Book Title: Prakaran Ratnavali
Author(s): Vajrasenvijay
Publisher: Bherulal Kanaiyalal Kothari Religious
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005747/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvAcArya viracita prakaraNa 2Avala artha-bhAvArtha-citro-yaMtro sahita :saMpAdaka: pUjya paMnyAsazrI vajAeNnavijayajI gaNivarya : prakAzaka : zeThazrI bherUlAla kanaiyAlAla kaoNThArI rIlijIyasa TrasTa caMdanabALA' vAlakaeNzvara, muMbaI-400 001 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI paramAtmAne namaH zrI dAna-prema-rAmacaMdra-bhadraka-pradyotana-kuMdakuMda saddagurubhya namaH zivamastu sarva jagataH prakaraNa ratnAvalI ( vividha prakaraNanA atha bhAvArtha citra yaMtro sAthe ) 32725 2762- 22:3GPFG TERSEFERCE CERCE CENTRE saMpAdaka : saMzodhaka parama pUjya paMnyAsa pravara zrI vasenavijayajI gaNivara ke prakAzaka: zrI lAla kanaiyAlAla kekArI lIjiyasa TrasTa, muMbaI-400006 GTGaAG=Ara traNa kalAka rahaSEB Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrI bherUlAla kanaiyAlAla jeThArI - rIlIjiyasa TrasTa. caMdanabALA, vAlakezvara, muMbaI-400006. kimata rUA. 48-00 saMpAdaka: pa. pUjya, kalikAlakalpataru, karuNAsAgara, gacchAdhipati AcAryadeva zrImada vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI. mahArAjAnAM ziSyaratna pa. pUjya adhyAtmayogI paMnyAsapravarazrI bhadraMkaravijayajI gaNivaryazrInAM ziSyaratna parama pUjaya prazAnamUrti AcAryadeva zrImadda vijayakuMdakudasurIzvarajI mahArAjanAM ziSyaratna parama pUjya paMnyAsa pravara zrI vajanavijayajI gaNivarya.. -: prAptisthAna :sarasvatI pustaka bhaMDAra ratanapoLa, hAthIkhAnA, amadAvAda-1. mudrakA kAMtilAla DI. zAha bharata prinTarI" nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpharoDa, amadAvAda-1. phenaH 387964. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya parama pUjya, karuNAsAgara, devAdhideva tIrtha kara paramAtmAnI asImakRpA dRSTithI parama pUjya, paramazAsanaprabhAvaka, karUNAnidhi gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayarAmacaMdrasurIzvarajI mahArAjAnA asIma AzIrvAdAthI amArA saMghamAM anerI ArAdhanA thaI rahI che. te pUjyapAdazrIjInI kRpAdRSTithI dara varSe mahAtmAnAM cAturmAsa thavAthI sudara jAgRti rahe che. dara varSe thatI jJAnakhAtAnI upajamAMthI navA navA upayogI graMthAnuM prakAzana amArA TrasTa taraphathI thaI rahyu che. paramapUjya gacchAdhipatizrInAM ziSyaratna parama pUjya paMnyAsapravara zrIbhadra karavijayajI gaNivanA ananya, kRpApAtra tathA temanA ziSyaratna parama pUjaya prazAMtamUrti AcArya deva zrImad vijayakuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna parama pUjya saraLasvabhAvI panyAsapravara zrIvansenavijayajI mahArAja sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtA mumukSuone upayAgI prAcIna prakaraNa graMthA, vyAkaraNa Adi graMthAnuM suMdara saMpAdana karI rahyA che. temAM amArA TrasTa taraphathI teezrI dvArA saMpAdita graMthAmAM-- 1. vizeSAvazyaka bhASAMtara ( maladhArI TIkAnuM ) bhAga-ra. 2. siddhahemazabdAnuzAsana. bRhravRtti laghu nyAMsa sahita bhAga-1. 3. gRhavRtti laghu nyAsa sahita bhAga-2. 4. bRhadvrutti laghu nyAsa sahita bhAga-3. lokaprakAza pUjya vinayavijayajI mahArAja racita bhAga-1. 5, 6. leAkaprakAza bhAga-2. 7. leAkaprakAza bhAga-4. 8. leAkaprakAza bhAga-5. thayA che. ane have A navuM prakAzana che prakaraNa ratnAvalI' jemAM nAnA-moTA 14 prakaraNA che. tenA atha -bhAvA yaMtra citrA sAthe A graMtha prakAzita thaI rahyo che Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja tene amane AnaMda che. amAruM TrasTa upakArI pUnI jJAnapipAsAne jAgRta rAkhavA ane AvA upayegI prakAzanamAM sahAyaka thavA harahaMmeza taiyAra rahe che. tethI pUjya gurudevane pharI pharI vinaMtI karIe chIe ke AvA upakAraka graMtha je jIrNa thayela hoya ke aprApya hoya tevA bhASAMtara graMtha ke navA saMzodhana karelA graMthe AdinuM saMpAdana karI jJAna bhakti kare. A graMthanuM TuMka samayamAM prakAzana karI ApavA badala bharata prinTarInA mAlika kAMtilAla DI. zAhane ame A take AbhAra mAnIe chIe. A graMthanA adhyayana dvArA ApaNe sahu zAzvata sukhanA bhoktA banIe eja ekanI eka zubhAbhilASA sAthe. zrI bheralAla kanaiyAlAla kekArI rIlIjiyasa TrasTa caMdanabAlA, vAlakezvara, muMbaI-400006, Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakanI kalame parama pUjya ciraMtanAcArya bhagavaMta pAMcasUtramAM paramAtmAnA upakArone yAda karatA kahI rahyA che ke, he traNaleAkanA nAtha, kSamA-namratA-satASa-tapa-satyavigere guNAnA bhaMDAra, utkRSTa puNyasa paTTAne pAmelA, arcityaciMtAmaNi, sa`sArasamudrane taravAmAM nAva samAna, devAdhideva tIrtha kara paramAtmA ! tamArA upakArAnA koI pAra nathI. ApanA upakAronI tulanA thaI zake ema nathI. samavasaraNamAM besIne satata e prahara 6-6-kalAka sudhI dezanA ApIne dravya-guNa paryAyanA bheda batAvatA jagatanA sarva padArthone jaNAvI jJAnadIpaka pragaTAvIne anekonA mArgadarzaka banyA che. e mAne pAmIne aneka paropakArI mahApuruSA, gaNadhara bhagavaDatAe e ja padArthone sUtrarUpe gUMthIne Agama racyA che. kALakrame kALanA prabhAve kSApazcamanI maMdatA AvatA e gahana padArthI visarAtA gayA tyAre jAgRta evA yugapradhAna samAna AcArya bhagavaMtAe e AgamAne graMthastha karyo ane bALajIvA samajI zake mATe prakaraNa graMthA banAvyA. judA judA viSayeAnA nAnA nAnA prakaraNeA banAvIne samajI zakAya te rIte prakaraNa graMthA racatA gayA. AvA 14 prakaraNAnA samUharUpa A prakaraNa ratnAvalI taiyAra thai che. saM. 2041mAM hastagiri tIrthAMmAM parama pUjya paramArAdhyapAda, karUNAnidhi, gacchAdhipati AcAya deva zrImad vijayarAmaca MdrasUrIzvarajI mahArAjAnI pAvana nizrAmAM hAlAra--paDANA- hAla kenyA ( nAirAkhI )mAM vasatA suzrAvaka devazI bhImajI gAsarANI tathA pATaNanA hAla vAlakezvara muMmardamAM vasatA suzrAvaka rasikalAla bApulAla jhaverI taraphathI upadhAna tapa cAlu hatA. ame paNa te samaye tyAM ja hatA. eTale parama pUjya AgamajJa samatAmUrti AcAya deva zrImadvijayaJAnatu gasUrIzvarajI mahArAjA pAse muni hemamavijayajI tathA muni punyapravijayajI prakaraNa ratna saMgrahanI vAcanA letA hatA. traNa bhAgamAM judA judA 27 prakaraNA che zakatha eTalA suMdara abhyAsa karI nATA paNa banAvI. e vakhate pUjya AcArya bhagava Mte kahyuM ke lokaprakAzanI jema A graMthAne paNa bhASAzuddhi karIne punaH mudrita karAvavA jevA che. baMne mahAtmAe abhyAsa karIne chUTA paDyA. pUjya AcArya bhagavaMtanA AzIrvAda ane preraNAthI leAkaprakAzanuM kAra cAra vaSe saMpUrNa prakAzita thaI jatA pUjya AcArya bhagavaMtanI a MtimabhAvanA rUpa A Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthane vyavasthita karavAnuM zarU karyuM. 27 prakaraNamAMthI abhyAsanA prakaraNanAM dravyakSetra-kALa ane bhAva rU5 bheda pADIne 14 prakaraNe taiyAra karyA. jUnI bhASA sudhArI sAthe sAthe sIdhA kaleka tathA tenA artha-bhAvArtha e pramANe goThavyA, jethI saLaMga vAMcanArane paNa sugamatA rahe. A rIte saMpUrNa presa kepI taiyAra thaI. prastuta prakAzana punaH astitvamAM - parama pUjya karUNAnidhi gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnI asIma kRpAthI AjJAthI A varSanuM 2047nuM cAturmAsa gIradharanagara nakkI thayela. tethI pATaNathI vihAra karIne amadAvAda AvyA. pUjyapAdazrIne zrIdAnasUri jJAnamaMdira maLyA eka divasa parama pUjya paramagurubhakta AjIvana aMtevAsI AcAryadeva zrImada vijayamahadayasUrIzvarajI mahArAjAne vaMdana karatA hatA, tyAM temaNe pUchayuM ke hamaNAM zuM cAle che? tyAre meM "prakaraNa ratnAvalI" nI vAta karI ane sAthe vAta thaI ke zrI bheralAla kanaiyAlAla jeThArI rIlIjiyasa TrasTa caMdanabALA dvArA lekaprakAza vigere chapAyA. temanA taraphathI A kArya thAya te turata prakAzita karI zakAya. pUjyazrIe A vAta pUjyapAda gacchAdhipatizrIjIne karI ane pUjyapAdazIjIe suzrAvaka suracaMdabhAIne bhalAmaNa karI eTale A kAryane prAraMbha thaye. phakta 5 mahinAnA TUMkA samayamAM A vizALa graMtha taiyAra thaI gaye. AvA graMthanA saMpAdanamAM aneka mahAtmAone saMga maLatuM hovAthI ja kArya jhaDapI ane suMdara rIte thaI zake che. kyA prakaraNamAM zuM viSaya Ave che. te dareka prakaraNanI pahelA avataraNikAmAM jaNAvyuM che. jyAM jyAM citro-caMdranI jarUrata paDI che te umeravAmAM AvyA che. A prakaraNanAM arthabhAvArtha-suzrAvaka kuMvarajIbhAI ANaMdajIbhAI zAhe karelA ane te prakaraNa ratna saMgraha tarIke zrIjaina dharma pracAraka sabhA taraphathI 193mAM prathama bhAga, 197mAM bIjo bhAga ane 198mAM trIjA bhAga rUpe prakAzita thayela. tenA AdhAre A graMtha saMpAdana karela che. A kAryomAM mukhyatve sahAya munizrI hemaprabhavijayajI tathA "zItala"nI che. A graMthanA padArthonA adhyayana dvArA karmanirjarA karI darzana jJAna-cAritra rUpa AtmaguNane prakaTa karIne ApaNe sai jaldI muktigAmI banIe--e ja eka zubhAbhilASA.. saM. 2047, Aso suda 8 ) gIradharanagara, zAhIbAga ' 5. vajanavijaya Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya smRtiH * parama kRpALu, taraNatAraNahAra, karUNAsAgara, dayAnidhi tIrthaMkara paramAtmAnI asIma amISTithI.... tathA * prastuta gra^thanA prakaraNeAnI racanA karanAra parameApakArI parama pUjya... khAlyakALathI ja avirata vAtsalya ApIne svAdhyAyanA raMga lagADanAra punya nAmadheya, siddhAMtamahAdadhi, pUjyapAda, AcArya deva zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjA... cAgakSetra dvArA vairAgyamAM magna rakhAvanAra, parama pUjya, kalikAlaka pataruM, gacchAdhipati, AcArya deva zrImad vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA. * bhava aTavImAM raaDatA jIvane bacAvIne saMyamanuM dAna karanAra, parama pUjya karUNAsiMdhu, adhyAtmaceAgI, paramagurudeva, pyAsapravarazrI bhadraMkaravijayajI gaNivarya. * parama pUjaya AgamaprajJa, pratibhAzALI, A graMtha mATe sa`pAdananI preraNA karanAra, samatAmUrti, AcArya deva zrImad vijayamAnatu MgasurIzvarajI mahArAjA, * parama pUjya, padara paMdara varSa sudhI saMyamanI tAlima ApavA sAthe dravyAnuyAganA abhyAsa karAvanAra, dravyAnuyAganA sama jJAtA, pUjya munirAja zrI mahAbhadravijayajI mahArAja... * parama pUjya parameApakArI mArA sa`camanAM rakhavaiyA, guruvara AcArya deva zrImad vijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAja... AdinA divya AziSathI tathA parama pUjya sadA karUNA varasAvanAra amArA AtmAnI pUrI ciMtA karIne saMyamamAM AgaLa vadhAranAra, pUjayavara, niHspRhI AcArya deva zrImad vijayapradyotanasUrIzvajI mahArAja sAheba tathA sAthenA sa mahAtmAonAM saddabhAvathI A graMtheAnAM prakAzananuM krAya karI zakuM chuM te sarve mahAtmAone koTI kATI vaMdanA... vaMdanA...vaMdanA. sevaka vajrasenavijaya, Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prakaraNa ratnAvalI. prakaraNa : kartA. gAthA. thI chavAbhigama. zrI nigoda SaTatrizikA, zrI samyaktva stava. zrI kAsthiti. zrI vicAra paMcAzikA. zrI siddha paMcAzikA. zrI siha daMDikA stava. zrI vicAra samitikA zrI lokanAlikA. pUrvAcArya praNita. pUrvAcArya praNita. zrI jJAnasAgara guruziSya zrI kulamaMDanasUri. zrI vijayavimalasari. zrI devendrasUri. zrI devendrasUri. zrI mahendrasUri zrI pUrvAcArya praNita. zrI pugala parAvata zrI pUrvAcAya praNita zrI kAla saptatikA zrI bhAva prakaraNa. zrI dharmaghoSasUri. ' zrI vijayavimala gaNi. zrI candramuni. zrI laghumavacanazAzadvAra zrI samayasAra. zrI vAnadasari. adhyAya. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prakaraNa ratnAvalI anukramaNikA - - vAbhigama saMgrahaNI - naMbara viSaya kana. pejana. naMbara viSaya lekana. pejanaM. 1 jinezvara bhagavaMtanI stuti. 1 1 | 20 beIndriyanA nAme. 2 jIvanA prakAra 21 beIndriya viSe 23 kAro. 3 chavabhedanA 23 dvAranA nAme. 6 2 22 teIndriyanA prakAro. 23 teIndriya viSe vizeSatA. sthAvarakAya, 4 samapRthvIkAya jIvabheda viSe 23 24 caurindriyanA prakAre. dvAre. 25 23 dvAramAM vizeSatA. 5 bAdarapRthvIkAyanA prakAra. 16 3 paMcendriya. 6 bAdarapRthvIkAya viSe 23 dvAramAM 26 paMcendriyanA prakAre. vizeSatA. * 22 4 27 nArakI viSe 23 dvArA. 5 7 sakSmaaplAya viSe vizeSatA. 25 5 tiya"ca pacendriya 8 bAdaraapakAyanA bhede. 26 5 28 saMmaSThimajalacaranA prakAre. 93 15 ( 9 bAdaraapakAyatuM AyuSya. 29 saMmachimajalacara viSe dvAre. 98 16 10 saksavanaspatikAya viSe 30 saMmazrima sthalacaramAM vizeSatA. 102 11 bAdaravanaspatikAyanA bheda-prabheda. 31 6 31 sthalacaracatuSpadanA bheda. 103 12 sAdhAraNavanaspatikAyanA bheda. 36 32 sthalacaracatuSpada viSe dvAre 108 13 pratyeka sAdhAraNuvanaspatikAyanA 33 sthalacaraparisanA prakAra. 111 18 dehAdi dvAre. 34 saMmachimIra parisapanA bheda. 112 18 trasakAya. | 35 mahimauraparisarpa viSe dvAra. 118 19 14 trasakAyanA prakAra. 26 saM7imabhujaparisapanA bheda. 127 20 15 sasmateukAya viSe. 37 saMmUrtimabhujaparisarSa viSe dvAra. 128 21 16 bhAdarateukAyanA prakAra tathA dhAre. 47 38 saMmachimakhecaranA prakAre. 130 21 17 sadbhavAyukAya vi. 51 39 saMchima khecara viSe dvAre. 134 21 18 bAdaravAyukAyanA prakAra tathA kAro. para che. garbhaja tirtha capaMceniyanAprakAra. 138 22 19 udAratrasanA prahAra, 56 10 ( 41 garbha jajalacara viSe dvAre. 140 22 0 0 0 - 1 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 0 naMbara viSaya zlokanaM. pijana. naMbara viSaya zlokanaM. jina kara garbhajasthalacara catuSpada viSedhAre. 149 4 48 garbhajamanuSya viSe dvAra, 170 27 43 garbha ja khecara viSe dvAre. 153 25 deva . manuSyaH44 tenuM svarUpa. 158 26 49 tenuM svarUpa. 188 30 45 saMma7imamanuSyanI utpatti. 159 26 | pa0 tene viSe dvAre. - 190 30 46 saMmachima viSe dvAre. 163 ra7 | 51 bhavasthiti-kAyasthiti. 203 47 garbhajamanuSyanA prakAra. 169 ra7 | para alpabahatva. 221 35 -- nigada SatrizikA - nigodanuM svarUpa 8 jIvanA pradezanI saMkhyA, nigodamAM rahelA avanI ane gaLAnI ' ' ' 1 traNarAzimAM alpabahutvane prazna. 1 6 | avagAhanA - 13 43 2 tene uttara. 2 37 9 nigoda vigerenI sama-ava3 jadhanya-utkRSTa padanuM sthAna. 3 37 gAhanAnuM samarthana 14 44 10 praznarUpe traNa abhidheya ane uttara. 15 44 4 prativAdInI zaMkA-samAdhAna. 11 sarva jIvathI utkRSTapade rahelA 5 geLAnI prarUpaNa viSe. 6 39 cho vizeSAdhika kevI rIte ? 25 48 12 asatkalpanAe gaLA vigerenuM 6 utkRSTa pada-nizcayathI, 10 42 pramANu. 7 goLAdinI saMkhyA. || 13 nigoda ghaTanA. - samyakRtva stava1 maMgalAcaraNa. 53 8 graMthibhedanI prakriyA. ' 2 satrakAranuM maMgalAcaraNa. 10 te aMge bhASyanI gAthA, daSTAMta 3 samyaktva prApti pUrve jIvanI ane upanaya. ' avasthAnuM varNana. 11 anivRttikaraNa pAmela chava 4 samyakatva pAmavAno upAya. 3 A zuM kare? 5 yathApravRttikaraNa aMge Avazyaka 12 aMtarakaraNa karatAM je thAya te. - satranI gAthA. 13 mithyAtvanA traNa bhAgA. 6 yathApravRtti-apUrva-anivRttikaraNa 14 samyakatvanA prakAra ane viSe. - 55 te eka prakAre samyakatva. 8 61 7 kalpabhASyanI sAkSI.. - pada - 15 dvividha samyaktva traNa prakAre. 9 2 8 graMthinuM svarUpa. - 56 | 16 traNa prakAre samyaktva . 13 64 - 30 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 17 ka7 naMbara viSaya lokanaM. peja. naMbara viSaya zlokana peja. 17 samyaktvanI prApti aMge 23 cAra prakAre samyaphava. 19 71 siddhAMtakArano mata. 24 pAMca prakAre samyaktva. 20 72 18 traNa pujanuM daSTAnta. 25 bhavacakamAM pAMca samyakatvamAMthI karyuM keTalI vAra pAme. 22 19 karmamaMthanA mate upazamasamyaphavanI 26 kayA guNasthAnake karyuM samyaktva. 23 prApti. 27 tIrthakarAdinI AzAtanAnuM phaLa. - 20 upazamazreNinI vidhi. 28 samyaktvanA daza prakAra 21 zreNi viSe. ane tenuM svarU5. 22 kSAyikasamyaktvanuM svarUpa. * 18 71 | 29 graMtha samAptinuM aMtima maMgala. 25 76 kAyasthiti 1. maMgalAcaraNarUpa vinaMtI. 1 78 | 3 vyavahArarAzi bhramaNa kALa. 3 79 2. sAMvyavahArika ane asAMvyava 4 bhavasaMvedha. * 12 81 hArika viSe. * 2 78 | 5 aMtima prArthanA. 24 87 vicAra paMcAzikA maMgalAcaraNa ane nava | 10 (8) pAMce zarIranI sthitibheda. 16 Tura padArthane vicAra. 1 88 | 11 (9) pAMce zarIranuM alpabahutva rara 93 (1A) zarIra saMbaMdhi vicAra. | 12 (2) garbhaja manuSyanI gati. Agati vicAra. zarIranuM svarUpa ane pAMca che | 13 (3) pudgalI ane apudgalI - zarIrane viSe nava bheda. 2 88 | vicAra. 28 96 3 (1) zarIranuM kAraNa. 3 88 | 14 (4) saMcchimamanuSyanI gati4 (2) pAMce zarIranA pradezanI Agati vicAra- 31 saMkhyA. | 15 (5) paryAptinA svarUpane vicAra. 33 5 (3) pAMce zarIranA svAmI. 16 (6) a5bahu vicAra. 40 () pAMce zarIrano viSaya. 7 80 17 (7) apradeza ane sapradezI 7 (5) pAMce zarIranuM prayojana. 10 91 pudagala svarUpane vicAra. 45 101 18 (8) kAjummAdine vicAra. 49 102 | 8 (6) pAMce zarIranuM pramANa 12 91 19 (9) pRthvI Adi parimANane * 9 (7) pAMce zarIranI avagAhanA. 14 92 vicAra, - 50 104 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 naMbara. viSaya. kane peja. naMbara viSaya kanaM. pejane. siddha paMcAzikA . 11 paraMparasiddhamAM alpabadutva. (1) kSetra dvArA viSe. ' 31 120 1 maMgalAcaraNa. 1 105 12 sarvakSetra ane parvatane sAthe 2 satpadAdi ATha dvAra . 2 105 alpabahutva. 36 122 3 paMdara dvAranA nAma. 13 (2) kALadvAramAM alpabadutva. 38 124 4 paMdara dvAranuM varNana- satpada 14 (3) gatidAra viSe alpabahuva. 40 125 prarUpaNA viSe. 15 (4-5-6) veda-liMga ane tIrtha5 paMdara dvAranuM varNana- dravya pramANa dvArane viSe alpabahutva. 42 126 dvAra viSe. 16 (7-8-9) cAritra-buddha ane 6 paMdara dvAranuM varNana- kSetra ane jJAna dvArane viSe alpabahuta 43 127 spanA dvAra viSe. 18 17 (10-11-12-13) anusamaya7 paMdara dvAranuM varNana-kALadvAra viSe 19 - utkRSTa-aMtara ane avagAhanA 8 paMdara dvAranuM varNana- aMtara dvAra viSe alpabadutva. 45 . dvAra viSe. 20, 117 18 (14-15) gaNanA-a2bahu ' 9 paMdara dvAranuM varNana - bhAva dvAra viSe alpabadutva. 47 128 ane alpabahatva dvAra viSe. 28 120 19 Asane viSe. 48 129 10 paramparasiddhamAM satpadAdi dvAre. 30 120 20 navamuM sakidhAra. - 59 129 - siddhadaDikA stava 1 siddhonI stuti. 2 131 | 5 ekattara siddhadaMDikA viSe. ke 133 2 anuloma siddhada DikA. 3 131 6 dittarA sihadaMDikA viSe 7 134 3 pratiloma siddhadaMDikA viSe 4 132 | 7 trikAttarA siddhAMDikA viSe. 8 134 4 samasaMkhya siddhadaMDikA viSe 5 133 8 viSamattarA siddhadaDikA viSe 9 135 vicAra satikA 1 bAra vicAronA nAma. 1 137 | 7 IpathikanA mithyAtanuM . 2 (1) pratimA dvArA pramANa 2 138 | '8 (3) koTizilA dvArA 18 144 3 zAzvatI pratimAo. 3 138 9 (4) zAzvata caityakAra. 23 145 4 azAzvatI pratimAonuM varNana. 5 140 10 (5) prAsAdadAra. * 28 148 5 (2) IpathikI mithyAduSkata dhAra. 8 141 11 mULaprAsAdAvatasakanuM sthAna. 30 149 che ke jIvanI samajutI. . !' 9 141 | 12 prAsAdanI saMkhyA ,, : 31 150 14 142 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 naMbara viSaya kanaM. ji. naMbara vijaya lakanaM. pejana 13 (6) kiraNaprasara. 35 151 , 27 rUcaka parvatane vistAra ane 14 karka saMkrAMtimAM kiraNaprasara 36 15ra vizeSatA. 57 162 15 makarasaMkrAMtimAM kiraNaprasara 38 153 28 (10) naMdIzvaradIpa dvArA 60 164 16 urva tathA adizAmAM 29 aMjanagirinuM svarUpa. 61 165 kiraNaprasara, 40 153 30 dadhimukhaparvatanuM varNana. 63 166 17 jIpamAM ja kiraNaprasara. . 31 aMjanagiri tathA dadhimukha parvata 18 (7) paryAsiddhAra. " 154 para jinacaityonuM varNana. 64' 166 19 pahelA traNa zarIramAM sarvatra : 32 ratikara parvatanuM varNana. 65 167 paryAsionuM kALa pramANa. 44 44 155 33 urva tathA alakanA 20 (8) kRSNarAjInuM svarUpa. 47 156 siddhAyatAnuM pramANa 21 laMbAInuM pramANa 34 (11) gRhayiAkAra. 67 168 22 kAMtikadevone parivAra tathA 35 (12) caudaguNasthAnakaThAra. 72 170 nAma, 36 (i) mithyAtvanI sthitino 23 kRSNarAjInI vizeSatA. * para kALabheda. 73 170 24 (9) valayadvAra. * 54 160 37 sAdisAMta bhAMgAne kALapramANu 74 172 25 parvatanI UMcAI. 38 (ii) (iii) guNasthAnake AyukSaya tathA parabhavamAM 26 mAnuSattara ane kuMDala parvatane | kayu guNasthAnaka sAthe jAya te viSe 78 173 vistAra. pa6 162 39 (iv) guNasthAnakamAM alpabahuva. 79 173 158 55 lekanAlikA drAviMzika 1 bAlAvabodha kartAnuM maMgalAcaraNa 174, 10 saci-katara-ghana rajajuonI saMkhyA18 187 2 loka AkAranuM sAmAnya varNana 2 104 11 sucirajaju kema thAya? 21 190 3 pahoLAInuM sthAna pramANa 5 180 12 khaMDekanI saMkhyA 191 4 trasanADIne vicAra 6 180 13 khaMDakonI saMkhyAnI utpatti viSe 24 192 14 varga karavAnI rIta 5 udarvalokamAM khaMDaka 15 vRttAkAra lekane ghana karavAne vidhi 26 194 6 alekamAM khaMDuMka 16 sAtarAja lekamAM rajaju ane - 17 traNaloka saMbaMdhI vizeSatA 11 184] khaMDanI saMkhyA 8 UrvakamAM devalokanI sthiti 17 sUci Adi raju ane khaMDaka t " [ aMge AgamanI sAkSI 15 185 | lAvavAnI rIta da sacimatara-dhana rajajunuM pramANa 17 186 / 18 bhavya jIvane upadeza 32 199 182 30 196 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pudagalaparAvata stava. naMbara viSaya leka, peja. naMbara viSaya. kana. jinaM. 1 anaMta pudgala parAvartana : | kALapudagala parAvartanuM svarUpa 7 202. . paribhramaNanuM kAraNa 2 dravyapudagalaparAvartAnuM svarUpa 3 2015 5 bhAva pudgala parAvartanuM svarUpa 8 203. 3 kSetrapugala parAvartanuM svarUpa 5 201 | 6 upasaMhAra 11 23 223 214. zrI kALasaptatikA. 1 12 ArAmaya kALacakra 1 ra05 18 pulAlabdhinI zakti 2 palyopamanuM svarUpa 3 285 | ra, vIra patharA | 20 vIra prabhunA nirvANa pachI pUrve 0, 5: 3 cha prakAranA 5 5manuM svarUpa 4 208 viccheda pAmyA . 38 2204 cha ArAnA nAma . 209 21 digambara matanI utpatti 40 5 ArAnuM kALamAna 211 rara vikrama saMvatsara kyAre pravarte ? 42 6 traNa ArAmAM yugalikenA zarIra 23 kalaMkI sAdhu viSe 44 AhAra pramANu | 24 chello caturvidha saMdha 22 7 sthalacara jIvonuM AyuSya 12 213 25 duSNasahasuri viSe - 53 8 becarAdinuM AyuSya tathA zarIra 13 213 26 pAMca prakAranI vRSTi * 55 papa 224 9 daza prakAranA kalpavRkSo 27 mUThA ArAnA manuSya viSe 57 rara4 10 sAta kulakaro viSe - 17 215 28 utsarpiNI-avasarpiNInI, 11 bAra cakravartIo viSe bukamathI samAnatA 12 baLadeva, vAsudeva, prativAsudevonA 29 pAMca prakAranI meghavRSTi viSe 61 225 nAma 30 sAta kulakare. 225 13 zalAkApuruSa viSe 31 AvatI utsarpiNInA 14 kulakaranI nIti. 24 tIrthakara viSe 64 226 32 tIrthakaranA AMtarA 66 229 15 prathama carama jinezvaranA janma tathA siha viSe 33 AvatI covIsInA nava baLadevonA ane bAra cakrIonA nAma 69 16 yugapradhAna viSe 17 prabhAvakanA ATha prakAra 44 AvatI sevIsIne nava vAsudeva .. prativAsudevanA nAma 18 jabasvAmI pachI daza sthAnake 71 233. viccheda 36 rara0 | 35 pudagala parAvanA kALa viSe 43 ra33. 225 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya nakhara 1 dvAra gAthA 2 caiAda guNasthAnakAnAM nAma 3 cha bhAvanA nAmeA 4 bhAvanA uttara bheda zlAkana pejana.. na khara ra 234 236 237 239 5 dharmAstikAyAdimAM aupazamikAdi ATha bhAve. ' 6 roSa 7 karmamAM bhAva - 17 gatidvAra viSe 10 8 guNasthAne vatA vAmAM bhAvA 11 1 paccakakhANa sa`baMdhI kayyAkalpya vicAra 3 * p 2 paccakkhANunA prakAra 3 dravya--kSetra-kALa-bhAvathI abhigraha 15 zrI bhAva prakaraNa 1 ra 242 243 244 244 paccakkhANa 3 4 saketa paccakkhANunA ATha prakAra 7 5 daza prakAranA paccakkhANunuM vivaraNa 8 OM AgArAnI saMkhyA 27 253 253 laghupravacana sAroddhAra viSaya 9 guNusthAnakamAM uttarabheda 10 guNusthAnakamAM auyika bhAva viSaya pejana', dharma -atha -kAma-meAkSanuM sAmAnya svarUpa 285 jIvanirUpaNu prathama adhyAya 286 287 288 290 15 bhede siddhanuM svarUpa e Adi prakAre chtAnuM nirUpaNu ekendriya jIvAnI bhavasthiti (Ayu.) beIndriyAdi jIvAnI bhavasthiti (Ayu.) 290 asa nIti``ccendriya jIvAnI utkRSTa bhavasthiti 11 guNasthAnakamAM aupazamika bhAvanA bheda 291 13 guNusthAnakamAM pAriAmika bhAvanA bheda 12 guNasthAnakamAM kSAyika bhAvanA bheda 24 14 caiAda guNasthAnakamAM pAMce bhAvanA uttara bheda. 254 255 255 260 samayasAra zlAkana, peja. 13 245 17 247 11 upavAsanA traNa prakAra 12 AyaMbilanA traNa prakAra. 13 cAra AhAra viSe aNuAhArI davA 22 249 24. 39 7 cAra prakAranAM AhAranuM svarUpa 8 kALa pramANa (AhAra sa*badhI) 9 dhAnyAmAM ceAni sajIva katyAM sudhI 71 6ra 10 jaLanA kALa 8 ' 26 viSaya sa'nI tiryaMca paMcendriya jIvAnI utkRSTa bhavasthiti ', jadhanya bhavasthiti sa`jIvAnI avagAhanA guNasthAnAnI sthiti khIjo adhyAya ajIva nirUpaNu trIjo adhyAya Azrava nirUpaNa paccIsa kriyAonuM vivaraNu 28 100 102 249 250 263 268 270 274 277 27 281 283 pejana 291 291 291 292 293 295 296 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 298 300, viSaya pejana. jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIyavedanIyanAM Azraya 297 mehanIya Adi karmone Azrava 298 cotho adhyAya baMdha nirUpaNa cAra prakAre-ATha karmone baMdha sthitibaMdha 300 prakati baMdha beMtAlIsa pUnya prakRtinA nAmo 300 nyAsI pApa prakRtinA nAmo 301 2sabaMdha 301 cAra ThANIyAnuM svarUpa pradeza baMdha 303 bIjA cAra prakAre karmabaMdha 303 pAMcame adhyAya saMvaratatva nirUpaNa 304 saMvaranAM sattAvana bhedanuM vivaraNa 304 cho adhyAya nirAtatva nirUpaNa 305 akAma nirjarA viSaya pejanaM. sakAma nirja rA 305 bAra prakAranAM tapanuM vivaraNa 305 sAtamo adhyAya mekSatatva nirUpaNa 306 eka samaye utkRSTa keTalA siddha thAya tenI saMkhyA 307 AThamo adhyAya samyajJAna dananI prarUpaNa samyajJAna aMge samyagdarzananA bheda : 309 samyaphatva prAptino krama darzana samakanI kSapanAM adhyAya navame samyakSyAritra nirUpaNa kenA samayamAM TheTalA vrata kyA kSetramAM keTalA vrata 311 gRhasthanA bAra vratanAM bhAMgA 312 dazamo adhyAya ArAdhanA virAdhanA phaLa nirUpaNa 314 graMtha samApta ... 316 10 302 305 0 graMtha samApta 0. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakhara prakaraNa pramANe viSaya 1 nigeAdanA gALAnuM nigodayatriMzikA samyaktva 'stava 1 gra'thi bhedanI prakriyA vicAra saptatikA citro-catronI anukramaNikA 1 akRSNurAjI 2 mAnuSottara pata 5. nadIzvara dvIpamAM bAvana zAzvata jita caityA 6 cAda guNasthAnaka 7 cAMda guNasthAnaka 3 lekinAlikA stava 1 caiAda rAjaleAka 2 leAkanAlikA 3cAda rAjalAkamAM khaDukA 3 rucaka dvIpamAM cAra jinacaitya ane 40 dikumArI phUTa 163 4 naMdIzvara dvIpamAM cAra aMjagiri 165 zrI kALasamatikA 1 bhAr ArAnuM kALacakra 2 dhanavRtta pyAlA pAnA naM. tAra 41 57 159 161 168 171 175 179 181 198 206 207 prakaraNa pramANe viSaya pAnA nakhara yaMtronI anukramaNikA zrI jIvAbhigamasa grahaNI 32 pachI 1 jIveAnI avagAhanAdi dvArA samyaktva stava 1 samyaktvanA prakAre 2 upazama zreNInuM svarUpa darzAvatu' 3 kSapaka zreNinI sthApanA 4 samyaktvanA 67 bheda vicAra 5 cAzikA 1 pAMca zarIra AzrayI nava bheddenuM yaMtra 94 siddhapa'cAziyA 1 aDhIdvIpamAM paraMpara siddhanu alpa bahutva vicAra saptatikA zAzvatA caityo ane pratimAeAnI saMkhyAnuM 2 tirthAMlAkanA zAzvata caityAnA sthAna tathA caityAnA pramANunuM yaMtra zrI leAkanAlikA dvAtriMzikA 1 * OM %0%0 1 leAkanAlikAMtagata 123 139 147 khaMDu sucirajajI-pratararajajIdhanarajI saMkhyA yaMtra (ulAke) 193 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMbara prakaraNa pramANe viSaya pAnA naM naMbara prakaraNa pramANe viSaya pAnA naMbara 2 lokanAlakAMtargata | 4 baLadeva-vAsudeva-prativAsudevanuM yaMtra 217 khaMDu-ciMrajajuna-pratararajaju 5 utsarpiNa kALanI anAgata dhanaraja saMkhyA yaMtra (alake) 194 covIzInuM yaMtra - 231 zrI kALasapratikA samayasAra 1 cha prakAranA pApamanuM svarUpa 210 2 cha ArAnuM svarUpa 212 achavanA cauda bhedanuM yaMtra ra8pa 3 cakravartInuM yaMtra batanA Thaki saMyogI bhAMgAne yaMtra 331 - 21 ? zuddhi patraka peja naM. 1 TI 27. 6 19 26 azuddha pariNAma pati parimANa parita (13) lakkha 1 9 COS 32 19 74 20 azuddha zuddha peja naM. lITI vAra thAra | 104 11 sapaniyama sarSa niyama 104 16 vodhavvaM bodhavvaM bhAdara ' bAdara | 26 6-7 rara ra | 23 22 suru samakhkhavAyaM sue-sama kkhAyaM apyamI appaMmi zarU khaMdhA khaMdho neiiyA neraiyA | 269 29 sAruM briSi, tri bhavenityaM bhavennityaM thaghadraSya thai6 92 11 97 4 99 13 addhA vacyAse baccAse Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI zrI jIvAbhigama saMgrahaNI / parama karUNAsAgara, sarva jIvone saMsAranAM duHkhathI mukta karAvI ane paramocapada apAvavAnI bhAvanAvALA tIrthakara paramAtmA zrI mahAvIrasvAmI bhagavAne gaNadhara bhagavatene gaNadhara pada para sthApIne utpAda-vyaya ane dhrauvyarUpa traNa padane upadeza Ape ane zrI catavidha saMdhanI sthApanA karI, te traNa padamAMthI bIjabuddhinA svAmI gaNadhara bhagavaMtoe TUMka samayamAM ja 45 AgamanI racanA karI jemAM dRSTivAda aMgamAM 14 pUrva paNa AvI jAya. te 45 AgamamAM 11 aMga. 12 upAMga, 10 pannA, 4 mULa 6 cheda, naMdi, anuga che. temAM jIvAbhigama nAmanA upAMganAM sArabhUta A prakaraNamAM jIvonAM sAmAnyathI ( ekendriyabeIndriya indriya-caurindriya-paMcendriya-naraka-tiryaca-manuSya ane devanAM) bheda batAvIne tenI oLakhANa karAvI che. te badhA jIvonI sAmAnyathI paNa saMpUrNa jANakArI thAya te mATe zarIraavagAhanA-saMdhayaNa vigere 23 kAronuM varNana karyuM che. aMte sarva jenuM a5 bahatva batAvela che. A rIte rarara gAthAmAM saraLatAthI samajI zakAya te rIte padArthonuM nirUpaNa karela che. laddhajayalacchisAro, visamatthanivAraNo mahAsatto / samaikkasusaMtoso, jayai jiNido mahAvIro // 1 // atha-jayalakSamI (mekSalakSamI)nA sArane pAmelA, viSamArthane nivAravAmAM * mahAsattvavALA ane pratyeka samaye traNe kALanA sarva bhAvane jANIne parama saMtoSI banelA evA zrI mahAvIra jinendra jyavaMtA vate che. 1. jIvAbhigamovaMge, nava paDivattIu huMti jIvANaM / tAsiM kiMpi sarUvaM, niabohatthaM parUvemi // 2 // artha-jIvAbhigama upAMgamAM jIva aMge nava pratipattio kahelI che. tenuM kAMIka svarUpa mArA potAnA bodhane mATe kahuM chuM. 2. ___ AimapaDivattIe, duvihA jIvA samAsao bhaNiA / paDhamA thAvararUvA, tasA ya iyare viNiddiTThA // 3 // pahelI pratipattimAM saMkSepathI jIvanA be prakAra kahyA che (1) sthAvararUpa ane (2) trasarUpa. 3. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra prakaraNa ratnAvalI puDhavI AravaNassa-va i-kAyA thAvarajia tihA huMti / anne vitihA ne teu vAU urAlataseA // 4 // a--pRthvI, pANI ane vanaspatikAya-ema sthAvarajIvA traNa prakAranA che ane teu, vAyu ane udAratrasa-ema trasa paNa traNa prakAranA kahyA che. 4. jIvANa suhumabAyara - muhapayArANamesi cha pi / tevIsavALA jumeLa tatte viSitemi // , I a--e chae prakAranA jIvAnA sUkSma ane bAdara vigere prakAro che. te trevIza dvArAvaDe kahevAnA che. te dvArAnAM nAma e gAthAvaDe kahuM chuM. 5. sarIrogAhaNa saMghayaNa saMThANakasAya huMti tahaya sannAo / sTesiviyasaMghAra, saLI ver 4 vakattI // 6 // diTThI daMsaNanANe, joguvaoge tahA kimAhAre / uvavAya ThiI samugdhAya -cavaNa gairAgaI caiva // 7 // atha--zarIra 1, avagAhanA 2, saMghayaNa 3, saMsthAna 4, kaSAya 5, saMjJA 6, lezyA 7, iMdriya 8, saMghAta (samuddAta ) 9, sa`ttI 10, veda 11, paryApti 12, diSTa 13, ghena 14, jJAna 15, ceAga 16, upayAga 17, miAhAra 18, upapAta 19, sthiti (Ayu) 20, samughAtavaDe cyavana 21, gati 22 ane Agati 23. 6-7. sthAvarakAya sUkSma pRthvIkAya - urAlateyakammaNa - kAyatigaM suhumapuDha vijIvANaM / bovAdaLA nannu--vosA traimurugasaMvaso // 8 // a--sUkSma pRthvIkAya jIvAne audArika, taijasa ane kANu-e traNa zarIra ane jaghanya utkRSTa avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. 8. saMghayaNaM cheva, saMThANamasUra caMdayaM huMDaM / jodamayamAyoddA, ti sannAravI 2 // 1 // a--chevaTTu saMghayaNa ane masUradALa ane caMdranA AkAravALu huMDaka nAmanuM saMsthAna. krodha, mAna, mAyA ane lAbha -e cAra kaSAya ane AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha -e cAra sa`jJAe hoya che. 9. kAu nIlA kiNhA, lesA egamiMdiyaM phAso / arussAya maraNaMtio ya tini a samugdhAyA // 10 // 1. teu ne vAyu gatitrasa che ane khIjA eiMdriyAdi traseA uAratrasa eTale trasabhAvanI pUrNatAvALA che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigamasaMgrahaNI artha-kRSNa, nIla ane kApata-e traNa leAo. eka sparzendriya tathA vedanA, kaSAya ane maraNa e traNa samudraghAta hoya che. 10. asanniNo napuMsaga, apajattA taha ya huMti pajattA / dAdA saraddhi-zAkhApApUrdi micchara che ?? | * atha-te asaMsI, napusakavedI aparyApta ane paryApta hoya che. AhAra, zarIra, Indriya ane zvAsozvAsa e cAra paryAsivALA hoya che. tema ja mithyAtvI hoya che. 11. dasaNamacakkhumesi. maisuaannANasaMjuA huMti / tayvono kavo, sAjA tad nAma. | 22 che. artha--acakSudarzana, mati zruta ajJAna kAyayoga ane sAkAra tema ja nirAkAra upagavALA hoya che. 12. davvaM khitaM kAlaM, bhAvaM ca paDucca esimAhAro / , uvavAo tirimaNuA, apajattapajattasaMkhAu // 13 // artha- dravya, kSetra, kALa ane bhAvane Azrayine temane digUAhAra hoya che ane tene upapAta (upajavuM) paryApta tathA aparyApta saMkhyAnA AyuSyavALA manuSya ane tiryaMcamAM hoya che. 13. koNa kaha, aMtamudo sArU ho 'maraNasamugdhAeNaM maraMti te annahA vAvi // 14 // artha-utkRSTa ane jaghanya AyuSya aMtarmuhUrtanuM hoya che ane maraNa-samuda* ghAtathI tema ja anyathA paNa mare che. 14. uvaTTiUNa gacchaMti, tiriamaNuesu ceva dogiaa| doAgai a parittA, logAgAsappaesasamA // 15 // artha-temAMthI nIkaLelA manuSya ane tiryaMca-be gatimAM ja jAya che. Agati paNa te bemAMthI ja che, pratyeka zarIrI che, ane saMkhyAthI kAkAzanA pradeza jeTalA che. 15. bAdara pRthvIkAya - duvihA bAyarapuDhavI, saNhA ya kharA ya sattahA sahA / paMDumidapaNagamaTTia-saMjua seAI paNavannA // 16 // artha-bAdara pRthvI zlaphaNa (mRdu) ane khara (kaThina-ema be prakAranI che. mRdu pRthvI sAta prakAranI che. pAMDura (ujajavaLa) mRttikA, paNaga mRttikA ane zvetAdi pAMca varNanI (veta, kRSNa, nIla, lehita ane pIta) 16. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prakaraNa ratnAvalI puDhavI a sakarA vAluA ya, uvale silA ya loNUse / ayataMbata asIsaga - ruppa suvaNe a vaire a // 17 // harile hiMgulae, maNosilA sAsagaMjaNapavAle / abbhapaDalabbhavAlua, bAyaskAe maNivihANA // 18 // atha--khara pRthvI A pramANe-pRthvI (zuddha pRthvI ), zarkarA ( kAMkarA ), vALukA ( retI ), upala ( paththara ), zilAgA, lUNa, esa ( khArA), lAg, tAMbu, laI, sIsuM, rUpuM, suvarNa, vajrA, haDatALa, hiMgALa, maNazIla, pArA, aMjana (suramA Adi ), paravALA, abarakhanA paTala, abhravAlukA ( abhrapaTalathI mizra vAlukA ) ane aneka prakAranA maNi-khAdara pRthvIkAyarUpa che. 17-18. gomejjhae a rUaya, aMke phalihe a lohiakkhe a / manayamasAranache, subramolagaEnIo // 1 // caMdage ahaMse, pulae sogaMdhie a bodhavve / caMdravvamaveli, nAte sUte // 20 // atha--maNinA nAmeA kahe che-gAmeka, ruca, aMka, sphaTika, lohitAkSa, marakata, masAragalra, bhujamAcaka, IMdranIla, caMdana, geruka, haMsa ( haMsaga ), pulaka, saugadhika, ca'draprabha ( caMdrakAMta ), vaiDu, jaLakAMta ane sUrya kAMta. 19-20. evaM cattAlIsa, kharabhUmeA pavana sutte / ane vi tayArA, poSavA paNamArUM // 2 // atha--e pramANe cALIza bheda khara pRthvInA sUtramAM kahyA che. bIjA paNa te prakAranA padmarAga Adi bhedo jANavA. 21. dehAidAracitA, sahakharAsuM taheva kAyavvA / navaraM teUlesA - sahiA apajattavatthAe // 22 // a--mRdu ane khara pRthvInA dehAdi dvAranA vicAra sUkSma pRthvIkAya pramANe ja karavA ( samajavA ). emAM eTaluM vizeSa ke--khAdara pRthvIne aparyAsAvasthAmAM tejalezyA paNa hAya che. (kAraNa ke devA paNa tejo lezyA sAthe temAM utpanna thAya che.) 22. logassa majjhai via, havaMti te teNa chaddisAhAro / kuMDALatamurALa, navAbo ddo pabhu !! rar // a --khAdara pRthvI leAkanA madhyamAM hAvAthI tene chae dizAnA AhAra hoya che, ane izAnadevalAka pa``tanA devA paNa temAM utpanna thAya che. 23. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI 5 aMtamuhutta jahanna, paramAu vAsasahassa bAvIsA / aritA dogaA, paritajIvA asaMkhA ya // 24 // aM--tenuM AyuSya jaghanya aMtarmuhUtta ane utkRSTa khAvIza hajAra va tu che. tenI traNamAMthI Agati ane emAM gati che. te pratyeka zarIrI ane asaMkhyAta che. 24. sUkSma aplAya - sumAukAya jiA, dehAIhiM tu suhumapuDhavisamA / navAM thivuLA, ttinA asaMvijJA // 21 // atha--A jIvAnA dehAdi dvArA sUkSma pRthvIkAya jevA ja che. tenuM saMsthAna stimukAkAra ane pratyeka zarIrI che temaja asaMkhyAtA che. 25. madira aplAya - vizeSa e ke aar fear mahi, karage harataNu taheva suddhadae / sIbola vAge rUpa hova caitra | 26 // aMbiladae a vAru-Nudae a lavaNodae a khIrUdae / stroto 2 vaeN, mAyagA, vadu viddALa // 27 // a--jhAkaLa, kharapha, karA, dhummasanuM pANI, vanaspatinI aNI uparanuM pANI, zuddhodaka, zItA, kSArAika, dhanAdhi, a`khIleAka ( ghaNuM khATu pANI ), vAruNI ( madirA ) udaka, lavaNeAdaka, kSIrAika ane kSeAdAdaka (zeraDInA rasa jevu... pANI ) vigere bAdara aplAyanA bhedo jANavA. 26-27. apajattA pajattA, apajattA vaniA asaMpattA | i vAti sevA, pajJattanisiyA vahuno // 28 // a--te paryAptA ane aparyAptA e prakAranA che. temAM aparyAsA paryApti pUrI karyA pahelAM ja cavI jAya che ane te paryAptAnI nizrAe asa khyAtaguNA utpanna thAya che. 28. vAsa saharasA satta ya, ukkosAuM jahannamaMtamuhU / faggAgaraNa sesa, bAyarapuDhavi vva bodhavvaM // 29 // a--tenuM AyuSya utkRSTa sAta hajAra varSanuM ane jaghanya aMtarmuhUtta tu sa sthAna stiSuka AkAre che. bIju badhu khAdara pRthvIkAya pramANe jANavu', 29. 1. manuSya ti 'ca ane devagati-e traNa gatimAMthI Ave ane manuSya temaja tiryaMca be gatimAM jAya. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI da sUma vanaspatikAya :- - suhumassa vaNassaiNo, jiA aNitthatthasaMThiA huMti / DhuMdALA mudumampU samiA attiyAkaLatA | 30 || a--sUkSma vanaspatikAyanA jIvA aniyata saMsthAnavALA che tathA dehAviDe sUkSma pRthvIkAya tulya che, para`tu aparittA pratyeka zarIra vinAnA ane anatA che, 30, mAdara vanaspatikAya - patte taha sAhAraNA ya, bAyaravaNasaI duvidhA | paDhamA duvAlasavihA, neA eehi nAmehiM // 31 // a --khAdara vanaspatikAya pratyeka ane sAdhAraNa-ema be prakAranA che, temAM pratyeka bAra prakAranA che. 31. (1) pratyeka vanaspatikAya : rukkhA gucchA gummA, layA ya vallI a pavvagA caitra / taNavalaya haritaosa hi - jalaruhakuhaNA ya bodhavtrA || 32 || a--1. vRkSa, 2. guccha, 3. gulma, 4. latA, 5. vaDhDhI, 6. pa gA, (vacce gAMThavALA ), 7. tRNu, 8. valaya, 9. hasti, 10. auSadha (dhAnyAdi), 11. jaLaha ane 12. kuhaNA-ema khAra nAma jANavA. 32. a a ya, duvihA havaMti kira rukkhA / vanavaLovALo, sesavikAro ka coSo // rUrU // atha--temAM vRkSa ekaasthi (bIja)vALA ane anekaasthi aneka (bIjo)vALA ema e prakAranA che. prajJApanA upAMgathI te saMbaMdhI vizeSa vicAra jANavA. 33. jaha vA tilasakkuliA, bahuehiM tilehiM saMgayA saMtI / patteasarIrANaM, taha huMti sarIrasaMghAyA || 34 || atha--jema talasAMkaLI bahu talavALI hoya che, tema pratyeka vanaspati paNa judA judA zarIravALA-judA judA jIvAnA samUharUpa jANavI. 34. jaha sagala sarisavANaM, silesamissANa vaTTiAvaTTI / sesarIrALa, tadda kruti sarIsaMyAyA // rUpa // a--jema aneka sarasavAnI keAi cIkaNA paTTA vaDe eka vATa banAvI hoya, temAM dareka sarasava judA judA hoya che, tema pratyeka vanaspatikAya jIveA judA judA zarIranA samUhavALA jANavA. 35. 1. eka zarIramAM anaMtA jIvA che tethI. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI - (ra) sAdhAraNa vanaspatikAya : Alue mUlae siMga- bere sissirilA tahA / kiTTi chIriliA hirili sirali chIrabirAliA || 36 || suraNakaMdo khallaDa, kaNhakaMdo a vayarakaMdo a / lohI bhadda mutthA - piMDa harihA NuhIthio // 37 // kaNNI harikaNNI, avago paNago siuMDhi u musaMDhI / sevAlo via evaM bAyarasAhAraNA bahUhA // 38 // a--sAdhAraNa vanaspatikAyanA bheda-Aluka, mULAnA kAMdA, zaMgavera (ATTu), sIssIrIlI, kITTIkA, kSIrikA, hirili, siralI ane kSIravirAlikA, sUraNuka de, galluDa ( gIloDA ) kRSNaka`i, vAkaMda, lauhitaka, bhadrakaMda, mustApiMDa (meAtha), haridrA (haLadara) nuhI (thAra), stibhrakA, hayakarNI (azvakarNI), harikarNI (siMhakaI), avaka, panaka (pAMca vaNunI lIlaphUla), sIkuMDhI, musI, sevAla-A pramANe aneka prakAra che. 36-38. ubha vihuti duvihA, apajattA taha ya ceva pattA | pajatanissiA sia, saMkhaasaMkhA aNaMtA ya // 39 // 7 a--pratyeka ane sAdhAraNa vanaspati jIvA .aparyApta ane paryApta-ema e prakAranA che. temAM paryAptAnI nizrAe paryAmA keTalAka saMkhyAtA, keTalAka asaMkhyAtA ne keTalAka ana'tA hAya che. 39. vADhavimANa, dehAiduvAracittaNa nea / navaraM nANAsaMThANa - saMThiA huMti duvihA vi // 40 // atha dehAdi dvArA khAdara pRthvIkAya pramANe jANavA. temAM vizeSa e ke banne prakAranA vanaspatikAyanA sasthAna aneka prakAranA hAya che. 40. patte avaNasarIraM, samahiajo aNasahassa parimANaM / gotitthAsu a, paumAI puDhaviparimANaM // 41 // atha-- pratyeka vanaspatikAyanuM zarIra utkRSTa eka hajAra yeAjanathI adhika che. te samudramAM rahelA gAtIrthAdimAM (UgelA padmAdikanuM) jANavuM, ke jyAM jaLathI pRthvInu parimANu utsedhAMgulathI eka hajAra ceAjana UMDu' hoya. 41. dasavA sahassA Ni a, ThiIo ukkosao pavattatvvA / murutta nannA, TonA taddatibAnabA // 42 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI atha-tenI utkRSTa sthiti daza hajAra varSanI, jaghanya aMtamuhUrtanI. bemAM gati ane traNamAMthI Agati eTale te manuSya ane tiryaMca gatimAM jAya che ane deva, manuSya ane tiryaMca gatimAMthI temAM Ave che. 4ra. patteA assaMkhA, jIvA sAhAraNA aNaMtA ya / vaNassaikAo bhaNio, thAvarakAyA gayA evaM // 43 // atha-pratyeka vanaspatikAya che asaMkhyAtA che ane sAdhAraNa vanaspatikAya ja anaMtA che. A pramANe vanaspatikAya ivenuM svarUpa kahyuM. tema ja traNa prakAranA sthAvara jenuM varNana pUrNa thayuM. 43. trasakAya: taha tasa jIvA tivihA, teU vAU tahA urAlatasA / teukAyA suhumA, bAyararUvA duhA huMti // 44 // atha-sajI traNa prakAranA che. tela, vAu ane udAratrasa, temAM teukAya che sUkSama ane bAdara ema be prakAranA che. 44. sUkSma teukAya - jaha suhumapuDhavijIvA, taha neA suhumteukaayjiaa| ghaNAvasaMdAsaMdigA hUti te nava | kaSa atha-jevA sUkSama pRthvIkAya jIve che tevA ja sUkSama teukAya che samajavA. temAM eTaluM vizeSa ke teukAya che. soyanA samUhanA saMsthAnavALA che. 45. tiring inta vyakti chati teAiLA , mANusatiriagaIo, uviti teu a duAgaIA // 46 // atha-teukAyamAMthI nIkaLIne te jIvo anaMtara tiryaMca gatimAM ja utpanna thAya che, tethI te eka gativALA che ane temAM tiryaMca ane manuSya Ave che tethI be AgativALA che. A ja pratyeka che ane asaMkhyAtA che. 46. bAdara teukAya: patte a asaMkhijjA, pannatA suhumateukAyajIA / bAyarateukAyA, jiNapannattA aNegavihA // 47 // iMgAla alAe mummura cci-jaalukvijjusuddhgnnii| vasaI tada vighA, saMrakSaNadipa seva ! 48 | . Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI ravikaMtarayaNanissia pamuddA pajjata taha apajjatA / pajjattaganissAe vakkamaMti asaMkha apajjattA // 49 // a--khAdara teukAya jIvA jinezvare aneka prakAranA kahyA che. aMgArA, alAta, .(uMbADIyAnu) sumu`ra, acijavAlA, ulkA, vidyuta, zuddha agni, vajAnA agni, nirdhAta (prahAra)thI ane saMghaSa NuthI (kASThAdi ghasAvAthI) uThelA agni ane sUrya kAMta ratnathI upajelA evA agninA aneka bheda che. te paryAptA ane aparyAptA e prakAranA che. ane paryAptAnI nizrAe asaMkhyAtA aparyAptA utpanna thAya che. 47-48-49. suhumaggi samA NavaraM, aMtamuhuttaM ThiI jahaNeNaM / ukko tiNi diNA, bAyarapuDhavivva AhAro // 50 // a--khIjA dvArA sUkSma agnikAya pramANe che, eTalu' vizeSa ke tenI jaghanya sthiti aMtarmuhUttanI ane utkRSTa traNa divasanI che. khAdara pRthvIkAya pramANe AhAra cha dizAnA hAya che. 10. sUkSma vAyukAya : vAkAi suhumA, jaha teu navari tersi saMThANa / hoi paDAgAgAra, aha bAyaravAukAyajiA / / 51 // atha--sUkSma vAyukAya paNa teukAya pramANe ja che, paratu tenu' saMsthAna patAkAne AkAre che. have khAdara vAyukAya saMbaMdhI kahe che. 51. mAdara vAyukAya H ja pAIlAI dasa disi, vAyAM ubbhAmagA u ukkaliA / maMdahitranuMnavANa, saMvarlR zaikSavAd ga / 12 / ghaNataNuvAe suddhe, pajjatAI a hoi pubbaM va / orAlia veubvia - tejasa kammaNataNU cauro // 53 // a--pUrvAdi dasa dizAnA, udghAmaka, utkalika, maMDaLIka, guMjAvAta, saMvata - vAyu, jhaMjhAvAta, ghanavAta, tanuvAta tema ja zuddhavAta Adi vAyukAyanA bhede che. te paryAsA vigere pUrva kahyA pramANe che. tene zarIra AhArika, vaikriya, tejasa ane kArpaNa e cAra hAya che. para-53. ca vevvi veaNa, kasAya maraNaMtiyA samugdhAyA / vAsasahassA tinni a, ThiI jahannA ya aMtamuhU // 54 // atha--tene vaikriya, vedanA, kaSAya ane mAraNAMtika ema cAra samuddAta hoya che. tenI sthiti utkRSTa traNa hajAra varSanI ane jaghanya aMtarmuhUtta'nI che. 54. OM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 nivvAghAyAhAro, chaddisi vAghAi ticaupaMcadisiM / mesaddArA sabve, vinnebA mujhumavAndra | kha | a--nirvyAghAta sthAne rahelA vAyune cha dizAnA AhAra hoya che ane vyAghAtavALA sthAne traNa, cAra ane pAMca dizAnA hoya che. ( ahIM vyAghAta alakanA samajavA ) pa. udAratrasa eindriya H prakaraNa ratnAvalI -: orAlatasA cauhA, viticaupaMcidiA ya bodhavvA / maphatiyA ya maLikA, bogaddA tlRi nAmerlRi // 6 // a--have udAratrasanuM-svarUpa kahe che-eindriya, taiindriya, cairindriya, ane pacendriya ema cAra prakAranA jANavA. temAM eindriyanA nAma nIce pramANe. 56. gaMDola pulAkimi, kucchikkimiA taheva golomA / somaMgalagA neura - vaMsImudda ceva suimuddA // 57 // ghullA khullA saMkhA, saMkhaNagA suttiA varADA ya / mAivaha sutisaMpuTa - caMdaNaga samuddalikkhA ya // 58 // athagaMDAlA, pulA ( gudA )nA karamIyA, kukSi (uttara )mAM utpanna thatA karamIyA, gAlAma, neura, sAma galaka, va'zImukha, zucimukha, ghullA ( ghulikA ) khullA ( laghu ), zaMkha za`khanakA, zuktikA (chIpa) ane varATakA (kADA), mAtRvAha (cuDela), zuktisaMpuTa,(chIpa) caMdanaka ( akSa ) ane samudralikSA vigere eindriyanA aneka prakAro jANavA. 57-58. pajjattA apajattA, orAli ateakammaNakAyA / ogAhaNA ya bArasa, joaNa aMgula asaMkhaso // 59 // atha--te paryAptA ane aparyAptA ema be prakAranA hAya tene audArika, taijasa ane kANu e traNa zarIra tathA utkRSTa avagAhanA khAra AjananI ane jaghanya a'gulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. 59. cheva saMghayaNaM, tehaTThinicayA u huMDa saMThANA / 232 sAyA sannA, vinni tra tarphe vaDhamajema vaiM // 6 // atha--tene chevaTTuM sa`dhayaNa asthinA samuharUpa ane huDakasa sthAna hAya che. te cAra kaSAyavALA, cAra saMjJAvALA ane prathamanI traNa lezyAvALA hoya che. 60 phAsarasaNe duIdia, veyaNamAraNakasAya samugdhAyA / sanniLo napuMsana, yaMtra yajJatti annatta| || || Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI 11 a-- emane sparze driya ane rasendriya-e e indriyA che. vedanA kaSAya, ane maraNa-e traNa samuddAta heAya che, te asa`jJI ane napuMsakavedI, pAMca paryAptie paryAptA ane aparyAptA paNa hAya che. 61 sammaddiTThI micchA - diDI u acakkhudaMsaNo huti / nANI taha annANI - taNujogI vayaNajogI a // 62 // atha--teone samyagdaSTi ane mithyArdaSTi ema be diSTa, acakSuda na, (be) jJAna ane be ajJAna ane kAyayeAga tathA vacanayeAga -ema e yeAga hoya che. 623 sAgAra aNAgAro, uvaogo chaddisiM tu AhAro / nArayadevA'saMkhAu - vajja tirimaNua uvavAo / / 63 // a--sAkAra ane anAkAra e upayoga ane chae dizAnA AhAra hAya che. deva, naraka ane asa`khyAta AyuvALAne ( yugalikane ) varjIne bAkInA tiya ca tathA manuSyamAM utpanna thAya che. (63) aMtamuhutta jahannA, ThiI u vAsANi vArasukkosA | samavaya samavahayA, maraMti saMkhAu naratirisu jaMti // 64 // artha-jadhanya sthiti aMtarmuhUta nI ane utkRSTa bAra varasanI hoya che ane te samudghAta karIne athavA samudghAta karyA vinA maraNa pAmIne saMkhyAtA tiya "ca ane manuSyamAM jAya che. (64) AyuvALA doAga a dugaiA, patteasarIriNo asaMkhijjA / huti ghaNIkaya loga-ssegapaesika seTisamA // 65 // atha e gati ane e Agati che. pratyeka zarIrI che, ghanIkRtalAkanI eka pradezanI eka zreNImAM rahelA AkAza-pradeza pramANa asaMkhyAtA che. 65 teindriya H te diA ya kuMthU, pipIli udehiA ya rohaNiA / taNahAra pattahArA, kaTThahArA ya ukaliA / / 66 / / taNabiMga phalabiMga, mAlua yA pattarbiTaga gomahIyA / taha IdagovA iMda- kAiA hatthisoMDA ya // 67 // a--ku chu, kIDI, udhai, rAhaNIyA, tRNAhArA, patrAhArA, kAkAhArA, utkalikA, tRNukhiMTakA, likheTakA, mAlukA, patichaMTakA, gAmahIkA (kAnakhajurA), IMdragApa, IMdrakAikA ane hastIzuMDA. Adi taiindriyanAM prakAreA che. 66-67 1. A gAthAmAM samyagdaSTi kahyA che te bhavAMtarathI AvatA sAsvAdana samakitI jIvAne aparyAptAvasthAmAM te dRSTi heAvAthI kahela che, be jJAna paNa tenI apekSAe kathA che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prakaraNa ratnAvalI bedin savvaM bhAve avvaM sarIradArAI | ogAhaNA ya gAua, tiSNi a taha iMdiatigaM ca // 68 // atha--zarIrAdika sarvodvArA eindriyanI jema samajavA vizeSamAM avagAhanA utkRSTI traNa gAu tathA Indriya traNa hoya che. 68 aNApannadiNAI, ukkosaTiI a hoi bodhanvA / aMtamudutta nanA, tadeva mALAraM ca // 6 // a--utkRSTa sthiti ogaNapacAsa divasanI ane jaghanya aMtarmuhUttanI hAya che ane parimANa ( saMkhyA ) eIMdriya pramANe jANavuM. 69 carindriyaH uridiA ya bhamarA, vicittapakkhA ya macchiA bhiralI jarulA naMdAvattA, jhiMgiriDA kanhapattA ya // 70 // gaMbhIra acchiroDA ya, acchivehA taheva sAraMgA | mAjhyA puNa, viA huti loAo / / 71 / bhamarA, vicitra pAMkhavALI mAkhI, bhIralI, jalA, naMdAvartI, jhIMgiriDA kRSNapatrA, gaMbhIra, acchirADA, akSivedhA, sAraMga ityiAdi calarindriyanAM prakAra lAkathI ( anya zAstrathI ) jANI levA. 70-71 duvA samAsao ti ne bedianva dehAI | ogAhaNA ya gAua, cattAri a hoi ukkosA // 72 // atha--sakSepathI e caurindriya jIvA be prakAranA ( paryAptA ne aparyAptA) che. tenA dehAdi dvAra eindriya pramANe jANavA ane vizeSamAM avagAhanA utkRSTathI cAra gAunI jANavI. phAsa rasaNA ya nAsA, cakkhU cattAri iMdiAI ca / jInAmuvodis, sema tu tadeva coSantra // 7rU | atha--tene sparzendriya, rasanendriya, ghrANe Mdriya ane cakSu indriya e cAra indriyA hAya che. utkRSTAyu cha mAsanu hAya che. bAkInuM eiMdriya pramANe jANuvu'. 73 pa'cendriya-nArakI paMcidiA ya cauhA, neraIa tirikkha maNua devA ya / sattavidyA nephegA, purImeLa pannattA / / 74 || atha--paMcendriya jIvA cAra prakAranA che. nAraka, tiya'ca, manuSya ane deva. temAM nArakInAM sAta prakAra sAta pRthvInA bhedathI kahyA che. 74 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI pajjattApajjattA, veuccite akammaNA kAyA | ogAhaNA ya bhavadhAraNijja uttaraveuvviA cetra / / 75 / / 13 a--te paryAptA ane aparyAptA be prakAranA heAya che. tene vaikriya, tejasa ane TANu e traNa zarIra tathA avagAhanA, bhatradhAraNIyanI ane uttaravaikriyanI ema e prakAranI che. 75 aMgula asaMbhAgo, jahanna ogAhaNA ya mUlillA | paMca ya dhaNussayAI pamANa ukkosao hoi // 76 // a--bhavadhAraNIya zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulanA asa`khyAtamA bhAganI ane utkRSTI pAMcasA dhanuSya pramANa hoya che. 76 sattamamahI ea, neraIataNUna hoI parimANaM / saMgahaNIvittIo. bhAve avvaM tu paipuDhaviM // 77 // a --A utkRSTa zarIra sAtamI naraka pRthvImAM hAya che bAkInI pRthvI mATe saMgrahaNInI vRttimAMthI jANI levuM. 77 saMkhijjo bhAgo aMgulassa bIA jahannao hoi / ukkosa dhaNusahassaM, paipuDhavi taheva bodhavvaM // 78 // a--uttaravaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya a'gulanA sa`khyAtamA bhAganI ane utkRSTa eka hajAra dhanuSyanI sAtamI narakanI che. tyArapachInI narakamAM pUrva pramANe a a. samajI levI, 78 cha saMghayaNANaM, abhAvao nArayA asaMghayaNI / aabhAve tersi, puggalakhaMdhuvva taNubaMdho // 79 // a--cha saMghayaNa nahIM hovAthI nArakIne asaMghayaNI kahyA che. kAraNa ke temane asthinicayanaja nathI anya (majabUta) puddagalaska MdhanI jevA tenA zarIranA bAMdhA che. 79 je puglA aNiTThA, amaNunnA te a pariNayA huMti / duniyALi sarIrALi tra, TuMDe naikALi saMDALe || 80 || a--je pudagalA aniSTa ane amaneAjJa hAya che, te tene AhArapaNe pariName che. tenA banne prakAranA zarIranuM sasthAna hUMDaka hAya che. 80 1 sAtamI pachI adha-a pramANu heAya che. chaThThImAM-250 dhanuSya pAMcamImAM-125 dhanuSya cothImAM 62aa dhanuSya trIjImAM-31A dhanuSya khIjImAM -1pA dhanuSya ane 12 aMzula pahelImAM chAA dhanuSya ane 6 a`gula. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI koho mANo mAyA, loho neA kasAya cau sannA / lesA tinni a evaM, pai puDhavi havaMti neavvA / / 81 // atha-dha, mAna, mAyA, ane lebha e cAra kaSAya, AharAdi cAra saMjJA, traNa vezyA hoya che. te dareka naraka pRthvImAM nIce pramANe jANavI. 81 kAU a dosu taiAi, mIsiA nIliA cautthIe / paMcamiAe mIsA, kaNhA tatto paramakaNhA / / 82 // artha-pahelI be narakamAM kApata, trIjI narakamAM kApata ane nIla mizra, ethImAM ekalI nIla, pAMcamImAM nIla ane kRSNa mizra, chaThThImAM kRSNa ane sAtamImAM parama kRSNa lezyA hoya che. 82 neraiA te sannI, gabbhavatiehi je jAyA / saMmucchimA asannI, AimapuDhavIi bodhavvA // 83 // atha- sAte prakAranI nArakImAM saMsI, garbhaja paMcaMdriya jIva utpanna thAya che ane asaMzI saMmUchima paMcadriya tiryaMca pahelI narakapRthvImAM ja utpanna thAya che. 83 kiM ca-asannI khalu paDhama, ducci ca sarIsavA taIa pakkhI / sIhA jaMti cautthi, uragA puNa paMcami puDhavi // 84 // chaTTi ca ithiAo, macchA maNuA ya sattami puDhavi / gNo vamuvavALo, godhavo nathI 81 | artha- asaMjJI tiryaMca pahelI narakamAM ja utpanna thAya che. bhuja parisarpa bIjI naraka sudhI, pakSI trIjI naraka sudhI, siMhAdi catuSpAda cethI naraka sudhI, ura parisarpa pAMcamI naraka sudhI, strI chaThThI naraka sudhI utpanna thAya ane matsya ane manuSya sAtamI naraka sudhI utpanna thAya che. A pramANe narakamRthvImAM utkRSTa upapAta (upajavApaNuM) jANo. 84-85 vee napuMsae chaya, pajjattIo a chacca apajattA / sammA ya sammamicchA, micchAdiTThI tahA tesi // 86 // atha-temane veda napuMsaka, cha paryApti, tathA aparyAptAvasthA paNa hoya che, (paraMtu aparyAptAvasthAmAM te maraNa pAmatA nathI. tene samyagRSTi, mizraSTi ne mithyAdaSTi -ema traNe daSTie hoya che. 86 cakkhU acakkhu ohI, nArayajIvANa daMsaNaM tivihaM / AmiNibohia sua ohi, nANiNo evamannANI // 87 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI artha :--emane cakSu, acakSu ane avadhina e traNa dana, AbhiniSeAdhika (mati), zruta ane avadhijJAna-e traNa jJAna ane matiajJAna, zrutaajJAna ane vibha'gajJAna e traNa ajJAna hoya che.' 87 15 maNavaNa kAyajogI, sAgArAgArasahia uvaogo / kAlANi jANi davvANi, chaddirsi tesimAhAro // 88 // a:--temane mana, vacana, ane kAyayeAga, sAkAra ane anAkAra upayoga hAya che ane je ( azubha ) kALA dravyo tenA chae dizAnA AhAra hAya che. 88 uvAo asaMkhAU, vajjia pajjattatiriamaNuAo / tittIsa ya ukkosA. ThiI u dasavAsa sahasiarA // 89 // artha:"tee asaMkhAyu sivAyanA paryAptA tiya``ca ane manuSyamAMthI utpanna thAya che ane teonI utkRSTa sthiti tetrIza sAgaropamanI ane jadhanya daza hajAra varSanI che. 89 maraNasamugdhAeNaM, maraMti taha annA vi neraIA / 3vaTTika gaotti, satrisaMvAda narattirim // 20 // a:--te maraNa samudRghAtathI ane anyathA paNa mare che temAMthI nIkaLIne te saMjJI saMkhyAtA AyuvALA manuSya ane tiya`"camAM utpanna thAya che. 90 A dogaA, doAgaIA ya huti patte / neA neraia tevIsI // 91 // assaM khijjA evaM artha--nArakInA jIvA e gati, ane e AgativALA hAya che. pratyeka zarIrI che. saMkhyAthI asaMkhyAtA che. A pramANe nArakInA trevIza dvAra jANavA. 91 2. tiryaMca 5'cendriya : saMmucchimA ya gabbhaya, paMcidiatiriajoNiA duvihA / jalayara thalayara khayarA, tividyA saMmucchimA tiri // 92 // apa'ce driya tiya 'cayeAnivALA jIvA sa'mUrchima ane ga'ja-ema be prakAranA hoya che. sa'mUrchima tiya ca jaLacara, thaLacara ane khecara ema traNa prakAranA che. 92. sa'sacchima jalacara :- paMcavihA jalacArI, macchA taha kacchabhA ya magarA ya / gAhA ya suMsamArA, tattha ya macchA aNegavihA // 93 // atha--jaLacara jIvA pAMca prakAranA che. maccha, kAcabA, magara, gAhA (jaLaaneka prakAranA hoya che. 93. ta'tu) ane susumAra ( pADA jevA ), temAM mA 1. AmAM paNa je asaMjJI tiyaMca pacendriya pahelI narakamAM Ave che tene be ajJAnavALA jANavA, Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI juMgamaccha sohamacchA, khavallamacchA ya lihiamacchA ya / taha cinbhaDiA macchA, rohiamacchA ya gaggariA // 94 // nakA taMDulamacchA, timigilA vaDagarA vaDAtimiA / kaNigA laMbhaNamacchA, taha ya paDAgA aipaDAgA // 95 // atha-suMgamasya, sanDamasya, khavallamasya, lihiamasya, cibhaMTIyamasya, rahitamasya, gargarIkamasya, nakamasya, taMdulamasya, timigilamasya, vaDagaramabhya, vaDAtimiamasya, kaNikkamasya, laMbhaNamasya, patAkAmasya, ati patAkAmasmR. 94-95. maMsadvimayA duvihA, kacchabha jalacAriNo tahA gAhA / muhurA ya thiI veDhA, sImAnA purAvA | 16 artha-kAcabA be prakAranA che. mAMsamaya ane asthimaya tathA gAhA pAMca prakAranA che, mudukA, dilI, veDhaka, sImakArA ane pulAka nAmanA che. 96. duvihA magarA neA, soMDayamagarA ya maThamagarA ya / bhaNiA ya susamArA, egAgArA jiNidehiM // 97 / / artha-magara jAtinA jaLacara be prakAranA che. suMDhavALA ane mUchamagara (suMDha vinAnA) susamAra eka ja prakAranA jinezvaroe kahyA che. ka7. saMma7imajalacara - pajjattApajjattANa-mesi paMcavihanIracArINaM / dehAidAravidaM, ne cauridiyasamANaM / / 98 // atha-pAMca prakAranA (saMmUcchima) jaLacara paryAptA ane aparyAptA ema be prakAranA hoya che. dehAdi dvAra caurindriya pramANe jANa. 98. , ogAhaNA ya navaraM, jahanna aMgulaasaMkhabhAgo a / joaNasahassamiarA, iMdiapaNagaM taha asannI / / 99 // artha_eTaluM vizeSa ke saMmUrNima jaLacaranI avagAhanA jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa eka hajAra ejananI che. tene idri pAMca hoya che ane asaMsI hoya che. 99. saMkhAua tirimaNuA, uvavAo Thii jahannamatamuhU / ukkosa puvvakoDI, uvajaMti a gaicaukke // 10 // artha-saMkhyAtA AyuSyavALA tiryaMca ane manuSya temAM utpanna thAya che. tenI jaghanya sthiti aMtarmuhUtanI ane utkRSTa koDa pUrva varSanI hoya che. te maraNa pAmIne cAre gatimAM utpanna thAya che. 100. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI chavAbhigama saMgrahaNI naraesu paDhamapuDhavI, tIriA savve vi kammabhUmaNUA bhavaNavai vANamaMtara-surA ya annesu paDiseho // 101 // athanArakImAM jAya te pahelI narakamAM ja jAya tathA manuSya ane tiryaMcamAM jAya, te karmabhUmimAM ja jAya, devagatimAM jAya te bhavanapati ane vANavyaMtaramAM jAya che. anyatra javAne niSedha che. 101. saMmacchima sthalacara: 23 julAkAkA, kasaraLa vijJA.. calayara tiriA duvihA, cauppayA taha ya parisappA // 102 // atha-teonI cAramAMthI gati ane bemAMthI Agati che. pratyeka zarIrI che. saMkhyAthI asaMkhyAtA che. sthalacara tiryaMca be prakAranA hoya che. catuSpada ane . parisarpa. 102. sthalacara catuSpada - . egakhurA taha dukhurA, gaMDIpayA saNa(kha)ppayA cauhA / caupaya tiriA evaM, egakhurA tatthime neA // 103 // artha-temAM catuSpadanA bhedo A pramANe che-eka kharIvALA, be kharIvALA, caMDIpadA ane sanakhapadA-ema cAra prakAranA che. temAM ekakhurA A pramANe jANavA. 103. assA assatarA ghoDagA ya, jaha gaddabhA ya gorakhurA / AvattA kaMdalagA, sirikaMdalagAi egakhurA // 104 // atha-azva, azvatara (khaccara), gheTaka, gardabha (gadheDA), gorakhurA, Avarta, kaMdalaka ane zrIkaMdalaka vigere ekaburA che. 104. uTTA goNA gavayA, mahisa varAhA ya elagA ya ajA / gokanA ya kuraMgI, camarI sarabhAiA dukhurA // 105 // artha_'UTTa, gaNa ( baLada), gavaya (rojha), mahiSa (bheMza), varAha (bheDa), elagA (bekaDA), ajA (bakarI), karNa, kuraMgI (hariNI), camarI ane zarabha (aSTApada) vigere be khurAvALA jANavAM. 105. hatthI a hatthapuaNa, maMkuNahatthI a khaggageMDA ya jIvAnAmALo, rUzvAsa vihA | 206 . artha-hAthI, hastiputana, maMkaNahastI, khagA (khaDagA) ane geMDA vigere aneka prakAranA gaMDIpada hoya che. 106. 1. A UThTha koI bIjI jAti lAge che. bAkI je UMTa che te te gaDIpadamAM gaNAya. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI sIhA vagghA dIvia, acchataracchA ya cittagA suNagA / sIAlA cittalagA, sasagAi saNakhappayA neA // 107 // atha-siMha, vAgha, dIpaDA, accha (rIMcha), taracha, citrA, kutarA, ziyALa, cittalagA (cittA) ane sasalA vigere sanakhapadavALA jANavA. 107. eesi pajjattA-pajjattANaM ca jalayarasamANA / dehAdidAraciMtA, kAyavvA taha visesoyaM // 108 // atha-A cAre prakAranA catuSpada paryAptA ane aparyApta che. temane jaLacara samAna dehAdi dvArane vicAra kare. temAM vizeSa A pramANe che.-108. ogAhaNA ya aMgula-asaMkhabhAgo jahanniA hoi / gAuapuhattamesi, ukiTaM dehaparimANaM // 109 // atha---jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa gAuna pRthakya hoya che. 109 aMtamuhutta jahannA, ThiI a ukkosao pavattavvA / culasIi sahassANi a, varisANi taheva sesaM tu // 110 // athajaghanya sthiti aMtamuhUrtanI ane utkRSTa sthiti cerAzI hajAra varSanI che, bAkInuM te ja pramANe (jaLacara pramANe) jANavuM. 110 sthalacara parisapa aha ya parisappa thalayara, urabhuaparisappabheao duvihA / uraparisappA sappA, tattha ya duvihA ahI neaa||111|| arthahave thaLacara parisapa be prakAranA che-ura parisarSa ane bhuja parisapa. temAM ura parisapa te be prakAranA sarpa jANavA. 111. ' saMmUchima ura parisarSa : davvIkarA ya taha mauliNo a davvIkarA aNegavihA / AsIvisa diTThIvisa, uggavisA ceva bhogavisA // 112 // tahaya tayAvisa lAlAvisA ya nissAsavisA ya kiNhAhI / seAhi dabbhapupphA, kAkodara selimiDhA ya // 113 // atha-vakara (kaNAvALA) ane mukuli (phaNA vinAnA che. temAM darpIkara aneka prakAranA jANavA. te A pramANe-AzIviSa daSTiviSa, ugraviSa, bhogaviSa, tvacAviSa, lAlAviSa, nizvAsaviSa, kRSNasarpa, sarpa, darbha, puSpa, kAkodara ane selimiDha. 112-113. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAbhigama saMgrahaNI mauli a sappA bhaNiA, aNegahA nANadaMsaNadharehiM / divvA goNasarUvA, egAgArA ayagarA ya // 114 // atha-jJAnadarzanane dhAraNa karanArA paramAtmAe mukuli jAtinA sarSa aneka prakAranA kahyA che. dIvya, goNasa, ekAkAra ane ajagara vigere. 114 pannavaNAe bhaNiaM, AsAlia maNuakhittamajjhammi / aDDhAia dIvesu, pannarasasu kammabhUmIsu // 115 // atha-prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke A sAlika jAtinA sarSa manuSyakSetramAM eTale aDhI dviIpamAM paMdara karmabhUmimAM ja hoya che. 115. 'mucchai nivvAghAyaM, vAghAe puNa mahAvidehesu / nAse uvaTTimi a, nagaranivesAi ThANesu // 116 // atha-daza kSetramAM nirvAghAta sthAnamAM ane pAMca mahAvidehamAM vyAghAta sthAnamAM utpanna thAya che. tathA aMta samaye nagara ane niveza vigere sthAnamAM (adhabhAge) Ave che. 116. taha cakirAmakesava-maMDaliANaM ca khaMdhavAresu / esi hiTThA bhUmi, dalaittAsAliA hoi // 117 // atha-temaja cakavartI, baLadeva, vAsudeva ane maMDalika rAjAnA skaMdhAvAra (sainyanI chAvaNI) nIcenI bhUmimAM pilANa karIne AsAlikA sarSa Ave. 117. . . aMgula asaMkhabhAgo, jahanna joaNaduvAlasukkoso / ' ho vicararvamo taha, vANuM tarajumarmi 228 | atha--A ura parisapanuM jaghanya zarIra aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM ane utkRSTa bAra ejananuM hoya che. A dehanI laMbAI jANavI ane jADAI tenA anusAra jANavI. 118. AsAliga samucchima, aMtamuhuttAuA hoi // 119 // artha_te AsAlika sarpaniyama mithyAdaSTi be ajJAnavALA tathA asaMsI che. ane te saMmUrNima ane aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA hoya che. 119. ege mahoragA iha, aMgulamittA ya aMgulapuhattaM / rayaNI rayaNipuhattaM, kucchI kucchIpuhattA vi // 120 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI dhaNuhaM dhaNuhapuhattaM, gAua gAuapuhattamittA vi / taha joaNaM ca joaNa-puhattiA joaNasayaM ca // 121 // joaNasayaMppuhattaM, ukkoseNaM mahoragA huti / / uvavajaMti thaliccia, vicaraMti thale a salile a|| 122 // atha keTalAka mahAsarpo aMgula mAtra, aMgulapRthakva, hasta, hastapRthad, kukSi (be hAtha) ane kukSipRthakatva, dhanuSa, dhanuSapRthavu, gAu, gAupRthakatva, jana, yojanapRthatva, se jana tathA yojanazatapRthaphatva, utkRSTa zarIravALA hoya che. teo nice sthaLamAM utpanna thAya che ane sthaLa tathA jaLamAM vicare che. 120-121-122. aMto maNussakhitte, na havaMti a teNa te na dIsati / - tatha TU ziriranI-TAtha = jJAti ne rU . . . artha-A mahArago manuSyakSetramAM hotA nathI, tethI teo dekhAtA nathI. te aDhI dvIpanI bahAra parvata ane devanagarIonA sthAnamAM ane anya sthaLamAM utpanna thAya che. 123. uraparisappA neA, je anne huMti sapparUvA ya / pajjattApajjattA, jalayaratullaM sarIrAiM // 124 // atha-je bIjA sarparUpa hoya tene paNa uraparisarpa jANavA. teo paryAptA ane aparyAptA hoya che. tenA zarIrAdi dvAra jaLacara samAna jANavA, 124. ___ ogAhaNA jahannA, navaraM aMgulaasaMkhabhAgo a / ukkosao a joaNa sayapuhattaM viNiddiddhaM // 125 // atha-vizeSamAM temanI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che ane utkRSTa yojanazatapRthakatva kahela che. 125. tevannavAsasahasA, ThiI a ukkosao havai esi / aMtamuhutta jahannA, sesaM tu taheva bodhavvaM // 126 // atha-tenI sthiti jaghanya aMtamuhUrtanI ane utkRSTa pa3 hajAra varSanI jANavI. bAkInA dvAra pUrva pramANe jANavA. 126. saMmachima bhujaparisarpa bhuaparisappA gohA, naulA saraDA gharoilA sArA / khAga cchIravirAlia, desavisesA bahU ee // 127 // atha-have bhujaparisarpanuM svarUpa kahe che. te gothA (gha), naLIA, saraDA (kAkIDA ), garoLI, sArA, khArA, kSIravirALI (khIsakelI) vigere deza vizeSe aneka prakAranA jANavA. 127. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI pajjattApajjattANa-mesi dehAi pucamiva navaraM / aMgulaasaMkhabhAgo-vagAhaNA ghaNupuhattaM ca // 128 // artha--te paryApta ane aparyAptA ema be prakAranA che. enA dehAdi dvAra pUrvanI jema jANavA. temAM eTaluM vizeSa ke tenI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAmanI ane utkRSTa dhanuSyapRthaphavanI jANavI. 128. vAyAlIsa sahassA, vAsANi a esimAumukkihU~ / aMtamuhutta jahana, thalayarajIvANa vine // 129 // artha_enuM utkRSTa AyuSya 42,000 varSanuM ane jaghanya aMtarmuhUrtanuM jANavuM. A pramANe thalacaranuM svarUpa kahyuM. 129 saMmUrNima khecaraH khayarA cauhA bhaNiA, cammapakkhI alomapakkhI a / taIA samuggapakkhI, taha ya cautthA viyayapakkhI // 130 // artha--have becaranuM svarUpa kahe che-becare (pakSI) cAra prakAranAM che. cAmaDAnI pAMkhavALAM, rUvAMDAnI pAMkhavALA, samudragapakSI ane vitatapakSI. 130. * (samudraga pakSI jenI pAMkhe bheLI thayelI ja rahe evA ane vitatapakSI jenI pAMkha vistarelI ja rahe evI jANavAM.) vagguli aDila jaloA, jIvajIvA samuddakAgA ya / bhAraMDapakkhipamuhA, aNegahA cammapakkhI a|| 131 // artha-vAgoLa, aDIla, jalIkA (cAmacIDIyA), jIvaMchava, samudrakAka ane bhAraMDapakSI vigere cAmaDAnI pAMkhavALA jANavAM. 131. ' DhaMkA kekA kuralA, cakkhAgA vAyasA tahA haMsA / kalahaMsarAyahaMsA, sugapamuhA lomapakkhI a // 132 // arthataMka, kaMka, murala (tetara), cakhAkA (cakalA), vAyasa (kAgaDA), haMsa, kalahaMsa, rAjahaMsa ane zuka (popaTa) vigere lemapakSIo jANavAM. 132. egAgArA huMti a, samugmapakkhI a biayapakkhI a| mANusanagAo bAhiM, havaMti teNaM na dIsaMti // 133 // artha-samudra pakSI ane vitatapakSI eka AkAravALA hoya che ane te mAnuSettara parvatanI bahAra hoya che tethI te ahIM dekhAtAM nathI. 133. pajjattApajjattA, jalayaratullaM tu hoi dehAI / aMgulaasaMkhabhAgo, ukikaI vAhana ca // 134 // - " Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI artha--te paryAptA ane aparyAptA be prakAranA DAya che. tenA dehArdi dvAra jaLacara pramANe jANavA. eTaluM vizeSa ke tenI jaghanya avagAhanA a'gulanA asa'khyAtamA bhAganI ane utkRSTa dhanuSyapRthakktvanI heAya che. 134. bAvantari saMvacchara - sahasANi a esimAu ukkiGkaM / bRtamrudutta narma, saMgaLInA TunameLa / 1 / artha--enuM utkRSTa AyuSya 72 hajAra varSoMnuM ane jadhanya aMtarmuhRtanuM hAya. che. A viSayane jaNAvanArI saMgrahaNI prakaraNanI e gAthA nIce pramANe che. 135. joaNasahassa gAua - pahutta joyaNasayappattaM ca / dhaNuhapahutaM mucchima jalathaluragabhu agapakkhINaM / / 136 // 22 artha--hajAra ceAjana, gAupRthaa, yAjanazatapRthaa, ane dhanuSyapRthakstha samUcchima jaLacara, thaLacara (catuSpada), uraparisarpa, bhujaparisarpane pakSInuM zarIra anukrame jANyuM. (AmAM bhujarisanuM ne pakSInu bannenuM dhanuSyapRthaktva jANavu. 136. saMmuccha puvvakoDI, caurA sII bhave sahassAI / tevannA bAyAlA, bAvattarimeva pakkhINaM // 137 // atha--koDapU, 84000 varSa, 53000 varSa, 42000 varSa ane 72000 varSoMnuM AyuSya sa`sUcchima jaLacara, catuSpadya, uraparisarpa, bhujaparisapa ane pakSInuM anukrame jANavuM. 137. gajatiya 'ca 5'cendriya : bhayatiriA jalayara thalayara khayarA tihA viNiddiTThA / machArU paMcavA, taheva nahALo netrA / / 8 / atha--have garbhaja tiya ca paMcendriyanu svarUpa kahe che. te jaLacara, sthaLacara ane khecara ema traNa prakAranA kahyA che. temAM jaLacara prathama kahyA pramANe mastyAdi pAMca jAtinA jANavA. 138. gaja jalacara H saMmucchima vva dehAi-dAraciMtA tahA viseso a / cattAri sarIrANi a, viuvviassAdibhAvAo / / 139 / / a--sa...mUcchima pramANe dehAdi dvAranA vicAra jANavA. temAM eTaluM vizeSa ke-zarIra vaikriya sahita cAra jANavA. temAM vaikriya navuM karavAnu hovAthI sAdisAMta jANavuM. 139. ogAhaNApamANaM, ukkiTThe hoi joaNasahassaM / saMcaLA: saMvALA, same vi vaMti tti // 40 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI 23 - artha--avagAhanA utkRSTa eka hajAra, jananI, saMghayaNa ane saMsthAna chae jANavA. 140. chacca vi lesA tesi, sukkallesA tri hoi kesi pi / retriteja sagA, vaMra ja tee muzAyA che ? . artha-tene chae legyA hoya che, kAraNa ke kaIka jIvane zukala lezyA paNa hoya che. vaikriya ane tejasa sahita tene samudraghAta pAMca hoya che. 141. sannI veA tinni vi, paMca ya pajjatti paMca apajjatI / mArAmAvanI , patta teja no I . 4ra che. artha-te saMjJA (manavALA) hoya che. tene traNa veda, ane pAMca paryApti, tema ja aparyAptAne paNa pAMca paryApti hoya che. bhASA ane mana paryApti eka sAthe thatI hevAthI paryAptAne paNa cha paryApti kahI nathI. (pAMca kahI che.) 14ra. ' sammA sammAmicchA, micchAdiTThI asaNatigaM c| cakkhu acAkhU ohI, mai sua ohI a nANatigaM // 143 // artha-samyaga, mizra ane mithyA e traNa daSTi hoya che. cakSu; acahyuM ane avadhi e traNa darzana ane mati, kRta ane avadhi-e traNa jJAna hoya che. 143. vi nAgari, micchAvi narathAkIgA . joguvaogo nAraya vya; saMkhAua sayalatiriyANaM // 144 // artha-e pramANe mithyAtvI jaLacara jIvone traNa ajJAna, nArakInI jema traNe ga tathA baMne prakAranA upayoga ane saMkhyAnA AyuvALA sava (jaLacara) tirya "heya che. 144. saMkhAuamaNuehi. cauhiM vi devehiM jA sahassAro / uvavAo jalayarANaM, parao jIvANa paDiseho // 145 // artha-jaLacara tiryaMca saMkhyAtA AyuvALA manuSya, tiryaMca, deva tathA nAraka ema cAre gatimAM utpanna thAya che paraMtu jemAM AThamA sahastrAra devaleka sudhI utpanna thAya che. tethI AgaLa utpanna thatA nathI. (nIce sAtamI naraka sudhI utpanna thAya che.) 145. tamuhUra gagA, riMga rola putro ANayasurA ya vajjia, caviUNaM jaMti savvesu // 146 // atha-tenI jaghanya sthiti aMtamuhUrtanI ane utkRSTa kroDa pUrvanI che. AnatAdi devakanA devone vaIne bIja ke eNvIne sarva jaLacaremAM utpanna thAya che. 146. 1. utkRSTa kriya navaso jojananuM hoya che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 gaja sthalacara - caugai cauAgaiA, patteasarIriNo asaMkhijjA / saMmucchima AsAlia - vajjia puvvaM va thalacArI // 147 // atha--cAra gativALA ane cAra AgativALA che. pratyekazarIrI che ane saMkhyAthI asa khyAtA che. samUcchima AsAlikane varjIne pUrvAMnI jevA sarve thaLacara jIvA jANavA. 147. gabhayajalayaratullaM, dArakadaMbaya mimesi munne / nALanaM bonAphULa-viGavaTTAtha navaruM // 248 || athagA~ja jaLacara pramANe enA khIjA dvAra paNa jANavA. bAkI avagAhanA, sthiti ane udyutana (utpAta) aMge judApaNuM jANavuM. 148. gaja sthalacara catuSpada - prakaraNa ratnAvalI ogAhaNA ya gAua - chakaM ganbhayacauppayANaM ca / paliomANi tini a, ThiI a ukkosao hoi // 149 // artha--catuSpada garbhUja tiya ca pacendriyanI avagAhanA cha gAunI ane utkRSTa sthiti traNa palyApamanI jANavI. ( A avagAhanA ane Ayu yugalikamAM samajavuM.) 149. Arambha turiapuDhavI, savvesu jiesa jA sahassAraM / uvavajjati a gabbhaya - cauppayA kAu Thii cavaNaM / / 150 / / a--gabha ja catuSpada ceAthI naraka pRthvIthI AraMbhIne sahasrAra sudhI sa jIvAmAM eTale cAre gatimAM utpanna thAya che. ( pahelI pRthvIthI ceAthI pRthvI (naraka) sudhI, gaOja tiryaM ca ane manuSyamAM ane devagatimAM AThamA sahasrAra devalAka sudhI upaje che. ) A pramANe ga ja catuSpadmanuM sthiti ane cyavana (upajavuM) jANavuM. 150. joaNasahasragA, uki Au puSvakoDI a / uvvaTTaNA ya paMcama - puDhavIo jA sahassAro // 151 // agaja uraparisanuM zarIra hajAra ceAjananu' ane Ayu kroDa pUrvanu hAya che. tenuM uddana (upajavuM) pAMcamI naraka sudhI ane AThamA sahasrAra devaleAka sudhI che (pAMcamIthI pahelI naraka sudhI, manuSya ane tiya camAM ane sahasrAra devaloka sudhI che.) 151. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI brAbhigama saMgrahaNI gAuapuhatta bhuagA, puvyANa koDi Aumukkosa / sahasAra vIsamAhi-tarami sambatva macchati / / 152 / / artha-bhuja parisarpanuM zarIra utkRSTa gAu pRthakkatva ane AyuSya kroDa pUrvanuM hoya che ane bIjI naraka pRthvIthI sahastrAra devaleka sudhI (bIjI ane pahelI narakamAM, manuSya ane tiryaMcamAM tathA sahasAra sudhI devAmAM utpanna thAya che.) 152. gabha ja khecara saMfjIma (varAma, rAtriA amathA tara tArA gatbhayabalayaratullA, dehAiddAracitaNayA // 153 // artha-jema saMmUrNima khecara cAra prakAranA che tema garbhaja khecara paNa cAra prakAranA che, temAM dehAdi dvAra garbhaja jaLacara pramANe jANavA. 153. ogAhaNaThihauvvaTTaNAsu paramesi hoi nANatta / ukkosa ghaNupuhattaM, aMgulaasaMkhasa lahuataNU // 154 // artha-avagAhanA, sthiti ane udvartana tene alaga alaga che, avagAhanA utkRSTa dhanuSya pRthahatva ane janya aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAjapanI che. 154. ' ara7 sabaM, sigArA sArA sahasAra taiamahi-taraMmi uvvadRNA hoi // 155 // atha--AyuSya jaghanya aMtamuhUrtanuM ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAganuM (esaMkhyAtA varSanuM) che. tene upapAta trIjI narakathI sahasAra devaleka sudhI che. . (pahelI, bIjI, trIjI naraka, manuSya tiryaMca, tathA sahasara devaleka sudhI che.) 155. ganmammi puvakoDI, timi a paliovamAI paramAuM / uramuaga punakoDI, paliaasaMkhijja bhAgo a||156 // artha-garbhaja jalacaranuM koDa pUrva, catuSpadanuM traNa palsepama, ura parisarSa ane bhujaparisarpanuM koDa pUrva ane caranuM palyopamane asaMkhyAtama bhAga-ema pAMcenuM anukrame utkRSTa Ayu jANavuM. 156. joaNasahassa chagAuAu tatto ajoaNasahassaM / gAU a muhatta bhujage, paNumuhata ca pakkhIsu / / 157 // atha-jalacaranuM zarIra hajAra jajana, catuSpadanuM cha gAu, ura parisarpanuM hajAra ejana, bhujapasirpanuM upRthaLa ane pakSInuM dhanuSya pRthaphatva jANavuM. 157. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI ' 3 manuSyaH aha maNuANa sarUvaM, jiNagaNaharabhAsi parUvijjA / saMmucchimA ya gabbhaya-maNuA duvihA jiNamayammi // 158 // atha- have jina ane gaNadharee kaheluM manuSyanuM svarUpa kahevAya che. jinezvaranA matamAM saMmUrNima ane garbhaja ema be prakAranA manuSyo kahyA che. 158. . saMmUchima manuSya : aMtomaNussakhitte, aDDhAIdIvavArinihimajjhe / pannarasakammabhUmIsu, tIsAi akammabhUmIsu // 159 // chappannAe aMtara-dIvesu gabbhayA ya je maNuA / tefe udavANuM, pAsavAnuM ra 60 || siMghANaesu vaMtisu. pitesu ca soNiesu sukesu / / taha ceva sukkapuggala-parisADesu va mayagesu // 161 // thInarasaMjogesu va, puraniddhamaNesu balla taha ceva / : savvAsuiThANesu vi, saMmucchimamANusA huMti / 162 // arthamanuSyakSetramAM eTale aDhIdviIpa ane be samudra maye paMdara karmabhUmimAM, trIsa akarmabhUmimAM ane chappana aMtaradvIpamAM je garbhaja manuSya che, temanA uccAramAM (vaDInItimAM), prasavaNamAM (laghunItimAM) ane kheLamAM, nAkane mela, vamana, pitta, rudhira, vIrya, zukapudagalane pariSATamRtaka, strI-puruSane saMga,nagaranI khALa, kAnano mela tathA sarva azucisthAna-A cadusthAnakamAM saMmUchima "manuSya utpanna thAya che. 159-162. orAlia tejasa kammaNANi dehANi huMti eesiM / aMgulaasaMkhabhAgo, jahannamukkosataNumANaM // 163 / / artha--temane dArika, tejasa ane kAmaNa-e traNa zarIra hoya che. jAnya ane utkRSTa zarIra aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM ja hoya che. 163. paMca ya apajacIo, diDI desaNa hA anANaM c| jogo uvaogo vi a, puDhavIkAyavya bodhavvaM // 164 // atha-temane pAMca paryAsio hoya che ane te aparyAptA ja hoya che. daSTi, darzana, ajJAna, yaMga ane upayoga e sarva pRthvIkAya pramANe jANavA. 164. : Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 zrI jIvAbhigama saMgrahaNI zAro veiMddhivALa, ne vavAyALa vazvika varNavavA, vAvALo sesanIf I | atha-temane AhAra beIndriya pramANe hoya che ane nArakI, devatA, vAyukAya, agnikAya ane asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA yugalike sivAya bIjA che temAM upaje che. 165. Thii ukkosa jahannA, aMtamuhuttaM pamANao hoi / maraNasamugghAeNaM, maraMti te annahA bAvi // 166 // atha-temanI sthiti (AyuSya ) jaghanya ane utkRSTathI aMtamuhUrtanI ja hoya che, ane maraNasamudaghAtathI teo mare che athavA anyathA paNa maTe che. 166. uvvaTTiUNaNaMtara-muvavajjate a jIvaThANesu / neraiadevavajjia, tahA asaMkhAu sesesu // . 167 / / ' artha--ane temAMthI thavIne norakI, devatA ane asaMkhyAtA AyuvALA yugalike sivAya bIjA sthAnakemAM te utpanna thArtha che 167. rokAvA phuvArA, mANuNaniriNA vivAda: patteA ya asaMkhA, samucchimamANusA huti / / 168 // artha-temanI be gati ane be Agati che, te (saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA) manuSya ane tiryaMcamAM utpanna thAya che. te pratyeka zarIrI che ane saMmUchima manuSya asaMkhyAtA che. 168. garbhaja manuSya - gabbhayamaNuA tivihA, kammagabhUmA akammabhUmA ya / taiA aMtaradIvaya, apajattA huti pajattA // 169 // artha-te garbhaja manuSya traNa prakAranA che. karmabhUminA, akarmabhUminA ane trIjA aMtaradvIpanA, te paryApta ane aparyApta ema banne prakAranA hoya che. 169. orAliaveuvvia-AhAragateakammaNanihANA / ee paMca sarIrA, havaMti gambhayamaNussANaM // 170 // artha-te garbhaja manuSyone dArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kAmaNa e pAMce zarIra hoya che. 170.. Doso ja sini , jADA goLA vALa , aMgulaasaMkhabhAgo, saMghayaNAI tu chacceva // 171 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 prakaraNa ratnAvalI ' artha--utkRSTa avagAhanA traNa gAunI ane jaghanya aMgulamAM asaMkhyAtamAM bhAganI che. ane cha saMghayaNa hoya che. 171. saMThANANi a chaccavi, kohakasAI vi mayakasAI vi| ___ mAI lohakasAI, havaMti akasAiNo tivihA // 172 // artha-tene cha saMsthAna hoya che. krodha, mAna, mAyA ane lebha e cAra kyAya hoya che. akaSAyI traNa prakAranA ( bArame, terame ane caudame guNaThANe) hoya che. 172. AhAramIimehuNa-parigahasannovauttayA maNuA / nosannA upauttA, cArittI bIarAgA ya // 173 // artha--AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha e cAre saMjJAvALA manuSyo hoya che, ane saMjJAvALA eTale upayukta (upayogavALA) (mAtra) vItarAga cAritrI hoya che. 173. kiNhA nIlA kAU, teU pamhA yasu kalesA ya / sattamiA alesA, iMDianoiMdiuvaudA // 174 // atha--kRSNa, nIla, pata, tene, pala ane zukrala e cha besyA hoya che. sAtamAM alezI (caudamA guNasthAnake) hoya che ane indriya tathA indriyavALA hoya che. 174. satta vi a samugghAyA, kasAya maraNe a veaNatee a| reniga kare, nahi sara thayA che ?7 artha-tene kaSAya, maraNa, vedanA, vaikriya, tejasa, AhAraka ane kevaLI e nAmanA sAtasamudaghAta hoya che. 175. sannI. tahA asannI, kevalI asabhiNo abodhanvA / purisithI a napuMsA, suhamakasAI a aveA // 176 // atha-teo saMsI ane asaMjJI banne prakAranA hoya che temAM keLanIne, asaMzI samajavA, puruSa, sI ane napuMsaka e traNe veDhavALA hoya che ane sUthamakaSAyI tathA avedI paNa hoya che. 176. bhAsAmaNaso egattaNeNa, pajjatti paMca apajjatI / micchAdiTThI samma-diDI taha ubhayadiTThI a|| 177 // a bhASA ane manapasyati eka sAthe thatI hovAthI paryAptA ane aparyAptA e ane pAMca paryAptivALA hoya che. samyagadaSTi, mithyAdaSTi ane midaSTi ema traNe daSTivALA hoya che. 1cha7. 1. kevaLI mananA vyApAra vinAnA hevAthI asaMzI samajavA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI cakkhuacakkhuohI-kevaladasaNajuA ya nANI a| .. zanALA mAchalI, madira saMsthA nAno za78 artha-cakSu, acakSu, avadhi ane kevaLa -e cAra darzanavALA hoya che. temaja sAnadvAramAM samakitI jJAnavALA ane mithyAtvI ajJAnavALA hoya che. 178. natifja ghara anALa-tini ja mAda (ti hovAnA bhayaNA evaM kei a, dunANI maisuabhilAvA // 179 // ohimaNapajjavehi, sahiA tinnANiNo narA huti / .. mahasuaohimagapajjavehi caunAmiNo maguMA // 18 // kevalanANuvaogo, kevaliNo eganAgiNI huti / chAummitthianANe, naTThammi a kevalaM egaM // 181 // atha garbhaja manuSya jIvone pAMca jJAna ane traNa ajJAna bhajanAe hoya che. jJAna mATe bhajanA A rIte che ke matijJAnI zrutajJAmI ema be jJAnavALA hoya che. (matizruta sAthe) avadha jJAnavALA athavA mana:paryava jJAnavALA ema traNa jJAnavALA hoya che ane mati, zruta, avadhi ane mana:paryava ema cAra jJAnavALA hoya che kevaLajJAnanA ja upagathI kevaLIo eka jJAnavALA hoya che. kemake chAMdavasthika (cA) jJAna nAza pAmavAthI eka kevaLajJAna ja hoya che. (179-180-181). masura nALa vika-ojo tijanarrLI ne 1. na maLavAyakoLI, taddI zakoLI sihaM che 282 che artha-matiarAna, zrutajJAna ane virbhAgajJAnanA yogathI, be ane traNa ajJAnI ANavA. mana, vacana tathA kAyA e traNa gavALA ane zailezI avasthAmAM agI heca che. 182. uvaogo AhAro, neo beiMdia bva maNuANa / uvavAo sattamamahi-neraiAdI u vajjittA // 183 // ' artha-manuSyone (sAkAra, nirAkAra) upayoga hoya che ane diga AhAra beInDiyana jema hoya che. tathA sAtamI pRthvInA nArakI vigerene aDIne (majyamAM) upa pAta (upajavuM) hoya che. te viSe kahyuM che ke-183. sattamamahinerahaA, teU vAU aNaMtaruvyaDDA / na vipAve mApustaM, tA asaMlAumA sce|| 184 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 prakaraNa ratnAvalI' artha-sAtamI narakanA nArakI ane teu vAyu tyAMthI nIkaLIne anaMtara manuSya. paNuM pAmatA nathI, tathA sarve asaMkhyAta varSane AyuvALA yugalike paNa manuSya paNuM pAmatA nathI. 184. paliovamANi tinni a, ThiI a ukkosao a maNuANaM / zatA kAza, mALa suvi6 2 magarm | 281 | artha-manuSyanuM utkRSTa AyuSya traNa palyopamanuM ane jaghanya aMtamuhUrtanuM hoya che tathA manuSyanuM maraNa samudraghAtavaDe ane samudraghAta vinA ema be prakAre hoya che. 185. ubaTTiUNa gacchaMti, savaneraiatiriamaNuesu / . savvesu suresuM taha, keia pAvati nivyANaM // 186. // artha manuSyamAMthI nIkaLIne sAte narakamAM, tiryaMcamAM, manuSyamAM ane sarva jAtinA DemAM utpanna thAya che tathA keTalAka nirvANane paNa pAme che. 186. caurAgaIA maNuA, paMcagaiA ya siddhigaisahiA / lina zoNijoDI-rimALA hUMti zA 287 | . atha-manuSya cAra AgativALA ane siddhigati sahita pAMca gativALA hoya che, saMkhyAthI saMkhyAtA kaTAkeTi pramANuvALA ane pratyeka zarIravALA hoya che. 187 4 deva : bhavaNavadavANamaMtara-joisavemANiA surA cauhA / . dasa sole paMca dunni a, bheA devANa ya havaMti // 188 // artha--have devanuM svarUpa kahe che-bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vimAnika ema cAra prakAranA deva hoya che. tene anukrame dasa, soLa, pAMca ane be bheda che. 188. apajattA pajjattA, duvihA devA havaMti apajattA / uppattikAli a pajatti nAmakammodayA neA // 189 // . artha...te devo aparyApta ane paryApta ema be prakAranA hoya che. temAM apathatA utpattikALe hoya che, paNa tene paryApta nAmakarmanA udayavALA jANavA. 189 nArayadevA tirimaNua ganmajA je asaMkhavAsAU / __ee u apajjattA, uvavAe ceva bodhavvA // 190 // artha-nArakI, deva ane asaMkhyAtA varSane AyuSyabaLA garbhaja tiryaMca ane manuSya A sarvane utpatti samaye ja aparyAptA jANavA 190. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI uccitekammANaM ca kAyA havaMti tinneva / bhavAraNijja uttara viunvi ogAhaNA duvihA // 199 // a--vaikriya, tejasa ane kANu--e traNa ja zarIra hoya che, tenI avagAhanA bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya ema e prakAranI hoya che. 191, aMgula asaMbhAgo, padamA ukkosao a sattakarA / guruviddhamo, noLayasamiA ya / 12 / a----temAM pahelI eTale bhavadhAraNIya zarIranI avagAhanA jaghanya a'gulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa sAta hAthanI ane uttaravaikriyanI jaghanya aMzulAnA saMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa eka lAkha yeAjananI hAya che. 192. chanheM saMghayaNANaM, saMghayaNeNAvi annatarageNa / 31 phrikA maMtti levA, naidhrusiApha taddehe // 2 // atha--devAne chamAMthI kAi paNa saMghayaNa hAtu' nathI kAraNa ke temanA zarIramAM asthi ane zIrA vigere hAtAM nathI. 193. je puggalA ya iTThA, kaMtA ya piA tahA maNunnA ya / musAMdhAtA, tameke te bitti 5 14 | a--je pudgalA ISTa, kAMta, priya ane maneAjJa che ane je zubha (va), rasa, gaMdha ane sparzIvALA che te tenA zarIramAM AhArarUpe pariName che. 194. bhavadhAraNijjadeho, savvesi surANa paDhamasaMThANe | iaro nANAsaMThANa saMThio icchayA bhAvA / / 195 / / ' a--sava devAnu bhavadhAraNIya zarIra prathama sasthAna (samacaturasra)vALu hAya che ane uttaravaikriya zarIra nAnA prakAranA saMsthAnavALuM ane icchita bhAvavALu hAya che. 195. cauro kasAyasannA, lesAchakaM ca iMdiA paMca | daNaka sAyamAraNa uvviateasaMghAyA / / 196 // a--cAra kaSAya, cAra saMjJA, cha lezyA, pAMca Indriya tathA vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya ane tejasa e pAMca samudhAta heAya che. 196. sannI tahA asannI, neraiA iva asanniNo amarA / zrIpusiA vananI, viThThI maLa gaddAniyA / 7 / / Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara prakaraNa ratnAvalI a --tathA te devA saMjJI ane asa'nI hoya che. temAM asa'nI nArakInI jema hAya che. tathA strI ane puruSa e vedavALA hAya che ane paryApti, dRSTi ane darzona nArakInI jema hAya che. 197. maha sua ohI tinnANa-saMjuA sammadiTThI devA ya / annANadugatieNaM, saMjuttA micchadiTThi surA / / 198 // a--samyagdRSTi devA mati, zruta ane avadhi e traNa jJAna sahita hoya che. ane mithyArdaSTi devA che athavA traNa ajJAnathI yukta hoya che.1 198. joguvaogAhArA, neraiANaM va hor3a devANaM / sanni asanni parNidia, tiri sanninarAu uvAo / / 999 / / a--devAne cAga, upayAga ane AhAra nArakInI jema hoya che. saMjJI ane asaMjJI pa`ceMdriya tiya cA ane saMjJI manuSNeA temAM ( devAmAM ) utpanna thAya che. 199. dasavAsa sahasANi a, ThiI jahannA ya hoi devANaM / tittIsasAgarovama parimANA hoi ukkiTThA // 200 // atha--devAnI sthiti jadhanya daza hajAra varSanI ane utkRSTa tetrIza sAgaropama pramANa hAya che. 200. duvihaM maraNaM tersi, gacchaMti a te aNataruvvaTTA | bhUdagavaNa saMkhAua gavbhayatirimaNuajIvesu // 201 // atha--tenuM maraNa e prakAre hoya che ane te tyAMthI cavIne anaMtara bhAdara pRthvIkAya, apkAya, vanaspatikAya ane saMkhyAtA AyuvALA gaCja tiya ca ane manuSyamAM utpanna thAya che. 201. do Aga a dugaA, mANusatiriaggaia vikkhAe / patte asaMkhijjA, esA ya surANa tevIsI || 202 // a--te e gativALA ane e AgativALA eTale manuSya, ti"ca e gati ane teja e AgativALA vikhyAta che. pratyeka zarIrI che ane saMkhyAthI asaMkhyAtA che. A pramANe devAnA trevIza dvAra jANavA. 202. bhavasthiti kAsthitiH tabhAve a jiANaM, aMtamuttaM bhavahi jahannA / nirIkSacaramALA, nAyatenepu osA // 202 // 1 je jIvA asa"nI tiya ca pace driyamAMthI Avela hoya tene be ajJAna haiAya che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI 33 atha-have sarva jIvanI bhavasthiti ane kAyasthiti kahe che. trasa jIvenI jaghanya bhavasthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa tetrIza sAgaropamanI nArakI ane devomAM che. 203. thAvarabhAva bhavo khalu, aMtamuhuttaM jahannao hoi / ukkiTTha sahasa bAvIsa-vAsamANo a puDhavIe // 204 // artha-sthAvara bhAva pAmelA jIvanI jaghanya bhavasthiti aMtamuhUrtanI ane utkRSTa bAvIza hajAra varSanI pRthvIkAyane Azracine che. 204. aMtomuhuttamittA, tasesu kAyaThiI jahanneNaM / bhaNiyA ya jiNavarehi, kAlamasaMkhijjamukkiTThA / / 205 // atha-trasa jIvonI kAyasthiti jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa asaMkhyakALanI kahI che. 205. usappiNI a ussappiNI u assaMkhakAlao hu~ti / logA u asaMkhijjA, kAle eammi khittao Tuti // 206 // artha_eTale kALathI asaMkhyAtI utsarpiNa samajavI ane kSetrathI asaMkhyAtA kAkAzanA pradeza pramANa utsarpiNInI samajavI. 206. aha thAvarattakAlo, thAvarajIvANa kicciraM hoI / aMtamuhutta jahanno, aNaMtakAlaM ca ukkiTTho // 207 // artha-have sthAvarapaNAne pAmelA sthAvara jIvonI keTalI kAyasthiti hoya? te kahe che. jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa anaMtakALanI che. 207. osappiNI aNatA, loA kAlA u khittao iMti / puggalapariaTTA puNa, AbaliAsaMkhabhAgasamA // 208 // artha--kALathI anaMta utsarpiNInI ane kSetrathI anaMtA lekAkAzanA pradeza pramANa utsarpiNInI jANavI ane pudgalaparArvata AvalIkAnA asaMkhyAta bhAganA samaya pramANa asaMkhyAta jANavA. 208. tasabhAvassa vaNassai-kAlo ukkiTThamaMtara hoi / tasa saMciTThaNayA yA jA, thAvarabhAvassa aMtarayaM // 209 // artha-kasabhAva pharIne pAmavAnuM aMtara vanaspatinA kALa pramANa jANavuM ane trapaNAmAM rahevA jeTalA kALanuM sthAvarapaNuM pharIne pAmavAnuM aMtara samajavuM. 209. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI puDhavIkAo puDhavI-kAu ti a kicciraM havai jIvo / aMtamuhutta jahannaM, kAlamasaMkhijamukkoso // 210 // artha-pRthvIkAya jenI pRthvIrUpanI kAyasthiti keTalI hoya? jaghanya aMtamuhUrtanI ane utkRSTa asaMkhya kALanI hoya che. 210. osa ppiNI asaMkhA, kAlAo khittao tahA loA / gvuM jivAnuM, jA#iIamrimA | ra?. artha--apakAya, tejaskAya ane vAyukAyanI kAyasthiti kALathI asaMkhya utsarpiNI ane kSetrathI asaMkhyAnA lekAkAzanA pradezapramANu utsarpiNInI samajavI. 211. kAlo'Nato bhaNio. vaNasai jIvANa kAyaThii bhAve / ... tammia ussapiNIo, kAlao huMti a aNaMtA // 212 // .. artha-vanaspatikAyanI kAyasthiti anaMta kALanI kahI che eTale kALathI anaMta utsarpiNI pramANa hoya che. 212. taha ya aNaMtA loA, huMti asaMkhinja puggalA te a / Avalia asaMkhase, je samayA tappamANA ya // 213 // artha-tathA kSetrathI anaMtA kAkAzanA pradeza pramANu utsarpiNInI samajavI ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samaya teTalA asaMkhyAtA pudgalaparAvartanI samajavI. (213) kaivayavAsabbhahiraM ca, sAgarANaM sahassajualaM tu / laddhitasANaM neaM, kAyaTiikAlaparimANaM // 214 // atha-labdhitrasanI kAyasthitinA kALanuM parimANa keTalAka varSa adhika be hajAra sAgaropamanuM samajavuM. (214) saMvavahAria jIve, ahigicca pavanio imo kAlo / iarANaM kAyaThiI, aNAi bhaNiA jiNamayammi // 215 // artha-sAMvyavahArika jIvone Azrayine A upara pramANe kALa kahyo che ane bIjAnI (asAMvyavahArikanI) kAyasthiti jinezvaranA matamAM anAdi kahI che. 215. atthi aNaMtA jIvA, jehiM na patto tasAipariNAmo / te'vi aNatANatA, nigoavAsa aNuhavaMti // 216 // atha-evA anaMtA e che ke jeo trasAdi pariNAmane pAmyA nathI. teo saMkhyAthI anaMtAnaMta che ane nigodavAsane anubhave che. 216. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvAbhigama saMgrahaNI 35 kesiMci jiANa kira, aNAyaNatA taNuThiI je a / avavahAriamajjhA, na jAu samurviti vavahAraM // 217 // artha keTalAka IvenI kAyasthiti anAdianaMta che ke jeo avyavahArarAzimAMthI nIkaLIne vyavahArarAzine kadApi pAmavAnA nathI. 217. A jIve jAtibhavya kahevAya che. kesiMci a kAyaThiI, aNAi saMtA ya bhAsiA sutaM / je a asaMvavahAria-rAsIo jati vavahAraM // 218 // artha-tathA keTalAka jIvonI kAyasthiti sUtramAM anAdisAta kahI che ke jeo avyavahArarAzimAMthI nIkaLIne vyavahArarAzimAM jAya che. (javAnA che.) 218 jiNabhadakhamAsamaNA, saMvAya biti ittha ya viAre / puvvAyariapavuttaM, satthe a visesaNavaIe // 219 // artha_vizeSaNavatI nAmanA zAstramAM pUrvAcArya je kahyuM che tenA saMvAdane A vicAramAM jinabhadrakSamAzramaNa kahe che ke-219. sijhaMti jattiA kira, iha sNvvhaarjiivraasiio| iMti aNAivaNassai-rAsIo tattiA tammi // 220 / / artha-saMvyavahAra jIvarAzimAMthI jeTalA jIvo ahIM siddhipadane pAme che teTalA che anAdi vanaspati jIvarAzimAMthI ahIM vyavahArarAzimAM Ave che. ra20. alpa bahatva? * appabahuttaviore, savvatthovA tasA asaMkhAyA / tatto a aNaMtaguNA, thAvarakAyA samakkhAyA // 221 // artha--alpabadutvanA vicAramAM sarvathI cheDA trasa jIve che ane te asaM. khyAtA che. tenAthI anaMtaguNa sthAvarAya kahyA che. 221 * te a jahannukkiTThA, tANatA pamANao neA / saMsArasamAvannA, setaM jIvA duhA vuttA // 222 // | fsa saMghaefsUtra saMpUrNam II artha--ane te (sthAvarakAya) jaghanya ane utkRSTathI anaMtAnaMta pramANavALA jANavA. A pramANe saMsArane prApta thayelA jIvo be prakAranA trasa ane sthAvara kahyA. 122. iti kavAbhigama pAMga saMgrahaNI prakaraNa samApta. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigoda SadvizikA cauda rAja pramANu lAMbe yathAsthAne ocho vadhatA paheLo (paNa ghanAkAre ka9pIe to 7 rAja lAMbo 7 rAja paheLo) A leka che. e lokamAM asaMkhya nigodanAM gaLA che. eka eka gALAmAM asaMkhya nige che. ane eka eka nigodamAM anaMta nigodanA jIva che. A sarva sAmAnya nigodanI sthiti che. paNa enAthI vizeSa varNana kartA mahAtmAe ekadama sukSama tatva laI chatrIsa zlekamAM je nigodanuM varNana karyuM che tenI sthiti Adi jaNAvI che, te khUba ja gaMbhIra che, gahana che. guccamathI je ene samajavAmAM Ave to jIvasRSTinuM mULasthAna barAbara samajAya jAya tema che. AvA gahana viSayane zakaya prayatnoe samajavAthI AtmavikAsa thaze te niHzaMka che. logassegapaese jahannapayammi jiyapaesANaM / ukkosapae ya tahA, savvajiyANaM ca ke bahuyA ? // 1 // artha-lekanA eka pradezamAM jaghanyapade jIvanA pradeza tathA utkRSTapade jIvanA pradeza ane sarva che, temAM keNa ghaNuM che? : bhAvArtha-A gAthAmAM traNa rAzinA alpabadutvane prazna pUche che1 jaghanyapade (je AkAzapradezamAM sarvathI ceDA jIvanA pradeza heya te) eka AkAza pradezamAM jIvonA pradeza keTalA? 2 utkRSTapade (je AkAzapradeze vadhAremAM vadhAre jIva pradeza hoya te, eka AkAzapradezamAM jInA pradeza keTalA? 3 sarva jIvonI saMkhyA. cauda rAjapramANa leka che. jyAM chae dravya hoya che tene lokAkAza kahe che. te cauda rAjalakanA pradeza asaMkhyAtA che. pradeza -je AkAzakSetranA kevaLInI buddhie paNa ekanA be vibhAga na kalpI zakAya tene pradeza kahe che. A cauda rAjalaka nigadathI bhareluM che. nigadanA be prakAra che. (1) sUkSmanigoda (2) bAdaranigeda temAM sUkSamanigada caudarAja lekamAM sarvatra che. bAdaranigada niyatasthAnavartI hoya che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 zrI nida trizikA - nigoda-anaMtajInuM sAdhAraNa zarIra tene nigoda kahe che, eTale eka eka nigedamAM anaMtA anaMtA jIve che. eka eka jIvanA asaMkhyAta pradeza che. te asaMkhyAta, lekAkAzanA pradeza pramANa jANavA. A jIvanI utkRSTa avagAhanA cauda rAjapramANa che. kAraNa ke jyAre jIva kevaLI samudraghAta kare che, tyAre cothe samaye tene ekeeka pradeza kAkAzanA eka eka pradeza upara AvI jAya che, tethI te cauda rAjalaka vyApta thAya che. jIvana jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa hoya che. jIva jyAre ghaNo saMkucita thAya che tyAre te aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANu avagAhAnAvALe thAya che. AvI saMkucita avagAhanA nigodamAM hovAthI eka nigodanI avagAhanA paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. nigodanA anaMtA jIvenuM eka sAdhAraNa zarIra hevAthI saghaLA ja sarakhI avagAhanAvALA hoya che. tethI eka AkAzapradezamAM anaMtAjInA asaMkhyAta asaMkhyAta Atmapradeza hoya che. - prathama gAthAmAM traNa rAzinA paraspara alpabahatvano prazna che tene uttara eka ja gAthAthI kahe che - thovA jahannayapae, jiyappaesA jiyA asaMkhaguNA / 3osAthagyA, to vANiyA maLiyA || 2.. artha-jaghanyapade jIvapradeze ceDA che, tethI jIvo asaMkhyAtaguNa che, tethI utkRSTapade jIvapradeza vizeSAdhika kahyA che. bhAvArtha -prathama gAthAmAM kahelA traNa rAzimAMthI jaghanyapade (eTale je AkAzapradezamAM sarvathI thoDA jIvapradeza hoya te sthAne, jIvapradeze ceDA che, te jaghanyapade rahelA jIvapradezathI sarva jIvonI saMkhyA asaMkhyAtaguNa che. sarva jIvonI saMkhyAthI utkRSTapade (je AkAzapradezamAM vadhAremAM vadhAre jIvapradeza rahelA hoya te sthAne) jIvapradeze vizeSAdhika che. sArAMza A mujaba 1 jaghanyapade jIvapradeza cheDA che. tenAthI 2 sarvajInI saMkhyA asaMkhyAta guNI che. tenAthI 3 utkRSTa pade jIvapradeza vizeSAdhika che. jaghanyapada ane utkRSTa padanuM sthAnaH tattha puNa jahannapayaM, loyate jattha phAsaNA tidisi / dirivolapa, samathomi nathi rUA. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 prakaraNa ratnAvalI atha-temAM paNa jaghanyapada lekane aMte jyAM traNa dizAnI sparzanA hoya tyAM hoya. utkRSTa cha dizAnI sparzanAvALA saMpUrNa goLAmAM hoya che. bIje hotuM nathI. bhAvArtha-jaghanyapada lekane aMte jyAM niSphaTa-khUNA hoya tyAM hoya che, kAraNa ke tyAM Avela goLAomAM (asaMkhyAtA nigodane eka goLe thAya che, te AgaLa kaheze) keTalAkane traNa dizAnI, keTalAkane cAra dizAnI ane keTalAkane pAMca dizAnI sparzanA hoya che. temAMthI jaghanyapada traNa dizAnI sparzanAvALA gaLAmAM hoya che. tene bAkInI traNa dizAonI sparzanA alokathI AcchAdita thayelI hoya che. alokamAM jIvanI gati nahIM hovAthI tyAM jIvo hotA nathI. AvA echI sparzanAvALA khaMDagA kahevAya che, mATe jaghanyapada traNa dizAnI sparzanAvALA khaMDageLAmAM hoya che. je gaLAmAM cha dizAmAM saMpUrNa gaLAne utpanna karanAra nigodarAzinI sparzanA hoya che, te utkRSTapada kahevAya che. A utkRSTapada saMpUrNa gaLAmAM ja hoya che, paNa khaMDoLAmAM hetuM nathI. saMpUrNa gaLA te lekanA madhyamAM ja hoya che, lekane cheDe hotA nathI. prativAdInI zaMkA - ukkosamasaMkhaguNaM, jahannayAo payaM havai kiM nu| naNu tidisiphusaNAo, chadisiphusaNA bhave duguNA // 4 // artha-jaghanyapadathI utkRSTapada asaMkhyaguNa kevI rIte hoya? kAraNa ke traNa dizAnI sparzanA karatAM cha dizAnI sparzanA sAmAnya rIte bamaNI thavI joIe. bhAvArtha-khaMDagoLAmAM jaghanya pada kahyuM te khaMDagoLAnI sparzanA traNa dizAnI che ane saMpUrNa gaLAmAM utkRSTapada kahyuM tenI sparzane cha dizAnI che, mATe bamaNI thAya paNa asaMkhyAtaguNI kevI rIte thAya? vaLI jaghanyapade eka AkAzapradezamAM rahela jIvapradeza rAzinI apekSAe sarva onI saMkhyA asaMkhyAtaguNa kahI ane tethI utkRSTapade jIvapradeza vizeSAdhika kahA mATe te paNa (utkRSTapada sthita jIvapradeza) tamArA kathana pramANe jaghanya padathI asaM. khyAtaguNA thAya te kevI rIte ghaTe? samAdhAna : thovA jahannayapae, nigoyamittAvagAhaNA phusaNA / phusaNA 'saMkhaguNattA, ukkosapae asaMkhaguNA // 5 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nigodayatriMzikA a--jaghanyapade jIvapradezA thADA hAya che. tyAM nigeAda mAtra avagAhanAnI spanA hAvAthI ane utkRSTapade spanA ja asa`khyAtaguNI hAvAthI jIvapradezeA asaMkhyaguNA heAya che. bhAvArtha :-jaghanyapade eka AkAzapradezamAM jIvapradezanI saMkhyA theADI che, kAraNa ke jaghanyapadanI nigeAda jeTalI avagAhanAnI ja spanA che. eka nigAdanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che. te nigAi, jeTalA AkAzapradezamAM rahelI hAya che tyAM ja bIjA AkAzapradezanI sparzonAnA parihArathI je bIjI asaMkhyAta nigAdo rahelI che, te ekAvagAhanA nigAda kahevAya che. te ekAvagAhanAvALI nigedoe je AkAzapradeza avagAhyA che, tenI jaghanyapadamAM spanA paNa teTalI ja che; khaMDageALA utpanna karanArI bIjI nigodonA tene spa nahIM haiAvAthI. bhUminA najIkanA vacalA bhAganA je khUNeA te khUNAnA chellA pradezarUpa jadhanya pada che, tene alAkanA sa`baMdha hAvAthI ekAvagAhanAvALI nigodo ja sparze che, paNa khaDagoLAne utpanna karanArI bIjI nigodAneA tene sparza nathI. pradezanI vRddhi ane hAnivALI ane tulya avagAhanAvALI bIjI nigodAnI sparzInA tyAM hotI nathI, utkRSTapadamAM sparzItA A pramANe hAya cheH-ekAvagAhanAvALI saMpUrNa gALAnI niSpAdaka asa`khyAtI nigAda che te utkRSTapadane (je avagAhanAmAM utkRSTapada rUpa je AkAzapradeza rahela hAya tene, nahIM cheADanArI prathama nigeAdanI avagAhanAnI apekSAe eka eka pradezanI zreNinI hAnivALI pratyeka asa`khyAtI nigeAdothI sparzAyelI che, mATe temAM jaghanya padma karatAM asaMkhyAtaguNA vadhAre jIvapradezanI sparzonA che. te sparza'nA asaMkhyAtaguNI hAvA chatAM asatkalpanAe kATisahasra gaNatAM ane dareka jIvanA lAkha pradezA gaNatAM tyAM deza kaTAkATi jIvapradezA thAya. te jadhanyapadanA eka kroDa jIvapradezA karatAM asaMkhyAtaguNA thAya, kAraNa ke asaMkhyAtane lAkha kalpyA che, tene kroDa guNu karatAM lAkha krADa thAya te karatAM paNa deza kATAkeAkiTa vadhAre che. gALAnI prarUpaNA : ukkasapamamuttaM, nigoyaogAhaNAi savvatto / niphAijjai golo, paesaparivuDUDhihANIhiM // 6 // atha--utkRSTapadane cheADyA vinA sarva bAjue niAdanI avagAhanAvALI eka eka pradezanI vRddhi ane hAnie karIne geALA banAvAya che. 39 bhAvArtha :-lAkanI madhyamAM AvelA gALAnI aMdara rahela ghaNA jIvapradezathI sparzAela AkAzapradeza rUpa utkRSTa pada che. eka avagAhanAvALI nigeAdanA vivakSita pradezane che|DyA vinA sarva dizAmAM eka eka pradezanI vRddhi ane hAnithI vivakSita Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI. avagAhanAnA keTalAka pradezane mUkatI evI anya anya nigodanI sthApanAthI asaMkhya goLAo utpanna thAya che. sArAMza:-je vivakSita aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa AkAzapradezamAM eka nigoda avagAhela che, teTalI ja avagAhanAmAM bIjI asaMkhyAtI nigoda avagAhelI che, tema ja vivakSita nigodanI avagAhanAnI apekSAe tenA keTalAka pradezone mUkIne bAkInA keTalAka pradezomAM vyApIne rahelI evI sarva dizAomAM asaMkhyAtI nigode, che, tenAthI geLAo utpanna thAya che. bIjA gALAonI racanA : tatto ciya golAo, ukkosapaya muittu jo anno / hoi nigoo tami vi, anno niSphajaI golo / / 7 // artha-tyArapachI te goLAnA utkRSTa padane choDIne je bIjI nigode rahelI che. temAM paNa utkRSTapadathI bIjA goLAo nIpaje che. bhAvArtha-upara kahelA geLAne Azrayine bIjA geLA bane che te jaNAve che - prathamanA goLAnuM vivakSita utkRSTa pada choDIne je bIja nigede rahI che, temAM anya utkRSTa padanI kalpanAthI bIjA geLA bane che tene bhAva A pramANe prathamanA utkRSTa padane AzrIne vivakSita nimedanI avagAhanAmAM eka eka prade. zanI vRddhi ane hAnithI je anya nide sthApI che, temAMnI kaI eka paNa nigeine AzrIne bIjI nigodo sthApavAthI bIjA geLA bane che, eTale eka eka AkAzapradezanI vRddhi-hAnithI je nigoda rahI che, te nigodamAM anya utkRSTapada sthApavAthI, bIjA goLA bane che. (e pramANe asaMkhyAtA goLA bane che.) evaM nigoyamitte, khitte golassa hoi nissphttii| I d nikhAte saune navA vinnA | 8 | ' artha A pramANe nigoda mAtra kSetramAM geLAnI niSpatti thAya che, ane e pramANe kAkAzamAM asaMkhyAtA goLAe hoya che. ' bhAvArtha-uparanI gAthAmAM kahelA krama mujaba amuka vivakSita nirgodamAM anya nigoda sthApavAthI nigoda mAtra kSetramAM eTale Icchita judI judI eka eka nigedanI avagAhanAvALA AkAzapradezathI anya geLAnI utpatti thAya che. vivakSita nigodanI avagAhanAthI bhinna eTale eka eka pradezanI vRddhi tathA hAnivALI anya nigadanA dezonI avagAhanAno praveza bIjA gaLAmAM thAya che, athavA sparza thAya che. A pramANe lekamAM asaMkhyAtA goLAo bane che, kAraNa ke lekAkAzanA tamAma pradeze nigadanA samUhathI avagAhelA che. dareka nigodanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che ane dareka nigoda goLAnI utpatti thAya che, mATe gaLA paNa asaMkhyAtA che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nigoda SatriMzikA : citra paricaya : cauda rAjaloka nigodanA asaMkhya goLAothI vyApta che. eka eka goLAmAM asaMkhya nigodo che. ii sarvajJa paramAtmAoe 5nadRSTithI ekaja nitrodamAM anaMtA jIvo kahelA che. 41. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prakaraNa ratnAvalI vavahAranaeNa ima, ukkosapayAvi itiyA ceva / jaM puNa ukkosapayaM, nicchaiyaM hoi taM vucchaM // 9 // artha--vyavahAranayathI A utkRSTa jANavA. eTale utkRSTa pada paNa geLA jeTalA ja jANavA. paraMtu nizcayanayathI je utkRSTapada thAya che, te have kahuM chuM. - bhAvArtha-vyavahAranayathI sAmAnyapaNe upara batAvyuM te utkRSTa pada jANavuM, eTale khaMDagoLA sivAyanA dareka goLAmAM utkRSTapada hevAthI utkRSTa padanI saMkhyA paNa goLA jeTalI ja asaMkhyAtI che. have nizcayathI utkRSTapada kayuM? te AthI samajAyuM nahIM, kAraNa ke-cha dizAnA sparzavALA sarve gaLAmAM utkRSTa pada che, mATe nizcayathI karyuM utkRSTapada levuM? te AgalI gAthAmAM kahe che. utkRSTapada nizcayathIH bAyaranigoyaviggaha gaiyAI jattha samahiyA anne / golA hujja subahuyA, nicchaipayaM tadukkosaM // 10 // artha--jyAM bAdara nigoda tathA anya vigrahagati AdinA ja adhika hoya, tevA ghaNA goLAe hoya che, temAM nizcayathI utkRSTapada jANavuM, bhAvArtha-nigada be prakAranI che - nigoda eTale sAdhAraNa vanaspatikAyanuM zarIra te sAdhAraNuM vanaspatikAya be prakAre che(1) sUkSama sAdhAraNa vanaspatikAya ane (2) bAdara sAdhAraNa-vanaspatikAya. sUthama sAdhAraNa vanaspatikAyanA je zarIra-sUma nigada te cauda rAjaloka vyApI che. bAdara sAdhAraNa vanaspatikAyanA je zarIra te bAdara nigoda che. te kaMdamULAdi jANavA. te bAdara nigoda niyata sthAnavata che. te nirAdhArapaNe rahI zakatI nathI, paNa pratyeka bAdara pRthvI Adi jIvanA zarIrane AdhAre rahe che. bAdara nigodo pRthvI Adi svasthAne upajI zake che tema ja rahI zake che, paNa sUma nigodanI jema sarvatra nathI. have nizcayathI utkRSTapada kevI rIte thAya? te kahe che-jyAM sUphamanigadanA samUhathI utpanna thayela goLA hoya, tyAM je bAdara nigodo avagahelA hoya, vaLI tyAM sUkSama nigodanA cha sajAtIya athavA vijAtIya nigadamAM utpanna thatA hoya eTale sUkSama nigadanA jIvo sUkSama nigodamAM athavA bAdara nigodamAM temaja bAdara nigodanA jI sUkSama nigodamAM athavA bAdara nigadamAM utpanna thatA hoya ke vATe vahetA hoya, vaLI bIjA paNa pRthvIkAyAdi jI bhavAMtaramAM vigrahagati athavA jugatie gamana karatA hoya, vaLI tyAM sUkSama pRthvIkAyAdi te pahelA ja hoya A sarva saMyoga je sthAne ekaThA thAya tyAM nizcayanayathI utkRSTapada jANavuM. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI niMgADha SatrizikA te ja vAta darzAve cheH iharA paDucca suhume, bahutullA pAyaso sagalagolA / to vAyarAALa, jIrU udyotayavayammi // 2 // a--anyathA khAdara nigeAdanA Azraya vinA sUkSma nigodane AzrIne prAye karIne badhA goLA nigeADhanI saMkhyAthI lagabhaga sarakhA che, para`tu utkRSTapada nizcayathI lAvavA mATe tA sakala gALA eTale lAkanA madhyavartI saMpUrNa gALA, paNa lokanA aMtavartI kha`DagALA nahIM te utkRSTa padamAM khAdara nigeAda vigerenuM paNa grahaNa karavuM. 43 bhAvAtha :-eka sUkSma nigAda asaMkhyAta AkAzapradezarUpa aMzulanA asaMkhyAtamA bhAgane sparzIne rahelI che. teTalA ja kSetramAM eTale teTalI ja avagAhanAvALI tyAM bIjI asaMkhyAtI sUkSmanigodA rahelI che. te ja kSetramAM eka eka pradezanI vRddhi hAnithI khIjI asaMkhyAtI nigArUpa asaMkhyAta gALAo chae dizAmAM vivakSita sUkSma niAdane avagAhe che. vaLI te ja kSetramAM khAdara niAda rahela hoya te tathA khAdyara nigeADhamAMthI nIkaLI khAra nigAdamAM athavA sUkSma niimAM utpanna thanAra jIvAnA, tema ja sUkSma "pRthvIkAyAdi tyAM rahelA ane bhavAMtarane viSe vigraha gatithI agara RzrugatithI jatA jIvAnA AtmapradezeA vivakSita kSetrane avagADe, tene tAttvika utkRSTa pada jANavuM. gALAdinI sakhyA H golAya asaMkhijjA, huti nigoyA asaMkhayA gole / vizvo ya niyogo, tanIvo muLayo // 2 // atha--gALA asaMkhyAtA che. eka eka gALAmAM asaMkhyAtI nigodo che; tathA eka eka nigeAdamAM anaMtA jIvA che ema jANavu . bhAvAtha:-cauda rAjalokamAM geALAe asaMkhyAtA che. eka eka gALAmAM arsakhyAtI nigeAdA eTale zarIro che, kAraNa ke sarakhI avagAhanAvALI asa`khyAtI niMgAdonA eka gALA bane che. vaLI eka eka nigeAdamAM anaMtA jIvA che. A anaMtu siddhanA jIvAnA anaMtAthI anaMtaguNu che, kAraNa ke eka nigenA ana tame bhAga mAkSe gayela che, evuM zAstranu vacana che. jIvanA pradezanI sakhyA nigeAdamAM rahelA jIvanI ane gALAnI avagAhanAHlogss ya jIvassa ya, huMti paesA asaMkhyA tullA / aMgula asaMbhAgo, nigoyajiyagolagogAho // 13 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI artha- kAkAzanA ane eka jIvanA pradeze asaMkhyAtA che ane tulya che. nigodanA jIvana ane gaLAnI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. bhAvArtha -kAkAzanA eTale cauda rAjalokanA pradezo asaMkhyAtA che ane teTalA ja pradeza eka jIvanA paNa che, eTale ke te bannenA pradezonI saMkhyA sarakhI che paNa nyUnAdhika nathI; kAraNa ke kevaLI samudravAtamAM kevaLI potAnA pradezathI samasta kAkAzane pUre che. te ja jIva jyAre atyaMta saMkecane pAme che tyAre tenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI thAya che. evI avagAhanAvALuM je zarIra te nigoda che. tema ja eka goLAnI avagAhanA paNa teTalI ja che, kAraNa ke sarakhI avagAhanAvALI asaMkhyAtI nigodane je samUha te goLe che, mATe e traNenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. nigoda vigerenI sama avagAhanAnuM samarthana: jaMmi jio tameva nigoo to taMmi ceva golo'vi / nipphajjai jaM khitte, to te tullAvagAhaNayA // 14 // artha-je kSetramAM jyAM jIva che tyAM ja nigoda che ane te ja kSetramAM goLa paNa hoya che, tethI te traNe sarakhI avagAhanAvALA che. ' | bhAvArtha-je kSetramAM eka nigoda rahelI che, tenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa jANavI, eTale ke asaMkhyAtA AkAzapradezarUpa aMgulane asaMkhyAtamo bhAga jANavA. te nigadamAM rahela dareka jIvanI avagAhanA paNa teTalI ja che, kAraNa ke te nigodarUpa tenuM zarIra che. tema ja geLAnI avagAhanA paNa teTalI ja che, kAraNa ke te vikSita nigodanI avagAhanA sarakhI ekAvagAhanAvALI bIjI asaMkhyAtI nigoda je tyAM ja rahelI che tene bane che. have te goLa jeTalA pradezamAM rahyo che, tenI eka pradezanI zreNine cheDatI ane bIjI bAjue vyApatI chae dizAmAM bIjI asaMkhyAtI nigode che, tene jeTaluM bhAga vivakSita geLAmAM Ave che te vivakSita goLAmAM gaNave ane bAkI rahelA avagAhanAno bhAga bIjA goLAmAM gaNave. Ama hevAthI chava, nigada ane gaLAnI avagAhanA sarakhI jANavI. praznarUpe traNa abhidheya - ukosapayapaese, kimegajIvappaesarAsissa / hujjeganigoyassa va, golassa va ki samogADhaM 1 // 15 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nigoda parvizikA atha-utkRSTa padavALA AkAzapradezamAM eka jIvanI pradeza rAzi, eka nigedanI pradezarAzi ane eka gaLAnI pradeza rAzi zuM zuM avagAhela hoya? | bhAvArtha-jyAre eka jIva ke jene pradeza rAzi kAkAza tulya che, te saMkeca pAmIne pitAnA Atmapradezane nigoda mAtra kSetramAM avagAhe tyAre tenA keTalA pradeza te utkRSTa padarUpa AkAzapradezamAM hoya tema ja eka nigedanA ane eka geLAnA keTalA keTalA pradeza teNe avagAhela hoya? prathama jIva saMbaMdhI uttara jIvassa logamittassa, suhumaogAhaNAvagADhassa / - fkrama ghANe, huti rUpA vasaMvinA | 6 | atha-kAkAzanA pradeza pramANavALA jIvanA sUkSama avagAhanAmAM rahelA AkAzanA eka eka pradezamAM asaMkhyAtA pradeza hoya che.' bhAvArtha-eka jIvanA pradeza cauda zajalakanA pradeza tulya che. te asaMkhyAtA che. te jIve jyAre sUkSama nAmakarmanA udayathI sUthama avagAhanAmAM rahe che tyAre aMgulanA asaMkhyAtama bhAgamAM paNa rahI zake che. asaMkhyAtAnA asaMkhyAta bheda hovAthI lekAkAzanA asaMkhyAta pradezane aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAta pradeza bhAMgatAM asaMkhyAta Ave, eTale te e keka AkAzapradezamAM dareka jIvanA asaMkhyAta asaMkhyAta pradeza avagAhela heya che. nigoda saMbaMdhI uttara logassa hie bhAge, nigoyaogAhaNAi jaM laddhaM / * 3osapaustiyaM, phariyanidhinIvALo | 27 che. artha--kAkAzanA pradezane nigadanI avagAhanAnA pradezathI bhAgavAthI je Ave, eTalA pradeza utkRSTapade ekeka jIvanA avagAhela hoya che. bhAvArtha -lokAkAzanA pradezane nigadanI avagAhanArUpa aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganA asaMkhyAta AkAzapradezathI bhAgavAthI je Ave teTalA utkRSTa pade eka eka AkAzapradeza upara eka jIvanA (asaMkhyAta) pradeze rahelA che. vaLI te ja AkAzapradeze te ja nigoda vyApI bIjA anaMtajI rahelA che, te darekanA uparanA bhAgAkArathI Avela asaMkhyAta jeTalA asaMkhya asaMkhya Atmapradeze rahelA che. eTale eka nigodagata nA ekaMdara asaMkhyAta anaMta pradeze ekeka AkAzapradeze rahelA che. asatkalpanAe eka pradeze jIvanA lAkha pradeza rahelA hovAthI anaMtajIvana anaMta lAkha pradeza rahelA che ema samajavuM. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI gaLA saMbaMdhI uttara evaM davvaTDhAe, savvesi ikkagolajIvANaM / volapaMthamALAthA, rati karavaMr 28 | artha_e pramANe dravyartha paNe (pradezArthapaNe nahIMkAraNa ke eka geLAnA sarva jI karatAM utkRSTa padamAM rahelA jIva pradeza asaMkhyAtaguNa hoya che. bhAvArtha -eka nigodamAM jeTalA jIve che, tethI asaMkhyAtaguNa temanA pradeza utkRSTa padamAM rahelA che, kAraNa ke eka nigodamAM jIve anaMtA che ane utkRSTa padamAM- vivakSita AkAzapradezamAM temAMnA eka eka jIvanA asaMkhyAta pradeza rahelA che; tethI te utkRSTa padamAM te nigodagata sarva jIvonA maLI anaMta asaMkhyAta pradeza che, mATe anaMta cha karatAM te pradezanI saMkhyA asaMkhyAtaguNI jANavI. temaja eka gALAmAM rahelA cha karatAM tenA utkRSTa padamAM rahelA jIvapradeze asaMkhyAtaguNa jANavA, kAraNa ke eka goLAmAM asaMkhyAtI nigoda ane eka nigodamAM anaMtA jIva che, tethI eka gALAmAM anaMta asaMkhyAtA jIva thayA, ane te geLAnA vivakSita utkRSTa padamAM sarva nigodanA jIvapradeze asaMkhyAta anaMta asaM. khyAta che, upara eka nigodanI apekSAe eka pradezamAM anaMta asaMkhyAta pradeza kahyA, tevI asaMkhyAta nigode te goLAmAM hovAthI asaMkhyAta anaMta asaMkhyAta jIvapradeze te AkAzapradezarUpa te utkRSTa padamAM rahelA che, mATe asaMkhyAtaguNa kahyA che. upara kahela asaMkhyaguNa zabdathI asaMkhyaguNuM pramANa keTaluM - taM puNa kevaieNaM, guNiyamasaMkhijjayaM bhavijjAhi / maur$ zvA, kAvayA sapori | 26 che, atha-prazna -te rAzi keTalA pramANathI guNIe ke jethI asaMkhyAtaguNa thAya? uttara -dravyArthInI apekSAe jeTalA sarva gaLA che teTalI saMkhyAe tene guNatAM ISTa asaMkhyAta rAzi Ave. bhAvArtha-eTale eka AkAzapradeza upara jeTalA jIvanA pradeza che teTalA goLA che, kAraNa ke badhA geLAonI saMkhyA paNa teTalI ja che. sArAMza -eka goLAmAM je samagra jIve che, tene samagra gALAnI rAzithI guNe, athavA eka AkAzapradeza upara rahela eka jIvana pradeza rAzithI guNavAthI je rAzi Ave, teTalA utkRSTapadamAM jIvapradezarAzi jANavA. kiM kAraNa mogAhaNa-tullatA jiyanigoyagolANaM / moTA volAIvara-niyapaNefhuM to turaMDhA | 20 | - Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nigoda Satrizika artha-prazna -utkRSTa pade eka jIvanA pradeza rAzi samAna goLA che. tenuM zuM uttara -jIva, nigoda ane gaLAnI avagAhanA sarakhI che mATe. bhAvArtha-eka geLAnI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che, ane sakaLa leka geLAethI bharelo che, mATe lokanA pradezanI rAzine aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA pradeza rAzithI bhAgavAthI, je saMkhyA Ave teTalI ja saMkhyA eka jIvanA utkRSTa pade rahelA pradezanI paNa che, kAraNa ke jIvanI pradeza rAzi lekAkAzanA pradezarAzi tulya che ane ahIM jIvanI avagAhanA aMgulane asaMkhyAta bhAga pramANa che, mATe bannemAM bhAjya bhAjaka saMkhyA sarakhI hovAthI bhAgAkAra sarakhe ja Ave, mATe samagra geLAo ane utkRSTa pade eka jIvapradezanI saMkhyA sarakhI jANavI. e ja vAtanI vizeSa samajaNa - golehiM hie loge, Agacchai jaM tamega jIvassa / ukkosapayagayapaesarAsitullaM havai jamhA // 21 / / artha -kAraNa ke kAkAzanA pradezane geLAnI avagAhanAvaDe bhAgavAthI je rAzi Ave, te rAzi tulya eka jIvana utkRSTapade rahelA pradeza hoya che. - bhAvArtha-lokAkAzanA pradeza rAzine eka goLAnI avagAhanA je aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che, tenA vaDe bhAgavAthI je rAzi Ave teTalA utkRSTapade eka jIvanA pradeza hoya che. ahavA logapaese, ikkikke Thavaya golamikikaM / ___ evaM ukkosapaekkajiyapaesesu mAyati // 22 // artha--athavA lokAkAzanA eka eka pradeze eka eka goLAne sthApana kare. e pramANe utkRSTapade rahelA eka jIva pradeza tulya pradezamAM te goLA samAya che. bhAvArtha -athavA lekanA eka eka pradezamAM eka eka geLA sthApana kara, ane te pramANe sthApana karatAM te goLAo jeTalA AkAzapradezane roke teTalA ja eka jIvana utkRSTa pade jIvapradeze jANavA mATe geLAo temaja utkRSTa pade jIva pradezesarakhA jANavA. golo jIvo ya samA, paesao jaM ca savvajIvA'vi / huMti samogAhaNayA, majjhimaogAhaNaM pappa // 23 // artha-goLa tathA jIva e bane avagAhanAnA pradeza Azrayine tulya che. jethI sarva jI paNa madhyama avagAhanAne pAmIne sarakhI avagAhanAvALA hoya che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 prakaraNa ratnAvalI bhAvArtha -gaLo tathA jIva e baMne avagAhanAnA pradezone, Azrayine tulya che. bannenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI hovAthI tulya che. kAraNa ke sUkSama sarva jIvo paNa madhyama avagAhanAne Azravine sarakhI avagAhanAvALA che. . asat kalapanAe jaghanya avagAhanA pAMca hajAra pradezanI utkRSTa avagAhanA . paMdara hajAra pradezanI kapo eTale bane avagAhanA sAthe karI ardhI karavAthI madhyama avagAhanA daza hajAra pradezanI thAya che. teNa phuDaM ciya siddhaM, egapaesammi je jiyapaesA / te savvajIvatullA, suNasu puNo jaha visesahiyA // 24 // artha-tethI spaSTapaNe siddha thayuM ke-utkRSTa padavALA eka AkAzapradezamAM jeTalA jIvapradeza che, te sarva jIva tulya che. have je rIte jIvapradeza vizeSAdhika thAya che te kahe che. bhAvArtha :-utkRSTapade vartatA nA jeTalA pradeza che, te sarva jIva tulya che. te asakalpanAe jaNAve che. pUrve kapyA pramANe eka jIvanA sokeTi pradeza che. tene daza hajAra pradezanI nigadanI avagAhanA hovAthI tenA vaDe bhAgatAM eka AkAzapradeze eka eka lAkha pradeza Ave che. have eka nigodamAM anaMtA jIvane asatkalpanAe lAkha gaNavA. lAkhane lAkhe guNavAthI hajAra kaTi jIvapradeze thAya. . have nigodo asaMkhyAtIne asakalpanAe lAkha gaNavAthI pUrvanI rAzine lAge guNavAthI daza kaTAkeTi jIvapradeza utkRSTapade thayA. ane gaLAmAM chavadravya eTale eka goLAvartI sarva jIvo paNa teTalA ja asakalpanAe daza kaTAkeTI che. e rIte baMne sarakhA thayA. sarva jIvathI utkRSTapade rahelA jIvapradezo vizeSAdhika kevI rIte? jaM saMti kei khaMDA golA logaMtavattiNo anne / vAyaraviggahiehi ya, ukkosapayaM jamabhahiyaM // 25 // artha-kAraNa ke lekane aMte keTalAka khaMDageLAo che. je pUrNa gaLAthI judA che tethI te rAzi kAMIka ghaTe che paraMtu je utkRSTapadamAM bAdara nigodanA ane vigrahagatine jIvenA pradeza adhika hevAthI adhikapaNuM thAya che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nigoda SatrizikA bhAvArtha-bAdazanigAhonA tathA vigrahagatinA chanA pradeza utkRSTapadamAM rahelA hevAthI, utkRSTapade jIvapradeza sarva jIvarAzithI vizeSAdhika che bAdaranigoda sarva jIvonA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che. kalpanAthI eka keTi pramANa che, tene prathamanI jIvarAzi karatA khaMDagoLAne kAraNe utkRSTapadathI eka keTi ochI gaNI che temAM nAMkhavAthI jIvarAzi tathA utkRSTapada sarakhuM thAya. have te bAdaranigodarAzi je asatkalpanAe eka koDa che temAMthI kalpanAthI se jI icchita sUthama nigodanA gaLA uparAMta avagAhela che. te cha AkAzanA eka eka pradeza upara potAnA eka lAkha pradezathI vyApelA che. AvA se je sUkSama nigodanA goLA upara avagAhela hovAthI eka lAkhane see guNavAthI eka keTi thAya, te saMkhyA utkRSTapadanI saMkhyAmAM nAMkhavAthI tenI saMkhyA eka keTi pradeza '(sarva sUma nigada jIvarAzi karatAM) adhika thAya che. tAtparya - tamhA savvehito, jIvehito phuDaM gaheyavvaM / ukosapayapaesA, huti visesAhiyA niyamA // 26 // artha-te kAraNe sarvathI utkRSTapade jIvapradezo nakkI vizeSAdhika che ema spaSTa jANavuM. ahavA jeNa bahusamA, suhumA loe'vagAhaNAe ya / teLi ivIvaM, vRddhI virajaNa koNa ra7 .. arthaathavA je kAraNathI lekamAM sUphamanigodanA goLAo avagAhanane Azrayine ghaNe bhAge sarakhA che te kAraNathI eka eka jIvane buddhithI lekamAM sthApavA. bhAvArtha sUphamanigodanA geLAo jIvanI saMkhyAthI ghaNe bhAge sarakhA che. khaMDagoLA sAthe vyabhicAra dUra karavA mATe gAthAmAM dusamA zabda mUkyo che. kalpanAthI eka geLAnI avagAhanAmAM eka hajAra keTI rahyA che. AvA geLAo kalpanAthI lekamAM eka lAkha che. avagAhanAthI badhA goLAe sarakhA che. kalpanAthI dareka goLAo AkAzanA daza hajAra pradezamAM vyApIne rahyA che. have AkAzanA eka pradezamAM rahelA jIvapradeze tathA samagra jIve A baMnenuM sarakhApaNuM jANavA eka eka jIvane buddhithI kevalI samudaghAtagatithI vistAravA. eTale eka gaLA saMbaMdhI jIvanA jeTalA pradeza che-kalpanAthI daza kaTAkeTi ke che, teTalA ja pradeza lekAkAzanA ekeka pradeza upara Ave che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI kevalI samudaghAtanI mAphaka jIvapradezane vistAra karavAthI jIva paNa teTalA ja che. AthI jIvapradeza tathA samagra jIvo banne tulya thAya che. "vadusamA" zabdamAM bahu eTale vizeSa karIne athavA prAyaH zabda kahe che te .khaMDagoLAo saMbaMdhI doSanA parivAra mATe kahyo che arthAt sarve sUkSamanigodanA geLA sarakhA nathI paraMtu ghaNI saMkhyAvALA akhaMDagoLA jIvasaMkhyAnI apekSAe paraspara tulya che ane ati alpasaMkhyAvALA khaMDagoLA jIvasaMkhyAnI apekSAe sarakhA nathI eTale akhaMDoLA jevA nathI. A artha sUcavavA mATe prAyaH sarakhA kahyA che paNa ekAMte sarakhA ja che ema jANavuM nahi. evaM pi samA jIvA, egapaesagayajiyapaesehiM / bAyara bAhullA puNa, huti paesA visesahiyA // 28 // . artha_e pramANe ja eka AkAzapradeza upara rahelA jIvapradezanI tulya che, paraMtu bAdara nigoda jInA pradezanA bAhulyapaNuthI utkRSTapada upara te pradezo vadhAre hovAthI utkRSTapade jIvapradeza sarva jIva karatAM vizeSAdhika thAya che. tesi puNa rAsINaM, nidarisaNamiNa bhaNAmi paJcakkhaM / suhagahaNagAhaNatthaM, ThavaNArAsippamANehiM // 29 // arthate rAzione (utkRSTapade rahelA jIvapradeza rAzine tathA eka nigodamAM rahela jIvarAzine sukhapUrvaka jANavA mATe kalpanAthI sthApana karela jIva tathA pradezonI rAzinA pramANathI A daSTAMta pratyakSa kahuM chuM.' joTALA saravaNa, jo jo niyariMtu ' ikkikke ya nigoe, jIvANaM lakkhamikkikaM // 30 // atha- kalpanAthI geLAe eka lAkha che. vaLI dareka gALAmAM lAkha lAkha nigoda che ane eka eka nigadamAM ja eka eka lAkha che. (Ane khulAso chellI gAthAnAM bhAvArthamAM che.) koDisayamegajIva-ppaesasamANaM tameva logassa / golanigoyajiyANaM, dasa u sahassA samogAho // 31 // artha_eka jIvanA pradezanuM pramANa eka se keDa che. eTaluM ja kAkAzanA pradezanuM pramANa che. goLA, nigoda ane jenI avagAhanA sarakhI che ane te daza * hajAra pradeza pramANa che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI niMgASatriMzikA jIvasikikassa ya, dasasAhassAvagAhiNo loe / saafmma pase, pasala va samogADhaM // 32 // alAkAkAzamAM daza hajAra AkAzapradezanI avagAhanAvALA eka eka jIvanA lAkha lAkha jIvapradezeA eka eka AkAzapradezane avagAhIne rahelA che. jIvaarta jahaNaNe payammi koDIjiyappaesANaM / ogADhA ukkose, payammi bucchaM paesaggaM // 33 // bhAvArtha :-jaghanyapadamAM se| jIva hoya che ane te seA jIvanA eka karoDa Atmapradeza jaghanyapadarUpa eka AkAza pradezamAM khaMDagALAmAM avagAhIne rahelA che. have utkRSTapadarUpa eka AkAzapradezamAM akhaDagALAmAM keTalA AtmapradezeA che te kahuM chuM. 51 koDasahassa jiyANaM, koDAkoDIda sappasANaM / ukose ogADhA, savvajiyA vi tattiyA ceva // 34 // atha-utkRSTapadamAM hajAra krADa jIvA che, te dareka jIvAnA lAkha lAkha Atmapradeza hAvAthI daza kATAkoTi AtmapradezA avagAhIne rahelA che ane sa` sUkSmanigeAdanA jIvA paNa teTalA ja (daza kATAkeATi ) che. koDI ukkopayammi, bAyara jiyappaesapakkhevo / sohayamittiyaM ciya, kAyavvaM khaMDagolANaM // 35 // artha :-utkRSTapadamAM khAniAda jIvAnA eka kroDa AtmapradezeA prakSepavA ane khaDageALAmAM jIvapradezeAnI sakhyA eTalI ja che te nice echI karavI eTale mane sarakhA thaze. bhAvA:-utkRSTapadamAM pUrve kahela sUkSmajIvapradezarAzirUpa hajAra koDamAM je bAdara jIvA tyAM avagAhIne rahelA che, tenA kroDa pradeza adhika jANavA. kAraNa ke vivakSita sUkSmanigeAdanA goLA upara khAdara jIvA seA avagAhela hovAthI ane dareka jIvanA lAkha lAkha pradeza ekeka AkAzapradeza upara rahela hovAthI kroDa thAya. temaja sarvAMIvarAzimAMthI eka koDa ochA karavA. kAraNa ke khaMDagALAmAM teTalI saMkhyA ochI che. athavA khaDagALAmAM khAdaranigaDha temaja vigrahagatinA jIvAnA pradeze! nAMkhavAthI madhA gALA eka sarakhA thAya che, te paNa utkRSTapadamAM khAdara seA jIvAnA eka koTi jIvapradezA vizeSa hovAthI samagra jIvA karatAM utkRSTapada vizeSAdhika jANavuM. eesi jahAsaMbhava - matthovaNayaM karijja rAsINaM / sambhAvao a jANijja te aNatA asaMkhA vA // 36 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para prakaraNa ratnAvalI a:-e pUrve kahelA jIvarAzinA upanaya-samanvaya jema sa`bhave tema karI levA. cathA paNAthI tA jIvA anaMtA ane nigAdo tathA gALA asaMkhyAtA jANavA. bhAvA:-ahIM anA upanaya (samanvaya ) tenA ceAgya sthAnake karavAnA pUrva darzAvyA che temAM eka nigAimAM jIvA eka lAkha kalpyA che paNa nizcayathI anatA che, temaja sarva jIvA paNa anaMtA che. nigodA kal panAthI lAkhagaNI che paNa nizcayathI te lAkha kalpyA che te paNa nizcayathI asaMkhyAtA che. asa khyAtI che, gALAo - A pramANe sUmaneigA, khAdanigoda temaja gALAnI avagAhanA saMbaMdhI vicAra jANavA. Iti zrI bhagavatIsUtranA 11 mA zatakanA 10 mA uddezAmAMthI uddarela zrI nigAda triMzikAprakaraNa samApta nigeAda ghaTanA caudarAja leAkamAM nigeAdanA gALA asakhya che. te eka eka gALAmAM asaMkhyaasakhya nigA che. te eka- eka nigeAdamAM nigAdanAM ana Mta-anaMta jIve che e anaMta eTale.... jyAre-jyAre paNa jinezvarabhagavAne pUchavAmAM Ave ke, he bhagavAn...! ana takALathI anaMta jIvA meAkSamAM gayA che, teA niAdamAM keTalA jIvA che? tyAre e bhagava`tAnA javAba maLe che ke, eka nigAdanA anaMtamA bhAgamAM rahelA jIvA ja muktimAM gayela che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva stava. anAdikALathI avyavahArarAzimAM rakhaDate jIva " nadIpASANa goLanyAye vyavahArarAzimAM Avyo. tyAM paNa anaMtakALa 2khaDatA rakhaDatA cAra gatiomAM bhavabhramaNa karatAM prabaLa punyodaye kamanI laghutA thatAM bhavijIvane kyAM kramathI AtmavikAsa thAya che te jaNAvatuM A prakaraNa che. temAM zloka stavanArUpa hovAthI tene samyaphavastava kahe che. jIva nigodathI yathApravRttikaraNa sudhI ane tyAMthI apUrvakaraNa dvArA AgaLa vadhIne samyakatvane pAme che te samyaktvanAM judI judI rIte keTalA prakAre che te samyakatva keTalA guNasthAnaka sudhI sAthe rahe che te sarva hakIkata jaNAvatA mULa 25 ka tathA anya mahApuruSanAM sAkSIpAThApUrvaka A prakaraNa evuM racAyuM che ke ApaNe ApaNA mATe sajAga banIe te A krama mujaba ApaNe paNa AtmavikAsa karIne sarvakalyANanAM bhoktA banI jaIe. zrImadvIrajinaM natvA, guruzrIjJAnasAgaram / zrI samyaktvastavasyAoM, likhAmi lokabhASayA // gurupadezataH samyaka, kiJcicchAstrAnusArataH / vRddhaparaMparAjjJAtvA, kriyate bodhisaMgrahaH / / artha -zrI vIrajinezvarane tathA zrI jJAnasAgaragurune namaskAra karIne, samya prakAre gurunA upadezathI, zAsanA anusAre ane vRddhaparaMparAthI kAMIka jANIne huM bedhinA saMgraharUpa A samyakatva stavane artha gujarAtImAM lakhuM chuM. bhAvArthaA samyakRvastava prakaraNamAM samaktinI prApti kema thAya, tenuM vizada vivaraNa karavAmAM Avela che. prathama sUtrakAranI gAthA : jaha sammattasarUvaM, parUviyaM vIrajiNavariMdeNa / taha kittaNeNa tamahaM, puNAmi sammattasuddhikA // 1 // artha-jema samyakatvanuM svarUpa zrIvIrajinezvare kahyuM che te ja rIte varNana karavA dvArA samyaktvanI zuddhi mATe vIra paramAtmAnI huM stuti karuM chuM bhAvAtha-samyakatvanA upazama, kSAyika, kSayapasamAdi prakAre che, te samyaktvanI prApti thavAnA upAye viraparamAtmAe aneka darzAvela che. te upAyenA sevanathI kSAyika samyaphavanI prApti thAya te mATe paramAtmAnI stavanA karI graMthakAra maMgalAcaraNa kare che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 AMgama pADe 46 thathumaMgaleNaM bhaMte! kiM jaNai ? goyamA ! nANadaMsaNacArittohilAbhaM jaNai / prazna-he bhagavan ! stavanA ane stutirUpa maMgaLa karavAthI jIva zu pAme che? uttara-he gautama! jJAna,-daza na,-cAritra ane samyaktvanA lAbha pAme che. samyaktvaprApti pUrve jIvanI avasthAnu` vana :sAmi ! gaLAanaMte, cAsasAraghoLAMtAre / = mohAi kammaguruThis, vivAgavasao bhamai jIvo // 2 // atha:-he svAmI ! anAdianaMta cAragatithI yukta, saMsArarUpI bhayaMkara aTavImAM mAhanIya Adi karmanI utkRSTa sthitinAM vipAkane kAraNe jIva bhame che, AThe kamanIutkRSTa sthiti :- - prakaraNa ratnAvalI. dr bhAvArtha :-sa'sAra Adi ane aMta vagaranA che te saMsArarUpa araNyamAM jJAnAvaraNIya, dezanAvaraNIya, vedanIya, mAhanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya e ATha karmAMnA parAdhInapaNAthI jIva saMsAramAM bhame che, samyaktva pAmavAnA upAya H- " mohe koDAkoDI sattari vIsaM ca nAmagoyANaM / tIsAyarANi caunheM cittIsayarAi Aussa || 19 artha :-" mAhanIyakama nI sIttera kADAkoDI sAgaropama, nAmakama ane gAtrakama nI vIza kADAkADI sAgarApama, jJAnAvaraNIya, dezanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya e cAra karmInI trIza koDAkoDI sAgaropama ane AyuSyakarmanI tetrIza sAgaropamanI sthiti che." bhAvA : AThe karmInI utkRSTa sthitinuM pramANa A gAthAmAM darzAvela che. kaSAyane vaza sa phlezadvArA karmanI utkRSTa sthiti jIva khAMdhe che. bhAvA:-samyaktva pAmavAnA traNa karaNa che. (1) yathApravRttikaraNa (2) apUrNAMkaraNa (3) anivRttikaraNa. pallovamAi ahA - pavittikaraNeNa ko vi jara kuNai / paliyaasaMkhabhAgUNa-koDikoDi ayaraThi sesaM // 3 // artha :-pyAlA vigerenA dRSTAMtathI kAI jIva yathApravRttikaraNadvArA AyuSyakarmane chADIne bAkInA sAte kamanI pachyApamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna eka eka kADAkADI sAgarApamanI zeSa sthitine kare che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva stava - yathApravRttikaraNa -sAta karmanI jeTalI utkRSTa sthiti che te ghaTADIne darekane upara pramANe rAkhe tyAM sudhI yathApravRttikaraNa kahevAya. yathApravRttikaraNa aMgenAM dRSTAMtanI AvazyakamAM kahelI gAthA " pallayagirisariuvalA piviliyApurisapahanaragahiyA / gharanavasthAna , sAmAthAmati " artha -dhAnyanA pyAlAnuM, parvatathI paDatI nadImAM rahelA pASANanuM, kIDInuM, traNa pathika puruSanuM, javaragrahItanuM, madanakadravAnuM, malIna jalanuM tathA malIna vastranuM daSTAMta. A ATha daSTAMtathI samyaktvasAmAyika prApta thAya che. bhAvArtha. -uparokta ATha daSTAMtamAMthI yathApravRttikaraNamAM pahelA be dAMta prApta thAya che te kahe che(1) yathApravRttikaraNa- sahajapaNe jIvapariNAmanI pravRtti dvArA granthi pradezanI najIka je adhyavasAya dvArA avAya te (1) pyAlAnuM dRSTAMta- jema pUrve bharelo dhAnyane khyAla hoya ane temAM thoDuM dhAnya nAMkhIe ane ghaNuM dhAnya kADhIe tyAre te yA kAlAMtare khAlI thAya, tema karUpa dhAnyathI bharele AtmapradezarUpa hAle te jIvanI IcchA vinA sahaja akAmanirjarAthI, chedana-bhedanAdithI azubhakarma bhogavavAnA avasare karmanirjarA ghaNI thAya ane karma baMdha ocho thAya tema. (ra) nadInA pASANanuM dRSTAMta- jema parvata uparathI nadInI dhAra paDe tyAM nIce rahele pASANa nadInI dhArA paDavAthI athaDAI kuTAIne pANInA pravAha sAthe ghasaDAIne goLa ane suMvALe thAya, tema pASANurUpa jIva ane nadInA pANInA pravAha rUpa karmane udaya te karma udayanA pravAhamAM akAmanirja karI kAMIka jIva dharma pravRtti cogya ghATamAM AvI jAya. - A rIte yathApravRttikaraNa dvArA jIva graMthideze AvI jAya paNa e karaNarUpa yoga pariNAme AgaLa na javAya. tenA mATe bIjA be karaNanI AvazyakatA che. ' (2) apUrvakaraNa- saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvanA pariNAma vizeSa, jevA pUrve thayA nathI evA apUrvapariNAma vaDe nibiDa rAgadveSane pariNAmasvarUpa graMthi bhedavA samartha thAya te adhyavasAyane apUrvakaraNa kahevAya. (3) anivRttikaraNa- pUrve je apUrva adhyavasAya thayA tethI graMthibheda karyo eTale have samakti pAmyA vinA jIva pAcho jAya nahIM, te anivRttikaraNa kahevAya. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6, prakaraNa ratnAvalI kalpabhASyamAM paNa kahyuM che ke, "aMtimakoDAkoDi savvakammANa AuvajjANa / paliyAasaMkhijjai bhAge khINe havaha gaMThI // " AyuSyakarma vajIne sAte karmanI judI judI popamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna chellI kaDAkaDInI sthiti je adhyavasAya dvArA rahe, te yathApravRttikaraNa. graMthinuM svarUpa - "gaThi tti sudunbheo, kakkhaDadhaNagRDhamUDhagaMThi vva / __ jIvassa kammajaNio, ghaNarAgadosapariNAmo // " artha -"atyaMta kaSTathI bhedAya tevI karkaza, atyaMta kaThaNa, gupta ane vakra vAMsanI gAMTha jevI, anAdithI jIvane karmabhanita nibiDa rAgadveSanI pariNatirUpa je adhyavasAya te graMthi. bhAvArtha-jema kaThaNa vAMsanI gAMTha durbhedya che tema rAgadveSanI pariNati chUTavI paNa atyaMta durbhedya che. "jA gaMThI tA paDhama, gaMThisamaitthau bhave bIyaM / ___ aniyaTTIkaraNaM puNa, sammattapurakkhavaDe jIve // " artha:- jyAM gAMTha che tyAM sudhI Ave te paheluM yathApravRttikaraNa, sAmarthyavALe thaI graMthi bhedatAM bIjuM apUrvakaraNa ane samyaktva pAmavAnI sanmukha rahelA jIvane trI anivRttikaraNa heya" tattha vi gaMThI ghaNarAga dosapariNaimayaM abhidaMto / ___ gaThie jIvo vi hahA, na lahai tuha dasaNaM. nAha ! // 4 // artha -thidezane pAmele jIva paNa, nibiDa rAgadveSanA pariNAmarUpa gAMThane na bhedavAthI he nAtha ! tAruM darzana-samyavane pAmI zake nahIM. | bhAvArtha-AvazyakavRttimAM kahyuM che ke abhavya jIva aneka vakhata akAmanirjara karate graMthideza sudhI Ave che paraMtu gAMThane bhedI zakta nathI. eTale rAgadveSanI pari. suti teDavI atyaMta kaThina che. graMthibhedanI prakriyA pahiliya pivilaya nAeNa, ko vi paJjattasaMnapaMcidi / bhavvo avaDaDhapuggala pariattAvasesasaMsAro // 5 // artha-jene ardha pudagalaparAvarta saMsAra bAkI che e paryApta saMjJI paMcaMdriya bhavya jIva te. pathika ane kIDInAM daSTAMtathI graMthibheda kare che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyakatva stava. vibhedanI prakriyA avika AvalikA 6 AvalikA kALa 0zudhdha -ardhazudhdha upazama samyakatva/ prApta thayuM zeSa anivRti | manof gathibheda thayo , atay IkAonI mayamAM ja kAma svAnI Ava bAkI ane e avasAsvAdana pUrI mAM paNa jAya che. 90 koDAkoDI sAgaropama | maMda | maravA paDeluM mithyAtva apUvaeNkaraNa sakhAtA| AtA A prathama aMtaHkaraNa nI sthitivALA mithyAta chelyathApravRtta karaNa ! apUrva | bhAga kALamAM ' mohanIya karmanI . ( traNeya nadadhoLa nyAye sthitighAta aMtara gAmithyAtvanI | karaNa | abhavyAtmA paNa A| rasadhAta kiravAnI kriyA zarU rahetyAre janatA aMdhakAramaya dazA. ke pUrvenI kathApravRta karaNa kare che. guNazreNi diyA thAya che. nukaSAyodhathatA anaMtA yathApravRta vidhi nuM svarUpa aMta koDAkoDI guNasaMkrama aMtarta , karazo. 1 | sAgaropamanI sthiti sthitibaMdha thAya, thAya che aMtarmuhUrta vALA sAta kamAM kasApikAAvalikA (AyuvinAnI). bAkI rahe tyAre | satAvALA che. anivRttikaraNa. mAMthI eka paMja je bhavyAtmA ahIMthI ekaja samaye caDelA aThavAyAnusAra, AgaLa vadhe temanuM ja adhyavasAyanI ahIM 6yamAM AvaeN che! uktasvarUpa bhinnatA (nivRtti)| yathApravRttakaraNa hotI nathI 'rzuddhajja.khUba ochArasa chelluM kahevAya, |vALA mithyAtvanA dalita mijja thoDA vadhurasaIJvALA siMdhyAtpAdalikA adhaHghaNArasa: prathama sthiti vALA hiMdhyAtvanA dalika INAjasidhyAya ke samRtva ghAta sthAna IStAjhata dharAvataM nathI. viki te aMge bhASyanI gAthA dvArA dRSTAMta - jaha iha tinni maNussA, jaMti pahaM sahAvagamaNeNaM / kAlAikkamabhIyA, turaMti pattA ya do corA // daTuM maggata'tthe, ego maggAu paDiniatto / bIo gahio taio, samaikato puraM patto // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI artha -jema keI traNa manuSya svAbhAvika gatithI aTavA mAge jAya che. temAM ghaNI aTavI oLaMgI gayA pachI saMdhyA vakhate bhaya pAmyA. eTalAmAM te turata ja be cAra maLyA. mArga sanmukha najIka be cora joIne te traNamAMthI eka te mArgathI pAcho ja vaLI gayo. - bIjAne coroe pakaDI lIdhe. trIje manuSya samyapha prakAre baLavIrya pheravI cArane hata prahata karI Icchita sthAnake pahoMrayo." dRSTAMtane upanaya : aDavi bhavo maNussA, jIvA kammaTTiI paho dIho / iTI ya mayadA , rAma-kolA ho vorA che. bhaggo ThiipariDiDha, gahio puNo gaMThio gao taio / sammattapuraM evaM, joijjA tinni karaNAI // bhavabhramaNarUpa aTavI che. temAM manuSya e traNa jAtinA saMsArI jIve che, karmanI sthiti mATe mArga che, graMthideza bhayanuM sthAna che ane rAga-dveSa rUpa be cAra che. je rAgadveSarUpI rane joIne bhAgI gaye, te jIva pharIne mehanIya vigere karmonI utkRSTa sthiti bAMdhe. bIje je rAgadveSarUpI cArathI pakaDAIne tyAM UbhA rahyA, te keTalAka kALa sudhI evA ja adhyavasAyamAM graMthidezamAM rahe ane trIjo apUrvakaraNarUpa tIkSaNa kuhADAthI rAgadveSarUpa rane hataprahata karI; samakitarUpI nagarane prApta kare, A rIte traNe karaNane upanaya jANa." kIDIonuM dRSTAMtaH "khii sahAviya gamaNaM, ThANu saraNaM tao-samuppayaNaM / / TA TAsira vA, 3pa vALa muLI che" jema keI kIDI pRthvI para sahaja gamana kare che. e kIDI te pharatI pharatI khIlA pAse athavA bhIMta pAse AvIne pAchI pharI jAya. keIka kIDI te khIlA upara ke bhIMta upara caDIne besI rahe. keIka kIDI sthAna upara caDIne te sthAnakathI UDI jAya, A pramANe kIDIonuM daSTAMta jANavuM. daSTAMtano upanaya - " khiigamaNaM piva paDhama, ThANu saraNaM ca karaNamapuvvaM / uppayaNaM piva tatto, jIvANaM karaNamaniyaTTi // " Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI saMmyaktva stava krIDInuM pRthvI upara pharatA pharatA khIlAnA mULa sudhI AvavuM te pravRttikaraNa che. kAI kIDI khIlA upara caDIne besI rahI te bIjI apUrvakaraNa che, tathA kIDI khIlA upara caDIne khIlA uparathI UDI gaI te anivRttikaraNa jANavuM." AgamamAM paNa kahyuM che, ke 'kALu A maMdiremo nayipAsa tatyeva TALa | osaraNaM piva tatto, puNo vikammaThiivivuTi || '' "je khIlA che te graMthideza che. gra'thine pAmelA jIva keTalAka kALa tyAM rahyA bAda graMthidezathI pAchA phare, te jIva pharIthI utkRSTa kamasthiti khAMdhe che." ahIM kama graMthanA abhiprAya pramANe samyaktva pAmelA jIva samyaktvanA tyAga karIne mithyAtve jAya tyAre pharIthI dareka karmAMnI utkRSTa sthiti khAMdhe che paNa ugra rasa nathI mAMdhatA. siddhAMtanA abhiprAya mujaba jeNe graMthibheda karyA che tevA samakitI jIva mithyAtve gayelA pharIthI utkRSTa sthitibaMdha karatA nathI. apuvvakaraNamuggara-dhAyalihiyadudugaMThibheo so / aMtamuhuteNa gao, niyaTTikaraNe visujjhato // atha:-apUraNarUpa mudgaraghAtathI graMthibheda karelA jIva, vizuddha pariNAmathI nirmALa thatA, aMtarmuhUtamAM anivRttikaraNa prApta kare che. bhAvArtha:-'thideze AvelA jIva pUrve keAIvAra pariNAma pAmyA nathI, evA apUrva`pariNAma rUpa vA dvArA rAgadveSarUpa gAMThane bhedIne pariNAmanI vizuddhatA dvArA anivRttikaraNa pAme che. anivRttikaraNane pAmelA jIva zu kare ? so tattha raNe suhaDo va, vayarijayajaNiyaparamaAnaMdaM / sammata lahai jIvo, sAmantreNa tuha pasAyA || a:-jema subhaTane saMgrAmamAM vairIne jItavAthI parama AnaMda thAya tema anivRttikaraNamAM rahelA jIva aMtarakaraNanI kriyA zarU kare ane aMtarakaraNanA prathama samaye he nAtha ! tArI kRpAthI jIvane upazama samaktinI prApti thavAthI parama AnaMda thAya. bhAvAtha :-anivRttikaraNamAM rahelA jIva vizuddhapariNAmathI mithyAtvanA pujanI e sthiti kare. prathama sthiti aMtarmuhUta mAM vedAya te laghusthiti. palyopamanA asakhyAtamA bhAge nyUna kADAkeADi sAgaropamanI mATI sthitimAMthI aMtarmuhUta pramANa veDhavA ceAgya sthitinA likA khe'cIne tene uyAvalikAmAM nAkhIne vedI le eTale je Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 prakaraNa ratnAvalI ilikA veDhAI gayA teTalI sthitinI jagyA khAlI rahe tene aMtarakaraNa kahevAya ane te aMtarakaraNanA prathama samaye jIvane upazamasamyaktvanI prApti thAya; arthAt aMtarmuhUta sudhI mithyAtvanA dalikA udayamAM na Ave, upazAMta rahe. sau prathama AvuM samakti pAmavAthI jIvane atyaMta AnaMda thAya. te ja vAtanuM e gAthA dvArA samarthana kare che. 17 " vAvRtti lavejhaLa, mmAd AniIroLa / uvalanAeNa kamavi, abhinnapucviM tao gaMThi // "tuM nivira cAmeruM, gapuranukhya vantradhAram | baMtomahuvA, khaMtuniTTi Lammi / / ' atha :-jIva, yathApravRttikaraNa dvArA mithyAtvAdi karmIne khapAvIne nadInA pASAjInA dRSTAMte kAI prakAre graMthi pAse Ave. pachI pUve nahIM teADelI rAgadveSa pariNatimaya mithyAtvanI te graMthirUpa parvatane apUrNAMkaNurUpa ugra vajranI dhArAthI bhedatA aMtarmuhUtta kALamAM anivRttikaraNa pAme." tyAM zuM kare? " paisamayaM sujjhato, khaviu kammAI tattha bahuAI / micchattammi uinne, khINe aNudiyammi uvasaMtaM // " artha :-"samaya samaye vizuddhamAna pariNAmI jIva tyAM ghaNA karmone khapAve te vakhate je mithyAtvanA krelika udayamAM AvyA hAya tenA kSaya kare ane je uyamAM na AvyA hAya tene upazamAve." aMtarakaraNa karatA je thAya te darzAve che. " saMsArammataniyo, tatto posIsa sorthI | paramanivura, taEte jahera sammatte / '' artha :-sa'sArarUpa grISmanA tApathI tapta jIva anivRttikaraNarUpa zuddhe . sarala mA pAmI ati utkRSTa anivRttikaraNanA aMte aMtarakaraNanA prathama samaye gAzIcaMdananA rasa jevuM zItaLa samyaktva pAme. bhAvAtha :-jema kAIka pathika unALAmAM madhyAhna samaye nirjana vanamAM sUryanA tApa paDavAthI AkuLa vyAkuLa thayA hAya, tene zItaLa sthAna maLe athavA khAvanA caMdananA rasa chAMTe tyAre te pathika sAtA pAme, tema bhavyajIvarUpa parthika anAdi saMsArarUpa ugra grISmakALamAM, janmamaraNAdirUpa nirjana vanamAM, kaSAyarUpa ugra tApathI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktva stava pIDAyela, rogazAkAdirUpa lUthI baLe, tRSNArUpa pipAsAthI parAbhava pAmele, anivRttikaraNarUpI mArga pAmI, dUrathI atarakaraNarUpa zItaLa sthAna joI harSa pAmele utAvaLo tyAM pahoMce ane gazIrSa caMdananA rasa jevuM samyaktva pAme. mithyAtvanA traNa bhAMgA - * abhavyane anAdi anaMtarUpa pahele bhAMge, bhavya jIvane anAdisAMta bIjo bhAMge, je jIva sabhyatva pAmI, pAcho vamana karI mithyAtve jAya, vaLI zubha sAmagrInA yege samyakatva pAme tene trIje sAdisAta bhAge jANave. the sAdi anaMta bhAMgo mithyAtvane mATe na hoya, jene kSAyika samati guNa pragaTa thAya te samakitane aMge heya. te ja vAtanuM samarthana - , "micchattamamavA, tamakhANapatAM kupoyara I makhyALe. tamAruM sapannAvasiye tu sare che artha--"abhavyane mithyAtva anAdi anaMta bhAMge jANavuM. bhavyane te mithyAtva anAdisAMta bhAMge jANavuM eTale mithyAtvane aMta thAya ane samyakatva pAme tyAre samajavuM." have samyakatvanA prakAra-eka prakAre samyaktva taMcegavihaM duvihaM, tivihaM taha cauvihaM ca paMcavihaM / tatthegavihaM jaM tuha-paNIyabhAvesu tattarUi // 8 // atha-te samyahatva eka prakAre, be prakAre, traNa prakAre, cAra prakAre ane pAMca prakAre paNa AgamamAM kahyuM che. temAM vitarAga praNIta je jIvAdika bhAva padArtha tene viSe tatvanI rUci heya te eka prakAranuM samyahava jANavuM. bhAvArtha-jIvAdi padArthamAM paramArtha buddhi-arihaMtadeve je tattva bhAkhyuM teja satya che evI zraddhA te eka prakAre samyaktva jANavuM. ' te viSe yogazAstramAM kahyuM che ke - ' "cirjinoktatattveSu, samyak zraddhAnamucyate / kAnta tannA , guvamena vA " jinezvara bhagavaMte kahelA tatvane viSe je ruci te samyapha zraddhAna kahevAya che. te zraddhAnA pitAnI meLe ane gurunA upadezathI ema be prakAre thAya che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara 1 prakAre 2 prakAra jinaMdhama nI 1 dravya bhAva zrA athavA 1 nizcaya 2 vyavahAra 1 uparAma 1 kAraka 1 upazama 1 upazama 2 kSAyika samyaktvanA prakAro | 3 prakAre 2 rAcaka athavA ra kSAyika 4 prakAre 3 dIpaka 3 kSayApazama 2 kSAyika 3 kSAyeApazamika je sAsvAdana 3 kkSAyeApazamika 4 sAsvAdana dvinidha samyaktva traNa prakAre :- 5 prakAre 5 veka 1 nisarga 2 upadeza 3 AjJA 4 sUtra 5 khIja 6 abhigama 7 vistAra 8 kriyA rUci ci rUci cici rUci riya rica prakaraNa ratnAvalI 10 prakAra 89 saMkSepa 10 dharma cici duvihaM tu davvabhAvA, nicchaM vavahArao vi ahavA vi / nissagguvaesAo, tuhavayaNaM viUhiM nidhiThaM // / 9 // e prakAranu samyaktva te dravyathI ane bhAvathI tathA nizcaya ane vyavahArathI tathA svabhAvathI ane bIjAnA upadezathI paNa heAya che. ema huM paramAtmA ! tamArA vacanane jANanAra puruSAe kahyuM che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktva stava dvividha samyaktvanA traNa prakAranuM lakSaNaH tuha vayaNe tattaruI, paramamajANao vidavvagayaM / samme mAvAya ghuLa, paramavruviyALako doD // z. // atha--he prabhu! paramArthAne nahIM jANavA chatAM paNa tamArA vacanane viSe je tattvarUci che, te dravyagata samyaktva kahevAya che tathA paramA jANanArA puruSane bhAvagata samyaktva hAya che. A viSe zAstramAM kahyu che ke - 44 'jIvAi nava payatthe, jo jANar3a tassa hoi sammattaM / bhAveNa saddato, ayANamANe vi sammattaM // ** jIva, ajIva vagere nava tattvAne je jIva jANe che, tene bhAvasamyaktva hoya che. tathA bhAvathI zraddhA karanArane nahIM jANavA chatAM paNa dravyasamyaktva hoya che, " nizcaya ane vyavahArarUpa be prakAranA samyaktvanuM' lakSaNa - nicchayao sammattaM, nANAimayappasuhapariNAmo / 66 care puLa tadde samaye, maLiya sammattaahiM ! ? // a--jJAna, darzana, cAritramaya AtmAnA je zubhapariNAma te nizcayathI samyaktva kahevAya che ane he prabhu! tamArA siddhAMtamAM samyaktvanA hetuene vyavahArasamyaktva kahevAya che. bhAvArtha :-mithyAtvInA paricaya vigere aticArAdi dveSanA tyAga ane devagurunI bhakti bahumAna dvArA zAsananI unnati karavI vigere samyaktvanA hetue che. nizcayasamyaktva viSe yAgazAstramAM kahyu che keH Atmaiva darzanajJAna - cAritrANyathavA yateH / 66 66. yastavAmaiva svazuLe, zarIramAMtiti " sAdhunA AtmA ja krena, jJAna ane cAritrarUpa che te athavA to je tenA AtmA che teja potAnA jJAna, darzIna ane cAritranA guNathI zarIramAM rahelA che. bhAvArtha :-ratnatrayInA zuddha upayAgamAM vatA jIvane ja nizcaya samyaktva kahevAya. vyavahArasamyaktva viSe guNasthAnaka vicAramAM kahyu che keH 64 'deve gurau ca saGghe ca, sadbhaktizAsanonnatim / ato'pi karotyeva, sthitiM tUrye guNAlaye // " deva, guru ane saMghanI bahumAna sahita bhakti kare, zAsananI unnati kare, tA te jIva vrata rahita paNa ceAthA guNasthAnakane viSe sthiti kare che arthAt samakita pAme che, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 nisaga` samyaktva ane upadezajanya samyaktva - . jela vettha maigga kuddeva jarauha nAeNa jeNa pannattaM / nisagguvaesabhavaM sammattaM tassa tujjha namo // 12 // atha--(1) jaLa (2) vajra (3) mArga (4) kedrava ane (5) javara-tAva vigere. A pAMca daSTAMta dvArA huM prabhu! je tame nisaga ane upadezathI utpanna thayeluM samyaktva kahyuM che, tevA tamane namaskAra thA. bhASA :-A gAthAmAM pAMca dRSTAMtA kahyA che. temAM jaLa, vajra ane kADhava e traNa dRSTAMtA AgaLa pujatrayanI bhAvanA avasare kahevAze, bAkInA mArga ane javara e e dRSTAMta A pramANe H mAnu' dRSTAMta - jema keAika pathika mAga mAM bhUlA paDyo,te khIjA keAinA upadeza vinA ja bhamatA bhamatA peAtAnI meLe mArge caDI jAya ane koika pathika tathAvidha pApanA udayathI sajjananA ceAga na pAmavAthI mA` pAme ja nahIM ane kAika pathika bIjAne pUchI tenA kahevAthI mA ne pAme. jvaranu dRSTAMta : koIne javara AvyA hAya te auSadha karyA vinA ja sAjo thAya, kAI nA javara auSadhAdi karavAthI jAya ane keAInA javara auSadhAdi karavAthI paNa na jAya. A pramANe : Adi zabdathI khIjA vyAdhi mATe paNa samajavu. traNa prakAre samyaktva : prakaraNa ratnAvalI. * e ja rIte koika zuklapAkSika bhavya jIva kALAdi kAraNeAne pAmIneM peAtAnI meLe samyaktva pAme, te nisaga samyaktva kahevAya tathA kAika bhavya jIva pUrvokta kALAdi kAraNa hoya paNa sadgurunA ceAge upadeza sAMbhaLI, mithyAtvanA tyAga karI deva, guru ane dharmanI zraddhArUpa samyaktvane pAme tene upadezasamyaktva kahevAya ane sAmagrInA cAga thavA chatAM paNa je samyaktva na pAme te abhavya jANavA. kArakAdi samyaktvanAM lakSaNe - tiviha kAraga - roaga dIvagameehiM tuhamayaviUhiM / nAgosamo--vamiya-vAyameduM vA thi // rU // a---he nAtha ! tamArA matane jANanArAoe kAraka, rAcaka ane dIpaka ema traNa prakAranuM samyaktva kahyuM che athavA tA kSAyeApazamika, aupamika ane kSAyika ema traNa prakAranuM paNa samyaktva kahyuM che. jaM jaha bhaNiyaM tumae, taM taha karaNammi kArago hoi / agasammattaM puNa, ruhamittakaraM tu tuha dhamme // 14 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhyatva stava 65 atha_he nAtha! tame je kriyAnuSThAnAdi je prakAre karavAnuM kahyuM che, te kriyAnuhaThAnAdi te ja prakAre kare tene kArakasamyaktva hoya che. ane tamArA dharmane viSe rucimAtra kare tene rocakasabhyatva kahe che. - bhAvArtha-kAraka samakitamAM cAritrane paNa samAveza thAya che. rocasamyakatva - jinekta dharma karavAnI IcchA kare, zuddha zraddhA rAkhe, keIne dharmakriyA karatA joIne sAruM mAne, paraMtu pite bhAre karyAM hovAthI kriyAnuSThAnAdi karI zake nahIM, tene rocakasamyaktva kahevAya. dIpaka samyakatva sayamiha micchaddiTThI, dhammakahAIhiM dIvai parassa / vIvAsamiLa, mati tu samavamaLo pa che artha-svayaM mithyAdaSTi hoya paNa dharmakathAdi dvArA bIjA bhavya jIvane dharmavaDe dIpAve dharma pamADe, tene tamArA siddhAMtane jANanArAo dIpaka samyaphatava kahe che. bhAvArtha svayaM abhavya ke dUrabhavya hoya, paNa aMgArakAdi abhavyanI jema bIjAne viziSTa dezanA vigerethI dharma pamADe tene dIpakasamyakRtva kahevAya. siddhAMta pAThaH vihiyANuTThANaM puNa, kAragamiha royagaM tu saddahaNaM / micchAdiTThI dIvai, jaM tatte dIvagaM taM tu // AgamAnusAra anuSThAna karanArane kArasamyaktva kahevAya, jinabhASita tatvane viSe zraddhA rAkhanArane recakasamakita kahevAya, pote mithyAdaSTi hoya chatAM bIjAne je tattva oLakhAve tene dIpakasamakti kahevAya. bIjI rIte samyaktvanA traNa bheda - apuvvakayati pujo, micchamuina khavitta aNuina / uvasAmiya aniyaTTi-karaNAuo paraM khaovasamI // 16 // atha- apUrvakaraNanA baLathI traNa puMja karIne jIva udayamAM AvelA mithyAtvane khapAvIne tathA udayamAM nahIM AvelA mithyAtvane upazamAvIne anivRttikaraNathI zreSTha evA #pazama samyatvane pAme che. bhAvArtha -A siddhAMtakArane mata che. siddhAMtakAranA mate anivRttikaraNa pachI jIva sau prathama kSApathamika samitinI prApti kare che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI siddhAMtakArane mata A pramANe che keH anAdi mithyAtvI jIva graMthabheda karIne apUrvakaraNamAM traNa puMja kare che ane tyAra pachI anivRttikaraNanA sAmarthyathI zuddha pujane vedate prathamathI ja kSApazamikasamyaktva pAme che. (upazama samakita pAmyA vinA ja kSApazamika samyakatva pAme che.) kalyabhASyamAM kahyuM che ke : " AlaMbaNamalahaMtI, jaha saTThANaM na muMcae iliyA / ___evaM akayatipuMjo, micchaM ciya uvasamI ei // " AlaMbanane nahIM pAmelI IyaLa jema potAnA sthAnane choDatI nathI. e ja pramANe traNa puMja karyA vagarano upazamasamakitI jIva sAsvAdanI thaIne mithyAtve ja jAya che. vizeSArtha :-yathApravRtyAdi traNa karaNa krama mujaba karIne aMtaHkaraNanA prathama samaye jIva upazamasamakita pAme che paraMtu traNa puMja karyA vagarane pazamika samyakutvavALo jIva avazya mithyAtve pAcho jAya che. traNa puMjanuM dRSTAMta jema mINa sahita kedrava dhAnyane usNa jaLAdi auSadhathI eka bhAga mINa rahita karyo te zuddha, bIjo bhAga aradhe zuddha karyo te azuddha ane trIjo bhAga je have tene te rahyo te azuddha jANave. tathA jema keIka vastra malina hatuM, te khAre AdithI ati svaccha-nirmaLa thAya, bIjuM khArAno cheDe prayatana hovAthI huM nirmaLa thAya ane trIjuM malina ja rahe tathA malina jaLa jema nirmaLa phaLAdinA vege ati svaccha thAya, bIjuM gheTuM nirmaLa thAya ane trIjuM malina ja rahe. A traNa daSTAMte aMtarakaraNagata upazama samyakatvarUpa auSadhane vege mithyAtvamehanIyanAM daLIyAM tene eka bhAga zuddha karyo, bIjo bhAga ardha zuddha thaye eTalAmAM aMtarmuhUrta kALanI samApti thaI tethI trIjo bhAga zuddha thaye nahIM te trIjo bhAga te saMpUrNa mithyAtvarUpa viSathI bhareluM ja rahI gaye. te traNa pujanA traNa nAma che. temAM pahelo zuddhapuMja te darzana (samakita) mehanIya, ardhazuddha te mizramehanIya ane trIje sarvathA azuddha te mithyAtvamehanIya kahevAya che. zrI vizeSAvizyakanI vRttimAM kahyuM che ke - " tadyatheha pradIpasya svacchAbhrapaTalegRham / na karotyAvRti kAMci-devametadraverapi // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva. stava ggzrI dig , fagii vA nanu kAmAta . darzanyubhayavAMzcaiva, mithyAdRSTizca kIrtitaH // " A lekamAM jema svaccha abhrakanA aMtare rahele di gharamAM sarva sthAne udyota kare che ane kAMI paNa AvaraNane karatuM nathI. te ja pramANe ujajavaLa vAdaLA vaDe sUryane prakAza paNa AvaraNa karato nathI. tevI rIte zuddha karelA mithyAtvanA daLIyAM paNa nyUna zraddhA kare nahIM e samakita mehanIya mATe samajavuM. jeNe traNa puja karyA che te samyagdarzanI, be puMja karyo che te mizradarzanI ane eka puMja karela che te mithyAdaSTi che. karma graMthane abhiprAya kahe che : ___ kammaggaMthesu dhuvaM, paDhamovasamI karei puMjatiyaM / tannoi puja che, same mIsArU miche vA | karmagraMthamAM ni prathama upazamasamakita pAmanAra jIva aMtarakaraNamAM traNa puMja kare che. vaLI te upazamasamyaktvathI patita chava pazamasamyakatvane viSe athavA mizrane viSe athavA mithyAtve jAya che." pATha:-"vana sI aMtararAzi zera varuM f , zo pamatta bhAvaM pisAsAiyaNo puNa na ki pi lahei ti / ' vizeSArtha :-prathama samyatva pAmate jIva samyaphatvanI sAthe kaI dezaviratipaNane, keI sarvaviratipaNAne paNa pAme che. A pramANe zatakabRhadasUrNimAM kahyuM che. karmagraMthanA mate upazama samyakatvanI prApti - akayatipuMjo Usara, davaIliya daDDharukkhanAeNa / aMtarakaraNuvasamio, upasamio vA saseNigao // 17 // artha-jeNe pUrve traNa puMja kya na hoya e jIva, ukhara kSetra pAse AvatA temaja dAvAnaLanA agnithI baLelI ane baLelA vRkSovALI bhUmi pAse AvatA jema na dAvAnala zAMta thAya che, tema aMtarakaraNa karIne upazamasamyakatva pAme che athavA pitAnI zreNimAM upazamasamyakatvane pAme che. te viSe kahyuM che ke - " uvasamaseDhigayassa ya, hoi uvasAmio u sammattaM / - jo vA jAti|vo, vimo sadA sakaM ." " upazama zreNi mAMDanArane upazamasamyaktva hoya che athavA jeNe traNa puMja karyA nathI ane mithyAtva apAvyuM nathI e jIva je navuM samyatvane pAme che te upazamasamakita jANavuM" Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apratyA, mAyA prakaraNa ratnAvalI upazama zreNinuM svarUpa darzAvatuM keSTaka upazAnta meha. saMjavalana lobha apratyA. lobha pratyA. lebha. saMjavalana mAyA pratyA. mAyA, saMjavalana mAna apratyA. mAna pratyA. mAna saMjavalana krodha. apratyA. kodha pratyA. krodha. . puruSaveda-1 hAsyAdiveda-6 strI veda-1 napuMsaka veda-1 3 mithyAtva-mizra-samyaktva mehanIya 4 antAnubalpi.. [ A prarUpaNuM urva mukhI jANavI. jemake prathama cAra anantA. upazamA pachI traNa darzana mehanIya samakALe upazamAve.] [ahIM ekeka khAnAmAM samakALe upazamatI pravRtio lakhelI che. ] upazama zreNinI vidhi :prathama upazamazreNi caDavA gya javanA lakSaNa aMge guNasthAnaka kamareha. - "pUrva vimAna yuro @aa saMdananairimika saMdhyAyannAdyazuklAMza, svazreNiM zrayate kramAt // " pUrvagata mRtane jANanAra, nitya apramatta-niraticAra cAritryavAna, pahelA traNa saMghayaNa sahita ane ladhyAnanA pahelA pAyAnuM dhyAna karate hoya, te anukrame pitAnI upazama zreNine prAraMbha kare che." apUrvAdi dvayakaika-guNeSu zamakaH kramAt / pati urvazaH zAnti, mAtve ja tarachamaNa che. apUrvakaraNa ane anivRtti bAdara e be guNaThANe anukrame saMjavalana lebha sivAya bAkInI cAritramohanIyanI vIza prakRtine upazamAve che pachI sUmasaM5rAya Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 samyaktva stava guNasthAnake saMjavalana lebha mehanIyane aNu kare che ane upazAMta mahA guNasthAnake te ja aNurUpa lebhaprakRtine upazamAve che. A pramANe sarvopazama kare che. zreNAdare vA-dyamitte nakkara .. puSTAyustUpazAntAntaM, nayeccAritramohanIm // " upazamazreNi upara ArUDha thayela kALa kare te ahamiMdrapaNuM pAme che, punaH vaLI moTA AyuSyavALo jIva upazAMta guNasthAnakane aMta kare che ane upazamAvelA cAritramehanIyane pAchA udayamAM lAve che. upazAMtamUha guNasthAnake caDela jIva avazya paDe che." te viSe kahyuM che ke - "vratamAM prAtho-gzamI rAvate tatA | kaH kRtamaruM toyuM, punarmAsimanune !" upazama zreNivALo jIva cAritrahanIyano udaya pAmIne tyAMthI pAchA paDe ja che, nIce mala jAmI gayela hoya tevuM jaLa pharIthI malinatAne pAme che. keI auSadhAdi pragathI jaLane mala nIce besI jAya te paNa pAchuM vAyu vigerenA prayogathI te jala malina thAya che tema pramAdanA vegathI upazama samakitI jIva paDe che." kahyuM che ke - " suakevalI AhAraga, ujumai uvasaMtagAvi upamAyA / hiMDaMti bhavamaNataM, tayaNaMtarameva caugaiyA // " zrutakevaLI-caudapUrvI, AhAraka zarIranI labdhivALA, Rjumati mana:paryavajJAnI tathA agyAramA upazAMtamUha guNasthAnakavALA paNa pramAdanA vegathI te ja bhavanI pachI anaMtara cAre gativALA thaIne anaMtabhava bhramaNa kare che." upazamaNi viSe siddhAMtamAM kahyuM che ke - "jIvo hu ikajammami, ikaseDhI karei uvasamago / a fm ukA no nA, to vAre vAra che" je jIva eka janmamAM eka vAra upazamazreNi kare, te jIva kSapakazreNine paNa kare paraMtu be vAra upazamazreNi kare che, te ja bhavamAM kSapakazreNi na kare." siddhAMtane mataH eka janmamAM "kSapakazreNi ke upazama zreNi" e bemAMthI eka ja zreNi thAya. paNa karmagraMthanI laghuvRttimAM te ema kahyuM che ke-eka vAra upazamazreNi jeNe karelI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 prakaraNa ratnAvalI heya te kSapakazreNi paNa kare paraMtu e bhavamAM be vAra upazamazreNie gayela hoya te kSapakazreNi kare nahi. upazamazreNithI paDele acaramazarIrI prathama guNasthAnake paNa jAya che. te viSe guNasthAnakamArohamAM kahyuM che ke - "apUrvAdyAstrayo' pyUrdhva-mekaM yAnti zamodyatAH / ___catvAro'pi cyutAvAdya, saptamaM cAntyadehinaH // "upazamaNi caDatAM apUrvakaraNa, anivRttinAdara ane sUkamaparAya-e traNe guNasthAnakavALA uce caDatAM upazamanA udyamavALA eka eka guNasthAnake caDe che ane paDatI vakhate apUrvAdi cAre guNasthAnakethI anukrame paDatA paDatA pahelA guNasthAnaka sudhI jAya che. tathA je caramazarIrI hoya te paDatAM paDatAM sAtame guNasthAnake AvI aTake che ane te sAtamA guNasthAnakathI kSapakazreNi mAMDI te ja bhave kevaLajJAna pAmI mekSe jAya che. kSapakazreNi sthApanA : siddhi 13 prakRti kSaya 14 me kSaya (anate) 72 prakRti kSaya 14 me kSaya (upAtve) jJAnAva, 5, dazanA. 