Book Title: Shrutasarita
Author(s): Rajnibhai C Shah
Publisher: Narendra Mulchand Shah Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004582/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ESO 383 tarasAritA (patrAvali sahita) : saMkalanakAra - lekhaka : 20 MATI zuLIlAla zAha U.S.A. SRA IRURERIROSR333333333EUR 3R CRARI2 SAIR 828 82 SR SR32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 3 ja SeeeeeeeIthI 0i 2010_03 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zutarita : saMkalanakAra - lekhaka : rajanIbhAI cunIlAla zAha U.S.A. 2010_03 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : narendra mULacaMda zAha, muMbaI. yogadAna : praphullabhAI mULacaMda zeTha parivAra pustakanuM nAma : zrutasaritA lekhaka : rajanIbhAI cunIlAla zAha, yu. esa. e. prakAzana varSa : saMvata 2064 - IsavIsana 2008 AvRtti : rapa00 nakala mUlya ; abhyAsa, adhyayana, ArAdhana mudraka : parAgabhAI zAha, zAlibhadra ophaseTa prinTarsa, gaMja bajAra, junA mAdhupurA, amadAvAda-380 004. phona : (079) 221 21 0 21 (ra) * prApti sthAna * ! (1) praphulla mULacaMda zeTha rajanIbhAI cunIlAla zAha 61-45 98th Street, 20 Brentwood Lane, Apartment # 2M, Cranbory, New Jersey 08512. Rego Park, New York 11374. Telephone : 609-716-2009 Telephone : 718-592-4663 (3) narendra mULacaMda zeTha 25, gautama dhana, dAdAbhAI roDa (kacchI cAla), vile pArale (vesTa), muMbaI. (4) prakAza cunIlAla zAha 3, aMbara epArTamenTa, naherUnagara cAra rastA, AMbAvADI, amadAvAda-380 015. 2010_03 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtara nivedana anaMta upakArI parama tAraka zrI jinezvara bhagavaMte upadezela sarvazreSTha tatvajJAna ane AcAramaya parama kalyANakara zrI vItarAga dharmanI ArAdhanA dvArA bhUtakALamAM anaMta AtmAo bhavabhramaNathI sarvathA mukta thaIne avyAbAdhapaNe anaMtasukhanA svAmI banyA che. pAMca mahAvideha kSetramAM, saMkhyAbaMdha AtmAo A dharmanI ArAdhanAmAM, potAnuM sarvotkRSTa vIrya phoravIne, karmonI nirjarA karatAM karatAM, vartamAnamAM zAzvata sukhadhAma bhaNI saMcarI rahela che. e ja rIte, sarvajJa praNIta dharmanI ArAdhanA vaDe, bhAvimAM anaMta AtmAo paNa zrI siddhisukhanAM bhoktA banaze, te niHzaMka che. jainadarzananI A sarvajJamUlaka paraMparA je rIte trikAlAbAdhita ane avicchinnapaNe vahI rahI che; tethI ja teno mahimA anupama ane alaukika rahevA pAmyo che. zrI nItisUrijI samudAya AjJAvartinI taponidhi ane nispRhatAnI mUrti parama pUjaya sva. sunaMdAzrI sAdhvIjI ma.sA. dvArA saujanyanidhi ane saguNAnurAgI pa.pU. zrImad vijaya bhAnacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAhebano mane saMvata 2036-37 (IsavI sana 1980-81)mAM paricaya thayo. A puNyavaMtA paricayathI mArA jIvanamAM dharmanuM navaluM prabhAta pragaTI uThayuM. pUjayazrIe mane aneka maulika siddhAMtono tema ja zAstragranthono abhyAsa, mArI lAyakAta ane kSamatA anusAra karAvyo. sAthe sAthe, teozrIe dharmano prAraMbha karavAthI mAMDIne zreSTha siddhi varavA sudhInuM spaSTaasadidhasurekha nirUpaNa karyuM. hAlamAM teozrI kALadharma pAmI gayA che, paNa teozrInA upakAranI pAvana smRti Aje paNa pAMpaNa para AvI paLe paLe dharmaprabhAvanA karavAnI preraNA ApI jAya che. mArA puNyodaye, anya pUjaya AcArya bhagavaMto ane sAdhu bhagavaMto pAsethI paNa, mane lokottara AcAra-vicAra viSayaka jANavAno/bhaNavAno lAbha maLyo. A apUrva lAbhathI, sAdhyasiddhinA upAyomAM uttarottara vadhu prayatnapUrvaka pravRtta thavAnI mane keLavaNI ane rUci sAMpaDI. pUjaya zrI gurU bhagavaMtonA sAnidhyamAM sAMpaDelI mArA caitanyanI bhAvayAtrA ane lokottara guNonA vikAsa badala teozrI sarve pratye asIma upakAra ane RNanI lAgaNI vyakata karuM chuM. sAdhubhagavaMtono paricaya thatAM hajI saMsAra sevI hato. temAM saMvata 2057mAM (isavIsana 1991) azubha karmono udaya thatAM, mAre bhAratanI AryabhUmi choDavI paDI ane amerIkA jevI anAryabhUmimAM AvavAnuM thayuM. A saMtono samAgama kayAMya mArA aMtaramAM aMkAyelo hato tethI mokSa lakSyasAdhaka upAyomAMthI vicalita nA thaI javAya ane mArA kSayopazama bhAvanI vRddhinA AzayathI, amerIkAnA vividha saMghomAM vIka-enDamAM svAdhyAya karAvavAno mane bhAva thayo ke jenI phalazrutirUpe vividha saMghomAM svAdhyAya karAvavA mATe mane chellA paMdara varSathI lAbha maLe che. jaina tatvajJAnane pAmavA mATenA pravezadvAra jevA nAnA paNa viSaya nirUpaNanI daSTie mahatvanA viSayo upara svAdhyAya karAvavAno lAbha mane Aje dezavidezanA saMgho vAraMvAra bhAvapUrvaka Ape che, ke jeono huM khUba AbhArI chuM. svAdhyAyanA viSayonI mArI pasaMdagInuM dhoraNa e rahevA pAmyuM che ke A viSayo jinazAsana pratye deDha anurAga pragaTAvavAmAM AlaMbanarUpa bane, ratnatrayI-prAptinA mArgamAM utkRSTa sAdhana bane ane cAre anuyogarUpa samasta zrutajJAnanI vAnagIno svAda cakhADanAra bane. anAryabhUminA zrAvakanA AdhyAtmika urdhvagamana mATe, ratnatrayInA jijJAsu AtmAone jinAjJApradhAna sAdhano pUrAM pADavAnuM A kArya, mArI 2010 03 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alpa zakti ane kSayopazamAnusAra, svayaM svAdhyAya-abhyAsa karI vinamrabhAve karUM chuM. nyuyorka jaina saMghanA zrAvaka-zrAvikAgaNa AvA viSayo saraLatAthI samaje, potAnI dharmarUci vadhAre, jijJAsA saMtoSe, karmo bAMdhatA bace ane paraMparAe paramapadane pAme, e zubhAzayathI, sva-para zreyarUpa pravRtti thAya che. vaiyAvacca guNadhAraka zrAvaka zrI praviNabhAI kAntibhAI vAkANI tathA temanA sahadharmacAriNI bhAvazrAvikA benazrI bhAvinIbena, chellA ghaNA varSothI, mane nyuyorka saMghamAM paNa svAdhyAya karAvavAno lAbha bhAvapUrvaka Ape che. A zubha kAryamAM sahabhAgI thavA badala A guNavAna daMpatine mArA aMtaranA ahobhAvapUrvaka praNAma. nyuyorka saMghamAM mArA svAdhyAya daramyAna zrutapipAsu suzrAvaka zrI praphullabhAI zeTha tathA temanA dharmapatnI zrAvikA benazrI jyotibena zeThano mane paricaya thayo. svAdhyAya-viSayaka mArA lakhANonuM eka pustakarUpe prakAzana karavAnI bhAvanA zrI praphullabhAIne thaI. teono Azaya mAtra eTalo ja ke zraddhA, viveka ane kriyAno sumeLa dharAvatA dezavidezanA zrAvakonA gharamAM A prakAzana dharmalAbhapUrvaka pratiSThita thAya. teonI dravya sahAya paNa A prakAzanane sAMpaDI. AvI jinamaMgala bhAvanA badala zrI zeTha parivArano khUba khUba AbhAra ane apAra anumodanA. zrI vIra vacanAmRtanA TAMkaNe ghaDatara karI parama vatsalabhAve jeoe bhAratathI padhArIne amerIkA dezamAM amane saune AdhyAtmikatAnA pAna karAvyA che, tevA ojasvI, tejasvI ane varcasvI, bahuzrutA jIvanadIpikA paramopakAriNI pUjaya zrI sunaMdAbena vohorAnA A prakAzana kAryamAM AzIrvAda ApavA temaja sarvAgI mArgadarzana mATe vinaMtI karI. pUjaya benazrIe amArI vinaMtI udAratApUrvaka svIkAratAM amArA AnaMdanI avadhi vRddhi pAmI. mArA jevA alpajJa AtmAe lakhela sAhityanuM saMkalana prakAzita karavAmAM AzIrvAdadAtA pUjaya benazrIne huM hRdayabhAve vaMdanA karuM chuM. - pUjaya benazrInA dareka zabda arthapUrNa, upadezaka ane anubhavathI sabhara hoya che. pUjaya benazrInA AdhyAtmika patro dvArA, teozrInI preraNA ane protsAhane, mAro vidyAvyAsaMga cAlato rahyo che. aMtaranA ajavALe paMtha kApavAmAM pUjaya benazrInuM mahatvanuM ane mananIya mArgadarzana ama sau mATe zrAvakajIvanano sathavAro bane che. vairAgyatattva ane samAdhitattva baMnenA rahasya ame ApanI pAsethI zIkhyA chIe te bAbata vizeSa zuM lakhuM ? A avasara, mArA janmadAtA ane saMskAradAtA upakArI pUjaya mAtuzrI (kamaLAbena) tathA sva. pUjaya pitAzrI (cunIlAla) pratye mAruM jIvana RNa darzAvuM chuM. mArI dharmapravRttimAM ananya sAtha ane sahakAra badala mArA dharmapatnI tapasvinI ane bhAvazrAvikA zrI arUNAbenano AbhAra mAnuM chuM. sAthe sAthe, mArA banne suputro ciraMjIvI rIpala tathA jIpala parivArano bhAvapUrvaka sahayoga badala teono paNa A prasaMge AbhAra mAnuM chuM. svAdhyAyanA viSayonuM lakhANa ane vakhatovakhata mArA lakhela aneka patromAMthI thoDAka pasaMda karelA patronA A saMkalanamAM je kAMI lakhAyuM che, temAM jinAjJA anurUpa che te sarve pUjaya gurU bhagavaMtonuM che ane AdhAragraMthonA pUjaya graMthakArozrInA Azaya anusAranuM che. je kAMI bhUla hoya te mArA chadmasthapaNAne kAraNe che. te mATe trividha trividha mArA micchAmi dukkaDam. - rajanI zAha 2010_03 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmalAbha-anumodana paM. zrI pUrNacandravijayajI ma. sA. suzrAvaka dharmAnurAgI anuprekSArata rajanIbhAI Adi parivAra, dharmalAbha deva-gurU kRpAthI sukhazAtA-AnaMda-maMgala atra pravartamAna che. ahIMnA saMghanA atyaMta sanmAnya zrI caMpakabhAI dvArA tamArA dvArA likhita "atyaMtara tapa yAtrA" mane paNa vAMcavA maLyuM ane mane te khUba ja gamyuM paNa..... A rIte manamAM UMDANapUrvaka cittana-manana, parizIlana, nididhyAsana, anuprekSA vagere thatuM rahe to keTalA azubha tattvothI bacI javAya ane zAstrono majAno khajAno emAMthI keTalAka aMzo paNa maLI rahe. temAM ja cetanA kAryazIla banatI rahe, taccitte, tammaNa, tallekSe tadagvI vagaNe vagere lakSaNo batAvyA che, jethI mAnasika anuprekSA zakitano vikAsa thaI zake che. pU. haribhadrasUri ma. SoDazaka granthamAM zrutajJAna-pANI jevuM, cittAjJAna-dUdha jevuM tathA bhAvanAjJAna-amRta jevuM batAvyuM che. je amRta tattvasamAM bhAvanAjJAna sudhI pahoMcavA zakaya prayatna sAdhake karavo ghaTe. tamArI bhAvAtmakatAnI khUba anumodanA ! tapanA viSayamAM "amArA gurUdeva A. zrI klApUrNasUrijI ma. ghaNuM ghaNuM kahetA hatA. teo kahetA "ahiMsA komaLatA Ape, saMyama pavitratA Ape, tapa tanmayatA Ape." deva-gurU kRpAthI amo sukhazAtAmAM chIe. tamAro bhAvasabhara, aneka hArdika vAtone jaNAvato, zubhAzayathI lakhAyela vistRta patra maLyo. temAMthI ghaNI vAto ucca jIvanane sparze tevI che. mane paNa temAMthI ghaNI sApekSa citanikA maLI. sAthe zAstra parikarmitatAyukata ciMtanasabhara lekho maLyA che. e badhA meM sAcavIne rAkhyA che. bhaviSyamAM tamArI sAthe paNa patravyavahAra Apa-le rahe tevI AzA rAkhuM chuM. tamAro mArA parano patra to bhaviSyamAM kayAre chApavA yogya megejhInamAM prakAzita karavAnI paNa IcchA che. tamArUM jJAna videzanI dharA para paNa khUba vadhatuM rahe. anekone tamArUM sazakta mAdhyama ArAdhanA Adi mATe maLatuM rahe tathA tamArI sarva AMtarika zubhabhAvanAo zIdhra sAkAra pAme ane eka divasa paMca parameSThipadamAM kayAMya paNa tamAruM sthAna nizcita thAya. amerikA jevI bhogavAdanI bhUmimAM tame jinazAsananA rahasyone parikarmita saMtulita rIte dravya-vyavahAra, bhAva-nizcaya-ubhayAtmaka rIte temAM paNa Aje parizuddha vyavahAranI khUba tAtI AvazyakatA che. ekalo nizcayapradhAna jemAM kaMI kriyAtmaka mArga karavo na paDe, sukhazIlatAnuM poSaNa thAya, evo koro nizcayavAda atre bhAratamAM paNa vadhato jAya che. mATe tenI sAme parikamita-pariNata baneluM, zraddhAtmaka, AcAravAnA mArga prarUpaNa eka moTI zAsanasevA banI rahe che. punaH punaH tamArI anumodanA..... - A.bha. zrI kalApUrNasUrijInA ziSya ratna paMnyAsa pUrNacandravijaya 2010_03 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhivAdana Avedana ApaNe sau svAdhyAyIgaNa sahita, sunaMdAbahena vohorA svapara zreyArthI sujJa, suzrAvaka zrI rajanIbhAI, svajana evA rajanIbhAI mULa amadAvAda-dahegAmanA vatanI paNa mane tenamo paricaya amerikAmAM lagabhaga daseka varSa pahelA thayo. teo mArA svAdhyAyamAM AvatA. zrotA thaIne premathI jinavANInuM zravaNa karatA. vaLI koI vAra zibiramAM sAtha maLI jato. savizeSa to A pustakamAM je zrutajJAnanuM dohana temaNe karyuM che tenA lekho teo mane niyamita mokalatA. paricayanI vRddhi thatA nyujarsImAM jayAre mArI sthiratA hoya tyAre tyAM je satsaMgI mitro temanA nikaTanA paricayamAM hoya teo temane bhojana-svAgatano lAbha levA AmaMtraNa ApatA. e avasare amane nirAMtano samaya jinavANInA AdAna pradAnano maLato. tyAre mane temanA zAstranA jJAnano paricaya maLato. yadyapi prathamathI ja temano mArA pratye atyaMta Adara huM jotI. tyAre kahetI bhAI ! tame khUba guNagrAhI cho. mane patromAM paNa tame keTalA uttama saMbodhana karo cho, mArAmAM evA guNo nathI. tyAre teo sahaja rIte smita karI letA paNa temanA amadAvAdanA nivAsa daramyAna sAdhvIzrI sunaMdAjInA paricayathI ane temanI aMtaHsphuraNAno patra naM. 90mAM ullekha karyo tyAre A rahasya samajAyuM. savizeSa mane temano paricaya thayo tyArathI meM temane sva-5ra zreyanI pravRttimAM guMthAyelA. samayano atyaMta sadupayoga karanArA. zrAvakapaNAnA yogya ArAdhaka, AhAra vihAranA saMyamI, potAnA sAMsArika vyavahArane, vyApArane yogya nyAya ApI, pramAdano tyAga karI svAdhyAyamAM rata rahetA. tenA pariNAme ApaNe sau svAdhyAya premIne uttama sAmagrI maLI rahI che. mArA eka praznano pratyuttara teo 'devagurUnI kRpA' kahe che, huM pUchatI ke tamane zAstra dohanano ane svalekhanano samaya kayAre maLe che ? savAranA sAtathI sAMja pAMca sAta vAgyA sudhI tamArI nokarI. temAM paNa kAryarata rahevuM paDe. rAtre ghare pahoMco tyAra pachI pratikramaNa vigere hoya. eTale tamane samaya kayAre maLe ? "deva gurU kRpA'" javAba TUMko paNa aMtarano hato. chatAM kayAreka khulAso karatA. rAtre pramAda tyajI te samayano ane nokarInA samayamAM risesa maLatI temAM A kArya thatuM rahe che. vaLI varSanA lagabhaga ATheka mahinAnA ni-ravi to temanI alaga alaga zaheronA kendromAM-(daherAsara) zibiro goThavAtI rahetI. tenA viSayo taiyAra karatA, pravacano ApavA. zibiranA Ayojana pahelA te aMgenA lekho taiyAra karavA. e uparAMta dara mahine be mahine jIjJAsuone svahaste lakhelA jherokSathI patro mokalavA. A badhuM temanA jIvananuM eka aMga hatuM. teno temane AnaMda hato. eTale samaya temane avasara ApI deto. . 2010_03 chatAM teonA bhAvamAM eka vAta pragaTa thatI ke amadAvAda-bhAratamAM je sAdhu samAgama, tattvabodha, 6 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma-ciMtana, tIrthayAtrAno lahAvo maLe tenAthI A dezamAM vaMcita rahevAnuM. mArA pApanA udayathI amerikA AvavAnuM thayuM che. prabhAte pratikramaNamAM jayAre sAdhu janone vaMdanA karUM tyAre sukhasaMyamayAtrA bhaNuM ane bhAta-pANIno lAbha dejojI kevI rIte boluM? teno aphasosa rahe che. kAraNake amadAvAdanA nivAsa daramyAna pU. AcArya sAdhu ane bhagavaMtanA samAgamano temane sAro lAbha lIdho hato. tevo AtmalAbha kevo amUlya che teno khyAla hato. Ama amadAvAda choDavAthI ane amerikAnA nivAsanA raMjanuM jANe prAyazcita karatA hoya tevuM temanI sva-para zreyanI pravRttirUpa svAdhyAya, satsaMga patro ane ArAdhanAmAM dekhAtuM. eTale bhautikavAdI e dezamAM bhautikatAthI dUra rahI AtmakalyANane agrimatA ApatA. sAdhubhagavaMtanA upadezano e saMskAra hato. eka yajamAnane tyAM ame sAthe bhojana karavA beThA hatA. tyAre mane jANavA maLayuM, teo AhAramAM traNa ja cIja te paNa eka vAra laIne jame che. zibiromAM aneka jagAe pharavAnuM thAya, tyAre darekane Ano khyAla na hoya. tyAre teo sahajapaNe potAnuM bhojana kArya pUruM kare che. - AhAranA A saMyamanI temanI skUraNA kema thaI ? tyAre temaNe jaNAvyuM ke teo pU. bApajI pAse zAstra bodha letA. ekavAra potAnA janma divase teo AziSa-dharmalAbha mATe gayA. tyAre pU. bApajIe temanA mAthe hAtha mUkI, dharmalAbha ApI potAnA hAtha catto karI kahe, tuM zuM Ape che ? tyAre temane phuraNA thaI ke mAre dareka janmadivase AhAranI eka cIjano tyAga karavo. tema karatA have teo traNa cIja para AvyA che. koIvAra traNenuM ekama paNa karI le che. Three in one meM kaheluM ApaNuM astittva to anaMta Ina vana che. te pAmavAno purUSArtha karavAno che ne ! eTale bAhya A prayoga paNa lAbhadAyI che. A uparAMta zrAvakAcAranA je sAmAnya rojanA Avazyaka kAryo jevAke sAmAyika, jApa, pratikramaNa vinA pramAda karatA hoya che. aMtaraMgamAM zubha bhAvanAothI bhAvita che. adhyAtma jIvana pratyenuM temanI abhigamatA temanA patromAM pradarzita thAya che. saune bAhyAcAra sAthe sAthe tattva bodha upakArI che. teno vizeSa ullekha kare che. ane te mArge doravA svAdhyAyamAM samajAve che. ' arthAta mAro temano anya paricaya vizeSa nathI. paraMtu chellA thoDA samayamAM meM temane najIkanA sAdhaka tarIke nihALyA. teno mAro A pratibhAva ane pratibhAva che. jJAnasAramAM jaNAvyuM che mAnavanuM sAmAnya-mULa svarUpa pUrNa che, je vAstavika jJAnanA-svarUpanA AnaMdathI pUrNa che, evA yogIjano jagatane pUrNa-svarUpe jUe che. svarUpa sthiti AtmAnI pUrNatAnI anubhUti karAvanAra che. buddhinA viSayothI mukata mAtrA jJAnane laIne thato AnaMda te pUrNa che. teno aMza paNa anubhavAya to te muktidAtA bane. ApaNI sAdhanAno marma che. zAstronA AvA ghaNA rahasyo temaNe temanA lekhamAM kholyA che. zibirArthI-svAdhyAyIo jemaNe AvA bhAvono mANyo haze, jemaNe te jinavANIno svAda 2010 03 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhavyo haze temane dhanya che. jIvana sArthaka che. ane amerikA jevA dezamAM AvA uttama Atmika ane AdhyAtmika suyogya vyaktino lAbha maLavo durlabha chatAM bhAInA satsaMgathI sulabha banyo che. temaNe karelA zAstradohana ane saMkalana be bhAgamAM mUkayA che. prathamano bhAga che zrutasaritA, jenA 27 prabaMdha je aMka sAdhunA guNa sUcaka che. ane saune mATe tevI bhAvanA prerita che. jemAM aMtara bAhya Atma ArAdhanAnA vividha viSayo che. jijJAsuo potAnI rUci anusAra temAMthI preraNA meLavaze tene upakArI thaze tevI apekSA che. bIjo bhAga patrAvali che. jeno AMka 90. e patro vyakti vizeSa saunI bhUmikA ne ke prasaMgane yogya lakhyA che. temAMthI paNa jIvanadaeNSTi viSayaka Atma unnatikAraka bodha maLe tevuM temAM lekhana che. temanuM AMtara nivedana paNa temanA aMtara bhAvanAnA yukta che. eTale meM agAu lakhyuM che te e bhUmino yoga temane khaTake che, tenA prAyazcita rUpe jANe teo sAdhanAnA mAdhyamathI sva-para zreyarUpa A pravRtti karI rahyA che. karatA rahe tevI zubhecchA. AvakAra patromAM to ame saue temanA vyaktitva, sAdhanA, temano adhyAtma mATeno ughamane ane lekhananuM anumodana karI eka lAbha lIdho che. savizeSa AvI AtmazreyanI sAmagrIne jana jana sudhI pahoMcADavA tene graMthAkAre pragaTa karavA tana-mana-dhanathI je bhAvanA zrI praphulabhAI ane temanA parivArane thaI temane dhanyavAda ApI abhivAdana karUM chuM. zrI praphulabhAI ane rajanIbhAIe saunA mAtA-pitAne A nimitte smaraNAMjali arpI che. te paNa prasaMgocita AvakAradAyaka che. temAM RNamukita che. punaH rajanIbhAIne svastha dIrdhAyu ho, ane AtmakalyANane prApta kare tevI prabhu pratye prArthanA. A zubha prasaMge ApaNe sau temanA upakRta thaIe. temaNe pIraseluM sAtvika-tAttvika bhAthuM pacAvIe. temanI e manokAmanA pUrNa karavA udyama karIe. prabhukRpAe temane svastha dIrdhAyu maLo ane sva-para zreyarUpa uttama kArya karatA rahe tevI abhyarthanA sAthe viramuM chuM. aMtamAM A pustaka tamArA varada hastamAM Ave tyAre tene sau vadhAvajo, vAMcajo, vicArajo, Acarajo, Atmazreya sAdhajo. sAthe jagatanA kalyANanI bhAvanA karajo. AnaMda ho, maMgaLa ho. ame amArA/ApaNA satsaMga mitronuM nAmakaraNa "AnaMda sumaMgala" parivAra kareluM che. Iti zivama 2010_03 AnaMda sumaMgala parivAra vatI saunA bahena (sunaMdAbahena vohorA) * * * * * 8 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. pU. zrI mUlacaMdabhAI zeTha sva. pU. zrI vijyAbA zeTha amArA parama upakArI pU. bA-bApujIne sAdara arpaNa. ahobhAgya che ke prastuta pustakanA yogadAnanA sahabhAgI thavAnuM saubhAgya sAMpaDavA saha amArA pU. bA-bApujI pratyenuM temaNe ApelA saMskAra vArasAnuM amArU gaNatarpaNa thayuM. saune Avo lAbha maLe tevA zubhAzayathI A prakAzana karela che. sAthe sAthe pU. zrI rajanIbhAInA sAtha sahakAra mATe AbhAra. zrI mUlacaMdabhAI harilAla zeTha parivAra suputro : narendrabhAI - a.sau. hasumatibena caMdrakAntabhAI - a.sau. vanitAbena prakallabhAI - a.sau. jayotibena (nyuyorka, amerIkA) lalitabhAI - a.sau. kAminIbena (nyuyorka, amerIkA) vimalabhAI - a.sau. kalpAbena (nyuyorka, amerIkA) suputrIo : anupamAbena bhogIlAla mahetA mRdulAbena mahendrabhAI mahetA nalinIbena anaMtarAya zAha manoramAbena azvinabhAI mahetA (nyuyorka, amerIkA) zobhanAbena prakAzabhAI zAha (nyuyorka, amerIkA) 2010_03 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_03 www.jalnelibrary.org Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. pU. zrI cunIlAla chaganalAla zAha (sva. pU. pitAzrI) pU. zrI kamaLAbena cunIlAla zAha (vidhamAna. UMmara : 95 varSa) (pU. mAtuzrI) parama upakArI janmadAtA, jIvanadAtA ane saMskAradAtA mAtA-pitA. jemanA taraphathI mane vAtsalyapUrNa saMskAra vAraso maLyo che. jethI mArA jIvanano huM kaMIka paNa saddaupayoga karI zakyo chuM. mAtA-pitAnuM A sadaNa koI rIte cUkavavuM agharuM che. sivAya ke temanA kuLane dIpe tevuM jIvana jIvI dhanya banIe. - rajanIbhAI cunIlAla zAha JaimEducation international 2010 LOS For private & Personal use only www.jaineitorary.org Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DE 2010_03 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rajanIbhAI cunIlAla zAha amerIkAnI bhUmi upara pravacana prabhAkara sthAnika vyAkhyAtA zrI rajanIbhAI zAhanI zrAvakadharmane yogya, vairAgya, samakita, dIkSA ane mokSane sparzatI vidhavidha viSayo upara avAranavAra AyojAtI dharma-zibiromAM upasthita rahevAno lAbha amane maLe che. zrI rajanIbhAIe uttama zilpI banI amArA jevA aneka AtmAonI jIvanapratimAmAM samyak ratnatrayInA prANa pUryA che. - praphullabhAI mUlacaMdabhAI zeTha Jain:Education International 2010_03 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_03 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImati arUNAbena rajanIbhAI zAha bhAvanAthI jemanuM jIvana bhavya baneluM che, dAnathI jemanuM jIvana paropakArI rahyuM che. saraLatAne kAraNe teo mitromAM priya che. dharmarUci anusAra teo jaina dharmopadiSTa nAnI-moTI aneka prakAranI tapazcaryAo niyamita karIne potAnuM jIvana sArthaka karI rahyA che. 2010_03 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GRE 2010_03 g 000000 DERED Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvakAra patra-1 paMDita zrI dharajalAla mahetA paMDitavarya pUjaya zrI dhIrajabhAI mahetA (zrI dhIrUbhAI paMDita) chellA 17 varSothI dara varSe sUrata (gujarAta)thI amerIkA padhArI aneka saMghomAM zrAvaka-zrAvikAone jJAna-prabodha ullAsabhera pradAna kare che, teozrIno patra. bosTana tA. : 4 okaTobara, 2007 dharmaprabhAvaka ane bhAvazrAvaka zrI rajanIbhAI, vividha viSayo uparanI tame Aja sudhI yojela zibironuM lakhANa ane amerIkAnA zrAvakazrAvikAone lakhela keTalAka patronuM saMkalana karIne hAla je eka pustakarUpe chapAya che, te jANI khUba AnaMda. zAstrokata lakhANa, upadezAtmaka vANI, jJAnAtmaka abhigama, saraLa bhASA ane niHsvArtha zruta-sevA - AvI lAkSaNikatAo tamArA vyaktitvamAM spaSTa tarI Ave che. pU. AcArya bhagavaMto ane sAdhu bhagavaMto pAsethI saMpAdana karela dharmaviSayaka jJAnano tamAro kSayopazama anumodanIya kakSAno che. A pustaka ghaNA jIvone upakAraka ane bodhaprada thaze. saMkalanakAra zrI rajanIbhAI mATe prAsaMgika vAta jaNAvuM to, rajanIbhAI amadAvAdanA vatanI che. bApadAdAthI ja A kuTuMba dharmanA saMskArothI atizaya raMgAyeluM che. tapa-tyAga-yAtrA-jJAnAbhyAsa Adi sarva viSayone sparzatuM temanA kuTuMbanuM jIvana che. - temAM paNa, yuvAna vayamAM pU. AcAryazrI bhAnacaMdrasUrijIno ane panyAsa zrI subodhavijayajI ma.sA.no amadAvAdamAM paricaya thayo. teonI pAsethI maMtra-yaMtra-zAstrAdino ghaNo sAro abhyAsa karyo. tyArabAda, ghaNA badhA prakhara AcArya mahArAjAonA tathA muni bhagavaMtonA paricayamAM AvyA. jJAnAbhyAsa, dhArmika rUci, dhArmika kriyA ane AcArasevanathI teonuM zrAvaka-jIvana vadhu sugaMdhamaya banAvyuM. - kAlAntare, putrAdi parivAra amerIkA raheto hovAthI, sane 1991mAM potAnI IcchA nahIM hovA chatAM amerIkA vasavATa mATe AvavAnuM banyuM. sugrathita ane sudaDha dhArmika abhyAsanA kAraNe, teoe nyujarsI, nyuyorka, sahita amerIkAnA 15-20 saMghomAM dhArmika pravacano ApavAno prAraMbha karyo. "jo hove muja zakti aisI, savi jIva karUM zAsanarasi' nI bhAvanA ja jANe rajanIbhAImAM vyApI cUkI hoya, tema jJAnagaMgA vahAvavAnuM kArya hArdika bhAvanApUrvaka pUrajozathI cAlu karyuM. teonI zibiro-pravacanomAM hAjarI ochAmAM ochA 150-200 zrAvaka-zrAvikAonI hoya che, ane badhA ekAkArapaNe sAMbhaLe che. teo potAnA ghare paNa aneka graMtho vAMcI-vicArI mAkhaNa jevuM tattva kADhIne dAkhalA-dalIla sAthe badhAne pIrase che. je te viSayanuM saMkSepamAM pa-6 pAnAmAM 2010 03 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhANa karIne jherokSa kopIo kADhIne dareka zibiramAM vaheMce che, ane amerIkAmAM vasatA anya zrAvakone paNa potAnA kharce poSTa dvArA pahoMcatuM kare che. dhanya che temanI udAratAne, temanA jJAnane, temanA tapa-tyAgane ane dhanya che temanA uttama zrAvakAcArane. ApaNe vAraMvAra teonI anumodanA karIe. teonuM zrAvakajIvana paNa ghaNuM vadhAre tyAgamaya ane AcAramaya che. AkhA divasamAM dararoja atyaMta ghaNA ja ochA dravyono vaparAza, bhANAmAM eka ja vAra levAnuM, pIrasanAra je pIrase te ja levuM vigere niyamo temanA niyamita ane pavitra jIvanamAM jovA maLe che. A dezamAM 65 varSanI UMmare AvA kaDaka niyamapUrvakanuM saMyamI jIvana jIvavuM ghaNuM duSkara che. satata vAMcana, ciMtana, jJAnadAna, cha Avazyaka sahitanI dharmakriyA ane umadA vicAro ItyAdi dharmanA AcaraNathI bharapUra temanuM jIvana dIpI UThe che. teonI saraLatA, saumyatA ane saujanyatA vaDe anekAneka saMghonI jaina-prajAnuM hRdaya teoe jItI lIdhuM che. sau teo tarapha ghaNA AkarSAyelA che. rajanIbhAI UMDuM ciMtana karIne lokonuM hita thAya tevA viSayone saraLa ane sAdI bhASAmAM ghaNI ja ramuja sAthe udAharaNopUrvaka zAstrabaddha evI rIte rajU kare che ke sarva zrotAvarga maMtramugdhanI jema sthira thaI jAya che. A saMkalananA prakAzananuM kAma upADI lenAra jJAnanA premIonA kAryonI vAraMvAra ApaNe ghaNI anumodanA karIe, ane teonA uttama A kAryane dhanyatA zabdathI vAraMvAra navAjIe. te sarvene AvAM kAryo karavAnI zAsanadeva zakti Ape. - rajanIbhAInuM Arogya sadA sAruM rahe ane dIrdhAyuSI thAya evI zAsanadeva pratye prArthanA. eja. li. dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA sUrata-gujarAta. * * * * * AvakAra patra-2 zrI sunaMdAbahena vohorA sAmAyika vijJAna'nA mArA saMkalana viSayaka pUjaya zrI sunaMdAbena (amadAvAda)no pratibhAva. me, 1, 2006 pU. bahena, AdaraNIya salphAstradohana kartA zrI rajanIbhAI, tamAro sanzAstradohana patra maLyo, maLatA rahe che. puNyazALIone arka maLe che. parizrama vagara AvI sAmagrI vAtsalyabhAvI vyakti pradAna karI zake. agara to tame lakhyuM che ke "bhautika sAmagrI bhegI karI zakAya che. sukha bheguM karI zakAtuM nathI." A vAkyamAM ghaNo bodha bharyo che. sAmagrI bhegI karelI mUkIne javAnI che te bhAva samajAya to jIva sukha-Atmika sakhano vAMchu bane. vaLI jIva kaMI 10 2010_03 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajato nathI evuM nathI. paraMtu te mohanIyakarmathI gherAI gayo che. puNyayoganI mIThAzamAM e karma vyasananuM kAma kare che. catura evo jIva bhramita thaI jAya che. ,, amArA eka bahena gAya che ke dAna puNya kaMI karyA nahi ne mAMgIe zAlibhadranI riddhi.' dAna kare topaNa citta ullAsa nirAmaya kayAM che ? vaLI mULamAM parigrahanI mUrchA ghaTe nahi tyAM sudhI dAna thoDuM thIgaDuM mAravA jevuM kAma kare ne ? ahIM to zraddhAnuM baLa che. dAna ? te samayanI cittanI sthiti, karoDo janmamAM na thayA hoya tevA bhAvanI nirmaLatA, temAM sAmAyiko samAI jAya. bhAI ! tame eka ghaTasphoTa to sikasara-chaggAno karyo. ApaNe puNiyAnuM sAmAyika mAMgIe chIe. sarvavatithI bacI javAya ! puNiyAjInuM sAmAyika kALalabdhi mAMge che. sarvaviratinuM bIja ropAI gayuM e sAmAyikanuM phaLa narakagati nivAre ane AjIvana sAmAyika cAra gati nivAre. koIvAra thaI Ave ke AvI UMcAIe javA jIvamAM prabaLa sAmarthya UlasatuM kema nathI ? zuM khUTe che ? A jIvanamAM saghaLA saMyogo maLyA che. paNa jIva mohanIyakarmanI cuMgalamAMthI nIkaLato nathI. sAmAyikanA vividha pAsAo, asaMkhyayoga jevA che. upayoga rAgAdi bhAvathI kSaNamAtramAM jAtyAMtara thAya to Atmika zaktinuM vaheNa e ja upayoga dvArA samyaktvane pragaTa kare. jIvane bahA2mAM kaMI phe2vavAnuM nathI. pharavAnuM to aMdaramAM che. te paNa paryAyamAM, paryAyanuM zuddhapaNuM-ajavALuM thatA paDaLo vIkharAI AtmA zuddhapaNe pragaTa thAya che. A ApaNI sAdhanA. zrI prajJApanA sUtramAM 'pAsaNayA'nA bhAvanI spaSTatAmAM jaNAve che ke, AtmA zaktino bhaMDAra che. samaye samaye kSayopazabhAvane kAraNe jIvonA bhUmikA pramANe yathAsaMbhava guNo pragaTa thAya che, te guNo AtmAnI bhinna bhinna avasthA sAthe saMbaMdhita hoya che. samyag kSayopazama pachI udbhavelA guNo jIvanI saMpatti ja che. te guNo vaLI manAdiyoga dvArA kriyAtmaka bane che. vaLI mohAdibhAvanA udayane kAraNe te kriyAtmaka guNo para AvaraNa Ave. vaLI jIvanA jJAnAtmaka guNo paNa kSayopazamane kAraNe kAryakArI thatA hoya che AthI guNo pragaTa thatA rahe che. ane te prayogAtmaka bane che arthAt upayoga rUpa bane che. temAM jeTalo zuddha upayogano prayoga che te karmano nAza kare che. zubhAzubhanuM saMkramaNa thatuM rahe che. guNazreNie caDhelo jIva zuddhikaraNathI mukti sudhI pahoMce che. jIvanI jJAnAtmaka cetanA te bodhasvarUpa che. karmAtmaka cetanA rAgadveSa che. rAgAdinuM, sukhaduHkhanuM vedana te karmaphaLa cetanA che. arthAt cetiyatA, vedakatA te jIvanI cetanAnA anubhava che. jIvanI jJAnacetanA cidrupa pariNati che. viSayAdikane vede che te upacAra che. vastunA svarUpano bodha te cetayitA che. rAgAdipaNuM zubhAzubha e karmanA udayarUpa che. AtmA kyAre paNa cetanatA choDato nathI. tethI te dehAdi sarva padArthothI bhinna che. manAdi samIpa rahelA pudgalothI paNa bhinna che. AvuM bhinnAbhinnanuM vAstavika svarUpa samajAya to jIvane vAstavika bodhanuM pariNamana thAya. tamArA AvA zAstradohanane dhanya che. 2010_03 11 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAyugala pustaka prabhAvanAno lAbha tamArA haste maLyo te AnaMda thayo. urvazIbahene puchAvyuM. mane tarata ja bhAva thayo ke ahIM tarata ja yogya nyAya maLaze. mAruM svAthya tame joI hatI tevI thaI chuM. thoDI cAlavAnI gati dhImI thaI che. saheja jANavA sAru. li. bahena * * * * * AvakAra patra-3 zrI sunaMdAbahena vohorA varSo sudhI amadAvAdathI amerikA padhAratA ane nAdurasta tabiyatanA kAraNe have nahIM padhAratA parama pUjaya sadaiva upakArI zrI sunaMdAbena voharAno pratibhAva- ('bhAvazrAvakanI bhavyatA'nI mArI zibiranA lakhANa aMge) satsaMgapatra prabhAvaka, jinAjJA ArAdhaka zrI rajanIbhAI, kuzaLa ho ! Atma prayojana vRddhi pAmo. 21mI navembarano patra 7 jAnyu. e maLyo te daramiyAna be patro maLyA hatA. pahelAno patra nautamabhAI pAsethI maLyo. patramAM guNapramoda e tamArI hArdikabhAvanA che te jANuM chuM. joke mArI pAse kaMI marIcine mAna thayuM tevA utkRSTa kAraNo nathI. eTale temAM tamArI udAratA jouM chuM. vaLI e paNa devagurukRpA ja che. ApanA patromAM zAstrano sAra zAstracakSu jevo che. khUNe khUNethI hIrA zodhIne camakAvo cho. prakAza pADo cho. mane lAge che je puNyavaMtA jIvone ApanA patro maLatA haze. temane to arka ja maLe che. je zAstro jeo kadAca A janmamAM jovA na pAme temane Apa te zAstranI saMgata karAvo cho, jeo guNavAna che teo potAne dhanya mAne? ke amane AvuM durlabha zAstradarzana karavA maLe che. zrI dharmaratna prakaraNa mAMthI 21 (10) sAcA zrAvakanuM jIvanadohana Ape hastAkSaramAM ApyuM. mane evo bhAva thAya ke patralAbhI eka guNanA zabdane gokhI le. eka mahinA sudhI te guNano marma hRdayamAM rAkhI AcaraNa kare. jemake azudra-gAMbhIrya. jIvanamAM jenI sAthe saMparka thAya tenI sAthe tuccha bhAve vartana na karavuM. Atmavatu vartavuM. jaDa padArthomAM rAgAdi tuccha bhAva na karavA ke jaDa padArthonA ahaM mamatvathI jIvo sAthe dveSabhAva na karavA. bIjA mahine bIjo bhAva joDe. arthAt ApaNe AvI ArAdhanA karIe to jIvana palaTAI jAya. enA mATe sAmAyikanI jema samaya kADhavo paDato nathI paraMtu jAgRti joIe che. e guNa ArAdhanano bhAva Atmazakti pragaTAve che. pachI jIvane kaMI yAda karavAnuM nathI. jema huM strI ke puruSa chuM te yAda karavAnuM nathI tema pachI huM guNavAna chuM te yAda karavAnuM na rahene? kharekhara jIve anAdikALamAM mAnava deha anekavAra dhAraNa karI tapa, japa, vrata vagere karyA nathI ke jJAnadhyAna karyA nathI evuM nathI paNa Apa lakho cho te vairAgya ane samAdhi-upazama sahitanA na 1 12 2010 03 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banyA tethI paribhramaNa cAlu rahyuM. darzanamohanIyane akabaMdha rAkhI AjubAju pharyo, darzana mohanIye tenA tapAdinA badalAmAM devaloka jevA sukha batAvI jIvane saMsAranA cakramAM bhamavA dIdho. AthI vairAgya ane samAdhi Ape lakhyuM te ratnatrayanA pAyAnA che. tamArA cittamAM amArA mATeno sadbhAva ciraMjIva rahevAno che. ApaNe saue muktinI nAva calAvavAnI che temAM anyonya pUraka thaI pahoMcavAnuM che. mAro prazna rahyA ja kare che ke zAstranA sva likhIta hastAkSaro kayAre guMthAya che? samaya kayo hoya che temAM tamArA AtmapradezonI nirmaLatA thatI rahe tevI zubha kAmanA. tamArA udAra yogadAna mATe prasannatA anubhavuM chuM. mArI dhAraNA ATalI moTI na hatI. tamAro dara varSano e krama heje , anyonya lAbhakartA thayo. li. bahena AvakAra patra-4 zrI taralAbahena dozI OM huM ahaM nama: (muMbaIthI amerIkAmAM chellA 15 varSathI pravacanArthe padhAratA pU. zrI taralAbena dozIno patra) Atmapriya, tattvarasika, jJAnapipAsu, vIravANInA upAsaka ane mahAvIra AjJAnA ArAdhaka pU. bhAIzrI rajanIbhAI ! sAdara jayajinendra ! Atma ArAdhanAnA maMgala mArge ApanI jIvanayAtrA sukharUpa haze. avAranavAra ApanA kRpA patra jevA abhyAsa lekho - zibira nimite thayela UMDA abhyAsapUrNa ciMtananA tAraNo ApanA dvArA mane prApta thatAM rahe che. jeno pratibhAva manamAM to UThe ja che paNa zabda dvArA Apane dareka vakhate lakhIne mokalI zakAyo nathI paraMtu e bhAvono sUra eka ja che vartamAnakALamAM vicAra ane AcAranA subhaga samanvayavALA uttama ArAdhako virala che, durlabha che. Apa mUrtimaMta vicAra cho ApanA vicAro to prabhAvita kare ja paraMtu ApanA AcAro jANe ke baLabaLatA raNanI mIThI viraDI ke zILI chAMyaDI che. pAMca pacIsa pothI vAMcIne pUjAtA paMDitonI vAmaNI pUjAnA kALamAM guru caraNopAsanAthI prApta Agama jJAnanA upAsako keTalAM ? aMtaramAMthI ugAra UThe che. ApanuM sanmAna e gurugamanA jJAnanuM ane gurukRpAnI pAtranI dhanyatAnuM sanmAna che. ApanI anumodanA e vItarAganA AcAra mArganI anumodanA che. ApanuM gaurava eTale Agama jJAnanuM gaurava che. Apa adhikArI cho amArI anumodanA-abhinaMdanA ane sanmAnanA. tattva jijJAsuonA hRdayamAM Ape avismaraNIya sthAna prApta karyuM che. ApanA ciMtana, abhyAsa ane vAcananA puruSArthamAMthI pragaTatuM jJAna ArAdhako mATe sabaLa avalaMbana che. guruvaryonI kRpAnuM baLa ApanI vANImAM spaSTa jaNAya che. 13 2010_03 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhune vadhu Atma ArAdhanA ane tenA suphaLa jevI zibiro AtmArthIone prApta thatI rahe ane vIravANIno strota vaheto rahe evI zubhakAmanA sAthe ApanuM svAthya ane saMyoga sadeva anukULa rahe evI hRdayagata bhAvanA rajU karatA kRtakRtyatA anubhavuM chuM. niIra-kSIra vivekavAna ApanI prajJA ArAdhakone mATe dIvAdAMDI samAna che. Apa vartamAnanI kSitijanA dhruvatAraka cho ema kahevuM upayukata thaze. e ja. taralAbena dozInA sAdara jaya jinendra * * * * * AvakAra patra-5 zrI sunaMdAbahena vohorA sujJa svAdhyAyI tapasvI zrI rajanIbhAI kuzaLa ho.. hamaNAM satsaMga prasAdi maLI nathI. pravacanakAronuM Agamana hovAthI hamaNAM zibiranuM Ayojana cAle che? zuM viSaya hoya che te jaNAvajo. atre devagurukRpAe sakuzaLa che. atre cAturmAsamAM AsapAsa sAdhu AcArya bhagavaMtono yoga che jo ke javAnuM bahu banatuM nathI. vAstavamAM cAre bAju bhautikatA vistaratI che. AthI zrotA vaktAnuM vaheNa e bAju jaNAya che. vaktA mAne che ke janajIvanamAM-saMsArIjIvanamAM sudhAro thAya to saMgharSa TaLe. kuTuMba bhAvanA sacavAya vigere. eTale upadeza zailI mahad aMze e paddhatinI che. graMthono AdhAra to AgamAdi che, paraMtu vivecana zailI badalAI jAya che. kayAMka tattvabodha jaLavAya che to zrotAne rasa paDato nathI. jayAre bhagavAne to upadezya ke "tatvArtha zraddhAnam sabhya darzanam" upadezanuM mAdhyama tattvabodha hoya sAthe janajIvananA utkarSane vaNI levAmAM Ave to rocaka bane tattvarUci vikase. khera. cAre bAju pApanA nimittAmAM rahevuM ane pApathI bacavuM te sAhasa che. temAM tapa, pratijJA, niyama AMzika bacAve kharA. chatAM agninA saMgamAM jhALa lAgavAnI. sAcA zrAvakapaNAno dharma, sarva viratinI bhAvanAvALo hoya. ApaNo dharma-arthAt kriyA ja kahone anukULatAvALI hoya che. jemAM saMsAranI anukULatAnA rAgano bhAva hoya tevA anuSThAno zuM nirjarA karAve ! baMdhana karAve. hamaNAM kayAMka vAMcyuM ke sAdhupaNuM sAcuM na pALyuM tethI svargamAM javuM paDayuM. sAcuM sAdhupaNuM mukti mATe che. niSpApa jIvana eTale sAdhupaNuM. kALane anusarI devalokamAM jAya to paNa temAM sukhabhogano bhAva na hoya. vAstavamAM sAdhu ke zrAvaka, sarvathA pAparahita rahevuM teja AdhyAtma, karma rahita banavuM tevo purUSArtha te adhyAtma, jenuM pariNAma mukti che. mukti mATe batAvelo mArga jANavo te jJAna, tene yogya AcAra e te cAritra che. tenI ja zraddhA te darzana che. hamaNAM A. zrI caMdraguptajInuM cAturmAsa che. sabhAmAM koIe prazna pUchayo ke have uMmara thaI sAdhupaNuM kema levAya? pratyuttara : moTI uMmare khavAtuM nathI, pacatuM nathI, chatAM khAvAnI IcchA thAya 14 2010_03 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ne ? pacavAnI goLI laIne khAva cho ne ! kamAvAnI IcchA thAya che ne ! rogathI khAvAnuM baMdha thAya tyAre naLI nAMkhIne khAva, ATaluM badhu zA mATe ? zarIra TakAvavA ? AtmA to Takelo ja che. zarIra vinAzI che te TakavAnuM nathI, ajJAna jIvane kevuM chetare che ? pratijJA laIne paLAya nahi to ? joba para jatA kayAreya Avo vicAra Ave che ! pratikULatAmAM AtmabaLa vadhAravAnuM che; tevI bhAvanA keLavAya to mArga mokaLo thAya. saMsAramAM duHkha che, kone ? ema kahevuM yathArtha che ke saMsAra duHkharUpa che. A sAmagrI samRddhi lobhAmaNI che tevI ja bihAmaNI che. pariNAma vicAre lakSya badalAya svarUpa lakSyano pakSa AtmavikAsano che. du:khathI mukta thavuM che tene AtmavicAra Avazyaka che. AtmavicAra AtmabaLavardhaka che je muktinI dizA pratyeno che. paraMtu AraMbha parigrahanA alpatva vagara AtmavicAra saMbhavita nathI. asatsaMgamAM rahevuM ane Atmatva pAmavuM duSkara che. tethI vardhamAna jevA caramadehI paNa vadhatA purUSArtha mATe gRhatyAgI thayA. vizeSa karmakSaya mATe anArya bhUmimAM prayANa karI, svabaLe svarUpa prApta karyuM. manuSyajanma durlabha kone mATe manAyo che ? uttama kone mATe manAyo che ? pUrva puNyathI maLelI sAMsArika sAmagrImAM sukha mAnato ajJAnI A durlabhatA kayAMthI jANe ? dharma-mokSane pAtra jIvo enI durlabhatA ane mUlya jANe che. manuSyapaNuM maLe mokSa maLe tevuM nathI. vAstavamAM manuSyane mokSa joIe che ! zAno mokSa, kono mokSa ? bhava AtmArthe yojavAnuM baLa sUre to bhava vistAra thAya che. koIvAra thAya che baLahIna evA ame tArA (amArA mULa) svarUpane jANI zakayA nathI. to he prabhu ! to prabhu nitya nitya vaMdanAre svIkAro jinarAya re, jinasAgara prabhuguNa gAvatA pAmyo paramAnaMda re..... he prabhu evI zakti-bhakti pragaTo ke jethI pUrNa kSaNa svarUpa svayaM pragaTa thAya. pUrNAMzanI bhAvanA pUrNa karo. satsaMga patra lakhatA rahejo. tamArA patro zAsra dohanarUpa hovAthI thoDAmAM paNa ghaNuM zIkhavA maLe che. jeTaluM aMtaramAM ghUMTAIne Avaze teTalo anyonya lAbha che. sarva prakAre kuzaLa ho. atre kuzaLatA che. bahena zubhabhAvanA saha . 2010_03 * 15 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA prabaMdha U Om E a ww m 6 5 6 6 cha 103 0 - N O 5 2 viSaya peja naM. navakAra maMtrayukta maMgala zrI siddhacakra mahAmaMtram zrI navapada ArAdhanA prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA zrI jinabiMba nirmANa aMjanazalAkA-prANapratiSThA-sthApanA sakala tIrtha vaMdanA - artha sahita jinapratimA jina sArikhI AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA sarva guNonA rAjAmahArAjA samyagudarzana anuSThAna dharma 117 atyaMtara tapa yAtrA 127 dAnadharma 138 ATha madanuM AkramaNa ane saMkramaNa 144 sAmAyika vijJAna 151 zrAvaka dharma 17) bhAvazrAvakanA bhAvagata 17 lakSaNo 187 dharmatIrtha - bhAvatIrtha 193 sadgati, durgatinA hetuo 206 trizaSTi zalAkA puruSonuM saMkSipta vidhAna 210 aMtarAya karma nivAraNa pUjAno hetu 214 sadA sarvane nUtana varSAbhinaMdana 216 zrI puNya prakAzanuM stavana tathAbhavyatvanI paripAkanI prakriyA 229 mArgAnusArInA 35 guNa 232 samyagujJAna sAdhu jIvananI carcAnI prathama bhUmikA 24ra pariziSTa 246-264 patrAvali patro-90 265-446 patrAvali pratibhAva 447-448 - - - 0 - S m - S << # na ja = # # 5 # = 237 # * # ) 16 2010_03 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adha-1 navakAra maMtrayukta maMgala zrutasaritA 2010_03 Namo arihaMtANaM Namo siddhANaM Namo AyariyANaM Namo uvajjhAyANaM Namo loe savvasAhu NaM eso paMca NamokAro, savva pAva ppaNAsaNo maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havaI maMgalaM brAhmI lipimAM paMcamaMgalamahAsukhaMdhI (namukkAro) TarUAL 1*CSI AYUTEI LXLGFFI I HJ Pla BEEJIYFT LgtotILE YAJIdLad 16X6..4AJ arhato bhagavaMtaindra mahitAH, siddhAzca siddhisthitAH / AcAryAjinazAsanonnatikarAH, pUjyA upAdhyAyakAH // zrI siddhAntasupAThakA-munivarA ratnatrayArAdhakAH / paMcaite parameSThinaH, pratidinaM kurvaMtu vo maMgalam // indro vaDe pUjya evA arihaMta bhagavaMto, siddhisthAnamAM rahelA siddha bhagavaMto, jinazAsananI unnati karanArA pUjya AcArya bhagavaMto, zrI siddhAMtane sArI rIte bhaNAvanArA upAdhyAya bhagavaMto ane ratnatrayane dhAraNa karanArA muni mahaMto e pAMca parameSThio pratidina tamAruM maMgaLa karo. namaskArasamo mantraH, zatrujjayasamo giriH / vItarAgasamo devo, na bhUto na bhaviSyati // 1 navakAra maMtrayukta maMgala Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI namaskAra mahAmaMtranuM sarvadRSTipaNuM-artha sahita artha maMtrazAstra sarva pAparUpI viSano nAza - savva pAvappaNAsaNo 2. | yogazAstra | piMDastha, padastha ane rUpAtIta - traNa prakAranA dhyAna paikI padastha dhyAna mATe parama | pavitra padonuM AlaMbana. 3. | Agama sAhitya | sarvazrutamAM atyaMtara vidyamAnatA ane cUlikA sahita mahAgruta skaMdhanI upamA. 4. | karma sAhitya eka eka akSara vaDe anaMtAnaMta karmono vinAza apekSita ane eka eka akSaranA uccAraNathI anaMtAnaMta karmonA rasano nAza. 5. | sAMsArika (laukika aihika)| A bhavamAM artha, kAma, ArogyanI prApti ane tene lIdhe cittanI prasannatAnI prApti 6. | pAralaukika jayAM sudhI mokSaprApti na thAya tyAM sudhI dareka bhavamAM uttama devaloka ane uttama |. manuSyakuLanI prApti. jenA pariNAme alpa bhavomAM bodhi, samAdhi ane siddhinI prApti 7. drivyAnuyoga prAraMbhanA be pada AtmAnuM zuddha svarUpa ane pachInA traNa pada zuddha svarUpanI sAdhaka avasthAnuM zuddha pratika. 8. |gaNitAnuyoga navano aMka akhaMDa-abhaMga-navanA aMka vaDe abhinava bhAvonI utpatti - navakAranI ATha saMpadA vaDe aNimAdi ATha siddhionI prApti - anAnupUrvI vaDe zrI navakAranA padonuM parAvartana cittanI sthiratAnuM amogha kAraNa. 9. | caraNakaraNAnuyoga | zrI navakAranuM vAraMvAra uccAraNa-raTaNa sAdhu-zrAvakane sAmAcArI (kartavyo)nA pAlanamAM maMgala ane vidana nivAraNa. 10. dharmakathAnuyoga arihaMtAdi pAMca parameSThionuM jIvana caritra ane adbhuta kathAo sAttvikAdi rasanuM poSaNa. 11. caturvidha saMgha cAre prakAranA (sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA) saMghane eka zRMkhalAmAM (kaDI) bAMdhe ane samAna stare pahoMcADavAmAM samartha. 12. vyaktigata unnati | bAhya sAdhana sAmagrInA abhAvamAM paNa sAdhaka phakata mAnasika baLathI sarvocca unnatinA zikhara upara pahoce. 13. samaSTigata unnati paraspara samAna AdarzanA pUjaka banI samyagdarzana, samyakajJAna ane | samyaphacAritranA satyapatha upara TakI rahevAnuM baLa pradAna. | 14. | aniSTa nivAraNa (iSTa prApti azubha karmonA vipAkodayane avarodhe ane zubha karmonA viyAkodayane anukULa banAve. 15. | vizva | zrI navakArano ArAdhaka dareka jIvane abhayadAna ApanAro bane, phaLa-prAptinI AzA vinA sarvene samAna sukhazAMtinI cAhanA vALo bane ane sarva jIvone zAsanano rasa pamADavAnI utkaTa bhAvanAvALo bane. zrI namaskAra maMtranAM cAra nAmo (1) Agamika nAma : zrI paMca maMgala mahAmRta skaMdha (2) saiddhAntika nAma : zrI paMca parameSThi namaskAra mahAmaMtra (3) vyavahArika nAma: zrI namaskAra mahAmaMtra (4) rUDhigata nAma : zrI navakAra maMtra navakAra maMtrayukta maMgala zrutasaritA 2010_03 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 a.naM. akSara | saMkhyA prayojananI pratIti 1 Na ka ' H zrI navakAra maMtranuM gANitika dRSTie prayojana Namo arihaMtANaM 2. Namo siddhANaM 3. Namo AyariyANaM 4. Namo uvajjhAyANaM 5. Namo loe savvasAhu NaM 6. mAM paMca mohAro, savva pAva ppaNAsaNI 8. maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havaI maMgalaM 7. 9. 1. 14 caudapUrvarUpI zrutajJAnano sAra 8 5 1. namo arihaMtANaM 2. namo siddhANaM 3. namo AyariyANaM 4. namo uvajjhAyANaM 5. namo loe savvasAhu NaM 6. so paMcanamurAro, savva pAvappaNAsaNo 7. 8. maMjavALa ca savvesiM, paDhamaM havaI maMgalaM 9. zrutasaritA . 2010_03 akSaranI maMtrazakti : mokSabIja ATha karmone kSaya karavAnuM sAmarthya akSaranI maMtrazakti : mokSabIja paMca parameSThi padamAM pAMca 'na' pAMcajJAna : matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaH paryavajJAna, kevaLajJAna akSaranI maMtrazakti : vinayabIja pada 1 ja jI ka aa che ry 5 che -ja jI akSara saMkhyA 2 ra NNNN 2 2 2 1 2 1 14 1 1 1 1 1 2 1 8 my fy m 1 1 1 1 1 5 navakAra maMtrayukta maMgala Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada. akSara saMkhyA a.na. akSara, saMkhyA prayojananI pratIti 4 | sa | 8 |siddha bhagavaMtanA ATha guNo | ATha prakAranI siddhi-aDasiddhi dAtAra akSaranI maMtrazaktiH vAgubIja-vacanasiddhi 5 | 7 | 3 | Urdhva loka, ticcha loka, adho loka akSaranI maMtrazakti : IndrabIja dharmadhvajarUpI zikharano maMtra akSaranI maMtrazakti : sUryabIja | manoyoga, vacanayoga, kAyayoganuM | apUrva anusaMdhAna bh mh | | akSaranI maMtrazakti : vAyubIja | dhyAnanuM pratika - jhANeNe jha d akSaranI maMtrazakti : caMdrabIja nava vADa - brahmacarya navanidhi - akSaranI maMtrazakti: varaNabIja 10| na | 1 | dagdhAkSara - bhavavanane bALI nAkhe | akSaranI maMtrazakti : dagdhabIja navakAra maMtrayukta maMgala zrutasaritA 2010_03 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada akSara saMkhyA S << ! a.na. akSaranuM saMkhyAnuM prayojananI pratIti 11 paramaguru - arihaMta - siddha guru - AcArya - upAdhyAya - sAdhu akSaranI maMtrazakti : vinAyakabIja 12 | ma | 9 nava maMgaLa - pAMca mahAvrata | aNuvrata cAra maMgala-zaraNa (arihaMta, siddha, sAdhu, kevaLI) da ja 0 0 | m | m m m m m m m | akSaranI maMtrazakti : mALAbIja | 13 4 | 3 |tripadI - utpana - vinAza - dhruva & 2 | | hy hy hy | akSaranI maMtrazakti : zivabIja cAritra (sarvavirati ane dezavirati) 14| | 2 1 1 | m | akSaranI maMtrazakti : surabIja 15 | | 2 | karma (ghAtI ane aghAtI) akSaranI maMtrazakti : viSabIja 16 | 5 | 5 | paMca parameSThi O m | | fy myh lh m b my `wmy my hyh my N akSaranI maMtrazakti H sarva vidanavinAzakabIja ratnatrayI (darzana-jJAna-cAritra) 3 0 | 2 | 18| ta | | akSaranI maMtrazakti : agnibIja tattva eka che - akSaranI maMtrazakti : aSTamaMgalabIja 1 zrutasaritA navakAra maMtrayukta maMgala 2010_03 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a.naM. akSara saMkhyA prayojananI pratIti 19 o 2 20 anusvara 13 | kevaLajJAnanI prApti karAvanAra teramA guNasthAnakanI prApti 21 kula akSara prathama pAMca pada chellA cAra pada 68 35 sAtamo svara - sAta rAja Urdhvaloka ane sAta rAja adholoka evA cauda rAjalokanA zikhare siddhazilA upara birAjamAna karAvavAnuM sAmarthya akSaranI maMtrazakti : vazya karanAra 33 akSaranI varNazakti H hAthIne (karmarUpI) vaza karanAra cauda pUrvano sAra 6 + 8 = 14 1 + 4 = 5 3 + 5 = 8 3 4 5 = 15 3 + 3 = 6 3 X 3 = 9 navakAra maMtrayukta maMgala 2010_03 paMca parameSThi ATha karmono kSaya karmabhUmimAM ja paramAtmA cha aMtaraMga zatruono nAza nava nidhi 6 pada 5 6 u 1 ja jI 4 5 13 4 akSara saMkhyA 1 1 . y 1 1 3 3 13 zrutasaritA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piMgaLazAstranI dRSTie navakAramaMtramAM hRsva ane dIrgha svara hUrva dIrgha | namo arihaMtANaM na, a, ri 3 | mo, haM, tA, NaM 2. | namo siddhANaM 1 mo, si, ddhA, NaM 3. | namo AyariyANaM na, ya, ri 3 | mo, A, yA, NaM 4 | 4. namo uvajjhAyANaM | mo, va, jjJA, yA, NaM 5 | 5. namo loe savvasAhuNaM na, vca 2 | mo, lo, e, sa, sA, 6. | eso paMcanamukkAro, 8. | e, so, paM, mu, kkA, | na 7. savvapAvappaNAsaNo vva, ppa, sa | sa (pahelo akSara) | pA, va, NA, No 8. maMgalANaM ca savvesiM ga, ca 2 | maM, lA, NaM, sa, vve, siM 9. | paDhama habaI maMgalaM | pa, Dha, ha, ba, i, ga | ha ma , maM, laM 24 44 covIsa hRsva svara covIsa tIrthaMkaranA pratikarUpa banI rahe che, ane 44 dIrgha svara covIsa tIrthaMkara tathA vIsa viharamAna jinezvara ema maLIne 44 arihaMta paramAtmAnA pratikarUpa banI rahe che. navamaMtramA, 5, 7, 2, 6, 3, 3, 5, bha, za, Sa ThevA vyaMno 152||yaa nathI. nA2maMtra ardhamAgadhImAM hovAthI temAM za, Sa jevA vyaMjanone avakAza nathI. zrutasaritA navakAra maMtrayukta maMgala 2010_03 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtra vyAkaraNa anusAra dareka varganI maMtrazakti N | 5 | | mRtyunAzaka-mRtyuMjaya A| AkarSaNa karanAra | 3 |puSTikara chuM | prakarSaNa-prakRSTa AkarSaNa | | | cha | baLa ApanAra E | che. | uccATana karanAra kSobha pamADanAra | mohana karanArI | vidveSaNa karanAra tada | uccATana-gativardhaka g | vazya karanAra te puruSane vaza karanAra uo | lokane vaza karanAra zo | rAjyane vaza karanAra | i | hAthIne vaza karanAra 3H | mRtyuno nAza karanAra va | viSa bIja g | stobha bIja 1 | gaNapati-vinAyaka bIja | mAraNa bIja asura bIja sura bIja lAbha bIja | brahmarAkSasa-dagdha bIja caMdra bIja thobhaNa-kSobhaNa bIja 8 | caMdra bIja 3 | garuDa bIja Dha | kubera bIja | mokSa bIja | ta | aSTamaMgala bIja yama bIja |durgA bIja | gha | sUrya bIja | na | vinaya bIja 1 | sarvavidana vinAzaka bIja viSNu bIja | vai | brahma bIja bhadrakAlI bIja | ma |rudra bIja-mALA bIja ca | vAyu bIja 4 | agni bIja | |indra bIja | |varuNa bIja za | lakSmI bIja i | sUrya bIjA sa vAgmIja-vacanasiddhi a |ziva bIja kSa | pRthvI bIja jJa | gagana bIja | | | | | | navakAra maMtrayukta maMgala zrutasaritA 2010_03 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra maMtrano chaMda samaro maMtra bhalo navakAra, e che cauda puravano sAra, enA mahimAno nahi pAra, eno artha anaMta apAra, sa0 1 sukhamAM samaro du:khamAM samaro, samaro divasa ne rAta; jIvatAM samaro maratAM samaro, samaro sahu saMghAta; sa0 2 yogI samare bhogI samAre, samare rAjA raMka; devo samare dAnava samare, samare sahu niHzaMka. sa0 3 aDasaTha akSara enA jANo, aDasaTha tIratha sAra; ATha saMpadAthI paramANo, aDasiddhi dAtAra. sa0 4 navapada enA navanidhi Ape, bhavobhavanAM duHkha kApe, vIra vacanathI hRdaye vyApe, paramAtama pada Ape. sa0 5 chaMdano artha-vistAra sahitA (1) lokottara ane laukika bhaluM karanAra zrI navakAra mahAmaMtranuM smaraNa karavAno upadeza che. zrI gaNadhara bhagavata racita dvAdazAMgI paikI "dRSTivAda' nAmanA bAramA aMgamAM aMtargata pAMca vibhAga paikI pUrvagata vibhAgamAM samAviSTa thayela cauda pUrvano sAra che. bAramuM aMga kALanA prabhAve vartamAnamAM viccheda thayela che. enA mahimAno pAra nathI. zrI navakAra maMtramAM lakhAyelA svara-vyaMjana (laghu-guru mAtrAmAM)nA zabdArtha, bhAvArtha, gUDhArtha, rahasyArtha, tattvArtha ke parama tattvArtha pAra vinAnA ane aMta vinAnA evA apAra ane anaMta che. (2) A maMtra AtmAnA ArogyanuM amUlya auSadha hoI ane karmanirjarAnuM pragaTa prasiddha kAraNa hoI sukhamAM, duHkhamAM, divasa, rAtri, jIvatAM, maratI veLAe, ane sahunI saMgAthe smaraNa karavuM. (3) paramapada - AdhyAtmika vikAsa ane bhautika sukha - A traNe phaLa ApavA samartha ane sakSama evo zrI navakAra mahAmaMtra yogI, bhogI, rAjA, raMka, deva, dAnava badhA ja A mahAmaMtranuM niHzaMkapaNe smaraNa kare che, te eka niHzaMka vAta che. (4) prathama pAMca padanA (35) ane tenI cUlikAnA (33) akSaro ema kula maLI (68) thAya che. tIrtha zabda "nR' dhAtu parathI banyo che, eTale ke jenA vaDe tarAya te.' zrI navakAranA mAtra eka akSaramAM jIva jAya topaNa ochAmAM ochA sAta sAgaropamanAM pApa kapAya che, kAraNa ke asArano kSaya karavo te teno svabhAva che. saMsAra asAra che, mukti sAra che ane teno sAra navakAra che. AtmAnA bhAvone halAvI nAkhavA mATe ane azuddha bhAvone TALI zuddha bhAvo pragaTAvavA mATe zrI navakAranA aDasaTha tIrtho athavA aDasaTha ratno athavA bIjI laukika vastuonI upamAo paNa ghaNI ja ochI paDI jAya che. railokyadIpaka zrI navakAra mahAmaMtra sarvotkRSTa bhAvamaMgalasvarUpa che, mATe tenI phalazrutirUpe AtmAnA jJAnAdi guNo ane tenA zrutasaritA navakAra maMtrayukta maMgala 2010_03 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanabhUta kSayopazamAdi bhAvo ja siddhi svarUpa vartAya che. netronI saMkhyA be hovAthI netra zabdathI 'be' saMkhyAnuM grahaNa thAya che, tema maMgalavAcya padArthonI saMkhyA ATha hovAthI ane kSayopazamAdi bhAvarUpa sthiti maMgala svarUpa hoI, siddhionA prakAra ATha che. * koI paNa vastune paramANu jevI aNusvarUpe karavAnI zakti. - koI paNa vastune vAyu jevI laghu - halakI karavAnI zakti. - potAnA zarIrAdine moTuM athavA guru - bhAre vajanadAra karavAnI zakti. (1) aNimA (2) laghimA (3) mahimA (4) prApti (5) prAkAmya potAnI AMgaLInA agrabhAgathI caMdramAdine sparza karavAnI zakti. potAnI icchA mujaba bhUmi upara cAlavAnI jema pANI upara cAlavA vagere svarUpa zakti. pAMca mahAbhUto athavA bhautika viSayone svAdhIna banAvavAnI zakti. dhAre to te te viSayone utpanna karavAnI vizeSa zakti. (6) vazitva (7) Izitva (8) yatrakAmAvasAyitA - potAnA saMkalpa mujaba te te padArthane avasthita ka2vAnI zakti. saMpadA eTale vizrAnti sthAna-zvAsa-sAta saMpadAo prathamanA sAta padonI pada samAna che ane AThamI saMpadA chellA be padonI maLIne che. Ama, A mahAmaMtranuM pramANa ATha saMpadAthI eTale ke ATha zvAsathI gaNavAnuM nakkI goThavAyela che. (5) navidhi - A mahAnidhi asAmAnya koTinA che. cakravartI cha khaMDa jItavA nIkaLe tyAre gaMgA nadInA pazcima taTe pragaTa thAya che. A nava prakAranA nidhi zrI navakAra mahAmaMtranA nava pada ApavA samartha che. (1) naisarpika : aDhaLaka saMpatti - grAma, nagara, gRha vagerenI sthApanAnI vidhi-nirmANa paddhatio. (2) pAMDuka : gaNita, gIta, covIza prakAranA dhAnyanAM bIja ane utpatti. : puruSa, strI, hAthI, ghoDA vagerenA AbharaNo banAvavAnI vidhi. (4) sarvaratna : sarvaratno ke jemAM cakravartInAM cauda ratnono samAveza thAya che. (1) senApati ratna (2) gRhapati ratna (3) piMgala (3) purohita ratna (4) azva ratna (5) gaja ratna (6) vArSakI ratna (7) strI ratna (8) cakra ratna (9) chatra ratna (10) carma ratna (11) maNi ratna (12) kAkiNI ratna (13) khaDga ratna (14) daMDa ratna (5) mahApadma : vastra/raMganI utpati, prakAra, dhovAnI rIto ane sAta dhAtuonuM varNana. (6) kALa : samagra kAlanuM jJAna, jyotiSa, tIrthaMkarAdinA vaMzanuM varNana - kathana ane so prakAranA zilponuM varNana. (7) mahAkALa : loha, suvarNa, muktA, maNi, sphaTika, paravALA vagerenA vividha bhedo ane utpattinuM varNana. navakAra maMtrayukta maMgala 2010_03 10 zrutasaritA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) zaMkha : zaMkhanidhinI sthApanA, gadya, padya, nRtya, nATaka vagerenuM varNana. (9) mANavaka : yoddhAonI utpatti, zastrasAmagrI, yuddhanIti, daMDanIti vagerenuM varNana. bhavobhavanuM eka mAtra duHkha 'janma-maraNa'nuM kApe. zrI vIra prabhunA vacana vaDe je sAdhaka hRdayamAM zrI navakArano vyApa kare, tene A mahAmantra paramAtma-pada ApavA samartha che. zrI navakAra mahAmaMtra zrI jinazAsanarUpa manuSya kSetrane viSe pAMca meru samAna paMca parameSThione namaskAra ho ! arihaMta : zrI arihaMta paramAtmA mokSamArganA Adya upadezaka hovAthI jagata upara emano upakAra mahAna che, ajoDa che. mokSano mArga carmacakSune agocara hoya che. kevaLajJAnarUpI cakSu vaDe te mArga sAkSAta joI zakAya che. : zrI siddha paramAtmAono mukhya guNa avinAzIpaNuM che. A guNa sarva mumukSu AtmAonuM lakSyabindu che. zrI arihaMta paramAtmA paNa dIkSA aMgIkAra karatI vakhate siddhapadane namaskAra kare che, ane jagatane siddhapadane mArge dorave che. siddhapada sivAya jagatanA tamAma padArtho upara kALanI asara hovAnA prabhAve avinAzI che. siddha AcArya : mumukSuo mATe mokSa e sAdhya che ane sadAcaraNa e sAdhana che. sAdhana sevyA vinA sAdhyanI prApti thAya nahi. A padathI vibhUSita AtmAo pote sadAcAranuM (zuddhAcAra) pAlana kare che ane e mArge cAlavAnI satata preraNA potAnA jIvanathI ane upadezathI Ape che. A padane namaskAra eTale sadAcAranI pUjA ane sadAcAra uparanA ApaNA premanI, prItinI, bhaktinI, bhAvanI abhivyakti. upAdhyAyaH emano mukhya guNa vinaya che. vinayathI ja mokSamArgano prAraMbha thAya che. vinaya vinA uttama prakAranI vidyA eTale mokSanI vidyA prApta nathI thatI. pote A guNanuM pAlana kare ane vinayaguNanuM zikSaNa Ape. A padane namaskAra eTale vinaya guNanI prAptinI adamya jhaMkhanA, ane tIvra tAlAvelIpUrvaka mana, vacana, kAyAnI zubha pravRtti. : A padane namaskAra eTale potAne prApta thayela tamAma zaktionuM sva-paranA hitArthe satata satkAryomAM joDavI. sAdhu mohanIya karmanA mukhya bhedarUpa darzana mohanIya ane krodha, mAna, mAyA ane lobha Adi mahAna doSo A mahAmantranA smaraNa vaDe TaLe che. prathama padathI darzana mohanIya, bIjA padathI lobha, trIjA padathI mAyA, cothA padathI mAna ane pAMcamA padathI krodha jitAya che. anaMta guNagaNanI garimAnI gaMbhIra evA anAdikAlIna sarvamantraziromaNi zrI navakAra maMtramAM eka eka akSara, eka-eka zabdamAM apAra vidyAo, acittva zaktio ane anaMta siddhio garbhita che. bhAvapUrvaka zrI navakAra maMtranuM smaraNa dareka jIva zivano adhikArI bane che. "vAMchita pUre vividha pare, zrI jinazAsana sAra, nizce zrI navakAra nitya, japatAM jaya jayakAra.'' zrutasaritA 2010_03 11 navakAra maMtrayukta maMgala Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jApa eka akSara eka pada eka navakAra 108 navakAra navakAra pada namo arihaMtANaM sidhdhANaM AyariyANaM uvajjhAyANaM zrI navakAra maMtra ane jApa mahimA pApakSaya saMkhyA phaLa sAgaropama |karmakSaya sAgaropama karmakSaya - pApakSaya sAgaropama |karmakSaya pApakSaya sAgaropama karmakSaya - pApakSaya aMka 7 50 500 54,000 zrI navakAra maMtra ane cha Avazyaka/yoganA ATha aMga yogAMga artha Avazyaka sAmAyika samAdhi caturvizati dhyAna = savva sAhUNaM eso paMca namukkAro pratikramaNa savva pAva paNAsaNo maMgalANaM ca savvusiM| kAusagga vAMdaNAM (guruvaMdana) sarva pApano nAza e ja pratikramaNa mokSa (I) prati kramanI goThavaNI kAusagga mATe Asana ane prANAyAma Asana kAyAnI sthiratA-zvAsa pramANa kAusagga paDhamaM havaI maMgalam paccakkhANa yama-niyama* kAusaggamAM pravezavA paccakkhANa levuM-pAravuM e ja prathama maMgala 2010_03 dhAraNA *pAMca yama = ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha. pAMca niyama namana vaDe (na+mana) sAvadha vyApArano tyAga. devatattvanuM dhyAna - logassa sUtramAM arihaMte ktiIsaM - siddhA siddha mamadisaMtu guru tattvanA dhyAna mATenI dhAraNA pratyAhAra zauca (mananI pavitratA), saMtoSa, tapa, svAdhyAya, IzvarapraNidhAna. tapa vIrya pada paMca parameSThi ane anya saMbaMdhita mAhitI varNa upakAra AcAra Indriya arihaMta zveta mArgadarzakapaNuM jJAna zrotra (kAna) siddha rakta avinAzIpaNuM darzana cakSu (AMkha) rUpa |AcArya | pIta AcAra cAritra nAsikA (nAka) gaMdha upAdhyAya nIla vinaya rasanA (jIbha) rasa tvacA (cAmaDI) sparza |sAdhu zyAma sahAya navakAra maMtrayukta maMgala viSaya artha zabda dezanA-zAbdika vANI 12 arUpI paNa zAzvata rUpavALA |paMcAcAranI sugaMdha jJAnAmRta rasAsvAda sAdhanAno sparza zrutasaritA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI navakAra maMtra ane phalAdeza (1) je bhAvapUrvaka eka lAkha navakArane gaNe che tathA vidhipUrvaka zrI arihaMtadevane pUje che te AtmA avazya tIrthakara nAmagotrane upArje che. (2) cittathI ciMtaveluM, vacanathI prArtheluM ane kAyAthI prAraMbheluM kArya tyAM sudhI ja saphaLa thatuM nathI, jyAM sudhI zrI navakAra maMtranuM smaraNa karavAmAM AvyuM nathI. (3) UThatAM, sUtAM, bhojana veLAe, gharanI bahAra nIkaLatAM Adi prasaMge ochAmAM ocho eka zrI navakAra maMtra gaNavAnI Teva pADavI. paMca parameSThi ane nava tattvanuM jJAna pada | tattva | artha arihaMta puNya/pApa tIrthakara nAmakarmarUpI utkRSTa puNya prakRtinA prakarSane pAmelA ane pApa karmo (ghAtI kama)thI sarvathA rahita. siddha | jIva/ajIva jIva tattvathI paripUrNa ane ajIvanA saMgathI sarvathA rahita. AcArya | Azrava/saMvara, paMcAcAranuM pAlana karanAra/karAvanAra, AzravanA dvArA rokanAra ane saMvarI _|bhAvane pAmelA. | upAdhyAya baMdha/nirjarA | jJAna-dhyAnamAM lIna hovAthI alpa baMdha ane adhika nirjarA. | sAdhu | mokSa mokSamArganI sAdhanAnuM prathama pagathiyuM - pravezadvAra. paMca parameSThi ane ranaracIno saMbaMdha pada ratnatrayI | artha arihaMta | tapa aNAhArI padanA bhoktA e ja tapapadanI parAkASThA. siddha AcArya | cAritra upAdhyAya jJAna sAdhu darzana pada bhAvanA arihaMta | karuNA siddha | | mAdhyastha AcArya |pramoda upAdhyAya paMcAcAranA mAlika hovAthI cAritraguNanA mAlika. jJAnanA paThana-pAThanamAM lIna rahetAM jJAnapradhAna. devagurunI AjJAmAM acaLa vizvAsa hovAthI zraddhA (darzana) eTale darzana pradhAna. paMca parameSThi ane cAra bhAvanA artha | 'sarva jIvone zAsanarasa pamADuM ane karuNAbhAva. kAyA dvArA (paryAya) oLakha. mokSaprApaka prakarSathI A padanI kRtakRtya avasthA. AcaraNa ane jJAna vaDe anya jIvomAM rahelA pragaTa-apragaTa guNonuM bahumAna-vacana dvArA oLakha (guNa) | sarvajIva rAzi pratye mitrabhAva, ahiMsaka bhAva, samAna bhAva-mana dvArA oLakha (dravya) sAdhu maitrI zrutasaritA 13 navakAra maMtrayukta maMgala 2010_03 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada | paMca parameSThi ane kaSAyone jItavAno upAya kaSAya navakAravALI gaNavAnuM pada arihaMta |- | 'namo' e zaktino puMja hoI tenA viSaya tarIke zrI arihaMta paramAtmA che. siddha lobha namo siddhANaM - siddhAvasthA tRpta che. AcArya mAyA namo AyariyANaM - apAra zuddha che. upAdhyAya mAna | namo uvajajhAyANaM - vinaya guNavALA che. sAdhu | krodha namo loe savvasAhUNaM - samabhAvI che. zAstra AdhAre nava grahano sacoTa IlAja - eka navakAravALI gaNavI graha navakAranuM pada zrI tIrthaMkara prabhu sUrya | OM huM namo siddhANaM OM hrIM zrIM pAprabhasvAmIne namaH caMdra | OM huM namo AyariyANaM OM hrIM zrI caMdraprabha svAmIne nama: maMgaLa | OM hrIM namo siddhANaM OM hrIM zrI vAsupUjya svAmIne namaH budha |OM hrIM namo AyariyANaM OM hrIM zrI mahAvIra svAmIne namaH guru |OM namo AyariyANaM OM hrIM zra RSabhadevAya nama: zukra 3OM hrIM namo arihaMtANaM OM hrIM zrI suvidhinAthAya nama: zani | OM hrIM namo loe savvasAhUNaM OM hrIM zrIM munisuvratasvAmIne namaH rAhu | OM hrIM namo loe savvasAhUNaM OM hU haiM nemInAthAya namaH ketu | OM hrIM namo loe savvasAhUNaM OM hrIM zrIM pArzvanAthAya namaH jainazAsananA tejasvI jhaLahaLatA, jyotirdhara, prazamarasa payonidhi, pratibhAsaMpanna paMnyAsapravara zrI bhadrakavijayajI gaNivaranI udghoSaNA jIvananI mArgadarzaka mUDI dehanI atyaMta asthiratA ane pArAvAra zArIrika vedanA vacce pU. paMnyAsajI mahArAje tA. 19-10-1977nA savAre 11 vAge paramopakArI zrI jinezvara bhagavaMtanI vANIne prakAzita karI. jemAM pUjyazrInI navakAra pratyenI avihaDa bhaktinAM darzana thAya che. (1) sakala zrI saMgha jenA vaDe jIve che, te mahAmaMtra navakAra ane navapada che. (ra) A mahAmaMtra sakala saMghane sahAyaka che, puNyano utpAdaka che. Atma-guNo pragaTAvanAra che. A mahAmaMtranA AdhAre ja badhA jIve che. (3) traNa lokanA AdhArabhUta A mahAmaMtrano mahimA sarvatra phelAyelo che, tenA vaDe ja A vizva TakI rahyuM che. (4) zrI navakAra mahAmaMtra vijayavaMta che. sakala saMghamAM zrI navakAra parama AdhAra che. (5) zrI navakArano virAdhaka AtmA, tIrthano virAdhaka che. mahAna pApI che. ApaNAM tIrtho tAranArA che. (6) maitrI Adi cAra bhAvanAo mahAna che. | navakAra maMtranA AdhAre tIrtha TakI rahela che. je zrI navakArano virodhI che. te nAstika ane tIrthano paNa virodhI che. (8) samagra saMghane saMgharUpe zrI navakAra ja sAcave che. navakAra sivAya jagatamAM bIjuM kazuMya mahattvanuM nathI. ApaNA hRdayamAM A bhAvo jIvaMta bane. bhadraMkara vi. navakAra maMtrayukta maMgala zrutasaritA 2010_03 1 4 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vajrapaMjara-aparanAma-AtmarakSA nyAsa nyAsa eTale sthApanA. A nyAsa jamaNA hAthanI anAmikA aMgulIthI karavo. A nyAsa dvArA jApanA mukhya padanA bhAvane potAnA dehAMgomAM samAviSTa karI sAdhake pote prathama devasvarUpa banI javuM joIe. e pachI prAraMbhelI ArAdhanA ke anuSThAna sarvAMgI lAbhadAyI ane phaLadAyI bane che. prathama be hAtha joDIne OM parameSThi namaskAra, sAruM navapadAtmakaM; AtmarakSA karuM vaja, paMjarAbhaM smarAmyahaM 1 have mastaka upara be hAtha mUkIne OM namo arihaMtANaM ziraskaMzira si sthita. mukha upara be hAtha mUkIne OM namo savvasiddhANaM, mukhe mukhapayaMvaram ra zrutasaritA . 2010_03 sarvAMga athavA chAtIe be hAtha pheravatAM OM namo AyariyANaM, aMga rakSAti zAyinI be hAthamAM kalpanAthI zastro dhAraNa karIne OM namo uvajjhAyANaM, AyuUhastayordaDham 3 baMne pakSa upara hAtha pheravatAM OM namo loe savvasAhUNaMmocakepAdayoHzubhe hAtha dvArA besavAnI jagyAne vajra jevI majabUta kalpIne eso paMca namukkAro, zilAvajamayI tale. 4 be hAtha dvArA samagra zarIra pharatA vajramaya killAnI kalpanA karIne savva pAvappaNAsaNo, vapro vajramayo bahi: khAInI kalpanA mATe mUThIvALI mAtra be hAthanI tarjanI AMgaLIo zarIra pharatI pheravatAM maMgalANaM ca savvesiM, khAdirAMgAra khAtakA. 5 svAhAMta ca padaM zeyaM, paDhamaM havaI maMgalamu killAne uparathI baMdha karavA hAthanAM taLiyAM pheravavAM dvArA DhAMkaNAnI kalpanA karatAM. vapropari vajramayaM, pidhAnaM deha rakSaNe. 6 mahAprabhAvA rakSaya, kSudropadrava nAzinI, parameSThi padodbhUtA, kathitA pUrvasUribhi, yazvenaM kurute rakSAM, parameSThi padaiH sadA, tazya na syAd bhayaM vyAdhi, rAdhizvADapi kadAcana. 8 15 navakAra maMtrayukta maMgala Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI navakAra maMtranI ArAdhanA vidhi utkRSTa - zrI paMcamaMgala mahAzruta skaMdhanA 18 divasanA upadhAna (jenAthI zrutajJAnanI puSTi thAya te) vahana karI gurumukhe navakAra grahaNa kare te aDhAriyuM. 18 divasa sudhI ekAMtare upavAsa ane ekAsaNuM-gurunizrAe pauSadha-100 khamAsamaNAM, 100 logassano kAusagga, roja 2000 navakAra jApa. madhyama - vIsa divasa AyaMbIla athavA khIranA ekAsaNA karI rojanA 5,000 navakAra jApa gaNI sapheda phUla prabhune caDhAvatA jaI jAya. jaghanya - nava divasa ekAsaNA karI laghutapanI vidhipUrvaka ArAdhanA. sAmAnya - 3/,/pa9 varSamAM kula 5 lAkha ke nava lAkha navakAra maMtra gaNavo. zrI navakAra maMtranI jApa paddhati nizcita samaya - zreSTha samaya : sUryodaya, baporanA 12 ane sUryAstanI 24 miniTa agAu ane pAchaLa. madhyama samaya : sUryodaya pachI eka kalAka. sAmAnya samaya : sUryodaya pachI savAranA 10 vAgyA sudhI. nizcita Asana - zveta raMganuM kaTAsaNuM - sapheda vastra paherIne besavuM - TaTAra besavuM - hoTha baMdha - uparanA ane nIcenA dAMta ekabIjAne aDavA joIe nahIM. nizcita dizA - pUrva ke uttara dizAmAM besI jApa karavA - dhUpa - dIpa karavo. nizcita mALA - zveta mALA (sUtara, sphaTika athavA cAMdInI) zreSTha sUtaranI mALA - plAsTikanA maNakAnI mALA gaNavI nahIM - mALA gaNatI veLAe nAsikA ane nAbhinA madhyabhAgamAM rAkhavI - AMgaLIthI veDhA upara gaNavI hoya to zaMkhAvRtta ane naMdAvRttanA mAdhyamathI gaNavI. nizcita saMkhyA - ekabe pAMca ke anya koI saMkhyAnI navakAravALI gaNavI. zrI navakAra maMtranI ArAdhanAnuM phaLa uttamottama phaLa - paMca parameSThinI sAdhanA sAdhakane parameSThi banAve ane krame krame sarvathA karmamukta banAvI siddhipadanI prApti karAve. uttama phaLa - apUrva Atmika AnaMdano anubhava karAve - mana praphullita bane - saMtoSavRtti pragaTe - kaSAyo maMda paDe - guNonI vRddhi thAya. madhyama phaLa - jagata sAdhakane anukULa varte - aMtaHkaraNa ane vicAro pavitra bane - vicAromAM zuddhatA dvArA dharmanI pravRtti vadhe - AMtarika zuddhikaraNa dvArA Atmika zuddhikaraNa thAya - Avezano agni saMskAra thAya - prazamanI prApti thAya - maitrIno maMgalanAda thAya. sAmAnya phaLa - kAyAno roga utpanna thAya nahIM - thayelA rogAdi vinAza pAme - parama paMthe prayANa karavAnA prabala puruSArthanI pAvana preraNA maLe. navakAra maMtrayukata maMgala 1 6 zrutasaritA 2010_03 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasya phalamicchanti, dharmanecchanti mAnavAH / pApasya phalaM necchanti, pApaM kurvanti sAdarA || artha : dharmanA phaLane icche che (dharmanuM phaLa sukha che), paNa mAnava dharmane (dharmAcAraNane) icchato nathI. pApanA phaLane icchato nathI. (pApanuM phaLa duHkha che), paNa mAnava pApa to hoze hoze kare che. navakAra gaNavAnI rIta rAtrinA pAchalA pahore bALa vRddha vagere sarva loko jAge che tyAre parameSThI parama maMtrane sAtaAThavAra bhaNe (gaNe). pU.paMnyAsazrI vajrasenavijayajI saMpAdIta (zrAdhdhavidhi prakaraNamAMthI sAbhAra) manamAM navakAramaMtrane yAda karato UThIne palaMga vagerethI nIce UtarI, pavitra bhUmi upara Ubho rahIne ke padmAsana vagere Asane athavA jema sukhe besI zakAya evAM sukhAsane besIne pUrva agara uttara dizAe jina pratimA ke sthApanAcAryanI sanmukha mananI ekAgratA nimitte kamaLabaMdha ke karajApa AdithI navakAra gaNavo. kamaLabaMdha gaNavAnI rIta ATha pAMkhaDIvALA kamaLanI kalpanA hRdaya upara kare, temAM vacalI karNikA upara "namo arihaMtANaM'' pada sthApana kare, pUrvAdi cAra dizAmAM "namo siddhANaM, namo AyariyANaM, namo uvajjhAyANaM, namo loesavvasAhUNaM'" e pada sthApe ane cAra cUlikAnAM pado (eso paMcanamukkAro, savvapAvappaNAsaNo, maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havaI maMgala) cAra koNa (vidizA)mAM sthApIne gaNe, evI rIte gaNavAthI kamaLabaMdha jApa karyo kahevAya che. zrutasaritA 2010_03 paiTasa havaimaMgala eso maca namakkAra sakcha loe savva sAhUNaM namo arihaMtAe~ namo bhAyariyANa savvapAvappagosAMgI maMgalANi ca savvAsa C1111 17 navakAra maMtrayukta maMgala Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hemacaMdrAcArye yogazAstranA aSTama prakAzamAM paNa upara pramANe ja batAvI eTaluM ja vizeSa kaheluM che ke - trizuddha yA cintayatrasya zatamaSTottaraM muniH / bhujjAno'pi labhetaiva caturthatapasaH phalam // mana, vacana, kAyAnI, ekAgratAthI je muni, navakArano eka so ATha vAra jApa kare, te bhojana karavA chatAM paNa upavAsa tapanuM phaLa pAme che. navakAramaMtrano prabhAva "naMdAvarta" "zaMkhAvarta" AdithI vAMchita siddhi vagere ghaNA lAbha ApanAro che, kahyuM che ke karaAvatte jo paMcamaMgalaM, sAhU paDimasaMkhAe / navavArA Avattai, chalaMti taM no pisAyAI / / kara Avarte (aMgulIthI) navakArane bAranI saMkhyAthI nava vAra gaNe, tene pizAcAdi herAna kare nahIM. zaMkhAva, naMdAvarta, viparItAkAra, viparIta pada ane viparita navakAra lakSa vAra gaNe to baMdhana, zatrubhaya, kaSTa Adi satvara jAya che. zaMkhAva naMdAvarta : zaMkhAvarta naMdAvarta (jamaNA hAthe jaNAvelA krama mujaba naMdAvartathI ekaeka navakAra gaNavo ane DAbA hAthe jaNAvelA krama mujaba zaMkhAvartathI gaNatrI rAkhavI. e rIte 108 navakAra thAya che.) zaMkhAvarta da { " zaMkhAva (jamaNA hAthe jaNAvelA krama mujaba eka-eka navakAra gaNavo ane DAbA hAthe jaNAvelA krama mujaba gaNatarI rAkhavI. e rIte 108 navakAra thAya che.) 18 zrutasaritA navakAra maMtrayukta maMgala 2010_03 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAra-caMtra vazya lAla uttara, motI pravAla viThamaM havai paMjo ke cho papuDAe, sAdhakane dhyAnamAM rAkhavA jevI bAbato. mukhya prakAro | zAMtika | pauSTika | AkarSaNa 1. vastra zveta | lAla 2. dizA pazcima naiRtya IzAna 3. mALA, sphaTika pravAla athavA athavA athavA cAMdI ke pha cAMdI | lAla raMganI sUtara | ke sUtara , 4. kaI AMgaLI madhyamAM | madhyamAM | kaniSThA | athavA | (vacalI) | (TacalI) | anAmikA 5. dhyAna varNa zveta lAla 6. pallava svadhA svadhA vauSa svadhA svadhA jayotiSa saMbaMdha : zaMkhAvarta naMdAvarta anya raMganI anAmikA (aMgUThAthI cothI) lAla (exth fath zveta Mii vaSar - maM 1 (jamaNA hAthe jaNAvelA krama mujaba eka-eka navakAra gaNavo ane DAbA hAthe jaNAvelA krama mujaba gaNatarI rAkhavI. e rIte 108 navakAra thAya che.) gaM - { // - e zata. navakAra thAya che.) * \ AkRti zaMkhAvarta naMdAvatta namaskAra-caMtrA karaAvatte jo paMcamaMgalaM, sAhU paDimasaMkhAe / navavArA Avattai, chalaMti taM no pisAyAI / karaAvarta (aMgulIthI) navakArane bAranI saMkhyAthI naMdAvarta ane zaMkhAvarta vaDe nava vAra gaNavAthI vAMchita siddhi vigere aneka lAbha prAptamAna thAya che. zrutasaritA 19 navakAra maMtrayukta maMgala 2010 03 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRSabha mIna (guru), 11 mithuna meSa (maMgaLa) graha sUrya caMdra maMgaLa budha (budha), (zani) 10 svarAzi siMha karka meSa-vRzcika mithuna-kanyA dhana-mIna vRSabha-tulA makara-kuMbha tatva jIvanatatva parivartana kAryazakti buddhi pragati saMvAditatA kaSTa makara (zani) siMha tulA (sUrya) zukra zani kanyA vRzcika (maMgaLa) (budha) bhuvana adhikAra 1. Arogya - lakSaNo 7. lagna - bhAgIdArI - zatruo 2. dhana - jaMgama - milakata - vANI 8. mRtyu - vAraso - milakata 3. sagA saMbaMdhI - TUMkI musApharI 9. lAMbA pravAso - paradezagamana - adhyAtma 4. kuTuMba - sthAvara milakata - mAtA-pitA 10. vyavasAya - AbarU - zAsanakartA 5. saMtAna - Akasmika lAbha - vilAsa 11. mitro - samAja - AzA - icchAo 6. bImArI - devuM - ruci 12. viSAda - dAna - devuM - AdhyAtmika pragati navakAramaMtranI AnupUrvI ane anAnupUrvI - A baMne zabdo mULa saMskRta zabda 'janapUrva uparathI AvyA che. anu eTale pAse, pAchaLa, bAjAmAM, nIce, niyamita. 'pUrva eTale AgaLanuM athavA pahelAnuM. anupUrva eTale AgaLa pAchaLano niyamita vyavasthita krama. AnupUrvInA traNa peTA prakAro : (1) mULathI nizcita karela aMta sudhI je krama hoya che tene pUrvAnupUrvI kahevAmAM Ave che. (eka,be,traNa, cAra,Adi). (2) ApelI saMkhyAne aMtathI mULa sudhI kramAnusAra goThavavAmAM AvI hoya tene pathAnupUrvI kahevAya che. (dA.ta. cAra,traNa,be,eka) (3) marajI mujaba game tyAMthI zarU karI kramAnusAra game tyAM pUruM karavAmAM Ave tene yathAtatha AnupUrvI-(dA.ta. pAMca,cha,sAta, ATha) anAnupUrvI eTale AnupUrvI nahIM te. navakAra maMtranA ekathI pAMca athavA ekathI nava sudhInA padanA pUrvAnupurva ke pazcimAnupUrvI kramane nA sAcavatAM bIjI koI saMkhyA vacce mUkIne e kramane toDavAmAM Ave to te anAnupUrvI bane che. pUrvAnupUrvI phakata eka ja hoya che, tevI rIte pazcimAnupUrvI paNa eka ja hoya che; paraMtu anAnupUrvI eka karatAM vadhu hoya che. navakAra maMtrayukta maMgala zrutasaritA 20 2010_03 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra maMtranA pAMca padanI anAnupUrvI karavI hoya to 14283845=120 thAya ane nava padanI anAnupUrvI karavI hoya to 1x2x3x44pa6474849=3,62,880 thAya. anAnupUrvI mATe ochAmAM ochI traNa saMkhyAnI AvazyakatA rahe che. navakAra maMtranA prathama be padano jApa AnupUrvIthI ja thaI zake che. pUrvAnupUrvI anusAra sIdhA kramamAM jayAre jApa karavAmAM Ave che tyAre te jApa yaMtravatuM banI javAno saMbhava vadhu rahe che. jIbha mAtra raTaNa karatI hoya ane citta to kyAMya bahAra anya viSayomAM ke vicAromAM bhaTakyA karatuM hoya tevuM bane che. dareka saMkhyA sAthe karyuM pada raheluM che e yAda karavAmAM citta parovAI jatAM, anya vicAromAM ochuM bhaTake che. Ama, caMcaLa cittane navakAramaMtramAM kendrita ke sthira karavA mATe anAnupUrvAnI paddhati sarvottama che, kAraNa ke cittanI upayogazakti krame krame vadhatI jAya che, je ene karmabaMdhana chedavAmAM upakAraka nIvaDe che. mahAna jainAcArya zrI somasuMdarasUrijInA tejasvI ziSyaratna zrI jinakIrtisUrijIe vikrama saMvata 1497mAM anAnupUrvInuM mAhAbhya : "ANApUrvI gaNajyo joya, cha mAsI tapanuM phaLa hoya; sadeha nava ANo lagAra, nirmaLa mane japo navakAra. zuddha vastra dharI viveka, dina dina pratye gaNavI eka; ame aNANupUrvI je gaNe, te pAMcase sAgaranA pApa haze." namUnArUpa pAMca padanI anAnupUrvIno AraMbhano ane aMtano eka eka koTho nIce ApavAmAM Avyo che. evA bIjA bAvIsa judA judA koThA (kula 120 anAnupUrvI) thAya che. | 3 | 4 | 2 | 1 ja | | 3 | 1 | 2 | 4 | 5 anAnupUrvIno koTho najara sAme rAkhI jApa karavAno hoya to ADI lITI pramANe DAbI bAjuthI jamaNI bAjunA saMkhyAMka pramANe jApa karavAthI pAMca parameSThino jApa AvI jaze. UbhI lITI pramANe uparathI nIce sudhIno saMkhyAMka levA jatAM pAMca padano jApa nahIM thAya. te pAMca padanI anAnupUrvI nahIM bane, ane keTalAka koThAnI UbhI lITImAM to eka ja padanuM punarAvartana thaze. (vizeSa prayoga tarIke tema karavAmAM Ave to te judI vAta che.) zrutasaritA navakAra maMtrayukta maMgala 21 2010_03 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada lagha namaskAramaMtranA akSarasvarUpano spaSTa khyAla meLavavA mATe nIceno maMtra upayogI che : naskAranA vibhAga, pada, saMpadA tathA akSaramAnano yaMtra adhyayana padano saMpadAno vaNI guru | | krama saMkhyA varNa namo arihaMtANaM namo siddhANaM namo AyariyANaM namo ucvajjhAyANaM namo loe savvasAhUNaM eso paMcanamakkAro, savva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvesiM, paDhama havaI maMgalaM cha | ja |o| S | T |G |- | 6 |i 1. 3. zrI paMca parameSThi namaskAra mahAmaMtra guNonI prApti arthe paMca parameSThinA guNone smaraNamAM lAvI navakAravALI nitya gaNavI. guNa | guNanuM nAma artha zrI arihanta bhagavattA - kula guNa 1ra - jJAnAtizaya | anaMta jJAna 2. vacanAtizaya 35 guNasabhara vANI pUjAtizaya traNe jagatane pUjya apAyA pagamAtizaya duHkho/rogo nAza pAme 5. | azokavRkSa | prabhunI kAyAthI bAra gaNuM moTuM surapuSpavRSTi devo vaDe karAtI puSpavRSTi 7. | divyadhvani prabhunI vANImAM devo dhvani vaDe sUra pUre cAmara banne bAju devo cAmara vIMjhe sihAsana devoe raceluM siMhAsana | 10. | bhAmaMDaLa prabhunI kAyAnI pAchaLa tejanA paMjarUpa 11. | durdabhi bhavya jIvone dharmopadeza sAMbhaLavA AvavA sArU devo dudubhi vagADe 1 2. | chatra prabhunA zira upara traNe lokanuM svAmitva sUcavanArA uparAupara traNa chatro navakAra maMtrayukata maMgala 22 zrutasaritA 2010_03 8. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa | guNanuM nAma zrI siddha bhagavattA 13, | anaMta jJAna 14. | anaMta darzana 15. | avyAbAdha sukha 16. | anaMta cAritra | 17. | akSaya sthiti 18. | arUpIpaNuM 19. | agurulaghupaNuM 20. | anaMta vIrya zrI AcArya mahArAjA 21. | sparzendriya | 22. | rasanendriya 23. | dhrANendriya | 24. | cakSurindriya 25. | zrosendriya { 26. | nava prakAre brahmacaryanI | vADane dhAraNa karanArA 27. | artha | kula guNa 8 jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI darzanAvaraNIya karmanA kSayathI vedanIya karmanA kSayathI mohanIya karmanA kSayathI AyuSya karmanA kSayathI nAmakarmanA kSayathI gotrakarmanA kSayathI aMtarAya karmanA kSayathI kula guNa 36 | pAMca indriyonA viSayone rokanArA 28. 29. 3). 31. 32. strI-pazu-napuMsako hoya tyAM najIkamAM vasavATa kare nahi vijAtIya (strI/puruSa) ekAtamAM bese nahi vijAtIya je sthAne beThA hoya tyAM bese nahi vijAtIyanA aMga-upAMgo kAmavikAranI dRSTithI jue nahi. strI ke puruSa athavA baMne ekAMte beThAM hoya, sUtAM ke vAto karatAM hoya to jue/sAMbhaLe nahi pUrve saMsArIpaNAmAM bhogavelA bhogo yAda kare nahi mAdaka-vikAraka AhAra-pANI kare nahi nIrasa AhAra paNa vadhu paDato kare nahi dehanI zobhA ke TApaTIpa kare nahi cAra prakAranA kaSAyathI mukAyelA jenAthI saMsAranI paraMparA vadhe tene kaSAya kahevAya kaSAyanA bheda-4 sarvathA prANAtipAta viramaNa vrata | sarvathA mRSAvAda viramaNa vrata 33. 34. 35. | krodha 36. | mAna | 37. | mAyA 38. ! lobha | 39. | paMca mahAvratathI yukta 40. zrutasaritA 23 navakAra maMtrayukata maMgala 2010_03 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa guNanuM nAma 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. tapAcAra 48. | vIryAcAra 49. IryA samiti 50. bhASA samiti 51. eSaNA samiti para. AdAna bhaMDamattanikhevaNA samiti 53. | pAriSThApanikA samiti 54. mana gupti 55. vacana gupti 56. kAya gupti jJAnAcAra darzanAcAra cAritrAcAra zrI upAdhyAyajI mahArAja 57. zrI AcArAMga sUtra 58. zrI sUyagaDAMga sUtra 59. zrI sthAnAMga sUtra 60. | zrI samavAyAMga sUtra 61. | zrI bhagavatIjI sUtra 6ra. zrI jJAtAdharmakathA aMga 63. zrI upAsaka dazAMga 64. | zrI aMtagaDa dazAMga 65. 66. 67. zrI vipAka sUtra 68. | zrI aupapAtika zrI anuttaropapAtika dazAMga zrI prazna vyAkaraNa 69. zrI rAjapraznIya 70. | zrI jIvAbhigama 71. | zrI prajJApanA navakAra maMtrayukta maMgala . 2010_03 artha sarvathA adattAdAna viramaNa vrata sarvathA brahmacarya vrata sarvathA parigraha viramaNa vrata yogya kALe vinayapUrvaka bhaNavuM/bhaNAvavuM jinavacanomAM niHsaMdeha buddhi karavI samiti-gupti pUrvaka AcAra pALavo/paLAvavo paudagalika bhAvono/AMtarika kaSAyono tyAga zArIrika, vAcika ane mAnasika zaktine dharmamAM joDavI sADA traNa hAtha bhUmi joIne cAlavuM sva-para kalyANamayI bhASA bolavI 42 doSo vinAnI gocarInI gaveSaNA karavI vastro-pAtrone pUMjavA/pramArjavA maLa-mUtrAdi nirjIva bhUmimAM paraThavavA mAThA vicAro choDI sArA vicAro karavA jayaNApUrvaka nirdoSa bolavuM - zakaya mauna pALavuM kAyAne pramAvApUrvaka halAvavI-sthira rAkhavI kula guNa-25 (aMga 11+12 upAMga+ra sittarI) sAdhu mahAtmAonA AcAra-gocarInI vidhi Adi jaina siddhAMto-nava tattvonuM varNana padArthonI saMkhyA-gaNanA tathA vyAkhyA padArthonI saMkhyA-gaNanA tathA vyAkhyA prazno-uttaro-saMvAdo-kathAo-tattva prarUpaNA kathAo-caritro-udAharaNo dvArA upadeza jaina dharmanA 10 upAsakonuM varNana karmono saMpUrNa kSaya karanAra dasa mahApuruSonuM caritra anuttara vimAnamAM utpanna thanAra dasa puruSa caritra pAMca mahApApo tathA viramaNa rUpa mahAvratonuM varNana karmanAM phaLonA bhoga viSenuM varNana devabhavanI prApti-utpatti viSayaka varNana kezI gaNadhare jaina dharmanA siddhAMto samajAvyA jagatanuM tathA jIvonuM bheda-prabhedasahita varNana jIvanA guNadharma Adi bArIkAIthI varNana 24 zrutasaritA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa guNanuM nAma 72. zrI sUryaprajJapti 73. zrI caMdra prajJapti 74. | zrI jaMbudvIpa prajJapti 75. zrI nirayAvalI 76. | zrI kalpAvataMsikA 77. zrI puSpikA 78. zrI puSpacUlikA zrI vRSNi dazA 79. 80. 81. caraNa sittarI karaNa sittarI *)) zrI sAdhu mahArAja paMca mahAvratathI yukta 8. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. | pAMca indriya nigraha 94. 95. 96. 97. 98. cha kAyanA jIvonI rakSA zrutasaritA 2010_03 artha sUrya-graha-nakSatra Adi jyotiSanuM varNana caMdra-graha-nakSatra AdinuM varNana jaMbudrIpa tathA temAMnA kSetronuM varNana rAjA koNika-rAjA ceTaka yuddha-naraka janma-varNana te rAjaputro sAdhu banI svarge gayA - varNana je devoe zrI mahAvIra janmanI kathAo je devoe zrI mahAvIra pUrva janmanI kathAo zrI neminAtha bhagavAne vRSNivaMzanA 10 rAjAone jainadharmI banAvyA tenuM varNana cAritranA 70 bhedonuM varNana kriyAnA 70 bhedonuM varNana kula guNa-20 sarvathA prANAtipAta viramaNa vrata svAmInI pUjA karI te devonA pUrva svAmInI pUjA karI te devonA sarvathA mRSAvAda viramaNa vrata sarvathA adattAdAna viramaNa vrata sarvathA brahmacarya vrata sarvathA parigraha viramaNa vrata pRthvIkAya jIvonI rakSA apakAya jIvonI rakSA teukAya jIvonI rakSA vAukAya jIvonI rakSA vanaspatikAya jIvonI rakSA trasakAya jIvonI rakSA sparzendriya nigraha rasanendriya nigraha ghrANendriya nigraha cakSurindriya nigraha zrotrendriya nigraha rAtribhojana tyAga kSamA dhAraNa karavI 25 navakAra maMtrayukta maMgala Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa | guNanuM nAma 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. artha lobhano nigraha karavo vastrAdinuM zuddha pAlana saMyamamAM yathArtha pravRtti azubha vicAro rokavA azubha bhASA bolavI nahi kuceSTA karavI nahi zItAdi pariSaho sahana karavA maraNAdi upasargo sahana karavA cittanI nirmaLatA guNa-smaraNanA phAyadA : ahaMno kSaya, vivekano udaya, UrjA-prAptinuM sAdhana, guNa-grAhaphtAnuM pratika, samyaktvanI zuddhi, saMyamajIvanano AsvAda, pavitratAnI pradAnatA, aDasiddhi dAtAra, navanidhi pradAnatA, mokSapada prAptinuM mAdhyama, navakAra maMtrayukta maMgala 2010_03 namaskAra samo maMtra, zatrujayasamo giri; vItarAgasamo devo, na bhUto na bhaviSyati. be 26 zrutasaritA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-ra zrI siddhacakra mahAyaMtram "tijayavijayacakkaM siddhacakkaM namAmi " zrI siddhacakra mahAyantram // dI Namo tavAsa zrutasaritA 2010_03 sthaLa: cAritassa daMsaNassa arihaMtANa Namo HAR Thing saMpAdaka : sAhitya-kalA-ratna munizrI yazovijyajI mahArAja eyaM ca siddhaM cakkaM kahiyaM vijjANuvAya paramatyaM nAeNa jeNa sahasA, sijjJaMti mahaMtasiddhio // maMgalAcaraNa zrI hemacaMdrAcArye saMskRtahayAzrayamahAkAvyamAM nIcenA zlokathI maMgalAcaraNa kareluM che : arha mistyakSaraM brahma, vAcakaM parameSThinaH / siddhacakrasya sadbIjaM, sarvataH praNidadhmahe // 'k' evo je akSara che, te brahmasvarUpa che, parameSThIno vAcaka che ane zrI siddhacakranuM suMdara bIja che, tenuM ame sarva prakAre dhyAna dharIe chIe. 27 zrI siddhacakra mahAyaMntram Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAmyagratama namaH sarvalamdhisaMpavAya / / zrI gautagagaNagaya namonamA TrAktI yA aha abhiyAtAyAta malayaparicayamA / barAmabanAyA nAmamA -daka 1.HIRAAMAA SMART-gAjAma ..viMda sail grAmasamyaka mahAyajya mAlagapazyiyana ArunaadhinA . ..auma.. ticlo - yo / rrent Httarada th. H DFuuttalil CHANDAN -vinamunlo Nagda vipadI Pram . Satta ema Aammer B. unTAga 8. mANibhadAya namaH 1mudAya namA S MAHARAS nayA TARA ekA ssssss stapamAnA GojapuSThAna yamir najanA NATAKA actsSSDS 40 DIvisAvAyana SaasexnASAIRS GARL . vizvaka . ANDAR M TS mAyAdupayoM kA TESO vanagar gaesssess SANSAR Rajput mukaraar Asharak Headline RAULARmrita TrirIka BER mahAyAnaM P DIMel.tohd AREN aariya upsaina APraga taritaveer kig RER AND MALLit Ayur SCIENCERT eSmSDMK Aangam murwAL AMOUS Antra pUjAAja-REAL HaGSESEN Manmaina Hinar Aaratpegree Disces MARMERSADNEKARS Hajar ARTISHNA pakamApps 14343444 NS353 AKTRO MPARAN TRA MARuraulina zrIpAlanA STAR MunAvararI .. MPU MARATORS irte in BC HOMDIHDPE VUUM kAraNa If NON tyAvara pAnAmAraNIya AcArya 1000 zrImad vijayamohanasUrIzvara padAlaMkAra paramapUjya AcArya zrImad vijayapratApanIbhyAra pAnaMyama paramapAna punya AcArya cinagAmIbhAra pAtakAra gugdha bhUnidhAra ....nizAna- mahAyabhAyaka-madanakamahAyacakamida adhAvadhiprAdhinAzivarAyadhivAdamAmamabalamA yathAbubhava vadhAjamAna papagaganAzurjiyakatya samAleji saMyojaka pU. manidhI mAdhijayajI mahAyA muMbahI pUrNa vikramIyacaturdamAdhika disahama7i4)aMjanma sabhaMbhavatu yanuvidhImasyA vidyApapAnIdatAmidamahAyaja madA dhyo cikAra yamaka zAha BHI saMpAdaka :- pa. pU. sAhitya-kalA-ratna munipravara zrI yazovijayajI mahArAja -bhu. .hai. bhIDanamANAnA saunyathI. zrI siddhacakra mahAyaMstram zrutasaritA 28 2010_03 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka adbhuta maMgasaMketa (4) zrI siddhacakra mahAyaMtram valaca paricaya (1) aSTadala valayamAM : PS - svaro - navapadajI (2) SoDazadala valayamAM : svara-vyaMjano-saptAkSarI maMtra (3) labdhi valayamAM : ATha anAhata ane 48 labdhipado aSTagurupAdukA (5) jayAdi ATha devIo adhiSThAyakAdi valaya : cAra adhiSThAyako soLa anya devadevIo (7) 16 vidyAdevIo (8) 24 yakSa - 24 yakSiNIo (9) dizAvartI cAra dvArapALo (10) dizAvartI cAra viro (11) kaMThasthAne nava nidhio (12) kalazAte nava graho (13) daza dizAgata dasa dipAlo zrutasaritA 29 zrI siddhacakra mahAmaMtramu: 2010_03 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI RSimaMDalastotram AyatAkSarasaMlakSyamakSaraM vyAppa yatsthitaM / agnijvAlAsamaM nAdaM biMdurekhAsamanvitaM / / 1 / / agrijvAlAsamAkAntaM manomalavizodhanaM / dedIpyamAnaM hRtpadma, tatpadaM naumi nirmalaM / / 2 // pUrva praNavataH sAMtaH sarepho dvayabdhi paMcaSAn / saptASTAdazasUryokAn zrito viMdusvarAn pRthak / / 9 / / pUjyanAmAkSarAdyAstu paMcAto jJAnadarzanaM / cAritrebhyo namo madhye hrIM sAMtaH samalaMkRtaH / / 10 / / mULamaMtraH ___a si A u sA samyag darzana jJAna cAritrebhyo hrIM namaH hU~ ne anu sva2 naM. 2, 4, 5, 6, 7, 8, 10 mane 12 lagADavAthI A mULamaMtranI racanA thAya che. svara a A i I u U e ai o au aM aH 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 navapadanI abhUta racanA pUrva dizAnA samAM - siddha - OM hrI siddhebhyaH svAhA ikssi| hinA samAM . mAyArya - OM hI AcAryebhyaH svAhA pazcima hizAnA samai - GpAdhyAya . OM hIM upAdhyAyebhyaH svAhA utta2 hiAna 6samAM . sarva sAdhu - OM hI sarvasAdhubhyaH svAhA manionA sabhA - zana - OM hrIM darzanAya svAhA naiRtya oen| samai - zAna - OM hrI jJAnAya svAhA vAyavya oenA samAM - yAritra - OM hrIM cAritrAya svAhA zAna rAnA samAM . ta5 . OM hrI~ tapasa svAhA zrI siddhacakra mahAmaMtramu: 30 zrutasaritA 2010_03 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada- navano AMka pUrNatAsUcaka ane rahasyamaya che. dharmazAstranuM rahasya e che ke deva, guru ane dharma (tattvatrayI) e traNa tAraka tattvo che. devathI dharmanuM pravartana thAya. guru dvArA dharma ApaNA sudhI pahoce ane dharmanuM AlaMbana laI ApaNe saMsArasAgara tarI jaIe. devanI nizrAe guru che, ane gurUnI nizrAe dharma che. karmane toDavAno upAya sudharma che, ke jenA jJAnI bhagavaMtoe darzana, jJAna, cAritra ane tapa evA cAra prakAro batAvyA che. uttarAdhyayana sUtra - nA re haMsa , carite I to taddA | eyamaggamaNupattA, jIvA gacchanti soggaI / / jJAna, darzana, cAritra ane tapa e mArgane anusarIne jIvo sadgati eTale mukti pAme che. zrI umAsvAtijI tasvArthAdhigama sUtramAM - | magana - jJAna - cAritrA mokSamA: || labdhipadonI samaja labdhipada eTale labdhine dazavinAruM pada. A padonI sthApanA be anAhata vaccenI aMtariyALa jagAmAM thayelI che. bannenI joDImAM lakhatAM eka AvartanamAM 16 labdhipado Ave che. kula traNa AvartanamAM 48 labdhipado goThavAyAM che. A pado labdhikSetramAM jaina darzanamAM kevo ane keTalo vikAsa thayo hato teno khyAla ApanArA che. (1) OM krU naivi - nina - jina zabda labdhidharano sUcaka che. rAga-ddhoSane jItavApUrvaka kevalajJAnI prApti ane 34 atizaya e jinezvaranI viziSTa labdhi che. badhA labdhidhAromAM temanuM sthAna prathama hovAthI temane prathama vaMdanA. (2) % 7 1I mAM dina - dinija eTale avadhijIna - avadhijJAna pAMca jJAnamAM trIju ane atIndriyanI koTimAM Ave che. OM hrIM ahaM Namo paramohijiNANaM - paramAvadhijina - paramAvadhi jJAnane prApta karanAra OM hrIM arha Namo savvohi jiNANaM - sarvAvadhijina - avadhijJAnano prakAra OM hI arha Namo aNaMtohi jiNANaM - anaMtAvadhijina - avadhijJAnano prakAra (6) rdI jamo Mvuddhivi - koSTabudhdhi - sArI smaraNazakti (koThImAM paDelA dhAnyanI jema aMtaramAM saMgharAI rahe.) zrutasaritA 31 zrI siddhacakra mahAyaMnnam 2010_03 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) garNa no varaghuddhivi - bIjabudhdhi - eka artharUpa bIjathI aneka arthorUpI bIjane jANI zake.dA.ta. siddhi zabda parathI te zabdanA badhA artho jANe. (8) OM zT narTa namo vayAnusArI - padAnusArI - Adi, madhya ke aMtanuM eka pada sAMbhaLavAthI AkhA graMthano bodha thAya. (9) OM anamo sAsavitA - AzIviSa - zApa ApatAM mRtyu thAya. jenI dADhAmAM viSa hoya-dA.ta. dvaipAyana RSi ane dvArakAnagarI. (10) zarTa mAM vivisAii - daSTiviSa - daSTiprayogathI maraNa - dA.ta. caMdakauzika nAga (11) zarTa amo saMmaUrtayAja - saMbhinnazrota - eka IndriyathI bIjI indriyanA viSayane pakaDI zake. (12) no sAMsaMyuddhari - svayaMsaMbuddha - dareka jina-tIrthakara (13) OM E sarTa no prayAii - pratyekabuddha-eka ja nimitta pAmIne jAgI jAya, ane saMsArasAgarano pAra pAmI jAya. (14) OM / gaI mo vodiyuddhavi - bodhibuddha - guru AdinA nimittathI bodha pAmI sva-puruSArtha vaDe kevalajJAna sudhI pahoMce. (15) OM krU urTa namo 3numAM - Rjumati - mana:paryavajJAnano prakAra - mananA bhAvonuM sAmAnya svarUpa jaNAya. (16) $ rdI laI namo vimarvi - vipulamati - mana:paryavajJAnano prakAra - mananA bhAvonuM vizeSa svarUpa jaNAya. (17) mA gry - dasa pUrvonuM jJAna dharAvanAra - dasamuM pUrva vidyApravAda zrI sthUlabhadra svAmI (aMtima dazapUrvI). (18) rda namo ghaDavapuljhAii - cauda pUrvanuM jJAna dharAvanAra - aMtima zrI bhadrabAhu svAmI (19) ma DuM nimitta sAii - aSTAMganimittamAM kuzala - sacoTa bhaviSyakathana. (20) % [ 1 vmAM vidyADhipasAii - vidurvaNa Rddhi - zarIrane moTuM banAvI zakAya. zrI siddhacakra mahAmaMAm: 2010_03 3ra zrutasaritA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) OM zf e vmo MiAdarAii - vidyAdhara - aneka prakAranI vidyAne dhAraNa karanAra - vidyAsiddha. (rara) inamAM cAra didhavi - cAraNa labdhi - AkAzamAM atyaMta jhaDapathI javAnI zakti. vidyAcAraNa - eka pagale mAnuSottara parvata parathI bIjA pagale naMdIzvara dvIpa - ane jaMghAcAraNa - eka pagale rUcaka dvIpa, pAchA vaLatAM bIje pagale naMdIzvara ane trIje pagale svasthAna upara. (23) OM dai no paTTaNaTI - prajJAzramaNa-matijJAnanA utkRSTa kSayopazamathI labdhi pragaTe. (24) $ rdI namo nA samavi - AkAzagAmI labdhi - AkAzamAM gamana karI zake. (25) OM krU ma no vIrAsavIvi - kSIrAzravI - vANIpravAhamAMthI kSIra jevI mIThAza jharatI hoya. (26) 3 [ namo sakvijhAvInaM - sarpirAzravI - sarpilsa eTale ghI. ghI jevI mIThAza. (27) OM / garNa namo dukAvI - madhvAzravI - madha jevI mIThAzabharI vANI. (28) OM E mo macAvI - amRtAzravI - vANImAMthI amRta jevI mIThAza. (29) OM 7 karNa no sAthaVII - siddhAyana - siddhonA sthAnamAM vase che - (30) OM hrIM arha Namo bhagavao mahai-mahAvIra-baddhamANa buddharisINaM - buddharSi - pUrNa jJAnane pAmelA RSi-vardhamAna-bhagavAna mahAvIra mahAna (31) AI pAmo tavAii - ugratAnI labdhi. (32) $ 7 gaI namo sthaviIEAliri - akSaNa mahAnasI labdhi. (33) OM karNa no vaDhaHTTvi - dhanadhAnya AdinI IcchA anusAra vRddhi - (34) marda namo hitavA - dIsatapa - tapathI tananI pUrepUrI zuddhi thaI prakAza pragaTe - zrutasaritA 2010_03 33 zrI siddhacakra mahAmaMtramu: Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) OM karNa no taravA - tapta tapa - agnimaya tapa - agni prakaTAvI zakAya - tejolazyA. (36) OM hUM marda namo madAtivA - mahAtapa - mAsakSamaNathI uparanA badhA tapa mahAtapa - (37) OM zaM garTa mo dharatavAIi - ghoratapasvI - abhigrahatapa - chaThThane pAraNe che ke amane pAraNe aThThama ghoratapa kahevAya. (38) OM haiM kaI no ghorAWIN - ghora guNa - kaThina guNa - cAritrano guNa - sarvavirati mahAtmA. (39) OM zT gaI mo dhorAramAM - ghoraparAkrama - zIdhramukti meLavavA mATe zUrAtana (40) OM zaM zarTa namo dhorAjavaMmArIne - ghoraguNa brahmacArI-brahmacaryae cAritrano bahuM moTo guNa - mana, vacana, kAyAthI pAlana kare (41) OM 4 gaI chAno mAmokSadapattAIi - AmA~Sadhi prApta - sparzamAtrathI roga maTI jAya. (42) 3 Tai rda namo noTipavi - zleSmauSadhi prApta - kaphano baLakho auSadhine prApta. kaphanA upayogathI zarIra suvarNasama kAMtivALuM banI jAya. (43) OM anamo nannAdapattA - jalla auSadhi - zarIrano melamAM auSadhi guNa - zarIranA melamAM kasturI jevI sugaMdha. (44) namo vipnoTipavi - vimuDa auSadhi - jhADo - pezAbamAM paNa auSadhinA guNa - (45) OM I marda no sabbodiparA - sarva auSadhi - naLa, keza, dAMta ane zarIramAM sarva auSadhi guNa. (46) OM hUM marda namo maLavAnI - manobali - aMtarmuhUrtamAM samasta zrutasamudranuM avagAhana karavAne samartha (47) zarTa namo vAvanId - vacanabali - aMtarmuhUrtamAM mULAkSara gaNavAnI kaLAthI sarva zAstro kaMThastha. (48) OM hvIM sadai namo vAvInaM - kAyAbaLathI apUrva baLa pragaTa karI zake. zrI siddhacakra mahAyaMnnamra 34 zrutasaritA 2010_03 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha prakAranI vidhAo (1) badhumokSiNIvidyA - baMdhanamAMthI choDAvanArI vidyA. jinalabdhi, avadhilabdhi, paramAvadhilabdhi, anantAvadhilabdhi, anantAnvalibdhi, Tyabuddhalabdhi, pratyekabuddhalabdhi ane buddhabodhitalabdhi - kula 8 labdhio. (2) paravidyocchedinI vidyA - bIjAonI vidyAono parAbhava karanArI vidyA, ugratapalabdhi, cAraNalabdhi, dIsatapalabdhi, pratimApratipanalabdhi - kula 4 labdhio. (3) sarasvatividyA - jJAnane vadhAranArI vidyA. caturdazapUrvalabdhi, dazapUrvalabdhi, ekAdazAMgalabdhi, padAnusArIlabdhi, RjAmati labdhi ane vipulamatilabdhi - kula 6 labdhio. (4) rogopahAriNIlabdhi - judA judA rogone maTADanArI vidyA. zleSmauSadhilabdhi, vipuDoSadhilabdhi, jallauSadhilabdhi, AmA~Sadhilabdhi, sarvoSadhilabdhi - kula 5 labdhio. (5) zrI saMpAdinI vidyA - lakSmI tathA saMpattine vadhAranArI vidyA bIjabuddhilabdhi, koSTabuddhilabdhi, saMbhinnazrotalabdhi, akSINa mahAnalabdhi, ane sarvalabdhi - kula 5 labdhio. (6) doSaviSApahAriNI vidyA - jherane utAranArI vidyA. vidyAsilabdhi, kSIrAzravalabdhi, madhyAzravalabdhi ane amRtADhavalabdhi - kula 4 labdhio. (7) nirnAzinI vidyA - bhUtapreta AdinA vaLagADa doSane dUra karanAra. vaikriya labdhi, AkAzagamanalabdhi, jaMghAcAraNalabdhi, vidyAcAraNalabdhi - kula 4 labdhio. (8) azivopazamanI vidyA - upasargo tathA Apattione maTADanArI vidyA. tejo vezyAlabdhi, zItalezyAlabdhi, tarUlezyAlabdhi, daSTiviSalabdhi, AzIviSalabdhi, cAraNalabdhi, mahAsvapnalabdhi ane tejogninisargalabdhi - kula 9 labdhio. zrutasaritA 35. zrI siddhacakra mahAmaMtramu: 2010_03 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTagurupAdukA guru vinA jJAna nathI, tema guru vinA siddhi paNa nathI. guru eTale pUjya, sadAne mATe pUjya. gurunI zaktino keTaloka aMza temanI caraNapAdukAmAM rahe che, mATe pUjAne yogya che. aSTaguru eTale ATha prakAranA guru. pAdukAno artha pAvaDI ke cAkhaDI nahIM, paNa caraNakamala samajavAnA che. arhatne prathama guru mAnI temanA caraNakamalane prathama namaskAra. navAMgI pUjA. (1) OM dUr bardasvAyujAmyo namaH nava aMga zaktinAM kendro mATe siddhazilAnA agrabhAge birAjI rahelA bhagavanto potAnI (2) OM hrIM arhaM siddhapAdukAbhyo namaH vidyamAnatAthI ApaNane AtmAnI amaratAnuM ane cidAnaMda avasthAnuM bhAna karAve che, eTale ApaNA guru che. arihanta bhagavantanA mukhya ziSyo - gaNadhara - artharupa (3) OM hrIM gaNadharapAdukAbhyo namaH vANIne jhIlI akSaradeha ApanArA. (4) OM hrI~ gurupAdukAbhyo namaH (5) OM maiM paramapurupADuLAmyo nama: (6) ii adRSTanurupAlujAmyo namaH AcArya - upAdhyAya - sAdhu bhagavantone namaskAra. - gurunA guru eTale parama guru - yugapradhAna - (7) OM hrIM anantagurupAdukAbhyo namaH - adRzyapaNe gurunuM kAma - janasaMsargathI dUra rahI potAnA vicArabaLathI yogya AtmAone preraNA-pustako, graMtho tathA vyAkhyAnasaMgraha AdimAMthI jJAna ApanAra guruvarya pratye kRtajJatA pragaTa karavArUpa namaskAra. * bhUtakALanA anaMta guruo - jJAnanI mazAla jalatI rAkhI. (8) OM I anantAnta guruvAyujAmyo nama: bhUtakALa karatAM bhaviSyakALa moTo che. vartamAna, bhUta ane bhaviSya e traNe kAlanA dharmaguruone pUjya mAnI temanI zaktinuM sthApanArUpa namaskAra. - ATha devIo - zrI siddhacakra mahAyaMtramH 2010_03 (1) jayA (2) vijayA (3) jayaMti (4) aparAjitA cAra derIo (1) OM zrI vimalezvarAya namaH (2) OM zrI cakrezvarye namaH (3) OM kSetrapAlAya namaH (4) OMOM aprasiddhAdhiSThAyakabhya namaH (5) jaMbhA (6) mohA (7) staMbhA (8) baMdhA yaMtranA adhiSThAyako vimalasvAmI mukhya adhiSThAyaka (saudharma devalokanA vAsI). zrI RSabhadevanA zAsanarakSikA devI kSetrapAlaka adhiSThAyaka ke je aprasiddha che. 36 zrutasaritA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAranuM valaya DAbI bAjuthI : (1) OM hrIM prathamapradhAnAdhiSThAyaka zrIM vimalasvAmIne namaH (2) OM hrIM zrIM gaTipiTaka yakSarAjAya namaH (3) OM hrIM zrIM dharaNendrAya namaH (4) OMOM hrIM zrIM kapardiyakSAya namaH (5) OM hrIM zrIM kuberadevatAyai namaH (6) OM hrIM zrIM kuladevatAyai namaH (7) OM hrIM zrIM ambikAyai namaH (8) OM hrIM zrIM kurakullAyai namaH (9) OMOM hrIM zrIM padmAvatye namaH (10) OM hrIM zrIM tRtIyapradhAnAdhiSThAyaka zrI kSetrapAlAya namaH jamaNI bAjuthI : (11) (2) OM hrIM dvitIyapradhAnAdhiSThAyaka zrIM cakrezvarye namaH (12) OM hrIM aprasiddha zrIM dvAdaza devIbhyo namaH (13) OM hrIM zrIM zAradAyai namaH (14) OM hrIM zrIM zAntidevatAyai namaH (15) OM hrIM zrIM apraticakrArye namaH (16) OM hrIM zrIM jvAlAmAlinIyai namaH (17) OM hrIM zrIM tribhuvanasvAmiyai namaH (18) OM hrIM zrIM devatAyai namaH (19) OM hrIM zrIM vairoTayAyai namaH (20) OM hrIM zrIM caturthaaprasiddha zrI pradhAnAdhiSThAyakAya namaH zrutasaritA 2010_03 samasta jinapravacananA adhiSThAyakasUrimaMtranI pIThanA adhiSThAyakapuruSAdAnIya zrI pArzvanAthanA parama sevaka zrI zatruMjaya girirAjanA adhiSThAyaka akhUTa dhana ApanAra devatA dareka jJAti/samudAyanA kuLadevatA zrI nemInAtha prabhunA zAsana devI sUrimaMtramAM ullekha dharAvatI devI zrI pArzvanAtha prabhunA zAsana devI kSetrapAlaka zrI RSabhadeva prabhunA zAsana devI bAra devIo je aprasiddha che. sarasvati devI 'zAnti' pragaTAve tevA deva. apraticakrA devI zrI caMdraprabha svAmInA zAsana devI tribhuvana svAmI vidyAnI adhiSThAtrI mAnuSottara parvatanA zikhara nivAsI varSadhara devI-zrI ane lakSmI devI eka ja che tevI pracalita mAnyatA. zrI dharaNendra devanA devI aprasiddha adhiSThAyaka deva 37 zrI siddhacakra mahAyaMntram Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soLa vidhAdevIo anAhatanI paridhi para vartulAkAre thayelI soLa svaronI sthApanA che. A soLa svaro e soLa vidyAdevIonA maMtrabIjo che. (1) zrI rohiNI - puNyabIjane utpanna kare. (2) zrI prajJapti - jene prakRSTa jJAna che. (3) zrI vajazRMkhalA - jenA hAthamAM duSTonuM damana karavA mATe vajanI zRMkhalA che. (4) zrI vajAMkuzI - jenA hAthamAM vaja ane aMkuza rahelAM che. (5) zrI apraticakrA - jenA cakranI barAbarI koI karI zake nahIM. (6) zrI puruSadattA - je puruSane varadAna ApanArI che. (7) zrI kAlI - je duzmano pratye kAla jevI che. (8) zrI mahAkAlI - je vairIvarga pratye mahAkAla jevI che. (9) zrI gaurI - jene dekhavAthI citta AkarSAya. (10) zrI gAMdhArI - jenAthI gaMdha utpanna thAya. (11) zrI sarvIstramahAvAlA - jenA sarva astrothI moTI vAlAo nIkaLe che. (12) zrI mAnavI - je manuSyanI mAtA tulya gaNAya che. (13) zrI vairoTayA - anyonya vairanI zAMti mATe. (14) zrI acchatA - jene pApano sparza nathI. (15) zrI mAnasI - je dhyAna dharanAranA manane sAnidhya kare. (16) zrI mahAmAnasI - je dhyAnArUDha manuSyane vizeSa sAnidhya kare. varNamAtRkA eka vastu che ane soLa vidyAdevIo bIjI vastu che. varNamAlukA ane vidyAdevInA saMkalanathI prAcIna kAlanA zramaNo vidyAdevInI upAsanA karatA ane tethI je vidyAo siddha thatI teno zAsananA hitArthe upayoga karatA. zrI siddhacakra mahAmaMtram 38 zrutasaritA 2010_03 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DAbI bAjuthI naM. yakSa 1 | gomukha ra mahAyakSa 3 | trimukha yakSanAyaka 4 5 | tuMbara 6 |kusuma 7 |mAtaMga 8 |vijaya 9 | ajita 10 zrI brahma 11|manuja 12 | surakumAra 13 | Samukha 14 pAtAla 15 kinnara 16 | garuDa 17 gaMdharva tIrthaMkara RSabhadeva hAthI ajitanAtha hAthI vAhana varNa | bhujAo Ayudho suvarNa cAra zyAma ATha zyAma cha zyAma cAra zveta | cAra nIla | cAra |saMbhavanAtha |mayUra abhinaMdana hAthI sumatinAtha | garuDa padmaprabhu mRga supArzvanAtha hAthI nIla |cAra caMdraprabhu haMsa lIlo be suvidhinAtha kAcabo zveta | cAra zItalanAtha | kamala zveta ATha zreyAMsanAtha baLada zveta | cAra zveta cAra vAsupUjya haMsa vimalanAtha mayUra zveta bAra rAto cha kAcabo rAto cha anaMtanAtha | magara dharmanAtha zAMtinAtha varAha kuMthunAtha haMsa yakSa 18 yakSendra 19 kubera 20 | varuNa 21 bhRkuTi 22 |gomedha nemInAtha 23 zrI pArzva pArzvanAtha 24 brahmazAnti mahAvIra zyAmacAra zyAma cAra aranAtha mRga zyAmabAra mallinAtha hAthI | meghadhanuSya ATha munisuvrata baLada dhavala ATha naminAtha baLada |suvarNa ATha zrutasaritA 2010_03 puruSa zyAma cha kAcabo zyAma cAra hAthI zyAma varadamudrA-jayamAlA-bijorU-pAza varadamudrA-jayamAlA-bijoruM-pAza abhayamudrA-aMkuza-noLiyo-gadA-nAga noLiyo-aMkuza gadA-nAgapAza puSpa-abhayamudrA-noLiyo-mALA bila-pAza-noLIyo-aMkuza cakra-mudgara bijoruM-jayamAlA-nakula-bhAlo bijoruM-pAza-gadA-aMkuza bijoruM-gadA-nakula-jayamAlA bijoruM-bANa-nakula-dhanuSya cakra, bANa, talavAra vigere kamala, talavAra, DhAla vigere nakula, kamala, mALA vigere bijoruM-kamala vigere varadamudrA-pAza-bIjoDuM aMkuza dhanuSya, DhAla vigere varamudrA, dhanuSya, mAlA vigere nakula, kamala, parazu vigere vajra, nakula, pAza vigere bIjorUM, cakra, parazu vigere nakula, sarpa, bijoruM vigere nakula-bijoruM 39 zrI siddhacakra mahAyaMntramH Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padam |nIla cAra yakSiNI jamaNI bAjuthI ? naM. | cakSiNI | tIrthakara | vAhana | varNa | bhujAo | Ayudho 1 | cakrezvarI RSabhadeva | garuDa suvarNa ATha bANa, cakra, pAza vigere ajitabalA ajitanAtha lohAsana gaura cAra bijoruM, aMkuza, varadamudrA, pAza 3 | duritAri saMbhavanAtha | gheTuM gaura | cAra varadamudrA, jayamAlA, phala, abhayamudrA kAli abhinaMdana kamala zyAma cAra varadamudrA, pAza, nAga, aMkuza 5 |mahAkAlI sumatinAtha padam suvarNa cAra varadamudrA, pAza, bijoruM, aMkuza 6 | zyAmA (ayutA) padmaprabhu puruSa varadamudrA, vINA, dhanuSya, abhayamudrA 7 | zAnA supArzvanAtha gajarAja suvarNa cAra varada-jayamAlA-zUla-abhayamudrA bhUkuTi (vAlA) caMdraprabhu varAha pILo | cAra talavAra-mugara-DhAla-parazu sutArikA suvidhinAtha vRSabha |gaura cAra varadamudrA-jayamAlA-kalaza-aMkuza 10| azoka | zItalanAtha varadamudrA-pAza-phala-aMkuza 11 mAnavI (zrIvatsA) zreyAMsanAtha siMha varadamudrA-mudagara-kalaza-aMkuza 12 caMDA |vAsupUjaya azva zyAma cAra varadamudrA-zakti-puSpa-gadA 13 | viditA (vijayA vimalanAtha bANa-pAgha-dhanuSya-nAga 14 | aMkuzA anaMtanAtha khaDagu-pAza-DhAla-aMkuza 15 kaMdarpa (panagA) dharmanAtha masya kamala-aMkuza-kamala-abhayamudrA 16 nivaNI zAMtinAtha kamala-pustaka-kamala-kamaMDala 17 | | balA (ayutA) kuMthunAtha mayUra bijoruM-phUla-bhuSeDhI-kamala 18 | dhAriNI |aranAtha | kamala bijoruM-kamala-pAza-jayamAlA 19| dharaNapriyA (vairoTA) mallinAtha | kamala varadamudrA-japamAlA-bijoruM-zakti 20| naradattA (arachuptA, munisuvrata | bhadrAsana varadamudrA-japamAlA-bijoruM-kuMbha 21, gAMdhArI naminAtha hiMsa | varadamudrA-talavAra-bijoruM-kuMbha rara | aMbikA nemInAtha | siMha suvarNa cAra bijoruM-pAza-putra-aMkuza 23 padmAvatI pArzvanAtha | kukakuTa sapa suvarNa cAra kamala-pAla-bijoruM-aMkuza 24 | siddhAyikA mahAvIra siMha lIlo cAra varadamudrA-pustaka-bijoruM-bANa padma padma kamala zrI siddhacakra mahAmaMtramu: 40 zrutasaritA 2010_03 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graha raMga nava graho dizAno | vastrano vAhana Ayudho adhipati lAla |ratha | sAta ghoDAno ratha - rannAdevIno pati vAyavya | zveta |ratha |dasa ghoDAno ratha - hAthamAM amRtakuMbha | dakSiNa pravAla hAthamAM kodALo uttara rAjahaMsa hAthamAM pustaka IzAna hiMsa hAthamAM pustaka - sarva grahomAM vadhu baLavAna agni azva detyono AcArya - hAthamAM kuMbha pazcima kAcabo hAthamAM parazu - sauthI dhImI gati siMha - (rAhunA sApa hAthamAM sApa paDachAyArUpa) nAla | naiRtya zyAma zyAma. budha grahazAnti mATenA jApa tIrthakara puSpa jApa. [(6) padmaprabhu rakta OM hrIM namo siddhANaM (8) caMdraprabhu zveta OM huM namo AyariyANaM 12, 13, 14, 15 rakta 3OM h namo siddhANaM |16, 17, 18, 21, 24 OM huM namo AyariyANaM 1, 2, 3, 4, 5, 7, 10, 11 OM huM namo AyariyANaM (9) suvidhinAtha OM huM namo arihaMtANaM (20) munisuvrata svAmI 38 hU namo loe savvasAhUNaM (22) nemInAtha nIla che huM namo loe savvasAhUNaM | |19, 23 OM huM namo loe savvasAhUNaM zrutasaritA 41 zrI siddhacakra mahAmaMtram 2010_03 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navanidhi (1) OM naisapikAya namaH aDhaLaka saMpatti uparAMta anya kalpo zahero-gAmaDAMo-gRho vigere. nirmANanI rIto (2) 3OM pAMDukAya nama: gaNita, gIta, covIza prakAranAM dhAnya bIja tathA tenI utpatti. (3) OM piMgalAya namaH puruSa-strI-ghoDA hAthI vigere. AbharaNo banAvavAnI vidhi. (4) OM sarvaranAya nama: cakravartInAM cauda ratnonuM svarUpa. senApatiratna, gAthApati, purohita, azva, gaja, vArdhaka, strI, cakra, chatra, carma, maNi, kAkiNI, khaga, daMDa. (5) OM mahApadmAya namaH vastra, raMganI utpatti, sAta dhAtuonuM varNana (6) OM kAlAya namaH jyotiSa, tIrthakarAdinA vaMzanuM kathana, so prakAranA zilponuM varNana. (7) OM mahAkAlAya namaH loha, suvarNa, muktA, maNi, sphaTika, paravALAM va. vividha bhedo tathA utpattinuM varNana. (8) 3OM mANavakAya namaH yoddhAnI utpatti, zastrasAmagrI, yuddhanIti daMDanIti va. nuM varNana. (9) OM zaMkhAya namaH gadya, padya, nRtya, nATaka va. nuM varNana. cAra dvArapAla pUrva dizA - OM kumudAya namaH dakSiNa dizA - OM aMjanAya namaH pazcima dizA - OM vAmanAya namaH uttara dizA - OM puSpadaMtAya namaH cAra vIra pUrva dizA - OM mANibhadrAya nama: dakSiNa dizA - OM pUrNabhadrAya namaH pazcima dizA - 35 kapilAya nama: uttara dizA - OM piMgalAya nama: daza dipAla vAhana 1 pUrva dizA - OM IndrAya nama: - airAvaNa hAthI 2 agni koNa - OM agnaye nama: - megha 3 dakSiNa dizA - OM kamAya nama: - mahISa 4 nairRtya koNa - OM nairRtAya namaH - zabA 5 pazcima dizA - OM varuNAya namaH - makara 6 vAyavya koNa - OM vAyave namaH - hariNa 7 uttara dizA - OM kuberAya nama: - nara 8 IzAna koNa - OM IzAnAya namaH - vRSabha 9 Urdhva dizA - OM brahmaNe namaH - - 10 adho dizA - OM nAgAya nama: - - zrI siddhacakra mahAmaMtram: 42 zrutasaritA 2010_03 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-3 'zrI navapada ArAdhanA (navasmaraNanI paTTAvali) (AdhAra graMtha : pa.pU.zrI vijaya kIrtiyazasUrijI likhita "navapada upAsanA') / tijayavijayacakkaM siddhacakkaM namAmi / anaMta karuNAnidhi paramAtmAe dharmatIrthanI ArAdhanA-sAdhanA-upAsanA mATe asaMkhya yoga pharamAvyA. je jIvanI je je prakAranI lAyakAta-yogyatA-kSamatA-bhUmikA-kakSA-saMyoga-zakti te te prakAranA yogo ene mATe darzAvyA che. A asaMkhya yogo paikI dareka jIvane ekasarakhI rIte upakAraka nIvaDe evo pradhAnayoga che - navapadanI ArAdhanA. ke zrI navapada jinazAsananuM sarvasva che. arihaMtAdi nava mahAna padonuM emAM adhiSThAna che. enA pade pade sarvaduHkhanivAraka ane sarvasaukhyapradAyaka zaktio rahelI che. svabhAvanI prAptinuM e amogha sAdhana che. dhyAnanI pariprApti mATe zreSTha upAyarUpa che. hajAro devI-devatAothI e adhiSThita che. gaNadharAdi sarva sAdhugaNathI e prapUjita che. nava pado sArabhUta che, kalyANanA kAraNarUpa che ane tethI vidhipUrvaka ArAdhavA yogya che. prastuta lekhana dhyAna ciMtananI ArAdhanAthI che. vidhividhAna mATe anya graMthano AdhAra levo.) kalikAlasarvajJa AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA triSaSThIzalAkA puruSa caritramAM dasamA pUrvamAM pharamAve che - "natta6 :hasaMsAro, mokSonattamuhU: punaH" saMsAramAM duHkhano koI cheDo nathI ane mokSamAM sukhano koI cheDo nathI. zrutasaritA 43 zrI navapada ArAdhanA 2010 03 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadanuM jJAna , navapadanI prIti, navapadanI bhakti, navapadanI pUjA, navapadano tapa, navapadanI pradakSiNA, navapadane namaskAra, navapadanA svarUpanuM ciMtana, navapadanuM dhyAna - A vividha prakAro vaDe navapadanuM AlaMbana levAnuM che. e navapada sAthe mana joDAya to bhAva pedA thAya ane bhAva pedA thAya to ja dAna, zIla ane tapa dharma bane ke je paraMparAe mukita apAve. prANAyAmanI prakriyAmAM jema "recaka' dvArA azuddha vAyune bahAra kADhI, pUraka' dvArA zuddha vAyune aMdara laI, kuMbhaka' dvArA te zuddha vAyune aMdara dhArI rakhAya che; tema ahIM paNa "recaka' dvArA saMsAranI samagra vAsanAne bahAra kADhI, "pUraka' dvArA navapadane hRdayamAM laI jaIne, "kuMbhaka' dvArA hRdayamAM dhArI rAkhavAnA che. A eka bhAva-prANAyAma che. jema kSetramAM zrI siddhigiri zAzvata che, tema kALamAM Aso ane caitra mAsanI oLI zAzvata che. ArAdhanA-sAdhanAmAM sahAyaka kSetrane meLavavA ApaNe tIrthamAM javuM paDe che, jyAre A zAzvatI oLImAM niyata kALa ApaNI sAme Ave che. zAzvatI oLInA A navenava divaso AtmAnuM navapada sAthe joDANa karavAnA pavitra divaso che. A joDANa AdhyAtmika cetanAne navapallavita banAve che, ane pragatine satata vegavaMtI banAve che. (1) zrI arihaMta pada - zveta varNa - 10 guNa zrI arihaMta paramAtmAnuM svarUpa, dravya-guNa-paryAyo, upakAro AdinuM ciMtana karavAnuM che. paramAtmAnA bAra guNane lakSamAM rAkhI ekeka guNane yAda karI karIne 12 pradakSiNA-sAthiyA-phaLanivedya ane kAusagna karavAno che. ApaNI jAtane arihaMtamaya banAvavAno che. nizcayanayanI apekSAe zrI siddha bhagavaMtano krama prathama Ave che, paNa vyavahAranayanI apekSAe prathama krama zrI arihaMta bhagavaMtano che. vAtsalyanA puSparAvarta meghamAM zrI arihaMta paramAtmAe ApaNane navarAvyA che, bhIMjavyA che. anaMta mAtAoe bhautika dehane janma Apyo che, jyAre A (arihaMta) mAtAe AdhyAtmika dehane janma Apyo che. navapadamAM kendrasthAne zrI arihaMta che, ke je dharInI cAre bAjA bAkInA ATha pado phare che. je vyakti jeTalA aMze zrI arihaMtanI AjJA pALe, te vyaktine teTalA aMze puNyanI-sukhanI prApti thAya che. dravyathI dhyAna : paramAtmAnuM Atma-dravya viziSTa koTinuM hoya che. mULabhUta dravyanI A vizeSatA che. padArthaguNa ane karuNA guNa viziSTa koTino sattAmAM paDelo hoya che. paramAtmAnA AtmadravyanA ciMtanamAM AvatI ekAkAratA te paramAtmAnuM dravyathI dhyAna che. guNothI dhyAna : anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ane anaMta vIrya - anaMta catuSTayI - A guNonuM ciMtana karavuM. guNonI vizeSatAnA ciMtanamAM je ekAkAratA Ave te guNonuM dhyAna kahevAya. zrI navapada ArAdhanA 44 zrutasaritA 2010_03 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacayathI dhyAna : paryAyathI eTale paramAtmAnI vividha avasthA. piDaW - janmaavasthA. rAjyavasthA, zramaNa avasthA. padastha - kevaLajJAnAdi - pada - avasthA. rUpAtIta - nirAlaMbana avasthA. A vividha avasthAnA ciMtanamAM AtmAne bhAvita karIne ekAkAratA, e paryAyathI dhyAna kahevAya. (dA.ta. bhagavAnazrI vimalanAthathI bhagavAna zrI nemInAtha sudhInA kALamAM zrI pArzvanAtha prabhuno jIva devalokamAM hato, tyAM temaNe pa00 kalyANakonI ujavaNI viziSTa teo e bhAvollAsapUrvaka karI, ke jenA prabhAve prakRSTa puNyano saMcaya thayo, ke jenA phaLarUpe puruSAdAnIyapaNAnI prApti thaI. AvA paryAyo ciMtavavA.) japa vakhate sthiratApUrvaka besavuM. daSTi nAsikA para sthira-hoTha phaphaDAvavAnA nahIM-dAMta aMdara upara-nIce aDe nahIM, bhIMsAya nahIM-jIbha kayAMya aDe nahIM-zvAsa sahaja gatie cAlavA joIejapamAMthI laya Ave ane layamAMthI dhyAna goThavAI jAya, ane dhyAna goThavAyA pachI zrI arihaMta paramAtmAnA badhA paryAyo AMkha samakSa Avaze. (2) siddha pada - rakta varNa - 8 guNa zrI arihaMtanuM mahattva-zAthI? teo siddha banavAnA che, tethI AcArya-upAdhyAya-sAdhunuM mahattva, teo siddhipadanI sAdhanA karI rahyA che, mATe che. samyajJAna, darzana, cAritra, tapanuM mahattva enA dvArA siddhapada maLe che, mATe che. siddhapada e ApaNuM dhyeya che. ApaNuM potAnuM svarUpa che. sarvaprakAranA baMdhanathI rahita, sarva prakAranI siddhine varelA cauda rAjalokamAM mugaTa ziromaNi samAna che. siddhanA dhyAnamAM zrI arihaMta paramAtmAnI rUpAtIta avasthAnuM dhyAna AvI jAya che. jenA haiyAmAM saMsAranI pratikRti jhilAyA kare che te saMsArI che. jenA hRdayamAM siddhanI pratikRti jhilAyA kare te siddhasvarUpI che. siddhanuM dhyAna siddha banavA karavAnuM che. anaMtajJAnAdi AtmAnI AThe ya AtmasaMpattine pragaTa karI che tevA zrI siddhanuM dhyAna karavAnuM che. vividha sAdhanArUpa agninA saMyogathI ApaNe ApaNI vizuddhi vadhAravAnI che. AMtarika lAlimA pragaTAvavAnI che, mATe AtmAnI e lAlimAvAnI avasthAne lakSamAM rAkhI siddhipadano varNa "rakta' mAnavAmAM Avyo che. jema kAyAthI nIrogI vyakti lAlabuMda jevo hoya che, te ja rIte karmathI nirogI siddha AtmA paNa lAlabuMda jevo ja hoya ne ! mArA upara chatra tarIke A sidhdha bhagavaMto che. emAMthI lAla kiraNo mArA AtmA upara paDI rahyAM che. tenA prabhAve huM paNa nirmaLa thaI rahyo chuM', "mAruM paNa siddhAvasthAnuM rUpa pragaTI rahyuM che.'AvuM ciMtana karavuM - dhyAna karavuM. A padane meLavavAnI tAlAvelI jAge ane te vaDe pAmavAno puruSArtha prabaLa manAvavAnuM mana thAya. zrutasaritA 2010_03 45 zrI navapada ArAdhanA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana ApaNAmAM AvI gayuM che, mATe ApaNuM sagapaNa "mokSa'nI sAthe thaI gayuM che. have mokSanI sAthe lagna ja bAkI che. lagna thatAM pahelAM badhuM zIkhavuM to paDe ne ! A zIkhavAnI kriyA e ja sAdhanA ane ArAdhanAno mArga. ratnatrayInI sAdhanA, zrI jinAjJAnusAra mana, vacana ane kAyAnI ekAkAratAthI saMyama jIvananuM pAlana. saMyama jIvana eTale ukALeluM pANI, kAyamI kaMdamULatyAga, rAtribhojana tyAga, vAsI khorAka tyAga Adi suvihita sAdhanonI sAthe cha AvazyakAdi kriyAo no suvAsabharyo saMbaMdha. (3) AcArya pada - pIta varNa - 36 guNa devatattvamAM prathama be padomAM) sAdhyapado Ave che, gurutattvamAM (pachInA traNa padomAM) sAdhakapado Ave che ane dharmatattvamAM sAdhanApado Ave che. paMca parameSThimAM kendrasthAne "AcAryapada che. upara be pada ane nIce be pada, arihaMta paramAtmAnI gerahAjarImAM zrI AcArya bhagavaMtane arihaMtatulya mAnyA che. paramAtmAnA zAsanamAM AcArya bhagavaMta rAjAnA sthAne che. temanuM anuzAsana cAre prakAranA saMghe svIkAravuM paDe. saMgha kone kahevAya? vyAkhyA : sAvariyo saMgho je AcAryanI mukhyatAvALo hoya tene saMgha kahevAya. sAmAnyathI zrIAcArya bhagavaMta 36 guNothI zobhatA hoya che. vizeSathI zrIAcArya bhagavaMta chatrIsa chatrIsIe zobhatA hoya che. 36 X 36 = 1,296 guNane dhAraNa karanArA dharmAcArya hoya che. AvA guNone dhAraNa karanArAne bhAvAcArya kahevAya che. bhAvAcAryanA darzanathI sAkSAt zrI sudharmAsvAmI AdinA darzanano ane bhaktino lAbha thAya che. A apUrva lAbha vaDe AtmAnA ajJAnano aMdhakAra ulecAyA vinA rahe nahIM. "bArase cha- guNe guNavaMtA, sohama jaMbU mahetA, AyariyA dIThe te dIThA, svarUpa samAdhi ullasatA" -zrI lakSmIsUrijI mahArAjA. zrI AcArya bhagavaMtane suvarNanI upamA ApI che. suvarNa jema viSahara che, tema zrI AcArya paNa mohanuM viSa utAranArA che. suvarNa jema saMpattirUpa gaNAya che, tema zrI AcArya paNa zAsanathI saMpattirUpa che. suvarNa jema jAjvalyamAna ane dedIpya mAna che, tema zrI AcArya paNa. pAMca prakAranA AcAranA (paMcAcAra) pAlanathI pavitra che. zrI AcArya kSamAnI sAkSAta mUrti, karuNAnI, jJAnanI, cAritranI, tapanI sAkSAta mUrti che, puNyano pUMja che, prabhAvano pUMja che. zrI arihaMta pAse mokSamArganI prAptinI apekSA rAkhavAnI che, siddhanI ArAdhanA karatAM svasvarUpanI prAptinI apekSA rAkhavAnI che ane AcAryapadanI ArAdhanA karatAM AcAra-paMcAcAranI prAptinI apekSA rAkhavAnI che. upAdhyAyapadanI ArAdhanAthI vinaya guNa ane sAdhupadanI ArAdhanA mokSamArganI ArAdhanAmAM sahAya maLe e apekSAthI karavAnI che. AvA AcArya bhagavaMtono ApaNe karela vinaya, vaiyAvacca, bhakti, ArAdhanA, upAsanA, dhyAna ApaNA saunuM parama kalyANa karanAra avazya bane. zrI navapada ArAdhanA zrutasaritA 2010_03 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) upAdhyAya pada - nIla varNa - ra5 guNa : sAdhu ane AcArya bhagavaMta vacce setu samAna zrI upAdhyAya bhagavaMta che. AcArya bhagavaMta jainazAsananA rAjA che, to upAdhyAya bhagavaMta "yuvarAja' che. AjanA e yuvarAja AvatI kAlanA "rAjA' thaze. AcArya bhagavaMtane apekSAe tIrthakaranI upamA ApI che, to upAdhyAya bhagavaMtane gaNadharanI upamA ApI che. AcArya bhagavaMta arthanI vAcanA Ape che, to zrI upAdhyAya bhagavaMta sUtranI vAcanA Ape che. mumukSune dIkSita karavAnI-ApavAnI javAbadArI AcArya bhagavaMtanI hoya che, ane te dIkSitanA ghaDataranI javAbadArI upAdhyAya bhagavaMtanI hoya che. upAdhyAya vinaya guNane varelA che. upAdhyAya padane nIcenA svarUpe dhyAna karavAnuM che. AcArya bhagavaMta sAme hAtha joDI mastaka namAvI vinaya karatAM nihALavAnA, gacchane sUtranI vAcanA ApatAM, samagra gacchanI sAraNA, vAraNA, coyaNA, paDicoyaNA karatAM, 45 AgamomAM niraMtara rata evA upAdhyAya bhagavaMtanA vividha paryAyonuM ciMtana karavAnuM che. AvA dhyAna dvArA ApaNe Atma-vikAsa sAdhavAno che. upAdhyAya pada sAthe joDANa thAya ke mAnakaSAya jAya, mohanIya karma mare, jJAnAvaraNIya karmanA bhUkkA thaI jAya, sarva avaguNa dUra thAya che ane sarvaguNa pragaTa thAya che. paramAtmAnA zAsananA khajAnAnI prApti ane sarvaguNanA mULabhUta "vinaya" guNanI prApti zrI upAdhyAya bhagavaMtanA zaraNe rahevAthI thAya che. "namo uvajhAyANaM' pada bolatAM mahA sAmarthyavALI vyakti sAthe joDANa karavAnuM che. marakata maNinA nIlavarNa jevA zrI upAdhyAya bhagavaMtane hRdayanA bhAvapUrvaka namaskAra karIne dhyAna karavAnuM che, ke jethI temano zrutavAraso, vinaya vAraso, guNano vAraso, ApaNI yogyatA ane pAtratA mujaba ApaNane maLe. "upAdhyAya' zabdano : zabdArtha : upa + adhyAya = jeo AgamAdi graMthonA adhyayananI samIpa rahe che te. bhAvArtha : upa + adhi + Aya = "Aya" eTale lAbha. "upa' eTale samIpa ane "adhi' eTale AtmA. jemanI samIpa rahevAthI AtmAno lAbha prAptamAna thAya che te. zrI upAdhyAya bhagavaMtane punaH punaH bhAvapUrvaka namaskAra. (5) sAdhu pada - zyAma varNa - ra0 guNa : paMca parameSThimAM praveza karavAnuM dvAra "sAdhupada' che. arihaMta sAdhu che. siddha paNa sAdhu che, AcArya ane upAdhyAya paNa sAdhu che, ane sAdhu to sAdhu che ja. apekSAe, navapadamAM sAdhupada kendra sthAne che. sAdhupadanI upara cAra pada ane nIce cAra pada . je divase sAdhupadano nAza thaze, te divase zAsanano nAza thaze. "sahAya kare sAdhujI' - A padanI ArAdhanA dvArA ApaNane mokSanI sAdhanAmAM sahAya maLe che. tapa dvArA kAyAne tapAvI kALI kolasA jevI karI nAkhe che, tethI sAdhuno varNa zyAma varNa manAyo che. temanI dareka pravRttimAM saMyamanI sAdhanA mukhya hoya che. mATe ja, A padamAM praveza jeNe karavo hoya, zrutasaritA 47 zrI navapada ArAdhanA 2010_03 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA AtmAe saMyamane sarvasva banAvavuM paDe. vItarAga paramAtmAno sAdhu jIvato jAgato dharma che, jIvatI jAgatI karuNA che, namratA che, nirlobhatA che, paramazuddhino avatAra che, mahAvrata, samiti, gupti, bhAvanA AdinuM pAlana kare che. AcArya, upAdhyAya, bAla, vRddha, glAna, tapasvI vagerenI sAdhu niraMtara sevA kare che. 'sevA' e vaiyAvacca nAmano atyaMtara tapa che. vaiyAvacca guNa apratipAti che. bIjA guNa Ave ne cAlyA paNa jAya, paNa A vaiyAvaccanA guNathI je AtmavikAsa thAya temAMthI Atmapatana kyAre ya paNa nA thAya. kAjo kADhatAM bhAvazuddhivaDe samyagda darzana, avadhijJAna ane kevaLajJAna pAmyAnA dAkhalAo zAstramAM mojUda che. sAdhunA malina vastra-varNa joIne niMdA karo to darzana mohanIya karmano baMdha thAya. ghora pApa baMdhAya. sAdhunA milana vasra-gAtra-kAyA e enuM bhUSaNa che. vItarAganA sAdhunI kAyA bhale kALI hoya, paNa tapanA tejathI jhagArA mAre. temanI prasannatA viziSTa prakAranI hoya. temane namaskAra karavA ApaNAmAM puNyanA aMkuro phUTe che. sAdhupadamAM praveza karavAnuM jene mana nahIM te vItarAganA zAsanano anayAyI nahIM. zeThiyAo, zrImaMto ane sattAdhIzonA padane navakAramAM sthAna nathI, mAtra sAdhupadane sthAna che. sAdhupadamAM ApaNe vasI nA zakIe, to paNa haiyAmAM sAdhupadane vasAvavuM ja joIe. A padanA dhyAnamAM ekAkAra banI sAdhutAno AsvAda laI, ApaNe sAcA arthamAM namanIyavaMdanIya-stavanIya-pUjanIya banI jaIe tevuM lakSya bAMdhavAnuM che. (6) samyagdarzana pada zveta varNa : samyagdarzana vinA sammAna nahIM, sabhyajJAna vinA samyakcAritra nahIM, samyakcAritra vinA samyaktapa nahIM. Ama, jJAna-cAritra ane tapa e traNene samyak banAvanAra samyagdarzana che. sarvajJa bhagavaMte batAvelA darzAvelA Agamo pratye ruci, sahRNA, AMtarika svIkAra, AcaraNa ane pratIti, tene samyagdarzana kahevAya. samyagdarzananA abhAvamAM sAdhu-upAdhyAya ke AcArya padamAM praveza maLe ja nahIM. samyagdarzana vinA jJAna paNa ajJAna kahevAya. bhavonI saMkhyAnI gaNatarIno prAraMbha samyagdarzananI prApti pachI ja thAya. dA.ta. zrI mahAvIra svAmIno prathama bhava nayasArano. "samakita pAmye jIvane, bhava gaNatrIe gaNAya !'' ''samakita viNa nava pUravI, ajJAnI kahevAya; samakita viNa saMsAramAM, araho paraho athaDAya.'' je bhavyAtmAo caramAvartamAM Ave, apunabaMdhaka dazA pAme, carama yathApravRttakaraNa dvArA AgaLa vadhe tyAre ja samyagdarzananI prApti thAya che. A guNa upazamabhAvathI, kSayopazama bhAvathI ane kSAyika bhAvathI pAmI zakAto hoya che, tethI te traNa prakAre oLakhAya che. A guNavALo jIva avazya cothe guNasthAnake hoya ja, ane yogadRSTinI apekSAe ATha dRSTio paikI pAMcamI sthirA dRSTie to hoya ja. A guNathI pavitra thayelo AtmA, karmayoga saMsAramAM rahevuM paDe to rahe, paNa saMsArasAgaramAM rame to zrI navapada ArAdhanA 2010_03 48 zrutasaritA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi ja. 'mokSe vitaM, mave tanu:' tana bhale saMsAramAM, paNa citta to mokSamAM ja. vaMdittA sUtramAM : " sammadITThI jIvo, jai vi hu pAvaM samAyare kiMci / appA si hoi baMdho, jeNa na nidhdhaM dhasaM kuNai // " samyagdaSTi jIva jo pApa kadAca kare topaNa alpa kare ane temAM te niSvasa banato na hovAthI tene alpakarmano ja baMdha thAya che. samyagdarzana sAthe saMkaLAyelA '67 bola'nuM ciMtana karavuM. (cAra prakAranI zraddhA, traNa liMga, dasa prakArano vinaya, traNa zuddhi, ATha prabhAvako, pAMca dUSaNo, pAMca bhUSaNo, pAMca lakSaNa, cha AgAra, cha jayaNA, cha bhAvanA ane cha sthAna). jenAmAM traNa guNo hoya te navapadano ArAdhaka bane. (1) khaMto (kSamAzIla) (2) daMto (indriyavijetA) (3) saMto (vikArorahita) uttama praNidhAna dvArA AgaLa vadhIne samyagdarzanane pAmIe, prApta samyagdarzanane sthira banAvIe ane sthira banelA samyagdarzanane vadhu nirmaLa banAvI ApaNe paraMparAe paramAtmapadanA bhoktA banIe. (7) samyajJAna pada zveta varNa : ApaNe badhA je saMsAramAM rajhaLyA che, enuM mULa vicArIe to AtmaviSayaka ajJAna che. AtmAnuM parijJAna ke navatattvanuM parizAna anivArya che, baMne eka ja che. je ekane (AtmAne) jANe che, te sarvane jANe che. sukhanuM mULa AtmAnuM jJAna che. AtmAne jANyA vinA sAdhanAnI zarUAta ja thatI nathI. pU. zrI yazovijayajI ma. - "jihAM lage Atma dravyanuM, lakSaNa navi jANyuM; tihAM lage guNaThANuM bhaluM, kima Ave tANyuM.'' karmanuM jJAna na hoya, karmanA baMdhananuM jJAna na hoya, e baMdhana toDavAM zI rIte ? A jJAna na hoya, to bAkInA jJAnanI kiMmata kAMI ja nathI. bhavanAM baMdhana, karmanAM baMdhana kema chUTe, AtmasvarUpanI anubhUti ane paramAtmapadanI prApti A badhuM jJAna na hoya to bAkInuM jJAna e ajJAna che; buddhino aMdhApo che. jJAna vinaya vaDe prApta thAya che. jJAna jema jema vadhe, tema tema namratA vadhatI jAya to jJAna pacyuM kahevAya; paNa jo avinaya ane ahaMkAra vadhe to jJAnanuM ajIrNa kahevAya. kula jJAna pAMca che ane tenA peTA prakAro ekAvana che. kevaLajJAna sivAyanAM bAkInAM cAra jJAna karmanA kSayopazamathI thatAM hovAthI 'kSayopazama bhAva'nA kahevAya che, jyAre kevaLajJAna jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI ja thatuM hovAnA kAraNe kSAyika bhAvanuM gaNAya che jJAnanuM phaLa cAritra ane cAritra eTale ja AtmaramaNatA. zAnanA traNa prakAra (1) viSayapratibhAsa - heya-upAdeya AdinA tAttvika viveka vinA bALakanI jema mAtra viSayano zrI navapada ArAdhanA zrutasaritA 2010_03 49 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAsa. (2) AtmapariNatimattAna - heya-upAdeya AdinA tAttvika vivekapUrvakanuM nivRtti-pravRttithI rahita jJAna che. jene darzana saptakano kSayopazama thaI gayo che, paNa cAritra mohanIyano kSayopazama thayo nathI, te samyagdaSTi jIvane A jJAna hoya che. (3) tattvasaMvedanazAna - heya-upAdeya AdinA tAttvika vivekapUrvaka heyanI nivRtti ane upAdeyamAM pravRtti karAvanAra te. A jJAnanuM anaMtara phaLa virati che, ane paraMpara phaLa mokSa che. sA vidyA yA vimure ! vidyA vimukti mATe che; ane jJAna virati mATe che. jJAnarca viratiH zrutajJAnanI sAdhanA karI, UjaLI bhUmikA taiyAra karI aMte ApaNe kevaLajJAnanA svAmI banIe. (8) sammacAritra pada - zveta varNa : zubha kriyAno svIkAra ane azubha kriyAno tyAga e ja cAritrapadanI ArAdhanA. aSTa pravacanamAtAnuM pAlana e zubha kriyA ane aDhAra pApasthAnakanI kriyA eTale azubha kriyA. zubha ane azubha kriyAno anukrame saMpUrNapaNe pravRtti ane tyAga eTale sarvavirati ane aMze aMze zubhanI pravRtti ane azubhano tyAga eTale dezavirati. azubha kriyA azubharUpe ane zubha kriyA zubharUpe samajAya te samyajJAna; azubha kriyAne tyAgavAnI tAlAvelI ane zubha kriyA AdaravAnI tAlAvelI te samyagdarzana ane azubha kriyA sarva prakAre chUTe ane zubha kriyAmAM ja pravRtti thAya te sarvaviratirUpa cAritra ane A baMne aMze aMze thAya to dezaviratirUpa. svasvabhAvamAM ramaNatArUpa cAritra ane nizcayacAritra che ane pravRtti-nivRttimaya cAritra e vyavahAra cAritra che. zrAvakanA bAre bAra vratano kadAca svIkAra nA zakaya bane, to 11,10,9,8,7yAvatu eka vrata paNa svIkArI zakAya. jIvanabhara, daza varSa, pAMca varSa, ekAda varSa paNa laI zakAya. karavuM, karAvavuM ane anumodajmAMthI karavuM ane karAvavuM (duviha-tiviheNa) A be bAbatanI pratijJA levI. guNAkAra karatAM bAra vratono aneka bhAMgI paDe che. koI paNa bhAMge ApaNe jo virati pAmI jaIe, to bhavaparaMparA UjaLI banI jAya. cAritranA baLe abhavya navamA saiveyaka sudhI jAya che. zrAvakane AcAramAM sAdhutA nathI. chatAM cAritrAcAranA baLe parabhavamAM bAramA devaloka sudhI jAya che. mATe, cAritrane ArAdhavuM, manomana namavuM, ane svajIvanamAM utAravuM, azubha kriyAnA tyAgamAM rAtribhojanano tyAga, vAsI bhojanano tyAga, abhakSyano, apeyano, agamyano, TIvIno, phrIjhano, parigrahano tyAga, Adi gaNI zakAya che. AcaraNa kare te cAritra; AcaraNa e ja cAritra. cAritra zabdanI vyutpatti - cA + rija, caya eTale saMcaMya (ekaThA thavuM-kanuM) ane rikata' eTale khAlI thavuM - ekaThA thayelA karmonuM khAlI thavuM enuM ja nAma "cAritra." 5O zrI navapada ArAdhanA 2010_03 zrutasaritA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra e AtmaramaNatAnuM udyAna che. meruparvata jeTalA oghA-muhapattio karyA chatAM, jIva jo cAra gatino ja musAphara rahe to emAM cAritrano vAMka nathI. cAritra e ja mokSano mArga che; chatAM AtmAmAM upAdana grahaNa, viSaya-kaSAyo bhaLe, to mokSanA badale moha baLavAna bane, ane baLavAna banelo moha cAritradharmane niSphaLa banAve. satata jinAjJApAlanamAM rahI, svarUpano lAbha letA rahevuM e ja cAritradharmanI saphaLatA che. (9) tapa pada - zveta varNa tapa e sAdhanA-jIvanano prANa che. tapa vinAnuM manuSyapaNuM jIvatuM jAgatuM hADapiMjara che. tapanI vyAkhyA karatAM dharmazAstramAM lakhyuM che. RnirodhastAH IcchAno nirodha-apekSAno abhAva. A artha niSedhAtmaka che, hakArAtmaka eTale ke tapano vidheyAtmaka artha che. muktino talasATa. bAhA tapa cha che, ane atyaMtara tapa paNa cha che. bAhya tapamAM prathama cAra (anazana, uNodarI, vRttisaMkSepa ane rasatyAga) rasanendriyane jItavA mATe che. pAMcamo tapa kAyAne (kAyakleza) jItavA mATe che ane chaThTho tapa (saMlInatA) mana-vacana-kAyAnA traNe ya yogone jItavA mATe che, kaSAyone jItavA mATe che, pAMca indriyone jItavA mATe che. mATe saMlInatA nAmanA A chaThThA tapamAM yogasaMlInatA, kaSAya saMlInatA ane indriyasaMlInatA karavAnI hoya che. A chaThThA prakArano tapa atyaMtara tapanuM pravezadvAra che. chaTTA tapanI traNa prakAranI saMlInatA bAda jIvane doSo khaTakavA mAMDe, sAdhanA jIvananA naDataro samajAvA mAMDe. guru pAsethI 'pAyazcitta' le te prathama atyaMtara tapa kahevAya. deva-guru Adi pratye hRdayanA bahumAnapUrvakano vyavahAra te vinaya' nAmano bIjo tapa che. saMyoga-zakti mujaba temanI sevA-bhakti kare te "vaiyAvacca' nAmano trIjo tapa che. cotho tapa svAdhyAya (vAcanA, pRcchanA parAvartana, anupekSA, dharma kathA) pAMca prakAre jIvanamAM Ave. anupekSA (ciMtana-manana)mAM UMDo Utare, temAM ekAkAra bane tyAre dhyAne' nAmano pAMcamo tapa Ave. mananuM dhyAna "mAnasika' vacananuM dhyAna, "vAcika kAyAnuM dhyAna "kAyika ane prANAyAma dhyAna AyAmI dhyAna' kahevAya che. A cAre dhyAna ekasUtratAthI pariName tene kAusagga kahevAya che. muktinI sAdhanA jeNe paNa karavI hoya teNe potAnA jIvanamAM tapadharmanI niraMtara ArAdhanA karavI joIe. bAramAMthI je je tapa jyAre jyAre jeTalA pramANamAM zakya hoya teTalo avazya karavo joIe. bAra prakAranA tapanI ArAdhanA muktine nikaTa lAve e ja parama bhAvanA. navapadanI uttama ArAdhanA-sAdhanA, tapa-japa, svarUpaciMtana-dhyAnanA prabhAve ApaNe sau ApaNA jaina-jIvanane sArthaka banAvI, bhAvine ujjavaLa banAvI vahelI take paramAtmapadanA bhoktA banIe e ja zubha kAmanA. zrutasaritA 51 zrI navapada ArAdhanA 2010_03 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-4 prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA dazapUrvadhara zrI umAsvAti vAcakavarya zrI tattvArtha bhASyamAM pharamAve che ke - "abhyarcanAdarhatAM manaHprasAdastataH samAdhizca / / tasmAdapi niHzreyasamato hi tatpUjanaM nyAyyam // 1 // " zrI arihaMto-rAgadveSAdi maLathI rahita AtmAonI abhyarthanA, abhigamana, stuti, vaMda ane paryApAsanA AdithI manaHprasAda-cittanI prasannatA thAya che. jemAM nirmaLa jalathI maLa dUra thAya che paraMtu malina jaLathI maLanI vizuddhi thatI nathI. te ja rIte zrI arihaMto rAgadveSAdi maLathI rahita hovAthI temanI upAsanA karanArAonA rAgAdi maLo nAza karanArA thAya che. darzanAt dUrita rdhvasi, baMdanAt vAMchitapradaH / pUjanAt pUrakaH zrImAn, jinasAkSAt suradruma / / darzanathI du:khano nAza thAya che, vaMdanathI vAMchita phaLa maLe che, pUjanathI pUjya banAya che, jinezvara sAkSAta kalpavRkSa che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajI viracita "sakalAha" nAmAuukRti-dravya-bhAvaiH, punatastrijagajjanam / kSetre kAle ca sarvasminnarhataH samupAsmahe // 2 // jeo sarva kSetramAM ane sarva kAlamAM nAma, sthApanA, dravya ane bhAva vaDe traNe jagatanA lokone pavitra karI rahelA che, te ahaMtonI ame samyagu upAsanA karIe chIe. jineSu kuzalaM cittam, tannamaskAra eva ca / praNAmAdi ca saMzuddhi, yoga bIjamanuttamam // jinezvarane viSe kuzaLa cittane mUkavuM; jinezvarane vacanathI namaskAra karavA; jinezvarane kAyAthI praNAma karavA. A traNe mokSabIja uttama che. pa.pU. zrI haribhadrasUrIzvarajI - yogasamuccaya. dazazika vagere sAbhAra udbhuta (1) pUjya AcAryadevazrI hemacaMdrasAgarasUrIzvarajI dvArA likhita pustaka pUjA karIe sAcI sAcI'. (2) dharmatIrthaprabhAvaka pUjyavAda AcAryadeva zrImad vijaya mitrAnaMdasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pa.pU.AcAryadeva zrI hemaratnasUrIzvarajI mahArAjA dvArA likhita pustaka "cAlo jinAlaye jaIe. (3) adhyAtma yogI parama pUjya paMnyAsa pravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivarya likhita pustaka "prAkRtika to paramatattvanuM milana' ane anya pustaka pratimApUjana.' (4) zrI guNavaMta jaina saMpAdita pustaka zrI tAraka bhaktisaMgraha.' (5) pUjyapAda paMnyAsa pravara gurudeva zrI candrazekharavijayajI mahArAjanA praziSyo pU. paMnyAsa zrI candravijayajI ane zrI indrajitavijayajI likhita pustaka pritaDI baMdhANI re.' prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 52 zrutasaritA 2010_03 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazatrikano cArTa nizIhi zika pradakSiNA trika 1. pahelI nisAhi 1. pahelI pradakSiNA 2. bIjI nisAhi 2. bIjI pradakSiNA 3. trIjI nisahi 3. trIjI pradakSiNA praNAma trika 1. aMjalibaddha praNAma 2. ardhAvanata praNAma 3. paMcAMgapraNipAta praNAma pUjA trika 1. aMgapUjA 2. agrapUjA 3. bhAvapUjA avasthA trika 1. piMDI avasthA 2. padastha avasthA 3. rUpAtIta avasthA dizAtyANa mika 1. jamaNI dizA tyAga 2. DAbI dizA tyAga 3. pAchaLanI dizA tyAga pramArjanA trika 1. bhUmi pramArjana 2. hAtha-paganuM pramArjana 3. mastakanuM pramArjana AlaMbana mika 1. jinabiMbanuM AlaMbana 2. sUtronuM AlaMbana 3. sUtrArthanuM AlaMbana mudrA nika 1. yogamudrA 2. muktAzuktimudrA 3. jinamudrA praNidhAna trika 1. mananuM praNidhAna 2. vacananuM praNidhAna 3. kAyAnuM praNidhAna 1. paramAtmAnI janma avasthA : meruzikhara para indro dvArA abhiSeka 2. prabhunI rAjya avasthA : rAjyAbhiSeka 3. prabhunI zramaNa avasthA : dIkSA svIkAra 4. prabhunI padastha avasthA : samavasaraNa 5. prabhunI rUpAtIta avasthA : nirvANa zrutasaritA 53 prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 2010_03 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTaprakArI pUjanAM sthaLa traNa pUjA - be pUjA traNa pUjA jinabiMba upara jinabiMba AgaLa raMga maMDapamAM garbhagRha bahAra pATalA upara 1. jalapUjA 4. dhUpapUjA 6. akSatapUjA 2. caMdanapUjA 5. dIpakapUjA 7. naivedyapUjA 3. puSpapUjA 8. phaLapUjA (pUjyapAda AcAryadeva zrI vijayahemaratnasUrijI likhita "cAlo jinAlaye jaIe'mAMthI sAbhAra.) 