Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra-bhA.2 5er,pIDha aAcAya deva zrImadvijaya suvanatilasaNanIvarajI mahArAjanA paTTadhara pU. karnATaka kemarI mAvAya zrI trijayabhadra karasarIzvarajI mahArAja
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra bhA-ra [mULa, sa, chAyA tathA bhAvA sahita] 5 bhAvAnuvAd 444444 pUjyapAda AcArya deva vijaya bhuvana tilaka sUrI mahArAjanA paTTadhara pU. karnATakakesara AcAya zrI vijaya bhadra kara sUrIzvarajI mahArAja sahAyaka vi. sa'. 2037nA cAturmAsanI puNya-smRti arthe zrI zrIpAlanagara jaina zvetAMmbara maMdira upAzraya TrasTa 12, jamanAdAsa mahetA mAga, vAlakezvara-mubaI
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ : prakAzaka ane prAptisthAnaH zrI bhuvana-bhadrakara sAhitya pracAra kendra C/o vI. vI. verA 34, kRSNa pA nAyakana sTrITa madrAsa-602001 (2) zrI labdhi-bhuvana jaina sAhitya sadana C/o zA. naTavaralAla cunIlAla kApaDanI dukAne chANa (391740) ji. vaDedarA [ uparokta sthaLe rU. 10-00 mokalanArane maLaze ] vIra. saM. 2509 ] labdhi saM. 21 [ vi. saM. 2039 bIjI AvRtti nakala 1000 mudraka : kAntilAla DAhyAbhAI paTela maMgala mudraNAlaya, ratanapaLa, phatehabhAInI havelI-amadAvAda
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda paMjAbI saddharmasaMrakSaka AcArya bhagavAna zrImada vijayakamalasUrIzvarajI mahArAjanA paTTaprabhAkara pUjyapAda kivakulikarITa AcArya bhagavAna zrImada vijayabdhisUrIzvarajI mahArAja
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya zrI uttarAdhyayana sUtra bhAga-2 je' 14 sAla pahelAM prakAzita karela. te pustaka sAdhu, sAdhvIjI mahArAjene atyaMta upayogI banatAM tenI nakale TapaTapa upaDI gaI. ane uparAupara mAgaNI thatAM Aje ame dvitIyAvRtti chapAvavA bhAgyazALI banyA chIe. moMghavArInA samayamAM AvuM atyuttama pustaka Arthika sahakAra vinA kayAMthI prakAzita thAya ? e prazna khaDo thatAM tarataja samAdhAna malI gayuM. gata sAla zrIpAlanagara -vAlakezvara khAte pUjyapAda karnATaka kesari AcAryadeva zrImadavijaya bhadrakarasUrIzvarajI mahArAjAne ame vinaMti karatAM pUjyazrIe zAsana subhaTa suzrAvaka lAlacaMdajI chaganalAla piMDavADA nivAsIne pustakanI upayogitA jaNAvatAM zrI lAlacaMdajIe saharSa TrasTa taraphathI pustaka chapAvavA udAratA darzAvI. te badala amArI saMsthA ghaNA gaurava sAthe temanI zruta bhakti pratyenI hArdika anumodanA sAthe AnaMdane anubhava kare che. AvI rIte zrI lAlacaMdabhAI sadaiva zratajJAna pratye bhaktivaMta banIne jaina zAsananA mahAmUlA graMthane prakAzita karatA zIghra kevalya lakSmIne vare eja zubhAzA pustaka prakAzanamAM zrI praviNabhAI koThArI temaja maMgala mudraNAlayanA mAlika zrI kAMtibhAI e zuddhipUrvaka jahadI prakAzita karI ApyuM. tene saMsthA AbhAra mAne che. presa deSa, yA daSTi deSathI je kaMI bhUla rahI gaI hoya te kSamA yAcanA pUrvaka viramuM chuM. - prakAzaka
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhuvanatilakasUri jaina graMthamALA-chANI (prApya pustakA) navapada mAAdhana (vidhi gujarAtI) vauza sthAnaka tapa vidhi (hindI) Avazyaka stavana sajhAya sa Mgraha (hindI) dazavaikAlika sUtra uttarAdhyayana sUtra bhAga-1-2 zatrujaya guNu gu jana (hindI-gujarAtI) jIvana sArAka (presamAM) adhyAtmasAra stuti taragI bhAga 3 tItha kotsava namAlA saMskRta, 29 ' 0-50 1-00 5-00 5-00 10-00 0-50 1-00 prAptisthAna : zrI labdhi-bhuvana jaina sAhitya sadana C/o zA. naTavaralAla cunIlAla bajAramAM, kApaDanI dukAna chANI (391740) ji. vaDodarA (ra) zrI bhuvana-bhadraMkara sAhitya pracAra kendra C/o vI. vI. vArA 34, kRSNappA nAyakana sTrITa madrAsa-600001
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda kavikulikITa, AcArya bhagavAna zrImad vijayalabdhisUrIzvarajI mahArAjanA paTTapradyotaka dhRjyapAda gacchAdhipati, AcArya deveza zrImada zAyuka vijayabhuvanatilakasUrIzvarajI mahArAja
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAku-kathana saMsAranI sapATI upara chava anAdikALathI vividha svAMga sajIne nATakIyAnI jema nATaka karI rahyo che. karma sUtradhAra che. jIvane te Adeza-IzArA karIne nAnAvidha nAca nacAvI rahyo che. pU. upAdhyAyajI mahArAja zrI vItarAgadevanI stavanA karatAM muktakaThe lalakAre che ke kama nacAve timahI nAcata." anAdine nATAraMbha saMsAranI raMgabhUmi upara satata cAlyA kare che. A jIva prabala puNyanA pratApe mAnavajanmane meLave che ane temAMya nAca te nAca ja paDe che. mAnavanI buddhi jarA svastha thAya, zAstrAdhyayana ke zravaNathI buddhimAM saMskAra siMcAya ane savabhAvane dekhI parabhAvane parityAga karIne svaramaNatA meLave, te jIvane karma janita nAca ocho thAya che ane bAhA raMga uDI jAya che. AthI te aMtarmukha bane che ane atyaMtaranA utthAnamAM DokIyuM kare che. pachI te karma gunhagAranI jema lAcAra bane che. karmane jaMga chatAtAM jIvAtmA karma upara vijaya meLave che sAce vijetA bane che. prANI mAtrane saMsAranivAsa e paravazatAne- parAkASThAne dArUNa pAza che. saMsArane zAstrakAra mahArAjAe sAgaranI, dAvAnaLanI ane kedakhAnAnI upamAo ape che, temaja prANIone e bhayaMkara sthAnamAMthI mukata thavAnI k
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ preraNA Ape che. teozrI saMsAranA dArUNa-du:kha dAvAnaLathI baLelA jIne pUrNa zItalatAbharyuM je kaI sthAna hoya, te te acala ane avyAbAdha eka mekSa ja che-ema pikArI pokArIne pradarzita kare che : saMsArasAgaramAM bUDatA prANIone taravAnuM sthira ane zAzvata sthala mukti ja che-ema nizcita vidita kare che. saMsAra rUpI kedakhAnAmAM- parataMtra dehamAM mAtra duHkha, duHkha ane duHkhane ja anubhavatA jIvAne mAtra sukha, sukha ane sukhamaya sthAna mokSa ja che-evuM pratipAdana kare che. - mAnavajanma meLavyuM ane sAthe sAthe janma paNa jainadharmanA gharamAM puNyaprabhAve thaye. vaLI zrI jinazAsananI oLakha thaI temaja te pratye avicala zraddhA janmI ane pApasthAnakene parityAga karIne vratadhArI banavAnI saMbhAvanA-latA vikasI. vratagrahaNa karyA pachI saMyamI jIvanane puSTa karavAnuM, saMyamI jIvanane sArthaka banAvavAnuM ane saMyamI jIvananI ucca kakSAe pahoMcavAnuM rasAyaNa kahe ke prabala avalaMbana kahe, te te svAdhyAya ja che. mAnavene jIvavA mATe jema pAchuM, prakAza ane pavananI AvazyakatA rahe che, tema saMsAratyAgI saMyamadharane saMyamajIvanane jIvaMta ane manane ujajavala rAkhavA mATe AhAra kahe ke jaDIbuTTI kahe, te te AtmakalyANa sAdhanAra zrI vItarAgadevanI vANIthI otapreta suzAstrone svAdhyAya ja AdhAra che. eka ukti che ke-"svAdhyAya cari" jema vastra vagarane mAnava nagnATI je kahevAya
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, tema svAdhyAyavihaNe yati-saMyamI paNa saMyamajIvanane badatara banAvI de che ane patananA paMthe paravare che. IndriyanA caMcala turaMgenI lagAma, manamarkaTane vecchAnukULa vartAvavAnI zaMkhalA, vacanabaLane niravA ane puNya rUpa siddha banAvavAnuM yaMtra tathA kAyAnI kaMpanIne bharacaka naphe meLavavAnI suMdara sIjhana je kaI haya, te zAstrakAre svAdhyAyane ja uttama ane anupama upAya rUpe darzAve che. manane kAMIne kAMI manana joIe che. pachI bhale ene durbhAvanAnuM medAna maLe ke subhAvanAnuM suraskUma maLe. mana durbhAvanAne dunta dAvAnaLamAM jagdha bane, eTale enI AjJAvata pAMceya Indriye kUdAkUda karI mUke che. vAsanAnA virATa vanamAM pAMceya Indriye chUTI thayA pachI tevIza viSayanA 'vivaramAM te vilakSyA kare che. A tephAna evuM jAme che ke-tene kAbu te dUra rahyo, paNa tenAthI jIva herAnaparezAna thaIne "patti naraveDazuathavA narakanI azucimAM jIva bIcAre sIdhe gabaDI ja paDe che. ' A jIvAtmAne je UrdhvIkaraNa karavuM heya, manane svavaza rAkhavuM hoya ane pAMceya IndriyathI pedA thatI vAsanAne bALIne khAkha banAvavI hoya te pratidina manane svAdhyAya sudhAnA pAnathI tarabatara-taraboLa rAkhavuM e ja ucita che. zAstromAM pUrvamaDarSionA AyuSya keDe varSonAM darzAvyA che. rAjA-mahArAjAo rAjyane tRNanI jema asAra samajIne tyAga karatA hatA, dhanADhayo aDhaLaka
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ addhi-siddhine baLatA gharanI jema tyAga karIne saMyamapaMthanA pravAsI banatA hatA ane anya svamAnelI sarva vyAhajanaka varatuene tarachoDIne nirgatha banatA hatA. Ama abajo varSo paryata teo saMyamanuM zuddha pAlana karatA hatA. eTale dIrghakALa teonA pariNAmanI vizuddhi, mananI daDhatA ane bhAlAsanI pavitratA mAtra svAdhyAya ja TakAvI rAkho hate-ema zAstrAbhyAsanA anubhavathI spaSTa jaNAya che. saMsAra taravAnI bhAvanAvALA bhavya chAe svAdhyAyane rasa lakhalUTa luMTa ja joIe. atUTa bhAvanAthI saMyamasthirIkaraNa karavA. mATe svAdhyAya-sudhAsAgaramAM magna-lIna rahevuM ja joIe. jema navaparaNita tarUNane navavadhUnuM saundarya-lAvaNya-vacana-vilAse rUpa ane raMga pratikSaNa cittabhUmi upara smaraNa thayA ja kare che, tema saMyama pALanAra pavitra tyAgI purUSanA hRdayapaTa upara zAstrasvAdhyAya, tenA viSaye, tenuM parijJAna ane ciMtavana pratikSaNa ramatuM rahevuM ja joIe. pariNAme te saMyamI niraticAra saMyamanuM pavitra pAlana karIne, kamavanane bALIne tathA mekSAspadane jaladI meLavIne, AtyaMtika ane ekAtika sukhane zAzvata bhokatA bane che. zrI sarvajJa bhagavatee nirmaLa kevalajJAna dvArA vizvabharanA jaMtuone satya, paripUrNa ane anaMta jJAna darzAvyuM che, temaja tejJAna zrI gaNadhara bhagavaMte e svasmRtimAM aMkita karIne sUtra-Agama rUpe gucyuM che. carama tIrthapati zrI mahAvIra bhagavAnanuM agAdha jJAna Aje je AgamAM maLe che che, te zrI gaNadhara bhagavAnee parama kRpAthI zAstromAM ka
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jeluM te ja che. zrI vItarAgadevanuM jJAna je kaI paNa AgamamAM guMtheluM hoya, te sarva savAdhyAya gya ja che. te jJAnanuM ciMtavana ane parizIlana AtmAne sthira-svabhAvI banAve ja che. AtmAnuM sAcuM darzana karAvavAne e samartha ja hoya che. | sarva jIvone saraLatAthI svAdhyAya yogya ane rasabharapUra, temaja vairAgya, adhyAtma tathA tyAgathI tarabaLa vartamAnakALamAM zrI uttarAdhyayanasatra ghaNuM ja pracalita ane prasiddha che. zrI vIra bhagavaMtanA pavitra zAsanamAM navadIkSita saMyamIne jIvananI sthiratA, daDhatA tathA rasamayatA arthe zrI uttarAdhyayanasUtra ja prathama bhaNAvavAmAM AvatuM hatuM. sUtrAdhyayananA nimittane meLavIne bhavyAtmAe aNIzuddha cAritranuM pAlana karI svazuddhi meLavatA hatA. zrI vIra prabhunI aMtima vANI rUpa A chatrIza adhyayanethI zebhita zrI uttarAdhyayanasUtra anekane svAdhyAyathI upakArajanaka banI rahyuM che. pratyeka adhyayanemAM AdhyAtmika jIvananI rasadhArA samA rasika ane bedhatpAdaka aneka viSayanuM vizada vivecana che. mULa prAkRta bhASAmAM saMkalita che ane e sUtra upara aneka mahApurUSanI vidrogya aneka TIkAo racAyelI che. temAM vAdivetAla pU. zrI zAntisUrijI mahArAjanI TIkA te sarvazreSTha sarva darzanene jJAnanI sAthe jainadarzananuM daDhIkaraNa karavA mATe amogha zastra jevI che. Ama grantha kathAnugamAM praviSTa che, paraMtu aneka rasabharyA viSayonI vANI te pArasI jAya che, e te enA adhyayanazIlene vidita ja che. samo tavo sthi" zrI jainazAsanamAM
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ = > svAdhyAyane tapa kahyo che. svAdhyAya samAna anya tapa nathI. temAMya zrI uttarAdhyayanasUtrane svAdhyAya sarvamukhya che. tapta thayelA prANIgaNane A svAdhyAya zItala caMdana jevo anupama che. sarvArthasiddha vimAnanA devene sAgarepane kALa tatva-dravyAnuyoganA svAdhyAyamAM vyatIta thAya che. e devenuM sukha paNa sarvadevAdhikatama kaheluM che. enuM kAraNa svAdhyAyarasAnaMdanuM ja che. A granthane vartamAnamAMya AtmArthI ane khapI sAdhu-sAdhvI mahArAje jIvanasAthI je mAnIne tene svAdhyAyamAM upaga karI rahyA che. mULa granthane ja svAdhyAya tarIke karatAM arthavihInatA joIe te rasa nathI janmAvatI. AthI e hetune lakSyamAM rAkhIne sArtha-mUla zrI uttarAdhyayanasUtra chapAvavAne zubhAzaya pedA thaye ane e granthane pahele bhAga vi. saM. 2022 mAM 1 thI 18 adhyayana- 1 pUrvaka prakAzita karyA bAda tene A bIjo bhAga 19 thI 36 adhyayanapUrvaka saMpUrNa prakAzita karatAM AnaMda anubhavAya che. A svAdhyAya-ucita sArtha-mUla zrI uttarAdhyayanasUtra (C) pragaTa thaI rahyuM che. AzA che ke- svAdhyAya rasika puNyA tmAe ene svAdhyAyamAM artha-jJAna sAthe upayoga karaze ane prakRti prayAsane sArthaka banAvaze ja. zAsanarakSaka, sUrisArvabhauma, kavikulakirITa, pU. AcAryadeva zrImad vijayaladhisUrIzvarajI mahArAjAe, sava-vRddhAvasthAmAM pratidina AtmAne zama-prazama-zAntarasamAM taraboLa banAvavA mATe A ja zrI uttarAdhyayanasUtrane gajhala - - = =ea6%e (aa grAnDa mae - >% grAma vara tra > 14
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. sva-svAdhyAyanuM eka mukhya aMga banAvyuM hatuM, eTaluM ja nahi paNa A mUla sUtrane kaMThastha karyuM hatuM ane che. divasa ke rAtrinA vibhera vedanAvazanA avasare teozrIe pitAnA AtmAne A ja sUtranA raTaNathI sthira prazAnta rAkhyuM hatuM -ema anubhavasiddha jaNAvI rahyA che. eTale A granthanuM zubhAbhidhAna jyAre mukhathI nIkaLe che, tyAre che e pUjya purUSanuM smaraNa sahaja ja thaI Ave che. . A granthane anuvAda gurjaragirAmAM pU panyAsajI che. zrI bhadraMkaravijayajI gaNivare karyo che. teozrIe A granthanI zuddhi ane saraLatA mATe khUba ja lakSya rAkhavA uparAnta, vAcakone te samajavAmAM kilaSTatA na rahe tenI khAsa kALajI rAkhela che. A granthanI prastAvanA je ke ahIM saMpUrNa thAya. che, paraMtu A grantha ja e che ke enI prastAvanA mATe senA upara DheLa caDhAvavA jevuM che, chatAM paNa ziSTAcAra che sacavAya e hetuthI TUMkuM graMthAdhana karavAmAM AvyuM che. - A granthamudraNamAM je mahAzayoe jJAnabhakti arthe che. svadravyaya karIne pitAnI udAratA dAkhavI che, te anumodanA pAtra che. -atithi. [ prathama AvRttimAMthI ]
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukrama viSaya zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 zrI mahAniga zIyAdhyayana-20 zrI samudrapAlIyAyana-21 zrI rathanemiyAdhyayana-22 zrI kezigautamIyAdhyayana-23 zrI pravacana-mAtR adhyayana-24 zrI yajJIyAdhyayana-25 zrI sAmAcArI adhyayana-26 zrI khalu'krIyAdhyayana-27 A meAkSamAga gati adhyayana-28 zrI samyak parAkramAdhyayana-29 zrI tapAmA gati adhyayana-30 zrI caraNavidhi adhyayana-31 zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 zrI zrI kaprakRti adhyayana-33 zrI zrI lezyAadhyayana-34 zrI anagAramALa gati adhyayana-35 zrI jIvAjIvavibhakita adhyayana-36 pRSTha 1 37 63 73 90 123 135 151 175 183 200 253 269 286 336 349 303 381
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda dharsa divAkara, AcArya deveza zrImada vijayabhuvanatiMlakamarIzvajI mahArAjanA paTTAla kAra pUjyapAda karnATakesarI, AcArya deva zrImada vijayabhadra karasUrIzvarajI mahArAja
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI antarima pArthAthAya namaH . . pravacanapAraGgata zrI zrutavimyAnamA Atma-kamala-labdhi-bhuvanatilakasUri gurubhyo namaH / zrI uttarAdhyayana sUtra bhAga-2 Deewwewwweeeeeeeeen che zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 che suggIve nayare ramme, kaannnnujjaannsohie| rAyA balabhaddoti, miyA tassaggamahisI // 1 // sugrIvanagare ramye, kAnanodyAnazobhite / rAjA balabhadra iti, mRgA tasyApramahiSI // 1 // artha-meTA meTA vRkSonA AdhArabhUta vanarAjIthI ane kaDAvana rUpI udyAnethI suzobhita, sugrIva nAmanA ramaNIya nagaramAM balabhadra rAjA ane mRgA nAmanI paTTarANI hai. (1-584) tesi putte balasirI, miyAputtetti vissue| ammApiUhiM daie, juvarAyA damIsare // 2 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, tayoH putro balazrImaMgAputra iti vizrutaH / ambApitrodayito, yuvarAjo damIzvaraH // 2 // atha-babalazrI" evuM mA-bApe pADela nAmavALe, lekamAM "mRgAputra" tarIke prasiddha, mA-bApane ghaNe vahAle ane yuvarAja, bhaviSyamAM munIzvara thanAra te baMnene putra che. (2-5lpa) nandaNe sou pAsAe, kIlae saha itthIhiM / . devo doguMdago ceva, niccaM muditamANaso // 3 // nandane sa tu prAsAde, krIDati saha strIbhiH / devo dogundagazcaiva, nityammuditamAnasaH // 3 // artha-te mRgAputra lakSaNavate he samRddhijanaka rAjamahAlayamAM strIvarganI sAthe deguMdaka devanI jema (nitya bhegaparAyaNa vyAyasUtriza jAtinA deva gaMdaka" kahevAya che.) niraMtara prasanna manavALe banI haMmezAM AnaMda-kaDA kare che. (3-596) maNirayaNakuTTimatale, pAsAyAloyaNe tthio| Aloei nagarassa. caukkatiyacaccare // 4 // maNiratnakuTTimatale, prAsAdAlokane sthitaH / Alokate nagarasya, catuSkatrikacatvarANi // 4 // atha-caMdrakAnta vagere maNiothI ane karmotana vagere ratnathI maDita kuDhima (gharanI patthara vagerethI bAMdhelI bhUmi-pharasabaMdha jamIna) talavALA prAsAdanA gavAkSamAM (gokha-jharUkhAmAM) ubhA rahelA te mRgAputra, nagarAna
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19, cakalA-cauTA-cakane ane traNa ke ghaNA rastA bhegA thAya tekA sthAnAnane 2aa che. (4-567) aha tattha aicchaMtaM, pAsaI samaNasaMjaya / / tavaniyamasaMnamadhara, sIlaDDha guNAgaraM // 5 // atha tatrAtikrAmantaM, pazyati zramaNasaMyatam / taponiyamasaMyamadharaM, zIlADhayaM guNAkaram // 5 // atha-tyArabAda te mRgAputra, traNa-cAra-ghaNuM rastAvALA sthAnAmA 32i, ta5-niyama-sayamanI ghAra, zAsapanna, jJAnAdi guNanA Akara (khANu) evA zramaNamaMta rUpa jaina sunine bhume che. (5-588) taM pehaI miyAputte, diTThIe aNimisAi u / kahiM mannerisaM rUpaM, diTThapuvvaM mae purA // 6 // taM pazyati mRgAputro, dRSTayA'nimeSayA tu / kva manye IdRzaM rUpaM, dRSTapUrva mayA purA // 6 // atha-jyAre mRgAputra te munine AMkha mIMyA sivAya eka daSTithI joI rahyo che, tyAre teNe vicAryuM ke'maa 35 meM pUrvamamA 4yAMya hemecha.' (6-588) sAhussa darisaNe tassa, ajjhavasANammi sohaNe / mohaMgayasya saMtassa, jAtIsaraNaM samuppannaM // 7 // sAdhordarzane tasya, adhyavasAne zobhane / mohaMgatasya sato, jAtismaraNaM samutpannam // 7 // artha-te sAdhunA viziSTa darzanamAM suMdara pariNAma
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAgathti, 'yais mA meM naye cha'- tina 35 bhuvaNamAM mUkAyelA te mRgAputrane jAtismaraNajJAna utpanna thayu. ((7-600) jAtI paraNe sApa nne, miyAputte mahiTie / sarai porANisaM jAI, sAmaNNaM ca purA kayaM // 8 // jAtismaraNe samutpanne mRgAputro maharddhikaH / smarati paurANikI jAti,zrAmaNyaM ca purAkRtam // 8 // atha-jAtismaraNa rUpa jJAnane pAmela mahaddhika mRgAputra, pUrvabhavane yAda kare che ane pahelAM pALela zramaNayaanu bha25 42 che. (8-101) visaemu arajjanto, rajjanto saMjamaMmi ya / / ammApiyara uvAgamma, imaM vayagamabbavI // 9 // viSayeSvarajan , rajansaMyame ca / ambApitarAvupAgamyedaM, vacanamabravIt // 9 // artha-viSacenA viSe rAgabhAva nahi karate ane saMyamamAM anurAga karate mRgAputra, pitAnA mA-bApanI pAse mAvAna nIya pAtu vayana motyA. (8-102) muyANi me paMcamahavyayANi, nara su duHkhaM ca tirikkhajoNisu / nidhiSNa kAmo mimaNAo, aNujANaha pavaissAmi ammo // 10 //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 zrutAni mayA paJcamahAvratAni narakeSu duHkhaM ca tiryagyoniSu / nirviNNakAmo'smi mahArNavAdanujAnIta pravrajiSyAmyambe ! ||10|| artha-De mA-bApa! meM viziSTa jJAnathI pUrva bhavamAM pAMca mahAvratA sAMbhaLyAM jANyAM-anubhavyAM che, temaja narakAmAM, tiya"ca ceAnimAM tathA deva-manuSyamAM je duHkha che te paNa sAMbhaLyuM-jANyu -anubhavyuM che. AthI mahA bhaya'kara saMsArasAgaramAMthI vaiSayika sukha-bhAgAnI jarA paNa kAmanA mArA dilamAM rahI nathI, mATe huM sakala duHkhanA vaMsa khAtara zrI pAramezvarI pravrajyA gratuNu karIza. (10-603) ammatAya ! mar monA, muttA visajovamA / pacchA kaDuyavivAgA, aNubaMdha duhAvahA // 11 // // anyatAto ! mA moLA, muviSoSamA: | pazcAtkaTukavipAkA, anuvadhatu vAvAH || 12 | atha-De mAta-pitA ! bhAgavyA pachI kaTuka kula denArA, niraMtara duHkhada ane viSavRkSanA la jevA bhegA meM khUba bhagavI lIdhelA che, jethI kAI paNa vakhata have bhAgA bhAgavavAnI vAta karavI nahi. (11-604) imaM sarIra aNicca, asuI asaMbhavaM / asAsayAvAsamiNaM, dukkhakke sANa bhAyaNaM // 12 // idaM zarIra manityama zucyazuci sambhavam / zApatAvAmaminuMdu:vavAmAM mAnanam // 2 || atha-vaLI A zarIra svabhAvathI ja apavitra che, kema ke-te apavitra zukra-AANitathI ja pedA thayelu che. A
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAgazarIramAM jIvanuM avasthAna azAzvata-anitya che. A zarIra duHkhanA hetu, kaleza rUpa javara vagere rogonuM pAtra che. (12-05) asAsae sarIraM mi, raI novalabhAmahaM / pacchA purA va caiyatve, pheNabubbuyasanibhe // 13 // aA zIre, ei nomeDachuM. pazcAtpurA vA tyaktavye, phenabubudasannibhe // 13 // artha-pachI ke (bhukatabhegavALI avasthA) pahelAM (bhuphatabhega vagaranI avasthA) cheDavAne gya, pANInA parapioTA jevA arthAt kaI paNa avasthAmAM mRtyunuM Agamana zakya che, evA prakAranA anitya zarIramAM huM rAga dhAraNa karatuM nathI. (13-606) mANusatte asArammi, vAhIrogANa Alae / jarAmaraNapatthami, khaNaMpi na ramAmahaM // 14 // mAnuSatve'sAre, vyAdhirogAnAmAlaye / rAmAprasta, kSamA na meDama ne 4 artha--agAdha pIDAnA hetu keDha vagere vyAdhionA ane javara vagere roganA ghara rUpa temaja jarA ane maraNathI grasta, asAra evA manuSyajIvanamAM kSaNavAra paNa huM ramaNatA. -rAga karatA nathI. (14-607). jamma dukkhaM jarA dukkhaM, rogAya maraNANi ya / aho dukkho hu saMsAro, jattha kIsanti jNtunno||15||
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 janma duHkhaM jarA duHkhaM, rogAzca maraNAni ca / aho ! duHkho hu saMsAro, yatra klizyanti jantavaH // 15 // S atha -janma duHkha rUpa, jarA duHkha rUpa ane rAgeA tathA maraNA duHkha rUpa che. ahA! AkhAya saMsAra duH khahetu hAI du:kha rUpa che. jayAM jIvA janmAdithI duHkhI thAya che. (14-608 ) 1 vittaM vatyuM hiraNNaM ca caittANa imaM dehaM " kSetraM vAstu hiraNyaM ca putradArAMzca bAndhavAn / tyaktvA idaM dehaM gantavyamavazasya me // 16 // artha- saMsAramA kSetra, ghara, humAna vagere vAstu, temaja strI, putra, khaMdhu vagerene tathA A dehane paNa chevaTe cheDI avazya mAre javAnu' ja che, te temAM vaLI mAha zo ! ( 16-608 ) jaha kiMpAgaphalANa, pariNAmo na suMdarI / evaM bhuttANa bhogANaM, pariNAmo na suMdarI // 17 // yathA kimpAkaphalAnAM, pariNAmo na sundaraH / evaM bhuktAnAM bhogAnAM pariNAmo na sundaraH // 17 // atha-jema ka'pAka vRkSanA khAdhela klAnu pariNAma suMdara nathI, tema bhAgavelA bhAgonu pariNAma paNa suMdara nathI. (17-110) puttadAraM ca baMdhavA / gaMtavtramavasasa me // 16 // bANaM jo mahaMtaM tu, apAhejjo pavajjaI / gacchaMto so duhI hoi, chuhAtahAi pIDio // 18 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga evaM dhammaM akAUNaM, jo gacchara para bhava / gacchaMto so duhI hoi, vAhirogehi pIDio // 18 // yugmam // // adhvAnaM yo mahAntaM tvapAtheyaH prapadyate / gacchan sa duHkhI bhavati, kSudhA tRSA pIDitaH // 18 // evaM dharmamakRtvA, yo gacchati paraM bhavam / gacchan sa duHkhI bhavati, vyAdhirogaiH pIDitaH // 19 // // yugmam // a-jema bhAtA vagaranA musAphara meATA mAga nI musApharI karatA bhUkha-tarasI pIDita banelA atyaMta duHkhI thAya che, tema ahIM dhama vagaranA jyAre paraleAkamAM jAya che tyAre vyAdhi Adi rAgeAthI pIDita banele atyaMta huA thAya che. (18+17 - 611x112 ) addhANaM jo mahavaM tu, sapAhejjo pavajjaI / gacchaMto so suhI hoi, chUhAtaNAvivajjio // 20 // evaM dhammaMpi kAUNaM, jo gacchai paraM bhavaM / gacchaMto so suhI hoi, appakamme aveyaNe // 21 // // yugmam // adhvAnaM yo mahAntaM tu, sapAtheyaH prapadyate / gacchan sa sukhI bhavati, kSudhAtRSNAvivarjitaH // 20 // evaM dharmamapi kRtvA, yo gacchati paraM bhavaM / gacchan sa sukhI bhavati, alpakarmA'vedanaH // 21 // // mRyugma //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 artha-jema bhAtAvALe musAphara moTA mArganI musApharI kare che tyAre bhUkha ane tarasathI nizcita banele atyaMta sukhI thAya che, tema dharma-puNyazALI jIva jyAre paralekamAM jAya che tyAre te alpa-laghukamI AmA, dharmadhanavALe hevAthI duHkhane anubhava na karatAM sukhane anubhava kare che. (20-21-6131614) jahA gehe palittaMmi, tassa gehassa jo ph| sArabhaMDANi nINei, asAra avaujjhai // 22 // evaM loe palitami . jarAe maraNeNa ya / gapALa tArarUpa, turiMgaputrio 23 | | punama ! yathA gRhe pradIpte, tasya gRhasya yaH prabhuH / sArabhANDAni niSkAzya, asAramapohati // 22 // evaM loke pradIpte, jarayA maraNena ca / AtmAnaM tArayiSyAmi, yuSmAbhiranumataH // 23 // artha-jema ghara saLagye chate, gharane mAlika mahAkImatI vastra vagerene bahAra kADhe che ane a5 kImatanA padArthane choDe che, tema jarA ane maraNathI saLagatA saMsAramAM mahA kImatI vastu samAna AtmAne huM ApanI anumati maLatAM avazya tArIza ane kAmaga vagere asAra padArthone tyAga karIza. (22+23-615+6 16)
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAgya taM binti ammA piyaro, sAmaNNaM putta ! duccaraM / guNANaM tu sahassANi, dhAreyavvAiM bhikkhuNA // 24 // taM brUtaH ambApitarau, zrAmaNyaM putra ! duzvaraM / guNAnAM tu sahasrANi, dhArayitavyAni bhikSuNA // 24 // have tenA mA-bApe ApelA javAba vIsa. zleAkAthI kahe che. artha-te bhRgAputrane tenA bhAjapa De hai-putra ! zramaNupaNAnuM pAlana ghaNuM kaparU' che, kema ke-tyAM sAdhunA upakAraka zIlanA aMga rUpa guNNA hajAre pramANunA ke prakAranA dhArayu 42vA paDe che. ( 24 - 617 ) samayA savvabhUpasu sattubhittesu vA jage / pANAivAyaviraI, jAvajjIvAya dukkaraM / / 25 // samatA sarvabhUteSu zatrumitreSu vA jagati / prANAtipAtaviratiH, yAvajjIvaM duSkaram // 25 // atha-tyAM jagata upara, zatru-mitra upara kesa prANIo upara rAga-dveSanA tyAga dvArA samatA rUpa sAmAyika dhAravu' paDe che ane jIvanaparyaMta ahiMsAnu` mahAvrata ke ne hue che te pAvu paDe che. ( 25- 618 ) duSkara niccakAlappamatteNaM, " musAvAyavivajjaNaM / bhAsiyavvaM hiyaM sacca, nicvAutteNa dukkara // 26 // mRSAvAdavivarjanam / bhASitavyaM hitaM satyaM nityAyuktena duSkaram // 26 // nityakAlApramattena,
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 11 athasMmezAM jAgRta khanI mRSAvAdane tyAga karavAnA che. sadA upayogI manI RsitakArI satya bhASaNa karavu. ati duSkara che. (26-619) daMta sohaNamAissa, adattassa vivajjaNaM / aNavajjesaNijjassa, giNhaNA avi dukkaraM || 27 // dantazodhanamAderadattasya vivarjanam / anavadyaiSaNIyasya grahaNamapi duSkaram // 27 // a-khIjI vastu tA dUra rahI, paNa nAnau sarakho da tazeAdhano vagerenI cArIno tyAga karavAno che. khIjAe ApelI paNa jo te vastu niSpApa-zuddha haiAya te ja levAnI hAya che. mATe trIjA mahAvratanuM pAlana duSkara che. (27-620) viraI atrambhacerassa, kAmabhogarasannuNA / 3nuM madagnya vaA, yAreyanuM mulu' // 28 // viratirabrahmacaryasya, kAmabhogarasajJena / ugraM mahAvrataM brahma, dhartavyaM suduSkaram // 28 // atha kAmabhoganA rasanA jANakAra tArAthI ( kadAca mAnA ke-kAmabhAganA rasathI ajJAtane IcchA na thAya paNa. tArAthI) abrahmanI viratirUpa ghera brahmacaya nAmanA mahAvratanuM pAlana ati duSkara thaze. (28-621) dhana pesavagsu, pariggahavivajjaNaM / munnAramapaviALo, nimnamAM sutur // 29 I
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga dhanadhAnyapreSyavargeSu, parigrahavivarjanam / sarvArambhaparityAgo, nirmamatvaM suduSkaram // 29 // athadhana-dhAnya-nAkaravarganA svIkAra rUpa parigrahane tyAga, dravyanA upArjana mATenA saghaLA AraMbha-vyApArane tyAga arthAt mamatAne abhAva ati duSkara che. (29-622) cauvihe vi AhAre, rAIbhoyaNavajjaNA / sannihI saMco ceva, vajjeyavo mudukkaraM // 30 // caturvidhe'pyAhAre, rAtribhojanavarjanA / sannidhisaMcayazcaitra, varjitavyassuduSkaram // 30 // artha-caturvidha AhAranA viSayamAM paNa rAtribhejanane sarvathA tyAga, temaja ucita kAlane atikrama karI ghI vagerenI sthApanA rUpa saMnidhi saMcayane tyAga ati duSkara che. (30-623) chuhA taNDA ya sIuNha, daMsamasagA ya veyaNA / akosA dukkhasijjAya, taNaphAsA jallameva y||31|| tAlaNA tajjaNA ceva, vahabaMdhaparIsahA / dukkhaM bhikkhAyariyA jAyaNA ya alAbhayA // 32 // // yugmam / / nuvA tRSyA ca zItoSNaM, daMzamazakavedanAH / / AkrozA duHkhazayyA ca, tRNasparzo mala eva ca // 31 // tADanA tarjanA caitra, vdhbndhprisshau| duHkhaM bhikSAcaryA, yAcanA cAlAbhatA // 32 // ||mugmm //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-10 artha-bhUkha, tarasa, zItaLu, DAMza-macchara, Akroza, dukhakArI zayyA, tRNasparza, mala, tADanA, tajanA, vadha, baMdha vagerenA duHkha rUpa pariSa; bhikSAcaryA, yAcanA, alAbha vagerenA duHkharUpa paNa pariSaha sahavA ati duSkara che. (31+32-6245625) kAvoyA jA imA vittI, kesaloo adaarunno| dukkhaM bambhavvayaM ghoraM, dhAreuM amahappaNo // 33 // kApotI yeyaM vRttiH, kezalocazca dAruNaH / Tu grahate ghora, gha7mamahAtmanaH | artha-jema kabutare kaNa vagerenA grahaNamAM haMmezAM zakti thaI pravarte che, tema munigaNa gocarInA dethI DaratA. ja bhikSA vageremAM pravarte che. AvI je kApatI vRtti ane vALane leca bhayaMkara che. tathA ghera-durdhara brahmacaryanuM dhAraNa karavuM amahAtmA evA tArA mATe ghaNuM kaThina che. (33-626) purogo tu kuttA !, kulumAro munigro ! na huso pabhU tumaM puttA !, sAmaNNamaNupAliyA // 34 // sukhocitastvaM putra!, sukumAlassumanjitaH / na bhavasi prabhutvaM putra!, zrAmaNyamanu galayitum // 34 // artha-telamAlIsa vagerethI snAna karanAra ane sakala alaMkArethI alaMkRta havAthI kemalatAvALe tuM sukhane gyA che. zramaNapaNanuM pAlana karavA mATe he putra! tuM samartha nathI. (34-627)
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthIjo bhAga jAvajjIvama vissAmo, guNANaM tu mahanbho / gurugo hoddamAvva, no putto ! phora vuddo rUbI yAvajjIvamavizrAmo, guNAnAM tu mahAbharaH / guruddo homA tra, caH putra! mati durgaMH // 31 // artha-3 putra ! jAvajIva sudhI niraMtara, bhAre aADhAnA bhAranI mAphka ane du:khe karI vahI zakAya evA suniguNAnA mATe bhAra tAre vahana karaveA paDaze. ( 35-628) AgAse gaMgasountra, paDisoucca duttaro / bAhAhiM sAgaro ceva, tariyavvo ya guNodahI // 36 // AkAze gaMgAzrota iva pratizrota iva dustaraH / bAhubhyAM ca sAgara iva, taritavyo guNodadhiH // 36 // 1 a-AkaDhithI AkAzIya gaMgAzrotanI mAphaka zeSa nadI vageremAM ulaTA jalapravAha jema dustara che ane e bAhuthI sAgara jema dustara che, tema jJAnAdi guNNAnA sAgara taravA dustara che. (36-629) - vAluyAkavale ceva, nirassAe u saMjame / prasidhArALamaLa jeva, Atura, hiMso rA vAlukA kavala iva ca, nirAsvAdastu saMyamaH / asidhArAgamanamiva ca duSkaraM carituM tapaH // 37 // atha-retInA kALIyAnI mAphaka (viSayAsakatAne nira satAnA hetu hAI) saMyama, rasa vagaranA che. talavAranI dhAra upara cAlavAnI mAphka cAritranuM AcaraNu duSkara che. ( 37-630)
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrI bhRgAputrIyAdhyayana- 18 15 ahI vegantadiTThIe carite puta ! dukkare / javA lohamayA caiva cAveyavyA sudukkara // 38 // ahIvaikAntadRSTyA cAritraM putra ! duSkaram / yavA lohamayA itra ca carvayitavyAssuduSkaram // 38 // " artha-ananya dRSTithI sApanI mArkeka indriyamana suje ya hAvAthI buddhithI upalakSita cAritra duSkara che. leADhAnA javane cAvavAnI mAka cAritra ati duSkara che. (38-631) jahA aggisihA ditta, pAuM hoi sudukkarA / taha dukkara kareu je, tAruNNe samaNattaNaM // 39 // yathAgnizikhA dIptA, pAtuM bhavati suduSkarA / tathA duSkaraM kartuM, tAruNye zramaNatvam // 39 // atha--jema dIptimAna agnivAlAnuM pAna karavuM manuSyAthI dura thAya che, tema tAvasthAmAM zramaNupaNAnuM yAsana vu me vyati huSThura thAya che. (3-- 132 ) jahA dukkhaM bhareu je, hoi vAyarasa kutthalo / tahA dukkhaM kareuM je kIveNaM samaNattaNaM // 40 // yathA duHkhaM bhartu bhavati vAyunA kotthalaH / tathA duSkaraM kartuM klIbena zramaNatvam // 40 // atha-jema vastra vagerenA anAvela kAthaLA vAyuthI bharavA muzkela che, tema niHsattva purUSathI zramaNupaNAnu' pAlana 2 me yati bhuz che. (40-633 )
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIje bhAga jahA tulAe toleu, dukkara maMdaro giri / tahA nihuanIsaMka, dukkara samaNataNa // 41 // yathA tulayA tolayituM, duSkaro mandaro giriH / tathA nibhRtaM niHzaMkaM, duSkaraM zramaNatvam // 41 // artha-jema kAMTAthI-trAjavAthI merUpa tane tAlavA muzkela che, tema nizcala ane zarIranirapekSa nI zramaNupaNuM yAja me hukura che. ( 41- 634 ) jahA bhuyAhiM tariu, dukkara aNuvasaMteNaM, dukara vahA yathA bhujAbhyAM tarituM duSkaro tathAnupazAntena, duSkaro atha-jema bhujAothI samudra tema utkaTa kaSAyavALA purUSathI upazamanA samudra rUpa saMyama pANavu me hupura che. (42 - 935 ) pALavuM e duSkara rayaNAyaro | damasAgaro // 42 // , ratnAkaraH / damasAgaraH // 42 // taravA ati kaThina che, bhuja mANustara bhora, paMvalakkhaNae tumaM / bhuktabhogI tabha jAyA, pacchA dhamma carissasi // 43 // bhuGkSva mAnuSyakAn bhogAn paJcalakSaNakAMstvam / bhuktabhogI tato jAta !, pazcAddharmaM careH // 43 // artha-De putra ! A bhAgayeAgya vayamAM prathama pAMca viSayAnA svarUpavALA manuSya saMbaMdhI bhegene tu bhAgavI, bhutabhegI anyA bAda pachI vRddhAvasthAmAM cAritradhama ne bhAgane ! (43-636 )
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 so bitammApiaro, evameyaM jahAphuDaM / iha loe nippivAsassa, natthi kiMcivi dukaraM // 44 // saH brUte ammApitarau !, evametadyathAsphuTam / ihaloke niSpipAsitasya nAsti kiMcidapi duSkaram // 44 // have mRgAputra 31 gAthAothI mA-bApane javAba Ape che. matha-te bhUputra 4 cha ?- mA-5! tamAye dIkSAnI dukaratAnuM varNana karyuM te spaSTa rItie sAcuM che, te paNa A lekamAM niHspRha mahApurUSane ati kaSTakArI paNa anuSThAna 42042 // 5 042 nathI. (44-637) sArIramANasA ceva, veyaNA u annNtso| mae soDhAo bhImAbho, asaI dukkhabhayANi ya // 45 // zArIramAnasyazcaiva, vedanA tu anaMtazaH / mayA soDhA bhImA, asakRddaHkhabhayAni ca // 45 // artha-he mA-bApa! zarIra ane mana saMbaMdhI vedanAo narakAdimAM anaMtI vAra sahana karela che. vaLI pAra pA2 54 / 24 saya 51 saDana resA che. (45-938) jarAmaraNakaMtAre, cAurate bhayAgare / mae soDhANi bhImAI, jammAI maraNANi ya // 46 // jarAmaraNakAntAre, caturante bhayAkare / mayA soDhAni bhImAni, janmAni maraNAni ca // 46 // atha-janma ane maraNathI ati gahana hovAthI mahA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zrI uttarAdhyayana sutra sAtha-bIjo bhAga bhayaMkara araNya jevA, bhayanI khANa rUpa cAra gati rUpa saMsAramAM meM anaMtavAra janma ane maraNe sahana karelAM che. (46-639) jahA ihaM agaNI uNho, itto gantaguNo tahi / naraemu veyaNA uNhA, assAyA veiyA mae // 47 // yathehAgniruSNo, ito'naMtaguNastatra / narakeSu vedanoSNA'sAtA veditA mayA // 47 // atha-jema ahIM agni garama che, tenA karatAM anaMta guNI je narakamAM utpanna thaye temAM, je ke ahIM bAdara agnine abhAva hevAthI pRthvIne tathAvidha sparza samaja.) duHkha rU5 uNutAnA anubhava rUpe vedanAo meM anubhavelI che. (47-640) jahA ihaM imaM sIyaM, itto gantaguNaM tahiM / naraesu veyaNA sIyA, assAyA veiyA mae // 48 // yathehedaM zItamito'naMtaguNaM tatra / narakeSu vedanA zItA'sAtA veditA mayA // 48 // artha-jema ahIM ThaMDI che, tenA karatAM anaMta guNa te narakamAM duHkha rUpa ThaMDIno anubhava rUpe vedanAo meM sahana karela che. (48-641) kaMdato kaMdukumbhIsu, uDDhapAo ahosiro / huyAsaNe jalantammi, pakkapuvvo aNaMtaso // 49 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 krandana kandukumbhISUrdhvapAdo'ghozirAH / hutAzane jvalati, pakvapUrvo'nantazaH // 49 // artha-leDhA vagerenI pAkabhAjana vizeSa rUpa kaMdukuMbhaemAM kaMdana karate ane devamAyAthI banAvela jalatI bhAgamA mana tI pA2 5i hu~ 54AyoDato. (46-141) mahAdavaggisaMkAse, marumbhi vishvaalue| kalaMbavAluyAe u, daiDapuvvo aNaMtaso // 50 // mahAdavAgnisaGkAze, marau vajravAluke / kadambavAlukAyAM tu, dagdhapUrvo'naMtazaH // 50 // artha-mahA dAvAnala samAna ane marUdezanI sthalI pradezanI retInA DhagalA samAna vAvAlukAvALI nadInI kerI paDelI retALa jamInamAM tathA kadaMbavAlukAvALI nadInI retALa jamInamAM anaMtIvAra pahelAM huM baLe hate. (50-643) rasaMto kaMdukumbhIsu, uDDhaM baddho abandhavo / karavattakarakayAIhi chinnapuro aNaMtaso // 51 // rasankandukumbhISU, baddho'bAndhavaH / karapatrakrakacAdibhizchinnapUrvo'naMtazaH // 51 // artha-kaMdukuMbhamAM pheMkAyele huM raDate hate. uMce vRkSana zAkhA vageremAM baMdhAyela huM azaraNa hate. viziSTa 42vatothI mana ta pAra paDela pAye to. (51-944) aitikkhakaNTagAiNNe, tuge siMbalipAyave / kheviyaM pAsabaddheNaM. kaiDhokaDDhAhiM dukkara // 52 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zro uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga atitIkSNakaMTakAkIrNe, tuGge zAlmalipAdape / khinnaM pAzabaddhena, karSApakarSaNairduSkaram // 52 // artha-atyaMta tINa kAMTAothI vyApta uMcA zAmalI vRkSa upara, pAzathI baMdhAyela mArA vaDe paramAdhAmIoe karela AkarSaNa-prakarSaNa dvArA dusaha duHkha-khedane anubhava 42rA to. (52-645) mahAjaMtusu UcchUyA, Arasanto subheravaM / pIliomi sakammehi. pAvakammo aNaMtaso // 53 // mahAyaMtreSvikSurivArasansubhairavam poDitosmi svakarmabhiH, pApakarmA'naMtazaH // 53 // artha-mahAyaMtramAM zeraDInI mAphaka palAtAM, pApakarma karanAra huM svakarmothI anaMtI vAra mahA bhayaMkacIsa pAtama anubhavato to. (43-649) kUvaMto kolamuNaehiM, sAmehiM sabalehi ya / pADio phAlio chinno, vipphuranto annegso||54|| kUjankolazunakaizzyAmaizzavalazca pAtitaH sphATitaH chinnaH, visphurannanekazaH // 54 // artha-raDatA evA mane bhUMDa-dhAnarUpadhArI zyAma ane zaMbala nAmanA paramAdhAmIoe bhUmi para paTakyo, jUnA vastranI mAphaka mane phADa ane aneka vAra Ama-tema 2tA bhane yI nAcyo hato. (54-647) asIhiM ayasivaNNehiM. bhallIhiM paTTisehi ya / chinno bhinno vibhinno ya, uvavanno pAcakammuNA //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 asibhiratasIvarNairbhallIbhiH padirauDha chinno bhinno vibhinnazca, utpannaH pApakarmaNA // 55 // artha- atasInA phUla jevI kALI talavArathI, bhAlAothI ane kharapalIothI pApakarmathI narakamAM utpanna thayelA mane cIrI nAkhe-phADI nAkhe tathA mArA sUma TUkaDe TUkaDA karI nAkhyA hatA. (55648) avaso loharahe jutto, jalante smilaajue| coio tuttajuttehiM, rujjho vA jaha pADio // 56 // avazo loharathe yojito, jvalati samilAyute / coditastotrayoktrai, rojjha iva yathA pAtitaH // 56 // artha-parataMtra havAthI lekhaMDanA ratha-gADAmAM joDAyele, vAlAvALA gADAmAM dhuMsarI-dhuMsarInI khIlIjetara vagerethI yukta banele ane pareNa-cAbuka vagerethI prerita thayeluM hatuM, athavA rejhanI mAphaka lAkaDI vagerethI paTIne mane pADyo hate-kUdyo hate. (56 649) huyAsaNe jalaMtami, ciyAsu mahiso viva / daiDho pakko ya avaso, pAvakammehi pAvio // 55 // hutAzane jvalati, citAsu mahiSa iva / rAdha: pavazrAva, pApama: pratiH | 7 | artha-paramAdhAmIoe banAvela citAomAM saLagAvela AgamAM pADAnI mAphaka pApakarmothI narakamAM AvelA parataMtra evA mane bhasmasAt banAvyuM ane pakA hate. (17-650)
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, balA saMDAsatuDehi, lohatuMDehiM pakkhihi / vilutto vilavanto'haM, DhaGkagidadhehiM'NaMtaso // 58 // balAtsaMdazatuNDaichehatuNDaiH pakSibhiH / vilupto vilapannaI, DhaMkagRddhairanaMtazaH // 58 // artha-balAtkArathI sANasAnA AkAranA mukhavALA ane loDhAnA mukhavALA DhagRdhra paMkhIoe anaMtI vAsa (mahI bhImA vaiThiya samanapA, bha-tyA tiya yA nathI.) raDatA evA mane pIMkhI nAkhe chedI nAkhyuM hatuM (58-651) taNhAkilaMto dhAvato, patto veyaraNi naI / jalaM pAti ciMtaMto, khuradhArAhi vivAio // 59 // tRSNayA klAmyan dhAvan , prApto vaitaraNI nadIm / jalaM pAsyAmoti cintayan , kSuradhArAbhirvyApAditaH / / 59 // matha-hu pAna pAna 4zaza.'-se viyAzana, tRSAtura banele dete deDate huM jyAre vaitaraNuM nadImAM Ave, tyAre mane charAnI dhArathI mAryo hate. (59-65ra) uNDAbhitatto saMpatto, asipattaM mahAvaNaM / asipattehi paDatehi, chinnapuvvo aNegaso // 6 // uSNAbhitaptaH saMprApto'sipatraM mahAvanam / asipatraiH patadbhiH, chinnapUrvo'nekazaH // 60 // atharvajIvAlukA vagerenA tApathI tapele huM jyAre khagenI mAphaka bhedanAra patrovALA mahA-vanamAM AvyuM, tyAre nIce paDatA asipatrathI aneka vAra pahelAM chedo hate. (10-153)
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 muggarehiM musuMDhIhi, sulehi mUsalehi ya / gayAsaMbhaggagattehiM pacaM dukkhaM aNaMtaso // 6 // mudgarairmusaMDhibhiH zUlairmuzalaizca / gatAzaMbhagnagAH , prAptaM duHkhamanaMtazaH // 61 // athaghana-magadaLa-megarI-gaLa lehanA khIlAthI yukta lAkaDAnI banelI mukuMDhI (zastravizeSa)-trizULa-muzaLa vagerethI rakSaNanI AzA vagarane, gAtrabhaMgavALe huM anaMtI pAra duH5 pAbhyo hato. (61-654) khurehiM tikkhadhArAhi, churiyAhiMkappaNIhi ya / kappio phAlio chinno, ukitto ya annegso||62|| kSurastIkSNadhAraiH, kSurikAbhiH kalpanIbhizca / kalpitaH sphAlitazchinna, utkRttazcAnekazaH // 62 // artha-kAtarothI vastranI mAphaka mane kAtaryo, tIkSaNa dhAravALA charAothI mane cholyA ane charIethI mane aneka pAra va yoyo Dato. (62-655) pAsehiM kUDajAlehi, mio vA avaso ahaM / vAhio baddharuddho vA, bahuso ceva vivAio // 63 // pAzaiH . kUTajAlaiH, mRga ivAvazo'ham / vAhito baddho ruddhazca, bahuzazcaiva vyApAditaH // 63 // artha-haraNa vagerene bAMdhavAnA sAdhane-pAza, jALa, phAMsA AdithI mRganI mAphaka parataMtra evA mane chetarI, deraDAothI bAMdhe, reko ane aneka vAra hata-prahita yA Dato. (63-656)
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, galehiM magarajAhiM, maccho vA avaso ahaM / ullio phAli gahio mArioya anaMtaso // 64 // vAzo'ham / galairma karajAlaiH, matsya mAritazcAnantazaH // 64 // ullikhita: pATito gRhIto, atha-mAchalAM pakaDavAnA AMkaDAothI ane jALAthI matsyanI mAphaka pahelAM mane AMkaDAothI vecce ane magara rUpI paramAdhArmIoe mane pakaDayo. vaLI teoe manAvela aNothI bhane madhyo bhane madhAye bhAryo. (64-657) 24 " vidaMsarahiM jAlehi, lippAhi sauNo viva / afro laggo ya baddho ya mArio ya anaMtaso // 65 // videzakai jalilepyAbhiH zakuniriva / gRhIto lagitazca baddhazca mAritazcAnantazaH // 65 // atha -tathAvidha khaMdhana rUpa cena--sau'cANA-khAjapakSI vagerethI pa`khInI mAphaka pakaDAyeaA ane vajralepa Adi lepAthI saMcegavALA aneleA huM. madhAthI marAyeA hatA. (64-658) C vaDhaIhiM dumo viva / kuhADa para sumAihiM, kuTio phAlio chinno, tacchiyo ya anaMtaso // 66 // iva | kuThAraparzvAdikairvarddhakibhidruma kuTTitaH sphATitarichannaH, takSitazcAnantazaH // 66 // a-pazu, kuhADI vagerethI suthArA jema vRkSane ahAra hare, cheDe, jhaDe he choTe, tebha hu~ ana tI vAra yAyo, cheDAyo, iDAyo bhane chosAyo huto. (66-658)
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 caveDamuTThimAIhiM. kumArehiM ayaM viva / / tADio kuTTio bhinno. cuNNioya aNaMtaso // 67 // capeTAmuSTyAdibhiH kumArairaja iva / / tADitaH kuTTito bhinnazcUrNitazcAnantazaH / / 67 // artha--luhAre jema ghana vagerethI leDhAne kUTa, mAre, chede ane TUkaDA kare; tema lapaDAka-muThThI AdithI mane mAryo, kUTa, che ane mArA nAnA nAnA TUkaDA karyA hatA. (17-160) tattAI tambalohAi, tauAI sIsagANi ya / pAio kalakalaMtAI, Arasanto subheravaM // 68 // taptAni tAmralohAni, pUNi zIzakAni ca / pAyitaH kalakalantAnyArasansubhairavam // 68 / matha-tapAsa tamu, bATu, sAsu vagerenA ||2maagarama kalakala zabda karatA pravAhI rase, bhayaMkara satkAra karatA sevA bhane pIDAmA mAvyA utA. (68-661) tuhappiyAI maMsAI, khaMDAI mullagANi ya / khAvibho mi samaMsAI, aggivaNNAINegaso // 69 // tava priyANi mAMsAni, khaMDAni sollakAni ca / khAdito'smi svamAMsAni, agnivarNAnyanekazaH / / 69 // artha-kema, tane mAMsa-khaMDa rUpa agnimAM pAkeluM mAMsa priya hatuM ne?-ema yAda karAvIne mArA zarIramAMthI kADhI-kApI, uSNa hovAthI agnivarNavALuM mAruM mAMsa mane ane 12 111vAmI mAvyuDatuH (18-192)
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga tuhaM piyA surA sIhU, merao ya mahUNi ya / pajjio mi jalantIo, vasAo ruhirANi pa // 70 // tava priyA surA sIdhu, maireyaM ca madhUni ca / pAyito'smi jvalantIH, vasA rudhirANi ca // 70 // artha-Debha, tane surA, sIdhu, bhaireya mane madhu (hAinA prakAravizeSA) pyArU' hatu' ne ?-ema yAda devaDAvIne garamAgarama meda-caramI-leAhI Adi mane pIvaDAvavAmAM AvyuM hetu: (70-663) , > niccaM bhISaNa tatyeNa duhiraNa vahieNa ya / paramA duhasaMbaddhA, veyaNA veiyA mae // 71 // nityaM bhItena trastena duHkhitena vyathitena ca / paramA duHkhasambaddhA, vedanA veditA mayA 71 // atha hamezAM utpanna bhayavALA ane trAsavALA, utpanna vividha duHkhanA samUhavALA ane tharatharatA saghaLA zarIravALA meM duHkhasa khaMdhavAnI parama vedanAe sahelI che 171-174) tivvaM caNDapagADhAo, ghorAo aidussahA / mahabhayAo bhImAo, narapasu veiyA mae // 72 // tIvracaNDapragADhA, ghorA atidussahAH / mahAbhayA bhImA, narakeSu veditA mayA // 72 // artha-rasanI apekSAo tIvra, utsTa, bhoTI sthitivANI, raudra, yati hu:saDa, bhaDA layapura mane sAMbhAjyA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 bAda paNa bhaya ApanArI vedanAo meM narakamAM sahana karelI che. (72-665) jArisA mANuse loe, tAyA ? dIsanti veyaNA / itto aNaMtaguNiyA, naraesu dukkhaveyaNA / 73 // yAdRzyo mAnuSe loke, tAta ! dRzyante vedanAH / ito'nantaguNitA, narakeSu duHkhavedanAH / / 73 // artha-pitAjI! manuSyalekamAM je prakAranI-jeva vedanAo dekhAya che, tenA karatAM anaMtaguNa duHkha rUpa vedanAo narakamAM che. (73-66) savvabhavesu assAyA, veyaNA veiyA mae / nimisantaramittapi. jaM sAyA nasthi veyaNA // 74 // sarvabhavevasAtA, vedanA veditA mayA / nimeSAntaramAtramapi, yatsAtA nAsti vedanA // 74 // artha-nimeSa mAtranA AMtarA vagara arthAt niraMtara sarva bhavamAM duHkhane anubhava che paNa sukhane anubhava nathI. ahIM vaiSayika sukha paNa IryA Adi aneka dukhethI gherAyela heI ane kaTuka vipAka denAra heI duHkha rUpa che-ema samajavuM. AvI vyathAne anubhava karanAra evA mane dIkSA kema duSkara thAya? arthAt na ja thAya. mATe mAre dIkSA levAnI ja che. (74-667) taM bita'mApiyaro. chandeNaM putta ! pavvayA / navara puNa sAmaNNe, dukkhaM nippaDikammayA // 75 / /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga taM brato'mbApitarau, chandena putra! pravraja / nA punaH zAma, durva nivRttitA || 71 / artha-mRgAputrane pitAnA mA-bApa kahe che ke-beTA ! je tArI dIkSAnI IcchA che, te yathArUci dIkSA leje. paraMtu eka vAta barAbara dhyAnamAM leze ke-sAdhupaNAmAM rega AdinI utpattimAM jyAre upacAra-pratikAra nahi thAya, tyAre tamane duHkha thaze ne? (5-68). so bitamApiyaro, evameyaM jahA phuDa / paDikammaM ko kuNaI, araNNe migapakkhiNaM // 76 // sa brUte'mbApitarau, evametadyathAsphuTam / pratikarma kaH karotyaraNye mRgapakSiNAm // 76 // artha-te mRgAputra, mA-bApane javAba Ape che kehe mA-bApa ! tamee je rega AdinI cikitsA rUpa pratikAra duHkha rUpa che ema je kahyuM te barAbara che. paraMtu vicAre ke-vanamAM mRgapakSionI cikitsA keNa kare che? teo paNa jIve che ane vicare che. AthI roganuM duHkharUpapaNuM nakAmuM che. (76-669). egabhUmI araNNe vA jahA u caraI migo / evaM dhammaM carissAmi. saMjameNa taveNa ya // 7 // ekabhUto'raNye vA, yathA tu carati mRgaH / evaM dharma cariSyAmi. saMyamena tapasA ca // 77 // artha--aTavImAM jema ekale mRga phare che, tema saMyama
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI magAputrIyAdhyayana-19 ane tapanI sAdhanApUrvaka dharmanuM huM pAlana karIza ja (77-170) jahA migassa AyaMko, mahAraNammi jAyaI / acchataM rukkhamUlaMmi, ko NaM tAhe tigicchaI // 78 // yadA mRgasyAtaMko, mahAraNye jAyate / tiSThantaM vRkSamUle, ka enaM tadA cikitsati ? // 78 // artha-jyAre mahAna jaMgalamAM haraNane roga thAya che, te vRkSanA mULamAM rahetA mRgane tyAre kezu cikitsA karI ni| mAnAve cha ? 4 nahi. (78-171) ko vA se osaha dei , ko vA se pucchaI muhaM ? ko se bhattaM va pANaM vA ?, Aharitu paNAI // 79 // ko vA'smai auSadhaM dadAti ?, ko vA'sya sukhaM pRcchati ? / ko vA'sya bhaktaM vA pAnaM vA ?, AhRtya praNAmayet // // 79 // artha-koNa te bImAra mRgane auSadha Ape che? kANa kuzala prazna kare che? ane keNa ghAsa vagere bhejanapii vAna mApe cha ? (78-672) jayA ya se suhI hoi. tayA gacchai goyr| bhattapANassa aThAe, vallarANi sarANi ya // 8 // yadA ca sa sukhI bhavati, tadA gacchati gocaram / bhaktapAnasyArthAya, ballarANi sarAMsi ca // 8 // artha-jyAre te ApameLe roga vagarane sukhI thAya. che, tyAre bhajana-pAna mATe vane ane sarovaromAM bhramaNa 42 che. (80-173)
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bI je bhAga khAittA pANiyaM pAuM, vallarehiM sarehi ya / milAvArSi varitA, cha marivaM khAditvA pAnIyaM pItvA, vallarebhyassarobhyazca / / mRgacaryA caritvA, gacchati mRgacaryAm / / 81 // athavanamAM potAnA bhakSyanuM bhajana karI, sarovaramAM pANInuM pAna karI ane Ama-tema phalaMga-phAla mAravA rUpa mRgacarcAnuM AcaraNa karI, svecchAthI besavA vagere ceSTA rUpa caryAvALI AzrayabhUmine pAme che. (81-274) eva samuTThie bhikkhU. evameva aNegara / migacAriyaM carittANaM, UDDhe pakkamaI disi // 82 // evaM samusthito bhikSurevamevAnekagaH / mRgacaryA caritvovaM prakrAmati dizam // 82 // artha A pramANe mRganI mAphaka saMyamAnuSThAnamAM prayatnazIla banele sAdhu tathAvidha roganI utpatti thavA chatAMya cikitsA sanmukha thatuM nathI. A pramANe eka ja vRkSatalamAM jema haraNa rahetuM nathI, tema muni paNa aniyata sthAna rahevAthI aneka sthAnamAM rahe che. te muni cikitsA nahi karAvavA vagere rUpa mRgacaryAnuM AcaraNa karI, samasta karmone sarvathA nAza karI sarvoparI sthAna rU5 siddhigatimAM zAzvata sthAyI bane che. (82-75) jahA mie aMga aNegacArI, aNegavAse dhuvagoyare ya / goriyaM pavi, nahI naviya hiMsaphaLaTI8ra
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 yathA mRgaH ekaH anekacAryanekavAso dhruvagocarazca / / evammunirgocaryA praviSTo, na hIlayennApi ca khisayet // 83 // artha-jema haraNa, eka-aneka ThekANe pharanAre, pharatAM-pharatAM je ghAsa-pANI maLe tene vApare che, tema muni eka-eka jagyAe vAsa nahi karanAre gocarI daramiyAna je kAMI anna Adi maLe tenI helanA karyA sivAya AhArapANIne grahaNa karanAra ane AhAra vagerenI prApti na thAya te sva-paranI niMdA nahi karanAre bane che. (83-676) migacAriyaM carissAmi, evaM puttA jahAsuhaM / ammApiUhiM gunnAmo, jahAi uvahiM tao // 84 // mRgacaryA cariSyAmyevaM putra ! yathAsukham / ambApitRbhiranujJAto, jahAtyupachi tataH // 84 // artha A pramANe mRgacaryAnuM huM pAlana karIza--ema jyAre mRgAputre kahyuM, tyAre tenA mA-bApe jaNAvyuM ke beTA tane jema sukha upaje tema tuM karI zake che-amArI anumati che. A pramANe anujJA pAmele mRgAputra upAdhi rUpa parigraha-saMsArane choDavA taiyAra thAya che. (84-177) miga vAriyaM carissAmi, sabadukkhavimukkhaNiM / tumbhehiM abbhaNunnAo, gaccha putta ! jhaasuh||85|| mRgacaryA cariSyAmi, sarvaduHkhavimokSaNIm / yuvAbhyAmabhyanujJAto, gaccha putra ! yathAsukham // 8 // atha-tamArI rajA maLatAM, sarva duHkhamAMthI choDAvanArI huM mRgacaryAne svIkArIza. tyAre mA-bApe javAba Ape
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ kura zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ke-eTA ! jema sukha upaje tema tame mRgacaryAMne svIkArajo. (85-178) evaM so ammApiyara, aNumANittANa bahuvihaM / mamattaM chiMdaI tAhe, mahAnAgubva kaMcuyaM // 86 // bahuvidhaM / cukam // 86 // evaM sa ambApitarAvanumAnya mamatvaM chinatti tadA, mahAnAga iva atha-A pramANe te mRgAputra, mA-bApanI rajA meLavI, mahAnAga jema kAMcaLIne pheMkI de che, tema anAdi bhavAnI abhyAsavALI ghaNA prakAranI mamatAne cheDe che. (86-678) iDDhI vittaM ca mitteya, puttadA ca nAyao / reNuyaM va paDe laggaM, nidhuNittA Na niggao // 87 // RddhiM vittaM ca mitrANi ca putradArAMzca jJAtIn / reNumiva paTe lagnaM, nirddhaya nirgataH // 87 // 9 atha-jema vastra upara lAgelI dhULane pheMkI devAmAM Ave che, tebha ghoDA hAthI vagere Rddhi, dhana, mitro, putra, zrIe ane svajanAne cheDI, gharamAMthI naukaLI mRgAputra hIkSita thAya che. (87-680) paMcamahavtrayajutto, paMcasamio tiguttigutto ya / sabhitara bAhirie, tavovahANaMmi ujjuo // 88 // paJcamahAvratayuktaH paJcasamitaH triguptiguptazca / sAbhyantarabAhye, tapa upadhAna udyuktaH // 88 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 artha-Ama te mRgAputra, pAMca mahAvrata, pAMca samiti ane traNa guptiothI yukta banelA bAhyAbhyatara tapamAM ane zrutArAdhanA 35 dhAnamA mata thayA. (88-181) nimmamo nirahaMkAro, nissaMgo cttgaarvo| samo ya sacabhUesu, tasesu thAvaremu ya // 89 // lAbhAlAbhe muhe dukkhe, jIvie maraNe tahA / samo niMdApasaMsAsu tahA mANAvamANao // 9 // gAravesu kasAeK daMDasallabharasu ya / niyatto hAsasogAo, aniyANo abaMdhaNo // 91 // // tribhivizeSakam // nirmamo nirahaMkAro, nissaMgastyaktagauravaH / / samazca sarvabhUteSu, baseSu sthAvareSu ca // 89 // lAbhAlAbhayossukhe duHkhe, jIvite maraNe tathA / samo nindAprazaMsayostathA mAnApamAnayoH // 90 // gauravebhyaH kaSAyebhyo, daNDazalyabhayebhyazca / nivRtto hAsyazokAbhyAmanidAno'bandhanaH // 91 // // tribhirvizeSakam // artha-mamatA vagaranAnirabhimAnI, niHsaMga, gauravanA tyAsI (le-2sa-zAtana manibhAnanA tyAml), sa mana sthAvara rUpa sarva jemAM sva-samAnatAdaza. tema ja lAbha ke alAbha, sukha ke duHkha, jIvana ke maraNa, niMdA ke prazaMsA, mAna ke apamAnamAM rAga-dveSanA abhAva rUpa samatAvALA, gaurava, pAyo, (azubha vyApArana1) nA le, bhaay|
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana satra sArtha-bIjo bhAga Adi traNa zalya ane hAsya-zekathI aTakelA, dunyavI pudgala saMbaMdhI IcchA rUpa niyANA vagaranA ane rAga Adi baMdhana vagaranA te mRgAputra banyA. (89 thI 91682 thI 684) aNissio ihaM loe, paraloe annissito| vAsIcaMdaNakappo ya, asaNe aNasaNe tahA // 92 // anizrita iha loke. paraloke'nizritaH / vAsIcandanakalpazcAzane'nazane tathA // 92 // atha-A lekanA phaLa ke paralekanA phaLanI nizrAe- apekSAe tapanuM anuSThAna nahi karanArA, vAMsalA sarakhA niMdaTha purUSa ane caMdana sarakhA stuti karanAra purUSa upara samadazI tathA AhAra ApanAra ke nahi ApanAra purUSa upara AzIrvAda ane zApa-ema banethI rahita samabhAvavALA te mRgAputra muni banyA. (2-285 appasatthehiM dAreDiM, savao pihiyAsave / ajjhappajjhANajogehiM, pasatthe damasAsaNe // 3 // aprazastebhyo dvArebhyassarvataH pihitAzravaH / adhyAtmadhyAnayogaH, prazasto damazAsanaH // 93 / / artha-karmaupArjananA upAyabhUtahiMsA Adi aprazasta dvArathI sarvathA nivRtta, tethI ja karmanA Agamanane rokanAra, AtmA viSe zubha dhyAna vyApAra rUpa dhyAnagothI prazasta, upazama ane jinAgama rUpa zAsananA sAdhaka te mRgAputra muni thayA. (3-686)
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mRgAputrIyAdhyayana-19 evaM nANeNa caraNeNa, daMsaNeNa taveNa ya / bhAvaNAhi ya suddhAhiM sammaM bhAvittu appayaM // 94 // bahuyANi u vAsANi, sAmaNNamaNupA liyA / mAsieNa u bhatteNa siddhiM patto aNuttaraM // 95 // // yugmam // * 35 " varSANi, evaM jJAnena caraNena, darzanena tapasA ca / bhAvanAbhizca zuddhAbhiH samyagbhAvayitvA''tmAnam / 94 // bahukAni tu zrAmaNyamanupAlaya / - mAsikena tu bhaktena, siddhi prApto'nuttarAm // 95 // // yugmam // artha-mA pramANe jJAna-thAritra - darzana-taNthI zuddha (niyANA vagaranI) trata viSayaka ke anityattva Adi bhAvanAAthI AtmAne sArI rItie tanmaya banAvI, ghaNA varSoM sudhI zramaNupaNAnuM pAlana karI ane bhakRtapracAkhyAna rUpa eka mAsanu anazana karI zrI mRgAputra maharSi anuttarasiddhigtine pAgyA. (74+85-687+98 ) evaM karanti saMbuddhA, paNDiyA paviyakkhaNa | viNiaTTanti bhogesu, miyAputte jahAmisI // 8-6 // evaM kurvanti sambuddhAH paNDitAH pravicakSaNAH / vinivartante bhogebhyo, mRgAputro yathaH // 96 // atha-A pramANe zrI mRgAputra maharSinu udAharaNa laI, samuddha, paDiMta ane pravicakSaNA uttama pravRtti kare che tathA bhegAthI nivRtta bane che. (96-689)
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -mIjo bhAga mahappabhAvassa mahAjasassa miyAi puttassa nisamma bhAsiyaM / tavappahANaM cariyaM ca uttamaM gaippahANaM ca tilogavismRtaM / viyANiyA dukkhavivaDDhaNaM ghaNaM, mamattabaMdhaM ca mahAbhayAvaha / suhAvahaM dhammadhuraM aNuttaraM, dhArejja nivvANaguNAvahaM mahaM tibemi // // yum // mahAprabhAvasya mahAyazaso, mRgAputrasya nizamya bhASitam / tapaH pradhAnaM caritraM cottamaM pradhAnagati ca trilokavizrutAm // 97 // vijJAya duHkhavivardhanaM dhanaM, mamatvabandhaM ca mahAbhayAvaham / sukhAvahAM dharmadhurAmanuttarAM, dhArayata nirvANaguNAvahAM mahatIm // 98 // // kRti vImi | yugmam // 1 a-mahAprabhAva-saMpanna ane mahA-yazasvI zrI mRgAputranuM saMsAranI asAratAnuM tathA duHkhapracuratAnu jJApaka vacana, tapapradhAna uttama cAritra ane traNa lekamAM prasiddha siddhi gati rUpa pradhAna gati sAMbhaLo; temaja duHkhanI vRddhi karanArU' dhana, svajana vagere viSayaka mamatAnA pAza, ke je mahA bhayaMkara che ane tenAthI ja A leAka ke paralokanA bhacA meLavAya che-ema jANI; huM bhaLye ! anaMta jJAnadarzana Adi nirvANa guNNAne karanArI, sukhane ApanArI, utkRSTa ane amita mahimAthI bharapUra meATI dhama dhurAne dhAraNa kare ! A pramANe he jammU ! huM kahuM chuM. (97+98-690+691) ogaNIsamu zrI mRgAputrIyAdhyayana sapUNa
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20I siddhANa namokiccA, saMjayANaM ca bhaavo| atthadhammagati taccaM, aNusiTiMTha muha me // 1 // siddhebhyo namaskRtya, saMyatebhyazca bhAvataH / arthadharmagati tathyAmanuziSTiM zRNuta mama // 1 // artha-tIrthaMkarasiddha Adi sarvasiddhione ane AcAryaupAdhyAya-sAdhu rU5 sarva saMyatene bhAva-bhaktithI namaskAra karIne, aviparIta arthavALI ane hitArthIethI prArthanAgya evA dharmanA jJAnavALI, mArA vaDe kahevAtI zikSAne sAvadhAna banI sAMbhaLe ! (1-692) pabhUyarayaNo rAyA, seNio magahAhiyo / vihArajattaM nijjAo, maNDikucchisi ceie // 2 // mUtaratno sAgA, eLio mAdhApa: | vihArayAtrayA niryAto, maNDikukSau caitye // 2 // artha-vaiDUrya vagere athavA hAthI-ghaDA Adi rUpa ghaNA ravALo magadhAdhipati zreNika rAjA, kIDA mATe ghaDA vahAvavA vagere rUpa vihArayAtrA dvArA nagaramAMthI nIkaLI maMDitakukSi nAmanA udyAnamAM AvyuM. (2-1993)
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAgA nANAdumalayAiNaM, nANApakkhiniseviNNaM / nANAkusumasaMchannaM, ujjANaM naMdaNovamaM // 3 // tatya so pAsaI sAhu, saMnayaM susamAhiyaM / / nisannaM rukkhamUlammi, sukumAlaM muhoiyaM // 4 // // yugmam / / nAnAdumaTatAkIrNa, nAnApakSiniSevitam / nAnAkusumasaMchannamudyAnaM, nandanopamam / 3 // tatra sa pazyati sAdhu, saMyataM susamAhitam / niSaNNaM vRkSamUle, sukumAlaM sukhocitam // 4 // yugmam / / artha-A maMtikukSi udyAna aneka vRkSa ane latAethI alaMkRta, aneka pakSIothI sevita ane aneka puSpothI vibhUSita naMdanavana sarakhuM che. tyAM te rAjA vRkSamUlamAM beThelA sukamala, sukhagya ane susamAdhivALA sAdhune cha. (3+4-684+685) tassa ruvaM tu pAsittA, rAiNo tammi saMjae / accaMtaparamo AsI, aulo svavimhao // 5 // tasya rUpaM tu dRSTvA , rAjJastasminsaMyate / atyaMtaparama AsIdatuTarUpavismayaH // 5 // artha-te sAdhunA viSe rUpane joI, te rAjAne atyaMta pradhAna-bhaDAna 35n| vismaya thayo. (Azcaya bhAva) (5-686) aho ! vaNo aho ! ruvaM, aho ! ajjassa somyaa| aho ! khaMtI aho ! mutti, aho ! bhoge asaMgatA // 6 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnimra thIyAyana-20 SERDATIT NEED TEE GRATAICEK aho ! varNoddo ! havanano ! Aryaya saumyatA / gaddo ! kSAntiraho ! muddio ! mone'saMtA // k || atha-are, A muninA gaura vagere vaNu kAi apUrva' che ! are, AkAra-rUpa keAI alaukika che ! are, jonArane AnaMda ApanArI caMdranI jema saumyatA kAI adbhuta che ! are, kSamA kei camatkArI che! are, sa MtoSa te koI gajabanA che ! are, niHspRhatA te koI ajoDa che! (1-697) 39 tassa pAe u vandittA, kAUNa ya payAhiNaM / nAidUramaNAsanne, paMjalI paDipucchatI // 7 // tasya pAdau tu vanditvA kRtvA ca pradakSiNAm / nAtidUramanAsannaH, prAMjaliH prativruti || 7 || || 1 atha-te munirAjanA caraNAraviMdamAM vaMdanA karI ane pradakSiNA ApI, mahArAjathI bahu najIka ke dUra niha tevI rItie beThaka lai, temaja savinaya e hAtha joDI zreNika rAjA prazno pUche che. (7-698) homi bano! pangabo, mojAmmi saMnyA ! / uvaDio si sAmaNNe, eamaTThe suNAmi tA // 8 // toDacArya ! pratranito, monAje saMyata ! | upasthito'si zrAmaNye, etamarthaM zRNomi tAvat // 8 // artha-De Aya ! Apa tarUNa-yuvAna che ! leganA kALamAM Apa pravrujita thai-sAdhu banI je hetuthI zramaNa
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga paNAmAM udyamazIla banyA che, te hetune huM pahelAM ApanI pAsethI sAMbhaLavA IcchuM chuM, te Apa te hetu darzAve! (8-69) aNAho mi mahArAya, nAho majjha na vijjai / aNukampayaM suhi vAvi, kaMcI nAbhisamemahaM // 6 // anAtho'smi mahArAja ! nAtho mama na vidyate / anukampakaM suhRdaM vApi, kaMcid nAbhisamemyaham // 9 // artha-munizrI javAba Ape che ke-he rAjana! huM anAtha chuM, kemake -ga-kSemakArI nAtha mane koI maLe nathI tathA kaI dayA karanAra ke koI mitrane huM meLavI zakyo nathI. A kAraNasara yuvAvasthAmAM paNa huM saMyamI bajo chuM. (9-700) tao so pahasiyo rAyA. seNio magahAhiyo / evaM te iDhimaMtassa, kahaM nAho na vijjai // 10 // tataH sa praNito nA, eLio dhArSika: evaM tavarddhimataH kathaM nAtho na vidyate ? // 10 // artha-A pramANe camatkArI varNa vagerethI saMpattizAlI evA Apane nAtha kema na hoya ? ema vicArI, magadha mahArAjA zreNika anAthatAne hetu sAMbhaLI hasI paDyA. (10-001) homi nAho bhayaMtANaM, bhauge muMjAhi sNjyaa| mittanAIpariSuDo, mANussaM khu mudullaha // 11 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnitra thIyAdhyayana-20 sudurlabham // 11 // bhavAmi nAtho bhadantAnAM bheogAn bhuGkSva saMyata ! | mitrajJAtiparivRto mAnuSyaM khalu a-zreNika rAjA A hetu sAMbhaLI kahe che ke'huM A ! jo Ama ja che, te ApanA nAtha banavA huM taiyAra chuM. ane jo hu nAtha manu' te temane mitra-jJAtibhAga Adi sulabha che ema mAnI, rAjA kahe che ke-he sayata ! Apa mitra, jJAti vagerethI parivarela bhAgone sAgavA ! kema ke-manuSyajanma atyaMta dula bha che.(11-702) appaNAvi aNAhosi, seNiyA magahAhivA / alpaLA baLado saMto, dU' ne nAdo mavitti ? / / 12 / / " 41 banA'vthanAtholi, nija ! mayAdhira ! | gAmanA'nAthalanuM, tha' mamanAtho miitta ? / / 2 / / artha-De magadhAdhipati zreNika rAjan ! tuM pAte ja anAtha che. je straya' anAtha hoya, te mAro nAtha kevI rItie banI zake? (12-703) evaM vRtto nariMdo so, susaMbhaMto suvimhio / vayaNaM assuputraM, sAhuNA vimhayaM nio // 13 // evamukto narendrassa, susambhrAntassuvismitaH / vacanama zrutapUrvaM, sAdhunA vismayanItaH || 12 || atha-jo ke zreNika rAjA paDelAM rUpa vagere viSayathI vismayavALA hatA, paNa jyAre A pramANe kadI nahi sAMbhaLelA muninA vacana sAMbhaLIne te atyaMta Azcaya cakita
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga ane atyaMta saMbhrama-AvegavALA banI nIcenI bAbata kahe. che. (13-7 4) reer hatthI maNussA me, pura aMteuraM ca me / bhujAmi mANuse bhora, ANAissariaM ca me // 14 // azvA hastino manuSyA me, puramantaH puraM ca me / bhunajmi mAnuSAnbhogAnAjJazvaryaM ca maiM // 4 // artha-De A ! mArI pAse gheADA, hAthI, pura ane aMteura che. hu' manuSya ceAgya bhAgAne bhAgavu' chuM. mArI. pAse askhalita zAsana rUpa AjJA ane samRddhi ke prabhutA rUpa azvaya che. (14-705) erise saMpayaggammi, savvakAmasamappio | kaha aNAhI bhavaI, mAhu bhaMte musaM vaye || 15 | IdRze sampUche. sarvakAmasamarpitaH / thamanAtho mati ?, mA huM mahunta ! mRSA vANIH // 1 // atha-De Aya ! Ave| . mArI pAse sa'padAne utkRSTa ane sakala kAmanAne pUrI karanArA hAI huM anAtha kema thAuM ? kema ke-jenI pAse kAMI na hoya te anAtha kahevAya, parantu sarvAMgINu saMpadAne nAtha huM anAtha nathI. AthI huM A ! asatya na khAlavu joIe. (15-706) na tumaM jANe aNAhassa, attha potthaM ca patthivA / jahA aNAho bhavai, saNAho vA narAhiva // 16 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23. zrI mahAnibathIyAdhyayana-20 na tvaM jAnISe anAthasyArtha protthAM ca pArthiva ! / yathA'nAtho bhavati, sanAtho vA narAdhipa ! // 16 / / artha-he rAjana ! anAtha zabdanA arthane temaja ko abhiprAyathI meM anAtha zabda vAparyo che, enA mUvanI utpatti rUpa prasthAne tame jANatA nathI. AthI je prakAre anAtha ke sanAthe thAya che, te prakAra tame jANatA nathI. (16-707) suNehi me mahArAya, avakkhitteNa ceyasA / jahA aNAho bhavaI, jahA me a pattiraM // 17 // zu ne mAtra !. AdhyAtteira veraNA | yathA'nAtho bhavati, yathA me ca pravartitam // 17 / / artha-he mahArAja ! cittanA vikSepa vagara sAvadhAna thaIne, je prakAre anAtha zabdathI vAyapurUSa bane che ane. mAruM anAthapaNuM meM kahyuM," te viSayane tame sAMbhaLe ! (17-708). kosaMbI nAma nayarI, purANapurabheyiNI / tattha AsI piyA majjhaM, pabhUadhaNasaMcao // 18 // kozambI nAmnI nagarI, purANapurabhedinI / tatrAsIt pitA mama, prabhUtadhanasaJcayaH // 18 // artha-potAnA guNe vaDe junA nagarothI caDhIyAtIjudI bhAta pADanArI kauzaMbI nAmanI nagarI che. tyAM mArA pitA ghaNuM ja dhananA saMgrahavALA hatA. (18-709)
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga paDhame vaye mahArAya, aulA me acchiveyaNA / ahotthA viulo dAho, savvagattesu patthivA ! // 19 // prathame vayasi mahArAja !, atulA me'kSivedanA | abhUdvipulo dAha sarvagAtreSu atha-De mahArAja ! yuvAnImAM vedanA utpanna thai ane rAjan ! sa visa hA hA thaye. (18-710) pArthiva ! // 19 // mane netramAM atula zarIranA avayavAmAM satyaM jahA paramatikkhaM, sarIravivara tare / AvIlijja arI kuddho, evaM me acchiveaNA // 20 // zastraM yathA paramatIkSNaM, zarIravivarAntare / ApIDayet ariH kruddha evaM me akSivedanA // 20 // atha"jema kApAyamAna zatru kAna, nAka vagerenA aMdaranA bhAgamAM parama tIkSNa zastra calAve ane je pIDA thAya, tevI bhArI netra - behanA hutI. (20-711) tiyaM me aMtaricchaM ca, uttamaMgaM ca pIDaI | iMdAsaNisamA ghorA, veyaNA paramadAruNA // 21 // trikaM me antaricchAM, cottamAGga ca pIDayati / indrA'zanisamA ghorA, vedanA paramadAruNA // 21 // atha-atyaMta dAhane utpanna karanAra hAI indranA vajA samAna ane ghAra-parama duHkhajanaka vedanA, kaiDanA bahAranA ane aMdaranA bhAganA madhyamAM, vakSaHsthalamAM ane bhastambhAM maghA du:ma paDoyAunAra hutI. ( 21 - 712 )
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnimra thIyAdhyayana-20 uA me AyariyA, vijjaamNtcigicchgaa| satthakusalA, satthakusalA, maMtamUlavisArayA ||22|| abIyA upasthitAH me AcAryA, vidyAmantracikitsakAH / advitIyAH zAstra kuzalA, mantramUlavizAradAH / / 22 / / artha-mArI vedanAnA pratikAra mATe, maMtra ane mUlamAM vizArada, zAstrakuzala ane ajoDa vidyA ane maMtrathI cikitsA karanArA prANAcAryAM-vaidarAjane udyama karanArA thayA. (22-1973) 45 te me tigicchaM kuvvaMti cAuppAyaM jahAhiyaM / naya me duHkhA vimoyanti, esA majjha aNAhayA // 23 // te me cikitsAM kurvanti, catuSpadAM yathA hitam / na ca me duHkhAdvimocayantyeSA me'nAthatA // 23 // artha- vaidya, bhoSadha, rogI bhane bhAvanta purnaarpraticAraka, ema cAra vibhAgavALI mArA roganI cikitsAne hita ke zAkathanane apekSI vaidyarAjo kare che, te paNa te vaidyarAjo mane duHkhathI cheDAvI zakayA nahiM. A mArI pahelI manAthatA che. (23 - 714) piyA me savvasAra pi, dijjAhi mama kAraNA / na ya dukkhA vimoyatti, esA majjha aNAyA // 24 // pitA me sarvasAramapi dadyAnmama kAraNAt / na ca duHkhAdvimocayatyeSA menAthatA // 24 // a-mArA pitAe mArA kAraNe sava pradhAna vastu "
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga rUpa sa` sArane ApavAnI taiyArI karI, te paNa mane duHkhathI pitAjI paNa cheDAvI zakayA nahi. A mArI anAthatA .hutI. (24 715) mAyA vi me mahA rAya, puttasogaduhaTTiA / naya dukkha vimoyatti, esA majjha aNAyA ||25|| mAtA'pi me mahArAja !, putrazokaduHkhArditA / na ca duHkhAdvimocayatyeSA, meDanAthatA // 25 // artha-De mahArAja ? putraduHkhathI zAkA khanelI mArI mAtA paNa mane duHkhathI mUkAvI zakI nahi. e ja -bhArI anAthatA hutI. ( 25-716) bhAvarA me mahArAya, sagA jiTThakaNiTThagA / na yadukkhA vimoyanti, esA majjha aNAhayA // 26 // bhrAtaro me mahArAja !, strakA jyeSThakaniSThakAH / na ca duHkhAdvimocayantyeSA me'nAthatA // 26 // artha-De rAjana! mArA sagA meTA-nAnA bhAI e paNa mane duHkhathI cheDAvI zakayA nahi. e mArI anAthatA hatI. (26-717) bharaNIo me mahArAya, sagA jiTThakaNiTThagA / na yadukkha vimoyanti, esA majjha aNAyA || 27 // bhaginyo me mahArAja !, sva kA jyeSThakaniSThikAH / duHkhAdvimocayantyeSA me'nAthatA // 27 // atha-De mahArAja ! mArI sagI nAnI-moTI bahe -na ca
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 47 paNa mane duHkhathI cheDAvI zakI nahi. e mArI anAthatA ge|. (27-718) mAriyA me mahArAya, aNurattA aNuvvayA / aMsupuNNehi nayaNehi, ura me parisiMcaI // 28 // bhAryA me mahArAja!, anuraktA'nuvratA / azrupUrNAbhyAM nayanAbhyAmuro me parisiJcati // 28 // artha-he mahArAja anurAgavALI pativratA evI mArI strIo te AMsubhInI AMkhethI mArA vakSa sthalane siMyanArI manI tI. se bhArI manAyatA tI. (28-718) annaM pANaM ca pahANaM ca, gaMdhamallavilevarNa / mae nAyamanAyaM vA, sA bAlA novabhujaI // 29 // khaNaMpi me mahArAya, pAsAovi na phittttii| ' na ya dukkhA vimoei, esA majjha aNAhayA // 30 // // yugmam // 'annaM pAnaM ca snAnaM ca, gandhamAlyavilepanam / mayA jJAtamajJAtaM vA, sA bAlA nopabhuGkte // 29 // kSaNamapi me mahArAja !, pAdapi nApayAti / na ca duHkhAdvimocayatyeSA me'nAthatA // 30 // yugmam // matha-qNI anna, pANI, snAna, muzamAAra 505mAlA, vilepana vagere mArA dekhatAM ke nahi dekhatAM mArI strIoe vAparyA nahi; eTaluM ja nahi paNa strIo mArI pAsethI dUra jatI nahi, te paNa te mArI strIo mane
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga. duHkhamAMthI choDAvavA zaktizALI banI nahi. e ja mArI anAthatA hatI. (29+30-7207ra1) tao I evamAhaMsu, dukhamA hu puNo puNo / veyaNA aNubhaviuM je, saMsAra mi aNaMtae // 31 // tato'hamevamuktavAn , duHkSamA eva punarpunaH / vedanA anubhavituM yAH, saMsAre'naMtake // 31 // artha-roganI azakyatA bAda huM AgaLa upara kahe-- vAtA prakArathI, mAre nirNaya jaNAvatAM pahelAM kahuM chuM ke-. "A anaMta saMsAramAM vAraMvAra vedanAo anubhavavI dusaha. che, (31-722) sayaM ca jai muccijjA, veSaNA viulA io| khaMto to nirAraMbho, pAie aNagArikaM // 32 // sakRcca yadi mucye, vedanAto vipulAta itaH / kSAnto dAnto nirArambhaH, pravrajeyaM anagAritAM // 3 // artha-je A anubhavAtI vipula vedanAthI eka vAra paNa huM mukta thAuM, te "kSamAvAna, Indriyamanane vijetA ane nirAraMbho banI sAdhutA svIkAra karanAre banuM kAraNa ke- je sAdhutAthI saMsArane ucheda thavAthI mUlathI ja vedanAne abhAva thAya. (32-723) evaM ca ciMtaittANaM, pasuttomi narASTiva / pariyattantIi rAIe, veyaNA me khayaM gayA // 33 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnimra thIyAdhyayana-20 evaM ca cintayitvA khalu, prasupto'smi narAdhipa ! | parivartamAnAyAM rAtrau vedanA me kSayaM gatA // 33 // a-he rAjan ! A pramANe melIne ja nahi parantu ci'tana karI huM nidrAdhIna thaye. Ama zubhaciMtananA prabhAvathI rAtri pUrI thatAMnI sAthe ja mArI vedanA khatama thai gai. (33-724) 49 tao kalle pabhAyammi, ApucchittANa baMdhave / khaMto daMto nirAraMbho, pavvaio aNagAriyaM // 34 // tataH kalye prabhAte, ApRcchaya bAndhavAn / kSAnto dAnto nirArambhaH, pravrajito'nagAratAm // 34 // atha-vedanAnI samApti thayA pachI nIrAgI thayelA huM prabhAtakALamAM pitA, khaMdhu vagerenI rajA meLavI, kSamAvAn, damanavALA ane nirAraMbhI sAdhutAnA svIkAranArA huM sAdhu anyA. (34-725) ohaM nAho jAo, appANo ya parassa ya / savvesiM ceva bhUANaM, tasANaM thAvarANa ya // 35 // tato'haM nAtho jAta, Atmanazca parasya ca / sarveSAM caiva bhUtAnAM trasAnAM sthAvarANAM ca // 35 // artha-De rAjan ! zrI pAramezvarI pratrajyAnA svIkArathI hu' potAnA ane paranA ceAgakSemakArI-nAtha thayeA. (peAtAne nahi prApta thayela vastunA lAbha te ceAga, maLelI vastunI rakSA karavI te phrema khIjAone dharmanuM dAna te cega ane dharmImAM sthiratA karavI te kSema. A banne vaDe karI mIjA 4
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -mIjo bhAga. jIvAnu nAthapaNuM samajavuM.) trasa ane sthAvara rUpa sa jIvAnA nAtha-rakSaka huM anyA. (35-726) appA naI vearaNI, appA me kUDasAlmalI | appA jAmatu menU, bAme naLa vaLa zarUddA AtmA nadI vaitaraNI, AtmA me kUTazAlmalI / AtmA kAmadughA dhenuH, AtmA me nandanaM vanam // 36 // atha-AtmA ja vaitaraNI nadI che,kemake-uddhata AtmA tenuM kAraNa che. AtmA ja jaMtunI yAtanAnA hetu rUpa phUTayatra (pAzayatra) vAkaTakAthI yukata zAmalI vRkSa che. AtmA ja kAmasudhA dhenu jevA che, kema ke-svargApava - ISTanI prAptinA hetu che. AtmA ja naMdana vana jeve che, kema ke-cittanA AnaMdanA hetu che. (36-727) appA kattA vikattA ya, duhANa ya suhANa ya / appA mittamamittaM ca duSpaTThiyasupaoi // 37 // AtmA kartA vikartA ca sukhAnAM ca duHkhAnAM ca / AtmA mitramamitraM ca duSprasthitassuprasthitaH // 37 // atha-AtmA ja sukha-duHkhanA karanArA ane dUra pheMkanAro che. AtmA ja mAnasika, vAcika ane kAyika duSTa pravRtti karanArA duzmana ane trividha sat-zubha pravRtti karanArA mitra che. AthI ja saMyamanuM niraticAra pAlana hAvAthI mArI sva-paranI nAthatA che. (37-72)
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51. zrI mahAnircathIyAdhyayana-20 , ramA tu manAva bAdazA nivA, tAmegacitto nihuo suNehi me| niyaMThadhamma lahiANa vI jahA, tvati vastu jAyarA nar ll38 iyaM hI anyApyanAthatA nRpa !, tAmekacittaH nibhRtazzRNu me / nirgranthadharma labdhvA'pi yathA, sIdantyeke bahukAtarA narAH // 38 // atha-A ane kahevAtI bIjI anAthatAnA abhAvathI huM nAtha thaye. te bAbatane he rAjan ! tame dattacitta banI sAMbhaLe ! keTalAka ghaNA satva vagaranA manuSya, sAdhunA AcAra rU5 nigraMtha dharmane meLavavA chatAM te AcAra tarapha zithila banI jAya che. teo pitAnI ane paranI rakSA karavAmAM samartha thatA nathI. AthI A sadAvA-zithilatA rUpa bIjI anAthatA jANavI. (38-79) je pancaittANa mahavvayAI, ___ sammaM ca no phAsayaI pamAyA / aNiggahappA ya rasesu giddhe, na mUlao chidai baMdhaNaM se // 39 // yaH pravrajya mahAvratAni, samyag na spRzati pramAdAt / anigrahAtmA ca raseSu gRddho, na mUlataH chinatti bandhanaM saH // 39 // artha-je AtmA zrI bhAgavatI dIkSA grahaNa karyA Ada pramAdanA kAraNe sArI rItie mahAvratanuM pAlana karate nathI, te AtmAne nigraha nahi karanAre, rasamAM Asakta
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ para zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga banele ane mULathI rAga-dveSa rUpI baMdhanane chedI zakato nathI. (38-730) AuttayA jassa ya natthi kAI, iriyAi bhAsAi tahesaNAe / AyANanikkheva duguMchaNAe, na vIrajAyaM aNujAi maggaM // 40 // AyuktatA yasya ca nAsti kApIryAyAM bhASAyAM tathaiSaNAyAm / AdAnanikSepayorjugupsAyAM, na vIrayAtamanuyAti mArgam // 40 // matha-2 mAmAnI dhryaa-bhaassaa-mess-6542|| levA-mUkavA rUpa AdAnanikSepa ane pariSThApanAmAM sAvadhAnatA (upaga) jarA paNa letI nathI, te AtmA, vIra puruSo ja jyAM gamana karI zake che, evA samyaggadarzana Adi mokSamArgane. manuyAyI manI As nathI. (40-931) - cirapi se muNDaruI bhavittA, ____ athirabae tavaniyamehi bhaTThe / ciraMpi appANa kilesaittA, na pArae hoi hu saMparAe // 41 // ciramapi sa muNDarucirbhUtvA'sthiravrataH / taponiyamebhyo bhraSTaH / ciramapyAtmAnaM klezayitvA, na pArago bhavati khalu samparAyasya // 41 // artha sakala anuSThAnethI vimukhatA karI, lAMbA kALa
