________________
સૌરાષ્ટ્રના સૂર્યમંદિરે
– શ્રી પુષ્કરભાઈ ગેકાણું, દ્વારકા,
ખી. ઈ. સીવીલ.
ચિત્ર દેવાનાં ઉદગાત અનીક, ચક્ષુઃ મિત્રસ્ય વરૂણસ્ય અને આમા ઘાવા પૃથિવી અંતરિક્ષ, સુર્ય આત્મા જગત: સ્થાચ છે
(કદ ૧-૧૧૫, વજુવે ૭-૪૨, અથર્વવેદ ૧૩-૨)
અથર્વવેદમાં બ્રહ્માએ અને અવેદમાં તથા યજુ: છોડી ખેતી શરૂ કરી, સમાજ વ્યવસ્થા ઉપજાવી, ર્વેદમાં કુત્સ અને આંગીરસ ઋષિએ સૂર્યની પ્રાર્થના સાથે સાથે સૂર્ય પૂજા વિકસવા માંડી મધ્ય એશિઆ યથાર્થ અને બહુજ ભાવપૂર્વક કરી છે: “ આ સૂર્ય માંથી માનવ સંસ્કૃતિએ વિસ્તાર વધાર્યો. કાશ્મીમન આકાશ મંડલમાં કોઈ ભૌતિક પદાર્થ નથી, એ તે સમુદ્રને કાંઠે વિકસેલ સંસ્કૃતિને પ્રચાર કરતા માનવ મિત્ર, વરૂણ, અગ્નિ, આદિ દેવાનું એક સ્થિર નેત્ર છે, ત્યાંથી આર્મેનિઆ, મેસોપોટેમીઓ, ઈરાન થઈ દેવનું સાક્ષાત સ્વરૂપ છે. આ સર્વભૂતોમાં રહેલ સપ્તસિંધુમાં વચ્ચે, તિબેટ અને ચીન ગયો, ત્યાં સૂર્ય વડે આકાશ કૃદ્ધિ અને અન્તરિક્ષ એમ ત્રણે જુદી જુદી સંસ્કૃતિ વિકાસ પામી. ( અનુક્રમે લેયુછોક ચૈતન્ય પ્રકાશથી વ્યાપ્ત છે. ખરેખર સૂર્ય રીઅન, સુમેરીઅન, ઋદિક અને હરપ્પા સંસ્કૃતિ સર્વ જડ ચૈતન્ય જગતને આત્મા છે.
ત્યાં વિકાસ પામી.
સૂર્ય ખરેખર સર્વ જીવજગતને આદીકાળથી સપ્તસિંધુ ઓળગી માનવ સંસ્કૃતિએ દક્ષિણ પરિચિત છે–પ્રત્યક્ષ છે. માનવ સંત બન્યો તે તરફ ડગ ભર્યાં. તે સમયે રાજસ્થાન અને ગંગાપહેલાંથી તે સૂર્યને પૂજતા આવ્યું છે. પછી જેમ જમનાના મેદાનમાં ટળીસ સમુદ્ર હતો. અગત્ય જેમ બીજા કુદરતના ચમત્કાર જોતો આવ્યો તેમ મુનીના નેતૃત્વમાં સંસ્કૃતિ દક્ષિણમાં આવી ત્યારે તે તેણે કુદરતને બીજા સ્વરૂપે અગ્નિ, વાયુ, સમુદ્ર ભાગ એક તરફ આફ્રિકા અને બીજી તરફ ઈવગેરેને પુજવા માંડ્યા. આ પૂજા એ સંસ્કૃતિનું નેશીઓ અને અમેરીકા સાથે જોડાયા હતા. એ બને પ્રથમ સોપાન હતું સતું. ધીમે ધીમે ગુફામાં વસવાટ માગે માનવ આગળ વધે. આફ્રિકામાં અસર ગયા. કરતા આદી માનોએ ગૃહનિર્માણ કર્યું, શિકાર ઈન્ડોનેશીઓમાં ગયા, અમેરીકામાં ગયા, ત્યાં મય
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
