________________
: ૨૭:
1
કબુતર પછી એટલું જ જાણીતું પક્ષો તે કાબર હેત નથી. પણ તેને બહુજ ફીકકા ઝાંખો પડી ગયેલ છે. તેને અંગ્રેજીમાં Common Myna તથા કાળા રંગને કાંઠલો હોય છે. નરની ચાંચને રંગ ખૂબ પક્ષી વિજ્ઞાનની ભાષામાં Acrido Theres લ લે જ્યાંરે માદાની ચાંચને રંગ ફીકકા લાલ રંગને Tristis Tristis (Linn) કહે છે. કાબર કદમાં હોય છે. આ પક્ષી સૌરાષ્ટ્રમાં લગભગ બધેજ દેખાય બુલબુલ અને કબૂતરની વચ્ચેનું આશરે નવ ઇંચ છે. તેઓ જાન્યુઆરી થી જુન સુધીમાં માળો બાંધે લાંબુ પક્ષી છે. કાબરની ચાંચ તથા પગને રંગ છે. સામાન્ય રીતે તેઓ ઝાડની થડના પોલાણમાં. પીળો હોય છે. તથા આંખોની ફરતો ગોળ ખુલી દિવાલોની બખોલમાં કે એવા કોઈ કેરી કાઢેલા ચામડીને રંગ ચળકતા પીળા રંગને છે. આ ભાગમાં ત્રણથી પાંચ સફેદ લંબાળ ઈંડા મુકે છે. પક્ષીઓ જોડીમાં, અથવા શહેરમાં, બગીચામાં, નર તથા માદાને પ્રેમ કરતાં જોવાં એ ઘણું આનંદ ખેતરોમાં કે જ ગલેમાં ટોળામાં દેખ ય છે. તેઓની પ્રેરક દશ્ય હોય છે. એને ખેરાક સામાન્ય રીતે ઊડાન સીધી હોય છે. મનુષ્યના રહેણુકની આજુ ફળો જેમાં કે જમરૂખ, પપૈયાં, બેર, ફૂલોને રસ બાજુ સામાન્ય રીતે આ કાબરો હેય છે. સૌરાષ્ટ્રમાં ફૂલની કુણી કળીઓ, પાંદડાંની કુણી કુંપળો વગેરેને આ પક્ષી કાયમી વસવાટ કરનારું છે. કાબર હોય છે. પોપટ ખેતીને ઉપયોગી પક્ષી થયું નથી. સામાન્ય રીતે મે થી સપ્ટેમ્બરમાં અને કયારેક ઉલટું ખેતરોમાં ઉગેલા પાક માટે ફળઝાડની એપ્રીલ થr ઓકટોબર સુધીમાં માળે બાંધે છે: વાડીએને પ પટો ઘણું નુકશાન કરતા માલુમ પડયા તેઓનું માળા બાંધવ નું સ્થળ કઈ બખોલ, પિલાણું છે. જ્યારે કાબર ખેતીને ખૂબજ મદદ કરતા અને છાપામાં કે કુવામાં સામાન્ય રીતે હોય છે, તેઓ . ઉપયોગી પક્ષી મનાયું છે. પાંચ થી છ ઈંડા મુકે ને ઇડાને રંગ ઘેરે ભૂરો હોય છે; તેઓ માળો જાતજાતની વસ્તુઓને પોપટ પછી આપણું જાણીતું સૌરાષ્ટ્રમાં બનાવે છે માં નાની નાનીનાની સર. પીળાં કાયમી વસવાટ કરી રહેલું પક્ષી તે કાગડો આવે છે. ચીથર, પાંદડાં અને સાપની કાંચળી વગેરેતો તેને અંગ્રેજીમાં Indian House Crow કહે બનાવે છે; તે બચાં આપવાની મોસમાં બે વખત છે. તેનું શાસ્ત્રીય નામ Corvus splenden ઈંડા મૂકે છે. આ પક્ષીના નર અને માદા બને splendens Viellot છે તેનું કદ પારેલાંથી સહેજ
મા ઇ નવા ની અને બચ્ચાંને માટે આશરે ૧૭ ઈચ લાંબુ હોય છે. આ ખવરાવવાની કામગીરી કરે છે, આ પક્ષી ઉપર કાગડે દેશી કાગડા તરીકે ઘર ઘર જાણીતું થએલ ઘણું લખી શકાય પણ અહિ તે જરૂરનું નથી. પક્ષી છે કાગડા બહુજ સામાન્ય પક્ષી ને લગભગ કાબર પછી ઘરમાં હમેશાં જેવાતું કે જાણીતું પક્ષી બધાજ તેને ઓળખતા હોય છે. તે આપણો દેશી પિોપટ છે. તેને અંગ્રેજીમાંandian સૌરાષ્ટ્રનું આ સ્થાઈ પક્ષી છે. મેથી એ Rose-Ringed Parakeet કહે છે. તેનું સુધીમાં માળો બાંધે છે ને ઈંડા મૂકવાની ખાસ શાસ્ત્રીય નામ Psiltacula Kramri Scopoli ઋતુ તે ચોમાસું છે. તેઓ સામાન્ય રીતે ઝાડમાં છે. તેનું કદ મેના પક્ષીથી સહેજ મોટું અને લાંબી માળે બાંધે છે પરંતુ તારના થાંભલા ઉપર પણ અણીવાળી પૂંછડી હોય છે. આ ઘર ઘરમ પળાતા તેના માળા નજરે પડે એ અસ્વાભાવિક નથી. તેઓ દેશી પોપટ તરકે જાણીતા થએલા . પક્ષીના રંગ અનેક વસ્તુને માળા બાંધવામાં ઉપયોગ કરે છે. રૂપનું વર્ણન લખવું જરૂરી નથી. કારણ કે બધાજ પણ સામાન્ય રીતે ઝાડનાં તીરખાંનો માળો બાંધે તેને ઓળખતા હોય છે. પોપટને નરને પાછળ રાત છે. કયારેક આખો માળો લોખંડના પાઠા નાના અને આગળ કાળા કાંઠલો છે. મેંદાને કાળા કાંઠલો સળીયાનો બનાવે છે તેઓ ચાર થી છ આછા 1
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