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa3 zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 sudhI muMDanamAM ja rUcivALa thaI caMcalavatI, tapa ane niyamothI bhraSTa thayele ane kezaluMcana vagerethI AtmAne lAMbA kALa sudhI kalezavALo banAvI saMsAranA pArane pAmanAre banatuM nathI. (41-732) pulleva muTUThI jaha se asAre, ayaMtite kUDakahAvaNe ya / rADhAmaNI veruliyappagAse, amahagghae hoi hu jANa emu // 42 // paulleva muSTiyathA saH asAro'yaMtritaH kUTakArSApaNazca / kAcamaNiH vaiDUrya prakAzo, amahArghakaH bhavati hu jJeSu // 42 // artha-polI muThThInI mAphaka dravyamuni asAra che. jema TA rUpiyAne keI saMgharatuM nathI, tema A dravyamuni nirguNa hiI saghaLe ThekANe upekSita bane che. jema kAcamaNi bahArathI vaiDUrya maNi je dekhAya che, paNa jANakAzamAM kIMmata vagarano bane che, tema dravyamuni parIkSaka-jANakAromAM kIMmata vagarane bane che. Ama dravyamuni parIkSaka jANakAramAM kIMmata vagarane thAya che, kema ke-te bheLA janene Thage che. (42-733) kusIlaliMgaM iha dhAraittA, . isijjhayaM jIviya vhaittA / asaMjae saMjayalappamANe, viNighAyamAga se cirapi // 43 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54. zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga kuzIlaliMgamiha dhArayitvArSidhvajaM jIvikAyai bRhayitvA / asaMyatassaMyataM lapan , vinighAtamAgacchati sa ciramapi // 43 // arthaA janmamAM pAsasthA vagerenA veSane dhAraNa karI, udarabharaNa mATe A ja pradhAna che ema jaNAvavApUrvaka sAdhunA cihna rUpa rajoharaNa vagerene prazaMsI, ethI ja asaMyamI heta, pitAne saMyata tarIke kahete, lAMbA kALe paNa naraka AdimAM te dravyamuni vividha abhighAta rUpa vinipAtane pAme che. (43-734) visaM tu pIyaM jaha kAlakUDaM, ___haNAi satthaM jaha kugAhIyaM / eseva dhamme visaovavanno, haNAi veyAla ivAvivanno, // 44 // viSaM tu pItaM yathA kAlakUTa, hanti zasrAM yathA kugRhItam / eSa evaM dharmo viSayopapanno, hanti vetAla ivAvipannaH // 44 // artha-jema pidheluM kAlakUTa jhera, kharAba rItie pakaDeluM zastra ane maMtra vagerethI nahi baMdhAyela tAla sAdhakane haNe che, tema A zabdarUpa vagere viSayenI laMpaTatA sahita sAdhudharma, dravyamunine haNe che-durgatimAM paDe che. (44-735) jo lakkhaNaM suviNa paujamANo, nimittkouuhlsNpgaaddhe| kuheDavijjAsavadArajIvI, na gacchaI saraNaM tammi kAle // 45 // yo lakSayaM svapnaM prayuAno, nimittakutUhalasaMpragADhaH / kuheTakavidyAzravadvArajIvI, na gacchati zaraNaM tasmin kAle // 45 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnircathIyAdhyayana-20 55 artha-je lakSaNa-svapnane praveza kare che, je aSTAMga tiSa rUpa nimitta ane apatya vagere mATe snAna Adi rUpa kautukamAM atyaMta Asakata hoya che ane je IndrajAla, jAdu, maMtra, taMtra ane jJAna rUpa kaheTaka vidyArUpI AzravadvArothI (karmabaMdhanA hetu heI) jIve che, te phalanA upabhega rUpa udayavALA kALamAM te dravyamuni zaraNane pAmI zakatuM nathI. arthAt dravyamuni anAthAvALe che. (45-736) tamaMtameNeva use asIle, sayA duhI vippariAsuvei / saMghAvai naragatirikkhajoNI,moNaM virAhita asAhurUve // 46 // tamastamasaiva tu saH azIlaH, sadA duHkhI viparyAsamupaiti / saMdhAvati narakaM tiryagyonIH, maunaM virAdhyAsAdhurUpaH // 46 // artha-ati mithyAtvathI haNAyela heI utkRSTaajJAnathI ja te dravyamuni, zIlahIna bane, sadA dukhI thaI temAM viparItapaNuM pAme che ane tethI ja cAritranI virAdhanA karI asAdhu rUpa hote satata naraka-tiryaMca eniomAM jAya che. (46-737) uddesiaM kIagaDaM niAgaM, na mucaI kiMci aNesaNijjaM / aggI vivA sababhakkhI bhavittA, ___ io cuo gacchai vaTUTu pAvaM / '47 // uddezikaM krItakRtaM nityakaM, na muzcati kazcidaneSaNIyam / agniriva vA sarvabhakSI bhUtvA, itazcyuto gacchati kRtvA pApa // 47 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrA uttarAdhyayana sUtra sArthI-bIjo bhAga atha-auddezika-krIta kRta-nityapi Da rUpa niyAgane tathA je koI azuddha-aSita AhAra hAya te sava AhArane nArA, agninI mAphaka sarva duSita AhArabhakSI banI, pApa karI, ahIMthI marelA te dravyamuni duga`timAM jAya che. (47-738) na taM arI kaMThachittA karei, jaM se kare appaNiA durappA | paTTa se nAhiI maccumuhaM tu patte, pacchAtA veNa na tamadiH kaNThachettA karoti, yattasya kuryAdAtmIya durAtmatA / sa jJAsyati mRtyumukhaM tu prAptaH, viLo // 48 // pazcAdanutApena dayAvihInaH // 48 // artha - garadananA cheH karanAra duzmana te ana`ne karI zakatA nathI, ke je anatha te dravyamunine peAtAnI duSTAcAra pravRtti rUpa durAtmatA kare che. jyAre mRtyumukhane pAmelA peAtAne durAtmatAnA khyAla Avaze, tyAre saMyamahIna anaile peAte pazcAttApane pAmelA thaze. arthAt durAtmatA e manatha ane pazcAttApanA hetu che, mATe pahelethI ja durAtmatAne cheDI daivI joIe. (48-739) niratthayA nAggaruI u tassa, je uttamaTThe vivayAsamei | duhao vi se jhijjhai tattha loe // 49 // ime vi se natthi parevi loe,
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7 zrI mahAnirgathIyAdhyayana-20 nirarthakA nAgnyaruciH tu tasya, ya uttamArthe viparyAsameti / ayamapi tasya nAsti paro'pi lokaH, dvidhA'pi kSIyate tasya lokaH // 49 // artha-je prAMta samayanI ArAdhanA rUpa uttama arthamAM paNa durAtmatAmAM te suMdara AtmatA rUpa viparyAsane pAme che tenI zramaNapaNanI rUci nirarthaka che, kema ke-je mahine choDI durAtmatAne durAtmatA rUpe jANe che tene te svaniMdA vagerethI kiMcit phala paNa thAya, paNa durAtmatAne suMdara AtmatA rUpe mAne tene koI paNa phaLa maLatuM nathI. viparyasta dakiTavALAne A leka kAyakalezanA hetu rUpa leca AdinuM sevana hevAthI bagaDe che ane kugatimAM gamana thavAthI paraleka bagaDe che. jema ubhaya lekanA arthasaMpattivALA janane joI "ubhaya bhraSTa evA mane dhikkAra che" ema ciMtana karI te ahIM duHkhI thAya che. (4-740) emeva hAchaMdakusIlarUve, maggaM virAhittu jiNuttamANaM / kurarIvivAbhogarasANugiddhA, niraTTa soA paritAvamei // 50 // evameva yathAchandakuzIlarUpo, mArga virAdhya jinottamAnAm / kurarIva bhogarasAnugRddhA, nirarthazo. uritApati che 10 || artha-pUrvokta mahAvratanA asparzana vagere prakArathI athANaMda-kuzIla svabhAvavALa dravyamunio zrI jinezvaradevanA
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zrI uttarAdhyayana sUtra sA-mIjo bhAga mAnI virAdhanA karI, jema khIjA pakhIee mukhamAMthI laI lIdhela mAMsanI pezIthI mAMsamAM lubdha kurarI nAmanA 5khInI mAphaka vittinI prAptimAM zeka kare che ane vipattine pratikAra na thatAM pastAvA kare che, tema virAdhaka AtmA bhAgarasamAM Asakta anelA ubhaya leAka vipattinI prApti thatAM pazcAttApa kare che. AvA AtmAonI sva-para rakSAmAM asamathatA hAI anAthatA samajavI. ( 50-741) succANa mehAvi subhAsiyaM imaM, aNusAsaNaM nANaguNovaveaM / maggaM kusIlANa jahAya savvaM, mahAniaMThANa vae paheNaM // 51 // medhAvina ! subhASitamidamanuzAsanaM jJAnaguNopapetam / mArga kuzIlAnAM tyaktvA sarvaM, zrutvA mahAniprathAnAM vrajeH tathA || 11 || atha-ke buddhizAlina ! pUrvakti jJAna-dana-cAritrathI yukta suzikSaNa sAMbhaLI, kuzIlIone samAga cheDI, mahAnizra thAnA mAge, tu' cAlaje ! (51-742) caritaprAyAraguNannie tao, aNuttara saMjama pAliANaM / nirAsa saMviNa kammaM, uvei ThANaM viuluttamaM dhuvaM // 52 // cAritrAcAraguNAnvitastato'nuttaraM saMyamaM pAlayitvA / nirAzrayaH sadakSepya karmopaiti sthAnaM vipulottamaM dhruvam // 52 // atha -cAritrAcAra ane jJAna rUpa guNasapanna banelA muni, te mahA nigra thAnA mArge cAlavAthI; yathAkhyAta cAritra rUpa pradhAna saMyamanuM pAlana karI ane Azrava vagarana
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zrI mahAnircathIyAdhyayana-20 banele kAne sarvathA kSaya karI, ane tenI tyAM sthiti hovAthI vipula ane pradhAna hevAthI uttama dhruva-nitya sthAna. 35 bhutina pAme che. (62-743) evuggadante vi mahAtavodhaNe, mahAmuNI mahApainne mahAyase / mahAniyaMThijjamiNaM mahAsuyaM, se kahei mahayA vitthareNaM // 53 // etramugrahAnto'pi mahAtapodhano, mahAmunirmahApratijJo mahAyazAH / mahAnirgranthIyamidaM mahAzrutaM, sa kathayati mahatA vistareNa // 53 // artha-karmazatru pratye ugra ane Indriyamane vijetA hevAthI dAMta arthAt ugra dAMta, mahA tapodhana, daDhavatI ane ethI ja mahA yazasvI te anAthI muni, mahAnigraMthane hitakArI A pUrvokta mahA-nigraMthIya mahAmRtane. bhoTara vistArakA 4 che. (53-744) tuTThoya seNio rAyA, iNamudAhu kyNjlii| aNAhayaM jahAbhUyaM, suTTha me uvadaMsiyaM // 54 // tuSTazca zreNiko rAjA, idamudAhRtavAn kRtAJjaliH / anAthatvaM yathAbhUtaM, suSThu me upadarzitam / / 54 // artha-tyAra bAda khuza thayela zreNika rAjA hAtha joDIne kahe che ke-Ape mane anAthatAnuM satya svarUpa sArI zatithe zApyu cha.' (54-745) tujjhaM muladdhaM khu maNussajammaM, lAbhA suladdhA ya tume mhesii| tubbhe saNAhA ya sabaMdhavA ya, jaMbhe ThiA maggi jiNutamANaM / /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, tava sulabdhaM khalu mAnuSyajanma, lAbhAH sulabdhAzca tvayA maharSe / yUyaM sanAthAMzca sabAndhavAzva, yadbhavantaH sthitA mArge jinottamAnAm // 55 / / arthahe maharSi! Ape manuSyajanma meLavyuM te saphala karI lIdhuM ane Ape ja varNAdi prApita rUpa lAbhe meLavyA te saphala karI dIdhA. je kAraNathI Apa jinettamanA mArge sthira thaI rahelA che tethI sanAtha-sazaraNa che, (55-746) saMsi nAho aNAhANaM, sadhabhUyANa sNjyaa| khAme mi te mahAbhAga ! icchAmi aNusAsiuM // 56 // tvamasi nAtho'nAthAnA, sarvabhUtAnAM saMyata ! / kSAbhyAmi ravAM mAmA ! pharachAnuzAsitum / pada / artha-he Arya! saMyata! Apa ja kharekhara anAthasarva prANIonA nAtha che. he mahAbhAga ! Apane huM khAvuM - chuM. ApanI pAsethI huM anuzAsana-zikSaNanI IcchA rAkhuM chuM. (56-747) pucchiUNa mae tubhaM, jhANavigyo u jo ko| nimaMtiA ya bhogehi, ta savvaM mariseha me // 57 // pRSTvA mayA tava, dhyAnavighnazca yaH kRtaH / nimaMtritazca bhogaistatsarva marSaya me // 57 // artha-"Ape juvAnImAM kema dIkSA lIdhI?" vagere prazno pUchIne, ApanA dhayAnamAM meM vinna karela che tathA meM Apane bhegenA mATe AmaMtraNa ApyuM te badala huM kSamA mAguM chuM. Apa mane kSamA Apo ! (57-748)
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAnizIyAdhyayana-20 evaM NittANa sa rAyasIho'NagArasIhaM paramAi bhattie / saoroho sapariaNo (sabaMdhavo) dhammANuratto vimaleNa ceasaa|| evaM stutvA sa rAjasiMho'nagArasiMha paramayA bhaktyA / sAvarodhaH saparijanaH sabAndhavo, dharmAnurakto vimalena cetasA // 58 // artha-A pramANe rAjasiMha zreNika mahArAjA, anagArasiMha anAthI muninI stuti karIne svajana, parijana ane aMtekarIonI sAthe nirmala cittathI zrI jinadharmAnurAgI. thye|. (58-748) UsasiyaromakUvo, kAuNa ya payAhiNaM / abhivandijaNa sirasA, aijAo narAhivo // 59 // ucchvasitaromakUpaH, kRtvA ca pradakSiNAm / abhivandya zirasA'tiyAto narAdhipaH // 59 // arthajenI marajI khaDI thaI che e zreNika rAjA, munirAjane pradakSiNA daIne ane mastakathI namaskAra zana potAnA sthAne gayI. ( 56-750 ) iyarovi guNasamiddho tigutiguto tidaMDavirao ya / vihaga iva vippamukko, viharai vasuhaM vigayamoho tibemi // 6 // itaro'pi guNasamRddhastriguptiguptastridaNDaviratazca / vihaga iva vipramukto viharati vasudhAM vigatamohaH / iti bravImi // 60 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, artha-guNanI samRddhivALA, traNa guptiothI gupta, mana-vacana-kAyAnA azubha vyApAra rUpa traNa daMDathI rahita, temaja pakSInI mAphaka pratibaMdha vagaranA ane meha vagaranA banI, kramathI utpanna kevalajJAnasaMpanna anAthI munirAja vasudhAtala upara vicare che. A pramANe te jaMbU ! tane kahuM chuM. (60-751) * vIsamuM zrI mahAnirgathIyAdhyayana saMpUrNa
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samudrapAlIyAdhyayana-21 caMpAe pAlie nAma, sAvae Asi vANie / mahAvIrassa bhagavao, sIse so u mahappaNo // 1 // campAyAM pAlito nAma, zrAvaka AsIdvaNig / mahAvIrasya bhagavataH ziSyaH sa tu mahAtmanaH // 1 // a -capA nagarImAM pAlata nAmana vaNika jAtinA zrAvaka hatA, ke je bhagavAna zrI mahAvIradevathI pratibeAdha pAmela hAvAthI teozrInA ziSya tarIke prasaddha hatA. (1-752) niggaMthe pAvayaNe, sAvae se poeNa vavaharate, pihuMDe vi kovie / nagaramAgara // 2 // nairgranthe pravacane, zrAvakaH so'pi kovidaH / potena vyavaharan pihuNDaM nagaramAgataH // 2 // " atha-te zrAvaka, nigraMthapravacana jainazAsanamAM mahAn paMDita banelA ane eka samaye 'vahANA dvArA vyApAra karate huMDa nAmanA nagaramAM AvyA. (21953) pihuDe cavahara tassa, vANio deva dhUara / taM sasataM paigijza, sadesamaha patthio // 3 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga pihuNDe vyavaharate vaNigU dadAti duhitaram / tAM sasattvAM pratigRhya, svadezamatha prasthitaH // 3 // artha-pihuDanagaramAM vyApAra karatA pAlita zrAvakane, tenA guNathI AkarSAyela keI vANIyAe potAnI dIkarI paraNAvI. te keTalAka kALa sudhI tyAM rahyo ane samaya jatAM garbhavaMtI pitAnI priyAne sAthe laI samudramArge svadeza tarapha ravAnA thaye. (3-754) aha pAliassa gharaNI, samuddami pasavaI / aha dArae tahiM jAe, samuddapAliti nAmae // 4 // atha pAlitasya gRhiNI, samudre prasUte / atha dArakastatra jAtaH, samudrapAla iti nAmataH // 4 // atha-have samudramArgamAM pAlitanI patnIe putrane janma Ape. samudramAM bAlaka janmele hevAthI "samudrapAla" -e nAmathI te prasiddha thaze. (4-755) khemeNa Agae caMpaM, sApae vANie gharaM / saMbaDDhae ghare tassa, dArae se suhoie // 5 // kSetre bAraNAM, zrAvaze vaNijU guma ! saMvarddhate gRhe tasya, dArakaH sa sukhocita // 5 // arthakSemakuzalapUrvaka caMpAnagarImAM strI-putrasahita, te pAlita zrAvaka pitAnA ghare AvI pahaM. have te samudrapAla sukhagya lADakeDamAM pAlitanA ghare moTe thaI rahyo che. (pa-756)
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samudrapAlIyAdhyayana-21 bAvata kalAo a, sikkhie nIikovie / jIgna tratra ne, mudde viyasana // * * dvAsaptatiM kalAca, zikSito nItikovidaH / cautranetra 4 vyApta, puruSa: priyarzanaH || 6 || athamhAMtara kalAenI zikSAne pAmela ane nItipaMDita banelA priyadazana-rUpava'ta samudrapAla have yauvanavata banyA. ( 6-757 ) tassa vavai bhajjaM piA Ai rUviNa pAsAe kIlae ramme, devo doguMdago jahA // 7 // tasya rUpavatIM bhAryA, pitA''nayati rUpiNIm / prAsAde krIDati ramye, devo dogundako yathA / / 7 / / 65 atha-pAlita pitAe rUpavatI rUpiNI nAmanI kanyA sAthe samudrapAlane paraNAvye ane dezuM daka devanI mAphka ramaNIya prAsAda-mahelamAM rUpiNI sAthe rame che. (7-758 ) aha annayA kayAI, pAptAyAloyaNe Thio / vajjhamaNDaNasobhAgaM, vajjha pAsai bAga // 8 // athAnyadA kadAcit prAsAdAlokane sthitaH / vadhyamaMDana zobhAkaM > badhyaM pazyati vadhyagam // 8 // atha-have eka samaye gavAkSamAM ubhA rahela samudrapAla, lAla caMdananu. vilepana, kareNunI phUlamALA di rUpa vadhyama'DanAthI zelatA koi eka vadhayeAgya purUSa vadhya bhUmimAM laI javAtA jue che. (8-759)
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga taM pAsiUNa saMvigo, samuddapAko iNamabbavI / aho asuhANa kampANaM, nijjANaM pAvagaM imaM // 9 // taM dRSTvA saMvignaH, samudrapAla idamabravIt / aho azubhAnAM karmaNAM, nijAnAM pApakamidam // 9 // atha-saMveganA kAraNa rUpa A dazya joI samudrapAla A pramANe keahe! azubha karmone ke azubha aMta-vipAka che ke-juo! A dayApAtra bIcArAne vadha mATe sAya che. (6-760) / saMbuddho so tahiM bhayavaM, paramaM sNvegmaago| Apugcha yAmmApiaro, pabae aNagAriyaM // 10 // sambuddhaH sa tatra bhagavAn , saMvegamAgataH / . ApRcchya mAtApitarI, prAvAjIdanagAritAm // 10 // artha-A pramANe vicAra karatAM jAgRtine pAmela jharUkhAmAM ubhA rahela samudrapAla, parama saMvemAM AvAne bhA-mAthI on bhagavI AdhutAne paaye|. (10-711) bahittu saMgaM ca mahAkilesaM, mahaMtamohaM kasiNa bhayAvaha / pariAyadhammaM ca'bhiroaijjAkyANi sImANi parIsahe ya / 11 // hitvA saGgaM ca mahAklezaM, mahAmohaM kRtsnaM bhayAvaham / paryAyadharma cAbhirocayet , vratAni zIlarAni parISahAMzca // 11 // artha-kRSNa vezyAnA kAraNa rUpa ke saMpUrNa ane vivekIone bhayajanaka, svajane vagere saMbaMdha rUpa saMgane ane mahA duHkhajanaka strI vagere viSayavALA ke ajJAna rUpa
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samudrapAlIyAdhyayana-21 mahAmahane cheDI, he Atmana ! tuM mahAvrata vagere rUpa paryAyadharmane pasaMda karaje ! temaja mahAvatane, uttaraguNa rUpa zalene ane parISahone paNa sahavAnuM tuM pasaMda karaje. (11-762) asi saccaM ca aseNagaM ca, tatto ya baMbhaM apariggahaca / paDivajjiyA paMca mahanyayANi, parija dhamma niNadesiyaM viU ahiMsAM satyaM cAstainyaM ca, tatazca brahma aparigrahaM ca / . pratipadya paJca mahAvratAni, caret dharma jinadezitaM vid // 12 // artha-he mahAtmana ! ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha-A pAMca mahAvratane svIkArI tenuM yathArtha pAlana tAre karavAnuM che. temaja vidvAna evA Ape zrI jinakathita zrata-cAritra rUpa dharmanuM pAlana karavAnuM che. (12-763). samvehi bhUehi dayANukaMpI, khaMtikkhame saMjayavaMbhayArI / sAvajjajoge parivajjayanto,carija bhikkhU susamAhiindie / sarveSu bhUteSu dayAnukampI, kSAntikSamaH saMyatabrahmacArI / sAvadyayogaM parivarjayan , cared bhikSuH susamAhitendriyaH / / 13 // " atha-he sAdhu! saghaLAM prANuo upara hitanA upadeza rUpa ane rakSaNa rUpa dayAthI anukaMpana svabhAvavALA, kSamA vaDe naDi ke azaktithI durvacana vagere sahana karanAra, samyam yatanAvALA, brahmacArI, temaja indriya-mane vijetA banI ane sarvathA pApamaya pravRttine cheDI tamAre saMyamamAM vicaravuM joIe. (13-764)
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga kAleNa kAlaM viharijna raDhe, balAbalaM jANiya appaNo ya / sIho va saddeNa na saMtasijjA, vaijoga succA na asabbhamAha / kAlena kAlaM viharedrASTra, balAbalaM jJAtvA''tmanazca / siMha iva zabdena na saMtrasyedvAgUyogaM zrutvA nAsabhyaM bruuyaat||14|| artha-hesA! samayasara ane samAcita paDilehaNapratikramaNa vagere kAryo karanAra tamAre jema saMyamayeganI hAni na thAya, tema pitAnA sahiSNutva-asahiSNutva rUpa balAbalane jANI deza-grAma vagere sthalemAM vihAra kare joIe. he Atmana ! tamAre siMhanI mAphaka bhayaMkara zabda sAMbhaLI satvathI calita nahi thavAnuM, temaja keInuM azubha vacana sAMbhaLI asabhya vacana paNa nahi balavAnuM.(14-765) jemA 3 rivrarUnA, mini sanna titikarUnA naM satra samvattha abhiroyaejjA,na yAvi pUrya garaha va saMjae / upekSamANastu parivrajet , priyamapriyaM marva titikSet / na sarva sarvatrA bharocayenApi pUjAM gI ca saMyataH / / 15 / / artha-he bhikSuka! tamAre kharAba belanAranI upekSA karI cAritramAM vicaravAnuM, priya ane apriya saghaLuM sahana karavAnuM, dekhyA pramANe saghaLI vastunI abhilASA nahi karavAnI tathA paraniMdA ke svapUjA-prazaMsAnI abhilASA nahi karavAnI. (15-766). agegachaMdA iha mANavehi, je bhAvao saMpakarei bhikkhU / bhayabheravA tattha uinti bhImA, divvA maNussA aduvA tiricchaa|
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samudrapAlIyAdhyayana-21 69 parIsahA duvvisahA aNege, sIyaMti jattha bahukAyarA narA / se tattha patte na vahijja bhikkhU saMgAmasIse iva nAgarAyA // // yugmam // anekachandA iha mAnaveSu, yAna bhAvataH bhayabhairavastrodyanti bhImAH, samprakaroti bhikSuH / divyA mAnuSyakA yaduta tairazvAH ||16|| parISadA durviSahAH aneke, sIdanti yatra bahu kAtarA narAH / sa tatra prApto na vyatheta bhikSuH, saMgrAmazIrSa iva nAgarAjaH // 17 // // yugmam // artha-jema A jagatamAM manuSyamAM aneka abhiprAye thAya che, tema kA~vaza manele sAdhu paNa cittavRttithI aneka abhiprAyA atyaMta kare che ane tethI munie A pramANe ja AtmAne anuzAsana karavuM joI e. vaLI vratanA aMgIkAramAM heva - manuSya-tiya yadvRta bhaya 42 - raudra upasargo udhyamAM yAve che. jyAre aneka duHsahu pariSauA udayamAM Ave che, tyAre atyaMta sattva vagaranA-kAyara manuSye saMyama pratye zithila thAya che, paraMtu sattvazAlI tamAre he bhikSuka ! yuddhanA mekhare rahela gajarAjanI mAphaka te upasagAM ke parISaheA prApta thavA chatAMya sattvarthI vyakti nahi thaj ( 16+17-717+798) sIosiNA daMsamasagAya phAsA, AryakA vivihA phusanti dehaM / akkukkuo tattha-hiyAsaijjA rayAI khevijja purAkaDAI // 18 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga zItoSNadaMzamazakAzva sparzAH, AtaGkA vividhA spRzanti deham / akkukkUjaH tatrAdhyAsayedrajAMsi kSipet purAkRtAni // 18 // artha-De sAdhu ! jyAre tamArA zarIrane zIta-uSNu-dazamazaka-tRNuspaza -rega vagere vividha pariSahe sparze - pIDA kare, tyAre tamAre cuke cAM karyAM sivAya pUrvokta parISahA sahana karavAnA che ane sahiSNu banI pUrvIkRta karmonA kSaya karavAnA che. (18-769) * pahAya rAgaM ca tava dosaM, mohaM ca bhikkhU sayayaM viyakkhaNI / meruvva vANa akaMpramANo parIsahe Ayagutte sahijjA // 19 // prahAya rAgaM ca tathaiva dveSa, mohaM ca bhikSuH satataM vicakSaNaH / meruriva vAtenAkampamAnaH, parISahAnAtmaguptaH sahet // 19 // artha-rAga, dveSa ane meAhane satata cheoDI vicakSaNa munie, pavanathI nahi kapanAra merUpatanI mAphaka aga rahI-gupta AtmA khanI parISahA jItavAnA che. ( 19-770 ) aNuNNae nAvaNae mahesI naya vi pUaM garaha ca saMjae / se ujjubhAvaM paDivajja saMjaye, nivvANamaggaM virae uper3a || 20 || anunnato nAvanato maharSiH, na cApi pUjAM ga ca sajet / saRRjubhAvaM pratipadya saMyato, nirvANamArga virata upaiti ||20|| atha-maharSi, pUjA-satkAra thatAM unnati-abhimAnanA saMga na kare ! tathA jo parakRta ni dA-gA~ thAya te avanatidInatAnA saMga na kare! A pramANe AtmAnA anuzAsanane
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - zrI samudrapAlIyAdhyayana-21 pAmela saralatA-samatA meLavI saMyamI-viratidhara te maharSi samyajJAna Adi rUpa mokSamArgane pAme che. (20-771) araharaisa he pahINasaMthave, virae Ayahie pahANavaM / paramapayehi ciTThaI, chinnasoe amame akiMcaNe // 21 // aratiratisahaH prahINasaMstavaH virata AtmahitaH pradhAnavAn / paramArthapadeSu tiSThati, chinnovA, jamanA, krizvanaH artha-saMyamanA viSe aratine ane asaMyamanA viSe ratine sahana karanAre, e banethI bAdhita nahi thanAre, pahelAMnA ke pachInA paricayathI rahita, viratidhara, AtmahitakArI, saMyama rUpa pradhAnavALe ane zeka-mamatA-parigraha vagarane muni, mekSanA samyagadarzana vagere dezamAM sthira rahe che. (21-772) vivittalayaNANi bhaijja tAI, nirUbalevAiM asNthddaaii| isIhiM ciNNAI mahAyasehi, kAyeNa phAsijja parIsahAI // viviktalayanAni bhajet trAyI, nirupalepAnyasaMskRtAni / RSibhizcIrNAni mahAyazobhiH, kAyena spRzati parISahAn / / 22 / / artha-bIja AdithI avyAsa, bhAvathI rAgarahita, dravyathI tenA mATe nahi lepAela ane mahA yazasvI aSiAthI Acarela, jIvanikAyarakSaka muni, strI vagerethI rahita upAzrayenuM sevana kare tathA zarIrathI pariSahane sahana kare. (22-773)
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sutra sAtha-bIjo bhAga sannANanANovagae mahesI, aNuttara cariu dhammasacayaM / bhaNuttare nANadhare jasaMsI, obhAsaI saraivaMtalikkhe // 23 // sannAnAjJAnopagato maharSiranuttara caritvA dharmasaMcayaM / anuttaro jhAnadharo yazasvyavabhAsate sUrya inAntarikSe // 23 // artha-te samudrapAla mahaSi, kRtajJAnathI kriyAkalApanA jJAna sahita anuttara kSamA vagereno dharma saMcaya karI, AkAzamAM sUryanI mAphaka yazasvI ane anuttara jJAnadhArI-kevalajJAnI jagatamAM prakAze che. (23-774) duvihaM khadeUNa ya puNNapAvaM, niraMjaNe sanvao vippamukke / tarittA samudaM va mahAbhavohaM,samuddapAlo apuNAgamaM gae tibemi|| dvividhaM kSapayitvA ca puNyapApaM,niraJjanaH sarvato viprmuktH| tIA samudramiva mahAbhavaugha,samudrapAlo'punarAgamaM gataH / / ke rUti vImArA arthaghAtI-aghAtI bhedathI be prakAranuM, zubha-azubha prakRti rUpa be prakAranuM arthAta karma mAtrane kSaya karI, saMyama prati nizcala arthAt zelezI avasthAne pAmela sarvathI- bAhA-atyaMtara gahetu mAtrathI rahita, temaja samudra samAna deva vagere janmapravAhane tarIne, samudrapAla maharSi, apunarAgamana gati rUpa muktimAM gayA. A pramANe te jaba! huM kahuM chuM. (24-775) ekavIsamuM zrI samudrapAlIyAdhyayana saMpUrNa.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rasthanemiyAdhyayana-22 sauriyapura mi nayare, Asi rAyA mahaDDhie / vasudevatti nAmeNaM, rAyalavakhaNasaMjue // 1 // tassa bhajjA duve Asi. rohiNI devaI tahA / tAsi doNhapi do puttA, iTThA rAmakesavA // 2 // soriyapura mi nayare, Asi rAyA mahaDDhie / samuddavijaye nAmaM, rAyalakkhaNasaMjue // 3 // tassa bhajjA sivA nAma, tIse putto mahAyaso / bhayavaM ariTThanemitti, loganAhe damIsare // 4 // // caturbhiHkalApakam // zauryapure nagare AsIt , rAjA maharddhikaH / vasudeva iti nAmnA, rAjalakSaNasaMyuktaH / / 1 / / tasya bhAyeM dve abhUtAM, rohiNI devakI tathA / tayodvayorapi dvau putrau, iSTau rAmakezavau / / 2 / / zauryapure nagare AsIt , rAjA maharddhikaH / samudravijayo nAma, rAjalakSaNasaMyuktaH / / 3 // tasya bhAryA zivA nAmnI, tasyAH putro mahAyazAH / bhagavAnariSTanemiriti, lokanAtho damIzvaraH / / 4 / / // caturbhikalApakam //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga atha--zauya pura nagaramAM cakra, svastika, akuza Adi ke zauya, audAya Adi rUpa rAjalakSajIva MtA, mahaddhi ka vasudeva nAmanA rAjA hatA. temane rahiNI ane devakI e rANIe hatI. te bannene kramasara rAma ane kezava nAmanA e vhAlA putrA hatA. vaLI A ja nagaramAM rAjalakSayukta, mahaddhika samudravijaya nAmanA rAjA hatA. temane zIvA nAmanI rANI hatI. te rANIne kaumAravayamAM kAmavijetA DhAtrAthI damIzvara mahA yazasvI, leAkanAtha bhagavAna zrI ariSTanemi nAmanA putra hutA. ( 1 thI 4-77 : thI 778) so riTThaneminAmo u, lakkhaNassarasaMjuo | aTTha sahassa lakkhaNadharo, goamo kAlagacchavI // 5 // vajjari sahasaMghayaNo. samacaura so jhasodaro / , tassa rAImaI kannaM aha sA rAyavara kaSmA, savvala khaNasaMpannA, bhajjaM jAyai kesavo // 6 // susIlA cArupehiNI / vijusoya : maNiprabhA // 7 // // tribhirvizeSakam // so'riSTaneminAmA tu, lakSaNasvarasaMyutaH / aSTasahasralakSaNadharaH, gautamaH kAlakacchaviH || 5 || varSabhasaMhananaH, samacaturasraH jhaSodaraH : tasya rAjImatIM kanyAM bhAryAM yAcate kezavaH // 6 // atha sA rAjavarakanyA, sarvalakSaNasaMpannA, suzIlA cAruprekSiNI / vidyutsaudAminIprabhA // 7 // // tribhirvizeSakam //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathanemiyAdhyayana-rara a-mA, gAMbhI vagere svaranA lakSaNavALA, zubhasUcaka rekhA rUpa eka hajAra ne ATha cakra Adi lakSaNadhArI, gautama geAtravALA, zyAma cAmaDIvALA, matsyanA AkAranA udaravALA, vaRSabhanArAca saMghayaNavALA ane samacaturasra saMsthAnavALA aSTi naimikumArane, rAjImatI kanyAne paraNAvavA mATe kezavajIe, rAjImatInA pitA ugrasenanI pAse, suzIlA, maneAhara dekhAvavALI, vijaLI samAna prabhA ane varNavALI, sa lakSaNavatI rAjImatInI aSTi naimi bhATe yAyanA purI. (5 thI 7-780 thI 782 ) upa 7 ahA jaNao tIse, vAsudevaM mahaDhiyaM / ihAgacchau kumAro jA se kana dalAmahaM // 8 // savvosahIhiM havio, kayako amaMgalo | divvajualaparihio, AbharaNehiM visio // 9 // mattaM ca gaMdhahitya ca vAsudevassa jigaM / ArUDho sohaI ahiaM, sire cUDAmaNI jahA // 10 // aha UsiraNa chatteNa, cAmarAhi a sohio / dasAracakeNa tao, savvao parivAriyo // 11 // caura giNIe seNAe, raiAe jahakathaM / tuDiANaM sandinAeNaM, divveNaM gagaNaMphuse // 12 // yArisIe iDDhIe, juhae uttamAe ya / niyatAko bhavaNAo, nijAo vaNDipuMgavo // 13 // // SaDabhiH kulakam //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga zAha kanavataraNA, vAkuvaM madvivat ihAgacchatu kumAro, yena tasmai kanyAM dadAmyaham // 8 // sarvoSadhibhissnapitaH, kRtakautukamaGgaH / vithayuDhiparihita, sAmavibhUSitaH ? | mattaM ca gandhahastinaM, vAsudevasya jyeSThakam / bAlaTaromateSadhi, zika thA TUDAmaLi: . 20 | athocchritena choNa, cAmarAbhyAM ca zobhitaH / dazAIcakreNa tatassarvataH parivAritaH // 11 // caturaGgiNyA senayA, racitayA yathAkramam / tUryANAM sanninAdena, divyena gaganaspRzA // 12 // hatAdarathI raddhA, guhyottamA zo nijakAd bhavanAd niryAno, vRSNipuGgavaH // 13 // | | pami 45 . arthahave yAcanA karyA bAda te rAjamatInA pitAe, mahaddhika vAsudevane kahyuM ke-"khuzIthI ariSTa nemikumAra ahIM padhAre! ke jethI temane vivA-vidhipUrvaka mArI rAjImatI kanyA paraNAvuM." A pramANe ugrasenanA kathana bAda baMne kulamAM vadhAmaNu thayAM. kepTakI joSIe Apela najIkanA vivAhanA muhUrta, jemaNe jayA-vijayA-Rddhi-vRddhi vagere sarva auSadhIothI snAna karyuM che, jemaNe lalATamAM muzalane sparza Adi kautuka ane dahIM-akSata vagere maMgale karyA che, jemaNe divya-devadUSyanI jeDInuM paridhAna karyuM che ane jeo barAbara bhUSaNenI vibhUSAvALA che, evA ariSTa nemikumAra, vAsudevanA jayeSTha paTTahAthI upara ArUDha thayelA
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 zrI rathamiyAdhyayana-22 mastakamAM rahela cUDAmaNinI mAphaka atyaMta zobhI rahyA che. mastaka upara dharAyela chatrathI ane baMne bAjue vIMjAtA cAmarethI zobhatA, samudravijayAdi vAsudeva parvatanA daza bhAI o rUpa dazAhathI yukta, saghaLA parivArathI parivarelA, kamasara gehavAyelI caturaMgI senA sahita, AkAzavyApI divya vAjiMtrenA suMdara vaniothI yukta, uttama dIptisaMpanna, pUrvokta sAhyabInA dabadabApUrvaka ane yaduvaMza rUpI samudramAM caMdra samAna ariSTa nemikumAra, pitAnA rAjamahAlayamAMthI nIkaLI dhAmadhumathI vAjate-gAjate lagnamaMDapanA najIka pradezamAM bhAvI paDai-yA. (8 thI 13-783 thI 788) aha so tattha nijjato, dissa pANe bhayahae / vADehiM paMjarehiM ca, sanniruddha mukkhie // 14 // jIviyaMta tu saMpatte, maMsaTThA bhakkhiyabvae / pAsittA se mahApanne, sArahiM iNamabbavI // 15 // kassa aTThA ime pANA, ee savve muhesiNo / vADehiM paMjarehiM ca, sanniruddhA ya acchahi // 16 // aha sArahI tao bhaNai, ee bharA u pANiNo / tujhaM vivAhakagjaMbhi, bhoyAveuM bahu jaNaM // 17 // soUNa tassa vayaNaM, bahugaNiviNAsaNaM / ciMtei se mahApanne, sANukose jiehi u // 18 // jai maJjha kAraNA ee hammanti subahU jiyA / na me eyaM tu nissesaM, paraloge bhavissaI // 19 /
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga so kuNDalANa juyaLaM, suttagaM ca mahAyaso / AharaNANi ya savvANi, sArahissa paNAmaI // 20 // // saptabhiHkulakam // " atha sa tatra niyan dRSTvA prANAn bhayadrutAn / ghATakaiH paJjaraizca sanniruddhAnsuduHkhitAn // 14 // jIvitAntaM tu samprAptAnmAMsArthaM bhakSayitavyAn / dRSTvA sa mahAprajJassArathimidamabravIt // 15 // kasyArthamime prANA, pate sarve sukhaiSiNaH / vATakaiH paJjarazca sanniruddhAzca Asate // 16 // " atha sArathistato bhaNatyete bhadrAstu prANinaH / tava vivAhakArye, bhojayituM bahUn janAn // 17 // zrutvA tasya vacanaM, bahuprANi vinAzanam / cintayati sa mahAprAjJassAnukrozo jIveSu tu // 18 // yadi mama kAraNAdete, haniSyante, subahavo jIvAH / na me etattu niHzreyasaM, paraloke sa kuNDalayoryugalaM, sUtrakaM ca AbharaNAni ca sarvANi sArathaye bhaviSyati // 19 // mahAyazAH arpayati // 20 // // saptabhi: kulakam // athuve ariSTa naimikumAra, maMDapa najIkanA pradezamAM AgaLa jatAM, maraNunA avasare paheAMcelA, vivekIethI mAMsa mATe bhakSaNIya, vADA ane pAMjarAomAM atyaMta pUrAyelA, ethI ja ghaNA du:khI, bhayaMtrasta mRga Adi prANIone joi, mahA jJAnI bhagavAna mahAvatane pUche che ke-kayA hetuthI sukhanA
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathanemiyAdhyayana-22 Icchuka A tamAma mRga vagere prANIo vADA ane pAMjarAomAM pUrAyelA rahelA che? tene sArathI javAba Ape che ke- ApanA gaurava Adi rUpa vivAhakAryamAM ghaNa janane jamADavA mATe kalyANa rUpa haraNa Adi prANIone vADA vageremAM pUrelA che. sArathinA AvAM vacana sAMbhaLyA bAda, cha upara karUNAvALA mahAjJAnI bhagavAna, bahu prANIone vinAza joI ciMtana calAve che ke je mArA nimitte A saghaLA che haNAze te A jIvahiMsA, bhavAntaramAM paraphekabhIrutAne atyaMta abhyAsa karele hevAthI kahe che ke bhaviSyanA paralekamAM kalyANa rUpa nathI. prabhuno A pramANe abhiprAya jANIne, vaDA ane pAMjarAmAMthI mRga vagera saghaLAM prANIone jyAre sArathi choDAve che-abhayadAna apAve che, tyAre mahAyazasvI bhagavAna parama AnaMdapUrvaka te sArathine be kuMDale, kaMdare ane saghaLAM AbharaNene pAritoSika rUpe Ape che. (14 thI 20-789 thI 795). maNapariNAmo akao, devA ya jahoiyaM samoiNNA / saviDDhIi saparisA nikkhamaNaM tassa kAuM je // 21 // devamaNussaparivuDo, sibiyArayaNaM hao samArUDho / nikkha miya bAragAo. revayayaMmi Thio bhayavaM // 22 // ujANaM saMpatto. auiNNo uttamAo sIyAo / sAhassIi parivuDo. aha nikkhamaI u cittAhi // 23 // aha so sugaMdhagaMdhie. turiaM mau kuMcie / sayameva lucaI kese paMcamuTThIhiM samAhio // 24 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -mIjo bhAga vAsudevo a NaM bhaNaI, luttakesaM icchiNorahaM turiyaM, pAvasU taM nANeNaM daMsaNeNaM ca caritreNaM khantIe muttIe, vaDDhamANo bhavAhiM a ||26|| taveNa ya / evaM te rAma kesavA. dasArA ya ariTThanemiM vaMdittA, aigayA jiindiyaM / damIsarA // 25 // soUNa rAyavarakanA, pavvajjaM sA NIhAsA u NirANaMdA, sogeNa u rAImaI vicitei, dhiratthu mama jAhaM teNa pariccattA, seaM pavvaiuM mama // 29 // , bahujaNA / bAragAuriM / 27 // cAritreNa jJAnena darzanena ca, kSAntyA muktyA, vardhamAna // navabhikulakam // manaHpariNAmazca kRtaH devAzca yathocitaM samavatIrNAH / sarddharthA saparSadaH, niSkramaNaM tasya karttum // 21 // devamanuSyaparivRtaH, zibikAratnaM tatassamArUDhaH / niSkramya dvArakvAlo, raivatake sthitaH bhagavAn // 22 // udyAnaM samprApto'vatIrNaH, uttamAyAzzivikAyAH / sahasreNa parivRto'tha, niSkrAmati tu citrAyAm // 23 // atha sa sugaMdhagaMdhikAn tvaritaM mRdukakucitAn / svayameva luvati kezAn pacamuSTibhissamAhitaH // 24 // vAsudevazca enaM bhaNati, lumakezaM IpsitamanorathaM tvaritaM prApnuhi tvaM jitendriyam / damIzvara ! ||25|| tapasA ca / bhava jiNassa u / samucchiyA // 28 // jIviaM / ca // 26 //
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathanemiyAdhyayana-22 gvaM tau rAmarAva, surADha vaphavo nA ariSTanemi vanditvA, atigatAH dvArakApurIm // 20 // zrutvA rAjavarakanyA, pravrajyAM sA jinasya tu / nirhAsA ca nirAnandA, zokena tu samavastRtA // 28 // rAjImatI vicintayati, dhigastu mama jIvitam / yadyahaM tena parityaktA, zreyo pravrajituM mama // 29 // | | navamaH kurukam | artha-samudravijaya vagerenA samajAvavA chatAM prabhu sarvene samajAvI, pAchA pharI ane kAntika denA Agamana bAda vArSika dAna daI, jyAre ariSTanemikumAre manathI pravajyA svIkAravAne pariNAma karyo, tyAre te prabhune dIkSA kalyANaka mahatsava ujavavA mATe, nija-nija parivArathI parivarelA sarva RddhithI yukta cAreya nikAyanA deve ahIM utarI AvyA hatA, deva ane manuSyathI parivarelA tathA e banAvelA uttarakurU nAmanI zreSTha zibikAmAM beThelA ariSTanemikumAra dvArakAmAMthI nIkaLI revatAcala AgaLa AvyA ane sahasAmravana nAmanA udyAnamAM padhAryA. teozrI uttama zibikAmAMthI utarIne, hajAra purUSanI sAthe citrA nakSatramAM, svabhAvathI ja khuzabedAra, kemala-kuTila kezane jaladI pita ja, sarva sAvadha vyApAranA tyAgapUrvaka ane samAdhivALA banI, pAMya muThIothI leca karI dIkSA grahaNa kare che. bAda tarata ja teozrIne mana:paryAyajJAnanI prApti thatAM, kezanA lecavALA-jitendriya zrI neminAtha prabhune vAsudeva vagere kahe che ke-he jitendriya ziromaNi! Apa jaladImAM jaladI
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe--bIjo bhAga mahadayanI prApti rUpa ITa mane rathane pAma! vaLI jJAnadarzana-cAritrathI temaja kSamAthI ane parama saMteSathI vadhatAvadhatA tho! A pramANe vAsudeva, dazAha temaja ghaNA leke stuti karI, vaMdanA karI dvArikA nagarImAM AvI gayA. have rAjakanyA rAmatI, zrI neminAtha bhagavAnanI dIkSA sAMbhaLI, saMgamanI AzAne bhaMga thavAthI te samaye hAsya-AnaMda vagaranI, zekathI gherAyelI vicAre che ke dhikkAra che mArA jIvanane!" bIje paNa te vicAra kare che ke jo huM te prabhuthI najAyela chuM te mATe pravajyA levI e ja zreyaskara che, kema ke-anya janmamAM mane AvuM duHkha na thAya! bIjI vAta e che ke-satI strIe patine anusaranArI hoya che-evuM vAkya paNa caritArtha thAya!" (21 thI 2- 796 thI 804) aha sA bhamarasannibhe, kugcaphaNagapasAhie / sayamena lucaI kese, dhiimaMtA vavassiA // 30 // vAsudevo yaNaM bhaNai, luttakesaM jiiMdiyaM / saMsArasAyaraM ghoraM, tara kaNNe lahu lahu // 31 // sA pavaiA saMtI, pavvAvesI tahiM bahu / saMya parigavi veva, ciMtA dUphugA 32 | | trimiriopa che atha sA bhramarasannibhAn , kUrcaphaNakaprasAdhitAn / svayameva luJcati kezAn , dhRtimatI vyavasitA // 30 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI 2thanebhiyAdhyayana-22 vAsudevazca enAM bhaNa.te, luptakezAM jitendriyAm / saMsArasAgaraM ghoraM, tara kanye ! laghu laghu // 31 // sA pravrajitA satI, pravrAjayAmAsa tatra bahUn / svajanAnparijanAMzcaiva, zIlavatI bahuzrutA // 32 // // tribhirvizeSakam // artha-have te rAjImatI, kAMsakI vagerethI saMskArita karela bhramara jevA zyAma kezane pote ja svastha cittavALI ane dharma pratye udyamavALI banI leca kare che dIkSA svIkAre che. vaLI vAsudeva, kezanA lAcavALI-jitendriya sAdhvI rAjImatIne kahe che ke-"he rAjakanya! tame jaladI jaladI saMsArasAgara tarI jAo !" AryAvaryA rAjImatIe dIkSA grahaNa karyA bAda bahutA-zIlavaMtA banIne ghaNA svajanayti vana vImA sAvI. ( 30 thI 32-05thI 807) giriM ca revayayaM jaMtI, vAseNollA u aMtarA / vAsaMte aMdhayArammi, aMto layaNassa sA ThiA // 33 // cIvarAI visAraMtI. jahA jAyatti paasiaa| rahaNemI bhaggacitto, pacchA diTTho a tII vi // 34 // bhIyA ya sA tarhi daTuM, egaMte saMjayaM tayaM / bAhAhiM kAuM saMgophaM, vevamANI nisIyaI // 35 // adda so pi rAyaputto, smudvijyNgo| bhIyaM paveviyaM daddu, imaM vakamudAhare // 36 / / rahanemI ahaM bhadde, surUve caarubhaasinnii| gamaM bhayAhi muaNu, na te pIlA bhavissaI // 37 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga ehi tA bhujimo bhoe, mANussaM khu mudullahaM / bhuttabhogA puNo pacchA, jiNamaggaM carissimo // 38 // ||ssbhiH kulakam / / giri raivatakaM yAntI, varSeNArdA tvantarA / varSatyandhakAre, antarlayanasya sA sthitA // 33 // cIvarANi vistArayantI, yathAjAteti dRSTvA / rathanemirbhagnacittaH, pazcAdRSTazca tayA'pi // 34 // bhItA ca sA tatra dRSTvA , ekAnte saMyataM takam / bAhubhyAM kRtvA saMgophaM, vepamAnA niSIdatI // 35 // atha so'pi rAjaputraH, samudravijayAGgajaH / bhItAM pravepitAM dRSTvA , idaM vAkyamudAharat // 36 // rathanebhiraha bhadre ! surUpe ! cArubhASiNi ! / mAM bhajasva sutano ! na te pIDA bhaviSyati // 37 // ehi tasmAd bhujAmahe bhogAn , mAnuSyaM khalu sudurlabhaM / bhuktabhogAH punaH pazcAt , jinamArga cariSyAmaH // 38 // ||ssbhiH kulakam // atha-eka vakhata bhagavAna zrI neminAthane vaMdana karavA mATe raivatAcala upara jatI sAdhI rAmatI, varasAdathI bhiMjAyela vastravALI banelI, megha varasate hevAthI prakAzarahita aMdhakAra thavAthI ardhA raste giriguphAmAM gayAM, tyAM vacce sukavatI te AvaraNa vagaranI janmAvasthA jevI thaI. AvI rItie te rAmatIne jotAM rathanemi saMyama prati bhagnacittavALe baje arthAta kAmAtura thaye. te pachI sajI
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rathanemiyAdhyayana-rara satIe paNa te rathanemine joyA. tyAra bAda 'khalAtkArathI A mArA zIlanA bhaMga na kare.'-ema dhArI, bhayavALA banI, tyAM ekAMtamAM te sAdhune jotAM be hAthathI stana upara markaTa aMdha karI, rAjImatI zIlabhaMganA bhayathI tharatharatI bese che. have samudravijayanA putra rathanemi paNa tevA prakAranI rAjImatIne jotAM A pramANe vAkaya kahe che ke- huM maneAharabhASiNI ! surUpe! bhadre ! huM rathanemi chuM. tuM mArI svIkAra kara! tane koI pIDA thaze nahiM. pIDAnI zakAthI tuM kema dhruje che ? viSayasevana e pIDAnA hetu nathI, parantu sukhanA ja hetu che. AvA, ApaNe mane bhegA bhAgavIe; kema ke-manuSyalava ati durlabha che. bhuktabhAgI banIne pachIthI ApaNe zrI jinamAga ne AcarIzuM. (33 thI 38-808 thI 813) daThUNa rahanemiM taM bhaggu'joaparAithaM / rAImaI asaMbhaMtA, appANaM saMvare tahiM // 39 // aha sA rAyavarakannA, muTThiA niamavvae / nA za2 sau 6, raghumALI yaM traN // 40 // 85 jaisa rUveNa vaMsamaNo, lalieNa nalakUbaro / bahAvi te na icchAmi, jaisi sakkhaM puraMdaro // 41 // viratthu te jaso kAmI, jo taM jIviyakAraNA / tyaMta rUti gAve, evaM temAM mane|| 4 // ahaM ca bhogarAyassa, taM ca si aMdhagavaNDiNo / mA kule gaMdhaNA homo, saMjamaM nihuo cara // 43 //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga jaitaM kAhisi bhAvaM, jA jA dicchasi naario| vAyAviddhavva haDo, aaippA bhavissasi // 44 // govAlo bhaMDavAlo vA, jahA tvyaannissro| evaM aNissaro taM pi, sAmaNNasta bhavissasi // 45 // // saptabhiHkulakam // dRSTvA rathanemi taM, bhagnodyogaparAjitaM / rAjImatyasambhrAntA''tmAnaM samavArIt tatra / / 39 // atha sA rAjavarakanyA, susthitA niyamatro / jAti kulaM ca zIlaM ca, rakSantI takamavAdIt // 4 // yadyasi rUpeNa vaizramaNo, lAlityena nalakUbaraH / tathA'pi tvAM necchAmi, yadyasi sAkSAtpuraMdaraH / / 42 // dhigastu te ayazaskAmin ! yastvaM jIvitakAraNAt / vAntamicchasyApAtuM. zreyaste maraNaM bhavet // 42 // ahaM ca bhogarAjasya, * tvaM cAsyaMdhakavRSNeH / mA kule gandhanAnAM bhUva, saMyama nibhRtazvara // 43 // yadi vaM kariSyati bhAvaM, yA' yA drakSyasi nArIH / vAtAviddho itra haDo, asthitAtmA bhaviSyasi // 44 // gopAlo bhaNDapAlo vA, yathA tadravyasthAnIzvaraH / evamanIzvarastvamapi, zrAmaNyasya bhaviSyasi ! // 45 // // saptabhiH kulakam // artha-have saMyamamAM utsAhanA bhaMgavALA ane straparISahathI hArelA te rathanemine jaI balAtkArathI A akArya karanAra nathI-ema mAnI, nirbhaya banelA rAmatI, vasothI pitAnA zarIrane DhAMkI de che. indriya saMyamamAM ane dIkSAmAM
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathanemiyAdhyayana-22 atyaMta sthiratAvALI, jAti kula-zIlanI rakSA karatI rAjavara kanyA rAjamatI have tene paDakAravA lAgI ke-"bhale tuM rUpathI vaizramaNa ke savilAsa ceSTAthI nalakubera che ke sAkSAt Indra che. te paNa traNeya kALamAM huM tane cAhanArI nathI. he kAmina ! tArA mahAkulanA janmathI thayela yazane dhikkAra ho! athavA apakIrtAinA abhilASI tane dhikkAra che ! zuM tuM asaMyama jIvana mATe dIkSA svIkArI vamelA bhegasukhane bhegavavAnI IcchA kare che? tenA karatAM maraNane svIkAra zreyaskara che, paraMtu vamelAnuM pAna karavuM hitakara nathI. vaLI huM ugrasenanI putrI chuM ane tuM yadukulamAM pedA thayela che. ApaNe baMne uccatama kulanAM chIe, mATe gaMdhanakulanA sApa jevA ApaNe banIe nahi ene khyAla karIne ane sthira banIne saMyamanuM sevana-ArAdhana kare! vaLI je tuM je je nArIone joIne tenA viSe bhemanI IcchA rUpa bhAva karIza, te pavanathI halAvAyela haDa nAmanA vRkSanI mAphaka asthira manavALo thaIza. bIjAnI gAyanuM pAlana kare te govALa ane bIjAnA bhAMDenuM bhADuM vagerethI pAlana kare te bhAMDapAta kahevAya che. teo jema bIjAnI gAnA-dravyanA Izvara nathI, tema tuM paNa veSa mAtrane dhAraka-zrAmasthane Izvara thaIza nahi, kema ke-bhegAbhilASAthI zramayanA phalane abhAva che. (39 thI 45-814 thI 820 ) tIse so vayaNaM succA, saMjaIe subhAsiyaM / * aMkuseNa jahA nAgo, dhamme saMpaDivAio // 46 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga maNagutto vayagutto, kAyagutto jiIdiyo / sAmaNNaM nizcaLa phAse, jAvajjIvaM daDhavvao ||47||yugmm|| tasyAH sa vacanaM zrutvA, saMyatAyAssubhASitam / akuzema yathA nAgo, dharme saMpratipAtitaH // 46 // manogupto vacoguptaH, kAyagupto jitendriyaH / zrAmaNyaM nizcalaM spRzati, yAvajjIvaM dRDhavrataH / 47 // // yugmam // ' artha-te rathanemi, te saMyama dhAriNI rAmatInuM vacana sAMbhaLI, jema aMkuzathI hAthI mArgamAM sthira thAya tema cAritra nAmanA dharmamAM sthira thayA, temaja mana-vacana-kAyAnI guNithI guma, jitendriya ane daDhavatI banI yAvAjIva sudhI zrAma9yana nizvaratAyI 25 42nAra manyA. (4+47821 + 822) uggaM tavaM carittANaM, jAyA duNNivi kevalI / savvaM kammaM khavittANa, siddhi pattA aNuttaraM // 48 // ugraM tapazcaritvA, jAtau dvAvapi kevalinau / sarva karma kSapayitvA, siddhi prAptAvanuttarAm / / 48 // atha-ugra tapa AcarIne baMne jaNa (rathanemi ane rAmatI) kevalI banyA ane sarva karmone khapAvI manuttara siddhagatine pAyA. (48-823) evaM kariti sambuddhA, paMDiA paviakkhaNA / viNIaTuMti bhogesu, jahA se purisottamo tibemi // 49 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rathanemiyAdhyayana-22 evaM kurvanti sambuddhAH, paNDitAH pravicakSaNAH / vinivartante bhogebhyaH, yathA sa puruSottamaH iti bravImi // 49 // artha-jema A puruSottama rathanemi khalanA thavA chatAM vizeSathI tene sudhArI bhegethI aTakI gayA, tema saMbuddha, paMDita ane pravicakSaNe khalanAne sudhArI bhegothI aTakI jAya che. ema he jaMbU! huM kahuM chuM. (49-824) bAvIzamuM zrI rathanemiyAdhyayana saMpUrNa..
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 biNe pAsitti nAmeNaM, arahA logpuuie| saMbuddhappA ya savvaNNU, dhammatitthayare jiNe // 1 // jinaH pArzva iti nAmnA, arhan lokapUjitaH / samvuddhAtmA ca sarvajJaH. dharmatIrthakaro jinaH // 1 // artha-traNa lekanA letha pUjita, saMbuddhAtmA, sarvasa, dharmatIrthakara, rAga-dveSa vagerenA vijetA ane sakaLa karmavijetA zrI pArzvanAtha nAmanA trevIsamA tIrthakara arihaMta bhagavAna ta. (1-825) tassa logapaIvassa, Asi sIse mahAyase / kesI kumArasamaNe vijjAcaraNapArage // 2 // ohinANasue buddhe, sIsasaMghasamAule / gAmANugAmaM rIyaMte, se'vi sAvatthimAgae // 3 // siMduyaM nAma ujjANaM, tammi nagaramaMDale / phAsura sijjasaMyAre, tattha vAsamuvAgara // 4 // tribhirvizeSakam / / tasya lokapradIpasya, AsIcchiSyo mahAyazAH / kezikumAraH zramaNo, vidyAcaraNapAragaH // 2 // avadhijJAnazrutAbhyAM, buddhazizaSyasaMghasamAkulaH / prAmAnuprAmaM rIyamANo, so'pi zrAvastImAgataH // 3 //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 tindukaM nAmodyAnaM, tasyAH nagaramaNDale / prAsuke zayyAsaMstArake, tatra vAsamupAgataH // 4 // // tribhirvizeSakam // artha-jJAna-cAritramAM pAraMgata zrI kezInAmanA kumArazramaNa, lekapradIpa zrI pArzvanAtha prabhunA te mahAyazasvI ziSya-saMtAnaya ziSya tarIke hatA te zrI kezIkumArazramaNa mati-zrata-avadhijJAnathI jJAnI banelA, zinA saMghathI parivarelA ane grAmAnugrAma vihAra karatA, zrAvastI nagarInA sImADAmAM rahela taMdula nAmanA udyAnamAM padhAryA. tyAM teozrI svAbhAvika ke AgaMtuka jaMturahita-zuddha jagyA-zilAphalaka vagerevALA bagIcAmAM nivAsa karI rahyA che. (2 thI 4 826 thI 828) aha teNeva kAleNaM, dhammatittha yare jiNe / bhayavaM vaddhamANutti, savvalogaMmi vissue // 5 // tassa logapaIvassa, Asi sIse mahAyase / bhayavaM goyame nAma, vijjAcaraNapArage // 6 // bArasaMgaviU buddhe, sosasaMghasamAule / gAmANugAmaM rIyaMte, se'vi sAtthimAgae // 7 // koTThagaM nAma ujjANaM, taMmi nagaramaNDale / phAsue sijjasaMthAre, tattha vAsamuvAgae // 8 // // caturbhikalApakam /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga. atha tasminneva kAle, dharmatIrthakaro jinaH / bhagavAn vardhamAna iti, sarvaloke vizrutaH // 5 // tasya lokapradIpasyAsIcchiSyo mahAyazAH / bhagavAn gautamanAmnA, vidyAcaraNapAragaH // 6 // dvAdazAGgavid buddho, ziSyasaMghasamAkulaH / prAmAnuprAmaM rIyamANaH, so'pi zrAvastImAgataH // 7 // kroSTukaM nAmodyAnaM, tasyAH nagaramaNDale / prAsuke zayyAsaMstArake, tatra vAsamupAgataH // 8 // // caturbhiHkalApakam // atha-have te ja kALamAM rAga vagerenAM vijetA dharma tIrthakara bhagavAna zrI vardhamAna nAme sarva lekamAM prasiddha che. te lekapradIpa zrI vardhamAna svAmInA jJAna-kriyAmAM pAraMgata ane mahAyazasvI zrI gautamanAmanA ziSya hatA. te zrI gautamasvAmI paNa bAra aMganA jANakAra, jJAnI, ziSya-samudAyathI paMrivarelA rAmAnugrAma vihAra karatA zrAvastI nagarImAM padhAryA. te nagarInI patabhUmimAM kropTaka nAmanuM ughAna hatuM. zuddha zA-saMstArakavALA te udyAnamAM teozrI AvI vasyA hatA. (5 thI 8-828 thI 832) kesI kumArasamaNe, goame a mahAyase / ubho tatthaviharisu, allINA susamAhiA // 9 // kezIkumArazramaNaH, gautamazca mahAyazAH / ubhAvapi tatra vyavahArTAm , AlInau susamAhitau // 9 // a-zrI kezIkArazramaNa ane mahAyaza zrI gautama
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 svAmI tyAM baMne uthAnamAM mana-vacana-kAyAguptithI gupta ane sArI samAdhivALA vitaraNa kare che. (9-833) ubhao sissasaMghANaM, saMjayANa tavassiNaM / tattha citA samuppannA, guNavaMtANa tAiNaM // 10 // ubhayatazziSyasaMghAnAM, saMyatAnAM tapasvinAM / tatra ciMtA samutpannA, guNavatAM trAyiNAm // 10 // atha-te baMne svAmIonA guNavaMta, rakSaka, tapasvI ane saMyata-evA ziSyane nIce kahevAtI cintA pedA thaI. (10-834) keriso vA imo dhammo, imo dhammo va keriso| AyAradhammappaNihA, imA vA sA va kerisI // 11 // kIdRzo vAyaM dharmo'yaM, dharmo vA kIdRzaH ? / bAvANidhirva. sI . pa daza? I?zA artha-zrI gautamasvAmInA pakSamAM mahAvrata rUpa dharma ke che? ane dharmahetu heI veSa dhAraNa vagere kriyAkalApanI vyavasthA kevI che? e zrI kezIpakSIya zine vicAra thAya che. - jyAre zrI kumArazramaNa kezanA pakSamAM mahAvrata rUpa dharma kave che ane dharmahetu hoI veSa dhAraNa vagere kriyAkalApanI vyavasthA kevI che?--e zrI gautamapakSIya ziSyone vicAra thAya che. arthAt baMnene dharma zrI sarvajJakathita che, te tenA sAdhanAmAM kema bheda che?--A vastune ame jANavA IcchIe.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga chIe AvI cintA-vicAra zrAvastI nagarImAM rahela baMnenA zimAM uddabha. (11-835) cAumjAmoya jodhammo, jo imo pNcsikkhio| desio baddhamANeNaM, pAseNa ya mahAmuNI // 12 // caturyAmazca yo dharmaH, yo'yaM paJcazikSitaH / dezito vardhamAnena, pAvena ca mahAmuninA // 12 // atha-mahAmuni zrI pArzvanAthasvAmIe cAra mahAvrata rUpa cAturyAma dharma prarUpe che, jyAre mahAmuni zrI vardhamAnasvAmIe pAMca mahAvrata rUpa sAdhudharma darzAvyuM che. ahIM ziSyone dharmaviSayaka saMzaya vyakta karela che.(12-836) acelago ya jo dhammo, jo imo sNtruttro| egakajjapavannANaM, visese kiM nu kAraNaM // 13 // acelakazca yo dharmo, yo'yaM sAntarottaraH / ekakAryaprapannAnAM, vizeSe kiM nu kAraNam ? // 13 // atha- zrI vardhamAnasvAmIe acelaka rU5 AcAradharma darzAvyA che, jyAre zrI pArzvanAtha prabhue zrI vIrasvAmInI apekSAe mAna-varNathI vizeSita rUpa sAntara ane mahA mUlyapaNue pradhAnarUpa uttara vastrovALe AcAradharma kahyo che. eka mukti rUpa kArya-kalane uddezI pravRtta thayela baMne prakAranA AcAradharmamAM bhedanuM zuM kAraNa che?--A AcAravyavasthA dharmane saMzaya vyakta karyo che...ema samajavuM. (13-837)
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigotamIyAdhyayana-23 aha te tattha sIsANaM, vinnAya paviyakayaM / samAgame kayamaI, umao kesigoyamA // 14 // goyamo paDirUvanna, sIsasaMghasamAule / jilaM kulamavikkhaMto, tiMduyaM vaNamAgao // 5 // kesIkumArasamaNe, goyamaM dissamAgayaM / paDirUvaM paDivatti, sammaM saMpaDivajjaI // 16 // palAlaM phAsuyaM tattha, paMcamaM kusataNANi ya / goyamassa nisijjAe, khippaM saMpaNAmae // 17 // // caturbhiHkalApakam // atha tau tatra ziSyANAM, vijJAya pravitarkitam / samAgame kRtamatI, ubhau kezigautamau // 14 // gautamaH pratirUpajJaH, ziSyasaMghasamAkulaH / jyeSTha kulamapekSamANastindukaM vanamAgataH // 15 // kezIkumArazramaNaH, gautamaM dRSTvA''gatam / pratirUpAM pratipatti, samyak saMpratipadyate // 16 // palAlaM prAsukaM tatra, paJcamAni kRzatRNAni ca / gautamasya niSadyAya, kSipraM tu sampragAmayati // 17 // // caturbhiHkalApakam // artha-A pramANe paraspara ziSyanI cintA pragaTa thatAM zrI kezI ane zrI gautamasvAmIe zuM karyuM? tenuM varNana kare che ke-zrAvastInA udyAnamAM rahelA ziSyane A vicAra jANI baMne yUthapatio samAgama-milanamAM buddhivALA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 zro uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, thayA ane bhegA thavAne saMkalpa karyo. yacita vinaya rUpa pratipattinA jANakAra pahelAM thayela hovAthI, zrI pArzvanAtha prabhunA saMtAna rUpa kulane gaNatA zrI gautamasvAmI ziSyasamudAyanI sAthe pahela karI tiMduka vanamAM padhAryA. have zrI kezIkumArazramaNa zrI gautamasvAmIne padhArelA jotAM, abhyAgata kartavya rUpa-cita pratipatti rUpa vinayane sArI rItie kare che. zrI gautamasvAmIjIne besavA mATe prAsuka palAlanA pAMcamA bheda rUpa kuzakhUNenuM samarpaNa zrI kezakumAra zramaNa kare che. (14 thI 17-838 thI 841) kesIkumArasamaNe, goame a mahAyase / umao nisannA sohanti, caMdasarasamappahA // 18 // kezIkumArazramaNaH, gautamazca mahAyazAH / ubhau niSaNNau zobhete, candrasUryasamaprabhau // 18 // artha-mahAyaza zrI kezIkumArazramaNa ane mahAyaza zrI gautamasvAmI bane, pitApitAnA Asana upara beThelA caMdra ane sUryanI samAna prabhAvALA zobhI rahyA che.(18-842) samAgayA bahU tattha, pAsaMDA kougAmiA / gihatthANamaNegAo, sAhassAo samAgayA // 19 // devadANavagaMdhavA, jakkharakkhasakinnarA / adissANa ya bhUANaM, Asi tattha samAgamo // 2 // | gumaNa che samAgatAH bahavastatraH pASaNDAH kautukAmRgA / gRhasthAnAmanekAH, sahasrAH samAgatAH // 19 //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 yakSarAkSasakinnarAH / devadAnavagandharvAH, adRzyAnAM ca bhUtArnA, AsIt tatra samAgamaH // 20 // 37 // yugmam // a-A samaye ajJa hAI mRga jevA jainetara sAdhue ane aneka hajArAnI sakhyAmAM gRhasthIe AvyA, temaja deva-dAnava-gaMdharvo tathA yakSa-rAkSasa-kinnaro dRzya rUpe ane kelIkala vyaMtarA adRzya rUpe bhegA thayA. (19+20 843 + 844 ) pucchAmi te mahAbhAga ! kesI goamamabbavI / tabhI kesIM buvaMtaM tu goamo iNamabbavI // 21 // puccha bhaMte ! jahicchaM te, kesI goamamabbavI / ar kesI aNNA, goamaM iNamabbavI // 22 // // yugmam // pRcchAmi tvAM mahAbhAga ! keziH gautamamabravIt / tataH kezi bruvantaM tu, gautamaH idamabravIt // 21 // pRccha bhadanta ! yathecchaM tvaM kezi gautamo'bravIt / kezaranujJAto, gautamamiS mabravIt // 22 // // yugmam // tata: athazrI kezIzramaNa zrI gautamane kahe che ke-4 mahAbhAga! atizaya aciMtya zaktizALI !huM tamAne pUchavAnI IcchA rAkhuM chuM. tyAre zrI gautame zrI kezIne A pramANe kahyuM ke-he bhadaMta ! bhagavan! Apa mane icchA pramANe pUchI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ta zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga. zake che. khAda anujJAne pAmelA zrI kezI zrI gautamane pUche che. (21+22 - 845 + 849 ) cAujjAmo ajo dhammo jo imo pNcsikkhio| desio vaddhamANeNaM, pAseNa ca mahAmunI // 23 // egajjapapannANaM, visese kiM tu kAraNaM / dhamme duvihe mehAvI, kahaM vippaccao na te ||24|| // yugmam // cAturyAmazca yo dharmo, yo'yam paJcazikSitaH / dezito barddhamAnena, pAcana ca mahAmuninA || 23 || eka kAryaprapannAnAM, vizeSe kiM nu kAraNam / dharme dvividhe medhAvina ! kathaM vipratyayo na te // 24 // // yugmam // 9 atha-mahAmuni zrI pArzvanAthasvAmIe cAturyaMma rUpa je dhama matAnyeA ane mahAmuni zrI vardhamAnasvAmIe paMcamahAvrata rUpa je A dhama prarUpyA, te eka ja kA mATe pravRtta thayela ane dharmanA bhedamAM zuM kAraNa che? huM medhAvin! A e prakAranA dharmomAM Apane kema avizvAsa nathI thatA ? kema ke--jo sarvajJapaNu' samAna che te zA mATe yA bhatameha yoM ? ( 23+24-847 + 848 ) tao ke jantaM tu goyamo iNamabbavI | pannA samikkha dhammaM tattaM tattaviNikiyaM // 25 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana 23 purimA ujjujaDA u, vakkajaDA ya pcchimaa| majjhimA ujjupaNNA u, teNa dhamme duhA kae // 26 / / purimANaM duvisujjhou, carimANaM durnnupaalo| kappo majjhimagANaM tu, suvisujjho supAlao // 27 // | trimiddhizeSatA che tataH keziM bruvantaM tu, gautamaH idamabravIt / prajJA samokSyate dharmatattvaM, tattvavinizcayam // 25 // pUrva RjujaDAH tu, vakrajaDAzca pazcimAH / madhyamA RjuprajJAH tu, tena dharmo dvidhA kRtaH // 26 / / pUrveSAM durvizodhyaH tu, caramANAM duranupAlakaH / kalpo madhyamakAnAM tu, suvizodhyaH supAlakaH / / 7 / / | | trimirviropam | artha-tyArabAda zrIkezIne zrIautame kahyuM ke-buddhi jenAthI jIvAda tane vinizcaya che-evA dharma paramArthane jue chearthAt vAkyanA zravaNa mAtrathI ja arthane nirNaya thatuM nathI, paraMtu prajJAvazathI thAya che. pahelA tIrthakaranA munio sarala ane jaDa che te hetuthI, chellA tIrthakaranA sAdhuo vakra prakRtinA kAraNe vaka ane jaDa che te hetuthI ane madhyama tIrthakaranA sAdhuo sarala ane subedhatAne kAraNe prANa che te hetuthI, eka kAryamAM pravRtta che chatAM dharma be 'prakAra che. pahelA tIrthaMkaranA sAdhuone sAdhukama-AcAra dukhe karI zuddha karI zakAya eve che, kema ke-gurU dvArA samajAvavA chatAM paNa jaDatAnA kAraNe gurU vAkya samyaka
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 zrI uttarAyana sUtra sAtha-bIjo bhAga jANI zakavA teo samartha thatA nathI. jyAre chelA tIrthakaranA sAdhuone sAdhu-AcAra duHkhe karI pALI zakAya evA che kAraNa ke-teo koI paNa rItie jANatA hovA chatAM paNa vaka-jaDatAnA kAraNe yathArtha rItie pALI zakatA nathI. tema ja madhyama tIrthaMkaranA sAdhuone sAdhu-AcAra suvize dhya ane supAlaka thAya che, kema ke-teo trAju -prAjJatAnA kAraNe te sukhe jANe che ane pALe che ane tethI teo cAturyAmanA kathanamAM paMcama yAmane jANavA ane pALavA mATe samartha che. kahyuM che ke "aparigrahIta strIne bhaga asaMbhavita che, mATe parigrahanA paccakakhANamAM strInuM paccakakhANuM AvI gayuM - ema buddhithI teo jANe che. AvI rItie te te apekSAe) zrI pArzvanAthasvAmIe cAturyAma dharma kahyo che. pUrvanA ke pachInA tevA nahi hevAthI zrI kaSabhadevasvAmIe ane zrI vardhamAnasvAmIe paMcamahAvrata rUpa dharma kahyo che. A pramANe vicitra buddhivALA zinA upakArane mATe dharmanA be prakAre che. te vAstavika ke tAtvika nathI.(25 thI 27-849thI 951) sAhu goama ! paNNA te,kSiNNo me saMsao imo| anno vi saMsao majjhaM, taM me kahasu goamA ! // 28 // acelo ya jo dhammo, jo imo sNtruttro| desio badramANeNa, pAseNa ya mahAmuNI // 29 // egAjapavannANaM, visese kiM nu kAraNaM / liMge duvihe mehAvI, kaha viSpacco na te // 30 //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 kesimevaM buvANaM tu, goyamo iNamabbavI | vinnANeNa samAgamma, dhammasAhaNamicchiaM // 31 // paccayatthaM ca logassa, nANAvihavikappaNaM / jattatthaM gahaNatthaM ca loge liMga oyaNaM // 32 // aha bhave painnA u, mukkha sanbhUyasAhaNA / nANaM ca daMsaNaM ceva, caritaM caiva nicchae // 33 // // SabhiHkulakam // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! ||28|| sAntarANi / mahAmuninA // 29 // acelakazca yo dharmaH, yo'yaM dezito varddhamAnena, pArzvena ca ekakAryaprapannAnAM, vizeSe kiM nu kAraNam ? / liMge dvividhe medhAvin ! kathaM vipratyayo na te ||30|| kezimevaM bruvantaM tu gautamaH idamabravIt / vijJAnena samAgamya, dharmasAdhanamIpsitam ||31|| pratyayArthaM ca lokasya nAnAvidhavikalpanam / yAtrArthaM grahaNArthaM ca loke liGgatrayojanam ||32|| atha bhavet pratijJA tu mokSasadbhUta sAdhanAni / jJAnaM ca darzanaM caiva, cAritraM caitra nizcaye ||33|| , 101 // SabhiHkulakam || artha-De gautama! tamArU jJAna zreSTha che ane tenAthI tame amArA ziSyenA sa'zaya dUra karyAM. vaLI je bIjo sa'zaya che tene paNa tame dUra kare ! te e ke-mahA yazasvI zrI vamAna
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga svAmIe acelaka kalpa kahyo che ane mahAyaza zrI pArzvanAthasvAmIe zrI mahAvIra-ziSyanI apekSAe viziSTamAna-varNa tathA bahu mUlyavaMta pradhAna vastravALo kalpa kaho che. eka kArya mATe pravRtta baMnenA kalpanA bhedanuM zuM kAraNa che? he medhAvina ! be prakAranA liMgabhedamAM zuM avizvAsa thatuM nathI? zrI kezInA A praznane zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke kevalajJAna rUpI vijJAnathI je jene ucita hoya, te tene te rItie jANIne varSAkalapa vagere dharmo pakaraNa-sAdhana darzAvyuM che. pahelAMnA ane chevaTanA sAdhuone je lAla vastro AdinI anujJA ApavAmAM Ave, te ju-vaka-jaDatAnA kAraNe vastrone raMgavA vageremAM paNa pravRtti karI bese ! AthI tenI rajA ApI nathI. zrI pArzvanAtha prabhunA zive tevA nahi hovAthI teone lAla vagere vastranI anujJA karela che. vaLI "A jaina sAdhuo che"--enI prati mATe nistaraharaNa vagerenA nAnAvidha upakaraNanI vyavasthA --racanA karela che. vaLI saMyamanirvAha rUpa yAtrA mATe muniveSa rUpa liMganuM prajana che, kema ke-varSAkA-kaMbala vagere vinA vRSTi vageremAM saMyamanI bAdhA ja thAya ! vaLI huM muni chuM evA pitAnA jJAna mATe muniveSa rUpa liMganuM prayojana che, kema ke-keI vakhata mananI asthiratAvALI dazAmAM paNa "he muni chuM" tenuM bhAna rahe che. vaLI jJAna-darzana-cAritra rUpa ratnatrayI ja mokSanAM tavika kAraNo che."--evI pratijJA-svIkAra zrI pArzvanAtha ane zrI mahAvIramAM eka ja che, emAM bheda nathI.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 103 jJAnAdi ratnatrayI ja muktinuM sAdhana che parantu liMga nahiM, evI nizcayanayanI dRSTi che. vyavahAranayanI draSTie muktinuM sAdhana ratnatrayI ane tenuM saDAyaka-rakSaka-upakAraka muniveSa paNa muktinuM sAdhana che. Ama ma"ne nayA zrI jainazAsanamAM mAnya che. AthI paMDitAne tene bheda visa'vAda-avizvAsane hetu banatA nathI. (28 thI 33 852 thI 857) a sAhu goama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / annauvi saMsao majjha, taM me kahasu goamA ! ||34|| aNe gANa sahassANaM, majhe ciTThasi goamA / abhigacchati, kahaM te NijjiA tume ? || 35 // ege jie jiyA paJca paJca jie jibhA dasa / dasahA u jiNittANaM savvasattU jiNAmahaM // 36 // sattU a ii ke utte, kesI goamabvI / tao kesIM buvantaM tu goamo iNamantravI // 37 // egappA ajie sattU, kasAyA iMdiANi a / te jiNita jANArya, viharAmi ahaM muNI ||38|| // paMcabhiHkulakam // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! ! | 34 // anekAnAM sahasrANAM madhye tiSThasi gautama ! | te ca tvAmabhigacchanti kathaM te nirjitAstvayA ||35|| "
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 A S zrI uttarAyana sUtra sAtha-bIje bhAga ekasmin jite jitAH paJca, paJcasu jiteSu jitA daza / dazadhA tu jitvA nu, sarvazatran jayAmyaham // 33 // raghu: 4 rUti sAra, zI nautamamatravato tataH kezI bruvantaM taM, gautama idamabravIt // 37 // eka AtmA'jitazzatrukaSAyA indriyANi ca / tAn jivA yathAnyAyaM, viharAmyaha mune ! // 38 // | kamiTTakam artha- gautama! ApanI prajJA uttama che ane AthI A AcAraviSayaka saMzaya Ape amArA ziSyane vara karyo. have je bIje saMzaya ApanI pAse raju thAya che tene paNa Apa dUra kare! he gautama! Apa hajAre zatruenI vacce ubhA rahyA che. je zatruo ApanA tarapha doDI rahyA che, te zatruone Ape kevI rItie harAvyA? have zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke-eka zatrune jItavAthI pAMca zatruo jItAyA ane pAMca zatruone chatavAthI daza zatruo chatAyA, temaja daza zatruone jIne aneka hajAra zatruo-sarva zatruone huM jIvuM chuM. have zrI kezI zrI gautamane pUche che ketame je zatru kahyo te zatru keNa che? tene zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke-ajIta eTale nahi chatAyela eka AtmA, eTale jIva athavA mana (abheda upacArathI) zatru che, kema ke te aneka anarthonI prAptine hetu che. vaLI nahi chatAyelA kaSAye zatruo che, arthAta
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 2 zrI zigobhIyAdhyayana-27. " AtmAnI sAthe meLavatAM eka jIva athavA mana ane cAra kaSAya ema pAMca zatruo che. te uparAnta ajIta pAMca indri paNa zatruo che. eTale uparanA pAMcanI sAthe A pAMca indriya meLavatAM daza zatruo samajavA. A daza zatruone jItatAM hAsya vagere nava kaSAya Adi sarva zatruo chatAyA ja samajavA. A rItie zatruone jItIne, he muni ! pUrvokta nyAya pramANe teonA madhyamAM rahevA chatAM paNa apratibaddha piratA 3huviyachu . ( 34 thI 38-858 thI 862) sAhu gAyama ! pannA te, chinno me saMsao imo| annovi saMsao majjJa, taM kahasu goamA // 39 // dIsaMti bahave loe, pAsabaddhA sarIriNo / mukkapAso lahunbhUo, ahataM viharasI muNI ! // 40 // te pAse savvaso chittA, nihatUNa uvaayo| mukkapAso lahunbhUo, viharAmi ahaM muNI ! // 41 // pAsA ya ii ke vuttA ? kesI goyamamabbacI / kesimevaM buvaMta tu, goyamo iNamabbabI // 42 // rAgaddosAdao tivyA, nehapAsA bhayaMkarA / te chiditta jahAnAyaM, viharAmi jahakkammaM / 43 // // paMcabhiHkulakam / / sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 39 //
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -zrIjo bhAga ', pU || dRzyante bahavo lokAH, pAzabaddhAzzarIriNaH / muktapAzo laghubhUtaH, kathaM tvaM viharasi mune ! ||40 // tAnAzAnsarvatatvA, nihatyopAyataH / muktapAzo laghubhUto, viharAmyaha muniH // 41 // pAzA iti ka uktA, kezigautamamabravIt / kezimevaM bruvantaM tu gautama idamabravIt // 42 // rAgadveSAdayastItrAH, sneha pAzabhayaMkarAH / tAn chivA. cathAnyAyaM vidvAmi cathAmam // 42 // // maMmi: a-zrI kezI kahe che ke-3 gautama ! tamArI buddhi uttama che, ke je buddhithI A saMzaya tame dUra karyAM. have hu tamAne je bIe saMzaya pUchuM chuM tene tame kaho! huM muni ! A leAkamAM pAzathI baMdhAyelA ghaDDA prANIe dekhAya che, tame pAzathI mukta manI saghaLe pratibadha vagaranA hei, vAyunI jema laghubhUta-phulakA anelA kepa vicaro che! zrI gautamasvAmI tenA javAba Ape che ke-satya bhAvanAnA abhyAsa rUpa upAyathI sa`pAzeAne pharIthI na baMdhAya te rItie keMdrIne, pAzathI mukta banI laghubhUta thayeleA he muni ! huM vicaru chuM. have zrI kezI zrI gautamane pUche che ke-pAza zabdAcca kayA pAze| kahelA che? zrI gautame jaNAvyuM kegADha rAga-dveSa-meha vagere paravazatAnA hetu hAI, pAza samA. putra vagere saMbaMdha rUpa snehA anatha kArI hoI bhaya kara pAze che. te yathA nyAye AdhyAtmika sa` pAzeAne chedI, yativihita AcAranA anusAre hu vicaru chu". (39 thI 43- 863 thI 867) - 106
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zigItabhIyAdhyayana-23 / 107 sAhu goyama! pannA te, chinno me saMsao imo / annovi saMsao mAM taM me kahasu goyamA ! // 44 // aMtohiaya saMbhUyA, layA ciThThai goyamA ! / phalei visa bhakkhINaM, sA u uddhariyA kaha // 45 // taM layaM savvaso chittA, uddharittu samaliyaM / viharAmi jahAnAyaM, mukkomi visabhakkhaNaM // 46 // layA ya ii kA vuttA ? kesI goyamamabbavI / kesimevaM buvaMta tu, goyamo iNamabbavI / 47 // bhavataNhA layA vuttA, bhIgA bhiimphlodyaa| tamuddhittu jahAnAyaM, viharAmi mahAmuNI ! // 48 // ||pNcbhiHkulkm // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! / 44 // antarhRdayaM sambhUtA, latA tiSThati gautama ! / phalati viSabhakSyANi, sA tu uddhRtA katham // 4 // tAM latAM sarvA chittvA, uddhRtya samUlikAm / viharAmi yathAnyAyaM, mukto'smi viSabhakSaNAt // 46 / / latA ceti kA ukA, kezigautamamabravIt / kAMzamevaM bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 47 // bhavatRSNA latoktA, bhImA bhImaphalodayA / tAmuddhRtya yathAnyAya, viharAmi mahAmune ! // 48 // |paMcabhiH kulakam //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga athazrI kezI kahe che ke-he gautama! ApanI buddhi atyuttama che, ke jethI pUchAyela saMzaya dUra thaye. have je bIjo saMzaya thAya che tene tame javAba Apaze. te gautama! manamAM utpanna thayelI eka latA che, ke je pariNAme bhayaMkara viSa jevA phalene Ape che. evI latAnuM tamee kevI rItie umUlana karyuM? zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke-te saMpUrNa latAne chedIne ane tenuM rAga-dveSAdi mUla rAhita umUlana karIne vizva phalanA AhAra samAna kilaSTa karmathI mukta banele huM chuM ane pUrvokta nyAye huM vicaruM chuM. have zrI kezI zrI gautamane pUche che ke-tamee e latA kaI kahelI che? zrI gautama kahe che ke-svarUpathI bhaya ApanArI duHkhahetu heI bhIma jevI ane jenAthI kilaSTa karma rUpa phalene udaya-vipAka che evI bhavatRSNA (sAMsArika sukhaviSayaka lebha) e AdhyAtmika-manaH latA kahela che. te mahAmuni! te latAnuM mUlataH umUlana karI huM nyAya pramANe vicAruM chuM. (44 thI 48-868 thI 872) sAhu goama ! paNNA te, chinno me saMsao iyo / aNNovi saMsao majjhaM, taM me kahasu goamA // 49 // saMpanjaliA ghorA, aggI ciTThai gomA ! / je Dahati sarIratthA, kaha vijjhAviyA tume ? // 50 // mahAmehappamuAo, gijJa vAri jalottamaM / siMcAmi sayayaM te u, sittA no adahati me // 51 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 109 aggI a ii ke vutte, kesI goamamabbavI / .. tao kesI buvaMtaM tu, gauamo iNamabbavI // 52 // kasAyA aggiNo vuttA, suasIlato jalaM / suadhArAbhihayA saMtA, bhinnA hu na Dahati me // 53 // ||pNcbhiH kulakam // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama taM me kathaya gautama ! // 49 // samprajvalitAH ghorAH, agnayaH tiSThanti gautama ! / ye dahanti zarIrasthAH, kathaM vidhyApitAstvayA // 50 // mahAmeghaprasUtAt , gRhItvA vAri jalottamam / siJcAmi satataM tAn tu, siktAH naiva dahanti mAm // 51 // agnayazceti ka uktAH, keziH gautamamabravIt / tataH kezi bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 52 // kaSAyA agnayaH uktA, zrutazIlatapaH jalam / / zrutadhArAbhihatAH santaH, bhinnA hu na dahanti mAm // 53 // // paMcabhiH kulakam // artha -he gautama! ApanI buddhi sarvazreSTha che, ke je buddhie saMzayane nirAsa karyo. have bIjo prazna rajU karavAmAM Ave che ke-he gautama! zarIramAM rahelI cAreya bAjuethI utkRSTa rItie jvalita ane ghera agnie tame kevI rItie bujhAvI ? have zrI gautamasvAmI kahe che ke mahA meghathI pedA thayela jalapravAhamAMthI tamAma jala karatAM caDIyAtuM jala laI te agnione huM bujhAvuM chuM ane tethI siMcAyela te
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo sAga agnie mane khALatI nathI. have zrI kezI zrI gautamane pUche che ke-tame kAne agni ane mahAmegha kaheA che? tenA zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke-zrI jinezvarAe 'kaSAyA' tapAvanAra-zeSavanAra hoI tene agni tarIke kahyA che. kaSAyanA upazamahetu zrutAnta ta upadeza, mahAvrata rUpazIla ane tapa e 'jala' che.jagatane AnaMda ApanAra hAI tItha kara mahAmegha 'nA sthAne che. teozrIthI utpanna thayela zrI jinAgama rUpa ' zrota ' che zrata vagere jalathI paribhAvanA Adi rUpa dhArAethI haNAyela--si cAyela pUrvokta svarUpavALI agnie bhinna-bhedAyela ane zAnta thayelI mane khALI zatrutI nathI. (48 thI 43-873 thI 877 ) 4 sAhu goyama ! pannA te, chinno me saMsao imo / annoSi saMsao majjha taM me kahasu goyamA // 54 // ayaM sAhasIo bhIma, dulo paridhAvaI / jaMsi goyama ! ArUDho, kaha teNa na hIrasi ? // 55 // pahAvaMtaM nigiNhAmi, suyarassI samAhiyaM / na me gacchai ummaggaM maggaM ca paDivajaI // 56 // Ase ya ii ke butte ? kesI goyamamabbavI / tao kesiM buvaMtaM tu, goyamo iNamantravI // 57 // maNI sAhasIo mImo, duso paridhAi / taM sammaM tu nagihAmi, dhammasikkhAi kaMthagaM // 68 // // paMcabhiHkulakam // /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 tA sAdhu nautama ! prajJA hai, chinno ne saMzayoDayam / anyo'va saMzayo mama, saM ne thaya gautama ! ||14) ayaM sAhasiko bhImo, duSTAzvaH paridhAvati / mir gautama ! gaDha:, yaM tene na citte pradhAvantaM nigRhNAmi, zrutarazmisamAhitam / na me gacchatyunmArgaM mArgaM ca pratipadyate // 56 // azvazceti ka ukta, zi: autamamatravat / tata vaizi mutramAMM tu, gautama maMtrIt yA manassAhasiko bhImo, duSTAzvaH paridhAvati / taM samyagnigRhNAmi, dharmazikSAyai kanthakam // 58 // / / 5miHjIm // artha-De gautama! ApanI buddhi sarasa che, ke je buddhie A saMzayanuM khaMDana karyuM. have eka bIjo prazna rajU thAya che tene Apa khulaseA kare. he gautama! A sAhasika, bhayaMkara ane duSTa gheDa DhADI rahyo che, ke jenA upara Apa ArUDha thayelA che, chatAM te gheDo Apane unmAga mAM * kema lai jate nathI ? tyAre zrI gautama kahe che ke-unmAga tarapha doDatA te gheADAne huM Agama rUpI rajajuthI baMdhAyelA karU chuM yAne Agama rUpI lagAmathI huM gheADAne kabaje rAkhu chuM. A gheADA bhale duSTa hoya te paNa te unmArge jate nI parantu mArge cAle che. have zrI kezIe zrI gautamane kahyuM' ke-tame je ghoDo kahyo te kaNa ? tyAre zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke-sAsika-bhIma mana e duSTa azva che, je mana rUpI duSTa ardha DheDI rahyo che, tene 13
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 112 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAga dharma-- abhyAsa mATe kaMthaka-jAtimAna gheDAnI mAphaka sArI rItie huM lagAmamAM-kAbUmAM karUM chuM, arthAta duSTa gheDe paNa je nigrahayogya hoya te jAtivAna azva je ja che. ( 54 thI 58-878 thI 882) sAhu goyama ! pannA te, chinno me saMsao imo / annovi saMso majha, ta me kahasu goyamA ! // 59 // kupahA bahI loe, jehiM nAsaMti jaMtuNo / addhANe kAha vaeto, na nassasi goamA ? // 6 // je ya maggeNa gacchaMti. je ya ummggdiyaa| te savve viiyA majha, to na nassAmahaM muNI ! // 61 // magge ya ii ke vutte ! kesI goyamamabbavIM / tao kesi buvaMtaM tu, goyamo iNamabbavI // 62 / / kuppavayaNapAsaMDI, savve ummaggapaTThiyA / sammaggaM tu jiNakkhAya, esa magge hi uttame // 63 // // paMcabhiHkulakam // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 59 // kupathA bahavo loke, yaH nazyanti jantavaH / adhvani kathaM vartamAnastvaM, na nazyati gautama ! // 60 // ye ca mArgeNa gacchanti, ye conmArgaprasthitAH / te sarve viditA mama, tato na nazyAmyahamune ! // 61 / / mArgazcati ka uktaH, keziautamamabrarIt / tataH kezi bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 62 //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ kezigotamIyAdhyayana-23 113 kupravacanapASaNDinaH, sarve unmArgaprasthitAH / sanmArgastu jinAkhyAtaH, eSa mArgo hi uttamaH // 63 // | | VagiTam | artha-he gautama! ApanI buddhi zreSTha che ke je buddhi A mAre saMzaya teDI nAkhanArI banI. have bIjo saMzaya je jaNAvavAmAM Ave che tene Apa khulAse kare! he gautama! lemAM unmArgo ghaNuM che, ke je unmArgethI jatuo naSTa thAya che. te tame sanmArgamAM kema vatI rahyA che? sanmArgathI kema paDI jatA nathI? tyAre zrI gautamasvAmI javAba Ape che ke-he muni ! jeo mArgathI jAya che ane unmArge jAya che. te tamAma mArgo meM jANyA che. A sarva mArgo mAga ane unmAganA jJAnathI jaNAya che. AthI mArga ane unmAganA jJAnathI huM naSTa thatuM nathI. have zrI kezIe zrI gautamane pUchayuM ke-je tame mArgo ane unmArge jANyA che te kayA che? zrI gautama kahe che ke-kupravacanapAkhaMDIkapila vagere darzanamAM rahela Itara darzAnIo, kupravacana e kumArga kahevAya che tethI te badhA unmArgagAmIo che, jyAre zrI jinezvare kahela dharmajainazAsana sanmAge che. AthI AdhyAtmika janadarzana rUpa mArga bIjA darzane rUpI mArgothI uttama-utkRSTa che. (59 thI 63-883 thI 887) sAhu goyama ! pannA te, chinno me saMsao imo| govi saMsago majuM, te je ja joyA! dakA ...mahAudagavegeNaM, bujjhamANANa pANiNaM / sara paTA , vIve manarI muLI ! dA mArga za sAnathI tema
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga asthi ego mahAdIvo, vArimajjhe mhaalo| mahAudagavegassa, gaI tattha na vijjaI // 66 // dIve ya ii ke vutte ? kesI goyamamabbatI / tao kesi buvaMta tu, goyamo iNamabbavI // 67 // jarAmaraNavegeNaM, vujjhamANANa pANiNaM / dhammo dIvo paiTThA ya, gaI saraNamuttamaM // 6 // ||pNcbhiHkulkm // ' sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 64 // mahodakavegena, vAdyamAnAnAM prANinAM / zaraNaM gati pratiSThAM ca, dvIpaM kaM manyase mune ! // 65 // astyeko mahAdvIpo, vArimadhye mahAlayaH / mahodakavegasya, gatistatra na vidyate // 66 // dvIpazceti ka uktaH, kezigautamamabravIt / tataH kezi bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 6 // jarAmaraNavegena, vAhyamAnAnAM . prANinAm / dharmo dvIpaM pratiSThA ca, gatizzaraNamuttamam // 68 // // paJcabhiHkulakam // atha-he gautama ! ApanI buddhi parama zreSTha che, ke je prajJAe A mAre saMzaya dUra karyo che. have bIje paNa saMzaya je raju thAya che tene paNa A5 khulAso kare! he gautama muni ! mahAsAgaranA mahA-jalanA vegathI taNAtA prANIone zaraNa rUpa, gati rUpa ke pratiSThA rUpa kaI dvIpane
