________________
૪૨૪
ગયા છે ને ઉગતી પેઢીએ આ વારસા રૂપી ધનને રાસડાની રમઝટ બોલાવે છે. કાંઈ નરવા ને સરવા હદયના ઉમળકાથી આવકારી તેનું જતન કર્યું સાતવાળી જોબનવંતી રાસડો ઉપાડે છે. છે. તેથી જ આજે આપણે લેકસાહિત્યના રસને આનંદપૂર્ણ આસ્વાદ માણવાને ભાગ્યવંત બન્યા
રામને સિતા વાદ વદે છીએ. આ સાહિત્યમાં જે તાકાત અને જે સચેટ
લાવ જોરે એક રાતું ફુલ.• દશનના ચિતાર આપણી સમક્ષ ખડે થાય છે તે
રૂદિયા કમળમાં રામ રામે. અન્યત્ર થઈ શકતો નથી, સ્વાથી સમાજને સ્પર્શ કરી તેની ઝલક આપણું સમે ખડી કરવાની જે
રાતા રે કન્યાના દાંત, વિપુલ શક્તિ આ સાહિત્યમાં પડી છે તે જ તેની રાતી રે પોપટની ચાંય, વિશિષ્ઠતા છે. અહિં આવા સાહિત્યના અણમેલ રામને સીતા વાદ વદે, રત્ન જેવા થોડાક લેકગીતો ઉપર નજર ફેરવીએ.
લાવ જે એક ધળું ફુલ. રૂદિયા કમળમાં રામ રમે.
છેલ છોગાળા હોય તે મુલ ડોલરીઓ દરિયાપાર....મોરલી વાગે છે,
રાસડ પણ માત્ર આનંદ નહીં. આ ગીત એ યુગની નારીને આનંદ સાથે વિપાન શિખવી જાય છે. રામ સિતાના પવિત્ર પાત્ર સાથે વર્ણવેલ પ્રસંગ ગીતમાં પ્રશ્નો ઉભા થાય છે ને તેના જવાબ અપાય છે.
આ એકજ ગીતની પંકિત ગણીતને કે દુબઇ ચિતાર આલેખે છે ? ગામડાંમાં ફેરીએ માલ લઈને આવે છે , ગ્રામ નારીઓ ખરીદવા ટોળે મળે છે ત્યારે પરદેશ ગયેલા પોતાના પિયુને રંગભરી ભાષામાં કેવું ઉપનામ આપે છે? “છેલ છોગાળે હેય તે મુલવે પણ ડોલરના કુલ જે એ તે પરદેશ છે. 'પિયુ પ્રત્યેની કેટલી ઉત્કટ લાગણીનું ઊંડું પ્રતિબિંબ આ કાવ્ય કડીમાં ગુ થાય છે? આ છે ગ્રામ નારીના હૈયાને ઉડે ભા .
સમાજની અંદર રંગ સૃષ્ટિનો સમગ્ર ખ્યાલ આ ગીત દ્વારા આપવાનો પ્રયાસ થયે છે. આ રીતે એ કેડીલી કન્યાનું કેવું ઘડતર થતું હશે ?
લોકગીતના રાસ ગરબા વિગેરે અનેક પ્રકાર છે. ચોકમાં થાળી જેવડો ચાંદો ઉગ્ય હાયને આભને જરૂખેથી મીઠે રસ ટપકાવતે હેાય ત્યારે ગ્રામનારીઓ સરખી સાહેલીઓ સાથે ગામના ચોકમાં એકઠી થઈને મૂક્ત આનંદ માણવા હેલે ચડતી હોય છે. આવું અનુપમ દ્રષ્ય નજરે નિહાળ્યું હોય તે જ તેની દિવ્યતા અને ભવ્યત ને ભાસ થઈ શકે. આખા દિવસની સતત જહેમત પછી વાળુ કરીને મેળવવાનો આનંદ લૂંટતી આ પ્રામનારીઓ ચોકમાં
આજ રે સ્વપ્નામાં મેં તે
કલો ડુંગર દીઠ જે, ખળખળતી નદીયું રે
:સાહેલી મારા સ્વપ્નામાં આજ રે સ્વપ્નામાં મેં તે
ધમ્મર વલેણું દીઠું જે, દહીં દુધના વાટકાં રે
સાહેલી મારા સ્વપ્નામાં. આજ રે સ્વપ્નામાં મેં તે
લવીંગ લાકડી દીઠી જો, ઢીંગલી ને પતીઆ રે
સાહેલી મારા સ્વપ્નામાં.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
