________________
૩ ૨૭૩ :
-
તેના મધુર સંગીત માટે, તે કેઈએ પક્ષી મનુષ્ય તે તથા જે પક્ષીઓનાં પીંછા ખૂબજ રંગબેરંગીને જેવું બોલી શકે છે ને માણસની બોલીનું અનુકરણ ખૂબ સૂરત ગણાય તે નર પક્ષીઓમાં જ હોય છે. કરી શકે છે તે માટે કે પછી પક્ષી મનુષ્યને તેને મનુષ્ય જેવુ બોલી શકનાર પહલી પણ નર ખોરાક માટે શિકાર કરી આપવાની કામગીરી માટે વધારે સારુ બોલી શકે છે. એ સિવાય વળી બીજી કે પછી ગમે તે કારણ મટે મનુષ્ય પક્ષીને પાળવાનું એક વિચિત્રતા કુદરતે પક્ષી જગતમાં એ રાખી છે શરૂ કર્યું હોય તેમ જણાય છે આપણુ આર્યુંવેદમાં કે જે પક્ષીઓને શિકારી પક્ષીઓ એટલે કે જે જુદા જુદા પક્ષીઓના ઔષધીય ગુણો વર્ણવેલા છે પક્ષીઓને અંગ્રેજીમાં Falcon અને Hawk દા. ત ચીત્રો The common GREY કહેવાય છે તે પક્ષીઓમાં માદા પક્ષી નર પક્ષી HornbillT ckus Birestris આ ચિત્રા કરતાં મોટું હોય છે તે શિકારના કામ માટે પણ શેર બનાવાને જે સુવાગ થએલી કોઈ સ્ત્રીને માદા પક્ષીનેજ વિશેજ પાળવામાં આવે છે. પીવડાવવામાં આવે તે તેને સુવા રોગ મટી જાય છે. વળી લશકરી દૃષ્ટિએ જે પક્ષીને આપણે પારેવા
આધ્યગુરૂ શંકરાચાર્યજી જ્યારે દિગવિજ્ય Blue Rock Pigeon Columba livia
કરતા કરતા નર્મદા કાંઠે આવેલ માહિષ્મતિના intermedia કહીએ છીએ તેની એક જાત
રાજ મંડન મિશ્રને ત્યાં જ્યારે આવે છે ત્યારે Homer Pigeon કે જેને સ દેશ વાહક કબુતર
મંડનમીશ્રના મહેલના દરવાજા પાસે શંકરાચાર્યનું તરીકે ઓળખવામાં આવે છે તેવાં કબુતરોને લડાઈ
પ્રથમ સ્વાગત તેના પાળેલા પોપટ અને એના કરે દરમિયાન સંદેશાઓ પહોંચાડવાના કામ માટે
છે. 'સુડા બહેતરી’ પુસ્તકમાં એક નારીને તેનો પતિ ઉપગમાં લેવાય છે. પહેલા વિશ્વવ યુદ્ધમાં જર્મનીના બહારગામ હોવાથી 'જાર કામ કરવા ઇરછા થાય શહેનશાહ વિલીયમ ઝિર પાસે આવા તાલીમ પામેલાં
છે ત્યારે તેને પાળેલ પિપટ એમ કહેવાય છે કે કબુતરની એક લશ્કરી ટુકડી હતી.
બતર રાત્રી સુધી બેતર દષ્ટાંત વાર્તાઓ કરીન
તે સ્ત્રીને ખોટે ભાગે જતી શકે છે. પક્ષીઓનું યુરોપ અમેરિકાના દેશમાં તો આજે પક્ષીઓની
સંગીતતો એક તદ્દન અલગ વિષય થઈ શકે તેટલી પાંખની રચના, તેના આકાર તેની ઉડાન વગેરેને
સામગ્રી તેમાં પડી છે. તેથી તેનું નિરૂપણ આ ચૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ થઈ રહ્યો છે કારણ કે તેના
લેખમાં આપવું વ્યાજબી નથી. બીજુ મનુષ્ય અભ્યાસ ઉપરથી મનુષ્યને ગગનમાં છ ચમાં ઇંચે
જીવનમાં પક્ષીઓ જુદી જુદી રીતે ખુબ જ મહત્વનો સ્થળે હવાઈ જહાજ દ્વારા ઉડવું છે ને તેથી મારી
ભામ ભજવે છે. જેથી કરીને મનુષ્ય તથા પક્ષીઓ મેરી હવાઈ જહાજ બાંધનાર કંપનીઓ ઉપર . નાના અતિ
એક બીજાના અતિગાઢ પરિચયમાં આવ્યા છે. પ્રમાણે પક્ષીઓને અભ્યાસ કરે છે ને તે માટે
આટલી પક્ષીઓ વિષે સામાન્ય વિગત લખી આપણે ખાસ પ્રયોગશાળાએ પણ રાખે છે. આવી જ રીતે હવે સૌરાષ્ટ્રમાં સામાન્ય રીતે જે પક્ષીઓ દેખાય વિચાર કરતાં આપણે ભારત્ દેશ કે જે ખેતી છે તેને તેમાં પણ વિગતથી પરિચય કરીએ –
પ્રધાન દેશ છે તેને પક્ષી વિજ્ઞાન સવિશેષ કરીને આમાં પ્રથમ આપણે આપણા ઘરમાંજ જે પક્ષીઓને ઉગી છે. કારણ કે આપણને અનાજની પુષ્કળ ખાધ દર વર્ષે આવ્યા કરે છે જે દુનિયામાંથી
રાત દિવસ જોઈએ છીએ તેનાથી શરૂઆત કરીએ - પક્ષીઓને લઇ લેવામાં આવે તો આજે આપણે જે સૌરાષ્ટ્રની જ્યારે આપણે વાત કરીએ ત્યારે અનાજ પ્રાપ્ત કરીએ છીએ તે અંભવ છે કે પ્રાપ્ત સૌરાષ્ટ્રમાં કોઈ એવું એક પણ ઘર નહિ હોય કે કરી શકીએ નહિ. બીજુ ધ્યાન ખેંચે તેવી વસ્તુ પક્ષી જ્યાં ચકલા ચીચી કરતાં તથા ભીંતે ટાંગેલા જગતમાં એ છે કે પક્ષીઓ મધર એત ગાઈ શકે છે. અરિસામાં પોતાની ચાંચ મારી ઘરમાં મુકેલાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