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 15 Apa jANo cho? zrI gautama jaNAve che ke mahAsAgaranA jala maLe UMce ane vizAla heI mahAna sthAna rUpa eka mahAna dvIpa che, ke jemAM mahA-jalanA veganI gatI thatI nathI. zrI kezI pUche che ke-Apa mahA dvIpa ko kahe che? zrI gautama kahe che ke-jarA-maraNa rUpI jalapravAhanA vegathI taNAtAM prANIone gati-pratiSThA-zaraNa rUpa uttama kRtadharma vagere rUpa dvIpa che. bhavasAgaramAM rahyA chatAM muktine hetu heI -te satya dvIpa che ane tethI tyAM jarA-maraNa rUpa jalapravAhano vega gati karI zakatuM nathI. (64 thI 68-888 thI 892) sAhu goama ! paNNA te, chiNNo me saMsao imo| anovi saMsao majjhaM, tame kahasu goamA // 69 // aNNavaMsi mahohasi, nAvA viparidhAvai / jaMsi goamamArUDho, kaha pAra gamissasi // 7 // jA u assAviNI nAvA na sA pArassa gAmiNI / jA nirassAviNI nAvA,sA u pArassa gAmiNI // 71 // nAvA ya ii kA vuttA ! kesI goyamamabbavI / tao kesi buvaMta tu, goyamo iNamabbavI // 72 // sarIramAhu nAvatti, jIvo vaccai naaviyo| saMsAro aNNavo vutto. jaM tara ti mahesiNo // 73 // ||pNcbhiHkulkm / / sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 69 //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga are mahI, nau viparibAvati | cAM nautama gADho, the pAraM miththati? I79ii . yA AzrAviNI noH, na sA pArasya gAminI / yA nirAzrAviNI nauH, sA tu pArasya gAminI // 71 // nauzceti koktA, keziautamamabravIt / tataH kezi bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 72 / zarIramAhuH nauriti, jIva ucyate nAvikaH / / saMsAro'rNava ukto'yaM, taranti maharSayaH // 73 // | | umiTam | atha- gautama! ApanI buddhi sarvazreSTha che, ke je buddhie A mATe saMzaya paNa dUra karyo che. have bIje paNa saMzaya mUkavAmAM Ave che te tenuM paNa tame samAdhAna karo! he gautama! mahA pravAhavALA samudramAM nAva vizeSathI cAreya bAju cAlI jAya che, te tame je nAvamAM ArUDha. thayA che tethI kevI rItie sAme kAMThe pahoMcaze? zrI gautama jaNAve che ke-je nAva chidravALI-pANuM grahaNa karanArI che te samudranA kinAre pahoMcADanAra nathI. paNa je nAva chidra vagaranI-jalanA Agamana vagaranI che te samudrane pAra karanArI che. AthI chidra vagaranI nAva upara ArUDha thayele huM pAragAmI banIza. zrI kezI kahe che ke-je nAva upara Apa caDayA che te nAva kayA prakAranI che? zrI gautama jaNAve che ke-nirUddha AzravakAravALuM zarIra ahIM nAva kahevAya che, kema ke-te ratnatrayInI ArAdhanAne hetu hoI saMsArasAgarathI tAranAra che. ahIM jIva nAvika kahevAya che,
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 * 117 kema ke-teja saMsArasAgarane tarI jAya che. saMsAra sAgara kahevAya che ane te sAgaranI mAphaka apAra he I taravAne cha-tAya che. (18 thI 73-883 thI 887) sAhu goyama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / annovi saMsao majjhaM, tame kahasu goyamA ! // 74 // - aMdhayAre tamoghore, ciTThanti pANiNo bahU / ko karissai ujnoyaM, savvaloammi pANiNaM ? // 75 // . uggao vimalo bhANU, savvaloappaha kro| so karissai ujjoyaM, sabaloaMmi pANiNaM // 76 // bhANU a ii ke vutte ? kesI goammbbvii| to kesi buvaMta tu, goamo iNamabbavI / / 77 // uggao khINasaMsAro, savaNNU jiNabhakkharo / so karissai ujjoyaM, savvaloammi pANiNaM // 78 // ||pnycbhiHkulkm // sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! / / 74 // andhakAre tamasi ghore, tiSThanti prANino bahu / kaH kariSyatyudyotaM, sarvaloke prANinAm / / 75 / / udgato vimalo .. bhAnussarvalokaprabhAkaraH / sa kariSyatyudyotaM, sarvaloke prANinAm // 76 // bhAnuzceti ka uktaH, kezirgautamamabravIt / tataH keziM bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 77 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zrI uttarAdhyayana sutra sArtha-bIja bhAgya udgataH kSINasaMsAro, sarvajJo jinabhAskaraH / sa kariSyatyudyotaM, sarvaloke prANinAm // 78 // che zvamaH guruvanuM che atha-he gautama! ApanI prajJA prakRSTa che, ke je prajJAe mAre saMzaya chinna karyo che. have bIjo prazna je karavAmAM Ave che tenuM Apa samAdhAna kare ! zrI kezI kahe che ke-he gautama! AMdhaLAnI jema janane aMdha karanAra hoI aMdhakAra-tamasamAM ghaNA prANIo rahe che, te sarvalekamAM prANuone keNa prakAza karanAra haze? zrI gautama kahe che ke-sarvalekamAM prANIone sarvaka-prakAzakara, ugele ane nirmala bhAnu prakAza karaze. zrI kezI kahe che ke-tame kahela A bhAnune paramArtha zuM? zrI gautama jaNAve che ke-sadA UMdata, kSaNakamasaMbaMdha rUpa saMsAravALA, sarvajJa ane zrI jinezvara rUpI bhAskara, sarvalekamAM prANIone meha rUpI aMdhakArane dUra karavA dvArA sarvavastuviSayaka prakAza rUpI udyota Apaze. (74 thI 78-898 thI 902) sAhu goama! paNNA te, chinno me saMsao imo| annovi saMsao majjhaM, ta me kahasu goamA ? !79 / / sArIramANase dukkhe, bajjhamANANa pANiNaM / khema sivamaNAbAI, ThANaM kiM mannasI muNI ? // 8 // atthi ega dhuvaM ThANaM, laugaggaMmi durAruhaM / jatya natthi jarAmaccU, vAhiNo veaNA tahA // 8 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 ThANe a ii ke vRtte, kesI goammbbvii| kesomevaM buvaMta tu, goamo iNamabbavI // 2 // nivvANaMti abAhanti, siddhilogaggameva ya / khemaM sivaM aNAbAha', jaM carati mahesiNo // 83 // taM ThANaM sAsayaM vAsaM, logaggaMmi duraaruh| jaM saMpattA na soaMti, bhavohaMta karA muNI // 84 // ||ssibhiHkulkm // sAdhu gautama! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / anyo'pi saMzayo mama, taM me kathaya gautama ! // 72 // zArIramAnasaiH duHkhe, barbAdhyamAnAnAM prANinAm / kSemaM zivamanAbAdhaM, sthAnaM kiM manyase mune ! // 8 // astyekaM dhruvaM sthAnaM, lokAgre durAroham / yatra nAsti jarAmRtyU, vyAdhayo vedanAstathA // 81 // sthAnamiti ka uktaH, keziautamamabravIt / tataH kezi bruvantaM tu, gautama idamabravIt // 82 // nirvANamityabAdhamiti, siddhi lokAgrameva ca / kSemaM zivamanAbAdhaM, yaM caranti maharSayaH // 83 // taM sthAnaM zAzvataM vAsaM, lokAgre durAroham / yatsamprAptA na zocanti, bhavaudhAntakarA munayaH // 84 // // SaDbhiH kulakam // artha-he gautama ! tamArI pratibhA parama che, ke je pratibhAe mArA saMzayanuM nirAkaraNa karyuM. have huM bIje prazna mUkuM chuM tenuM tame nirAkaraNa kare ! zrI kezI kahe che kekahe muni! zarIra ane mananA duHkhethI rIbAtA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga prANIone mATe, vyAdhinA abhAvathI zrema rUpa, sarva upadravanA abhAvathI ziva rUpa, svAbhAvika bAdhA vagaranuM heI anAbAdha rUpe sthAna kayuM tame jANo cho? zrI gautama jaNAve che ke lekanA agra dukhe caDhI zakAya evuM eka dhuvasthAna che, ke jyAM jarA ane maraNa nathI eTale zivatva che, temaja zarIra ane mananA duHkhanA anubhava rUpa vedanAo nathI arthAt anAbAdhatva che ane vyAdhio nathI eTale kSematva che. zrI kezI kahe che ke-e sthAnane zAstramAM kayA kayA zabdathI saMbadhela che? zrI gautama jaNAve che ke-nirvANa, abAdha, siddhi, lekAgra, kSema, ziva ane anAbAdha-AvA zabdathI thavasthAna aMbedhAya che. tene maharSie meLave che. vaLI nAraka vagere bhavapravAhanA aMta karanArA munie, te lekanA agra upara duHkhe karI caDhI zakAya evA te nitya avasthitivALA-zAzvata AvAsane pAmelA zaMkarahita bane che. (79 thI 84-903 thI 908) sAhu goyama ! paNNA te, chinno me saMsao imo| namo te saMsayAIya, savasuttamahoyahI ! // 85 // evaM tu saMsae chinne, kesI ghoraparakkame / abhivaMdittA sirasA, goyamaM tu mahAyasaM // 86 // paMcamahavvayaM dhammaM, paDivajjai bhAvo / purimassa pacchimaMmi, magge tattha muhAvahe // 87 / - // trirbhAivamazeSaka lakata
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kezigautamIyAdhyayana-23 sAdhu gautama ! prajJA te, chinno me saMzayo'yam / namaste saMzayAtIta ! evaM tu saMzaye chinne, kezi: abhivandya zirasA gautamaM tu paJcamahAvrataM dharmaM, pratipadyate pUrvasya pazcime mArge, tatra sarva sUtramahodadhe ! || 85 // kezigautamato zrutazIla samutkarSo, ghoraparAkramaH / mahAyazasram // 86 // nityaM, athazrI kezI kahe che ke-he gautama ! ApanI saMzaya dUra karI buddhi uttama che, ke je buddhie amArA hI gho. bhATe he saMzayathI atIta-raData ! he srvtrdIyA. mATe huM mahAsAgara ! Apane mArA namaskAra hA ! A pramANe dhAra parAkramI zrI kezakumArazramaNa, mahAyaza zrI gautamasvAmIne mastakathI praNAma karIne,prathamanA jinane abhimata ane aMtima tIthakara sa MbaMdhI tI rUpa kalyANakArI mAga mAM paMcamahAvrata rUpa dharmane svIkAre che. (95thI 87909 thI 911) 111 bhAvataH / zubhAvahe ||87 // // tribhirvizeSakam // kesI goamao NiccaM, tami Asa samAgame / suyasIlasamukkariso, mahatthatthaviNicchao // 88 // tosiA parisA savvA sammaggaM samuvaTThiyA / saM te pasI antu, bhayavaM kesIgoama ttibemi // 89 // // yugmam // tasminnAsItsamAgame / mahArthArthavinizvayaH // 88 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga toSitA pariSat sarvA, sanmArga samupasthitA / saMstutau tau prasIdatAM, bhagavaMto kezigautamAviti vImi 8zA guma artha-te nagarImAM karela sthiratA daramyAna thayela zrI kezIkumArazramaNa ane zrI gautamasvAmInA madhurA milanamAM jJAna ane cAritrane utkarSa, temaja muktinA sAdhaka heI mahA prayajanavALA zikSA ane vrata vagere rUpa arthone viziSTa nizcaya ziSyanI apekSAe lAbhadAyaka samaja. vaLI khuzakhuzAla thayelI saghaLI parSadA mekSamArgane ArAdhavA ujamALa banI e sabhAgata bIje lAbha jANe. A pramANe te baMnenA caritravarNana dvArA stuti karI prArthanA kare che ke-sArI rItie stuti karAyelA zrI kezIkumArazramaNa ane zrI gautamasvAma--e baMne bhagavaMta prasanna thAo" A pramANe che jabU! huM kahuM chuM. (88+89-912+913) trevIsamuM zrI kezigautamIyAdhyayana saMpUrNa
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravayana - bhAtR adhyayana-24 aTThaSpavayaNamAyAo, samiI guttI taheva ya / paMcaiva ya samIio tao guttIu Ahi // 1 // IriAbhAsesaNA dANe, uccAre samiI iya / maSNaguttI vayaguttI, kAyagutI u aTThamA ||2 // eyAo yA a samiIo samAseNa viAhiA / duvALasaMgaM jiNakkhAyaM, mAyaM jattha u patrayaNaM // 3 // // tribhirvizeSakam // aSTa pravacanamAtaraH, samitayaH guptayaH tathaiva ca / paJcaiva ca samitayaH, tinaH guptayaH, AkhyAtAH // 1 // IryASaiSaNAdAne, uccAre samitiH iti / manaM guptirvacanaguptiH, kAya guptistvaSTamA |2 // etA aSTa samitayaH, samAsena vyAkhyAtAH / dvAdazAGgaM jinakhyAtaM mAtaM yatra tu pravacanam // 3 // // tribhirvizeSakam // atha-pAMca samitie ane traNa guptie annapravacanamAtA kahevAya che. have te nAmapUrvaka jaNAve che 4-1-ryAsamiti, 2- bhASAsamiti, u-meSAyAsamiti, 4AdAnanikSepa samiti, 5-uccArAdi pAripanikAsamiti, 1- managupti, 7-vayanagupti bhane 8-ayagupti (sabhU-sArI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124. zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga rItie zrI jinavacanAnusAre, Iti-AtmAnI upagapUrvaka pravRtti) ahIM guptiene samiti zabdathI vAgye karela che, jethI samiti pravRtti rUpa ane gupti pravRtti-nivRtti rUpa che-ema kathaMcit bheda jANa. A pAMca samiti ane traNa gupti rUpa ATha samitio pravacanamAtAo kahevAya che. A pravacanamAtAomAM zrI jinakathita dvAdazAMgI rUpa pravacanane samAveza thAya che, jethI teja cAritra rUpa che. vaLI jJAna-darzana heya te ja cAritra che. eTale jJAna-darzanacAritrathI bhinna, arthanI apekSAe bIjI dvAdazAMgI nathI. Ama A ATha pravacanamAtAomAM samasta jaina pravacana samAI jAya che. (1 thI 3-914 thI 916) AlaMbaNeNa kAleNa, maggeNa jayaNAi ya / caukAraNaparisuddhaM, saMjae iriyaM rie // 4 // tattha AlaMbaNaM nANaM, daMsaNaM caraNaM thaa| kAle ya divase vRtte, magge uppaDavajjie // 5 // davo khitto ceva, kAlao bhAvao tahA / jayaNA caunvihA vuttA, taM me kittayao suNa / 6 // dabao cakkhusA pehe, jugamittaM ca khitto| kAlao jAva rIijjA, uvautto ya bhAvao // 7 // iMdiatthe vivajjittA, sajjhAyaM ceva paMcahA / tammuttI tappurakAre, uvautte riyaM rie // 8 // - pamiAma |
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 zrI pravacana-mAta adhyayana-24 Alambanena kAlena, mArgeNa yatanayA ca / catuSkAraNaparizuddhAM, saMyata IryA rIyate // 4 // tatrAlambanaM jJAnaM, darzanaM caraNaM tathA / kAlazca divasa uko, mArga utpathavarjitaH // 5 // dravyataH kSetratazcaiva, kAlato bhAvatastathA / yatanA caturvidhoktA, tAM me kIrtayataH zRNu // 6 // dravyatazcakSuSA prekSeta, yugamAtraM ca kSetrataH / kAlato yAbadrIyeta, upayucca bhAvataH // 7 // indriyArthAn vivarSa, svAdhyAyaM caiva paJcadhA / tanmUrtistatpuraskAra, upayukta I- rIyeta // 8 // ghumaksa che artha-IsamitinuM svarUpa -AlaMbanakAraNe kAlakAraNe, mArga kAraNathI ane yatanAkAraNathI parizuddha gatine sAdhu kare ! jene AlaMbIne gamananI anujJA karAya te AlaMbana eTale jJAna-dAna-cAritra.jJAnanA AlaMbana sivAya gamananI anujJA nathI. (1) IyaviSayakAla "divasa" jinAe kahela che. rAtamAM te AMkha dekhI zake nahi, mATe puSTa AlaMbana sivAya gamananI anujJA karela nathI. (2) unmArgane cheDI mArgamAM gamananI anujJA karI che, kema ke-unmArgamAM AtmavirAdhanA Adi doSa thAya che. 3) yatanA dravya-kSetra-kAlabhAva ema cAra prakAre che. dravyathI AMkhe jIva vagere dravyane jue ane kSetrathI dhuMsarApramANa jagyAne jue, temaja kAlathI jeTalAM kAa sudhI javAnuM hoya teTale kAla ane upagapUrvaka sAvadhAna thaIne cAle te bhAvayatanA jANavI.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga (4) zabdAdi pAMca viSayAne cheDI,vAcanA vagere pAMca prakAranA svAdhyAyane cheDI (kema ke-te gatinA upayogamAM ghAtaka che.) ane iryomAM tanmaya anele tene AgaLa karI, kAya-mananI ekAgratApUva ka sAdhu IyA~-gamana kare ! (4 thI 8-917 thI 821) kohe mANe ya mAyAe, lobhe ya uvauttayA / hAse bhaye moharie, vikahAsu taheva ya // 9 // eyAI aTTha ThANAI, parivajjittu saMjao / asAvajjaM miyaM kAle, bhAsaM bhAsiJja paNNavaM // 10 // // yugmam // krodhe mAne ca mAyAyAM, lobhe ca upayuktatA | hAsye bhaye maukharye, vikathAsu tathaiva ca // 9 // etAnyaSTau sthAnAni parivarjya saMyataH / asAvadyAM mitAM kAle, bhASAM bhASeta prajJAvAn // 10 // // yugmam // artha-bhASAsabhiti :-prodha, bhAna, bhAyA, bola, hAsya, laya, bhuNaratA (vAyAsayA ) bhane visthAyAmAM ekAgratAnA abhAva karI yAne krodhAdi sthAnAne cheDI, buddhimAna sAdhue nirdoSa-parimita-samaye citavANI kheAlavI joie. (9+10 922923) gavesaNa gahaNe ya, paribhogesaNA ya jA / AhArova hisijjAe, ee tinni visoie // 11 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana-mAtu adhyayana-14 127 uggamuppAyaNaM paDhame, bIe sohijja esaNaM / paribhogaMmi caukaM, visohijja jayaM jai // 12 // // yugmam // gaveSaNAyAM grahaNe ca, paribhogaiSaNA ca yA / AhAropadhizayyAsu, etAstisro vizodhayed // 11 // udgamotpAdanaM prathamAyAM, dvitIyAyAM zodhayedeSaNAm / paribhoge catuSkaM, vizodhayet yatamAno yatiH // 12 // // yugmam // artha-eSaNasamiti-AhAra,upadhi ane zayAnA viSayamAM prathama gaveSaNa-eSaNamAM AdhAkarma Adi sala hoSI mane dhAtrI vagere alpAhanA hoSAne zuddha 43-62 42 ! bIjI grahaNa-eSaNAmAM zaMkita vagere daza eSaNa dene zuddha 42-62 42 ! zrI parikSA-meSayAmA syonaapramANu-aMgAradhUma-kAraNa rUpa cAra doSone zedha-ddhi kare- dUra kare ! A pramANe yatanA karate muni eSaNA samitinuM bhAjana re ! (11+12-824+625) .. ohovahovaggahiyaM, bhaMDayaM duvihaM munnii| giNhato nikhivaMto a, pauMjijja imaM vihiM // 13 // cakkhusA paDilehitA, pamajijja jayaM jii| Aie nikkhivejja vA, duhaovi samie sayA // 14 // // yugmam //
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga oghopathyaupagrahikaM bhANDakaM dvividhaM muniH / / gRhNannakSipaMca, prayuJjIta imaM vidhim // 13 // cakSuSA pratyutprekSya, pramArjayedyatamAno yatiH / AdadIta nikSipedvA, dvidhApi samitassadA // 14 // // yugmam // artha-AdAnanikSepasamiti -eva upAdhi rUpa raharaNa vagere ane paDika upadhi rUpa daMDa vagere be prakAranA upakaraNane muni letAM ane mUkatAM kahevAtI vidhine upayoga kare! baMne prakAranI upadhine pahelAM AMkhathI jue ane pachI neharaNa vagerethI pramAje; tyArabAda le athavA mUke! A pramANenI yatanAvALe yati sadA upagavALe bhane 'samata' upAya che. (1+14-826+627) uccAra' pAsavaNaM khelaM, siMghANa jalliaM / AhAra uvahi dehaM annaM vAvi tahAvihIM // 15 // aNAvAyamasaMloe, aNAvAe ceva hoi saMloe / AvAyamasaMloe, AvAe ceva saMloe // 16 // bhaNAvAyamasaMloe parassa'NuvaghAie / sape ajyusire vAvi, acirakAlakayaMmi a // 17 // vicchinne dUramogADhe, NAsaNNe bilavajjie / tasapANabIarahie. uccArAINi vosire // 18 // // caturmi kalApakam / /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana-mAta adhyayana-24 uccAraM prazravaNaM, khelaM zleSmANaM malam / AhAramupadhiM dehaM, anyat vA'pi tathAvidham // 15 // anApAtamasaMlokaM, anApAtaM caiva bhavati saMlokam / ApAtamasaMlokaM, ApAtaM caiva saMlokam // 16 // anApAte asaMloke, parasyAnupaghAtike / same azuSire vApyacirakAlakRte ca // 17 // vistIrNe dUramavagADhe, nAsanne bilavajite / trasaprANabIjarahite, uccArAdIni vyutsRjet // 18 // mirAparam artha-pariSThApanAsamiti -purISa, mUtra, mukhane lema, nAkane lema, mala, AhAra, upadhi, deha ane bIjuM kAraNasara grahaNa karela chANa vagere je kAMI pariThApana yogya heya, te cekanI jagyAmAM vidhipUrvaka paraThavI devuM joIe. (1) jyAM-va-para ubhaya pakSanuM samIpa AvavArUpa ApAta nathI te sthAna "anApAta': dara evA paNa svapakSa vagerenA dekhavA rUpa Aleka jyAM nathI te sthAna "asaMleka: A anApAta-asaMleka sthAna kahevAya che. (2) jyAM pUrvokta ApAta nathI paNa saleka che, te anApAta-saMleka sthAna kahevAya che. (3) jyAM ApAta che paNa saMleka nathI, te ApAta-asaMleka sthAna kahevAya che. (4) jyAM ApAta che ane saMleka che, te sthAnane e prakAra samaja. A cAra prakAranA sthAnamAMthI pahelA prakAravALA sthAnamAM uccAra vagere paraTha (ba) saMyama-AtmA-pravacananA upaghAtarahita sthAnamAM, () je uMcuM ke nIcuM sthAna na hoya tevA sthAnamAM,
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga (6) ghAsa-pAMdaDAM Adi rahita azuSira sthAnamAM, (6) dAha vagere jemAM thayela hoya ane pachI thaDe kALa gayo hoya tevA acirakAlamRta sthAnamAM, kema ke ghaNe kALa thayA pachI temAM pRthvI vagere pedA thAya che.) () vistIrNa sthAna ane jaghanyathI hAthe pramANu sthAnamAM, 3) dUra avagADha sthAnamAM ane jaghanyathI nIce bAra AMgaLapramANa jagyA acitta thayelI hoya evA sthAnamAM, (5) gAma, bagIcA vagere dUra rahelA sthAnamAM, (B) uMdara Adi bIla vagaranI jagyAmAM, (mo) beIndriya vagere trasa jIvathI, zAli vagere bIjathIane sakala ekendriya jIvathI rahita sthAnamAM A pramANe daza prakAranA sthAnamAM uccAra vagere pAThave ! (15thI 18-92thI931) eAo paMca samiIo samAseNa viyaahiaa| itto u tao guttIo, vucchAmi aNupucaso // 19 // etA paJca samitayaH, samAsena vyAkhyAtAH / itastu tisro guptIH, vakSyAmyAnupUrvyA // 19 // artha-A pAMca samiti saMkSepamAM kahIM. have traNa guNionuM varNana kramazaH karavAmAM Ave che. (1932) saccA taheva mosA ya, saccamosA taheva ya / cautthI asaccamosA ya, maNaguttI caubihA // 20 // saMraMbhasamAraMbhe, Arambhe ya taheva ya / maNaM pavamANaM tu, nitijja jayaM jaI // 21 //
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana-mAtu adhyayana-24 131 saccA taheva mosA ya, saccA mosA taheva y| cautthI asaccamosA ya, vayaguttI cauvvihA // 22 // saMraMbhasamAraMbhe, AraMbhe ya taheva ya / vayaM pavattamANa tu, niyatijja jaya jaI // 23 // ThANe nisIaNe ceva, taheva ya tuaTTaNe / ullaMghaNa pallaMghaNa, iMdiyANa ya juMjaNe // 24 // saMrambhasamArambhe, Arambhe ya taheva ya / kAyaM pavattamANaM tu, nitijja jayaM jaI // 25 // // SaDabhiHkulakam // satyA tathaiva mRSA ca, satyAmRSA tathaiva ca / caturthyasatyAmRSA ca, manoguptizcaturvidhA // 20 // saMrambhasamArambhe, Arambhe ca tathaiva ca / manaH pravartamAnaM tu, nivartayedyatamAno yatiH // 21 // satyA tathaiva mRSA ca, satyAmRSA tathaiva ca / caturthyasatyAmRSA ca, vAgguptizcaturvidhA // 22 // saMrambhasamArambhe, Arambhe tathaiva ca / vacaH pravartamAnaM tu, nivartayedyatamAno yatiH // 33 // sthAne niSIdane caiva, tathaiva ca tvagvarttane / ullaMghane. pralaMghane, indriyANAM ca yojane // 24 // saMrambhasamArambhe, Arambhe tathaiva ca / kAyaM pravartamAnaM tu, nivartayedyatamAno yatiH // 25 // // SaDmiAkulakam //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ hira zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga atha-mane gupti -(1) sat padArtha ciMtana rUpa mane "satya kahevAya che. tenA viSayavALI managuti upacArathI "satyA' kahevAya che. (2) mRSA. (3) satyAmRSA, ane (4) asatyAmRSA-ema cAra prakAranI mana rUpa mane gupti kahevAya che. AnuM svarUpa batAvIne upadeza Ape che kesaMraMbha-huM te vicAra karuM ke jethI A marI jAya !" -AvA prakAranA mAnasika saMkalpa rUpa saMraMbhamAM, parapIDAkara uccATana vagere mATenuM je dhyAna te samAraMbhamAM ane parane mAravAmAM samartha azubha dhyAna rUpa AraMbhamAM pravartatA manane yatanAzIla yati pAchuM vALI de, aTakAvI de. ane zubha saMkalpamAM mana pravartAve ! A pramANe azubha manathI nivRtti ane zubha mananI pravRtti rUpa mane gupta samajavI. vacanagutiH -(1) "satyA-yathArtha artha pratipAdana karanArI, (2) asatyA-tenAthI viparIta, (3) gAya-baLadanA samudAyamAM "A gAye ja che -ema pratipAdana karanArI "satyAmRSA' ane (4) svAdhyAyane tuM kara--ema kahenArI bhASA asatyAmRSA' e rItie bhASA rUpa vacanagupti cAra prakAranI che. saMraMbhamAM-parane mAravAmAM samartha maMtrAdi parAvartanAnA saMkalpasUcaka zabda rUpa vAcika saMraMbha, samAraMbhamAM-parapIDAkara maMtrAdi parAvartana rUpa samAraMbha ane AraMbhamAM-parane mAravAmAM kAraNabhUta maMtra vagerenA jApa rUpa AraMbhamAM pravartatA vacanane yatanAvALe sAdhu pAchuM vALe, aTakAvI de ane zubha vacana paga pravartAve! arthAt azubha vacanavyApArathI nivRtti ane zubha vacanavyApAramAM pravRtti
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravacana-mAtR adhyayana-24 133 rUpa vacanagupti samajavI. kAyagupti :-ubhA rahevAmAM, besavAmAM, sUvAmAM, tevA hetuthI khADA vagerenA ulla'dhanamAM, satapaNe gamana karavAmAM, indriyAne zabdAdimAM joDavAmAM yAne kAyA saMbaMdhI samasta vyApArImAM, abhighAta mATe AMkha, muSThi Adi AkAra rUpa sa'kalpasUcaka saMrabhamAM paritApakara muSThi AdinA abhighAta rUpa samArabhamAM ane jIvahiM'sA rUpa AraMbhamAM pravatatI kAyAne jayAzIla muni pAchI vALe, aTakAvI de! ane zubha vyApAramAM pravartAve ! arthAt kAyika azubha vyApArathI nivRtti ane zubha vyApAramAM pravRttirUpa kAyagupti samajavI. (20 thI 25-933 thI 938) eyAo paMca samiIo, caraNassa ya pavattaNe / munnI niyattaLe puttA, anumaghenu ya samo radda etAH paJca samitayaH, caraNasya ca pravartane / guptayo nivarttane uktA, azubhArthebhyazca sarvataH ||26|| a -A pAMca samitie sat 'ceSTA' rUpa cAritranI pravRttimAM kahevAyelI che, arthAt cAritramAM pravRtti rUpa samitio che. jayAre sa azubha manAyeAga vagerethI nivRttimAM paNa eTale sa zubha manAyeAga vageremAM pravRtti rUpa ane sa azubha maneyoga vagerethI nivRtti rUpa guptie kahevAya che. A pramANe samiti ane gupti vacce bheda che. (261939) eyAo patrayaNamAyAo, je samma Ayare muNI / so khiSpaM savvasaMsArA, vippamuccai paMDie tibemi // 27 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga tAH pravacanamADUH yassamyagAcarenmuniH / sakSipraM sarvasaMsArAdvipramucyate paNDita iti bravImi ||27|| artha-A AThe pravacanamAtAnuM je muni sArI rItie AcaraNa karaze, te paDita muni, jaladI jaladI sa saMsArathI mUkAya che. A pramANe huM ja mU! huM kahuM chuM. (271940) cAvIzatru zrI pravacana mAtR ayana sa`pUrNa 134 1
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yajJIyAdhyayana-25 mAhaNakulasaMbhUtro, Asi vippo mahAyaso / jAyAI jamajannaMmi, jayaghosetti nAmao // 1 // iMdiaggAmaniggAhI, maggagAmI mahAmuNI / gAmANugAma rIaMto, patto vANArasIM puri // 2 // vANArasIe bahiA, ujjANaMmi maNorame / phAsue sijjasaMthAre, tattha vAsamuvAgae // 3 // ||tribhirvishesskm / / brAhmaNakulasambhUtaH, AsIt vipraH mahAyazAH / yAyAjI yamayajJe, jayaghoSaH iti nAmnA // 1 // indriyaprAmanigrAhI, mArgagAmI mahAmuniH / prAmAnuprAmaM rIyamANaH, prApto vANArasI purIm // 2 // vANArasyA bahiH, udyAne manorame / prAsukazayyAsaMstAre, vatra vAsamupAgataH // 3 // // tribhirvizeSakam // artha--je brAhmaNakulamAM janmelA mahAyaza bAhANa hatA, te jayaghoSa nAmanA mahAmuni paMcamahAvrata rUpI yajJa karanArA, indriyasamudAyane nigraha karanArA ane muktimArgagAmI eka gAmathI bIjA gAme vihAra karatAM vANArasI
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga nagarImAM padhAryA. vaNArasI nagarInI bahAranA suMdara udyAnamAM prAsukazadhyAsaMthArAvALI jagyAmAM temaNe nivAsa karyo. (1 thI 3-841 thI 843) aha teNeva kAleNaM, purIe tattha maahnne| vijayaghosetti nAmeNa, jannaM jayai veavI // 4 // aha se tattha aNagAre, mAsakkhamaNapAraNe / vijayaghosassa jannaMmi, bhikkhamaTThA uvahie // 5 // // yugmam // atha tasminneva kAle, puryA' tatra brAhmaNaH / vijayaghoSa iti nAmnA, yajJa yajati vedavit // 4 // atha sa tatrAnagAro, mAsakSapaNapAraNe / vijayaghoSasya yajJe, bhikSArthamupasthitaH // 5 // // yugmam // artha-have te kAlamAM te nagaramAM vedattA vizeSa nAmanA brAhmaNe yajJa zarU karyo che. te yajJamaMDapamAM te jayeSa muni mA khamaNanA pAraNI nimitte bhikSA mATe padhAryA. (4+5-844+641) samuvaThiaM tahiM santaM, jAyago paDisehae / nahu dAhAmi te bhikkhaM, bhikkhU jAyAhi anno||6|| je a veaviU vippA, jannaTThA ya je diaa| . . joisaMgaviU je a, dhammANa pAragA // 7 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazIyAdhyayana-25 137 je samatthA samuddhattuM paraM appANameva ya / tesiM annamiNaM deyaM, bho bhikkhU savvakAmi // 8 // I afmarvirojanA samupasthitaM tatra saMtaM, yAjakaH pratiSedhati / naiva dAsyAmi te bhikSA, bhikSo ! yAcasva anyataH // 6 // ye ca vedavido viprA, yajJArthAzca ye dvijAH / jyotiSAGgavido ye ca, ye ca dharmANAM pAragAH / 7 // ye samarthAH samuddha , paramAtmAnameva ca / tebhyo'nnamidaM deyaM, bho bhikSo ! sarvakAmitaM // 8 // atha- tyAM bhikSA mATe AvelA sAdhune yajJa karanAre vijayazeSa bhikSAne niSedha kare che, ane te bhikSu! huM tamane bhikSA nahi ApuM, mATe tame ahIMthI bIje ThekANe yAcanA kare! kema ke-he bhikSu ! jeo vedavettAo jAtibrAhmaNe che, jeo yajJaprajanavALA yajJane ja kare che, jemAM saMskAranI apekSAe bIjA janmavALA-dvija che, jeo jyotizAstra ane zikSAdi aMgane jANe che, jeo dharma- zAstra-sarva vidyAmAM pAraMgata che ane jeo saMsArasAgarathI sva-parane uddhAra karavA samartha che, teone ja A SaTrasabharapUra ana ApavAnuM che paNa bIjAone nahi ja. (6 thI 8-946 thI 948) . so tattha evaM paDisiddho jAyageNa mahAmuNI / nahi ho ravi to, uttarasago zA
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga. nannadRThaM pANaheuM vA, navi nivvAhaNAya vA / tesi vimokkhaNaTThAe, imaM vayaNamabbavI // 10 // navi jANasi veamuhaM, navi jaNNANa jaM muhaM / nakkhattANa muhaM jaMca, jaMca dhammANa vA muhaM // 11 // je samatthA samuddha, paraM appANameva ya / na te tumaM viANAsi, aha jANAsi to bhaNa // 12 // 138 // caturbhiHkalApakam // mahAmuniH / uttamArthagaveSakaH // 9 // nirvAhaNAya ca / vacanamabravIt // 10 // yAjakena ! sa tatraiva pratiSiddhaH, nA'vi ruSTo nA'pi tuSTaH, nAnArtha pAnahetuM vA nApi teSAM vimokSaNArthaM, idaM nApi jAnAsi vedamukhaM, nApi yajJAnAM yanmukham / nakSatrANAM mukhaM yacca yacca dharmANAM vA mukham // 11 // samarthAssamuddhartu, paramAtmAnameva ca / ye na tAMstvaM vijAnAsyatha jAnAsi tato bhaNa // 12 // // caturbhiH kalApakam // a-te yajJama`DapamAM yajJa karAvanAra vijayaghoSadvArA A pramANe pratiSedha karAyela zrI jayadyeASamuni, rAga-dveSa vagaranA thai, mekSAthI samatAbhAve ubhA rahela che. teo anna mATe nahiM, pAna mATe nahi, peAtAnA vastra vagerethI nirvAhU mATe nahi, parantu te yAjJikAnA mokSa mATe A vacana methyA ke tu vedyAnA mukhya vedane jANatA nathI, vaLI. yajJAnA upAyane tu jANutA nathI, nakSatronA pradhAna nakSatrane
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yajJIyAdhyayana-25 138 tu jANatA nathI, dharmAMnA upAyane tuM jANatA nathI ane jee sva-paranA uddhAra karavA mATe samartha che tene tu lAgato nathI. le tu satya laghuto hoya to mosa ! (8 thI 12-848 thI 8-52 ) tassakkhevamukkhaM ca, acaryaMto tarhi dio / sapariso paMjalI hou, pucchaI taM mahAmuNiM // 13 // ANaM ca muhaM bUhi, bUhi jaNNANa jaM muhaM / nakkhattANa muhaM bUhi, bUhi dhammANa jaM muhaM // 14 // je samatthA samuddhatuM paraM appANameva ya / eyaM me saMsayaM savvaM, sAhU kaha pucchio // 15 // // tribhirvizeSakam // tasyAkSepa pramokSaM ca, azaknuvan tasmin dvijaH / saparSata prAJjalirbhUtvA pRcchati taM mahAmunim // 13 // vedAnAM ca mukhaM brUhi, brUhi yajJAnAM ca mukham / nakSatrANAM mukhaM brUhi, brUhi dharmANAM ca mukham // 14 // ye samarthAssamuddhartuM paramAtmAnameva ca / etanme saMzayaM sarva, sAdho ! kathaya pRSTaM // 15 // // tribhirvizeSakam // atha-A pramANe te muninA praznanA javAba ApavA asamartha thatA te brAhmaNu, yajJamaMDapamAM sabhA sahita e hAtha joDIne te mahAmunine pUche che ke-Apa kaho ke-veDhAmAM mukhya veda kayA che ?, yajJonA upAya karyo che ?, nakSatrAmAM
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIje bhAga pradhAna keNa che?, dharmone upAya karyo che? ane sava-parane uddhAra karavA samartha keNa che? he munIzvara ! A pUchelA saghaLA praznone Apa javAba Ape! (13 thI 15-953 thA 855) aggihuttamuhA veA, jaNNaTThI veasAM muhaM / nakkhattANa muhaM caMdo, dhammANaM kAsavo muhaM // 16 // jahA candaM gahAIA, ciTThanti paMjalIuDA / vaMdamANA narmasaMtA, uttamaM maNahAriNo // 17 // ajANagA jaNNavAI, vijjAmAhANa saMpayA / gUDhA sajjhAyatavasA, bhAsa channA ivaggiNI // 18 // ||tribhivishesskm // agnihotramukhA vedAH, yajJArthI vedasA mukham / nakSatrAgAM mukhaM candraH, dharmANAM kAzyapo mukham // 16 // yathA candra grahAdikAH, tiSThanti prAJjalipuTAH / vandamAnAH namasyanto, uttama manohAriNaH // 17 // ajAnAnA yajJavAdino, vidyAbrAhmaNasampadAm / gUDhA svAdhyAyatapasA, bhasmacchannA ivAgnayaH // 18 // ||tribhirvishesskm // atha--agnihotra (karma rUpa kAThane bALavA mATe daha sadbhAvanAnI AhUtivALo dharmadhyAna rU5 agnihotra kahevAya che.) rUpa pradhAnavALA vede che. arthAta dahIMnA mAkhaNanI jema venA navanIta samAna AdaryakamAM satya tapa vagere daza
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yajJIyAdhyayana-25 141 prakAranA dhama te ja agniheAtra pradhAna che. yajJonA upAya tarIke saMyama rUpa bhAvayajJanA athI purUSa che. nakSatromAM pradhAna caMdra che. dharmanuM mukha-mUla upAya tarIke yugAdidevazrI RSabhadeva bhagavAna che, kema ke--teozrI dharmanA prathama prarUpaka che. jema caMdrane hAtha joDI stuti-namaskAra karatA graha vagere nakSatro pradhAna rItie ati vinayavALA cittAka ka DhekhAtA ubhA rahe che, tema zrI RSabhadeva bhagavAnane paNa dhruvendra vagere stuti-namaskAra Adikare che. arthAt mAhAtmyazAlI zrI RSabhadevasvAmI dharmanA mUla rUpe che. vidyA rUpa brAhmaNasaMpattivALAe yajJavAdIe je tArA vaDe pAtrapaNAe mAnela che. tee ajJAnI che, kema ke-sAcA brAhmaNNAne niparigrahatA hAvAthI vidyA e ja sa patti heAya. te bRhad AraNyaka kathita daza prakAranA dharmane jANatA haiAvA chatAM A leAka bAhya yajJane kare ? veda, adhyayana, upavAsa vagere bahArathI zAnta saMvaravALA A ajJAnIe, bhasma nIce DhaMkAyela agnanI mAphaka bhItaramAM kaSAyanI AgathI bhabhUkatA ja che. tame mAnela A brAhmaNeA kevI rItie stra-paranA uddhAra karI zake? arthAt na ja zake. (16 thI 18, 956 thI 958) jo loe baMbhaNo vRtto, aggI vA mahio jahA / sayA kusalasadiTTha, taM vayaM bUma mAhaNaM // 19 // jo na sajjai AgaMtu, paJcayaMto na soai / ramae ajjavayaNaMmi, taM vayaM bUma mAhaNaM // 20 //
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga jAyakhvaM nirddhatamalapAvagaM / mAhaNaM // 21 // jahA maTTha, rAgaddosa bhayAithaM, taM vayaM bUma tase pANe viANittA, saMgaheNa yathAvare | jo na hiMsai tiviheNaM, taM vayaM bUma mAhaNaM // 22 // 142 kohA vA jai vA hAsA, lohA vA jai vA mayA / musaM na vayaI jo u, taM vayaM bUma mAhaNaM ||23|| cittamaM tamacittaM vA, appaM vA jaha vA bahu | na giNhai adattaM jo, taM vayaM : bUma mAhaNaM // 24 // divyamANusatericchaM, jo na maNasA kAyavaktreNaM, taM vayaM jahA paumaM jale jAyaM novaLippaI evaM alittaM kAmehi, taM vayaM bUma aloluaM muhAjIvI, aNagAraM asaMsataM hitthesu taM vayaM bUma mAhaNaM // 27 // jahittA pUvtrasaMjogaM, nAtisaMge a baMdhave / jo na sajjhai ramu taM vayaM bUma mAhaNaM // 28 // / sevaha bUma mehuNaM / mAhaNaM // 25 // vAriNA / yo loke brAhmaNa uktaH, agniH vA sadA kuzalasandiSTaM taM vayaM brUmo yo na svajatyAgantu : pratrajan na ramate Aryavacane, taM vayaM brUmo mAhaNaM // 26 // akiMcaNaM / // dazabhiHkulakam // mahito yathA / brAhmagam // 19 // zocati / brAhmaNam // 20 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yajJIyAdhyayana-25 jAtarUpaM yathArthaM, rAgadveSabhayAtItaM taM vayaM bremo nirmAtamalapApakam / , 143 brAhmaNam ||21|| sthAvarAn / trasaprANino vijJAya, saMgraheNa ca yo na hinasti trividhena, taM vayaM brUmo brAhmaNam ||22|| krodhAt vA yadi vA, hAsyAllobhAt vA yadi vA bhayAt / mRSAM na vadati yastu, taM vayaM brUmo brAhmaNam // 23 // cittavantamacittaM vA'lpaM vA yadi vA bahum / na gRhaNAtyadattaM yo, taM vayaM bramo brAhmaNam ||24|| divyamAnuSyatirazcInaM, yo na seveta manasA kAyena vAkyena taM vayaM brUmo yathA padma jale jAtaM, nopalipyate evaM aliptaM kAmaiH, taM vayaM brUmo alolupaM mudhAjIvinaM, anagArama kiJcanam / asaMsaktaM gRhasthaiH, taM vayaM brUmo hitvA pUrvasaMyogaM, jJAtisaMgAMzca yo na sajati eteSu taM vayaM brUmo maithunam / brAhmaNam // 25 // vAriNA / brAhmaNam // 26 // brAhmaNam // |27|| bAndhavAn / brAhmaNam ||28|| // dazabhiHkulakam // kahevAya che . ane je atha-leAkamAM je brAhmaNa tarIke brAhmaNe jevI rItie agni pUjela che, te brAhmaNa ane agninuM satya svarUpa tattvajJa kuzalee kahela che. temAM pahelAM ame brAhmaNanu svarUpa jaNAvIe chIe. je svajana vagere sneha-saMbadhIne maLavA mATe Asakita- rAga karatA nathI ane svajanA AvIne maLIne jAya chatAM emanA vagara kevI rItie rahI zakIza-ema zAka karatA nI, parantu
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-mIjo bhAga tI...kara rUpa AryaMnA vacanamAM ramatA rahe che, tene ame brAhmaNa kahIe chIe. jema tejanA utkarSa mATe mana:zila vagerethI ghaseluM sAnu ane agnimAM nAkhelu sAnu tejasvI ane mala vagaranu thAya che, tema bAhya-abhyaMtara guNasaMpanna ane ethI ja rAga dveSanA bhaya vagaranA je che, tene ame brAhmaNu kahIe chIe. je trasa-sthAvara jIvAne sakSepathI ane vistArathI jANIne mana-vacana- kAyAnA yAgI hateA nathI, tene- ahiM'sakane ame brAhmaNu kahIe chIe. je krodhathI, hAsyathI lAbho ane bhayathI mRSAasatya khelatA nathI,tene-satyavAdIne ame brAhmaNu kahIe chIe. je dvipada-catuSpada vagere sacitta ane senu Adi acittane thADI ke ghaNI kAi paNa cIjane kAinA dIdhA vagara letA nathI, tene-acaurya vratadhArI ame brAhmaNu kahIe chIe. je dhruva-manuSya-tiyaMca saMbaMdhI maithunane trividha sevatA nathI. tene-brahmacArlRne ame brAhmaNu kahIe chIe. jema pANImAM kamala pedA thayeluM che, chatAM pANIthI lepAtu nathI, tema kAmethI pedA thayA chatAM je kAmeAmAM lepAtA nathI-jalakamalavat alipta hAya che, tene-niSkAmane ame brAhmaNa kahIe chIe. je AhAra AdimAM la'paTatA vagaranA che, bheSaja
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazIyAdhyayana-25 maMtra AdinA upadezathI AjIvikA nahi karanAre-mudhAjIvI che, pUrve ke pAchaLathI paricita gRhasthanI sAthe saMbaMdha vagarane che, akiMcana che ane anagAra che, tene ame brAhmaNa kahIe chIe. je mAtA AdinA saMbaMdha rUpa pUrvasaMgane, laka vagerenA saMbaMdha rUpa jJAtisaMgane, bAMdhAne ane bhegane cheDIne pharIthI paNa temAM rAga karanAre banatuM nathI, tene ame brAhmaNa kahIe chIe. (19 thI 28-959 thI 968) pamubaMdhA savvaveA, jaThaM ca pAvakammuNA / na taM tAyaMti dussIlaM, kammANi balavaMtiha // 29 // navi muMDieNa samaNo, na OMkAreNa bmbhnno| na muNI raNNavAseNaM, kusacIreNa na tAvaso // 30 // samayAe samaNo hoI, baMbhacereNa baMbhaNo / nANeNa ya muNI hoi, taveNaM hoi tAvamo // 31 // kamyuNA baMbhaNo hoi, kammuNA hoi khattio / kammunA vaiso hoi, muddo havai kammuNA // 32 // ee pAukAre buddhe, jehiM hoi siNAyo / savvasaMgaviNimukaM, taM vayaM bUma mAhaNaM // 33 // evaM guNasamAuttA, je bhavaMti diuttamA / te samatthA u uddhatu, para agaNameva ya // 34 // - ||ssmi kulakam //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro uttarAdhyayana sUtra sAthe-khIjo bhAga, pazubandhA sarvavedAH, iSTaM ca pApakarmaNA / na taM trAyante duzzIlaM karmANi balavantIha ||29|| nApi muNDitena zramaNo, oMkAreNa na brAhmaNaH / na muniraraNyavAsena, kuzacIvareNa na samatayA zramaNo bhavati, brahmacaryeNa jJAnena ca munirbhavati, tapasA bhavati tApasaH // 31 // karmaNA brAhmaNo bhavati, karmaNA bhavati kSatriyaH / vaizyaH karmaNA bhavati, zUdro bhavati karmaNA // 32 // etAnprAdurakArSId buddhaH, yaiH bhavati snAtakaH / sarvakarmavinirmuktaM taM vayaM brUmo evaM guNasamAyuktA, ye bhavanti te samarthAH tUDha, paramAtmAnameva tUddha, 146 tApasaH // 30 // brAhmaNaH / brAhmaNam // 33 // dvijottamAH / ca // 34 // // SabhiHkulakam // atha-pazuonA vinAza mATe khaMdhananA kAraNabhUta Rgveda vagere sava veDhA, pApanA hetubhUta pazunA vadha vagerenA anuSThAnathI karela yajJa, te durAcArI yajJa karanArane saMsAraaMdhanathI khacAvI tArI zakatA nathI; kema ke-pazuvadha vageremAM pravattaka hAI te veda ane yajJa ka balavaka che. vaLI mAthuM muMDAvA mAtrathI 'zramaNu' kahevAtA nathI, ekAra mAtrathI 'brAhmaNa' banatA nathI, araNyamAM rahevAthI muni' thatA nathI ane valkala vagere kuzanA vastra mAtrathI 'tAsa' thato nathI. vaLI samatAthI zramaNa thAya che, brahmacarya thI brAhmaNa ane che, jJAnathI suni ane che ane tapathI tApasa bane che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazIyAdhyayana-25 147 temaja jJAna-dhyAna vagere kiyA rUpa karmathI brAhmaNa bane che, pIDitanA rakSaNa rUpa karmathI kSatriya thAya che, vyApAra-pazu rAkhavAM-khetI AdithI vaizya bane che ane zekanA hetubhUta nekarI vagere karavA rUpa karmathI zudra bane che. A pUrvokta ahiMsA Adi arthe zrI sarvajJa bhagavAne pragaTa karela che, ke je arthothI kevalI rUpa snAtaka bane che. AthI Asannamukti haIsarvakarmarahita siddha jevA snAtakakaivalIne ame brAhmaNa kahIe chIe. A pramANe jeo ahiMsA Adi guNethI yukta hoya che, teo sva-parane uddhAra karavA mATe samartha uttama brAhmaNe thaI zake che paNa bIjA nahi. (29 thI 34969 thI 974) evaM tu saMsaye chinne, vijayaghoSe a mAhaNe / samudAya tao taM tu, jayaghosaM mahAmuNi // 35 // tuDhe a vijayaghose, iNamudAhu kayajalI / mAhaNattaM jahAbhUkaM, suTUThu me uvadasi // 36 // tu jAtrA gaNA, tume vegavA vika! joisaMgaviDa tubbhe, tumbhe dhammANa pAragA // 37 // tubbhe samatthA uddhattuM, para appANameva ya / tamaNuggahaM kare hama, bhikkheNaM bhikkhuuttamA // 38 // | | ramaNIpam
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-mIjo bhAga evaM tu saMzaye chinne, vijayaghoSazca brahmaNaH / samAjJAyatata: taMtu, nayaghoSa maddAmunim rUI tuSTazca vijayaghoSaH, idamudAhRtavAn kRtAMjaliH / brAhmaNatvaM yathAbhUtaM suSThu me upadarzitam ||36|| yUyaM yaSTAro yajJAnAM yUyaM vedavido viduH / jyotiSAGgatrido yUyaM yUyaM dharmANAM pAragAH // 37 // yUyaM samarthA uddhartu, paramAtmAnameva maiM / tanupradratAmAna, matsyena minnattama ! // 8 // / / caturmi:Avat // atha-A pramANe kahIne jyAre munIzvara ubhA rahyA che, tyAre A pramANe kahela nItithI--sa'zaya chedAvAthI, A jayaghASa mahAmuni mArA bhAI che' ema eLakhIne, sa'tuSTa thayele vijayazreSa nAmanA brAhmaNa hAtha joDIne kahevA lAgyA ke--Ape mane sArI rItie sAcA brAhmaNanuM svarUpa batAvyuM che. vaLI temaNe jaNAvyu` ke--hai yathA tattvanA jANu ! Apa sAcA yajJone karanArA yAjJika che, Apa sAcA vedane jANu nAra che, Apa sAcA jayAtiSanA aMganA jANu che, Apa dharmanA pArane pAmelA che ane Apa sAce ja sva-parane uddhAra karavA mATe samatha' che. he uttama bhikSuka! kRpA karA!, padhAro! ane amane bhikSAnA lAbha Ape. A pramANe vijayaghASa brAhmaNe munIzvarane stutipUrvaka zikSAnuM Ama traNa Apyu. (35 thI 38-975 thI 978 6 na kajjaM majja bhikkheNaM, khiSpaM nikkhamasU diA / mA bhamihisi bhayAvate, ghore saMsArasAgare // 39 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Cu zrI yajJIyAdhyayana-25 uvaleo hoi bhogesu, abhogI novalippai / bhogI bhamai saMsAre, abhogI vippamuccai // 40 / ullau suko a do chUDhA, golayA maTTiAmayA / dovi Ava DiA kuDDe, jo ullo so'tya laggai // 41 // evaM laggati dummehA, je narA kAmalAlasA / virattA u na laggati, jahA sukke u golae // 42 // // caturmi:kalApakam / / na kArya mama bhaikSyeNa, kSipraM niSkAma dvija ! / mA amIH bhayAvatrte, ghore saMsArasAgare // 39 // upalepo bhavati bhogeSu, abhogI nopalipyate / bhogI bhramati saMghAre, abhogI vipramucyate // 40 // ArdraH zuSkazca dvau kSiptau, golako mRttikAmayau / dvAvapyApatitau kuDaye, yaH ArdraH so'tra lAti // 41 // evaM laganti durmedhasaH, ye narAH kAmalAlasAH / viraktAstu na laganti, yathA zuSkaH tu golakaH // 42 // caturbhiHkalApakam // atha- have vijayazeSa brAhmaNane munIzvara kahe che kemAre bhikSAnuM keI kArya nathI, paraMtu tame sAcA brAhmaNa ane !, zrI bhAgavatI dIkSA svIkAre! ane bhayanA AvattavALA ghara saMsAra sAgaramAM bhramaNa kare nahi. bhego bhegavavAthI karmavRddhi rUpa upalepa thAya che. bhega vagarane karmasaMbaMdhathI lepAtuM nathI. bhegI saMsAramAM bhame che, jyAre abhegI saMsArathI mukata bane che. je bhIne-lI mATIne
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150. zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga, eka geLe ane bIje mATIne suko meLo bhIMta upara pheMkAyeluM hoya, te temAM lIle bhIne gaLe bhIMtamAM lAge che-cUMTe che. jyAre suke gaLe bhIMtamAM lAgatuM nathI--coMTate nathI. e rItie duSTa buddhivALA-kAmamAM lAlasAvALA manuSya karmanI sAthe lAge che, paraMtu vairAgI manuSya karmanI sAthe sukA geLAnI mAphaka lAgatA nathI. (39 thI 4ra-979 thI 982) evaM so vijayaghoso, jayaghosassa aMtie / aNagArassa nikkhaMto, dhamma, soccA aNuttara // 43 // evaM sa vijayaghoSaH, jayaghoSasyAntike / anagArasya niSkrAntaH, dharma zrutvAnuttaram / / 43 / / artha-A pramANe te vijayazeSa zrI jayazeSa muninI pAse anupama dharma sAMbhaLIne zrI bhAgavatI pravajyA grahaNa karanAra thayA. (43-983) khavittA pUcakammAI. saMjameNa taveNa ya / jayaghosavijayaghosA, siddhiM pattA aNuttaraM tibemi // 44 // kSapayitvA pUrvakarmANi, saMyamena tapasA ca / jaya ghoSavijayaghoSau, siddhi prAptAvanuttarAm / / tti travAmi IkakA artha-saMyama ane tapathI pUrvakamene khapAvIne zrI jayaghoSa ane zrI vijayazeSa muni anuttara siddhigatine pAmyA. A pramANe he jaMbU! huM tane kahuM chuM, (44-984) pacIsamuM zrI yajhIyAdhyayana saMpurNa
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-ra6 sAmAyAri pavakkhAmi, savvadukkhavimokkhaNiM / jaM carittANa niggaMthA, tiNNA sNsaarsaagr||1| sAmAcArI pravakSyAmi, sarvaduHkhavimokSaNIm / / yAM caritvA nigraMthAH, tIrNAH saMsArasAgaram // 1 // artha-je sAmAcArIne AcarI nirca saMsArasAgarane tare che, taraze ane tarI gayA, te sarva dukhethI mUkAvanArI sAdhujanakartavya rUpa sAmAcArIne huM kahIza. (1-885) paDhamA AvassiA nAma 1, biiA yanisIhiA 2 / ApucchaNA ya taimA 3, cautthI paDipucchaNA 4 // 2 // paMcamA chaMdaNA nAmaM 5, icchAkAro achaTTho 6 / sattamo miccha kAro u 7, tahakAro a aTThamo 8 // 3 // abbhUTThANaM navamaM 9, dasamA uvasaMpayA 10 / esA dasaMgA sAhUNaM, sAmAyArI paveiA // 4 // ||vibhirvishesskm / / prathamA''vazyakI nAmnI, dvitIyA ca naSedhikI / ApRcchanA ca tRtIyA, caturthI pratipRcchanA // 2 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga para paJcamI chandanA nAmnI, icchAkArazca SaSThI / saptamI mithyAkArastu, tathAkArazcASTamI // 3 // abhyutthAnaM navamI, dazamyupasaMpad / eSA dazAGgA sAdhUnAM sAmAcArI praveditA ||4|| // tribhirvizeSakam // artha-paDelI bhAvazyaDI, pIla naibedhiDI, la ApracchanA, ceAthI pratiprazchanA, pAMcamI chaMdanA, chaThThI IcchAkAra, sAtamI mithyAkAra, AThamI tathAkAra, navamI abhyutthAna ane dazamI upasa'padA-ema sAdhuenI mA dazAMgI-davidha sAmAcArI bhagava'tAe kahelI che. ( 2 thI 4 986 thI 988) gamaNe Avasi kujjA, ThANe kujjA NisI hiaM / ApucchaNA sayaM karaNe, parakaraNe paDipucchaNA // 5 // chaMdaNA davvajAeNaM, icchAkArI a sAraNe / micchAkAze a niMdAra, tahakArI paDissue ||6|| anbhuTThANaM gurupUA, acchaNe uvasaMpayA / evaM dupaMca saMjuttA, sAmAyArI paveiA // 7 // // tribhirvizeSakam // gamane Avazyaka kuryAt, sthAne kuryAnnaiSedhikIm / ApRcchanA svayaM karaNe, parakaraNe pratipRcchanA ||5|| chandanA dravyajAtena, icchAkAra sAraNe / mithyAkArazca nindAryA tathAkAraH pratizrute ||3||
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 zrI sAmAcArI adhyayana-26 abhyutthAnaM gurupUjAyAM, avasthAne upasampat / evaM dvipaJcakasaMyuktA, sAmAcArI praveditA // 7 // | | trimiSim | atha-have viSaya-vibhAgathI A sAmAcArI kahe che. (1) tathAvidha jJAnAdi Avazyaka hetu upasthita thavAthI upAzraya vagere sthAnamAMthI bahAra nIkaLatAM "avazyakI nAmanI pahelI samAcArI sAcavavI, arthAt AvasahI belIne gurUAjJApUrvaka bahAra javuM. (2) upAzraya vagere sthAnamAM praveza karatAM gamana AdinA niSedha rU5 "dhikI' nAmanI bIjI sAmAcArI sAcava yAne pravezatAM "nizIhi' zabda bela. (3) "A kArya huM karuM ke nahi ItyAdi pUchavA rUpa arthAt potAnA keI paNa kAryane svayaM karavAmAM gurune pUchavA rUpa "ApracchanA' nAmanI trIjI sAmAcArI sAcavavI. (4) anya kArya karavAmAM paNa gurune pUchavuM. gurue jeDyo hoya chatAM pharIthI pravRttinA kALamAM gurune pUchavA rUpa pratipracchanA" nAmanI thiI sAmAcArI jANavI. (5) pUrve grahaNa karelA AhArAdi dravya samudAyamAMthI zeSa sAdhuone "A AhArAdi huM lAvyo chuM, te je keIne upayogI thAya te IrachA pramANe le."--ema ApavA mATe AmaMtraNa karavuM, te "chaMdanA" nAmanI pAMcamI sAmAcArI samajavI. (6) pitAnI IcchAthI te te kArya karavuM te "IcchAkAra."
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga " jo ke- tame karavA mATe iccheluM. A kAya che paNa mArI IcchA che." 'huM... A kAma karU, mArA pAtralepAdi kAne tame IcchAthI karo.' A pramANe kramazaH sva-para sAraNamAM IcchAkAra' sAmAcArI chaThThI jANavI. (7) jayAre koI paNa pravRttimAM bhUla thAya, tyAre zUlanA svIkArapUrvaka 'mithyA duSkRta' Ape. arthAt asatya mAcaraNa thatAM dhikakAra che mane, ke je me A asatya karela che.'-AvA prakAranI nidAmAM mithyAkAra' nAmanI sAtamI sAmAcArI samajavI. (8) jyAre gurumahArAja vAMcanA vagerenu dAna kare,. tyAre A A pramANe ja che.' -evA svIkAra rUpa pratizrutamAM arthAt guru Adi je kahe te sAMbhaLI te tarata ja 'tadghatti' kahI svIkAra rUpa pratizrutamAM 'tathAkAra' nAmanI AThamI sAmAcArI che. (9) bahumAnayogya AcAya, glAna Adine yathAcita AhAra Adi saMpAdana rUpa gurupUjAmAM 'abhyutthAna' nimaMtraNA rUpa navamI sAmAcArI jANavI. (10) khIjA AcAya nI samIpamAM 'ATalA kALa sudhI ApanI pAse huM rahIza.'-evI 'upasa'padA' nAmanI dazamI sAmAcArI samajavI. A pramANe davidha sAmAcArI DelI che. ( 5 thI 7-989 thI 991) pulliMmi caunbhAge, Aiccami samuTThie / bhaMDagaM paDile hittA, vaMdittA ya tao guruM // 8 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 155 pucchijjA paMjalIuDo, kiM kAyavvaM mae iha / icchaM nioiu bhaMte, veAvacce va sajjhAe // 9 // veAvacce niutteNaM, kAyavvaM agilAyao / sajjhAra vA niutteNaM, savvadukkhavimokkhaNe // 10 // / / miyiMrojam / / samutthite gurum ||8 | pUrvasmi caturbhAge, Aditye bhANDakaM pratilikhya, vanditvA ca tato pRcchet prAJjalipuTa:, kiM karttavyaM mayeha ? | icchAmi niyojayituM, bhadanta ! vaiyAvRtye vA svAdhyAye ||9|| vaiyAvRtye niyuktena, karttavyamaglAbhyaiva / svAdhyAye vA niyuttana, satudhvanimokSaLe 05 / / nimirvizeSaSTham / atha-buddhithI AkAzanA cAra prakAranA vibhAga karAya che. tyAM pUrvadizA saMbaMdho kAMika nyUna AkAzanA ceAthA bhAgamAM jyAre sU Ave che tyAre pAdonapArisimAM (sUryoMdaya pachI 2 4.-24 mi.thAya tyAra pachI ) pAtrA vagere upakaraNanuM paleihaNa karIne ane AcAya Adi gurune vaMdanA karIne bhAlatala upara be hAtha joDIne pUche keA samayamAM huM IcchuM chuM ke-he bhagavan ! Apa veyAvacca ke svAdhyAyamAM jemAM mane joDavA Icche, temAM huM joDAvA icchuM chuM. jo gurumahArAja vaiyAvaccamAM joDe, te zarIranA zramanA vicAra karyA sivAya vaiyAtracca karavI. jo gurujI svAdhyAyamAM niyukta kare, tA sarva duHkhAI mUkAvanAra 4 $
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga svAdhyAyamAM zarIrazramanI cintA karyA sivAya prayatna kare naye. ( : thI 10-652 thI 884) divasassa cauro bhAe, kujjA bhikkhU viakkhnno| tao uttaraguNe kujjA, diNabhAgesu causu vi // 11 // paDhama porisi sajjAyaM, bii jhANaM jhiAyai / tai pAe bhikkhAyariya, puNo cautthie sajjhAyaM // 12 // AsADhe mAse dupayA, pose mAse cauppayA / cittAsoesu mAsemu, tipayA havai porisI // 13 // aMgulaM sattaratteNaM, pakkheNaM tu duaMgulaM / vaDhae hAyae Avi, mAseNaM cauraMgulaM // 14 // ||cturmi:klaapkm // divasasya caturbhAgAna, kuryAd bhikSuH vicakSaNaH / tataH uttaraguNAnkuryAdinabhAgeSu caturvapi // 1 // prathamAM pauruSI svAdhyAyaM, dvitIyAyAM dhyAnaM dhyAyet / tRtIyAyAM bhikSAcaryA, punazcatujhaM svAdhyAyam // 12 // ASADhe mAse dvipadA, poSAgase catuSpadA / caitrAzvinayormAsayoH, tripadA bhavati pauruSI / / 13 / / aGgulaM saptarAtreNa, pakSeNa ca dvayaGgulam / varddhate hIyate vA'pi, mAsena caturaGgulam // 14 // // caturbhi:kalApakam / / artha-vicakSaNa sAdhu divasanA cAra bhAga kare. divasanA cAra bhAgamAM paNa svAdhyAya vagere uttara guNa kare! pahelI
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana- 26 157 pirisImAM svAdhyAya-sUtrAbhyAsa. bIjI parisImAM dhyAnaarthaciMtana,trIjI pirisImAM bhikSAcaryA ane cothI pirisImAM pharIthI svAdhyAya kare ! ASADha pUrNimA dine jAnuchAyA be padavALI hoya, tyAre pirisInuM mApa nIkaLe che. AvI rItie piSa mAsanI pUrNimA dine jyAre cAra padavALI jAnuchAyA heya, tyAre pirisInuM mApa nIkaLe che. caitra ane Aso mAsanI pUrNimA dine jyAre traNa padavALI jAtR-- chAyA heya, tyAre parisInuM mApa nIkaLe che. vaLI dakSiNAyanamAM sAta aherAtrI bAda parisInA mApamAM eka AgaLa vadhe che ane uttarAyanamAM ghaTe che. pakhavADIyA bAda AMgaLa pirisaunA mApamAM dakSiNAyanamAM vadhe che ane uttarAyanamAM ghaTe che. e rItie eka mahinA bAda cAra AMgaLa pirisInA mApamAM dakSiNAyanamAM vadhe che ane uttarAyanamAM ghaTe che. (11 thI 14-95 thI 998) AsADhabahulapakkhe, bhaddavae kattie a pose a / phagguNa-vaisAhesu a, nAyavyA omarattAo // 15 // jeTThAmUle asADha-sAvaNe, chahi aMgulehiM pddilehaa| ahahiM bI atiammi, taie dasa aTThahiM ca utthe // 16 // | mumama | ASADhabahulapakSe, bhAdrapade kArtike ca pauSe ca / #AnavaizAvacogya, jJAnavyA navamAtracara, sthA jyeSThAbhUle ASaDhazrAvaNe, SaDbhiraMgulaH pratilekhA / aSTabhirdvitIyatrike, tRtIye dazabhiraSTabhizcaturthe // 16 // || yurama |
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 zrI uttarAdhyayana sutra sArtha-bIjo bhAga sartha-bhASAta, mAhavA, ti, poSa, zarAya sane vaizAkha mAsane vada pakSa cauda divasane kahevAya che. pUrvokta pirisIne mAnamAM ASADha ane zrAvaNamAM 6 AMgaLa, mAra-mAsI-ttimA 8 mAMgaNa, bhAga12-poSa-bhADamA 10 AMgaLa ane phAgaNa-caitra-vaizAkhamAM 8 AMgaLa umeravAthI pAnaperisI pAtrAnA paDilehaNane kALa samaja. (15+16-888+1000) ratipi cauro bhAe, mikhU kukajA vizvaNo / tao uttaraguNe kujjA, rAIbhAgemu causu vi // 17 // paDhama porisi sajjhAyaM, biiaM jhANaM jhiAyai / taiAe nimokkhaM tu cautthIe bhujjovi smjhaayN||18|| jaM nei jayA rattiM nakkhattaM tammi nahacaubhAe / saMpatte viramijjA, sajjJAya paosakAlaMmi // 19 // tammeva ya nakkhatte, gayaNacaubbhAgasAvasesaMmi / verattiaMpi kAlaM, eDilehittA muNI kujjA // 20 // // caturmi:kalApakam // rAtrorapi caturo bhAgAkuryAdbhikSurvicakSaNaH / tataH uttaraguNAnkuryAdrAtribhAgeSu caturvapi // 17 / / prathamaSauruSyA svAdhyAya, dvitIyAyAM dhyAnaM dhyAyati / tRtIyAyAM nidrAmokSaM tu, caturthyAM bhUyo'pi svAdhyAyam // 18 // yannayati yadA rAtriM, nakSatra tasminnabhazcaturbhAge / samprApte viramet. svAdhyAyAt pradoSakAle // 19 //
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI adhyayana-26 rtAzmane 2 natre, mana vasumantasAvazeje ! vaitrima pArja, surekSya muni: aMt // 20 // // caturmi:jApam // atha-vicakSaNa muni rAtrinA paNa cAra bhAga kare ! tyAra pachI rAtrinA cAra bhAgAmAM svAdhyAyAdi rUpa uttara guNAnuM ArAdhana kare! pahelI pArisaumAM svAdhyAya kare, bIjI pArisaumAM aciMtana rUpa dhyAna kare, trIjI peArisaumAM nidrA khAda uThe ane ceAthI perisImAM puna: svAdhyAya kare ! prAyaH sUrya nakSatrathI caudamu. nakSatra AkhI rAtri sudhI AkAzamAM rahe che. jyAre te nakSatra AthamI jAya che, tyAre rAtrinI samApti thAya che. jyAre AkAzanA ceAthA bhAgamAM te nakSatra Ave, tyAre pradoSakALamAM AraMbhela svAdhyAyathI muni aTakI jAya ! nakSatrane AkAzanA ceAtheA bhAga karavAnA jyAre AkI hAya, tyArabAda pharavAnA ceAthA bhAgamAM nakSatra tyAre trIne pahAra pUrA thayA che ema jANI, jAgIne pharIthI svAdhyAyanI pravRtti cAlu kare ! arthAt jyAre A nakSatra AkAzanA kalpelA pahelA bhAgamAM pharI le tyAre pahele bIjo prahara, trIjo bhAga ceAthe bhAga pharI le tyAre ceAthe prahara samApta thayA-ema samajavuM. ( 17 thI 20 prahara, khIjo bhAga pharI le tyAre pharI le tyAre trIjo prahara ane 1001 thI 1004). 119 puvvillaMmi caubbhAge, paDile hittANa maMDagaM / guru vaMditta sajjAyaM, kujjA dukkhavimokkhaNaM // 21 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga porisIe caubbhAge, vaMdittANa tao guru|| apaDikkamittA kAlassa, bhAyaNaM paDilehae // 22 // // yugmam // pUrvasmin caturbhAge, pratyupekSya bhANDakaM / guruM vanditvA svAdhyAya, kuryAdduHkhavimokSaNam // 21 // pauruSyAzcaturbhAge, vanditvA tato guruM / apratikramya kAlasya, bhAjanaM pratilekhayet // 22 // ||yugmm // artha- divasanA prathama cethA bhAgamAM pahela parisImAM sUryodaya samaye varSAkalpa vagere upadhinuM paDilehaNa karI ane gurune vaMdana karI, duHkhathI choDAvanAra svAdhyAyane kare ! sUryodayathI 2 ka.-24 mi. rU5 pAnaparisImAM gurujIne vaMdanA karI, kAla pratikamaNa pachI thatuM hovAthI kAlanA pratima 112 pAtra vagerenu pAuDara 43 ! (21+221005+1006) . muhapotti paDilehittA, paDile hijja gocchagaM / goca ugalaiaMgulio, vatthAI paDilehae // 23 // uDDhe thira aturiaM, puvvaMtA vatthameva paDilehe / to biiaM papphoDe, taiaM ca puNo pamajjijjA // 24 // aNaccAviaM avaliyaM, aNANubaMdhi amoli ceva / ppuramA nava khoDA, pANI pANivisohaNaM // 25 // ||vibhirvishesskm //
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 mukhavatrikAM pratilikhya, pratilekhayet gocchakam / aGgalilAtagocchakaH, vastrANi pratilekhayet // 23 // Urdhva sthiramatvaritaM pUrvaM tAvadvastrameva pratyupekSeta / tataH dvitIyaM prasphoTayet, tRtIyaM ca punaH pramRjyAt ||24|| anartitamavalita, anubandhyAmarzavat caiva / SaTpUrvAH navakhoTakAH pANau prANivizodhanam // 25 // // krimiviroSanam // atha pahelAM mudghapattinu* paDilehaNa karIne pAtrA uparanA upakaraNa rUpa godhyAnu paDilehaNa kare. aMguliethI gucchAne pakaDanArA muni paTalaka rUpa pallA rUpa vasronu paDilehaNapramArjana kare. khAda zarIranI apekSAe utkRTuka banelA ( e paga vALIne ane 'TaNa uMcA rahe tevI satie ubhA page bhUmithI addhara esavu, te utkaMkAsana kahevAya che. ) ti- vastrone phelAvanArA, vasrane majabUta pakaDI ane utAvaLa karyAM sivAya pahelA paDala rUpa vasrane paDileDe, ( A sivAya khIjI vakhate vastra vagerenI A mujaba paDilehuNa vidhi samajavI. ) paNa phADA kare nahi, jo temAM jatu dekhAya, te tene yatanAthI khIje ThekANe mUkI Dhe. tyAra bAda zuddha vastrane papphADA kare. A khIjuM kRtya samajavuM. tyAra pachI pharIthI trIjuM kArya kare ke joIne hAthamAM rahelA prANIonu pramA na kare. zarIra ke kapaDAM nacAvyA sivAya, kapaDAM vALyA sivAya, jovAtA bhAga kharAbara DhekhAya tevI rItie uMcuM, nIcu ke tIcchu" joyA sivAya athavA bhIMta vagere padArthonA vicAra karyAM sivAya, vastrane ane pAsAM 11 . 161
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga badalane daSTithI joyA bAda, vastrane be hAthathI pakaDIne pahelAM DAbA hAthe ane pachIthI jamaNA hAthe nacAvavA rUpa traNa-traNa pakheDA karavA. arthAt pUrve karatA hoI tIrjI karela vastronA paphaDa rUpa kriyAvizene cha pUrvanA prasapheTa kahevAya che. jamaNA hAthanI AMgaLImAM vastra bharAvI, hAthane sparze nahi tema DAbA hAthanI hathelIthI kaNa sudhI vastrane laI jatAM traNa vAra aphakheDA (nacAvavA rUpe) karavA ane te pachI koNIthI hathelI tarapha laI jatAM vastra spaze tema hAthane pramArja ve. ema traNa pramArjanA karavI. traNa aphakheDA pachI traNa pramArjanA, punaH traNa akaDA ane pramArjanA ane trIjI vAra aphaDA ane traNa pramArjanA karavI. ema AMtare AMtare nava aphakheDA ane nava pramArjanA samajavI. arthAta pramAjane eTale hAthamAM kuMthu Adi nI vizuddhi karavI ane tene jayaNApUrvaka anya sthaLe mUkavAM. (23 thI 25-1007 thI 1009) AramaDA sammadA, vajjeavvA ya mosalI tiaa| papphoDaNA cautthI, vikkhittA veiA chaTThI // 26 // pasiDhilapalaMbalolA, egAmosA annegruuvdhunnaa| kuNai pamANi pamAyaM, saMkie gaNaNovagaM kujjA // 27 // _| guma che. ArabhaDA samma , varjayitavyA ca mosalI tRtIyA / praskoTanA caturthI, vikSiptA vedikA SaSThI // 26 //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI adhyayana-26 163 - prazithilapralambalolaikAmarzAnekarUpadhUnanA / karoti pramANe pramAda, zaGkite gaNanopagaM kuryAt // 27 // yugmam // // artha-pratilekhanAnA dezanA tyAga kahe che. (1) ArabhaDA-viparIta pratilekhanA athavA jhapATAbaMdha bIjA bIjA vastrone grahaNa karavA rUpa pratilekhanA (2) saMmardo-vastranA cheDAnA khuNAo vALavA rUpe ke upadhi upara besavA rUpa saMmardI nAmaka doSa. - (3) mIzalI-ti, uMce ke nIce saMghado karo te mauzalI deSa. (4) prapheTanA-dhULavALA vastranI jema prakarSathI vastro khaMkheravA te prazkeTanA doSa. (5) vikSiptA-paDilehaNa jenI thayelI che-evA vastrone paDilehaNa vagaranA vamAM mUkavA te vikSiptA deva. (6) vedikA-baMne DhIMcaNa upara baMne hAtha rAkhIne paDilehaNa karavI te Urdhva vedikA, baMne DhIMcaNa nIce hAtha rAkhIne paDilehaNa karavI te adhovedikA, tIccha hAtha rAkhIne paDilehaNa karavI te tiryam vedikA. be hAthanI aMdara be DhIMcaNa rAkhIne paDilehaNa karavI te ubhaya vedikA ane be hAthanI aMdara eka DhIMcaNa rAkhIne paDilehaNa karavI te eka vedika. Ama pAMca prakAranI vedikA rUpa deSa. (7) prazithila-je majabUta rItie nahi ane tIrNa nahi tema ja lAMbuM karIne vastragrahaNa rUpa deSa.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga (8) pralaMba-viSama rItie pakaDIne paDilehaNa karAtA vastronA khUNAonA laTakAvavA rUpa deSa. (9) lela-jamIna upara ke hAthamAM paDilehaNa karAtA vastrone halAvavA rUpa cheSa. (10) anekarUpadhUnanA-ekI sAthe aneka vastro pakaDIne halAvavA rUpa deSa. (11) pramAda-praskeTanA vagerenI saMkhyA rUpa pramANamAM upayoganA abhAva rUpa deSa. (12) gaNune paga-pramAdathI pramANe prati zaMkA thatAM, hAthanI aMguli-rekhAsparzana vagerethI eka-be-traNa saMkhyA rUpa gaNanA karI praskeTanA vagere kare che te paNa doSa che. (26-27-1010+1011). aNUNAirittapaDilehA, avivaccAsA taheva ya / paDhamaM payaM pasatthaM, sesANi u appasatyANi // 28 // anUnAtiriktA pratilekhA, avivyatyAsA tathaiva ca / prathama pa garAd, zevALa tu abarArastAni 28 ' artha-veLAnI apekSAe anyUna prazkeTa pramAjanA ane anatirikta-anadhika prazkeTanA pramArjanA (guru Adi ane ratnAdhikanI upadhinI kamasara pratilekhanA karavI nahi te purUSakhyatyaya ane savAre tathA sAMje rajoharaNa Adi ke upadhine pUrvokta sthAnamAM pratilekhana nahi karavI te upadhivyatyaya. purUSa-upadhinA viparyAsa vagaranI pratilekhanA rUpa
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 165 prathama bhaMga rUpa prathama pada prazasta che. bAkInA sAta bhAMgA aprazasta che. sss-ss-sis-us-ss1-151-su-m mA bhupamA bhAMgA samajavA. ahIM anyUna, anatirikta ane aviparyAsaema traNa vizeSaNa padethI ATha bhAMgA karavAnA che. (28-1012) paDilehaNaM kuNaMto, miho kaI kuNai jaNavayakahaM vA / deha va paccakkhANaM vAei sayaM paDicchai vA // 29 // puDhavi AukAe, teu vAU vaNassai tasANaM / paDihaNApamatto, chaNDaMpi virAhao hoI // 30 // puDhavi Au kAe, teu vAU vaNassaitasANaM / paDilehaNA Autto, chaNhaMpi ArAhao hoI // 31 // ||tribhirvishesskm // pratilekhanAM kurvan mithaH kathAM karoti janapadakathAM vA / dadAti vA pratyAkhyAnaM, vAcayati svayaM pratIcchati vA // 29 // pRthvyapkAyatejovAyuvanaspatitrasAnAm pratilekhanApramattaH SaNNAmapi virAdhako bhavati // 30 // pRthvyapkAyatejovAyuvanaspatitrasAnAm pratilekhanAyuktaH SaNNAM ArAdhako bhavati // 31 // ||tribhivishesskm // artha-paDilehaNa karatAM je paraspara strakathA Adi athavA vAtacIta kare, bIjAne paccakakhANa Ape, bIjAne vAcanA Ape, pite vAcanA le, te paraspara kathA vagerethI
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 - zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga pratilekhanAmAM asAvadha banele, pRthvI--a--tejasU-vAyuvanaspati-trasakAya rUpa jIvanikAyane paNa virAdhaka thAya che. pratilekhanAmAM sAvadha-apramAdI banela sAdhu pRthvIkAya vagere cha javanikAyane ArAdhaka bane che. (29 thI 311013 thI 1015) taiAe porisIe, bhattapANaM gavesae / chaNhamannayarAgaMmi, kAraNami samuTThie // 32 // veaNa veAvacce, iriaThAe a saMnamahAe / taha pANavattiAe, chaTheM puNa dhammaciMtAe // 33 // || zubham | tRtIyasyAM pauruSyA, bhaktapAnaM gaveSayet / SaNNAmanyatarasmin kAraNe samupasthite // 32 // vedana-vaiyAvRtyAyaryArthAya ca saMyamArthAya / tathA prANapratyayAya, SaSThaM punaH dharmacintAyai // 33 // | | yuHI artha-trIjI parisImAM bhAta pANInI gaveSaNa karavI. A autsargika vacana samajavuM, kAraNa ke sthavirakapikane kAla pramANe bhejana vagerenuM veSaNa kaheluM che. yAne che kAraNemAMthI keI eka kAraNa upasthita heya tyAre bhAta pANI levA jAya, paNa kAraNa vagara levA na jAya. have cha kAraNe batAve che. (1) bhUkha-tarasa vagerenI vedanA chevA mATe vaheravA jAya. (2) bhUkha vagerethI bAdhita hovAthI vaiyAvacca karavA asamartha thAya mATe. (3) bhUkha vagerethI Akula bane
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-ra6 167 hAIe AthI joI zako nahi hevAthI Isamiti mATe (4) AhAra Adi sivAya kacacha-mahAkaccha vagerenI mAphaka saMyama du:sAdhya thAya mATe saMyamapAlanArthe. (5) prANanI rakSA khAtara. (2) bhUkha-tarasathI kRza banele dharmaciMtana kyAMthI karI zake tethI dharmadhyAnane mATe. A kAraNesara bhikSA levA jAya. (3ra33+1016+1017) niggaMyo dhiimaMto, niggathI vi na karijja chahiM ceva / ThANehiM tu imehiM, aNatikamaNA ya se hoI // 34 // Aryake uvasagge, titikkhayA baMbhaceraguttIsu / pANidayA tavaheuM, sarIravoccheaNaTThAe // 35 // | guma che nirgrantho dhRtimAnirgranthyapi na kuryAt SaDbhizcaiva / sthAnairebhiranatikramaNaM ca tasya bhavati // 34 // Atar3ake upasarge titikSAyAM brahmacaryaguptiSu / prANidayAtapohetoH, zarIravyavacchedArtham // 35 // !! yurama | artha-je kAraNethI bhAta pANI levA na jAya, tenI vigata kahe che ke-dharmapAlana prati sthiratAvALe dhIra sAdhu ane sAdhvI paNa kahevAtA cha sthAnethI bhikSAnI gaSaNuM na kare, kema-ke-saMyamonuM ullaMghana thatuM nathI, nahitara saMyama genuM atikramaNa thaI jAya. have cha sthAne jaNAve che. (1) vara vagere rogamAM, tenA nivAraNArthe. (2) divya Adi
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga athavA vratathI cheDAvavA svajane vageree karela upasargamAM, tenA nivAraNArthe. (3) brahmacaryanI gupti viSayamAM, sahanazIlatA hovAthI, kAraNa ke-te gupti mananA mahA tephAnanI utpattimAM bIjA prakAre asahyA bane che. (4) varasAda vageremAM apakAya chanI rakSA mATe. (5) eka upavAsa Adi tapanA hetuthI. (6) ucita kAlamAM anazana karanArane zarIrane vyavaccheda hetu hevAthI. A kAraNee bhikSAnI gaveSaNa karavI nahi. (3435-1018+1019) avasesaM bhaMDagaM gijmA cakkhusA pddilehe| manorgo, vihAra vihAra mukhI rUddA avazeSa bhANDakaM gRhItvA, cakSuSA pratilekhayet / paramArddhayojanAdvihAra, viharenmuniH // 36 // artha-samagra upagaraNane laIne AMkhathI joyA bAda paDilehaNa kare. tyAra bAda upagaraNane laIne utkRSTa ardhajana sudhI, kema ke-ardha jana uparAnta gayela azana Adi mAgatIta thAya, mATe teTalA kSetramAM gocarI mATe muni paryaTana kare. (36-1020) cautthIe porisIe, nikkhivittANa bhAyaNaM / sajjhAyaM ca tao kujjA, savvabhAvavibhAvaNaM // 37 // porisIe caunmAe, vaMdittANa tao guru| paDikkamittA kAlassa, sijjaM taM paDilehae // 38 //
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 169 pAsavaNuccArabhUmiM ca, paDilehijja jayaM jai / kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM // 39 // // tribhirvizeSakam // caturthyAM pauruSyAM, nikSipya bhAjanam / svAdhyAyaM ca tataH kuryAtsarvabhAvavibhAvanam // 37 // pauruSyAzcaturbhAge, vanditvA tato gurum / pratikramya kAlasya, zayyAM tu pratilekhayet ||38|| prazravaNoccArabhUmiM ca pratilekhayedyataM yatiH / kAyotsarga tataH kuryAtsarvaduHkhavimokSaNam // 39 // // tribhirvizeSakam // atha have cAthI perisImAM DilehaNA pUrvaka pAtrAne khAMdhI ane upadhinI paDilehaNA karI jIva vagere sabhAvaprakAzaka svAdhyAyane kare. jyAre cAthI perisInA cAyA bhAga bAkI rahe, tyAre gurune vaMdanA karI ane kAlanu'pratikramaNa karI vasati rUpa zayyAnu paDilehaNa kare. prazravaNabhUmi, uccArabhUmi tathA kAlabhUmine nirAraMbhapUrvaka yAMta paDilehe. khAda sava du:khAthI cheDAvanAra kAussaggane kare. ( 37 thI 39- 1021thI 1023) * devasiaM ca aiAra ciMtijja aNupuvvaso / nANe a daMsaNe ceva, caritaMmi tadeva ya // 40 // pAriakAussaggo, vaMdittANa tao guru N / devasiaM tu aiAraM, Aloijja jahakamaM // 41 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 zrI uttadhyayana sUtrasAtha-bhImA. paDikamittu nissallo. vaMdittANa tao guru|| kAussaggaM tao kujjA, savvaduksavimokkhaNaM / / 42 // pAriyakAussaggo, vaMdittANa tao guru / thuimaMgalaM ca kAuNaM, kAlaM saMpaDilehae // 43 // paDhama porisi sajjhAyaM, biiaMzANaM jhiAyai / taiAe niddamokkhaM tu, sajjhAyaM tu cutthiie||44|| ||pNcbhiHkulkm // devasikaM cAticAra cintayedanupUrvazaH / jJAne darzane caiva, cAritre tathaiva ca // 40 // pAritakAyotsargo, vanditvA tato gurum / devasikaM tvaticAra, AlocayedyathAkramam // 41 // pratikramya niHzalyo, vanditvA tato gurum / kAyotsarga tataH kuryAtsarvaduHkhavimokSaNam // 42 // pAritakAyotsargo, vanditvA tato gurum / stutimaGgalaM ca kRtvA, kAlaM saMpratilekhayet // 43 // prathamapauruSyAM svAdhyAyaM, dvitIyAyAM dhyAnaM dhyAyati / tRtIyAyAM nidrAmokSaM tu, catujhaM tu svAdhyAyam // 44 // ||pnycbhiHkulkm // artha-kAussAmAM rahele je kare te kahe che ke savAranA pratikamaNamAM pahelI muhapattinA paDilehaNathI mAMDI kAryotsarga sudhI divasa saMbaMdhI aticAranuM ciMtana kare, arthAt jJAnadarzana-cAritramAM lAgela aticAranuM ciMtana kare. kAussagna pAryA bAda gurujIne vaMdana karI, gurunI samakSa yathAkrama divasa
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 171 saMbadhI aticAranA prakAza kare, aparAdhasthAnAnuM pratikamaNu karI, mAyAzalya vagere zalya vagaranA manI vaMdanApUrvaka bhAvI, guruSa hanathI gurune vahanA purI, pachI zAstri- hrshnjJAnanI zuddhi nimitte sarva duHkhothI mUkAvanAra kAussagga kare. kAussagga pArI, gurune vaMdanA karI ane siddhistava rUpa stutitraya rUpa stutimaMgala karI prAdeSika kAlamAM jAge kAlagrahaNa le. arthAt pahelI perisImAM svAdhyAya, khIjI perisImAM aciMtana rUpa dhyAna, traujI pArasaumAM nidrAthI mukti ane ceAthI perisImAM pharIthI svAdhyAyane kare. (40 thI 44 - 1024 thI 1028 ) porisIe cautthIe, kAlaM tu paDile hiA / sajjhAyaM tu tao kujjA, abohaMto asaMjae || 45 // porisIe caunbhAe, vandittANa tao guru | paDikamittA kAlassa, kALaM tu paDilehae // 46 // Agae kAyavussagge, savvadukkhavimokkhaNe | kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM // 47 // rAiaM ca aIAra ciMtijja aNupuvvaso | nANammi daMsaNammi, caritammi tavaMmi ya // 48 // pAriakAussaggo, vaMdittANa tao guru | rAiaM tu aIAra ALoejna jahakkamaM // 49 // paDikkamittu Nissallo, vaMdittANaM tao guru / kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM // 50 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga ki tavaM paDivajjAmi, evaM tattha vicitae / kAussaggaM tu pArittA, vaMdai u tao guruM // 51 // pAriakAussaggo, vaMdittANa to guru| tava saMpaDivajjittA, kujjA siddhANa saMthavaM // 52 // // aSTabhiHkulakam // pauruSyAM caturthyA, kAlaM tu pratilekhayet / svAdhyAyaM tu tataH kuryAdabodhayannasaMyatAn // 45 // pauruSyAzcaturbhAge, vanditvA tato gurum / pratikramya kAlasya, kAlaM, tu pratilekhayet // 36 // Agate kAyavyutsarge, sarvaduHkhavimokSaNe / kAyotsarga tataH kuryAtsarvaduHkhavimokSaNam // 47 // rAtrikaM cAticAra cintayedanupUrvazaH / jJAne darzane ca, cAritre tapasi ca // 48 // pAlitakAyotsargo, vanditvA tato gurum / rAtrika tvaticAramAlocayedyathAkramam // 49 // pratikramya niHzalyo, vanditvA tato gurum / kAyotsarga tataH kuryAtsarvaduHkhavimokSaNam // 50 // kiM tapaH pratipadye'hamevaM tatra vicintayet / kAyotsarga tu pArayitvA, vandate ca tato gurum // 51 // pAlitakAyotsargo, vanditvA tato gurum / tapassampratipadya, kuryAtsiddhAnAM saMstavam // 52 // // aSTabhiHkulAm // arthacethI pirisImAM-rAtrika kAlamAM jAgIne
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sAmAcArI adhyayana-26 173 kAlagrahaNa karI, asaMyatene nahi jagADate svAdhyAyane kare. jyAre cothI pirisIne ceAthe bhAga bAkI rahe, tyAre guruvaMdanA karyA bAda vairAtrika kAlanuM pratikamaNa karI prabhAtika kAlane jue ane grahaNa kare. vaLI jyAre sarva dukhethI choDAvanAra kAusaggane samaya Ave tyAre kAryotsarga kare. ahIM kAussagnanA grahaNathI darzana-jJAna-cAritranI zuddhi mATe traNa kAusagganuM grahaNa kare. trIjA kAussagnamAM rAtri saMbaMdhI aticAranuM ciMtana karAya che, yAne kamasara rAtri saMbaMdhI jJAna-darzana-cAritra-tapa-vIryamAM je aticAra lAgyuM hoya tenuM ciMtana kare. bAkInA kAussagnamAM caturvizatistava je (legassa) prasiddha che te samajavuM. tyAra bAda kAussagna pArI, vAMdaNa daI, gurune khamAvI-vaMdana karI, guru samakSa yathAkrama rAtrinA aticArane prakAza kare. pratikramaNa karI, niHzalya thaI gurune vaMdanA karI sarva duHkhathI cheDAvanAra kAussagna kare. kAusagnamAM rahelo navakArazI vagere ka tapa huM svIkArUM? yAne zrI vIra bhagavAna che mAsa sudhI nirazana banI vicaryA, te huM paNa zuM eTalA kAla sudhI nirazana banI rahevA samartha chuM ke nahi? A pramANe pAMca mAsathI laIne navakArazI payata vicAra kare. A pramANe tapaciMtavaNI kAussagga pUre karI-pArI gurune vAMdaNu de, arthAt guruvaMdana karI, yathAzakti dhAre tapa svIkArI, traNa stuti rUpa siddhonA stavane kare. bAda jyAM zrI jinamaMdire che tyAM zrI jinapratimAone vaMdanAcaityavaMdana kare. (45 thI 52-102 thI 1036)
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 zrI uttarAyana sUtra sAthe bIjo bhAga esA sAmAyArI, samAseNa viyAhiyA / jaM carittA bahu jIvA tiNNA saMsArasAgaraM ttimi // 53 // eSA sAmAcArI, samAsena vyAkhyAtA / yAM caritvA bahavo jIvAstIrNAH saMsArasAgaramitibravImi // 53 // artha-A sAdhusAmAcArI saMkSepathI kahela che ane tene AcarIne ghaNA ja saMsArasAgarane tarI gayA che. A pramANe che je bU! huM kahuM chuM. (pa3-1037) chavvIsamuM zrI sAmAcArI adhyayana saMpUrNa
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI khaluM kIyAdhyayana-27 there gaNahare gagge, muNI Asi visArae / AiNNe gaNibhAvaMmi, samAhi paDisaMghae // 1 // sthaviro gaNagharo gargo, munirAsIt vizAradaH / AkIrNaH gaNibhAve, samAdhi pratisandhatte // 1 // .. matha-dharmamA asthirIna sthira 42nAra-sthavira, guNasamudAya rUpa gaNune dhAraNa karanAra-gaNadhara, sarva sAvadya viratinI pratijJA karanAra-muni temaja sarva zAstromAM kuzala- vizArada, AcAryapaNA rUpa gaNibhAvamAM sthita ane AcArya guNathI vyApta garga nAmanA AcAryabhagavAna,cittasamAdhAna rUpa samAdhimAM kuziSyae teDelI AtmAnI samAdhinuM sadhAna 42 che. (1-1038) vahaNe vahamANassa, kaMtAra aivattai / joe vahamANassa, saMsAra aivattai // 2 // khaluMke jo u joei, vihammANo kilissai / asamAhiM ca veei, tottao se ca bhajjai // 3 // ega Dasai pucchaMmi, egaM vidhai'bhikkhaNaM / ego bhaMjai samilaM, ego uppahapaThio / 4 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ego paDai pAseNaM, nivesai nivajjai / ukkudai upphiDai, saDhe bAlagavI vae // 5 // mAI muddhaNa paDai, kuddhe gacchai paDipahaM / mayalakkheNa ciTThai, vegeNa ya pahAvai // 6 // chiNNAle chiNNAI salli, duite bhaMjaI jugaM / sevi a mussuAittA, ujjahittA paLAyae // 7 // ||ssbhiHkulkm // vahane vAdhyamAnasya, kAntAramativartate / yoge vAhathamAnasya, saMsAro'tivarttate // 2 // khaluGkAn yastu yojayati, vidhyamAnaH klizyate / asamAdhiM ca vedayati, totrakaH tasya ca bhajyate // 3 // eka dazati pucche, ekaM viNyatyabhIkSNam / eko bhanakti samilAM, eka utpathaprasthitaH // 4 // ekaH patati pAdhaiNa, nivizati nipadyate / utkUrdati utplavate, zaTho bAlagavIM vrajet // 5 // mAyI mUrnA patati, kruddhaH gacchati pratipatham / mRtalakSeNa tiSThati, vegena ca pradhAvati // 6 // chinnAlaH chinnatti silli, durdAnto bhanakti bugam / so'pi ca sUtkRtyoddhAvya palAyate // 7 // ||ssbhiHkulkm // atha - have te AcArya samAdhinuM saMdhAna karatAM je vicAre che te kahe che ke gADA vageremAM vinIta baLada Adine jeDI, gADuM vagere calAvanAra purUSa jema sukhapUrvaka araNyanuM
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI khalakIyAdhyayana-7 177 ullaMghana kare che, tema saMyamavyApAra rUpa yegamAM suziSyone pravartAvanAra AcArya Adi pravartaka sukhapUrvaka saMsAranuM ullaMghana karI jAya che. A pramANe AtmAnI samAdhinA saMdhAna mATe vinItanuM svarUpa vicArI, jevuM avinItanuM svarUpa che te vicAre che ke-zakita hovA chatAM dhurAne vahana nahi karanAra duSTa baLada-gaLIA baLadane gADA vagere vAhanamAM je joDe che, te tADana karate kaleza pAme che. ethI ja asamAdhine anubhave che. eTaluM ja nahi paranuM gaLIyA baLadane joDanArane baLada vagere hAMkavAne paraNecAbuka Adi rUpa tatraka paNa truTI jAya che. tyArabAda A thayele gADAvALe je kare che te kahe che-ekane vAraMvAra dAMtothI pUchaDe dabAve che-karaDe che ane ekane vAraMvAra ArathI viMdhe che. tyAra bAda pUMchaDe karaDAyela ke ArathI viMdhAyela baLada je kare che te kahe che-eka baLada ghUMsarInI khIla teDI nAkhe che, eka unmArgamAM cAlyA jAya che, eka paDakhethI paDe che-besI jAya che sUI jAya che-uMce kUde che ane deDakAnI mAphaka ThekaDA mAre che. eka kapaTI baLada, vRddha nahi evI gAya tarapha keDe che, bIje mAyAvI baLada mAthethI paDe che ane niHsava je pitAne batAvate ane krodhI te pAchA vaLe che. keI marelA je rahele, kaI rItie sAjo thayele vegathI atyaMta deDI jAya che yAne bIje baLada cAlavA zaktimAna na thAya tevI rItie jAya che. tathAvidha duSTa jAtivALe baLada nAthane ( deraDAne) teDe che, keIka dudata 12
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga sarAne teDe che, vaLI te paNa dhuMsarI teDI, sUkAra karI ane svAmIne deDAvI bIjI bAjue palAyana thaI jAya che. (2 thI 7-1038 thI 1044) khalu kA jArisA jojjA, dussIsAvi hutArisA / joiA dhammajANammi, bhajjati dhiidubbalA // 8 // khaluGkA yAdRzA yojyA, duHziSyA apyeva tAdRzAH / yojitA dharmayAne, bhajyante dhRtidurbalAH // 8 // artha-jevA khaluM ke-dhUMsarI kheMcanAra baLade-gaLIyA baLade, tevA ja duSTa ziSya ja ahIM samajavA. kemake dharmarUpI vAhanamAM joDAyelA ane dharmanA anuSThAnamAM kamajora-alpa sthiratAvALA duSTa ziSya dharmayAnamAM sArI rItie pravartatA nathI. ve dhairya nA dumatAne 25STa 42 che. (8-1045) iDDhI gAravie ege, egettha rasagArave / sAyagAravie ege, ege sucirakohaNe // 9 // bhikkhAlasIe ege, ege omANabhIrue thaddhe / ega ca aNusAsammi, heUhiM kAraNehi a||10|| so vi aMtarabhAsillo, dosameva pakuvvai / AyarimANaM taM vayaNaM, paDikUlei abhikkhaNaM // 11 // na sA mamaM viprANAi, navi sA majjha dAhii / niggai hohiI manne, sAhU annotya vajjau // 12 // pesiA paliuMcati, te pariyaMti smto| rAyaviTThiM va manatA, kariti miuDi muhe // 13 //
