________________
Y૭
માના મનની મૂર્તિ જેવી દીકરી-કન્યા પરણ્યા કરે ન કરે, ત્યાં તે શબ્દોની ભાવળે એક પછી પછી ચેરીએથી ઊતરે ન ઊતરે ત્યાં જ વહુ બની એક રાસ ઊપડતે જાય ને રાસ ચગતા જાય જાય ને જાને પક્ષના અધિકારની વસ્તુ બની જાય ને બાળપણની બહેનપણીઓ, સખીઓ, ભાઈ, નરવ ગળાં ને સરવા સાદ, હાથમાં બંગડી કે ભાંડરડા, પિતાનાં પાલક પશુઓનાં વાછરડાં, મા-બાપ બલેયાં ને આભલાં ટાંકેલાં કપડાં ને ઉપર સતારાના ને બાપનું આંગણું છોડીને પારકા ઘરની થઈને કંડારેલ મોરલા માથે પાટણના પટાંળાં કે નગરની માંડવાની બહેને કરૂણું સ્વરે ઝમરખ દીવડામાં કપા- બાંધણી, પગમાં તડા-કડલાં, કે સાંકળા. રાસને ઠેકે સીયા ને તેલ પૂરીને ગીત ઉપાડે ને સાંભળનાર કે સાથે ચાલીશ પિસ્તાલીશ બહેનોની એક તાળી જાનૈયાને જાનડીયુની અને પશુ પલળી જાય છે. ને એક ઠેકે લાગે, ત્યારે ધરતી પણ ધમધમી ઊઠે.
ગામનો એક નાનો લાગે. ઘડીક આકાશમાં વિચરતે
ચંદ્ર પિતાને હરણ જોડેલો રથ લઈને પૃથ્વી ઉપર આ લગ્ન ગીત
રાસ જેવા ઉતરી આવે. આમંત્રણ ગીત ઉપડે. બેનીની ઘોલકીએ દીઓને તાળી રે,
રાધા ને કાન તે આપણાં મુખ્ય પાત્રો છે: બેનલ હાલ્યાં સાસરે બેનીના ઢીંગલા ને પિતીયાં પડયા રહ્યાં,
રાસ ગીત બેનલ હાલ્યાં સાસરે...
રાધાજીના ઊંચાં મંદિર નીચા મેલ, આ એક પરદેશી પિપટે,
ઝરૂખડે દીવા બળે રે લોલ. બેની રમતા'તાં માંડવ હેઠ,
રાધા ગૌરી ગરબે રમવા આવે, ધૂતાર ધૂતી ગયો રે, બેનલ હાલ્યાં સાસરે.
સાહેલડી ટોળે વળે રે લોલ.
કેવા કરૂણ શબ્દો ગામડાની અભણું બહેનના
આમને આમ ગીત ચગતું જાય ને ત્યાં બીજી યામાંથી નીકળ્યા છે. એક દિશા એક આંખનું ગીત ઉપડે. ભકિતરસની પ્રેમ લક્ષણ ઉપર બહેને રતન જેમ બંધ થાય, એમ બેનીની ઘોલકીએ ઢળે છે?દિએને તાળાં રે. સાસરે ગયા પછી તે એની નવી જ દુનિયા ઉભી થાય છે ને નવી જીંદગી શરૂ થાય
રાસ ગીત ને સંસારીના પવિત્ર ગૃહસ્થ ધર્મને ઊજળા કરવા
ખમ્મા મારા નંદજીના લાલ ! પતિ-પત્ની તકલીન થાય ને સરખે સરખી સાહેલી
મોરલી કાં રે વગાડી? શરદની રાત્રે રાસ રમવા નીકળે ને રાસને હેલે ચડાવે, જેમ કેઈ બહેનને છરૂં ન થાતું હેય ને મોરલી પણ કેવી? ને એના સુરમાં કેટલી એ બહેનને દીકરો આવે ને કુટુંબની બહેને ઝબલાં તહલીનતા આવે છે ? ટોપલા લઈને રમાડવા આવે ને એ ખોટના દીકરાને
ગીત હેઠે જ ન મેલે, એક રમાડી રહે ત્યાં બીજી બહેન ખેાળામાં લે. ત્યાં ત્રીજી, ત્યાં ચોથી, પાંચમી એમને માખણ મેણું મેં તે શીકા ઉપર ઝૂલતું, એમ ચાલ્યા કરે. એમ અહિં રાસને પણ એક પૂરો માખણ મીંદડા ખાય, મોરલી કાં રે વગાડી?
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
