________________
: ૩૨૧ :
“સઘળાં કામો કર્યા છતાંયે રહ્યા હમેશાં નિર્લેપી; “જે ક્ષણે તમારે દેહ દુબળ લાગે તે ક્ષણે એવા યોગી કૃષ્ણપ્રભુમાં, રહેજો અમ મનડાં ખૂપી” એક મહાન પ્રચંડકાય ગુજરાતને યાદ કરજે. જે
ક્ષણે તમારા મનમાં શિથિલતા-કાયરતાને પ્રવેશ સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતી :- પિતાની થાય તે લણ સજીવન ઉત્સાહ
થાય તે ક્ષણે સજીવન ઉત્સાહભર્યા એક તેજસ્વી દેશ પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા સાચા આર્યધમને પ્રવર્તાવનારા, ભક્ત ગુજરાતનું સ્મરણ કરજે. જે ક્ષણે તમારા શોધ્ધારક સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતીની જન્મભૂમિ હૃદયમાં મેહ અને વિલાસનું સામ્રાજ્ય પ્રર્વતે તે સૌરાષ્ટ્રમાં મોરબી પાસે ટંકારા. પણ તેમની ક્ષણને ધનને ઠોકર મારતા એક નૈષ્ઠિક ગુજર કર્મભૂમિ ખાસ કરીને ઉત્તર ભારત. પ્રખર કર્મકાંડીને બ્રહ્મચારી તરફ દષ્ટિ કરજે. અપમાનથી હણાયેલા ચુસ્ત શિવભક્ત, પિતાના પુત્ર દયાનંદ પણ શરૂ શરૂમાં
તમે જે ક્ષણે ઊંચું જોઈ ન શકે તે ક્ષણે એક તે પિતાને અનુસરના. ૫ણ એક મહાશિવરાત્રિના
હિમાલય સરખા અડગ અને ઉન્નત ગુજરાતીના . દિવસે તેમની મૂર્તિપૂજામાંથી શ્રદ્ધા હલી ગઈ ને
ઓજસભર્યા મુખને કલ્પનામાં ખડું કરજો. મરતાં સ્વામીજી ભાગી છૂટયા. નામ તો એમનું મૂળશંકર
બીક લાગે તો નિર્ભયતાની મૂર્તિ સમા એક ગુજરાતીનું પણ સત્યની શોધમાં સતત પર્યટન એકાંતવાસ;
ધ્યાન કરજે વેર ઝેરથી તૃપ્ત બની વિરોધીને ક્ષમા જડકર્મકાંડીઓ, અધેરીઓ, જલદ જ્ઞાનીઓ વગેરેની
આપતાં તમે અચકાઓ તે ક્ષણે ઝેર પીનારને સાથેના શાસ્ત્રાર્યો આ બધામાંથી પસાર થતા થતા
આશીર્વાદ આપતા રાગદેવથી પર થયેલા એક ગુર્જર દયાન દ સરસ્વતી પૂણનિન્દ પાસે સન્યસ્તદીક્ષા લે છે. સન્યાસીને યાદ કરજે. એ ગુજરાતી તે સ્વામી સ્વભાવના અતિ ઉમ ને અધ સ્વામી વિરજાનંદ
દયાનંદ, એ ગરવો ગુજરાતી મહાન હિંદીઓમાં જુમને ત્રાસ સહી સ્વામીજીએ અતૂટ શ્રદ્ધા અને
અગ્રસ્થાને વિરાજે છે.” અખૂટ ધીરજના બળે તેમને ગુરૂદક્ષિણામાં થોડાં લવિંગ ધર્યા ત્યારે ગુરૂજી પણ રડી પડ્યા. તેમને આદેશ
- વિશ્વ વિભૂતિ મહાત્મા ગાંધી :- ગાંધીજી મેળવી તેમને શુદ્ધ વૈદિકધર્મને ગાંડીવ ટંકાર કર્યો.
જેવી વિશ્વ વિભૂતિને સૌરાષ્ટ્ર ગુજરાતના ગણાવવા ધર્મ એટલે માયકાંગલી ક્રિયાપદ્ધતિ કે દુરાચાર નથી એમાં ઘણાને સંકુચિત પ્રાંતિયતા લાગતી હશે. પણ વીર પુરૂષોનું શ્વાસપ્રાણનું વ્રત છે એ સ્વામીજીએ ગાંધીજી
ગાંધીજી મા -ગુજરાતના જ ન હતા સમસ્ત સમજાવ્યું. દેશભરમાં મૂર્તિ પૂજાના નામે ચાલતા વિશ્વના અમર ચિરંજીવીમાંના છે છતાં સૌરાષ્ટ્ર પાખંડને ઉઘાડા પાડવા “સત્યા પ્રકાશ' લખ્યો. એમનું જન્મસ્થાન અને ગુજરાતમાંથી તેમની પ્રવૃત્તિબાળલગ્ન, અંત્યજે પરમ . ધર્માન્તરથી એમાંથી થોડીકના મંડાણું એટલે તેમને પોતાના વટલાવાયેલા સ્ત્રીપુરુષો, સ્ત્રીઓની પદનશીની આ ગણી સૌરાષ્ટ્ર-ગુજરાત તેમના કાર્યોનું વારંવાર બધા સામે બંડ પોકાર્યું. અસ્પૃશ્યોહારનું કાર્ય સ્મરણ કરી તેમના સત્યથી આગળ ચાલવાનું ચિંતન ગાંધીજી પૂર્વે સ્વામીજીએ કર્યું. રાષ્ટ્રભાષા હિન્દ જ તેમાં ઉહાપોહ કરવા જેવું શું? વિશ્વની સત્ય, હોય તે સ્વામીજી પહેલાં સમજ્યાને શીખવી ગયાને
અહિંસા, અસ્તેય, અપરિગ્રહાદિ વ્રતોના સમ્યફ આ બધી ધામિક સામાજિક ક્રાન્તિની સામે પ્રબળ પાલનને છોડી ઘોરતમ ભૌતિક સુખોપાર્જનની અવાજ ઉઠાવવા માટે સ્વામીજીને બબ્બેવાર ઝેર વૃત્તિઓથી માર્ગ ભૂલી ગયેલી પ્રજાને જે થોડા વિશ્વઅપાયું, છતાં એજ પ્રસન્નતા, ક્ષમાભાવ તેમણે
માનવો વાર વાર આવી સાચો રસ્તો બતાવી ગયા છેડયા નહિ, ને આત્મશ્રદ્ધાનો રણકાર જગાવી
સોક્રેટિસ, મહાત્માઇસુ, પયગ બર મહમ્મદ સાહેબ, સ્વામીજી ચાલ્યા ગયા. સ્વ. રમણલાલ દેસાઈના
યોગેશ્વર શ્રીકૃષ્ણ, ભગવાન બુદ્ધ, શ્રમણ પ્રભુ મહાવીર, સ્વામીજી માટેના નીચેના શબ્દો કેટલા સાચા છે? સંત લાઓસે અને કફયુશિયસની જેવા ગાંધીજી
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