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI khaluMkIyAdhyayana-27 178 vAiA saMgahiA ceva, bhattapANeNa posiA / jAyapakkhA jahA haMsA, pakkamati disodisi // 14 // ||ssibhikulkm // Rddhigauravika ekaH, eko'tra rasagauravaH / sAtagauravika ekaH, ekaH sucirakrodhanaH // 9 // bhikSAlasikaH ekaH, eko'pamAnabhIrukaH stabdhaH / ekamanuzAsmi, hetubhiH kAraNaizca // 10 // so'pi antarabhASAvAndoSameva prakaroti / AcAryANAM tadvacanaM, pratikUlayatyabhIkSNam // 11 // na sA mAM vijAnAti, nApi sA mahyaM dAsyati / nirgatA bhaviSyati manye, sAdhuranyo'tra vrajatu // 12 // preSitAH parikuzcanti, te paryaTanti samantataH / rAjaveSTimiva manyamAnAH, kurvanti bhrakuTiM mukhe // 13 // vAcitAH saMgRhItAzcaiva, bhaktapAnena poSitAH / jAtapakSA yathA haMsAH, prakrAmanti dizodizim // 14 // ||ssddbhiHkulkm / / artha-kaI eka kuziSya RddhivALA zrAvake mATe vazya-AdhIna che ane ISTa upakaraNa Adi meLave che, jethI e AtmaprazaMsA rUpa addhivALe-ddhigoravika amArA nigamAM pravartate nathI. eka kuziSya madhura vagere rasamAM unmatta banele glAna vagerene AhAra ApavAmAM ane tapamAM pravartate nathI. koI eka kuziSya sukhazIla ane apratibaddha vihAra vageremAM pravRtti karatuM nathI. vaLI bhikSA mATe ALasu banelo kuziSya gecarI vahAravA
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga jate nathI. keIka te apamAnathI DaranAre bhikSA levA jAya che paNa game tenA ghare pesavA IcchatuM nathI. keIka te abhimAnI pitAnA pakaDelA kadAgrahathI namAvI zakAya e nathI. vaLI eka duSTa ziSyane pUrvokta kAraNethI zikhAmaNa ApuM chuM, paNa jene zikhAmaNa apAya che te kuziSya guruvAkyanI vacce ja pitAne abhimata belanAre aparAdhane ja kare che, paraMtu zikSA apAI chatAM paNa aparAdhane viccheda karatuM nathI. vaLI zikSA ApanAra ama AcAryonA zikSAvacanane te kuyuktiothI vAraMvAra viparIta karI nAkhe che. amuka zrAvikAnA gharethI bImAra Adi mATe pathya vagere tuM laI Ava!"--ema amArAthI kahevAyela chatAM A duSTa ziSya javAba Ape che ke te zrAvikA mane pichAnatI nathI, jethI te mane pathya Adi Apaze nahi athavA huM mAnuM chuM ke-kadAca gharamAMthI te nIkaLIne bIje ThekANe gaI haze, mATe A kAmamAM bIjAne ! zuM huM ja eka sAdhu chuM?" vagere bele che. keI kArya mATe mokalela hoya ane "te kArya kema nathI karyuM -ema pUchavAmAM Ave, te teo apalApa karatAM bole che ke- kayAre amane kahyuM hatuM ? athavA ame te te zrAvikAne tyAM gayA paNa tene je Ija nahi." te kuzi cAreya bAju badhe bhaTakyA kare che ane amArI pAse rahetA nathI. "je rahIzuM te kadAca AmanuM kAma karavuM paDaze."--ema mAnI teo kAma nahi karavA khAtara pharyA kare che. keI karavA mATe je pravartAvyA, te rAjAnI veThanI mAphaka mAnI mhoM upara bhavAM caDhAve che. vaLI
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI khalukIyAdhyayana-27 181 amArI pAsethI sUtranA pATha ane atha pAmelA pAse rAkhyA. dIkSita banAvyA ane bhaktapAnathI pAchyA te paNa te kuzikhyA pAMkha jeone uttama thaI che evA huseA jema dareka dizAmAM uDI jAya che, tema svacchaMdavihArI banI yaceSTa rItie badhe phare che. (9-thI-14 1046thI 1051) aha sArahI viciteI, khalu kehiM samAgao / kiM majjha duTThasIsehi, appA me avasI // 15 // jArisA mama sIsA u, tArisA gaLigaddahA | galigaddahe cahANaM daDhaM pagihaI tavaM // 16 // // sukSmam // " atha sArathirvicintayati, khaluGkaH samAgataH / kiM mama duSTaziSyaiH, AtmA mamA'vasIdati / / 15 / / yAdRzAH mama ziSyAstu tAdRzA galigaIbhAH / galigaIbhAn tyaktvA dRDhaM pragRhNAti tapaH // 16 // // cumam II athahave pUrvokta ciMtana bAda asamAdhi ane kheDa pAmelA dharma yAnanA sArathI gargAcAya viziSTa ciMtana kare che ke A kuziSyAnI sAthe saMbaMdhavALA chuM ane temanAthI koi mAru. kArya siddha thatuM nathI, ulaTo mAre| AtmA prerita karAyelA kuziSyAthI asamAdhi-khetane pAme che. jevA gaLIyA baLada ke gadheDA che tevA A kuziSyA che. A leAkeAnI atyaMta preraNAmAM kALa pUro thAya che, lAbha thatA nathI, ulaTA tATA thAya che. AthI galigabha sarakhA duSTa
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAgya zivene tyAga karI gargAcArya daDha anazana vagere tapa utkRSTa rItie grahaNa kare che. (15+16-105ra+053) miu madavasaMpanne, gaMbhIre musamAhie / viharai mahiM mahappA, sIIbhUeNa appaNA tti bemi // 17 // mRduH mAIvasampanno, gambhIro susamAhitaH / viharati mahIM mahAtmA, zIlIbhUtenAtmanA iti bravImi // 17 // ' artha-bahArathI vinIta ane manathI paNa mRdutAsaMpanna-vinIta, gaMbhIra, zreSTha samAdhivALa, cAstribhUta ke savabhAva rU5 AtmAthI yukta mahAtmA gargAcArya pRthvItala upara vihAra karI rahyA che, ema he jaMbU ! huM kahuM chuM (17-1054). sattAvIsamuM zrI khaluMkIyAdhyayana saMpUrNa
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 zrI mekSamAgagati adhyayana-28 mokkhamaggagaI taccaM, suNeha jiNabhAsi / caukAraNasaMjuttaM, nANadaMsaNalakkhaNaM // 1 // mokSamArUtiM tathya, Rjura nimASatAm | catuSkAraNasaMyuktAM, jJAnadarzanalakSaNAm // 1 // atha-sakala karmanA kSaya rUpa mokSanA jJAnAdi rUpa mAgathI siddhigamana rUpa kahevAtI satya-zrI jinezvara bhagavAne kahelI gatine sAMbhaLe! temaja kahevAtA jJAnAdi cAra kAraNathI saMyukta jenA jJAna ane dezanA lakSaNa che-evI mekSamArgagatine sAMbhaLa! (1-1055) nANaM ca daMsaNaM ceva, caritaM ca tavo rahA / esa maggutti paNNatto jiNehiM varadaMsihi // 2 // jJAna jaiva, vAri4 ra tArAzA . eSa mArga iti prajJapto jinairvaradarzibhiH // 2 // artha-jJAnAvaraNIya karma kSaya-kSapazamathI pragaTa thayela mati vagere bhedavALuM samyajJAna, darzana mehanIyanA kSaya-kSapazama-upazamathI pragaTa thayela zrI tIrthakara bhagavAne kahela chavAdi tatvarUci rUpa kSAyika vagere bhedavALuM darzana, cAritrahanA kSaya vagerethI utpanna sAmAyika vagere bhedavALuM
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga satyavRtti-asat nivRtti rUpa cAritra, jinekta bAhyaatyaMtara bhedavALe tapa. arthAt samudita jJAna-darzana-cAritratapa rUpa A mekSamArga varadazI zrI jinezvaree darzAvela che. (2-1056) nANaM ca daMsaNaM ceva, carittaM ca tavo tahA / evaM maggamaNupattA, jIvA gacchaMti soggaI // 3 // jJAnaM ca darzanaM caiva, cAritraM ca tapastathA / enaM mArgamanuprAptA, jIvA gacchanti sugatim // 3 // artha-A jJAna-darzana-cAritra-tapa rUpa mArgane Azraya karanArA je mukti rUpa sugatine pAme che. (3- 1957) tattha paMcavihaM nANaM sUaM Abhinibohi / ohinANaM ca taiaM, maNanANaM ca kevalaM // 4 // tatra paJcavidhaM jJAnaM, zrutaM Abhinibodhikam / avadhijJAnaM ca tRtIyaM, mana: (paryAya) jJAnaM ca kevalam // 4 // arthate jJAnAdimAM pAMca prakAranuM jJAna che. te A pramANe-(1) zratajJAna, (2) matijJAna, (3) avadhijJAna, (4) manaH paryAvajJAna ane (5) kevalajJAna. jo ke zrI naMdIsUtra vageremAM mati pachI zrata kaheluM che, te paNa ahIM zeSa jJAnenuM paNa svarUpa prAyaH zratane AdhIna che. ethI zratanI pradhAnatA darzAvavA mATe zratane prathama lIdheluM che. (4-1058) , evaM paMcavihaM nANaM, davvANa ca guNANa ca / pajjAvANaM ca savvesi, nANaM nANIhiM desi // 5 //
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mokSamArgagati adhyayana-28 185 etatpazcavidhaM jJAnaM, dravyANAM ca guNAnAM ca / paryAyANAM ca sarveSAM, jJAnaM jJAnibhiH dezitam // 5 // artha-A pAMca prakAranuM jJAna, jIva vagere dravyane, sahaja rUpAdi guNone ane kamajanya navatva-purANatvAdi paryAne dravya-guNa-avasthA vizeSa rUpa sarvane (kevalajJAnanI apekSAe ahIM sarva zabda samaja, kema ke-zeSa jJAne pratiniyata paryAyagrAhaka che.) arthAt sarva dravya-guNaparyAyane jANanArUM jJAna che ema kevalI bhagavaMtoe kahela che. (5-1059). muNANamAso davvaM, egadamvassi guNA / lakkhaNaM pajjAvANaM tu, ubhao assiA bhave // 6 // guNAnAmAzrayo dravyaM, ekadravyAzritA guNAH / lakSaNaM paryavANAM tu, ubhayorAzritAH bhaveyuH // 6 // atha-je guNene AdhAra te "dravya kahevAya che. A kathanathI "rUpa vagere ja vastu che, rUpa vagere sivAya vastu nathI,-AvA bauddhamatanuM khaMDana thAya che. je eka dravya rUpa AdhAramAM rahelA heya, te guNa kahevAya che. A kathana dvArA jeo mAba dravyane ja mAne che. tenA sivAya rUpa vagerene nathI mAnatA, teonA matanuM khaMDana thAya che. je dravya ane guNamAM- baMnemAM rahelA hoya, te paryAya' kahevAya che. (6-1060) .. dhammo ahammo AgAsaM, kAlo poggala jaMtavo / esa logutti paNNatto, jiNehi varadaMsihi // 7 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 zrI uttarAdhyayana sUtra sArthabIje bhAga dharmo'dharmaH AkAzaM kAlapudgalajantavaH / eSa loka iti prajJapto, jinaivairadarzibhiH // 7 // artha-(1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya, (4) samayAdi Atmaka addhA-kAla, (5) pudgalAstikAya, ane (6) vAritakAya-ema cha dravya jANavAM. pUrvokta dravyasamudAya rU5 leka, varadarzI zrI jinezvaree. batAvela che. (7-1961) dhammo ahammo AgAsaM, davvaM ikikamAhi / aNaMtANi a davvANi, kAlo puggalajantavo // 8 // dharmo'dharmaH AkAzaM, dravyamekaikamAkhyAtam / anantAni ca dravyANi, kAlaH pudgalajantavaH // 8 // artha-(1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya-A traNa dravya ekeka che-ekatva viziSTa saMkhyAvALAM che temaja (1) pagalAstikAya,(2) jIvAstikAya, (3) kAla-A traNa dravya anaMtAnaMta che, anaMtatva viziSTa saMkhyAvALAM che-ema zrIjinezvaree kahyuM che.kAlanI anaMtatA. atIta-bhaviSyanI apekSAe samajavI. (8-1062) gailakSaNo u dhammo, ahammo ThANalakkhaNo / bhAyaNaM sambadavvANaM, nahaM ogAhalakkhaNaM // 9 // gatilakSaNastu dharmaH, adharmassthAnalakSaNaH / bhAjanaM sarvadravyANAM, namo'vagAhalakSaNam // 9 // atha-pote ja gamananA tarapha pravRttivALA banelA che ane pudgalanI dezAntara prApti rUpa gatimAM sahAya
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mokSamAga gati adhyayana-28 187 karanAra dharmAstikAya' dravya che, sthitimAM pariNata jIva ane pudgalAnI sthiti kriyAmAM upakArI dravya adharmAstikAya' dravya che ane sava drabyAnA AdhAra rUpa AkAza, avakAza lakSaNavALuM che yAne avagADavA pravRttivALA manela jIvAdine jagyA-avakAza ApanAra AkAzAstikAya' dravya che. (9-1063) vattaNAlakkhaNo kAlo, jIvo uvaogaLakkhaNo / nANeNa daMsaNeNa ca, suheNa ya duheNa ya // 10 // varttanAlakSaNo kAlo, jIvo upayogalakSaNaH / jJAnena darzanena ca, sukhena ca duHkhena ca // 10 // a-te te rUpe varte-thAya te bhAvA kahevAya che. te bhAvAnA prati pratyeAjakatva rUpa vanA lakSaNavALA 'kAla' kahevAya che. vRkSa vagerenA puSpAnA udabheda AdinA niyamamAM hetu 'kAla' che. matijJAna vagere rUpa upayoga rUpI lakSaNavALA 'jIva' kahevAya che. arthAt vizeSagrAhI jJAna varDa, sAmAnya viSayavALA darzana vaDe, sukha vaDe ane du:kha vaDe 'jIva' lakSita thAya che-eLakhAya che. (10-1064) nANaM ca daMsaNaM ceva, caritaM ca tavo tahA / vIriaM uvaogo a, eaM jIvassa lakkhaNaM // 11 // jJAnaM ca darzanaM caiva, cAritraM ca tapastathA / vIryamupayoga caitajjIvasya stanam // 2 // atha vaLI jJAna, darzana, cAritra, tapa, vauya, upa--
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga roga-A lakSaNe jIva sivAya bIjAmAM rahetAM nathI arthAta jIva mAtramAM rahe che, mATe A lakSaNathI jIvane nizcaya thAya che. (11-1065) sadhayAra ujjoo, pahA chAyA''tavei vA / vaNNarasagaMdhaphAsA, puggalANaM tu lakkhaNaM // 12 // voDadhAraH 3otaH kama chAyADaDatA rUti vA varNarasagandhasparzAH, pudgalAnAM tu lakSaNam // 12 // arthavani (zabda), aMdhakAra, ratna vagerenA prakAza rUpa udyota, caMdra vagerenI kAnti rUpa prabhA, zItalatA guNavALI chAyA, sUryabiMbajanya uSNa prakAza rU5 Atapa (taDake), kRSNa vagere varNa, tIkha vagere rasa, sugaMdha vagere gaMdha ane zIta vagere sparza--A badhA skaMdhAdi pudgalenuM lakSaNa (asAdhAraNa dharma che. (12-1066) egattaM ca puhattaM ca, saMkhA saMThANameva y| saMjogA ya vibhAgA ya, pajjavANaM tu lakkhaNaM // 13 // ekatvaM ca pRthaktvaM ca, saMkhyA saMsthAnameva ca / saMyogAzca vibhAgAzca, paryavANAM tu lakSaNam // 13 // artha-ekatva=bhinna hovA chatAM paNa paramANu vageremAM je A eka ghaTa Adi che-AvI pratItimAM kAraNabhUta te ekatva kahevAya che. pRthaphatva= A AnAthI pRthaphabhinna che-A pratItimAM nimitta te "pRthakatva kahevAya che. saMkhyA eka-be-traNa Adi rUpa pratItimAM kAraNa te
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mAkSamAga gati adhyayana-28 189 'sa'khyA' kahevAya che. sasthAna=A parima Dala (goLa AkRtivALA) che. ityAdi buddhinA kAraNabhUta 'saMsthAna' kahevAya che. saMcAga A e AMgaLInA saMga' ItyAdi vyavahAranA hetubhUta te 'sa McAga'kahevAya che. vibhAga=A AnAthI vibhakata che' AvI matinA haeNtubhUta 'vibhAga' kahevAya che. tathA nava-purANutva vagere paryAcAnA lakSaNA samajavA. (13-1067) jIvAjIvAya baMdho a, puNNaM pAvAsavo tahA saMvaro nijjarA mokkho, saMtee tahiyA nava // 14 // jIvA'jIvAzca bandhazca puNyaM pApAzravastathA / saMvaro nirjarA mokSaH, santyete tathyA nava // 14 // atha-jIva, dharmAstikAyAdi ajIva, jIva-kanA saMzrleSa rUpa khaMdha, zubha prakRti rUpa zAtA vagere rUpe puchyuM, azubha prakRti rUpa mithyAtvAdi rUpa pApa, kanA grahaNumAM hetu rUpa Rsi'sAdi rUpa Azrava, mahAvrata AdithI AzrayanirAdha rUpa saMvara, vipAkathI ke tapathI kama'nA nAza rUpa nija rA, sakala ka kSaya rUpa mAkSa-ema A nava bhAvA satya-tattva rUpa che. arthAt A nava tattvA kahevAya che. (14-1068) tahiANaM tu bhAvANaM, sambhAve uvaesaNaM / bhAveNa sadahaMtassa, saMmattaM vi vihi // 15 // tadhyAnAM tu bhAvAnAM sadbhAve upadezanam / bhAvena zraddadhataH, samyaktvaM iti vyAkhyAtam ||15|| atha-mA jIvAdi nava tattvAne satya rUpe satu che--
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ema kahenAra, gurU vagerenA upadezane aMtaHkaraNathI tahati karI svIkAranAra prANIne, samyakatvamehanIya kSaya vagerethI janya AtmapariNAma rUpa samakita arthAt jIvAdi padArthanI zraddhA rUpa samakita hoya che, ema zrI jinezvaree kahyuM che. (15-1069) risaguvAra, cAra putta-vINavA abhigamavitthArarui, kiriAsaMkhevadhammarui // 16 // nisargopadezarucirAjJArucissUtrabIjarucireva / abhigamavistAraruciH kriyAsaMkSepadharmaruciH // 16 // artha-nisargarUcisvabhAvathI tavAbhilASa rUpa rUcivALuM samyakatva, upadezaruci-gurU vagerenA kathana rUpa upadezajanya rucivALuM samyaktva, AjJArUci=sarvavacana rUpa AjJAthI janya rUcivALuM samyaktva, sUvarUci-Agama rUpa sUtrathI janya rucivALuM samyaktva, bIjarUci=eka paNa vacana aneka arthanA pra tpAdaka vacana rUpa bIjathI janya rUcivALuM samyakatva, abhigamarUci=vijJAna rUpa abhigamathI janya rucivALuM samyakatva, vistArarUci=vistArathI janya rUcivALuM samyaktva, kriyArUci anuSThAna rUpa kriyAmAM rUcivALuM samyaphava, saMkSeparUci saMgraha rUpa saMkSepamAM rUcivALuM samyaktva tathA dharmarUci kRtadharmAdi rUpa dharmamAM rUcivALuM samyakatva (16-1070) bhUattheNAhigayA, jIvA'jIvA ya puNNa pAvaM ca / sahasaMmuiAsavasaMvaro ya, roei u nisaggo // 17 //
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mAkSamAga gati adhyayana-28 bhUtArthatvenAdhigatAH jIvA'jIvAzca puNyapApaM ca / sahasaMmatyA''zravasaMvarau ca rocate tu nisargaH // 17 // 191 atha-nisaga rUci=jIva, ajIva, puNya pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, aMdha ane mekSa rUpa nava tattvane arthAt parApadezanirapekSa-jAtismaraNa vagere rUpa buddhithI * A padArtho satya che '-AvA niNyathI jANelA nava tattvAne je sadgu che, te nisaga rUci rUpa samyaktvavALA kahevAya che, ( 17-1071 ) jo jiNadiTThe bhAve, cauvvihe sahAi sayameva / imela nannatti ga, nisagarUtti nAyoDA yo jinadRSTAnbhAvAMzcaturvidhAn, zraddadhAti svayameva / evameva nAnyatheti ca nisargaruciriti jJAtavyaH // 18 // artha-dravya, kSetra, kALa ane bhAvarUpa bheDhethI athavA nAma vagere bheDhethI cAra prakAranA zrI jinezvarAe joyelA padArthone svayameva-khIjAnA upadeza vagara je ' je prakAre zrI jinezvarAe joyela jIvAdi che, te emaja cheanyathA nahi,'-AvI rItie zraddhA kare che, te AtmA -- nisaga rUci ' kahevAya che. ( 18-1072 ) ee caiva ubhAve, uvaiTThe jo pareNa sahAI / chaumattheNa jiNeNa va, uvaesaruitti nAyavvoM // 19 // etAMzcaiva tu bhAvAnupadiSTAn yaH pareNa zraddadhAti / admathena neinavA, kavaDherAviti jJAtavya: ||11||
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19ra zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga artha-upadezaruci=chadmastha ke jina rUpa parathI upadezela pUrvokta chavAdi padArthonI je zraddhA kare che, te upadezaruci jANa. (19073) rAgo doso moho, aNNANaM jassa avagaye hoi / ANAe roaMto, so khalu ANArui nAma // 20 // rAgo dveSo moho'jJAnaM, yasyApagataM bhavati / AjJayA rocamAnaH, sa khalu AjJArucirnAma // 20 // artha-AjJAci=jenA rAga, dveSa, meha ane ajJAna sarvathA naSTa thayA che, evA sarvajJanA vacana rUpa AjJA (athavA aMzataH rAgAdi deSa vagaranA AcArya vagerenI AjJA) thI ja kayAMya kadAgraha nahi hovAthI, mAtuSa muni vagerenI mAphaka "jIvAdi ta satya che -AvI rUcivALe AtmA AjJArUci' kahevAya che. (20-1078) jo muttamahijjato, suraNa ogAhaI u sammattaM / maMgeNa bAhireNa va, so muttaruitti nAyavyo // 21 // yassUtramadhIyAnaH, zrutenAvagAhate tu samyaktvam / aGgena bAhyena ca, sa sUtraruciriti jJAtavyaH // 21 // artha-sUtrarUci=je sUtrane bhaNate, bhaNatA AcArAMga Adi aMgathI ke anaMga praviSTa rUpa bAhA uttarAdhyayana vagere kRta-zAthI geviMdavAcakanI mAphaka samyakatva pAme che, te sUtrarUci jANa. (21-1075) egeNa aNegAI, payAiM jo pasaraI u sammattaM / udayavya tillabiMdu, so bIaruitti nAyavvo // 22 //
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mezamAgagati adhyayana-28 ekenAnekeSu padeSu, yaH prasarati tu samyaktvam / udaka iva tailabinduH, sa bIjaruciriti jJAtavyaH // 22 // atha-bIjarUci=eka jIvAdi padathI aneka achavAdi padamAM je zraddhAne phelAve che, arthAt jema telanuM biMdu pANInA eka bhAgamAM raheluM hovA chatAM sakala pANImAM vyApta thAya che, tema eka dezamAM utpanna rucivALe jIva tathAvidha kSapazamathI sakala tattamAM rUcivALe thAya che. AvA prakArane te jIva bIjarUci jANa. (22 -1076) so hoI abhigamaruI, suanANaM jeNa attho dihra / ekkArasa aMgAI, paINNagaM diLuivAo a||23|| sa bhavatyabhigamaruciH, zrutajJAnaM yenArthato dRSTam / ekAdazAGgAni, prakIrNakaM dRSTivAdazca // 23 // atha--abhigamarUci=je arthanI apekSAe agiyAra aMga rUpa, uttarAdhyayana vagere prakIrNaka rUpa, daSTivAda nAmanA bAramA aMga rUpa ane upapAtika Adi upAMga rUpa zrutajJAna prApta kare che, te AtmA abhigamarUci" jANa.(23-1077) davvANaM savvabhAvA, sApamANehi jassa uvlddhaa| savvAhi nayavihihi a, vitthAraruitti nAyabo // 24 // dravyANAM sarvabhAvAH, sarvapramANairyasyopalabdhAH / sarvaiyavidhibhizca, vistAraruciriti jJAtavyaH // 24 // artha-vistArarUci=jeNe dharmAstikAya vagere dravyanA ekatva-pRthakatva Adi sakala paryAya rUpa sarva bhAve, pratyakSa 13
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 : zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga vagere sarva pramANethI ane naigama vagere nayabheda rUpa sarva nayavidhiothI jANyA che, te AtmA vistArarUci jANa. (24-1078) dasaNanANacaritte, tavaviNae saccasamiiguttIm / jo kiriA bhAvaruI, so khalu kiriyArui nAma // 25 // darzanajJAnacAritre, tapovinaye satyasamitiguptiSu / yo kriyAbhAvaruciH, sa khalu kriyAcirnAma // 25 // atha-kiyArUci=je darzana-jJAna-cAritramAM, tapa ane vinayamAM tathA satya evI samitio ane guptiomAM kriyAbhAva rUcivALe arthAt darzanAdi AcAra anuSThAnamAM je AtmAnI bhAvathI rUci che, te AtmA "kriyArUci" jANave. (25-1079) aNabhiggahiadihi saMkhevaruitti hoi nAyavyo / avisAro pavaaNe, abhiggahio a se semu // 26 // anabhigrahitakudRSTiH, saMkSeparuciriti bhavati jJAtavyaH / avizAradaH pravacane, anabhigRhItazca zeSeSu // 26 // atha-saMkSeparUci=jeNe saugata vagere mata rUpakudaSTine svIkAra karyo nathI, te "saMkSeparUci jANu. arthAt zrI jinamatapravacanamAM akuzala, kapila vagere racita pravacanamAM anabhijJa, cilAtIputranI mAphaka je traNa pamAMthI tattvanI zraddhA kare che, te "saMkSeparUci kahevAya che. (26-1080)
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mokSamArgagati adhyayana-28 15 jo asthikAyadhamma, suadhammaM khalu carittadhammaM ca / sadahai jiNAbhihiraM, so dhammaruitti nAyavo // 27 // yo'stikAyadharma, zrutadharma khalu cAritradharma ca / zraddadhAti jinAbhihitaM, sa dharmaruciriti jJAtavyaH // 27 // atha -dhamarUci=je dharmAstikAya Adi astikAne, gati sahAya vagere dharmane, Agama rU5 zratadharmane tathA sAmAyika vagere bhedavALA cAritradharmane sahe che arthAta pUrvokta dharmanI zraddhA kare che, te "dharmarUci jANa. (27-1081) paramatthasaMthavo vA. sudiparamatthasevaNA vAvi / vAvaNNakudaMsaNavajjaNA ya, sammattasaddahaNA // 28 // paramArthasaMstavo yA, sudRSTaparamArthasevanaM vA'pi / vyApanakudarzanavarjanaM ca, samyaktvazraddhAnam // 28 // artha-tAtvika jIvAdi padArthonA svarUpanA vAraMvAra ciMtanathI karela paricaya rUpa paramArtha saMstava, paramArthajJAtA AcArya AdinI yathAzakti vaiyAvacca karavArUpa sudaSTa paramArthasevA, vinaSTa darzanavALA nihane ane kudarzanI-bauddha vagerene tyAga, jenA dvArA samyakatvane nizcaya thAya che, te cAra samyaktvazraddhAna rUpa lige che. (28-1082) nasthi caritaM sammatta-vihUNaM, saNe u bhaiavvaM / sammatta carittAi, jugavaM puvvaM va sammattaM // 29 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa viNA na honti caraNaguNA / aguNissa natthi mokkho, natthi amokkhassa nizvANaM // 30 // nAsti cAritraM samyaktvavihInaM, darzane tu bhaktavyam / samyaktvacAritre, yugapatpUrva vA samyaktvam / / 29 / / nA'darzanino jJAnaM, jJAnena vinA na bhavanti caraNaguNAH / aguNino nAsti mokSaH, nAstyamuktasya nirvANam // 30 // | guman IP artha-jyAM sudhI samyaktvaprApti na thAya tyAM sudhI bhAvacAritra nathI, paraMtu samyakatva heya te bhAvacAritranI bhajanA (vikalpa) jANavI. samyaktva ane cAritra-baMne ekI sAthe pedA thAya che athavA cAritranI utpatti pahelAM samyaktva pedA thAya che. jyAre ekI sAthe baMnenI utpatti thAya, tyAre samyakatva ane cAritrane sahabhAva samaje. jyAre pahelAM samyakatva thAya, tyAre tyAM cAritranI bhajanA samajavI. vaLI samyaktvarahitane samyajJAna nathI. jJAna vagaranA cAritraguNe nathI letA, (ahIM caraNa eTale vrata vagere ane guNe eTale piMDavizuddhi vagere samajavuM. pUrvokta caraNaguNarahitane sakala karmakSaya rUpa mekSa nathI. je karmathI mukata nathI, tene nirvANapadanI prApti nathI. (2930-1083-1084) nissaMkiya nikukhiya nivitimicchA amUDhadihi a|| uvavUha -thirIkaraNe, vacchalla-pabhAvaNe aTUTha // 31 //
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mokSamArgagati adhyayana-28 197 niHzaGkitaM niSkAGkitaM, nirvicikitsamamRDhadRSTizca / upabRhAsthirIkaraNe, vAtsalyaprabhAvane aSTa // 31 // artha-deza ane sarvazaMkA rUpa zaktine abhAva te niHzaMkti AcAra, bIjA bIjA dharmonI abhilASA rUpa kAMkSitane abhAva te niSkAMkSita AcAra, phala prati saMdeha rU5 vicikitsAne athavA jJAnavaMta sAdhuonI niMdA rUpa jugupsAne abhAva te nirvijugupsa AcAra, RddhimAna kutIrthikanA darzanamAM paNa amAruM darzana niMdya che-AvA mehathI zUnya evI je buddhi rUpa daSTi te amUDhadaSTi AcAra, darzana vagere guNavaMtenI prazaMsAthI te te guNenA parivardhana rUpa u5rbAhA AcAra, svIkArelA dharmanA anuSThAna prati sIdAtA jananI sthiratAnA saMpAdana rUpa sthirIkaraNAcAra, dhArmika jananI ucita sevA karavA rUpa vAtsalyAcAra ane svatIrthanI unnatinI kriyAomAM pravRtti te prabhAvanA - A ATha darzanacAra heya che. (31-1985) sAmAiattha paDhama, cheovaTThAvaNaM bhave bii| parihAravisuddhI, suhamaM taha saMparAyaM ca // 32 // akasAtha-ahakkhAyaM, chaumatthassa jiNassa vaa| eaM cayarittakara, cAritaM hoi ahithaM // 33 // | yuma | sAmAyikaM prathama, chedopasthApanaM bhavet dvitIyam / parihArAvizuddhikaM, sUkSmaM tathA : saMparAyaM ca // 32 //
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtrAtha-bIjo bhAga akaSAyaM yathAkhyAtaM, chadmasthasya jinasya vA / etaccayariktakara, cAritraM bhavatyAkhyAtam // 33 // // sukham // atha-sa sAvadya ceAganA parihAra rUpa sAmAyika nAmaka prathama cAritra, chekrepasthApanA (vaDI dIkSA) nAmaka bIjI cAritra, parihAravizuddhi nAmaka traunuM cAritra, sUkSmasa parAya nAmaka ceAthu, cAritra ane kaSAyanA utkraya vagaranuM kSatiupamita kaSAyanI avasthAmAM thanAruM yathAkhyAta nAmaka pAMcamu` cAritra, upazAntameha-kSINameha guNasthAna hrayavatI chadmasthane athavA saceAgI-ayAgI guNasthAna yasthAyI kevalI-jinane hAya. che. A pUrveCkta pAMca bhedeovALu` cAritra eTale caya-ka rAzi, rikta-abhAva arthAt kama rAzinA abhAvanA hetubhUta cAritra, zrI jina Adi mahApuruSapu gavAe kahela che. (32+33-108+1087) 198 tavo a duviho vRtto, bAhirabhitaro tahA / bAhiro chavviho kutto, evamabhitarI tavo // 34 // tapazca dvividhamuktaM, bAhyamAbhyantaraM tathA / bAhya SaSidhamuktamevamabhyantaraM savaH // 2 // artha-tapa, bAhya-abhyaMtara rUpe e prakAranA kaheve che. bAhya tapa cha prakAranA ane abhyaMtara tapa cha prakArane kahelA che. (34-1088) nANeNa jANaI bhAve, daMsaNeNa sadahe / riseLa na (2) jinnAra, tane parajIyA rUpa
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mAkSamAga gati adhyayana-28 199 jJAnena jAnAti mAna. darzanena zraddhatte / cAritreNa na (ca) gRhaNAti tapasA parizuSyati // 35 // a-zrata vagere jJAnathI AtmA, jIva vagere lAvAne jANe che ane danathI teja bhAvAnI zraddhA (niNya) kare che, temaja AzravadvAranirodha rUpa cAtrithI kramane grahaNa karatA nathI, tathA tapathI pUrve bhegA karela karmonA kSaya karI zuddha thAya che. (35-1089) svavitta punnakammAI, saMjameNa taveNa ya / savvadukkhapahINaTThA, pakkamaMti mahesiNo ttibemi // 36 // kSapayitvA pUrvakarmANi, saMyamena tapasA vA sarvaduHkhaprahINArthAH prakrAmanti maharSaya iti bravImi // 36 // '' a-saMyama ane tapathI pUrmAMne khapAvI, sava duHkheAthI zUnya evA meAkSanI yAcanAvALA athavA sava`duHkhA ane kAryo jeenA atyaMta kSauNu-samApta thayA che, evA maharSi A muktine vare che--prApta kare che. A pramANe & ja ! huM kahuM chuM. (36-1090) aThThAvIzatru zrI kSamAgati adhyayana pUrNa,
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI samyakatva5rAkamAdhyayana-29, suaM me AusaM ! teNaM bhagavayA evamakkhAyaM, iha khalu sammattaparakame nAmajjhayaNe samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveie / jaM sammaM saddahittA pattiAittA roaittA phAsittA pAlaittA kiTTaittA sohaittA ArAhahattA ANAe aNupAlaittA bahave jIvA sijhaMti bujhaMti muccaMti pariNivvAyaMti savvadukkhANamaMtaM kareti // 1 // zrutaM mayA''yuSman ! tena bhagavatA evamAkhyAtam-iha khalu samyaktvaparAkramaM nAmAdhyayanaM zramaNena bhagavatA mahAvIreNa kAzyapena praveditam / yaM samyak zraddhAya pratItya rocayitvA spRSTvA pAlayitvA tIrayitvA kIrtayitvA zodhayitvA''rAdhyAjJayA'nupAlya bahavo jIvAssiddhayanti budhyante mucyante parinirvAnti sarvaduHkhAnAmantaM kurvanti // 1 // artha-zrI sudharmAsvAmI zrI ja bUsvAmIne kahe che ke-he AyuSmana ! te traNa jagatamAM prasiddha bhagavAna mahAvIre kahevAtA prakArathI kaheluM meM sAMbhaLela che, teja prakArane kahe che. A pravacanamAM je cekakasa samyakatva hoya, te ja uttarottara guNanA svIkArathI karmazatrunA jayanA sAmarthya rUpa jIvanuM parAkrama, je adhyayanamAM varNavAya che, te samyaktvaparAkrama nAmanuM adhyayana, zramaNabhagavAna zrI mahAvIra kAzyapa zrI
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakUvaparAkramAdhyayana-29 201 a vadhu mAnasvAmIjIe prarUpela je samyaktvaparAkrama nAmanA adhyayanane, aviparItapaNe zabda ane atha rUpe sAmAnyathI AdarIne, vizeSathI A A pramANe ja che'-ema nizcaya karIne, tenA pAna vagerenA viSayanI abhilASA AtmAmAM pedA karIne, sUtra- athanA ci'tana dvArA manathI, vAMcana vagere dvArA vacanathI, bha'gakaracanA vagere dvArA kAyathI sparza karIne, parAvattana vagerethI cAreya bAjuthI rakSIne, adhyayana AdithI parisamApta karIne, gurune vinayapUrvaka 'A huM A pramANe bhaNI gayA'-ema nivedana karI gurUnI mAphka anubhASaNa AdiI zuddha karIne, utsUtraprarUpaNAnA parihArathI, utsaga - apavAdanI kuzalatArthI, jAvajIva sudhI tenA aMnI sevanAthI ArAdhIne, gurunA niyeAga rUpa AjJArthI satata pAlana karI, ghaNA jIvA, ahI' ja AgamasiddhapaNAe siddha thAya che, zrAtikamanA kSayathI kevalajJAnI thAya che, aghAtI cAra kanA kSayI muta khane che, sa karmInA dAvAnalanA upazamathI parinirvANapadane pAme che ane mukitapadanI prAptithI zArIrika-mAnasika sarva du:khAnA aMta kare che. (1-1091) tassa NaM aimaTThe evamAhijjai taM jahA saMvege 1, roar 2, dhammasaddhA 3, gurusAhammiya sussUsaNayA 4, bogaLayA ., niLayA 6, diyA 7, sAmA6 8, cavI satthara 9 vaMdaNe 10, paDikkamaNe 11 kAussagge 12, pacvakkhANe 13, thayathuimaMgale 14, kAlapaDilehaNayA 1, pAyaviddhattai 26, ghumAvaLayA 27, sannAr 28,
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga, vAyaNayA 19. paDipucchaNayA 20, pariaTTaNayA 21, aNuppehA 21, dhampakahA 23, suassaArAhaNayA 24, egaggamaNasannivesaNayA 25, saMjame 26 tave 27 vodANe 28, muhasAe 29, appaDibaddhayA 30, vivittasayaNAsaNasevagayA 31, viNIaTThaNayA 32, saMbhogapaccakkhANe 33, uvahipaccakkhANe 34, AhArapaccakkhANe 35, kasAyapaccakkhANe 36, jogapaccakkhANe 37, sarIrapaccakkhANe 38, sahAyapaJcakakhANe 39, bhattapaccakkhANe 40, sambhAvapaccakkhANe 41, paDirUvayA 42, veAvacce 43, savvaguNasaMpanayA 44, voAgayA 45, khaMtto 46, mutto 47, maddave 48, ajjave 49, bhAvasacce 50, karaNasacce 51, jogasacce 52, maNaguttayA 53, vayaguttayA 54, kAyaguttayA 55, maNasamAdhAraNayA 56, vayasamAdhAragayA 57, kAyasamAdhAraNayA 58, nANasaMpannayA 59, daMsaNasaMpannayA 60, carittasaMpannayA 61, soiMdianiggahe 62, cavikhadianigAhe 63, pANidianiggahe, 64, nimbhidianiggahe 65, phAsidianiggahe 66, kohavijae 67, mANavijae 68, mAyAvijae 69, lobhavijae 70, pijjadosamicchAdasaNavijae 71, selesI 72, akammayA 73 // 2 // ___ tasya ayamartha evamAkhyAyate tadyathA saMvego 1, nirvedo 2, dharmazraddhA 3, gurumArmikazuzrUSaNaM 4, AlocanA 5, nandA 6, gardA 7, sAmAyikaM 8, caturvizatistavo 9. vandanaM
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakuva5rAkamAdhyayana-ra9 203 10, pratikramaNaM 11, kAyotsargaH 12, pratyAkhyAnaM 13, stavastutimaGgalaM 14, kAlapratyupekSaNA 15, prAyazcittakaraNaM 16, kSAmaNA 17, svAdhyAyo 18, vAcanA 19, pratipracchanA 20, pagavartanA 21, anuprekSA 22, dharmakathA 23, zrutasyArAdhanA 24, ekAgramanaHsaMnivezanA 25, saMyamaH 26, tapo 27, vyavadAnaM 28. sukhazAyaH 29, apratibaddhatA 30, viviktazayanAsanasevanA 31, vinivarttanA 32, sambhogapratyAkhyAnaM 33, upadhipratyAkhyAnaM 34, AhArapratyAkhyAnaM 35, kaSAyapratyAkhyAnaM 36, yogapratyAkhyAnaM 37, zarIrapratyAkhyAnaM 38, sahAyapratyAkhyAnaM 39, bhaktapratyAkhyAnaM 40, sadbhAvapratyAkhyAnaM 41, pratirUpatA 42, vaiyAvRtyaM 43, sarvaguNasampannatA 44, vItarAgatA 45. kSAntiH 46, muktiH 47, mArdavaM 48, ArjavaM 49; bhAvasatyaM 50, karaNasatyaM 51, yogasatyaM 52, manoguptatA 53. vAgguptatA 54, kAya guptatA 55, manaHsamAdhAraNA 56, vAksamAdhAraNA 57, kAyasamAdhAraNA 58, jJAnasamrannatA 59, darzanasampannatA 60. cAritrasampannatA 61, zronendriyanigrahaH 62, cakSurindriyanigrahaH 63, ghrANendriyanigrahaH 64, jihvendriyanigrahaH 65, sparzanendriyanigrahaH 66, krodhavijayo 67, mAnavijayo 68, mAyAvijayo 69, lobhavijayaH 70, premadveSamithyAdarzanavijayaH 71, zailezI 72, akarmatA 73 // 2 // atha-te samyakatvaparAkrama nAmanA adhyayanane A hamaNuM ja kahevAte artha A kahevAtA prakAra vaDe zrI mahAvIrasvAmI vaDe kahevAya che. te A pramANe - (1) sava1, (2) nive, (3) dharmazraddhA, (4) 13 sAmi zuzrUSaNa, (5) mAvAyanA, (6) Hel, (7) ,
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 zro uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga (8) sAmAyika (9) caturti zatistava, (10) vaMdana, (11) pratikramaNu, (12) kAyAtsaga, (13) pratyAkhyAna, (14) stavastutima'gala, (15) kAlapratyupekSaNA (16) prAyazcittakaraNa, (17) kSAmaNA, (18) svAdhyAya, (19) vAMcanA. (20) pratipracchanA, (21) parAvattanA, (22) anuprekSA, (23) dha kathA, (24) zrutasyArAdhanA (25) ekAgramanaHsa'nivezanA, (26) saMyama, (27) ta5, (28) vyavadAna, (29) sukhazAya, (30) apratibaddhatA, (33) vivikata zayanAsanasevanA, (32) vinivattanA, (33) sabhAgapratyAkhyAna, (34) upadhipratyAkhyAna, (25) AhArapratyAkhyAna, (36) kaSAyapratyAkhyAna, (37) yAgapratyAkhyAna, (38) zarIrapratyAkhyAna,(39) sahAyapratyAkhyAna, (40) bhaktapratyAkhyAna, (41) sadbhAvapratyAkhyAna, (42) pratirUpatA (43) vaiyAvRttva, (44) sarvAMguNusaMpannatA, (45) vItarAgatA, (46) kSAnti, (47) mukti, (48) mAva, (49) Ava, (50) bhAvasatya, (51) karaNusatya, (para) cegasatya, (53) manAguptatA, (54) vAguptatA, (55) kAyaguptatA, (56) manaHsamAdhAraNA, (57) vAsamAdhAraNA, (58) kAyasamAdhAraNA, (59) jJAnasa'pannatA, (60) da'na sa'pannatA, (61) cAritrasa MpannatA, (62) zrotrendriyanigraha, (63) cakSurindriyanigraha, (64)prANendriyanigraha,(65) jihvendriyanigraha, (66) sparze nendriyanigraha, (67) krodhavijaya, (18) mAnavijaya, (69) mAyAvijaya, (70) lebhavijaya (71) premaheSamithyAdazanavijaya,(72)zailezI,(73)akama tA. (2-1092)
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapAkamAdhyayana-29 205 saMvegeNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? saMvegeNaM aNuttaraM dhammasaddhaM jaNayai aNuttarAe dhammasaddhAe saMvegaM havvamAgajai, aNaMtANubaMdhikohamANamAyAlohe khavei. (navaM) kamma na baMdhai, tappaccaiaM ca NaM micchattavisohi kAUNa daMsaNArAhaka bhavai, daMsaNavisohIeNaM visuddhAe atthegaiyA teNeSa bhavaggahaNeNaM sijjhai, sohIe aNaM vizuddhAe taccaM puNo bhavaggahaNaM nAikkamai // 3 // ___ saMvegena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? saMvegenAnuttarAM dharmazraddhAM janayati, anuttaradharmazraddhayA saMvegaM zIghramAgacchatyanantAnubandhikrodhamAnamAyAlobhAna kSapati, (navaM) karma na badhnAti, tatpratyayikAM ca mithyAtvavizuddhiM kRtvA darzanArAdhako bhavati darzanavizuddhayA ca vizuddhako'styekakaH kazcittauva bhavagrahaNena siddhayati, zuddhayA ca nu vizuddhathA tRtIyaM punarbhavagrahaNaM nAtikAmati // 3 // athamokSanA abhilASa rUpa saMvegathI he pUjya ! bhagavad ! jIva kayA guNane utpanna kare che? saMvegathI jIva anuttara dharmazraddhAne utpanna kare che ane anuttara dharmazraddhAthI viziSTatara saMvega zIdhra Ave che. tyAra bAda jIva anaMtAnubaMdhI kodha-mAna-mAyA-bhane khapAve che, temaja te navuM azubha karma bAMdho nathI. te pachI te kaSAyakSaya ane sarvathA mithyAtvakSaya rU5 mithyAtvavizuddhi karI kSAyika samyakatvanA ArAdhaka-darzanArAdhaka thAya che. darzanavizuddhithI vizuddha thayela, keIeka teja bhavamAM marUdevInI mAphaka siddha thAya che. teja bhavathI je siddha na thAya, te darzananI zuddhithI
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-bIjo bhAga trIjA bhavamAM avazya mukta thAya che. utkRSTa darzanArAdhanAnI apekSAe A samajavu'. (3-1093) nivveSaNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? nivve eNaM divvamANusate ricchiesu kAmabhogesu nivveaM havyamAgaccha, savvasisu virajjai, savvavisaesa virajjamANe AraMbhapariccAyaM karei, AraMbhapariccAyaM karemANe saMsAramaggaM vucchidai, siddhimaggapaDivaNe a bhavaH || 4 || nirvedena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? nirvedena divyamAnuSatairaSu kAmabhogeSu nirvedaM zIghramAgacchati sarvaviSayeSu vira. jyate sarvaviSayeSu virajyamAnazvArambhaparityAgaM kurvansaMsAramArga vyavacchinnatti siddhimArgapratipannazca bhavati // 4 // atha-savegI nivedya thAya che. te nivedathI hai bhagavan! jIva kayA guNune utpanna kare che ? sAmAnyathI saMsAra pratyenA vairAgyathI koi kALe A saMsAra tyAjya che-- AvI buddhithI devatA manuSya-tiya iMca sabaMdhI kAmabhoge mAM niveda eTale A nakArI kAmabhogothI sa","AvA bhAvane jIva zIghra pAme che. vaLI saghaLI sAMsArika vastuomAM vairAgyane pAmate jIva AraMbhanA parityAga kare che ane AraMbhane parityAga karatA AtmA mithyAtva, avirati di rUpa saMsAramAnA vyavaccheda kare che. bAda tene mithyAtvAdi sa'sAramArganA vyavacchedamAM ja samyagdarzanAdi muktimAga sulabha bane che ane te makSamAne pAmanArA bane che. (4-1094)
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakUvaparAmAdhyayana-29. 207 dhammasaddhAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? dhammasaddhAraNaM sAyAsokkhesu rajjamANe virajjai, agAradhammaM ca NaM cayai aNagAreNaM jIve sArIramANasANaM dukkhANa cheyaNabheyaNa-saMjogAI buccheaM karei, avvAbAhaM ca muhaM nivvattei // 5 // ____dharmazraddhayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? dhazriddhayA sAtasaukhyeSu rajyamAno virajyate agAradharma ca nu tyajatyanagAro jIvaH zArIramAnasAnAM duHkhAnAM chedanabhedanasaMyogAdInAM vyavacchedaM karoti avyAbAdhaM ca sukhaM nirvattati // 5 // atha-nirveda paNa dharmazraddhAvaMtane ja thAya che. te he bhagavana! dharmazraddhAthI jIva ka guNa meLave che? dharmazraddhAthI, zAtA vedanIyathI pedA thayela viSayasukhemAM pahelAM rAga karate jIva vairAgyane pAme che. gRhasthAvasthAne cheDI sAdhu thate jIva, zArIrika-mAnasika duHkhene vyavaccheda kare che ane Akhare avyAbAdha sukha meLave che. (pa-105) gurusAhammiyamussUsaNayAeNaM bhaMte ! jIve kiMjaNayai? . gurusAhammiyasussUsaNayAe NaM viNayapaDivatti jaNayai, viNayapaDivaNNe aNaM jIve aNaccAsAyaNAsIle neraibha tirikkha joNia-maNussa-deva-duggaio niraMbhai . vaNNa* saMjalaNabhattibahumANayAra maNussadevasuggaimo nibaMdhai, siddhisoggaI ca visoheI, pasatyAiM ca NaM viNayamUlAI sabakajjAI, sAhei,. anne a bahave jIve viNa ittA bhavada // 6 // guruvAdharmikazubhUSaNena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ?
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga gurusAdharmikazuzrUSaNena nu vinayapratipatiM janayati, pratipannavinayazca nu jIvo'natyAzAtannAzIlaH, nairayikatiryagyonikamAnuSyadevadurgatIH niruNaddhi, varNasaMjvalana bhaktibahumAnatayA manuSyadevasugatIH nibadhnAti, siddhisugati ca vizoSayati, prazastAni vinayamUlAni sarvakAryANi sAdhayati, anyAMzca bahUn jIvAn vinetA bhavati // 6 // artha-dharmanI zraddhAvALAe gurU vagerenI zuzraSA avazya karavI joIe. te he bhagavana! gurU-sAdharmikanI upAsanAthI jIva ka guNa pedA kare che? gurU-sAdharmikanI upAsanAthI ucita kartavya karavAnA aMgIkAra rUpa jIva vinayapratipattine pAme che. vinIta jIva, gurUnI niMdA vagerenA parihArathI atyaMta AzAtanAne tyAgI thanAraka, tiryaMcanI pleccha rUpa manuSyanI, kilibaSikatva rUpa devanI durgatine roke che, gurUonI prazaMsAthI guNanuM pragaTIkaraNa-aspRthasthAna vagerethI bhakti-AMtara prIti rUpa bahumAnathI sukula-adharya vagerethI yukta manuSya- devanI sugati pAme che, temaja mekSamArgabhUta samyagadarzanAdinI vizuddhithI prazaMsApAtra-vinaya rUpa mUkavALA-kRta adhyayana vagere rUpa ahIM sarva kAryo ane paralekamAM mekSa vagere sAdhe che, jethI bIjA ghaNA jIvone vinaya pamADanAra bane che. (6-109) AloyaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiMjaNayai?AloyaNayAe gaMmAyAniyANamicchAdasaNasallANaM mokkhamaggavigghANaM aNaMtasaMsAravaddhaNANaM uddharaNaM karei, ujjubhAvaM ca NaM jaNaMyai,
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 zrI samyakatvapAkamAdhyayana-29 ujjubhAvapaDivanne aNaM jIve amAI ithiveyaM napuMsagaveyaM ca na baMdhana, puvyabaddhaM ca Nanijjarei // 7 // __ AlocanayA nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? AlocanayA mAyAnidAnamithyAdarzanazalyAnAM mokSamArgavighnAnAmanantasaMsAravarddhanAnAmuddharaNaM karoti, RjubhAvaM ca janayati, RjubhAvaM pratipannazca nu jIvo'mAyI strIvedaM napuMsakavedaM ca na badhnAti, pUrvabaddhaca nirjarayati // 7 // arthagurUzuzraSA karanArane doSane saMbhava thatAM AlecanA karavI joIe. te he bhagavana! AlecanAthI jIva guNa pedA kare che? gurUnI AgaLa svadenA prakAzana rUpe AlecanAthI, jIva mekSamArgamAM vidanabhUta-anaMta saMsAra vadhAranAra mAyA-nidAna-mithyAdarzana zalya rUpa traNa zalyane uddhAravinAza kare che, sarala bhAvane pedA kare che. saralatAne pAme jIva, mAyA vagarano te strIvedana-napuMsakavedane bAMdhatA nathI, kema ke-mAyAne abhAva purUSadanuM kAraNa che, ane pUrve bAMdhela strI-napuMsakavedane athavA sakala karmone khapAve che. (7-1087) niMdaNayAe NabhaMte ! jove ki jaNayai ? niMdaNayAe Na paccha NutA jaNayai pacchANutAveNaM vijjamANe karaNaguNaseTiM paDivajjai, karaNaguNaseTiM paDivanne a aNagAre mohaNijjaM kamma ugyAei // 8 // nindanena nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? nindanena 14
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-khIjo bhAga pazcAdanutApaM janayAta, pazcAdanutApena virajyamAnaH karaNaguNazreNi pratipadyate, karaNaguNazreNi pratipannazvAnagAro mohanIyaM karma anupAtati // 8 // . atha AleAcanA svadASAnI ni'dA karanArane saphaLa che. to stradoSanI niMdAthI huM bhagavan ! jIva kayA guNa pedA kare che ? svadoSanI niMdAthI jIva peAte ja potAnA dveSanA ciMtana dvArA hA! me` kharAma karyuM '-evA pAzrcAttApane pAchaLathI pedA kare che. pAchaLathI pazcAttApa karavAthI jIva, vairAgI khanI apUrva karaNAdi mAhAtmya rUpa karaNaguNathI kSapakazreNIne pAme che. kSapakazreNIne pAmanArA sAdhu mAhauyakane khapAve che. (8-1098 ) garahaNayAe Na bhaMte ! jIve kiM jaNagraha ? garahaNayAe Na apuraskAra jagaya, apurakkAragae aNaM jIve appasatthehito jogerhito niattara, pasatthajoge a pavattara, pasatthajogapaDivaNe aNaM aNagAre anaMta ghAI pajjavei khavei // 9 // gaNena nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? garhaNena nu apuraskAra janayati, apuraskAragatazca jIvo'prazastebhyo yogebhyo nivarttate, prazastayogAnpratipadyate, prazasta yogapratipannaJcA'nagAro'nantaghAtinaH paryavAna kSapayati // 9 // a -ghaNA doSAnA sadbhAvamAM niMdA bAda gA~ pazu karavI joIe. te huM bhagavAn ! gA~ karavAthI jIva kayA guNane pedA kare che ? gurU vagere paranI rUbarUmAM jIva, potAnA DhoSa pragaTa karavA rUpa gaoNthI, 'A guNavAna che,-evI prasiddhi
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatavaparAkamAdhyayana-29 211 rUpa puraskAranA abhAvane yAne-avajJAnA sthAnane pote pAme che. avajJAnA sthAnabhUta banele jIva, kadAca azubha adhyavasAyanI utpattimAM paNa apuraskAranA bhayathI ja azubha gothI aTakI jAya che ane prazasta cogamAM pravarte che. prazasta yugane pAmele sAdhu, jJAnAvaraNa Adi ghAtikarmone apAve che-muktine pAme che. (9-1099) sAmAieNa bhaMte ! jIve ki jaNayai ? / sAmAie Na savvasAvajjajogaviraI jaNayaI // 10 // sAmAyikena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / , sAmAyikena sarvasAvadyayogaviratiM janayati // 10 // artha-AlecanA Adi, sAmAyikavALAne ja heya. te he bhagavan! sAmAyikavALo jIva kayA guNane meLave che? sAmAyikathI saghaLA pApavALA vyApAranA tyAga rUpa, jIva, sarvasAvagharaviratine pAme che. (10-1100) cauvIsatthaeNa bhaMte ! jIve ki jaNayai ? / cauvIsatthaeNa dasaNavisohiM jaNayai // 11 // caturvizatistavena bhadanta ! jIvaH ki janayati ? / caturvizatistavena darzanavizuddhiM janayati // 11 // athasAmAyika pAmanAra, tenA racayitA ahe te che ane teo stutine che-ema mAne che. te che bhagavana! evIza tIrthakaranI stutithI jIva kayA guNane pAme che? vIza tIrthakarenI stutithI jIva, darzanavizuddhine pAme che. (11-1101)
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga __vaMdaNa raNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? vaMdaNaeNanIA. go kamma khavei, uccAgo kamma nibaMdhai, sohaggaM ca Na appaDihayaM ANAphaLaM nivvatteI, dAhiNabhAvaM ca Na jaNayai // 12 // __ vandanakena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vandanakena nIcairgotraM karma kSapayati, uccairgotraM karma nibadhnAti, saubhAgyaM ca nu apratihatamAjJAphalaM nivarttayati, dakSiNabhAvaM ca nu. janayati // 12 // artha-jinenI stuti karavA chatAM gurUvaMdanapUrvaka ja sAmAyikane svIkAra che. te he bhagavana! gurUvaMdanathI chava kyA guNane utpanna kare che? jIva gurUvaMdanathI nIca getra nAmanA karmane khapAve che, ucca getrikarmane bAMdhe che, akhalita, AjJApradhAna ane sarvajanagRhaNIya evuM saubhAgya. prApta kare che tathA leke anukULa thAya che. (12-1102) __ paDikkamaNeNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? paDikamaNeNaM vayachiddAI pihei, pihiyavayachidde puNa jIve niruddhAsave asabalacarite aTThasu pavayaNamAyAsu uvautte apuhatte muppaNihie viharai // 13 // pratikramaNena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? pratikramaNena vratachidrANi pidadhAti, pihitavratachidraH punarjIvo niruddhAzravo'zabalacAritro'STAsu pravacanamAtRSpayukto'pRthakatvaH supraNihito viharati // 13 // artha-sAmAyika vagerevALA guNavaMta, pahelA-chellA tIrthakarenA samayamAM haMmezAM ane madhyama tIrthakarenA
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakUvaparAkramAdhyayana-29 213 samayamAM sAdhue aparAdha chate pratikramaNa kare. te che bhagavad ! pratikamaNathI jIva kayA guNane meLave che? pratikramaNa eTale aparAdhethI pIchehaTha karavAthI jIva, aticAra rUpa vatanA chidrone DhAMke che. vratanA chidrone DhAMkanAra jIva, Azravane nirodhaka banI, cAritramAM zabalapaNuM-malInatAne karanArA ekavIza sthAna rUpa zabala sthAnethI rahita-pavitra cAritravALo, ATha pravacanamAtAonA pAlanamAM dacita, saMyamayeganA viga rUpa pRthakRtvathI rahita, sArI rIte saMyamamAM praNidhAnavALo saMyamamArgamAM vicare (13-1103) ___ kAussaggeNa bhaMte ! jIve kiMjaNayai ? kAussaggeNa tIapaDupannaM pAyacchittaM visohei visuddhapAyacchitte a jIve niyahie ohariSabharuSa bhAravahe pasatthajjhANovagae muhaMsuheNa viharai // 14 // ___ kAyotsargena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? kAyotsargena atItapratyutpannaM prAyazcittaM vizodhayati, vizuddhaprAyazcittazca jIvo nivRttahRdayo'pahRtabhara iva bhAravahaH, prazastadhyAnopagataH sukhaMsukhena vidati artha-pratikamaNamAM aticAranI zuddhi mATe kAussagakare joIe. te he bhagavad ! kAtsargathI jIva kayA guNane meLave che? kAussagathI lAMbA ane najIka kALanA prAyazcittayegya aparAdhene dUra kare che. vizuddha prAyazcittavALo chava, hRdayanI svasthatAvALa banele, jema bhAra vagarane bhAravAhaka, svastha hadathI bane che, tema aticAranA bhAra
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga vagaranA svastha cittavALA thAya.prazasta dhyAnathI saMpanna banelA te supUrva saMyamabhAM 2me che. (14- 1104) paccakkhANeNa bhaMte ! jIve kiM jaNaya ? | paccakkhANeNa AsavadArA niru bhai // 15 // pratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? | pratyAkhyAnena AzravadvArANi niruNaddhi // 15 // atha-kAusaggathI ne azuddhi rahI gai hoya te paccakkhANu karavu joie. te he bhagavan! prazrcakkhANuthI jIva kayA guNune meLave che paccakkhANathI AzravadvArAne va roDe che. (15-1105) yathuma' galeNa bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? thayathuimaMgaleNa nANadaMsaNaca rittavohilAbha jaNayai, nANadaMsaNacaritavo hilA bhasaMpaNe a NaM jIve aMtakiriaM kappavimAgovavattiaM ArAhaNa' ArAhe // 16 // stavastutimaGgalena bhadanta ! jIva: kiM janayati ? stavastutimaGgalena jJAnadarzanacAritrabodhilAbhaM janayati, jJAnadarzanacAritrabodhilAbhasampannazca nu jIvo'ntakriyAM kalpavimAnopapattikA mArAdhanAmArAdhayati // 16 // atha-paccakkhANa karIne caityanA saddabhAvamAM caityavadana karavuM ane te stutistavamaMgala vinA na hoya. te huM bhagavan ! stutistavamaMgalathI jIva kayA guNane meLave che? ekathI laine sAta zrleSTha paya tanA dhruvendrastava vagere
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 zrI samyakatvaparAkramAdhyayana-29 sto ane stutio rUpa maMgalathI jJAna-darzana-cAritra rUpa bodhinA lAbhane jIva pedA kare che. jJAnAdi bodhilAbhane pAmele jIva, aMtakriyA rUpa muktinA hetu rUpa, turatanA phala rUpa devaleka rUpa ane kampamAM raiveyaka-anuttara vimAna rUpa vimAnamAM utpatti jenAthI che tevI tathA paraMparAe muktine pamADanArI jJAnAdi ArAdhanA rU5 ArAdhanAne sAthe che. (16-1106) kAlapaDilehaNayAeNa bhaMte ! jIve ki jaNayai ? / kAlapaDilehaNayAeNanANAvaraNijjaM kama khave // 17 // kAlapratyutprekSaNayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / kAlapratyutprekSaNayA jJAnAvaraNIyaM karma kSapayati // 17 // artha-zrI arihaMtanA namaskAra bAda svAdhyAya kare joIe ane te svAdhyAya kAlamAM ja kare I e. te he bhagavana kAlapratye prekSaNAthI jIva kayA guNane meLave che? prAdeSika vagere kAlanA grahaNa prati jAgaraNa rUpa pratyuprekSaNathI jIva jJAnAvaraNIya karma apAve che. (17-1107) pAyacchittakaraNeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNavai ? pAyacchitakaraNeNaM pAvakammavisohiM jaNayai, niraiAre Avibhavai, samma ca Na pAyacchitta paDivajjamANe maggaM ca maggaphalaM ca visohei, AyAraM AyAraphalaM ca ArAhei // 18 // prAyazcittakaraNena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ?, prAyazcittakaraNena pApakarmavizuddhiM janayati, niraticArazcApi bhavati,
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga samyaktvaM nu he prAyazcittaM pratipadyamAno mArga ca mArgaphalaM ca vizodhayati, AcAramAcAraphalaM cArAdhayati // 18 // artha-akAle pATha karavAthI prAyazcitta Ave che. te he bhagavan! prAyazcitta karavAthI jIva kayA guNane pAme che? Avecana vagere vidhAna rUpa prAyazcita karavAthI jIva, nipApatA rUpa pApakarmanI vizuddhine pAme che aticAra vagarane bane che. sArI rIte prAyazcittane pAmanAre jIva samyakatva rUpa mArgane tathA mArgala rUpa jJAnane vizuddha banAve che ane cAritra ane cAritraphala rUpa muktine sAthe che. (18-1108) samAvaNayAeNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? khamAvaNayoeNaM palhAyaNabhAvaM jaNayai, palhAyaNabhAvamuvagae ajIve savvapANabhUyajIvasattesu mittIbhAvaM upAei, mittAbhAvamupagae Avi jove bhAvavisohi kAUNa nibbhae bhavai // 19 // kSamaNayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? kSamaNayA pralAdanabhAvaM janayati, prahalAdanabhAvamupagatazca jIvaH sarvaprANabhUtajIvasattveSu maitrIbhAvamutpAdayati, maitrIbhAvamupagatazcApi jIvo bhAvavizuddhiM kRtvA nirbhayo bhavati // 19 // artha-prAyazcittakaraNa khAmaNA karavAthI thAya che. te he bhagavana ! khAmaNAthI jIva kyA guNane meLave che ? duSkRta thayA bAda, "A mAre khamAvavuM joIe" ItyAdi rUpa kSAmaNAthI jIva cittanI prasannatAne pAme che. cittanI prasanatAne pAmelAjIva, sarva beIndriya-teIndriya-caurindriya
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapAkamAdhyayana-29 , 217 rUpa prANamAM, vanaspati rU5 bhUtemAM, paMcendriya rUpa mAM ane bAkInA jIvarUpa samAM parahitaciMtA rUpa maitrIbhAvane pAme che. maitrIbhAvane pAmela chava, rAga-dveSanA abhAva rUpa bhAvavizuddhi karIne, samasta bhayanA hetuone abhAva thavAthI nimaya mana che. (18-1108) sajjhAeNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? / majjhAeNa nANAvaraNijjaM kamma khavei // 20 // svAdhyAyena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / svAdhyAyena jJAnAvaraNIyaM karma kSapati // 20 // artha-ukta guNavaMte svAdhyAya kara joIe. te che bhagavana ! svAdhyAyathI jIva kayA guNane meLave che? svAdhyAyathI 71 jJAnA129Iya vagaire sa bha bhAva cha. (20-1110) vAyaNAeNaM bhaMte ! jIve ki jaNavai ? vAyaNAeNa nijjaraM jaNayai, suaspta aNAsAyaNAe vati suassa aNAsAyaNAe vaTTamANe titthadhamma avalaMbai, titthadhamma avalaMbamANe mahAnijjare mahApajjavasANe bhavai // 21 // vAcanayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vAcanayA nirjarAM janayati, zrutasyAnAzAtanAyAM vartate, zrutasyAnAzAtanAyAM vartamAnaH tIrthadharmamavalambate tIrthadharmamavalambamAno mahAnirjaro mahAparyavasAno bhavati // 21 // artha-svAdhyAyanI zarUAtamAM vAcanA karavI joIe. te he bhagavana! vAcanA vaDe jIva kayA guNane pAme che?
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga bhaNAvavA rUpa vAcanAthI ka parizATana rUpa nirjarAne pAme che, zrutanI anAzAtanAmAM te che. tene nahiM karavAmAM avajJA thavAthI jItanI AzAtanA karelo kahevAya ! zrutanI anAzAtanAmAM vatA jIva, zratanA pradAna rUpa tI- gaNadharanA dharma -AcArane avala'e che. zrutapradAna rUpa tI dhama nuM avalaMbana karanAro jIva moTI nirjarAvALA aau mahAn kanA aMtavALA bane che. (21-1111) paDi pucchaNayAeNaM bhaMte! jI ki jaNayai ? paDipucchaNayAeNaM suttatthatadubhayAI visohei, kaMkhAmohaNijjaM krammaM noiipha ||22 // pratipracchanena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? pratipracchanena sUtrArthatadubhayAni vizodhayati kAGkSAmohanIyaM karma vyucchinatti ||22|| a -vAcanA karanArA saMzaya thatAM pharI pUche te pracchanA kahevAya. he bhagavan ! pracchanAthI chatra kayA guNane meLave che ? pUrva kathita sUtrAdine pharIthI pUchyA rUpa pratipracchanAthI sUtrane-ane ane te ba Mnene vizuddha manAve che. ' A Ama mAre bhaNavu ucita che ke Ama ? '-AvI rItanI icchA rUpa, anAbhigrahika mithyAtva rUpa kAMkSAmeAhanIya kama khapAve che. (22-1112) pariNayApaNaM bhaMte! jIve kiM jaNayai ? | pari0 vaMjaNAI jaNayai vaMjaNaladdhiM ca uppAera // 23 //
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaktvaparAkramAdhyayana-29 119 parAvarttanayA bhadanta ! jIvaH ki janayate ? / parA0] vyaJjanAni janayati, vyaJjanalabdhi cotpAdayati // 23 // atha-sthira karela zratanuM vismaraNa na thAya mATe parAvarttana karavuM joIe, to huM bhagavan ! parAvartta nathI jIva kayA guNane pAme che ? parAvarttana-guNavAthI akSara rUpa vyaMjano pedA thAya che arthAt parAvarttana karanArane bhUlAi gayelA te akSa| jaladI utpanna thAya che. temaja tAvidha kSApazamanA kAraNe akSaralabdhine, padmAnusAritA rUpa padasmvine va utpanna 12 che. ( 23-1113 ) aNuppehAeNa bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? aNuppehAeNaM AuvajjAo satta kammappagaDio ghaNiabaMdhaNabaddhAo vakats, ferraftosAo hassakAlaiiAo pakarei, tivvANubhAvAo maMdANubhAvAo pakarei, bahuppa esaggAo, appapasaggAo kare, AuyaM ca NaM kammaM sia baMdhai sia no baMdhai, asAyAveaNijjaM ca NaM kammaM no bhujjo bhujjo uvaciNAi, aNAiaM ca NaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMdAraM khiyAmeva vIIvayai ||24| anuprekSayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? anupresayAssyurbhujaH saptakarma prakRtIgaThabandhanabaddhA zithila hrasvakAla , bandhanabaddhAH prakaroti dIrgha kAlasthitikAH sthitikAH prakaroti tIvrAnubhAvAH mandAnubhAvAH prakaroti, bahupradezAmA alpapradezAprAH prakaroti, AyuH karmaca syAt badhnAti syAnna badhnAti asAtAvedanIyaM ca nu karma
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga no bhUyo bhUyaH upacinoti, anAdikaM ca nu anavadanaM dIrghAddhaM caturantaM saMsArakAntAra kSiprameva vyativrajati // 34 // artha-sUtranI mAphaka arthanA avismaraNa mATe anuprekSA karavI joIe. te he bhagavan! anuprekSAthI jIva kyA guNane meLave che? arthanA ciMtana rUpa anuprekSAthI AyuSyakarma sivAyanI gADhabaMdhane bAMdhelI sAta karmaprakRtione zithilabaMdhane baddha arthAt apavartAnAdi karaNa kare che, kAraNa ke-A anuprekSA tapanA bheda rUpe hoI tapanI te nikAcita karmane khapAvavAmAM zakti che. vaLI dIrghakALanI rithativALI azubha karmaprakRtiene huvakAlanI sthitivALI banAve che, kAraNa ke-zubha AzayanA vaze sthiti kaMDakano apaDAra thAya che. vaLI tIvra rasavALI azubha karmaprakRtiene maMda rasavALI banAve che. bahu pradezavALI azubha pravRtione alpa pradezavALI banAve che. AyuSyakarmane bAMdhe khare ane na paNa bAMdhe, kAraNa ke-te jIvane trIjo bhAga vagere zeSa AyuSyapaNamAM ja baMdhAya che. jo bAMdhe te devanuM AyuSya ja bAMdhe, kAraNa ke-munine devanA AyuSyanA baMdhano ja saMbhava che. tathA azAtA vedanIyakarma ane bIjI azubha prakRtiene vAraMvAra bAMdha nathI. vAraMvArano niSedha eTalA mATe che ke keI eka pramAdathI pramatta munine te azubha prakRtinA baMdhane paNa saMbhava che. tathA anAdi anaMta dIrgha kALavALA caturgati rUpa saMsArajaMgalane jaladI jaladI pAra karI jAya che-ulaMghI jAya che. (24-1114)
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaktvapakramAdhyayana-29 221 dhammakahAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? dhammakahAeNaM pavayaNaM pabhAvei, pavayaNapabhAvaeNaM jIve Agame sassamaddatAe kammaM nibaMdhai // 25 // dharma kathayA nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? dharma kathayA pravacanaM prabhAvayati, pravacanaprabhAvanayA nu jIvaH AgAmizazvaddhadratayA karma nibadhnAti // 25 // artha-mRtanA abhyAsIe dharmakathA paNa karavI, te he bhagavan! dharmakathAthI jIva kayA guNane pAme che? vyAkhyAna rUpa dharmakathAthI zrI jainazAsana rUpa pravacananI prabhAvanA thAya che. pravacanaprabhAvaka AtmA AgAmI kALamAM niraMtara kalyANakArI karma bAMdhe che yAne zreSTha puNyAnubaMdhI puNya upaje che. (25-1115) suasta ArAhaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? muassa ArAhaNayAeNaM aNNANaM khavei na ya sNkiliss||26|| drutasyArAdhanayA nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? zrutasyArAdhanayA ajJAnaM kSapayati, na ca saMklizyate // 26 // atha--A pramANe paMcavidha svAdhyAyanI ramaNatAthI zratArAdhanA thAya che. te he bhagavana ! mRtanI ArAdhanAthI jIva kayA guNane meLave che? zratanI saman ArAdhanA karavAthI viziSTa jJAnanI prApti dvArA ajJAnane khapAve che. tArAdhanAthI navA navA saMveganI prApti thavAthI chava rAga vagerethI pedA thayela saMkalezane bhajanAre thatuM nathI. (26-111)
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 222 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga egagagamanasaMnivesaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? egaggamaNasaMnivesaNayAe NaM cittanirodhaM karei // 27 // ekAgramanaHsannivezanayA nu bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? ekAgramanaHsannivezanayA nu cittanirodhaM karoti // 27 // artha-bRtArAdhanA, ekAgra mananI sthApanAthI ja thAya che. te he bhagavAna! ekAgra manaHsaMnivezanAthI jIve kayA guNane meLave che? eka zubha AlaMbana rUpa agramAM-ceyamAM sthApanA rUpe ekAgra manaHsaMnivezanAthI kadAca unmArgamAM gayela cittanA niyaMtraNa rUpa nirodhane jIva kare che. (ra7-1117) saMjameNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? / saMgamAM gAyatta gAya ra8mAM saMkhera matta ! vIraH niri?. saMyamenAnaMhaskatvaM janayati // 28 // artha-A badhuM saMyamavaMtane saphaLa che. te he bhagavana! saMyamathI jIva kyA guNane meLave che? AzranI virati rUpa saMyamathI pApakarmonA abhAvavALo jIva bane che. saMyama hovA chatAM tapa vagara karmano kSaya nathI mATe tapane kare che. (28-1118) taveNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? / taveNaM vodANaM jaNayai // 29 // tapasA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / tapasA vyavadAnaM janayati // 29 //
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 zrI samyakatvapAkamAdhyayana-29 artha-saMyama rahevA chatAM tapa vagara karmano kSaya nathI. te he bhagavana tapathI jIva ke guNa meLave che? tapasyAthI jIva, pUrve bAMdhela karmamalanA nAzathI viziSTa zuddhi rUpa vyavahAnane pAme che. (26=1118) vodANeNaM bhaMte ! jIve kiMjaNayai? vodANeNaM akirizra jaNayai, akiribhAe bhavittA tao pacchA sijjhai, bujjhai, muccai, parinivvAi, savvadukkhANamaMtaM karei // 30 // vyavadAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vyavadAnenAkriyAM janayati, akriyAko bhUtvA tataH pazcAt sidhyati budhyate mucyate parinirvAti sarvaduHkhAnAmantaM karoti // 30 // artha-he bhagavana! vyavadAnathI jIva kayuM phaLa meLave che? vyavadAnathI vyuparakriyA nAmanA zukaladhyAnanA cothA bhedane pAme che. vyuparakriyA nAmanA zukaladhyAnasta banIne jIva arthanI siddhivALo jJAna-darzana rUpa upagathI vastu tatvane jANanAra ane saMsArathI chUTanAre thaI parinirvANapada yAmI sava mono mata 42 cha. (30-1120) suhasAeNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? suhasAeNaM aNussuattaM jaNayai, aNussueNaM jIve aNukaMpae aNubbhaDe vigayasoe carittamohaNijja kamma khavei // 3 // sukhazAtena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? sukhazAtena anutsukatvaM janyati, anutsukazca jIvo anukampako'nudmaTo vigata zokazcAritramohanIyaM karma kSapayati // 31 //
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - 224 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga artha-vyavadAna viSayasukhanI spRhAnA nAzathI thAya che. te he bhagavan! sukhazAtatha jIva kaye guNa meLave che? viSaya saMbaMdhI sukhanA, sukhagata spRhAnA abhAva dvArA vinAza rUpa sukhazAtathI viSayasukha tarapha nispRhatA rUpa anusukapaNane jIva pAme che. anusuka chava dukhiyA tarapha dayALu bane che, (sutsuka chava mAratA paNa prANIne jotAM svasukhamAM rasika ja thAya, paraMtu dayALu banatuM nathI.) udbhaTa banate nathI ane ehika vastune nAza thavA chatAM paNa zeka karate nathI, kema ke-muktipadamAM spRhA bAMdhelI che. AvA prakArane AtmA utkRSTa zubha bhAvanA kAraNe cAritramehanIya karma khapAve che. (31-1121) appaDibaddhayAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? appaDibaddhayAena nissaMgattaM jaNayai, nissaMgattagae a jIve ege egaggacitte diA arAo asajjamANe appa Dibaddhe sAva virArU ___ apratibaddhatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? apratibaddhatayA niHsaGgatvaM janayati niHsaGgatvagatazca nu jIva eko ekAgracitto divA ca rAtrau cA'sajanapratibaddhazcApi viti rUpe artha-sukhanuM zAtana anAsakita-apratibaddhatAthI thAya, te he bhagavana! apratibaddhatAthI jIva kayA guNane pAme che? mananI anAsakti rUpa apratibaddhatAthI jIva bAhI saMganA tyAga rUpa nisaMgatane pAme che. nisaMgatAne
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapazamAdhyayana-29 225 pAmele jIva, rAga vagerethI rahita-ekale, dharmamAM ekatAna cittavALo banI, divasa ane rAtri-haMmezAM bAhya saMgane tyAga karate mAsaka5 vigere ughatavihArathI apratibaddha vihArI bane che. (32-1122) vivittasayaNAsaNayAe NaM bhane ! jIve kiM jaNayai ? vivittasayaNAsaNayAe Na carittaguttiM jaNayai. carittagutte aNaM jIve vivittAhAre daDhacarita egaMtarae mokkhabhAvapaDivaNNe aTThavihaM kammaThiM nijjarei // 33 // viviktazayanAsanatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? viviktazayanAsanatayA nu caritraguptiM janayati, caritraguptazca nu jIvo viviktAhAro dRDhacaritraH ekAntarato mokssbhaavprtipnno'ssttvidhkrmprarthi niti merU rUA. artha-apratibaddhatAno hetu vivikta zayanasanatA che. to he prabhu! vivikta zayanAsanatAthI jIva kayA guNane meLave che? strI vagerethI rahita zayane-Asana upAzrayathI jIva cAritranI rakSA pAme che. cAritranI rakSAne pAmele jIva, vigaI vagere uttejaka vasturahita AhAravALe, cAritranI daDhatAvALe, ekAnta saMyamamAM parAyaNa ane "mekSa ja mAre sAdhavAne che -evA abhiprAyavALa, AThaprakArI karmanI gAMThane kSapakazreNInA svIkArathI khapAve che. (33-1123) viNivaNayAe bhaMte ! jIve ki jaNa yai ? viNivaTTaNayAeNaM pAvakammANa akaraNayAe abbhuDhei, pUvabaddhANa ya 15
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga nijjaraNayAe taM niattei to pacchA cAuraMtasaMsArakaMtAraM viIvayai // 34 // vinivartanayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vinivarttanayA pApakarmaNAmakaraNenAbhyuttiSThati pUrvabaddhAnAM ca nirjaraNayA tannivarttayati, tataH pazcAccaturantaM saMsArakAntAraM vyativrajati // 34 // artha-vivikta zayanAsanatAmAM ja vinivarnanA heya che. te he bhagavan! vinivarsanAthI jIva kathA guNane pAme che? viSayomAMthI AtmAne paramukha karavA rUpa vinivarnanAthI jJAnAvaraNIya vagere pApakarmone nahi karavAthI yAne navAM pApakarmone nahi upArjana dvArA mokSa mATe jIva ubhuM thAya che. pUrve bAMdhelA karmonI nijerAthI te pApakarmone nAza kare che. tyAra pachI te cAra gati rUpa saMsArakAntArane laMghI jAya che-mokSa pAme cha. ( 34-1124) saMbhogapaccakkhANeNa bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? saMbhogapaccakkhANeNaM AlaMbaNAI khavei, nirAlaMbaNassa ya AyayaTThiA jogA bhavaMti,saeNalAmeNa tussai,parassa lAbha noAsAei, notakei, no patthai,no abhilasai / parassa lAbhaM aNAsAemANe avakamANe apIhemAge apatthemANe aNamilasemANe doccaM suhasijjaM upasaMpajjittANa viharai // 35 // sambhogapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? sambhogapratyAkhyAnena AlambanAni kSapayati, nirAlambanasya
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakavaparAkramAdhyayana-29 227 cAyArthikA yogA bhavanti, svakena lAbhena tuSyati, parasya lAbhaM no AsvAdayati, no tarkayati, no spRhayata, no abhilaSati / parasya lAbhamanAsvAdayannatarkayannaspRhayannasprArthayamAno'nabhilaSan dvitIyAM vitti karI sukhazayyAmupasampadya atha -viSayAthI virata keAI ekane sAMbhAgapratyAkhyAna thAya che. te huM bhagavan ! sa bhegapratyAkhyAnathI jIva kacA guNa meLave che ? eka ma`DalImAM bhAjana rUpa-anya munie Apela AhAra AdinA grahaNa rUpa sa bheganA gItAtha paNAmAM jinapa vagere udyatavihAranA svIkAra dvArA pratyAkhyAnarihArathI glAnapaNA vagere rUpa AlaMbanA jIva dUra kare che. nirAla banane mekSa rUpa pracejanavALA vyApArA thAya che. jIva potAnA lAbhathI khuza thAya che, paranA lAbhane bhAgavate nathI-vicAratA nathI-prArthanA karatA nathI ke IcchatA nathI. paranA lAbhane nahi bhAgavatA-vicAratA-prArtha te ke IcchatA jIva khIjI sukhazayyAne pAmI vicare che. (35-1125) uvahipaccakkhANaM bhante ! jIve kiM jaNayai ? ubahipaccakkhANaM apalimaMthaM jaNayai, niruvahiraNa jIve nikka khe uvhinaitare ya na saMzilisaH / / 36 / / upadhipratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM nainatti ? upadhipatyAkhyAnenA'parimanthaM janayati, nirupadhiko nu jIvo niSkAMkSI upadhimantareNa ca na saMklizyate // 36 // atha-sa'bhAgapratyAkhyAna karanArane upadhipratyAkhyAna
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 zrI uttarAdhyayana sUtra sA-khIjo bhAga paNa thAya che. te hai prabhu ! upadhipratyAkhyAnathI jIva kayo guNu pAme che ? rajoharaNa ane muhupatti sivAyanI upadhinA pratyAkhyAnathI svAdhyAyanI kSati rUpa parimathanA abhAvane jIva pAme che. upaddhi vagaranA jIva, vasra vagerenI abhilASA vagaranA khanI upadhi sivAya zArIrika ke mAnasika sa kalezane anubhavatA nathI. ( 36-1126 ) AhArapaccavakhANeNa bhane ! jIve kiM jaNayai ? AhArapaccakkhANeNa' jo viAsaMsappayogaM vocchiMdai, jIviAsaMsappabhagaM vocchidittA jIve AhAramaMtareNa na saMkilissA ||37|| AhArapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? AhArapratyAkhyAne na jIvitAzaMsAprayogaM vyavacchinatti, jIvitAzaMsAprayogaM vyavacchidya jIva AhAramantareNa na meriyata / bA atha-upadhipratyAkhyAnavALA jinakalpI vagerene AhAra AdinA alAbhamAM upavAsa paNa thAya, ke je upavAsa AhArapratyAkhyAna rUpa hAya che. te he bhagavan ! AhArapratyAkhyAnathI jIva kayA guNane meLave che? ADArapratyAkhyAnathI jIvanamAM abhilASA karavA rUpa jIvitAza'sA prayAgane jIva teDe che arthAt jIvana AhArane AdhIna che. AhAranA pratyAkhyAnamAM jIvitanI AzaMsAnA abhAva thAya che ja. te jIvitAza'sA prayogane chedIne jIva, AhAra vinA salezane anubhavata nathI yAne utkRSTa tapa karavA chatAMya mAdhAnA anubhava karatA nathI. ( 37-1127 )
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatva5rAkamAdhyayana-29 kasAyapaccakkhANeNaM bhaMte ! jove kiM jaNayai ? kasAyapaccakhANeNa vIyarAgabhAva jagayai, vIyarAgabhAvaM paDivaNe a NaM jIve samasuhadukkhe bhAi // 38 // kaSAyapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? kaSAyapratyAkhyAnena vItarAgabhAvaM janayati, vItarAgabhAvaM pratipannazca nu jIvaH samasukhaduHkho bhavati // 38 // ' arthA-A traNa pratyAkhyAna kaSAyanA abhAvamAM saphalA che. te he bhagavan! kaSAyanA pratyAkhyAnathI jIva kayA guNa meLave che? krodha vagerenA nivAraNa rUpa kaSAyanA pratyAkhyAnathI jIva vItarAgabhAvane pAme che. vItarAgabhAvane pAmele jIva, rAga ane dveSane abhAva thavAthI sarakhA sukha ane duHkhavALe thAya che. (38-1128) jogapaccakkhANeNa bhante ! jIve kiMjaNayai ? jogapaccakkhANeNaM ajogitaM jaNayai, ajogINa jIve navaM kammaM na baMdhai, puvvabaddhaM ca nijjarei // 39 // ___ yogapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? yogapratyA. khyAnena ayogitvaM janayati, ayogI nu jovo navaM karma na badhnAti, pUrvabaddhaM ca nirjarayati // 39 // artha-kaSAya vagarane paNa yogapratyAkhyAnathI mukata thAya che. te he prabhu! gapratyAkhyAnathI jIva kayA guNane pAme che? mana-vacana-kAyAnA vyApAranA nirodha rUpa yogapratyAkhyAnathI jIva agIpaNAne pAme che. agI jIva, sakala baMdhanA hetuone abhAva hovAthI navIna karma bAMdhate
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga nathI ane pUrve bAMdhela bhapagrAhI-aghAtI cAra karmone bhAve che. (38-1128 ) sarIrapaccA khANeNa bhante ! jove kiM jaNayai ? sarIrapaccakkhAgeNa siddhAisayaguNattaM nivvattei. siddhAzsayaguNasaMpanne a Na jIve logaggamuvagae paramasuhI bhavai // 40 // zarIrapratyAkhyAnena bhadanta, jIvaH kiM janayati ? zarIrapratyA. khyAnena siddhAtizayaguNatvaM nirvatayati siddhAtizayaguNasampannazca nu jIvo lokApramupagataH paramasukhI bhavati // 40 // artha-gapratyAkhyAna karanArane zarIra pratyAkhyAna thAya che. te he bhagavana! zarIra pratyAkhyAnathI jIvaka guNa meLave che? audArika Adi zarIranA pratyAkhyAnathI kRSNa nahi, nIla nahi vagera siddhonA atizaya guNone jIva pAme che. siddhonA atizaya guNane pAmele AtmA, muktipada rUpa lenA mane pAle 52ma subhI mane cha. (40-1130) sahAyapaccakakhANeNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? sahAyapaccakkhANeNaM egobhAvaM jaNayai egIbhAvabhUe ajIve egagaM bhAvamANe appajhaMjhe appakasAe appakalahe appatumaMtume saMjamabahule saMvarabahule samAhie Avi bhavai / / 41 // sahAyapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? sahAyapratyAkhyAnenaiko pa.vaM janayati, ekIbhAvabhUtazca jIva aikAyaM bhAvayannalpadvaMdvo'lpakaSAyo'lpakalaho'lpatvaMtvaH saMyamabahula: samAhitazcApi bhavati // 41 //
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvaparAkramAdhyayana-29 236 artha saMga vagere pratyAkhyAno prAyaH sahAyapratyAkhyAnamAM ja sukara bane che. te he bhagavana ! saDAyapratyAkhyAnathI jIva kA guNa meLave che? sahAyakArI sAdhuonA pratyAkhyAna rU5 sahAyapratyAkhyAnathI tathavidha yogyatAthI thanAra abhigrahavizeSathI ekatva rUpa ekIbhAvane jIva pAme che. ekatvane pAmele AtmA, eka dhyeyanuM dhyAna karate, jIbhAjoDI-jhaghaDAthI para banelo, kaSAyathI dUra rahele ane svapa aparAdhI pratye paNa "te ja A karyuM, tuM ja Ama kare che. ItyAdi vAraMvAra pralApathI para bane, saMyamanI pradhAnatAvALe, saMvara pukalatAvALo ane jJAnAdi samAdhivALe paNa bane che. (41-1131). bhattapaccakkhANeNa bhate ! jIve ki jaNayai ? bhatta0 aNegAI avasayAI niru bhai // 42 // bhaktapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / bhakta0 anekAni bhavazatAni niruNaddhi // 42 // atha-A AtmA aMte bhaktapratyAkhyAna kare che. te he prabhu! bhakatapratyAkhyAnathI jIva kayA guNane pAme che? AhAra rUpa bhaktanA pratyAkhyAnathI arthAt bhaktaparijJA vagerethI aneka seMkaDo bhavanA bramaNane roke che, kema ke-daDha zubha adhyavasAyathI saMsArane alapa banAve che-TUMkAve che. (42-1132) sambhAvapaccakkhANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? sambhAvapaccakakhANeNaM aniaTiM janayati, aniyaTTi paDivanne ma
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjA bhAga aNagAre cattari kevalakammaMse khavei / taM jahA - veaNijjaM, AuaM, nAmaM, gottaM / tao pacchA sijjhai, bujjhai, mucvai, parinivvAi, savtradukakhANamaMta karei / 43 // : sadbhAvapratyAkhyAnena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? sadbhAvapratyAkhyAnenAnivRtti janayati anivRtti pratipannazcAnagAra catvAri kevalasatkarmANi kSapayati / tadyathA vedanIyamAyurnAna gotraM ca, tataH pazcAtsidhyati, budhyate, parinirvAti, sarvaduHkhAnAmantaM karoti // 43 // artha-sava pratyAkhyAnAmAM uttama sadbhAvapratyAkhyAna che. te huM bhagavan ! sadbhAvapratyAkhyAnathI jIva kayo guNa meLave che ? sarvathA pharIthI karavAnA asa Mbhava hAvAthI paramAthathI pratyAkhyAna arthAt sarva savara rUpa-zaileza rUpa sadbhAvapratyAkhyAnathI juparatakriyA nAmaka zukaladhyAnanA cAthA bheda rUpa anivRttine jIva pAme che, anivRttine pAmelA aNugAra, vedanIya-AyuSya-nAma-getra rUpa cAra kelIsatkrama rUpa bhavAgrAhI bhani bhAve che. tyAra mAha te siddha-zuddha-bhuktanirvAzuyahasaMpanna - sarva du:jono mataarI mane che / 43-1133) paDiyA NaM bhaMte ! jIve kiM jaNaya ? paDirUpayAe NaM lAghavidhaM jaNayai, lahubbhue a NaM jIve appamatta pAgaDaliMge pasatthaliMge visuddhasamma sattasamiisampatte savtrapANabhUyajIva. sattesu vIsasa NijjarUve appaDile he jiidie viulatava samiisamannAgae avi bhavai // 44 //
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakUparAkramAdhyayana-29 233 pratirUpatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? pratirUpatayA lAghavikatAM janayati laghubhUtazca nu jIvo'pramattaH prakaTaliGgaH prazastaliGgo vizuddhasamyaktraH samApta patyamamitiH sarvaprANabhUtajIvasattreSu vizvasanIyarUpo'pratyupekSo jitendriyeH triputapaHsamitisamanvAgatazcApi bhavati // 44 // artha-sadbhAvapratyAkhyAna prAya: pratirUpatAmAM ja thAya. tA ke prabhu ! pratirUpatAthI jIva kayA guNu meLave che? adhika upakaraNatyAga rUpa pratirUpatArthI, dravyathI stra95 upakaraNa rUpa ane bhAvathI mUrchAnA abhAva rUpe laghutAvALA jIva ane che. vaLI laghutAvALA jIva, apramatta, sthavirakalpIkAdi rUpathI jaNAtA hAI prakaTa liMgavALA, jIvarakSAnA hetubhUta rajoharaNu vagere dhAraka hAiprazasta liMgavALA, vizuddha samakitavALe, paripUrNa satya ane samitivALA, sarva prANu-bhUta-jIvasattvAnA vizvasanIya rUpa, kema ke-teenI pIDAno parihAra karanAra che, alpa upadhivALA hAi alpa prabhupekSaNAvALA tathA jitendriya, vistIrNe tapa ane samitiethI yukta * paNa thAya che. ( 44-1134 ) vecAvacceLa mate ! nIce niLayar ? / deg veyA0 titthayaranAmagoaM kammaM nibaMdhai // 45 // vaiyAvRttyena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? | vaiyA0 tIrthaMkara nAmagotraM karma nibadhnAti // 45 // atha-pratirUpatAmAM vaiyAvRtyathI ja iSTasiddhi che. te 3 bhagavan ! bhaiyAnRtyathI jIva kayA guNane pAme che? baiyA
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 234. zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga vRtyathI chava zrI tIrthaMkaranAmakarmane bAMdhe che arthAt tIrthaMkara bhane che. (45-1135) ___ savvaguNasaMpannayAe Na bhaMte ! jIve ki jaNayai ? samva. guNasaMpannayAe NaM apuNarAvatti jaNayai,apuNarAvattiM pattae aNaM. jIve sArIramANasANa dukkhANaM no bhAgo bhavai // 46 // . sarvaguNasampannatA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? sarvaguNasampannatayA apunarAvRttiM janayati, apunarAvRtti prAptakazca nu jIvaH zArIramAnasAnAM duHkhAnAM no bhAgI bhavati // 46 // artha-tIrthakara bhagavAna sarvaguNasaMpanna hoya che. te he prabhu! sarvaguNasaMpannatAthI jIva ye guNa meLave che? jJAnAdi sarvaguNasaMpannatAthI jIva apunarAvRtti rUpa muktine pAme che. muktine pAmele jIva, duHkhanA hetubhUta zarIra-manane abhAva hovAthI zArIrika-mAnasika dukhene bhAgI banate nathI. (41-1136) vIrAgayAe NaM bhaMte ! jove kiMjaNayai ? vIarAgayAe. nnNnnehaannuvNdhnn|nni taNhANubaMdhaNANi avocchidai maNuNNAmaNuvNesu sada-pharisa-rUva-rasa-gaMdhesu virajjai // 47 // vItarAgatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vItarAgatayA snehAnubandhanAni tRSNAnubandhanAni ca vyavacchinnatti / manojJA'- . manojJeSu zabdasparzarUparasagandheSu virajyate // 47 // artha-sarva guNavattA zrI vItarAgatAmAM ja thAya che. te he bhagavan! vItarAgatAthI jIva ka guNa meLave che?