1. aMgapUjA : paramAtmAnI pratimAjI upara je pUjA karavAmAM Ave tene aMgapUjA kahevAya che. dA.ta., jalapUjA, caMdanapUjA, puSpapUjA (vAsakSepa pUjA, aMgaracanA, vilepanapUjA, AbhUSaNapUjA ityAdino samAveza paNa aMgapUjAmAM thAya che.) A pUjAne vidanopazAminI kahevAya che. je jIvanamAM AvatAM vidanono nAza karanArI ane mahAphaLane ApanArI che. vairAgyakalpalatA graMthamAM A pUjAne "samantabhadrA' nAmathI saMbodhIne adbhuta cittaprasannatA ApanArI jaNAvela che. 2. agapUjA : - paramAtmAnI AgaLa UbhA rahIne je pUjA karavAmAM Ave che tene agrapUjA kahevAya che. dA.ta., dhUpapUjA, dIpapUjA, akSatapUjA, naivedyapUjA ane phaLapUjA. A pUjAne abyudayakAriNI kahevAya che. pUjakanA jIvanamAM AvatAM vidanono vinAza karI, mokSamArganI sAdhanAmAM sahAyaka evo bhautika abhyadaya A pUjA dvArA prApta thAya che. A pUjAne vairAgya-kalpalatAmAM 'sarvabhadrA' nAmathI saMbodhavAmAM AvI che. 3. bhAvapUjA : paramAtmA sAme karAtAM stuti, stavana, caityavaMdana, gIta, nRtya Adine bhAvapUjA kahevAya che. A pUjAne nivRttikAriNI kahevAya che. uparanI be pUjAo dvArA vidanano vinAza tema ja bhavaparaMparAmAM sadA mATe abhyadayanI prApti thAya che. ane aMte A pUjA vaDe mokSapadanI prApti thAya che. mATe tene nivRttikAriNI kahevAya che. vairAgya-kalpalatAmAM A pUjAne "sarvasiddhi phalA' nAmathI saMbodhI che. jemAM devatAoe karelA janmAbhiSekane mAnavone mana vaDe karavAnuM sUcana karela che. A traNeya pUjAo samyagudaSTi AtmAne to ekachatrI puNya prabhutva ApanArI che. eTaluM ja nahi paNa saddharmanI prApti karI ApanArA graMthipradezanA sAmIpyamAM AvI gayelA mithyAdaSTi AtmAonA jIvanamAM vidanono paNa nAza karanArI che. prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 54 zrutasaritA 2010 03 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka loko ema kahe che ke ame roja darzana karIe chIe, paNa pUjA karatA nathI. Ama mAtra darzanathI saMtoSa mAnI levo te yogya nathI. paramAtmA mAtra darzanIya nathI; prabhu to pUjanIya paNa che. pUjanIya paramAtmAnAM mAtra darzana karIne saMtoSa mAnavo e paNa eka AzAtanA che. yogyanuM yogya bahumAna thavuM ja joIe. myunisipala korporeTara ghare Ave ane vaDA pradhAna ghare Ave, e banne vacce sarakho vyavahAra cAlI zake kharo ? vepAra dhaMdhAnA saMbaMdhavALA koka nAthAbhAI ghera Ave to cA-pANI karAvIne vidAya karo te rIte jamAI ghare Ave ane cA-pANI karAvIne vidAya karo to pharI tamAre AMgaNe Ave kharA ? vepArI sAtheno vyavahAra ane jamAI sAthenA vyavahAramAM jema pha2ka che ema darzana ane pUjananA vyavahAramAM pharaka che. paramAtmA pUjaya che, parama pUjya che, triloka pUjya che, indro, narendro, devendro, surendro, ane asurendrone mATe paNa prabhu pUjya che. baLadevo, vAsudevo ane cakravartIo mATe paNa prabhu pUjya che. kevalIo, gaNadharo, cauda pUrvadharo, daza pUrvadharo, zrutadharo, AcAryo, upAdhyAyo, zramaNo ane zramaNIo mATe paNa paramAtmA pUjaya che. devAMganAo, raMbhAo, apsarAo, urvazIo, mahArANIo, mahArAo ane sAdhvIjIo mATe paNa paramAtmA pUjya che. AvA sakalaloka pUjita paramAtmAnI sAme sAva ThAlA hAthe UbhA rahevuM ane mAtra darzana karIne saMtoSa mAnavo e narI AtmavaMcanA che. jagatane nahi paNa jAtane chetaravAno eka mAtra nusakho che. Aje ghaNo moTo varga prabhunI pUjA vagarano che. khAlI hAthe mAtra darzana karIne cAlyo janAro varga paNa che. e sahune pharI pharI bhalAmaNa che ke aMtaranAM dvAra kholI nAkho. paramAtmAne aMdara birAjamAna karo. prabhu sAthe prema karavAnuM cAlu karo. tamArA cArma badalAI jaze. tame ora mUDamAM AvI jazo. tamArA rUpa, raMga ane dedAra pharI jaze. cAlo thoDuM lakhyuM ghaNuM pharI mAnajo ane vahelI take paramAtmAnI pUjAno prAraMbha karajo. prabhAte karelI jinapUjA rAtrInAM pApone haNe che. madhyAhne karelI jinapUjA A janmanAM pApone haNe che. saMdhyAe karelI jinapUjA sAta bhavonAM pApone haNe che. 'nisIhI' kula traNa vakhata bolavAmAM Ave che. 'nisIhI' no artha che 'niSedha.' - daherAsaranA mukhya pravezadvAramAM praveza karatI veLAe, pUjA karavA mATe gabhArAmAM praveza karatI vakhate, bhAvapUjA arthAt caityavaMdana karavAnI zarUAtanA samaye. traNa vakhata alaga alaga kriyAno niSedha karavA mATeno A zabda che. pahelI nisIhI bolyA pachI koI paNa prakArano sAvadha vepAra (pApapravRtti) karAya nahi. hA, daherAsara saMbaMdhI kAryavAhImAM jarUra bhAga laI zakAya ane e to zrAvakanI eka prakAranI pharaja che. prathama nisIhI kahyA bAda.... dekharekha karyA bAda sarva prathama mULa daravAje javAnuM ke jyAMthI paramAtmAnuM darzana thAya tyAM jaI paramAtmAne 'namo jiNANuM jiabhayANaM' kahI namaskAra karavo. prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA zrutasaritA 55 2010_03 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAda traNa pradakSiNA devI. pradakSiNA detI vakhate bolavAnA duhA prathama pradakSiNAmAM - kALa anAdi anaMtathI, bhava-bhramaNano nahi pAra, te bhramaNA nivAravA, pradakSiNA dauM traNa vAra, bhamatImAM bhamatAM thakAM, bhavabhAvaka dUra palAya, jJAna-darzana-cAritrarUpa, pradakSiNA traNa devAya. bIjI pradakSiNAmAM - janma-maraNAdi savi bhaya TaLe, sIjhe jo darzana kAja, ratnatrayI prApti bhaNI, darzana karo jinarAja, jJAna vaDuM saMsAramAM, jJAna-parama sukha heta, jJAna vinA jagajIvaDAM, na lahe tattvasaMketa. trIjI pradakSiNA - caya te saMcaya karmano, rikta kare vaLI jeha, cAritra nAma niryakta kahyuM, vaMdo te guNageha, jJAnadarzana cAritrae, ratnatrayI niradhAra, traNa pradakSiNA te kAraNe, bhavaduHkha bhaMjanahAra. he paramAtmAnuM ! choDavA jevo che saMsAra ane choDavo ya che saMsAra. paraMtu Aje lAcArImAM phasAyelo chuM. to saMsAra choDavAnI pravRttinA bAnAkhata rUpe saMsAranA pratika samAna A jaLane tArA caraNe caDhAvuM chuM ! e AzayathI ke vahelAmAM vahelI take tArA AjJAmArgane custa rIte apanAvI zakuM arthAtu banatI kozize jaladI cAritra dharma aMgIkAra karI zakuM." - hAthamAM kalaza rAkhI A rIte bhAvanA bhAvavAnI ane pachI nIceno duho ane kAvya bolavAM. namorha tsiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH duho : nirmala jJAna prakAza kara, nirmala guNa saMpanna nirmala dharmopadezakara, so paramappA dhana che jaLapUjA jugate karo, Atamane hita kAja ! tajIya vibhAva nijabhAvameM, ramatAM lahIe zivarAja | jaLapUjA jugate karo, moha anAdi vinAza jaLapUjA saMyama rUpe, mAgo ema prabhu pAsa che tIrthodakaiH mizritacandanodheH saMsAratApAhataye suzItaiH / jarA-janiprAntarajopazAntyai tatkarmadAhArthamajaM yajeham / / suranadIjalaparipUrNaghaTai ghana-ghusRNamizritavAribhRtaiH paraiH / snapaya tIrthakRtaM guNavAridhiM, vimalatAH kriyatAM ca nijAtmanaH / / janamanomaNibhAjanabhArayA, zamarasaikasudhArasadhArayA / sakalabodhakalAramaNIyakaM saha jasiddhamahaM paripUjaye / / prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA pa6 zrutasaritA kAvya : 2010_03 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duho : OM of paramapujAya gharanezvarAya paramAtmane zrImate. (je mULanAyaka hoya te prabhunuM nAma bolavuM) jinendrAya saMsAravAsa mUlabhUta strI agni; sacitajalamadhye aparihAryaM saMsAraropabRMha kasacitajalaparibhoga. -parihArAya vItarAgabhAvasaMpAdanAya Arambha samArambha vimocanAya saMyamaprAptaye janmajarAmRtyu nivAraNAya nAM gAma sva...Z...(saMsAravAsanI mULabhUta strI, agni, ane sacitta jaLano tyAga ciMtavavo) A rIte duho-kAvya bolI kaLaza dvArA paramAtmAnA caraNe jaLa caDhAvavuM ane pachI kramazaH badhA ja aMge jaLadhArA caDhAvavI. caMdanapUjA karavA zuM kAma taiyAra thayo chuM? tenA rahasyane dhyAnamAM laI bhAvanA bhAvavI ke, "A caMdanapUjA dvArA huM tArA caraNe vizvAsa mUkuM chuM ke, tArI pUjAthI mAro paNa AtmA kaSAyanI kAramI garamIthI mukta thaze ja thaze !" e pachI caMdanapUjAno duho ane kAvya bolavAM. namorha tsiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH zItaLa guNa jemAM rahyo, zItala prabhu mukha raMga ! Atma-zItala karavA bhaNI, pUjo arihA aMga che Atama guNa vAsanabhaNI, caMdanapUjA sArA jema maghavA apachara kare, tema karIe nara nAra che kesara caMdana ghasI ghaNAM, meLavI mAMhe barAsa nava aMge jina pUjatAM, nava nidhi Atama pAsa che jina pratimAne pUjatAM, zItaLa thAye ApA krodha dAnAvaLa upazame, jAye bhava saMtApa che kAvya : jinapatervaragandhasupUjanaM, janijarAmaraNodbhavabhIti hyat / sakalarogaviyoga-vipaddharaM, kurukareNa sadA nijapAvanam / / sahajakarmakalaGa kavinAzanai, ramalabhAvasuvAsanacandanaiH / anupamAMna-guNAvalIdAyakaM, sahajasiddha mahaM paripUjaye / maMtra : PS paramapujavA paramezvarAye paramAtmAne parameSTine zrImate.... (je mULanAyaka hoya te prabhunuM nAma bolavuM) ninedrAya viSayapAtA zAntaye namna-nara-mRtyu nivAra anantAnantAtmaguNaprAptaye candanaM yajAmahe svAhA. have vAro Ave che puSpapUjAno kevAM puSpa paramAtmAne caDhAvavAM joIe ke - - je sugaMdhathI bharapUra hoya, - je raMgothI AkarSaka hoya ! - je nIce paDela na hoya, - je vAsI na hoya. zrutasaritA 57. prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 2010 03 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - je gaMdA kapaDAmAM ke gaMdA sAdhanamAM bAMdhelAM na hoya. - je paga nIce kacaDAyelAM na hoya. - hAra soyathI vIMdhelAM na hoya. - puSpa pratye ApaNo vyavahAra jarA paNa kaThora na hovo joIe. paraMtu atizaya komaLa hovo joIe. kemake puSpamAM ekendriya vanaspatikAyano jIva hoya che. puSpapUjAmAM puSpa caDhAvatI veLA puSpone thALI yA rakAbImAM rAkhI ardhakhullI aMjalimudrA karI nIce mujaba duho-kAvya-maMtra bolavAM. namorha tsiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH / duho : surabhi akhaMDa kusumAgrahI, pUjo gata saMtApa; sumana jaMtu bhavya ja pare, karIe samakti chApa. kAvya : sumanasA gatidAyi vidhAyinA, sumanasA nikaraiH prabhu-pUjanam / sumanasA sumano-guNasaMginAM, jana vidhehi vidhehi manorcane / samayasAra supuSpa sumAlayA, sahaja karma-kareNa vizodhayA / paramayogabalena vazIkRtaM, sahaja siddha mahaM paripUjaye / maMtra H 36 ThTha 8 paramapuruSAtha paramezvarAya - paramAtmane ridine zrImatte....(je bhagavAna hoya temanuM nAma) jinendrAya mithyAtvadurgandhanivAraNAya, paudgalika vAsanAkSayAya AtmaguNaprAptaye puSpANi yajAmahe svada. A maMtra bolI paramAtmAnA nave aMge puSpa caDhAvavAM ane puSpano hAra caDhAvavo. ATalI suvidhA na hoya to ochAmAM ochA be aMgUThe be ane eka aMjalimAM ema - traNa puSpa caDhAvavAM. jaLapUjA, caMdanapUjA, puSpapUjA A traNeya pUjAne aMgapUjA kahevAmAM Ave che. have pAMca prakAranI agrapUjA zarU karavAnI che. temAM prathama pUjA che dhUpapUjA. sugaMdhI hoya, zuddha-sArA padArthano banela hoya tevo A pUjA mATeno dhUpa levo. namorha siddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH / dhyAna ghaTA pragaTAvIe, vAma nayana jina dhUpa, micchita durgadha dUra TaLe, pragaTe Atma-svarUpa. agara mukhya - manohara - vastunA svanirupAdhiguNodha - vidhAyinA / prabhuzarIrasugaMdhasuhe tunA racaya dhUpana - pUjana - marhataH / / nijaguNAkSayarupa - sudhUpanaM svaguNadhAtamala - pravikarSaNam / vizadabodhamanaMta - sukhAtmakaM sahajasiddhamahaM - paripUjaye / / maMtra : OM rthI paramapuNA paramezvarAya-paramAtmane parameSThine zrImatte (je bhagavAna hoya temanuM nAma) jinendrAya mithyAtvadurgandhanivAraNAya, paudgalika vAsanAkSayAya AtmaguNaprAptaye puSpANi yajAmahe svAhA. prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 58 zrutasaritA duho : kAvya : 2010_03 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A maMtra bolI dhUpasaLI dIvAnI jyotathI saLagAvavI. bAda dhUpasaLIne hAthamAM levI. e paNa evI rIte ke baMne hAthanI AMgaLIo ekabIjAnI sAme maLI jAya. pachI baMne tarjanI (aMgUThA pAsenI AMgaLIo) ane baMne madhyamAM AMgaLInI vacce je gepa rahe che tyAM dhUpasaLI barAbara phasAvI devI. Ane utthitAMjali mudrA kahe che. ( . dhUpasaLI UbhI rahe e rIte rAkhavAnI che. dhUpasaLIne goLa goLa ghumAvavAnI koI ja jarUra nathI. gabhArA bahAra UbhA rahI dhUpapUjA karatI vakhate dhUpa ane dhumADA sAme joI bhAvanA bhAvavAnI che ke, prabho! A dhUpa durgadhane dUra karI sugaMdhane phelAve che te rIte mArA AtmAmAM rahelI mithyAtvanI durgadha dUra thAva. vaLI, dhUpamAMthI nIkaLato dhumADo jema UrdhvadizA tarapha vaheto rahe che, te rIte mArA AtmAno svabhAva paNa UMce javAno che. AvA prakAranA mArA svabhAvane zIdhra pAmuM. bAda dhUpa paramAtmAnI DAbI bAju padharAvavo. zuddha ghI dvArA dIpa pragaTAvavo. agrapUjAno bIjo prakAra che dIpakapUjAno. dIpakane vivRtta-samarpaNa mudrAmAM eTale ke be hAthanI hatheLI karatAM e bhAvanA bhAvavI ke, "paramAtman ! A dIpaka aMdhakArano nAza karI prakAzane karanAro che tema A pUjA dvArA mArA ajJAna-aMdhakArano nAza thAya ane jJAnano vivekabharyo prakAza pragaTe !" dIpakane paramAtmAnI jamaNI bAju sthApita karavo. zrutasaritA prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 59 2010_03 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duho : namorha tsiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH / dravya dIpaka suvekathI, karatAM duHkha hoya phoka. bhAvadIpaka pragaTa hue, bhAsita lokAloka kAvya : bhavati dIpazikhA parimoyanaM, tribhuvanezvara sadmani zobhanamaH svatanukAMtikaraM timira haraM, jagati maMgalakAraNa mAtaram zuyimanAtma cidu jjavaladIpakai, rdhvalita pApapataMga samUhakaiH svakapadaM vimalaM parilebhire, sahaja sidhdhamahaM paripUjaye / / maMtra : OM paramapujavA paramezvarAya - 5ramAtmane paraSTine zrImatte (je bhagavAna hoya temanuM nAma) ninedrAya mithyAtvagaMdhAra nivArAya DhIpapUnA nAma svAdA. have akSatapUjA prAraMbha karavI... eka sAthiyo, traNa DhagalI ane siddhazilA thaI zake eTalA cokhA jamaNA hAthamAM rAkhI pAMce AMgaLIo paramAtmA sAme rahe te rIte rAkhI ane bAda DAbA hAthano paMjo cokhAvALA paMjAnI nIce ADo rAkhavo. Ane caturdala mudrA kahevAmAM Ave che. A rIte caturdala mudrAmAM cokhA rAkhIne nIceno duho-kAvya ane maMtra bolavo. namorha siddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH / daho : akSatapada sAdhana bhaNI, akSata pUjA sAra | jina pratimA AgaLa mudA, dhariye bhavi naranAra ! akSata pUjA pUjIye, akSata pada dAtAra , pazuA rUpa nivArIne, nija rUpe karanAra che akSata zuddha akhaMDazuM. naMdAvarta vizALa pUrI prabhu sanmukha rahI, thuNIye jagata dayALa che kAvya : kSititale'kSata zarma nidAnakaM, gaNivarasya puroDakSatamaMDalaM / kSata-vinirmita-deha-nivAraNaM, bhava-payodhi-samRddha raNodyataM / / sahajabhAvasunirmalataNDulai, vipula-doSa vizodhaka maMgalaiH / anuparodha-subodha-vidhAyaka, saha jasiddhamahaM paripUjaye / / maMtra : OM dai rthI paramapujAya paramezvarA - paramAtmane ridine zrImatte.... (je bhagavAna hoya temanuM nAma) ninedrArA vizuddhaghaMTa - sakSata - sadana - zuddha - kAtma - svarupa - prApta kSatAnuM yajAmahe svAhA / A rItano duho bolyA bAda je hAthamAM cokhA che te hAthanI UbhI mUThI vALavI ane aMgUThAne upara UThelo rAkhavo. sarva prathama siddhazilA mATenI DhagalI karavI. bAda jJAna-darzana-cAritranI traNa DhagalI ane pachI prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 60 zrutasaritA 2010_03 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthiyo karavA mATenI DhagalI karavI. bAda je tarjanI AMgaLI che enA dvArA sarva prathama sAthiyo banAvavo. bAda siddhazilA paNa e ja AMgaLIthI karavAnI che. have joIe naivedhapUjA. naivedya eTale miSTAnna, naivedya dvArA thatI pUjA te naivedyapUjA. naivedyapUjAnI mudrA batAvI che saMpuTamudrA. ApaNI DAbI hatheLImAM naivedya mUkIne tenA para jamaNA hAthanI hatheLI UMdhI mUkavI Ane saMpuTamudrA kahevAya che. saMpuTamudrAmAM naivedya rAkhI nIcenA duhA-kAvya-maMtra bolavAM. duho : kAvya : anazanaM tu mamAstviti buddhinA rucirabhojana saMcita bhojanaM / pratidinaM vidhinA jinamaMdire zubhamate vata Dhaukaya cetasA // kumatabodha virodha nivedakai vihita jAti jarAmaraNAntakaiH / nirazanaiH pracurAtma guNAlayaM sahajasiddhamahaM paripUjaye || maMtra : OM haiM AE paramapurubAya paramezvarAya nAma) ninendrAya mUlabhUta AhAra saMjJA pachI naivedyane siddhazilA para navakAra have naMbara Ave che phaLapUjAno. phaLapUjA vivRtta samarpaNa-mudrAmAM karavAnI che arthAt baMne hAthanI khullI hatheLIne bhegI karI emAM phaLa mUkI aMjalinI dazeya AMgaLIo paramAtmA sAme jarAka jhUkatI rAkhI nIceno duho kAvya maMtra bolavAM. namo siddhAcAryopAdhyAyasarva sAdhubhyaH / nirvedI AgaLa kavo, zuci naivedya rasALa / vividha jAti pakvAzazuM, bharI aSTApada thALa aa aNAhArI pada meM karyA, viggaha gaIya anaMta / dUra karIne dIjIye, aNAhArI ziva saMta bAhyarUpa AhAra vadhe, rUpAMtara aNAhAra / aNAhArI - pada pAmavA, Thavo naivedya rasALa / zrutasaritA 2010_03 - -- paramAtmane parameSThine zrImate....(je bhagavAna hoya temanuM ucchedanAya naivedyaM yajAmahe svAhA. gaNavApUrvaka caDhAvavuM. -- 61 prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duho : namorha siddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH / mohamahAbhaTa kezarI, nAme te mithyAta, phaLapUjA prabhunI karI, karIe tehano ghAta. phaLapUjA karatAM thakAM, saphaLa karo avatAra, phaLa mAgo prabhu AgaLe, tAra tAra muja tAra. kAvya : zivatarorpha ladAnaparernavaiH, varaphalaiH kila pUjaya tIrthapam / tridazanAthanatama - paMnna, nidatta - mora - maraghara - maMdai | zamarasaika - sudhArasamAdhurai, ranubhavAkhyaphalairabhayapradai / ahita duHkhaharaM vibhavapradaM, saha jasiddha mahaM paripUjaye // maMtra : OM $ rthI paramapujaya paramezvarI - paramAtmane parameSThine zrImatte....(je bhagavAna hoya temanuM nAma) nine rAya mahemUvAnoeMDhAya kutirtha ja nAma svAdA. bAda phaLane hAthamAM laI sAthiyA para caDhAvavuM. (1) cAmarapUjA : cAmara vIMjhe sura mana rIjhe, vIMjhe thaI ujamALa ! cAmara prabhu zira DhALatAM, karatAM puNya udaya thAya che paramAtmAnI sanmukha cAmara vIMjhatAM vicAravuM ke, he rAjarAjezvara ! A cAmara ApanA caraNamAM namIne jema tarata ja pAcho UMce jAya che. tema ApanA caraNamAM laLI laLIne namanAro huM paNa avazya Urdhvagatine pAmIza. prabhujI ! pelI stavanapaMkti mane yAda AvI jAya che. - jinajI cAmara kerI hAra, calatI ema kahe re lola, mAharA nAthajI re lola, jinajI je name ama pare te bhavi, Urdhvagati lahe re lola, mAharA nAthajI re lola. (2) darpaNapUjA : prabhu darzana karavA bhaNI, darpaNapUjA vizALa che Atma darpaNathI juve, darzana hoya tatkAla paramAtmAnI sanmukha darpaNa dharatAM vicAravuM ke, svacchadarzana ! huM jyAre darpaNamAM najara karuM chuM tyAre jevo chuM tevo tatkAla dekhAuM chuM. prabhu! Apa paNa ekadama nirmala ane svaccha arIsA jevA cho, jyAre ApanI sAme jouM chuM tyAre huM bhItarathI jevo chuM tevo dekhAI AvuM chuM. he Adarza, tArI sAme joyA pachI lAge che ke mAro Atama sarvatra karmanA kardamathI kharaDAyelo che. te vimaladarzana ! kRpAno evo dhodha varasAvo ke jenA jalapravAhamAM mAro karmakardama dhovAIne sApha thaI jAya. prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 6ra zrutasaritA 2010_03 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu! Apa jevA A darpaNamAM dekhAI rahyA cho tevA ja mArA diladarpaNamAM harahaMmezAM dekhAtA rahejo. prabhu ! darpaNa dharIne mAruM darpa-abhimAna paNa have huM Apane arpaNa karI dauM chuM. nava aMge tilaka karavAnI mahattA aMgUThe tilaka karatAM jalabharI saMpuTa patramAM yugalika nara pUjaMta, RSabha caraNa aMgUThaDe, dAyaka bhava jala aMta. DhIMcaNe tilaka karatAM jAnubaLe kAusagga rahyA, vicaryA deza-videza, khaDA khaDA kevala lahyA, pUjo jAnu nareza. - hAthanA kAMDe tilaka karatAM lokAMtika vacane karI, varasyAM varasI dAna, kara kAMDe prabhu pUjanA, pUjo bhavI bahumAna, khabhe tilaka karatAM mAna gayuM do aMzathI, dekhI vIrya anaMta, - bhUjA baLe bhavajaLa taryA, pUjA baMdha mahaMta. zira zikhA para tilaka karatAM siddhazilA guNa UjaLI, lokAMte bhagavaMta, vasIyA tiNa kAraNa bhavi, zira zikhA pUjaMta. lalATe tilaka karatAM tIrthakara pada puNyathI, tribhuvana jana sevaMta, tribhuvana tilaka samA prabhu, bhAlatilaka jayavaMta. kaMThe tilaka karatAM soLa prahara prabhu dezanA, kaMTha vivara vartuLa, madhuradhvani suranara suNe, tiNe gaLe tilaka amUla. hRdaye tilaka karatAM hRdaya kamaLa upazama baLe, bALyAM rAga ne dveSa, hima dahe vana khaMDane, hRdaya tilaka saMtoSa. nAbhie tilaka karatAM ratnatrayI guNa UjaLI, sakaLa suguNa vizrAma, nAbhikamaLathI pUjanA, karatAM avicaLa dhAma. upadezaka navatattvanA tene aMge niNaMda pUjo bahuvidha rAgajA kahe zubhavIra muNiMda A nava aMga sivAya kyAMya tilaka-TIlI karI zakAya nahi. zrutasaritA 63 prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 2010_03 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi sAta prakAra (1) aMga (2) vasana (3) mana (4) bhUmikA (5) pUjopakaraNa sAra (6) nyAyadravya (7) vidhizuddhatA 1. aMgazuddhi : mAnavIyakAyA, maLamUtra, pasInA, thUMka, balagama ane dhULa AdithI sadA kharaDAtI rahe che, mATe pUrve jaNAvela snAnavidhithI tene zuddha karyA bAda ja paramAtmAno sparza karavo te aMgazuddhi che. (jayAre zarIramAM gUmaDAM vagere thatAM hoya ane temAMthI satata paru-rasI vagere vahyAM karatAM hoya tyAre jinapUjA na karavI. DresIMga karyA bAda jo zuddhi rahetI hoya to karavAmAM bAdha nathI.) ra. vastrazuddhi : vastra ane vicArane gADha saMbaMdha che; mATe ja kahevAya che jevo veza tevI vRtti. vikArI veza vikAra pedA kare che, milana veza manamAM paNa malinatA pedA kare che. tevI rIte zuddha nirvikArI veza paNa mananI zuddhi karavAmAM kAraNa bane che. mATe pUjAnAM vastro zAstromAM jaNAvyA mujabanA udbhavala ane zuddha vAparavAM, vAparyA bAda roja tene dhovAM jarUrI che. 3. manazuddhi : paramAtmAnI pUjA karatI veLAe manane paNa zuddha rAkhavuM joIe eTale ke manane malina karanArA duSTa vicArono sadaMtara tyAga karavo. badhI ja sAmagrI zuddha hovA chatAM jo mana malina raheze to badhuM ye vyartha jaze. 4. bhUmizuddhi : je dharatI para jinAlayanuM nirmANa karavAnuM hoya te bhUmine pAtAla sudhI zuddha karI temAM paDelAM kolasA, hADakAM, kalevara vagere tattvone dUra karavAM. te pachI ja jinamaMdira bAMdhavuM. caityavaMdanAdi vidhi karatAM jinamaMdiramAM kacaro vagere azuddhi paDI hoya tene dUra karavI. upakaraNazuddhi : paramAtmAnI pUjAmAM upayogamAM AvatAM tamAma upakaraNo sonA, cAMdI jevI uttama dhAtumAMthI banAvavAM tema ja upayogamAM letAM pahelAM tene sArI rIte sApha karavAM. aMgalUchaNAM vagere jADA mAdarapATa vagerenAM na vAparatAM komaLa-uttama vastramAMthI banAvelAM vAparavAM. 5. . to. dravyazuddhi : paramAtmAnI pUjAmAM vaparAtI sAmagrI kharIdavAmAM tema ja abhiSeka AdinI uchAmaNImAM nyAya-nItipUrvaka meLaveluM dhana vAparavuM. tema karavAthI bhAvollAsa vadhu jAge che ane agaNita lAbha te zudgha dravyanA upayoga dvArA maLe che. vidhizuddhi : paramAtmAnI pUjAnI tathA caityavaMdana vagerenI vidhi zuddha rIte karavI. kayAMya pramAda, avidhi, AzAtanA vigere doSone pesavA devA nahi. zrI jinapUjAmAM dAnAdi ane vratAdi dharmonI ArAdhanA dAnadharma - zrI jinezvaradeva e ratnapAtra che. zrI jina pUjana mATe akSata, phaLa ane naivedya Adi uttama dravyono upayoga karanAra potAnAM dravyo vaDe ratnapAtranI bhakti kare che, tethI tene dAnadharmanI sarvottama ArAdhanA thAya che. zIladharma - pAMce iMdriyone vazamAM rAkhavI te zIladharma che. zrI jinapUjAmAM jeTalo kALa jAya che, teTalo kALa iMdriyo saMvarabhAvane prApta kare che. prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 2010_03 64 zrutasaritA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapadharma - zrI jinezvaradevanA pUjanakALamAM cAra prakAranA AhArano tyAga thAya che, tethI bAhya tapa thAya che ane zrI jinezvaradevanI pUjAthI vinaya, vaiyAvacca, dhyAna Adi thAya che, tethI atyaMtara tapa paNa sadhAya che. bhAvadharma - zubha bhAva vinA saMsAranA kAryone choDI zrI jinapUjAmAM samaya gALI zakAto nathI. mATe zrI jinapUjAmAM pravartanArane zubha bhAva avazya hoya che. zrI jinapUjA vakhate zrI jinezvaradevonA pAMce kalyANako, janmAvasthA, charmasthAvasthA ane kevaLI avasthA vagerenI paNa bhAvanA karavAnI hoya che, tethI bhAvadharma paNa avazya sadhAya che. ahiMsAdharma - zrI jinapUjA vakhate zrI jinapUjAnA vyApAra sivAyanI sarvakriyAno tyAga thAya che, tethI saMsAranAM kAryo saMbaMdhI thatI sarva hiMsAno teTalA vakhata mATe tyAga thato hovAthI ahiMsAdharma paNa sadhAya che. satyadharma - zrI jinapUjananA kALamAM asatya bolavAnuM hotuM nathI mATe satyadharma paNa sadhAya che. asteyadharma - zrI jinapUjana vakhate corI karavAnI hotI nathI ane zrI jinapUjana mATe paNa corI Adi karavAno niSedha che, tethI asteya dharmanI ArAdhanA thAya che. brahmacaryadharma - zrI jinapUjananA kALamAM mana, vacana, kAyAthI zuddha zIlanuM pAlana thAya che ane svastrI saMbaMdhI vikAra hoto nathI, tethI brahmacaryadharma paNa sadhAya che. aparigrahadharma - zrI jinapUjana mATe maMdiramAM praveza karatI vakhate ja "nisIhi' kahIne praveza karavAno hoya che, tethI teTalA vakhata mATe saMsAranA AraMbha, parigrahanAM sarvakAryono niSedha thavAthI aparigrahadharma paNa sadhAya che. phalazruti (zrI jinapUjAthI AThe karmano kSaya) jJAnAvaraNIyakarma - caityavaMdana, stuti ane stotrAdivaDe zrI jinaguNanuM jJAna thavAthI jJAnAvaraNIya karma nAza pAme che. darzanAvaraNIyakarma - zrI jinamUrtinAM darzanAdi karavAthI netronuM sAphalya thavA sAthe darzanAvaraNIya karma nAza pAme che. vedanIyakarma - jIvayatanA ane jIvadayAnI bhAvanApUrvaka zrI jinapUjA thatI hovAthI azAtA vedanIya Adi karmano kSaya thAya che. mohanIyakarma - zrI arihaMta paramAtmAnA guNanA smaraNathI darzanamohanIya ane zrI siddha paramAtmAnA guNanA smaraNathI cAritramohanIya karma nAza pAme che. - AyuSyakarma - akSayasthitine varelA zrI jinezvaradevanA pUjananA zubha adhyavasAyathI cAre gatinA AyuSya karmano cheda thAya che. nAmakarma - zrI jinezvaradevanA nAmasmaraNa AdithI saMsAramAM vicitra prakAranA nAma ane AkAra apAvanAra nAma karmano nAza thAya che. zrutasaritA 65 prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 2010_03 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotrakarma zrI jinezvaradevane vaMdanAdi karavAthI nIca gotra karmano kSaya thAya che. aMtarAyakarma - zrI jinapUjAmAM zakti, samaya tathA dravyAdino sadupayoga thavAthI dAnAMtarAya Adi pAMce prakAranA aMtarAya karmano kSaya thAya che. - zrI jinapUjanamAM thatA uparokta lAbhonuM ahIM mAtra sAmAnya varNana karyuM che. bhAvavRddhithI lAbhanI vRddhi samajI levAnI che. koI AtmA duSTa adhyavasAyathI paNa zrI jinezvaranI pUjA kare to tene lAbhanA badale hAni paNa thAya, e vAta samajI zakAya tevI che, paraMtu duSTa adhyavasAyathI pUjA karanArA hoya che, tethI zubha adhyavasAyathI pUjA karanArA koI hotA nathI ema mAnI levAnuM nathI, balke zrI jinapUjA karanAra moTe bhAge zubha adhyavasAyavALA ja hoya che ane je koI duSTa adhyavasAyavALA hoya che, tene paNa niraMtara zrI jinapUjA karavAthI sudharavAno yoga prApta thAya che. bhAvazuddhipUrvaka zrI jinapUjana thAya e mATe jarUrI jJAna tathA samaja ApavA, zAstrakAro tathA sadguruo niraMtara prayAsa kare che. teno lAbha laI zrI jinapUjanamAM pravRtta thanAra AtmAne uparokata sarva prakAranA lAbho avazya prApta thAya che. bhAgyazALIo ! jinapUjA eTale ? 1. jinapUjA eTale pUjakamAMthI pUjya banavAno upAya. 2. jinapUjA eTale bhagavAnanI vItarAgatAnuM anumodana. 3. jinapUjA eTale bhagavAnanA anaMta upakAro pratye kRtajJatA batAvavAnuM sAdhana. 4. jinapUjA eTale vividha satkAryonI preraNA levAnI parakha. 5. jinapUjA eTale mAre paNa jina thavuM che evI preraNA levAnI parakha. 6. jinapUjA eTale zuddha AtmasvarUpanuM udghATana karavAnI cAvI. 7. jinapUjA eTale dhanano sadupayoga karavAnuM puNyakSetra. 8. jinapUjA eTale sadgatinI cAvI. 9. jinapUjA eTale sukha-sobhAgyanI cAvI. 10. jinapUjA eTale duHkha-dAridraya-durbhAgyarUpI ghaDAno cUro karanAra mudgara. 11. jinapUjA eTale durgatinA dvAra baMdha karavAnuM speziyala tALuM. 12. jinapUjA eTale zIlasuMdarIno hastameLApa karavAnI khAsa cAvI. 13. jinapUjA eTale zrAvakanuM nitya kartavya. AvI anaMta guNavALI jinapUjA ApaNe karIe !!! zrI jinapUjAthI thatA sAta phAyadA 1. tIrthaMkara devonI pUjA saMsArarUpa samudramAM DUbatA prANIo mATe sTImara samAna che. ra. zivanagarIno mArga batAve che. 3. game tevA daridrarUpI parvatano cUro karavA vajra samAna che. 4. devanA ane manuSyanA vaibhavanI prApti mATe kalpavRkSa samAna che. 5. duHkharUpI agnine bujhavavA pANI samAna che. 6. sakala sukha, suMdara rUpa ane saubhAgya arpaNa kare che. 7. traNa jagatanuM sAmrAjya ApavAmAM udAra che. mATe ja jinezvaradevanI pUjA kadI cUkavI nahi. prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 2010_03 6 zrutasaritA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAna dazAmAMthI jJAna dazA lAvavA mATe, saMsArano aneka AkarSaNomAMthI manane nivRtta karavA saMsAratArakanA saumya svarUpamAM mananI tamAma vRttione sthira karavA, mUrtipUjA sivAya bIjo koI uttamamArga che ja nahi !!! derAsara javAnuM phaLa saMpatto jiNabhavaNe pAvai chammAsiaM phalaM puriso / saMvacchariaM tu phalaM dAradesaTiThao lahai // artha : zrI jinabhavanane prApta thayelo puruSa cha mAsanA upavAsanA phaLane pAme che ane dvAra deze (gabhArA pAse) pahoMcelo puruSa bAra mahinAnA upavAsanA phaLane pAme che. vaLI, payAhiyeNa pAvai varisa sayaM phalaM tao jiNe mahie / pAvai varisa sahassaM, anaMta puNNaM jiNe thunie || artha : pradakSiNA devAthI so varSanA upavAsanA phaLane pAme che. zrI jinezvara devanI pUjA karavAthI hajAra varSanA upavAsanA phaLane pAme che ane zrI jinezvara devanI stuti karavAthI jIva anaMta puNyane upArjana kare che. prabhunI pUjAnA pAMca prakAra : puSpAdyaca tadAjJA ca dravya pari rakSaNam / utsavA tIrthayAtrA ya, bhakti eva vidhAnam // (1) caMdana-puSpAdi pUjA (2) prabhunI AjJAnuM pAlana (3) devadravya rakSaNa (4) utsavo-mahotsavo (5) tIrthayAtrA - e pAMca prakAranI bhakti che. mokSa-mArga jIvanA paraspara saMbaMdhanuM jJAna, te jJAnapUrvaka sAco sneha ane te snehapUrvaka sAco AcAra e ratnatrayI che. evI rIte ajIva tattvanuM jJAna, jIvatattva sAthenA enA saMbaMdhanuM jJAna ane e jJAna mujaba ajIva tattva pratye audAsInya, e audAsInyapUrvaka ajIva tattva sAthenuM ucita AcaraNa e paNa ratnatrayIno bIjo prakAra che. e baMne prakAra maLIne mokSamArga bane che. zrutasaritA Jain Egucation International 2010_03 67 prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtro ane racayitA zrI jina pratimAnI pUjA-bhakti hAlamAM zraddhALu zrAvaka varga taraphathI karavAmAM Ave che te mATe tathA pUjA vakhate zrI jinanI piMDasthAdi traNe avasthAonuM AropaNa karavAmAM Ave che, te mATe seMkaDo sUtrono AdhAra che. jemAMnA keTalAMka nAmo nIce prastuta che. e sUtro tathA tenA racayitAonI pramANikatA bAbatamAM koIno ya be mata nathI. (1) zrI tattvArtha sUtranA kartA tathA bIjA pAMcaso prakaraNonA racayitA daza pUrvadhara vAcakazekhara zrI - umAsvAti mahArAja viracita pUjA prakaraNa." (2) cauda pUrvadhara zrI vIra paramAtmAnA chaThThA paTTadhara zrI bhadrabAhusvAmI kRta 'Avazyaka niryukti." (3) daza pUrvadhara zrI vajasvAmI kRta pratiSThA kalpa." (4) pAdaliptAcArya kRta pratiSThA kalpa." zrI bappabhaTTa sUri kRta pratiSThA kalpa." (6) caudaso cUMvALIsa graMthonA kartA zrI haribhadrasUri kRta 'pUjA paMcAzaka." (7) e ja mahApuruSe racela "zrI SoDazaka." (8) e ja mahApuruSe racela "zrI lalitavistarA." (9) e ja mahApuruSa kRta "zrAvaka prajJapti." (10) zrI zAlibhadrasUri kRta "caityavaMdana bhASya." (11) zrI zAntisUri kRta "caityavaMdana buda bhASya." (12) zrI devendra sUri kRta "laghu caityavaMdana bhASya." (13) zrI dharmaghoSa sUri kRta "zrI saMghAcAra vRtti.' (14) zrI saMghadAsa gaNi kRta "vyavahAra bhASya." (15) zrI bRhatkalpa bhASya ane tenI zrI malayagiri sUrikRti "vRtti.' (16) zrI mahAvIra prabhujInA haste dikSIta, avadhijJAnI zrI dharmadAsa gaNi kRta 'upadezamAlA." (17) jemanA vidvattAbharyA graMthothI vartamAna vizva paNa cakita thaI rahela che te kalikAlasarvajJa bhagavaMta zrI hemacaMdrAcArya bhagavaMta kRta "zrI yogazAstra." (18) temaNe ja racela "zrI triSaSTizalAkA puruSa caritra." (19) pUrvadhara viracita "zrI prathamAnuyoga." (20) pUrvadhara zrI ciraMtanasUri kRta "zrI zrAddhadina kRtya sUtra." (21) zrI vardhamAna sUri kRta "zrI AcAra dinakara." (22) zrI ratnazekhara sUri kRta "zrI zrAddhavidhi." (23) temaNe ja racela "zrI AcAra pradIpa." (24) zrI kka sUri kRta "zrI navapada prakaraNa." prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 68 zrutasaritA 2010_03 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa kRta "zrI vizeSAvazyaka mahAbhASya." (26) mAladhArI zrI hemacandrAcArya viracita "mahAbhASya vRtti." (27) teozrIe ja racela "puSpamAlA." (28) zrI abhayadeva sUri kRti "paMcAzaka vRtti." (29) zrI devasuMdara sUri kRta "samAcArI prakaraNa (30) zrI somasuMdara sUri kRta "samAcArI prakaraNa" (31) zrI jinapati sUri kRta "samAcArI prakaraNa" (32) zrI abhayadeva sUri kRta "samAcAra prakaraNa (33) zrI jinaprabha sUri kRta samAcAra prakaraNa" nava prakAranI navadhA bhakti 1. zravaNa prabhunuM nAma, guNo, guNagAna gAvA ane sAMbhaLavA - prathama prIti, pachI zraddhA ane pachI bhakti. 2. kIrtana sAMsArika bAbatomAMthI mana kADhI stavana, sajajhAya, bhAvanA sAMbhaLI tallIna thavuM. prabhunA bAhya-atyaMta guNonA stavana-varNana kIrtanamAM Ave che. divasanI pUjAmAM ane rAtrinI bhAvanAmAM tallInatAno AnaMdapUrvakano anubhava. 3. smaraNa prabhunuM nitya smaraNa sarva duHkho bhUlI javAno kImiyo-smaraNa e ciMtana dhyAnanuM prathama pagathiyuM che - navakAravALInA jApa e nitya smaraNa-jApa japAya eTale sneha baMdhAya. 4. vaMdana vaMdanathI ahaMkAra tUTe, laghutA anubhavAya ane Adara, namratA, vinaya, viveka jIvanamAM Ave ke je guNo AdhyAtmika pragati mATe sAdhanarUpa che. 5. pUjana prabhunA caraNanI sevA-aSTa prakArI pUjA-prabhunI najIka javAya-bahumAna prIti. 6. arcana aMga pUjA - agra pUjA-aSTa prakArI-sattara bhedI-21 prakArI-sevA pUjA-dravya pUjA rUpI sAdhana vaDe "bhAvasAdhyane siddha karavAnuM amodha sAdhana. 7. dAsyabhAva prabhunA dAsa thavA vaDe teonA prarUpelA mArge cAlavAnI gati prApta thAya "tAra ho tAra prabhu, muja sevaka bhaNI." 8. maitrIbhAva paraspara mitra bhAva - paraspara prIti bhAva "RSabha niNaMdazuM prItaDI, kima kIje ho catura vicAra; bALapaNe ApaNa sasnehI, pyArA ramatA nava nave veze." (1) kRSNa-sudAmA -dvAridra dUra thAya, bhedabhAva naSTa thAya ane samabhAva Ave. (2) zrI hemacaMdrAcArya, kumArapALa-vastupALa-tejapALa-samarpaNabhAva zrutasaritA 69 prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 2010_03 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. Atmanivedana ratnAkara paccIzI-nikhAlasa bhAva vaDe vedana navadhA bhaktinA AlaMbana bheda zravaNa-kIrtana-smaraNa - "akSaranA AlaMbanathI prabhubhakti vaMdana-pUjana-arcana - "AkRti'nA AlaMbanathI prabhubhakita dAsya-maitrI-Atmanivedana - "nirAlaMbana' dhyAnathI prabhubhakti. zrI jinezvara devanI dravya ane bhAvathI ubhaya prakAre pUjA ApaNA dUSita AtmAnuM zodhana karanArI, prazasta adhyavasAyonI vRddhi karanArI ane sarva duHkhomAMthI sadAne mATe ApaNane mukta karanArI banI rahe. bhAvapUjA yukta (caityavaMdana vidhi aMge) zrI jainadarzanamAM devatattva, gurUtattva ane dharmatattva e traNa tattva prasiddha che. A traNa tattvane AdarapUrvaka ArAdhavAnA vidhividhAno zAstromAM AlekhavAmAM AvyA che. devatattvane caityavaMdana Adi kriyAo vaDe, judI judI bhUmikAe rahIne AtmavikAsanI sAdhanA karI rahelA gurutattvane vaMdana vaDe ane dharmatattvane pratyAkhyAna (paccakakhANa) vaDe ArAdhavAno nirdeza che. zrI arihaMta prabhunI pUjA, pUjana, vaMdana, ArAdhanA ke upAsanA be prakAre thAya che. temAM sugaMdhI padArtho, cUrNo, puSpo Adi dravyo vaDe thatI pUjAne dravya-pUjana kahevAya che. vinaya, bhakti, sanmAna, satkAra, samarpaNa, zraddhA, caityavaMdana Adi bhAvone bhAva-pUjana kahevAya che. parama upakArI kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya mahArAjAe potAnA anekArthasaMgraha' mAM caitya' zabdanA A pramANe artha karyo che : caityaM jinaukastada viMbaM, caityo jinasamAtaruH / artha cetya eTale (1) jinamaMdira (2) jinapratimA (3) jinarAjanI sabhAnuM cotarAbaMdha vRkSa (samavasaraNa). aneka artho paikIno bIjo artha e paNa thAya che ke citta eTale aMtaHkaraNa, aMtaHkaraNano bhAva athavA aMtaHkaraNanI kriyA. zrI arihaMta paramAtmAnI pratimA aMtaHkaraNanI cetanAmAM caitanya pragaTAvI samAdhine pedA karanArI hovAthI pratimAne paNa "caitya kahI zakAya che. dehanA vividha aMgo ane avayavono vizeSa saMyoga vaDe vividha prakAranI AkRti eTale ke mudrA thAya che. caityavaMdanamAM traNa mudrAno AvirbhAva thAya che. (1) yogamudrA mAMhamAMhe (paraspara) hAthanI dasa AMgaLIo AMtarI, kamaLanA DoDAnA AkAre baMne hAtho rAkhI, peTa upara koNIo sthApavI. (2) jinamudrA paganA AgaLanA bhAgamAM cAra aMgula jeTalA pahoLA ane pAchaLanA eDInA bhAgamAM cAra aMgulathI kaMIka ochA aMtara rAkhI pahoLA be paga UbhA rAkhI kAyotsarga (kAusagga) karavAthI je mudrA thAya te. 'prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA zrutasaritA 70 2010 03 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) muktANukti muktA eTale motI; zukti eTale tenuM utpattisthAna rUpa chIpa. tenA AkAranI mudrA. A mudrAmAM baMne hatheLIone sama eTale aMgulione paraspara AMtarika karyA vinA rAkhavAnI hoya che. te samasthitimAM rAkhelI baMne ya hatheLIne garbhita rAkhavI eTale ke aMdarathI polANavALI rAkhavI. bahArathI kAcabAnI pIThane peThe UMcI rahevI joIe. A pramANe, be hAtha motInI chIpanA AkAre bane che. AvI mudrA sAthe baMne hAtha kapALanI sanmukha sAmA UMcA rAkhatAM A mudrA bane che. mudrA (1) yogamudrA (2) muktAzukti (3) jinamudrA sUtra paMcAMga praNipAta, zrutasaritA . 2010_03 IriyAvahiyaM logassa, caityavaMdana jAvaMti ceIAI, jAvaMta ke vi sAhUM, jaya vIyarAya (AbhavamakhaMDA sudhI) arihaMta ceIyANuM, kAusagga, thoya. hetu zrI jinezvara bhagavaMtanA guNomAM tallInatA anubhavavA sAruM ghAtI karmo (pApa karmo)nA kSayopazama rUpa bhavanirveda Adi vastuonI mAgaNI pUrvakanI prArthanA mAgaNIpUrvakanI prArthanA zraddhA, medhA, dhRti, dhAraNa, ane anuprekSApUrvaka caDhiyAtA zubha bhAvonI prApti sAruM. caityavaMdana vidhinuM kAraNa ane pratyakSa-parokSa phaLa : caityavaMdana karavAthI AtmAmAM UMcA zubha adhyavasAya (zubha bhAva) jAge che. Ama to, pahelethI ja viSaya-tRSNAmaya, krodhAdi-kaSAyamaya, jaDa-mUrchAmaya, azubha rAga-dveSamaya ityAdi vicAra-valaNavRtti-vartana vagere AtmAmAM rahetAM hatAM, ke jene azubha pariNati kahevAya. caityavaMdanathI enA badale zubha bhAva jAge che, vicAra-valaNa-vRtti ane vartana badalAya che. caityavaMdana vItarAga paramAtmAnI stavana svarUpa kriyA hoI, teonI devAdhideva vItarAga tarIkenI mAnyatA, taraNatAraNa tarIkenI zraddhA uparAMta teonA guNagAna ane teonI samakSa kalyANanI prArthanA vagere thAya che. caityavaMdananI vidhinI pUrva zarata e che ke caityavaMdana daramiyAna cittane pragaTa upayogamAM rAkhavuM paDe, sAvadhAna rAkhavuM paDe, AtmopayogI sAdhana tarapha dRSTi TheravavI paDe, sUtranA uccAranI sAthe sAthe arthanuM anusaMdhAna karavuM paDe. A prazasta kriyAmAM AtmAnI jAgRti ane pUrNa upayoga vaDe ja A kriyA pApakarmano kSaya ane pariNAme puNyakarmano anubaMdha karAvanArI bane che. mATe to zAstra kahe che 'upayoge dharma, kriyAe karma ane pariNAme baMdha.' 71 prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAtparya e che ke caityavaMdana e bhAvavaMdana hoI, bhAvavaMdananA nIce darzAvela pAMca lakSaNonI lAkSaNikatA hovI joIe. (1) kriyAno satata upayoga, lakSya ke sAvadhAnI. (2) stuti, stotra ke sUtrano uccAra karatAM tenA viSayanI ane arthanI satata vicAraNA. (3) ArAdhya zrI arihaMtadeva pratye bahumAna. (4) caityavaMdananI kriyA karavAnI taka maLyA badala hRdayamAM AnaMdanI lAgaNI. (5) bhavabhramaNano nirveda ke bhaya. Ama, caityavaMdanathI jAgelA zubha bhAva karmano kSaya, kSayopazama ke upazama kare che, ke jenA vaDe AtmA laghukarmI bane che; ane krame karIne nirmaLa banatAM banatAM mokSanI nikaTa pahoce che. zrI jinezvara deva e sarvottama vizvapuruSa che. teonI pratimA e teonI pratikRti che, AkRti che. mATe, teonI pratimAnA darzanathI ane vidhipUrvaka vaMdanathI zrI jinezvara bhagavaMtanA aneka guNonA saghana svarUpanI, eka ja samaye ane eka ja sthaLe, prAptino dhanya avasara caityavaMdana vaDe sAMpaDe che. zrI jinezvaranA guNonuM caityavaMdana dvArA raTaNa ane smaraNa karavAthI te te guNonI prApti mATenI adamya jhaMkhanA ApaNAmAM jAge che, utsAha vadhe che, cittamAM prasannatA prakaTe che ane te mATe joItuM AdhyAtmika puruSArthanuM baLa ekatrita thAya che. samartha zAstrakAra maharSi AcAryadeveza zrI haribhadrasUrIzvarajI yathArtha pharamAve che : caityavanda nataH samyak , zubha bhAva prajAyate / tasmAt karmakSayaH sarvaM, tataH kalyANamaznute / / artha : caitya eTale zrI jinamaMdira athavA zrI jinapratimAne sArI rIte vidhipUrvaka vaMdana karavAthI prakRSTa zubhabhAva pedA thAya che. zubhabhAvathI karmano kSaya thAya che ane karmanA kSayathI sarvanA kalyANanI prApti thAya che. caityavaMdananI vidhi anya graMthamAMthI kaMThastha karavI jarUrI che. tIrthakara bhagavAnanuM samavasaraNa tIrthakara bhagavAnane jyAre kevaLajJAna prApta thAya che tyAre tIrthakara nAmakarmano udaya thAya che. teo sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAnA tIrthanI sthApanA kare che ane dharmadezanA Ape che. dezanAnA samaye devo daivika zaktithI vaikriya pudgalo dvArA traNa gaDhanA samavasaraNanI racanA kare che. samavasaraNa eTale pravacana maMDapa. samavasaraNamAM dharmalAbha levA AvanAra : agholokanA rahevAzI bhuvanapati devo ane devIo Ave che. madhyalokamAMthI sAdhuo, sAdhvIo, puruSo, strIo, badhI jAtinA tiryaMco, vyaMtara deva, vyaMtara devIo, jyotiSka deva ane jyotiSika devIo Ave che. udgalokamAMthI vaimAnika deva ane devIo Ave che. prabhunA samavasaraNamAM koIne pratibaMdha nathI, koI jAtanI vikathA nathI, virodhIone paNa paraspara vaira nathI tema koIne eka prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 72 zrutasaritA 2010_03 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAno bhaya nathI. samavasaraNanI bhUmi : vAyukumAra devatAo eka yojana (8 mAIla) kSetra bhUmimAMthI kAMkarA vagere dUra kare che. meghakumAra devatAo tamAma rajane zAMta kare evI sugaMdhI jaLanI vRSTi kare che. te upara bIjA vyaMtara devatAo suvarNa ratnonI zilAothI ghaNI suMdara rIte bhUminuM taLa bAMdhe che. tenA upara RtunI adhiSThAyaka devIo jAnu sudhI paMcavarNa praphullita puSponI vRSTi kare che. samavasaraNanA gaDha : vaimAnika devo prathamagaDha mANikya kAMgarAvALo ratnano banAve che. tenI pharato jyotiSka devo bIjo gaDha ratnanA kAMgarAvALo suvarNano banAve che. tenI pharato bhuvanapati devo trIjo gaDha sonAnA kAMgarAvALo rUpAno banAve che. prathama ane bIjA gaDhamAM 5,000 hajAra pagathiyAM hoya che. trIjA gaDhamAM 10,000 hajAra pagathiyAM hoya che. ema kule 20 hajAra pagathiyAM eka eka hAtha cheTe hoya che. dareka gaDha vaccenuM aMtara 1,300 dhanuSya hoya che. 4 hAthano eka dhanuSya ane 1,000 dhanuSyano eka mAIla thAya che. samavasaraNanI jamInathI UMcAI aDhI gAu eTale 5 mAIla hoya che. bhagavAnanA atizayone lIdhe ane caDanAranA umaMgathI caDatAM caDatAM koI thAkatuM nathI. vyaMtara devo samavasaraNanA adhikArI hoya che. teo dareka gaDhamAM cAra cAra suMdara daravAjA race che. te dareka daravAjA upara marakata maNimaya patronAM toraNo race che. toraNanI banne tarapha mukha upara kamaLavALA zreNibaMdha kuMbha mUke che. dareka dvAra upara suvarNamaya kamaLothI zobhatI svaccha tathA svAdu jaLathI paripUrNa ane maMgaLa kaLazanI jevI eka eka vApikA race che. dvAre dvAre devatAo suvarNanI dhUpaghaTIo mUke che. bIjA gaDhamAM IzAnakhUNe prabhune vizrAma karavA zveta raMgano oraDo race che jene 'devaccheda' kahe che. ATha prAtihAryo : vyaMtara devo nIce mujaba ATha prAtihAryo race che. 1. prathama gaDhamAM vacce bhagavAnanI UMcAI karatAM 12 gaNu UMcuM tIrthanA pratikarUpa caityavRkSa (bhagavAnane je vRkSa nIce kevaLajJAna thAya che te vRkSa). 2. sugaMdhI puSponI vRSTi. 3. divya dhvani dvArA karNapriya saMgItanA madhura svaro. 4. gAyanuM dUdha ane kamalanA taMtuothI paNa ati ujjavaLa vALavALA ratnajaDita daMDayukta cAmaro laIne be devo UbhA rahe che. 5. sphaTika ratna samAna nirmala dedipyamAna, siMhanA skaMdhanA saMsthAnavALA, aneka ratnothI jaDelA, aMdhakAranA nAzaka, pAda pIThikAyuta siMhAsana. 6. zarada RtunA jAjvalyamAna sUryathI paNa atyadhika tejavALuM aMdhakAranuM nAzaka prabhAmaMDala cAre dizAomAM bhagavAnanA mastaka pAchaLa race che. 7. duMdubhi eTale vANIne pUraka banatA nagArAno tAlabaddha avAja race che. 8. lAMbI lAMbI motIonI jhAlaraMvALA ekanA upara eka ema traNa chatro bhagavAnanA mastaka upara race che. zrutasaritA prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 2010_03 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama gaDha : pUrvadizAnA dvAra upara be suvarNa varNavALA vaimAnika devo dvArapALa tarIke UbhA rahe che. dakSiNa dizAnA dvAra upara be ujjavaLa varNavALA vyaMtara devo dvArapALa tarIke UbhA rahe che. pazcima dizAnA dvAra upara be rakta varNavALA jyotiSka devo dvArapALa tarIke UbhA rahe che. uttara dizAnA dvAra upara be kRSNa varNavALA bhuvanapati devo dvArapALa tarIke UbhA rahe che. sAdhuo, sAdhvIo ane vaimAnika devIo, e traNa parSadA pUrva dvArathI praveza karIne prabhune traNa pradakSiNApUrvaka namaskAra karI agni dizAmAM (SE) bese che. temAM sAdhuo AgaLa bese che ane temanI pAchaLa vaimAnika devIo ane sAdhvIo UbhAM rahe che. bhavanapatinI devIo, vyaMtara devIo ane jyotiSka devIo dakSiNa dvArathI praveza karIne prabhune traNa pradakSiNApUrvaka namaskAra karI anukrame naiRtya dizAmAM (sw) UbhAM rahe che. bhavanapati devo, jyotiSika devo ane vyaMtara devo prazcima dvArathI praveza karIne prabhune traNa pradakSiNApUrvaka namaskAra karI anukrame vAyavya dizAmAM (NW) bese che. vaimAnika devo, puruSo ane strIo uttara dizAnA dvArathI praveza karIne prabhune traNa pradakSiNApUrvaka namaskAra karI anukrame IzAna dizAmAM (NE) bese che. bIje gaDha : pUrva dizAnA dvAra upara be abhayane dhAraNa karanArI zvetAmaNi kAMtivALI jayA nAmanI devIo dvArapALa tarIke UbhI rahe che. dakSiNa dizAnA dvAra upara be pAzane dhAraNa karanArI zoNamaNi kAMtivALI vijayA nAmanI devIo dvArapALa tarIke UbhI rahe che. pazcima dizAnA dvAra upara be aMkuzane dhAraNa karanArI suvarNamaNi kAMtivALI ajitA nAmanI devIo dvArapALa tarIke UbhI rahe che. uttara dizAnA dvAra upara be mudagarane dhAraNa karanArI nIlamaNi kAMtivALI aparAjitA nAmanI devIo dvArapALa tarIke UbhI rahe che. A gaDhamAM tiryaMco bese che. trIjo gaDha : pUrvadizAnA dvAra upara be taMburu devatAo dvArapALa tarIke UbhA rahe che. dakSiNa dizAnA dvAra upara be khaTvAMgadhArI devatAo dvArapALa tarIke UbhA rahe che. pazcimadizAnA dvAra upara be manuSyamastaka mAladhArI devatAo dvArapALa tarIke UbhA rahe che. uttara dizAnA dvAra upara be jaTAmugaTamaMDita devatAo dvArapALa tarIke UbhA rahe che. A gaDhamAM devonA ane manuSyonA vAhano goThavAya che. samavasaraNamAM prabhunuM Agamana : cAra prakAranA karoDo devatAothI paripUjita prabhu jyAre samavasaraNamAM praveza karavAne cAle che, tyAre devatAo sahastrapatravALA suvarNanAM nava kamalo racIne kramasara prabhunI AgaLa mUke che. prabhu be be kamaLa upara cAle che. ane devatAo kamaLo AgaLa AgaLa mUkatA jAya che. dharmacakra AkAzamAM garagAhaTa dhvani karatuM prabhunI AgaLa cAle che. ratnajaDita thAMbhalAvALI ghaNI UMcI aneka nAnI nAnI dhajAonA samudAyathI pariveSTita IdradhajA prabhunI AgaLa dekhAya che. bhagavAnanI AjubAjunI prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 74 zrutasaritA 2010 03 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamIna khADATekarA rahita samatala banI jAya che. Rtu sukhadAtA thaI jAya che. maMdamaMda zItaLa sugaMdhI vAyu bhagavAnathI eka yojana cAre tarapha prasare che. jhINI jhINI ane sugaMdhI acita pANInI vRSTi bhagavAnanI cAre bAjue eka yojana sudhI thAya che jethI dhULa dabAI jAya che. devatAoe banAvelA acita phUlonI DhIMcaNa sudhInI vRSTi prabhunI cArebAjue eka yojana sudhI thAya che. kharAba varNa, gaMdha, rasa ane sparzano nAza thAya che. priyakArI varNa, gaMdha, rasa ane sparzano udbhava thAya che. ra525 yojana sudhI itibhIti' eTale tIDa-bhUSakAdi vagere upadravo thatA nathI, kolerA ke plegAdinI bimArI thatI nathI, svadezanA rAjA ke senAnA upadravo thatA nathI, paradezanA rAjA ke senAnA upadravo thatA nathI, ativRSTi ke anAvRSTi thatI nathI ane duSkALa paDato nathI. prabhu pUrva dhArathI praveza karIne azokavRkSanI traNa vAra pradakSiNA karI "namo paththassa' bolIne pUrva dizAmAM mukha rAkhIne ratnasiMhAsana upara bese che. vyaMtara devo uttara, pazcima ane dakSiNa dizAomAM prabhunA pratibiMbonI racanA kare che. prabhunA dareka mastakanI pAchaLa zarIranI kAMtinuM maMDala-bhAmaMDala pragaTa thAya che. AkAzamAM duMdubhinAda pragaTa thAya che. bhagavAnanI dezanA : pUrvokta sabhA samakSa prabhu mAlakoza rAgamAM ardhamAgadhI (magadha dezanI bhASA sAthe bIjA dezanI mizrita) bhASAmAM atimadhura amRtamaya pravacana savAranA prathama prahara eTale ke traNa kalAka sudhI Ape che. pachI bhagavAna vizrAMti karavA athavA AhAra-pANI Adi levA devachaMdamAM jAya che. tyAra bAda bIjI vAranI dezanA gaNadhara bhagavaMta siMhAsananI AgaLa devoe racelI pAdapITha upara besIne Ape che. tyAra pachI prabhu bIjI vAranI chellA praharanI traNa kalAkanI dezanA Ape che. badhA upasthita jIvo potapotAnI bhASAmAM te dezanAne samaje che. bhagavAnanA atizayonA prabhAve koIne nathI lAgato thAka ke nathI Avato UThavAno vicAra. bhagavAnane dekhatAM ja matAbhimAnI potAnA abhimAnane choDI namra bane che. zrotA je kAMI savAla manamAM dhArIne Avela hoya enuM samAdhAna pUchayA vagara ja thaI jAya che. (parama suzrAvaka zrI bharatabhAI ke. zAha (st. Louis, Mo, USA) dvArA saMkalita) zrutasaritA 75 prabhunI saguNa-nirguNa upAsanA 2010_03 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-5 zrI jinabiMba nirmANa (cAra nikSepA upAdeya che.) zrI vItarAga dharmanI ArAdhanA karavA mATe traNa muddAo khAsa dhyAna kheMcavArUpa lakSamAM rAkhavA joIe. (1) zAstranI AjJA (2) jJAnInI nizrA (3) vidhipUrvaka dharmanI pravRtti. pUrve bAMdhelA puNyakarmanA udayakALe AzA, nizrA ane dharmanI pravRtti ApaNane prAptamAna thAya che. koI paNa padArtha ke vastunuM svarUpa jANavA mATe oLakha mATe cAra nikSepA che. (1) nAma (2) sthApanA (3) dravya (4) bhAva. A cAra nikSepo paikI siddha thaI gayelA arihanta paramAtmA ke jeo dravya tIrthakara hovA chatAM, ApaNane lAbha sAruM bhAva-arihantanA guNo Aropita karIne 'sthApanA' nikSepAnA AlaMbana tarIke svIkAra karIe chIe. bhAva nikSepo kALa AzrayI hovAthI, dareka kALe ane samaye upasthiti hovAnuM saMbhavita nathI. mATe, sthApanA nikSepo eTale ke pratimAjI athavA jinabiMba sAdhanAnA parama AlaMbana tarIke banI, vItarAganA guNonI prApti taraphanuM lakSa bAMdhavAmAM mahattvanuM aMga banI jAya che. samartha zAstrakAra maharSi AcAryadeva zrI haribhadrasUrijI mahArAjA kahe che ke zrI jinabiMbane sArI rIte vidhipUrvaka vaMdana karavAthI prakRSTa zubha bhAva pedA thAya che. zubha bhAvathI karmakSaya thAya che. ane karmanA kSayathI sarva kalyANanI prApti thAya che. jinabiMba eTale zrI jinezvara paramAtmAnuM sthApanA nikSepomAM rUpAMtarita thavA vaDe AkRti. biba uparathI 'pratibiMba' zabda banyo che. zrI jinabiMba eTale pASANathI banelI pratimAjI. dhAtunA pratimAjInI apekSAe ArasanI pratimAjI haMmezAM vadhu icchavA joga, AvakAradAyaka ane upakArI che. zrI anuyogadvAra sUtramAM zrI jinezvara bhagavantanI sthApanAnuM sthApana dasa prakAre karavAnuM vidhAna che. (1) kASTamAM (2) citramAM (3) pothImAM (4) lepakarmamAM (pa) guMthanamAM (6) veSTanamAM (7) dhAtuno rasa pUravAmAM (8) aneka maNikAnA saMghAtamAM (9) koDomAM (10) pASANamAM. A dase prakAramAM sarvazreSTha zubhakArI 'pASANa'mAM che. jaina darzanamAM pratimAjI cha prakAranI banAvavAmAM Ave che. (1) pASANa (2) kASTa (3) dhAtu (4) kRtikA (mATI) (5) gomaya (6) vAlukA (retI). aSTa prakArI pUjA ane navAMgI pUjA pASANanI pratimAjImAM vadhu sugama ghaTe che. - pASANanA pratimAjI dravya tarIke pRthvIkAya hovA chatAM tenA pudgala paramANu ane pudgala pariNAmamAM ghaNo pharaka hoya che. ArasanI pratimAjImAMthI nIkaLato prabhAvaka paudgalika pravAha, jinabiMbanuM pUjana, abhigamana, vaMdana ane paryuSAsana karavA vaDe cittane vadhu nirmaLa karavAmAM prabaLa nimitta pUruM pADe che. zrI jinabiMba nirmANa 76 zrutasaritA 2010_03 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pASANa' zabda bolavAnI sAthe te zabdamAM rahela "kAThinya-kaThaNapaNAno bodha thAya che ane te kaThaNapaNuM ApaNA karmasamUhamAM bhAre nAsabhAga karAvavAmAM kAraNabhUta che. ArasanI pratimAjImAM zrI jinezvara paramAtmAnI mukhamudrA spaSTa ane surekha hovAthI haMmezA manamohaka, prazAta ane cittAkarSaka hoya che. saMsArInuM mana atyaMta caMcaLa hoI pASANanA pratimAjI manane susthira ane sulIna karavAmAM vadhu kAraNabhUta bane che. jinAlayamAM jALavavAnI dasa-trika paikInI avasthA-trikamAM prabhunI traNa prakAranI avasthAnuM ciMtana karavAnuM hoya che. (1) piMDastha : traNabheda : (1) janmAvasthA - abhiSeka, aMgalUchaNAM va. (2) rAjyAvasthA - kesara, caMdana, phUla, alaMkAra, AMgI va. (3) zramaNAvasthA - kezarahita mastaka, paryakAsana, kAyotsarga va. (ra) padastha : kevaLajJAnanI prAptithI prAMte mokSe gayA tyAM sudhInI avasthAnuM ciMtana. (3) rUpAtIta : rU5 vagaranI siddhapaNAnI arUpI avasthA. A traNe avasthAonuM ciMtana dvArA Atmasneha aMjAya che, ane manamAM maMgaLanI zubha bhAvanA chalakAya che ke je mohanIya karmano kSaya, upazama ane kSayopazama karavAmAM samartha sAdhana bane che. prAtihArya AdithI yukta parikaravALA pratimAjImAM piMDastha avasthAnuM ciMtana vadhu sukara bane che. sarva arihanta paramAtmA samacaturastra saMsthAnavALA hoya che. eTale ke teozrInA carama dehanA cAra mApa ekasarakhA hoya che, samAna hoya che. A mApanuM sarakhApaNuM pASANanA pratimAjImAM ja zakya bane che. prabhu-pUjAnA phaLanuM varNana karatAM zrI zAstrakAra pharamAve che ke zrI jinabiMbane pramArjana karatI veLAe so gaNuM, vilepana karatAM hajAra gaNuM, puSpanI mALA caDAvatAM lAkha gaNuM, AMgI karatAM karoDa gaNuM, ane gIta/vAjiMtra vagADatAM anaMtagaNuM puNya upArjana thAya che. caityavaMdana' zabdamAM evo artha paNa ghaTita thAya che ke "caitya eTale zrI jinabiMba ane vaMdana'. zrI jinabiMbane vaMdana karavAthI vidhine caityavaMdana kahe che. Ama, caityavaMdanano bIjo artha 'pratimA-pUna' che mATe, zrI jinapratimAmAM zrI jinezvaradevanA nAma tathA guNonuM AropaNa karI, pratimA samakSa zrI jinezvaradevanI stuti karavI e sarvottama che. zrI jinabiMbamAM arihanta paramAtmAnA guNonuM AropaNa pUrve traNa tabakkAmAMthI pasAra thAya che. (1) biMba-bharAI (2) aMjanazalAkA (3) pratiSThA. biMba bharAInuM AgavuM mahattva eTalA mATe che ke A traNa tabakkAno prAraMbha tenA vaDe thAya che. bIjuM, zrI jinezvaradevanI AkRti biMba-bharAI veLAe ja thAya che. ArasanA dareka aNumAM zrI jinezvaradevanI bhAva-adhivAsanA rahe che. biMbanuM ja pratibiMba ApaNA manamAM ane hRdayamAM aMkita thAya che. je bIbAmAMthI je te biMba bane, te bIbAnI paNa aSTaprakArI pUjA karavAmAM Ave che. zrutasaritA zrI jinabiMba nirmANa 2010_03 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinabiMbanA nirmANa mATe jayasaMhitA, jinapratimA vidhAna, vAstuzAstra, aparAjita pRcchA, bRhatsaMhitA, pratimAmAna lakSaNa ane samarAMgaNa sUtradhAra Adi graMthomAM kahyA pramANe, bhaumitika mApa sAthe banAvavAmAM Ave che. - bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA SoDazakajI' prakaraNamAM kahe che ke je manuSya AgamanI AjJAne anusarato hoya, paramAtmA pratyenI bhaktithI bhIno hoya, pratyeka pravRttimAM mAtra prabhunuM saMsmaraNa karanAro hoya, AvA AzayavALo manuSya jo biMba bharAve che, to tene avazyameva lokottara phaLanI prApti thAya che. Azayarahita je biMba bharAve che, tene laukika phaLa eTale jIvanano abhyadaya, unnati vagere phaLa maLe che. - jinapratimAnuM nirmANa karAvanArane pratimAne joIne jeTalA pramANamAM AnaMda ullAsa AdinI abhivRddhi thAya che, teTalA pramANamAM ja temane bharAvyAno kharo lAbha saMprApta thAya che. kAraNa paramArthathI to jevA bhAva hoya che tevuM ja phaLa saMprApta thAya che. mATe, adhika guNovALI pratimA bharAvavAmAM zrAvake nyAyopArjita dhanano ja sadvyaya karavo ane potAnA aMtaramAM paNa prabhu pratye aneka dohada-bhAvanAone dhAraNa karavI. vizvanA sarva jIvone zivasukhanI saMprApti hojo tathA biMba bharAvAmAM nimitta bananAra sarvane zivasukhanI saMprApti hojo' vagere aneka prakAranI udghoSaNA, prArthanAo, pravacano ane preraNAo dvArA biMba bharAvanArAnA Azayo vizuddha bane che. zrI jinezvara devanA adhiSThAyaka deva-devIonuM parama dharmamayI saMrakSaNa zrI jinabiMba bharAvanArane avazya prApta thatuM hoya che. mahopAdhyAya zrI yazovijyajI mahArAja sAheba pharamAve che ke bhagavAnanuM nAma levAthI (nAma nikSepa), bhagavAnanI pratimAnA darzana karavAthI (sthApanA nikSepa) ane paramAtmAnuM jIvanacaritra sAMbhaLavAthI (dravya nikSepa) jANe sAkSAt paramAtmA ja sAme ja dekhAvA mAMDe che, jANe ApaNA hRdayamAM praveza karatA hoya evo anubhava thAya che, jANe ApaNe prabhu sAthe tanmaya ane tallIna thaI gayA hoya evA anubhava thAya che, jANe ApaNA sarva aMgomAM prabhu vyApI gayA hoya evo anubhava thAya che; ane AvuM banavAthI sarva prakAranI kalyANanI siddhi thAya che. AvuM AvuM jeTalA darzanArthIone prApta thAya, te badhAnA puNyaupArjanano amuka bhAga biMba bharAvanAranA phALe jAya che. yAkinI mahattA sunu pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe racela 'SoDazakajI' prakaraNanA sAtamA SoDazakano bAramo zloka : bimbaM mahatsurupaM kanakAdimayaM, ca yaH khalu vizeSaH / nA'smAtphalaM viziSTaM bhavati, tu tadihAzaya vizeSAt // artha : tame biMba moTuM svarUpavAna karAvo ke suvarNanuM banAvo eTalA mAtrathI vizeSa lAbha maLI jAya evuM nathI. paNa AvuM karavA pAchaLa tamAro Azaya jeTalo vizuddha hoya che, teTaluM vizeSa phaLa saMprApta thAya che. zrI jinabiMba nirmANa zrutasaritA 78 2010_03 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-6 'aMjanazalAkA-prANapratiSThA-sthApanA | saMkSipta rUparekhA zrI jinezvara deva, teonA mArge cAlanAra nigraMtha guruo ane teoe pratipAdana karela dharma A traNeyanI sAdhanAnI rIto alaga alaga che. A rIto paikI zrI jinezvara bhagavaMtanuM nAmasmaraNa, guNa smaraNa, caritronA zravaNathI, bhaktithI ane teonI AjJAnA pAlanathI thAya che. te jagatanA tamAma dravyo - nava tattvo, pAMce parameSThio ane nave pado - A darekamAM ochAmAM ochA cAra nikSepA to avazya utArI zakAya che. koI paNa padArtha ke vastunuM svarUpa jANavA mATe - oLakha mATe cAra nikSepa che : (1) nAma (2) sthApanA (3) dravya (4) bhAva. uparokta cAra nikSepo paikI jinAlayamAM karAtI prabhunI pratimAnI pratiSThA e sthApanA nikSepA tarIke oLakhAya che. bhAva nikSepA kALa AzrayI hovAthI dareka kSetramAM dareka kALe hovAnuM saMbhavita nathI. bAkI rahelA traNa nikSepAmAM, sthApanA nikSepA e sAdhanAnuM parama AlaMbana hoI sauthI vadhu mahattvanuM aMga banI jAya che. Ama, sthApanAnI bhakti apekSAe pUjakanA adhika Adarane sUcavanArI che. jinAlaya ane jinapratimA eka evuM adbhuta-anupama sthAna che ke jyAM jaI trividha tApa ane saMtApane haranArA ane trividha Arogyane karanArA dharmane samyaka prakAre zrAvaka ArAdhI zake che. Ama, mUrtinI sthApanA dvArA prabhunA mULa AkArarUpa pratimAnI sevA-bhaktithI samyagu darzanAdi guNone DhAMkI rAkhanArA AvaraNone dUra karI zakAya che ane potAnA AtmaguNone pragaTAvI zakAya che. mUrtinI sthApanA e upAsanA mATenuM anupama, alaukika ane ananya AlaMbananuM parama nimitta banI rahe che. mATe to, jinapUjA-jinapratimA saMbaMdhI yathArtha pharamAvyuM che. | "jina-pratimA jinavara sama bhAkhI, sUtra ghaNAM che sAkhI" zrI jina-pratimA sAkSAt zrI jinarAja tulya che. tenA pramArjana vilepana vagereno mahimA nIcenA zlokamAM darzAvyo che : sayaM pamajjaNe punnaM, sahassaM ca vilevaNe / sayasaha ssiyA mAlA, anaMta gIyavAyaha // artha : zrI jinezvara prabhunA biMbane pramArjana karatAM so gaNuM, vilepana karatAM hajAra gaNuM, puSpanI mALA caDhAvavAmAM lAkha gaNuM ane gIta-vAjiMtra vagADatAM anaMta gaNuM puNya upArjana thAya dharmabhAvanAne TakAvI rAkhavA mATe jema jinAlayonI ane pratimA-sthApanAnI atyaMta jarUra che, tema lobha ane parigraha saMjJAnA pApa vaDe upArjana karela dravyano sadvyaya karavA mATe paNa jinAlayonI khAsa jarUra che. zrutasaritA 2010_03 79 aMjanazalAkA-prANapratiSThA-sthApanA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI jinapratimAmAM sthApanA-nikSepe arihaMtabhAvanI sthApanA karavAnuM aMjanazalAkA-prANa pratiSThA e paramocca koTinuM vidhAna che. "aMjana' eTale cakSumAM aMjana ane "zalAkA' eTale saLI. prAthamika vidhimAM zrI AcArya bhagavaMta saLI vaDe pratimAnA cakSumAM pUrvocAryokata vidhi anusAra garbhita maMtroccAra vaDe "aMjana' AMje che. A kriyAmAM upasthiti mAtra AcArya bhagavaMtonI ja hoya che. A kriyAnI phalazruti svarUpe pratimAmAM prANazakti-teja zaktino saMcAra thAya che. A vidhi bAda pratimA pUjya bane che. A vidhi madhya rAtri bAda karavAmAM Ave che. tyAra bAda, bIjA divase A prANabharI pratimAnI pratiSThA karavAmAM Ave che. aMjanazalAkA ane pratiSThA - A banne vidhi zAstra suvihita AcArya-sAdhu bhagavaMtonA samudAya vaDe ja karavAmAM Ave che. A banne vidhi daramiyAna deva-devIone AhvAhana, prabhAvaka maMtro, saMnidhAna mudrAo karavAmAM Ave che. bhAratamAM A alaukika prasaMge zubha muhUrte "dazAlikA mahotsavanuM Ayojana karavAmAM Ave che. A dasa divasa daramiyAna bRhada zAntisnAtra sahita vividha prakAranA pUjano ane prabhunA pAMce kalyANako vidhisahita ullAsabhera bhAvavibhora banI ujavAya che. pAzcAtya dezomAM AjIvikA-vyavahAra nitya prabhAte pUjAne anukULa nA hoI, aMjanazalAkAvALI pratimAnI prANa-pratiSThA ke sthApanA thatI nathI. aMjanazalAkAvALI pratimAnI dararoja pUjA karavI ja joIe. kSetra kALa anusAra, A dezamAM tenA badale aMtaraMgabhAva vizuddhi ane paramAtmA pratyeno saMpUrNa samarpaNabhAvanA AlaMbana sAruM aMjanazalAkA rahita pratimAnI 18 abhiSeka vidhi karIne sthApanA karavAmAM Ave che. jinezvara prabhunI pratimAnI pratiSThA ke sthApanA e paramapadano pAyo che, sAdhanA-ArAdhanAupAsanAnuM bhavya AlaMbana che, Adhyatmika pragati mATenuM parama nimitta che, saMsAranA saMtApamAM Adhi-vyAdhi-upAdhinA trividha tApathI baLyA jhaLyA AtmAno visAmo che, karma ane mohanA humalAothI ghavAyelA mATe auSadha che, bhAvinuM bhAthuM che, bhavATavImAM bhUlA paDelAne divAdAMDI samAna che ane guNa-bahumAna, kRtajJatA ane vinaya - A traNa guNanI siddhinuM sopAna che. . 5 ja --- - 1 - - - --- - - - - aMjanazalAkA-prANapratiSThA-sthApanA 2010_03 80 zrutasaritA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha sahita jaina darzanAnusAre vizvadarzana - 14 rAjaloka lokAgrabhAga 14| 13 12 | 11 10 ra prabaMdha sakala tIrtha vaMdanA u I lo ka anaMta alokAkAza anaMta siddha bhagavaMta pAMca anuttara madhya loka tirUM loka 5S = h zrutasaritA 2010_03 aloka 12 de bhAva ni lo $ vai vANavyaMtara-vyaMtara 10 bhavana ti 15 paramAdhAmI 10 tiyaMga jAmaka 2 dhanAdidha valaya dhanavAta valaya tanavAna vaya 16.. ratnaprabhA zarkarA prabhA vAlukA prabhA paMka prabhA dhUma prabhA tamaH prabhA tamastamaH prabhA HERIT ADMIN 445 4 zasanADI siddha zilA nava grevayaka naraka 1 5 12 vaimAnika devaloka 4+4 cara acara jayotiSa cakra merU parvata asaMkhya dvIpa samudra 3 kilbiSika naraka-3 16 4 81 anaMta aloka anaMta 1 1. 9 a naraka pa The - kA za 1 5-bh ta kA za | naraka aloka sakala tIrtha vaMdanA - artha sahita Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta nArakI : (1) ratna prabhA (2) zarkarA prabhA (3) vAlukA prabhA (4) paMka prabhA (5) dhUma prabhA (6) tamaH prabhA (7) tamaH tamaH prabhA vacamAM sIdhI trasa nADI che. bhuvanapati devo : (1) (6) vAtakumAra asurakumAra (2) nAgakumAra (7) sanitakumAra (3) vidyutakumAra (8) udadhikumAra (4) suvarNakumAra (9) dvIpakumAra (5) agnikumAra (10) dikumAra vyaMtara devo H (1) pizAca (2) bhUta (3) yakSa (4) rAkSasa (5) kinnara (6) kiMpuruSa (7) mahoraga (8) gAMdharva vANavyaMtara devo : kuMdita (1) caNapazI (5) (2) paNapakSI (6) (3) hastivAdI mahAkaMdita (7) kohaDa (4) bhUtavAdI (8) pataMga sakala tIrtha vaMdanA - artha sahita 2010_03 jyotiSka devo : (1) sUrya (2) caMdra (3) graha tiyaMgajhuMbhaka devo : (1) anna (2) pAna (3) vasa (4) ghara (5) puSpa vaimAnika devaloka : (1) (2) (3) (4) (5) (6) lAMtaka saudharma IzAna sanatkumAra mAhendra brahmaloka nava praiveyaka : (1) sudarzana (2) (3) supratibaddha manorama (4) sarvatobhadra (5) suvizAla pAMca anuttara : (1) vijaya (2) vijayaMta (3) jayaMta lokAgre sidhdhazIlA 82 (4) tArA (5) nakSatra (EUR) phaLa (7) puSpaphaLa (8) zayana (9) vidyA (10) aviyatta (7) mahAzukra (8) sahasrAra (9) Anata (10) prANata (11) AraNa (12) acyuta (6) sumanasa (7) saumanasa (8) priyaMkara (9) naMdIkara (4) aparAjita (5) sarvArthasiddha zrutasaritA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyazrI jIvavijayajI mahArAja viracita zrI sakalatIrtha-vaMdanA sUtra "sakala tIrtha vaMduM kara joDa, jinavara nAme maMgalakoDa ! pahele svarge lAkha batrIsa, jinavara caitya namuM nizadiza 1 bIje lAkha aThThAvIsa kahyAM, trIje bAra lAkha sahyAM che cothe svarge aDa lakha dhAra, pAMcame vaMduM lAkha ja cAra mArA derAsaro : (1) 32 lAkha (2) 28 lAkha (3) 12 lAkha (4) 8 lAkha (5) 4 lAkha. pratyeka prAsAdamAM 1 thI 12 devalokamAM pratimAjInI gaNatarI : pratimAjI - pazcima sivAya bAkInI traNe dizAmAM ekeka daravAjo dareka daravAjAmAM pravezatAM caumukhajI 3 x 4 12 - pazcima dizAmAM gabhArAmAM 108 - dareka derAsaramAM indro tathA devone rAjyavyavasthA calAvavA pAMca khaMDo - dareka khaMDane traNa daravAjA kula daravAjA 5 x 3 = 15 dareka daravAjAmAM pravezatAM caumukhajI : 15 x 4 kula pratimAjI chaThe svarge sahasa pacAsa, sAtame cAlIsa sahasa prAsAda che AThame svarge cha hajAra, nava dasame vaMduM zata cAra vAA agyAra bArame traNase sAra, nava greveyake traNaze aDhAra che pAMca anuttara sarve maLI, lAkha corAsI adhikAM vaLI prajA derAsaro : (6) 50,000 (7) 40,000 (8) 6,000 (9 ane 10) zatacAra 300 (11 ane 12) 318 (nava raiveyaka) 5 (anuttara) upara pramANe kula pratimAjI bAda : nava raiveyaka ane pAMca anuttaramAM dareka jIva ahamindra hoI rAjyavyavasthA nathI, mATe pAMca khaMDo nathI, tethI 5 x 3 = 15 x 4 = 60 pratimAjI nathI. 120 "sahasa sattANuM trevIza sAra, jinavarabhavana taNo adhikAra lAMbA so jojana vistAra, pacAsa UMcA bahoMtera dhAra pAA 84,97,023 derAsaro UrdhvalokamAM ekeka derAsara 100 yojana lAMbuM - 50 yojana pahoLuM - 72 yojana UMcuM hoya che. zrutasaritA sakala tIrtha vaMdanA - artha sahita 83 2010_03 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca anuttara jaya-vijaya-jayaMta-aparAjita-sarvArthasiddha "ekazo eMzI biMba pramANa, sabhA sahita eka caitye jANa che so kroDa bAvana kroDa saMbhALa, lAkha corANuM sahasa coMAla zA sAtase upara sATha vizAla, savibiMba praNamuM traNa kAla ! sAta kroDa ne bahotera lAkha, bhavanapatimAM devaLa bhAkha paDA kula pratimAjI : 1,para,94,44,760 - UrdhvalokamAM ekaso eMzI biMba pramANa, eka eka caitya saMkhyA jANo teraze kroDa nevyAzI kroDa, sATha lAkha vaMduM kara joDa 8 batrIse ne ogaNasATha, tiskRlokamAM caityano pATha traNa lAkha ekANuM hajAra, traNaze viza te biMba jAhAra palA bhuvanapatimAM derAsaro : 7,72,00,000 x 180 = 13,89,60,00,000 3.199 derAsaro + 60 derAsaro 3,259 derAsaro pratyeka prAsAdamAM 3,199 derAsaromAM traNa daravAjA : pratimAjI - pazcima sivAya bAkInI traNe dizAmAM ekeka daravAjo dareka daravAjAmAM pravezatAM caumukhajI - 3 x 4 12 - pazcima dizAmAM gabhArAmAM 108 1ra0. - 60 derAsaromAM cAra daravAjA : - cAre dizAmAM cAra daravAjA - dareka daravAjAmAM pravezatAM caumukhajI - 4 x 4 - gabhArAmAM 16 108 1ra4 60 derAsaranI vigata : para - naMdIzvara dvIpamAM 4 - kuMDala dviIpamAM 4 - rUcaka dvIpamAM 3, 199 X 120 60 x 124 kula pratimAjI 3,83,880 7,440 3,91,320 sakala tIrtha vaMdanA - artha sahita zrutasaritA 2010_03 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaMtara jyotiSImAM vaLI jeha, zAzvatA jina vaMdu teha / RSabha caMdrAnana vAriSaNa, vardhamAna nAme guNagRha ||10mA sametazikhara vaMduM jina vIza, aSTApada vaMduM covIza ! vimalAcala ne gaDha giranAra, Abu upara jinavara juhAra // 11 // vyaMtara devonA nagaro tathA jyotiSka devonA vimAno asaMkhyAtA che. je koI zAzvatI pratimAo che tene vaMdanA. RSabha, caMdrAnana, vAriSaNa tathA vardhamAna e cAra nAmavALI zAzvata pratimAone bhAvavaMdanA. sametazikhara (20 tIrthaMkaronuM nirvANa bhUmi), aSTApada (4+8+10+2=24), vimalAcala (zatruMjaya tIrtha) giranAra (nemInAtha prabhunuM nirvANa bhUmi), Abu parvatanA jinAlaya-AdezvaradAdA zaMkhezvara kesarIyo sAra, tAraMge zrI ajita juhAra // aMtirakSa varakANo pAsa, jIrAvalo ne thaMbhala pAsa 5125 gAma nagara pura pATaNa jeha, jinavara caitya namuM guNageha / viharamAna vaMduM jina vIza, siddha anaMta namuM nizadiza // 13 // zaMkhezvara pArzvanAtha, kesariyAjI tathA tAraMgAjI tIrthamAM ajitanAtha prabhu, aMtarIkSajI tIrtha (mahArASTra), varakANAjI tIrtha ane jIrAvalAjI tIrtha (rAjasthAna), sthaMbhanajI je koI gAmamAM, nagaramAM, pura (jillAnuM sthaLa) ane rAjadhAnInuM sthaLa pATaNa-tamAma sthaLonA jinezvaronA caityone praNAma- jaMbudvIpanA mahAvideha, pUrva dhAtakIkhaMDanA, pazcima dhAtakI khaMDanA, pUrva ardha puSkaravara dvIpanA ane pazcima ardha puSkaravara dvipanA - kula 5 mahAvideha x dareka mahAvidehamAM (4) 20 viharamAna tIrthaMkarone vaMdanA. - anaMta siddha bhagavaMtone vaMdanA. "aDhIdvIpamAM je aNagAra, aDhAra sahasa zIlAMganA dhAra / paMca mahAvrata samiti sAra, pAle palAve paMcAcAra // 14 // bAhya atyaMtara tapa ujamAla, te muni vaMduM guNamaNimAla / nitanita UThI kIrti karuM, jIva kahe bhavasAyara taruM 51pA = jaMbu dvIpa, ghAtakIkhaMDa ane ardha puSkaravara dvIpa = aDhI dvIpa 18,000 zIlAMga : kSamAdi, yatidharma 10 X 10 jIvonA prakAra = 100 x 5 indriyo = 500 500 x 4 saMzA - 2,000 (AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha) (mana, vacana ane kAyA) 2,000 x 3 = 6,000 6,000 x 3 = 18,000 (karaNa, karAvaNa ane anumodana) cha prakAranA bAhyatapane ane cha prakAranA atyaMtara tapane karavAmAM ujamALa evA guNo rUpI maNionA mALAtulya aNagAra munione vaMdanA ane praNAma. AvA bhAvathI praNAma karavA vaDe A sUtranA kartA zrI jIvavijayajI mahArAja kahe che ke huM bhavasAgara tarI jAuM chuM. zrutasaritA 2010_03 85 sakala tIrtha vaMdanA - artha sahita Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagaciMtAmaNi sUtranI chellI be gAthA : sattANavaI sahassA, lakhkhA chappana aThakoDio battIsaya bAsiAI, tialoe ceIe vaMde 4 panarasa koDi sayAI, koDi bAyAla la... aDavanA chattIsa sahasa asiI, sAsaya biMbAI paNamAmi pA kula jinAlayo = 8,50,00,282 kula jinamUrtio = 15,42,58,36,080 traNe lokanAM derAsaro ane mUrtionI saMkhyAnuM koSTaka Urvaloka jinamaMdiro pahelA svargamAM 32,00,000 X 180 = bIjA svargamAM 28,00,000 X 180 = trIjA svargamAM 12,00,000 x 180 = cothA svargamAM 8,00,000 X 180 = pAMcamA svargamAM 4,00,000 X 180 = chaThThA svargamAM 50,000 X 180 = sAtamA svargamAM 40,000 X 180 = AThamA svargamAM 6,000 x 180 = 9/10 mA svargamAM 400 x 180 = 11/12 mA svargamAM 300 X 180 = nava greveyakamAM 318 X 120 = pAMca anuttaramAM 5 X 120 = UrdhvalokamAM 84,97,023 adholokamAM 7,72,00,000 X 180 = . tiolokamAM 3, 199 X 120 = + 60 x 124 = kula 8,pa0,00, 28ra jinamUrtio 57,60,00,000 pa0,40,00,000 21,60,00,000 14,40,00,000 7,20,00,000 90,00,000 72,00,000 10,80,000 72,000 pa4,000 38, 160 600 1,52,94,44,760 13,89,60,00,000 3,83,880 7,440 15,42,58,36,080 sakala tIrtha vaMdanA - artha sahita 86 zrutasaritA 2010_03 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-8 'jinapratimA jina sArikhI . zrI ajitanAthAya namaH | samartha zAstrakAra maharSi AcAryadeva zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA ane teozrInA pahelAMnA paNa mahAna pUrvAcAryo pharamAve che. "caityavandantaH samyak , zubho bhAva prajAyate / tasmAnta zarmakSA: sarva, tatta: sthApanumanate !" artha : caitya eTale zrI jinamaMdira athavA zrI jinabiMba-tene sArI rIte vaMdana karavAthI prakRSTa zubha bhAva pedA thAya che. zubha bhAvathI karmakSaya thAya che, ane karmanA kSaya vaDe sarva kalyANanI (mokSa) prApti thAya che. caityavaMdanano prathama artha "jinabiMbapUjana' che. mana, vacana, kAyAnI prazasta pravRtti e vaMdana che. "jinabiMba' eTale pASANathI banelI pratimAjI. dhAtunI pratimAjInI apekSAe ArasanI pratimAjI haMmezAM vadhu icchavAjoga, AvakAradAyaka ane upakArI che. (1) pASANanI pratimAjInI AkRti ane pratikRti vadhu spaSTa, surekha ane manohara hoya che, ke jethI vItarAga paramAtmAmAM vaselA Atmika anaMta guNonuM saghana svarUpa vadhu vyakta thAya che. (2) aSTaprakArI pUjA ane navAMgI pUjA paNa pASANanI pratimAjImAM vadhu ghaTe che. uttama dravyo sAthe karelI pUjA-bhakti-stuti prazamarasanI prAptinuM kAraNa bane che. (3) jainadarzanamAM pratimAjI cha prakAranI banAvavAmAM Ave che. pASANa, kASTa, dhAtu, kRtikA (mATI), | gomaya, vAlukA (retI) A cha prakAramAM zukla dhyAnamAM sthira ane prazAnta mudrA yukta pratimAjI pASANanI bane che. dhAtunI ane ArasanI pratimAjI banAvavA/ghaDavAnI kriyAmAM ArasanI pratimAjI sarvottama che. zrI anuyoga dvAra sUtramAM dasa prakAre zrI jinezvara bhagavaMtanI sthApanAnuM sthApana karavAnuM vidhAna che : (1) kASTamAM (2) citramAM (3) pothImAM (4) lepa karmamAM (5) guMthanamAM (6) vepTana kriyAmAM (7) dhAtuno rasa pUravAmAM (8) aneka maNikAnA saMghAtamAM (9) DoDomAM (10) pASANamAM. A dasamAM 'pASANa'mAM sthApanA zubhAkArI ane upakArI gaNAya che. pratimAjInA dravya tarIke pASANa ke dhAtu baMne pRthvIkAya hovA chatAM bannenA pudgala-paramANumAM ane pudagala-pariNAmamAM ghaNo pharaka hoya che. A bhedane kAraNe ArasanI pratimAjImAMthI nIkaLato prabhAvaka paudgalika pravAha jinabiMbanuM pUjana, abhigamana, vaMdana ane paryApAsana karavA vaDe cittane vadhu nirmaLa karavAmAM ane zubha-bhAvano prAdurbhAva karavAmAM prabaLa nimitta pUruM pADe che. (7) Arasano zveta raMga karmakalaMkarUpI kALAzane kAyama dUra karanAro banavAmAM sUcaka che. vadhumAM, zrInavapadajImAM arihaMta paramAtmAno varNa paNa 'zveta' che, tethI paNa, Arasa-pASANanI zrutasaritA - jinapratimA jina sArikhI 2010_03 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAjImAM prabhunA guNonuM AropaNa vadhu pUjanIya rIte thaI zake che ane AvA pratimAjI, dhAtunA pratimAjInI apekSAe, zreSThatama AlaMbana bane che. prabhu-pUjAnA phaLanuM varNana karatAM zAstrakAra pharamAve che ke zrI jinabiMbane pramArjana karatI veLAe sogaNuM, vilepana karatAM hajAragaNuM, puSpanI mALA caDhAvatAM lAkhagaNuM puNya upArjana thAya che. (9) ArasanI pratimAjI (mukhamudrA sahita) haMmezAM manamohaka, zAntAkAra ane cittAkarSaka hoya che ane pratimAjInA cakSumAM naryo nirmaLa sneha svacchapaNe ane spaSTapaNe nirakhI zakAya che. saMsArInuM mana ati caMcaLa hoI, pASANanA pratimAjI manane susthira ane sulIna karavAmAM vadhu kAraNabhUta bane che. (10) pASANa' zabda bolavAnI sAthe te zabdamAM rahela "kAThinya'-kaThaNapaNAno bodha thAya che; ane te kaThaNapaNe ApaNA karma-samUhamAM bhAre nAsabhAga karAvavAmAM kAraNabhUta che. (11) "nAmati dravyamA" - nAma, AkRti, dravya ane bhAva - A cAra nikSepAmAM paNa "AkRti eTale sthApanAmAM pASANanI pratimAjIno abhigama tarI Ave che. (12) sarva arihaMta paramAtmAo samacaturastra saMsthAnavALA hoya che; eTale ke teozrInA carama dehanA cAra mApa ekasarakhA hoya che, samAna hoya che. A mApanuM sarakhApaNuM paNa pASANanA pratimAjImAM vadhu zakya bane che. (13) jema sAdhu bhagavaMtanI vaiyAvacca karavAnI hoya che, tema zrI arihaMta temaja siddha paramAtmAnI vaiyAvacca paNa karavAnI zAstramAM AlekhelI che, samovasaraNamAM besavuM te zrI arihaMta paramAtmAnI vaiyAvacca che, to mahAnirjarAnI kAraNabhUta zrI siddha paramAtmAnI vaiyAvacca, teozrInI aSTa prakArI pUjA, navAMgI pUjA vagere karavAthI thAya che. A paNa vadhu ucita ArasanI pratimAjImAM ghaTe che. (14) jinAlayamAM jALavavAnI dasa-trika paikI avasthA-trikamAM prabhunI traNa prakAranI avasthAnuM ciMtana karavAnuM hoya che. (1) piMDastha (2) padastha (3) rUpAtIta. piMDastha avasthAnA traNa bheda : (1) janmAvasthA - abhiSeka, prakSAlana, jaMgalUchaNAM vagere. (2) rAjyAvasthA - kesara, caMdana, phUla, alaMkAra, AMgI vagere. (3) zramaNAvasthA - kezarahita mastaka, paryakAsana, kAyotsarga Asana vagere. padastha avasthA - kevaLajJAnanI prAptithI mAMDIne mokSe gayA tyAM sudhInI avasthA ciMtana. rUpAtIta avasthA - rUpa vagaranI siddhapaNAnI avasthA. A traNe avasthAonuM ciMtana (avasthA-trika) dvArA akhUTa Atmasneha aMjAya che ane manamAM maMgaLanI zubha bhAvanA chalakAya che ke je mohanIya Adi karmaprakRtiono kSaya, upazama ane kSayopazama karavAmAM kAraNabhUta bane che. prAtihArya AdithI yukta pASANanI pratimAjImAM piMDastha avasthAnuM ciMtana vadhu sugama ane sukara bane che. jinapratimA jina sArikhI zrutasaritA 2010_03 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-9 AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA (bahirAtmA, aMtarAtmA, mahAtmA ane paramAtmA) parama pUjaya parama zAsana prabhAvaka vyAkhyAna vAcaspati tapAgacchAdhipati suvihita ziromaNi AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA prabhAvaka ziSyaratna pUjayapAda pravacana prabhAkara siddhAMtaniSTha zAsanajyota parama pUjaya zrI vijaya nayavardhanasUrijI likhita 'AtmAthI paramAtmA sudhI' pustaka para AdhArita. jainazAsananA jayotirdhara AcAryadeveza zrI vijaya kamalasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA praziSya AcArya zrImad vijaya kezarasUrijI likhita 'zrI mahAvIra tattvaprakAza ane zrI Atmavizuddhi'nA pAMcamA prakaraNanuM maMgalAcaraNa : jIvano pazcAttApa jJAtaM daSTaM mayAsarva svIya zuddhasavrUpa, na "sajIva ane nirjIva badhA padArtho meM jANyA koI paNa vakhata meM jANyuM ke joyuM nathI." AdhAra graMtho : sacetana macetanam / vighna vatam ||9|| ane joyA paNa kevaLa mAruM potAnuM zuddha svarUpa sva. AcAryadevazrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna paMnyAsa pravara zrI vizvakalyANa vijayajI gaNivaranA ziSya pUjya munizrI yazovijayajI likhita 'saMvedananI saragama.' (2) gacchAdhipati AcAryadeva pa.pU. zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma. nA sUkSmatattva vivecaka praziSya pU. zrI muktidarzana vijayajI ma.sA. likhita 'yogadRSTinAM ajavALAM bhAga-1-2-3.' (3) pa.pU. vardhamAna taponidhi sva. AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrijI likhita 'manane saMbhALI le.' (4) gurudeva pUjya zrI dhIrajamuni ma.sA. nA AjJAnuvartI, tattvavettA, bAla brahmacArI pU. zrI vinatAbAI mahAsatIjI likhita 'adhyAtmasudhA.' prastAvanA : zrutasaritA 2010_03 anaMta upakArI anaMta karuNAnA sAgara anaMta jJAnI carama tIrthapati bhagavAna zrI mahAvIra svAmI saMsArI AtmA cAra avasthAmAMthI pasAra thaIne zIghrAtizIghra siddha svarUpI bane, te zubha hetuthI zAsananI sthApanA kare che. anAdithI A jagatamAM avirata bhramaNa karI rahelo ApaNo AtmA rAga-dveSa, moha, ajJAna, kaSAya-viSaya va. aneka kaluSita bhAvothI milana banelo che. anaMta guNasamRddhi jenI sattAmAM paDelI che, tevo ApaNo AtmA nijAnaMdane paDato mUkIne pudgalanA AnaMdane sAco AnaMda mAnI bese che. manana yogya sUtra che ke pudgala pudgalane poSe che ane jIva parabhAvamAM paDatAM svarUpane zoSe che. varSothI tapa, tyAga, vairAgya, dharmakriyA karatAM hovA chatAM tenA phaLa svarUpe hajI viSaya-kaSAya ghaTatAM kema nathI ? vAsanA ane vijAtIyamAM AkarSaNa kema ghaTatuM nathI ? jApa, mALA AdimAM mana AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 89 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthira kema thatuM nathI ? varSothI pravacano/svAdhyAyo sAMbhaLavA chatAM upadezabodha hajI kema pariNamyo nathI ? ArAdhakabhAva kema niraMtara Takato nathI ? karmanA tophAnAmAM AkuLatA hajI kema Ave che ? haju karmabaMdhananA mArge kema doDI javAya che ? hajI AtmAno anubhava kema thato nathI ? AvI AvI AMtara vedanA ane vyathA ApaNane bahirAtmAmAMthI aMtarAtmA tarapha laI jAya che. AMtarabhAvothI aLago banelo ane bAhya bhAvomAM bhAna bhUlelo AtmA bahirAtmAnA prabhAva taLe samaya pasAra kare che. paNa jyAre AtmAnI AMkha UghaDe che, AtmA potAnuM paDakhuM badale che, bahAra karatAM aMdaranI asmitA ane ojasvitA tene AkarSavA lAge che, tyAre te aMtarAtmA tarIke oLakhAya che. te veLAe tene vicAra Ave che, ke karma nATakamAM pAtra banIne dareka bhavamAM A bhajavavAnuM kyAre baMdha thaze Avo aMtarAtmA mokSanA mULabhUta potAnA svarUpane pAmavA mATe jyAre mahAna sAdhanA Adare che, tyAre te mahAtmA kahevAya che. e mahAtmA sAdhanAnI carama sImAe pahoMcI siddhi meLavI jayAre AtmAnuM zuddha svarUpa pragaTa kare che, tyAre te paramAtmA kahevAya che. ApaNe mAnavajanmane mAnavajIvamAM rUpAMtarita karavA mATe bahirAtmAmAMthI 5ramAtmA sudhInI avasthAonI A AzcaryakArI yAtrA karavI Avazyaka che, upayogI che, sArthaka che. A cAre avasthAnuM vargIkaraNa : 1. mithyAtvanI avasthA te bahirAtmadazA 3. sAdhupaNAnI avasthA te mahAtmadazA 2. samyaktvanI avasthA te aMtarAtmadazA 4. siddhapaNAnI avasthA te paramAtmadazA bahirAtmadazA anAdi kALathI cAlatI dazA che, tyAra pachI aMtarAtmadazA tenA karatAM ocho kALa cAlatI dazA che. mahAtmadazA enA karatAM paNa ocho samaya cAlatI avasthA che, ane anaMtAnaMta kALa sudhI TakI rahe tevI paramAtmadazA che. vartamAnakALanI moTI khAmI e che ke Aje AtmavAda bhulAyo che ane bhautikavAda vakaryo che; AstikavAda bhUlAyo che ane nAstikavAda vadhyo che; jIvatvanuM gaurava visarAyuM che ane jaDanI bolabAlA vadhI che. hakIkatamAM, AtmAne yAda kare te Astika ane yAda nA kare te nAstika. AtmAnI oLakhANa e jinazAsananuM pravezadvAra che. bahirAtmA/ataMrAtmA : (bahirAtmAnA pratipakSe aMtarAtmA samajavo) vyAkhyA : bAhyabhAvomAM arthAt paudgalika padArthomAM Asakata banelo ane Atmatattvane visarI gayelo AtmA e bahirAtmA che. AtmAnI bahirAtmadazA sUcavanArAM cAra lakSaNo : viSaya kaSAyAvezaH, tatvAzraddhA guNeSu ca dveSaH / AtmAjJAnaM ca yadA, vAhyAtmA syAttadA vyaktaH // (1) viSaya-kaSAyano Aveza (2) tatvanI azraddhA (3) guNomAM dveSa (4) AtmAnuM ajJAna. bAhyAtmA A rIte jaNAya che. viSaya-kaSAyano Aveza : zAstrakAroe viSayone viSanI upamA ApI che. pAMce pAMca indriyonA viSayo khataranAka che, AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 90 zrutasaritA 2010_03 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAne gabaDAvanAra che, bhavabhramaNa vadhAranArA che, durgatinA kAraNa che. rAjasa-tAmasa ane sAttvikaA traNa prakRtio gaNAya che. temAM, viSayonuM kheMcANa e rAjasavRtti, kaSAyonI paravazatA e tAmasavRtti che ane bannemAM saMtulana e sAttvika vRtti che. dharma sAttvika vRttithI ja saMbhavI zake che. A Aveza mohanA lIdhe ja Ave che. A cAre avasthAo mohanI sAthenA AtmAnA saMbaMdha uparathI nakkI thAya che. bahirAtmA AtmA upara mohanuM ekcakrI Adhipatya. aMtarAtmA AtmA mohane mahAta karato AgaLa dhape. mahAtmA paramAtmA vairAgya e to AtmAnI lAyakAtanuM sauthI paheluM lakSaNa che. tanathI saMsAramAM paNa manathI mokSamAM te aMtarAtmA. bahirAtmAne saMsAramAM kadAca sukha maLI jAya to ya du:khI ne du:khI, jyAre aMtarAtmAone karmodaye kadAca du:kha AvI paDe, to ya sukhIne sukhI. dhyAna rAkhavA jevuM che ke duHkhanI vedanA karatAM du:khano aNagamo ApaNane vadhAre duHkhI kare che. bahirAtmAo dharma karavA chatAM paNa dharmI nathI banI zakatA, jyAre aMtarAtmAo pApa karavA chatAM ya pApI nathI banI jatA. pU. zrI vijaya rAmacandrasUrijI pharamAvatA ke 'pAMca DAkaNothI sAvadha rahejo ane cAra caMDALonA paDachAyAthI dUra rahejo.' pAMca indriyonA viSayo e pAMca DAkaNa ane cAra kaSAyo e cAra caMDALo che. viSayo-kaSAyothI vegaLA thaI dharma karIe to ja aMtarAtmA banI zakAya che. ApaNe dharmapravRtti to hoMzehoMze karIe chIe, paNa dharmano praveza ApaNI vRttimAM to dekhAto nathI. ApaNI pravRtti ane vRtti (vicAro)nI mohanI sAtheno saMbaMdha darzAvatI caturthaMgI : bahirAtmA - pravRtti mohAdhIna ane vRtti paNa mohAdhIna pravRtti alpAMze mohAdhIna paNa vRtti dharmAdhIna mahAtmA pravRtti dharmAdhIna ane vRtti paNa dharmAdhIna aMtarAtmA - AtmA mohane saMpUrNa mahAta karavA moraco mAMDe. AtmAne prApta thatI mohathI saMpUrNa mukti. - paramAtmA pravRtti nathI ane vRtti paNa nathI A mATe, ApaNe pahelAM nakkI karI levuM joIe ke ApaNe bahirAtmA rahevuM nathI. jyAM sudhI kaSAyo-viSayono Aveza che, tyAM sudhI zAsanamAM praveza maLaze nahIM. bahirAtmapaNuM choDavuM nathI ane aMtarAtmapaNuM meLavavuM ya saheluM nathI. anAdithI AtmAmAM je saMskAro ghUMTAyA che, tene bhUMsavAnA che ane tenI sAme zubha saMskAro UbhA karavAnA che, deDha banAvavAnA che. AtmaguNone rokanArA cAra kaSAyonA cAra prakAra che. anaMtAnubaMdhI kyAya samyaktvane roke che. pratyAkhyAnI klAya sarvaviratine roke che. - apratyAkhyAnI kaSAya dezaviratine roke che. saMjjavalana kyAya - vItarAgadazAne roke che. krodha : koI paNa padArthanI apekSA e krodha utpanna thavAnuM kAraNa che. krodhanI utpattinuM kAraNa jaDamULathI kADhavuM hoya to apekSArahita bano. kSaNa vAranA krodhamAM kroDa pUrva varSa sudhI pALelA saMyamanA phaLano nAza kare che. sadguNone bhasmasAta karI AtmAne parabhave durgatimAM mokalI ApavAnI tAkAta AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA zrutasaritA 2010_03 91 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krodhamAM che. jJAnIoe krodhane aneka upamAo ApI che - nAga jevo viSamaya, Aga jevo dAhaka, caMDAla jevo halako, pizAca jevo vikarALa, tAva jevo zaktisaMhAraka, atyaMtara azuci, mahAna AMtara ripu, kaSAyono lokanetA vagere. krodhanA Aveza samaye magajanI sthiratA gumAvIne pAgalapananA paTAMgaNamAM vyakti praveze che. DahApaNano dariyo kSaNabhara AvaraNothI DhaMkAI jAya che. krodha eTale AtmabhUmi para sarjAto keTalIka kSaNono mahApralaya. kaSAyamukti e ja sAcI mukti che ane "kSamA" e ja mahAzastra che krodhane kAbUmAM levAnA upAyo : (1) krodhanA saMyoga Ave tyAre ya krodha na thaI jAya, te mATe jAta upara jApato goThavavo. (2) kadAca krodha thaI jAya to manamAM khUba pazcAttApa karavo. (3) nimittone niSphaLa banAvavAno saMkalpa karavo. (4) jayAre krodhanA koI saMyogo na hoya, tyAre nirAMtanI paLamAM "krodhanAM phaLa kaDavAM' viSayaka ciMtana karavuM. (5) krodha karavo e mohanI AjJA che, kSamA rAkhavI e jinanI AjJA che. mAnanuM karo apamAna : jJAnI bhagavaMto kahe che ke mohanA be prakAra che - rAga ane dveSa. temAM krodha ane mAna dveSanA prakAro che, ane mAyA ane lobha e rAganA prakAro che. bIjI apekSAe, lobha (icchA) e sarva kaSAyonuM mULa che. jIva prathama koI padArtha mATenI icchA (lAbha) kare; pachI tene prApta karavA "mAyA" kare; temAM saphaLa thAya to "mAna" kare ane niSphaLa thAya to "krodha' kare. bahirAbhA - tanamAM aviveka ane manamAM aviveka aMtarAtmA - tanamAM aviveka ane manamAM viveka mahAtmA - tanamAM viveka ane manamAM viveka paramAtmA - tanathI mukta ane manathI mukta ATha prakAranA mada (jAti, lAbha, kuLa, aizvarya, baLa, rUpa, tapa ane zruta)thI vegaLA rahevuM. A AThe prakAramAMthI je je mada sevyo hoya, te te vastu ApaNane parabhavamAM hanarUpe maLe che. mAyAnI chAyA choDo : krodha-mAna ane lobha e pragaTa kaSAya che, paNa mAyA e to pracchanna kaSAya che, chUpo doSa che. muhapattinA bolamAM "mAyAzalya, niyANazalya, mithyAtvazalya pariharuM" Ave che. bIjA koI kaSAyane jJAnIe zalya nathI kahyo. Ano spaSTa artha e ja che ke mAyAnI bhayaMkaratA saune TapI jAya tevI che; eTale ke anubaMdha azubha pADavAnI bhayaMkara tAkAta dharAve che. mAyAnI pratipakSe AtmAno guNa "saraLatA" che. saraLatA te tamAma ArAdhanAnI saphaLatA che. zAstramAM spaSTa vidhAna che ke saraLa AtmA ja Atmazuddhi sAdhI zake che; saraLa AtmAne ja dharma hoI zake che; saraLa AtmA ja nirvANapadane pAme che. mAyAnuM sevana karanAra vyaktine tiryaMcagatinuM AyuSya baMdhAya, strIveda baMdhAya ane aneka azubha nAmakarmanI prakRtio baMdhAya. lobhane kaho thobha : ajJAnathI aMdha ane mohathI mUDha banelA AtmAne bhautika padArthomAM ja sukhanAM darzana thAya che. AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 92 zrutasaritA 2010_03 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAranA je je padArtho managamatA lAge tenI spRhAne, jhaMkhanAne, lAlasAne jJAnI bhagavaMto lobha" zabdathI oLakhAve che. lobhane AdhIna jIvonA bAkInA traNe kaSAyo majabUta ja rahevAnA. satya kathana che ke krodha prItino nAza kare, mAna vinayano nAza kare, mAyA maitrIno nAza kare; jyAre lobha e sarvano vinAza kare. A lobha ApaNane saune icchAo karAvI karAvIne duHkhI duHkhI karAve che. duniyAnA jIvone nathI maLyuM mATe duHkhI che, tenA karatAM ya jeTaluM maLe teTaluM ochuM ja lAge che tenA kAraNe vadhu duHkhI che. AvAne sukhI koNa karI zake ? zrI uttarAdhyayana sUtramAM kahe che - succhA huM HTTPsakSamA kAMtIyA - icchA AkAza jevI anaMta che. - gadA tAdo tadA to - jema jema lAbha vadhato jAya, tema tema lobha vadhato jAya che. lobhane nAthavA mATe manane sAdhavuM paDe. manane je game, temAM mana rame. manathI ja bhavabhramaNa ane manathI ja AtmaramaNa. tanathI mRtyu pAmIe to tana maLe ane manathI mRtyu pAmIe to mukti maLe. Ama, mana e vikAsanuM sAdhana che. manano upayoga icchAo karavAmAM nahIM karatAM, savicAramAM lagADavuM joIe : (1) jIva vicAra, prakaraNa, tattvArtha, karmagraMtha Adi zAstrono saMgIna bodha. (2) arihaMta prabhunA 34 atizaya, vAsa sthAnaka, sakalAhata, vagere, stotromAM prabhunA vizeSaNo. (3) samyakatvanA 67 bola, mArgAnusArInA 35 guNa, zrAvakanA 21 guNa, bhAvazrAvakanA lakSaNa. (4) jIvanamAM jeTalAM tIrtho, derAsaro, sAdhu bhagavaMta, mahAsatIjI AdinAM darzana karyA hoya te sarvene kramasara manamAM lAvI zakAya. (5) bharaphesaranI sajhAyanA kramasara ekeka mahApuruSanA jIvananA khAsa prasaMgo manamAM lAvavA. tatvanI azraddhA : pU. zrI umAsvAtijI mahArAja zrI tattvArthAdhigama sUtramAM pharamAvela che ke - tA zraddhAnuM sArarzanam - tattvanA arthanI pAramArthika, zraddhA e ja kharuM samyagdarzana che. 'tattva' saMskRta bhASAno zabda che. 'tatu = te te jagatanA padArtho ane 'va' = tenApaNuM, tenuM svarUpa, tenuM jANavApaNuM. tattvano artha thAya che "jagatanA padArthonuM vAstavika svarUpa." saMsAranI TUMkI vyAkhyA che : jIva-ajIvanuM mizraNa. Atmatattva ane pulatattvane judA pADIne, manathI judA pADIne, AtmA potAno je te bhava pasAra kare to koI vAMdho nathI. upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI mahArAja "zrI zAnta sudhArasa'mAM lakhe che - "para : te vinA, korivA na kRti maLe" - pArako jo aMdara ghUse to vinAza karyA vagara na rahe - AvI je lokokti che, te khoTI che tema huM mAnato nathI." guNamAM TheSa : anAdikALathI saMsAramAM bhaTakI rahelo ApaNo AtmA karmono gulAma banyo che. tethI tenAmAM kAkavRtti (kAgaDAno svabhAva) pedA thaI che. "pazucivirA' kAgaDAnI mAphaka azucimAM ruci dharAvatA banyA chIe. AtmavikAsamAM A guNamAM rahelo veSa moTAmAM moTI pachaDATa apAve che. guNonA grAhaka banI, guNanI anumodanA karatAM karatAM guNAnurAgI banavuM joIe. guNone prApta karavA mATenuM zrutasaritA 93 AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 2010_03 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezadvAra "guNAnurAga" che. udayabhAvathI karAto dharma saMsAra paribhramaNanuM kAraNa bane che, tyAre kSayopazamabhAvathI karAto dharma pApanuM nivAraNa, mohanuM mAraNa ane bhavanuM vAraNa karanAro bane che. pravRttithI baMdha ane vRttithI anubaMdha paDe. prabhAva dekhADe te baMdha ane svabhAva ghaDe te anubaMdha. AtmAnuM ajJAna : bahirAtmA - jene AtmAno vicAra sarakho ca nathI Avato. aMtarAtmA - jeNe AtmAne barobara oLakhI lIdho che. mahAtmA - jeNe AtmAne ja jiMdagI soMpI dIdhI che. paramAtmA - jeNe AtmAnuM zuddha svarUpa prApta karyuM che. huM AtmA chuM, nitya chuM, karmano kartA chuM, karmano bhoktA chuM, mokSa che ane mokSano upAya che - A cha sthAnanuM satata smaraNa karavuM. A smaraNa karI karIne AtmAnuM bhAvana karavuM. AtmAnI zraddhA AtmAnI ciMtA karAvyA vagara na rahe. A zarIramAM huMpaNAno bhAva ane "mArApaNAno bhAva kADhavo joIe. moharAjAnA A ja be mitra che. pU. upAdhyAyajI mahArAja kahe che "bahirAtmA maTo ane aMtarAtmA bano." aMtarAtmA banavuM hoya to AtmAne oLakho; AtmAnA svarUpanuM jJAna meLavo ane AtmAnA kalyANa mATe prayatnazIla bano. AtmAnI evI ane eTalI ciMtA karo ke jethI ApaNo dharma vAstavika dharma bane ane ApaNo sAMsArika vyavahAra paNa vivekapUrvakano banI rahe. jihAM lage AtmatattvanuM, lakSaNa navi jANyuM, tihAM lage guNaThANuM bhaluM, kima Ave tANyuM." mAtra jJAnAvaraNIya karmano ja nahIM, paNa sAthe sAthe mithyAtva mohanIyano kSayopazama thAya to ja paramAtmAno mArga samajAya. jJAna ane kriyA tema ja nizcaya ane vyavahAra - A ubhayathI ja mokSa maLe. mATe to kahe che ke nizcaya vagara tattva nahIM ane vyavahAra vagara tIrtha nahIM. nizcayane pamADI Ape te vyavahAra ja "dharma' tarIke manAya che. vizvamAM rahelA sarva padArthone jevI rIte che tevI rIte barobara je jANe che ane jue che, te vyAkulatA vinAnA ane guNI AtmAne zuddha svarUpa kahevAmAM Ave che. mahAtmA H aMtarAtmA karatAM ya AgaLa te mahAtmA. duniyAnA tamAma sadAcArono samAveza thaI jAya che; eka paNa durAcArane sthAna nathI, duniyAnA koI paNa kAyadA jyAM baMdhanakartA banI zakatA nathI, duniyA AkhI jene namaskAra kare che, duniyAmAM jenI tulanA karI zakAya evI koI jIvanapaddhati ja nathI, jenI ArAdhanA e duniyAnI salAmatino AdhAra che, evI che sarvajJa zrI vItarAga paramAtmAe darzAvelI "dIkSA'. nirbhaya, nizcita, niSpApa ane nirdoSa jIvanAra jainazAsananA zaNagAra samA sAdhu bhagavaMta A samagra jagatanI anokhI ane anupama ajAyabI che. sAdhu thavAnI zakti meLavavAno prayAsa tenuM nAma zrAvakvaNuM che. AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 94 zrutasaritA 2010_03 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmA paramAtmA pU. zrI rAmacandrasUrijIe dekhADelI mUlyavaMtI tripadI : saMsAra choDavA jevo; saMyama levA jevo; mokSa meLavavA jevo. paramAtmA : AtmAnI mULabhUta avasthA - svarUparUpa avasthA - zuddhAtizuddha avasthA te paramAtma dazA. je AtmA mahAtmA banyo, tene viSayo ane kaSAyo "chechatAM 'nathI' jevA thaI gayA hoya che. je heya (choDavA jevuM) lAgyuM te choDI beThA; ane je upAdeya (meLavavA jevuM) lAgyuM te svIkArI beThA. mokSanI icchAmAM ya evI tAkAta che ke e krame krame AtmAne icchArahita banAvI de. mokSa eTale AtmAnuM svAdhIna jIvana ane saMsAra eTale karmanI gulAmIbharyuM jIvana. je vAtano sIdho saMbaMdha ke avasare paraMparAe saMbaMdha mokSa sAthe na thato hoya tene dharmano upadeza kahevAya ja nahIM. AtmAne parama kakSAe pahoMcADavo tenuM ja nAma "paramAtmA che. jJAna, darzana-cAritra e AtmAnA bhAvaprANa che. A traNeno abheda thatAM AtmAmAMthI karma kharI paDe che ane ApaNo ja AtmA pUrNAnaMdane pAme che. cAra avasthAnuM alaga alaga draSTie vizleSaNa : | | bahirAtmA aMtarAtmA 1| mithyAtvanI avasthA | samyakatvanI avasthA | sAdhupaNAnI avasthA siddha avasthA 2. vikRtimaya jIvana viratimaya jIvana viraktimaya jIvana | vimuktimaya jIvana | 3. pravRtti mohAdhIne | pravRtti mohAdhIna | pravRtti dharmAdhIna | pravRtti nathI vRtti mohAdhIna | vRtti dharmAdhIna vRtti dharmAdhIna vRtti nathI 4. saMsAranA rasika jIvo | saMsAranA virAgI jIvosaMsAranA tyAgI jIvo saMsAramukta jIvo pa. saMsAramAM bhaTakanAro | sAdhanAnI sanmukha | sAdhanA sAdhanArA sAdhanAnI siddhi pAmelA | da.| saMsAranA rasiyA jIvo saMyamanA rasiyA jIvo | mokSanA rasiyA jIvo | mokSamAM vasiyA jIvo . 7. tana-manamAM aviveka | tanamAM aviveka tana-manamAM viveka tana-manathI mukta manamAM viveka upasaMhAra : atyAre hAlanA tabakke dIkSA nA levAya, paNa jIvanane aMtarmukhI banAvI zakAya che. icchArahita banavAno prayatna karavo. nivArI zakAya tevA pApathI dUra thavuM. anivAryapaNe karavA paDatAM pApanAM kAryomAM AnaMda anubhavavo nahIM. vyavahArika dhoraNe, ekAMta, mauna, dhyAna, sthirAsana, tattvavicAraNA, svAdhyAya AdimAM dararoja thoDo samaya joDAvuM. svabhAvanI ruci, svabhAvano upayoga, svabhAvanI ramaNatA ane svano anubhava karI levA mATe ApaNane A bhava jainakuLamAM prApta thayo che. taraNatAraNahAra zrI jinAjJAviruddha mArAthI lakhAyuM hoya to trividha micchAmi dukkaDam. cAre ya avasthAone najara samakSa rAkhI, bahirAtmA maTI, anukrame aMtarAtmA-mahAtmA ane paramAtmapadanA sau bhAgyane ApaNe sau zIdhra prApta karanArA banIe e maMgala kAmanA. zrutasaritA 95 AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 2010_03 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarayAtrA mATenuM nirIkSaNa AtmanirIkSaNanA darpaNa dvArA tArI jAtane satata DhaMDhoLaje ke - 1. huM koNa chuM? 2. kyAMthI Avyo chuM? 3. mAruM sAcuM svarUpa zuM che ? 4. ahIM zuM karavA Avyo chuM ? pa. zuM karuM chuM? mAruM kartavya zuM? 7. je kArya karavA Avyo temAM kyAM sudhI pahoMcyo ? 8. zakti hovA chatAM zuM kartavya nathI karato ? 9. zA mATe nathI karato ? 10. zuM karavA jabhyo chuM ? 11. zA kAraNe janma-maraNa karuM chuM? 12. mAro Akho dahADo zAmAM gayo ? 13. meM Aje AtmAnuM zuM hita karyuM? kayA guNo meLavyA? 14. AtmAne nukasAna thAya evuM meM covIsa kalAkamAM zuM karyuM? zA mATe ? kayA guNo meLavyA ? 15. zuM zuM bolyo? 16. zuM zuM joyuM? 17. zuM zuM vicAryuM? 18. e na karyuM hota to zuM na cAlata? 19. vadhu vakhata zAmAM gALyo? 20. AkhuM jIvana zAmAM gALyuM ? 21. mAnavabhava zemAM pasAra thAya che ? 22. mAnavabhava ane puNyavaibhavane lUMTanArA sAdhano kema bhegA karuM chuM? 23. zuM karavAthI A moMghero mAnavadeha saphaLa thAya ? 24. zuM karavAthI A durlabha janma lekhe lAge? jIvana pUrNatayA saphaLa kema thAya? 25. jIvana kaI rIte jIvuM? 26. A bhavamAM AtmAnI oLakhANa nahi karuM, te mATe puruSArtha nahi karuM to mArI zI hAlata thaze ? 27. samagra divasamAM huM je karuM chuM tenuM pariNAma mukti che ke baMdhana? AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 96 zrutasaritA 2010_03 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. meM zA mATe dharmakSetramAM praveza karyo che ? ra9. tamAma dharmakriyA zA mATe karuM chuM? 30. A lakSya keTaluM jAgrata rahe che ? 31. zuM karavA zAstra zIkhuM chuM ? 32. zAstra vAMcatA tenI apUrvatAnuM bhAna kema thatuM nathI ? 33. zAstrabodha jhaTa pariNAma kema pAmato nathI ? 34. "tyAgamAM AnaMda che, sahana karavAmAM sukha-zUravIratA che." . AvAM jinavacanono marma hRdayamAM pariNamanalakSe kema samajAto nathI? 35. Aje zuM vAMcavAmAM AvyuM? 36. temAM zuM yAda rahyuM? 37. temAM mane zuM zuM lAgu paDe che? 38. upadezamAM anyane meM jaNAvela vAta mArAmAM che ke nahi? 39. mAre zuM levA yogya che ? 40. zuM tyAga karavA yogya che? 41. bIjAne salAha-sUcana-Adeza-upadeza ApuM chuM. te zA mATe ? 42. mAro adhikAra che ke nahi ? 43. mAruM AcaraNa kevuM che ? 44. kaI bhUmikAne yogya che? 45. huM je boluM chuM evuM zuM mArAmAM niraMtara hoya che? 46. kema aMdaramAM kazuM ya thatuM nathI ? kyAre thaze ? 47. huM kriyA AtmArthe karuM chuM ke bIjA prayojana mATe karuM chuM? 48. zuM karavA A badhuM karuM chuM? 49. konA mATe karuM chuM? 50. tamAma pravRtti karatI vakhate satata AMtara-bhAva kayAM rahe che? 51. pravRttithI nivRtti kyAre maLaze ? para. zI rIte maLaze ? pa3. mArA doSo zuM mane dekhAya che? 54. huM je ArAdhanA-virAdhanA karuM chuM tenI AtmA upara asara thAya che ke kema? papa. zA mATe A doSasevana? pa6. tenAthI zo lAbha? 57. mArA doSadarzanamAM pakSapAta ke bacAva thAya che ke nahi? zA mATe ? zrutasaritA 97 AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 2010_03 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58. doSa kADhavAno upAya zo che ? 59. mohano udaya che tyAM sudhI mAre zuM karavuM? 60. mane aMtarathI rAgAdi bhAvo baMdhanakAraka kema lAgatA nathI? 61. e mIThA madhurA kema lAge che? 62. zuM deha-indriya-mananA bhogasukha mane baMdhanarUpa lAge che ? 63. zA mATe nathI lAgatA ? 64. rAga-dveSa kSaya na thAya, janma-maraNa na chUTe ke ghaTe to paramArthathI mAruM kalyANa zAnuM ane dharma zuM kAmano ? 65. varSothI ArAdhanA karavA chatAM rAgAdinuM AkarSaNa keTaluM ghasAyuM? 66. kAma-krodhAdimAM sAme cAlIne taNAuM tyAM sudhI mArAmAM kyAMthI AtmArthIpaNuM Ave-saMbhave. kahevAya? 67. "tRSNA-vAsanA-prasiddhinI bhUkha sAva khoTI che" ema zuM kharekhara haiyAmAM lAge che? 68. vAsanAnuM mULa kaI rIte chedAze ? 69. viSaya-kaSAya zAthI thAya che? 70. AtmArthI jIvanuM lakSaNa mArAmAM dekhAya che ke nahi ? 71. viSaya-kaSAya sArA nathI - ema lAgyuM che? 72. e sArA nathI chatAM e poSAya tevuM kArya zAthI thayuM? 73. karmano doSa che ke mArI bedarakArI-pramAda-gaphalata mukhya che? 74. mAre kevA niyamo-abhigraho levA vAjabI che? kayA niyamo meM lIdhA che? 75. vAstavamAM viSaya-kaSAya uparathI Asakti UThI che ke nahi ? 76. mArA divaso zemAM pasAra thAya che ? 77. huM kaI rIte pramAdamAM kheMcI na jAuM ? 78. Aja sudhI keTalo pramAda karyo ? 79. paMcavidha pramAda mITho kema lAge che ? 80. pramAda ocho thAya che ke nahi ? 81. pramAda kema jAya ? 82. pramAdamAM paDyo rahIza to mArI zI hAlata thaze ? 83. ajJAnathI kyAre chUTAze? 84. chUTavAno rasto kayo che? 85. ajJAna-moha vagere du:kharUpa kema nathI lAgatAM ? 86. dehAdi baMdhana mane zAthI che ? AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 98 zrutasaritA 2010_03 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dehAdi baMdhana rAkhuM ke choDuM ? zA mATe ? 87. 88. 89. zarIranuM nahi paNa mAruM kalyANa kaI rIte thAya ? 90. zAthI thAya ? 91. A vicAra mane keTalo Ave che ? 92. A kSaNe zarIra chUTI jAya to mArI zI hAlata thAya ? 93. mArI zI gati thAya ? 94. dehAdhyAsa upAdhirUpa che-ema aMdaramAM lAge che ? zA mATe dehasukha-pramAdasukha huM icchuM chuM ? 95. 96. dareka dharmakriyA karatI vakhate mana zuM kare che ? dharmakriyAmAM mana Thare che ke bahAra bhaTake che ? 97. 98. manane lIdhe zuM zuM thAya che ? 99. ghaDI ghaDImAM mana zuM kare che ? 100, zuM tenI tapAsa thAya che ? 101. mana svacchaMda varte che ane bahArathI moTI moTI vAto karatAM mane zarama kema AvatI nathI ? 10. zama-saMvegAdi guNo mArAmAM che ke nahi ? 103. mArA bhAva pratikSaNa kevA prakAranA thaI rahyA che ? 104. mAre bhAva kevA karavA che ? 105. mArI aMtaraMga vRtti kevI che ? 106. kevI karavI joIe ? 107, pariNAma saMtoSakAraka che ke nahi ? zA mATe ? 108. zuM khAmI che ? 109. badhuM choDIne je mATe Avyo chuM te thAya che ke nahi ? 110. mane tAttvika ratnatraya svarUpa mokSamArga kyAre maLaze ? 111. je karavA Avyo chuM te karuM chuM ke bIjuM ja kaMIka thAya che ? 112. mokSe zuM kharekhara javuM ja che ? 113. sukhI thavuM che ? 114. to rAga-dveSa, saMkalpa-vikalpa kema mUkato nathI ? 11pa. tene mUkavAmAM zuM naDe che ? 116. tene choDavAno abhyAsa kema nathI karato ? 117. mAro mokSa kyAre thaze ? zrutasaritA 2010_03 AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 99 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118. mane karma zA mATe baMdhAya che ? 119. kaI rIte baMdhAya che ? 120. pAramArthika sukhanI bhAvanA zuM kharekhara aMtaramAM jAgI che kharI? 121. pAramArthika sukhane zuM oLakhuM chuM? 122. mArI dRSTi aMtarmukha kyAre thaze ? 123. aMtarmukhatAnI sAcI garaja-laganI-khA-jarUrata kyAre jAgaze? 124. AtmabhAvanAnuM tAttvika svarUpa zuM ? 125. AMtara-pariNAma vairAgyamaya thaI mokSe laI jAya ema che ke nahi? 126. vItarAgano mArga zuM che? 127. e mane keTalo samajAyo - gamyo ane pariNamyo che? 128. prabhukRpAne pAtra thavA huM kema hatuM? 129. vItarAgavacanamAM parama Adara-daDha zraddhA-avihaDa rAga hRdayamAM acaLa kyAre thaze ? 130. temAM mArI zI kacAza ane bhUla che? 131. tenuM nivAraNa kaI rIte thaze ? 132. kharI mumukSutA pragaTI che ke nahi? 133. mohanidrAmAMthI haju sudhI jAgyo nahi tenuM kAraNa zuM? 134. kaI rIte A anAdi svapradazA-mohadazA-mUDhadazA dUra thAya? 135. vibhAva dazAthI nivRtti kyAre maLaze ? 136. kevI rIte maLaze? 137. vibhAva dazAmAM zuM sukha dekhAya che? 138. kema bhavabhramaNanAM kAraNo ekaThAM karI rahyo chuM? 139. mAruM parabhavamAM zuM thaze? 140. zuM karavAthI huM sukhI thAuM? 141. zuM karavAthI huM duHkhI chuM? 142. kharuM duHkha mane zAnuM lAge che? 143. A pAMcamA ArAmAM mAre zuM karavA yogya che ? 144. sahAya, zakti, samajaNa, saMyoga, sAmagrI, sahavartI - A badhAno yoga kevo che? mArI kaI jAti - kaI kuladevI ane kaI avasthA che ? 145. sarvajJanI dRSTie mAro AtmA pazutAne choDI sAcI rIte keTalo UMco Avyo che? 146. AtmavikAsanA mArge AgaLa vadhAya che ke nahi ? 147. AtmA karmathI pakaDAyo che te kema chUTe ? AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 100 zrutasaritA 2010_03 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148. Atma-kalyANa karavAmAM mane zuM naDe che ? 149. Atma-kalyANa karavAmAM mane vidana karanAra vAstavamAM koNa che? 150. zuM karuM ane kevI rIte karuM to AtmAne lAbha thAya? 151. A badhuM jANanAro koNa che ? 15ra. e kema jaNAto nathI ? 153. AtmAne oLakhavAmAM zuM zuM naDe che ? 154. mULa svarUpe mAro AtmA kevo che? 155. vartamAnamAM tenI kaI dazA che? 156. AtmA sukhI kaI rIte thAya? 157. AtmAnaMda akhaMDapaNe kaI rIte pragaTe ? 158. anAdi kALanI rakhaDapaTTI haju sudhI kema TaLI nathI ? 159. AtmAmAM lIna thavAnuM huM kema deDhatAthI manomana dhArato nathI? 160. joIe tevI AtmAnI apUrvatA hRdayamAM kema vasI ke ThasI nathI? 161. AtmalInatA na thavA chatAM tenI bhAvanA paNa aMdaramAM kema UgatI nathI ? 162. jyAre evo rUDo avasara-saMyoga Ave ke huM AtmAmAM magna-lIna banuM? 163. svAnubhUti kyAre karIza? 164. viSaya-kaSAyanA gaMdA kIcaDamAMthI nIkaLavAno umaLako kema jAgato nathI? 165. viSayo haju jhera jevA kema lAgatA nathI ? 166. gaMdA vikAromAM ja mana zA mATe kheMcAI rahetuM haze ? 167. bIjAo mArAmAM zuM doSa jue che ? 168. kayo doSa mane mArAmAM dekhAya che? 169. kyo doSa jANavA chatAM choDato nathI? 170. zA mATe ? 171. te choDavAmAM mane zuM naDe che? 172. sAcA ArAdhakonA guNa kevA hovA joIe ? 173. emAMnA kayA guNo khAsa karIne mArAmAM nathI ? 174. te meLavavA jevA haiyAmAM lAge che ke nahi ? 175. te meLavavA huM zuM karuM chuM? 176. tema karavAmAM mane zuM takalIpha che ? 177. vAstavamAM te guNonI garaja-bhUkha lAgI che ke nahi? 178. prabhunuM nAma dIpe evuM AcaraNa karyuM che ke vagovAya tevuM? zrutasaritA 101 AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA 2010_03 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179. tenuM pariNAma zuM ? 180. ahaMbhAvathI kema chUTAya ? 181, ahaMkArane choDavAnA bhAva kema TakatA nathI ? 182. kaI rIte ArAdhanA karuM ? 183. kaI rIte virAdhanAone choDuM ? 184. kaI rIte ArAdhanA karuM to tenuM anekagaNuM phaLa maLe ? 185. rAgAdinA udayano mULa hetu zuM ? 186. tenI nivRttino upAya zuM ? 187. tenI nivRtti kema thAya ? 188. haju sudhI tenI nivRtti kema thaI nathI ? 189. kevI rIte thaze ? 190. kyAre thaze ? 191. AtmA pratye jema jema lAgaNI vadhe tema tema kema vartavuM ? 192. te mATe zuM karavuM ? 193. kaI rIte karavuM ? 194. mArI aMtaraMga ruci-vRtti-daSTinuM sarvatra UrdhIkaraNa karavAno utsAha-umaMga kema satata Takato nathI ? 195. vartamAnanuM mAruM pariNamana ane mArA mULabhUta svarUpa vacce keTalo pheraphAra che ? 196. mArA maulika paramAnaMdamaya svabhAvane huM kyAre anubhavIza ? 197. vItarAgadazA-siddha avasthA jhaDapathI pragaTe te mATe satata sarvatra sarvathA tAttvika puruSArthano utsAhasabhara upADa kyAre thaze ? 198. zAstrAbhyAsa-sAdhanAmArga-jinazAsananuM mArAmAM sthAyI pariNamana kyAre, kevI rIte thaze ? 199. AtmasmaraNa vinA, AtmAnubhava vinA eka paNa kSaNa rahI na zakAya tevI unnata AtmadazA kyAre pragaTaze ? 200. aMtarAtmA ane paramAtmA vacce rasilI abhedaanubhUti kyAre sthira ane vizuddha thaze ? evA vicAro jAgaze to AtmA mATe ja badhuM kartavya lAgaze. AvA bhAva jAge to zAstra bhaNavAno-meLavavAno-sAMbhaLavAno-pariNamAvavAno vAstavika adhikAra jANavo. A prakAranA AMtara saMzodhanathI sUtelo AtmA jAgrata thaze. bebhAna AtmA bhAnamAM Avaze. ajJAnadazAmAM vAraMvAra thatI bhUlo virAma pAmaze. aMtaramAM jJAnajyota pragaTa thaze. avacetana mana nirmaLa thaze. AgaLano mArga oLakhAto jaze. AtmagaganamAM nirbhayatAthI muktapaNe uDDayana thaze. AtmAthI paramAtmA sudhI aMtarayAtrA _2010_03 102 zrutasaritA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-10 sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagadarzana carama tIrthakara zrI mahAvIra svAmInI chaThThI pATe thayelA chellA caudapUrvadhara, zrutakevalI pUjya | zrI bhadrabAhusvAmIjI racita uvasaggahare sUtranuM maMgalAcaraNa : uvasaggaharaM pAsa, pAsaM baMdAmi kamma-ghaNa-mukkA visahara-visa-ninnAsaM, maMgala-kallANa-AvAsaM // 1 // tuha sammatte labddhe, ciMtAmaNi-kappapAyavabbhahie / pAvaMti abigdheNaM, jIvA ayarAmaraM ThANaM // 4 // (1) upasargone dUra karanAra pArthayA che jene evA karmarUpI meghothI (dhAtI karmothI) jherI sarponA viSano saMpUrNapaNe nAza karanAra ane vipattionuM upazamana tathA saMpattiono utkarSa karanAra zrI pArzvanAtha bhagavAnane huM vaMdana karuM chuM. (4) he paramAtmAnuM ! ciMtAmaNiratna ane kalpavRkSathI paNa adhika mahimAvaMta evuM samyakatva (samyagdarzana) ratna pAmyA pachI jIvo koI paNa prakAranA vina vinA ajarAmara sthAna mokSane prApta kare che. AdhAra graMtho : (1) suvizAla gacchAdhipati, vyAkhyAna vAcaspati, pUjyapAda sva. zrImad vijaya rAmacandrasUrijI pravacana (pU. zrI kIrtiyazasUrijI saMpAdita)-"samyagdarzana." (2) sva. AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrijInA ziSyaratna sUkSmatattvavivecaka darzanaprabhAvake pa. pU. gaNivaryazrI [ yugabhUSaNa vijayajI ma.sA. (nAnA paMDita mahArAja) likhita 'darzanAcAra." (3) taponidhi pU. AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI ma.sA. nA praziSya pravacana prabhAvaka pUjyapAda AcAryadevazrI vijaya kIrtiyazasUrijI likhita "navapada ArAdhanA." ! (4) sva. gacchAdhipati, jaruNAdhAraka, prazAntamUrti, AcAryadeveza zrI kailAsasAgarasUrijI mahArAjAnA vinaya ziSyaratna parama tAraka pU. gurudeva gaNivaryazrI jJAnasAgarajI ma.sA. likhita "kailAsanA saMge, jJAnanA raMge." (5) saMghahitaciMtaka sva. gacchAdhipati AcArya bhagavaMta zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrijInA ziSyaratna sAdhusevA tatpara pUjyapAda munirAja zrI devasuMdaravijayajI ma.nA ziSyaratna AcAryadeva zrI vijaya ratnasuMdarasUrijI likhita "navapada hRdayamAM, paramapada sahajamAM." (9) paMnyAsa pUjyazrI mukticandra vijayajI gaNivara saMpAdita "kahe kalApUrNasUri." (7) zrI jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI, prakAzita "prabodha TIkA.'' prastAvanA :G samyagdarzanano mahimA aparaMpAra che. samyagdarzana vinAnA nava pUrvIne paNa zAstra ajJAnI kahyA che. samyagdarzana e AtmAno potAno guNa hovA chatAM mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga, pramAdAdi zatruoe tene dabAvI dIdho che. te mithyAtvAdi zatruonI oLakha, tenA prakAro, tene zrutasaritA 103 sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagadarzana 2010_03 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaseDavAnA, dabAvavAnA ane nAza karavAnA upAyo tema ja samyagdarzana guNane pragaTa karavA mATe kevA kevA prakAranA mAnasika, vAcika ane kAyika prayatno Avazyaka che; e badhA viSayonuM spaSTa ane sacoTa mArgadarzana meLavavuM jarUrI che. anAdi anaMtakALathI saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvane potAnA yathArtha svarUpanuM jJAna karAvanAra jo koI hoya to te samyagdarzana che. tenA paryAyavAcI zabdo che yathArtha darzana, samyakatva, mokSadarzana, svarUpadarzana, tattvapratIti, bodhIbIja Adi. jayAM sudhI jIva samyagdarzanane ke samyagdarzananA sAmIpyane prApta nathI karato, tyAM sudhI enI dizA, eno puruSArtha, enuM jJAna, eno AcAra, eno vicAra, e badhuM ja bhrAMta hoya che. eno dharma paNa adharma bane che; enuM saMyama paNa asaMyama bane che; enI zubhakaraNI paNa azubhamAM ja pariNamatI hoya che. jo anAdi kALathI vikasAvelI vikRtiono vinAza karavo hoya, karmathI baddha AtmAne nirbaddha banAvavo hoya, karmanA yoge bhramaNazIla ApaNA AtmAne svasvarUpamAM sthira karavo hoya, saghaLA ya dharmane dharmanuM svarUpa ApavuM hoya ane AcarelA dharmane sArthaka banAvavo hoya to samyagdarzananuM pragaTIkaraNa e atyaMta Avazyaka ane anivArya che. samyagdarzanane prApta karavA, sthira karavA ane nirmaLa karavA mATe enA svarUpanuM jJAna joIe ane enA virodhI tattva mithyAdarzananuM paNa jJAna joIe. samyagdarzanane meLavavAnA upAyonuM jJAna joIe ane emAM ADe AvatA avarodhonuM paNa jJAna joIe. e avarodhone aTakAvavAnuM jJAna joIe ane evA koI karmanA udayathI AvI gayelA avarodhone dUra karavAnuM paNa jJAna joIe. samyagdarzanane malina banAvanArA doSo ane aticAronuM paNa jJAna joIe, ane samyagdarzanane pAmelA, nahi pAmelA ane pAmI tene vamI gayA hoya tevA AtmAnI sthitinuM paNa jJAna joIe. bahirjagatamAM je sthAna ane mAna AMkhanuM che, e ja sthAna ane mAna aMtarjagatamAM samyagdarzananuM che. AMkha vinAnA zarIranI koI kiMmata nathI, to samyagdarzana vinAnI sAdhanAnI koI kiMmata nathI. samarpaNanI-zaraNanI zarUAta jo arihaMta paramAtmAthI che (arihaMte zaraNaM pavanjAmi), to sAdhanAnI zarUAta samyagdarzanathI che. zAstrakAroe to tyAM sudhI kahI dIdhuM che ke je bhavamAM jIva samyagdarzana pAme e ja eno pahelo bhava ! enI pahelAnA bhavo jIve bhale anaMtAnaMta pasAra karyA hoya paNa enI koI gaNatarI ja nahIM. duniyAnA badhA rasamAM sabarasa (mIThuM) mukhya, tema AtmAnI duniyAmAM samyagdarzana mukhya. nAdaM saNissa nANaM, nANeNa vinA na honti caraNaguNA / aguNissa natthi mukkhA, natthi amukkhassa nivvANaM / / artha : samyagdarzana vinA jJAna na hoI zake; jJAna vinA cAritraguNo na hoI zake; cAritra vinA mokSa na thaI zake ane jeno mokSa nathI tene nirvANa - paramapada nathI. sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagadarzana 104 zrutasaritA 2010_03 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA : ( 1 ) tattatthasahaNaM sammataM tattvonI zraddhA pU. zrI haribhadrasUrijI - paMcAzaka graMthamAM. (2) tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanam tattvabhUta padArthonuM yathArtharUpathI zraddhAna. pU. zrI umAsvAtijI - tattvArthAdhigama sUtra. paramArtha dRSTi : nava tatvonA sadbhAvamAM zraddhA vyavahAraSTi : sudeva - suguru -- sudharmamAM zraddhA. - (3) samyag pazyati yaH saH samyagdRSTi je sAcuM jue che ane mAne che. (4) samyak dRzyane caina tata saparzanam - jenA dvArA sAcuM joI zakAya, mAnI zakAya. darzanamohanIya karmanA kSaya, upazama ane kSayopazama thakI thayelA jIvAdi tattvonI zraddhA; yathAvasthita tattvonuM zraddhAna. (5) (6) AtmazaktinA vikAsathI tattvanI arthAt satyanI pratIti thAya; tethI heya ane upAdeya tattvanA yathArtha vivekanI abhiruci jAge te. (7) arihaMtAdi nave padonuM svarUpa potAnAmAM che evI pratIti, dRDha zraddhA te. (8) sarva jIva pratye samadarzIpaNuM. (9) parabhAvathI aLagA thavAnI icchA te. - (10) AtmA ane dehanuM bheda darzana eTale sva-paranuM bheda vijJAna. (11) vItarAga deva, nirgatha guru ane sudharmanI zraddhA. bhUmikA prakAra : tattvonA arthonI zraddhA karavI te. : ApaNI dharmakriyAnA dhyeyane tapAsavuM. dhyeya sudhare to pariNAma sudhare. mokSa game che eno artha e ja che ke saMsAranAM sukho kharekhara gamatAM nathI. manamAM nakkI thaI gayuM che ke saMsAranA sukhamAM saravALe kAMI sAra jevuM nathI; ane emAM je phasAya te saMsAranA duHkhamAM khUMpyA vinA rahe nahi. sAcesAca, jo dharma pAmavo hoya ane dharma karavo hoya to sauthI pahelAM saMsAranA sukha tarapha AMkha bagaDavI joIe. saMsAranA sukha uparathI AMkha UThe nahIM, tyAM sudhI dharma dharmarUpe rUce nahIM. bIjAnA hUMphe jIvavAnI vRtti choDIne dharmanI hUMphe jIvanArA ApaNe banavuM joIe; kAraNa ke sukha-duHkhamAM zaraNabhUta to eka mAtra dharma ja che. zrutasaritA 2010_03 dhAtI karmomAM rAjAtulya mohanIya karma be prakAre che : (1) darzana mohanIya - zraddhAguNano pratighAta kare (samyaktva, mizra ane mithyAtva mohanIya) (2) cAritra mohanIya - cAritraguNano pratighAta kare (cAra bhede cAra kaSAyo ane nava nokaSAya (16+9=25) sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagdarzana 105 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA pAMca prakAra : (1) aupathamika : mithyAtva mohanIyane dabAvavAthI (upazamAvavAthI) AtmAmAM je zraddhA guNa pragaTa thAya che. saMsAracakramAM kula pAMca vAra ja prApta thAya che. teno kALa jaghanyathI eka samayathI mAMDI aMtarmuhUrta mAtra che. (2) sAsvAdana : samyagubhAvano tyAga karIne mithyAtvanI sanmukha thayelA jIvane anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya thatAM je bhAva pragaTe che. A bhAva vadhumAM vadhu cha AvalikA sudhI (samayanuM mApa) rahe. (3) kSAyopathamika : udayamAM AvelA mithyAtva mohanIyano tIvra rasa maMda karI udaya dvArA bhogavI kSaya karavAthI ane udayamAM na AvelA paraMtu sattAmAM rahelA ane udIraNA Adi dvArA udayamAM AvavAne yogya evA mithyAtva mohanIyanA upazama karavAthI je guNa pragaTe che. Ano kALa jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI sAdhika chAsaTha sAgaropama che. (4) vedaka : kSapakabhAvane prApta thayelA anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cokaDI kSaya thayelA, kSAyaka samakitanI sanmukha banI samakita mohanIyanA chellA aMzane bhogavanArA jIvane A prApta thAya che. (5) kSAyika : mithyAtva mohanIyAdi darzana saptakano (darzana mohanIyanA traNa prakAro ane poSaka-vardhaka evA anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyo) saMpUrNapaNe nAza karavAthI pragaTa thato je nirmaLa zraddhALuNa. saMsAracakramAM eka ja vAra prApta thAya che ane prApta thayA pachI A guNa kadApi jato nathI. samakti darzanaguNathI nIce darzAvela traNa prakAre paNa che : (1) rocaka - zAstrokata tattvamAM hatu ane udAharaNa vinA je deDha pratIti utpanna thAya te. (2) dIpaka - je bIjAonA samakitane pradIpta kare dA.ta., aMgAramadakAcArya (3) kAraka - je saMyama ane tapa vagerene utpanna kare te. 67 bola : zraddhA guNa AMtarika hovAthI nizcayanayathI samyagdarzana kahevAya che. zradhdhAguNanI zudhdha pariNati te nizcayanayathI samyagdarzana che. jIvanI bahAranI rItabhAta, vartaNUka Adi bAhya nizAnIo vaDe je pragaTa thAya tene vyavahAra nayathI samyagdarzana kahevAya che. A bAhya nizAnIo prAye 67 (saDasaTha) che. mahopAdhyAya pU. zrI yazovijayajI ma.sA.e "samaktinA 67 bolanI sajajhAya'nI racanA karI che. 60 bola athavA sthAnonA prakAronI vigata : samakita e bAhya lakSaNa nathI paNa AtmAno aMtaraMga guNa che tene zAstrakAroe saDasaTha bhedathI nirUpaNa karyuM che. sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagudarzana 106 zrutasaritA 2010_03 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 - sahaNA = zraghAna 5 - bhUSaNo 3 - lIMga = cinha 5 - lakSaNo 10 - vinaya - heya, zeya, upAdeyano viveka 6 - prakAre jayaNA 3 - zuddhi - maMtavyanA arthamAM 6 - AgAro 5 - doSono abhAva 6 - bhAvanA 8 - prakAre bhAvanA 6 - sthAno 4. sahRNA - zraddhAna : (1) paramArtha saMstava (2) paramArtha jJAtRsevana (3) vyApana sarjana (4). kudraSTi varjana prathamanAM be guNo samyagU draSTi na thaI hoya to thavAnA nimitta che. bIjA be guNo samya draSTine rakSaNarUpa che. (1) paramArtha saMstava : paramArtha = jemAM padArtha-arthanI pUrNa prApti che saMstava = Adara, bahumAna. jIvA jIvAdi tatvono atyaMta bahamAna pUrvaka paricaya arthAt te tatvono yathArtha bodha. (2) paramArtha jJAtRsevana : zuddha dharmanA upadezako tevA AcArya ke sAdhu bhagavaMtonI sevA karanArA. temanA vacana vizvAsa rAkhe. (3) vyApana varjana : vyApanaH kuzIlAdipha varjana tyAga. jaina darzane yogya sAdhu veSamAM hoya paNa jene darzananuM vacana thayu che tevA ninhava, kuzIla, svacchedane poSanArano tyAga karavo. (4) kudraSTi varjana : je darzanamAM ekAMta mithyAtva jevo upadeza hoya tevA anya darzanIono madhyastha bhAve tyAga karavo. 