________________
ગાંડળમાં જ સ્થિર થયા ને ઘણો લાંબે સમય મનુભાઈ પંચોળી-દશક:- ગાંધી દર્શન, પથારીવશ રહી, દિવ પસાર કયાં'. માંદા માંદા નઈ તાલીમ જેવા ગંભીર અને ઊંડી વિચારણા પણ કઈક કઈક સાહિત્ય પ્રવૃત્તિ ચલાવી ને છે” માગી લેતા વિષય પર આગવી બુદ્ધિપ્રતિભા અને
તર્કપુકિત સંગત પ્રવાહી શૈલીવડે વ્યાખ્યાનો ૧૨ મી ફેબ્રુઆરી ૧૯૬૬માં સ્વર્ગે સિધાવ્યા.
આપતા કે લેખો લખતા શ્રી દર્શક બહુમુખી
પ્રતિભા છે. તેમનું પૂરું નામ મનુભાઈ રાજારામ શ્રી મૂળશંકર મો. ભટ્ટ - જુલે વર્તની
પંચોળી અને જન્મ વાંકાનેર પાસે ૫ ચાસિયામાં. વિજ્ઞાન કથાઓ ને સાહસ કથાઓનાં ગુજરાતીમાં
હજી તે માધ્યમિક શિક્ષણ પૂરું યે નહોતું કર્યું સૌને વાંચવા ગમે તેવાં લલિત શૈલીમાં લખાયેલાં
ત્યાં ૧૯૩૦ ની સત્યાગ્રહની લડતનાં નગર વાગ્યા પુસ્તક દ્વારા વિશે થી માંડીને વધ કેળવણી અને
ને મનુભાઈ કિશોરવયે તેમાં કૃધા. ચાર વર્ષ મનોવિજ્ઞાન જેવા જટીલ વિષય ઉપર સુંદર મજાના લેખો ને વ્યાખ્યાને દ્વારા મેટાએને પણું મન
જેલયાત્રા પણ કરી આવ્યા. ૧૯૩૪ થી નાનાભાઈ
ભટ સાથે શિક્ષણક્ષેત્રે પડ્યા. અત્યારે તે નાનાભાઈ હરણ કરનાર શ્રી મૂળશંકરભાઈ ભટ્ટને સૌરાષ્ટ્ર
શૈક્ષણિક જગતને પોતાની સંપતિ દષ્ટિ અને મૌલિક ગુજરાત ન ઓળખે તેવું ભાગ્યે જ બને ૧૯૦૭માં તેમને જન્મ. વિનીત સુધી અભ્યાસ દક્ષિણ- )
વિચારણથી વિસ્તારવાનું, સંસ્કારવાનું કાર્ય તેમના મૂર્તિમાં કરીને પછી ગુજરાત વિદ્યાપીઠમાં સ્નાતક
હાથે થઈ રહ્યું છે ૧૯૩૫-૩૬ માં હિંદુસ્તાનની
અને બ્રહ્મદેશની યાત્રા કરી, ૧૯૩૭ થી મામદક્ષિણા થયા. આશ્ચર્યની વાત એ છે કે સ્નાતક કક્ષાએ તેમને વિષય સંગીત હતું. તે પછી લલિત કલા
મૂર્તિ માં નાનાભાઇના સહાયક થઈને લેખન અને વિશારદ થયા.
અધ્યાપનની પ્રવૃત્તિમાં પડ્યા. ૧૯૪૨ ની લડતમાં વળી પાછા જેલયાત્રા કરી આવ્યા. અત્યારે
લોકભારતી સણોસરા અને મારા જેવી રાષ્ટ્રીય તેમના શિક્ષક તરીકેના જીવનના ત્રણ મુખ્ય :
શિક્ષણુની સંસ્થાઓ સાથે પૂરેપૂરા સંકળાયેલા છે. વિભાગ પાડી શકાય. ૧૯૨૯ માં વિલેપાર્લેની
દીપનિર્વાણુ, બંધન અને મુક્તિ, પ્રેમ અને પૂજા, રાષ્ટ્રીય શાળામાં સંગીત શિક્ષક એ પ્રથમ તબક્કો
બ દીઘર, જલિયાંવાલા આ બધી નવલકથાઓ ૧૯૩૧ થી ૧૯૩૯ દક્ષિણામૂર્તિમાં ને પછી ૧૯૪૪
ઉપરાંત તેમણે “સરસ્વતીચંદ્ર' જેવી મહાનવલનો સુધી ઘરશાળામાં શિક્ષક જીવનને બીજો તબક્કો
પ્રયોગ “ઝેર તો પીધાં છે જાણી જાણી' માં આદર્યો ને ત્યાર પછીથી આંબલાની ગ્રામદક્ષિણામૂર્તિ ન
છે. તેમાં ભા તીય સ કુતિને સર્વગ્રાહી તરોની સણોસરાની લોકભારતીમાં અધ્યાપક અને બુનિયાદી
સમીક્ષા દુનિયાની અન્ય સંસ્કૃતિનાં પદે કરી અધ્યાપન મંદિરના સંચાલક આચાર્ય તરીકે
છે “ત્રિવે) તીર્થ', “આપણે વૈભવ અને વારસો છેલો તબક્કો 'ચંદ્રકમાં', ૮૦ દિવસમાં પૃથ્વી
વગેરે તેમનાં અન્ય મનનીય પુસ્તકે છે. પ્રદક્ષિણ”, “પાતાળ પ્રવેશ', “સાગર સમ્રાટ', ‘ગગનરાજ' “ધરતીને મથાળે” વગેરે તેમનાં વિજ્ઞાન જમશેદજી નવરજી ઉનવાલા. M. A. :કથાને સાહસકથાનાં સંક્ષિપ્ત અનુપદે “મહાન સૌરાષ્ટ્રમાં ખ્યાતનામ કેળવણીકાર થઈ ગયા. તેમાં મુસાફર” અને “નાનસેન'માં પ્રવાસીઓની જીવનકથા જમશેદજ નવરે છ ઉતવાલાનું નામ મોખરે આવી ને “લા મિઝરેબલ” નો ગુજરાતી સંક્ષેપ આ બધા તેમનાં જાણીતા પુસ્તકે. મૂળશંકરભાઈ આજન્મ શકે. સરાષ્ટ્રના કેળવણી પ્રચારમાં ભાવનગર પ્રથમ અધ્યાપક છે, તેમની પાસેથી ગભીર વિષય પર હતું તેવી કદરતી રીતે જ શ્રી. ઉનવાલાને ભાવનગર વાત કે વાર્તા સાંભળવી એ લહાવે છે.
આમત્રણ આવી બેલા'.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