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapAkamAdhyayana-2 23pA rAga-dveSanA vinAza rUpa vItarAgatAthI putrAdi viSayaka neha rUpa anukUla baMdhanene ane lebha-tRSNa rUpa anukUla baMdhanene jIva chede che. te zubhAzubha zabda-sparza-rUpa-rasa-gamAM vairAgyavALa bane che. (: 7-1137) khaMtIe Na bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? / khaMtIe NaM parIsahe jiNai // 48 // kSAntyA bhadanta ! jIvaH ki janayati ? kSAntyA paroSahAn . jayati / / 48 / / artha-vItarAganuM mUla kSamA che. te he prabhu! kSamAthI jIva kayA guNane pAme che? krodhanA jaya rUpa kSamAthI vadha vagere parISahene jIva jIte che. (48-1138) muttIeNaM bhaMte ! jove ki jaNayai ? muttIe Na akiMcaNaM jaNayai, akiMcaNe a jIve atthakolANaM purisANaM apatthaNijjo varU 42 muktyA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? muktyA nu akiM. canatvaM janayati, akiMcanazca jIvo'rthalolAnAM puruSANAmaprArthanIyo mati 83 artha-kSamA, saMteSathI daDha thAya che. te he bhagavana! muktithI jIva ka guNa meLave che? nirlobhatA rUpa muktithI jIva niparigrahapaNuM pAme che. aparigrahIM AtmA arthale bhI cera Adi purUSane anicchanIya bane che. (49-1139) ajjavayAe NaM bhate ! jIve kiM jaNayai ? ajjavayAe NaM
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra36 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga kAujjuayaM bhAvujjuayaM mAsujjuayaM avisaMvAyaNaM jaNayai, avisaMvAyaNasaMpannAe a Na jIve dhammassa ArAhae bhavai // 50 // ___ Arjavena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? Arjavena nu 'kAyarjukatAM bhAvaNukatAM bhASaNukatAmavisaMvAdanaM janayati, avisaMvAdanasampannatayA ca nu jIvo dharmasyArAdhako mavati |10| atha-lejanA abhAvamAM mAyAne paNa abhAva thAya che. te he prabhu! AjethI jIva kayA guNane pAme che? mAyAnA abhAva rUpa trAjulAthI kuja vagere veSa, bhratikAra Adi nahi karavAthI kAyAnI saralatAne, bIjuM vicAre lekabhakti vagerenA nimitte bIjuM bele ke kare tenA parihAra rUpa bhAvanI saralatAne, upahAsa vagerenA hetuo anya dezanI bhASAthI bolavAnA tyAga rUpa bhASAnI saralatAne ane bIjAne nahi ThagavA rUpa avisaMvAdane jIva pAme che. kAyA AdinI saralatAne ane avisaMvAdane pAmele AtmA dharmane ArAdhaka bane che, kema ke-bhavAtaramAM paNa RjutAnI prApti thAya che. (50-1140) mavayAe NaM bhaMte ! jAve ki jaNayaha? / madda0 miumadavasaMpanne aTmayaThahANAiM nivei // 51 // mArdavena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? / mA0 mRdumArdavasampanno'STamadasthAnAni niSThApayati // 51 // artha-AvA guNanI vinayathI ja ITasiddhi thAya che. te he bhagavan! mRdutAthI jIva kaye guNa meLave che?
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 zrI samyakatvapAkamAdhyayana-29 mRdutAnA abhyAsathI, dravyathI kemala te mRdu ane bhAvathI, namanazIla mRdunI sadA kemalatA rUpa mRdutAthI saMpanna banela jIva madanA ATha sthAnane khapAve che. (11-1141) bhAvasacce gaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? bhAvasacceNaM bhAvavisohi jaNayai, bhAvavisohie vaTTamANe jove arahaMtapaNNattassa dhammassa ArAhaNayAe abbhuThei arahatapaNNattasta dhammassa ArAhaNayAe abbhuTTittA paraloadhamma Azahara Hva aa bhAvasatyena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? bhAvasatyena bhAvavizuddhiM janayati, bhAvavizuddhayA ca vartamAno jIvo'hatprajJaptasya dharmasyArAdhanAyAbhyuttiSThate, aha prajJaptasya dharmasyArAdhanAyAbhyutthAya paralokadharmasyArAdhako bhavati // 52 / / / artha-tatvathI satyasthitane mRdutA hoya, mATe pradhAnabhUta bhAvasatya che. te he prabhu? bhAvasatyathI jIva kyA guNane pAme che? pAramArthika satyatA rUpa-zuddha aMtarAtmatA rU5 bhAvasatyathI jIva adhyavasAyanI vizuddhine pAme che. bhAvavizuddhimAM vartate AtmA zrI arihaMta bhagavaMtakathita dharmanI ArAdhanA mATe utsAhI bane che. zrI arihaMta-prajJapta dharmanI ArAdhanAthI ane ArAdhanA mATe utsAhI banI, palakamAM zrI jinadharmanI prApti dvArA ke viziSTa bhavAntaranI prApti dvArA jIva, paralokahitakArI dharmane ArAdhaka bane che. (para-1142) karaNasacceNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? karaNasacceNaM
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 zrI uttadhyayana sUtra sAtha-mIjo bhAga karaNasatiM jaNayai karaNa sacce a vaTTamANe jIve jahAvAI tahA kAro Avi bhavai // 53 // karaNasatyena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? karaNasatyena karaNazakti janayati karaNasatye ca vartamAno yathAvAdI tathAkarI pi mati kA a-bhAvasatya hoya tA ja karaNusatya thAya che. te huM bhagavan ! karaNusatyathI jIva kayo guNa meLave che ? jIva, pratilekhanA vagere kriyAne upayogavALA banI kare che. tarUpa karaNasatyathI apUrva apUrva zubha kriyAne ane kriyA sAmarthya rUpa karaNazakitane jIva pAme che. (53-1143 ) 9 jogasacceNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? jogasacceNaM joge videza / / 14 / / yogasana bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? # yogasatyena yogAn vizodhati aa aa a -karaNusatyamAM vattA yathAvAdI tathAkArI thAya che, mATe te muninA yogasatyane kahe che. te huM bhagavan ! cegasatyathI jIva kayA guNane pAme che? jIva, mana-vacanakAya-satya rUpa yogasatyathI yogAne vizuddha manAve che, arthAt kliSTa karmonA baMdhanA abhAva thavAthI nirdoSa, cegAne kare che. (54-1144) maNaguttayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? maNaguttayAe gaM jIve egaggaM jaNayas egaggacitte NaM jIve maNagutte saMjamArAhae savara pA
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaktvaparAkramAdhyayana-19 239 ma. guptatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? manoguptatayA jIvaH aikAya janayati, ekAgracitto nu jIvo manoguptaH paMcamAdho mati tAlukA atha -yogasatya, guptavALAne thAya che. te he prabhu ! manAguptatAthI jIva kayA guNane pAme che? maneAgupti rUpa maneguptatArthI jIva dhama mAM ekatAnacittapaNA rUpa ekAgratAne pAme che. ekAgra cittavALA AtmA azubha adhavasAyamAM jatA cittanI rakSA karanArA-manegupta sayamanA ArAdhaka ane che. ( 55-1145 ) vahaguttAe NaM bhaMte! jIve ki jagayai ? baigutayAe gaM nivdhi bhArataM jagayara, nivviAreNaM jIve vaigute ajjhappajogasAhaNaju Avi bhavai // 56 // vAgguptatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? vAgguptatayA nirvi kAratvaM janayati nirvikAro jIvo vAggupto'dhyAtma yogsaadhnyutApi matti kadA a-vacAguptatArthI huM bhagavan! jIva kayA guNane pAme che ? zubha vacananA uccAraNu rUpa vAgguptatAthI trikathA vagere rUpa vANIvikAranA abhAva rUpa jIva niva kArapaNAne pAme che. na kArI jIva sathA vacananarodha rUpa vAmivALe manAvyApAra rUpa dhama dhyAnAdinA ekAgratA Ai sAdhanArthI yukta bane che, arthAt viziSTa vacanapti vagarane cittanI ekAgratA Adine bhajanArA thatA nathI. (56-1146) kAyaguttayAra NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? kAyaguttayAe -
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga NaM saMvaraM jaNayai, saMvareNaM kAyagute puNo pAvAsava nirohaM sepha kigA kAyaguptatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? kAyaguptatayA saMtra janayati, saMvareNa kAyaguptaH punaH pApAzrava nirodhaM joti bA atha -he bhagavan ! kAyaguptatAthI jIva kayA guNane pAme che? zubha cegapravRtti rUpa kAyaguptithI azubha yoga nirodha rUpa savarane jIva pAme che. sa`varanA abhyAsI kAyagupta anelA jIva, pharIthI sarvathA kAyika vyApAranA nirodha karanArA pApakarmInA upAdAna rUpa pApa Azravane nirodha kare che. ( 57-1147 ) maNasamAhAraNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayaha 2 maNa -- samAhAraNayAe NaM egaggaM jaNayai, egagaM jaNaittA nANapajjave jaNaya, nANapajjatre jaNaittA sammataM visohei, micchataM vinijjarei // 58 // manaHsamAdhAraNayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? mana:samAcAraNA aikAgryaM janayati, aikAgryaM janayitvA jJAnaparyavAn janayati, jJAnaparyavAna janayitvA samyaktvaM vizodhayati, mithyAtvaM ninati karA a-guptithI kramazaH manaHsamAdhAraNa vagerenA saMbhava che. tA hai prabhu ! mana:samAdhAraNArthI jIva karyo| guNu meLave che ? sArI rIte AgamamAM kahela bhAvanI vyAptithI manano vyavasthApanA rUpe manaHsamAdhAraNArthI jIva ekAgratAne pAmeche.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakUvaparAkramAdhyayana-29 241 ekAgratAne pedA karIne jIva viziSTa-viziSTatara zrutatattvanA abodha rUpa jJAnaparyaMcAne pedA kare che. jIva jJAnapAMcAne utpanna karI samyaktvane zuddha banAve che, kema ke-tattvajJAnanI zuddhimAM tattvaviSaya zraddhAnI paNa zuddhi thAya che ane ethI ja mithyAtvanI nirjarA kare che. (58-1148) vayasamAhAraNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? bymaiM maMte di bAyar vayaz samAhAraNayAe NaM vayasAhAraNadaMsaNapajjave viso hei, vayasAhAraNadaMsaNapajjave visohittA sulahabohittaM nivvattei, dullabohittaM nijjare // 59 // vAksamAdhAraNayA bhadanta ! jotraH kiM janayati ? vA krUsamAdhAraNayA vAksAdhAraNadarzana paryavAH vizodhayati, vAksAdhAraNadarzanaparyatrAnvizodhayitvA ( vizodhya ), sulabha boghitvaM nirvartayati, durlabhabodhitvaM nirjarayati // 59 // a-he bhagavan ! vacanasamAdhAraNAthI jIva kayA guNane pAme che ? jIva, svAdhyAyamAM ja vacananI sthApanA rUpa vacanasamAdhAraNAthI vANInA viSaya rUpa prajJApanIya padAtha viSaya samyaktva vizeSa rUpa vAsAdhAraNa dazanaparyAyane vizuddha kare che, arthAt dravyAnuyoganA abhyAsathI te padAtha rUpa viSayanI zaMkAdi rUpa malinatAne dUra karavA dvArA vizuddha manAve che. chatra, vAsAdhAraNa dazanapoMcene vizuddha banAvI sulabhabAdhitAne pAme che ane durlabhameASitAnI nirA kare che. (59-1149) kAya samAharaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? kAya 16
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga samAdhAraNayAe NaM caritavajjave visohe, carittapajjave visohittA aDavakhAyacaritaM visohei ahakkhAyacaritaM visohittA cattArikevalI kammaM se khavei tao pacchA sijjhai. bujjhai, muccara, parinibvAi savvadukhANamaMta karei // 60 // 242 kAya samAdhAraNayA bhadanna ! jIvaH kiM janayati ? kAyasamAdhAraNayA caritraparyavanvizodhayati caritraparyavAnvizodhya yathAkhyAta cAritraM vizodhayati yathAkhyAtacAritraM vizodhya catvAri kevalasatkarmANi kSapayati, tataH pazcAtsidhyati, budhyate, mucyate, parinirvAti, sarvaduHkhAnAmantaM karoti // 60 // atha-he bhagavan ! kAyasamAdhAraNAthI jIva kayA guNune pAme che? jIva saMyamanA cegAmAM zarIrane sArI rItie vAparavA rUpa kAyasamAdhAraNAthI kSAryApathamika cAritranA beka rUpa cAritraparyAyane vizuddha kare che, cAritrapocAne viddha manAvI yathAkhyAta cAritrane vizuddha kare che, yathAkhyAta cAritrane vizuddha karI cAra-kevalImAM vidyamAna bhavApagrAhI vanIyAdi aghAtI karmAMne khapAve che ane tyAra bAda siddha yuddha - bhukta-parinirvANupasaMpanna - sarva duHyono tArI ane che. (10-1150) nANasaMpannA NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? nANasaMpanna - yAe NaM savvabhAvAhigamaM jaNayaha, nANasaMpanne aNaM jIve cAuraMte saMsArakaMtAre na viNassai,
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyaka5rAkamAdhyayana-29 243 "jahA sUi samuttA paDiAvi na viNassai / tahA jIve samutte saMsAre na vinnssi||" nANaviNayatavacarittajoge saMpAuNai / sasamayaparasamayasaMghAyaNijje bhavai / 61 // jJAnasampannatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? jJAnasampannatayA sarvabhAvAbhigamaM janayati, jJAnasampannazca jovazcaturante saMsAttAre vinarAri, " yathA sUcI sasUtrA patitApi na vinazyati / tathA jIvaH sasUtraH saMsAre na vinazyati // " jJAnavinayatapazcAritrayogAn samprApnoti / svasamayaparasamayasaMghAtanIyo bhavati // 61 / / artha-traNa samAdhAraNAothI traNa jJAna vagerenI vizuddhi kahI. have tenuM phala darzAve che. he bhagavana! jJAna saMpannatAthI jIva kaye guNa meLave che? zrutajJAna rUpa jJAnasaMpannatAthI sarva padArthaviSayaka bodhane jIva pAme che. jJAnasaMpanna jIva cAra gati rUpa saMsAra-vanamAM melamArgathI vizeSa dUra thatA nathI. "jema derAthI baMdhAyelI soya ukaraDA vageremAM paDelI hovA chatAM dUra thatI nathI, tema zrata rUpI rAthI baMdhAyela AtmA saMsAramAM mokSamArgathI dUra thatuM nathI." ethI ja jIva avadhi vagere jJAna, vinaya, tapa ane cAritranA vyApArone jIva sArI rItie pAme che. svazAstra-parazAstravettAone pradhAna puruSa hoI maLavAne gya bane che yAne zAstravettAo A mahApuruSane meLave che. (61-1151)
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAgadsnnsNpnnyaae NaMbhaMte ! jIve kiM jaNayai? desaNasaMpannayAe NaM bhavamicchattaccheaNaM karei, paraM na vijjAyai, aNuttareNaM nANadaMsaNeNaM apANaM saMjoemANe samma bhAvamANe viharai / / darzana sampannatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? darzanasampannatayA bhavAmethyAvacchedanaM karoti, para na vidhyAyati, anuttareNa jJAnadarzanenAtmAnaM saMyojayansamyagbhAvayan viharati / / 62 // artha-he bhagavan! darzanasaMpannatAthI jIva jyA guNane pAme che? java, kSApazamika samyakatvaprApti rUpa darzanasaMpannatAthI saMsAranA hetubhUta mithyAtvane kSaya kare che yAne kSAyika samyakatvane pAme che. tyAra pachI utkRSTathI teja bhavamAM, madhyama-jaghanyanI apekSAe trIjA ke cothA bhavamAM, kevalajJAnanI prAptimAM jJAna-darzana rUpa prakAzanA abhAva rUpa vidhyAnane te kSAyika samakitI pAmatuM nathI. paraMtu bhAvika jJAna ane darzananI sAthe AtmAne joDatA kSAyika samaktiI arthAta jJAnanI-darzananI sAthe AtmAne tanmaya banAvate kSAyika samaritA ma125 1el pAye piyare che. (12-1152) carittasaMpannayAra Na bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? carittasaMpannayAeNaM selesImA jaNayai, sele sIpaDikanne a aNagAre cattAri kelikammase khavai, tao pacchA sijjhai bujjhai muccai parinivvAi sambadukkhANabhaMtaM karei // 63 / / __ cAritrasampannatayA bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? cAritrasampannatayA zaileMzIbhAvaM janayati, zailezIpratipanna
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakUparAkramAdhyayana-9 245 zvAnagAro catvAriM kevali satkarmaNi kSapayati, tataH pazcAt sidhdhati, mukhyate, mute, parvAnivRtti, sarvadu:ghAnAmAM . joti // 6 // atha-De bhagavan ! cAritrasaMpannata thI jIva, kA guNa meLave che? jIva, cAritrasaMpannatAthI cegatirodha karanAra hoi, atyaMta sthiratAnI apekSAe zaileza eTale merUparyaMta jevA hAI muni paNa zaileza kahevAya che. tenI A avasthA zailezI kahevAya che. zailezI rUpa avasthAnI utpatti rUpa zailezI bhAvane jIva pAme che. zailezo bhAvane pAmelA sAdhu kevalImAM vidyamAna cAra vedanIyAdi aghAtI karmone khapAve che. Ada jIva, siddha--buddha-mukta-parinirvANapadyasaMpanna sa duHkhAnA aMtakArI ane che. (63-1153) soiMdiyaniggaNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? soiMdianiggaheNaM maNuSNAmaNuSNesu sadesu rAgaddosanigga jaNayaha, tappaccaiaM ca navaM kammaM na baMdhai, puvvabaddhaM ca nijjarei // zrotrendriyanigraheNa manta ! jIvaH kiM janayati ! zrotrendriyanigraheNa manojJAmanojJeSu zabdeSu rAgadveSanigraha' janaryAta, tatpratyayikaM ca navaM karma na badhnAti pUrvabaddhaM ca nijJati ddiSTa!A , atha -cAritra, pAMceya indriyAnA nigrahathI ja thAya che. te hai prabhu ! zrotrendriyanigraDathI jItra kayA guNa meLave che? viSaya sanmukha AADatI zrotrendriyanA niyamana rUpa zrotrandriya nigrahathI zubhAzubha zakhtamAM rAga ane dveSanA nigrahane
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga chatra pAme che. vaLI tethI zrotrendriya nimitte navuM kama baMdhAtuM nathI eTaluM ja nahi, paraMtu te nimitte pUrve AMdheluM kama kSAMzu thAya che. (64-1154) cakkhidianiggaNaM bhaMte ! jIve kiMjaNayai ? carvikhadiyanigAheNaM maNuSNAmaNuNNemu rUvesu rAgaddosa viggaha jaNaya, tappacavaiaM navaM kammaM na baMdhaha, puvvabaddhaM ca niSnarapha dkA yAni+i E eva ||ddA nimidivi // 67 // phArsidie || 68 || navara gaMdhesu rase tenu vattaDuM / caturmiMAvam // cakSurindriyanigraheNa bhadanta ! lIvaH kiM janayati ? cakSurindriyanigraheNa manojJAmanojJeSu rUpeSu rAgadveSanigraha " janayati tatpratyakiM navaM karma na badhnAti pUrvabaddhaM ca nirjarayati dizA prATricIna jaiva // 6 // nivaeNndriyavi // 6 srzanendriyeNApi ||38|| nava gandheSu raseSu sparzeSu vaktavyam // caturmi:Apam / / . a-he bhagavan ! cakSurindriyanigrahathI, ghrANendriyanigrahathI, jilvendriyanigrahI ane sparzendriyanigrahurthI jIva kayA guNNA meLave che? cakSurindriyanigrahathI zubhAzubha rUpemAM, prANendriyanigrahathI zubhAzubha gadhAmAM, jindriyanigrahathI zubhAzubha rasamAM ane spazanendriyanigrahathI zubhAzubha spardhAmAM jIvane rAga ane dveSane nigraDa thAya che, temaja tene te te indriyathI janya navu kama` baMdhAtuM nathI ane pUrve khAMdhela kanI nirA thAya che. (15 thI 18-1155 thI 1158)
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvaparAkramAdhyayana-29 247 kohavijaeNaM bhaMte ! jIve ki jaNayai ? kohavijaeNaM khaMti jaNayai, kohaveaNijnaM kammaM na baMdhai, puvvabaddhaM ca nika Il : : krodhavijayena bhadanta : jIvaH kiM janayati ? krodhavijayena kSAnti janayati, krodhavedanIyaM karma na badhnAti, pUrvabaddhaM ca niti daza artha-he bhagavan! krodhaviyathI jIva ka guNa meLave che? jIva, duraMta paNa vagerenA vicArathI krodhanA udayanA nirodha rUpa phodhavijayathI, kohetubhUta pudgala rUpa karma rUpa koIvedanIyane bAMdhatuM nathI ane pUrve bAMdhela te karmanI nirbhara kare che. (69-1159) ___ evaM mANeNaM // 70 // mAyAe // 71 / loheNaM // 2 // navara maddavaM, ujjubhAvaM, saMtosaM ca jaNayaitti vattavvaM // mana 70 mAyA II homena 2aa nava mArdavaM, RjubhAvaM, santoSaM ca janayati iti vaktavyam // ' artha--he bhagavana! mAnavijayathI, mAyAvijayathI ane lebhavijayathI jIva kyA guNane pAme che? jIva, mAnavijayathI mRdutAne, mAyAvijayathI tra jutAne ane bhavijayathI saMteSane pAme che tene te te kaSAye janya navuM karma baMdhAtuM nathI ane pUrve bAMdhela karmanI nirjarA thAya che. (70 thI 72 1160 thI 1162). pejadosamicchAdasaNa vijaeNaMbhaMte ! jIve ki jaNayaha?
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtrA-mIjo bhAga pejjadosa micchAdaMsaNavijaeNa nANadaMsaNacarittArAdhNayAe anbhuTThe, aTThavihassa kammagaMDavimoaNayAra, tappaDhamayAe jahANupuvvIra aTThAvIsavihaM mohaNijjaM kammaM ugghA ei, paMcaviha nANAvara NijjaM navaviha daMsaNA vara NijjaM paMcaviha aMtarAiaM ee tiSNivi kammaMse jugavaM khavei, tabhI pacchA aNuttara anaMta kasiNaM paDipuNNaM nirAvaraNaM vitimira vizuddhaM logAlogappabhAvarga kevalavaranANadaMsaNaM samuppADe, jAva sajogI bhavai tAva ya iriAvahiaM kammaM badhai, suhapharisaM dusamayaTThati, taM paDhamasamae baddhaM biia samae veiaM taiasamae nijjiNNaM taM baddhaM puTThe uIriaM veiaM nijjiNNaM seakAle akammaM cAvi bhavai // 73 // . 248 premadveSa mithyAdarzanavijayena bhadanta ! jIvaH kiM janayati ? premadveSamithyAdarzana vijayena jJAnadarzanacAritrArAdhanAyAmabhyuttiSThate. aSTavidhasya karmaNaH karmapranthivimocanAyai tatprathamatayA yathAnupUrvyA'STAviMzatividhaM mohanIyaM karmodghAtayati, paJcavidhaM jJAnAvaraNIyaM, navavidhaM darzanAvaraNIyaM, paJcatridhamantarAyametAni trINyapi satkarmANi yugapatkSapayati. tataH pazcAdanuttaramanantaM kRtsnaM pratipUrNa nirAvaraNaM vitimira vizuddhaM lokAlokaprabhAvakaM kevalavarajJAnadarzanaM samutpAdayati, yAvatsayogI bhavati tAvaccairyApathikaM karma badhnAti, sukhasparza dvisamayasthitikaM tatprathamasamaye baddhaM dvitIyasamaye veditaM tRtIyasamaye nirjIrNa, tadubaddhaM spaSTamudIritaM veditaM nirjIrNameSyatkAle akarma cApi bhavati // 73 //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samyakatvapAkamAdhyayana-29 249 ' artha--A karAyavijaya, prema-Sa-mithyAdarzananA vijaya sivAya nathI thatuM. te he bhagavana! prema-dveSamithyAdarzananA vijayathI jIva kayA guNane pAme che? rAga rU5 prema, aprItirUpa dveSa ane mithyAdarzana-ema traNanA raviyathI jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM satsAha chava udyamazIla bane che. ATha karma maLe ghAtakarma rUpa karmagraMthine khapAvavA mATe puruSArtha karavAne te ubhe thAya che. ubhe thaIne te pahelAM kramasara aAvIza prakAranA mahanIya karmane khapAve che tyAra pachI pAMca prakAranuM jJAnAvaraNIya karma, nava prakAranuM darzanAvaraNaya karma ane pAMca prakAranuM aMtarAya karma-ema traNa vidyamAna karmone ekIsAthe khapAve che. tyAra bAda jenAthI kaI bIjuM pradhAna nathI evuM anuttara avinAzI hoI anaMta, samasta arthagrAhaka (Isamasta, sarva sva-paraparyAyapUrNa vastuprakAzaka heI pratipUrNa, samagra AvaraNanA vigamathI nirAvaraNa, te havAthI kayAMya paNa ajJAnatimirane abhAva hoI vitimira, sarva deSanA abhAvathI vizuddha ane tenA svarUpane prakAzaka hoI lekA kaprabhAvaka kevalavara jJAna-darzanane te pAme che. te jyAM sudhI manavacana-kAyavyApAravALe-sagI tarIke rahe che, tyAM sudhI eyapathika-AtmAnA pradezanI sAthe sukhakArI saMbaMdhavALuM- e samayanI sthitivALuM sAtavedanIya karma bAMdhe che. te karma prathama samayamAM bAMdhyuM, bIjA samaye bhegavyuM ane trIjA samayamAM nirjaravALuM banyuM, chatAM te bAMdheluM karma (AkAzanI sAthe ghaTanI mAphaka jIvapradezanI sAthe SavALuM) sparzavALuM
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga (maNinI bhIMta upara lAgela zuSka sthUla cUnI mAphaka ) udayamAM AveluM, tenA phUla rUpa sukhanA anubhanna dvArA bhagavelu, kSayane pAmelu', bhaSyakALamAM arthAt cAthA samaya vagere bhaviSyakALamAM kama paNArahita thAya che, kema ke te jIvanI apekSAe pharIthI tene tathAvidha pariNAmanA asabhava che. (73 - 1113 ) ahAuaM pAlaittA aMtomuhuttAva se sAue joganiroha karemANe suhumakiriaM appaDivAi sukkajjhANaM jhiyAyamANe: tappaTamAra maNogaM niru bhai 2 tA vaijogaM niru bhai 2 ttA ANapANaniroha karei 2 tA IsiM paMcahassakkharuccAraNaddhAe aNaM aNagAre samucchinnakiriaM aniTThi sukkajhaNaM jhiyAyamANe veaNijjaM AUyaM nAmaM gottaM ca ee cattArivi kammaM se jugavaM khavei ||74 || tao orAliakammAi' ca savvA hi viSvajahaNAhiM vippaja hittA ujjuseDhipatte aphusamA gaI uiTa egasamaeNaM aviggaNaM tattha gaMtA. sAgArovau sijjhai jAtra aMta karei || 75 // -- athAyuSkaM pAlayitvA'ntarmuhUrtAvazeSAyuko yoganirodhaM ka reSyamANaH sUkSmakriyamapratipAti zukladhyAnaM dhyAyaMstatprathamatayA manoyogaM niruNaddhi, nirudhya vAgyogaM niruNaddhi, nirudhyAnapAnanirodhaM karoti kRtvA ISatpaJcasvAkSarIccAraNAddhAyAM ca nvanagAraH samucchinna kriyamanivRtti zukladhyAnaM dhyAyan vedanIyamAyurnAma gotraM caitAni catvAryapi satkarmANi yugapakSapayati // 74 // tataH audArikakArmaNe ca -.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 351 zrI samyakUparAkramAdhyayana-29 viprahIyamANAbhiH : sarvAbhiH viprAyarju zreNi prApto'pRzadgatirUrdhvameka samayena vipraheNa tatra gatvA sAkAropayogopayuktaH sidhyati, yAvadantaM karoti // 75 // atha-vaLI te AyuSyanA aMte zailezIne pAmIne akAM thAya, mATe zailezo ane akatA dvArane athI kahe che. have kevalI thayA bAda jeTaluM AyuSya hoya teTaluM pALIne, jyAre aMtarmuhUttanuM AyuSya zeSa rahe, tyAre ceganirodhane karatAM sUkSma kriyAvALA-apratipAti-zukala- dhyAnanA trIjA bhedanu dhyAna karatAM pahelAM te maneyAganA niradha kare che. manAyoganA nirodha karIne te vacanayoganA nirodha kare che. vacanayoganA nirodha karIne anagAra, sakala kAyayeganirAdhanI sAthe ucchvAsaniHzvAsanA te niSa kare che. traNa cetranA nirodha karIne, iSat (svalpa prayatnathI) pAMca ba-~-4-RR-jai-mAvA hasva akSaronA uccAraNukAla jeTalA kALamAM, samucchinnakriya nAmanA nivRtti-zukaladhyAnanA cAthA bhedanuM' dhyAna karatAM, vedanIya-Ayu-nAmagetra-ema cAra vidyamAna karyAMne te ekIsAthe khapAve che. tyAra bAda audArika-kAmaNu-taijasa zarIranA sarvathA tyAga karI, RjuzreNIne (AkAzapradeza-paMktine ) pAmele, sva. avagAhathI bhinna AkAzapradezeAne nahiM sparza karatA, jeTalA AkAzapradezomAM avagAhIne rahelA che teTalA ja AkAzapradezeAne ja samazreNIthI paza karanArA arthAt aspRd gativALA, upara eka samayamAM ja arthAt bIjA vagera samayone nahi sparza karavA dvArA, vakragati rUpa vigrahanA '
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 zrI uttarAyana sUtra sArtha-bIjo bhAga abhAvapUrvaka, te muktipamAM jaIne jJAnapayogavALe banI siddha-buddha-mukta-nirvANapadasaMpanna-sarva duHkhane aMtakArI bane che. (7475-1164+1165) ___esa khalu sammatta parAkkamasta agjha yaNassa aTThe samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM Adhavie paNNavie parUvie nidaMsie uvadaMsie tti bemi // 76 // eSa khalu samyaktvaparAkramasyAdhyayanasyArtho zramaNena bhagavatA mahAvIreNAkhyAtaH prajJApitaH prarUpitaH nidarzita upadarzita iti trImi ddA 5atha-cakkasa, A pUrvokta samyaktvaparAkrama nAmanA adhyayanane artha zramaNa bhagavAna mahAvIre sAmAnya vize dvArA paryAnI vyAtithI kathana rUpe kahela che, hetu-phala vagere jaNAvavA dvArA jaNAvela che, svarUpa nirUpaNa dvArA prarUpela che, daSTAnta darzAvavA dvArA darzAvela che ane upasaMhAra dvArA upadarzita che. A pramANe he jaMbU! huM kahuM chuM. (76-1166) ogaNatrIzamuM zrI samyaphavaparAkramAdhyayana saMpUrNa
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tapobhAgagati-madhyayana-3000 jahA u pAvagaM kammaM, rAgadosasamajjiyaM / khavei tavasA bhikkhU * camegaggamaNo suNa // 2 // yathA tu pApakaM karma, rAgadveSa samarjitaM / kSapayati tapasA bhikSuH, tamekAgramanAH zRNu // 1 // artha-rAgadveSathI upArjita karela jJAnAvaraNIya Adi pApakarmane je prakAre tapa vaDe sAdhu khapAve che, te tapane ziSya ! 15 bhanavANI manI ! (1-1197) pANivahamusAvAe, adattamehuNapariggahA pirabho / rAIbhoaNavirabho, jIvo hoi aNAsavo // 2 // paMcasamio tigutto, akasAo jiiMdio ! agAravo anissalko, jIvo hoi aNAsavo // 3 // ||.yugmm / / prANivadhamRSAvAdAdattamaithunaparigrahAdvirataH / rAtribhojanavirato. jIvo bhavatyanAzravaH // 2 // phavasamito trigupto'kaSAyo jitendriyaH / agauravazca niHzalyo, jIvo bhavatyanAzravaH // 3 // // yugmam // satha-prApiSa-bhUSApA -mahatta-maithuna bhane 52
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ -254 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga grathI vitavALA tathA rAtribhojanathI virativALA jIva anAzrava bane che. pAMca samiti-traNa guptivALA, kaSAya vagaranA, jitendriya, gArava vagaranA ane niHzalya anele va manAzrava bhane che. ( 2 +3 - 1168+1198 ) eesiM tu vivaccAse, rAgadosa samajjiyaM / ve u jahA bhikkhU, taM me egamaNo suNa // 4 // jahA mahAtalAgastu sanniruddhe jalAgame / ussiraNAe taraNAe, kameNaM sosaNA bhave // 5 // evaM tu sajayassAvi pAvakammanirAsave | bhavakoDisaMci kammaM, tavasA ni jarijjai // 6 // // tribhirvizeSakam // rAgadveSasamarjitam / eteSAM tu viparyAse, kSapayati nu yathA bhikSuH, tanme ekAgramanAH zRNu // 4 // yathA mahAtaTAkasya, satriruddhe jalAgame / ulaJcanayA tapanena krameNa zoSaNA bhavet // 5 // evaM tu saMyatasyApi pApakarma nirAzrave / bhavakoTisaJcitaM karma, tapasA nirjIryate // 6 // // tribhirvizeSakam // " * atha-A pAMca mahAvratAnA, samiti vagerenA arthAt anAzrava ketunA viparyAsamAM, rAga - dveSathI upArjita karela karmone je prakAre tapathI muni khapAve che, tene eka manavALA banI & ziSya ! kahenAra evA mArI pAsethI tame sAMbhaLe ! jema meTA taLAvanA pANI' Agamana pALa
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tapAmAga gati-adhyayana-30 papa vagerethI rokAye chate, araghaTTa ghaTI vagerethI paNInA khe'cavAthI ane sUryanA kiraNeAnA tApathI krame karI pInA abhAva rUpa zeSaNu thAya, tema sayatanuM paNa pApakarmonA Azravane abhAva thavAthI kroDA bhavAnu` saMcita karmAM tapathI kSauNa thAya che. ( 4 thI 6-1170 thI 1172 ) so tavo dutriho vRtto, bAhirabhitaro tahA / bAhiro chavi vRtto, evamabhitarI tavo // 7 // tattapo dvividhaM proktaM, bAhyamAbhyantaraM tathA / bAhyaM SaDavidhaM proktamevamabhyantara tapaH // 7 // artha te tapa khAdya ane abhya tara bhedathI e prakAranu che. bAhya tapanA temaja anya tara tapanA cha-cha leho che. ( 7-1173 ) aNasamuNoara, bhikkhAyariyA a rasapariccAo / kAyakileso saMkINayA ya, bajjho tavo hoi // 8 // anazanamunodarikA, bhikSAcaryA ca rasaparityAgaH / kAyaklezaH saMlInatA ca, bAhyaM tapo bhavati // 8 // artha - anazana, noharitA, likSAyaryA, rasaparityAga, krAyaleza ane sa lInatA-A pramANe mAhya tapanA cha bhe 4. ( 8-1174 ) che. ittaria maraNakAla ya, duvihA aNasaNA bhave / ittariA sAvakhA, niravakhA, u biijiA // 9 //
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 56 zrI uttarAdhyayana sutra sArtha-bIjo bhAga itvarikaM maraNakAlaM ca, dvividhamanazanaM bhavet / itvarikaM sAvakALU, niravakAGkSa tu dvitIyam // 9 // artha-DA kALa sudhI ane yAjajIva sudhIne maraNakALa A pramANe be prakAre anazana che. be ghaDI vagere pachI bhojananI abhilASAvALuM te sAvakAMkSa Itvarika kahevAya che. jyAre te bhavamAM bhajananI IcchA vagaranuM heI, te niravakAMkSa maraNakALa anazana kahevAya che. (9-1175) jo so ittariatako, so samAseNa chviho| seDhitavo payaratavo, ghaNo ataha hoi vaggo a||10|| tatto a vaggavaggo u, paMcamao chaTTao paiNNatavo / maNaicchiacittattho, nAyavvo hoi ittario // 11 // | | dubham | yattaditvaraktapaH, tatsamAsena tu Savidham / zreNitapaH prataratapaH, ghanazca tathA bhavati vargazca // 10 // tatazca vargavargastu. paJcamaH SaSThakaM prakIrNatapaH / manasa IpsitacitrArtha, jJAtavyaM bhavati itvarakam // 11 // artha-IvarAnazana rU5 Irika tapa saMkSepamAM cha prakAre che. (1) zreNitapa-paktipUrvakane tapa "zreNitapa" kahevAya che. eka upavAsa AdinA kramathI cha mahinA sudhI karAte tape levAya che. (2) pratarata-zreNi vaDe guNAyelI zreNi pratara kahevAya che, pratApUrvakane tapa prataratapa kahevAya che. 1-2-3-4 nAmanA cAra padanI eka zreSTha kalpa ane
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tapAmAga gati-adhyayana-30 257 tene cArathI guNe! te seAla pada rUpa pratara thAya che. laMbAithI ane paheALAithI A pratara sarakhA che. AnA sthApanAnA upAya darzAvAya che. 1/2 * 4 23 4 1 pahelI ekAdhA, bIjI dvikAdhA, trIjI trikAthA ane cAthI catuSTAdyA-ema cAra 5kitanI A pramANe sthApanA karavI. Ama sAla padathI yukta tapa 'pratarApa' thAya. 3 4 1 2 | )3) ghanatapa-seAla pada rUpa pratarane cAra pada rUpa zreNithI guNuvAthI ghana thAya che. 4|1|2|3 (64) saMkhyA AvI. sthApanA pUrvavat. A (64) padmapUrvakanA tapa 'dhvanatapa' kahevAya che. (4) vatapa-dhanane dhanathI cuNuvAthI vaga thAya che, tethI (64) ceAsaDhane cAsaThe guNavAthI 4096 thAya che. 4096 ATalA 1-2-3-4 tapa padethI yukata tapa 'varga tapa' thAya che. (5) vava tapa-vargane varSoMthI guNuvAthI vava thAya che. 4096ne 4096thI guNavAthI eka kroDa saDasaTha lAkha sIttotera hajAra khase ne sAla (16777216) ATalA tapa padethI yukata tapa 'vava tapa' kahevAya che. 1-2-3-4 upavAsa rUpa tapa padAnI apekSAe zreNa vagere tapa darzAvela che. AnA anusAre pAMca vagere tapa padyamAM A bhAvanA karavI. (9) prakINa tapa-zreNi vagerenI niyata racanA vagarane strazaktithI je te karAya che, te navakArazI-pArasI-sADha- 17
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ K258 zrI uttarAdhyayana sutra sAtha-bIjo bhAga pirasa vagere, ekAsana-AyaMbIla-nIvI vagere "prakIrNatapa paracuraNa tapa kahevAya che. A ItvarAnazana rUpa irika tapa, manane ISTa, svargApavarga vagere rUpa artha athavA tejalezyA vagere aneka prakAravALA ane sAdhanAra tapa thAya che-ema jANavuM. (10+11-1176+1177) jA sA aNasaNA maraNe, duvihA sA viaahiyaa| saviyAramaviyArA kAyaciDhaM paI bhavo // 12 // ahavA saparikammA, aparikammA ya aahiaa| nIhArimanIhAri. AhAraccheo domuvi // 13 // yattadanazanaM maraNe, dvividhaM tad vyAkhyAtam / savicAramavicAra, kAyaceSTAM prati bhavet // 12 // athavA saparikarmAparikarma cAkhyAtam / nirhAryaniryAhAracchedo TUthapi terA | guH artha-maraNa avasare je anazana thAya che te be prakAranuM kahevuM che. (1) suvicAra-ceSTA rUpa vicAra sahita anazana arthAta paDakhuM pheravavuM vagere kAyaceSTAvALuM anazana. (2) avicAra-paDakhuM pheravavuM vagere kAyaceSTA vagaranuM anazana,
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tAmArga gati-adhyayana-30 259 bhakatapratyAkhyAna ane IMginImaraNane 'vicAra' tarIke oLakhAve che. pAdapeApagamanane 'avicAra' tarIke ALakhAve che athavA saparikama-ubhA rahevu'-esavu-sUvu-paDakhu pheravavuM vagere rUpa parikarmothI yukata saparika' anazana kahevAya che. AmAM bhakatapratyAkhyAna ane IMginImaraNanA samAveza thAya che. aparikama'mAM pApe pagamananA samAveza thAya che. girikaMdara vageremAM gamana hAvAthI grAma AdithI bahAra jyAM javuM che, te pAdapepagamana anazana 'nirhAri' kahevAya che. je pAdapApagamana anazanamAM kayAMya paNa mananA abhAva hAvAthI 'aniri' kahevAya che. savicAra ane avicAramAM, saparikrama ane aparikama mAM, nioNri ane anihaeNri anazanamAM azana Adi AhAranA tyAga samAna che. (12+13-1178+1179) AmoaraNaM paMcadhA, samAseNa vihithaM / davvao khittakAleNaM, bhAveNaM pajjavehi a // 14 // avamaudaryaM paJcadhA, samAsena vyAkhyAtam / dravyato kSetrakAlena, bhAvena paryAyaiH // 14 // a-nyUneAdaratA rUpa avamauda nAmaka khAdya tapa saMkSepamAM dravya, kSetra, kALa, bhAva ane upAdhibhUta pAMcethI pAMca prakAranA che. (14-1170) jo jassa u AhAro, tatto omaM tu jo kare / jahaNeNegasitthAi, evaM davveNa U bhave // 15 //
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga - - yo yasya tvAhAraH, tataH UnaM tu yaH kuryAt / jaghanyenaikasikthAye, dravyeNa tu bhavet // 15 / / artha-batrIza kavalavALo AhAra purUSane ane aThThAvIza kavalavALo AhAra strIne heya che. jene jeTale AhAra hoya teTalA mAnavALA AhAramAMthI je ochuM khAya che, tene A prakAre upAdhibhUta dravyathI jaghanyathI eka kaLI cUna vagere rUpa avamaudarya tapa thAya. ATha keLIyA eTale ja AhAra levA rUpa utkRSTa "avaudarya" bAra keLIyA jeTale AhAra levA rUpa upAdhu avamaudarya ane batrIza keLIyA jeTale. AhAra levAne badale eka keLIyA jeTale AhAra e che ke te 'nya abhauya' vAya. (15-1181) gAme nagare taha rAyahANi, nigame a Agare pallI / kheDe kabaDa-doNamuha-paTTaNa-maDaMba-saMbAhe // 16 // AsamAe vihAre, sannivese amAya-ghose a / thali-seNA khaMdhAre, satthe saMbaTa-koTTe a||17|| vADesu vA ratthAsubA, gharesu vA ebametti khettaM / kappai u evamAI, evaM khetteNa U bhave // 18 // peDa ya addhapeDA, gomutti payaMgavIhiA cetra / saMskATTAyaya-gaMtu paccAgayA chaTThA // 19 / / |cturbhiHklaapkm / prAme nagare tathA rAjadhAnI, nigamazca Akare pallyAM / kheTe-karbaTa-droNamukhaM-pattanaM-maDambaM-sambAyaH // 16 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro tapAmAga gati-adhyayana-30 Azramapade vihAre, sanniveze samAjaghoSe ca / sthalI senA skandhAvAraH, sArthe saMvarttakoTTaH ca // 117 // vATeSu vA rathyAsu vA, gRheSu vA etametAvatkSetram | kalpate tu evamAdyavaM, kSetreNa tu mavetU // 8 // peTA cArddhapeTA, gomUtrikA pataGgavIthikA caiva / zambUkAvarttAyataM gatvA pratyAgatA SaSThI // 1 // // caturmi: hAvanam // 1 atha--gAmamAM, nagaramAM, rAjadhAnImAM, nigamamAM, AkaramAM, pallImAM, peTamAM, ka TamAM, droNumukhamAM, pattanamAM, maDabamAM, saMbAdhamAM, AzramapadamAM,vihArapradhAna gAma vageremAM, saMnivezamAM, samAjamAM, ghASamAM, sthalImAM, senApradhAna skaMdhAvAramAM,sAtha mAM, saMvattu mAM keTTamAM, vATaka-pATakAmAM zerIemAM ane gharomAM, e prakAranA pramANamAM mArI bhikSA mATe paTana karavA kSetra kalpe che.arthAt A pramANe kSetrahetuka avamaudaya thAya. have bIjA prakAre kSetrahetuka avodaya kahe che. (1) ma MjISAnI mAphka sa lagna sa`dizAmAM rahela gRhonA paOTanamAM 'peTA,' (2) tenA adha vibhAgamAM bhramaNamAM 'a - peTA,'(3) gemUtrikAnA AkAre DAbI-jamaNI bAjuthI bhramaNamAM 'gAmUtrikA,' (4) tIDanI mAphaka vacce ghaNAM gharo cheADI cheDI bhramaNamAM 'pataMgavI thakA,' (5) zakhanI mAphaka Avatta rIte bhramaNamAM 'za'bUkAvo,' ane (6) sIdhe sIdhA AgaLa jaIne vaLatAM bhramaNamAM Ayata gatra pratyeAgatA' kahevAya che. A bhikSAcaryA gocarI rUpa hovAthI kSetrakRta avamaudaya kevI rIte ? e praznanA javAbamAM kahe che ke-avaudaya
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga mane ho."--AvA AzayathI karAtI hovAthI A bhikSAcaryAne avamaudarya tarIkene vyavahAra karavAmAM Ave che. evI rIte gAma vagerenA viSayanA ane have pachI kahevAtA kALa Adi viSayanA niyamananA abhigrahapaNAe bhikSAcaryA- prasaMgamAM avamaudaryanA vyavahArane javAba samaje. (16 thI 19-1182 thI 1185) divasassa porisINaM cauNhaMpi u jattibho bhave kaalo| evaM caramANo khalu, kAlo mANaM muNeavvaM // 20 // ahavA taiAe porisIe, UNAe ghaasmesNto| caubhAgRNAe vA, evaM kAleNa a bhave // 21 // divasasya pauruSINAM, catasRNAmapi yAvAn bhavet kAlaH / evaM caran khalu, kAlaH mAnaM jJAtavyam // 20 // athavA tRtIyAyAM pauruSyAM, UnAyAM grAsameSamANaH / caturbhAgonAyAM vA, evaM kAlena tu bhavet / / 21 / / !! yu / artha_divasanI cAra pArasIonI madhyamAM "amuka kALamAM bhikSA mATe gamana karIza."--e abhigraha karIne paryaTana karanAra munine kAlahetuka avamaudarya" samajavuM. athavA A kALaviSaya abhigraha rUpa prakAthI cothA ke pAMcamA bhAge pUna trIjI pirasImAM AhAra mATe paryaTana karanArane kAlakRta amadarya" samajavuM. (20+1-1186+1187)
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI togatimArga - adhyayana - 30 163 inthI vA puriso vA alaMkio vA'NalaMkio vAvi / annayaravayattho vA, annayareNaM vA vattheNaM // 22 // anneNa viseseNaM, vaNNeNaM bhAvamaNumuaMte u / evaM caramANo khalu bhAvoSANaM muNeavvaM // 23 // // yugmam // strI vA puruSo vA, alaGkRto vA'nalaD kRto vApi / anyataravayaHstho vA anyatareNa vA vakheNa // 22 // anyena vizeSeNa varNema bhAvamanunmuJcanneva / evaM carataH khalu, bhAvAvamaudaryaM jJAtavyam ||23|| // yugmam // atha-strI ke purUSa, ala kAravALA ke alaMkAra vinAnA, cuMvAnI vagere uMmaramAM vatta'mAna, amuka vastravALA, hasatA. kApa karatA Adi avasthavizeSavALA, amuka ra'gavALA, arthAt ala'kRtva Adi rUpa bhAvane nahi chete, jo dAtA Apaze te huM AhAra grahaNa karIza, nahitara nahi.'-AvA abhigrahane karI bhikSA mATe paya Tana karanAra muninu bhAvAvamaudaya sama. (22+23 - 1188 thI 1187 ) dabve khitte kAle, bhAvaMmi a AhiA u je bhAvA / eehiM omacarao, pajjavacarao bhave bhikkhu // 24 // dravye kSetre kAle, bhAve cAkhyAtAH tu ye bhAvAH / etaizvamacarakaH, paryavacarako bhavedbhikSuH ||24|| atha-azanAdidravyamAM, grAmAdi kSetramAM, peArasI vagere
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga kALamAM ane tyAdi bhAvamAM kahelA je eka koLIyAnuM nyUnapaNuM vagere bhAve-paryAthI avamaudaryane pAmanAreparyAvacarakA bhikSu hoya. jyAM dravyathI udaranI nyUnatA nathI, tyAM paNa pradhAnatAthI kSetrAdi nyUnatAnI apekSA karIne avanaudarya kahevAya che. (24-1190) aTThavihagoaraggaM tu, tahA satteva esaNA / abhiggahAya je anne, bhikkhAyariamAhiA // 25 // aSTavidhAgragocarastu, tathA saptaivaiSaNA / mikA eDajo, mikSApassNAtA para artha-AThaprakAranA pradhAna bhinnabhinna kulemAM sAmAnya . rUpe bramaNa rU5 (peTA-ardhapeTA-emUtrikA-pataMgavIthikA, be prakAranI zaMkhUkAvatta, gamane AyatA, valamAnave AyatA, ema pUrvokta bhikSAcaryA rUpa bramaNa samajavuM)sAta eSaNa (saMsRSTa, asaMskRSTa udbhUta, alpalepa, uddagRhItA, pragRhItA ane ujhitadharmA) ane bIjA je dravya-kSetra-kAla-bhAvaviSayavALA abhigraha, tevRtti saMkSepa jenuM bIjuM nAma che, evI bhikSAcarcA nAmane bAhya tapa kahevAya che. (25-1191 khIradahisappimAI, paNIaM pANabhoaNaM / parivajjaNaM rasANaM tu, bhaNi rasacivajjaNaM // 26 // kSIradadhisapirAdi, praNItaM pAnabhojanam / parivarjanaM rasAnAM tu, bhaNitaM rasavivarjanam // 26 // "artha-dUdha, dahIM, ghI, goLa, pakavAna vagere ati
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tapobhArgagati - adhyayana - 30 265 uttejaka snigdhapAna bhAjananA tyAga, te rasatyAga' kahevAya che. (26-1172) ThANA vIrAsaNAIA, jIvassa u suhAvahA / uggA jahA dharijjaMti, kAyakilezaM tamAhi // 27 // sthAnAni vIrAsanAdikAni jIvasya tu sukhAvahAni / umANi yathA dhAryante, kAyaklezaH sa AkhyAtaH // 27 // a-sukha ane zubha karanAra, duSkara hAI utkaTa, vIrAsana vagere sthAne ane leAca Adi je prakAre AcarAya te prAre 'ayaza' hevAya che. (27 - 1183) , che, itthIpavivajjie / etamaNAvAe, sayaNAsaNa sevaNayA, vivittasayaNAsaNaM // 28 // ekAntenApAte. strIpazuvivarjite zayanAsanasevanaM viviktazayanAsanam , 1 // 28 // atha-jana vagaranA, strI vagerenA Agamana vagaranA, strI-pazu rahita zUnya AgAra vageremAM zayana-Asananu' sevana, te viviktazayyAsana nAmaka bAhya tapa kahevAya che. A vivikta tharyA nAbhanI ' sa MkhInatA ' 4Dela che. yA pramANe indriya, uSAya, yoga bhane sauMlInatA vidyAravI (28 - 1170 ) eso bAhiragatavo, samAseNa vivAhio / abhitara tavaM etto, vocchAmi aNupuvvaso // 29 //
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga pAyachittaM viNao, veAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ca viussaggo, eso abhitaro tavo / 30 // ||yugmm|| eSaH bAhyakaM tapaH, samAsena vyAkhyAtam / abhyantara tapa ito, vakSyAmyAnupUrvyA // 29 // ? prAyazcittaM vinayo, vaiyAvRttyaM tathaiva svAdhyAyaH / dhyAnaM cotsargaH, eSaH abhyaMtara tapaH // 30 // // yugmam // artha-A bAhA tapa saMkSepamAM kahela che. have atyaMtara ta5 umasa huhIza. rema-prAyazcitta, vinaya, vaiyAkRtya, svAdhyAya, dhyAna ane kArga- A atyaMtara tapa che. (29 +30-1181+1182) AloaNArihAIaM, pAyacchittaM tu dasavihaM / je bhikkhU vahai samma, pAyacchittaM tamAhiraM // 31 // AlocanAdikaM, prAyazcittaM tu dazavidham / yo bhikSurvahati samyak, prAyazcittaM tadAkhyAtam // 31 // artha-je pApa AlecanAthI zuddha thAya che, te AlecanAI vagere prAyazcitta daza prakAranuM che. (AlecanAI, pratikamaNAha, mizra, vive, vyutsA , tapo'', cheA, bhUtA, anavasthApya ane pArAMcitta). A pramANe dazavidha prAyazcitane sAdhu sArI rIte seve che. te prAyazcitta kahevAya che. (31-11lDa) anbhuTANaM aMjalikaraNaM, tahevAsaNadAyaNaM / gurubhattibhAvasussasA viNao esa viAhio // 32 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tapAmArgagati-adhyayana-30 167 abhyutthAnamajalikaraNaM. tathaivAsanadAnam / gurumavizuzraSA, vinaya yathAvataH rarA artha-abhyasthAna, aMjali karavI,temaja Asana ApavuM, gurubhakti,bhAva-aMtaHkaraNapUrvaka gurUnA Adezaprati sAMbhaLavAnI, IcchA athavA upAsanA, bhAvazuzraSA A badhuM "vinaya' tarIke kahevAyela che. (3ra-1194). AyariamAiaMmi, veAvaccaMmi dsvihe| AsevaNaM jahAthAmaM veAvaccaM tamAhiaM // 33 // AcAryAdike vaiyAvRttye ca dazavidhe / AsevanaM yathAsthAmaM, vaiyAvRttyaM tadAkhyAtam // 33 // artha-AcArya vagere viSayamAM ucita vidhipUrvaka AhArAdisaMpAdana rUpayAvRtya,A vaiyAvaccaviSaya vibhAgathI daza prakAre che jema ke-AcArya, upAdhyAya, vira, tapasvI, glAna, navadIkSita, sAdharmika kula, gaNa ane saMgha. A vaiyAvRtyamAM yathAzakti Asevana "vaiyAvRjya tarIke kahela che. (33-1195) vAyaNA pucchaNA ceva, taheva pariaTTaNA / aNuppehA dhammakahA, sajjhAo paMcahA bhave // 34 // vAcanA pRcchanA caiva, tathaitra parivartanA / anuprekSA dharmakathA, svAdhyAyo paJcadhA bhavet // 34 // artha-vAcanA, pracchanA, parAvartana, anuprekSA ane dharmakathA-ema pAMca prakArane "savAdhyAya thAya che. (34-11996)
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga avaruddANi vajjittA, jhArajjA susamAhio | dhammasukkAI jhANAI, jhANaM tu buhA vae ||35|| Arttaraudre varjayitvA dhyAyetsusamAhitaH 1 dharmyazukle dhyAne, dhyAnaM tattu budhA vadanti ||35|| atha-Atta ane raudradhyAnane cheDIne susamAdhivALA anI, sthira adhyavasAya rUpa dhamya-zukaladhyAnane vicAravuM ledhye te 'dhyAna' nAmanAtapane paMDito he che. (35-1177) 268 sayaNApaNa ThANe vA, je u bhikkhU Na vAvare / kAyasya visaggo, chaTTo so parikittio || 36 // zayanAsanasthAne vA yastu bhikSurna vyAprIyate / kAyasya vyutsargaH SaSThaM tatparikIrtitam // 36 // atha-sUvAmAM, besavAmAM ane vIrAsana vagere sthAnamAM svazaktinI apekSAthI rahela je sAdhu,calana vagere kriyAne karatA nathI, te muninI kAyAnA vyutsaga arthAt ceSTAtyAgane chaThThI 'taya' tarI avAya che. (36-1178) eaM tavaM tu dubihaM, je sammaM Ayare muNI / se khiSpaM savvasaMsArA, viSvamuccai paMDiettibemi // 37 // etattapastu dvividhaM yaH samyagAcarenmuniH sa sarva saMsArAdvipramucyate paMDita iti bravImi // 37 // atha-A be prakAranA tapane je muni sArI rIte Acare che, te paDita muni jaladI saghaLA saMsArathI mukta jane che. yA pramANe DejU ! huM huM cha. (37 - 1178) trIzamuM zrI tapAmAga gati-adhyayana sapUrNa .
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana--31 caraNavihiM pavakkhAmi, jIvassa u suhAvahaM / jaM carittA bahU jIvA, viNNA saMsArasAgara // 1 // caraNavidhi pravakSyAmi, jIvasya tu sukhAvaham / yaM caritvA bahavo jIvaH tIrNAH saMsArasAgaram // 1 // a-jIvane sukha karanAra caraNadhine huM kahIza. je caravidhine ArAdhI jIvA sa'sArane tarI gayA che.(1-1200) egao virai kujjA, egao a pavattaNaM / asaMjame niyati ca saMjame a pavattaNaM // 2 // rAgadose a do pAve, pAvakammapavattaNe | je bhikkhU bhaidicca se na acchara maMDale || 3 // , daMDa gAravarNa ca, sallAgaM ca tiyaM dviyaM / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchara maMDale // 4 // divve a je uvasagge, tahA tericchamANuse / bhikkhu sahaI nicca, se na acchai maMDale ||5|| vigahAkalAya saNNANaM, jhaNANaM ca duaMtahA / je bhikkhU vajjaI niccaM, se na acchara maMDale // 6 //
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga vaesu iMdiyatthesu, samiIsu kiriyAsu a| je bhikkhU jayai niccaM, se na acchaI maMDale // 7 // lesAsu cham kAesu, chakke AhArakAraNe / je bhikkhU jayai niccaM se na acchai maMDale // 8 // piMDuggahaDimAsu, bhayaThANesu sattasu / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 9 // maemu baMbhaguttIsu, bhikkhudhammami dasavihe / je bhikkhU jayaI nicca, se na acchai maMDale // 10 // // navabhiDulakam // ekato viratiM kuryAdekatazcapravarttanam / asaMyamAnnivRttiM ca, saMya se ca pravartanam // 2 // rAgadveSau ca dvau pApaga, pApakarmapravartakau / yo bhikSuH rugaddhi nityaM, sa nAste maNDale // 3 // daNDAnAM gAravANAM ca, zalyAnAM ca trikaMtrikam / yo bhikSuH tyajati nityaM, sa nAste maNDale // 4 // divyAMzca yAnupasargAn , tathA tairazcamAnuSAn / yo bhikSussahate samyak, sa nAste maNDale // 5 // vikathAkaSAyasaMjJAnAM, dhyAnayozca dvikaM tathA / yo bhikSuH varjayati nityaM, sa nAste maNDale / 6 / / vrateSvindriyArtheSu, samitiSu kriyAsu ca / yo bhikSuryatate nitya, sa nAste maNDale / 7 / / lezyAsu pasu kAyeSu, SaTke zrAhArakAraNe / / yo bhikSuryatate nitya, sa nAste maNDale // 8 //
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNAvidhi-adhyayana-31 271 piNDAvagrahapratimAsu, bhayasthAneSu saptasu / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 9 // madeSu brahmaguptiSu, bhikSudharme dazavidhe / yo bhikSuryatate nitya, sa nAste maNDale // 10 // artha-eka bAjuthI virati kare, eka bAjuthI pravRtti kare arthAt hiMsAdi rUpa asaMyamathI nivRtti kare ane saMyamamAM pravRtti kare. je sAdhu jJAnAvaraNIyAdi pApakarmamAM pravRtti karAvanAra, pApaprakRti rUpa he rAga-dveSa rUpa pApane tiraskAra kare che, te muni saMsAra rUpa maMDalamAM rahetuM nathI.' cAritranA sarvasvanuM apaharaNa karanAra mana-vacana-kAyAnA azubha vyApAra rUpa traNa daMDane, ddhi-rasa-sAtagauravarUpa traNa gauravane ane mAyA-nidAna-mithyAtvazalyarUpatraNa zavyAne je bhikSu cheDe che, te saMsAra rU5 maMDalamAM raheto nathI. je sAdhu haMmezAM deva-tiyatha-manuSyakata upasargone sahana kare che, te saMsAra rUpa maMDalamAM rahetuM nathI. je muni, cAra vikathA, cAra kaSAye, cAra saMjJAo ane atta-raudradhyAna be azubha dhyAnene cheDe che, te saMsAra rUpa maMDalamAM rahetuM nathI. je sAdhu haMmezAM prANAtipAtaviramaNa vagere pAMca mahAvatemAM, zabdAdi pAMca viSayamAM, I vagere pAMca samitiomAM ane kAyikI vagere pAMca kriyAomAM arthAt
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2012 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga mahAvrata ane samitiomAM samyak pAlana, pAMca viSayeAmAM rAgadveSanA tyAga rUpa mAdhyasthyapaNu ane pAMca kriyAomAM teone parihAra dvArA je prayatna kare che, te sAdhu sa'sAracakramAM rahetA nathI. kRSNa vagere cha vaizyAemAM azubhanA nidha ane zubhanA utpAdana rUpe, pRthvI vagere cha jIvanikAryamAM teone rakSA karavA rUpe ane pUrvokta AhAranA cha kAraNeAmAM anurAdha karavA rUpeje muni prayatna kare che, te sa'sAracakramAM rahete nathI. ADAragrahaNaviSayAbhigraDa rUpa pUrvokta samruddha vagere sAta pi DAvagrahu pratimAomAM pAlana rUpe ane ihaleAka bhayAdi sAta bhayamAM nirha karavA rUpe je muni prayatna kare che, te sa'sAracakramAM rahetA nathI. jAtimada Adi ATha maTThAmAM parihAra rUpe, vasati vagere nava brahmacaya'nI guptimAM pAlana rUpe ane kSamAdi davidha sAdhudhama mAM pAlana rUpe je sAdhu prayatna kare che, te sa'sAra sarkalamAM rahetA nathI. 2 thI 10-1201 thI 1209) uvAsagANaM paDimA bhikkhUrNa paDimA a / je bhikkhU jayai nicca, se na acchai maMDale // 11 // upAsakArnA pratimAsu, bhikSUrNA pratimAsu ca / yo bhikSuryatate nityaM sa nAste maNDale // 11 // " atha -zrAvakAnI abhigravizeSa rUpa, dana vagere agIyAra pratimAmAM yathArtha jANI upadezadAna rUpe, sAdhuonI
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 273 mAsikI vagere khAra pratimAomAM yathArtha jANa upadezadAnaAcaraNa Adi rUpe je sAdhu hamezAM prayatna kare che, sa'sArama DalamAM rahetA nathI. (11-1210 ) te kiriAsu bhUbhaggAmesu, paramAhammisu ya / ne mivu kharUM nijyuM, te na gaccha maMttu che oaa kriyAsu bhUtaprAmeSu, paramAdhArmikeSu ca / yo bhikSuryatate nityaM sa nAste maNDale // 12 // artha-karmanA baMdhamAM mUla kAraNabhUta 13 kriyAe che. te A pramANe : (1) ' atha'kriyA'-sva-paranA kAje pRthivI vagere jIvanI hiMsA rUpa kriyA. (2) anatha'kriyA'- sva-paranA pratyeAjana vagara paNa vananA velA vagere tADavArUpa jIvahiMsAnI kriyA. (3) 'hiMsAkriyA'-ANe mane mAryAM, mAre che ke mAraze, mATe Ane huM mAruM-AvI buddhithI mAra mAravA rUpa kriyA. (4) 'akasmAta kriyA'-kAI khIjAne haNavA mATe bANu Adi zastrA pheMkavA jatAM bIjAne haNe che. (5) 'TaTiviparyAMsa kriyA'-mitra chatAM zatru jANIne haNe che. (6) 'mRSAkriyA'-peAtAnA mATe ke peAtAnA janAne mATe asatya bAlavA rUpa kriyA. (7) 'adattagrahaNa kriyA'-sva-parAddhi mATe cArI karavA rUpa kriyA. (8) 'adhyAtma kriyA'-jyAM khAdya hetu sivAya kharA. mana karavA rUpa kriyA. (9) 'mAnakriyA'- jAtimada vagerethI matta manI bIjAnI avahelanA karavA rUpa kriyA. (10) 'mitradveSavRtti kriyA' -mAtA-pitA-mitra Adi svajanAnA alpa aparAdha hAvAthI tADana-tajana-dahanAdi
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra74 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga sakhta daMDa karavA rUpa kiyA. (11) "mAthAkiyA--mAyAthI bIjAonI hiMsA vagere kriyA. (12) bhakiyA--lebhathI bIjAonI hiMsA Adi karavA rUpa kriyA. (13. "aiyapathikI je vaLI niraMtara apramatta bhagavAna vItarAga vegIndranegathI thatI kriyA. A 13 kriyAomAM parihAra karavA dvArA tathA 14 janA samudAyamAM arthAt sUkSama ane bAdara rUpe be prakAranA ekendri, vikasendriya tathA saMjJA ane asaMjJI-ema be prakAranA paMcendriye maLI kula sAta prakAranA jenA pratyekanA paryAptA ane aparyApta maLI cauda bhUtagrAmamAM rakSaNa karavA dvArA, 15 paramAdhAmIemAM arthAt aMba, aMbarISa, rAma zabala, raudra, uparaudra, kAla, mahAkAla asipatra, dhanuSya, kuMbha, vAyukA, vaitaraNI, kharavara ane mahASA (sva-sva nAma pramANe nArakane ghaNuM duHkha Ape che.) samyagUjJAna dvArA je sAdhu prayatna kare che, te saMsAracakamAM rahetuM nathI. (12-1211) gAhAsolasaehi, tahA assaMjamammi ya / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maiDale // 13 // thoDhazAni, tathAsaMme rA yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 13 // a-jemAM gAthA nAmanuM selamuM adhyayana che, te zrI sUyagaDAMga sUtranA pahelA zrutaskaMdhanA sela adhyayanamAM, arthAt samaya, vaitAlIya, upasarga parikSA, strI parajJA, narakavibhakti, vIratava, kuzalaparibhASA, vIrya, dharma, samAdhi, mArga, sama
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 275 vasaraNa, avitatha, graMtha, yadatIta ane gAthA rUpa adhyayanemAM kahelA anuSThAna dvArA, pRthivI vagere viSayavALA sattara bhedanA asaMyamamAM, pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati, beIndriya, teIdriya, canpharandriya ane paMcendriya-ema nava prakAranA jIne saMghaTTo Adi kare, pustakAdi ajIvane jANuM nahi pALavAthI thate asaMyama; abothI joyA vagara karavuM te prekSaya-asaM. yama; gRhasthanA sAvadha vyApAranI preraNA karavI te upekSyaasaMyama; vastra-pAtra vagerene nahi pramArjavAM te pramAjanA asaMyamasthaDila-prazravaNa Adi azuddha bhUmimAM paraThavavAM te pariSkA panA-asaMyama,mananedroha-IrSyA-abhimAnAdiazubha bhAmAM joDavuM te mana-asaMyama, sAvadya--duSTa vacana bolavuM te vANune asaMyama; temaja gamanAgamanAdi kriyAmAM upagazUnya vartavuM te kAyAne asaMyama. AvI rIte sattara prakAranA asaMyamamAM parityAga karavA rUpe je muni prayatna kare che, te saMsAracakramAM rahetuM nathI. (13-1212) vaMbhaMmi nAyajjhayaNesu, ThANesu asamAhie / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 14 // brahmaNi jJAtAdhyayaneSu, sthAneSvasamAdheH / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 14 // artha--aDhAra prakAranA brahmacaryamAM eTale dArika ane kriya zarIranA bhegene mana-vacana-kAyAe karavA-karAvavAanamedavA rUpe tyAga. (2*3=43=18) tenA pAlana dvArA; egaNeza ukSiptAdijJAnAdhyayanemAM jJAna dvArA (ukSipta,
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga saMghATaka, aMDaka, kUrma, sevaka, tuMbaka, rohiNI, malala, mArkadI, caMdramasa, devadravaudaka, maMDuka, tetalI, naMdIphaLa, aparakaMkA, AkIrNa, susumA ane puMDarIkajJAta asamAdhinA kAraNa rUpa vIza sthAnamAM parityAga dvArA [vIza sthAne-(1) jaladI jaladI cAlavuM. (2) apramArjita sthAnamAM besavuM, sUvuM vagere. (3) barAbara nahi pramAjelA sthAnamAM besavuM vagere (5) zAstrajJAthI vadhAre zayyA-Asana Adi vAparavAM. (5) vaDIla vargane apamAnAdi-parAbhava kare. (6) kRta-paryAyavaya rUpa sthavira vargane parAbhava kare. (7) pramAdathI ekendriyAdi jenI hiMsA karavI. (8) kSaNe kSaNe kepa kare. (9) lAMbA kALa sudhI krodha kara. (10) pakSamAM bIjAnI niMdA karavI. (11) vAraMvAra avadhAraNa (jakAra pUrvakanI) bhASA balavI. (12) zAnta thayelA kaSAyanI pharIthI udIraNA karavI. (13) bIjA bIjA kajIyAnI paraMparA cAlu rAkhavI. (14) akAlamAM svAdhyAya kare. (15) sacita rajathI kharaDAyelA hAtha-paga chatAM pravRtti karavI. (16) rAtri vagerenA vikAle maTe zabda kare. (17) kajIye kare. (18) gacchamAM-paraspara sAdhuomAM bheda kare. (19) sUryodayathI mAMDI sUryAsta sudhI AhAra-pANI vAparavAM. (90) eSaNasamitinuM pAlana nahi karavuM. je sAdhu hamezAM prayatna kare che, te saMsAracakathI para thAya che. (14-1213) ikakavIsAe sabale su, bAvIsAe priishe| je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchaha maMDale // 15 //
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 277 ekaviMzatau zabaleSu, dvAviMzatau parISaheSu / tho mikrutate nityaM, na rAte mauhe che artha-cAritrane malina banAvanAra ekavIza sabala kriyA emAM parihArakaravA rUpe, [te A pramANe-(1) hastakriyA karavA karAvavArUpa abrahmanuM sevavuM. (2) atikrama-vyatikama-atisAra rUpe maithuna sevavuM. (3) rAtribhejana. (4) AdhAkarmanuM bhejana. (5) rAjapiMDanuM bhajana. (6) katabhejana. (7 prAditya bhejana (8) abhyAhuta bhejana. (9) Adya bhejana.(10) chamahinAmAM eka gacchamAMthI bIjA gaNamAM javuM. (11) eka mahinAmAM traNa vAra dagalepa-nAbhi jeTalA pANImAM utaravuM. (12)eka mahinAmAM aparAdha chUpAvavA rUpa mAyAsthAnenuM sevana. (1314-15) IrAdApUrvaka jIvahiMsA-juduM-corI karavI. (16) kazuMya vacce na hoya tevI sacitta pRthivI upara sUvuM-besavuM vagere. (17) sacitta patthara ke kIDAoe khAdhela lAkaDA upara AMtarA vinA ubhA rahevuM vagere. (18) IDAvALI-trasavALI jamInamAM besavuM vagere. (19) nirdayatApUrvaka kaMdamULa-phUla Adi lIlI vanaspatinuM bhajana karavuM. (20) eka varSamAM daza vAra dagalepa-mAyAsthAno karavAM. (2) IrAdApUrvaka sacitta jalathI bhIMjAyelA hAtha ke pAtravALA gRhastha pAsethI bhejana vaherIne vAparavuM.] pUrvokta bAvIza parISahamAM sahana karavA rUpe je muni haMmezA prayatna kare che, te saMsAracakamAM rahete nathI. (15-1214) tevIsai subhagaDe, rUvAhiesu suresu ya / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 16 //
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga trayoviMzati sUtrakRte, rUpAdhikeSu sureSu ca / yo bhikSuryatate nityaM sa nAste maNDale // 16 // artha-zrI sUyagaDAMga sUtranA trevIza adhyayane, temAM pahelA zratadhanA sela kahyAM ane bIjA prataskaMdhanA puMDarIka, kiyAsthAna, AhAra parissA, apratyAkhyAna kiyA, anagAra, AdrakIya ane nAlaMdIya-ema sAta maLIne vaza adhyayanamAM, temaja rUpAdhika daza bhavanapati, ATha vyaMtara, pAMca tiSI ane eka prakAre vaimAnike maLI kula cAreya nikAyanA vIzeya jAtinA devane viSe yathArtha prarUpaNuM vagere dvArA je sAdhu prayatna kare che, te saMsAracakamAM rahetuM nathI. (16-1251) paNavIsabhAvaNAhiM, uddesesu damAiNaM / je bhikkhU jayai niccaM, se na acchai maMDale // 17 // paJcaviMzatau bhAvanAsu, uddezeSu dazAdInAm / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 17 // artha-pAMca mahAvratanA rakSaNa mATe dareka vratamAM bhAvavAnI pAMca-pAMca maLIne pacIza bhAvanAomAM, paribhAvanArUpe, sUtrAdinA uddeza-samudreza ane anujJA mATe gurUne cha vaMdana devAM, traNa vAra kAussaga kare, ItyAdi zAkta kriyA karavI te udezanA kALa jANavA te zrI dazAzrutaskaMdhanA daza adhyayanemAM daza, zrI kalpasUtranA daza adhyayanamAM daza ane vyavahAranA cha uddezAnA-ema chabbIzane aMge kAlagrahaNadinete kriyA vageremAM prarUpaNA dvArA je bhikSu haMmezAM prayatna kare che, te saMsAracakramAM rahetuM nathI. (17-1216)
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 aNagAraguNehiM ca, pakappami taheva ya / je bhikkha jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 18 // anagAraguNeSu ca, prakalpe tathaiva ca / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 18 // artha-sAdhunA vrata vagere sattAvIza guNemAM arthAta cha vrata, pAMca Indriyene nigraha, bhAvazuddhi, kriyAzuddhikSamA, vairAgya, mana-vacana-kAyAnI duSTa pravRttine nidhi, cha chanikAyanI rakSA, gayuktatA, vedanAdinuM sahana ane prANAnta upasarga AdimAM paNa samAdhi rAkhavI. A guNemAM yathArtha sevana karavA dvArA thatA zastrapariNA Adi aThThAvIza adhyayanAtmaka zrI AcArAMga rUpa prakalpamAM, (jyAM yativyavahAra prakRSTa che.) (28 adhyayane-zastraparikSA, kavijaya, zoSaNaya, samyaktva, AvaMtI lekasAra, dhUta, vimeha, upadhAnazruta, mahApariNA, piDaeNSaNa, zayyA, Iya, bhAvAjAta, vaaiSaNA, pAraiSaNa, avagraha pratimA, (sthAna, naiSedhiko, uccAraprazravaNa, zabda, rUpa, parakriyA ane anya kriyA) A sAta sakhika bhAvanA, vimukti uddaghAta (nAnuM pAyazcitta), anudughAta moTuM prAthazcitta) ane ApaNA (ApelA prAyazcittamAM vadhAre karavuM te) yathArtha prarUpaNa dvArA je muni haMmezAM prayatna kare che, te saMsAracakramAM rahetuM nathI. (18-1218) pAvasuyapa saMgesu. mohaTThANemu ceva ya / je bhikkhU jayaI niccaM, se na acchai paMDale // 19 //
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 280 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga, pApazrutaprasaGgeSu, mohasthAneSu caiva ca / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 19 // atha-pApanA kAraNabhUta kRtemAM tathAvidha Asakti rUpa prasaMgamAM arthAta 2 prakAranA pApakRta prasaMgema(1) vyaMtarAdi denA aTTahAsya AdinA phaLanuM varNana jemAM heya. (2) akasmAta lehIne varasAda, vRSTi vagerenA phaLanuM jemAM varNana hoya. (3) AkAzamAM thatA grahanA bheda vagerenA phaLanuM jemAM varNana heya. (4) bhUmikaMpa vagere pRthvIne vikAra joIne ja "AnuM Ama thaze Adi phaLa jaNAvanAra. (5) aMgaphuraNa AdinA phaLanuM varNana jemAM hoya te aMgazAstra. (6) ja vagere svaranuM ke pakSI vagerenA svarenuM varNana jemAM heya te svarazAsa. (7) vyaMjana-zarIra uparanA masa, tala vagere uparathI tenuM phaLa jaNAvanAra. (8) lakSaNa-avayanI rekhAo uparathI tenuM phaLa jaNAvanAra. e nimittazAstranA ATha aMgenA darekanA traNa traNa bhedo che. 1-sUtra, ra-vRtti, 3-vArtika-e traNathI guNatAM (843=2) vIza, (25) saMgItazAstra, (26) nRtyazAstra, (27) zilpazAstra, (28) zaidakazAstra, (29) dhanurveda (AkalAjhApaka) zAsa. AvA pApazAstromAM tyAga karavA dvArA temaja mehanIya rU5 mehanA trIza sthAnamAM arthAt (1) nadI vagere jaLamAM pesIne raudra adhyavasAyathI trasa jIvanI hiMsA. (2) hAtha vatI mukha vagere DhAMkIne duHkha nAdapUrvaka rADa pADatAM bekaDA Adi ne hRdayamAM mAra mAre (3) reSathI lIlI vAdhara vagerethI mAthuM vIMTIne mArI nAkhave () pharatAthI mastake mogara-heDe-ghaNa vagere mArIne-mAthuM
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 181 Adi phADIne mArI nAkhavA. (5) ahu janAnA netA-rakSaka je hoya tene mArI nAkhavA (6) chatI zaktie glAna vagerenI auSadhAdi dvArA sevA na kare, (7) kaiyukitao dvArA sAdhune ke dIkSAthI gRDasthane dharmabhraSTa kare. (8) zrI jinezvaronI niMdA kare. (9) AcAya vagerenI jAti AdithI nidA kare. (10) AcAya AdinI vaiyAvacca na kare. (11) punaH punaH nimitta thanAdi dvArA adhikaraNa meLavI tItha nA bheda (kusaMpa) karAve. (12) tenA doSane jANavA chatAM vazIkaraNAdi prayAga kare. (13) tyAga karelA bhAgeAnI IcchA kare. (14) abahuzruta hovA chatAM 'huM bahuzruta chuM"-ema ele. (1pa) atapasvI hovA chatAM 'huM tapasvI chu'-ema khele. (16) gRha vageremAM leAkane mUkI dhUmADA sahita agni saLagAvave. (17) pAte akAya karIne khIjAe e karyuM che'-ema kahevu., (18) bhikSA vagere mATe Avela muninA nirdayatApUrNAMka ghAta karavA. (19) azubha mana karIne pracUra mAyAprayogathI sakala lAkane ThagavA. (20) satya khelanArane paNa bhuTTo TharAve. (21) nitya kajIyA kare. (22) mArgomAM leAkeAne lai jaine teonuM dhana vagere lUTI le, (23) leAkAne vizvAsa pamADI teonI " auenA upabhAga karavA. (24) kuMvArA nahiM chatAM 'huM ku MvArA '-ema kahevu (25) brahmacArI nahi chatAM 'hu* brahmacArI chu"-ema kahevu.... (26) jenAthI azvaya vAna thayA hAya, tenA ja dhananuM haraNu karavuM te. (27) rAjA, senApati, pAThaka ke zeThanuM khUna karavuM, (28) devAne nahi jovA chatAM huM jouM chuM." evu kathana
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 zrI uttarAdhyayana sUtrArtha-bIjo bhAga. karavuM. (2) "kAmagardabha devenuM zuM prayojana che? -ema belIne devenI avajJA karavI. (30) jenA prabhAvathI yazasvI ke uMce caDyo hoya, tenA ja bhega AdimAM aMtarAya kare. AvA sthAne nA tyAga dvArA je sAdhu haMmezAM prayatna kare che, te saMsAracakramAM rahetuM nathI. (19-1218) siddhAiguNajoesu, tittIsAsAyaNAsu ya / je bhikkhu jayaI niccaM, se na acchai maMDale // 20 // siddhAtiguNayogeSu, trayastriMzadAzAtanAsu ca / yo bhikSuryatate nityaM, sa nAste maNDale // 20 // artha-siddhonA atizAyI ekatrIza guNemAM, arthAt pAMca saMsthAne, zukalAdi pAMca varNo, be prakAranI gaMdha, madhurAdi pAMca rase, gurU, laghukhAdi ATha sparzI, purUSavedAdi traNa vede -ema aThThAvazane abhAva, temaja azarIrI paNuM, asaMgApaNuM, janmarahitapaNuM-ema ekatrIza guNemAM zraddhA dvArA, mana-vacana -kAyAnA prazasta yogenA saMgraha mATe nimittabhUta "Avecana AdigasaMgrahanA batrIza prakAromAM, arthAta-(1) zive pitAnA aparAdhe gurUne-AcAryane yathArtha kahI saMbhaLAvavA (2) AcAryo paNa ziSyakathita aparAdha bIjAne nahi jaNAvavA.(3) ApattinA prasaMgamAM dharmamAM daDhatA keLavavI. (4) dunyavI sukhanI eSaNa vagara tapa kara. (5) jJAna bhaNavA rUpa grahaNa ane kriyAmAM apramAda rUpa Asevana-A be zikSAnuM pAlana karavuM. (6) zarIranI zobhA vagere nahi karavuM. (7) guNa tapa kare. (8)
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 283 saMtoSa dhAra. (9) parISahAdine jaya. (10) saralatA. (11) saMyama viSayamAM pavitratA. (12) samyakatvazuddhi, (13) cittasamAdhi. (14) AcArapAlanamAM daMbha nahikara.(15) vinIta banI abhimAna nahi karavuM. (16, dhIrajavALI buddhi dhAravI. (17) mekSanI abhilASAmAM parAyaNa rahevuM. (18) svadoSa DhAMkavA mATe mAyA nahi karavI. (19) pratyeka anuSThAnemAM sArI rIte vidhi karavI. (20) saMvara kara. 21) sarva kAmabhegothI vairAgya thAya tevI bhAvanA karavI. (22) mUlaguNene aMge savizeSa paccakakhANa karavAM. (23) uttaraguNene aMge savizeSa paccakkhANa karavAM. (25) AtmAnA deSane upasaMhAra (ghaTADe) kare. (25) dravya-bhAvaviSaya vyutsarga-vividha tyAga kare. (26) apramattabhAva keLavavA. ra7) kSaNe kSaNe sAmAcArInuM pAlana karavuM. (28)dhyAnamAM sthiratA. (29) prANAnta vedanAnA udaye paNa manamAM kSebha na kara. (30) pagalika saMga saMbaMdhanuM paccakakhANa karavuM. (31) aparAdhonuM prAyazcitta karavuM. (32) maraNanta ArAdhanA (saMkhanA karavI. A batrIzamAM sevana dvArA, tetrIza AzAtanAomAM, arthAt (1 thI 9) AcArya AdinI, AgaLa, paDakhe, pAchaLa athavA atyaMta najIka cAlavuM -ubhA rahevuM-besavuM (10) ubhaya sAdhAraNa pANIthI gurUnI pahelAM bahirbhumimAM gayeva zive zauca karavuM. (11) gurUnI pahelAM gamanAgamananI AcanA karavI. (12) rAtre gurUe belAvyA chatAM, jAgatA evA ziSya gurUne javAba nahi Apa. (13) belAvavA zrAvaka vagerene gurUnI pahelAM bolAvavA. (14) ADAra Adi lAvIne bIjAonI AgaLa pahelAM AlecIne
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga pachI gurUnI pAse Avece. (15) e pramANe bIjAone pahelAM batAve. (16) e pramANe gurUne AmaMtraNa pahelAM ApyA sivAya azanAdi dvArA bIjAone AmaMtra. (17) gurUnI rajA lIdhA sivAya je je vastu Ave, te te tene pracura-pracura Ape (18) sAruM sArUM pite vApare che. (19) divase gurUe lAvyA chatAMya javAba ApatuM nathI. (20) gurU tarapha vAraMvAra kaThora rIte bele che. (21) gurUe bolAvyA chatAM, jayAM rahyo rahyo gurUvacana sAMbhaLe tyAM ja rahyo rahyo javAba Ape che. (22) "zuM tuM kahe che?--ema gurUne bele che. (23) jevuM gurU bele te ja javAba Ape che. jema ke-gurUe kahyuM kehe Arya! glAna vagerenI vaiyAvacca kema karatuM nathI? tyAre ziSya sAme javAba Ape che ke tuM ja kema vaiyAvacca karate nathI?" (24) gurU jyAre dharmakathA karatA hoya tyAre mana bagADI nAkhe. (25) "tuM A arthane bhUlI jAya che - ema gurUne kahe. (26) gurU upadezadAna karatA hoya te vakhate pite ja DAhyo thaIne kathA karavA besI jAya. (ra7) "bhakSAkALa thaI gaye cheItyAdi vAkyathI akALe paNa sabhAne teDI pADe (28) cAlu sabhAmAM ja gurUe kahela arthane pitAnI kuzaLatA batAvavA mATe savizeSa arthane kahevA maMDI paDe. (ra) thI 31) gurUnA saMthArAne pagathI saMghaTTo kare, bese ke sUve. (32) gurUnA karatAM uMcA Asane bese. (33) gurUnA samAna Asane bese. A tetrIza AzAtanAomAM parivarjana dvArA je sAdhu prayatna kare che, te saMsAracakramAM raheto nathI. (201219)
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caraNavidhi-adhyayana-31 ii eesu ThANesu, jo bhikkhU jayaI syaa| khippaM se savvasaMsArA, vippamuccai paMDie timi // 21 // ityeteSU sthAneSu, yo bhikSuryatate sadA / kSipraM sa sarvasaMsArAdvipramucyate paNDitaH iti bravImi // 21 // artha-A pramANe pUrvokta sthAnamAM je muni haMmezA prayatna kare che, te paMDita AtmA jaladIthI saghaLA saMsAramAMthI mukta banI jAya che. A pramANe he jaMbU! huM kahu chuM. (21-1220) ekatrIzamuM zrI caraNavidhi-adhyayana saMpUrNa
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra accaMtakAlassa samUlayassa, sabassa dukkhassa u jo pmokkho| taM bhAsao me paDipuNNacittA, muNeha egaMtahiyaM hiyatyaM // 1 // atyantakAlasya samUlakasya, sarvasya duHkhasya tu yaH pramokSaH / taM bhASapANasya me pratipUrNacittAH zRNutaikAntahitaM hitArtham // 1 // artha-anAdikALavALA, kaSAya-avirati rUpa mUhavALA ane sarvane duHkha karanAra saMsArathI mukti rUpa kahevAtA mikSatatvane,ekAnta hitakArI mekSa khAtara, akhaMDita cittavALA banI tame sAMbhaLe. (1-1rara1) nANassa savvasta pagAsaNAe, aNNANamohassa vivajjaNAe / rAgassa dosassa ya saMkhaeNaM, etasokkhaM samuvei mokkhaM // 2 // jJAnasya sarvasya prakAzanayA'jJAnamohasya vivarjanayA / rAgasya dveSasya ca saMkSayeNaikAntasaukhyaM samupaiti mokSam // 2 // atha-matijJAnAdi sarva jJAnane nirmala karavA dvArA, matiajJAna Adi rU5 ajJAna ane darzanamohanIya rUpa mehae bannenI, miththAmRtanA zravaNanA tyAga ane kudaSTisaMganA tyAga dvArA vivarjanathI, rAga ane dveSanA vinAzathI arthAt jJAna-darzana-cAritra rUpa mokSamArgathI ekAnta sukhavALA makSane AtmA pAme che. jJAnAdithI duHkhamamekSa bhale he, paNa jJAnAdinI prAptine hetu ke che? te kahe che (2-1rarara)
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra 287 tassesa maggo guruviddhasevA, vivajjaNA bAlajaNassa duuraa| samAyaegaMtanisevaNA ya, suttatthasaMciMtaNayA ghiI ya // 3 // tasyaiSa mArgaH guruvRddhasevA, vivarjanA bAlajanasya dUrAt / svAdhyAyaikAntaniSevaNA ca, sUtrArthasaJcintanA dhRtizca // 3 // anyathArtha zAstrakathaka gurUonI ane zrataparyAya vagerethI sthavira evA vRddhonI sevA, pArzvastha vagerene dUrathI tyAga kemake-teone svalpa paNa saMga mahAdeSa che, ekAntathI svAdhyAyanuM sevana, sUtrArthane vicAra, mananI svasthatA rUpa dhati-A badhA kAraNe-upAye jJAna-darzana-cAritra rUpa mekSamArganA che-ema samajavuM. (3-1223) AhAramicche miamesaNijja, sahAyamicche niuNabuddhiM / nikeabhicchejja vivegajogaM, samAhikAme smnnetvssii||4|| AhAramicchanmitameSaNIyaM, sahAyamicchennipuNArthabuddhim / niketamicchevivekayogyaM, samAdhikAmaH zramaNaH tapasvI // 4 // artha-mita ane eSaNIya AhArane Iche paNa enAthI ulaTAne na I, jIvAdi padArthaviSayaka nipuNa jJAnavALAne sahAyaka tarIke Iche ane stra AdinA saMsargarahita-ucita Azrayane Icache. samAdhinI kAmanAvALe zramaNa tapasvI, uparokta AhAra, sahAyaka ane Azrayane e che paNa enAthI viparItanI IcchA na kare. (4-1224) Na vA labhijjA niuNaM sahAyaM, guNAhiraM vA guNo smNvaa| ekko'pi pAvAI vivajjayaMto, viharijja kAmesu asjjmaanno||
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAya-bIjo bhAga 288 na vA bhennipurNa sahAyya, guNAdhikaM vA guNatassamaM vA / eko'pi pApAni vivarjayanviharetkAmeSvasajan // 11411 aM-jo kadAca jJAnAdithI adhika ke samAna nipuN sAthIdAra-sahAyaka na maLe, kAmalegAmAM Asaktine nahi karatA ane pApanA hetubhUta anuSThAnAnA tyAga karatA, gItA aneleA ekalA paNa vihAra kare ! have jJAnAdinA avarodhaka ane duHkhahetubhUta mAhAdinA je prakAre utpAda, je prakAre kSaya ane je prakAre tenA kSayamAM duHkhane kSaya che, e viSaya muDe che. (5-1225) jahA ya aMDappabhavA balAgA, aMDaM balAgappabhavaM jahA ya / emeva mohAyayaNaM khutahA, mohaM ca taNhAyayaNaM vayaMti || 6 || rAgo ya dosoviya kammabIyaM, kammaM ca mohappabhavaM vayaMti / kammaM ca jAImaraNassa mUlaM, dukkhaM ca jAI maraNaM vayaMti // 7 // dukkhaM hayaM jassa na hoi moho, moho hao jassa na hoi hA / tanhA hayA jassa na hoi loho, loho hao jassa na kiMcaNAi // // tribhirvizeSakam // yathA cANDaprabhavA balAkA, aNDaM balAkAprabhavaM yathA ca evameva mohAyatanA khu tRSNA mohaM ca tRSNAyatanaM vadanti // 6 // rAga dveSopi ca karmabIjaM, karma ca mohaprabhavaM karma ca jAtimaraNasya mUlaM duHkhaM ca jAtimaraNaM duHkhaM hataM yasya na bhavati moho, moho hato yasya na bhavati tRSNA / tRSNA hatA yasya na bhavati lobhaH, lobhA ito yasya na kiJcanAni // 8 // vadanti / vadanti ||7|| // tribhirvizeSakam //
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 289 ' artha-je prakAre iMDAthI pedA thanArI-bagalI kukaDI che ane IDuM bagalI-kukaDIthI pedA thanAra che, te ja prakAre ajJAna ane mithyAdarzana rU5 mehanA utpattisthAnavALI tulaNA che. arthAt meha tRSNAthI pedA thaye ane tRSNanI utpattisthAnavALe meha che, yAne mehathI rAga-dveSa rUpI tRSNa pedA thAya che. ahIM tRSNA ane mehane paraspara kArya-kAraNabhAva-janyajanakabhAva che. rAga ane dveSa jJAnAvaraNAdi karmanuM bIjakAraNa che ane karma rAga-dveSa rUpa mehanuM kAraNa che. ahIM karma ane rAga-dveSa rUpa mehane paraspara kArya-kAraNabhAva che. janma-maraNanuM mULa kAraNa karma che ane janma-maraNa duHkhanuM kAraNa che. jenI pAse duHkhamUla meha nathI, tenuM duHkha hataprahata thayuM. jene meha ha tene rAga-dveSa 25 tRNa hatI nathI. jeNe tRNA haNa, teNe lebha haye ja. jene lebha haNa, tenI pAse kAMI dravye hotAM nathI arthAt akiMcana bane che. je dravya hoya te prAya: abhilASA thAya. dravyAbhAva, nirIha-akicana banAve che. (6 thI 8-1226 thI 1228) rAgaM ca dosaM ca taheva mohaM, uddhattukAmeNa samUlajAlaM / je je uvAyA paDivajjiyavyA, te kittaissAmi ahaannuputtvi||9|| rAgaM ca dveSaM ca tathaiva mohaM uddhartukAmena samUlajAlam / ye ye upAyAH pratapattavyAH, tAn kAtAyaSyAmi yathAnupUrvi // 9 // artha-tIvra kaSAya vagere ane viSaya vagere mUlanI jAla sahita, rAga, dveSa ane mohanuM umUlana karavAnI IcchAvALAe, je je upAye svIkAravA egya che, te te upAyane huM kamasara kahIza. (9-1229)
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga rasA pakAmaM na niseviavvA, pAyaM rasA dittikarA narANaM / dittaM ca kAmA samabhivaMti, dumaM jahA sAduphalaM va pakkhI // 10 // jahA davaggI pauriMdhaNe vaNe, samAruo novasama uvei / evidiaggovi pagAmabhoiNo,na baMbhayArissa hiAya kssi||11|| vivittasejjAsaNatiANaM omAsaNANaM damiidiANaM / na rAgasattU dharisei cittaM, pAio vAhirivosahehiM // 12 // jahA birAlAvasahassa mUle, na mUsagANaM vasahI pasatthA / emeva itthIniLayassa majjhe, na baMbhayArista khamo nivAso // 13 // // caturbhiHkalApakam // rasA prakAmaM na niSevitavyA, prAyo ramA dRptikarA narANAm / haptaM ca kAmAH samabhidravanti, drumaM yathA svAduphalamiva pakSI // 10 // yathA davAgniH pracurendhane vane, samAruto nopazamamupaiti / evamindriyAgnirapi prakAmabhojino, na brahmacAriNo hitAya kasyacit // 11 // viviktazayyAsanayaMtritAnAmavamAzanAnAM damitendriyANAm / na rAgazatrurdharSayati cittaM, parAjito vyAdhirivauSadhaiH // 12 // yathA biDAlAvasathasya mUle, na mUlakAnAM vasatiH prazastA / evameva strInilayasya madhye, na brahmacAriNaH kSamo nivAsaH // 13 // // caturbhikalApakam // artha-dUdha vagere vigaIo rUpa rase atyaMta vAparavA nahi, kema ke badhA rase nara-nArIone dhAtuone uddareka karanArA che. dasa manuSyane kAme-viSaye ghere che-vaLage che. jema svAdu phaLavALA vRkSane paMkhIo AkramaNa kare che, tema dhAtuonI
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra 291 atyaMta vRddhivALAne kAma AkramaNa kare che. jema pracura iMdhanavALA vanamAM vAyu sahita dAvAnaLa zAnta thatuM nathI, tema dharmavRkSane dAhaka heI Indriyajanita rAgane agni atyaMta AhArI game tevA susthita brahmacArIne hita mATe thatuM nathI, jema gacI Adi auSadhothI parAbhUta kuSThAdi vyAdhi dehane nukazAna karatuM nathI, tema strI vagerethI rahita vasatimAM rahelA alpabhejI jitendriyonA cittane rAga rUpI zatru parAbhava karate nathI. jema bilADAnA sthAnanI najIkamAM uMdaranuM rahevuM prazasta nathI, kema ke-tethI tene avazya hAnine saMbhava che, tema strIonA nivAsa madhye brahmacArIne nivAsa yukta nathI, kema ke tyAM brahmacaryanI bAdhAne saMbhava che. (10 thI 131230 thI 1233) na rUbalAvaNNavilAsahAsaM, na jaMpikaM iMgia pehi vA / itthINa cittasi nivesaittA, daLu vavasse samaNe tavastI // 14 // adaMsaNaM ceva apatthaNaM ca, aciMtaNaM ceva akittaNaM ca / itthIjaNassAriyANajuggaM, himaM sayA baMbhacere rayANaM // 15 // kAmaM tu devIhiM vibhUsiAhiM, na cAiA khobhaiuM tiguttA / tahAvi egaMtahiti naccA, vivittabhAvo muNiNaM pasattho // 16 // gokkhAbhikaMkhissa'vi mANavassa, saMsArabhIrussa Thiyassa dhmme| naiyArisaM duttaramatthi loe, jahitthio bAlamaNoharAo // 17 // te vastu chAvaNa !