3. lIMga H cinha : (1) suzruSA (2) dharmarAga (3) deva-gurUnI vaiyAvaccano niyama. (1) suzruSA : dharma zravaNanI IcchA. AtmA zuddha svarUpa che teja dharma che tevo nirNaya. (2) dharmarAga : cAritra dharmano rAga. te pramANe vartana karavAnI draDhatA samakti vaMtane cAritra abhilASA tIvra paNe hoya. (3) deva-gurUnI vaiyAvaccanI pratijJA : jIva svayaM devasvarUNa che te pragaTa karavA zrI arihaMta devonI zudhdhipUrvaka sevA, pUjA, bhakti vagere karavAnI draDha pratijJA karavI. dazavidha vinaya : (1) arihaMta bhagavaMta tathA sAmAnya kevaLano (2) sidhdha bhagavaMtano (3) jinapratimAno (4) AcArAga Adi Agamo (5) kSamAdi daza dharma (6) sarva sAdhujano (7) AcArya bhagavaMto (8) upAdhyAya (9) pravacana (zrIsaMgha) (10) samakitavaMta AtmAono vinaya karavo. A 10 sthAnakonI vinayanI vidhinAM pAMca prakAro che. (1) bhakti : uparanAM 10 sthAnako pratye aMtarathI bahumAna rAkhI bhakti karavI. (2) pUjA : vastra, pAtra, annapAnAdi ApavA vaDe satkAra karavo. mRtasaritA - 107 sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagudarzana 2010_03 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) prazaMsA: te sthAnakonI prItipUrvaka prazaMsA karavI. (4) niMdA parihAraH jANe ajANe temano apalApa na karavo. (5) AzAtanAno tyAga : devanI 84 ane gurUnI 33 AzAtanAno tyAga karavo. traNa zudhdhi : (1) jinamata (2) jinavacana (3) jinapravacana (zrIsaMdha) (1) jinamata : sarvajJa paramAtmAe kahelA jIvAjIvAdi tatvone sthAdAvAdazailIe yathArtha mAnanAra. (2) jina: vItarAgadeva pratye ananya zradhdhA hoya che kAraNake zudhdha mArganA upadekhA tIrthakara deva tene sArabhUta lAge che. (3) zrIsaMgha : sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA rUpa caturvidha saMghamAM AdaravALo hoya. pAMca dUSaNa : (1) zaMkA (2) kAMkSA (abhilASA) (3) vicikitsA saMdeharUpa (4) kuzala prazaMsA (5) mithyAdarzAnIno paricaya. (1) zaMkA sarvajJanAM vacanamAM zaMkAthavAthI samakitane dUSaNa lAge che zradhdhA na thavI te mithyAdraSTinuM lakSaNa che. (2) kAMkSA : paralokanA sukhanI AkAMkSA thavI ke dharmanA phaLarUpe bhautika sukhonI AkAMkSA thavI te doSa che. te manane vyAkULa karanAra che. (3) vicikitsA zaMkA thI bhagavaMtanAM vacanamAMthI zradhdhA ghaTe tyAre te dUSaNa rUpa che. manamAM malinatA hoya che. tyAM sudhI mane vikSipta rahe che. (4) kuzIla prazaMsA : jaina darzanathI viparIta darzanane satyadharma rUpe svIkArIne ArAdhe te kudarzana che. (5) mithyA draSTi paricayaH jaina darzanathI vicaratapaNe dharmanI ArAdhanA ke pracAra karanAranA jIvomAM viSayono paricaya hoya che te doSa che. prabhAvanA : prabhAvaka jaina zAsanano mahimA ane prabhAva vadhAravAnI pravRtti karanArane prabhAvaka kahe che tenAM 8 prakAra (1) pravacanI : bAra aMgo athavA Agamo-sarvano marma jANanArA pravacanI kahevAya che. temAMnA jekALe jeTalA vidyamAna hoya te jANanAra. (2) dharmakathaka : upadeza ApavAnI labdhi-zakti dharmakathA cAra prakAranI che. (e) AkSepaNI kathA : moha tyAga mATe saMsAranuM svarUpa evI rIte samajAve ke jIvo satya tatva pratye AkarSAya. (bI) vikSepaNI kathA : unmArgane choDI te sanmArge vALe tevI. (sI) saMveganI : je kathA vaDe zrotAomAM jJAnapUrvaka dharmaArAdhanAnuM baLa vadhe. sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagadarzana 108 zrutasaritA 2010_03 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (DI) nirvedanI : je upadezathI jIvane saMsAra baMdhanarUpa lAge. (3) vAdI : satyadharmanA nirNaya mATe vivekapUrvaka dharmavAda karavo jethI prativAdI dharma pAme. (4) nimittaka : bhUta, bhAvi ane vartamAnakAlIna bhAvone sva-para zreya mATe pravRtti kare. (5) tapasvI : tapa dvArA prabhAvanA karanAra. (6) vidyAvAna : anekavidha vidyAonI sidhdhivALA paNa teno paudagalika upayoga karatA nathI. (7) sidhdha : (sidhdhi prApta prabhAvaka) duSkara kAryo sidhdha kare. jo prazaMsA, pracAra ke svArtha janita hoya to tyAjaya che. (8) kavi : viziSTa racanA ane marmavALA gadya-padya-kAvyo race jenAthI rAjA-mahArAjAo dharmano bodha pAmatA hatA. pAMca bhUSaNa : jenadarzanamAM kuzaLapaNuM (1) jinazAsanamAM kauzalya (2) prabhAvanA (3) tIrtha sevA (4) sthiratA (5) bhakti (1) jina zAsanamAM kauzalya : aneka apekSAvALA vacanone dravya, kSetra, kALa, bhAvanA puruSArthane AzrIne yogya vyavahAra kare te bhUSaNa che. (2) prabhAvanA : prabhAvanA e bhUSaNarUpa hovAthI tenuM punaH nirUpaNa karyuM che. (3) tIrtha sevA be prakAre che. (e) dravyatIrthaka jinezvaronAM janma, dIkSA, kevaLajJAna, mokSa thayA hoya te te dravya tIrthonI zudhdhi jALavavI. teno nirvAha karavo. (bI) bhAvatIrtha : zrI gaNadhara, arihaMto, tIrthakaro va. bhAva tIrtha che teno vinaya karavo te bhAvatIrtha sevA che. (4) sthiratA : sAdharmIne svadharmamAM sthira karavA sahAya karavI ane Atma nizcayamAM sthiratA karavI. (5) bhakti : zrI jina pravacano, saMgha, gurU AdinI bhakti dvArA potAnAmAM guNano saMcaya thAya che ane avasare saMsArathI chUTI AtmAnA zudhdha mArgamAM praveza thAya che. pAMca lakSaNo : cha jayaNA : upayoga vivekanI jAgRtivALo AcAra. anya darzanIo, anya matavALA sarvene vaMdana, namana, AlApa-saMlApa, na karavA ke dAna pradAna na karavuM te svadharma viveka che. (1) vaMdana : paMcAMga praNAma (2) namanaH sanmAna karavuM (3) AlApa : vAraMvAra vArtAlApa karavo (4) saMlApa : AlApane kAraNe paricaya vadhavo. (5) dAna : AhArAdi ApavA (6) pradAna : vinaya vaiyAvacca karavA. A prakAronuM sevana karavAthI kSayopazama samaktine doSa lAge che tene nirmaLa rAkhavA A AcAra che. zrutasaritA 109 sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagudarzana 2010_03 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha AgAro : muzkela paristhitimAM sAmAnya jIvo vaDe levAtI chUTa abhiyoga. (1) rAjAbhiyoga : rAjAnA durAgrahathI ke paravazatAthI pratijJAbadhdha chatAM chUTa levI paDe. (2) gaNAbhiyoga : svajana ke janasamUhanAM AgrahathI koI doSayukta pravRtti karavI paDe. (3) balAbhiyoga : baLavAnanAM AgrahathI nirUpAya thaIne doSita vidhi karavI paDe. (4) devAdhiyoga : halakA deva-devInAM upasargane TALavA, prANAMta saMkaTa TALavA vaMdanAdi vidhi karavI paDe. (5) kAMtara vRtti : kaSTa Ave te kAMtaravRtti jaMgalamAM ke kuTuMbAdinAM nirvAhamAM kaMI pIDAkArI prasaMga Ave. (6) gurUnigraha : guru AjJAne Adhina thaIne kaMI vartana karavuM paDe. cha bhAvanAo : samakita ne bhAvana karavAnI bhAvanAo. (1) mUla : samakita dharmavRkSanuM mULa che te mokSarUpa phaLa Ape che. (2) dvAra : dharmarUpanagaramAM samakita dvArA vinA praveza maLato nathI. (3) pIThIkA : (pAyo) samakita rUpa pAyA para dharmarUpachI mahela sthira rahe che tevI bhAvanA karavI. (4) AdhAra : jIvano svabhAva dharma samakita vagara dhAraNa thaI zake nahi. (5) bhAjana : pAtra sakitarUpa bhAjana vagara zudhdha dharmarasa prApta na thAya. (6) nidhi : bhaMDAra samakitarUpa nidhi vagara cAritraratna prApta na thAya. cha sthAna : (1) AtmA che. (2) AtmA nitya che. (3) AtmA kartA che. (4) AtmA bhoktA che. (5) mokSa che. (6) mokSano upAya che. (1) AtmA che : AtmA caitanyaguNathI pratyakSa che. ananya ane adbhUta enuM sAmarthya che. tenAM svIkArathI jIvanuM samakita zudhdha thAya. (2) AtmA nitya che : jJAnAdi guNo sahabhAvI dharmavALA hovAthI guNono ke guNIno kayAreya nAza thato nathI te zAzvata tatva che nitya che. (3) AtmA kartA che H azudhdha upayoga rUpa vibhAvadazAmAM AtmA karmano kartA bane che. svabhAvathI svarUpanA AnaMda-sukhano kartA bhoktA che. AtmA rAgAdi vibhAvathI bhAvakarmano kartA bane che, jJAnAvaraNa Adi karmanA udayathI dravyakarmano kartA bane che. ane zarIrAdinAM adhyAsathI nokarmano kartA bane che. (4) AtmA bhokatA che : AtmAe potAnA ajJAnathI je karmo grahaNa karyA te tene bhogavavA paDe tenuM sAmrAjayajaDa hovA chatAM svata : pariNamana adbhUta rIte kAma kare che. tethI AtmA karmono bhoktA thaI sukha duHkhane bhogave che. (5) mokSa che H AtmA ane paramAtmA bhinna nathI advaita che dareka padArthono svabhAvika guNano abhAva na thAya tenAM para AvaraNa Ave. rAgAdino nAza thatAM AtmA mokSasvarUpe pragaTa thAya che. zrutasaritA sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagdarzana 2010_03 110 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) mokSano upAya che : mokSa che to tene prApta karavAnAM sAdhano che sAdhaka, sAdhya ane sAdhanano adhyAtma saMbaMdha che. sAdhanA vaDe svarUpa sidhdhi thAya che. sAdhaka prAptanI prApti udyamI sAdhyaH svarUpa prAptinuM lakSya sAdhanaH AtmAno zudhdha upayoga traNenI ekatAe svarUpanI prApti che. karmanA nAza mATe samyagdarzana samyaga jJAna ane samyaga cAritra sAdhano che. A traNeya sAdhano maLIne mokSa manAya che. traNeno avinAbhAvI saMbaMdha che. ekapaNa ochuM sAdhana mokSa apAvI zakatuM nathI. samyagdarzanano sUryodaya : je bhavya jIvono saMsArakALa eka pudgalaparAvartakALathI adhika bAkI nathI, eTale ke je bhavya jIvo caramAvartakALane pAmelA che, ane temAM paNa apunabaMdhaka avasthAmAM AvelA che, te ja jIvo dharmopadezane yogya che. caramAvartakALane pAmelA paNa bhavya jIvono saMsArakALa jyAM sudhI ardhapudgala parAvartakALathI adhika bAkI hoya tyAM sudhI to te jIvo samyagdarzana guNa pAmI zakatA nathI. parama upakArI sahastrAvadhAnI AcAryadevazrI munisuMdarasUrIzvarajI mahArAje "zrI jayAnaMda kevaLI caritra'mAM pharamAvyuM che ke zrI siddhipadane pamADanArI je sAmagrI che, te sAmagrIne pAmyA vinA bhavya evA paNa jIvo zrI siddhipadane pAmI zakatA nathI. zrI siddhipadanI sAmagrI che : manuSyapaNuM, Aryadeza, zrutajJAna ane zraddhA (uttarottara suduSThAtA che). Ama, zraddhA guNa vaDe, mithyAtvanI maMdatAnA yoge, mokSanA abhilASavALA jIvo traNa bAbato mAne che, svIkAre che. (1) sudeva aDhAre doSothI rahita ane anaMta guNonA svAmI zrI arihanta paramAtmA tathA zrI siddhipadane pAmelA paramAtmAo. (2) sugurU - jinAjJAnusAra nigraMthatA ane ratnatrayInA svAmI. (3) sudharma - bhagavAnazrI jinezvara devoe pharamAvelI mokSamArga, e ja eka sAco mArga che, sAco upAya che, sAco dharma che. uparokta sivAyanA saghaLA devone kudevo, saghaLA guruone kuguru ane saghaLA dharmone kudharmo mAnIne tyAga kare evI anupama dazA (manodazA) jyAre AtmAmAM pragaTe tyAre ja darzanamohanIyAdino kSayopazama thayo gaNAya che. kalikAlasarvajJa AcArya bhagavaMta zrI hemacandrAcAryajI pharamAve che ke jene samyagdarzana guNano AsvAda Ave che, tene dunyavI sukha-saMpattinI IcchA nAza pAmI jAya che, ane eka mAtra muktimArganI ArAdhanAnI ja icchA enA haiyAmAM sAmrAjaya bhogave che. enI badhI icchAo mokSanI anukULatAo pUratI ja hoya che. e ekAMtamAM beTho hoya tyAre paNa manamAM evI bhAvanA rame che : ___jinadharma vinirmukto, mA'bhUvaM cakravartyapi / / artha : mane maLelo A dharma cAlyo jAya ane cakravartIpaNuM paNa maLatuM hoya to paNa mAre e nathI joItuM ! zrutasaritA 111 sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagudarzana 2010_03 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhave bhave bhagavAnanA caraNonI sevAnI mAgaNI to samyagdarzana te te bhavomAM prApta thAya to ja saphaLa bane. zrI jaya viyarAya sUtramAM mAgaNI - "bhave bhave tumha calaNANuM." prAptino krama : anAdikAlIna evuM A jagata anaMtakAlIna paNa che. anAdi ane anaMta evA A jagatamAM "jIva' ane "jaDa" e be prakAranA mukhya padAtho che. anAdi kALathI jIva je karmasaMtAnathI (jaDathI) veSTita che. te karmo ATha prakAranA che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya - A ATha prakAranA karma upArjananA cha nimitto che: mithyAtva, ajJAna, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga. dareka dareka prakAranA karmanI sthiti utkRSTapaNe bhinna bhinna hoya che : utkRSTa sthiti jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya - 30 koTAkoTi sAgaropama mohanIya - 70 koTAkoTi sAgaropama nAma-gotra - 20 koTAkoTi sAgaropama AyuSya - 33 sAgaropamAM je jIvo durlabha evA samyagdarzana guNane pAme che, te jIvonA AyuSya karma sivAyanA bAkInA sAte ya karmonI sthiti eka koTAkoTi sAgaropamathI paNa ochI thaI jAya che. A avasare, jIva graMthideza pAme che. graMthidezane nahIM pAmelo zrI navakAra mahAmatrane paNa pAmI zake nahIM. A rIte graMthideze AvelA jIvo yathApravRttikaraNamAM ja vartatA thakA paNa karmalaghutAne pAmatAM pAmatAM dravyazruta ane dravyacAritrane paNa pAmI zake che, ane vadhumAM vadhu navamA greveyakanI prApti thAya che. bhAgyazALItAne pAmelA AtmAo, jo dhAre to, puruSArthane phoravIne, samyagdarzanAdi AtmaguNone pragaTAvavAne samartha banI zake evo A avasara che. graMthideze AvI pahoMcelo jIva jyAre apUrvakaraNavALo bane che, tyAre te jIva graMthine bhedanAro bane che. gADha jevA rAga-dveSano je AtmapariNAma e ja karmagraMthi che. apUrvakaraNathI graMthi bhedAya che ane anivRttikaraNathI samyagdarzana pamAya che. je jIva apUrvakaraNane pAme che, te jIva niyamA samyagdarzanane pAme che. samyagdarzana be prakAre thAya che ? (1) svabhAvathI : koI paNa bAhya nimitta vinA, pUrgagata saMskAronI jAgRti athavA AtmAnI tathA bhavitavyatAnA kAraNe je zraddhA pragaTe che. (2) adhigamathI : anyanA upadezathI, yogAvaMcaka AdithI, jinapratimA-darzana, pUjaya, jina zAstronuM zravaNa, tIrthakara ke gurunuM darzana Adi nimittothI utpanna thatuM tattva zraddhAna. adhigamanA sAta prakAra : (1) adhigama (2) Agama (3) abhigama (4) zravaNa (5) nimitta (6) zikSA (7) upadeza. sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagadarzana 112 zrutasaritA 2010_03 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca lakSaNonA lAbhano krama : zAstramAM samyagdarzananA vyavahAra ane nizcaya tathA dravya ane bhAva ema vividha bhedo varNavAmAM AvyA che. nizcaya samyagdarzananI apekSAe, zAstrakAre pAMca lakSaNo nIce mujaba varNavyAM che. (1) zama - anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya na thAya te eTale ke samyak prakRtithI kaSAyanA pariNAmane jovuM. (2) saMvega - karmanA pariNAma ane saMsAranI asAratAnuM ciMtana-svarUpa mokSAbhilASa. (3) niveda - (4) anukaMpA * saMsAravAsa kArAgRha che ane svajana che te baMdhana che evo je vicAra thAya te. sarva saMsArI jIvonA duHkhathI duHkhIpaNuM ane tenA nivAraNanA upAyamAM yathAzakti pravRtti. (5) Astikya - Arhata tattvamAM(jinavacanamAM) AkAMkSArahita pratipatti rahevI eTale ke jinavacanamAM dRDha AsthA zraddhA thavI te. samyagdaSTinI avasthA : tameva saccaM nissaMkaM, jaM jiNehiM paveiyaM / artha : zrI jinezvaradeve prakAzeluM ja sAcuM ane zaMkA vinAnuM che. jagatanA jIvo potAnI mokSanI abhilASAne saphaLa banAvI zake te mATe zrI paramAtmAe paramane pAmavAno uttama mArga batAvyo che. AtmAne jANavo, mANavo ane anubhavavo e ja sAdhakanuM, mAnavabhavanuM dhyeya che. samyagdarzana mATe samaya ane zaktino bhoga Apavo paDe. ApaNI avasthA vadhu sudhare te mATe nIcenA muddAo para ciMtana karavuM : (1) zrI jinezvara deva A saMsArane du:khamaya, duHkhaphalaka ane duHkhaparaMparaka kahe che. ApaNane kevo lAge che ? (2) jene saMsAramAM na rahevuM hoya tene ja saMsArathI choDAvanAra zrI jinezvara deva game. (3) ghaNA kALathI dharmakriyA karavA chatAM joItuM pariNAma nathI AvatuM, enuM kAraNa e che ke pArakAne potAnuM mAnyuM che. (4) zrI jinezvara deve je vastu heya, zeya ane upAdeya kahI che, te tema ja lAge che ! (5) heyamAM upAdeya buddhi to AvatI nathI ne ? (6) duniyAnA padArtho maLe, ethI anukULatA thAya paNa e dazA kharAba lAge che ? (7) duniyAdArI pahelI ane dharma phurasade e roga konA gharano che ? (8) mokSasukha mAgIe kharA, paNa haiyAmAMthI saMsAra nIkaLe nahIM to ? (9) AtmA artha ane kAma tarapha DhaLe che ke dhase che ? (10) dharmI kahevaDAvavuM saheluM che, paNa dharmI banavuM e muzkela che. (11) dharma, artha ane kAmamAM dharma puruSArtha pradhAna lAge to dharma pAmavAnI lAyakAta prApta thayelI kahevAya. zrutasaritA 2010_03 113 sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagdarzana Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) vinA guNa pAmya guNa pAmyA chIe ema mAnIe to phAyado lezamAtra nahIM ane UlaTAnuM nukasAna. (13) saMsAra kahevAmAM kharAba ane mAnavAmAM sAro evI dazA to nathI ne ? (14) zakti teTalI bhAvanA nahi, bhAvanA teTalo prayatna nahi ane prayatna teTalo rasa nahi. AvuM to nathI ne ? samyagdarzananA ATha AcAra : AcAranA be prakAra : (1) dravyAcAra - rUDhi, rivAja ke paraMparAthI cAlyA AvatA laukika AcArane anusaravuM. (2) bhAvAcAra - AtmaguNono vikAsa karavA mATe zakti anusAra puruSArtha phoravavo. jJAnI kahe che ke vicArano sAra tattvajJAna che; tattvajJAnano sAra dharma che ane dharmano sAra AcAra che. unAvAra: prathama gha: AcAra e ja AcaraNa; arthAt jyAM AcAranI mukhyatA nathI, tyAM dharmanI saMbhAvanA nathI. je AcaraNathI jJAnanI prApti, vRddhi ane prakAza thAya; je AcaraNathI samyagdarzananI prApti, zuddhi ke vikAsa thAya; je AcaraNathI tapa saMvara-nirjarAnuM sAdhana ane anuSThAnayoga bane ane je AcaraNathI jJAna-darzana-cAritra-tapa mATe prabaLa puruSArtha jAgRta thAya te "AcAra" che. jagatanA jIvo sukhane jhaMkhe che, paNa temanA sukhanI dRSTi bhautika che; ane mahApuruSo sukha pradAna karavA AtmAnA sukhanI vAta kare che. te Atmasukha pAmavA jIve AtmAnA guNono vikAsa karavAno che. zAstrakathana che ke guNaprAptino cokkasa krama che; ane te kramamAM prathama samyagdarzana guNa Ave che. te guNathI dharmamAM vikAsanI zarUAta thAya che. bahumAnapUrvaka deva-gurunA darzana-pUjana kare pachI samaja vadhe, jijJAsA vadhe eTale jJAna Ave ane pachI pravRttirU5 cAritrAcAra Ave. zrAvaka banavuM hoya to samyagdarzana pharajiyAta che. zrAvakanA jIvanamAM jJAnAcAra-cAritrAcAratapAcAra-varyAcAra ocho vatto hoI zake; paNa darzanAcAra na hoya to kadApi zrAvaka banI zakAya nahIM. darzanaguNa vinAno jIva dharmakSetramAM AMdhaLo che. apekSAe, AMkhathI AMdhaLo to sAco; bahu bahu to sAmenI vastu jue nahIM; jyAre mithyASTi to kharAba kAraNa ke je che, jevuM che, tenA karatAM UMdhuM jue che. darzanAcAranA ATha prakAra A pramANe che. AtmA be prakArano puruSArtha kare che (1) AMtarika (2) bAhya. AMtarika puruSArthanuM phaLa AMtarika cAra AcAronI prApti che ane bAhya AcArathI AMtarika guNonuM prAgaTaya thAya che. A samyagdarzananA guNo paNa manAya che. AMtarika AcAra bAhA AcAra (1) niHzaMkA - jinavacanamAM zaMkA na hovI. (1) upabRhaNA - guNInI prazaMsA karavI. (2) niHkAMkSA - anya matanI vAMcchA na karavI. (2) sthirIkaraNa - jinamata dhArIne dharmamAM sthira karavo. sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagudarzana 114 zrutasaritA 2010_03 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) nirvicikitsA - dharmanA phaLamAM saMdeha na karavo. (4) amUDhadRSTi - mithyAtvInI pravRttimAM mohita na thavuM. paMcAcAranI ATha gAthA paikI samyagdarzananA aticAranI gAthA : nissaMkia nikkaMkhia, nivvitigicchA amUDhadiTThi a / ubavUha thirIkaraNe, vacchalla pabhAvaNe aDDa ||2|| pa.pU. AcAryazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ma.sA. pharamAve che ke A ATha gAthAo AcAranI hovA chatAM aticAranI eTalA mATe kahevAya che ke paMcAcAranI gAthAo hovA chatAM aticAranA ciMtana mATe hovAthI aticAranI gAthAo tarIke oLakhAya che. ATha AcAranA vistAranI artha : (1) niHzaMkA (2) niSkAMkSA (3) vAtsalya - sarva ArAdhaka jIvo mATe vAtsalyabhAva. (4) prabhAvanA - mane je saddharma maLyo che te saune maLe tevo bhAva. (4) amUDhaSTi zrI jinezvara devanA vacanamAM zaMkAno sarvathA abhAva. sAcA dharma pratye zraddhALu, sunizcita ane AsthAvALA banavuM. aticAra : deva-guru-dharma taNe viSe niHzaMkapaNuM na kIdhuM. kAmanA, icchA, abhilASA, cAhanArahita banavuM te. paramatanI abhilASano abhAva. deva-guru-dharmanI sevAnA phaLarUpe paudgalika padArthonI apekSA nahIM rAkhavI. aticAra : ekAMte nizcaya na kIdho. (3) nirvicikitsA vikRtivALI cikitsA eTale cittano viplava athavA matibhramano nAza. karaNInA phaLamAM saMdeharahitatA. bIjo artha : sAdhunA malina vastra-gAtrone joIne jugupsA na karavI. aticAra : dharma saMbaMdhI phaLataNe viSe niHsaMdeha buddhi dharI nahIM. sAdhu-sAdhvInA mala malina gAtra dekhI durgaMcchA nipajAvI. mUDha eTale mUrkha. amUDha eTale vicakSaNa. sanmArgathI calAyamAna na thavuM. ratnatrayInI jene oLakhANa ke zraddhA nathI te mUDha dRSTi che. darzana mohanIyano kSayopazama thatAM mUDhatA (darzanamUDha, jJAnamUDha ane cAritramUDha) chUTI jAya che ane jIva amUDhadRSTi bane che. aticAra : mithyAtvI taNI pUjA prabhAvanA dekhI mUDha dRSTipaNuM kIdhuM. zrutasaritA 2010_03 115 sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyagdarzana Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) upabRhaNA zrI saMghamAM rahelA guNIjanonA guNonI prazaMsA karavI ane temanA guNonI vRddhi thAya temAM sahakAra Apavo. (1) prazasta-guNIyalanI prazaMsA-bhakti-anumodanA (2) aprazasta-durguNIne Teko ApIe. chatI zaktie prazaMsA na karIe athavA ayogyanI prazaMsA karIe. aticAra : zrI saMghamAM he guNavaMtataNI anupabRhaNA kIdhI. (6) sthirIkaraNa prazasta H tapa, tyAga, saMyama, sAmAyika, jApa, dhyAna vagere. vaDe dharmArAdhanAmAM koI jIvane sthira karIe te. aprazasta - khoTAmAM koI jIvane sthira karo athavA sAcAmAM asthira karo. aticAra : asthirIkaraNa, avAtsalya, aprIti, abhakti nipajAvI. (7) vAtsalya prazasta H AcAra vicAravALA dharmI jIvo pratye bhakita, prIti, bahumAna, vAtsalyano bhAva rAkhe. samAnadharmI upara upakAra karavo. aprazasta : zithilAcArI, adharmI jIvo pratye bhakti, prIti ke bahumAna rAkho. atiyAra : asthirIkaraNa, avAtsalya, aprIti, abhakti nipajAvI. prabhAvanA dravya : mAtA-pitA-svajananI bhakti-upakAra-RNa-bahumAnabhAva bhavobhavanA bhAthArUpa ratnatrayI ApavI te bahumAnapUrvaka atiyAra H abahumAna kIdhuM. niHzaMkatA, ni:kAMkSItA, nivicikitsA karmamAM; dRSTi amUDha, guNonI puSTi, sthirIkaraNa che dharmamAM; vAtsalya sarva jIva pratye, pravacana taNI prabhAvanA; AcAra ATha samyakatvanA, karavI sadA ArAdhanA. upasaMhAra : sadguruno saMgama, mithyAtvano apagama, samaktino abhigama ane ratnatrayIno triveNI saMgama vaDe ApaNe sau nirmaLa samyagdarzanane prApta karI, zakti hoya to sarvavirati cAritradharmano svIkAra karavA dvArA ane tevA prakAranI zakti na hoya to evI zakti pragaTa thAya te mATe suMdara anupama zrAvaka dharmanuM pAlana karI, A bhavane saphaLa banAvI, bhavAMtaramAM dIkSAne prApta karI, alpa samayamAM paramapadanA bhoktA banIe, e ja ekanI eka sadA mATenI zubhAbhilASA. sarva guNonA rAjA-mahArAjA samyaggadarzana 116 zrutasaritA 2010_03 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-11 anuSThAna dharma (ahiMsA-saMyama-tapa) maMgalAcaraNa zrutakevalI zrI zayyabhavasUrijI (zrI mahAvIra svAmInI cothI pATe) racita 'dazavaikAlika' (cAra mUlasUtra) sUtranA dasa adhyAya paikI prathama adhyAya 'drumapuSpikA'nuM maMgalAcaraNa. dhammo maMgalamukkiTTha, ahiMsA saMjamo tavo / devA vi taM namasanti, jassa dhamme sayA maNo // artha : dharma utkRSTa maMgala che. ahiMsA, saMyama ane tapa - e traNa dharma kahevAya che. jenuM mana sadA A traNa dharmamAM haMmezAM varte che, tene devo paNa namaskAra kare che. cAra anuyoga : dravyAnuyoga, caraNakaraNAnuyoganA traNa prakAra : (1) vicAra dharma : maitrI - pramoda - karuNA - mAdhyastha gaNitAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga ane dharmakathAnuyoga. (2) anuSThAna : ahiMsA - saMyama (3) guNa dharma : darzana - jJAna - tapa cAritra O kendra dharI samAna hoI, A traNa prakAra paikI anuSThAna dharmanuM dharI-samAna jainajIvanamAM mahattvanuM sthAna che. anuSThAna dharmanA traNa prakAro paikI dharI-samAna kendra 'saMyama' vaDe jIvanapatha ane jIvanarathane zaNagAravo joIe. ahiMsAnA be svarUpa : (1) tAttvika-sadguNAtmaka (koI saMpradAyane matabheda nathI.) (2) vyavahArika-bAhyapravRttirUpa (saMpradAya bhede matabheda che.) pramAda : prarrena mAti kRti pramAvaH - sAvaghayogamAM pracurapaNe DUbavuM te pramAda. pramAdanA prakAra : (1) kaSAya (ra) viSaya (3) nidrA (4) vikathA (bhojanakathA-dezakathA-rAjakathA vijAtIyakathA) (5) madyapAna pramAda-mAnasika doSa ja mukhyatve hiMsA che, ane e doSamAMthI janmela ja prANanAza-hiMsA che. A svarUpe hiMsAnA be prakAra che. (1) dravya hiMsA pAMca indriya+mana+vacana+kAyA+zvAsozvAsa+AyuSya maLI kula dasa prANono alpAdhika nAza te. -- sva-svarUpamAMthI bahAra nIkaLI AtmAne rAgAdi bhAvothI kharaDavo te. (2) bhAva hiMsA ahiMsAnA be rUpa : (1) niSedhAtmaka ahiMsA - (1) anyane IjA karavI nahIM athavA kaSAya dvArA duHkha pahoMcADavuM nahIM. zrutasaritA 2010_03 117 anuSThAna dharma Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vidheyAtmaka ahiMsA - (1) anyanA duHkhamAM bhAgIdAra thavuM. ahiMsAnuM satya svarUpa ane sAttvika svarUpa to niSedhAtmaka ahiMsAmAM ja jaNAya che, tyAre vidheyAtmaka ahiMsA dayA agara to sevA tarIke jANItI che, lokagamya che, lokone vadhu prItikara che, sugama che, sukara che. vidheyAtmaka ahiMsA saunI najare dekhAtI hoI mAnAdi prAptinA AzayavALA jIvone vadhu rucikara hoya che, jayAre niSedhAtmaka ahiMsA aMtaranA-atyaMtara pariNAmavALI hoya che. tAttvika svarUpe hiMsAnA traNa prakAra : - jIvo bacAvavAnI kALajIno abhAva. - - (2) potAnA du:khamAM anyane anicchAe bhAgIdAra karavo nahIM. (1) hetu hiMsA (2) svarUpa hiMsA - jIvono ghAta karavo te, prANone haNavAno hetu. (3) anubaMdha hiMsA je hiMsAmAM pariName te. A traNa prakAranA vizleSaNamAMthI spaSTa phalita thAya che ke jo apramattabhAva koI jIvanI virAdhanA-hiMsA thaI jAya agara to karavI paDe to e kevaLa ahiMsA koTinI che, ane tethI AvI hiMsA nirdoSa tema ja nirjarAvardhaka bane che. hiMsAnA sAdhanonI apekSAe aDhAra pApasthAnakone paNa gaNAya che : - krodha, mAna, mAyA, lobha, dveSa, rati-arita mRSAvAda, abhyAkhyAna, vaizunya, para parivAda, kalaha mAyA mRSAvAda prANAtipAta, corya, maithuna, parigraha, mithyAtva (1) manathI thatAM pApa (2) vacanathI thatAM pApa (3) kAyAthI thatAM pApa (2) potAnI sukhasagavaDano lAbha anyane Apavo ane sadbhAvanA vaDe anyane zAtA-samatA pahoMcADavI. - anuSThAna dharma 2010_03 ahiMsA kevI adbhuta - ahiMsA sukhanI zelaDI, ahiMsA sukhanI khANa; anaMta jIva mokSe gayA, ahiMsAtaNA phaLajANa. ahiMsA pAlananA vyavahArika upAyo : (1) bAre mAsa ukALeluM pANI (2) kaMdamULatyAga (3) vAsI khorAka tyAga (4) hoTela Adi pArTIono tyAga (5) kaSAya tyAga (6) viSaya tyAga (7) jarUriyAto ghaTADavI (8) sAmAyikAdi pravRtti (9) parva ke tithi dine vanaspati tyAga (10) jIvana sAduM banAvavuM (11) pAMca aNuvrata pAlana (12) pApa sthAnakamAMthI nivRtti (13) cittanI kaThoratA ghaTADavI (14) jJAna saMpAdana karavuM (15) jayaNA pALavI hiMsAnI kevI honArata - hiMsA du:khanI velaDI, hiMsA duHkhanI khANa; anaMta jIva nasse gayA, hiMsA taNA phaLajANa. - 7 - da 118 - 5 18 zrutasaritA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyama : ahiMsAne AcaraNamAM mUkavAnA be sAdhana - saMyama ane tapa. anuSThAna dharmanA traNa prakAro paikI kendra sthAne hoI, "saMyama eka bAjA ahiMsAne ane bIjI bAjA tapane sparze che. vyAkhyA : artha : (1) samyapha prakAre yamanuM pAlana. (2) rasa ane rUcipUrvaka sAcI zraddhA sAthe uccatara dhyeya arthe svecchAe niyaMtraNa. yamanA prakAra .: (1) ahiMsA (2) satya (3) acaurya (4) brahmacarya (5) aparigraha jenA vaDe yamamAM sthiratA Ave tene niyama' kahevAya che. niyamanA prakAra : (1) zauca (pavitratA) (2) saMtoSa (3) tapa (4) svAdhyAya (5) Izvara praNidhAna (ekAgratA). niSedha artha .: yama, niyama, samiti, guNi, vrata, virati, nigraha, nirodha, virodha, damana, niyaMtraNa, kAbU Adi - mana, vacana ane kAyAnuM niyamana rAkhavuM. vidheya artha : mAdhyastha bhAva (dAsInya bhAva), rAga-dveSano tyAga, kutarkono tyAga, aMtarAtma bhAvanI sAdhanA, saMvara, samatA bhAva, sAttvika bhAva Adi-vicAra vANI ane gati-sthitimAM yatanA keLavavI-savRttinA guNonuM ciMtana. saMyamanA 17 prakAra : pAMca indriyono nigraha, pAMca avratano tyAga, cAra kaSAyano jaya, ane mana, vacana ane kAyAnI virati. bhAtabhAtanAM ane citravicitra karmonA kAraNe loko vidhavidha prakAranI ApaNane managamatI aNagamatI vAto kare che; paraMtu samajadAra ane vivekI evA ApaNe zA mATe rAga ke dveSa ane prazaMsA ke roSa dAkhavavo? saMsArI pravRttiomAM pratibhAva ApavAnA samaye ApaNe aMdha, mUka ane badhira (AMdhaLA, mUMgA ane baherA) banI javAmAM ja DahApaNa che. pU. zrI buddhisAgarasUrijI yathArthapaNe pharamAve che : svamAM vasa, paramAM khasa; eTaluM ja basa. saMyama, AdhyAtmika guNa hoI, parabhavamAM ApaNI sAthe AvanAra che. ApaNane sajjanamAMthI sAttvika banAvavAnuM sAmarthya "saMyama'mAM aMtargatapaNe raheluM che. jema rAjAnI vArtAnA aMte Ave che khAdhuM, pIdhuM ane rAja karyuM', tema ApaNA A jainakuLanA bhavanA aMte khAdhuM, pIdhuM ane tArAja karyuM," evuM bane nahIM te mATe saMyama guNa keLavavo jarUrI che. ratnAkara paccIzInI gAthA "Avela bAjI hAthamAM, ajJAnathI hArI gayo gAvAthI kAMI vaLaze nahIM. tapa : bAra prakAra - cha bAhya ane cha atyaMtara : bAhya : (1) aNasaNa (2) UNodarI (3) vRtti saMkSepa (4) rasatyAga (5) kAyakleza (6) saMlInatA atyaMtara : (1) prAyazcitta (2) vinaya (3) vaiyAvacca (4) svAdhyAya (5) dhyAna (6) kAusagna zrutasaritA 119 anuSThAna dharma 2010_03 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa-padano samAveza : navapada-paMcAcAra-vIsa sthAnaka niSedha artha : tapAvavuM, damana, kAbU, AhArAdi grahaNa nA karavA te. vidheya artha : muktino talasATa - apavarganI ArAdhanA ('pa' varga - pa pha ba bha ma patana phikara bAdhA bhaya maraNa patana, phikara, bAdhA, bhaya ane maraNa jyAM nathI, tevA eka mAtra sthAna siddhazilAnI ArAdhanA. tapanuM phaLa : (1) vAsanAo kSINa thAya - icchAnirodha, kaSAyanirodha. (2) AdhyAtmika baLa keLavAya. (3) mana-zarIra ane indriyo tApaNImAM tape. apekSAe paryAdine AzrayI (paryuSaNa vagere) karavAmAM AvatA nimitta dharma rUpI tapanI sarakhAmaNIe tapanA bAra prakAro paikI vRtti saMkSepa, rasatyAga tathA anya prakAro nitya dharma tarIke AcaravAmAM saMvara ane nirjarA vadhu pramANamAM thAya che. ApaNA jIvanane saMpUrNataH lokottara banAvavuM duSkara che. mATe, laukika jIvanamAM lokottara bheLavI devAnI kaLA ApaNe saue zIkhI levA jevI che. dA.ta., laukika kriyA lokottara kriyAnA lakSyarUpa niyamo (1) bhojana abhakSya tyAga, kaMdamULa tyAga, vAsI khorAka tyAga, tithie vanaspati tyAga, madyapAna Adi. (2) dhana-prApti jinAlaya-jinamUrti-jinAgama sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA-A sAta kSetromAM dAna pravRtti. (3) pAMca indriyono bhogavaTo dareka indriyanA bhogavaTAnuM mApa nakkI karavuM. (4) lagna parvatithio tathA mAsika tithionA divase brahmacarya-pAlana. (5) nidrA sUtAM pahelAM navakAra, sAta lAkha, 18 pApasthAnaka, tIrthakara bhagavaMto, sAdhu bhagavaMto, AdarzabhUta, zrAvaka-zrAvikAonuM guNa smaraNa. upasaMhAra : samyagdarzana-jJAna-cAritra-tapanI ArAdhanAnI anukrame bhakti-ahiMsA-saMyama ane tArUpI dharmaputra janme che, ke jenuM anaMtara phaLa anukrame bhAva, dAna, zIla ane tapamAM pAmI zakAya che. anuSThAna dharma sarvayoganI sAdhanAmAM dIvAdAMDI svarUpa che. ahiMsA AtmA che, saMyama zvAsa che ane tapa zarIra che. tapa bahAra dekhAya che, ahiMsA aMtaranA pariNAmavALI che ane saMyama anumAna dvArA pAmI zakAya che. cAlavAmAM, besavAmAM, UThavAmAM, sUvAmAM, khAvAmAM, bolavAmAM badhe ApaNe jayaNApUrvaka vartavAnuM che. anuSThAna dharma 120 zrutasaritA 2010_03 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA sarvajIveSu, sarvajJaH paribhASitAH / idaM hi mUla dharmasya, zeSaH tasyeya vistaraH / / artha : sarvajJanA bhAkhyA anusAra, sarvajIvonI ahiMsA ja mULa dharma che; bAkIno badho teno vistAra che. samaya, sAmagrI ane saMyogano saddhapayoga karI ApaNe sau duHkhamukta, pApamukta ane karmamukta banIe. ApaNI A bhavanI yAtrA mAtra padayAtrA ke vicArayAtrA na banI rahetAM bhAvayAtrA bane ane ApaNane bhayamukta ane bhavamukta banAve tevI zubha bhAvanA. parama pUjya zAsana samrATa AcArya zrI vijayanemisUrI gacchanA pa.pU. AcAryazrI vijayasUryodayasUrijInA praziSya zrI muni naMdIghoSa vijayajI mahArAja sAheba likhita "jainadarzananAM vaijJAnika rahasyo' mAMthI sAbhAra. tapathI thatA lAbho ane tenuM rahasya: vaijJAnika draSTie : jinazAsanamAM dharmaArAdhanA/AtmakalyANanA vividha upAyo darzAvelA che. pratyeka upAyamAM je te upAyanI mukhyatA ja hoya che. te sivAyanA anya upAyo paNa tyAM gauNabhAve to hoya ja che. A AtmasAdhanAnuM eka ati mahattvanuM aMga tapa paNa che. te tapanA mukhya be prakAra che : bAhya tapa ane atyaMtara tapa. jainazAstramAM darzAvela bAhya tapa aMge seka seke anya jainetara tattvaciMtakoe vicAra karyo che ane pratyeka vakhate bAhya tapane nirarthaka kAya-kleza, Atmadamana ane indriyadamanarUpe tenuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. AjanA kahevAtA vaijJAnika yugamAM paNa bAhya tapanI jAhojalAlInI bharapUra AtazabAjIthI ApaNI AMkho aMjAI jatI hovA chatAM tene nirarthaka ane daMbha kahenArAnI saMkhyA paNa ochI nathI. vastutaH bAhya tapathI indriyanigraha ane icchAnirodha thato hovA chatAM tenI sAthe atyaMtara tapano yoga na hovAthI AtmazuddhinI prakriyA paNa thatI nathI ane tethI ja ekaluM bAhya tapa mokSa tarapha gati karAvavA samartha nathI. Ama chatAM, jainadharmamAM darzAvelA bAhya tapa saMbaMdhI niyamo ane tenA prakAra saMpUrNapaNe vaijJAnika rahasyothI bharapUra che ane tenAthI vartamAnayugamAM AtmakalyANa (mokSaprApti)nI zakyatA nahi hovA chatAM zArIrika temaja ArogyanI dRSTie paNa khUba ja lAbhadAyaka che. sauprathama rAtribhojananA tyAga viSe vicArIe : rAtribhojananA tyAganI vaijJAnikatA vize judAM judAM sAmayiko vageremAM vAraMvAra lakhAtuM rahyuM che tethI tenA vize koI piSTapeSaNa karavAnI AvazyakatA nathI. chatAM zarIravijJAnanI daSTie rAtrinA samaye moTe bhAge zArIrika pravRtti, parizrama ocho karavAno hovAthI cayApacaya (metabolism)nI prakriyA paNa atimaMda paDI jatI hovAthI rAtrie bhojana karanArane moTe bhAge ajIrNa, gesa (vAyu) vagerenA rogo thavAnI saMbhAvanA rahe che. te sivAya rAtrinA samaye sUryaprakAzanI gerahAjarImAM vAtAvaraNamAM zudra, jIvajaMtunI utpatti, upadrava paNa ghaNo rahe che. sUrya prakAzamAM ja evI agamya zakti che ke je vAtAvaraNanA pradUSaNa tathA binaupayogI jIvajaMtuno nAza karI zake che ane navA jIvajaMtunI utpattine rokI zake che. temAMya sUryodaya pachInI 48 miniTa pachI ane sUryAstanI 48 zrutasaritA 2010_03 121 anuSThAna dharma Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miniTa pahelAM bhojana karavAnuM jainagraMthomAM vidhAna che. kAraNa ke sUryAsta samaye ane sUryodaya samaye mAkhI, macchara vagere mudra jaMtuono upadrava vadhu hoya che. sUryAsta samaye jIvajaMtuno upadrava zarU thato hovAthI tathA sUryodaya samaye jIvajaMtuno upadrava pUrNa thato hovAthI vadhu saMkhyAmAM teo dekhA de che. tapanI vAta karIe to biyAsaNAM eTale ke divasa daramiyAna be TaMka bhojana levuM, tene sAmAnya rIte tapa tarIke gaNatarImAM levAmAM AvatuM nathI. Ama chatAM vyavahAramAM, biyAsaNAne tapa gaNavAmAM Ave che. biyAsaNuM karavAthI khAna-pAnanI aniyamitatA ane apathya, ayogya AhArano tyAga thAya che. kAraNa ke biyAsaNAmAM divasamAM phakata be vakhata ekabeThake bhojana karavAmAM Ave che ane temAM rAtribhojanano tathA rAte pANIno saMpUrNa tyAga karavAmAM Ave che. ane divasanA bhAgamAM paNa bhojana karatI vakhate ane te sivAyanA samayamAM ukALelA pANIno ja pIvAmAM upayoga karavAmAM Ave che eTale ArogyanI dRSTie pANImAM rahela jIvajaMtu dvArA phelAtA koI paNa prakAranA roga thavAnI zakyatA rahetI nathI. - ekAsaNuM eTale divasamAM phakta eka ja vakhata ekabeThake jamI levuM. te pahelAM ke te pachI divasanA bhAgamAM ukALelA pANI sivAya kAMI paNa levAnuM hotuM nathI. AjanA jamAnAmAM covIse kalAka, tamAku ane masAlA khAnAra navI peDhI mATe A vAta agharI lAge che. paraMtu niyamita vyavasthita jIvana jIvatA zrAvaka varga mATe te jarAya agharuM nathI. divasamAM phakta eka vakhata niyamita rIte jamavAthI zarIranAM yaMtrone rAtri daramiyAna saMpUrNa ArAma maLe che ane tethI te te yaMtrone calAvavA mATe lohI tathA oNksijananI jarUriyAta paNa ochI paDe che. pariNAme hRdaya ane phephasAM para vadhu paDatA kAmano boja Avato nathI ane tethI saMpUrNa zarIrane sArI rIte ArAma maLatAM savAranAM kAryomAM ajabanI sphati anubhavAya che. vaLI divasa daramiyAna mAnasika, bauddhika ke zArIrika parizrama paNa sAro evo thayo hovAthI zarIrane, upara jaNAvyuM tema ArAmanI AvazyakatA rahe che. ekAsaNA, biyAsaNAmAM AhAra paNa sau potapotAnI ruci pramANe paraMtu jainadharmagraMthomAM varNavelA abhakSya, anaMtakAya ane apathyano tyAga karavA pUrvaka le che. tethI manuSya abhakSya, apathya ke tAmasika prakAranA AhArathI pedA thatI vikRtiono bhoga banatA aTakI jAya che. AhAranA mukhyatve traNa prakAra che. sAttvika, rAjasika ane tAmasika. tapa daramiyAna karavAmAM AvatA ekAsaNA, biyAsaNAmAM khAsa karIne pramANasara eTale ke vadhu paDato nahi evo sAttvika AhAra ja karavo joIe. kyAMka, kyAreka jIbhaDInA svAda khAtara rAjasika AhAra paNa thAya che. paraMtu tAmasika AhAra krodhAdi kaSAyone utpanna karanAra athavA poSaka, uddIpaka hovAthI teno saMpUrNa tyAga karavo joIe; ane jainadharmazAstromAM varNavelA nItiniyamo pramANe vartanAra tAmasika AhArano tyAga saraLatApUrvaka, sAhajikapaNe karI zake che. pariNAme tenA ArogyamAM koI paNa jAtanI kharAbI AvatI nathI. sivAya ke pote bedarakAra rahe ane pUratI svacchatA ane ArogyanI jALavaNI mATenA sAmAnya niyamonuM paNa pAlana karavAnuM cUkI jAya. anuSThAna dharma 122 zrutasaritA 2010_03 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyaMbila paNa eka viziSTa prakAranuM tapa che. A tapamAM divase mAtra eka ja vakhata lukhkhAsukkA AhAranuM bhojana karavAnuM hoya che. temAM mukhyatve cha vigaI, dUdha, dahIM, ghI, goLa (sAkara), tela ane pakavAna (mIThAI)no tyAga karavAno hoya che. temAM haLadara ke maracuM paNa vAparI zakatA nathI. A tapathI AdhyAtmika dRSTie rasanendriya upara vijaya meLavI zakAya che ane jIbha kAbUmAM Ave eTale bAkInI cAreya indriya paNa kAbUmAM AvI jAya che ane pAMceya indriya upara vijaya prApta thatA cAra kaSAya ane mana upara paNa vijaya meLavAya che. pariNAme karmabaMdha alpa ane karmanirjarA vadhu thatAM mokSaprApti najIka AvI jAya che. A sivAya A tapathI bIjA paNa aneka prakAranA lAbho thAya che. A tapa karavAthI zarIramAM kapha ane pittanuM zamana thAya che. kAraNa ke kaphane utpanna karanAra ghI, dUdha, dahIM, goLa ane mIThAIno A tapamAM sarvathA tyAga karavAmAM Ave che. sAthe sAthe lIlAM zAkabhAjI je sAmAnya rIte pittavardhaka ja hoya che; teno paNa tyAga karavAmAM Ave che. AyurvedanI dRSTie sarvarogonuM mULa zarIramAM utpanna thayela vAta, pitta ane kaphanI viSamatA ja che ane sAmAnya jIvana vyavahAramAM rasanendriyanA caTAkAnA kAraNe kapha ane pittajanaka padArthonuM ja vadhu paDatuM sevana karavAmAM Ave che. tethI zarIramAM kapha ane pittanuM pramANa vadhI jAya che ane taMdurastI jokhamAya che. mATe zakya hoya to mahinAmAM cAra pAMca AyaMbila avazya karavA joIe. zAstrakAra bhagavaMtoe paNa varSamAM be, caitra mAsamAM ane Aso mAsamAM AyaMbilanI nava divasanI zAzvatI oLInI ArAdhanA batAvI ApaNA upara mahAna upakAra karyo che. tenuM paNa rahasya A ja che. vaLI caitra mahino ane Aso mahino, e be RtuonA saMdhikALa che; ane e saMdhikALa daramiyAna lagabhaga badhAMnAM ArogyamAM pheraphAra thAya che. A samaya daramiyAna jo AhAra-pANImAM pathyApathyano viveka rAkhavAmAM na Ave to kyAreka bahu lAMbA samayanI bImArIno bhoga banavuM paDe che. ane AyurvedamAM kahyuM che ke, vaidyAnAM zAradI mAtA, pitA tu kusumAkaraH / (vaidarAja mATe zaradaRtu mAtA samAna che; ane vasaMta Rtu pitA samAna che.) kAraNa ke A be Rtuo daramiyAna ja lokonuM Arogya bagaDe che; ane DaoNkTaro, vaidyone sArI evI kamANI thAya che. mATe zakaya hoya to navapadanI caitrI temaja Aso mAsanI baMne oLI karavI joIe. dvitIyAdyAH paJca pakSe mAse SaTtithayA'thavA / sAvadyArambhasaccittatyAgaM tAsveva bhAvayeH // artha : bIja vagere pakSane vize pAMca athavA mAsane vize cha parva-tithionA divase sAvaghArambhapApa vyApArano ane sacittano tyAga karavo joIe. upavAsa jainadharmanuM AgavuM viziSTa tapa che. A tapamAM mukhya be prakAra che : (1) tivihAra upavAsa (2) cauvihAra upavAsa. jaina paraMparA pramANe - upavAsanI zarUAta AgalA divasanI anuSThAna dharma zrutasaritA 2010_03 123 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMjathI thAya che ane samApti bIjA divasanI savAre thAya che. matalaba ke pUrA 36 kalAkano A upavAsa hoya che, jaina paraMparAnA upavAsamAM anya paraMparAnA upavAsanI mAphaka cA, dUdha, kaoNphI, phUTa, mAvAnI mIThAI ke anya pharALa levAmAM AvatuM nathI ke rAjakIya hetuo siddha karavA mATe karavAmAM AvatA pratika upavAsanI mAphaka savAranA AThathI rAtrinA ATha sudhI mAtra 12 kalAkanA ja upavAsa hotA nathI. AvA pratika upavAso savAranA peTa bharIne nAsto (breakfast) karIne zarU thAya che ane sAMje tenI samApti bAda pAkuM bhojana levAmAM Ave che. jyAre jaina paraMparAnA tivihAra upavAsamAM divase mAtra savAranA 10 thI sAMjanA 6 sudhI phakta ukALeluM pANI ja levAmAM Ave che. jayAre cauvihAra upavAsamAM to AgalA divasanI sAMjathI laI bIjA divasanI savAra sudhI pUrA 36 kalAka sudhI AhArano tyAga hoya che ja paNa sAthe sAthe pANInuM eka TIpuM paNa levAmAM AvatuM nathI. arthAtu pANIno paNa saMpUrNa tyAga karavAmAM Ave che. jIvana mATe Avazyaka mukhya traNa vastu che : AhAra, pANI ane havA, zarIrane TakAvavA mATe niyamita rIte yogya pramANamAM pathya AhAra levo jarUrI che. jo AhAra ocho levAmAM Ave athavA saMpUrNa baMdha karI devAmAM Ave to zarIra kSINa thatuM jAya che ane lAMbA kALe anya pravRttio karavA mATe zarIra asamartha bane che. AhArane pacAvavA mATe pANI atyaMta jarUrI che. zarIramAM 75thI 80 TakA pANI hoya che; zarIramAM jhADA UlaTI dvArA pANI ochuM thaI jAya to jhaDapathI lohInuM dabANa ghaTavA mAMDe che; ane zarIra asvastha bane che. tethI zarIranuM zuSkIkaraNa (dehydration) thatuM rokavA mATe lUkojha vagerenuM pANI ApavuM paDe che. eTale pANI paNa jIvana TakAvavA mATe agatyanI vastu che ane cayApacaya (metabolism)nI kriyA mATe oNksijana ati Avazyaka che. oNksijana vaDe zarIramAM carabI ane sAkaranA dahana dvArA ApaNane jarUrI zakti-kelarI maLI rahe che. e oNksijanazvAsocchavAsa dvArA havAmAMthI ja levAmAM Ave che. havAmAM lagabhaga 20% oNksijana-prANavAyu hoya che. eTale havA vinA manuSya ke koI paNa sajIva prANI ke vanaspati sudhdhAM thoDI miniTo paNa jIvI zakatA nathI. jyAre pANI vinA thoDA kalAko rahI zakAya che; ane AhAra vinA thoDA divaso rahI zakAya che. eTale vijJAnanI daSTie AhAra vinAnA phakta pANInA AdhAre ghaNA divasanA upavAsa thaI zake che. jyAre AhAra ane pANI vinAnA saMpUrNa nakoraDA upavAsa phakta thoDA divasa, cAra ke pAMca divasa thaI zake che tethI vadhu nahi. dhArmika, vaijJAnika, svAthya temaja AyurvedanI dRSTie zAkAhArI evA ApaNe saue parvatithinA divaso daramiyAna lIlAM zAkabhAjI vagereno tyAga karavo ucita che. upavAsa e jema Atmika zuddhinuM ane AtmaniyaMtraNanuM sAdhana che. tema dehazuddhinuM ane daihika AMtarika kriyAone niyaMtrita-niyamita karavAnuM paNa sAdhana che. upavAsa karavAthI zarIranA AMtarika ghana kacarAno nikAla thAya che. zarIramAM vadhela pitta, kapha ke vAyunuM upazamana athavA to utsarjana thAya che ane zarIra zuddha thAya che. upavAsanA bIjA athavA trIjA divase keTalAkane pittanI UlaTIo thAya anuSThAna dharma 124 zrutasaritA 2010_03 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. vastuta: e UlaTIo dvArA zarIranuM vadhArAnuM pitta bahAra nIkaLI jatAM zArIrika zAMti anubhavAya che. upavAsa daramiyAna mAtra ukALeluM pANI pIvAthI peTamAM rahela vadhArAnA maLano nikAla thAya che ane kRmi vagerene khorAka nahi maLavAthI svayameva bahAra nIkaLI jAya che; tathA kapha hoya to te paNa dUra thaI jAya che. Ama vadhArAnuM pitta ane vadhArAno kapha dUra thatAM, vAta pitta ane kapha traNe sama thAya che, mATe 15 divasamAM athavA mahinAmAM ochAmAM ochA eka upavAsa karavo joIe ane eTale ja zAstrakAra bhagavaMtoe pAkSika prAyazcitta rUpe eka upavAsanuM vidhAna karela che. sAmAnya rIte zAstramAM darzAvyA pramANe je sAdhu ke sAdhvI niraMtara aTTama ke tethI vadhu tapazcaryA karatA hoya tevA sattvazALI saMyamI mahAtmAonuM zarIra devAdhiSThita thaI jAya che. arthAt tapa vageremAM daivI sahAya maLe che. paraMtu sAmAnya gRhastha vagere paNa jyAre aAI, agiyAra upavAsa, 15 upavAsa, mAsakSamaNa (30 upavAsa) ke 45 upavAsa jevI mahAna dIrghakAlIna tapazcaryA kare che, tyAre moTe bhAge zArIrika rIte kSINa ane azakta thaI jAya che. chatAM manobaLa ane AtmabaLanA AdhAre teo lAMbAkALa sudhI AhAra vinA calAvI zake che. keTalAka loko 16-16 divasanA cauvihAra eTale ke pANI vagaranA paNa upavAsa karI zake che. arthAt 16-16 divasa sudhI AhAra ane pANI baMneno saMpUrNatyAga kare che. zarIravijJAna tathA Arogya vijJAnanA sAmAnya jJAnavALA lokone AmAM khUba Azcarya jaNAya che. paraMtu A vize vadhu vicAra karatAM lAge che ke ApaNA zarIrane koI paNa navI paristhitine anukULa thatAM lagabhaga traNa divasa lAge che ane e traNa divasa daramiyAna zarIra navIna paristhitino sAmano-pratikAra kare che ane e traNa divasa daramiyAna zArIrika ane mAnasika vyavasthAtaMtra astavyasta thaI jAya che. paraMtu e pratikArane jyAre bahArathI koI paNa prakArano pratyuttara maLato nathI tyAre zarIra navIna paristhitine anukULa thaI jAya che. A siddhAMta pramANe ApaNuM zarIra sAmAnya divasomAM, divasa daramiyAna lIdhela AhAra ane pANImAMthI potAne Avazyaka garamI ane zakti meLavI le che. paraMtu zarIramAM rahela carabI ane lUkojha vagereno te upayoga karatuM nathI, kAraNa ke ApaNuM zarIra e pramANe ja TevAyeluM hoya che. tethI jayAre ApaNe upavAsa ke AyaMbila vagare tapazcaryA karIe chIe tyAre ApaNuM zarIra rojiMdAkrama pramANe bahArathI levAyela AhAra-pANImAMthI zakti meLavavA prayatna kare che. paraMtu te to sadaMtara baMdha hovAthI zarIra azakti, bhUkha vagere svarUpe navIna paristhitino pratikAra kare che. AnA javAbamAM ApaNuM manobaLa majabUta na hoya to ApaNe pAraNuM karI laIe chIe; ane jo ApaNe pAraNuM nA karIe ane upavAsa vagere tapazcaryA cAlu ja rAkhIe to ApaNuM zarIra bahArathI garamI ane zakti meLavavAne badale zarIramAM rahela carabI ane lUkojha vageremAMthI potAne Avazyaka garamI ane zakita meLavatuM thaI jAya che. A paristhitinuM nirmANa thatAM lagabhaga traNa divasa lAge che. jeo bhAratamAMthI amerikA athavA to amerikAmAMthI bhAratamAM Ave che teonA zarIranI jaivika ghaDiyALa-(biological clock)ne navA pradezane anukULa thatA paNa traNa divasa lAge che, jene meDikala paribhASAmAM "jeTalega' zrutasaritA 125 anuSThAna dharma 2010_03 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che. e traNa divasa daramiyAna teone pahelAnA samaya pramANe divase UMgha Ave ane rAtre jAge, divase bhUkha nA lAge paNa rAtre bhUkha lAge che. magaja paNa thoDo vakhata apaseTa-avyavasthita rahe che. tethI videzamAM jatA elacI-rAjadUtone pote je te dezamAM gayA pachI traNa divasa sudhI koI navA nItiviSayaka nirNayo ke agatyanI maMtraNA nahi karavAno Adeza hoya che. mATe lAMbI tapazcaryA daramiyAna prathama traNa divasa pachI bhUkha ke azakti vagere nahi lAgavAnuM kAraNa A ja che. traNa divasa daramiyAna zarIra pote potAne garamI ane zakti meLavavAnI vaikalpika vyavasthA karI le che. TUMkamAM, jainadharmamAM jaNAvela navakArazI, cauvihAra, biyAsaNA, ekAsaNA, AyaMbila, upavAsa vagere tapa ArogyavijJAna (meDikala sAyansa) ane zarIravijJAna-(physiology)nI daSTie saMpUrNa vaijJAnika che ane tenAthI AdhyAtmika lAbhanI sAthe sAthe zArIrika taMdurastImAM ghaNA ghaNA phAyadA thAya che, je najaraaMdAja karavA na joIe. chevaTe dharma ke dhArmika zabdanI kadAca elarjI hoya to, vijJAna ane ArogyanA nAme paNa uparyukta tapa ane niyamonuM pAlana karavuM joIe. - (pa.pU. tapasvI A. zrI vijaya kumudacaMdrasUri smRti graMtha) TUMkamAM "pANI ukALIne ja zA mATe pIvuM joIe?" e prazna yathAvat ja rahe che. A praznano uttara vaijJAnika saMzodhanonA AdhAre A pramANe ApI zakAya. vijJAnanA siddhAMta pramANe pratyeka pravAhamAM dhanavidyutubhAravALA aNuo (Positively charged particles called cations) ane RNavidhutabhAravALA aNuo (Negatively charged particles caled anions) hoya che ane kUvA, taLAva, nadI, varasAda vagerenA pANImAM kSAra hoya che. ane sAthe sAthe temAM RNavidyutubhAravALA aNuo vadhu pramANamAM hoya che. RNavidyutubhAravALA aNuvALu pANI pIvAthI zarIramAM khUba ja tAjagI/skRtino anubhava thAya che. AvuM pANI kyAreka vikAra paNa pedA kare che, paraMtu jyAre pANIne garama karavAmAM Ave che, tyAre te pANI acitta to thaI ja jAya che paNa sAthe sAthe temAM rahela RNavidyutubhAravALA aNuo taTastha arthAt vIjabhArarahita thaI jAya che, pariNAme garama karavAmAM Avela pANI zArIrika ane mAnasika vikRtio pedA karI zakatuM nathI. mATe ja sAdhu-sAdhvI tathA tapasvI gRhastha-zrAvakoe garama karela acitta pANI ja pIvuM yogya che. anuSThAna dharma 2010_03 1 26 zrutasaritA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-1ra atyaMtara tapa yAtrA (prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ane sarvocca zikhare kAusagga), | maMgalAcaraNa mahopAdhyAya pU. zrI yazovijayajI ma.sA. viracita 'jJAnasAra' : tadehi tapaH kuryAt, durvyAnaM yatra no bhavet / yena yogAt hIyante, kSIyantene driyAnI ca // durthAna dhyAna thAya nahi, mana, vacana, kAyAnA yoganI hAni thAya nahi, tema ja indriyanI hAni thAya nahi, tevo tapa karavo joIe. yadadUraM yada durAdhya, yaccadU re vyavasthitam / tatsava tapasA sAdhyaM, tapo harati duSkRtam // je vastu ghaNI dUra che, jenI prApti paNa bahu muzkelIe prApta thAya che, evI dUranI vastuo tapa vaDe prApta thAya che. dinadine abhyasataM, dAnaM adhyAyanaM tapa teneya abhyAsa yogena, tade yA abhyasate punaH / / / dAna, adhyayana (jJAna) ane tapa e traNano abhyAsa dararoja pADavI. te abhyAsa AvatA bhavamAM prApta thAya che. dAna - abhayadAna, supAtradAna, ucitadAna, anukaMpAdAna, kIrtidAna. jJAna - zrutajJAnanuM phaLa anukrame virati, cAritra, mokSa. tapa - karmane tapAvI, bALIne bhasmIbhUta kare-saMvara-nirjarApradhAna. saMsAra viSayaka vinazvara vastuo mATe tapa niSedha che. zAzvata evA mokSa sukha mATe (karmanAza mATe) tapa anumodanIya che. aNasaNa (upavAsAdi)thI indriyo vaza nathI thatI, paNa upayoga hoya to ja vaza thAya che. jema lakSya vinAnuM bANa nakAmuM, tema upayoga vinAno upavAsa nakAmo. je upavAsa ke anya tapa AtmAnA arthe nathI, te koI prakAre kalyANakArI banatuM nathI. parabhave bAMdhelA puNyakarmanA udaye lakSmI prApta thAya che; A bhavanA ApaNA puruSArtha kAraNe nahIM, te barobara samajI rAkhI manamAM dhArI rAkhavA jevuM che. karmanA udaye je kAMI lakSmI ApaNane maLI che, te pachI vadhunI icchA rAkhIe te pApano anubaMdha karAve che ane vadhu ne vadhu lakSmI meLavavA dhamapachADA jeTalA ApaNe karIe, teTalo mahApApano anubaMdha thAya che. tapa eka ja prakAre che. vyavahArika dhoraNe, cha bAhya ane cha atyaMtara prakAra darzAvyA che. tapanA A bAra prakAra utpattinA krame che; eTale ke ApaNe aNasaNAdi prathama prakArathI bAramA prakAra-kAusagna-sudhI yAtrA karavAnI zratasaritA 2010_03 127 atyaMtara tapa yAtrA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. apekSAe jJAnI bhagavaMto ema paNa kahe che ke aNasaNAdi tapano prathama prakAra ApaNe je divase AdarIe, te divase tapanA bAre prakAra paNa yathAzakti AdaravA joIe. te divase zakya teTalo ekAMtavAsa ane mauna pALavuM joIe. tapanA bAra prakAra : cha bAhya ane cha atyaMtara bAhA : (1) aNasaNa (2) uNodarI (3) vRtti saMkSepa (4) rasatyAga (5) kAyakleza (6) saMlInatA atyaMtara H (1) prAyazcitta (2) vinaya (3) vaiyAvacca (4) svAdhyAya (5) dhyAna (6) kAusagga atyaMtaranI alabelI pakaDa mATe tapanA bAhA prakAro anukrame sAdhana che. dA.ta. aNasaNa sAdhana che, to uNodarI sAdhya che; uNodarI sAdhana che to vRttisaMkSepa sAdhya che. Ama, anukrame tapanA bAre prakAramAM sAdhya-sAdhanano saMbaMdha samajavo. (1) aNasaNa : na hAzanam rUti 3nazanam | - bhojana nA karavuM te - be prakAra Ivara thAvat kathika (mRtyu paryata) zreNi pratara dhana varga vargavarga prakIrNaka pAdapopagamana IginImaraNa bhaktaparijJA Adi 17 prakAre (2) uNodarI : (avamaudarya) - udara eTale peTa - UNuM eTale ochuM. bhUkha karatAM ochuM khAvuM te - AhAra vAparatAM pAMca-sAta koLiyA ochA vAparavA. (3) vRtisaMkSepa : (vRttiparisaMkhyAna) - vividha vastuonI lAlacane TUMkAvavI - khAnapAna Adi dravyono dainika dhoraNe vaparAzanI saMkhyA nakkI dhAravI te. (4) rasatyAga : (rasaparityAga) - rasanuM sevana mana, vacana ane kAyAmAM vikRti lAve che. vikRti eTale vigati eTale vigaI. vikArakAraka rasano tyAga karavo. kula dasa bheda - mahAvigaI : mAMsa, madirA, madha ane mAkhaNa. laghuvigaI : dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa ane pakavAna. mahAvigaI sarvathA tyAjaya che. laghuvigaInuM bane teTaluM ochuM sevana karavuM. (5) kAyakleza : TADha, taDakAmAM ke vividha Asano vaDe kAyAne kasavAnuM te. saMyamanA sAdhanarUpa deha ane indriyonI pratyakSa hAni nA thAya te rIte samajaNapUrvakanI titikSA samajavAnI che. ApaNAthI sukhe karI zakAya tevA sukhAsana, vIrAsana, padmAsana, godohAsana Adi Asano dhAraNa karavA atyaMtara tapa yAtrA zrutasaritA 1 28 2010_03 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te. upalakSaNathI ughADA page cAlavuM, thoDAM vastrothI calAvI levuM, alpa parigrahAdi saMyamanI puSTi arthe je je titikSA karAya che. kAyayogano nirodha te kAyakleza. apekSAe, kAyA to jaDa che. tene kleza ke kaSTa ApIe te tapa gaNAya nahIM, paraMtu kAyA ane kAyaklezathI Atmalezano anubhava thAya che, tene A prakAranuM tapa samajavuM. svayaM relA klezanA anubhavane kAyakleza kahe che; jyAre svayaM tathA bIjAoe karela klezanA anubhavane pariSaha dhe che. (6) saMlInatA : (vivikta zayyAsana saMlInatA) sAmAnya artha : zarIrAdinuM saMkocana vizeSa artha : pravRttionuM saMkocana pravRttione ghaTADavI ane ekAMta sevana karavuM. pracalita cAra vibhAgo : (1) indriyajaya : pAMca indriyone tenA viSayamAMthI pAchI lAvavI. (2) kaSAyajaya : cAra kaSAyone udayamAM AvavA na devA athavA udayamAM Ave to niSphaLa kiravA. (3) yoganirodha : aprazasta yogano nirodha ane kuzaLayoganI udIraNA amalamAM lAvavAno prayatna. (4) viviktacaryA : vijAtIya tathA pazu Adi ayogya saMsargarahita zuddha sthAnamAM zayana ane Asana rAkhavuM te. saMlInatA" atyaMtara tapanI sAthe joDatI kaDI che. karmanI ke anyanI bhUlanA badale potAnI ja bhUla che, potAnA bAMdhelA ja kyoM audayika bhAve vartI rahyA che tevI pAkI samajaNa AvyA pachI atyaMtara tapanI yAtrAnA prathama pagathiye ApaNe paNa mUkI zakIe. ane basa tyAMthI, ApaNI aMtaryAtrAno prAraMbha thAya che. (1) prAyazcitta H pApano cheda athavA cittanuM zodhana. mUlaguNo ke uttaraguNomAM thayelA aticAranI zuddhi mATe karavAmAM AvatuM viziSTa anuSThAna. tapano A prakAra "huM khoTo chuM ke "mArI bhUla thaI' te bodha sAthe ApaNane saMbaMdhita karI Ape che. ApaNI bhUla badala zrI guru bhagavaMta karyuM prAyazcitta Ape, tenA nava bheda che. (1) AlocanA - guru samakSa nikhAlasabhAve bhUla prakaTa karavI. (2) pratikramaNa - thayelI bhUlano anutApa karI tethI nivRtta thavuM ane navI bhUla nA karavA sAvadhAna thavuM. (3) tadubhaya (mizra) - ukta Alocana ane pratikramaNa baMne sAthe karavAmAM Ave. (4) viveka - khAnapAna Adi vastu jo akalpanIya AvI jAya ane pachI mAlUma paDe teno tyAga karavo. zrutasaritA 129 atyaMtara tapa yAtrA 2010_03 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) vyutsarga - ekAgratApUrvaka zarIra ane vacananA vyApAro choDI devA. (6) tapa - bAhya tapa karavuM te. (7) cheda - doSa pramANe divasa, pakSa, mAsa ke varSanI dIkSA ghaTADavI. (8) parihAra - doSapAtra vyaktine tenA doSanA pramANamAM pakSa, mAsa ke Adi paryata koI jAtano saMsarga rAkhyA vinA dUrathI pariharavI te (hAlamAM A prakAra/bheda viccheda che.) (9) upasthApana - pAMca mahAvratono bhaMga thavAthI punaH AropaNa karavuM (hAlamAM A prakAra/bheda viccheda che.) (ra) vinaya : zAstrAnusArI vinaya vinIyate'nenASTa prakAraM karmeti iti vinaya - jenAthI ATha prakAranAM karmo dUra karI zakAya che te vinaya. pAMca prakAra : (1) jJAna vinaya - jJAna meLavavuM, abhyAsa cAlu rAkhavo, tene bhUlavuM nahIM. (2) darzana vinaya - tattvanI yathArtha svarUpanI pratItirUpa samyagdarzanathI calita nA thavuM ane temAM AvatI zaMkAonuM saMzodhana karI niHzaMkapaNe keLavavuM. (3) cAritra vinaya - sAmAyika Adi pUrvokta koI paNa cAritramAM cittanuM samAdhAna rAkhavuM. (4) tapa vinaya - zrI guru bhagavaMta pAse paccakakhANa levuM, tapanA bAre prakAromAM pravezavuM ane tapanuM zAstrokata phaLa pAmavuM. (5) upacAra vinaya - koI paNa sadgaNanI bAbatamAM potAnAthI zreSTha hoya tenI sAme javuM, te Ave tyAre UbhA thavuM, Asana ApavuM, vaMdana karavA vagere. vinayanuM phaLa anukrame guru-zukrUSA, zrutajJAna, virati, Azrava-nirodha (saMvara), tapobaLa, nirjarA, kriyA-nivRtti, yoganirodha (ayogIpaNuM), bhavaparaMparAno kSaya ane mokSa prApta thAya che. e rIte sarva kalyANonuM bhAjana (sAdhana) vinaya" che. bAra prakAra paikI A prakAra "AThamo" che. (3) vaiyAvacca : (saMskRta : vaiyAvRca) guru bhagavaMtonI vizeSa prakAre sevA-zuzruSA karanAra te - uttarAdhyayana sUtra : prazna : vaiyAvaccathI jIvane zuM maLe che ? zrI mahAvIra svAmIno pratyuttara : vaiyAvaccathI jIva tIrthakara gotra meLave che. vaiyAvRtya e sevArUpa hovAthI sevAyogya hoya evA dasa prakAranA sevya-sevAyogya pAtrane lIdhe tenA paNa dasa prakAra pADavAmAM AvyA che : (1) AcArya - mukhyapaNe jenuM kArya vrata ane AcAra grahaNa karAvavAnuM hoya te. (2) upAdhyAya - mukhyapaNe jenuM kArya zrutAbhyAsa karAvavAnuM hoya te. atyaMtara tapa yAtrA 13) zrutasaritA 2010_03 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) tapasvI (4) zaikSa glAna gaNa (5) (6) (7) kula saMgha (8) (9) sAdhu (10) samanojJa tapanA bAra prakAramAM 'navamA' naMbare A tapa che. (1) vAcanA (2) pRcchanA (3) parivartanA - moTA ane ugra tapa karanAra hoya te. - je navadIkSita hoI zikSaNa meLavavAne umedavAra hoya te. - roga vagerethI kSINa hoya te. (4) anuprekSA (5) dharmakathA judA judA AcAryonA ziSyarUpa sAdhuo je paraspara sahAdhyAyI hovAthI samAna vAcanAvALA hoya, temano samudAya te. eka ja dIkSAcAryano ziSya parivAra te. (4) svAdhyAya : (ardhamAgadhI : santAya) jJAna meLavavAno, tene niHzaMka, vizad ane paripakava karavAno temaja tenA pracArano prayatna vagere 'svAdhyAya' mAM AvI jAya che. adhyayanane sva sAthe lagADavAthI jema zabda 'svAdhyAya' bane che; tema adhyayana vargamAM je kAMI bhaNIe/jANIe temAMthI je ane jeTalI bAbato sva sAthe lagADI AcaraNamAM mUkavAthI svAdhyAya bane che. abhyAsazailInA krama pramANe pAMca prakAra che : zrutasaritA 2010_03 - dharmanA anuyAyIo te. - sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA - dIkSAvAna (pravajyAvAna) hoya te. - jJAna Adi guNo vaDe samAna hoya te. - sUtra-pATha ane artha grahaNa karavo. - tenA aMge thatI zaMkAonuM nirAkaraNa karavA prazna pUchavA. - tenI AvRtti karavI - punarAvartana karavuM. - zabdapATha ke tenA arthanuM manathI ciMtana karavuM. teno anyane yogya rIte vinimaya karavo. svAdhyAya dvArA pApakarmo na karavAno dharmAdeza ane pApakarmonI zuddhinA upAyonI jANakArI thAya che, ke jenA vaDe jIva pApamAMthI mukti meLavavA pracaMDa puruSArtha Adare che. jJAna-darzana ane cAritra e AtmAnuM avasthAna che ane aDhAra pApasthAnaka parasthAna che. pApakarmonI niMdA, goM ane AlocanA karIne niHzalya thavAnA sAdhanonI prApti svAdhyAya dvArA thAya che. zIla, saMyama, sadAcAra ane vividha zubha anuSThAnonA AcaraNa dvArA paraMparAe jIva mokSane meLave che. mATe, svAdhyAyane samakakSa anya koI tapa nathI. sannAya samo to nasthi | (5) dhyAna : (dhyA dhAtu parathI 'dhyAna' zabda banela che.) vyAkhyA : (1) jJAnadhArAne aneka viSayagAminI banatI aTakAvI eka viSayagAminI banAvI devI. akAgra ciMtA nirodha iti dhyAnam / 131 atyaMtara tapa yAtrA Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) eka viSayamAM aMtaHkaraNanI vRttinuM sthApana. (3) dhyAtA vaDe dhyeya-prApti arthe karAtI kriyA. (4) AgrahazUnya taTastha avalokana - sAkSIbhAva e ja dhyAna. (5) kazuM paNa nA karavAnI sthiti - mAtra upasthiti. dhyAna karavAmAM joItA mAnasika baLa mATe zArIrika baLa ati Avazyaka che. jeTaluM zArIrika baLa ochuM, teTaluM mAnasika baLa ochuM ane teTalI cittanI sthiratA ochI. vadhAre vakhata dhyAnane laMbAvatAM indriyono upaghAta saMbhavato hovAthI, 48 miniTa ucita gaNAya che. paraMtu, pharI te ja AlaMbananuM kAMIka rUpAMtarathI ke bIjA AlaMbananuM dhyAna karI zakAya che. dravyanuM ciMtana e tenA koIne koI paryAya dvArA ja zakya bane che. dhyAnanA prakAra cAra : (1) ArtadhyAna (2) raudradhyAna (3) dharma dhyAna (4) zukla dhyAna. prathama be saMsAranA kAraNa hoI durbAna che, mATe tyAjaya-heya che. bAkInA be mokSanA kAraNa hoI sudhyAna che, mATe upAdeya-karavA yogya che. A agAunA tapanA prakAro jevA ke aNasaNa, uNodarI, dravyasaMkSepa, rasatyAga, AsanAdi kAyakleza, indriyajaya, kaSAyajaya, yoganirodha tathA ekAMtasevana karyA pachI "dhyAnamArgamAM pravezI zakAya che. cAre prakAranA dhyAnanuM nirUpaNa : (1) ArtadhyAna pIDA ke duHkha jemAMthI udbhave te (1) ISTaviyogajanya - priya vastuno viyoga thAya tene meLavavAnI ciMtA. (2) aniSTasaMyoga janya - apriya vastu prApta thAya tyAre tenA viyoga mATe je ciMtAnuM sAtatya. (3) vyAdhipratikAra janya - duHkha Ave tene dUra karavAnI je satata ciMtA. (4) nidAnajanya - nahIM prApta thayela vastunI prAptinI satata ciMtA. (ra) raudradhyAna H jenuM citta krUra ke kaThora hoya te. (1) hiMsAnaMdI - hiMsA karavAnI niraMtara vicAraNA (2) mRSAnaMdI - jUThuM bolavAnI niraMtara vicAraNA (3) cauryAnaMdI - corI karavAnI niraMtara vicAraNA (4) parigrahAnaMdI - prApta viSayone sAcavI rAkhavAnI vRtti. (3) dharmadhyAna : je jinAjJAnusAra vartana dAkhave te. (1) AjJAvicaya - vItarAganI AjJAno svIkAra. (2) apAyaricaya - kaSAyothI utpanna thatA doSonuM svarUpa ane temAMthI kema chUTAya teno vicAra karavo. atyaMtara tapa yAtrA 132 zrutasaritA 2010_03 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) vipAkavicaya - anubhavamAM AvatA vipAkomAMthI kayo vipAka kayA karmane AbhArI che tenuM avalokana. huM je je kSaNe je je duHkha sahana karuM chuM te te saghaLuM mArA karmaphaLanA udaya vaDe karIne 9. (4) saMsthAnavicaya - traNe lokanA svarUpanuM ciMtana. (4) zukaladhyAna : A parama dhyAnanA prathama be prakAra pUrvadharane hoya che ane bAkInA be kevaLajJAnIne hoya che; tethI atre vizad carcA karI nathI. (6) kAusagga - (saMskRta : vAyotsA) artha : sAdo artha : vahAvI utsa: #Ayotsa: kAyAne arthAt kAyAnA halanacalanAdi vyApArono tyAga. gUDhArtha : de mamatvanirAsa: vAyotsa: | kAyAnI mamatAno tyAga, malina adhyavasAyonuM visarjana, mananI malina vRttiono utsarga. prathama kAyAnuM damana, pachI vANInuM damana ane chevaTe cittanuM damana e ja suvihita krama che. aham ane mamatvano tyAga. mahatva : nirjarA ane saMvara pradhAna tapanA bAra prakAra paikI bAramA sarvoparI prakArano che. AtmazuddhinA sarva upAyomAM zreSTha upAya - dUSita AtmAnuM zodhana kare ane prazasta adhyavasAyonI vRddhi kare; ane vRddhi vadhatAM saMpUrNa zuddhi kare che jethI AtmA sadAne mATe karmamukta bane. rojiMdA AvazyakamAM pAMcamuM sthAna - tapanA bAhya prakAro atyaMtaranI pakaDa mATe che; paraMtu paraMparAe mAtra bAhya prakAro pakaDI rAkhavA ane atyaMtaranI yAtrA ja nahIM, te AdhyAtmika pragatinI daSTie ucita nathI. hetuo : caityavaMdana bhASyamAM kAusagnanA bAra hetuo : (1) tassa uttarI karaNeNaM - (1) pAyacchita karaNeNaM (pAponA pAyazcitta) (2) visohi karaNeNaM (aMtaranI vizuddhi) (3) visalli karaNeNaM (niHzalya thavA) (4) pAvANuM kammANa (pAponI AlocanA) (zalya = anAlocita pApa) (ra) arihaMta ceIANaM : (5) saddhAe (zraddhAnI vRddhi) (6) mehAe (medhA nirmaLa) (7) dhIIe (cittanI svasthatA) (8) dhAraNAe (dhAraNAnI vRddhi) (9) aNupehAe (anuprekSAnA ciMtana AlaMbana). (3) vaiyAvacca garANa : (10) vaiyAvaccagarANa (caturvidha saMghanI vaiyAvacca karanAra deva-devIo) (11) saMtigarANa (rogAdi upadravone zAMta karanAra) zrutasaritA 133 abhyatara tapa yAtrA 2010_03 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) sammadiDhi samAhigarANuM (samyagdaSTine samAdhi upajAvavA) kayA prasaMgoe karavAmAM Ave ? (1) zubha kAryamAM bAdhA na pahoMce (2) pAMca prakAranA pratikramaNa karatI veLAe (3) zubha kAryanI nirvidane pUrNAhuti prasaMge (4) kaSAyanA upazama mATe (5) duHkhano kSaya-karmano kSaya (6) zrutadevatAkSetradevatA-bhuvanadevatA-zAsana deva-devIonI ArAdhanA mATe (7) chIMka vagere apazukananA nivAraNa mATe (8) tIrthayAtrAnA prAraMbhArthe (9) kusvapna-du:svapna niSphaLa banAvavA mATe (10) aMjanazalAkApratiSThA-mahApUjana prasaMgoe (11) dIkSA padavI veLAe (12) yogadvahana prasaMge (13) upadhAna daramiyAna (14) sAdhu-sAdhvIjInA kALadharma avasare (15) tapa ciMtavaNI, navapada, vAsa sthAnaka vagerenI ArAdhanA mATe. prakAro : (1) usthita - paganI bane eDI aDADIne paMjA vacce cAra AMgaLanuM aMtara - baMne hAtha bane bAju laTakatA - dRSTi sIdhI sAme athavA nAsAgra upara sthira - TaTTAra UbhA - sarvazreSTha prakAra (2) Asita - padmAsana ke sukhAsanamAM besI, karoDarajju TaTTAra rAkhI, baMne hAtha baMne DhIMcaNa upara khullI hatheLI sAthe goThavI daSTi sAmenI dizAmAM sIdhI agara nAsAgra upara sthira. (3) zAyita - zavAsana (zabanI mAphaka) sUtAM sUtAM, hAtha-paga phelAvyA ke halAvyA vagara zarIrane DhIluM rAkhIne dRSTi sthira. zarIra ane cittanI jAdI judI avasthAne lakSamAM rAkhIne cAra prakAro : (1) usthita-usthita - UbhA UbhA - jAgrata citta - azubha dhyAnano tyAga - zubha dhyAnamAM lIna (2) usthita - niviSTa - UbhA UbhA - mana sAMsArika viSayomAM rokAyeluM - azubha dhyAnamAM lIna. (3) upaviSTa - usthita - vRddhAvasthA ke zArIrika azaktine kAraNe beThAM beThAM - jAgRti cittanI pUrNapaNe jaLavAya - dharmadhyAna ke zukladhyAnamAM lIna. (4) upaviSTa - niviSTa - taMdurasta ane sazakta hoya chatAM pramAdanA lIdhe beThAM beThAM - azubha viSayonuM ciMtana. aMtima caudapUrvadhara zrI bhadrabAhu svAmIe usthita, Asita ane zAyita prakAranA kAusaggane zubha dhyAna, azubha dhyAna ane kevaLajadazA anukrame bhAMgA pADIne kAusagganA nava prakAra darzAvyA (1) dravya kAusagga - zarIranI caMcaLatA - mamatA dUra karavA jinamudrAmAM sthira thavuM te. (2) bhAva kAusagga - dravya kAusagna karavA vaDe dharmadhyAna ane zukaladhyAnamAM magna banavuM te. atyaMtara tapa yAtrA 134 zrutasaritA 2010_03 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhadrabAhusvAmIe prayojananI dRSTie kAusagnanA be prakAra : (1) ceSTA kAusagga : gamanAgamana pachI, AhAra, zauca, nidrA vagerene lagatI kriyAo karavAmAM je kAMI doSa lAge che tenI vizuddhi mATe divasa, rAtri, pakhavADiyuM, cAturmAsa ke varSanA aMte niyata zvAsozvAsa pramANa. (2) abhibhava kAusagga : AtmaciMtana mATe, Atmazakti, khIlavavA mATe, upasargo ke pariSahone jItavA mATe, sAdhaka jaMgala, guphA, smazAna, tevI koI vikaTa jagyA athavA to gharamAM sAvadya vyApArano tyAga karI kAusagna kare te - niyata zvAsozvAsa ke kALa pramANa nahIM - dA.ta. zrI gajasukumAla, zrI caMdrAvataMsaka rAjA Adi. A kAusagnano kALa ochAmAM ochA aMtaramuhUrtano ane vadhumAM vadhu eka varSano hoya che. dA.ta. zrI bAhubalijI. kAyotsarganI siddhi : mukhya prayojana dhyAna che. dhyAna karanArane dhyAtA kahe che ke je bhAvazrAvaka hovo joIe. dhyeyanA cAra prakAra che : (1) piMDI - cAra prakAra: pArthivI, AgneyI, mArutI, vAruNI - A cAre prakAranA dhyAna mAtRkApado ke namaskArAdinA akSaro vaDe. (2) padastha - paMca parameSThinA pada ke navapadanA ciMtana vaDe. (3) rUpastha - zrI arihaMta bhagavaMtanA svarUpanuM ciMtana vaDe. (4) rUpAtIta - zrI siddha paramAtmAnA niraMjana - nirAkAra svarUpanuM ciMtana vaDe. dhyAnanI vyAkhyA : AtmAnA je adhyavasAyo "sthira' eTale vyavasthita ke viSayAnurUpa hoya te. dhyAnanA prakAra : Arta-raudra (azubha dhyAna); dharma-zukla (zubha dhyAna) dhyAnano kALa : aMtamuhUrta - vadhumAM vadhu 48 miniTa. lAbha : (1) bhUtakALa ane vartamAnakALanA prAyazcitta yogya aticAronI zuddhi. (2) doSo-durguNo-azubha karmo dUra thAya. (3) guNonI prApti ane anukrame vRddhi ane paraMparAe mukita. (4) bAre prakAranA tapanA vaidhAnika phaLanI prApti. (5) anuSThAna dharmanA traNa prakAro - ahiMsA - saMyama - tapa paikI kendrasthAne "saMyama' dharmanI ArAdhanAmAM pUraka bane. (6) sAdhanAnA sAdhana samI kAyAnA rogo jevA ke lohInuM dabANa, mAnasika tanAva AdithI mukti apAve. (7) tattvArtha sUtramAM "kAusagga'nA badale 'butsarga' zabda vaparAyo che. vizeSapaNe utsarga karAve te. Ama, bAhya-atyaMtara upAdhi eTale ke bAdhAno tyAga karAve te. (8) sthAna, mauna ane dhyAnapUrvaka AtmAnA malina adhyavasAyonuM visarjana karAve. zrutasaritA 135 atyaMtara tapa yAtrA 2010_03 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra : uttarAdhyayananA 29mA adhyayanamAM kAryotsargano mahimA samajAvatAM prabhuzrI mahAvIra svAmIe pharamAvyuM che ke kAusagna AtmAne kevalajJAna paryata ke paramAnaMdanI prApti paryata laI jAya che; ane tethI maharSioe tenuM AlaMbana lIdhuM che. mahAtmA daDhaprahArI, cilAtIputra, gajasukumAla, avaMtisukumAla, prasannacaMdra rAjarSi vagere tenA mananIya udAharaNo che. bhavya jIvo kAusagnanA eka zvAsozvAsamAM 2,45,408 palyopama jeTaluM devagatinuM AyuSya bAMdhe che. eka logassanA pacIsa zvAsozvAsamAM 61,35,200 palyopama jeTaluM devagatinuM AyuSya jIva bAMdhe che. - ceSTA kAusagganI apekSAe, abhibhava kAusagga ja vipula nirjarApradhAna hoI mokSagati pradAna karavAnuM sAmarthya dharAve che. abhibhava kAusagnamAM navakAra ke logassanA badale koI paNa dhArmika zubha viSayanuM ciMtana karavuM joIe. bhava bhAMgavA, bhAva keLavavA ane svabhAva pAmavA mATe nitya dharma tarIke abhibhava kAusagga' pa-10-15-20 ke vadhu miniTa mATe dararoja karavAnI suTeva pADavI. vicArano sAra tattvajJAna che. tattvajJAnano sAra dharma che; ane dharmano sAra "AcAra" che. tapanA A bAre prakAra "AcAra" rUpe pariName tevI zubha bhAvanA. zrI vIsa sthAnaka tapa - padono saMkSipta paricaya | na. | pada paricaya tIrthakaranAma karma | upArjana karanAra 1 | arihaMta savi jIva karuM zAsanarasi-AvI utkRSTa bhAvadayA devapAla rAjA ciMtavatA-cAre ghAtakarmone khapAvyA hoya ra ! siddha samyaka ratnatrayInI ArAdhanA karI AThe karmone hastipAla rAjA khapAvI siddha-buddha-mukta thAya hoya pravacana | 35 guNo vaDe zobhatI ane mokSamArga dekhADatI jinadatta zeTha sarvajJanA pravacananI zreSTha kakSAnI vizvatArakatA | | AcArya 36 guNonA dhAraka, nAmAdi nikSepe, bhAva puruSottama rAjA AcArya hoya sthavira gItArtha, ratnAdhika, dIrdha saMyama paryAyathI sthavira pakvottara rAjA ane anyane saMyama mArgamAM sthira kare te 6 | upAdhyAya | ra5 guNonA dhAraka ke je vAcaka-pAThaka che ane mahendrapAla sAdhuone bhaNAvanArA sakaLa saMghanA AdhArarUpa 7 | sAdhu 27 guNonA dhAraka, sva-paranuM hita sAdhanAra, vIrabhadra | mokSamArga upara cAlanAra jinazAsananA zaNagAra abhyatara tapa yAtrA 136 zrutasaritA 2010_03 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 9 zAna darzana 10 vinaya 11 cAritra 12 brahmacarya 13| kriyA saMvara vaDe karmAzravanA nirodha-nirjarA-sarvavirati ane dezavirati dharma svarUpa AcaraNarUpa kriyA sva ane paranA zarIrathI bhogajanya sukha mANavAnI vRtti TaLe ane AtmabhAvamAM lInatA jJAnane anurUpa AcaraNa-kriyA-paMcAcAranI vizuddha kriyA vaDe bodhIbIjanI prApti cha bAhya ane cha atyaMtara ema bAra bhede tapa vaDe anokhI karma nirjarA; aMte mukti 15 (gautama) | abhayadAnAdi-zrI gautama svAmI anaMtalabdhi nidhAna-1500 tApasone kevaLajJAna kaSAya-rAgAdine jItanArA-jina-arihaMta temaja sAmAnya kevaLI-vItarAgI saMyama hiMsAdi pApono tyAga-cAra saMjJAono tyAga saMyamI jIvanane niSpApa banAve 14| tapa heya-jJeya-upAdeyanA vivekathI lokAlokanA jJeya padArthone jANavA mATe AtmAno AdhAra jJAnaguNa cha dravya-nava tattvanuM yathArtha svarUpa mAnavuM, deva-guru dharmamAM zuddha svarUpa, jinavacanamAM niHzaMka buddhi AtmAno mULabhUta guNa-mokSanI prAptimAM bIjarUpa guNa dAna 16 | jinapada 17 saMyama 18 abhinava | buddhinA ATha guNo prApta karI, nitya gAthA zAna 19| zruta 20| tIrtha gokhavI (zuzruSA, zravaNa, grahaNa, dhAraNA, uha, apoha, vijJAna, tattvajJAna) zrutasaritA 2010_03 jayaMtadeva rAja 137 harivikramarAjA dhana zeTha aruNa deva caMdravarmArAjA harivAhana rAjA ratnacUDa kevaLI potAnA anaMta jJAnane zrutanA mAdhyamathI pragaTa kare che - zrutajJAnanI vizeSatAcaturvidha saMgha-saMsthApaka tIrtha-gaNadharAdi tIrtha svarUpa-sthAvaratIrtha svarUpa paMcakalyANaka bhUmio meruprabha sUri jema navapada che te ja pramANe A 20 pado che. zAzvata pado che. A 20 padonA navapadamAM paNa samAveza thaI zake che. ArAdhya pado che. upAsya che. AmAM samagra jainazAsananI ArAdhanA samAI jAya che. tIrthaMkara nAmakarma upArjana karelA uparokata badhA ja zreSTha puNyAtmAo mahAvideha kSetramAM tIrthaMkara banI mokSamAM padhAraze. kanakaketu rAjA harivAhana jimmUtaketu rAjA puraMdara rAjA sAgaracaMdra rAjA atyaMtara tapa yAtrA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-13 dAnadharma (jJAnadAna-abhayadAna-supAtradAna-anukaMpAdAna) mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA viracita 'dvAtriMzad dvAtriMzikA' (batrIza batrIzI) prakaraNAntargata 'dAnabatrIzI' nA prathama zlokanuM maMgAlacaraNa aindra zarmapradaM dAnamanukampAsamanvitam bhaktyA supAtradAnaM tu mokSadaM dezitaM jinaH // 1-1 // artha : anukaMpAthI yukta indrasaMbaMdhI sukhane ApanAruM che, ane bhaktipUrvaka supAtrane apAtuM dAna to mokSane ApanAruM che, A pramANe zrI jinezvara devoe upadezyuM che. AdhAra-grantho : (1) pU. paramazAsanaprabhAvaka sva. A.bha. zrI vijaya rAmacandrasUrijInA praziSyaratna pU.A.bha.zrI vijaya candraguptasUrIzvarajI ma.sA. likhita 'dAnabatrIzI-parizIlana.' vyAkhyAna vAcaspati, suvizAla gacchAdhipati sva. AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrijInA ziSyaratna, sanmArga dezanAdakSa, yogamArgamarmajJa, parama pUjaya gaNivaryazrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. (nAnA paMDita mahArAja) likhita (1) lokottara dAnadharma (2) supAtradAna. prAstAvika : anaMta upakArI, anaMta jJAnI zrI tIrthaMkara paramAtmA dAnadharmano samyak bodha karAvavA, dAnadharmanI ucita maryAdAno prabodha karAvavA ane puNyAnubaMdhI puNya ane sakAmanirjarAnA parama sAdhana evA A dharmatIrthanI sthApanA kare che. zrI tIrthaMkara bhagavanta samavasaraNamAM caturmukhe dezanA ApavA jyAre pUrvamukhe sadehe birAje che, tyAre bAkInI traNa bAju devo dvArA teonI pratimA sthapAya che. zrI tIrthaMkara paramAtmAnA mukhakamaLamAMthI nIkaLela sarvajIvakalyANakAriNI vANImAM teozrIe pharamAvyuM che ke pradhAnatAnA dhoraNe dharma, dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa che. dAnadharmanI zreSThatA ane sarva vyApakatAnA kAraNe, bhagavAna cAra dharmomAM pahelo dAnadharma prakAze che. dharmano evo koI prakAra nathI ke jemAM dAna samAyeluM na hoya. dhana saMpatti dvArA satkAryo karavA tenuM ja nAma dAna nathI, paraMtu koI paNa vastu svamAlikInI hoya ane te vastu ApaNe svecchAe ApIe, eTale dAna karyuM kahevAya. vizvavyApI niyama che ke ApaNe je bIjAne ApIe, te ApaNane maLe. lokavyavahAramAM paNa ApaNe koInA para krodha karIe, to tenI sAme ApaNane krodha ja maLe, lAgaNI Apo to sAme lAgaNI maLe, ApaNe svArthI banIe ane sAme udAratA mAgIe to nA maLe. pratibhAva to ApaNA vartanane anurUpa ja Ave che. ApaNe bIjAne azAMti ApIe, to ApaNane azAMti ja maLaze. bIjAnA saMtApamAM nimitta banIe, to ApaNane saMtApa ja maLe. rAgI dAnadharma 2010_03 138 zrutasaritA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe ApaNe prema karIe, to saMsAra vardhaka bane. vItarAgI sAthe karelo prema saMsAranAzaka ja bane. Ano artha eTalo ja ke je ApavuM che te svayaM pahelAM pAmavuM paDe che. zreSThatAnA dhoraNe dAnanA traNa prakAra : (1) jJAnadAna : (1) tIrthakara, gaNadhara ane jJAnI sAdhu mahAtmAnuM upadeza dvArA jJAnadAna hoya che. amerikA jevA kSetranI apekSAe bhAratathI padhAratA ke sthAnika svAdhyAyakartAo svalpa kSayopazamAnusAra jJAnanuM je AdAna-pradAna kare te. (2) bhavobhavanAM mRtyu-saMtApa-duHkho jenAthI TaLe te jJAnadAna che. (ra) abhayadAna : (1) abhaya eTale prANanI nirbhayatA levAnI che. jIvamAtrane potAnA prANa sauthI vahAlA hoya che. je vyakti dvArA potAnA prANanA saMrakSaNanI khAtarI maLe, tenuM nAma abhayadAna. chakAyanA saMrakSaNane sparzatuM A dAna sAdhupaNAmAM ja zakya che. zrAvakane mATe kaMdamULa tyAga, ukALeluM pANI, rAtribhojana tyAga vageremAM apekSAe gaNI zakAya. (2) A bhavanAM mRtyu-saMtApa-duHkho jenAthI TaLe te. (3) dhoMpagrAhI dAna : jenuM sAdhana dhana che . pAtrabhedanA AdhAre be prakAra : (1) supAtradAna : (1) sAta prakAre - - jinAlaya, jinamUrti, jinAgama, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA. (2) A sAta kSetromAM dAna ApavAthI potAne bhavabhramaNathI pAra pAmavAnI icchA che, tene bhakti kahevAya che. e bhaktipUrvaka supAtramAM ApeluM dAna ghaNA karmono kSaya karavA samartha bane che. kAraNa ke A nimitto svayaM pavitra che. (3) A dAnathI puNyAnubaMdhI puNya dvArA paraMparAe mokSa sudhInA phaLanI prApti thAya che. (2) anukaMpAdAna : (1) duHkhI janone Arthika ke koI vastu-padArthanI sahAya karavA vaDe duHkhano uddhAra karavAnI icchA te. (2) alpa jIvone asukha thAya evA puruSArthathI duHkhInA duHkhane dUra karavAnI icchA te. (3) A dAnathI svargalokanA devatAI ane mRtyulokanA bhautika sukhonI prApti thAya che. anukaMpAdAnanA aneka prakAro che. AryadezanuM anukaMpAdAna, anAryadezanuM anukaMpAdAna, dharmAtmAnuM anukaMpAdAna, adharmInuM anukaMpAdAna, jainadharmanuM anukaMpAdAna, itara dharmanuM anukaMpAdAna, jinAjJApUrvakanuM anukaMpAdAna, jinAjJAzUnya anukaMpAdAna vagere. dInaduHkhIonI anukaMpAnA pAMca kAryo nisvArtha dayAbuddhithI karavAM joIe. (1) annadAna (ra) vastradAna (3) auSadhadAna (4) AzrayadAna (5) AjIvikAdAna. zrutasaritA 139 dAnadharma 2010_03 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAnanI vidhi : (1) jJAnadAna - zrutajJAnanA pustako lakhavA ke lakhAvavA. dhArmika sAhitya nakala karI sAdharmikane mokalavuM. bhAratamAM pUjya sAdhu bhagavaMtonA prakAzita pustako maMgAvI sAdharmikone vaheMcavA. jJAnabhaMDAromAM Arthika sahayoga Apavo. (ra) abhayadAna - chakAyanI pUrNapaNe rakSA thaI zake te mATe dIkSAnI bhAvanA rAkhavI. apekSAe, zrAvaka mATe kaMdamULa tyAga, ukALeluM pANI, rAtribhojana tyAga, pUjA, sAmAyika vageremAM pravRtta thavuM. dharmopagrAhI dAna : (1) supAtradAna - supAtranA traNa prakAra : muni, zrAvaka ane samyagdaSTi. sarvaviratine dharanAra pU. muni bhagavato, dezaviratine dharanArA zrAvako ane samyagdarzanane dharanAra samyagdaSTi AtmAo supAtra che. teonI ApaNA vaDe karAtI bhakti bhavathI nistAranArI che. A traNa AtmAone kareluM dAna. teozrInA guNonI anumodanA ane aucityanI anupAlanA hovAthI sarvasaMpattine pradAna karanAruM che, arthAt paraMparAe mahAnanda svarUpa mokSane ApanAruM che. supAtradAnane AzrayI cAra bhAMgA : (1) supAtrane zuddha dAna ApavuM - zuddha nirjarAnuM kAraNa. (2) supAtrane azuddha dAna ApavuM - alpa pApabaMdhanuM kAraNa. (3) kupAtrane zuddha dAna ApavuM - vipula karmabaMdhanuM kAraNa. (4) kupAtrane azuddha dAna ApavuM - vipula pApa karmabaMdhanuM kAraNa. zuddha dAna : sAdhu arthe : niravadya (acita), eSaNIya (pU. sAdhu mahAtmAne khape tevuM) ane madhya (4ra doSa rahita) bhaktipUrvakanuM dAna. zrAvaka arthe zrAvakane annadAna, vastradAna, auSadhadAna, AzrayadAna, AjIvikAdAna ane dharmamAM susthira thavA sAdhano-upakaraNonuM bhaktipUrvaka ane bhAvanApUrvaka dAna. azuddha dAna AnAthI viparIta jANavuM. jemake sAvadya ke doSita vastunuM dAna, abhakSya apahArAdi hiMsaka sAdhano vagere. (1) supAtrane zuddha dAna ApavuM : AvuM dAna ApyA pachI anubaMdha sahita zubha puNyanuM upArjana thatuM hovAthI anubaMdha sahita pApano baMdha thato nathI, ane pUrve baMdhAyelA pApathI mukta thavAya che. bhUtakALamAM karelAM pApakarmanI AlocanAdi dvArA teno kSaya karyo che ane bhaviSyamAM te pApakarma nahIM karavAnI pratijJA karI che. evA supAtrane (saMyatAtmAne) zuddha anna, vastrAdi ApavAthI anubaMdha puNyAnubaMdhI puNyanuM upArjana thAya che. dAnadharma zrutasaritA 2010_03 14) Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha vastu ApaNI pAse koI vAra hoya to te vakhate saMyatAtmAno yoga maLI ja jAya evuM koI vAra ja bane. saMyatAtmAno yoga maLe tyAre zuddha vastu taiyAra karavA besIe to koI vAra koIne koI doSa lAgI jAya. tethI sadAne mATe zuddha ApaNI pAse hoya to ja supAtradAna thaI zake. (ra) supAtrane azuddha dAna : supAtrane azuddha dAna ApavAthI kAlAdinI apekSAe nirjarArUpa phaLa maLe athavA na paNa maLe, tethI A bIjA bhAMgAmAM vaikalpika zuddhatA che. Azaya e che ke duSkALa vagere kALanA kAraNe athavA to viziSTa dravyane kAraNe, jaMgala vagere kSetranA kAraNe ke rogAdibhAvanA kAraNe supAtrane koI vAra azuddha dAna ApavAno prasaMga Ave to evA dAnathI karmanirjarAsvarUpa phaLanI prApti thAya che. AvAM koI kAraNo vinA, azuddha dAna apAya, to nirjarAsvarUpa phaLanI prApti thatI nathI. (3) kupAtrane zuddha dAna (4) kupAtrane azuddha dAna : kupAtra eTale ke asaMyatane guru mAnI zuddha ke azuddha dAna ApavAmAM Ave to asAdhumAM sAdhupaNAnI buddhinA kAraNe karmabaMdha thAya che. ekAMte parama tAraka zrI tIrthaMkara paramAtmAnA vacananI ghora avajJA thAya che. asaMyatane dAna ApavAno niSedha nathI. asaMyatane guru mAnIne bhaktipUrvaka dAna ApavAno niSedha che. kAraNa ke AvA dAnathI asaMyatanA svarUpa doSanuM poSaNa thAya che. AnuM phaLa aniSTa prApta thAya che. AvA dAnano artha upamAthI samajIe to caMdananA kASThane bALIne kolasA banAvavAno kaSTamaya vyApAra karyo kahevAya. supAtradAnanuM mahatva jene khyAlamAM che, te kupAtrane supAtra mAnIne dAna ApavAno vicAra na ja kare - e samajI zakAya che. supAtradAnanI sarvoparitA : dAkhalA tarIke supAtradAnanA sAta kSetro paikI chaThThA-sAtamA kSetranA eka hajAra zrAvaka-zrAvikAnI bhakti karo, tenI sAme eka pUjya sAdhu-sAdhvInI bhakti karo, tenuM phaLa anekagaNuM che. eka hajAra pUjya sAdhu-sAdhvInI bhakti karatAM 'jinAgama' (dharmanA pustako lakhavA, lakhAvavA ke vaheMcavA)nI pravRttinuM phaLa vadhu che. jinAgamanA phaLa karatAM anekagaNuM phaLa 'jinamUrti bharAvavAmAM ane pratiSThA karAvavAmAM che. jinamUrtinI pratiSThAnA phaLa karatAM anekAneka gaNuM phaLa 'jinAlaya'nA nirmANa kAryamAM Arthika sahayoga ApavAmAM che, tevA spaSTa ane sacoTa nirdezeM zAstramAM che. Ama, sAte kSetromAM sarvopari ane sarvazreSTha kSetra 'jinAlaya' che. jJAnInI dRSTie AraMbha-samAraMbhanAM jeTalAM kAraNo che, tene pApanAM sAdhana kahe che. bhale AkhuM jagata nA mAne, paNa jJAnIoe parigrahane pApanuM sAdhana kahyuM che. ApaNAmAM jo AvaData hoya, sadguddhi hoya, supAtradAnanI vidhi ane phaLanI samaja hoya ane viveka hoya, to dhananA parigraharUpI pApanA sAdhanane dharmanuM sAdhana ApaNe banAvI zakIe chIe. dhana mATe dharmanuM zreSTha sAdhana jinAlayanirmANa kAryamAM apAtuM supAtradAna ja gaNavAmAM Ave che. ochAmAM ochuM eka jinAlaya svadravyathI baMdhAvavAnuM zrAvakanuM kartavya che. svataMtra jinAlaya zrutasaritA dAnadharma 2010_03 141 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAvavAnuM dareka zrAvaka mATe zakya nathI. paraMtu, aDhAre pApasthAnaka sevIne parigrahanI bhAvanAthI ekatrita karelA dhanano sarvazreSTha sadupayoga jinAlaya nirmANa-kAryamAM yogadAna ApavA vaDe thaI zake che. vaLI, ApaNA jIvanamAM jinAlaya-nirmANa kAryamAM dAnarUpI sahayoga ApavAno suavasara sadbhAgye ane puNyodaye ekAda-be vakhata ja Avato hoya che. eka vAta samajavI jarUrI che ke bhautika duHkhone dUra karavAvALuM anukaMpAdAna laukika dAna gaNAze; paNa e ja dAna jo supAtradAnanA sAta kSetromAM vAvetara karavA, zAsana prabhAvanA karavA ane potAnA AtmAnI bhAvadayA karavAnA lakSyathI ApaNe karIe, to lokottara dAna kahevAze. kAyAne lakSamAM rAkhIne karAtI dayA te dravyadayA ane AtmAne lakSamAM rAkhIne karavAmAM AvatI dayA te bhAvadayA samajavI. zrAvako vastupAla-tejapAla, saMprati mahArAjA, jagaDu zAha, pethaDa zAha, dharaNA zAha, zreNika mahArAjA, kumArapALa mahArAjA Adi aneka zrAvakoe sAta kSetromAM karela vAvetara ane te dvArA lokottara phaLanI prAptinAM jvalaMta udAharaNo che. abhayadAnanI jIvanA prANane nirbhaya banAvavA vaDe je te jIvanuM vartamAna jIvana surakSita thAya che. paraMtu, samyaka jJAnadAnathI to jIva bhavobhava surakSita thAya che ane prAnta paramapadanI prAptinuM sAdhanane pAme che. jJAnadAna, abhayadAna ane dhanadAnamAM, paisAthI apAtuM dAna ghaNuM ja halakuM che, UtaratI kakSAnuM che. dhanadAnamAM AraMbha-samAraMbha samAyelA che jyAre sAmAyikamAM AraMbha-samAraMbha zUnya abhayadAna samAyeluM che. dAnanI jeTalI kakSA UMcI, teTalo dharma UMco. vartamAnamAM dAnanA kSetre ghaNI gerasamaja pravarte che. anukaMpAdAna ja dAna tarIke mahattvanuM nA hovA chatAM, sau koIne lAge che. tethI, loko bole che : "janasevA e ja prabhusevA'. vAstavamAM, kyAM sAmAnya jana ane kyAM paramAtmA ! bannenI sevA kadI samAna thAya ja nahIM. "janasevA' zabda paNa mithyAtvasUcaka che. duHkhI mAnavanI sevA nahIM, paNa dayA hoya. sevA to pUjyanI ja hoya. pAtra palaTAya eTale bhAva palaTAya ane ethI ApaNo vyavahAra paNa palaTAya. . sAdhu bhagavaMtane je bhAvathI gocarI ApaNe vahorAvIe, tevA ja bhAvathI bhikhArIne ApaNe khAvAnuM nathI ApatA. pAtra palaTAtAM ekalA bhAvamAM ja nahIM, sAthe sAthe pravRttimAM paNa bheda paDaze ja. supAtradAna ghaNuM UMcuM che, chatAM avasare anukaMpAdAna avazya karaNIya che, ema bhagavAne kahyu che. eTale ke A banne prakAranAM dAna potapotAnA avasare karavAM joIe. dA.ta, jagata madhara TeresAne mahAna dayALu vyakti mAne che, paNa zAstranI dRSTie, temanI AkhI jiMdagInI dayA karatAM, eka bhAvazrAvakanI sAmAyikanuM mUlya anekagaNuM vadhAre che. dayApAtramAM karAtuM dAna halakuM che, bhaktipAtramAM karAtuM dAna UMcuM che, lokottara che ane parama mokSa sudhInuM phaLa paraMparAe ApavA samartha che. - pUjya A.bha. zrI ratnasuMdarasUrijI yathArtha pharamAve che ke sAme cAlIne dAna karavAnI taka zodhatA rahevuM e satkAranI bhUmikA che. sAme caDIne AvelI dAnanI takane vadhAvI levI te svIkAranI bhUmikA che. haiyAne vizALa banAvI, nANAM kothaLI khullI mUkI dIdhA vinA "satkAra'nuM pratinidhitva dharAvI zakAya tema nathI. eTalI udAra vRtti na hoya to chevaTe "svIkAranI bhUmikAmAMthI to pIchehaTha dAnadharma 142 zrutasaritA 2010_03 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA jevI nathI. dAna jyAre utsAhathI apAya che, tyAre bamaNuM apAya che. dAnanA phaLanI TakAvArI ApaNI kalpanA bahAra vadhI jAya che. zAlIbhadrajInA pUrvabhavamAM teoe karela khIranuM dAna, caMdanabALAjIe karela bAkuLAnuM dAna, revatIjI zrAvikAnuM dAna, vage2e utsAhapUrvaka karela dAnanAM zreSTha udAharaNa che. dAna karatAM AMkhamAMthI harSanAM AMsu vahevA lAge, zarIra romAMcita thaI jAya, aMtaramAM bahumAnabhAva hoya, priya vacana nIkaLatAM hoya, ane aMtaramAM anumodanA cAlatI hoya - A pAMca dAnanAM bhUSaNa che. Adara vinA ApavuM, vilaMba karIne ApavuM, vimukha banIne ApavuM, apriya vacana bolIne ApavuM ane ApyA pachI pastAvuM - A pAMca dAnanAM dUSaNa che. Ama, supAtradAnanA bhoge anukaMpAdAnanuM mahattva vadhAravuM, te vicAra mAtra paNa mahApApa che. tethI lokasaMjJAthI paNa temAM taNAvuM nahIM, ane amUDha banavuM, vicakSaNa banavuM. anukaMpAmAM dayApAtra dIna, duHkhI, garIba Ave che. e loko kaMI sadguNI nathI. lUlA-laMgaDA-duHkhI jIvo che. guNiyala ane guNahInano bheda vicAro. guNa e ja dharma che. guNaprAptithI ja dharmano prAraMbha thAya che. parAkASThAnA guNo paramAtmAmAM ja che. tethI badhA AtmAne sarakhA nA mAnavA joIe. dayApAtrane bhaktipAtra nathI mAnavAnA ane bhaktipAtrane dayApAtra nathI mAnavAnA. jainadarzanamAM 'saba samAna'no bhAva nathI. dAna, zIla, tapa Adi dharmamAM jo prANarUpa kAMI hoya to te bhAvadharma che. jayAM sudhI bhAvano viveka na pragaTe tyAM sudhI te jIva dharmanA viziSTa lAbha meLavI zakato nathI. dAnadharma lokottara bhAva sAthe ApaNe karavo joIe. upasaMhAra : pUjya mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAe 'dvAtriMzad dvAtriMzikA' (batrIza batrIzI)mAM dAnabatrIzImAM supAtradAnane sarvazreSTha, sarvopari ane sarvocca batAvyuM che, ane supAtradAnane mokSaprAptinA sAdhanarUpa puNyAnubaMdhI puNya ane sakAmanirjarArUpa gaNAvyuM che. dAnabatrIzIno 32mo zloka : itthaM dAnavidhijJAtA dhIraH puNyaprabhAvaka : 1 yathAzakti dadad dAnaM paramAnandabhAg bhavet // 1-32 / / artha : dAna ApavAnI vidhinA jJAtA ane dharmanI prabhAvanA karanArA evA dhIra AtmAo potAnI zaktinuM atikramaNa karyA vinA supAtradAna ApavA vaDe paramAnaMdanA bhAjana bane che. game te dAna hoya, paraMtu te vidhipUrvaka ja karavuM joIe. pAtrApAtrano viveka, Adara, satkAra, sanmAna, tyAganI vRtti, A lokAdinA phaLanI anapekSA, taravAnI bhAvanA, nyAya sampanna vibhavAdi vagere dAnavidhinAM aMgo che. nizcaya ane vyavahAra nayanI pariNati ane pravRtti dvArA parama puNyodaye prApta thayelI sarva sAmagrIno pUrNapaNe upayoga karI dAnadharmanI ArAdhanA dvArA ApaNe sau vahelAmAM vahelA paramAnaMdanA bhAjana banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA. zrutasaritA 2010_03 143 dAnadharma Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-14 'ATha madanuM AkramaNa ane saMkramaNa abhimAnanA ATha prakAra-apAya-upAya (jAti, kuLa, rUpa, baLa, lAbha, buddhi, lokapriya, zrutajJAna) zreSTha pUrvadhara ane mahAna zratadhara zrI umAsvAtijI racita 'prazamarati' graMtha upara sva. pa.pU. AcAryazrI bhadraguptasUrijInA vivecanamAMthI sAbhAra. prazamarasanA mahAyogI yugapradhAna AcAryazrI umAsvAtijI (vIra nirvANa pachI 471 varSa) viracita 'prazamarati graMthanuM maMgalAcaraNa. nAme gAdhA siddhArtha rAjasUnucaramAzcaramade hAH / paMcanavadaza ca dazavidhadharmavidhivido jayanti jinAH // 1 // jAtiku larupabalalAbhabuddhi cAllabhyaka zutamadAndhAH / klIbAH paratra ceha ca hitamapyartha na pazyanti // 8 // artha : (1) caramazarIrI ane dasa prakAranA yatidharmane jANanArA nAbhiputra zrI AdinAtha jemAM prathama che ane siddhArthaputra zrI mahAvIra svAmI aMtima che, tevA pAMca+nava+daza(=24) jinezvara bhagavaMto jaya pAme che. (20) jAti, kuLa, rUpa, baLa, lAbha, budhdhi lokapriyatA ane zrutajJAnanA madathI AMdhaLA ane ni:sattva A bhavamAM ke parabhavamAM apakArI evA arthane jotA nathI. bahuzruta AcArya bhagavaMte maMgalAcaraNa karatAM kuzaLatApUrvaka rAga-dveSa upara vijayI banavAnA aNamola upAyono gabhita nirdeza karI dIdho che, pa+9+10=24nA saMkhyAvAcaka aMkamAMthI e upAyo jaDI jAya che : pAMca - aNuvratamaya/mahAvratamaya jIvana - pAMca aNuvrata (1) sthUla prANAtipAta viramaNa vrata (2) sthUla mRSAvAda viramaNa vrata (3) sthUla adattAdAna viramaNa vrata (4) svadArA saMtoSa-paradArA viramaNa vrata (5) parigraha parimANa vrata. navI navapadanuM samyagu ArAdhana - arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, darzana, jJAna, cAritra, tapa. dasa- dasa zramaNa dharmanuM yathArtha pAlana. kSamA, mRdutA, namratA, nirlobha, tapa, saMyama, satya, zoca (pavitratA) akiMcanya (mamatvarahita) ane brahmacarya. ATha madanuM AkramaNa ane saMkramaNa 144 zrutasaritA 2010_03 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ covIsa - tIrthakara pAMca mahAvrata-aNuvrata ane dasa prakAranA zramaNa dharmanI sAdhanA mATe daDha manobaLa ane apUrva Atmazakti, ke je pragaTe che. zrI navapadanI ArAdhanAmAMthI, navapadanI upAsanAmAMthI, navapadanA dhyAnamAMthI navapada akhUTa anaMta zaktino bhaMDAra che. - zarIramAM jyAre vAta-pitta-kapha-viSama bane che tyAre roga janme che. jayAre pittano prakopa thAya che tyAre mITho-madhuro-hitakArI-Arogyaprada padArtha paNa jIbhane kaDavo lAge che. A zArIrika vikriyA che, tema jyAre mAnasika vikriyA janme che, tyAre manuSyane sarvajJanI vANI mIThI hovA chatAM, hitakArI hovA chatAM, kaDavI lAge che. e mAnasika vikriyA hoya che - rAga ane dveSanI. rAga-dveSano prakopa pittanA prakopane paNa TapI jAya tevo hoya che. A prakopa manuSyane svacchaMdAcAra ane ATha prakAranA madathI AMdhaLo banAve che, sattvavihoNo ane pAMgaLo banAvI de che. A ATha prakArano mada vaDe mithyAtvarUpI aMdhApo pravarte che. manuSya gati pAmyA chatAM pAramArthika satyane pAmavA na de, paramArthanA paMtha jovA na de. A ATha prakArane vistAra sAthe samajIe. (1) jAti mada : anaMtAnaMta karmonI parAdhInatAthI ApaNe anaMtAnaMta janmonI parAdhInatA pAmyA chIe. anaMta jaDa karmoe caitanyasvarUpa AtmAno saMpUrNa kabajo laI lIdho che. karmo AtmAne cAra gatimAM, coryAsI lAkha jIvo yonimAM ane cauda rAjalokamAM bhaTakAve che. na sA joi, na sA joNI, na taM ThANaM, na taM kulaM / na jAyA na muA, jattha saTavo jIvA aNantaso // artha : evI koI jAti nathI, yoni nathI, sthAna nathI, kuLa nathI ke jyAM sarve jIvo anaMtivAra jamyA ane maryA na hoya. A cAre gatinI kula yoninI saMkhyA 84 lAkha che. ApaNe sau A yonimAM janmI koI bhavamAM halakI, madhyama ke manuSyabhava jevI utkRSTa jAtine pAmyA chIe. UMcI-nIcI jAtino saMbaMdha indriyonI saMkhyA (akendriya thI paMcendriya) sAthe che, ke je karmaparavaza che. mATe to paMcendriya jAti ja joIe tevI haTha ke monopolI cAlatI nathI. zvetAMbarapaNuM, digaMbarapaNuM ke sthAnakavAsIpaNuM kAyama nathI rahevAnuM, karmo upADIne pazuyonimAM paTakI deze. je jAtino tiraskAra ApaNe karIe, e ja jAtinA karmo ApaNane te jAtimAM TrAnsaphara karI deze. | narka jAtinA jIvo ApaNI sAme nathI? tiryaMco bicArA lAcAra ane nirbaLa che. devonI Rddhi ApaNA karatAM anekagaNI caDhiyAtI che. mAtra ApaNI manuSya jAtinA ja vyaktio ApaNI sAme che. zA mATe mada karavo ? bhavanA paribhramaNamAM coryAsI lAkha jAtiomAM hInapaNuM, madhyamapaNuM ane uttamapaNuM jANIne koNa vidvAna jAtino mada kare ? zrutasaritA 145 ATha madanuM AkramaNa ane saMkramarNa 2010_03 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra) kuLa mada : zuM samAjamAM prasiddha evA je kuLomAM janme che te rUpavAna, baLavAna, jJAnavAna, buddhimAna, sadAcArI ke zrImaMta ja janme che? pUrvajonA satkAryothI, tyAgathI ane balidAnathI prasiddhi pAmelA kuLamAM janma thavA mAtrathI potAnI mahattA samajanArA abhimAnI mANaso "mUrkha tarIke ja oLakhAya che. amArA kuLamAM zrI abhayakumAra (zrI zreNika mahArAjAnA suputra) jevA buddhinidhAna ke zrI gautamasvAmI jevA lablinidhAna thaI gayA, tenA mAtra gIto gAIe te keTaluM binazobhAspada lAge! mAna-maratabo-Ijjata-AbarU kuLamada karavAthI nathI maLatuM. e badhuM maLe che-sadAcAronA pAlanathI. sadAcAronuM pAlana eTale jinAjJA pAlana dA.ta., bAre mAsa ukALeluM pANI, kaMdamULa tyAga, vAsI khorAka tyAga, cha Avazyaka kriyA, kaSAyamaMdatA, vIka enDa pArTIono tyAga, kesIno tyAga vagere. evI ja rIte, jo tame zIlavAna cho, sadAcArothI tamAruM jIvana suvAsita che, paramArtha ane paropakAra tamAro jIvanamaMtra che, to kuLamada karyA vinA ja tamArI prazaMsA thavAnI ja che, kIrti phelAvavAnI ja che. TUMkamAM, jenuM zIla (sadAcAra) azuddha che, teNe kuLamada karavAthI zuM? je potAnA guNothI vibhUSita che, tene kuLamada karavAnI jarUra nathI; prasiddhi ApoApa thavAnI ja che. (3) rUpa mada : sadA jeno saMskAra karavo paDe tevA cAmaDI ane mAMsathI AcchAdita, azuddhithI bharelA ane nizcitapaNe vinAza pAmavAnA dharmavALA evA rUpa upara mada karavo nahIM. tenAM kAraNo : (1) pitAnA zarIramAMthI nIkaLeluM vIrya ane mAtAnI yoninuM raja - A be dravyonA saMyojanathI jIva zarIra banAve che. mAtA je bhojana kare che, e bhojanano rasa garbhastha jIva grahaNa kare che. nava-dasa mahinA sudhI aMdhArI koTaDImAM UMdhe mastake laTakI jyAre aMgopAMga saMpUrNa thAya che, tyAre mAtAnA udaramAMthI bahAra nIkaLe che. (2) bahAra nIkaLyA pachI zarIra amuka varSa sudhI vadhatuM jAya che. nirogI zarIra vizeSapaNe vRddhi pAme, baLa-rUpa vadhe, jyAre rogI zarIramAM UlaTuM. (3) vIrya-raja ati durgadhabharyA ane azucibharyA padArtho hoI A baMne dravyothI baneluM ApaNuM zarIra paNa tevA ja guNadharmavALuM hoya che. zarIranAM badhAM chidromAMthI azuci ane durgadha ja bahAra nIkaLe che. (4) zarIranA e dvAromAMthI azuci dararoja bahAra nIkaLyA kare ane ApaNe enI roja saphAI karavAnI. kAyAnI kevI kadarUpatA ane AtmAnI kevI anaMta-anupama sauMdaryatA ! (5) rogono humalo game te avasthAmAM, game te samaye ane game te sthaLe thaI zake che. zarIra kALakrame vRddha paNa thAya che. (6) gorA ke kALA cAmaDAthI maDhelI kAyAnI aMdara DokiyuM karI juo. mAMsa, majjA, lohI, maLa, mUtra ane hADakAMthI khacokhaca bharelI kAyA uparano ApaNo moha UtarI jAya. ATha madanuM AkramaNa ane saMkramaNa 146 zrutasaritA 2010_03 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "koI gora, koI kAlA-pIlA, ye saba nayaNe nirakhanakI; vo dekho mata rAco prANI, meM hai racanA pudagalakI." (7) jImamAM vyAyAma karIne, mAlIsa karIne, snAna karIne, sugaMdhI dravyonA vilepana karIne, dararoja manapasaMda pauSTika AhAra karIne paNa A zarIra aMte to rAkhano Dhagalo ja thavAno che. (4) baLa mada : potAnA zArIrika baLa upara mustAka pahelavAno paNa kALakrame nirbaLa banI jAya che. baLa jIvanaparyata kadApi TakavAvALuM hotuM nathI. mahAna sikaMdara, nepoliyana, rAjA rAvaNa vagere daSTAMto ApaNI samakSa che. baLanA upayoga mada mATe karavo nahIM, tenA badale sva-paranI unnati mATe karavo. baLano dharmapuruSArthamAM viniyoga karIne ApaNuM baLa akSaya banAvavAnuM lakSya rAkhavuM joIe. (5) lAbha mada : aMtarAya karmanA pAMca prakAra (dAna-lAbha-bhoga-upayoga-vIrya) paikInuM ApaNane lAbhanI prAptimAM vidana karanAruM karma che lAbhAMtarAya karma. A karma udayamAM Ave eTale dAnezvarIne hRdayamAM ApaNane lAbha ApavAno bhAva jAgavA nA de. Ama, ApaNA lAbhAMtarAya karmano kSayopazama ane dAtAne dAnAMtarAya karmano kSayopazama A baMneno sumeLa thAya tyAre ja ApaNane icchita vastunI prApti thAya che. lAbhAMtarAyano kSayopazama karmabhanita hoI sadAkALa ekasarakho hoto nathI. ApaNA lAbhAMtarAyano kSayopazama, dAtAnA dAnAMtarAyano kSayopazama ane enA cittanI prasannatA - A traNe bAbatono sumeLa kAyama raheto nathI. A karmajJAna (tattvajJAna) pAmyA pachI prAptimAM abhimAna ane aprAptimAM dInatA dhAraNa karavI nahIM. kAryakAraNanA bhAva jANyA pachI sukha-duHkha, harSa-zoka, rati-arati jevA dvandra maTI jAya che. (6) buddhi mada : ApaNane buddhinI khumArI hoya ane thoDA mUrkha mANaso vacce ApaNe buddhimAna tarIke pUjAtA hoIe to vicAro ke : (1) dararoja ApaNe keTalA sUtrapATha grahaNa karI, kaMThastha karI, arthagrahaNa karI zakIe ? (2) te sUtro-artho keTalAne samajAvI zako? (3) prazamarati-yogazAstra jevA AdhyAtmika graMtho naiSadhIya mahAkAvya ke hIra saubhAgya mahAkAvya jevI kAvyaracanA ke upamiti jevo kathAgraMtha racI zakavAnI buddhi che ? (4) AtmatattvanuM dravya, guNa ane paryAyathI ciMtana karI zako cho? (5) utpatti, sthiti ane layanA siddhAMtathI AtmatattvanuM parizIlana karI zako cho ? (6) baddha, pRSTa, nidhatta ane nikAcita karmabaMdha aMge avagAhana karI zako cho ? (7) baMdha-udaya-udIraNA-sattAnuM bhAvavAhI sakRta ciMtana karI zako cho ? zrutasaritA 147 ATha madanuM AkramaNa ane saMkramarNa 2010_03 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) Azrava-saMvara-baMdha-mokSanI dhArAvAhI anuprekSA karI zako cho? (9) dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga, dharmakathAnuyoganuM saMkalanapUrvaka adhyayana karI zako cho ? ' (10) buddhinA ATha prakAro (zuzruSA, zravaNa, grahaNa, dhAraNA, uha, apoha, vijJAna, tattvajJAna). citavI zako cho? (11) mAtra tripadInA AdhAre dvAdazAMgInI racanA karI zako? 16 varSanA gaNadhara prabhAsa. (zrI mahAvIra svAmInA) () lokapriyatA mada : jema bhikhArI vaDe stuti-prazaMsA sAMbhaLI manuSya bhikhArIne bhikSA ApI de che, tema lokonI stuti prazaMsA karI karIne ane teone je sAMbhaLavuM gamatuM hoya te saMbhaLAvIne ke priya bhASaNa karIne lokapriya ke lokalADIlA thavAno mArga aprazasta che. tenA vaDe usUtra prarUpaNA thAya che, jinAjJAbhaMga thAya che. A mada ati nukasAnakArI puravAra thAya che. zrAvakanA 21 guNo paikI eka guNa "lokapriyatA' che. eno artha che : paramArtha-paropakAra karavo te jinAjJA che, mATe mAruM kartavya che. aneka zrAvaka-zrAvikAne dharmArAdhanAmAM joDI puNyAnubaMdhI puNya bAMdhavAnA ane baMdhAvavAnA pavitra hetuthI kartavyanI keDI upara cAlanAra vyakti upara ApaNane saune svAbhAvikapaNe sneha thavAno ja. AvA mahApuruSonI lokapriyatA aneka jIvAtmAone dharma-prAptimAM nimitta bane che. bIjAnI kRpArUpa lokapriyatAthI je abhimAna kare che, lokapriyatA cAlI jatAM tene zokasamudAya bheTe che. (8) zrutajJAna mada : mahAna jJAnI puruSonA paricayathI ane satata puruSArthathI zrutajJAnanI prApti thAya che. je zrutajJAnathI cAritra ane kriyAnI ArAdhanA karIne sarva prakAranA madone dUra karavAno hoya che, te zrata pAmIne mada kevI rIte karAya? prakAzathI aMdhakAra dUra karavAno hoya. jo aMdhakAra dUra na thato hoya to tene prakAza kema kahevAya? je jJAnathI ajJAna dUra nA thatuM hoya tene samyagujJAna kema kahevAya ? zrutajJAnathI rAga-dveSa-moha dUra thavA joIe; abhimAnano aMdhApo dUra thavo joIe. adhyAtma vinAnuM zrutajJAna saMsAravRddhino hetu bane che. madanA apAya : (mada vaDe thatuM nukasAna) - A ATha prakAranA sadasthAnomAM paramArtha dRSTie kharekhara koI guNa nathI. mAtra potAnA hRdayano unmAda ane saMsAravRddhi ja samajavI. AThamAMthI ApaNe ekAda madanA ravADe caDI gayo to gurukRpAnA pAtra nahIM banIe, vaDIlonA AzIrvAda nahIM pAmIe, svajanonI prIti prApta nahIM karI zakIe; ane anaMta saMsAramAM maricInA ATha madanuM AkramaNa ane saMkramaNa 148 zrutasaritA 2010_03 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTAMtanI mAphaka bhUlA paDI jaIzuM. mATe, madatyAga karI, vinaya ane namratAnAM divya puSpone ApaNA hRdayabAgamAM khIlavA daIe. madatyAganA upAyo : sarva madasthAnono (abhimAna) mULa vinAza mATe be upAyo : (1) potAnA guNono garva nA karavo : ApaNI manAvRtti badalI "mArA karatAM ghaNA mahApuruSo caDiyAtA che' A vicArane daDha karavo. vAraMvAra prazaMsA sAMbhaLavI nahIM, kAraNa ke tenA vaDe ApaNo mAnakaSAya puSTa thAya che. ApaNA prazaMsakane kahevuM ke tamane mArAmAM guNo dekhAya che, te tamArI guNadaSTine AbhArI che; bAkI mArAmAM koI viziSTa guNa mane dekhAto nathI.' (2) bIjAonI niMdAno tyAga karavo : paraniMdA karavI nahIM ane sAMbhaLavI paNa nahIM, kAraNa ke tenA vaDe e jIvo pratye ApaNane aNagamo-tiraskAra pedA thAya che. je duniyAmAM ApaNe jIvIe chIe temAM svaprazaMsA ane paraniMdAnA paDaghama vAgI rahelAM che. jIvanano mahAzatru "abhimAna' che. mokSamArgane anusarato vinaya mahAna guNa abhimAnanA durguNa dvArA naSTa thAya che. abhimAna jIvanavikAsa mATe pUrNavirAmarUpa puravAra thAya che. pragati rokAya che ane hAni vadhe che. lAkaDAnI akaDAI kayAM sudhI rahe che? agninI AMca nA lAge tyAM sudhI ja. ahamano sarvathA tyAga karavo. bIjA manuSyonA baLa, buddhi, jJAna vagerenI niMdA nA karo. bIjA jIvone utArI nA pADo. Aloka ane paralokamAM anarthonI hAramALA sarjanArA abhimAnane jIvanamAMthI vidAya ApI devI. duHkhanA dAvAnaLa saLagAvanArA madane AtmabhUmimAMthI ukhADIne pheMkI devo joIe. AtmaguNono sarvanAza karanArA A ATha prakAranA madano paDachAyo paNa ApaNA para paDI nA jAya tenI takedArI rAkhI jIvana jIvavuM. ahaM mameti mantro'yaM, mohasya jagadAndhakRta / ayameva hi nampUrvaH, pratimantro'pi mohajit / / artha : "aha" ane "mama" e be mohanA-madanA maMtro che. jagatanA jIvo sadA eno ja jApa kare che. jagatane te aMdha kare che. A ja magnanI AgaLa nakAra mUkIe to pratimaMtra "nAruM ane mama' bane, ke je mohane-madane jItanAro bane che. sahu jIvo madatyAga vaDe zAnti, prazama, upazamanI prApti thAya ane niravadhi AnaMda anubhave evI zubha bhAvanA. zrutasaritA 149 ATha madanuM AkramaNa ane saMkramarNa 2010_03 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha madanI sajajhAyA mada ATha mahA muni vAriye, je durgatinA dAtAro re ! zrIvIra niNaMda upadizyo, bhAkhe sohama gaNadhArI re ! mada ATha. 1 hAM jI jAtino mada pahelo kahyo, pUrve harikezIe kIdho re ! caMDALa taNe kuLa upanyo, tapathI savi kAraja sIdho re ! mada ATha. 2 hA jI kuLamada bIjo dAkhIe, maricI bhAve kIdhA prANa re ! koDAkoDI-sAgara-bhavamAM bhamyo, mada ma karo Ima jANI re ! mada ATha. 3 hAMjI baLamadathI duHkha pAmIA zreNika-vasubhUti-jIvo re ! jaI bhogavyAM duHkha narakataNAM, bUma pADatAM nita rIvo re ! mada ATha. 4 hAMjI sanatakumAra naresaru, sura AgaLa rUpa vakhANyuM re ! roma roma kAyA bagaDI gaI, mada cothAnuM e TANuM re ! mada ATha. 5 hAMjI munivara saMyama pALatAM, tapano mada manamAM Ayo re ! thayA kuragaDu RSirAjiyA, pAmyA tapano aMtarAyo re ! mada ATha. 6 hAM ja deza dazAraNano dhaNI, (rAya) dazArNabhadra abhimAnI re ! IdranI riddhi dekhI bujhIo, saMsAra tajI thayo jJAnI re ! mada ATha. 7 hAMjI sthUlabhadra vidhAno karyo, mada sAtamo je duHkhadAyI re ! zrutapUraNa-artha na pAmIo, juo mAnataNI adhikAI re ! mada ATha. 8 rAya subUma pakhaMDano dhaNI, lAbhano mada kIdho apAra re ! vaya-ga-ratha saba sAgara gaLyuM, gayo sAtamI nakara mojhAra re ! mada ATha. 9 Ima tana-dhana-jobana rAjyano, na karo manamAM ahaMkArI re ! e sthira asatya savi kAramuM, viNase bahu vAro re ! mada ATha. 10 mada ATha nivAro vratadhArI, pALo saMyama sukhakArI re ! kahe mAnavijaya te pAmaze, avicaLa padavI naranArI re ! mada ATha. 11 mAna vize re jIva ! mAna na kIjIe, mAne vinaya na Ave re; vinaya vinA vidyA nahi, to kima samakita pAve re ? samakita viNa cAritra nahi, cAritra viNa nahi mukti re; muktinAM sukha che zAzvatAM, te kima lahIe jukti re. vinaya vaDo saMsAramAM, guNamAM adhikArI re; mAne guNa jAye gaLI, prANI jojo vicArI re. mAna karyuM jo rAvaNe, to te rAme mAryo re; duryodhana garve karI, aMte savi hAryo re. sUkAM lAkaDAM sArIkho, du:khadAyI e khoTo re; udayaratna kahe mAnane, dejo dezavaTI re. ATha madanuM AkramaNa ane saMkramaNa 150 zrutasaritA 2010_03 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-15 sAmAyika vijJAna maMgalAcaraNa : sAmAyika vizuddhAtmA, sarvathA ghAtikarmaNaH / kSayAta kevalamApnoti, lokAlokaprakAzakam // artha : sAmAyikathI vizuddha thayelo AtmA ghAtikarmono sarvathA nAza karIne loka ane alokane prakAza karanAruM kevaLajJAna prApta kare che. AdhAra graMtho : (1) dharmatIrthaprabhAvaka pU.A.bha. zrI vijaya mitrAnaMdasUrijI likhita "sAmAyika dharma'. (2) Agama vizArada paMnyAsapravara pUjya gurudeva zrI abhayasAgarajI ma.sA.nA kRpApAtra tathA pUjya paMnyAsazrI azokasAgarajI ma.sA. nA vineyaratna pUjya paMnyAsazrI hemacaMdrasAgarajI ma.sA. likhita "samajavA jevuM sAmAyika'.. (3) adhyAtmavizArada, vidyAbhUSaNa, maMtramaniSI, gaNitadinamaNi, zatAvadhAnI paMDita sva. zrI dhIrajalAla TokarazI zAha likhita "sAmAyika vijJAna". (4) jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI, prakAzita "prabodha TIkA'. (5) kevalI phAunDezana prakAzita ane DaoN. razmikAnta zAha likhita "sAmAyika bhAva'. prastAvanA : sarvaze kareluM sacoTa nidAna che : pApomAM azAnti pApothI duHkha ane trAsa ane pApothI sarvanAza. azAnti, duHkha, trAsa ane sarvanAzanuM eka mAtra kAraNa "pApa" ja che, evuM jene gaLe UtarI jAya che, teo pratijJA kare che : karemi bhaMte ! sAmAiyaM, sAvajja jogaM paccakkhAmi / jAva niyamaM pajjuvAsAmi, duvihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM, na karemi, na kAravemi / tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi // he bhagavaMta, huM pApamaya pravRttino eTale ke sAvadya yogano tyAga karavAnI pratijJA karuM chuM, sAmAyika karuM chuM. A pratijJAmAM varSollAsa vRddhi pAme, to jIva jIvanaparyata pApono tyAga karavA sarvavirati dharma svIkAre che. jIvanaparyata niSpApajIvana jIvavAno jene Atma-vizvAsa nathI, tevA jIvo covIsa kalAka mATe, bAra kalAka mATe athavA to chevaTe be ghaDI (48 miniTa) mATe A pratijJA kare che. AvA jIvo sAmAyika daramiyAna pApone pratikrame che, pApone niMde che, pAponI gaha kare che ane AtmAne pApothI aLago kare che. mana, vacana, kAyAthI pote pApa karato nathI ane bIjAo pAse karAvato paNa nathI. AvA jIvo ja rAga-dveSathI mukta rahI samatAbhAvamAM sthira rahI zake che. zrutasaritA 151 sAmAyika vijJAna 2010_03 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be karaNa (karavuM ane karAvavuM) ane traNa yoga (mana, vacana, kAyA)nA saMyogI 49 bhAMgA thAya che. sAmAyika e jainadharmanI mahAna sAdhanA che. te samatvanI ke samabhAvanI siddhi mATe yojAyelI che. sAmAyika vinA sAdhutA nahIM, eTale ke pUjya sAdhu-sAdhvIjI yAvajajIva sAmAyika yoga ja hoya che. samatAbhAvamAM sthiratA bakSanArI A sAmAyika yogane ubhayanayathI vicArIe : prakAra : nizcaya naya : AtmA e ja sAmAyika che. TUMkamAM, AtmAnI svAbhAvika sthitimAM rahevuM. vyavahAra naya : AtmAnI svAbhAvika sthiti tarapha laI jatAM tamAma sAdhano, kriyAo ane anuSThAno. zreSTha mAdhuryanA anubhava mATenI sAmAyikanA vyavahAra nayanI dRSTie sahetuka anukrame svarUpa viSayaka cAra prakAro : (utpatti krame) (1) zruta sAmAyika : gItArtha guruo pAsethI vinaya bahumAnapUrvaka sUtra ane arthanuM jJAna prApta karavuM te. pAMca indriyonA 23 viSayo taraphathI bAhyayAtrA sthagita karI devAmAM Ave to ja aMtaryAtrAnA prathama tabakkAmAM ApaNe pravezI zakIe. A prakAranI sAmAyika aMtaryAtrAnI gAIDa che. A zruta sAmAyikanI ArAdhanA sarvathApaNe upadhAna tapamAM thAya che. (ra) samyaktva sAmAyika : jinabhASita tattvo para deDha zraddhA - sudeva, suguru ane sudharma pratye avicala zraddhA aMtaryAtrA mATe AtmAne Avazyaka baLa pUruM pADanAra A prakAranI sAmAyika pAvara hAusa samAna che. (3) dezavirati sAmAyika : pApa pravRttiono AMzika tyAga-bAra prakAre : 5 aNuvrata sthUla prANAtipAta viramaNa vrata, sthUla mRSAvAda viramaNavrata, sthUla adattAdAna viramaNa vrata, svadArA saMtoSa-paradArA viramaNa vrata ane parigraha parimANa vrata. dizA parimANa vrata, bhogopabhoga viramaNa vrata, anarthadaMDa viramaNavrata. 3 guNavrata 4 zikSAvrata - sAmAyika vrata, dezAvagAsika vrata, pauSadhopavAsa vrata, atithi saMvibhAga vrata. A bAra vrato paikI ekAda vrata uccarIe to jadhanyathI dezavirati guNaThANuM, bAre vrato uccarIe to madhyama dezavirati guNaThANuM ane bAra vrata uparAMta 11 paDimAo paNa vahana karIe to utkRSTa dezavarati guNaThANuM kahevAya che. pramAdavaza saMpUrNa cAritra na laI zakAya, tevA jIvo mATe A dezavirati dharmanuM Ayojana che. cAra zikSAvratamAM prathama prakAra 'sAmAyika vrata' aMtaryAtrAmAM AvatuM gesTa-hAusa samAna che ane sAdhujIvananI neTa prekTisa che. vartamAna kALe zrAvaka-zrAvikA je be ghaDInuM sAmAyika kare che, te AvuM hovuM joIe. paraMtu, sAmAyika vijJAna zrutasaritA 2010_03 152 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka kSatiothI vikSata thayeluM jovAmAM Ave che. mananA dasa, vacananA dasa ane kAyAnA bAra - ema kula 3ra doSo TALavA-nivAravA pratye durlakSa sevavAmAM Ave che. avidhithI ane avivekathI A anuSThAna karatAM zrAvakone sAmAyika dharma aMge koI vizeSa sadbhAva ke enI upAdeyatAno bhAva jAgrata thato nathI; ulaTAno abhAva pedA thAya che. (4) sarvavirati sAmAcika : sarva pApapravRttiono sarvathA tyAga. sAmAyikano A prakAra sarvottama ane sarvazreSTha che. A prakAra aMtaryAtrAno chello paDAva che, ane aMte gesTa hAusamAMthI resTa-hAusa banI jAya che. artha : (zAstrIya paraMparA ane vyAkaraNanI dRSTie) saMskRta zabda : sAmAyika - ardhamAgadhI zabda : sAmarUca - sAmAIya (1) sama + Aya + Ika = sAmAyika sama : samabhAva, samatva ke mAdhyastha Aya : prApti thavI te samAya : samabhAvanI ke svabhAvanI prApti thavI te Ika : A pratyaya lAgatAM, tadvitarUpa dhAraNa karatAM "sAmAyika' zabda bane che. (2) zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa-vizeSAvazyaka bhASyamAM sama : rAga-dveSa rahita AtmAno pariNAma aya : ayana ke gamana samAya : je gamana sama pratye thAya te Ika : pratyaya (3) kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya-yogazAstranA svopajJavivaraNa - sama : zama (rAga-dveSa janya indriyo ane mananA vikAro zamI jatAM sukha-zAMtino je anubhava te) A anubhava prakRSTapaNuM pAme, tyAre "prazama' kahevAya. Aya : lAbha samAya : zama guNa (prazama guNa)no lAbha thAya te Ika : pratyaya (4) sAmAyika niryukita ane haribhadriya Avazyaka vRtti : traNa paryAyo : (1) sAma pariNAma - madhura pariNAma (2) sama pariNAma - tulA ke mAdhyastha pariNAma (3) samma pariNAma - rAga-dveSamAM samAnatA (5) jenAthI samyagdarzana, samyakajJAna ane samyaphacAritranI prApti thaI zake. zrutasaritA 153 sAmAyika vijJAna 2010_03 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) Arta ane raudra dhyAnano tathA sAvadya karmono tyAga karavA vaDe eka muhUrta-paryata samatAnI prApti. mahimA : sAmAyika e jinazAsananI mahAmahimAzALI yoga che. tIrthakara bhagavaMta sahita caturvidha saMgha teno Azraya le che. namaskAra mahAmaMtrane jinazAsanano sAra kahevAmAM Ave che; paraMtu namaskAra mahAmaMtrano sAra "sAmAyika' che. paMca parameSThinA jIvanano "sAmAyika' mukhya AdhArastaMbha che. namaskAra mahAmaMtra utkRSTa maMgalarUpa che, jyAre sAmAyika to mokSaprAptinuM sIdhuM sAdhana che. ApaNA jIvanamAMthI adhyAtma ane yogano raMga UDI gayo che, eTale sAmAyikano mahimA jevA ane jeTalA jorathI gavAvo joIe tevA ane teTalA jorathI gavAto nathI. zAstravacana che : je ke vi gayA mokkhAM, je vi ya gacchaM ti / je va gamissaMti, te savve sAmAiyappabhAveNa muNeyavvaM / / artha Aja sudhImAM je AtmAo mokSe gayA che, Aje je mokSamAM jAya che ane bhaviSyamAM je mokSe jaze, to badho prabhAva "sAmAyika'no jANavo. dazapUrvadhara pUjya zrI umAsvAtijI bhagavaMte "saMbaMdhakArikA" mAM - sAmAyika pada mAtra siddhA anaMtA / artha : anaMta siddho mATenuM eka mAtra pada (sAdhana) sAmAyika dharma che. mokSaprAptinuM sahuthI najIkanuM kAraNa samyaka cAritra che; paNa e samyaka cAritrano pAyo "sAmAyika thI ja naMkhAya che. jema sarva padArthono AdhAra AkAza che, tema sarva guNono AdhAra "sAmAyika che. sAmAyika eka prakAranI dhArmika kriyA che; eka prakAranuM uttama koTinuM AdhyAtmika anuSThAna che, ane viziSTa koTinA rAjayoganI sAdhanA che. dharma = AcAra-vicAranI niyata bhUmikAonI sparzanA. adhyAtma = AtmasvarUpa ane AtmavikAsanI vicAraNAone prAdhAnya. yoga = Atmadarzana, AtmasAkSAtkAra ke mokSaprApti mATenI viziSTa prakriyAonuM anusaraNa. AcArapradIpa" graMthamAM graMthakAra pharamAve che ke A jIvano jeTalo samaya sAmAyika ane pauSadhamAM pasAra thAya che teTalo ja samaya eno saphaLa gaNAya. bAkIno badho samaya saMsAranA phaLane vadhAranAro hoya che. rAjagRhImAM rahetA zrI puNiyA zrAvanI bhAvasAmAyikto ullekha zrI mahAvIra svAmInA mukhethI thayo hato. puNIyo zrAvaka saMpattinA abhAvamAM sukhI hato ane makhaNa zeTha saMpattinA Dhera upara paNa du:khI hato. sukhano saMbaMdha saMpatti ke sAmagrI sAthe nathI; sukhano saMbaMdha saMtoSa sAthe che. ApaNe saMsAramAM abhAvane kAraNe nahIM, asaMtoSanA kAraNe du:khI chIe. sukhanI sAmagrIo bhegI karAze; paNa sukha bheguM karI zakAtuM nathI. sAmAyika vijJAna 154 zrutasaritA 2010_03 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApI manasthiti vicitra che. saMpatti mATe zAlibhadra ane saMyama na levuM paDe mATe puNiyA zrAvaka banavAnuM pasaMda karIe chIe. amApa phaLane ApanAra A sAmAyikanI mahattA jo koI zrAvaka nA samaje to e bhoLapaNa nathI; moTapaNa che. abhAvamAM rahela ApaNane samabhAva ane svabhAva tarapha dorI janAra A sAmAyika yoga che, mokSa sAthenA joDANanuM sakSama sAdhana che. sAmAyika eTale AtmAlApabharyo vArtAlApa che. ApaNI AtmasaMpatti khovAI nathI, bhUlAI gaI che. sAmAyika zodha che, khoja che. gaNadhara bhagavaMta kahe che : sAmAyika saMkhevo, caudassa puvvatya piMDoti / artha : sAmAyika nAmanuM vrata cauda pUrvano sArabhUta piMDa che. tapane karma nirjarAnuM mukhya sAdhana mAnavAmAM Ave che; paraMtu sAmAyikanI karma khapAvavAnI zakti tenA karatAM anekagaNI vadhAre che. kroDo varSa sudhI tIvra tapa vaDe jIva jeTalA karmone khapAve che, tenA karatAM anekagaNA karmanA jaththAne samabhAvathI cittavALo sAmAyikano sAdhaka ardhI kSaNamAM khapAve che. pU. zrI dharmasiMhamunie sajhAyamAM pharamAvyuM che : "zrI vIra mukhe ema uccare, zreNikarAya pratye jANa lAla re, lAkha khAMDI sonA taNuM, dIye dina pratye dAna lAla re. lAkha varasa lage te vaLI, ema dIye dravya apAra lAla re, ema sAmAyikanA tole, na Ave tela lagAra lAla re." artha eka lAkha khAMDInA 20 lAkha maNa thAya; 20 lAkha maNanA 8 kroDa zera thAya ane 8 kroDa zeranA 320 kroDa tolA thAya. eka tolAno bhAva rUA. 6,000nI gaNatarIe eka lAkha khAMDInI kiMmata rUA. 19,200 abaja jeTalI thAya. sthAna : (1) cha Avazyaka (zrAvake avazya karavA lAyaka karmo) sAmAyika, cauvIsatyo, vAMdaNAM, paDikkamaNuM, kAusagga, paccakhANa. eka apekSAe, A cha prakAro paikI sAmAyika e ja sAdhya che; bAkInA pAMca Avazyako to tenAM sAdhano che; aMgo che. mATe ja, sarva AdhyAtmika kriyAmAM paDAvazyakanI mukhyatA che ane paDAvazyakamAM sAmAyikanI mukhyatA che. (2) karemi bhaMte sUtramAM uparokta chae Avazyako garbhitapaNe gUMthelA che. naM. Avazyaka garbhita 1 sAmAyika karemi.....sAmAIyuM 2 cauvIsatyo karemi bhaMte 3 vAMdaNAM tasya bhaMte zrutasaritA 155 sAmAyika vijJAna 2010_03 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 paDikkamaNuM paDikkamAmi 5 kAusagga aprANa vosirAmi 6 paccakhANa sAvajja jo- paccakakhAmi (3) zrAvakanAM bAra vrato : A bAra vrato paikI chellA cAra vrato zikSAvrata tarIke oLakhAya che. sAdhudharmanA abhyAsa rUpI zikSaNa Ape tevA A zikSAvratano prathama prakAra "sAmAyika' che. (4) cha Avazyaka ane paMcAcAranI zuddhi : na, Avazyaka zuddhi thAya 1 sAmAyika cAritrAcAra 2 cauvIsantho darzanAcAra 3 vAMdaNAM darzanAcAra, jJAnAcAra, cAritrAcAra 4 paDikkamaNuM cAritrAcAra 5 kAusagga cAritrAcAra 6 paccakakhANa tapAcAra A chae AvazyakamAM virya phoravavAthI (pravRtta thavAthI) vIryAcAranI zuddhi thAya che. sAmAyika levA-pAravAnI vidhinA sUtrapATha : naM. sutra rahasya 1 navakAra jinazAsanano sAra-utkRSTa mahAmaMgalarUpa 2 paMcidiya dhArmika-AdhyAtmika kriyAo gurunI nizrAmAM 3 paMcAMga praNipAta IcchAmi khamAsamaNo-gurune thobhavaMdana 4 guru nimaMtraNa gurune sukha-zAtA pUchavI-nimaMtraNa pa IriyAvahI jIvavirAdhanAne duSkata samajI prAyazcitta 6 tassa uttarI pAponuM vizeSa Alocana, AtmAnuM vizeSa zodhana. 7 annattha kAusagnanA bAra AgAronuM vivecana 8 logassa 24 tIrthakaronA nAma nikSepa paDe bhAva-stavanA 9 karemi bhaMte sAmAyikanI pratijJArUpa-A sUtrano vistAra : 4 anuyoga 10 sAmAIya vaya jutto pAravAnuM (pAra UtaravAnuM) sUtra punaH sAmAyika karavAnI bhAvanA ane 3ra doSomAMthI koI doSa sevAyo hoya to mithyA duSkRta. uparokta dasa sUtronI racanAmAM bahuzrutoe bane teTaluM rahasya ThAMsIThAMsIne bhareluM che. mATe, teno pATha karatI vakhate A sUtro zuddha rIte bolAya ane sAthe sAthe tenA artha, Azaya ane bhAvanuM sAmAyika vijJAna 1pa6 zrutasaritA 2010_03 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana thAya te jarUrI che. A dasa sUtramAM tenA artha, Azaya ane bhAvanuM ciMtana thAya te jarUrI che. naM. Avazyaka sUtra 1 sAmAyika karemi bhaMte (pratijJA); sAmAIya vaya jutto (lAbha). 2 cauvIsanho logassa 3 vAMdaNAM navakAra, paMcidiya, paMcAMga praNipAta, guranimaMtraNa 4 paDikkamaNuM IriyAvahI 5 kAusagna tassa uttarI-annattha 6 paccakakhANa karemi bhaMte sAmAyika karavAnA pradhAnatAnA krame cAra sthaLa : (1) sAdhu bhagavaMta samIpe (2) pauSadhazALA (3) upAzraya (4) svagRhe zuddhi : (1) vAtAvaraNa zuddhi - sArAmAM sArA vAtAvaraNa mATe upAzraya ane sAdhu samIpe. (2) upakaraNa zuddhi - vastra, kaTAsaNuM, muhapatti, caravalo, khesa, kaMdoro (sUtarano) (3) vidhi zuddhi - sUtrapATha ane vividha mudrAo vaDe zuddha uccAraNanuM artha-bhAva sAthe saMkalana. sAmAcika ane aSTAMga yoga : cogAMga sAmAjika yama sAdhu bhagavaMta (pAMca mahAvrata-zrAvaka (pAMca aNuvrata) niyama sAdhu bhagavaMta (pa samiti + 3 gupti)-zrAvaka (traNa guNavrata-cAra zikSAvrata) Asana sukhAsana-padmAsana-svastikAsanAdi prANAyAma maMtrayoga, layayoga, rAjayoga ane haThayoga. yoganI A cAra praNAlikA paikI prANAyAma haThayogano prakAra che. sAmAyika rAjayoga hoI, temAM haThayoga aMtargata che. pratyAhAra pAMca indriyo ane manane vaza karavAnI kaLA sAmAyikamAM siddha thAya che. dhAraNA jaDa ke cetana padArtha para daSTi sthira karI dhAraNA karI zakAya. dhyAna dharmasthAna e ja sAmAyikanI AdhArazilA che. samAdhi samAdhinA anubhavanA sAdhanarUpa "samabhAva' e ja sAmAyikanI siddhi che. vAstavamAM, samAdhi ane dhyAnanI dIrgha avasthA che. phAyadAo : (1) tanmayapaNe samatAbhAvamAM rahIne eka zuddha sAmAyika jIva kare to 92 karoDa, 59 lAkha, 25 hajAra 9rapa varSa jeTaluM palyopamanuM AyuSya devalokanuM baMdhAya che. (ra) samyapha ratnatrayInI ArAdhanA thAya che. (3) manogumi, vacanaguti ane kAyamurtinuM pAlana thAya che. zrutasaritA 157 sAmAyika vijJAna 2010_03 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sAdhujIvananAM pAMca mahAvrata paLAI jAya che. zrAvaka be ghaDI sAdhu samAna thAya che. (samajo sAvo ThaMDuM gA). (5) bAre prakAranA tapa thAya che. (6) azubha karmo chedAya che. (chinnaDuM samudra maM). (7) devalokanuM AyuSya baMdhAya che. (8) rojanA eka lAkha khAMDI sonAnA dAna karatAM paNa eka zuddha sAmAyikanuM phaLa anekagaNuM che. (9) pApakarma baMdhAtA nathI, kAraNa ke sAvadyayoganuM paccakakhANa che. (sAvaLaM nori padyama). (10) A samayagALAmAM udayamAM AvelA kaSAyo karma baMdhAvyA vinA ApameLe nirjarI jAya che. (11) pramAda (vyasana, viSaya, kaSAya, nidrA, vikathA)no tyAga thAya che. (12) 25 prakAranuM mithyAtva lAgatuM nathI. (13) aticAranA 99 prakAranA doSo lAgatA nathI. (14) samabhAvarUpI svabhAvamAM rahevAthI svarUpa lakSya siddha thAya che. pariNAme jIva mukti pAme che. sAmAyikanA svarUpa saMbaMdhI ullekho : (1) kevaLajJAnInuM vacana : jassa samANio appA, saMjame niyame tave / tassa sAmAiyaM hoi, ii ke valabhAsiyaM / / artha : kevaLI bhagavaMte ema kahyuM che ke jeno AtmA (bahirbhAva choDIne) saMyama, niyama ane tapamAM Avelo che, tene sAmAyika (siddha) thAya che. (2) kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajI-yogazAstramAM tyaktAtaraudra dhyAnasya, tyakta sAvadyakarmaNaH / muhUrta samatA yA tA, viduH sAmAyika vratam // artha ArtadhyAnano ane raudradhyAnano tathA sAvadyakarmono tyAga karanAranI eka muhUtaparyata je samatA, tene sAdhupuruSo sAmAyika vrata tarIke oLakhe che. (3) zrI haribhadrasUrijIe sAdhanA kramamAM darzAvyuM che : adhyAtma bhAvanA dhyAnaM, samatA vRttisaMkSayaH / mokSeNa yojanAdyoga, eSa zreSTo yathottaram / / artha : adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatva ane vRttisaMkSaya mokSamAM joDanAra hovAthI yoga che, ane uttarottara zreSTha che. tAtparya e ke adhyAtmathI bhAvanA prakaTe che, bhAvanAthI dhyAna prakaTe che ane dhyAnathI samatvanI siddhi thAya che. pariNAme zeSa rahelI vRttiono kSaya thaI jAya ane mokSanI prApti thAya che. Ano artha e che ke sAmAyikanI siddhi karavI hoya to prathama adhyAyanI bhUmikA, pachI bhAvanAnI bhUmikA ane te pachI dhyAnanI bhUmikA siddha karavI joIe. sAmAyika vijJAna 158 zrutasaritA 2010_03 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra : AtmAnI anaMta saMpadA tarapha izAro karanAra sAmAyika yoga e to ArAdhanApathanuM prathama pagathiyuM che. A yoga vizenI pUrNa samaja nA hoyavAnA kAraNe, moTA bhAganI vyaktio tenA aMtargata lAbhathI vaMcita rahI jAya che. vANInuM mauna, kAyAnI sthiratA ane mananI niSkapa avasthA e sAmAyikano AtmA che. sAmAyikano gUDhArtha e che ke nahIM bhUtakALamAM, nahIM bhaviSyakALamAM, mAtra vartamAnakALamAM sthira rahevAno yoga. akAraNa, asvastha ane aspaSTa mana uparanI ciMtA ghaTADavA, upAdhinA jaMgala vacce samabhAvane akabaMdha rAkhavA, samagra astitvamAMthI kaMIka nakkara AtmAne gamano ghATa ghaDatAM, samatA ane samatulA bane khoI besIe tyAre punaHsvasthatA ane taTasthatA meLavI ApanAra A sAmAyikanuM mahattva samajI "sAmAyika vijJAna pratye ApaNe sau mamatva jagAvIe e ja mAtra icchA. - mananA dasa doSo aviveka jaso-kittI, lAbhatthI gavva-bhaya-niyANatthI / saMsaya-rosa aviNao, avahumANae dosA bhANiyavvA / / | (1) aviveka doSa - sAmAyikanA samaya daramiyAna Atma-hita sivAya anya vicAro karavA te aviveka doSa che. (2) yazakIrti doSa - loko vAhavAha bole evI icchAthI sAmAyika karavuM te yazakIrti doSa che. (3) lAbha-vAMchA doSa - sAmAyika dvArA koI paNa jAtanA lAbhanI icchA rAkhavI te lAbha-vAMchA doSa che. garva doSa - anya loko karatAM huM sAruM sAmAyika karuM chuM ane tethI huM badhA karatAM caDiyAto chuM, evo vicAra karavo te garva doSa che. bhaya doSa - huM sAmAyika nahi karuM to anya loko zuM kaheze? evA bhayathI sAmAyika karavuM te bhaya doSa che. (6) nidAna doSa - sAmAyika karIne tenA phaLa tarIke sAMsArika sukhanI icchA karavI te nidAna doSa che. (7) saMzaya doSa - sAmAyikanuM phaLa maLaze ke kema? evo vicAra karavo te saMzaya doSa che. (8) roSa doSa - koI paNa kAraNathI utpanna thayelA roSamAM ne roSamAM sAmAyika karavA besI javuM te roSa doSa che. avinaya doSa - jJAna, darzana, cAritra ane tenA dhAraka sAdhu pratye zraddhA ane vinaya vagara sAmAyika karavuM te avinaya doSa che. (10) abahumAna doSa - bhaktibhAva, bahumAna ane umaMga sivAya sAmAyika karavuM te abahumAna doSa che. zrutasaritA 159 sAmAyika vijJAna 2010_03 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacananA dasa doSo kuvayaNaM sahasAkAre, sachaMda-saMkheya-kalahaM ca / vigahA-vihAso'suddhaM, nikhekkho muNamuNA dosA dasa // (11) kuvacana doSa - kaDavuM, apriya ke asatya vacana bolavuM, te kuvacana doSa che. (12) sahasAkAra doSa - vagara-vicAre ekAeka vacana kahevuM te sahasAkAra doSa che. (13) svacchaMda doSa - zAstranI darakAra rAkhyA vinA koI paNa vacana bolavuM te svacchaMda doSa che. (14) saMkSepa doSa - sAmAyika letI vakhate tenI vidhinA pATha tathA svAdhyAya daramiyAna anya koI sUtrasiddhAMtanA pATha TUMkANamAM bolI javA te saMkSepa doSa che, matalaba ke te skuTa ane spaSTAkSare bolavA joIe. (15) klaha doSa - sAmAyika daramiyAna koInI sAthe kalahakArI vacana bolavuM te kalaha doSa che. (16) vikathA doSa - sAmAyika daramiyAna strInAM rUpa-lAvaNya-saMbaMdhI, khAna-pAnanA-svAdasaMbaMdhI, lokAcAra-saMbaMdhI ke koInI zobhA yA saundarya-saMbaMdhI, vAtacIta karavI te vikathA doSa che. (17) hAsya doSa - sAmAyikamAM koInI hAMsI karavI ke hasavuM e hAsya doSa che. (18) azuddha doSa - sAmAyikanA sUtra-pAThamAM kAno, mAtrA ke mIDuM nyUnAdhika bolavAM athavA - hRsvano dIrgha ne dIrghano hRsva uccAra karavo, athavA to saMyuktAkSarone toDIne bolavA ane chUTA akSarone saMyukta bolavA te azuddha doSa che. (19) nirapekSa doSa - apekSA rahita vacana bolavuM eTale ke nizcayakArI bhASAno upayoga karavo te nirapekSa doSa che. A kArya huM jarUra karIza, tamAruM kAma thaze ja, vagere vAkya-prayogo nirapekSa che; jyAre A kArya mATe huM banato prayatna karIza, tamAruM kAma thavAno saMbhava che vagere vAkya-prayogo sApekSa che. A jAtanI bhASAmAM jUThA paDavAno saMbhava raheto nathI. (20) muNamuNa doSa - sAmAyika samaya daramiyAna gaNagaNyA karavuM athavA sUtra-pAThamAM garabaDa goTA vALavA te muNamuNa doSa che. kAyAnA bAra doSo kuAsaNaM calAsaNaM calA diThThI, sAvajjakiriyA''laMbaNA''kajjaNa-pasAraNaM / Alasa-moDaNa-mala-vimAsaNaM, niddA veyAvaccati bArasa kAyadosA // (21) ayoggAsana doSa - sAmAyikamAM paga para paga caDAvIne besavuM te ayogyAsana doSa che. (22) asthirAsana doSa - DagamagatA Asane athavA jyAMthI UThavuM paDe tevA Asane besIne sAmAyika karavuM, te asthirAsana doSa che. (23) caladRSTi doSa - sAmAyikamAM beThA chatAM cAre bAju najara pheravyA karavI te caladeSTi doSa che. (24) sAvaghakriyA doSa - sAmAyikamAM beThA chatAM koI para gharakAmanI ke vepAra-vaNajane lagatI vAtano saMjJAthI izAro karavo te sAvaghakriyA doSa che. sAmAyika vijJAna 2010_03 zrutasaritA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) AlaMbana doSa - sAmAyika vakhate koI bhIMta ke thAMbhalAnuM AlaMbana laIne besavuM te AlaMbana doSa che. AkuMcana-prasAraNa doSa - sAmAyika cAlu chatAM hAtha-pagane lAMbA-TUMkAM karavA te AkuMcanaprasAraNa doSa che. ALasa doSa - sAmAyikanA samayamAM ALasa maraDavuM te ALasa doSa che. (28) moTana doSa - sAmAyikanA samaya daramiyAna hAtha-paganI AMgaLInA TacAkA phoDavA - TacAkA vagADavA (zarIra maraDavuM) te moTA doSa che. (29) mala doSa - sAmAyika vakhate zarIrano mela utAravo te mala doSa che. (30) vimAsaNa doSa - sAmAyikanA sayamamAM edInI mAphaka besI rahevuM te vimAsaNa doSa che. (31) nidrA doSa - sAmAyikamAM UMghavuM te nidrA doSa che. (32) vastra-saMkocana doSa - sAmAyikamAM TADha vagerenA kAraNathI (ke vinA-kAraNe) vastrane saMkoravAM te vastra-saMkocana doSa che. * A saMbaMdhamAM vikramanI 19mI sadInA kavie zrI vIravijayajIe karelI A sajajhAya. zubha guru caraNe nAmI zIsa, sAmAyikanA doSa batrIsa; kahIzuM tyAM mananA dasa doSa, duzmana devI parato zeSa. 1 sAmAyika aviveke kare, artha vicAra na haiDe pare; mana udvege icche yaza ghaNo, na kare vinaya vaDerA taNo. 2 bhaya ANe cite vyApAra, kuLa saMzaya niyAmAM sAra; have vacananA doSa nivAra, kuvacana bole kare TuMkAra. le kuMcI jA guru ughADa, mukha lavarI karato vaDhavADa; Avo jIvo bole mALa, moha karI phularAve bALa. kare vikathA ne hAsya apAra, e daza doSa vacananA vAra; kAyA kerA dUSaNa bAra, capalAsana jove dizi cAra. 5 sAvadha kAya kare saMghAta, ALasa joDe UMce hAtha; paga laMbe bese avinIta, osIMgaNa le thAMbhyo bhIta. 6 ahIM je pApa vyApAranuM paccakakhANa batAvyuM che, tenA 49 bhAMgA thAya che te A pramANe - 1. manathI karavuM. 18. vacana kAyAthI anumodavuM. 35. mana kAyAthI karavuM karAvavuM. 2. manathI karAvavuM. 19. mana vacana kAyAthI karavuM. 36. vacana kAyAthI karavuM karAvavuM. 3. manathI anumodavuM. 20. mana vacana kAyAthI karAvavuM. 37. mana vacanathI karavuM anumodavuM. 4. vacanathI karavuM. 21. mana vacana kAyAthI anumodavuM. 38. mana kAyAthI karavuM anumodavuM. vacanathI karAvavuM. rara. manathI karavuM, karAvavuM. 39. vacana kAyAthI karavuM anumodavuM. 6. vacanathI anumodavuM. 23. vacanathI karavuM, karAvavuM. 40. mana vacanathI karAvavuM anumodavuM. zrutasaritA 16 1 sAmAyika vijJAna = 2010_03 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. kAyAthI karavuM. 24. kAyAthI karavuM, karAvavuM. 41. mana kAyAthI karAvavuM anumodavuM. 8. kAyAthI karAvavuM. rapa. manathI karavuM, anumodavuM. 42. vacana kAyAthI karAvavuM anumodavuM. 9. kAyAthI anumodavuM. 26. vacanathI karavuM, anumodavuM. 43. mana vacanathI karavuM karAvavuM anumodavuM. 10. mana vacanathI karavuM. ra7. kAyAthI karavuM anumodavuM. 44. mana kAyAthI karavuM karAvavuM anumodavuM. 11. mana vacanathI karAvavuM. 28. manathI karAvavuM anumodavuM. 45. vacana kAyAthI karavuM karAvavuM anumodavuM. 12. mana vacanathI anumodavuM. 29. vacanathI karAvavuM anumodavuM. 46. mana vacana kAyAthI karavuM karAvavuM 13. mana kAyAthI karavuM 30. kAyAthI karAvavuM anumodavuM. 47. mana vacana kAyAthI karavuM anumodavuM. 14. mana kAyAthI karAvavuM. 31. manathI karavuM karAvavuM anumodavuM. 48. mana vacana kAyAthI karAvavuM anumodavuM. 15. mana kAyAthI anumodavuM. 32. vacanathI karavuM karAvavuM anumodavuM. 49. mana vacana kAyAthI karavuM karAvavuM - 16, vacana kAyAthI karavuM. 33. kAyAthI karavuM karAvavuM anumodavuM. anumodavuM. 17. vacana kAyAthI karAvavuM. 34. mana vacanathI karavuM karAvavuM. (pUjayapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI ma.sA. ziSyaratna sva. pU. munirAjazrI darzanabhUSaNa vijayajI ma.sA. nA ziSyaratna pU. zrI divyakIrti vijayajInA ziSyaratna pU. munizrI puNyakati vijayajI ma.sA. saMpAdita "bhAva pratikramaNanuM tALuM kholo' mAMthI sAbhAra.) kriyAno mahimA * zrI jinezvaradevanA zAsananI badhI ja kriyAo mokSanA hetupUrvaka karavAnI che. * "ame ATaATalI dharmakriyAo karIe chIe eTale ame to durgatimAM nahi ja javAnA" evI tamArI khAtarI che? tame je dharma karo cho, te eTalI rucipUrvaka karo cho? jyAM sudhI dharma thaI zake tyAM sudhI to tame dharma ja karo ne? ghare gayA vinA cAle tema nathI, mATe ghera jAo cho ne? karavA lAyaka-sevavA lAyaka to dharma ja, evuM ja tamArA manamAM kharuM te? eTale ghera jAva paNa tamane gRhavAsa sAro che' - ema to lAge nahi ne? dharmakriyA thoDo samaya thAya, paNa dharmanI ruci to badhe rahe ne? jainazAsana kahe che ke - "nakriyAkhyAM mokSaH" - ekalA jJAnathI mukti jenazAsanane mAnI nathI. chokaro duniyAnuM na bhaNe, vepAra na AvaDe, pacAsa pagAra lAvatAM na AvaDe to bApa te chokarAne akkala vagarano bevakUpha kahe, paNa zrI jinezvaradevanI pUjA na kare, vyAkhyAna na sAMbhaLe, sAdhu pAse na jAya, sAmAyika pratikramaNa na kare to mAbApa kahe ke - kAma ghaNuM che, phurasada nathI, bicAro zI rIte kare? ane e lokapravAhamAM taNAIne sAdhu paNa ema kahI de ke - emAM kAMI vAMdho nathI, to pachI kahevuM ja zuM ? sAmAnI uttama kriyA AMkhe na caDhatAM bIjuM ja yAda Ave che. emAM tamArI truTi che. emAM sArI kriyA pratyeno anAdara che. -pU. A. bha. vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA 1 6 2 zrutasaritA sAmAyika vijJAna 2010_03 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muhapattInA 50 bola sUtra arthatatva karI sadbhu 3 samyaktva mohanIya, mizra mohanIya, mithyAtva mohanIya pariha 3 'kAmarAga, sneharAga, dRSTirAga, pariharuM' 3 sudeva, suguru, sudharma AdaruM 3 kudeva, kuguru, kudharma pariharuM 3 jJAna, darzana, cAritra AdaruM jJAnavirAdhanA, darzanavirAdhanA, cAritravirAdhanA pariharuM manogupti, vacanagupti, kAyagupti AdaruM manodaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa pariharuM hAsya, rati, arati, pariharuM bhaya, zoka, jugupsA pariharuM 1 2 ) jI jI 3 3 3 3 kRSNa lezyA, nIla lezyA, kApota lezyA, pariharuM rasa gArava, ridvi gArava, sAtA gArava, pariharuM mAyAzalya, niyANazalya, mithyAtvazalya, pariharuM krodha mAna parihatuM, mAyA lobha parihatuM 3 2 3 pRthvIkAya, apakAya teukAyanI rakSA karuM 3 vAyukAya, vanaspatikAya, trasakAyanI rakSA karuM 50 bola sAmAyikamAM ciMtana karavA yogya viSayo vaDe AtmavikAsanI paddhatio : (1) muhapatti paDilehaNa - pratilekhana - 50 bola dvArA AtmAnuM avalokana. (2) AtmAnA traNa prakAro - bahirAtmA - aMtarAtmA - paramAtmA. (3) bhAvanAnA cAra prakAra - maitrI, pramoda, karuNA ne mAdhyastha. (4) dhyAnanA cAra prakAra - ArTa, raudra, dharma ane zukla. (5) aMtarAyanA pAMca prakAra - dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya ane vIryaMtarAya. (6) zarIranA pAMca prakAra - audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa, kArmaNa. (7) pAMca indriyanA trevIsa viSayo - sparzendriyanA ATha, rasanendriyanA pAMca, ghrANendriyanA be, cakSurindriyanA pAMca ane zrotrendriyanA traNa. (8) cha ArAnuM svarUpa. (9) sAta cakra (mUlAdhAra, svAdhiSThAna, maNipura, anAhata, vizuddha, AjJA ane sahastrAra). zrutasaritA 163 sAmAyika vijJAna 2010_03 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) sAta naya (naigama, saMgraha, vyavahAra, RAsUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta) (11) cha vezyA (kRSNa, nIla, kApota, tejo, padha ane zukla). (12) sAta prakAranI zuddhi (aMga, vastra, mana, upakaraNa, dravya ane vidhizuddhi). (13) arihanta bhagavaMtanA bAra guNo. (14) siddha bhagavaMtanA ATha guNo. (15) karmanI ATha prakRti (cAra ghAti ane cAra aghAti) (16) ATha dRSTi (mitrA, tArA, balA, dIprA, sthirA, kAMtA, prabhA ane parA). (17) prabhunA pUjanIya nava aMgo. (18) navapada. (19) nava tatva ane ekeka tattvanA bhedo. (20) zrAvakanA bAra vrato. (21) cauda guNa sthAnaka. (22) bAra bhAvanAnuM saMkSipta svarUpa. (23) paMdara karmAdAna. (24) saMyamanA sattara prakAra - 5 AzravaviramaNa, 5 indriyanigraha, 4 kaSAyajaya ane 3 daMDavirati. (25) 18 pApasthAnaka - 84 lAkha jIvAyoni - 14 rAjaloka (26) varSamAM AvatI parva tithio. AtmAne sparzatI vadhune vadhu mudAo-paddhatio ApaNe A yAdImAM umeravI joIe. sAmAyika daramiyAna paranA nimittothI dUra rahevAnuM vidhAna che. vANInuM mauna, kAyAnI sthiratA ane mananI niSkapa avasthA e sAmAyikano AtmA che. jIva sAmAyikamAM avasthita thAya eTale tene AtmAnA guNono AvirbhAva thavA lAge. sAmAyika AtmAnI anaMta saMpadA tarapha izAro karanAra ArAdhanA che. sAmAcikamAM karavA yogya ArAdhanA : (AtmAno vicAra) samabhAvanI prApti dvArA svabhAvanI prApti e sAmAyikanuM paraMpara phaLa hoI, ApaNe svanA sAdhanono ja sAmAyikamAM upayoga rAkhavo joIe. jevA ke : (1) huM AtmA chuM. zarIranI jelamAM pUrAyo chuM. ratnatrayI mArA guNo che, karmanA saMyoge A guNo dabAI gayA che, A ja eka mAtra kAraNe huM cauda rAjalokamAM, cAra gatimAM ane 84 lAkha jIvAyonimAM rakhaDI rahyo chuM. (2) huM kyAMthI Avyo ? covIsa daMDaka vaDe daMDAto, rakhaDato, rajhaLato huM kyAMkathI A bhavamAM Avyo chuM. devone durlabha ane dharmasAmagrIthI bharapUra mahAmUlo manuSyabhava huM pAmyo chuM. (3) huM marIne kyAM javAno ? naraka ke tiryaMca gatirUpa durgatimAM mAre javuM nathI. mAnavabhavamAM sAmAyika vijJAna 164 zrutasaritA 2010_03 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUkela AtmA cAra gatimAM 84 lAkha yonimAM badhe ja jaI zake che. mATe, mAre gAphela rahevuM nathI. duHkhanA prasaMge Arta-raudra dhyAna nahIM ane sukhanA prasaMge rAgAdi-kaSAyAdi bhAva nahIM. (4) huM sAthe zuM laI Avyo ane zuM laI javAno ? puNya-pApa ane tenA anubaMdho laIne huM A bhavamAM Avyo chuM. jIvanamAM pADelA susaMskAro ke kusaMskAro tema ja viSamaya viSayo khAtara keLavelA kaSAyo ane kulezyAo huM parabhave sAthe laI javAno. jinAjJApAlana dvArA upArjana karela puNya, puNyanA anubaMdho, susaMskAro, saguNo ane lokottara guNo mAre parabhavamAM sAthe laI javA che. (5) mArA deva, guru, dharma kayo che ? vItarAga mArA deva, nigraMtha mArA guru ane kevaLI prarUpita mAro dharma che. (6) mAruM kartavya zuM ? A loka sudhare, paraloka, ujjavaLa bane ane aMte mokSasukha prApta thAya e mATe jJAnI bhagavaMtoe dainika, rAtrika, pAkSika, cAturmAsika, vArSika ane jIvanakALanAM suMdara kartavyo darzAvyAM che. pramAda choDI, tenuM yathAzakti pAlana karI jIvana saphaLa banAvavAnI ApaNI pharaja che. A kartavyo cittane nirmaLa banAve, AtmAne pAvana kare, doSono nAza kare, saguNono bhaMDAra bhare, pApanA anubaMdha toDe, puNyAnubaMdhI puNya baMdhAve ane rAgadveSano nAza kare. A uparAMta, sAmAyikamAM cha dravya, navatattva, cauda guNasthAnaka, karyaprakRti, cauda rAjaloka, bAra bhAvanA, maulika siddhAMto AdinuM ciMtana karavuM. upara darzAvela ciMtana anukULa nA paDe, phAve nahIM athavA azakaya lAge, to nIce mujabanI pAMca prakAranI ArAdhanA 48 miniTamAM karavI. 10 miniTa AtmAno vicAra karavo. 10 miniTa paramAtmAno vicAra karavo. 10 miniTa traNe lokanA tIrthono ane ApaNe yAtrA karela tIrthono vicAra karavo - bhAva yAtrA karavI. 10 miniTa zrI navakAra maMtrano jApa karavo. 8 miniTa karmakSaya mATe navakAra | logassano kAusagga karavo athavA vAcana karavuM. 