________________
પણ દાદાની આ ચિંતાને હૃદયમાં ઊંડી ઉતરવા આમ હદયવ્યથા ઠાલવે છે ! વર્ષો સુધીની છે. તેનાં દિલ ઉપર ઘેરી અસર કરવા દે તે એ લાગણીઓ, સ્નેહ અને મમતાને મૂકી દાદાને મીઠું શાણી દીકરી શાની ! એમાં તે એણે તરત મારગ ઠપકે આપી કન્યા વિદાય લે છે. કઢી જવાબ આપે :
ત્યારે અજાણ્યા ગામના શણગારેલા એ ગાડાના એના તે એરતા ન હોય દાદા
બળદ પિતાને ગામ જવા થનગનતા, પગ પછાડતા, દ્વારકામાં રણછોડરાય શામળા, શિંગડાં ડોલાવતા ઉતાવળતા થતા હોય છે. કન્યાને
વળાવવા સૌ સ્વજને ગામના ચોકમાં આવે છે ત્યારે આમ શાણી દીકરીનું શાણપણ કેવી ભાવવાહી
સખીઓ સાસરે સિધાવતી એ કન્યાને કેવી શિખામણ શૈલીમાં રજૂ થયું છે! જ્યારે વિદાયની વેળાનું છે તે કાર્યની પરાકાષ્ટા સમું હૃદયવેધક ગીત જોઈએ. એના શબ્દોનું વજન અને પ્રસંગની ગભીરતા જોઈએ,
ડેલીવળામણ બાના દાદાજી
દીકરી ડાહ્યલા થાજો આકશ આકશ પીપળે
હૈડે તે જડજે સેનાના સાંકળાં આ દશ દાદાનાં ખેતર....
મન વાળી ને રેજો
સ સ રા ને સ ર હ ક યૂ મ ટે વિદાયની વેધક વેદનાને પ્રવાહ કે ધીર
- સાસુને પાયે તે પડજો ગંભીરપણે આ ગીતમાં આલેખાય છે?
જેઠ દેખી ઝીણુ બોજો
જેઠાણી વાદ ન વદને પિતાની વહાલી દીકરીને જ્ઞાનભરપૂર ગીત દ્વારા
નાને ઘેરી લાડકે એના શિખામણનું સિંચન કરીને વળાવે છે તે ધ્રુસકે
હસ્યા તે ખ મ જે ધ્રુસકે રૂવે છે. કન્યાને પણ આવી દર્દભરી વિદાય અતિ દુ:ખકર લાગે છે ને એના અંતરમાંથી પણ
વિદાય લેવાનું કારુણ્યની પરાકાષ્ટા સમું હાયઠપકા રૂપી ગીતની કેવી સરવાણી ફૂટે છે –
વેધક ગીત; એના શબ્દોનું વજન, પ્રસંગની
ગંભીરતા અને વેદનાને પ્રવાહ કે ધીર ગંભીરપણે દાદાને આંગણ આંબલો,
આ ગીતમાં આલેખાય છે! આંબલે ઘેર ગંભીર જે. એક રે પાન દાદા તેડિયું,
ગાડાં, ખડકાળ ભોમકા ઉપર દડબડ કરતાં તેમ દે દી ગાળ ન દે છે,
પકડે છે. અંદર બેઠેલી જાનડ એનાં ગીતનો થરથરતે અમે રે લીલુડા વનની ચરકડી,
અવાજ, મીઠે કે પેદા કરે છે. ને, એમ જાન ઊડી જાશું પરદેશ જે
લાડી લઈને વિદાય લે છે. આજ રે દાદાજીના દેશમાં કાલ જાશું પરદેશ જે,
આ ગીતની જાળવણી ગુર્જરનારીઓ ખંતપૂર્વક દા દા ને વાલા દી કર,
કરી સંસારના ગોનાં અનેકવિધ જીવન પ્રસંગોના અમને દીધા પરદેશ જે.
નાના મોટા સાથિયા સદાને માટે પૂરેલા રાખે છે..
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
