેમણે હોય અને એ પ્રવૃત્તિને પરિણામે ખેડૂતે તેમજ
એ ખિતાબ ફગાવી દીધો હતો. ભારત સરકારે તેમને ગ્રામપ્રજાને કશો પણ લાભ થયે હેય તે તેમાં શ્રી
પદ્મભૂષણ બનાવીને તેમની રચનાત્મક સેવાઓની વૈકુંઠભાઈનો હિસ્સો મેટ છે.
કદર કરી હતી.
જ્વલંત શૈક્ષણિક કારકિર્દી પછી ૨૧ વર્ષની
શ્રી મોહનભાઈ વિરજીભાઈ પટેલ ઉંમરે શ્રી વૈકુંઠભાઈ બેએ સેન્ટ્રલ કે-ઓપરેટિવ બેંકના મેનેજર તરીકે જોડાયા અને પછી તે એના અમરેલીના એક જૂની પેઢીના, વડોદરા રાજ્યના મેનેજિંગ ડિરેકટર તરીકે ૨૪ વર્ષ સુધી સેવા આપી. સમયથી એક પ્રજાસેવક છે. મહાત્મા ગાંધીજી, સરદ્ધાર વર્ષો સુધી બેએ સ્ટેટ કો-ઓપરેટિવ યુનિયનના વલલભાઈ પટેલ, શ્રી ઢેબરભ ઈ, હરિલાલ ગોવિંદજી તેઓ અધ્યક્ષપદે રહ્યાં, નાણાં પંચ, કરવેરાને લગતી પરીખ જેવા પ્રખર રાષ્ટ્રનેતાઓ સાથે તેમણે પ્રજાની તપાસ સમિતિ અને એવી એવી બીજી અનેક સમિ. સેવાઓ કરી છે અને આજે એંશી વર્ષની ઉંમરે તિઓના અધ્યક્ષ કે સભ્યપદેથી તેમણે કરેલી સેવાઓ પણ તેઓ શિક્ષણક્ષેત્રે પિતાની સેવાઓ આપી રહ્યા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