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga na rUpalAvaNyavilAsahAsaM, na jalpitamiGgitaprekSitaM vA / strINAM citte nivezya draSTuM, vyavasyed zramaNaH tapasvI // 14 // adarzanaM caivA'prArthanaM cAcintanaM caivA'kIrtanaM ca / strIjanasyAryadhyAna yogya, hitaM sadA brahmacarye ratAnAm / 15 / / kAmaMtu devIbhirvibhUSitAbhiH, na zakitAH kSobhayituM triguptAH / tathApyekAntahitamitijJAtvA, viviktabhAvo munInAM prazastaH // 16 // mokSAbhikAkSiNo'pi mAnavasya, saMsArabhIroH sthitasya dharme / naitAdRzaM dustaramasti loke, yathA striyo bAlamanoharAH // 17 // | | ramajhaTApam | artha-zramaNa tapasvI, strIo saMbaMdhI sArI AkRtivALuM rUpa, nayana ane manane AnaMdaprada guNa rUpa lAvaNya, viziSTa veSaracanAdi rUpa vilAsa, hAsya vagerene, aho ! A kevuM suMdara che?--ema vikalpathI manamAM thApIne jovA mATe prayAsa kare naSi temaja stra saMbaMdhI aMganuM maraDavuM Adi kaTAkSapUrvaka jevuM vagere IzArA vagere ane lalita vANI vagerene jevA mATe prayAsa ke vicAra kare nahi. strI janane nahi jevI e ja ke nahi IcchavI e ja, strIjananA rUpa AdinuM samaraNamAM nahi lAvavuM e ja tathA nAmanI ke guNanI apekSAe strIjananI prazaMsAnahikaravI e ja, brahmacaryamA parAyaNa munione dharmAdi rUpa AdhyAnane egya haMmezAM hitakArI che. arthAt strIonA rUpa Adine rAgapUrvaka jevA prayAsa naDuiM kare. je ke triguptithI gupta-dhIra munione alaMkAravALI devIo paNa calita karI. zakatI nathI, te paNa munione mATe ekAta hitakArI jANI vivikta bhAva (strI vagerethI rahita sthAna ) zrI jina vagere. mahApurUSoe vihita-prazaMsita karela che. arthAta strI AdinA saMgamAM prAyaH yegIo paNa calita thAya che. je calita thatA.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 293 nathI te paNa apakIrti AdinA doSanA bhAgIdAra thAya che, mATe viviktA zreyaskara che. dhRtadharmamAM rahela, saMsArathI DaranAra ane mekSanA abhilASI mAnavane paNa je dustaramAM dustara hoya te A lekamAM strIo che. AvuM bIjuM kaI dustara nathI, kema ke-niviveka bAlane mane hara lAgatI strIo duratikrama che arthAt strInuM baMdhana e parama baMdhana che. (14 thI 17-1234 thI 1237) ee a saMge samaikkamitA, suhuttarA ceva havaMti sesA / jahA mahAsAgaramuttarittA, naI bhave avi gaGgA samANA // 18 // kamANugiddhippabhavaM khudukkhaM, sabassa logassa sadevagassa / jaM kAiaM mANasibhaM ca kiMci tassaMtagaM gacchai vIarAgo // 19 // jahA ya kiMpAgaphalA maNoramA, raseNa vaNNeNa ya mujjmaannaa| ve khuddae jIvidha paccamANA, eovA kAmaguNA vivAge // 20 // je iMdiANaM viSayAmaNuNNA, na tesu bhAvaM nisire kayAI / na yAmaNuNNesu maNaM'pi kujjA, samAhikAme samaNe tavassI // 21 // // caturbhiHkalApakam // etAMzca saGgAnsamatikramya, sukhottarAzcaiva bhavanti zeSAH / yathA mahAsAgaramuttIrya, nadI bhavedapi gaGgAsamAnA // 18 // kAmAnugRddhiprabhavaM khuduHkhaM, sarvasya lokasya sadevakasya / yatkAyikaM mAnasikaM ca, kiMcittasyAMtakaM gacchati vItarAgaH // 19 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga yathA ca kimpAkaphalAni manoramANi, raseNa varNena bhujyamAnAni / tAni kSodayanti jIvitaM, pacyamAnAnyetadupamAH kAmaguNA vipAke // 20 // ye indriyArNA viSayA manojJA:, na teSu bhAvaM nisRjetkadAcit / naivamanojJeSu mano'pi kuryAtsamAdhikAmaH zramaNastapasvI // 21 // // RturbhiH lhAvam I atha-A pUrNAMkata au viSayanA sabadhAne atikramI, dravya vagerenA saMbadhA sukhapUva ka ulla'ghI zakAya che. jema ke svayaMbhUramaNu rUpa mahAsAgara tarI gayA khATTu gaMgA samAna nadI sukhapUrvaka tarI zakAya che, tema ahI samajavuM. arthAt onA saMbadha chUTo te bIjA sabadhA chUTatAM vAra lAgatI nathI. dhruva sahita sakala leAkanuM mAnasika-kAyika je kAMI duHkha che, te du:kha mAtra kAmabhoganI-viSayanI nira'tara AsaktithI pedA thAya che. te sakala duHkha mAtranA aMtane kAmAsakti vagaranA-vItarAga AtmA pAme che. jema vaNu -rasa-ga MdhasparzIthI manAtura evAM kapAka vRkSanAM phaLe bhejana samaye sukha Ape che paratu pariNAme prANu khalAsa kare che, tema dekhAvamAM manAtura A kAmalega-viSaye prArabhamAM bhAgavelA sukha rUpa lAge che paraMtu pariNAme duHkhada janma-maraNa Ape che. je indriyanA maneAhara viSaye che, temAM indriyA pravartovavA mATe kadAcit rAgabhAvavALu mana kare ! tathA je indriyAnA
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnA yana-32 295 amaneAhara viSayA che, temAM indriye pravartAvavA dveSabhAvavALuM paNa mana kare ! arthAt rAga--dveSanA abhAva rUpa samAdhinI chacchAvANo zrabhaNu-tapasvI mane ! (1821 - 1238thI 1241 ) cakrasa rUvaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuSNamAhu | taM do saheuM amaNuNNamAhu, samo u jo tesu sa vIrAgo // 22 // khvassa cakkhuM gahaNaM vayati, cakkhussa rUvaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassaheuM amaNuNNamAhu ||23|| rUve jo giddhimuvei tivvaM, akAliaM pAvai se viNAsaM / rAgAure se jaha vA payaMge, Aloalole samuvei maccuM // 24 // je jAvi dosaM samuveitivvaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / duadoseNa sapaNa jaMtU, na kiMci rUvaM avarajhaI se ||25|| // caturbhiHkalApakam // cakSuSo rUpaM grahaNaM vadanti, taddveSahetumamanojJamAhuH, rUpasya cakSurgrahaNaM vadanti, tadrAgahetu tu manojJamAhuH / samastu yasteSu sa vItarAgaH // 22 // cakSuSo rUpaM grahaNaM vadanti / rAgasya hetu samanojJamAhuH, dveSasya hetumamanojJamAhuH ||23|| rUpeSu yo gRddhimupaiti tIvrAmakAlikaM prApnoti sa vinAzam / rAgAraH sa yathaiva pataGgaH, AlokalolaH samupaiti mRtyum // 24 //
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -zrIjo bhAga sTe yazcApi dveSaM samupaiti tIvra, tasminkSaNe sa tu upaiti duHkham / durdAnta dveSeNa svakena jantuH, na kiJcidrUpamaparAdhyati tasya // 25 // // caturmi TApam // atha-AMkhathI rUpa grahaNayeAgya mane che ane te manehara rUpa rAganA hetu tathA amaneAhara rUpa dveSanA hetu bane che- ema kahevAya che. je maneAhara ane amanahara rUpamAM rAgadveSa vagaranA che, te vItarAga-vItadveSa kahevAya che. arthAt jo te bannemAM AMkha na pravartAve ane kadAca pravRtti thAya, te samatAnuM avalakhana kare! AMkharUpane grahaNa kare che arthAt grAhaka che. AMkhathI rUpa grahaNa karAya che arthAt rUpa grAhya che. A baMnenA paraspara grAhya-grAhaka sakhaMdha che. rUpanI mAphaka rAga-dveSanuM kAraNa cakSu che, tethI manehara rUpa grAhaka cakSurAganA hetu ane amanehara rUpa grAhaka cakSu dveSanA hetu che, mATe cakSunAnigraha vyAjakhI che. jema pata`gIyu' ati snigdha dIpazikhAnA darzanamAM laMpaTa khanI mRtyune pAme che, tema je rAgAtura banele AtmA manehara rUpamAM tIvra sakti rUpa rAgane kare che te akALe vinAzane pAme che. je amanehara rUpamAM tIvra dveSane kare che, te AtmA te ja kSaNe manasa tApa Adi rUpa duHkhane pAme che. peAtAnA durrAnta cakSunA dveSathI jaM tu aparAdhI bane che, parantu teja tune thADu' paNu rUpa aparAdhI manAvatuM nathI. (22 thI 25-1242 thI 1245)
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdusthAnAdhyayana-32 297 egaMtaratto ruiraMsi rUve, atAlise se kuNaI paosaM / dukkharasa saMpIlamuvei bALo, na lippai teNa muNI virAgo // 26 // ekAntarakto rucire rUpe'tAdRze sa karoti pradveSam / duHkhasya sampIDamupaiti bAlo, na lipyate tena munirvirAgaH // 26 // atha -je maneAhararUpamAM ekAnte rAtra thAya, te amane hara rUpamAM avazya dveSa kare che tathA mehamUdra duHkhanA DuMgarAone pAme che. vairAgI-vItarAgI muni te duHkhathI lepAtA nathIduHmrhit bhane che. ( 21-1246 ) rUvANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai garuve / cittehiM te paratAvei bAle, pIlei attaguru kiliTTe // 27 // ruvANuvAraNa pariggaheNa, upAyaNe rakkhaNa sanniyoge / vioge a kahiM suhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe // 28 // // yugmam // rUpAnugAzAnugatazca citraistAnparitApayati bAlaH, jIvazcarAcarAhinastyanekarUpAn / pIDayatyAtmArthaguruH kliSTaH // 27 // rUpAnupAte parigrahenotpAdane, rakSaNasanniyoge vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, sambhogakAle cAStRptilAbhe // 28 // // yugmam //
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga artha-manahara rUpanI pAchaLa AzA ane tenI pAchaLa taNAyelA jIva, nAnA prakAranA upAyothI jAti vagerenA bhedathI aneka prakAranA trasa ane sthAvara jIvAnI hiMsA kare che. svArthAnya-rAgAndha banI bAlajI bIjA jIvAne duHkhI kare che-raDAve che-ra naDe che. rUpanA anurAgathI ane mUrchAnA kAraNe surUpa vastune meLavavAmAM, te meLavyA bAda rakSA karavAmAM ane tene sva-para kAryoMmAM joDavAmAM, surUpa vastunA vinAzamAM ane viyeAgamAM kayAMthI jIvane sukha haiAya ? te rUpAnurAgIne kayAMya sukha maLatuM nathI. arthAt surUpa strI, hAthI, gheADA, vastra vagerene meLavavA Adi mATe te te kalezakAraNabhUta upAya mAM pravRtti karatA rUpAnurAgI duHkhane ja mAtra anubhave che. vaLI upabheAganA samaya rUpasa bhAgakALamAM paNa tRptinI prApti nahi thavAthItene kayAMthIsukha maLe ?kema ke-vividha rUpanA darzInamAM paNa rAgIene tRpti thatI nathI, paraMtu tenAthI vadhAre ne vadhArenI IcchAthI rAgI kheda ja pAme che ane sukhI thatA nathI. ( 27128-1247+1248 ) 298 rUve ati apariggahe a, sattIvasatto na uvei tuTThi / atudvidoseNa duhIparassa, lobhAvile AyayaI adattaM // 29 // taNhAbhibhUassaadattahAriNo, rUve atittassa pariggahe a / mAyAmusaM vaDDhai lobha dosA, tatthAvi dukkhA na vimucbaI se // 30 || vukSmam //
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 rUpe'tRptazca parigrahe ca, saktopasakto nopaiti tuSTim / atuSTidoSeNa duHkhI parasya, lobhAvilo Adatte adattam // 29 // tRSNAbhibhUtasyA'dattahAriNo, mAyAmRSA varddhate lobhadoSAttatrApi 299 rUpe'tRptasya parigrahe ca / yuvAna trimukhyate saH riI || vumam // atha-rUpamAM tRpti vagaranA ane viSayamUrchA rUpa parigrahamAM pahelAM sAmAnya ane pachIthI gADha-atya ta AsaktivALe banelA sateSane pAmate nathI; mATe asaMtoSanA doSI, ' jo A rUpALI cIja mArI pAse hoya te bahu sArUM'- AvI IcchAthI atyaMta duHkhI thane ane leAbhakalaMkI, mojAnI rUpALI vastunI cArI kare che. aAbhathI hAreleA ane tenI para vastunA cAra banelA, rUpa ane parigrahanA viSayamAM asaMtuSTa ane che. arthAta leAbhanA DhASathI lAbhI khanele pArakuM dhana cAre che, te chUpAvavA mATe mAyApUrvaka asatya khele che ane mAyApUrvaka asatya khelavA chatAMya duHkhathI te chUTate nathI, paraMtu vadhu ne vadhu duHkhapAtra ja bane che. (29+30-1249 +1250) mosasta pacchA ya puratthao apabhogakAle a duhI duraMte / evaM attANi samAyayaMtro, rUve atitto duhio aNisso // 31 //
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 800 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga rUvANurattassa narassa evaM, kutto suhaM hojja kayAi kiMci / tatthovabhogevi kilesa dukkhaM, nivvattaI jassa kae Na dukkhaM // 32 // | gumaya che moSasya pazcAcca purastAcca, __prayogakAle ca duHkhI durantaH / evamadattAni samAdadAno, rUpe'tRpto duHkhito'nizraH // 31 // rUpAnuraktasya narasyaivaM, kutaH sukhaM bhavetkadAcitkiMcit / tatropabhogepi klezaduHkhaM, nivartayati yasya kRte na duHkham // 32 // | yuman artha-asatyabhASaNa pahelAM ciMtAthI, pAchaLa pazcAttApathI ane pravegakALamAM kSobhathI duHkhI thate, A janmamAM aneka viDaMbanAthI ane anya bhavamAM narakAdinI prAptithI jene aMta duSTa che, e duraMta jaMtu thAya che. A prakAre cerI karate ane rUpamAM atRpta thate duHkhI thAya ! arthAt InA AdhAra vagarane banI duHkhI thAya che. A pramANe rUpAnurAgI manuSyane kadAcita kaI paNa jAtanuM sukha kyAMthI hoya ? kema ke-rUpanA anurAgamAM-upabhegamAM paNa atRptina prApti rUpa bAdhAthI pedA thayela duHkha thAya che. pite muzIbata veThI upabhoganuM upArjana kare che. je upabheganI utpattimAM duHkha ja che, te tenA bhAgamAM sukha kayAMthI hoya ? (31532: 1251+1252)
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAthAnAdhyayana-32 301 emeva rUvamma gao pathosaM, uvei dukkhohapara parAo / paTThacitto a ciNAikammaM, jaM se puNo hoi duhaM vivAge // 33 // rU virato maNuo visogo, eraNa dukkhohaparaMpareNa / na kippaI bhavamajjhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM // 34 // // yugmam // evameva rUpe gataH pradviSTacittazca cinoti karma, pradveSamupaiti duHkhaugha paramparA / yattasya punarbhavedduHkhaM vipAke // 33 // rUpe virakto manujo vizokaH, - etena duHkhaughaparampareNa / na lipyate bhavamadhyepisanjaleneva puSkariNIpalAzam // 64 // // yugmam // a-evI rIte amaneAhara rUpamAM dveSane karanAre uttarAttara duHkha para parAne pAme che, temaja cittamAM dveSane dhAraNa karanArA azubha kate bheguM kare che. te krama anubhavakALamAM ahIM' ane bhavAntaramAM tene du:khajanaka thAya che. manehara rUpamAM rAga vagaranA ane amane hara rUpamAM dveSa vagaranA manuSya zeka vagaranA thAya che, eTaluM ja nahi paNu saMsAra madhye rahevA chatAM te pUrvIkatA duH khasamUhanI paraMparAthI lepAtesparzAtA nathI. jema jalamadhyamAM rahevA chatAM kamaladala jalathI pAto nathI, tebha ahIM samanvu (33+34 - 1253+1254) -
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 uttarAdhyayana-sUtra sAtha bhAga bIjo soassa saddaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu | dosa amaNuSNamAhu, samo a jo tesu sa vIrANo // 35 // sadassa soaM gahaNaM vayaMti, soassa saddaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamAhu || 36 || sasu jo giddhamuvei tibvaM, akAlia pAvai se viNAsaM / rAgAure hariNamivva muddhe, sadde atitte samuvei maccuM // 37 // // tribhirvizeSakam // zrotrasya zabda grahaNaM vadanti, taddveSahetumamanojJamAhuH, zabdasya zrotraM grahaNaM vadanti, tadrAgahetuM tu manojJamAhuH / samazca yasteSu sa vItarAgaH // 35 // zrotrasya zabdaM prahaNaM vadanti / rAgasya hetuM samanojJamAhuH, dveSasya hetumamanojJamAhuH || 36 || zabdeSu yo gRddhimupaiti tIvramakAlikaM prApnoti saH vinAzam / rAgAturo hariNamRga iva mugdhaH, zabde'tRptaH samupaiti mRtyum ||37|| // tribhirvizeSakam // A athazrotrandriyathI zabda grAhya che ema kahevAya che. manAhara zabda rAganA ane amanahara zabda dveSanA hetu cheema kahevAya che. A bannemAM je rAga-dveSa vagaranA samAna rahe che, te vItarAga kahevAya che. zabdanA grAhaka zrotrendriya ane
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdasthAnAdhyama-22 303 zabda zrotrendriyathI grAhya che-ema kahevAya che. mane hara zabda sahita zrotra rAgane hetu ane amane hara zabda sahita zrotra DhaSane hetu che-ema kahevAya che. jema haraNa vagere pazu zikArInA gIta Adi zabdamAM mugdha banAvAthI atRpta banelo mRtyune pAme che, tema je mane hara zabdomAM tIvra Asakitane pAme che, te AtmA rAgAtura banavAthI akALe vinAzane pAme che. ( 35 thI 37-1255 thI 1257) je Avi dosaM samuvei tivvaM,taMsi kkhaNe se u uvei dukkhN| duItadoseNa saeNa jaMtU, na kiMci saI avarajjhaI se // 38 // pagaMta ratto ruiraMsi sahe, atAlise se kuNaI paosaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle,na lippai teNa muNI viraago||39|| sahANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai'NegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attagurU kilitthe||40|| // tribhirvizeSakam // yazcApi dveSaM samupaiti tIvra', tasminkSaNe sa tUpaiti duHkham / durdAnta dvaSeNa svakena jantuH, na kizcit zabdamaparAdhyati saH // 38 // ekAntaraktaH rucire zabde, atAdRze saH karoti pradveSam / duHkhasya sampIDAmupaiti bAlaH, na lipyate tena muniH virAgaH // 39 //
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana satra sAtha-bIjo bhAga zabdAnugAzAnugatazca jIvaH, carAcarAn hinasti anekarUpAn / citraustAn paritApayati bAlA, pIDayati AtmArthaguruH kliSTaH // 40 // | | trimiviSam | artha -je amane hara zabdamAM tIvra TheSa kare che, te takSaNa duHkhane pAme che. pitAnA durdAnta dveSa nAmanA deSathI jIva aparAdhI bane che, paraMtu vAstavika rIte zabda ke paNa jAtane aparAdhane hetu nathI. mane hara zabdamAM ekAnta rAgI banele amanahara zabdamAM je veSa kare che, te bAlamUDha duHkhanA samudAyane pAme che. rAga vagarane muni te duHkhanA samuhathI pAse nathI. mane hara zabda pAchaLanI AzA pAchaLa paDele jIva, aneka prakAranA upAthI aneka jAtinA basa-sthAvara jIvenI hiMsA kare che ane svArthI-rAgAdha te bAlava bIjA ne duHkha Ape che. (38 thI 40 -1258 thI 1260) sahANuvAe Na pariggaheNa, uppAyaNe rkkhnnsnnioge| vae vioge akahiM suhaM se, saMbhogakAle a atittilaabhe||41|| sadde atitte a apariggahe a,sattopasatto na uvei tuhi / atuhidoseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM // 42 // taNhAbhibhUassa arattahAriNo, sahe atittassa pariMggahe a| mAyAmusaM vaidai lobhadausA,tatthAvi dukkhA na vimuccaI se||43||
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdrasthAnAdhyayana-32 305 mosassa pacchA ya puratthao a, paogakAle a duhI duraMte / evaM adattANi samAyayato, sadde atitto duhio aNisso // 44 // saddANuravassa narassa evaM katto muhaM hojja kayAi kiMci / tatthovabhogevi kilesa dukkhaM, nivvataI jassa karaNa dukkhaM // 45 // emeva saMmi gao paosaM, uveza dukkhohaparaMparAo / paTTacitto aciNAikammaM, jaM se puNo hoi duhaM vivAge // 46 // sadade viratto maNuo vise go, eraNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajjhevi saMtA, jaleNa vA pukkhariNopalAsaM // 47 // // saptabhiHkulakam // 20 zabdAnupAtena parigraheNa, utpAdane vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, sambhogakAle zabde atRptezca parahe ca, atuSTidoSeNa duHkhI parasya, saktopasakto na upaiti tuSTim / tRSNAbhibhUtasya adattaharasya. mAyAmoSaM varddhate lobhadoSAn. rakSaNasanniyoge / lobhAviLa Adatte adattam ||42 || cAtRptilAbhe // 41 // moSasya pazcAt ca puratazca. zabde atRptasya parigrahe ca / tatrApi duHkhAnna vimucyate saH ||43|| evamadattAni samAdadat prayogakAle ca duHkhI durantaH / " zabde atRpto duHkhito'nizraH // 44 //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga zabdAnuraktasya narasyaivaM, surata surva mata vitta vitta che tatropabhAgepi klezaduHkhaM, niyati thastha te sutram kathA evameva zabde gataH pradveSa, upaiti duHkhaughaparamparayA / pradviSTacittazca cinoti karma, punaH mata kudava vipA kaddA zAre vivo anuro vizo, etena duHkhaughaparamparayA / na lipyate bhavamadhyepi sanjaleneva puSkariNIpalAsaM // 47 // ke saMlamistram | artha-manahara zabdanA anurAgathI ke mUcchathI manahara zabdavALI vastunA upArjanamAM, rakSaNamAM, sva-para kAryomAM joDavAmAM, tenA viyogamAM ane vinAzamAM tene kayAMya sukha nathI. saMbhogakALamAM paNa atRptinI prApti hevAthI sukha nathI. mane hazabdamAM ane mane hara zabdavALI vastumAM atRpta banela hAIsAmAnya AsaktivALo banI, atyaMta gADha AsakitavALo banele saMteSane pAmate nathI. A asaMtoSa nAmanA doSathI dukhI banele, lebhAviSTa banI pArakI manahara zabdavALI vastunI gIta-gAyaka-dAsI Adi vINA-vAMsaLI vagere vastunI zerI kare che. tRNuthI gherAyele, cAra banele, maneharazabdamAM ane mane Dara zabdavALI vastumAM atRpta banele mAyApUrvaka asatya bole che. temanA deSathI tyAM paNa duHkhathI te chUTa
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 307 nathI. asatyabhASaNa pahelAM ciMtAthI, pAchaLathI pazcAttApathI ane pravegakALamAM kSebhathI duHkhI hote duraMta prANuM bane che. A pramANe cerI karate, zabdamAM atRpta banele anAthaduHkhI bane che. zabdAnurAgI manuSyane e pramANe kadAcit koI paNa jAtanuM sukha kayAMthI hoya ? mane hara zabdavALI vastu rUpa upabheganI utpattimAM duHkha che, te upabheganA bhogamAM sukha kayAMthI hoya ? yAne dukha ja hoya che. A pramANe amane hara zabdamAM zreSane karanAre duHkhanA samUhanI paraMparAne pAme che. cittamAM dveSa dhAraNa karanAra azubha karma bheguM kare che, ke je karma anubhavakALamAM ahIM ane paralekamAM duHkhI kare che. manahara zabdamAM rAga vagarane manuSya, zeka vagarane banI A pUrvokta dukhasamUhanI paraMparAthI saMsAramadhyamAM rahevA chatAM pAte nathI. jema jalamadhyamAM rahevA chatAM kamaladala jalathI levAtuM nathI, tema ahIM samajavuM. (41 thI 47-1261 thI 1267) ghANasta gaMdhaM gahaNaM vayaMti, rAgaheDaM tu maNuNNamAhu / taM dosaheDaM amaNuNNamAhu, samo u jo tesu vIarAgo // 48 gaMdhassa ghANaM gahaNaM vayaMti, ghANassa gaMdhaM gahaNaM vayaMti / taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamAhu // 49 // // gaMdhesu jo giddhimuveitivvaM, akAliaMpAvai se viNAsa / rAgAure osahigdhagiddhi, sappe bilAmo viva nikkhamaMte // 50 // je Avi dosaM samuvei tivvaM,taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / duIta doseNa saraNa jaMtu, na kiMci gaMdhaM avarajjhai se // 51 //
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 zrI uttarAdhyayana sUtrArtha-bIjo bhAga egaMtaratto ruirasi gaMdhe, atAlise se kuNai posa / dukkhassa sapI muvei bAle, na lippaI teNa muNI virAgI // 52 // gaMdhANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai'NegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attaTukurU kiliThe // 53 // gaMdhANuvAe Na pariggahe Na, upAyaNe rakkhaNasanniyoge / vae vioge a kahiM suhaM se,saMbhogakAle aatitti lAbhe // 54 // gaMdhe atitte apariggahe a, sattovasatto na uvei tuhi / atuThThidoseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM // 55 // // aSTabhiHkulakam // ghrANasya gaMdhaM grahaNaM vadanti, taM rAgahetuM tu manojJamAhuH / taM dveSahetumamanojJamAhuH, __samastu yaH teSu sa vItarAgaH // 48 // gaMghasya ghrANaM grahaNaM vadanti, ghrANatya gaMdhaM grahaNaM vadanti / taM rAgahetuM tu manojJamAhuH, dveSasya hetumamanojJamAhuH // 49 // gaMdheSu yaH gRddhimupaite tIvramakAlikaM prApnoti saH vinAzam / rAgAturaH auSadhigandhagRddhaH, sarpa iva bilAnniSkrAman // 50 // yaH cApi dveSaM samupaiti tIvra, tasmin kSaNe sa tUpaiti duHkham / .. durdAntadveSeNa svakena ja tuH, na kiJcit gandhaM aparAdhyati tasya // 51 //
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prabhAhasthAnAdhyayana-32 ekAntaraktaH rucire gandhe, atAdRzaH saH karoti pradveSam / duHkhasya sampIDAmupaiti bAlaH, na lipyate tena muniH virAgaH // 52 // gandhAnugAzAnugatazca jIvaH, carAcarAn hinasti anekarUpAn / citraiH tAn paritApayati bAlaH, pIDayati AtmArthaguruH kliSTaH ||53|| gandhAnupAtena parimaNa. utpAdane sarakSaNasanniyoge / vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, 309 sambhogakAle cAtRptalAbhe // 54 // gandhazcAtRptazca parigrahe ca, saktopasakto nopaiti tuSTim / atuSTidoSeNa duHkhI parasya, lobhAvilAH Adatte adattam // 55 // || aSTabhiHkulakam // - atha -ghrANendriyathI gaMdha grAhya che ema kahe che. te manohara gadha rAganA hetu ane amanahara gaMdha dveSanA hetu che-ema kahe che. je manADara-amaneAhara gadhAmAM samAna cherAga-dveSa vagaranA che, te vItarAga kahevAya che. gaMdhanI grAhaka ghrANendriya ane gadha prANendriyagrAhya che--ema kahe che, te maneAhara ga Mdha sahita ghrANu rAgahetu ane amaneAhara gadha
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga sahita dhrANu dveSa dhRtu che-ema kahe che, je maneAhara-amane hara gAMdhavALI vastuomAM rAgAtura tIvra Asakita kare che, te akALe vinAzane pAme che. jema ke-nAgadamanI Adi oSadhIonA gaMdhamAM Asakata banelA nAga, khIlamAMthI nIkaLate gArUDika vagerene paravaza banI duHkhane anubhave che, tema ahI' mane tura gaMdhamAM rAgAtura manuSya vinAzane pAme che. je amanehara gaMdhamAM tIvra dveSane kare che, te tatkAla duHkhane pAme che. te peAtAnAduIntaamaneAharagaMdhanA dveSarUpa dveSathI prANIaparAdhI ane che, paraMtu amaneAhara gadha tene kAMi aparAdhI banAvatuM nathI mukhya te peAtAnA ja dveSa kAraNa che. rUciragaMdhamAM ekAnterAgI aneve amanAhara gaMdhamAM pradveSa kare che. te khAlamUDha duHkha samudAyane pAme che. paNa vairAgI muni te duHkhasamudAyathI lepAte nathI. maneAhara gaMdhanI pAchaLa rahelI AzAnA paravaza chatra, anekavidha upAyAthI aneka jAtinA traNa-sthAvara jIvAnI hiM'sA kare che. rAgAndha-strArthAMndha khAlamUDha khIjA jIvAnedu:kho banAveche. manohara gadhanA anurAgathI ane te gaMdhavALIvastunI mUrchAthI,te vastuonA upArjanamAM, rakSaNumAM,sva-para kAryomAM joDavAmAM, vinAzamAM ane viyeAgamAM sukha kayAMthI hoya ? vaLI sabheAgakALamAM paNa tRptinI prApti nahi thavArthI sukha kAMrthI hAya ? maneAhara gaMdha ane tenI vastuomAM sAmAnyI AkitavALo banI, pachIthI atyaMta gADha AsakitavALA ane sateSa pAmatA nathI. te leAbhAviSTa asa tASa nAmanA doSathI duHkhI banI pAkI maneAhara gaMdhavALI vastunI cArI kareche. (48 thI 15-1268 thI 1275)
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdisthAnAdhyayana-32 311 vahAbhibhUprassa adattahAriNo, gaMdhe avittassa pariggahe / mAyAmusaM vaDDhai lomadosA, tatthAvi dukkhAna vimuccaI se // 56 // mosassa pacchA ya purastho a,payogakAle pa duhI durte| evaM adattANi samAyayaMtI, gaMdhe atitto duhio annisso||57|| gaMdhANurattassa narassa evaM, kutto muhaM hojja kayAi kiNci| tatthovabhogevi kilesadukkhaM, nivattaI jassa karaNa dukkhaM // 58 // emeva gaMdhammi gao posaM, uvei dukkhohprNpraao| paTTacitto a ciNAikammaM jaM se puNo hoi duhaM vivAge // 59 // dhei viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajjhevi saMto, jaleNa pukkhariNIpalAsaM // 6 // // paMcabhiHkulakam // tRSNAbhibhUtasya adattaharasya, . __ gaMdhe atRptasya parigrahe ca / mAyAmRSAM varddhate lobhadoSAn , tatrApi duHkhAnna vimucyate saH // 56 // moSasya pazcAt saH purastazca, _prayogakAle ca duHkhI duraMtaH / evamadattAni samAdadat , gaMdhe atRptaH duHkhitaH anizraH // 57 // gaMdhAnuraktasya narasyaivaM, . kutaH sukhaM bhavet kadAcit kiMcit / tatropabhogepi klezaduHkhaM, nirvayati yasya kRte nu duHkham // 58 //
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -mIjo bhAga, evameva gaMdhe gataH pradveSaM, pati pra. dveSTacittazca cinoti karma, du:lIvavavA / yat tasya punaH bhavet duHkhaM vipAke || 59 || gaMdhe viraktaH manujo vizokaH . na lipyate bhavamanye'pi etena duHkhautraparamparayA / sanjaleneva puSkariNIpalAzam // 60 // // pazcami jIm // atha-tRSNAthI gherAyele cAra, manohara gadha ane ga dhavALI vastuemAM atRpta banele, lAbhanA doSathI mAyApUrNAMka asatya bole che. tyAM paNa asatya kholavA chatAM te duHkhathI chUTatA nathI. asatyabhASaNa pahelAM cintA, pachIthI pazcAttApI ane prayAgakALamAM kSobhathI du:kho durata prANI ane che. A pramANe cArI karatA, maneAhara gaMdha ke gaMdhavALI vastumAM atRpta banelA duHkhI-anAtha bane che. A mujaba maneAhara gadhAnurAgI manuSyane kayAMthI keI paNa jAtanuM sukha DhAya? jenA upAnamAM paNa duHkhaheAya, te duHkhajanyavastunA upabhogamAM paNa klezakArI duHkha ja hAya. A pramANe a manahara gadhamAM dveSane karanArA du:khasamUhanI paraparAne pAme che. cittamAM pradveSa dhAraNa karanArA te azubha kama bhezu' kare che. te tenA anubhavakALamAM ahI' ke bhavAntaramAM pharI pharI du:khane anubhave che. maneAhara gaMdhamAM rAga vagaranA manuSya, zAka vagarane khanI, A pUrvokata duHkhasamUhanI para parAthI
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdarasthAnAdhyayana-3ra 313 - bhavamadhyamAM rahe chatAM paNa levAtuM nathI. jema jalamadhyamAM . rahevA chatAM kamaladala jalathI levAtuM nathI, tema ahIM samajavuM. (56-tho 10 1276 thI 1280) jIhAe rasaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosaheuM amaNuNNamA hu, samo a jo tesu sa viiaraago||6|| rasassa jihaM gahaNaM vayaMti, jIhAe rasaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamAhu // 62 // rasesu jo giddhimuveitivvaM, akAlikaM pAvai se viNAsaM / rAgAure baDisavibhinna kAe, macche jahA Amipabhogagiddhe // 6 // je Avi dosaM samuvei tivyaM, taMsikkhaNe se u uvei dukkhaM / dudaMtadoseNa sapaNa jaMtU, na kiMci rassaM avarajjhaI se // 64 // ergataratto ruire rasaMmi, atAlise se kuNaI posaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippaI teNa muNI virAgo // 65 // rasANugAsANugae a jIve, carAcare hisai'NegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attagurU kiliThe // 66 // rasANuvAe Na pariggaheNa, uppAyaNe rakkhaNasannioge / vae vioge a kahiM suhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe // 6 // rase atitte a pariggahe a, sattovasatto na uvei turddhi| . atuTTidoseNa duhI parassa, lomAvile AyayaI adattaM // 68 // // aSTabhiHkulakam //
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -mIjo bhAga jihvayA rasaM grahaNaM badanti, taM dveSahetumamanojJamAhuH rasasya jihva grahaNaM vadanti, taM rAgahetuM tu manojJamAhuH / samazca yaH teSu saH vItarAgaH // 61 // // jihvayA rasaM prahaNaM vadanti / rAgasya hetuM samanojJamAhuH, raseSu yaH gRddhimupaiti tIvrAmakAlikaM prApnoti saH vinAzam / rAgAturaH baDizavibhinnakAyaH, citraiH matsyo yathA AmiSabhogagRddhaH // 63 // yazcApi dveSaM samupaiti tIvra, tasmin kSaNe sa tUpaiti duHkham / durdAntadveSeNa svakena jantuH, dveSasya hetumamanojJamAhuH ||62 || ekAntaraktaH rucire rase, na kiJcit rasamaparAdhyati tasya // 64 // atAdRze saH karoti pradveSam / duHkhasya sampIDAmupaiti bAlaH, na lipyate tena muniH virAgaH // 65 // rasAnugAzAnugatazca jIvaH, carAcarAn hinasti anekarUpAn / : tAn paritApayati bAlaH, pIDayati AtmArtha guruH kliSTaH // 66 // // rasAnupAtena parigraheNa, utpAdane rakSaNasanniyoge / vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, sambhogakAle cAtRptilAbhe // 67 //
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 rase atRptazca parigrahe ca, sakopasakto na upaiti tuSTim / atuSTidoSeNa duHkhI parasya, . - mAvaTa bAre an 68 | aSTamAguDhavANa I artha-jindriyathI rasa grAhya che-ema kahe che. manahara rasane rAgahetu ane amanahara rasane dveSahetu kahe che. te manehara-amanohara rasamAM samAna rAga-dveSarahita vItarAga kahevAya che. rasanI jindriya grAhaka ane jIbhathI rasa grAhya che ema kahe che. manohara rasa sahita jIbha rAgane hetu ane. amanohara rasa sahita jIbha dveSahetu che. jemAM mAMsabhakSaNamAM Asakata matsya, mAchalAM pakaDavAnA AMkaDA, ke jenA aMte sthApita mAMsavALA leDhAnA khIlAthI cIrAyelI kAyAvALe. bane che, tema je ramAM tIvra Asakti kare che, te rAgAtura akALe vinAzane pAme che. je amanohara rasamAM tIvra zreSane kare che, te tatkAla duHkhane pAme che. pitAnA dunta amanahara rasagata dveSa nAmanA deSathI pote prANIaparAdhI bane che, paraMtu kAMI tene rasa aparAdhI banAvatuM nathI. je manahara rasamAM ekAntarAgI amanahara rasamAM praSine kare che, te bAlamUDha duHkhanA samudAyane pAme che, paNa rAga vagarane muni te duHkhasamUhathI pAse nathI. madhura rasanI ane AzAnI pAchaLa taNAyela chava, bhakSApagI haraNa, pazu, mIna, paMkhI vagerene tathA kaMdamUla-phaLa Adine haNe che, aneka prakAranA upAyathI vividha jAtinA basa-sthAvara jene haNe,
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 zrI uttarAdhyayana sutra sAtha-bIjo bhAga che, temaja rAgAndha ane svArthAnta bAlamUha bIjA jene duHkha Ape che. madhura rasanA anurAgathI-mUchathI, rasavALI vastunA upArjanamAM, rakSaNamAM, sva-para kAryomAM joDavAmAM, vinAzamAM ane vivegamAM tene kayAMya sukha maLatuM nathI. vaLI saMbhogakALamAM tRptinI prApti nahi thavAthI sukha thatuM nathI. madhura rasa, te rasavALI vastuomAM sAmAnyathI AsakitavALA banI, pachIthI atyaMta gADha AsaktivALo banI saMteSane pAmatuM nathI. asaMteSa nAmanA deSathI dukhI banI mAviSTa bane, miSTAna-pakavAna, phaLavageremadhurI rasavALI vastunI corI kare che. (61 thI 68-1281 thI 1288) taNhAbhibhUassa adattahAriNo, rase atittassa pariggahe a / mAyAmusaMvaDDhai lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimuccaI se // 69 // mosassa pacchA ya puratthao a, paogakAle a duhI duraMte / / evaM adattAni samAyayaM to, rase atitto duhio aNisso // 7 // rasANurattassa narassa evaM, katto suhaM hojja kayAi kiMci / tatthovabhogevi kilesadukkhaM, nivattaI jassa kae Na dukkhaM // 71 // emeva rassaMmi gao paosaM, uvei dukkhohprNpraao| paduddacitto aviNAi kammaM, jaM se puNo hoi duhaM vivAge // 72 // rase viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippA bhavamajjhevi saMo, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM // 73 // // paMcabhiHkulakam //
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 17 tRSNAbhibhUtasya adattaharasya, rase atRptasya parigrahe ca / mAyAmRSAM varddhate lobhadoSAn , ___ tatrApi duHkhAnna vimucyate saH // 69 // moSasya pazcAt ca purastazca, prayogakAle ca duHkhI durantaH / ebamadattAni samAdadat, rase atRptaH duHkhitaH anizraH // 7 // rasAnuraktasya narasya evaM, kutaH sukhaM bhavet kadAcit kiMcit / tatropabhoge'pi klezadukhaM, nirvarttayati yasya kRte nu duHkham / / 71 // evameva rase gataH pradveSa, upaiti duHkhaughaparamparAH / pradviSTacittazca cinoti karma, . yad tasya punaH bhavet duHkha vipAke // 72 // rase viraktaH manujo vizokaH, etena duHkhaughaparamparayA / na lipyate bhavamadhye'pi sanjaleneva puSkariNIpalAzam // 73 // ||pnycbhiHkulkm // artha-tRSNathI gherAyela cera, rasamAMrasavALI vasturUpa parigrahamAM atRpta, lebhanA doSathI mAyApUrvaka asatya bele che. asatya bolavA chatAMya te duHkhathI mUkAtuM nathI. asatya bhASaNa pahelAMciMtAthI, pAchaLathI pazcAttApathIane prayAgakALamAM kSobhathI duHkha duraMta prANa bane che. A pramANe corI karatA
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga samAM atRptaanele du:khI-anAtha bane che. madhura rasAnurAgI manuSyane A mukha jarA paNu kAi paNa jAtanu' sukha kayAMthI hAya ! jenA upArjana rUpa mULamAM duHkha che, te upabhoganA vipAka atyaMta duHkha--kleza rUpa hAya emAM zu' pUchavuM ? A pramANe amanehara rasamAM dveSanepAmelA duHkhasamUhanI para'parAne pAme che. jenA cittamAM pradveSa che, te azubha kama bhegu kare che. te azubha karma anubhavakALamAM ahI ane bhavAntaramAM pharI pharI du:kha Ape che. je jalamadhyamAM rahevAchatAM kamaladala jaLathI lepAtu' nathI, tema madhura rasamAM rAga vagaranA manuSya, zAka vagaranA manelA, bhavamadhyamAM rahevA chatAM duHkhanA samUhanI paraMparAthI lepAtA nathI. (69 thI 73-1289 thI 1293) kAyassa phAsaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuSNamAhu | taM dosauM amaNuNNamA, samo a jo tesu sa bIarAgo // 74 // phAsassa kArya gahaNaM vayaMti, kAyassa phAsaM gahaNaM vayaMti / rAgassa he saNuNNamA, dosassa heuM amaNuNNamA || 75 || phAsassa jo giddhimuvei tivvaM, akAliaM pAvara se vinn| saM / rAgAure sIajalAvasanne, gAhaggahIe mahise va raNNo // 76 // je Avi dorsa samuve tivvaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / dudda tadoseNa saeNa jaMtU, na kiMvi phAsaM avarajjhaI se // 77 // egaMtaratto ruiraMsi phAse, atAlise se kuNas paosaM / dukkhassa saMpIlamuve bAle, na lippaI teNa muNI virAgo // 78 //
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra 319 phAsANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai'NegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attadvagurU kiliTTe // 79 // phAsANuvAe Na pariggaheNa, upAyaNe rkkhnnsnnioge| pae vibhoge a kahaM suhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe // 8 // phAse atite apariggahe a, sattovasatto na uvei tuDhi / atuDhidoseNa duhI parassa, lobhAvile pAyayaI adattaM // 8 // . // aSTabhiHkulakam / kAyasya sparza grahaNaM vadanti, taM rAgahetuM tu manojJamAhuH / taM dveSahetumamanojJamAhuH, . samazca yasteSu saH vItarAgaH // 7 // sparzasya kArya grahaNaM vadanti, kAyasya sparza grahaNaM vadanti / rAgasya hetuM samanojJamAhuH, - dveSasya hetumamanojJamAhuH // 7 // sparzeSu yo gRddhimupaiti tIvrAmakAlikaM prApnoti saH vinAzam / rAgAturaH zItajalAvasanno, grAhagRhIto mahiSa ivA'raNye // 76 // . yazcApi dveSaM samupaiti tIvra, ___ tasmin kSaNe sa tUpaiti duHkham / durdAntadoSeNa svakena jantuH, na kiJcit sparzA aparAdhyati tasya // 77 //
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ekAntaraktaH rucire sparze, atAdRze saH karoti pradveSam / duHkhasya sampIDAmupaiti bAlaH, na lipyate tena muniH virAgaH // 78 // sparzAnugAzAnugatazca jIvaH, carAcarAn hinasti anekarUpAn / citraiH tAn paritApayati bAlaH, pIDayati AtmArtha guruH kliSTaH // 79 // sparzAnupAtena parigraheNa, utpAdane rakSaNasanniyoge / vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, sambhogakAle cA'tRptilAbhe // 80 // sparze atRpta parigrahe ca, saktopasakto nopaiti tuSTim / atuSTidoSeNa duHkhI parasya, lobhAvila Adatte adattam // 81 // aSTabhiHkulakam // atha-sparzendriya kAyAthI paza grAhya che-emakahe che. te maneAhara sparza rAganA hetu ane amanahara spa dveSanA hetu kahe che. je manehara-amane harasparzImAM samAnarAga-dveSa vagaranA che, te vItarAga kahevAya che. sparzonI kAyA grAhaka ane kAyAthI sparza grAhya che ema kahe che. manehara sparza sahita krAya rAganA ane amanahara sparza sahitakAya dveSanA hetu che-ema kahevAya che. je AtmA manehara sparzImAM rAgAtura banI tIvra Asakti kare che, te akALe vinAzane pAme che, jema ThaMDA jaLamAM nimagna thayela jaMgalI pADo.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdasthAnAdhyama-22 321 jalacara vizeSa grAhethI pakaDAyela vinAzane pAme che, tema ahIM samajavuM. vaLI je amane hara sparzamAM praSa kare che. te AtmA tatkALa dukhane pAme che. pitAnA amaneha sapanA pradeSa rUpa deSathI prANuM pite ja aparAdhI bane che, paraMtu keI paNa sparza aparAdhI banAvatuM nathI. je manohara sparzamAM ekAnta rAgI ane amane hara sparzamAM pradveSa kare che, te bAlamUDha duHkhanA samudAyane pAme che, paNa vairAgI muni te duHkhanA samudAyathI pAse nathI. mane hara sparza pAchaLa rahela AzAnI pAchaLa paDele jIva, (zubha sparzavALA mRgacarma- puSpa-vastra vagerenA saMgrahamAM ane strI sevana AdimAM pravartata) aneka prakAranA upAyathI vividha jAtinA tra-sthAvara jInI hiMsA kare che. svArthodha-rAgAndha banela bAlamUDha bIjA jene duHkha Ape che-raMjADe che. manahara sparzanA anurAgathI ane mUcchathI, te sparzavALI vastunA upArjanamAM, rakSaNamAM, sva-para kAryomAM joDavAmAM, vinAzamAM ane viyegamAM kayAMya sukha thatuM nathI ane saMgakALamAM tRptinI prApti nahi thavAthI sukha thatuM nathI. mane hara sparzamAM ane te sparzavALI vastu rU5 parigrahamAM pahelAM sAmAnya AsaktivALe ane pachIthI atyaMta gADha AsaktivALa saMteSane pAmate nathI. asaMtoSa nAmanA pheSathI duHkhI banele, lebhAviSTa banI, pArakI manahara sparzavALI vastunI cerI kare che. (74 thI 81-1294 thI 1301). taNhAbhibhUassa adatta hAriNo, phAse atittassa pariggahe / mAyAmusaM vaDDai lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimuccaI se //
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-khIjo bhAga mosassa pacchA ya puratthao a, paogakAle a duhI duraMte / evaM adattANi samAyayaMtI, phAse atitto duhio aNisso || phAsANuratassa narassa evaM, katto suhaM hojja kayAi kiMci / tasthovogevi kilesadukkha, nivvattaI jassa kae Na duvakhaM // emeva phAsaMmi gao paosaM, uvei dukkhohaparaMparAo / paTThacitto aciNAi kammaM, jaM se puNo hoi duI vivAge // phAse viratto maNuo visogI, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lipyaI bhavamajhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM // // paMcabhiHkulakam // tRSNAbhibhUtasya adattaharasya, sparze'tRptasya parigrahe ca / mAyAmRSa varddhate lobhadoSAttatrApi duHkhAnna trimucyate sa // 82 // moSasya pazcAcca purastAcca, prayogakAle ca duHkhI durantaH / evamadattAni samAdadAno, sparze'tRpto duHkhito'nizraH // 83 // sparzAnuraktasya narasyaivaM, kutaH sukhaM bhavetkadAcitkicit / tatropabhogepi klezaduHkhaM, nirvarttayati yasya kRte nu duHkham // 84 // evameva sparze gataH pradveSamupaiti duHkhaughaparamparA | pradviSTacittazca cinoti karma, yattasya punarbhaved duHkhaM vipAke // 85 // sparze virakto manujo vizoka, etena duHkhaughaparampareNa / na lipyate bhavamadhyepi sanjaleneva puSkariNIpalAzam // 86 // // paJcabhiHkulakam // atha-tRSNAthI gherAyelA cAra maneAhara sparzamAM ane te sparzavALI vastu rUpa parigrahumAM atRpta thayelA leAbhanA doSathI asatya khele che. asatya khelavA chatAM te duHkhathI
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 323 chUTa nathI. asatyabhASaNa pahelAM ciMtAthI, pAchaLathI pazcAttApathI ane pravegakALamAM kSebhathI duHkhI banI duraMta jaMtu bane che. e pramANe cerI karanAra manahara pazamAM atRpta banI duHkhI-anAtha bane che. mane hara sparzanA anurAgI manuSyane A pramANe kyAMthI kadAcit jarA paNa sukha hoya? jenA upArjana rUpa mULamAM duHkha bhareluM che, tenA upabhegamAM kalezakArI duHkha ja mAtra hoya emAM zuM pUchavuM ? A pramANe amaneDara sparzamAM praaSane pAmele, A pUrvokta duHkhanA samUhanI paraMparAne pAme che ane cittamAM atyaMta zreSavALe azubha karma bheguM kare che. te azubha karma anubhavakALamAM A bhavamAM ane bhavAtaramAM pharI pharIthI duHkha Ape che. mane hara pazamAM rAga ane zeka vagarane manuSya, bhavamadhyamAM rahevA chatAM A pUrvokta duHkhasamUhanI paraMparAthI levAtuM nathI. jema jalamadhyamAM rahevA chatAM kamaladala jalathI lepAtuM nathI, tema ahIM samajavuM. (82 thI 86-1302 thI 1306) maNassa bhAvaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosahe amaNuNNamAhu, samo u jo temu sa viiaraago|| bhAvassa maNaM gahaNaM vayaMti, maNassa bhAvaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamAhu // bhAvesu jo giddhimuvei tivvaM, akAlikaM pAvai se viNAsaM / rAgAure kAmaguNesu giddhe, kareNumaggAvahievva naage||
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 uttarAdhyayana-sUtra sAthe bhAga bIje je Avi dosaM samuvei tivvaM, taMsi kkhaNe se u uveha dukkhaM / duItadoseNa saraNa jaMtU , na kiMci bhAvaM avarajjhaI se // ergataratto ruiraMsi bhAve, atAlise se kuNaI posaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippaI teNa muNI virAgo / bhAvANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsaiNegarUve / cittehi te paritAvei bAle, pIlei attadvagurU kili? // ||pbhiHkulkm // mamasaH bhAvaM grahaNaM vadanti, taM rAgahetu tu manojJamAhuH / taM dveSahetumamanojJamAhuH, samazca yastayoH sa vItarAgaH // 87 // bhAvasya manaH grahaNaM vadanti, manasaH bhAvaM grahaNaM vadanti / rAgasya hetu samanojJamAhuH, dveSasya hetumamanojJamAhuH // 88 // bhAveSu yo gRddhimupaiti tIvrAmakAlikaM prApnoti sa vinAzam / rAgAturaH kAmaguNeSu gRddhaH, kareNu mArgApahRto iva nAgaH / / 89 // yazcApi dveSaM samupaiti tIvra, tasminkSaNe sa tUpaiti duHkham / durdAntadveSeNa svakena jantuH, na kiJcid bhAvamaparAdhyati tasya // 90 // ekAntarako rucire va yAve'tAdRze sa karoti dveSam / duHkhasya sampIDamupaiti bAlo, na lipyate tena 'munirvirAgaH // 91 // bhAganugAzAnugatazca jIvazcarAcarAhninastyanekarUpAn citraustAnparitApayati bAlaH, pIDayatyAtmArthaguruH kliSTaH // 92 // // SaDbhiHkulakam //
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-3ra 325 arthamananA bhAvane (abhiprAyane-maraNa vagerenA viSayane grAhya tarIke kahe che. te manehara rUpadi viSayavALA bhAvane rAgane ane amanohara rUpAdiviSayavALA bhAvane dveSane hetu kahe che. je mane hara-amane hara viSayavALA abhiprAyamAM rAga-dveSa vagaranA che, te vitarAga kahevAya che. bhAvane mana grAhaka ane manathI bhAva grAhya che-ema kahe che. manohara rUpAdi viSayabhAva sahita mana rAgane ane amane hara rUpAdi viSayabhAva sahita mana dveSano hetu che-ema kahe che. jema ke kAmAtura madanmatta hAthI, najIka rahelI hAthaNune joI, tenA saMgamamAM utsuka banele, hAthaNa je mArge jAya che. tenI pAchaLa deDate rAjA vagerethI pakaDAya che. tyArabAda te hAthI yuddha AdimAM jema vinAzane pAme che, tema je manehara rUpAdi viSayabhAvamAM tIvra Asakita kare che, te rAgAtura akALe vinAzane pAme che. je amane hara rUpAdi viSayabhAvamAM tIvra cheSa kare che, te tatkALa duHkhane pAme che. pitAnA amanehararUpadi viSayabhAvamAM tIvra TheSa rUpI deSathI pote jatu aparAdhI bane che, paNa amanahara viSaya rU5 bhAva tene aparAdhI banAvatuM nathI. manahara bhAvaviSaya vastumAM ekAnta rAgI banele ane amanehara bhAvaviSaya vastumAM "kayAM AhamaNAM mArI smRti mArgamAM A ?" vagere rUpa pradveSane kare che, te bAlamaDha duHkhanA samudAyane pAme che, paraMtu rAga vagarane muni te dukhasamUhathI pAse nathI. rUpAdi viSaya abhiprAyane anukULa IcchAne vivaza banele athavA abhISTanA ajana ane aniSTanA vidhvaMsa viSayabhAvane anukULa IcchAne paravaza bane, "mAre
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 zrI uttarAyana sUtra sArtha-bIjo bhAga udvega vagere bhAva zAnta thAo."--harSa vagere bhAva pedA thAo." e pramANenA bhAvane anusArI AzAnI pAchaLa rahele ane aneka upAyathI hema vagere karate vividha jAtinA trasthAvara jIvenI hiMsA kare che. dekhAya che ke-pitAnA abhi prAyanI siddhi mATe trAsa-sthAvara jInI hiMsAmAM pravartatA bhane / DAya che. (87 thI 82-1307 thI 1312) bhAvANuvAe Na parigaheNa, uppAyaNe rkkhnnsnniyoge| vae vibhoge a kahiM muhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe // bhAve atitte apariggahe a, sattosatto na uvei tuhi / atuhidoseNa duhIparassa, lobhAvile Ayayai adattaM // taNhAbhibhUassa adattahAriNo, bhAve anittassa parigahe a / mAyAmusaM vahai lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimuccaI se // mosassa pacchA ya puratthao a, pogakAle a duhI duraMte / evaM adattANi samAyayaMto, bhAve attito duhio annisso|| bhAvANuratassa narassa evaM, kutto muhaM hojja kayAi kiMci / tatthovabhogevi kilesadukkhaM nivvattae jassa kae Na dukkhaM // emeva bhAvammi gao paosaM, uvei dukkhohapara praao| paduddacitto a ciNAi kammaM, jaM se puNo hoi duhaM vidhAge / bhAve viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohapara pareNa / na lippaI mavamajjhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIyalAsaM // // saptamiHkula kam //
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prabhAdRsthAnAdhyayana-32 bhAvAnupAte parigraheNotpAdane rakSaNasanniyoge vyaye viyoge ca kva sukhaM tasya, sambhogakAle cAstRptilAbhe // 93 // bhAve'tRptazca parigrahe ca, saktopasako nopaiti tuSTim / atuSTidoSeNa duHkhI parasya, lobhAvila Adate adattam ||14|| tRSNAbhibhUtasyA'dattahAriNo, mAyAmRSAM varddhate lobhadoSAttatrApi bhAvestRptasya parigrahe ca / moSasya pazcAcca purastAcca, evamadattAni samAdadAno, prayogakAle ca duHkhI durantaH / bhAvAnuraktasya narasyaivaM, duHkhAnna vimucyate saH // 95 // bhAve'tRpto duHkhito'nizraH // 96 // kutaH sukhaM bhavetkadAcitkicit / tatropabhogepi klezaduHkhaM, 327 nirvarttayati yasya kRte nu duHkham // 97 // I evameva bhAve gataH pradveSamupaiti duHkhaughaparamparA pradviSTacittazca cinoti karma, yattasya punarbhaved duHkhaM vipAke ||98 || bhAve virakto manujo vizoka, etena duHkhaughaparampareNa / na lipyate bhavamadhyepi sanja leneva puSkariNI palAzam // 99 // saptabhiHkulakam //
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga artha-manahara rUpAdi viSaya rUpabhAvanA anurAgathI, mUchIthI bhAvaviSaya manahara vastunA upArjanamAM, rakSaNamAM, svaparakAryomAM joDavAmAM,vinAzamAM ane viyegamAM kyAMya sukha tene thatuM nathI. saMjogakALamAM paNa tRptinI prApti nahi thavAthI sukha thatuM nathI. manahara bhAvamAM, te bhAvaviSaya vastu rUpa parigraDamAM pahelAM sAmAnya AsakitavALe banI, pachI atyaMta gADha AsakitavALe banele saMteSane pAmate nathI. asaMteSa nAmanA deSathI duHkhI banI lebhAviSTa bane, pitAnA abhiprAyanI siddhi mATe bIjAnI manohara rUpAdivALI vastunI cerI kare che. tRSNArthI gherAyele ghera, bhAvamAM ane bhAvaviSaya rUpAdi manahara vastu rUpa parigrahamAM atRpta banele lebhanA doSathI asatya bele che. asatya bolavA chatAM paNa te duHkhathI mUkAte nathI. asatyabhASaNa pahelAM ciMtAthI, pAchaLathI pAzcattApathI ane pravegakALamAM kSobhathI duHkhI banI duraMta prANuM bane che. A pramANe cerI karanAre, abhiprAya rU5 bhAvamAM ke manehara rUpA divALI vastu rUpa bhAvamAM tRpti vagarane duHkhI-anAtha bane che. manahara bhAvAnuzagI manuSyane A pramANe kadAca kaI paNa jAtanuM jarA paNa sukha kayAMthI hoya? jenA upArjanamAM mULathI ja duHkhI thAya che, to tenA upabhegamAM paNa kalezakArI duHkha ja hoya emAM zuM kahevuM? A mujaba aniSTanA smaraNa Adi rUpa bhAvamAM athavA aniSTa vastunA viSaya rU5 bhAvamAM, mane AnuM nAma paNa yAda na Ave." Adi praSane pAmele duHkhanA samudAyanI paraMparAne pAme che. cittamAM praSavALe azubha karmane bheguM kare che ane te azubha karma tene anubhava
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdusthAnAdhyayana-32 39 kALamAM pharI pharIthI duHkha Ape che. abhISTanA smaraNa Adi rUpa ISTa vastuviSaya rUpa bhAvamAM rAga ane zeka vagaranA manuSya, A pUrNAMkata du:khasamudAyanI para'parAthI bhavamadhye rahevA chatAM lepAtA nathI. jema jalamadhye rahevAM chatAM kamaladala jalathI lepAte nathI, tema ahIM samajavuM. (93 thI 99-1313 thI 1319) eviMdiyatthA ya maNassa atthA, dukkhassa U maNuassa rAgiNo / te caiva thopi kayAi dukkhaM, na vIagasta kariMti kiMci // 100 // mindriyAzri manasoDAM, duHkhasya tavo manuSyasya rAgiNaH / te caiva stokamapi kadAcit duHkhaM, na vItarAgasya kurvanti kiJcit // 100 // a-pUrvakata prakAre indriyAtha` rUpa, rUpa Adi ane mananA smaraNa vagere bhAvarUpa arthA, rAgI-dveSI manuSyane duHkhanA hetue thAya che. te indriyAnA--mananA ardhAM, vItarAga-vItadveSane kadAcit mAnasika ke kAcika koI paNa jAtanuM jarA paNa duHkha ApI zakatA nathI ke karI zakatA nathI. ( 100-1320 ) na kAmabhogA samayaM urviti, na yAvi bhogA vigai urviti / jetappaosI apariggahI aso tesu mohA vigai uvei // 101 //
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-khIjo bhAga na kAmabhogAH samatAmupayAnti, na cApi bhogAH vikRtimupayAnti / yastatpradveSI ca parigrahI ca, sa teSu mohAdvikRtimupaiti // 101 // atha-kAmaleMge, rAga-dveSanA abhAva rUpa samatA prati hetupaNAne pAmatA nathI arthAt samatA pratye kAmalegA hatu nathI. jo samatA prati kAmaleAgA hetu che-ema mAnavAmAM Ave, te duniyAmAM kAi paNa rAgI ane dveSI na hoya ! kAma bhAgA, krodhAdi rUpa vikRti pratye hetupaNAne pAmatA nathI arthAt mAtra kAmabhegA ja vikAra pratye dvaitu nathI. jo phakata kAma- bhAgAne ja vikArahetu mAnavAmAM Ave, te keAI paNa vItarAga ane nahi. je kAmabhogAmAM-aniSTa viSayAmAM pradveSavALA che, te iSTa kAmabhogamAM rAgavALA rAga-dveSa rUpa mehathI krodhAdi vikArane pAme che ane je rAga-dveSarahita che te samatAne pAme che. arthAt mukhyatayA krodhAdi vikAra pratye rAga-dveSa rUpa meha kAraNa che, jayAre samatA pratye rAga-dveSa rUpa mAhanA abhAva kAraNa che. huM 101-1321 ) kohaM ca mANaM ca tava mAyaM, lohaM durguchaM araI raI ca / hAsaM bhayaM soga pumitthaveaM, napuMsaveaM vivi a bhAve // 102 // AvajjaI evamaNerrUve, evaMvi kAmaguNe anne a eappabhave visese, kAruNNadINe hirime satto / vaise // 103 // - // sukham //
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 36 : krodhaM ca mAnaM ca tathaiva mAyA~, lobhaM jugupsAmarati ratiM ca / hAsaM bhayaM zokaM puMstrIvedaM, - napuMsave vividhamAvAna za02AA Apadyate evamanekarUpAnevaMvidhAnakAmaguNeSu saktaH / anyAMzcaitatprabhavAnvizeSAn , kAruNyadInohrImAn dveSyaH // 103 // artha-A rAga-dveSa rUpa prakArathI, anaMtAnubaMdhI vagere bhedathI ane tAratamya bhedathI ghaNuM bhedavALA, krodha, mAna, mAyA, lebha, dhRNA, becenI rU5 arati, viSayAsakti rU5 rati, hAsya, bhaya, zeka, strInI IcchA rUpa purUSaka, purUSanI IcchA rUpa strIveda, ubhayanI IcchA rUpa napuMsakaveda, A pramANe vividha vikAra rU5 bhAvene pAme che. vaLI atyaMta dIna-lajAvALo thate, (krodha AdithI prItivinAza vagere doSane ahIM anubhavate ane paralekamAM tene ati kaTuka pariNAmane vicArate) krodhAdiSathI duSTa hei, sarva janane paNa aprItipAtra banate ane zubhAzubha zabdadi kAmagomAM rAgI-dveSI, krodhAdithI janya pazcAttApa-durgatipatana vagere vizeSa phaLone meLave che. (10+103-13221323) kappaM na icchejja sahAyalicchU,pacchANutAveNa tbppbhaav| evaM vipAre amiappayAre, ApajjaI iNdiycorvsse| 104 // tao se jAyaMti poSaNAI,nimmajjiuM mohmhnnnnvNmi| suhesiNo dukkhaviNoaNaTThA,tappaccayaM ujamae araagii||105||
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga 'virajjamANassa ya iMdiatthA, sahAiyA tAvaiappayArA / na tassa savvevi maNuNNayaM vA, nivvattai amaNuNNayaM vaa:||106|| | | trimirviroja II kalpaM necchetsahAyalipsuH, pazcAdanutApena tapaH prabhAvam / evaM vikArAnamitaprakAzanApadyate indriyacauravazyaH // 104 // tatastasya jAyante prayojanAni, nimajjayitu mohamahArNave / sukhaiSiNo duHkhavinodanAtha, tatpratyayamudyacchati ca rAgI // 105 // viAkyamAnastha rendriyAtha, zAAirasAvattA prApa:. na tasya sarve'pi manojJatAM vA, nivartayanti amanojJatAM vA // 106 // te trimizivam | artha-A mArI sevA Adi rUpa sahAya karaze." AvI sahAyanI IcchAvALo thaka, zaiyAvacca vagere kArya karavAmAM samartha-gya rUpa kalpa ziSyane Inahi. (upakAranI buddhimAM deSa nathI.) temaja dIkSAne svIkAra karyA bAda "zuM ATaluM badhuM kaSTa meM savIkAryuM ?--AvI ciMtA rUpa pazcAttApathI ane ahIM ja AmaSaSadhI Adi labdhinI IcchAthI tathA paramAM bhogAdinA niyANuM karavA dvArA tapanA prabhAvane na Icche ! (saMghAdi kArya mATe deSa nathI.) dharma rUpI dhananuM apaharaNa karanAra hevAthI Indriya rU5 rene AdhIna banele, A prakAre aparimita prakAravALA deSa rUpI vikArane pAme che. te vikAranI prAptithI, te ja jaMtune meha rUpI mahAsAgaramAM DUbADavA mATe samarthaviSayasevana hiMsA vagere prajAne pedA thAya che. sukhane Icchaka thate duHkhanA nAza mATe rAgI
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 333. dveSa, viSayasevanAdi prayajana mATe udyamazIla-utsAhI banI viSayasevanAdi prajanemAM pravRtti kare che, kema ke-sakala anarthanuM mULa rAga-dveSa ja che. rAga-dveSa vagaranA AtmA viSe jeTalA lekamAM prasiddha che, teTalA prakAravALA IndriyanA artho mane haratA ane amanaharatAne pAmatA nathI, paraMtu rAgakeSavALA viSe thAya che. (svarUpathI rUpAdi viSaye AtmAne mane hara ke amanehara nathI, paraMtu rAga-dveSI grAhakanA vize mane Dara ke amanahara bane che.) AthI vItarAga-dveSavALA AtmA viSe A viSaye manahara ke amane haratAne pAmI zakatA nathI.rAga-dveSanA abhAvamAM viSayasevana hiMsAvagere prajanenI je u5tti ja nathI, te anarthanI utpatti kyAMthI ja hoya? (104 thI 106-1324 thI 1326) evaM sasaMkappavikappaNAsu, saMjAyae samayamuvaTiassa / atthe a saMkappayao to se, pahIae kaamgunnesutnnhaa||107|| sa vIarAgo kayasabakicco khavei nANAvaraNaM khaNeNaM / taheca jaM dasaNamAvarei, jaM ca aMtarAyaM pakarei kammaM // 108 // savvatao jANai pAsaI a, amohaNe hoi niraMtagae / aNAsave jhANasamAhijutte, Aukkhae mokkhamuvei suddhe // 109 // | | trimo . evaM svasaGkalpavikalpanAsu, sajAyate samatAmupasthitasya / arthAzca saGkalpayatastatastasya, prahIyate kAmaguNeSu tRSNA / / 107 // sa vItarAgaH kRtasarvakRtyaH, kSapayati jJAnAvaraNa kSaNena / tathaiva yadarzanamAvRNoti, yaccAntarAyaM prakageti karma // 10 //
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -mIjo bhAga sarvaM tato jAnAti pazyati cAmohano bhavanti nirantarAyaH / anAzravo dhyAnasamAdhiyuktaH, AyuHkSaye mokSamupaiti zuddhaH // 10 // / / trimaMtrirAvam // a - -A pramANe pUrNAMkata nItirthI AtmAnA rAga- dveSa-meha rUpa adhyavasAya rUpa sa'kArnI, 'A sakala detuM mULa che' ityAdi vicAraNA rUpa bhAvanAmAM udyamazIla AtmAmAM mAdhyasthya rUpa samatA pedA thAya che. A rUpAdi viSacA kamakha'dhanA hetu nathI. parantu rAga vagere doSa karma baMdhanA hetu che.' arthAta indriyA rUpAdi gata zagAdi ka badhanA hetu che ema vicAra karanAra sAdhunI viSayAdi rUpa kAmabhogeAnI tRSNA kSINa thAya che. te kSINu tRSNAvALA vItarAga ane che, kAraNa ke-tRSNA eTale lebha, tenA kSaya thavAthI kSINamAhapaNAnI prApti thAya che. te pUrNa sava kRtyavALA banelA, kSaNavAramAM jJAnAvaraNIya, dazanAvaraNIya ane aMtarAyakane arthAt je jJAnane Avare, danane Avare ane atarAyane kare che, te traNeya kama'ne khapAve che : cAra ghAtIkanA kSaya Ada vizeSa rUpe sa`ne jANe che : sAmAnya rUpe sane jue che: mAha vagaranA, aMtarAya vagaranA aneka baMdhahetu vagaranA anI, zukaladhyAna dvArA parama svAsthya rUpa samAdhithI yukata anelA, vedanIya--AyuSya-nAma-getrakama rUpI aAtI kAnA kSaya thavAthI, ka`mala vagaranA zuddha AtmA mAkSane pAme che. (107 thI 109-1327 thI 1329)
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramAdasthAnAdhyayana-32 335 so tassa sabassa duhassa mukko, jaM vAiI sayayaM jNtumeaN| dIhAmavippamukko pasattho,to hoi accaMtasuhI kyttho||110|| sa tasmAtsarvasmAdduHkhAnmuktaH, yad bAdhate satataM jantumenam / dIrghAmayavipramuktaH prazastastato bhavatyatyantasukhI kRtArthaH // 110 // atha-te mekSane pAmele AtmA, je duHkha AtmAne niraMtara duHkhI kare che-bAdhA pamADe che, te jAti-jarA-maraNa rUpa sarva duHkhathI mukta pRthabhUta bane che. sthitinI apekSAe lAMbA karmo rUpI vividha vividha bAdhA karanAra heI, raMgothI vimukta banele hoI prazasta-prazaMsApAtra bane che tathA tethI 4 mayata subhI-kRtAya thAya che. (110-1330) aNAikAlappabhavassa eso, savvassa dukkhassa pmokkhmggo| viAhio jaM samuvecca sattA; kameNa accaMtasuhI havaMti tibemi // 11 // anAdikAlaprabhavasya eSa, sarvasya duHkhasya pramokSamArgaH / vyAkhyAto yaM samupetya sattvAH, krameNAtyantasukhino bhavantIti bravImi // 111 // artha-A pUrvokata anAdikALathI janya sarva duHkhanI atyaMta muktine upAyabhUta mArga kahyo. te mokSamArgane svIkArI AtmAo uttarottara prApti rUpa kamathI atyaMta sukhI bane che-ema he jaMbU! huM kahuM chuM. (111-1331)
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI bha prati-madhyayana-33 aTTakammAI vocchAmi, ANupuTviM jahakkama / jehiM baddho, ayaM jIvo, saMsAre pariattai // 1 // aSTa karmANi vakSyAmi, AnupU- yathAkramam / yaiH baddho'yaM jIvaH, saMsAre parivarttate // 1 // artha-mithyAtva vagere hetuthI jIva vaDe karAtA evA ATha karmone pUrvAnupUva kamathI huM kahIza. te karmothI baMdhAyelo A (dareka prANIne vasaMvedana pratyakSa rU5) jIva, saMsAramAM navA navA bIjA bIjA paryAne anubhava paryaTana kare che. ( 1-1332) nANassAvaraNijja, dasaNAvaraNaM tahA / veaNijjaM tahA mohaM, AukammaM taheva ya // 2 // nAmakammaM ca gottaM ca, aMtarAyaM taheva ya / evameAI kammAI, aTheva u samAsao // 3 // // yugmam // jJAnasyAvaraNIyaM darzanAvaraNaM tathA . / vedanIyaM tathA mohamAyuH karma tathaiva ca // 2 // nAmakarma ca gotraM cAntarAyaM tathaiva ca / evametAni karmANyaSTaiva tu samAsataH // 3 // // yugmam //
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI karmaprakuti-adhyayana-33 337 artha-jema meghamALAthI sUrya AcchAdita thAya che, tema vizeSa avadha rUpa jJAna vidyamAna hovA chatAM) je karmathI AcchAdita thAya, te jJAnAvaraNayakama' kahevAya che. jema pratihAra-dvArapALa vaDe rAjAnuM darzana rekAya che, tema sAmAnya avadha rUpa darzana je karmathI AcchAdita karAya, te darzanAvaraNIyakarma' kahevAya che. jema madha vaDe lepAyela talavAranI dhAra cATatAM prathama svAdiSTa lAge che, paraMtu jIbha kapAtAM pariNAme pIDA anubhavAya che, tema paugalika sukha-duHkha rUpe anubhavAya te vedanIyakarma che. jema madirA pInArane vivekahIna banAve che, tema "mehanayakama" cittane viparIta banAvavA dvArA avivekI banAve che. beDI jema nIkaLavAnI IcchA karanArane rokI rAkhe che, tema te bhavanI sthiti sudhI je rokI rAkhe te "AyuSyakarma che. jema citrakAra, jIvanI chabI citaratAM tenA hAtha-paga ItyAdi AkAre citarI tenI chabI banAve che, tema devatvAdi, saMhanana ityAdi jIvanA vividha AkAro-rUpe ghaDe te nAmakarma che. | kuMbhArathI mRttikA dravyanI mAphaka uMcA-nIcA zabdothI je vaDe jIva balAvAya, te "trakama che. bhaMDArInI mAphaka vina karanArUM karma 'aMtarAyakama kahevAya che. 22
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga A prakAre ATha karmo saMkSepathI ja samajavA, jyAre vistArathI jeTalA jIve che teTalAja ja karmoanaMtAja samajavA. A pramANe karmanI mULa prakRtie jaNAvI ane have uttara prakRtie kahe che. (2+3-1333+1334) nANAvaraNaM paMcavihaM, sujhaM AbhiNivIhi / ohinANaM tazyaM, maNanANaM ca kevalaM // 4 // jJAnAvaraNaM paJcavidhaM, zrutamAbhinibodhikam / avadhijJAnaM tRtIya, manaHjJAnaM ca kevalam kA artha- AvaraNa cogya AvAyanA bhedathI AvaraNane bheda che. eTale kahe che ke-jJAnAvaraNa karma pAMca prakAranuM che kema ke-AvAya eTale matijJAna zratajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna-ema pAMca AvAryanA bheda heI, jJAnAvaraNIya=matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya, avadhijJAnAva raNIya. mana:paryavajJAnAvaraNIya (A cAra dezaghAtI che. ane kevalajJAnAvaraNaya (sarvaghAtI che.)e rUpe pAMca prakAranuM che. (4-1335) nidA taheva payalA, nihAnidA ya payalapayalA ya / tatto a thINagiddhI u, paMcamA hoi nAyavvA // 5 // cakkhumacakkhu ohissa, saNe kevale a aavrnne| evaM tu navavigappaM, nAyavvaM daMsaNAvaraNaM // 6 // ne yuma
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kamaprakRti-adhyayana-33 339 nidrAtathaiva pracalA, nidrAnidrA ca pracalApracalA ca / tatazca styAnagRddhiH, paJcamI bhavati jJAtavyA // 5 // cakSuracakSuravadherdarzane. kevale cAvaraNe evaM tu natravikalpaM, jJAtavyaM darzanAvaraNam // 6 // | | guram | artha(1)sukhethI jANI zakAya te nidrA. (2)kaTe karIne jAgI jAya te "nidrAnidrA. (3) ubhA ubhA ke beThA beThA je UMgha Ave te "pracalA." (4) cAlatAM cAlatAM je UMgha Ave te "pracalApracalA. (5) divasamAM ciMtavela artha sAdhanArI ane vAsudevathI aDadhA baLavALI UMgha te "satyAnaddhi." nidrApaMcaka rUpa A pAMca prakRti darzanalabdhi-vinAzaka hoI sarvaghAtI che. (1) cakSu IndriyathI thatA sAmAnya grahaNa rUpa darzananA ghAtakane "cakSurdazanAvaraNa kahevAya che. (2) ahIM " nano artha pathudAsanI apekSAe sarakhe thata rahevAthI, cakSu sarakhI zeSa Indriya ane mana arthAta netra sivAyanI bAkInI sarva Indriye ane mana dvArA thatA svasva viSaya sAmAnya grahaNa rUpa acakSurdazananA ghAtaka karmane "acakSurdazanAvaraNa kahevAya che. (3) avadhidarzanAvaraNanA kSapazamathI thatA rUpIdravyanA sAmAnya grahaNa rUpa avadhidarzanane je Avare, te "avadhidarzanAvaraNa kahevAya che. A traNa karmo dezaghAtI che. (4) kevaladarzanAvaraNanA kSayathI AtmAno sAkSAt svarUpI
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340. zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga, sarva dravyaparyAnA sAmAnya jJAna rUpe kevaladarzanane je Avaze, te "kevaladarzanAvaraNa" kahevAya che. A kama sarvaghAtI che. A pramANe pAMca nidrA ane cAra darzanAvaraNa maLI darzanAvaraNIyakarma nava prakAranuM che. (71336+1337) veaNi pi a duvihaM, sAyamasAyaM ca Ahi / sAyassa bahU bheA, emevAsAyassavi // 7 // vedanIyamapi ca dvividhaM, sAtamasAtaM cAkhyAtam / sAtasya bahavo bhedA, evamasAtasyApi // 7 // artha-vedanIyakarma paNa be prakAranuM che. (1) sAta, (zarIra-mana saMbaMdhI sukha) ahIM upacArathI sAtanA nimittabhUta karma paNa "sAtavedanIya kahela che. (2) asAta, (zarIramana saMbaMdhI duHkha) tenA nimittabhUta karma "asAtavedanIya kahela che. te sAtAnA hetubhUta anukaMpA Adi aneka bheda hoI tenA ghaNA bhede che. te mujaba viparIta azAtAnA paNa samajavA. (7-1338) mohaNijjaMpi duvihaM, dasaNe caraNe tahA / dasaNe tivihaM vuttaM, caraNe duvihaM bhave // 8 // sammattaM ceva micchattaM, sammAmicchattameva ya / eAo tiNi payaDIo, mohaNijjassa dsnne||9|| caritta mohaNaM kammaM, duvihaM tu viAhiraM / kasAya veaNijjaM tu, nokasAyaM taheva ya // 10 //
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kema prakRti-adhyayana-33 soLasaviha bheeNaM, kammaM tu kasAyajaM / sattaviha navavihaM vA, kammaM nokasAyajaM // 11 // / / vatumi jAvam // mohanIyamapi dvividhaM, darzane caraNe tathA darzane trividhamuktaM caraNe dvividhaM bhavet samyaktvaM caiva mithyAtvaM samyagmidhyAtvameva ca / etAstisraH prakRtayo, mohanIyasya darzane cAritramohanaM karma, dvividhaM tu vyAkhyAtam kaSAyavedanIyaM tu, nokaSAyaM tathaiva ca 11811 1 // 1 // " SoDazavidhaM bhedena, karma tu kaSAyajam saptavidhaM navavidhaM vA karma nokaSAyajam 341 11411 1 mu // caturmi pam // atha-vedanIyanI mAphaka mAhanauyakrama, tattvacirUpa danamAhanIya ane cAritraviSayaka cAritramAhanauya-ema e prakAranuM che. (1) danamehanIyanA traNa prakAra che. te A pramANe (4) 'madanakendrava' nA nyAyathI zeAdhela mithyAtva pudgalanA zuddha puja rUpa zuddha dalika rUpa samyaktva, jenA uddayamAM paNa tattvarUci thAya te 'samyaktvamAhoya.' (mA) azuddha dalika rUpa mithyAtva, ke jenA udayamAM ataveAmAM tattvabuddhi thAya te 'mithyAtvamAhIya.' (6) azuddha puja rUpa zuddhAzuddha dalika rUpa samyagmithyAtva, ke jenA uddayamAM ja Mtune tattva ane atattva ubhayamAM samAna zraddhA thAya te 'mizrameAhanIya' jANavuM,
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ahIM samyakatva vagere jIvadharmo che, paNa tenA hetu hAIdalimAM paNa samyaktvAdine vyavahAra karAya che. (2) cAritramehanIyakarma ke jenA vaDe cAritraphala vagere jANavA chatAM cAritrane svIkArI zakatuM nathI. tenA be prakAra che. te A pramANe-(ga) krodha vagere kaSAye krodhAdi rUpe je anubhavAya te kaSAyamehanIya ane (3) kaSAya sahacArI hAsya Adi rUpe je anubhavAya te "nekaSAyamahanIya kahevAya che, (1) anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lebha-ema cAra prakAre. (2) apratyAkhyAna krodha, mAna, mAyA ane lebha-ema cAra prakAre. (3) pratyAkhyAna krodha, mAna, mAyA ane lebha-ema cAra prakAre. (4) saMjvalana krodha, mAna, mAyA ane lebha-ema cAra prakAre. ema bhedathI kaSAyajanya kaSAyamahanIyakarma sela prakAre che ane nekaSAyajanyamahanIyakarma sAta yA nava prakAranuM che. (hAsya-rati arati-bhayazeka-jugupsA rUpa hAsyAdi che ane veda sAmAnya vivakSAthI eka maLatAM sAta prakAranuM ane hAsyAdi cha sAthe traNa veda bhegA gaNatAM nava prakAranuM samajavuM. (8 thI 11-1339 thI 1342) neraiyatirikkhAuM, maNussAuM taheva ya / tevA vArtha tuM, yAra vidaM ArA
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kamaprakRti-adhyayana-33 343 nairayikatiryagAyumanuSyAyustathaiva ca devAyuzcaturthaM tu, AyuH karma caturvidham // 12 // artha--AyuSyakarma nAraka, tirya, manuSya ane devAyu bhedathI cAra prakAranuM che. (12-1343) nAmakammaM tu duvihaM, muhaM asuhaM ca aahi| muhassa ya bahu bheyA, emeva asuhassavi // 13 // nAmakarma tu dvividhaM, zubhamazubhaM cAkhyAtam / zubhasya ca bahavo bhedA, evamevAzubhasyApi // 13 // a-nAmakarma zubha-azubha bhedathI be prakAranuM che. zubha ane azubhanA ghaNuM ghaNA bhedo che. tyAM uttaranI apekSAe anaMta bhedavALuM chatAM madhyama vivekSAthI zubhanA 37 bhede che. (nara-deva gati, paMcendriya jAti, zarIra paMcaka, traNa zarIranAM aMgopAMga, zubha varNAdi catuSka,prathama saMhanana, prathama saMsthAna,nara-devAnupUvara, agurulaghu, parAghAta,ucchavAsa, Ata5 udyota,zubha vihAgati, trasabAdara-paryApta pratyeka-sthira-zubha subhaga susvara-Adeya-yaza, nirmANa ane tIrthaMkaranAma. A zubha vipAkavALI hoI zubha che.) azubha nAmanA paNa madhyama vivakSAthI 34 bhede che. naraka-tiryaMca gati, ekendriyAdi jAticatuSka, paheluM cheDI bAkInAM pAMca saMghayaNe, paheluM choDI pAMca saMsthAne, azubha varNAdi catuSka, naraka-tiyagAnupUrvI, upaghAta, azubha vihAgati ane sthAvara dazaka. A azubha nArakavAdinA hetu hoI azubha kahevAya che.) (13-1344)
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtrA-bIjo bhAga goakasmaM duvihaM, ucca nIaM ca AhiaM / uccaM aTUbihaM hoi, evaM nIapi AhiaM // 14 // gotrakarma dvividhamuccaM nIcaM cAkhyAtam uccamaSTavidhaM bhavatyevaM nIcamapyAkhyAtam I zA atha-gotrakama ucca (ikSvAku va za vagerenA vyavahAranA hetubhUta ) ane nIca (tenAthI viparIta )-ema be prakAranu che. tyAM ucca ane nIca geAtra ATha prakAranu kahela che. adhanA hetu AThe hAvAthI A banne ATha prakAranA che. ucca gotranA khaMdhanA hetuo jAtimada adghi ATha madyonA abhAva che. nIca geAtranA khaMdhanA hetue jAtimada Adi ATha ma che. ( 14-1345 ) dANe kAme a bhoge a, uvabhoge vIrie tahA / paMca vihamaMtarAyaM, samAseNa vijJAniM IIII I dAne lAbhe ca bhoge copabhoge vIrye tathA paJcavidhamantarAya, samAsena vyAkhyAtam 344. // // atha-ApavA ceAgyavastunA ApavA rUpa dAnaviSayaka aMtarAya, iSTa vastunI prApti rUpa lAbhaviSayaka atarAya, eka vAra bhAgavavA ceAgya puSpAdi rUpa bhAgaviSayaka atarAya, vAra'vAra bhAgavavA cAgya au Adi rUpa upalegaviSayaka a'tarAya ane parAkrama rUpa vIviSayaka atarAya; e rItie viSaya bhedathI pAMca prakAranuM' aMtarAyakama` ' kahelu' che. (15-1346) eAo mULappayaDIo, uttarAo a AhiA / paNasaggaM khettakAle a, bhAvaM cAduttaraM suNa // 16 //
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 345 zrI karmaprakRti-adhyayana-33 hatA mUDha @dya, uttarAvyAtA: pradezAna kSetrakAlau ca, bhAvaM cAtaH uttaraM zRNu // 16 // artha-A mUla prakRti ane uttara pravRtio kahela che. have mArA vaDe kahevAtA karmanA paramANu-parimANane, kSetrakAlane ane catu sthAnikAdi rasa rUpa anubhAga rUpe bhAvane sAMbhaLo ! (16-1347) samvesiM ceva kammANaM, paNasaggamaNetagaM / gaMThiasattAIaM, aMto siddhANa Ahi // 17 // sarveSAM caiva karmaNAM, pradezApramanantakam pranthikasattvAtItamantasiddhAnAmAkhyAtam ILI artha-sarva karmonA paramANuonuM parimANa paNa anaMta ja che. te anaMta paramANuo, graMthika sava eTale abhathI anaMtaguNA ane siddhonI saMkhyAnA anaMtamA bhAganA karmanA paramANuo samajavA. arthAt abhavyethI anaMtaguNa, paraMtu siddhonI saMkhyAnA anaMtamA bhAganA karmavargaNanA kaMdhe prati samaya jIva grahaNa kare che. ahIM eka jIvanI eka samayagrAhyakarma paramANuonI apekSAe samajavuM. nahitara sarva cha karatAM paNa sarva karma paramANuonI anaMtAnaMta guNatA che, te A kevI rIte ghaTe? (17-1348). sabajIvANa kammaM tu, saMgahe chadisAgayaM / savvemuvi paesesu, savvaM sanveNa baddhagaM // 18 // sarvajIvAnAM karma tu, saMgrahe SaDdizAgatam sarvairapi pradezaiH, sarva sarveNa baddhakam 28
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-mIjo bhAga artha-sarva jIvA cha dizAomAM rahela kanuM grahaNa kare che. A vastu ekendriya vinA sarva jIvonI apekSAe niyamA sabhanavu. ( bherDendriyo trayu, yAra, pAMya, yAvat cha dizAmAM rahela kama`tuM grahaNa kare che e vizeSa che.) A grahaNu karAyeluM kama', Atma saMbaMdhI sava` pradezonI sAthe, jJAnAvaraNAdi sa` kama, prakRti-sthiti Adi sa prakAre ane dUdhanI sAthe pANInI mAphaka AtmapradezenI sAthe ekatAne pAmeluM- ziSTa thayelu, te durbhaddha 4 uDevAya che. (18-1348) udahisarisanAmANaM, tIsaI koDikoDio | ukko siA ThiI hoI, aMto muhuttaM jahaNiA // 19 // // 19 // AvaraNijjAe duhaMpi, veaNijje tatra ya / aMtarA a kammaMmi, ThiI esA viAhiA || 20 // udahisarisanAmANaM, sattarikoDikoDio | mohaNijjassa ukkosA, aMtomuhuttaM jahaNi // 21 // tettIsa sAgarovama, ukkoseNa viAhiA / ThiI u Aukammassa, aMtomuhuttaM jahaNiA ||22|| udahisarisanAmANaM, vIsaI koDikoDio | nAmagotANa ukosA, amuhuttA jahaNi // 23 // siddhANa'NaMtabhAgo a, aNubhAgA bhavaMti u / savve suvi parasaggaM savvajJjIvesa'icchitraM // 24 // | // SabhiHkulakam // 346 ,
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI karmaprakRti-adhyayana-33 347 udadhisadRzanAmAni triMzatkoTAkoTayaH / / utkRSTA bhavati sthitirantarmuhUrta jaghanyakA // 19 // bAvaLayoyo, veranIce tathaiva ra | antarAye ca karmaNi, sthitireSA vyAkhyAtA // 20 // udadhisadRzanAmAni, saptatikoTAkoTathaH / mohanIyasyotkRSTA'ntarmuhUrta jaghanyakA // 21 // trayastriMzatsAgaropamAnyutkarSeNa vyAkhyAtA / / sthitistvAyuH karmaNo'ntarmuhUrta jaghanyakA // 22 // udadhisadRzanAmAni, viMzatikoTAkoTayaH / nAmagotrayorutkRSTA, aSTamuhUrtAH jaghanyakA // 23 // siddhAnAmanantabhAge'nubhAgA bhavanti tu / sarveSvapi pradezAna, sarvajIvebhyo'tikrAntam // 24 // * | pamistram | artha-jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMta. rAyakarmanI utkRSTa sthiti trIza ke DAkoDI sAgaropamanI che ane jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che. jo ke ahIM vedanIyanI sthiti aMtarmuhUrtanI kahI, paraMtu bIje ThekANe bAra muhUrtanI sakaSAyI jIvanI sthiti kahe che. vaLI akaSAyI jIvanI apekSAe sAtavedanIyana sthiti be samayanI kahela che. ahIM je tatva che, te tatvavido jANe che. mehanIyakarmanI utkRSTa sthiti sIttera kalAkeDI sAgaropamanI ane jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtano che. AyuSyakamanI utkRSTa sthiti tetrIza sAgarepamana ane jaghanya sthiti eka aMtarmuhUrtanI che. nAmakarmanI ane trikarmanI utkRSTa sthiti vIza keDIkeDI
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga sAgaropamanI ane jaghanya sthiti ATha muhUttanI che. vaLI rasavizeSa rUpa anubhAge siddhonA ana'tamA bhAge hAya che. A anaMtamA bhAga anata sakhyAvALA ja jANavA. temaja sa rasavizeSa rUpa anubhAgeAmAM paNa pradezAnu... ( kama ska Mdhano sAthe avibhakata paramANuonuM) piramANu sava jIvA karatAM ana'taguNuM che--ema samajavu. (19 thI 24-1350 thI 1355) 348 tamhA eesi kammANaM, aNubhAge viANiA / eesi saMvare ceva, khavaNe a jae buhetti bemi ||25| tasmAdeteSAM karmaNAmanubhAgAnvijJAya / eteSAM samvare caiva, kSapaNe ca yateta budhaH iti bravImi // 25 // atha--jethI A prakAranA prakRtibaMdha vagere che, tethI A karmonA anubhAgAne prakRtiSadha vagerene vizeSathI kaTu vipAka rUpe ane bhavahetu rUpe jANIne, nahi grahaNa karelA A karmAnA nirodha rUpa saMvaramAM ane pUrve grahaNa karelA karmono nirjarA-kSayamAM buddhimAne prayatna karavA joie. A pramANe he ja! huM... kahu chu. (25-1356) tetrIzatru zrI ka`prakRti-adhyayana sapUrNa
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( zrI vezyA-adhyayana-34 : lesajjhayaNaM pavakkhAmi, ANupubdhi jahakkama / chahaMpi kammalesANaM, aNubhAve suNeha me // 1 // lezyAdhyayanaM pravakSyAmyAnupUrtyA yathAkramam / SaNNAmapi karmalezyAnAmanubhAvAn zRNuta me // 1 // artha-lezyAvAcaka adhyayana rU5 leDyA adhyayanane pUrvAnapUva kramathI huM kahIza. kamasthiti vidhAyaka te te viziSTa pudgala rUpa ane cha kamalezyAonA rasavizeSa rUpa anubhAvane kahenAra evA mArI pAsethI sAMbhaLe ! (1-1357) NAmAI vaNNarasagaMdhaphAsapariNAmalakkhaNaM ThANaM / ThiI gaI ca AuM lesANaM tu suNeha me // 2 // nAmAni varNarasagandhasparzapariNAmalakSaNaM sthAnam / sthitiM gatiM cAyurlezyAnAM tu zRNuta me // 2 // artha-(1) lezyAnAM nAme, (2) varNa-rasa-gaMdha-paza pariNAma (jaghanyAdi), (3) lakSaNa (pAMca AzrAnA sevana vagere, (4) utkarSApakarSa rUpa sthAna, (5) avasthAne kAla rUpa sthiti, ane (6) jenAthI je prApta thAya che te narakAdi gati. AyuSya-jIvita, jeTaluM bAkI rahevAthI AgAmI bhava leDyA pariNAma, te ahIM levAnuM che. Ama lezyAnAM cha dvArone kahenAra mArI pAsethI sAMbhaLe ! (2-1358)
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra mA -bIjo bhAga kiNhA nIlA ya kAU ya, teU pamhA taheva ya / sukkalesA ya chaTTA u, nAmAI tu jahakkamaM // 3 // jImUtaniddhasaMkAsA, gavalarigasabhibhA / khaMjaMjaNanayaNanibhA, kiNhalesA u vaNNao ||4 // cAsapicchasabhA | nILA sogasaMkAsA, verulayaniddhasaMkAsA, nIlalesA u vaNNao ||5 // ayasI pupphasaMkAsA, koilacchadasannibhA / pArevayagIvanibhA, kAulesA uvaNNao // 6 // hiMgula dhAusaMkAsA, taruNAiccasannibhA 1 suatuMDa paIvanibhA, teulesA u vaNNao // 7 // hariyALa bheya saMkAsA, haliddAbheyasannibhA 1 saNAsaNakusumanibhA, pamhaLesA u vaNNao // 8 // saMkhaka kuMda saMkAsA, khIradhArA samappabhA 1 rayayahArasaMkAsA, sukkalesA u vaNNao // 9 // // saptabhiHkulakam // kRSNA nIlA ca kapotA ca, tejaH padmA tathaiva ca / zuklalezyA ca SaSThI tu, nAmAni tu yathAkramam // 3 // snigdhajImUtasaMkAzA, gavalariSTakasannibhA / khaJjanAJjananayananibhA, kRSNalezyA tu varNataH || 4 || 350 nIlAzoka saMkAzA, cAsapicchasamaprabhA / vaiDUrya snigghasaMkAzA, nIlalezyA tu varNataH // 5 //
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI leNyA-adhyayana-33 351 atasIpuSpasaMkAzA, kokilacchadasannibhA / pArApatagrIvAnibhA, kApotalezyA tu varNataH // 6 // hindudhAturaMzA, taNAdricanimA ! zukatuNDapradIpanibhA, tejolezyA tu varNataH // 7 // haritAlabhedasaMkAzA, haridrAbhedasannibhA / saNAsanakusumanibhA, padmalezyA tu varNataH // 8 // zaMkhAhukundasaMkAzA, kSIradhArAsamaprabhA / rajatahArasaMkAzA, zuklalezyA tu varNataH // 9 // tamistram | artha-1-nAmadvAra kRSNalezyA-1, nIlezyA-2, kApatazyA-3, tejezyA-4, palekSA-pa ane zuklalezyA-6. 2-varNadvAranavIna megha, pADAnuM zIMgaDuM, kAgaDe ke phavizeSa rUpa rijhaka, khaMjana (gADAnI marI), kAjaLa, AMkhanI kIkI vagere zyAma vastuo jevA varNanI apekSAe kRSNaparama "kRSNalezyA che-1. nIla azaka, cAsanA pIMchAM ane niSpauDUryanI sarakhI nIla-ati nIlaraMgavALI nIlalezyA che-2, aLazInA phUla, tailakaMTaka, keyalanI cAmaDI kabutaranI garadananI mAphaka De kALe ane cheDe lAla arthAt rAte ane kALe ema mizrita varNavALI kAtilezyA" che.-3. hiMgaleka, gerU vagere dhAtu, tarUNa-ugate sUrya, pipaTanuM mukha, dIvAnA sarakhA lAla raMgavALI "tejalezyA che.-4 haratAlane kakaDe, haLadara, bariyA yA bIyakanuM phUla ane dhAnyavizeSa rUpa saNanA phUlanA sarakhA pIta varNavALI 'padmavezyA
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3para zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga che. - 5. za, DayuSya, bhadhivizeSa 35 4, kSIra-idhanI dhArA ane cAMdInA hAra sarakhI zveta raMgavAnI 'zukalalezyA' che. - 6. ( 3 thI 8-- 1358 thI 1365 ) jaha kaDuatuMbagaraso, niMbaraso kaDu arohiNiraso vA / ettova anaMtaguNo, raso u kiNDAi NAyavvo // 10 // jaha tikaDuassa ya raso, tikkho jaha hatthipippalIe vA / ettovi anaMtaguNo, raso u nIlAi NAyavvo // 11 // jaha taruNaaMbagaraso, tuvarakaviTThassa vAvi jArisao / ettovi anaMtaguNo, raso u kAU NAyacvo // 12 // jaha pariNayaMbagaraso, pakka kaviTThassa vAvi jArisao / etovi anaMtaguNo, raso u teU NAyantro // 13 // varavAruNI va raso vivihANa va AsavANa jArisao / mahumeragassa va raso, patto pAe paraeNaM // 14 // khajjUramuddiyaraso, khIraraso khaMDasakkararaso vA / ettovi anaMtaguNo, raso u sukkAi NAyavtro // 15 // // SaDbhiHkulakam // yathA kaTukatumbakaraso nimbarasaH kaTukarohiNIraso vA / itopyanantaguNo, rasastu kRSNAyA jJAtavyaH // 10 // yathA trikaTukasya ca rasastiktaH yathA hastipippalyA vA / itopyanantaguNo, rasastu nIlAyA jJAtavyaH ||11|| yathA taruNImrakarasaH, tuvarakapitthasya vApi yAdRzaH / itopyanantaguNo, rasastu kApotAyA rasastu kApotAyA jJAtavyaH ||12||
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA adhyayana-34 353 yathA pariNatAmrakarasaH, pakvakapitthasya vApi yAdRzaH / itopyanantaguNo rasastu taijasyA jJAtavya: dizA varavAruNyA vA rasa, vividhAnAM vAsssavAnAM yAdRzaH / madhumaireyasya vA sa, ata: padmAyAH vana // 4 // kharjuramRdvIkA rasaH, kSIrarasaH khaNDazarkarAraso vA / itopyanantaguNo, rasastu zuklAyA jJAtavyaH |oii mi:jIm // // atha -have rasane kahe che. jema kaDavA tuMbaDAne rasa, lIMbaDAnA rasa ane kaDavI reAhiNInA rasa che, tenA karatAM anaMta saMkhyAvALI rAzithI cuNelA arthAt anaMtaguNA kaDavA rasa kRSNalezyA"nA che.-1. jema su-pI paLa-marI rUpa trikaTukanA rasa athavA hastipIpaLanA rasa tIkhA che, tenA karatAM ana'taguNA tIkhA rasa 'nIlalezyA'nA jAve.-2. jema kAcI kerInA rasa tUrA kAMThAnA rasa che, tenA karatAM anaMta guNA tUrA rasa kApeAta lezyA'nA jANavA, 3. jema pAkI kerInA rasa pAkA kAMThAnA rasa che tevA thADA khATI ane mIThA rasa che, tenA karatAM ana'taguNA thADA khATAmIThe rasa 'tejolezyA'nA jANavA-4. jevA pradhAna madirAnA rasa athavA vividha puSpothI utpanna thayela madyanA jevA mahuDAnA dArU, mIrA nAmanA dezanI madirA ane zeraDI vagerethI banAvelA dArUnA rasa che, tenA karatAM anaMtaguNe utkRSTa madhura rasa 'padmalezyA'nA che.-5. jevA khajUraneA, drAkSanA, khIranA athavA khAMDa-sAkaranA rasa che, tenA karatAM paNa anaMtaguNA madhura rasa zukalalezyA'nA jANuve.-6. (10 thI 15-1366 thI 1371) 23
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 - zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga jaha gomaDassa gaMdho, suNagamaDassa va jahA ahimddss| ettovi aNaMtaguNo, lesANaM appasatthANaM // 16 // jaha surahikusumagaMdho, gaMdhavAtANa pissamANANaM / ettovi aNaMtaguNo, pasatyalesANa tiNhaMpi // 17 // / yugmam // yathAgomRtakasya gandhaH, zvamRtakasya vA yathA'himRtakasya / ito'pyanantaguNo, lezyAnAmaprazastAnAm // 16 // yathA surabhikusumagandho, gandhavAsAnAM piSyamANAnAm / itopya'nantaguNaH prazastalezyAnAM tisRNAmapi // 17 // // yugmam // arthahave gaMdha jaNAve che. jema gAyanA, kutarAnA athavA sApanA mRtakanI gaMdha che, tenA karatAM anaMtaguNI durgadha kRSNAdi traNa aprazasta vezyAnI taratamabhAvathI jANavI. jema sugaMdhIdAra pupionI gaMdha, keSTa puTapAkathI banela sugaMdhI cUrNa, abIla, kuMkuma, kezara, cUrNa vagere paTavAsAdi sugaMdhI cUrNanI gaMdha che, tenA karatAM anaMtagaNuM sugaMdha tejezyAdi traNa prazasta vezyAnI tAratama bhAvathI samajavI (16 + 17 -1372+1673) jaha karagayassa phAso, gojibbhAi va sAgapattANaM / ettovi aNaMtANo, lesANaM appasatthANaM // 9 // jaha bUrasma va phAso, navaNIassa va sirIsakusUmANe : ettovi aNaMta guNo, pasatya lesANa tiNDaMpi // 19 // // yugmam //
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-34 355 yathA krakacasya sparzo, gojihvAyAH ca zAkapatrANAm / itto' ya'nantaguNo, thAnAmatrazastAnAm 28 yathA bUrasya vA sparzA. navanItasya vA zirISakusumAnAm / itopyanantaguNaH prazastalezyAnAM tisRNAmapi // 19 // ! yu mam | artha-have sparza kahe che. jema karavatane, gAyanI jIbhano ane vRkSavizeSa zakanA pAMdaDAno sparza che, tenA karatAM anaMtaguNe karkaza sparza kamasara aprazasta kRSNAdi lezyAne samaja. jema barUne, mAkhaNane, zirISa phUlene kemala paza che, tenA karatAM anaMtaguNe kemala sparza kramasara prazasta tejo vagere lezyAne samaja. (18+19-1374 +1375) tiviho va navaviho vA, sattAvisaivihikka sIo vA / dusao teAlo vA, lesANaM hoi pariNAmo // 20 // trividho vA navavidho vA, ___ saptaviMzatividha ekAzotividho vA / tricatvAriMzadadhikadvizatavidho vA, lezyAnAM bhavati pariNAmaH // 20 // atha(3) pariNAmadvAra=A vezyAone pariNAma (te te kRNadi rUpe javuM-pariNamavuM te.) traNa prakArano, nava prakArane, sattAvIza prakArane, ekayAsI prakAra ane basoteMtAlIza prakArane -ema traNa traNa guNe che. (1) jaghanya, madhyama ane utkRSTa bhedathI pariNAma traNa prakAra che. 2? A badhA pariNAmenA pratyekanA pitAnA sthAnanI taratamatA
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 zrI uttarAdhyayana sUtra sA-khIjo bhA zrIne jaghanyAdi traNathI guNatAM nava prakArane che. (6) A pramANe pharI phI traNathI guNatAM 27-81-243 bheDhA samajavA. A mujaba tAratamyanI vicAraNAmAM sakhyA niyama nathI. ( 20-1376) paMcAsavappavatto, tIhiM agutto chasu avirao a / tivvAra bhapariNao, khuddo sAissio naro // 2 // niddhaM sapariNAmo, nissaMso ajiidio manosamAvattA, jja jesaMtu''ime rA !! yuman ' tribhiraguptaH SaSvaviratazca / kSudraH kRSNalezyAM paJcAzratrapravRttaH, tIvrArambhapariNataH, nirdhvasapariNAmo, etadyogasamAyuktaH, sAhasiko naraH ||21|| nidhizo'nitendriyaH | tu pariNamet // 22 // || vumam || atha (4) 'lakSadvAra'=& sAdi pAMca AzravAmAM pravRttivALA, mana-vacana-kAyA dvArA agupta, cha jInikAyAmAM avirativALA, kema ke-te jIvAnI Rsi'sA kare che. svarUpathI ane adhyavasAyathI utkaTa, sAvadya vyApArAmAM Asakta, sarvainA paNa aRsitaiSI, vicAryA vagara pravRtti karanArA, cArI vagere duSkama kArI, nara-srI Adi, Aleka-paraleAkanA aniSTanI zakA vagaranA pariNAmavALA, jIvAnI Rs'sA karatAM jarA paNa ra naRsirAkhanArA ane ajitendraya; A pUrvokta vyApArothI yukta 'kRSNalezyA'mAM pariName che arthAt tAvidha dravyenA .