4, antarAya 5 12 me kSaya (upAsthe) 2 nidrArdika 12 me kSaya (upanya) 1 saMjavalana lAbha 10 me kSaya. * 1 saMjavalane mAyA 9i mAnA 9 mA bhAge 1 saMjavalana mAna 9 mAtA 8 mA bhAge 1 saMjavalana krodha 9 mAnA 7 mA bhAge 1 purUSada 9 mAnA 6 ThThA bhAge 6 hAsyAdi 9 mAnA 5 mA bhAge 1 strIveda 9 mAnA 4 thA bhAge 1 napuM. veda 9 mAnA 3 jA bhAge 8 madhyama kaSAya 9 mAnA 2 ja bhAge 16 ekendriyAdi 9 mAnA 1 lA bhAge | devAyu 1 narakAyu 1 tiya gAyu 7-4-5 guNasthAne 1 samyakatva mehanIya 4-5-6-7 mAnA 1 mizra mohanIya che 1 mithyAtva mohanIya keIpaNa 4 anantAnubadhi. guNasthAne - Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyava stava zreNi viSe - " uvasamaseNi caukaM, jAi jIvassa AmavaM nUNaM / / tA puNa do egabhave, khavagaseNI puNo egA // " jIvane AkhA saMsAramAM mekSa pAme tyAM sudhImAM cAra vakhata upazamazreNi hoya che. vaLI te upazamaNi eka bhavamAM be vAra hoI zake che, paraMtu kSapakazreNi te AkhA saMsAracakramAM eka ja vakhata prApta thAya che. kSAyikasamakitanuM svarUpa micchAikhae khaio, so sattagakhINi ThAi baddhAU / cautibhavabhAvimukkho, tabbhavasiddhI vi iyaro vA // 18 // atha-mithyAtvAdi sAta prakRtino kSaya karela chava kSAyikasamaktivALo thAya che. te jIva baddhAyu hoya te sAta prakRtine kSaya karI tyAM ja rahe arthAt kSapakazreNi mAMDe nahi ane te jIva cAra ke traNa bhavamAM mekSe jAya ane abaddhAyu jIva hoya te te ja bhave siddhine pAme." cAra prakAre samyakRtva cauhAo sAsANaM guDAivamaNu vva mAlapaDaNu vva / - vasamiLo 3 vasaMto, sArA mirajhama | 22 che. artha-cAra prakAre samyakatva hoya, temAM prathama kahyA pramANe traNa prakAra tathA cethe prakAra sAsvAdana che. te goLa AdinA vamana jevuM che. tathA mALathI paDavA jevuM che. upazama samakitathI paDele jIva mithyAtvane pAmyA nathI te sAsvAdana kahevAya che. bhAvArtha-prathama khAdhelA goLanuM vamana karatI vakhate tene mIThe svAda Ave che. tema samakitanuM vamana karI mithyA jatAM vacce cha AvalikA sudhI samakitane svAda Ave che. tathA mALathI paDatA vaccenA bhAgane sparzate bezuddhithI avazya bhUmine sparze che tema samakitI jIva paNa anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya thatAM avazya paDe che. vizeSAvazyakamAM kahyuM che ke kAsamabhAgo, jarUra biruM pAvamA . sAsAyaNasammattaM, tayaMtarAlaMmi chAvaliyaM // " upazama samakitathI paDatI vakhate mithyAtvane na pAme te samaye varace cha AvalikA * sudhI sAsvAdanAsabhyatva prApta thAya che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI pAMca prakAre samyaktva - veyagajua paMcavihaM, taM ca tu dupuMjakhayaMmitaiyassa / khayakAlacaramasamae, suddhANuveyago hoi // 20 // artha-pUrve je cAra kahyAM temAM vedakasamyaktva gaNutAM pAMca prakAre sabhyatva kahevAya che. te vedaka saMkhyatva mithyAtva ane mizra e be puMjane kSaya karyA bAda trIjA samyakatva pujanA kSayakALanA chellA samaye chellA zuddha paramANunAM vedanA vakhate hAya che. . pAMce samyakatvane kALaH aMtamuhuttovasamo, chAvaliya sAsANa veyago smo| sAhiya tittIsAyara, khaio duguNo khaovasamo // 21 // artha-upazamasamyaktvane utkRSTa kALa eka aMtamuhUrtane che, sAsvAdanane cha AvalikAne, vedakane eka samaya, kSAyikano manuSyabhavanI sAthe kAMIka adhika tetrIza sAgaropama ane kSaye pazamane kALa sAdhika chAsaTha sAgarepama che. kSapazamane teTale kALa kevI rIte? "to vAre vinavANuM, tika zarU karavA . taha airega narabhaviya, nANAjIvANa savvaddhA // " be vAra vijayAdimAM athavA traNa vAra ayyata devalekamAM gayelAne chAsaTha sAgaropama thAya che. tathA manuSyabhavanuM AyuSya jeTaluM hoya te adhika thAya che. tathA nAnA prakAranA jIvone Azrayine sarvakALa kSapazamasamakita hoya che. saMsAramAM bhramaNa karatA jIva A pAMca samyakRtvamAM kyuM karyuM samyakatva keTalI vAra pAme? ukosaM sAsAyaNa, upasamiyA hu~ti paMca vArAo / veyaga khayaga ikaMsI, asaMkhavArA khaovasamo // 22 // artha AkhA saMsAra paribhramaNamAM eka jIvane utkRSTathI sAsvAda-samyakatva ane upazamasamyaktva pAMca vAra hoI zake che tathA vedakasamyaphala ane kSAyika samyapharavA eka ja vAra prApta thAya che. tathA pazama samyaktva asaMkhya vAra prApta thAya che. kayA guNasthAnake kayu samyaktva hoya ? bIyaguNe sAsANo, turiyAisu aDigAra cau causu / uvasamaga khaDga veyagaM, khAovasamA kamA huti // 23 // . Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 a--sAsvAdanasamyaktva khIjA sAsvAdanaguNasthAne, upazamasamyaktva cArathI agyAramA upazAMtamAMhaguNasthAna sudhI, kSAyikasamyaktva cAthAthI caudamAM ayAgI kevaLI guNasthAna sudhI, vekasamyaktva ane kSayApazamasamyaktva e be ceAthA guNasthAnathI sAtamA apramattaguNasthAna sudhI hoya che. bhAvArtha :-sAsvAdanasamyaktva sabhyazrvastava upazamasamyaktva kSAyikasamyaktva vedakasamyaktva kSayApazamasamyaktva 2 je guNasthAne 4 thI 11 guNasthAne ( kula 8 ) 4 thI 14 guNasthAne (kula 11 ) 4 thI 7 guNasthAne ( kula 4) 4 thI 5 guNasthAne (kula 4) samyaktva pAmyA pachI dezivarata, savavarita ane upazamazreNi tathA kSapakazreNi kayAre prApta thAya ? " sammattazmi 3 ruddha, pahiyaputtaLa sAvako duggA / covasamasayALa, sAyarasaMveMtarA kuMtti / / " samyaktva pAmyA pachI aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI sthitimAMthI ethI nava palyApama sudhInI sthiti AchI thAya tyAre dezavirati prApta thAya che vaLI teTalI sthitimAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropamanI sthiti echI thAya tyAre sarvavirati prApta thAya che ane temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropamanI sthiti echI thAya tyAre jIva kSapakazreNa prApta kare che. bhAvArtha :-AvI rIte deva ane manuSya bhaveAmAM samyaktvathI jIva bhraSTa na thaye hAya tA, bemAMthI eka zreNi vinA eka bhavamAM sarva pAme che kAraNa ke siddhAMta'kAranA mate eka bhavamAM be zreNi thAya nahi. tIrAdinI AzAtanAnuM phaLa - " tisthayar vathaLa mutra, gAyi gaLatara mahilTIya / AsAto bahuso, ANaMtasaMsArio hoi // " tIrthakara, pravacana, zruta, AcAya, gaNadhara ane maharSika eTale tapa, sayama ane zruta sa MbaMdhI samRddhivALAnI ghaNAM prakAre AzAtanA karanAra jIva ana tasa sArI thAya che. " 10 AgamamAM kahelA samyaktvanA prakAro - " egaviha duviha tivihaM, cauhA paMcaviha dasavihaM sammaM / Are jayAre, jIvanamamerlRi vA samma ' Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 74 prakaraNa ratnAvalI jinadharmanI zraddhA, te eka prakAre, nizcayathI ane vyavahArathI be prakAre, kAraka, rocaka ne dIpaka athavA upazama, kSAyika ne kSayopazamasamakita traNa prakAre, upazama, kSAyika, kSaye pazama ane sAsvAdanA cAra prakAre. upazama, kSAyika, kSapazama, sAsvAdana ane vedaka te pAMca prakAre tathA daza prakAre paNa samyakatva hoya che, samyakatvanA daza prakAra :- " nisagguvaesarUI, ANaruI suttabIyaruimeva / abhigamavitthAraruI, kiriyAsaMkhevadhammarUI // ". (1) nisargarUci, (2) upadezaruci, (3) AjJArUci, (4) sUtrarUci, (5) bIjarUci, (6) abhigamarUci, (7) vistArarUci, (8) kriyArUci, (9) saMkSeparUci, (10) dharmaci. daza rUcinuM svarUpaH "bhUattheNAhigayA, jIvAjIvA ya punapAvaM ca / sahasammaii Asava, saMvaro ya roei nisaggo // jo jiNadiTTe bhAve, caubihe saddahAi sayameva / .. emeva ya nannahatti ya, sa nisaggarui ti nAyavyo // " satya arthathI jANelA jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara Adi padArtho pitAnI sanmatithI rUce te nisargarUci, je jIva dravya, kSetra, kALa ane bhAva athavA nAma, sthApanA, dravya ane bhAva-ema cAra prakAranA jinanirdiSTa bhAvene potAnI meLe zraddhA kare-A ema ja che, anyathA nathI ema sahe te nisargarUci samati jANavuM. chaumattheNa jiNeNa vA, uvaesarui ti nAyavvo // " je jIva A ja jinendra siddhAMta padArthone bIjA keI chavAstha athavA sAmAnya kevaLI vigerenAM upadezathI zraddhA kare te jIva upadezaruci che. "rAma-loso moho, kanALuM vaNa vavAya ho ! zA poto, vastu zALA nAma " jenA rAga, dveSa, moha ane ajJAna e sarva nAza pAmelA che. te satya ja beleema jANI jene jinezvaranI AjJA rUcete, AsArUci. "jo suttamahijjato, sueNa ogAhaI sammattaM / aMgeNa bAhireNa va, so suttarui tti nAyavvo // " je jIva sUtrane bhaNate agyAra aMga athavA aMgabAhA eTale bAra upAMga vigere zAsathI samyakatvane pAme, te jIva sUtrarUci. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakavastava "egeNa aNegAI, payAI jo sarai u sammattaM / udae va telabiMdu, so bIyaruitti nAyavvo // je jIva, guru AdithI ekajIvAdi pada athavA tenA artha vigere jANIne aneka padene jANe ane tethI samyakatvane pAme. jema jaLamAM telanuM biMdu prasare tema jenI buddhi eka padArthane jANa ghaNuM padArthomAM prasare, te jIva bIjarUci. ___ "so hoi abhigamarUI, suanANaM jeNa atthao diheM / ruvAmaMAuM, parUtra rivALo " "agyAra aMga, prakIrNaka pannA ane dRSTivAda e sarva zrutajJAna jeNe arthathI jANyuM hoya, te abhigamarUci. "davvANa savvabhAvA, savvapamANehi jassa uvaladdhA / savvAhiM nayavihIhiM ya, vitthArarui tti nAyavvo // " je jIve dharmAstikAyAdi dravyanA dravya, guNa, paryAya vigere sarva bhAve pratyakSAdi sarva pramANe dvArA ane sAta naya ane saptabhaMgI dvArA jANyA hoya, te jIva vistArarUci. "daMsaNa nANa caritte, tava viNae sacca samii guttIsu / jo kiriyA bhAvaruI, so khalu kiriyAI nAma // " je jIva, darzana, jJAna, cAritra, tapa, vinaya, satya, samiti ane gupti e sarvane viSe kriyA karavAnI rUcivALo hoya, te jIva kriyArUci. aNabhigahiyakudiTThI, saMkhevarui tti hoi nAyavyo / avisArao pavayaNe, aNabhigahio a sesesu // " je anabhigrahIta mithyAdaSTi hoya, pravacana siddhAMtane viSe akuzaLa hoya ane bIjA zAne viSe Agraha rahita haya, te saMkSeparUci. "jo asthikAyadhamma, suadhamma khalu carittadhammaM ca / sadahai jiNAbhihiyaM, so dhammarUi tti nAyavvo // " je jIva jinezvare kahelA dharmAstikAya vigere padArthone, kRtadharmane ane cAritra dharmanI zraddhA kare, te gharmarUci. vizuddha vyavahArathI samyakatvanA saDasaTha bheda. tisuddhi liMga lakkhaNa, dUsaNa bhUsaNa pabhAvagAgArA / saddahaNa jayaNa bhAvaNa, ThANa viNaya guruguNAIyaM // 24 // artha -traNa zuddhi, traNa liMga, pAMca lakSaNa, pAMca kUSaNa, pAMca bhUSaNa, ATha prabhAvaka, cha AgAra, cAra sadhaNa, cha jyaNa, cha bhAvanA, cha sthAna, daza vinaya. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI bhAvArthatraNa zuddhi-(1) manazuddhi, (2) vacanazuddhi ane (3) kAyazuddhi. traNa liMga-(1) dharmazravaNanI IcchA, (2) dharmarAga, (3) deva-gurunI vaiyAvacca. pAMca lakSaNa-(1) upazama, (2) saMvega, (3) nirveda, (4) anukaMpA, (5) Astikya. pAMca dUSaNa-(1) zaMkA, (2) kAMkSA, (3) vicikitsA, (4) mithyAtvInI prazaMsA, (5) mithyAtvane paricaya. pAMca bhUSaNa-(1) jinazAsanamAM kuzaLatA, (2) zAsananI prabhAvanA, (3) tIrthasevA, (4) dharmamAM nizcaLatA, (5) zuddha deva-gurunI bhakti. ATha prabhAvaka-(1) zAstrapAragAmI, (2) apUrva dharmopadezaka, (3) paravAdIne nirUttara karanAra, (4) naimittika, (5) tapasvI, (6) maMtra ane vidyAmAM pravINa, (7) siddhi saMpanna, (8) zreSTha kAvya racanAra. cha AgAra-(1) rAjAbhiyoga, (2) gaNubhiyoga, (3) balAbhiyoga, (4) devAbhiAga, (5) kAMtAravRtti, (6) gurunigraha. cAra saha/-(1) paramArtha saMstava, (2) paramArtha jJAnInI sevA, (3) kuguruno tyAga, (4) kudarzanane tyAga. che jayaNa-(1) paratIrthikAdine vaMdana karavuM, (2) temane namaskAra karavA, (3) temane pAtra buddhie eka vAra dAna ApavuM, (4) vAraMvAra dAna ApavuM, (5) temanI sAthe AlApa-eka vAra bolavuM, (6) saMlApa-vAraMvAra bolavuM enuM varjana. cha bhAvanA-(1) samakita dharmavRkSanuM mULa che, (2) dharmarUpa nagaranuM dvAra che. (3) dharmarUpa mahelane pAme che. (4) dharmane AdhAra che. (5) dharmanuM bhAjana che (6) dharmanuM nidhAna che. A pramANe bhAvavuM te bhAvanA. cha sthAna-(1) jIva che, (2) jIva nitya che, (3) jIva karmane kartA che, (4) jIva pitAne karela karmane bhaktA che, (5) jIva mekSa pAme che, (6) jIvane , mekSa pAmavAnA upAya paNa che. A pramANe. niradhAra kare te cha sthAna jANavA. daza prakArane vinaya-(1) arihaMta, (2) siddha, (3) jinacaitya, (4) siddhAMta, (5) yatidharma, (6) sAdhu, (7) AcArya, (8) upAdhyAya, (9) pravacana-saMgha (10) samyakatva. A daza vinayanA ravarUpa jANavA. graMtha samAptinuM aMtima maMgaLa vitthAraM tuha samayA, sayA saraMtANa bhavvajIvANaM / - sAmiya tuhappasAyA, haveu saMmatasaMpatti // 25 / / he svAmI! tamArA siddhAMtanA sarvadA vistAranuM smaraNa karatA evA bhavya jIne tamArA prasAdathI sammahatvanI prApti thAo. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . samyakatvanA 67 bheda traNa zuddhi | 1 manazuddhi | 2 vacanazuddhi 3 kAMyazuddhi samyaphava stava traNa liMga 1 dharmazravaNanI Iracha 2 dhama2Aga 3 devagurunI vaiyAvaraya pAMca lakSaNa I ! 1 upazama | 2 saMga | 3 niveda | 4 anukaMpA 3 vicikitsA | - 4 mithyAtvInI - prazaMsA | 5 Astika 5 mizyAvIne paricaya pAMca dUSaNa 1 zaMkA | 2 kAMkSA ( || 1 jinazAsanamAM | 2 zAsananI kuzaLatA | prabhAvanA 3 tIrtha sevA | | pAMca bhUSaNa 4 dharmamAM- nizcaLatA pa zuddha devamunI bhakti ATha prabhAvaka | Apa 1 zAtra- | 2 apUrva | 3 paravAdIne . | nirUttarapAragAmI | dharmopadezaka karanAra | 1 rAjAbhiyoga | 2 gaNAbhiga 4 naimittika [ pa tapasvI | 6 maMtra-vidyAmAM | 7 siddhi | 8 zreSThakAvya pravINa | racanAra | saMpanna cha 3 balAbhiga | 4 devAbhiyoga | 5 kAMtAravRtti | 6 gusanigraha AgAra cAra saEhaNa 3 kune tyAga | 4 kudarzanano tyAga | paramAthI sastava | 2 paramArtha jJAnInI sevA | 1 paratIthikAdikane | 2 tamane namaskAra! 3: kAka vaMdana karavuM eka vAra dAna karavA 4 vAraMvAra dAna | 5 temanI sAthe | 6 salApa ApavuM T AlApa jayaNuM ApavuM 5 dharmanuM bhAjana 6 dharmanuM nidhAna bhAvanA dvArA 1 samakita dhamavRkSanuM mULa che. - 1 jIva che. 2 dharmarUpa nagaranuM | 3 dharmarUpa mahelane | 4 dhamane- | pAye AdhAra 2 jIva 3 jIva 4 jIva kamane nitya che. karmane kartA che. | joktA che 5 mekSa 6 mokSane upAya che. daza vinaya |ahita | siddha | jinIya siddhAMta | tidhAma | . 1 vatidhama | sAdhu | AcAya | G | 9 10 | o pravacana | samyakatva Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAsthiti A prakaraNu eka stAtrarUpa che. A stAtranA kartA pUjya kulamaMDanasUri mahArAje paramAtmAnI stavanA dvArA ja eka jIva kevI rIte avyavahAra rAzimAMthI vyavahArarAzimAM Ave che, tyAMthI ekendriya AdimAM keTalI vAra keTalA samaya mATe rahe che, pharI kevI rIte vikAsa karIne vikalendriya AdimAM jAya ane tyAM keTalA kALa bhame, te sa jaNAvIne AgaLa paMcendriyamAM kaI kaI gatimAM keTalA samaya rahe che te jaNAvela che. pachI bhavasa'veda eTale je bhavamAM che te bhavamAMthI khIjA bhavamAM jaIne athavA te ja bhavamAM rahIne karI anyatra bhamIne pharI yathAsaMbhava te ja bhavamAM kayAre Ave te vijJaptipU^ka jaNAvela che. A rIte dareka gatimAMthI vikAsa pAmatA pAmatA bhavathI uddigna banelA evA mane ApanuM na Ape. darzananI mAMgaNIpUrvaka bhavabhramaNanu svarU5 24 zleAkamAM khUba ja suMdara rIte samajAvela che. vardhamAna jinaM natvA, yathAbhUtArthadezakam / . kurve kAya sthitistotre, kiyadarthaprakAzakam // a--yathA tattvanA upadeza karanAra zrI va mAnasvAmIne namaskAra karIne A kAyasthiti nAmanA sTeAtramAM keTalAka arthAnA prakAza karU' chuM. jaha tuha daMsaNarahio, kAyaThiI bhIsaNe bhavAraNe / mamitro manamayamanaLa, nirnir! taddavitravilsAmi // ? / a--hai jinendra ! sauMsAranA bhayanA nAza karanAra tamArA darzana rahita evA huM A kAyasthiti dvArA je pramANe bhayaMkara saMsArarUpa aTavImAM bhaTakayo chuM, te pramANe tamane vinaMtI karU chuM. antrahAriyamajjhe, bhamiUNa anaMtapuggalaparaTTe / dU vi vavadArAsiM, saMvatto nAha! tathaviya // 2 // a--he nAtha ! huM avyavahArarAzimAM anaMtapuddagalaparAvatA sudhI bhramaNa karIne bhavitavyatAnA cAge vyavahArarAzimAM AvyA. tyAM paNa cirakALa bhramaNa karyuM. bhAvArtha :-sasAramAM jIvA e prakAranA che. (1) sAMvyavahArika, (2) asAMvyavahArika Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyasthiti - sAMvyavahArika-jeo anAdi nigodanI avasthAmAMthI bahAra nIkaLIne pRthvIkAyAdimAM AvelA che. teo duniyAmAM daSTimArgamAM AvatA hovAthI pRthvI Adi vyavahArane pAmyA, mATe teo sAMvyavahArika kahevAya che. jo ke teo pharIthI paNa nigodamAM jAya che, te paNa teo vyavahArarAzimAM AvelA hovAthI sAMvyavahArika ja kahevAya che. asAMvyavahArika -jeo anAdi kALathI nigodAvasthAmAM ja rahelA che te kaI vAra paNa vyavahAramArgamAM avelA nahIM hovAthI asAMvyavahArika kahevAya che. asAMvyavahArika anAdi nigoda jIvarAzimAM jIva anAdikALa rahyo, tethI anaMtA pudagala parAvarta sudhI tyAM rahIne jema parvatanI nadImAM rahele pASANa keTalAka kALe goLa ane lIse thAya che tema tevA prakAranI bhavitavyatAnA vege, pRthvI Adi vyavahArarAzimAM jIva AvyA. vyavahArarAzi bhramaNa kALa - ukosaM tiriyagaI, asaMni egidi vaNa napuMsesu / ___ bhamio Avaliya asaMkhabhAgasama-puggalaparaTTA // 3 // atha-tiryaMcagatimAM, asaMjJImAM, eke driyamAM, sUkama bAdara nigoda ane pratyeka e traNa jAtinI vanaspatikAyamAM tathA napuMsakapaNumAM utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgano samaya jeTalA thAya, teTalA pudagalaparAvarta sudhI huM bhamya. sAmannaM suhamatte, osappiNio asaMkhalogasamA / bhamio taha pihu suhume, puDhavIjala jalaNa pavaNa vaNe // 4 // atha:- sUkamapaNamAM eghathI asaMkhya lekAkAzanA pradeza jeTalI avasarpiNI sudhI huM bhamyo. te ja prakAre-teTale ja kALa sUkSama pRthvIkAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya ane vanaspatikAyamAM pratyekamAM paNa bhame. | bhAvArtha:- asaMkhyAta lekAkAzanA jeTalA pradezo thAya teTalI avasarpiNI sudhI jIva sUma pRthyAdimAM bhame che. oheNa vAyaratte, taha bAyaravaNassaIsu tAu puNo / aMgulaasaMkhabhAge, dosaDDha paraTTaya nigoe // 5 // atha - oghathI bAdarapaNumAM tathA bAdaravanaspatikAyamAM aMgulanA asaMkhya bhAgamAM rahelA AkAzapradeza pramANa avasarpiNI sudhI huM bhamya tathA nigodamAM aDhI pudagalaparAvartana sudhI huM bhame. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI | bhAvArtha - vyavahArarAzimAM AvyA pachI pharI je nigodamAM jIva jAya, te sAmAnyathI sUthama ane bAdaranigadamAM aDhI pudgalaparAvartakALa bhame che. bAyara puDhavI jala jalaNa, pavaNa patteyavaNa nigoesu / ___ sattari koDAkoDI, ayarANaM nAha ! bhamio haM // 6 // artha - vaLI he nAtha ! bAdara pRthvIkAya, aSkAya, agnikAya, vAyukAya, pratyeka vanaspatikAya ane sAdhAraNa vanaspati kAyarUpa, bAdaranigadamAM sIttera kaDAkaDi sAgarepama sudhI bhame. bhAvArtha - A pratyekamAM jIve pharI pharIne utkRSTathI sIttera-kaDAkaDI sAgaropama kALa sudhI utpanna thaI zake che. saMkhijjavAsasahase, viticariMdIsu ohao a tahA / pajjattabAyaregi-dibhUjalAnilaparittesu // 7 // artha - oghathI beIdriya, te IMdriya ane cauriMdriyapaNAmAM huM saMkhyAtA hajAravarSo sudhI bhaye tathA paryApta bAdara ekedriya pRthvIkAya, apa kAya, vAyukAya ane pratyeka vanaspatikAyamAM paNa saMkhyAtA hajAra varSo sudhI huM bhame. bAyarapajaggi biticauridisu saMkhadiNavAmadiNamAsA / saMkhijjavAsaahiA, tasesu do sAgarasahassA // 8 // artha:- bAira paryApta agnikAya tathA paryApta beIdriya, teidriya, cauriMdriyamAM anukrame saMkhyAtA divasa, saMkhyAtA varSa, saMkhyAtA divasa ane saMkhyAtA mAsa bhamyo. trasakAyamAM utkRSTathI saMkhyAtAvarSa adhika be hajAra sAgarepama bha. | bhAvArtha- bAdara paryApta agnikAyamAM saMkhyAtA aherAva, beIdriyamAM saMkhyAtA varSa, teiDhiyamAM saMkhyAtA divasa, cauriMdriyamAM saMkhyAtA mAsa utkRSTathI jIva bhamyo che. ayara sahassa ahiyaM, paNidisu ti tIsa ayara suranarae / sanisu taha purisesuM ayarasayapuhuttamabbhahiyaM // 9 // artha - paMcaMdriyamAM saMkhyAtAvarSa adhika eka hajAra sAgarepama tathA devagati ane narakagatimAM tetrIza sAgaropama, saMjJIpaMcedriyamAM ane purUSadamAM basethI navase. sAgaropamathI kAMIka adhika bha. gabbhayatiriyanaresu ya, pallatigaM sttpuvvkoddiio| dasahiya paliyasayaM, thIsu pucakoDipuhuttajuaM // 10 // artha - garbhajatiryaMca ane manuSyamAM utkRSTa traNa palyopama ane sAta kareMDa pUrva bha. tathA strIvedamAM ekase ne daza patye pama, tathA bethI nava karoDa, mUrva bhame. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyasthiti bhAvArtha- garbhaja tiryaMca ane manuSyamAM utkRSTathI traNa papama ane sAta karoDa pUrvanI kAyasthiti jANavI. te A rIte kareDa pUrva varSanA AyuSyavALA pacaMdriya tiryaMca karoDa pUrva varSanA AyuSyavALA paceMdriya tiryaMcamAM pharI pharIne utpanna thAya, te utkRSTathI sAta vAra utpanna thAya ane je AThamI vAra paNa temAM ja utpanna thAya, te avazya asaMkhyAtA varSane AyuSyavALA yugalika tiryaMcane viSe utpanna thAya. te asaMkhyAtA varSanA AyuSyavALAmAM utkRSTa traNa palyopamanuM AyuSya che. tethI upara kaheluM kAyasthitinuM pramANa yogya ja che. e ja pramANe manuSyamAM paNa jANavuM. tathA strIvedamAM utkRSTathI ekase daza pApama ane bethI navakaroDa pUrvanI kAyasthiti kahI che te A pramANe - keI jIva koDa pUrvanA AyuSyavALA strIpaNumAM uparAupara pAMca ke cha bhava karIne IzAna devalokamAM paMcAvana palyopamanI utkRSTa AyuSyavALI aparigrahItA devImAM utpanna thAya, pachI tyAMthI cyavane pharIthI keDa pUrva varSanA AyuSyavALI manuSyanI strImAM athavA tiryaMcanI strImAM strIpaNe utpanna thAya. tyAMthI pAchA IzAna devalokamAM prathamanI jema paMcAvana palyopamanA AyuSyamAM utpanna thAya. te tyAMthI eNvIne pachI avazya bIjA vedamAM jAya che, tethI pUrve kaheluM pramANa barAbara che. itthinapuMse samao, jahannu aMtomuhutta sesesu / apaje ukosaM pi ya, pajasuhume thUlaNaMte'vi // 11 // artha - strIveda tathA napuMsakavedamAM jaghanya kAyasthiti eka samayanI che. te sivAyanA deva ane nArakIne vajIne zeSa manuSya tathA tiryaMcanI jaghanya kAyasthiti antarmuhUrtanI che tathA paryApta sUmimAM ane bAdara nigodamAM paNa aMtamuhUrtanI jaghanya kAyasthiti jANavI. bhavasaMvedha - vinnatA kAyaThiI, kAlao nAha ! jaha bhamiya puvvA / bhavasaMveheNinhiM tu, vinnavissAmi sAmipuro // 12 / / artha:- he nAtha! je rIte pUrve bhame te rIte kALane AzrayIne meM kAyasthitinI vijJapti karI have svAmInI pAse bhavasaMvedha eTale vivakSita bhavathI bIjA bhavamAM jaIne athavA tulya bhavamAM rahIne pharIthI paNa yathAsaMbhava te ja bhavamAM utpanna thavuM te bhavasaMvedha kahevAya te huM ApanI pAse vijJapti karIza. parabhavatabbhavaAuM, lahugurucaubhaMgi sanninaratirio / nathaine vola, phAM mAruM kamare zarU Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI atha-parabhava ane vivakSitabhavanA jaghanya ane utkRSTathI cAra bhAMgA thAya che. te cAre bhAge vicAratAM saMjJI manuSya ane tiryaMca pahelI ja narakamAM utkRSTathI ekAMtara ATha bhava bhramaNa kare che. bhAvArtha-caturbhagI A pramANe - 1 A bhavamAM utkRSTa AyuSya ane parabhavamAM paNa utkRSTa AyuSya. 2 A bhavanuM utkRSTa ane parabhavanuM jaghanya. 3 A bhavanuM jaghanya ane parabhavanuM utkRSTa 4 A bhavanuM jadhanya ane parabhavanuM paNa jaghanya. saMjJI manuSya tathA tiryaMca pahelI cha narakamAM utkRSTathI ekAMtara AMTha bhava sudhI bhramaNa kare che, te A pramANe-keI saMjJIpaMcendriya manuSya ke tiryaMca sAtamI naraka sivAya prathamanI cha mAM koI eka narakamAM utpanna thAya ane tyAMthI nIkaLIne pAcho manuSyamAM utpanna thAya, tyAMthI pharIne narakamAM jAya. e pramANe ekAMtara ATha bhava kare che. pachI navame bhave te avazya bIjA bhavamAM utpanna thAya che. (jaghanyathI te be ja bhava kare che.) mAnavAno vi za caramavaES 6 vatrA.. sa saramI tiLio, paNa punAmu ya ti | 4 | artha--bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka tathA saudharmAdika ATha devalokamAM ekAMtara bhavabhramaNa karatA manuSya ane tiryaMce utkRSTathI ATha bhava kare che ane jaghanya be bhava kare che. sAtamI narakamAM ekAMtare bhavabhramaNa karatA tiryaMce utkRSTathI, sAta bhava kare che. pUrNa AyuSya pAMca bhava kare che ane jaghanya traNa bhava kare che. manuSyane sAtamI narakamAM be ja bhava thAya che. | bhAvArtha-sAtamI narakamAM utkRSTa sAta bhava A pramANe - (1) jema keIkreDapUrvanA AyuSyavALo saMjJI paMcendriya tiryaca. (2) sAtamI narakamAM jaghanya AyuSyapaNe utpanna thAya, (3) tyAMthI nIkaLIne tiryaMcamAM Ave, (4) tyAMthI pharIne sAtamI narakamAM jAya, (5) tyAMthI pharI tiryaMcamAM Ave, (6) tyAMthI pharIne sAtamImAM jAya, (7) tyAMthI pAcho tiryaMcamAM utpanna thAya, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyasthiti . tyAMthI marIne tene sAtamI pRthvImAM javAne asaMbhava che tethI sAta ja bha thAya che. sAtamI narakamAM ekAMtara utpanna thatA tiryaMcane samagra kALa chAsaTha sAgaropama ane cAra karoDa pUrva jeTaluM che. pUrNa AyuSya pAMca bhavaH , tiryaMca chava tetrIza sAgaropama utkRSTa sthitivALA sAtamI pRthvInA nArakIomAM pUrNa AyuSya utpanna thAya to te utkRSTathI be vAra nArakImAM ane traNa vAra tiryacamAM utpanna thAya ema pAMca bhava kare che. jaghanya traNa bhava -' eka bhava narakamAM ane be bhava tiryaMcamAM ema traNa bhava ja thAya che. manuSyane jaghanya ane utkRSTathI be ja bhava: manuSyane sAtamI narakamAM jaghanyathI ane utkRSTathI paNa be ja bhava thAya che, kemake sAtamI pRthvImAMthI nIkaLIne te avazya tiryaMcamAM ja utpanna thAya che, manuSya thatuM nathI. . gevijANa ya cauge, saga paNaNUtaracaukki ti jahanna / - pajanaro ti savaDhe, duhA dubhava tamatamAi puNo // 15 // artha-paryApta saMsI manuSya zaiveyakamAM ane AnatAdi cAra devalokamAM ekAMtara gamana kare te utkRSTathI sAta bhava kare che. tathA cAra anuttara vimAnamAM ekAMtara gamana kare te utkRSTathI pAMca bhava kare che. jaghanyathI traNa bhava kare che tathA sarvArthasiddhamAM manuSya jaghanya ane utkRSTathI traNa bhava ja kare che tathA tamastamA nAmanI sAtamI narakapRthvImAM jaghanya ane utkRSTathI paNa manuSya be bhava ja kare che. bhAvArtha -manuSyanA zreyakamAM ane AnatAdimAM sAta bhava A pramANe : jema keI manuSya AnatAdimAM utpanna thaye, tyAMthI cyavIne manuSya thaye, pharI AnatAdimAM gaye, e rIte traNavAra devalokamAM ane cAra vAra manuSyamAM utpanna thAya che. cAra anuttara vimAnamAM pAMca bhava A pramANe - temAM pahele, madhya ane chelle ema traNa bhava manuSyanA, vacce be bhava vijayAdinA ema pAMca bhava kare che. jaghanyathI traNa bhava A pramANe - | nava vaiveyaka, cAra kalpa ane cAra anuttaramAM manuSya jaghanyathI traNa bhava kare che. (cAra ka954-8-9-10-11 mA devalokamAM) sarvArthasiddhamAM jaghanya ane utkRSTa paNa traNa bhavaH kemake sarvArthasiddhamAMthI Avela manuSya avazya siddhimAM ja jAya che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI sAtamI naraka pRthvImAM jaghanya ane utkRSTa be bhava - tamastamA nAmanI sAtamI naraka pRthvImAM jaghanyathI ane utkRSTathI paNa manuSya be bhava ja kare che. duha jugalitirimaNuA, dubhavA bhavaNavaNajoikappaduge / rayaNappahabhavaNavaNe, duha dubhava asanni pajjatirio // 16 // artha-yugalika tiryaMca ane manuSya, bhavanapati, vyaMtara, tiSka ane pahelA be kalpomAM utkRSTathI ane jadhanyathI be ja bhava kare che. ratnaprabhAnaramAM ane bhavana pati tathA vyaMtaramAM paryApta asaMzI tiryaMca utpanna thAya, te paNa jeghanya ane utkRSTathI be bhava ja kare che, kemake tyAMthI nIkaLelA asaMzI tiryaMca thatA nathI. bhAvArtha-yugalike bhavanapati, vyaMtara, tiSka ane pahelA be kamAM utpanna thAya che ane utkRSTathI tathA jaghanyathI be ja bhava kare che. paryApta asaMjJI tiryaca, ratanaprabhA narakamAM, bhavanapati tathA vyaMtaramAM utpanna thAya che te paNa jaghanya ane utkRSTathI be bhava ja kare che. pajjasannitirinaresu ya, sahasAraMtA surA ya channirayA / aDa bhava sattamanirayA, tirie cha bhava. caMu punnAU // 17 // artha:-paryAptasaMjJI tiryaMca ane manuSyamAM ekAMtare utpanna thatA bhavanapati, vyaMtara, tiSka tathA prathamanA ATha kalpanA deva ane cha pRthvInA nArakIo utkRSTa ATha bhava kare che tathA jaghanya AyuSyavALA sAtamI pRthvInA nArakIo paryApta saMsI tiryaMcamAM ekAMtare cha bhava kare che ane utkRSTa AyuSyavALA sAtamI pRthvInA nArake pitAnA bhavathI AraMbhIne cAra bhava ja paryApta saMjJAtiryaMcamAM ekAMtare kare che, tethI adhika bhava kare nahIM. bhAvArtha -paryApta saMzotiryaMca ane manuSyamAM utkRSTA ATha bhava A pramANe - jema keI uparokta bhavana patyAdimAMthI cyavIne ekAMtare cAra vAra paryApta saMsI manuSya thAya che. e rIte ATha bhava karyA pachI te bhavanapatyAdimAM utpanna thatA nathI. e ja pramANe tiryaMcamAM paNa samajavuM. paryApta saMsI tiryaMcamAM sAtamI narakanAM jaghanya AyuSyavALA che, ekAMtare cha bhava, A pramANe - ekAMtare paryApta saMsI tiryaMcamAM utpanna thatA sAtamI pRthvInA nArakIne ethI vAra sAtamI pRthvImAM utpanna thavAno asaMbhava che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma kAsthiti pUrNa AyuSyavALA sAtamI nArakanA jIvAnA 3 bhava A pramANe : 33 sAgaropama AyuSyavALA sAtamI pRthvInA nArakI potAnA nArakInA bhavathI AraMbhIne cAra bhava sudhI ja paryAptasaMgI tiya camAM ekAMtare bhramaNa kare che. (1) 33 sAgarApamanA nArakInA bhava, (2) paryAptasa`nI tiya'canA bhava, (3) 33 sAgarApamaneA nArakInA bhava, (4) paryAptasa nI tiya "canA bhava. pajjasanninare cha bhavA, gevijjANa ya caukkadevA ya / caraNuttarA ca bhavA, dujahanna duhAvi du savaTThA // 18 // atraiveyaka ane AnatAdi cAra devalAkanA devA peAtAnA bhavathI Ara'bhIne paryAptasaMjJI manuSyamAM ekAMtare utkRSTA cha bhava kare che. tathA cAra anuttara vimAnavAsI devA peAtAnA bhavathI Ara.bhIne paryAptasaMjJI manuSyamAM ekAMtare utkRSTA cAra bhava kare che, jaghanyathI be bhava kare che tathA sarvAsiddhanA devatAo paryAptasa`jJI manuSyamAM utpattine AzrayIne jadhanyathI tathA utkRSTathI paNa e bhava ja kare che. bhAvAtha :-jaiveyaka ane Anata, prANata, AraNu, acyutanA devA manuSyamAM ja utpanna thAya che ane eka devanA bhava eka manuSyanA bhatra ema ekAMtare utkRSTA cha bhava kare. cAra anuttara vimAnavAsI devAnA utkRSTA 4 bhavaH eka devanA bhava, eka manuSyanA bhava, eka devanA bhava ane eka manuSyanA bhava pachI meAkSamAM jAya. jaghanyathI e bhava - nava traiveyaka, cAra AnatAdi ane cAra anuttaravAsI devA paryAptasaMjJI manuSyamAM jaghanya e bhava ja kare che. sarvArtha siddhanA devatAe jaghanya utkRSTathI e ja bhava - sarvAsiddhanA devA ekAvatArI hAvAthI eka devanA bhava ane eka manuSyanA bhava karI meAkSamAM jAya che. bhUjalavaNesu dubhavA, duhA vi bhavaNavaNajoisa dukappA | amiAutirinare taha, miha sanniyaratirisanninarA // 19 // artha :-bhavanapati, vyaMtara, caiAtiSTha ane saudharma tathA izAna devalAnA devA pRthvI, jala ane pratyeka vanaspatikAyamAM utpanna thAya teA jaghanya tathA utkRSTathI be bhava ja kare che, tathA saMjJI ane asa`jJI tiya "cA tathA saMjJImanuSyA amita eTale patyeApamanA AyuSyavALA yugalika tiya cA tathA yugalika manuAmAM utpanna thAya tA e bhava ja kare che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI bhAvArtha -bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka ane saudharma tathA IzAna devalekanA de pRthvI, jala ane pratyeka vanaspatikAyamAM jaghanya utkRSTa be bhava kare tenuM kAraNa pRthivyAdimAMthI nIkaLIne teone bhavanapatyAdimAM utpattino abhAva che. saMsI, asaMjJI tiryaMce tathA saMjJI manuSyo yugalika tiryaMca ane manuSyamAM be bhava kare tenuM kAraNa - saMjJI ane asaMjJI tiryaMca yugalika manuSyamAM tathA yugalika tiryaMcamAM temaja saMjJI manuSya yugalika tiryaMca ane yugalika manuSyamAM utpattine AzrayIne be bhava ja kare che, kemake yugalikane bhava karyA pachI te avazya devapaNe ja utpanna thAya che. bhUjalapavaNaggI miha, vaNA bhuvAisu vaNesu a bhuvAI / pUraMti asaMkhabhave, vaNA vaNesu a aNaMtabhave // 20 // artha -pRthvIkAya, apakAya, vAyukAya ane teukAya anyAnyamAM utkRSTathI asaMkhyAtA bhava kare che. vanaspatikAya pRthivyAdi cAra kAyamAM utkRSTathI asaMkhyAtA bhava kare che ane pRthivyAdi cAra kAyavALA vanaspatikAyamAM utkRSTathI asaMkhyAtA bhava kare che ane vanaspatikAya vanaspatikAyamAM utkRSTathI anaMtAbhava kare che. paNa puDhavAisu vigalA, vigalesu bhuvAi vigalasaMkhabhave / guru Au tibhaMge puNa, bhavaTTha savvattha dujahannA // 21 // artha-vimaleMdriya pRthivyAdi pAMcamA saMkhyAtA bhava kare che. pRthivyAdi pAMce ane vikalaeNTriye vikalaeNTrimAM saMkhyAtA bhava kare che. tathA gAthA naMbara teramA kahelA cAra bhAMgAmAM utkRSTa-AyuSyavALA pahelA traNa bhAMgAmAM eTale traNa bhAMgAnI apekSAe yathAsaMbhava utpanna thatA uparanI deDha gAthAmAM kahelA pRthivyAdi sarvejI utkRSTathI ATha bhava kare che ane uparokta sarve pRthvIkAyAdi jIvo utkRSTa AyuSyavALA traNa bhAMge jaghanyathI be bhava kare che. bhAvArtha-jemake koI utkRSTa AyuSyavALo pRthvIkAyika jIva, utkRSTa AyuSyavALA apakAya vigeremAM utpanna thAya, tyAMthI pAchA utkRSTa AyuSyavALA pRthvIkAyamAM utpanna thAya, tyAMthI pharIne pAcho utkRSTa AyuSyavALA apakAyamAM utpanna thAya, e rIte ekatara bhava karatAM cAra ja vAra utpanna thAya che. eTale baMne maLI ATha bhava kare che. tathA utkRSTa AyuSyavALo pRthvIkAyika jaghanya AyuSyavALA apakAyamAM e ja pramANe cAra vAra utpanna thAya che. tathA jaghanya AyuSyavALe pRthvIkAyika utkRSTa AyuSyavALA apakAyamAM e ja pramANe ATha bhava kare che. e ja pramANe sarve teukAyAdine mATe paNa jANavuM. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyasthiti vaLI A doDha gAthAmAM kahela sarve pRthvIkAyAdi utkRSTa AyuSyavALA traNa bhAMge jaghanyathI be ja bhava kare che. miha saniyaratirinarA, vigalabhuvAisu a naratirisu ee| aTTa bhavA caubhaMge, duha pavaNaggisu narI dubhavA // 22 // - atha:-yugalikane vajIne saMjJI, asaMjJA tiryaMce tathA manuSya cAre bhAMge aMdaraaMdara utpanna thAya te utkRSTa ATha bhava kare che. tathA te ja jIvo vikalaiMdriya ane pRthvIkAyAdimAM ekAMtara utpanna thAya te cAre bhAge utkRSTA ATha bhava kare che tathA vikaseMdriya ane pRthivyAdi saMzI asaMjJI manuSya ane tiryaMcamAM utpanna thAya te cAre bhAMge utkRSTA ATha bhava kare che. tathA manuSya vAyukAya ane teukAyama jaghanyathI ane utkRSTathI be bhava ja kare che, kemake vAyukAya ane teukAyamAMthI Avele jIva manuSya thatuM ja nathI. paratanbhavAu mANA, iha pahu ! saMvehao 'NubaMdhaThiI / . vizvattiya vizvavirama, rAmami kahanjosa mA | 23 | atha:-he prabhu! parabhava ane te bhavanA AyuSyakALamAnane AzrayIne A saMsA2mAM A pramANe saMvedhathI thatA anubaMdhanI sthiti che. te sarvane jaghanya ane utkRSTanA kamathI cAre bhAMge jaNAvavA mATe huM kevI rIte zaktimAna banuM? arthAt na banuM. | bhAvArtha-saMvedha -vivakSita bhavathI bIjA vivakSita bhavamAM vAraMvAra parAvate karIne saMbhava pramANe utpanna thavuM te savedhathI je anubaMdha ane te anubaMdhanI sthiti A pramANe - - jema keDa pUrvanA AyuSyavALo koI manuSya ratnaprabhA pRthvImAM utkRSTa sthitivALe nArakI thAya che tenA AyuSyakALanI anubaMdhasthiti utkRSTathI cAra sAgaropama ane cAra jheDa pUrvanI hoya che. jaghanyathI eka koDa pUrva ane daza hajAra varSanI hoya che. iya kAyaThiI bhamio, sAmi, tuha daMsaNaM viNA bahuso / diTThosi saMpayaM tA, akAyapayasaMpaya desu // 24 // artha -he svAmI! A pramANe huM tamArA darzana vinA ghaNI vAra kAyasthitimAM bhamya chuM. hamaNAM mane tamAruM darzana thayuM che. tethI kAya rahita eTale siddhanA padanI saMpadA mane Apo. ' bhAvArtha-A rIte bhavabhramaNathI udvigna jIvane prabhunuM darzana prApta thAya. ahIM darzana eTale bhagavabiMba vigerenuM darzana ane samyagadarzana baMne artha karI zakAya tenA dvArA jIva bhavabhramaNathI aTakI mukti sukhane pAme che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArapaMcAzikA jIva anAdikALathI bhavabhramaNa kare che te bhavabhramaNa kevI rIte thAya che ane kevA thAya che te batAvavApUrvaka mahApuruSo ApaNane have AvA bhavabhramaNothI bacavA mukaupadeza Ape che. A vicAra paMcAzikAnAM pa0 zlokomAM nava padArthone dArika Adi pAMca zarIramAM samajAvyA che. tyArapachI garbha ja manuSyanI gati-Agati, pudgalI ane apudgalI saMma7ima manuSyanI gatiAgati, paryApti, alpabahurva, apradezI ane saMpradezI pugalanA svarUpane kaDajummA vigerenuM svarUpa sAthe sAthe pRthvI AdinA pariNAmane vicAra jaNAvavApUrvaka dravyAnuyoganA viSayamAM Agamone sAra jaNAvIne mahAna upakAra karela che. vIrapayakayaM namiuM, devAsuranarabirephaseviayaM / jiNasamayasamudAo, vicArapaMcAsiyaM vucchaM // 1 // artha-sura, asura ane manuSyarUpI bhramaree sevana karelA zrI mahAvIra svAmInA caraNakamaLane namaskAra karIne jinezvare kahelA siddhAntarUpI samudramAMthI uddharIne vicArapaMcAzikAne huM kahuM chuM. bhAvArtha A vicArapaMcAzikA nAmanA prakaraNamAM nava padArthone vicAra kahevAmAM Avaze. (1) zarIra saMbaMdhI vicAra. (2) garbhaja manuSyanI gati-Agati vicAra, (3) apudgalI tathA pugalane vicAra! (4) saMmUrichama manuSyanI gati tathA Agatine vicAra.. (5) paryAptine vicAra. (6) jIvAdinuM a5bahuva. (7) pradezapuddagala tathA apradezapugalane vicAra. (8) kAjummA vigerene vicAra. (9) pRthvI AdinuM parimANa. zarIranuM svarUpa - orAliya veunviya, AhAraga tea kammuNaM bhaNiyaM / eyANa sarIrANaM, navahA bheyaM bhaNissAmi // 2 // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArapaMcAzikA artha:-dArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kAzmaNa e pAMca zarIra kahyAM che. e pAMca zarIranA nava bhedo huM kahIza. bhAvArtha-nava bhede A pramANe (1) kAraNa (2) pradezasaMkhyA (3) svAmI . (4) viSaya (5) prayojana (6) pramANa (7) avagAhanA (8) sthiti (9) a5bahuva (1) zarIranuM kAraNa bAyarapuggalabaddhaM, orAliya uthAramAgame bhaNiyaM / suhumasuhumeNa tatto, puggalabaMdheNa bhaNiyANi // 3 // artha-audArika zarIra bAdara sthala pudagalothI baneluM che te udAra eTale pradhAna che. AgamamAM audArika zabdano artha udAra kahela che. te dArikathI uttarottara sUkSama sUma pudagalanA skaMdha dvArA banelA bIjA zarIra kahelA che. bhAvArtha-bAdara pudagale eTale sthUla pulanI upacaya pAmela audArika zarIra che. te udAra-pradhAna che. tenI pradhAnatA saMbaMdhI AvazyakasUtramAM kahyuM che ke jinezvaranA rUpathI gaNadharanuM rUpa anaMtaguNahIna hoya che, gaNadharanA rUpathI AhAraka zarIra anaMtaguNahIna, tenAthI anaMtaguNahIna anuttaravimAnavAsI devatAnuM rUpa che, tenAthI grevaiyakavAsI, azruta, Anata, sahastrAra, zukra, lAMtaka, brahma, mAhedra, sanakumAra, IzAna, saidharma, bhavanapati, jyotiSI ane vyaMtaradevanuM rUpa anukrame anaMtaguNahIna che. tenAthI cakravartI, vAsudeva, balarAma, maMDalikarAjAnuM rUpa anaMtaguNahIna che, tyArapachInA bIjA rAjAo ane sarve manuSyanuM rUpa che sthAnagata hoya che. te cha sthAna A pramANe - (1) anaMtabhAgahIna, (2) asaMkhyAtabhAgahIna, (3) saMkhyAtabhAgahIna, (4) saMkhyAtaguNahIna, (5) asaMkhyAtaguNahIna, (6) anaMtaguNahIna. audArika zarIrathI vaikiya zarIra sUkSma pudagalanuM baneluM che. tenAthI AhAraka zarIra sUma pudagalanuM baneluM che, tenAthI tejasa ane taijasathI sUma pugalenuM kArmaNazarIra baneluM che. (2) pAMce zarIranA pradezanI saMkhyA : orAlie anaMtA, tatto dosu asNkhgunniyaao| tatto dosu aNaMtA, paesasaMkhA sue bhaNiyA // 4 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI artha:-dArika zarIramAM anaMtA pradezo che tenAthI bIjA be zarIramAM asaMkhyAtaguNa che; tenAthI chellA be zarIramAM anaMtaguNa pradeza che. e pramANe pAMca zarIranA pradezanI saMkhyA siddhAMtamAM kahI che. | bhAvArtha-pAMce zarIranI apekSAe dArikazarIramAM sarvathI thaDA pradeza che. tenAthI vaikriya zarIramAM asaMkhyAtaguNa adhika che. tenAthI AhAraka zarIramAM asaMkhyAtaguNa adhika che. tenAthI taijasa zarIramAM anaMtaguNa adhika che ane tenAthI kArpaNa zarIramAM anaMtaguNa adhika pradezo rahelA che. (3) zarIranAM svAmI - tirianarANamurAlaM, veuvvaM devanAragANaM ca / tiriyanarANaM pi tahA, talladdhijuyAe taM bhaNiyaM // 5 // artha -tiryaMca ane manuSyane dArika zarIra hoya che, devatAo ane nArakaene vaikiyazarIra, temaja vaikriyalabdhivALA keTalAka tiryaMca tathA manuSyane paNa vaikriya zarIra hoya che. . caudasapugvijaINa, hoi AhAragaM na annesi / te mULa maNiya, saMsArathALa nIvALat | 6 | artha:-cadapUrvI munione AhArakazarIra hoI zake che, te sivAya bIjAne AhArakazarIra hotuM nathI tathA taijasa ane kArmaNa e be zarIra sarve cAra gativALA saMsArI jone hAya che ema kahyuM che. (4) pAMce zarIrane viSaya orAliyassa visao, tiriyaM vijAharANamAsajja / ' AnaMdIsara guruo, jaMghAcaraNANa Aruyago // 7 // artha:-dArikazarIrane viSaya vidyAdharone AzrayIne tIrtho utkRSTathI naMdIzvaradvIpa sudhI che, tathA jaMghAcAraNa munine AzrayIne utkRSTathI rUcakaparvata sudhI che. uDDhe ubhayANaM piya, ApaMDagavaNaM sue sayA bhaNio / veuvviyassa visao, asaMkhadIvA jalahiNo ya // 8 // artha :-uMce gati karavAmAM te vidyAdhara ane jaMghA cAraNa munine viSaya merUparvata uparanA paMDakavana sudhI kahela che, vaikriyazarIrane viSaya asaMkhyadvIpa ane samudro sudhI che. AhAragassa videhA, teyAkammANa savvalogo ya / vorApti , mArAM maLiye che ? .. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vicArapaMcAzikA artha -AhArakazarIrane viya mahAvidehakSetra sudhI che. tathA taijasa ane kArpaNa zarIrane viSaya samagra loka che. bhAvArtha-jIva kevalI samuddaghAta kare che tyAre te sarva lekamAM vyApI jAte hovAthI tejasa kArmaNa zarIrane viSaya samagra leka bane che. (5) pAMce zarIranuM prayojana - dArika zarIranuM prayojana kevaLajJAna, dharma tathA sukhaduHkhAdinI prApti eTale anubhava kare te kahela che. thulasuhumaM ca rUvaM egaaNegAi kajjayaM kahiyaM / / - vebriyarasa zAhajAra virajIye 20 || artha:-vaikriyazarIranuM prayojana skUla ane sUma, eka athavA anekarUpa karavAM e che, tathA sUrama padArthanA saMbaMdhamAM thayelA saMzayanA nirAkaraNa mATe AhArakazarIrathI kevaLI bhagavaMta pAse jaI, pUchI saMzayacheda karavA vigere AhArakazarIranuM prayojana che. tejasazarIkajaM, AhArapAyaM suru samakhkhavAyaM / / sAvANuggahaNaM puNa kammaNassa bhavaMtare gaiyaM // 11 // - artha:-khAdhelA AhArano paripAka kare tathA zApa deve athavA anugraha "kara e taijasazarIranuM prayojana che, tathA ekabhavamAMthI bIjA bhavamAM gati karavI te kAmaNa zarIranuM prayojana che. (6) pAMce zarIranuM pramANa - ..... orAliyaM zarIraM joyaNadasasayapamANao ahiyaM / _ veuvviyaM ca guruaM joaNalakhkhaM samahiyaM vA // 12 // 'atha -dArika zarIranuM utkRSTa pramANa eka hajAra ejanathI kAMIka adhika che, vaikriya zarIranuM ulTajhuM mAna lAkha jana athavA tethI kAMIka adhika che. bhAvArtha -A viSaya para prajJApanA sUtranA ekavIzamA padamAM kahyuM che ke tiryaMca jAtimAM bAdara paryApta vAyukALa, jaLacara, catuSpada, ura parisarpa, bhujaparisarpa ane khecane tathA saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA garbhaja manuSyone vaikriya zarIra hoya che, te sivAya bIjAne vaikriyazarIrane niSedha che; kemake teone bhavasvabhAvathI ja vaikriyalabdhine asaMbhava che. dArikazarIranuM utkRSTa pramANa bAdaravanaspatikAya (kamaLAdi) ne AzrayIne kahela che ane vaikriya zarIranuM utkRSTa pramANa uttaravaikiya devanA zarIrane AzrayIne kahela che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 AhAragaM sarIraM, hatthapamANaM sue samakhkhAyaM / teyasa kammaNamANaM, loyapamANaM sayA bhaNiyaM // 13 // artha :-AhAraka zarIranuM pramANa eka hAthanu tejasa ane krA Nu zarIranu pramANa utkRSTathI leAkapramANa kahyuM che. ( lokapramANa kevaLIsamuddAta AzrayIne jANavuM. ) (7) pAMce zarIranI avagAhanA H assaMkhapae saThiyaM, orAlyiyaM jiNeNa vaJjariyaM / itto ya bahuyaresuM caviyaM veuvviyasarIraM // 14 // artha :-audyArika zarIra asa`khyAtA AkAzapradezamAM sthiti che, vaikriya zarIra te karatAM vadhAre AkAzapradezamAM raheluM che ema jinezvara kahyuM che. erhito appaMmI, parasavagge taIya vajjariyaM / maLye hoLaze, tethasambhALa maLayuM // prakaraNa ratnAvalI // artha :-upara kahelA e zarIra karatAM alpa pradezavamAM trIjA AhArazarIranI avagAhanA kahelI che. tathA taijasa ane kANu zarIranI utkRSTa avagAhanA sa lAkAkAzapradezamAM kahelI che. (8) pAMca zarIranI sthiti bhedaH aMtomuhutta lahuyaM, orAliyaAumANa saMgahiyaM / guruyaM tipallamutta, veuvve aha bhaNissAmi // 16 // artha :-aidArika zarIranuM AyuSya jaghanya aMtarmuhUtta nuM kaheluM che ane utkRSTathI traNa patyeApama kahyuM che. dasa varasahassAI, ukkosaM sAgarANi tittIsa / uttaravevviyaMmi, lahu muhuttaM guruyamevaM // 17 // artha :-vaikriyazarIranu AyuSya jaghanya dazahajAra varSanuM ane utkRSTa tetrIza sAgaropamanu'. uttaravaikriyanu' AyuSya jaghanya aMtamuhUttanu che. batomudatta niSNu, ddo ( mrudutta ) tAni ttiniyamanuC / tetemu gaDhamAmo, vosa vighno jAjo / 8 / artha :-narakamAM uttaravaikriyanuM utkRSTa kALapramANa aMtamuhUtta'nu che, tiya ca ane manuSyanuM cAra muhUttanuM che, devatAmAM amAsanu che A pramANe utkRSTathI vaikriya zarIranuM sthitipramANa jANavuM. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 vicAracAzikA bhAvArtha-zrI bhagavatIsUtramAM vAyukAyane tathA paMcendriya tiryaMca ane manuSyane utkRSTathI paNa uttaravaikriya zarIranuM sthitimAna aMtarmuhUrtanuM kahyuM che. tenuM rahasya jJAnIgamya che. AhAragassa kAlo, aMtamuhuttaM jhnnmukittttho| te yasakammaNarUve, savvesimaNAie bhaNie // 19 // atha -AhArakazarIranuM kALamAna jaghanya tathA utkRSTathI aMtamuhUrtanuM che, tathA taijasa ane kAmaNazarIra sarva* (bhavya ane abhavya jIvone anAdi kaheluM che. bhAvArtha tejasa ane kAmaNa zarIra anAdi kALathI jIvane vaLagela che. bhave sapajjavasie, apajjavasie abhavvajIvesu / majamo, ii ho vA gaTTA | 20 ukkosaM navasahassA, AhArasarIragA havaMti sue / . tAmasa , sama chamAsa maNi | 22 . artha -taijasa-kAzmaNa zarIra bhavya prANIne AzrayIne saparyavasita eTale sAMta ane abhavyajIne AzrayIne aparyavasita eTale anaMta kahela che. (9) pAMce zarIranuM a5bahatva : sarva karatAM AhAraka zarIra thaDA che kema ke te kadAcita saMbhave che. jyAre tene saMbhava hoya che tyAre paNa jaghanyathI eka ke be hoya che ane utkRSTathI navahajAra AhAraka zarIrI hoya che. siddhAMtamAM AhArakazarIranuM jaghanyathI eka samayanuM ane utkRSTathI cha mAsanuM aMtara kaheluM che. itto asaMkha veunviANi huMti (ya) sarIragANijae / to sAMvaguNikA, gohilavAyA | 22 che. atha_e AhAraka zarIrathI jagatamAM vaikiya zarIra asaMkhyaguNa che. te vaikriya zarIrothI audArika zarIranA samUha asaMkhyaguNa che. bhAvArtha-anaMtA nigoda jIvanuM zarIra audyArika eka ja hevAthI dArika zarIra asaMkhyAtA ja che. (nigadanA ja anaMtA che chatAM audArika zarIra asaMkhyAtA ja che.) tatto teasakammaNa, huMti sarIrANiNaMtaguNiANi / vitthara bheyaviAge, Neavvo suasamuddAo // 23 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 prakaraNa ratnAvalI artha-te dArika zarIrethI taijasa ane kArmaNa zarIre pratyeka jIvane ekeka judA judA hovAthI anaMtaguNa che. A nave bhedane vistArathI vicAra dhRtarUpI samudrathI jANI levo. (2) garbha ja manuSyanI gati-Agati vicAra : narasaMkhAuyagamaNaM, rayaNAe bhavaNa jAva IsANe / tANa taNu jahanneNaM, parimANaM aMgulapahuttaM // 24 // tANaThii jahanneNa, mAsapahRttati hoi nAyavvA / / ukosa puvvakoDI, jeThataNu paMcadhaNuhasayaM // 25 // pAMca zarIra AzrayI navabhedanuM yaMtra zarIra | 5 kAraNa | ra pradezasaMkhyA 3 svAmI | 4 viSaya | 5 projana tiyaka nathI. 1dArika| skUlapudgala anaMtA (savathI kevalajJAna, zvara dvIpa udAra | theDA) manuSya vidyAdharaAzrayI | dharma, sukharUcakaparvata-dhaMdhA du:khane urva-paMDakavana anubhava vidyA-aMdha 2 vakriya devatA-nArI | asaMkhya dvIpaM- | dhUla-sUkSmarUpa sUkSma asaMkhyAtaguNa vakipalabdhiyukta) pugala skaMdha eka-aneka tica-manuSya samudra 3 AhAraka caudapUvI | mahAvideha kSetra payata 4 taijasa sakama padArtha saMbaMdhIsaMzayane kevalI bhagavaMtane pUchavA AhArane paripAka zApa anugraha eka bhavamAMthI anya bhavamAM - *gamana . 4 gatinA saMsArIjIvo anaMtagaNuM , samagralaka 5 kAmaNa samagraloka Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vicArapa cAziyA zarIra audArika 2 vaikriya 3 AhAraka 4 tejasa 5 kANu 6 pramANa u. 1000 ce. a. u.1 lAkhayA. tethI adhika 1 hAtha leAka pramANa leAkapramANa 7 avagAhanA asa khyAta pradeza sthita tethI adhika pradeza au. vaiyithI alpa pradeza saleAkAkAza pradeza salAkAkAza pradeza 8 sthiti ja. aMtarmu krUtta u. 3 palsepama bhavadhAraNIya ja. 10 hajArava 3. 33 sAgarApama uttaravaikriya ja. aMta. u. naraka-aMta. tiya" manu 4 mu` deva. amAsa jadhanya- ata utkRSTa-aMta bhavya-anAdi sAMta abhavya-anAdi ana'ta bhavya anAdi sAMta abhavya-anAdi anaMta 95 9 apabhahatva 3. vaikriyathI audArikazarIra asa khyAtaguNu tANaThis jahaneNaM, vAsapahuttaM tu hoi NAyavvA / ukkosA puvvaM piva, AgamamANassa emeva // 27 // 2. AhArakathI vaikriyazarIra asaMkhyAtaguNA 1. savathI theADA jaghanyathI 1-2 utkRSTathI 9 hajA 4. audArikathI ane guNA 5. audArikathI anaMtaguNA a--saMkhyAtavanA AyuSyavALA garbhaja manuSyA ratnaprabhA nAmanI pahelI narakamAM ane bhavanapati, vyaMtara jyAtiSI, sAdharma tathA izAna daivaleAka sudhI jAya che. te manuSyanA zarIranuM pramANa jaghanyathI aMzula pRthakktva (be thI nava AMgaLanuM...) ane utkRSTa pAMcase dhanuSanu hoya che tenu AyuSya jadhanyathI mAsa pRthaa ( e thI nava mAsa ) utkRSTa kreDa pUrNAMnu hoya che. sakkarasaNAiesuM, maNuyANaM taNu jahannao ho / yazivaputta bega, osa pumaLiya tu / / 26 // artha--je manuSyAnuM gamana zarkarAprabhA narakapRthvIthI Ara.bhIne chae narakamAM tathA sanatkumAra devalAkathI AraMbhIne anuttara . vimAna paryaM ta hoya che, te manuSyAnA zarIranuM pramANa pRthaktva (be thI nava hAtha) nuM hoya che ane utkRSTathI pAMcasA dhanuSanuM jANavuM. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 prakaraNa ratnAvalI artha---bIjI narakathI sAtamI naraka, tathA sanakumAra devalathI anuttara vimAna janAra tathA AvanAra manuSyanI jaghanya sthiti be thI sudhI varSanI ane utkRSTa kreDa pUrvanI hoya che. bhAvArtha -ratnaprabhA pRthvIthI nIkaLIne jeo garbha ja manuSyamAM utpanna thAya che temanI sthiti jaghanyathI be thI nava mAsanI hoya che. arthAt teTalA kALanI aMdara teo kALadharma pAmatA nathI ane tenA zarIranuM jaghanya pramANa be thI nava aMgulanuM . hoya che. temanI utkRSTathI sthiti kroDa pUrva varSanI che ane temanA zarIranuM mAna utkRSTa pAMcaso dhanuSanuM hoya che. jeo zarAprabhAdi pAMca narakabhUmimAMthI AvIne garbhaja manuSyapaNe utpanna thAya che temanI jaghanyasthitiH-be thI nava varSa. utkRSTa sthiti -1 kroDa pUrva varSa. jaghanya zarIra pramANaH-be thI nava hAtha. utkRSTa zarIra pramANu -pAMcaso dhanuSa. jeo bhavanapati, vyaMtara, tiSka, saudharma ane IzAna devakathI AvIne garbhaja manuSyamAM utpanna thAya che temanI jaghanyasthiti -be thI nava mAsa. utkRSTa sthiti -1 koDa pUrva varSa. jaghanya zarIra pramANa:-be thI nava aMgula. utkRSTa zarIra pramANa-pAMcase dhanuSa. jeo sanaskumArathI AraMbhIne anuttara vimAna sudhInA devalokathI cavIne garbhaja manuSyamAM utpanna thAya che temanI jaghanyasthitiH -be thI nava varSa. utkRSTasthiti -1 kreDa pUrva varSa. jaghanya zarIra pramANa:-be thI nava hAtha. utkRSTa zarIra pramANa-pAMcaso dhanuSa.. (3) pudagalI ane apudagalI vicAra - dhammAdhammAgAsA, jIvA kAlo ya khAyagaM ceva / sAsAyaNa uvasamiyaM, apuggalAI tu eAI // 28 // artha--dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, java, kALa, kSAvikabhAva, sAsvAdanabhAva ane pazamikabhAva e ATha apagalika che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArapa cAzikA hAre orAliya veuvvia, AhAraga teyasaM jhUNI (ya) maNo / usAse nissAsa, kammaNa kammANi chAya tamo // 29 // vaggaNaaNata Ayava. missakkhaMdho acittamahakhadhA / aga khAovasamaM ujjoya puggala sue bhaNiaM // 30 // bhAvArtha :-AdArika, vaikriya, AhAraka, taijasa, dhvanei ( bhASA ), mana, ucchvAsa, niHzvAsa, kANuzarIra, karma, chAyA, aMdhakAra, anaMtIvA, tapa, mizraskaMdha, acittamahAska'dha, vedakasamati, kSayApazamasamakita ane udyota e aDhAra pugalika che. (4) sa'mUrchima manuSyanI gati ane Atine vicAra : 'nera adevaagaNI - vAu ya vajjiya asaMkhajIvAo / sesA savve vi jiyA, samucchimamaNuesa gacchati // 31 // artha :-nArakI, devatA, teukAya, vAyukAya, asaMkhyAtA vanA AyuSyavALA tiya 'ca ane manuSya--eTalA sivAyanA bAkInA sarve sauMsArI jIvA sa'mUcchima manuSyamAM jAya che. neraa devajuyalA, vajjia sesesu jIvaThANesu / mucchimanarANa gamaNaM, savve vi a paDhamaguNaThANI // 32 // artha:--sa'mUrchima manuSyAnu gati nArakI, deva ane yugalike sivAya bAkInA jIvasthAnakAmAM hoya che ane tee sarva mithyAdaSTi, antarmuhUttanI bhavasthiti ane methI navamuhUttanI kAyasthitivALA hAya che. paryAptanA svarUpanA vicAra :- AhAra sarIridiya, UsAse vaya maNe cha pajjatI / cau paMca paMca chappiya, igavigalAmaNasamaNa tirie // 33 // ganbhaya nara nirae, chappiya pajjatti paMca devANaM / jaM tesi vayamANaM, doha vi pajjatti samakAlaM // 34 // artha :--AhAraparyAti, zarIraparyApti, indriyaparyAti,ucchvAsaparyAti, vacanaparyApti ane manaparyApti e cha paryApti che. temAM eke kriyAne pahelI cAra paryApti heAya che. * vile driyane tathA asaMjJI manuSya ane tihu~cane ( samUcchima pa Mcendriya manuSya ane tihu~ca) pahelI pAMca paryAti, tathA saMjJI garbhaja tiya cA garbhaja manuSya ane nArakIone cha e 13 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 prakaraNa ratnAvalI paryAptie. tathA devatAone pAMca paryAptie heAya che. kAraNa ke devatAene vacana ane mana saMbaMdhI e paryAptie samakALe-ekI vakhate ja pUchu thAya che. bhAvA:-zrI rAjapraznIya upAMgamAM kahyuM che ke-' tyArapachI te sUryabha devatA pAMca prakAranA paryAtibhAvane pAmyA. te A pramANe :-AhA25ryApti, zarIraparyAmi, indriyaparyApti, ucchavAsaparyApti tathA vacana, mana paryApti. uralavivAhAre, chaha vi pajjatti jugavamAraMbho / ti paDhamigasamae, bIA aMtomuhuttiA havai // 35 // pihu pihu asaMkhasamaiya, aMtamuhuttA urAli cauro'vi / viSNu viTTu samayA varaze. kuMti (nz) viyiAdAre // 6 // artha :--audArika, vaikriya ane AhArazarIranI chae. paryAptinA AraMbha samakALe ja thAya che. te traNe zarIranI pahelI AhAraparyApti eka samayamAM thAya che ane khIjI zarIraparyApti aMtarmuhRtta thAya che. audArizarIranI chellI cAre paryAptie judA judA asaMkhya asakhya samayanA aMtarmuhUtta pUrNa thAya che, tathA vaikriya ane AhAraka zarIranI cAre paryAsi bhinna bhinna samaye thAya che. = bhAvA : vaikriya ane AhAraka zarIranI bhinna bhinna samaye pUrNa thAya te A pramANe - : pahele samaye indriyaparyApti, khIje samaye ucchvAsa paryApti. trIje samaye vacanaparyApti ane cAthe samaye manaparyApti e pramANe pUNa thAya che. chavi samamAraMbho, paDhamA samaeNa aMtamuhu bIyA / tituria samae samae, suresu paNa chaha igasamae // 37 // atha :-devatAone chae paryAptinA Ara.bha samakALe thAya che. pachI temAMnI pahelI AhAraparyApti eka samaye, bIjI zarIra paryApti aMtarmuhUtaeN, trIjI Indriya paryAti eka samaye, ceAthI ucchavAsa paryAsi tyArapachInA khIje samaye, pAMcamI vacana paryAti ane chaThThI manapati eka ja samaye pUrNa thAya che. bhASA:-je jIvA pAtapAtAnI paryAtiAvaDe aparyAsA chatAM ja maraNa pAme che teo paNa pahelI traNa paryAptine pUrNa karIne pachI eka aMtarmuhUtta mAM AyuSya bAMdhIne ane tyArapachI abAdhAkALarUpa aMtarmuhU sudhI jIvIne pachI ja mare che, paNa te pahelAM maratA nathI; kAraNa ke AvatA bhavanuM AyuSya AhAra, zarIra ane indriya e traNa paryAmivaDe paryApta thayelA jIvA ja bAMdhe che. ( ane AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhyA vinA jIva maraNa pAmatA nathI, tema ja jaghanya aMtarmuhUtta jeTalA paNa akhAdhAkALa vinA te AyuSya udayamAM Avatu nathI, ja Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArapa cAzikA so laddhie pajjatto, jo ya marai pUriuM sapajjatti / ruddhibaLanmatto muLa, go maraph tA vRttiA // 28 // artha :-je jIva peAtAnI paryAptie pUrNa karIne mare te labdhiparyAptA kahevAya che. ane je jIva peAtAnI paryAptie pUrNa karyA pahelAM marI jAya che te labdhiaparyApta kahevAya che. najjavi pUre paraM, purissai sa iha karaNaapajjatto / so muLa jALavajJatto, neLa tA pUriyA kruti nA rUkS // a--jeNe potAnI paryAptie haju sudhI pUrNa karI nathI, paraMtu AgaLa pUrNa karavAnA che, te karaNaaparyAptA kahevAya che ane jeNe peAtAnI paryAptie pUrNa karI hAya che te karaNuparyAptA kahevAya che. 6 alpamarhutva vicAra : ra neiyA devA siddhA tiriyA kameNa iha hoMti / tho asaMkha. asaMkhA, anaMtaguNiyA anaMtaguNA // 40 // a--ahIM manuSyA sAthI gheADA che, tenAthI nArakI asaMkhyaguNA, tenAthI deva asaMkhyaguNA, tenAthI siddho anaMtaguNA ane tenAthI tiya cA anaMtaguNA che, ema anukrame jAvuM. bhAvArtha--A alpamahutva pAMca gatinI apekSAe heluM che. nArI nara neraiyA, tiritthi sura devi siddha tiriyA ya / thova asaMkhaguNA cau, saMkhaguNA'naMtaguNa duni // 41 // artha--manuSyamAM garbhaja sa'succhimanI apekSAe srIe sAthI cADI che, manuSya strIethI manuSyA . asaMkhyaguNA, ( ahIM saMmUcchima manuSyA paNa gaNela che, kemake ahIM vedanI vivakSA nathI, tenAthI nArakIe asaMkhyaguNA, tenAthI tiya "canI strIo, devatAe anukrame asaMkhyaguNA, devatAothI devIe sakhyAtaguNI, devIothI siddha anaMtA ane tenAthI tiya 'cA ana taguNa che. (sUkSma bAdara nigeAdanA jIvA aMdara gaNavAthI ) A alpamahutva ATha gartine AzrayIne kaheluM che. have eka kriyAdinu` alpamahtva : paNa ca tadu aNidia, egeMdiya seMdiyA kamA huMti / thovA tiati ahiyA, do'NataguNA visesahiA // 42 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 prakaraNa ratnAvalI atha -pacaMdriya sauthI thaDA che, tenAthI cauriMdriya, teidriya ane beIdriya vizeSAdhika tenAthI siddho ane eneMdriya (vanaspati nigada vigere) anaMtaguNA che ane anukrame seMdriya eTale ekeMdriya-beidriya vigere vizeSAdhika che. bhAvArtha: AmAM pahelA pachI traNa sAdhika che ne pachI be anaMtaguNa che. cha kAyanuM alpabahatva : tasa teu puDhavi jala, vAukAya akAya vaNassai sakAyA / thova asaMkhaguNAhiya, tinio do'NaMtaguNa ahiA // 43 // artha:-sauthI cheDA trasa jIve che, tenAthI teukAya asaMkhyaguNa, tenAthI pRthvIkAya, apakAya ane vAyukAya anukrame vizeSAdhika tenAthI vanaspatikAya anaMtaguNA ane tenAthI sakAya adhika che. | bhAvArtha ahIM akAya zabda siddho jANavA ane sakAya zabda sarva saMsArI che jANavA. chavAvAdinuM alpabadutva jIvA puggala samayA, davva paesA ya pajjavA ceva / thovANatANatA, visesamahiA duve'NatA // 44 // artha -jIva, pudgala, samaya, dravya, pradeza ane paryAye e anukrame cheDA, anaMtaguNa, anaMtaguNA, vizeSAdhika ane chellA be anaMtaguNa che. ' | bhAvArtha pratyeka jIve anaMtAnaMta pudgalathI baMdhAyelA hoya che ane pugale jIva sAthe saMbaddha ane asaMbaddha ema banne prakAranA hoya che tethI jIva puddagale karatAM alpa che jIvathI pudagalo anaMtaguNa che. taijasAdi zarIra ane grahaNa karelA che, tenA pudgale pariNAmane AzrayIne jIva karatAM anaMtagaNuM che. tathA dArikAdi paMdara prakAranA prayogathI pariNata evA prayogasA pudagalo theDA che. tenAthI mizrapariNata mizrA pudagale anaMtaguNa che. tenAthI pravegakRta AkArane jeNe sarvathA to nathI ane je svabhAve (vizrasA pariNAme) pariNAmAMtarane pAmelA che, evA mRta kalevarAdika vizrasA pariNata pudagale anaMtaguNa che. A pramANe traNa prakAranA sarva pagale jIva karatAM anaMtaguNa che. pudgale karatAM samaye anaMtaguNa che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArapaMcAzikA 101 zI rIte? aDhIdvIpamAM je dravyanA paryAya che, te eka eka paryAyamAM vartamAna samaya varte che. e rIte vartamAna samaya samayakSetramAM rahelA dravyaparyAya eTale che, paraMtu sarvalokamAM rahelA dravyanA paryAyamAM paNa te samaya vartate hevAthI tenA karatAM paNa te samaye anaMtaguNa che. samaya karatAM dravya vizeSAdhika che. kevI rIte ? sarva samaye uparAMta bAkInA pratyeka dravya, jIva, pudaMgala, dharmAstikAya vigerene te samayamAM bheLavIe, te te kevaLa samaya karatAM samasta dravya vizeSAdhika ja thAya che. dravya karatAM pradeza anaMtaguNa che. zI rIte? addhA-samaya, dravya karatAM AkAzapradeza lekAlekanA maLIne anaMtaguNa che. tethI pradeza anaMtaguNa che. pradeze karatAM paryAya anaMtaguNa che. kAraNa ke eka eka AkAzapradezamAM anaMtA agurulaghu paryAye rahelA che. (A chaThTho vicAra bahu vistArathI samajavA jevuM che.) amadezI ane saMpradezI pugalanA svarUpane vicAra - davve khitta kAle, bhAve apaesapuggalA cauhA / sapaesA vi ya cauhA, appabahuttaM ca eesi // 45 // artha -apradezI puddagala dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI ema cAra prakAre che. sapradezI pudgale paNa e ja pramANe cAra prakAranA che. teonuM a5bahutva have kahe che. (1) apradezanuM svarUpa - davveNaM paramANU , khitteNegappaesasamogADhA / kAleNegasamaiyA, bhAveNegaguNavaNNAI // 46 // artha -dravyathI paramANu, kSetrathI eka AkAzapradezane avagAhIne rahelA, kALathI eka samaya sthira rahenAra ane bhAvathI eka guNavarNAdivALA apradezI pudgale jANavA. - bhAvArtha -(1) je paramANuo paraspara maLelA na hoya, te dravyathI apradezI pudgala jANavA. - (2) paramANuo eka eka AkAzapradezane avagAhIne rahelA pitApitAnA kSetrane choDe nahIM, te kSetrathI apradezI pudgale jANavA. | (3) jyAre jyAre potapotAnA kSetrane choDIne paramANuo bIjA bIjA kSetramAM gati kare che temAMnA je je sthAne eka eka samaya sudhI sthira rahe tyAre kALathI apradezI pudagale jANavA. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 102 prakaraNa ratnAvalI . (4) je paramANuo varNathI ekaguNa kALA athavA ekaguNa pItAdi varNavALA hoya. gaMdhathI ekaguNa surabhi Adi gaMdhavALA hoya, sparzathI eka guNa rUkSane eka guNazIta sparzavALA, athavA, eka guNa rUkSa ne eka guNa uSNasparzavALA, athavA eka guNa snigdha ne eka guNa zIta sparzavALA, athavA eka guNa snigdha ne eka guNa uSNa sparzavALA hoya te paramANuo bhAvathI apradezI pudgale jANavA. apaesagAo eai, vivariya sapaesagA sayA bhaNiyA / mA--- izavAsA, thavA siniya bhaMva ka7 che. artha -e pUrva gAthAmAM kahela apradezI pudgalathI je viparIta hoya tene sapradezI pudagale kahyA che. have teonuM a5bahutva kahe che - . bhAvathI apradezI yudaMgale sauthI thoDA che tenAthI bAkInA traNa asaMkhyaguNa che. bhAvArtha -(1) je paramANuo be ke tethI adhika paraspara maLelA hoya, te dravyathI sapradezapudagalo jANavA. (2) je be Adi paramANuonA skaMdha be Adi AkAzapradezane avagAhana karIne rahela hoya te kSetrathI sapradezI pudgale jANavA. (3) je paramANuska be samayathI AraMbhIne asaMkhyAtA samaya sudhInI bhinna bhinna AkAza pradezamAM sthitivALA hoya te sarve kALathI sapradezIpudagalo jANavA. (4) tathA je paramANuskaMdha be guNa varNAdithI AraMbhIne anaMtaguNa varNAdi vALA hoya, te sarve bhAvathI sapradezIpudgale jANavA. alpabadutva A pramANe - bhAvathI apradezI pudagala sauthI thaDA che, bhAvathI kALaapradezapudgale asaMkhyaguNa che, , tethI dravyaapradezapudagale asaMkhya guNa che, tethI kSetraapradezIpudagale asaMkhyaguNa che. khitta apaesagAo, khitte sapaesa'saMkhaguNiyAo / davva kA-bhA sapaesA, visesasahiA sue bhaNiA // 48 // artha -kSetraapradezI pugalathI kSetrasapradezapuddagale asaMkhyaguNa che, tethI dravyasapradezI pudagalo vizeSAdhika che, tethI kALasapradezI pudagale vizeSAdhika che ane tethI bhAvasapradezI pudgale vizeSAdhika che. kaDa jummAdinA svarUpane vicAra - kaDa teue ya dAvara, kaliu ya taha saMhavaMti jummAo / avahIramANA cau cau, cau ti dugegAo ciTThati // 49. // . Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArapa'cAzikA artha :-kaDajImmA, tretAjImmA, dAvarajImmA, kaliyugannummA e cAra jummA che. te A rIte : je sakhyAmAMthI cAra cAra kADhatAM bAkI cAra rahe, te kaDajhummA, traNa rahe te tretAjImAA, e rahe te dAvarajImmA ane eka rahe te kaliyugajummA jANavA. bhAvAtha :-jImmA eTale rAzi ( samudAya ) kahevAya che. kaDa vigere zabdo sAthe jummA zabda joDavAthI kaDajummA vigere cAre jummA thAya che. koipaNa rAzimAMthI cAra cAra kADhI letAM ( cAre bhAMgatAM ) cAra, traNa, e athavA eka bAkI rahe, te cArenuM svarUpa A pramANe-- 1. eka jIva, dharmAstikAya, adharmAstikAya tathA leAkASThAza te darekanA pradezA asaMkhyAtA che ane paraspara tulya che. tenI asat kalpanAe vIzanI sakhyA sthApIe, temAMthI cAra cAra kADhatA khAkI je cAra rahe che tene AgamabhASAthI kaDajummA kahevAya che. 2. tathA asakhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNInA jeTalA samayeA che, teTalAM saudharma tathA izAnakalpanA devatA che tenI asatkalpanAe trevIzanI saMkhyA sthApIe, temAMthI cAra cAra kADhatAM je bAkI traNa rahe che te tretAnummA kahevAya che. 3. eka eka 'AkAzapradezane avagAhIne anaMtA paramANu sudhInA ska MdhA rahelA che, tenI asalpanAthI khAvIzanI sakhyA sthApIe, temAMthI cAra cAra kADhatAM bAkI e ja rahe che te dAvarannummA kahevAya che. 4. tathA 1 paryAptamAdara vanaspati, ra bAdara paryApta, 3 aparyaMta khAira vanaspati, 4 bAdara aparyApta, 5 bAdara, 6 sUkSma aparyApta vanaspati, 7 sUkSma aparyApta, 8 sUkSma paryApta vanaspati, 9 sUkSma paryApta, 10 sUkSma, 11 bhavya, 1ra nigeAdanA jIvA, 13 vanaspatinA jIvA, 14 ekendriya, 15 tiyaMca, 16 mithyASTi, 17 avirati, 18 sakaSAyI, 19 chadmastha, 20 sayeAgI, 21 sauMsArI jIvA, tathA 22 sarva jIvA, e bAvIza jIvarAzie AThamA madhyama ane tAanate che; te paNa asalpanAthI tenI pacIzanI saMkhyA sthApIe, temAMthI cAra cAra letAM bAkI eka rahe che, te kaliyuga jummA kahevAya che. A jummAenuM kAya -prayAjana sUtrathI jANI levuM, ahIM te tenuM svarUpamAtra ja dekhADayuM che. vizeSa samajUtI mATe-- AnA saMbaMdhamAM bhagavatIsUtranA aDhAramA zatakanA ceAthA ' kRta ' eTale siddha athavA pUrNa parantu ' eja' AdinI evuM je ' yugma ' te kRtayugma. uddezamAM kahyuM che ke jema apUrNa nahi Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 prakaraNa ratnAvalI keIpaNa rakamane cAre bhAgatAM cAra vadhe te rakama bhAgazeSanA abhAvathI "kRtayugma" kahevAya. (daSTAnta-16) je cAre bhAgatAM traNa zeSa rahe to te " ja" kahevAya. (jemake-15) vaLI cAre bhAgatAM be zeSa rahe te te "dvAparayugma" kahevAya. (jemake-14) ane je cAre bhAgatAM eka zeSa rahe te te " kaja (koja) kahevAya. (jemake-13). bhagavatIsUtramAM paNa zrI gautamanA praznanA uttaramAM prabhue ema ja kahyuM che. je rakama mULathI ja cAra, traNa, be ke eka hoya te paNa anukrame "kRtayugma', ja", "dvAparayugma', ke kalyAja kahevAya che. pRthvI AdinA pariNAmane vicAra - dhaja va sa pari va bi ti ca samuna paNa tha ja kha nA bha va ra vi na su sa pamuti a| jaganabhapa dha a igajiya chiani si ni vajI sa pu a bha a para vaNakA // 50 // artha -1 ghara-pRthvI, 2 jaLa, 3 vahni, 4 samIraNa-vAyu, pasti-pratyeka vanaspati, 6 beidriya, 7 teidriya, 8 cauriMdriya, 9 saMmU7ima nara-manuSya, 10 paMceMdriya sthaLacara, 11 jaLacara, 12 khecara, 13 nArakI, 14 bhavanapati, 15 vyaMtara, 16 ravi-sUrya, 17 vidhu-caMdra, 18 nakSatra, 19 sura-vaimAnika de, 20 samudra, 21 paMcaMdriya saMmUchima tiryaMca, e ekavIza prakAranA jIvo asaMkhyAtA jANavA. tathA jagatanA-lekanA 1 nabha-AkAzapradeza, 2 dharmAstikAyanA pradeza, 3 adharmAstikAyanA pradeza, 4 eka jIvane pradeza, pa sthitibaMdhanA adhyavasAyasthAna, tathA 6 nigoda zarIra, e cha paNuM asaMkhyAtA jANavA. tathA 1 siddha, 2 nigodanA jIva, 3 vanaspatinA jIva, 4 samaya, 5 pudgala, 6 abhavya che, 7 bhavya jIvo, 8 aleka, 9 pratipatita-paDivAI che, ane 10 vanaspatikAyanI sthiti, e daza anaMtA jANavA. iya suttAo bhaNiyA, viyArapaMcAsiyA ya saparakae / munisiriAnaMdavimalasUvirANa viNeeNa // 51 // artha -A pramANe munizrI AnaMdavimalasUrivaranA vAnara nAmanA ziSya pitAne tathA anya jIvone mATe sUtramAMthI uddharIne A vicArapaMcAzikA kahI che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapaMcAzikA. AtmA jyAre bhavabhramaNa pUrNa karIne siddha thAya che tyAre siddhazilA upara pahoMce che. tyAM anaMta jIve che paNa jIva kayAMthI kevI rIte jAya? jyAM rahe che tyAM keTalI saMkhyA che? keTalA che sAthe sparzIne rahe che? keTalA kALa sudhI rahe che? eka pachI bIjA jIvanI varace keTaluM aMtara che? e jIvone kayA bhAvo hoya che ane paraspara keTalA che. te sarva hakIkata satpadanI prarUpaNa Adi 8 dvAre ne dravya kALa Adi paMdara dvArA sAthe khUba ja vistArathI samajAvyA che eTale ke siddha saMbaMdhI TuMkamAM paNa sArI rIta samajI zakAya tevI ghaNI vigato A prakaraNamAM batAvI che. siddha siddhatthasuaM, namiDaM tihuaNapayAsayaM vIraM / / sirisiddhapAhuDAo, siddhasarUvaM kimavi vucchaM // 1 // artha -prasiddha traNe bhuvanamAM kevalajJAnathI prakAza karanArA siddhArtha rAjAnA putra zrI mahAvIrasvAmIne namaskAra karIne zrI siddhaprAbhUtamAMthI uddharIne siddhabhagavAnanuM svarUpa saMkSepathI kahIza. bhAvArtha-siddhacaku e padane artha AvI rIte paNa thAya che. siddha eTale acala che artha-jIvAdi padArtho zrutamAM dvAdazAMgarUpa siddhAMtamAM jenA evA athavA siddha thayA che ekSaprAptirUpa artha jemanA evA suta eTale gaNadharAdi ziSya che jemane evA athavA siddhArtha eTale nikitArtha jemanA sarva prajana samApta thayA che evA athavA siddhArtha rAjAnA putra mahAvIrasvAmIne namaskAra karIne siddhabhagavAnanuM svarUpa kAMIka kahIza. jemaNe pUrve bAMdhelA AThe karmo kSaya karyA hoya che, te siddhabhagavAna kahevAya che. saMtapayaperUvaNayA, davvapamANaM ca khita~ phusaNA ya / ro ja batara tadda, mAvo zaorg hAi . 2 | artha-1 sat padanI parUpaNa dvAra. 2 dravyapramANa dvAra. (keTalI saMkhyA mekSamAM che te.) 3 kSetradvAra (kyA kSetramAMthI siddha thAya .) 4 sparzanA dvAra (siddhanA jIne sparzanA keTalI hoya te.) 5 kALadvAra (siddhanA jIvanI sthitine sAdi anaMtAdi kALa kahe che.) Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 prakaraNa ratnAvalI ' 6 aMtaradvAra (siddhanA nuM aMtara kahevuM te.) 7 bhAvaDhAra ( siddhinA jIve kayA bhAve varte che te.) 8 alpabahuvaThAra (siddhanA jIvonuM paraspara alpabahuva.) ehi aNatarasiddhA, paraMparA sannikarisajuttehiM / tehiM viAraNijjA, imesu panarasasu dAresu // 3 // artha :-A ATha dvArethI anaMtara siddhane ane saknikarSayukta nava dvArathI paraMpara siddhane AgalI gAthAmAM kahe che te paMdara dvAramAM vicAra kare. bhAvArtha : uparanI gAthAmAM kahelA ATha dvArathI anaMtarasiddho vicAravA.. eka samayanuM paNa jeone antara na hoya te ananarasiddha eTale siddhatvanA prathama samayamAM vartatA-amuka vivakSita samaye siddha thayelA te anantarasiddha kahevAya ane te ATha dvAra sAthe saknikarSa dvAra sahita navakArathI paraMparasiddha vicAravA. vivakSita prathama samaye je siddha thayA tenI apekSAe tenA pUrvanA samaye siddha thayelA te parasiddha ane te pUrva samaye siddha thanAranI apekSAe pUrvanA samaye siddha, thayA te paraMparasiddha. tAtparya e che ke anantarasiddhamAM amuka eka samayanI apekSAe vicAravuM ane paraMparasiddhamAM amuka vivakSita samayathI pUrve pUrve anaMtA bhUtakALa sudhImAM thaI gayelA siddhanI apekSAe vicAravuM. sannikarSa eTale sagagata alpabadutva vizeSa jANa. paMdara dvAranA nAma - khitte kAle gai vea, tittha liMge caritta buddhe ya / ' nANogAhukkasse, aMtaramaNusamayagaNaNaappabahU // 4 // artha -kSetra, kALa, gati, veda, tIrtha, liMga, cAritra, buddha, jJAna, avagAhanA, utkarSa, aMtara, aNusamaya, gaNanA, a5bahu A 15 dvAra che.. bhAvArtha :-(1) kSetradvAra traNa prakAre-Urva, adhe ane tirtho. (2) kALadvAra be prakAre-UtsarpiNa ane avasarpiNI. (3) gatidvAra cAra prakAre-nArakI-tiryaMca-manuSya ane deva. () vedadvArA traNa prakAre-veda-puruSaveda-napusakaveda. (5) tIrthadvAra be prakAretIrthakaranuM tIrtha, tIrthakarInuM tIrtha (6) liMgadvAra be prakAre-dravyaliMga, bhAvaliMga. dravyaliMga traNa prakAre-gRhasthaliMga, anyaliMga, svaliMga. * Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapaMcAzikA 107 (7) cAritradvAra pAMca prakAre-sAmAyika, chedepasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasa parAya, cathAkhyAta. (8) buddhadvAra cAra prakAre-buddhabAdhita, buddhibAdhita, svaya'buddha, pratyekabuddha. (9) jJAnadvAra pAMca prakAre matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kaivalajJAna. (10) avagAhanAdvAra traNa prakAre--jaghanyaavagAhanA, utkRSTaavagAhanA, madhyamaavagAhanA. (11) utkarSa drAra cAra prakAre-anaMtakALathI samyakttvathI paDelA, asaMkhyAta kALathI paDelA, sakhyAtakALathI paDelA ane nahi paDelA (12) aMtaradvAra-siddha eka thayA pachI keTalu aMtara paDe te. (13) anusamayadvAra-niraMtarapaNe keTalA samaya sudhI siddha thAya te. (14) gaNunAdvAra-keTalA siddha thAya tenI gaNatrI. (15) abahuvadvAra-ochA vattA-kANu kANuthI echA athavA vadhAre che te. pa dara dvAranuM varNana : khitti tiloge 1 kAle, sijjhati aresu chasu vi saMharaNA / avasapiNi osappiNi, dutiarage jammu tidusu sibaM 2 // 5 // atha:-kSetradvAra-traNe leAkamAMthI jIva siddha thAya. kALadvAra-saMharaNathI chae ArAmAM mokSe jAya ane janmathI avasarpiNImAM trIjA ane cAcA ArAnA janmelA trIjA, cAthA ane pAMcamA e traNa ArAmAM meAkSe jAya. utsarpiNImAM khIjA, trIjA ane cAthA e traNa ArAnA janmelA trIjA ane cAthA e ArAmAM mAkSe jAya. bhAvArtha :-prathama satpadadvAramAM kSetrAdi paMdara dvArAmAM ana`tarasiddha jIvAnA vicAra. (1) kSetradvAra traNe leAkamAM--temAM Udhva leAkamAM pa DavanAdimAM, adheAlAkamAM adheAlaukika grAmAmAM ane tirthyaleAkamAM paMdara manuSyakSetramAM siddha thAya che. saharaNathI nadI, samudra ane vaSadhara patA vigeremAM paNa siddha thAya che. (ra) kALadvAra:- utsarpiNI ane avasarpiNIrUpa kALa che temAM saMharaNathI chae ArAmAM siddha thAya. kAraNa ke mahAvidehamAM haMmezA suSamaduSamArUpa eka ceAtheA ja AreA vate che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 prakaraNa ratnAvalI tyAM haMmezA mokSagamana hovAthI tyAMthI saMharaNa karAyelA teo bharatAdi kSetramAM je Are vartato hoya, temAM siddha thatA hovAthI chae ArAmAM mekSagamana thAya che. tIrthakarane utsarpiNI ane avasarpiNImAM suSamaduSamA ane duSamasuSamArUpa be ArAmAM ja janma thAya che ane teo siddhi pAme che. temane saMharaNane abhAva hovAthI bIjA ArAomAM temanuM mikSagamana thatuM nathI. tIrthakaranuM adholekanA alaukika grAmamAM ane tirjIkanAM paMdara karmabhUmimAM siddhigamana thAya che. caugaiAgaya naragai Thiya siva 3 veyatiga 4 duvihatinthe'vi 5 / fmdi-ana-safoyuM na 6, je kaddAvArU vatA | 6 atha: 3 gatidvAraH sAmAnyathI cAra gatimAMthI manuSyagatimAM AvelA siddha thAya. 4 vedadvAraH-traNe vedamAM siddha thAya. 5 tIrthadvAra -baMne tIrthamAM siddha thAya. 6 liMgadvAra -traNe liMgamAM siddha thAya. 7 cAritradvAra cAkhyAta cAritramAM vartatA ja siddha thAya. bhAvArtha: (3) gatikAra: vizeSathI narakagatinI apekSAe prathamanI cAra narakathI AvelA siddha thAya. tiryaMcagatinI apekSAe pRthvIkAya, aSkAya, pratyeka vanaspatikAya ane paMcendriya tiryaMcamAMthI AvelA siddha thAya. manuSyagatinI apekSAe strI, puruSa, napusaka traNe vedamAMthI AvelA siddha thAya. paNa tIrthakara te devagatimAMthI eTale vaimAnika devamAMthI AvelA ane narakagatimAMthI eTale prathamanI traNa narakamAMthI AvelA ja siddha thAya. vartamAna nayane AzrayIne manuSyagatimAM rahelA ja mekSa pAme. (4) vedadvAraH traNe vedamAM strI, puruSa ane napusakavedamAM siddha thAya. temAM pratyutpanna nayane AzrayIne avedI ja siddha thAya. te bhavamAM pUrve anubhavela vedanI apekSAe ane bAhya AkAramAtranI apekSAe traNe vedamAMthI siddha thAya. tIrthakara te strI ane puruSavede vartatA ja siddha thAya. (5) tIrthadvAra - tIrtha be prakAre-(1) tIrthakare pravartAvela ane (2) tIrthakarIe pravartAvela e baMne tIrthamAM siddha thAya. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapaMcAzikA 109 (6) liMgadvAra - liMga be prakAre-dravyathI ane bhAvathI. dravyaliMga traNa prakAre-gRhasthaliMga, anyaliMga ane svaliMga. e traNe liMge siddha thAya ane saMyamarUpa bhAvaliMganI apekSAe te svalige ja siddha thAya. (7) cAritradvAra - cAritranA pAMca prakAra sAmAyika, chedepasthApanIya, parihAravizuddhi, sUmasaM5rAya ane yathAkhyAta. temAMthI kSAviyAkhyAta cAritramAM vartatA ja siddha thAya (upazamayathAkhyAtamAM vartatA siddha na thAya.) ti. cau paNa puci ticaraNa, jiNA 7 sayaM buddhi buddha patteyA 8 / duti caunANA 9 lahutaNu, duhattha guru paNadhaNusayAo 10 // 7 // artha -te bhavamAM pUrve anubhavelA cAritranI apekSAe traNa, cAra athavA pAMca cAritra pAmIne siddha thAya, tIrthakara te sAmAyika, sUmasaM5rAya ane yathAkhyAta e traNa cAritra pAmIne ja siddha thAya. 8 budhadvAra - e cAre prakAre siddha thAya. (9 jJAnadvAra - kevalajJAne siddha thAya ane te bhavamAM pUrve anubhavela jJAnanI apekSAe be, traNa . ane cAra jJAne siddha thAya. 10 avagAhanA dvAra - jaghanyathI be hAthanI avagAhanA ane utkRSTathI pAMcase dhanuSyanI avagAhanAvALA siddha thAya. bhAvArthaH cAritradvAramAM vizeSatA - te bhavamAM pUrve anubhavelA cAritranI apekSAe keTalAka paheluM, cothuM ane pAMcamuM e traNa cAritra pAmIne siddha thAya. keTalAka paheluM, bIjuM, ethuM ane pAMcamuM e cAra pAmIne siddha thAya. keTalAka paheluM, trIjuM, cothuM ane pAMcamuM e cAra pAmIne siddha thAya. keTalAka upara kahelA pAMce cAritra pAmIne siddha thAya. tIrthakara te sAmAyika, sUmasaM5rAya ane yathAkhyAta e traNa cAritra pAmIne ja siddha thAya. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI 110 (8) muddAra H- (1) svaya'buddha :-svaya' eTale khAdya hetu vinA jAtismaraNAdi pAmIne Adha pAmelA te svaya'buddha. (2) buddhibuddha:-budha eTale malrisvAmI tIrthaMkara athavA sAmAnya strI temanAthI edha pAmelA te buddhibuddha. (3) buddhabuddha :-buddha eTale AcAryAdi temanAthI bAdha pAmelA yuddhabuddha. (4) pratyekabuddha :-pratyeka eTale kAMIka bAhya hetu joIne bAdha pAmelA te pratyekabuddhe jANavA. vizeSatA : pratyekabuddha ane svayaM buddhamAM beSi, upadhi, zruta ane liMgathI bheda che, tethI te pratyeka eTale judA vihAra kare paNa gacchavAsInI jema sAthe vicaratA nathI. svaya buddhane pAtrAdi bAra prakAranI upaSi hAya ane pratyekabuddhane jaghanyathI rajoharaNa ane muhapattirUpa e prakAranI ane utkRSTathI prAvaraNa (va) varjIne nava prakAranI upadhi hoya. svaya buddhane pUrve bhaNeluM zruta hoya athavA na heAya. jo hAya tA devatAliMga ape athavA guru pAse aMgIkAra kare ane ekalA vihAra karavA samartha hoya te te ekalA vihAra kare, nahi to gacchamAM rahe. jo pUrvAdhIta zruta"na hoya teA nizce guru pAse liMga a'gIkAra kare ane gacchanA tyAga kare ja nahi. pratyekabuddhane pUrvAdhIta zruta avazya hoya jaghanyathI agyAra aMganu' ane utkRpRthI kAMIka UNA deza pUrvAMnuM hoya. temane liMga devatA ape athavA kadAcit liMga rahita paNa hoya. (9) jJAna dvAraH jJAna pAMca prakAre (1) matijJAna, (2) zrutajJAna, (3) avadhijJAna, (4) manaHpavajJAna (5) kevaLajJAna. temAM kevalajJAne vatA siddha thAya. te bhavamAM pUrve anubhavela jJAnanI apekSAe keTalAka matijJAna, zrutajJAna e e jJAnI, keTalAka mati, zruta, avadhi athavA mati, zruta ane mana:paryava e traNa jJAnI ane keTalAka mati, zruta, avadhi ane mana:paryAMva e cAra jJAnI siddha thAya. tIrthaMkara tA cAra nAnI ja siddha thAya. (10) avagAhanA dvAraH jadhanyathI ane utkRSTathI jaghanyathI be hAthanI avagAhanAvALA ane utkRSTathI pAMcaso dhanuSyanI avagAhanAvALA siddha thAya. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapa cAziyA 111 marUdevImAtA Adi pAMcasethI adhika pacIza dhanuSyanA zarIravALA siddha thAya, kAraNa ke marUdevInI avagAhanA nAbhikulakara tulya parapa dhanuSyanI hatI. ' saMghayaNa, saMsthAna ane UMcapaNuM kulakaranI strInuM kulara sarakhu` hoya che. A pramANe siddhaprAbhatanI TIkAmAM kahyuM che.' e hAthanI upara ane pAMcasA dhanuSyanI a'daranI madhyama avagAhanAe vatA siddha thAya. tIrthaMkara to jaghanyathI sAta hAthanA ane utkRSTathI pAMcaso dhanucanA pramANavALA ja siddha thAya. bAkInA jIvA madhyama avagAhanAe paNa siddha thAya. kAlamaNaM tamasaMkhaM, saMkhaM cuasamma acuasammattA 11 / lahuguruaMtara samao, chamAsa 12 aDasamaya avvahi 13 ||8|| artha : 11 utkarSa dvAra : samyaktvathI paDIne keTalAka anaMtakALa, keTalAka asaMkhyAtakALa ane saMkhyAtakALa sudhI bhamIne siddha thAya. keTalAka samyaktvathI paDacA vinA paNa siddha thAya. 12 aMtaradvAra jadhanyathI atara .eka samayanuM ane utkaSa'thI chamAsanuM aMtara paDe. 13 anusamaya eTale niraMtara dvAra : jaghanyathI e samaya sudhI ane utkRSTathI ATha samaya sudhI nira Mtara siddha thAya. bhAvAtha:-(11) utka dvAra : samyaktvathI paDIne keTalAka utkRSTathI a puddagala parAvatA kALarUpa anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhamIne pharI samyaktvAdi ratnatraya pAmIne siddha thAya. keTalAka khIjA anubhRSTathI asaMkhyAtakALa sudhI ane saMkhyAtakALa sudhI bhamIne siddha thAya. keTalAka samyaktvathI paDyA vinA paNa siddha thAya. (12) aMtaradvAra : jaghanyathI atara -eka samaya utkRSTathI aMtara :-chamAsa (1) anusamaya eTale niratara dvAra - jaghanyathI e samaya niraMtara ane utkRSTathI ATha samaya sudhI avyavadhAne nira'tara siddha thAya. janiyara ika aDasaya 14, aNega egA ya thova saMkhaguNA 15 / artha : 14 gaNanA dvAra jadhanyathI eka ane utkRSTathI ekasAne ATha eka samaye siddha thAya. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 112 prakaraNa ratnAvalI. 15 apabahuDhAra-aneka eTale eka sAthe be traNa siddha thAya te thADA, tenAthI eka samaye eka siddha saMkhyAtaguNA che. bhAvArtha : (14) gaNunAdvAra-jaghanyathI eka utkRSTathI ekasone ATha siddha thAya. RSabhadevanA nirvANa samarce ekaso ATha eka samaye siddha thayA hatA. (15) apabahutradvAra -aneka eTale eka sAthe be traNa siddha thAya te thADA, tenAthI eka samaye eka siddha saMkhyAtaguNA, vivakSita samaye eka eka siddhanuM bAhulya paNa hAvAthI A rIte kSetrAdika paMdara dvAramAM sapanaprarUpaNA dvAra kahyuM. 23 34 nA gaDhe, cIsavadutta hoor // 1 // igavijaya vIsa aDasaya, patteyaM kammabhUmi tiriloe / dudu jalahi paMDagavaNe, akammamahi dasaya saMharaNA 1 // 10 // a--ra. dravya pramANa dvAramAM kSetrAdi paMdara dvArA vicAra. 1. kSetradvAra :UrdhvalAke merU AdimAM, naMdanavanamAM ane jaLamAM eTale sAmAnyathI nadI AdimAM cAra cAra siddha thAya, adhelAkamAM vIza pRthakRtva siddha thAya. 9. eka eka vijayamAM vIza vIza siddha thAya. 5 bharata, 5 bhairavata, 5 mahAvideha e paMdara karmabhUmi darekamAM ekaseA ATha, titilAkamAM ekase ATha, sAmAnyathI samudramAM ane paDakavanamAM be be, pa hemavaMta, pa hiravarSa, 5 devakuru, 5 uttarakuru, 5 ramyak, 5 airaNyavata e 30 akarmabhUmi darekamAM sa'haraNathI daza daza siddha thAya. bhAvAtha(1) kSetrakAra-adhAlAkamAM vIza pRthaktva siddha thAya. saMgrahaNImAM bAvIza siddha thAya ema kahyuM che. uttarAdhyayanamAM 'rovAtA hojo ' e vIza eTale cAlIza. adheAlAkamAM siddha thAya che ema kahyuM che. (adhelAkamAM be vijaya Ave che tethI ) (ahIM pRthaktva zabda dvArA vIzathI kAMIka adhika samajavA, ) ti cattha are aDasya, paMcamae vIsa dasa dasa ya sese 2 / naragati bhavaNa vaNa nara joisa tiri tirikhiNI dasagaM // 11 // atha--kALadvAra :-utsarpiNI ane avasarpiNInA trIjA ane cAthA ArAmAM ekasAne ATha siddha thAya. avarpiNInA pAMcamA ArAmAM vIza siddha thAya. utsarpiNI ane avasarpiNI e kALanA bAkInA ArAomAM darekamAM saMharaNathI daza daza siddha thAya. (3) gatidvAra :-pahelI traNa nara, bhavanapati, vyaMtara, manuSya, jAtiSI, tiya "ca ane tiya``ciNImAMthI AvelA daza daza siddha thAya. mANia asayaM, hariya chaU paMkapuDhavijala cauro / jo vimANi ritthI, bIsaM bhavaNavaNathI paNagaM 3 // 12 // ' Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapa cAzikA avaimAnikadevathI AvelA ekasAne ATha, vanaspatikAyamathI AvelA che, pakaprabhA cAthI nara, pRthvIkAya ane aplAya e traNamAMthI AvelA cAra cAra, jyAtiSInI daivI, vaimAnikanI daivI ane manuSya strIthI AvelA vIza, bhavanapatinI devI ane vyaMtaranI devIthI AvelA pAMca pAMca. siddha thAya. A sa` saMkhyA uttraSTathI jANavI. jaghanyathI eka, be, traNa siddha thAya. vIsatthi dasa napuMsaga, purisasayaM narA naruvvaTTA | iya bhaMge aTThasaya, dasa dasa sesa bhaMge 4 // 13 // artha: 4 vedakAra-srIe vIza, napuMsaka deza ane puruSa ekase ATha siddha thAya. devAdi puruSamAMthI AvelA puruSA e eka bhAMge eka sA ne ATha siddha thAya. bAkInA ATha bhAMge deza deza siddha thAya. bhASA :-1 puruSamAMthI AvI puruSapaNe utpanna thaelA 108. 2 puruSamAMthI AvI ApaNe utpanna thaelA 10. 3-puruSamAMthI AvI napuMsakapaNe utpanna thaelA 10. 4 zrImAMthI AvI puruSapaNe utpanna thaelA 10. 5 zrImAMthI AvI srIpaNe utpanna thaelA 10. 6 zrImAMthI AvI napusakapaNe utpanna thaelA 10. 7 napuMsakamAMthI AvI puruSapaNe utpanna thaelA 10. 8 napuMsakamAMthI AvI srIpaNe utpanna thaelA 10. 9 napu MsakamAMthI AvI napusakapaNe utpanna thaelA 10. A rIte veda Azrayine prathama bhAMge 108 ane bAkInA ATha bhAMge deza druza siddha thAya ema samajavuM. titthayarI jiNa patte abuddha saMbuddha du ca dasa cauro 5 / u dasa aDasa gihi para, saliMga 6 parihAraviNu oho ||14|| artha :-(5) tI dvAra-tItha karI eka samaye e siddha thAya ane tItha kara eka samaye cAra siddha thAya. pratyekabuddha eka samaye daza siddha thAya. svayaM buddha eka samaye cAra siddha thAya. (6) liMgadvAra -gRhasthaliMge cAra siddha thAya, anyaliMge deza siddha thAya, svaliMge ekase ne ATha siddha thAya. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 prakaraNuM ratnAvalI (7) cAritradvAra -parihAra vinA Adha eTale je bhAMgAmAM parihAravizuddhi cAritrapada na Ave tyAM sAmAnyathI 108 siddha thAya. te bhAMgA A pramANe H sAmAyika, sUkSmasa parAya, yathAkhyAta e trikasa cegI bhAMge ane sAmAyika, chedApasthApanIya, sUkSmasa'parAya ane yathAkhyAta e catuHsaMcAgI bhAMge e e bhAMge 108 siddha thAya. dasa parihArajue 7 buddhibohithI vIsa jIva vIsa pahu 8 / ma mahasuamaNanANe dasa sesa dugi oho 9 // 15 // atha--parihAravizuddhi sahita bhAMgAmAM daza daza siddha thAya. (8) mundvAra-buddhibAdhita e eka samaye vIza siddha thAya. buddhibhASita jIvA strI, puruSa ane napu`sakanI vivakSA vinA vIza pRthakktva siddha thAya. (9) jJAnadvAra-pUrva anubhavela jJAnanI apekSAe mati ane zrutajJAnI 4 siddha thAya. mati, zruta ane mana:paryava e traNa jJAnI 10 siddha thAya. bAkInA mati, zruta ane avidhajJAnI ane mati, zruta, aviSe ane manaHpavajJAnI A be bhAMge 108 siddha thAya. bhAvAtha :-parihAravizuddhi sahita bhAMgA A pramANe sAmAyika, parihAra- vizuddhi, sUkSmasa parAya, yathAkhyAta e catuHsa'cAgI bhAMge ane sAmAyika, chedepasthApanIya, parihAravizuddhi, sUmasa`parAya, yathAkhyAta e paMcasacegI bhAMge A baMne bhAMge daza daza siddha thAya. (8) buddhaDhAre gAthAmAM jaNAvyuM te siddha prAbhUtamAM kahyuM che. have vizeSa kahe che : - buddhAdhita puruSo 108, strI 20 ane napuMsaka 10 siddha thAya. majjha guru lahuvagAhaNa, aDasaya duga caura aTTha javamajjhe 10 / cuaMtakAlasammA, aDasaya cau adua dasa sesA 11 - 12 // 16 // atha (10) avagAhanA dvAraH madhyama avagAhanAvALA 108-siddha thAya. utkRSTa avagAhanAvALA e siddha thAya. jaghanya avagAhanAvALA cAra siddha thAya. javamadhya avagAhanAvALA ATha siddha thAya. (11) utkRSTaddhAra-anaMtakALathI samyaktvathI paDelA 108 siddha thAya. samaktithI nahi paDelA cAra siddha thAya ane bAkInA asaMkhyAta kALathI ane saMkhyAtakALathI samyaktvathI paDelA vaMza daza siddha thAya. bhAvArthI :-javamadhya eTale utkRSTa avagAhanA para5 thanuSyanI che. tethI adha 262aa dhanuSanI avagAhanAvALA samajavA. AgaLa paNa javamadhya sa`jJA Ave tyAM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapa cAzikA 115 utkRSTathI aM pramANa samajavuM. 12 aMtaradvAra-apaviSayI hovAthI sUtramAM nathI kahyuM paNa dekhADe cheH ekAdi samayane antare eka paNa siddha thAya ane ghaNA paNa siddha thAya eTale 108 sudhI siddha thAya. aDa durahiasaya saya chanuI, culasI dugasayari saTThi aDayAlA / battIsa ika duti ca, paNa chaga saga aDa niraMtariyA 13 // 17 // atha (13) anusamayadvAra-eka samaya, e samaya, traNa samaya, cAra samaya, pAMca samaya, che samaya, sAta samaya ane ATha samaya sudhI anukrame 108, 102, 6, 84, 72, 60, 48, 32 e pramANe nira Mtara siddha thAya. bhAvArtha :-103 thI 108 eka samaya sudhI siddha thAya pachI avazya aMtara paDe. 97 thI 102 nirAMtara 2 samaya sudhI siddha thAya pachI avazya aMtara paDe. 85 thI 96 niraMtara 3 samaya sudhI siddha thAya pachI avazya aMtara paDe. 73 thI 84 nira'tara 4 samaya sudhI siddha thAya pachI avazya aMtara paDe. 61 thI 72 nira'tara pa samaya sudhI siddha thAya pachI avazya aMtara paDe. 49 thI 60 niraMtara 6 samaya sudhI siddha thAya pachI avazya aMtara paDe. 33 thI 48 niraMtara 7 samaya sudhI siddha thAya pachI avazya aMtara paDe. 1 thI 32 niraMtara 8 samaya sudhI siddha thAya pachI avazya aMtara paDe. 14-15 gaNunAdvAra ane alpabahutvadvAra-pUrva kahelA satpada prarUpaNAdvAranI jema samajavuM. A rIte kSetrAdi 15 dvAre bIjuM dravyapramANadvAra kahyuM. lorrgaThiA siddhA, iha buMdi caya paDihaya aloe3 / phusa anaMte siddhe, savvaparasehi so siddho 4 // 18 // a--(3) kSetradvAra -A 'manuSyakSetramAM sathA zarIranA tyAga karIne leAkanA agrabhAgamAM siddhazilA upara rahelA alAkathI rokAyelA tyAM ja rahe che. (4) sparzanA dvAra :-vivakSita samayamAM siddha thayela te siddha anatA siddhone peAtAnA sava pradezAthI sparzI. 3-4 kSetra ane sparzenA dvAra - bhAvArtha :-alAkamAM dharmAstikAya nahi vivakSita samayamAM siddha thayela anaMtA siddhAne je tenA deza pradezAvaDe sparzAya te tenA karatAM hAvAthI jIva gamana karI zakatA nathI. peAtAnA sava pradezeAthI spaze ane asaMkhyAta guNA jANavA. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 prakaraNa ratnAvalI A rIte mUla ATha dvAramAM trIjuM kSetradvAra ane cothuM sparzanA dvAra jANavuM. 5 kALadvAra : jatthaTThasayaM sijjhai, ahau samayA niraMtaraM tattha / vIsa dasagesu cauro, du sesi javamajjhi cattAri 5 // 19 // artha--have mULanA pAMcamA kALadvAramAM kSetrAdi paMdare dvAramAM je je sthAne eka samaye utkRSTa ekase ne ATha siddha thAya tyAM niraMtara paNe ATha samayane kALa kahe. jyAM eka samayamAM vIza athavA daza siddha thAya tyAM cAra samayane niraMtarapaNe kALa jANa. bAkInA sthAne niraMtarapaNe be samayane kALa jANa. yavamadhyamAM cAra samayane niraMtarapaNe kALa jANa. bhAvArtha - uttara dvAra 15 mA dareka dvAre keTalA siddha thAya tene vicAra. 1 kSetrakAra-paMdara karmabhUmimAM ATha samaya sudhI niraMtarapaNe siddha thAya. harivarSAdi 30 akarmabhUmimAM ane adholakamAM cArasamaya sudhI niraMtarapaNe siddha thAya. naMdanavanamAM, pAMDakavanamAM ane lavaNasamudramAM be be samaya sudhI niraMtarapaNe siddha thAya. 2 kALadvAra- utsarpiNI ane avasarpiNI kALanA trIjA ane cothA ArAmAM ATha ATha samaya sudhI siddha thAya ane bAkInA ArAmAM cAra cAra samaya sudhI niraMtara siddha thAya. 3 gatidvAra- devagatithI AvelA ATha samaya sudhI siddha thAya, bAkInI gatimAMthI AvelA cAra samaya sudhI niraMtara siddha thAya. 4 vedakAra- puruSavedI ATha samaya sudhI ane strI tathA napuMsakavedI cAra samaya sudhI siddha thAya. puruSavedamAMthI AvI puruSavedamAM upajyA hoya te bhAMgAvALA ATha samaya sudhI siddha thAya. bAkInA ATha bhAMgAvALA cAra cAra samaya sudhI niraMtara paNe siddha thAya. 5 tIrthadvAra- tIrthakara ane tIrthakarInA tIrthamAM, atIrthakara siddha (tIrthakara thayA sivAyanA) utkRSTathI ATha samaya sudhI siddha thAya. tIrthakara ane tIrthakarI be samaya sudhI niraMtarapaNe siddha thAya. 6 liMgadvAra- svasiMge ATha samaya, anyaliMge cAra samaya ane gRhasthaliMge be samaya sudhI niraMtara siddha thAya. *7 cAritradvAra-te bhavamAM pUrve parihAravizuddhi cAritra anubhavanAra cAra samaya sudhI, bAkInA cAritravALA ATha samaya sudhI niraMtara siddha thAya. * Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapaMcAzikA 8 buddhadvAra- svayaMbuddha be samaya sudhI, buddhAdhita ATha samaya phI, pratyekabuddha ane buddhibodhita strI ane puruSa sAmAnyathI cAra samaya sudhI niraMtara siddha thAya. 9 jJAnadvAra-mati, zrutajJAnI be samaya sudhI, mati, zruta ane mana paryavajJAnI cAra samaya sudhI, mati, zruta ane avadhijJAnI tathA mati, zruta, avadhi ane mana:paryavajJAnI ATha samaya sudhI niraMtara siddha thAya. 0 avagAhanAdvAra- utkRSTa ane jaghanya avagAhanAvALA be be samaya sudhI, yavamadhyavALA cAra samaya sudhI ane madhyama avagAhanAvALA ATha samaya sudhI niraMtara siddha thAya. 11 utkRSTadvAra- vartamAnakALe samRddhatvathI paDelA be samaya sudhI, saMkhyAtakALathI tathA asaMkhyAtakALathI samyakatvathI paDelA cAra samaya sudhI ane anaMtakALathI samyakatvathI paDelA ATha samaya sudhI niraMtara siddha thAya. para thI 15 sudhInA aMtarAdi cAra dvArA ahIM ghaTe nahi. A rIte pAMcamuM kALadvAra kahyuM. 6 aMtaradvAra - jaMbUddIve dhAyai, oha vibhAge ya tisu videhesu / vAsapahuttaM aMtara, pukkharaduvideha vAsahiyaM // 20 // artha - 1 kSetradvAra-jabUdvIpamAM ane dhAtakIkhaMDamAM sAmAnyapaNe varSa pRthaphatvanuM (2 thI 9 varSa) aMtara jANavuM, ane vizeSathI jaMbUdvIpanA eka mahAvideha ane ghAtakIkhaMDanA be mahAvideha maLI traNa mahAvidehamAM paNa teTaluM ja aMtara jANavuM. sAmAnyapaNe puSkarAImAM ane vizeSathI tenA be videhamAM varSathI DuM adhika aMtara jANavuM. bharaheravae jammA, kAlo jugalINa saMkhasamasahasA / saMharaNa narayatirie, samasahasA samasayapahuttaM // 21 // atha- 2 kALIdvArA bhArata ane eravatakSetramAM janmathI yugalikanA kALa jeTaluM (kAMIka nyUna aDhAra koDAkoDI sAgaropamanuM) aMtara jANavuM. avasarpiNInA pahele, bIje ane trIje temaja utsarpiNInA cotha, pAMcame ane cha Are saMharaNathI saMkhyAtA hajAra varSanuM aMtara jANavuM. ' 3 gatidvAra naragatimAMthI AvelAne hajAra varSanuM ane tiryaMcagatimAMthI AvelAne zatapRthaphatavarSanuM aMtara jANavuM. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 prakaraNa ratnAvalI tiriIsuranaranArIkharIhiM uvaesasiddhIladdhIe / vAsahiaMtara aha sayabohIo saMkhasamasahasA // 22 // atha : tiya 'ciNI, devatA, manuSya, manuSyazrI ane devImAMthI AvIne upadezalabdhithI upadezathI siddhi pAmanArane sAdhika varSa aMtara jANavu. ane svayaM bAdhIne saMkhyAtAM hajAra varSanuM aMtara jANavuM, sayamuvaesA bhUjalavaNa suhamIsANapaDhamaduganarayA / thIkIvesuM bhaMgaTThage a saMkhijjasamasahasA // 23 // artha : pRthvIkAya, apUkAya ane vanaspatikAyathI tathA saudharma, IzAnadevalAkathI, prathamanI e narakathI AvelA svaya` tathA upadezathI siddhi pAmanArane saMkhyAtA hajAra varSanuM aMtara jANavuM. 4 vedadvAra: srIvedI ane napuMsakvedI temaja pUrve kahelA vedanA nava bhAMgAmAMthI prathama bhAMgA sivAyanA bAkInA ATha bhAMge saMkhyAtA hajAra varSanuM aMtara jANavu. bhAvArtha : puruSavedathI AvIne puruSavedI thAya te prathama bhAMgA sivAyanA bAkInA ATha bhAMgA levA. naraveapamabhaMge, varisaM patte ajiNa jiNIsesA / saMkhasamasahasa puvvAsahasapihUNata hiavarisaM // 24 // artha : puruSaveddIne tathA prathamabhAMge puruSavedathI AvIne puruSavedI thaIne siddha thAya tene eka varSInu aMtara jANavuM, 5 tI dvAra pratyekabuddhanuM saMkhyAtA hajAra varSanuM aMtara, tItha karane hajAra pRthatra pUtra ( be hajArathI 9 hajAra pU`)nuM aMtara, tItha karIne ana'takALanuM aMtara, khAkI rahelA sava puruSAne eka varSa adhika utkRSTa aMtara jANavu. samasahasa gihi, annaliMga hia varisa tiyaraNa saliMge / sesa rijualI, buhabohia purisavarisahiaM // 25 // atha'- liMgadvAra-gRhasthaliMge ane anyaliMge saMkhyAtA hajAra varasanuM aMtara, svaliMge eka varasa - adhika . aMtara jANavuM. 7 cAritradvAra-sAmAyika sUkSmasa'parAya, cathAkhyAta e traNa cAritramAM eka varasa adhika atara, ane zeSa cAritrAmAM yugalikakALa jeTaluM aMtara jANavuM; 8 mundvAra-buddhabAdhita puruSone varvAdhika aMtara jANavuM. bhAvA--sAmAyika, chedApasthApanIya, sUkSmasa parAya graMthAkhyAta e catuSTasa'yAgI ane sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasa'parAya ane yathAeAtaH Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapaMcAzikA 119 e pa'casaceAgI A banne bhAMgAnA cAritramAM yugalika kALa jeTaluM eTale aDhAra kADAkoDI sAgarApamamAM kAMika nyUna eTaluM aMtara jANavuM. kAraNake e be saceAgI bhaMga bharata ane airavatakSetramAM pahelA, chellA tI karanA tI mAM ja hoya che tethI utkRSTa teTaluM aMtara jANavuM. samasa sesA, puvvasahassa pahutta saMbuddhe / mahasua paliya asaMkho, bhAgohijue 'hiMaM varisaM // 26 // a-bAkInA buddhidhita strInuM ane pratyekabuddhanuM sakhyAtA hajAra varSanuM aMtara, ane svayaM buddhanu hajAra pRthao pUrvanuM aMtara jANavuM. huM jJAnaDhAra-matijJAna ane zrutajJAnavatanuM palyApamanA asaMkhyAtamAM bhAganuM utkRSTa aMtara ane avidhajJAna sahita karatA traNajJAnavatanuM varSAdhika aMtara jANavuM. sesadubhaMge saMkhA, samasahasA gurulahUi javamajjhe / seTIbasaMvamAno, mAhe siddigaM // 275 akhAkInA be bhAMgA mati, zruta, mana:paryAMva e traNa jJAnava tanu' ane mati, zruta, avadhi, mana:pava. e cAra jJAnava MtanuM sakhyAtA hajAra varSInu' utkRSTa aMtara. jANavuM. 10 avagAhanAdvAre-utkRSTa avagAhanAe, jaghanya avagAhanAe ane yavamadhyamAM zreNInA asa`khyAta mA bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza teTalA samayapramANa kALanu aMtara jANavuM, ane madhyama avagAhanAe varSAdhika aMtara jANavuM. bhAvAtha--cAdarAja pramANa lAkanA buddhipUrvaka sAtarAja pramANu ghana thAya. tenI eka pradezI sAtarAja lAMkhI zreNI kahevAya che. tenA asa MkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza hAya temAMthI eka eka samaye eka eka AkAzapradeza apaharatAM jeTalA kALa jAya teTaluM aMtara jANavuM. adua asaMkhaM suahI, anaMta hiavAsa sesa saMkhasamA / satara baLatara rULa, bauna samasanA savinA 5,28. atha--11 utkRSTaDhAra-samatathI nahi paDelAne sAgaropamanA asaMkhyAtamA bhAganuM aMtara jANavuM. anaMtakALathI satithI paDelAne varSAdhika aMtara ane bAkInA asaMkhyAtakALathI tathA saMkhyAtakALathI samatithI paDelAne sakhyAtA varSoMnu aMtara jANavuM. 12 antaradvAra-sAMtara (eka eka samayane cheAMDIne thayelA) siddhane saMkhyAtAM hajAra varSanuM aMtara jANavuM. 13 anusamayadvAra-nira'tara siddhane sa`khyAtA hajAra varSa nu aMtara jANavuM. 14 gaNunAdvAra-eka siddhane tathA aneka siddhane saMkhyAtA hajAra varSanuM aMtara jANavuM. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 prakaraNa ratnAvalI ia guruaMtaramuttaM, lahu samao 6 bhAva savvarhi rakhaio 7 / cau dasa vIsA vIsappa hutta asayaM kamaso // 29 // sama thova samA saMkhAguNiA iya bhaNiaNaMtarA siddhA / 6 3 paraMparasiddhA, avavuM muru maLibasthA // 30 // a-- --A pramANe utkRSTathI aMtara kahyuM. jaghanyathI darekanuM eka samayanuM aMtara jANavuM. (A pramANe chu' aMtara dvAra kahyuM. ) 7 bhAvakAra kSetrAdi sa dvArA kSArthika bhAvamAM jANavA. (A pramANe sAtamuM bhAvadvAra kahyuM) 8 alpabahutvadvAra - cAra, daza, vIsa, vIza pRtha ane ekase ATha anukrame paraspara tulya, thADA, tenI sarakhA ane sakhyAtaguNA jANavA. ( A rIte alpamahatvadvAra pUrNa thayuM'.) bhAvArtha :-(8) apakhahutvadvAra : je tI"karA ane jaLamAM tathA Urdhva leAkAdimAM cAra cAra siddha thanArA kahyA che ane harivarSAdimAM sa haraNathI daza daza siddha thanArA hyA che te paraspara tulya che, kAraNa ke utkRSTathI eka sAthe eka samayamAM teTalA prApta thatA haiAvAthI samAna che. tenA karatA vIza siddha thanArA strImAM ane duSamaArAmAM temaja eka eka vijayamAM prApta thAya che te thADA tenI samAna vIza pRtha'' siddha jANavA. kAraNa ke te adheAlaukika grAmamAM ane buddhibAdhita zrI AdimAM hAya che. te vIza siMddhanI tulya samajavA. kSetrakALanuM svapapaNu. hAvAthI ane kadAcita saMbhava hovAthI tenA karatAM ekase ATha siddha saMkhyAtaguNA jANavA. A pramANe krama samajavA. A rIte pUrve kahelA prakArathI anantara siddhamAM saMtpAdi ATha dvAra kahyA. parapara siddhamAM satpadAdi dvArA alpamahutva vinA bAkInA sAtadvAra anantara siddhamA kahyA che te ja prakAre para parasiddhamAM vizeSatAH dravya pramANanAM kSetrAdi sa dvArAmAM anatA kahevA kSetra ane spanA pUrvanI jema jANavI, kALa anAdianaMta jANavA aMtaranA asaMbhava hovAthI aMtara na hoya. parapara siddhamAM alpamahadvAra : sAmuda dIva jala thala, thovA saMkhaguNa thova saMkhaguNA / 3 badda ttigioLa, covA tuSi puLa vastuLanA 5 rU ".. jANavA. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapa cAzikA artha : : 1 kSetradvAra : samudramAM siddha thayelA thADA, dvIpamAM siddha thayelA saMkhyAtaguNA, jaLamAM siddha thayelA thADA, sthalamAM siddha thayelA saMkhyAtaguNA tathA UlAkamAM siddha thayelA thADA ane adhAlAkamAM saMkhyAtaguNA, tethI titileAkamAM saMkhyAtaguNA jANavA. 