48 miniTa svAdhyAya karavo. sAmAcikamAM paramAtmAno vicAra he devAdhideva arihaMta paramAtmA! A ghora bhayaMkara saMsArasAgaramAM Apa paNa amArI jema anaMtakALathI anaMta janmamaraNa karI rahyA hatA. emAM mahAna puNyodaye uttama manuSyabhavanI prApti thaI. saguruno suyoga maLyo. sagurue sAcA deva-guru-dharmanI oLakha karAvI. Apane e sudevaguru-dharma upara apUrvazraddhA pragaTI. A bhavacakramAM atyaMta durlabha evA samyakatvaguNanI prApti thaI. zrutasaritA 165 sAmAyika vijJAna 2010_03 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavacakramAM sarva koI arihaMtone prathamavAra thatAM samyakatvane "varabodhi samyakatva kahevAya. mithyAtva nAmano doSa jAya ane samyakatvaguNa pragaTe eTale saMsAranAM sukho duHkharUpa lAge. viSayo jhera jevA lAge ane mokSe javAnI tAlAvelI jAge. mokSe javAnA bhAvathI pUrvanA trIjA bhave vIsasthAnakatAnI bhavya ArAdhanA karI sAthe sAthe saMsAranI cAra gatimAM anaMtAnaMta jIvone bhayaMkara duHkhamAM ribAI rahelA joIne ApanuM aMtara kakaLI UThayuM. e duHkhothI jIvone mukta karavA mATe ApanA aMtaramAM apAra karuNA jAgI. "A jIvone saMsAranA rasiyA miTAvI, zAsananA rasiyA banAvI, anaMtasukhanuM dhAma mokSapada prApta karAvI devAnI bhavyA bhAvanA jAgI." e bhAvanAthI "zrItIrthakara nAmakarma' nAmanuM utkRSTa puNya bAMdhyuM. chellA bhavamAM Apa mAtAnA udaramAM padhAro cho tyAre mAtAne 14 mahAsvapnonAM darzana thAya che. ethI mAtAne parama harSa thAya che. garbhamAM traNa jJAnanA dhAraka evA Apane 64 indro namaskAra karI "zakrastava" stotrathI stavanA kare che. Apano vizvakalyANakArI janma thAya che tyAre traNe lokamAM prakAza patharAya che. cauda rAjalokamAM rahelA prANImAtrane kSaNabhara sukhano anubhava thAya che. chappanna dikakumArikAo sUtikarmarUpa janmotsava Ujave che. 64 indro tathA asaMkhyadevo meruzikhara upara janmAbhiSekano utsava kare che. bAlyavayamAM paNa ApanA jJAnanI prauDhatA joI loko Azcaryamagna bane che. yauvanavayamAM jitendriyapaNuM, vinaya, viveka ane virAgadazA vagere badhuM ja alaukika hoya che. nikAcita bhogAvalI karmo khapAvavA mATe pAMca indriyonAM viSayasukho ApazrIe roganI jema, rAga rahitapaNe, na chUTake bhogavyA. mahAvirAgadazAmAM jIvana jIvatAM Ape avadhijJAnathI dIkSAkALa jANI saMvatsarI mahAdAna ApyuM. cAritra grahaNa karatAMnI sAthe ja Apane nirmaLa evuM cothuM manaHpraryavajJAna utpanna thayuM. chadmasthaavasthAmAM paNa ratnatrayInI temaja daza prakAranA zramaNadharmanI suMdara ArAdhanA dvArA anupama AtmavikAsa thato gayo. apramattabhAve niraticAra cAritranA pAlanathI, ghora, vIra, ugra, tapathI, zubhadhyAnanI akhaMDadhArAthI, pariSaha ane upasarganA prasaMge meru jevI dhIratAthI cAra ghAtikarmano kSaya karI Apa lokAloka prakAzaka kevalajJAna-kevaladarzana pAmyA. vItarAga-arihaMta banyA. Apane janmathI ja cAra atizaya hatA. karmakSayathI agiyAra atizaya pragaTa thayA ane devatAoe ogaNIza atizayo karyA. ema Apa cotrIza atizayavaMta banyA ! he trilokanAtha ! Apa aDhAra doSathI rahita cho mATe ja jagatamAM sAcA deva-sAcA bhagavAna Apa ja cho. Apa bAra guNe guNavaMta cho. ATha mahAprAtihAryanI pUjAthI pUjita cho. vANInA pAMtrIza atizayothI yukta cho. Apa kRpALuno puNyadeha chatra cAmarAdi 1008 lakSaNothI zobhita che. gaNadhara bhagavaMto ApanA caraNakamalanI sevA kare che. ochAmAM ochA eka kroDa devatAo ApanI sevAmAM hAjara hoya che. ApanA parAkASThAe pahoMcelA ahiMsAdi dharmonA prabhAve janmathI vairavALA prANIo siMha-haraNa, uMdara-bilADI, vAgha-bakarI vagere vairabhAva choDI ApanI pAse parama mitrabhAvane dhAraNa kare che. sAmAyika vijJAna zrutasaritA 166 2010_03 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apa zAMta cho. prazAMta cho. upazAMta cho. karuNAnA mahAsAgara cho. mokSamArga dekhADanAra hovAthI amArA anaMta upakArI cho. amArA sukhaduHkhanI sAcI ciMtA karanArA hovAthI ekamAtra parama hitasvI cho. kevalajJAnAdi anaMtaguNonA bhaMDAra cho. A vizvamAM apakArI upara paNa apAra karuNAthI upakAra karanAra ekamAtra Apa ja cho. he deva ! Apa pRthvI jevA sahanazIla cho, sAgara jevA gaMbhIra cho, zarada pUnamanA caMdra jevA saumya cho, bhAraMDapakSI jevA apramatta cho, mahAvratono bhAra vahana karavA zreSTha vRSabha jevA cho, kuMjara jevA zUravIra cho, siMha jevA nirbhaya cho. puSkara kamalanI jema jagatanA bhAvothI nirlepa cho. chakAya jIvonA rakSaka ane pAlaka hovAthI Apa mahAgopa (govALa) cho. nAvikanI jema saMsArasAgarathI pAra utAranAra hovAthI Apa bhAvaniryAmaka (khalAsI) cho. sArthavAhanI jema saMsAraaTavIthI pAra utArI mokSe laI janAra hovAthI Apa sArthavAha cho. vizvamAM vividha prakAre hiMsAmAM Asakta jIvone hiMsAnA mahApApano niSedha karanAra Apa mahA mA-haNa cho ! ApanA asaMkhya Atmapradezo nirmaLa thayA che. kevaLajJAnathI jagatanA padArthomAM samaye samaye thatA pheraphArone Apa jANo cho tethI ApanA jJAnanA paryAyo paNa anaMtA che. ApanuM dhyAna piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta ema judI judI cAra avasthAmAM dravyaguNa-paryAyanA vicAra dvArA karI zakAya che. A rIte ApanuM dhyAna karavAthI dhyAna karanArano moha-mahAmoha laya pAme che ! devapAla vagere anaMta AtmAoe A rIte arihaMtapadanuM dhyAna dharI tIrthaMkaranAmakarma bAMdhyuM ane aMte teo mokSalakSmI varyA...evA traNe kALanA arihaMtaparamAtmAone huM dravyathI ane bhAvathI namaskAra karuM chuM. he nAtha ! A pApamaya, duHkhamaya ane svArthamaya saMsArathI mane tAraje. tArA aMtaramAM sthAna Apaje. tuM ja eka tAraka che-uddhAraka che. he kRpALu ! tArI ja eka kRpA huM cAhuM chuM. he dayALu ! tArA tAraka caraNomAM, pAvana padakamalamAM bhAvabharI vaMdanA karI viramuM chuM. sAmAyikamAM tIrthayAtrA sAmAyikamAM beThA beThA 10 miniTa traNalokanA tIrthonI yAtrA bhAvayAtrA karI zakAya e HIZ... adholokamAM bhavanapatidevonA bhavanomAM rahelA 7 kroDa 72 lAkha derAsaronA ratnamaya zAzvata jinabiMbone namo jiNANuM' kahI bhAvathI namaskAra karavo. bhavanapati devalokanI upara vyaMtaradevonA asaMkhyanagaromAM asaMkhya jinamaMdironA jinabiMbone mastaka namAvI, hAtha joDI 'namo jiNANaM' kahI bhAvayAtrA karavI ! martya (madhya) lokamAM jayotiSa devalokamAM asaMkhya jinAlayomAM birAjamAna asaMkhya jinabiMbone mastaka namAvI, hAtha joDI 'namo jiNANuM' kahI namaskAra karavo. zrutasaritA 2010_03 167 sAmAyika vijJAna Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhAcalatIrthanA mULanAyaka zrI RSabhadeva paramAtmAne yAda karI, najara sAme lAvI, mAthuM namAvI "namo niNANuM" kahI namaskAra karavo. e ja rIte tAraMgA, zaMkhezvara, mAtara, taLAjA, giranAra, sametazikhara, Abu, aSTApada, aMtarIkSajI, sthaMbhanapArzvanAtha (khaMbhAta), jIrAvAlAjI, pAvApurI, caMpApurI, bhIlaDIyAjI, mAMDavagaDha, zerIsA, pAnasara, bhoyaNI, UnA, ajArA, dIva, delavADA, kadaMbagiri, hastagiri, prabhAsapATaNa, jhaghaDIyA, kAvI, gaMdhAra, IDara, cArUpa, hastinApura, bhadrezvara, nAgezvara, bhAMDakajI, makSIjI, kulpAkajI, rANakapura, vakANA, bAmaNavADA, nAMdIyA, kuMbhojagiri, bharUca, muhari pArzvanAtha, kesarIyAjI, ThANA, posInA, kuMbhArIyA vagere tIrthonA mUlanAyaka prabhune yAda karI, hAtha joDI bhAvapUrvaka "namo jiNANa" kahI bhAvayAtrA karavI. tyAra bAda... UrdhvalokamAM 1lA devalokamAM 32 lAkha derAsara, rajAmAM 28 lAkha, 3jA mAM 12 lAkha, 4thA mAM 9 lAkha, pamA devalokamAM 4 lAkha, 6ThThAmAM 50 hajAra, 7mA mAM 40 hajAra, 8mA mAM 6 hajAra, 9mA - 10mA mAM 400-400, 11-12mA mAM 300-300, navaraiveyakamAM 318, pAMca anuttaramAM 5, A rIte 84 lAkha 97 hajAra 23 jinamaMdiranA jinezvaradevonA sarvabibone namo jiNANuM kahI, namaskAra karI yAtrAno lAbha levo. sAmAyikamAM navakAramaMtrano jApa caMcaLa manane jItavA, viziSTa puNya upArjavA, anaMta upakArI paMcaparameSThi bhagavaMto pratye kRtajJa banavA, vidanono nAza karavA, buddhine nirmala banAvavA ane paramazAMti samAdhi anubhavavA nIce jaNAvelI rIte 108, 36 athavA 12 navakArano jApa karo ! dhyAna dharo !! ekAMta zAMta sthaLe uttara ke pUrva sanmukha besI jAva. sAme siddhacakrajIno gaTTo ke zrI siddhacakrAkAre rahela navakArano phoTo rAkho. temAM madhyamAM birAjamAna zrI arihaMtabhagavaMtane ahobhAvathI joI, hAtha joDI bolo - 'namo arihaMtANaM:zrIanaMta arihaMta bhagavaMtone namaskAra karuM chuM. zrI arihaMta paramAtmAonI kRpAthI mArA kAma, krodha, mAna, mada, harSa, lobha vagere AMtarazatruo nAza pAmo ! pachI zrI siddha bhagavaMta sAme najara karI hAtha joDI ahobhAvathI bolo - namo siddhANaM' huM zrI anaMta siddha bhagavaMtone namaskAra karuM chuM. siddhabhagavaMtonI kRpAthI mane avinAzIpada prApta thAo ! pachI zrIAcAryabhagavaMtanI sAme najara karI hAtha joDI ahobhAvathI bolo - namo AyariyANaM:"huM zrIanaMta AcArya bhagavaMtone namaskAra karuM chuM. zrI AcArya bhagavaMtonI kRpAthI mane paMcAcAranA pAlananuM baLa prApta thAo ! pachI zrIupAdhyAya bhagavaMtonI sAme joI hAtha joDI ahobhAvathI bolo - namo uvajjhAyANaM' huM zrI anaMta upAdhyAya bhagavaMtone namaskAra karuM chuM. zrIupAdhyAya bhagavaMtonI kRpAthI mane jJAna tathA vinayaguNanI prApti thAo ! sAmAyika vijJAna 168 zrutasaritA 2010_03 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI zrIsAdhu bhagavaMtanI sAme joI hAtha joDI ahobhAvathI bolo - namo loe savvasAhUNaM:' huM lokamAM rahelA sarvasAdhubhagavaMtone namaskAra karuM chuM. zrI sAdhubhagavaMtonI kRpAthI mane cAritra pAlananuM baLa maLo, mokSamArganA ArAdhakone sahAya karavAnI zakti maLo ! eso paMca namukkAro parameSThi bhagavaMtone karelA A pAMca namaskAra (vinayadharma). sava pAvappaNAsaNo sarva pApono nAza kaMranAro che. maMgalANaM ca savvarsi duniyAbharanA sarvamaMgalomAM paDhamaM havaI maMgala paMca parameSThione karelo namaskAra paheluM (zreSTha) maMgala che. A rIte jApa karavAthI mana ekAgra banaze, sthira thaze. paMcaparameSThine namaskAra karavo e eka pAyono dharma che tene addabhuta rIte ArAdhI AgaLa AgaLanA dharmanA sopAna caDho ane siddhinuM zikhara sara karo !!! sAmAyikamAM kAyotsarganI ArAdhanA sAmAyikamAM 10 miniTa AtmAnA vicAranI, 10 miniTa paramAtmAnA vicAranI, 10 miniTa tIrthayAtrAnI ane 10 miniTa navakAra mahAmaMtranA jApanI suMdara ArAdhanA thAya pachI chellI 8 miniTamAM kAyotsarganI ArAdhanA karavI athavA suMdara dhArmika vAMcanAdi karavuM. kAusagga e sauthI chello ane sauthI caDhiyAto (utkRSTa) tapa che. karmakSaya mATenuM e dhAradAra zastra che. zAstromAM aneka prakAranA kAusagga batAvyA che temAMnA keTalAka ahIM darzAvyA che. (1) zrIarihaMtapadanI ArAdhanA mATe 12 logassano (48 navakArano) kAusagga karavo te A pramANe : khamA ) icchAkAreNa saMdi ) bhagavad arihaMtapada ArAdhanArtha kAusagga karuM? Icche. arihaMtapada ArAdhanArtha karemi kAusagga vaMdaNavattiyAe.... anatya 0 bolI kAusagga karavo. kAusagga pUrNa thaye upara pragaTa logassa kahevo. A rIte Adeza mAgI kAusagna karAya. ArAdhanAnA kAusagnamAM vaMdaNavaMttaoe sUtra bolavuM bAkImAM annattha ) bolIne kAusagga karavo. (ra) zrI siddhapada ArAdhanArthe 8 logassano kAusagga karavo. (3) tIrtharakSA mATe 12 logassano kAusagga. (4) pAMca jJAnanI ArAdhanA mATe pAMca athavA 51 logassano kAusagga karI zakAya. (5) duHkhakhaya kammakhaya mATe 10/20 logassano kAusagna karavo. A eka dizAsUcana che. bIjA judA judA kAusagga mATe koI paNa pU. guru mahArAjane pUchIne mArgadarzana meLavI A ArAdhanAmAM rasalIna banavuM athavA sAmAyikanI chellI 8 miniTamAM zrIvItarAga paramAtmAnAM vacano upara zraddhA vadhe, saMsAra upara vairAgya pragaTe, sukhano rAga jAya, duHkhano dveSa jAya, azubhadhyAna TaLe, zubhadhyAna vadhe, mokSAbhilASA tIvra bane, tattvano bodha thAya evAM dhArmika pustakonuM vAMcana karavuM athavA zubhabhAva bhAvavo, mahApurUSonA mahAna sukRto yAda karavA. zrutasaritA 169 sAmAyika vijJAna 2010_03 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pataM zrAvaka dharma (bhAvazrAvaka banavAnI vidhi) yugapradhAna pU.A.bha.zrI somacandrasUrijInA praziSya tapogaccha nabhomaNi pU. AcArya bhagavaMta zrI ratnazekharasUrijI dvArA saMvata 1506mAM (554 varSa pahelAM) viracita 'zrAddhavidhi prakaraNa'nuM maMgalAcaraNa zrI vIrajinaM praNamya, zrutAt kathayAmi kimapi zrAddhavidhim / rAjagRhe jagadguruNA, yathA bhaNitaM abhayapRSTena // 1 // 1 rAjagRhInagarImAM zrI abhayakumAranA pUchavAthI zrI vIra prabhue svamukhe prakAzelA zrAvakonA AcArane (zrAddhavidhine) kevaLajJAna, azokAdi ATha prAtihArya, vacananA pAMtrIza guNa, atizaya vagere aizvaryathI yukta carama tIrthaMkara zrI vIra jinarAjane utkRSTa bhAvapUrvaka trikaraNayoga (mana, vacana ane kAyA)thI namIne zrutAnusAra tathA guru-paraMparAe sAMbhaLelA upadeza pramANe huM TUMkamAM kahuM chuM. vina-rAtri-parva-cAturmAsika-vatsara-janma tya-dvArarvANa 1 zrAddhAnugrahArtha zrAddha vidhA bhaNyanta 1 1-dina-kRtya, 2-rAtri-nRtya, 3-parva-kRtya, 4-cAturmAsika-nRtya, 5-vArSika-kRtya, 6-janma-mRtyu, e cha dvAronuM zrAvakajanonA upakArane mATe A 'zrAvakavidhi' nAmanA graMthamAM nirUpaNa karavAmAM Avaze. AdhAra-graMtho (1) 'zrAddhavidhi prakaraNa' upara zrImad vijaya guNayazasUrijInA vineyaratna pravacanaprabhAvaka pU. AcAryadevazrI kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAja sAheba. (2) pUjya munirAja zrI jayakuMjara vijayajI mahArAjAnA parama vinIta muni zrI muktiprabha vijayajI ma.sA. likhita 'zrAvake zuM karavuM joIe ?' (3) sugRhItanAmadheya zrI haribhadrasUri mahArAja viracita 'paMcAzaka' graMthanA anuvAdaka/saMpAdaka 5.pU. gaNivarya zrI lalitazekhara vijayajI mahArAja sAheba praziSyaratna pU. munirAjazrI rAjazekhara vijayajI ma.sA. (4) suvizAla gacchAdhipati sva. zrImadda rAmacandrasUrijInA ziSyaratna samartha vyAkhyAtA 5.pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNa vijayajI ma.sA. (nAnA paMDita mahArAjA) likhita 'bhAgavatI pravajyA paricaya. (5) pU. AcAryadevazrI mitrAnaMdasUrijInA praziSyaratna zahApura tIrthaprabhAvaka pU. AcAryadevazrI hemaratnasUrIzvarajI ma.sA. likhita cAlo jinAlaya jaIe.' (6) mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja viracita 'dIkSA batrIzI' vivecanakartA : pU AcAryadeva zrI vijaya amaraguptasUrijInA ziSyaratna pU. A. bhagavaMta zrI vijaya candragupta sUrIzvarajI ma.sA. zrAvaka dharma 2010_03 170 zrutasaritA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha : "zrAvaka' zabda : vyutpatti artha : zra dhAtu uparathI A zabda banyo che, ke jeno artha thAya che ke jinavANI sAMbhaLavI ane tadanusAra AcaraNa karavuM. nirUkti artha : zraddhA, viveka ane kriyAno triveNI saMgama jenAmAM hoya te. prastAvanA : jainadarzanamAM samyagdarzana, samyakajJAna ane samyaphacAritra svarUpa muktimArga darzAvavAmAM Avyo che. ene ratnatrayInA nAme oLakhAvAya che. e ratnatrayInI saMpUrNa ArAdhanA vItarAga sarvajJa prabhu kathita sAdhu dharma eTale ke sarvaviratinA pAlanamAM ja zakya bane che. hara koI AtmA, e sAdhupaNuM pALavA zakti dharAvatA hotA nathI. evA alpa sattAvALA jIvo sAdhupaNAnA pAlananI zakti Ave evI abhilASApUrvaka zrAvaka dharma eTale ke dezavirati dharmanuM pAlana kare che. e saMsAra bhale tyAgI zakto nathI; paraMtu saMsAra ene upAdeya (AdaravA yogya) to lAgato ja nathI. saMsAra kyAre choDuM ? kyAre choDuM? evo niraMtara prazasta bhAva enA cittamAM satata ramyA karato hoya che. zraddhA, viveka ane kriyA - A traNe ratnatrayI svarUpa ja che. A traNa anivArya kartavyo bIjarUpa che, ane tenA siMcana, saMrakSaNa ane saMvardhanathI e zrAvakapaNuM "dIkSA' tarapha dorI jAya che; ane sAdhupaNAnI prApti karAvavA dvArA zrAvakane prAMte mokSasukhanI bheTa samarpI zake che. zrAvaka-jIvananI maryAdA, satyano abhAva, zakti-saMyoganI hInatA, bhale jJAna ane cAritranI bAbatamAM zrAvakane pAcho pADe; paNa enuM zraddhAbaLa ene moharAjA sAme TaTTAra Ubho rAkhe che. zraddhAthI samanvita alpa paNa jJAna-cAritra samyaka banI ene paramArthanA patha para prayANa karavA mATe jarUrI prakAza pAtharI Ape che. zrAddha' e saMskRta bhASAno zabda che. eno sIdho sAdo artha thAya che - zraddhA rAkhanAra, zraddhA saMyukta evo zrAvaka. AmAM paryAyavAcI zabda tarIke "zrAddha' zabda goThavAyo che. zrAddha vidhi eTale ke zraddhAsaMpanna zrAvanI vidhi. zrAvaka dharmanA jJAna mATe-dharmanI sAcI samajaNa mATe-vartamAnakALanI Avazyaka ArAdhanA mATe ApaNe jJAnI mahApuruSonA graMtho vAMcavA joIe; jevA ke zrAddhavidhi prakaraNa, vaMditA sUtranI TIkAnuM bhASAMtara (arthadIpikA), dharmaratna prakaraNa, dharmasaMgraha, upadezaprAsAda, zrAvaka prajJapti, zrAddhaguNa vivaraNa, zrAddhadharmadIpikA, bhASyatraya, dravyasaptatikA, pUjA prakaraNa, pratimAzataka, paMcAzaka, AcAropadeza Adi. zrAvakanuM svarUpa : cAra nikSepa (1) nAma zrAvaka - zrAvaka zabdanA arthathI rahita. kevaLa nAmane dhAraNa kare te. (2) sthApanA zrAvaka - koIka guNavaMta zrAvakanI pASANikanI pratimA ke chabI. zrutasaritA 171 zrAvaka dharma 2010_03 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) dravya zrAvaka - bhAva nA hovA chatAM zrAvakanI kriyA karanAro hoya te. (4) bhAva zrAvaka - bhAvapUrvaka zrAvakanI kriyAmAM tatpara hoya te. bhAvazrAvakanA traNa bheda : (1) darzanazrAvaka - kevaLa samyakatvadhArI caturtha guNasthAnakavartI jIvo - dA.ta. zrI zreNika mahArAjA. (2) vrata zrAvaka - samyakatva mULa sthULa aNuvratadhArI-paMca aNuvratadhArI-prANAtipAta, asatya, corI, maithuna, parigraha - A pAMcano sthaLa tyAga. (3) uttaraguNa zrAvaka - zrAvakanA bAre vrata samyakatva sahita dhAraNa karyA hoya tevA jIvo dA.ta., zrI sudarzana zeTha, AnaMda zrAvaka Adi. pAMca aNuvrata, traNa guNavrata (disparimANa, bhogopabhoga, anarthadaMDa parihAra cAra zikSAvrata (sAmAyika, dezAvagAsika, pauSadhopavAsa, atithi saMvibhAga) prakAramaMtare zrAvakanA cAra prakAra : (1) darpaNa samAna - jema darpaNamAM sarva vastu dekhAya, tema parama upakArI pUjya sAdhu bhagavaMtano upadeza sAMbhaLI cittamAM utArI le. (2) patAkA samAna - jema patAkA pavanathI hAlatI hoya tema dezanA sAMbhaLatAM paNa jenuM citta sthira nA hoya. (3) sthANu samAna - khIlA jevA. jema khIlo kADhI na zakIe, tema sAdhune koIka evA kadAgrahamAM nAkhI de jemAMthI pAchuM nIkaLavuM muzkela thAya. (4) kharaMTaka samAna. azuci sarakho zrAvaka - te potAnA kadAgraharUpa azucine choDe nahIM ane gurune durvacanarUpa azucithI kharaDe. "zrAvaka' zabdanI vyAkhyA : ogha niryukti'mAM sUtrakAra pharamAve che ke je ane jeTalA saMsAranA hetuo che te ane teTalA ja mokSanA hetuo che. saMsAra ane mokSa e baMnenAM kAraNothI asaMkhya loka samAna rUpe bharelA che. arthAt saMsAra ane mokSa e baMnenAM kAraNo samAnapaNe asaMkhya che. suripuMgava pU. zrI haribhadrasUrijI racayita "paMcAzaka' mAM zrAvakanI vyAkhyA : paraloyahi yaM sammaM, jo jiNavayaNaM suNei uvautto / aitivvakamma vigamA, sukko so sAvago ettha / / artha : paraloka mATe hitakara jinavacanane ati tIvra karmano nAza thavAthI daMbharahita upayogapUrvaka je sAMbhaLe che te utkRSTa zrAvaka che. pU.A.bhagavaMtazrI ratnazekharasUrIzvarajI racayita "zrAddhavidhi prakaraNamAM zrAvakanI vyAkhyA : dAna, zIla, tapa ane bhAvanAdi zubha yogothI aSTa prakAranAM karma samaye samaye nirjarAve zrAvaka dharma 172 zrutasaritA 2010_03 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pAtaLAM kare ke ochA kare ke nirbaLa kare) tene ane yati (sAdhu) pAsethI samyaka sAmAcArI sAMbhaLe tene "zrAvaka' kahevAya. ahIM "zrAvaka' zabdano abhiprAya (artha) paNa "bhAvazrAvakImAM ja ghaTe che. kaheluM che ke - zravanti yasyA pApAni, pUrvabAddhAnyAne kazaH / AvRtazca vratairnityaM, zrAvakaH so'bhidhIyate / / 1 / / pUrvanAM bAMdhelAM ghaNAM pApane zrave (ochAM kare) ane vrata paccakhANathI niraMtara yukta ja (vIMTAyelo ja) rahe te zrAvaka kahevAya che. sammattadaMsaNAi, paidIahaM jaijaNA suNei a / sAmAyAriM paramaM, jo khalu taM sAvagaM biMti // 2 // samyakatvAdivALo ane pratidina sAdhujanonI sAmAcArI sAMbhaLanAro bhAvazrAvaka kahevAya che. zraddhAlutAM zrAti padArthacintanAddhanAni pAtreSu vapatyanAratam / kRntatyapuNyAni susAdhusevanAdato'pi taM zrAvakamAhuruttamAH / / 3 / / nava tattvanA ciMtavanathI zraddhAne pAkI kare, AtmasvarUpanuM ciMtavana kare, pAtrAmAM niraMtara dhana vApare, su-sAdhunI sevA karIne pApane naSTa kare, (eTalAM AcaraNa kare) tene paNa zrAvaka kahevAya che. zraddhAlutAM zrAti zruNoti zAsanaM, dAnaM vapatyAzu vRNoti darzanam / kRntatyapuNyAni karoti saMyama, taM zrAvakaM prAhu ramI vicakSaNAH / / 4 / / zraddhA pAkI kare, pravacana sAMbhaLe, dAna de, darzanane vare, pApane naSTa kare ane saMyamane kare tene vicakSaNa loko zrAvaka kahe che. dharmamAM sArI rIte zraddhA e zrAddha zabdanI vyutpatti artha che ane te paNa bhAvazrAvakanI apekSAe che. tethI ja ahIM bhAvazrAvakano adhikAra che tema kahyuM che. pUrNa dharmanuM pAlana karavA khuda tIrthakya bhagavaMta paNa dIkSA grahaNa kare che. (dIkSAno artha : pacacavAcI zabda : pravajyA - sarvavirati) 'dA" ane "kSI' - A be akSaronA vyatyaya vaDe "dIkSA' zabda banyo che. (1) jagatanA jIvamAtra sAthenA bhautika saMbaMdhonA tyAga karavo ane jIva mAtra sAthe Atmika saMbaMdha bAMdhavo. (2) tamAma sAmAjika kartavyono tyAga ane AdhyAtmika kartavyono svIkAra. (3) tamAma pApanA sAdhanono tyAga ane ArAdhanAnA sAdhanono svIkAra. (4) potAnI pAse je kAMI che te badhuM ja deva-guru-dharmane samarpaNa. (5) AkhA jagatane abhayadAna ApavAno saMkalpa grahaNa karavo. (6) adharmanA AlaMbanono sarvathA tyAga ane dharmanA AlaMbanono sarvathA svIkAra. (7) anaMtakALathI AtmAe saMcita karelA pApakarmone vosirAvavAnI kriyA. zrutasaritA 173 zrAvaka dharma 2010_03 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) Atmika vikAsa e ja eka mAtra lakSya; bAkInAM badhAM lakSyone sarvathA tilAMjali. mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA viracita 'dvAtriMza vAtriMziSThA' prakaraNAntargata 'dIkSAbatrIzI'mAM kahyuM che : dIzA hi zreyaso dAnAda zivapaNA ttha / sA jJAnino niyogena jJAninizrA vato'thavA // artha : zreyanuM pradAna karanArI ane aziva saMsArano uccheda karanArI dIkSA cokkasapaNe jJAnIne hoya che. jeo jJAnI nathI athavA to jJAnInI nizrAmAM rahetA nathI, evA lokone cokkasa ja dIkSAnI prApti thatI nathI. upasaMhAra : sva. AcAryadeveza zrImad vijayarAmacandrasUrijI kahe che 'kamaLa kAdavamAM pedA thAya, pANIthI e vadhe, chatAM A bannethI alaga rahe ! zrAvaka karmathI janme, bhogathI vadhe chatAM A bannethI alipta rahe ! zrAvaka eTale 'kamaLa'. parama zraddheya adhyAtmayogI sva. pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarajI mahArAja sAheba 'sAdhupada' viSayaka kahe che : "sAdhu pAse samatAnuM, nirbhayatAnuM, cAritranuM, bhaktinuM, maitrInuM, karuNAnuM, jJAnanuM sukha che. maitrInI madhuratA, karuNAnI komaLatA, pramodano pamarATa ane mAdhyasthatAnI mahAnatA hoya tevuM A sAdhujIvana mAtra puNyahIna ne ja na game !'' 1444 graMthonA racayitA pU. zrI haribhadrasUrijI pharamAve che : dezavirati khalu pariNAmAH sarvavirati / artha : dezavirati dharmanuM sAcuM pariNAma (phalazruti) sarvavirati che. Atmamuktino anupama mArga ane mukti meLavavAnuM anupama sAdhana 'dIkSA' che. jeo sarvavarita dharma svIkArI nA zakatA hoya, teoe bhAvazrAvaka to avazya banavuM ja joIe. e vAta manamAM barobara goThavavI ke sarvavarita dharma ArAdhavAnI azakti pUrato ja dezavirati dharma che; ane e dezavirati dharma sarvavarita dharmanI tAlIma ApanAro che. zrAvakane koI pUche ke 'tAre zuM thavuM che ?' to javAba eka ja maLe ke 'mAre sAdhu thavuM che.' bIjo prazna pUche ke 'kema thato nathI ?' to kahe 'abhAgiyo chuM. sAdhu thavA mATe ja derAsara jauM chuM, pUjA karuM chuM, svAdhyAya karuM chuM, pravacanamAM jauM chuM, tapa karuM chuM, vagere; paNa haju saMsAra chUTato nathI, e mArA parama durbhAgyanI vAta che. ApaNe pote bhAvazrAvaka banI sarvaviratidharmarUpI saMyamajIvana jIvavAnA ApaNA aMtarAyo dUra thatAM ja 'dIkSA' laI muktinA bAraNe TakorA mAratA sahune dharmalAbha'nI AziSa ApatA ApaNe sau UbhA rahIe, e ja maMgala manISA. zrAvaka dharma 2010_03 174 zrutasaritA Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakanA kartavyo : zrI vItarAga dharmanI ArAdhanA karavA mATe traNa muddAo : (1) zAstranI AjJA (2) jJAnInI nizrA (3) vidhipUrvaka dharmanI pravRtti. - jinadarzana-vaMdana-pUjana, guruvaMdana-pUjana, dharmanI vividha ArAdhanAo ane jIvanaparyaMtanA zrAvakakulanA vahevAra ane dharma AcArone ApaNe dainika jIvanamAM sthAna ApavuM joIe. lokottara mArganA ekAMta hitane lakSamAM rAkhI zrAvakanA AcaraNa dharmane ATha vibhAgamAM vaheMcavAmAM Ave che? (1) dainika kartavya (2) rAtri kartavya (3) parva kartavya (4) cAturmAsika kartavya (5) vArSika kartavya (6) paryuSaNa kartavya (7) jIvana kartavya (8) samAdhi maraNa kartavya. A kartavyo adA karavAnI vividha pharajonuM pAlana karIne te jaina-zrAvaka sAmAnya janathI vizeSa rIte alaga tarI Ave che, ane vizuddha evI AtmadazAne pAmavA rUDuM, rUpALuM, hitakara, rucikara ane prItikara evuM saMyamI jIvana banAvI zake che. - pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kuMdakuMdasUrIzvarajInA ziSyaratna pUjaya paMnyAsazrI vajasenavijayajI gaNivara saMpAdita "zrAddhavidhi prakaraNa' mAMthI sAbhAra. zrAvakanAM kartavya zrAvake zuM karavuM joIe? dainika kartavya :- (divase zuM karavuM joIe ?) vahelAM jAgavuM (navakAra smaraNa vagere), pratikramaNa, (sAmAyika), devadarzana, guruvaMdana, gRhavyavasthA, vyAkhyAna zravaNa, snAnavidhi, prabhupUjA (aSTa prakArI), bhojanavidhi, supAtradAna, vyApAra zuddhi, devapUjana (dhUpa vagere), pratikramaNa, svAdhyAya, dharmacarcA, vaDIlonI bhakti. rAtri kartavya :- (rAtre zuM karavuM joIe) dharmajAgaraNa, sukRtanI anumodanA, duSkatanI niMdA, cAra zaraNa-svIkAra, sAgAra anazana, alpanidrA, rAtri ciMtana, (azuci bhAvanA) dIkSA aMge manoratha sevana, rAI pratikramaNa. parva kartavya :- (parva divase zuM karavuM joIe) pauSadha, upavAsa, dAna, zIla, tapa, bhAva, ahiMsA, jayaNA, zAsana prabhAvanA. cAturmAsika kartavya :- (cAra mAsamAM zuM karavuM joIe) vividha niyamagrahaNa, desAvagAsika, atithi saMvibhAga, sAmAyika, vividha tapazcaryA, nUtana adhyayana, svAdhyAya, jayaNA pAlana. vArSika kartavya :- (prati varSa zuM karavuM joIe) saMghapUjana, sAdharmika bhakti, yAtrAtrika (rathayAtrA, jinayAtrA, tIrthayAtrA) jinAlaye snAtra mahotsava, devadravyanI vRddhi, mahApUjana, rAtrijAgaraNa, zrutajJAna pUjA-mahotsava, ujamaNuM, zAsana prabhAvanA, pApazuddhi (prAyazcitta AlocanA) zrutasaritA 175 zrAvaka dharma 2010_03 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa kartavya :- (paryuSaNamAM zuM karavuM joIe) amArI pravartana (jIvadayA), sAdharmika bhakti, kSamApanA, aThThamatapa, caityaparipATI (dareka derAsara juhAravA). jIvana kartavya :- (jIvana daramyAna zuM karavuM joIe.) jinAlaya baMdhAvavuM, gRhamaMdira rAkhavuM. jinabiMba bharAvavuM, pratiSThA karAvavI, dIkSA apAvavI, padavI apAvavI, hastalikhita Agama lakhAvavA, pauSadhazALA baMdhAvavI, pratimA vahana karavI, upadhAna karavA, pAlitANAmAM cAturmAsa karavuM, saMgha kADhavo, zatruMjayanI 99 yAtrA karavI, saMgha rakSA mATe prANa tathA sarvasva ApavA taiyAra thavuM. samAdhi maraNa kartavya :- (maraNa samaye zuM karavuM joIe.) dIkSA levI joIe, zatruMjayamAM mana ekAgra karavuM, cAreya AhArano tyAga karavo, guru samakSa aticAra AlocavA, sarva pApa vosirAvavA, bAra vrata grahaNa, duSkRtanI niMdA, sukRtanI anumodanA, cAra zaraNa svIkAra, sarva jIva pratye kSamApanA, navakAra mahAmaMtranuM smaraNa, Adi. zrAvakapaNAnuM aMtima phaLa : anaMta upakArI, anaMta jJAnI zrI tIrthaMkara paramAtmAo jagatanA jIvamAtrane pUrNa dharmanI prApti karAvavA guru, Agama ane caturvidha saMgharUpI dharmatIrthanI sthApanA kare che. pUrNadharmanuM svarUpa kevuM hoya, pUrNadharmanA ArAdhaka jIvanA mana-vacana-kAyAnA yoga kevA hoya, tene sAkSAt samajavA hoya, to tIrthakara bhagavaMte prarUpeluM "munijIvana' samajavuM paDe; eTale ke ApaNe dIkSA levI joIe athavA dIkSA levAnA bhAva keLavavA joIe. parama jJAnI bhagavaMto yathArtha pharamAve che ke jaina kuLamAM janmela jaina bhAvazrAvaka banI dIkSA le, dIkSAno bhAva rAkhe athavA to je puNyazALI jIvo e dIkSA lIdhI che tenI anumodanA kare. dIkSA, dIkSAno bhAva ke dIkSAnI anumodanA - A traNamAMthI game te eka paNa jo zrAvaka A bhavamAM nA kare, to pariNAme ekendriya banI vanaspatikAyamAM gati parabhave thAya temAM zuM Azcarya ? zrAvaka-pAtratA mATe Avazyaka dainika dhoraNe AcAra mArgamAM pravezavA ane anukrame vRddhi pAmavAnA eka mAtra zubhAzayathI A yAdI taiyAra karela che. bhAvo vardhamAna thavA vaDe, nIce darzAvela tathA anya tamAma AcAro saMpUrNataH bAre mAsa AjIvana pAlana karavAnuM lakSya rAkhavuM. 1. gRhamaMdira dararoja savAre ke sAMje sUtAM pahelAM nIce mujaba bolavuM. "Ajaroja vikrama saMvata 2057 ne caitra vadI 8 ne somavAra tA. 16mI eprila, 2001 (tithi-tArIkha dararoja badalavI) nA roja badhA tIrthoe mArI bhAvayAtrA hojo ane te tIrthoe birAjatA tIrthakara bhagavaMtone mArI bhAvavaMdanA hojo.' zrAvaka dharma 176 zrutasaritA 2010_03 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. ukALeluM pANI (1) kAyama na thaI zake to kula 12 tithi (bIja, pAMcama, AThama, agiyArasa ane caudasa-suda ane vadanI tathA pUnama-amAsa) athavA (2) A bAra tithimAMthI suda pAMcama, baMne AThama-caudaza athavA (3) tIrthakara bhagavantanA dareka mahinAmAM dIkSA-kalyANaka dine athavA (4) dara aThavADiye zanivAra/ravivAranA roja. 3. kaMdamULa tyAga AjIvana hovo joIe. 4. vAsI khorAka tyAga AjIvana hovo joIe. pa. AyaMbila dara mahine ochAmAM ochuM eka karavuM (zakya hoya to AThama-caudaza) 6. rasatyAga vigaI, gaLapaNa, taLeluM, athANAM, mukhavAsa Adi padArthomAMthI koI paNa eka-beno tyAga-bAra tithi, zani-ravi agara kalyANaka dine karavo. 7. vRtti saMkSepa AkhA divasamAM kula AThathI bAra padArthono vaparAzano niyama bAra tithi, zani-ravi agara kalyANaka dine levo. kula padArthonA vaparAzanI saMkhyA (AThathI bAra)no aMka savArathI dhArI levo. 8. rAtribhojana tyAga AjIvana na thAya to rAtrinA ATha vAgyA pachI jamavuM nahIM. pArTImAM moDethI jamavuM nahIM. 9. jamatI veLAe (1) eka ke traNa navakAra gaNI bhojanano prAraMbha karavo. (2) bane tyAM sudhI pharIthI levuM nahIM. (3) thALI dhoIne pI javI. (4) jamyA bAda eka navakAra gaNavo. 10. khamAsamaNA dararoja ochAmAM ochA pAMca khamAsamaNA gRhamaMdiramAM devA (suda-vada pAMcame khAsa). zrI matijJAnAya nama-zrutajJAnAya-avadhijJAnAya mana:paryava-kevaLajJAna. 11. kAusagga dararoja athavA bAra tithi athavA kalyANaka dine bAra navakArano agara ATha logassano UbhA rahIne karavo. 12. sUtI/UThatI veLAe pathArInI bahAra UbhA rahI sUtI veLAe sAta navakAra ane UThatI veLAe ATha navakAra gaNavA. 13. cauvihAra 'jamyA pachI nahIM jamavAnuM' evI rIte paccakhANa dhArI cauvihAra/ tivihAra karavA. paccakhANa nA AvaDe, to navakAra gaNavo. 14. navakArazI/porasI zani-ravi baMne divasa to khAsa karavI. 15. paccakakhANa dhAraNA abhigraha eTale ke cAre prakAranA AhAranA vaparAzanA vacagALA daramyAna paccakakhANanI Teva pADavI. (eka-be-traNa kalAka mATe). paccakakhANa agara navakAra. zrutasaritA 177 zrAvaka dharma 2010_03 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. sAmAyika dararoja nA thaI zake to eka mahinAmAM ochAmAM ochI ATha sAmAyikano niyama dhAravo. 17. pratikramaNa dararoja nA thaI zake to AThama-caudazanA dine khAsa. 18. svAdhyAya dararoja ochAmAM ochuM eka ghaDI (24 miniTa) zruta-vAMcana karavuM (sUtAM sUtAM nahIM vAMcavuM). 19. mauna (1) dararoja ochAmAM ochuM eka ghaDI (24 miniTa) ane zani-ravi eka prahara (traNa kalAka). (2) mahinAmAM eka zanivAre AkhA divasanuM mauna. (3) jamatI veLAe mauna rAkhavuM. 20. Telivijhana dararoja eka kalAkathI ane zani-ravi kula traNa kalAkathI vadhu nahIM jovuM. 21. InTaraneTa dararoja aDadhA kalAkathI vadhu nahIM ane zani-ravi kula traNa kalAkathI vadhu nahIM. 22. Teliphona (1) "jaya jinendra - praNAma' vaDe saMbodhana karavuM. (2) parivAranA sabhyo sivAya anya AvatA TelIphona upara niyaMtraNa mUkavA. (3) dasa miniTathI vadhu vAta karavI nahIM. (4) ekAda nAnuM dharmavAkya saMbhaLAvavAnI Teva pADavI. 23. sUtAM pahelAM sAta lAkha, aDhAra pApasthAnaka, cattAri zaraNaM bolavA. 24. parigraha-parimANa vastronI Adi upabhoganI sAdhanonI kula saMkhyA nakkI karavI. dhanasaMcayanuM paNa mApa nakkI karavuM. 25. patralekhana ahIMyAM ke bhAratamAM rahetA svajano/parijanone dara mahine ochAmAM ochA kula pAMca patro lakhavA. 26. bAra vrata zrAvaka/zrAvikAnA bAra vrato paikI eka-be-traNa vrata levA. 27. cauda niyama (1) sacita (ra) dravya (3) vigaI (4) bUTa-caMpala (5) mukhavAsa (6) vastra (7) phUla-attara (8) vAhana (9) zayana (10) vilepana (sAbu tela) (11) brahmacarya (12) dizA (13) snAna (14) bhAta pANI dararoja savAranA ja divasa pUratA ane sAMjanA rAtri pUratA A cauda niyamo dhAravA vaDe sattva khIlI UThatAM karmabaMdhananI bacAya che. zrAvaka jIvanane dIpAvanArA niyamo 1. savAre ochAmAM ochuM navakArazInuM tathA sAMje cauvihAranuM paccakhANa karavuM. 2. niraMtara (traNa ukAlA AveluM) ukALeluM pANI vAparavuM. tethI supAtra bhakti ane Arogya Adi aneka lAbho thAya che. 3. ubhayakAla Avazyaka pratikramaNa niyamita karavuM. 4. mahinAmAM be caturdazIe upavAsa karavo. zrAvaka dharma - 178 zrutasaritA 2010_03 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. bAra tithi tathA cha aThThAI lIlotarI vAparavI nahi. 6. trikAla jinadarzana sAmagrI yoge avazya karavA. 7. vidhipUrvaka aSTaprakArI pUjA roja potAnI lakSmIthI uttama dravyo lAvIne karavI. 8. mahinAmAM ochAmAM ochuM eka vAra snAtra bhaNAvavuM. 9. roja ochAmAM ochI eka bAMdhI navakAravALI gaNavI. 10. mahinAmAM bAra tithi athavA chevaTe pAMca tithi upavAsa, AyaMbila ke ekAsaNuM, potAnI zakti mujaba karavuM. - 11. jiMdagInuM brahmacarya na laI zake temane bAra tithi, ane cha aThThAImAM to avazya brahmacarya pALavuM. 12. bAvIza abhakSya ane batrIsa anaMtakAyano jiMdagI paryata tyAga karavo. 13. mULAnA thaDa, mogarA, phUla ne pAMdaDA paNa abhakSya che. teno sarvadA tyAga karavo. tathA bhAjIpAlo, pataravelIyA ane aDavInA pAMdaDA, ATha mahinA abhakSya che. phAgaNa mahinAthI kArtika suda 15 sudhInA kAla daramiyAna khAvA nahi. 14. jemanI zakti hoya temaNe comAsAmAM lIlotarIno tyAga karavo. 15. hoTalamAM javuM nahi, nATaka sinemA jovAM nahi, pAna, bIDI, sigAreTa vagere vAparavAM nahi. 16. zrI pArzvanAtha prabhunA janma kalyANakanuM ekAsaNuM dara mahinAnI vadi dasame avazya karavuM tethI samAdhimaraNanI prApti thAya che. 17. roja ochAmAM ochuM eka sAmAyika karavuM. 18. mahinAmAM amuka pauSadha karavA. 19. tattvajJAnanA abhyAsa mATe roja eka kalAka gokhavuM. svAdhyAya karavo. 20. zrI vardhamAna tapanI oLIno pAyo nAkhavo. 21. Aso tathA caitra mAsanI zrI navapadajI bhagavaMtanI zAzvatI oLImAM nava AyaMbilo jiMdagI paryata karavA. 22. cauda niyamo samajI levA ane haMmezAM dhAravA. 23. saguruno yoga hoya to vaMdana tathA vyAkhyAna zravaNa avazya karavuM. 24. roja thALI dhoI pIvI. thALI dhoI pInArane zAstramAM eka AyaMbilano lAbha batAvyo che. 25. dIkSA na levAya tyAM sudhI ochAmAM ochI koI paNa eka bhAvatI vastuno tyAga karavo. 26. rAtri bhojanano tyAga karavo. 27. mAMsa, madirA, madha ane mAkhaNa cAra mahA vigaIono jIvanaparyata tyAga karavo. zubhakAmanA : zrAvaka pote potAnA jIvanamAM yathAzakti amalamAM mUke, AMkha sAme sAdhudharma jaladImAM jaladI levAnI bhAvanA rAkhe ane jyAM sudhI gRhavAsamAM che tyAM sudhI zrAvakajIvanane dIpAvI sAdhutAnA potAnA Adarzane vahelI take pAra pADe e ja zubha kAmanA. zrutasaritA 179 zrAvaka dharma 2010_03 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. AcAryadeva zrImad vijaya mitrAnaMdasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna dharmatIrtha prabhAvaka pa. pU. AcAryadevazrI hemaratnasUrijI likhita "cAlo jinAlaya jaIe' mAMthI sAbhAra. chevaTe mInI (prAthamika) zrAvaka banavA zuM karazo ? * roja trikALa jinadarzana-pUjA. * kaMdamULa ane abhakSya cIja tyAga. * navakArazI, cauvihAranuM paccakhANa. * bahAranA padArthono tyAga. * 1 bAMdhI mALAno navakArano jApa. * caudaze pauSadhanI ArAdhanA. * roja eka sAmAyikanI ArAdhanA. * upadhAna tapa vahana karavA. * ubhaya TaMka pratikramaNa. * zakti pramANe sAta kSetramAM tathA * guruvaMdana, pravacana zravaNa. anukaMpAmAM dhana vAparavuM. * cauda niyama dhAravA. * dara varSe tIrthayAtrA karavI. * parvatithie ekAsaNuM-AMbela. * be zAzvatI oLInI ArAdhanA. * roja 12 dravyothI vadhu dravya na vAparavA. * sAdharmikanI bhakti. * sacitta cIjano, kAcA pANIno tyAga. * saMyamanI prApti kAje priya cIjano tyAga * tamAku, pAnaparAga, bIDI, sigAreTa, * dara varSe bhavaAlocanA karavI. zarAba vagereno tyAga. * mAtA-pitAnI sevA karavI. * sAta vyasanano tyAga. * dharmasthAnonI lAgaNIpUrvaka jALavaNI karavI. AhArazuddhi mATe : bhakSyAbharyA vicAra AtmAno svabhAva AhArI nathI. AtmAno svabhAva aNAhArI che. AtmAne zarIrano vaLagADa vaLagyo che mATe khAvA ApavuM paDe che. zarIrane paNa e mATe ApavAnuM che ke enAthI kaMIka dharmanI sAdhanA thaI zake. zarIra to mATI che. dharma ArAdhanA sonuM che. mATI vecI aMte to kharIdAya eTaluM sonuM ja kharIdavAnuM che. AvA mATI jevA zarIrane evuM to khAvAnuM na ja apAya ke jethI zarIra mAthe caDI bese ne dharma paga nIce rahI jAya. zarIrane AhAra e mATe ja ApavAno che ke "AhAranI sahAyathI zarIra dvArA aNAhArI pada prApta karI zakAya.' to khAvAnuM ApatA pahelA e vicAravuM joIye ke "zuM khAvAnuM ApavuM...? bhakSya ke abhakSya? kyAre khAvAnuM ApavuM...? rAtre ke divase ? keTalI vAra khAvAnuM ApavuM...? eka vAra bevAra ke traNavAra ? e jANavA mATe bhakSyAbhaDhya vicAra vAMcavA bhalAmaNa che. pUjya zrI dhIrajalAla DI. mahetA (paMDitajI) likhita "jaina dharmanA maulika siddhAMto'mAMthI sAbhAra. dezavirati grahaNa karanArAne zrAvakanAM bAra vrato hoya che. te A pramANe che : zrAvaka dharma 18) zrutasaritA 2010_03 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : (1) sthUla prANAtipAta viramaNa vrata : moTA-jIvo (hAlatA-cAlatA trasa) jIvone niraparAdhIne mAre jANIbUjhIne haNavA-haNAvavA nahIM. (2) sthUla mRSAvAda viramaNa vrata H jenAthI ApaNe jUThAbolA kahevAIe, loko vizvAsa na kare, Ijjata halakI thaI jAya, pratiSThA gumAvAya tevuM jUThuM bolavuM nahIM. (3) sthUla adattAdAna viramaNa vrata : jenAthI ApaNe cora kahevAIe, corIno guno lAgu thAya, phojadArI kesa thAya evI corI karavI nahIM. mAlikanI rajA vinA mAla levo nahIM. (4) svadArA saMtoSa H paradArA viramaNa vrata : nAtajAtanA vyavahArathI prApta thayelI potAnI strI sivAya anya strInI sAthe vyavahAra karavo nahIM. parastrInuM sevana karavuM nahIM. (5) parigraha parimANa vrata : dhana, milakata vagere parigrahanuM mApa dhAravuM. dhArelA mApathI upara javuM nahIM. (6) dizA parimANa vrata : pUrvAdi cAre dizAomAM temaja upara ane nIce ema chae dizAomAM javA-AvavAno jIvanabharano niyama dhAravo; te uparAMta javuM nahi. (7) bhogopabhoga viramaNa vrata H gharamAM rahelI sAmagrImAMthI je cIjo eka vAra bhogavAya tevI che te bhoga, ane vAraMvAra bhogavAya tevI cIjo che te upabhoga. jema ke rAMdheluM anAja, phuTa te bhoga ane vastra, makAna, Adi te upabhoga. A baMnenI saMkhyAno niyama karavo, jema ke jIvanaparyanta dararoja 30, 40, 50 cIjathI vadhAre khAvI pIvI nahIM. 25, 30 joDIthI vadhAre vastrAdi rAkhavAM nahIM. (8) anarthadaMDa viramaNa vrata : jenI jarUra nathI, je binaprayojanavALAM pApo che te bahudhA karavAM nahIM. ane kadAca karavAM paDe topaNa tenuM mApa dhAravuM te. jema ke nadImAM nAhavuM, samudramAM snAna karavuM, hIMcoLe hIMcavuM, nATaka, sarakasa jovAM vagere anarthakArI pAponuM pramANa karavuM. sAmAyika vrata : samatAbhAvanI prApti te sAmAyika. AtmAmAM samatAbhAva Ave te mATe 48 miniTa gharasaMsArano tyAga karIne sAdhunA jevuM jIvana apanAvavuM, svIkAravuM te sAmAyikavrata. mahinAmAM athavA varSamAM amuka sAmAyika karavAM ja. banI zake tyAM sudhI A sAmAyika gharathI dUra upAzraya AdimAM karavAM ke jethI cittanI sthiratA vadhe. (9) (10) dezAvaJAzika vrata : varSamAM ekAda vakhata paNa A vrata karavuM, potAnA makAna vinAnI bIjI bhUmino athavA potAnI zerI, galI, poLa, sTrITanI bhUmi vinAnI bIjI bhUmino upayoga karavo nahIM. te dezAvagAzika. A vrata dhAryA pachI bahAranA phona, TapAla levAya-vaMcAya nahIM. A vrata yathArtha pALavA mATe AvA vratadhArI savArathI sAMja sudhI 8-10 sAmAyika ja kare che. (11) pauSadhopavAsa vrata : jIvanamAM varSa daramyAna ekAda-be paNa pauSadha karavA. dharmanI puSTi kare te pauSadha. rAtri-divasa ghara-saMsArano tyAga karI sAvadya yoganAM paccakhkhANa karIne sAdhunA jevuM jIvana jIvavuM te bhUmizayana, ekalahArI, sacittano tyAga, paDilehaNa, devavaMdana Adi dharmakriyAo karavApUrvaka vrata karavuM te. (12) atithi saMvibhAga vrata : rAtri-divasano pauSadha karI, upavAsa vrata karI, bIjA divase zrutasaritA 2010_03 181 zrAvaka dharma Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAsaNuM karI atithine (sAdhu-sAdhvIjI) vahorAvIne, te na maLe to vratadhArI zrAvaka-zrAvikAne jamADIne pachI ekAsaNuM karavuM te atithi saMvibhAga vrata. upara mujaba zrAvakanAM bAra vrata che. te uparAMta zrAvaka jIvanamAM 11 paDimA paNa Ave che. ekAda vrata uccArIe to jaghanya dezavirati guNaThANuM ane bAre vrata uccArIe to madhyama ane uparAMta paDimAo paNa vahana karIe to utkRSTa dezavirati guNaThANuM kahevAya che. cauda niyama dhAravAnI vigata : jeNe cauda niyama pahelAM aMgIkAra karyA hoya, teNe dararoja saMkSepa karavA joIe ane jeNe cauda niyama lIdhelA na hoya, teNe paNa dhArIne dararoja saMkSepa karavA, tenI rIta nIce mujaba che. 1. sacitta - mukhya vRttie suzrAvake sacittano sarvathA tyAga karavo joIe. tema na banI zake to sAmAnyathI eka-be-traNa prakAre sacitta vAparavAnI chUTa rAkhIne bAkInA sarva sacittano dararoja tyAga kare. kemake, zAstramAM lakheluM ja che ke, pramANavaMta, nirjIva, pAparahita AhAra karavAthI potAnA AtmAno uddhAra karavAmAM tatpara evA suzrAvako hoya che.' dravya - sacitta (mAMsa) khAvAnI IcchAthI mAchalAM (taMdulIo Adi) sAtamI narakamAM jAya che. eTale sacitta (mAMsa) AhAra manathI paNa icchanIya nathI. sacitta vigaI (mAMsa) choDIne je kAMI mukhamAM naMkhAya te sarva dravyamAM gaNAya che. jemake, khIcaDI, roTalI, roTalo, nIviyAtAno lADu, lApasI, pApaDI, curamu, karabo, pUrI, kSIra, dUdhapAka emAM ghaNA padArtha maLavAthI paNa jenuM eka nAma gaNAtuM hoya, te eka dravya gaNAya che. vaLI eka dhAnyanA ghaNA padArtha banelA hoya, te judA judA dravya gaNAya che. (e dravyamAMthI eka-be, cAra je vAparavAM hoya tenI chUTa rAkhI bIjA badhAno tyAga karavo.). vigaI - (vigata)-vigaIo khAvA yogya cha prakAranI che. 1. dUdha, 2. dahIM, 3. ghI, 4. tela, 5. goLa, 6. kaDhA vigaI. (e cha prakAranI vigaImAMthI je je vigaI vAparavI hoya, te chUTI rAkhI bIjIno dararoja tyAga karavo.) uvANaha - (upAnaha)-pagamAM paheravAnA joDA tathA kapaDAnAM mojAnI saMkhyA rAkhavI. kASThanI pAvaDI to ghaNA jIvanI virAdhanA thavAnA bhayathI zrAvakane paheravI ja yogya nathI. 5. taMbola - (tAMbUla) pAna, sopArI, kharasAra ke kAtho vagere svAdiya vastuono niyama karavo. vattha - (vastra) pAMce aMge paheravAnA veSa-vastranuM parimANa karavuM, uparAMtano tyAga karavo. emAM rAtre potIyuM ke dhotiyuM ane rAtrinA paheravAnAM vastrAdi gaNAtAM nathI. kusuma - aneka jAtinAM phUla sUMghavAno, mALA paheravAno ke mastaka upara rAkhavAno ke zayyAmAM rAkhavAno niyama karavo. phUlano potAnA sukha-bhogane mATe niyama thAya che, paNa deva-pUjAmAM vAparavAno niyama karAto nathI. vAhaNa - ratha, azva, poThiyo, pAlakhI vagere upara besIne javA-AvavAno niyama (relave, moTara, vimAna, TrAma, basa, sAyakala vagere Adhunika vAhano.) sacaNa - (zayA)-khATalA, palaMga, khurazI, koca, bAMkaDA vagere upara besavAno niyama rAkhavo. zrAvaka dharma 182 zrutasaritA 8. 2010_03 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 15 10. vilavaNa - (vilepana)-potAnA zarIrane zobhAvavA mATe caMdana, javA, cuo, kastUrI vagereno niyama karavo. niyama karyA uparAMta paNa devapUjAmAM tilaka, hastakaMkaNa, dhUpa vagere kalpa che. 11. baMbha - (brahmacarya)-divase ke rAtre strI-sevanano tyAga. 12. disi (dizA parimANa)-amuka amuka dizAe ATalA mAIlathI AgaLa na javAno niyama karavo. 13. rahANa - (snAna)-tela coLIne snAna karavuM te keTalI vAra snAna karavuM tenI maryAdA bAMdhavI. 14. bhAta - rAMdhela dhAnya ane sukhaDI vagere traNa athavA cAra zera AdinuM pariNAma karavuM. ahIMyAM sacitta ke acitta vastuo khAvAnI judAM judAM nAma daI chUTa rAkhIne jema banI zake ema yathAzakti niyama rAkhavo. upalakSaNathI bIjAM paNa phaLa, zAka, vagereno yathAzakti niyama karavo. niyama dhAravAnI rIta jeone yAda na rahe teo niyama dhAravA mATe nIce pramANe khAnA pADI abhyAsa pADI pachI moDhethI dhArI zake che. nAma | keTaluM vAparavAnuM | keTaluM vAparyuM | lAbhamAM sacitta dravya vigaI vAha taMbola zrAddha vidhimAM dharma jAgarikA A pramANe darzAvI che : 1. kroDa ? huM koNa? kyAMthI Avyo? zuM lAvyo chuM? laI zuM javAno chuM? mAro AtmA zuddha che jJAna, darzana, cAritramaya che, te mArA guNo che. 2. #aa mama sAruM ? mArI jAti kaI ? mArI mAtA koNa? huM aMdha, apaMga ke lUlo nathI, pAMce indriyo saMpUrNa che. 3. di vaM mArA pitAnuM kuLa kayuM? huM caMDALa, bhikSuka ke halakA kuLano nathI. 4. sevA dya che ane mArA deva koNa? mArA guru koNa? arihaMta, siddha, vitarAgI mArA deva, je aDhAra doSo rahita, bAra guNo sahita che. mArA guru paMca mahAvratadhArI, kaMcana-kAminInA tyAgI che. huM temanI jema ArAdhaka banI kyAre temanA jevo banuM? mAruM svarUpa te ja che. te kyAre meLavuM ? pa. o mada impo ? mAro dharma kayo? darzana, jJAna ane cAritra e mArA guNadharma che. mAro AcAra anuSThAna dharmarUpI, ahiMsA, saMyama ane tapa che. mATe sarve jIvo sAthe maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyastha bhAva te vicAra dharma che. meM jIvanamAM keTalo dharma utAryo? 6. je cA samarrdA ? meM jIvanamAM kayA vrata-niyamo-abhigraho lIdhAM che ? 7. adhasthA ne ? vartamAna kALamAM mArI kaI avasthA che? ane bhUtakALamAM huM kevo hato ? have mAre kevuM jIvana jIvavAnuM che ? zrutasaritA zrAvaka dharma 183 2010_03 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. di ne diva ne ? mAruM kartavya karyuM ke nahi? 9. e divaM ca vi zekha ? mAre karavAnuM kartavya zuM bAkI rahyuM ? 10. viMda sAbinne samayama ? pramAdathI huM zuM nathI karato ? 11. vi. ne jo pAsa ? mArA kayA kyA doSo bIjAo jue che? 12. hiMda 2 sappA ? mArAmAM kayA kayA doSo che ? te huM kyAre dUra karIza, tevuM vicAravuM. 13. viMda huM nizaM viMar? mArA te doSo kema dUra thatA nathI? tenI vicAraNA karavI. AvI rIte dharma jAgarikA karavAthI niSkapaTIpaNuM Ave che. bIjAo pratye haiyuM kUNuM bane che. pachI dharmabIja vAvo, aMkura phUTavA mAMDe che. mATe bhadrika bhAva mATe haiyAnI sAphasUphI roja thavI joIe. ihahiM marahe keI jIvA, micchAdi TThiya madavA mAvA / te madIuNa nava me, varisaMmi hu~ti ke valiNo / / * A bharata kSetramAM jyAre jyAre jJAnI bhagavaMtone pUche, tyAre teo kahe che ke, A bharata kSetramAM mithyA daSTi bhadrika bhAvavALA jIvo che. teo mRtyu pAmIne mahAvideha kSetramAM janmI AThame varase dIkSA laI, navame varase kevaLajJAna pAmI mokSe saMcare che. AvA zrAvako bharata kSetramAM che. sarva dharma kriyAo rAgadveSane pAtaLA banAvI, bhadrika bhAva lAvavA mATe che. jyAM haiyuM saraLa, Rju, niSkapaTI banyuM tyAM dharmabIjathI karmabaMdha alpa thAya ane bhadrika bhAvanA kAraNe karmonI nirjarA karI; paramapadanA bhAgI bane che. pUjya zrI cunIlAlajI svAmInA suziSya zrI niraMjana munijI likhita "zrI jaina tattvasAra'mAMthI sAbhAra zrAvakanAM ra1 lakSaNa (1) alpa IcchA : zrAvaka dhananI, viSayanI tRSNA ochI karI alpa tRSNAvALo hoya che. dhana ane viSayanI prApta sAmagrImAM paNa atyaMta lubdha thato na hovAthI alpa icchAvAna bane che. (2) alpAraMbhI je kAryamAM pRthvI Adi cha kAyanI hiMsA thatI hoya tevAM kAryonI vRddhi kare nahi, paraMtu pratidina alpa karato rahe, anarthAdaMDathI sadaiva dUra raheto hovAthI alpAraMbhI hoya che. alpa parigraha : zrAvakanI pAse jeTalo parigraha (saMpatti) hoya che teTalAthI saMtoSa mAnI athavA 9 prakAranA parigrahanuM pariNAma karI tethI vadhAre meLavavAnI icchAno nirodha kare che. puNyodaye prApta thayela parigrahano sanmArge vyaya paNa karato rahe che ane anyAyopArjita dravyono aNavaMcchaka hovAthI alpa parigrahI kahevAya che. suzIla : zrAvaka parastrIno tyAgI to hoya che paNa svadArAthI paNa maryAdita hovAthI zIlavaMta kahevAya che. sutI : zrAvaka grahaNa karelAM vrata, pratyAkhyAnane niraticArapaNe ane caDate pariNAme pAlana karato hovAthI "suvratI' bhalAM vratavALo kahevAya che. (6) dharmiSTha : dharmakaraNImAM niraMtara dattacitta rahevAthI zrAvaka dharmiSTha kahevAya che. (7) dharmavRtti: zrAvaka mana Adi traNe yogathI sadaiva dharmamArgamAM ramaNa karanAra hovAthI dharmamAM ja vartamAna hoya che. zrAvaka dharma 184 zrutasaritA (4) (5) 2010_03 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) kalpa ugravihArI H dharmanA je je kalpa arthAt AcAra che temAM zrAvaka ugra eTale apratihata vihArano karanAra ane upasargAdi prApta thaye kadApi dharma viruddha AcaraNa na karanAra hovAthI te potAnA kalpamAM ugravihArI hoya che. mahAsaMvega vihArI zrAvaka nivRtti mArgamAM (vairAgyamAM) ja sadaiva tallIna hovAthI mahA saMvega vihArI hoya che. (10) udAsI H zrAvaka saMsArArthe je hiMsAdI akRtya karavAM paDe te karavAM chatAM temAM udAsIna (rUkSa) vRtti rAkhe che. (11) vairAgyavaMta H zrAvaka AraMbha ane parigrahathI nivRttino icchuka hovAthI vairAgyavaMta hoya che. (12) ekAMta Arya : zrAvaka bAhyAbhyatara ekasarakhI zuddha ane saraLa vRttivALo hoya che. AdarzarUpa niSkapaTI hovAthI te ekAMta Arya kahevAya che. (13) samyaphamAga : samyagujJAna, darzana, cAritrarUpa mArgamAM cAlato hovAthI zrAvaka samyamArgI kahevAya che. (14) susAdhu : zrAvake pariNAmathI to avratanI kriyAonuM rUMdhana sarvathA karI dIdhuM hoya che. phakata saMsAranA kArya arthe je dravyahiMsA karavAmAM Ave che te paNa anicchAe, nirupAye ane udAsIna bhAve karavI paDe che te karavA chatAM paNa dharmanI vRddhi karato rahe che. tethI tathA AtmasAdhanA karanAra arthAt mokSa mArgano sAdhaka hovAthI susAdhu kahevAya che. (15) supAtra : suvarNa pAtramAM ja jema siMhaNanuM dUdha jaLavAI zake che tema zrAvakamAM samyakatvAdi saguNo surakSita rahI zakatA hovAthI te supAtra kahevAya che. athavA zrAvakane Apela sahAya nirarthaka thatI nathI tethI te supAtra che. (16) uttama : zrAvaka mithyAtvI karatAM anaMta gaNI vizuddha paryAyano dhAraka hovAthI uttama che. (17) kriyAvAdI : zrAvaka puNya-pApanAM phaLane mAnanAro tathA baMdha-mokSane mAnavAvALo hovAthI kriyAvAdI che. (18) Astika : zrI jinendranAM tathA susAdhunAM vacano para zrAvakane prIti ane pratIti hoya che. tethI te Astika che. (19) ArAdhaka : zrAvaka jinAjJAnusAra dharmakaraNI karato hovAthI ArAdhaka. (20) jaina mArgano prabhAvaka : zrAvaka manathI sarva jIvo para maitrIbhAva rAkhe che. guNAdhika pratye pramoda (harSa) bhAva rAkhe che. duHkhI jIvo para karuNAbhAva rAkhe che ane duSTa tarapha mAdhyastha bhAva rAkhe che. (21) arvatanA ziSya : ahaMta arthAt tIrthakara devanA jayeSTha ziSya te sAdhu ane laghu ziSya te zrAvaka eTale zrAvaka te arihaMta bhagavAnanA ziSya che. zrAvakanA ekavIsa guNa : ghammarayaNassa juggo, 1 akkhuddo 2 rubabaM 3 pagaisomA / 4 logappIo 5 akUro, 6 bhIru 7 asaTho 8 sadakkhiNo / / 1 / / zrutasaritA 185 zrAvaka dharma 2010_03 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 lajjAluo 10 dayAlU, 11 majjhattho-somadiThThI 12 guNarAgI / 13 sakkaha 14 supakkhajutto, 15 sudIha daMsI 16 visesaNNU / / 17 buDDANugo 18 viNIo, 19 kayaNNuo 20 parahi atthakArI a / tada ghera 21 brAddhattavallo, rUAvasAei gaMguto liNA (dharmaratna prakaraNa) 1. akSadra-udAra Azayano (gaMbhIra cittavALo hoya chatAM tuccha svabhAva na hoya evo) 2. rUpavAna (dekhAvaDo) pAMce indriyothI saMpUrNa, (bobaDo, lUlo, pAMgaLo na hoya evo) 3. prakRtisaumya-svabhAvathI ja zAMta ane pApakarmathI dUra rahenAro tathA sevakavargane sukhe sevavA yogya) hoya (paNa krUra svabhAva na hoya). 4. lokapriya-dAna, ziyaLa, nyAya, vinaya ane vivekAdithI yukta hovAne kAraNe lokamAM priya. 5. akrUra-akliSTacitta, adekhAI AdithI rahita hoya evo. arthAt koInI niMdA nahi karanAro. 6. bhIru-pApathI, lokaniMdAthI, tema ja apayazathI Darato rahe evo. 7. azaTha-kapaTI na hoya tevo. (pArakAne Thage nahIM te) 8. sadAkSiNya-prArthanAmaMgathI bhIru, zaraNe AvyAne hita vatsala. 9. lajjALu-akAryavarjaka, (akArya-na karavA jevuM kArya karatAM pahelAM ja Dare. 10. dayALu-sarva para kRpAvaMta. 11. mAdhyastha-rAga-dveSa rahita athavA saumyadRSTi. potAnAM ke pArakAMno vicAra karyA vagara nyAya mArgamAM sarvanuM hita karanAra, yathArtha tattvanA jANapaNAthI eka upara rAga tema bIjA upara dveSa rAkhe nahIM, mATe mAdhyastha gaNAya che; mAdhyastha ane saumyadeSTi e banne eka guNa che. 12. guNarAgI-guNavaMtano ja pakSa kare ane avaguNInI upekSA kare. 13. satkatha-satyavAdI athavA dharmasaMbaMdhI (ucita) ja kathA (vArtA)no priya. 14. supakSayukata-nyAyano ja pakSapAtI athavA suzIla, anukULa ane sabhya samudAyavaMta (suparivArayukta). 15. sudIrghadarzI-sarva kAryomAM lAMbo vicAra karI, lAbhAlAbha samajI zake. (bahu lAbha ane alpa lezavALA kAryano kata). 16. vizeSajJa-tattvanA abhiprAyano jANakAra (pakSapAtarahita hovAthI guNa-doSanuM aMtara samajI zake). 17. vRddhAnugata-vRddhone anusaranAra (AcAravRddha, jJAnavRddha, vayovRddha e traNe vRddhonI zailI (paraMparA) pramANe pravartanAra). 18. vinIta-guNInuM bahumAna karanAra. 19. kRpajJa-karyA guNane (upakArane) nahIM bhUlanAra. 20. parahitAryakArI-niHspRhapaNe pArakAnA hitano kartA. 21. labdhala-dharmAdi kRtyomAM saMpUrNa abhyAsa karelA puruSonA paricayavALo sarva dharma kAryamAM sAvadhAna hoya. (potAnuM lakSya (dhyeya) nakkI karanAra.) zrAvaka dharma 2010_03 186 Use Only zrutasaritA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-10 bhAvazrAvakanA bhAvagata 17 lakSaNo jainazAsananA mahAna jyortidhara vyAkhyAna vAcaspati pUjyapAda AcAryadevazrI zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA suvinIta ziSyaratna pravacana prabhAvaka zrI vijaya nayavardhanasUrijIe paramarSi zrI vijaya zAMtisUrijI svaracita 'dharmaratna prakaraNa graMtha'mAM darzAvela 'bhAvazrAvakanA bhAvagata 17 lakSaNo' viSaya upara prabhAvaka ane mananIya pravacano Apela. maMgalAcaraNa : "sadottamAtmabhAvena bhavavAse'pi ye sthitAH / kRrvantyArAdhanAM bhAvazrAvakatvamidaM matam // " "saMsAravAsamAM paNa (choDavA jevI pravRtti karatI vakhate paNa) jeo sadA uttama evA Atma bhAvomAM sthira hoya ane karavA lAyaka pravRtti jeo avazya kare che teomAM bhAvazrAvakapaNuM mAneluM che.' prastAvanA : suvihita ziromaNi zAstrakAra AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUri mahArAjA pharamAve che ke paramAtmAno dharma sUkSma buddhithI ja ArAdhI zakAya. sUkSma buddhinA abhAvamAM ArAdhanA karato AtmA kyAreka enI ArAdhanA dvArA ja dharmane vyAghAta pahoMcADI bese che. sUkSma buddhithI ja ArAdhI zakAya-samajI zakAya evo paramAtmAno dharma saukoIne saraLatAthI ane sarasatAthI samajAya tevI tattvanI hRdayaMgama rajUAta A viSayanI che. paramarSizrI zAMtisUrIzvarajI ma.sA. svaracita 'zrI dharmaratna prakaraNa' nAmanA graMthamAM sauthI pahelAM dharmanI ArAdhanA karavA udyata banelA AtmAnI lAyakAtanA 21 guNonuM varNana kare che. (21 guNo : akSud, rUpavAna, saumya prakRti, lokapriya, akrUra, bhIru, azaTha, dAkSiNyatA, lajjALu, dayALu, madhyastha, guNarAgI, satkathaka, sahAyakayuta, dIrghadarzI, vizeSajJa, vRddhAnugata, vinayavaMta, kRtajJa, parahitakArI ane labdhalakSI). tyAra pachI te zrAvakanI kriyAmAM-pravRttimAM kevuM kevuM parivartana Ave che. te jaNAvatAM kriyAgata cha lakSaNo (vratadhArI, zIlavaMta, guNavaMta saraLa svabhAvI, gurusevaka ane zAstranipuNa) samajAve che. tyAra bAda, dharmanI kriyA karanAra, AvA zrAvakanuM bhAvavizva kevuM hoya te darzAvatAM bhAvazrAvakanA bhAgavata 17 lakSaNonuM vyavasthita varNana kare che. 'bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve dIje dAna; bhAve jinavara pUjIe, bhAve kevaLajJAna." jJAnI bhagavaMto kahe che ke jo tame zrAvaka ho, to bhAvazrAvaka banajo. jo tamArAmAM samyaktva hoya to tene bhAva samyaktva banAvajo. jo bhAvadharma nathI athavA bhAvadharma lAvavAno bhAva paNa nathI, to game teTalI karAtI kriyA saMsArano aMta lAvI zakaze nahIM. AtmA upara anAdi kALathI paDelI mohanI sattAne jyAM sudhI dUra nA karIe tyAM sudhI bhAvadharma pedA thaI zakato nathI. je bhAvathI yukata che te badhA bhAvazrAvakanA bhAvagata 17 lakSaNo zrutasaritA Jain education International 2010_03 187 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma zuddha che. bhAvazUnya jeTalo paNa dharma che te azuddha dharma che. bhAvazUnya kriyAnuM phaLa tuccha che. tenAthI thatA puNyabaMdha saMsAranI bhautika sagavaDatA apAve, paNa muktidAyaka phaLa nathI apAvI zakato. paramAtmAnA vacananA marmane pAmanAro zrAvaka mohanA marmane bhedavAnuM kArya kare che. mohanA gharamAM besIne mohanA ja hathiyAra vaDe mohane mAravAnuM kArya zrAvaka evI kuzaLatAthI kare che ke jenA pariNAme saMsAramAM rahyo rahyo paNa te potAnA cAritra mohanIyano bhukko bolAvI eka dhanya divase sarvavirati dharmane (dIkSAne) aMgIkAra kare che. pU. zrI nayavardhanasUrijI pharamAve che ke saMsAra pratye abhAva pedA nahIM thavAnuM eka mAtra kAraNa che ke ApaNe saMsAranA dareka padArthane 'Adi' thI eTale ke prAraMbhika avasthAthI-zarUAtathI joIe chIe; 'aMta'thI nahIM, eTale ke aMtima avasthA. je te padArthanI Adine joIe eTale dhana AvatAM khuzIkhuzI thaI jAya. paraMtu te dhanano aMta joIe to dhana paudgalika ane karmajanita hoI vinAzavALuM athavA dhana hote chate ApaNe A bhavamAMthI vidAya levAnuM thavAnuM che. AdithI jovA vaDe dUdhapAka svAdiSTa lAge; paraMtu te padArthano aMta to saravALe 'maLa'mAM ja parivartita thavAno che. Ama, aMta vicAratAM dareka padArtha mATe, samagra saMsAra mATe avazya abhAva ApaNAmAM pragaTe. saMsAranAM sukho dekhAvamAM bhale sArAM lAge, paNa teno aMta to kyAre ya sAro hoto ja nathI. TUMkamAM, saMsAra mATe abhAva jAgavo e bhAvazrAvaka banavA mATenI sauthI prathama ane sarvopari AvazyakatA che. saMsAra pratye abhAva ane mokSa pratye ahobhAva, enuM ja nAma che bhAvadharma. jagatamAM najare paDatAM eka eka padArthane jo vAstavika rIte vicArIe to khyAla Ave ke jagatamAM pudgalanA DhagalA sivAya bIjuM che zuM ? jeTalA paNa sukha ApanArA padArtho che, te vAstavamAM ekendriya jIvanA maDadAM che. AvA AvA vicAro keLavI jeNe potAnA aMtarane bhAvita banAvI dIdhuM hoya evA AtmAne saMsAranI pravRtti karatI vakhate ya anubhUti AtmAnI hoya. karmasattA kahe che ke jo maLI gayelA sukho majethI bhogavavA gayA to durgatimAM gayA vinA chUTako nathI. puNyathI prApta thayelA sukhono tyAga ja AtmAne zAzvata sukha apAvI zake. sukho jo kadAca choDI nA zako, to kamase kama enI Asaktine to choDo. saMsAramAM beThelo zrAvaka zarIra-svajana-saMpatti vagere dharAvato hoya paNa e zrAvaka te badhAne kevI dRSTithI jo to hoya tenuM tAdeza citra ApaNe bhAvazrAvakanA 17 lakSaNothI joIzuM. - (1) strI/puruSanA tyAganA pariNAmavALo : strI/puruSa anarthanuM bhavana che, caMcaLa cittavALA che, narakanA rAjamArga jevA che. AvuM jANanArahitAkAMkSI zrAvaka tene vaza ke AdhIna thato nathI. (ra) indriya nirodhaka : Indriya capala ghoDA jevI che. durgatinA mArgamAM haMmezAM te indriyo rUpI azvo doTa mUkatA hoya che. saMsAranA svarUpano vicAraka evo zrAvaka te indriyo rUpI azvone samyajJAnarUpI lagAmathI kAbUmAM rAkhe che. bhAvazrAvakanA bhAvagata 17 lakSaNo 2010_03 188 zrutasaritA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) (3) arthane asAra jANe : dhana saghaLA anarthono nivAsa che. meLavavAmAM mahenata ane klezane karAvanAra che. dhananI AvI asAratA jANIne dhIra evo zrAvaka temAM leza mAtra lubdha na bane. saMsArane viTaMbana jANe : saMsAra duHkharUpa che, duHkhaphalaka che, duHkhAnubaMdhI che ane AtmAnI viDaMbaNA svarUpa ja che. saMsAranI AvI asAratA jANIne zrAvaka, temAM kyAMya rati-AnaMda na kare. (5) viSayone jiMpAka phaLa jevA jANe : viSayo viSa samAna che. kSaNamAtra sukha ApanAra che, tattvanA paramArthane pAmelo bhavabhIru zrAvaka, AvA viSayomAM vRddha-Asakti na kare. tIvra AraMbha na kare : mahAraMbhano zrAvaka tyAga kare. jo jIvananirvAha thAya tema na hoya to mana vagara nAchUTake sAmAnya AraMbhothI jIvana calAve. temaja, sarva jIvo pratye dayALu evo zrAvaka AraMbharahita evA sAdhu bhagavaMtonI prazaMsA karato hoya. (0) gRhavAsane jela samAna mAne : gRhavAsane pAza (baMdhana)nI mAphaka mAnato zrAvaka duHkhita-hadaye temAM rahe ane cAritra mohanIya karmane khapAvavA udyama karato hoya. (8) sugurUnI bhakti vaDe darzana zuddhi kare : AstikyanA bhAvane pAmelo, zAsananI prabhAvanA-prazaMsA vagere dvArA ane gurubhagavaMtanI bhaktithI yukata thaIne buddhimAna zrAvaka nirmaLa samyagdarzanane dhAraNa karato hoya. (9) gADaricA pravAhamAM taNAya nahIM : loko to gADara pravAhanI mAphaka gatAnugatika pravRtti karanArA hoya che. tethI khUba vicAra karIne kAma karanAro sujJa zrAvaka AvA lokonusaraNa rUpa lokasaMjJAno tyAga kare. (10) zAstrAnusArI pravRtti hoya : paralokanA mArgamAM zrI jinAgamane choDIne bIjuM koI pramANa nathI, ema samajanAro zrAvaka sarva kRtyo-Agamane anusarIne ja kare. (11) yathAzakti dAna karanAro hoya ? potAnI zaktine gopavyA vagara Avaka vagereno vicAra karIne jema loko saMsAranA kAryo sarasa kare che, tema sanmativALo bhAvazrAvaka suMdara rIte dAnAdi cAra prakArano dharma kare. (1ra) dharma karavAmAM zaramAya nahIM ? hita karanArI nirdoSa ane ciMtAmaNi ratnanI mAphaka durlabha evI cinokta kriyAone suMdara rIte karI rahelA zrAvakanI, koI ajJa jano mazkarI kare to ya te lajjA pAme nahIM- dharma choDe nahIM. zrutasaritA 189 bhAvazrAvakanA bhAvagata 17 lakSaNo 2010_03 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) rAga-dveSa choDanAro hoya ? deha sthitinA-zarIra TakAvavAmAM upayogI thatAM dhana, svajana, AhAra, gRha vagere sAMsArika vastuone viSe rAga-dveSa karyA vinA bhAvazrAvaka saMsAramAM vasato hoya. (14) madhyastha : upazama vicAra karanAra bhAvazrAvaka, rAga-dveSamAM taNAya nahIM, tethI madhyastha hoya. hitAkAMkSI hovAthI te koI paNa bAbatamAM madhyastha rahe; asaAgraha na kare. (15) sarva padArthane kSaNika vicAre : saMsAranI samasta vastuonI kSaNabhaMguratAne satata bhAvI rahelo bhAvazrAvaka, dhanAdi padArthonI sAthe raheto hovA chatAMya, kyAMya Asakti karato nathI. (16) virakta thaI viSaya bhogone bhogave : bhogapabhoga tRptinA hetubhUta nathI ema jANanAro saMsArathI virakta manavALo bhAvazrAvaka kAmabhogamAM pravRtti kare to ya anyanA dabANathI ja kare. (10) vezyAnI jema gharavAsanuM pAlana kare : vezyA, jema nirdhana vyaktine kyAre choDuM tema vicAratI hoya, tema gRhavAsamAM bhAvazrAvaka, pArakI vastunI mAphaka gRhavAsane Aje choDu-kAla choDu, tema vicAryA karato hoya. upasaMhAra : - pUjya zrI nayavardhanasUrijI kahe che ke gRhamAM rahelo-gRhane majA mAne te gRhastha ane gRhamAM rahelo-gRhane sajA mAne te zrAvaka. jJAnI bhagavaMtonI bhASAmAM samyagdarzana te jainazAsananuM haiyuM che, samyajJAna haiyAno hAra che ane samyaphacAritra te hAranA camakatA hIrA che. A traNe guNomAM prathama ane pradhAna to samyagdarzana ja kahevAze. dAgInA pachI paherAya; pahelAM to kapaDAM paheravAM paDe. mAchalAne pakaDavA jema mAchImAra jALa pAthare che, tema ApaNane pakaDavA mATe moharAjAe ghara, parivAra, paiso, padavI, pratiSThA Adi - A badhAnI jALa pAtharI che. viveka dRSTi pUrvaka vicAro karI, jinezvaranI AjJA anusAra dareka pravRtti karavI. sAthe sAthe, zrAvakanA uttama koTinA manoratho sevavA. saMsAra eka prayogazALA che, pAThazALA che. ApaNe sau hAlanA tabakke sAdhupaNuM svIkArI zakIe tema nathI. tevA saMjogomAM, zrAvakajIvananI ArAdhanA e ja ApaNA vartamAna mATe ane parabhava mATe AdhAra banI zake tema che. zrAvakajIvananI paNa bAhyakaraNIo to ApaNe thatukiMcita karIe chIe. temAM jo sArI rIte bhAvanAnI bhavyatA bhegI bheLavI daIe, to ApaNe sau zrAvaka jIvananI zuddha pariNatine pAmI zakIzuM. A zuddha pariNati anukrame ApaNane sarvavirati, apramatta avasthA, kSapakazreNi, vItarAga dazA ane kevaLajJAna ane prAMte mokSanI bheTa ApanArI nIvaDaze. pUjya zrI nayavardhanasUrijInA A viSayaka Agraha ane Adarza, eka sAmAnya zrAvaka tarIke mane samajavAmAM ane samajAvavAmAM jo koI svAbhAvika anekAneka UNapa rahI hoya te badala tathA bhAvazrAvakanA bhAvagata 17 lakSaNo 100 zrutasaritA 2010_03 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAjJA viruddha ke pUjyazrInA Azaya viruddha mArAthI kAMI paNa bolAyuM hoya to te zrI saMghanI sAkSIe mArA micchAmi dukkaDam. bhavanI bhrAnti bhAMgavA, kaSAyonI krAnti kADhavA, AtmAnI utkrAti pAmavA ane zAzvata zAMtine sAdhavA A 17 lakSaNo rUpI guNono guNAkAra karI AtmAnA ArogyanuM auSadha meLavI, saMyamajIvananI zakti saMpAdana karI, vahelAmAM vahelI take ApaNe sau paramAtmapadane prApta karanArA banIe e ja maMgala manISA. zrI bhAratavarSIya jinazAsana sevA samitie A pravacano pustakAkAre pragaTa karyA. pustakanuM nAma che "bhAvazrAvakanI bhavyatA'. A pustaka upara AdhArita pUjaya zrI nayavardhanasUrijInA gItArtha vacano TAMkI, mArA alpAtialpa kSayopazama anusAra, samajavAno ane samajAvavAno mAro A namra prayAsa che. dareka jJAnapiyAsu zrAvake A pustakano abhyAsa karavo ja joIe. prApti sthAna : satISabhAI jarIvAlA, muMbaI (phona naM. 2367 6707) ane milanabhAI zAha, amadAvAda. (phona naM. 2660 3871) viziSTa sAdhakanA 32 guNo (1) AtmAnaMdI (2) svarUpamagna (3) sthiracitta (4) nirmohI (5) jJAnI (6) zAMta (7) jitendriya (8) tyAgI (9) kriyArUci (10) tRpta (11) nirlepa (12) nispRha (13) maunI (14) vidvAna (15) vivekI (16) madhyastha (17) nirbhaya (18) anAtmazaMsI (19) tattvadeSTi (20) sarvaguNa saMpanna (21) dharmadhyAnI (22) bhavokiMgsa (23) lokasaMjJA tyAgI (24) zAstracakSu (25) niSparigrahI (26) svAnubhavI (27) yoganiSTha (28) bhAvayAjJika (29) bhAvapUjA parAyaNa (30) dhyAnI (31) tapasvI ane (32) sarvanayajJa. malhaniNANanI sajhAyamAM jaNAvela 31 dharmakRtyo (1) tIrthakaranI AjJA mAnavI (2) mithyAtvano tyAga karavo (3) samyakatvane dhAraNa karavuM (4) sAmAyika, cauvisattho, vaMdana, pratikramaNa, kAusagga ane paccakakhANamAM haMmezAM ughukta rahevuM (5) parva divase pauSadha karavo (6) supAtre dAna devuM (7) ziyaLa pALavuM (8) tapa karavo (9) bhAvanA bhAvavI (10) svAdhyAya karavo (11) namaskAra maMtrano jApa japavo (12) paropakAra karavo (13) jIvarakSA karavI (14) jinezvara bhagavAnanI pUjA karavI (15) jinezvara bhagavAnanI stuti karavI (16) gurunI stuti karavI (17) sAdharmika vAtsalya karavuM (18) sarva vyavahAra zuddha rAkhavo (19) rathayAtrA kADhavI (20) tIrthayAtrA karavI (21) upazama bhAva rAkhavo (22) viveka rAkhavo (23) saMvara bhAvanA rAkhavI (24) bhASA samiti sAcavavI (25) chakAya jIvonI dayA pALavI (ra6) dhArmika mANasono saMsarga rAkhavo (27) pAMca indriyonuM damana karavuM (28) cAritranA pariNAma rAkhavA (29) saMgha upara bahumAna rAkhavuM (30) pustako lakhavAM, lakhAvavAM ane (31) tIrthane viSe prabhAvanA karavI. zrutasaritA 2010_03 191 bhAvazrAvakanA bhAvagata 17 lakSaNo Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suzrAvakanA bIjA 21 guNo (1) tattvajJaH navatattvano jANakAra (2) dharmakaraNImAM tatpara (3) dharmamAM nizcala (4) dharmamAM zaMkArahita (5) sUtranA arthano nirNaya karanAra (6) asthi-hADapiMjara sudhI dharmiSTha (7) AyuSya asthira che dharma sthira che, ema ciMtavanAra (8) sphaTika ratnanA samAna nirmala-kUDakapaTa rahita (9) niraMtara gharanAM bAraNAM ughADAM rAkhanAra (10) eka mAsamAM pAMca pauSadha karanAra (11) jyAM jAya tyAM aprItinuM kAraNa na thAya, tevI rIte rahenAra (12) lIdhelAM vratone zuddha pALanAra (13) munine zuddha vastu, pAtra, annAdikanuM dAna ApanAra (14) dharmano upadeza karanAra (15) sadA traNa manoratho ciMtavanAra (16) haMmeza pAMce tIrthonA guNagrAma karanAra (17) navA navA sUtra sAMbhaLanAra (18) navIna dharma upArjana kartA ne sahAyaka (19) be TaMka pratikramaNa karanAra (20) sarva jIvopara maitrIbhAva dharanAra (21) zakti anusAra tapasyA karI bhaNavA gaNavAmAM udyama rAkhanAra. nIcenI gAthA sthira citte bhaNavI. ___ arihaM to mahade vo, jAvajjIvaM susAhuNo guruNo / jiNapannattaM tattaM, ia sammattaM mae gahIaM // pratyeka bhavamAM arihaMta paramAtmA mArA deva che, susAdhu bhagavaMto mArA guru che, temaja sakala jIvonuM hita e ja che tattva jemAM evo je zrI jinezvara bhagavaMta kathita dharma tene ja huM tattva mAnuM chuM. A jAtinuM samyakatva meM aMgIkAra karyuM che. pUjayazrI caraNavijayajI gaNivara racita duhAo : (1) cAra gati saMsAranA, duHkha jene samajAya; khAna-pAna ne raMgarAgamAM, tevA kema phasAya. (2) jinAjJA ghAraka jIvaDo, sevaka bane jarUra; AjJA viNa sevA kare, kevaLa eka majUra. (3) tuM jANe che zarIra mAruM, paNa che tuja vairI re; pApa karAvI cAra gatimAM, rAkhyo tujane gherI re. (4) sarva jIva rakSaNa samo, bIjo dharma na koya; - jina dIkSA AvyA vinA, pUraNa rakSaya noya. (5) jinavANI zravaNe paDe, niHzaMka jo samajAya; rAga vadhe jinavANImAM, to jIvana palaTAya. (6) jinavANI jANyA pachI, jIvo kema jamAya; (kAcuM pANI pIe te) pANI eka ja biMdumAM, trayapaNa hoya ghaNAya. bhAvazrAvakanA bhAvagata 17 lakSaNo 2010_03 192 zrutasaritA Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-18 dharmatIrtha - bhAvatIrtha (gItArtha guru, dvAdazAMgI ane caturvidha zrI saMgha) jainazAsananA jyotirdhara gurudeva sva. pa.pU. AcAryadeveza zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna zuddhamArgaprarUpaka ane sUkSma tattvavivecaka parama pUjya gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. (nAnA paMDita mahArAja sA.) likhita 'dharmatIrtha' pustaka para AdhArIta A pustakamAM pU. mahArAja sAhebe je vizad carcA karI che temAMthI mArA alpAtialpa kSayopazama anusAra teonAM gItArtha vacano TAMkI samajavAno-samajAvavAno mAro A namra prayAsa che. dareka jJAnapipAsu zrAvake A pustakano abhyAsa karavo ja joIe. prakAzaka ane prAptisthAna : gItArtha gaMgA, gaMgotrI graMthamALA, 5, jaina maracanTa sosAyaTI, phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380 007. ja vidyAdhara nAmaka AmnAya zAkhAmAM anuyogadhara zrI vRddhavAdIsUrijInA praziSya pa.pU. AcAryazrI siddhasena divAkarasUrIzvarajI (2,000 varSa pahelAM) ma.sA. praNIta 'sanmatitarkaprakaraNa'nuM maMgalAcaraNa : siddhaM siddhatthANaM, ThANamaNovamasuhaM uvagayANaM / kusamayavisAsaNaM, sAsaNaM jiNANaM bhavajiNANaM // 1 // artha : rAga-dveSanA jItanAra jinonuM arthAt arihaMtonuM zAsana-dvAdazAMga zAstrasiddha arthAt potAnA ja guNothI pratiSThita che. kema ke, te abAdhita arthonuM sthAna pratipAdaka che, zaraNArthIone te sarvottama sukhakAraka che ane ekAMtavAda mithyAmatonuM nirAkaraNa karanAruM che. A maMgalAcaraNamAM zAsananA cAra asAdhAraNa guNo kahevAmAM AvyA che : (1) guNasiddhatA (2) yathArtha vastu pratipAdakatA (3) zaraNArthIne sukhapradAna (4) mithyAmatonuM nirAkaraNa. AdhAra graMtho (1) sugRhItanAmadheya zrI haribhadrasUri mahArAja viracita 'paMcAzaka' graMthanA anuvAdaka/saMpAdaka 5.pU. gaNivarya zrI lalitazekhara vijayajI ma.sA.nA praziSya pUjya munirAja zrI rAjazekhara vijayajI mahArAja sAheba. (2) zrI vijaya nemi-vijJAna-kasturasUri smRti zreNI-preraNAdAtA : pa.pU. sva. zrI azokacandrasUrIzvarajI ma.sA. ane pa.pU. sva. zrI candrodayasUrIzvarajI ma.sA. (3) pUjya munirAja sarvazrI darzanavijayajI, jJAnavijayajI ane nyAyavijayajI (tripuTI mahArAja) likhita jaina paraMparAno itihAsa'. (4) pU. AcArya zrI siddhasena divAkara sUrijI praNIta 'sanmati tarka prakaraNa'nA vivecaka-anuvAdaka pU. paMDitazrI sukhalAlajI ane becaradAsa dozI. prastAvanA : A jagatamAM sarvane mATe vaMdanIya, sarvane mATe pUjanIya ane utkRSTamAM utkRSTa mahAmaMgalakArI koI tattva hoya to te tIrthaMkaroe sthApela A dharmatIrtha ja che. A traNe prakAranA dharmatIrthanI anukrame dharmatIrtha - bhAvatIrtha zrutasaritA 2010_03 193 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApanA karanArA hovAthI teone tIrthaMkara kahevAmAM Ave che. tIrthaMkaronA jIvananuM mahAna satkArya ane UMcAmAM UMco paropakAra temaNe jagatamAM pravartAveluM dharmatIrtha ja che. kRtakRtya evA tIrthaMkarone paNa A dharmatIrtha namaskaraNIya che. eno pUrAvo e che ke jyAre samavasaraNamAM zrI tIrthaMkara bhagavaMta praveza kare tyAre sauthI pahelAM 'nAM nityasma' (tIrthane namaskAra) bolIne dharmatIrthane namaskAra karIne ja siMhAsana upara birAjamAna thAya che. vizvamAM je je tIrthaMkaro thayA te badhA tIrthaMkarone tIrthaMkara banAvanAra A dharmatIrthaM ja che. anaMtA tIrthaMkaronI bIjabhUmi kaho ke utpattinI khANa kaho, to te A dharmatIrtha ja che. apekSAe, tIrthaMkaro karatAM paNa A dharmatIrtha mahAna che, pUjya che; kAraNa ke dharmatIrtha ja anaMtA tIrthaMkaronI hAramALA pedA kare che. samyagdaSTi devatAo prabhu janme tyArathI ja bhAvanA satata bhAve che ke prabhu kyAre saMsArano tyAga karI, dIkSA laI, sAdhanA karI, kevaLajJAna pAmI samasta jagatanuM kalyANa karavA dharmatIrthanI sthApanA kare !'. 'prabhu ! dharmatIrtha pravartAvo' evo lokAMtika devono vinaMtI-svarUpa AcAra A ja kAraNe goThavAyo che. paMca parameSThimAM tIrthaMkaro 'arihanta' ne namaskAra nathI karatA. dIkSA grahaNa veLAe teo siddhone namaskAra karavA vaDe 'namo siddhANaM' bole che. AcArya, upAdhyAya, sAdhune teoe jIvanamAM kadI namaskAra karyA ja nathI. paraMtu kevaLajJAna pAmyA pachI, gItArtha guru, dvAdazAMgI ane zrI caturvidha saMgha svarUpa dharmatIrthane pratidina teo namaskAra kare che. dharmatIrthane namaskAra karavAnA cAra kAraNo : (1) RNa svIkAra - tIrtha ane tIrthapati vacce paraspara bIjAMkura-nyAyano saMbaMdha che. dA.ta., kerI-goTalo. (2) pUjitapUjya (3) vinaya arthe - jagatpitAmaha-aMtaraMga pitA dharma' ja che, ke jenA teo praNetA che. vinaya dharmanuM mULa che. sarva karmono kSaya karavAnuM amogha sAdhana 'vinaya' che. sarva guNonI prAptinuM zreSTha sAdhana 'vinaya' che. traNa bhava pUrve bAMdhela tIrthaMkaranAmakarmano vipAka ja tIrthaMkaro pAse tIrthanamaskArarUpa satpravRtti karAve che. (4) tIrthaMkaranAmakarmano udaya AtmasaMyamathI AtmavikAsa e jainadharmano sAra che. kalyANanI jIvaMta sAmagrI te mukhyatayA 'dharmatIrtha'. jinapratimA, jinAlaya, upAzraya, zatruMjaya Adi tIrtho te jIvaMta tIrtha nathI, te sthAvara tIrtha che, dravya tIrtha che. dharmatIrthamAM pradhAnatAthI jIvaMta tIrtha levAnA che. paramocca upakArI evA tIrthaMkaro potAnA mATe nahIM, paraMtu jagatanA kalyANa mATe traNa prakAranuM (gItArtha sAdhu, Agama, zrI caturvidha saMgha) jIvaMta tIrtha sthApe che. mATe ja traNe lokamAM ane traNe kALamAM tIrthaMkaronuM vyaktitva pUjanIya, vaMdanIya ane mahimAzALI gaNAya che. dharmatIrthanI utkRSTa upAsanAnuM phaLa tIrthaMkarapada ane siddhapada che. saMsAramAM 'tIrthaMkarapada'nI ane saMsArAtIta avasthAmAM 'siddhapada'nI prApti karAvanAra A dharmatIrtha che. dharmatIrtha - bhAvatIrtha 2010_03 194 zrutasaritA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA : dharmatIrthanI oLakhANa karavA tenA vAcaka zabdano zAbdika artha karavo paDe. bhASAzAstranI dRSTie, A zabda 'dharma' ane 'tIrtha' ema be zabdonA saMyojanathI banelo sAmAsika zabda che. ApaNA zAstramAM pAMca daMDaka (sUtra) che. (1) zakrastava (namoththuNaM) (2) caityastava (arihaMta ceIyANuM) (3) caturvizati stava (logassa) (4) siddhastava (siddhANaM-buddhANuM) (5) zruta stava (pukakharavaradIva}). A pAMca daMDaka paikI tRtIya daMDaka logassa sUtramAM ApaNe bolIe chIe 'nostra ujjo agare, dhammatitthayare jiNe'. sAta vibhaktithI artha : vyAkaraNazAstramAM sAta vibhakti Ave che : kartA, karma, karaNa, saMpradAna, apAdAna, saMbaMdha ane adhikaraNa - dA.ta., oraDAmAM bALaka AnaMda mATe kartA saMpradAna (kAraNa) DAbaDAmAMthI hAthethI adhikaraNa apAdAna karaNa (3) dharma dvArA tAranAruM tIrtha - karaNa (4) dharma mATe sthapAyeluM tIrtha, dharmane pradAna karanAruM tIrtha - saMpradAna (5) dharmamAMthI pragaTeluM tIrtha - apAdAna (6) dharma saMbaMdhI tIrtha - saMbaMdha paMcama gaNadhara mahArAjA pU. zrI sudharmAsvAmIjI viracita 'Avazyaka sUtra' upara caudapUrvadhara zrI bhadrabAhusvAmIjIe niyukti racI che. temAM 'dharmatIrtha' zabdano sAmAsika artha sAta vibhaktinI judI judI apekSAe karyo che. (1) dharma e ja tIrtha, dharmasvarUpa tIrtha, dharmamaya tIrtha - kartA (2) dharmaviSayaka tIrtha, dharmane prApta karAvanAra tIrtha - karma lADu karma zrutasaritA 2010_03 laI khAya che. saMbaMdha (7) dharma ja AdhAra che jeno evuM tIrtha - adhikaraNa dharmatIrthanI sthApanAnAM kAraNo : (mukhya kAraNa : savi jIva karuM zAsanarasI) (1) anupama yogamArganI prApti karAvavA. (2) pudgalAnaMdamAMthI mukta karI AtmAnaMdI banAvavA. (3) suvizuddha bhAvadharmane pamADavA. (4) anaMta duHkhamaya evA saMsArathI mukta thaI anaMta sukhamaya evA mokSane pamADavA. (5) saMsAranA praNidhAnano tyAga karI muktinA praNidhAnane prApta karavA. (6) AtmAnA anupama sukhanI upalabdhi karAvavA. (7) ati sugama ane saraLa rIte mokSamArgano prabodha karAvavA. (8) vizuddha dharmanI prApti karAvavA. (9) AtmAnI anAdi kALanI bhrAntinuM nirAkaraNa karAvavA. (10) guNadoSanA vivekarUpa nirmaLa samyagdarzananI prApti karAvavA. (11) vizuddha Atmatattvane upalabdha karAvavA. (12) ucita vyavahArano samyagbodha pamADavA. (13) sAcI hitaciMtAnI preraNA karAvavA. (14) samyaviveka prApta karAvavA. (15) sAco parArtha ane paramArthano prabodha karAvavA. dharmatIrtha - bhAvatIrtha 195 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) paramatattva prApta karAvavA. (17) sarva doSathI mukta ane sarva guNathI yukata karAvavA. (18) AtmAmAMthI saMsAranA bhAvono nAza karI adhyAtmanA bhAvone pragaTAvavA. (19) karmanA vipAkanI viSamatAne samajAvavA. (20) AtmAne sarva prakAranI siddhi pamADavA. (21) AtmakalyANanA mArgamAM gurulaghubhAvano viveka karAvavA. (22) AtmAnI ajJAnadazAnuM nivAraNa karavA. (23) mokSamArganI anupama sAmagrI ApavA. (24) karmabaMdhano bodha karAvI karma vijayI banAvavA. (25) niraticAra dharmAnuSThAnane prApta karAvavA. (26) ratnatrayIjanya sukhanI prApti karAvavA. (27) dharma-adharmanI viziSTa samajaNa ApavA. (28) zreSTha paropakAranI pravRttirUpe. (29) zubhAnubaMdhanI puNyAnubaMdhI prApti karAvavA. (30) vItarAgatA prApta karAvavA. dharmanI vyAkhyA : vyutpatti artha : 9 dhAtu uparathI A zabda banyo che. AtmAne avanatithI dhArI rAkhe ane unnati tarapha laI jAya che. nirUkti artha : (guNavattA, paraspara tAratamya ane aMtima lakSaNanA AdhAre) (1) sArA vicAro, sArI vANIno prayoga ane sadvartana. (2) bIjAe ApaNA pratye je vartana ApaNane anukULa lAge tevuM bIjA pratye ApaNuM vartana. (3) AtmAnA zubha pariNAmathI thato puNyabaMdha. (4) sadgati apAve ane durgati aTakAve. (5) bhautika unnati (abhyadaya) ane Atmika unnati (niHzreyasa)no hetu. (6) puNyAnubaMdhI puNya ane sakAma nirjarAnuM kAraNa hoya te. (7) artha, kAma ane mokSane ApanAra hoya te. (8) ahiMsA-saMyama-tapa viSayaka anuSThAna. (9) AtmAno kSayopazamabhAva, upazamabhAva ane kSAyika bhAva. (10) vivekayukta maitrI, karuNA, pramoda ane mAdhyastha bhAva vaDe karAtuM tattvaciMtana. (11) praNidhAna (mananI ekAgratA), pravRtti, vidanajya, siddhi ane viniyoga-A pAMca Azaya te (AtmAnA anukrame caDhatA pariNAma). (12) heyano tyAga ane upAdeyano svIkAra (heyamAM apravartana ane upAdeyamAM pravartana). (13) vizuddha caitanyano AsvAda. (14) jIvanI nirUpAdhika pariNati, te ja dharmakSAyika bhAva te ja dharmasaMvara te ja dharma; zuddha nirjarA sAdhaka pariNAma te ja dharma; svabhAvadazA te ja dharma; AtmaramaNatA te ja dharma. (15) eka prakAre dharma - apramAda e dharma. be prakAre dharma - samyagujJAna ane sammakriyA. traNa prakAre dharma - samyagdarzana, samyagujJAna ane samyaphacAritra dharmatIrtha - bhAvatIrtha 196 zrutasaritA 2010_03 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 cAra prakAre dharma - dAna, zIla, tapa ane bhAva. pAMca prakAre dharma - jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, vIryAcAra. cha prakAre dharma - cha Avazyaka (sAmAyika, cakavIsatyo, vAMdaNAM, paDikkamaNuM, kAusagga ane paccakhANa). (16) guNasthAnaka nAma je te guNasthAnake svIkAravA yogya vyAkhyA mithyAtva saMsAra paribhramaNanuM kAraNa dezavirati jayaNAe dharma sarvavirati jinAjJA e ja dharma apramatta upayoge dharma 8thI12 kSapakazreNi ahiMsA-saMyama-tapa te dharma 13 sayogI kevalI mohakSaye dharma ayogI kevalI vastuno svabhAva te dharma (vaju sadAvo ghampo). tIrthanI vyAkhyA : vyutpatti artha : 7 dhAtu uparathI A zabda banyo che. A dhAtu taravAnI kriyA batAve che, je DUbavAnI kriyAne sApekSa che. dA.ta., mukti-baMdhana sApekSa tIrthane sanena rUtti tIrtha - jenAthI bhavasAgara tarAya te tIrtha. nirUkti artha : dravya tIrtha : sthAvara tIrtha - zrI zatruMjaya, sametazikharajI Adi. bhAvatIrtha : jaMgamatIrtha - AtmAne DubADanAra evA apAra duHkharUpI saMsArasAgarathI pAra pamADe - dA.ta., sAdhu bhagavaMta, Agama ane zrI caturvidha saMgha prathama bhAvatIrtha - gItArtha gura zrI naMdIsUtra Adi AgamomAM gaNadhara bhagavaMtone ja "tIrtha kahyA che. jainazAsananA gaNadhara bhagavaMtono eTalo mahimA che ke kevalI bhagavaMto paNa samovasaraNamAM praveza karIne tIrthasvarUpa gaNadharone namaskAra karI gaNadharonI AjubAjumAM bese che. zAsananI dhurAne vahana karanAra vAhaka ane saMcAlaka che. suripuMgava zrI haribhadrasUrijI racita "yogabindu' graMthanA 289mA zlokamAM lakhela che ke gaNadharoe pUrvabhavomAM samyakatva pAmyA pachI aneka jIvone tAravAnI vizuddha zubha bhAvanA karela, jenA prabhAve gaNadharanAmakarma bAMdhyuM che. A nAmakarma e rU5 niravadya puNyAnubaMdhI puNyanA vipAkano prabhAva che. namo titha' kahIne khuda tIrthakara bhagavaMto paNa jIvaMta tIrtha evA gaNadharone namaskAra karI samovasaraNamAM birAje che. jIvaMta tIrthanI vyAkhyA : zrutasaritA 197 dharmatIrtha - bhAvatIrtha 2010_03 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "je AcArya, upAdhyAya, paMnyAsa, pravartaka, gaNi ke sAmAnya sAdhu paNa hAlamAM upalabdha zrutano zAtA hoya, sUtra-arthano pAragAmI hoya, nizcayanaya ane vyavahAranayano jANakAra hoya, utsargaapavAdamAM nipuNa hoya, svasiddhAMta-parasiddhAMtano vettA hoya ane jJAnamArga-kriyAmArgamAM yathAsthAna niyojaka hoya, te vartamAnakALanuM taraNatAraka jIvaMta dharmatIrtha che.'' bIjarUpa tIrthaMkaranA tripadIrUpa vacanamAMthI gaNadharonA mastiSkamAM samagra dvAdazAMgI racAya che, je zrI saMghane taravA mATeno advitIya vAraso che. gaNadhara bhagavaMtonA guru tIrthaMkara bhagavaMto ane sAdhu bhagavaMtonA guru gaNadhara bhagavaMto che. sAdhu bhagavaMta gaNadharanA vaMzanA kahevAya, bhagavAnanA vaMzanA nahIM, mATe to, pATa zrI sudharmAsvAmI gaNadhara bhagavaMtanI kahevAya che; zrI mahAvIra svAmInI nahIM. samyaktvasaptatinA zloka 18-19-20mAM lakhela che ke zAsananAyaka tIrthaMkaronI gerahAjarImAM 'AcArya' e tIrthaMkaratulya che ane upAdhyAyajI e gaNadharatulya che. mArgadarzaka guru to jJAnI gItArtha ja joIe. 'gIta' eTale sUtra ane 'artha' eTale zabdArtha ane bhAvArtha. sUtranA zabdArtha ane bhAvArtha zAsanamata anusAra je ApI zake, te 'gItArtha' kahevAya. tIrthaMkaronA zAsanamAM taravAnA be mArga : (1) kAM svayaM gItArtha bano (2) kAM gItArthanuM zaraNuM svIkAro. gItArthanA traNa prakAro : (1) jaghanya (2) madhyama - - zrI mahAnizItha sUtra sudhI bhaNelA marmajJane. utsarga - apavAdathI bharelAM bRhat kalpasUtra - vyavahAra sUtra Adi AcAra mArganA AgamonA sAMgopAMga jJAtAne. (3) utkRSTa - dravyAnuyoganA niSNAta, sarva darzanonA jANakAra ane nayavAdamAM nipuNa hoya te. bIjAne tAravA mATe sahAyanA be prakAra : (1) upadezAtmaka vANI. (2) satata sAraNA, vAraNA, coyaNA, paDicoyaNArUpa anuzAsana. dravya tIrtho - sthAvara tIrtho karatAM jaMgama tIrthono acittva mahimA che. temanAthI ja jagatamAM kalyANa vahana thAya che ane temanI pAse ja tIrthaMkaroe kahelA tattvano sAra che. pote kema taravuM ane bIjAne kema pAra pamADavA tenuM nipuNa jJAna gItArtha gurumAM ja che. mATe, ApaNe A jIvaMta tIrtha bhakti, samarpaNa ane sAnidhyano utkRSTa bhAva keLavavo joIe. dvitIya bhAvatIrtha : dvAdazAMgI dvAdazAMgI eTale bAra aMga - A Agamo dravyathI sUtrAtmaka che, paNa bhAvathI jJAnasvarUpa che, sanAtana che, zAzvata che, ke je AtmAno guNa che. apekSAe, vyakti karatAM zAstranuM mahattva vadhAre che, kema ke vyaktio to badalAze, paNa zAstro nahIM badalAya. mATe kahevAya che ke tIrthaMkaro sanAtana nathI, dharmatIrtha - bhAvatIrtha 2010_03 198 zrutasaritA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre dvAdazAMgI A jagatamAM zAzvata che. prathama bhAvatIrtha gItArtha gurune gItArtha banAvanAra ane temane ke temanA thakI bIjAne taravAmAM AdhAra bananAra to zAstro ja che. jemAM anuzAsananI ane rakSaNanI zakti che, tene zAstra kahevAya. jainadharma tIrthaMkarone ke gaNadharone tattvasarjaka nathI mAnatA, paNa tattvadarzaka mAne che. ja kevaLajJAna pAmavAnuM mukhya sAdhana paNa zrutajJAna ja che. apekSAe, zrutajJAna (Agama) sarva samyag jJAnonI Agha gaMgotrI che. dvAdazAMgInuM bIjuM nAma 'pravacana' che. teno artha 'A jagatanuM prakRSTa-utkRSTa vacana'. dvAdazAMgIrUpI zAstranI mahAnatA, vizALatA, gahanatA ane saMkSiptatA ajoDa che, apAra che. tRtIya bhAvatIrtha : caturvidha zrI saMgha A tIrtha cAra prakAre hoya che - sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA. bhAvazruta-svarUpa zAstrone varelA gItArtha guru je jIvaMta tIrtha che. temanA anuzAsanamAM rahelA ziSyono samudAya te gaccha. AvA aneka gaccha bhegA thAya tyAre eka kula bane. aneka phulonA samUhathI eka gaNa racAya ane aneka gaNono samudAya te zrI saMgha. pratyeka gItArthanA nizrAvartI sAdhusAdhvI-zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha ziSya parivAra hoI zake. mokSasAdhaka guNono samUha jemAM che evA janasamudAyane 'zrIsaMgha' kahevAya. prathamanA be dharmatIrtha (gItArtha guru ane Agamo) nA anuzAsanamAM rahenArA ja trIjA tIrthamAM Avaze. zAstramAM mAtra sAdhu-sAdhvIne gItArtha gurunuM digbadhana nathI, paraMtu zrAvaka-zrAvikAne paNa dimbaMdhananI AvazyakatA che. kalpasUtramAM Ave che ke AkhuM zAsana cAritradharathI sthapAya che ane temanAthI ja cAle che. cAritradhara che tyAM sudhI A zAsana che. mATe ja, vyavahAramAM moTe bhAge ApaNe 'caturvidha saMgha' zabda ekalo nathI bolatA, paNa 'zramaNapradhAna caturvidha saMgha' bolIe chIe. A ja darzAve che ke cAritradharathI ja A zAsananuM maMDANa-saMcAlana-vyavasthA-vahana che. Arya paraMparAmAM mA-bApa banavuM e moTI javAbadArI che. mA-bApe saMtAnonI bhautika ane Atmika ema banne prakAranI hitaciMtA karavAnI che. zAstramAM kahyuM che ke je mA-bApa potAnA saMtAnone dharmanA saMskAra nathI ApatAM, temanA Aloka-paralokanI hitaciMtA nathI karatAM ane pApamAM ja pAvaradhAM kare che, te mA-bApa kasAI karatAM paNa vadhAre kharAba che. saMgha jinAjJAnusArI ja hoya ane temAM badhA ghaTako bhagavAnanI AjJAmAM che. ApaNe jinAjJA sIdhI rIte samajI nA zakIe to sadguruo pAsethI jANI levI joIe. jANo, samajo ane tene anusaravA samarpita bano. vyakti karatAM samUhanuM mahattva, zakti, prabhAva, AlaMbana, aizvarya, prerakatA anokhAM che. tethI tIrthaMkaroe sAmUhika tArakatAne anulakSIne zrI saMghane tAraka tIrtha kahyuM. jema ekalA arihaMta karatAM navapadano mahimA vizeSa hoya che, tema vyakti karatAM vyaktiono samUha adhika mahAna che. dharmatIrtha - bhAvatIrtha zrutasaritA 2010_03 199 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamonuM paryAlocanA (bhAvatIrthanuM anusaMdhAna) bhaI micchAdaMsaNa samUhamaiyassa, amarasArarupa / jiNavayaNassa bhagavao, saMvigga suhAhigamassa / / mithyAdarzanonA samUharUpa, amarapaNuM ApanAra ane mumukSuo vaDe anAyAsathI samajI zakAya evA pUjaya jinavacananuM (AgamanuM) bhadra-bhale ho ! - sanmati tarka - tRtIya kAMDa A. zrI siddhasena divAkara sUrijI zrI sarvajJa tIrthakara bhagavaMtoe nirmaLa kevaLajJAna dvArA vizvabharanA jIvone satya, paripUrNa ane anaMta jJAna darzAvyuM che. te jJAna zrI gaNadhara bhagavaMtoe svasmRtimAM aMkita karI zrutajJAnanA utkRSTa kSayopazama bhAva vaDe sUtra-Agama rUpe gUMcyuM che. mULa sUtromAM kahyuM che ke - ridA mAsa, pAdarA dhRtti arthAt zrI arihaMta bhagavaMta arthane prakAze che ane zrI gaNadhara bhagavaMto sUtrane gUMthe che. jenA vaDe padArtho yathArthapaNe ane saMpUrNapaNe jANI zakAya tene "Agama' kahe che. AtmAne gama (bodha) pamADe te Agama tevo aupacArika zabdArtha paNa thAya che. jaina dharmanA mUlabhUta zAstrone Agama' zabdathI oLakhavAmAM Ave che. AgamonA samagra saMkalanane "kAdazAMgI' (bAra aMga) zabdathI oLakhAya che. pravartamAna upalabdha AgamonA upadekhA ane artharUpe praNetA carama zAsana tIrthapati zrI mahAvIra svAmI bhagavAna che ane sUtrarUpe racayitA paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmIjI che. manuSyanuM sAcuM jIvana AdhyAtmika jIvana che. bAhya daza prANo dhAraNa karato manuSya jIvaMta dekhAya che, paraMtu vibhAva dazAmAM mahad aMze jIvana vyatIta thatuM hoya che. svabhAvadazAne puSTi ApatI AtmAbhimukhatA keLavAya e eka mAtra Azaya A AgamonI racanAno che. AgamomAMthI samyagu dRSTi ane sAragrAhI dRSTi saMprApta karI zakAya che. dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga ane dharmakathAnuyoga - A cAre anuyogasabhara zreSThatam sAhitya AgamomAM bhArobhAra bhareluM che. mATe to yathArtha kahevAyuM che "duSamakALa jinabiMba jinAgama, bhaviyaNakuM AdhAra." AcAryazrI devardhigaNI kSamAzramaNe vallabhIpuramAM vIra saMvata 980mAM AgamavAcanAmAM ardhamAgadhI arthAt prAkRta bhASAmAM Agamo lakhyA hatA, jeno TUMko paricaya nIce mujaba che. zrI zvetAMbara mUrtipUjaka AmnAya 45 Agamone mAne che, jyAre zrI zvetAMbara sthAnakavAsI tathA terApaMthI 3ra Agamone mAne che. digaMbara AmnAyamAM koI cokkasa saMkhyA nakkI jaNAtI nathI paNa teo dhavalA, mahAdhavalA ane jayadhavalAne mukhya graMtho tarIke mAne che. dharmatIrtha - bhAvatIrtha 200 zrutasaritA 2010_03 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama nAma Alekhela viSayo pramANa 1 | zrI AcArAMga | zramaNAcAra, gocara, vidhi, vinaya, bhASA 2 zrutaskaMdha saMyama, AhAranI mAtrA vagere. 25 adhyayana 2,525 zloka | zrI sutrakRtAMga | jaina siddhAMtonuM varNana, navatattvanuM jJAna 2 zrutaskaMdha 23 adhyayana 2,100 zloka 3 | zrI sthAnAMga padArthonI saMkhyAnukrame, gaNanA ane vyAkhyA 10 adhyayana 3,700 zloka | 4 | zrI samavAyAMga saMkhyAvALA padArthonuM nirUpaNa, 12 aMgonuM 1,667 zloka svarUpa tathA kulakara ane 24 tIrthakaronA cAritra 5 | zrI bhagavatIjI. gaNadharo, ziSyo, gRhastho, arjano, strIo va. | 41 zatako (vivAha patnati) dvArA pUchAyela prazno ane zrI mahAvIra svAmI 15,472 zloka prabhue Apela cAre anuyogasabhara uttaro 6 | zrI jJAtAdharma kathA || kathAo dvArA dharmano upadeza - 2 zrutaskaMdha peTA kathAo 3', karoDa 5,500 zloka 7 | zrI upAsaka dazA | jainadharmanA dasa upAsakonA jIvanacaritra 10 adhyayana 812 zloka 8 | zrI aMtakRt dazA zrI nemInAtha ane zrI mahAvIra svAmInA samayamAM mokSagAmI dasa upAsakonA 90 kathAnako jIvanacaritro 790 zloka | zrI anuttaropa- sarvocca devaloka pAmelA dasa upAsakonI kathA 3 vargo pAtika dazA 30 adhyayana 192 zloka | 10 | zrI prazravyAkaraNa | pAMca mahApApa ane pAMca mahAvratonuM 2 zrutaskaMdha varNana ane talasparzI vivecana 10 adhyayana 1,300 zloka 11 | zrI vipAkasUtra | paraMparAe karmaphaLa aMgenI bodha kathAo 2 zrutaskaMdha 20 adhyayana 20 kathAo 1,250 zloka | 1ra | zrI dRSTivAda anekavidha vidyAo ane siddhionA 14 pUrvono samAveza sAdhano saMpAdana karavAnI vidhi - (A Agama vIra saMvata 1000mAM nAza pAmyuM che.) 8 vargo zrutasaritA 201 dharmatIrtha - bhAvatIrtha 2010_03 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra upAMgo | 1 | zrI aupapAtika | zrI rAjapraznIya 3 | zrI jIvAjIvAbhigama | 4 | zrI prajJApanA 5 | zrI sUrya prajJapti 6 | zrI jaMbudvipa pannati 7 | zrI caMdra prajJapti zrI mahAvIra svAmI prabhunA darzane gayelA 1,600 zloka koNika rAjA ane temanI devaloka prAptinuM varNana zrI pArzvanAtha prabhunA kezI gaNadhara 2,100 zloka ane pradezI rAjAno jIvaviSayaka saMvAda jinapratimA pUjana - pUjAvidhi jIva-ajIvanuM svarUpa-zAzvatI jina pratimAo - | 9 adhyayana 3ra nATako - 18 uddezA bhUgoLa - khagoLanA viSayo 4,750 zloka jainadarzananA dareka viSayanuM nirUpaNa - 36 pado zrI mahAvIra svAmI ane zrI gautamasvAmInA 7,787 zloka praznottararUpe gUMthaNI khagoLazAstra - sUrya, graho, nakSatronuM varNana 20 prAbhRta 2,200 zloka jaMbudvipanA kSetro ane prAcIna 7 adhyayana rAjAonuM varNana 4,146 zloka khagoLazAstra - caMdra, graho, nakSatronuM varNana 20 prAbhRta 2,200 zloka dasa kumAro rAjA koNika sAthe maLI 10 adhyayana potAnA dAdA vaizAlInI rAjA ceTaka 1,100 zloka sAthe laDAImAM UtaryA ane parabhave naraka gatine pAmyA tenuM varNana. samrATa zreNikanA dasa pautro dIkSA laI saMyamajIvana 10 adhyayana pAmI parabhave svargamAM gayA tenuM varNana je devoe zrI mahAvIra prabhunI bhAvapUrvaka 10 adhyayana pUjA karI teonA pUrvajanmanI kathAo ane cAritramAM zithila thayelAnAM dRSTAMto puSpikA upAMganuM pariziSTa yAdavakuLanaMdana zrI neminAtha prabhue 12 adhyayana vRSNivaMzanA dasa rAjAone pratibodhI jainadharmI banAvyA tenA dRSTAMto | 8 | zrI nirayAvalikA | 9 | zrI kalpAvataMsikA 10 | zrI puSpikA 11| zrI puSpagulikA 12 | zrI vRSNidazA dharmatIrtha - bhAvatIrtha 202 zrutasaritA 2010_03 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 dasa prakIrNaka zrI catuHzaraNa | prArthanA ane prAyazcita saMbaMdhI samaja zrI Atura pratyAkhyAna glAna jJAnIne anazana karAvavAno vidhi 70 gAthA zrI bhaktaparijJA | glAna jJAnInI aMta samayanI vidhi | 4 | zrI saMstAraka || aMtima samayanA saMthArAnuM varNana zrI naMdularvatAlikA | zvAsozvAsa, dehavidyA, garbhavidyA, mIThuM, 139 gAthA tAMdula vagere. no vicAra-vimarza. 6 | zrI candavedhyaka guru-ziSyanA guNo, rAdhAvedhanuM daSTAMta, 174 gAthA mRtyu veLAe ucita vartana vagerenuM nirUpaNa 7 | zrI devendrastava svarganA rAjAonI gaNanA 307 gAthA | zrI gaNi vidyA phalita, jyotiSa vidyAnuM varNana 82 gAthA 9 | zrI mahApratyAkhyAna mRtyu samayanI moTI vidhinI samaja 142 gAthA 10 | zrI vIrastava zrI mahAvIra prabhunI stuti | | cha chedasUtrA 1 | zrI nizItha sUtra | sAdhunA AcAra ane doSonA prAyazcitta | 815 zloka 2 | zrI mahAnizItha | pApa ane prAyazcitonuM varNana 3,500 zloka 3 | zrI vyavahAra zAsananA vidhividhAna-daMDavidhAna 600 zloka |4 | zrI dazAzruta skaMdha sAdhunI AcAradazA - A graMthano AThamo 10 adhyayana adhyAya te "kalpasUtra' 1,83) zloka | zrI bRhatkalpa sAdhunA saMyamajIvananI vidhi 473 zloka zrI paMcakalpa zrI bRhatkalpa bhASyanuM eka aMga 1,133 zloka be sUtra zrI naMdi sUtra pAMca jJAnanuM varNana 700 zloka zrI anuyogadvAra Avazyaka zrutaskaMdha upara anuyoga vicAraNA- 2,085 zloka vidyAonuM varNana cAra mUlasUtra zrI uttarAdhyayana zrI mahAvIra svAmIne nirvANanA aMtima 2,000 zloka samaye Apela upadeza - kathAo zrI Avazyaka cha Avazyaka ane tenI vidhinuM varNana. pakakhI | 125 zloka sUtra ane zrAddha pratikramaNa sUtra sAthe saMlagna | 3 | zrI dazavaikAlika caudapUrvadhArI A. zrI zayyabhavasUrijIe adhyayana 10. bALamuni manakane mATe banAveluM sUtra-munijIvana | 700 zloka mATe bahuM TUMkuM ane bodhaprada vastunirUpaNa | 4 | zrI piMDaniyukti | sAdhune AhAragrahaNa karavAnI vidhi 42 gAthA zrutasaritA 203 dharmatIrtha - bhAvatIrtha 2010_03 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kALamAM buddhinI tIvratA hoya, kSayopazamanI vizeSatA aMge mULasUtra ke Agama uparathI ja yathArtha bhAvagrahaNa karavAnI zakti hoya tevA kALamAM sUtro upara saMkSipta ke vistRta vivecananI jarUriyAta hotI nathI. jema jema buddhimAM maMdatA AvatI jAya, avasarpiNI kALanA prabhAve kSayopazamamAM ghaTADo thato jAya tema tema Agamo uparathI ja maulika rahasyone samajavAnI zakti maMda thatI jAya che. AvA kALamAM te te sUtronA rahasyo bhaviSyanI prajAne paNa samajavAmAM Ave te hetue suvihitA gItArtha pUrvAcAryoe niryukti-bhASya-cUrNi-ane TIkArUpe te te AgamonA vivecano karela che. sUtraniryukti-bhASya-cUrNi ane TIkA te ja jainadarzananI "paMcAMgI' che. sUtra (Agama) jeTaluM prAmANika che teTaluM ja niryukti-bhASya-cUrNi-TIkAnuM prAmANikapaNuM che. jainadarzananA utsarga, apavAda, nizcaya, vyavahAra, kAryakAraNa bhAvanI zRMkhalAo, naya, nikSepA, karmanI abhuta bAbato, cAra anuyoga, cha dravyo, nava tattva, ratnatrayI ArAdhakonA bodhaka dRSTAMto ane jena tattvajJAnanA gaMbhIra viSayone anokhI Dhabe AvarI letA A AgamonuM parizIlana, manana ane vAMcana karanAra AtmAne mukitapathano sAco ane sacoTa mArga avazya prApta thAya che. sarva jIvone saraLatAthI svAdhyAya yogya ane rasabharapUra temaja vairAgya, adhyAtma ane tyAgathI taraboLa banAvavA gujarAtI ane hindI bhASAmAM paNa A AgamonA bhAvAnuvAda thayelA che, ke je saraLatAthI prApya che. ApaNe dharmazUnya zrImaMto-sattAdhIzone joIne aMjAI joIe to samajavAnuM ke ApaNA upara pApAnubaMdhI puNyano prabhAva che. je ghaNAM pApa karIne Rddhi meLave che, vaLI tene sAcavavA ghaNAM pApo kare che ane phaLarUpe bhogavavAmAM paNa pApanI paraMparA che, tene zAstramAM pApaddhi' kahe che. - pU. zrI paMDita mahArAja kahe che ke "tamane amerikA, yuropanI Rddhi joIne moMmAM pANI Ave, jyAre amane thAya ke ghora pApathI bheguM karyuM, aneka pApo karIne sAcave che ane maravAnA paNa pApanA puMja sAthe. duniyAmAM kAtila kUTanItio je temanI Rddhi-siddhinI jIvAdorI che. ghora pApAnubaMdhI pApavALuM A aizvarya che. AvI pApaddhino mana upara prabhAva paDe e paNa vikArI buddhi sUcave che. zrI saMgha puNyAnubaMdhI puNyavALA jIvono samUha che. kalikAlasarvajJa pU. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.e lakhyuM che ke jinazAsanano bhAvazrAvaka anya darzananA saMnyAsIo karatAM AcAra-vicAramAM caDiyAto che. jayaNA, pApano tyAga, ahiMsAnuM pAlana, sadAcAranuM pAlana, sUkSma viveka AdithI zrAvaka UMco che. TUMkamAM, samakita ke bhAvazrAvakapaNuM jenAmAM Ave te badhA caturvidha zrI saMghamAM avazya gaNI zakAya. zrI saMghanI AjJAnA pAlanamAM caudapUrvadhara pU. bhadrabAhusvAmIjI, cothA paTTadhara pU. zaabhavasUrijI, pU. vajasvAmI, pU. kAlikAcArya mahArAjA va. daSTAMto ApaNI samakSa che. zrI saMghanI mAnasika AzAtanAnA phaLamAM zrI sagara cakravartInA 60,000 putronuM mRtyunuM dRSTAMta paNa hAjarAhajUra che. mATe, zrI saMghanI kadApi AzAtanA - avahelanA - upekSA karavI nahIM. dharmatIrtha - bhAvatIrtha 204 zrutasaritA 2010_03 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra : gItArtha guru, dvAdazAMgI ane caturvidha zrI saMgha - A traNe bhAvatIrtha arihaMta paramAtmAe samavasaraNamAM sthApyA che. A traNe bhAvatIrthanI sevanA vaDe ApaNI pravRtti avazya zubha bane, vikAra-vAsanA ghaTe, doSo zAMta thAya, ane dhArmika puSTi ane siddhi thAya. A traNa bhAvatIrtha ja bhavasAgara pAra karavAnA sAdhanarUpa adhyAtmanI pAMca bhUmikAnuM pradAna karI zake che - sthAna yoga - UrNayoga (vacanayoga) - artha yoga - AlaMbana yoga - anAlaMbana yoga. A kAraNe, A traNe bhAvatIrthano ApaNe anupama Adara AjIvana keLavavo jarUrI che. ApaNe jyAre jyAre bhAratanI mulAkAte jaIe tyAre tyAre A traNe bhAvatIrthonI avazya mulAkAta levI joIe. A traNe bhAvatIrtho pAsethI bhAvadharma pAmI, phalazrutirUpe dIkSA levAno saMkalpa karavo athavA bhAva keLavavo joIe. vadhumAM, jeoe dIkSA lIdhI hoya (pU. sAdhu-sAdhvIjI) teonI vaiyAvacca ane dIkSArthI jIvonI anumodanA ApaNe karavI joIe. - parama upakArI pUjyazrI yugabhUSaNavijayajI mahArAja sAhebano "dharmatIrtha viSayaka Agraha ane Adarzane samajavAmAM ane samajAvavAmAM svAbhAvikapaNe mArI anekAneka UNapa rahevA pAmI che, te badala mArI kSamAyAcanA. jinAjJA viruddha ke pUjyazrI Azaya viruddha mArAthI kAMI paNa bolAyuM hoya to zrI saMghanI sAkSIe mArA "micchAmi dukkaDa'. A traNe bhAvatIrthonI samIpa jaI, sAnidhya keLavI, ApaNe ArAdhakabhAvane pAmIe, suMdara prakAre ArAdhanA karanArA banIe ane prAMte AtmasvabhAvane saMpUrNapaNe pragaTAvI anaMta ane akSaya sukhanA ApaNe bhoktA banIe e ja mArI zubhAbhilASA. IbOUP 205 dharmatIrtha - bhAvatIrtha zrutasaritA 2010_03 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadagatinAM kAraNo 1. akAmanirjarA 2. maMda kaSAya 3. zubha lezyA 4. zuNa dhyAna 5. guNasthAnaka 6. dravyathI virati prabaMdha-19 sadgati, durgatinA hetuo sadgati, durgatinA hetuo durgatinAM kAraNo sukhazIlatA (tIvra pApabaMdha) tIvra kaSAya ApaNA jIve anaMta-anaMta pudgalaparAvartanakALa saMsAra paribhramaNamAM pasAra karI dIdho che. nigodamAM gayo tyAM be ghaDI - 1 muhUrtamAM 65536 bhava karyA. A rIte anaMtakALa nigodamAM pasAra karyo, akAmanirjarA dvArA "nadIgoLapASANa nyAya''thI jIva aneka prakAranA duHkha - pIDAne sahana karato karato kramazaH nigodamAMthI nIkaLI ekendriya - beindriya - yAvat saMzIpaMcendriyapaNAne prApta thayo. mATe A manuSyajanmamAM durlabha evA bodhIbIja samyagdarzanane sAcI zraddhAne pAmIne saMsAra paritta karavAno puruSArtha karavo joIe. Jain Educatlon International2010_03 azubha lezyA azubha dhyAna guNasthAnakano abhAva avirati evaM bhavasaMsAre, saMsarae suhAsuhehiM kammehiM / jIvo pamAya bahulo, samayaM goyama ! mA pamAyae / / prabhu gautamane uddezIne kahe che - zubhAzubha karmo anusAra cAragati ane pAMca jAtimAM niraMtara paribhramaNa jIvo karI rahyA che. temAM jIvanA pramAdanI pracuratA ja mukhya kAraNa che. mATe he gautama ! samayamAtrano pramAda karavA jevo nathI. pramAdamukti e ja paribhramaNathI mukta thavAno parama upAya che. 206 zrutasaritA Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadgatinI prApti mATenA prAthamika AcAra (1) vAsI khorAka tyAga (narka gati TALavA) (2) kaMdamULa tyAga (ahiMsA dharmanuM pAlana karavA) (3) vyasana tyAga (saguNonI prApti karavA) (4) niMdA tyAga (azubha karmono baMdha nA thAya te sAruM). (5) AraMbha-samAraMbhanA AdhArabhUta vIka enDa pArTIono ghaTADo. (6) kaSAyanI maMdatA (krodha-mAna-mAyA-lobha-rAga-dveSa) (7) alpa parigrahI banavA tarapha prayANa (8) tithipAlana (pAMca, dasa ke bAra tithie vanaspati-tyAga) (9) ukALeluM pANI (bAre mAsa nahIM to chevaTe pAMca tithie ke je divasoe saMbhavataH AyuSya baMdha thAya che.) (10) bhoga-upabhoganI vRttiono saMkSepa ane rasano tyAga. (11) covIsa tIrthakaronA kalyANaka zubha tithionuM smaraNa ane yathAzakti ArAdhanA. (12) divasa daramiyAna samaye samaye dhAraNA-abhigraha paccakakhANa. (13) zubha ane azubha baMne prakAranA karmonA udaya prasaMge samatAbhAva vaDe sAkSIbhAvanI keLavaNI. (14) bhUtakALanAM saMsmaraNo ane bhaviSyanI AzAonA ciMtanamAM samaya bagADavAnA badale 'vartamAnakALano upayoga karavAnI Teva. (15) sAdharmika vaiyAvaccanI tako zodhavI. (16) bahiryAtrAmAMthI aMtaryAtrA tarapha prayANa karavuM. (17) AtmAnuM lakSya, AtmAnI zuddhino khyAla ane AtmA taraphanI jAgRti keLavAya te dizAmAM prayatno AdaravA. (18) Telivijhana tathA muvI-nATakomAM vyartha jatA samayamAM ghaTADo. (19) vadhu paDatI icchAo-apekSAo-abhilASAo-manoratho-vAsanAono samajaNapUrvaka tyAga. (20) dharma pravRttinI sAthe sAthe dharmano praveza ApaNI vRttimAM paNa thAya tevo vizeSa prayatna. (21) mRtyu anivArya hoI, parabhavamAM sAthe laI jaI zakAya tevI vastuonI eka yAdI banAvavI. (rara) laukika guNonI prApti nIti, sadAcAra, saMtoSa, dayA, dAna, kSamA, namratA, saraLatA, udAratA, lajjA, dAkSiNyatA, kulinatA Adi. (23) lokottara guNonI prAptiH vinaya, viveka, vairAgya, bhavabhIrupaNuM, pApabhIrupaNuM, jinAjJApAlana, aliptabhAva, anAsaktabhAva, nirmamatva Adi. (24) ApaNA A mAnavabhavanA eka mAtra dhyeyarUpa "muktino pAyo nAkhavo. zrutasaritA 207. sadgati, durgatinA hetu 2010_03 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama: sagati tamArA hAthamAM sAyansa - saMzodhano vijJAna - vizeSa jJAna vastu - padArthane jANavo jANanArane jANavo vastu - padArtha bodha - asthira Atmabodha - sthiratA vALo rUpI padArtha pratye lakSya arUpI padArtha pratye lakSya bahiryAtrAthI prApti aMtaryAtrAthI prApti vicAra upara nirbhara nirvicAra upara nirbhara saphaLatA/asaphaLatA - anizcita saphaLatA - nizcita pariNAmanA saMtApamAM samaya maunamAM samaya pugalalakSI hovAthI jaDa AtmalakSI hovAthI caitanya anubhava/anubhUtinA abhAvavALuM anubhava - anubhUti vALuM paMDita dazAne pAme prabuddha dazAne pAme sva-nimitta parane akalyANakArI sva-nimitta parane kalyANakArI AlbarTa AinsTAIna Adi gautama svAmI Adi katabhAva sAkSIbhAva vastu-padArtha sAthe ekameka vastu-padArthathI alaga sAvadyayoga niravadyayoga AzravanuM sabaLa kAraNa saMvaranuM samartha kAraNa vikArI nirvikArI saMsArabIjanuM AropaNa mokSabIja (bodhibIja)nuM AropaNa mohane puSTidAyaka mohakSayane puSTidAyaka saMsAra rata sAmAyika rata kartAkAra kalAkAra karmabaMdhakAraNa karmabaMdharahita bhikhArI (karmodaya vaDe) samrATa (sAkSIbhAva vaDe) atikramaNa pratikramaNa mithyAtva sabhyatva gatinA prakAro (zrI motIcaMda kApaDIyA graMthamALA - jaina daSTie karma' mAMthI sAbhAra) devagatiAyunAM baMdhasthAnA devagatine yogya AyuSyabaMdhanA ghaNA prasaMgo sAMpaDe che. prabhubhajana karanAra, anukaMpAthI dAna ApanAra, jayaNAyukta jIvanavyavahAra karanAra, niSkapaTI ane bhavya paNa sAdA jIvanane jIvanAra, zikSaka ke gurudevanuM sthAna laI abhyAsa karAvanAra, khaTapaTa vagara, nAmanAnI icchA vagara samAjasevA karanAra, AvA bhAvuka, bhoLA sAdA bhadrika jIvo devAyuno baMdha kare. mitranI preraNAthI dharma karanAra, sadgati, durgatinA hetuo 208 zrutasaritA 2010_03. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhagarbhita ke mohagarbhita vairAgya dhAraNa karanAra, aviratipaNAmAM samajayA vagara kAyakaleza sahana karanAra deva AyuSya bAMdhe. manuSyagatino AyubaMdha koNa kare ? svAbhAvika rIte maMdakaSAyI prakRtivALo, nAmanAnI icchA vagara dAna ApavAnI rucivALo, ucita dAna ApanAra, madhyama prakAranA guNavALo, cAlacalagatamAM jene gRhastha kahI zakAya tevo, kSamAzIla, namranirdabhI, nirlobhI, prAmANika jIvana jIvanAra, nyAyathI dhana meLavanAra, yatanAthI sarva vyavahAra karanAra, pArakAnA guNane jANanAra, koI paNa sAMsArika kArya kare temAM gADha Asakti na rAkhanAra prANI manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. e mahAAraMbha mahAparigraha na kare, banato paropakAra kare ane bhadrika bhAve varte, enAmAM kApota lezyAnI mukhyatA hoya. tiryaMcanuM Ayu koNa bAMdhe ? gUDha hRdayavALo, mUrkha, dhutAro, aMdarathI sadahaNAmAM zalyavALo, mAyA arthAtuM kapaTa karanAro, lAkaDAM laDAvanAro, madhura vANI bolanAra paNa aMdarathI kApI nAkhanAra, zIla ke cAritra vagarano, mithyAtvano upadeza ApanAra, kUDAM tolamApa karanAra, kALAM bajAra karanAra, khoTI sAkSI pUranAra, khoTA dastAveja banAvanAra, corI karanAra, khoTAM kalaMka caDAvanAra, cADI-cUgalI karanAra, mAna-pUjA khAtara tapa karanAra, zuddha hRdaye pApanI AlocanA nahi karanAra prANI tiryaMcagatinuM AyuSya bAMdhe che. mAyA, ajJAna, tIvra kaSAya, daMbha ane saraLatAno abhAva tiryaMca AyuSyanA baMdhamAM agatyano bhAga bhajave che. tiryaMcagatimAM cAra indriyovALA jIvo ane pAMca indriyavALAmAM pAchA jaLacara, sthaLacara ane khecaro e pratyekanAM AyuSyabaMdhanAM kAraNo ane prasaMgo kahI zakAya, te kalpI levAM. marIne koNa kAgaDo thAya ane koNa ghuvaDa thAya, koNa citto thAya ane koNa bheMsa thAya, koNa kAbara thAya ane koNa mAMkaDa thAya, koNa jaLo thAya ane koNa vIchI thAya e vicAravAthI besI jAya tevI hakIkata che. jIvananI chAyAmAM prANInA guNa-avaguNonI pratichAyA paDe ja che, ane te anusAra tenA AyuSyabaMdhanI saMbhAvanAnI gaNatarI sAmAnya rIte karI zakAya. narakAyu koNa bAMdhe ? mahA AraMbha karanAra, moTo parigraha ekaTho karanAra, bhAre dhamAla, kApAkApI ane mArAmArI karanAra-karAvanAra, atilobha karanAra, cAlu Artaraudra dhyAna karanAra, ati viSaya sevanAra, jIvavadha vagara saMkoce karanAra, mahAmithyAtvamAM rAcanAra, sAdhu sevaka ke kArya karanAranuM khUna karanAra, mAMsamadirAno AhAra tarIke ke pINA tarIke upayoga karanAra, guNavAna prANInI niMdA karanAra, sAta durvyasana sevanAra, kRtadanI, vizvAsaghAtI, kRSNalezyAno pariNAmI, avaguNamAM abhimAna lenAra prANI narakAyu bAMdhe. emAM pariNAmanI tIvratA, svaparanA vivekano tadRna abhAva ane mithyAtvaaMdhakArano ke ajJAnano moTo bhAga kAma kare che, ane Arnaraudra dhyAnanI cAlu pravRtti emAM savizeSa kAraNabhUta bane che. A rIte cAra prakAranA AyuSyanA baMdhanA sAmAnya prasaMgo vicAryA, bAkI enI vigatomAM ghaNI ghaNI bAbato Ave te khyAla karavAthI besI jaze. (1) Upaje moha vikalpathI, samasta A saMsAra; aMtarmukha avalokatAM, vilaya thatAM nahIM vAra. (2) Itane dina tume nAhI pIchALyo, mero janma gayo ajAna meM - zrI jaMbuvijayajI ma.sA. (3) Be witness of your thoughts, not victim. zrutasaritA 209 sadgati, durgatinA hetu 2010_03 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-ra0 ' trizaSTi zalAkA puruSonuM saMkSipta vidhAna tIrthakara-24, cakravartI-12, baLadeva-9, vAsudeva-9, prati vAsudeva-9, kula 63 koSTaka tathA vigato tIrthakarazrI| cakravartI | gati | baLadeva | gati | vAsudeva | prativAsudeva vAsudeva ane prativAsudevanI gati mokSa 1 | RSabhadeva | bharata | mokSa. 2 | ajitanAtha | sagara 3 | saMbhavanAtha abhinaMdana 5 | sumatinAtha padmaprabha | 7 | supArzvanAtha I ! caMdraprabha 9 | suvidhinAtha | 10 | zItalanAtha 11 zreyAMsanAtha acalA, mokSa | tripuSTa azva grIva 12 | vAsupUjaya vijaya. mokSa kripaSTa tArake 13 | vimalanAtha bhadrA mokSa svayaMbhU meraka 14 | anaMtanAtha suprabha mokSa puruSottama | nizuMbha 15 | dharmanAtha | maghavI devaloka sudarzana bhAla pralhAde sanatakumAra | devaloka 16 | zAntinAtha | zAntinAtha | mokSa 17) kunthanAtha kunthanAtha | mokSa 18 | aranAtha aranAtha | mokSa mokSa | paraSapaMDarika | madhukaiTabha subhama | sAtamI narka | naMdana mokSa | datta 19 | mallinAtha 20 | munisuvrata mahApadma | mokSa mokSa | lakSmaNa rAvaNa 21 | naminAtha haripeNa mokSa jaya | mokSa 22 | neminAtha | brahmadatta | sAtamI narka | balarAma | devaloko kuSNa jarAsaMgha 23 | pArzvanAtha 24 | mahAvIra sAtamI narka chaThThI narka chaThThI narka chaThThI narka chaThThI naka puruSasiha AnaMda chaThThI naka pAMcamI narka balI rAma cothI narka trIjI narka trizaSTi zalAkA puruSonuM saMkSipta vidhAna 210 zrutasaritA 2010-03 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatra vIra saMvata 1055 mAM citoDanA rAjapurohita zrI haribhadra rAjamArga parathI pasAra thatI veLAe jainAcArya zrI jinadattasUri AjJAvartI yAkinI mahattarA sAdhvIjI dvArA moTethI uccArAtI nIcenI gAthA sAMbhaLI : "cakkidugaM haripaNagaM paNagaM cakkINa kesavo cakkI / ke sava cakkI ke saba, ducakkI kesI ya cakkI ya / / " A gAthAno arthabodha zrI jinadattasUrijI pAsethI prApta karI sarvapApamaya AcaraNanI nivRttirUpa dIkSA grahaNa karI. saMsAradAvA sahita ane cAre anuyoga sabhara (dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga ane dharmakathAnuyoga) 1444 graMthonA racayitA zrI haribhadrasUrijI banyA. zrI yAkinI mahattarA sAdhvIjI pratye AjIvana RNI rahyA. cakravartInAM cauda ratno, tenAM mApa ane tenI vizeSatA nAma | mApa | kayAM janme | Indriya | vizeSatA cakra | 4 hAtha lAMbu | AyudhazALA | ekendriya | senAnI AgaLa AkAzamAM cAle cha khaMDa jItavAno rasto batAve. 4 hAtha lAMbu AyudhazALA | ekendriya 12 yojana lAMbu ane 9 yojana pahoLuM thaI jAya - ThaMDI, tApa, vAyuthI rakSA kare, 4 hAtha lAMbu AyudhazALA ekendriya vaitADhaya parvatanI baMne guphAnA dvAra khullAM kare - rasto sApha kare. 4 | khaDuMga 50 AMgaLa lAvyuM che Ayudha zALA | ekendriya ati tIkSNa dhAravALuM 16 AMgaLa pahoLuM zatrunuM zirachedana kare. 1ra AMgaLa jADuM 5 | maNi 4 AMgaLa lAvyuM lakSmI bhaMDAra UMce mUkavAthI 1ra yojana prakAza kare. ra AMgaLa pahoLuM hAthInA mastake mUkavAmAM Ave. 6 | kAkiNI, che e bAjuthI lakSmIbhaMDAra vaitADhya parvatanI ane guphAmAM eka eka cAra cAra yojanA aMtare 500 dhanuSyamAM goLAkAra AMgaLa lAMbu 49 maMDaLa kare - caMdramA samAna prakAza 7 | carma | 2 hAtha lAMbu lakSmIbhaMDAra | ekendriya 12 yojana lAMbuM ane 9 yojanA pahoLuM hoDIrUpa thaI jAya-senA savAra thaI gaMgA-siMdhu mahAnadIo pAra kare. | | senApati | tatkAla yogya svasvanagara paMcendriya vacalA baMne khaMDo cakravartI jIte ane khUNAnA cAre khaMDa senApati jIte-vaitADhaca parvatanI guphAnA dvAra daMDa prahArathI khole. zrutasaritA 211 trizaSTi zalAkA puruSonuM saMkSipta vidhArge 2010_03 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 gAthApati 100 vArSakI 11 purohita 12| strIratna 13 azva 142 gaja tatkAla yogya tatkAla yogya tatkAla yogya tatkAla yogya 108 AMgaLa lAMbo 80 AMgaLa UMco cakravartIthI be gaNI UMcAI baLanuM apekSita varNana 12 puruSa 10 baLada 12 ghoDA 15 pADA 500 hAthI 2,000 siMha 10 aSTApada 2 baLadeva 2 vAsudeva 10 lAkha cakravartI 1 karoDa nAgakumAra deva svasvanagare svasvanagare = svasvanagare svasvanagara = 1 baLada = 1 ghoDo = 1 pADo = 1 hAthI = 1 siMha = 1 aSTApada = 1 baLadeva = 1 vAsudeva = 1 cakravartI = 1 nAgakumAra deva 1 vaimAnika indra paMcendriya trizaSTi zalAkA puruSonuM saMkSipta vidhAna 2010_03 paMcendriya vaitADhaya parvatanI paMcendriya taLeTI vaitADhya parvatanI paMcendriya taLeTI paMcendriya paMcendriya carmaratnane pRthvInA AkAra banAvI 24 prakAranuM dhAnya, mevA, zAkabhAjI-prathama pahoramAM vAve, bIjA pahoramAM pAke, trIjA pahoramAM vaparAza. eka muhUrtamAM 12 yojana lAMbA, 9 yojana pahoLA, 42 mALanA mahelo sAthe nagara vasAve. mArge jatAM cakravartI saparivAra nivAsa kare. zubha muhUrta batAve-sAmudrika aSTAMga nimitte niSNAta - zAntipATha vaitADhya parvatanA mAlika vidyAdharanI putrI mahArUpavatI ane sadAkumArikA-putraprasava nahIM-dehamAna cakravartIthI cAra AMgaLa ochuM kSaNabharamAM dhArelA sthAne pahoMcADe vijaya pradAna karAve. mahA saubhAgyazIla, kAryadakSa ati suMdara 212 zrutasaritA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || . cha | ja | | | nava nidhi - vigata - cakravartIne prApti 1 | naisarpa | grAmAdi vasAvavAnI, senAno paDAva nAkhavAnI sAmagrI ane vidhi 2 | pAMDuka | tola-mApanA upakaraNonI prApti piMgala | manuSya tema ja pazunAM badhI jAtanAM AbhUSaNo sarvaratna | ratna-jhaverAta 5 | mahApA | badhI jAtanAM vastronI tathA vastrone raMgavA-dhovAnI vastuo kAla | aSTAMga nimittanAM, itihAsanAM tathA kuMbhakArAdi karmanAM zilpazAstra mahAkAla suvarNa va. badhI dhAtunA vAsaNo tathA rokaDa dhananI prApti | mANavaka | badhI jAtanAM astra-zastranI prApti 19 | zaMkha | dharma, artha, kAma ane mokSanAM sAdhana batAvanAra zAstro ane badhI jAtanAM vAjiMtronI prApti A nava nidhi peTInI jema 12 yojana lAMbI, 9 yojana pahoLI, 8 yojana UMcI, 8 paiDAvALI, jyAM samudranI sAthe gaMgA nadI maLe che tyAM rahe che. aThThama tapanA ArAdhana vaDe, cakravartInA pagamAM nIce AvIne rahe che. dravyamaya vastuo sAkSAta nIkaLe che, jyAre kArya karavA rUpa vidhionA pustako nIkaLe che. cakravartInuM AyuSya pUrNa thayA bAda agara dIkSA lIdhA bAda A nava nidhi potAnA mULa sthAne cAlyA jAya che. cakravartInI paracUraNa trAddhi 2 hajAra AtmarakSaka deva 32 hajAra dezo (21 lAkha gAu vistAra) 6 lAkhanuM eka gAma - 30 gAmano eka deza 25V, deza Arya gaNAya. 32 hajAra rAjA (mukuTabaMdha) - sevaka 192 hajAra patnIo (64 hajAra rAjakanyA, 64 hajAra pradhAnaputrI, 64 hajAra purohitaputrI) 84 lAkha hAthI-ghoDA-2tha 26 lAkha aMgamardaka 96 karoDa pagapALA sainika 99 karoDa dAsa-dAsI 32 hajAra nRtyakAra 99 lAkha aMgarakSaka 16 hajAra rAjadhAnI 3 karoDa zastrazALA 16 hajAra dvIpa 3 karoDa vedya 49 hajAra bAga-bagIcA 8 hajAra paMDita 14 hajAra mahAmaMtrI 64 hajAra 42 mALanA mahelo 16 hajAra ratnabhaMDAra 4 karoDa maNa dararoja anAja vaparAza 20 hajAra sonA-cAMdInA bhaMDAra 10 lAkha maNa dararoja mIThuM vaparAza 3 karoDa gokuLa (10,000 gAyonuM eka gokuLa) 360 bhojana banAvanAra rasoIyA 7ra maNa dararoja hiMga vaparAza. zrutasaritA 213 trizaSTi zalAkA puruSonuM saMkSipta vidhArge 2010_03 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-ra1 aMtarAya karma nivAraNa pUjAno hetu karma, saMbaMdharahita, jJAnatattva, amara, sahajasvarUpa siddha paramAtmAne, mArA AtmasvarUpanI prApti mATe huM namana karuM chuM. jJAnAvaraNa Adi ATha karmo te pugalanAM banelAM che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane yogI (mana, vacana ane kAyArUpI) vaDe dare jIva karma bAMdhe che. karma baMdhAtI veLAe je te karmanI vargaNAo ATha vibhAgamAM vaheMcAI jAya che. A ATha prakAranA karmanA be vibhAga che : (1) ghAtI karma - AtmAnA guNono ghAta kare te. (2) aghAtI karma - AtmAnA guNono ghAta nA kare te. ghAtI karma cAra che : (1) jJAnAvaraNIya - AtmAnA jJAnaguNane DhAMke che. (2) darzanAvaraNIya - AtmAnA darzana (jovuM Adi) guNane DhAMke te (3) mohanIya - AtmAne saMsAramAM mUMjhave te (4) aMtarAya - dAnAdi ApatAM AtmAne je rUkAvaTa kare, vidanabhUta bane che. aghAtI karma cAra che : (1) AyuSya - AtmAne potapotAnA bhavamAM jikhavADe te. (2) nAma - je karmathI AtmAne zarIra, indriyo, rUpa, raMga AdinI prApti thAya te. (3) gotra - je karmanA udayathI ucca ke nIca kulamAM AtmA janma dhAraNa kare te. (4) vedanIya = sukha ane du:kharUpe je vedAya te. cAra ghAtI karmomAM mohanIya karma pradhAnatA dharAve che, jyAre aghAtI karmomAM AyuSya karmanI pradhAnatA che. aMtarAya karmanA pAMca bhedo che : (1) dAnAMtarAya - ApaNI pAse saMpatti hoya, yogya pAtra levA mATe AvyAM hoya, dAnanuM phaLa sAruM che te paNa ApaNe jANatA hoIe chatAM ApavAnuM mana ja na thAya te. lAbhAMtarAya - dAnezvarIne ghera levA jaIe, vinayathI mAgaNI karIe chatAM ApaNane prApta na thAya ane prApta thAya to DhoLAI jAya, lUMTAI jAya te. (3) bhogAMtarAya - eka vakhata bhogavAya evI je vastuo te bhoga jema ke rAMdheluM anAja, phUTa, te gharamAM hovA chatAM mAMdagI-apaco-ajIrNa athavA tevA prakAranA rogAdinA. kAraNe ApaNI khAvAnI-pIvAnI zaktimAM aMtarAya Ubho thAya te. (4) upabhogAMtarAya - vAraMvAra vaparAya evI je vastuo te upabhoga, jema ke kapaDAM, alaMkAra Adi. te badhuM hovA chatAM zarIra evA rogothI gherAyeluM hoya ke te vastuono upabhoga na karI zakIe te. (5) vIAMtarAya - yuvAvasthAdi hovA chatAM AtmA zarIrathI durbaLa bane che. aMtarAya karma nivAraNa pUjAno hetu 214 zrutasaritA 2010_03 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnA guNono ghAta karanAra ghAtI karmonA prakAramAM aMtarAya karma Ave che. mATe, uparokata pAMca bhedo tAtvika dRSTie paNa vicAravA joIe. A aMtarAya karmanA udayathI jIva dAnAdi ApI zakato nathI. jinezvara paramAtmA, sAdhusaMto, sAdharmika zrAvako AdinI sevA-pUjana-bhaktino niSedha karanArA, ane hiMsA-jUTha, corI, maithuna ane parigraha Adi pApomAM ja Asakata rahenArA jIvo A aMtarAya karma bAMdhe che, ane jinezvara paramAtmA AdinI sevA-pUjana-bhakti karanArA ane hiMsAdino niSedha karanArA jIvo A aMtarAya karma toDe che. ApaNI apekSA ane prApti - A be vaccenuM aMtara te ja aMtarAya karma. dareka jIvane padgalika padArthonI (dhana Adi) apekSA ghaNI hoya che, paNa apekSA anusAra prApti thatI nathI, ane tethI te jIva prApta karavA rAta-divasa tanatoDa mahenata kare che, paraMtu prApti karavAmAM potAnuM aMtarAya karma ADuM Ave che. ADuM AvatAM jIva rAga-dveSAdi pariNAmo karI navuM azubha karmo bAMdhe che. A apekSAe, AtmAnA guNono ghAta karanArA cAra ghAtI karmomAM aMtarAya karma mukhya bhAga bhajave che. A aMtarAyakarma nivAraNa pUjA ApaNA svajananA AtmAnI vidAyane "nimitta' banAvI bhaNAvavAmAM Ave che. A bhaNAvavAthI sadgatanA AtmAne lAbha-hAni nathI, temaja te AtmAnA zreyArthe che tevuM paNa nathI. janAra jIve je bhAve bhAvatAM bhAvatAM jIvana daramyAna jevuM aMtarAya karma bAMdhyuM hoya tanusAra te jIva AvatA bhavamAM je te udaya veLAe te rIte bhogavaze. paraMtu, svajananI vidAya veLAe A pUjA bhaNAvavAno eka mAtra Azaya e che ke A vidAyanI ghaTanAne nimitta banAvI pAchaLa rahelA svajano ane snehIjano teonA jIvanamAM, A pUjAmAM AvatI vigatonuM varNana sAMbhaLI, ciMtana karI, navuM aMtarAya karma baMdhana pratye jAgrata bane ane potAnuM zreya sAdhe ane parama kalyANanA mArge AgaLa vadhe. pU. zrI zubhavijayajInA parama vinIta ziSya zrI vIravijayajI mahArAja sAheba A karmanI pUjA racelI che. aSTaprakArI pUjA hoI ATha pUjAmAM samagra kathA vastu vaheMcAI jAya che. (1) jaLapUjA - aMtarAya karmanA baMdha hetuonuM vivecana (2) caMdanapUjA - dAnAMtarAya dUra karavAnA upAyonuM vivecana (3) puSpapUjA - lAbhAMtarAya dUra karavAnA upAyonuM vivecana (4) dhUpapUjA - bhogAMtarAya dUra karavAnA upAyonuM vivecana (5) dIpakapUjA - upabhogAMtarAya dUra karavAnA upAyonuM vivecana (6) akSatapUjA - vIAMtarAya dUra karavAnA upAyonuM vivecana (7) naivedyapUjA - aNAhArI evA siddhapadanI mAgaNI (8) phaLapUjA - AThe karmono vinAza karavA mATe janma-jarA-mRtyunA nivAraNanI mAgaNI. A pUjAnI racanAmAM karavAmAM AveluM vivecana dvArA padArthonI anityatA, jIvonI azaraNatA, saMsAranI vividhatA, karmonuM jIvane ekalAne bhogavavApaNuM, deha AtmAnI bhinnatA, zarIranI azucitA, karmane AvavAnA mArgo, karmane AvatAM aTakAvavAnA upAyo, AtmAthI karmane alaga karavAnA pariNAmo vagereno vicAra karavo. janma, maraNa, Adhi, vyAdhi ane upAdhionI viSamatA ane pAMca indriyonA viSayonA virapaNAno vicAra karavo. te pachI A saMsAranA sukhano ane AtmAnI zAMtino mukAbalosarakhAmaNI karI jovI tethI saMsAranI asAratA samajAyA vinA raheze nahIM. aMtarAya karma sahita ATha karmono sarvathA kSaya karI ApaNe sau nirUpama, akhaMDa, anaMta, atIndriya ane avinAzI Atmika sukha sadAkALanI AnaMdamaya sthitine pAmIe e ja eka mAtra aMtaranI mahecchA ane ardhathanA. zrutasaritA 215 aMtarAya karma nivAraNa pUjAno hetu 2010_03 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-ra0 sadA sarvane nUtana varSAbhinaMdana, sadA AnaMda ho maMgala ho rAga-dveSa , anAdi kALathI ajJAnadazA vaDe mohavaza jIva dare ka bhavamAM rAga-dveSathI zubhAzubha karma upArjana kare che ane bAMdhe che. te karma udayamAM AvatAM jIva audayika bhAvane AdhIna varte che ane navina karma upArjana kare che. janma-maraNa rUpI saMsAra paribhramaNanuM A ja kAraNa che. Ama, karmanA udayane vaza vartIne jIva rAga-dveSa kare che ane rAga-dveSa karavA vaDe karma Ave che ane karmabaMdha thAya che. A anyonya saMbaMdhano aMta lAvavA A be bhAvanI samajaNa ane jAgRti Avazyaka che, ke jenI phalazruti rUpe mRtyulokamAMthI muktiloka tarapha prayANa kare che. rAganA be prakAra : (1) prazasta - AtmaguNonI abhivRddhi ane ratnatrayInI prAptinA sAdhano pratye rAga. (2) aprazasta - jaDa-cetana padArtha pratye mamatva buddhinI Asakti. prazasta rAmanA traNa prakAra : (1) deva - darzana, sevA, pUjA, devatatvanuM svarUpa, dravya-guNa-paryAyanuM ciMtana Adi. (2) gurU - susamAhita saddagurUnA samAgama dvArA vinaya, vaiyAvacca, bhakti, samarpaNa, vaMdana, - stavana, pUjyabhAva Adi guNaprApti. (3) dharma - samyagdarzana, samyaga jJAna ane samyaka cAritramAM vRtti ane pravRtti. aprazasta rAganA traNa prakAra : (1) kAmarAga - pAMca IndriyonA viSayasukhane bhogavavAnI IcchA, sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabda pratyeno rAga. (2) sneharAga jIvano jIva pratyeno moha. jIvanI jIva ane ajIva pratyenI bAhya lAgaNI, sneharAgamAM lAgaNI ane mAgaNInI pradhAnatA rahelI che. tethI jIvo parasparanuM jIvana nibhAvI le che. snehamAM baMdhAyelo jIva saMkalezamAM aTavAIne gADhI baMdhanarUpa karma bAMdhato rahe che. (3) dRSTirAga - jagatanA tamAma padArtho pratye potAnA mAnI lIdhela mata pramANe ja vicAre, tene A ja satya mAne ane anya jIvane potAno mata svIkAravA Agraha rAkhe. DhaSanA be prakAra : (1) prazasta - bhavobhava bhaTakAvanArA, ane du:kho denArA pApo pratye dveSa, ghaNA, gusso Adi) (2) aprazasta - jIvane jIva-ajIva pratyeno abhAva, arUci, aprIti, arati, IrSyA Adi. sadA sarvane nUtana varSAbhinaMdana 216 zrutasaritA 2010_03 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAga-dveSa upara vijayI banavA mATe moha-saMbaMdhanA badale ApaNe kartavya-saMbaMdhano svIkAra karavo joIe. moha-saMbaMdha baMdhanarUpa hovAthI vinAza sarjatI beDI che, jayAre kartavya-saMbaMdha karmabaMdhananA abhAvarUpa hovAthI sAdhanAnA vikAsanI keDI che. - parama mAMgalika nUtana varSAraMbha-dine zrI vItarAga paramAtmAne prArthanA kAmarAgaH sneha rAgazca, dRSTi rAgo na tu me kadA / vItarAga ! tavaiva vatsalatA, Avirbhavatu me sadA // artha : kAmarAga, sneharAga ane dRSTirAga kayAre paNa mane na thAo; he vItarAga, ApanI ja vatsalatA mArA para sadA prakaTa thAo. zrAvakano be artha vyutpati : dhAtu uparathI "zrAvaka' zabda banelo che. arthAt vItarAga vANI sAMbhaLavI ane tadanusAra AcaraNa karavuM. nirUkita H zraddhA, viveka ane kriyAno triveNI saMgama. zrAvakanA cAra nikSepA. nAma zrAvaka : "zrAvaka' nAma-zabda vaDe sAdharmika paraspara ekabIjAne saMbodhana kare; paraMtu AvI vyakti zrAvakanA guNothI rahita hoya. sthApanA zrAvaka : koIka guNavaMta zrAvakanI kASTa ke pASANAdika pratimA athavA phoTo. dravya zrAvaka : upayoga zUnyapaNe kriyA kare athavA vItarAga dharmanI kriyAnA phaLarUpe saMsAravRddhinA sAdhanonI prAptinI IcchA rAkhe. bhAva zrAvaka : dAna, zIla, tapa ane bhAva vaDe ghAtI karmonI samaye samaye nirjarA kare (pAtaLAM kare, ochAM kare ke nirbaLa kare) ane sAdhu bhagavaMta pAsethI samyaka sAmAcArI nitya zravaNa kare. uparokata cAra nikSepo paikI mAtra bhAvazrAvakapaNuM ja mokSaprApti karAvanAra hoI, ApaNe "bhAvazrAvaka' banavAnuM lakSya rAkhavuM atyaMta Avazyaka che. zravanti yasya pApAni, pUrvabaddhAnyanekazaH / ___ AvRtaza vratairnityaM, zrAvakaH soDabhidhIyate // pUrvanA bAMdhelAM ghaNAM pApane zrave (ochAM kare) ane vrata paccakhANathI niraMtara yukata ja (vIMTAyelo ja) rahe te zrAvaka kahevAya che. bhAva zrAvakanA traNa bheda darzana zrAvaka : kevaLa samyakatvadhArI caturtha guNasthAnakavArtA. dA.ta. : zrI zreNika mahArAjA; zrI kRSNa mahArAjA vrata zrAvaka : samyakatvamULa sthULa pAMca aNuvratadhArI. zrutasaritA sadA sarvane nUtana varSAbhinaMdana 217 2010_03 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraguNa zrAvaka : pAMca aNuvrata uparAMta traNa guNavrata (dika parimANa, bhogapabhoga ane anarthadaMDa parihAra) ane cAra zikSAvrata (sAmAyika, dezAvagAsika, pauSadhopavAsa ane atithi saMvibhAga) traNa gupti sahita dhAraNa kare te. zraddhAlutAM zrAti zruNoti zAsanaM, dAnaM vapatyAzu vRNoti darzanam / kRntatyapuNyAni karoti saMyama, taM zrAvakaM prAhuramI vicakSaNAH // zraddhA pAkI kare, pravacana sAMbhaLe, dAna de, darzanane vare, pApane naSTa kare ane saMyamane kare tene vicakSaNa loko zrAvaka kahe che. bhavanI bhrAti bhAMgavA, AtmAnI ukrAnti pAmavA, ane zAzvata zAntine sAdhavA bhAvazrAvakapaNAnA AtmaramaNatAnA udyAnasamA AcArano abhigama keLavI ApaNe sva-svarUpane dIpAvIe e ja maMgala manISA. Azrava - karmone AvavAnA dvAra - zubhAzubha karmono pravAha (Indriya 5 + kaSAya 4 + avrata 5 + yoga 3 + kriyA 25 = prakAra) saMvara - Azravano nirodha kare - karmone AvavAnA mArgo baMdha kare. (samiti 5 + gupti 3 + pariSaha 22 + yati dharma 10 + bhAvanA 12 + cAritra 5 = 57 prakAra) saMvaranI prApti - Azravano nirodha 5 samitithI - Indriyano Azrava rokAya che. 3 guptithI - mana, vacana, kAyAnA yogano Azrava rokAya che. rara pariSahathI - pramAda ane kriyAno Azrava rokAya che. 10 yatidharmathI - kaSAyano Azrava rokAya che. 12 bhAvanAthI - mithyAtva Adi rokAya che. 5 cAritrathI - avrata - avirati rokAya che. ___ sarvAzrava nirodhakaiH eka hI rasa jinazAsanam / sarva Azrayono nirodha (saMvara) - A eka ja vAtamAM jina zAsanane rasa che. Azravo bhavahe tusyAt, saMvaro mokSakAraNam / Azrava e saMsAranuM kAraNa che, jayAre saMvara e mokSanuM kAraNa che. saMvaranuM sacoTa phaLa * mithyAtvanuM maMjana, samakitanuM aMjana ane muktinuM raMjana. * saMskAranI zuddhi, vairAgyanI vRddhi, parabhAvanI virUddhi, AtmabhAvanI abhivaddhi, mokSanI zAzvatI Rddhi. * zreSTha sadbhAvanAnA saravALA, asad bhAvanAnI bAdabAkI, parabhAvanA bhAgAkAra ane svabhAva dizAnA guNAkAra. sadA sarvane nUtana varSAbhinaMdana zrutasaritA 218 2010_03 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * cennayano cirAga camakAvanAra cakamakanI prApti. * AtmazvaryanI prApti ane AtmaramaNatAnuM udhyAna. "karo AzravathI virAma, pAmo saMvaramAM vizrAma choDI do pApo tamAma, maLaze avazya muktidhAma" dharma purUSArthano paramAnaMda, nirapekSatAno nityAnaMda, saMvaranA sattAvana upAyanA saMgano sadAnaMda ane karmanA jaMganI jItano jinAnaMda - A cAre prakAranA AnaMdanI prApti karAvanAruM A varSa maMgalamaya ane kalyANamaya banI rahe tevI mArI zubha bhAvanA. dharmanA be prakAra zratadharma : vastu-padArtha svabhAvane jaNAve che. cAritradharma : vastu padArthanA thayelA jJAna mujaba AcaraNa dvArA mokSa pada pamADe te. samyak cAritranI vyAkhyA AcaraNa e ja cAritra mana-vacana-kAyAnA yogathI mukti e ja cAritra sarva sAvadyayogano tyAga e ja cAritra saMcaya karelAM karmane khAlI karavAM e ja cAritra saMskArono agnisaMskAra thato aTakAve e ja cAritra sva-svabhAvanuM darzana e ja cAritra parabhAvano parityAga e ja cAritra AtmAnA caraNamAM (AcaraNa)jJAnanuM kriyAtmaka samarpaNa e ja cAritra heyamAM apravartana ane upAdeyamAM pravartana e ja cAritra dhammo baMdhu sumitto ya, dhammo ya paramo guruH / __ mukkhamagga payaTTANaM, dhammo paramasaMdaNo / dharma baMdhu che, sumitra che, dharma parama gurU che, mokSamArgamAM praveza mATe dharma e zreSTha ratha che. dainika jIvanamAM cAritranI suvAsa dvArA samatAnuM sarjana paramapadanI prAptinA paMthe prayANa karavAnA prabaLa purUSArthanI pAvanIya preraNA pradAna karanAruM A nUtana varSa banI raho. haiyAnI zuddhi mATe prathama vicAra dharma, pachI anuSThAna dharma ane pachI guNa dharma Ave che. vicAra dharma : maitrI, pramoda, karUNA ane mAdhyastha bhAva anuSThAna dharma : ahiMsA, saMyama ane tapa guNa dharma : darzana, jJAna ane cAritra zrutasaritA 219 sadA sarvane nUtana varSAbhinaMdana 2010_03 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvatra nindA saMtyAgo, varNavAdazca sAdhuSu / Apad dainyaM manyaMta, tadtad saMpadi namratAm || sarvatra nindAno tyAga karo, satpurUSonA guNonI prazaMsA karo, Apatti samaye dInatA dhAraNa nA karo, saMpatti Ave tyAre namratA rAkho. dinedine abhyasataM, dAnaM adhyAyanaM tapa / teneya abhyAsa yogena, tadeyA abhyasate punaH // dAna, adhyayana (jJAna) ane tapa e traNeno abhyAsa dararoja pADavo. te abhyAsa AvatA bhavamAM prApta thAya che. Atma zuddha prakriyA AvassayamubhayakAlaM, osahamiva je kuNaMti ujjuyA / jiNavijjaka hiyavihiNA, akamma rogAya te huMti // SaDAvazyakanI karaNIthI paMcAcAranI zuddhi thAya che. (1) jJAnAcAranI zuddhi : sAmAyika ane vaMdana AvazyakanI thAya che. kema ke, sAmAyikamAM sajjhAya karavAnI pratijJA lIdhelI hovAthI pAMca prakArano svAdhyAya karavAno hoya che. (ra) darzanAcAranI zuddhi : caityavaMdana AvazyakathI thAya che, kAraNa ke samyaktvanA kAraNabhUta zrI jinavacanamAM, zrI jinezvara bhagavaMtanA cAre nikSepAnA AlaMbana vaDe sAdhya - sAdhana bhAvamAM zraddhA, pratIti ane ruci utpanna thAya che. (3) cAritrAcAranI zuddhi : sAmAyika caturvizati-stava vaMdana ane pratikramaNa e cAre AvazyakanI karaNI vaDe thAya che. kAraNa ke A cAre prakAranI karaNI paraspara samasta AcAramAM sahAyakArI che. (4) tapAcAranI zuddhi : paccakakhANa Avazyaka vaDe thAya che. (5) vIryAcAranI zuddhi H cha ane AvazyakamAM yathAzakti vidhi - niSedhapUrvaka yathArtha bhAve pravartana karatAM vIryAcAranI zuddhi thAya che. anyathA virAdhaka thavAya che. * dayArUpI pANIthI snAna karI, saMtoSanA ujjavaLa vastrane dhAraNa karI, vivekanA tilakathI zobhAyamAna banI, bhAvanA, bhakti ane zraddhArUpa kesaramizrita caMdana vaDe mArA zuddha svarUpI AtmAdevanI nava aMge dararoja huM pUjA karIza. saMvega, vairAgya ane madhyastha dRSTine vikasAvanArA ane puSTa karanArAM traNa kAraNonuM (svAdhyAya * kriyA - bhAva) sevana huM dararoja karIza. mana - vacana - kAyAnA yogonI pudgalabhAvomAM nivRtti ane AtmabhAvomAM pravRttipUrvakanuM mauna dararoja dhAraNa karI huM AtmAnaMdanI anubhUti karIza. * jitendriya, dhIra, ane prazAnta banI karmanirjarA karavA mATe huM dararoja dhyAna karIza. * dharmanuM arjuna ane doSonuM visarjana dvArA saMyamanuM sarjana karI mArA jainatvane huM vadhu suvAsamaya banAvIza. sadA sarvane nUtana varSAbhinaMdana 2010_03 220 zrutasaritA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-ra3 prabaMdha-ra3 pUjaya upAdhyAyazrI vinayavijayajI ma.sA. racita zrI puNya prakAzanuM stavana maMgalAcaraNa : narabhava-ArAdhana siddhisAdhana, sukRta lIla vilAsa e; | nirjarA hete stavana raciyuM, nAme puNya prakAza e. prAstAvika : A stavananA racayitA pU. kIrtivijaya upAdhyAyajInA praziSya upAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAja sAheba che. mAnavabhavanI ArAdhanA, sukRtanI prApti ane karmanirjarAnA pramukha hetunA arthe pUjayazrIe saM. 1729mAM (335 varSa pahelAM) rAMdare mukAme (sUrata najIka) cAturmAsa daramyAna vijayAdazamInA roja karelI che. A stavanamAM, muktimArganI ArAdhanA mATe Avazyaka evA dasa adhikAro darzAvyA che. (1) paMcAcAra pAlanamAM levAyelA aticAronI AlocanA. (2) gurUnI sAkSIe vratanI dhAraNA. (3) 84 lAkha jIvAyonimAM utpanna thayelA jIvone khamAvavA. (4) 18 pApasthAnakone vidhisahita vosirAvavA. (5) cAra zaraNAMne (arihaMta, siddha, sAdhu ane kevaLI prarUpati dharma) nitya trikALa anusaravA. (6) duSkata (pApajanaka duSkRtya)nI gaha (niMdA). (7) sukRtanI anumodanA. (8) bhAvanI (bhAvadharmanI) pratiSThA. (9) zakti anusAre avasare aNasaNa Adi tapa karavAM. (10) navapadano praNidhAnapUrvaka jApa karavo. A stavana dararoja rAtre sUtAM pahelAM zAbdabodhapUrvaka ane bhAvapUrvaka ApaNe vyaktigata paThana karavuM joIe, ke jethI A dasa adhikAro ApaNane parabhave zubhagati ane paraMparAe muktimArgane pamADe. | zrI puNya-prakAzanuM stavana | (duhA) sakaLa siddhidAyaka sadA, covIse jinarAya; sadaguru svAminI sarasatI, preme praNamuM pAya. tribhuvanapati trizalA taNo, naMdana guNa gaMbhIra; zAsana-nAyaka jaga jayo, vartumAna vaDavIra. | zrutasaritA 2 21 zrI puNya prakAzanuM stavana 2010_03 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka dina vIra-niNaMdane, caraNe karI praNAma; bhavika jIvanA hita bhaNI, pUche gautama svAma. mukti mAraga ArAdhie, kaho kiNa pare arihaMta; sudhA sarasa tava vacana rasa, bhAkhe zrI bhagavaMta. 'aticAra AloIe, vrata dharIe guru zAkha; jIva khamAvo sayala je, yoni corAzI lAkha. vidhizuM vaLI vosirAvIye, pApatthAna aDhAra; cAra zaraNa nitya anusaro, niMdo durita AcAra. 6. zubha karaNI anumodIe, 'bhAva bhalo mana ANa; "aNasaNa avasara AdarI, navapada japo sujANa. zubhagati ArAdhana taNA, e che daza adhikAra; citta ANIne Adaro, jema pAmo bhavapAra. (DhALa pahelI) jJAna darisaNa cAritra tapa vIraja, e pAMce AcAra; eha taNA Iha bhava parabhavanA, AloIe aticAra re, prANI ! jJAna bhaNo guNa khANI, vIra vade ema vANI re. prA. jJA. 1. guru oLavIe nahi guru vinaya, kALe dharI bahu mAna; sUtra artha tadubhaya karI sUdhAM, bhaNIe vahI upadhAna re. prA. zA. 2. jJAnopagaraNa pATI pothI, ThavaNI nokAravAlI; teha taNI kIdhI AzAtanA, jJAna bhakti na sAMbhaLI re. prA. zA. 3. ItyAdika viparItANAthI, jJAna virAchuM jeha; A bhava parabhava, vaLI re bhavobhava, micchAmi dukkaDaM teha re, prANI ! samakita lyo zuddha pANI, vIra pada ema vANI re. prA. sa. 4. jina vacane zaMkA navi kIje, navi paramata abhilASa; sAdhu taNI niMdA pari harajo, phaLe saMdeha ma rAkha re. prA. sa. 5. zrI puNya prakAzanuM stavana 2010_03 2 22 zrutasaritA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUDhapaNuM ThaMDo parazaMsA, guNavaMtane AdarIe; sAhammIne dharme karI sthiratA, bhakti prabhAvanA karIe re. prA. sa. 6. saMgha cetya prAsAda taNo je, avarNavAda mana lekhyo; dravya devako je viNasADyo viNasaMto ulekhyo re.. prA. sa. 7. ItyAdika viparItapaNAthI, samakita khaMDyuM jeha; A bhava parabhava vaLI re bhavobhava, micchAmi dukkaDaM te re, prANI cAritra lyo citta ANI, vIra vade ema vANI re. prA. cA. 8. paMca samiti traNa gupti virAdhI, AThe pravacanamAya; sAdhu taNe dharame pramAde, azuddha vacana mana kAya re. prA. cA. 9. zrAvakane dharme sAmAyika, posahamAM mana vALI; je jayaNA pUrvaka e AThe, pravacana mAya na pALI re. prA. cA. 10. ItyAdika viparItapaNAthI, cAritra DoholyuM jeha; A bhava para bhava vaLI re bhavobhava, micchAmi dukkaDaM teha re. prA. cA. 11. bAre bhede tapa navi kIdho, chate yoge nija zakata; dharme mana vabha kAyA vIraja, navi phoravIyuM bhagate re. prA. cA. 12. tapa vIraja AcAraja eNI pere; vividha virAdhyA jeha; A bhava parabhava vaLI re bhavobhava, micchAmi dukkaDa teha re prA. cA. 13. vaLiyA vizeSa cAritra kerA, aticAra AloIe; vIra jiNesara vayaNa suNIne, pApa mela savi dhoIe re, prA. cA. 14. (DhALa bIjI) pRthvI pANI teu, vAu vanaspati; e pAMca thAvara kahyA che, karI karasaNa AraMbha, kheje kheDIyAM; kuvA taLAva khaNAvIAre tenA zrutasaritA 223 zrI puNya prakAzanuM stavana 2010_03 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA 6aaaa LI8aaaa ghara AraMbha aneka, TAMkAM bhoyarAM; meDI mALa caNAvI e, lIMpaNa jhuMpaNa kAja, eNIpare parapare; pRthvIkAya virAdhIAe dhoyaNe nAhaNa pANI, jhIlaNa apakAya; choti dhoti karI duhavyAe; bhAThIgara kuMbhAra, loha sovanagarA; bhADabhuMjA lIhAlAgarAe tApaNa zekaNa kAja, vastra nikhAraNa; raMgaNa rAMdhaNa rasavatIe, eNIpere karmAdAna, pare pare kelavI; tela vAu virAdhIAe. 4nA vADI vana ArAma, vApI vanaspati pAna phUla phaLa cuMTIyAe pahoMka pApaDI zAka, zekyAM sUkavyAM; chedyAM chuMghAM AthIyAMe pApA aLazIne eraMDA ghAlI ghANIye, ghaNA tilAdika pIlIyAe. ghAlI koluM mAMhe, pIlI zelaDI, kaMdamULa phaLa vecIyAe ema ekendriya jIva haNyA, haNAvIyAM, haNatAM je anumodIyA e; A bhava parabhava jeha, valIya bhavo bhave, te muja micchAmi dukkaDe e mAzA kamI caramIyA kIDA, gADara gaMDolla; IyaLapUrAne alazIyAe vALA jaLo cUDela, vicalita rasataNA; vaLI athANA pramukhanAe ema be idriya jIva, je meM duhavyA; te muja micchAmi dukkaDaMe udhahI jU lIkha, mAMkaNa makoDA; cAMcaDa kIDI kuMthuAe pahelA gahiA dhImela, kAnakhajUraDA, gIMgoDA dhanerIyAM e, ema te idriya jIva, je meM duhavyA, temaja micchAmi dukkaDe e 1Oaa mAkhI macchara DAMsa, masA pataMgIyA; kaMsArI koliyAvaDA e, DhAMkaNa vichuM tIDa, bhamarA bhamarIo; kotAM baga khaDamAMkaDI e ema caurindriya jIva, je meM duhavyA; te muja micchAmi dukkaDaMe, jaLamAM nAMkhI jALa, jaLacara duhavyA; vanamAM mRga saMtApIA e che 1rA paDyA paMkhI jIva, pATI pAsamAM popaTa ghAlyA pAMjare e, ema paMcendriya jIva, je meM duhavyA, te muja micchAmi dukkaDe e 1 3 (DhALa-trIjI) krodha lobha bhaya hAsyathIjI, bolyAM vacana asatya; kuDa karI dhana pArakAMjI, lIdhAM jeha adatta re-jinajI! micchAmi dukkaDaM Aja, tuma sAkhe mahArAja re-jinajI; deI sArUM kAja re-jinajI, micchAmi dukkaDaM Aja. deva manuSya tiryaMcanAjI, maithuna sevyAM jeha; viSayArasa saMpaTapaNejI, ghaNuM viDaMkhyo deha re. jinajI. zrI puNya prakAzanuM stavana 224 zrutasaritA 11 2010_03 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parigrahanI mamatA karIjI, bhave bhave melI Atha; je jihAM te tihAM rahIjI, koI na AvI sAtha re. jinajI. 3. rayaNI bhojana je karyA che, kIdhAM bhakSa abhakSa; . rasanA rasanI lAlacejI, pApa karyo pratyakSa re. jinajI. vrata leI visArIyAMjI, vaLI bhAMgyAM paccakhANa; kapaTa hetu kiriyA karIjI, kIdhA Apa vakhANa re. jinajI. traNa DhAla AThe duhejI AloyA aticAra; zivagati ArAdhana taNojI, e pahelo adhikAra re. jinajI. 