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-34 3pa7 saMbaMdhathI sphaTikanI mAphaka tadurUpa paNAne-kRSNalezyAne pAme che. (21+22-1377+1378), issA-amarisa-atavo, avijja mAyA ahiiriyaa| gehI paose ya saDhe, pamace rasalolue // 23 // sAyagavesara a AraMbhAvirao khuddo sAhassio nro| eajogasamAutto, nIlalesaM tu pariName // 24 // IrSA'marSA'tapazcA'vidyA mAyA'hIkatA / kRddhi Sa do, pramatto suvaH bhArarUA. sAtagaveSakazcArambhAdavirataH kSudraH sAhasiko naraH / etadyogasamAyuktaH, nIlalezyAM tu pariNamet // 24 // I guma || artha-pArakA guNane nahi sahavA rUpa IrSA, reSathI atyaMta Agraha rUpa amarSa, tapane abhAva, kuzAstra rUpa avivA, mAyA, lajajAne abhAva, viSayalaMvaTapaNuM, aSa Adi avaguNavALa, ghIThTho, prakarSathI jAtimada AdinA AcaraNathI matta bane, rasomAM laMpaTa, "mane sukha kema thAya?" -AvI buddhivALa, jIvahiMsA rUpa AraMbhathI nahi aTakele, kSudratAvALa,sAhasika anera-strI vagere; A pUta vyApArethI yukata "nIlalezyA'mAM pariName che-nIlarUpa paNAne pAme che. (23+24-13791380). vake vaMkasamAyAre, niDille aNujjue paliuMcaga ovahie, micchadiTThI aNArie TNA
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 upphAlagadubAI a, teNe ANi a maccharI eyajoga samAutto, kAUlesaM tu pariNabhe uttarAdhyayana-sUtra sAtha-bIjo bhAga vakro pratikuJcaka vakra samAcAro aupadhikaH, utprAsaka duSTavAdI ca stenazcApi ca matsarI / etadyogasamAyuktaH, kApotalezyAM kApotalezyAM tu pariNamet // 26 // // yugmam // artha - vANIbhAM vAMjhe, vAMDA AyAravANI, bhanabhAM mAyAvALA, saralatA vagaranA, peAtAnA DhASAne DhAMkanAra, kaSTathI badhA vyavahAra karanArA, mithyAdaSTi, anA, khIje krAya kare ke huse evu duSTa khelanArA, cAra ane pArakI sa'padAne nahiM sahana karanArA; A pUrvokta kriyAothI yukata kApetalezyA' rUpa pariNAmavALA thAya che-kApAta raMge raMgAya che. ( 25+26-1381+1382 ! vitta acavale, amAI akutUhale viNIyaviNae daMte, jogavaM uvahANavaM piyadhamme hamme vajjabhIrU hiesae eya jogasa mAutto, teulesaM tu pariName , vinItavinayo 1 // 26 // // yugmam // nikRtimAnanRjukaH / midhyAdRSTiranAryaH ||25|| nIcairvRttiracapalo'mAyyakutUhalaH dAnto, 1 // 27 // 1 ||28|| // yugmam // 1 yogavAnupadhAnavAn ||27|
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-madhyana-4 359 priyadharmA dRDhadharmA'vadya bhIruH hitaiSakaH / etadyogasamAyuktaH, tejolezyAM tu pariNamet // 28 // // yugmam // artha -namratAvALo-vinayI, capalatA vagarana, mAyA vagarane, kutUhala vagarane, gurU vagere tarapha ucitta pravRttine sAre abhyAsI, damanavALe, svAdhyAya vagere vyApAravALe, yogapadhAnapUrvaka zAstranI ArAdhanA karanAra, priyadharmA, daDhadhamI, pApabhIrU ane hitaiSI-mekSagaveSaka; A uparokta vyApArAthI yukta telazyAne pariNumAve che-telazyAnA raMge raMgAya che. ( 27+28-1383+1384) payaNukkohamANe a, mAyA lobhe a payaNue pasaMtacitte daMtappA, jogavaM uvahANavaM // 29 // tahA payaNuvAI ya, uvasaMte jidie eyajogasamAutto, pamhalesaM tu pariName // 30 // // yugmam // pratanukrodhamAnazca, mAyAlobhazca pratanukaH / prazAntacitto dAntAtmA, yogavAnupadhAnavAn // 29 // tathA pratanuvAdI copazAnto jitendriyaH / etadyogasamAyuktaH, padmalezyAM tu pariNamet // 30 // // yugmam // artha -kadha-mAna-mAyA-lebha vagere kaSAye jenA pataLA-nahi jevA hoya che te, cittanI prazativALe, indriyadamanavALe, vege padhAnapUrvaka zAstrane vinaya karanAra,
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga sva95-mita bhASaNa karanAre, saumya AkAravALe. ane jitendriya arthAt A uparata gayukta paulezyA rUpa pariNAmavALe thAya che-panavezyAnA 2 2 gAya che. (2+30-13.5 +1386) aTTaruvANi vajjittA, dhammamukkANi jhAyae pasaMtacitte daMtappA, samie gutte ya guttisu // 31 // sarAge vIyarAge vA, uvasaMte jiidie eajogasamAutte, mukkalesaM tu pariName // 32 // / / yugmam // Attaudre varjayitvA, dharmazukle dhyAyati / prazAntacitto dAntAtmA, samitimAnguptazca guptibhiH // 31 // larAgo vItarAgo vopazAnto jitendriyaH / etadyogasamAyuktaH, zuklalezyAM tu pariNamet // 32 // // yugmam // artha -A ane raudrane chaDI dharma ane zukala rUpa dhyAnavALa, prazAnta cittavALa, dAtAtmA, pAMca samitivALe, guptiothI azubha yegane rokanAre, sarAga saMyamavALe, upazAnta vItarAga ane jitendriya arthAt A pUrvokata gasaMpanna zuklalazyAmAM pariName che-zuklalezyAnA raMge 2 gAya che. ( 31+32-1387+1388) assaMkhejjANosappiNINa, ussappiNINa je samayA / saMkhAIA logA, lesANaM huti ThANAI
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-34 361 asaMkhyeyAnAmavasarpiNInAmutsarpiNInA ye samayAH / saMkhyAtItA lokAH, lezyAnAM bhavati sthAnAni // 33 // artha - (4) 'sthAnadvAra' =asaM jyAta avasarpiNI tathA utsapi NIenA je samayeA asaMkhyAta vaikAkAza pradeza parimANavALA thaya che, teTalA vaizyAenA sthAnA eTale praka-apaka'kRta azubheAnA saMkaleza rUpa ane zubha lezyAenA vizuddhi rUpa sthAnA hoya che. ( 33-1389) muhuttaddhaM tu jahannA, tettIsaM sAgarA muhuttahiA ukkosA hoi ThiI, nAyavtrA kiNhalesAe / // 34 // muhuttaddhaM tu jahannA, dasaudahI palizramasaMkhabhAgamabbhahiA / ukkosA hos toI, nAyavyA nIlalesAe // 35 // muhutaddhaM tu jahannA, viSNudahI paliama saMkhabhAgamanbhahiA / ukkosA hoI ThiI, nAyavvA kAulesAe // 36 // 13. muhuttaddhaM tu jahannA, duNNudahI paliama saMkhabhAgamanmahiA / ukosA hoi ThiI, nAyavvA teulesAe // 37 // muhuttaddhaM tu jahannA, dapta udahI hoha muhuttamanmahiA / ukosA hoi ThiI, nAyavvA pamhalesAe // 38 // 1 // 39 // // SaDbhiHkulakam // muhuttaddhaM tu jahannA, tettIsaM sAgarA muhuttahiA ukkosA hoi ThiI, nAyavvA sukkalesAe
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga muhUrttArddhaM tu jaghanyA, trayastriMzatsAgaropamANyantarmuhUrttAdhikAni / utkRSTA bhavati sthitiH, jJAtavyA kRSNalezyAyAH ||34|| muhU0, dazodadhyaH palyo mA'saGkhyeyabhAgAbhyadhikA / 3. jJAtavyA nIlalezyAyAH || || muhU, trayaH udadhaya palyopamA'saGakhyeyabhAgAbhyadhikA / ut jJAtavyA kApotale zyAyAH // 36 // muhU0, dvAvudadhi palyopamA'saGkhyeyabhAgAbhyadhikA 1 utkR0 jJAtavyA tejolezyAyAH // 37 // muhU0, dazodadhayo bhavati muhUrttamabhyadhikA utkR, jJAtavyA padmalezyAyAH muhU, trayastriMzatsAgaropamANi muhUrttAdhikA utkR0, jJAtavyA zuklalezyAyAH I // 28 // 1 5325 || vamim || atha--sthitidvAr'=kRSNavezyAnI janya sthiti aMtarmuhUttanI che. sAtamI nArakInI ApekSAe utkRSTa sthiti be aMtarmuhUtta adhika (eka aMtarmuhUta pUnA bhava sabaMdhI ane bIjuM, AgaLanA bhava saMkhaMdhI jANavuM. ) teauza sAgaropamanI samajavI. tiya iMca ane manuScAmAM sava lezyAonI jaghanya ja a MtarmuhUttanI sthiti samajavI. (1) pace pamanA asakhyAta bhAga adhika rdeza sAgaropamanI utkRSTa sthiti, dhUmaprabhAnA uritana prastaTagata narakanA utkRSTa AyuSyane anulakSI ane jaghanya aMtarmuhUttanI bIjI 'naula lezyA' nau samajavI (2) jaghanya aMtarmuhUtta'nI ane utkRSTa sthiti palcApamanA asaMkhyAta bhAga adhika traNa sAgaropamanI
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-34. - 363 vAlukAprabhAnA uparikana prastagata nArakanA utkRSTa AyuSyane AzrIne trIjI "kApatalezyA nI samajavI, 3) jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti pAmanA asaMkhyAta bhAga adhika be sAgaropamanI, IzAna devaka vAsI devanuM utkRSTa AyuSya vicAratAM ethI "tejAlezyAnI. samajavI. (4) jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti be aMtamuhUrta adhika daza sAgaropamanI, brahmaleka svargavAsI devanA utkRSTa AyuSyane lakSyamAM rAkhatAM pAMcamI "padmazyA nI. samajavI. (5) janya aMtam hUnI ane utkRSTa sthiti be paMta. muhUrNa adhika tetrIza sAgaropamanI, anuttara vimAnavAsI devanA utkRSTa AyuSyane avalaMbIne chaThThI "zukalezyA nI samajavI. (6) (34 thI 39-1390 thI 135) esA khalu lesANaM, oheNa Thii u vaNNiA hoI / causu'vi gaIsu etto, lesANa ThiItu vocchAmi // 40 // eSA khalu lezyAnAmoghena, sthitistu varNitA bhavati / / catasRSvapi gatiSvito, lezyAnAM sthitistu vakSyAmi // 40 // atha -A sthiti vezyAonI sAmAnya rIte varNavAcelI che. have cAreya gatiomAM paNa vezyAonI sthitine huM kahIza. (40-1396) dasavAsasahassAI, kAUe ThiI jahanniA hoI tiNNudahI paliovama-asaMkhabhAgaM ca ukkosA | |4
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga dazavarSasahasrANi, kANetAyAH sthitirjaghanyakA bhavati / trayaH udadhayaH palyopamAsaGkhyabhAgazcotkRSTA 4 artha -ratnaprabhAmAM uparita prastaTavatI nArakene-daza hajAra varSanI sthitivALA nArIone kAtileyA daza hajAra varSanI jaghanya jANava, jyAre vAlukAprabhAmAM prathama prastaTamAM popamanA asaMkhyAta bhAga adhika traNa sAgaropama sthitivALA nArakIone "kApatalezyA"nI palyopamanA asaMkhyAta bhAga adhika traNa sAgaropamanI utkRSTa sthiti jANavI. (411397) tiNNudahI paliovamasaMkhabhAgo u jahaNNa niiltthiii| dasa udahI paliovama-asaMkhabhAgaM ca ukkosA // 42 // trayaH udadhayaH palyopamAsaGkhyeyAgastu jaghanyA nIlasthitiH / dazodadhayaH palyopamA'saGkhyeyabhAgazcotkRSTA // 42 // - artha-vAlukAprabhAmAM nIlaleDyAnI jaghanya sthiti patyepamanA asaMkhyAta bhAga adhika traNa sAgaropamanI jANavI, jyAre dhUmaprabhAmAM prathama prastaTe 5 pamanA asaMkhyAta bhAga adhika daza sAgarepamanI utkRSTa sthiti "nalalezyA nI jANavI. (42-1399) dasa udahI paliovamasaMkhabhAgaMjanniA hoI tettIsasAgarAI, ukkosA hoI kiNhAe karI dazodadhayaH palyopamAsaGkhyeyabhAgo jaghanyakA bhavati / trayastriMzatsAgaropamAnyuNkRSTA bhavati kRSNAyoH // 43 //
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-34 365 a-dhUmaprabhAmAM pakScApamanA asa`khyAta bhAga adhika daza sAgaropamanI kRSNalezyAnI jaghanyano sthiti jANavI. tamastamAmAM e aMtarmuhUta adhika tetrIza sAgaropamanI kRSNalezyAnI utkRSTa sthiti samajavI. vaLI ahI nArakAnI tathA AgaLa upara devAnI A dravyalezyAnI sthiti jANavI. bhAvaparAvartananI apekSAe deva-nArakAne cha vezyAe che-ema samajavu'- (43-1399) esA neraibhANaM, lesANa ThiI u vaNiA hoI teNa para vocchAmi, tiriamaNussANa devANaM I 118811 eSA nayikANAM lezyAnAM sthitistu varNitA bhatrati / tataH paraM vakSyAmi, tiryagmanuSyANAM devAnAm 118811 artha-A nArakIenI lezyAonI sthiti kaDI have pachI tiya ceAno, manuSyanI ane devena vaizyAsthitine huM kahIza. (44-1400) aMtomuhuttamarddha, lesANa ThiI jahiM jahiM jA u tiriANa narANaM vA, vajjittA kevala lesa * I4l I antarmuhUrttAddhAM, lezyAnAM sthitiryatra yatra yA tu tirazcAM narANAM vA, varjayitvA kevalaM lezyAm // 45 // artha-jyAM jyAM ke je je vezyAe tiyacA ane manuSyA mAM saMbhavita che (pRthvI-jala-vanaspatimAM pahelI cAra, agni-vAyu-vikalendriya, samU ima manuSyAdimAM pahelI traNa ane gabha ja tiya ca-manuSyeAmAM cha lesyAone sabhava
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga che.), te tamAma lezyAonI jaghanya athavA utkRSTa sthiti aMtamuhUrtanA kAlamAnavALI che. eka kevala zukalezyAne cheDIne arthAt viziSTa manuSyanI zukalezyAmAM apavAda che. (45-1401) muhuttaddhaM tu jahannA, ukkosA hoi puvakoDI u / navahiM varisehi UNA, nAyabdhA mukkalesAe 46 // muhUrtAddhAM tu jaghanyotkRSTA bhavati pUrvakoTI tu / narvAbhaverUnA jJAtavyA zuklalezyAyAH artha -zukalezyAnI jaghanya aMtamuhUrtanI ane utkRSTa nava varSathI nyUna pUrvaka varSanI sthiti che. ahIM je ke pUrvakoDanA AyuSyavALe ATha varSane thayela vratanA pariNAmane pAme che. ATalI uMmaravALAne varSanA paryAya pahelAM zukalezyAne saMbhava nathI, arthAt eka varSanA paryAya pachI (kevalajJAna sahita) zukalezyA hoya che. (46-1402) esA tirianarANaM, lesAga ThiI u vaNNiA hoi / teNa para bAcchAmi, lesANa Thii u devANaM eSA tiryagnarANAM, lezyAnAM sthitistu varNitA bhavati / tataH paraM vakSyAmi. lezyAnAM sthitistu devAnAm // 47 // artha -A tiyanI ane manunI lezyAonau sthiti kahI. have pachI devenI leDyAonI sthitine huM kahIza. (4-1403} dasavAsasahassAI kiNhAe ThiI jahANNaA hoI / panchiamasaMkhijjaimo, ukkoso hoI kiNhAe
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zyA-adhyayana-34 - 367 jA kiNhAi ThiI khalu, ukkosA sA u smymbbhhiaa| jahanneNaM nIlAe, paliamasaMkhejja ukkosA jA nIlAe ThiI khalu, ukkosA sA u smymbbhhiaa| jahanneNaM kAUNa, paliamasaMkhaM ca ukkosA // 50 // dazavarSasahasrANi, kRSNAyAH sthitirjaghanyakA bhavati / palyopamAsaGkhyeyatamaH, utkRSTo bhavati kRSNAyAH // 8 // yA kRSNAyAH sthitiH khalUtkRTA sA tu samayAbhyaghikA / jaghanyena nIlAyAH, palyopamAsaGkhyeyatamaH utkRSTA // 4 // yA nIlAyAH sthitiH khalUtkRSTA sA tu samayAbhyadhikA / jaghanyena kApotAyAH, palyopamAsakhyabhAgazcotkRSTA // 50 // | | trimirvizeSa atha-daza hajAra varSanI sthitivALA bhavanapati ane vyaMtaranI, kRSNaleDyAnI daza hajAra varSanI jaghanya sthiti jANa. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga rUpa AyuSyavALA bhavanapati ane vyaMtaronI, kRNalezyAna papamanA asaM khAtamA bhAga pramANuvALa ukUTa sthiti jANavI. je kRSNalezyAnI popamanA asaMkhyAtamA bhAga rUpe utkRSTa sthiti che, te ja samaya adhika palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga rUpe sthiti nilalezyAnI jaghanya sthiti jANavI. bRhattara papamanA asaMkhyAtamA bhAga rUpe sthiti nIlezyAnI utkRSTa jANavI. jenIlalezyAnI buDattara palyopamane asaMkhyAta bhAga che, te samaye arSika bRhattara 55mane asaMkhyAtamo bhAga
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga rUpa sthiti kApatalezyAnI jaghanya jANavI ane bRhattara palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga rUpe sthiti kApatalezyAnI utkRSTa jANavI. A be nikAyamAM rahenArI traNa vezyAnI sthiti jaNAvI. have sakala nikAyamAM rahela telesthAnI sthiti 4 che. (48 thI 50-140: thI 1401) teNa paraMvocchAmi, teU lesA jahA suragaNANaM / bhavaNavaivANamaMtara-joisavemANiANaM ca // 51 // paliovamaM jahannA, ukkosA sAgarA u duNNahiA / paliamasaMkhijjeNaM, hoi bhAgeNa teUe // 52 // dasavAsasahassAI, teUi ThiI jahanniA hoi duNNudahI paliovama--asaMkhabhAgaM ca ukkosA 53 // // tribhivizeSakam // tataH para pravakSyAmi, tejolezyAM yathA suragaNAnAm / bhavanapativAnamantarajyotiSkavaimAnikAnAM ca // 51 // palyopamA jaghanyotkRSTA sAgaropame tu dve'dhike / palyopamAsaGkhyeyena, bhavati bhAgena taijasyAH // 12 // dazavarSasahasrANi, tejasyAH sthitighanyenoktA dvAvudadhI palyopamAsaGkhyeyabhAgazcotkRSTA ||tribhivishesskm // artha-have pachI je prakAre devagaNanI tejalezyA saMbhave che, te prakAre bhavanapati, vAnayaMtara, jotiSka ane vaijJAnikenI te je vezyA sthiti kahe che, bhavana pati ane vyaMtaronI tejalezyAnI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-34 39 ane utkRSTa sthiti vyaMtaronI palle pamanI ane bhavanapatienI sAdhika sAgaropamanI che. nyAtaSIonI tejovezyAnI jaghanya sthiti palyApamane AThamA bhAga ane utkRSTa lAkha varSothI adhika paceApamanI, saudharmanI apekSAe tejolezyAnI jaghanya sthiti palyeApamanI ane IzAnanI apekSAe e sAgaropamanI paLyeApamanA asa khyAtamA bhAgathI adhika utkRSTa sthiti samajavI, have sAmAnyanI apekSAe deva sa'badhI teolezyAnI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI ane utkRSTa sthiti patyeApamanA asakhyAtamA bhAgathI adhika e sAgaropamanI jANavI. (51 thI 53 1409) * 1 jA teUNa ThiI khalu, ukka sA sA u samayamanmahiA / jahaNeNaM pamhAe, dasa u muhuttAhiAI ukkosA // 54 // yA taijasyAH sthitirkhalutkRSTA sA tu samayAbhyadhikA jaghanyena padmAyAH, dazaiva muhUrttAdhikAni utkRSTA // 54 // atha -eka samayAdhika palcApamanA asa`khyAtamA bhAga adhika e sAgaropamanI jaghanya sthiti padmavezyAnI sanatkumAramAM samajavI.e a`ta hRtta adhika daza sAgaropamanI utkRSTa sthiti brahmalokamAM samajavI. (54-1410) G jA pahAI ThiI khala. ukkosA sA u samayamanmahiA / jahaNeNa sukkAe, tittIsa muhuttamamahiA Gl yA padmAyAH sthitikhalutkRSTA sA tu samayAbhyadhikA / jaghanyena zuklAyAH, trizamudU odhiAna kA atha-eka samayAdhika e aMtamuhUtta adhika daza 24
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga sAgaropamanI zukalalezyAnI jaghanya sthiti lAMtakamAM samajavI. e muhUtta adhika teauza sAgaropamanI zukalalezyAnI utkRSTa sthiti anuttaromAM samabhavI. ( 55 - 1411 ) kiNhA nIlA kAU, tiNNi'vi esA u ahamalesAo / AhiM vihiMsvi jIvo, duggaiM uvavajjai // 56 // teU pahA sukkA, tiNi'vi eA u dhammalesAo / AhiM tihiMsvi jIvo, suggaha uvajjai // 57 // 370 kRSNA nIlA kApotAstisro'pyetA'dhamalezyAH etAbhistisRbhirapi jIvo, durgatimupapadyate taijaso padmA zuklAstisro'pyetA dharmalezyAH etAbhistisRbhirapi jIvaH, sugatimupapadyate // yugmam // 1 // 56 // 1 // 57 // // yugmam // akRSNa, nIla ane kApAta adhama-aprazasta lezyA kahevAya che. A traNa aprazasta vaizyAthI jIva naraka-tiya cagati rUpa du`tine pAme che. tejo,padma ane zukalalezyA vizuddhatAnA kAraNe dhama hetu hAI dharma prazasta lezyAo kahevAya che. A traNa prazasta vaizyAthI jIva nara-devagati rUpa sugatine pAme che, arthAt je vaizyAmAM jIva mRtyu pAme che, te lezyAvALA sthAnAmAM jIva utpanna thAya che. (56+57 1412+1413) lesAhiM savvAhiM, paDhame samayaMmi pariNayAhiM tu na hu kassavi uvavAo, pare bhave hoi jIvassa 1 // 58 //
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lezyA-adhyayana-34 , sAhiM savvAhiM carame samayaMmi pariNayAhi tu nahu kavi uvAo, pare bhave hoi jIvasa aMtamuttaMmi gae, aMtamahutaMmi sesae caiva sAhiM pariNayAhiM, jIvA gaccheti paralogaM 391 1 ka 1 // 6 // / / trivirovam / / " || lezyAbhiH sarvAbhiH prathamasamaye paraNatAbhistu naiva kasyApi upapAdaH, pare bhave bhavati jIvasya lezyAbhiH sarvAbhiH, cazme samaye pariNatAbhistu naiva kasyApyupapAdaH, pare bhane bhavati jIvasya antarmuhUtte gate, antarmuhUte zeSake caiva lezyAbhiH pariNatAbhiH, jIvAH gacchanti paralokam // 60 // / / gimivirovam // atha-pahelA samayamAM pratipatti (svIkAra) kAlanI apekSAe jevI rItie paNita-AtmarUpa5NAe utpanna sa legyAethI yukta koI paNa jIvanI parabhavamAM utpatti thatI nathI, tevI rItie atya samayamAM paNa utpatti thatI nathI. arthAt vezyApariNAmanA prathama ke atima samayamAM koi paNa jIvanuM maraNa thatuM nathI, paraMtu ataM hUMtta nu AyuSya jyAre khAkI rahela hoya tyAre parabhava lezyAnA pa-i NAma thAya che ane te lezyAthI yukta banelA jIva paraleAkamAM jAya che. ahI vizeSa eTalu che ke-tiyaca ane manuSya AgAmI bhavalezyAnu' atarmuhUta gayA pachI paralekamAM jAya che, jayAre deva ane nArakIe svabhavalezyAnuM aMtarmuhUtta 1 114011
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga bAkI rahela hoya tyAre paralekamAM jAya che. (58 thI 60 -1414 thI 1416) tamhA eyAsi (Na) lesANaM, aNubhAve (ge) viaanniaa| ppasatthA upajjittA, pasatthA u ahiTie (jAsi) ttibemi|| tasmAdetAsAM lezyAnAmanubhAvaM vijJAya aprazastAstu varjayitvA, prazastAstu adhitiSThed iti bravImi // 61 // artha jethI A durgati-sugati hetu rUpa aprastaprazasta lezyAonA anubhAva-pariNAmane jANuMne, aprazasta lezyAone cheDI, muni,bhAvapratipattipUrvaka prazastalezyAone Azraya kare ! ema he jaMbU! huM kahuM chuM. (61-141) citrIzamuM zrI zyA-adhyayana saMpUrNa.
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI anagArA mArge gati-adhyayana-35 suNeha megaggamaNA, maggaM buddhehiM desi / jamAyarato bhikkhU , dukkhANaMtakaro bhave zRNuta me ekAgramanasaH, mArga buddhairdezitam / yamAcaranbhikSudu:khAnAmAntakaro bhavet - zA artha--jene ArAdhatAM sAdhu, sakala karmanA kSaya dvArA duHkhane aMta karanAre thAya che. evA zrI arihaMta bhagavaMta vageree kathita mokSamArgane, he ziSya ! ananya cittavALA banI kahenAra evA mArI pAsethI sAMbhaLo ! (1-1418 gihavAsa pariccajja, pavvajaM amsie munnii| ime saMge viANejjA, jehiM sajjati mANavA // 2 // gRhavAsaM parityajya, pravrajyAmAzrito muniH / imAnsaMgAnvijAnIyAt , yaiH sajyante mAnavAH // 2 // artha-gharavAsane cheDI zrI bhAgavatI pratrajyAne pAmela muni, dareka prANIne prasiddha A pratyakSa putra, strI vagere saMgane "A bhavanA hetuo che'-ema vizeSathI jANe! arthAta jJAnanuM virati rU5 phaLa hovAthI jANIne teone choDI de! kAraNa ke-putra, strI Adi saMgAthI mAno ane bIjA prANIo mamatAbhAvane pAme che arthAt bhavabaMdhanathI baMdhAya che. (2- 1419)
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga taheva hiMsaM aliaM cojja abbaMbhasevaNaM / icchAkAmaM ca lobhaM ca, saMjo parivajjae // 3 // tathaiva hiMsAmalIkaM, cauryamabrahmasevanam / icchAkAmaM ca lobhaM ca, saMyataH parivarjayet // 3 // artha-tevI ja rIte hiMsAne, jUThane, cerIne abrahma sevanane, IcchArUpa kAma arthAt aprApya vastunI vAMchA rUpa kAmane ane prAptavastuviSayaka Asakti rUpa lebha-parigrahane bhuni ch| he ! (3-1420) manohara cittaghara, malladhRveNa vAsi / sakavArDa paMDarulloaM, maNasAvi na patthae // 4 // iMdiyANi u bhikkhussa, tArisammi uvassae / dukkArAI nivAreuM, kAmarAga vivaiDhaNe susANe sunnagAre vA, rukkhamUle vA egago / pairikke parakaDe vA, vAsaM tatthAmiroara // 6 // phAsuaMmi aNAbAhe, itthIhiM abhidue / tattha saMkappae vAsaM, bhikkhU paramasaMjae // 7 // na sayaM gihAI kuvijjA, neva annehi kArave / / gihakammasamArambhe, bhUANaM dissae vaho // 8 // tasANaM thAvarANaM ca, suhumANaM bAyarANa ya / tamhA gihakammasamArambha, saMjao parivajjae // 9 // ||ssbhiHkulkm //
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 zrI anagaramAgagati-adhyayana-35 manojJa citragRhaM. mAlyadhUpena vAsitam sakapATaM pANDurollocaM, manasApi na prArthayet / 4 // indriyANi tu bhikSoH, tAdRze upAzraye duHzakAni nivArayituM, kAmarAgavivarddhane vA zmazAne zUnyAgAre vA, vRkSamUle vaikakaH / pratirikte parakRte vA, vAsaM tatrAbhirocayet / // 6 // prAsuke anAbAdhe, strIbhiranabhidrute tatra saGkalpayedvAsaM, bhikSuH paramasaMyataH na svayaM gRhANi kurvIta, naivAnyaiH kArayet / gRhakarmasamArambhe, bhUtAnAM dRzyate vadhaH // 8 // trasANAM sthAvarANAM ca, sUkSmANAM bAdarANAM ca / tasmAdgRhakarmasamArambhaM saMyataH parivajayet // 9 // | | ghamisTara | artha-zveta caMdaravAthI yukta, puSpamALA ane dhUpathI suvAsita kamADavALA ane mane hara citrapradhAna gharanI muni IcchA na kare ! jyAM pitApitAnA viSayethI sAdhuone Indriye nivAravI duHzakya bane che, tevA kAmarAga poSaka upazrayamAM muni nivAsa kare nahi, smazAnamAM, zUnya gharamAM athavA vRkSanA nIce, rAga vagere vagarane athavA sAthIdAra vagarane ekale, bIjAoe potAnA mATe banAvela ane strI AdithI rahita sthaLamAM rahevAnI muni rUci kare ! acitta banelA bhUbhAgavALA, keInA paNa upadrava vagaranA ane strI, napuMsaka AdithI adUSita pUrvokta sthAnamAM, mekSa mATe banela saMyataparama saMyata sAdhu nivAsa kare ! pite ghare banAve nahi, bIjAo pAse te banAvarAve nahi, temaja te banAvanAra bIjAnI
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 zrI uttaradhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga anumodanA kare nahi, kAraNa ke iMTa, mATI Adi lAvavA rUpa gRhakarmanA samAraMbhamAM jana hiMsA dekhAya che, jethI sAdhu rAsa-sthAvara nAnA-moTA jIna hiMsAvALA gRhakarma-samA2sne chor3I hai ! (4 thI 8, 1421 thI 1426) taheva bhattapANemu, payaNapayAvaNesu a / pANabhUyadayaTTAe, na pae na payAyae // 10 // jaladhannanissiA pANA, puDhavikaTTanissiA / hammati bhattapANesu, tamhA bhikkhu na payAyae // 11 // visappe savvao dhAre, bahupANiviNAsaNe / natthi joisame satthe, tamhA joIna dIvae // 22 // // trimivizeSakam // tathaiva bhaktapAneSu, pacanapAcaneSu ca prANabhUtadayArthe, na pacet na pAcayet // 10 // jaladhAnyanizritAH prANAH, pRthvIkASThanizritAH hamyante bhaktapAneSu, tasmAt bhikSuH na pAcayet // 11 // visarpa sarvato dhAra, bahuprANivinAzanam nAsti jyotiH samaM zastraM, tasmAt jyotiH na dIpayet // 12 // ||tribhirvishesskm // artha-pUrvanI mAphaka ja AhAra-pANI viSayaka pacana pAcanamAM jIvahiMsA dekhAya che, mATe tra-sthAvara jIvenI dayA khAtara, na pote AhAra-pANa banAve-pakAve ! ke na bIjA pAse banAvarAve-pakAvarAve ke banAvanAra pakAvanAranI prazaMsA
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI anagAramA gati-adhyayana-35 377 hare ! jI mAhAra-pAthI manAvatAM pAvatAM janA mAzraye * hela pArA vagerenI, dhAnyanA Azraye rahela IyaLa, kIDI Adi jIvAnI ane e pramANe pRthvI ane lAkaDAMnA AdhAre rahela jIvAnI hiM'sA thAya che, mATe sAdhu bIjAnI pAse te kAvarAve nahi, te pAte pakAvavAnI vAta kayAM rahI? anumatinA niSedha tA . ArvI ja gayo. gheADA hovA chatAM bahu vyApaka rUpa visa` sa dizAomAM rahela jIvAnA upaghAtaka hAi sava tA dhAra ane tethI ja bahu prANIvinAzaka agni samAna zastra bIjuM koI nathI. jo Ama che, teA agnine saLagAve-pragaTAve nahi. (10 thI 12-1427 thI 1429) hiraNa jAyarUvaM ca maNasAvi na patthae samaleThukaMcaNe bhikkhu, virae kayavikkae kiNato kahao hoi, vikiNaMto a vANio kayavikami vahato, bhikkhU na havai tAriso bhikkhianvaM na keavvaM. bhikkhuNA bhikkhavattiNA / kavikkao mahAdoso, bhikkhAvittI suhAvahA samuANaM uMchamesijjA, jahAsuttamaNidiaM lAbhAlAbhaMmi saMtuThe, piMDavAyaM care muNI alole na rase giddhe, jinbhAdaMte amucchie na rasAe bhuMjijjA, javaNaTThAe mahAmuNI // 15 // // paMcabhiHkulakam // 1 // 13 // 1 // 14 // 1 // 16 // I // 17 //
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 zrI uttarAdhyayana sUtrArtha-bIjo bhAga hiraNyaM jAtarUpaM ca, manasApi na prArthayet samaleSTu kAJcanA bhikSuritaH krayavikrama krINankAyako bhavati, vikrINAnazca vaNig krayavikraye vartamAno bhikSurna bhavati tAdRzaH bhikSitavyaM na kretavyaM, bhikSaNA bhikSAvRttinA / krayavikraya mahAdoSaM, bhikSAvRttiH sukhAvahA // 15 // samudAnamuJchameSayedyathAsUtramaninditam lAbhAlAbhe santuSTaH, piNDapAtaM carenmuniH _26aaaa alolo na rase gRddho, dAntajihvo'mUJchitaH / na rasAtha bhujIta, yApanArtha mahAmuniH ILI artha-mamatAne abhAva heIsanuM-phAmAM samAnatAvALa tathA kharIdI ane vecANa vagarane muni, svarNa-cAMdIsamastadhanadhAnya vagerene manathI paNa Ie nahi. pArakI cIjane mUlya ApI grahaNa karanAra-kharIdanAra tathAvidha Itara leka sarakhe muni thAya che. pitAnI cIja mUlya laI bIjAne ApanAre vANI-vepArI thAya che. Ama vepAra karate muni vANI bane che. ethI ja kaya-viyamAM pravRtti karate,zAstra kathita je sAdhu hoya che te muni thata-banatuM nathI. sAdhue kharIdI ane vecANane baMdha nahi kare, paraMtu tathAvidha vastunI bhikSAvRttithI yAcanA karavI; kAraNa ke-kraya vikaya mahA deSa rUSa che, jyAre bhikSAvRtti sukhakara che. bhikSAne uchanI uMcha (dhAnyanA dANA ekaThA karavA rU5) arthAt bIjA bIjA gharamAMthI DuM ekaThuM karavA rUpa uMchanI Dhabe
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI anagAramAga gati-adhyayana-35 3 ane AgamA` rUpa sUtranA anusAre ani'krita (jAti vagere niMdita jana saMkha dhI je na heAya te) icche-gaveSaNA kare. lAbhAlAbhamAM saMtuSTa anelA muni AhAra-pANI-gAcarI kare. sarasa anna prApta thatAM laMpaTatA vagaranA manI, madhura vagere rasa aprApta thatAM icchA vagaranA banI ane jindriyanA damanavALA ethI ja asUcchita banI (sanidhi nahiM karavA dvArA athavA bhojanakALamAM AsaktinA abhAvavALA khanI) sayamanA nirvAha mATe mahA muni leAjana kare, parantu dhAtuonI vRddhi mATe bhejana na kare ! (13 thI 17-1430 thI 1434) accaNaM rayaNaM ceva, vaMdaNaM pUaNaM tahA 1 u?
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAga arthaje prakAre zukaladhyAna thAya, te prakAre dhyAna dhare niyANuM vagarane, parigrahazunya ane zarIranA saMskAra vagarane banI, apratibaddha vihArIpaNe mAvajachava paryata vicare ! (19-1536) nijjUhiUNa AhAra, kAladhamme ubaTie / jahi (cai) UNa mANusaM boMdi, pahU dukkhe vimuccaI // 20 // parityajyAhAraM, kAladharme upasthite tyaktvA mAnuSIM bondi, prabhudu khairvimucyate // 20 / artha-AyuSyanA kSaya rU5 kAladharma upasthita thaye chata, saMlekhanAdi kamathI AhArane tyAga karI, manuSya saMbaMdhI zarIrane cheDI ane vIryaMtarAya karmakSayathI sAmarthya vALa-prabhu bane, zArIrika-mAnasika duHkhothI mukta bane che. (20-1437) nimmamo nirahaMkAro. vIarAgo aNAsavo / saMpatto kevalaM nANaM, sAsayaM pariNivvue tti bemi // 21 // nirmamo nirahaGkAraH, vItarAgo'nAzravaH samprAptaH kevalaM jJAnaM, zAzvataM parinivRtaH iti bravImi // 21 // artha-nirmama, nirahaMkArI, vItarAga, karmAzravavagarane, kevala-zAzvata jJAnane pAmele ane asvasthatAnA hetubhUta karmane abhAva thavAthI sarvathA svasthIbhUta-parinirvANapadane pAmele bane che. A pramANe he jaMbU ! kahuM chuM. (21-1438) pAMtrIzamuM zrI anagAramArgagati adhyayana saMpUrNa
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI jIvAjIvavibhakti--adhyayana-36 // 1 // jIvAjIvavibhatti, suNeha me egamaNA io jaM jANiuNa bhikkhU, sammaM jayai saMjameM jIvAjIvavibhakti, zRNuta me ekamanasaH itaH yAM jJAtvA bhikSuH samyag yatate saMyame ajIvAjIva vikitane prarUpaNA dvArA ja jANIne je sAdhu sArI rIte sayamamAM prayatna kare che, te adhyayanane kahenAra evA mArI pAsethI ekamanavALA banI tame sAMbhaLA (1-1438) jIvA ceva ajIvA ya, esa loe viAhie ajIvadese AgAse, aloe se vibhAhie davvao khettao ceva, kAlao bhAvao tahA . parUvaNA tesi bhave, jIvANaM ajIvANa ya jIvAzcavA jIvAzcaSa leko vyAkhyAtaH ajIvadezaM AkAzamalokaH sa | vyAkhyAtaH bhAvatastathA dravyataH kSetratazcaiva, kAlataH prarUpaNA teSAM bhavejjIvAnAmajIvAnAM ca 1 // 1 // I 1 // 2 // 1 // 3 // yugmam // 1 // 2 // 1 // 3 // // yugmam //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga. atha-jIvA ane ajIvA temaja A sa` prasiddha aka zrI ariha tadevAe kahela che. ajIva deza rUpa AkAza te prema hai-te dharmAsmiyAhi rahita che. ahIM jIvAjIvanA vibhAga prarUpaNAdvArathI ja thAya, mATe prarUpaNAne kahe che. dravyanI apekSAe A dravya ATalA bhedavALu che.' kSetranI apekSAe 'A dravya ATalA kSetramAM che,' kAlanI apekSAe 'A dravya ATalA kALanI sthitivALu che' ane bhAvanI apekSAe A dravyanA A pAMce che.' A pramANe dravyAdi cAra bhedathI te jIvAjIvAnI prarUpaNA thAya che. (2+3-1440+1441 ) 382 rUviNo cevasaat a, ajIvA duvihA bhave arUvI dasahA vRttA, rUviNo'vi cautrihA dhammasthikAra tase, tappae se a Ahie dhamme tassa dese a tapa se ma Ahie AgAse tassa dese a, tappara se a Ahie addhAsamaye ceba, arUvI dasahA bhave I 11811 1 11411 1 // 6 // // tribhiH vizeSakam // rUpaNaca vArUpiNazca, ajIvA dvividhA bhaveyuH arUpiNo dazadhA uktAH, rUpiNo'pi caturvidhAH // 4 // dharmAstikAyastaddezastatpradezazcAkhyAtaH I adharmastasya dezazca tatpradezazcAkhyAtaH AkAzastasya dezazca tatpradezazcAkhyAtaH addhAsamayazcaivA'rUpI dazadhA bhaveyuH 11311 1 / 6 // // tribhirvizeSakam //
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvibhakita-adhyayana-36 383 artha-rUpI ane arUpInA bhedathI ajIve e prakAre thAya che. arUpI ajIyo daza prakAranA che ane rU] ajIvo cAra prakAranA che. temAM arUpIenA daza prakArane kahe che. (1) stra-strabhAvathI gatimAM pariNata jIva pudgalAne gatinA upakAraka dravya dharmAstikAya.'(pradezasamUha rUpa) (2) tene trIjo bhAga-cAthA bhAga vagere deza. (3) tenA nivibhAga bhAga rUpa pradeza. (4) sthitipariNata jIva pudgalAnI sthitimAM upakAraka dravya adharmAstikAya.' (5) tenA deza. (6) tenA pradeza. (7) padArthane avakAzadAnamAM upakAraka dravya AkAzAstikAya' ( pradezasamUha-dha rUpa ) (8) tenA deza. (9) tenA pradeza. (10) addhA eTale kALa, te rUpa samaya 'addhA samaya', mA nivibhAga rUpa hAI addhA samayane deza ane pradezanA saMbhava nathI. je AvalikA-muhUtta vagere kAlabheddA vyavahArathI kahevAya che, tenI ahIM vivakSA karela nathI. (4 thI 6-14442 thI 1444) , dhammAmme a dovee, logamettAviAhithA loAloe a AgAse, samaya samaya khettie dharmAdharme ca dvau etau lokamAtrau vyAkhyAtau lokAloke cAkAzaM samayaH samayakSetrikaH a-dharmAstikAya ane adharmAstikAya- e dravye samasta leAka mAtra vyApaka che. AkAzAstikAya dravya leAkAloka vyApaka che-sagata che. addhA samaya ahIM krIMpa ane e samudra rUpa samayakSetra rUpa viSayavALA 'samayakSetrika' kahevAya -- 1 zALA 1 11011
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-Ijo bhAga che. kemake samayakSetra pachI addhA samayanA abhAva che. (7-1445) dhamAdhammAgAsA, tiNNi'vi ee aNAiA apajjavasiyA caiva savvaddhaM tu viAhiA ? samavi saMta pappa, evameva viAhie AesaM papya sAie, sapajjavasievi a 1 // 8 // 1 // 9 // // yugmam // , 9 dharmAdharmAkAzAni troNyapyetAnyanAdikAni 1 aparyavasitAni caiva sarvAddhAM tu vyAkhyAtAni // 8 // samayo'pi santatiM prApyaivameva vyAkhyAtaH AdezaM prApya sAdikaH saparyavasito'pi ca 1 skandhAzca skandhadezAzca tatpradezAstathaiva ca paramANavaca boddhavyAH, rUpiNazca caturvidhAH // 9 // // yugmam // atha-dharma, adharma ane AkAza-A traNa dravye anAdi-anaMta che, temaja sarvadA sva-svarUpanA tyAganA abhAva hAvAthI nitya che. samaya paNu, bIjA bIjA samayeAtpatti pravAha rUpa saMtatinI apekSAe anAdianata rUpa prakAravALA che, parantu niyata vyakti rUpa ghaDI vagere vizeSanI apekSAe sAhisAnta pazu (8+8-1446 - 1447) che 1 khaMdhA ya khaMdesA ya, tapparasA taheva ya paramANuNo a bodhavtrA, rUviNo ya caunvihA // 10 // 1 112011
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 385 artha-pudgalenA upacaya ane apacaya rUpa dha jaNAve che. (1) staMbha vagere, (2) staMbha vagerenA khIo vagere bhAga rUpa skaMdha deze, (3) te skaMdhAnA sta'bhAdi saMbadhI nira'za aMza rUpa pradezA-ska Mdhapradeze, ane (4) nira za dravya rUpa paramANuo, Ama rUpI ajIvA cAra prakAranA che. ahIM deza-pradezonA spardhAmAM ja antarbhAva heAvAthI, skaMdha ane paramANuo-ema e ja bhedaeN sa kSepathI jANuvA. (10-1448) egatteNa puDhatteNaM, khaMdhAya paramANuNo loegadese loe a, itto kALavibhAgaM tu ekatvena pRthaktvena skandhAzca paramANavaH lokaikadeze loke ca bhaktavyA te tu kSetrataH // itaH kAlavibhAgaM tu teSAM vakSye caturvidham // 11 // artha-chUTA chUTA rahetA e paramANuonA maLavAthI dvipradezika, traNa-cAra-sa khyAta-asa khyAta-anaMta ane anaMtAnaMta paramANuonA maLavAthI tripradezika, catuHpradezika sakhyAta pradezika, asaMkhyAta pradezika, anaMta pradezika ane anaMtAnaMta pradezika skaMdha rUpa samAna pariNati svarUpa ekatvathI khIjA paramANu enI sAthe asa'ghAta rUpa pRthak thI-bhedathI, paramANu e kahevAya che. meTA skradhAnA tUTavA rUpa pRthak thI nAnA nAnA skaMdhA bhedajanya' kahevAya che. paramANue AkAzanA eka pradezamAM ja rahe che. dha vicitra parimANuvALA hAI, bahutara pradezAthI upacita DhAvA chatAM, keTalAka 26 bhaiacvA te u khettao // tesiM vocchaM caunvihaM // 11 //
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga skaMdha AkAzanA eka pradezamAM rahe che, keTalAka skaMdhe saMkhyAtA pradezamAM ja rahe che, yAvat kaI skaMdha sakala lekamAM paNa tathAvidha acitta mahA skaMdhanI (A skaMdha sauthI moTAmAM meTI avagAhanAvALe thAya che, kema ke te samagra kAkAzane vyApIne eka samaya rahe che, Ama chatAM paNa te acAkSuSa che. A lekapramANa thanAra acitta mahArakaMdha ATha samayanI sthitivALe che. arthAta pudgalena savAbhAvika pariNAmathI, nahi ke jIvanA prayoga vaDe utpanna thate acitta mahAkuMdhane samRdughAta kevalisamuddaghAtanI peThe ATha samayamAM samApta thAya che.) mAphaka rahe che, mATe te bhajanIya kahevAya che. (111449). saMtaI pappa te'NAI, apajjavasiAviga ThiI paDucca sAIA, sapajnava siAvi a // 12 // asaMkhakAlamukkosaM, egaM samyaM jahannayaM ajIvANa ya rUviNe, ThiI esA viAhiA // 13 // aNaMtakAlamukkosaM, egaM samayaM jahannayaM ajIvANa ya rUviNaM, aMtare viAhi | | trimirizeSa ! santati prApya te'nAdayo'paryavasitA api ca / sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 12 // asaMkhyakAlamutkRSTamekaM samayaM jaghanyakam ajIvAnAM ca rUpiNAM, sthityeSA vyAkhyAtA // 13 // .
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 387 anaMtakAlamutkRSTa mekaM samayaM jaghanyakam ajIvAnAM ca rUpiNAM, antarametadvayAkhyAtam // 14 // | triviroSa | atha-anya anya utpatti rUpa saMtatinI apekSAe raka che ane paramANuo anAdi anaMta che, kAraNa ke-pravAhanI apekSAe skaMdha-paramANu rahita jagatu kadApi hatuM nahi, che nahi ke haze nahi. vaLI pratiniyata kSetramAM rahevA rUpa sthitinI apekSAe kaMdhe ane paramANuo sAdisAta che, kAraNa ke-kalAntare skaMdho ane paramANuo navA navA kSetramAM jAya che ajIva rUpI padArthonI eka kSetramAM rahevA rUpasthiti asaMkhyAtakALa sudhInI utkRSTa che, jyAre jaghanya sthiti eka samayanI che te kaMdhe ke paramANuo utkRSTathI apaMkhyAta kALa bAda eka kSetramAMthI bIjA kSetramAM avazya jAya che. vivakSita kSetrathI khasI gayela rka che ke paramANuone, pharIthI te kSetranI prAptinA vyavadhAna rUpa AMtaruM-aMtara utkRSTathI anaMtakALanuM che ane jaghanyathI eka samayanuM jANavuM. (12 thI 14-1450 thI 145ra ) vaNNao gaMdhao ceva, rasao phAsao tahA / saMANI a viSNeo. pariNAmo nesiM paMcahA // 15 // vaNNao pariNayA je u, paMcahA te pakittiA / kiNhA nolA ya lohiA hAliddA sukkirA tahA // 16 // gaMdha zro pariNayA je u, dubihA te vibhaahiaa| mukemagaMdhapariNAmA, dubmigaMdhA taheSa ya // 17 //
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga // 18 // rasao pariNayA je u, paMcahA te pakittiyA tittakaDu akasAyA, aMbilA mahurA tahA phAsao pariNaA je u, aTTahA te pakittiyA / kakkhaDA mauA ceva, garuA - lahuA tahA || 19 // sIA unhAya, niddhA ya, tahA lukkhA ya AhiA / iMti phAsapariNayA, ee puggalA samudAyA 112011 saMThANapariNayA je u, paMvahA te pakittiyA / parimaMDalA ya vaTTA, tasA caura samAyayA // 21 // // saptabhiHkulakam // 1 // 15 // varNato gandhatazcaiva, rasataH sparzatastathA saMsthAnatazca vijJeyaH, pariNAmasteSAM paJcadhA varNataH pariNatA ye tu paJcadhA te prakIrtitAH / kRSNAH nIlAzca lohitA, hAlidrAzzuklAstathA // 16 // gandhataH pariNatA ye tu dvividhA ste vyAkhyAtA / surabhigandhapariNAmA, durabhigandhAstathaiva ca rakhataH pariNatA ye tu paJcadhA te prakIrtitAH // 17 // I tiktAH kaTukAH kaSAyA, amlAH madhurAstathA ||18|| sparzataH pariNatA ye tvaSTadhA te prakIrtitAH 1 karkazAH mRvazcaitra, laghavastathA // 19 // " guravo zItA uSNazca snigdhAzca tathA rUkSAzvAkhyAtAH 1 iti sparzapariNatA, ete pudgalAH samudAhRtAH // 20 // saMsthAnapariNatAH ye tu, paJcadhA te prakIrtitAH / parimaNDalAJca vRttaH stryasrAzcaturasrA''yatAH // 21 // // saptabhiH kulakam // 388
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36. ' 389 atha-paramANuone ane skane varNa-gaMdha-rasasparza tathA saMsthAnathI parimANuM (svarUpAvasthita kaMdhAdinA ja varNadine anyathA bhAva-bIjA bIjA varNAdi rUpe pariNamavuM te.) pAMca prakAra che. varNathI pariNamelA je kaMdhAdi che, te pAMca prakAranA kahelA che. kAjala vagerenI mAphaka kALA, gaLInA jevA bhUrA-nIlA, hiMgalakanI jema lAla, haladaranI mAphaka pILA ane zaMkhanI jema veLA-ema varNanI apekSAe aMdhAdi pAMca varNavALA che. gaMdhathI pariNamelA je skaMdhAdi che, te be prakAranA kahela che. surabhi gaMdhanA pariNAmavALA caMdana vagerenI jema sugaMdhIdAra ane lasaNa AdinI jema durabhi gaMdhanA pariNAmavALAdurgadhI skaMdhAdi che. rasathI pariNamelA je kaMdhAdi che, te pAMca prakAranA kahela che. lIMbaDA vagerenI mAphaka kaDavA, suMTha AdinI mAphaka tIkhA, kAcA kaThAnI mAphaka turA, AmalInI mAphaka khATA ane sAkaranI mAphaka mIThA. Ama skaMdhAdi pAMca rasavALA hoya che. sparzathI pariNamelA je aMdhAdi che, te ATha prakAranA kahela che. patthara vagerenI mAphaka kaThina, mAkhaNa AdinI mAphaka kamala, vajanI mAphaka bhAre, AkaDAnA rUnI mAphaka halakA, pANI vagerenI mAphaka ThaDA, agni AdinI mAphaka garama, ghI AdinI mAphaka cIkaNuM ane rAkha vagerenI mAphaka lukhA kaM. dhAdi che.
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana-sUtra sAthe-trIjo bhAga saMsthAna-AkArothI pariNamelA je dhAdi che, te pAMca prakAranA kahela che. (1) pazvima`Dala-jeska dhAdi kevaLa bahAranA bhAgamAM maMDalanI peThe rahelA hAya, parantu vacce cUDI-laya (kaMkaNu)nI mAphaka pAlANu hAya te.(ra) vRtta-je dhAdi maDalanI peThe rahelA hAya, paNa vacalA bhAga jhallarI ke ku MbhAranA cAkanI jema bharelA hAya-goLAkAre DhAya te. (3)trikANu-je ska dhAdi zIMgADAnI jema traNa khuNIyAvALA hAya te. (4)vaya paTTa( virATa dvezamAM utpanna thayela hIrA ) je skaMdhAdiku bhikA vagerenI mAphaka caturasra-catu kANu-cau pUNIyAvALA ha ya te (5) Ayata-je dhA idaMDa AdinI jema dIgha (lAMbA) hAya te. (15 thI 21-1453 thI 1459) 390 1 vaNNao je bhave he, bhaie se ugaMdhao rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a // 22 // varNato yo bhavetkRSNo, bhAjyaH sa tu gandhataH / rasatarasparzatacaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca / 22 // a-vanI apekSAe je ka dhAdi kRSNe zyAma (vaNuM ne!) che, te gaMdha-rasa-5-saMsthAnI game te gadhavALA-rasavALA-spaza vALA-sa sthAnavALA hAya che. arthAt ga dhAdimAM vikalpa che, niyama nathI. (22-1420) . vaNNao je bhave nIle, bhaie se u* gaMdhao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a ||23|| vaNNao lohie je u, bhaie se ugaMdhao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a ||24||
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhAvavibhakti-adhyayana-a vaNNao pIara je u, bhaie se u gaMdhao rasao phAso ceva, bhaie saMThANaovi a // 25 // vaNNao sukkile je u, bhaie se u gaMdhao / rasao phAsao caiva, bhaie saMThANaovi a // 26 // gaMdhao je bhave subbhI, bhaie se uvaNNao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a // 27 // 391 gaMdhabho je bhave dubmI, bhaie se uvaNNao / rasao phAsao caiva, bhaie saMThANaovi a ||28|| rasao tittae je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao phAsao cetra, bhaie saMThANaovi a // 29 // rasao kaDue je u, bhaie se u vaNNao gaMdhao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a // 30 // rasao kasAe je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a // 31 // rasao aMbile je u, bhaie se u vaNNao / jar phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a // 32 // rasao mahure je u, bhaie se u vaNNao gaMdhao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a // 33 // phAsao kakkhaDe je u bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a / 34|| I
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39ra zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga phAsao maue je u. bhaie se u vaNNao / gaMdhI rasao ceva, bhaie saMThANaovi a||35|| phAsao garue je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaira saMThANaovi a // 36 // phAsao lahue je u bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaoghi a // 37 // phAsao sIae je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao raso ceva, bhaie saMThANaovi a // 38 // phAsao uNhae je u, bhaie se u vaNNo / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a // 39 // phAsao niddhae je u, bhaie se u vnnnno| gaMdho rasao ceta, bhaie saMThANaovi a // 40 // phAsao lukkhae je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao raso ceva, bhaie saMThANovi a||41|| parimaMDalasaMThANe, bhaie se u vaNNao gaMdhao rasao ceva, bhaie phAsaovi a // 42 // saMThANao bhave vaTTe, bhaie se u kNNao / gaMdho rasao ceva, bhaie phAsaovi a // 43 // saMThANao bhave tase, bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie phAsaovi a // 44 //
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 45 // zrI pAvisati-mayayana-38 393 saMThANao acauraMse, bhaie se u vaNNao gaMdhabho rasao ceva, bhaie phAsovi a je AyayasaMThANe, bhaie se 3 vaNNao gaMdhao rasao ceva, bhaie phAsaovi a // 46 // // caturvizatibhiH kulakam / / varNato yo bhavennIlo, bhAjyaH sa tu gandhataH rasataH sparzatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 23 // varNato lAhito yastu, bhAjyaH sa tu gandhataH / rasataH sparzatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 24 // varNato yo bhavetpIto, bhAjya: sa tu gandhataH / rasataH sparzatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 25 // varNato yo bhavetzuklo, bhAjyaH sa tu gandhataH / rasataH sparzatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 26 // gandhato yo bhavetsurabhi jyaH sa tu varNataH rasataH sparzatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 27 // gandhato yo bhaveddurabhiH, bhAjyaH sa tu varNataH / rasataH sparzatazcava, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 28 // rasatastikto yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH sparzatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 29 // rasataH kaTuko yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH sparzatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 30 // rasataH kaSAyo yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH sparzatazcaitra, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 31 // rasataH amlo yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / / gandhataH sparzatazcava, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 32 //
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAga rasataH madhuro yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhata. sparzatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pa ca // 33 // sparzataH karkazo yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 34 // sparzataH mRduko yastu, bhAjyaH sa tu varNataH gandhataH rasatazcaiva, bhajyaH saMsthAnato'pi ca // 35 // sparzataH guruko yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatava, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 36 // sparzataH raghuko yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcava, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 37 // sparzataH zIto yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 38 // sparzataH uSNo yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatamva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 39 // sparzataH snigdho yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 40 // sparzataH rUkSo yastu, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasAzcaiva. bhAjyaH saMsthAnato'pi ca // 41 // parimaNDalasaMsthAno, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaitra, bhAjyaH sparzato'pi ca // 42 // saMsthAnato bhavedvatto, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasayazcaitra, bhAjyaH sparzato'pi ca // 4 // saMsthAnato bhavet upasro, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH sparzato'pi ca // 44 // saMsthAnatazca caturasraH, bhAjyaH sa tu varNataH / gandhataH rasatazcaiva, bhAjyaH sparzato'pi ca // 45 //
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 ye AyatasaMsthAno, bhAjyaH sa tu varNataH gandhataH rajatazcaiva bhAjyaH sparzato'pi ca . 395 1 : 146zA / / caturvi timiHgurum atha-vaSNu nI apekSAe je dhAdi naula-bhUre che, te ga'dha-rasa-sparza'-sasthAnathI bhAjaya arthAt ga dhAdimAM vikalpa che. niyama nathI. game te vanI apekSAe dhAdi lAla-pILeAzveta che. te game te gaMdha-rasa-sparza-sasthAnavALA hoya che. game te gadhI apekSAe dhAdi sugaMdhI ke du` dhI che, te game te vaNu-rasa-paza-sa MsthAnavALA hAya chegame te rasanI apekSAe je dhAdi tIkheA kaDavA turA--khATA-mIThA hAya, te game te vaNu-gadha-5-sa'sthAnavALA hAya che. game te spazano apekSAe je ska MdhAdi kaThina-kAmaLa-- bhAre-halakA-ThaMDA-garama-cIkaNA-lUkhA hoya, te game te vadhu - gadha-rasa-sasthAnavALA hAya che. game te saMsthAnanI apekSA je dhAddhi parima'DalavRtta-trike Na-catuNu ke Ayata sa MsthAnavALA che, te game te koI eka vaNu-ga dha-rasa-spA vALA hoya che. (23 thI 46 1461-1484 esA ajIvapavibhattI, samAseNa viAhiA eso jIvavibhattIM, vucchAmi aNuputraso 1 ||4|
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga S eSA'jIvapravibhaktiH, samAsena vyAkhyAtA eSaH jIvavibhakti, vakSyAmyAnupUrvyA 118811 a -A ajIvavibhaktine sakSepI kahela che. have vilatine masara hu DIza (47 - 1485) saMsAratthA ya siddhA ya, duvihA jIvA viAhiA / siddhA'NegavihA vRttA, taM me kittayao suNa // 48 // saMsArasthAzca siddhAzca dvividhA jIvA vyAkhyAtAH / siddhAH anekadhA uktAH, tAnme kIrttayataH zRNu // 48 // atha-jIvA saMsArI ane siddha-ema e prakAranA kahela che. temAM alpa vaktavyatA haiAvAthI zarUAtamAM siddhone kahe che. 'siddho aneka prakAranA kahela che.' te siddhonA prakArone anAra bhArI pAthI he ziSya ! tu sAMbhaNa ! (48- 1486) // 49 // itthI purisa siddhA ya, taheva ya napuM sagA / saliMge annaliMge a, gihiliMge taheva ya strIpuruSasiddhAzca tathaiva ca napuMsakAH svaliGge'nyaliGge ca gRhiliGga tathaiva ca // 49 // 1 atha-pUrva bhAvanI apekSAe srIsiddho, purUSasiddho, napuMsakasiddho, sAdhuveSamAM-svaliMgasiddho, zAkayAdi veSa rUpa anyaliMgasiddho ane gRhasthaveSa rUpa gRhali gasiddho, temaja jIna yA leho siddhonA sabhannavA. (48 - 1487) I ukosogAhaNAra a, jahannamajjhimAi a uDDhe ahe atiriaM ca samuddami jaLaMmi a // 50 //
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 369 utkRSTAvagAhanAyAM ca, jaghanyamadhyamAyAM ca / urdhvamadhazca tiryak ca, samudre jale ca // 50 // atha-pAMcaze dhanuSyamAnavAnI utkRSTa avagAhanAmAM ane. be hAthanA mAnavALI jaghanya avagAhanAmAM, temaja utkRSTathI nIcenI ane jaghanyathI uparanI avagAhanAmAM siddho bane che. merUcUlikAdi rUpa UrvakamAMthI, alaukika grAma rUpa adhelakamAMthI, temaja aDhI dvIpa ane be samudra rUpa tiryalekamAMthI siddho bane che. tyAM paNa keTalAka samudramAMthI ane keTalAka nadI vagere saMbaMdhI jalamAMthI siddho bane che. (50-1488) dasa cetra napusesu, vIsaI ithiAsu a / purisesu a aTThasayaM, samaeNegeNa sijmaI // 51 // cattAri anihiliMge, annaliMge daseva ya saliMgeNa ya aTThasayaM, samaeNegeNa sijjhaI . // 52 // ukkosogAhaNAe u, sijhaMte jugavaM duve cattAri jahaNNAe, javamajhaThuttara sayaM // 53 // cauruDDhaloe aduve samudde, tabho jale vIsamahe taheva ya / / sayaM ca aThuttara tirialoe, samaeNaegeNa u sijjhaI dhuvaM // // caturbhi:kalApakam // daza ca napuMsakeSu, viMzatiH strISu ca puruSeSu cASTottarazataM, samayenaikena sidhyati // 51 // catvArazca gRhiliGge'nyaliGge dazaiva ca svaliGgena cASTottarazataM, samayenaikena siddhayanti // 52 //
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga utkRSTAvagAhanAyAM tu, siddhayante yugapad dvI / catvAro jaghanyAyAM, yavamadhyamaSTottara zatam // 53 // catvAra urdhvaloke ca dvau samudre, tataH jale viMzatiradhasi tathaiva / zataM cASTottara tiryagloke, samayenaikena tu siddhayanti dhruvam // 54 / / // caturbhikalApakam // artha-eka samayamAM utkRSTathI napuMsaka (kRtrima ja levA janmanapuMsakomAM pratrajyA pariNAmano abhAva hoya che. daza strIo viza ane purUSe ekaseATha siddha thAya che. gRhi liMgamAMthI cAra, anyaliMgamAMthI daza ane svaliMgamAMthI ekaseATha siddha thAya che. utkRSTa avagAhanAmAM ekI sAthe e, jaghanyamAM cAra ane madhyamamAM ekaso ATha siddha thAya che. eka samayamAM Urva lekamAMthI cAra, samudramAMthI be, jalamAMthI vIza, adhelakamAMthI viza ane tiryagelekamAMthI eka ADa siddha thAya . ( 51 thI 54-1488 thI 1482) kahiM paDihayA siddhA, kahiM siddhA paiTTiA / kahi bodi cahattANaM, kattha gaMtUNa sijjhai // 55 // aloe paDihayA siddhA, loagge apaiTiA / iha boMdi cAttANaM tattha gaMtUNa sijjhai // 56 / / / yugmam // kva pratihatAH siddhAH ?, kva siddhAH pratiSThitAH ! kva bondi tyaktvA nu?, kva gatvA sidhyanti ? // 15 //
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jagajIvavibhakita-adhyayana-36 39 aloke pratihatAH siddhAH, lokAgre ca pratiSThitAH / iha bondi tyaktvA nu, tatra gatvA sidhyanti // 56 // artha-prazna-siddha kayAM jaIne aTakyA che, teo sAdi anaMtakALa sudhI kayAM rahelA che? tathA teo kayAM zarIrane choDIne kayAM jaIne siddha-kuvakRtya bane che? uttara-siddha kerala aleka AkAzamAM jaIne aTakyA che, kema ke tyAM dharmAstikAyane abhAva hovAthI siddhonI gati nathI. siddha sodi anaMtakALa sudhI lekanA athe rahelA che, kema ke-jInI adhogati ane tIrNAgati karmAdhIna che. siddha kamarahita hoI UrdhvagatigAmI che. ahIM tiryagU leka vageremAM zarIra cheDI, tyAM lekanA agrabhAga upara jaIne kRtakRtya-siddha bane che. ahIM je samayamAM zarIrane tyAga, te ja samayamAM mokSa, lekAro gamana ane siddhapaNuM samajavuM. (5556-1493+ 1494) bArasahi jodhaNehiM, sabassuvari bhave / isIpabbhAranAmA u, puDhavI chattasaMThiA // 57 // paNayAlasayasahassA, joaNaNaM tu mAyayA / tAvaiaMceva vicchiNNA, tiguNo tasseva parirao / / 58 // aTThajoaNabAhallA sA majhami viaahiaa| parihAyaMtI carimaMte, macchipattAo taNuatarI // 59 //
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 5 // 400 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ajjuNasuvaNNagamaI, sA puDhavI nimmalA sahAveNaM / uttANagacchattasaMThiA ya, bhaNi jiNavarehi // 6 // saMkhakakuMdasaMkAsA, paMDurA nimmalA subhA / . sIAe joaNe tatto, loo u viAhio // 61 // ||pNcbhiHkulkm / / dvAdazibhiryojanaiH, sarvArthasyopari bhavet / ISatprAgbhAranAmA tu. pRthivI chatrasaMsthitA paJcacatvAriMzat zatasahasrANi, yojanAnAM tu AyatA / tAvatazcaiva vistIrNA, triguNastasmAtparirayaH // 58 // aSTayojanabAhalyA, sA madhye vyAkhyAtA parihIyamAnA caramAnteSu, makSikApatrAdapi tanukatarA // 59 // / arjunasuvarNakamayI, sA pRthvI nirmalA svabhAvena / uttAnakacchatrasaMsthitAzca, bhaNitA jinavaraiH // 6 // zaGkhA'GkakundasaGkAzA, pANDurA nirmalA zubhA zItAyAH yojane tataH, lokAntastu vyAkhyAtaH // 61 / / ||pnycbhiH kulakam / / artha-sarvArtha anuttara vimAna upara bAra ejana bAda ISaprAgabhAra nAmanI chatranA AkAzavALI pRthvI che. te pRthvI pistAlIza lAkha jana lAMbI ane laMbAI karatAM traNa guNI. pahelI paridhivALI che. (eka koDa, beMtAlIsa lAkha, trIza hajAra, basee gaNapacAza jejana, A paridhimAna che.) ahIM triguNa kahela che, chatAM vizeSAdhika samajavAnI che. A pRthvI madhya pradezamAM ATha jana jADI che. anukrame pAtaLI thatAM thatAM sakala dizAomAM rahela paryata pradeza rUpa caramAntamAM
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 401 te mAkhInI pAMkha karatAM paNa vadhu pAtaLI che. pahelAM te chatra sarakhI sAmAnyathI kahI. ahIM vizeSa cattA rAkhela chatra sarakhI pRthvI che. anasuvarNa-dhetasuvarNamayI, svabhAvathI nirmala (surabhi gaMdhayukta-manehara) ane utkRSTa tejathI te hIyAna cha-mema zrI zivarAye 49 che. te - 4kaMdapuSpa sarakhI zukala-zubha che. tenuM bIjuM nAma zItA che. evI pRthvInA upara ejanamAM lekAnta kahela che. (57 thI 61-1465 thI 1486) joaNassa u jo tassa, koso uparimo bhave / tassa kosassa chabbhAe, siddhANogAhaNA bhave // 2 // tattha siddhA mahAbhAgA, logaggami pittiaa| bhavappavaMcaummukkA, siddhiM varagaI gayA // 63 // usseho jassa jo hoi, bhavammi carimammi a / tibhAgahINA tatto a, siddhANogAhagA bhave // 64 // egatteNe sAIA, apajjavasiAvi a puhatteNa aNAIA, apajjavasiAvi a // 65 // arUviNo jIvaghaNA, nANadaMsaNasanniA aulaM muhasaMpattA, uvamA jassa natthi u // 66 // loegadese se savve, nANadaMsaNasanniA / saMsArapAranitthiNNA, siddhiM varagaI gayA // 67 // . // SaDabhiHkulakam // 26 B
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 | zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga yojanasya tu yastasya, kroza uparimo bhavet tasya krozasya SaDbhAge, siddhAnAmavagAhamA bhavet // 62 // tatra siddhA mahAbhAgA, lokAgre pratiSThitAH bhavaprapazconmuktAH, siddhiM varagatiM gatAH utsedho yasya yo bhavati, bhave carame tu tribhAgahInA tatazca, siddhAnAmavagAhanA bhavet IkA ekatvena sAdikAH, aparyavasitA'pi ca pRthaktve anAdikA, aparyavasitA'pi ca arUpiNo jIvaghanAH, jJAnadarzanasaMjJitAH atulaM sukhaM saMprAptaH upamA yasya nAsta tu lokaikadeze te sarve, jJAnadarzanasaMjJitAH saMsArapAraM nistIrNAH, siddhiM varagati gatAH | | gAma che artha-siddhazilAnI upara eka janane viSe je eka gAu che, te gAunA chaThThA bhAgamAM siddhonI avagAhanA che. arthAt te ejananA tevIza bhAga khAlI che ane eka evIzamA bhAgamAM siddhonI avagAhanA che. te A pramANe-eka gAunA be hajAra dhanuSa thAya che. tene chaThTho bhAga traNatetrIza dhanuSa uparAnta ardha dhanuSanA traNa bhAga kare tevA be bhAga thAya che. siddha paramAtmAnA AtmapradezanI avagAhanA utkRSTathI paNa eTalI ja (batrIza aMgula, tetrIza dhanuSathI adhika traNase dhanuSanI) heya che. * tyAMjananA eka gAunA chaThThA bhAge atizaya acinya zaktivALA-mahAbhAga siddha lekanA agre pratiSThita che. te bhava
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI chavAvavibhakita adhyayana-36 43 prapaMcathI nimukta banelA ane varagati-siddhine pAmelA kahevAya che. carama bhavamAM siddhanA zarIranI UMcAI je parimANuvALI che, tenA karatAM trIjA bhAge nyUna siddhonI avagAhanA che, kema ke-zarIranA trIjA bhAga rUpe zarIranI aMdara rahela chidro pUrela che. - eka jIvanI apekSAe je kALamAM teo siddha thAya che, te kALe teonI Adi che ane kadAcit mukitathI bhraSTa nahi thanAra hoI anaMta che. sakala siddhonI apekSAe siMho anAdi anaMta che. A siddho rUpa-rasAdithI rahita he arUpI che. satata upaga heIte chidro pUravA dvArA nizcita pradezavALA hiMI jIvaghana che ane jJAna-darzana rUpa saMjJAvALA hoI jJAnadarzanasaMgnita che, arthAt jJAna-darzana upaga rUpa ananya svarUpavALA che. te sukhanI upamA nathI tevA atula sukhane teo pAme che. te saghaLA siddho lekanA eka deza rUpa lAkAro rahela che. AvA nirUpaNathI saghaLe ThekANe mukto-Izvara chee matanuM khaMDana karyuM. jJAna-darzanasaMjJitA, evA vizeSaNathI jJAnanA uchedamAM mukita che evA matanuM khaMDana karyuM. "saMsA2nA pArane pAmelA siddho che -evA kathanathI, jeo mAne che ke-Izvara avatAra le che-evA matanuM khaMDana karyuM che. arthAt punaH AgamananA abhAva rUpa vizeSatAthI saMsAranuM atikramaNa karanArA siddha che. "varagati rUpa siddhine pAmelA siddho che?--evA vizeSaNathI kSINarmavALAnuM paNa svabhAvathI ja utpatti samayamAM lekAgragamana sudhI sakriyatna paNa che- ema jaNAvAya che. (12 thI 27-1500 thI 1505)
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga saMsAratthA u je jIvA, duvihA te viAhiA / tasA ya thAvarA ceva, thAvarA tivihA tahiM // 6 // puDhavI Au jIvA ya, taheva ya vaNassaI / iccete thAvarA tivihA, tesiM bhee muha me // 69 // // yugmam // saMsArasthAstu ye jIvA, dvividhAste vyAkhyAtAH trasAzca sthAvarAzcai / sthAva strividhAstatra // 68 // pRthvyabjIvAzva, tathaiva ca vanaspatiH ityete sthAvarAtrividhAsteSAM bhedAn zrRguta me // 69 // // yugmam // artha-trasa ane sthAvaranA bhedathI saMsArI che be prakAranA kahela che. pRthvI, apU ane vanaspatikAya bhedathI sthAvara traNa prakAranA che. ahIM tejasa ane vAyukAyane gati trasa hevAnA kAraNe sthAvara maLe kahela nathI. have te pRthavIkAya vagere bhedone kahenAra evA mArI pAsethI tame sAMbhaLe (68+60-1506+1507) duvihA puDhavIjIvA u, muhumA bAyarA tahA / pajjattamapajjattA, evame duhA puNo // 7 // bAyarA je u pajjattA, duvihA te vipaahiaa| saNhA kharA ya bodhavvA, sahA sattavihA tahiM // 7 // kihA nIlA ya ruhirA ya, hAliddA mukti thaa| paMDU paNagamaTTImA, kharA chattI saIvihA // 72 //
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti adhyayana-36 405 puDhavI asakkarA vAlugA ya, uvale silAya koNase / ayataMbatauasIsagaruppamuvaNNe a vairebha. // 73 // haripAle hiMgubAe, manosilA sAsagaMjaNA pvaale| abbhapaDalabbhavAlua, bAyarakAe maNivihANA // 7 // gomejjae aruage, ake phalihe alohiakkhe / maragayamasAragalle, bhuamoaga iMdanIle a||75|| caMdaNa geruyahaMsagabbhapulae sogaMdhie abodhve| caMdappabha verulie, jalakate sUrakaMte a // 76 // // saptabhiHkulakam / / dvividhAH pRthivIjIvAstu, sUkSmAH bAdarAstathA paryAptamaparyAptA, evamete dvidhAH punaH // 70 // bAdarAH ye tu paryAptAH dvividhAste vyAkhyAtAH zlakSNAH kharAzca boddhavyA, alakSNAssaptavidhAH // 71 // kRSNA nIlA zca rudhirAzca. hAridrA zuklAstathA pANDuH panakamRttikA, kharA patriMzadvidhAH / // 72 // pRthivI ca zarkarA vAlukA copalo zilA ca lavaNamuSaH / ayastAmrapukasIsakarUpya suvarNAni ca vajra ca // 73 // haritAlo hiMgulako, manaHzilA sAso'janaM pravAlam / abhrapaTalamabhravAlukA, bAdarakAye maNividhAnAni // 74 // gomedaka zca rucako'GkassphaTikazca lohitAkSazca / marakato masAragallo, bhujamocaka IndranIla zca candano gerugo haMsagarbhaH, pulakaH saugandhikazca boddhavyaH / candraprabho vaiDuryo, jalakAntaH sUrakAnta zca // saptabhirkulakam // // 76 //
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtrA-bIjo bhAgya atha-pRthivI jIvA, sUkSma nAmaka nA udayathI sUkSma ane mAdara nAmakamanA udayathI mAdara-ema e prakAranA che. sUkSma ane bAdara pRthvI jIvA paNa paryAptavALA ( AhAra - zarIra-indriya-ucchvAsa-bhASA-mananI niSpatti hetubhUta dalika rUpa paryAptivALA ) paryApta ane paryAptanI pUrNatA vagaranA aparyApta bhedathI e prakAranA che. vaLI paryApta pRthvI jIvA paNa e prakAranA che. [1] cUta DhaphA sarakhI kemala pRthvI arthAt komala pRthvI Atmaka jIvA paNa upacArathI kAmala kahevAya che. A pramANe AgaLa upara paNa samajavuM. (2) khara eTale kaThina pRthvI. kAmala pRthvI sAta prakAranI che. (1) kRSNa, (2) nIla, (4) lAla, (4) pILI, (5) zukala (6) pAMDura-gheADI dhALI, ane (7) atyaMta sUkSma raja rUpa panaka rUpI smRttikA. kaThina pRthvI chatrauza prakAranI che. (1 zuddha pRthvI, (2) nAnA nAnA pattharAnA TUkaDArUpa zakarA, (3) retI 4) parvatamAMthI chUTA paDelA meTA pattharo--gaDola vagere (5 zila -patthara, (6) samudralavaNa-mIThuM, (7) USa-khArI jamIna, (8)khArI mATI, (9) lekhaMDa (10) tAMbu, (11) kalAi, (12) sausu, (13) rUpa', (14) setu", (15) hIrA, (16) haritAla, (17) hiMgaleAka, (18) manazIla, (19) pArA (20) aMjana-suramA mAdi, (21) paravALA, (22) abarakha (23) akharakhamizrita vAlukA, (A bhedde kahyA, temaja have khAdara pRthvIkAyamAM maNibhedane kahe che.) (24) gAmevaka-lasaNyuM, (25) rUcaka, (26) aMka, (27) sphaTika, (28) ahitAkSa, 29 marakata, (30) masAragala, (31) bhujamAcaka, (32) IndranIla 406
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 407 (33) yana, (34) ge3, ( 34. sagarbha, (36) pusau, (37) sauga Mdhi, (38) yandrAnta, (3) vaiDUrya, (40) raid, (41) sUrya anta. arthAt pRthvI vagere (14), haritAsa vagere (8) ane gArmaka vagere kavacit sthaMcit kAinAmAM aMtarbhAva thatA haiAvAthI (14), ema maLIne trIza sekre uDevAya che. ( 70 thI 76- 1508 thI 1514 ) 1 ete kharapuDhavIe, bheA chattIsamAhiA egavihamanINattA, suhumA tattha hi // 77 // suhumA ya savvalogaMmi, loga dese a bAyarA eto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM caunvihaM // 78 // saMtas pappasNAIA apajjavasiAdi a 1 1 1 112011 1 Thi paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 79 // bAvIsa sahamsAI, vAsANukkosibhA bhave AuThiI puDhavINaM aMtomuhuttaM jahannagaM asaMkha kAlamukkasaM, aMto muhutta jahannagA kAya ThiI puDhavINaM, taM kAyaM tu anuMSao anaMtakAla mukkosaM, aMtomuhuttaM jahannagaM vijaDhammi sae kAe, puDhavIjIvANa aMtara // 82 // eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao 1 saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso // 83 // // 81 // 1 // saptabhiHkulakam //
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 8 // 408 zrI uttarAdhyayana sutra sArtha-bIjo bhAga ete kharapRthvyA, bhedAH SaTtriMzadAkhyAtAH ekavidhAH anAnAtvAt, sUkSmAstatra vyAkhyAtA: // 77 // sUkSmAH sarvaloke, lokadeze ca bAdarAH itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham // 78 // santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca .. // 79 // dvAviMzatisahasrANi, varSANAmutkRSTA bhavet bAyusthitiH pRthivInAmantarmuhUrta jaghanyakA asaGghayakAlamutkRSTA'ntarmuhUtta jaghanyakam kAyasthitiH pRthivInAM, taM kAyaM tvamuJcataH // 8 // anaMtakAlamutkRTA'ntamahUta jaghanyakam tyakte svake kAye, pRthivIjIvAnAmantaram // 82 // eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH // 83 // . // saptabhiHkulakam // artha-A khara pRthvInA chatrIza bhede kahela che. nAnApaNuM nahi hevAthI sUkSama pRthvIkAya eka ja-sUkSma prakAranA che-ema kahela che. kSetranI apekSAe sUma pRthvIkAya cha sarvalekamAM che ane bAdara pRthvIkAya cha ratnaprabhA pRthivI Adi rUpa lekanA eka dezamAM che. have te pRthvIkAya chanA cAra prakAranA kAlavibhAgane huM kahIza.pravAhanIapekSAe pRthvIkAya che anAdi anaMta che, kema ke pravAhathI pRthvIkayika jIne kadApi asaMbhava nathI. vaLI te bhavasthiti, ane kAyasthiti rUpa sthitinI apekSAe sAdisAta paNa che. - pRthvIkAya chanI kAyasthiti-pRthvI rUpa kAyane
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavikita-adhyayana-36 409 nahi cheDanArA ane marI marIne tyAM ja utpanna thanArA pRthvIkAya jIveAnI kAyasthiti, utkRSTathI asaMkhyAta leAkAkAzapramANa upeiNI-avasi pa NIrUpa asaMkhyAta kALanI, jyAre jadhanyathI aMtarmuhUtta pramANumALI che. pRthvIkAya jIveAnI bhavasthiti-utkRSTa AvIzahajAra varSonuM ane javanya aMtarmuhUttanuM AyuSya che. aMtakAlAra-asa khyAta pudgalaparAvatta rUpa ana'takALanuM a Mtara utkRSTa che, jyAre jadhanya 'tara aMtarmuhUttanu che. arthAt jaghanya ke utkRSTathI pUrvokta kALasudhI pRthvIjIva, AjI kAyAmAM pharI pharIne pRthvIkAyamAM utpanna thAya che. A pRthvIkAya jIveAnA vaNu -ga dha-rasa-sparza ane sasthAnanI apekSAe hajArA-ghaNA ghaNA bhede che. (77thI83-1515 thI 1521) roTA duvihA AujIvA u, suhumA bAyarA tahA pajjattama pajjatA, evamee duhA puNo bAyarA je u pajjattA, paMcahA te pakittiA / muddoSa garlsa, harataNu mahimA (mei) vi 4 gA egavihamanANattA, suhumA tattha viAhiA / suhumA savvaLogammi, loga dese a saMta' pappa'NAI, apajjava siMbhAvi a Thi paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a bAyarA // 86 // 1 187ll
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe -bIjo bhAga. satteva sahassAi', vAsANukko siA bhave AuThiI AUNaM, aMtomuhuttaM jahanniA asaMkhakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahanniA kAThaI AUNaM taM kAryaM tu amuMcao anaMtakALamukkosaM, aMtomuhutaM jahannagaM vijaDhamma sae kAe, AU jIvANa aMtara eesaM vaNNao ceva, gaMdhao saphAsa saMThANAdesa vAvi, vihANAI sahassaso I // 88 // 1 // 89 // 1 // 90 // / // 91 // // aSTabhiHkulakam // 1 dvividhAH ajIvAstu, sUkSmAH bAdarAstathA paryAptA'paryAptA, evamete dvidhA punaH bAdarA ye tu paryAptAH, pacadhA te prakIrtitAH // 84 // 1 1 // 86 // 1 // 87 // zuddhodakaM cAvazyAyo, haratanuH mahikA (himaM ) api ca // 85 // ekavidhAH anAnAtvAt, sUkSgAstatra vyAkhyAtAH sUkSmAH sarvaloke, lokadeze ca bAdazaH santatiM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthiti pratItya sAdikAH saparyavasitA api ca saptaiva sahasrANi varSANAmutkRSTA bhavet asthitirAyuSo'ntarmuhUrtta jaghanyakA asaGkhayakAlamutkRSTa |ntarmuhUrttaM jaghanyakam kAryasthitirapAM taM kAryaM tvamucataH anantakAlamutkRSTamantarmuhUtaM jaghanyakam tyakte svake kAye, ajIvAnAmantaram 1 S tzarara 1 // 89 // I // 90 //
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 " eteSAM varNatacaiva gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH 412 1 // 91 // 11 aSTamim pa atha-akAya jIvA sUkSma ane mAdara bhedathI e prakAranA che. sUkSma-Adara apukAya jIvA pazu paryAsa ane aparyApta bhedathI e prakAre che. je mAdara akAya jIvA posa che, te pAMca prakAranA kahela che. (1) zuddhodaka-varasAdanuM pANI, (2) jhAkaLa, (3) prAtaHkALamAM snigdha pRthvIjanya-ghAsanA agrabhAga upara rahela jalaba'duA, (4) dhummasa-ghUmara, ane (pa) kharaph sUkSma akAya jIvA nAnApaNAnA abhAva ha|I ekaprakAranA che. sUkSma akAya jIveA savalAkamAM che, jyAre khAdara. akAya jIve. lekanA dezamAM che. akAya jIve pravAhanI apekSAe anAdiana ta che anesthitinI apekSAesAdisAnta che. aprAya jIvAnuM utkRSTa AyuSya sAta hajAra vastu ane jaghanya AyuSya aMtamu hUMtta'nu che. akAya jIveAnI kAyasthiti utkRSTa asaMkhya kALanI ane jaghanya aMtarmuhUttanI che. A asUkAya jIvAnA vaNu-gaMdha-sa-5za-sa sthAnanI apekSAe hajAro ghaNA ghaNA bheda che. (84thI1-1522 thI 1529) duvidhA vaNasaIjIvA, suhumA bAyarA tahA pajjattamapajjattA, evamee duhA puNo bAyarA je upajjattA, sAdhAraNasarIrA ya, pattegA ya tadeva ya 1 u pajjatA, duvihA te viriA / lek Kh
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 412 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga patteasarIrA u, gahA te pakittiA rukkhA gucchA ya gummA ya,layA vallI taNA tahA // 94 // valayalayA pavvagA kuhaNA, jaLaruhA osahI thaa| hariakAyA ya bodhavA, patteA ii AhiyA // 95 // . // catubhiHkalApakam // dvividhAH vanaspatijIvAH, sUkSmA bAdarAstathA paryAptA'paryAptAH, evameva dvidhA punaH // 92 // bAdarA ye tu paryAptA, dvividhAste vyAkhyAtAH sAdhAraNazarIrAzca, pratyekAzca tathaiva ca // 93 // pratyekazarIrAstvanekadhA te prakIrtitAH vRkSAH gucchAzca gulmAzca, lanAvallayastRNAni tathA // 14 // latAvalayAni parvajA kuhaNA, jalaruhAH auSadhyastathA / haritakAyAzca boddhavyAH, pratyekA ityAkhyAtAH // 95 // ||cturbhiklaapkm / / artha-vanaspatikAyika che sUphama-bAdara bhedathI be prakAranA che. te sUphama-bAdara vanaspati che paryApta ane aparyApta bhedathI be prakAranA che. je bAdaraparyApta vanaspati jIve che, te sAdhAraNa zarIravALA (je anaMta jInuM eka zarIra hoya te) ane pratyeka zarIravALA (eka zarIramAM eka jIva heya te)-ema be prakAranA che. pratyeka zarIra vanaspati bhane anI 4 che. (1) mAmA kore vRkSo, (2) ghaiti shu27|| 35 uya te 'zuracha'zI mAhi, (3) bhA . thaDane vikAsa na hoya paNa nIcethI ja DALIo phUTe te "guma
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita adhyayana-36 413 aTamAgarA vagere, (4) je vRkSa ke staMbha AdinA AdhAre upara caDhe te 'latA' caMpakalatA vagere, (5) meTA bhAge lAMya upara patharAya te velA' kAkaDInA velA vagere, (6) 'tRNu'-ghAsa, jema ke-DAbha vagere, (7) 'latAvalaya'-nArIyelI-keLaAdi, ke jenI chAla gALa hAya te 'valaya': tenu' bIjI zAkhAnA alAva hAvAthI 'latApaNu': valayanA AkAra hAI 'valayapaNuM jANavuM. (8) 'pava ja-pa eTale gAMThAmAMthI pedA thayela zeraDI vagere, (9) 'kuhana'-bhUmine phADIne nIkaLanArI vanaspatiHchatrana AkAravALA bhUmiphADA vagere, (10) 'jalatu'-jalamAM Uge te kamaLa Adi, (11) 'auSadhi'-dhAnyavaga DAMgara-ghau" vagere, ane (12) 'haritakAya'-zAkabhAjI Adi. A pramANe pratyeka vanaspatikAyanA bhedo kahyA. (92 thI 95-1530thI 1533) 1 56. sAhAraNasarIrA u NegahA te pakittiA AlUe mUlae ceva, siMgabere taheva ya hiraLI sirikI sissirilI, jaIkebhavaMdalI / palaMDU lasaNa kaMde, kaMdalI a kuhuvvae // 97 // lohaNI huathIhU a, ku (tu) hagA ya taheva ya / kaNhe ya vajjakande ya, kande sUraNae tahA 18 1 assakaNNI a bodhavvA, sI kaNNI mumuMDA ba jiddA ca, khedA chu, hasrazaH ||o8| 1 "zA
