________________
૧૧ :
-
-
-
-
-
-
-
-
- -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
પક્ષોની પૂંછડી આંટી વાળી હોય છે. (Forked) હાથમાં પકડી રાખેલ ખોરાક પડાવી લેવા જેટલો પગ અને આંગળાં પીળાશ પડતા રંગના હોય છે. હિંમતવાન થતો નથી. આ સમળી સૌરાષ્ટ્રનું સ્થાઈ અને અતિ જાણીતું પક્ષી છે. ઓકટોબર થી માર્ચ સુધી એની માળા
The Blossom Headed Parakeet :બાંધવાની ઋતુ ગણાય છે. માળે સાંઠીઓને એવા આ પક્ષીને આપણે સૂઈ તરીકે ઓળખીએ છીએ. વરતુનો બનેલો હોય છે. સફેદ બે થી ત્રણ ઈ મકે તેનું શાસ્ત્રીય નામ Psittacula cyano છે. આ પક્ષી ખુબ હિંમતવાન છે આપણે જે કંઈ cephala (Linnaeus) છે. આ પક્ષીના ખાદ્ય પદાર્થ ઉઘાડે હાથમાં લઈ જતાં હશે તો તે નર તથા માદાના ગે જુદા જુદા હોય છે. નરનું તેના ઉપર એવી ઝડપ મારીને પડાવી લે છે કે માથું જાંબુડા રાતા રંગનું અને માદાનું રાખોડી ધડીભર આપણને ખ્યાલ નથી આવતો કે કોણે કામ ૨ ગનું હોય છે. આ પિપટ સૌરાષ્ટ્રમાં સામાન્ય
નથી. છતાં બરડાના ડુંગરમાં કે ગીરના જંગલમાં બીજા કેટલાંક સૌરાષ્ટ્રમાં જાણીતા પક્ષીઓ છે. દેખાય છે. ડિસેમ્બરથી જન એ એમની માળો નું લીરટ નીચે આપ્યું છે.
બાંધવાની ઋતુ છે. ઝાડના થડની બખોલમાં માળો
હેય છે. ચાર થી પાંચ ગેળ સફેદ ઈંડા મુકે છે. ગીરનારી કાગડો આ - કાગડાને જંગલને કાગડો પણ કહે છે. આ કાગડાને અગ્રેજીમાં The
The koel આ પક્ષીને આપણે કેયલ Indian Jungle Crow કહે છે. તેનું
તરીકે ઓળખીએ છીએ. અંગ્રેજીમાં The Koel 21 Pril4 114 Corvus machrohynchus
તરીકે ને તેનું શાસ્ત્રીય નામ છે Eudynamys Culminatus (Sykes) 44291 RM14
Solopacea scolopacea (Linnaeus) કાગડો છે તેના મોં અને આખે કાળે હોય
છે. આ પક્ષીની ઓળખાણની જરૂર નથી. છતાં છે. તેઓને ઓળખવા એ અધરૂ નથી. સૌરાષ્ટ્રમાં જે મધુર અવાજ આપણે સાંભળીએ છીએ તે લગભગ બધી જગ્યાએ જોવામાં આવે છે. પરંતુ
અવાજ નર કેયલને છે. નર કોયલનો રંગ આખો. રાળ શ્રી રાજકુમાર શ્રી ધરમેન્દ્રસિંહજી જણાવે
કાળો છે. ને માદાનો રંગ તે મેલો સફેદ અને છે કે ઉત્તર-પૂર્વ સૌરાષ્ટ્રમાં ધ્રાંગધ્રાની આસપાસ છે
ઉપર ટપકાંને તપખીરીયા ચટાપટા હોય છે. આંખો ભાગ્યેજ દેખાય છે અથવા હાતા નથી. વસે લાલ, ચાંચ સફેદ સાથે લીલી છાંયવાળી, પગે લીલાશ છે ત્યાં કાયમી વસવાટ કરે છે. તેઓની ચા પડતા ભૂગ, માદાની ચાંચ કથાઈ આંખો લાલ આપવાની ઋતુ ફેબ્રુઆરીમાં શરૂ થાય છે. અને કાયલ એ બગીચાનું પક્ષી છે. તે પોતે પોતાનો મે અથવા જનમાં પુરી થાય છે. ચાર થી પાંચ ઈ ડા સીવતાં નથી કાયલની બચ્ચાં આપવાની ઋતુ ભૂરાશ પડતા લીલા રંગવાળા જેમાં ટપકાં ટપકાં અને કાગડાની બચ્ચાં આપવાની ઋતુ એકજ છે. હેય તેવાં ઇંડા સૂકે છે. આ કાગડાને ખેરાફ બપૈયે - આપણી પણ જાણીતું પક્ષી છે. આ પક્ષીને દરેક પ્રકારનો ગંદવાડ તરીકે ફેંકી દીધેલ કચરે, અ ગ્રેજીમાં TheCommonHawkCuckoo નાના પ્રાણીઓ અને સડેઢાં માસ વગેરેનો હોય કહે છે. તેનું શાસ્ત્રીય નામ Cuculus varius છે તે નાનાં પક્ષીઓનો તથા ઉપયોગી પક્ષીઓના (vahl) છે. અશરે ૧૩ ઈંચ લાંબુ તેનું કદ હાય ઈને શિકાર કરે છે. કેયલ પિતાનાં ઈંડા છે તેને રંગ ઉપરથી રાખેડી રંગને અને પૂંછડી શેરવાની વિધિ તથા તેમાંથી નીકળતા બચ્ચાના પર ભૂરા પટ હેય છે. આ પક્ષી વિષે ઘણું ઘણું ઉછેર માટે આ કાગડાને માળે ને આ કાગડાની કહી શકાય તેમ છે પણ તે અસ્થાને છે અને જાત તેને માટે પસંદ કરે છે. આ કાગડો આપણું નારગી પીળી, પગે ચમકતા પીળા રંગના.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
