________________
* હs
: ૧
ઉનવાલા કટબ તેરમી સદીમાં નવસારીમાં હરિપ્રસાદ એઝાને મુંબઈ મોકલવામાં આવ્યાં હતા. ઊનને વેપાર કરતું હતું. તેથી કુટુમ્બ એ નામે અને મુંબઈ માં તેઓ મિ. જયાજ બર્ડવૂડને મળીને એાળખાવા લાગ્યું તે પ્રથમ આતશ બહેરામની
કામ પાર પાડી આવ્યા હતા, આમ શામળદાસ રખેવાળી કરતા.
કેલેજની સ્થાપનામાં શ્રી ઉનવાળાએ પાયાની
કામગિરિ કરી હતી. આ કોલેજ માટે અંગ્રેજ જમશેદજી ઉનવાલાનો જન્મ સને. ૧૮૪૬માં પ્રિન્સિપાલ લાવવાના હતા. તે આવે ત્યાં સુધી તેમણે થયો હતો. અભ્યાસમાં તે હાનપણથી જ ચપળ પ્રિન્સિપાલનો ચાર્જ પોતાના કામ સાથે સંભાળ્યો હતા. મેટ્રીકમાં સરે નંબરે પસાર થઈ અનિટન હતો, અંગ્રેજ પ્રિન્સિપાલ ગનિયન ઈદાર જતાં કેલેજમાં જોડાયા હતા. તે વખતે તે કેલેજના ઉનવાલા કોલેજના પ્રિન્સિપાલ થયા હતા. આમ પ્રિન્સિપાલ સર એલેઝંડર ગ્રાન્ટ હતા. તેમની પાસે તેઓ કેળવણી ખાતાના વડા, કોલેજના પ્રિન્સિપાલ તેઓ લે ટન શીખ્યા સ્વ. મહાદેવ ગેવિંદ રાનડે અને હાઈસ્કૂલના હેડમાસ્ટર હતા એ જગ્યાએ તેઓ પણ ત્યારે તે કોલેજમાં ભણાવતા અને તેમની પાસે સને ૧૮૯૬ થી ૧૯૭૫ સુધી રહ્યા હતા. સને. ઉનવાલા લે જિક, ઈતિહાસ અને અર્થશાસ્ત્ર ભણ્યા ૧૯૦૫માં જાણીતા સાક્ષર સ્વ મણિશંકર રત્નજી હતા. ઉનવાલા સંસ્કૃત પણ સારૂ જાણતા, એકંદર ભટ્ટને ચાસપી તેઓ રીટાયર થયા, (મણિશંકર ભાષાઓમાં તે અંગ્રેજી ગુજરાતી, સંસ્કૃત, લેટિન ભટ્ટના વખતમાં કોલેજના પ્રિન્સિપાલની જગ્યા ફ્રેન્ચ, જર્મન, ઈટાલિઅન, અને સ્પેનિશ એટલી જુદી પડી.) ભાષા જાણતા. તેમની પાસે ભણેલા વિદ્યાર્થીઓ કહેતા કે તેમને ખગોળ, ભૂગોળ, અને વિજ્ઞાનનો
સને ૧૯૦૫માં ભાવનગરની નોકરીમાંથી પણ સારો અભ્યાસ હતો.
નિવૃત થઈ તે કાશીની સેન્ટ્રલ હિન્દુ કેલેજમાં
જોડાયા, અને ત્યાંજ જીવને શેષ ભાગ વ્યતિત કર્યો તેમણે ને કરીની શરૂઆત કેહપુરના બાલ તેઓ એક ચુસ્ત થીએસેફીસ્ટ હતા અને ભાવનગરની મહારાજના ટયૂટર તરીકે કરી હતી. સને. ૧૮૬૭માં થીઓસોફીકલ લેજની તેમણે ઘણી પ્રગતિ કરી. ટયટર તરીકે તેઓ યુરેપ ગયા હતા. પછી ૧૮૯૧માં કરાવી હતી. તેમાં ભાવનગરમાં હતા ત્યારે જુનાગઢમાં ધરમપેરના મહારાજાના ટયુટર તરીકે રહ્યા હતા. બહાઉદીન કેલેજ સ્થાપવાનું નક્કી થતાં અને તે માટે સને ૧૮૭૨માં ભાવનગરમાં, પાછળથી આજે અંગ્રેજ પ્રિન્સિપલની જરૂર પડતાં ઉનવાલાની હાઇસ્કલ તરીકે પ્રખ્યાત થઈ તે શાળાની શરૂઆત મહેનતથી ભિ જેમ્સ સ્કેટ, જે પણ થાઓફીસ્ટ કરવાની હોઈ તે શાળાના પહેલા હેડમાસ્ટર તરીકે હતા તેમના નિમણુંક થયેલી હતી. શ્રી ઉનવાલાએ ૨૬ વરસની વયે ભાવનગર રાજ્યની . કરી સરકારી તેઓ જે વિષયો ભણેલા તેમ ઉપર *
: - શ્રી, ઉનવાને સંગીતને શોખ હતો એટલું જ
. ઉનાળાને બતાવ્યું છે તે ઉપરથી જાણી શકાય છે કે તેમનું ના
નહીં પણ તેનું સારું જ્ઞાન પણ હતું. ડાહ્યાલાલ જ્ઞા 1 બહાળું અને તલસશ હતું. તેમની શિક્ષણ
શિવરામ કૃત સંગીત કલાધર નામે પુસ્તકમાં તેમણે પદ્ધતિ સરલ આકર્ષક અને મગજમાં સચોટ ઉતરી ઉપયા
ઉપયોગીવ દોરવણી આપી હતી. જય તે !' હતી
tb તેઓ આજન્મ શિક્ષક અને કેળવણીકાર હતા સને ૧૮૮૫માં ભાવનગરમાં કોલેજ શરૂ કરવી વિદ્યા થઈ તરફ પિતા તુલ્ય મુખી વટ, જાળવતા એમ વિચાર થતાં ઉનવાલા અને શ્રી. લક્ષ્મીશ કરી તે મિત્રે તરફ દિલસે છે અને માયાળુ હતા.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