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIje bhAga sAdhAraNazarIratvenaikadhA te prakIrtitAH AlukamUlakazcava, zRGgaberakaM tathaiva ca // 96 // hirilI sirilI sissirIlI. yAvatikazca kandalI kRSNazca vajrakandazca, kandaH sUraNastathA // 9 // lohinIhutAkSIhU ca, kuhakAzca tathaiva ca / kRSNazca vajrakandazca, kandassUraNastathA / // 98 // azvakarNI ca boddhavyA, siMhakarNI tathaiva ca musuMDhI ca haridrA cA'nekadhA evamAdayaH // 99 // // caturbhikalApakam // artha-te sAdhAraNa vanaspatikAya rUpa sAdhAraNa zarIre mane prAranA De . (1) Igs (dhA bhane and tANu, maTATasa po3), (2) bhUta-(bhUjAnAt), (3) zugara-dIg , all pa2-alat yUrI, (4) urikhI, (5) sirisI, (6) sissiritI, (7) yA4, (8) giral, (6) 5ist, (10) angs, (11) tel, (12) sunata, (13) nI6, (14) hutAkSI, (15) huta, (16) 6444, (17) 40 , (18) hai. (16) sUra -bhIna, (20) Adel), (21) sihazel , (22)musadI, ane (23) haridrA; ItyAdi aneka prakAranA sAdhAraNa zarIre omgal. (e6 thI88-1534 thI 1539) 1161 zu27 sANattA, suhamA tattha viAhiA / thA sina gaMmi, logadese a bAyarA // 10 // , apajjavasiAvi a / '. sapajjavasiA vi a // 101 / /
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 415 dasa ceva sahassAI, vAsANukkosiaM bhave / / vaNassaINa AuM tu, aMtomuhuttaM jahannagaM // 102 // aNaMtakAlamukkosA, atomuhuttaM jahaNNagA / kAyaThiI paNagANaM, taM kAyaM tu amuMcao // 13 // asaMkhakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahannagaM / vijaDhammi sae kAe, paNagajIvANa aMtara // 104 // eesiM vaNNao ceva gaMdho rasa phAsao / saMThANAdesao vAvi vihANAsahassamo // 105 // iccete thAvarA tivihA, samAseNa viaahiaa| eto u tase tivihe, vocchAmi aNupucaso // 106 // // saptabhiHkuLakam // ekavidhAH anAnAtvAt, sUkSmAstatra vyAkhyAtAH / sUkSmAH sarvaloke, lokadeze ca bAdarAH // 10 // santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthitiM pratItya sa dikAH, saparyavasitA api ca // 10 // daza caiva sahasrANi, varSANyutkRSTA bhavet canaspatInAmAyustvantarmuhUrta jaghanyakam // 102 // anantakAlamutkRSTA'ntarmuhUttaM jaghanyakam kAyasthitiH panakAnA, taM kAyaM tvamuzcataH // 10 // asaGkhyakAlamutkRSTamantarmuhUtta jaghanyakam tyakte svake kAye, panakajIvAnAmantaram // 104 // eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH // 105 //
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 zrI uttarAyadhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga ityete sthAvarAtrividhAH, samAsena vyAkhyAtAH itastu trasAntrividhAnvakSyAmyAnupUrvyA 20phAma || samikSaram | artha-nAnApaNAne abhAva hoI, tyAM sUma sAdhAraNa vanaspatikAya che eka prakAranA che. (sarva sUkSanuM ekapaNuM che, kema ke-tamAmanuM sAdhAraNa zarIrapaNuM che.) te sUla sarvakamAM che, jyAre bAdara sAdhAraNa vanaspatikAya jI lekanA amuka bhAgamAM che. pravAhanI apekSAe vanaspatikAya che anAdianaMta che. bhavasthiti-kAsthiti rUpa sthitinI apekSAe sAdi-sAMta paNa che. ahIM vanaspatikAya jInuM utkRSTa daza hajAra varSanuM AyuSya je kahela che, te bAdaraparyApta pratyeka zarIra vanaspatikAya jenuM samajavuM. te sivAyanA sAdhAraNa vanaspati vagere vanaspatikAya jIvanuM aMtarmuhUrta jaghanya ja AyuSya jANavuM. vaLI e pramANe pUrvokta pRthvI-apakAyanuM ane kahevAtA tejasU-vAyukAyanuM utkRSTa AyuSya-ceSTha sthiti samajavI, nahi ke aparyApta sUnuM. kAyasthiti-panakepalakSita vanaspati rUpa anaMtakAya (sAdhAraNa)nA chanI utkRSTa kAyasthiti anaMta utsarpiNI ava rSiNa rUpa anaMtakALanI che, jyAre jaghanya kAyasthiti aMtamuhUrtanI che. ahIM sAmAnyathI vanaspati chanI ke nimedanI apekSAe anaMtakALanI utkRSTa kAyasthiti kahe che, paraMtu vizeSa vivakSAmAM pratyeka vanaspati ane bAdaranigodanI sirora keDAkoDI sAgaropama premANuvALI kAyasthiti che. pRSTa vyavahAra rAzivALA sUphamanigada ivenI asaMkhyAta kAlamAna
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 417 vALI kAryasthiti che. asa vyavahArika nigeAda jIvAnI anaMta utsapi NI-avasi pI rUpa anaMtakALanI kAyasthiti che. vanaspatikAya jIve nu' aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna asaMkhyAta kALanu' ane jaghanya maMtaramAna aMtamuhUtta'nu' che. arthAt ahI' keTalAka vanaspatikAya jIve, vanaspatimAMthI nIkaLI, pRthvI vageremAM bharyAM, pharIthI asaMkhyAta kALa khAda vanaspati rUpa vakAcamAM pedA thAya che. vaLI vanaspati sivAya sa sthAvara jIvAnI paNa kAyasthiti asa`khyAta DhAI, utkRSTa paNa aMtara asaMkhyAta kAlamAnavALu che. A sthAvara jIvAnA vaNa gaMdha-rasa-sparza -suMsthAnanI apekSAe hajArA-ghaNA ghaNAbhede che. A traNa prakAranA sthAvara saMkSepamAM kahyA. have traNa prakAranA trasa jIve!ne huM anukrame kahIza. (100-thI1061538 thI 1544) 20 / teu vAjaa bodhavvA, usakA ya tasA tahA iccete tasA tivihA, tesiM bhee suNeha me duvihA teu jIvA u, suhumA bAyarA tahAM pajjattamapajjattA, evamee duhA puNo nAyarA ne 3 khattA, khemadAse dittitha{ aMgAre mummure agaNI, accI jAlA taheva ya // 109 // ukkA vijjua bodhavvA, gahA evamAio / egavihamanANattA, suhumA te viAhiA "ThThA 1 humA sabalogammi, loga ise a bAyarA to kAlavibhAgaM tu, tetiM vocchaM cauhi // 111 // [ol I ||o08]
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthabIjo bhAga saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / ThiI paDDucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 112 // tiNNeva ahorattA, ukkoseNa viAhiA AuThiI teUNaM aMtomuhattaM jahanniA // 113 / asaMkhakAlamukkosA, aMtomuhuttaM jahannagAM / kAyaThiI teUNaM, taM kAyaM tu amuMcao // 114 // aNaMtakAlamukakosaM, aMtomuhuttaM jahannagaM vijami sae kAe, teUjIvAe aMtara // 115 // erasiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdeso vAvi, vihANAI sahassaso // 116 // . . // dazabhiH kulakam // / // 107 // / // 108 // tejAsi vAyavazva boddhavyAH, udArAzca trasAstathA ityete. sAstrividhAsteSAM bhedAn zRNuta me dvividhAstejaso jIvAstu, sUkSmA bAdarAstathA paryAptamaparyAptA, evamete dvidhAH punaH bAdarA ye tu paryAptA, anekadhA ste vyAkhyAtAH agAge murmuro'gnirarciAlAstathaiva ca ulkA vidyucca boddhavyAH, anekadhA evamAdayaH ekavidhAH anAnAtvAt, sUkSmAste vyAkhyAtAH / sUkSmAH sarvaloke, lokadeze ca bAdarA itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham santatiM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 109 // // 110 // // 111 // / // 112 //
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 triNyevA'horA rAtrANyutkRSTena vyAkhyAtAH Ayu sthitistejasAmantarmuhUta jaghanyakam asaGkhayakAlamutkRSTA'ntarmuhUntaM jaghanyakA kAya sthitistejasAM taM kAyaM tvamuJcataH anantakAlamutkRSTamantarmuhUrtta jaghanyakam tyakte svake kAye, tejojIvAnAmantaram eteSAM varNatazcaiva gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH " 419 1 "Ku 1 52145 1 03 || 1 mAdA // durgAma jIm // artha-tejasU-agni-vAyukAya (tejasa-vAyunuM sthAvara nAmakamanA udaya chatAM gatinI apekSAe trasapaNuM". ) udArasthUla-Dhaundriya vagere (trasanAmakamanA udayavALA zrIndriyAdi jIvAnu` labdhithI paNa trasa paNuM che. ) trase traNa prakAranA che. e trasa jIvAne kahenAra evA mArI pAsethI tame sAMbhaLe ! sUkSma-khAdara bhedathI agnikAyanA jIve e prakAranA che. sUkSma- khadara agnikAya jIvA paryApta-aparyApta bhedathI e prakAranA che. bAdaraparyApta agnikAya jIvA aneka prakAranA kahela che. (1) dhUma ane javAlA vagaranA saLagatA lAkaDA rUpa bhAvara svarUpavALA agni '`gAra' kahevAya che, (2) rAkhathI mizrita agninA kaNa rUpa agni 'mumu' kahevAya che, (3) pUrvokata bhedathI judo dghi 'agni' kahevAya che, (4) agninA mULanI sAthe maLelI agni zikhA arci' kahevAya che, (5) chinna mULavALI teja agnizikhA 'jAlA' kahevAya che; (6) AkAzamAM utpanna rekhA-lIsoTA rUpa agni 'halkA' kahevAya
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga che, ane (7) AkAzamAM utpanna agnivizeSa 'vidyut' vijaLI kahevAya che. sUkSma agnikAya jIvA anekavidhapaNAnA abhAva hAI eka prakAranA kahela che. sUkSma agnikAya jIvA salokamAM che, jyAre khAdara agnikAya jIvA leAkanA dezabhAgamAM che. have pachI te agnikAya jIvAnA cAra prakAranA kAlavibhAgane huM kA~za. pravAhanI apekSAe agnikAya jIvA anAdianaMta che, jyAre sthitinI apekSAe sAhisAntache. agnikAyajIvAnu utkRSTa AyuSya traNa ahArAtranu che ane jaghanya AyuSya aMtamu hU nukha che. kAyasthiti-agnikAya jIvAnI utkRSTa asaMkhyAta kALanI ane jadhanya aMtarmuhUttanI che. aMtaramAna-agnikAya jIvAnu utkRSTa ana takALanuM ane jaghanya aMtarmuhUtta che. * A agnikAya jIveAnA varNa-gaMdha-rasa-spaza-sthAnanI apekSAe bhedde hajArA-ghaNA ghaNA che. (107 thI 116 -1545 thI 1554) // 117 // duvihA vAujIvA u, suhumA bAyarA tahA I pajjattamapajjattA, evameSa duhA puNo, vAyarA ne 3, 11ttA, paMcahA te pattimA / ukka liA - maMDaliA, ghaNagujA sunAyA ya // 118 // saMvagavAe a, gahA evamAyao ega vihamanANattA, suhumA se viAhiA 1 // 3257*
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvAvabhakti-adhyayana-36 1 // 121 // 1 // / 122 // suhumA sabalogaMmi, logadese a bAyarA 1 eto kAlavibhAgaM tu, tesi vocchaM caunvihaM // 120 // saMta pappa'NAIA, apajjavasiAvi a ThiiM paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a tiNNeva sahassAi, vAsANukko siA bhave AUThiI AUNaM, aMtomuhuttaM jahaniyA asaMkha kAlamukkosA, aMtomuhuttaM jahanni kAyaThiI vAUNaM, taM kAryaM tu amucao anaMtakAlamukkasaM, aMtomuhuttaM jahannayaM vijami sae kAra, vAujIvANa aMtara eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao saMThANAdesa vAvi, vihANAI sahassaso / // 123 // 1 // 124 // 1 // 125 // // navabhiHkulakam // T // 117 // dvividhA vAyujIvAzva, sUkSmA bAdarAstathA paryAptA'paryAptA, evamete dvidhA punaH bAdarAH ye tu paryAptAH, :, paJcadhA te prakIrtitAH utkalikA maNDalikA, ghanaguJjAH zuddhava! tAzca saMvartakavAtAzcAnekadhaivamAdayaH 421 ekavidhAH anAnAtvAtH, sUkSmAratatra vyAkhyAtAH sUkSmAH sarva loke, lokadeze ca bAdarAH itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham santatiM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasiMtA api ca 1 / / 118 / / I // 119 // 1 // 120 // 1 // 121 //
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga troNyeva sahasrANi, varSANAmutkRSTA bhavet AyussthitirvAyUnAmantarmuhUtaM jaghanyakA asaGkhyakAlamutkRSTA'ntarmuhUrta jaghanyakA * kAyasthitirvAyUnAM, tva kAyaM tvamuJcataH 22rA anantakAlamutkRSTamanta muhUrta jghnykm| tyakte svake kAye, vAyujIvAnAmantaram 24. eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH 2vA | | ravamiTam | artha-vAyukAyanA sUphama-bAdara bhedathI be prakAranA che. sUkSma-Adara vAyukAya che paryApta aparyApta bhedathI be prakAranA che. je bAdaraparyApta vAyukAya jIve che, te pAMca prakAranA kahela che. (1) "utkalikA'--je rahI rahIne vAya te,(2)"maMDalikA-je maMDalAkAre vAya te, (3) ratnaprabhAAdinA AdhArabhUta vAyu-ghana-ghATo "ghanavAta kahevAya che, (4) guMjAvAyu" guMjArama karate vAyu, (5) zuddhavAyu sahajavAyuje maMda maMda vahete vAya te, ane (6) "saMvataMkavAyuM je bahAra rahela taNakhalAM vagerene paNa vivakSita kSetranI aMdara uMce caDhAvI pheke che. A pramANe aneka prakAranA vAyukAya jIve jANavA. nAnApaNAne abhAva heI sUkSma vAyukAya che eka prakAranA kahela che. sUma vAyukAya che sarva lekamAM vyApta che. bAdaravAyukAya jIva lekanA viziSTa bhAgamAM che. have pachI vAyukAya jInA cAra prakAranA kAlavibhAgane huM kahIza. pravAhanI apekSAe vAyukAya che anAdianaMta
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paapvimti-yynche ane sthitinI apekSAe sAdisAta che. bhavasthitivAyukAya jIvonuM utkRSTa AyuSya traNa hajAra varSonuM che ane jaghanya AyuSya aMtarmuhUrtanuM che. kAyasthiti-vAyukAya jIvonI utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAta kALanI ane jaghanya kAyasthiti aMtamuhUrtanI che. aMtaramAna-vAyukAya ivenuM utkRSTa aMtara mAna anaMtakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUrtanuM che. A vAyukAya jInA varNa-gaMdha-rasa-sparza-saMsthAnanI apekSAe hajAre-ghaNA ghaNu bhede che. (117 thI 125- 1555 thI 1563) urAlAya tasA je u, cauhA te pakittiA / beiMdia teI dia, cauro paMciMdiA ceva // 126 // beiMdiA u je jIvA, duvihA te pkittiaa|. pajjattamapajjattA, tesiM bhee muha me // 127 // kimiNo (so) maMgalA ceva, alasA maaivaahyaa| vAsImuA sIppiA, saMkhA saMkhaNayA tahA // 128 // palogANupallayA ceva, taheva ya varADagA / jalUgA jAlagA ceva, candaNA ya taheva ya // 129 // [ii] beidiA ee, aNegahA evamAyo / loegalese te savve, na samvattha viAhiA // 130 // saMtai pappa'NAIA, apajjavasipAvi a / Thi paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 13 //
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara4 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga vAsAI bAraseva u, ukkoseNa viaahiaa| beiMdia AuThiI, aMtomuhuttaM jahanniA // 132 // saMkhejjakAlamukkosA, aMtomuhu jhnniaa| beiMdia kAThiI, taM kAyaM tu amucabho / // 133 // aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahaNNayaM / beiMdiANa jIvANaM, aMtareaMviAhi // 134 // eesiM vANao ceva, gaMdhaorasaphAso / saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso // 135 // // dazabhiHkulakam // udArAsnasA ye tu, caturdhA te prakIrtitAH / dvIndriyAstrIndriyAzcaturindriyAH paJcendriyAzcaiva // 12 // dvIndriyA tu ye jIvA, dvividhAste prakIrtitAH / paryAptA'paryAptAH. teSAM bhedAn zRNuta me // 127 / / kRmayaH maGgalAJcaivAlasA mAtRvAhakAH / vAsImukhAzca zuktayaH, zaGkhAH zaGkhanakAstathA 128 // pallokANupallakAzcaitra, tathaiva ca varATakAH jalUkA jAlakAzcaitra, candanAzca tathaiva ca // 129 // (iti) dvIndriyA ete, anekadhaivamAdayaH / / lokAgradeze te sarve, na sarvatra vyAkhyAtAH // 130 // santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 131 // varSANi dvAdazaiva tUtkRSTA vyAkhyAtAH dvIndriyAyusthitirantarmuhUrta jaghanyakA // 132 //
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 425 zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 , saMkhyeyakAlamutkRSTAntarmuhUrta jaghanyakam dvIndriyakAyasthitiH, taM kAyaM tvamuJcataH anantakAlamutkRSTamantarmuhUta jaghanyakam dvIndriyajIvAnAmantarametadvayAkhyAtam eteSAM varNatazcaitra, gandhato rasasparzataH . saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH I6 rUkA . zarUvA atha-have udAra ekendriyanI apekSAe sthUla trasene kahe che. te udAra trase cAra prakAranA beIndriya, Indriya, caurindriya ane paMcendriya che. have je beIndriya jIve che. te paryApta-aparyApta bhedathI be prakAranA kahela che. te - bhedane kahevAtA evA mArI pAsethI sAMbhaLo ! (1) "kRmio"peTamAM, pheDalA vageremAM thanArA nAnA che (karamIyA), (2) maMgalA', (3) alasiyAM, (4) "mAtRvAhaka-cUDela, (5) vAMsalAnA AkAranA mukhavALA "vAsI mukharajI,6) "zaktikA -metInI chIpa, (7 "zaMkha, (8) "zaMkhana- nAnA zaMkhazaMkhalA, (9) palaka", (10) "anupallaka, (11) "varATaka - kaDI, (12) "jalukA-jaLa, (13) jAvaka, ane (14) caMdanaka'-'akSa, (te zaMkha ane keneDAnI mAphaka dariyAmAM utpanna thAya che. te nirjIva thatAM sthApanAcArya karavA mATe upagamAM levAya che.) A pramANe aneka prakAranA beIndriya jIve lekanA eka pradezamAM che, paNa sarva ThekANe nathI. te pravAhanI apekSAe anAdi anaMta che ane sthitinI apekSAe sAdisAntA che. bhavasthiti-beIndrinuM utkRSTa AyuSya bAra
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthIjo bhAga varSI ane jaghanya AyuSya a MtarmuhUtta'nuM kahela che. kAyasthiti teja kAyane nahi cheDanAra eindriya jIvA nI utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta kALa ane jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUtta'nI che. aMtaramAna indriya jIvAnu utkRSTa a MtaramAna anaMtakALanu ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUtu' che. A eindriya ve - dha-rasa - sparza' - saMsthAnanI apekSA me ddreghaNA ghaNA prakAravALA che.(126 thI 135-1564 thI 1573) tei dizA u je jIvA, duvihA te pakittiA / pajjattamapajjattA, tesiM bhee suNeha me // 136 // kuMthU pipIli usA, ukkalade hi taNahArakadvahArA, mAlugA pattahAragA kappAsaddhimijA ya, viMdUMgA taumarmijagA sadAvarI a gummI a bodhavtrA iMdakAiA // 138 // idomAhA evamAyao 1 1 1 // 140 // loegadese te savve, na savvattha vihiA || 139 // saMta pappasNAIA, apajjavasiAvi a Thi pahuMcca sAIA, sapajjavasiAvi a egUNapaNahorattA, ukkoseNa vihiA te diuThiI, aMtomuhuttaM jahaNNiA saMkhejja kAlamuk kosA, aMtomuhuttaM jahani tei dia kAyaThiI, taM kAryaM tu amucao tahA / // 137 // 1 // 141 // / / / 142 / /
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 anaMtakAlamukkI, aMtomuhutaM jahannagaM tei diajIvANaM, aMtareaM viAhia eesa o ceva, gaMdhao rasaphAsao saMThaNAdesao vAvi, vihANAI sahassaso // 144 // I trIndriyAstu ye jIvAH, dvividhAste prakIrtitAH paryAptA'paryAptAsteSAM bhedAn zRNuta me kunthuH pipIliruddazAH, utkalikaupadehikAstathA 427* // nAbhiH kulakam 1 // 143 // sakhyeya kAlamutkRSTamantarmuhUna jaghanyakam trIndriyapaspatistaM kAyaM tvamuJcataH anantakAlamutkRSTamantarmuhUrtta jaghanyakam trIndriyajIvAnAmantarametadvayAkhyAtam eteSAM varNatazcaiva gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH ". II // 136 // / // 137 // 1 I tRNahArakASTahArakAca, mAlUkAH patrahArakAH kArpAsAsthimijAzca tindukAkhapuSImiJjakAH sadAvarI ca gulmI ca, boddhavyA indrakAyikA // 138 // indragopakAdikA anekadhA evamAdayaH lokaikadeze sarve, na sarvatra vyAkhyAtAH : santatiM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthiti pratItya sAdikAH saparyavasitA api ca ekonapaJcAzadahorAtrANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH / trIndriyAyusthitirantarmuhUrtta jaghanyakA // 139 // // 14 // // 149 // I 142 / / . 1 // 143 // 1 // 144 // // navabhiH kulakam //
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga artha-tendriya jIve paryApta ane aparyApta bhedathI be prakAranA che. te jIvenA bhedane kahenAra mArI pAsethI sAMbhaLo ! (1) "kuMthu-kaMthavA, te bahu ja bArIka dhaLA raMganA heya che, (2) "papIlI -kIDI, (3) "uddeza'-mAMkaDa, (4) utkalikA', (5) "upadehikA-UdhaI, ane (6) tRNahArakASThahAra-mAlUka-patrahAraka-karyAsa-asthimiM jA-hiMduka-trapuSa kiMjaka-zatAvarI-gulmI (kAnakhajura)-IndrakAyika-Idropa (gokaLagAya). temAM keTalAka prasiddha ane keTalAka saMpradAya pramANe jANavA. A pramANe aneka prakAranA teindriya che lekanA eka bhAgamAM tamAma che, sarvatra nathI-ema kahela che. pravAhanI apekSAe teIndraya jIve anAdinita che ane sthitinI apekSAe sAdiyAnta che. bhavasthiti-te indriya jIvenuM utkRSTa * AyuSya ogaNapacAsa aherAtra rAta-divasonuM ane jaghanya AyuSya aMtarmuhUrtonuM che. kAyasthiti-pitAnI kAyAne nahi choDanAra teIndriya jInI utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta kALa ane jaghanya kAyasthiti aMtamuhUrtanI che. aMtaramAnateIndriya jIvenuM utkRSTa aMtaramAna anaMtakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUrtanuM che. A teIndriya nA varNa- gaMdha-rasa-sparza-saMsthAnanI apekSAe hajAre-ghaNu ghaNuM bhe che. (136 thI 144-1574 thI 1582) cauridiAu je jIvA, duvihA te pakittiA / pajjattamapajjattA, tesi bhee muNeha me // 145 // aMdhiA pottiA ceva, macchiA masagA thaa| . bhamare kIDapayaMge a, TiMkuNe kuMkuNe tahA // 146 //
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI chAvavibhakti-adhyayana-36 .428 kukkuDe siMgirIDI a, naMdAvatte avicchie / Dole bhigirIDI a, virikI acchivedhae // 147 / / occhale mAhae acchiroDae,vicitte cittptte| ohiMjaliA jalakAri a, nIA taMbagAvi a // 148 // ii cauridiA, aNegahA evamAyo / logassa egadesaMmi, te savve parikittiA // 149 // saMvaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / Thii paDuccca sAIA, sapajjavasiAvi a // 150 / / chacceva ya mAsAU, ukkosega vibhAhiA / * cauridiaAuThiI, aMgromuhuttaM jahaNiA // 151 // saMkhejjakAlamukkosaM, gomuhuttaM jahannagaM / cAridiyakAyaThiI, taM kAyaM tu amucao // 152 // aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhuce jahannagaM / cauridiANa jIvANaM, aMtareaM viAhiaM // 153 // erasiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAso / saMThANadesao vAvi, vihANAI sahassaso // 154 // // dazabhiH kulakam / / caturindriyAstu ye jIvAH, dvividhAste prakIrtitAH / paryAptA'paryAptAsteSAM, bhedAn zRNuta me // 145 // andhikAH pauttikAzcaiva, makSikA mazakAstathA . / bhramaraH kITapataGgazca, DhikuNaH kuMkuNastathA // 14 //
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga kurkuTaH zUgarITI ca, nandAvarttazca vRzcikaH . / Dolazca bhRgarITI ca, virilI akSivedhakaH // 14 // amilo mAgadho'kSirodakaH, vicitrazcitrapatrakaH / oghajalikA. jalakArI tu, nIcakastAmrakAdikAH // 148 // iti cakSurindriyA ete, anekadhA evama.dayaH / lokasyaikadeze, te sarve prakIrtitAH // 149 / santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca / // 150 // SaDeva ca mAsAnAyurutkRSTena vyAkhyAtA: caturindriyAyusthitirantarmuhUrta jaghanyakA // 15 // saMkhyeyakAlamutkRSTamantarmuhUrta jaghanyakam caturindriyakAyasthitistaM kAyaM tvamuJcataH . // 152 // anantakAlamutkRSTamantarmuhUtta jaghanyakam caturindriyajIvAnAmantarametadvayAkhyAtam . // 153 // eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH // 154 // ||dshbhikulkm / artha-caurindriya che paryApta ane aparyApta bhedathI be prakAranA che. tenA bhedone kahenAra mArI pAsethI tame sAMbhaLe! Aful, pautti-bhakSiA (bhAbhI), saMbha2 (bhmre|), zrIpata (mAye, di(mA), mu, 4545,zugarITI, nahApatta, vRzci (kAchI, 10 (13153), gaTI, yisI, makSivedha, makSiA , bhAgadha, sakSa, 13, viyitra, triya, upadhijalaka, jalakArI, nIcaka ane tAmraka vagere. A pramANe caurindriya jI kahelA che, je sarve lekanA eka bhAgamAM
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti adhyayana-36 431 kahela che. pravAhanI apekSAe te anAdi anaMta che ane sthitinI apekSAe te sAdisAna che. bhAvasthiti-utkRSTa AyuSya che mahinAnuM ane jaghanya AyuSya aMtarmuhUrvanuM che. kAyasthiti te kAyane nahi choDanAra utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta kALanI ane jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUrtanI che.aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna anaMtakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUrtanuM - che. A cakurindriya jInA varNa--gaMdha-rasa-spa-saMsthAnanI apekSAe hajAre-ghaNuM ghaNuM bhede che. [uparanA varNanamAM bhedo keTalAka prasiddha che, jyAre keTalAka te te dezanI prasiddhithI. saMpradAya mujaba samajavA.)(145thI 153-1583thI 152) paMcidiA u je jIvA, caubihA te viaahiaa| neraiA tirikkhA ya, maNuA devA ya AhiA // 155 / / neraIA sattavihA, puDhavIsu sattasu bhave / rayaNAmasakarAbhA, vAluAbhA ya AhiA // 156 // paMkAmA dhUmAbhA, 'tamA tamatamA tahA ii neraiAee, sattahA parikittiA // 157 // logassa egadesammi, te savve u viAhiyA / itto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM cavihIM // 158 // saMtaI pappa'NAIA, AjjavasiAvi a / ThiI paDucca sAIA, sapajjavasimAvi a // 159 / / | ifma cham |
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 uttarAdhyayana-sutra sA-bIjo bhAga paJcendriyAstu ye jIvAzcaturvidhArate vyAkhyAtAH / !!?1 1 nairayi krAstiryaJcaJca manujA devAzvAkhyAtAH nairayikAH saptavidhAH, pRthvISu saptasu bhaveyuH ratnAbhAH zarkarAbhAH, vAlukA bhAzcAkhyAtAH paGkAbhAH dhUmAbhAratamAstamastamastathA iti nairayikAH ete, saptadhA prakIrtitAH lokasyaikadeze, te sarve tu vyAkhyAtAH ito kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 159 // 1 5118 / ! / // pami: jIm atha-5 cendriya jIvA nArakI, tiya 'ca, manuSya ane devAnA bhedRthI cAra prakAranA kahela che. te nArakI jIvA sAta pRthvImAM hAya che tethI tenA sAta bheDhI che. * . // 156 // i 5117| (1) ratnaprabhA-ratnakAMDamAM rahela ane bhavanapatinA bhavanamAM rahela ratnAnI AbhAprabhA (rUpa) jayAM che, te ratnaprabhA nAmanI pahelI pRthvI, (3) vAlukAprabhA-retInI prabhAvALI trIjI pRthvI. (4) paMkaprasA-kAdavanI prabhAvALI ceAthI pRthvI. (2) zarkarAprabhA-nAnA pASANanA khaMDarUpa zAnI prabhAvALI bIjI pRthvI. .. (5) dhUmaprabhA-dhUmADAnI prabhAvALI pAMcamI pRthvI. ahI dhUmADo nahi hovA chatAM tenA sarakhA pudgalenA piraNAmane saMbhava che.
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvavibhakita-adhyayana-36 433 (6) tamAmA-madhArAnI pramAvANI cha4I vI. (7) tamatamAmA-mahAtabha-yAreya ta26 10 mdhkAranI prabhAvALI sAtamI pRthvI. A mujaba A sAta nArakIo sAta prakAranI kahI che. A tamAma nArakIo lekanA adheleka rUpa ekadezamAM kahela che. pravAhanI apekSAe nArakI jIve anAdi anaMta che ane sthitinI apekSAe sAdisAta che. (155 thI 159-1593 thI 157) sAgarovamamegaM tu, ukkoseNa viAhiA paDhamAe jahaNNeNaM, dasavAsasahassiA // 160 // tiNNeva sAgarAU ukkoseNa viAhiA / doccAe jahaNNeNaM, egaM tu sAgarovamaM // 16 // satteva sAgarAU, ukkoseNa viAhimA taiAe jahaNNeNaM, tiNNeva u sAgarovamA // 162 // dasa sAgarovamAU, ukkoseNa viAhiA / cautthIe jahaNNeNaM, sarova u sAgarovamA // 163 // sattarasa sAgarAU, ukkoseNa viAhiA / paMcamAe jahaNNeNaM, dasa ceva u sAgarovamA // 164 // bAvIsa sAgarAU, ukkoseNa viAhiA chaTThIe jahaNNeNaM, sattarasa sAgarovamA // 165 //
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga tettIsa sAgarAU, ukkoseNa viAhiA / sattamAe jahaNNeNaM, bAvIsaM sAgarovamA // 166 // jA ceva u AuThiI, nerahaANaM viAhiA / sA vesi kAyaThiI, jahaNNukkosiA bhave // 167 // aNatakAlamukkosa, aMtomuhu jahaNNagaM / vijadaMmi sae kAe, neraiyANaM tu aMtaraM // 168 // eesiM vaNNao ceva, gaMdhabho rasaphAsao / saMThANAdeso vAvi, vihANAI sahassaso // 169 // ||dshbhiHkulkm // sAgaropamamekaM, tUtkRSTena vyAkhyAtAH prathamAyAM jaghanyena, dazavarSasahasrikA // 160 // trINyevasAgarANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH dvitIyAyAM jaghanyenaikaM tu sAgaropamam // 16 // saptaivasAgarANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH tRtIyAyAM jaghanyena, trINyeva sAgaropamAni // 162 // dazasAgaropamANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH caturthI jaghanyena, saptaiva sAgaropamAni // 163 // saptadazasAgarANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH pazcamyA jaghanyena, daza caiva tu sAgaropamAni // 164 // dvAviMzatirasAgarANyAyurutkRSTena vyAkhyAtAH SaSThayAM jaghanyena, saptadazasAgaropamAni . // 165 // trayastriMzat sAgarAyuH, utkRSTena vyAkhyAtam / saptamyAM jaghanyena, dvAviMzatiH sAgaropamANi // 166 // yA caiva svAyuristhati rayikAnAM vyAkhyAtAH / sA teSAM kAyasthitiH, jaghanyotkRSTA bhavet // 167 //
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 435 anantakAlamutkRSTamantarmuhUrta jaghanyakam tyakte svake kAye, nairayikAnAM tvantaram II68mA eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH // 169 / / . . mimaH phaTyam artha-sAta nArakInA nAma jaghanya sthiti utkRSTa sthiti 1-ratnaprabhA daza hajAra varSa 1 sAgarepama 2-zarkaraprabhA 1 sAgarepama 3 sAgaropama 3-vAlukAprabhA 3 sAgarepama 7 sAgarepama 4-paMkaprabhA 7 sAgarepama 10 sAgaropama pa-dhUmaprabhA 10 sAgaropama 17 sAgarepama 6-tama prabhA 17 sAgarepama 22 sAgarepama 7-tamastamaprabhA 22 sAgarepama 33 sAgaropama A pramANe sAteya nArakIonI AyuSyasthiti- kAyasthiti judI nahi hevAthI bhavasthiti e ja kAyasthiti samajavI, kAraNa ke-sAteya nArakamAMthI nArakIo garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSyamAM ja pedA thAya che. nArakI mArIne tarata ja nArako thatA nathI. aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna anaMtakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtamuhUrtanuM che, kema ke-jyAre kaI paNa nArakI jIva, narakamAMthI nIkaLI, garbhaja paryApta mAmAM pedA thaI aMtarmuhUrtanA AyuSyavALe pitAnuM AyuSya pUrNa karI, kilaSTa adhyavasAyanA kAraNe pharIthI narakamAM ja utpanna thAya che. tyAre jaghanya aMtara
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 431 zrI utarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga aMtarmuhUrtanuM thAya che-ema jANavuM. A nArakI enA 1-dha-24-25za-sasthAnanI apekSA sarI-3 ho cha. (160 thI 118-1568 thI 1607) paMciMdiatirikkhAu, duvihA te viAhiA / samucchimatirikkhA ya, ganbhavatiA tahA // 17 // duvihAvi te bhavetivihA, jalayarA thalayarA thaa| khahayarA ya bodhavvA, tesiM bhee suNeha me // 17 // macchA ya kacchamA ya, gAhA ya magarA tahA / muMsumArA ya bodhavyA, paMcahA jalayarAhiA // 172 // loegadese te savve, na sambattha viAhiA / etto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM caubihaM // 173 // saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / ThiI paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 174 // egA ya punakoDI u, ukkoseNa viAhiA / AuThiI jalayarANaM, aMtomuhucaM jaNNiA // 17 // puvakoDipuhu tu, ukkoseNa viAhiA / kAyaThiI jalayaraNaM, aMgomuhu jahannayaM // 176 // aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhu jahannagaM / vijami sae kAe, jalayarANaM tu aMtaraM // 177 // // aSTabhiHkulakam / / paJcendriyatiryazcazva, dvi vedhAste vyAkhyAtAH saMmUchimatiyaMJcazva, garbhavyutkrAntikAstathA // 170 //
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 dvidhA api te bhaveyustrividhA, jalacarAH sthalacarAstathA / khecarAzca boddhavyAH, teSAM bhedAnzRNuta me 437 // 171 // matsyAzca kacchapAzca, grAhAzca makarAstathA 1 1 // 173 // sumArAzca boddhavyAH, paJcadhA jalacarAzcAkhyAtAH // 172 // lokaikadeze te sarve, na sarvatra vyAkhyAtAH itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham santatiM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca ekA ca pUrvakoTItUtkRSTena vyAkhyAtAH AyusthitirjalacarANAmantarmuhUrttaM jaghanyakA pUrva koTIpRthaktvaM tUtkRSTena vyAkhyAtAH -kAya sthitirjalacarANAmantarmuhUrtta jaghanyakam anantakAlamutkRSTamantarmuhUrtta jaghanyakam tyakte svake kAye, jalacarANAM tu antaram // aSTabhiH kulakam // atha-samUcchi ma tiya ca (utpattine cAgya sa MceAga prApta thatAM ja dehanA sava avayavanu badhI khAjuthI nirmANa thaI javA rUpa samUrccha na kriyAthI jemanA janma thAya che te.) ane ga`ja tiya cA (mAtA-pitAnA saoNMcAgathI zaiANita ane zukranu mizraNa thavA rUpa garbhadhAraNanI kriyAthI jemane janma thAya che te. )-ema be bheddA pacendriya tiya "cAnA aDesa che. te me leovANA tiryayA 1 // 174 // 1. // 175 // 1 // 176 // 1 // 177 // sathara - sthaMlayara - meyara jalacarAdi bheddene kahenAra mArI yAse thI tabhe sAMgaNo ! (1) bhatsya - tamAma latinA bhAchasa, bhedothI traNa prakAranA che.
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 zrI uttarAdhyayana sutra sAtha-bIjo bhAga (2) ka75-kAcabAnI jAti, (3) grAha-muMDa, (4) susumAra -magaramacchanI jAti, ane (5) makara-magara. A pramANe, pAMca prakAranA jalacare kahela che. A sarve jalacara jIve lekanA ekadezamAM che paNa sarvatra nathI-ema kahela che. pravAhanI apekSAe te anAdianaMta che ane sthitinI apekSAe te sAdisAnta che. bhavasthiti-utkRSTa AyuSya eka pUrva koDanuM ane jaghanya AyuSya aMtarmuhUrtanuM che. kAyasthiti-utkRSTa kAyasthiti pUrvakroDa pRthakatva (be kroDa pUrvathI mAMDI ATha pUrvakrADa) che, kAraNa ke-cendriya tiryaMca ke manuSyanA utkRSTathI paNa niraMtara ATha ja bha thAya che, temanuM AyuSya meLavatAM. ATalI ja pUrvakeTiA thAya. AmAM jugaliyAo gaNavAnA. nathIH jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUrtanI che. aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna anatakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUnuM che. (170 thI 177-1608 thI 1615) cauppayA ya parisappA, duvihA thaLacarA bhave / 3NayA vidA, te je thigo suna 178 egakhurA dukhurA ceva, gaMDIpaya saNappayA / hayamAI goNamAI, gayamAI sIhamAiNo // 179 // bhuoraparisappAu, parisaNa duvihA bhave / gohAI ahimAI a, ekekkA'NegahA bhave // 18 // loegadese te savve, na savvattha viAhiA /
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 1 // 182 // // 184 // saMta pappaNAIA, apajjavasiAvi a Thi paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a paliomA u tiNNi u, ukkoseNa viAhiA / AuThiI thalayarANaM, aMtomuhutaM jahaNNiA // 183 // palio mAI tiNNi u, ukkoseNa viAhiA / pucakoDIpuhuroNaM, aMtomuhutaM jahaNNiA kAThaI thalayarANaM aMtaraM tesimaM bhave kALaM anaMtamukkasaM, aMtomuhutaM jahaNNagaM vijaDhaMmi sae kAe, thalayarANaM tu aMtara cam u lomapakkhI a, taiA samuggapakkhI a // 186 // vitatapakkhI abodhavvA, pakkhiNo u cauvvihA / loegadese te savve, na savvattha viAhibA // 187 // // dazabhiHkulakam // I 1196411 / catuSpadAzca parisarpAH, dvividhAH sthalacarAH bhaveyuH / catuSpadAzcaturvidhAstu, tAnme kIrtayataH zrRNu ekakhurAdvikhurA va, gaNDIpadAH sanakhapadAH hayAdayo gavAdayoH gajAdayaH siMhAdayaH bhujoraH parisarpAstu, parisarpA dvividhA bhaveyuH goghAdayo'hikAdayakaikA anekadhA bhaveyuH lokaikadeze te sarve, na sarvatra vyAkhyAtAH itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye catuvidham santati prApyAnAdikA, aparyavasitA api ca sthiti pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca 439 // 178 // 1 // 179 // . I / / 180 // 1 // 181 // 1960 // 182 //
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga palyopamAni trINi tUtkRSTena vyAkhyAtAH AyuristhatiH sthalacarANAmantarmuhUrta jaghanyakam // 183 // palyopamAni trINi, tUtkRSTena vyAkhyAtAH pUrvakoTIpRthaktvAntarmuhUrta jaghanyakA _284 kAyasthitiH sthalacarANAmantara teSAmidaM bhavet / kAlamanantamutkRSTamantarmuhUrta jaghanyakam tyakte svake kAye, sthalacarANAM tvantaram carmapakSiNo romapakSiNazca, tRtIyAH samudgapakSiNaH // 186 // vitatapakSiNazca boddhavyAH, pakSiNastu caturvidhA / lokaikadeze te sarve, na sarvatra vyAkhyAtAH 28LA | | zimaH | | artha-sthalacara che catuSpada ane parisarpa bhedathI be prakAranA che. catuSpade cAra prakAranA che. te bhedane kahenAra mArI pAsethI sAMbhaLo ! (1) eka kharIvALA-gheDA vagere, (2) be kharIvALA-uMTa-gAya vagere, (3) gaMDIpadA-padyakarNika athavA eraNa jevA geLa pagavALA hAthI vagere, ane (4) sakhapadA-lAMbA naherathI yukta pagavALA siMha vagere temaja bhujaparisarpa ane ura parisarpa bhedathI be prakAranA parisarpo samajavA. (1) bhujA vaDe cAlanArA bhujaparisarpanALIye, caMdana vagere ane (2) peTa vaDe cAlanAra ura parisarSa- sApa vagere. teonA darekanA aneka bheda thAya che-ema jANavuM. A sarve sthalacara che anAdianaMta che ane sthitinI apekSAe sAdiyAnta che. bhAvasthiti-yugalika catuSpada tiyAnI utkRSTa bhavasthiti traNa popamanI cheH garbhaja
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAvavibhakita-adhyayana-36 441 bhujaparisarSa ane ura parisarSanI bhavasthiti pUrvakoDanI che? saMma7ima bhujaparisarpanA bhavasthiti beMtAlaza hajAra varSanI che: saMmUcchima ura parisarpanI bhAvasthiti tepana hajAra varSanI cheH saMmUrNima sthalacaranI bhAvasthiti cerAzI hajAra varSanI che, jyAre jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUrta che. kAyasthiticugalika catuSpada tiyanI kAyasthiti traNa pApamanI ane bhavasthiti e ja kAyasthiti samajavI, kema ke-yugalika bhava pachI te tarata ja yugalika tiryaMca tarIke janmatA nathI. A sivAya sthalacara catupada tiryaMcanI kAyasthiti utkarSathI pUrva krioDA pramANanA AyuSyavALA sAta bhAnI thAya che. mATe pUrvakeTi pRthatva mAnavALI samajavI ane jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUrtavALI samajavI. aMtara- mAna-catuSpada tiyAnuM utkRSTa aMtaramAnaanaMtakALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUrtAnuM che. khecara paMkhIo-(1) zemaja pakSI-rUMvATInI banelI pAMkhavALA, (2) carmaja pakSI-cAmaDAnI banelI pAMkhavALA, (3) samudugapakSI-narakanI bahAra bIDAyelI pAMkhavALA ane (4) vitatapakSI-narakanI bahAra satata ughADI pAMkhavALAema cAra prakAranA che. te sarve khecara tiya lekanA eka bhAgamAM che paNa sarvatra nathI-ema kahela che. (178 thI 187-1616 thI 1625) saMtaI pappa'NAIzrA, apajjavasiAvi a / ThiI paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 188 //
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga paoiramassa bhAgo, asaMkhijjaimo bhave AuThiI khahayarANaM, aMtomuDutaM jahaNNiA asaMkhabhAgo paliassa, ukkoseNa u sAhio / puvvakoDipuhutteNaM, aMtomuhUtaM jahaNNiA kAThaI khahayarANaM, aMtara tesimaM bhave kALaM anaMtamukorsa, aMtomuhuttaM jahaNNagaM eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao saMThaNAsa vAvi, vihANAI sahassaso 1 // 189 // // 190 // I // 191 // 1 // 192 // // paMcabhiHkulakam // santatiM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca palyopamasya bhAgo'saGkhyeyatamo bhavet AyusthitiH khacarANAmantarmuhUrtta jaghanyakA asaGkhyabhAgaH palyasyotkRSTena tu sAdhikaH pUrva koTI pRthaktvenA'ntarmuhUrtta jaghanyakA kAyasthitiH khacarANAmantaraM teSAmidaM bhavet kAlamanantamutkRSTamantarmuhUrtta jaghanyakam eteSAM varNatazcaiva gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH 1 / / 188 / / I / / 189 // 1 // 190 // I // 191 // 1 // 192 // // paJcabhiH kulakam // atha -pravAhanI apekSAe khecaratiya cA anAdiana'ta che ane sthitinI apekSAe sAdisAnta che. bhavasthitigaja yugalika pa`khIenu utkRSTa AyuSya pakSe pamanAM
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vAvavibhakti adhyayana-36 443 asaMkhyAtamA bhAga jeTalu jANavu' : te sivAya gabha ja 5`khIenu pU koDa va nuM ane saMsUcchi`ma paMkhIonu mahAMtera hajAra varSoMnuM AyuSya che : jadhanya AyuSya aMtarmuhUttanuM che. kAyasthiti-yugaliMka paMkhIonI palcApamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI utkRSTa bhavasthiti e ja kAsthiti samajavI te sivAyanA khecAnI kAyasthiti pUrva kATi pRtha cheH jaghanya kAyasthiti aMtarmuhUtta'nI che. aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna ana takALanuM ane jaghanya aMtaramAna aMtarmuhUtta che. A jalacara-sthalacara-khecarAnA varNa -gaMdha-sa-5saMsthAnanI apekSAe hajArA-ghaNA ghaNA bheda che. (188 thI 192-1626 thI 1630) 1129811 I maNuA duvihabheyA u te me kittayao suNa / saMmucchimA maNussAya ya, gabbhavakkantiyA tahA // 193 // bhavakkantiyA je u, tivihA te viyAhiA / 3, kammaakammabhUmA ya, aMtaraddIvayA tahA pArasa tIsaivihA, bheyA a avasaI saMkhAu kamaso tersi, ii esA viyAhiyA saMmucchimANa eseva, bheo hoi AhiA logassa egadesamma te savve vi vijahi // 196 // saMta pappa'NAIyA, apajjavasiyAvi a ThiI paDucca sAIyA, sapajjavasiyAvi a 1128411 1 1 ||117
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ -444 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-Ijo bhAga palio mAi tinni u, ukkoseNa viaahiaa| AuThiI maNuyANaM, aMtomuhuttaM jahaNNiA palio mAi tiNNi u, ukkoseNa viAhiA / . puSakoDI puhutteNaM aMtomuhuttaM jahaNNagA kAThaI maNuNaM, aMtara tesimaM bhave anaMtakALamukkasaM, aMtomuhuttaM jahaNNagaM eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao ThANAsa vAva, vihANAI sahassaso manujA dvividhabhedAstu tAnme kIrtayataH zrRNu saMmUcchimAzca manujA, garbhavyutkrAntikAstathA garbhavyutkrAntikA ye tu, trividhAste vyAkhyAtAH akarma karma bhUmAcAntaradvIpajAstathA paJcadazatriMzadvidhA, bhedAzcASTAviMzatiH saGkhyAstu kramazasteSAmityeSA vyAkhyAtAH saMmUrkichamAnAmeSaiva, bhedo bhavatyAkhyAtaH lokasyaikadeze te, sarve'pi vyAkhyAtAH santaM prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca sthitiM pratItya sAdikAH saparyavasitA api ca palyopamAni trINi tUtkuSTena vyAkhyAtAH ' AyusthitirmanujAnAmantarmuhUttaM jaghanyakA palyopamAni trINi tUtkRSTena vyAkhyAtAH pUrva koTI pRthaktvenAntarmuhUrtta jaghanya kA > // 198 // 1199911 1 1120011 1 // 201 / / // navabhiHkulakam // 1 // 193 // 1 // 194 // 1 // 195 // 1 // 196 // 1 // 197 // 1 // 198 // T // 199 //
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 445 zrI jIvAjIvavibhakita-adhyayana-36 kAyasthitimanujAnAmantara teSAmidaM bhavet anantakAlamutkRSTamantarmuhUrta jaghanyakam eteSAM varNatazcaiva, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH 2005 201II artha-saMmUcchima manuSya (je mana vagaranA ane garbhaja manuSyanA vamana vagere sarva azuci sthAnakemAM utpanna thanArA, aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA ane aparyApta dazAmAM maraNa pAmanArA che te.) ane garbhaja manuSya-ema be prakAre manuSya che. te bannenA bhedane kahenAra mArI pAsethI sAMbhaLo ! je garbhaja manuSya che, te AkarmabhUma (jyAM kRSivANijya vagere karyo nathI, te akarmabhUmi rUpa haimavata vagere kSetromAM utpanna thanArA yugaliyAo AkarmabhUma kahevAya che.) bharatAdi kSetramAM pedA thayela kArmabhUmi kahevAya che. samudra madhya rUpa aMtaramAM je dvIpe, te aMtaradvIpamAM pedA thayela aMtaradvIpaja kahevAya. che. Ama AkarmabhUma, kArmabhUma ane aMtaradvIpaja traNa prakAranA che. tyAM kArmabhUma"-pAMca bharata, pAMca aravata, pAMca, mahAvideha rUpa paMdara karmabhUmimAM pedA thanAra hoI kAmadhUmanA paMdara bheTe che. "AkarmabhUma"--pAMca haimavata, pAMca harivarSa, pAMca ramyakavarSa, pAMca heraNyavaMta, pAMca devakurU ane pAMcauttarakurU maLIne trIza akarmabhUmimAM pedA thanAra te AkarmabhUme che. "aMtaradvIpaja-aMtaradvIpanI saMkhyA aThThAvIza hovAthI aMtaradvIpaje teTalA che. himavaMta parvatanA pUrva ane pazcima.
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 zrI uttarAdhyayana sUtrAtha-bIjo bhAga prAntamAM cAra vidizAmAM phelAyela keTiemAM traNaso traNase caiAjane avavAhIne lakhAI ane paheALAImAM teTalA ja caiAjanavALA pahelA cAra aMtaradvIpa che. tenA karatAM ekasA eksesa ceAjana vRddhivALI avagAhanAthI cArasA ceAjana lakhAI-paheALAIvALA khIjA cha aMtaradvIpA samajavA. A aMtaradvIponA IzAna vagere vidizAnA kramathI pahelA catuSkanA (1) ekAka, (2) AbhASika, (3) vaiSANika ane (4) lAMgulika : bIjA catuSkanA (1) hrayakaNa', (2) gajakaNa, (3) cAkaNu ane (4)zakulIka : trojA catuSkanA (1) Adazamukha, (2) meSamukha, (3) hayasukha ane (4) gajamukha: ceAthA catuSkanA (1) azvamukha (2) hastisukha, (3) si harmukha ane vyAghramukha : pAMcamA catuSkanA (1) azvakaNuM, (2) siMhakaNa, (3) gajakaNu ane (4) kaNa prAvaraNa: chaThThA catuSkanA (1) ulkAmukha, (2) vidyutsukha (3) jijJAsukha ane (4) meghamukha : temaja sAtamA catuSkanA (1) ghanardaMta, (2) gUDhadaMta, (3) zreSkRda Mta ane (4) zuddhadbhuta : A darekanA cAra cAra nAme che. A dvIpAmAM dvIpa nAmanA -sarakhA nAmavALA ja jIgaliyAe rahe che. evI rIte A zikharInA paNa pUrva ane pazcima vidizAomAM phelAyela keTi(kinArA)mAM pUrvaoNkata nyAyathI aThThAvIza che. sanI samatA hAvAthI AnA bhedanI vikSA karela nathI. samUcchi mAnA A ja bheda je garbhannenA che, te garbhAnA vAta-pittAdimAM pedA thAya che, mATe A sa manuSyA lAkanA ekabhAgamAM che--ema kahela che. pravAhanI
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakita adhyayana-36 447 apekSAe te anAdianata ane sthitinI apekSAe te sAdisAnta che. bhavasthiti-yugalikAnI utkRSTa bhavasthiti traNa pazyeApamo ane jadhanya bhavasthiti aMtarmuhUttano che, jyAre saMsUcchi ma manuSyeAno utkRSTa--jaghanya bhavasthiti aMtamuhUttanI che. kAyasthiti-yugalikAnI bhasthiti e ja kAyasthiti samajavI, te sivAyanA manuSyAnI krAyasthiti pUrva keDiTa pRthahtvanI che. aMtaramAna-utkRSTa aMtaramAna anaMtakALanu ane jaghanya ataramAna aMtarmuhUttanuM che. A manuSyeAnA -va-gaMdha-rasa-sparza - saMsthAnanI apekSA me unnarI-ghA calA lete| che. (183 thIM 201-1631 thI 1638 ) devA caubihA buttA, te me kittayao suNa bhopejjavANamaMtarajoisavemANi tahA 1 // 202 // dahA bhavaNavAsI, aTTahA vaNacAriNo paMcavihA joisiA, duvihA vemANi tahA || 203 || asurA nAga suvaNNA, vijjU aggI a AhiA / dIvodahi disAvAyA, thaNi bhavaNavA siNo // 204 // pisAya bhUA jakkhA ya, rakkhasA kinnarA ya kiMpurisA / mahoragA ya gaMdhavvA, aTThavihA vANamaMtarA 1120411 caMdA rAya nakkhattA, gahA tArAgaNA tahA I ThiA vicAriNo ceka, paMcavihA joisAlayA // 206 // // paMcabhiHkulakam //
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga. devAzcaturvidhA uktAH, tAnme kIrtayataH zrRNu bhaumeyA vAnavyantarAjyotiSkAvaimAnikAstathA // 202 // dazadhA tu bhavanavAsinoSTadhA vanacAriNaH paJcavidhA jyotiSkAH, dvividhA vaimAnikastathA // 203 // asurAH nAgasuvarNAH, vidyudagnizvAkhyAtAH dvIpodadhidigvAyustanitA bhavanavAsinaH // 204 / / piyAvA mUtA yakSAzca, rAkSanA vijA vipuruSA: mahoragAzca gandharvA aSTavidhA vyantarAH // 205 // rA: sUryAzca nakSatrA, ghAsattAvALAstathA ' dizAvicAriNazcaiva, paJcadhA jyotiSkAH // 206 // atha-bhaumeya (bhUmimAM pedA thanAra)-bhavanapati-vAna maMtara-tiSka-vaimAnika-ema cAra bheda devanA kahelA che. te bhedane kahenAra mArI pAsethI sAMbhaLe! bhavanapatinA daza, vanacArI-vAnamaMtaranA ATha, tiSkanA pAMca ane vaimAnikanA be prakAra che. daza bhavanapati-(1) asurakumAra (kumAranI mAphaka kIDApriya heI, veSa-bhASA-zastra-cAna vagere bhUSAparAyaNa hAI kumAra kahevAya che.), (2) nAgakumAra, (3) suvarNakumAra, (4) vidhutkAra, (5) agnikumAra, (6) dvIpakumAra, (7) udadhikumAra, (8) dikumAra, (9) vAyukumAra, ane (10) svanitakumAra. ATha vyaMtare-pizAca, bhUta,yakSa, rAkSasa, kinnara,kiM purUSa mahAraga ane gaMdharva. (bIjA paNa ATha vANavyaMtarane AmAM aMtarbhAva kare.) pAMca tibbe-caMdra, sUrya, nakSatra, graha ane tArA-
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 449 ema sthiti (manuSyakSetranI bar3Ara sthira ja che. ) ane vicArI (merUnI pradakSiNA devA rUpa vizeSathI cAlanAra-carajgyAtiSka che. ) ( 202 thI 201 - 1640 thI 1644 ) 29 mANiA u je devA, duvihA te viAhiA / kapovagA ya boddhavvA, kappAtItA taheva ya // 207 // kapovagA bArasahA, sohammIsANagA tahA sarNakumArA mAhiMdA, baMbhalogA ya laMtagA 1 // 208 // mahAsukkA sahassArA, ANayA pANayA tahA AraNA accuA ceva iti kappovagA surA kappAtItA u je devA, duvihA te viAhiA gevijjANuttarA ceva, gevijjA navavihA tarhi // 210 // hiDimAhiThimA cetra, hiThimA majjhimA tahA / hiThimA uvarimA ceva, majjhimA hiThimA tahA // 211 // majjhimA majjhimA ceva, majjhimA uvarimA tahA / uvarimA hiSThimA caiva, uvarimA majjhimA tahA // 212 // uvarimA uvarimA ceva, ii gevijjagA surA / vijayA vaijayaMtA ya, jayaMtA aparAjiA savyavasiddhagA caiva, paMcahANuttarA surA ii vemANi ee NegahA evamAyao logassa egadesamma te savve parivittithA itto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM cauntrihaM // 215 // 1122311 1 // 214 // / / // 209 // /
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga saMtaI papaDaNAIA, AjjavasiAvi bha / ThiI paDucca sAIA, sapajjavasiAvi a // 216 // sAhiyaM sAmara ikaM, ukkoseNa ThiI bhave / bhomejjANaM jahanneNaM, dasavAsa sahassiA / 217 // paliovamamegaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / vaMtarANaM jahanneNaM, dasavAsa sahassiA // 218 // paliovamaM tu egaM, vAsalakkheNa sAhikaM / paliovamaTThabhAgo, joIsesu jahanniA // 219 // // trayodazabhiH kulakam // vaimAnikAH tu ye devAH, dvividhAste vyAkhyAtAH / kalpopagAzca boddhavyA, kalpAtItAstathaiva ca // 207 // kalpopagAH dvAdazadhA, saudharmezAnagAstathA / sanaMtakumArAH mAhendrAH, brahmalokAzca lAntakAH // 208 // 'mahAzukrAH sahasrArAH, AnatAH prANatAstathA / AraNA acyutAzcaiveti, kalpopagAH surAH 209 // kalpAtItAzca devAH, dvividhAste vyAkhyAtAH aveyakA anuttarAzcaiva, aveyakA navavidhAstatra // 210 // adhastanAdhastanAvavA'dhastanamadhyamAstathA adhastanoparitanAzcaiva, madhyamAdhastanAstathA // 21 // madhyamAmadhyamAzcaiva, madhyamoparitanAstathA / uparimAdhastanAH caivoparimamadhyamAstathA // 212 // uparimoparimAzcaiveti aveyakAH surAH - vijayAvaijayantAzca, jayantAparAjitAH // 213 //
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 sarvArthasiddhakAva, paJcadhA'nuttarAsurAH / iti vaimAnikA ete, anekavaivamAdayaH 224 lokasyaikadeze, te sarve parikIrtitAH itaH kAlavibhAgaM tu, teSAM vakSye caturvidham // 215 // santati prApyA'nAdikA, aparyavasitA api ca / sthitiM pratItya sAdikAH, saparyavasitA api ca // 216 // sAdhikaM sAgaramekamutkRSTena sthitirbhavet bhaumeyakAnAM jaghanyena, dazavarSasahasrikAH palyopamamekaM tUtkRSTena vyAkhyAtam vyaMtarANAM jaghanyena, dazavarSasaisrikA // 218 // palyopamamekaM tu, varSalakSaNasAdhikam palyogamASTabhAgo, jyotiSkeSu jaghanyakA - grathorAzi 4 - artha-kAga (saudharma vagere devaleka rUpa kamAM rahenArA) arthAt saudharma vagere devalekanA deva ane kalpAtIta ( kanA upara rahelA sthAnamAM utpanna thatA hevAthI) jaiveyakaanuttara vimAnavAsI de, ema je vamAnika De che te be prakAranA kahela che. kalapaga deve svarganA nAmavALA bAra prakAranA che. te A pramANe-saudharma, IzAna, sanakumAra, mAhendra, brahmaleka, lAMtaka, mahAzuka, sahastrAra, Anata, prAkRta, AraNa ane ayyata jANavA. have je kapAtIta de che te be prakAranA veyaka (veyakamAM pedA thanAra ) ane anuttara (anuttaramAM pedA thanAra) che. have raiveyake nava prakAranA che. raiveyakamAM traNa * trike (traNane samUha) che. prathama trika-adhestana (nIce rahela heI) hAI hilDima kahevAya che. prathama trakamAM prathama
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4para uttarAdhyayana-sUtra sAtha-bIjo bhAga civeyaka adhastana IhimihiThima kahevAya che. tyAM utpanna. thanAra deve hiThimahiThime kahevAya che. (2) hikkimamadhyame. ane (3) hiDimauparime. bIjI trika-madhyamAhiThime, madhyamAmadhyama ane madhyamApirime. trIjI trika-uparimAhirNimA, uparimAmadhya ane uparimA uparima. A pramANe nava raiveyaka sure jANavA.vijaya-vaijayaMta-jayaMta-aparAjita-sarvArthasiddha, ema pAMca prakAranA anuttara sure che. A mujaba A vaimAnika de aneka prakAranA kahela che. A badhA vaimAnika deve lekanA ekabhAgamAM che-ema kahela che. have pachI te denA cAra prakAranAkAlavibhAgane huM kahIza. pravAhanI apekSAe te anAdianaMta che ane sthitinI apekSAe te sAdisAnta che. * bhavasthiti-bhavanapati devonuM utkRSTa AyuSya kaMIka adhika eka sAgaropamanuM che ane jaghanya AyuSya daza hajAra varSanuM che. vyaMtara devenuM utkRSTa AyuSya eka popamanuM che ane jaghanya AyuSya daza hajAra varSanuM che. jotiSI devenuM utkRSTa AyuSya lAkha varSothI adhika eka palyopamanuM che ane jaghanya AyuSya eka palyopamanA AThamA bhAganuM che. (A utkRSTa sthiti caMdravimAnanA devenI ane jaghanya sthiti tArAvimAnanA devenI che.ema samajavuM.) (207 thI 219-1645 thI 1657) do ceva sAgarAi, ukkoseNa viAhiA / sohammammi jahaNNeNaM, egaM ca paliovamaM // 220 // sAgarA sAhiA dunni, ukkoseNa viaahiaa| IsANaMmi jahaNNeNaM, sAhi paliovama - 21
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 453 'sAgarANi a satteva, ukkoseNa ThiI bhave / saNakumAre jahaNNeNaM, duNNi u sAgarovamA // 222 // sAhiA sAgarA satta, ukkoseNa ThiI bhave / / mAhidammi jahanneNaM, sAhiA duNNi sAgarA // 223 // dasa ceva sAgarAi, ukkoseNa ThiI bhave / . baMbhaloe jahanneNaM, satta u sAgarovamA // 224 // cauddasa u sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / laMtagaMmi jahanneNaM, dasa u sAgarovamA // 225 // sattarasa sAgarAi, ukkoseNa ThiI bhave / mahAsukke jahaNNeNaM, cauddasa sAgarovamA // 226 // aTThArasa sAgarAi, ukkoseNa ThiI bhave / sahassAre jahaNNeNaM, sattarasa sAgarovamA // 227 // sAgarA auNavIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / ANayammi jahaNNeNaM, aTThArasa sAgarovamA // 228 // vIsaM tu sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / pANayammi jahaNNeNaM, sAgarA auNavIsaI // 229 // sAgarA- ikkavIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / AraNammi jahaNNeNaM, vIsaI sAgarovamA // 230 // bAMvIsa sAgarAi', ukko seNa ThiI bhave / accuammi jahaNNeNaM, sAgarA ikkavIsaI // 23 //
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga tevIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / paDhamaMmi jahaNNeNaM, bAvIsaM sAgarokmA // 232 // caccIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave biIaMmi jahaNNeNaM, tevIsaM sAgarovamA // 233 // paNavIsa sAgarAi, ukkoseNa ThiI bhave / taimi jahaNNeNaM, cauvIsaM sAgarovamA // 234 / / chabbIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / cautthaMmi jahaNNeNaM, sAgarA paNavIsaI // 235 / / sAgarA sattavIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / paMcamammi jahaNNeNaM, sAgarA u chabbIsaI // 236 // sAgarA aTTavIsaM tu. ukkoseNa ThiI bhave chahaeNmi jahaNNeNaM, sAgarA sattavIsaI // 237 // sAgarA auNatIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / sattamammi jahaNNeNaM, sAgarA aTThavIsaI // 238 // tIsaM tu sAgarAi, ukkoseNa ThiI bhave aTThamammi jahaNNeNaM, sAgarA auNatIsaI // 239 // sAgarA ikkatIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / navamammi jahaNNeNaM, tIsaI sAgarovamA // 240 // tittIsaM sAgarAi ukkoseNa ThiI bhave / causu pi vijayAIsa, jahannA ikkatIsaI // 24 //
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 ajahaNNamaNukkosaM, tittIsaM sAgarovamA mahAvimANe saccaTThe, ThiI esA viAhiA jA caiva ya AUMThiI, devANaM tu viAhiA sA tesiM kAyaThiI, jahaSNukkosiA bhave anaMtakAlamukkasaM, aMtomuDuttaM jahaNNayaM vijami sae kAra, devArNa hujja aMtara eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao saMThANAdesa vAvi, vihANAI sahassaso 451 dve caiva sAgare, utkRSTena vyAkhyAtAH saudha jaghanyenaikaM ca palyopamam sAgare sAdhike dve, utkRSTena vyAkhyAtAH IzAne jaghanyena, sAdhikaM palyopamam sAgarANi ca saptaivotkRSTena sthitirbhavet sanatkumAre jaghanyena dve tu sAgaropame sAgarANi sAdhikAni saptotkRSTena sthitirbhavet mAhendre jaghanyena, sAdhike dve sAgare daza caiva sAgarANyutkRSTena vyAkhyAtAH brahmaloke jaghanyena, sapta tu sAgarANi caturdaza tu sAgarANyutkRSTena vyAkhyAtAH lAntake jaghanyena, daza tu sAgaropamAni saptadaza sAgarANyutkRSTena vyAkhyAtAH mahAzuke jaghanyena, caturdaza sAgaropamAni 1 // 242 // / // 243 // I // 244 // I // 245 // // paJcaviMzatibhiH kulakam // 1 // 220 // " // 221 // I // 222 // / // 223 // // 224 // 1 // 225 // 1 / / 226 //
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 zrI uttarAdhyayana sUtra sAtha-bIjo bhAga aSTAdaza sAgarANyutkRSTena vyAkhyAtAH sahasrAre jaghanyena, saptadaza sAgaropamAni // 227 // sAgarANyekonaviMzatistUtkRSTena sthitirbhavet Anate jaghanyenASTAdazasAgaropamAni // 228 // viMzatistu sAgarANyutkRSTena sthitirbhavet proNate jaghanyena, sAgarANyekonaviMzatiH // 229 // sAgarANyekaviMzatistUtkRSTenasthitirbhavet AraNe jaghanyena, vizatissAgaropamAni // 230 // dvAviMzatiH sAgarANyutkRSTena sthitirbhavet acyute jaghanyena, sAgarANyekaviMzatiH / // 23 // trayoviMzatiH sAgarANyutkRSTena sthitirbhavet prathame jaghanyena, dvAviMzatiH sAgaropamAni 232 // caturvizatiH sAgarANyutkRSTena sthitirbhavet dvitIye jaghanyena, trayoviMzatiH sAgaropamAni // 233 // pazcaviMzatiH sAgarANi tUtkRSTena sthitirbhavet tRtIye jaghanyena, caturvizatiH sAgaropamAni // 234 // TviMzatisAgarANyutkRSTena sthitirbhavet caturthe jaghanyena, sAgarANi pazcaviMzatiH // 235 // sAgarANi saptaviMzatistUtkRSTena sthitirbhavet paJcame jaghanyena, sAgarANi tu TviMzatiH // 236 // sAgarANyaSTAviMzatistUtkRSTena sthitirbhavet / SaSThe jaghanyena, sAgarANi saptaviMzatiH // 237 // sAgarANyekonatriMzattatkRSTena sthitirbhavet saptame jaghanyena, sAgarANyaSTAviMzatiH // 238 // triMzattu sAgarANyutkRSTena sthitirbhavet aSTame jaghanyena, sAgarANyekonatriMzat // 239 //
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ -zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 47 sAgarANyekatriMzattatkRSTena sthitirbhavet navane jhaghajena, trirASiAropamAni 240I. trayastriMzatsAgarANi tUtkRSTena sthitirbhavet turNapi vidyAripu, caitrarAta . 24 ajaghanyamanutkRSTaM trayastriMzatsAgaropamAni mahAvimAne sarvArthe, sthitireSA vyAkhyAtA Li242 yA caiva tvAyuH sthitidevAnAM tu vyAkhyAtAH sA teSAM kAyasthitirjaghanyamutkRSTA bhavet 24rUA. anantakAlamutkRSTamantama hutta jaghanyakam tyakte svake kAye, devAnAM bhavati antaram 244 eteSAM varNatazcava, gandhato rasasparzataH saMsthAnAdezato vA'pi, vidhAnAni sahasrazaH Li24vA I ! pavaeNrAti ikurum | artha - 12 devalokanAM nAme jaghanya ASya utkRSTa AyuSya 1. saudharma 1 palyopama 2 sAgarepama 2. IzAna 1 palyopamathI adhika ra sAgarepamathI adhika 3. sanakumAra 2 sAgapama 7 sAgarepama 4. mahendra 2 sAgarepamathI adhika 7 sAgaropamathI adhika 5. brahmaleka 7 sAgaropama 10 sAgaropama. 6. lAMtaka 10 sAgaropama 14 sAgaropama 7. mahAzukra 14 sAgaropama 17 sAgaropama 8. sahastrAra 17 sAgaropama 18 sAgarepama 9. Anata 18 sAgarepama 19 sAgarepama 10. prANata - 19 sAgaropama 20 sAgaropamAM 11. AraNa 20 sAgaropama 21 sAgaropama 12. acuta 21 sAgaropama 22 sAgarepama
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zrI uttarAdhyayana sUtra sArtha-bIjo bhAga nava greveyakanAM nAme jaghanya AyuSya utkRSTa AyuSya 1. sudarzana 22 sAgaropama 23 sAgaropamAM 2. supratibaddha 23 sAgaropama 24 sAgaropama 3. mArama 24 sAgaropama 25 sAgaropama 4. sarvatobhadra 25 sAgaropama 26 sAgaropama 5. suvizAla 26 sAgaropama ra7 sAgarepama 6. sumanasa 27 sAgaropama 28 sAgaropama 7. saumanasa 28 sAgaropama 29 sAgaropama 8. priyaMkara 29 sAgarepama 30 sAgaropama 9. Aditya 30 sAgaropama 31 sAgarepama vijaya, vaijayaMta, yaMta ane aparAjita-A cAra anuttaramAM utkRSTa tetrIza sAgaropamanuM ane jaghanya ekatrIza sAgaropamanuM AyuSya che. mahA vimAna sarvArthasiddhamAM utkRSTa ke jaghanya tetrIza sAgaropamanuM AyuSya samajavuM. je devenI AyuSyasthiti kahI te ja bhAvasthiti samajavI, kema ke deve marIne pharIthI devapaNAmAM utpanna thatA nathI. aMtaradvAra-utkRSTa anaMtakALanuM ane jaghanya aMtarmuhUrtanuM aMtaradvAra che. A denA bhede varNa-gaMdha-rasa-sparza-saMsthAnanI apekSAe hajAre-ghaNA ghaNuM che. (220 thI 2451658 thI 1683). saMsAratthA ya siddhA ya ii jIvA viAhiA / rUviNo ceva'svI ya, ajIvA duvihAvi a // 246 // saMsArasthAzca siddhAzca iti jIvA vyAkhyAtAH / vaLagADavinarsa, jafjA vidhAri 2 pAradA
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 459 artha-siddha ane saMsArastha--ema e prakAranA A pramANe jIvA kahela che. ajIva paNa rUpI ane arUpI bhedathI e ahAnA che. ( 246 - 1684 ) ii jIvamajIve a, succA saddahiUNa ya sanvanayANa aNumae, ramijjA saMjame muNI iti jIvA'jIvAMzca zrutvA zraddhAya ca sarvanayAnAmanumataH, rameta saMyame muniH 1 1128011 artha -A pramANe jIva ane ajIvAne sAMbhaLIne tathA tenI zraddhA karIne, jJAna ane kriyAmAM aMtaga ta nagama vagera sarvanayasa bhata saMyabhabhAM bhuni 2bhe ! ( 247-1985) tao bahuNi vAsANi, sAmaNNamaNupAliA imeNa kammajogeNaM, appANaM saMlihe muNI 1 // 247 // paDhame vAsaca ukkammi, vigaI nijjUhaNaM kare bie vAsaca ukkammi, vicittaM tu tavaM care etaramA vAmaM kaddU, saMvacchare duve ar saMvaccharaddhaM tu, nAi vigiTThe tavaM care tao saMvaccharaddhaM, tu, vimiddhaM tu tavaM care parimiaM ceva AyAmaM, taMmi saMvacchare kare 1 // 248 // 1 bAraseva u vAsAI, saMlehukko siA bhave saMvacchara majjhimizrA, chammAse a jahaNNiA // 249 // / // 250 // 1 // 251 // I // 252 //
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 zrIuttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga koDIsahiamAyAma, kaTTa saMvacchare muNI / bhAsaddhamAsieNaM tu, AhAreNaM tavaM care // 253 // ||ssibhiH kulakam // tato bahUni varSANi, zrAmaNyamanupAlya kramayogenAtmAnaM, selikhenmuniH // 248 // dvAdazaiva tu varSANi, saMle khotkRSTA bhavet saMvatsara madhyamA, SaNmAsAMzca jaghanyakA / // 249 // prathame varSacatuSke, vikRti ni!inaM kuryAt dvitIye varSacatuSke, vicitraM tu tapazcaret // 250 // ekAntaramAcAmlaM, kRtvA saMvatsaro dvau / tataH saMvatsarArddha tu, nAtivikRSTaM tapazcaret // 25 // tataH saMvatsarArddha tu, vikRSTaM tu tapazcaret parimitaM caivAcAmlaM, tasminsaMvatsare kuryAt // 252 / / koTIsahitamAcAmlaM, kRtvA saMvatsare muniH mA sArddhamAsikenetvAhAreNa tapazcaret // 253 // ||ssddbhiH kulakam / / artha-ghaNAM varSo sudhI zramaNa avasthAnuM pAlana karI A kamagathI (tapanA anuSThAna rU5 ga) dravya ane bhAvathI saMlekhana kare ! dravyane ane bhAvane kRza-pAtaLA kare! bAra varSo sudhInI saMlekhanA-dravyathI zarIrane kRza banAvavA rU5 ane bhAvathI kaSAyane kRza-pAtaLA banAvavA rUpa saMkhanA utkRSTa thAya che. eka varSanI madhyama thAya che, jyAre cha mahinA sudhInI jaghanya thAya che. utkRSTa saMlekhanAnA kramAgane kahe che ke-pahelAMnA cAra varSomAM vicitra tapanA pAraNAmAM vigaI. ene tyAga kare ! bIjA cAra varSomAM vicitra ja-chaThTha-aThThama Adi tapa kare ane pAraNAmAM sarva kapanIya laI zake che, be varSomAM ekAntare upavAsa karI pAraNAmAM AyaMbIlane tapa
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIyavibhakti-adhyayana-36 461 kare, cha maDinA sudhI ati utkRSTa aThThama-dazama vagere tapa na kare! cha mahinA sudhI vikRSNa-caturthAMdi utkRSTa tapa kare ane pAraNAmAM parimita ja AyaMbIla kare ! bArame varSe nirahara Aya'bIlanA tapa kare ! arthAt vivakSita dine Aya.khIla karIne phrIthI khIjA divase Aya khIlatu' ja paccaklRkhANu kare che, tethI prathamanI paryaMta kreDiTa ane bIjAnI prAraMbha kArTi-ema e phATi bhegI thAya che. tethI te kaiATi sahita AyaMbIla-nira Mtara AyaMbIla karIne, khArame varSe chevaTanA mAsakhamaNu ke yAkhakhamaNu dvArA bhaktaparijJA Adi rUpa anazana tapa suni kare ! A pramANe anazana pAmanArane paNa mithyAtva Adi azubha bhAvanAe anatha hetu che, yAre tenAthIvipaya ya rUpa samyaphUla vagere zubha bhAvanA zubha hetu che--e viSayane kahe che. (248 thI 253-1986 thI 1691) // 21 // I mArI kaMdappamAbhiogaM ca, kibbisiaM mohamAsurataM ca / eyAo duggaIo, maraNammi virAhayA huMti micchAdaMsaNarattA, saniANA hu hiMsagA ii je mara ti jIvA, tesiM puNa dullahA bohI sammadaMsaNarattA, aniANA sukkale samogADhA ii je mati jIvA, sulabhA tesiM bhave bohI micchAdaMsaNarattA, saniANA kaNhalesamogADhA ii je marati jIvA, tesiM puNa dullahA bohI // 257 // // sattama jAm I 1 rA
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe bIjo bhAga kandAbhiyogI ca, kilviSikI mohamAsurattvaM ca / patA durgatayo, maraNe virAdhikA bhavanti mithyAdarzanaraktAH, sanidAnAH tu hiMsakAH / / iti ye mriyante jIvAsteSAM punadurlabhA bodhiH samyagdarzanaratAH, anidAnAH zuklalezyAmavagADhAH / iti ye mriyante jIvAH, sulabhA teSAM bhaved bodhiH // 256 // mithyAdarzanaraktAH, sanidAnAH kRSNalezyAmavagADhAH / iti ye mriyante jIvAH, teSAM punadurlabhA bodhiH // 257 // I turbhizApam | artha-kaMdarpa bhAvanA, Abhiyogya bhAvanA, kibiSa bhAvanA, meha bhAvanA ane Asura bhAvanA-A pAMca bhAvanAo durgatinA hetu rUpa hei durgati tarIke kahevAya che. A bhAvanA karanArAo durgati rUpa tathAvidha devanikAmAM ja utpanna thAya che.) maraNakALe samyagdarzana vagerenA virAdhakane A bhAvanA thAya che. (A bhAvanA pahelAM heya paNa pachI aMta kALe zubha bhAvanA thAya, te sugati paNa thAya.) atatvamAM tatvanA Agraha rUpa mithyAdarzanamAM Asakta, bheganI prArthanA karanArAo ane jIvanI hiMsA karanArAo-AvA je mare che, te jIvene pharIthI zrIjina dharmanI prApti rU5 bedhi durlabha che. samyagadarzanamAM sudaDha, bheganI IcchA vagaranA ane zukalezyAmAM pesanArA-AvA che je mare che, te jene dhi sulabha che. mithyAdarzanamAM Asakta, bheganI IcchAvALI ane kRSNalezyAmAM praviTa (kRSNalezyA rUpa viziSTa saMkaleza hovAthI ja durlabhadhipaNuM che, eTale punarUktideSa nathI.)
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 463 je jIvo che, te jIvane pharIthI bedhi durlabha bane che (254 thI 257-1692 thI 165) : jiNavayaNe aNurattA, jiNavayaNaM je kariti bhAveNaM / amalA asaMkilihA, te hoMti paritta saMsArI // 258 // bAlamaraNANi bahuso, akAmamaraNANi ceva bhuaanni| marihaMti te varAyA, jiNavayaNaM je na yANaMti // 259 // | guma che jinavacane'nuraktA, jinavacanaM ye kurvantiH bhAvena / amalA asaMkliSTAH, te bhavanti parittasaMsAriNaH // 258 // bAlamaraNaiH bahuzo'kAmamaraNaizcaiva bahUni mariSyanti te varAkA, jinavacanaM ye na jAnanti // 259 // ! yu . artha-zrI jinavacanamAM anurAgavALA ane bhAvapUrvaka zrI jinavacanane je AtmAo kare che, te AtmAe zraddhAnI malinatAnA hetubhUta mithyAtva vagere bhAvamalathI rahita-amale rAga vagere saMkaleza vagaranA parimita saMsArI bane che. phAMse khA vagerenA kAraNabhUta aneka bAlamaraNe, ghaNI vAra anicchA rUpa ghaNu maraNe tathA akrama maraNa vaDe te cha mare che, ke je bIcArA cha zrI jinavacanane jANatA nathI ane AcaratA nathI. je Ama che, te zrI jinavacana bhAvapUrvaka AcaravuM joIe. tyAM aticArane saMbhava thatAM, AlecanA tenA zravaNane saMbhaLAvavI. te zravaNa je hetuothI thAya che tene kahe che. (2581259-164+1697)
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 zrI uttarAdhyayana sUtra sA-khIjo bhAga bahuAgamaviNNANA, samAhi upAyagA ya guNagAhI / paNa kAraNeNaM, arihA AloaNaM souM ' 0260 bahuvAgamavijJAnAH, samAdherutpAdakA ca guNagrAhiNaH / etaiH kAraNairaha AlocanAM zrotum // 260 // atha-sUtranI ane anau apekSAe ghaNA AgamanA viziSTa jJAnadhAraka, je deza ane kALa-abhiprAya vagerenA jANakAra hAi, madhura vAkaya AdithI AleAkAne samAdhine ja utpanna karanAra che ane upamR Nu mATe bIjAonA satya guNune grahaNu karavAnA svabhAvavALA che, mATe bahuzrutatva-samAdhi utpAdakatva-guNagrahaNa Adi kAraNeArthI AcAya Adi AvecanA zravaNayAmya thAya che. (260-1698) kaMda pakukkuAI, tahasIla sahAvahAsavigahAhiM / vimhAyato a para, kaMdaSpaM bhAvaNaM kuNai kandarpakaukucye, tathA zIlasvabhAvahasana vikathAbhiH / vismApayaMzca para, kAndapa bhAvanAM karoti ra6|| atha-kaMda (aTTAsyapUrNAMka hasavu,gurU vagerenI sAthe kaThAra vakrokita Adi rUpa AlApA, kAmakathA, upadeza,praza'sA vagere kada.) kaukuccha kAyathI ane vacanathI e prakAranu che. kAyakIkucya-pete nahi husaine bhavAM, AkhA AdinA vikArAne evI rIte kara, ke jethI khInne hasyA ja kare. tevI rIte khale, ke jethI bIjo hase. nAnAvidha jIvAnA avAjo kare che ane sukho vAji MtranuM vAdana kare che, te vAkaukucyakahevAya che. je prakAre khIjAne Azcaya utpanna thAya tathA svabhAva // 26 //
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jIvAjIvavibhakti-adhyayana-36 : 465 aTTahAsa vagere hAsya, parane Azcarya pamADanAra vividha AlApanA samudAya rUpa vikathAothI tathA zIlasvabhAva hAsya vikathA ethI bIjAone Azcarya pedA karanAra, kaMdarya devenI utpattimAM hetubhUta kAMdapa bhAvanAne kare che. (261-169) maMtAjogaM kAuM, bhUIkammaM ca je paujati / sAyarasaiDDhiheDaM, abhiaugaM bhAvaNaM kuNai // 262 / / maMtrayogaM kRtvA, bhUtikarma ca yaH prayukte / sAtarasarddhihetorAbhiyogI bhAvanAM karoti / // 26 // atha-maMtro ane yogo (tathAvidhi dravyasaMga rUpa ga) ne karI bhasmathI (mATI-derAthI) rakSA mATenI kriyA bhUtikarma-kautuka vagerene je sukha Adi mATe prayoga kare che. arthAt puSTa AlaMbanamAM niHspRha munine Ama karanArane paNa deSa nathI, paraMtu zrIjinazAsananI prabhAvanA rUpa guNa ja thAya. che. te abhigI bhAvanAne kahe che. (262-1700) nANassa kevalINaM, dhammAyariassa saMghasAhaNaM / . mAI avaNNavAI, kivisi bhAvaNaM kuNai // 26 // jJAnasya kevalinA, dharmAcAryasya saMghamAdhUnAm / mAyI avarNavAdI, kilbiSikI bhAvanAM karotiH // 26 // artha-pratAdi jJAnanA, kevalaona, dharmAcAryanA tathA saMgha-sAdhuonA avarNa (niMdA) vAdI ane mAyAvALe, kibiSikI bhAvanAne kare che. (ra63-1700)
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtra sAthe-mIjo bhAga 466 aNubaddharosa pasaro, taha ya nimittammi hoi paDi sevI / ehi kAraNehiM, AsuriaM bhAvaNaM kuNai // 26 // anubaddhazeSaprasaraH, tathA ca nimitte bhavati pratisevI / tAbhyAM kAraNAbhyAmAsurIM bhAvanAM karoti ra6|| atha -avicchinna rAyanA phelAvAvALA, tathA apuSTa AlaMbanamAM paNa atIta AdinimittanA viSayamAM bhASaNa karanArA-bhaviSyabhASI-jyAtiSInuM kArya karanArA, e e kArA thI AsurI bhAvanA kare che. (264-1702) satthaggaNaM vibhakkhaNaM ca, jalaNaM ca jalappaveso a / aNAyAra bhaMDa sevA, jammaNamaraNANi baMdhaMti rA zastragrahaNaM viSabhakSaNaM ca jvalanaM ca jale pravezazca / anAcArabhANDa sevA, janmamaraNAni badhnanti // 265 // a--ApaghAtamAM zastranA prayAga, jheranuM bhakSaNa,agnipraveza, jalapraveza, bhRgupAde ane anAcAra bhAMDasevA (hAsya, mADha AdithI zAstravihita vyavahAra rUpa AcAraviruddha upakaraNAnA paribhega), e kAraNeAne sevanArA janmamaraNeAnA nimittabhUta kAMne khAMdhe che, kema ke-zastragrahaNa vagere saMkalezanA hetubhUta hoi ana'tu bhavanA mULa kAraNA che ahI unmA nA sevanathI ane mAga nA virodha DeI arthanI ape. kSAe mAho bhAvanA kahela che. A azubha bhAvanAonu` tAtkAlika phaLa devadugA~timAM gamana ane para Mpara phaLa ana ta saMsArasAgaramAM bhamavAnuM che. (265-1703)
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 zrI jIvAchavAvibhakti-adhyayana-36 iha pAukare buddha, nAyara parinivvue / chattIsaM uttarajjhAe, bhavasiddhiyasaMmaetti bemi // 266 // . rUti prAdukRtya yuddha, jJAtinA nikRtaH | SatriMzaduttarAdhyAyAnbhavasiddhikasaMmatAn | | kRti bravIki 26ddA atha-buddha (kaivalajJAna dvArA sakala vastutavanA jANakAra) jJAtaja (siddhArthanaMdana-jJAtakulamAM utpanna thanAra) parinivRtta (kaSAya vagerenA tApanA upazamathI parama svastha) zrIvardhamAnasvAmIe, bhavasiddhikarUpa bhavyane parama priya evA chatrIza uttara (pradhAna) adhyayane prakAzita karela che. A pramANe, he jaMbU! huM kahuM chuM. (266-1704). dhamakalpavRkSarUMdha rUpa zrataskaMdhanuM niryuktikAra paNa mAhAsya jaNAvatAM kahe che ke-je kharekhara AsannasiddhivALA ratnatrayInA ArAdhaka ane graMthibhedavALA bhavya AtmAo che, te A chatrIza uttarAdhyayanene bhaNe che. je abhavasiddhika (abhavya) ane graMthine bheda nahi karanArA che, te anaMtasaMsArI che. te saMkilaTa karmavALAo uttarAdhyayananA paThanamAM abhavya-agya che. - AthI zrI jinakathita, arthabheda rUpa, anaMtagamethI ane zabdaparyAya rUpa paryathI saMyukata uttarAdhyayane, upadhAna Adi ucita kriyA rUpa yoga pramANe gurUnA prasAdathI bhaNavA joIe. temAM pramAda kare nahi. zratanA adhyayananA arthIe
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sutra sAthe bIjo bhAga avazya gurUone pasaMda karavA joIe--ema ahIM garbhita sUcana che. vinarahita je AtmAnA AraMbhela A uttarAdhyayane mahA muzkelIe samApta thAya che, te bhavya AtmA A uttarAdhyayanene meLave che. A pramANe pUrva Sio kahe che chatrIzamuM zrI chavAvavibhakti-adhyayana saMpUrNa zro uttarAdhyayanasUtra-bIjo bhAga samApta. :
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ ': katajJAna- mahimA : jApAnuNAbamAra 0. anAM ke yone madhyagzavRttie arasa rayAne prayatna DAdhyAyayogeSu candana yatnaH / ' zrI vItarAmadevanI vANItA thAkyAya--AgamAM prayatna 42. gAkAra-offthati jaatNayAhu ArAmaNa gAnanI parisRtti bhAganuM Rmyam auSaka che. ( zI jinacI pariNati bhugara kama kAga Mya nahI