________________
--
દરિયાના ખાર શરૂ થઈ જતે તે ખારગેઈટ થાય છે. ત્યાંથી તુરત જ સંગ્રહસ્થાન આવે છે. પાસે આવેલું જગદીશજીનું મંદિર શિખરબંધી જેમાં સૂર્ય-મંડળમાંથી પૃથ્વીની ઉત્પત્તિથી, હમણું થયું છે પણ સ્થળ લગભગ ૭૫ વર્ષ માંડીને ભારતના ઈતિહાસના સર્વ યુગનું દર્શન જેટલું જૂનું છે. જગદીશની મૂર્તિ : પરંપરા કરાવનાર શિપ સ્થાપત્યના નમૂના, સિક્કા, પ્રમાણે કાષ્ઠની બનાવેલી છે તે માત્ર મુખાર- તામ્રપત્ર, શિલાલેખે, પુરાતત્વની સામગ્રીઓ, વિંદ જ છે. હસ્તકમળ ને ચરણકમળ સેનાના સંશોધનમાંથી મળી આવેલ ધાતુની, માટીની બનાવેલા છે. આ મંદિરમાં થતાં હાંડીના દર્શન નાની મોટી અનેક વસ્તુઓથી આ સંગ્રહસ્થાન પ્રખ્યાત છે. જેમાં રાંધેલા ચોખાની ભરેલી દર્શકનું મન પ્રસન્ન કરે છે. ઉપર દાદર ચડતાં . હાંડીએ ભગવાન પાસે લાવતાં બરાબર ચાર મહાત્માજીની જીવનલીલાનું સર્વાગીણ દર્શન ફડિયાં થઈ જાય છે.
કરાવતી જમથી માંડીને દેહાવસાન સુધીના
ફટાઓ ક્રમબદ્ધ રીતે ગોઠવાયા છે. ત્યાંથી હાઈકોર્ટ રોડ પર આવેલ અંબાજી , ગેલેરીમાં જતાં બાલ વાંચનાલય, મહિલા પુસ્તમંદિરની પૂરા કદની શ્વેત, પ્રસન્ન વદનવાળી કાલિય ને ગાંધી સ્મૃતિ વાચનાલય તથા ગ્રંથામાતાજીની ચતુર્ભુજ મૂર્તિ તેના સાત્વિક લય છે. ગાંધી સ્મૃતિ પુસ્તકાલય અત્યંત સૌંદર્યને કારણે મનને શાંતિ આપે તેવી છે. સમૃદ્ધ છે ને તેમાં ગાધી સાહિત્ય ઉપરાંત આવી સુંદર મૂર્તિ ભાગ્યે જ કોઈ મંદિરોમાં સમાજશાસ્ત્ર, રાજકારણ, નીતિવિજ્ઞાન, ઇતિજોવા મળે છે.
હાસ, અર્થશાસ્ત્ર, તત્વજ્ઞાન, રસાયણશાસ્ત્ર,
વનસ્પતિશાસ્ત્ર, ભૌતિકશાસ્ત્ર ઉપરાંત હિંદી, ભાવનગરથી શેઢે દૂર આવેલું મહારાજ- ગુજરાતી, અંગ્રેજી સાહિત્યનાં ઘણા કિંમતી એના કૂળદેવીનું ખોડિયાર માતાનું મંદિર પણ પુસ્તક લાઈબ્રેરી સાયન્સની છેલ્લામાં છેલી . આસપાસના માઈલના વિસ્તારમાં જાણીતું છે પદ્ધતિથી ગોઠવાયેલાં છે કે વર્ષમાં માત્ર એક રવિવારે તે ભાવનગરથી સ્પેશિયલ ટ્રેઈન જાય જ રૂપિયો લવાજમ આપીને તેના સભ્ય થઈ છે. એ સિવાય બસ દ્વારા પણ સેંકડો માણસો શકાય છે. લગભગ આ પુસ્તકાલય યુનિ.) વારંવાર ત્યાં જાય છે. ખોડિયાર માતા દેવ. લાઈબ્રેરી જેવું જ છે ને ત્યાં કલાકોના કલાકે : ચકલીનારૂપે ભાવનગરના મહાકાતને ભાલે સુધી વિદ્યાવ્યાસંગીઓ બેઠા બેઠા તેને લાભ વિજયયાત્રા વખતે બેસતા તેવી દતકધા પ્રચ- લીધા જ કરે છે. ગ્રંથાલયનો સ્ટાફ પિતાના લિત છે.
સર્વ સભ્યના વ્યક્તિગત શેખમાં રસ લઈ
તેને મદદ કર્યા કરે છે ને ન નવાં પુસ્તકોથી પરંતુ ભાવનગરનું સૌથી મોટું આકર્ષણ સમૃદ્ધ થતું જ જાય છે. ગુજરાતના પ્રથમ ભારતભરના પ્રવાસીઓ જેની ખૂબ પ્રશંસા કરે
S કક્ષાના પુસ્તકાલય ભાવનગરમાં ને ભાવનગર છે તે નૂતન યાત્રા સ્થળ છે ગાંધી સ્મૃતિ.
જિલ્લામાં જેવાં છે તેવા નિસંશય બીજે નથી. ભાવનગરના રમણીય, વનશ્રીથી શોભતા કૃષ્ણ નગર વિસ્તારમાં ગાંધી સ્મૃતિ” આવેલ છે. સૌથી ઉપરના ત્રીજા માળે લાકડાની, ગાંધી સ્મૃતિ” એટલે ભાવનગરનું સંસ્કાર કેન્દ્ર ધાતુના, ચાકળા ચંદરવાના, ભરત ગુંથણની, ". ગાંધી સ્મૃતિ ટ્રસ્ટના રચનાત્મક કલ્પના ગાંધી પ્લાસ્ટર ઓફ પેરીસની, હાથી દાંતની, સંઘેડા ,
સ્મૃતિ'માં પ્રવેશતા સામે જ ગાંધીજીની કારીગરીની; ગ્રામકલાના બેનમૂન કૃતિઓ -- પ્રાર્થનામાં અયાન મગ્ન બેઠેલી પ્રતિમાના દર્શન. સુવ્યવસ્થિતરૂપે શેક્વાયેલી છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
