________________
૫૮૬
સંભળાતા નથી. આમ છતા
ખીજી એલીઓમાં અનત્ય દશામાં વિદ્યુત મૈં ઔદેામાં જ, તળપદા શબ્વેમાં નહિ જ મરેં અન્ય દશામાં તા ઘે, રાત (વાંઢ) જ્ઞાતğ (ઝાંસવુ) પ્રાયઃ સત્ર એ હ્રસ્વ વિસ્તૃત છે. નરસિહરાવે આવા (૬૪) ૐ (૪) એંર્ ૐ (ઘેચવુ) અન્ય ૐ વિશે ભેદ્ર માન્યા નથી, પરંતુ પોંચવું ( દાંચવુ' ) વગેરે એમ સર્વત્ર અનુનાસિક પ્રા. માર. એલ. ટર્નરનું ધ્યાન ગયેલું જ અને ઉચ્ચારણ જ છે. આજે લેખનમાં અનુનાસિક વ્યુ જ એમણે ‘ હ્રસ્વ વિસ્તૃત ' કહ્યાં છે. માત્ર સૌરાષ્ટ્રની નને સ્થાને અનુસ્વારને સ્થાને અને મનુનાસિ ખેાક્ષીઓમાં જ નહિ પણુ ગુજરાત સમગ્રની સ્વરધમ બનાવવા ‘બિંદુ' વપરાય છે. પશુ ઉચ્ચારણ ખેલીઆમાં દીવ ઔ તે અપવાદે સ્વરા દીલ' ઉચ્ચરિત ભેદ રહેલા જ છે, જે અત્યત સ્વાભાવિક રૂપે થતા નથી; અપવાદ કવચિત જ મળે છે અને જે જ્ઞ અને પરખી શકાય છે. T અવ્યયેાની પૂર્વ સ્વર ઉપર વધુ પડતા પ્રસંગવશાત્ ભાર પડતા હૈાય ત્યારે જ જેમ કે જ્ઞિ નું ઉચ્ચારણ 'િનું શ્રીકાર હસ્ત અને દી અને ક્રેડિટના છે., જેમ કે જા∞ાઈ, આમાં પહેલે શ્રી હસ્વ છે. બીજો દીધ અને સ્વરિત છે. છેલ્લે અકાર લધુ પ્રયત્ન છે તે સૌરાષ્ટ્રની ખેલીઓમાં લુખી જ છે અહીં આને હવ-દીવ મહેતા એક યાદ આવે છે કે જો આ સ્વતિ દક્ષામાં મજામાં અવેસ્તા અને વેદની અવેસ્તામાં જેમ સ્ત્રો સમૃત હાઈ જુદા ધ્વનિ વિશે હુછ આપણે ત્યાં
વહેલા આ સંવૃત હોય અને જેમ જુદા ધ્વનિ હોય તેા સતૃત છે તે રીતે આ ↑ ન હોઈ શકે ? આ પ્રશ્ન વિચાર થયા નથી.
અનુનાસિક અને અનુસ્વાર—સૌરાય તળપદાં ઉચ્ચારણામાં અનુસ્વાર *ભળવા મળતા નથી. માત્ર શિષ્ટ ઉચ્ચારણામાં સંશય, સત્તાર, તાર દૂત્ત, માંસ જેવા મત્સમ શબ્દોમાં જ છે, તળપદા તાં, સત્તા, જૈન, માંસ જેવાં જ ઉચ્ચારણુ છે આ પાનું ઉચ્ચારણુ તેજ અનુનાસિક અનુસ્વર એ સ્વરની પછી વધી પ!તું ઉચ્ચારણ છે અને માત્ર ર રા લ હૈં પૂર્વે જ હોય છે. વર્ગીય વ્યંજના તેમ જ - ૬ થ્રુ ની પૂર્વે વર્ગીય અનુનાસિă વ્યંજનાના રૂપમાં અને અનુનાસિક ર્ ર્ ર્ ના રૂપમાં જ છે અને એ પશુ શિષ્ટ ભાષામાં તત્સમ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
વ્યંજના :
ય
તાલવ્ય
તાલવ્યુતર
મૂન્ય
મૂત્ર ન્યતર
દત
આય
અર્ધસ્વર
क ख ग घ ए
च छ ज झ ञ
ज़
ट ठ ड ढ
ગ
त थ द ध न
प फ ब भ म
य र ल व
લધુ પ્રયત્ન ય.
ઉષ્માક્ષર () F (ક્રદેવ ) T
* ડૅય-ઉષ્માક્ષર स
જિહ્વા મૂક્ષીઅ
બ
ઉપર જ્ઞ અને જ્ઞ, ૪ અને ! ક્ષ અને स આ અમ્બે ઉચ્ચારણુ જીવત બાલીગ્મામાં ખૂબ જ સ્વાભાવિક છે. સિદ્ધાંત તરીકે, શિષ્ટોને બાદ કરતાં શુદ્ધ તાલબ્ધ જ્ઞ-ન્ન લેકામાં શ્રવણુ ગોચર થતે જ
www.umaragyanbhandar.com
