________________
પટ્ટણી સાહેબ પણ રીક્ષામાં કરવા નીકળતા બંનને પિતાને ખાસ માણસ એકલી જામસાહેબની તબિયત ભેટો થઈ ગયે વાઈસરોયે ગાડી ભાવતા પટણી- બાબત ખબર કઢાવી. જામસાહેબ સ્વસ્થતાથી સાહેબે પશુ વાહન રોયું વાઇસરોયે સાથે તેમના પથારીમાં સૂતા હતા. ખાસ પ્રતિનિધિઓ ઉપસ્થિત સેક્રેટરી ત્રર્સન હતા. તેમના તરફ જોઈને વાઇસરોયે થઈ જોમસાહ અને સેનાપતિનો સંદેશ આપ્યો સ દેશ કહ્યું, “Look here Immerson' his is વાંચી સંભળાવવામાં આવ્યો. જામસાહેબ રિમતવાદને Sir Prabha shanker Pattani. Once Bufal 2416417 H 164} Two eyes a great friend of Mine at now a are a luxry, one eye is a necessity. friend of devil Gandhi' પટ્ટણી સાહેબ હાજર જવાબી હતી, તેમણે તરત પ્રત્યુત્તર વાળ્ય. કેટલી ઉમદા તીતિક્ષાવૃત્તિ અને સહન શક્તિ.
No no, My Lord I am ever a આ શબ્દ સિનિકોને પ્રેરણા આપે તેવા હેવ ઉપ૨ાંત friend of both. Then all right, દરેક વ્યક્તિ માટે મનન કરવા જેવા છે thank you” કહીને વાઇસાયે ગાડી હંકારાતી મૂકી. પટ્ટણી સાહેબ પણ તેમના મુકામે ગયા. આ
દરિયાવ દિલ વાતને ઠીક સમય પસાર થઈ ગયે. વાત ગાંધીજી ૫ સે પહોંચી ગઈ એક પ્રેસ રિપટર લેડ ઇર્વિન
૧૯૨૪-૨૫ની આ વાત છે. નિઝામને સાર્વભે મઅને વિલિંગ્ડનની સમીક્ષા કરવાનું ગાંધીજીને કહ્યું. ત્વનું ઘેલું લાગ્યું હતું. લેરીવિંગ સ થે રાજકીય ગાંધીજી તે સાગર જેવા હતા. તેમણે એટલું જ કહ્યું
અથડામણમાં આવવાનું દુ:સાહસ ખેડયું હતું. Comparision are alwaysinvidious, એઝેટેડ હાઈનેસની પદવીએ તેમને ઉન્મત્ત બનાવ્યા ક્યાં ગાંધીજીનું ગૌરવ અને વિલિન્ડનની તુચ્છતા
હતા, લેરીડિંગે રાજકીય લપડાક લગાવી તેમની પંદર પંદર વર્ષ સુધી હિન્દુસ્તામાં સૂબા અને સાન ઠેકાણે લાવી હતી. આવા ગભરામણના દિવસો સરસૂબા તરીકે રહીને ભારતનું લુણ ખાધા છતાં દરમિયાન તેમાંથી મુક્ત થવાને નિઝામે દેશના અમુક
તની ઉપેક્ષા કરવામાં તે : ઘહિત 3થા રાજપુરની સલાહ માગી હતી. આવા સલાહકારો ઊતરે તેવા નહોતા. એક રીતે તે આવી તુમાખી
પૈકી એક જામ શ્રી, રણજિતસિંહ પણ હતા. પરોક્ષ રીતે ભારતને પ્રેરણાદાયી નીવડી હતી.
હૈદરાબાદમાં રાજ્યનાં માનવંતા મહેમાન તરીકે તેમનું
સ્વાગત થયુ હતું. જામસાહેબની સલાહ તેમણે સાચા સૈનિક
શિરોમાન્ય કરી સાર્વભૌમત્વના ઘેલામાંથી મુક્તિ
મેળવી હતી. સને ૧૯૧૬ની સાલ ચાલતી હતી. પહેલે વિશ્વવિગ્રહ મધ્યાને પહોંચ્યો હતો જર્મની સામે આવા કટોકટીના દિવસે દરમિયાન થોડું બ્રિટન વિગ્રહમાં ઉતરી ચૂકયું હતું. બ્રિટિશરોએ ઘણી મનોરંજન આપવાને રાત્રે સંગીતનો કાર્યક્રમ જગ્યાએ પીછેહઠ પણ કરી હતી. જામથી રાખવામાં આવતો યુક્ત સંગીતકાર સાથે ૧૦ રણજિતસિંહે આ વિગ્રહમાં સક્રિય ભાગ લીધો હતો. સંગીતનોની મંડળી હતી. જામસાહેબે પ્રસન્ન થઈ મેસે પિટેલિયામાં તેઓ સૈન્ય વિભાગની સરદારી મુખ્ય સંગીતકારને રૂા. ૧૦૦૦ (એક હજાર) અને સંભાળી રહ્યા હતા. દુશ્મનની એક ગોળી અખને સહાયકોને દરેકને રૂ. ૧૦૦ ની નવાજેશ કરી. સખત ઈજા કરતી ગઈ. જામસાહેબને હોસ્પિટલમાં જામસાહેબની સાથે તેમના સેનેટરી શ્રી. રેવાશંકરભાઈ લઈ જવામાં આવ્યા. આંખનું ઓપરેશન જરૂરી હતા. તેમણે જામસાહેબને કહ્યું, બાપુ, આ રકમ બન્યું. એક આંખનું તેજ ગમ. બ્રિટિશ સેનાપતિએ વધુ પડતી. મેટી નથી? આવા સંગીતકારો તે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
