________________
: ૨૮૪ :
ખ જનઃ-આ પક્ષીને અંગ્રેજીમાં The Pied પણ ઘટાવી શકાય કરતી તી વ્રત કરતી'તી વ્રત Wagtail અથવા The large Pied Wagtail આ બોલીથી કાઈકજ અજાણ્યું હશે. આ પક્ષી કહે છે તેનું શાસ્ત્રીય નામ Motacila ખેતીને ઉપયોગી છે. આ પક્ષી સૌરાષ્ટ્રમાં સ્થાઈ maderaspateugis gamelin. આ પક્ષી અને બધી જગ્યાએ દેખાય છે. તેની માળો બાંધવાની સૌરાષ્ટ્રનું સ્થાઈ પક્ષી હાઈ લગભગ ઘણી જગ્યાએ ઋતુ એપ્રીલથી ઓગસ્ટ સુધીની હોય છે સામાન્ય દેખાય છે તે પાણી કાઠાની આસપાસ દેખાય છે. તે ત્રણથી ચાર ઈ મુકે છે.
આ જગ્યાએ આ બે Nagtail નાં ગુજરાતી પારસન ટીટેડી - આ પક્ષીને અંગ્રેજીમાં નામો માટે થોડી ચોખવટ કરવી જરૂરી લાગે છે અને The yellow wattled Lapwing કહે છે. તે એકે ભાઈશ્રી વિજય ગુપ્ત મૌર્ય તથા શ્રી તેનું શાસ્ત્રીય નામ છે Lobipluvia malbaricus હરિનારાયણ આચાર્ય એ બન્ને વિદ્વાન પક્ષી વિદ્ય Boddaert સૌરાષ્ટ્રમાં બધી જગ્યાએ દેખાય છે. દિવાળી ઘોડો અથવા ખંજન એમ બે જુદાં જુદાં તેતરની બે જાતે સૌરાષ્ટ્રમાં દેખાય છે–એક તેતર પક્ષીઓને એકજ પક્ષી તરીકે ઓળખાવે છે એટલે
તે ખડીયા તેતર તેનું અંગ્રેજી નામThe Common ગુજરાતી નામ પુરતું અમે જે પક્ષીને ખંજનના
grey Partridge or Francollin તેનું ગુજરાતી નામથી ઓળખીએ છીએ તેને શ્રી
શાસ્ત્રીય નામ છે Francolinus pondiceri વિજ્યગુપ્ત મૌર્ય કાબરે દિવાળી ઘોડો કહે છે.
anus gmelin. બીજે તેતર તે તલીયો તેતર અ ગ્રેજી નામમાં કે તેનાં લેટીન નામ અંગે અમારે
તેને અંગ્રેજીમાં The Painted Partridge જાએ મત ભેદ નથી જે મતભેદ છે તે The
કહે છે અને તેનું શાસ્ત્રીય નામ છે Francoxinus sted vagtail ને કયા ગુજરાતી નામે ઓળખવા છietusLinnalus ખડીયો તેતર સૌર'ટ્રમાં તે છે અમે અને અમારા ઉસ્તાદ એ પક્ષીને ખંજન તરીકે
બધી જગ્યાએ દેખાય છે. જ્યારે તલીયો તેતર કચ્છ જાણીએ છીએને ઓળખીએ છીએ. અમારા નમ્ર મતે
સિવાય સૌરાષ્ટ્રમાં બધે નજરે પડે છે. તે પક્ષીનું ખંજન જ વ્યાજબી ગુજરાતી નામ છે.
રાજક:-આ પક્ષીને નીલકંઠ અથવા દેશી દીવાળી ઘેડ અથવા ખંજન એમાં બીજો
નીલકંઠ પણ કહે છે પણ એનું પક્ષીના શોખને વાંધે અમને એ જણા કે જે તે નામો એકજ
કે જેઓ બાજભેરીના શોખીનો છે તેવા પક્ષી પક્ષીના રાખીએ તો તેમાંનું એક એટલે કે દિવાળી
શે ખીને એ તેને સબજક નામ આપ્યું અને ઘેડે સ્થળાંતરી પક્ષી છે જ્યારે ખંજન નથી. આ
અંગ્રેજીમાં The Indian Roller કહે છે અને થિી પણ વિચારતાં અમે જે બે પક્ષીઓના ન શાસ્ત્રીય નામ છે Goracias bengha જુદાં જુદાં નામે જણાવ્યા છે તેમ ખંજન અને
! lensis benghalensis Linnalus 241 દિવાળી ઘોડા એ બન-અલગ અલગ પક્ષીઓ છે. પક્ષી રવેમાં મુસાફરી કરતાં ટેલીયાફના તાર
ટીટેડી:- આ પક્ષીને અંગ્રેજીમાં The Red. ઉપર બેઠેલું ઘણાએ જોયું હશે. સૌરાષ્ટ્રમાં બધી wattled Lapwing કહે છે અને તેનું શાસ્ત્રીય જગ્યાએ દેખાય છે. કેટલાક પ્રદેશમાં સ્થાઈ વસવાટ નામ છે Hoplopterus indicus indicus કરે છે. તેને માળો બાંધવાની ઋતુ એપ્રીલથી Boddacrtઆ પક્ષીને ઓળખાવવાની જરાએ જરૂર ઓગસ્ટની હોય છે. સામાન્ય રીતે ત્રણથી ચાર ઇંડા મુકે નથી તેની બોલી ઉપરથી જ તે તરત જ ઓળખાઈ છે. આ પક્ષી નુકશાનકારક પક્ષીમાં નથી આવતું જાય છે. તે બોલે છે ટી 4 ટીહટ ટીટી ટીહટ એટલે કે આપણી ખેતીને આ પક્ષી ઉપયોગી. આમ સામાન્ય રીતે તે બોલે છે. એ બોલીને આમ ગણાય છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
