________________
:૨૦:
બહુ તસવીર આપનાર સૌરાષ્ટ્રને ખરે શાયર તો પ્રબે ધ, ઉપેન્દ્ર પંડયા, સુરેશ ગાંધી પ્રેમશંકર ભટ્ટ, ઝવેરચંદ મેઘાણી જ ગણાશે. એમના સાહિત્ય કપિલભાઈ ઠક્કર, કિસ્મત કુરૈશી. સાલિક પોપટીબી, કરતાં વધુ કલાત્મક સાહિત્ય નરસિંહ, નાનાલાલ કે રતિલાલ છાયા, દેવજી મઢા, સુધાંશુ, સરોદ, જટિલ કાત જેવા બીજા સૌરાષ્ટ્રી સાહિત્યકારોએ રચ્યું છે હરીન્દ્ર દવે વગેરે કવિઓ; ગુલાબદાસ બ્રોકર, તો પણ સૌરાષ્ટ્રના પ્રજાજીવનને ખરે ધબકાર તે નિરંજન વર્મા, યમલ્લ પરમાર, જિતુભાઈ મહેતા, મેઘાણીના સાહિત્યમાં જ સંભળાય છે, મેઘાણીના જયભિખુ. સપાન, ભૂપત વડોદરિયા, મોહમ્મદ માહિત્યમાં સૌરાષ્ટ્રનું હૃદય ધબકી રહયું છે. શ્રી માંકડ, દેવશંકર મહેતા, બાબુભાઈ વેદ્ય, પુષ્કર મેઘાણીને સહકાર્યકરે એ પણ સૌરાષ્ટ્ર પત્ર ચંદરવાકર આદિ વાર્તાકારે. દુર્ગેશ શુકલ, ભાસ્કર દ્વારા ગુજરાતનાં પત્રકારિત્વમાં તેજસ્વિતા ચેતન અને હેરા, ઉમેશ કવિ વગેરે નાટકકાર; મુનિષકુમાર નવીનતા પ્રકટ કર્યા, આપણા પત્રકારિત્વના વિકાસમાં ભટ્ટ, નટવરલાલ બુચે આદિ હાસ્યલેખકે; અનંતઆ “સૌરાષ્ટ્ર' પત્ર સમુદાયના પત્રકારને ઘણે ફાળે રાય રાવળ, ટી. એન. દવે, કાન્તિલાલ વ્યાસ, છે પણ ઘણું નીવડેલા પત્રકારોમાંથી કેટલાક કે. કા. શાસ્ત્રી, શંકરલાલ શાસ્ત્રી હરિપ્રસાદ શાસ્ત્રી, સૌરાષ્ટ્રના જ છે તે બિના સૂચક છે.
હરિવલ્લભ ભાયાણી, નવલરામ ત્રિવેદી, ધનુભાઈ
ઠાકર આદિ વિદ્વાને; આ બહોળા લેખકવર્ગે • સોરઠી દુહો ભલે” એટલું જ નહિ સૌરાષ્ટ્રના અઘતન સાહિત્યવિકાસમાં પોતપોતાને
ફાળો આપે છે અને આમાનાં ઘણાખરા હજુ શ્રી મેધાણી પછી અદ્યતન યુગમાં ઘણા નાનામેટા સૈરાટ્ટી સાહિત્યકારે આ પર પરા આગળ પણ પ્રગતિ સાધી રહ્યા છે. ગુજરાતી સાહિત્યના ધપાવી રહ્યા છે. શ્રા મેઘાણીના અનુગામીઓમાં પ્રત્યેક ક્ષેત્રમાં સૌરાષ્ટ્રના સાહિત્યકારોએ ક અભિનવ - વિશેષતઃ વાત કે નાટકના ક્ષેત્રમાં તેમ સૌરાષ્ટ્રના પ્રદાન તે કર્યું જ છે અને “સોરઠી દુહો ભલો ગ્રામજીવનના ચિત્રાંકનમાં - સૌથી વધારે ધ્યાન શ્રી એ જ માત્ર વિશિષ્ટતા રહી નથી. સૌરાષ્ટ્રના સર્જકે ચુનીલાલ મડીયા ખેંચે છે. આ ઉપરાંત કૃષ્ણલાલ
દ્વારા પ્રકટતું સાહિત્ય એક એનેખી ચેતના, જેમ શ્રીધરાણી. મનસુખલાલ ઝવેરી, સુંદરજી બેટાઈ, પ્રજારામ રાવળ, કવિ દુલા ભાયા કાગ, ઈન્દુલાલ
અને તેજસ્વિતા ધરાવતું આવ્યું છે અને ભવિષ્યમાં ગાંધી, ત્રિભુવન વ્યાસ, પ્રહલાદ પારેખ, મકરન્દ દવે, પણ “ધન્ય સૌરાષ્ટ્ર ધરણ” ની ફેરમ તેના નાથાલાલ દવે, રામપ્રસાદ શુક્લ, પારાશર્ય, સારસ્વત દ્વારા પ્રકટતી રહેશે તેવી શ્રદ્ધા છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