6. (DhALa cothI) paMca mahAvrata Adaro-sAhelaDI re, athavA lyo vrata bAra to; yathAzakti vrata AdarI-sAhelaDI re, pALo niraticAra to. 1. vrata lIdhAM saMbhArIe-sA., haiDe dharIya vicAra to; zivagati ArAdhana taNo-sA, e bIjo adhikAra to. jIva sarva khamAvIe-sA., yoni corAzI lAkha to; mana zuddha karI khAmaNAM-sA., koI zuM roSa na rAkha to. sarva mitra karI ciMtavo-sA., koI na jANo zatru to; rAga dveSa ema pariharo-sA., kIje janma pavitra to. svAmI saMgha khamAvIe-sA., je upanI aprIta to; svajana kuTuMba karI khAmaNAM-sA., e jinazAsana rIta to. khamIye ne khamAvIe-sA., ehija dharmano sAra to; zivagati ArAdhana taNo-sA., e trIjo adhikAra to. mRSAvAda hiMsA corI-sA., dhana mUcha maithuna to; krodha mAna mAyA tRSNA-sA., prema TheSa paizunya to. niMdA kalaha na kIjIe-sA., kUDAM na dIje ALa to; rati arati mithyA tajo-sA., mAyA moha jaMjALa to. trividha trividha vosirAvIe-sA, pApasthAna aDhAra to; zivagati ArAdhana taNo-sA., e cotho adhikAra to. (DhALa pAMcamI) janama jarA maraNe karI e, A saMsAra asAra to; karyA karma sahu anubhave e, koI na rAkhaNahAra to. zaraNa eka arihaMtanuM e, zaraNa siddha bhagavaMta to; zaraNa dharma zrI jinano e, sAdhu zaraNa guNavaMta to. 2 25 zrI puNya prakAzanuM stavana zrutasaritA 2010_03 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avara moha savi pariharie, cAra zaraNa citta dhAra to; zivagati ArAdhana taNo e, e pAMcamo adhikAra to. A bhava parabhava je karyA che, pApa karma kaI lAkha to; Atma sAkhe te niMdIe e, paDikkamie guru sAkha to. mithyAmata vartAvIyA e, je bhAkhyAM usUtra to; kumati kadAgrahane vaze e, je utthApyAM sUtra to. ghaDyAM ghaDAvyAM je ghaNAM e, gharaMTI haLa hathiyAra to; bhavabhava melI mUkIyAM eka karatA jIva saMhAra to. pApa karIne poSIyA e, janama janama parivAra to; janamAMtara pohoMcyAM pachI e, jeNe na kIdhI sAra to. A bhava parabhava je karyA e, ema adhikaraNa aneka to; trividha trividha vosirAvie e ANI hRdaya viveka to. duSkRta niMdA ema karIe, pApa karo parihAra to; zivagati ArAdhana taNo e, e chaThTho adhikAra to. (DhALa chaThThI) dhana dhana te dina mAtaro, jIhAM kIdho dharma; dAna zIyaLa tapa bhAvathI, TALyAM duSkRta karma. dhana. zetrujAdika tIrthanI, je kIdhI jAtra; jugate jinavara pUjIyA, vaLI popyAM pAtra. dhana. pustaka jJAna lakhAvIyA, jiNavara jinacaitya: saMgha caturvidha sAcavyAM, e sAte kSetra. dhana. paDikkamaNAM supare karyA, anukaMpA dAna; sAdhu sUri uvajajhAyane, dIdhAM bahumAna. dhana. dharmakArya anumohie, ema vArovAra; zivagati ArAdhana taNo, e sAtamo adhikAra. dhana. bhAva bhalo mana ANIe, citta ANI ThAma; samatA bhAve bhAvIe, e AtamarAma. dhana. sukha duHkha kAraNa jIvane, koI avara na hoya; karma Apa je AcaryA, bhogavIye soya. dhana. samatA viNa je anusare, prANI puNyanuM kAma; chAra upara te lIpaNuM, jhAMkhara citrAma. dhana. zrI puNya prakAzanuM stavana zrutasaritA 2010_03 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva bhavI pare bhAvIe, e dharmano sAra; zivagati ArAdhana taNo, e AThamo adhikAra, dhana. (DhALa sAtamI) have avasara jANI, karI saMlekhana sAra; aNasaNa Adariye, paccakkhI cAre AhAra. lalutA savi mUkI, chAMDI mamatA aMga; e Atama khele, samatA jJAna taraMga. gati cAre kIdhA, AhAra anaMta niHzaMka; paNa tRpti na pAmyo, jIva lAlacIyo reMka. dulaho e vaLI vaLI, aNasaNano pariNAma; ehathI pAmIje, zivapada surapada kAma. dhana dhanno zAlibhadra, khaMdhaka meghakumAra; aNasaNa ArAdhI, pAmyA bhavano pAra. zivamaMdira jAze, karI eka avatAra; ArAdhana kero, e navamo adhikAra. dasame adhikAre, mahAmaMtra navakAra; manathI navi mUko, zivasukha-phala sahakAra. eha japatAM jAye, durgati doSa vikAra; supa2e e-samaro, cauda pUravano sAra. janamAMtara jAtAM, jo pAme navakAra; to pAtika gALI pAme sura avatAra, e navapada sarIkho, maMtra na ko saMsAra; A bhavane parabhave, sukha saMpatti dAtAra. jyuM bhIla bhIlaDI, rAjA rANI thAya; navapada mahimAthI, rAjasiMha mahArAya ! rANI ratnavatI behu, pAmyA che surabhoga; eka nava pachI leze, ziva-vadhU saMjoga. zrImatIne e vaLI maMtra phaLyo tatkAla; phaNIdhara phITIne, pragaTa thaI phUlamALa ! zivakumare jogI, so vana puriso kIdha; ema eNe maMtre, kAja ghaNAnAM siddha. zrutasaritA 2010_03 227 1. 2. 3. 4. 5. 6. 9. 7. zrI puNya prakAzanuM stavana Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e daza adhikAra, vira jisesara bhAkhyo; ArAdhana kero vidhi, jeNe cittamAMhI rAkhyo ! teNe pApa pakhALI, bhavabhaya dUre nAMkhyo; jina vinaya karatAM, sumati amRta rasa cAkhyo. 8. (DhALa AThamI) (namo bhavi bhAvazuM e dezI) siddhAratha rAyakula tiloe, trizalA mAta malahAra to; avanItale tame avataryAe, karavA ama upakAra. jyo jina vIrajIe meM aparAdha karyAM ghaNAMe kahetAM na luha pAra to; tume caraNe AvyAM bhaNIe, jo tAre to tAra. jyo. Aza karIne Avayo e tuma caraNe mahArAja to; AvyAMne uvekhazo e, to kema raheze lAja. jyo. karama aluMjaNa AkarAM e, janma maraNa jaMjALa to; huM chuM ehathI ubhavyo e, choDAva deva ! dayAla. jyo. Aja manoratha muja phaLyAM e, nAThAM duHkha daMdola to; tUThayo jina covIsamo e, pragaTyAM punya kallola. jyo. bhave bhave vinaya kumAraDo e; bhAva bhakti tuma pAya to; deva ! dayA karI dIjIe e bodhibIja supasAya jyo. 6. (kaLaza) Iha taraNa tAraNa sugatikAraNa; duHkha nivAraNa jaga jyo; zrI vIra-jinavara caraNa ghuNatAM, adhika mana ulaTa thayo zrI vijayadevasUriMda-paTadhara, tIratha jaMgama eNI jage; tapagacchapati zrI vijayaprabhasUri, sUri teje jhagamage zrI hari vijayasUriziSya vAcaka, kIrti vijayasura guru samo; tasa ziSya vAcaka-vinayavijaye, thayo jina covIsamo 3. sayasattara saMvata ogaNatrIze rahI rAMdera comAsa e; vijayAdazamI vijaya kAraNa, kIyo guNa abhyAsa e narabhava-ArAdhana siddhisAdhana, sukRta lIla vilAsa e nirjarA hete stavana raciyuM nAme puje prakAza e 1. zrI puNya prakAzanuM stavana 2 28 228 zrutasaritA 2010_03 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-ra4 tiyAbhavyatvanI paripAkanI prakriyA AdhAra graMtho : (1) pa.pU. AcArya zrImad vijaya dharmasUrIzvarajI ma.sA. likhita "bhagavatI sUtranA pravacano'. (2) gaNivarya zrI jJAnasAgarajI ma.sA. likhita kailAsanA saMge, jJAnanA raMge'. (3) zrI ciraMtanAcArya viracita AcAryazrI haribhadrasUri mahArAja viracita TIkA sahita "paMcasUtra' vivecanakAra : pUjaya paMDitavarya zrI praviNacaMdra khImajI motA. prakAzana : gItArtha gaMgA, amadAvAda (phona naM. 26604911) tathAbhavyatva : ke saMsArava jIvonA mukhyatve be prakAra che. (1) bhavya jIvo ane (2) abhavya jIvo. je jIvomAM mokSa prApta karavAnI yogyatA hoya te bhavya jIvo ane yogyatA nA hoya te abhavya jIvo gaNAya che. bhavyapaNuM kiMvA abhavyapaNuM e koInuM kareluM athavA amuka samaye thayeluM che, ema samajavAnuM nathI. bhavyapaNuM ke abhavyapaNuM e sAdi pAriNAmika bhAva nathI; kintu anAdi pAriNAmika bhAva che. A pramANe, A be prakAranA jIvomAM bhavya AtmAone ja samyagdarzananI prApti thAya che. paraMtu, abhavya jIvone e Atmika guNa pragaTa thato nathI. ke bhavyatva eTale mokSagamananI yogyatArUpa jIvano anAdi pAriNAmika bhAva ane tathAbhavyatva eTale viziSTa evuM A = bhavyatva. je te vyakitamAM raheluM te jIvanuM bhavyatva te tenuM 'tathAbhavyatva' che. A tathAbhavyatva jayAre kALa, svabhAva, niyati, karma ane purUSArtha kAraNane prApta kare che, tyAre pApakarmanuM vigamana thAya che. AvuM bhavyatva dareka jIvane kALathI juduM juduM hoya che. tethI ja, badhA bhavya jIvo eka kALamAM ja mokSamArga pAmIne sAdhanA karIne sAthe ja mokSamAM jatA nathI. tathAbhavyatvanA paripAkanI prakriyA H (1) catuH zaraNagamana : arihaMta, siddha, sAdhu ane kevaLI bhagavaMtathI kahevAyelA dharmanuM zaraNagamana. dravya ke zabdothI zaraNa nahIM, paNa A cArenuM bhAvathI zaraNa.. (1) arihaMta - jagatamAM lokottama evA pUrNa purUSa zrI arihaMta bhagavAna. | (2) siddha - sarva karmathI rahita evA siddhanuM svarUpa ApaNI buddhi sAme upasthita karavuM. (3) sAdhu - siddha avasthAne pragaTa karavA mATe sarvazaktithI prayatna karanArA. (4) dharma - siddha avasthAnI prAptimAM ananyakAraNarUpa evo kevaLIthI kahevAyelo dharma. A catu:zaraNagamana jIvane ApattimAM mahAna parirakSaNano upAya che. A zaraNagamana bhAvathI yAda karIne jIve dararoja trikALa karavAnuM che. (2) duSkatanI gaha (pote karelA pAponI niMdA) : je je duSkRta karyA che te sarve duSkatone yAda karIne, paMca parameSThine buddhithI upasthita karIne, sAkSAt nivedana karato hoya ke "meM A duSkRtya (mana, 2 29 tathAbhavyatvanI paripAkanI prakriyA zrutasaritA 2010_03 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana athavA kAyA vaDe) karyuM che ane te svIkAratI vakhate "A duSkRtya akartavya che' evI potAne atyaMta buddhi pedA thAya te prakAranA upayogapUrvaka paMca parameSThi samakSa duSkatanI gaha karavAnI che. je je duSkRta potAne yAda AvatAM nathI ane pUrvanA bhavomAM je duSkata potAnA vaDe karAyAM hoya te sarvene sAmAnyathI yAda karIne tenI paNa gaha karavAnI che. A duSkRta gaha dararoja " micchAmi dukkaDa' pUrvaka trikALa karavAnI che. micchAmi dukkaDa : sAmAnya artha : mAruM duSkRta mithyA thAo. caudapUrvadhara zrI bhadrabAhujI racita "Avazyaka niryukti' anusAra : (1) mi = mRdu - mAvapaNuM. (2) cchA = doSonuM chAdana karavuM. (3) mi = cAritranI maryAdAmAM rahelo huM. (4) du = duSkatavALA AtmAnI durgachA karuM . (5) * = mArA vaDe pApa karAyuM che teno svIkAra. (6) DuM = upazama dvArA te pApanuM ullaMghana (nAza) karUM chuM. A zabdasamUhamAMthI cAra prakArano zAbdabodha : (1) prathamanA cAra akSarothI zAbdabodha - "micchAmi du : mRdu pariNAmavALo, doSonA chAdananA bhAvavALo, cAritranI maryAdAmAM rahelo evo huM duSkatane karanAra evA mArA AtmAnI niMdA karUM . (2) pAMcamA akSarathI zAbdabodha - "kka : mArA vaDe pApa karAyeluM che, e prakAranA pApanA svIkArano svataMtra zAbdabodha. (3) chaThThA akSarathI zAbdabodha - "' ? upazamanA pariNAma dvArA huM te pApanuM ullaMghana karUM chuM. (4) "micchA mi dukkaDa' zabdasamUhathI svataMtra zAbdabodha : mArUM duSkRtya (pApa) mithyA thAo. A rIte, cAre zAbdabodha jANIne, upayogapUrvaka prayoga " micchA mi dukkaDa' no ApaNe karIe to cAre alaga alaga zAbdabodha apekSita pariNAmo jIvane avazya thAya che, ke jenA kAraNe thayeluM pApa avazya nAza pAme che. (3) sukRtanI anumodanA : sukRta AsevananuM svarUpa be prakAre che : (1) svasukRta ane (2) parasukRta. ahIM svasukRta-Asevanane grahaNa karavAnuM nathI, paraMtu bIjA vaDe karAyelAM anumodanArUpa parasukRtanuM Asevana' grahaNa karavAnuM che. jJAnI kahe che ke viveka hote chate niyamabhAvi evA akhaMDabhAvanI siddhi hovAthI, para vaDe sevAyelAM evAM sukRtanA anumodanarUpa sukRtanA Asevanane grahaNa karavAnuM che. tathAbhavyatvanI paripAkanI prakriyA 23) zrutasaritA 2010_03 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMtAdinA sAmarthyathI huM hitAhitano jANakAra thAuM ane ahitamAMthI nivRtta thAuM ane hitamAM pravRtta thAuM, tevA prakAranI prArthanA karIne pariNAmanA atizayane arthe jIva kahe ke "duSThAna mudra ' huM sukRtane IcchuM chuM. Ama, jIvanuM te tathAbhavyatva upara darzAvela traNa dvAro dvArA khIle che, tethI kramasara bhAvaroga ghaTato jAya che. pariNAme, jIvamAM aMze aMze bhAvaArogya pragaTe che ane prAnta phalasvarUpe mokSanI prApti thAya che. upasaMhAra : uparokata dasa adhikAronA AdhAra vaDe ApaNI muktimArganI ArAdhanA vegavaMtI bane, ane A stavananA nitya gAna-bAna-zAna vaDe racayitAnA traNa zubhAzayane (narabhava-ArAdhana, sukRta anumodana ane nirjarA) ApaNe siddha karanArA banIe e ja zubha bhAvanA. racayitAnA Azaya, Agraha ane Adarza virUddha jANatAM-ajANatAM mArAthI je kAMI samajAvAyuMbolAyuM hoya, te sarve " micchA mi dukkaDa'. rajanI yu. zAha -: suvAkayo :1. catudazaraNagamanamAM guNavAnanA bahumAna dvArA guNanI prApti sulabha thAya che, duSkRtagartAmAM pApanA anubaMdhane toDavAnI zakti che ane sukRta anumodanAmAM punyanA anubaMdhanI puSTi thAya che. 2. catudazaraNagamana, duSkatagaha ane sukRtaanumodanA traNe kuzala Azaya che. catuH zaraNagamana karanArane pApano udaya paNa hoya paNa bahuphalavALo na thAya. catu zaraNagamana ApattimAM mahAnaparirakSaNano upAya che. 5. supraNidhAnapUrvaka, vidhipUrvaka catuH zaraNagamanaAdimAM prayatna karavAmAM Ave to tathAbhavyatvano paripAka thAya che. dukRtagaha ane sukRtaanumodanA e doSo pratye dveSa ane guNo pratye rAga keLavavAnI kriyA che. 7. doSo pratye jeTalo jugupsAno bhAva prakarSavALo teTalA aMze doSo jAya ane bIjAdhAna thAya. utkaTa pariNAmathI tIrthakara, kevalI Adi utkaTa gurUnI prApti thAya. 8. mAtra duSkatagata karavAthI doSono nAza karavo atiduSkara che tethI cAranuM zaraNuM svIkArIne duSkatagaha karavAmAM Ave to pApano pratighAta thaI zake. catuHzaraNagamanamAM rakSaNanA kAryanI pradhAnatA che, duSkRtagartAmAM anubaMdhanA apanayanI mahattA che. bhagavAnanA vacana anusAra ane gurUnA anuzAsana nIce rahevAthI gaha samyapha thAya. 11. sukRtanI anumodanA saMvegapUrvaka thAya to phalavAna bane. 12. sukRtanI anumodanA evI rIte karavAnI che ke tenA saMskAra daDha banI, sukRta e ja ApaNI prakRti bane. 13. jyAM sukRta sevananI zakti nathI tyAM sukRtanI anumodanAno bhAva che, paNa jayAM sukRta sevananI zakti che tyAM sukRtanI anumodanA nahi, paNa sukRta sevanamAM ja samyaguM yatna karavAno che. zrutasaritA tathAbhavyatvanI paripAkanI prakriyA W 231 2010_03 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-ra5 mAganusArInA 35 guNa maMgalAcaraNa : dhammo baMdhU sumitto ya, dhammo ya paramo guru / mukkha magga payaTTANaM, dhammo paramasaMdaNo / artha : dharma baMdhu che, sumitra che, dharma paramagurU che; mokSamArgamAM javAne mATe dharma e zreSTha ratha che. AdhAra graMtho : (1) pUjayapAda zrImad vijayacaMdrasUrijInA praziSyaratna pUjaya AcAryadeva zrI vijaya bhuvanaratnasUrIzvarajI ma.sA. likhita maMgalAcaraNa". (2) jJAnaputra bhagavAna mahAvIra cerITebala TrasTa prakAzita 'mArgAnusArInA 35 guNa'. (3) jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI (zrI amRtabhAI kALIdAsa dozI) saMpAdita prabodha TIkA'. prastAvanA : carama zAsana tIrthapati zrI mahAvIra svAmInA upadezanA pravezadvAra samA A 35 guNo, mokSe javAnI IcchA dharAvanAra dareka jIvane hovA parama Avazyaka che. bahuzruta munivarya kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajIe svalikhita "yogazAstranA prathama prakAzamAM mAtra dasa gAthAmAM A 35 guNonI vAta mukatAphaLanI mALAnA motInI mAphaka gUMthI lIdhI che. jIvananA ghaDatara mATe pAyAnA guNo Avazyaka che. pAyo majabUta hoya to tenI ImArata jema majabUta thAya. tema dhArmika jIvananA pAyAmAM nIti, nyAya Adi guNo hoya to vrata, tapa, paccakakhANa, svAdhyAyAdinI ImArata paNa khUba majabUta thAya. : Aje bhaNatara khUba vadhyuM che, paNa sAthe jIvananuM ghaDatara rahyuM nathI. kharI rIte, saMskArane poSaNa Ape te ja zikSaNa. sArthakapaNe kahe che - sa ditI rUtti sAhitya ; nA vidyA yA vimuye / jIvanamAM saMskAranA ghaDatara vinAnuM ekaluM bhaNatara to keTalIka vAra AzIrvAdarUpa nivaDavAne badale zrAparUpa nivaDe che. samyakta sahita zrAvakanA bAre vatanuM pAlana karavuM e to dhArmika dRSTie ucca bhUmikAvALuM jIvana kahI zakAya. jayAre mahAvratonuM pAlana e to Toca bhUmikAvALuM dhArmika jIvana kahI zakAya. samyagudRSTipaNuM, dezaviratipaNuM, sarvaviratipaNuM e dhArmika jIvananI uttarottara ucca bhUmikAo kahevAya jene lokottara dhArmika jIvana paNa kahI zakAya. paNa teTalI ucca bhUmikAe pahoMcavA mATe zarUAtanI bhUmikA paNa taiyAra karavI paDe che, jene mArthAnusAritA kahevAmAM Ave che. - dhArmika jIvananI zubha zarUAta mArgAnusArI jIvanathI thAya che. mArgAnusArInA guNo jIvanamAM utAravAthI avazyameva jIvananuM ghaDatara thaze, ane ApaNuM jIvana aMte sva-para zreyakArI banaze. Ama, A 35 guNone sArthakapaNe dhArmika jIvananuM maMgalAcaraNa kahI zakAya. mArgAnusArInA 35 guNa 232 zrutasaritA 2010_03 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahatva : koIpaNa yogya jIva sAdhu bhagavaMtanI samIpe dharmajijJAsAthI Ave eTale sAdhu bhagavaMta sauthI pahelAM tene sarvaviratino upadeza Ape. te jIvane saMsAranI asAratA, padArtha mAtranI kSaNabhaMguratA ane viSayonI virasatA evI to sacoTa zailImAM samajAve ke te jIvamAM jo yogyatA hoya, to tenAmAM sarvaviratinA pariNAma pragaTayA vinA rahe nahIM. sAdhu bhagavaMtane tevI yogyatA na dekhAya, to te jIvane dezaviratino upadeza Ape; ane teTalI paNa yogyatA na dekhAya, to samyagurdaSTi banavAno upadeza Ape. tyArabAda sAdhu bhagavaMta jue ke dravya-kSetra-kALa-bhAvathI A jIva samyakatva pAmavAne paNa lAyaka nathI, eTale pachI tene mAganusAritAnA 35 guNo samajAve. A 35 guNono evo to ajaba prabhAva che ke te guNone anusaranAro jIva paNa AgaLa jatAM te guNonA prabhAve yogyatA pragaTatAM samakiti paNa bane, ane tyArabAda te jIva anukrame dezavirati ane sarvaviratine paNa yogya banI zake. sarva jJAnI bhagavaMtono eka ja upadeza che ke sau jIvo aparigrahI ane nirAraMbhI bane to kevuM sArUM! je aparigrahI ane nirAraMbhI banIne dharmanI ucca bhUmikAe dIkSA sudhI pahoMcyA hoya te puNyavaMtA jIva koDAnukroDa dhanyavAdane pAtra che. je jIvonI eTalI taiyArI na hoya tevA jIvo gRhastha banIne paNa dharmane yogya bane eTalA mATe jJAnI mahApurUSoe mAganusAritAno upadeza karyo che. jemaNe dhArmika jIvananI tAlIma levI hoya ane jenajIvanano vikAsa sAdhavo hoya temaNe mArgAnusArIpaNAnA A 35 guNono sAMgopAMga abhyAsa karavo joIe. caityavaMdananI saphaLatAno AdhAra "zubha praNidhAna' upara rahelo che. praNidhAnano artha chedhyeyaprAptino saMkalpa. mATe, "jaya viyarAya' sUtramAM tevuM praNidhAna mukhya hovAthI, te sUtra praNidhAna sUtra" athavA "paNihANa sutta' nA nAme oLakhAya che. A sUtramAM ghAtI karmonA kSayopazamanA sAdhana tarIke ATha bhAvanAonI mAgaNI ApaNe muktAsukti mudrAmAM karIe chIe. te bhAvanAo paikI bIjI bhAvanA te "majJANasArIA' eTale ke mArgAnusAritA. mArgAnusAritAnA zAstrIya artho : (1) jJAna, darzana, cAritra ane tapanA mArge cAlavAnI vRtti. (2) tattva-pratipatti je tattva mokSa bhaNI laI jAya tene anusaravAnI vRtti. (3) mithyAtvanA vijayathI utpanna thayeluM tattAnusAripaNuM. (4) "mArga' eTale Agama-nIti athavA saMvegI mokSamArganA abhilASI jIvoe AcareluM te; e baMnene anusaranAra je kriyA te. (5) mokSanI sthitie pahoMcavAnA mArganuM anusaraNa karavAnI zakti prAptino yathAzakti purUSArtha. mAganusArInA 35 guNa 1. nyAyasaMpannavibhava : nyAyathI dhana meLavavuM. svAmidroha karIne, mitradroha karIne, vizvAsIne zrutasaritA 233 mArgAnusArInA 35 guNa 2010_03 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThagIne, corI karIne, thApaNa oLavavI vagere niMdavA yogya kAma karIne dhana meLavavuM nahi. 2. ziSTAcAraprazaMsA : uttama puruSonAM AcaraNanAM vakhANa karavAM. 3. sarakhA kuLAcAravALA paNa anya gotrI sAthe vivAha karavo. pApakAmathI DaravuM. 5. prasiddha dezAcAra pramANe vartavuM. 6. koIno avarNavAda bolavo nahi-koInI niMdA karavI nahi. 7. je gharamAM pesavA nIkaLavAnA aneka rastA na hoya tathA je ghara ati gupta ane ati pragaTa na hoya ane pADozI sArA hoya tevA gharamAM rahevuM. 8. sArA AcaraNavALA puruSonI sobata karavI. 9. mAtA tathA pitAnI sevA karavI. temano sarva rIte vinaya sAcavavo ane temane prasanna rAkhavAM. 10. upadravavALA sthAnakano tyAga karavo. laDAI, dukALa vagere aDacaNavALAM ThekANAM choDavAM. 11. niMdita kAmamAM na pravartavuM. niMdavA yogya kAryo na karavAM. 12. Avaka pramANe kharaca rAkhavuM. kamANI pramANe kharca karavuM. 13. dhanane anusarato veSa rAkhavo. pedAza pozAka rAkhavo. 14. ATha prakAranA buddhinA guNane sevavA. te ATha guNanAM nAma : 1. zAstra sAMbhaLavAnI IcchA. 2. zAstra sAMbhaLavuM. 3. teno artha samajavo. 4. te yAda rAkhavo. 5. temAM tarka karavo. 6. temAM vizeSa tarka karavo. 7. saMdeha na rAkhavo. 8. A vastu Ama ja che, evo nizcaya karavo. 15. nitya dharmane sAMbhaLavo (jethI buddhi nirmaLa thAya.) 16. pahelAM jameluM bhojana pacI jAya, tyAra pachI navuM bhojana karavuM. 17. jayAre kharI bhUkha lAge tyAre khAvuM, paNa eka vAra khAdhA pachI tarata ja mIThAI vagere AveluM joI lAlacathI te upara khAvuM nahi, kAraNa ke apaco thAya. 18. dharma, artha ane kAma e traNa vargane sAdhavA. 19. atithi tathA garIbane anapAnAdi ApavAM. 20. niraMtara abhiniveSa rahita rahevuM. koIne parAbhava karavAnA pariNAma karI anItinA kAmano AraMbha karavo nahi. 21. guNI puruSono pakSapAta karavo, temanuM bahumAna karavuM. 22. niSiddha dezakALano tyAga karavo. rAjA tathA lokoe niSedha karelA dezakALamAM javuM nahIM. 23. potAnI zaktine anusarIne kAmano AraMbha karavo. potAnI zakti hoya te pramANe kAma AraMbhavuM. 24. poSaNa karavA yogya jevAM ke mAtA-pitA-strI-putrAdikanuM bharaNapoSaNa karavuM. 25. vratane vize rahelA tathA jJAne karI moTA evA puruSone pUjavA. mArgAnusArInA 35 guNa zrutasaritA ra34 2010_03 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. dIrghadarzI thavuM koIpaNa kAma karatAM lAMbI dRSTi pheravI tenAM zubhAzubha phaLanI tapAsa karI cAlavuM. 27. vizeSajJa thavuM H dareka vastuno taphAvata samajI potAnA AtmAnA guNadoSanI tapAsa karavI. 28. kRtajJa thavuM : karelA upakAra tathA apakArane samajanArA thavuM. 29. lokapriya thavuM : vinayAdi guNe karI lokapriya thavuM. 30. lajjALu thavuM H lAlamaryAdAmAM rahevuM. 31. dayALu thavuM : dayAbhAva rAkhavo. 32. suMdara AkRtimAna thavuM : krUra AkRtino tyAga karI suMdara AkRti rAkhavI. 33. paropakArI thavuM : parano upakAra karavo. 34. aMtaraMgArijitu thavuM : kAma, krodha, lobha, mAna, mada tathA harSa e cha aMtaraMga vairIne jItavA. 35. vazIkRteMdriyagrAma thavuM : IdriyonA samUhane vaza karavA. sarva Idriyone vaza karavAno abhyAsa karavo. guNone sparzatI ciMtanakaNikAo : (1) lobhathI sarva vinAza, to saMtoSathI pUrNa vikAsa. (2) saMtoSane ja saLagAvI nAkhyo, tyAM sukhanI AzA ja rAkhavAnI kayAM rahI? (3) vastra paheryA vinA ekalA alaMkAro paheravAthI zuM zobhA ? (4) zAsananI prabhAvanA e mahAna puNya ane zAsananI helanA e mahApApa. (5) pApa karIne bheguM kareluM parabhave bheguM nahIM AvavAnuM, paNa bheguM karavA kareluM pApa to parabhave bheguM ja AvavAnuM. (6) nizcayanA lakSe vyavahAra (kriyA) hoya eTale beDo pAra. (7) sAdhanane sAdhya mAnI levAnI bhUlamAMthI bIjI aneka bhUlo ubhI thaI. (8) azubhanA udayane dharmAjIva nirjarAno apUrva avasara mAne. (9) kuMbhArane kayAreka gadheDAnI dayA Ave, teTalI paNa dayA mAnavIne potAnA AtmAnI AvatI nathI. (10) vyavahAranaya dharma pravRtti para jora Ape che, to nizcayanaya aMdaranA pariNAma para vadhAre jora Ape che. (11) saMsArIe paraspara bAdhA na pahoMce te rIte dharma, artha ane kAma purUSArtha sAdhavo. (12) patinA AdezamAM pativratA nArIe nirarthaka vikalpo nahIM karavA. (13) be ne vicAro (koInA upara ApaNe karela upakAra ane koIe ApaNI karelI niMdA) be ne saMbhAro (jinezvara bhagavAna ane game tyAre AvanAra mRtyu). upasaMhAra : mArgAnusArInA 35 guNo, ApaNA jIvanamAM utare ane kSayopazamAdi labdhinI prAptipUrvaka zrutasaritA 235 mAganusArInA 35 guNa 2010_03 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArganA prathama sopAna samyagdarzanane (bhedavijJAna) pAmI jinezvara bhagavaMtanA sAcA anuyAyI banI, anukrame dezavirati ane sarvaviratinI ucca dhArmika bhUmikAo saMpAdana karI, aMtima dhyeya je nirvANane ApaNe sau prApta thaIe e ja maMgala bhAvanA. 'jinezvara prabhunA anuyAyI' kahevA jevuM koI bahumAna traNalokamAM nathI. "bhedavijJAna jagyo jinako ghaTa, zItala citta bhayo jina caMdana; kelI ka2e zivamAragameM, jagamAMhI jinezvara ke laghunaMdana.' jinezvara bhagavaMtanA 'laghunaMdana' samAna traNalokamAM koI birUda ke ahobhAgya nathI. anekAneka yoniomAM bhayaMkara duHkho bhogavI bhogavIne, ApaNA karmo kSINa thayA tyAre ja A bhavamAM ApaNe manuSya gatine pAmyA chIe. jIvanazuddhinI prAthamika bhUmikArUpa A 35 guNo prApta karI AtmAno vikAsa karI, maharSi, paramarSi ane aMte karmamukta e ja abhilASA. A saMkalana kAryamAM kSayopazama-maMdatAe zrI vItarAga paramAtmAnI AjJA ke Azaya virUddha je kAMI lakhANa lakhAyuM hoya to te badala mArA para ananya anugraha karIne e kSati badala mane kSamA karazo, evI aMtaranI abhilASA sAthe viramuM chuM. 1 2 3 4 5 LA 6 jInavANInI zravaNa paddhati zuzruSA zravaNuM caiva, grahaNuM dhAraNaM tathA; uhApohArtha vijJAna, tatvajJAna ca dhI guNa sAMbhaLavAnI IcchA - tattva upadezanI jijJAsA sAMbhaLatI vakhate anya vicAro Ave nahIM. zuzruSA mananA upayogapUrvaka vartana - pUrvanuM anusaMdhAna ekAgratAnI muddA (aMjalI) sAthe zravaNa - muktAmukti zravaNa grahaNa dhAraNA uha apoha vijJAna 8 tattvajJAna zravaNanuM grahaNa karatAM cAlavuM - samajaNamAM ane muddA AcaraNamAM utAravuM. jema jema samajaNamAM utare, tema dhArI rAkhavuM - vyAkhyAnanuM akhaMDa citra aMkti karavuM. je vastu jayAM barAbara lAgu thAya tyAM enuM kahyA pramANe pariNAma Ave enuM ciMtana - dA.ta., krodhathI anartha thAya. 2010_03 je vastu jayAM lAgu thatI nathI tyAM enuM pariNAma AvatuM nathI. dA.ta., krodha nahIM - anartha nahIM. vizeSa jJAna - dharma e ja vijJAna - uhApoha karIne padArthano nirNaya te arthavijJAna tattva, siddhAnta, rahasya, tAtparya nakkI karavuM - dA.ta., krodha, mAna, mAyA, lobha, tyAga karavA jevo che. mArgAnusArInA 35 bola 236 mArgAnusArInA 35 guNa Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabaMdha-ra6, samyagajJAna | maMgalAcaraNa : (1) kalikAlasarvajJa bhagavaMta zrI hemacaMdrAcAryajI racita "yogazAstra' - yathAvasthitattvAnAM, saMkSepAd vistareNa vA / yoDavabodhastamatrAhuH, samyagjJAnaM manISiNaH // 16 // | artha : yathAvasthita tatvono saMkSepa ke vistArathI je avabodha thavo, tene paMDito samyajJAna kahe che. (2) mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta 'zrI navapadanI pUjA' - sakala kriyAnuM mULa je zraddhA, tehanuM mULa je kahIe, teha jJAna nita nita vaMdIe, te viNa kaho kema rahIye re... siddhacakra pada vaMdo... AdhAra graMtho : | (1) sva. gacchAdhipati, AcAryadeveza zrI kailAsasAgarasUrijI mahArAjAnA praziSyaratna pU. gaNIvarya zrI jJAnasAgarajI ma.sA. likhita kailAsanA saMge, jJAnanA raMge'. (2) pUjaya zrI guNayazasUrijInA praziSya ane prabhAvaka pravacanakAra pU.A.zrI kIrtiyazasUrIzvarajI ma.sA. likhita 'navapada upAsanA'. | (3) sva. gacchAdhipati pUjayapAda A.bha. zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrijInA ziSyaratna sva. pU. zrI devasuMdaravijayajInA vineya praziSyaratna pU.A.bha. zrI vijaya ratnasuMdarasUrIzvarajI ma.sA. likhita "pyArAM navapada, mArAM navapada'. | (4) zrI jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI, prakAzita 'prabodhaTIkA. prastAvanA : AtmAnA sahajAnaMda svarUpanI prApti arthe mukhya nimittakAraNa yoga che. A yoganuM jJAnadarzana-cAritramAM nIce mujaba karmabaMdhane AzrayI vibhAgIkaraNa karyuM che : | (1) samyajJAna - karma baMdhane jANavuM. | (2) samyagdarzana - karma baMdhane mAnavuM. | (3) sucakacAritra - karma baMdhane toDavuM. 'darzana' madhyamAM mUkayuM. tenuM kAraNa, zrutajJAnAdi graMthanA AlaMbana-abhyAsathI kSayopazamAdi anusAra jJAnI thaI zakAya che. kriyA-anuSThAnAdi AcaraNathI cAritrI banI zakAya che. paNa mananI | vicAradhArAthI vimukti, azAzvata padArthonI kUDI mAyAmAMthI mukti, zAzvata tatvo tarapha rUci, ane lakSya e samyagdarzananA prabhAve jAge che. tethI 'darzana'no naMbara jJAna pachI bIjA naMbare mUkavAmAM Avyo. zrutasaritA 2010_03 237 samyagujJAna Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ derAsaramAM jema madhyamAM rahelA mULanAyaka che, tema darzana (zraddhA) e AtmAnA sarva guNomAM mULanAyaka samAna che. darzana Atmazuddhi arthe che. jJAna prApti arthe che. tethI jayAre jayAre prAptinI apekSA hoya tyAre jJAna prathama che ane jayAre zuddhinI apekSA hoya, tyAM darzana prathama che. jinazAsanamAM jJAnane be vibhAgamAM vaheMcI devAmAM AvyuM che : (1) samyajJAna (2) mithyAjJAna. AtmakalyANakara bane e samyajJAna ane Atma-ahitakara bane e mithyAjJAna. samAdhistha banAve e samyajJAna ane saMkilaSyavasthAmAM ja rAkhe e mithyAjJAna. namra banAve e samyajJAna ane uddhata banAve e mithyAjJAna. samyajJAna ApaNane mA-bApa pratye vinayI banAve, jIvananA kartavya pratye sajAga banAve, pavitratA TakAvI rAkhavA sAvadha rAkhe, pratikULatAnA vAvaMToLa vacce TakI rahevA sakSama banAve, pralobhanone dUra karavA jarUrI satvanA svAmI banAve ane pazutAnuM pratinidhitva dharAvatAM paribaLothI dUra rAkhe. Ama, heyopAdeyanI jANakArI, kartavyAkartavyano khyAla, bhakSyAbhaDhyano viveka, sad-asa nimittonI samaja, jaDa-cetananA svarUpanI oLakha; e badhuM Ave che samyajJAnathI; ane e samyajJAna AtmAne satata samyagdarzana sAthe joDAyelo rAkhe che. upamA : (1) jJAnayoga ratnasamAna che. (2) jJAna e kiraNagaNane prasarAvato divAkara che. (3) jJAna e divya nayana che. (4) jJAna e hAthI che. (5) jJAna e dIpaka che. (6) jJAna e pArasamaNi che. (7) jJAna e kalpavRkSa che. (8) jJAna e svabhAvanI prApti che. vyAkhyA : (1) jJAthad ganena jhuta jJAnam | jenA vaDe jaNAya te jJAna. (2) te ganenAsmAra vaMti jJAnam | jenA vaDe AtmakalyANano mArga samajAya ane mokSamArganAM sAdhanono bodha thAya te jJAna. (3) gAnAra rUtti jJAna ! jANe te jJAna. (4) yathAsthita tattvanAmavavadha ti jJAnam | yathAvasthita tatvono vistArathI yA saMkSepathI avabodha thavo te jJAna. (5) vastunA svarUpanuM avadhAraNa te jJAna. (6) naya ane pramANathI thanAro jIvAdi tattvono yathArtha bodha te jJAna. samyagujJAna 238 zrutasaritA 2010_03 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAra : (1) matijJAna : Indriyo ane mana vaDe thatuM jJAna. te avagraha, IhA, apAya, dhAraNA vagere 28 tathA bahu, bahuvidha vagere 340 bhedovALuM che. (2) zrutajJAna : pUrvo, aMgo, upAMgo, prakIrNako vaDe vistAra pAmeluM zrutajJAna 14 bhedovALuM che. (3) avadhijJAna : rUpI padArthanA bodhane karAvanArU AtmasAkSAtakara jJAna. be prakAranuM (1) bhavapratyayika : devatA ane nArakIone bhavayoga thAya te. (2) labdhipratyayika : manuSya ane tiryaMcone labdhithI thavAvALuM A prakAranuM avadhijJAna che bhede che. kSayopazama-janya che. (4) mana:paryavajJAna : mananA bhAvone jaNAvatuM A jJAna be bhede che; Rjumati ane vipulamati. vipulamati prakAranuM jJAna vizuddhivALuM hovAthI apratipAti eTale ke AvyA pachI jatuM nathI. (5) kevaLajJAna : sarva dravyonA, sarvakALanA ane sarvaparyAyonA viSayavALuM, vizvalocanasamAna, anaMta, atindriya, apUrva evuM jJAna te. uparokta pAMca jJAna paikI zrutajJAna bolakuM jJAna che, jayAre bAkInA cAra jJAna mUMgA che. A pAMce jJAnanA peTA prakAro pa1 che. A pAMca jJAna vaDe nava tattvo samajI zakAya che. nava tattvomAM jIvaajIva jANavA lAyaka che. pApa-Asrava-baMdha tyAga karavA lAyaka che. puNya paNa amuka hade gayA pachI tyAga karavAnuM che. saMvara-nirjarA-mokSa AdaravA lAyaka che. samyajJAnano sUryodaya : bahu kroDo varase khape, karma ajJAne jeha, jJAnI zvAsozvAsamAM, karma khapAve teha." AtmAne jANyA vinA sAdhanAnI zarUAta ja thatI nathI, ane mohano kSayopazama ke kSaya thayA vinA guNasthAnaka (guNaThANuM) para AgaLa caDhI zakAtuM nathI. mATe ja pU. upAdhyAyazrI yazovijayajI ma.sA. 125 gAthAnA stavanamAM lakhyuM che ke jihAM lage Atama dravyanuM, lakSaNa nahIM jANyuM, | tihAM lage guNaThANuM, bhaluM, kima Ave tANyuM" je saMskAro dvArA mokSanI prApti thAya, tevA saMskAra jenAthI maLe tenuM nAma jJAna. AtmAnuM jJAna nA hoya, to nIcenA viSayonuM ciMtana kevI rIte karIzuM : zrutasaritA 239 samyagujJAna 2010_03 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) zuM karuM to bhavanA baMdhana chUTe? (2) zuM karuM to karmanA baMdhana chUTe ? (3) zuM karuM to durgatimAM javuM na paDe ? (4) zuM karuM to sadgatimAM javAnuM thAya? (5) zuM karuM to AtmasvarUpanI anubhUti thAya ? (6) zuM karuM to paramapadanI prApti thAya ? samyajJAna maLe kema? zAstrakAra paramarSi kahe che, pahelAM vinaya keLavo. vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA, e badhuM pachI. samyajJAna haiyAthI pedA karavAnuM che. pustakathI mAtra mAhitI maLe. paramAtmAnA zAsanamAM pahelAM gurUno vinaya karavo paDe, vaiyAvacca karavI paDe ane enA dvArA AtmAnI pAtratA khIlavavI paDe. pachI gurU yogyatA juve ane yogyatA mujaba jJAna Ape. tyAre, AtmAmAM samyajJAna pragaTe. AtmA uparathI ATha prakAranA karmane vizeSa prakAre dUra kare te vinaya. vizeSa prakAre AtmAne mukti tarapha laI jAya tene vinaya kahevAya. zratane graMthastha karavuM e jema bhakti che, tema tenA karatAM paNa vadhu kaMThastha karavuM, e UMcI bhakti che. cha mahine eka lITI AvaDe tyAM sudhI gokhavAnI mahenata karavAnI che. zakti chatAM je gokhavAmAM pramAda kare tene jJAnAvaraNIya karma baMdhAya che. vIsa sthAnakamAM "abhinavajJAna pada Ave che. padanI ArAdhanA mATe dareke potAnI zakti mujaba kAMIne kAMI navuM bhaNavuM ja joIe. A paNa zrutabhakti che. zratane TakAvavAno uttama mArga che. kumArapALa mahArAjA 70 varSanI UMmare saMskRta-prAkRta bhaNyA. vItarAga stotra ane yogazAstra kiMThastha karyA. roja eno svAdhyAya karyo. jina stavananI saMskRta bhASAmAM svayaM racanA karI. triSaSThi zalAkApurUSanuM caritra-vAMcana karyuM. Aje ApaNe gharanA eka eka membara lakhavA besIe to keTalA graMtha lakhAya? zrAvakanA 36 kartavyo paikInuM eka kartavya che "pusthamavi' - pustaka lakhavuM te. ApaNe tyAM abhUta majAno khajAno che. Agama, AgamanI paMcAMgI, prakaraNa graMtho, karma siddhAMta, jyotiSazAstra, zilpazAstra, maMtrazAstra, cikitsAzAstra, yogazAstra, adhyAtmazAstra, vyAkaraNa, dArzanika, bhUgoLa, khagoLa, ItihAsa, padArtha vijJAna, sUkSmagaNita, kathA graMtho, prazna graMtho, AcAra graMtho, Ama dareka viSaya upara ApaNe tyAM parAkASThAnA graMtho che. AcAra : paMcAcAranI ATha gAthA paikI samyajJAnanA ATha AcAranI gAthA : kAle viNae bahumANe, uvahANe taha aniNhavaNe / vaMjaNa-attha-tadubhae, aTTaviho nANamAyAro / / 2 / / zrutasaritA sabhya jJAna 2 4O 2010_03 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) kALa : samayanA niyamane anusaravA vaDe. niyata karelA samaye adhyayana karavAmAM Ave te ISTa che. (2) vinaya : gurU, jJAnI, jJAnAbhyAsI, jJAna ane jJAnanAM upakaraNonI AzAtanA (anAdara) varjavAnA ane te saghaLAnI yogya bhakti karavI te. (3) bahumAna : gurU, jJAna ane jJAnopakaraNa pratye AMtarika prIti ke bhAvollAsa. (4) upadhAna : je tapa vaDe sUtrAdika AtmasamIpamAM karAya che. jJAnAvaraNIya karmane khapAvavA mATe tapanuM vidhAna che. tapa ane jJAnane ghaniSTha saMbaMdha che. (5) aniddhavane : nidbhava eTale chupAvanAra. te na hovuM te anidbhavana. tAtparya e ke azaThANuM ke nikhAlasatA dAkhavavI. gurUnuM nAma chupAvavuM, te ja rIte jJAna ane siddhAMtane chupAvavo athavA durAgrahane vaza thaI zAstra virUddha pratipAdana karavuM. (6) vyaMjana : vyaMjana-zuddhi-zabda-zuddhi jALavIne padaracanA, padada ke padapojanA pramANe bolavA joIe. (7) artha : sUtranA uccAraNa veLAe pUrvAparano saMbaMdha vicArI viSayane anurUpa ane praNAlikAne chAje tevo artha karavo. (8) tadubhaya : vyaMjana ane arthano ubhayano saMbaMdha jALavI rAkhavo te. upasaMhAra : A viSayanA lakhANamAM jinAjJA virUddha koI rajUAta thavA pAmI hoya to mArA micchA mi dukkaDam. AvA anupama jJAnanI ArAdhanA, sAdhanA, upAsanA mATe ApaNe samyaka purUSArtha Adaravo joIe, ke jethI aMte, ApaNane keLavajJAnanI prApti thAya. bAkInA cAre jJAnanI suMdara sAdhanA karatAM pahelAM zrutajJAnanI sAdhanA karavI paDaze. zrutajJAnanI sAdhanA karI te dvArA matijJAnane paNa vizad banAvI bAkInA jJAna meLavavA mATenI ujaLI bhUmikA taiyAra karI bhava-bhavAMtaramAM tene pAmI aMte keLavajJAnanA paNa ApaNe svAmI banIe e ja abhilASA saha - rajanI yu. zAha zrutasaritA samyagUjJAna 241 onal 2010 2 41 2010_03 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha-ra7 sAdhu jIvananI cayanI prathama bhUmikA che ane sarvaviratidhara sAdhu sattAvIsa guNathI opatA, sattara prakAranA saMyamane dhAraNa karatA svaparadayAnA udyamI. paMcamahAvratadhArI, pavitratAnA puMja. saMsArajIvonA AcaraNa vaDe upakAraka sarvasaMganA parityAgI evA sAdhunA gurUpadanI yoga te mahatvapUNA che. niHsaMga ane nirvikalpatA te sAdhujIvanano paramArtha che. temanI kRpA vaiyAvacca dvArA maLe che. te saMvara tattvanA prakAro mArI | saMvara | hatI kalI | samitinI gati pariSaha yatidharma bhAvanA cAritra kathA bhedI [ pa + 3 - rara + 10 + 12 + 5 = 57. zani samiti = cAlavAnI-bolavAnI AhAra grahaNanI vaccapAtra ane nihAranI A sarva kriyAo upayogathI eTale ke jAgRtipUrvaka karavI. gupti = (1) managupti mananA azubha vikalpono tyAga karavo. . (2) vacanagupti - duSTa zabdo na bolavA, mauna dhAraNa karavuM. (3) kAyagupti zarIrano saMyama rAkhavo. . pariSaha = kSudhA, tRSA, zIta, uSNa Adi pariSaha samabhAvathI sahana karavA yatidharma = uttama kSamA, Arjava, mArdava, zauca, saMtoSa, satya, tapa, tyAga, akiMcanatva ane brahmacaryanuM pAlanA bhAvanA = anitya Adi bAra bhAvanA bhAvavI. cAritra = sAmAyika cAritra Adi pAMca prakAranA cAritranuM pAlana karavuM. saMvaranA kayA prakArathI kanyA Azvavano nirodha thAya che ? saMvara Azrava nirodha, samitithI - Indriyano Azrava rokAya che. guptithI ja - mana, vacana, kAyAnA yogano Azrava rokAya che. pariSahajayathI ja pramAda ane kriyAno Azrava rokAya che. yatidharmathI (kaSAyano Azrava rokAya che. bhAvanA bhAvavAthI mithyAtva Adi rokAya che. cAritrarUpa vratathI - avrata - avirati rokAya che. che "pApamaya vRtti ane pApanI pravRtti', dharmasya phalamicchanti, dharmanecchanti mAnavAH IPL pApasya phalaM necchanti, pApaM kurvanti sAdarA / / dharmanA phaLane Icche. che, paNa mAnava, dharmane (dharmAcaraNane) Icchato nathI. A pApanA phaLane Icchato nathI, paNa mAnava pApa to hoMze hoMze kare che. dharmanA be prakAra (nimitta dharma ane nitya dharma) paikI nitya dharma saMvara guNane sIdho sparzato hoI, apekSAe uttarottara sagati tarapha prayANa karavAmAM ApaNane vadhu upakArI ane phaLadAyI nIvaDe che. sAdhu jIvananI caryAnI prathama bhUmikA 242 zrutasaritA 2010_03 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaiyAvacca, maMgalAcaraNa - uttarAdhyayana sUtra namo namo nimmala saNassa paMcama gaNadhara zrI sudharmA svAmine namaH saMjogA vippamukka ssa, aNagArassA bhikSuNo / viNayaM pAuka rissAmi, ANupuTiva suNeha me / / 1 / / sUtra 44 - veyAvacceNaM bhante ! jIve kiM jaNayai ? vayAbaccoNaM titthAyaranAmagotaM kammaM nibandhAi / / / artha : je sAMsArika saMyogo arthAtuM baMdhanothI mukta che. aNagAra bhikSu che. tenA vinayadharmanuM anukramathI nirUpaNa karuM chuM. tene dhyAnapUrvaka mArI pAse sAMbhaLo. bhajo ! vaiyAvRtyathI jIvane zuM maLe che? vaiyAvRtyathI jIva tIrthakara nAma gotra meLave che. cAra ghAtI karmonA kSaya vaDe 18 doSa dUra thAya : jJAnAvaraNIya - ajJAna - darzanAvaraNIya - nidrA aMtarAya - (dAna, lAbha, bhoga - upabhoga - vIrya) mithyAtva, avirati, rAga, dveSa, kAma - hAsyaSaTaka (mohanIya) (hAsya-rati arati-bhaya-zoka-durgacchA) 6 16 zrI jina padanI ArAdhanA vidhi duho : doSa aDhAre kSaya thayA, upanyA guNa jasa aMga, vaiyAvacca karIe mudA, namo namo jinapada saMga sAthIyA - 20 khamAsamaNa - 20 kAussagna - 20 pada : "OM hrIM zrI vidyamAna jinezvarAya namaH" navakAravALI-20 ardhamAgadhI zabda : vaiyAvacca saMskRta zabda : vaiyAvRtya vyAvRttasya bhAvaH karma vA vaiyAvRtyam / vyavRtta = vizeSa prakAre pravRttivALA thavuM, eTale sAdhu bhagavaMta sAMsArika pravRtti e sAmAnya prakAra ane mokSaviSayaka pravRtti e vizeSa prakAra. gurU bhagavaMtonI vizeSa prakAre sevA - zuzruSA karanAra te vaiyAvRtyakara. vyAvRtta thayelAnI zubha pravRtti te vaiyAvRtya. vaiyAvacca" zabdano artha sevA-suzruSA karavAmAM Ave che; paNa A artha apekSAe rUDhigata, pAraMparika ane aupacArika che. sevA-suzruSA karavA-karAvavA mATe ubhaya pAtronI AvazyakatA rahetI zrutasaritA 243 sAdhu jIvananI caryAnI prathama bhUmikA 2010_03 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI te bAhya dekhAtI kriyA che. jayAre tapanA bAra prakAro paikI (cha bAhya ane cha atyaMtara) vaiyAvacca atyaMtara cha tapa paikInuM trIju tapa che. Ama, vaiyAvacca' e AMtarika ane atyaMtara svarUpanuM tapa che, mATe bAhya kriyA sAthe A tapanI bhUmikA ke phaLano saMbaMdha hoya nahIM. A aMtasa-tapanI asmitA ane ojasvitA anerI che, ke je pAmavA nIce darzAvela pAMca prakAranI vaiyAvacca' nitya dharma tarIke dararoja kravI joIe. (1) zrI arihanta paramAtmAnI vaiyAvacca - samovasaraNa ane dezanAnA ciMtana vaDe. (2) zrI siddha bhagavattanI vaiyAvacca - sevA-pUjA tema ja siddhanA ATha guNonA ciMtana vaDe. (3) zrI gurU bhagavattanI vaiyAvacce - AdhyAtmika paraMparAmAM gurUnuM pradAna-viSayaka tAtvika vicAraNA vaDe. (4) zrI zrutajJAnanI vaiyAvacca - zruta-ciMtana vaDe (cha dravya, nava tattva, karma prakRti, cauda guNasthAnaka, cAra anuyoga, ratnatrayI AdinuM ciMtana). (5) zrI svAtmAnI vaiyAvacca - jJAnAdi guNone pragaTa karavA mATe avazya karavA yogya cha AvazyakanuM dainika dhoraNe paripUrNa pAlana. dhyAnamUlaM gurormUrtiH, pUjAmUlaM guroH padam / mantramUlaM gurorvAkyaM, mokSamUlaM guroH kRpA / / uttara ziSyane gurunI mukhamudrA e dhyAnano viSaya che, gurucaraNo e pUjAne pAtra che, gurunuM vacana e maMtratulya che ane gurunI kRpA e mokSanuM mULa che. pa.pU. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA viracita pa.pU. zrI abhayadevasUrIzvarajI racita TIkA sahita bhAvAnuvAdakartA : pa.pU. munizrI rAjazekhara vijayajI paMcAzaka graMtha' mAMthI sAbhAra. suvarNanA guNo :- sadArU-rAyaU/- 1 - fig vyAdiviAro ! __ garue aDajjha-kutthe, aTTha suvaNNe guNA hoMti // 32 / / suvarNanA ATha guNo jevA sAdhunA ATha guNo : ___ iya moha visaM dhAyai sisavocaesA rasAyaNaM hoti / guNao ya maMgalaTuM, kuNati viNIo ya joggatti / / 33 / / maggaNusAri payAhi Na, gaMbhIro garuyao tahA hoi / kohaggiNA aDajjho, akRttha sai sIlabhAvaNaM / / 34 / / sAdhu jIvananI caryAnI prathama bhUmikA 244 zrutasaritA 2010_03 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vidhAr ra rasAyaNa 3 maMgalaTTa 4 viNae 5 payAhiNAvatte hu garue jI aDajjha 8 kRtthe suvarNanA ATha guNo jevA sAdhu bhagavantanA ATha guNo suvarNanA guNa viSano nAza karanAra vRddhAvasthA thavA chatAM zakti, kAnti AdithI vRddhAvasthA na jaNAya maMgalanuM kAraNa-mAMgalika kAryomAM upayoga vinIta-kaDAM, hAra Adi AbhUSaNo thAya che pradakSiNAvarta- agninA tApathI jamaNI tarapha goLagoLa phare che guru-sArayukata che adAhya-sArayukata hovAthI agnithI na baLe akutsya temAM durgaMdha na hoya mohavisaM ghAyai zrutasaritA 2010_03 sivovaesA rasAyaNaM guNayo ya maMgalaTTha kuNati viNIo ya joggati masAri payAhiNa gaMbhIro garuyao joRIT aDajjho sAdhu bhagavantanA guNa akuttha sai mokSamArgano upadeza ApI moharUpa viSano nAza mokSamArgano upadeza ApI ajara-amara banAve che 245 svaguNothI maMgalanuM kArya-vighnonA vinAza kare che yogya hovAthI svabhAvathI ja vinayayukta hoya che mArgAnusArImokSarUpa tAtvika mArgane anusaranArA gaMbhIra hoya atuccha cittavALo krodharUpI agnithI na baLe sIlabhAveNaM je suvarNa kaSa, cheda, tApa ane tADanArUpa kAraNothI (parIkSAothI) nirdoSa siddha thAya, te suvarNamAM uparokata ATha guNo hoya che. sAdhubhagavanto : (1)kaSa-jema kaSa vaDe suvarNa nirmala, tema tejo lezyA Adi zubhalezyAthI kaSa zuddhi. (2) cheda-zubhabhAva ane zuddhabhAvanI pradhAnatA e cheda zuddhi. (3) tApa-apakArI pratye anukaMpA e tApazuddhi. (4) tADanA-rogAdimAM atyaMta nizcalatA e tADanA zuddhi. sadA zIlarUpa sugaMdha hovAthI durguNorUpa durgaMdha na hoya sAdhu jIvananI caryAnI prathama bhUmikA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. smaraNa 1 | zrI namaskAra mahAmantra | 2 | uvasaggahara 3 | saMtikara 4 tijayapahuE | 5 | namiuNa no bhaktAmara parama zrI mahAprAbhAvika navasmaraNa kartA vigere-1 samaya anAdi stutyaprabhu paMca parameSThi zrI pArzvanAtha zrI zAntinAtha |6| ajitazAnti | zrI ajitanAtha zrI zAntinAtha 170 tIrthaMkara zrI ajitanAtha prabhu samaya zrI pArzvanAtha zrI RSabhadeva pariziSTa 2010_03 gAyA kartA 5 14 14 24 40 pariziSTa 44 anAdi aMtimacauda pUrvadhara zrIbhadbAhu svAmi sahastrAvadhAnI | svargamana zrI munisuMdara sUrijI zrImAnadeva sUrijI vIra saM. 170 zrI naMdiSeNa muni zrImAnatuMga sUrijI-bIjA vikrama saMvata 1503 zrImAnatuMga sUrijI (bIjA) | 731 giranArathI svargagamana vikrama saM. 401 vikrama saMvata ardhamAgadhI zrI mahAvIra nemInAtha samaya vikrama saMvata 731 246 bhASA ardhamAgadhI ardhamAgadhI / upasargo-upadravo vighnone haranAra visaharaphuliMga mantra vaDe vibhuSita. ardhamAgadhI | zAntine karanAra ardhamAgadhI ardhamAgadhI ardhamAgadhI vizeSatA paMcamaMgala mahAdyuta skaMdha. saMskRta utkRSTa sukha saMpatidAtA be mantro sUrimantra mAMthI uddharelA. pApanAzaka, upasargahara, bhanivAraka, deharakSaka paMcamahAbhUta bIjanA saMpuTa vaDe mantrokta yantra. bhayahara-aDhAra akSaranA viSahara siddha mantra vaDe samApita. upasargahara, rogahara, pApahara, jayakara, zAMtikara 28 chaMdonI racanA vasaMtatilakA chaMda bharatakSetranA 24 + 20 viharamAna = 44 tIrthaMkara dareka zlokamAM gabhita mantra-Rddhi-labdhino samAveza. zrutasaritA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 | kalyANamaMdira | zrI pArzvanAtha 9 | bRhad zAMti mukhyatve zAntinAtha prabhu deva-devI graharakSakadevo zrutasaritA 2010_03 44 zrI siddhasena divAkara sUrijI zrI neminAtha prabhunA mAtAjI zivAdevI padama havaisaMgala namo loe savva sAha morihaMta maMgalAya ca savversi C1111 ( prathama sadI zrI neminAtha prabhuno samaya namso maca namakkA iL namo AyariyANa khevvapAvappalasaMgI 247 saMskRta saMskRta vasaMtatilakA chaMda 24120=44 tIrthaMkaro ujjaina nagarImAM utpatti-mantrAnnAyo vaDe saMpuTita. dvArikAnagarI dahana veLAe utpatti snAtra-pratiSThA mahotsavanI zAnti arthe uccAraNa pAkSika, caumAsika ane sAMvatsarika, pratikramaNanA aMta bhAgamAM uccAraNa saghaLA sahAyaka devadevIone prArthanA. pariziSTa Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI baSimaMDala pUjana-ra carama zAsana tIrthapatizrI vardhamAna svAmIne namaH anaMtalabdhi nidhAna zrI gurU gautama svAmIne namaH jemAM jagatanA jayazAlI advitIya covIsa RSionuM maMDala vyavasthita thayeluM che ane sarva parama tatvo pratiSThA pAmelA che, te zrI RSimaMDala yaMtrarAjane koTi koTi vaMdanA. pazyantIti 2SayaH - je jJAnadaSTie jagatane jAe che te RSi; athavA pati jJAnena saMgAraparamiti traSiH- je jJAna dvArA saMsArano pAra pAmI jAya te RSi. "RSi' zabdano artha "tIrthakara' che ane maMDala' zabdathI temano samUha arthAt vartamAna covIsI abhipreta che. je stotramAM RSionA maMDala eTale ke tIrthakarono samuhanI stuti karavAmAM AvI hoya tene RSimaMDala stotra kahe che. A stotranI 101 gAthA che. dravya, kriyA ane bhAva - A trividha pUjana anuSThAna A stotra upara saMpUrNataH AdhArita che. anaMtalabdhi nidhAnAya zrI gautama svAmI gaNadhara A sarvazreSTha stotranA racayitA che. tapa, japa, bhakti, pUjana, yoga ane upAsanA e jaina ArAdhanAnAM maulika tatvo che. ArAdhanAmAM prathama AvazyakatA "gurUpada'nI che. sAthe sAthe, zraddhA ane zuddhinI paNa AvazyakatA rahe che. zuddhithI sthAnazuddhi, tanazuddhi, manazuddhi, dravyazuddhi ane kriyAzuddhinI apekSA rAkhavAmAM Ave che. maMtra ane teno mahimA, ATha ArAdhyapadone namaskAra (paMca parameSThi ane ratnatrayI), nyAsa ane aMgarakSA, mUlamaMtra, pArthivI dhAraNA aMge abhUta prakriyA, ahaMdabiMbanuM dhyAna, hUkAra bIjamAM covIsa tIrthakaronI sthApanA, AdhyAtmika yAtrAmAM saMbhavita vividha bhayomAMthI rakSA, kIrti, kAMti, dhRti ane mati mATe jinazAsananI lokaprasiddha covIsa mahAdevIone prArthanA sahita anekavidha gopanIya ane garbhita riddhi-siddhio A stotramAM samAviSTa thayela che. e maMtrAkSara brahmasvarUpa parameSThino vAcaka che, ane siddhacakranuM zreSTha bIja che. sarvakAlamAM ane sarvakSetramAM mokSapurInA anirvacanIya AnaMdanA abhilASI bhavya jIvo A maMtrAkAranuM dhyAna dhare che. traNe lokamAM jeTalA zAzvatA jinabiMbo che, temanA stavana, vaMdana ane darzanathI je phaLa prApta thAya che, te phaLa A stotranA smaraNathI thAya che. AyaMbilanI tapazcaryA sAthe jinezvaronI sevA-pUjA karavApUrvaka A stotranA mUlamaMtrano 8,000 vAra jApa karavA vaDe A stotranI siddhi thAya che. je bhavya jIva dararoja prAtaHkALe A stotrano pATha tathA mUlamaMtranI mALA saLaMga ATha mahinA sudhI kare tene mahAtejasvI jinabiMbanA darzana thAya che; ane e rIte jinabiMbanA darzana thatAM te zuddhAtmA sAtamA bhave mokSa pAme che. A stotranA hArda samAna "hUkAra" zailokya bIja che ke je avarNanIya mahAzaktithI vyApta che. paMca parameSThinI parama zaktithI vibhuSita che ane ratnatrayIthI atyaMta ramaNIya che. A "kAra'nuM dhyAna dharatAM cittane parama zAMti prApta thAya che tathA adhyAtmanI ucca bhUmikAo upara ArohaNa karI zakAya che. parama tatvarUpa, parama kalyANakara, divya tejomaya ane janma-jarA-mRtyunivAraka 'I' maMtranI utpatti, samaja, rahasya ane audaparyArtha paNa A stotramAM AlekhavAmAM Avela che. pariziSTa 248 zrutasaritA 2010_03 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A stotranA paThana-pUjananI phalazruti H (1) AdhyAtmika bhAvanAonI unnati. (2) AdhyAtmika yAtrAmAM vividha bhayomAMthI mukti. (3) divyajIvananA dvAra khulI jAya. (4) divyajIvanano sAkSAtkAra thAya. (5) AtmaguNono apratipAti vikAsa. (6) vyavahAra ane paramArtha siddhi (7) muktipadano pAyo. (8) avyaya, avinAzI ane apunarAvartI kalyANapadarUpI mokSalakSmInI prApti. A stotranI ArAdhanA karanAra bhavyAtibhavya AtmAne abhISTanI prApti thAo e ja maMgala kAmanA - bhAvanA - abhyuMthanA. naM. guNa 5 varNa 1 | kRSNa 2 | nIla 5 3 | lohita 4 hAridra zveta rasa 1 | tikata 2 | kaTuka 3 kAya 4 | Amla 5 | madhura saMsthAna 1 | trikoNa 2 | samacorasa 3 | laMbacorasa 4 | goLa 5 | laMbagoLa artha kALo vAdaLI rAto pILo dhoLo tIkho kaDavo tUro khATo mITho zrutasaritA . 2010_03 konA jevo pudgalanA prakAro-3 naM. sparza 1 ra 3 4 5 kAjaLa morapIMcha majITha haLadara sapheda zaMkha suMTha-marI lImaDA triphaLA AMbalI sAkara ... LO 8 gaMdha 1 2 guNa zIta uSNa snigdha rUkSa laghu 81 4 surabhi dubhi artha 249 ThaMDo garama cIkaNo lUkho halako konA jevo bhAre suMvALo karkaza kharabacaDo karavata mAkhaNa sugaMdha durgaMdha barapha agni divela-ghI rAkha 3 lokhaMDa kasturI lasaNa pariziSTa Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] manaha jiNANe sajajhAya-zrAvaka-zrAvikA karaNI-4 Atmika vikAsa sAdhavAnI ane ratnatrayInI ArAdhanA mATenI yogyatA-pAtratA meLavavAnI Avazyaka karaNI AdhAra sthAna : zrI dharmaghoSasUriziSya AcAryazrI mahendrasUri racita "vicArasarUrI' maNNaha jiNANamANaM, micchaM pariha raha dharaha sammataM / chaviha-Avassayammi, ujjattA hoha paidivasa / / 1 / / pavosu posaha vayaM, dANaM sIlaM tavo a bhAvo a / sajjhAya-namukkAro, parovayAro a jayaNA a / / 2 / / jiNa-pUA jiNa-thuNaNa, guru-thui sAhammiANa vacchallaM / devadAra dA suddhI, rai-jhArA tirthI-=A //rU I uvAsama-vivega-savara, bhAsA-samiI chajjIva-karuNA ya / dhammiajaNa-saMsAggo, ka raNa-damo caraNa-pariNAmo / / 4 / / saMghovari bAhu mANo, putthaya-lihaNaM pabhAvaNA titthe / saDDANa kiccame aM, niccAM sugurUvaesoNaM / / 5 / / 1 | manDa jiNANe ANe | jinezvaranI AjJA tuM mAna 19 | jiNa pUA jinezvaranI pUjA kara | 2 | micchu pariharaha mithyAtvane tyAgo | 20 | jiNa-guNaNa jinezvaranI stuti karI 3 | dharaha sammAM | samyakatvane dhAraNa karo | 21 | gurU-thaI gurUbhagavantonI stuti kara 4 | jIvita avasmayamei cha Avazyaka kAryo viSe sAhampiANa vacchalle | sAdharmika vAtsalya 5 | ujjatA hoha paIdivasa hiMmezAM udhamavaMta thAo | 23 vavahArassa ya suddhI vyavahArazuddhi pALo che Avazyaka : sAmAyika Jraha-jattA rathayAtrA-varaghoDo kara cauvIsaththo, vAMdaNAM | tirtha-jattA tIrthayAtrA karI paDikkamaNuM kAusagga ane | uvasamAM upazamabhAva rAkhavo paracakakhANa | vivega viveka dAkhavavo 10 panvesu posahavayaM parvadine pauSadha vrata karavuM 28 | | savara saMvara guNa keLavo supAtradAna bhAsA-samiI bhASAsamiti-madhuravacana zIyaLa pALavuM | chajIva karUNA ya cha prakAranA jIvonI karUNA bAhya-atyaMtara tapa karavuM | 31 | dhami ajaNa saMsaggo dhArmika AtmAono bAra ane cAra saMsarga-saMparka kula 16 bhAvanA bhAvo (3rakaraNa damo pAMce Indriya/mananuM damana kara sajajhAya svAdhyAya kara 33 caraNa pariNAmo | sarvavirati cAritrano bhAva | namukkAro paMca parameSThi - 34 | saMghovari bahumANo saMgha (caturvidha) upara mahApurUSone namaskAra bahumAna 17 | parovayAro paropakAra 35 pusthaya lihaNe pustaka lakha ane lakhAva 18 | jayaNA cha prakAranA jIvonuM rakSaNa kare 76 | pabhAvaNA tirthe | tIrthamAM prabhAvanA saTTANa kizcam eya nicce sugurU vaeteNe zrAvakanA e haMmezA sugurU upadeza vaDe dareka zrAvakanuM A kartavya che. te sagurUnA upadezathI jANI nitya karavA yogya che. pariziSTa 250 zrutasaritA 2010_03 tavo bhAvo ja ja Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamane zuM game ? mokSasukha ke saMsArasukha-5 ekAMtika, AtyaMtiko, sahaja, akRta svAdhIna ho jinajI nirUpacarita, nidrunda sukha, anya ahetuka pIna ho jinajI - zrI devacaMdajI covIsI ekAMtika mokSa - eka ja aMta - sukhamAMthI sukha ja nIkaLe. saMsAra - anekAnta - sukha pachI duHkha - vikalpovALuM 2 | AtyaMtiko | mokSa - anaMtakALa sudhI ekasarakhuM-vadhaghaTavALuM nahIM. saMsAra - duHkhanA pratikArarUpa - vadhaghaTavALuM - tRSTiguNavALuM mokSa - svAbhAvika, AtmAnA guNasvarUpa, potAnuM, maulika. saMsAra - kutrima, sukhAbhAsa, asvAbhAvika, para-AdhArIta, bhramaNA 3 | sahaja 4 | akRta mokSa - sukha koI vaDe karAyeluM nathI saMsAra - sukha koI vaDe karAyeluM hoya che. dA.ta., ghara - gADI vi. 5 | svAdhIna mokSa - svapurUSArthathI karmakSayathI maLe - zAzvata saMsAra - puNya karmanA udayathI maLe - asta thatAM jatuM rahe. 6 | nirUpacarita | mokSa - AtmAnI karmarahita zuddha avasthA - karmakSayathI guNa saMsAra - padagalika karmanA udayathI prApti - sukhAbhAsa | 7 | nidde nda | mokSa - joDakA vinAnuM - dvanda nahIM. saMsAra - sukha-duHkha, rAga-dveSa, rati-arati, saMyoga-viyoga 18 | anya ahetuka mokSa - sukhanA saMvedanA mATe ke saMrakSaNa mATe anyanI jarUra nahI. saMsAra - anyanI, anyanA abhiprAya/prazaMsAnI jarUra. | pIna mokSa - puSTa - baLavAna che - zuddha saMsAra - apIna - nirbaLa - azuddha - para upara AdhArita zrutasaritA 2010_03 251 pariziSTa Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezAvagAsika vrata tathA caudaniyamAvali dezamAM avakAza te dezAvakAza. tenA saMbaMdhavALuM te dezAvakAsika. ahIM 'deza' zabdathI divirativrata vaDe maryAdita karelo dig-parimANano eka bhAga athavA koI paNa vrata-saMbaMdhI karavAmAM Avelo saMkSepa samajavAno che. 'avakAza' eTale avasthAna; arthAt koI paNa vratamAM rAkhelI chUTone vizeSa maryAdita karIne tenA eka bhAgamAM-dezamAM sthira thavuM, te dezAvakAsita vrata che. tenuM pAlana eka muhUrtathI mAMDIne anukULa teTalA divaso mATe eka pathArI, eka makAna ke eka nagarano niyama karavAthI thaI zake che. A vratanuM samAcaraNa karavA mATe zrAvake pratidina nIce darzAvela cauda niyamo dhAravA joIe. jagatamAM je je padArtho che, te badhA ApaNA bhogopabhogamAM AvatA nathI. te chatAM, te te padArthonA AraMbhathI thatA doSo aviratipaNAthI ApaNane lAge che. mATe, A niyamo dhA2vAthI bAkInA na vaparAyelA padArthonI sAkSAt vaparAzathI lAgatA karmathI bacI javAya che, teTalo lAbha gaNavo. vadhumAM, jIvonI hiMsAmAM ghaTADo, rasanendriya upara vijetApaNuM, kAma-ceSTAnI zAnti, vRtti saMkSepa, rasatyAga, aparigrahanI bhAvanAno vikAsa Adi aneka lokottara guNonI A niyamo dvArA khilavaNI thAya che, ke jenuM paraMparAe phaLa mokSa prApti che, avinAzI pada che. savAre : AkhA divasamAM jeTalI jarUra lAge teTalI vastuonI chUTa rAkhI bAkInI vastuono niyama karavo. tenuM nAma 'niyama dhAryA' kahevAya. sAMje : savA2e dhArelA niyamonuM barobara pAlana thayuM che ke nahIM, teno, vigatavAra vicAra karavo tene 'niyama saMkSepavA' ema kahevAya che. A ja rIte, rAtri mATenA navA niyamo levA ke je bIjA divase savAre saMkSepavA. niyamo levAnuM paccakkhANa : abhigrAhaM paccakhAi, atratthaNAbhogeNaM, sahasAgAreNaM, mahattarAgAreNaM, savvasamAhibattiyAgAreNa vosIra / daMDa nIce mujabanA prakAranA kahyA che : (1) artha daMDa * kuTuMba Adi AzritonuM pAlana poSaNa karavAne chakAyAdi jIvono AraMbha karavo paDe te. (2) anartha daMDa - vinA kAraNa ane jarUratathI vadhAre pApa karavAmAM Ave che te. anartha daMDanI apekSAe artha daMDamAM pApa ochuM hoya che. zrAvaka arthadaMDamAM anukaMpA ane viveka rAkhe che, ane avasara Avye tyAgavAnI abhilASA seve che. jemAM potAno kazo svArtha na hoya evA hiMsAdi pApa banatA sudhI zrAvaka karato nathI. nivArI zakAya tevA AvA pApanA apoSaNArthe, zrAvakanuM kartavya che ke je adhika pApakArI vastu hoya teno tyAga kare ane je vastu bhogavyA vinA cAlI zakatuM nathI, tenI gaNatarI saMkhyAthI, vajanathI ke mAIlathI parimita kare. parimANathI adhika koI vastu bhUlathI bhogavAI gaI hoya to te mATe 'micchAmi dukkaDam' bolavuM. "sacitta-davya-vigaI-vANaha-taMbola-vattha-kusumesu / vAhaNa-sayaNa-vilevaNa-baMbha-disi lhANa-bhattesu !'' vajana, saMkhyA ke mAIlanI dhAraNAmAM prayojana ane potAnI anukULatAnusAra da22oja vadhaghaTa karavI. pariziSTa 2010_03 252 zrutasaritA Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. 8 na. | niyama | samAviSTa vastuo-padArtho parimANa | divasamAM | rAtrimAM dhAravAnuM . vadhumAM vadhu vadhumAM vadhu 1 | sacita zAkabhAjI, phaLaphaLAdi, salADa, kAcuM mIThuM vi. saMkhyAthI | 25 jayaNA 2 | dravya khAvA-pIvAnA padArtho saMkhyAthI | pa0 jayaNA | vigaI cha vigaI (dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa ane pakavAna) | saMkhyAthI | ekano tyAga | ekano tyAga upAnaha caMpala, zujha, snIkara, slIpara, mojA vi. saMkhyAthI | 5 joDI | 5 joDI taMbola. pAna, sopArI, mukhavAsa, lavIMga, elacI vi. vajanathI | pa00 grAma paheravA-oDhavAnA vastro saMkhyAthI 50 puSpabhoga mAthA upara, gaLAmAM, vela, attara vi. vajanathI | 100 grAma | 50 grAma vAhana vimAna, TreIna, kAra, basa, sAyakala vi. saMkhyAthI | 25. pa. | 9 | zayane pathArI, sophA, khurazI, pATa vi. saMkhyAthI | 25 15 10 | vilepana kriIma, lozana, pAvaDara, tela, sAbu, cAMllo vi. ! vajanathI | pa00 grAma 200 grAma 11 | brahmacarya pAMca, dasa ke bAra tithi tathA parva dine pAlana | dhAraNAthI tyAga | jayaNA | 12 | dizA bhAvanA ane prayojana anusAra dase dizAmAM mAIlathI | 100 mAIla | 50 mAIla javA AvavAnuM parimANa 13 | snAna snAnanI saMkhyA saMkhyAthI | 3 14 | bhojana svaapekSAe divasa saMbaMdhI AhAra vajanathI jayaNA tathA pANInuM pariNAma chakAya ane traNa karma-vadhArAnA niyamo pRthvIkAya mIThuM, mATI, cUno, khAro vi. vajanathI | 5 kilo jayaNA apakAya | pANI, barapha, pIvA, nAhavA, dhovA vi. vajanathI | jayaNA jayaNA 3 | teukAya gesa, dIvo, lAITara, mAIkroveva, TIvI, saMkhyAthI | 50 1) phIjha, ovana vi. 4 | vAukAya hIMcako, paMkho, erakanDIzana, vekayuma kalInara saMkhyAthI | 25 velaNa vi. 5 | vanaspatikAya zAkabhAjI, phaLaphaLAdi, salADa vi. saMkhyAthI | 25 jayaNA trasakAya beIndriyathI paMcendriya sudhInA jIvone haNavAnI buddhithI mAravA nahIM. | traNa karma asikarma capu, kAtara, sUDI, soya vi. saMkhyAthI | 25 2 | masikarma | pena, pensIla, mArkara vi. saMkhyAthI | 25 lonakaTara, sno bloara, kodALI, pAvaDo vi. saMkhyAthI | 25 zrutasaritA 253 pariziSTa 2010_03 10. mbh | b Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAnI lazyAnI madhyama gati | utkaragati [5 sthAvara, 3 | pAMcamI. chaThThI vikalendriya sAtamI | tiryaca naraka lezyA paMcendriya ja atimahata lezyA 5 sthAvara, |trIjI, cothI | 3 vikasendriya | pAMcamI tiryaMca paMcendriya naraka lezyA yaMtra-8 lezyAnuM | lazyAnAM varNa, lezyAnAM lakSaNo | vezyAnI jadhanya | vezyAnI nAma | gaMdha, rasa ane sparza | utkRSTa sthiti , jadhanya gati varNa-kRSNa 5 Asrava seve, | ja. aMtamuhurta | bhavanapati | gaMdha-durgadha 3yoga, 5 Idriya | u.33 sAgaropama vANavyaMtara rasa-kaTuM mokaLI mUke. tIvra aMtamuhUrta adhika anArya manuSya sparzatIkSNa pariNAmI, ubhayalokanA duHkhathI Dare nahi varNa-lIlo IrSyAvata, bIjAnA bhavanapati gaMdha-durgadha guNa sahana karI zake u.10 sAgaropama vANavyaMtara rasa-tIkho nahi jJAnAbhyAsa palyano asaMkhyAta | karmabhUmi sparza-kharakharo Adi kare nahi. bhAga adhika | manuSya rasagRddhi, IdriyanA viSayamAM laMpaTa sAtAno gaveSaka kApota | varNa-koyalanI pAMkha jevo | vAMkuM bole, vAMko | ja.aMtamUhurta bhavanapati lezyA | gaMdha-durgadha cAle, potAnA doSa u.traNa sAgaropama | vANavyaMtara rasa-kasAyelo DhAMke, pArakA doSa aMtarakIpa sparza-kaThaNa prakAze, kaThora vacana | asaMkhyAtamo | manuSya | bole, corI kare, para- | bhAva adhika strInI IcchA kare tejo varNa-lAla | nyAyI, sthira citta, || ja.aMtamuhUrta pRthvI, pANI, leDyA | gaMdha sugaMdha kutUhala rahita, u.be sAgaropama vanaspati, rasa-khaTamITho vinIta jJAna, palyano asaMkhyAta | jAgalIyA sparza-narama damitendriya, deDhadharmI bhAga adhika manuSya priyadhama, pApabhIrU, tapasvI padma | varNa-pILo kaSAya pAtaLA pADe, ja.aMtamuhUrta lezyA | gaMdha sugaMdha sadA upazAMta kavAyI | 1.10 sAgaropamAM devaloka rasa mITho 3 yoga vaza rAkhe, | aMtarmuhUrta adhika sparza-komaLa alpabhASI, damitendriya zukala | varNa sapheda Arta-rodra dhyAna vaje, | ja.aMtamUhUrta chaThThAthI lezyA |gaMdha-sugaMdha dharma-zukaladhyAna, | u.33sAgaropama bAramA rasa-madhuro rAgadveSa pAtaLA pADe | aMtarmuhUrta adhika deivaloka sudhI sparza sukomaLa agara virame, damitendriya samiti, guptivaMta, sarAgasaMyamI samatAvata 5 sthAvara | pahelI, bIjI | 3 vikalendriya trIjI naraka tiryaMca paMcendriya palyano | paheluM, bIjuM devaloka bhavanapati, vANAvyaMtara jyotiSI tiryaya paMcendriya cothuM devaloka | pAMcamuM devaloka 9 greveyaka 4 anuttara vimAna | sarvArthasiddha || vimAna pariziSTa 2010_03 254 zrutasaritA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutasaritA 2010_03 guNAkAra | 7,00,000 7,00,000 7,00,000 7,00,000 | 10,00,000 | jIvanA utpati sthAna-84 lAkha jIvAyoni-9 lAkha | sthAnaka mULabheda | varNa, guNAkAra | gaMdha | guNAkAra rasa, guNAkAra sparza | guNAkAra saMsthAna 7 | pRthvIkAya 350 | 5 | 1,750 | 2 | 3,500 | 5 | 17,500 | 8 | 1,40,000 | 7 | apakAya 350 | 5 | 1,750 | 2 | 3,500 | 5 | 17,500 | 8 | 1,40,000 | 7 | teukAya 350| 5 | 1,750 | 2 | 3,500 | 5 | 17,500 | 8 | 1,40,000 | 5 | vAukAya 350| 5 | 1,750 | 2 | 3,500 | 5 | 17,500 | 8 | 1,40,000| 5 | 10 | pratyeka 500 | 5 | 2,500 | 2 | 5,000 5 | 25,000 | 8 | 2,00,000 | 5 | vanaspatikAya 14 | sAdhAraNa 700 | 5 | 3,500 | 2 | 7,000 | 5 | 35,000 | 8 | 2,80,000 | 5 | vanaspatikAya 2 | beIndriya 100 | 5 | 500] 2 | 1,000 | 5 | 5,000 | 8 | 40,000 | 5 | 2 | Indriya 100 | 5 | 500| 2 | 1,000 | 5 | 5,000 | 8 | 40,000 2 | caurindriya 100| 5 | 500] 2 | 1,000| 5 | 5,000 | 8 40,000 | 5 4 | devatA ra00 | 5 | 1,000 | 2 | 2,000 | 5 | 10,000 | 8 | 80,000 | 5 4 | nAraka 200 | 5 | 1,000| 2 | 2,000| 5 | 10,000 | 8 | 80,000 | 5 | tiryaMca paMcendriya | 200 | 5 | 1,000 | 2 | 2,000 | 5 | 10,000 | 8 | 80,000 | 5 | 14 manuSya 700 | 5 | 3,500 | 2 | 7,000 | 5 | 35,000| 8 | 2,80,000 | 5 | 4,200 14,00,000 255 | 2,00,000 2,00,000] 2,00,000 4,00,000 4,00,000/ 4,00,000 14,00,000 | 84,00,000 84 pariziSTa Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayakuMjara hAthInI vizeSatA bhagavatI sUcanA AdhAre-10 saMvata 2005mAM Edison, NJ mAM ane nyuyorka saMghamAM paMcamAMga zrI bhagavatIjI sUtranI sAthe navAMgI TIkAkAra pU. zrI abhayadevasUrijIe karela "jayakuMjara hAthI'nI sAMgopAMga sarakhAmaNI-te viSaya upara pAMca kalAkanI svAdhyAya-zibira karAvavAno lAbha mane maLela, tenI sAmAnya noMdha. A sarakhAmaNI sparzatI hoI, kaMdamULa tyAgano niyama hoya athavA ochAmAM ochA eka varSa mATe kaMdamULa tyAgano niyama levA taiyAra hoya, tevI vyaktine ja A svAdhyAyamAM praveza ApavAnI jAherAta meM agAuthI karela. A pUrvazarata svIkArI, 250thI vadhu zrAvaka-zrAvikAo e niyama levAnI taiyArI darzAvI A svAdhyAyano lAbha lIdho hato. traNa prakAranA devatA (abhISTa, abhiyukta ane adhikRta) eTale ke anukrame deva, gurU ane dharmane vaMdana karI bhAvazrutane prApta karAvavA mATe samartha sAdhana dravyazrutamaya bAhmI lipine bahumAnapUrvaka namaskAra karI svAdhyAyano prAraMbha karyo hato. jeozrInA pravacanonA AdhAre viSaya kathAvastunuM nirUpaNa kareluM. parama pUjayazrI vijayadharmasUri mahArAja sAhebane paNa vaMdana karyuM hatuM. anaMtakAya bhakSaNanA tyAganuM mahatva prAraMbhika samajAvatAM kahyuM hatuM ke jinAjJA cAre prakAranI mokSarasika AtmAe cAre prakAranI jinAjJA jIvanamAM pALavI joIe. (1) sAMbhaLavA yogya sAMbhaLavuM. (2) prazaMsA yogya prazaMsavuM. (3) tyAgavA yogya tyAgavuM. (4) AcaravA yogya AcaravuM. purUSArthanI be zakti upara vadhu bhAra mUkyo hato : (1) cetanAno vikAsa = jJAnanI prApti (2) vIryano vikAsa = jJAna pramANe jIvana ghaDavuM. abhaNyanuM bhakSaNanuM kAraNa mukhyatve rasAsakti che, ke je AtmAne atyaMta anarthakArI che. jayAM Asakti, tyAM utpatti'nI cetavaNI paNa ApI hatI. zrI bhagavatIjI sUtranI utpatti, sUtraracanA, prazno pUchanAra vyaktione nAmo, sUtrazravaNanI vidhi, vAMcana-zravaNa mAtra sAdhu bhagavaMtono ja adhikAra vi. jaNAvyA bAda, sicANAne tyAM traNa jJAna sahita janmela A hAthI, jenuM prathama nAma "secanaka' hatuM, te hAthI rAjA zreNikanA darabAramAM AvyA pachI tenuM nAma "jayakuMjara' paDayuM hatuM. A jayakuMjara hAthInI lAyakAta, lakSaNo, vilakSaNo, vizeSatAo vi. zrI zreNika putro halla-vihallanA dRSTAMta sahita meM samajAvI hatI. zrI bhagavatIjI sUtra rUpI jayakuMjara hAthInI barobara madada laI moharAjAne parAjaya pamADavAnI buddhi jAge, te eka mAtra Azaya A zibirano hato. moharAjAe ApaNI pAsethI samyaka ratnatrayI lUMTI laI ApaNane cAra gatirUpa khADAmAM phephI dIdhA che. te ratnatrayI pAchI meLavI ApaNe svadezagamana (siddhazilAgamana) tarapha pragati karavAno nirdhAra karavo joIe. | zrI bhagavatIjI sUtra ane hAthInI sarakhAmaNImAM prathama paraspara guNonI sarakhAmaNI meM samajAvI hatI. pariziSTa 256 zrutasaritA 2010_03 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) cAla - pAda vaDe - pada (sUtrapada) manoharapaNuM. (2) game tevA upadravo ke vighno upasthita, chatAM svAbhAvika gatimAM bhaMga nahIM. (3) gaMbhIra-udAra (4) liMga-vibhakti sahita (5) sadA khyAtivAna (6) sadlakSaNavALo (7) devavizeSathI adhiSThita (8) zrutadevatAthI adhiSThita (9) suvarNanA hoddAthI zuzobhita-aMbADI (10) bhinna bhinna rIte adbhUta ane uttama parAkramavALo (11) 36,000 vyAkaraNIya prazno A guNonI sarakhAmaNI bAda, hAthInA aMgo sAthe zrI bhagavatIjI sUtranA viSayonI vizad carcA daSTAMto sahita karI hatI. hAthI (1) cAra paga (2) be AMkha (3) be daMtazULa (4) be gaMDasthaLa (5) sUMDha (6) pUMchaDI (7) ATha alaMkAro (8) be ghaMTa (gaLA upara laTakatA) (9) yazapaTaha (10) aMkuza (11) be karNayugala (12) AjubAju be sainiko (13) raNasaMgrAmamAM prathama haroLamAM (1) (2) (3) (4) sUtra cAra anuyoga jJAna ane cAritra (kriyA) dravyAstika ane paryAyAstika naya nizcaya ane vyavahAra zrutasaritA 2010_03 (5) prastAvanA upasaMhAra jJAnanA ATha AcAro utsarga-apavAda yazakIrti (6) (7) (8) (9) (10) syAdvAda (11) yoga ane kSema (12) suMdara tatvonuM pratipAdana (13) AgamomAM prathama haroLamAM A prasaMge cerIhIla saMgha (NJ)nA bhAvazrAvako Do. zrI surezabhAI dozI ane zrI zazibhAI zAhanA sahayogathI zrI jayakuMjara hAthIno phoTo (zrI Agama maMdira, pAlItANAmAM che te) darekane vaheMcavAmAM Avyo hato. heyamAM heyapaNAnI ane upAdeyamAM upAdeyapaNAnI rUci pragaTAvI, jayAre jayAre jIvanamAM prasaMga Ave tyAre tyAre te rUcine aMtaramAM barobara TakAvI rAkhI amalamAM mUkIne moha mahArAjAnA durdhara senApatione parAsta karI ApaNe sau vijaya-varamALAnA adhikArI banIe tevI zubha bhAvanA bhAvI mAMgalika sAthe zibiranI pUrNAhUti karI hatI. 257 pariziSTa Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM aMkanuM mahatva-11 sAmudrika zAstra, mAtRkA zAstra, maMtra-yaMtra zAstra, AkRti zAstra, pAkRta vyAkaraNa zAstra, zabdAnuzAsana zAstra - AvA aneka zAstromAM "aMka' nuM AgavuM ane anokhuM sthAna che. dareka aMka potapotAnI anupama viziSTatA dharAve che. 3), (sADA traNa) : (35) oma - A AkRti sADA traNa aMka vaDe banI che) (1) 3/, hAtha = dehanI UMcAI (2) dehamAM 31/, karoDa rUvADAM (3) 31/, veMta lAMbu kaTAsaNuM (4) gurUvaMdana - 3, hAtha dUra (5) yaMtra rekhA - 31/, (6) kuMDalinI AMTA 3, (7) savAre UThavAnuM 3/, vAge - suSuNNA nADI cAlatI hoya. (8) logassa sUtramAM 24 = 3/, = 7 (sAta tIrthakara pachI jirNa' zabda Ave che.). 5 (pAMca) : (A pAMcamAM pAMcamAnuM apekSAe vizeSa mahatva jovA maLe che.) (1) parameSThi arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu. (2) pratikramaNa rAI, devAsI, pachI, comAsI, sAMvatsarika. (3) paMcAcAra jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, viryAcAra. (4) tithio bIja, pAMcama, AThama, agIyArasa, caudasa naMdA bhaThThA jayA rikatA pUrNA (5) jJAna mati, cuta, avadhi, mana:paryava, kevaLajJAna. kalyANaka cyavana, janma, dIkSA, kevaLajJAna, nivANa. (7) zarIra audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa, kArmaNa. (8) raMga lAla, pILo, vAdaLI, zyAma, zveta. (9) gati deva, manuSya, tiryaMca, naraka, mokSa. (10) paMcamuSTi loca jamaNI, DAbI, AgaLa, pAchaLa, sahastrAra (ziranA mathALe). (11) paMcAMga praNAma be hAtha, be paga, mAthuM. (12) paMcAMga tithi, vAra, nakSatra, yoga, karaNa. (13) pAMca samudra lavaNa, kAlodadhi, puSkaravara, vArUNIvara, kSIravara. (kSIravara samudranA dUdha jevA raMgavALA pANIthI prabhune abhiSeka) (14) kArya thavAnA kAraNo kALa, svabhAva, niyati, karma, purUSArtha. (15) vAyu prANAya, apAnAya, udAnAya, vyAnAya, samAnAya. (16) paMcendriya ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya, paMcendriya. (17) paMca mahAbhUta AkAza, vAyu, teja, pANI, pRthvI. (18) paMcatIrtha zrI Adizvara, zrI zAntinAtha, zrI nemInAtha, zrI pArzvanAtha, zrI mahAvIra svAmI. pariziSTa 258 zrutasaritA 2010_03 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) varNamAtRkA Ta, Tha, Da, Dha, Na - pAMcamo varNa (Na) nuM mahatva "Na' vaDe banelA zabda: kaTAsaNuM, vAMdaNAM, pratikramaNa, gaNadhara, praNAma, vANIyA Adi. (20) pAMcamA tIrthaMkara zrI sumatinAtha prabhune sAcAdeva kahe che. (21) pAMcamA gaNadhara zrI sudharmA svAmI zrI mahAvIra svAmInI prathama pATe AvyA. (22) gha varga patana, phikara, bAdhA, bhaya, maraNa-A pAMca siddhanA jIvone hotA nathI. (23) pAMca rasa kaDavo, tIkho, mITho, tUro, khATo (24) pAMca anuttara jaya, vijaya, jayaMta, aparAjita, sarvArthasidhdha. (25) pAMca ajIva dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, kALa 8 (ATha) : AkRtithI urdhvagAmI (anya aMkanI apekSAe). (1) karmo AtmAno ghAta kare te ghAtI, ghAta nA kare te aghAtI ghAtI karmo : jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya aghAtI karmo : AyuSya karma, nAma karma, gotra karma, vedanIya karma. (2) pUjA jaLa, caMdana, puSpa, dIpa, dhUpa, akSata, naivedha, phaLa. (3) siddhanA guNa anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra, anaMta virya akSaya sthiti, arUpIpaNuM, agurulaghu, avyAbAdha sukha. (4) navAMgI zrIvatsa-vadhu mahatvanuM che. pUjAmAM AThamuM aMga (5) mada jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, Rddhi, vidyA, lAbha. (6) ATha siddhi (1) aNimA koI paNa vastu paramANuM svarUpe karavAnI zakti . (2) laghimAM - vAyu jevI laghu-halakI karavAnI zakita. (3) mahimA - moTuM athavA gurU-bhAre vajanadAra karavAnI zakti. (4) prApti AMgaLInA agrabhAvathI caMdramAdine sparza karavAnI zakti. (5) prAkAmya - bhUminI jema jaLa upara cAlavAnI zakti . (6) vazitva - paMca mahAbhUta athavA bhautika viSayone svAdhIna banAvavAnI zakti. (7) Izitva - viSayone utpanna karavAnI vizeSa zakti. (8) yatrakAmAvasAcitva - padArthane sthira karavAnI zakti. zrutasaritA 259 pariziSTa 2010_03 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) aSTamaMgala svastika, zrIvatsa, kuMbha, bhadrAsana, naMdAvarta, mInayugala, darpaNa, vardhamAna. (10) karmavargaNA audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa, bhASA, zvAsozvAsa, mana, kAmaNa. (11) ATha doSa kheda (arUci); udvega (cittadoSa); kSepa (vilaMba); utthAna (cittanuM uDI javuM) brAnti (malina-azuddha), anyamud (anya zrutano paricayasahavAsa); roga (hita-mita AhArayuktathI kAyA nirogI); AsaMga (Azaya-IcchA). (12) ATha dRSTi mitrA, tArA, balA, dIprA, sthirA, kAntA, prabhA, parA. (13) yogAMga yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna, samAdhi. (14) ATha guNa adveSa, jijJAsA, zuzruSA, zravaNa, sUkSmabodha, mImAMsA, pratipatti, pravRtti. (15) buddhinA ATha guNa zuzruSA, zravaNa, grahaNa, dhAraNA, vijJAna Uha apoha tatvAbhiniveza pUrvA para anucita yuktiyukta vicAraNA arthatyAga tatva svIkAra (16) jJAnAcAra ATha prakAre (17) darzanAcAra ATha prakAre (18) cAritrAcAra ATha prakAra bAra (1ra)no aMka : kahevata : bAra gAue bolI badalAya. (1) Agama AcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatIjI, jJAtAdharmakathA, upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, prazna vyAkaraNa, vipAkasUtra, daSTivAda. (2) samavasaraNa cAra prakAranA devo, cAra prakAranI devIo, sAdhu, sAdhvI, zrAvakazrAvikA-kula bAra parSadA (sabhA). devonA cAra prakAra : vaimAnika, jayotiSka, bhuvanapati, vyaMtara samavasaraNanA daravAjA : bAra azoka vRkSa : je te tIrthakara bhagavaMtanI kAyAnI UMcAIthI bAra gaNuM UMcuM. (3) kALacakra avasarpiNI kALa (utarato) nA 1 thI 6 ArA utsarpiNI kALa (caDhato) nA 1 thI 6 ArA (4) varSanA mahinA bAra (5) divasa-rAtrinA kalAko bAra pariziSTa zrutasaritA 2010_03 26) Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) jayotiSa rAzi bAra - meSa, vRSabha, mithuna, karka, siMha, kanyA, tulA, vRzvika, dhana, makara, kuMbha, mIna. (7) arihaMtanA guNo jJAnAtizaya, vacanAtizaya, pUjAtizaya, apAyApagamAtizaya (duHkho/rogo nAza pAme), azoka vRkSa, surapuSpa vRSTi, divya dhvani, cAmara, siMhAsana, bhAmaMDaLa, dudubhi, chatra. anyanA maraNa bAda bAra navakAra gaNavA. (8) zrAvakanA vrata sthUla prANAtipAta viramaNa vrata - jIva-hiMsA nahIM karavAnI. sthUla mRSAvAda viramaNa vrata - jUThuM nahIM bolavAnuM. pAMca aNuvrata sthUla adattAdAna viramaNa vrata - corI nahI karavAnI. svadArA saMtoSa - paradAra gamana - svastrIthI saMtoSa rAkhI viramaNa vrata parastrI sAthe gamana nahIM karavAnuM. sthUla parigraha parimANa vrata - parigrahane maryAdita rAkhavAnuM. dipha parimANa vrata - dareka dizAmAM javAnI maryAdA. traNa guNavrata bhogopabhoga parimANa vrata - bhoga ane upabhoganA padArthonI maryAdA nakkI karavI. anarthadaMDa viramaNa vrata - khAsa prayojana ke anivArya kAraNa hiMsA nahIM karavI. sAmAyika vrata - be ghaDI (48 miniTa) sudhI sAvadya vyApArano tyAga. dezAvagAsika vrata - chaThThA vratamAM rAkhelI chUTonI maryAdA karavI. cAra zikSAvrata pauSadhopavAsa vrata - parvanA divase upAzrayamAM rahI vrata karavuM - sAdhu jIvananI tAlIma kula 12 vrato atithi saMvibhAga sAdhu bhagavaMtane zuddha AhAra-pANI dAna karavAnuM. zrutasaritA 261 pariziSTa Use Only 2010_03 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tithipAlana tapanA prakAra bIja, pAMcama, AThama, agIyArasa, caudasa - pAMca sudanI ane pAMca vadanI - kula 10 + pUrNimA + amAsa. bAhya : aNasaNa, uNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakaleza, saMlInatA. atyaMtara : prAyazcita, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna, kAusagga. tapanA traNa phaLa : (1) vAsanAo/IcchAo kSINa thAya. (2) AdhyAtmika baLa keLavAya. (3) mana-zarIra ane Indriya tApaNImAM tape te. bhAvanA vicAraNAnA muddAo anityatA - padArthonA saMyoga-saMbaMdha sarve thoDA samaya mATenA che. azaraNatA - padArthono saMbaMdha zaraNa ApanAra ke zAMti karanAra nathI. saMsAra - cAra gati rUpa saMsAranuM paribhramaNa. - huM ekalo Avyo chuM ane ekalo javAno bAra bhAvanA ekatva anyatva - zarIra Adi sarve AtmAnI para che. azuci - zarIra apavitra padArthothI bhareluM che. AzravI - karmabaMdhananA sthAno ane tenI praNAlikA. saMvara - AvatAM karmone rokI rAkhavAnA mArgonI vicAraNA. nirjarA - bAMdhelA karmone bhogavyA vinA khapAvavAnA mArgo. dharmabhAvanA - dharmasvarUpanuM viziSTa ciMtavana. lokasvarUpa - vizvanI mAMDaNI, racanA ane sthAnano khyAla. bodhidurlabhatA - dharmasAmagrI-samaktinI prApti thavI durlabha che tenI vicAraNA. bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve dIje dAna, bhAve jinavara pUjIe, bhAve kevaLajJAna. 26 2 zrutasaritA pariziSTa 2010_03 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI : sarvazrI bharata, sagara, maghavA, sanatakumAra, zAntinAtha, kuMthunAtha, aranAtha, subhUma, mahApadma, haripeNa, jaya ane brahmadatta. mAtRkA zAstrI bA = caMdra; ane 2 = sUrya bA = mAtA; ane 2 = pitA bA = mananA bhAvo prakAzita kare. 2 = AtmAnA bhAvo prakAzita kare. bA = mAtAnA vAtsalyAdi komaLa bhAvone vyakta kare. 2 = pitAnA AjJAkAraka trAdine ugra bhAve vyakta kare. bApA" zabdanI racanA (bA ane bALakanuM pAlana kare te). bA" ane "3" e baMne vaNe maLIne jaLa ane agni, zItaLatA ane uSNatAno sAmUhika saMyoga darzAve che. pratijJA pajhala-12 (gurUNIdevA pUjaya zrI vanitAbAI mahAsatIjI likhita "sacitra jaina tatvadarzana' mAMthI sAbhAra.) bhavavanamAM "avirati'nA vAdaLanI avirata varSo rokavA mATenI chatrI phaLa : Azravanirodha - saMvara ArAdhanA dararoja eka navakAra gaNI AMkha baMdha karI anAmikA AMgaLI je aMka upara mUkAya te niyama te divasa mATe levo. pratijJA pajhala 7 | 14 | 22 | | 25 3 | 45 | 41 | 18 | | 37 | 5 | * | 26 | 11 | 4o 12 48 (27 u3-61-03-2018 : 19 10. 32 49 44 * 35 * |17 so| 39| * | | 31 */ zrutasaritA 263 pariziSTa 2010_03 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyamonuM naM... da... naM... va... na... 1. vaDilone jaya jinendra kahevuM. 2. jamatI vakhate mauna rAkhavuM. 3. thALI dhoIne pI javI. 4. TI.vI. jovAnI maryAdA karavI. 5. 'zrI zAMtinAthAya namaH' nI mALA. 6. kaMdamULano tyAga karavo. lIlotarIno tyAga karavo. 7. 8. eka kalAka gusso na karavo. 9. mAtA-pitA sAme gusso na karavo. 10. rAtribhojanano tyAga karavo. 11. snAnano tyAga karavo. 12. AIskrImano tyAga karavo. 13. koI eka priya vastu choDavI. 14. mAtA-pitAne page lAgavuM. 15. paraspara jhaghaDo karavo nahIM. 16. phuvArA nIce snAna karavuM nahIM. 17. ekabIjAnI cADIcugalI na karavI. 18. cA no tyAga karavo. 19. athANAno tyAga karavo. 20. 'mahAvIra svAmI aMtaryAmI'nI mALA. 21. 10 miniTa sAMcana karavuM. 22. senTa, attarano tyAga karavo. 23. saMta-satIjInA darzana karavA. 24. traNa vaMdanA karavI. 25. jamatA pahelAM 3 navakAra bolavA. 26. pattAthI ramavuM nahIM. pariziSTa 2010_03 27. mukhavAsano tyAga karavo. 28. navakAra maMtranI mALA karavI. 29. sacitta phUlo vAparavA nahIM. 30. eka kalAka cauvihAra karavo. 31. sUtI vakhate 9 navakAra gaNavA. 32. 30 miniTa mauna rAkhavuM. 33. bajAranI vastuno tyAga karavo. 34. eka sAmAyika karavI. 35. be joDIthI vadhu vastra na vAparavA. 36. potAnA hAthe TIvI cAlu na karavuM. 37. eka rUpiyAnuM dAna karavuM. 38. vyAkhyAna sAMbhaLavuM. 39. UbhA UbhA koI vastu khAvI nahIM. 40. uThatI vakhate logassano kAusagga, 41. miThAIno tyAga karavo. 42. pAnaparAga, mAvAno tyAga karavo. 43. navI kharIdI karavI nahIM. 44. dAMDiyA rAsa ramavA nahIM. 45. caMpala paheravA nahIM. 46. apazabda bolavA nahIM. 47. jugAra ramavuM nahIM. 48. TI.vI. sinemA jovA nahIM. 49. 25 dravyathI vadhu levA nahIM. 50. bagIcAmAM javuM nahIM. 51. kAcI lIlotarI khAvI nahIM. + 0 jayAM nizAnI che, te Ave to navakAranI mALA karavI. noMdha : vadhumAM vadhu be vakhata mApha. trIjI vakhata Avela pratijJAnuM avazya pAlana karo. 264 zrutasaritA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali zrI sanIbhAcha lijIta satsaMga patrAvalinA bhitro bhATe A amUlya avasara che. vAMcajo, vicArajo, Acarajo. dhanya banI jazo. che. kA. karAra karavA, ** mArA nAnA nAnA kadama kAna karavAmA kAnana karI zakAya. kA . - sunaMdAbahena * - ka , nAka , kAmAkAkA ** ja 3 3; t*t % 23 5 - ,8 ke kAkA kaka, 5:35 :s: :58. 5 kaphakara stew :::: 1 , 1 5: 58:53:{s:34 karavI jarUra . set ra ja dara:- rokaDa .e- , 30%Aka ja daI, R eaders kAra akasTaDI ke dAna Aii : " ke, Rs ka ka jI :: che ke, jo ke 'kema ? ' patrAvali 2010_03 265 zrutasaritA Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-1 svajana viyogano vairAgIya bodha zanivAra, tA. 18mI jAnyu., 1997 vhAlA svajana zrI, jaya jinendra. ApazrInA lADIlAM moTAbene A nazvara jagatamAMthI vidAya lIdhI. saunuM thAya che, tema temanuM paNa, A bhavanuM AyuSya pUrNa thayuM. teozrInI sAthe ApanA cirakALanA sukhada saMsmaraNo che; ane koI agamya rAgapUrvaka Apa baMne A bhavamAM bhAI-bahena svarUpe bhegAM thayAM hatAM. zAstra samarthana Ape che ke ApaNe badhA 200-300 bhavo sudhI 50-100 jIvonI vacce pharyA ja karIe chIe, dareka bhavamAM mAtra saMbaMdhanI bhUmikA ja badalAya che, bhAI-bahena, mAtA-pitA, pati-patnI, putra-putrI vagere. zrI bhagavatI sUtramAM to, tyAM sudhI kahe che ke jaina darzana anekAnA darzana hoI, bhinnaabhinna-nitya-anitya svarUpamAMthI nizcayathI nitya svarUpa che, jyAre vyavahArathI anitya svarUpa che. ane je kAyama TakavAvALuM che te mAtra nizcaya eTale ke nitya svarUpa ja che; jyAre deha anitya svarUpa che. mArA, tamArA ane badhAnA manano evo svabhAva che ke ene je anitya lAge, tenA para tene rAga nahIM thAya, sneha nahIM baMdhAya. je vinAzI che (deha) tene anitya kSaNika ane vinAzI samajI levAmAM Ave e samajaNane, ApaNe AtmasAta karI laIe ne to ja AsaktinA baMdhanamAMthI mana mukta bane. ane manathI mukti to karmathI mukti, mokSa AnuM ja bIjuM nAma che. ApazrInA bena ucca dhArmika parivAramAM janmyAM, UcharyA ane bhavya jIvAtmA hatAM. A deha choDavAnA eka kalAka agAu saMthAro laI badhuM ja vosirAvI dIdhuM. dhanya che AvA bhavya jIvone; ane aMta samaye temanuM AvuM manovalaNa ja bhAvi bhavonI bhavyatAno nirdeza karI jAya che. ApaNo paNa aMta Avo ja hojo, evI bhAvanA to rAkhIe. bIjI bhavyatA ApanA benanA ucca jIvanI e ke teonA be suputrIoe A bhavamAM sarvavirati (dikSA) dharma svIkAryo ane potAnuM Atma-kalyANa sAdhI rahyAM che. A be jIvo ApanI benanI kukSimAM AvyA ane temanA thakI A saMsAramAM janma lIdho. tIrthakaranI mAtAno puNyodaya pracaMDa hoya che, tIrthakaranA mAtA jevuM ja na gaNavuM. ApazrInI pU. benano puNyodaya be sarvavirati jIvonI mAtA tarIke paNa mahAna puNyodaya manAya. teozrIe temanuM mAnava-jIvana, jaina-jIvana ane jina-jIvana sArthaka banAvyuM. parivAramAM ke managamatI vyakti sAthe jIvanamAM paraspara sneha baMdhAya che, anurAganA tANAvANA baMdhAya che, tyAre jIvAtmA ema samajI le che ke amAro A saMbaMdha tyAM sudhI akhaMDa-abhaMga raheze ke jyAM sudhI cAMda-sUraja AkAzamAM prakAzatA raheze ! kAcA sUtaranA tAMtaNA jevA sarva saMbaMdho jyAre tUTI paDe che, tyAre jIvAtmAnuM, eTale ke ApaNuM, dharya tUTI paDe che. ane AMkhomAMthI AMsunA megha varasI paDe che. A saMjogo ane AvI karuNatA na sarjAya te mATe saMsthA viyogAntA: nuM ciMtana karavuM zrutasaritA patrAvali 266 2010_03 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe. 'sarva saMyogo viyogamAM pariNamanArA che." A satyane vAraMvAra vAgoLyA karavuM joIe. bhAI, manane ane hRdayane DhIluM nA paDavA detA. dharmanI A to kasoTI che. parivAramAM badhAne hiMmata Apazo. ApazrInI dharma-sAdhanA ane ArAdhanA apUrva che, ane tenI pakaDa samajaNa ane AcaraNa haju paNa vadhu majabUta karavAnI che. pU. benazrI to nAmathI "devakAbAI' hatA, paNa tame to rAjarAjezvara rAjeza' cho ne ! jojo, bhAI, nAma ane guNa baMne lajavAya nahIM. pU. benanA puNyazALI AtmAne jinezvara bhagavaMtanuM nimitta apAra ane apUrva zAtA bakSe e ja prArthanA saha. li. Apano, rajanI zAha patrAvali-ra saMsAra du:kharUpa che. ravivAra, tA. 19mI jAnyu., 1997 vhAlA vhAlezvarI zrI, jaya jinendra. bAra bhAvanAo paikI prathama 'anitya bhAvanAmAM evuM vicAravuM ke iSTa janono saMyoga, Rddhi, viSayasukha, saMpatti, Arogya, zarIra, yauvana ane jIvana A badhuM ja anitya che. anitya vastuomAM anityatAnuM jeTaluM vadhu ciMtana, teTaluM AsaktithI vadhu dUra; ane teTaluM ja anitya vastu cAlI javAthI ochAmAM ochuM duHkha athavA saheja paNa du:kha ja nahIM. utpAda ane vyaya e zarIrano guNadharma che. zarIra potAno guNadharma pragaTa kare temAM ApaNe nirapekSa bhAve ja vicAravuM. tripadImAMnuM dhruva' tattva eTale ke Atma-dravya saMbaMdhI evuM vicAravuM ke huM mArA guNadharma jJAna-darzana-cAritra ane virya kema pUrNapaNe pragaTa nA karuM ? tame hajI ahIM pU. moTIbenano vicAra karyA ja karatA hazo, ke je jIve potAnA AgAmI bhavamAM cha paryAptio pUrNa karI eka aThavADiyAthI vadhu AyuSya te bhavamAM bhogavI paNa lIdhuM, ane ghaNuMbadhuM AyuSya bhogavaze, saMthArA sahitanI vidAya, svadravya karela dharma-upArjana ane be sarvavirati jIvonI janetA to devalokane ja pAmyA hoya; ane tyAM to "sAgaropama'nA AyuSya hoya che ne ! tethI, have pU. moTIbenanA deha-paryAyane visAre pADI temanA bhavya jIvAtmAe sva-jIvanamAM jeTalo kSayopazama karyo tene najara samakSa rAkhI tame paNa bhAva-dharmanI bhavyatAne pragaTa karavAnA puruSArthamAM lAgI jAo; ane jo Aje nahIM to kAle, lAgyA vinA tamAro ke mAro chUTako ja nathI, to zA mATe, Aje ja nahIM ! kahevata paNa che ne "Aje rokaDA ne kAle udhAra." pUrNajJAnI mahApuruSoe saMsAranuM svarUpadarzana yathArtha ja karAvyuM che. saMsAra du:kharUpa che ?" eTale to saMsArane saMsAra-sAgara, bhava-sAgara-bhavajalanidhi kahe che. sAgaranuM pANI khAruM usa jevuM, patrAvali 267 zrutasaritA 2010_03 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIvuM sahejapaNa game nahIM, paNa ApaNane, mithyAtvane lIdhe, sAgaranuM pANI (saMsAranuM pANI) hajI mIThuM lAge che; satsaMgamAM ke zrutasaMgamAM khAruM lAge che, paNa jevA saMsAramAM AvyA eTale khAruM pANI mIThuM lAgavAnuM zarU. A badhA duHkhono eka mAtra upAya che, vItarAga paramAtmAnAM amRtasamAM vacano! vitarAganI vANI eTale rasAyaNa! AtmabhAvane puSTa karanAruM adhyAtma rasAyaNa ! vItarAganI jJAnagaMgA eTale aizvarya ! AtmAnI daridratA miTAvI denAruM aizvarya! A mATe, ApaNe saue zAstrajJAnI banavuM paDaze. AtmajJAnI banavuM paDaze. AtmajJAnanA ajavALe ajavALe nirvANanA mahAmArge AgaLa vadhavuM paDaze. AvA jJAnI banavA mATe antaHkaraNathI zrI arihaMta paramAtmAnuM zaraNa svIkAravuM, sarva karmothI mukta siddha bhagavaMtonuM zaraNa svIkAravuM, ane sAdhanAlIna sAdhupuruSonI zaraNAgati svIkAravI ane sarvajJa paramAtmAe cIMdhelA mokSamArganuM zaraNa svIkAravuM. bhAI, pU. moTIbenanA saguNonI suvAsa ane cAritryarUpa dharmaramaNatAne smaraNamAM rAkhI anuprekSA karatAM karatAM, jinavacananI zaraNAbhUti svIkArI, ApanA AtmabhAvane nirbhayatA, nizcitatA ane prasannatApUrvakano banAvo. pU. benanI vidAyanA zokane visAre pADavA prayatna karazo. ane tamArI dareka prayatna saphaLatAne vare che tevo tamAro puNyodaya paNa che ve, tamAro A prayatna paNa saphaLa bane tevI bhAvanA. ApanuM svAthya sAcavazo. li. Apano, rajanI zAha patrAvali-3 ekalA AvyA ekalA javAnA somavAra, tA. 20mI jAnyu, 1997 vhAlA dharmabaMdhuzrI, jaya jinendra. saMsAra-sAgaranA AvartamAM jIva ekalo (asahAya) janme che, ekalo ja jIve che ane ekalo ja mare che. zubha-azubha gatiomAM paNa ekalo ja jAya che. mATe, jIve ekalAe ja potAnuM sthAyI hita zemAM che te nakkI karavuM joIe, ane te mujabanuM valaNa dAkhavavuM joIe. A ja vAstavikatA che, "ekalAmAM du:kha ane ghaNAmAM sukha" AvI kalpanA mithyA che. "ekalAmAM sukha ane ghaNAmAM du:kha' e ja svIkArya satya che. eTale ja jinazAsana zaNagAra zrI buddhisAgarajI ma.sA. e kahyuM paramAMthI khasa, svamAM vasa, eTaluM ja basa.' mAre, tamAre ane dareke ekalAe ja cAra gatimAM ane 84 lAkha yonimAM bhaTakavAnuM che, to pachI zA mATe ApaNe ekalAe ja, ApaNuM Atmahita-AtmakalyANa na sAdhI levuM. "choDa' huM zrutasaritA 268 patrAvali 2010_03 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekalo ja chuM - A, satyane AtmasAta karavA mATe niraMtara ekatvanI bhAvanAthI bhAvita thatA rahevAno prayatna karavo; ane aMte AtmAe advaita bhAvanI mastImAM masta banI javuM. "sahunI vacce paNa aMtarathI sahuthI aLagA' A jIvana-sUtra banAvIe ne to, jIvavAnI majA AvI jAya tema che, nitya ane zAzvata guNasamRddhi meLavavAnI A cAvI che. koI koInuM nathI re koI koInuM nathI re', e stavanamAM chellI kaDImAM satya prakAze che - mATe svIkAro zaraNuM sAcuM, duniyAnuM melo zaraNuM kAcuM, bhajo vItarAgane mathI mathI re....." bhAI, vItarAgazaraNa ja ApaNane kSayopazama samyakatvamAMthI kSAyika tarapha laI jaze, ane ApaNuM lakSya to e ja che, to pachI lakSaNo evA kema nahIM! pU. moTIbenanI vidAya vasamI ane gherI tyAM sudhI tamane lAgyA ja karaze, jayAM sudhI tame tamArI najara teozrInA paryAya parathI khaseDazo nahIM. ApazrInAM pU.benane maLavAnuM sannasIba mane to prAptamAna thayuM nahotuM, paraMtu AvAM bhavyajIvo to Ave ane jAya. temanA Atma-dravyane najara samakSa rAkhI tenI nityatA vicAratAM vicAratAM hajI AgaLanA bhavomAM kyAMka to maLIzuM, ane kadAca nA maLAya to siddhazilAe to avazya maLIzuM. koI bhavya jIve purUSArtha karI mokSe jaI ApaNane nigodamAMthI bahAra nIkaLavAnI taka ApI, to zuM ApaNe paNa purUSArtha karI mokSe jaI bIjA eka jIvane nigodamAMthI bahAra nIkaLavAnI taka nahIM ApIe ! ApaNe naguNA to chIe ja nahIM ! mATe, pU. benane chevaTe tyAM maLIzuM, tema manane manAvajo, ane adhyAtmanI UMDI samajaNadazA je ApanAmAM pragaTelI che tene saMsAranA AvA niyata prasaMgo ke ghaTanAo jhAMkhapa lagADI nA jAya ke ApanA AdhyAtmika prAgaTyapaNAmAM ghaTADo karI nA jAya, te bahuM ja sAcavavuM. "ghero viSAda' e vItarAga uparanuM kharuM bahumAna nathI; sAcuM bahumAna to bhavanirveda' che; nitya tarapha nitya daSTi ane anitya tarapha anitya daSTi e samyakatvanuM lakSaNa che. bhAI, jema bIjathI aMkura ane aMkurathI bIja - A pravAhathI koInI Adi nathI, tema ja arihaMtathI Agama ane AgamathI arihaMta ema samajavuM. bemAMthI karyuM paheluM tenI Adi nathI, mATe anAdi che. ane tethI ja kahe che ke arihaMta eTale ke sarvajJa haMmezAM vacanapUrvaka hoya ane Agama-vacana haMmezAM sarvApUrvakanA ja hoya. kharuM ne mArA, rAjezabhAI. li. Apano, rajanI zAha * * * * * ( patrAvali 09 269 zrutasaritA W w .jainelibrary.org 2010_03 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-4 sAcuM zaraNa maLo maMgaLavAra, tA. 21mI jAnyu., 1997 sujJa dharmapriyaMkara bhAIzrI, jaya jinendra, pU. moTIbene A bhavanA dehatyAganA eka kalAka agAu "saMthAro lIdho. mArI alpa samajaNamAM je "saMthArA'no artha ane hetu che te huM Apane jaNAvuM chuM. mane zraddhA ane pAko vizvAsa che ke moTIbene AvuM ja kAMI vicAryuM haze ane zubha bhAvanA bhAvI haze. "huM dhanya chuM kemake apAra bhavasamudramAM bhaTaktAM mane ciMtAmaNi ratna samAna jinendra bhagavaMtanA dharmanI prApti thaI. cAre gatimAM janma-maraNarUpa cakranI madhyamAM bhaTaktAM meM mohanA vazathI je koI jIvane du:kha dIdhuM hoya tene huM mana-vacana-kAyAe krI khamAvuM chuM. meM je je aparAdha kyAM hoya te te badhA aparAdhone he jIvo ! madhyastha thaIne, vera mUkIne khamo ane huM paNa khamuM chuM. A saMpUrNa jIvalokamAM svarUpathI mAro koI paNa doSa nathI, huM jJAnadarzana svabhAvavALo chuM, eka chuM, mamatvabhAvarahita chuM. mane arihaMta ane siddhanuM zaraNa thAo; sAdhu ane kevalI bhASita dharma mane parama mAMgalika thAo, karmakSayanuM kAraNa evA paMca parameSThinuM zaraNa mane thAo. zrI jinakathita jJAna-darzana-cAritra tathA vIryanI ArAdhanAmAM tatpara mAro aMtarAtmA eka ja che, e ja mAro che. A sivAya anya sarvane meM tyajI dIdhAM che. ga-dveSa mahAmoha ane kyAyarUpa kAramA malane dhoI huM atyAre nirmala banyo chuM. mArA deha sahitanI tamAma padgalika vastuo ke je have mArA cetana AtmAnI sAthe saMbaMdha rAkhI zake tema nathI. te tamAma vastuone vosirAvI dauM chuM. A bhavamAM karma anusAra prApta thayelA tamAma parivAra sahitanA saMbaMdhone, mAyAne, mamatAne, dareka vastumAM karelA mArApaNAne vosirAvuM chuM. have huM sAro thaIne A pathArImAMthI na UThuM tyAM sudhI have mAre A kAyAne palaMga sivAya koIno saMbaMdha nathI te badhAne huM vosirAvuM chuM. mAro deha paDI jAya te samaye mArI pAchaLa koI rudana kare agara zoka pALe, cha kAcanI virAdhanA kare, temAM mAre koI levAdevA nathI, mArA zarIrano saMskAra kare temAM paNa mAre koI levA devA nathI. vyavahArathI je koI kare te teo jANe; mArI pAchaLa kuTuMbIo ane svajanoe mohanA ke rANanA prabhAvathI koI AraMbhAdika kAryo karavAM nahIM. kAraNa ke huM ajara chuM, amara chuM, nitya chuM, sva-guNa saMpanna chuM." mArI vicAradhArA sAthe sahamata thAo cho ke nahI ! jyAre pU. bene tamane badhAne vosirAvI dIdhA, tyAre tamAre badhAe paNa temanA deha-paryAyane vosirAvI devo to paDe ja ne ! mATe have dhIme zrutasaritA 27) patrAvali 2010_03 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhIme, benanI vidAyane smRtipaTa parathI dUra karI svastha banatA jAo. pU. bena, devalokamAM prAptamAna bhavapratyaya avadhijJAnathI tamane zoka karatA nihALe, to temane keTaluM duHkha ane vedanA thAya ? temanA bhavya AtmAne apAra zAtA prApta thAya tevI prArthanA tame dhyAnamAM besI jinezvara prabhune karo. eka kaDI yAda karAvuM, bhAI - naraka nigodanAM mahAdu:khothI, teM prabhu amane ugAryA; kSaNa kSaNa samare tuM prabhu amane, ame bhalene visAryA. sAce ja, ApaNe ApaNane ja visArI dIdhA che. jinezvara bhagavaMtanA pavitra caraNakamala pratye sadAya ApaNA aMtaramAMthI zreyane karanArI bhaktinuM gAna relAtuM rahe e ja jhaMkhanA-prArthanA ane abhyarthanA li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * patrAvali-pa huM dehAdithI bhinna zuddhAtmA chuM budhavAra, tA. 22mI jAnyu., 1997 sujJa zreyasakara zrAvaka bhAIzrI, jaya jinendra. "huM svajanothI, parijanothI, saMpattithI ane zarIrathI judo chuM ema vicAravuM, jenI A prakAranI nizcita mati hoya che, tene zokarUpI kali du:khI karato nathI. bhAI, pa2ne sva mAnavAnI bhUla AjakAlanI nathI. A bhUla asaMkhya janmothI ApaNe badhAM karatA AvyAM chIe. mane svajano sukha Apaze, svajano sAthe rahyo, emanI sAthe prema karyo, sneha bAMdhyo. mane lAgyuM ke 'oho ! A svajano, mAtA-pitA, putra-patnI, bhAI-bahena kevAM premALa che! kevAM heta varase che ! paraMtu jyAre svajananuM avasAna thayuM tyAre temanA virahanI vedanAe ApaNA hRdayane valUrI nAkhyuM. eka vAta, barobara manamAM ThasAvI dejo ke svajano, parijano, saMpatti ane zarIra sAtheno saMbaMdha karmajanya che. karmanI nirjarA jo karavI hoya to rAga-dveSa ke zoka-udveganI sthitimAMthI bahAra AvavuM ja paDaze. to ja bahirAtma svarUpamAMthI aMtarAtma svarUpamAM ane tyAMthI paramAtma-svarUpa tarapha prayANa thaze. vyavahAramAM, bhAI, koI tamane pUche ke 'tamAre keTalA dIkarA che ?' tame pratyuttara Apo ke 'mAre be dIkarA che' - to AvA javAba mAtrathI bahirAtmA nathI thaI javAtuM, paNa UMDe UMDe jo tenuM saMvedana thayA karatuM hoya to te bahirAtmabhAva che. aMdaranA saMvedana upara ghaNo moTo AdhAra che. jema maMdI ghUMTAya tema teno raMga jAme che, evI rIte aMtaramAM je gholana thatuM hoya che, aMtaHkaraNamAM je saMvedAtuM patrAvali zrutasaritA 2010_03 271 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya te saMvedana che. zuddha-buddha svarUpanI dRSTie, tamAre ane mAre vaLI be dIkarA zAnA ? baMne dIkarA paNa karmajanya saMbaMdhane lIdhe tamArA ghera janma laIne AvyA che. bAkI, tamArA ane mArA baMne dIkarA pote svataMtra jIva che ane potapotAnA karmonA kartA ane bhoktA che. pU. moTIbenano deha ke ApaNA badhAno deha pudgala hoI teno svabhAva saDaNa, paDaNa ane vidhvaMsaNano che. paudgalika zarIrane dardI lAge. pudgala ja mahAdagAkhora che. tenA para vizvAsa rAkhavA jevo nathI. zrI AnaMdaghanajI pharamAve che ye pudgalakA kyA vizvAsA, hai svapnakA vAsA re, camatkAra vIjaLI de jaisA, pAnI bIca patAsA re. eka rIte jotAM, bhAI, pudgalo jaDa hovA chatAM tamArA, mArA, badhAnAM cetana svarUpa AtmAne cAra gatirUpa saMsAramAM vividha prakAranA nAca nacAvI rahyAM che. AtmA anaMta zaktino dhaNI hovA chatAM pudgala taraphanA tIvra rAga-bhAvane lIdhe ApaNe kevA kAyara banI gayA chIe. jarAka azAtAno udayakALa jAge tyAM AtmA gaLiyA baLada jevo banI jAya che. ApaNe jo svarUpamAM sAvadhAna banIe to AtmA game tevA pratikULa saMjogomAM paNa mananI samAdhine TakAvI rAkhI zakAze. mArA bhAI, samyakdaSTabhAvavALA tame cho; ane khabara che ne ke samyakdaSTinA bhAvanA cittano pravAha mokSarUpa UMcANavALA pradeza tarapha hoya che. zrI cidAnaMdajI mahArAja - pudgala bhAva ruci nahi, tAme rahe udAsa, so Atama aMtara lahe, paramAnaMda prakAza. tarati zoka Atmavit / AtmAne jANanArA manuSyo zokane tarI jAya che, ane temanAmAM AtmAnaMda evo pragaTe che ke temano Akho bAkIno avatAra AnaMdamaya thAya che. mRtyulokamAM rahIne paNa jIvanamuktinA AnaMdane anubhavAya che. paramAtmAnI bhaktinuM A ja kharekharuM AkharI rahasya che. kuzaLatAmAM rahejo. agAunA jevo hasato, puliMkata tamAro cahero mAre nihALavo che. li. Apano bhAI, rajanI zAha zrutasaritA 2010_03 272 patrAvali Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-6 saMyogo viyogAntA guruvAra, tA. 23mI jAnyu., 1997 premALa, prabhAvI ane prasanna bhAIzrI, jaya jinendra. - pU. moTIbenanA dehatyAgane divaso vitatA jAya che temanAM saMsmaraNo tAjAM rahe che. smRtipaTa parathI pU. benanA smaraNane dUra karI nAkho ane temane bhUlI jAo, tevuM huM A patramAM ke agAunA patromAM kahevA mAgato ja nathI. yAda to cokkasa Ave ja. te paryAya sAthe ApaNo lAgaNIbharyo premALa saMbaMdha hato. sam + baMdha = saMbaMdha - badhAya saMbaMdha baMdha-sama ja gaNAya; ane baMdha zeno karAve, karmano ja karAve. mATe "saMbaMdha" ne badale "saMyoga' zabda vicAravo. saMyoga vicArIe eTale viyoga samajI laIe ja. eka ja mAtA-pitAnA susaMskArothI tame baMne eka ja gharamAM UcharyA, moTAM thayAM ane tame to vaLI laghubaMdhu. nAnAne Ame ya vadhu prema maLe. TUMkamAM, benane bhUlI na jatA. paNa mAruM kahevAnuM mAtra eTaluM ja che ke dehano paryAya parivartanazIla che. eka kAyAmAMthI bIjI kAyAmAM sarakavuM tenuM ja nAma saMsAra. pU. moTIbenanI vidAyane bIjI eka dRSTithI paNa joIe. mRtyu e eka harSanuM nimitta che. janAra jIva ema vicAra kare ja ke AyuSya karmanA nimittathI ja A dehanuM dhAraNa karavApaNuM che, ane tenI sthiti pUrNa thaye te karmanA pudgalo nAza pAmaze tyAre mAre bIjI gatimAM utpanna thavuM paDaze, mAro AtmA to anAdi kALathI maraNa pAmyo nathI ane maraze paNa nahi; paraMtu puNyazALI AtmAne to A sAta dhAtumaya mahA azucinA kothaLA jevA ane vinazvara svabhAvavALA dehano tyAga karavo, ane zubha karmonA prabhAvathI samAdhinA prabhAvathI parabhave navIna suMdara zarIra dhAraNa karavuM jene maraNa kahevAya che. temAM zoka zAno hoya ? temAM to AnaMda ja mAnavAno che. eka daSTAMtathI joIe : jema koI mANasane eka saDI gayelI jhUMpaDIne choDI daI bIjA navIna mahelamAM jaIne vasavuM hoya, to te mANasane zoka nahi thatAM AnaMdanA UbharA hoya che. tevI ja rIte A AtmAne A khaMDera jevA saDI gayela deharUpa jhUMpaDIno tyAga karI navA deharUpa mahelane prApta karavo, e mahA utsavano avasara che. temAM koI prakAranI hAni che ja nahi, kAraNa ke jo AvA prakAranuM uttama samAdhi maraNa thAya to he cetana ! te maraNa uttama gatine ApanAra che. pU. moTIbena saMthAro laIne uttama prakAranuM samAdhimaraNathI AnaMda mAnI svajano sahita tamAma vastuo vosirAvI ane pAchaLanA jIvo eTale ke ApaNe badhA, rAganA ke mohanA jorathI karmabaMdhana na kare te mATe pAkI bhalAmaNa karI ja hoya ane tame paNa temanI bhalAmaNa anusAra vartana dAkhavo e ja sAcI bhAvapUrvakanI zraddhAMjali. prAcInakALamAM Arya saMskRtinuM sajIvanapaNuM hatuM, paraMtu pAMcamo Aro AgaLa vadhatAM vadhatAM vartamAnamAM tethI viparIta dazA che. mATe ApaNuM jainatva, Aryatva ane manuSyatvanI maryAdAnuM lIlAma patrAvali zrutasaritA 2 73. 2010 03 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA thaI jAya te mATe vadhu puruSArtha karavo joIe. tame to pUrNapaNe, bhAI, sajAga cho, jAgrata cho. jJAna ane kriyA baMne vaDe pUrA raMgAyelA cho. mATe pUrNa samajelAne vaLI vadhu zuM samajAvavA ! "sakla vibhAva abhAvathI, pragaTyo zuddha svabhAva, DroyathI jJAna anaMta jasa, te siddha namo dharI bhAva. anaMta jJAna darazana dhaNI, rUpa baLa jAsa anaMta, sAdi anaMta sukha anubhave, namo siddha bhagavaMta." Apa baMnenI kuzaLatA icchuM chuM. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-7 acimaya zarIra chatAM Avo rAga ! zukravAra, tA. 24mI jAnyu., 1997 jJAnapipAsu, kriyAsika ane pracaMDa AtmabaLanA triveNI saMgama samA vhAlA bhAIzrI, jaya jinendra. mane zarIra game che ! zarIra para ane rAga che ! eTale huM zarIranI kALajI rAkhuM chuM; zarIranI mAvajata karuM chuM. mAro A zarIraprema mane rAga-dveSI banAve che. zarIraprema toDavo che. vItarAga vANImAM tenA upAyo che. japa-tapanI kAMI lapa nathI. mAtra ciMtavana karavuM. vicAra karavAno. bhAvanA ja bhAvavAnI. sau prathama e vicArIe, ke meM ja A zarIranI racanA karI che. mAtAnA udaramAM garbharUpe utpanna thatAM ja zarIraracanAnuM kArya karyuM hatuM. A racanA karavA mATe meM sarvaprathama mAtAe lIdhelA ane peTamAM AvIne bIbhatsa-gaMdA banI gayelA AhAranA pulo (raja, vIrya, lohI vagere.) grahaNa karyA hatA. A rIte zarIra racanAnAM mULabhUta dravyo gaMdAM ane malina hatAM, tyAra bAda zarIranA saMvardhana mATe paNa mAtAnA udaramAMthI Avato ja AhAra meM grahaNa karyo - asthi, mAMsa, majajA AdithI zarIra bharAvA mAMDyuM. AvA gaMdA ane azucimaya padArthothI nirmAyelA A zarIra para rAga kevI rIte thAya? A zarIramAM bharelA e gaMdA padArtho jyAre A dehanA tamAma chidromAMthI divasa daramiyAna avAranavAra bahAra paDe che, tyAre jovA paNa gamatA nathI ane jovAmAM Ave to kamakamAM AvI jAya che. mArI ane tamArI kamanasIbI ane durbhAgya e che ke bhItarano gaMdavADa jovAnI dRSTi nathI lAdhI. zarIra upara caDeluM vastra ke zarIrane karAvelo svAdiSTa AhAra paNa aMdara jaI zuddha rahI zakato nathI. cokhkhA vastrane paNa meluM karI nAkhe, to svAdiSTa AhArane paNa maLa' jevo durgadhamaya padArtha banAvI zrutasaritA 274 patrAvali 2010_03 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ de, tevuM A zarIra che. zarIranA rAga-dveSI banavAmAM kAMI sAra nathI. zAstrakAra kahe che ke dehano koI eka khUNo paNa zuddha nathI. pavitra nathI. zarIranA koI paNa aMga-upAMgamAMthI pavitratAno parimala maLato nathI. AvA azucinA kothaLA pratye virAgI ane anAsakta banI, he cetana, A zarIrano upayoga AtmazuddhinI sAdhanA mATe karI lauM, tapazcaryA karuM, tyAga karuM, gurujanonI sevA-bhakti karuM, paramArtha ane paropakAranI pravRttio karuM, nirmama ane nirAgI banIne zarIranAM baMdhanane toDI nAkhuM ! smRti sarovaranI pALe, pU. moTIbenanI sAthenA aneka saMsmaraNonI anubhUti thaI AvatI haze. AvI smRtinI anubhUtione bhaktipUrvaka vAgoLajo. temanA jIvanamAMthI tamane ghaNuM hajI paNa zIkhavA maLaze. darekanA jIvanamAM sAruM sAruM grahaNa karatA rahevuM, AnuM ja nAma guNagrAhakatA. eka daSTAMta. eka vyaktinuM mRtyu thayuM. parabhavamAM devalokamAM janma thayo. janma thatAMnI sAthe avadhijJAnathI joyuM to agAunA bhavanAM patnI, bALako, bhAI-bahena tamAma te jIvanA agAunA bhavanA zarIranI sAme besI kalpAMta karatAM hatAM. tethI, devalokamAM gayela jIva agAunA bhavanA svajano samakSa AvI kAramAM kalpAMtanuM kAraNa pUche che. badhAM svajano ekI sAthe uttara Ape che 'tame mRtyu pAmyA tethI." deva javAba Ape che ke huM to A rahyo. huM to maryo nathI. jo tamane mArAmAM rAga che to huM to ajara ane amara chuM; ane jo tamane meM dhAraNa karela dehamAM rAga hoya, to deha to A rahyo, tene gharamAM ja rAkhI lo ne. mULa vAta, bhAI, ApaNane badhAne je te AtmAe dhAraNa karela dehamAM je te paryAyano rAga thaI jAya che, ane paryAya parivartana pAmatAM ja duHkha ane viSAda thAya che. svastha bano e ja mArI icchA che. aMdarathI ane bahAra caherA uparathI tamane svasthatA AvI che tenI amane anubhUti karAvo. li. Apano bhAI, rajanI zAha pA .. patrAvali-8 jaDacetananuM svarUpa zanivAra, tA. 25mI jAnyu., 1997 pracaMDa puNyodayanA pragaTa prabhAvIzrI, jaya jinendra. AtmA mATe saMsAra e eka jAtanI jela che. anAdikALathI AtmAM gunegAra banato Avyo chuM. ajJAnadazAmAM to gunA thAya, paNa Aje to DAhyA ane buddhivAna gaNAtA AtmAonI aMtaraMga paristhiti vicArAya to gunegArIno pAra nathI. jeTalA pramANamAM AtmasvarUpamAM, bhAI, AtmA Take teTalA pramANamAM te binagunegAra. patrAvali 275 zrutasaritA 2010_03 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNane badhAne, jinavANI-zravaNa karavAnA prabhAve jaDa ane cetana (deha ane AtmA)nuM bhedajJAna thayuM hoya to te zabdarUpe hoya che; paNa mAnyatA te pramANe paNa karavI paDe ja. jJAnI jaNAve che ke samyagdarzana pUtAtmA ramate na bhavodadhau / samyagudarzanathI pavitra thayelo AtmA saMsAramAM ramato nathI. cAritra mohanIya karmanA udayane lIdhe saMsAra choDI sarvavirati laI zake nahIM, paraMtu saMsAramAM ramaNatA to samyagdarzanI jIva dAkhave ja nahIM. potAnuM kAma potAnA gharane saMbhALavAnuM che. aviratino bIjo artha pArakI paMcAta che. pArakI paMcAta TaLe eTale ke aviratimAMthI dravya sarvavirati ke bhAva sarvavirati Ave, Ave ane Ave ja. AvI samajaNanI DAhI DAhI vAto, bhAI, huM ane tame svAdhyAyamAM ane satzAstranA saMgamAM ghaNI vAra karIe chIe, paraMtu suvarNanA pramANa karatAM ApaNAmAM mATInuM pramANa vadhatuM cAlyuM che. Atmazakti karatAM karmazaktinuM pramANa khUba vadhI gayuM che. mATe ja AtmAnA svAbhAvika teja naSTa thatAM cAlyA che. ApaNA AtmAnA pratyeka pradeze anaMtajJAnAdi zakti bharelI hovA chatAM, vItarAganI apekSAe, ApaNe kevA taddana bhikhArI jevA lAgIe chIe ! AtmAnI saMpattinuM lIlAma karanArA ane karAvanArA jAlIma duzmanone (mithyAtva, ajJAna ane avirati) duzamano tarIke haju ApaNe oLakhyAM nathI; balka e zatruomAM mitratAnI buddhi rAkhIe chIe. AnAthI vadhu ApaNuM zuM durbhAgya hoI zake ! saMsAravRkSane navapallavita rAkhanAra jo koI hoya to A traNa jAlIma duzmano ja che. pU. moTIbene vidAya lIdhI. ApaNe sau koI eka divase, AyuSyakarma pUrNa thatAM, vidAya laIzuM. svajana evA pU. devakAbAI benanA jIvanamAMthI kaMIka evuM meLavIe ke je bhavobhava uparane upara laI jAya. bAkI temanA viraha ane viSAda mATe to samaya e ja davA che. samaya jatAM badhuM visAre paDI jAya che. mArA pitAnuM mRtyu 42 varSa agAu thayuM hatuM. have ame badhA temanI vArSika puNyatithie varSamAM eka vAra bhAvapUrvaka ane bhArapUrvaka yAda karIe chIe. pU. moTIbene "saMthAro' laI vosirAvI dIdhA. temAMthI ApaNe e zIkhavAnuM ke ApaNe paNa dararoja rAtre sUtI veLAe badhuM ya vosirAvI devAnuM; eTalI chUTa rAkhIne ke jo huM savAre pathArImAMthI UThuM, to badhuM ja yathAvat bhogavavAnuM. ane vadhu rAtre sUtI veLAe paccakhkhANa, eTale vosirAvyAthI aparigrahI ane pratyAkhyAnathI viratipaNuM. A be sthitimAM jo kadAca AyuSya pUrNa thaI paNa jAya ne, to gati to ucca nakkI ja ane sAthe sAthe A bhavamAM karela AraMbhAdi ane parigrahAdinI rAvI parabhavamAM pahoMce nahIM. AvI aneka vAto, pU. bena pAsethI zIkhavAnI che. temanA jIvananI ghaTanAone yAda karI jIvanamAM utArajo. mArA lAyaka utAravA jevI hoya to mane paNa jaNAvazo. huM paNa avazya utArIza. parArthagrahaNe yeSAM, niyamaH zuddhacetasAm / abhyAyAnti zriyasteSAM, svayaMmeva svayaMvarAH / / je pavitra manavALA puruSone pArakuM grahaNa nahi karavAno niyama hoya che, teone potAnI meLe ja lakSmI (mokSa) svayaMvarA thaIne cAlI Ave che. li. Apano bhAI, rajanI zAha zrutasaritA 2010_03 patrAvali Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-9 bhramaNA duHkharUpa che saujanyazIla sahRdayI svajanazrI, jaya jinendra. pU. umAsvAti mahArAja kahe che ravivAra, tA. 26mI jAnyu., 1997 mAtA bhUtvA duhitA bhaginI bhAryA ca bhavati saMsAre / vrajati sutaH pitRtAM bhAtRtAM punaH zatrutAM caiva // artha : saMsAramAM (jIva) mAtA banIne (marIne) putrI, bahena ane patnI bane che tathA putra (marIne) pitA, bhrAtA ane zatru bane che. saMbaMdhonA baMdhana-saMbaMdhonI mAyA - A ja saMsAra che ne ! A ja che bhavabhramaNanuM mULa kAraNa. A saMsArarUpI sTeja nATaka to eka ja, jIvo paNa tenA te ja, mAtra pAtravaraNI badalAya. anaMta saMsAranA ghora dhasamasatA pravAhanA kinAre UbhA rahI, skUla AMkho baMdha karI, mAtra jJAtA ane draSTA banI, zAstradRSTinA mAdhyamanA A saMsArapravAhane jo ApaNe joIe ne to, anaMta anaMta jIvonA saMbaMdha-parivartana ja dekhAya. rAga nA thAya, dveSa paNa nA thAya. AtmabhUmimAM viraktinAM phUlo khIlI UThe che. koI ja saMbaMdha manane bAMdhI zakato nathI. badhA ja saMbaMdho e avasthAmAM aLagA thaIne UbhA rahI jAya che. saMbaMdhonI kalpanAthI je AMtarasukhono sarvathA abhAva hato, te dUra thaI gayo. saMbaMdhonI gAMTho khUlI thaI, ane enI sAthe ja AMtarasukhanA madhura spaMdanoe rasataraboLa karI dIdhA. ApaNe saMbaMdhonI bhramaNAomAM asaMkhya bhavothI bharamAyelA ja rahyA. paNa havethI, vartamAna bhavathI, A bhramaNA toDavI ja che, evo bhAI, pAko niradhAra karavo ja rahyo. have koInI tAkAta nathI ke ApaNane bAMdhI zake. saMsAranA bAhya vyavahAromAM Avazyaka evA badhA saMbaMdho jALavavAnA. pharajo badhI ja bajAvavAnI; paraMtu aMtaraMga jAgRti jALavIne. ApaNuM valaNa kRtajJatAbharyuM ane vyavahAra pAko aucityapUrNa rAkhavAno, paNa ApaNuM mana saMsAranA koI saMbaMdhamAM na baMdhAI jAya, A mATenI satata sAvadhAnI sAthe. 'karuNAnA karanArA' padamAM suMdara gAIe chIe ne ! "huM aMtaramAM thaI rAjI, khelyo chuM avaLI bAjI, avaLIne savaLI karanArA, tArI karUNAno koI pAra nathI. he parama dayALu vhAlA, meM pIdhA viSanA pyAlA, viSane amRta karanArA, tArI karuNAno koI pAra nathI.' sAce ja bhAI, arihaMta bhagavAnanI karuNAno koI pAra nathI. apAra karuNA ane asIma upakAra che. zrI jinezvara bhagavaMtonI traNa jagatanA pAmara jIvone pavitra karavAnuM eka naisargika patrAvali zrutasaritA . 2010_03 277 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIzana jANe ! mArA ane tamArA jIvanamAM mAtA-pitA-bhAI-bahenano viraha to ApaNA AkhA ya jIvanamAM thoDAka ke vadhu varSono, paNa bhAvatirthaMkarano viraha to AkhAya bhavano. ApaNe A bhavamAM janmyA tyAMthI mRtyu pAmIzuM tyAM sudhI temano viraha ja che ne. temano (arihaMta) viraha svajanonA virahathI vadhAre lAge che ke ocho ? AnA javAba uparathI, ApaNI samyagadarzananI kakSA nakkI thaI jaze. bhavasAgarathI pAra paDavuM ja che, ane pAra paDIne ja jaMpIzuM, evo pAko niradhAra, raraMte zai vjJAmi - A sUtra vaDe (artha ane bhAva baMne vaDe) ciMtA-saMtApa ane saMkleza moLA paDI jaze ane cittamAM prasannatA ane bhavya skUrtino anubhava thaze ja. li. haMmezAM Apano, rajanI zAha patrAvali-10 Azrava nirodha e dharma somavAra, tA. 27mI jAnyu., 1997 AtamarAmI bhAIzrI, jaya jinendra. dareka jIva jJAnadarzanAdi guNomAM ramaNatA kare e AtmA mATe UMcAmAM UMco khorAka kahevAya ane tevA puruSone ja AtamarAmI kahevAmAM Ave che. ApaNe te ja banavuM che. adhyAtmano artha eTale AtmAne uddezIne dharmakriyAmAM pravartavuM. nirvikalpa sthiti e teno bIjo artha. mahApuruSoe, manane mAchImAranI upamA ApI che te aMdaramAM saMkalpa-vikalpanI jALa bichAvIne temAM AtmAne evo sapaDAvI de che ke AtmAne potAnA nirvikalpa svarUpanuM bhAna ja rahetuM nathI ane te ja mana jo anitya Adi bhAvanAonA ciMtanamAM lAgeluM hoya to mana kalyANa mitranuM kAma kare che. sUtrakAra bhagavAna pharamAve che : agaM jANaI so savvaM jAMNaI eka AtmAne jeNe jANyo teNe sarva kAMI jANyuM. jyAM pAyo ane caNatara majabUta che tyAM mokSano mahela Ubho thavAne koI vAra nathI lAgatI. vItarAga sarvajJa paramAtmAno ane nirgatha gurujanono ApaNA para apAra anugraha che. ane tenAthI ja ApaNuM AtmavIrya ATaluM ullAsa pAmyuM che. pApono pratijJApUrvaka tyAga enuM ja nAma: sarvavirati. bhAI, dravya sarvavirati to A dezamAM zakya nathI, paraMtu bhAva sarvavirati to cokkasa laI zakAya. paNa te mATe sau prathama ApaNe bhAva dezaviratimAMthI upara UThavuM paDe ne. aviratino paryAyArthI zabda ja "Azrava' che. Azrava ja pramAdane notare che. ane pramAda AvatAM ja AtmabhUmi para karmazatruo zrutasaritA 278 patrAvali 2010_03 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhikAra jamAvatA jAya che. ane saravALe krodhanI sAme kSamAbhAva Takato nathI, roSa ane rIsa svAbhAvika banI jAya che. manamAM juduM, vANImAM juduM ! AcaraNa enAthI paNa jAduM. kaSAyono anaMta pravAha roke ja chUTako. mokSa sivAyanuM badhuM ja sukha anitya ane vinazvara che, teno vicAra karavo ja rahyo. pU. moTI bena hatA tyAre sukha hatuM ke je Aje temanI vidAyathI temanA thakI sukha jatuM rahyuM. AvA vadhu ne vadhu vicAro AtmAne karmabaMdhana karAve, ArtadhyAna-raudradhyAna tarapha laI jAya. mATe te vicArano paNa saMvara. sarvasaMvara karatAM ghaNAM varSo hajI paNa vItaze, kadAca be-cAra bhava paNa. paraMtu mAre ane tamAre, A prayatna to cAlu ja rAkhavo paDaze ane to ja bhAvasaMvaranI saphaLatA. ane eka vAra jo bhAvasaMvara AvI gayuM, to sAcI nirjarA tenI sAthe ja che eTale sarvasaMvara sAthe AtmAmAM pravezI gayelAM sarva anaMta karmono nAza. je samaye samULago nAza te ja samaye kevalajJAna, kharuMne bhAI, zAstra samarthana Ape che ke eka aMtarmuhUtamAM koDAkoDI sAgaropama varSo sudhI bhogavavA paDe tevA karmo bAMdhe che, ane AvI rIte koDAkoDI sAgaropama varSothI karmo bAMdhatA AvyA chIe. nirjarA tattvanI khAsiyata e che ke jo jIva jJAnasahita savaLo paDe to koDAkoDI sAgaropamamAM bAMdhelA tamAma karmo eka ja aMtamuhUtamAM toDI paNa zake che. Ama jo Azrava aTake pachI anukrame eTale saMvara pachI sarvasaMvara Ave ja. manane AvI badhI vAtothI samajAvajo. pU. moTIbenanA dehatyAganI ghaTanAne zubha nimitta banAvI AtmAnA utthAna kAryamAM lagADajo, ane te ja sAcI zraddhApUrvakanI aMjali. ATalI samajaNa pachI stavana gAvuM paDaze ja nahIM. "A jiMdagInA copaDAno saravALo mAMDajo." Apano svajana, rajanI zAha patrAvali-11 arihaMte zaraNaM pavAmi maMgaLavAra, tA. 28mI jAnyu. 1997 ANAe dhammo'nA anuzAsaka zrI, jaya jinendra. ahiMsA e ja AjJA che, ane AjJA e ja dharma che. paraMtu te AjJA kaI ? jo ke dareka jIvanA sukha-duHkha judA judA hoya che. eka mAneluM sukha bIjAne duHkharUpa hoya ane eke mAneluM duHkha bIjAne sukharUpa hoya che. maravuM koIne gamatuM nathI. tethI vItarAga prabhu kahe che ke heya-zeya ane upAdeyane tasvarUpa jANavA-svIkAravA tathA tyAga karavAno viveka karavo. pU. moTIbenano deha zeyabhAvathI nAzavaMta ja hato mATe temAM rAkhelo rAgabhAva heya che. sAdhAra: prathama dharma: arthAt koI paNa cIjanuM jJAna tyAre ja sArthaka gaNAya ke jANyA pachI yathA patrAvali zrutasaritA 2010_03 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaye teno te mujaba amala thAya, ane te amalamAM AtmAnuM AtmakalyANa samAyeluM che. mATe have AvuM ciMtavana karI pU. benanI vidAyane AvI rIte mUlavazo. AvI mUlavaNIthI ja pU. moTIbene lIdhela "saMthAro' navapallavita, puSpita ane phalita thaze. tame A ghaTanAne anekAnA svarUpe nihALo. eka vadhu dRSTAMtathI tamane samajAvuM. mIThA rasavALI pAkI kerIne joIne eka saMsArI vyaktinA momAM pANI AvI jAya che, jyAre te ja kerIne eka vanaspatinA jIva tarIke joIne sAdhunI AMkhamAM pANI AvI jAya che. AvuM ciMtavana ja cittakhinnatAne sthAne cidAnaMda khurAve ane AMtarazuddhi ane AMtaravikAsanI apekSAe ciMdAnaMdapaNuM atyaMta Avazyaka che. AvI satata vicAradhArA cittaprasannatA, dhyAnalakSitAne ane dhyeyalakSitAne puSTa banAve che. ApaNe vicArakSetramAM anekAna, vacanavyavahAranA kSetramAM syAdvAda ane sAmAjika tathA AtmazAMtinA kSetramAM aparigrahapaNAnuM rUpa pragaTAvavAnuM che. mohanI prabaLatAne lIdhe saMsAra vadhato jAya che. bhAI, A deha dvArA kArya sAdhI levAnI maLelI taka vAraMvAra maLatI nathI. Avato bhava manuSyano maLe ke nA maLe? vizvAse bahuM rahevA jevuM nathI. sarovaranuM dRSTAMta baMdhabesatuM che. nirmaLa mIThA pANIthI bhareluM, upazAMta rajavALuM tathA jalacara jIvonI rakSA karatuM sarovara je rIte samatala bhUmimAM paNa potAnA svarUpamAM masta rahI, jalapravAha ane taraMgone potAnAmAM samAvI AtmarakSA karatuM rahe che. te rIte ApaNe paNa buddhimAna, tattvajJa, jAgrata ane AraMbha-samAraMbharUpa (dezavirati rUpe) pApakAryothI viramavuM ja joIe. ApaNe sarovaranA uparokata guNayukta thavAnuM lakSya rAkhavuM joIe. ApaNe mumukSu banI madhyastha bhAvathI jIvanamAM banatI tamAma ghaTanAonuM nirIkSaNa karavuM joIe. AvuM satya zraddhApUrvaka vicAravAthI ApaNuM aMtarAya karma dUra thaze ane tattva samajAze, to ja samabhAva Avaze. samabhAva e to saMyamAnuSThAnano pAyo che. sarala AtmAnI ja zuddhi thAya che ane zuddha AtmAmAM ja dharma sthira rahI zake che. mATe have bhAI, sarala banI jAo. ___ sammIlane nayanayorna hi kiMcidasti / / AMkho mIMcAtAM temAMnuM (anukULa kuTuMba parivAra, milkata, vaibhava vagere.) kAMI tAruM nathI. zAtAmAM rahejo, ane svasthatA keLavajo. li. Apano bhAI, rajanI zAha zrutasaritA 2010_03 onal 2010_09 28O patrAvali Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-12 nizcaya dRSTi hRdaya dharIjI..... budhavAra, tA. 29mI jAnyu., 1997 zreyasakara zreyArthI zrI, jaya jinendra. he Atma, A cauda rAjalokanA virATa vizvamAM tuM sarvatra janmyo che ane maryo che ! eka biMdu jeTalI paNa jagA evI nathI ke jyAM tuM janmyo na hoya, jyAM tuM maryo na hoya. nIcenI sAtamI narakathI mAMDI upara siddhazilA sudhI judA judA nAme, judA judA rUpe huM janmelo chuM ane marelo chuM. paramANuthI mAMDI anaMtAanaMta pudgala skaMdha sudhInA rUpI dravyo meM bhogavyAM che ! badhuM ja bhogavyuM che..... chatAM kAyama mATe dharAyo nathI ! mane tRpti thaI nathI. duHkhanAM be kAraNo, be mAdhyama hoya che. (1) zarIra ane (2) mana. A be mAdhyamothI du:kha be prakAranAM hoya che. zArIrika ane mAnasika. mana vinAnA jIvone mAtra zArIrika duHkha hoya che. mana vALAne zArIrika ane mAnasika du:kha baMne hoya che. mukatAtmAne duHkhanA kAraNabhUta mana ane zarIra nathI hotAM, mATe temane duHkha na ja hoI zake - mAtra sukha ja hoya. ApaNe banavuM che muktAtmA, ane te mATe ApaNe sAMsArika viSAda ane vyagratAne tyajavI ja rahIne, bhAI. gautama svAmIne tIrthapatizrI vardhamAna svAmI paranA rAgane kAraNe to kevaLajJAna aTakIne UbhuM rahI gayuM hatuM. rAne toDavo ja rahyo. tamAro ane pU. moTIbenano saMbaMdha A bhavano nahoto, paNa bhavabhavAMtarono hato. lAMbA kALathI paraspara prItine prApta karI hatI. tame baMne ekabIjAnA anugAmI rahyA cho. ghaNA bhavothI anuvartana karI rahyA cho. ane prema bharelI doraDImAM paraspara baMdhAIne rahyA cho. AvuM badhuM ciMtana karavAthI, bhAIzrI, tame e vAta svIkArazo ke kevaLajJAna prApta thavuM sulabha che, paNa samyagdarzana pragaTa thavuM khUba muzkela che. ApaNA anAdi kALanA aMtaraMga zatruo moha, rAga, dveSa, ajJAna, mithyAtva, avirati che. bAhya zatruono parAbhava karavo e sahelI vAta che, paNa aMtaraMga zatruono parAbhava karavo e ghaNI AkarI vAta che. mamatAnI gAMTha DhIlI thAya to ja samatAnuM sthAna pragaTe paNa te mATe jinezvara bhagavaMtanI vANIne sAdhanadharma tarIke AcaraNamAM mUkavI paDe mATe ja jJAnI kahe che ke darzanAvaraNIya karmanA udayajanya cakSuno aMdhApo sAro che, paraMtu mithyAtvamohanA udayajanya aMtarano aMdhApo mahAbhayaMkara che. mATe ja pU. moTIbenanA vidAyanA duHkhada prasaMge tame vyavahArika dRSTine bAjue rAkhI nizcaya dRSTi keLavo. mahAmahopAdhyAya pU. yazovijayajI pharamAve che : patrAvali . 2010_03 "nizcaya dRSTi hadaye dharIjI, pALe je vyavahAra, puNyavaMta te pAmazejI, bhava samudrano pAra'' ApaNe dRSTimAM nizcaya to lAvavo nathI; paraMtu nizcayanI hada ApaNA AtmAmAM prApta karavI 281 zrutasaritA Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. zrI bhagavatI sUtramAM kahe che "cattamAne nive" cAlavA mAMDyuM eTale pahoMcyA ja kahevAya. mATe have samyagRSTi tarapha cAlavA mAMDo. samyagudRSTi AtmA kAyAthI bhale saMsAramAM hoya paNa manathI to mokSamAM ja che. vyavahAra nayanI apekSAe samAptinA aMtima samaye kAryanI pUrNatA gaNAya, paNa nizcaya nayanI apekSAe prati samaye kArya thatuM jAya che. dezamAM ApanA parivAranA badhA svajano paNa satvare svastha bane tevI bhAvanA sAthe. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-13 A janma puruSArthanI taka che. guruvAra, tA. 30mI jAnyu, 1997 sujJazrI, jaya jinendra. anaMta jIvasRSTimAM, Aje ApaNe manuSyarUpe chIe, ApaNane manuSya jIvana maLeluM che. A ApaNuM mahAbhAgya che. A hA ! kevuM bhAgya jAgyuM, vIranA caraNo maLyA" huM narakamAM nArakIrUpe hota to? huM tiryaMcagatimAM pazurUpe, pakSIrUpe ke kIDArUpe hota to? kevI ghora vedanAo sahevI paData? pragADha ajJAnanA aMdhakAramAM bhaTakavuM paData? devalokamAM deva hota to ye zuM? vaiSayika sukhomAM lIna banyo hota ane dharmapuruSArthathI vaMcita rahyo hota. ApaNA vartamAna bhavamAM bhalene tIvra duHkho nathI ke bharapUra sukho nathI, paraMtu Atma-kalyANa arthe puruSArtha karavAnI pUrepUrI taka che. paraMtu, jo ApaNe akarmabhUmimAM manuSya tarIke janmyA hota to zuM thAta ? tyAM koI tIrthakara na janma, na koI dharmazAsana, na koI sadguru ! A uparAMta, ApaNane Arya dezamAM janma maLyo eTaluM manamAM cokkasa ThasAvajo ke Arya evo bhArata deza choDI amerikA AvavAnuM banyuM te puNyanI nizAnI nathI; eTalo puNyodaya ocho. mAre, tamAre ke badhA mATe. A baMne dezonI bhautika sAmagrI ke anya laukika samRddhinI sarakhAmaNI karavI ja nahIM. ema paNa vicAro, ApaNe ahIM je pratimAnI sevA-pUjA karIe, te paNa jinazAsana zaNagAra samA AcArya bhagavaMtonA karakamala haste aMjanazalAkA thayA vinAnI. aMjanazalAkA eTale ja pratimAjImAM prANa pUravAnI parama pAvanIya prakriyA. aMjanazalAkAvALI pratimAjI hoya to dararoja sevA-pUjA te pratimAjInI thavI ja joIe ke je A kahevAtA samRddha dezanA sAdharmika svajano mAne che ke te zakya nathI. tame ema kahezo ke aMjanazalAkAvALI ke vinAnI pratimAjI. mULa vAta to, ApaNA bhAva keLavavAnI che, jALavavAnI che. bhAI, bhAva keLavavAmAM ane jALavavAmAM pratimAjInuM AlaMbana zrutasaritA 282 patrAvali 2010_03 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahattvano bhAga bhajave che. mATe to tIrthasthAne zaMkhezvara, pAlItANA vagere sthaLoe ApaNane viziSTa anubhUti thAya che ja. AvAM moTAM tIrthoe pratimAjInI prAcInatA, aMjanazalAkA, pratiSThAvidhi uparAMta vakhatovakhata aneka jinazAsana parama prabhAvaka prakhara mahArAjAdhirAjA samartha AcArya bhagavaMto vaDe darzana karAyelI hoya che. AvuM badhuM, ahIM amerikAmAM kyAMthI lAvavuM, mArA bhAI ? mAruM paNa puNyabaLa kAcuM paDyuM hoI ahIM AvavAnuM thayuM, paraMtu AvI khoTa je mane satata lAgyA kare che te pUrAya tema paNa nathI. mana manAvIne rahevuM, paraMtu ahIMnI dhanyatA anubhavavA jevI nathI. raMja, zoka ke pazcAttApa aMtaramAM dhAraNa karavo, ke jethI puNyano punaH saMcaya thAya ane A bhavamAM Arya dezamAM sthira thavAnI punaH taka maLe athavA AvatA bhavamAM karmabhUmi ane Aryadeza pUrNa bhava paryata maLelo rahe. vadhu eka dRSTie. manuSya janma, karmabhUmi, Aryadeza, Aryakula,nIrogitA ane AyuSya prApta hovA chatAM zraddhA, saguru ane zAstrazravaNa prApta thavA chatAM, samyagadarzana ane samyagujJAna prApta thavuM ghaNuM durlabha che. viratinI durlabhatA che. vairAgya bhAva keLavI vairAgyavijaya durlabha che, vairAgyavijayanA upAyo paNa Agamo ane zAstromAM prAptamAna che. upAyo bhAre lAge che, paraMtu kharekhara tevuM nathI. upAyo halakA che, paNa ApaNA mananI sthiti bhavAbhinaMdI hoI bhAre che, pU. moTIbenano puNyazALI AtmA zAtAmAM ja haze. tame zAtAmAM AvI satvare svastha bano e ja parama bhAvanA. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * * patrAvali-14 AtmadarzanathI pAmIe sakaLa padAratha siddha zukravAra, tA. 31mI jAnyu., 1997 zraddheyazrI, jaya jinendra. jinezvara bhagavaMto ane aneka samartha AcAryonA nazvara dehanI mAphaka pU. moTIbenanA naSTa nazvara dehane Aje samaya vitato jAya che ane vItato jaze; paNa teono akSaradeha Aje ya ApaNe saMbhArIe chIe. A saMsAranA pArivArika svajano sAtheno saMbaMdha aneka bhavothI cAlyo Ave che ane jo ApaNe hajI karma-saMbaMdha tarIke samajIzuM nahIM to hajI ye A saMbaMdha cAlyo ja rahevAno. - jo saMbaMdha ja vicAravo-saMbhALavo hoya to jinezvara bhagavaMta sAtheno vicArIe. temanI sAthe huM, tame ane badhA eka samaye bhUtakALamAM nigodamAM sAthe ja hatA, ramatA, jamatA vagere ane Aje jyAre siddhasvarUpI jinezvaranI ane ApaNI vacce aMtara keTaluM badhuM paDI gayuM che ? kAraNa eka che - mohajanya ajJAna. tIrthakaranA jIvananI mAphaka ApaNuM jIvana paNa eka svayaM itihAsa banI jAya patrAvali 283 zrutasaritA 2010_03 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te ja lakSya rAkhavuM che. eTale ke, bhAI, AvatI ke pachInI covIsI ke te pachInI covIsInA 'logassa sUtra'mAM ApaNuM nAma Ave ke nA Ave, paraMtu jIvanamAM apUrva sattva batAvI, satyaprakAza pAmelAonI yAdI svarUpa zrI bharahesaranI sajajhAyamAM to ApaNuM nAma AvavuM ja joIe. "bharahesara bAhu-balI, abhayakumAro a DhaMDhaNakumAro.....'' vaLI, te paNa lakSyamAM levA javuM che ke koI bhavya jIve puruSArtha karI mokSagamana karI ApaNane sUkSma nigodamAMthI bahAra kADhI cheka A manuSya bhava sudhI vikAsa karavAnI apUrva taka ApI, to zuM ApaNe anya koI jIvane AvI taka pUrI nahIM pADIe, ane te mATe samyagdaSTi keLavI mokSadizA tarapha javAno puruSArtha karavo ja rahyo, ApaNe sAva naguNA to nathI. tIrthaMkara jo banavAnuM lakSya hoya to temAM to 'savi jIva karuM zAsanarasI'nI utkRSTa prakRSTa bhAvanA hovI joIe. A paNa ucita che ja. to pachI tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmI teonA pUrva 27 bhava kahe che. ane jo have tame 27 bhavanI aMdara tIrthaMkara thavAnA hoya to tamAre A amerikAnA bhavanuM paNa varNana karavAnuM raheze. mATe paNa samyagdarzananI prApti ane samyakatvanI vRddhi karavI ja rahI. tIrthaMkara prabhunI dezanA veLAe bAra parSadAmAM vartamAnamAM ApaNe 11mI parSadAmAM besavAnuM Ave, tyAMthI sIdhA pahelI parSadAmAM beThakaprApti mATe moTo kUdako, mArA bhAI mAravo paDaze. muzkela dekhAya che, paraMtu azakya nathI. kaccha jevI khamIravaMtI bhUminA tame sapUta che. ane lakSmI, sarasvatI ane saMskAritAthI susajja evA mAtA-pitAne tyAM tame janmyA cho, ane tene ja kAraNe, tame tamArA jIvanamAM vyavahAra ane Adarzano, temaja jJAnayoga-kriyAyoga ane karmayogano samanvaya sadhAyo che, ane sahRdayatA, namratA, saraLatA, upakAraka vRtti, guNagrAhaka daSTi, vagere sadguNothI jIvanane surabhita banAvyuM che. "prabhu darizana sukha saMpadA, prabhu darizana navanidha, prabhu darizanathI pAmIe, saLa padAratha siddha.'' vyavahArathI 'darazana' zabdano artha-darzana eTale ke jainadarzana, devadarzana, (hRdaya) cakSu vaDe darzana vagere thAya; paNa nizcayathI to Atmadarzana ja artha thAya che; ane vaLI 'prabhu' eTale vItarAgadeva e to vyavahArathI; paNa nizcayathI to 'AtmA' ja levAno. 'Atama darizana sukha saMpadA, Atama darizana navanidha, Atama darizanathI pAmIe, saphLa padAratha siddha.'' pU. moTIbenanA dehavilaya nimitte prAraMbhAyelI A mArI bhAvanA-zreNI A patra-puSpathI aTake che. 'rAjeza' nAma nA lajavAya ane mAro puruSArtha-bhAvanA aphaLa nA bane e baMne tamArA para che. amRta-tattva mATenI jhaMkhanA ApaNA aMtaramAM vadhu ne vadhu prabaLa banI rahe te ja abhraMthanA. li. Apano svajana, rajanI zAha zrutasaritA . 2010_03 * * * * * 284 patrAvali Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-15 janmadinano sAttvika bodha tA. 2jI mArca, 1997 snehI bhAIzrI, jaya jinendra. gayA aThavADiye ApanA parivAranI mahemAnagati mANI. ati suMdara svAgata ane anukULatAonI sAthe sAthe mArA mATe paNa eka cirasmaraNIya prasaMga banI gayo. janma-dinanI ujavaNI AyuSya-karma nivAraNa pUjAnI sAthe tame je sAMkaLyuM che te sau koI mATe preraNArUpa che, anumodanIya che, anukaraNIya che. Avo apUrva vicAra ane Ayojana e Apa baMnenA jIvanA bhavyatvanI pratItirUpa che, temAM mokSAbhilASa chatI thAya che; ane te AnaMdanI ane dhanyatAnI vAta che. dhanya che Apa baMnenA mAtApitAne ke jeoe Apa baMnemAM bhArobhAra dharmaparAyaNatAnA susaMskAronI suvAsa pUrI che ane dharmakaraNInuM bhAvapUrNa siMcana karyuM che. ApaNA saumAM parama zraddhAnuM bIja kema pAMgare, saMsAra parathI rAga kema dUra thAya, saMyamanI tAlAvelI kema jAge, jinAjJApradhAna jIvana kevI rIte jivAya, vyAdhimAM samAdhi kema rakhAya, ane A badhAmAMthI parama zreya sAdhIne pavitrIkaraNanI lokottara kriyA karatAM karatAM mokSanuM sukha prApta karavuM keTaluM badhuM sugama ane saraLa banI jAya che, te bAbato ApaNAM zAstro-Agamo spaSTapaNe darzAve che. bhAIzrI, dharmano marma samajAvatI AgamavANI-vItarAgavANI vairAgya relAvatI, mithyAtva kApatI, samyaktva jagADatI, dezavirati viksAvatI, saMyamamAM joDatI, sanmArge doratI, mohane chedatI, rAgadveSane bALatI, zAsanarasa chalakAvatI, saraLa bhASAmAM gUDha rahasyo pirasatI, hasAvatI, raDAvatI, saMzayane chedatI, pracchanna praznono sacoTa ukela ApatI ane ApaNane saune anaMta Atma-vaibhavanuM darzana karAvatI ane 'jana' mAMthI "jaina' ane 'jaina' mAMthI ''jina'' thavAmAM sabaLa ane prabaLa nimitta pUruM pADe che. 66 ApaNe lakSya to barobara jinezvara bhagavaMta samAna banavAnuM goThavI rAkhyuM che; paraMtu have lakSaNa tadanusAra keLavavA to paDaze ne ! A bhavanuM AyuSya pANInA parapoTAnI mAphaka pUrNatAne Are kyAre AvI jaze tenI khabara to nathI. zrI mahAvIra svAmI, gautama svAmIne kahe che " eka samayano paNa pramAda karIza nahIM.'' pramAdanI pathArI choDI samajaNanA gharamAM besavuM ja paDaze; ane te mATe, aDhAra pApasthAnakanA ukaraDAmAMthI viramI darzana, jJAna ane cAritryanI adbhuta suvAsa pragaTAvanArI parama kalyANamayI jJAnavihita kriyAnI AvazyakatA samajavI paDaze ane tene rojiMdA jIvanamAM apanAvavI paDaze. ApazrI thakI ApanA jaina saMghanA sabhyone maLavAnI taka maLI. svAdhyAyanI ane bIjA divase AyuSya karma-nivAraNa pUjA bhaNAvavAnI ane artha samajAvavAnI ullAsapUrNa majA AvI. badhAne AnaMda thayo ane teonA AnaMdanI avadhimAM ApazrIe mane nimitta banAvyo te badala Apano huM patrAvali zrutasaritA 2010_03 285 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhArI chuM. have to huM paNa Apa baMnenA parama prIti ane anupama snehane AdhIna thayo chuM ane vakhatovakhata maLavAnuM thaze. jemaNe ahiMsA, saMyama ane tapanA anuSThAna vaDe AtmAnI anaMta zaktino prakAza karyo tathA akSaya, anaMta ane avyAbAdhapadanI prApti karI che tevA zrI jinezvara bhagavaMta Apa baMnene ane parivArane UrdhvagAmI lakSya sAdhavAmAM parama ane prabaLa nimitta pUruM pADe e ja bhAvanA-prArthanAarjuthanA. li. Apano bhAI, rajanI zAha ( patrAvali-16 saMsAramAM kSaNanuM sukha ane maNanuM duHkha ? budhavAra, tA. 21 oNkaTobara, 1998 sahRdayI svajanazrI tathA parivAra - jaya jinendra - nUtana varSAbhinaMdana. zrI arihaMta paramAtmAe dharmanA cAra prakAra darzAvyA che. dAna, zIla, tapa ane bhAva. A cAre vastu jIvanamAM ApaNe vakhatovakhata karIe chIe, paraMtu tene kriyA kahevAya ke dharma kahevAya te samajavA jevuM che. ApaNe ra00-500 DolaranuM dAna ApIe, to te dAnakriyA thaI kahevAya, paNa jo parigrahanI saMjJA tUTe to dAnadharma thayo kahevAya. pAMca tithi ane zanivAra-ravivAranA divase brahmacarya pALIe tene zIlakriyA kahevAya, paraMtu jyAre maithuna saMjJAno nAza thAya, tyAre zIladharma thayo kahevAya. ekAsaNuM, AyaMbIla, upavAsa vagere karIe tene tapakriyA kahevAya, paNa jyAre AhAra saMjJAno vega ane prabaLatA tUTe ke chUTe tyAre tapadharma thayo kahevAya. evI ja rIte, prabhunI pAse gadgada avAje kriyAmAM ekatAna thaIe te bhAvakriyA thaI, paNa puNyanA udayathI maLelo anukULa saMsAra ke pApanA udayathI maLelo duHkhamaya saMsAra - A baMne prakAranA saMsAra asAra lAge tyAre bhAvadharma kahevAya. A bhAvadharmanI bhavyatA, pragaTAvavA mATe pAyAnI eka vAta svIkAravI paDe ke saMsAramAM eka kSaNanuM sukha meLavavA mATe maNanuM pApa karavuM paDe che, ane udayakALe eka TananuM duHkha AvIne UbhuM rahe che. bIjo paNa eka abhigama - bIjA mane duHkha Ape che e nAstikanI mAnyatA, mArA karmo mane duHkha Ape che e AstikanI mAnyatA, ane mArA doSo mane duHkha Ape che, te dharmInI mAnyatA che. Ama, dAnadharma, zIladharma, tapadharma ane bhAvadharma - A cAre guNa ApaNAmAM vase tyAre dharmI kahevAIe. AvA dharmI banavAno pAko nirdhAra AjanA zubha dine ApaNe sau bAMdhIe. pudgala pratye udAsInabhAva, kaSAyo pratye upazamabhAva, viSayo pratye anAsaktabhAva, jIvo zrutasaritA 286 patrAvali 2010_03 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratye maitrIbhAva, sAdharmika pratye vAtsalyabhAva, deva-guru-dharma pratye rAgabhAva, ratnatrayI pratye ratibhAva ane paramAtmA pratye bhaktibhAva - A badhA bhAvo vadhu ne vadhu pUraka, preraka, prabaLa ane prAgaTyapUrNa bane ane ApaNe sau dhImedhIme pA-pA-pagalI pADatAM pADatAM mukti sudhI pahoMcI jaIe e ja zubhecchA-prArthanA-abhyarthanA. mArA pratye ApazrIe dAkhavela bhAvapUrNa sneha badala huM RNI chuM. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-17 AcAra vicArano sumeLa budhavAra, tA. 12-15-99 guNAnurAgI, praNAma - jaya jinendra. Aje ApazrInI sAthe phona para vAta thaI. ci. sejalanI ujjavaLa kArakirdI jANI khUba khUba AnaMda thayo. ci. sejalane mArA aMtaranA abhinaMdana ane tenA jIvanabAgamAM sadAya sukha-samRddhinI chAyA rahe ane tenA saghaLA manoratho pAra paDe tevI prArthanA ane zubhecchA ane AzIrvAda. sAce ja tejasvI ane suzIla saMtAna tarIke ci. sejalano garva Apa baMnene apAra haze. garva ane gaurava baMne nipaje tevI tenI pragati che. dhanyavAda, khUba khUba dhanyavAda. pU. zrI muktidarzana vijayajI ma. sAheba jaNAve che ke lIlA nAriyeLamAM traNe vastu che. rAgateSa e pANI che. saMsArI jIvonuM pANI sukAyuM nathI. koparuM e AtmA che, eTale caitanya AtmA deharUpI kAcalIthI chUTo paDyo nathI. chAla e zarIra che. dehane kaMI paNa thAya eTale deha sAthe caitanyane paNa kaMI kaMI thaI jAya che. ghAtaka gayA eTale rAga-dveSanA pANI sukAI gayAM. siddhAvasthA azarIrI svarUpe che, te avasthA gamADavA mATe prayatna karavo jarUrI che. siddhAvasthA samajavA mATe prayatna karavo jarUrI che. siddhAvasthAno AnaMda samakitIne AMzika hoya che. pavananA jhapATAthI retIno mahela jema veravikhera thaI jAya che, tema AyuSyanA jhapATAthI A saMsAra adRzya thaI jAya te pahelAM sAdhanA karIne cAra prakAranA mokSa meLavavA jevA che : (mokSano zabdArtha mukAvuM, chUTavuM) (1) daSTimokSa - granthibheda karIne samakti pAmatAM dRSTinuM baMdhana chUTe che. pahelAM je UMdhuM dekhAtuM hatuM, te have sIdhuM dekhAya che. (ra) rAgamokSa - bAramA guNasthAnake kSINamoha vItarAga avasthA prApta thatAM. (3) ajJAna mokSa - terame guNasthAnake sayogI kevalIne ajJAna mokSa thAya te. (4) pradeza mokSa - dehanuM baMdhana chUTe te - caudamA guNasthAnaktA aMte. patrAvali zrutasaritA 287 2010_03 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAI, darzana mohanIya ane cAritra mohanIyano udaya ja ApaNane kacaDI rahyo che. cAritra mohanIyano udaya jIvane vItarAgatA thavA deto nathI. ane cAritra mohanIyanA udayathI jIvane vItarAgatA gamatI nathI. deha ane AtmAnuM ekamekapaNuM che. kriyA pugalamAM che, paNa sArI kriyAnuM baLa nahIM vadhArIe to deha khoTI kriyA karyA vagara nahIM rahe. khoTI kriyAnuM phaLa che rakhaDapaTTI, saMsAranuM paribhramaNa. jeo phakta zuddha-buddha svarUpanI vAto kare che. teo jJAnInA mArganuM utthApana kare che, uDADe che, lopa kare che. zuddha buddha svarUpane prApta karavAmAM sahAyaka bananAra, bhAI, dhyAna, jJAna, kriyA, tapa, tyAga Adine uDADI na zakAya. vyavahArano lopa karanAra tIrthano lopa kare che, ane nizcayano lopa karanArA tattvano lopa kare che; tIrtha e tattvane pAmavA mATe che. Aje sarvatra jJAnanI bUmo vadhatI javA pAmI che, teTalI AcAranI bUmo nathI pADavAmAM AvatI. zrI vItarAga paramAtmAe to AcAramAM ahiMsAdharma, vicAramAM anekAntadharma ane jIvanamAM karmavAda Apyo che. AcAradharmanA pAlana vinA guNavikAsa ane zubhabhAvanA vikAsa azakya che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM zrI sUtrakAra ramAve che "izno maMtra muviTuM, DhasA saMgamAM tava " ahiMsA, saMyama ane tapa A traNa utkRSTa maMgala che. ahiMsA AtmAne sparze che, saMyama dasa prANone sparze ane tapa kAyAne sparze che. ahiMsAnuM pAlana karavA mATe saMyama pALavo joIe; ane saMyamanuM pAlana karavA mATe tapa karavuM paDe; ane tapa karIe eTale ahiMsA ApoApa paLAya ja. maitrI, pramoda, karuNA mAdhyastha (vicAra dharma) ane ahiMsA-saMyama-tapa (anuSThAna dharma) dvArA ja darzana-jJAna-cAritrarUpa ratnatrayI guNa (guNadharma) pragaTa thAya che. Apa parivAranA Atmika guNonI saMpatti vadhu ne vadhu khIlI UThe, dIpI UThe tevI zubha bhAvanAo saha. li. Apano bhAI, rajanI zAha ( patrAvali-18 mAnavajanma maMgala, mRtyu kalaMka che ? tA. 1- 19-99 sahRdayI svajanazrI, jaya jinendra. - zrI benanA pUjya mAtuzrIe nazvara deha choDyo. ociMtuM banyuM tethI haMmezAM AghAta vadhu lAge. paraMtu, bena bhArata gayAM che, te ghaNuM sAru. teo pU. pitAzrI tathA anya svajanone rUbarU maLIne pAchAM Avaze, tyAre temanAmAM svasthatA ane sthiratA ghaNI AvI haze. mArAM bena, temanI gerahAjarImAM, tamArI sAra-saMbhALa rAkhavAnuM kahI gayA che. phona to karato rahIza. dararoja ApanA ghera rUbarU AvavAnuM to zakaya nahIM bane, paNa patra dvArA to huM roja AvI zakuM ne? zrutasaritA patrAvali 288 2010_03 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAI, jainadarzana kahe che ke janma maMgala che, paraMtu mRtyu klaMka che. kAraNa ke janme te mare te niyama che, paraMtu mare te janme tevo niyama nathI. dA.ta., chellA bhavamAM nirvANa pAmI mokSe janArA jIvo maryA kahevAya, paNa janmatA nathI; tethI te jIvo chellA bhavamAM jyAre jamyA, te maMgala to kahevAya ne! mATe ja, kahevAya che ne "janma' aparAdha che, mRtyu te aparAdha nathI, mRtyu to janmanA lIdhe anivArya che. mRtyuthI nirbhaya banavuM joIe, ke jethI AkuLa-vyAkuLatA vidAya laI le, ane ApaNe svastha ane svaccha manathI paramAtmAnI sAthe AMtaraprItino saMbaMdha sthApita thaI gayA pachI duniyAnA badhA ja svArthasabhara saMbaMdho nIrasa banI jaze ane samagra jIvanasRSTinI sAthe maitrIno pavitra saMbaMdha sthApita thaI jaze. evo vicAra Ave ke paramAtmA adezya che, azrAvya che, aspRzya che. ApaNA mATe to pachI emanI sAthe AMtaraprItino nAto kevI rIte racI zakAya ? mArA vhAlA bhAI, paramAtmAnI sAthe saMbaMdha bAMdhavA manane mAdhyama banAvavuM paDaze. mana paNa Akhare to chaThThI indriya che ne ! jJAnayukta pavitra mana dvArA saMbaMdha bAMdhI zakAze. paramAtmAnI sAthe saMbaMdhano setu racavo paDaze, ane AMtara anubhavonI divyatA pAmavI paDaze, buddhi jeTalI UMDANamAM Utaraze eTalI zraddhA majabUta ane puSTa banaze. paNa, manane svastha, svaccha, zAMta, nirAkula ane prasanna banAvavAnuM to zIkhavuM paDaze ne, bhAI ! ApaNe dararoja jinAlaya jaI sevA-pUjA vagere kriyAo bhAvathI karIe chIe mATe paramAtmAnI duniyAthI paricita chIe, tevuM mAnI levAnI bhUla nahIM karavI. jinAlaya e to paramAtmAnI sRSTimAM pravezavA mATe pravezadvAra mAtra che. moTA bhAganA loko to pravezadvAranI pradakSiNA daIne ja pAchA vaLI jatA hoya che. jema muMbaImAM loko "geTa ve opha inDiyA' joIne ja pAchA vaLI jAya che ne? paNa daravAjA kaMI jovA mATe ja thoDA hoya che ? e to pravezavA mATe hoya che. paramAtmAnuM nAma, paramAtmAnI mUrti, paramAtmAnuM maMdira - A badhAM mAdhyamo che. paramAtmAnI sAthe AMtaraprIti-AMtara bhaktino setu racavA mATe. ane eka vAra setu racAI jAya pachI mananA mAMDave prasannatAnA puSpono pamarATa phelAvA lAgaze, ane mana svastha, praphullita ane nirAkula banI jaze. kutarkavAdIoe sthApelA saMpradAyo ane paMthomAM phasAvA jevuM nathI. ra500 varSathI cAlI AvatI zrI mahAvIra prabhunI pATe AvelA AcArya bhagavaMto ja pUjya che ane prabhunI vANI prakAzavAnA adhikArI che. pU. zrI AnaMdaghanajI sAcuM kahe che "mAraga sAcA kona batAve, jAvuM jAIne pUchIe, ve to apanI apanI gAve." tabiyata sAcavazo. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * patrAvali 289 zrutasaritA 2010_03 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-19 paramAtmA sAthe prIta kema thAya ? tA. 1-20-99 saujanyazIla sAdharmika zrI, jaya jinendra, bena sukharUpa bhArata pahoMcI gayA haze ane kuzaLatAmAM haze. paramAtmA pratye AMtaraprItinuM anusaMdhAna AraMbhAI jAya tyAre vItarAganI pratimAmAM jIvaMtatA bhAse che. bhAI, mAnavasvabhAvanI eka khAsiyata che. jyAre e koInI sAthe AMtarika snehanA sAthiyA pUrve, bhItarI premanAM phUlo khIlave, tyAre ene maLavAnI, meLavavAnI, jovAnI, enAmAM DUbI javAnI tamannAno taravarATa pedA thAya che. pU. zrI AnaMdaghanajIe vairAgyapUrNa racela 'covIsI stavana'mAM zrI AdIzvara prabhunA stavanamAM lakhyuM che 'raMjana dhAtu milApa.' jevI rIte mANasanA zarIramAM dhAtu tarIke mukhya che. 'vIrya' evI rIte paramAtmAnI dhAtu che emanI AjJA paramAtmAnI AjJAnuM aviklapaNe pAlana karavuM tene kahevAya che 'dhAtu milApa.' e ja sAcuM paramAtmaraMjana che. jema jema paramAtmAnI AjJAnuM pAlana thatuM jAya che, tema tema paramAtmAnI sAthe mana ane hRdaya joDAtAM jAya che, ane parama AnaMdanI anubhUti thavA mAMDe che. prIti karavAnuM Akhare prayojana paNa A ja che ne ? parama AnaMdanI anubhUti, AtmAnaMdanI rasAnubhUti. A badhI vAto vicArIe, te pahelAM nIcenuM vicAravuM joIe. (1) he prabhu, huM puruSa kevI rIte ? puruSamAM to pauruSa khaLabhaLatuM hoya ! mArAmAM pauruSa che ja kyAM? jo mArAmAM pauruSa hota to rAga-dveSa-krodhAdi kaSAyone paDakArI emanA para vijaya na meLavI leta ! huM to puruSa kaheDAvavAne lAyaka nathI ! (2) tArI pAse pahoMcavAno mArga to mAtra kevaLajJAna vaDe ja joI-jANI zakAya che. carmacakSu ke zArIrika AMkho vaDe tArA mAragane jovAnI gustAkhI karI karIne to huM Aja divasa sudhI saMsAranI cAre gatimAM bhaTakI rahyo chuM. carmacakSuthI jemaNe jemaNe rasto khojavAnI koziza karI e badhA ja niSphaLa gayA. e badhA ja gUMcavAI gayA ! aneka jAtanA paMthomAM, saMpradAyonI bhUlabhUlAmaNImAM bhaTakI gayA ane tArA mArgathI lAkho yojana dUra pheMkAI gayA. jo aMdha vyakti bIjA aMdhane mArga batAve che, to e bIjI aMdha vyaktine paNa jinapraNita mArgathI dUra laI jAya che. (3) tarkanI jALamAM jAtane gUMcavI denAra vAda-vivAdathI vadhAre zuM meLavI zake che ? vAda-vivAda evI chetarAmaNI bhUlabhUlAmaNI che ke emAM aTavAIne agama-agocara tattvono nirNaya nA karI zakAya ! bhAI, Aje divya dRSTino (kevaLajJAnano) virahakALa che. yathArtha-vAstavika tattvaciMtana mATe zrutasaritA patrAvali 2010_03 290 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divya dRSTi joIe. eno sahAro apekSita che. kevaLajJAna, mana:paryavajJAna, avadhijJAna jevA divya jJAnono UjaLo UjaLo prakAza Aje che kyAM ? konI pAse AvA ajavALAno sUryodaya che ? tattva ciMtananA tANAvANA gUMthatA jyAre zaMkAonA saLa paDavA mAMDe tyAre samAdhAna konI pAse jaIne karavuM ? bhAI, mArI mati pramANe viziSTa kSayopazamavALA zAstrajJa 36 guNonA dhArako pUjya zrI AcArya bhagavaMto ja AdhArabhUta che. jemanI pAse utsarga-apavAdanuM jJAna hoya, nizcaya ane vyavahAranI talasparzI samaja hoya, vaLI jeo niSkAma-nispRhI jJAnI hoya, eo ja kaMIka patha-pradarzana karI zake ! bhalene paramAtmA pAse pahoMcavAnI maMjila sudhI pahoMcatAM be-cAra janmonA jaMgalane vaTAvavA paDe. mArga khojavAno-khojI banIne mArga meLavavAno AnaMda paNa adbhUta hoya che, e to je meLave che te mANe che, kharuM ne bhAI. "mAMhI paDyA te mahAsukha mANe," A uktino A ja artha che. * * * * patrAvali-20 paradezagamana - pApano udaya li. Apano bhAI, rajanI zAha 291 tA. 1-21-99 sujJazrI, jaya jinendra. pU. pitAzrI pAse bena sukharUpa pahoMcI gayA che. teonA pU. mammInI aMtima vidAya prasaMge temanA svajanone bhAratamAM rUbarU maLavAthI teo vadhu svastha satvare thaze, temAM zaMkA nathI. je paramAtmAnI sAthe prItanI sagAI thaI, ane jenI pAse pahoMcavAnI tIvra icchA pedA thaI. emanI smRti vAre vAre dilanA daravAje haLavA haLavA TakorA de che. 'ene pAmavA zuM karuM ?' AvI bhAvanAno juvALa phUTe che bhItaramAM ! jo sadehe tIrthaMkara bhagavaMta A dharatItala para vicaratA hota to ApaNe avazya emanA caraNomAM pahoMcI jAta, emanI bhakti karata, emanI sevA karata, emanA amRta-vacanonA zravaNamAM DUbI jAta ane emanI AjJAonuM pAlana karavAmAM jIvananI dhanyatA mAnata paNa ApaNI kamanasIbI che, bhAI, ke Aje vartamAna vijJAnanI dRSTie dekhAtA-jaNAtA vizvamAM kyAMya paramAtmA che ja nahIM. e to jaIne beThA che siddhazilA para, kAM pachI vicare che mahAvideha kSetramAM. paMca parameSThinA pAMca pada paikI traNa padAdhikArI (AcArya, upAdhyAya ane sAdhu) to vartamAnamAM paNa bhAratamAM vidyamAna che. bhArata jevI AryabhUmi chUTavI ane anArya evA amerikAmAM ApaNuM badhAnuM AvI paDavuM, e ApaNuM puNya pAtaLuM paDyuM athavA pApano udaya thayo ema nakkI mAnavuM. patrAvali . 2010_03 zrutasaritA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa zabdonA arthane samajIe. (1) abhaya - cittanA caMcaLa pariNAma eTale vicAra, ene bhaya kahevAmAM Ave che. vicAronI caMcaLatA, asthiratA, pariNAma, adhyavasAya, manobhAva ke vicAra kvo, A badhuM "bhaya' ja che. jyAM sudhI ApaNe jIvadveSI ane jaTharAgI banyA rahIzuM tyAM sudhI bhayanA thaDakArAthI ApaNe mukta nahIM banI zakIe. AvA badhA "bhaya' no abhAva tene "abhaya' kahevAya. (2) aTheSa - dveSa eTale aruci - tenA be prakAra - mokSamArga pratye aruci ane jIvo pratye aruci mokSa pratye ruci nahIM hoya to cAlaze, paNa dveSa ke aruci to na ja hovA joIe. mokSamArga ane jIvo - A baMne pratye aruci karmabaMdhanuM kAraNa puravAra thaze ane 84 lAkha jIvA yoninA atithi banI bhaTakyA ja karavuM paDaze. (3) akheda - potapotAnI bhUmikA mujabanI dhArmika pravRtti karatAM karatAM thAkI javuM, kaMTALI javuM Ane kheda kahevAya. paramAtmA pratye prIti thayA pachI, emanI sevA mATe tatpara banyA pachI thAka to lAgavo ja nA joIe ne ? anuSThAna ane dhamanuSThAna aviratapaNe athAgapaNe-akhedapaNe karavA joIe. A traNenuM pariNAma - (1) pApono nAza thAya che. (2) pApAnubaMdhI akuzaLa karma ochA thAya che. (3) AdhyAtmika graMthonuM zravaNa-manana thAya che. (4) nayavAdanA mAdhyamathI, hetuvAdanI sahAya vaDe dharmagraMthonuM anuzIlana-parizIlana thAya che. (5) AtmAnI AMtara vikAsayAtrAno AraMbha thAya che. bhAI, Apa bannenuM dharmarAgIpaNuM anumodanIya che. dharmano rAga ane prabhAva Apa baMnenA vyaktitvamAM spaSTa tarI Ave che. kramika AtmavikAsanA aparihArya siddhAMtane cheha daIne anya paMthavALA "akrama vijJAna'nI uTAMga-puTAMga vAto karI bhoLI janatAne unmArge dore che. temAMthI ApaNe satata cetatA rahevAnuM che. kramika AtmavikAsano siddhAMta ja sAco siddhAMta che, vikAsa kadApi "akrama' hoto nathI. li. Apano bhAI, - rajanI zAha zrutasaritA 2010_03 on 200 ane 292 patrAvali Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-21 mohanIyakarmanI bhayaMkaratA sahRdayI svajanazrI, jaya jinendra. zrI benanI bhArata-yAtrA sukhadAyI nivaDe tevI bhAvanA ane zubhecchA. pU. mammInI gerahAjarI khUba sAlaze. paNa temanI kAyamI vidAyane AdhyAtmika dRSTikoNathI mUlavavI ja paDaze. pU. zrI AcArya bhagavaMtonI vANI, mArA anubhava pramANe haMmezAM agama-agocaranA saMketo sUcavatI ja vahevAnI. emanA eke eka zabdanI soDamAM rahasyo saMgopAyelA haze. A rahasyone samajavA UMDANamAM UtaravuM paDe, ane bhAI, dariyAnI chIcharI sapATIe kyAM sudhI chabachabiyAM karatA rahIzuM ? aMdara...UMDe UMDe paNa kyAreka UtaravAnI tamannA jagavavI paDaze ne ? dariyAnA kinAre chabachabiyAM karanArane, zaMkha ane chIpalAM ja maLe; jyAre marajIvA banIne dariyAmAM UMDe janArane ja 'motI' maLe. sAhasa vinA kazuM sAMpaDe che paNa kyAM ? paramAtmane pAmavAnA mArga para sAhasika hoya e ja svasthapaNe cAlI zake ? patrAvali 2010_03 tA. 1-22-99 'darzana' A zabda bahu vyApaka rIte vaparAya che. darzanano eka artha thAya che 'jovuM'. bIjo artha che 'samyaktva', to darzanano trIjo artha 'mata-mAnyatA' paNa thAya che. prathama arthathI, ApaNe paramAtmAne pratyakSa jovAnI jhaMkhanA keLavavAnI che; najaronajara jovA che, tevo pAko nirdhAra karavAno che. bIjA arthathI, ApaNe saue 'samyagdarzana' zodhavAnuM che. trIjA arthathI, tattvajJAnanA Azaka evA ApaNe sAco mArga-sAco mata jANavAno che. A traNe artho phalibhUta kyAre thAya ? pahelo artha : najaro najara paramAtmAne jovAnuM to tyAre ja bane jyAre ApaNane 'kevaLajJAna' prApta thAya. bIjo artha samyagdarzana, mithyAtvanA aMdhakArane ulecyA vinA asaMbhava che. trIjo artha : sAco mArga, koI suyogya suguru mArgadarzaka vagara maLavo muzkela che. TUMkamAM A traNe arthonA phalikaraNa mATe ApaNe jainadarzananI tattva-vyavasthAne ane vicAravyavasthAne vyavasthitapaNe samajavI paDe; ane A samajaNa arthe nayavAda ane anekAntavAdanuM adhyayana anivArya che. saraLa to nathI, paNa prayAsa to karavo ja paDaze. karma-prakRtine barobara samajI cAra ghAtI karmone harAvavA-haThAvavA peMtarA racavA paDaze. cAra ghAtI karmonA DuMgara aDIkhama UbhA che. AtmA jyAre A cAreno nAza kare che, tyAre ene anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta zakti ane vItarAgatA prApta thAya che. ApaNuM lakSya, bhAI, aghAtI tarapha vadhu che. tyAMthI haTAvI ghAtI para goThavavuM che. ApaNo pramAda paNa ghAtI karmomAM ja che; aghAtI karmomAM to eka paNa samayano pramAda ApaNe karatA nathI. A paristhitine paNa UlaTAvI paDaze. ghAtI karmo ja 'kevaLajJAna'ne roke che. A cArane ja 'caMDALa cokaDI' kahevAya che. aghAtI je te bhavane AzrayI hoya che, jayAre ghAtI to ApaNane caturgatimAM bhaTakAvanAra che. mokSe jatAM jo rokatuM hoya 293 zrutasaritA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to te A cAra ghAtI karmo ja che. A cAranI sAme ekI sAthe laDavuM muzkela che. A cAra paikI rAjA jevuM "mohanIya karma' upara ja lakSya goThavavuM. mohanIya karma jo DhIluM paDe to bAkInA traNa to maryA ja samajo ! hatAzAthI habakI jaI, nirAzAnA naMdavAyelA sUromAM ApaNI vyathAne vAgoLavAnuM baMdha karI, jIvanamAM jAgRtipUrvaka koziza karI, dararoja thoDIka kSaNo mATe paramAtmAnuM dhyAna karavAnI Teva pADavA jevI che. mana, koIka vAra, paNa jo emAM ramI jAya to paramAtmAnI kRpA-pAtratA ApaNAmAM avazya Utare ja. Apa badhA kuzaLa hazo. maMgala kAmanAo sAthe. li. Apano bhAI, rajanI zAha ( patrAvali-22 darisaNa durlabha sulabha kRpA thakI tA. 1-23-99 snehALa-svajanazrI, jaya jinendra. pU. zrI AnaMdaghanajIe kahyuM che - darisaNa durlabha sulabha kRpA thakI' paramAtmadarzana hovuM durlabha che. asaMbhava che. paNa jo paramAtmAnI kRpAnA nIra varasI jAya to durlabha darzana paNa sulabha banI jAya ! he parajatattvanI kRpA prApta kema karI thAya? mAtra zabdonI soDamAM kRpAnA nIra nathI varasI jatA. korI zraddhAno kekArava paNa kRpAnA vAdaLone chAMTaNAM karavA kabUlAta nathI karAvI zakAto. kRpA meLavavAno - keLavavAno aNamola upAya - binazaratI saMpUrNapaNe vItarAga prabhune samarpaNa. ahaMne bhUlIne, ahaMne ogALIne 'Ego' no 'Go'karIne ! ahaMne badale bhItaranA eka eka spaMdanamAM "ahaMno guMjArava macI UThavo joIe. samagratayA samarpaNa tyAre ja thaze, jyAre vyakti potAnA Agrahone visarjI zakaze. visarjana vagara samarpaNa tana asaMbhava che. na joIe potAnI koI mAnyatA ke na rahe potAnA nijI koI Agraha. ahaprerita mAnyatAo ane Agrahono akhADo e ja to dubuddhi che. durgati che-kumati che. kumatine dUra karI jIvanamAM "sumati" ne sthAna ApavuM joIe. sumati tyAre ja bane, jayAre ApaNA hRdayamAM divasa ane rAta sArA vicAronuM vAvetara cAlyA ja kare. zarIradhArI jIvAtmAo traNa prakAranA hoya che. (1) bahirAtmA (2) aMtarAtmA (3) paramAtmA. zarIra-indriyomAM vageremAM je AtmA mAne che, "zarIra' e ja AtmA che - AvI mAnyatA che zrutasaritA 294 patrAvali 2010_03 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUDha che, te bahirAtmA che. bahirAtmA doSothI bharapUra hoya che, pApothI pracura hoya che, kAraNa ke pApa-puNyanA bhedane enI buddhimAM jagyA nathI. zarIramAM rahevA chatAMye zarIrathI bhinna rahIne je sAkSIbhAve jIve che e che te aMtarAtmA "AtmA ja karmone bAMdhe che, AtmA pote ja karmanA phaLa bhogave che, ane e ja karmono nAza kare che.'' A siddhAMta para zraddhA hovA chatAM paNa anekAnta dRSTikoNathI, nizcaya nayanI apekSAe 'AtmA kartA-bhoktA nathI, paNa e mAtra jJAtA-draSTA che' - AvI vicAraNA, bhAI, aMtarAtmA satata karyA kare che. AvI sabhAnatAnA sahAre, ApaNe paNa ApaNI jIvanayAtrAno mArga kApavAno che. mAnavuM to paDaze ja bhAI, ke A sabhAnatA ja ApaNA zeSa jIvanamAM zAMti, samatA ane saMvAditA lAvaze ane ApaNe rAga-dveSa para vijayI banIzuM. je jJAnathI paripUrNa hoya, pavitra hoya, badhI upAdhiothI mukta hoya ane anaMta guNonI khANa hoya tene paramAtmAnuM svarUpa samajavuM. A ja paramAtma dazA - A ja ApaNuM lakSya. aMtarAtmadazAmAM ja paramAtma-svarUpanuM AkarSaNa AtmAne kheMce che. mAruM e svarUpa che. mAre e svarUpa pAmavuM che, meLavavuM che. mArA guNo anaMta che. mAre mArA guNamaya svarUpane meLavavuM che. "bahirAtama dazA tajI aMtara AtmA rUpa thaI sthira bhAva, paramAtamanuM ho Atama bhAvavuM Atama arpaNa dAva !'' bahirAtmadazAno tyAga karI, aMtarAtmadazAmAM sthira banavuM ane 'AtmA e ja paramAtmA' che AvI bhAvanAthI bhAvita banavuM. kuzaLatAmAM rahejo e ja maMgaLa kAmanA. * * * * * patrAvali-23 AtmAnuM paramAtmAthI aMtara kema dUra thAya ? li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali 2010_03 sadguNAnurAgI, jaya jinendra. zarIradhArI jIvAtmAonA gayA patramAM traNa prakAranI vAtathI eka navI jJAnadRSTinI kSitija ughADI mUke che. 'AtmA e ja paramAtmA che' to pachI bahirAtmA ane aMtarAtmAnA bheda zA mATe? AtmA ane paramAtmAnA vibhAga zA mATe ? ravivAra, tA. 1-24-99 he vItarAga prabhu, huM aMtarAtmA chuM, tame paramAtmA cho. ApaNI vaccenuM A aMtara kevI rIte dUra thaze ? tame to have aMtarAtmAnI bhUmikA para AvI zako tema nathI. huM jarUra pahoMcI zakuM tamArI bhUmikAnI bhomakA para. mAre ja AvavuM paDaze. huM AvavA mATe ati utsuka-Atura chuM, paNa pahoMcI 295 zrutasaritA Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakato nathI. ApaNo bheda maTavo ja joIe. ApaNI vaccenA aMtara ke aMtarAya have ogaLI javA joIe. tattvadaSTithI joIe to AtmA ane paramAtmA vaccenI bhedarekhA - jIva ane ziva vaccenI lakSmaNarekhA mATe javAbadAra che karmonI karAmata. jayAM sudhI ApaNo AtmA karmonA sakaMjAmAM joDAyelo-jakaDAyelo che, tyAM sudhI AtmA-AtmA ja rahe. karmonA baMdhana pUrI rIte tUTyA pachI ja e AtmA paramAtmA banI zake. e karmone AtmAthI alaga karavA mATe karmonuM tattvajJAna vizarUpe jANavuM anivArya banI jAya che. A karmonuM tattvajJAna khUba ja sUkSma ane UMDANabharyuM che, chatAM ya ApaNA jevA A tattvajJAnanAM tALAM kholI zake che. paNa, A mATe satata puruSArtha svAdhyAya taraphano karavo ja paDaze, vAMcavuM, vicAravuM, ciMtananI bhUmikAe te vicArane laI javo. saMsAranA sukhaduHkha bharyA prasaMgone, ghaTanAne, banAvane mAtra karma prakRtinI apekSAe ja ukelavo. AtmA karmothI baMdhAyelo, eTale eno artha e thAya che ke AtmAnA hareka pradezane kArpaNa vargaNA nAmanA pudgalano saMyoga hajI che. mATe to kahe che - "anya saMyogI jihAM lage AtmA re, saMsArI kahevAya.'' TUMkamAM, bhAI, karmabaMdhanA kAraNo (mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga, pramAda)nuM sevana ghaTADavuM ja paDaze. karmabaMdhane 'Azrava' kahevAmAM Ave che. mana-vacana-kAyAthI jIvAtmA mukta banI javA mATe ucita kAraNonuM AlaMbana le che. A kAraNone 'saMvara' kahevAya che. bhAI, Azrava heya che, tyAjya che, jyAre saMvara upAdeya che, AdaraNIya che. saMsAra-bhramaNane bhaTakAvavo ke aTakAvavo te nakkI ApaNe karavAnuM che. AvI prArthanA prabhunI karIe to kevuM ! he prabhu, bAharI aMtara to jyAre maTaze tyAre maTaze, hamaNAM hAla turaMta to AMtarika aMtarabhItara dUrIne dUra karavA koziza karavI che. aMdaranA aMtarane jAdumaMtara mArIne chUmaMtara karI devuM che. jyAre aMdaranuM aMtara sadaMtara maTI jaze, pachI to tamAruM pratibiMba mArA AtmAmAM UpasavA mAMDaze ane huM divya AnaMdanI anubhUti anubhavavA mAMDIza. 'muMjana' zabda banyo che 'yu' eTale joDAvuM, joDavuM. AtmAnuM karmonI sAthe joDAvuM. uparanI prArthanA sAthe ApaNe be vastuo karavAnI (1) yuMjana karaNa (AtmAnuM karmonI sAthe joDAvuM) choDavAnuM ane (2) guNakaraNa (maulika guNonuM pragaTIkaraNa) mATe lAgI javAnuM. bahirAtmadazAmAM yujanakaraNa thAya che, jyAre aMtarAtma-dazAmAM guNakaraNa thAya che. AtmA ane paramAtmA vacceno bheda bhUMsI nAkhavA mATeno A eka mAtra kImiyo che. Apa badhAnI kuzaLatA cAhuM chuM. zrutasaritA . 2010_03 * 296 li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-24 AtmA paramAtmAnuM aMtara kema ! somavAra, tA. 1-25-99 jJAnapiyAsu, jaya jinendra. AtmA-paramAtmAnI vaccenuM aMtara jema jema ochuM-ochuM thatuM jAya che, ghAtI karmonI prabaLatA jema jema DhIlI paDatI jAya che, aMtarAtmadazAmAM jema jema vizeSa sthiratAnA maMDANa thAya che, tema tema bhItarano AnaMdano udadhi uchaLavA lAge che. jyAre sthira, zAMta ane svaccha AtmadarpaNamAM paramAtmAnuM pratibiMba dekhAvA mAMDe che, tyAre haiyuM prema ane bhaktinA pUrathI chalakAvA mAMDe che. bhAI, vItarAgano rAga puNyAnubaMdhI puNya baMdhAve che ane AvuM puNya badhI jAtanI sukhasaMpatti, sukha-suvidhA ApanArA che. vaLI duHkhathI bharelA A saMsAra-sAgara parathI gujaravA mATe vItarAga paramAtmA setu che; e setu upara caDhIne AtmA saMsArasAgaranI sAme pAra jaI zake che. ApaNe jo paramAtmAnI AjJAne ArAdhIe, to paramAtmA ApaNA mATe 'pula' banI jAya che. saMsAra ane siddhinI vacce paramAtmA pula (Bridge) che. e pula upara nirbhaya ane nizcita banIne ApaNe cAlavAnuM che. baMne kinArA para surakSA che. jyAM paramAtmAnuM saMrakSaNa che, tyAM vaLI bhayano bhAra kevo? paramAtmA zAntasudhAnA sAgara che. A sAgara kyAre ya sukAto nathI. taLAva to sUrajanAM tIkhAM kiraNothI kyAreka sukAI paNa jAya, sarovara paNa zoSAI jAya, paNa samudra kyAreya na to sukAya ke na zoSAya ! paramAtmAmAM to sadaiva zAMtarasanA pravAhane pravAhita kare che. bhAI, covIse tIrthaMkaronAM nAma, paramAtmAnAM bhinna bhinna svarUpa ane vividha prabhAvane darzAvanArA che; paNa A nAmo khAlI zabdArthanA sahAre ke buddhinA mApadaMDathI samajavAnA nathI. dharmagraMthono sahAro laIne dareka nAmamAM chupAyelA arthane anubhavothI jANavAnA che. anubhavathI je AtmA A nAma-guNono sAkSAtkAra kare che, e avazya mokSa avasthA meLave che. TUMkamAM, guNonI anubhUtine ughADyA vagara, anubhavajJAnano AsvAda cAkhyA vinA ApaNI mukti thavAnI nathI. A badhA ciMtana ke vicAraNAno sAra eTalo ja ke vItarAga-AjJAne zakya teTalI vadhu ne vadhu ane zakya teTalI jaldImAM jaldI jIvanamAM utAravI ja paDe. AjJA-pAlana ja dharma che. 'bALAe dho!' je je AjJA sAMbhaLIe, tene ApaNA jIvanamAM lAgu karavI joIe. gayA bhavomAM kadAca AjJA sAMbhaLI haze, paraMtu jIvananI sAthe te bhavomAM lAgu nahIM karI, tenuM pariNAma bhavabhramaNa rahevA pAmyuM che, ghaTavA pAmyuM nathI. jinAjJA-pAlanano ullAsa anero che. e ullAsanI mAtrA ane anubhUti e to AzA-pAlana karIne je anubhave tene ja khabara paDe. AtmAnubhUti ane paramAtmAnubhUtinA potAnA chatAM ajANyA rastA para cAlavAnuM sAhasa have to keLavavuM ja rahyuM ! anubhUtinI guphAmAM AtmA-paramAtmAnI vAto ApaNane jANavA mATe tevI maMgala kAmanA sAthe. patrAvali 2010_03 * * * 297 * li. Apano bhAI, rajanI zAha zrutasaritA Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-25 jIvanI yugajUnI kathAnI vyathA vhAlA bhAIzrI, jaya jinendra. na sA jAi na sA joNI, na taM DhANaM na taM kulaM / na jAyA na muA, jattha savve jIvA anaMtaso || evI koI jAti nathI, evI koI yoni nathI, evI koI jagyA nathI ane evuM koI kuLa nathI ke jyAM jIvAtmAe janma na lIdhA hoya ane mRtyu na pAmyA hoya ! janma-maraNa paNa eka-be vAra nahIM, balke anaMta anaMtavAra A ghaTamALa ghUmatI rahe che. zvAsa paNa stabdha rahI jAya. evI kahANI che, A anaMta anaMta janmonI ghaTamALanI ! eka jIvanI nahIM, mAtra tamArI-mArI paNa nahIM paNa badhAya saMsArI jIvonI A ja rAmakahANI che. maMgaLavAra, tA. 1-26-99 bhAI, ApaNuM nikaTanuM saguM koI hoya, to te che AtmA. A bhavamAM ApaNA AtmAne je paramAtmAnA-vItarAganA-mukhacaMdrane jovAnI taka maLI che, evo avasara anaMtakALamAM kyAreya sAMpaDyo nathI ! ApaNI anaMta anaMta bhavayAtrA ke pUrve anubhavI che tenI thoDIka vAto vicArIe. ApaNo AtmA sauthI pahelAM sUkSma nigodamAM hato. tyAM anaMtakALa sudhI janma-maraNano cakarAvo cAlato rahyo. tyAM mAtra sparza-indriya ja hatI. mana nahotuM ke bIjI indriyo paNa nahotI. tyAM paramAtmAnuM darzana cakSu vinA asaMbhava hatuM. jyAre bAdara nigodamAM jIva Ave che, tyArathI eno saMsArayAtrAno AraMbha gaNAya che. e nigodanA jIvo, saMsAranA bIjA badhA ja jIvo karatAM khUba ja ati saMkhyAmAM hoya che, eTale asaMkhya nahIM samajavA, teonI saMkhyA to anaMta che. nigodamAMthI nIkaLyo, pRthvI-mATInA jIva tarIke janmyo. pANInA jIvanuM, agninA jIvanuM, vAyunA jIvanuM rUpa dhAraNa karyuM. vanaspatimAM janmyo. A badhI yoniomAM asaMkhya varasono kALa vItI gayo. zrutasaritA 2010_03 saMsArayAtrA AgaLa vadhI. be-indriya banyo. sparzanI sAthe 2sanA-indriya paNa maLI. zaMkha banyo. kRmi banyo. vaLI AgaLa vadhIne teindriya banyo. trIjI ghrANa-indriya maLI. sUMghavAnI zakti maLI. mAMkaDa, jU, maMkoDo banyo. pachI vaLI caurindriya banyo. cakSu-indriya cothI paNa umerAI. vIMchI, bhramara, mAkhI, macchara vagere. tarIke janmo lIdhA pachI paMcendriya banyo. pAMcamI zravaNa-indriya maLI. paNa mana nahotuM eTale asaMjJI-manarahita. sthaLacara, jalacara Adi tarIke tiryaMca paMcendriya banyo. A badhAmAM paramAtmAnuM darzana kevI rIte thAya ? A bhavamAM paMcendriya uparAMta mana to maLyuM che, paraMtu tenAthI vadhu agatyanuM e che ke jaina darzana prAptamAna thayuM che. saMsArayAtrA daramyAna devalokamAM deva banIne paramAtmAnAM darzana karavA chatAM, bhAvo hovA chatAM, devone avirati ja rahevAnI ne ! manuSya ane virati - A baMne ja joDe cAle patrAvali 298 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mATe, manuSya tarIke jainadarzana pAmyA pachInA darzananuM ja mUlya che. vaLI, kevaLa AMkhothI paramAtmAne jovAnA che evuM nathI, ApaNe to aMtarAtmA banIne paramAtmAnAM darzana karavAM che. jinezvara bhagavaMta kalpataru che. "mo mAgyuM ane mana cAhyuM ApanArA che. eka mAtra AMtarika abhilASAnuM sevana karavAnuM ke he jinezvara bhagavaMta ! ApanuM darzana ane ApanA prabaLa nimittathI amArUM mohanIya karma baLIne rAkha thaI jAya. ApanI kuzaLatA cAhuM chuM. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-26 ArAdhakanI dinacaryA budhavAra, tA. 1-27-99 samatAbhAvanA ArAdhaka, jaya jinendra. zramaNa bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI koI paNa tIrthakara A bharata kSetramAM avataryA nathI ke AgaLa hajAro varaso sudhI avataravAnA nathI. mahAvideha kSetramAM sadAkALa tIrthakaronI upasthiti hoya che ja. atyAre paNa tyAM 20 tIrthakaro sAkSAt vicare che, paNa ahIMthI tyAM javuM saMbhavita nathI, sakSama nathI. ahIMnuM koI vimAna ke rokeTa tyAM jaI zakavAnuM nathI. roja badalAtA A vijJAna para bharoso rAkhIne besI rahevA jevuM nathI. jinavANI para zraddhA, apAra zraddhA, apUrva zraddhA rAkhIne calAvavAnuM che, cAlavAnuM che. AvI zraddhA ja paramAtmA pratyenI prIti-bhaktinI abhivyakti mATe mAdhyama bane che. vahelI savAre nidrAno tyAga karIne, jamIna para palAMThI vALIne besIne svaccha mana ane svastha tanathI jinezvara paramAtmAnuM smaraNa karavuM. bhAvapUrvaka emanA caraNomAM namaskAra karavA ane snAnAdi kriyAo karI derAsaranI tarapha AgaLa vadhavuM. traNa bhuvananA nAthanA caraNe javuM che ne ? tana paNa svaccha joIe, vastro paNa zuddha ane sApha hovAM jarUrI che. pUjananI sAmagrI paNa UMcI jAtanI ane zuddha joIe. bhAI, jyAM prIti hoya, bhakti hoya, tyAM zuddhi, svacchatA ane zreSThatAno khyAla rAkhavo nathI paDato, ApameLe e badhuM thaI jatuM hoya che. daza-trika to ApazrI paricita hazo. derAsaramAM pravezyA pachI A dasa-trika sAcavavAnI che. (1) nisIhI (2) pradakSiNA (3) praNAma (4) pUjana (5) avasthA ciMtana (6) pramArjanA (7) dizityAga (8) mudrA (9) AlaMbana (10) praNidhAna. A dase jAtanI kriyAo traNa-traNa vAra karavAnI che, mATe zabda "trika' joDavAmAM Avyo che. patrAvali 2010_03 299 zrutasaritA rsonal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uparAMta, bhAI, nIce darzAvela pAMca adhigama paNa pALavAnA che. abhigama eTale niyama, maryAdA. (1) pUjananI sAmagrImAM ucita vastu sivAya anya koI sacitta (sajIva) padArtha derAsaramAM na laI javAya. (2) acitta (jIvatvarahita) vastu paNa pUjana mATe ja laI javAnI che. Ano artha : paisAnuM pAkITa bahAra gADImAM mUkIne javuM. (3) manane paramAtmAmAM ekAgra banAvavAnuM che. (4) derAsaramAM uttarAsaMga-khesano ja upayoga karavAno che. (5) derAsaramAM praveza karatAM ja mastaka para aMjali racAvIne praNAma karavAno che. jema aSTaprakArI pUjA batAvAI che, tema 17 prakAranI, 21 prakAranI ane 108 prakAranI pUjA paddhatio dravya-pUjAnI darzAvavAmAM AvI che. bhAvapUjAmAM koI paNa dravyanI jarUriyAta rahetI nathI. bhAvapUjA paNa aneka jAtanI zAstromAM batAvAI che. baMne pUjA phaLadAyI che. phaLa be rIte prApta thAya che. eka anaMtara phaLa hoya che ane bIjuM paraMpara phaLa hoya che. anaMtara eTale A jIvanamAM ja je phaLa prApta thAya che ane paraMpara phaLa eTale AvanArA bhaviSyanA bhavomAM je prApta thAya che. A baMne phaLa joIe :(1) anaMtara-A bhavanuM - jinAjJAnuM pAlana thAya che, cittanI prasannatA prApta thAya che. (2) paraMpara-parabhavanuM - mokSa-prApti, zreSTha manuSya bhava sAMpaDe che, devalokanuM jIvana maLe che. bhAva-pUjAmAMthI AtmA AgaLa vadhIne pratipatti pUjAno adhikArI bane che. A pUjA kazuM ja na karavArUpa che. kriyAvihIna kriyA jevI. abhedabhAvanI A pUjAmAM "AtmA e ja paramAtmA' hoya che. A badhuM 11mA guNasthAnakanI upara eTale ke kSapaka ke upazama zreNi mAMDyA pachInI avasthA devAdhidevanA darzana-pUjana paLepaLa prasannatAnI anubhUtimAM ApaNe UMDA UtarIe e ja maMgala bhAvanA. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali zrutasaritA 2010_03 300 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-27 prabhuguNanI vizeSatA sAdharmika snehI bhAIzrI, jaya jinendra. gayA patramAM dravya-pUjA ane bhAva-pUjA bAda tenAthI paNa uttama 'pratipatti' pUjAnI vAta lakhI. A zabdane 'paDipatti' pUjA tema paNa kahe che. A pUjAmAM pUjAnI zreSThatA ja e che ke kAMI karavAnuM ja nahIM. koI kriyA ja nahIM. A zabdanI paribhASA arthe kahyuM che ke 'viAnopadezavANanA / ' ApI-jJAnI puruSonA upadezanuM yathArtha pAlana karavuM, e pratipatti-pUjA che. guNasthAnakanA dRSTikoNathI agiyAramA, bAramA ane teramA guNasthAne rahelA AtmAo A pratipatti pUjA karavA bhAgyazALI bane che. paramAtmAnA AvA smaraNa, darzana, pUjana ane stavana karavAthI paramAtmAnI sAthe AMtaraprItano raMga pragADha bane che. paramAtmapremI mana paramAtmAnA viziSTa guNonuM darzana karavA mAMDe che. patrAvali 2010_03 guruvAra, tA. 1-28-99 paramAtmAmAM paraspara virodhI evA traNa guNa vicArIe, ke jene 'tribhaMgI' kahevAya che. 'bhaMga' eTale prakAra-jAta. tribhaMgI eTale traNa guNono samUha. (1) karuNA (komaLatA) (2) tIkSNatA (kaThoratA) (3) udAsInatA (upekSA) NA : ApaNe, bhAI, sAmAnya samajathI samajIe chIe ke paramAtmAne saMsArI jIvo joIne, temanA du:kho pratye karuNAbhAva che. kharekhara tevuM nathI. dareka jIvanI sukhabharI ke du:khapUrNa avasthA je te jIvanA pote bAMdhelI karmanI udaya-avasthA che. temAM prabhunI karuNA koI kAmanI nahIM, ane AvI karmajanita pariNAmomAM prabhune karuNA hotI ja nathI. 'karuNAnA karanArA' e arthamAM kahevAya che ke jIvone saMsArabhayamAMthI bacAvavAnI, saMsAra-paribhramaNa aTakAvavAnI abhayadAnanI vRtti. paramAtmAne mATe to 'namoththuNaM' mAM 'abhayadayANaM' kahIe chIe ne ! TUMkamAM kahIe te, paramAtmAmAM anya jIvonA duHkhachedananI icchArUpa karuNA nathI paNa abhayadAnasvarUpa karuNA to che ja. tIkSNatA : jayAre karuNAnI paribhASA ja badalAI gaI tyAre pachI tIkSNatA, evI karuNA sAthe, koI virodha vinA rahI zake che. anAdikAlIna karmakSaya karavA mATe jevo AtmabhAva joIe, evA AtmabhAvane tIkSNatA tarIke oLakhavI joIe. tIkSNatAno artha ahIM ugratA ke tIvratA nathI karavAno. karuNAnI pRSThabhUmikAmAM tIkSNatA avikalapaNe rahI zake che. udAsInatA : karmakSaya sahaja rIte thayA kare che ane abhayadAnano guNa paNa sAhajika rUpe pragaTe che. koI paNa jAtanA preraka-tattvanI tyAM preraNA apekSita nathI. nathI koI jAtano prayatna-puruSArtha ! A ja AtmAnI udAsInatA che. kartRtvanuM abhimAna tyAM lezamAtra rahetuM nathI ! Ama jotAM, karuNA, tIkSNatA ane udAsInatA A traNe guNo paramAtmAmAM ekI sAthe rahetA 301 zrutasaritA Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovA chatAM koI virodha ke virodhAbhAsa pedA nathI thato. tribhaMgInuM AvuM arthaghaTana e sApekSa dRSTi che, svAdvAda dRSTi che. paraspara virodhI dekhAtuM paramAtmAnuM vyaktitvamAM keTalIka tribhaMgIo paNa bhAI, vicAravA jevI che. - paramAtmA zaktirUpa che ane vyaktirUpa paNa che. - paramAtmA tribhuvanapati che ane nirguntha paNa che. - paramAtmA bhogI che ane yogI paNa che. - paramAtmA vaktA che ane maunI paNa che. - paramAtmA upayogayukta che ane upayogarahita paNa che. A tribhaMgIonA viziSTa arthaghaTananI vAto koIka vAra have pachInA patromAM karIza. sApekSa dRSTithI darzana-manana-ciMtana karavAnI Teva pADavI temaja rAga-dveSane maMda-maMdatara karavAnI ApaNe koziza karavI ja rahI. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * * patrAvali-28 paramAtmApadano mahimA zukravAra, tA. 1-29-99 bhAIzrI, jaya jinendra. paraspara virodhI dekhAtuM vyaktitva batAvIne, zrI arihaMta paramAtmAnuM sAmaMjasya sthApita karatI pAMca bhiMgI gayA patramAM lakhI hatI. tenuM viziSTa arthaghaTana A rIte samajavuM. (1) paramAtmA zaktirUpa che ane vyaktirUpa paNa che : zaktirUpe joIe to sahu AtmAo eka ja che, jJAna, darzana, vagere anaMta guNo AtmAnI zakita che, paNa vyaktirUpe to dareka AtmAnuM alaga astitva che. zaktirUpe anaMta guNa hoya che, jyAre vyakitarUpe e guNo gaNatarImAM samAI zake eTalA ja hoya che. A pramANe paramAtmA zaktirUpa paNa che ane vyaktirUpa paNa che. (2) paramAtmA tribhuvanapati che ane nigraMtha paNa che : | tribhuvanapatino artha thAya che tribhuvana pUjya. paramAtmA tribhuvanapati hoya che, chatAMye emanA AtmAmAM rAga-dveSanI koI granthi nathI hotI. nigraMtha AtmAmAM tribhuvanapatipaNuM nathI saMbhavatuM ! tribhuvana pUjyatAnI dRSTie tribhuvanapati che, jyAre rAga-dveSanA abhAvanI dRSTie teo nigraMtha paNa che. zrutasaritA 2010_03 302 patrAvali Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) paramAtmA bhogI che ane yogI paNa che : paramAtmA svaguNonI apekSAe bhogI che, bhokatA che ane paradravyanA guNonI apekSAe teo yogI che, athavA to Ama paNa vicArI zakIe, ke tIrthakaratvanA Rddhi-vaibhavane eo bhogave che mATe bhogI zakAya, jyAre ke AtmabhAvonI avikala sthiratAnI apekSAe teo yogI che. hajI bIjo artha samajIe. bhogI ke yogIno artha vastu ke padArtha hovA ke nA hovA tenA para AdhArita nathI; ane hoya to tene vAparanAra ke bhogavanAra bhogI kahevAya tevo niyama nathI. vastu ke padArthano je AtmA upabhoga kare te bhogI, ane upayoga kare te yogI. (4) paramAtmA vaktA che ane monI paNa che. paramAtmA samavasaraNamAM birAjIne je kathanIya bhAvo che, e kahe che, upadeze che. A apekSAe teo vakatA che, ane je anaMta anaMta kathanIya bhAvo che paNa teonA AyuSyanI maryAdAne lIdhe kahI zakatA nathI, zakavAnA nathI, e apekSAe maunI paNa kahevAya che. kathanIya bhAvo uparAMta anaMta anaMta akathanIya bhAvo paNa hoya ke jeone paramAtmA na to kahI zake ke na to samajAvI zake. (5) paramAtmA upayogayukta che ane upayogarahita paNa che. siddha avasthAmAM paramAtmAnA be upayoga hoya che. 'upayoga' zabdano artha vaparAza nahIM, paNa upayoga eTale sthiti samajavI. eka jJAnopayoga, bIjo darzanopayoga. eka samaye eka ja upayoga hoya. A apekSAthI paramAtmA upayogavALA che, ane jyAre jJAnopayoga hoya tyAre darzanopayoga nathI hoto, e daSTie eo upayogarahita paNa pUravAra thAya che. - mahAna upakArI evA pU. AcArya bhagavaMto pAsethI AvI "bhaMgIo dvibhaMgI, tribhaMgI, caturbhagI vagere ghaNuMbadhuM zIkheluM, sAMbhaLeluM. mArA jJAnano kSayopazama alpa hovAne lIdhe ghaNuM badhuM bhUlI gayo chuM. jeTaluM jeTaluM yAda Ave che tene vadhu vigatavAra parAvartana karavA prayatnazIla to haMmezAM prayatnazIla rahuM chuM. aMtamAM, yogI haMmezAM AtamarAmI hoya. je AtamarAmI che eo to niSkAmayogI hoya che. jemaNe kAmanAonAM kapaDAM utArI dIdhAM che, padgalika sukhonA zaNagAra tyajI dIdhA che. ApaNuM dhyeya hovuM joIe AtmazuddhinuM ! ane kriyA hovI joIe e dhyeyane siddha karanAra ! li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali 2010_03 303. zrutasaritA Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-29 AtmasvarUpa kevI rIte jANavuM ? zanivAra, tA. 1-30-99 vhAlA bhAIzrI, jaya jinendra. bhAI, ApaNe jo AdhyAtmika vikAsa joIto hoya to Atma-svarUpanuM vyApaka jJAna meLavavuM ja paDaze, ane e jJAna dvArA AtmAnA svarUpane oLakhavuM paDaze. dareka vastumAM be dharma hoya che, eTale ke dareka vastuno svabhAva be jAtano hoya che. eka 'sAmAnya kahevAya che to bIjo vizeSa' tarIke oLakhAya che. vastunA sAmAnya svabhAvanI jANakArI 'darzana' kahevAya che, jyAre vastunA vizeSa svabhAvanI jANakArI "jJAna" kahevAya che. vastuno sAmAnya svabhAva nirAkAra hoya che eTale ke koI vizeSa AkAra eno hoya nahIM, jyAre vastuno vizeSa svabhAva sAkAra rUpe hoya che. AkAra bheda pedA kare che. nirAkAramAM abheda ja hoya che. AtmAmAM darzana zakti che. AtmAmAM jJAnazakti che. koI paNa vastune jANavA mATenI koziza AtmA be rIte kare che. darzanathI ane jJAnathI. A apekSAe cetanAnA paNa be prakAra - (1) darzana cetanA (2) jJAna cetanA. mAruM samajAvavAnuM tAtparya e che ke AtmAnI cetanA darzana ane jJAna baMnemAM pravAhita hoya che. jyAre cetanA darzanamAM vahetI hoya tyAre AtmA nirAkAra kahevAya ane cetanA jyAre jJAnamAM vahetI hoya tyAre AtmA sAkAra" kahevAya. AtmA caitanyayukta hovAthI "sacetana" kahevAya che. kyAreya paNa AtmA caitanyarahita hoto nathI. AtmA karmathI baMdhAyelo hoya ke mukta hoya, emAM caitanya to hoya ja, kAraNa ke e caitanyamaya che. eka ja jIvAtmAmAM keTalAM badhAM parivartana ! jIvAtmA svayaM e parivartananA paDadA pADe che, uThAve che. parivartana mATe javAbadAra paribaLa "karma che. jIvAtmA karma bAMdhe che ane parivartananuM nartana kare che. parivartanazIla jIvAtmAne ApaNA darzanamAM pariNAmI AtmA' kahevAmAM Ave che. jIvAtmA potAnA nizcita paryAyo mujaba parivartana pAmyA kare che. dravyArthika nayanI apekSAe A dravya eka ja che. AnA kAraNe e eka ja che ema kahevAya che; paNa paryAyArthika nayanI apekSAe, AtmAnA paryAyo anaMta hoya che, mATe e dRSTikoNathI AtmAne "anaMta paNa samajavo. vyavahAra naya jema AtmAnA azuddha svarUpanI vAta kare, tema nizcaya naya AtmAnA zuddha svarUpanI vAta kare che. zuddha svarUpamAM (karmarahita avasthA) sukha-duHkhano bhoktA AtmA nathI hoto. karmajanya azuddha avasthAmAM ja AtmA sukha-du:khane bhogave che. paNa baMne avasthAe (zuddha ane azuddha) hoya che AtmAnI ja. mATe TUMkamAM Ama kahI zakAya : azuddha avasthA - AtmA sukha-duHkhano bhokatA che. zuddha avasthA - AtmA mAtra AnaMdano ja (svaguNono) bhoktA che. A baMne aMtima cheDAnAM satya che, paNa che to baMne satya ja. nizcayanayathI AtmA arUpI che, zrutasaritA 304 patrAvali 2010_03 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre vyavahAra naya AtmAne surUpa-kurUpa tarIke varNavI zake che. surUpatA-kurUpatA to karmajanya che ne! ApaNe baMne nayane mAnavAnA che, mAnya rAkhavAnA che. kuzaLatAmAM rahejo. * * * * patrAvali-30 ekAMtanI manokAmanA * li. Apano bhAI, rajanI zAha ravivAra, tA. 1-31-99 sahRdayI svajanazrI, jaya jinendra. gayA patramAM vyavahAra naya ane nizcaya nayanuM eka ja dRSTAMta meM lakhyuM hatuM. A baMne upara aneka dRSTAMto ApI zakAya tema che. jainadarzananI aneka vizeSatAone anekAnta dRSTikoNanA AInAmAM spaSTa upasAvI che. ghaNIbadhI khUbIo varNavI che. pharI pharI manana karavAthI ja AvI vAtono marma pAmI zakAze. A kaMI navalakathA ke vArtA nathI. A to ati gaMbhIra viSaya che. UMDANabharyuM tattvajJAna che. bhAI, dararoja ApaNe derAsare jaIe chIe (kamanasIbe, amerikAmAM to phakta ravivAre ja) ane paramAtmAnA darzana paNa karIe chIe, paNa kyAreya paramAtmAnI sAme Tagara Tagara joI teonI AMkhomAM-cakSumAM-jhAMkyuM che ? cakSunA samaMdaramAM koI evA divya tattvano aNasAra joyo che ke darzana karIne tana-mana-nAcI UThyA hoya ! dararoja darzana karatAM kaMI divyatAno dedAra nA sAMpaDe ! paNa koIka divasa to ema thaI AvavuM joIe ne ke "he bhagavaMta, he jinezvara, mArI badhI ja manokAmanAo Aje mahorI UThI - mArAM badhAM ja kAryo siddha thaI gayAM. pRthvI para jyAre sUrajanAM saMkhyAtIta kiraNono kAphalo UtarI Ave che, tyAre aMdhakAranA boriyA bistara ApoApa UpaDI jAya che. jainadarzanane joIne-jANIne-samajIne-darzana pAmIne-koI paNa vAtano ke koI paNa jAtano saMdeha-saMzaya raheto nathI. badhAM samAdhAna sAMpaDI jAya che. badhAM khulAsA khUlI jAya che ApoApa. paramAtmAnuM rUpa joyA pachI, svarUpanI anubhUti mANyA pachI manamAM koI ja saMzaya saMbhavI nA zake. svarUpanI anubhUti sUrajanA ajavALA jevI hoya che. sUryodayanI mAphaka, prAraMbhamAM A anubhUti AchI hoya, paLabharanI hoya, paNa pachI A anubhUtino ughADa vadhu ne vadhu khIlato jAya che. anubhUtinuM Agamana anubhavarasanA pAnamAM palaTAya che. A badhA mATe prabhunAM cakSumAM ane caraNomAM magnatA mANavI paDe. zrI vItarAga paramAtmAnI bhaktimAM DUbeluM mana divya-daivI tattvo tarapha paNa lAparavAha banI jAya che. anAsakta thaI jAya che. bIjAM koI tattvomAM ene rasa raheto ja nathI ! 'mArA para koI deva-devI rIjhI jAya' AvI jhaMkhanAnAM jALAM-bAvAM jinabhaktinA raMgamAM raMgAyelA AtmAnA haiye patrAvali zrutasaritA . 2010_03 305 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAjhatA nathI ! zA mATe AvI AzA - apekSAnA khAbociyAmAM UtaravuM paDe ? jyAre ke pAse ja parama sAmarthyanA sAgara jevA paramAtmA pote ja UbhA che ! jeNe paramAtmAnI zaktine anubhavI che, e vaLI rAgI-dveSI devone AjIjI, karagaratA zA mATe haze ? A badhI vAto ekAMtamAM besI vicAravA jevI che. jema jema UMDANa vadhatuM jaze, tema tema A duniyAnI - A cAra gatinI - cAra dIvArImAM jIvavAnuM jAmaze nahIM. paramAtmAnI pAsethI kazuM ja ApaNe pAmavuM nathI...paramAtmAne potAne ja ApaNe prApta karI levA che. - kAza, ApaNo paNa A duniyA sAtheno lagAva chUTI jAya saMsAra sAthenuM sagapaNa tUTI jAya ane paramAtmAnI sAthe prItano nAto baMdhAI jAya. paramAtmAnI pratimAnA aMge aMgane, paramANune sudhA chalakatA joIe. ApaNI AMkhonI gAgaramAM paNa A zAMtasudhAno sAgara samAI jAya. bIjuM vadhAre zuM joIe ? kyAreka derAsaramAM paramAtmAnI sAme besIne madhura-maMjula svaramAM gAIe- eka vAra to pagalAM pADo, mArA manaDAnI bhItara ! li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-31 hAribhadrI anuSThAna somavAra, tA. 2-1-99 priya bhAIzrI, jaya jinendra. prIti paramAtmAnuM smaraNa ane darzana karAve che. prIti paramAtmAno sparza karavA prere che. prIti ja paramAtmAnI AjJAne anusaravA mATe protsAhita kare che. bhAI, jeTalI AzAo hajI paNa nA pALatA hoya ke nA pALI zakatA hoya tenI yAdI banAvavI. yAdImAM barobara vicAravuM ke paramAtmAnI prIti ane protsAhanamAM kyAM UNapa che? paramAtma-premI mATe paramAtmAnI AjJAnuM pAlana karavuM saheja paNa muzkelIbharyuM nathI, ekadama sAhajika che. eka bAbata ahIM dhyAnamAM rAkhavI ke jinAjJAnI sAthe je vyavahArane saMbaMdha nathI evA vyavahAronI vaLagaNo jinazAsanane mAnya nathI. pU. AcAryazrI haribhadrasUrIzvarajIe cAra prakAranAM anuSThAna batAvyAM che. (1) prIti anuSThAna : sarva prathama paramAtmA mATe haiyAmAM AMtarika prIti ubhavavI joIe. prIti jinAjJA pALavAmAM protsAhana Ape. AjJApAlana karavA jIvana parivartana karavuM paDaze. atyAra sudhI je rIte jIvyA temAM pheraphAra to karavo paDaze. vicArone, vANIne, vartanane ane zarIranI pravRttione badalavI paDaze. AjJApAlananI dhAre koNa UbhuM nathI rahevA detuM, khabara che ne bhAI ! bhItaranAM kAma-krodha, mAyA, zrutasaritA 306 patrAvali 2010_03 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi. A bhItarI duzmanone khaMkheravA paDaze, bhalene khuMkhAra yuddha karavuM paDe. jinAjJAno paramArtha jANavo paDaze. mAtra kriyA karanAra potAnI AMkhothI kriyAonuM anekAnta phaLa dekhatA nathI ane evI anizcita phaLavALI kriyAo karI karIne e bicArA cAra gatinA cakarAve ghUmyA kare che. (2) bhakti anuSThAna : bhakti eTale saMpUrNatayA samarpaNa. paramAtmAnA caraNomAM ja rahevuM. kriyAvAdI loko jinAjJAnuM yathocita pAlana nathI karI zakatA ane tene laIne tareha tarehanA matabhedo pedA thatA rahyA che, ane jAta jAtanA/bhAta bhAtanA gaccha, mata, paMtha nIkaLatA rahyA che. kamanasIbe, A paMthomAM pArasparika sahiSNutA ane samajaNano abhAva che, ane tene pariNAme loko jainadarzananA vicAranI anekAnAdizA cUkI jaI "upAzraya"mAMthI "Azrama' tarapha vaLI jAya che. rAgadveSamAM rAcatA loko rAgadveSathI mukta thavAnI suphiyANI vAto kevI rIte karI zake! kaSAyonI DAkalI kUTanArA loko vItarAganI vANI vahevarAvavAno dAvo karatA thaI gayA che. (3) vacana anuSThAna : jinAjJAnI avahelanA karyA vinA dravya-kSetra-kALa ane bhAvanA mAdhyamathI jinAjJAne jANavIjovI joIe. Avo koI vicAra karyA vagara kevaLa mAna-maratabo pAmavA ulaTA-sIdhA vartana dAkhavanAra aMte duHkhadAyI siddha thAya che. jinAjJAthI viparIta badhA kriyA-kalApone choDI devA joIe. Agama vacanono artha sAco karavo. usUtra bhASaNa kadApi karavuM nahIM. (4) asaMga anuSThAna : je mokSagAmI AtmA sUtrAnusAra-Agama-zAstrAnusAra kriyA kare che, e ja zuddha cAritrI kahevAya che. jinAjJA pratye sApekSa bhAva rAkhanArA sAdhakanuM cAritra ja zuddha cAritra che. A badhuM samajavA, buddhi sUkSma ane svaccha joIze. ApaNI buddhimAM pUrNa kSamatA kadAca nA paNa hoya paNa jinAgamo pratye AdarabhAva to akhaMDa rahevo ja joIe. jinAjJAno Adara eka divasa ApaNane saune AjJApAlana mATe sakSama banAvaze. AvI sakSamatA ApaNe keLavIe-meLavIe e ja maMgala kAmanA. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * patrAvali 2010_03 307 zrutasaritA Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-32 jaina ane jayaNA maMgaLavAra, tA. 2-2-1999 ratnatrayI ArAdhakazrI, jaya jinendra. gayA patramAM 'anuSThAna' nA viSaya para carcA karI. A patramAM jainajIvanamAM sauthI vadhu mahattvanI 'jayaNA' upara carcA karIza. 'jayaNA' zabdano artha mAtra pUjavuM, pramArjavuM ema nahIM, paNa prANImAtra pratye vAtsalya dharAvatI AtmadarzI hRdayanI yatanApUrvakanI pravRtti. koIne paNa koI paNa jAtanI bAdhA na thAya evuM kALajIpUrvakanuM jIvana e 'pAMca samiti'nuM hArda che. jema samyaktva e AtmAnA caitanyane jIvaMta banAvavA mATe prANa che, tema jayaNA e AtmAnA saMyama-cAritra mATe prANa che. jayaNA e pramAdanI hANa che. jayaNA e dayAnI khANa che. jayaNA e bhavasAgaramAM niraMtara gati karatuM, muktipurImAM javAnuM vahANa che. jayaNA e anya jIvone duHkha nA thAya ane potAne karmabaMdha na thAya tevuM rasAyaNa che. sarvavirati ane dezivarita baMne yoga jayaNApradhAna che. bhAI, TUMkamAM kahuM to samitipradhAna pravRtti te jayaNA. jayaNA ane samiti lagabhaga ektvabhAva jevI che. kema ke samiti eTale suMdara pravRtti, tyAre ja suMdara bane che jyAre jayaNA ane upayoganA pariNAmavALI hoya. jyAM jayaNAnuM pravartana che, tyAM samitinuM samyak pAlana che. jayaNA saMvara che, saMvaranI ja pravRtti che. saMvara e cAritranuM-eklA AtmasvarUpanuM poSaka che. tethI to kahevAya che 'samiti e sarva zAstronA jJAnanuM samyag AcaraNa che.'' bhAI, ema na samajatA ke samiti-gupti-jayaNA A badhuM sAdhu bhagavaMto mATe ja hoya che. jema muni jIvanamAM pratipaLe jayaNAnuM jatana che, to zrAvakanA sAmAyika, pauSadhamAM A traNeno upayoga che. zrAvaka potAnA deha para rahelA jIvajaMtune jayaNApUrvaka kevI rIte dUra kare ? enuM jIvatuM jAgatuM deSTAnta zrI kumArapALa mahArAjA che, ke jemane jIvadayA e potAnA prANa samAna hatI. sAmAyikamAM ekadA temanA zarIra para maMkoDo caDhyo. caTakA bharavA lAgyo, tyAre temaNe maMkoDAne pakaDI dUra na karyo, paNa jayaNApUrvaka eTalA bhAganI cAmaDI dUra karI. cAmaDI sAthe maMkoDAnuM bAju para mUkyo. samaNo iva sAvao havai jamhA / zrAvaNa paNa tenA pAlanathI sAdhu samAna thAya che. sAmAyika, pauSadhamAM to jayaNA kharI ja, paNa ApaNe ApaNA rojiMdA jIvanamAM paNa jayaNA pALavAnI che. jayaNAthI thatA lAbho : (1) paramAtmAnI AjJAnuM saMpUrNapaNe pAlana. (2) prANImAtra pratye prema pragaTe. zrutasaritA . 2010_03 308 patrAvali Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) jIvamAM jIva pratye zraddhA deDha thAya. (4) samyaktva nirmaLa thAya. (5) jIvadayAnI pravRttinA pariNAmathI saMskAra sudRDha thAya. (6) dhyAnanI sAdhanA karatAM sAdhakanI sAdhanAmAM dhyAna sthira banI zake. mATe, nakkI karavuM rahyuM ke huM saMyamanA bhoge kadApi dehanuM lAlana karIza nahIM, paraMtu dezanA bhoge saMyamanA pAlanamAM AtmAnuM utthAna AdarIza ane mArA AtmAnA motIne jayaNApUrvaka susaMskAranA sUtramAM parovIza. "mokSe vitaM, mane tanuM:' samakitI ane vairAgyavAnanI A ja jIvana-saraNI che. cAra gatinA cyavananA copaDA cUkavI siddhazilAmAM birAjelA bhavya jIvonI sAthe satvare pahoMcI jaIe te maMgala kAmanA sAthe - li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * patrAvali-33 jIvatAM ke maratAM ? eka ja tAruM nAma budhavAra, tA. 2-3-1999 bhAIzrI, jaya jinendra. pa.pU. gacchAdhipati A. zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI mahArAja haMmezAM kahetA - "mane jIvavAno moha nathI, ne maravAno moha nathI, jIvIzuM to so'haM soDahaM karIzuM, marIzuM to mahAvidehamAM jaIzuM.'' so + ahaM = so'haM = huM te chuM - huM AtmA chuM. - kevI suMdara vAta che ! kevI prArthanA che ! A. pU. mahArAja sAheba sadaiva upakAraka hatA ane teoe mArA tamArA jevA anekanI jIvanapratimAmAM samyaktvanA prANa pUryA ane uttama zilpI banIne aneka AtmAone paramArthanI pagadaMDI para pagaraNa maMDAvyAM ane saMsArasAgara pAra UtaravA saMyama-naukA ApI che. ghaNA puNyanA udaye, susAdhu bhagavaMtano ApaNane joga thAya che ane tethI ye adhika puNya hoya tyAre bhakti karavAno yoga thAya che. AvA uttama yoga pachI, dharmakriyA tarapha UMco Adara jAge che, jANe amRtano kaToro pItA hoIe tevo ullAsa ane tanmayatA kriyAmAM pragaTe che, ane tethI tenuM zreSTha phaLa paNa te AtmAne maLe che. anAdikALathI lAgelA mahAmithyAtva roganuM nivAraNa karavuM che ? rAga-dveSAdinI Aga miTAvavI che ? vItarAganA guNono bAga khIlavavo che ? janma-maraNanI jaMjALane dUra karI, muktizrInI varamALA patrAvali zrutasaritA . 2010_03 309 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varavI che? ApaNe A badhAne pAmavA prayatnazIla banavuM paDaze. samakitanuM mukhya kAraNa che avaMcaka yoga, ane mokSanuM mULa bIja che samyakatva. avaMcakayoga = jenA vaDe AtmA chetarAya nahIM te avaMcakayoga. tenA traNa prakAra : (1) yogAvaMcaka (2) kriyAvaMcaka (3) phalAvaMcaka - sadaguruno yoga ane temanI yathArtha oLakhANa te yogAvaMcaka che. - sadguru pratye je vaMdana, namaskAra, bhakti Adi kriyA karavI te kriyAvaMcaka. - sadguruno yoga ane vaMdanAdikriyAnuM phaLa te phalAvaMcaka. phaLanI bAbatamAM, ArAdhaka AtmA kadApi ThagAto nathI. je kriyAnuM phaLa avazya maLe che, te phalAvaMcaka yoga che. bhAI, AtmAnA ArAdhaka banavA mATe, kAyA ane kuTuMbanA kuMDALAmAMthI ApaNe bahAra nIkaLavA mATe, prabhubhaktine prANavaMtI banAvavA mATe, duSkatanI gaha mATe, sukRtanI anumodanA mATe ane Atmasneha chalakAvavA mATe uparanA traNa prakAranI trividha rIte ApaNA jIvanamAM jarUrI che. A dezamAM kamanasIbe koI suguruno yoga che nahi ane thavAno paNa nathI. karmasattAnI kALI kedamAMthI kAyamI mukti apAvavAmAM saguruno phALo joIe ja. mATe, jyAre paNa nivRtta thaIe, tyAre ApaNe varSano keTaloka bhAga bhAratamAM gALavo ja paDe, ane uttama avaMcaka yogane pAmavo ja rahyo. jIvananI aMtima patra sudhI jainazAsananA apratima rAgI banelA rahIne, jagatanA jIvonA kalyANamitra banIne, saMyamayAtrA sAdhI, paralokayAtrA saphaLa banAvatAM, aMtima anupama ArAdhanA karatAM karatAM samAdhibhAvamAM aNazaNapUrvaka nimagna banIne ApaNe ApaNI A bhava-yAtrA, A bhavanA AyuSyakarmone AdhIna, pUrNa thAya tevI maMgala kAmanAo. li. Apano bhAI. rajanI zAha patrAvali-34 samyagadarzananI saMkSipta rUparekhA guruvAra, tA. 3-4-99 vhAlA bhAIzrI, jaya jinendra. 'darzana' ke "zraddhA" zabdanI AgaLa "samyagu" zabda joDIne samyagdarzana ke samyaphazraddhAnI je jyoti bane che, tenA kAraNe vizvanAM darzanomAM jainadarzana AgavI viziSTatA dharAve che. ratnatrayImAM paNa samyagdarzana prathama sthAna dharAve che samyagdaSTi AtmAnAM A vacano che : "sa sa , gesa parama, re sai usa " artha : jinazAsananI ratnatrayInI ArAdhanA artharUpa che, A ja paramArtharUpa che. "o' eTale zeSazrutasaritA 310 patrAvali 2010_03 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAkInuM badhuM ja anartharUpa che. mATe to samyagdarzana sarva guNomAM rAjA-mahArAjA tarIke gaNAya che. zrI jinezvara bhagavaMte kahelA tattvomAM ruci thavI e ja samyagdarzana ke sabhyazraddhA kahevAya. AtmAmAM anaMta guNo che, emAM darzanaguNa mukhya che. jJAna bhale darzanamohanIyano kSayopazama karavAmAM sahAyaka hoya, paNa bhAI, zuddha to samyagdarzanathI ja thavAya che. game teTaluM parAkASThAnuM jJAna hoya ke cAritra hoya, paNa aMtaramAM jo zuddhi-zradghA na hoya to tenuM koI mUlya nathI. ekaDA vinAnA karoDo, abajo mIMDAnI koI kiMmata hotI nathI. samyagdarzana vinA badhA guNonI samarthatA avarodhAya che. mAno ke ApaNe kahIe ke 'jinAjJA pratye apAra zraddhA che'; to jinAjJAnusAra prAraMbhika kriyAo jevI ke ukALeluM pANI, navakArazI, cauvihAra, cha Avazyaka, yathAzakti tapa, kaSAya-viSayano tyAga va. ApaNA jIvanamAM AvelI hovI to joIe ne ! "nAdaM saNisya nANaM, nANeNa vinA na honti caraNa guNAH / aguNissa natthi mukkho, natthi amukkhassa nivvANaM || " artha : samyagdarzana vinA jJAna na hoI zake, jJAna vinA cAritraguNa na hoI zake, cAritraguNa vinA mokSa na thaI zake ane jeno mokSa nathI, tene nirvANa-paramapada nathI. jJAna ane cAritra vinAnuM paNa samyagdarzana vakhANavA yogya che, kAraNa ke te klyANa-mArga prApta karAvanAra che. jJAna ane cAritra na hovA chatAM zrI marudevA mAtA mokSe gayA che ane zrI zreNika mahArAjA kSAyika samyagdarzanathI AgAmI covIsImAM prathama tIrthaka25NuM pAmavAnA che. samyagdarzanano zabdArtha ane gUDhArtha, vyutpatti ane paramArthanI dRSTie, samajI, vicArI dararoja ciMtanamAM levA jevo che. (1) mA pati ca: sa: sabhyasRSTi - je sAcuM e che, mAne che te samyagdarzana. (2) samyA dRzyate yena tata: samparzanam - jenA dvArA sAcuM joI zakAya che, mAnI zakAya che te samyagdarzana. (3) tattvArthazraddhAnuM samparzanam - tattvayukta jIvAdi padArthonI zraddhA, te samyagdarzana. (4) AtmazaktinA vikAsathI heya ane upAdeya tattvanA yathArtha vivekanI abhiruci jAge te samyagdarzana. (5) arihaMtAdi nave padonuM svarUpa potAnAmAM che evI pratIti, dRDha zraddhA te samyagdarzana. (6) sarva jIvo pratye samadarzIpaNuM te samyagdarzana. (7) paradravyathI, parabhAvathI aLagA rahevAnI icchA te samyagdarzana. (8) AtmA ane dehanuM bheda-darzana te samyagdarzana. bhAI, bahirjagatamAM je sthAna ane mAna 'AMkha'nuM che, e ja aMtarjagatamAM samyagdarzananuM che. samarpaNa-zaraNanI zarUAta jo arihaMtathI che (arihaMte zaraNa pavAmi), to sAdhanAnI zarUAta samyagdarzanathI che. A eka mAtra kAraNe, je jIva je bhavamAM samyagdarzana pAme te eno pahelo bhava patrAvali 2010_03 311 zrutasaritA Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (dA.ta., mahAvIra svAmInA 27 bhavo paikI prathama bhava-nayasAra mukhIno ke je bhavamAM teo samyagdarzana pAmyA). enI pahelAMnA bhavo jIve bhale anaMtAnaMta pasAra karyA hoya, paNa enI koI gaNatarI nahIM, noMdha nahIM. jagatamAM badhA rasamAM "sabarasa-mIThuM mukhya che, tema AtmAnI duniyAmAM "samyagdarzana' e sabarasa che, "jagata" zabdanI vyutpatti paNa samajavA jevI che. "ja" = janma; "ga" = gata (vinAza); 'ta' tiSThati (sthira rahevAvALuM, nitya). jagata A traNa akSaro jainadarzananI tripadInA sUcaka che - utpAda, vyaya ane dhruva prathama be pugalane AzrayI che, ane chelluM dravyane AzrayI vidhAna che. pratiSThAnI taiyArIo barobara cAlatI haze. kAryavAhImAM anya sAdharmika svajanonI sAthe rAgadveSa na baMdhAI jAya tenI satata kALajI rAkhazo. gaNivarya zrI jJAnasAgarajI mahArAja kahe che ke vyavasAyanI pravRttino Azaya to artha upArjana-kamANIno ja hoya che, paNa A Azaya te laukika kahevAya, temAM joDe mokSano Azaya paNa bheLavI devAya, to alaukika banI jAya; ane pachI juo to kharA, jIvanamAMthI kevI adbhuta suvAsa pragaTe che ! zrI sadaguruno samAgama, mithyAtvano apagama, samakitano abhigama ane ratnatrayIno saMgama ApaNane saune sAMpaDe e ja maMgala manISA. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * * patrAvali-35 AcArapAlana maMgaLavAra, tA. 12-14-99 saujanyazIla sAdharmika bhAIzrI, AcArapAlana te dharmano pAyo che. jyAM sudhI moha che tyAM sudhI vividha kriyA vividha vastu jIva mAMge che. dhyAnane dhyAnarUpe pariNAvavuM hoya to AcAranuM pAlana khUba jarUrI che. koruM dhyAna nA cAle. dhyAna sivAyanA kALamAM AcAranI custatA joIe ja. enA dvArA jIva AgaLa vadhe che. pahele guNaThANe rahelo abhavya jIva mAtra AcAranA baLe navamA greveyake jAya che. zrAvakane pAMcamuM guNaThANuM chatAM AcAramAM sAdhutA nathI, topaNa bAramA devaloka sudhI jAya che. AcArapAlananuM yathArtha phaLa kaSAyamaMdatA che. kAcuM pANI aDI jAya to tamane saMkoca thAya che ? vanaspatine aDatAM tamane arerATI thAya che ? teuvAuno AraMbha karatAM tamane duHkha thAya che? kAcuM pANI vAparatAM tamane apakAyanA jIvonA prANaghAtano AghAta thAya che? zrutasaritA 312 patrAvali 2010_03 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badhAnuM eka mAtra kAraNa che, ke jyAM sudhI ApaNane dareka jIva sAthe "maitrIbhAva nahIM thAya, tyAM sudhI upara darzAvela vedana thavAnuM nathI. jJAnI bhagavanto satata kahyA kare che ke nIce paTakAvuM nA hoya to eka paNa ucita AcAra choDo nahIM, ane eka paNa anucita AcAra pakaDo nahIM. kramasara UMce caDhavuM hoya to "AcAra" e ja pAyo che. AcAranuM baLa keTaluM che, teno khyAla abudha jIvono hoto nathI. bhAI, eka vAra bAre mAsa ukALeluM pANI ja pIvAnuM cAlu karo ne; pachIthI ApazrI pote ja nihALazo ke mAtra eka AcAra (ukALelA pANIno) bIjA keTalA badhA AcAra jIvanamAM lAvI de che. Apane paNa acaMbo thaze ! zAna ochuMvattuM cAle, paNa muktino talasATa ocho nA cAle. tapano artha "icchAnirodha" karIe chIe, te tapano nakArAtmaka artha che; mATe te tapano apekSita artha che. tapAcArano artha "icchAnirodha che. tapano to artha che "talasATa', "muktinI jhaMkhanA', "mokSa-prApti mATe talapApaDa.' viryAntarAyano yopazama jeTalo icchIe chIe teTalo thato nathI, kAraNa ke AcAranuM baLa nathI. ApaNe sajjana chIe, paNa sAttvikatA haju vadhu khIlavavAnI che. sajjano to ghaNA che, paNa satvasabhara jIvadayAvALA jIvo ochA che. bhAI, ApazrI saMmata thazo ke jJAna to svapara prakAzaka che. te vastune oLakhAve che. jJAna AtmA ane pudgalAdine jaNAve che. oLakhAvIne-jaNAvIne jJAnanuM kArya pUruM thAya che. jJAna dvArA ApaNe je padArthanuM svarUpa samajyA, temAM je lAbhakArI hoya tene meLavavA mathavAnuM ane ahitakArIne choDavAnuM emAM ja jJAnanI sArthakatA che. je jJAna samyagu icchAne janmAve te samyagu jJAna che; je jJAna samyagU icchAne nA janmAve te jJAna mithyAjJAna-ajJAna che. jene pAMca samiti ane traNa gupti rUpa aSTa pravacana mAtAnuM ja jJAna che ane e jJAnanA baLe je te samyagU icchA janme to te samya jJAna che. ApaNe saue saMvigna thavAnuM che, gItArtha banavAnuM che. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * * patrAvali-36 AdhyAtmika rucinI keLavaNI guruvAra, tA. 1-27-2000 saguNAnurAgI snehI svajana zrI, pAramArthika dRSTie, janma levo e ja aparAdha che, guno che, kalaMka che. mRtyune aparAdha ke guno nathI gaNAto, kAraNa ke je janme che te niyamAM mRtyu pAme ja che. paraMtu je mRtyu pAme che te janme ja che tevo niyama nathI. dA.ta., mokSe jatA jIvano chello bhava. ApaNe pUjAmAM paNa manna bolIe chIe "janma-jarA mRtyu nivAraNAya'; paNa hakIkatamAM to jo janmanuM ja nivAraNa thaI jAya to jarA patrAvali 313 zrutasaritA 2010_03 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ghaDapaNa) ane mRtyunuM ApoApa nivAraNa thaI jAya che, kema kharuM ne, bhAI ? janmanuM nivAraNa karavAnA siddha upAyo. (1) ratnatrayInI taraNI (darzana-jJAna-cAritra) (ra) tattvatrayInI zaraNI (deva-guru-dharma) (3) sAdhanatrayInI karaNI (zraddhA-zuddha-vidhi) (4) bhAvaprayInI bharaNI (jJAna saMvara tapa) prakAzaka rodhaka zodhaka A cAre upAyonuM sevana niyamita karatAM karatAM ApaNAmAM evo anokho, ajoDa ane apUrva bhAvadharma pragaTe ke je eka-be-cAra bhavomAM ApaNane siddhazilA upara birAjamAna karAvI de. bhAI, eka vAta to ApaNe saue svIkAravI ja paDe ke saMsAramAM eka kSaNanuM sukha meLavavA mATe eka maNanuM pApa karavuM paDe che, ane te eka maNanuM pApa jyAre karma-phaLarUpe eka Tana jeTaluM duHkha thaIne ApaNI sAme bhogavavA mATe AvIne UbhuM rahe che. mATe, kaSAyo-viSayonI maMdatA ane zakya teTaluM 18 pApasthAnakathI aTakavuM, viramavuM. jIvanamAM dainika dhoraNe vadhune vadhu 'AcAra' umeravA. kramasara UMce caDhavuM hoya to 'AcAra' e ja pAyo che. nIce paTakAvuM nA hoya to eka paNa ucita AcAra choDo nahIM ane eka paNa anucita AcAra pakaDo nahIM. pahele guNasthAnake rahelo abhavya jIva mAtra AcAranA baLe nava caiveyaka devaloka sudhI pahoMce che; zrAvaka-zrAvikAne utkRSTA pAMcamuM guNasthAnaka hovAthI AcAramAM sAdhutA nathI, chatAM paNa mAtra 'zrAvaka-AcAra' nA baLe, bAramA devaloka sudhI parabhavamAM jAya che. AcArapAlananuM yathArtha phaLa 'kaSAyamaMdatA' che; vAstavika phaLa che. vAsanAonI kSINatA ane anaMtara phaLa che. 'AdhyAtmika guNonI keLavaNI' : jJAna ochuMvattuM hajI cAlI jaze, paNa AcAramAM ochuMvattuM nahIM cAle. vIryAntarAyano kSayopazama jeTalo thavo joIe teTalo thato nathI, kAraNa ke 'AcAra'nuM baLa hajI vadhu umeravAnI jarUra che. ApaNe sajjana chIe, paNa sAttvikatA haju vadhu khIlavavAnI che. jagatamAM sajjano to ghaNA che, paraMtu sAttvika jIvadaLavALA jIvo alpa saMkhyAmAM che. eka vAra mAtra ukALeluM pANI ja vA52vAno prayoga/niyama (bAre mAsa, cAturmAsa ekAda mahine, agara to chevaTe mAtra vIka enDa pUrato) jIvanamAM laIe, pachI ApoApa ApaNane 'apakAya'nA jIvo pratye maitrIbhAva pragaTe, ane tenA pariNAme tyArabAda ApoApa bAtharUmamAM Shower nA badale DolathI ApaNe snAna karatA thaI jaIe, varasAda paDato hoya to nivArI zakAya tevA saMjogomAM bahAra nIkaLIe nahIM, svimiMga pulamAM rasa dAkhavIe nahIM, CruisenI musApharImAM javAno vicAra sudhdhAM paNa Ave nahIM vagere. dareka jIva (sthAvara ane trasakAya) sAthe maitrI-pramoda-karuNA-mAdhyastha bhAva ApaNane jAge tene 'vicAra dharma' kahe che. vicAra dharma pragaTyA bAda AcaravAmAM Avato anuSThAna dharma (ahiMsA-saMyama zrutasaritA 2010_03 314 patrAvali Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta5) vadhu phaLadAyI nIvaDe che. ahiMsAnA pAlana mATe saMyama joIe; saMyamanA pAlana mATe tapa Avazyaka che ane tapa karIe eTale ahiMsA ApoApa paLAya ja. ahiMsA AtmAne sparze, saMyama dasa prANone ane tapa kAyAne sparze che. ahiMsA, saMyama ane tArUpI A anuSThAna ja ratnatrayInuM prAgaTya kAraNa che. amerikA dezamAM jJAnanI bhUkha jeTalA pramANamAM jAgI che, teTalA pramANamAM 'AcAra'nI bhUkha jAgI nathI. (Apa ane puNyazALI to A bAbatamAM apavAda cho.) benazrI bhAvinIbenanI varSItapanI mahAna ArAdhanA che. dhanya che benane ane dhanya che teonA pU. mAtA-pitAne. AvA mahAna tapanI ArAdhanA ane dezamAM javalle ja nihALavA maLe che. Apa bannemAM jJAna ane AcArano sapramANa suvAsamaya saMgama che. jJAna e bagIco che, paNa bagIcAnI suvAsa "puSpa' vaDe che. puSpa te "AcAra" che. ekalA jJAnanI kadApi sugaMdha hotI ja nathI; sugaMdha to AcAranI ja hoya. jJAna e ilekTrika phITiMga samAna che, to AcAra e balba che. gharamAM ilekTrikanuM phITiMga karAvyA bAda balba lagAvIe, pachI ja "prakAza' thAya che ! Ama, bhAI, ApaNe saue aMtaramAM AdhyAtmika prakAza pAmavA mATe Aje nahI to kAle "AcAra' ne pakaDyA vinA chUTako ja nathI, chUTako ja nathI ane chUTako ja nathI. jyAM bhramaNa nathI, karmonuM AkramaNa nathI ane sukha-duHkhanuM saMkramaNa nathI tevuM eka mAtra sthAne siddhazilA'nuM lakSya bAMdhI "AcAra'nA baLe Atma-snehanA pariNAma meLavI satvare muktigAmI banIe e ja mArI Apa bane bhAgyazALI pratye mArI zubhecchA. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * * patrAvali-37 dhArmika abhigama maMgaLavAra, tA. 3-7-2000 parama snehI bhAIzrI, jaya jinendra. pU. zrI muktidarzana vijayajI ma. sAheba pharamAvatA ke lIlA nAriyeLamAM traNa vastu che - chAla - koparuM ane pANI. rAga-dveSa e pANI che. saMsArI jIvonuM pANI sukAyuM nathI. koparUM e AtmA che, ane chAla e deha che. caitanya AtmA deharUpI kAcalIthI chUTo paDyo nathI. nAriyeLamAM jyAM sudhI pANI sukAI nA jAya tyAM sudhI koparuM chAlathI chUTuM paDatuM nathI. basa A ja rIte, jyAM sudhI rAgadveSathI chUTA nahIM paDIe, tyAM sudhI AtmA dehathI chUTo paDato ja nathI, ane siddhazilAe birAjato nathI. siddhAvasthAno AnaMda samaktiIne AMzika hoya che, ane te paNa sAmAyikamAM hoya tyAre. cha mAsanA niyamanA badale mArA tapasvinI benazrI bhAvinIbenanA varSItapanA pAraNAnA dina pahelAM ApazrI kaMThastha karo, tevI mArI icchA che. bhAI, dararoja athavA to chevaTe vIka-enDamAM eka patrAvali 315 zrutasaritA 2010_03 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika copaDImAM vAMcI karavAnI TevathI sUtro to ApoApa AvaDI jaze. ApazrI prayatna karazo. mAruM AdhyAtmika baLa ApanI sAthe umerIza. bhAI, "mokSa' zabda "mu' dhAtu parathI banyo che; eTale ke mukAvuM, chUTavuM. cAra prakAranA "mokSa' che. (1) deSTi mokSa. graMthibheda karIne samakti pAmatAM viparIta, UlaTI dRSTinuM baMdhana chUTe che. (2) rAga mokSa - bAramA guNasthAnake "kSINamoha vItarAga' avasthA prApta thAya tyAre. (3) ajJAna mokSa - terame guNasthAnake sayogI kevalIne eTale ke kevaLajJAnanI prApti veLAe. (4) pradeza mokSa - dehanuM baMdhana chUTe te - caudamAM guNasthAnakanA aMte - ApaNe je sAmAnya arthamAM "mokSa' samajIe chIe te pradeza mokSa che. A cAramAMthI A bhava paryata prathama 'daSTimokSa thAya to paNa A bhava sArthaka bane che. samakita pAmavA te dizAmAM bhagIratha prayatna karavo paDe tema che. saMsAramAM TakI rahevA ane bhautika pragati karavA jema eka aThavADiyAnA 40-50 kalAka kAma karIe, tema 40-50 kalAka jo Atmika kSetre kADhavAnuM nakkI karIe to ema lAge ke samaya ja ApaNI pAse nathI. bhAI, dararoja sUryodaya thAya eTale te divasa pUratuM darekane, koI paNa pakSapAta vinA, 24 kalAka, athavA 1,440 miniTa athavA 86,400 sekanDa prApta thAya che. dareka jIva potAnI ruci pramANe je te AkhA divasano agratAkrama nakkI kare che. AmAM, dharmanA kSetre AtmAnA guNonA ughADa mATe keTalo samaya phALave che, te ruci para AdhArita che. je guNo ane bhAvo parabhavamAM sAthe AvanAra che tenA upara vadhu lakSya ApavA jevuM che. dararoja eka sAmAyika, navakAravALI, dhyAna, kAusagga Adi kriyAo joDAvavAno niyama levA jevo che. bhAI, cAre ghAtakarmomAM "mohanIya karma ne rAjA jevuM gaNAya che. badhA ya guNasthAnakono AdhAra mohanIya karmanI ja taratamatA upara che. mohanIya karmanA be bheda H (1) zraddhAne roke te darzana mohanIya ane (2) cAritrane roke te cAritra mohanIya. A baMne prakAranA mohanIyanA udaya ja ApaNane kacaDI rahyo che. cAritra mohanIyano udaya jIvane vItarAgatA lAvavA deto nathI, ane darzana mohanIyanA udayathI jIvane vItarAgatA gamatI nathI (ruci thatI nathI). deha ane AtmAnuM ekamekapaNuM che. sArI kriyAnuM baLa nahIM vadhArIe to deha khoTI (azubha) kriyA vagara raheze nahIM. khoTI kriyAnuM phaLa che, saMsAranA paribhramaNamAM vRddhi ane rakhaDapaTTI. sarvajJa paramAtmAe prarUpelo dharma A bhavamAM prApta thayo che. have pachInA bhavomAM koNa jyAre kyAre maLaze ? AvatA bhave paNa jainadharma maLaze ja, tevI khAtarI samajIne A bhavane vyartha karavA jevo nathI. AcAramAM ahiMsA dharma, vicAramAM anekAnta dharma ane jIvanamAM karmavAda ApaNane maLyo che. AtmaguNonA ughADa mATe ApaNane sauthI moTo paDakAra sAruM karavAnA kSetre eTalo nathI, jeTalo nabaLuM choDavAnA kSetre che. kaMdamULa, abhakSya, nindA, galata sAhitya vAcana, Telivijhana, zrutasaritA 316 patrAvali 2010_03 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ calacitro, nATako, kaSAya, cAra saMjJAo (AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha) rAtri bhojana tyAga vagere choDavAnA kSetre ApaNe saue khAsa puruSArtha karavo paDaze. dAna, zIla, tapa ane bhAvadharma ApaNI dainika pravRttimAM lAvavo Avazyaka che; abhigama badalavo paDaze ja. dharmano abhigama, mithyAtvano apagama, sadguruno samAgama ane ratnatrayIno saMgama-ApaNane saune bhavobhava sAMpaDe e ja maMgala manISA. tapasvInI benane mArA praNAma. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * * patrAvali-38 dharmakaraNI e ja kamANI maMgaLavAra, tA. 8mI phebruArI, 2000 AtmasnehI anurAgI, jaya jinendra. gata varSe ApanA saMghanA AMgaNe svAdhyAya nimitte ApaNe maLyA. sAdharmika sadbhAvanA ane sahRdayatAne lIdhe paraspara prIti ane Adara thaI Ave te ati svAbhAvika che. Ajano divasa to maMgaLavAra che ja, paNa bIjI daSTie eTale paNa maMgaLa che ke Aje zrI vimalanAtha prabhu ane zrI dharmanAtha prabhu baMneno Aje janmadina che, janmalyANaka che. Apa puNyazALI parivAra pratye A maMgaLa dine prArthanA. vatsalatAdAyaka zrI vimalanAtha prabhu samatAnAM vAri vahAve ane mamatAnAM baMdhana toDe. zrIkRtavarmA rAjA ane zrI zyAmAM mAtAnA A putranaMdanane prArthanA ke eka vAra to ApaNA manaDAnI bhItara pagalAM pADe. dhIra, vIra, gaMbhIra ane dharmanA dAtA zrI dharmanAtha prabhu ApaNA karamanA bharamane dUra kare. zrI bhAnurAjA ane zrI suvratAmAtAnA naMdana ApaNane jIvanamAM suvrata ApI ApaNA sauno uddhAra kare. Apa parivArane avAranavAra yAda karuM chuM. mAre svAdhyAya nimitte aneka saMghomAM javAnuM banatuM hoya che. ane uttama zrAvako-zrAvikAone maLavAnuM banatuM hoya che. dareka saMghamAM be-cAra parivAra dharmanA rAgI ane atyaMta saujanyazIla hoya che. Apano parivAra paNa, mArI anubhUtimAM, utkRSTatAmAM sthAna dharAve che. dharmano vAraso Apa baMnene pUrva bhavathI ane parama upakArI mAtA-pitA pAsethI prApta thayo che, ane te amUlya vArasAne ApazrIe vadhu dIpAvyo che, vikasAvyo che. Apa baMneno dharmarAga ane dharmaruci badala mArI paNa Apa baMnene apAra apAra anumodanAo ane zubhecchAo. divaso-mahinAo-varSo pasAra thatA ja jAya che. jIvanamAM varSo umerAtAM jAya che ke varSomAM jIvana umerAtuM jAya che, te nakkI karavuM muzkela che, duSkara che. paNa eka vAta nakkI ke ApaNA badhAnuM patrAvali 317 zrutasaritA 2010_03 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana A bhavanA aMta tarapha AgaLane AgaLa dhapatuM ja jAya che, dhasamasatuM AgaLa vadhatuM ja jAya che. dharmakaraNIno saMtoSa thato ja nathI. dharmakSetre hajI ghaNuM karavAnuM bAkI che, tevuM satata lAgyA ja kare che. kahe che ne "A bhava mIThA, paNa parabhava koNe dIThA." A bhava jainakuLano pAmyA chIe tethI mITho' che ja, paNa parabhava kayA kuLamAM prApta thaze tenI khabara nathI. mATe, A bhavano upayoga vadhu ne vadhu dharmakriyAo dvArA Atmika guNonA vikAsamAM, khilavaNImAM, vRddhimAM ja karavA jevo che. saMsArano tyAga karIne dIkSA laI zakavAnI zakyatA A bhavamAM to hajI dekhAtI nathI. mATe, saMsAranAM laukika kAryo to karavo paDe che. alaukika evA dharmane prathama sthAna ApavuM. laukika-alaukikanI A bheLavaNI, meLavaNI tarapha lakSya rAkhavuM paDaze. laukika dharmasaMjJA (icchA) : AhAra bhaya maithuna parigraha alaukika dharma : tapa bhAva zIla dAna Ano artha che ke kamANI dvArA ApaNe karelA parigrahamAMthI yathAzakti dAna karavuM; svadArA saMtoSa vratamAM paNa pAMca tithinA divasoe, kalyANaka dina, zani-ravi Adi divasoe brahmacaryanuM pAlana karavuM; bhava bhramaNanA bhayanI sAme prabhunI sAthenA ApaNA bhAva joDavA ane AhAra saMjJAnI sAme kaMdamULa tyAga, tithi-kalyANaka dine yathAzakti ucita tapa, vAsI khorAka tyAga Adi pravRttio AdaravI. anAdi kALathI cAra saMjJAo (AhAra, bhaya, maithuna, parigraha)nI pravRtti rahevA pAmI che; have samajaNapUrvaka A cAranI dAna, zIla, tapa ane bhAvane dainikamAM jIvanamAM bheLavavA prayatna karavA jevo che. zrI ratnAkara paccIzImAM paNa gAIe chIe : "meM dAna to dIdhuM nahIM...' dUdhanA tapelAmAM kesarano eka kaNa paNa sugaMdha lAve che, ane dUdhano raMga badalI nAkhe che. basa, Ama ja, ApaNA nitya laukika jIvanamAM eka alaukika kaNa paNa ApaNA jaina-jIvanamAM sugaMdha lAvanAra banaze ane jIvanano raMga badalI mokSagAmI banaze. vItarAganuM zAsana to ApaNe pAmyA chIe. paNa vItarAgI banAtuM nathI, are ! vairAgI paNa banAtuM nathI, thoDAka tyAgI paNa banAtuM nathI. rAga thoDoka paNa ocho thAya to vairAgI tyAgI banAya ne ! rAga-dveSa karmanA kAraNe che. karma mohathI utpanna thAya che. karma ja janma-maraNanuM kArya che, kAraNa che. janma-maraNa e ja jIvane sauthI moTuM duHkha che. saMsAranI vRddhi karAvanAra A rAgAdinuM svarUpa jANavuM Avazyaka che. jIva jyAre rAgane rAgasvarUpe ane dveSane dveSasvarUpe jANe ane jue, tyAre ja vastu tattvanA yathAtaththa svarUpanuM bhAna thAya che. "manasa: paramatiH rA: ''. mananI anyamAM paramaprIti e ja rAga. rAganA be prakAra : (1) prazasta (vakhANavA yogya) ane (2) aprazasta. deva-guru-dharma pratye rAga te prazasta rAga che. svakarmodayanA kAraNe prApta thayelo A saMsAranA jaDa ke cetana pAtro ke padArtho pratye mamatva buddhithI je Asakti te aprazasta rAga che. A aprazasta rAga duHkhadAyI che, baMdhanakartA zrutasaritA patrAvali 318 2010_03 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, aviveka che, pApa che. A aprazasta rAganA traNa prakAra che. te traNe prakAro ApaNe sAmAyika-pratikramaNa veLAe muhapatti paDilehaNa karatAM bolIe chIe.'kAmarAga, sneharAga, daSTirAga parihatuM, tyAga karuM.'' (1) kAmarAga : pAMca indriyo cakSu svAdendriya nAsikA sparza cakSurindriya rasanendriya ghrANendriya zrotrendriya sparzanendriya kAna rasa sparza - indriyanA nAma indriyanA viSayo : rUpa gaMdha zabda A pAMce indriyonA viSayasukhone bhogavavAnI icchAne kAmarAga kahe che. (2) sneharAga : jIvanI jIva ane ajIva pratyenI lAgaNI e sneharAga che. jIva jIvanI pAchaLa kheMcAya, moha vadhe te sneharAga che. apekSAe, kAmarAga karatAM sneharAga vadhu bhayAnaka che. te suMvALI rezamanI dorI jevo che; eTale ke dekhAve suMvALo, paNa dorInI mAphaka bhavobhava saMsAra baMdhAvanAro. .. (3) dRSTirAga : potapotAnI mAnyatA-mithyAmati pratyeno rAga. jagatanA tamAma padArtho ane pAtro pratye potAnI mAnI lIdhela matAnusAra ja pote vicAre, varte ane tene ja satya mAne. aMte, te mAnyatAmAM, te dRSTimAM rAga evo to sajjaDa baMdhAI jAya ke koI bAMdhachoDa ja nahIM. uparanA sneharAgamAM saMdhANarUpa sukha karatAM bhaMgANarUpa duHkha vadhu che ane lAgaNI ane mAgaNInI pradhAnatA rahelI che, tema chatAM apekSAe kAmarAga ane sneharAga karatAM paNa dRSTirAga sauthI vadhu khataranAka che. kAmarAga ane sneharAgavALA jIvo ne jo sabhyaSTi Ave to te ja bhave mokSe jaI zake che, paNa dRSTirAgI jIvane mokSa-prApti anaMtA bhavo sudhI thaI zakatI nathI. bhAI, A ja rIte, rAgane dUra karavA ciMtana karavuM. rAga jo hoya nahIM to dveSa thato ja nathI, e to siddha vidhAna che. mATe, nIcenI prArthanA dararoja karavA jevI che : 'jAmarA: snedarAzya, sRSTirAnuM na tuM me TA | vItarAga ! tartava vatsAtA, gAvirbhavatu meM savA / / " artha : kAmarAga, sneharAga ane dRSTirAga kyAre paNa mane nA thAo. he vItarAga, tamArI ja vatsalatA mArA upara sadA pragaTa thAo. patrAvali 2010_03 jyAM bhramaNa nathI, karmonuM AkramaNa nathI ane sukha-duHkhanuM saMkramaNa nathI, tevuM eka mAtra sthAna 'siddhazilA'nuM lakSya bAMdhIe, ane rAga-dveSa-mohanI jALa toDI AtmasnehanA pariNAma keLavI pAMcamuM jJAna ane paMcama gati ApaNe pAmIe e ja Apa parivAra pratye bhAvanA-abhyuMthanA. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * 319 zrutasaritA Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-39 A saMsAra zuM che ? budhavAra, tA. rajI, oNgasTa, 2000 zrI sAcAdeva sumatinAtha bhagavAna cyavana kalyANaka ArAdhaka bhAIzrI, jaya jinendra. jJAnI bhagavaMta saMsAranI trividhatA A rIte samajAve che. (1) tIrthaMkara paramAtmAne zarIrano saMsAra che. (2) sAdhu bhagavaMtane zarIra ane parigrahano saMsAra che. (3) gRhasthane zarIra, parigraha ane bhogano saMsAra che. ghAtI karmonA kSaya pachI ja tIrthaMkara banI zakAya che. zarIra e aghAtI (nAmakarma)nA udayanuM kAraNa che. mATe ja vItarAgI banI gayA bAda jyAM sudhI aghAtI karmono jaththo hoya tyAM sudhI AtmA zarIrathI chUTe nahIM. mATe, tIrthaMkarane zarIranA saMsArathI 'saMsArI' kahevAmAM Ave che. jIvanA be prakAra (1) siddha (2) saMsArI. saMsArImAM tIrthaMkarane gaNavAmAM Ave che. paramAtmAne zarIra che kharuM, paNa zarIrano parigraha nathI. nALiyeramAM goLAnI mAphaka caitanyano goLo chUTo paDI gayo che. sAdhu bhagavaMtane zarIranA saMsAra uparAMta, teonA zarIra ane AtmAnA pradezo ekameka thayelA che. caitanyano goLo chUTo paDyo nathI, mATe zarIranI asara amuka aMzamAM AtmA jhIle che, eTale aMzAtmaka rIte zarIrano parigraha kahevAya. zarIra mAruM che e avyaktapaNe beThuM che. Ama, sAdhu bhagavaMtane zarIra ane parigrahano saMsAra hoya che. gRhasthane zarIra, parigraha ane bhogano saMsAra che. gRhasthane zarIra-karma ane AtmAno lohAgni nyAye saMbaMdha che. kaSAya ane upayoga lohAgni nyAye bhaLelA che. caitanyanA goLAmAM rAga ane dveSanuM pANI bhareluM che. eTale to zarIrane vAgyuM to mane vAgyuM ema thAya che. AtmAne thatI A asara ane indriyajanya bhogavRttinI apekSA bhoga-saMsAra gaNavAmAM Ave che. A traNa prakAranA saMsAramAMthI sauthI prathama bhoga saMsArane kADhavAno che. bhogI jeTalo vhelo bhoga-saMsAra kADhI yogI bane teTaluM sAruM. bhogInA mana-vacana-kAyAnA vyApAro svakendrita hoya che, jyAre yogInA sva-parakendrita hoya che. bIjA krame, kADhavA yogya che - parigraha saMsAra. trIjo-zarIrasaMsAra bAdhaka nathI. jemAM be saMsAra (bhoga-parigraha) nIkaLI jAya teno trIjo (zarIra-saMsAra) ApoApa kALakrame nIkaLI jAya. zrutasaritA 2010_03 uparokata be saMsAra kADhavA tattvanI jijJAsA keLavavI paDe. A jijJAsAthI samyaktva pAmI cheka virati (dIkSA) sudhI pahoMcI zakAya che. zAbAzI levAnA A manuSyabhavamAM ApaNe nAlezI laIe chIe. zuddhi vadhatI javI joIe. zuddhi vadhAravAno eka mAtra upAya - mohanIya karmano rasa toDavAno. patrAvali 320 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi vadhatAM zravaNano rasa vadhe, zravaNano rasa vadhatAM tattvanuM jJAna vadhe, jJAna vadhe eTale jijJAsA vadhe. jJAnanA baLe jijJAsA ane jijJAsAnA baLe jJAna, Ama baMne anyonya vadhe che. vRddhi pAmeluM jJAna navA navA jJAnanA AvaraNa toDI toDIne pragaTa kare che ane ApaNA matijJAnanuM kevaLajJAnamAM pariNamana thAya che. hakIkatamAM, saMsAra ane mokSa baMne matijJAnamAMthI upayogamAMthI ja nIkaLe che. pasaMdagI ApaNe karavAnI che. jema rAtri daramyAna nihALeluM svapna bIjA divase satya nathI lAgatuM, tema divase khullI AMkhe dekhAto saMsAra paNa svapnanI mAphaka satya che ja nahIM. mATe to bhagavaMto kahe che ke saMsArane svapnavat samajavo. saMsArarUpI svapnamAMthI je je jAgyA che, teoe dIkSA lIdhI che. ApaNe badhA hajI saMsAramAMthI jAgyA ja nathI. saMsAramAMthI jAgavuM eTale dIkSA ja laI levAnI evo artha nathI thato. saMsAramAMthI jAgavuM eTale heyanI aruci ane upAdeyanI ruci jAge, tema samajavAnuM che. mohanI phoja sAme, samatAnA hojamAM, AtmAnI mojamAM, roje roja ramavAnuM rAkhajo, ke jethI paramAtmAnI prakarSa Rddhi pragaTa thAya. Apa parivAranuM sarvAgI kalyANa thAo e zubhabhAvanA sAthe. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-4) bhAvanA bhavanAzinI maMgaLavAra, tA. 22mI, ogasTa, 2000 zrI candraprabha svAmI ane zrI zAntinAtha prabhu zubha kalyANaka dina. zreyaskara zrAvaka zrI, praNAma - jaya jinendra. pU. zrI dhIrUbhAI paMDitajInA Agamana nimitte gayA ravivAre Apa baMnenI sAdharmika vAtsalyatA mANavAnI taka mane maLI. Apa baMne bhavyAtibhavya jIvone maLavAno ghaNo AnaMda to dara vakhate hoya che ja. dhanya che Apa baMnenA sauhArdapUrNa ane bhAvanAzALI vyaktitvane. mAyate ti mAvaII: / manamAM je bhAvavAmAM Ave che te bhAvanA. bhAvavuM, vicAravuM, ciMtavavuM, manana karavuM - A badhA zabdo paryAyavAcI che. mAtra eka vAra koI zubha vicAra AvI jAya eTale 'bhAvanA" nathI kahevAtI; paraMtu e ja zubha vicArane japanI mAphaka ghUMTavAmAM vAraMvAra Ave tyAre te vicAra "bhAvanA'nuM svarUpa bane che. bhAvanA keLavavA mATe sAdhano sevavAM paDe. bAra bhAvanA ane maitri-pramoda-karuNA-mAdhyastha ema kula 16 bhAvanAone niyamitapaNe ciMtavavI paDe. bAra bhAvanA rAgane dUra karavAmAM sahAyaka patrAvali 321 zrutasaritA 2010_03 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jyAre maitrAdi cAra bhAvanA dveSane dUra karavAmAM upayogI che. A uparAMta agatyanuM sAdhana anuSThAna dharmanuM sevana che. anuSThAna dharma eTale ahiMsA-saMyama ane tapano ApaNA jIvanamAM triveNI saMgama, ahiMsA ane tapanuM (upavAsAdi) apekSAe pAlana saheluM che, paNa A tripuTImAM kendrasthAne rahela "saMyamanuM pAlana muzkela che. kAraNa tenuM e che ke ahiMsA ane tapa to koI koIka vAra ja karavAnuM bane, jyAre saMyama to dararoja nityapaNe dara miniTe pAlana karavuM paDe. samapUrvaka yamane "saMyama' kahevAya che. bhAI, ApaNuM jIvana jyAM sudhI dainika dhoraNe saMyamamaya nahIM bane, tyAM sudhI ApaNA A bhavanA mahAmUlyavAna jaina-jIvanano meLa nahIM bese. tattvathI jo samajIe to AtmAmAM karmono je praveza che, te paradravyano praveza che. anAdi kALamAM bhogavelAM sukho ane sahana karelAM duHkho - te badhAM karmanA ja kAraNe che. karma paudagalika che. Ama joIe to, pugalathI vinAza, janma-jarA-mRtyu, karmabaMdha, mana-vacana-kAyAnA yoga, rUpakurUpa, garIbAI-zrImaMtAI, saMsAra-paribhramaNa, dareka bhavanA nATako sarjAya che ane AtmA eTale ke ApaNe saMsAra rUpI raMgabhUmi upara "karma' nAmanA digdarzaka (director)nI sUcanA anusAra nAcyA karIe chIe. AtmA ane karma alaga che, teno bheda jANI, bhedajJAna prApta karI AtmaguNonA khajAnAne niyamita nihALavAnI Teva pADavI joIe. bhAvanAnA traNa prakAra : zubha, azubha ane zuddha. A traNamAMthI je manuSya prathamanI be (zubhaazubha) bhAvanAono tyAga karI chellI zuddha bhAvanA dhAraNa kare che, bhAve che. tenAM karmo vipula pramANamAM kSaya pAme che. zubha bhAvathI puNyabaMdha, azubha bhAvathI pApabaMdha ane zuddha bhAvathI karmakSayarUpa nirmaLatA prApta thAya che. jeo prathamanI be ja bhAvanA bhAve che. tenA pariNAma mAtra zubhAzubha ja hoI, te manuSyo puNya-pApa upArjana karI udayakALe sukha-duHkha bhogavavAnA mATe 84 lAkha jIvayonimAM atithi banI cAra gatirUpa paribhramaNa karyA kare che; paNa trIjI, zuddha bhAva vALo vyakti karmanI nirjarA karI siddhipadane prApta kare che. bhAI, Ano artha evo nahIM kADhavAno ke zubha bhAva bhAvavAnI jarUra nathI. zubha bhAva cokkasa bhAvavAnA ane sAthe sAthe zuddha bhAva paNa umeravA. AtmasmaraNa, AtmaciMtana umeravAnuM che. "huM koIno nathI ane mAruM anya koI nathI. badhA padArtho mArAthI para che." AvA AvA AtmalakSI vicAro karIne ane vicArone daDha mAnyatAmAM pheravIne ApaNe ApaNA karmone dhrujAvavAnuM lakSya rAkhavAnuM che. AvI mAnyatA vaDe Atma-svarUpanI sthiratA evI to apUrva Ave ke jenI prakhara uSmAthI-garamIthI karmano rasa zoSAI jAya; ane rasa dUra thatAM ja, jema pavananA jhapATAthI sUkAM pAMdaDAo dhrUjI UThI nIce kharI paDe che, tema karmo dhrUjIne AtmapradezanI alaga thaI kharI paDe che. jema jema kharavAnI kriyA jhaDapI, tema tema AtmA vadhune vadhu ujjavaLa thato jAya che; ane aMte ApaNo ja AtmA paramAtmA thaI jAya che. apekSAe, paramAtmA bahArathI ApaNAmAM aMdara AvatA nathI, paNa aMdara rahela AtmA paramAtmA banI paramAtma-svarUpa bahAra pragaTe che. zrutasaritA 32 2 patrAvali 2010_03 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale TUMkamAM, paramAtmA dehanI aMdara ja che; e chatAM je jIvo, apekSAe, paramAtmAne bahAra ke bIjA sthaLe zodhe che, tenI upamA jJAnI bhagavaMto potAnA gharamAM raMdhAyeluM anna taiyAra hovA chatAM je manuSya bhikSA mAgavA bahAra bhame che tevA mUDha buddhivALA manuSya sAthe kare che. " bhAvacyiya paramattho bhAvo, dhammassa sAhago bhaNiyo / sammattasya vi bIaM, bhAvacyiya viMti jagaguruNo // " artha : bhAva ja sAco paramArtha che. bhAva ja dharmasAdhanAmAM sahAyakama che. bhAvathI ja samyaktva utpanna thAya che, ema tribhuvanaguru zrI tIrthaMkara bhagavAna kahe che. paryuSaNa mahAparvamAM Apa baMnenI zAtA sArI raho tevI zubhecchA. parama pAvanIya, pavitra ane pAramArthika jainadarzana vaDe prakRSTa puNya pAmI ApaNe sau paramAmRtanA paMthe AgaLane AgaLa vadhIe e ja mArI zubhAzaMsApUrvakanI abhyarthanA. * * patrAvali-41 patrAvali 2010_03 anubhavajJAna ja jJAna che li. Apano bhAI, rajanI zAha ravivAra, tA. 3jI, sapTembara, 2000 parvAdhirAja paryuSaNa parva tapasvI-pAraNA zubha dina parama AtmasnehI svajanazrI, Apasau divyAtmAone mArA praNAma-jaya jinendra-micchAmi dukkaDam. mahAparva daramiyAna devagurUpasAya Apa parivAranI zAtA, samatA ane samAdhi avazya ananya rahevA pAmI ja haze. vItelA varSa daramiyAna, Apa sonuM dila dubhAya evuM kAMI paNa meM manasAvAcA-karmaNA karyuM hoya, to te badala huM Apa saune 'micchA mi dukkaDam' pAThavuM chuM. Apa sau mane udArabhAve kSamA pradAna karazo. ApaNe tapanA bAra prakAra paikInuM prathama tapa 'aNasaNa'ne rUDhIgata rIte 'upavAsa' zabdathI navAjIe chIe. aNasaNa eTale cAre prakAranA AhArano tyAga ane upavAsa eTale upavAsa AtmAmAM vasavuM te. A arthathI Aje mAre ekAsaNAnA tapa vaDe upavAsa che' A vidhAna paNa tadna satya che. Ano tAtparyArtha e che ke ApaNe jyAre paNa aNasaNanuM tapa karIe, te divase upavAsa (upamAM vAsa = AtmAmAM vAsa) to karavo ja joIe ane te divase to khAsa tapanA bAkInA agiyAra tapa paNa karavA joIe. aNasaNanA agara to koI paNa tapanA divase kAyakleza, saMlInatA, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna, kAusagga Adi bAhya-atyaMtara tapa paNa karavAnuM lakSya rAkhavuM avazyameva upakArI che. 323 zrutasaritA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trikAlAbAdhita sarvajJapraNIta prabhue zAsanamAM chae dravyonuM nirUpaNa karI, temAM jIvadravya (caitanya dravyonA guNagAna bhArobhAra karyA che. bAkInA pAMca ajIva dravya (dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pugalAstikAya ane kALa)nI je prarUpaNA karI che, te paNa mAtra jIvadravyanI (Atmadravya) prApti karavA mATe ja karI che. A ja vastunA saMdarbhamAM upAdhyAya zrI yazovijayajI ma.sA. "adhyAtmasAra'nA AtmanizcayAdhikAramAM lakhe che : navAnAmapi tattvAnAM, jJAnamAtmA prasiddhaye / yenajIvAdayo bhAvAH svabheda pratiyogInaH / / AnuM kAraNa eka ja che ke AtmA sauthI suMdara ane mahAna cIja che. e ja potAnI sAcI mUDI che. e ja potAno sAco sago che, snehI che. sAco AnaMda denAra che, sAco sAthI che. jema jema ApaNe sAdhanA-ArAdhanAnA mArge AgaLa vadhIe chIe, tema tema zuddhi vadhatAM azubha vilpo zubhamAM pariName che. zubha vilpo dvArA dhIme dhIme zubha bhAvo AtmasAt thAya che. pachI, AtmAnuM zuddha svarU5-jJAyabhAva vAraMvAra dRSTimAM AvatAM-ghUMTAtAM kramekrame nimitta parathI dRSTi chUTI upAdAna (AtmA) tarapha vaLe che. nimitta parathI daSTi chUTatAM nimittanA kAraNe thatA naimittika bhAvo paNa chUTavA mAMDe che. puNya-pApa-Azrava ane baMdha - A cAra naimittika bhAvo che ke je jIvanA paryAyamAM thAya che. emAM nimittabhUta rmanI (kArpaNa vargaNAnI) apekSA Ave che. saMvara, nirjarA ane mokSa - e jIvanA paryAyamAM thanArA zubha bhAvo che, jemAM nimittabhUta karma (kArpaNa vargaNA)nA abhAvanI apekSA rahe che. tattvamAM nava bhedane (nava tattvane) jonArI ApaNI dRSTi anAdinI che. paryAyanI-bhedanI rucimAM ApaNuM Atmadravya pUrNa rIte DhaMkAI gayuM che. pUrNAnaMdano nAtha, je ApaNo ja AtmA che, tene ja vAraMvAra upayogamAM letAM jIva-ajIvAdi nava bheda rahetA ja nathI. bheda uparathI najara haTAvI eka trikALI jJAyakabhAvane nihALatAM pudgalanA saMbaMdhe je dRSTi bhedavALI hatI, te have raheze ja nahIM. A prakriyA vaDe ja pudgala pudgala rUpe ane jJAyaka jJAyaka rUpe bhinna thaI jAya che. AnuM ja nAma bhedajJAna che. ApaNA AtmAnuM zuddha caitanyasvarUpe pragaTa karavA mATe, anubhavavA mATe, anubhUti mAge "bhedajJAna' eka mAtra cAvI che. nava tattvamAMthI ekalA jJAyakabhAvarUpa dhruvasvarUpa-dhruvasvabhAvane bhinna tAravI tene anubhavavo e ja samyagdarzana che. zeyAnaMda nahIM, paNa jJAnAnaMdane anubhavavo e ja ApaNuM kArya che, carama lakSya che. lAkho varSonA zrutajJAnanA paribhAvana pachI Avato eka aMtarmuhUrtano ja anubhava mahAna che, ane cAritradharmarUpI nisaraNInuM prathama pagathiyA upara ApaNane ApoApa mUke che. anubhavajJAnaanubhUtijJAna vaDe AtmagharanA anAdi kALanA aMdherA ulecAI jAya che, ane ApaNA AtmA upara AnaMda, mahAnaMda ane paramAnaMdanuM sAmrAjaya chavAI jAya che. yoga dvArA paramAnaMdasvarUpane, mokSa sthAnane pAmavuM, e eka mAtra lakSya ApaNe saue sevavA jevuM che. "jevuM lakSya tevAM lakSaNo paNa ApaNe keLavavAM to paDaze ne ! mRtasaritA 2010_03 324 patrAvali Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vAta nakkI svIkAravI ke vartamAnamAM ApaNA AdhyAtmika puNyano udayakALa pravarte che, ane mATe ja ApaNA vyaktigata jIvanamAM AdhyAtmika kSetre apUrva ane akathya vikAsa thayo che. dharmarAga vRddhi, svAdhyAya rUci, cAritra prIti, AcaraNamAM ramaNatA Adi lakSaNo ApaNA vikAsanA che. A hUDA avasarpiNI kALamAM ApaNA AdhyAtmika puNyano udaya thavo, enAthI adhika zreyaska bIjuM zuM hoI zake? paMcama Aro ApaNane saune paMcama gatinI samIpa laI javAmAM mahattvano bhAga bhajavI zake tema che. pAMcamA ArAnuM mUlya, apekSAe, heja paNa ochuM AMkavA jevuM nathI. A ArAnA aMta sudhI ekAvatArIpaNuM vidyamAna che. saMsAranI muktinuM mukhya sAdhana AtmajJAna che. jainadarzane Apelo zAstrakhajAno majAno che. Agamika ane paMcAMgI (sUtra, niryukti, bhASya, TIkA ane cUrNi) sAhitya uparAMta prakaraNa graMtho, vipula vyAkaraNa sAhitya, rasALa kAvyazAstro, alaMkAra-chaMda, koSa-graMtho, dilacaspI caritragraMtho, akATya tarka graMtho, stuti-graMtho, avistara AcAragraMtho, yoga ane adhyAtmanA graMthonI galIothI zobhatuM jainonuM sAhityanagara eTaluM badhuM ramaNIya che ke kharo jijJAsu A nagaranI ekAda galImAM dharAIne jANavA-mANavAmAM ja samagra jIvana vyatIta karI zake che. bhAvanAbhAvita hRdayanuM adbhuta sattva keLavavA ane aMtaHkaraNanuM anupama sukha meLavavA mATe basa ATaluM ja pUratuM che. - jinazAsananI tamAma ArAdhanA-sAdhanA-upAsanA-anuSThAnanA aMte AtmazItalatA pragaTa thavI ja joIe. ApaNAmAM thayela zItalatArUpI pheraphAranI anubhUti ApaNA parivArane ane snehIvargane thavI ja joIe. viSaya ane kaSAyonI garamIno abhAva tema ja icchAo ane bAhya parigrahamAM maMdatA e ja AtmazItalatA. tapanI sAthe bhAvAnusaMdhAna karI AtmAnI maulikatA pragaTe e ja tapanI yathArtha niSpatti che, phaLa che, pariNAma che. "tapa" nAmanI davA karma-nirjarA mATe to ApaNe laIe chIe, paNa sAthe sAthe AtmAnI tabiyata paNa ApaNe avAranavAra tapAsatA rahevI joIe. dehanI sAthe sAthe AtmArAmane paNa caMdana lagADI caMdravatuM, zItala, zAMta, saumya ane samatAmaya banAvavAnuM lakSya ApaNe saue rAkhavAnuM che. 'sAmyaM samasta dharmANAm, sAraM jJAtvA tato budhaH / bAhyaM dRSTi grahaM muktvA , cittaM kuruta nirmalam // ' - yogasAra artha : sarva dharmono sAra samatA che, evuM jANIne budha jano (DAhyA mANaso) bAhya daSTirAgane choDI daIne citta nirmaLa banAvavAnA kAme lAgI jAya che. 'anupamatIrthamidaM smara cetana ! antaH sthitamabhirAmam re / viratibhAva vizada pariNAma, labhase sukhamavirAmaM re / ' artha : he cetana ! tArI aMdara eka anupama tIrtha che, ramaNIya che, te che viratibhAvano zreSTha AvirbhAva! tuM ene yAda kara. tuM avirAma niraMtara sukha pAmIza. patrAvali 2010_03 325 zrutasaritA Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcaparameSThI bhagavaMtonI guNonI anumodanA : aNumoemi savvesiM arahaMtANaM anuTThANaM / huM sarva arihaMta-tIrthaMkaronI tIrtha sthApanArUpa anuSThAnanI anumodanA karuM chuM. savvesiM siddhANaM siddhabhAvaM / huM sarva siddha bhagavaMtonI akSaya sthitinI anumodanA karuM chuM. savvesi AyariyANaM AyAraM / huM sarva AcAryonA paMcAcAra pAlananI anumodanA karuM chuM. savvesi uvajjhAyANaM suttappayANaM / huM sarva upAdhyAyonA sUtra pradAnanI anumodanA karuM chuM. savvesiM sAhUNaM sAhu kiriyaM / huM sarva sAdhupuruSonI sAdhukriyAnI anumodanA karuM chuM. prakRSTa puNya prApta karI paramAmRta prati pragatine ApaNe sau pAmIe e ja parama paramAtmAne prArthanA. saMyamanaukA sukAnI zrI, patrAvali-42 mananuM mauna zrutasaritA 2010_03 li. Apano sAdharmika bhAI, rajanI zAha praNAma - jaya jinendra - Apa sarve kuzaLa hazo. panotA puNyavaMtA parvAdhirAja paryuSaNa parva pUrNa thayA. dara varSe paryuSaNa Ave ane pUrNa thAya. dharmanA be prakAra (1) nimitta dharma (2) nitya dharma. nimitta dharma eTale ke je paryuSaNa parvAdi veLAe AcaravAmAM Ave te; ane nitya dharma eTale ke je nityapaNe dainika jIvanamAM AcaravAmAM Ave te, dA.ta., cauvihAra, navakArazI, rAtribhojana tyAga, ukALeluM pANI, kaMdamULa tyAga, vAsI khorAka tyAga, sAmAyika, pratikramaNa, vRttisaMkSepa, rasatyAga, svAdhyAya, dhyAna, kAusagga, Adi. zAstra samarthana Ave che ke nimitta dharma karatAM apekSAe nitya dharma vadhu upakArI ane phaLadAyI nIvaDe che. nimitta dharma prAsaMgika hoI alpa-kAlIna che, atyaMtara zubha pariNAmo paNa alpakAlIna hoya che; jyAre nitya dharma nitya hoI zubha pariNAmo samagra jIvanasabhara hoya che. chatAM pari+uSan (paryuSaNa) zabdArthathI to 'paryuSaNa' ApaNA nitya jIvanamAM dainika dhoraNe hovuM ja joIe. dharma nimitta hoya ke nitya hoya, paNa A baMne prakAra AtmAmAM vadhu vasavATa karanAro (upa+vAsa) 326 guruvAra, tA. 9-21-2000 patrAvali Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banavo joIe; ane te mATe sabaLa ane saghana sAdhana 'mauna' che. zakya hoya to da22oja thoDAka samaya mATe paNa (aDadhA kalAka/kalAka) maunanuM pAlana karavA jevuM che. maunano abhigraha paraMparAe mokSa ApI zake teTaluM sAmarthya dharAve che. maunanA sAdhana vaDe AtmAmAM vAsa saraLa ane sAhijaka bane che. 525dArtha ane parabhAvadazApUrvakanI bahirAtmadazAmAMthI aMtarAtmadazAmAM prayANa karavAnuM ''mauna'' e prathama pagathiyuM che, ke jenA vaDe AgaLa vadhIne ApaNe paramAtmadazAne pAmI zakIe tema che. jenA vaDe manana karAya te mana, dharma ane karma baMnemAM manoyoga mukhya bhAga bhajave che. mohane AdhIna mana bhavabhramaNa karAve che, jyAre nirvikalpa mana mokSapadane pamADe che. 'mana' zabdane UlaTAvo to 'nama' zabda bane che, ke jenA vaDe mokSapaMtha para pragati thaI zake che. mauna ane manogupti - A baMne zabdo paryAyavAcI ke samAnArthI nathI. baMne zabdanI phalazruti paNa bhinna che. gupti eTale gopavavuM, rakSaNa karavuM, rokavuM, nigraha karavo. je kriyAthI aniSTa rokAya te gupti. TUMkamAM, mananuM rakSaNa thAya te manogupti. jJAnI bhagavaMtoe manoguptinI vyAkhyA ApI che : 'vimukta kalpanAjAlaM, samatve supratiSThatam / AtmArAmaM manastajjhe, manogupti rudAhatA || ' artha : kalpanAnA jALathI mukta thayelA, samabhAvamAM sthira thayelA ane AtmabhAvamAM ramaNa karatA manane, jJAnI puruSoe, manogupti kahelI che. mana malina che. mana caMcaLa che. bhUta-bhAvimAM sadAya rata rahetA manane vartamAnamAM 'sthira' karavAno puruSArtha AdaravA jevo che. mana sAdhyuM teNe saghaLuM sAdhyuM. "mana H manuSyALAM vArAM mokSarcA:| baMdha ane mokSanuM kAraNa mana ja che. malina manane zuddha karavA ane caMcaLa manane sthira karavA mananI samajaNapUrvaka mAvajata karavI jarUrI che. mAvajatanI prAthamika bhUmikA 'mauna' che. mananI zuddhatA ane sthiratA thatAM ja dharma udbhava pAme, je paraMparAe mokSaprAptinuM kAraNa bane; mATe to kahevAya che 'mana caMgA, to katharoTa meM gaMgA.' (1) mananI kathA mananA viSayanI vAta (2) mananI vyathA AtmAnA mATe mananI pIDA. (3) mananI zlathA manano nigraha - AtmAne manathI mukta kema banAvavo ? mana saMbaMdhita kathA, vyathA ane zlathAnuM ciMtana karavuM. pAMca indriyonI apekSAe, manane noindriya paNa kahyuM che. indra eTale AtmA; AtmAne oLakhavAnuM cihna te indriya. pAMce indriyone sahAya karanAra mana che. indriyonuM pravartana mana dvArA ja thAya che. pAMce indriyanA viSayo (jevA ke jovuM, sAMbhaLavuM Adi) paulika hoI zubhAzubha nathI; paNa temAM 'mana' umerAtAM zubhAzubha bhAvo janme che ane karmabaMdha thAya che. dA.ta., jamatI - patrAvali 2010_03 327 zrutasaritA Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veLAe rasanendriya manane to ema ja jJAna karAve ke A mIThAI gaLapaNavALI che; paNa A mIThAI sarasa che, mane bahu bhAve che Adi bhAvo mananA che, sArA narasA bhAvo pAMce indriyonA nathI. Ama, sahAyaka indriya tarIke manane "noindriya' kahevAya che. manathI ja bhavabhramaNa ane e ja manathI upAdhi Ave, to samAdhi paNa manathI ja Ave. saghaLo saMsAra manano ja khela che. khelane khatama karavo e paNa mananA upara ja nirbhara che "mohavaza mana mAre ane mokSavaza mana tAre.' eka apekSAe, mauna e manogupti nathI, e to vacanagupti che. vacana nA bolIe e to mukhanuM mana thayuM kahevAya; paNa kharekhara to ApaNe mananuM mauna sAdhavAnuM che. kAyAnI ceSTA, aMgulinirdeza, izArA karIne, capaTI vagADIne - AvI badhI ja saMjJAono nirdeza tyAga karI mananuM mauna ja upakArI bhAI, vyavahAramAM paNa "sabase baDI cUpa kahevAya che ne cUpa thaIne cAlyA javuM te ja saphaLa jiMdagI che. mana e saphaLatAnI sIDI che. maunanuM ja bIjuM nAma AtmasaMyama che. jagatamAM jANitI kahevata che. "AvaDe eTaluM bolavuM nahIM ane bhAve teTaluM khAvuM nahIM." A kahevatamAM vacanagupti ane svAdagupti baneno samAveza thAya che. mAne parama pUjanam - maunam sarvArthasAdhanam | mauna e sarvottama AbhUSaNa che, sarva arthane siddha karavAnuM sAdhana che. maunanA pariNAme karyo paNa vipula pramANamAM nirjarI jAya che. maunanA gALA daramiyAna udayamAM Avela krodhAdi karmo teno audayika bhAva bhajavI zakatAM nathI, tethI azubha karmonI hAramALA navI baMdhAtI aTake che. nA bolyAmAM nava guNa' - A kahevata paNa maunano ja mahimA darzAve che. paramArtha sAdhaka AtmAne eTale ke ApaNane nava AdhyAtmika guNo sAMpaDe : (1) ahiMsA dharmanuM pAlana (2) kSamAguNano AvirbhAva (3) mana-vacana-kAyAnuM svAthya jaLavAya (4) jIvamAtra pratye samadarzIpaNuM pragaTe (5) kaSAyavijetA bane (6) sva-para hita sadhAya (7) jinAjJAnuM paripUrNapaNe pAlana thAya (8) yogasAdhanA saphaLa thAya (9) muktirUpa dhyeyanI siddhi thAya. me vijJAnata: siddhA:, siddhA tni vana | airAmAvataH : vaiddha the ki dAna ' artha : je koI AtmAo siddhipadane pAmyA che, teo AtmA ane deha bhinna che, AvA bhedazAnathI siddha banyA che; ane je koI AtmAo karmathI baMdhAyelA che, teo A bhedajJAnanA abhAvathI baMdhAyelA che. ajJAnano aMdhakAra rAkhI, jJAnano sUrya jhagamagAvI, maunapAlananI suTeva keLavI, bhavAraNyamAM pagadaMDI ane karma-kASThane bALanAra agni samAna ratnatrayInI ArAdhanA karatAM karatAM ApaNe sau mokSamArga upara AgaLa ne AgaLa dhapIe e ja parama bhAvanA ane abhyarthanA sAthe - zrutasaritA 328 patrAvali 2010_03 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manapAlana daramiyAna nIcenA traNa manorathane manomaMdiramAM vicAravA, mAnapUrvaka bhAvavA : (1) jyAre huM bAhya tathA AtyaMtara parigrahano tyAga karI mArA AtmAne sukhI karIza. te baMne prakAranA parigraho mahApApanuM mULa che, durgatine pamADanAra che, kaSAyanA svAmI che, anarthone utpanna karavAnA hetubhUta che, bodhIbIjarUpa samyakatvanA ghAtaka che. (2) kyAre huM paMcamahAvrata laI, paMcasamiti, traNa gupti e ATha pravacana mAtAno Adara karIza? vaLI aMta AhArI, paMta AhArI, arasa AhArI, virasa AhArI, sarva rasano kyAre tyAgI thaIza ? "dhanya dhanya te dina muja kyAre hoze, huM laIza dIkSA jI." (3) jyAre huM aDhAra pApasthAnakone ALovI, niHzalya thaI, coda rAjalokanA tamAma jIvone khamAvI sarva vrato saMbhALI, aDhAra pApasthAnako trividha trividha vosirAvI, cAra AhAranA paccakakhANa karI, chelle zvAse A kAyAne paNa vosirAvI cAra maMgaLarUpa cAra zaraNane uccarato thako, maraNane nahIM vAMchato aMtakALe paMDita maraNane pAmIza? ajJAnano aMdhakAra rAkhI, jJAnano sUrya jhagamagAvI, maunapAlananI suTeva keLavI, traNa manoratho ciMtavI, ApaNe sau mokSamArga upara AgaLane AgaLa dhapIe e ja mArI parama bhAvanA ane abhyarthanA. nUtana varSa maMgalamayI ane kalyANamayI banI raho tevI zubhecchA. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-43 vairAgya vAsita banavuM zukravAra, tA. 1lI, Disembara, 2000 vIra saMvata 2para7 mAgasara sudI 5 bhAIzrI, praNAma - jaya jInendra. nUtana nivAsasthAne have Apa barobara goThavAI gayA hazo. meM zubhecchAo phona upara to pAThavI hatI, paraMtu Aje A patra lakhuM chuM to pharIthI zubhecchAo pAThavuM chuM ke Apa parivAranA jIvanabAgamAM sukha, samRddhi ane dharma-vRddhinA surabhita puSpo khIlI UThe ane A vRddhimAM ApanuM A nUtana nivAsasthAna sabaLa, prabaLa ane parama zubha nimitta banI rahe tevI prArthanA. jinazAsana eTale sarvazazAsana. sarvajJazAsana eTale eka samRddhanagara ! vaibhavazALI nagara ! eno vaibhava koI sAmAnya sonA-cAMdIno nathI, ratnono-hIrAono vaibhava che. jinazAsananuM A nagara ananta-anA ratnothI khacAkhaca bhareluM che, atyaMta gahana che. AvA nagaramAM pravezavuM ane patrAvali 329 zrutasaritA 2010_03 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezIne tene jANavuM e ja eka mAtra jainakuLamAM janma lIdhAno upayoga che. "nAbheyAdyA siddhArtharAjasUnu caramAzcarade hAH / paMcanavadaza ca dazavidhadharma vidhivido jayanti jinAH // " artha : caramazarIrI ane daza prakAranA yatidharmane jANanArA, nAbhiputra (AdinAtha) jemAM prathama che ane siddhArtha putra (vardhamAna svAmI) aMtima che, tevA pAMca + nava + daza (covIza) jinezvara bhagavaMto jaya pAme che. jinazAsananA jyotirdhara mahAna AcAryazrI umAsvAtijIe 'prazamarati' graMthanA maMgalAcaraNa karatAM kuzaLatApUrvaka rAga-dveSa para vijayI banAvavAnA aNamola upAyono garbhita rIte nirdeza karI dIdho che. pa-9-10 nA saMkhyAvAcaka aMkomAMthI e upAyo jaDI jAya che : (1) pAMca mahAvrato, aNuvratonuM jIvana (2) navapadonI samyagu ArAdhanA (3) daza prakAranA zramaNadharmanuM yathArtha pAlana. paMca aNuvratamaya jIvana banI jAya, daza prakAranA zramaNadharmanuM sarvAga suMdara pAlana thaI jAya ane navapadonuM hRdayakamalamAM dhyAna ramatuM thaI jAya ! basa, caramazarIrI banatA vAra nahIM ! zarIra ane AtmAno aMtima saMyoga ! jyAM sudhI zarIra ane AtmAno saMyoga che, tyAM sudhI ja parAjaya che, rAga-dveSanA trAsa che A saMsAramAM paribhramaNa che. pAMca aNuvratonI ane dasa prakAranA zramaNadharmanI sAdhanA mATe joIe deDha manobaLa ane apUrva Atmazakti. te manobala ane Atmazakti pragaTe che zrI navapadanI upAsanAmAMthI zrI navapadanA dhyAnamAMthI ! arihaMtAdi nava pada akhUTa-anaMta zaktino zAzvata bhaMDAra che. jApa ane dhyAnanI upAsanAnA mAdhyamathI upAsaka e bhaMDAramAMthI paryApta zakti prApta karI zake che. Apa baMnenA puNyodaye, Apa baMnemAM daDha manobala ane Atmazakti pragaTI cUkI che. bhAI, ApaNe "mahAvIra svAmI bhagavAna kI jaya' ema bolIe chIe, teno artha e che ke rAga-dveSanA vijetAnI jaya bolyA; eTale rAga-dveSane kaTTara duzmana tarIke ApaNe jAhera karyA. rAga SanA vijetAno sarvatra ane sadeva "jaya' icchIe eTale rAga-dveSa sAme khulluM yuddha pokAryuM ! saMsAranA mumukSu jIvone A yuddhamAM utArI temane vijayI banAvavA mATe aneka aneka karuNAvaMta AcArya bhagavattoe graMthonI racanA karI che, ane karI rahyA che. jinazAsana' koI paMthanuM nAma nathI, e koI saMpradAya nAma nathI, koI gacchanuM ke samudAyanuM nAma nathI ! jinazAsana eTale dvAdazAMgI ! jinazAsana eTale zrutajJAnanI paramapAvanI bhAgIrathI! jinazAsana eTale samyajJAnano mahAsAgara ! A jinazAsana ja ApaNane saune vairAgya rasamAM nimagna rAkhI zake tema che. TUMkamAM, pAMca aNuvrata, daza yati dharma ane navapadanuM ApaNAmAM saMmelana thAya to rAga-dveSa jitAyA ja samajo. daza yati dharma che : kSamA, mArdava (mRdutA), Arjava (mAyAno tyAga), mukti (tRSNAno viccheda), tapa, saMyama, satya, zauca (pavitratA) akiMcanya (mamatvarahitapaNuM) tathA brahmacarya. zrutasaritA 33) patrAvali 2010_03 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAI, pratidina eka ja karavAnuM che. vairAgyanI bhAvanAne vadhune vadhu dRDha banAvavI. manathI, vacanathI ane kAyAthI A eka ja pravRtti. vairAgya bhAvanAne daDha banAvavA mATe mananA vicArone badalavA paDaze. pratyeka prasaMga ane pratyeka ghaTanAnuM ciMtana saMvegamaya ane nirvedamaya vicArothI karavuM paDaze. saMvega-nirvedagarbhita (mokSAbhilASA) vicArothI (bhavano kheda) vairAgya dRDha thAya che; punaH punaH AvA vicAro kare ja javAnA. mokSa para rAga ane saMsAra para udvega ! vicAronA A be ja kendra bindu banAvI devAnAM. janma-jarA-mRtyu, Adhi-vyAdhi ane upAdhithI bharapUra A saMsAranuM ciMtana ApaNA vairAgyane prabaLa banAvaze. kyAreka saMsAranAM sukhonI kSaNabhaMguratAnA ciMtanamAM caDhI javAnuM to kyAreka bhISaNa saMsAramAM jIvAtmAnI azaraNadazAnA vicAramAM garakAva thaI javAnuM ! kyAreka AtmAnI eklatAthI sthitinA ciMtanamAM magna thaI gayA, to kyAreka svajana-parijana ane vaibhavathI AtmAnA judAInA vicAromAM DUbI javAnuM, kyAreka pratijanmamAM badalAtA rahetA ApaNA parasparanA saMbaMdhonI vicitratAnA ciMtanamAM khovAI javAnuM, to kyAreka zarIranI bhItara bIbhatsa ane gaMdI avasthAnI klpanAmAM cAlavAnuM. ApaNe sau AvuM AvuM karatA rahIe, AvuM vicArIe, AvuM bolIe ane zarIrathI ene anurUpa AcaraNa karIe, ane siddhazilA upara sau sAthe birAjIe evI mArI bhAvanA. li. Apano bhAI, rajanI zAha - * * patrAvali Jain Education hternational 2010_03 patrAvali-44 mahAmaMtra navakAra sujJa bhAIzrI, praNAma jaya jinendra. Apa parivAra kuzaLatAmAM hazo. jinazAsana eTale sarvajJazAsana. sarvajJazAsana eTale eka samRdghanagara ! vaibhavazALI nagara ! jinazAsanano eka mAtra arka che - Azravanirodha. Azrava paradravyanA prasaMga vaDe ja Ave che. Ama, paradravyanA saMgane dUra karI, indriyonA samUhane atyaMta capaLa jANIne, aMtaramukha dRSTi karI, nirmaLa jJAna darzana cAritra svabhAvavALA AtmAnuM dhyAna karI, karmonI nirjarA karI, ApaNe nitya jyoti svarUpa - zItala svarUpa - zazi svarUpa nirUpama padane prApta karavAnuM che. somavAra, tA. 18mI, Disembara, 2000 vIra saMvata 2527 ne mAgasara vadI 8 331 zrutasaritA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya AcAryazrI vijaya kesarasUrIzvarajI ma.sA. pharamAve che. "kAraNaM karmabaMdhasya, paradavyasyaciMtanaM / __svadavyAsya vizuddhAsya, tanmokSasyaiva kevalaM // " artha : paradravyanuM ciMtana karavuM te ja karmabaMdha thavAnuM kAraNa che, ane pavitra AtmadravyanuM ciMtana karavuM te kevaLa mokSanuM ja kAraNa che. AtmavastunA ciMtanamAM paNa anaMta Atmadravyo che. temAMthI jJAtAdraSTApaNuM, sukhaduHkhanA anubhava karavApaNuM potAnuM potAne upayogI che, ane potA mATe potAmAM ja anubhavo thAya che. mATe bIjA arihaMtAdi pavitra AtmA sAthe potAnA AtmadravyanI sarakhAmaNI ke nizcaya karI lIdhA pachI potAnAmAM ja sthiratA karavAnI che, ane te sivAyanA bIjA jIvonA ciMtanano to avazya tyAga karavA yogya che. AgaLa vadhavAmAM AlaMbana mATe arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane munirAja A paMca parameSThinI madada levAmAM Ave che, paNa mALa upara caDavAmAM jema dAdarAnI (sIDInI) sahAya levAmAM Ave che, tema AtmadravyathI judA te arihaMtAdithI ane temanI madadathI AgaLa vadhavuM ane mALa upara caDI gayA pachI jema sIDIno tyAga karavAmAM Ave che tema zuddha AtmadravyanI prApti thayA pachI A madadagAronA ciMtanano paNa chevaTe tyAga karavAno che. A ja dRSTikoNa vaDe, zrI navakAra mahAmatramAM "namo arihaMtANaM' - namo ane arihaMtANaM - A bemAMthI tAraka tattva kayuM che ? A praznanA uttara sAmAnya rIte badhA Ape che "arihaMta' tAraka tattva che. A uttara sAco nathI. arihaMta to vizuddha nimittA che, "namo' vaDe (namavA vaDe) karmano kSaya thAya che. upAdAnanI nimittanA AlaMbana vaDe 'namana' vaDe tarI javAya che. mATe, tAraka tattva "namo che. prathama pAMce padamAM "namo'ne ja tAraka tattva samajavuM. na+mana = mana eTale icchA, naicchAvALA thavA mATe na+mana karavuM joIe. ApaNe namana karatA hoIe ane hajI IcchArahitapaNuM jo AvyuM nA hoya, to ApaNA namanamAM kyAMka koI doSa chupAyelo che. 'namana' mATe dararoja ochAmAM ochA pAMca khamAsamaNAM devAM joIe. zuddha svabhAvane bhUlIne AtmA zubhAzubha upayoge pariName che tethI karmabaMdhanI zarUAta thAya che. A zubhAzubha upayoga mana, vacana ane kAyAne pravRtti karAve che. karmanuM bIja zubhAzubha upayogamAM che paNa te upayoga jAte pravRtti karI zakato nathI eTale hathiyAra tarIke mana, vacana, kAyAne vApare che. pachI manAdimAM mithyAtva, avirati, kaSAya bhaLe che ane karmAzravano prAraMbha thAya che. AzravanirodhanA puruSArthamAM saphaLatA to mokSa nizcita bane che. Apa baMne puNyazALI jIvone mArI zubhecchAo. li. Apano bhAI, rajanI zAha zrutasaritA 200 2 0 332 patrAvali 2010_03 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-45 gurukRpA amRtanI khANa che zukravAra, tA. raramI, Disembara, 2000 vIra saMvata 2para7 ne mAgasara vadI 12 parama vhAlA Atmajana bhAIzrI, praNAma - jaya jinendra, bhArata AryabhUminI yAtrA sukhada rahI haze. pArivArika saMmelana ane guru bhagavaMto temaja sthAvara tIrthonA darzana paNa sArI rIte thayA haze. jaMgama tIrthavara zrI guru bhagavaMtonuM sAnidhya ApaNI AdhyAtmika pragatimAM sabaLa ane prabaLa nimitta banI rahe che, tevuM mAruM makkama mAnavuM che, mAro svAnubhava paNa che. ApaNA vyaktigata vyaktitvamAM ArAdhanA ane sAdhanA mATe gurusamAgama ane gurukRpAnuM puNyAnubaMdhI sAcuM saMbala pratibiMbita thAya che. mAruM puNya ghaTatAM A dezamAM AvIne guru bhagavaMto vinA ahIM rahevuM paDe che, tenuM duHkha manamAM bhArobhAra che. paNa bhAI, karmasattA AgaLa lAcAra banIne huM paNa ahIM ja beTho chuM. karmono kATamALa bAMdhatI veLAe huM paNa te paLa cUkI gayo ane tethI Aje udaya veLAe game teTalo kalpAMta karuM, zoka karuM, viSAda karuM teno zo artha ! zrI vIra vijayajI ma.sA. aMtarAya karmanI pUjAnI DhALa racatAM kahe che : baMdha samaye citta cetIye re, udaye zo saMtApa." mArA jIvanagALA daramyAna gurubhagavaMtonA samIpamAM rahI eTaluM to nakkI samajyo chuM ke ApaNI icchA ane anukULatA mujabanI guru-AjJAnI prApti e guru-kRpA nathI, kAraNa ke te to rati-aratirUpa mohanI vAta che. sAcI guru-kRpA eTale sAcA arthamAM guru-kRpA to "sAhU zaraNe pavanjAmi' vaDe zaraNAgata banI teozrInA caraNamAM besI avAcya, niHzabda, mauna vaDe ApaNA AtmAne prApta ane vyApta thAya che. AvI gurukRpAnA nimittane ApaNA zuddha upAdAna sAthe joDIe to mokSa be-cAra bhavathI vadhu dUra nathI. gurutattvanI anokhI viziSTatA batAvatAM zloka : dhyAnamUtta puroti , pUnAmUiAM puroH gharam | mannapUrAM pura :, mokSa mUrta puro: pA: '' uttama ziSyane gurunI mukhamudrA e dhyAnano viSaya che, gurucaraNo e pUjAne pAtra che, gurunuM vacana e maMtratulya che ane gurunI kRpA e mokSanuM mULa che. - guru-bhagavaMtonI yogakSemakAraka vatsalatA ane uttama nirmaLa nispRhatAnI varSA vinAnI ahIMnI jiMdagI mane paNa khUba sAle che. mArA jIvanamAM A azubhodaya veLAe Apa jevA dharmapriya, dharmAnurAgI ane zruta-ArAdhaka mahAnubhAvo mane ApanA saMghamAM ane bIjA saMghomAM vakhatovakhata svAdhyAya karAvavAnI taka Apo cho, tethI huM thoDoka AnaMda pAmuM chuM. AnaMda eTalA ja mATe thAya che ke AvI svAdhyAyanI takanA pariNAme mArAM karmono kSayopazama thAya che, ke je mane aMte upakArI thAya che, upayogI nIvaDe che. patrAvali 2010_03 333 zrutasaritA Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA be bhAga - Arya ane anArya. 'Arya' zabdanI vyutpatti ''bArAt cAta: sarvadevadharmamya kRti Arya:'' - sarva heya - tyAjya dharmo (kAryothI) nIkaLI gayo che te Arya. AvA Aryo jyAM rahe che te Arya deza. paraMtu vartamAna vizvanI sthiti eTalI badalAI gaI che ke kayA dezane Arya ke anArya kahevo ! mukhya rUpe je dezamAM mAMsAhAra, zarAba, jugAra, parastrIgamana, vezyAgamana Adi pApo thAya vyApaka rUpe thAya che e anArya deza. Ama to, bhAratamAM paNa anArya AcAronI-durAcAronI vyApaka pazcimanI asara to dekhAya che. kavirAja abhayamuninuM A kAvya kone saMbhaLAvavuM ? "A bhAva ratnaciMtAmaNi sarikho, vAre vAre na maLaze jI, cetI zake to cetaje jIvaDA, Avo samaya nahi maLaze jI.'' Apa badhA kuzaLa hazo. che - * * patrAvali-46 zrutasaritA 2010_03 mohanIya karma nivAraNa pUjA zA mATe bhaNAvavI li. Apano bhAI, rajanI zAha somavAra, tA. : 22mI jAnyu., 2001 vIra saMvata 2527ne poSa vadI 13 (meru terasa) zrI RSabhadeva prabhu nirvANa kalyANaka zubha dina parama vhAlA bhAIzrI, praNAma - jaya jinendra - Apa zAtAmAM hazo. ApanI 25mI lagnatithinA zubha avasare DITroITamAM pUjA bhaNAvavA-samajAvavAnI taka ApanA parivAre mane ApI, te badala ApanA baMne lADakavAyA bALakono khUba AbhAra. Apa baMnene mArI ane zrI devajIbhAI deDhIyAnI upasthiti AzcaryamAM umero kare te svAbhAvika che. Apa baMnenI mArA pratye prItinuM RNAnubaMdha jANe pUrvabhavanuM haze, tema lAge che. mohanIya karma nivAraNa pUjA avasare mohano kSaya, upazama ke kSapoyazama karavAnI ghaNI rIto ane ghaNAM dRSTAMto ApyAM hatAM. moha kdAca dUra nA thAya, paNa pAtaLo to karavo ja paDe. A mATe be bhAva (1) rtAbhAva (ra) sAkSIbhAva samajavA jevo che. ktabhAva saMsArano vibhAga che, jyAre sAkSIbhAva saMsAranI pele pAra laI jAya che. sAkSIno artha ja e ke vastunI sAthethI alaga thaI javuM. nATaknA abhinetAnI mAphaka ApaNe paNa krmanA mAtra abhinetA banI jaIe, to rtAbhAva khovAI jAya che, ane sAkSIbhAva upalabdha thAya che. AtmAmAM rahelA jJAnaguNa vaDe je je vastu sAme Ave tene sAkSIbhAva vaDe jANavI. dA.ta., darpaNa. darpaNano guNa e che ke je je vastu sAme Ave tenuM pratibiMba batAvavuM, paNa jevI te vastu sAmethI jatI rahe te ja samaye pratibiMba paNa gAyaba thaI jAya. kemerA paNa pratibiMba pakaDe che, paNa pakaDI rAkhe che, darpaNanI mAphaka 334 patrAvali Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibiMba choDI detuM nathI. Ama, kemerAmAM kartAbhAva ane darpaNamAM sAkSIbhAva samajavo. sAkSIbhAvamAM 'huM' ane 'mAruM' moharAjAnA A maMtro nirmita nathI thatA. darpaNa nirvikArI che, mATe jinapUjA pUjA veLAe nirvikArI prabhunuM mukha nirvikArI darpaNa vaDe ApaNe nihALIe chIe. dharma AtmAno potAno svabhAva che. jJAna-darzana-sukha-vIryamaya AtmAnuM yathArtha zraddhAna. jJAnamAM ja sthiratA, A ja svAtmAnubhAva dharma che. rAga-dveSa-mohanA tIvra pavananA jhapATAthI upayoga caMcaLa thAya che, tyAre svabhAva vikArI bane che. te mATe rAga-dveSano tyAga karI, AtmAmAM ja vizrAma karavAnI salAha jJAnI bhagavaMto Ape che. AtmAnA ja upavanamAM ramaNa karo, virakta bano, samabhAvI bano. rAga-dveSathI dUra rahevAno eka saphaLa ane sacoTa upAya e che ke jagatane nizcayadRSTithI jovAnI Teva pADo. dharmAstikAyAdi chaye dravyo potapotAnA svabhAvamAM dekhAze. sarva jIvo paNa eka samAna zuddha svarUpI dekhAze. dharmamAM zraddhA, dharmanuM rakSaNa ane dharmamAM samarpaNa eTale ke paramAtmAnA caraNomAM, sadgurunA zaraNamAM ane ahiMsAdinI ArAdhanAmAM ApaNe lAgI paDavuM joIe. mithyAtva, avirati, corI, parastrIgamana ane parigraha - A pAMca AzravonAM vAdaLo A bhava-vanamAM sadAya kALa mATe varasatA ja rahe che. samyag jJAna ane sva-para prakAza che, jyAre saMvara e rodhaka che, ane tapa e zodhaka che. mATe, samyag jJAna-saMvara ane tapa A traNenA samAyogane jinazAsanamAM mokSa kahevAmAM Ave che. traNa nadIonA saMgamasthAna prayAgamAM triveNI kahevAya che, paNa e to dravyatriveNI che, jyAre jJAna, saMvara ane tapa ane bhAva-triveNImAM nimajjana karanAra bhAvazuddhine pAme che ane bhAvazuddhi e ja eka mAtra mokSanuM parama aMga che. paramAtmAnI zuddhAtma sattAnI sAthe ApaNA caitanyanI dhAtunuM subhaga milana satvare thAya tevI zubhAkAMkSA sAthe -- * - * patrAvali-47 zrI gautamasvAmInI viziSTatA li. Apano bhAI, rajanI zAha zukravAra, tA. 2jI, phebruArI, 2001 vIra saMvata 2527ne mahA suda 8 zrI ajitanAtha prabhu janma kalyANaka zubha dina parama AtmasnehI svajanazrI, prANama - jaya jinendra - Apa parivAra kSemakuzaLa hazo. jainadarzanamAM cAra prakAranA cakSu gaNAvavAmAM AvyA che : cAmaDAnA cakSu - ApaNane saune che te. (1) carmacakSu patrAvali 2010_03 335 zrutasaritA Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) AgamacakSu - AcArya - upAdhyAya - sAdhu bhagavaMtone che te. (3) avadhicakSu - deva -nArakInA jIvone ane labdhipratyeka che te. (4) kevaLacakSu - je siddhanA jIvo ane kevaLI bhagavaMtone che te. eka apekSAe, uttamottama evA kevaLacakSu pAmavA mATe bAkInA traNamAMthI eka mAtra "AgamacakSu" ja upayogI nIvaDe che. AgamacakSu-prAptinI ArAdhanA mATe A cakSu jeonI pAse che tevA gurutattvanI ja ArAdhanA karavI paDe. - Ama eTale AtmAne gam (bodha) pamADe te; bIjo artha +Ama (kA eTale cAre bAjuthI - cAre bAjuthI bodha pamADe te; trIjo artha sAma ( eTale maryAdApUrvaka) - AgamanA racayitA gaNadhara bhagavaMto chadmastha hoI teonI racanA apekSAe maryAdAvALI-sImAvALI gaNavAmAM Ave che - mATe artha "maryAdApUrvaka bodha pamADe te." kevaLacakSu pAmavAnA kAryamAM AgamacakSu kAraNa hoI, kAryamAM kAraNano upacAra dvArA, AgamacakSunI upamA divya cakSu agara divya nayana sAthe paNa kare che; A divya cakSu agara divya nayananuM ja bIjuM nAma "samyajJAna' kahevAya che. yathAvasthita tattvono saMkSepa ke vistArathI je avabodha thavo tene "samajJAna' kahevAya che. ratnatrayI (darzana - jJAna - cAritra)mAM zabda-samUhamAM "jJAna" ne vacce madhya sthAna ApavAmAM AvyuM che, kAraNa ke jyAM jyAM jJAna tyAM tyAM darzana (zraddhA) ane jyAM jyAM jJAna tyAM tyAM cAritra (AcaraNa). jANavuM, zraddhA karavI ane AcaraNa karavuM e ja zivamArga che, paramapadano patha che, muktino rasto che, kalyANanuM kAraNa che, siddhamArga che. | darzana (zraddhA) Atmazuddhi arthe che, jyAre jJAnaprAptine arthe che. tethI jyAre jyAre prAptinI apekSA hoya tyAre jJAna prathama che (jJAna-darzana-cAritra); ane jyAre ApaNe zuddhinI apekSA hoya tyAM darzana prathama mukAya che (darzana-jJAna-cAritra). jJAnathI jANuM, darzanathI zraddhA karI te saghaLI vastuone AcaraNamAM lAvavAnuM saheje sahaja banI jAya che. mATe to kahevAya che ke samyajJAna haMmezAM samyagdarzana ane samyaphacAritranI puSTi kare che. dA.ta., carama tIrthakaranA prathama gaNadhara zrI gautamasvAmI aSTApada yAtrA veLAe parvata uparathI nIce UtaratAM 1500 tApasone pAraNAM karAve che. 1500 tApasIne zrI gautamasvAmI jJAna vaDe (zrutajJAna) zrI mahAvIra svAmI prabhunuM varNana karavA vaDe 1500mAMthI 500 tApasone kevaLajJAnanI prApti thAya che. A kevaLajJAna pa00 tApasIne thayAnuM spaSTa kAraNa "samyajJAna' che. zrI gautama svAmI bAkInA 1000 tApasIne zrI mahAvIra svAmI prabhunI AjJA e ja dharma che' evuM zraddhApUrvaka varNana kare che, tyAre A 1000 tApasomAMthI 500 tApasone paNa kevaLajJAna thAya che. A bIjA 500 tApasone kevaLajJAna thayAnuM kAraNa samyagdarzana' che. Ama, kula 1000 tApasone kevaLajJAna zrI mahAvIra svAmI prabhune nihALyA pahelAM ja thaI jAya che. chellA 500 tApasone ane 1000 kevaLajJAnIo sAthe zrI gautama svAmI sarvene zrI mahAvIra prabhunA darzanArthe laI Ave che. prathamanA zrutasaritA 336 patrAvali 2010_03 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 tApasone samyajJAnathI pAmyA, bIjA 500 tApasoe samyagdarzanathI pAmI lIdhuM ane chellA 500 tApaso prabhunA darzana thatAM ja nijaguNa sattArUpa sthiratA keLavI kevaLajJAna upara ArUDha thaI gayA. nijaguNa sattArUpa sthiratAnuM bIjuM nAma 'sabhyazcAritra' che. darzana-jJAna-cAritra A traNe samyak prakAre vyaktigata ane samUhamAM ApaNane upayogI ane upakArI nIvaDe che, te A uparanA dRSTAMta dvArA samajAvavAno meM prayAsa karyo che. zAMta citte besI A badhI ciMtananI sAmagrIne vicArazo. ghaNA ukelo Apane ApoApa ApanAmAMthI ja maLI jaze. samyajJAnanA thoDAka artho joIe : ( 1 ) jJAyate aneva iti jJAnam jenA vaDe jaNAya te jJAna. (2) jJAti ti jJAnam - jANe te jJAna. (3) yathAsthita tattvAnAmavAMdha: - yathAvasthita tattvono je avabodha thAya te jJAna. - (4) vastunA svarUpanuM avadhAraNa te jJAna. (5) naya ane pramANathI thanAro jIvAdi tattvono yathArtha bodha. (6) nava tattva svarUpa, cha dravya svarUpa ane tripadI svarUpanI (utpAda-vyaya-dhruva) samajaNapUrvakanI mAnyatA te jJAna. jJAna-prApti mATe jJAnAvaraNIya karmanA AvaraNone dUra karavo paDe. A AvaraNane dUra karavA 'vinaya' guNanI apUrva viziSTatA che. vidyA vinayathI ja zobhe che. jJAnathI mukti prApta thAya che. sA vidyA yA vimuye - vidyA vimukti mATe che. jJAna virati mATe che, jJAnasya hAM vistRta / zAnanuM phaLa cAritra ane cAritranuM phaLa AtmaramaNatA vaDe muktipadanI prApti. AtmaramaNatA bhedajJAna vaDe ja pAmI zakAya che. jJAnI bhagavaMta kahe che : - "mevijJAnata: siddhA:, siddhA ye jina devana / acavAmAvata: candrA:, vabA yaM citta dhana / / '' artha : je koI AtmAo siddhipadane pAmyA che, teo AtmA ane deha bhinna che AvA bhedajJAnathI siddha banyA che; ane je koI AtmAo karmathI baMdhAyelA che teo A bhedajJAnanA abhAvathI baMdhAyelA che. ajJAnano aMdhakAra TALI, jJAnano sUrya jhagamagAvI, bhavAraNyamAM pagadaMDI samAna, karmakASThane bALanAra agni samAna samyakttAnanI samyak ArAdhanA karatAM karatAM ApaNe sau mokSamArge AgaLane AgaLa dhapatA rahIe e ja zubhAzaMsA sAthe. patrAvali 2010_03 * 337 li. Apano bhAI, rajanI zAha zrutasaritA Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-48 AyuSya karmano marma ane maryAdA budhavAra, tA. 14mI, phebruArI, 2001 vIra saMvata 2527 mahA vada 7 zrI supArzvanAtha prabhu nirvANa kalyANaka zubha dina ane zrI candraprabha svAmI kevaLajJAna kalyANaka zubha dina. sAdharmika saujanyazIla benazrI, ApaNA saunA lADIlA ane sarvapriya zrI mayUrabhAIe A jagatamAMthI ane ApaNA badhAnI vaccethI kAyamI vidAya lIdhI. zrI mayUrabhAIno puNyazALI AtmA dravyathI ane guNathI nitya che ane nitya rahevAvALA svabhAvavALo che, mATe avinAzI-zAzvata svabhAvavALo ApaNA sauno AtmA kadApi nama-maraNane pAmato ja nathI. janma-paryAya ane maraNa-paryAya - A baMne prakAranA paryAya anAdi kALathI 84 lAkha jIvA yoninA atithi banI dareka bhavamAM jIva dhAraNa karato hoya che. zrI mayUrabhAInA A bhavano paryAya 'mayUrabhAI' tarIke oLakhAto hato. ApaNe sau ApaNA je te nAmAbhidhAna vaDe oLakhAIe chIe. dareka jIva paryAya vaDe rAga-dveSa ane mohanA pariNAmo seve che ane parabhavamAM udayamAM Avye je te bAMdhelAM karmo bhogave che ane AgaLa AgaLanA bhavomAM karmabaMdha ane udaya aviratapaNe cAlyA ja kare che; AnuM ja bIjuM nAma 'saMsAra' che. saMsAra zabdano artha ja e che ke eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM sarakavuM, eka bhAvamAMthI bIjA bhAvamAM sarakavuM, Adi. svajano-parijanonI vidAya-viyoga-vinAza-visarjana be prakAre banatI hoya che. (1) mAMdagIbharyA saMjogomAM thoDAka mahinAo/varSo sudhI je te svajana asahya duHkha ane kAramI pIDA ane vasamI vedanA bhogavavA vaDe parivAranA anya svajanone potAnA AgAmI mRtyunI bAbatamAM pUrvataiyAra karI de che. (2) svajana pote mana tananI koI pIDA ke vedanA mahinAo sudhI bhogavyA vinA eka-begaNatrInA divasomAM ja mRtyune pAme che; AmAM anya svajano je te svajananI vidAya mATe pUrvataiyAra hotA nathI. bena, ApanA jIvanamAM A bIjo prakAra lAgu paDe che. zrI mayUrabhAInI vidAya eTalI badhI Akasmika hatI ke mAnasika rIte Apa badhA pUrvataiyAra nahotA. A saghaLI ghaTanAne zrI mayUrabhAInI dRSTithI joIe to teonA jIve mRtyu veLAe lAMbA samaya sudhI azAtA vedanIya karma bhogavavuM paDe tevuM azubha karmo bAMdhyA nahotA. mRtyu veLAe jIvanI Akasmika vidAya eTale ke lAMbA samaya sudhI azAtA bhogavyA vinA ja vidAya. e je te vidAya lenAra jIvano apekSAe puNyodaya kahevAya ane parabhavamAM paNa puNyAnubaMdhanuM kAraNa gaNAya. karma prakRti spaSTa samajAve che ke dareka jIva dareka samaye karma to bAMdhato hoya che. bAMdhela karmanI ATha prakAramAM vaheMcaNI thAya che. karmanA ATha prakAromAM eka prakAra 'vedanIya karma' che. A vedanIya karmanA vibhAgamAM kArmaNa vargaNAonI sauthI vadhu vaheMcaNI thAya che, kAraNa ke badhA karmoe A zrutasaritA 338 patrAvali 2010_03 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanIya karma vaDe ja zAtA ke azAtA vaDe potAnuM svarUpanuM vedana karavAnuM hoya che. Ama, jIvane zAtA hoya ane/athavA jIvane azAtA hoya te badhAno AdhAra je te jIve zubha vedanIya ane azubha vedanIya karma keTaluM bAMdhyuM che, tenA upara AdhArita che. rAga-dveSa-mohanA kAraNe paNa jIva kAyA choDe tyAre jeTalo samaya ocho, teTalI zAtA janAra jIvane vadhu Upaje. bena, je rIte zrI mayUrabhAIe mAtra be ja divasamAM deha mUkyo te teonA mATe avazya parabhavanA puNyAnubaMdhanuM ja sabaLa ane saghana kAraNa gaNAya. mohanA ane rAganA kAraNe teonI bharayuvAna vaye vidAya ApaNane svIkArya nA bane, te svAbhAvika che. paraMtu 'vedanIya karma'nA dRSTikoNathI vicAravuM to joIe. zrI mayUrabhAInI kAyAnA keTalA badhA aMgo aneka jIvone upayogI thaI paDyA, te organ-donation no Apa parivArano te nirNaya anumodanIya che. jIva nitya che, deha anitya che, nAzavaMta che, kSaNabhaMgura che. ApaNA Agama-graMtho spaSTapaNe jaNAve che ke dareka jIva dareka bhavanA AyuSyanA chellA trIjA bhAgamAM AgAmI eka ja bhavanuM AyuSya bAMdhe che. A ja niyamAnusAra, ApaNe sau A bhavamAM keTalA varSo jIvavAnA teno AdhAra ApaNe saue ApaNA gayA bhavamAM A bhavanuM keTalA varSanuM AyuSya bAMdhyuM che, tenA upara AdhAra che. pUrvabhavamAM jIva AgAmI bhavanuM jyAre AyuSya bAMdhe tyAre kayA sthaLe mRtyu pAmavAnuM, kayA kAraNa vaDe, kayA nimitta vaDe, kayA samaye Adi badhuM ja nakkI jIva pote ja bAMdhe che. dareka jIva cAra gatimAMthI (deva-manuSya-tipaMca-narka) je gatinuM AyuSya bAMdhyuM hoya, te gatimAM A bhava pUrNa karI potAnI saMsAra-yAtrAmAM AgaLa vadhe che. bena, ApaNe sau paNa ApaNA A bhavanA AyuSyanA chellA trIjA bhAgamAM AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhavAnA chIe. A bhavanuM AyuSya ApaNane khabara nA hoI, dareka samaya ApaNA A bhavanA AyuSyano chello trIjo bhAga ja cAle che, tema mAnI manamAM satata zubha bhAvo ane dharmakaraNInA sAdhano tarapha lakSya rAkhavuM. dharmarAga, dharmaruci, ane dharmakaraNIno triveNIsaMgama ApaNA dainika jIvanamAM pratibiMbita thavo joIe. sadgati ApaNA hAthamAM che, to bena, durgati paNa ApaNA ja hAthamAM che. pasaMdagI ApaNe karavAnI che. eka vAta khUba ja agatyanI dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke ApaNA AgAmI bhavanI gati A bhavamAM Adarela ke Acarela dharma upara AdhArita nathI; paNa jyAre ApaNA A bhavanA chellA trIjA bhAgamAM AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhatA hoIe, te vakhatanA ApaNA kaSAya-rAga-dveSa-moha Adi upara ja AdhArita che. AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhavAnuM jIva zarU kare pachI eka aMtarmuhUrtamAM eTale ke 48 miniTanI aMdara baMdhAI jAya che. TUMkamAM, bena, da2eka miniTa ApaNe sAcavavA jevI che. azubha pariNAmo sevavA nahIM, kAraNa ke AyuSyano baMdha jo tevA samaye paDI jAya, to ApaNe A bhava pUrNa karyA pachI je te baMdhAyela durgati tarapha ja prayANa karavuM paDe. eka vAra AyuSya baMdhAI jAya, pachI temAM koI pheraphAra, pAchaLathI game te zubha bhAvo vaDe paNa, jIva karI zakato nathI. AyuSya karma haMmezAM nikAcita patrAvali 2010_03 339 zrutasaritA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja baMdhAya che. dA.ta., zreNika mahArAjA. garbhavatI haraNI jevA paMcendriyanA zikAramAM te samaye zrI zreNika mahArAjA harSathI pravRtta hovAthI teo e prathama narkanuM AyuSya bAMdhyuM. tyAra bAda te ja bhavamAM teone zrI mahAvIra svAmIno saMparka thayo, prabhu pratyenI ananya bhaktinA nimitte tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyuM (bharatakSetranI AgAmI covIsImAM teono jIva zrI padmanAbha svAmI nAme prathama tIrthaMkara thavAnA che), tema chatAM AyuSya karmamAM koI pheraphAra nA karI zakavAthI, teoe zrI zreNika tarIke mRtyu pAmI prathama narkamAM ja gati karI. A duHkhanA prasaMgane samyag jJAnamAM ane samyak cAritramAM vALajo. duHkhagarbhita vairAgyanuM sevana ApanA duHkhane avazya haLavuM banAvaze. dharma pratye zraddhA, A prasaMgane nimitta banAvI, vadhAvajo. dharma e to sukhanI phaeNkTarI che. saMsAranA ane mokSanAM baMne sukho ApavA dharma samartha che. tithipAlana, vAsI khorAka tyAga, sAmAyika Adi kriyAo tarapha lakSya vadhArazo. * zrutasaritA . 2010_03 * * patrAvali-49 svajana mRtyu vairAgya preraka che li. Apano bhAI, rajanI zAha budhavAra, tA. 21mI, phebruArI, 2001 vIra saMvata 2527ne mahA vadI 13 zrI zreyAMsanAtha prabhu dIkSA kalyANaka zubha dina. zreyArthI benazrI, praNAma - jaya jinendra - jaMgama tIrthasamA ApanAM pUjya mAtA-pitA tathA bAne mArI natamastaka bharI vaMdanAo. Apa parivAra satvare svastha thaI jAo tevI mArI paNa prArthanA ane zraddhAnuM baLa ApanI sAthe ja che. zrI jinezvara 52mAtmAnuM sabaLa ane saghana nimitta pUrNapaNe sthiratA apAve tevI mArI abhyarthanA che. bena, jainakuLamAM ApazrIno A bhavamAM jainakuLamAM janma thayo che, e ja parama puNyodayanuM pragaTa pratika che. AvA ajoDa ane abhUtapUrva puNyodaya pachI paNa A bhavanA samagra jIvanamAM mAtra sukha ane sukhanA saMyogo ja maLI rahe, tevuM kadApi banatuM nathI. potAnA zubhAzubha bAMdhela karmonA udaya vaDe dareka jIva sukha-duHkhane prApta kare che. sukhamAM lInatA nahIM ane duHkhamAM dInatA nahIM, e jainatvanuM AgavuM lakSaNa che. saMyogo ane viyogothI bharapUra A saMsAracakrane adhyAtma dRSTie samajavA prayatna karavA jevo che. dareka jIvane vairAgyanI traNa prakAre prApti thAya che. (1) duHkhagarbhita (2) mohagarbhita ane (3) jJAnagarbhita. bena, Apane ApanA ja azubha karmodaya vaDe A duHkhagarbhita dazA udayamAM AvI che. AvI paDela A du:khane zrI jinezvara paramAtmA tarapha vALavAnI takane cUkI patrAvali 340 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatA nahIM. AvA duHkhomAM eka mAtra zaraNabhUta tIrthakara bhagavaMte prarUpelo dharma ja che. dharmanuM sevana vadhArazo. prabhu vIranA saMtAna tarIke ApanuM vIrapaNuM' lajavAya nahIM. mohanI ucchedaka, zAnta rasanI utpAdaka ane saMsAratAraka jinavANI aganajhALa evA saMsAramAM caMdanasamI che. paryuSaNa, tithio Adi parvanA divasoe AcaravAmAM AvatA dharmane nimitta dharma kahe che, jyAre dararoja dainika dhoraNe AcaravAmAM AvatA dharmane nitya dharma kahe che. bena, nimitta dharma apekSAe nirjarA tattvane vadhu sparze che, jyAre nitya dharma saMvara tattvane vadhu sparze che. bAMdhelA karmonuM kharI javuM ke jene nirjarA kahe che te agatyanuM to che, paraMtu vadhu agatyanuM navA azubha karmonuM Agamana aTake te che, ke jene saMvara kahe che. mATe, bena, dainika jIvanane nitya dharmarUpI dharmAcaraNanI suvAsa vaDe surabhita karavA prayatna karazo. dararoja eka sAmAyika, tithie vanaspati tyAga, kaMdamULa tyAga, chevaTe vIka-enDamAM ukALeluM pANI, svAdhyAya, dhyAna, kAusagga, paccakhkhANa Adi zAstrasuvihita kriyAo nitya jIvanamAM lAvavA prayatna karazo. amerikA dezanI dharatI anArya bhAvo vaDe saMskArita hovAthI, dharmane ApaNAmAM vasAvavAnuM, vikasAvavAnuM ane yogakSema karavAnuM muzkelabharyuM che. bena, have ApaNe A dezamAM rahevAnuM pasaMda karyuM che, to AvI kriyAo vaDe ja, nitya dharma sevavA vaDe ja, ApaNe A jainabhavane AMzika paNa saphaLa banAvI zakIzuM, ane ApaNAM saMtAnomAM dharmanA vArasAnuM amUlya siMcana karI zakIzuM, ane teonA paNa jIvanane dhanya banAvI zakIzuM. dararoja karavA A badhI kriyAo chevaTe vIka enDamAM to thaI zake ja ! A badhuM nahIM karavA badala kyAM sudhI, bena, ApaNA badhA A amerikA kSetranuM bahAnuM kADhyA karIzuM? eka paNa samayano pramAda sevavA jevo nathI, tevuM zrI mahAvIra svAmI bhagavAnanuM spaSTa vidhAna che. kALanA traNa prakAra gaNAvavAmAM Ave che (1) bhUtakALa (2) vartamAnakALa ane (3) bhaviSyakALa. A prakAranI gaNatarI apekSAe ayathArtha che. kALano eka ja prakAra che (1) vartamAnakALa. ApaNI mRtiomAMthI je janme te bhUtakALa ane ApaNI icchAo-AzAomAMthI je janme te bhaviSyakALa. Ama, bhUtakALa ane bhaviSyakALa jevo koI kharekhara kALa hoto na nathI. kALa eka mAtra vartamAna svarUpe hoI, je jIva vartamAnamAM jIve te jIva alpa ne bAMdhanAro bane che. bhUtakALa ApaNane Arta-raudra dhyAna karAvanAro bane che, jyAre bhaviSyakALanI ApaNI icchAonI prAptimAM ApaNane sAtha ApanArA vyaktio pratye ApaNane "rAga' thAya che ane sAtha nahIM ApanArA vyaktio pratye ApaNane "TreSathAya che. jJAnI bhagavaMto kahe che ke Arta-raudra dhyAna, rAga ane dveSa azubha karmono baMdha karAve che. mATe, bena, mAtra vartamAnakALamAM jIvavAno samartha prayatna karazo, ane bhUta-bhaviSyathI zakya teTaluM dUra rahejo. cAra kaSAyo krodha, mAna, mAyA ane lobha che. krodha-mAnanuM yugala draSa' che, ane mAyA-lobhanuM yugala "rAga' che. krodha-mAnanuM jaDamULa ahaMkAra che ane mAyAlobhanuM jaDamULa "mamakAra" che. ahaMkAra ane mamatvanI jaDo, bena, ApaNI AtmabhUminA UMDANamAM phelAyelI che. patrAvali 2010_03 341 zrutasaritA Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mayUrabhAI vinAno Apano saMsAra AgaLa to vadhavAno che. teonI sAthenAM saMsmaraNo tAtkAlika bhulAI jAya nahIM, te huM paNa, bena, jANuM ja chuM. teonA sadguNonuM smaraNa ane tadanusAra ApaNuM AcaraNa e ja ApaNA saunI e uttamottama bhavya jIvane sAcI zraddhAMjali che. bena, have AgaLanA jIvanamAM duHkhano saMyoga nA prApta thAya te mATe navuM azubha bAMdhavAnuM baMdha karye ja chUTako. jo azubha baMdhAyuM to te udayamAM Avaze tyAre eka yA bIjA prakAre du:kha samakSa AvIne UbhuM ja rahevAnuM. jema AMbo vAvanArane kerI ane bAvaLa vAvanArane kAMTA ja maLe che, tema ja zubha karmo bAMdhanArane sukha ane azubha karmo bAMdhanArane du:kha maLe che. ApaNuM lakSya sukha ja meLavavAnuM hoI, bena, ApaNAM lakSaNa zubha karmo bAMdhavAnAM ja hovAM joIe. 