121 lavaNe kAloammiya, jaMbuddIve a dhAyaIsaMDe / pukravaradIvaDhe kamaso thovA u saMkhaguNA // 32 // a: lavaNusamudramAM siddha thayelA thADA, tenAthI kAleAdaMdhimAM saMkhyAtaguNA, tethI anukrame ja khUdvIpamAM, dhAtakIkhaMDamAM ane puSkaravaradvIpAmAM saMkhyAtaguNA jANavA. himavaMte hemavae, mahahimavaM kurusu hari nisaDha bharahe / saMkhaguNA ya videhe, jaMbUddIve samA sese // 33 // a: jakhUdvIpamAM bAkI rahelA kSetra ane paryaMtamAM samAna jANavA te kahe che. ja bUDhIpanA himavaMta parvatamAM ane zikharI padegtamAM siddha thayelA gheADA, tethI haimavatakSetra ane araNyavatakSetramAM saMkhyAtaguNuA. tethI mahAhimavaMta paryaMta ane rUkmI pavata mAM saMkhyAtaguNA, tethI devakurUkSetramAM ane uttarakurUkSetramAM saMkhyAtaguNA, tethI hariva kSetramAM ane ramyakSetramAM saMkhyAtaguNA, tethI niSadhapatamAM tathA nIlavaMtapava tamAM sa`khyAtaguNA, tethI bharatakSetramAM ane airavatakSetramAM sakhyAtaguNA, tethI mahAvidehakSetramAM saMkhyAtaguNA jANavA. bhAvArtha: jyAM jyAM saMkhyAtaguNA kahyA che tyAM tyAM kSetranu` mAhulyapaNu... hAvAthI kahyA che ane je je sthaLe sarakhA kahyA che tyAM tyAM kSetranuM sarakhApaNuM hAvAthI kahyA che. mahAvidehamAM sadA meAkSamA cAlu hovAthI temaja kSetra mATuM hovAthI sauthI vadhu siddha thAya che. culla mahAhimava nisaDhe, hemakulaharisu bhAraha videhe | 23 ke sAdIyA, thAyar mesA 3 saMvadhuLA || rU4 || a:-dhAtakIkhaMDamAM ceAthA ane chaThThA sthAnamAM sAdhika ane bAkInA sthAnamAM saMkhyAta guNA kahevA. te nIce mujaba. dhAtakIkhaMDamAM laghuhimavaMta paryaMtamAM siddha thayelA thoDA, tethI mahAhimavaMtapava tamAM saMkhyAtaguNA, tethI niSadhapava tamAM saMkhyAtaguNA, tethI haimava'takSetramAM vizeSAdhika, tethI devakurUmAM saMkhyAtaguNA, tethI harivaSakSetramAM vizeSAdhika, tethI bharatakSetramAM saMkhyAtaguNA, tethI mahAvidehamAM saMkhyAtaguNA, meAkSamArganuM svasthAna hAvAthI temaja kSetranI bAhulyatA heAvAthI jANavA. 16 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 - prakaraNa ratnAvalI pukkharavare 'vi evaM, cautthaThANaMmi navari saMkhaguNA / esuM saMharaNeNaM, sijhaMti samA yasamagesu // 35 // artha -puSkarArdhamAM paNa dhAtakIkhaMDanI jema jANavuM paNa eTaluM. vizeSa che ke cothA sthAnamAM eTale hemavaMtakSetramAM saMkhyAtaguNa jANavA. himavaMtAdi parvatamAM to devAdinA saMharaNathI siddha thAya che. dhAtakIkhaMDa ane puSparArdhamAM bAkI rahelA samAna parvata ane kSetramAM siddhanI saMkhyA samAna jANavI. bhAvArtha-himavaMtAdi parvatamAM manuSyanI utpattine abhAva hovA chatAM paNa devAdinA saMharaNathI siddha thAya che. ane e rIte zikharI Adi parvatemAM paNa samajavuM. ghAtakIkhaMDa ane puSkarAI mAM rahelA bAkInA kSetra parvatamAM A rIte - jemake hemavaMtakSetra jeTalA airaNyavata kSetramAM, devakupha jeTalA uttarakurUmAM ane himavata parvata jeTalA zikharI parvatamAM ane mahAhimavaMta jeTalA rUmiparvatamAM siddha thAya che. sarvakSetra ane tenuM sAthe alpAbahatva - jaMbunisahaMta mIse, jaM bhaNi puvvamahia bIahime / du ti mahahima himavaMte, nisaDha mahAhimava biahimave // 36 // tianisahe biakurusuM, harisu a taha taia. hemakuruharisu / du du saMkha ega ahiA, kama bharaha videha tiga saMkhA // 37 // artha -be samAnakSetra ane be samAna parvatavALA jaMbUdvIpamAM niSadhaparvata sudhI jema prathama karyuM che temaja jANavuM. tethI bIjA dhAtakIkhaMDanA be himavaMtaparvatamAM vizeSAdhika, tethI bIjA ghAtakIkhaMDane be mahAhimavaMtaparvatamAM saMkhyAtaguNAM, tethI trIjA puSkarAIne be himavaMtaparvatamAM saMkhyAtaguNa, tethI bIjA dhAtakIkhaMDanA be niSadha parvatamAM saMkhyAtaguNa ke vizeSAdhika. | (sADatrIzamI gAthAmAM be be saMkhyAtaguNA ane eka vizeSAdhika ema kahela che e krama pramANe te vizeSAdhika joIe paNa TIkAmAM dazamA sthAnamAM saMkhyAtaguNA lakhela che.) tethI trIjA puSkarAInA be mahAhimavaMtaparvatamAM saMkhyAtaguNa, tethI bIjA ghAtakIkhaMDanA be haimavaMtakSetramAM vizeSAdhika, tethI trIjA puSkarAInA be niSadhaparvatamAM saMkhyAtaguNa, tethI bIjA dhAtakIkhaMDanA be harivarSakSetramAM vizeSAdhika, tethI trIjA puSparArthanA be hemavaMtakSetramAM saMkhyAtaguNA, tethI trIjA pRSTharAInA be devakurUmAM saMkhyAtaguNa, tethI trIjA puSparArdhanA be harivarSa kSetramAM vizeSAdhika. ema be be saMkhyAtaguNA ane eka vizeSAdhika jANavA. anukrame bharatavikamAM ane mahAvidehatrikamAM saMkhyAtaguNa jANavA. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapa cAzikA bhAvArtha :-aDhIdvIpamAM parapara siddhanu mizra apabahutva 1 ja mUThThIpamAM himava'tapa te siddha thayelA 2 3 4 ,, "" 99 himava takSetramAM mahAhimava tapa tamAM devakurUkSetramAM harivaSa kSetramAM niSadha patamAM "" dhAtakIkhaDanA e himava tapa tamAM e mahAhimava tapava tamAM 5 6 7 . 9 puSkarAmAM e himava tapa tamAM 10 dhAtakIkhaMDanA e niSadhapa tamAM 11 puSkarAdhanA e mahAhimava tapa tamAM 12 dhAtakIkhaDanA be himava'takSetramAM "" 13 puSkarAnA e niSadha paryaMtamAM 14 dhAtakIkha DanA e devakumAM 15 e harivaSa kSetramAM ,, 16 puSkarAnAM be himava'takSetramAM 17 e devakurUkSetramAM e hariva kSetramAM 29 18 ,, 19 jamUdrIpanA bharatakSetramAM 20 dhAtakIkhaDanA e bharatakSetramAM 21 puSkarAnAe bharatakSetramAM 22 ja khUdvIpanA mahAvidehamAM 23 dhAtakIkha'DanA e mahAvidehamAM 24 puSkarAnA e mahAvidehamAM "" "" 99 "" "" "" "" 99 99 "" "" ,, 99 "9 "" 29 "" "" 99 "" 99 99 "" thADA saMkhyAtaguNA "" 99 "" ,, vizeSAdhika saMkhyAtaguNA "" vizeSAdhika sakhyAtaguNA vizeSAdhika saMkhyAtaguNA sakhyAtaguNA vizeSAdhika saMkhyAtaguNA 22 vizeSAdhika saMkhyAtaguNA 99 ,, ,, "" "" upara jaNAvelA dvIpanA samAna pramANavALA kSetra ane pAnuM te te dvIpamAM kahyA pramANe samAna pramANa jANavuM. eTale dhAtakIkhaMDanA eka bharatakSetranu` kahyuM teTaluM ja tenA bIjA bharatakSetranuM tathA tenA be airavatakSetranu ema cAre kSetranuM jANavu.. evI rIte prathama kSetradvAranu' apabahutva karyuM. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 khIjA kALadvAramAM apabahutvaH dusamadusa mAha thovA, dusama saMkhaguNa susamadusamAe / assaMkhA paNa chaTThe, ahiA turiaMmi saMkha guNA // 38 // a:-kALadvAra-1 saMharaNathI avasarpaNInA duSamaSamaArAmAM siddha thADA. 2 tethI duSamaArAmAM saMkhyAtaguNA. 3 tethI suSamaduSamaArAmAM asaMkhyAtajINA. (kALanuM asaMkhyeyapaNu hovAthI.) 4 tethI suSamaArAmAM vizeSAdhika. 5 tethI suSamaSamaArAmAM vizeSASika. 6 tethI duSamasuSamaArAmAM saMkhyAtaguNA jANavA, avasapiniaraesuM, evaM osappiNIha mIse vi / paramuvasappiNI dussama, ahiA sesesu dusuvisamA // 31 // artha :-avasarpiNInA ArAnI jema ja uttirpaNI ArAmAM alpamahatva jANavu.. avasarpiNI utsarpiNIrUpa mizramAM eTale mahAvidehakSetramAM paNa tevI ja rIte jANavuM. paNa eTaluM vizeSa ke utsarpiNInA duSamaArAmAM vizeSAdhika jANavA. avasarpiNI utsarpiNInA bAkInA ArAmAM samAna jANavA. bhAvA:-te A pramANe : 1 avasarpiNI utsarpiNI banenA duSamaSama ArAmAM siddha thADA. 2 tethI utsarpiNInA duSama ArAmAM siddha vizeSAdhika. 3 tethI avasarpiNInA duSama ArAmAM siddha saMkhyAtaguNA. 4 tethI avasarpiNI utsarpiNI baMnenA suSamaSama ArAmAM asaMkhyAtaguNA, 5 tethI suSama ArAmAM vizeSAdhika 6 tethI suSamasuSama ArAmAM vizeSAdhika 7 tethI duSamasuSama ArAmAM saMkhyAtaguNA. ,, 99 8 tethI avasa`NInA sarva siddha saMkhyAtaguNA. 9 tethI utsarpiNInA sarva siddha vizeSAdhika, 3 gatidvAra : "" ,, "" , prakaraNa ratnAvalI "" ,, ,, thI 1 nara 2 naraya 3 tiritthI 4, tiri 5 devI 6 deva 7 thova 9 saMkhaguNA 6 // Iga 1 paNidi 2 thotra 1 saMkhA 2, taru 1 bhU 2 jala 3 tasihi 4 saMkhaguNA // 40 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapaMcAzikA 125 artha:-1 manuSyabIthI anantara AvIne siddha thayelA cheDA 2 tethI manuSyathI . saMkhyAtaguNA 3 , nArakIthI thoDA thoDA 4 ,, tiryaciNIthI che ke 5 , tiryaMcathI , devIthI 7 , devathI 1 e kedriyathI 2 tethI paMcendriyathI ,, saMkhyAtaguNA 1 vanaspatikAyathI , , 2 tethI pRthviIkAyathI , , saMkhyAtaguNa 3 ) apakAyathI , cha , ba - 4 , trasakAyathI , , , cau 1 ti 2 duga 3 naraya taru 4, mahi 5 jala 6 bhavaNa 7-8 varNida 9-10 joi.11 devisurA 12 / nArI 13 nara 14 rayaNAe 15, tiriI 16 tiri 17 guttarA ya 18-19 surA 20 // 49 // dupaDhamadivadevi 30-31 surA 32 33 / atha-1 thI narakathI AvIne siddha thayelA cheDA 2 tethI teu kAyathI che saMkhyAtaguNa 3 tethI bIjI narakathI cha ) 4 tethI paryApta bAdara pratyeka vanaspatithI che . 5 tethI paryApta bAdara pRthvIkAyathI , 6i tethI paryApyA bAdara apakAyathI , ( 7 , bhavanapatinI devIthI 8 a bhavanapatinA devathI 9 tethI vyantaranI devIthI siddha saMkhyAtaguNa 10 tethI vyantaranA devathI siddha thayelA saMkhyAtaguNa 11 , jyotiSThadevIthI 12 jyotiSka devathI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 "" 13 manuSyasrIthI manuSyathI 14 3, 15 16 17 18 pAMca anuttarathI 19 nava caiveyakathI 20 acyuta devalAkathI 21 AraN ,, 22 ,, prANata "" "" 99 99 "" "" 99 22 ,, "" 99 22 ,, 99 ratnaprabhA pahelI narakathI ,, tiya 'ciNIthI tiya graMthI Anata sahasrAra 22 zuka lAMtaka brahma mAhe dra 23 24 25 26 27 28 ,, 29 99 99 satakumAra 9 30 tethI izAna devalAkanI devIthI siddha 31, sAdhama devalAkanI dhruvIthI siddha 3ra 33 ,, 4-5-6 vedaliMga ane tI dvAra :-- 39 "" "" "" izAna devalAkanA dhruvathI sAdhama devalAyanA devathI "" 29 tethI puruSaveda 5 liMgadvAra :-gRhasthaliMge anyaliMge tethI tethI svaliMge "" "" 22 "" "" ,, "" ,, 29 29 99 99 "" ,, 99 "" 22 99 siddha "" "" "" 23 99 22 99 99 "" "" "" ,, "" "" "" "" "9 thayelA thayelA kI tthI nara 4 ginanialiMge 5 / titthari titthapatte, samaNI muNi kamiNasaMkhaguNA // 42 // titthayara titthapatte, samaNI muNiNata saMkhasaMkhaguNA // 6 // atha--4 vedadvAra :-napuMsakavede siddha thayelA tethI zrIveDhe "" 99 "" thayelA ,, prakaraNa ratnAvalI 99 "" 99 "" "" "" "" 99 "" "" 99 "" ,, "9 "" "" saMkhyAtaguNA "" 99 "" thADA saMkhyAtaguNA "" thoDA asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtaguNA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhapaMcAzikA 6 tIrthadvAra -tIrthakarI paNa siddha thayelA cheDA tethI enA ja tIrthamAM pratyekabuddhasiddha saMkhyAtaguNA. tethI enA ja tIrthamAM atIrtha karIsAmAnya sAdhavI thaIne siddha ane tenA ja tIrthamAM sAdhu thaIne siddha anukrame saMkhyAtaguNa jANavA. tethI tIrthakara siddha anaMtagaNuM. "tethI tIrthakaranA ja tIrthanA pratyekabuddhasiddha saMkhyAtaguNuM. tethI tenA tIrthamAM zramaNI siddha saMkhyAtaguNA. tethI tenA tIrthamAM munisiddha saMkhyAtaguNA. 7 cAritradvAra- parihAra cauga paNage, cheya ti cau sesacaraNami // 43 // saMkha asaMkha du saMkhA 7 artha--7 cAritradvAra -depasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkamasaM5rAya, yathAkhyAta. A cAra cAritrI siddha theDA, (ahIM chedepasthApanIya bhagna cAritrInI apekSAnuM jANavuM.) tethI sAmAyika sahita pAMca cAritrI siddha saMkhyAtaguNA. tethI chedeva sUma, yathAva A traNa cAritravALA asaMkhyAtaguNA. tethI sAmAyika, chedasUthama yathAva A cAra cAritravALA siddha ane bAkInA sAmAyika. sUkama, yathA, A traNa cAritravALA siddha. A banne eka ekathI saMkhyAtaguNa che. 8-9 buddha zAnadvAra- saMpatte buddhi buddha saMkhaguNAA 8 / maNajua thovA maisua, saMkha cau asaMkha tiga saMkhA 9 // 44 // artha-8 buddhadvAra-svayaMbuddha siddha thoDA. tethI pratyekabuddha saMkhyAtaguNa. tethI buddhibedhita saMkhyAtaguNA ane tethI buddhAdhita saMkhyAtaguNa. 9 jJAnadvAra -matijJAna, zrutajJAna ne mana:paryavasAne siddha thayelA thoDA. tethI matijJAna, ane zrutajJAne siddhi pAmelA saMkhyAtaguNa. tethI matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna A cAra jJAne siddha thayelA asaMkhyAtaguNa. tethI matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna A traNa jJAne siddha thayelA saMkhyAtaguNa jANavA. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 10-11 anusamaya ane utkRSprAra-- . aDasamayasiddha thovA, saMkhijjaguNA u sattasamayAI 10 / acua cua tIsu thovA, asaMkha saMkhA asaMkhA ya 11 / / 45 / / a--10 anusamayadvAra :-ATha samaya sudhI niraMtara siddha thADA. tethI sAta samaya sudhI siddha thayelA saMkhyAtaguNA. evI rIte samaya samayanI hAni karatAM e samaya siddha sudhI sakhyAtaguNA jANavA. eka samaya siddhamAM niraMtarapaNAnA abhAva hAvAthI tenuM alpabahutva nathI. 11 utkRSTadvAra :-samyaktvathI nahi paDelA siddha thayelA theADA. tethI sakhyAtakALathI samyaktvathI paDIne siddha thayelA asaMkhyAtaguNA tethI asaMkhyAtakALathI tethI ana takALathI 27 "" 99 99 12-13 aMtara ane avagAhanAdvAra-- ,, 99 "" prakaraNa ratnAvalI 19 "" 99 ego jA javamajjha, saMkhaguNa parA u saMkhaguNahINA / chammAsaMtA 12 lahu guru, majjha taNU thova duasaMkhA 13 // 46 // a:-- 12 antaradvAra - cha mAsanA utkRSTa aMtare siddha thayelA gheADA. tethI eka samayanA aMtare siddha thayelA saMkhyAtaguNA, tethI e samayanA aMtare siddha thayelA saMkhyAta guNA. e pramANe samaya samaya vizeSa aMtare saMkhyAtaguNu yavamadhya sudhI (traNa mAsa sudhI) jANavuM. tyArapachI AgaLa traNa mAsa ne eka samayane aMtare siddha thayelA saMkhyAtaguNahIna, tethI samayAdhika aMtare siddha thayelA saMkhyAtaguNuhIna, e pramANe samaya samaya vizeSa aMtarane viSe saMkhyAtaguNahIna karatAM cAvat cha mAsamAM eka samayahIna sudhI kahevuM. 13 avagAhanAdvAra -jaghanya avagAhanAe siddha thayelA gheADA. tethI utkRSTa avagAhanAe siddha thayelA ane madhyama avagAhanAe siddha thayelA kha'ne asa MkhyAta asaMkhyAtaguNA. bhAvArtha:- TIkAmAM ATaluM vizeSa che ke sarvathI sAta hAthanI avagAhanAvALA siddha thADA, tethI pAMcazeA dhanuSanI avagAhanAvALA vizeSAdhika jANavA. 14. gaNanAhAra-- asayasiddha thovA, sattahia anaMtaguNia jA pannA / ', jA paNavIsama saMkhA, egaMtA jAva saMkhaguNA 14 // 47 // atha -- - gaNunAdvAra - eka samaye ekasA ne ATha siddha thaelA thADA, tethIekaseA sAta siddha thaelA anaMtaguNA, yAvat pacAsa sudhI-anaMtaguNa anaMtaguNa jANavA. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 zrI siddhapaMcAzikA tethI ogaNapacAsa siddha thayela asaMkhyAtaguNa, tethI aDatAlIza siddha thayela asaMkhyAtaguNA, ema asaMkhyAtaguNa pacIza sudhI kahevuM. tethI vIsa siddha thaela saMkhyAtaguNA. tethI trevIsa siddha thayela saMkhyAtaguNa. ema eka eka ochA karatAM be siddhathI eka siddha saMkhyAtaguNa jANavA. alpabahuvaramAM vizeSatA ummaMthia uddhaSThia, ukkaDi vIrAsaNe niuMje a / pAsillaga uttANaga, siddhA u kameNa saMkhaguNA 15 // 48 // 15 a95mahatvadvAra 1 unmathita Asane siddha thayelA DA, 2 tethI Urvisthita siddha thaela saMkhyAtaguNa, tethI, 3 utkaTa Asane 4 vIrAsane, 5 nyunsAsane, 6 eka pAse, 7 uttAnAsane siddhi pAmelA anukrame saMkhyAtaguNa jANavA. A rIte paMdara dvAre alabahuva kahyuM. bhAvArtha - unmathitaAsana - adhomukhe rahelA pUrva vairI pagavaDe upADIne laI jAya tyAre athavA adhamukha kAtsarge rahela hoya tyAre je Asana hoya te. utkaTaAsana - be paganA taLIyAM jamIna upara rAkhIne addhara besIne je Asana thAya te. vIrAsana - khurasI upara beThA pachI pAchaLathI te khurazI laI laIe ane je Asana thAya te. nyuklAsana :- besIne nIce daSTi rAkhavI e Asane beThelA te nyusana kahevAya che. - pAsilaga- eka pAse (DAbA paDakhe ke jamaNA paDakhe) sUI rahevuM te. uttAnAsana - cattA sUI rahevuM te. 9 saMnikarSadvArasarvagata aha5bahuvamAM vizeSa jaNAvavA saMnikarSa dvArathI vicAraNuM paNavIsa panna aDasaya, paNa dasa vIsAya ti paNa dasagaM ca / saMkha asaMkha aNaMta ya, guNahANi cauThaAiMtA // 49 // iga duga iga duga cau bahuNaMta, bahu asaMkhaNataguNahINA / phuTa nidrAmAM satta, siddhi vaiivAhiM . pa . artha - sanika dvAra - jyAM jyAM eka sene ATha siddha pAmatA hoya tyAM A pramANe vyApti jANavI. 17. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 prakaraNa ratnAvalI eka eka siddhi pAmelA ghaNA, e e siddhi pAmelA saMkhyAtaguNu hIna cAvat pacIza sudhI saMkhyAtaguNu hIna jANavA. tyArapachI chavIza siddha asaMkhyAtaguNu hIna yAvat pacAza siddha sudhI asa`khyAta guNahIna jANavA. tethI ekAvana siddha ana taguNuhIna yAvat ekasA ne ATha sudhI anaMtaguNahIna jANavA. jyAM jyAM vIza siddha thatA hAya tyAM A pramANe vyApti jANavI. eka siddha sathI adhika tethI e be siddha saMkhyAtaguNahIna cAvat pAMca sudhI saMkhyAtaguNu hIna jANavA. tethI cha thI daza siddha sudhI asaMkhyAtaguNu hIna jANuvA. tethI agyArathI vIza sudhI anaMtaguNahIna jANavA. e pramANe adheAleAkAdimAM jANavuM. jyAM jyAM vIzapRthak siddha thatA hoya tyAM prathamanA ceAthA bhAge saMkhyAtaguNahIna, khIjA cAthA bhAge asaMkhyAtaguNahIna ane trIjA ceAthA bhAgethI mAMDI upara dareka sthAne ana'taguNahIna jANavA. jyAM daza daza siddha thatAM hAya tyAM eka eka siddha sarvAMthI adhika tethI e e siddha saMkhyAtaguNahIna. tethI traNa traNa siddha sa`khyAtaguNahIna tethI cAra cAra siddha asaMkhyAtaguNahIna, tethI pAMca pAMca siddha asaMkhyAtaguNahIna, tyAMthI cha siddha anaMtaguNahIna yAvat daza siddha sudhI anaMtaguNuhIna jANavA. yavamadhyAdimAM jyAM jyAM ATha siddha thAya che tyAM eka eka siddha sathI adhika tethI methI cAra sudhI saMkhyAtaguNahIna pachI pAMcathI ATha sudhI ana MtaguhIna jANavA. e e siddhamAM eka eka siddha sarvAthI adhika tethI be be siddha anaMtaguNahIna lavAdimAM samajavA. cAra cAra siddhane viSe UrdhvalAkamAM eka eka siddha sarvAMthI adhika, tethI e e siddha asaMkhyAtaguNu hIna, tethI traNa traNa siddha anaMtaguNahIna, tethI cAra cAra siddha ana'taguNahIna jANavA. (A rIte dravyapramANa ne vistArathI sanika dvAra kahyuM. khAkInA dvAramAM siddhaprAbhUta TIkAthI vizeSa jANavu. ) A pramANe siddhanA jIvAnuM svarUpa siddhaprAbhUtamAMthI zrI devendrasUrie lakhyuM che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhadaMDikA stava parama kRpALu prathama tIthapati devAdhideva AdinAtha paramAtmA siddha thayA pachI temanA putra paraMparAmAM keTalA AtmAo siddha thayA ane keTalA AtmAo sarvArthasiddha nAmanA pAMcamA anuttaramAM gayA. tenI saMkhyA batAvI che. A saMkhyA samajI zakAya te mATe vistArathI nIce pramANe nAmavALA yaMtro saraLatAthI batAvela che. (1) anuloma siMddhadaDikA, (2) pratiloma siddhadaMDikA, (3) samasaMkhya siddhadaMDikA, (4) ekattarA siddhadaDikA, (5) dvittarA siddhadaMDikA, (6) trikatarA siddhada'DikA, (7) prathamA viSamattA, (8) dvitIyA viSamArA . jaM usahakevalAo, aMtamuhutteNa sivagamo bhaNio / kurisanukavA, tatha rUmA sikaMDIzo che ? .. artha:- RSabhadevaprabhune kevaLajJAna thayA pachI aMtarmuhUrta pachI mokSagamana zarU thayuM che te asaMkhyAtA yuga sudhI rahyuM che temAM je pramANe siddhine pAmelAnI saMkhyA che te kahe che. " bhAvArtha - A avarsipaNI kALamAM trIjA ArAne cheDe prathama tIrthakara RSabhadeva bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI antarmuhUte mokSamArga cAlu thaye, tyAra pachI temanA vaMzamAM asaMkhyAtA puruSajuga sudhI eTale asaMkhyAtA pATa sudhI mokSagamana cAlu rahyuM te jaNAvanAra A siddhadaMDikA prakaraNa che. sattuMjayasiddhA bharahavaMsanivaI subuddhiNA siddhA / jaha sagarasuANadhThAvayaMbhi taha kitti thuNimo // 2 // artha:- zatruMjaya parvata upara bharatacakravartInA vaMzanA je rAjAo siddhipadane pAmyA te siddhonI stuti subuddhimaMtrInA kahevAthI jema sagara cakravartInA putroe aSTApada parvata upara karI hatI tema huM karuM chuM. AiccajasAi sive, caudasalakkhA ya egu savvaLe / * ghauM nA ravi, vasaMva 3 Tu utA vi rU . atha:- bharatacakrInA putra AdityayazAdi caudalAkha rAjAo mekSe gayA pachI eka sarvArthasiddha deva thayA. evI rIte te eka eka asaMkhyAtA thayA, tema ja ekanI jema aMtaramAM sarvArthasiddha janArA be be, traNa traNa paNa asaMkhyAtA thAya tyAM sudhI kahevuM. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 prakaraNa ratnAvalI bhAvArtha - nAbhirAjAnA putra RSabhadevanA vaMzamAM utpanna thayelA traNa khaMDanA adhipati AdityayazAdi cauda lAkha rAjAo niraMtara mokSe gayA eTale e vaMzamAM bharataputra AdityayazAthI mAMDIne je je rAjAo pATe AvyA te mokSe gayA, tyArapachI eka sarvArthasiddha gayA, tyArapachI cauda lAkha mekSe gayA, tyArapachI eka sarvArthasiddha gayA, e pramANe cauda cauda lAkhane aMtare eka ekanI saMkhyA asaMkhyAtI thAya tyAM sudhI kahevuM. tyAra pachI pharIthI cauda lAkha mokSe ane be sarvArthasiddha, vaLI pAchA cauda lAkha meze ane be sarvArthasiddha, evI rIte cauda cauda lAkhane AMtare be be nI saMkhyA asaMkhyAta thAya tyAM sudhI kahevuM. tyArapachI pharIthI cauda lAkha mokSe ane traNa sarvArthasiddha ema cauda lAkhane antare traNa traNanI saMkhyA asaMkhyAtI thAya tyAM sudhI kahevuM. ___ jA pannAsamasaMkhA, to savvalumi lakkhacaudasagaM / .. ego sive taheva ya, assaMkhA jAva pannAsaM // 4 // atha:- yAvat pacAsa sudhI AMtarAmAM siddha thayelA asaMkhyAtA thAya tyArapachI sarvArthasiddha cauda lAkha ane eka mokSe temaja yAvat asaMkhyAtI vAra pacAsa jAya tyAM sudhI kahe: | bhAvArtha - upara kahela traNa traNanI saMkhyA asaMkhyAtI thayA pachI caudalAkha mekSe ane cAra sarvArthasiddha ema cauda cauda lAkhane aMtare cAra cAra asaMkhyAtI vAra kahevA ema pAMca-cha-sAta yAvat 50 sudhI asaMkhyAta thAya tyAM sudhI kahevuM. 1 anulema siddhadaMDikAnI sthApanA : mekSe 14-14-14-14-14-14-14-14-14-14-14 asaMkhyavAra sarvArthasiddha 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10 2030-40 -50 asaMkhyavAra yaMtramAM caudanI saMkhyA cauda lAkha jaNAvavA mATe che ane eka, be vigere saMkhyA AMtare AMtare sarvArthasiddha janArAnI che. tyArapachI cauda lAkha savArthasidadhe ane eka mikSe, vaLI cauda lAkha sarvArthasidhdha eka mokSe, ema cauda cauda lAkha ane aMtare eka eka siddhanI saMkhyA asaMkhyAtI thAya tyAM sudhI kahevuM. tyAra pachI cauda cauda lAkhane aMtare be be siddhanI saMkhyA asaMkhyAtI thAya tyAM sudhI kahevuM. tyArapachI cauda cauda lAkhane aMtare traNa traNa, cAra cAra, pAMca pAMca, cha cha, sAta sAta ema yAvat pacAsanI saMkhyA asaMkhyAtI thAya tyAM sudhI kahevuM. 2 pratiloma siddhadaDikAnI sthApanA mokSe 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-20-30-40-50 asaMkhyavAra savArthasidhe 14-14-14-14-14- 14- 14-14-14-14 lAkha asaMkhyavAra Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 zrI siddhadaMDikA stava to dolaksvA, mukkhe, dulakkha savvaThi mukkhi lakkhatigaM / ___ haya igalakkhuttariA, jA lakkhaasaMkha dosu samA // 5 // atha:- tyArapachI be lAkha mese, be lAkha sarvArthasidadhe, tyArapachI traNa lAkha mekSe, traNa lAkha sarvArtha sidhe, e pramANe eka eka lAkha vadhAratAM yAvat asaMkhyAtA lAkha sudhI baMnemAM sarakhA kahevA. bhAvArtha - asaMkhyAtamI vAra pacAsa mekSe gayA pachI cauda lAkha sarvArthasidadhee pramANe AgalI gAthAmAM kahyA pachI be lAkha mekSe ane be lAkha sarvArthasidadhe, pachI traNa lAkha mekSe ane traNa lAkha sarvArthasiddha, pachI cAra lAkha mokSe ane cAra lAkha sarvArthasidhe, ema eka eka lAkhanI saMkhyA vadhAratAM baMnemAM-mokSamAM ane sarvArthasiddhamAM sarakhAM sarakhA kahetAM asaMkhyAtA lAkha thAya tyAM sudhI kahevuM. 3 samasaMkhya siddhadaDikAnI sthApanA : - mekSe 2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12 asaMkhyAta lAkha sudhI kahevuM sarvArthasidadhe -3-4-5-6-7-8-9-10-11-12 ) to egu sive savvachi, dunni ti sivammi caura savaDhe / iya eguttaravuDDhI, jAva asaMkhA puDho dosu // 6 // artha - tyArapachI eka mese, be sarvArthasidadhe tyArapachI traNa mokSe, cAra sarvArthasiddha, ema eka-ekanI vRddhi karatAM cAvatu baMnemAM pratyeke asaMkhyAtA thAya tyAM sudhI kahevuM. | bhAvArtha :- AvI rIte traNa prakAranI daMDikA kahIne have cAra prakAranI citrAMtara eTale judA judA prakAranA aMtaravALI daMDikA kahe che. 1 ekAdi ekattA - ekathI mAMDIne eka eka adhika. 2 ekAdi dvayuttarA - , , be be adhika. 3 ekAdi vyuttarA - che ke traNa traNa adhika. 4 vyAdikA dvayAdi kSepaka viSamattara - traNa Adi laI be Adi viSamattA eTale jemAM vRddhi [ kSepaka]nI saMkhyA sarakhI nahIM te. A cAramAMthI pahelI ekAdi ekattA AvI rIte, eka mekSe jAya ane be sarvArtha dhei jAya, pachI traNa mekSe jAya ane cAra sarvArthasidadhe jAya, pachI pAMca mokSe jAya ane cha sarvArthasidhei jAya-ema baMnemAM anukrame eka eka vadhAratAM darekamAM asaMkhyAtA thAya tyAM sudhI kahevuM. 4 ekottara siddhadaDikAnI sthApanA : mokSe 1-3-5-7-9-11-13-15-17-19-21-23 ema asaMkhyAta sudhI. sarvArthasidadhe2-4-6-8-10-12-14-16-18-20-22-24 ema asaMkhyAta sudhI. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 prakaraNa ratnAvalI: ikko mukkhe savvadvi, tinni paNa mukkhi Ia durU tariA / jA dosu'vi a asaMkhA, emeva tiuttarA seDhI // 7 // artha - eka mekSa, traNa sarvArthasidadhe, pAMca mokSe, sAta sarvArthasidadhe, e pramANe krikettara vRddhi yAvatu baMnemAM asaMkhyAta thAya tyAM sudhI kahevI. e ja pramANe triketara zreNI jANavI.' bhAvArtha - have bIjI ekAdi dvayuttarA vRddhi kahe che. eka mokSe ane traNa sarvArthasidadhe, pachI pAMca mokSe ane sAta sarvArthasidhe ema anukrame be be nI vRddhi karatAM baMnemAM asaMkhyAta thAya tyAM sudhI kahevuM. 5 dvikottarA siddhadaMDikAnI sthApanA : mokSe 1-5-9-13-17-21-25-29-33-37-41 ema asaMkhyAta sudhI ' sarvArthasidhe 3-7-11-15-19-23-27-31-35-39-43 ema che, have trIjI trikettarA vRddhi A pramANe - eka mekSe, cAra sarvArthasidhdha, sAta mokSe, daza sarvArthasidhe-e pramANe anukrame traNa traNa vadhAratAM baMnemAM asaMkhyAta thAya tyAM sudhI kahevuM. 6 trikettara siddhadaMDikAnI sthApanA : mekSe 1-7-13-19-25-31-37-43-49-55 ema asaMkhyAta sudhI. sarvArthasidhe 4-10-16-22-28-34-40-46-para-58 ema asaMkhyAta sudhI. visamuttaraseDhIe, hivari Thaviya auNatIsatiA / paDhame natthi khevo, sesesu sayA imo khevo // 8 // artha - viSamattarazreNImAM nIce ane upara eTale eka lAInamAM ogaNatrIza vAra traNa sthApana karavA. temAMnA prathamanA traNamAM prakSepa saMkhyA nathI. bAkInA 28 mA niraMtara A pramANe prakSepa kara. bhAvArtha - have cothI viSamerAnI sthApanA jANavAno upAya A pramANe che. paTTikAdimAM 29 vAra 3 ne AMka nIce upara sthApavo. prathamanA 3 mAM kAMI nAkhavuM nahIM, bAkInA 28 traNamAM niraMtara AgalI gAthAomAM kahevAya che te aMkane anukrame prakSepa kare. duga paNa navagaM terasa, sattarasa bAvIsa chacca advaiva / bArasa caudasa- taha aDavIsA chavvIsa paNavIsA // 9 // girNa tevIsA, sIyArA sAra sattArikA ! ja tuja sattA, ruhiMmeva jANI | 20 |. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 zrIsiddhadaMDikA stava auNattari cauvIsA, chAyAlA taha sayaM ca chavvIsA / mojhina dAMtariyA, siddhiA ta sava ?? artha - be-pAMca-nava-tera-sattara-bAvIza-cha-ATha-bAra-cauda-aThThAvIsa-chavIzapacIza-agiyAra-tevIza-suDatAlIza-sIttera-sItera-eka be satyAzI Ikotera bAsaTha ogaNottara cauvIza beMtAlIza se ane chavIza A pramANe aThThAvIza ke traNamAM maLatAM je je saMkhyA thAya te anukrame ekAMtare mokSamAM tema ja sarvArthasidadhe jANavI. bhAvArtha - prathama sthAnamAM traNamAM nAkhavAnuM nathI eTale traNa mokSe jAya, tyAra pachI traNamAM be vadhAratAM pAMca sarvArthasidadhe jAya, pachI traNamAM pAMca vadhAratAM ATha mokSe jAya, pachI traNamAM nava vadhAratAM bAra sarvArthasidhe jAya, evI rIte traNamAM upara kahelI saMkhyA vadhAratA je thAya te kahe che -- 3+13 = 16 mokSe, - 3+17 = 20 sarvArtha 3+2 = 25 meze, 356 = 9 sarvArtha, - 3+8 = 11 mekSa, 3+12 = 15 sarvArthe, 3+14 = 17 meze, 3+28=31 sarvArtha, 3+26 = 29 mize, 3+25 = 28 sarvArtha, 3+11 = 14 mele, 3+23 = 26 sarvArthe, . 3+47 = 50 mekSa, 3+70 = 73 sarvAthe, 3+77 = 80 mokSe, 3+1 = 4 sarvAthe, 3+2 = 5 mese, 3+87 =90 sarjAthe, 3171 = 74 mokSe, 3+2 = 65 sarvArtha, 3+69 = 72 mokSe, 3+24 = 27 sarvArtha, 3+46 = 49 mekSa, 3+100 = 103 sarvArthe, ane 3+26 = 29 mekSe jAya. 7 prathamA viSamattA siddhadaMDikAnI sthApanA . . mokSe 3 8 16 25 11 17 29 14 50 80 5 74 72 49 29 sarvArthasidhe 5 12 20 9 15 31 28 26 73 4 90 65 27 103 atilla aMka AI, ThaviuM bIAi khevagA taha ya / evamasaMkhA neA, jA ajiapiA samuppanno // 12 // artha: chellA AMkane AdimAM sthApIne, bIjA vigere AMkamAM te ja nAkhavA thAvat ajitanAtha prabhunA pitA utpanna thayA tyAM sudhI asaMkhyAtA jANavA. - bhAvArtha - A rIte dvayAdi kSepakAMkavALI viSamattarA asaMkhyAtI siddhadaMDikAo ajitanAtha prabhunA pitA jitazatru utpanna thayA tyAM sudhI kahevI, paNa eTaluM vizeSa ke pUrve kahelI iMDikAmAM mokSanuM je chelluM aMkasthAna hoya te tenI pachInI daMDikAmAM sarvArthasiddhanuM prathama sthAna kahevuM. te daMDikAmAM sarvArthasiddhanuM je chelluM aMkesthAna hoya te tyAra pachInI daMDikAmAM mekSanuM paheluM aMkasthAna kahevuM. evI rIte asaMkhyAtI daMDikAmAM aMkasthAne anukrame mokSanA ane sarvArthasidhdhanA jANavA te ja kahe che - Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI have prathama siddhadaMDikAmAM chelluM aMkasthAna 29 nuM che te 29 udarva ane adho. anukrame ra9 vAra sthApavA. temAM prathama sthAnamAM kAMI nAMkhavAnuM nathI mATe teTalA sarvArthasiddha jAya. tyArapachI dvitIyAdi aMkasthAnamAM duga, paga e pUrve kahelI gAthAnI saMkhyAvALA 28 aMka anukrame nAkhavAthI je saMkhyA Ave teTalA anukrame mokSe ane sarvArthasiddha jAya ema jANavuM te A pramANe, 29 sarvArthasiddha, krUra = 31 meze, 25 = 34 sarvArthe, 29+9 = 38 meze, 29+13=42 sarvArthe, 2*17 = 46 moze, rajUra2 = 51 sarvAthe, 2+1 = 35 mese, 29+8 = 37 sarvArthe. 29+12 = 41 mese, 214 = 43 sarvArtho, 29+28= 57 mese, 29+26 = 55 sarvArthe, 25 = 54 mele,. ' 2511= 40 sarvArthe, 29ra3 = para meze, 2947 = 76 sarvArtha, 29+70 =lala mese 2477 = 106 sarvArthe 2+1 = 30 mekSe 29+5 = 31 sarvArtha, 29+87 = 116 mokSe, 29+71 = 100 2962 = 91 mokSe, 269 = 98 sarvArtha, 29*24 = 53 mese 2549=75 sarvAthe, 29+100 = 129 meNe, 294ra6 = 55 sarvArthe. sarvArthasikSe 29 34 42 51 37 43 55 40 36 106 31 100 98 75 55 mekSe 31 38 46 35 41 57 54 para 9 30 116 91. 53 129 A daMDikAmAM chelluM aMkasthAna 55 che tethI trIjI viSamattara daMDikAmAM A ja Adya aMkasthAna jANavuM. tethI 55 ogaNatrIza vAra sthApavA. pachI prathama aMkasthAnamAM prakSepa nathI, dvitIyAdi 28 sthAnamAM pUrve kahelI saMkhyA nAkhavI, A daMDikAmAM Adya aMkasthAna 55 mekSe gayela jANavuM. kAraNa ke bIjImAM paheluM sarvArthanuM hatuM tyAra pachI anukrame pUrve kahelI saMkhyA vadhAratAM je je anukrame Ave teTalA teTalA prathama aMkasthAnathI AraMbhI meze ane sarvArthe anukame jANavA. evI rIte bIjI daMDikAomAM jANI levuM. - A pramANe asaMkhyAtI daMDikAo karavI. assaMkhakoDilakkhA, siddhA savvadugA ya taha siddhA / egabhaveNaM deviMda baMdiA ditu siddhamuhaM // 93 / / artha-asaMkhyAta koDa lAkha siddha thayelA ane sarvArthe gayelA jANavA ke je eka bhava vaDe deveMdrathI vaMdAyelA athavA deveMdrasUrie vadelA thaze (mekSe jaze) te siddho mane mokSasukha Ape. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA paramAtmAnA pavitra zAsanamAM pUrvAcAryoe bhavyajInA upakAra mATe AgAmomAMthI prakaraNagraMthanI aneka prakAre racanA karI che temAM vicArasaptatikA paNa che A prakaraNamAM judA judA bAra viSaya che. " "pratimAnA dvAramAM zAzvata-azAzvata pratimAo aMge matAMtarapUrvaka jaNAvyuM che, zAzvatI pratimAnA sthAnamAM tilakana caityanAM sthAnenI vigata kahelI che. IriyAvahiyA' nA micchAmi dukkaDama prasaMge pa63 nA bheda batAvI dIdhA che, kRSNarAjInA vicAramAM navalakAMtikanuM svarUpa batAvyuM che. A rIte A saMpUrNa prakaraNa vAMcavA-vicAravA temaja samajavA yogya che. vizvanI sthitine vicAra karanAra zrI sarvajinezvarane namaskAra karIne huM A vicArasaptatikA nAmanA graMthano kAMIka saMkSepathI artha kahuM chuM. A sarvajJapraNIta pravacanamAM aneka vicAro rahelA che, paraMtu A graMthamAM zrI mahendrasiMhasUrIzvare kAra vicArone saMgraha karyo che. bAra vicAronAM nAma- - paDimA micchA koDI, ceia pAsAya ravikarappasaro / / pajatti kinha valayA, naMdI gihikiria guNaThANA // 1 // artha -(1) pratimA, (2) mithyAduSkRta, (3) keTizilA, (4) caitya, (5) prAsAda, (6) sUryakiraNa prasara, (7) paryApti, (8) kRSNarAjI, (9) valayAkAra parvata, (10) naMdIzvara dviIpa, (11) gRhikiyA, (12) guNasthAnakane vicAra. bhAvArthaA bAra dvArone vicAra A vicArasarUtikA graMthamAM karyo che? 1 pratimA H zAzvatI pratimAonI saMkhyAno vicAra. 2 mirachA IryApathikanA mithyAduSkatanI saMkhyAne vicAra. 3 keTizilA-keTizilAnA svarUpano vicAra 4 caitya, zAzvatA, sidvAyatanenI saMkhyAne vicAra. 5 prAsAda denA vimAnonA AkArane vicAra. 6 ravikiraNaprasara-cha dizAomAM sUryanA kiraNe keTalA prasare che tene vicAra. 7 paryApti-dArika, vaikriya ane AhAraka e traNe zarIrane AzrayIne che paryAptione vicAra. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 8 kRSNarAjI-pAMcamA svargamAM rahelI kRSNarAjInA vicAra. 9 valayAkAra parvata-valayAkAre rahelA mAnuSAttara, kuMDala ane rUcaka nAmanA traNa patanA vicAra. 10 naMdIzvaradvIpa-naMdizvara nAmanA AThamA dvIpanA vicAra, 11 gRhikriyA-zrAvakAnI dharmakriyAnI vaktavyatA saMbaMdhI vicAra. 12 guNasthAnaka-caude guNasthAnakonA vicAra, 1 pratimA dvAra : usabhAI jiNapaDimaM ikaM pi nhavatapUyate / prakaraNa ratnAvalI trinetranaM E, manenheiM vivegamaMahiM // 2 // a: vivekI bhavyajIvAe RSabhAdi aneka jinezvarAnI pratimAmAMthI koI paNa eka jinapratimAnuM snAtra karatAM tathA pUjana karatAM A pramANe vicAra karavA. zAzvatI pratimAo-: bhavaNava bhavaNe, kappAi vimANa taha mahIvalae / sAsa paDimA panarasa - koDisaya biyattakoDIo // 3 // paNapanalakkha paNavIsa sahasA paMca ya sayAI cAlIsA | taha vaNajoisuresu, sAsayapaDimA puNa asaMkhA // 4 // a: bhavanapatinA bhavanomAM, adhelAkamAM, kalpAddhi vimAnAmAM, Urdhva leAkamAM, mahIvalaya eTale tirthyalAkamAM, pattara akhaja, melIza kreDa, pa`cAvana lAkha, pacIza hajAra,pAMcasAne cAlIza zAzvatI pratimAe che, tathA vyaMtara ane jyeAtiSinA bhuvanAmAM asa`khya che, kAraNa ke temanA nivAsasthAnA ja asaMkhyAtA che. bhAvA: A viSe khIjA graMthamAM (jagaciMtAmaNi vigerene vyutara ne jyotiSi sivAyanA khIjA sthaLAnI zAzvatI pratimAe pannurasA karADa (paMdara abaja) khetAlIza karADa, aThThAvana lAkha, chatrIza hajAra ne ezI kahI che. A be sakhyAnA pheraphAranu kAraNa A pramANe cheH A saMkhyAmAM pheraphAranuM kAraNa A prakaraNanA ja cAthA dvAramAM zAzvata caityAnI saMkhyAmAM titilAkamAM mAtra 511 caityA ja lakhyA che. tirthyalAkamAM zAzvatacaityA 3259 kahela che, paraMtu temAM 543 nirNIta che. ane bAkInA 2716 saMdigdha che. nirNIta 543 mAM paNa anyatra karelA kathanane AdhAre A prakaraNakAre naMdIzvaradvIpanA 32 ratikara upara caityA nahIM gaNIne 511 caityA ja Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zAzvata caitya ane pratimAonI saMkhyAnuM yaMtra, zloka naM-3-4 prakaraNakAronA mata pramANe. naMbaranuM co. sthAna. tIrthAlAkI - 20. 491 7,72 00,000 eka caityamAM - pratimAjI keTalI 124-124 120-120 180-180 kula pratimAjI. 2480 58820 13,89,60,00000 adhalokamAM UrvalokamAM 84,97,023 180-187 1,52,94,64140 vyaMtaranikAmAM asaMkhya asaMkhya jyotiSImAM asaMkhya asaMkhya 8,56,97,534 15,42,55,25540 zAzvata caitya ane pratimAonI saMkhyAnuM yaMtra, bleka 3-4 jagaciMtAmaNi tetra pramANe. kula pratimAjIo. sthAne. cityo. eka caityamAM pratimAjI keTalI 120-120/124-124 180-180 180-180 tIrachaloka, adhelokamAM lokamAM yaMtaranikAmAM jyotiSImAM 3 3259 319 7,72,00,000 84,97023 - asaMkhya asaMkhya 3,91,320 13,89,60,00000 1,52,944,76 0 asaMkhya asaMkhya. | kula.. 8,57, 00282 15,42,58,3,6080 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 prakaraNa ratnAvalI lakhyAM che. te 511 mAM na'IzvaranA 20, kuMDaLanA 4 ane rUcakanA 4 kula 28 caityA cAra dvAravALA hovAthI temAM 124 pratimA che tethI temAM pratimA 3472 ane bAkInA 483 caityeA traNa dvAravALA heAvAthI te darekamAM 120 pratimA che tethI tenI pratimA 57,960 maLI kula pratimA 61,43ra thAya che. tirjAlAkanA 3259 caityAnI pratimA 3,91,320 kahela che. te hisAbe 3,29,888 AchI thavI joie, paNa kartAe batAvelI saMkhyAnA jagaciMtAmaNInI sakhyA sAthe vizleSa karatAM 3,10,540 ghaTe che. A rIte 19,348 nA jinabiMbanI saMkhyAmAM vadhAro rahe che te sa`baMdhI vicAra karatAM ema saMbhave che ke navatraiveyaka ne pAMca anuttara vimAnamAM maLIne 323 caityeAmAM 120 ne badale 180 mAnela hAya tA 323ne 60 vaDe guNutAM 19,380 jinabiMkha vadhe. tyAre 32 nA phera rahe tene mATe rUcaka ane kuDaladvIpanA 8 caityeAmAM 124ne badale 120 gaNela hAya tA e phera rahe nahIM. e rIte prakaraNukArane hisAbe nIce pramANe traNa leAkamAM jinabiMbe samajavA. Uva lAkamAM 84,970,23 caitya darekamAM jinabikha 180 pramANe kula 1,52,94,64,140 adheAlAkamAM 7,72,00,000 caitya darekamAM jinarmima 180 pramANe kula 13,89,60,00,000 tirthyalAkamAM 20 caitya darekamAM jinabiMba 124 pramANe 2480 491 caitya darekamAM jinabiMba 120 pramANe pa8920 kula jinabiMba kula 61,400 15,42,55,25,540 have azAzvatI pratimAenu' vanA- taha caiva jaMbUdIve, dhAyaisaMDe ya pukkharaddhe a / marahevavivede, gAmanagaramAMnuM / dh // suramaNuhi kayAo, cehaaM gihaceiesuM jA paDimA / ukosa paMcadhaNusaya, jAva ya aMguTTapavvasamA // 6 // bahukoDikoDilakkhA, tA u ciya bhAvao ahaM savvA / samagaM ciya paNamAmi nhavemi pUemi jhAmi // 7 // aH- tathA jamUdrIpamAM, dhAtakIkhaMDamAM, puSkarAmAM, bharata, bhairavata ane mahAvidehakSetramAM tathA grAmamAM, khANAmAM, nagarAdimAM, vidyummAlI devatAe zrImahAvIra svAmInI pratimA banAvI hatI tevI tathA bharatacakrI vigere manuSyAe karAvelI aSTApadmapa ta vigere upara rahelI cAvIza tIthaMkarAnI pratimAo, tathA keTalAka zrAvakoe karAvelA derAsaramAM rahelI, keTalIka gRhacaityeAmAM rahelI je je jinapratimAo che, tenA dehanuM pramANa utkRSTathI pAMcasA dhanuSanuM ane jaghanyathI yAvat aMguSThanA pava jeTaluM Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA 141 * hoya che, te azAzvatI pratimAo ghaNA lAkha meTi keTi che. te tathA pUrve kahelI zAzvatI pratimAo, te sarvane huM bhAvathI samakALe ja praNAma karuM chuM. sugaMdhI jalavaDe snAna karAvuM chuM, caMdana ane puSpAdikathI pUjA karuM chuM. tathA manathI dhyAna karuM chuM. A pramANe citavavuM 2 ipathikI mithyAdukRta kAra caudasapaya aDacattA, tigahiatisai sayaM ca aDanauaM / caugai dasaguNa micchA, paNa sahasA cha saya tIsA ya / / 8 // artha -narakanA jIvanA jaida bheda, tiryaMcanAM aDatAlIza bheda, manuSyanA traNasene traNa bheda tathA devatAonA eka aThThANu bheda e pramANe cAre gatimAM utpanna thatA jIvanA kula pAMcasene tresaTha bhede che tene IryApathikI daMDakanI sAtamI saMpadAmAM kahelA abhiyA vigere dasa padethI guNavAthI pAMca hajAra chasene trIza (5630) mithyAduSkRtanA saMkSepathI bheda kahelA che. jIvabhedonI samajutI neraA sattavihA, pajattApajattaNeNa caudasahA / aDacattAi saMkhA, tirinaradevANa puNa evaM // 9 // bhUdaggivAuNaMtA, vIsaM sesataru vigala advaiva / gambheyara pajjeyara jala thala naha ura bhuA vIsaM // 10 // artha -ratnaprabhA pRthvI Adi sAta bhedathI nArakIo sAta prakAranA che, tenA paryApta ane aparyApta be bheda hovAthI cAra prakAra thAya che. tathA pRthvI, pANI, agni, vAyu ane sAdhAraNa vanaspatikAya sUkSama ane bAdara, paryApta ane aparyApta ema vIza bheda, bAkInA pratyeka vanaspatikAya, vikaleMdriya (beidriya, teidriya, cauridriya) te cAre paryApta ne aparyApta ATha bheda, jalacara, sthaLacara, becara, ura parisarpa ane bhujapari sarpa e pAMce garbhaja ane saMmUchima tathA paryAya ane aparyApta ema cAre guNatAM viza bheda thAya e sarve maLIne tiryaMcanA aDatAlIza bheda thAya che. manuSyanA bhedo panarasa tIsa chapanA, kammAkammA tahaMtaraddIvA / gabbhA pajja apajjA, samuccha apajjA tisaya tini // 11 // atha:-15 karmabhUmi, 30 akarmabhUmi, pa6 aMtaradvIpa te 101 kSetramAM garbhaja manuSyo thAya che. tene paryApta ane aparyApta be bheda gaNatAM 202 bheda, tathA eka Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 - prakaraNa ratnAvalI eka kSetramAM saMmUrNima manuSya thAya che te aparyApta ja hoya che te meLavatAM sarva maLIne 303 bheda manuSyanA thAya che. bhAvArtha-15 karmabhUmi - 5 bharata, 5 airavata, 5 mahAvideha e paMdara karmabhUminA manuSya. 30 akarmabhUmi - 5 hemavaMta, 5 harivarSa, 5 ramya 5 hairaNyavaMta, 5 devakurU, 5 uttarakurU e trIza akarmabhUminA manuSya. pa6 aMtaradvIpA sudrahimavaMta ane zikharI parvatanA paryata bhAge pUrva ane pazcima baMne tarapha hAthInA dAMtane AkAre be be dADhAo nIkaLIne lavaNasamudramAM gayelI che. te dADhAe kula ATha che, te dareka dADhAo upara sAta sAta aMtaradvIpa che, tyAM yugalika manuSya thAya che te chappana aMtaradvIpa kahevAya che. 15+30+56 = 101 101 garbhaja paryApta manuSya 101 garbha ja aparyApta manuSya 101 saMmUrNima aparyApta manuSya 303 manuSya devatAonA bhede kahe che bhavaNA paramA jaMbhaya, vaNayara dasa panara dasa ya solasagaM / gai Thii joisa dasagaM, kivvisa tiga nava ya logaMtA // 12 // kappA gevijaNuttara, bArasa nava paNa pajattamapajattA / aDanaua sayaM abhihaya-vattiyamAihiM dasaguNiA. // 13 // artha-daza bhavanapati, paMdara paramadhArmika, daza tiryagajuMbhaka, ATha vyaMtara, ATha vANavyaMtara pAMca cara ane pAMca sthira maLIne daza tiSTha, traNa kibiSaka, navalakAMtika, bAra develeka, nava daiveyaka ane pAMca anuttara vimAnanA deve e sarva maLIne navANuM paryApta ne navANuM aparyApta kula ekane aThANuM bhede devonA thAya che. e pramANe cAre gatinA maLIne pAMcase ne tresaTha bheda thAya che. tene abhihata, vartita Adi dazapadathI guNavAnAM. abhihayapayAi dahaguNa, paNa sahasA cha saya tIsaI bheA / te rAtora suzunA, raNa sara hovA sI 24 .. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA artha -upara kahelA pAMcase tesaTha bhedone abhihata vigere dazapadathI guNavAthI pAMca hajAra chasone trIza bheda thAya che (pa630 tene rAga-dveSa be prakAre guNavAthI agIyAra hajAra basone sATha (11,ra60) bheda thAya. maNavayakAe guNiA, tittIsa sahassa sattasayasIyA / karakAraNAnumaie, lakkhaM sahaso tisaya cAlA // 15 // atha te (11,ra60)ne mana, vacana ane kAyAthI guNavAthI tetrIza hajAra sAtasene eMzI (33,780) bheda thAya che. tene paNa karavuM, karAvavuM ane anumedavuM e traNa karaNathI guNavAthI eka lAkha, eka hajAra traNane cAlIza (1,01,340) bheda thAya che. kAlatigeNa guNiA, ti lakkha cau sahassa vIsamahiAya / arihaMtasiddhasAhu-deva ya guru appasarakhIhi // 16 // , aTThArasa lakhAI, cauvIsa sahassa eggavIsahiA / iriAmicchAdukkaDa-pamANameaM sue bhaNiyaM // 17 // artha te (1,01,340) ne traNa kALathI eTale atIta, anAgata ane vartamAnathI guNavAthI traNa lAkha, cAra hajAra ne vIsa (3,04,020) bheda thAya che. tene arihaMta, siddha, sAdhu, samyagadaSTi iMdrAdi de. guru ane AtmAnI sAkSIrUpa che e guNavAthI aDhAralAkha jevIsahajAra, esene viza (18,24,120) bheda thAya che. A pramANe IryApathikInA mithyAdukRtanuM pramANa zrutamAM kaheluM che. bhAvArtha: traNa kALathI eTale atItakALa saMbaMdhI pApane niMdu chuM. anAgata bhaviSyakALa saMbaMdhI pratyAkhyAna karuM chuM ane vartamAnakALa saMbaMdhI pApane saMvaruM chuM. keI ThekANe Abhoga ane anAbhogarUpa bethI guNavAthI chatrIzalAkha, aDatAlIsahajAra, basa ne cALIsa (36,48,240) bhede kahelA che. IryApathikInA mithyAdukRtatuM pramANa pa63 jIvanA bheda pa63410 = 5,630 abhihata vagere dazapada 5,63042 = 11,260 rAga dveSa 11,26043 = 33,780 mana, vacana, kAyA 33,78043 = 1,01340 karaNa, karAvaNa, anumodana Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 prakaraNa ratnAvalI 1,013,4043 = 3,04,020 atIta, anAgata, vartamAna traNa kALa. 3,0402046 = 18,24,120 arihaMta, siddha, sAdhu, samyagdaSTi iMdrAdideva guru ane keI ThekANe . AtmasAkSI 18,24,12042 = 36,48,240 Abhega ane anAga 3 keTizilA dvAra joyaNapihulAyAmA, dasannapavvayasamIvakoDisilA / jiNachakkatitthasiddhA, tattha aNegA u muNikoDI // 18 // artha: utsadha aMgulanA mApathI eka jana pahoLI, eka jana lAMbI ane eka yojana UMcI (jADI keTizilA nAmanI goLazilA bharatakSetranA madhyakhaMDamAM magadha dezamAM dazArNa parvatanI samIpe che. te keTizilA upara zrI zAMtinAtha jinezvarathI AraMbhIne cha tIrthakaronA tIrthanA tyAM aneka kroDa munio siddha thayA che. keTizilA upara siddha thayelAnuM varNana paDhamaM sNtignnhr-ckkaauhnnegsaahupriyrio| battosajugehiM tao, siddhA saMkhijjamuNikoDI // 19 / / atha -keTizilA upara prathama zrI zAMtinAtha jinezvaranA prathama gaNadhara zrI cakAyudha aneka sAdhu sahita siddhipadane pAmyA che. tyArapachI temanI paTTaparaMparAmAM batrIza pATa sudhI saMkhyAtA karoDa munio siddha thayA che. saMkhijjA muNikoDI, aDavIsajugehi kuMthunAhassa / ___ arajiNa cauvIsajugA, bArasakoDIo siddhAo // 20 // artha - zrI kuMthunAthasvAmInA tIrthamAM aThThAvIza pATa sudhI saMkhyAtA karoDa munie siddha thayA che. tathA zrI aranAtha jinezvaranA tIrthamAM vIza pATa sudhI bAra karoDa munio siddha thayA che. mallissa vIsajugA, cha koDi muNisuvvayassa koDitigaM / namititthe igakoDI, siddhA teNeva koDisilA // 21 // artha-zrI mallinAtha jinezvaranA tIrthamAM viza pATa sudhI cha karoDa sAdhuo siddha thayA che. tathA zrI munisuvrata jinezvaranA tIrthamAM traNa karoDa munio siddha thayA. che. tathA zrI naminAtha tIrthakaranA tIrthamAM eka karoDa munio siddha thayA che. (te sivAya bIjA paNa ghaNu munie tyAM siddha thayA che, tethI te zilA u52 karoDa munie siddha thavAnA kAraNe te keTizilA nAme oLakhAya che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA kATizilA upADanAra tathA te upADavAnuM pramANa :chatte sIsaMmi gIvA, vacche kucchI kaDIha arUsu / jJAnU navinALa, nIyA sA cAmuGehiM // 22 // artha :--tripuSTa vAsudeve te zilA vAmahaste upADIne mastakathI uMce chatrane sthAne rAkhI hatI, khIjA dvidhRSTa vAsudeve te ja rIte upADIne mastaka sudhI lAvI hatI. trIjA svayaMbhU vAsudeve DAka sudhI, ceAthA purUSAttama vAsudeve vakSasthaLa sudhI, pAMcamA puruSasiMha vAsudeve uttara sudhI, chaThThA puruSapuMDarIka vAsudeve kaTibhAga sudhI, sAtamA itta vAsudeve sAthaLa sudhI, AThamA lakSmaNa vAsudeve DhIMcaNu sudhI ane navamA kRSNa vAsudeve jAnuthI kAMika nIce sudhI tene upADIne uMcI karI hatI. (4) zAzvata caityadvAra - ikkAraahiapaNasaya, sAsayaceia namAmi mahivalae / tIsaM vAsaha resu veyaDDhesuM ca sayarisayaM // 23 // 145 artha :--tiya glokamAM rahelA pAMcaseAne agyAra zAzvatacaityAne huM vaMdanA karU chuM, te A pramANe -trIza varSadhara pava tA upara trIza caityeA che, (kAraNake dareka paryaMta upara eka eka caitya che. ) tathA 170 dIrgha vaitADhya patA para ekasA ne sIttera zAzvata caityeA che. bhAvAtha :U lAkamAM je 84,97,023 caityo tathA adheAleAkamAM 7,72,00,000 caitcA tathA vyatara ane jyAtiSkAmAM asaMkhyAtA caityeA zAzvatA che. te anya grathAmAM spaSTa rIte kahyA che tyAMthI jANavA. ahIM to tiyaCglAkamAM rahelA caityAnAM sthAnAnI ja vivakSA karI che. tirthyalAkamAM nirNIta 543 siddhAyatanA kahyA che, temAM naMdIzvaradvIpe para kahyA che. AmAM 20 kahyA che tethI 32 ratiSTharanA echA karatAM 511 thAya che. 19 vIsaM gayadaMte, kurudumadasage taheva nauI a / vakkhAragirisu asiI, paNasII merupaNagaMmi // 24 // artha :--20 gajadata paDatA upara vIza caityeA che, tathA devakurU, uttarakurUmAM rahelA jabhUvRkSAdi daza vRkSeA upara nevu' caityeA che, pAMca mahAvidehamAM rahelA e zI vakSaskAra pava tA upara eMzI caityeA che tathA pAMca merUparyaMtanA sabaMdhanA 'cAzI caityeA che. bhAvAtha:--devakurU, uttarakurUmAM rahelA jamUvRkSAdi iza vrukSA upara nevuM caityaH Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 prakaraNa ratnAvalI e vRkSanA madhyanI Urdhva zAkhA para eka ane te vRkSanI dizAo tathA vidizAe maLI ATha bAjue rahelA ATha phUTanI upara eka eka caitya hAvAthI dareka vRkSe nava nava caitcA thayA. tethI daza vRkSanA nevu caityeA thayA. pAMca merUpa tanA pacAzI caityeA :- cAre vanAmAM cAre dizAe eka-eka caitya hovAthI sALa ane eka caitya cUlikA para hAvAthI dareka merUparyaMte sattara sattara caityeA che; tethI pAMca merU parvatanA maLIne pa'cAzI caityeA che. isumaNukuMDalaruage, cau cau vIsaM ca naMdisaradIve | aDavIsa naMdikuMDali age sayapannavAsayarI || 25 // artha :--cAra kAra upara eka eka ane mAnuSAttara, kuMDala ane rUcaka upara cAra cAra gaiA heAvAthI kula 16 caityeA che ane nIzvaradvIpamAM vIza caitya che. caityAnuM pramANa : nadIzvaranA vIza ane kuMDala tathA rUcakanA ATha mahIne aThThAvIza caityeA pUrva pazcima sA yAjana lAMbA, dakSiNa uttara pacAsa ceAjana paheALAM tathA khetera ceAjana UMcA che. aTThArAhiya dusaI, pannaddha chattIsa dIhapihuluddhA | mANusa gayadaMta ya, vakkhAravA saharamerU || 26 // artha :--mAnuSAttaranA cAra, kAranA cAra, gajaI tanA vIza, vakSaskAranA eMzI, vadharanA trIza, cUlikA sivAya pAMca merUpa tanA cAra vananA eMzI -e sa` maLIne masA ne aDhAra caityA pacAsa yojana lAMbA, pacIza ceAjana paheALA ame chatrIsa ceAjana UMcA jANavA paNa ahia sayaduga, saMpuSNa kosamaddha dekhaNaM / dIhe pihu uccatta, kurudumaveaDDhacUlAsu / / 27 / / artha :--daza kurUkSetramAM rahelA jammU Adi daza vRkSeAnA nevu' caitya, 170 dIgha vaitADhayA upara ekasA sItera caiA tathA pAMca merUnI cUlikAnA pAMca caityo, e sa maLIne khaso ne pAMsaTha caityeA sapUrNa eka gAu lAMkhA, adha gAu paheALA ane dezAna gAu UMcA che. bhAvAtha:--A pramANe sarve maLIne (28-218-265) tirthyalAkamAM 511 zAzvata caityeA che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA 147 tirthAMlAkanA zAzvata caityAnAM sthAna tathA caityAnA pramANanu catra caityeAnI sakhyA lakhAI paheALAI nakhara 1 2 3 sthAna naMdIzvaradIpa. kuMDaladdIpa. rUcakIpa. mAnuSAttarapata ISukAra pata * gajada ta pata 5 maru paryaMtanA 4 vana vakSaskAra pavata. vadhara pata jabUvigere 10 vRkSA 170 dIdha vaitADhya 5 merU parvatanI cUlikA kula 20 4 4 4 4 20 80 'ThUM 30 90 170 5 511 100 yAjana 50 yAjana 1 73 50 yAjana U~cAI nA gAu 72 yAjana 25 yeAjata | 36 ceAjata dezAna gAu AnaMdIzvaradvIpamAM 22 caityeA che paNa ahIM 20 kahyA che tethI 32 ratikaranA ahIM gaNela nathI. 170 dIgha vaitADhayA A pramANe : pAMca mahAvidehanI 160 vijaya tathA pAMca bharata, pAMca airavata kula 170 kSetramAM 170 dIgha vaitADhayA che. devendrasUri vigeree karelA zAzvata jinasteAtrAmAM tiya glAkamAM zAzvatacaityeA 3259 kahyA che, te matAMtara jANavuM, te viSe kSetrasamAsamAM kahyuM che ke tig lokamAM rahelA jinacaityAne mATe bhinna bhinna matA che. tenA khulAsA gItA ja jANI zake che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 5 prAsAdvAra - prakaraNa ratnAvalI pAsAyA IsANe, suhamA siddhovavAya harae a / abhinetra bahArA, navasA" nahi hiDhi // 28 // artha :--devatAnA mULa prAsAdAvata...sakathI izAnakhUNAmAM sudharmA sabhA, siddhAcatana, upapAta sabhA, dreSa, abhiSeka sabhA, alaMkAra sabhA, vyavasAya puSkariNI, ane khalipITha hoya che. sabhA, naMdA bhASA :--1 devatAnA mULa prAsAdAvata'sakathI IzAna khUNAmAM AsthAnasabhAnI jevI jinezvaranI dADhAthI yukta evA mANuvaka caityasta bhAdithI yukta sudharmAsabhA hoya che. ra tenI AgaLa izAnakhUNAmAM siddhAyatana-jinagRha Aya che. 3 tenI AgaLa upapAtasabhA haiAya che ke jyAM te te vimAnamAM thanArA vevA utpanna thAya che. 4 tenI AgaLa nirmaLa jaLathI bharelA druha hAya che, jemAM devatAe snAna kare che. 5 tenI AgaLa abhiSekasabhA hoya che, temAM devatAe peAtapeAtAnA vimAnanAadhipatine abhiSeka kare che. 6 tenI AgaLa alakArasabhA hoya che, temAM abhiSeka thayA pachI AvIne te DhavAnA svAmI alaMkAra vigere dhAraNa kare che. 7 tenI AgaLa vyavasAyasabhA hoya che. tyAM AvIne tyAM rahela zAzvata pustaka vAMcI dhArmika vyavasAya grahaNa kare che. 8 tenI AgaLa naMda! puSkariNI ( vAva ) hoya che, temAM hAtha-paga dhoine temAM ugelA kamalA laI jinabhavanamAM AvI gagRhamAM rahelI pAMcaso dhanuSyanA dehamAnanI ekasA ne ATha jinapratimAonI sattarabhedI Adi pUjA, stuti, vaMdanA vigere zakrastava kahevA pa ta kare che. 9 tyArapachI samagra vimAnane caMdananA chAMTaNAM nAMkhIne pUje che pachI naMdApuSkariNInI AgaLa khalipITha hoya che, tyAM AvIne li mUke che. dareka vimAnamAM A nava sthAnAM traNa traNa dvAravALA ane mULa prAsAdathI IzAna khUNAmAM ja anukrame rahelA hAya che. muhamaMDa picchamaMDava dhUbhaM cehaa jhaoa pukkhariNi / nammuttaravunnAnuM, niLamanaLasamAsu zaeNga | 21/ aH--pazcima dizA sivAya dakSiNa, uttara ane pUrva dizAmAM eka-eka dvAra hAya che, te traNe dvAramAM praveza karatAM prathama prekSAmaMDapa tenI AgaLa stUpa, caityavRkSa, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA 149 * iMdravaja, puSkariNI hoya che. A ja prakAro jinabhavanamAM tathA pAMca sabhAomAM dareka dvAre hoya che. - bhAvArtha -pazcima dizA sivAya dakSiNa, uttara ane pUrva dizAmAM eka-eka dvAra hoya che. - 1 te traNe kAramAM praveza karatAM prathama mukhamaMDapa hoya che. 2 tenI AgaLa prekSAmaMDapa hoya che. 3 tenI AgaLa stUpa hoya che, te stUpanI upara ATha maMgaLa hoya che, stUpanI cAre dizAomAM eka-eka maNipITha hoya che, te dareka maNipITha upara stUpanI sanmukha anukrame RSabha, vardhamAna, caMdrAnana ane vAriSeNa nAmanI eka-eka jinapratimA hoya che. 4 te stUpanI AgaLa cityavRkSa hoya che. pa tenI AgaLa iMdravaja hoya che. 6 tenI AgaLa jaLathI bharelI puSkariNI hoya che. A cha prakAre jinabhavanamAM tathA pAMca sabhAomAM dareka dvAre hoya che. jina bhavana tathA sabhA vigere navenuM pramANa tathA mukhamaMDapa vigerenuM pramANa rAjaprazrIya upAMga Adi sUtrathI jANI levuM. mULa prAsAdAvartAsakanuM sthAna : oAriyalayaNami a, pahuNo paNasIi huMti pAsAyA / tisaya igacatta katthaya, katthavi paNasaTTi terasayA // 30 // artha -te prakAranI madhyamAM sarvatra upaThArikAlayana eTale pIThikAo hoya che. te sarva pIThikAonI upara vimAnanA havAmInA paMcAzI prAsAda hoya che. keI vimAnamAM te pIThikAonI upara traNaso ne ekatALIza prAsAde heya che ane kaI vimAnamAM te pIThikAonI upara eka hajAra traNa ne pAMsaTha prAsAde hoya che. bhAvArtha - saidharma vimAnamAM cAre tarapha prAkAra che, te traNase jana UMce, mULamAM se jana pahoLa, madhyamAM pacAsa ejana pahoLo ane upara pacIza ejana paheLo che. bhavanapatinikAyanA bhavanamAM rahelo prAkAra UMcAI ane pahoLAImAM saidharma vimAnanA prAkAra karatAM ardha pramANavALe che. te prakAranI madhye upara kahyA mujaba pIThikA ane prAsAda hoya che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ' prakaraNa ratnAvalI prAsAdanI saMkhyA - muhapAsAo caudisi, cauhi te solasehiM solAvi / causaTThIe sAvi a, chappanehiM dujesaehiM // 31 // atha-mukhya prAsAdanI cAre dizAmAM cAra prasAde rahelA che te pahelI paMkti, temAM mULa prAsAda bhego gaNatAM pAMca prAsAda thayA. cAre bAjunA cAra prAsAdanI cAre dizAmAM eka eka prAsAda hovAthI tevA saLa prAsAdanI te bIjI paMkti, seLa prAsAdanI cAre bAju cAra-cAra prAsAda, te cesaTha prAsAdanI trIjI paMkti, cesaTha prAsAdanI cAre bAju cAra-cAra prAsAda, te 256 prAsAdanI cethI paMkti. te vi 3 go sahai, vIgii tUri paravarizA ! " mUluccattapuhuttA, addhaddhe paNa vi paMtIo // 32 // artha -te bane chappana prAsAdanI cAre bAju cAra-cAra prAsAda, te eka hajAra ne vaza prasAdanI pAMcamI paMkti. te sarve maLIne 1365 thayA. A pAMce paMktio mULa prAsAdAvartasakanI UMcAI, pahoLAI ane laMbAI karatAM anukrame ardhA ardhA pramANavALI che. bhAvArtha-1 lI paMktimAM 4 prAsAda 2 jI paMktimAM 16 prAsAda 3 paMktimAM 64 prAsAda 4 thI paMktimAM 256 prAsAda 5 mI paMktimAM 1024 prAsAda de 1364 + 1 mULaprAsAda 1365 prAsAda pAMce paMktionA prAsAdanI laMbAI, pahoLAI ane UMcAI - jyAM mULa prAsAdAvataMsaka UMcAI ane pahoLAImAM pAMcase jananA che tyAM pahelI cAra prasAdanI paMkti aDhIse jananI che. bIjI paMktinA prAsAde te karatAM ardhA pramANuvALA hoya che. trIjI paMktinA prAsAda. te karatAM ardhA pramANuvALA hoya che, e rIte anukrame pAMce paMktimAM UcAI jANavI. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA have dareka vimAnamAM prAsAdAnI sakhyA - tera saya paNasahAi a. paNatIhi hu~ti pAsAyA / paNasI paMtitigeNaM, tisaI igacatta cauhiM tu // 33 // artha :--vimAnAnI pAMca pa`ktivALAmAM eka hajAra traNaso ne pAMsaTha prAsAda, traNa pAkti hAya che tyAM pacAzI prAsAda ane cAra pa`kti hAya che tyAM traNaso ne ektAlIza prAsAdo hAya che. (ahIM cAra paMktinI saMkhyA pachI traNa pa`ktinI saMkhyA hevI joIe, chatAM tema na karyuM. tenuM kAraNa mULa gAthA evA vyatikramathI racelI che tema samajavuM.) bhAvArtha :--vimAnAmAM paMktinA saMbaMdhamAM traNa bheda che. te A pramANe keTalAka vimAnAmAM pAMca pa`kti che. keTalAkamAM cAra paoNMkti che ane keTalAkamAM traNa pakti hAya che tethI echA prAsAdovALA vimAna cAre nikAyamAM nathI. dizAmAM prAsAdeAnI sakhyA paNasI igavIsA, paNasI puNa egacatta tisaIe / terasasaya paNasaTTA, tisaI igacata paikakuhaM // 34 // artha:--traNa pa ktivALAmAM dareka dizAmAM ekavIza ekavIza prAsAde hAvAthI mULa prAsAda sahita paMcAzI prAsAdo, cAra pa`ktivALAmAM dareka dizAmAM pacAzI pacAzI prAsAdo hAvAthI mULa prAsAda sahita traNaseA ne ekatAlIza prAsAda, tathA pAMca paktivALA vimAnAmAM dareka dizAomAM madhyavartI prAsAdo sahita traNaseA ne ekatAlIza prAsAdo hAvAthI eka hajAra traNaso ne pAMsaTha prAsAdA thAya che. 6 have kiraNaprasara sUryanA pUrva, pazcima, dakSiNa ane uttaradizAne vibhAga jaNAve che-: piTThe your purao, avarA valae bhaitarassa / dAhiNakaraMmi merU vAmakare hoi lavaNohI || 35 // artha :--merUpa tanI cAre tarapha pradakSiNA pharatA sUrya'nI pAchaLa pUrvadizA ane AgaLa pazcimaziA hoya che. sUryanA jamaNA hAtha tarapha merUpa ta rahe che ane DAbA -hAtha taraph lavaNusamudra rahe che. bhAvArtha :--A sUryanI pAtAnI dizAo che, paNa leAkanI dizA nathI. leAkanI dizA sUryanI apekSAe ja heAya che. sava kSetrAmAM te (dizAe) tApa dizAe kahevAya che. paNa svAbhAvika tA kSetravidezA che te merUpa tamAM AvelA cakrapradezAthI utpanna thAya che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra prakaraNa ratnAvalI rUcakapradeza - merU parvatanA pRthvItaLa upara cAre taraphathI barAbara madhyamAM rahelA ATha AkAzapradeza che te rUcakapradeza kahevAya che ane te samabhUtalane sthAne gestanane AkAre upara nIce cAra cAra rahelA che. temAM cAre bAjue be be pradeza che te gADAnI udhIne AkAre AgaLa vadhatA vadhatA che, te pUrvAdi cAre mahAdizAo che ane eka pradezarUpa je cAra rUcaka muktAphaLanI zreNIne AkAre rahelA che te cAre vidizAo che. tathA cAra pradezavALI samazreNIe devuM ane adizA che. A rIte jaMbudvIpanI jagatImAM vijyadvAra tarapha pUrva dizA vaijayantakAra tarapha dakSiNadizA, jayaMtadvAra tarapha pazcimadizA ane aparAjitadvAra tarapha uttaradizA che. A pramANe kSetradizAone nirNaya jANavo. sUryane prasAra sagacattasahassa dusaI, tevaTThA tahigavIsasaTThasA / puvvAvarakarapasaro, kakke sUrA ahuttarau // 36 // artha -karkasaMkrAMtine pahele divase suDatAlIza hajAra base ne tresaTha jana tathA eka ejananA sATha bhAga karIe tevA ekavIza bhAga (472637) eTale sUryathI pUrva dizAmAM ane pazcimadizAmAM kiraNane prasAra che. * bhAvArtha -kasaMkrAMtinA prathama divase banne dizAnuM maLIne udaya ane astanuM aMtara 94para6 jana hoya che. asiIsaUNa sahasA paNayAlIsA'ha jammao dIve / asiisayaM lavaNe'vi a, tittIsasahassa satibhAgA // 37 // artha -pIstAlIza hajAra ejanamAM ekaseeMzI jana ochA eTale 44,820 jana uttaradizAmAM merU sudhI kiraNe prasare che dakSiNadizAmAM dvIpa saMbaMdhI 180 jana ane lavaNasamudramAM (33,3,333 bhAga) tetrIzahajAra traNatetrIza jana tathA eka janane trIjo bhAga prasare che. bhAvArtha -sarva atyaMtara maMDalamAM vartate sUrya karkasaMkrAMtine pahele divase eka ne eMzI jana jagatathI dvIpanI aMdara hoya che tethI 45,000 ejanamAM teTalA jana ochA = 44,820 jana uttaradizAmAM ravikiraNa prasara. ane 180 ejana dvIpasaMbaMdhI 33333 yojana. 335133 ejana dakSiNa dizAmAM ravikiraNaprasara. A ja pramANe jaMbudvIpamAM rahelA bIjA sUryane paNa kiraNaprasara jANI le. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA makarasaMkrAMtimAM pUrva tathA pazcima kiraNaprasara igatIsa sahasa aDasaya, igatIsA taha ya tIsa sahaMsA / mare ravirassIo, putravareNaM aha u dINe // 38 // artha: etrIzahajAra AThaseA ne ekatrIza ceAjana tathA eka ceAjananA sAThIyA trIza bhAga 31831 caiAjana karaNanA prasara marasa'krAMtimAM pUrva ane pazcima dizAmAM hoya che. banne maLIne te divase sUryanA udaya ane astanuM sUryanA kiraNaprasaranuM aMtara 63,6,63 ceAjana thAya che. 153 bhAvAtha :--sauthI aMdaranA mAMDalAmAMthI bahAra nIkaLatA sUya anukrame kiraNanA prasaramAM ANa thatA thatA sauthI bahAranA mAMDalAmAM Ave che tyAM 31,831 ceAjana kiraNanA prasara makarasaMkrAMtimAM hoya che. 63,663 ceAjana sUryanA udaya ane astanuM makarasaMkrAMtinA te divase aMtara. ahIM hamezAM 172/14' ceAjana kiraNaprasaranI hAni thatI jAya che. temAM pUrva ane pazcima e darekane mATe bhinna bhinna kahIe tA tethI a eTale 8664/13 cAz2ana kiraNaprasaranI hAni thAya che. makarasa'krAMtimAM uttara tathA dakSiNa dizAmAM kiraNaprasara- lavaNe tisaI tIsA, dIveNa paNacatta sahasa aha jamme / havaLammi logaLattiLa, satimA sahasa tiIikSA // 31 / a:-lavaNusamudramAM traNaso ne trIza ceAjana tathA dvIpasaMbaMdhI pIstAlIza hajAra ceAjana e anne maLIne 45,330 ceAjana uttaradizAmAM kiraNanA prasara che tathA dakSiNa dizAmAM (lavaNanI dizAmAM) traNase trIza ceAjana ochA karatAM tetrIza hajAra ne traNa ceAjana tathA eka ceAjananA trIjo bhAga 33003 ceAjata kiraNanA prasara che. bhAvA-sUrya saiAthI bahAranA mAMDalAmAM Ave tyAre te lavasamudramAM 330 ceAjana jAya che. USNa tathA adhAdizAmAM kiraNa prasara. ramma kimi vi, hiTThA aThThArajoaNasayAi / joyaNasayaM ca uDDhe, ravikara evaM chasu disAsu || 40 // artha :-makara vigere cha saMkrAMtimAM tathA karka vigere cha saMkrAMtimAM paNa arthAt save mAMDalAmAM vatA sUryaMnA tejakiraNanA prasara aDhAraso cAjana sudhI nIce 20 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 prakaraNa ratnAvalI jAya che, tathA UMce sarve kSetromAM sarve sUryanA kiraNane prasAra eka jana sudhI che. e pramANe chae dizAmAM prasaratA kiraNanuM pramANa karyuM. | bhAvArtha -aDhArase jana adizAmAM prakAzanuM kAraNa -sUryathI ATha jana samabhUtala che ane samabhUtalanI apekSAe eka hajAra jana nIce adhogrAma che. e be maLIne 1800 ejana samajavA. jabudvIpamAM ja dakSiNa ane uttaramAM sarvadA sarva kiraNasara : paidiNamavi jammuttara, aDasattarisahasa shstiaNso| . uDUDhaha guNavIsasayA, aThiyA puvAvarA rassI // 41 // artha -hamezAM dakSiNa ane uttaranA kiraNone prasara meLavatAM aThThotera hajAra ane hajArano trIjo aMza eTale traNase tetrIza jana tathA eka yojanAno trIjo bhAga 78333 jana kiraNa prasare che, tathA Urva ane adhe maLIne ogaNIza jana kiraNa prasare che. sUryathI pUrvamAM ane pazcimamAM sUryanA kiraNe asthita che. kemake sarve mAMDalA mAM hAni-vRddhi thAya che. che. A pramANe sUryanA tejano prasara jaMbudvIpane viSe ja jANavo. kemake lavaNasamudra, dhAtakIkhaMDa, kAledadhi samudra, ane puSkarAI dvIpamAM sUryonA tejane prasara te cAre dizAmAM adhika adhika che. Urva tathA adhe maLIne te navase jana ja che, kAraNa ke tyAM adhogrAma nathI. tenuM svarUpa maMDaLa prakaraNamAMthI jANI levuM. kAraNake tyAM adhogrAma nathI. 7 paryApti dvAra - vANAsarAzi-kasAnavamaLa cha pati . , cau paMca paMca chappia, igavigalA'maNasamaNatirie // 42 // artha AhAraparyApti, zarIra paryApti, indriya paryApti, zvAse zvAsaparyApti, vacanaparyApti ane mana paryApti. e cha paryApti jANavI. temAMthI ekeMdriyane pahelI cAra paryApti, vikadriyane pahelI pAMca paryApti, asaMjJIne paNa pAMca paryApti ane saMsIpaMceMdriya tiryaMcane chae paryApti hoya che. ganbhayamaNuANaM puNa, chappia pajjatti paMca devesu / jaM tesi vayamaNANa, duve vi pajjatti samakAlaM // 43 // artha -garbhaja manuSyane cha paryApti, saMmUrNima manuSya aparyAptapaNe ja maraNa pAme che tethI pahelI pAMca paryApti, tathA deva ane upalakSaNathI nArakIone pAMca Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA 155 paryAptio hoya che. kAraNake temane vacanaparyApti ane mana paryApti baMne samakALe ja pUrNa thAya che. pahelA traNa zarIramAM sarvaparyAptionuM kALa pramANa: urAlaviuvvAhAre, chanha'vi pajjatti jugavamAraMbhe / tinha 'vi paDhamigasamae, bIA puNa aMtamohuttI // 44 // artha -dArika, vaikriya ane AhAraka e traNe zarIramAM chae paryAptione prAraMbha samakALe thAya che ane pUrNatA anukrame pAme che. traNe zarIramAM paNa pahelI AhAraparyApti eka samaye ja pUrNa thAya che, bIjI zarIra paryApti traNe zarIramAM aMtamuhUrtanA pramANavALI che. pihu pihu asaMkhasamaia, aMtamuhuttA urAla cauro'vi / . pihu pihu samayA cauro'vi, huMti veuvviAhAre // 45 // artha:-dArika zarIramAM trIjI, ethI, pAMcamI ane chaThThI e cAre paryApti asaMkhyAta samayavALA pRthak pRthak aMtamuhUrta pUrNa thAya che tathA vaikriya ane AhArakazarIramAM trIjI, ethI, pAMcamI ane chaThThI e cAre paryAtio pRthaka pRthaka eka eka samaye pUrNa thAya che. bhAvArtha -manuSya ane tiryaMca Azraya paryAptine kALa dArikazarIra vaikriyazarIra AhArakazarIra 1 AhAraparyApti 1 samaye 1 samaye 1 samaye 2 zarIraparyApti aMtamuhUrta aMtamuhUrta aMtamuhUrta 3 iMdriya paryApti aMtamuhU - 1 samaye 1 samaye 4 zvAsocchavAsaparyApti aMtarmuhUrta 1 samaye 1 samaye 5 vacanaparyApti aMtarmuhUrta 1 samaye 6 mana paryApti aMtarmuhUrta 1 samaye 1 samaye - deva ane nArakane Azracine paryAptione kALa - chanha'vi samamAraMbhe, paDhamA samae'vi aMtamohuttI / ___ti turia samae samae, suresu paNa chaTTha igasamae // 46 // athaDa-deva ane nArakImAM chae paryAptione samakALe prAraMbha thAya che. temAMthI pahelI jAhAra paryApti eka samaye paripUrNa thAya che. bIjI zarIra paryApti tyArapachI aMtamuhUrta pUrNa thAya che, trIjI ane cethI paryApti tyArapachI pRtha pRtha eka eka 1 samaye Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva 156 prakaraNa ratnAvalI samaye pUrNa thAya che tathA pAMcamI vacanaparyApti ane chaThThI manaHparyApti e bane tyArapachI eka ja samaye pUrNa thAya che. (kAraNa ke tene te svabhAva ja che.) bhAvArtha -deva ane nArakamAM paryAptine kALaH nArakI 1 AhAraparyApti - 1 samaye 1 samaye 2 zarIraparyAti aMtarmuhUrta aMtamuhUrve 3 idriyaparyApti 1 samaye 1 samaye 4 zvAsecchavAsaparyApti 1 samaye 1 samaye 5 bhASApati 1 samaye 6 manaparyApti 1 samaye . deva ane nArakIne uttarakriyAmAM paNa e ja pramANe paryAptio pUrNa thAya che. 8 kRSNarAjInuM svarUpa - baMbhe riTe taiMami, patthaDe aTTha knnhraaiio| iMdaya causu disAsu, akhkhADagasaMThiA digdhe // 47 // artha :-brahmaleka nAmanA pAMcamA devalokamAM rahelA trIje riSTa nAmanA prastaramAM ATha kRSNarAjIo che. Indraka vimAnanI cAre dizAomAM be be kRSNarAjIo che ane te AkhATakanA (akhADAnI bhUmi)nA saMsthAna jevI lAMbI che. bhAvArtha -pAMcamA devalokanA trIjA prastaramAM ATha kRSNarAjIo che. te sacitta ane acitta pRthvInA pariNAmarUpa bhIMtane AkAre che. . riSTa nAmanA trIjA prastAmAM rahelA Indraka vimAnanI cAre dizAomAM be be kRSNarAjI che te A pramANe -pUrva dizAmAM dakSiNa uttara lAMbI ane tIchIM pahelI be kRSNarAjI che. pazcima dizAmAM dakSiNa uttara lAMbI ane tirthI pahoLI be kRSNarAjIo che. uttara dizAmAM pUrva pazcima lAMbI ane tirthI pahoLI be kRSNarAjIo che. dakSiNa dizAmAM pUrva pazcima lAMbI ane ticha pahoLI be kRSNarAo che. te kRNarAjIone AkAra - AkhATaka saMsthAna jevI lAMbI che. AkhATaka eTale prekSaNane sthaLe cAre tarapha , besavAnA Asana hoya che te AkAre rahelI che. prajJaptinI TIkAmAM A pramANe kaheluM che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 zrI vicArasaptatikA laMbAInuM pramANa: joaNaasaMkha pohatti saMkha IsANi acci acimAlI / vairoaNaM pahaMkara, caMdAbhaM sUria sukAmaM // 48 // . supaiTThAbhaM riTuM, majjhe vaTTa bahiM vicittaTuM / tesiM pahu sArassaya pamuhA tadudugaparivArA // 49 // artha -te kRSNarAjIo asaMkhyAtA hajAra jana lAMbI che, saMkhyAtA hajAra jana pahoLI che. A kRSNarAjInI IzAna vigere dizA vidizAnA AMtarAmAM arci, arcimAlI vairecana, prazaMkara, caMdrAbha, sukAla, supratiSThAbha, richAbha, nAmanA vimAna che. temAM mukhya vimAna vartulAkAre ane bahAranA ATha vicitra AkAranA che te vimAnenA svAmI sArasvata vigere kAMtika devatAo che teo be benA sAthe parivAravALA che. bhAvArtha-kRSNarAjIonI laMbAI -asaMkhyAtA hajAra ejana " pahoLAI -saMkhyAtA hajAra jana : " ne vistAra (paridhi) -asaMkhyAtA hajAra ejana kaI mahartika devatA je gatithI traNa capaTI vagADIe teTalI vAramAM AkhA jabUdvIpanI pharatI ekavIza vAra pradakSiNA Ape, te devatA te ja gatithI paMdara divase eka kRSNarAjInuM ullaMghana kare, paNa bIjanuM ullaMghana karI zake nahi. eTalI te uMcI che. A kRSNarAjInI IzAna vigere dizA tathA vidizAo maLI AThe AMtarAmAM eTale be be rAjInI vacce cAra dizAmAM cAra ane be-be rAjInA khUNA upara cAra vidizAmAM cAra ema ATha vimAne che, te A pramANe. 1 uttara ane pUrvanI atyaMtaranI be kRSNarAonI vacce vidizAmAM arci nAmanuM vimAna che. 2 pUrva dizAnI be kRSNarAjInI vacce arcimAlI nAmanuM vimAna che. 3 pUrva ane dakSiNanA atyaMtaranI be kRSNarAjInI vacce vidizAmAM vairecana nAmanuM vimAna che. 4 dakSiNanI be kRSNarAjIonI vacce prazaMkara nAmanuM vimAna che. 5 dakSiNa ane pazcimanI atyaMtaranI be kRSNarAonI vacce vidizAmAM caMdrAbha nAmanuM vimAna che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 prakaraNa ratnAvalI, 6 pazcimanI be kRNarAjInI vacce sUrAbha nAmanuM vimAna che. 7 pazcima ane uttaranI atyaMtaranI be kRSNarAjIonI vacce vidizAmAM sukAla nAmanuM vimAna che. 8 uttaranI be kRSNarAjIonI vacce supratiSThAbha nAmanuM vimAna che. 9 tathA sarve kRSNarAjIonA madhyabhAgamAM riSTAbha nAmanuM vimAna che. te mukhya vimAna vartulAkAre che ane bahAranA ATha vicitra AkAranA che, kAraNa ke te AvalikAmAM rahelA nathI. te vimAnathI asaMkhyAtA hajAra yojana dUra aleka che. te vimAnanA svAmI sArasvata vigere lekAMtika devatAo che. devane parivAra - sattasaya satta caudasa, sahasA caudahia sagasahasa satta / . . nava navasaya nava navahia, avvAbAhAgicaritusu // 50 // artha:-sArasvata ane Aditya bane devane sAta ne sAta devone parivAra che. agni ane varUNa bane devano coda hajAra ne coda dene parivAra che. gAya ane tuSitane sAta hajAra ne sAta deveno parivAra che. bAkInA avyAbAdha, Agneya tathA riSTa e traNemAM darekane navase ne nava devone parivAra che. bhAvArtha-avyAbAdha, Agneya ane ziSTa e traNemAM darekane A graMthakAranA mate navase ne nava devene parivAra che. tathA pravacanasAre dvAra vigere ghaNA graMthamAM te chellA traNa devone maLIne navase ne nava devane parivAra kahyo che. ' te sarva maLIne parivAranA deva 24,455 che. pravacanasAre ddhAranA mata pramANe 22,637 thAya che. nava lekAMtika devanA nAmo: sArassayamAiccA, vahI varuNA ya gaddatoyA ya / tusiA avvAbAhA, aggiyA ceva rihA ya // 51 // .. atha-sArasvata, Aditya, valDi, varUNa, gAya, tuSita, avyAbAdha, Agneya tathA riSTa A pramANe nava lekAMtika de che. bhAvArtha-te devatAonuM jaghanya tathA utkRSTa AyuSya ATha sAgaropamanuM che. tathA teo sAta ATha bhave mokSe javAnA hoya che. kRSNarAjIonuM paraspara sparza thavAnuM svarUpa - puvvaMtara jammabahi, puTThA jammatarA bahiM varuNaM / tammajhuttara bAhi, uINamajjhA barhi puvvaM // 52 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasAtikA 159 a7SaNarAjI hiMga -2 pUrva dizA 700 divanA parivAra vALA. Aditya devo nivAsa aniMdIsA Izana. 70 devAdhipati sArasvata devaka 2 arthiAlI vAlA vahideva 14 ' 1400 svaro parivAra 8 o supratiSThAbha che uttara dizA 900diva parivAra agnideva 9 veroya) 3. dila hariya9005 ge. E 40 vaNadeva 14 1400 dava parivAra dakSiNa dizA a9 5 vaMkAbha one os. vAyavya dizA 900 devaparivAra avyAbAdhadeva gaetoya devaka 7000 devaravAra nadhi 602 JB 1 Iphp3 0007. Jeh A yima aSTakRSNAjIruM che e hamjI jyAM tamaskAya kAma paNa che. eraNe brAjhalInA vitare nava kalaka vimAna yAre dizA bAvyA che. tenA ahale have, dizAmAM koi samasta patakoNa bene jhaDalayana) ja cho maLane kUla 8 che te akSara hA2jI thatukozAne jAvataene jANa trikoNAkAra 14 che. hagvA vaimAnika pikata che, mAyAma bova yoga sa14, vikrabha savaiyu - cha,paripa avaya thI sahastra nA uccharAja puthvI, pAipa pazcima bahitI pasIpana thAya che, Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 prakaraNa ratnAvalI. atha-pUrva dizAnI atyaMtara rAjI dakSiNanI bahAranI rAjIne sparza kare che. dakSiNanI atyaMtara rAja pazcimanI bahAranI rAjane sparza kare che. pazcimanI atyaMtara rAja uttaranI bahAranI rAjIno sparza kare che tathA uttaranI atyaMtara rAjI pUrvanI bahAranI rAjane sparza kare che. kRSNarAjIonA AkArano vibhAga - puvvAvarA chalaMsA, taMsA puNa dAhiNuttarA bajjhA / abhaMtara cauraMsA, savvA vi a kaNharAIo // 53 // artha -pUrva ane pazcimanI be kRSNarAjIo paNa che, ane uttara dakSiNanI bahAranI be kRSNarAjI vikeNa che tathA atyaMtaranI cAre kRSNarAjIo cerasa che. (9) valayadvAra : pukkharigArasa tereva, kuMDale ruagi tera ThAre vA / maMDaliAcalatini u, maNuuttara kuMDalo ruago // 54 // artha -puSkaravara dvIpanA bahAranA ardhabhAganA prAraMbhamAM mAnuSettara parvata, tathA jabUdvIpathI agyArame, kaI mate teramo kuMDaladvIpa che, tenA bIjA ardha bhAganA prAraMbhamAM kuMDala parvata, tathA saMgrahaNinA kamathI teramo athavA kaI mate aDhAra rucadvIpa che, temAM caka parvata che. bhAvArtha-kAleda samudranI bahAra valayanA AkAre rahelo soLa lAkha ejananA vistAravALo puSkaravara nAmano dviIpa che tenA ardhA bhAganA madhyamAM killAnA AkAre mAnuSettara parvata rahela che. kuMDala nAmanA dvIpanA ardhAbhAganA madhyamAM killAnA AkAre kuMDala parvata rahelo che ane rucIpanA ardhAbhAganA madhyamAM killAnA AkAre rucakaparvata rahela che. ( A pramANe maMDalAcala-valayAkAra traNa parvata che. ' patenI UMcAI - sattarasaya igavIsA, bAyAlasahasa culasisahasuccA / causaya tIsA kosaM, sahasaM sahasaM ca ogADhA // 55 // artha:-mAnuSettara parvata sattarase ekavIza jana UMce, kuMDala parvata beMtAlIza hajAra jana UMce, ane rUcaka parvata corAzI hajAra yojana UMce che. te parvatanI bhUmimAM UMDAI mAnuSettara parvata cAra ne trIza jana tathA eka gAu ane kuMDa tathA rucaka parva hajAra hajAra jana bhUmimAM UMDA che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA 16 mAnu pAtta2 424 yojanA -1022 yojana - << (13 (3 (bhAnu Sotta25vaMta8 khlym kh 1022 yojana - ":" - yojanA pata AkAra samajavA mATe bIje jaya prakA2 ??? ( K pavaeNta jana 'bAhya puSkarA gaIkA 1621 1 86mAnuM pA2 che atyaM ta2 * s hAlAja te (TI . 2044 yojana 21SKB Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 mAnuSAttara ane kuMDalapava tAnA vistAra - bhuvi dasaya bAvIsA, majjhe satta ya sayA u tevIsA / sihare cattAri sayA, cavIsA maNua kuMDalagA // 56 // a:-mAnuSAttara ane kuMDalaparvatanA bhUmi upara eka hajAra ne khAvIza ceAjana, madhyabhAgamAM sAtaso ne trevIza yAjana ane zikhara upara cArasA ne cAvIza ceAjananA vistAra che. rucakapava tanA vistAra - prakaraNa ratnAvalI dasa sahasA bAvIsA, bhuvi majjhe sagasahassa tevIsA / sihare cauro sahasA, cavIsA ruagaselaMmi // 57 // artha :-rUcakaparyaMta nA pRthvInI sapATI upara dasa hajAra ne bAvIza ceAjana, madhyabhAgamAM sAta hajAra ne trevIza yAjana tathA zikhara upara cAra hajAra ne cAvIza ceAjananA vistAra che. rUcakapavatanA zikharanI vizeSatA :- agasihare caudisi, bisaha segega cauthiH / vidisi caur3a a cattA, disikumarI kUDa sahasaMkA / / 58 / / atha :- cakapa tanA zikharanA bIjA bhAgamAM cAre dizAmAM sahasrakUTa nAmanA eka eka ( badhA maLIne cAra ) siddha phUTa che, cAthA bhAgamAM ATha ATha phUTa che. ( kula khatrIza ) te ja cAthA bhAgamAM vidizAmAM cAra phUTa che. te sarve maLIne 36 sahasrakUTa che. te 36 phUTo upara tathA rucadvIpamAM jamIna upara rahelA khIA cAra phUTa upara bhuvanapati nikAyanI cAlIza krikumArI rahe che. bhAvAtha :-valayAkAra rUcakapa tanA 4024 yAjananA vistAravALA zikhara bhAganA cAra vibhAga karavA eTale dareka vibhAga 1006 ceAjananA thAya che. tenA prathama bhAga mUkIne bIjA bhAgamAM pUrvAde cAre dizAmAM sahasrakUTa nAmanA cAra siddhaphUTa che. tathA te rUcakapava tanA 1006 cAjananA vistAravALA cothA bhAgamAM dareka dizAe ATha ATha phUTa che. kula 32 che. te khatrIza dikumArIonAM sthAnA che. madhye rahelA cAra siddhakUTa sahita tA dareka dizAmAM nava nava phUTA thAya che. pa cAra siddhaphUTa upara jinezvaranI pratimAthI sugrAbhita siddhAyatana che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvicArasaptatikA 13 mA rucaka dvIpamAM 4 jinacaitya anaeN 40 dikkumArikA 7 30 163 PAA ArUcakagiri siMhaniSAdI AkAranAMche te84000.yojanauMco 40022yojA mULa vistAra ane 7023.yojana madhya vistAra tathA4024 cIjane zikhara vistA2vALo chaeN, te zikhara vistAra nA bahAranA cauthA hAramAM caitya 36 dikumArIphUTa che. ane dvIpanA abhyantarArdha bhAgamAM 4dakumAro 16 phaTaka Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 prakaraNa ratnAvalI tathA te ja cothA bhAgamAM vidizAomAM eka eka kula cAra phUTe che. ke te sarva maLIne 36 sahastrakUTa che. tene mULamAM hajAra jana vistAra, zikhara upara pAMcase jana vistAra ane UMcAI-eka hajAra ejana che. te 36 phUTe tathA kadvIpamAM jamIna upara bIjA 4 phUTa che. te 40 phUTamAM 40 dikumArIe potAnA parivAra sahita rahe che. te parvate saMbaMdhI vizeSa vicAra mAnuSattara : . paDhamo sIhanisAI, addhajavanimo a caudisi sihare / pannAI cau jiNageho, sayAi cau ceiA duni // 59 // artha -pahele mAnuSettaraparvata siMhanA AkAra je, ardhA javanI je che athavA javanA ardhA DhagalA jevuM che. vaLI te parvatanA zikhara upara cAre dizAmAM pacAsa ejana lAMbA, pacIza ejana pahelA ane chatrIza ceAjana UMcA cAra zAzvata jinacaitye che tathA kuMDala ane rUcamparvatanA zikhara upara cAre dizAmAM se ejana lAMbA, pacAsa ejana pahelA ane tera jana UMcA cAra jinacaitya che. bhAvArtha-mAnuSettaraparvata jaMbUDhIpanI dizA tarapha chika eTale UMcI bhIti je sarakha-sapATa che ane pAchaLanA bhAgamAM zikharanA bhAgathI AraMbhIne nIce nIce pahoLAImAM vadhate vadhate che. (10) naMdIzvaradvIpa dvAra - tevahaM koDisayaM, lakhkhA culasIi vlyvisskNbho| naMdIsarahamadIvo, caudisi cau aMjaNA majjhe // 60 // artha -eka abaja, tresaTha karoDa ane corAzI lAkha (1,63,8400,000) jinA valayaviSkalavALo jaMbUdvIpathI AThame naMdIzvaradvIpa che. te dvIpanA madhyabhAgamAM cAre dizAomAM cAra aMjanagiri rahelA che. bhAvArtha -AThame naMdIzvaradvIpa che. te samagra sura ane asuranA samUhane AnaMda ApanAra tathA moTA jinAlaye, udyAne, puSkariNIo ane parvate vigere padArthonA samUhathI utpanna thayelI vibhUtithI zreSTha che, tethI te naMdIzvara evA sArthaka nAmavALe che. te dvIpanA madhyabhAgamAM cAra aMjanagiri rahelA che. temanA nAma - pUrva dizAmAM devaramaNa, dakSiNamAM nityadyota, pazcimamAM svayaMprabha ane uttaramAM ramaNIya che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicAra saptatikA 8.mAnaMdIzvIpamAM cAra dizAe 4 aMjAgiri 29 ed ellcl se 3 w', . aMjanagirinu` svarUpa - aMjanagiri jose DhI pa aMjanagiri AE 2 gopucchA aMjaNamaya, culasIsaha succa sahasamogADhA | samabhuvi dasa sahasapihu, sahasuvariM tersi caudisi / / 61 / / 165 artha :-te pava tA gApucchAkAre, a jana ratnamaya che. cArAzI hajAra caiAjana UMcA, eka hajAra ceAjana UMDA tathA pRthvInI sapATI upara dasa hajAra ceAjana ane tyAMthI upara jatAM anukrame hIna thatAM eka hajAra cAjana vistAravALA che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 prakaraNa ratnAvalI bhAvArtha:- gApuccha sasthAna : jema gAyanuM pUchaDuM' mULamAM sthULa hAya ane nIce jatAM anukrame pAtaLuM hoya tema A cAre aMjanaparyaMtA nIce adhika vistAravALA ane upara upara anukrame thADA thADA vistAravALA che. te pava tA sa thA nIlaratnamaya che. te padegtAnI piridha mULamAM 31,623 ceAjanathI kAMIka hIna che ane zikhara upara 3162 yAjananI che. larakaMtariA ca cau, bAvI sa dasa ya joaNuvviddhA / larakaM dohapicce, tammajjhe dahamuhA sola || 62 // artha :-aMjanagirinI cAre dizAomAM lAkha cAjanane aMtare cAra cAra vAvA che. (badhI maLIne soLa vAvA che.) te dareka vAvA daza yeAjana UMDI, laMbAI tathA paheALAImAM lAkha lAkha ceAjananI che. te dareka vAvAnA madhyamAM soLa dhimukhapava tA rahelA che. bhAvArtha :-cAre aMjanagirinI cAre dizAomAM lAkha cAra cAra vAvA che. te nirmaLa, zItaLa ane svAdu jaLathI pUrva vigere dizAnA anukrame azAka, sasjIda, caMpaka ane eTale sa maLIne cesaTha vA che. te dareka vAvAnA madhyamAM seLa mukha pR rahelA che. lAkha ceAjananA aMtare bharelI che. te dareka vAva AmravanAthI vyApta che. dadhimukhapava tAnu` vana - sahasogADhA ca sahi - sahasuccA dasasahassa pihulA ya / savvastha samAjaLa-saritA sAmayA sabve // 63 // a:-te dareka dadhimukhapava tA eka hajAra ceAjana pRthvInI aMdara che. bahAra cAsaTha hajAra cAjana UMcA che, ane satra mULamAM, madhyamAM ane zikharamAM sarakhA deza hajAra ceAjana paheALA che, pyAlAnA AkAravALA che ane dareka patA rUpAmaya eTale zvetavaNu nA che. a'janagara ane dhimukhapava tA upara jinacaityAnuM varNana :aMjaNadahimuhaceia, vIsaM caudAra dIhavihuuccA | saya pannA bAvantari, joaNa dvANaMgi jiabhigame // 64 // artha :-cAre aMjanaparyaMtA upara ane sALe daSimukhapava tA upara eka eka caitya hAvAthI sarva maLIne vIza caityeA che, te dareka caitya cAra cAra dvAravALA, seA ceAjana pUrva --pazcima lAMbA, pacAsa yAjana uttara-dakSiNa paheALA ane betera ceAjana UMcA che. A pramANe vIza siddhAyatanAnuM svarUpa ThANAMgasUtramAM ane jIvAbhigamasUtramAM kahyuM che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 zrI vicAra saptatikA bhAvArtha -anya AcAryane mate cAre vidizAmAM dareka dadhimukhanA AMtarAmAM be be ratikara parvata che. kula batrIza ratikara nAmanA parvata upara paNa eka eka caitya hevAthI ekaMdara bAvana caitya che. dareka caityanA dareka dvAramAM * 1 mukhamaMDa5, 2 prakSAmaMDapa, 3 caityastUpa, 4 caityavRkSa, 5 mahendravaja, 6 puSkariNI, (vAva) e cha padArtho rahelA che. temAM mukhamaMDapa ane prekSAmaMDapa se jana lAMbA, pacAsa ejana pahelA ane soLa jana UMcA che. tyatUpa seLa jana lAMbA ane seLa jana pahoLA che. caityakSa ane mahendravajanI pIThikAo ATha jana lAbI pahoLI che (jIvAbhigama upAMganAM AdhAre) puSkariNI vAve se jana lAMbI pahoLI ane daza jana UMDI che. A parvata uparanI vAvamAM matsya vigere jaLacara prANIo che ema prajJApanAnA trIjA padanI vRttimAM kahyuM che. ( A pramANe vaza siddhAyatanonuM svarUpa ThANAMgasUtramAM ane jIvAbhigamasUtramAM kahyuM che. ratikara5tenuM varNana - naMdI vidisi cauro, dasigasahassA pihucca pAUhe / jhallarisarisa ceia, raikara ThANaMgisuttammi // 65 // artha:-naMdIzvaradvIpanI cAre vidizAmAM cAra ratikara parvata che, te parvata paNa caityo sahita, dazahajAra ejana paheLA, dazahajAra yojana lAMbA, ekahajAra jana UMcA ane aDhIse jana bhUminI aMdara, tathA jhallarI nAmanA vAjiMtra jevA vartulAkAre che. A sarva hakIkata ThANAMgasUtramAM kahelI che. | bhAvArtha -pravacanasAroddhArAdi graMthane anusAra te cAra vAvenA AMtarAmAM be be ratikaraparvate rahelA che. A pramANe eka dizAmAM cAra vA hevAthI ATha ratikaraparva che. eka dizAmAM jema che tema ja bIjI traNa dizAmAM hovAthI sarve maLIne batrIza ratikara parvata siddhAyatana sahita che. gAthArthamAM jaNAvyA mujaba cAra ratikara parvatanuM tathA anya AcAryanA mate atrIza ratikara parvatanuM eka sarakhuM ja pramANa che. A parvate nIce taLeTIe tathA upara zikhare dazahajAra jana sarakhA paheLA havAthI jhallarI nAmanA vAjiMtra jevA vartulAkAre che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 prakaraNa ratnAvalI A sarva hakIkata ThANAMgasUtramAM kahelI che. ( TIkAvALI pratamAM trIjA pAdamAM 'bacendva' evA pATha che ane TIkAmAM caitya rahita ema atha paNa karyo che. ) 8.mA naMdIzvara mAM 52 zAzvata jinacaitya. dUka aM'girinI cAra dizAe 4 vApikA,vApikAomAM 4 dadhimukhaparvata ane vApIkAonA AMtara AMta2 2-2 tikaraparvata asavanI u52 zaukaka caitya malIne eka dizAmAM 23 caitya gaNatAMcA dizAmAM 52 jinacaitya. 10000, yo 00000 yo.dUra *?000008 00023 kuM mAM 200000o. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA -Urvaka ane adhalekanA siddhAyatanenuM pramANa - naMdIsaravya uDDhe, pannAsAI asurajiNabhavaNaM / tayaM addhaM nAgAisu, vaMtaranagaresu tayaM addhaM // 66 // artha -naMdIzvaramAM rahelA cityanI jema Urdhva devalekamAM rahelA siddhAyatane se jana lAMbA, pacAsa ejana pahoLA, tathA tera jana UMcA che. bhavanapatimAM asurakumAra nikAyanA jinabhavane tenAthI ardhA pramANuvALA, tathA nAgakumAradi nava nikAmAM rahelA citye tethI paNa ardhA pramANavALA tathA vyaMtaranA nagaramAM rahelA caitye tethI paNa ardhA pramANavALA che. bhAvArtha-devalokamAM rahelA siddhAyatanuM pramANa: se jana lAMbA, pacAsajana paheLA, betera jana UMcA che ane traNa traNa dvAravALA che. asurakumAra nikAyanA siddhAyatananuM pramANa:pacAsa ejana lAMbA, pacIsa ejana pahoLA ane chatrIza pejana UMcA che. nAgakumArAdi nava nikAyanA siddhayatanenuM pramANa - pacIsajana lAMbA, sADAbAjana pahoLA ane aDhArajana UMcA che. vyaMtarenA nagaramAM rahela siddhAyatanuM pramANa - sADAbArAjana lAMbA, savA chojana pahoLA ane navajana UMcA che. jotiSka vimAnomAM ane ticchalakamAM rahelA caitye bhinna bhinna pramANavALA che. (11) gRhakiyAdvAra - mabaha jiNANa ANaM, micchaM pariharaha dharaha sammat / chavviha AvasayaMmi a, ujjutto hoi paiMdiahaM // 67 / / artha - 1. jinezvaranI AjJA mAnavI, 2. mithyAtvane tyAga kare, 3. samyakatva dhAraNa karavuM, 4. cha prakAranA AvazyakamAM pratidina udyamavaMta thavuM. pancesu posahavayaM, dANaM sIlaM tavo a bhAvo a| . sajjhAya namukkAro, parovayAro ajayaNA ya // 68 // 5. parvadivase pauSadha vrata levuM, 6. dAna ApavuM, 7. zIla pALavuM, 8. tapa kare. 9. bhAvanA bhAvavI, 10. svAdhyAya kara, 11. navakArane jApa kara, 12. paropakAra karo, 13. yatanA karavI. 22 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 prakaraNa ratnAvalI jiNapUA jiNathuNaNaM, guruthui sAhamiANa vacchallaM / vavahArassayasuddhI, rahajattA tisthajattA ya // 69|| artha -14. jinezvaranI pUjA karavI, 15. jinezvaranI stuti karavI, 16. gurunI stuti karavI, 17. sAdharmIvAtsalya karavuM, 18. vyavahAranI zuddhi karavI, 19 rathayAtrA, 20. tIrthayAtrA karavI. saMghovari bahumANo, dhammiamittI pabhAvaNA titthe / navakhitte dhaNavayaNaM, putthayalihaNaM viseseNa // 70 // artha:-21. saMghanI upama bahumAna rAkhavuM 22. samAna dharmavALA sAthe maitrI karavI 23. zAsananI prabhAvanA karavI (24-32) navakSetramAM dravyane vyaya kara 33. vizeSa karIne pustaka lakhAvavA. parigahamANA'bhiggaha, ikkArasasaDDhapaDimaphAsaNayA / savvaviraImaNoraha, emAI saDDhakiccAI // 7 // artha - 34. parigrahanuM pramANa karavuM, 35. abhigraha dhAraNa karavA, 36. zrAvakanI agyAra pratimAo vahana karavI ane 37. sarvavirati grahaNa karavAne mAratha kara. ItyAdi zrAvakenAM kRtya jANavA. (12) cauda guNasthAnaka dvAra - ___ aha caudasasu guNesu, kAlapamANaM bhaNAmi duvihaM pi / ___ na marai marai vi jesu, saha parabhaq jehiM appabaha // 72 // artha:- 1. caudaguNasthAnakamAM jaghanya ane utkRSTakALanuM pramANa, 2. je je guNasthAnemAM jIva mRtyu pAme athavA na pAme tenuM svarUpa, 3. jIva je je guNasthAna sahita parabhavamAM jAya che. 4. guNasthAnemAM vartatA nuM apabahuva, A pramANe guNasthAnanAM cAra pratikArane huM kahuM chuM. (1) pratidvArA AmithyAtvanI sthitine kALabheda- miccha aNAinihaNa, abhabve bhavve vi sivagamAjugge / sivAmAM avrphasaMta, sAphasaMta ji te purva | 7rU I artha:- jAtibhavya ane abhavya bane anAdi anaMta bhAMge, mekSagamana megya bhavyajIvane anAdisAMta, tathA kaIka jIvane sAdisAMta mithyAtva hoya che. bhAvArtha:- (1) anAdi anaMta (2) anAdisAMta (3) sAdianaMta (4) sAdisAMta e cAra bhedamAM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA 171 - 4 guNasara-sthAnA kizana 14 athAgI kevalI gu. 13 sagI kavalI gu. 12faNa mAMha 119pAtta mAha gu. kamaparAya gu. akSA bArasa, Ama ApakaraNa(navalikaraNa) : apramata sarvavirati prabhattasavAvarata pathavidhi akasabhyaga;i udayamAna 2 jamAta r, vAmana, Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 prakaraNa ratnAvalI abhavyajIvane anAdianaMta bhAMge mithyAtva hoya che. tathA bhavyamAM paNa je mekSa pAmavAne ayogya hoya =jAtibhavyajIvone anAdi anaMta mithyAtva hoya che. e prathama bhAMge jAtibhavyA keTalAka bhavya evA paNa che ke jemane mekSamAM javAnI cegyatA hovA chatAM nigodamAMthI bahAra nIkaLavAnA ja nathI te jAtibhavya kahevAya che. tathA mekSa pAmavAne vegya bhavyajIvane anAdi sAMta mithyAtva hoya che. jemake : kaIka jIva marUdevI mAtAnI jema samakita pAmIne vasyA sivAya te bhavamAM ja mokSe jAya, e bIjo bhAMge jANavo. tathA keIka jIvane sAdisAta mithyAtva hoya che. jemake kaI chava zrI mahAvIra svAmI vigerenI jema samakita pAmIne pachI pharIthI mithyAtva pAme che ane tyAra pachI pharIthI samakti pAmI mekSe jAya che. e ceAthe bhAMge jANa. sAdi anaMta trIjo bhAga mithyAtvanA viSayamAM hotuM nathI. sAdisAta bhAMgAne kALapramANa: lahu aMtamuha gurUaM dekhaNamavaDDhapuggalaparachra / sAsANaM lahu samao, AvalichakaM ca ukosaM // 74 // artha:-te sAdisAMta bhAMge mithyAtva jaghanyathI aMtamuhUrta tathA utkRSTathI dezanA ardhapudgalaparAvarta sudhI rahe che. tathA sAsvAdana guNasthAnakane kALa jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha AvalikA che. ajahannamaNukosaM, aMtamuhU mIsagaM aha causthaM / .. samahiatittIsayare, ukkosaM aMtamuhu lahuaM // 75 // artha -mizra guNa sthAnakane kALa ajaghanyatkRSTa (madhyama) asaMkhya samayavALA aMtarmuhUrtane che. cethA avirati guNasthAnakano kALa utkRSTathI sAdhika tetrIza sAgarepama ane jaghanyathI aMtamuhUrta kALa che. bhAvArtha-sarvArthasiddha vimAnanI sthiti tetrIza sAgaropamanI che, temAM eka manuSyabhavanuM AyuSya vadhe che tethI sAdhika tetrIza sAgaropama kahela che. ___ 'sAhia tittIsAyara khaiaM duguNaM khaovasamaM' kSAyikane Azrayine sAdhika tetrIza sAgaropamanI sthiti che ane kSApazamikane Azrayine tethI bamaNI eTale sAdhika chAsaTha sAgarepamanI sthiti che. te samyatve sahita dezavirati vigere guNasthAnakanA aMtargatapaNue jANavI. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA deNapucakoDI, gurua ca aMtamuhu de / iTTAnA sattA, jIju samayA aMtamuduM gurunA // 76 // arthI:-pAMcamA dezivarAMta guNasthAnakanI utkRSTa sthiti ATha varSa nyUna phreDapUrvanI tathA jaghanya sthiti aMtarmuhUtta'nI che 6 thI 11 paryaMta cha guNasthAnakanI jaghanyasthiti eka samayanI ane utkRSTa sthiti aMtarmuhUtta'nI che. bhAvAtha:-kAIka krADa pUrvanA AyuSyavALA jIva ATha varSanI uMmara thayA pachI dezivaratine grahaNa kare tethI A pramANe sthiti jaNAvI che. chaThThA sAtamA guNasthAnakanI sAthe sthiti dezAna phroDa pUrvAMnI samajavI. - aMtamuhutta egaM, alahukosaM ajogikhINe / deNayakoDI, guruaM lahu aMtamuhu jogI // 77 // 173 a:-caudamA aceAgIkevalI ane bAramA kSINamAha guNasthAnakanI jaghanya ane utkRSTa sthiti eka aMtarmuhUtta'nI che tathA teramA saceAgI kevalI guNusthAnakanI utkRSTa sthiti nava varSa nyUna kroDa pUrvanI ane jaghanya aMtarmuhUtta'nI che. 2-3 guNasthAnake AyukSayaH mIse khINa sajogI, na maraMta maraMtegArasaguNesu / taha micchasAsANaavirai sahaparabhavagA na sesaTTA // 78 // artha :-trIjA mizra guNasthAnake, khAramA kSINameAha guNasthAnake tathA teramA saceAgIkevalI guNasthAnake vatA jIva maraNa pAmatA nathI, bAkInA agyAra guNasthAnakamAM vatA jIva maraNa pAme che. mithyAtva, sAsvAdana ane avirati e traNa guNasthAna sahita jIvA parabhavamAM jAya che. bAkInA ATha guNasthAnakA jIvanI sAthe parabhavamAM jatAM nathI. bhAvArtha :-khAramA, teramA ane caudamA guNasthAnakathI tA niyamA meAkSagati ja che. 4 guThANAmAM alpamahul: vasaMtajiNA thovA, saMkhijaguNAo khINamohijiNA / suhamaniaTTianiaTTi, tini vi tullA visesahiA // 79 // artha :-upazAMtamAha guNuThANe vatatA jinA sarvAMthI gheADA, tenAthI kSINa mAhI jinA saMkhyAtaguNA, tenAthI sUkSmasa'parAya, anivRtti ane apUrvakaraNa e traNe guNaThANe vatA jIvA vizeSAdhika ane svasthAne tulya che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 prakaraNa ratnAvalI bhAvArtha -AdhAramAM Adheyane upacAra karavAthI guNasthAnakane sthAne guNasthAnakamAM vartatA jI levA. upazAMtajine sarvathI thoDA, kAraNa ke upazamazreNI pratipadyamAna che eka samayamAM utkRSTathI cepana labhya thAya che. tenAthI kSINamehajine saMkhyAtaguNA, kAraNa ke kSapakazreNI prati padyamAna che utkRSTA eka samaye ekase ne ATha labhya thAya che. A utkRSTanI apekSAe jANavuM. jaghanyanI apekSAe te tethI viparyAsa paNa hoya, jemake kSINamehI thoDA hoya ane upazAMtahI tenAthI saMkhyAtaguNa hoya. tenAthI sUmasaMpAya, anivRtti ane apUrvakaraNa e traNa guNasthAnake vartatA ja vizeSAdhika ane svasthAne tulya che. jogi apamatta iyare, saMkhaguNA desa sAsaNA missA / aviraya ajogi micchA, caura asaMkhA duve gaMtA // 8 // artha - tenAthI sagI kevalI saMkhyAtaguNa, tenAthI apramatta saMkhyAtaguNa, tenAthI pramatta saMkhyAtaguNa, tenAthI dezavirata, sAsvAdana, mizra ane avirata e cAre asaMkhyAtaguNa che. tyArapachI agI kevalI ane mithyAdaSTi e be anaMtA che. bhAvArtha tenAthI sagI kevalI saMkhyAtaguNa - kAraNa ke be thI nava keDa hoI zake che. tenAthI apramatta saMkhyAtaguNa - kAraNa ke be hajAra koDathI nava hajAra koDa hoI zake che. tenAthI pramatta saMkhyAtaguNa - kAraNa ke ghaNA jIvo pramAdI hoya che, ane pramattapaNuM ghaNA kALa sudhI rahe che. tenAthI dezavirata asaMkhyAtaguNuM - kAraNa ke dezaviratine dhAraNa karanAra tiya asaMkhyAtA che. tenAthI sAsvAdanI asaMkhyAtaguNa - sAsvAdanavALA te kaIvAra na paNa heya ane hoya tyAre jaghanyathI eka be hoya che, tathA utkRSTathI dezavirati karatAM asaMkhyAtaguNa hoya che. tenAthI mizra asaMkhyAtaguNa - kAraNa ke sAsvAdananA cha AvalikA rUpa utkRSTa kALa karatAM mizrane aMtamuhUrta saMbadhI kALa ghaNuM maTe che. tenAthI aviratajI asaMkhyAtaguNa - kAraNa ke te guNasthAnaka cAre gatinA jIvone hoya che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vicArasaptatikA 175 tenAthI agIkevaLI anaMtaguNa - aviratothI bhavastha (kevaLI) ane abhavastha (siddha) e be prakAranA aAgI anaMtaguNa hoya che, kAraNa ke siddho anaMta che. tenAthI mithyAdraSTie anaMtaguNa - kAraNa ke temAM anaMtA vanaspatikAya jIvone samAveza thAya che. teo mithyASTi ja che. A pramANe cothuM pratidvAra ane guNasthAnaka nAmanuM bAramuM dvAra paNa pUrNa thayuM. mola sidhdha bhagavAna - anaMta catuwyanA svAmI ATha kaeNnA , nAka samayaH sAta inakALa mANotha vegathI mukta pItarAya sarve bhagavAna samaya : pAya dastAkSara kahan samadhAtu vadhu pItarAma sarva bhagavAna * sarve mukata thAtI karmanAzaka, tamaya ata thI napU tiDa varSa pa pATa cauda guNAravAmAM che. zreNInAM guNasthAno NikapAya dha pItarAma guNasthAna oetIyano laya prAbhijJAna samaya : 1 9 atanuM. padhAta pa vItarAma guNaradhAna thAya samayathI ana apakSapatana , ka vImaoNhachaThThIvaMdana. maya: 1 prayathI tame - -- - rehya ke uSa karanAra che. ke. pAka ala : 1 ane omeLA apUrva thitidhAta yA mAta, 5guNaEA guNasamApA apUrva sthitibaMdha.nivRti 1 samaye yaOM nI aya nI mAtA samaya + 1 ananya - praka bAja khavmata bhAvanuM sarvaviratipaNuM mamaya ke khatamAM 1 adhipati ja kamatabhAvanuM mavavirati paNa. samaya eka vakhataLa pajo 1 : sarva samyakatva sahita 12 thI eka paNa AetAnA eka vagere bAbAno pAka * vAritikA sukhamaya mATenI sama , Rs wdhakagI sama, kiravAnI kavaNano atipremI We : khaMta thI 6 sAgaropama ---- - nyU mama -mAra parva - - 7 atha: atI . mithyAtva guNasthAna *upama samAjanuM gamArI jAva paramAvartakALamAM pAkidhU sAyavahAra mAM pratibhA yAta vamana karatAM latAvAya pavanayaka jAva: vAhitAM paveza jaya 1 mayathI saMpAna pivita karI che. bhASA 6 mAvali vihAvI nAmA, pravAsa kathAvata ja apaharaNa awA lAsA jApApa che hasita ma ( i mAM ja rAkha ravi Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 prakaraNa ratnAvalI. upasaMhAra - caudasaguNasovANe, ia duharohe kameNa rUhiUNaM / nANuramarda vaMchiva - zivapAla sA vasaMha / 82. artha - A pramANe he bhavya che! caudaguNasthAnarU5 pagathiyAM ke je bhArekamaja dukhe ArahaNa kare tevA che, tenA upara anukrame ArohaNa karIne manuSya, deva ane idroe paNa IcchelA mokSarUpa prAsAdamAM jaIne niraMtara nivAsa karo. athavA manuSya ane deve tathA mahendrasiMhasUrie vAMchita evA kSiprAsAdamAM zAzvata nivAsa karo. tapagaccharUpI AkAzanA madhyamAM sUrya samAna zrI vijayadevasUrinI AjJAthI vinayakuzaLa munie A prakaraNanI vRtti karI che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lekanAlikA dvADhizikA. cauda rAjalokamAM rahela lokanAlikAnuM svarUpa enA khaMDuka, sUcIrajaju, prata22jja ghanarajaja, vagerenuM Udhva-adhe ane tichalakane AzrayIne khUba ja vistArathI varNana karela che. keTalI zreNimAM keTalA khaMDuka e sarvavigata sacoTa rIte jaNAvela che. A prakaraNa kSetra ane kALa saMbaMdhita che. aMte upadezAtmaka gAthAmAM A prakaraNanA abhyAsane zuM sAra che ? te jaNAvIne ApaNane suMdara tattvajJAna ApI dIdhuM che. prathama bAlAvabedhakartAnuM maMgalAcaraNa : zrImadAptaM praNamyAdau jagataH sthitidarzakam / vakSye lokavicArasya, vArtikaM samayAnugam artha jagatanA svabhAvane dekhADanArA zrI vItarAga bhagavAnane prathama namaskAra karIne lekanA vicAranuM vyAkhyAna zAstrane anusAre huM kahIza. jiNadaMsaNaM viNA jaM loaM pUraMta jammamaraNehiM / bhamai jio'NaMtabhave, tassa sarUvaM kimavi vunchaM // 1 // artha -zrI tIrthakara deve kahela samyakatva darzana athavA tIrthakaranuM darzana, te vinA jIva janma ane mRtyu dvArA cauda rAjalakane pUratAM anaMtabhava bhame che. te lekanuM svarUpa kAMIka kahuM chuM. bhAvArtha -kanuM svarUpa-AkAra, laMbAI, pahoLAI, jADAI vigere kahe che. lekanA AkAranuM sAmAnya varNana - vaisAhaThANaThiapaya - kaDitthakarajuganarAgiI logo / uppattinAsadhuvaguNa-dhammAichadavvapaDipuNNo // 2 // artha - be paga pahoLA karIne keDa upara hAtha rAkhIne ubhelA manuSyanI AkRtine vaizAkha saMsthAna kahevAya che. AvA AkAravALo leka che. te leka utpatti-sthiti ane nAza gharmathI yukta dharmAstikAyAdi cha dravyathI paripUrNa che. - bhAvArtha-vaizAkhasaMsthAna:- pahoLA pagavALA saMsthAnane eTale chAza Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 prakaraNa ratnAvalI vavavAnA samaye jevo AkAra hoya tevA AkAre be page ubhA rahI keDa upara hAtha rAkhI jevI AkRti thAya tevI manuSyAkRti samajavI. " zrI jyAre chAza valove che tyAre be paga pahoLA rAkhe che ane kaTipradezane viSe saMkIrNa thAya che. vaLI valovatAM banne hAtha kaTipradeze rAkhavAmAM Ave che tyAre be keNInA vacalA bhAgamAM kaTipradezathI hRdaya sudhI caDhate vistAra thAya che, ane tyAMthI upara mastaka tarapha saMkIrNa thAya che tema leka paNa madhyabhAgathI upara caDhatAM pAMcamA devaloka sudhI vistAra pAmela che. tyAMthI saMkIrNa thAya che te mATe vavanArI strInA AkAranuM dRSTAMta kahyuM che. evA A lekamAM utpatti, sthita ane dhRvaguNavALA (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya, (4) pudgalAstikAya (5) jIvAstikAya (6). kALa e cha dravya rahelA che. keTalAka paradazanI ema kahe che ke leka brahmAe utpanna karyo che, viSNu pAlana kare che, mahAdeva saMhAra kare che, zeSanAga, kAca ane kAmadhenu tene dhAraNa karI rahyAM che ema mAne che. paraMtu jainadarzananI mAnyatA je che te A lekhamAM batAve che. keNa vi na kao na dhao-'NAhAro nahaThio sayaMsiddho / ahamuhamahamallaga-ThialahumallagasaMpuDasariccho // 3 // artha -A leka keI e utpanna karyo nathI, keIe paNa dhAraNa karyo nathI, nirAdhAra rahelo che, sarva padArtha lokane AdhAre che, kAkAzane viSe sthita che, svayaMsiddha che. bIjI rIte lekane AkAra : udhe rAkhelo je meTa zarAva tenI upara rAkhela nAnA zarAvanA saMpuTa sarakhe A lekane AkAra che. payatali saga majjhegA, paNa kuppari siratalegarajju pihU / so caudasarajjucco, mAdhavaitalAo jA siddhI // 4 // artha -vaizAkhasthAnasthita manuSyane AkAre laka kahyuM, te paganA taLiyAnA sthAne cAre dizAe sAta rAja pramANa paheLo che; madhyabhAge je purUSAkAramAM nAbhinuM sthAna che tyAM eka rAja pramANa cAre dizAe pahoLe che, ane hAthanI keNInA sthAne pAMca rAja pramANa paheLe ane mastakanA sthAne eka rAja pramANu pahoLA che. te leTha mAdhavatI nAmanI sAtamI naraka pRthvInA taLiyAthI upara yAvat siddha che tyAM sudhI che ane te caudarAja pramANa UMce che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lekanAlikA dvArvizikA caMda rAjaloka - sidadho --> sidhdhAilA che --- 5. anuttara Id(ltk ft SUPRKM * : : ' ' : : : : : ! che ke, ratnaprabhApRthvInuM daLa 180000 yojanA /p; 16 * | 5 -khAlI 10. ' ATha vANacaMta2. tikraya lokAMtika * * * * * * * * ' 3] nakhalI. 10. . ke * * *****7.ki HAThavyaMtaranikAya che aMtaranikAya adho laoNka - dhUmalo karI 19pa % T1] amaiArI 17 kilbiSika -.. vijiyotiSka : je Dho5 samUHo ja - alI 100.co. * khAlI 125 83 cA+dareka patara 3000.co. - dazanavAta, Aphara -dhanodadhi tanavatA ICCnavAd t 19arh * * yojana IIIIIIITTITIN." : che va lI 6 10bhavanapati niyama che vaLa che \ ja che - 7 kami -18 0 0 0 0 ja khAlI 4 S 11 sAlI./ 1 | 2 | 3 | 0 . loka bahAra cotarapha | 5 | ka | anaMta alaoNka Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 prakaraNa ratnAvalI pahoLAinuM sthAna pramANa - sagarajju maghavaitalA, paesahANIi mahiale egA / to vuDDha baMbhajA paNa, paNa hANI jA sive egA // 5 // artha -mAghavatI sAtamI naraka pRthvI tene taLiye cAre dizAmAM loka sAtarAja pramANa paheLe che, tyAMthI pradeza pradezanI hAni karatAM upara tiryagalakane mahatala Ave tyAre cAre dizAmAM eka ja vistAra che. tyAMthI upara jatAM pradeza pradezanI vRddhi thAya che, te pAMcamuM brahma devaleka che, tyAM cAre dizAe pAMca rAja pahoLo che, tyAMthI pradeza pradeza ghaTe che, te jyAM siddho che tyAM cAre dizAmAM eka rAjapramANa pahoLo che. trasanADIne vicAra - sagavanareha tirisaM, Thavasu paNuDhaM ca rajju cauaMse / igarajjuvittharAyaya, caudasarajjucca tasanADI // 6 // a sattAvana rekhA tirkI ane pAMca rekhA UbhI karIe, e pramANe UMcapaNe eka rAjanA cAra aMza pramANa chappanna khaMDa thAya, (kAraNa ke tirthI sattAvanA rekhA che tenA aMtaramAM chapanna khaMDa ja thAya. UbhI pAMca rekhA che tenA ticcha cAra khaMDu thAya. cAra khaMDue eka rAja thAya.) tethI trasanADI laMbAI ne paheLAImAM eka rAja pramANa ane UMcAImAM caudarAja pramANa jANavI. bhAvArtha -lekanA madhyabhAga rU5 trasanADImAM beIndriyAdi trasa che janmamaraNa pAme che ane rahe che, tethI te trasanADI kahevAya che. e sanADInI bahAra je lakano vistAra che tyAM sUthama ekendriya jIve sarvatra vyApIne rahela che, tema ja pilANamAM bAra vAyukAya paNa che. UrvalekamAM khaMDakaH uDDhe tiriMaM cauro, dusu cha dusu aTTha dasa ya ikkikke / bArasa dosu solasa, dosu vIsA ya causu puDho // 7 // artha -UrvakanI zreNimAM prathama ratnaprabhA naraka pRthvIthI upara je aThThAvIza khaMDuka zreNi che temAM lekanA madhyathI upara pahelI be zreNimAM cAra-cAra khaMDaka, tenI upara be zreNimAM cha-cha, tyArapachI upara eka-eka zreNimAM ATha ane daza, tyArapachI be zreNimAM bAra-bAra, tyArapachI be zreNimAM seLa-seLa, temaja tyArapachI cAra zreNimAM pratyekamAM viza viza khaMDuka che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lekanAlikA drAviMzikA 181 6 nAliddA raka sidyazIla 104 2 -rasa naDI- 45 lAkha yojana eNka jaje, bhAvAtha-UrvakanI zreNimAM prathama ratanaprabhA naraka pRthvIthI upara aThThAvIza khaMDakanI zreNiH Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI pahelI e zreNimAM cAra-cAra khaMDuka vasanADInA ja che, paNa trasanADIthI bahAra nathI. 4 = pachI e zreNimAM cha-cha khaMDuka, cAra khaMDuka trasanADInA ane eka eka bane mAjInA meLavatAM chAkha Duka thAya. 5-6=5chI eka eka zreNimAM ATha ane daza khaMDu, temAM AThamAM e--e khaMDuka banne bAju ane trasanADInA cAra khaMDuka ane dezamAM mane khAju traNa traNa ane trasanADInA cAra khaMDuka che. 8 = pachI e zreNimAM khAra-mAra khaMDuka, temAM e bAju cAra cAra ane madhyamAM trasanADInA cAra ema bAra khaDuka che. 10 = pachI e zreNimAM seALa soLa kha`Duka, temAM be bAju cha-cha ane vacce trasanADInA cAra ema sALa khaMDuka che. 14 = pachI cAra zreNimAM vIza-vIza kha Duka, temAM be bAju ATha ATha ane vacce trasanADInA cAra khaMDuka che. A rIte UrdhvalAkamAM pradezanI vRddhinA khaMDuka kahyA eTale aThThAvIza zreNI paikI cauda zreNinA kahyA, have bAkInI cauda zreNimAM hAninA kha'Duka kahe che. :- puNaravi solasa dosuM, bArasa dosuM ca tisu dasa ti aTu / cha dusu ca khaMDua, savve cauruttarA tisayA // 8 // artha:- paMdaramI tathA sALamI e e zreNamAM sALa-sALa khaMDuka, sattaramI tathA aDhAramI zreNimAM khAra-khAra khaMDuka, ogaNIza, vIza tathA ekavIzamI zreNimAM dezadaza kha'Duka, khAvIza, trevIza tathA cAvIzamI zreNamAM ATha-ATha khaMDuka, pacIzamI tathA chavIzamI zreNimAM cha-cha khaMDuka, ane sattAvIzamI tathA aDDAvIzamI e e zreNimAM cAra-cAra kha'Duka trasanADInA ja che. A rIte UlAkanI aThThAvIza zreNinA sava khaDuka 304 thAya che. have adheAlAka saMbaMdhI khaDukanI sa`khyA kahe che H oariya loamajjhA, caucauThANesu satta puDhavI / caura dasa sola vIsA, cauvIsa chavIsa aDavIsA // 9 // artha :-caudAja pramANanA madhya pradeza che tyAMthI adhAlAka utaratAM sAta naraka pRthvImAM pratyeka cAra cAra zreNimAM keTalA keTalA kha`Duka che te kahe che. adheAleAkamAM pahelI naraka pRthvImAM cAre zreNimAM pRthvImAM cAre zreNimAM deza-deza khaMDuka, cAra-cAra khaMDuka, bIjI naraka Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lekanAlikA dvArvizikA trIjI naraka pRthvImAM cAre zreNimAM seLa-seLa khaMDuka, cethI naraka pRthvImAM cAre zraNimAM vizavIza khaDuka, pAMcamI naraka pRthvImAM cAre zreNimAM cAvIza-vIza khaMDuka, chaThThI naraka pRthvImAM cAre zreNimAM chavIza-chavIza khaMDaka, sAtamI naraka pRthvImAM cAre zreNimAM aThThAvIza, aThThAvIza khaMDuka che. bhAvArtha - naraka pRthvImAM zreNi khaMDaka kula khaMDaka 1lI , 4 x 4 = 16 che 4 x 10 = 40 3jI 4 x 16 = 64 4 x 20 = 80 5mI , 4 4. 