'jevuM lakSya, tevAM lakSaNa.' azubha nahIM bAMdhavAnuM, eno bIjo artha e che ke karmonA Agamanane, karmonA Azravane aTakAvavA. mATe to kahe che : sarvAzrava nirodhake oka hI rasa jinazAsanam / sarva-Azravono nirodha-A eka ja vAtamAM jinazAsanane rasa che. strIone jema pati priya hoya che, nirbaLone jema rAjA, rAjAone jema pRthvI, mAtAne jema saMtAna, cAtakane jema varasAda, manuSyane jema amarapaNuM, devone jema svargaloka ane rogIne jema vaidya-DaoNkTara priya hoya che tema, zuddha AtmAnuM nAma ApaNA hRdayane priya che. anAdi kALathI A saMsAramAM ApaNe bhavabhramaNa karatA AvyA chIe. paNa A zuddha AtmAmAM manane nizcaLa nathI karyuM tene laIne ja ApaNe sau duHkhanA anubhava karIe chIe. A janmane nirarthaka nahIM, bena, paNa samarthaka banAvavA nIce mujabanI AtmasmaraNanI pratijJA levI upakAraka che H sukhe duHkhe mahAroge, kSudhAdInA mupadave | caturvidhopasarge ca kurvecidrupa ciMtanaM // artha : sukhamAM, duHkhamAM, mahAna rogamAM, kSudhA AdinA upadravamAM ane devAdikanA cAra prakAranA upasargamAM paNa huM AtmAnuM ciMtana karIza. manane je game, mana temAM rame. manane AzravanirodhanA sAdhanomAM ApaNe ramatuM rAkhIe tevI zubha bhAvanA sAthe. zrutasaritA 2010_03 * 342 li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-50 azubha prasaMge aMtarAyakarmanI pUjA zA mATe ? maMgaLavAra tA. 27mI phebruArI, 2001 vIra saMvata 2527 ne phAgaNa suda 4 zrI mallinAtha prabhu cyavana kalyANaka zubha dina benazrI, praNAma - jaya jinendra - parama vAtsalyavAridhi ApanA pU. pappA-mammIne tathA pU. bAne mArI bhAvabharI caraNasparza sahita vaMdanA. gayA vIka-enDamAM ApanA pU. pappA sAthe phona upara vAta thaI. ApanA parivAranI dhArmika suvAsa ane dharmaparAyaNatA jANIne mane khUba AnaMda thayo. dhanya che. bena, Apane, AvA panotA ane puNyavaMtA dhArmika parivAramAM ApazrI janma pAmyA che. dhanya che ApanA temaja zrI mayUrabhAInA mAtA-pitAne ke jeoe Apa baMnemAM dharmarAga ane dharmarucinA AvA suzobhita susaMskAronuM siMcana karyuM che. zrI mayUrabhAI potAnI sAthe parabhavamAM paNa A susaMskArorUpI alaMkAro laI gayA che. saMskArorUpI dhana Atmadhana hoI, AtmaguNa hoI, haMmezAM AtmAnI sAthe ja rahe che. bena, zrI mayUrabhAInA arihaMtazaraNanA prasaMgane zubha nimitta banAvI ApazrI parivAre 'aMtarAya karma nivAraNa pUjA'nuM Ayojana tA. 4thI mArcanA roja nyuyorka derAsaramAM karela che. ApanA parama svajana, ane mArA AtmasnehI ratnAkarazrI narezabhAI zAha pUjA bhaNAvavAnA hoya tethI AnaMdamAM avadha rahe ane Apano A prasaMga atyaMta umaMga ane ullAsapUrNa banI jaze. ApanA nimaMtraNa badala khUba AbhAra. anyatra sthaLe te divase mArA be svAdhyAya pUrve niyata thaI gayelA hoI, bena, mane kSamA karazo, mArI anupasthiti badala. mArI zubhecchAo ane prAsaMgika maMgala kAmanAo Apa parivAranI sAthe ja che, ane haMmezAM raheze. bena, aMtarAya karma e cAra ghAtI karmo paikInuM eka karma che. AtmAnA guNono ghAta kare tene ghAtI karma kahevAya che. dareka jIvana janma dhAraNa karIne vividha icchAo kare, pachI tenI prApti mATe pravRtti kare, ane prApti thatAM ja thoDAka samaya bAda tRpti atRptimAM pariName ne icchA punaH jAgI UThe. Ama, icchA-pravRtti-tRpti-atRpti-icchA-A anukrama pramANe dareka jIva bhavobhava pasAra karato karato 84 lAkha jIvayonino atithi banI paribhramaNa karyA ja kare che. A karma apekSA ane prApti A be vaccenuM aMtara samajAvatuM hoI tene 'aMtarAya karma' kahe che. A karma nivAraNArthe Apa parivAra pUjA bhaNAvavA pravRtta thayA cho, te zubha nimitta che; ane sonAmAM jema sugaMdha bhaLe tema bhaNAvanAra vidhAna ane parama snehIzrI narezabhAI che. ApazrI parivAra A karma nivAraNanA prayAsane vadhu savistara samajI zako, tethI A sAthe 'aMtarAya karma nivAraNa pUjA' aMge thoDuMka mAruM lakhANa lakhIne mokaluM chuM. patrAvali 2010_03 343 zrutasaritA Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAthenI noMdhamAM lakhyA mujaba, A pUjA samajI vicArI ApaNe ApaNA bhAvi jIvananA aMtarAyo dUra karavAnA che. aMtarAyo baMdhanA hetuo ane dUra karavAnA hetuothI sabhara A AkhI pUjA che. paramapuruSa, paramezvara, janma-jarA ane maraNane nivAranAra evA zrI vIra paramAtmAnI A karma bAMdhavAnAM kAraNono uccheda karavA mATe ja A pUjA bhaNAvavAmAM Ave che. anAdikALathI sahaja evA karmorUpI kalaMkano nAza karanAra evA ane nirmaLa bhAvarUpI sugaMdha vaDe suvAsita evA caMdana vaDe anupama guNazreNIne ApanAra zrI jinezvara paramAtmAnI bhAvapUrvaka pUjA karazo. aSTaprakArI pUjAmAM A aMtarAya karma baMdhAyA vaDe AvI paDelAM duHkho ane A aMtarAya karmanA nivAraNa bAda prApta thayelAM sukho - A baMne samajAvavA aneka daSTAMto A pUjAmAM samAviSTa karavAmAM AvelAM che. dA.ta., somazrI bAhmaNI muktipada pAmI, dAnaguNe karI tuMgIyA nagarInA zrAvakanA tAro vAcako mATe haMmezAM khullAM rahetAM, vaNikaputrI lIlAvatI mAlatInAM puSpo vaDe prabhune pUjI lAbhAMtarAyano kSaya karI nirvANapada pAmI, DhaMDhaNamunine pUrvabhavamAM pazuone aMtarAya karela hovAthI gocarI nathI prApta thatI, zrI AdIzvara prabhu saMyamabhAva dhAraNa karyA pachI eka varSa sudhI AhAra pAmyA na hatA (varasItapa), puNiyA zrAvakanI kathA, dhUpapUjA vaDe zrI vinayaMdhara rAjA sAtamA bhave siddhipada pAmyA, naLa-damayaMtI, sItAjI, aMjanAjI Adino pati-viyoga, munirAjane modaka vahorAvI pachI lobhanA vaze tenI niMdA karavAthI upabhogavaMtarAya karma bAMdhanAra mammaNa zeTha narake gayA, Adi. bena, A badhI kathAo ApaNA jIvanamAM besADavAnI che, AcaravAnI che. AvA AcaraNa vaDe ApaNe sau ApaNA bhAvi jIvanamAM navAM aMtarAya karmo nA bAMdhIe e ja A pUjAnA ApanA AyojananI eka mAtra saphaLatA che, ane e ja ApaNA saunA lADIlA zrI mayUrabhAInA sadgata AtmAne ApaNI saunI bhAva-aMjali che. AtmA tarapha lakSya thatAM ja AvA vicAro ApaNA manamAM Ave che ke AtmA ja vaitaraNI nadI che, AtmA ja kAmAdugdhA dhenu che, AtmA ja naMdanavana che, AtmA ja sukha-duHkhano karyA che, AtmA ja mitra che, ane AtmA ja zatru che. benazrI, bhoga ane upabhogamAMthI aTakI saMyama ane tyAganI dizA sUcavatA jainakuLamAM A bhavamAM ApaNe sau janmyA chIe, te parama puNyodaya che. dharmano marma samajAvatI vItarAga-vANI vairAgya relAvatI, mithyAtva kApatI, samyakatva jagADatI, virati vikasAvatI, saMyamamAM joDatI, sanmArge doratI, mohane chedatI, rAga-dveSane bALatI, zAsanarasa chalakAvatI ane ApaNane saune AtmAnA anaMta AtmavaibhavanuM darzana karAvatI che. A badhAmAMthI parama zreya sAdhIne pavitrIkaraNanI kriyA karatAM karatAM ApaNe aMtima lakSya "mokSane pAmavAnuM che. mokSa pAmavA vItarAga banavAnuM lakSya bAMdhavuM paDaze. bhogamAMthI bhAga, bhAgamAMthI tyAga, tyAgamAMthI vairAga ane vairAgamAMthI vItarAga banAya che. A eka mAtra ja mArga che, krama che, anukrama che. "jevuM lakSya tevA lakSaNo' paNa ApaNe saue keLavavAM to paDaze ja ne ! zrutasaritA 344 patrAvali 2010_03 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAnuM kendra ane zaraNAgatinuM kendra 'dharmasevana'ne ja banAvazo. baMne lADakAM saMtAnomAM dharmanA saMskAronuM satata siMcana karatA rahezo. siddhazilA upara je mokSasukha che, te to ghaNuM dUra che. ahIM saMsAramAM prazamasukha, zAntarasa, samatArasa, samabhAvarasanuM rasapAna ja mokSasukha che. mamatva, rAgadveSano thoDoka samaya tyAga karI, viyoganA viSAdane visAre pADI, sthira citte sthira Asana upara besI dararoja thoDoka samaya adhyAtma-ciMtana karazo. A saMsAramAM sAcuM zaraNa ApanAra arihaMtAdi cAra parama tattvo che; enA sivAya koI zaraNa nathI. 'zrI ninadharma: zaraNaM mama' A vAraMvAra raTavA jevuM che. jyAre citta azAMta thaI jAya, tyAre vAraMvAra A cAra zaraNa (arihaMta, siddha, sAdhu, jinadharma)no svIkAra karatA rahevuM, ke jenA vaDe zAnti, samatA ane prasannatA prApta thaze. sukha-du:khanI ghaTamALa e dareka jIvanA saMsArano krama che. baMne bALako pratyenI javAbadArI snehapUrNa ane pharajapUrvaka bajAvavAnI to che ja; paNa thoDuMka svadravyanuM eTale ke AtmAnuM paNa vicAravAnuM. karmono Azrava eTale karmonuM Agamana. paradravyanA saMga vaDe ja Ave che, mATe ApaNe saue paradravyanA saMgane zakyatApUrvaka dUra karI, indriyonA samUhane atyaMta capaLa jANI, aMtarmukhI yAtrA AdarI, nirUpama, avinAzI, avyaya mokSapadane pAmavAnuM che. pa.pU. AcAryazrI vijayakesarasUrIzvarajI ma.sA. pharamAve che. 'vhArAM karmabaMdhasya, paradravyaciMtanam / svadravyasya vizuddhasya tanmokSasyaiva kevalam ||" artha : paradravyanuM ciMtana karmabaMdhanuM kAraNa che ane vizuddha svadravya (AtmA)nuM ciMtana mokSanuM kAraNa che. bena, ApanI vartamAna asamaMjasa dazAmAM deva-guru-dharma pratye rAgabhAva, ratnatrayI (darzanajJAna-cAritra) mATe ratibhAva, paramAtmA pratye bhaktibhAva, dareka jIva pratye maitrIbhAva, pudgala (jaDa padArtho) pratye udAsInabhAva, kaSAyo (krodha-mAna-mAyA-lobha) pratye upazamabhAva, indriyAnA viSayo pratye anAsaktabhAva ane sAdharmiko pratye vAtsalyabhAva - A badhA bhAvo ApanAmAM vadhune vadhu pUraka, preraka ane prabaLa bane, te dizAmAM yathAzakti puruSArtha karazo. parama puruSAdAnIya zrI pArzvanAtha darekanA AtmAnA svaccha AInAmAM paDe, Apa saunA jIvanabAgamAM sadAya sukha-samRddhinI chAyA rahe ane Atma-sAgaramAM sadAya ratnatrayInI bharatI rahe tevI mArI abhyarthanA ane maMgala manISA. patrAvali 2010_03 345 li. Apano bhAI, rajanI zAha zrutasaritA Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-51 prabhunA kalyANakano mahimA budhavAra, tA. 7mI mArca, 2001 vIra saMvata 2527, phAgaNa suda 12 zrI mallinAtha prabhu nirvANa kalyANaka ane zrI munisuvrata svAmI dIkSA kalyANaka zubhadina. dharmAnurAgI samabhAvI benazrI, praNAma - jaya jinendra - parama pUjanIya ane pAvanIya ApanA pU. pappA-mammIne temaja pU. bAne mArA pAdasparzabharyA praNAma. zrutasaritA 2010_03 AjanA zubha dine be tIrthaMkara bhagavaMtonA kalyANaka che. anAdi kALathI thayelI ane anaMta kALamAM thanAra covIsIonA covIse tIrthaMkara bhagavaMtonA kalyANakonI tithi ekasarakhI ja Ave che. eTale ke dA.ta., phAgaNa suda 12nA roja anya be tIrthaMkara bhagavantanA nirvANa ane dIkSA kalyANaka dareka covisImAM hoya ja che. mATe, bena, A kalyANakanA dinane paNa yAda karI je te prabhunuM nAmasmaraNa haMmezAM ApaNA aMtarAya karmone haLavAza kare che. cyavana(garbha), janma, dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANa - A pAMca divasa ne 'kalyANaka dina' tarIke UjavAya che. AnA ja uparathI 'paMca kalyANaka pUjA' bhaNAvavAmAM Ave che. mArA aMtarAya karmo haLavA thAya evI bhAvanA bhAvavAthI haLavA thAya nahIM, te mATe AvI kalyANako Adi zAstrokta vidhithI karmo haLavA thAya. kalyANakanA dine je te tIrthaMkara bhagavaMtanuM nAma-smaraNa karatAM ja teonA yakSa-yakSiNI (adhiSThAyaka deva-devI) ApaNane sahAya karavA tatpara thAya che. bena, zrI mallinAtha bhagavAna A covIsImAM 19mA tIrthaMkara hatA. teo, apavAda rUpe, strI avatAre hatA. bAkInA 23 tIrthaMkaro puruSa avatA2e hatA. gujarAtamAM mahesANA jillAmAM bhoMyaNI tIrthamAM A prabhu mULanAyaka svarUpe birAje che : 'rAjA kuMbha ne prabhAvatInA, kuLanI kIrti vadhArI tame, malli jinezvara strI tIrthaMkara, banyA'tA vismayakArI tame, ogaNIsamA tIrthaMkaranI, ArAdhanA bhavathI tArI de, bhoyaNI maMDaNa prabhu-jApathI, sukha maLatAM saMsArIne.' vIsamA tIrthaMkara zrI munisuvrata svAmI zyAma varNanA hatA. teo vairAgyanA kAraka ane zina grahadazAnA nivAraka gaNAya che. sUrya-caMdra-maMgaLa-budha-guru-zukra ane zazina. A sAte grahomAM vadhumAM vadhu mAThI (asara), kharAba paristhiti UbhI karanAra zani graha gaNAya che. A sAte grahomAM atyaMta dhImI gatie paribhramaNa karato graha paNa zani che. eka rAzi pUratI karatAM 2'/ varSa tene lAge che, ane bIjuM AgavuM lakSaNa A zani grahanuM e che ke e je rAzimAM bhramaNa karato hoya, te rAzinI patrAvali 346 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAchaLanI ane AgaLanI rAzi upara paNa vakra najara (vAMkI dRSTi) rAkhe che. Ama, 2', varSa zani je rAzimAM hoya, ane 21/, varSa AgaLanI rAzi, 21/, pAchaLanI rAzi, tema 21/, + 917, + 21/, = 7'|- sADA sAta varSanI zaninI panotI gaNAya che. zaninI grahadazA ane panotInA nivAraNa karanAra zrI munisuvrata svAmI gaNAya che. A kAraNe bhAratanA ghaNA prAcIna derAsaromAM zrI munisuvrata svAmI mULanAyaka svarUpe birAjatA hoya che. zrI munisuvrata svAmIe potAnA pUrvabhavano mitra ke je rAjA jitazatrune tyAM azva (ghoDA) rUpe janmyo hato, te azvane pratibodha karavA (upadeza ApavA) eka ja rAtamAM 240 mAIlano ugra vihAra karyo hato. upadeza ApyAnA sthaLanuM nAma 'bharUca' che. dakSiNa gujarAtamAM AveluM che. avabodha eTale upadeza ane azva eTale ghoDo. bharUcamAM derAsara che ke jenuM nAma "azcAvabodha' che, tIrtha samAna che. ghaNA zrAvako darzanArthe jAya che. vIsamA munisuvrata svAmIne, vaMdana karIe bhAvathI, paramAnaMdana pIDA harI de, prakRSTa puNya prabhAvathI. azvane pratibodhita karavAne, prabhue ugra vihAra karyo, zaraNAgatanI rakSA karIne, duniyAthI uddhAra karyo.' A baMne panotA tIrthakaro zrI mallinAtha prabhu ane zrI munisuvrata svAmInI ApanA jIvananA vartamAna saMjogomAM asIma kRpA ane apAra AzIrvAda rahe tevI mArI prArthanA che. zrI mayUrabhAInI vidAyane divaso upara divaso umerAtA jAya che. Apa parivAranI aMtarAya karma nivAraNa pUjA suMdara rIte bhAvollAsa sAthe bhaNAvAI hatI, te jANI AnaMda. bena, ApaNo jIva paNa anaMtIvAra vanaspatikAyamAM chedAyo, bhedAyo, kapAyo, baphAyo ane cholAyo che. beindriyathI corendriyanA bhAvomAM ApaNo ja jIva bIjAnA paga nIce kacaDAIne ke bIjA prakAre anaMtI anaMtI vAra maryo che. paMcendriyamAM paNa aneka vAra manuSyabhava pAmI ApaNe anaMtI vAra vinA mote mRtyune bheTyA chIe. mATe zAstra kathana che. "na sA nADuM, na sA goLI, ne te TAmAM na taM ruma | na nAthA na mujhA, maltha sacce navA nantaso '' artha : evI koI jAti nathI, evI koI yoni nathI, evuM koI sthAna nathI, evuM koI kuLa nathI ke jayAM sarva jIvo anaMta vAra jamyA na hoya ane maryA na hoya. dareka bhavamAM janma-maraNanI vaccenA gALAmAM anaMtA saMbaMdho bAMdhyA, saMyoga thayA, viyoga thayA - A badhuM dareka bhavamAM ApaNe karatA ja AvyA chIe. mATe, saMyogamAM ati rAga nahIM ane viyogamAM ati dveSa ke duHkha nahIM rAkhanArA jIvo ja mokSamArga prati pragati kare che. saMsAranA badhA saMbaMdho sAMyogika hoI kAcA sUtaranA tAMtaNA jevA ja hoya che. bena, AtmA pratye lakSa rAkhazo to ArtadhyAna-raudradhyAna ochuM thaze. AtmA sauthI suMdara ane mahAna cIja che. e ja potAnI sAcI mUDI che. e ja potAno sAco sago che, sAco snehI che, sAco AnaMda denAra che, sAco sAthI che. patrAvali 347 zrutasaritA 2010_03 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMta saMsAranI anaMta mAyAmAM phasAyelo ApaNo AtmA aneka ke anaMta mAtA-pitA, patipatnI, bhAI-bahena, putra-putrI, putravadhUo ke jamAIone potAnA AtmIya banAvyA che. mANasane jyAM sudhI moha ane ajJAnano nazo hoya che, tyAM sudhI potAnA cAlu bhavane zaNagAravAmAM ja AkhI jiMdagI khapAvI de che. satata aMtaramAM yAda rAkhavuM ke A saMsAra to A bhava pUrato ja che ane prAyaH A bhavanA saMsArano ekeya sabhya ApaNane parabhavamAM upayogamAM AvavAno nathI. "Apa mUe mara gaI duniyA' eTale ke ApaNe mRtyu pAmIe pachI A duniyA (saMsAra) ApaNA mATe paNa mRtyu pAmI jAya che. khela jema khatama thaI jAya tema A bhavano khela khatama thaI jatAM A bhava upara paDado paDI jAya che. madArIno khela pUro thatAM jema madArI khela karavA mATe bIjA bajAramAM jAya che. tema ja ApaNo jIva A bhavanI zrImaMtAI ke garIbAI, sattA, saMpatti, hIrA-motInA dAgInA, ane pati-patnI-parivAra AdinI sAthe khelAtI ke khelAyelI rAmalIlA samApta karI bIjA bajAramAM (parabhavamAM) jAya che. Ama, bena, Akho ya saMsAra ApaNane jJAna prApta karAvavA mATe ughADelA pustakanI jema pratyakSa che. karmaprakRtinI apekSAe, mAnavazarIra meLavelo jIvAtmA A bhava pUratI saMsAranI mAyAmAM karajadAra banIne Avyo che. to karaja cUkavIne ane leNadAra banIne Avyo hoya to leNuM vasUla karIne jIvanano aMta AvethI saMsAranA bIjA bajAramAM jAya che. basa, AnuM ja nAma bhavabhramaNa. AvI vicAraNAne kendramAM rAkhI ApaNe saue ApaNuM jIvana ghaDavuM joIe. AvI paDela Apa parivAranuM duHkha haLavuM thAya ane Apa saunI adhyAtma ruci pragaTe temaja adhyAtma mArgamAM sthira thAo te eka mAtra zubhAzayathI huM patra lakhuM chuM. mArA prayAsane saphaLatA apAvavAnuM kAma Apa saunuM che. satvare svastha thAo tevI zubhecchA. li. Apano bhAI rajanI zAha * * * * * patrAvali-para moharAjAnuM vyApaka sAmrAjya (ATha aMkanI vizeSatA) budhavAra, tA. 14mI mArca, 2001 vIra saMvata 2para7ne phAgaNa vada 5 zrI candraprabhu svAmI cyavana kalyANaka zubha dina. benazrI, praNAma - jaya jinendra - saMsArasAgara pAra UtaravA deharUpI saMyamanaukA Apane A bhavamAM ApanAra ApanA pU. pappA-mammIne ane pU. bAne bhAvavibhora haiye sAdara vaMdana. zrutasaritA patrAvali 348 2010_03 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna covIsInA AThamA tIrthaMkara zrI candraprabhu svAmIno cyavana kalyANaka zubha dina che. sAmudrika zAstramAM "candrane manano kAraka eTale mananI zAMti mATeno graha gaNAya che. "soma'no artha candra thAya che, mATe somavAra che. aMgrejImAM 'Moon-day' zabdamAMthI kALakrame eka 'o' nIkaLI javAthI, atyAre ApaNe zabda 'Mon-day' lakhIe chIe. mananI zAMti mATe zrI candraprabha svAmIno Azraya levAnuM zAstrokata vidhAna che. bIjuM, A tIrthakara prabhuno kramAMka covIsa paikI "AThamo' che. "ATha'no aMka jyAre ApaNe gujarAtImAM lakhIe (8) tyAre ekathI nava (1,2,3,4,5,6,7, 8,9)mAM eka ATha' no ja aMka evo che ke jenuM eka pAMkhiyuM upara sidhdhazilA (mokSa)nI taraphanI dizA darzAve che. aMgrejI bhASAmAM paNa ekathI nava lakhIe to eka mAtra ATha (8) no ja aMka evo che ke je lakhatAM jayAMthI zarU thayo hoya te ja biMdu upara pUrNa thAya che. Ama, ATha e pUrNa akSara che, ane pUrNapada e mokSa-avasthA (ATha guNa yukta siddha) che. mATe, "ATha'no aMka mokSagAmI che, parama padano sUcaka che. mATe, pUjA aSTaprakArI (ATha-prakAranI) hoya che; karmonA prakAra paNa ATha che, siddhio ATha che (aDasiddhi dAtAra); navakAra mahAmatranA pada nava hovA chatAM ATha zvAsamAM ja gaNavAno niyamaya che (ATha saMpadAthI paramANo; "saMpadA' eTale zvAsa) ane AThano aMka maMgala hoI, ravivArathI zanivAra sudhI divaso kula sAta hovA chatAM "sAtavADiyuM" nA badale "aThavADiyuM' bolAya che. bena, trIjAM kAraNa, jaina darzanamAM covIse tIrthakara bhagavantonA adhiSThAyaka covIsa yakSa (deva) ane covIsa (yakSiNI) devIo hoya che. A badhA ja deva-devIo paikI zrI cakrezvarI devI (zrI Adizvara prabhunA adhiSThAyI devI), zrI padmAvatI mAtAjI (zrI pArzvanAtha prabhunA adhiSThAyI devI), (zrI aMbikA mAtAjI), (zrI neminAtha bhagavAnanA adhiSThAyI devI)nI sAthe sAthe zrI candraprabha svAmInI adhiSThAyI devIzrI vAlAmAlinI paNa ApaNA jevA sAdhamikone sahAya karavA sadA tatpara hoya che, ati jAgrata devI tarIke gaNAya che. cothuM kAraNa, A prabhunuM lAMchana paNa "bIjano candra' no AkAra hoI, te lAMchananuM darzana AkAranI dRSTie "siddhazilA'no AkAra darzAve che, ane bIjano candra' eTale ApaNA manamAM (candramAM) mokSanuM bIja ropavAnuM saphaLa kArya kare che. pAMcamuM kAraNa, covIse tIrthakaronA vividha varNamAM (raMgamAM), A prabhunI kAyAno varNa "zveta-sapheda" che, te paNa apekSAe zubhakArI gaNAya che, kAraNa ke paMca parameSThimAM arihaMta paramAtmAno varNa zveta che. zrI mayUrabhAInA Akasmika viyoga-vidAyanA kAraNe sarjAyelI Apa parivAranI pravartamAna paristhitimAM mArI zrI candraprabha svAmIne prArthanA : "cAMdaliyAnI cAMdanI jevA, zILA candraprabha svAmI, lakSmaNa rANInA naMdana, tame sRSTinA acaryAmI. snehasudhA varasAvo svAmI, pApa-tApane Apa haro, viSaya vikAramAM DUbelA A, AtamanA saMtApa haro." paramAvali 348 zrutasaritA 2010_03 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavavanamAM, bhramaNAomAM ApaNuM mana aTavAya nahIM, tIrthakara bhagavantanuM smaraNa-darzana-pUjanastavana ApaNA karmanI beDIne toDI, sAcA sukhanI keDI zodhI Ape, ke jenA upara dhIme-dhIme pA-pA pagalI karatAM karatAM ApaNe sau mukti sudhI pahoMcI jaIe. A mArI Apa parivAra pratye zubha bhAvanA. AcArya zrImad vijaya kesarasUrIzvarajI ma.sA. pharamAve che : yAvanmohobalIpuMsi, dIrdha saMsAri tApi ca / na tAvatzuddha cidrupe, ciratyaMta nizcalA / / artha : manuSyamAM jyAM sudhI mohanI prabaLatA ane dIrgha saMsAra paribhramaNa karavAnuM hoya che tyAM sudhI zuddhAtmAmAM atyaMta nizcaLa ruci thatI nathI. mUMjhAve te moha. AtmA tarapha prIti na thavA de te moha. pAMca indriyonA viSayomAM Asakti karAve te moha. A mArA ane pArakA, ema sajIva tathA nirjiva padArthanA saMbaMdhamAM ciMtana karavuM te moha che, kAraNa ke tAttvika dRSTie vicAra karatAM vizvamAM koInuM koI nathI, koInuM kAMI nathI. ANe mane mAna ApyuM, ANe mAruM apamAna karyuM, ANe mArI ujjavaLa kIrti vadhArI, A mANase mArI apakIrti karI, mayUra mane choDIne cAlyo gayo, AvuM AvuM ciMtana karavuM te ja moha che. huM zuM karuM? kyAM jAuM? kyAMthI kevI rIte sukhI thAuM? kono Azraya lauM? zuM boluM? evuM badhuM mohanuM ciMtana kahevAya. ApaNA jIvananirvAha mATe kArakirdInuM cokkasa Ayojana ane tenuM ciMtana karavuM ja joIe; paNa anya ciMtAo ke je bhaviSyamAM AvanAra che (ane kadAca nA paNa Ave) tenuM ciMtana karavuM nahIM. evuM nA bane, bena, ke bhaviSyanI ciMtAo, Ayojana, AzAo, icchAo, lakSyAMko vicAravAmAM vartamAnakALano sonerI samaya vItI nA jAya. kALa kALanuM kAma kare che. ApaNe saue jene pariNAme jeve rase je je karma bAMdhyAM che, te te karma tevA rase ane tenA pariNAme bhogavyA sivAya chUTako ja nathI. divasa Ave che, rAtri Ave che, ziyALA pachI unALo ane unALA pachI Rtuo niyamita AvyA ja kare che. ApaNo jIva paramArthathI baMdhAyelo nathI chatAM mohanA pAzathI bhIru banI popaTanI mAphaka potAnA ajJAnathI potAne baMdhAyelo mAnI temAM ja vadhu ne vadhu herAna thaI jAya che. pavana cakkInA eka bhAga upara beThelo popaTa AnaMda karato hato, tevAmAM pavana vaDe pavanacakkI pharavA lAgI. popaTa jANyuM ke huM paDI jaIza, tethI te saLiyAne teNe majabUtAIthI pakaDyo. tenA kAraNe popaTa pavana cakkInI sAthe UMca-nIce pharavA lAgyo. jema jema tene majabUta pakaDe che, tema tema te potAne majabUta rIte tenI sAthe ja coMTADI rAkhe che. popaTa jo pavanacakkIne mUkI de to tarata ja tenAthI chUTo thaI zake tema che, paNa potAnI bhUlathI, bhramathI ane pavanacakkIne choDI daIza to huM paDI jaIza. AvA khoTA bhramathI popaTa herAna thAya che. A dRSTAMtamAM popaTanA sthAne ApaNA jIvane mUkIe to spaSTa thAya ke jIva mohane tathA mohanAM sAdhanone jemajema vaLagato jAya che tema tema te vadhAre vadhAre zrutasaritA 350 patrAvali 2010_03 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAto jAya che. jema popaTanI muktino upAya pavanacakkIne choDavAmAM Ave, te ApaNI muktino upAya mohane ghaTADavAmAM che, cheda karavAmAM che, bheda karavAmAM che. vicAra karatAM jaNAya che ke moha karatAM bIjo koI paNa baLavAna zatru nathI, mATe prabaLa puruSArtha karIne paNa tene jItavo joIe. A saMsArarUpa kUvAnA moharUpa kAdavamAM anAdi kALathI jagata khUMceluM che, teno AtmAnA jJAna ane dhyAna vaDe uddhAra karavo. mohathI karmabaMdha thAya ane karmabaMdhathI du:kha thAya che, mATe moha e ja moTo zatru che, A vAtane barobara aMtaramAM rAkhavA jevI che. baMne bALakonI ApanI pharajo umaMgathI ane sahiSNutApUrvaka bajAvajo. AtmAnA ArogyanA auSadha samA zreSTha sadbhAvanAnA saravALA, asad bhAvanAnI bAdabAkI, parabhAva-paraciMtananA bhAgAkAra ane svabhAvadazA-AtmadazAnA guNAkAranuM aMkagaNita Apa parivAranA jIvanamAM bese tevI prArthanA. * * patrAvali 2010_03 * * * patrAvali-53 tapanuM vividha vidhAna li. Apano bhAI, rajanI zAha zanivAra, tA. 11mI oNgasTa, 2001 vIra saMvata 2527 ne zrAvaNa vada 7 zrI zAntinAtha prabhu cyavana kalyANakadina zrI candraprabha svAmI nirvANa kalyANakadina zreyaskara zrAvakazrI, zrAvikAzrI tathA parivAra - praNAma - jaya jinendra - Apa parivAranI kSemakuzaLatA cAhuM chuM. karmasaMbaMdharahita, jJAnatattva, amara, sahaja svarUpa siddha paramAtmAne, mArA AtmasvarUpanI prApti arthe, huM namana karuM chuM. puNyanuM poSaNa ane pApanuM zoSaNa karavAnI anupama ane ajabagajabanI kSamatA dharAvatA parvAdhirAjanI padharAmaNI thaI rahI che. pari+uSan zabdanI saMdhi vaDe 'paryuSaNa' zabda bane che, ke jeno artha che 'samagratayA AtmAmAM vasavuM te.' eTale ke A parva daramiyAna sAvadya vyApAranA (saMsAranAM) kAryono tyAga ane jinezvara praNIta mArganuM anuSThAna. AtmasAkSI, gurusAkSI ane devasAkSI vaDe pratyAkhyAnapUrvaka praNidhAna. rAI pratikramaNathI dinano prAraMbha thAya, tyAra bAda jinapUjA, anukULa tapa, dhArmika vAcana, vyAkhyAna, sAmAyika, kAusagga, anuprekSA, dhyAna, cauvihAra, devasi, pratikramaNa Adi kriyAo ApaNe ullAsabhera AdaravAnI che. A parva daramiyAna, kAyAne zaNagAravAne badale AtmAne zaNagAravA tarapha lakSya keLavavuM ane svastha (svamAM astha) banavuM, e ja A parvano sugama saMdeza che. 351 zrutasaritA Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mahAparvane nimitta banAvI vividha prakAranI tapazcaryAo AdaravAmAM Ave che, te anumodanIya che. upavAsAdi tapathI dehamAM eka prakAranI taptatA uddabhave che, ke jethI kArpaNa vargaNAnA keTalAka pula paramANuo kharI paDe che. tapa eTale IcchAnirodha; tapa eTale vAsanAo upara vijaya, tapa eTale tRSNAono tyAga; tapano vidheyAtmaka artha : muktino talasATa. paMDita pU. zrI sukhalAlajIe tapanI vyAkhyA A pramANe karI che ? vAsanAone kSINa ravA vAste joItuM AdhyAtmika baLa keLavavA mATe zarIra, indriya ane manane je te tApaNImAM tapAvAya te badhuM "tapa" che. Ama, jema tapa saMvarano upAya che, tema tapa nirjarAno paNa upAya che : bhavakoDi saMciyaM kamma, manasA nijjarijjai / karoDo bhavanAM saMcita thayelAM karmo tapathI nirjarIta thAya che. - zrI uttarAdhyayana sUtra tavevi vIdavi nAyaDu tapathI vyavadAna athati karmonI zuddhi thAya che. - zrI uttarAdhyayana sUtra tApayati aSTaprakAraM karma iti tapaH / ATha prakArane (karmonA) je tapAve te tapa che - zrI Avazyaka sUtra TIkA tapathI deha zuddha thavo joIe ane AtmA pavitra thavo joIe. tapa vaDe azubha lezyAono parihAra thAya che, krodhAdi kaSAyono upazama thAya che ane samyagdarzana nirmaLa bane che. jIva, ajIvAdi nava tattvonI zraddhA thavI tene vyavahAre samyagdarzana kahevAmAM Ave che. nizcaya dRSTie, samyagdarzananA upazama, kSayopazama, kSAyaka evA bheda che. parvanA divaso pUrA thAya eTale dareka saMgha A mahAparva nimitte Acarela tapasvI sabhyonI yAdI bahAra pADe, sanmAna kare, ujavaNuM kare, prabhAvanA kare. A uparAMta, je sabhyo nitya dharma AcaratA hoya (eTale ke AjIvana ukALeluM pANI, kaMdamULa tyAga, rAtribhojana, tyAga, vAsI khorAka tyAga, rojiMdA ja Avazyaka Adi) tevI eka alaga yAdI taiyAra karI, anumodanAnA bhAva sAthe ane anukaraNanA prabhAva sAruM, dareka saMgha je te sAdharmika sabhyonuM ucita sanmAna kare che. dareka prasaMge kayuM tapa karavuM ane keTalI hada sudhI karavuM, te aMge mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjA "jJAnasAra' graMthamAM "tapa"nA aSTakamAM kahe che : tadeva hi tapa kArya, duniM yatra nA bhavet / yena yogo na hIyante, kSIyante nendriyANi ca / karo te ja tapazcaryA, durthAna jayAM na UchaLe; yoga-hAni na jenAthI, indriya baLa nA TaLe. jJAnI bhagavaMta anyatra pharamAve che : balaM thAmaM ca pehAe, saddhA mArogga mappaNo / khetaM kAlaM ca vinnAya, tahappANaM nimuMjae / / zrutasaritA patrAvali 35ra 2010_03 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baLa, zakti, deDhatA, zraddhA, Arogya, kSetra ane kALa pramANe samajI vicArIne dareke potAnA AtmAne tapamAM joDavo joIe. karmane tapAve te tapa. mukhyatayA "jJAna" ja karmane bALatuM hovAthI paMDito "jJAna"ne ja "tapa" kahe che. bAhA ane atyaMtara - e be tapamAM atyaMtara tapa ja tArUpe ISTa che. bAhya tapa to atyaMtara tapanI puSTi-vRddhi karanAra che, mATe to kahyuM che : tapAve karmane tethI, jJAnane tapa che kahyuM, atyaMtara je te ISTa, bAhA te poSavA rahyuM. bAhA tapanA cha bheda : aNasaNa, UNodarikA, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakaleza, saMlInatA. atyaMtara tapanA cha bheda : prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAna, dhyAna, kAusagga. Ama, atyaMtara tapanA chae prakAro nitya sevI pUrNapaNe atyaMtara tapa AcarI zakAya taanusAra sAdhake bAhya tapanuM, tapanI maryAdAnuM lakSya rAkhavuM upakArI che. dareka sAdhake potAnI ruci, kakSA, zakita, Arogya, vyavasAyika maryAdA, pArivArika saMjogo vagere aneka bAbatone dhyAnamAM laI tapanI pasaMdagI karavI joIe. bAhya tapa karatAM atyaMtara tapa caDhiyAtuM che e niHsaMzaya che; paraMtu ethI bAhA tapano niSedha karavAno nathI. carama zAsana tIrthapatizrI mahAvIra svAmIe bAhA temaja atyaMtara tapa ema baMne prakAranI kriyA karI che. dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANa veLAe dareka tIrthaMkara paramAtmAne amuka bAhya tapa hoya che. AtmA mATe zreyaskara ane mokSapathagAminI banI zake evA "tapa"ne mahattvanuM sthAna nIce mujaba che. (1) utkRSTa maMgala (trIja) - impo mAnna muviTa, haMsA saMgamo tavo zrI dazavaikAlika sUtra (2) paMcAcAra-cothuM - darzanAcAra, jJAnAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, vIryAcAra. (3) navapada-navamuM - arihanta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, darzana, jJAna, cAritra, tapa. (4) dharmanA bheda-trIjuM - dAna, zIyaLa, tapa, bhAva. (5) vAsa sthAnaka 14muM pada - arihanta, siddha, pravacana, sUri, sthavira, pAThaka, sAdhu, jJAna, darzana, vinaya, cAritra, bahmacarya, kriyA, tapa, dAna, vaiyAvacca, samAdhi, abhinavajJAna, zrata, tIrtha. (6) yati dharma-dasa (AThamuM) - kSamA, mArdava (mRdu), Arjava (saraLa), zauca (pavitra) saMyama, tyAga, satya, tapa, brahmacarya, akiMcanya (aparigrahI). A mahA maMgalakArI parva veLAe, ApaNI eka navI oLakhANa karI laIe. cauda rAjalokanA agrasthAne je siddhazilA che, tyAM siddha, buddha ane mukta AtmAonuM avasthAna che. nizcaya dRSTie, dareka jIva dravya ane guNa vaDe to siddha samAna che; je kAMI pharaka che te mAtra AvaraNanA kAraNe sarjAtA patrAvali 353 zrutasaritA 2010_03 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyone lIdhe che. A dRSTie, ApaNe sau, dravya-guNanI apekSAe, siddhonA sAdharmika chIe. A mahAparva daramiyAna Apa saune tapazcaryAmAM devagurupasAya zAtA, samatA ane samAdhi banI rahe tevI zubhecchA. A varSa daramiyAna, Apa saunuM dila dubhAya evuM kAMI paNa jANatAM-ajANatAM, manasA-vAcA-karmaNA meM karyuM hoya, to te badala mArA Apa saune micchAmi dukkaDam. Apa sau mane paNa udArabhAve kSamA karazo. paramAtmA prati parama nirAgI prIti-bhakti, jIva-jagatamAM zivanuM darzana karatI, karuNAsabhara haiye sahAnubhUti, viSaya-kaSAya ane vizva prati virakita, AtmAnA avinAzI svarUpAnusaMdhAna sAdhatI vRtti-pravRtti vaDe nitya jIvanane AcArothI suzobhita banAvI bhavanI bhrAnti bhAMgavAno, kaSAyonI krAnti kADhavAno, AtmAnI utkrAMti pAmavAno ane zAzvata zAMti sAdhavAno pAko nirdhAra A panotA parva veLAe ApaNe sau karIe e ja abhyarthanA saha. * * patrAvali-54 li. Apano sAdharmika bhAI, rajanI zAha navapada ArAdhanAnuM abhivAdana maMgaLavAra, tA. 23mI oNkTaoNbara, 2001 vIra saMvata 2527 ne Aso suda 7 parama ArAdhaka zrAvaka, zrAvikAzrI tathA parivAra - praNAma - jaya jinendra - oLI daramiyAna Apa sau zAtAmAM raho tevI bhAvanA. AtmAnuM muktigamana nizcita karI denAra navapadane anaMta anaMta namaskAra. nava padano mahimA jinazAsanamAM navakAra maMtra jeTalo ja che. sakaLa sAdhanAnA kendramAM navapadamAMthI koIne koI pada hoya ja che. dharmapravRtta ane pApanivRtta banavA mATe ApaNuM sattva phoravavA mATe aneka parvo goThavavAmAM AvyA che. jema saghaLAM tIrthomAM sarvazreSTha tIrtha zrI zatruMjaya che, tema saghaLAM parvomAM avvala naMbare navapadanI oLI che. zatruMjaya jema zAzvata tIrtha che, tema navapadanI oLI zAzvata parva che. ati alpa puruSArthe lakhalUTa karma nirjarA ane puNyabaMdha karAvanAruM A anupama parva che. prathamanA be pada siddhapada, pachInA traNa sAdhaka pada ane chellA cAra sAdhanA pada che. jeNe siddha banavuM hoya teNe sAdhaka banavuM ja paDe. jeNe sAdhaka banavuM che teNe jIvanamAM sAdhanAne apanAvI ja paDe. nava padanA kendra sthAne sAdhupada, prathama pAMca pada (parameSThi)mAM kendrasthAne AcArya pada ane traNa gurutattvanA kendrasthAne upAdhyAya pada Ave che. Ama, navapadanA traNe kendromAM gurutattvanA traNe pada AvI jAya che. gurupada vinA mokSamArganI ArAdhanA thaI zakatI nathI. mATe to kahyuM che - zrutasaritA 2010_03 354 patrAvali Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "pravacana aMjana jo sadgurU kare, dekhe parama nidhAna jinezvara; hRdaya nayaNa nihALe jaga jANI, mahimA meru samAna jinezvara." mohanIya karmanA kSayopazamanA abhAvamAM jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI pedA thayeluM jJAna jIvane vikalpo-tarko-dalIlo karAvI UMdhA ravADe caDAve che, jenA pariNAme mokSamArga vAstavika paNe hAthamAMthI sarakI jAya che ane chatAM huM mokSamArga upara AgaLa cAlI rahyo chuM tevo niraMtara bhrama rahyA kare che. amerIkAmAM pravacanakAronI upasthiti e jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamanuM kAraNa che ane A dezamAM sAdhu bhagavaMtonI anupasthitie mohanIya karmanA kSayopazamanA abhAvanuM kAraNa che. mATe, navapadanI ArAdhanAnuM lakSya mohanIya karmanA kSayopazamAM rAkhavA jevuM che, ke jethI icchAono saMvara thAya, samatA yoga pariName, kaSAyo pAtaLA paDe, upazamabhAva pedA thAya. svarUpanuM lakSya, svarUpanI zuddhino khyAla ane svarUpa taraphanI jAgRti e nizcaya che ane AcAramArganuM aNIzuddha pAlana e vyavahAra che. baMneno sumeLa te mokSa mArga che. svarUpanA bhAra vinAnI doDAdoDI te pramAda che ke jemAMthI kaSAyanI utpatti thAya che. icchA rodhe saMvarI, pariNati samatA yoge re; tapa te ehI ja AtmA, varte nija guNa bhoge re." - pU. zrI yazovijayajI mahopAdhyAya. A nava divasa daramyAna AtmAne navapadamaya banAvI, AdhyAtmika cetanA jAgrata karI, tapajapa-bhakti-dhyAnanA saMyojana vaDe AtmAne bhAvita banAvI ApanI sAdhanA-ArAdhanA-upAsanA phaLavatI banAvazo. anerA ullAsabhera ane nirvidanapaNe ApanuM A anuSThAna pAra paDe tevI mArI abhinaMdanabharI zubhecchA ane zAsanadevane prArthanA. li. Apano sAdharmika bhAI, rajanI zAha ( patrAvali-55 zrI zatruMjayanI navANuM yAtrA mahimA maMgaLavAra, tA. 8mI, jAnyuArI, 2002 vIra saMvata 2528 ne mAgasara vada 10 parama purUSAdAnIya zrI pArzvanAtha prabhu janmakalyANaka zubha dina. panotI puNyAInA dhAraka ane parama saubhAgyavaMtA bhavyAtmAo : praNAma - jaya jinendra. ApanI zatruMjaya mahAtIrthanI navANuM yAtrA AtmazAntipUrvaka nirvine manaprasannatA ane cittastharya sAthe AgaLane AgaLa dhapatI rahe tevI mArI zubhecchA ane maMgaLa patrAvali 355 zrutasaritA 2010_03 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA. prathama jinendra zrI RSabhadeva bhagavaMta A giri upara 99 pUrva vAra samavasaryA che. tenA anukaraNapUrvaka ApazrI 99 vAra yAtrA karavA pravRtta thayA cho. sAce ja, paramAtmAnuM jIvana e prayoga che, teono upadeza e siddhAMta che. te mujabanuM ApaNuM AcaraNa kAyonuM kaphana ane duHkhonuM daphana karavA samartha che. parvatomAM jema meruparvata, munimaMDaLamAM jema jinezvara bhagavaMta ane vRkSomAM jema kalpavRkSa tema A tIrtha sarva tIrthomAM tIrthAdhirAja che. A giri zivavadhUne varavA mATe maMDapa jevo che. dhanya che Apane, Avo ajoDa, anupama ane abhUtapUrva yAtrAno lAbha levA badala dhanya che ApanA parivArane, Apane A lAbhanI anumati temaja sagavaDatA karI ApavA badala. saMyamamaya jIvana, zistamaya vartana ane zraddhAsabhara mana sAthe dareka tIrthayAtrA karajo ane A navANuM yAtrA saMsArayAtrAne samApta karavAmAM saMpUrNa sahayogI ane sahAyaka banAvazo. tIrthasthAne karelI ArAdhanA-sAdhanA saMsAra ane zivanagarI vacce akhaMDa-abhaMga setunuM sarjana kare che. kSamAsabhara sAdhu bhagavaMto, sAdhanAsabaLa sAdhvIjI mahArAjo, zraddhAsaMpanna zrAvako ane saMvegayukta zrAvikAono saMyoga Apa badhAne prabaLa puNyodaye sAMpaDyo che, to pUrepUro lAbha lezojI. A lAbha vaDe jJAnamAM vRddhi thAya, darzana vizuddha bane, dRSTi vizALa bane, cAritra nirmaLatAne dhAraNa kare tema ja jIvanamAM pavitratA, paramArtha ane paropakAra parAyaNatAnI parimala prasare che. mATe to jJAnI bhagavaMto pharamAve che : pUjyapUjA dayA dAnaM, tIrthayAtrA japastapaH / zrutaM paropakArazca martyajanma phalASTakam // artha : pUjyonI pUjA, dayA, dAna, tIrthayAtrA, japa, tapa, zrutArAdhana, ane paropakAra - manuSya. janmanA A ATha viziSTa phaLa che. AcAryadeveza pU. zrI pAdaliptasUrIzvarajI mahArAjA vaDe sparzAyelI bhUmi ke jeonA nAma uparathI 'pAlitANA' nAmAbhidhAna thayuM che, te ati pavitra, sAttvika ane zAntidAyaka tIrthabhUmi upara uparokta AThe karaNI nityadharma tarIke dainika dhoraNe karazo. tIrthayAtrAnuM rUpa darzAvatAM jaina maharSioe kahyuM che ke - zrIpAntharajasA virajIbhavanti, tIrtheSu bambhramavato na bhave bhramanti / dravyavyayAdiha narAH sthirasampadaH syuH tulayA bhavanti jagadIzamathArcayantaH || artha : tIrthayAtrikonA paganI raja vaDe rajavALA thanArA manuSyo karma2jathI rahita thAya che. tIrthamAM paribhramaNa karanArA manuSyo saMsAramAM paribhramaNa karatA nathI. tIrthayAtrAmAM dravyavyaya karavAthI manuSyo saMpattivALA thAya che; ane tIrthamAM jaI jagadIza eTale zrI jinezvara devanI pUjAbhakti-ArAdhanA-upAsanA karanArA svayaM pUjya bane che. arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, paMnyAsa, muni, sAdhvI, jaina pravacana ane saMgha Adi patrAvali zrutasaritA 2010_03 356 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMgama tIrtho che, jyAre zatruMjaya Adi sthAvara tIrtho che. koIka samaye mukhya rUpe ane bIjA samaye gauNarUpe athavA amuka jIvane mukhyarUpe ane amuka jIvane gauNarUNe A banne prakAranAM tIrtho AtmakalyANa karAvanArA, AzravamArgano tyAga karAvIne saMvaradharmane meLavAvanArA yAvatu karmono sarvathA kSaya karAvIne mokSaprApti karAvavAmAM A be tIrtha sivAya anya ekeya sAdhana nathI. mATe, A bane (sthAvara ane jaMgama) tIrthonA padapaMkajamAM besI AtmAne ati bhAvita karavAnuM lakSya rAkhazo. saMvara dharmane vadhu samRddha karavA mATe, aMtaryAtrAnI sAcI dizA pakaDavA mATe ane AtmadharmanA ArAdhaka banavA mATe, duSkatanI gaha, sukRtanI anumodanA ane catuH zaraNagamananA tAraka triveNI saMgamamAM niraMtara snAna karajo, ane Atmasnehane AtmasAt karI svasvarUpano AvirbhAva karazo. dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekAgratA vaDe dareka yAtrA krazo ane anubhava-anubhUti pAmatA rahezo. anubhavajJAna indriyonA mAdhyamamAM rahetuM nathI; te to AtmAnI anubhUtimAM ja rahevAnuM ane tene AcaraNarUpI tIjorImAM rAkhavAnuM. vRttine sparzeluM jJAna pravRttimAM ane chevaTe nivRttimAM sthira thaI ghAtIkano caraghANa avazya kyuM che. AnI phalazruti vaDe ja pudgalanI pyAsa, sukhanI Aza ane viSayono vikAsa viramaze ane mokSano abhilASa pragaTa thaze. Apa saunA navANuM yAtrAnA prayAsanI huM apAra apAra anumodanA karuM chuM ane Apane mArA asIma dhanyavAda. saghaLI kriyAo karatAM karatAM cAra doSo (dagdha, zUnya, avidhi ane atipravRtti) sevAI nA jAya tenI pUrI kALajI rAkhazo. siddhAcaLanA zikhara upara dIpaka samAna birAjatA alabelA zrI AdIzvara prabhune mArA caraNasparza ane bhAvabharI vaMdanAo. tIrthanA guNorUpI motIonI mALA A navANuM yAtrAne pUjArUpe banAvI kaMThamAM sthApana karazo. sadguruno samAgama, mithyAtvano apagama, samaktino abhigama ane ratnatrayIno saMgama ApazrI paripUrNapaNe pAmo tevI mArI abhyarthanA ane maMgala manISA. li. Apano sAdharmika bhAI, rajanI zAha patrAvali 2010_03 357 zrutasaritA Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-56 A mRtyunuM zuM rahasya che ? zrI dIpakabhAI gAMdhInA arihantazaraNa | nimitte prArthanAsabhA veLAe zrI rajanIbhAI zAhanuM prAsaMgika uddhodhana tArIkha : phebruArI 2, 2002 294 : Caldwell @21242, NJ. A nazvara jagatamAMthI dareka jIva parabhavamAM be prakAre vidAya le che. (1) mAMdagIbharyA saMjogomAM ke jemAM ApaNA svajana thoDAka mahinAo ane varSo sudhI asahya tanaduHkha, kAramI manapIDA ane vasamI vedanA bhogave che. vidAya lenAra jIva pote aparaMpAra vedanA bhogave, paNa tenA AnuSaMgika pariNAma vaDe svajano-parijanone potAnA AvI rahela mRtyunI bAbatamAM mAnasika taiyArI karAvI de che. (2) vidAya lenAra jIva pote tana ke mananI koI pIDA ke vedanA lAMbA gALA sudhI bhogavyA vinA eka-be divasamAM ja potAnI A bhavayAtrA saMkelI parabhavamAM pahoMcI jAya che. A bIjA prakAramAM, svajano-parijanone vidAya lenAra jIva potAnI kAyamI vidAyanA mATe mAnasika taiyArI karAvI zakato nathI. prathama prakAramAM jema azAtA vedanIya karmano udaya hoya che, tevo udaya azAtA vedanIya karmano bIjA prakAramAM hoto nathI. nA hotA nathI, ApaNA saMghanI asmitA ane anerI ojasvitA samA mUkasevaka zrI dIpakabhAInI vidAya A bIjA prakAranI rahevA pAmI che. svajanonI vidAyanI veLAe paNa ApaNe ApaNI dRSTithI ja jovA TevAyela hoI ApaNane Akasmika vidAya eTale ke bIjA prakAranA aNadhAryA viyogamAM prathama prakAranI sarakhAmaNIe, vadhu AghAta ane vadhu zoka thAya che. A ja bAbatane zrI dIpakabhAInI dRSTie joIe to teonI vidAya, bhale kadAca ociMtI ane aNadhArI hatI, paNa te duHkha pIDA vedanA vinAnI hatI ane azAtA vedanIya karmanA udayanA abhAvavALI hatI; e dRSTie zrI dIpakabhAInI vidAya sAce ja puNyavaMtI ane lAbhadAyI hatI. ApaNA saunI paNa vidAya A bemAMthI koI eka prakAre ja thavAnI che. koI ApaNane pUche ke A be prakAramAMthI kayA prakAranI vidAyane pAmavAnI icchA che ! to ApaNo badhAno sArvatrika uttara e ja che ke bIjo prakAra, ke jemAM koInI sevA-cAkarI levI nA paDe ane azAtA vedanIya karma pIDAvedanA sAthe bhogavavuM nA paDe. ApaNA lokalADIlA-saMghalADIlA zrI dIpakabhAInI bIjA prakAranI vidAyanI icchA to pAra paDI gaI; paNa AvI vidAya ApaNe paNa pAmIe te mATe hAla pUratI to prArthanA' ja karavAnI rahI. jinazAsananA jyotirdhara gacchAdhipati pa.pU.zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI haMmezAM kahetA "janma zrutasaritA 358 patrAvali 2010_03 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhale mahAvidehano vakhaNAto hoya paraMtu mRtyu to zatruMjayamAM ja vakhaNAya che.' A apekSAe, zrI dIpakabhAI mRtyu veLAe pote zatruMjaya nA jaI zakyA; paNa potAnA jIvanasAthI zrI uSAbahenane te veLAe tyAM ja mokalI dIdhAM. svajano-parijanonI vidAya veLAe smazAna-yAtrAmAM to ApaNe ghaNI vAra hAjarI ApavA gayA chIe. paraMtu hajI jIvana eka svapna mAtra ja che tenI pratIti ke samajaNa ApaNAmAM AvI nathI; AMkha kholIe to ja svapna tUTe che. hajI ApaNI AMkha khUlI thaI ja nathI. mRtyu veLAe mahad aMze AMkha khUle che ne svapna tUTe che. paNa Ano koI artha sarato nathI, kAraNa ke te vakhate ghaNuM moDuM thaI gayuM che. A prasaMge ApaNe paNa bodha levo joIe ke svapna tUTe tyAre ja khabara paDe che ke hAthamAM kazuM ja nathI; je hatuM hatuM nahIM paNa mAtra hatuM tevuM dekhAtuM hatuM. hAthamAM bheguM karavAnI ane karI levAnI A doTa thoDI aTakAvI ApaNA puruSArthane thoDoka vadhu 'dharma' tarapha vALavAnI AvazyakatA che. AyuryAti kSaNe kSaNe / AyuSya kSaNe kSaNe kSaya pAme che. AyuSya kSaNabhaMgura che. ApaNuM bhAgya paNa apUrNa che. carama zAsanapati zrI mahAvIra svAmIne ane teonA guNonI 'prazaMsA' to ApaNe atyAra sudhI ghaNI ghaNI karI che; have teone ApaNA jIvana parivartana mATe 'pasaMda' paNa karIe. teozrIe kaheluM ane kareluM ApaNA jIvanamAM utArIe ane vartana-AcaraNa dvArA pratibiMbita karIe; ApaNo jIvanapatha ane jIvanaratha jinazAsananI prazasta kriyAo vaDe ApaNe zaNagArIe. zukSmasya zIghram - sapravRttio eTale ke zubha pravRttio zIghratAthI satvare AdaravI upakArI che. saraLatA, sajjanatA, saujanyatA, sAdharmikatA ane satyAgrahatA - AvA ananya vizeSaNothI vyakta thatA bhAvAtmaka guNonA dhAraka parama zrAvaka zrI dIpakabhAI ane parama zrAvikA benazrI uSAbahenanI dAMpatya-joDI Aje khaMDita thaI che. vaiyAvaccaguNathI dedIpyamAna zrI dIpakabhAI cirakALa sudhI ApaNA hRdayaniketanamAM birAjelA raheze ane anerA guNAnuvAdanuM ApaNA sau mATe sthira ane sthAyI smAraka banI raheze. sadgata zrI dIpakabhAInA puNyazALI AtmAne parabhavamAM zrI jinezvara bhagavaMtanuM parama ane prabaLa nimitte apAra zAtA, samatA ane samAdhi banne ane zrI uSAbahena sahita parivArane AvI paDeluM A du:kha sahana karavA zakti arpe tevI bhAvanA-prArthanA-abhyarthanA. sapravRtti ane sAdharmika vaiyAvacca sabhara zrI dIpakabhAI saddgatine (manuSya agara deva bhava) ja pAmyA hoI zake che. parabhavamAM jo teo devabhavane pAmyA hoya to dharmArAdhanAmAM ApaNAM vino dUra karavA ane dharmabaLa pUruM pADavA game te svarUpe teozrI ApaNI pAse Ave tevI stuti bharI prArthanA karI huM viramuM chuM. patrAvali 2010_03 359 zrutasaritA Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ajJAnamAM athaDAuM tyAre, deva banIne Avajo; bhavavanamAM tapato huM tyAre, candra banIne ThArajo. unmArge jo bhaTakuM huM tyAre, dIpaka banIne Avajo; je je rUpe karuM huM pratIkSA, te te svarUpe Avajo." - jaya jinendra - * * * * * patrAvali-pa7 krodhathI thatI jIvanI bhayaMkara avanati ane asadgati (A zatrune naSTa karo) budhavAra, tA. 19 jUna, 02 - vIra saMvata 2para8 ne jeTha suda 9 zrI vAsupUjaya svAmI, cyavana kalyANaka zubha dina. bhAIzrI, praNAma - jaya jinendra - namratA-saraLatA ane samarpaNa sAthe karela namaskArathI jIvamAM viziSTa jJAna pragaTa thAya che. jJAnathI yoga tarapha javA mArga ane preraNA maLe che. mukhyataH yoga traNa prakAranA che - jJAnayoga, darzanayoga ane cAritrayoga. A yogaprAptithI jIvanA anAdi karmamaLa naSTa thaI jAya che ane jIva paramapadano-mokSano adhikArI bane che. A adhikArIpaNAnI prAptimAM naDatararUpa kAraNo mAtra be ja che - moha ane kaSAya. cAra kaSAyo paikI "krodha kaSAya ja mAtra bAhI svarUpavALo che, jyAre anya traNa (mAna, mAyA ane lobha) atyaMtara svarUpa che. UkaLatA pANImAM koI paNa cIjanuM pratibiMba spaSTa hotuM nathI, ema jyAre ApaNA dimAgamAM krodhAdino koI paNa ukaLATa hoya tyAre paristhitinuM yathArtha pratibiMba jhIlAtuM nathI. bIjI rIte kahIe to, beTarI game teTalI pAvaraphula hoya paNa jo ene dazya padArtha (mArga ke vastu ke rajUAtanI vAta) para sthira kravAmAM na Ave ane jora jorathI ghumAvyA krAtI hoya to e beTarI yathArtha darzana karAvatI nathI. ema, game tevI dhAradAra buddhi, satya ane sacoTa vAta paNa, krodhAdinA Aveza kALe, yathArtha nirNaya ApI zaktI nathI ane tethI e vakhate levAyelo nirNaya bhautika ane AdhyAtmika, badhI rIte ApaNane bhAre nukasAnakta puravAra thAya che. 1 parivAra, saMsthA ke samAja upara anekavidha ajoDa upakAra karanAra vyakti paNa, jo eno svabhAva pracaMDa hoya, krodha upara kAbU nA hoya, to lokapriyatA gumAvI aLakhAmaNAM banI javAnuM keTaluM moTuM nukasAna vhorI le che e A vAto parathI spaSTa che. je paristhitine palaTavA mATe mAnavI krodhano sahAro le che, te paristhiti sAmAnyathI be prakAranI hoya che. (1) sAmI vyaktinuM doSa-aparAdha ke AzAtanA bhareluM vartana (2) potAnI vAta satya che teno sAmI vyakti dvArA asvIkAra. bhAI, Apane prathama prakAra lAgu paDe che. 36) patrAvali For Private zrutasaritA 2010_03 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A banne paristhitimAM krodhathI kAryasiddhi to vadhu dUra ja thAya che. sonAnI lagaDI paNa jo lAlacoLa tapAvIne ApavAmAM Ave to ene hAthamAM koNa jhAlaze ? sAmAne sva-vAta samajAvavA mATe paNa krodha nahIM, babbe zAMti ja upAyarUpa nIvaDe che. krodhanA dhamadhamATamAM vAtanI taththatA ane yukitasaMgatatA chavAI jAya che. bhAI, eka suMdara deAMta Apane jaNAvuM. ThaMDI hathoDI tapelA lokhaMDane IcchA mujabano ghATa ApI zake che, paNa tapeluM lokhaMDa ThaMDI hathoDIne nahIM. A vAstaviktAne haMmezAM ApaNe yAda rAkhavA jevI che. sAdhu bhagavaMtanI bhikSAnA 42 doSomAMthI eka doSanuM nAma "krodhapiMDa che. krodhathI bhaya pamADIne, dhamakI ApIne ke zApa daIne sAdhu bhikSA prApta kare to te bhikSAnuM nAma "krodhapiMDa' che. te zramaNane akathya che. bhAI, upadezamAlA' nAmanA graMthanA 302mA zlokamAM krodhanA aneka samAnArtha nAmo ApavAmAM AvyA che. temAM eka nAma che : anuzaya. anuzaya = prAyazcitta. krodha karyA pachI haMmezAM prazcAttApa thAya che, tethI ja krodhanuM nAma ja rAkhyuM - anuzaya. bhAI, krodhanI jagyA upara kSamAguNane keLavajo. sarve navA mavaza - dareka jIva potapotAnA karmone vaza varte che. mAdhyastha bhAva atyaMta jarUrI che. AcArAMga sUtra spaSTa pharamAve che. saMsAra chettumano, kammaM ummUlAe tadaThAe / ummUlijja kasAyA, tamhA cayijja sayaNAI // artha : saMsArano cheda karavAnI icchA hoya to karmanuM umUlana karo. karmanuM umUlana karavA kaSAyanuM umUlana karo. kaSAyanuM umUlana karavA svamatano tyAga karo. ApazrI svAthya khUba sAcavajo. manane saMtApa ke saMvAdamAM javA detA nahIM ane vikhavAda thavA detA nahIM. mArI zubhecchAbharI prArthanA samagratayA Apa parivAranI sAthe ja che. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-58 krodhe kroDa pUravataNuM saMyama phaLa jAya zukravAra, tA. 21mI jUna, 2002 vIra saMvata 2528ne jeTha suda 10 aupathamika bhAvanI prApti mATe sakSama puruSArthIzrI, praNAma - jaya jinendra. krodhathI baLI jhaLIne khAkha thatA duHkhiyArA jIvone karuNAnA bhaMDAra samA maharSio kevI rIte joI zake? upazama ane kSamAnI ciMtanadhArA rUpI baMbAnA jalapravAhathI A Agane ThAravA jJAnIo khUba mathyA che. teo kahe che ke te pharamAve che ke pAyaji: vizana mu#iva aa kaSAyamukti e ja sAcI mukti che. patrAvali 36 1 zrutasaritA 2010_03 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAta ane jagata upara vijaya prApta karavAnuM eka mAtra zastra che - kSamA. A kSamAne koI zama kahe che, koI upazama kahe che, koI zAnArasa kahe che, koI jIvanano parama vaibhava kahe che, to koI tene AtmAnuM sAcuM sauMdarya kahIne biradAve che. kSamA e ja sauMdarya, kSamA e ja sauSThava, kSamA e ja vaibhava. mATe to jJAnI bhagavaMtoe kSamAguNanA apAra guNavAna gAya che. kSamA zastra jhare carcA, : hiM #riSyati . 10 yati dharmomAM prathama che - uttama kSamA. "IcchAmi khamAsamaNo mAM khamAsamaNa'nuM saMskRta "kSamA-zramaNa yathArtha thAya che. ApaNAM dharmazAstro samyagu jJAna, samyagdarzana ane sammacAritranI samudita sAdhanAne mokSano mArga kahe che. A traNene "upazama' sAthe bahu gADha saMbaMdha che. A traNeyamAM prathama sthAne samyagdarzana ' upazama e samyagdarzananuM lakSaNa che. samyagdarzananI rakSA mATe upazamabhAva e cokIdAra che. A samyagdarzana e kalyANavRkSanuM mULa che. te puNyanagarano daravAjo che ane nirvANa mahelano pAyo che. A samyagdarzana sarva saMpattionuM nidhAna che. sarva guNono AdhAra che, ane cAritraratnane sAcavavA mATenI maMjUSA (peTI) che. upazamane dhakko mArIne krodhAdi kaSAyo AtmA upara aDo jamAvI de tyAre samyagdarzana paNa ucALA bharI cAlI jAya che. A anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM Agamana eTale samyagdarzananI vidAya. mATe, kSamA ane mAdhyastha bhAva e ApaNo potAno vaibhava che. krodha e vibhAvanI nIpaja che. A vAta manamAM jo barobara goThavAI jAya to krodhanA tAvane utAravA vAraMvAra upadezanA injakazananI paNa jarUra nahi paDe. kSamA e vyavahAra nathI, jIvanamUlya che; e vepAra nathI, paramArtha che. zrI siddharSigaNie, upamitimAM A kSamAne "aneka guNaratnonI maMjUSA' kahIne navAjI che. jaina paMcataMtra nAmanA graMthamAM kahyuM che ke kSamA jevo koI tapa nathI. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArye kSamAne saMyamarUpI bagIcAne navapallavita karanAra nIka samAna gaNI che. yogazAstramAM teozrIe lakhyuM che ke "traNa lokanA pralayane rakSaNa karavA samartha evA tIrthaMkaradevo paNa je kSamAnuM zaraNa svIkAre che, te kSamAno Azraya ApaNe kema nathI letA? upadeza prAsAdamAM kSamAne sAdhakanuM AbhUSaNa gaNavAmAM AvyuM che. bhAI, kSamAdi AtmabhAvone jANIne meLavI levA ane pachI temAM ja ramyA karavuM te samyaka cAritra. kSamA mArI che tema nahIM, huM pote ja kSamA svarUpa chuM A bhAna thatAM svarUpanA pragaTIkaraNano puruSArtha skure. dravya, kSetra, kALa ane bhAva dareka vyaktinAM vRtti, vartana ane vyaktitva upara ghaNI asaro upajAve che, paNa ApaNA mananI gaMgAmAM malina vamaLo pedA nA thAya, te jovAnuM DahApaNa ApaNuM che. upazamabhAvanA arIThA ghasIne kaSAyano mela kADhI ApaNe hRdayane pAradarzaka banAvavAnuM che. eka bIjI paNa vAta manamAM nakkI dhArI rAkhavA jevI che ke moMdayathI thatuM nuksAna anivArya che; krodhanI thatuM nuksAna nivArya che. sva-paranuM bhedajJAna AvI jAya to ApaNuM zrutasaritA 362 patrAvali 2010_03 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bagADavAnI koInI tAkAta nathI. krodha karavo e mohanI AjJA che, ane kSamA rAkhavI e jinezvaranI AjJA che. aha naikena haratyeva, tejaH pANmAsikaM jvaraH / / krodhaH punaH kSaNenApi, pUrva koTyarjitaM tapaH // artha : eka ja divasano tAva cha mahinAnI skRtine haNI nAkhe che, tema eka ja kSaNano krodha koDapUrva varSomAM pedA karelA tapanA phaLane phUMkI mAre che. kSamAM hArdika joIe, kSamA sarvanI joIe, kSamA binazaratI joIe, kSamA ciraMjIva hovI joIe ane kSamA jJAnagarbhita joIe. kSamAnA A pAMca prANone dhAraNa karavAnA ApanA puruSArthane huM saphaLatA icchuM chuM. li. Apano sAdharmika, rajanI zAha patrAvali-pa9 paMDitazrI dhIrajalAla mahetAnuM abhivAdana pa.pU. zrI dhIrajabhAI mahetA (zrI paMDitajI)ne bhAratamAM zrI nemi-sUri suvarNacaMdraka enAyata thayo, te prasaMgane anulakSIne zrI paMDitajInA bahumAna veLAe Do. zrI rajanIbhAI zAhanuM prAsaMgika pravacana tA. : 18mI julAI, 2002 - sthaLa : Caldwell Jain Temple, NJI guru dIvo guru devatA, guru viNa ghora aMdhAra; je guruthI vegaLA, raLavaLIyA saMsAra." guNaratna ratnAkara, samyapharatna jhaverI, zAstrasiddhAMta ane satyanA ajoDa cAhaka-vAhaka ane sandarzaka dharmaprabhAvaka parama pUjya zrI paMDitajIne mArA caraNasparzabharyA praNAma ane bhAvabharyA vaMdana. amerikAnI bhogabhUmi upara aviratinA kArakhAnAmAMthI pratyeka samaye UpajatA aDhaLaka karmarAzinA utpAdananI mAThI asarothI ApaNane bacAvavA mATe pU. zrI paMDitajI chellA bAra varSothI dharmaprabhAvanA rUpa athAga parizrama karI rahyA che. jainadarzane Apelo zAstrakhajAno majAno che. Agama ane paMcAMgI sAhitya uparAMta prakaraNa graMtho, rasALa kAvya zAstro, vipula vyAkaraNakoSo, yogagraMtho, adhyAtmagraMtho, karmagraMtho, tattvArtha sUtra, jJAnasAra, dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga, dharmakathAnuyoga Adi graMthonI galIothI zobhatuM ApaNuM jaina sAhityanagara eTaluM badhuM ramaNIya che ke kharo jijJAsu A nagaranI ekAda galImAM dharAIne jANavA-mANavAmAM samagra jIvana vyatIta karI zake che. pU. zrI paMDitajIe ApaNane ekAda galI nahIM, paNa samagra jaina sAhityanagaranI arthayAtrA-bhAvayAtrA karAvI che. lokottara dharmanI spaSTa ane sacoTa samaja vaDe ApaNA manane mokSamAM birAjIta karavA, vacanane sarvajJapraNIta zAstromAM sthApita karavA ane kAyAne ArAdhanAmAM anuSThAnamAM samarpita karavAmAM pU. patrAvali 363 zrutasaritA 2010_03 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIno phALo anupama che, ajoDa che. ApaNuM jIvana-maraNa ane paraloka-traNene saphaLa banAvavAnA anekavidha upAyo teozrIe ApaNane darzAvyA che. mRtyulokamAMthI muktilokamAM javA mATenuM bhAthuM teozrIe ApaNane vaheMcyuM che, ke jenA vaDe ApaNo jIvanapatha ane jIvanaratha jJeya-heya ane upAdeyarUpa alaMkAro vaDe zaNagArI zakyA chIe. teozrIe lakhela vivecanAtmaka pustako paNa teozrInI vidvattA ane pAMDityanA purAvA che. eka pracalita subhASita : pade pade nidhAnAdi, yojane rasakuMpikA / bhAgyahInA na pazyanti, bahuratnA vasuMdharA || jainajagatanI vasuMdharAnuM A aNamola ratna samAna pU. zrI paMDitajI sAthe ApaNo saMyoga, e ApaNA pa2ma bhAgyanI sAkSI pUre che. teozrI thakI zrutajJAnano sAgara ApaNane saune sugama ane sulabha rIte sAMpaDyo che. saraLatA, samatA, samabhAvitA, samadarzitA, saumyatA, sahRdayatA, sajjanatA, saujanyatA, satyAgrahatA, namratA, nispRhatA, vAtsalyatA, premALatA, nirahaMkAritA, protsAhitA, nityanUtanatA Adi guNasAgaranI ratnasamRddhinuM pU. zrI paMDitajI saMgamasthAna che. ApaNA sau mATe teozrI guNAnuvAdanuM eka anokhuM sthira ane sthAyI smAraka che, ane teozrI ApaNA hRdayaniketanamAM sanmAnapUrvaka birAje che. teozrInA parama upakArI mAtA-pitAne praNAma. teozrInA sahadharmAcAriNI tathA parivAranuM abhivAdana. teozrInuM svAsthya nirogI ane nirAmaya banI rahe tevI zAsanadevane prArthanA. dharmalAbhano Teko laIne naraka-tiryaMca gati TALavA ane mokSabhAvano Teko laIne deva-manuSya gati TALavI, ApaNI ratnatrayInI ArAdhanAmAM pU. zrI paMDitajInuM sAnidhya ane mArgadarzana, avirata ujamALa banI, sva-paranuM kalyANa sAdhanAruM banI rahe tevI zubhAbhilASA. suvarNacaMdraka enAyata prasaMge apAra zubhecchAo sAthe - * * * * * patrAvali-60 li. rajanI zAha saMyoga teno viyoga te jagata sthitino abAdhita niyama che somavAra, tA. 4thI Disembara, 2006 vIra saMvata 2533 ne mAgasara suda 15 zrI saMbhavanAtha bhagavAna dIkSA kalyANaka zubha dina. parama bhAvazrAvikA bena zrI, svajananI ociMtI vidAya, svajanano aNadhAro viyoga ane svajananI kAyAnuM ociMtuM visarjana ApaNAmAM gherA viSAdanI-vyathAnI-viSamatAnI lAgaNIo pedA kare che. karmasattA AgaLa dareka jIva lAcAra che, majabUra che. zrutasaritA 2010_03 364 patrAvali Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAttvika sAdhaka, Adarza ArAdhaka ane garavA guNadhAraka zrI virendrabhAI zAha ApaNA saunI vaccethI cAlyA gayA che. ane mane samagra saMghane paDelI khoTa purAya tema nathI. bena, ApanA vyaktigata jIvanamAM paDelI A khoTa to AjIvana purAvAnI nathI. bena, samatA rAkhazo; zAnti sAdhano ane bane bALakone mAtA-pitA baneno prema Apazo. zrI vIrendrabhAI jevA guNiyalanA to guNAnuvAda jeTalA karIe teTalA ochA che. amerikAnI bhogabhUmi upara aviratinA kArakhAnAmAMthI pratyeka samaye UpajatA aDhaLaka karmarAzinA utpAdanathI vyathita thaI, zrI vIrendrabhAIe amerikAmAM aneka jinAlayomAM pratiSThA karAvI che. muktinI icchAnI ITa-ITa ekaThI karIne UbhA karela A dezanA aneka jinAlayo, mana-vacana-kAyAnA tribheTA vaDe prakAza pAtharanAra dIvAdAMDI svarUpa zrI vIrendrabhAInA prakRSTa puNya ane pratyakSa prabhAvanI sAkSI pUre che. teonI preraka smRtinI saurabha ane jIvanavaibhava ajoDa hato. teono dharmarAga ane dharmasaMskAro ajoDa hatA. ANAe dhammo' nA anuzAsaka tarIke zrI vIrendrabhAInA AtmAnaMdananA paDatA dhodhano chaMTakAva ane sukRtanI sAgara samI saravANI mArA jevA anekanA hRdayane bhIMjavI jAya che. nispRhatA, vAtsalyatA, nityanUtanatA, utsAha, apramattabhAva, parama saMvega, dIrghadraSTA, audAryapUrNa vyaktitva Adi ratnasamRddhinuM zrI vIrendrabhAI saMgamasthAna hatA. koI agamya ovArethI udbhavato ane haiyAnA vAtsalya sAthe vaheto zrI vIrendrabhAI ane zrI kIrtibhAI (baMdhubelaDI)no saMgItabharyo pravAha pUjA veLAe zrotAone maMtramugdha kare che. baMne bhAIo pUjA bhaNAvatA hoya, tyAre hAjara rahevAnuM sadbhAgya paNa saubhAgyazALI gaNAtuM. zrI vIrendrabhAIno sUra kyAreka himAcchAdita zikhara jevI dhavalatA ane aNanamatA dhAraNa karato hato; to kyAreka khaLakhaLa vahetI gaMgA jevI pavitratA ane pravAhitA dhAraNa karato hato. zrI vIrendrabhAI jinazAsanatA zaNagAra, panotI pratibhA ane anupama vAtsalyanI mUrti hatA. A dezanA jainonA gharamAM muktinA nAdano zaMkhadhvani, jaina siddhAnta rakSA, zuddha siddhAntanI sthApanA ane pratipAdanapUrvaka anuzIlana zrIbhAInA suyoga thakI A dharatI upara sau koIne sugama ane sulabha sAMpaDyuM hatuM. jinezvara praNIta dharmanI prabhAvanAnA vyAsaMgI, AtmapradezomAM zubha bhAvonI manohara raMgoLI pUranAra ane dharmapreraNAnA pIyUSa pAnAra zrI vIrendrabhAInA puNyavAna AtmAne mArA praNAma. saraLatA, sajjanatA, saujanyatA, samabhAvitA, samadarzitA, sAlasatA, sAhajikatA ane satyAgrahatA - AvA ananya vizeSaNothI vyakta thatA bhAvAtmaka guNonA dhAraka, zreSTha zrAvaka ane parameSThi upAsaka zrI vIrendrabhAI mArA hRdayaniketanamAM AjIvana birAjelA raheze ane anerA guNAnuvAdanuM ApaNA sau mATe sthira ane sthAyI smAraka banI raheze. saMta zrI vIrendrabhAInA puNyazALI AtmAne parabhavamAM zrI jinezvara bhagavaMtanuM parama ane patrAvali 365 zrutasaritA 2010_03 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaLa nimitta apAra zAtA, samatA ane samAdhi bakSe ane ApazrI, bALako, pUjya zrI kIrtibhAI parivAra, sarvene A duHkha sahana karavA zakti arpe tevI mArI zAsanadevane prArthanA. avasarocita thoDAMka ciMtanAtmaka kathano : (1) kaTAsaNuM e to siddhazilAno TukaDo che. (2) raDe te ArtadhyAnI, bIjAne raDAve te raudradhyAnI, raDatAMne chAno rAkhe te dharmadhyAnI, raDavAnuM mULa kApe te zukladhyAnI. (3) AyurthAta kSaNe kSaNe - kSaNe kSaNe mRtyu najIka AvI rahyuM che, tyAre ApaNe pugalanA bhoga ane saMgraha karavAmAM jiMdagI vyatIta karI rahyA chIe. (4) jIvanamAM jayaNA, vRttimAM vairAgya ane pravRttimAM paropakAra ApaNe keLavavA jevuM che. (5) nigodanI anaMtI jelamAMthI choDAvanAra siddha bhagavaMtano upakAra yAda karo. mokSamAM javuM e RNamukti che. aneka guNaguNaalaMkRta ane parama ArAdhaka bhAva-puSpanI maghamaghatI suvAsanA suvAhaka evA ApazrI, gItAbahenane, mArA ane aruNAnA vaMdana. li. sAdharmika bhAI, rajanI zAha patrAvali-61 upAdana-nimittanuM yathAsthAne mahattva che bhAvazrAvakazrI, praNAma-jaya jinendra. upAdana ane nimitta aMgeno prazna ApazrIe phona para pULyo hato. phona upara, samayanA abhAve, savistara samajAvavuM muzkela hoya che, tethI A patra dvArA lakhIne samajAvavA pravRta thayo chuM. upAdAna = upa + A + dA + anuM samIpa ApavuM pratyaya * "dA'nI pUrve 'A' lAgavAthI viruddhArtha banatAM "ApavuM" nA badale levuM/grahaNa karavuM. artha : je padArthanA samIpamAMthI kAryanuM grahaNa thAya te upAdAna che, dA.ta., ghaDo banAvavAmAM mATI' upAdAna che, roTalI banAvavAmAM "loTa" upAdAna che, mokSa-prAptimAM "AtmA" e upAdAna che. TUMkamAM, jemAM kArya nipaje, phaLa svarUpe je pariName, je padArtha svayaM kAryarUpe pariName tene upAdAna' kahe che. nimitta-kArya nipajatI veLAe e parapadArthanI anukULa hAjarI hoya te nimitta che. svayaM kAryarUpe nA pariName, paraMtu kAryanI utpattimAM sahAyaka hoya te nimitta che; dA.ta., ghaDo banAvavAmAM kuMbhAra, cakra, daMDa Adi; roTalI banAvavAmAM velaNa-gaMsa, banAvanAra Adi, ane "mokSa-prAptimAM zrutasaritA 366 patrAvali 2010_03 . Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva, guru, zAstrAdi, dahIM thavAmAM dUdha te upAdAna che, 'meLavaNa' te nimitta che. vyavahAra apalApa karanArA ekAnti nizcayavAdIo mAtra upAdAnane ja svIkAre che, mAne che, manAve che, te ucita nathI. mAtra upAdAnane AgaLa karIne, 'nimitta' para che. tenI mAtra anukULa hAjarI che, vagere mAnavuM mithyAtvathI bhareluM che. teonuM ekAnta kathana evuM hoya che ke ratnatrayI Adi guNonI saMbhALa karavAthI AtmAnuM kalyANarUpa kArya thAya che, ane badhAM nimitto para che, mAtra hAjara ja hoI, upakArI nathI. ApaNe AvI vicArasaraNI svIkAravI paNa nahIM, ane jyAM AvI vicArasaraNInI pradhAnatA hoya tevA sthaLothI/svAdhyAyathI dUra rahevuM. jIvanI pUrNa zakti te upAdAna che. tenI oLakhANa kare to samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa upAdAnakAraNa pragaTe ane mukti thAya. nizcayathI jIvano mULa svabhAva ja mukti karavAno che, te aMtaramAMthI zakti ane mukti pragaTe che; paraMtu vyavahArathI e paNa sAthe sAthe barobara samajavuM ke deva-guru-dharma nAmanI tattvatrayInA nimittanuM sevana karavAthI zakti ane mukti prAgaTya pAme che. cha AvazyakAdinA abhyAsa, jJAnayoga ane dhyAnayoga upara ArUDha thatAM muktiyoga pragaTa thAya che. mATe vyavahArathI nimittakAraNane paNa sAthe gaNavuM joIe. ApaNA manamAM evo prazna UThe ke upAdAna ane nimitta A be paikI vadhu baLavAna kone gaNavuM ? apekSAe vicAratAM koIka prasaMge upAdAna baLavAna hoya, to koIka prasaMge nimitta majabUta hoya. AtmazaktimAM (upAdAnamAM) phaLa-prAptino suyogya vikAsa jyAM sudhI nA thayo hoya, tyAM sudhI nimitta majabUta che tema samajavuM tenAthI UlaTuM, upAdAna vikasita hoya che, tyAre upAdAna baLavAna che. eka mIThI kerIne jotAM, sAdhu bhagavanta (vikasita upAdAna)nI AMkhamAM pANI Ave che (ciMtana : A kerImAM rahela vanaspatikAyano jIva kyAre pragati pAmato pAmato aMtima phaLa mokSane pAmaze); jyAre ApaNane (upAdAna avikasita) kerI jotAM ja tenI mIThAzanuM ciMtana thatAM ja moMmAM pANI Ave che. TUMka sAra eTalo levo ke koI paNa kAryanI siddhi upAdAna ane nimittanA sahayogathI ja thAya che. upAdAnanI yogyatA ane te yogyatA pragaTa karavAmAM sahAyaka baLa te nimitta che. dA.ta., zrI mahAvIra svAmIne teonA trIjA bhavamAM (tridaMDI maricI) zrI AdIzvara prabhu (ke jeo zrI maricInA dAdA hatA)nuM bhavya nimitta maLyuM hatuM; paraMtu zrI mahAvIra svAmInA jIve te veLAe potAnI upAdAna zakti khIlavI nahIM, tethI phaLa-prApti (mokSa) thaI zakI nahIM. nimitta ane upAdAnano yoga baMneno sahayoga thatAM ja phaLa ApoApa besI jAya che. jagatanuM svarUpa be nayathI (eTale ke ubhaya svarUpa) ja bhareluM hoya che. dravya-bhAva, vyavahAra naya ane nizcaya naya. ApaNAmAM dharma samajavAnI yogyatA (upAdAna) hovA chatAM dharma pamADanAra gurUnA saMyoga vinA jJAna-prApti thatI nathI. jIvamAM nizcaya nayathI svataMtra paNe gati karavAnI upAdAna zakti hovA chatAM nimitta evA dharmAstikAya dravyanI AvazyakatA to rahe ja che. laMgaDo mANasa potAnI yogyatAthI (upAdAnathI) lAkaDInA nimittathI cAlI zake che; paraMtu lAkaDI vaDe ja cAlI patrAvali 2010_03 367 zrutasaritA Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya tevuM mAnIe, to mRta zarIra lAkaDI vaDe nathI cAlI zakatuM. upAdAnathI zakti ane nimitta baMne paraspara sahakArI ane sahayogI kAraNa che. A banne vacce kArya-kAraNano paNa saMbaMdha samajavA jevo che. jyAM kArya thAya tyAM (nimitta) kAraNa avazya hoya ja, dA.ta., napho thAya tene mATe (nimitta) dhaMdho hovo joIe. paraMtu jyAM kAraNa hoya tyAM kArya thAya ja tevo niyama nathI; eTale ke jyAM dhaMdho hoya tyAM napho thAya ja tevo niyama nathI. saMtAna-prAptinA kArya mATe mAtA-pitAnuM nimittakAraNa avazya joIe ja; paNa mAtA-pitAnuM nimittakAraNa avazya saMtAna-prAptinuM kArya nipajAve ja tevo niyama nathI. Ama, e nakkI mAnavuM ke kArya upAdAnamAM ja pragaTe che, upAdAna pote ja kAryarUpe pariName che, paraMtu te kArya thavAmAM, nipajAvavAmAM nimittanI mAtra hAjarI nathI hotI; paNa nimitta sahakArI che, sahayogI che, upakArI che, madadagAra che. upAdAna e dravya che, to nimitta paryAya che, ema paNa apekSAe kahI zakAya. ApaNe ApaNA AtmAne dravyapaNe, guNapaNe ane paryAyapaNe yathArtha rIte jANavo joIe, ane tenA vaDe mithyAtva mohano nAza karI mokSasukhanA bIjabhUta samyagdarzana ane svAtmAnubhUti pragaTa karavA tarapha vadhu lakSya ApavuM joIe. upasaMhAramAM, puNyapuMjanA udayathI ApaNane A bhavamAM prApta thayela AryakuLa, manuSyabhava, jaina-jIvana Adi zubha nimittono sArthaka sahayoga keLavI upAdAnane jAgrata karavAmAM lakSyavedhI puruSArtha karavo joIe. pramAdanuM ghara choDavuM joIe. ApaNI dRSTi nizcaya ane vyavahAralakSI banAvavI joIe. ekAnta nizcaya ke ekAte vyavahAra parama hitakara nathI. mahopAdhyAya pU. zrI yazovijayajI ma.sA. kahe che : "nizcaya dRSTi hadaye dharIne, pALe je vyavahAra; puNyavaMta te pAmaze, bhavasamudrano pAra." zrI AcArAMga sUtramAM zrI sUtrakAra pharamAve che : ___ "je AsavA te parisavA; je parisavA te AsavA" upAdAnanA eTale ke pariNAmanA vazathI je AzravanuM kAraNa hoya te saMvaranuM kAraNa banI jAya; ane je saMvaranuM kAraNa hoya te AzravanuM kAraNa banI jAya. pApasthAnakanI nivRtti ane aNuvratanI pravRtti A be ja upAya che. upAdAnakAraNarUpa bhAvadharmanI bhavyatAne pragaTAvavA mATe pAyAnI eka vAta svIkAravI paDe ke saMsAramAM eka kSaNanuM sukha meLavavA mATe eka maNanuM pApa karavuM paDe che; ane te pApanA paripAkarUpe eka Tana jeTaluM duHkha bhogavavA sAru ApaNI sAme AvIne UbhuM rahe che. heya ane upAdeyathI viveka kevaLI ApaNe sau upAdAnane bhavya ane upakArI nimitto joDI vikasAvIe. "AcAra" e IlekTrikano balba che, to jJAna e phiTiMga che ane upAdAnapaNuM te pAvarahAusa che. A traNeno saMgama karavo zrutasaritA patrAvali 368 2010_03 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDaze. upAdAna-jAgRtino abhigama, mithyAtvano apagama, sadguruno samAgama ane ratnatrayIno saMgama-ApaNane saune bhavobhava sAMpaDe e ja parama bhAvanA-prArthanA-abhyarthanA. ApazrInI jJAna-ruci ane vaiyAvaccanA apratipAti guNanI apAra apAra anumodanAo sAthe.. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-6ra vyavahAranaya-nizvayanayanI yathArthatA vIra saMvata 2532 ne mahA vada 14 ravivAra, tA. 26mI phebruArI, 2006 zrI vAsupUjaya svAmI janmadine zubha kalyANaka dina | OM haiM vaiAtupUrcasvAmI te nama: || bhAvazrAvaka bhAIzrI, praNAma-jaya jinendra. tA. 16mI phebruArIno Apano bhAvasabhara patra maLyo. sAthe parama pUjaya zrI naMdIyazAzrIjInA ziSyAratna prazamasaMvegI pU. zrI viratiyazAzrIjInI adhyAtmasabhara ane ApaNane saune mokSamArga upara AgaLa dhapavAmAM upayogI thaI paDe tevI teozrInI noMdha paNa maLI. prabhu vIrano mAragaDo mITho, bahu puNya meM Aje dITho. paMktino artha saraLa che. enuM haiyuM ati gaMbhIra che. samakita pragaTe ene ja A mAraga mITho lAge. bena, ApaNe badhA to haju keDIe chIe. AnaMda eTalo ja ke keDI mAraga tarapha laI jAya che. eTale mAraga paNa maLaze ane Agama prakAza evo zAstrabodha paNa maLaze, evo vizvAsa che. mithyAmatonI mithyA-mAnyatAne AdhIna baneluM jagata prathama to mithyAtvanuM baMdhana UbhuM kare che. jJAna ke kriyA athavA nizcaya ke vyavahAra pratye ApaNI mAnyatA jo ekAMtika hoya, to te paNa mithyAtva ja che. jJAna ane kriyA e bane sAdhano muktimArge gamana karAvanAra saMyamarathanAM be paiDAM che. be ya paiDAM gatizIla joIe. be ya paiDAMmAM paraspara sAmaMjasya paNa joIe. jJAnane kriyAno Teko joIe ane kriyAmAM jJAnanI cetanA joIe. A ja sAmaMjasyanI khUbI yogaviMzikAmAM darzAvI che. tyAM kahyuM che ke kriyAne yoga banAvavo hoya to cAra kAraNo emAM bhaLavAM joIe. (1) sthAna - Asana mudrA Ave. patrAvali 369 zrutasaritA 2010_03 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) varNa - sUtroccAranI zuddhi Ave. (3) artha - vibhinna dRSTie sUtrano artha vicArAya. (4) AlaMbana - yogya lakSya-dhyeyane AkRti rUpe citta5TTa para sthApita karavAmAM Ave. A cAra kAraNo jo bhaLe to e kriyA yoga bane, bhAvakriyA bane, bhAvarUpa bane. e jo na bhaLe, to ApaNI kriyA saMmUrNima banI jAya ke je mokSaphaLa na ApI zake. nizcaya-vyavahAramAM paNa Ama ja samajavuM. mahopAdhyAya pU. zrI yazovijayajI ma.sA. e adhyAtmasAra' mAM kahyuM che : ___ vyAvahArA'viniSNAto, yo jIpsati vinizcayam / kAsArastAnAsa , sA re sa titIrghata IT artha : je vyavahAramAM niSNAta thayo nathI ane nizcayane jANavAne icche che. eTale ke jeNe vyavahAranayathI banAvelI kriyAo jIvanamAM AcarIne pacAvI nathI ane nizcayanaya mujabanI AtmAmAM lIna banavAnI vAtane apanAve che, te taLAvamAM taravAne asamartha hovA chatAM sAgarane taravAnI icchA karanAra jevo mahAmUrkha che. pahelAM vyavahAranayane jIvanamAM pacAvo; tenuM pAcana e ja nizcayanayamAM lIna banavAnI bhUmikA che. AvI AvI vidhavidha svarUpanI mithyA-mAnyatAthI prerAIne parigraha, hiMsA ane mamatvanAM baMdhano jIva UbhAM kare che ane e badhAM ja baMdhanothI karmanuM baMdhana UbhuM thAya che. pApakarmathI baMdhAI enA phaLa-vipAko bhogavato jIva durgatinA dAruNa cakarAve caDI jAya che ane saravALe duHkha ane duHkhanI paraMparAno bhoga bane che. samagra sAdhanAno pAyo to samyakatva che. te samyakatvane pAmavA mATe mithyAtvanAM mULiyAM bALavAM, ukheDavAM, ati anivArya che. A mithyAtva mithyAmato upara nabhe che mATe mithyAmatanAM eka-eka mULiyAMne oLakhI-oLakhAvIne samakita ja ApaNane mithyAmatonI cuMgAlathI choDAve che. dharmanagarImAM praveza karavA mATe cokkasa kSamatA joIe - lAyakAta joIe ane e mATe adbhuta koTinI guNasamRddhi joIe. kevaLa sAMbhaLavAthI kalyANa nathI thatuM paNa sAMbhaLIne, samajIne, ane ApaNA jIvanamAM e guNone keLavavAthI ja kalyANa thAya che. je karma eka vAra bhogavIne chUTI jAya tevA AtmA sAthe ekAkAra thayelA karmanA joDANane baMdha kahevAya che. ane je kama, bhogavatI vakhate navAM karmanAM baMdhana mUkIne jAya che. pharI ene bhogavatAM e bIjAM baMdhana mUkI jAya che. evA AtmA sAthenA paraMparAvALA karmanA joDANane anubaMdha kahevAya che. "AtmAne oLakho evI nizcayanayanI bUmo pADavAne badale, bena, baMdhanone sau prathama oLakho. baMdhanone oLakhyA pachI e baMdhanone toDo. mAganugAmI pratibhAnA svAmI, pravacana prabhAvaka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI ma. sAheba "Atama jAgo' nAmanA pustakamAM pharamAve che ke baMdhanane jANavuM te zrutasaritA 370 patrAvali 2010_03 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyajJAna che, baMdhanane mAnavuM te samyagdarzana che ane baMdhanane toDavuM te samyakcAritra che. je kyAreya baMdhana jovAno prayatna karatA nathI, te vItarAgatAnA sAdhana banI zakatA nathI. mAtra AtmAnI vAto karI 'sohaM-so N', 'zuddhoDahaM', 'buddho'haM'no jApa karavAthI kAMI vaLaze nahIM, tevuM makkamatApUrvaka mAnavuM. sAthe sAthe, 'vyavahAra'nI vyAkhyA samajIne gokhI rAkhavA jevI che - nizcayane pamADe te ja vyavahAra. anAdikALathI mohanidrAmAM sUtelA ApaNA AtmAne jagADI, AtmAne bhava-du:kha baMdhanamAM bAMdhatA karmanA baMdhano, parigraha, hiMsA, mamatA ane mithyAtvanAM baMdhanone jANI, ene toDavAno bhavya puruSArtha karI prAMte zivasukhanA saMgAthI banIe e ja abhilASA sAthe. li. Apano sAdharmika bhAI, rajanI zAha sarvaviratinA manoratha sevavA te zrAvakanuM zreSTha kartavya * * * patrAvali-63 - parama sAdharmika zrAvaka zrAvikA maMgala parivAra - praNAma - jaya jinendra. || OM kardam nama: | zukravAra, tA. 2jI, Disembara, 2005 vIra saMvata 2532 ne mAgasara suda 1 saMjJAdiparihAreNa, yanmanasyAvalambanam / vAgvRtteH saMvRttirvA yA sA vAgguptiri hocyate // -paramarSi kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAjA svaracita 'yogazAstra' mAMthI. artha : hAtha-mukhAdinI ceSTA vaDe saMjJAno tyAga, je maunapaNAnuM AlaMbana karavuM athavA vAcAno nirodha karavo, te vacanagupti kahevAya che. patrAvali . 2010_03 zrI uttarAdhyayana sUtranA 29mA adhyayanamAM zAsanapati zrI mahAvIra svAmI pha2mAve che ke vacanaguptithI nirvikAritA Ave che ane nirvikArI jIva adhyAtmayoga sAdhavAvALo thAya che. mATe, vacana nirvikArI banAvavA mATe tathA yoganI saphaLa sAdhanA mATe, mumukSune vacanaguptinI atizaya AvazyakatA che. jJAnI bhagavaMta kahe che ke yogano abhyAsa e AtmasAdhanA che. AtmasAdhanA e mokSa mATe che. mokSa e svarUpano lAbha che. sva-svarUpano lAbha e ja dharmalAbha che. te mATe jarUrI che, cAritrayoga. anAdikALathI ApaNo jIva karmonI jaMjIramAM jakaDAyelo che. karmonA jaththA bhegA kare che. Azrava cAlu che. paNa jo sadguruno samAgama thAya to jJAna-bhAna bhUlelA jIvane zAna prApta thAya. 371 zrutasaritA Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyaMtara yoganuM jo AlaMbana levAmAM Ave ane sAthe sAthe saMvaranuM sevana karavAmAM Ave to avazya mokSadhyeyane siddha karI zakAya che. - vacanaguptinI phalazrutirUpe vibhAvadazAnI ghora aMdhArI rAta vidAya le che. svabhAvadazAnuM maMgala prabhAta pAMgare che. samyakatvanA sukhano sUryodaya thAya che. mananuM moM atyaMtara yoganI dizAmAM rAkhavuM joIe. hRdayane prabhunA dhyAnamAM parovavuM joIe. vRttionA vepAramAM vItarAganI AjJAnusAra pravRtti karavI joIe. dehabhAva dUra karavo joIe. A badhI hRdayasparzI vAtono ekAgra citte svAdhyAya karatA rahevAthI jIvanI ajJAnadazA ke mohadazA TaLyA vinA rahetI nathI. zrAvakanA dezaviratipaNAnI sAcI phalazruti sarvaviratipaNAnI prApti che. guNAtmaka svarUpe zrI navakAra mahAmatramAM birAjatA paMca parameSThipadamAM ApaNane sthAna sarvaviratipaNAthI ja prApta thAya che. mana, vacana ane kAyAthI ema trividha saMbaMdha keLavavAthI niyamA cAritradhara evA zrI paMca parameSThi bhagavato sAthe ApaNo maulika saMbaMdha keLavAya che. A saMbaMdha sudaDha thavAthI AtmAne potAnI zuddha AtmasattAno anubhava karavAnI tIvra IcchA uchALA mAre che. utkaTa A icchAne kAraNe aihika icchAono aMta thAya che. aihika icchAono nAza thavAthI sarva pApavRttiono samULa uccheda thavA mAMDe che ane sarvaviratipaNAnI dizAmAM AtmAnI pragati thAya che. paramanA premanuM paramagIta e ja parameSThi tarIke A vizvamAM paMkAya che. parameSThi ja pUjanIya che, pAvanIya che, prANAmya che, prAtaH smaraNIya che. zrI jinacaMdrasUrijIe "vRddha namaskArakUla stotra'mAM kahyuM che ke zrI arihaMtAdi pAMca bhagavaMtonepAMca parameSThione karavAmAM Avato namaskAra saMsAra-samarAMgaNamAM paDelA AtmAone zaraNarUpa che, asaMkhya duHkhonA kSayanuM kAraNa che ane zivapaMthano parama hetu che. paMca parameSThino pAvanakArI prabhAva sAhajika che, svAbhAvika che, jenA prabhAvathI ApaNo upAdAna AtmA paNa zuddha-siddha banI zake che, ane paramapada pAmI zake che. Ama, zuddha sphaTika samuM paMca parameSThinuM nirmaLa Atmadravya e atyaMtara yoganuM puSTa AlaMbana che, AlaMbananuM amogha sAdhana che, kAyotsarga che. uparokata bAbatane dhyAnamAM laIne, sakaLa jIvalokanA parama snehI zrI arihaMta paramAtmAnA snehamAM samAI javA mATenI jIvanakaLA sAdhavAnA zubhAzayathI, dara mahine bAra tithioe (suda ane vadanI bIja, pAMcama, AThama, agiyArasa ane caudasa; uparAMta pUnama ane amAsa) 108 zrI navakAra mahAmatraMno ane 108 zrI lommassa sUtrano kAusagna karavAno meM nirdhAra karyo che. AnA kAraNe, dara mahine A bAra tithioe kAusagga Adi kriyAmAM pravRtta hovAne lIdhe, gharamAM mArI upasthiti hovA chatAM, A bAra tithioe Teliphona upara maLavAnuM mArA mATe lagabhaga azakaya banI raheze. mATe, ApazrIne jarUra jaNAye, A bAra tithio sivAyanI tithioe mane phona karavA namra vinaMtI che. sarvavirati jIvananI zakti ane saubhAgya saMpAdana karI, tenI ArAdhanA dvArA vahelAmAM vahelI zrutasaritA 37ra patrAvali 2010_03 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ take paramapadane prApta karanArA ApaNe sau banIe e ja aMtaranI eka mAtra abhilASA. li. Apano sAdharmika bhAI, rajanI zAha patrAvali-64 jinavANI anupama che maMgaLavAra, tA. 23mI me, 2006 vIra saMvata 2532 vaizAkha vada 11 hRdayAgema upara birAjelA bhAvazrAvaka zrI, praNAma. vItarAga prabhuno guNa rU5 himAlaya parvata che. ApaNe saue prabhunA guNa upara prema karavAno che, aneka guNonuM ciMtana karavAnuM che, temAMthI sarjana thAya che gaMgotrInuM. gaMgA nadInuM mukha e ja gomukha. prabhunA guNarUpI himAlaya parvata uparathI gomukha" eTale "gurumukha" mAMthI gaMgotrInuM pavitra jharaNuM nIkaLe che. dhIme dhIme te gaMgotrI gaMgArUpa bane che. je koI tenA saMbaMdhamAM Ave tene pavitra kare che. je koI gurunA saMbaMdhamAM Ave tenA AtmAne lAgelA karmamaLane dhoIne zuddha kare che. te gururUpa vANI saMsAranA trividha tApa rU5 agnidAhamAM pIDAI rahelA jIvone zAMti Ape che. "guru' eTale 36//27 guNonA dhAraka samajavA. AvA parama punita gurumukhamAMthI nIkaLelI jinavANI saMbaMdhamAM AvatA jIvone pavitra karatAM karatAM chevaTe mahAsAgara rUpa bane che; ane guru pote samudAya sAthe paramAtmarUpI banI jAya che. guru pAsethI maLelI prasAdI e mArI potAnI mAlikIno mAla nathI ke mUDI nathI. A prasAdInI rasalhANa mumukSuone karavI, te mArI pharaja samajI, mArA alpAtialpa kSayopazama vaDe huM A anArya dezamAM prayAsa karuM chuM. parama tAraka tribhuvana vibhu mahAvIra deva paramAtmA pAsethI guru prasAdI rUpa gautamasvAmIjIne maLelI tripadImAMthI udbhaveluM A tIrtha paraMparAe ApaNane maLyuM che. temAM aneka mahApuruSoe sUra purAvIne tene samRddha karyuM che. temAMnA aMzo ApaNane gurumukhathI maLyA che. tenI rUparekhA samAna vidhavidha viSayo upara svAdhyAya karAvavAno lAbha mane A dezamAM prApta thayo che. A AdhyAtmika pravRtti hAtha dharavAmAM mAro eka mAtra Azaya che ke - ApaNuM hRdaya pavitra bane. ApaNA hRdayamAM dharmamaMgala pragaTa thAya. ApaNA hRdayamAM prabhupremanA amRtanuM siMcana thAya. ApaNA hRdayamAM jIvamAtranA kalyANarUpa, mahAsamAdhisukhanuM sarjana thAya. patrAvali 373 zrutasaritA 2010_03 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurumukhathI nIkaLeluM pavitra jharaNuM ApaNA, 'ahaMbhAva'ne ogALanAruM bane. dhavaMtari vaidya'nI jema ApaNA svArtharUpI, kAramA vyAdhino nAza thAya. paramAtmAnA abheda milana dvArA AtmAnubhava, rUpa amRtane denAruM bane. mArI AvA prakAranI namra bhAvanAne dhyAnamAM laIne, sAdharmika saMbaMdhamAMthI koI paNa vastu, padArtha, AITama, upakaraNa, adhikaraNa ke rokaDa rakama nahIM svIkAravAno mAro AjIvana niyama che. mArA A niyamane ApazrI audAryapUrvaka samajI-svIkArI, A sAthe parata mokalela vastu svIkArazo. li. Apano sAdharmika bhAI, rajanI zAha * * * patrAvali-65 saMtoSa samAna sukha nathI maMgaLavAra, tA. 25mI oNkaTobara, 2005 vIra saMvata 2531ne Aso vada 8 parama saubhAgyavaMtA sAdharmika zrAvaka-zrAvikA, praNAma. jayavaMtu zrI jinazAsana abhuta hIrAonI khANa che. traNa jagatanA sarve jIvonuM parama hita ciMtavanArA tathA teno maMgaLakArI mArga batAvanArA zrI jinezvaradevanuM smaraNa karavuM, temane manamAM vasAvavA, namana karavuM, arpaNa thavuM, zaraNe javuM, e moTuM maMgaLakArI kArya che. parama saubhAgyane khIlavanArUM zreSTha satkArya che. jainadarzananA siddhAMta pramANe, paramAtmA pratye arpaNatA bajAvavAnI hoya che, tyAre te bhakti hoya che. paraMtu jyAre te arpaNatA guru bhagavaMta tarapha bajAvavAnI hoya che, tyAre te svadharma ke svakartavya tarIke oLakhAya che. arpaNatA eTale jinAjJA pratye Adara ane sarvAgI pAlana. arpaNatAthI ahaMkArano kSaya thAya che. ahaMkAranA nAza thayA vinA Atmazodhana thaI zakatAM nathI ane AtmazodhananA mArga vinA zAMti ke sukha nathI ane zAMti vinA samAdhi nathI. saMtoSa samAna sukha nathI. icchA-AzA-tRNA-apekSA vagere. du:khanI jananI che. tRSNA AvI ke pAsenA sAdhano apUrNa dekhAya. saMtoSa Avyo ke dekhItuM duHkha bhAgyuM ane sAdhano badhAM sukhada svayaM banI rahe. tapazcaryA eTale icchAno nirodha. AzAone rokI eTale jagata jItyA. AzAdhArI to AkhuM jagata che. e AzAmaya pravRti ja saMsAra che ane AzA virahita pravRtti e ja nivRtti che. hRdayanuM parivartana cAritranI cinagArIthI thAya che. jyAM cAritranI suvAsa maheke che, tyAM malina vRttio nAza pAme che. kSaNavAramAM prabaLa virodhakone sevakarUpa banAvI de che. jJAnanA maMdiro cAritranA zrutasaritA 374 patrAvali 2010_03 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdanavanathI ja zobhe che. pravRtti bhede nIca-UMca bhAvo cAritranA svaccha pravAhamAM sApha thaI jAya che. cAritrarUpI pArasamaNi kaMIka lokhaMDone suvarNa rUpamAM palaTI mUke che. arpaNatA, icchAnirodha ane samyakyAritranA triveNIsaMgama vaDe samyagdarzananA pAMca alaMkAro prApta karavAno ApaNe nirdhAra karIe. (1) jinazAsanamAM sthiratA (2) jinazAsananI prabhAvanA (3) suprazasta dharmatIrthanI sevA (4) sUtra ane arthamAM kuzaLatA (5) jinazAsana upara atyaMta bhaktirAga. vIra saMvata 253ranuM nUtana varSa ApaNane saune sarva prakAranI sukha-zAMti ane bAhya-atyaMtara pragatine pradAna karI AtmakalyANa karanAruM banI rahe tevI mArI zubha bhAvanA. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-66 saMsArabhAvano abhAva, kema karavo ? maMgaLavAra, tA. 30mI oNgasTa, 2005 - vIra saMvata 2531 ne zrAvaNa vada 11 parama sAdharmika bhAvazrAvaka, praNAma - jaya jinendra. mArA sahadharmAcAriNI akhaMDa saubhAgyavaMtA zrI aruNAnI sarjarI prasaMge Apa parivAre hiMmata, hUMpha ane mArgadarzananI sAthe sAthe anupama ane ananya sAdharmika vaiyAvaccanuM darzana amane karAvyuM che. Apa parivArano khUba khUba AbhAra ane aMtaHkaraNapUrvakanI anumodanA. jJAnI bhagavaMto kahe che ke jo tame zrAvaka ho, to bhAvazrAvaka banajo. jo tamArAmAM samyakatva hoya to tene bhAva samyakatva banAvajo. jo bhAvadharma nathI athavA to bhAvadharmane lAvavAno bhAva paNa nathI. to game teTalI karAtI kriyA saMsArano aMta na lAvI zake. AtmA jyAre bhAvadharma pedA karI zake che, tyAre tene saMsAra pratye bhayanI lAgaNI pedA thAya, saMsAranAM sukho tene aMgArA jevAM lAge, dajhADanArAM lAge. AtmA para anAdikALathI paDelI mohanI sattAne jyAM sudhI dUra na karI zakIe tyAM sudhI bhAvadharma pedA thaI zakato nathI. mohanA gharamAM besIne mohanA ja hathiyAra vaDe mohane mAravAnuM kArya ApaNe evI kuzaLatAthI karavAnuM che ke jenA pariNAme saMsAramAM rahyA rahyA ApaNA potAnA cAritra-mohanIyano eka divasa bhukko bolAvI sarvavirati dharma aMgIkAra karIe. sarvaviratinA cAra padamAM anukrame pragati karatAM karatAM 'vjmAM siddhA' padamAM birAjIta thaI jaIe. pUjya zrI nayavardhanasUrijI pharamAve che ke saMsAra pratye abhAva pedA nahIM thavAnuM eka mAtra patrAvali 375 zrutasaritA 2010_03 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa che ke ApaNe saMsAranA dareka padArthone "Adi'thI joIe chIe; "aMta'thI nahIM. dhana Ave eTale Adi. aMte to dhana vinAza thavAvALuM athavA dhana hote chate ApaNe vidAya levAnuM thavAnuM che. dUdhapAka khAIe ane svAdiSTa lAge te "Adi'; aMte to "maLa'mAM ja parivartita thavAno che, te "aMta'. AvA dareka padArthamAM dRSTAMto goThavavA. eka vakhata dareka padArthane aMtathI jovAno prayatna zarU karAya to saMsArano aMta AvyA vinA na rahe. saMsAra mATe abhAva jANavo e bhAvadharmanI prApti mATenI sauthI pahelI AvazyaktA che. saMsAra pratye abhAva ane mokSa pratye ahobhAva, enuM ja nAma che bhAvadharma. mATe to kahe che ke duniyAnI game tevI paNa sAmagrI jenA haiyAmAM ahobhAva pedA krAvI na zake tenuM nAma che "zrAvaka'. kriyArUpe dharmane ArAdhanArA ApaNe samajavAnuM che ke A kriyAo e to pagathiyuM che. kharekhara lakSya to pariNati che. dharma pravRttithI karatAM karatAM ApaNI vRttimAM Utaravo joIe. kriyArUpa dharma to mohanA udayabhAvathI paNa thaI zake, paraMtu bhAvadharma to mohanA kSayopazamathI ja thaI zake che. satya kathana che ke mohanA dhakkAthI dharma karavo te udayabhAva ane mohane dhakko mAravA mATe dharma karavo te kSayopazamabhAva che. "zrAvaka' zabdanA nirukti arthamAM zraddhA, viveka ane kriyAno triveNI saMgama jenAmAM hoya te. bIjo paNa nirukti artha che - zravaNa, vapana ane kartana kare te zrAvaka. (1) zravaNa - paramAtmAnA vacanonuM zravaNa, ke jenA vaDe AtmA ane aMtara bhIMjAtA hoya, ane tethI ja aMtaramAM akabaMdha paDelI saMsAranI Asakti ghaTatI jAya. (2) vapana - vAvavuM. jema khetaramAM thoDA dANA vAvIne kheDUta mabalaka pAka meLave che, tema zrAvake dharmanA kSetramAM dhana vAparavuM. dhana ke jene pApa tarIke oLakhIe chIe ane mahAkarmabaMdhanuM kAraNa che, te badhAthI chUTavA mATe uttama pAtromAM tenuM niyojana kare. (sAta kSetromAM). (3) kartana - kApavuM. duniyA duHkhane kApI nAkhavA prayatna kare che, jyAre zrAvaka pApane kApI nAkhavA prayatna kare che. je dharma pApane ke pApanI vRttine kApe nahIM tene jJAnI bhagavaMto dharma kahetA nathI. dharmanI pravRtti te vakaro ane enAthI je pelI pApanI vRttio kapAtI jAya te napho che. parvAdhirAja paryuSaNa parvamAM ciMtana-manana dvArA bhAvazrAvakanA hRdayane AtmasAta karI paramAtmAnA zAsanamAM ApaNe sau gauravavaMtu sthAna prApta karanArA banIe e ja maMgala kAmanA. jANatAM-ajANatAM mana-vacana-kAyAthI ApanuM dila dubhavyuM hoya to mArA micchA mi dukkaDam. li. Apano sAdharmika bhAI, rajanI zAha Yadalal for 398 30 oral Use Only patrAvali 2010_03 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-67 AtmAne oLakho budhavAra, tA. 14mI eprila, 2004 vIra saMvata 2530 ne caitra vada 10 zrI naminAtha prabhu mokSa kalyANaka ane vIsa viharamAna janma kalyANaka zubha dina. samyagu dharmArAdhaka ane samudyamI bhAvazrAvaka, praNAma - Apa sarve sukhazAtAmAM hazo. tA. 15mI mArcanA ApazrInA bane patro maLyA. vAMcI anahada AnaMda thayo. Apa parivAranA dharmasukRtyonI huM apAra anumodanA karuM chuM. ApazrIe karelI zrutabhaktinI huM hArdika anumodanA karuM chuM. zrI jinazAsana kharekhara jayavaMtu che. vartamAna covIsI parama zAsana premanuM ja sarjana che. aNizuddha jinabhaktino AviSkAra che. zrI jinezvara devoe rAga-dveSanA kIcakamAM ALoTatA jIvone AtmAnI oLakha karAvI che. e AtmAne sAdhavAno ratnatrayIrUpI zreSTha mArga batAvyo che. jIvane ziva banavAnI utkRSTa bhAvadayAnI gaMgA trilokamAM vahAvI che. parama tAraka zrI naminAtha prabhune prArthanA : vijayarAjA-vaprArANInA, kuLadIpaka naminAtha prabhu; mithilAnA rAjA tIrthakara, mAthe mUkIne hAtha prabhu. bhaktinI zakti jIvananI, vipadAone cUra kare; prabhunI prIti romeromamAM, anAsaktinA nUra bhare. - sva. pU. zrI vijaya bhadraguptasUrijI ma.sA. karmabhanita vidano be prakAranAM hoya che, eka sopakrama eTale zithila baMdhavALA ane bIjA nirUpakrama. temAM zithila baMdhavALA sopakrama karyo to prabhubhaktinI zaktinA prabhAve naSTa pAmI jAya che; ane nirUpakama karmo udayamAM Ave arthAtu vidanonA humalA Ave tyAre paNa prabhuno sevaka DaghAI jato nathI. A rIte, karmanuM svarUpa vicArIne vidana vakhate paNa jIva aDola rahI. samatAbhAvamAM rahe che, ke jethI udaya vakhate paNa anaMta karmanirjarA karanAro bane che. parama upakArI mahopAdhyAya pUjaya zrI yazovijayajI ma.sA.nI vidyamAna kRtione vibhinna vibhAgomAM vaheMcIe to : (1) samyakatvanI zuddhi mATe 67 bolanI sajhAya tathA covIsI. (2) jJAnanI zuddhi mATe 125-150 ane 350 gAthAnA traNa stavano sAthe nizcaya vyavahAranA zrI zAMtinAtha ane zrI sImaMdhara svAmInA stavano. (3) cAritranI zuddhi mATe aDhAra pApa sthAnakanI ane ATha dRSTinI sajajhAyo uparAMta AdhyAtmika 377 zrutasaritA patrAvali 2010_03 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stavano vagere. uparokta traNa paikI prathama vibhAga eTale samyaktvanI zuddhi mATe teozrIe lakhela covIsI paikI zrI RSabhadeva svAmInA stavanamAM lakhe che : "lakSaNa aMge virAjatAM, aDahiya sahasa udAra lAla re; rekhA karacaraNA-dike, atyaMtara nahiM pAra lAla re.'' artha : prabhunA puNyadehe eka hajAra ne ATha uttama lakSaNo zobhe che. hAtha-paganA taLiyAM para aneka prakAranI zubha rekhAo hoya che. A badhAM to bAhya lakSaNo che. jyAre AMtarika lakSaNo yA ne Atmika guNono to koI pAra ja nathI. bhAI, paranArI-sahodara ane paraduHkhabhaMjaka mahArAjA vikrama jevA puruSo batrIsa-lakSaNA kahevAya che. jyAre vAsudevanA deha upara 108 zubha lakSaNo hoya che. paNa 1008 uttama lakSaNo to zrI tIrthaMkaranA puNyadeha upara ja zobhatAM hoya che. A lakSaNo prabhunI prabhutAno spaSTa khyAla ApIne temanI sevA-pUjA karavAnI preraNA Ape che. sevA-pUjA-vaMdana-darzana vagere. karavA vaDe ApaNe prabhunA bAhya lakSaNo ane AMtarika guNothI AkarSAI, prabhune bhajavAmAM utsAhita thaIe chIe. AtmAne paramAtmA banAvavAnI A ja siddha prakriyA che. saMsArImAMthI siddhasvarUpI banato AtmA cAra avasthAmAMthI pasAra thato hoya che. (1) bahirAtma dazA (2) aMtarAtma dazA (3) mahAtma dazA (4) paramAtma dazA. A cArene vargIkaraNathI samajIe, to mithyAtvanI avasthA te bahirAtma dazA, samyaktvanI avasthA te aMtarAtma dazA, sAdhupaNAnI avasthA te mahAtma dazA ane siddha avasthA te paramAtma dazA. jene AtmAno vicAra Ave tene A badho vicAra karavAmAM rasa paDe. AjanI moTAmAM moTI khAmI ja A che ke Aje AtmAno vicAra ja bhulAI gayo che. Aje AtmavAda bhulAyo che ane bhautikavAda vakaryo che. AstikavAda bhUlAyo che ane nAstikavAda vakaryo che. jIvatvanuM gaurava visarAyuM che ane jaDanI bolabAlA vadhI che. sauthI pahelAM to ApaNe AtmAne oLakhavAno che. AtmAnI oLakhANa e ja jainazAsananuM pravezadvAra che. AtmA jyAre AtmAnA Adezane anusaravA taiyAra thAya tyAre adhyAtmabhAva pragaTe. adhyAtmabhAva mATe AtmAnuM jAgaraNa jarUrI che. AvuM jAgaraNa AvavAthI ApaNane avazya samajAya ke saMsAranA badhA kAmo e pudgalanI pUjA ja che. mATe ja, jJAnI bhagavaMto he che ke AtmatattvanI vicAraNA vagara paramAtmAnA vacano paNa pratItino viSaya banI zaktAM nathI. AtmAno Azraya karIne tene lakSamAM rAkhIne ApaNe je kAMI karIe tene adhyAtma kahevAya che. te be prakAre : (1) vyavahAra adhyAtma zrutasaritA 2010_03 = heya - viSaya - kaSAyano tyAga zeya - jIvAdi tattvonuM jANapaNuM 378 patrAvali Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdeya - zrAvakanA vrato, sAdhunA mahAvrato, grahaNa karavA. (2) nizcaya adhyAtma = potAnA AtmAnA guNono Azraya svabhAva Azraya. pU. zrI AnaMdaghanajI ma.sA. e racelI adhyAtmasabhara covIsImAM zrI zreyAMsanAtha prabhunA stavanamAM adhyAtmanA cAra prakAra darzAvyA che : "nAma adhyAtma, ThavaNa adhyAtma, dravya adhyAtma iMDo re; bhAva adhyAtma nijaguNa sAdhe, to tehasu raDha maMDo re." mukhatA bhAva adhyAtmanI che. temAM viSaya-kaSAyonI upazAMti che, AtmaguNonI rati che, parabhAvonI upekSA che, ratnatrayIne pAmavAnI jhaMkhanA che, svarUpasiddhinuM lakSya che. TUMkamAM, adhyAtmano prAraMbha - eTale kalyANamukhI jJAnano AvirbhAva. sva. pU. zrI vijaya kesarasUrIzvarajI ma.sA. A viSayamAM pharamAve che : ___'kAraNaM karmabiMdhasya, paradravyasyaciMtanaM / svadra vyasya vizuddha stha, tanmokSasyaiva kevalaM / ' artha : paradravyanuM ciMtana karavuM te ja karmabaMdha thavAnuM kAraNa che, ane pavitra AtmadravyanuM ciMtana karavuM te kevaLa mokSanuM ja kAraNa che. AtmadravyanA ciMtana vaDe ja AtmAnI riddhi, sAdhanAnI siddhi ane samatAnI samRddhi pAmI zakAya che. adhyAtma bhAva vaDe, ApaNe sau, saMskAranI zuddhi, vairAgyanI vRddhi, parabhAvanI viruddhi, AtmadharmanI abhivRddhi ane mokSarUpI zAzvata Rddhine pAmIe, e ja mArI zubha bhAvanA. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-68 muni mahArAjane bhAvanAnuM sAdara nivedana budhavAra, tA. 7mI jAnyuArI, 2004 vIra saMvata 2530 ne poSa suda 15 (pUrNimA) zrI dharmanAtha prabhu kevaLajJAna zubha kalyANaka dina. parama upakArI, prAtaH smaraNIya, samyakurana jhaverI, vAtsalya mahodadhi, zAsana prabhAvaka paMnyAsajI pUjya zrI pUrNacandravijayajI mahArAja sAheba, pa.pU. munirAja zrI pUrNarakSita vijayajI ma.sA., pa.pU. sAdhvIjI zrI pUrNaprajJAzrIjI ma.sA. Adi ThANA. pUrNa candra pUrNimAnA divase ja hoya che. sAMyogika paNe, Ajaroja pUrNimA che. ApazrI (pU. zrI pUrNacandravijayajIne)ne tathA saghaLA ThANAne mArI koTi koTi bhAva-vaMdanA. mArI ratnatrayInI ArAdhanAmAM ane dharmanI sAdhanAmAM, Apa sarvenuM parama bhAva-sAnidhya, patrAvali 379 zrutasaritA 2010_03 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avirata ujamALa banI, mane sarvavirati dharma pamADI, mArI mukti khUba najIka lAve, e ja ekanI eka ane sadA mATenI zubhAbhilASA. suvizAla gacchAdhipati pU. AcAryadevazrI zrImad kailAsasAgara sUrIzvarajI mahArAjA mane haMmezAM bhArapUrvaka kahetA : 'uttamanA guNa gAvatAM, guNa Ave nija aMga.' bhavya jIvo prati ApazrInA agaNita upakAro che. arihaMta bhagavaMtonI anupasthitimAM, dedIpyamAna evA jinazAsananI jyota jhaLahaLatI rAkhanAra evA ApazrInI jAjaramAna jIvanagAthA sAce ja hRdayasparzI che. jinazAsanano je majAno khajAno ApazrI pAmyA cho, te saune pamADavAnA ApazrInA apratima puruSArthanI kiMcit prazasti karavA mATe, bAlabuddhi jevo huM, ApazrI pratye, gurupada pratye, anubhUtinI smRtinI sAthosAtha deDha bhaktithI prerAIne, mArI lAgaNIone vAcA ApavA A patra dvArA pravRtta thayo chuM. zrI dharmanAtha prabhue traNa bhava pUrve nikAcita karela tIrthakara nAmakarmano AjanI zubha tithie vipAkodaya thayela, mATe prArthanA : dharmanA dAtA dharmanAthajI, dhIra vIra gaMbhIra prabhu karamanA bharamane dUra karyo tame, khUba banI zUravIra vibhu. suvratAnaMdana suvrata ApI, ama sahuno uddhAra karo; bhAnurAjAnA suta svAmI, ATalo to upakAra karo." ApazrIno bhAvavAhI, sattvasparzI ane AzIrvAdathI bharapUra patra mane maLyo. A patra mArA mATe A jIvananuM eka saubhAgyavaMtu saMbhAraNuM banI gayuM che. gRhamaMdiramAM ApanA phoTAnI sAthe ja A patrane mUkI dIdho che. gRhamaMdiramAM dararoja ApazrIne "abyuTTiyo' dauM chuM. pratikramaNa veLAe AvatAM vAMdaNAmAM, ApazrIne smaraNamAM rAkhIne, niyamita dvAdazAvarta vAMdaNAM paNa huM dauM chuM. mArA bAMdhelA azubha karmonA udaye A anArya dezamAM phasAyo chuM. aMtaramAM saMtApa to avazya rahyA kare che; saMtApanI mAtrA atizaya vadhI jAya tyAre tyAre pU. zrI vIravijayajI ma.sA. e aMtarAya karmanI pUjAnI DhALamAM kaheluM yAda karuM chuM. baMdha samaye citta cetIe re, udaye zo saMtApa." ApazrInA patrathI meM jANyuM ke ApazrIe 11 varSanI kumaLI vaye dIkSA grahaNa karelI. dhanya che Apane ane dhanya che ApazrInA parama upakArI mAtApitAne ke jeoe sarvavirati dharmanA susaMskAronuM sicana ApanAmAM karyuM. mArI anumodanA che, ApazrIe pUrvabhave ArAdhela dharmasAdhanAne jinazAsananA zaNagAra samA aNagAra evA ApazrIne jinazAsananI prApti ane jinazAsanane Apa mahApuruSanI prApti. kevo adbhuta yogyAtiyogya yogAnuyoga ! mArA jevA anekAnekanA jIvanamAM, ApazrI ratnatrayInI rasadhAra relAvI rahyA cho, jIvanapathamAM zrutasaritA 380 patrAvali 2010_03 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnarUpI puSpo verI rahyA cho, jIvanarathanA cakramAM samatAnA prANa pUrI rahyA cho ane jIvanayAtrAmAM sudharmarUpI amRta sIMcI rahyA cho. jaDavAdamAM jabarajasta DUbelA jagatane jinazAsanano parama saMdeza pahoMcADavAnA ApazrInA Adarzane mArI pUjyabhAve ane aMtaranA ahobhAvapUrvaka vaMdanA. sAce ja, ApazrI guNAnuvAdanuM preraNAtmaka sthira ane sthAyI smAraka cho. ApazrInA bhavya nimitta vaDe aneka jIvo AtmakalyANane sAdhanArA bane che, ane banatA raheze. - amerikAnI bhogabhUmi mATe aMgrejInA bane zabdo yathArtharUpe lAgu paDe che. (1) West (2) Waste AdhyAtmika aMdhApAbharI ahIMnI bhUmi upara aviratinA kArakhAnAmAMthI pratyeka samaye UpajatI aDhaLaka karmarAzinA utpAdanathI svAbhAvika paNe khUba vyathita thaI javAya che. Ano koI upAya paNa nathI. A bhUmimAM azubha karmodayanA kAraNe mArA nivAsamAM eTaluM zubha vartAya che ke A dezanA zaheronA jaina saMgho mane zibiro yojavAnI taka Ape che, ke jenA kAraNe mArA abhyAtialpa kSayopazamamAM thoDI paNa vRddhi thaI zake, ane vaividhyapUrNa zrAvaka-zrAvikAne vAtsalyabhAve maLavAnuM bane. oghadRSTi eTale ke bhavAbhinaMdIpaNAnA raMgathI raMgAyelI dharmakriyAmAM ahIMnA zrAvakone prIti kharI; paNa mukhya prIti to paulika viSayomAM ja. sabhyazraddhA saMpana Atmahita tarapha eTale ke yogadRSTi tarapha lakSya ane vikAsa ati alpa jovA maLe che. alaukika (lokottara)nA mizraNa vinAnI ekalI laukika karaNI (kusaMskAronuM sevana, heyamAM pravartana, upAdeyamAM apravartana) pApamaya che, tevuM AgrahapUrvaka huM zibiromAM samajAvuM chuM. samyaka pratItipUrvakanI saMpratyayAtmaka zraddhAno abhAva ahIMnA zrotAvargamAM najare tarI Ave che. tene ja kAraNe, dharma puruSArthamAM joDAya (jevA ke dAna, zIla, tapa Adi); paNa anukrame parigraha saMjJA, viSaya saMjJA ke AhAra saMjJA upara kApa ke kAbU dekhAto nathI. jJAnanI bUmo paDe, paraMtu cAritra pratye ruci jAge nahIM, to jJAna zuSka banIne rahe. huM evuM paNa samajAvuM chuM ke mokSamArga upara cAlavuM enuM ja nAma jainazAsanamAM cAritra nathI; paNa cAlavAnI sAthe mokSamArga para AgaLane AgaLa ja cAlanArAnA paga paDe; jarA paNa ADoavaLo paga na paDe tenuM ja nAma cAritra che. paMcamAMga zrI bhagavatIsUtrane TIkAkAra pU. zrI abhayadevasUrijIe Apela jayakuMjara hAthInI upamAmAM jJAna ane cAritrane hAthInA cakSuo sAthe yathArthapaNe ghaTAvela che. pUjya sAhebajI, A anArya dezanI bIjI eka moTI samasyA e che ke ahIMnA saMghomAM jainadharmanA badhA saMpradAyo bhegA hoya che, eTale digaMbara, sthAnakavAsI, zrI kAnajI svAmIjI, zrI rAjacaMdrajI, terApaMthI, vIrAyatanavALA zrI caMdanAzrIjI, dAdA bhagavAna (zrI aMbAlAla paTelano saMpradAya) vagere. zrotAvarga paNa A saMpradAyo-mizrathI banelo hoya che. amerikAnI rASTrIya kakSAnI saMgaThana-saMsthA (JAINA). e to badhA saMghone jinAlayamAM pratimAnI goThavaNI aMge paNa binazAstrokata sUcanAo Apela che. teonI sUcanA anusAra, saMghamAM zvetAMbara-digaMbara vacce mULanAyakano jhaghaDo nA thAya mATe mULanAyaka tarIke jinAlayamAM navakAra-mAnI pATalI rAkhavI (Ama karavAthI, sthAnakavAsI saMpradAya paNa saMtoSAya che). te pATalInI AjAbAjA eka-be zvetAMbaranI ane eka-be digaMbaranA pratimAjInI sthApanA karavAnI. patrAvali 2010_03 381 zrutasaritA Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAlayamAM A dezya khUba ja ajugatu, asaMbaddha ane zAstra anurUpa lAgatuM nathI. vadhumAM, ahIMno zrotAvarga bhAratathI atre padhAratA A badhA saMpradAyonA pravacanakArone sAMbhaLatA hoya che. tenuM kamanasIba pariNAma e AvyuM che ke potAnAmAM saddharmanI samajanA abhAve ane sAMpradAyika bhedonA AzayanI jANakArInA abhAve, zrotAvarga mahad aMze potAne vadhu rUcikara sukhazIlatA ane AcAravihoNApaNAne puSTi maLe, tevA je te saMpradAya tarapha DhaLI paDe che. ghaNI vAra evuM paNa jovA maLe che ke vividha saMpradAyomAMthI (teonA pravacanakAro dvArA jANI), potAnA manasvI ane pramAdI valaNane anukULa paDe ane mAna kaSAyane puSTi maLe, tevI amuka amuka samaja ekatrita karI, dharmaviSayaka potAnI eka AgavI samaja UbhI kare che. A badhuM, sAhebajI, akalyANano mArga che, tevuM samajAvyA chatAM paNa samaje ja nahIM, tevo paNa eka varga che. A badhuM hovA chatAM, thoDIka saMkhyAmAM samajadAra varga (sudeva-suguru-sudharmamAM pArAvAra zraddhAvALo) paNa avazya jovA maLe che. AjanA nizcayavAdIo maMgalamaya dharmapravRttine 'jaDanI kriyA' jevA anucita zabdothI saMbodhe che. AvA asaMbaddha yatheccha pralApo unmatta AtmAnI mAphaka uccAre che. zraddhAsaMpanna varga bhadrika bhAve be-pAMca vAra AvA nizcayavAdInA pravacanakArone sAMbhaLe to bhalabhalA AtmAone phasAI jatAM vAra nathI lAgatI. huM zibiromAM ema samajAvuM chuM ke ApaNI kakSAe ApaNA kalyANano asAdhAraNa upAya che, prathama vyavahAra ane pachI nizcaya. apekSAe prathama nizcaya ane pachI vyavahAra ane apekSAe nizcaya-vyavahAra banne sAthe paNa che. pUrvAcAryo ane 250-300 varSa pahelAM ja thaI gayela mahopAdhyAya pUjayazrI yazovijayajI mahArAje spaSTa kahyuM che : 'nizcaya dRSTi hRdaya dharIjI, pALe je vyavahAra; puNyavaMta te pAmazejI, bhavasamudrano pAra.' AvA AvA purAvAo ApI, sAhebajI, huM sacoTa samajAvavAno puruSArtha karuM chuM ke dRSTimAM nizcaya Avavo te judI vAta che ane nizcayanI hada AtmAmAM prApta thavI te judI vAta che. Avo sagavaDIo dharma sheje pyAro lAge paNa dhyAna rAkhajo ke e dharma nathI, paraMtu mahAna adharma che mahAmithyAtva che; Ama spaSTa samajAvavAno prayAsa huM karuM chuM. svaparipakvatAnA abhAve, vidhavidha saMpradAyonA pravacanakArone sAMbhaLI sAMbhaLI, ahIMno zrotAvarga mahad aMze nizcaya-vyavahAramAM nizcayane, jJAna-kriyAmAM jJAnane, pAMca samavAya kAraNamAM niyatine (kramabaddha paryAya), zruta-cAritradharmamAM zrutadharmane, upAdAna-nimittamAM upAdAnane, pAMca prakAranA dAnamAM kIrtidAna ane anukaMpAdAnane prAdhAnya Apato eka bheLaseLiyo zrotAvarga ahIMyAM jovA maLe che. potAno svIkArelo ekAMtika mArga ja sAco che, tevo dRSTirAga seve che, ke je kAmarAga ane sneharAga karatAM paNa vadhu bhayaMkara che. mArA aMtaranI vedanA jaNAvavA ja ApazrInA patramAM A badhuM lakhela che. huM to zvetAMbara derAvAsI praNAlI anusAra dharmapravRttinuM (jevI ke pUjA, devadarzana, sAmAyika, vrata, paccakkhANa Adi) pratipAdana karuM chuM. sAMpradAyika ane ekAMta nizcayanA praznothI zibiromAM zrutasaritA 2010_03 382 patrAvali Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM dUra rahuM chuM. pudgala pratye udAsInabhAva, kaSAyo, pratye upazamabhAva, viSayo pratye anAsakatabhAva, jIvo pratye maitrIbhAva ane paramAtmA pratye bhaktibhAva - A pAMca prakAranA bhAvono yogakSema karavAnA sAdhano tarIke huM AcaraNa-kriyA-vyavahAra dharma vakhatovakhata samajAvuM chuM. paNa, mane ghaNI vAra vicAra Ave che : Ama ghaDe nihataM jahA, jalaM taM ghaDaM viNAsaha / jema kAcA ghaDAmAM nAkheluM pANI, ghaDAnA tema ja potAnA vinAzanuM kAraNa bane che, tema zrutajJAnarUpI rasAyaNa e sagavaDiyA-bheLaseLiyA vargane eTale ke game tevA ayogya pAtrane ApavAmAM lAbha karatAM anartha to mArAthI nahIM thato hoya ne ! AvA anartha vaDe mArA bhavanI vRddhi to nahIM thaI jAya ne ! pUjya sAhebajI, huM to mArI alpa samajaNa sAthe, Azravano tyAga, saMvarano rAga, jinAjJApAlananI AvazyakatA ane anivAryatA, nitya dharma, cha Avazyaka, aDhAra pApasthAnakamAMthI viramaNa, karmonA audayika bhAvane 'bhale padhAryAno bhAva, sAkSIbhAvanI keLavaNI, tathA bhavyatva paripAkanA sAdhano vagerenI vizad carcA huM svAdhyAya-zibiramAM karuM chuM. A bAbatamAM, sAhebajI, mane mArgadarzana ApazojI ane mArA samajavAmAM jyAM Apane kSati ke doSayukta jaNAya, te mane jaNAvazo. ApazrI tathA sarve sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto zAtAmAM hazo. "svAmI, zAtA che jI' to huM bolI zakuM chuM; paNa amerikAmAM raheto mahA-durbhAgI huM "bhAta-pANIno lAbha dezojI" to kayA moDhe boluM? ApazrI jainakuLamAM ucca janmane prApta karyA pachI ratnatrayI ane tenA sAdhanonI ArAdhanAmAM joDAyo cho. guNAnurAga guNavaMtI bhakti prazaMsA e zubha nAmakarmanA baMdhano hetu che. Apane mArA apUrva vaMdana, stuti, bhakti, prazaMsA ane anumodanA. ApazrI likhita ke saMpAdita pustakonA prAptisthAnanI mane jANa karazojI. A patra lakhavAmAM koI jagyAe jANatAM-ajANatAM ApazrIno avinaya thayo hoya to udAra bhAve mane kSamA karazojI. - dharmabhAvano Teko laIne naraka-tiryaMca gati TALavA ane mokSabhAvano Teko laIne deva-manuSya gati TALavA, ApazrInA paramocca AzIrvAdanA baLathI huM samartha bane; ane jyAM bhramaNa nathI, karmonuM AkramaNa nathI ane sukha-duHkhanuM saMkramaNa nathI, tevA mokSapadanI prApti zIdhra bane te mATe Avazyaka puNyano huM adhikArI banuM, tevI abhilASA sevuM chuM. jinezvara praNIta dharmanI prabhAvanAnA vyAsaMgI, AtmapradezomAM zubha bhAvonI raMgoLI pUranAra, amadamAdi guNagaNAlaMkRta, mArA jevA anekane preraNAnA pIyUSa pAnAra evA pUjya ApazrIne mArA bhAvapUrvaka vaMdana. "akhaMDa nirmaLa saMyama jenuM, sadA suvAsI caMdana; gurudevazrI pUrNacandravijayajInA, caraNe apAra vaMdana." li. Apano guNAnurAgI, rajanInA 1008 vaMdaNA svIkArazojI. patrAvali 2010_03 383 zrutasaritA Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-69 guNavRddhi te Atmazuddhi budhavAra, tA. 19mI, navembara, 03 vIra saMvata 2530 ne kArataka vada 10 zrI mahAvIra svAmI dIkSA kalyANaka zubha dina. saMyamamArgI parama suzrAvaka zrI, praNAma. gayA ravivAre ApanA saMghe mane 'atyaMtara tapa yAtrA" viSaya upara zibira karAvavAno lAbha Apyo. Avo lAbha mArA jJAnanA kSayopazama mATe "sAdhana' tarIke mane khUba ja upayogI nIvaDe che. sAce ja, Apa badhAno huM hRdayapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. carama zAsana tIrthapati zrI mahAvIra svAmI bhagavAnanuM Aje dIkSA kalyANaka che. teone ApaNI prArthanA : carama tIrthakra trizalAnaMdana ! mahAvIra svAmIne vaMdana; nAma tamAruM letAM mArA, pulake prANonA spaMdana. dharmano rAha batAvyo svAmI, sahune sukha-zAMti devA; bhavobhava maLajo mujane tamArA, caraNakamaLanI zubha sevA.' sAMsArika kAmanI sAdhanAmAM keTakeTalI takalIpha paDe che, te kAryo paNa vagara mahenate pAra paDatA nathI. jarUra koI puNyavAna jIvane sAMsArika padArtho vagara mahenate maLI jAya che. jyAre dharmakAryamAM to udyama pradhAna che; mATe zakti hovA chatAM dharmakArya na karavAmAM Ave to dharmamAM aMtarAya-karma baMdhAya. mATe ja, azaktinuM bahAnuM kADhI dharmakAryathI khasI javuM nahIM. pahela vahelA to agharuM lAge, thoDIka akaLAmaNa paNa kadAca thAya. thoDAka dAkhalA, joIe to; viSayanA rAgIone zIla agharuM ja lAge, Akho dahADo khA-khA karanArane tapa agharuM ja lAge, vAta vAtamAM gusso karanArane kSamA rAkhavI bhAre paDe, abhimAnIonA pUtaLAne namratA AkarI lAge, mAyAkapaTamAM TevAyelAne saraLatA rAkhavI muzkela paDe, lobhanA ane lAbhanA dAsa banelAmAM saMtoSa Ave nahIM vagere. ApazrIe A vakhatanI svAdhyAya-zibira veLAe je niyamo svecchApUrvaka ane bhAvollAsapUrvaka lIdhA, teno mane apAra apAra apAra AnaMda thayo che, te jaNAvavA ja, Apane A patra lakhI rahyo - bhAI, ApaNA doSane doSarUpe jANI, oLakhI, enAthI bacavA mATe ane guNano sAco parIkSaka banI, ene meLavI levA mATe zrutazaraNe (jinavANInA zaraNe) jaI kRtanizcayI ApaNe banIe to Aje agharAM lAgatAM anuSThAno ke guNo sahelA lAge. mAro to svAnubhava che ke dharmakAryamAM prayatnazIla rahevAthI eka divasa to avazya sAro bhAva AvI jAya che ane pachInA zeSa jIvanamAM zrutasaritA 384 patrAvali 2010_03 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TakI jAya che. sAdhu samAgama, jinavANInuM zravaNa ane AcaraNa ane anuSThAnanA yoge aneka jIvo vasAgara tarI gayA che, to ApaNe kema nahIM ? ApazrIe lIdhela niyamo avazya azubha karmone chedanArA banaze. tajI devA lAyaka tyajI devuM ane svIkAravA lAyaka svIkArI levuM. thoDIka agharI bhASAmAM kahIe to heyano tyAga ane upAdeyano svIkAra. tenAthI paNa vadhu AdhyAtmika bhASAmAM kahIe to "heyamAM apravartana ane upAdeyamAM pravartana.' AvI UMDI jhINavaTabharI buddhipUrvakanI apekSAthI sarva prakAranI lakSmInI sahelAIthI prApti thAya che. bhAI, prApta guNanI khilavaNI ke abhivRddhi mATe athavA aprApta guNanI prApti mATe pratidina dharmazravaNa karavuM joIe. pracadaM gharma cruta | dharmazAstranuM zravaNa anaMta guNanA lAbhanuM amogha kAraNa che. tenA vaDe, saMtApa yukta cittane zAMta banAvI sthira banAvI zakAya che. mukhyatve dharma eka ja hovA chatAM anuSThAtAnA bheda be vibhAgamAM vaheMcAya che. tema, gRhastha dharmanA paNa tathAvidha anuSThAtAnA bhede punaH be prakAra paDe che : (1) sAmAnya gRhastha dharma (2) vizeSa gRhasthadharma. saghaLA zrAvaka-zrAvikA sAmAnya rIte je je AcArane mAnya rAkhe te badho sAmAnya gRhasthadharma, arthAt Atmazreya mATe sarvamAnya je sadAcArane pALe te sAmAnya gRhastha dharma. bIjo vizeSa gRhasthadharma eTale ke graMthibheda karyA bAda je AMzika AtmAnubhavarUpa samyagdarzana ane amuka apekSAe pApa nahIM karavA rUpa sthUla virati arthAt aNuvrata vagereno svIkAra karavo te vizeSa gRhasthadharma. kyAM sudhI ApaNe sAmAnya gRhasthadharmI banyA rahevAnuM, te ApaNe ja nakkI karavAnuM che. A amerIkA kSetramAM koI kahevA AvanAra nathI. kSaNe kSaNe AyuSya ghaTatuM jAya che. mArI samajaNa anusAra, mukti, muktinAM sAdhano, muktimArganA upadezako ane muktinA sAdhako tarapha rAga-buddhi ane AdarabhAva ApaNe keLavavo joIe. A eka ja guNa bAkInA saghaLA ya guNone kheMcI lAve che. A eka ja guNa nA hoya to bAkInA badhA ya guNo, bhAI, ekaDA vinAnA mIMDA jevA che - deva vinAnA derAsara jevA che. jema bIjano caMdramA kramazaH vikAsa pAmI pUrNimAe pUrNa prakAzane pAme, tema ApaNe dhArmika sAmagrI pAmI kramazaH AtmavikAsane paMthe AgaLa vadhI pUrNa prakAza (kevaLajJAna rUpI)ne pAmavAno che. A ja dRSTAMtane, bIjI rIte joIe to, jema caMdramA pUrNimA pachI vadhato aTakI jAya che, tethI te ghaTavA mAMDe che; tema ApaNe paNa dharmamAM AgaLa vadhatA aTakI jaIe, to ghaTavA mAMDIzuM. ApanA pU. pappA-mammIne mArA praNAma. Apa banne pratye mane apAra mamatA' che, ane Apa bane puNyavaMtA bhAgyazALI jIvo dharmamArgamAM "pArtha" bano tevI zubhecchA sevuM chuM. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali 2010_03 385 zrutasaritA Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-70 dharmapatnIne tapa prasaMge pAramArthika bheTano abhigama somavAra, tA. 15mI sapTembara, 13 vIra saMvata rapara9 ne bhAdrapada vada 5 (A patra nyuyorka saMghanA bhAvazrAvaka-zrAvikAne lakhela. A patramAMnI vigato ApaNA saunA jIvanane paNa sparze che. dainika dhoraNe A amalamAM AvI zake to A bhava ane parabhavane sukhI banI zake che.) praNAma. parama zrAvikA benazrIe A paryuSaNa mahAparva nimitte zrI vIra gaNadhara tapa nirvidane pAra pADyuM, te badala mArI apAra anumodanA ane aMtaranA abhinaMdana. ___ carama jinasyaikAdaza ziSya, gaNadhAriNastadarthaM ca / pratyekamanazanAnyapyA, cAmlAnyatha vidadhyAyya / / artha : carama (chellA) tIrthakaranA agiyAra gaNadhara (ziSyo) hatA; te arthe eTale ke gaNadharanI ArAdhanA mATe je tapa te gaNadhara tapa. temanI ArAdhanA mATe agiyAra upavAsa AMbila karavAnuM vidhAna che. A tapanuM phaLa kevaLajJAnanI prApti che. ApaNe sau jANIe chIe ke zrI mahAvIra svAmInA prathama gaNadhara zrI gautama svAmIjI hatA. gautama' zabdano artha che : gau = gAya eTale kAmadhenu (icchAo pUrNa kare), ta = taru (vRkSa) (kalpavRkSa) - icchAo anusAra phaLa Ape ane ma = maNi (ciMtAmaNi) - saghaLI ciMtAo dUra kare. Ama, zrI gautama svAmI kAmadhenu, kalpavRkSa ane ciMtAmaNi samAna che. A covIsInA covIsa tIrthakara bhagavaMtonA kula 145ra gaNadhara bhagavaMtomAM zrI gautama svAmI 1442nA kramAMke hatA. 145ra gaNadhara bhagavaMtomAM traNa gaNadhara bhagavaMto prakhyAta che (1) zrI AdIzvaradAdAnA gaNadhara-zrI puMDarika svAmI; (2) zrI neminAtha prabhunA gaNadhara - zrI varadatta svAmI ane (3) zrI mahAvIra svAmInA gaNadhara - zrI gautama svAmI. - zrI gautama svAmIjI vinamratAnI mUrti hatA. saraLatA, pavitratA ane samarpitatAnI mahAmUlI saMpattinA svAmI hatA. anaMta lablinidhAna evA zrI gautama svAmIjIe 50,000 ziSyone dIkSA Apela, te badhAne kevaLajJAna thayuM hatuM. AzcaryanI vAta to e che ke teone potAne kevaLajJAnanI prApti thayA pahelAM temanA 50,000 ziSyone kevaLajJAna pamADI zakyA hatA. teonI keTalIka vizeSatAo : (1) aSTApada parvata upara 1500 tApasone aMgUThA vaDe khIra (amRta)thI pAraNuM karAvela. mATe, ApaNe bolIe chIe-"aMgUThe amRta vase..... (2) dareka AcArya bhagavaMta je sUrima- gaNe che, tenI pAMca pIThikAmAM mukhya pIThikA upara zrI 386 patrAvali Jain mutasaritA 2010_03 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautama svAmIjI adhiSThita che. (3) besatA varSe zrI gautama svAmIno rAsa gAvAmAM Ave che. (4) vIsa sthAnaka tapamAM - 15muM pada che - zrI gauyama pada. (5) zrI gautama svAmIe dIkSA lIdhA pachI niraMtara chaTTane pAraNe chaTTa ja karatA hatA. (6) AhAra vahorAvanAra kalyANa pAme te eka mAtra hetuthI 50,000 thI vadhu ziSyo hovA chatAM, dararoja potAnI gocarI levA jAte jatA. (7) zrI RSimaMDala mahAstotra, jagaciMtAmaNi caityavaMdana AdinA racayitA che. (8) vividha tapa - jevA ke (1) gautama paDagho tapa (2) gautama kamaLa tapa (3) vIra gaNadhara tapa (4) chaThTha-aTTama-divALI, TUMkamAM eTaluM ja, ke jo ApaNuM mana gautama bane to mahAvIra ApaNane saheje maLI jAya. zrAvikA benanI AvI ananya ane ajoDa tapasyAnA sumaMgala avasare, ApazrIe emane koI vastu 'bheTa' ApavI joIe. Apa bannenA gayA bhavanA RNAnubaMdhanA kAraNe A bhavamAM benazrIe ApanI dharmapatnI eTale ke ApanA sahadharmacAriNI banavAnuM pasaMda karyuM che. ApanA bALakonI mAtA banavAnuM saubhAgya prApta karyuM. ApanI tana ane mananI sevA karavAnuM nakkI karyuM. amerikA jevA abhAgiyA dezamAM AvIne teoe kamANI karIne Apane 'dhana'thI sevA karavAnuM paNa nakkI karyuM. A bhavamAM prApta thayelA mAtra pati-patnI ja nahIM, paNa tamAma saMbaMdho karmonA udayathI che. ApaNI AMkha mIcAtAM A saMsArano ApaNo tamAma seTa-apa ApaNA mATe baMdha thaI jaze. bhaviSyamAM A ja seTa-apa maLanAra nathI. parama upakArI guru bhagavaMto kahe che ke karmanA udayathI maLelA A saMsAranA saMbaMdhomAM samabhAva eTale ke samatAbhAva ja keLavavo joIe; ke jenA pariNAme, vartamAna sudhare ane tenI phalazrutirUpe ApaNo parabhava eTale ke bhaviSyakALa paNa sudhare. bhAI, tame mane ema ja kahezo ke "rajanIbhAI, tame je kaho te huM zrAvikAbenane eTale ke mArI dharmapatnIne bheTa ApavA taiyAra chuM.' have jyAre tame pUcho ja cho to huM Apane kahI ja dauM ke ApazrIe benane 'krodha'nI bheTa ApavAnI che. Ano artha e ke ApanAmAM rahelo krodha je kAMI mAtrAmAM hoya te badho temane ApI devAno, eTale ke havethI tamAre kadApi temanA upara gusse nahIM thavAno niyama levAno. 'krodha'nA sTokathI tame have khAlI thaI gayA; eTale Ave ja kyAMthI ? eka svAdhyAyartA tarIke, bhAI, mAro vizALa anubhava che ke dareka daMpatImAM sAmAnyataH paraspara vAreghaDIe gusse thaI javAnuM svabhAva jevuM banI gayuM che. tapasvI zrAvikAne arpaNa karelo 'krodha' temanA tapamAM bhasmIbhUta thAya tevI bhAvanA sAthe vizvAsathI tamane kahI zakuM chuM. UkaLatA pANImAM koIpaNa cIjanuM pratibiMba spaSTa hotuM nathI, ema jyAre ApaNA dimAgamAM krodhAdino UkaLATa hoya tyAre paristhitinuM yathArtha pratibaMdha jhilAtuM nathI. bIjI rIte kahuM to, beTarI game teTalI pAvaraphula hoya paNa jo ene dezya padArtha (mArga ke vastu ke ApaNI kahevAnI vAta) para patrAvali . 2010_03 387 zrutasaritA Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthira karavAmAM nA Ave ane jorajorathI ghumAvyA karIe; to e beTarI prakAzavAna hovA chatAM yathArtha darzana karAvI zakatI nathI. A dRSTAMta anusAra, ApaNI game tevI dhAradAra buddhi, satya ane sacoTa vAta paNa, krodhAdinA Aveza kALe, yathArtha nirNaya ApI zakatI nathI. te veLAe levAyelo nirNaya bhautika ane AdhyAtmika, A banne rIte ApaNane bhAre nukasAnakartA puravAra thAya che. bhAI, parivAra, saMsthA ane samAja upara anekavidha ajoDa upakAra karanAra (ApazrI dAkhalA tarIke bhAratamAM ApanA janmasthaLanA jaina saMgha mATe amerikAmAM besIne karI rahyA cho) vyakti paNa, jo krodha upara kAbU nA hoya, to lokapriyatA gumAvI aLakhAmaNo banI javAnuM keTaluM moTuM nukasAna karI le. "lokapriyatA'nI guNa-prAptinI zarUAta pati-patnI, putra-putrI ane parivArathI ja ApaNe karavo joIe. mAro A patra lakhavAno artha evo nA kADhatA ke tame haMmezAM bena upara ane bena tamArA upara gusse thatA hazo. paraMtu, thoDI thoDI vAre game te kAraNe ke vinA kAraNe, dAMpatya jIvanamAM vikhavAda ane visaMvAditA meM aneka parivAromAM joI che. ane temAMya khAsa karIne, amerikAmAM 25-30 varSothI rahetA hoya, bALako alaga rahevA jatA rahyA ane pati-patnI gharamAM ekalAM besI, sAme sAme besI, vAto karatAM karatAM aneka matabhedo ane manabhedo sevatAM meM joyAM je paristhitine palaTavA mAnavI krodhano sahAro le che, te sAmAnya rIte be prakArI hoya che. (1) sAmI vyakitanuM doSa-aparAdha ke AzAtanA bhareluM vartana (2) "potAnI vAta ja satya che teno sAmI vyakti dvArA asvIkAra. A banne paristhitimAM krodhathI kAryasiddhi to bahu dUra ja thAya che. sonAnI lagaDI ApaNane ati pasaMda hovA chatAM, lAlacoLa tapAvIne ApavAmAM Ave to ene koNa hAthamAM jhAlaze ? sAmAne ApaNI vAta samajAvavA mATe krodha nahIM, balka zAMti ja upAyarUpa nIvaDe che. krodhanA dhamadhamATa mAM ApaNI vAtanI taththatA ane yuktisaMgatatA dabAI jAya che. bhAI, eka suMdara dRSTAMtathI Apane samajAvuM. ThaMDI hathoDI tapelA lokhaMDane icchA mujabano ghATa ApI zake che; paNa tapaluM lokhaMDa ThaMDI hathoDIne ghATa ApI zakatuM nathI. A vAstavikatAne ApaNe saue haMmezAM yAda rAkhavA jevI che. kodhathI baLI jhaLIne khAkha thatA duHkhiyArA jIvone karuNAnA bhaMDAra samA maharSio kevI rIte joI zake? upazama ane kSamAnI ciMtanadhArA rUpI baMbAnA jalapravAhathI A Agane ThAravA jJAnI bhagavaMto khUba mathyA che. teo pharamAve che vAvamukTi: vidatta muvi - kaSAyamukti e ja sAcI mukti che. bhAI, jAta ane jagata upara vijaya prApta karavAnuM eka mAtra zastra che - kSamA. A kSamAne koI 'zama' kahe che; koI upazama' kahe che; koI "mAphI' kahe che; koI "zAntarasa' kahe che; koI ene jIvanano parama vaibhava' kahe che; to koI ene "AtmAnuM sAcuM sauMdarya' kahIne biradAve che. mATe to, jJAnI bhagavaMtoe kSamAguNanA apAra guNagAna gAyA che : zrutasaritA patrAvali 388 2010_03 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamA zastraM kare yasya, durjanaH kiM kariSyati / artha : je 'kSamA' nAmanA zastrane dhAraNa kare che, tene durjana paNa zuM karI zake ? (durjana paNa kAMI karI zake nahIM.) ApaNA dharmazAstro samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritranI samudita sAdhanAne mokSano mArga kahe che. A traNene 'upazama' eTale 'kSamA' sAthe bahu gADha saMbaMdha che. 'kSamA' saMskRta zabdano ardhamAgadhI zabda bane che 'khamA'; ane zramaNa (sAdhu) saMskRta zabdano ardhamAgadhI zabda bane che 'samaNo'. Ama, ardhamAgadhI bhASAmAM 'khamA' (kSamA) ane 'samaNo' (zramaNa-sAdhu) be zabdo sAthe thatAM zabda bane che 'khamAsamaNo'. ApaNe bolIe chIe A zabda khamAsaNuM detAM 'icchAmi khamAsamaNo.' Ama, kSamA ApaNo potAno vaibhava che. krodha e vibhAvanI nIpaja che. kSamA e svabhAvanI pedAza che. A vAta jo manamAM barobara goThavAI jAya, to krodhanA tAvane utAravA vAraMvAra upadezanA injekazananI jarUra paDe ja nahIM. kSamA e vyavahAra nathI, jIvanamUlya che; e vyApAra nathI, paramArtha che. zrI siddharSigaNijIe 'upamiti bhavaprapaMcA' mAM A kSamAne 'aneka guNaratnonI maMjUSA (peTI)' kahIne navAjI che. jaina paMcataMtra graMthamAM kahyuM che ke kSamA jevo koI tapa nathI. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArye kSamAne saMyamarUpI bagIcAne navapallavita karanAra nIka samAna gaNI che. yogazAstramAM teoe lakhyuM che ke "traNe lokanA pralayane rakSaNa karavA samartha evA khuda tIrthaMkaradevo paNa jo kSamAnuM zaraNa svIkAre che, to te kSamAno Azraya ApaNe kema nathI letA ? eka bIjI vAta, bhAI, manamAM nakkI dhArI rAkhavA jevI che. karmodayathI thatuM nukasAna anivArya che, kAraNa ke je te udayamAM AvelA karmo pahelA baMdhAyelA hatA. paraMtu, krodhathI thatuM nukasAna to nivArI zakAya tema che. krodhathI zarIranA rogo thAya che ane AtmAne azubha karmorUpI rogo lAge che. bhAI, 'upadezamAlA' nAmanA graMthamAM 302mA zlokamAM 'krodha'nA aneka samAnArthaka nAmo ApavAmAM AvyA che. temAM eka nAma che - anuzaya. anuzayano artha thAya che - prAyazcitta. krodha karyA pachI ApaNane haMmezAM prAyazcitta, eTale ke pastAvo thAya che; tethI ja krodhanuM nAma rAkhyuM - anuzaya. jyAre jyAre paNa krodha Ave, tyAre tyAre eka ja sUtra, eka ja maMtra yAda rAkhavAno - maghyenIvA mmavaza - dareka jIva potapotAnA karma anusAra varte che. A sUtra sAmI vyakti mATe yAda rAkhavAnuM. ApaNA mATe nahIM. ApaNA mATe e yAda rAkhavAnuM ke mArA karmonA udayathI AvelA 'krodha'ne huM vaza thaIza nahIM; huM have jAgI gayo chuM, mArAmAM samajaNa AvI thaI che; mAre mAruM vartamAna ane bhaviSya krodha karavA vaDe bagADavuM nathI. patrAvali 2010_03 aharnakena haratyeva, tejaH SANmAsikaM jvaraH / krodha punaH kSaNenApi pUrvakohaya rjitaM tapaH // 389 zrutasaritA Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha : eka ja divasano tAva jema cha mahinAnI stutine haNI nAkhe che, tema eka ja kSaNano krodha koDapUrva varSamAM pedA karelA tapanA phaLane phUMkI mAre che. dhananI udAratA ane tananI udAratA karatAM sauthI vadhu muzkela che mananI udAratA. koI game tevA aparAdha kare chatAM mana mokaLuM rAkhIne kSamA ApavI te mananI udArata che "bhUla'nI vyAkhyA paNa barobara yAda rAkhavA jevI che "je bhUlI javA yogya hoya tenuM nAma bhUla." kSamAM hArdika joIe; kSamA sarvanI joIe; kSamA binazaratI joIe; kSamA ciraMjIva hovI joIe ane kSamA jJAnagarbhita joIe. kSamAnAM A pAMca prANone dhAraNa karavAnA ApanA puruSArthane huM saphaLatA icchuM chuM. ApazrI vaDIla cho; huM Apano laghubaMdhu chuM. A patra lakhavAmAM kyAMya avinaya thayo hoya to mArA micchAmi dukkaDam. mArA puruSArthane saphaLa banAvavAnuM Apa bannenA hAthamAM che. mArA pratye Apa bannenA sAdharmika sadbhAvanI preraNAthI huM A patra lakhavA pravRta thayo chuM. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * patrAvali-71 pavadhirAja paryuSaNanAM viziSTa kAryo ane dharma maMgaLavAra, tA. 19mI ogasTa, 2003 vIra saMvata 2para9ne zrAvaNa vada 7 zrI zAntinAtha prabhu cyavana kalyANaka dina zrI candraprabha svAmI nirvANa kalyANaka dina zreyaskara zrAvakazrI, zrAvikAzrI Adi puNyavaMto parivAra - praNAma - jaya jinendra, AMtarazuddhinA amUlya avasara samAna paryuSaNa mahAparvanI padharAmaNI thaI rahI che. puNyanuM poSaNa ane pApanuM zoSaNa karavAnI anupama ane ajabagajabanI kSamatA dharAvatA A mahAmaMgalakArI parvanuM bhavya svAgata che. A parvanuM sthAna-mAna sarvazreSTha ane sarvayeSTha che. jinazAsanamAM A panotA parvane 'parvAdhirAja' rUpe biradAvavAmAM Ave che. zAstrakAroe enI stuti-prazasti A rIte karI che : parvANi bahuzaH santi, proktAni jinazAsana / paryuSaNAsama nAnyat, karmaNAM marmabheda kRta / / artha : tAraka tIrthakaranA zAsanamAM parvo to bahu che, paraMtu karmanA marmane bhedI nAkhanAra paryuSaNanI samAna koI parva nathI. saMskRta bhASA mujaba paryuSaNa'mAM be zabda rahelA che. pari' ane 'uSaNa-pari eTale "cAre zrutasaritA 390 patrAvali 2010_03 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarapha' ane "uSaNa' eTale 'vasavuM'. bAhya pravRttione tyAgIne AtmAnI cAre tarapha vasavuM te. AthI ja, A mahAparvanA pAvana prasaMge, samyagdarzana-jJAna-cAritra-tapanA sAdhana vaDe AtmAnuM sAmIpya meLavavA kAje prAjJa pUrvAcAryoe nIce darzAvela pAMca kartavyo prabodhela che : (1) amAri pravartana - jIva hiMsA nA karavI - ahiMsAmaya vAtAvaraNa keLavavuM - sakhya cAritra guNanI ArAdhanA. (2) sAdharmika vAtsalya - samyakajJAnanA dhAraka-upAsaka-ArAdhaka zrAvaka-zrAvikAonI sAdharmika bhakti-sevA-samyam jJAna guNanI ArAdhanA. (3) paraspara kSamApanA - paryuSaNa parvanuM hArda-bhAvAtmaka kartavya-kSamApanAnA AdAna-pradAna dvArA potAnA AtmAne zAnta-upazAMta karI zuddha banAvavo-samyak darzana guNanI ArAdhanA. (4) aThThama tapa - niraMtara traNa upavAsa karavA athavA yathAzakti tapazcaryA karavI-samyaka tapa guNanI ArAdhanA. (5) caitya paripATI - jinamaMdironA darzana-vaMdana karavA-uttama bhAvothI, uttama sAmagrIthI paramAtmAnI pUjA karavI - A kartavya bhAvavRddhinuM ajoDa sAdhana che. samyak darzanaguNanI ArAdhanA. AvI alaukika upadezadhArA vahAvanAra zrI vIra prabhune vinayAvanatabhAve vaMdana karIne ApaNI ciMtanayAtrAno prAraMbha karIe. tapa ane kSamApanA - A be pradhAna kartavyo paikI zAstrakAroe tapanI vyAkhyA karI che - vi tApanA tA: | - je karmone tapAve tenuM nAma tapa. nikAcita ane kaThina karmone paNa dUra karavAnI ane nUtana karmonA Agamanane aTakAvI devAnI tAkAta "tapa'mAM rahelI che. mATe ja, tattvArtha sUtrakAra zrI umAsvAtijI lakhe che - tavA nirbarA gha - tapathI saMvara ane nirjarA bane thAya che. A daSTie tapane Two in one' rUpe biradAvI zakAya. tapa vinA tApa nahIM, tApa vinA zuddhi nahIM. zuddhi vinA siddhi nahIM ane siddhi vinA zAzvata sukha nahI. kSamApanA sAdhanAnA traNa stara che. (1) kSamA mAMgavI (2) kSamA ApavI (3) kSamA rAkhavI. haiyuM vinamra bane tyAre ja kSamA mAMgI zakAya che. haiyuM vizALa bane tyAre ja kSamA ApI zakAya che; ane haiyuM jyAre vimala bane tyAre ja kSamA rAkhI zakAya che. vinamratA-vizAlatA ane vimalatAnA triveNI saMgama dvArA kSamAnI A tristarIya sAdhanA karIe to ja ApaNA mananuM maMdira maitrIbhAvathI maMDita thaI jAya. mATe to, A panotA parvane jJAnI bhagavaMto kahe che : (1) parvAdhirAja paryuSaNano prANa eTale saMvatsarInuM parva. (2) jagatanA jIva mAtra sAthe maitrIno maMgalamaya hAtha prasarAvavAnuM puNya parva. (3) kSamAnI sAdhanA dvArA siddhinAM zikharo sara karavAnuM parva. patrAvali 391 zrutasaritA 2010 03 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) 'micchA mi dukkaDama'no mahAnAda gajAvavAnuM parva. (5) kSamApanA (kSa++lA+va+7+) - dareka varNanI maMtrazakti # + + + pRthvIbIja mAyAbIja mA + AkarSaNa karanAra 5 + A sarva vidana AkarSaNa vinAzaka bIja karanAra. A uparAMta, dainika dharmaArAdhanA tema ja vArSika kartavyonI saMkalanA upara ApaNe dhyAna rAkhavuM joIe. dainika dharma ArAdhanA : (1) paramAtma pUjana (2) guru paryupAsti (3) jIva anukaMpA (4) supAtradAna (5) guNAnurAga (6) jinavANI-zravaNa. vArSika kartavyo H (1) saMgha pUjA (ra) sAdharmika bhakti (3) traNa yAtrAo (bhaktiyAtrArathayAtrA-tIrthayAtrA) (4) snAtra mahotsava (5) deva dravyanI vRddhi (6) mahApUjA (laghu zAnti snAtra, zrI siddhacakra mahApUjana athavA anya mahApUjano bhaNAvavA) (7) rAtri bhAvanA (8) zrutabhakti (9) ujamaNuM (ughApana)-tapanI pUrNAhuti prasaMge ujamaNuM karavuM. (10) tIrtha prabhAvanA (jinazAsananI prabhAvanA-jaina-ajaina sarvene) (11) hRdayazuddhi-AlocanA, pAyazcitta levuM vagere. na + vinayabIja anaMta upakArI anaMta jJAnI zrI tIrthaMkara paramAtmAe mahAmaMgalakArI ane sarvotkRSTa dharmatIrtharUpI jinazAsananI sthApanA karI che. vipula pramANamAM puNya karmono saMcaya thatAM, A bhavamAM ApaNe A dharmatIrthanI prApti thaI che. A jagatamAM sarvane mATe vaMdanIya, sarvane mATe pUjanIya ane utkRSTamAM utkRSTa mahAmaMgalakArI koI tattva hoya to te tIrthaMkara bhagavaMtoe sthApela A dharmatIrtha ja che. anaMtA tIrthaMkaronI bIjabhUmi kaho ke utpatinI khANa kaho, to te A dharmatIrtha ja che. pUjya sudharmAsvAmI gaNadhara mahArAjA racita 'Avazyaka sUtra' upara cauda pUrvadhara zrI bhadrabAhu svAmI mahArAjAe niryukti racI che. temAM ApaNe 'logassa ujajoagare, dhammatitzayare jiNe' bolIe chIe. tyAM covIsa tIrthaMkaronI stuti karatAM vizeSaNa ApyuM ke tIrthaMkaro dharmatIrthanA karanArA che. 'dharmatIrtha' zabdano sAmAsika artha judI judI apekSAe karI zakAya. jinazAsananA ajoDa vidvAna pa.pU. gaNivaryazrI yugabhUSaNa vijayajI ma.sA. zrI (nAnA paMDita mahArAjA) likhita 'dharmatIrtha' mAM A zabdano sAta vibhaktithI artha kare che; te A rIte (1) dharma e ja tIrtha, dharmasvarUpa tIrtha, dharmamaya tIrtha. (2) dharma viSayaka tIrtha, dharmane prApta karAvanAra tIrtha. (3) dharma dvArA tAranAruM tIrtha. (4) dharma pradAna karavA sthapAyeluM tIrtha. (5) dharmamAMthI pragaTeluM tIrtha. (6) dharma saMbaMdhI tIrtha. zrutasaritA 2010_03 392 patrAvali Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) dharma ja AdhAra che jeno evuM tIrtha. dharmanI vyAkhyA : vyutpatti - AtmAne avanatithI dhArI rAkhe ane unnati tarapha laI jAya. nirUkti - sArA vicAro, sArI vANIno prayoga ane sadvartana kare te. tIrthanI vyAkhyA : dravya tIrtha - sthAvara tIrtha Adi. bhAva tIrtha - gItArtha guru, dvAdazAMgI, zrI caturvidha saMgha siddharSi gaNi mahArAjAe 'upamiti bhava prapaMcakathA' graMthamAM jinazAsanane rAjamahelanI upamA ApI che. rAjamahelanI jema dharmatIrthanA aizvaryanuM varNana karyuM che. samyagdaSTine zAsana jotAM ja A aizvarya najaronajara dekhAtuM hoya. ApaNAmAM samyagdarzana hoya to dharmatIrthanuM apAra aizvarya ApaNane dekhAyA vagara rahe nahIM. A zAsananI guNa riddhino pAra nathI. traNe lokamAM puNyAnubaMdhI puNyanA jeTalA vipAko che, te sarve A jinazAsanamAM samAya che. vaLI, AtmAnI AMtarika labdhio, AtmAnuM guNa aizvarya, AtmakalyANanI zreSTha bhUmikAo te saghaLuM A dharmatIrthamAM samAI jAya che. dedIpyamAna jinazAsanano jaya jayakAra ho; tethI to ApaNe sau bhAvollAsa sAthe bolIe chIe jinazAsana deva kI jaya'. pU. AcAryazrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA yogadaSTi samuccaya'mAM lakhe che ke "jIva bodhibIja pAmyo eTale te jIva saMsArasAgarane taravA sAbado thaI gayo.' te mokSamArganI musAphara che ane saMsArano mahemAna che. jelakhAnAmAMthI kedIne choDavAno samaya thAya tyAre jema jelamAM sAyarana vAge, tema ahIM saMsArarUpI mahAkedakhAnAmAMthI have A kedI chUTI rahyo che. karmanI sajA patavAnA Are che, tenI sAyarana vAgI rahI che. AvI lAgaNI ja bodhibIjano mahimA sUcave che. bodhIbIjanI prApti arthe AtmazuddhinA traNa upAyo anukrame sevavA joIe. (1) samyagdarzana (2) dezavirati (3) sarvavirati. A traNemAM sauthI vadhu mahattA "sarva virati'nI che. hedI sAruM vratadhArayi gha - arthAt mAnavajanmanI uttamatA vrata-niyamanA pAlanamAM che. AtmazuddhinA traNa upAyonuM sevana "cAra mAtA' ne janma Ape che. jinazAsananuM hArda che : "Azravano tyAga ane viratino rAga.' navakAra mahAmatranA parama Asaka, upAsaka ane cAhaka adhyAtmayogI parama pUjaya gurudeva AcArya bhagavaMtazrI kalApUrNasUrIzvarajI mahArAjAe "cAra mAtAno upadeza Apela che. (1) varNa mAtA - jJAna mAtA- 3 thI sudhInA akSaro zrI gaNadhara bhagavaMtoe svayaM tene namana karyuM che. namo vepIjI sigi | - bAhmI lipine namaskAra. (2) namaskRti mAtA (navakAra) - puNyanI mAtA - viziSTa puNya pedA karavAthI jIvano vikAsa thato ja rahe. (navakAra ArAdhanA vaDe) patrAvali Jain Education international 2010_03 393 zrutasaritA Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) pravacana mAtA dharma mAtA (pAMca samiti ane traNa gupti) - puNya pachI dharmanuM sarjana thavuM joIe. (4) dhyAna mAtA - tripadI (utpA , vyaya ane dhruva) prathamanI traNe ya mAtAo ApaNane chelle dhyAnamAtA' nA khoLe mUkI de. paNa prAraMbha kramazaH ja thaze. sIdhuM dhyAna kadApi nahIM Ave. mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA viracita 'bhaktibatrIzI'nA saMkalanakAra pU.A. bhagavaMta zrI vijaya candraguptasUrIzvarajI ma. sAheba pratiSThAnA svarUpamAM jaNAve che ke mokSe gayelA zrI vItarAga paramAtmAne uddezIne potAnI je buddhi che, te buddhinI AtmA (potAmAM) je sthApanA che te mukhya pratiSThA che. pratiSThA karAvanAramAM ja, zrI vItarAgatva, sarvajJatva, sarvadarzitva ane siddhatva vagere guNonuM avagAhana karanArI potAnI je buddhi che, te buddhi svarUpa bhAvanI je sthApanA che, te mukhya pratiSThA che. cAre nikSepe hAjarAhajUra paramAtmAmAMthI 'sthApanA nikSepo' A rIte ApaNe samajavo joIe. aneka graMtharatnonA garbhamAM motInI jema vikharAyelA evA AtmahitakArI anekavidha padArtho jevA ke dharmatIrtha, samovasaraNa, parSadA, dezanA, dvAdazAMgI, sAmAyika, lezyA, dhyAna, yoga, guNasthAnaka, gaNita, bhUgoLa Adi vidhavidha viSayonA rahasyamaya tattvanA nicoDanuM eka sthAne naya-nikSepapramANa-utsarga-apavAdanA samanvayapUrvaka samyak saMkalanane jotAM, dareka zrAvaka-zrAvikAnA mukhamAMthI pradhAnaM sarva dharmANaM' sAhajika rIte sarI paDe che. paryuSaNa mahA parva veLAe, ciMtana mATe nIcenA zloko para vicAravuM : (1) dhammAM dhaMdhu sumitto ya, dhammAM ya paramaguru / muddAmA caDDALa, dhammAM paramasaMtanAM / / - vairAgyazataka dharma ApaNo baMdhu che, sAro mitra che, zreSTha guru che ane mokSamArga upara cAlanArAo mATe uttama ratha che. (2) appA kattA vikattA ya dukkhANa ya suhANa ya AtmA pote ja potAnA sukha-duHkhano kartA che. (3) trarmamaya saMmAra:, saMsAra nimittaH punavu:uAm - prazamarati-zloka 57 karmano vikAra saMsAra che ane saMsAranA kAraNe ja du:kha che. (4) JayamAtmaya saMmAra:, vAyendriya ninita - yogazAstra - prakAza cotho, zloka 5 kaSAya ane indriyothI jitAyela AtmA ja saMsAra che. - zrI uttarAdhyayana sUtra zrutasaritA . 2010_03 ( 4 ) sarvAzrava nirodhakaiH eka hI rasa jinazAsanam / sarva Azravono nirodha - A eka ja vAtamAM jinazAsanane rasa che. apekSAe, nirjarA (Cure) karatAM Azravanirodha (Prevention) tarapha puruSArtha karavo vadhu uttama che. mATe to aMgrejI 394 patrAvali Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAmAM paNa kahe che. 'Prevention is better than cure' (6) bhava zuM che ? bhAva zuM che ? ane svabhAva zuM ? bhavathI zuM maLe ? bhAvathI zuM maLe ? svabhAvathI zuM maLe ? dara varSe paryuSaNa Ave che ane jAya che. ATaATalAM varSo vItI gayAM, paNa hajI jinazAsanano pAko raMga lAgyo nathI. jeTalA prayatno saMsAranA nAzavaMta sukha meLavavA ApaNe karIe chIe teTalA prayatno jo AtmAnuM sukha meLavavA ApaNe karIe to bhavAMtaramAM avazyameva ApaNe zivavadhUnA sAthI banI zakIe. A bhavanA ApaNA zeSa jIvanane, jIvanapathane, jIvanarathane vrata-niyamorUpI alaMkAro vaDe zaNagAravAno saMkalpa ApaNe karIe, ane mokSa taraphanI ApaNI gatine vadhu jhaDapI banAvIe. ajJAnavazathI, dRSTidoSathI, matimaMdatAthI aMze ya vItarAga pravacanathI viruddha Alekhana thaI gayuM hoya; yukti, zraddhA ke anubhava viruddha viSaya ke Azaya pradarzita thaI gayo hoya, te badala trividha trividha mArA 'micchA mi dukkaDam.' dezavirati dhAtu parinAma: sarvavirati - deza viratinuM kharuM pariNAma ja sarvavirati che : saMsAranI samApti ane mokSanI prApti karAvI ApanAra 'sarvavirati' eTale ke dIkSA grahaNa karavAnI abhilASA ApaNe sevIe, AnI phalazrutirUpe, A bhavamAM ke parabhavamAM, sadguruno saMyoga prApta karI, dIkSA aMgIkAra karI, maraNane badale kALadharma pAmatAM pAmatAM paraMparAe nirvANane pAmIe e ja abhyarthanA. A mahAparva daramyAna Apa saune devagurUpasAya apAra zAtA-samatA-samAdhi rahe tevI mArI zubha bhAvanA. varSa daramyAna dila dubhAya evuM kAMI paNa jANatAM-ajANatAM mana, vacana, kAyAthI meM karyuM hoya, te badala mArA micchA mi dukkaDam. patrAvali 2010_03 li. Apano sAdharmika bhAI, rajanI zAha * * patrAvali-72 saMsAramAM mAtAnuM ajoDa sthAna ravivAra, tA. 27mI julAI, 2003 vIra saMvata 2529 ne aSADha vada 13 dharmAnurAgI parama zrAvikA benazrI, praNAma - zAtAmAM hazo. pU. bAnA arihantazaraNa thayAnA samAcAra ociMtA ane Akasmika hatA. tethI, mana A ghaTanAne svIkAravA taiyAra thAya nahIM, te svAbhAvika che. vidAya lenAra pU. bAnI apekSAe AvuM mRtyu ja sarvottama gaNAya che. aMta samaye vedanA ane lAMbI mAMdagI nahIM, e paNa puNyodaya ane zAtA vedanIyano udaya ja dharmamAM samajAvAya che. bena, ApaNe paNa e ja samajavuM. manane manAvavuM. 395 zrutasaritA Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paristhiti nA badalI zakAya tyAM ApaNI manasthiti ja badalavI joIe. temAM ja ApaNuM hita che, alpa karmabaMdha che, kalyANa che. mAtAnuM sthAna darekanA jIvanamAM mahattvanuM ane agatyanuM hoya che. ApaNA A bhavanA dehanI apekSAe, bena, mAtA e to ApaNA astitvano pAyo che. Itara darzananA kavioe paNa "mA"nI anupama sarakhAmaNI karI che, AbehUba svarUpa varNavyuM che. (1) taitarIya upaniSada - mAtRdevo bhava - pitRvo bhava | (2) mIThAM madhu ne mIThA mehulA re lola ethI mIThI te morI mAta re jananInI joDa sakhi ! nahi jaDe re lola -kavi boTAdakara lavaNa vinA jyama phikku ana, bhAva vinA jevuM bhojana kIkI vinA jevuM locana, mAta vinA tevuM bApanuM mana. ghaDo phUTe rajhaLe ThIkarI, mA vinA evI dIkarI; goLa vinA moLo kaMsAra, mAtA vinA sUno saMsAra. -kavi premAnaMda kuMvarabAInuM mAmeruM.' (4) paDuM ke caDuM to khamA ANI vANI, paDe pAMpaNe premanAM pUra pANI; pachI koNa potAtaNuM dUdha pAtuM ? mahA hetavALI dayALI ja mAtuM. - kavi zrI dalapatarAma (5) jananInA haiyAmAM poDhaMtA poDhaMtA, pIdho kasuMbIno raMga, enAM dhoLAM dhAvaNa kerI dhArAe dhArAe, pAmyo kasuMbIno raMga; ho rAja mane lAgyo kasuMbIno raMga -kavizrI jhaveracaMda meghANI (6) nata mAtRmamAM : - mAtA samAna bIjo koI guru nathI. mahAbhArata (7) A je eka ja bhAra, mAsa nava te vekyo huM tenuM RNa pAmyo unnati to ya nA bharI zakuM, mAthuM name mA tane. -zrI makaranda dave (8) pitA gharamAM mastakanA sthAne che, jyAre mAtA hRdayanA sthAne che. vyavahAranI bhASAmAM, mA e gRhapradhAna che, jyAre pitA videzapradhAna che. akadezamupAdhyAya, Rtvim yajJahamaducyate / ate mAnyA yathApUrva mebhyo mAtA garIyasI / / artha : guru, AcArya, upAdhyAya ane Rtvija pUjaya che; paraMtu mAtA e badhA karatAM vadhu pUjya che. -zrI yAjJavalkaya smRti. zrutasaritA 2010_03 396 patrAvali Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) gharamAM gokuLiyuM gAma re, mArI nathI javuM tIrathadhAma (amerikA dhAma) mAtA-pitAnA caraNomAM che, aDasaTha tIrathadhAma re. (11) rUpAdhyAyAH TAvAya:, mAdhAryAnAM zai pitA // sahasaMtraM pitRNAM mAtA, gauravaNAtiricyate / / artha daza upAdhyAya karatAM eka AcArya caDe, so AcArya karatAM eka pitA caDe ane sahastra pitA karatAM eka mAtA gauravathI mahAna che. -manusmRti (12) bALakane joI je rIjhe, rIjhe bALaka joI jene; vatsala mUrata snehala sUrata, hRdaya hRdayamAM vaMdana tene. -kavi zrI umAzaMkara jozI (13) jyoti lAdhe phakta zizune, eTalI ura kAma; moDI moDI khabara paDI bA, tuM ja cho jyotidhAma. -zrI karasanadAsa mANeka (14) kIdhela je upakAra te, bhUle nahi jarIe vaDI, nitya nitya namatA namra thaI, mA-bApane pAye paDI; mA-bApa yazane bolatA, je pratidine te dIkarA, bAkI bIjA bhAMgela, kAcA hAMDalAnA ThIkarA. (15) "mA"no artha duniyAnI badhI ja bhASAmAM "mA" thAya che. -zrI ravindranAtha TAgora (16) bimAra paDato koI paNa mANasa sauthI pahelo ane vAraMvAra je zabda bole che te "mA" che. -zrI svAmI rAmatIrtha (17) jagatarUpI khArA samudramAM, e mIThI vIraDI samAna che, mA te mA cho bAkI to badhA, vagaDAnA vA jevA che. (18) anya vastu mAnavA:, prathamataH zAnA suzikSafuptA | manyahaM jananI suzikSaNakRte, yogya parA zikSitA / / artha : nizALa ke kaoNleja vagere. bALakone zikSaNa Ape che ema loko bhale mAne; paNa huM to ema samajuM chuM ke suzikSita mAtA ja bALakane kharuM zikSaNa Ape che. -kartavya kaumudI-zloka 69 yuga yuganI sthiratA ane sukha mATe mathatI mAnava jAta mATe AzAbharyo AdhAra che. e parama upakArI mAtA-pitAnI hitaciMtA, naisargika vAtsalya ane nisvArtha prema e ja sAcA arthamAM ApaNI mahAmUlI mUDI che. saMskRtinA UMcA Adaza, mAnavatAnI mahAna mahecchAo, zikSaNa ane saMskAranA parama lakSya, mAtAnA zrama ane premathI prerAyelAM che. jaina sAhityamAM patrAvali 2010_03 zrutasaritA Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa aneka graMthomAM mAtAnA vAtsalyanuM aneruM varNana karela che. (1) Adi jiNaMda, Adi jiNaMda, bharata batAvo Aja marudevI mAtA pUche che, kayAM che mAro lAla? (2) tirlR vudiyAra samaLADamAM ! saMgadA - ammA piuNaM bhaTTissa dhammAyariyassI artha : he AyuSyama zramaNo ! traNano pratyupakAra karavo yAne emanA RNamAMthI mukta thavuM muzkela che. te A pramANe-mAtApitA, bharaNapoSaNa kartA zeTha tathA dharmAcArya-dharmaguru. -ThANAMga sUtra-trIje ThANe. (3) carama zAsana tIrthapati zrI mahAvIra svAmI paramAtmAe potAnA carama bhavamAM garbhavAsa daramyAna, mAtAne duHkha nA thAya, te zubha AzayathI halanacalana baMdha karI dIdhela. (4) mArgAnusArInA 35 guNomAM eka guNa 'mAtA-pitAnI pUjA'no mUkyo che. pUjAno artha 'sevA' nahIM levo. mAtA-pitAnI sevA to kadAca mAMdagI, lAcAra ke paravaza avasthAmAM thAya che; paraMtu pUjAo aMtaranA bahumAnapUrvakanI hovAthI koI paNa avasthAmAM thAya che. (5) zramaNa jIvanamAMthI patana pAmIne navadIkSita yuvAna muni araNika eka vArAMganAnI sAthe bhoga-vilAsamAM kALa nirgamana kare che. araNikanA guma thavAnA samAcAra sAMbhaLI tenI sAdhvI mAtA AghAtamAM pAgala thaI jAya che ane AkraMda karIne 'araNika'nA nAmanI bUmo pADatI judI judI zerIomAM te mAtA Amatema bhaTake che. aMte, milana thatAM, araNika mAtRcaraNe pazcAttApanA punita azru vahAve che ane zramaNa jIvanane punaH svIkArI mAtAnA hRdayane pulakita karato te tenA AzIrvAdane prApta kare che. (6) rUDAM matte mAryA padmattA ? poyamAM tAM mAiA pattA, taMddA maMsa, sozi! maghanuM" || artha : zrI gautama svAmI zrI mahAvIra svAmIne prazna pUche prazna : mAtA taraphathI prApta thayelA aMgo (mAtR aMga) kayA che ? uttara : he gautama ! traNa aMgo mAtA taraphathI prApta thayela che - mAMsa, lohI ane magaja. prazna : he bhagavan ! pitA taraphathI prApta thayelA aMgo (pitR aMga) kayA che ? uttara : he gautama, pitR aMga traNa che - (1) hADakAM (2) hADakAnA majAgarU ane vALa (3) carabI, roma temaja nakha. : -zrI bhagavatIjI sUtra-zataka : 1-uddezo-7 (7) prabhu zrI mahAvIra svAmIno janma prathama brAhmaNI devAnaMdA mAtAnI kukSie thayo hato. tyAM prabhu 82 divasa-rAtra rahyA hatA. tyAra pachI zakrendra mahArAjAnI AjJAthI hariNagamaiSI deve prabhune trizalAdevI kSatriyANInI kUkhe mUkyA hatA. kevaLajJAnanI prApti bAda, eka vakhata bhagavAna zrI mahAvIra svAmI bAhmaNakuMDa nagaramAM padhAryA ke jyAM teonI carama bhavanI prathama mAtA devAnaMdA tathA pitA RSabhadatta rahetA hatA. pitA zrI zrutasaritA 2010_03 398 patrAvali Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadatta cAra vedomAM pAraMgata hatA ane jIva-ajIva Adi nava tattvanA jANakAra zramaNopAsaka hatA. baMne jaNA zrI mahAvIra svAmInA darzana karavA Ave che. bhagavAnane joIne pAMca abhigama sAcavI temane vaMdanA karI yAvatu paryApAsanA karI. devAnaMdAjI zramaNa bhagavAna mahAvIrane animeSa daSTithI arthAt dhArIdhArIne jovA lAgI; AMkho harSAzruthI bhIMjAI gaI; harSathI praphullita bane bAjubaMdha phUlAI gayA; harSAtirekathI enI kAMcaLI vistIrNa thaI gaI, ane tenA stanomAM dUdha AvI gayuM. mAtA-pitA (devAnaMdAjI ane RSabhadattajI) e bhagavAnanA zrImukhethI dIkSA grahaNa karI ArAdhanApUrvaka siddha-buddha-mukata dazAne prApta karI. -zrI bhagavatIjI sUtra-zataka : 9-uddeza : 33 (8) mAtA-pitAnA putra snehanA kAraNe vilApa ke viSAda nA thAya, tethI prabhue (zrI mahAvIra svAmIe) abhigraha dhAraNa karyo ke mAtA-pitA hayAta haze, tyAM sudhI huM saMyama aMgIkAra nahi karuM. dhanya mAtA ! dhanya pitA ! dhanya putra ! bhagavAna mahAvIranA parama bhakta zreNika mahArAjAnI priya rANI celaNAe eka putrane janma Apyo ane ukaraDA upara pheMkAvI dIdho, kAraNa ke e putra jayAre mAtAnI kukSimAM hato tyAre satI celaNAne patinuM mAMsa khAvAnI IcchA thayelI. AnA uparathI satIe cokkasa mAneluM ke A putra pitAno ghAtaka thaze. zreNika mahArAjAne khabara paDatAM temaNe turata ja dAsI mAraphata putrane teDAvI lIdho. paraMtu e putranI eka AMgaLIne kukaDAe karaDI lIdhelI, tethI tenuM nAma "kuNika' pADyuM. jakhI AMgaLIne zreNika mahArAjAe moDhAmAM rAkhI hatI, jethI dardanI pIDA ochI thAya. ATalI mamatA e bApane putra upara hatI. (10)dareka jIvane pitA taraphathI "kuLa prApta thAya che ane mAtA taraphathI "gotra' prApta thAya che. "i bdha rUti tra: -' no artha "vANI agara bhASA' thAya che, ke je mAtA taraphathI prApta thAya che. mATe ja, "mAtRbhASA' zabda bolAya che. pitRbhASA jevo zabda banyo ja nathI. A dRSTie paNa, mAtA, mAtRbhUmi, mAtRbhASA ane mAtRsaMskAranuM Arya saMskRtimAM khUba mahattva che. mATe, AlIzAna baMgalAo ke gharane nAma keTalAka Ape che, jevA ke, mAtRchAyA, mAtRsadana, mAtRvaMdanA, mAtRbhavana, mAtR-kRpA, mAtRtIrtha vagere. (11)zrI kRSNa mahArAjAnA laghubaMdhu gajasukumAla mAtA devakI pAse dIkSA levA mATe anumati levA jAya che. snehavaza mAtAe anumati ApatAM svAbhAvika duHkha thAya tethI mAtAe "A ja bhavamAM jo tuM muktine pAme te zarate anumati ApI (ke jethI anya bhavamAM anya mAtAne duHkha nA thAya). gajasukumAle, te zarata svIkArI, zrI neminAtha prabhunA zrImukhe dIkSA grahaNa karI te ja bhave muktine varyA. patrAvali 399 zrutasaritA 2010_03 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) vartamAna ArAnA chellA dasapUrvadhara zrI vajasvAmIne dIkSA levAnA bhAva garbhamAMthI ja hatA. tethI, janma dhAraNa karIne satata raDavA ja mAMDyuM. chAnA rahe nahIM. niraMtara rudana karavAno eka mAtra Azaya e ja ke mAtAne teonA pratye sneha ke prIti thavAne badale a-sneha ane a-prIti thAya; ke jenA pariNAme, temanAthI vikhUTA paDatAM mAtAne koI jAtanuM duHkha nA thAya. zrI vajasvAmIjIe ati nAnI uMmaramAM dIkSA grahaNa karI hatI. cauda pUrva paikI dasamAM pUrva, vidyAnupravAda pUrvamAMthI "zrI siddhacakrajI patra' uddharavAno yaza zrI vajasvAmInA phALe jAya che. mAtA-pitA" AvI adbhuta vAto hovA chatAM, teonA vidAyane, viyogane, visarjanane bhUlavA ane viSAdane dUra karavA ApaNe AdhyAtmika rIte paNa A bhava pUratA thayela A saMbaMdhanuM vizleSaNa karavuM joIe. anAdi kALathI saMsAranI A sapATI upara dareka jIva navA navA paheraveza paherI eka nATakiyAnI jema nATaka kare che. A nATakano sUtradhAra 'karma che, ke je Adeza ane izArA karI karIne jIvane nAca nacave che. A bhavanA ane dareka bhavanAM badhAM ja pAtro jevAM ke pitA-mAtA, pati-patnI, putra-putrI Adi, karmasaMyoge ja hoya che. nadI nAva saMjoga' jevA saMsAra-pravAhamAM je te jIvano karmasaMyoga pUro thatAM te te jIva AgaLa AgaLanA bhavamAM gati-pragati karato jAya che. A bhavanI mAtA gayA bhavanI patnI hoI zake che ane A bhavanI patnI ApaNA AvatA bhavanI mAtA paNa banI zake che. mATe A saMbaMdhomAM mohavaza-premavaza-bhaktivaza-ajJAnavaza viyoga veLAe ApaNane duHkha vaMtuM hoya che "eklA ja AvavAnuM ane eklA ja javAnuM' A vAtanI samajaNa mAtra che; hajI svIkAra nathI thayo. svIkAra thatAM AvA prasaMgoe ubhavatuM duHkha ApoApa vilIna thaI jAya che. janmano AnaMda ane mRtyuno zoka e ja mahA mithyAtva che, mahA ajJAna che. mRtyu nA joItuM hoya to "janma levo nA paDe tevuM Ayojana, tevI pravRtti, tevI karaNI karavI paDe. jeno janma hoya, tenuM mRtyu avazya hoya ja; paraMtu jenuM mRtyu hoya, teno janma hoya ja tevuM nathI. dA.ta., mokSe jatA jIvono chello bhava. janma, ghaDapaNa ane mRtyunuM nivAraNa karavAnuM lakSya rAkhavAnuM che. paraMtu, e yAda rAkhavuM ke jarA (ghaDapaNa) ane mRtyu paNa jeno janma hoya tene ja Ave che. mATe, jo janma ja nA levAnuM pAkuM nakkara Ayojana thaI jAya, to jarA ane mRtyunuM ApoApa nivAraNa thaI jAya che, mATe, to pUjAmAM bolIe chIe "janma-jarA-mRtyu nivAraNAya." upakArI jJAnI bhagavaMto kahe che : "karmaveze jina AtmA, bhavamAMhI bhaTakAya; paherI pugala veSane, janma-maraNa du:kha thAya." ucca Adarzo, anupama samatA ane anerI sAdhamikatA - A traNe zabdothI vyakata thatAM bhAvAtmaka guNonA svAmI evA ApanA pUjya bA, teonI aNanama ane akhaMDa asmitA ane ojasvitA vaDe, ApaNA saunA hRdayamaMdiramAM aMkita banIne raheze. panotA puNya ane parama saMvegazrutasaritA 40) patrAvali 2010 03 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvidAdi guNothI vibhUSita vyaktitvanA vAhaka evA pUjya bA ApaNA sau mATe guNAnuvAdanuM eka sthira ane sthAyI smAraka banIne raheze. mahAvideha kSetranA tIrthapati zrI sImadhUra svAmInuM parama ane prabaLa nimitta pU. bAnA puNyAtmAne apAra zAtA-samatA ane samAdhi bakSe ane Apa sau parivArane viyoganuM A vasamuM du:kha sahana karavA zakti arpe tevI prArthanA. bA evo zabda paNa, muja kAnamAM athaDAya jyAM; tana mana ane koDo ruvADAM, ullasita thaI jAya tyAM" bhava bhAge, bhAva jAge ane svabhAvamAM AtmAnI gati lAge - A traNa kAraNo vaDe saMsAranI samApti ane mokSanI prAptine ApaNe sau pAmIe tevI maMgala manISA. li. Apano sAdharmika bhAI, rajanI zAha * * * * * ( patrAvali-73 jJAnakriyAno subhaga meLa. budhavAra, tA. 8mI, jAnyuArI, 2003 vIra saMvata 2para9 ne poSa suda 6 zrI vimalanAtha prabhu kevaLajJAna kalyANaka zubha dina. ratnatrayI ArAdhaka zrI, praNAma-jaya jinendra-2013nA nUtana varSanI ApanI zubhecchA darzAvato patra maLyo. ApanA vicAronI spaSTa rajUAta ane akartavyapaNAnI sacoTa kabUlAtathI huM prabhAvita thayo chuM. ApanuM dharmarAgIpaNuM ane dharmakriyArucipaNuM ApanA patrathI phalita thAya che. jinazAsana dareka bhavamAM prAptamAna nahIM thAya tevI samajaNa avazya sArI che; paraMtu jyAM sudhI samajaNa kRtyamAM eTale ke AcaraNamAMkriyAmAM nA pariName, tyAM sudhI te samajaNanuM mUlya aMkAtuM nathI ke phaLaprApti thatI nathI. dA.ta., ApazrI je je davAo dardIne lakhI Apo, te prIskrIpzana jyAM sudhI dardI phArmasImAM laI javAnI kriyA ane je te davA levAnuM AcaraNanA dare tyAM sudhI dardIne to phAyado nathI ja thato; paraMtu sAthe sAthe Ape lakhelA prIskrIpzananuM koI mUlya nathI puravAra thatuM. meM agAunA mArA patramAM je je lakhyuM te te badhuM ekI sAthe karavAnuM nathI. jema ApazrI oNphisamAM kAma karavAnI yAdI banAvo cho agara to manamAM dhArI rAkho cho, basa tevuM ja dharmakSetre A jIvanamAM zuM zuM karavA yogya tene dhArI rAkhavuM. je te yogya samaye te te AcaraNamAM joDAI javAnuM. je je saMskAronuM siMcana ApaNe ApaNAM bALakomAM karavA icchatA hoIe te te saMskAro mAtA-pitAe to keLavavA ja paDe ne ! ekalI mAtA ke ekalA pitA keLave te nA cAle; baMnee patrAvali 401 zrutasaritA 2010_03 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekabIjAnA paraspara sahayogI, sahakArI ane samadarzI banIne keLavavA paDe; ane to ja bALako upara eka cokkasa asara UbhI thAya che. dA.ta., bALakone tame savAre yAda devaDAvo ke Aje AThama ke caudaza che; khyAla rAkhajo, skUlamAM kAMI khavAya (vanaspati Adi) nahIM. paraMtu bALakone yAda devaDAvavA ApazrIe yAda rAkhavuM paDaze, te nakkI che. divasa-rAtrI, prakAza-aMdhakAra, bAhya-atyaMtara, nizcaya-vyavahAra, jJAna-kriyA-A badhAM joDakAM prAthamika dRSTie samAna lAge; paNa tAttvika dRSTie emAM pharaka che. divasa-rAtrI ane prakAzaaMdhakAra ekabIjAnA abhAvamAM vartAya che eTale ke divasa nA hoya tyAre ja rAtrI hoya che. nizcayavyavahAra, bAhA-atyaMtara ane jJAna-kriyA paraspara pUraka, preraka, poSaka, sahakArI ane sahayogI che. ekabIjAnA abhAvanA svabhAvavALA nathI. mATe, dharmAcaraNamAM baMnene sAthe rAkhavA. hRdayamAM nizcaya daSTi rAkhavI jema ke huM AtmA chuM, ekalo Avyo chuM, ekalo javAno chuM, mArA karelA karmono bhoktA chuM, mArA karmono kartA chuM, mokSe javAnA upAyo mAre jAte ja karavAnA che; ane vyavahAramAM bALako, mAtA-pitA mAro A bhava pUrato parivAra che ane teo pratyenI saMsAranI pharajo mAre pUrNapaNe bajAvavAnI che. bAhA tapa eTale upavAsa, AyaMbila, ekAsaNuM, besaNuM Adi to zakya hoya tyAre ja karavuM. meDikala oNphisanI kAmagIrInI sAthe AvA tapa karavA anukULa nathI thatuM paraMtu, rasanA indriyane jItavA mATe vRttisaMkSepa (AkhA divasamAM dA.ta., 10-12 ke 15nI vadhu vastu nA khAvI vagere.) rasatyAga (dA.ta., eka-be-cAra aThavADiyA mATe taLeluM, gaLyuM, athANuM, ghI athavA vigaI je bhAvatuM hoya te game te ekAda-be padArtha nA khAvA.) Adi tapa karavA. AThama-caudasa jevI moTI tithie pANI ukALeluM pIvuM, kaMdamULano sadaMtara tyAga karavo, Adi tapa bAhI svarUpe karavuM. tapanA atyaMtara svarUpane paNa pAmavuM dA.ta., dararoja ochAmAM ochI 24 miniTa svAdhyAya (dhArmika vAcana ke carcA), kAusagga, dhyAna vagere karavuM. atyaMtara tapa je meM gayA svAdhyAyamAM samajAvI hatI tadanusAra karavAno prayatna karavo. sAmAyika vIka-enDamAM karavI vagere. jinezvara paramAtmAe, bhAI, atyaMtaranI alabelI pakaDa mATe tapanAM bAhya lakSaNo darzAvyAM che. madda aMze ApaNe AkhI jiMdagIne bAhya tapa vaDe pakaDI rAkhIne pUrI karIe chIe te ucita nathI. bAhyA sAdhana che ane atyaMtara sAdhya che. bAhya tapa rUpI sAdhana vaDe atyaMtara tapanI siddhio prApta karavAnuM lakSya ApaNe saue rAkhavAnuM che. have jJAna ane kriyA viSe. dAkhalA tarIke mane ApanA ghera AvavA mATenA rastAnuM mane jJAna hoya; paraMtu jyAM sudhI gADI calAvavAnI kriyA nA karuM tyAM sudhI ApanA ghera pahoMcI zakavAno nathI. AnAthI viruddha, huM gADI calAvavAnI kriyA karato ja rahuM ane ApanA ghera AvavAnA rastAnI mane jANakArI na hoya topaNa huM ApanA ghera pahoMcI zakavAno nathI. Ama, jJAna ane kriyA ekabIjAnA pUraka che. mokSe javAnA mArganuM jJAna paNa joIe ane cAlavAnI - AcaraNanI kriyA zrutasaritA 402 patrAvali 2010_03 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa joIze. ApazrIe lakhyuM che ke bALakonI javAbadArI vagere mAMthI mukta thaI gayA pachI dharma tarapha vadhu vaLavuM che. jJAnI bhagavaMto spaSTa kahe che ke A kAyA kyAM sudhI sAtha Ape teno bharoso nathI ane AyuSya kSaNabhaMgura che. mATe, dharma AvatI kAla para TALavA jevo nathI. dharmakSetramAM A sUtra barobara baMdhabesatuM che 'Aje rokaDA ne kAle udhAra.' sindra prakaraNanA trIjA zlokamAM yathArtha darzAvyuM che : trivarga saMsAdhanamaM tareNaM, pazori vAyurviphalaM narasya / tatrApi dharma pravaraM vadati, na taM vinA sad bhavato'rthakAmI // artha : dharma-artha-kAma-mokSa caturvarga paikI prathamanA trivarganI sAdhanA vinA manuSyanuM jIvana pazunI jema niSphaLa che. Ama chatAM, A traNemAM dharma ja zreSTha che; kAraNa ke dharma vinA bAkInA be artha ane kAmanI prApti thaI zakatI nathI. bhAI, sAthe sAthe A gAthA paNa tapAsIe : naraH pramAdI zakye'rthe, syAdu pAlaMbha bhAjanam / artha : koI paNa vyakti potAnAthI zakya evA dharmakAryano prAraMbhaAraMbha kare nahIM to bIjAnA ThapakAne pAtra bane che. je je dharmakriyAo zakya che, saMbhavita che, te ApaNA jIvanamAM kema prAraMbha pAme tenuM Ayojana ApaNe jAte ja karavuM paDaze. A anArya dezamAM ApaNane upadeza ApanAra pU. sAdhu-sAdhvI bhagavaMto AvavAnA nathI. sau koInI jema ApaNA badhAnuM AyuSya paNa dareka kSaNe kramazaH ghaTatuM jAya che. yuryAti kSa kSaLe / A bhavanA ApaNA AyuSyano aMta kyAre te mAtra keLavajJAnI bhagavAna ja jANe che, ApaNI pAse jANavAno koI upAya nathI. mATe, ApaNA A jainakuLanA bhavamAM jhaLahaLatA jinazAsana vaDe muktipadano pAyo naMkhAI jAya temAM ja ApaNuM gaurava samAyeluM che, saphaLatA samAyelI che. nItizAstra paNa mArI A vAtane samarthana Ape che : prathame nArjitaM vidyA, dvitIye nArjitaM dhanam / tRtIye nArjite dharmaH caturthe kiM kariSyati / / artha : Azare ApaNuM AyuSya 80 varSanuM haze, tema dhArIne jiMdagInA varSagALA anusAra cAra bhAga pADIe. prathama bhAgamAM (uMmara 1-20) jeNe vidyA saMpAdana nathI karI; bIjA bhAgamAM (uMmara 21-40) jeNe dhana upArjana nathI karyuM, trIjA bhAgamAM (uMmara 41-60) jeNe dharma upArjana nathI karyo, te cothA bhAgamAM (uMmara 61-80) zuM karI zakaze ? arthAt kazuM paNa nahIM karI zake. ApaNA bALako paNa svataMtra jIva che. teo paNa kArakirdI, sukha, duHkha potapotAnA karma anusAra pAmavAnA che. teno artha e nahIM ke ApaNe prayatna nahIM karavAnA. A baMne bALako ApanA patrAvali zrutasaritA 2010_03 403 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane bena sAthe pUrvabhavanA saMbaMdhanA kAraNe A bhavamAM ApanA ghera AvyA che. teo pratye suMdara Ayojana karI, zikSaNa ane saMskAra ApI, teonA jIvanabAgamAM gulAbanA phUlo pAtharavA mATe ApaNe badho ja prayatna avazya karavAno. paNa sAthe sAthe, ApaNe ApaNuM dharmAcaraNa paNa vadhAratA rahevuM joIe, ApaNe ApaNA pratyenuM lakSya paNa upayogI che. jIvananI jarUriyAto ghaTADavI, jIvanane sAduM banAvavuM, je ane jeTaluM maLe (Avaka sahita) te rIte calAvI levuM, maLe teTaluM badhuM ya nA bhogavavuM (thoDuMka dAna karavuM.) lAgaNIo-mAgaNIoIcchAo-apekSAo-tRSNAo-AzAo-abhilASAo-Ayojano, bhAvinI vadhu paDatI ciMtAo vagere no aMta lAvavo upakArI che. ati lAgaNI, ati mAgaNI, icchAono aMta nathI; cakra sanAtana rahe cAlatuM, kAyama kyAMya vasaMta nathI." atyaMtara tapanA bIjA prakAra vinaya guNa' vaDe vinIta thavAya che. "zrI" no artha mokSarUpI lakSmI thAya che. jagatanI badhI ja vastuo parAjayane pAme che, jyAre mokSarUpI lakSmI niyamA jayane pAme che. "jayazrI' nAmano A zabdArtha che. patnIne patnI nA kahetAM "sahadharmAcAriNI' kahe che; eTale ke dharmamAM sAthe AcaraNa karavuM te. ApanA bhAvabharyA pratyuttaranA lIdhe A patra lakhavAnI mane preraNA thaI Ave, te svAbhAvika che. mAro A patra ApazrI rasapUrvaka ane rucipUrvaka vAMcI jazo, tenAthI ApanI dharmayAtrAno prAraMbha nahIM thAya; tenA mATe to nAnakaDuM paNa ekeka kadama ApazrIe ja uThAvavuM paDaze. - zamaca zam - zubha kAryomAM pravRtta thavA mATe haMmezAM utAvaLa karavI. manane jemAM ane jyAM rasa che, tyAM e caMcaLa nathI, paNa sthira che. manane je game, mana temAM rame. mana badalavAnI jarUra nathI, rUcirasa badalavAnI jarUra che. ApazrI koI niyama lo ane ApanA ghera mAruM AvavAnuM bane tevI mArI bhAvanA che. A patramAM avAranavAra nirdeza meM ApanA tarapha karyo che. paNa patra Apa baMne mATe ja lakhyo che. zubhecchAo sAthe. li. Apano bhAI, rajanI zAha zrutasaritA 404 patrAvali 2010_03 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-74 AtmabhAvanAnA viziSTa bheda zukravAra, tA. 27mI, jUna 2003 vIra saMvata rapara9 ne jeTha vada 13 zrI suvidhinAtha prabhune namo nama: bhAI, jaya jinendra. dharma-vArtAlApanI pravRtti dvArA mane mArI AdhyAtmika pragatimAM apAra apAra lAbha thAya che. ApanA saMgha dvArA mArA lAbhanI AvI amUlya taka mane avAranavAra sAMpaDe che, te mAruM sadbhAgya che. ApanA zrI saMghano ane khAsa karIne ApaNA parama AtmIya vaiyAvaccaguNanA anurAgI svajanazrI praviNabhAI ane teonA dharmapatnI zrAvikA zrI bhAvinIbena vAkANIno huM atyaMta AbhArI chuM. tA. 15mI jUnane ravivAranA roja mArA vArtAlApa nimitte mAre ApanA nivAsasthAne AvavAnuM banyuM. chellA thoDAka samayathI ApaNI paraspara icchA phaLIbhUta thaI. ApanA ghera AvavAno AnaMda mAre mana paNa anero hato, ullAsapUrNa hato. Apa bannenI dharmakaraNI ane dharmasaMskAronuM huM paNa khUba anumodanA karuM chuM. mArA ApanA ghera rAtri-rokANa prasaMge Apa bane e mArA mATe sadbhAva ane lAgaNIo dAkhavI che, te badala Apano khUba AbhAra. samyakraratnanA traNa prakAra che : (1) darzana (zraddhA) (2) jJAna (3) cAritra. ApaNe A traNa ratnonA "jhaverI" banavA mATe nIcenA vidhAna upara vicAra karIe : bhava bhAge nahIM; bhAva jAge nahIM; svabhAvamAM AtmAnI gati lAge nahIM. janmamaraNanuM cakra kaho ke saMsAra kaho, jagata kaho ke loka kaho. badhAya eka paryAyanA zabdo ja che. A cakrane gatimAna karanArI sattAne karma kahevAya che. jIva dareka bhavamAM janma dhAraNa karI mRtyu paryata athAga mahenata karI dhana, parivAra Adi mohanI sAmagrIo ekaThI karI nita navA navA karmo bAMdhI ekaThuM kareluM badhuM je te bhavamAM mUkIne gatirUpI paribhramaNa karyA kare che. ghAMcInA baLadanI mAphaka "gati' avazya dekhAya che, paNa pragati lezamAtra thatI nathI. ApaNI icchAe ke anicchAe je je vastuo (dhana, parivAra Adi) mRtyu ApaNane choDAvanAra che, te te vastumAM mithyAbhAvano moha keLavavA jevo nathI. parabhavamAM sAthe laI javAnA guNonI eka nAnakaDI yAdI banAvI te te guNonI prApti arthe ApaNe sAdhano zodhavA to paDaze, ane zodhyA bAda, te te dizAmAM ApaNuM AcaraNa paNa keLavavuM paDaze. AcaraNa vaDe ja svamAM sthiratA ane svasthatA Ave che ane "mamatA'nuM sthAna "samatA' le che, ke je AtmabhAvanA prAgTayapaNAnuM sAdhana che. AtmabhAvanA sAta prakAro che : (1) udAsIna bhAva : jema prabhune dareka paristhiti, vyakti ane vastu pratye udAsIna bhAva hoya (harSa ke kheda nahIM), tema ApaNe paNa sAMsArika padArthomAM prApti samaye harSa patrAvali 405 zrutasaritA 2010_03 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) sneha bhAva (3) upazama bhAva (4) vairAgya bhAva (5) bhakti bhAva (6) sama bhAva (7) sAkSI bhAva nahIM ane viyoga samaye kheda nahIM. jagatanA tamAma padArtho pratye udAsIna bhAva karI sAdhanAno prAraMbha karavo. : jema paramAtmAne jagatanA tamAma jIvo pratye vAtsalya che tema ApaNe jagatanA tamAma jIvo pratye snehabhAva rAkhavo. jIva mAtra pratye snehanuM jharaNuM vahetuM rahe tevI bhAvanA bhAvavI. ApaNane je je jIvo aNagamatA ke ochA gamatA hoya tevA mATe 'satre nIvA janmavaza' dareka jIva potAnA karmone vaza varte che - Avo bhAva manamAM bhAvI teo pratye snehabharI lAgaNI pragaTAvavI. : jema arihaMta paramAtmAnI sAme paNa rAga-dveSanA aneka nimitto Ave, paraMtu temAM teo bhaLe nahIM; tema ApaNe paNa nimitto Ave tyAre niSphaLa banAvavA ane zAMtabhAva rAkhavo, zAMtimAM rahevuM. : pAMca indriyanA viSayo pratye vairAgya bhAva keLavavAno che. A viSayomAM paramAtmA kadApi maLatA nathI. ApaNo AtmA A pAMca indriyonA mAdhyamathI jagatane jue che ane jANe che. A pAMce indriyo to jaDa che; paraMtu tenA mAdhyamathI aMdaramAM beThelo ApaNo AtmA rAga-dveSa kare che ane tene pariNAme saMsAra-vRddhi thAya che ane mokSa dUra thAya che. : ApaNA upayogane-pariNAmane deva-gurune dharmanI bhakti tarapha laI javA. paisA, parivAra, padArtha ane prasiddhi taraphathI rAgane haTAvI ApaNA pariNAmanI dhArA bhakti tarapha vALavI joIe. sAMje sUtAM pahelAM anukULatApUrvaka ekAda bhakti-stavana gAvuM joIe. : sukha-du:khanA vaheNa jIvanamAM badalAyA ja kare che. te kyAreya paNa sthira rahevAvALA nathI. mATe, sukhamAM akaDatA nahIM-lIna nahIM ane duHkhamAM dInatA nahIM. : sAkSI bhAva eTale vikalpa vagarano bhAva. mAtra jovuM ane jANavuM. AgrahazUnya taTastha avalokana. kazuM paNa nA karavAnI zakti-mAtra upasthiti. TUMkamAM, sAkSIbhAva eTale ja vItarAgatA. Aje buddhi vadhI che, tarkazakti vadhI che. A buddhi ane tarkanI vRddhine samAdhAna meLavI AtmAnI AdhyAtmika pragati jhaDapI banAvavA jevI che. - eka apekSAe, A sAta bhAva paramAtmAnA jIvananA che. A sAta bhAva vaDe ja jema teo paramAtmA banI zakyA che, tema ApaNe paNa A sAta bhAva vaDe paramAtmA banavAnuM lakSya bAMdhavuM joIe. udAsIna bhAvathI prAraMbha karI anukrame AgaLa vadhatAM vadhatAM A sAte bhAvonI anumodanA, paripAlanA karatAM karatAM ApaNe sAkSIbhAvanI Toca upara birAjavAnuM che. zrutasaritA 2010_03 406 patrAvali Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "samakitI AtmabhAve rame, sva-bhAva ene bahu bahu game; paramAtmabhAvane nizadina name, sukhaduHkhane samabhAve khame." A sAte bhAvo lAvavA/keLavavA mATe jinavacanonuM zravaNa, vAMcana, smaraNa ane punaHsmaraNa karavuM joIe. "svAdhyAya' zabdanA aneka artho che. huM A arthane prAdhAnya ApuM chuM. sva+adhi+Aya= svAdhyAya. sva eTale pote, adhi eTale sanmukha thaIne, ane Aya eTale joDAvuM; eTale potAnI sanmukha thaIne potAmAM joDAvuM tenuM nAma svAdhyAya. aneka prakAranA karmonI, saMyogonI ane saMskAronI asara nIce ApaNe sau vidhavidha bhAvomAM rahelA chIe. jainadharmanuM hArda eka ja vAkyamAM kahevuM hoya to "Azravano tyAga ane saMvarano rAga." saMvarano rAga keLavavA mATe sAdhana che. "Azravano tyAga' che, ane AzravanA tyAga mATe sAdhana che, nIce darzAvela jevA keTalAka nityajIvana niyamo : (1) ochAmAM ochuM pAMca tithi ukALeluM pANI. (2) kaMdamULa tyAga (chevaTe cAturmAsa daramiyAna). (3) dararoja sAmAyika. (4) vRttisaMkSepa (dararoja vaparAzanI/khAvAnI kula saMkhyA dhAravI) rasatyAga (dara aThavADiye eka aThavADiyA mATe ekAda khAvAnI vastuno tyAga. (5) gRhamaMdiramAM nitya caityavaMdana. ApazrIe kayo niyama lIdho che, te jANI mane ati AnaMda thAya te svAbhAvika che. sAte bhAvo vaDe saMsAranI samApti karI ApaNe badhA sAthe ane saMgAthe siddhizilAmAM birAjIe tevI zubhabhAvanA. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * * patrAvali-75 aMtarathI khamo khamAvo somavAra, tA. 26mI oNgasTa, 2002 vIra saMvata 2pa28 ne zrAvaNa vada 3 zreyaskara zrAvaka bhAIzrI, zrAvikA benazrI tathA puNyavaMto parivAra, praNAma-jaya jinendra. puNyanuM poSaNa ane pApanuM zoSaNa karavAnI ajoDa kSamatA dharAvatA paryuSaNa mahAparvanI padharAmaNI thaI rahI che. paryuSaNa' zabdano artha che "AtmAmAM vasavuM te.' paryuSaNa eTale AMtarika zuddhikaraNa dvArA Atmika zuddhikaraNa dvArA Atmika vikAsa sAdhavAnuM anupama parva. yathArtha ArAdhanA vaDe mamatAnuM maraNa thAya, samatAnuM sarjana thAya, Avezano agnisaMskAra patrAvali 407 zrutasaritA 2010_03 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya, prazamanI prApti thAya, vAsanAno vinAza thAya ane maitrIno maMgalanAda thAya. panotA parvAdhirAja paryuSaNano prANa che 'kSamApanA'. vicAra-vANI ane vartana A traNeya bhUmikA upara kSamA dharmanI ArAdhanA karI AtmAne vAtsalyamaya banAvavAno che. ArAdhanA evI samatAthI ApaNe karavI joIe ke jethI ApaNo Akroza osarI jAya, kaSAyo kRza thaI jAya, pAponuM prakSAlana thAya ane paraMparAe paramapadanI prApti thAya. mATe, jyAre ApaNe sAMvatsarika pratikramaNa karIe tyAre ahaMkArane aLago karIne evI vinamratA vikasAvIe ke 'dhAmemi banIne no Adarza AcaraNamAM avatarIta thAya ane enA dvArA AtmAne zAnta, prazAnta ane upazAnta banAvIne saMvatsarInI sAdhanAne saphaLa karIe. A mahAparva daramyAna Apa saune ArAdhanAmAM devaguru pasAya vaDe zAtA, samatA ane samAdhi banI rahe tevI mArI zubhecchA. A varSa daramyAna, jANatAM-ajANatAM, mana-vacana-kAyAthI Apa saunuM dila dubhAya tevuM meM kAMI karyuM hoya, to te badala mArA Apasaune 'micchA mi dukkaDam.' Apa sau mane paNa udAra bhAve kSamA karazo. * * * * * patrAvali-76 upagRhana guNa guNa zrutasaritA . 2010_03 li. Apano bhAI, rajanI zAha grahaNatA audArya anumodaka zrI, praNAma-jaya jinendra-Apa banne tathA Apano saubhAgyavaMto parivAra kSemakuzaLatAmAM raho tevI mArI niraMtara zubhecchA ane prArthanA che. guruvAra, tA. 20mI jUna, 2002 vIra saMvata 2528 ne jeTha suda 9 SoDazaka prakaraNamAM sUripuraMdara zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe dharmasiddhinA pAMca lakSaNa batAvyAM che : (1) audArya (2) dAkSiNya (3) pApajugupsA (4) nirmala bodha (5) prAya : janapriyatva. A pAMca prakAromAM audArya eTale ke udAratA e dharmasiddhinuM prathama lakSaNa che. pIdhelA dUdhanuM zarIramAM pAcana thatAM zarIra upara puSTi dekhAya che, tema karelI ArAdhanA (dharmArAdhanA) pariNata banatAM audArya Adi sahaja guNo sahajapaNe khIlI UThe che. dharmArAdhanAnuM A svAbhAvika pariNAma che. bhAI, koInuM darda joIne khissAmAMthI 100 DolaranI noTa kADhIne ApI devI te dhananI udAratA che. dhananA audArya karatAM A tananI udAratA thoDI kaThina che. anyane khAtara potAnA kiMmatI samayano bhoga ApIne tanathI ghasAI chUTavAnuM muzkela lAge. Ama, dhananI udAratA karatAM tananI udAratA kaThina; paNa A banne karatAM vadhu agharI ane mahattvanI trIjI udAratA che - mananI udAratA. 408 patrAvali Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI game tevA aparAdha kare chatAM mana mokaLuM rAkhIne kSamA Ape ja rAkhavI te mananI udAratA che. svastha ane zAMtipUrNa jIvana mATe, anyanI bhUlone bhUlI javAnI A udAratA khUba ja jarUrI bane che. 'bhUla'nI vyAkhyA paNa samajIne yAda rAkhavA jevI che-je bhUlI javA yogya hoya tenuM nAma bhUla.' bhAI, bhUla to konAthI nathI thatI ? khuda tIrthaMkara mahAvIradevanA AtmAe paNa maricInA bhavamAM kuLano garva karavAnI bhayaMkara bhUla nahotI karI ? te ja bhavamAM pelA kapila nAmanA kumAra AgaLa (zrI gautama svAmIno jIva te kapila) 'dharma ahIMyAM paNa che' AvI utsUtra prarUpaNA karavAnI bIjI bhayaMkara bhUla temanAthI nahotI thaI ? suvarNamRganuM cAmaDuM levA doDavAnI zrI rAmacaMdrajIe bhUla nahotI karI ? sItAjIne ekalAM mUkIne bhAInI madade cAlyA javAnI bhUla lakSmaNajIe paNa kAM nahotI karI ? lakSmaNajIe dorelI rekhAne oLaMgI javAnI bhUla sItAjIe paNa karI ja hatI ne ! kAmalatA gaNikAne dhanalAbha batAvI devAnI bhUla mahAmuni naMdISeNe paNa karI hatI ja ne ? bhAI, ApaNe sau saMsAramAM sabaDatA jIvo chIe, tethI vItarAga nathI; mATe doSayukta to ApaNe badhA rahevAnA ja. smaraNazaktinA abhAvamAM kadAca eTaluM moTuM nukasAna nahi thatuM hoya jeTaluM anyanI bhUlonuM vismaraNa karavAnI zaktinA abhAvamAM thAya che. karma prakRtithI A kathana samajAvuM to, bhAI, smaraNazaktino abhAva e jJAnAvaraNIya karmanA udayathI hoya che ane bIjAnI bhUlone bhUlI javAnI akSamatA e mohanIya karmanA udaya svarUpa che, mATe vadhu ghAtaka che. jIvana eka vahetI saritA che. aneka prasaMgono jIvanapravAha satata vahI rahyo che. ApaNe kinAre UbhA rahIne prekSaka banI badhuM joyA karavAnuM che. A draSTAbhAva che. paNa moTA bhAge, ApaNe A draSTAbhAva rAkhI zakatA nathI. ApaNe to e prasaMgapravAhamAM kUdI paDIe chIe ane temAM taNAIe chIe. ApanI dharmaviSayaka AzAtanAnI vAtanI satyatAne nakArI zakAya tema nathI. paraMtu, eka vakhata dhyAna doryA pachI saMghanA kAryakaro tadnusAra varte ke nA varte temAM ApaNe 'mAdhyastha bhAva' keLavavo ja joIe. vahetuM lohI svasthatAnI nizAnI che. lohI vaheluM aTake ane eka sthAne ekaThuM thAya to gaMThAya che ane aneka vyAdhio janme che. jIvananA sarva prasaMga vahI devA joIe, to ja jIvana svastha rahe. anyanI bhUlano ekAda prasaMga vahI javAne badale dilamAM aTakI jAya to temAMthI pUrvagrahanI gAMTha baMdhAze, ane te gAMTha vakaratA 'vaira'no mahA vyAdhi thaze. pachI khAmemi savvajIve' kevI rIte ApaNe kholI zakIzuM ? bIjAnA guNo ke upakArone vismRtinI khAImAM dhakelI devA ane bIjAnI bhUlo ke aparAdho para pUrvagrahanuM maMdira racavAnI ApaNA saunI anAdinI Adata che. je dAMtamAM kAMI bharAyuM hoya tenA para jIbha vAraMvAra pharyA kare che, paNa bAkInA dAMtanA to astitvanI noMdha paNa jIbha letI nathI. ApaNA saMghapatinA ratnatrayI ArAdhanAnA apUrva guNonI apAra anumodanA karazo, ane kSamAnI siddhi mATe cAra aMgo (puruSArtha, satata puruSArtha, sakhata puruSArtha ane dhIraja)no paripUrNa abhyAsano prAraMbha karavAnI Apane mArI khAsa bhalAmaNa che. jJAnI bhagavaMto kahe che : patrAvali 2010_03 409 zrutasaritA Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyAsAt siddhiHartha : game tevuM kaThina kArya paNa vAraMvAra abhyAsa karavAthI siddha thAya che. tapanA bAra prakAra paikI atyaMtara cha tapamAM prathama tapa pAyazcitta' che. sarvajJatA ane vItarAgatA prApta na thAya tyAM sudhI jIvanathI bhUlo to ApaNA saunI thavAnI ja. aneka prakAranA karmonI, saMyogonI ane saMskAronI asara nIce rahelA ApaNe sau koI nAnI ke moTI, mAmUlI ke gaMbhIra bhUlonA bhAgI banavAnA. ApazrIe bIjA ja divase kSamAyAcanAno patra lakhI dIdho, te ApanA susaMskAronuM ane pazcAttApanuM pratika che. patra lakhyo te ja batAve che ke thaI gayelA krodhane ApazrIe khoTo mAnyo. krodhavijaya mATe A bahu jarUrI bAbata che. krodhane khoTo mAnyo ane tenI AlocanA karI tethI karmanA anubaMdha zithila bane che. anubaMdha eTale vRtti athavA saMskAra ahaMnI pAghaDI bAjumAM utArIne jenA upara krodha karela tenI mAphI yAcIne ApazrIe ghaNo moTo lAbha prApta karyo che. kSamAyAcanA thatAM ja prakaraNa samApta thaI jAya che ane citta svastha thaI jAya che. pU. zrI zayyabhavasUrijI "dazavaikAlika' sUtramAM pharamAve che. __ cattAri o o kasiNA kasAyA, siMyanti mUlAI puNaba bhavassa / artha : A cAra kALiyAo bhegA thaI bhavaparaMparAnA mULa siMcyAM kare che. kaSAyanI puSTimAM saMsArano vistAra ane kaSAyanA nAzamAM saMsAranI samApti. li. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * * patrAvali-77 karma ane kaSAyanuM jokhamI yugala maMgaLavAra, tA. 18mI jUna, 2002 vIra saMvata 2para8 ne jeTha suda 8 zrutasaMgI parama snehIzrI, praNAma-jaya jinendra. karmabaMdhanane eka ja vAkayamAM samajIe to "karmathI kaSAya Ave che ane kaSAyathI karma Ave che." Ano artha e che ke ApaNe jyAre jyAre kaSAyanuM sevana karIe chIe tyAre karma baMdhAya che. A bAMdheluM karma jyAre paNa udayamAM Ave tyAre bAMdhatI veLAe ApaNe dAkhavela krodha-mAna-mAyA-lobha paikIno je te kaSAya udayamAM Ave che. Ano artha e che karmathI ja kaSAya Ave che. udayakALa veLAe paNa ApaNe samatAnA abhAvamAM ke jAgRti cUkI javA vaDe je te udayamAM Avela kaSAya anusAra vartIe chIe. ane A vartana vaDe karma baMdhAya che. mATe kahevAya che ke kaSAyathI karma Ave che. dA.ta., zrI mahAvIra svAmIno chello bhava. agAu tripRSTha vAsudevanA bhavamAM "krodha kaSAya vaDe je nokaranA (zavyApAlaka)nA kAnamAM dhagadhagatuM sIsuM reDAyeluM, te karma chellA bhavamAM udayamAM AvatAM ja te ja nokarano jIva kheDUta banI kAnamAM khIlA lagAvavA hAjara thaI jAya che. zrI mahAvIra zrutasaritA 410 patrAvali 2010_03 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmInA jIve A karma bAMdhatI veLAe krodha kaSAya sevelo tethI kAnamAM khIlA lagAvatI veLAe temane paNa apAra krodhano udaya/AvirbhAva thayo. bAMdheluM udayamAM to Ave ja, paraMtu zrI mahAvIra svAmInuM lakSya mokSagAmI hoI udayakALamAM teoe krodha kaSAyane sevavAne badale samatAbhAva athavA sAkSIbhAvane sevyo; ane A rIte, karmathI kaSAya to Avyo, paNa kaSAyathI karma AvatuM aTakI gayuM. ApaNe mATe A ja niyama che. 'karmathI kaSAya ane kaSAyathI karma' e saMsAra paribhramaNanuM bIja che, jyAre 'karmathI kaSAya ane kaSAyathI karma nahIM' e mokSalakSIpaNAnuM bIja che. guNonA be prakAra che : laukika guNo (sAMsArika guNo) : nIti, sadAcAra, saMtoSa, dayA, dAna, kSamA, namratA, saraLatA, udAratA, lajjA, kulInatA Adi. lokottara guNo (AdhyAtmika guNo) : vinaya, kaSAyamaMdatA, svamata tyAga, samatA bhAva, sAkSIbhAva, vairAgyabhAva, alpa parigrahIpaNuM, bhavabhIrupaNuM, pApabhIrupaNuM, vaiyAvacca, anAsaktapaNuM Adi. laukika guNonuM jIvanamAM sthAna che, paraMtu e yAda rAkhavuM ke laukika guNo ane tenI suvAsa bane ahIM mUkIne ja AgaLanA bhavamAM ApaNe javAnuM che. dharmArAdhanAnI dharI upara zrAvakomAM sAmAnyataH laukika guNo ja tarI AvatA dekhAya che. lokottara guNo ane tenI suvAsa bane ApaNI sAthe parabhavamAM AvanAra che. mATe, budha janoe lakSya to lokottara guNonI prApti upara ja rAkhavuM joIe. laukika guNo vaDe sthiratA Ave che, jyAre lokottara guNo vaDe svamAM avasthA (svasthatA) ramAve che. Ama, apekSAe laukika karatAM lokottara guNo ApaNuM vadhu kalyANa karanArA che. iSTa-aniSTa, ucita-anucita evI apAra ghaTanAo sAthe joDAyeluM ApaNA saunuM karmasaMyogI jIvana mAtra zvAsozvAsanuM mALakhuM nathI, paNa anekavidha lokottara guNonA svAmI banavAnuM saubhAgya prApta karAvI zake tema che. manane bhUtakALanA badale vartamAnamAM ja rAkhavA prayatna karazo. mArI prArthanA ApanI sAthe ja che. li. Apano bhAI, rajanI zAha patrAvali-78 budhavAra, tA. 11mI sapTembara, 2002 vIra saMvata 2528 ne bhAdrapada suda 5 paryuSaNa tapasvI-pAraNA dina. guNaratna ratnAkara parama tapasvI/tapasvinI zrAvaka-zrAvikA parivAra - praNAma-jaya jinendra. parvAdhirAja paryuSaNa dvArA Apa parivAranI zAtA sArI rahI haze. patrAvali 41 1 zrutasaritA 2010_03 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mahAparva avasare ApazrIe aThThAI tapanI ArAdhanA nirvidanapaNe deva-gurU pasAya pAra paDI che. ApazrIe pUrNa karela 'tapa'nI tApaNIne mArI ahobhAvapUrvaka vaMdanA ane 'karma'nI kApaNIne mArI anumodanApUrvaka abhyarthanA. 'tapa che evI tApaNI, uDADe UMgha ApaNI; karmanI kare kApaNI, jagAve mokSa mAgaNI.' AvI anupama ArAdhanA e Apa bannenA parama upakArI mAtA-pitAe sIcelA dharma saMskAro ane sadguNonuM pratibiMba che, pratibhAva che, pratiphaLa che. je koI vyakti bahAranA jagatathI vimukha thaIne potAnA bhItaranI cetanA sAthe anusaMdhAna joDavA tatpara che, te saunuM A parva che. paryuSaNa eTale apramAdanuM parva. pramAdanA kAraNe AtmA DUbe che. apramAda AtmAne tAre che. paryuSaNa AMtarazuddhino avasara che. sAdhanAnA sopAna kramazaH caDhatAM jaIe to ApaNane siddhinA zikhare pahocADatuM paryuSaNa parva lokottara parva che. 'var' dhAtu uparathI 'parva' zabda banyo che. tenA be artha thAya che. (1) bharavuM (ra) TakAvavuMsAcavavuM. Ano artha e che ke A parva ApaNane ucca sadguNothI ane bhAvothI bharI de ane sAthe sAthe A sadguNo ane bhAvo TakAvI rAkhavAmAM - sAcavI rAkhavAmAM uccatama sahAya kare. ArAdhanA ane AcaraNA vaDe AtmaguNonA ughADanuM ja A parvanuM pradhAna lakSya che. ApaNI jIvanagaMgAnA pradUSita thaI cUkela vaheNane pradUSaNamukta karI devAnI suMdara kSamatA A parva dharAve che. A parva vaDe ciMtanadhArAmAM snAna karIne bhAvita-vAsita thaIe ane sukha-zAnti mATe sattA-saMpatti vagerene gaNI levAnA khoTA gaNitane dUra karI sadguNone ApaNA nitya jIvanamAM sthAna ApIe. guNavAna banavAno mArga cAra tabakkAno che-52mAM (1) guNa darzana (2) guNAnurAga (3) guNAnuvAda (4) guNagrahaNa. svAdhyAya, saMyama, tapa ane pratyAkhyAna (paccakkhANa)ne dainika jIvanamAM sthAna ApI cittazuddhi karI jIvanazuddhi sAdhavI paDaze. jIvanazuddhi vagara nirmaLatA nahIM Ave nirmaLatA vagara AtmAnI samIpa jaI zakAtuM nathI ane AMtarazuddhi vinA AtmAno saMparka sadhAto nathI. 'hRdayapradIpa' nAmanA graMthamAM graMthakAra jaNAve che ke viSayonA bhogamAM sukha kSaNanuM che; bhoga bhogavatI veLAe baMdhAtuM pApakarma maNanuM che ane te bAMdhela pApakarmo udayamAM Ave tyAre duHkho TananAM che. ApaNA zikSaNa, svAdhyAya ane jJAnanI phalazrutirUpa ApaNA AcaraNane traNa vibhAgamAM vaheMcI zakAya : (1) heya-tyAgavA lAyaka (2) zeya-jANavA lAyaka (3) upAdeya-AcaravA lAyaka, aThThAI jevI mahAtapanI ArAdhanAvALA mahAbhAgyazALI zrAvaka-zrAvikAe tyAgavA lAyaka kaMdamULa Adino saMpUrNa tyAga karavArUpa paccakkhANa levA joIe. dararoja zakya nA bane to bAra tithi (pAMca sudanI, pAMca vadanI ane pUnama-amAsa) ukALeluM pANI, pratikramaNa Adi niyamo dhAravA joIe. sAmAyika, tIrthaMkara kalyANaka dina Adi pravRttione dainika jIvanamAM sthAna ApavuM zrutasaritA 2010_03 412 patrAvali Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe. saMyamamaya rojiMdu jIvana, jinAjJAnusAra vartana ane zraddhAsabhara mana e ja A aThThAI tapanI phalazruti che. carama zAsana tIrthapati zrI mahAvIra svAmI 'uttarAdhyayana' sUtramAM pharamAve che dhammo maMgala mukkiThaM' arthAtu dharma mukti apAvanAra che. A sUtranuM parizIlana karavAthI bodha maLe che ke niSedhAtmaka bhAvothI dUra rahIne vidhAyaka bhAvonuM AcaraNa karavAthI dharma utkRSTa maMgala bane che. eka bAju ApaNe A vAtane bodhane mAnIe-svIkArIe, paraMtu niSedhAtmaka bhAvo lAvanAra laukika vIka-enDa pArTIo-mijabAnIothI dUra thaIe nahIM; A ucita nathI. saMsAranA saMbaMdhonA ati paricayano kramaza: tyAga karI zraddhA saMpana zrAvako ane saMvegayukta zrAvikAono paricaya vadhAravo ApaNA sau mATe kalyANakArI che. jIvana vikAsa mATe jJAna Avazyaka che. jJAna mATe svAdhyAya Avazyaka che. svAdhyAyanuM eka svarUpa che - manana, ciMtana, anuprekSA. ApaNe jene "svAdhyAya varga" kahIe chIe te to "adhyayana varga ja che. adhyayana vargamAM je je sAMbhaLyuM, tenuM ghera AvI ekAMtamAM besI manana-ciMtana karIe tene "svAdhyAya kahevAya. svAdhyAya zabdamAM "sva" ja che; para che ja nahIM. dA.ta., adhyayana vargamAM eka vAkaya sAMbhaLyuM "dharma pravRttithI thAya che, paNa dharmano praveza hajI dainika jIvananI vRttimAM thato nathI.' A vAkyane ghera AvI ciMtananI sapATI para lAvI svane lagADavAnuM. adhyayanane sva sAthe lagADatAM svAdhyAya' bane che. AvuM nahIM karavAthI AcaraNa vinAnuM, ApaNI vRttimAM pravezyA vinAnuM adhyayana vargamAM meLavela jJAna mAtra sapATI upara ja rahI jAya che. zAstronA adhyayana karavA mAtrathI kalyANa thatuM nathI; paNa UMDANathI samajI AcaraNamAM mUkavAthI ja kalyANa thAya che. ApaNA vyaktitvane jainatvanI dIkSA ane zikSA jJAnanA manana-ciMtana dvArA AcaraNathI ja prApta thAya che. ApaNI vRttine sparzeluM jJAna AcaraNa dvArA pravRttimAM ane chevaTe nivRttimAM sthira thaI ghAtI karmono kaccaraghANa avazya kare che, tema jJAnI bhagavaMto kahe che. AcaraNanI pravRtti vaDe ja pudgalanI pyAsa, saMsArasukhanI Aza ane viSayono vikAsa viramaze ane mokSano abhilASa pragaTaze. ApaNA dainika jIvanamAM ane rojiMdI pravRttimAM "AcaraNa' avatarita thavA vaDe AtmabhAvanA nIce darzAvela sAta bhAvo keLavAze, pragaTAvAze. (1) premabhAva - jagatanA jIva mAtra pratye premabhAva-maitrIbhAva-A bhAvavALo jIva kaMdamULa tyAga, ukALeluM pANI Adi pravRttivALo ja hoya che. (2) vairAgya bhAva - indriyonA viSayomAM virAgIpaNuM-viraktapaNuM. (3) udAsInabhAva - ajIva eTale ke tamAma prakAranA pugala pratye udAsInatA. (4) samabhAva - ApaNe ja bAMdhelA karmanA udaya veLAe pamAtI-zAtA-azAtA ke sukha-duHkhamAM samabhAva. karmanA udayamAM karmana. ApaNe anusarIe te karmodaya ane karma ApaNane anusare te karmano kSayopazama. patrAvali 413 zrutasaritA 2010_03 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) upazamabhAva - kaSAyonA bhAvo je je prasaMge udbhave te te samaye upazama dAkhavavo. (6) sAkSIbhAva - draSTAbhAva-prekSakabhAva-AgrahazUnya taTastha avalokana-mana ane buddhine aLagA rAkhI je kAMI bane tenA sAkSI mAtra banIne rahevuM. vikalpo aneka che, anitya che. mATe "je thAya te sArA mATenuM sUtra yAda rAkhI ApaNA pariNAma bagADavA nahIM. (7) bhaktibhAva - adhyAtma mArge viharatA ane vicaratA sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA pratye bhakti dAkhavavI. sAdhako, guNIjano pratye ahobhAva dAkhavavo. A sAte bhAvo vaDe bhAvita thatAM thatAM ApaNe gAvAnuM che : bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve dIje dAna; bhAve jinavara pUjIe, bhAve kevaLajJAna." kalpasUtra TIkAmAM sUtrakArazrI pharamAve che : 'tamaH stoma mapAkartuM, sUryo jaiva pratIkSate' artha : aMdhakAra jevA nakArAtmaka paribaLane khatama karI devA mATe sUrya jarA paNa vilaMba nathI karato. - "Azrava nAmanA nakArAtmaka paribaLane khatama karavA mATe, saMvara dharmane vadhu samRddha karavA mATe, aMtaryAtrAnI sAcI dizA pakaDavA mATe ane AtmadharmanA ArAdhaka banavA mATe duSkatanI gaha, sukRtanI anumodanA ane catuH zaraNagamananA tAraka triveNI saMgamamAM Atmasnehane AtmasAta karI svasvarUpano AvirbhAva ApaNe karI zakIe tevI zubha bhAvanA sAthe. li. Apano sAdharmika, rajanI zAha * * * * * patrAvali-79 laukika ane lokottara guNa guruvAra, tA. 11mI eprila, 2002 vIra saMvata 2pa28 ne phAgaNa vada 14 parama saubhAgyavAna svajana zrI, praNAma-jaya jinendra-Apa parivAra zAtAmAM raho tevI zubha bhAvanA. "sva" mAM sthiratA, svasthatA ane samatAnI AvazyakatA dareka jIvane hoya che. laukika guNo vaDe sthiratA Ave che, jyAre lokottara guNo vaDe (svamAM avasthArUpI) svasthatA ane samatA Ave che. dharmArAdhanAnI dharI upara sAmAnyataH laukika guNo ja tarI AvatA dekhAya che. A baMne guNonAM nAma joIe : laukika guNo : nIti, sadAcAra, saMtoSa, dayA, dAna, kSamA, namratA, saraLatA, udAratA, lajjA zrutasaritA patrAvali 41 4 2010_03 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAkSiNyatA, kulInatA Adi. lokottara guNo : vinaya, viveka, kaSAyamaMdatA, samatA, svamatatyAga, vairAgya, alpa parigrahIpaNuM, bhavabhIrupaNuM, dAna, pApabhIrupaNuM, vaiyAvacca, anAsaktipaNuM, udAsInapaNuM, viraktapaNuM, sAkSIbhAva Adi. laukika guNonuM jIvanamAM nizcita sthAna che, paraMtu e khAsa samajavA jevuM che ke laukika guNonI suvAsa mUkIne (ahIM mUkIne) ApaNe parabhavamAM javAnuM thAya che. mATe, ApaNI kAyamI vidAya pachI ApaNA svajano 'sArI suvAsa mUkIne gayA tevAM vidhAno karatA jovA maLe che. TUMkamAM, A guNonuM samaSTigata mahattva hovA chatAM tenI parabhavamAM sAthe laI javAnI maryAdA che. AthI, parabhavalakSI jIva lokottara guNo ke je sAthe AvanAra che, tenI prAptino puruSArtha kare che. lokottara guNonI prAptinA puruSArtha pahelAM je te jIva laukika guNo to sAdhI ja le che, kAraNa ke jema lokottara guNo vinA parabhava sudhArI zakAto nathI, tema laukika guNo vinA A bhava sudhArI zakAto nathI. mATe, eka vAta manamAM nakkI dhArI rAkhavI ke A bhavane bagADIne kadApi parabhava sudhArI zakAto nathI. guNonA be prakAra che (1) sAmAjika saguNo ane (2) dhArmika sadguNo - laukika guNo prathama prakAramAM Ave che, jyAre lokottara guNo bIjA prakAramAM gaNAya che. lokottara guNomAM be guNo pratye khAsa dhyAna doravA jevuM che : (1) vaiyAvacca : A guNa niyamo apratipAti che. eka vAra game te bhavamAM AtmAmAM A guNa Ave, eTale AtmA jyAM sudhI mokSapadane nA pAme tyAM sudhI dhAraNa karavA paDatA badhA bhavomAM A guNa sAthe ne sAthe hoya ja. (2) dAna guNa : A guNa laukika ane lokottara banemAM gaNAya che. dAnanA pAMca prakAra (1) abhaya dAna (2) supAtra dAna (3) ucita dAna (4) anukaMpAdAna (5) kIrtidAna. A pAMca prakAra paikI prathamanA be (abhayadAna ane supAtradAna) lokottaramAM ane bAkInA traNa (ucita-anukaMpA ane kIrtidAna) laukikamAM gaNAya che. dAnamAM zreSTha dAna 'abhaya dAna' che. dareka jIvane moTAmAM moTo bhaya "mRtyuno hoya che; prANAtipAtano hoya che. dA.ta., ukALeluM pANI vAparavuM e apakAyanA kAcA pANInA jIvone Apela abhayadAna gaNAya. supAtra dAna eTale sAta kSetromAM vAvetara rUpI dAna (jinAlaya, jinapratimA, jinAgama, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA). ucita dAna eTale arjananA sAta kSetromAM dAna; anukaMpAdAna eTale vastra, bhojana, meDIkala, Arthika sahAya Adi ane kIrtidAna eTale dAnapravRttinuM preraka baLa svakIrtinI vRddhi athavA to parabhavamAM vadhu bhoga meLavavAnI abhilASA. cirakALa sudhI dhArmika eTale ke lokottara guNonA sevana vaDe AdhyAtmika guNo pragaTe jevA ke mananA ciMtana, aMtaryAtrA, dhyAna, sAkSIbhAva Adi, ke jenA vaDe jIva guNazreNinuM ArohaNa karavA samartha bane che. patrAvali zrutasaritA 415 2010_03 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAdi kALathI ApaNe karmanA saMyoge mAMDelI, pAMgarelI, khIlavelI, vikasAvelI velaDIrUpa A saMsAra-yAtrAmAM 84 lAkha jIvAyoninA atithi banIbanIne athaDAtA-kUTAtA A bhavamAM ApaNA mAtApitAne tyAM janma dhAraNa karyo che. mAtApitAe hoMze hoMze lokottara guNonuM siMcana karavAno puruSArtha ApaNA bALapaNa ane yuvAnInA prAraMbha-kALamAM karyo hato, paraMtu ApaNuM lakSya laukika guNo eTale ke sAmAjika saguNo paratve hovAthI A bheda te vakhatanI ApaNI uMmaranA lIdhe samajI zakyA na hotA. dharmapuruSArtha sAdhana che, to laukika guNo sAdhya che; ane jyAre lokottara guNo sAdhya bane che tyAre sAdhana tarIke to laukika guNo ja kAma Ave che. lokottara guNo jIvane dareka bhavamAM AgekUca karAve che. nigodamAM avyavahAra rAzimAMthI nIkaLI kramAnusAre vyavahAra rAzi, kRSNapAkSika, caramAvarta praveza, apunabaMdhaka, mArgAbhimukha, mArgAnusArI, samyagdaSTi, dezavirati, sarvavirati, guNazreNi (upazamazreNi-kSapaka zreNI) mAMDIne cheka siddhazilA sudhInA vikAsayAtrAmAM lokottara guNo ja kAma lAge che. mATe ja, lokottara guNone upamA ApI che : (1) cidAditya (ci+Aditya) (sUrya); (2) cidAkAza (cirUAkAza) (sarvavyApI); (3) cidAdarza ( ciAdarza) (darpaNa); (4) cidAnaMda ( ciAnaMda) (avinAzI). jAjavalyamAna jinazAsana vaDe lokottara guNonI prApti vaDe ApaNA jIvanapatha ane jIvanarathane zaNagAravAnuM lakSya bAMdhavA jevuM che. ApaNA AtmaniketanamAM lokottara guNonA guNAnuvAdanuM eka sthira ane sthAyI smAraka banAvavAnuM nakkI karavA jevuM che. jainadarzanamAM Atmika vizuddhi ane Atmika vikAsa ja kendrasthAne che ke jenI phalazruti rUpe jIva mRtyulokamAMthI muktiloka tarapha prayANa kare che. te mATe ApaNe jIvana, maraNa ane parabhavane saphaLa banAvavo paDe. jIvana sudhI kAma Ave te dhana, maraNa sudhI kAma Ave te puNya ane parabhava sudhI kAma Ave te dharma. Ama, apekSAe dhana, puNya, karma ane dharmane samajavA joIe. parabhava sudhI kAma Ave te dharma eTale dharma'no artha "lokottara guNo' ja levA. sukha-duHkhanA saMyoga ane viyoga (kabhI khuzI kabhI gama) sAthe joDAyeluM ApaNA saunuM jIvana mAtra zvAsozvAsanuM mALakhuM nathI; paraMtu aneka apragaTa satyonA ughADanI saMbhAvanAvALuM A jIvana che. anekavidha saguNonA svAmI banavAnuM saubhAgya prApta karAve tevo puNyavaMto A bhava che. nIce darzAvela jinavacano para dararoja ciMtana karavA jevuM che. (1) gAyuryAta kSaNe kSaNe kSaNe kSaNe AyuSya ghaTatuM jAya che. (2) 3ppAipameva sunnAda, vite sukha vasphAyo ? AtmA sAthe ja yuddha kara; bAhya yuddhanI tAre zuM jarUra che. pappA dattA vidattA , sudAna sudA| va | ApaNo AtmA ja ApaNA sukha-duHkhano kartA (4) EVI 1 = mA~ 0i | bAMdhelA nikAcita karmo bhogavyA vinA mukti thatI nathI. zrutasaritA 416 5trAvali 2010_03 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) rucchA Tu gAmamAM 3vitiyA | icchA e to AkAzanI jema anaMta che. (6) madhye dAmA surAvadA tamAma kAmanAo-icchAo duHkhanI janmadAtrI che. dharmabhAvano Teko laIne naraka-tiryaMca gati TALavA ane mokSabhAvano Teko laIne deva-manuSya gati TALavA ApaNe sau samartha banIe tevI zubha bhAvanA - arjuthanA. Apano bhAI, rajanI zAha * * * * * patrAvali-8) jIvo ane jIvavA do gurUvAra, tA. 15mI oNgasTa, 2002 vIra saMvata 2528 ne zrAvaNa suda 8 parama puruSAdAnIya zrI pArzvanAtha bhagavAna nirvANa kalyANaka zubha dina. svAdhyAyI parama suzrAvikAe patra dvArA pUchelA prazno uttara : prazna : 1 hiMsAnA prakAra keTalA che ? vigatavAra samajAvazo. uttara : 1 pramAda-mAnasika doSa ja mukhyatve hiMsA che, ane e doSamAMthI janmela ja prANanAza hiMsA che. A svarUpe hiMsAnA be prakAra che : (1) dravya hiMsA - pAMca indriya+mane+vacana+kayA+zvAsozvAsa+AyuSya maLI kula dasa prANono nAza te. (2) bhAva hiMsA - sva-svarUpamAMthI bahAra nIkaLI AtmAne rAgAdi bhAvothI kharaDavo te. hiMsAnAM be rU5 : (anya apekSAe) (1) niSedhAtmaka (nakAra) : (1) koIne IjA karavI. (2) potAnA duHkhamAM koIne anicchAe bhAgIdAra karavo. (2) vidheyAtmaka (hakAra) : (1) bIjAnA duHkhamAM bhAgIdAra nA thavuM. (2) potAnI sukhasagavaDano lAbha anyane nA Apavo. A baMne prakAranI hiMsAnI viruddha vartana karavAthI niSedhAtmaka ahiMsA ane vidheyAtmaka ahiMsAne pAmI zakAya che. niSedhAtmaka ahiMsA ja ahiMsA tarIke jaNAya che, jyAre vidheyAtmaka ahiMsA dayA agara to sevA tarIke jANItI che, lokagamya che, lokone vadhu prItikara che, sugama che, sukara che. vidheyAtmaka ahiMsA saunI najare dekhAtI hoI mAnAdi prAptinA AzayavALA jIvone vadhu rucikara hoya che, jyAre niSedhAtmaka ahiMsA aMtaranA-atyaMtara pariNAmavALI hoya che. tAttvika svarUpe hiMsAnA traNa prakAra : patrAvali zrutasaritA 417 2010_03 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) hetu hiMsA - jIvo bacAvavAnI kALajIno abhAva. (2) svarUpa hiMsA - jIvono ghAta karavo te prAye prANone haNavAno hetu nathI. (3) anubaMdha hiMsA - je hiMsAmAM pariName che. A traNa prakAranA vizleSaNamAMthI spaSTa phalita thAya che ke jo apramattabhAve koI jIvanI virAdhanA-hiMsA thaI jAya agara to karavI paDe to e kevaLa ahiMsA koTInI che, ane tethI AvI hiMsA jo jIvone mAravAno hetu na hoya to prAya nirdoSa tema ja nirjarAvardhaka bane che. dravya hiMsAnA cAra bhedo : (1) saMkalpI - jANI, bUjhI, saMkalpapUrvaka, mana, vacana, kAyA vaDe karavA, karAvavA, anumodavA vaDe. (2) virodhI - samaja sAthe parivAra, dharma, deza, dhanarakSA AdimAM pravRtti. (3) AraMbhI - ghara, kapaDAM, snAna, anAja Adi. (4) udyogI - bharaNapoSaNa mATe vyavasAya-dhaMdho, paMdara (15) karmAdAna. hiMsAnAM sAdhano tarIke apekSAe aDhAra pApasthAnakone paNa gaNAya che, aDhAra pApa sthAnakamAM (1) manathI thatAM pApa - krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, rati-arati (2) vacanathI thatAM pApa - mRSAvAda, abhyAkhyAna, paizunya, paraMparivAda, kalaha, mAyAmRSAvAda 6 (3) kAyAthI thatAM pApa - prANAtipAta, adatta (acaurya), maithuna, mithyAtva, parigraha 5 18 mana-vacana-kAyAnI koI eka eka pApamAM pradhAnatA hoya che, bAkI to badhAM ya pApomAM gauNatAe traNe ya yogono vyApAra to hoya che, tema samajavuM. hiMsAnI kevI honArata che : "hiMsA duHkhanI velaDI, hiMsA duHkhanI ANa; anaMta jIva narake gayA, hiMsA taNA phaLa jANa." ahiMsA kevI adbhuta che : ahiMsA sukhanI zelaDI, ahiMsA sukhanI khANa; anaMta jIva mokSe gayA, ahiMsA taNA phaLa jANa. prazna : 2 samyagdarzana, samyakatva ane samakita, - A traNa zabdamAM zuM pharka che? A viSaya upara thoDuMka samajAvo. uttara : 2 A traNe zabdo ekArthI che, paryAyavAcI che. jinezvara bhagavAnanA kahelA tattvomAM ruci thavI e samyagdarzana, samyatva athavA samakita che. samyagdarzana e darzana mohanIya karmanA upazama, kSayopazama ke kSayathI utpanna thatuM hovAthI (1) aupazamika (2) kSAyopathamika ane (3) kSAyika ema traNa prakAre che. vyavahArika dhoraNe, samyagdarzana (sakhyatva)nA keTalAka prakAro nIce mujaba che. zrutasaritA 418 patrAvali 2010_03 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) sAsvAdana - bIjA guNasthAnake-vamananA svAdavALuM. (2) vedaka - mithyAtva mohanIya ane mizra mohanIya karmano kSaya karyA pachI samyakatva mohanIyanA puMjano kSaya kare tenA aMtima samaye zuddha paramANunuM vedana kare che. A vedananI sthiti mAtra eka ja samayanI hoya che. (3) kAraka - sutrAnusAriNI zuddha kriyAmAM pravartAve che. vizuddha cAritrIne ja hoya. (4) rocaka - samyakrakriyAmAM ruci karAve paNa pravRtti nA karAve che. dA.ta. zrI zreNika mahArAjA. (5) dIpaka - svayaM mithyAtvI agara abhavya hoya paNa upadeza labdhi dvArA anya jIvone bodha pamADe. "dIvA nIce aMdhAruM' A uktine caritArtha kare dA.ta. AcAryazrI aMgAra mardaka. (6) nizcaya - AdhyAtmika vikAsa graMthibheda vaDe utpanna thayela AtmAno eka prakArano zraddhA pariNAma. (7) vyavahAra - rucinA baLathI utpanna thatI dharmatattva niSThA. | sarva guNono rAjA-mahArAjA samyagdarzana che. mATe, muhapatti paDilehaNanA bolamAM prathama bola che "sUtra-tattva artha karI sadahu'. samarpaNanI zarUAta (arihaMte zaraNe pavanajAmi) jo arihaMta paramAtmAthI ja hoya, to sAdhanAnI zarUAta samyagdarzanathI che. navapadamAM samarpaNanA prathama pAMca padamAM paramocca sthAne zrI arihaMta paramAtmA che, te ja rIte bAkInA cAra sAdhanA padamAM paramocca sthAne "samyagdarzana' pada che. dharmakriyAmAM samyagdarzana "sabarasa' samAna che. zuddha deva, guru ane dharmanI parIkSApUrvaka te satya che tevA zraddhAnA pariNAma jethI pamAya che te samyagdarzana che; ane ke je jJAna ane cAritranuM mULa che. nizcayathI samyagdarzananI prAptino anubhava kevalIgamya che, paNa vyavahArathI 67 bola vaDe athavA pAMca lakSaNo vaDe (zama-saMvega-nirveda-anukaMpA-AstikyatA) che. vartana ane kriyA e cAritra mohanIyano kSayopazama che ane zraddhA-mAnyatA e darzana mohanIyano kSayopazama che. nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa vinA na honti caraNaguNAH / aguNissa natthi mukkhaM, natthi amukkhassa nivvANaM / / artha : samyagdarzana vinA jJAna nA hoI zake, jJAna vinA cAritra guNa nA hoI zake ane cAritra guNa vinA mokSa nA pAmI zakAya, ane jeno mokSa nathI, tene nirvANa ke paramapada nathI. na samyakatvaM samaM zreyaH, traikAlaye trijagatyapi / artha : traNe kALamAM ane traNe jagatamAM sa tva samAna zreya (kalyANa) eka paNa nathI. jIvanA bhavonI gaNatarI paNa samyagdarzana pAmyA pachI ja thAya che. arthAt samyagdarzana je bhavamAM jIva pAme e ja eno pahelo bhava. enI pahelAnAM bhavo bhale anaMtAnaMta pasAra karyA hoya A jIve, paNa enI koI gaNatarI nahIM. patrAvali 419 zrutasaritA 2010_03 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna : 3 dharma kriyAmAM sevAtA cAra doSo kayA che ? savistara samajAvo. uttara : 3 paMDita zrI vIra vijayajI mahArAjAe navANuM prakAranI pUjAmAM (dasamI pUjAmAM AThamI DhALamAM) racanA karI che : "cAra doSa kiriyA iMDANI, yogAvaMcaka prANI re'' artha : je bhavyAtmA cAra doSone choDIne kriyA kare che, te jIva avaMcaka eTale nahIM chetaranAra evA saphaLa yogane pAmanAro bane che. A cAra doSo nIce mujaba che : (1) dagdha (2) zUnya (3) avidhi bALI nAkhanAra-dA.ta., ApaNe prazasta dharmakriyAmAM pravRtta thayA hoIe, paraMtu kriyA daramiyAna mana koI nimitta vaDe ke nimitta vinA parabhAva, paciMtana ke pApa sthAnakanI sevanAmAM (mana) joDAI jAya to je te zubha dharmakriyAnuM pariNAma baLI jAya che. derAsaramAM nisihIno sAvadhAnapUrvaka upayoga, sAmAyikamAM sAvadha vyApArano tyAga Adi kALajI rAkhavI. manane ekAgratApUrvaka saMyamamAM rAkhavuM joIe. bhAvazUnyapaNuM. kriyAne anurUpa anusarato bhAvanA abhAvamAM kriyA niSphaLa bane che. mATe, ApaNe je je kriyAomAM joDAIe tene anurUpa bhAvo manamAM lAvavA joIe. dA.ta., pUjAmAM abhiSeka veLAe meru parvatanA abhiSekanuM ciMtanamananA zUnyabhAva vaDe keTalIka vAra AkhI navakAravALI pUrI thAya. paraMtu A kriyA phaLanI apekSAe zUnya che. upayoga zUnyapaNe sampUrNimanI jema kriyA nA karavI. -vidhinuM jANakArIpUrvaka ane jAgRtipUrvaka pAlanano abhAva, te avidhi. dareka kriyAmAM zAstrAnusAre vidhividhAna jANavA ane pALavA joIe. dA.ta., jinAlayamAM dasatrika, traNa nisihI Adi. (4) atipravRtti - ApaNe saMsAranA sarvathA tyAgI nathI; mATe dharmAcaraNa ke dharmakriyAnA abhigamamAM 'ati' nA thaI jAya tenI pUrI kALajI rAkhavI. hRdayamAM nizcaya dRSTi niraMtara rAkhIne saMsAranI badhI ja pArivArika pharajo vyavahArapUrNa bajAvavI. laMca ke DInaranA samaye sAmAyikAdi kriyAomAM joDAvuM te anucita che. prabhunuM nAma manamAM jeTalI vAra levuM teTalI vAra laI zakAya che; paraMtu kAra calAvatAM rastAnA TrAphika paratve ke rasoI karatAM gaeNsa, Adi sAdhano pratye ja pUrNa dhyAna ApavuM joIe. te veLAe manamAM logassa ke samovasaraNanuM ciMtana 'ati' banI jAya. saMsArInI pha2jo pratye durlakSa sevAvAnA lIdhe dharma ane dharmI baMne vagovAya ane ApaNI 'ati pravRtti' parivAranA anya sabhyone ApaNA pratye ane dharma pratye zrutasaritA 2010_03 420 patrAvali Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAvanuM nimitta ke kAraNa nA banI jAya, tenI kALajI rAkhavI joIe. utsarga rucino abhAva dAkhavI apavAdanuM AlaMbana levuM nahi. A cAre prakAranA doSo pratye lakSya ApI tenAthI dUra rahevA prayatna karavo. bhavyatva, bhavitavyatA ane tathAbhavyatvamAM zuM pharaka che ? samajAvo. prazna : 4 uttara : 4 (1) bhavyatva : AtmAnA pAMca bhAvo che-auyika, aupazamika, kSAyika, kSAyopamika, pAriNAmika, pAriNAmika bhAvomAM jIvatva, bhavyatva (muktinI yogyatA) abhavyatva (muktinI ayogyatA) astitva, anyatva, kartRtva, bhoktRtva, guNavattva Adi che. dareka jIva caitanya guNavALo ja hoya che ane bhavyatva ke abhavyatva pariNAmathI hoya che. vyAkhyA : je zaktinA nimittathI AtmAmAM samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra pragaTa thavAnI yogyatA hoya tene bhavyatva guNa kahe che. bhavya jIvomAM muktipadane pAmavAnI yogyatA hoya; paraMtu badhA ja bhavya jIvo muktipadane pAme ja tevo niyama nathI. mATe satya kthana A rIte bolI zakAya ke muktipadane pAmanArA badhA ja jIvo bhavya hoya che. muktipadane pAmyA pachI pAriNAmika bhAvomAMthI phakta bhavyatvano ja nAza thAya che, bIjA bhAvono nahIM. (2) bhavitavyatA : kAryanA karanArA pAMca kAraNo (kALa, svabhAva, bhavitavyatA, pUrvakRta karma ane purUSArtha) paikInuM A eka kAraNa che. jema pUrvakRta karmano paryAyavAcI zabda 'prArabdha-bhAgya-nasIba' che, tema bhavitavyatAno paryAyavAcI zabda che - niyati (Destiny) Ano artha e che ke je thavAnuM hoya te badhuM niyata ja hoya che, nakkI ja hoya che ane te tema ja thAya che. kramasara thavAvALA paryAyo baddha rIte goThavAyelA ja che, tene kramabaddha paryAya kahe che. dA.ta., zrI rAmacaMdrajIne rAjagAdInA badale te ja samaye prApta thayela vanavAsa. badhuM ja jo nakkI che, to puruSArtha zA mATe karavo ? teno uttara e che ke niyati ke bhavitavyatA je te kAryamAM puruSArtha vaDe ja niyata thayelI hoya che. dA.ta., dara aThavADiye pagAra maLavAnI niyati paNa te vIkanA 40 kalAka kAma karavA vaDe niyata thayelI hoya. kAryasiddhimAM koI ekAda kAraNa pramukha hoI zake; paraMtu anya cAra kAraNo gauNapaNe paNa hatA ja, tema mAnavuM joIe. (3) tathAbhavyatva : jIvanI te te rIte (bhavitavyatAnI rIte) thavAnI yogyatA. jema jema jIva muktipadanI najIka Avato jAya (bhavanI apekSAe) tema tema te jIvanI patrAvali . 2010_03 421 zrutasaritA Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathAbhavyatA pAkI tema kahevAya che. nigodamAMthI nIkaLI tathA bhavyatA pAke te pahelAM anaMtAnaMta bhavo jIva kare che. koI jIva apavAda mArge be-cAra bhavamAM ja (nigodamAMthI nIkaLyA pachI) mokSa pAme che dA.ta., zrI marudevA mAtAjI. dhyAnamArgamAM praveza ane sthiratA viSe jaNAvo. prazna : 5 uttara : 5 vyutpatti : 'dhyA' dhAtu che dhyAna zabdamAM, tenA thoDAka artho che : (1) dhyeya (2) vicAravuM (3) sthiratA (4) avinAzItA (5) ciMtana (6) kAyanirodha (6) yogastharya. vyAkhyAo : (1) svanuM vedana eTale dhyAna, sva-sAdhana vaDe sAdhI zakAya te dhyAna. (2) cittanA vikSepono tyAga karavo te dhyAna. mana, vacana, kAyAnA yogonI sthiratA te dhyAna. (3) (4) zramita thayelA mana, vacana, kAyAnA yoganI jJAnapUrvakanI vizrAMti e ja dhyAna. (5) uttama saMghayaNabaLa vALAnuM eka viSayamAM aMtaHkaraNanI vRttinI sthApanA. (6) jJAnadhArAne aneka viSayagAminI banatI aTakAvI eka viSayagAminI banAvavI. (7) svarUpamAM abhimukhatA e dhAraNA, paNa svarUpamAM ekAgratA te dhyAna. (8) dhyAtA vaDe dhyeya-prApti arthe karAtI kriyA te dhyAna. (9) je svarUpa nathI, sAdhya nathI, mAtra sAdhana che te dhyAna. (10) sthira adhyavasAya vaDe matijJAnane kevaLajJAna sAthe joDI Ape te. (11) adhyavasAya-sthAnakanI prApti arthe dhyeya rUpa padArthane bahu ghUMTavAnI prakriyA. (12) mohanIya karmanA saghaLA bhAvone matijJAnanA vikalpomAMthI kADhavAnI rIta. (13) na jANavuM, na icchavuM, na vicAravuM, na smaraNa karavuM e ja nirvikalpa dhyAna. (14) dhyAtA, dhyeya ane dhyAna - traNeno jemAM bodha hoya te dhyAna; ane A traNeno jemAM abheda hoya - abhAva hoya te samAdhi. (15) mana e ghaTanA che, dhyAna e svabhAva che. (16) sAkSIbhAvano saraLa artha che - AgrahazUnya taTastha avalokana. Aja dhyAnanuM rahasya che. (17) bahiryAtrAmAMthI aMtaryAtrA taraphano vaLAMka e ja dhyAna. (18) kAyAnI sthiratA e kAyayoganuM dhyAna che. vacanathI mauna pALavuM e vAcikayoganuM dhyAna che. manathI nirvicAra banavuM e manoyoganuM dhyAna che. A traNe jemAM aMtagatipaNe samAviSTa hoya te kAusagga (pAMcamuM Avazyaka karma ane bAramuM sarvocca tapa). jinazAsanamAM ArAdhanA pAramArthika yoganuM vidhAna mATe asaMkhya yogo che. saMkSepamAM jo vizleSaNa karIe to bhaktiyoga, karmayoga, jJAnayoga, sAmyayoga ane dhyAnayoga batAvyA che. jIvanamAM prathama bhaktiyoga lAvI anukrame AgaLa vadhatAM vadhatAM dhyAnayogane pAmavAnuM che. A badhA zrutasaritA 2010_03 422 patrAvali Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogamAM ucca kakSAe dhyAnayoga che. anaMta kALanA jAmelA mohano uccheda karI chelle karI chelle amanaska dazAne pamADI zakavAnI tAkAta dhyAnayogamAM che. dhyAna vividha sthAnako che : (1) yogAMga : yama, niyama, Asana, prANAyama, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna, samAdhi (-sAtamuM aMga.) (2) tapa-bAra : aNasaNa, uNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakaleza, prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna, kAusagga (-agiyAramuM tapa.) (3) Avazyaka cha : sAmAyika, cakavIsatyo, vAMdaNAM, paDikkamaNuM, kAusagga, paccakakhANa (-pAMcamuM Avazyaka.) upara darzAvyA anusAra, badhAM pagathiyAM anukrame pasAra karatAM karatAM ApaNe dhyAna upara pahoMcavuM joIe; nahitara dhyAnamAM vyatIta karela samaya nirmaLa dhyAnayoganI apekSAe phaLarahita puravAra thAya che. dhyAnanuM phaLa che-Azravanirodha ane nirjarA. bhUmikA zuddhinI apekSAe dhyAnanA cAra AlaMbano/sAdhano darzAvyA che : (1) zubha ciMtana : eka viSaya laIne temAM UMDA UtaratA jAo, ciMtana karo, uhApoha karo, navo bodha thayA karaze. dhArAbaddha vicAraNAne ciMtana kahe che. dA.ta., paramAtmatattva laIe. paramAtmA kevA che? teonA guNo kayA che? svarUpa zuM che? advitIya kema che? ApaNA guNo sAthe sarakhAmaNI? jIvanacaritranuM ciMtana, Adi. A aMgenA viSayanuM jJAna to pahelethI meLavavuM ja joIe. bIjo dAkhalo : karmavyAkhyA-svarUpaghAtI-aghAtI-bhedo-prakAro-kaI rIte baMdhAya, kaI rIte chUTe, vezyA, guNasthAnaka, mokSa vagere. (2) bhAvanA : dravyanA mULabhUta yathArtha svarUpane pamADe te bhAvanA. bhAvanA e AtmAnA ArogyanuM auSadha che. bhAvanA vaDe paulika viSayono nAza ane viSayonI vAsanAno vinAza thAya che. bhAvanAne bhavanAzinI kahe che. "Atama bhAvanA bhAvatAM, jIva lahe kevaLajJAna re." zubha bhAvanA divya vicAronI vicAraNA vahetI mUke che. manamAM vicAranI dizA jAgrata thAya che, ane mananI daDhatA vadhArI AtmAmAM saMskAro pADe che. dhyAnanAM zikharo para ArUDha thayelA mahAtmAone mULamAM bhAvanA che. jaina darzanamAM cAra bhAvanA (maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyastha) ane bAra bhAvanA (anitya Adi) pracalita che. cAra bhAvanAnuM bhAvana TreSane choDavA mATe che, to bAra bhAvanAnuM bhAvana "rAga'ne choDavAmAM upayogI che. jIvano jIva sAthe saMbaMdha joDavo che, to cAra bhAvanA bhAvavI joIe; ane jIvano ajIva sAthe saMbaMdha toDavo che, to bAra bhAvanAnuM ciMtana karavuM joIe. "bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve dIje jJAna; bhAve jinavara pUjIe, bhAve kevaLajJAna." (3) anuprekSA : jANeluM, bhaNeluM, anubhaveluM, smRtimAM rahelA padArthonuM ciMtana, bhAvanA e ja patrAvali 423 zrutasaritA 2010_03 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuprekSA. bhAvanAnuM anuciMtana-parizIlana-bhAvanAnuM AgaLanuM pagathiyuM. ApaNA jIvanamAM jeTaluM dharmanuM jJAna che tene ciMtananA sTeja para lAvI, bhAvanA vaDe bhAvana karI anuprekSA karavI joIe. anuprekSAnI ArAdhanA vaDe aneka jIvo muktine pAmyA che. navuM jANavAmAM samajavAmAM rasa che, ruci che; paNa sAmAyikapratikramaNAdi nA kare ane sIdhA dhyAna mArgamAM praveza kare te phaLane lAvanAruM bane nahIM. ciMtana, bhAvanA ane anapekSA pachI dhyAnamAM dhyAna bIje kyAMya jAya ja nahIM. (4) dhyAna : uparanA traNa karyA pachI dhyAna karavuM joIe. dhyAnamAM traNe yoga sateja che. zubha AlaMbana laI ciMtanathI prAraMbha karI anukrame AgaLa vadhavuM joIe. AMkho khullI rAkhI koI eka zubha viSayanuM ciMtana, zubha bhAvonI abhivRddhi ane anuprekSA karyA bAda dhyAnamAM praveza karavA vaDe mananI sthiratA sArI rahe che. manano upayoga ne dhyAna nathI; mana-vacana-kAyAno upayoga (samagratAthI) te dhyAna che. dhyAnanA cAra pAyA (Arta-raudra : azubha dhyAna) ane (dharma-zukala zubha dhyAna) che. Avazyaka sUtranA "cauhiM jhaPhi' padanA bhASyamAM dhyAnanA prasaMgamAM vizeSarUpe "dhyAnazataka'mAM dhyAnanA adhikArI, liMga, lakSaNa, phaLa, dhyAnanA viSayo suMdara rIte pratipAdana karyuM che. "zrI sanmatitarkanI TIkA, "zAstravArtA TIkA ane 'adhyAtmasAra'mAM dharmadhyAnane dasa prakAre darzAvyuM che. (1) apAya vicaya (2) upAya vicaya (3) jIva vicaya (4) ajIva vicaya (5) vipAka vicaya (6) virAga vicaya (7) bhava vicaya (8) saMsthAna vicaya (9) hetu vicaya (10) AjJAvicaya (Azravano tyAga ane saMvarano rAga e ja arihaMtanI AjJA che). dhyAnamArgano puruSArtha vyakti bhede, saMyoga bheda, bhUmikA bhede alaga alaga hoya che, mATe gItArtha vyakitanuM mArgadarzana laIne A mArgamAM praveza karavAnI salAha che. 'dhammo baMdhU sumitto ya, dhammo ya paramo guru / mukkhamaggapayaTTANaM, dhammo paramasaMdaNo / ' artha : dharma baMdhu che, sumitra che, dharma ja parama guru che. mokSamArgamAM javAne mATe dharma e zreSTha ratha che. jinAjJA viruddha kAMI lakhAI gayuM hoya to micchAmi dukkaDam. li. Apano bhAI rajanI zAha * * * * * zrutasaritA 424 patrAvali 2010_03 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-81 zAstra graMtha te sat paMthano bhomiyo che vIra saMvata 2532 ne kArataka vadI 5 somavAra, tA. 21mI navembara, 2005 zrI suvidhinAtha prabhu janma-kalyANaka zubha dina. parama zAsana pravacana prabhAvaka pUjaya benazrI, (zrI sunaMdAbena vohorA, amadAvAda.) aMtakaraNapUrvaka ane ahobhAvapUrvaka mArA praNAma. bahiraMgajIvananA pAtro, saMbaMdho, saMvAdo ane ghaTanAonuM yathArtha mUlyAMkana karI, amArA aMtaraMgajIvanano ane AtmAnA vikAsano vicAra ApazrIe amerikAmAM amArI saunI samakSa aneka varSo sudhI khUba adbhuta rIte rajU karyo che. bhavanirveda utpAdaka sAmagrI ane ApazrI jevA pravacana prabhAkara vyAkhyAtA-A banneno subhaga samanvaya amArA saunA puNyodayanuM pratika che, pratIti che. ApazrInA romAMcaka, hRdayasparzI ane mananIya pravacanonA bhAvabharyA zravaNa vaDe ama saunA kalyANanA dvAra UghaDacA che, te cokkasa vAta che. ApazrIe karelI, ane khAsa karIne amerikAmAM karelI zrutabhakti-pravacanabhaktinI bhUribhUri mArI anumodanA. jainadarzananA badhA ja graMtho-zAstro cAra pAyA upara ja racAyelA che. (1) vairAgya (ra) samikata (3) dIkSA ane (4) mokSa. jIvajIvAdi navatattvone ya TapI jAya tevA tattvo be che (1) vairAgya ane (2) samAdhitattva. game tevA sukhamAM ya alInatA e vairAgya tattva ane game tevA duHkhamAM ya adInatA e samAdhitattva che. jJAnI bhagavaMtoe A be tattvo para ghaNo bhAra mUkyo che. tamAma ArAdhanA karIne, tenI phalazrutisvarUpa, ApaNe A be tatvone ja AtmasAta karavAnA che. vairAgya ane samAdhi pedA na kare evuM navatattvanuM jJAna paNa jJAna nathI; mAtra magajano bojo che. arihaMta paramAtmA e ja mArA deva, susAdhuo ja mArA guru ane jinapraNIta hoya e ja sAcuM tattva-A traNe auSadhanuM sevana amane saune, ApazrIe thAkyA vagara niraMtara karAvyuM che. jagatane jovA, jANavA ane paudgalika bhAvomAM rahevAne badale sva-AtmAne jIo, jANo, mANo ane svasvarUpamAM rahevAnA prakhara puruSArthI bano, evI ApazrInI zikhAmaNa amArA hRdayamAM kotarAI gaI che. ApazrInA upakArono badalo amArAthI vALI zakAya tema nathI. anArya bhUmi amerikAmAM ane pUjaya upakArI gurubhagavaMtonI anupasthitivALI bhUmi amerikAmAM, ApazrInI yogakailAza parathI vhetI jJAnagaMgAe mArA jevA anekanA jIvanapradezane pAvana banAvyo che. ApazrIe aMtarathI asIma kRpAmRta varasAvI, paramArthanI pagadaMDI para pagaraNa maMDAvyAM, saMsArasAgara pAra UtaravA amane saMyamanaukA ApI, amArI jIvananaiyAnA ApazrI saphaLa sukAnI banyA cho. ApazrIe uttama zilpI banI mArA jevA aneka AtmAonI jIvanapratimAmAM prANa pUryA che. AvA bhavasindhutAraka, sadaiva upakAraka, niSkAma, karuNAdhAraka ane prazAMtamUrti, amArA patrAvali zrutasaritA 2010_03 425 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama tAraka pUjya benazrInA, padapaMkajamAM bhAvavibhora haiye mAruM sAdara samarpaNa. bhaktiyoganA adhiSThAtA sva. pU. zrI kalApUrNasUrijInA gurumaMdiramAM Arthika sahayogarUpI apUrva lAbhanI amane taka ApavA badala, huM Apano khUba RNI chuM. ApanuM svAsthya sudharatuM jAya tevI amArI zAsanadevane prArthanA. ApazrInA darzananI ane AzIrvAdanI niraMtara huM abhilASA sevuM chuM. * * * * patrAvali-82 upakaraNa Atma-zreyArthe che li. rajanIbhAI zAha maMgaLavAra, tA. 9mI oNgasTa, 2006 vIra saMvata 2532ne zrAvaNa suda 15 zrI munisuvrata svAmI cyavana kalyANaka zubhadina. guNaratna ratnAkara jinazAsana pravacana prabhAvaka pUjya benazrI, (pU. zrI sunaMdAbena vohorA, amadAvAda.) ApazrIne mArA aMtaHkaraNapUrvaka ane ahobhAvapUrvaka praNAma. ApazrIno tA. 29mI julAI, 2006no bhAvazruta-prasAdIrUpa patra maLyo. ApanA bhAvo jANavAthI, mANavAthI ane ciMtana karavAthI mane khUba AnaMda thayo. cAra prakAranA cakSu paikI (divya cakSu, avidha cakSu, Agama cakSu ane carma cakSu) AgamacakSu dvArA ApaNane upalabdha thayelA mApakayaMtronI ane tenA vaDe svayaMnI cakAsaNInI vAta ApazrIe sacoTa, sakSama ane suMdara rIte rajU karI che. ApazrInI rajUAta yathArtha che ke svAtmAnA gharanA sukha mATe zuddhopayoga sAdhana che ane zuddhopayoga mATe zubha bhAva sAdhana che. gayA mahine eDIsana, nyujarsImAM, 'sAmAyika yoga' viSaya upara cAra kalAkanI svAdhyAya zibira yojavAno lAbha mane maLyo hato. mArA puruSArthano sArAMza e hato ke 'sAmAyika'nuM phaLa 'samabhAva' che. samabhAvanI prApti mATe eka mAtra sAdhana che--svanA sAdhano upara ciMtana karavA vaDe prApta thatuM svarUpadarzana'. svamAM sthiratA Ave, to ja svasthatA Ave. svamAM avasthA tenuM ja nAma 'svAsthya' che. mATe, sAmAyikamAM 'paranA' sAdhano choDIne 'svanA' sAdhano pakaDavA joIe. sAmAyikamAM ciMtana karavA yogya viSayonI yAdI meM svAdhyAyIone vahecI hatI, je A sAthe sAmela che. AvA prakAranA ciMtana vaDe ja sAmAyika kriyA sAcA arthamAM eka abhUtapUrva yoga banI jaze, ke je pariNAme saMva2-nirjarAnuM sabaLa sAdhana banI jaze. pUjaya AcAryazrI bhuvanabhAnusUrijI pha2mAve che ke cha Avazyaka paikI prathama Avazyaka 'sAmAyika' ja sAdhya che; bAkInA pAMca Avazyaka to tenA sAdhano che. kyAM sudhI sAmAyikamAM zrutavAMcana, navakAravALI, anAnupUrvI, navasmaraNa, sUtro gokhavAnA zrutasaritA patrAvali 2010_03 426 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere cAlu rAkhIzuM ? vAtAvaraNa zuddhi, upakaraNa zuddhi ane vidhi zuddhinI AvazyakatA ane phalazrutipUrvakanI upayogItA samajAvI hatI. upakaraNa zuddhi samajAvatAM. (1) kaTAsaNuM : "kAsana' zabda uparathI A zabda apabhraza thayelo che. je Asana upara vadhu samaya besI rahevAmAM kaSTa anubhavAya che. taijasa zarIranI sakriyatA ane paMcendriya (gheTA)nA zarIra uparathI AvatA UnanA kaTAsaNAno saMbaMdha 'sAmAyika yoga'mAM ja thAya che. (ra) muhapatti : zAstrIya nAma : mukhAnaMtaka. paDilehaNa' pAkRta zabdanuM saMskRta pratilekhana' thAya. lekhana'no artha "avalokana' thAya. paDilehaNa'no artha: AtmAne lAgelA doSo prati avalokana'. muhapattinA 50 bola (9 akakhoDA ane 34 pakakhoDA sahita) apekSAe AtmAne lAgelA doSo ja che, ke jene avalokananI paddhati dvArA nirmULa ApaNe banAvavAnA che. kahe che ne : muhapattinA bola, khole karmanI pola." (3) caravaDo : "jayaNAnuM sAdhana' te dravyArtha; mana caravA jAya tene vALI lAve, te bhAvArtha caravaDAnI 24 AMgaLa lAMbI dAMDIne, 8 AMgaLa lAMbI UnanI dazIo sAthe kArya-kAraNano saMbaMdha che. 24 daMDaka vaDe daMDAto ApaNo AtmA e kArya che ane kAraNa che A ATha karmono baMdha ane udaya. A ATha karmonA baMdha, udaya, saMvara ane nirjarAnA kAraNo ane upAyonuM ciMtana ApaNe "sAmAyika'mAM karavuM joIe. zibiramAM meM vadhu samajAvatAM ema paNa kahyuM hatuM ke vItarAgatA je anAdithI ApaNI khaMDita thayelI che, emAMthI rAga-dveSa jamyA. rAga-dveSa mAMthI krodha-mAna-mAyA lobha e cAra kaSAyo udbhavyA. emAMthI hAsyAdi nava nokaSAya nIpajayA. Ama, akhaMDa tattva khaMDita thatAM e aneka khaMDomAM TUkaDAomAM vaheMcAI gayuM. e khaMDo TUkaDAo bhegAM thaI eka akhaMDa tattva banatAM jIva potAnA pUrNa svarUpane prApta kare che. pUrNa svarUpane abhivyakata karanArA svarUpa vizeSaNo e ja ghAtakarmono kSayathI pragaTa thatI anaMta catuSTayI ke je guNo vidheyAtmaka-hakArAtmaka che ane aghAti karmono kSayathI pragaTa thatA bAkInA cAra guNo ke je niSedhAtmaka-nakArAtmaka che. ghAtikarmonA kSaya vaDe arihaMta bhagavaMtane svarUpa guNonuM pragaTIkaraNa thAya che; paraMtu te anaMta catuSTayI svarUpe vidheyAtmaka hoI, A cAra guNonI upalabdhi hovA chatAM teno samAveza arihaMta bhagavaMtanA bAra guNomAM thato nathI. tIrthakara nAmakarma prakRtinA vipAkodaya saMbaMdhathI pragaTelA aSTa pratihAryo ane cAra atizaya maLI kula bAra guNo arihaMta bhagavaMtanA samajAvAya che. pudgala dravyanA je guNadharmo che, tenAthI viruddha guNadharmo AtmAnA che. mATe ja, pugala dravyanA baMdhanathI ane AvaraNathI para thaI javuM, chULa javuM, mukata thaI javuM, te ja AtmAnuM mULa, sAcuM, zuddha ane kSAyika siddha svarUpa che. pudgalasaMge saMsArI jIvanA karmajanita je guNadharmo che, te vAstavika to pudgalanA potAnA ja guNadharmo che. mATe ja kahevAya che ke saMsAranuM eka mAtra kAraNa jIvaajIvanuM mizraNa che. pudgala rUpI' che, mUrta che, jaDa che, ajIva che, guru-laghu che, vinAzI che, hAnipatrAvali 427 zrutasaritA 2010_03 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRddhivALuM che, utpAda-vyayayukta che, kSara-nazvara che, parivartanazIla che, paribhramaNazIla che, rUpa-rUpAMtara pAmatuM che ane kSetra-kSetrAMtara karanAruM che. pudgalanA A guNadharmone niSedhAtmaka abhAvasUcaka "a" upasarga lagADavAthI kevaLajJAnanA vizeSaNa bane che. karmanA prakAronI tulanA : ghAtI aghAtI (1) pApakarmo ja hoya. puNya-pApa bane bhegA hoya. (2) mohanIya karma rAjA jevuM. AyuSya karma pramukha gaNAya. (3) kSayopazama, kSaya thAya (mohanIya karmano upazama paNa thAya) kSaya ja thAya. (4) jIvadravyane lAgu paDe. pudgala dravyane lAgu paDe. (5) kSayathI vidheyAtmaka guNo pragaTe kSayathI niSedhAtmaka guNo pragaTe. (6) puruSArtha vaDe nirjarA thAya kSaya vaDe ja nirjarA thAya. AtmAnuM pudgala dravya viruddhanuM niSedhAtmaka svarUpa samajavAnuM che, ane pAMce astikAyanuM svarUpa vicArI zuddhAtmAnuM svamAM vidheyAtmaka svarUpa vedavAnuM che - anubhavavAnuM che. pAMce astikAmAM jIvAstikAya eka ja dravya evuM che ke jenI prakRti vikRtirUpa thaI jAya che, jyAre bAkInA cAre astikAya anAdikALathI potAnI prakRtimAM ja che. AtmAne 'sva' ane cAre astikAyane 'parI' kahIne "svamAM vasa, parathI khasa; eTaluM ja basa" je vidhAna karyuM che, te A ja saMdarbhamAM karela che. dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzastikAya dravyo arUpI ane jaDa che. pudgalAstikAya rUpI ane jaDa che. pAMce astikAyamAM, eka mAtra jIvAstikAya ja cetana dravya che. siddha paramAtmAnA jIvo cetana ane arUpI che. saMsAra jIvo cetana che. temanI jAta arUpI che, paNa tenI upara bhAta rUpInI che. 'pota arUpInuM paNa bhAta rUpInuM', evI saMsArIjIvananI cetana-avasthA che. sAdhyanuM je svarUpa hoya te svarUpa sAdhaka potAnI sAdhanAmAM utAre to ja sAdhyathI abheda thAya. A ja siddhAMtane anusarIne ApaNI ArAdhanAmAM kAusagga ane tene karavAnI vidhi AlekhAyelI che. sAdhya-sAdhana ane kArya-kAraNano viveka jANyA vinA mAtra navakAra ke logassanA mahaaMze gaNAtA A kAusagga paramArthathI sAdhyathI abheda avasthAnuM sAdhana kevI rIte banI zake? zabdanI saMdhi vaDe banato zabda paryuSaNa"no artha paNa e ja che ke "samagratayA AtmAmAM vasavATa vaDe sAdhyathI abheda thavuM te.' svarUpaciMtaka paMDitavarya pUjaya zrI panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhIe keTalAka zabdo ane tenA arthomAM je suMdara AtmabhAva vyakta karyo che, te vicAravA yogya che : (1) garbha = La + 2 + bha = - 3 gamanAgamana agnitattva bhasma (paribhramaNa) = cAra gatinA gamanAgamanane-paribhramaNane agnibIjathI bhasma karI nAkha. zrutasaritA 428 patrAvali 2010_03 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) janma = ja + nuM + ma = ja janma zUnya maraNa = janmane zUnya karI nAkha ke jethI jarA-mRtyu Ave ja nahIM. (3) maraNa = ma + 2 + Na = ma 2 Na maraNa agnitattva paMcaparameSThirUpa ratnatrayI rUpa = agnibIjathI maraNane bALI nAkhI paMcaparameSThirUpa banI jA. (4) mRtyu = mR + tyu = mu. mRgajaLa samAna saMsAra tyAga kara = mRgajaLa samAna saMsArano tyAga kara. (5) smazAna = sma + zAna = sma zAna smaraNa kara jJAna-dhyAna-bhAna svarUpa zAna = tArA jJAna-dhyAna-bhAna svarUpa zAna keLavI tArA svasvarUpanuM smaraNa kara. svAdhyAya-zibira daramiyAna rajA karelA savizeSa kathano : (1) puNyodayamAM puNyanA udayano tyAga e ja dharma. (2) ghAtakarmono kSayopazama e ja dharma. (3) dezya badalAya tenA karatAM draSTA badalAya e ja dharma. (4) jANanArane jANavo e ja dharma. (5) vicArathI svarUpadarzana thAya, bhAvanAthI AMtarazuddhi thAya ane dhyAnathI svarUpa-prApti thAya. (6) badhI vastu che ApaNAmAM ane lakhAI che zAstromAM. (7) nizcayane choDo mA, vyavahArane tarachoDo mA. (8) "sva'no svAda levAno hoya; artha karavAnI jarUra nathI. (9) yama-niyamanI sAdhanA upakaraNa vaDe thAya che; Asana-prANAyAma ane pratyAhAranI sAdhanA karaNa vaDe thAya che; dhAraNA-dhyAna ane samAdhinI sAdhanA aMtaHkaraNa vaDe thAya che. (10) buddhi vaDe zAstrane bhaNo to jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thAya; ane AtmA vaDe zAstrane samajavAmAM Ave to mohanIya karmano kSayopazama thAya. (11) bAdhaka tattvono rodhaka te ja sAdhaka. (12) svamAM sthiratA Avaze to ja mamatAnuM sthAna samatA leze. (13) bhagavAna zodhavAnuM mAMDI vALo; bhagavAna banavAnuM zodhI kADho. (14) dharmano Teko laI naraka-tiryaMca gati TALo ane mokSabhAvano Teko laI deva-manuSya gati TALo. (15) prabhunA darzana karatAM svayaM prabhu banI javuM. patrAvali 429 zrutasaritA 2010_03 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra : A ja to che prabhunI prabhutA, vibhuno vaibhava, svabhAvano prabhAva, IzvaranuM aizvarya, svarUpanuM sauMdarya arthAt svarUpa aizvarya. prakRtine oLakhI vikRtino prakRtimAM laya karI sahu koI AtmA potAnA svarUpane oLakhe ane sAmAyika yoga dvArA-sAmAyika vijJAna dvArA-svasvarUpane pragaTa kare ane svarUpa aizvaryane pAme e ja mArI abhyarthanA. jinAjJA viruddha kAMI paNa lakhAyuM hoya to micchAmi dukkaDam. * * * * patrAvali-83 vItarAga dharma zreSTha che Arttaraudra parityAgastaddhi, sAmAyikam vratam // ' sarva jIvo pratye samatA vidhAyaka vyAkhyA saMyama niSedhaka vyAkhyA zrutasaritA 2010_03 parama puruSAdAnIya zrI prArzvanAtha prabhu janma kalyANaka parama pUjaya dharmaprabhAvaka ane samatAdhAraka benazrI, (zrI sunaMdAbena vohorA, amadAvAda.) Apane mArA caraNasparzabharyA ahobhAvapUrvaka praNAma. ApazrInA traNa patro maLyA. cAre anuyogarUpa ApazrInA patro zrutajJAna samastanI vAnagIno svAda cakhADe che. amerikAmAM kamanasIbe vasatA mArA jevA keTalAka sAdharmikone ApanA patro manana-ciMtana ane nididhyAsana karavA mATe sabaLa ane sakSama sAdhanarUpa puravAra thAya che. te zubha hetune dhyAnamAM laI, ApanA patronI seMkaDo nakala karI vividha saMghonA jinazAsanarasika aneka sAdharmikone pahoMcADuM chuM. gayA mahine kalIvalenDa saMghamAM (Ohio State) 'sAmAyika vijJAna' viSaya upara svAdhyAyazibira yojavAno lAbha mane maLyo hato. ApazrInI sAttvika sAdhanA ane Adarza ArAdhanAnI sAthe sAthe dharmapradhAvanAne te saMghanA sarve sAdharmiko apAra yAda karatA hatA. 'sAmAyika vijJAna' viSaya upara svAdhyAya-zibira yojavAno lAbha mane aneka saMghoe Apyo. zibira daramyAna thayela praznottarIno sArAMza nIce mujaba che. uttara ApavAmAM mArI kSatio athavA viparita vicAraNA tarapha dhyAna dorazo, tevI ApazrIne vinaMtI. (1) sAmAyikanI vyAkhyA kaI dhyAnamAM levI ? (1) 'samatA sarvamUteSu, saMyama: zuma mAvanA| - li. Apano bhAI, rajanI zAha zukravAra, tA. 15mI, Disembara, 2006 vIra saMvata 2533 ne vikrama saMvata 2063 ne mAgasara vada 10 430 patrAvali Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha bhAvanA - vidheyaka vyAkhyA Arta-raudrano parityAga - niSedha vyAkhyA (2) "nigoda' zabdanI vyutpatti artha ? (2) ni = niraMtara go = bhUmi (anaMta bhava mATe bhUmi) da = denAruM sthAna (3) vastuonI prApti keTalI rIte thAya? (3) keTalIka vastuo puNyodayathI prApta thAya; keTalIka vastuo puruSArthathI maLe che, to keTalIka kSayopazamabhAvathI maLe che. (4) jIvanamAM vyavahAra dharmanA pravezanI keTalI rIto che ? (1) azubhano tyAga (2) zubhano svIkAra 1. azubhano tyAga ane zubhano svIkAra karavAnI bhAvanA = samyagdarzana 2. azubhane azubha tarIke jANIne tyAga ane zubhane zubha tarIke jANIne svIkAra = sammacAritra 3. azubhano sarvathA tyAga ane zubhano sarvathA svIkAra = samyaphacAritra (sarva virati) nizcayadharma = nizcayathI zubhAzubha baMnethI mukta tevI svabhAvadazA te nizcaya mokSa mArga. (5) kaTAsaNuM 'kAsana' kema kahevAya? (5) je Asana upara vadhu samaya besI rahetAM kaSTa anubhavAya che. (1) pAtaLuM hoya che. (2) UnanuM hoya che. (3) bhIta ke anya koI TekA vinA besavAnuM hoya che. (4) taijasa zarIranI thatI sakriyatA dArika zarIrane thoDIka pratikULatA pedA kare che (5) anAdithI paDelI sAvadha yoganI kriyAonI Tevane thoDI niravagha yogamAM pravezavuM paDe che. (6) "sajajhAya karuM' no artha zo levo ? (6) "sajajhAya' zabda prAkRta che. saMskRta paryAyavAcI zabda che - "svAdhyAya" sva+adhi+Aya = A traNa zabdonI saMdhi che. paramAMthI khasIne svane lagatuM sAdhanone sevavA athavA tenuM adhyayana karavuM. zrutajJAnanA adhyayanane "sva" sAthe lagADavAnI prakriyA. (7) "sAmAyika ane pratikramaNa'-A baMnemAM vadhu agatyanuM karyuM? (7) cha Avazyako paikI dareka AvazyakanuM mahattva spaSTa ane surekha che. sAmAyikamAMthI mAMDI paccakhANa, eTale ke badhA ja Avazyako potapotAnA sthAne mahattvanA che. sAmAyika e saMvaraguNanI sAdhanA che, to pratikramaNa mahad aMze nirjarA tattvanI ArAdhanA che. jainazAsananI adbhuta rasAyaNa jevI A pratikramaNa kriyA rAga-dveSa-moha nAmanA tridoSahAraka patrAvali 431 zrutasaritA 2010_03 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane jJAna-darzana-cAritrarUpa triguNakAraka hovA chatAM ghaNA jainonA jIvanamAM dainika dhoraNe vaNAyelI nathI. pratikramaNa nAmanuM A anuSThAna mAtra eka kartavyarUpa ke AvazyakarUpa nathI; paNa arihaMta paramAtmAe sUcavela nitya cha AvazyakanI sahaja bajavaNI thaI jAya e rIte gUMthAyelo "amRta siddhiyoga" che. A amRtakriyAno prabhAva, mahimA, AvazyakatA ane durlabhatA samajAyA vinA jIva A AvazyakamAM pravRta thato nathI. pratikramaNanI paripUrNatA mATe, A sabhAvI kriyAne "kriyAvaMcakayoga banAvavA mATe cAra prakriyAmAMthI pasAra thavuM : (1) Remembering - yAda karo ke Aje nA karavA jevuM zuM zuM karyuM ane karavA jevuM zuM zuM nA karyuM? (2) Rethinking - vicAradizA badalo. pApono tyAga vadhu ne vadhu thAya ane alpa karmabaMdha thAya tevA nimitto sevavAnuM Ayojana karo. jIvanane jIvavA taraphanA vicAranuM vaheNa badalo. (3) Returning - pApathI pAchA pharo. duSkatanI gaha gurusAkSIe karI pAchA pharo. (4) Relieving - dhovA ApelAM kapaDAM ane dhovAIne AvelAM kapaDAM vacce jevo pharaka che tevo pharaka pratikramaNa pahelAMnA ane pratikramaNa karyA pachI ApaNA mana-buddhi-vyavahAra ApaNAmAM Avavo joIe. melAM kapaDe game tyAM besI jaIe. to cAlI jAya; have dhoyelA kapaDe A nA cAle ! pUjaya paMnyAsa abhayazekhara vijayajI ma.sA.e kahyuM che ke prakRti pAse vIDIo (Video), oDIo (Audio) ane sAIko (Psycho) - traNa prakAranI keseTa che. ApaNA sArA ke narasA AcAra, uccAra ke vicAra temAM jhilAyA vinA rahetA nathI. parabhave philmAMkana thanArI A keseTamAMthI anicchaniya dezyone DabIMga (Dubbing) dvArA kensala karavAnI adbhuta prakriyA te pratikramaNa. (8) puNyanA lakSaNavALo dharmane ja upAdeya samajavo ? (8) Ano uttara apekSAe samajavo. puNyAnubaMdhI puNyanA vividha bhAMgAone apekSita samajavo. puNyanA lakSaNavALo je dharma che te AzaMsA-doSavALo hovAthI jIvane cAra gatimAM rakhaDAvanAro che. puNya e sonAnI beDI che ane pApa e lokhaMDanI beDI che; paNa pArAMcanA avizeSapaNAne lIdhe bannemAM phaLabheda nathI. A ja vAtanI puSTimAM pU. upAdhyAyazrI yazovijayajI "adhyAtmasAra'mAM pharamAve che : sarva puNyaphalaM duHkhaM, karmodaya kRttatvataH / tatra duHkha pratikAre, vimUDhAnAM sukhasya dhIH / / artha : pApanuM phaLa jema duHkha ane baMdhana che, tema karmodayarUpa hovAthI puNyanuM phaLa paNa duHkha ja che. chatAM duHkhanA pratikArarUpa sukhamAM paNa vimUDhone sukha buddhi thAya che. saMsAramAM dharma ja upAdeya che. dharmano artha "dhU' dhAtu banela zabda "dharma'nI rIte levo. bhAgatyAga-vairAgya-vItarAga-A prakriyA tarapha anukrame ApaNuM prayANa e ja dharma. jinAjJApAlana e ja dharma. zrutasaritA patrAvali For private 43 2 2010_03 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM TharIne ThAma ja thavAnuM na hoya tevA A saMsAramAM sukha kayAMthI hoya ? saMsArI jIva e rakhaDu jAta kahevAya. svarUpanI pratiSThAvALA ane eka sthitimAM rahenArA hovAthI siddhone ja sAcuM sukha che. puNya-pApanI caturbhagImAM gatAnugatika rIte zUnyamanaskapaNe, zubha praNidhAna-zUnya rIte zubha kriyA vaDe baMdhAtuM niranubaMdha puNya ane azubha kriyA vaDe baMdhAtuM niranubaMdha pApa tarapha ApaNe jAgratA banavA jevuM che. pUjayazrI ratanavijayajI mahArAja sAheba : 'karma janita je sukha te du:kharUpa, sukha te Atama jhAMkha." upasaMhAra : sAmAyikanuM nizcayika phaLa "samatA che. samatAbhAvane siddha karavAmAM yoganI siddhi che. samatA e parabhAvano abhAva che ane svasvarUpano AvirbhAva che. paramAtmAnuM jIvana e prayoga che ane upadeza e siddhAMta che. samatA e saMpatti che, mamatA e vipatti che. samatA e ja jJAnano sAkSAtkAra che. kahyuM che ke samayAe samaNo hoi - samatA vaDe sAdhu thavAya che. samatAnI samRddhi, sAdhanAnI siddhi ane AtmAnI riddhi mATe sarvaviratipaNuM e Avazyaka aMga che. mATe to kahevAya che ke dezaviratipaNAnuM sAcuM phaLa to sarvavirati che. mohanI phoja sAme, samatAnA hojamAM, AtmAnI mojamAM, roja roja ramatAM ramatAM ApaNe ApaNA saMskAranI zuddhi, vairAgyanI vRddhi, parabhAvanI viddhi ane AtmadharmanI abhivRddhi vaDe mokSarUpI zAzvata Rddhi ApaNe sau satvare pAmIe e ja maMgala kAmanA. pU. bena, ApanI patra-prasAdI niraMtara mane mokalyA karajo. ApazrInA asIma AzIrvAdane sadAya jhaMkhato. li. Apano rajanIbhAI yu. zAha patrAvali-84 poSa suda 13 'bhAvazrAvakanI bhavyatA' zibiranA lakhANa viSayaka sva. pU. zrI kalApUrNasUrijInA AjJApravartinI parama pUjaya ma.sA. zrI cArUgirAzrIjInI pratibhAva. parama bhaktivata, suzrAvaka, rajanIbhAI, siddhakSetrathI li. sA. cArUgirAzrIjInA dharmalAbha. patrAvali 2010_03 433 zrutasaritA Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra dvArA akSaradehe tamArA bhAvonA darzana karyA...ArAdhakatA, kRtajJatA, paMcaparameSThi pratyenuM sAdara samarpaNa...nihALyA... pa.pU. nayavardhanasUrIzvarajInA vyAkhyAnanuM lakhANa suMdara karyuM che. bhAvazrAvakanA lakSaNo meLavavA pahelA bhavavairAgya jarUrI che. bhava-eTale viSaya-kaSAyanI pariNati...AtmAne duHkhI karanAra rAgadveSanI pariNati duHkhadAyaka lAge, temAMthI chUTavAnuM mana thAya, te ja sAcA jinanA anuyAyI che...jene rAga-dveSa karavA jevA lAge che, te kadI jinanA bhakta na banI zake. sukhamaya saMsArano kaMTALo Ave te temAMthI chUTavAnuM mana thAya tyAre ja sAdhanAno prAraMbha thAya che...sAdhanAno vikAsa jinAjJA mujabanI ArAdhanAthI thAya che. ane sAdhanAnI siddhi puruSArthathI thAya che. satya jinAjJA zuM ? e jANavA 'satyazodhakatA' ane 'prajJApanIyatA' be guNanI mukhya jarUra che. jinAjJA mArA mATe zuM che ? vyakti bheda, kALa bhede, bhUmikAbhede, jinAjJA badalAya che...mATe zAstra ne samajavA, rahasyo pAmavA satata, udyamI banIe...yogamArgane pAmavAnI jijJAsA pUrvaka sAdhanA paMthe prayANa karIe...yogamArga khUba gahana ane sUkSma che. sUkSmabuddhithI, sadgurunA sahAre sanmArgane pAmI AtmakalyANa sAdhI manuSya janma saphaLa karIe...e mATe deva-guru-dharmanI sAcI oLakhanI khUba ja AvazyakatA che...mArA svIkArelA deva-sudeva kema ? svIkArelA gurumAM sugurutva, ane dharmamAM sudharmatva zuM ? A khUba ja mArmika tattva che...tene pAmavAnI mokSa sulabha bane che. navakAramaMtra temaja logassa sUtranI ArAdhanAno nirdhAra uttama che. paMca parameSThinuM nirmaLa Atmadravya e atyaMtarayoganuM puSTa AlaMbana che. paNa paMca parameSThinuM yathArtha svarUpa je samaje che, paMcaparameSThi e ja sArabhUta lAge che...e sivAyanuM tamAma asAra lAge che te ja atyaMtara yoga pAmI zake che. paMca parameSThinA guNonI oLakha karavA yogamArgano spaSTa bodha jarUrI che... vacanagupti viSenuM ciMtana khUba suMdara che mananIya che. jinazAsananA sArabhUta aSTa pravacana mAtAne pAmavA, bhAvathI pAmavA samartha banI paramapadanI nikaTatA prApta karIe... e ja bhagavAnanI AjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchA mi dukkaDam. eja. li. sA. cArugirAzrIjInA dharmalAbha * puttomutrapravRtti e gupti che...samiti guptinA pariNAma guNasthAnaka pAmyA pachI Ave che. * * * * patrAvali-85 siMgApura satsaMgayAtrA ravivAra, tA. 18mI mArca, 2007 vIra saMvata 2533 ne phAgaNa vada 14 mArI sIMgApura saMghanI mulAkAta bodhakara, hitakara ane rasaprada rahevA pAmI hatI. saMghanA sthApaka, agraNI ane bhAvazrAvaka zrI nagInabhAI dozI ne lakhela patranI nakala ApanA vAcana-manana sAruM. zrutasaritA 2010_03 * 434 patrAvali Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghanA sthApaka-sevaka ane zreyaskara zrAvaka bhAIzrI, tA. 6ThThI mArcanA roja huM tathA mArA dharmapatnI aruNA ApanI tathA ApanA saMghanI suvAsa sAthe sukharUpa amerikAmAM pahoMcI gayA chIe. zibiramAM mAro prayAsa Apa sarvene hitakara, bodhakara ane rucikara lAgyo, te jANI mane svAbhAvikapaNe AnaMda ane saMtoSa thayo. Apane tathA ApanA saMghane prathama vAra maLI mane anahada AnaMda Avyo. rUbarU maLavAnI AvI ajoDa taka mane Apa sau dvArA sAMpaDI, te badala Apano AbhAra mAnuM chuM. amArI mahemAnagati ane ApazrI dvArA mane vyaktigata ApanA ghera bolAvI karela sAdharmika bahumAnapUrvaka bhakti sAce ja anupama ane avarNanIya hatI. bhAI, ApaNA saumAM parama zraddhAnuM bIja kema pAMgare, saMsAra parathI rAga kema dUra thAya, saMyamanI tAlAvelI kema jAge, jinAjJApradhAna jIvana kevI rIte jivAya, vyAdhimAM samAdhi kema rakhAya, karmanirjarAnuM lakSyanI sAthe sAthe Azravanirodha eTale ke saMvara kema sAdhI zakAya; ane A badhAmAMthI parama zreya sAdhIne lokottara kriyA karatAM karatAM mokSanuM sukha prApta karavuM sugama ane saraLa banI jAya che, tevuM ApaNAM zAstro-AgamAM spaSTapaNe darzAve che. dharmano marma samajAvatI AgamavANI vairAgya relAvatI, mithyAtva kApatI, samyakatva jagADatI, dezavirati vikasAvatI, saMyamamAM joDatI, sanmArge doratI, mohane chedatI, rAga-dveSane bALatI, saMzayane chedatI, zAsanarasa chalakAvatI ane ApaNane saune anaMta AtmavaibhavanuM darzana karAvatI ane jana' mAMthI "jaina" ane "jaina" mAMthI "jina" banavAnuM sabaLa ane prabaLa nimitta pUruM pADe che. ApaNe lakSya to barobara jinezvara bhagavaMta samAna banavAnuM goThavI rAkhyuM che; paraMtu have, have ApaNe ApaNAM lakSaNo tadanusAra keLavavAM to paDaze ne? A bhavanuM AyuSya pANInA parapoTAnI mAphaka pUrNatAne Ara kyAre AvI jaze, tenI khabara to ApaNane nathI. carama zAsanapati tIrthakara zrI mahAvIra svAmI bhagavanta zrI gautama svAmI dvArA ApaNane saune upadeza Ape che ke "eka paNa samayano pramAda karIza nahIM." pramAdanI pathArI choDI ApaNe, bhAI, samajaNanA gharamAM besavuM ja paDaze. ane te mATe, aDhAra pApasthAnakanA ukaraDAmAMthI viramI ratnatrayInI abhuta suvAsa pragaTAvanArI parama kalyANamayI jJAnasahita kriyAnI AvazyakatA ApaNe samajI ApaNA rojiMdA jIvanamAM utAravI paDaze, apanAvavI paDaze. - bhAI, ApazrInI saMghasevA to sau koI mATe preraNArUpa che; anumodanIya che; anukaraNanIya che. Apa banneno dharmarAga ane dharmaci sAce ja prazaMsanIya che. dhanya che Apa bannene ane Apa bannenA parama upakArI mAtA-pitAne ke jeoe Apa bannemAM dharmanA AvA suzobhita susaMskAronuM siMcana karyuM che. bhArobhAra bhAvapUrNa dharmaparAyaNa evA ApazrInA parivAra sAthe mAre paricaya thayo te mArA mATe cirasmaraNIya banI raheze, gauravapUrNa banI raheze. zrI siddha bhagavatta banavAnA siddha upAyo : patrAvali zrutasaritA 435 2010_03 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) ratnatrayInuM taraNa - (darzana, jJAna, cAritra) (2) tattvatrayInuM zaraNa - (deva, guru, dharma) (3) sAdhanatrayInuM karaNa - (zraddhA, zuddhi, vidhi) (4) bhAvatrayInuM bharaNa - (jJAna, saMvara, tapa) prakAzaka rodhaka zodhaka A cAre upAyonuM niyamita sevana karatAM karatAM ApaNAmAM evo anokho ane apUrva dharma pragaTe ke je be-cAra bhavomAM ApaNane avazya siddhazilA upara birAjamAna karAvI de. bhAI, saMsAramAM sarva sukhanuM mULa jANatAM-ajANatAM karelI paramAtmAnI AjJAnI ArAdhanA che ane sarva duHkhanuM mULa jANatAM-ajANatAM paNa karelI paramAtmAnI AjJAnI virAdhanA che. sati ane sadgatinI paraMparAnuM mULa AjJAnI ArAdhanA che ane durgati ane durgatinI paraMparAnuM mULa AjJAnI virAdhanA che. ApaNe saue, jinAjJAno tAttvika Adara, bahumAna ane pAlana tarapha jIvanane vALavuM ja paDaze. kAraNa ke muktinA lakSya vagara ane jinAjJA pratyenA Adara vinA je paNa dharmakriyA karAya che tenAthI mAtra gati thAya che; pragati to muktinA lakSyapUrvaka ane AjJA pratyenA AdarapUrvaka je dharmakriyA karAya tenAthI ja thAya che. saMsAranA lakSyathI ane AjJA pratye anAdarathI je paNa dharmakriyA karAya tenAthI avagati-adhogati thAya che. bhAI, dharmakriyA karanAra ApaNe niraMtara e jovuM joIe ke "huM je dharmakriyA karuM chuM tenAthI mArI gati-pragati ke avagati thaI rahI che ?'' dharmakriyA eTale ke dharmakaraNI e vakaro che ane tenA dvArA je guNaprApti thAya che te napho che. dharmakaraNI jIvanabhara karIe ane guNaprApti na thAya to zuM kahevAya ? mAtra vakaro karyo paNa napho nA karyo. bhAI, ApaNe sAmAyika, pratikramaNa, pauSadha, jApa, dAna, zIla, tapa vagere aneka prakAranI dharmakaraNI karIe ane enA dvArA guNa prApti rUpa napho na thAya te eno phAyado zuM ? dharmakaraNI karavA chatAM guNa prApti thAya nahIM to samajavuM ke A badhI dharmakaraNI jinAjJA-nirapekSapaNe karI enuM A pariNAma che. mATe, jinezvaranI AjJAne, AzAnA svarUpane ane AzAnA prakArone jANavA atyaMta jarUrI che. pAMca padano navakAra kara vaDe zaMkhAvRtta-naMdAvRtta vaDe Apa banne gaNavAno prAraMbha karo ane dararoja eka sAmAyika karavAno niyamane Apa banne varo tevI mArI paNa bhAvanA che. zaMkhAvarta ane naMdAvarta paNa atyaMta upakArI che. tenA upara AMgaLInA veDhA upara gaNavAnI vidhi meM 'navakAra' likhita pholDaramAM Page 19A upara ApelI che. eka vAta nakkI karI levA jevI che : (1) javuM che kayAM ? mokSamAM ! (ra) pAmavuM che zuM ? sAdhupaNuM ke mahAsatIjIpaNuM (3) e na maLe tyAM sudhI ene meLavavA mATe UMcAmAM UMcuM zrAvakapaNuM. zrutasaritA 2010_03 436 patrAvali Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemaNe ahiMsA, saMyama ane tapanA anuSThAna vaDe AtmAnI anaMta zaktino prakAza karyo ane akSaya, anaMta ane avyAbAdha padanI prApti karI che tevA zrI jinezvara bhagavaMta Apa bannene ane parivArane UrdhvagAmI lakSya sAdhavAmAM parama nimitta pUruM pADe e ja mArI bhAvanA-abhyarthanA. li. Apano sAdharmika rajanI zAha * * * patrAvali-86 maMgaLavAra, tA. 8mI me, 2007 vIra saMvata 2533 ne vaizAkha vada 6 zrI zreyAMsanAtha prabhu cyavana kalyANaka zubha dina. sAdharmika saujanyazIla zrAvaka zrI dilIpabhAI tathA parivAra, maskata. Apano tA. 19mI eprila, 2007no patra maLyo. vAMcI AnaMda thayo. ApazrIe pAThavela niyaMtraNa badala Apano khUba AbhAra. maskatamAM ATalI moTI saMkhyAmAM jaina parivArano vasavATa che, te jANI harSa thayo. 2010_03 svaparicayArthe jaNAvuM to mAruM mULa vatana amadAvAda che. derAvAsI mUrtipUjaka parivAramAM janmela. mArI uMmara 64 varSanI che. amerikAnI eka sthAnika beMkamAM komarzIyala Lending Department mAM hAlamAM huM nokarI karuM chuM. dhArmika graMthono paNa abhyAsa karela che. ApanA saMghamAM AvavA mATe mAre vaeNkezananI rajAonI jarUra paDe. 2007nuM vaeNkezana sIMgApuramAM bhAvazrAvaka ane anupama vaiyAvacca guNadhArI zrI nagInabhAI dozInA sAnidhyamAM zibiramAM pasAra thaI gayuM. AvatA varSe jo anukULatA thaze, to Apane avazya jANa karIza. dilIpabhAI, sAMsArika kAmanI sAdhanAmAM keTakeTalI takalIpha paDe che. te kAryo paNa vagara mahenate pAra paDatA nathI. jarUra koI puNyavAna jIvane sAMsArika padArtho vagara mahenate maLI jAya che. jyAre dharmakArya to udyamapradhAna che, puruSArthapradhAna che. mATe, zakti hovA chatAM dharmakArya ke dharmakriyA na karavAmAM Ave to dharmamAM aMtarAya karma baMdhAya. mATe ja, azaktinuM bahAnuM kADhI dharmakAryathI khasI javuM nahIM. navakAravALI, sAmAyika, pratikramaNa, paccakkhANa Adi kriyAo pahelavahelI kadAca agharI lAge. thoDIka akaLAmaNa paNa kadAca thAya. thoDAka dAkhalA joIe to; viSayanA rAgIne zIla agharuM ja lAge, Akho dahADo khA-khA karanArane tapa agharUM ja lAge, vAtavAtamAM gusso karanArane kSamA rAkhavI bhAre paDe, abhimAnIne namratA keLavavI AkarI lAge, mAyAkapaTamAM TevAyelAne saraLatA rAkhavI muzkela lAge, lobhanA ane lAbhanA dAsa banelAne saMtoSa Ave ja nahIM; vagere. bhAI, ApaNA doSane doSarUpe jANI, oLakhI, enAthI bacavA mATe ane guNanA parIkSaka patrAvali 437 zrutasaritA Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI guNane meLavI levA mATe zrutazaraNe (jinavANInA zaraNe-kevalI pannata dhamma zaraNaM pavAmi) jaI kRtanizcayI ApaNe banIe to Aje agharA lAgatAM anuSThAno ke guNo meLavavA sahelA lAge. mAro to svAnubhava che ke dharmakriyAmAM satata prayatnazIla rahevAthI eka divasa to avazya sAro bhAva AvI jAya che ke je pachInA ApaNA zeSajIvanamAM te zubha bhAva TakI jAya che. zrI sAdhu/pU. mahAsatIjI samAgama, jinavANInuM zravaNa-AcaraNa ane sadanuSThAnanA yoge aneka jIvo bhavasAgara tarI gayA che, to dilIpabhAI, ApaNe kema nahIM ? dilIpabhAI, aprApta guNanI prApti mATe ane prApta guNanI abhivRddhi ke khilavaNI mATe ApaNe pratidina dharmazravaNa karavuM joIe. pratya, dharma zravamiti / dharmazAstranuM zravaNa anaMta guNanA lAbhanuM amogha kAraNa bane che. tenA vaDe, saMtApayukta cittane zAMta banAvI sthira banAvI zakAya che. paradezamAM dharmazAstranuM zravaNa saMbhavita hotuM nathI. mATe, jAte athavA koI abhyAsI zrAvaka-zrAvikAnI sahAyathI dharmazAstranA abhyAsanI, vAcananI, mananathI ciMtanathI suTeva pADavA jevI che. mukhyatve dharma eka prakAre hovA chatAM anuSThAtAnA bhede be vibhAgamAM vaheMcAya che. sarvavirati dharma ane dezavirati dharma (gRhastha dharma). gRhastha dharmanA paNa tathAvidha anuSThAtAnA bhede punaH be prakAra paDe che - (1) sAmAnya gRhastha dharma (2) vizeSa gRhastha dharma. saghaLo zrAvaka-zrAvikA samudAya sAmAnya rIte je je AcArone mAnya rAkhe te badho sAmAnya gRhastha dharma. arthAt Atmazreya mATe sarvamAnya je sadAcArane pALe te sAmAnya gRhastha dharma. vizeSa gRhastha dharma eTale ke graMthibheda karyA bAda je AMzika AtmAnubhavarUpa samyagdarzana ane apekSAe pApa nahIM karavA rUpa sthUla virati arthAt aNuvrata vagereno svIkAra karavo te. dilIpabhAI, kyAM sudhI ApaNe sAmAnya gRhastha dharmI banyA rahevAnuM, te ApaNe ja nakkI karavAnuM che. koI kahevA AvanAra nathI. kSaNe kSaNe AyuSya ghaTatuM ja jAya che. mArI samajaNa anusAra, mukti, muktinA sAdhano, muktimArganA upadezako (pU. mahAsatIjI Adi), ane muktinA sAdhako tarapha ApaNe rAga ane Adara keLavavo joIe. A eka ja guNa bAkInA saghaLA ya guNone kheMcI lAve che. A saghaLA guNo bhegA maLI ApaNane AtmavikAsanA paMthe AgaLa laI jaze ane aMte kevaLajJAnarUpI pUrNa prakAzane pamADaze. amerikAmAM A varSe be viSayo para mane zibira karAvavAno lAbha maLela. (1) puNya prakAzanuM stavana (2) mArgAnusArInA 35 guNa. A banne zibira viSayaka meM taiyAra karela lakhANa A sAthe, ApaNI jANa sAruM mokaluM chuM. ApanA AmaMtraNa badala pharIthI AbhAra. zrutasaritA 2010_03 * * * 438 * li. Apano sAdharmika, rajanI zAha patrAvali Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAvali-87 jenAthI badhuM samAya te AjJA guruvAra, tA. 10mI me, 2007 vIra saMvata 2pa33 ne vaizAkha vada 8 zrI munisuvrata svAmI janma kalyANaka zubha dina saujanyazIla svajana ane samyakaratna jhaverI zrI nagInabhAI, siMgApora. ApanI sAthe thoDAka samaya agAu phona para vAta thayAno mane khUba AnaMda thayo hato. ApazrInI bhalAmaNathI ane apUrva anugrahathI, laMDanathI dharmaprabhAvaka zrI nemubhAI caMderiyAno mArA upara phona hato ane tyAM javA mane AmaMtraNa pAThavyuM hatuM. maskatathI zrI dilIpabhAIno paNa patra mane nimaMtraNa pAThavato maLyo che. meM teone pratyuttara lakhyo che. nakala ApanI jANa sAruM A sAthe mokaluM chuM. mArA gayA patramAM lakhyA mujaba, ApazrIe navakAra gaNavAno ane sAmAyika karavAno prAraMbha karI dIdho haze. pU. zrI bhadrabAhusvAmI, je aMtima cauda pUrvadhara hatA, teozrI likhita "Avazyaka sUtra'mAM jaNAve che ke sAmAyika e sAdhya che ane e sAdhyane siddha karavAnA sAdhano bAkInA pAMca Avazyaka che. Ama, cha AvazyakanuM vizleSaNa yathArthapaNe karatAM "sAmAyika' Avazyaka para khUba bhAra mUkavAmAM Ave che. bhAI, jainazAsananuM hArda jinAjJA che. jina vinA jinAjJA nahIM ane jinAjJA vinA jainazAsana nahIM. rAga-dveSAdi AMtarazatruone jIte te jina. evA zrI jinezvara bhagavaMte svayaM kevaLajJAnadarzanathI joyo-jANelo rAga-dveSAdi AMtarazatruone jItavAno mArga batAvyo e ja jinAjJA. zrI jina kayAreya AjJA karatA nathI. e vastu svarUpanuM nidarzana mAtra ja karAvatA hoya che. emane samarpita jaina mAtra mATe e upadeza ja parama AjJA svarUpa banI jato hoya che. kAraNa ke e upadezane jhIlIne ja AtmA paramAtmapada karI zake. sIMgApuranI zibiramAM meM A bAbata vadhu vizleSaNathI samajAvI hatI. Itara dharmo eTale dharmane banAvanAra ane jaina dharma eTale dharmane batAvanAra. dharmane banAvanAra AjJA Ape ane dharmane batAvanAra upadeza Ape. bhAI, jinanI upadezAtmaka saghaLI AjJAono saravALo eTale jaina zAsana. bIjI rIte kahuM to jaina zAsanane samajavuM hoya to teNe jinanI AzAone samajavI paDe. AjJA zabdanI vyutpatti paNa Avo ja bodha ApaNane Ape che. mamattAt jJAyate ta nAjJA | artha : jenAthI badhuM ja jaNAya te AjJA. jarA vistArathI A vyAkhyAne ApaNe kholIe to ApaNane kevaLajJAna ane kevaLadarzana sudhI pahoMcADe te AzA'. A paramArtha maLyA vinA nahIM rahe. siddha bhagavaMto jinAjJAnA paramocca zikhare ArUDha thayelA che. bhAI, tamAre, amAre, ApaNA sahue ke jagatanA koI paNa jIvane sukhanI bheTa ApanAra AzA-sAmrAjya ja che. du:khathI haMmeza mATe mukti ApanAra tattva paNa e ja AjJAzAsana che. je koI A tAraka AjJAzAsananA zaraNe AvyA te surakSita banyA. jemaNe jinAjJAne phagAvI te coryAzInA cakkaramAM anaMta du:khano merubhAra vahevA mATe pheMkAI gayA. patrAvali 439 zrutasaritA 2010_03 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAI, nAnakaDI paNa dharmakriyA jo jinAjJA bhaLe to ApaNane enuM vAstavika phaLa bese. zrI jine batAvela sAdhanAnA prabhAve ApaNe ApaNA rAga-dveSane jItI zakIe. cauda rAjalokanI Toce Avela siddhazilAnA svAmI ApaNe paNa banI zakIe. e mATe ApaNI dharmakriyAo amRtamaya banavI joIe. A kArya sAdhavA mATe vItarAga paramAtmAe batAvela mahAsatIjIpaNuM ane tevI azaktivALA AtmA mATe bIjA naMbare suzrAvakapaNuM aNizuddha pALavuM paDe. ApaNI sAdhanAmAM navo jona reDI ApaNI murajhAyelI cetanA zaktine navo Urdhva AyAma "jinAjJA vaDe ApavAno prayAsa karavAno che. ApanI saMghasevA to ajoDa che, apUrva che, apratima che. e amUlya sevA vaDe, vaiyAvacca guNa vaDe, ApazrI apratipAti guNadhAraka cho. A badhAnI sAthe, ApanuM aMtaraMga jIvana paNa dharmakriyAothI vadhu ne vadhu raMjita thavA mAMDe to sonAmAM sugaMdha bhaLI jAya. A saMsAramAM vizuddha dharma ja mukti arthe sadA upAdeya che-AdarathI grahaNa karavA yogya che; kAraNa ke bIjuM badhuM ya aMte sukha-du:khanuM kAraNa che. sukhanA saMyoga ane viyoga sAthe joDAyeluM ApaNuM jIvana mAtra zvAsozvAsanuM mALakhuM nathI; paNa aneka apragaTa guNonA ughADanI zakyatAvALuM-saMbhAvanAvALuM A jIvana che. anekavidha saguNonA svAmI banavAnuM sadbhAgya ane saubhAgya prApta karavAnuM A jIvana che. manane jyAM rasa che, jenAmAM rasa che; tyAM e caMcaLa nathI, paNa sthira che. manane je game, mana temAM rame. mana badalavAnI jarUra nathI, ruci ke rasa badalavAnI jarUra che. bahirmukhImAMthI aMtarmukhI thavAnI jarUra che. AmAM, ApaNe sau saphaLa thaIe tevI maMgala manISA. li. Apano hitecchu zrAvaka, rajanI zAha patrAvali-88 prabhunI prabhutA pAmIe maMgaLavAra, tA. 31mI julAI, 2007 vIra saMvata 2533 ne aSADha vada 2 saujanyazIla suzrAvaka pUjaya zrI, (zrI mahendrabhAI zAha, amadAvAda.) mArA caraNasparzabharyA praNAma. Apano tA. 16mI mArca, 2007no lakhela patra mane maLyo. mArA pratye ApanA rAganA ane sumadhura bhAvanAM darzana karyA. vAMcI apAra AnaMda thayo. hastalikhita patra ane E-mail viSayaka sacita-acitano bheda ApazrIe sacoTa rIte darzAvyo che. ApanI tabiyata kramazaH sArI thatI jAya che, te jANI AnaMda ane saMtoSa. "atyaMtara tapa yAtrA viSaya upara meM amerikAmAM zibira yojela. te viSayanA maMgalAcaraNamAM pU. zrI yazovijayajI mahopAdhyAya viracita "jJAnasAramAMthI eka zloka kahela. te zloka ahIMyAM yathArthapaNe prastuta karuM chuM. 440 zrutasaritA 2010_03 patrAvali Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadehi tapaH kuryAt, duniM yatra no bhavet / yena yogAt hIyante, kSIyantene driyAni ca / / artha durgAna dhyAna thAya nahIM; mana, vacana, kAyAnA yoganI hAni thAya nahIM, temaja indriyanI hAni thAya nahIM tevo tapa karavo joIe. paramopakArI pU. AcArya bhagavaMta mane paNa kahetA ke jainakuLamAM mAnavabhavanuM anekagaNuM mahattva che. mATe, vadhu ne vadhu A bhavamAM rahI zakAya, TakI zakAya tevA prayatno karavA. kAyAne sAdhanAnA sAdhana tarIke gaNI khUba ja sAcavavI, jALavavI. tanane parizramamAM joDavAnA badale, manane parizramamAM joDavuM. manathI ja baMdha che ane manathI ja mokSa che. tanane saMsAramAM rAkhavAnuM ane manane mokSamAM rAkhavAnuM. vadhatI jatI uMmarane dhyAnamAM rAkhI tanane mAna ApavAnuM ApaNe saue zIkhavA jevuM che. ApaNane mokSaprAptimAM AlaMbanabhUta jainadarzana be vibhAgomAM vaheMcAyela che : (1) zratadharma ane (2) cAritradharma. jIva, ajIva, puNya, pApa Adi bhAvonuM jenAthI vAstavika jANapaNuM thAya; Sa dravyo, tenA bhinna bhinna guNo, ane dareka dravyanA paryAyo vagere bhAvono jenAthI sAcI rIte khyAla thAya tenuM nAma "zratudharma' che. zrI AcArAMga sUtrAdi dvAdazAMgI, agiyAra upAMga, pannA, mUlasUtra, chedasUtro temaja samyakazruta tarIke gaNI zakAya tevA sarva prakaraNAdi granthono e zratadharmanA sAdhanamAM samAveza thAya che. jIva, ajIva, puNya, Adi bhAvone jANyA bAda te bhAvo paikI "heya bhAvo upara heya tarIkenI ane upAdeya' bhAvomAM upAdeya tarIkenI zraddhA thavA sAthe AtmAnuM ahita karanAra pApa, AzravAdi heya bhAvono tyAga ane AtmAnuM hita thAya tevA puNyAnubaMdhI puNya, saMvarAdi bhAvono Adara karavAmAM puruSArtha phoravavo, tenuM nAma "cAritra dharma che. zrata zravaNa mATe hoya che; paNa "zrutazravaNa'ne sAdhana banAvI jIvanalakSI sukhapAkya dharmaciMtanane ApaNe sAdhya banAvavuM joIe. ciMtanamAM AvA prazno ApaNI jAtane pUchavA joIe : tuM koNa? te koNa ? pote koNa? huM koNa? huM kyAMthI Avyo ? mAre kyAM javAnuM? mAruM mULa zuM? mArI prakRti, svabhAva zuM? prakRtimAM thayelI vikRti zuM? mArA svabhAvano vibhAva zuM ? mAruM svarUpa zuM? zuM mAruM svarUpa mane prApta che ke aprApta? svarUpa prAptinI sAdhanA zI? sAdhyanuM svarUpa zuM ? jJAnI evo huM ajJAnI kema? AnaMdasvarUpa evo huM sukhI-du:khI kema ? AvAM AvAM prazno jAtane pUchI jAta sAthe vAta karIne arthAt svarUpaciMtana-AtmaciMtana karanAra ApaNe dravya-guNa-paryAyanA jJAtA banavuM joIe. gacchAdhipati pU. kailAsasAgarasUrijI mane kahetAM ke prabhue prabhu banIne prabhu banavAno mArga batAvyo che. A je mArga te ja jainadharma. prabhunA banIe ! prabhu banIe ! A ja dharmano sAra tathA bodha. bhagavAnane zodhavAnuM mAMDI rAkhI, bhagavAna banavAnuM zodhI kADho. patrAvali 441 zrutasaritA 2010_03 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna banavA bhAvanI vizuddha dazA joIe, ke jenuM bIjuM nAma "kevaLajJAna' che. tenuM svarUpa traNa prakAre che : (1) vItarAga jJAna eTale ke vItarAgatApUrvakanuM jJAna ke je prazAna vedana che. (2) nirvikalpaka jJAna eTale ke akhaMDa akramika jJAna ke je akhaMDa vedana che. (3) sarvajJa jJAna eTale ke sarvanuM jJAna ke je anaMtararUpa vedana che. A traNa bhAvamAMthI sAdhanAmAM jo koI bhAva utArI zakAto hoya to te vItarAgatA che. kAraNa ke vItarAgatAnI vikRti matijJAnamAM thaI che. vItarAgatA'ne jo ApaNe matijJAnamAM utArIe to sAdhyathI abheda thaI-vItarAga banI-ApaNA lakSyane (kevaLajJAna) prApta karI zakAya. vibhuno vaibhava, svabhAvano prabhAva, prabhunI prabhutA ane svarUpanuM sauMdarya ApaNe sau satvare pAmIe, e ja zubha bhAvanA sAthe - li. Apano snehAdhIna, rajanI zAha patrAvali-89 zrI paryuSaNa ArAdhanA tA. 28mI oNgasTa, 2007 vIra saMvata rapa33 ne zrAvaNa sudI 15 ne maMgaLavAra zrI munisuvrata svAmI cyavana kalyANaka zubha dina sAdharmika zrAvaka-zrAvikA parivAra Apane mArA bhAvabharyA ane caraNasparzabharyA praNAma. vIsamA munisuvratasvAmIne, vaMdana karIe bhAvathI; padamAnaMdana pIDA harI de, prakRSTa puNya prabhAvathI. ane pratibodhita karavAne, prabhue ugra vihAra karyo; zaraNAgatanI rakSA karIne, duniyAthI uddhAra karyo. pAvanakArI parvAdhirAja paryuSaNa padhArI rahyA che, te maMgala avasare mArI prAsaMgika abhivyakti ane zubhecchAo pAThavuM chuM. "suNajo sAjana saMta, paryuSaNa AvyA re; tame puNya karo puNyavaMta, bhavika mana bhAvyAM re." ArAdhya, ArAdhaka, ArAdhanA ane ArAdhanAnuM phaLa - A cAre vastuonuM jJAna paryuSaNa parvanI ArAdhanAmAM Avazyaka che. (1) ArAdhya - paMca parameSThi (2) ArAdhaka - pAMca samiti ane traNa guptiyukta jIva. (3) ArAdhanA - mana, vacana ane kAyAthI zuddhipUrvaka ane ekAgratApUrvaka thato jApa. zrutasaritA 44 ra patrAvali 2010_03 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) phaLa - Ihalaukika : artha, kAma, Arogya pAralaukika : svarga, apavarga (mokSa)nA sukha. parameSThio pAMca che ane IndriyonA viSayo paNa pAMca che. namavuM eTale zaraNe javuM. pAMca viSayone zaraNe javAthI cAra kaSAyo puSTa thAya che ane pAMca parameSThione zaraNe javAthI AtmAnA cAra guNa (jJAna, darzana, cAritra ane tapa) puSTa thAya che. puSTa thayelA cAra kaSAyo cAra gatirUpa saMsArane vadhAravAmAM ane puSTa thayelA cAra guNa cAra gatino cheda karI paMcama gati (mokSa)ne pamADe 'namo' e zaraNagamanarUpa che. dukRta gaha ane sukRtAnuMmodanAe zaraNagamanarUpa eka ja sikkAnI be bAju che. duSkatagahathI pApanuM mULa baLe che ane sukRpAnumodanAthI dharmanuM mULa siMcAya che. Ama, navakAramAM sAdhya, sAdhana ane sAdhanA - e traNenI zuddhi rahelI che. 'AmAM radaMtA ' padamAM 'vmo' e sAdhana che; "gari' e sAdhya che ane 'tAdi' - tanmayatA - e sAdhanA che. A saptAkSarI maMtranA uccAraNathI 'namo' pada vaDe sAdhyano samyakyoga thAya che; 'raIM' pada vaDe sAdhyanA samyaka sAdhananI prApti thAya che ane "tA' pada vaDe sAdhyanI samyasiddhi thAya che. manane AtmAdhIna banAvavAnI prakriyA 'ri' pada vaDe sadhAya che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAja sAheba kRta 'ekAkSarI koSamAM jaNAve che ke "mo' padano "" "=' akSara sUryavAcaka che ane "' akSara caMdravAcaka che. maMtrazAstramAM sUrya eTale AtmA ane caMdra eTale mana. A daSTie, 'mAM' padamAM prathama sthAna AtmAne maLe che. "mAM" ke "namo' padathI thato bodha : (1) A pada vaDe ApaNA aMtaramAM dharmabIjanuM vAvetara thAya che. mATe, A padane dharmanuM pravezadvAra gaNavAmAM AvyuM che. (2) mana e karmanuM sarjanasthAna che. mATe, karmanA baMdhanathI jene chUTavuM che, tene sau prathama mananI AdhInatAmAMthI chUTavuM paDaze. A pada mananI gulAmImAMthI ApaNane choDAve che. (3) prakRti upara vijaya apAvanArUM pada. (4) bahirmukha manane AtmAbhimukha banAvavA mATenuM sAmarthya. (5) upalakSaNathI kAyA, kaMcana, kAminI, kuTuMba ane kIrtine gauNatva ApavuM. (6) AtmAmAM ja mana, AtmA tarapha ja vezyA, AtmAno ja adhyavasAya ane AtmAmAM ja upayoga dhAraNa karavo. (7) traNeya karo ane traNeya yogone AtmabhAvanAthI bhAvita karavA. (8) dravyathI ane bhAvathI, dehathI ane prANathI, manathI ane buddhithI tema ja bAhA ane aMtarathI saMkucita thavuM te. patrAvali zrutasaritA 443 2010_03 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) A padanI sAthe paMca parameSThinA padone joDavAthI, teno artha ane Azaya paNa AtmAnI zuddha avasthAone AgaLa karavAno che. te avasthAo vaDe avasthAvAna zuddha AtmAnI aMdara pariNati' laI jaI tyAM sthira karavAnI che. (10) anAtmabhAva tarapha DhaLatA jIvane AtmabhAvamAM laI javAnA prazasta kAryamAM setu samAna che. (11) anAtmabhAvanI zUnyatAmAMthI AtmabhAvanI pUrNatAmAM laI javA mATenuM A pada amogha sAdhana (12) karmagraMthanI daSTie, rAga-dveSa ane moha e trimAra svarUpa che, athavA audayika bhAvanA dharmo trimAtra svarUpa che. kSayopazama bhAvanA dharmo e ardhamAtrArUpa che. kSAyika bhAvanA dharmo e amArarUpa che. amArA eTale aparicita evuM AtmasvarUpa. karmakRta vaiSamya e trimAtra svarUpa che. dharmakRta "namo' bhAva e ardhamAtrArUpa che ane tethI thato pApano nAza ane maMgalanuM Agamana e amAtrarUpa che. (13) "namo' pada nirvikalpa padanI prApti vaDe pAMcamI gatinI bheTa Ape che. azubha vikalpomAMthI choDAvI zubha vikalpomAM joDAve ane aMte nirvikalpa banAve che. mATe, "namo padane pulanI upamA yathArthapaNe ghaTe che. ApaNane mokSaprAptimAM AlaMbanabhUta jainadarzana be vibhAgomAM vaheMcAyela che. (1) zratadharma ane (2) cAritradharma. jIva, ajIva, puSya, pApa Adi bhAvonuM jenAthI vAstavika jANapaNuM thAya, paDa dravyo, tenA bhinna bhinna guNo ane dareka dravyanA paryAyo vagere bhAvono jenAthI sAcI rIte khyAla thAya tenuM nAma "mRtadharma che. zrI AcArAMga sUtrAdi dvAdazAMgI, agiyAra upAMga, pannA, mUlasUtra, chedasUtro tema ja samyakazruta tarIke gaNI zakAya tevA sarva prakaraNAdi granthono e zrutadharmanA sAdhanamAM samAveza thAya che. jIva, ajIva, puNya, pApa Adi bhAvone jANyA bAda te bhAvo paikI "heya' bhAvo upara "heya' tarIkenI ane 'upAdeya' bhAvomAM 'upAdeya' tarIkenI zraddhA thavA sAthe AtmAnuM ahita karanAra pApa, AsavAdi heya bhAvono tyAga ane AtmAnuM hita thAya tevA puNyAnubaMdhI puNya, saMvarAdi bhAvono Adara karavAmAM purUSArtha phoravavo, tenuM nAma "cAritradharma' che. zrata zravaNa mATe hoya che; paNa "zrutazravaNa' ne sAdhana banAvI jIvanalakSI sukhapAThaya dharmaciMtanane ApaNe sAdhya banAvavuM joIe. ciMtanamAM AvA prazno ApaNI jAtane pUchavA joIe. huM koNa? huM kayAMthI Avyo? mAre kyAM javAnuM? mArUM mULa zuM? mAro svabhAva zuM? mAruM svarUpa zuM? parabhave sadgati meLavavA mATe hajI zuM zuM karavAnuM bAkI che ? mArI prakRtimAM thayelI vikRti zuM ? mArA svabhAvano vibhAva zuM? zuM mAruM svarUpa mane prApta che ke aprApta ? svarUpa prAptinI sAdhanA zI? jJAnI evo huM ajJAnI kema ? AnaMdasvarUpa evo huM sukhI-duHkhI kema? sAdhyanuM svarUpa zuM? zrutasaritA 444 patrAvali 2010_03 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhue prabhu banIne prabhu banavAno mArga ApaNane batAvyo che. prabhunA banIe ! prabhu banIe. A ja dharmano sAra ane bodha. prabhune zodhavAnuM mAMDI vALI, prabhu banavAnuM zodhI kADhIe. A varSa daramyAna, jANatAM-ajANatAM, mana, vacana ane kAyAthI mArA vaDe ApanuM dila jo dubhavyuM hoya, to te badala mArA micchA mi dukkaDam. Apa paNa mane udAra dile kSamA karazo. AtmAne zAnta, prazAnta ane upazAnata banAvI, saMvatsari parvanI sAdhanAne saphaLa banAvI prabhunI prabhutA, vibhuno vaibhava, svabhAvano prabhAva ane svarUpanuM sauMdarya ApaNe sau satvare pAmIe e ja maMgala manISA. li. Apano sAdharmika, rajanI zAha * * * * * patrAvali-90 tA. 21mI Disembara, 2006 bhavajalanidhipota : pUjaya benazrI, praNAma. azAtAnA udaya veLAe ApazrIe anerI samatA dhArI che, je abhUtapUrva to avazya che ja; paNa jIvananI pazcima dizAmAM AvI gayelA mArA jevA mATe ApazrInI samatA udAharaNarUpa che. kAyAnI vedanA veLAe ane bhAvinI bhayaMkaratAnA khyAla vaDe utpanna thatI asamAdhi TALavA mATe devagurUnI kRpA ja sArthyavAna che. satsaMganuM eka ajoDa baLa hoya che. ApazrInI svasthatA jaLavAI rahe ane samatA TakI rahe tevI zAsanadevane niraMtara prArthanA che. bena, ApazrIe mArA jevA alpajJAnInA lakhANo mATe A saMkalananI taiyArI darzAvI che, te jANI mane aMtarano khUba AnaMda thayo che. Apano AbhAra kema karI mAnuM? Apano huM RNI chuM. mArA hastalikhita lakhANonuM saMkalana chapAya to eka buka tarIke vAMcavAnuM ane sAcavavAnuM vadhu sugama banI raheze, te vAta ApazrIe phona upara kahI hatI, te sAcI che. mArA lakhANono AdhAra mArA alpa kSayopazama sahita mukhyatve pU. sAdhu bhagavaMtonA lakhela pustako-graMtho-vivecano-TIkAo vigere che, je ApanI jANa sArUM. tema chatAM, kyAMya paNa Apane viparitatA dekhAya to sudhArajo. have ApazrI pratye mArA apAra rAganuM kAraNa kahuM chuM. zrI nItisUri gaccha pravartinI pU. sAdhvIjI mahArAja ke jeo mukhyatve ghAMcInI poLa (mANekacoka)nA upAzrayamAM birAjatA. teozrIne kALadharma pAme paNa aneka varSo thaI gayA. teo mArA mATe "yAmini mahArA' samAna hatA. teozrI saMsArI avasthAmAM mULa dahegAmanA hatA. huM paNa dahegAmano. mATe, kauTuMbika paricaya paNa kharo ja. ghAMcInI poLathI eka vAra teozrI amArA ghara (AMbAvADI) vihAra karIne padhAryA. teozrI amArA ghera padhAre, tyAre sthiratAthI ekAda aThavADiyuM amArA baMgale rahetA ane amane jJAnadAnano lAbha Ape ane ame vaiyAvaccano lAbha letA. patrAvali 445 zrutasaritA 2010_03 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vakhata meM teozrIne mArI sAMsArika muMjhavaNanI vAta karI ane te aMge koI anuSThAna nivAraNArthe karavA mATe pUchayuM. teozrIe eka ciThThI lakhI mane pU. bhAnucaMdrasUrizvarajI mahArAja sAheba pAse te viSaya aMge mokalyo. ane tyAMthI paricaya zrI AcArya bhagavaMtano thayo. pU. bhAnucaMdrasUrijIe khAsa karIne maMtra-yaMtra rahasyanA graMtho, jainabhUgoLa ane lokaprakAza (dravyaloka, kSetra loka, kALaloka ane bhAvaloka) vi. graMtho khUba mahenata karI mane bhaNAvyA. anya pU. sAdhu bhagavaMto pAsethI samaya, saMjoga ane zakti anusAra mane bhaNavAno lAbha maLyo. Ama, bena, je pUjaya sAdhvIjI mahArAjane huM mArA 'yAkinI mahattarA' samAna gaNuM chuM, teozrInuM nAma 'pUjaya sunaMdAzrIjI' hatuM. amerIkA kAyamI AvavAnA eka aThavADiyA agAu huM teonA ziSyAzrIjIne ghAMcInI poLe darzana karavA gayela. pU. sunaMdAzrIjIe mane kahela ke AryabhUmi chUTaze tevuM dekhAya che. meM kahyuM ke anAryabhUmimAM jaI dharmanA saMskAro huM kevI rIte TakAvI rAkhIza ? dharmanA mULIyAM amerIkAmAM bhInA rAkhavA e sAmA pANIe taravA jevI vAta che. mArI zaMkAnI bAbatamAM, pU. zrI sunaMdAzrIjIe te vakhate ja pratyuttara Apela ke tuM emarIkA jaIza eTale A pU. sunaMdAzrIjI sAdhvIjI to nahIM Ave; paNa koIne koI 'sunaMdAbena' to avazya Avaze ja, ke je tArA dharmanA mULIyAM bhInA rAkhavAmAM sahAyaka ane mArgadarzaka banaze. basa, tuM temane, temanA vacanane, temanI AjJAne anusaraje ane tArUM kalyANa thatuM koI aTakAvI nahIM zake. bena, ApazrImAM darzana mane to pU. sunaMdAzrIjInuM thAya che. mATe, svAbhAvika paNe mAro dharmarAga ApazrI pratye hoya ja. pU. zrI sunaMdAzrIjIe 100 AyaMbIlanI vardhamAna tapanI oLI caDhatIutaratI banne karI hatI. teozrI khUba tapasvI ane prabhAvazALI hatA. mane khyAla nathI ke Apane koI vAra teozrInA darzana thayelA ! A sAthe teozrInA phoTAnI nakala mokaluM chuM. ApazrInI 'mArI maMgalayAtrA' AkhI vAMcI. ApazrIe lakhyuM che te rIte, A pustaka ApazrInI mAtra jIvanakathA nathI; paraMtu aneka AdhyAtmika saMvAdo, ghaTanAo ane AzIrvAdano ullekha emAM karela che. A graMtha sAce ja eka anumodanIya purUSArtha to che ja; paraMtu sAtho sAtha aneka bAbato preraNArUpa che. azubha karmono udaya ane zubha karmonA udaya veLAe sarjAyelI paristhiti, mAnasika avasthA vi. nuM paNa suMdara vizleSaNa ApazrIe karela che, dhanya che ApanA mAtA-pitAne ke jeoe ApanAmAM AvA suzobhita susaMskAronuM siMcana karyuM. ApanA agAunA patronI 1,000 jeTalI nakala svAdhyAyamAM badhAne vaheMcI hatI ane 300 vadhu to meM TapAlathI anyatra mokalI hatI. mane paNa AvI prabhAvanAnuM patro rUpI sAdhana Apo cho, te badala RNI chuM. li. rajanIbhAInA praNAma tA.ka. : meM pUchyuM hatuM ke mArA viSe A tame aMtaranA bhAva lakhyA che ke vAstavika bInA che. temaNe kaheluM jevuM banyuM che tevuM lakhyuM che. * * zrutasaritA 2010_03 * * 446 * patrAvali Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (patrAvalina pratibhAva jANanArane jANavo e ja dharma, nizcayane choDo mA vyavahArane tarachoDo mA' AdaraNiya sujJa zrI rajanIbhAI, kuzaLa ho. tamAro patra maLyo. vyavahAramAM paNa mUlyavAna vastu meLavavA te pramANe mUDI jarUrI bane che. mAnavajIvana ghaNA mUlya maLyuM che. te maLyA pachI guNavRddhinI mUDI bhegI na karI to jIvana phUTI badAma jevuM nivaDe. sAdhake vicAravuM joIe ke kharekhara te anaMtaguNa nidhAna svarUpa prApti mATe jhaMkhe che; prabhunA sanmArge javuM che ! saMsAra duHkhamAM ke zubhamAM duHkharUpa, tyAjaya jaNAyo che ! to have pelI mAganusAritAnA guNone laIne AgaLa cAla. 90 lAkha thayA che 10 lAkhanI mahenata karI le eTale tuM karoDapati, A mArgano zrAvaka e zrAvakapaNAnA prathamanuM mApaka yaMtra 21 guNo che. je tame patramAM jaNAvyA che. A guNamAM praveza: ahIM Avyo eTale karmo naSTabhraSTa thaI eka sAgara koDAkoDI hIna thayA. 100 mAIla javAnuM hatuM 90 mAIle pahoMcyo. gaMtavya sthAnanI nizAnIo maLatI thaI. ane koI kALalabdhie carama yathApravRttakaraNanA vizuddha adhyavyasAya vaDe, aMtaranA apUrva ullAsa vaDe apUrvakaraNamAM praveza karI, adhyavasAyanI zuddhinA baLe anivRttikaraNamAM praveza pAmyo. ahIM evI AtmazAMti anubhave che ke pAcho na jatA AgaLa vadhI aMtarakaraNa vaDe, mithyAtvane choDI samyakatva pAmI le che. te ja vakhate AMzika muktine anubhave che. sattara pApanuM ekama, pUrA saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa. jIvanA upayogamAM bhaLI janArA rAgAdibhAvonI malinatA, paugalika sukhabuddhi, AvA aneka bAdhakatattvono ahIM goTo vaLI jAya che. mithyAtvathI mukti maLe che. samakita sAthe sagAI kIdhI, saparivAra zuM gADhI, miththAmati aparAdhaNa jANI, gharathI bahAra kADhI. ho mallijina... - zrI AnaMdaghanajI savAra thatAM pahelAnuM prabhAta. AtmA anaMtazakita dhAraka che. teno e aMza paNa zakitamAna hoya ne ? AthI samyagu dazA zama-samabhAva, saMvega-mokSAbhilASa, nirveda-saMsAra pratye abahumAna, AsthA, deva, gurU ane sva-para dayArUpa dharmanI apUrva zraddhA, svAtmAnI draSTiyukta zraddhA, anukaMpA, jIvamAtra sAthe vAtsalya nirverabuddhi. AvI bhUmikA sAtheno parivAra to ajaba gajabano che. niHzaMkita samyakatvanI AtmAnubhUtimAM tene gajabanuM darzana thayuM ke aho ! AvA parama zAMtarasamaya mAruM svarUpa ? have zaMkA zAnI? bhaya, moha, vikalpa kSobha zo ? nikAMti : svamAM sukha bharyuM che to bahAranI doDa kaI AkAMkSAo mATe ? svamAM TharI javuM che bhale saMsAra dUra rahI jAya. nirvicikitsA : svarUpamAM kaMI juguNita che nahi. pachI svAtmA ke anya sau pratye RjubhAva. amUradraSTi: dizA pharI dazA pharI, draSTimAM kuzAgratA vikasI. hitAhitanI vivekabuddhi sahaja banI. patrAvali 447 zrutasaritA 2010_03 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upagUhana jinendranA mArganI khUbI to jUo. svadoSano svIkAra, guNonuM gopana, paradoSanuM gopana, paraguNonuM darzana. sthiti karaNa : svabhAvarUpa dharmamAM sthira thavuM. anyane teja batAvavuM. prabhu mahAvIre samatA, karUNA jevA Atmika guNo maunabhAve pragaTa karyA. anyane dharmamArgamAM sthira karyA. vatsala-vAtsalya : bAhyakriyA upacAra che. sAdhakano AtmA sRSTinA cetanya pratye sadAya prasanna. sarvatra zAMti vistaro, mArA tArAnA bheda rahita nirmaLabhAva, AvA bhAvanuM pariNAma mukita che. prabhAvanA : prakRSTa bhAvanA, uttama bhAvanA, samyagu draSTi AtmA svAtmasukhano cAhaka che. te saune Ape to zuM Ape? sthUla prakAro vyavahArajanya upayogI bane tenI pAchaLa svAtmakUlya bhAvanA svanA paranA hitarUpa bane. samakitano parivAra tenI ja jAtano hoya che. sonI alaMkAra ghaDe temAMthI sonAnI rajakaNo khare ne ! samyakatva e AtmAnuM sarvaguNAMza pragaTIkaraNa che. temAMthI AtmaguNa ja nikhare. chatAM A to hajI kAcA ghaDA jevuM che. pUrI jAgRti mAMge che. kSAyikabhAve pahoMcavAnuM che. tethI u. yazovijayajIe tene mATe 6 7 killAnuM rakSaNa ApyuM. Apa to jANo cho, A to meM mArA bhAva raju karyA. tame guNa pramoda grAhaka cho. A kALamAM tenI paNa durlabhatA che. eTale maLyuM to mANI lIdhuM. tamane lakheluM kevuM vyApaka bane che te draSTinI vizadatAne praNamuM chuM. micchAmi dukkaDaM. sAdara vaMdana. li. bahena nizcayane choDo mA, vyavahArane tarachoDo mA, A ApanuM suvAkya mananIya che. "prabhunA darzana karI svayaM prabhu banI javuM' sujJazrI rajanIbhAI, ApanI patra prasAdI mANI. sAmAyika yoganI ArAdhanA karI karAvI. patra dvArA teno saMdarbha anubhavyo. sAmAyikamAM chelle sajjoya karuM? no ApaNe zuM artha karyo? sAmAnya rIte so rojanI niyata kriyA pUrI kare che. sajjAya-svAdhyAya, svamAM TharavuM. tame lakhyuM tema svarUpa darzana, badhA ja anuSThAno yogarUpa bane te sanmArganuM hArda che vItarAgatA viSe khUba suMdara ciMtana mUkayuM che. AtmAnuM lakSaNa upayoga-jJAna. AtmA ane jJAna abheda che. paraMtu jIva vItarAgamAM Takato na hovAthI khaMDa khaMDa thAya che. upayoganI zuddhi akhaMDa tattva bane che eTale jIva svasvarUpe pragaTe che. suMdara) cAra anaMta caturyano AMzika bhAva cAra atizayamAM pragaTa thAya che ! sarva kevaLImAM anaMta catuSTayanuM hovuM samAna hovAthI paNa A prarUpaNA samajAya che. pUrA patramAM tame svAtmatulya bhAvanAthI ghaNo zrama (hitarU5) karIne ghaNA rahasya pragaTa karyA che. patra traNa cAra vAra vAMcuM chuM. AnaMda Ave che. mero mana paMchI banyo, uDana lAgyo AkAza; svargaloka khAlI dITho, sAhiba saMtanakI pAsa." li. bahena zrutasaritA 448 patrAvali 2010_03 Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI jIbaSAASAA 90999999999 200 divyAzIkhI pU. adhyAtmayogI A. zrI kalIparNasurIjI - 28 S SU @ mohanIyanI jALathI grasita A kaLikALamAM jIvono sAco la ane saraLa sahAro bhakti-satsaMga che. bhaktimAM satsaMga samAI ( jAya che. tethI bhaktine muktinI dUtI kahI che. ( Ama AtmA paramAtmAnuM aikya karAvanAra sAcA hRdayanI bhakti che. huM to paramAtmAnI bhakti karuM ane AtmAnA eka eka pradeze ja te svarUpAnaMda pragaTe, A mAro anubhava che. samayanuM bhAna na rahe, ne Gra dehanuM bhAna rahe, ziSyo kaMI saMketa kare tyAre upayoga bahAra Ave. (vA chatAM kaMI bhaktinI mastI jAya nahi e to niraMtara zvAsanI jema rahyA kare, ja jene, bhakti dvArA mukti pAmI zakAya che tevI zraddhA nathI. ja AvI khATale ja khoTa hoya tyAM prabhunI zakti-yogabaLa temane zuM [ sahAya kare mAro ja anubhava kahuM, mane to bhaktimAM sAkSAta , lava paramAtmAnI kRpAno anubhava thAya che. tyAre mArA AtmA ane paramAtmAno bheda ja bhUMsAI jAya che. evA anubhavamAM jatAM pahelAM A saMsArano bhAva chUTavo joIe, jene saMsAra sAcavIne bhakti karavI che tene AtmA paramAtmAnuM darzana zakaya nathI. tevA bhramita manavALA - loko ghaNA che, temanI vAta sAcI na mAnazo, khoTano dhaMdho che. bhagavAna che ja (hAtha lAMbo karIne) A rahyAM e jovA anokhI - AMkha joIe. 02868862002028 2028 2010_03