24 = 96 6ThThI che 4 4 26 = 104 7mI. 4 x 28 = 112 - 4thI 512 chaThI che - A rIte sAta naraka pRthvInA pa12 khaMDaka eka bAjunA (dakhalekanA) samajavA. have vistAranuM vivaraNa:alekamAM pramANu sAtamI naraka pRthvI 7 rAja pahelI 6. rAja pAMcamI , 6 rAja cothI 5 rAja 4 rAja che bIjI pahelI 1 rAja che cAre dizAmAM A vistAra che. eTale pUrvathI pazcimAMta sudhI ane uttarathI dakSiNAMta sudhI e pramANe che. Urvilakano vistAra AgaLa jaNAvaze. aha paNasayabAruttara, khaMDua solahia aTThasaya savve / dhammAi logamanjhaM joyaNaassaMkhakoDihiM // 10 // trIjI Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 prakaraNa ratnAvalI. artha :-adhAlAkanA sarvAM khaMDuka eka bAjunA pAMcaseA ne khAra thAya che, pUrve Urdhva lAkanA traNase ne cAra kahyA che, tethI sa` maLIne AThasA ne sALa kha`Duka thAya che. have leAkanA madhyanuM sthAna kahe che. dhammA nAmanI naraka pRthvImAM asaMkhyAta kArDi ceAjana jaIe tyAre naiRRyika mate leAkanu` madhya Ave che. bhAvArtha :-vyavahArika mate merUnA mULamAM geAstanAkAra ATha rUcakapradeza che tyAM lAkanA madhya bhAga jANavA. have tirthyalAkanu pramANu ane adhAlAka, tiglAka tathA UlAkamAM zuM zu rahela che te kahe che : sagarajju joyaNasayA-dvArasa uNasagarajjumANa ihU~ | pravRttigikonA, niyanapurA mAnulhA // ?? II artha :-lAkanA madhyathI upara AThamA rAjamAM samabhUtalAthI navase yAjana UMce tathA navasA cAjana nIceA e rIte aDhAraso cAjana pramANu tiya glAka kahevAya che. tethI e aDhArasA cAjana nyUna sAta rAja pramANa UvalAka thAya che. te sAthe sAtarAja pramANa UrdhvalAka thAya che. ahIM adhAlAkamAM nArakI Adi, tiya glAkamAM manuSyAdi ane Urdhva lAkamAM devAdi rahelA che. bhAvArtha :-bhavanapatyAdi devA adhAlAkamAM vase che teA paNa tyAM nArakI ghaNA che, mATe mukhyavRttie sAmAnyapaNe nAraka adhelAkamAM kahyA che. have vizeSathI kahe cheH ahalo nirayaasurA, taranaratiriajoi ruggI / rovuThThI tihiola, musiddhA homni // 22 // artha :-nArakI ane asura-bhuvanapati devA adhAlAkamAM vase che, vyaMtara, manuSya, tiyaca, jyAtiSI, vanaspatikAya, agnikAya tathA asakhyAtA dvIpa, samudra ti+glAkamAM che, vaimAnika devA ane siddha UrdhvalAkamAM rahelA che. bhAvArtha :-gAthAmAM vanaspatikAya ane agnikAyanA upalakSaNathI pAMce prakAranA sthAvara samajavA. sant sanniraya sagapuDhavi asura paDhamaMto / taha vaMtara taduvari nara - girimAI joisA gayaNe // 13 // artha :-eka eka rAjapramANa eka eka naraka pRthvI che eTale sAte naraka pRthvIe sAtarAja rAkelA che. temAM pahelI tarakapRthvImAM asura eTale bhuvanapati che. tathA uparanA Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI leAkanAlikA dvAtriMzikA bhAgamAM 'tara paNa pahelI naraka merUpa tArdi paTTAnA samUha che. jyAtiSI AkAzamAM rahelA che. 185 pRthvImAM ja che, tathA prathama pRthvInI upara manuSya, caMdra, sUrya, graha, nakSatra tathA tArA e pAMca prakAranA chasu khaMDagesu a dugaM, causu durga chasu a kappacattAri / causu caU sesesu a, gevijjaNuttaraya siddhite // 14 // artha :-lAkanA madhyathI upara cha khaDunA bhAgamAM sAdharma, izAna e devalAka che, ( eTale leAkanA madhyathI doDha rAja UMcA e devalAka che.) tyAMthI uparanA cAra kha ukamAM sanatkumAra ane mAhendra e devalAka, pachI cha khaMDukamAM brahma, lAMtaka, zukra tathA sahasrAra cAra devalAka, pachI cAra khaMDukamAM Anata, prANata, AraNu, tathA acyuta cAra devalAka, bAkInA ATha khaMDukamAM prathama cAra kha` ukamAM nava caiveyaka tathA uparanA cAra khaMDukamAM pAMca anuttara vimAna che ane tenA aMtanA khaMDukanA cheDe siddha rahelA che. UrdhvalAkamAM je devalokanI sthiti kahI te aMge AgamanI sAkSI. sohammaMmi divaDUDhA, aDUDhAijA ya rajju mAhiMde / cattAri sahassAre, paNa'ccue satta logaMte ||15|| a:lAkanA madhyathI sAdhama devalAka sudhI dADha rAja, cAthA mAhendra devalAka sudhI aDhI rAja, AThamA sahasrAra devalAka sudhI cAra rAja, bAramA acyuta devalAka sudhI pAMca rAja ane leAkAMte sAta rAja thAya che. 24 bhAvAtha:-upara jaNAvela abhiprAya zrI bhagavatIsUtra tathA yAgazAAdikanA che. zrI AvazyakasUtranI niyukti, cUrNi ane saMghayaNI vigeremAM nIce pramANe kaheluM che. 1 prathamanA e devalAka sudhI AThamu' rAja 1 trIjA cAthA devalAka sudhI navamu` rAja 1 pAMcamA chaThThA devalAka sudhI dazamuM rAja 1 sAtamA AThamA devalAka sudhI agyAramu` rAja 1 nava-daza--agyAra-khAra devalAka sudhI khAramu rAja 1 nava caiveyaka sudhI teramu rAja 1 pAMca anuttara vimAna ane siddha-leAkAMta sudhI caudamu. rAja A pramANe UrdhvalAkanA sAta rAja kahyA che. tattva kevaLIgamya. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 prakaraNa ratnAvelI. pUrvokta AgamanA kathananI puSTi - sattarAribA, sabdha ho se nivAM satta ya caudasabhAe, paMca ya suya desaviraIe // 16 // artha -samyakatva ane cAritrathI rahita evA saMsArI jI cauda rAjalakamAM (sUkama tathA bAdara chavAyonimAM) saMpUrNa paNe sparze che. (eTale caudarAjamAM tilamAtra bhUmi paNa aNasparzelI rahetI nathI.) zrutajJAnI-caudapUrvIyati lekanA madhyabhAgathI UMce sAta rAja sparze che. ' dezavirati (bAra vratadhArI zrAvaka) caudarAjanA caudabhAgamAMthI pAMca bhAga UrvalekanA sparze che. bhAvArtha-samyakatva eTale devane viSe devanI zraddhA, gurumAM gurunI zraddhA ane dayA mUlaka dharmamAM dharmanI zraddhA. caraNa eTale paMcADhavathI viramaNa, pAMca Indriyane nigraha, anaMtAnubaMdhi vigere cAra prakAranA krodha, mAna, mAyA tathA bharUpa cAra kaSAyane tyAga, manadaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDanI virati e pramANe sattarabheda saMyamanA che. zrutajJAnane sAtarAja sparzanAnuM kAraNa - zrutajJAnInI utkRSTI gati sarvArthasiddha sudhI che evuM siddhAMtamAM kahyuM che. te sarvArthasiddha lekanA madhyathI kAMIka nyUna sAtarAja che. te stakamAtra jUna levAthI pUrA sAta rAja kahyA che. zAstramAM karamacasaMcAi savavAno vAro na tava (chadmastha saMyamI utkRSTathI sarvArthasiddha sudhI jAya) ema kahyuM che. 1 TIkAvALI pratamAM (sattarAdhIkA) evo pATha che tene artha kSAyika samyakRtva ane kSAyika cAritra sahita kevalI utkRSTathI sarvaka saMpUrNapaNe kevalI muddaghAta kare tyAre sparze che. dezaviratidhara zrAvakane pAMcarAja sparzanAnuM kAraNa - zrAvakanI utkRSTa gati ayyata nAmanA bAramA devaleka sudhI kahI che. te bAramuM devaleka lekanA madhyathI pAMca rAja UMcuM che mATe pAMca rAja kahyAM che. sUciraju, pratararajaju ane ghanarajunuM pramANa :sAta narakapRthvInI sUcirajaju - " aDavIsA chavvIsA, cauvIsA vIsa sola. dasa curo|... suirajju sattapuDhavisu, caucaubhaiA u payara ghaNA // 17 // . . Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lekanAlikA dvArvizikA 187 - arthasAte narakamRthvImAM anukrame aAvIza, chavIza, vIza, viza, sela, dasa ane cAra sUcirajaju che. e sAte narakapRthvInA sUcirajajunuM mAna je pAMcase bAra khaMDaka che. tene cArathI bhAgatAM ekase ne aAvIza thAya che, tene cAre bhAga ApIe te pratararajajunuM mAna Ave ane te pratararajajunA AMkane cAre bhAga ApatAM ghanarajaju Ave. bhAvArtha -narakapRthvI sUcirAjI 7 mI narakapRthvI ? 8 9 4 thI , 8 (8 (8 ja 2 8 8 cha ja na 128 , ; sUcirajaju -je cAra khaMDuka zreNibaMdha hoya ane pahoLAImAM eka ja khaMDaka hoya tene sUcirajaju kahevAya. sAtamI narakamRthvI cAra khaMDaka UMcI che ane aThThAvIza khaMDuka ti che e mATe aAvIza sUcirajaju jANavA. evI sarvatra bhAvanA bhAvavI. patararaja-cAra cAra baMDuka cAre dizAmAM hoya eTale ekarAja lAMbe, ekarAja paLe ane be rAja jADe heya te praturarajaju kahevAya che. * pratararajajune viSe 16 khaMDuka heya. ghanarajaju -cAra pratararajajunuM eka "ghanarajAnu" thAya che. eka rAja lAMbe, eka rAja paheLe ane eka rAja jADe heya te ghanarajaju kahevAya che. gharajajumAM sarva bAjuthI. sarakhA evA 64 khaMDuka hoya. ciraju ane pratararajunI saMkhyA - aDavIsasayaM chasayari, aha uDDhaM, caujuyA dusaya savve / . sunuM pAnuM, tutIsipura viUT | 28 . . : Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 prakaraNa ratnAvalI artha-alakamAM pAMcase ne bAra khaMDuka che tene cAre bhAga ApatAM ekase ne aThThAvIza Ave teTalA sUcirajaju jANavA. Urdhva lekamAM traNane cAra khaMDaka che, tene cAre bhAga ApatAM tera sUciraju jANavA. bane bhegA karIe tyAre basane cAra sUcirajaju thAya. adholekanA ekase ne aThThAvIza sUcirajajune cAre bhAga ApatA batrIza pratararajaju thAya, UrvilakanA chotera sUcirajajune cAre bhAga ApatA ogaNeza pratararajaju thAya ane e baMne maLIne ekAvana pratararajaju thAya. ghanarajunI saMkhyA : ghaNarajju aTTha hiTThA, pauNapaNuDDhaM ume pauNatera / dhaNapayarasa irajju, khaMDua causahi sola cau // 19 // artha-alakanA batrIza pratarajaju che, tene cAre bhAga ApatAM ATha Ave mATe adholekamAM ATha ghanarajaju jANavA. UrvilekamAM ogaNIza pratararajaju che tene cAre bhAga ApatAM paNa pAMca ghanarajaju Ave, baMne sAthe karatAM paNatera ghanarajaju Ave. ghana, pratara tathA sUcirajajunuM mAna - cesaTha khaMDakane eka ghanarajaju thAya, sela khaDakano eka pratarajaju thAya ane cAra khaMDakane eka sUcirajaju thAya. bhAvArtha - leka sUcirajaju pratararajaju gharajaju adholeka 128 3ra 8 * Ualeka, 76 204 51 - 12 A rIte sAmAnyathI caturasalekanuM mAna karyuM. hakIkatamAM lekanuM svarUpa te vRttAkAra mallakane AkAre che, paNa vRttAkAranA khaMDuka yaMtramAM lakhAya nahIM mATe cArasa kahyA che. vRttAkAra manamAM rAkhIne manakalpanAthI lakamAM ghanarajaju, pratararajaju tathA sUcirajajunuM mAna caturasanA hisAbe kahe che, temAM prathama ghanarajajunI saMkhyA. sayavaggasaMguNe puNa, visayaguNayAla havaMti dhaNarajjU / khaDDhapaNahattarisayaM, saDDhatisaDDhI ahuDDha kamA // 20 // artha-potapotAnA varganI sAthe guNatAM cesaTha khaMDuke eka ghanarajaju thAya che mATe alakamAM ekaso ne sADI paMcotera ghanarajaju thAya che ane UrvakamAM sADI tresaTha ghanarajaju thAya che. e rIte banne sAthe karIe tyAre baso ne ogaNacAlIza dhanarajaju thAya. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lAknAlikA dvAtriMzikA bhAvArtha :-pAtapeAtAnA vagathI khaDukane guNIe te 7 mI narapRthvI 28 6 ThThI 26 5 mI 24 4 thI 20 3 jI 16 1 2 jI 1 lI uparanI prathama khIjI 19 kha 99 Duka 99 ,, "" 22 khaMDuka khaMDuka 4 kula 11,232 adhelAkanA khaDuka UlAkamAM ghanarajjunA khaMDukanA vicAra upara leAkanA mastakathI zarU karavu zreNi 4 x 4 = 16 4 x 4 = 16 X X X X X 11,232 sAte narapRthvInA khaMDukanA vaga karI ekatrita-11232 kha Duka ( dareka narapRthvImAM nIcalI zreNie A kha Duka che ane chellI darekamAM cAra cAra che.) tyArapachInIzreNi 10 x 10 = 100 khIjI 10 x 10 = 100 trIjI 10 x 10 = 100 X X tyArapachInIzreNi 12 x 12 = 144 mIjI 12 x 12 = 144 va kulakha'Duka uparanI zreNimAM 32 tyArapachInIzreNi x 6 = 36 72 khIjI 6 x 6 = 36 uparanI zreNimAM cAra kha'Duka trasanADInA ja che. tyArapachInIzreNi 8 x 8 = 64 mIjI 8 x 8 = 64 | 192 trIjI 8 x 8 = 4 A pramANe : 300 zreNi khaMDuka 28 = 74 x 4 = 3136 26 = 676 x 4 = 2704 24 = 576 x 4 = 2304 20 = 400 x 4 = 1600 16 = 256 x 4 = 1024 10 = 100 x 4 = 400 4 = 16 4 4 = 64 288 -- cAra kha Duka trasanADInA ja che. 189 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI 1600 zreNi khaMDuka varga kula khaDuMka tyArapachInIzreNi 16 4 16 = 256 | pa12 bIjI 16 4 16 = 256 | tyArapachInIzreNi 20 x 20 = 400 , bIjI 204 20 = 400 trIjI - 20 x 20 = 400 cethI 15 20 x 20 = 400 / tyArapachInIzreNi 16 4 16 = 256 bIjI 1 16 416 = ra6 |" tyArapachInIzreNi 12 x 12 = 144 ,, bIjI 12 x 12 = 144/ 9 tyAra pachInIzreNi 10 4 10 = 100 100 tyArapachInIzreNi 8 4.8 = 64 64 tyArapachInI aiNi 6 x 6 = 36 ] chara - bIjI 6 x 6 = 36] tyArapachInIzreNi 4 x 4 = 16 bIjI 3ra UdalekanA sarva khaMDuka 4064 alekanA sarva khaMDuka 11232 UrdhvalakanA sarva khaMDuka 4064 sarva maLI 15ra6 khaMDuka cesaTha khaMDuka = 1 ghanarajaju 15296 + 64 = 239 vRttAkAralekamAM dhanarajaju 1123ra64 = 17pA alakanA ghanaraju 406464 = 63 UrvakanA ghanarajaju 239 kula ghanarajaju pratararajajunI saMkhyA ane sUciraju kema thAya? cauguNia payararajju, sattaduruttarasaya dusayacaupaNNA / adda kag nava chaouTI, je raLiya sujja | 22 : Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 zrI lekanAlikA dvArvizikA !! atha:-alakamAM ekasene sADI paMcetera ghanarajaju che, tene cAre guNatAM sAtasene be pratararajaju thAya, UrvakamAM sADI tresaTha ghanarajaju che, tene cAre guNatAM basene cepana pratararajaju thAya, banne lekanA kula navasene chapana pratararajaju thAya. e sarva pratararajajune cAragaNA karatAM je aMka Ave te sUcirajajunuM mAna jANavuM. bhAvArtha :- leka pratararajaju alaka 702 - Urvilaka 254 kula 56 pratararaju sUciranuM pramANa - aDabIsasaya aDattara, dasa solA advatIsa covIsA / iya saMvaggiyaloe, tiha rajju khaMDuA U ime // 22 // ' artha-adhelakamAM sAtane be pratararajaju che tene cAra guNa karatAM be hajAra AThaso ne ATha sUcirajaju thAya. UrvakamAM basane cepana pratararajaju che, tene cAra guNA karatAM ekahajAra ne soLa sUcirajaju thAya. bane lekanA kula traNa hajAra AThaso ne vIza sUcirajaju thAya. A pramANe saMvargita lAkamAM traNa prakAranA rajaju-(ghanarajaju, pratararajaju tathA sUcirajaju kahyA.) bhAvArtha - leka sUcirajaju alaka 2808 Urvaka 1016 kula 3824 sUcirajaju ghanarajaju pratararajaju sUcirajaju adhaloka 175 702 2808 Urvaka 63 254 1016 * kula- 239 956 3824 khaMDukanI saMkhyA :giArasaha kusayA, vattANI vAdyasaMsa aa. to nANassAsathaijAgA | 23 . . artha -adholekamAM upara batAvelA AMkane (2808) cAra vaDe guNatAM agIArahajAra baso ne batrIza khaMDako thAya. UThavalenA upara batAvelA aMkane (1016) Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 prakaraNa ratnAvalI. cAra vaDe guNatAM cArahajAra ne cesaTha khaMDuka thAya. baMne sAthe karatAM kula paMdara hajAra bane chanuM khaMDaka thAya. bhAvArtha - sUcirajaju khaMDuka 2808 4 4 = 11232 1016 4 4 = 4064 kula 15296 khaMDaka khaDakanI saMkhyAnI utpattinI samajUtI - ___ aDa cha cauvIsa vIsA, solasa dasa cau ahula cau chtttth| dasa bAra sola vIsA, sarisaMkaguNAu cauhi guNe // 24 // . artha:mAghavatI sAtamI pRthvI AdinAM je aThThAvIza, chavvIza, vIza, vIza, sela, dasa, cAra aMka ti zreNimAM che, tene potAnA sarakhe aMke guNI ane pachI cAra guNA karatAM je aMka Ave te alekanA khaMDuka jANavA. tathA cAra, cha, ATha, daza, bAra, soLa tathA viza e aMkene sarakhe aMke guNI cAra guNa karatA je aMka Ave te UThavalenA khaMDuka jANavA. bhAvArtha -gAthA naM-20 mA jaNAvyA mujaba che : alekanA sarvabaMDuka 1123ra UrvakanA sarva khaMDuka 4064 kula 15ra6 khaMDaka vaga karavAnI bIjI rIta cau aDavIsA chappaNNa, payarasarisaMkaguNiya pihu milie / samadIhapihuvvehA, uDDhamaho khaMDuA neyA // 25 // atha -lekanA mastaka upara tirthI zreNi cAra khaMDakanI che. sAtamI naraka pRthvInI chellI zreNi aThThAvIsa baMDukenI che. (ema cArathI laIne chellI chananamI. zreNi aThThAvIza khaMDakonI che) eTale purUSAkAra lekamAM tirtho chapana prataranI zreNi che. (Adi tathA aMtanI zreNionuM grahaNa karyAthI madhya zreNinuM paNa grahaNa thAya che.) temAM je zreNimAM tirthI zreNinA jeTalA khaMDake che tene teTalA aMkathI guNIe, jemake sarvanI uparanI mastaka zreNimAM cAra khaMDuke tirjI che. tyAre cArane cArathI guNatAM seLa thAya. ema chappana zreNione sarakhe aMke guNI ekaThI karIe tyAre paMdarahajAra basone chanuM khaMDukenI saMkhyA thAya. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lekanAlikA dvAiizakA 193 khaMDakanuM pramANa : laMbAI, pahoLAI tathA jADAImAM kuMbhInI jema sarakhA hoya eTale pahoLA, lAMbA tathA jADA che rAja pramANa hoya te khaMDuka kahevAya. evA Urvileka tathA ardhalekanA sarva khaMDuke jANavA. lekanAlikatagata khaMDa-sUcijaju-pratararajaju-gharajaju saMkhyAmaMtra - Urvaleke keTalI zreNI "khaMDanI rahI che. keTalA | vargita | kula khapha cirajaju prata22jajI dhanarajaja bA 4064 | | 10 | 2016 | 254 63 25 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 prakaraNa ratnAvalI aleke keTalI zreNI | keTalA khaMDunI vargita kula khaMDu | saciraju pratararajaju | ghanaraju | | 1024 1600 576 2304 576 676 2704 676 784 1336 784 11232 ) 2808 | 702 17pA Urdhva adhanA maLIne 56 zreNI 1526 khaMDuM 3824 sUcirajaju 56 pratararajaju 239 ghanarajaju vRttAkAra lekane ghana karavAne vidhi dAhiNapAsi dukhaMDA, uDDhaM vAme Thavija vivarIA / nADisahiyatirajjU, pihu jAyA satta dohucce // 26 // artha -UrvakamAM vasanADIthI dakSiNa bAjue be khaMDa che te trasanADInI bahAra DAbI bAjue UlaTA karIe tyAre trasanADI sahita DAbI bAjue tirtho traNa rAja pahoLAI ane UMcAImAM sAta rAja thAya. - bhAvArtha -UrvakamAM vasanADIthI jamaNI bAjunA be khaMDa che te Urva lekamAM jyAM keNInuM sthAna che te madhyathI jotAM bAramI zreNi che. te bAramI zreNIthI be khaMDa karIe eTale uparanA khaMDamAM soLa zreNio rahe evI rIte dakSiNa bAjunA je be Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lekAnAlikA dvArvizikA 195 khaMDa che, te Urva lekamAM trasanADInI bahAra DAbI bAju UlaTA karIe-uparanA khaMDanI keNInI je dizA, te mastakanI tarapha karIe, ane nIcenA khaMDanI kaNInI je dizA te lekanA madhya tarapha karIe eTale nIcene khaMDa uparanI dizAe tathA uparane khaMDa nIcenI dizAe sthApIe. tyAre trasanADI sahita DAbI bAjue tirtho traNa rAja thAya. te A pramANe-trasanADIthI bahAra keNInA ThekANe jamaNI bAjue ATha khaMDuke tirachI che tene be rAja ane eka trasanADInuM rAja ema traNa rAja paheLAIe thAya ane dIrghatve UMcapaNe sAta rAja thAya. hiTThAu vAmakhaMDe, dAhiNapAse Thavijja vivarIaM / uparima tirajjukhaMDa, vAme ThANe aho dijjA // 27 // atha-alakamAM trasanADInI DAbI bAju je khaMDa che tene viparIta sthApIe pachI Urvakano tirtho traNa rAjano khaMDa che te DAbI bAju sthApIe eTale ghanaka thAya. bhAvArtha -adholakamAM vasanADInI DAbI bAjune je Akho khaMDa che, te viparIta eTale avaLo athavA UMdho trasanADInI jamaNI bAju sthApIe, eTale adholekamAM jamaNI bAju ticcha cAra rAja ane laMbAImAM sAta rAja thAya. te A pramANe- trasanADIthI jamaNI bAjumAM adholekanI nIce bAra khaDuka che tenA traNa rAja ane trasanADInuM eka rAja, ema cAra rAja thAya. pachI Ulakane tirtho traNa rAja pahoLo ne lAMbe sAta rAja pramANa khaMDa che te adholekamAM je trasanADI che tenI DAbI bAju sthApIe eTale sarvatra pUrva, pazcima, dakSiNa tathA uttara dizAe UMcAI tathA jADAImAM sAta rAja pramANa ghanaka thAya. .... iya saMvaTTiyaloo, buddhikao sattarajjumANaghaNo / ___ sagarajju ahiya hiTThA, gihia pAsAi pUrijjA // 28 // artha e prakAre A saMvartitalaka buddhithI karela sAta rAja pramANa ghana tha. sAta ghanarajaju karatAM laMbAI, pahoLAI tathA UMcAI jyAM adhika khaMDuke hoya te laIne nIce je jagyAe ochuM hoya te pAsu pUratA corasa sAta ghanarajaju pramANa leka thAya. bhAvAthI A lekanAlikA corasa nathI, vRttAkAra che, paNa ghanaka vRttAkAra lakhAya nahIM, tethI cerasa pramANa Apela che, sAtarAja ghanIkRta lekamAM ghanaraju, pratararajaju, suciraju ane khaDukenI saMkhyA ghaNarajju tisaya teyAla tera bAvattarIya payara sUI / caupannaaDasi khaMDua, sahasigavIsA navadupannA // 29 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI atha -e sAta rAja pramANa ghanIkRta carasa lekamAM traNase ne teMtAlIza ghanarajaju thAya. ekahajAra traNa botera pratararajaju thAya. pAMcahajAra cAra ne aThThAzI sUcirajaju thAya ane ekavIza hajAra navasene bAvana khaMDako thAya. ghanarajaju, pratararajaju, suciraju ane khaMDu lAvavAnI rIta . sagavagge saga cau tiga-guNie ubhaya aha uDDha khaMDu dhaNA / . chatrAsA savAra, 2paNa patharaNuNA II rU artha -e sAta ghanarajaju pramANa samarasa je loka che te sAtane sAtathI guNIe tyAre ogaNapacAza thAya. tevI ogaNapacAsanI sAta zreNi che tethI ogaNapacAsane sAtathI guNatAM traNase ne tetAlIza ghanarajajunI saMkhyA thAya. pachI ghanarajajunA AMkane traNa vAra guNI cAra guNa karIe tyAre anukrame adhelaka tathA UrvakanA pratarajaju, sUcirajaju tathA khaMDakonI saMkhyA Ave. alakane viSe ekase cha-- ghanarajaju thAya. Urvalakane viSe ekasesuDatAlIza ghanarajaju thAya. baMnenA maLIne thayelA 343 nA aMkane traNavAra caguNA karatAM pratararajaju, sUcirajaju tathA khaMDakonuM mAna bhinna bhinna thAya che. bhAvArtha - alaka tathA UrvakanA pratararajaju, sUcirajaju tathA khaMDukenI saMkhyA :- 7 8 7 = 4 (7ne varga) 49 4 7 = (sAta zreNi hovAthI) 343 ghanarajaju 343 ghanarajaju x 4 = 1372 pratarajaju 1372 4 4 = 5488 sUcirajaju 5488 4 4 = 21952 khaMDuke alakamAM ghanarajaju 7 X 7 = 49 4 4 = 196 ghanarajaju udarvakamAM ghanarajaju 7 X 7 = 49 4 3 = 147 ghanarAjajI aleka ane udarvakanA kula ghanarajaju - 343 tene traNa vAra cAra guNa karatAM pratararajaju, sUcirajaju tathA khaMDukenuM mAna bhinna bhinna Ave che. aleka tathA UlekanA khaMDuke vigerenI saMkhyA bhinna bhinna saMgraha dvArA kahe che - sagaculasI paNaaDasI, igatIsachattIsa tivisbaavnnaa| paNa cauAlajuA bArasahasa cauNavaisayahahiA // 31 // .. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lomAMnAlikADhAtriMzikA 197 atha -- adhAlAkamAM pratararajju sAtaseA cArAzI tathA UlAkamAM pAMcasAne athAzI, adheAlAkamAM sUciraju traNa hajAra ekasone chatrIza tathA UlAkamAM be hajAra traNaseAne khAvana, adheAlAkamAM khaMDukA bAra hajAra pAMcasone cummAlIza tathA UrdhvalAkamAM nava hajAra cArasAne ATha thAya. bhAvArtha: = adheAlAkamAM Urdhva lAkamAM 196 ghanarajI x 4 = 147 ghanarajI x 4 = adheAlAkanA 784 pratararajju x 4 = Uva lAkamAM 588 prata2rajju x 4 = adhAlAnA 3136 sUcirajI x 4 = UrdhvalAkanA 2352 sUcirajju x 4 = adheAlAkanA sUcira' 3136 Urdhva leAkanA sUcirajajI 2352 baMnenA 5488 sUcirajju 784 adhAlAkanA pratararajajuM Urdhva lAThanA prata2raju 588 784 pratarara 588 pratarara 3136 sUcirajI 23para sUcirajI 12544 kha'DukA 9408 khaMDukA adheAlAkane Urdhva leAkanA 21,952 sarva khaMDukA anenA adhAlAkanA ghanarajaju Urdhva leAkanA ghanarajaju 1372 prata2rajaju 196 147 a'nenA 343 ghanarajju ahIM sAta rAja ghanamAM traNAne te tAlIza ghanarAja joie, paraMtu cauda rAjanA teTalA ghanarAja nathI; mAtra khaze...ne egaNacAlIza rAja che. tethI ekasA cAra ghanarajju adhika joie. tenAM khaDukA nathI. (vaLI eka vAta vizeSa e che ke e dhanalAka cArasa karyAM che, ane leAka vRttAkAra che. tyAre cAre dizAnA khUNA ochA thAya tethI cArasa khaMDuka vigerenuM pramANa kahyuM che teTaluM paNa na thAya, echuM thAya. e cArasanuM je piramANu kahyuM che te aMtaraMga vRttAkAraleAkanu mAna dhArIne kahyu che enA niNyanI vAta jJAnI jANe.) asa`khyAta yAjananuM eka rAja thAya che. athavA sahasrabhAra leAhanA gALA koI eka maharSika deva pAtAnI zaktithI AkAzamAM nIce nAkhe ke je gALA cha mAsa, cha divasa, cha paheAra, cha ghaDI ane cha paLa jeTalA kALe nIce AvIne paDe. teTalA pramANavALu' eka rAja thAya. e pramANe cAre dizAomAM rAjanuM pramANa jANavuM. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *1117 (14793) 1 176*) 50. SU hi COM COX 1) 16* LEH UX X1 1: . LX2031 D LLL 41 42 CCOOCAL UN TUUL 1991 TULLI NUDA MUULI LUIZI0 TITS SWS TO TION prakaraNa ratnAvalI. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 zrI lekanAlikA dvArvizikA iya payaralihiyavaggiyasaMvaMTTiyalogasAramuvalabbha / suadhammakitti tahajayai jahA bhamai na iha bhisaM // 32 // artha e pramANe chappana pratara che tenuM likhita, vargita ane saMvartita e je leka tene sAra yathArtha paNe lokasvarUpa saddaguruthI pAmIne te prakAre udyama kara ke jethI A lekamAM anaMta janma-maraNa pAmI anaMtavAra pharIne na bhamavuM paDe. A lekanI sAra ke je zrutadharmamAM siddhAMtamAM jJAnanA baLathI jJAnavAna zrI tIrthakare kahela che. bhAvArtha -lekanAlikA prakaraNamAM kahyA mujaba A lekamAM jIva anaMta-janma maraNa pAmatAM anaMtI vAra bhaye che have lekanuM tattvajJAna pAmI jIva te pramANe udyama kare ke jethI karIne bhamavuM na paDe, A tIrthakara, sakalajIvahitakara, parama paramezvarane bhavya jIvane upadeza che. zrImadAtoktavidhinA lokanAlasya vArtikaM / dhImitradhanarAjasya gaMgAkhyatanujAkRte // 1 // zrImatsahajaratnena vyAkhyAtamudayAbdhinA / asaMgataM yaduktaM tadvizodhyaM dhIdhanairbhazam // 2 // zrImAna Apta (tIrthakaronI kahelI vidhithI A lekanAla prakaraNanuM vArtika dhImitra (buddhimAna) dhanarAjanI gaMgA nAmanI putrIne mATe zrImAna sahajaratnarUpa udayasAgare raceluM che. temAM je kAMI asaMgata kahevAyuM hoya te buddhirUpI dhanavALA vidvAnoe sArI rIte zodhavuM A pramANe lekanAlikA prakaraNa pUrNa thayuM. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpudagalaparAvartastava. mi , ApaNo AtmA ajJAnavaza dravyathI-kSetrathI-kALathI ane bhAvathI anaMta pugala parAvarta sudhI bhamyo che. e pudgala parAvarta eTale zuM ? e paNa dravyathI-kSetrathI-kALathI ane bhAvathI ane tenA paNa sUkSma ane bAdara be bheda paDatAM 8 prakAra thAya che enuM sarva svaru5 11 gAthAmAM kahI jIvane saMsAra pratye niveda jAge tevuM varNanAtmaka svarUpa kahyuM che. ane A graMthanA kartA mahAtmAe vairAgyagarbhita A stava. dvArA pitAne bhava vairAgya jhaLahaLate batAvI dIdho che. ApaNe paNa A padArthone . samajIne AtmAnA vikAsa mATe AgaLa vadhavA prayatna karIe. zrI vItarAga! bhagavastava samayAlokanaM vinA'bhUvan / dravye kSetre kAle, bhAve meM pudgalAvartAH // 1 // artha-he vItarAga ! tamArA siddhAMtanI vicAraNa vinA mAre dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI anaMta puddagalaparAvarte thayA. - bhAvArtha -prabhunA siddhAMtane samajyA vinA A jIve anaMtA pudgala parAvarte saMsAramAM paribhramaNa karela che. mohapraroharohAnaTa iva bhavaraGgasaGgataH svAmin / kAlamanantAnantaM, bhrAntaH SaTkAyakRtakAyaH // 2 // artha -he svAmin ! meha ajJAna tenA aMkurAnI vRddhi thavAthI huM saMsArarUpa nATakazALAmAM anaMtAnaMta kALa sudhI naTanI jema mAryo. meM kAyamAM judI judI kAyAnA zarIra dhAraNa karyA ane te rUpe saMsAramAM nATaka karyuM. | bhAvArtha -ajJAnapaNathI A jIve anaMtAkALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa karela che. naTanI jema vividha prakAranA avatAre pRthvI, apa, tela, vAu, vanaspati ane traNa A cha kAyamAM dhAraNa karyA che. (A anaMtAnuM svarUpa zAstrabhASAthI sarasava yukta cAra pyAlAnA daSTAMta dvArA anya graMthathI jANI levuM) pudgala parAvarsa cAra prakAre che. (1) dravya (2) kSetra (3) kALa (4) bhAva temAM paNa darekanA be-be bheda che. (1) sUma (2) bAdara eTale A rIte kula ATha bheda thAya che. (1) bAdara dravya pudgalaparAvarta. (2) sUkama dravya puddagalaparAvarta. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puddagala parAvarta stava (3) mAdara kSetra puddagalaparAvatta. (4) sUkSma kSetra puddagalaparAvatta. (5) khAdara kALa puddagalaparAvatta. (6) sUkSma kALa pudgalaparAvatta (7) khAdara bhAva puddagalaparAvartta. (8) sUkSma bhAva puddagalaparAvatta, dravyapudgalaparAvattanu' svarUpa - audArikavaikriya taijasabhASAprANacitta karmatayA / sarvAnuvaLatemeM nyUjhoDyUgnahAvata: prazA artha :-AkArika, vaikriya, tejasa, bhASA, zvAseAvAsa, mana ane ka-e sAte vaNAnA sarva aNuone pariNamAvavAthI-grahaNa karI karIne mUkavA dvArA sthUla dravyapudgalaparAvatta thAya che. = bhAvArtha :- cauda rAjaleAkamAM rahelA sarva puddagala-paramANune audArika Adi sAte vArUpe sarvAMnA upabhAga thatAM je kALa jAya, te sthUla dravyapagalaparAvartta kahevAya. 2 sUkSmadravya pudgalaparAvata : tatsaptakaikena ca, samastaparamANupariNateryasya / saMsAre saMsarataH sUkSmo me jina ! tadAvarttaH // 4 // 201 artha :-sasAramAM bhramaNa karatA eka jIva caiAdarAjAkamAM rahela sava paramANu ( vagaNA )ne sAta paikI eka vaNA paNe sparzIne grahaNa karIne mUke tyAre sUkSma dravyapudgalaparAvatta thAya. 26 bhAvAH--jIvane sAta vaNAomAMthI AdArika-vaikriya Adi koI paNa eka ja vaNA rUpe caude rAjaleAkamAM vartAtA sa puddagalaparamANunA upayAga thatAM je samaya lAge, te sUkSmadravya pudgalaparAvatta kahevAya. 3 bAdarakSetra pudgalaparAvata - niravazeSa loka dezAn bhave bhave pUrvasaMbhavairmaraNaiH / 1 spRzataH kramotkramAbhyAM kSetre sthUlastadAvarttaH // 5 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 prakaraNa ratnAvalI artha :--caudarAjaleAkanA samasta AkAzapradezane AtmA kramathI ane utkramathI maraNuvaDe sparze tyAre sthUla kSetra puddagala parAvartta thAya. bhAvArtha :--cauda rAjalokamAM asa`khya AkAzapradezA che, te pradezAne jIva maraNu vaDe kramazaH ke krama vinA paNa saMpUrNa AkAzapradezAne sparzI letA je samaya lAge, teTalA samayane bAdarakSetra puddagala parAvatta kahevAya. 4 sukSmakSetra pudgalaparAva prAgbhRtyubhiH krameNa ca lokAkAzapradeza saMsparzaH / mama yo'jani sa svAmin! kSetre sUkSmastadAvarttaH // 6 // artha :--caudarAjaleAkanA samasta AkAza pradezane AtmA kramathI maraNavaDe sparze tyAre sUkSmakSetra pudgalaparAva thAya. 5 bhAdarakALa pudgala parAvatta mama kAlacakrasamayAn, saMspRzato'tIta mRtyu mirnAtha ! | akramataH kramatazca sthUlaH, kAle tadAvarttaH // 7 // artha :--eka kALacakranA eTale eka avasarpiNI ane utsarpiNInA vIza kADAkaiADI sAgarApamanA samayeAne krama-utkramavaDe jIva maraNu dvArA sparze, tyAre sthULakALa puddagalaparAvatta thAya che. bhASA :--10 phoDAkoDI sAgaropama = 1 utsarpiNI 10 koDAkoDI sAgaropama = 1 avasarpiNI 20 kADAkADI sAgaropama = 1 kALacakra A rIte 20 koDAkoDI sAgaropamanA samayeAne kramathI ke krama vagara sparze arthAt 20 koDAkoDI sAgarApamanA jeTalA samayeA teTalI vAra jIva maraNa pAme tyAre sthUlakALa puddagalaparAvartta thAya. 6 sUkSmakALa pudgala parAvartta kramatastAneva samayAn prAgbhUtairmRtyubhiH prabhUtairbhe / saMghRzataH ikSmInuM ! jagataH puttasrAvakttaH // 8 // artha :--hai arihaMta ! eka kALacakranA samayeAne jIva ghaNA kALe kramathI maravaDe sparze tyAre sUkSmakALa puddagalaparAvartta thAya. bhAvAtha :--koI jIva avasarpiNInA prathama samaye maraNa pAmyA tyArapachI avasarpiNInA bIjA samaye maraNa pAme te te samaya gaNAya, vacce dazamA samaye maraNa Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pudgala parAvarta stava 203 - pAme te na gaNAya, vaLI jyAre tenA pachInA trIjo samaya che te samaye maraNa pAme tA gaNAya, A rIte utsarpiNI ane avasarpiNI baMnenA samayeAne kramavaDe jIva jeTalA kALe sparzI rahe tyAre sUkSmakALa pudgalaparAvatta thAya. 7-8 skula ane sUkSma bhAva pudgala parAvatta anubhAgabandhahetUn, samastalokA dezaparisaGakhayAn / mriyataH kramotkramAbhyAM bhAve sthUlastadAvarttaH // 9 // prAGamaraNaiH sarveSAmapi teSAM yaH krameNa saMzleSaH / mAre sUkSma saumUtta, nimeza ! vizvatrayANIza // 2 // artha :--samasta leAkAkAzanA pradeza pramANa anubhAga aMdhanAM sthAnAne-hetuone krama-utkramathI maraNa pAmatA jIva sparze tyAre bhAvapuddagalaparAvatta thAya ane huM jineza ! huM vizvatrayAdhIza ! te sarva anubhAga khaMdha sthAnAne kramathI maraNavaDe sparze tyAre sUkSma bhAva puddagalaparAva thAya. bhAvAtha :-sUkSmaagnikAyanA jIvA asaMkhyAtaguNA che. tenAthI temAM praveza karatAM pRthvIkAyAdijIvA asaMkhyAtaguNA, tenAthI temAM pUrva praviSTajIvA asakhyAtaguNAdhika, tenAthI sUkSmaagnikAyanI kAyasthiti asaMkhyAtaguNAdhika, tenAthI saMyamasthAnA asaMkhyAtaguNAdhika, tenAthI anubhAgamadhasthAnA asaMkhyAtaguNAdhika che. A pramANathI AThe ka paramANuonA je rasabhedo asaMkhyAtA che. te kama pudgala rasa vizeSAne bAMdhI bAMdhIne--sparza karI karIne jIva utkramathI sparze tyAre sthUla bhAva pudgalaparAvatta thAya ane eka Dhama puddagalamAM rahelA rasabhedane sparze tyArapachI sa'lagna bIjA puddagalane sparze. A rIte kramathI AThe karmAMnA rasapudgalane maraNuvaDe sparze tyAre sUkSmabhAva puddagalaparAvatta thAya che. upasa'hAra nAnApudgala pudgalAvali parAvarttAnanantAnahaM, pUraM pUramiyacciraM kiyadarza bADhaM dRDhaM noDhavAn / dRSTvA dRSTacaraM bhavantamadhunA bhaktayArthayAmi prabho ! tasmAnmocaya rocaya svacaraNaM zreyaH zriyaM prApaya // 11 // artha :--aneka pudgala nAmanA kALavaDe paramANuonI zreNIvALA anaMta parAva sudhI bhamI bhamIne huM prabhA ! ghaNuM duHkha pAmyA. hamaNAM Apane dRSTivaDe jovAthI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 prakaraNa ratnAvalI, huM kAMIka bhaktithI prArthanA karuM chuM ke te duHkhathI mane cheDA, ApanuM cAritra ane ApanA prabhAvathI rUce ane kalyANalakSamIne huM pAmuM. bhAvArtha -aaN sukha azaM asukha (kha) atyaMta vairAgyagarbhita A prArthanA che. bhavani pAmela chava prabhune kahe che ke he nAtha ! anaMtA pudagala parAvartemAM meM anaMtA janma-mRtyu karyA. have ApanA darzanane-zAsanane huM pAmyo chuM tethI A bhavakArAgRhanAM duHkhathI mane mukta karo ane cAritra prApti dvArA bhavanivRtti arthAta mekSaprApti mane thAya, A rIte prArthanA garbhita A prakaraNa samApta thAya che. A ATha prakAranA muddagala parAvartemAMthI cAra bAda te sUkSama samajavA mATe ja che ane sUphamamAM paNa anaMta pudgalaparAvarsa ryA kahevAya che. te kSetrathI sUma 5gala pAvatta samajavA. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALa saptatikA dravyathI jIvane vicAra karyo-kSetrathI sarva kSetrane vicAra karyo, tevI ja rIte kALanI aMdara cha ArAnA kALane vicAra che. sAmAnyathI palyopamanuM svarUpa, cha ArAnuM kALamAna, te te kALamAM chonA AyuSya Adi dvAranuM varNana, daza kalpavRkSanA nAmo tathA tenA kArya, kulakaranI utpatti tathA tresaThazalAkA puruSonA nAma vigere tathA AvatI utsarpiNImAM thanArA 24 tIrthakaronA pUrva bhavanuM svarUpa vigere bhAvi tresaThazalAkA puruSanA nAma vigerenuM varNana matAMtaro pUrvaka kahela che. kALacakranA bAra ArAnuM svarUpa khUba vistArathI kahela che. deviMdamayaM vijANaMdamayaM, dhammakittikulabhavaNaM / * namiSa vize puche, kisakI kahANu che ? artha -oe namelA, sAna ane AnaMdamaya tathA kSamAdi dharma ane kItinA uttama sthAna samAna zrI jinezvarane namaskAra karIne suSamasuSamAdi kALanuM svarUpa sUtramAM kahyA mujaba huM kahIza. bhAvAtha- suSamasuSama, suSama, suSamagSama, duSamasuSama, duSama ane duSamaduSama A 6 ArAnI 1 utsarpiNa tathA ulTAkrame A 6 ArAnI 1 avasarpiNI e rIte 12 ArAmaya kALacaka jANavuM. gumAvalahi-hi charsiApivipI tA ja vAva, rIsAyavihILo 2. artha -sUkamaaddhA sAgaropamanA daza keDADI sAgaropame cha A avasarpi nA thAya, temaja daza kalAkeDI sAgaropame cha raNa utsarpiNInA thAya, te be maLIne vIza keDIkeDI sAgaropame eka kALacakra thAya. bhAvArtha-cha prakAranA sAgarepama che. temAMthI A sUkama-addhA eka prakAra che. palyopamanuM svarUpa - ___ muMDiyaigAisagadiNa-kurUnarakesaciamanilajala gaNiNo / avisayamusehajoyaNa-pihucca pallamiha paliomaM // 3 // artha:-devakupha ane uttarakurUkSetranA muMDita karelA yugalikanA ekathI sAta divasanA ugelA vALathI ThAMsIne bharele, vAyu, jaLa ane agnithI vinAza na thAya Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 med 20 kA~. DaoN. sa tree.Its perfero38 22000varSa ||sh00022 sA va bA2 ArA huM kAlacakra 22000varSa a .duHkhama jaduHkhama ne varSana (420 2.51-51.211. zarIra * 20113:4 AhArA inayama nI Ayu: 20 varta zarIra. 2 hAtha Ayu: 30 varSa zarIra.7. hAtha ]pp (1) utsedha a'gula -- 5 3 suSamaduHkhama 2.kA.kAM.sAgara pUrNa dA ma te che pAMsaLI. amaLAmANa je tevuM AhAra vise na jaM pAlana divasa pa zarIra 1 gAuM AyuH 1 palya 5 .ko.ka.sAgara, 8.kA.kAM.sA.mAM 24000/ (420005) * KhOM = {eherbsse |r: the ma 12 2. 2 nI pAlana yAMsaLI. 10 kAkA.sAgara 18 3.kA.kA.sAgara 5. suSama ATha cavamadhya pramANu eka utsedha AMgaLa thAya. mplEURtsre endEUR:bje zarIra 3 gAu prakaraNa ratnAvalI ? suSama suSama 4 kAMDA koDIsAgara *15 60 koM. 4 koDA koDI sAgara | 3.kAM.kAM.sAgara 6 suSama suSama evA, utsedha agulathI eka ceAjana pramANanA paheALA, lAMbA ane UMcA, pyAlA jevA AkAravALA palyopama kahevAya. utsa pi NI bhAvArtha :utsedhAMgula, pramANAMzula ane AtmAMzula ema traNa prakAranA aMgula che. temAMthI ahIM utsedhAMgulathI pramANa levAnu che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALa saptatiA gue e dhanavRtta pyAlA. 5 vyApamanA mApa mATa 4 gAu gic a 207 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 prakaraNa ratnAvalI (2) pramANu aMgula - eka utsadha AMgaLathI cAra gaNe lAMbo ane aDhI gaNe jADe eka pramANa aMgula thAya. (3) AtmAgula - je kALe je manuSya potAnA AgaLanA mApe ekase ne ATha AgaLa UMcA hoya, evAonuM AMgaLa AtmAgula kahevAya. cha prakAranA pApamanuM svarUpa - pajjathUlakutaNutaNusama, asaMkhadalakesaharasuhumathUle / vayudvAra vire paNa vAsaNa samaya-samaya | 4 || artha -paryApta bAdara pRthvIkAyanA jaghanya zarIra samAna evA asaMkhyAta kapelA kezakhaMDane se se varSe kADhatAM jyAre te khyAla khAlI thAya, tyAre sUthama ane bAdara addhA palyopama thAya samaye samaye eka eka khaMDa kADhatAM sUthama ane bAdara uddhAra palyopama thAya. pRSTa vAlA sparzelA tathA spaSTa ane aspaSTa vAlAge sparzelA ane nahIM spazelA badhA AkAzapradezane kADhatAM anukrame bAdara tathA sUkSama kSetra popama thAya. bhAvArtha - AnuM spaSTIkaraNa A pramANe che. (1) sUkSma addA palyopama - devakurU ane uttarakurUnA yugalIyAnA ekeka vAlAjhanA paryApta bAdara pRthvIkAyanA jaghanya zarIra jeTalA asaMkhyAta vAlAgra kalpIne se se varSe ekeka khaMDa pyAlAmAMthI kADhatA jyAre te khyAle khAlI thAya tyAre sUma addhA palyopama thAya. tene saMpUrNa khAlI thatA asaMkhyAta varSa lAge. (2) bAdara addhA palyopama - se se varSo vAlAjhane asaMkhyAtA kamyA sivAya kADhIe tyAre bAdara addhA palyopama thAya. tene saMpUrNa khAlI thatA saMkhyAtA varSa lAge. (3) sUkSma uddhAra palyopama - asaMkhyAtA khaMDa kalpIne samaye samaye eka eka khaMDa kADhIe tyAre sUkSama uddhAra palyopama thAya. tene saMpUrNa khAlI thatA saMkhyAtA varSa lAge. (4) bAdara uddhAra palyopama - samaye samaye vAlAne asaMkhyAtA kamyA sivAya kADhIe tyAre bAira uddhAra palyopama thAya. te saMkhyAtA samayamAM khAlI thaI jAya. (5) bAdarakSetra palyopama - asaMkhyAta vAlAjha spIne sparzelA AkAza. pradezane samaye samaye kADhatAM khyAle khAlI thAya, tyAre bArakSetra palyopama thAya ane tene khAlI thatAM asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI lAge. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALa saptatikA 209 (6) sUkSmakSetra palyApama: vAlAge sparzelA ane nahIM sparzelA adhA AkAza pradezane samaye samaye kADhatAM pyAlA khAlI thAya tyAre sUkSmakSetra palyApama thAya. tene khAlI thatAM asa`khyAta utsarpiNI avasarpiNI lAge paraMtu khAdara karatAM sUkSmanuM kALa pramANa vizeSa jANavu', nile pakALa gAthA dvArA darzAve cheH assaMkha saMkhavAsA, asaMkhusappiNi kamA suhamamANaM / dhUlANa saMkhavAsA, saMkhasamayusappiNi asaMkhA // 5 // : artha - sUkSma addhA palyeApamanA nilepa ( pyAlA khAlI thavAnA) kALa asaMkhyAta vaSaeNnA, sUkSma uddhAra palyApamanA nile pakALa sakhyAta vanA ane sUkSmakSetra paceApamane nile pakALa asaMkhyAta utsarpiNInA che. anukrame traNe prakAranA sUkSmanuM A mAna karyuM, have khAdara addhA palyApamanA nile pakALa saMkhyAtA varSanA, mAdara uddhAra palyApamanA nile pakALa saMkhyAta samayanA ane bArakSetra pApamanA nile pakALa asaMkhya utsarpiNI che. kAlA ugAi addhA, dIvAduddhAri khitta puDhavAI | sumeNa miNasu dasakoDikoDipaliehi ayaraM tu // 6 // aH-- avasarpiNyAdi svarUpakALa ane deva, manuSya, tiya "ca, nArakInA AyuSya tathA bhavasthityAdi sUkSma ahvA palyApamathI mapAya, dvIpa, samudra vigere sUkSmauddAra paDyeApame tathA pRthivyAdi jIvA sUkSmakSetra paDhyApamathI mapAya. traNe prakAranA daza kADAkADI paceApamathI traNe prakAranA sAgaropama thAya. bhAAMtha - 10 kADAkeADI palyApama = 1 sAgaropama. sarvAMtra upayAgamAM sUkSma-palcApama sAgaropama ja levuM. khAdara tA mAtra sUkSmane samajavA batAvela che. che ArAnA nAmaH susamasusaMbhA ya susamI, susamadusamA ya dusamasusamA ya / dusamA ya dusamaMdusamA - vasappiNusapaNukamao // 7 // artha :-(1) suSamasuSamA (2) suSamA (3) suSamaduSamA (4) duSamasuSamA (5) duSamA (6) duSama duSamA A nAma avasarpaNInA cha ArAnA jANuvA. tenAthI utkrame utsarpiNInA cha ArAnA nAma jANavA. 27 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha prakAranA pApamanuM svarUpa ' cha palyopamanA nAma krama nile pakALa upayoga uddhAra bAdara addhA popama saMkhyAtA varSa sUkSma samajavA mATe 1 yojana pramANu pyAlAmAMthI asaMkhyAtA kamyA sivAya 100-100 varSe 1-1 vAlA... sakSama addhA pApama asaMkhyAta varSa || asaMkhyAta kalpIne 100-100 varSe 1-1 vAlA... avasarpiyAdi kALa deva-manuSyatiryaca-nAranA AyuSya. 'bhavasthityAdi bAdara uddhAra palepama asaMkhyAta kapyA sivAya samaye saMkhyAtA samaya ane kalAka samaye 1-1 vAlAjha sUkSma samajavA mATe sukSma udAra 55ma saMkhyAtA vada asaMkhyAta ka9pIne samaye samaye 1-1 vAlAjha hIpa-samudra-Adi bAdarakSetra palyopama asaMkhyAta-utsarpiNI sukSma samajavA mATe asaMkhyAta ka9pIne vAlAjhathI pRSTa AkAza pradeza samaye samaye 1-1 apaharaNa asaMkhyAta kapIne vAlA , skRSTa-aspaSTa AkAza pradezane samaye samaye 1-1 apaharaNa samakSetra popama asaMkhyAta-utsarpiNI pRthivyAdi cho Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALa saptatikA "ArAnu` kALamAna : sAgarakoDAkoDI, cautiduigasamaducattasahasraNA / vAsa sahasegavIsA, igavIsa kamA ya aramANaM // 8 // athaH-pahelA AreA cAra kADAkoDI sAgaropamanA, bIjo ArA traNa kADAkoDI sAgaropamanA, trIjo ArA e kADAkeADI sAgaropamanA, ceAtheA AreA betAlIza hajAra varSa nyUna eka kADAkADI sAgaropamanA, pAMcamA Are ekavIza hajAra varSanA ane chaThTho ArA ekavIza hajAra varSanA jANavA. A pramANe cha ArAnuM mAna jANavu . yugalikAnu* traNa ArAmAM zarIra ane AhAra pramANa : iha tidugako succA, tiduIgapaliAu aratigammi kamA / tU ariborAmalamANa - bhoaNA tiduigadiNehiM // 9 // artha :-bharatakSetramAM pahelA traNe ArAnA prAraMbhamAM anukrame cugalIyAnuM zarIra traNa, be ane eka gAunuM che. AyuSya anukrame traNa, e ane eka palyApamanu` che teja pramANe traNa, e ane eka divase tuvera, khera ane AmaLA pramANa bhAjana le che. bhAvArtha :-bharata kSetramAM 1 lA Aro zarIra 3 gAu bharata kSetramAM 2 jo A bharata kSetramAM 3 je A taha duchavanAaDavIsa sayagucausa dvipiTThaya karaMDA / guNavannA causaTThI, guNasIdiNapAlaNA ya narA // 10 // bhAvAtha: ArA 2 gAu 1 le| ArA 2 jo Are 3 jo Are AyuSya 3 palyA. 2 palyA 211 pRSTha kara Daka 256 128 64 AhAra 3 divasane AMtare atha :-pahelA traNa ArAmAM anukrame khase chappana, ekaseaThThAvIsa ane ceAsaTha pRSTha karaDaka-vAMsAnI pAMsaLIe anukrame heAya che. ane apatyapAlanA AgaNapacAsa, cAsaTha ane ogaNaeMzI divasanI che. tuvera pramANa e divasane AMtare Ara jeTalA 1 gAu 1 palyA eka divasane AMtare AmaLA jeTale. apatyapAlanA 49 64 79 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha ArAnuM svarUpa nAma pramANu yugalikanuM zarIra AyuSya AhAranuM pramANa pAMsaLI apatyapAlanA suSamasuSama 4 koDAkeDI sAgaropama traNa gAu 3 palyopama traNa divasane aMtare tuveranA dANuM eTale . 256 | 49 divasa suSama 3 koDAkaDI sAgaropama be gAu 2 palyopama be divasane aMtare bora jeTalo 128 64 divasa suSamaduSama 2 kaDAkoDI sAgaropama eka gAu 1 pApama eka divasane aMtare AmaLA jeTalo 79 divasa manuSya duSamasuSama 4i2 hajAra varSa jUna 1 kaDADI sAgaropama (500 dhanuSya ) (1 koDa pUrva) duSama ja hanara varSa ( hAya) ( 4 ) - amadupama 21 hajAra varSa (be hAtha) | (20 varSa) | (masya) Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALa saptatikA 213 apatyapAlanA yugalikanA mAtA-pitA eTalA divasa pratipAlana kare che tyAra pachI teo svayaM rakSaNa karanArA thaI jAya che. avi savvajIvajualA, niasamahINAu suragaI taha ya / thovakasAyA navaraM, savvArayathalayarAumiNaM // 11 // " artha -sarva yugalIyA jI potAnI samAna AyuSyavALA athavA hIna AyuSyavALA deva-gatimAM utpanna thAya che, tathA te alpa kaSAyavALA hoya che. bhAvArtha-yugalIyA che pitAnAthI adhika AyuSyavALA devenI gatimAM utpanna thatA nathI. sthalacara chavAnuM AyuSya - maNuAusama gayAI, cauraMsa hayA ajAi advaMsA / nodiyuvarA, gharvAsa sALA vasamA rA artha-chae ArAmAM manuSyanuM je AyuSya hoya teTaluM ja AyuSya hAthI, siMha ane aSTApada vigerenuM hoya manuSyanA AyuSyane ceAthe bhAge azva, khAcara vigerenuM AyuSya hAya, manuSyanA AyuSyane pAMcame bhAge baLada, pADA, UMTa ane gadheDA vigerenuM AyuSya hAya tathA manuSyanA AyuSyane dazame bhAge kUtarA, varU, citrA vigerenuM AyuSya heya che. bhAvArtha-A catuSpada pahelA traNe ArAmAM yugalika hoya che. ura parisapa, bhuja parisarSa tathA khecaranuM AyuSya tathA zarIra - . umbhuaga puvakoDI, paliAsaMkhaMsa khayara paDhamAre / vorA sulajA, kAnA voyakhalA tabU rUAA artha pahelA ArAma ura parisarSa eTale sAmAnya sapa, bhujaparisarSa eTale godhA, neLIyA vigere pUrvakeTi varSanA AyuSyavALA hoya che, becara eTale pakSIonuM AyuSya papamanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM (asaMkhyAtA varSanuM) tathA bhujaparisapanuM zarIra gAupRthakatava (be thI nava gAu sudhInuM), ura parisarSanuM zarIra eka hajAra ejananuM hoya che. bhAvArtha -AmAM khecara ja gugalika hoya che, kAraNa ke saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA yugalika hotA nathI. paravIsu dhaNupuhuttaM, gayAi chakkosa chahamAhAro / to kamahANiviseso, neo sesAraesu suA // 14 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 prakaraNa-ratnAvalI artha:- pahelA ArAmAM pakSIonuM zarIra dhanuSapRthakatva (2 thI 9 dhanuSa); hAthI vigerenuM cha gAunuM hoya che te badhA pahelA ArAnA prAraMbhamAM chaThThane AMtare AhAra kare che tyAra pachI bAkInA ArAmAM kramaza AyuSya, dehamAna, AhAradaMtara vigerenI hAni thAya che te anya sUtrathI jANI levuM. bhAvArtha -1 traNe ArAmAM manuSya karatAM bamaNuM, cha, cAra, ane be gAunuM zarIra catuSpadanuM hoya che. te 2 pahelA ArAmAM be divasane aMtare, bIjA ArAmAM eka divasane AMtare ane trIjA ArAmAM dararoja tiryaMca yugalikane AhAra hoya che. daza prakAranA kalpavRkSa : pANaM bhAyaNa pijchaNa, ravipaha dihapaha kusuma aahaaro| . bhUsaNa giha vatthAsaNa, kappadumA dasavihA diti // 15 // te mataMgA bhiMgA, tuDiaMgA joi dIva cittaMgA / vitarakSA niyA, nehA zivA (T) | 26 che artha --daza prakAranA kalpavRkSe yugalIyA manuSyane dasa vastu Ape che? (1) mataga nAmanA kalpavRkSe drAkSAdinA pANI vigere pIvAnI vastu Ape che. (2) bhaMga nAmanA kalpavRkSa suvarNanA thALa, vATakA vigere bhAjane Ape che. (3) kuTitAMga nAmanA kalpavRkSa vAjiMtra sahita batrIsa pAtrabaddha nATaka vigere dekhADe che. (4) tiraMga nAmanA kalpavRkSe rAtre paNa sUryanA udyota jevI prabhAne pragaTa kare che. - (5) dIpAMga nAmanA kalpavRkSa gharanI aMdara dIvA jevI prajAne pragaTa kare che. - (6) citrAMga nAmanA kalpavRkSo vicitra jAtinA paMcavarNanA sugaMdhI puSpa tathA mALA vigere Ape che. (7) citrarasa nAmanA kalpavRkSe manahara SaDrasa miSTAnnAdi AhAra Ape che. (8) maryAga nAmanA kalpavRkSe maNi, mugaTa, kuMDaLa, keyUra vigere AbhUSaNa Ape che. (9) gehAkAra nAmanA kalpavRkSe vicitra prakAranI citrazALA vigere sahita sAta, pAMca, ane traNa mALanA ghare Ape che. (10) anagna nAmanA kalpavRkSa nAnA prakAranAM vastra, bhadrAsana vigere Asane tathA zayyA vigere Ape che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALa saptatikA 215 taiAre paliovama-aDaMsi sesami kulagaruppattI / jammaddhabharahamajjhima-tibhAganaisiMdhugaMgato // 17 // trIjA ArAmAM palyopamane AThame bhAga bAkI rahe, tyAre kulakaranI utpatti thAya che. dakSiNArdha bharatakSetranA madhyanA trIjA bhAgamAM siddha ane gaMgAnadInI vacce temano janma thAya che. paliovamadasamaMso, paDhamassAU tao kameNUNA / paMcasu asaMkhapuvvA, punvA nAbhissa saMkhijjA // 18 // artha -pahelA vimalavAhana nAmanA kulakaranuM AyuSya palyopamanA dazamA bhAga jeTaluM hoya che. bIjA, trIjA, cothA, pAMcamA ane chaThThA kulakaranuM AyuSya asaMkhyAtA pUrvonuM jANavuM paNa anukrame ochuM chuM samajavuM, tathA sAtamA nAbhikulakaranuM AyuSya saMkhyAtA pUrvanuM (keDapUrvanuM) jANavuM. paDhamaMso kumaratte, carimadasaMso a vuDDhabhAvaMmi / . " majjataMtu, vALa jhAruM zurAi 21 / atha-sarve kulakaranA pitA potAnA AyuSyanA daza daza bhAga karavA. temAM pahele dazame bhAga kumArapaNamAM ane chelle dazamo bhAga vRddhapaNAmAM tathA madhyamanA ATha dazAMza kulakara paNAne kALa jANavo. dhaNusayanavaaDasagasaDha cha chasaDDhapaNapaNapaNIsuccA / kulagarapiyA'vi kulagara-samAudehA piaMgunibhA // 20 // artha -pahelA vimalavAhana kulakaranuM dehamAna navaso dhanuSa, bIjA cakSuSmAnanuM AThase dhanuSa, trIjA yazavaMta kulakaranuM sAtase dhanuSa, cothA abhicaMdra kulakaranuM sADA chase dhanuSa, pAMcamA prasenajita kulakaranuM cha se dhanuSa, chaThThA marUdeva kulakaranuM sADA pAMcaso dhanuSa ane sAtamA nAbhikulakaranuM dehamAna pAMca pacIsa dhanuSanuM jANavuM. tathA kulakaranI priyAo paNa kulakaranI samAna AyuSya tathA UMcAIvALI hoya che ane priyaMgu jevI zyAma varNavALI hoya che. savimalavAhaNacakkhumajasamaM, abhicaMdao paseNaiA / mArudeva nAbhikulagara, tiyaaragate usahabharaho // 21 // artha:-vimalavAhana, cakSuSmAna, yazasvata, abhicaMdra, prasenajita, marUdeva ane nAbhikulakara ema sAta kulakara thayA pachI trIjA ArAne cheDe prathama tIrthakara RSabhadeva ane bharata cakravatIne janma thaye. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 prakaraNa ratnAvalI bhAvAtha:-cArAzI lAkha pUrva ane nevyAzI pakhavADIyA trIjA ArAnA bAkI rahyA tyAre RSabhadeva prathama tI karanA janma thayA ane trIjA ArAnA aDDotera lAkha pUrva ane nevyAzI pakhavADIyA bAkI rahyA tyAre bharatanAmanA pahelA cakravatI nA janma thayA. (RSabhadevanA janma pachI cha lAkha pUrve bharata cakravatI janmyA. ) catthe ajiAijiNA, tevIsa igAra cakki tarhi sagaro / maghava saNakumara saMtI, kuMthu ara subhUma mahapaumA hariseNajao baM bhuti // 22 // aH-- ceAthA ArAmAM anukrame ajitAdi trevIza tIthakara tathA agyAra cakravartI thayA te anukrame sagara, maghava, sanatkumAra, zAMtinAtha, kuMthunAtha, aranAtha, subhUma ane mahApadma tathA hariSaNa, jaya ane brahmadatta nAmanA cakravartI thayA. bhAvArtha :-- cAthA ArAnA pacAsa lAkha karoDa sAgaropama gayA pachI ajitAdi trevIza tItha karA thayA. cakravartI sagara maghavA sanahumAra zAMtinAtha kuMthunAtha aranAtha subhUma mahApadma hariSaNa jaya brahmadatta kayA bhagavAnanA vakhate ajitanAtha dharmanAtha ane zAMtinAthanI vacce tIrthakaranA bhavamAM tIrthaMkaranA bhavamAM tItha karanA bhavamAM aranAtha ane manninAthanA AMtarAmAM sunisuvrata ane naminAthanA AMtarAmAM minAtha ane neminAthanA AMtarAmAM minAtha ane neminAthanA AMtarAmAM neminAtha ane pArzvanAthanA AMtarAmAM va balA ayala vijaya bhaddA ya / muLa muddalAla, nA rAmavatjha mA // 23 // artha:-- have nava khaLabhadranA nAma A pramANe cheH acaLa, vijaya, bhadra, suprabha, sudaCna, ANaMda, naMdana, rAmacaMdra ane baLabhadra. viNDu tiviTTha duvi ya, sayaMbhu purisuttame purisasIhe / taha purisapuMDarIe, datte lakkhamaNa kaNhe a // 24 // artha :--nava vAsudeva A pramANe che. tripRSTha, dvipRSTha, svayaMbhU, puruSAttama, purUSasiMha, puruSapuMDarIka, datta, lakSmaNa ane navamA kRSNa vAsudeva. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 zrI kALa saptatikA AsaggIve tAraya, meraya mahukeTame nisubhe a / balI paharAe rAvaNa, jarasiMdhU nava paDihari ti // 25 // artha:-nava prativAsudeva A pramANe thayA cheazvagrIva, tAraka, meraka, madhukaiTabha, nizuMbha, bali prahUlAda, rAvaNa ane jarAsaMgha. baLadeva vAsudeva prativAsudeva kaDyA prabhunA samaye | tripRSTha azvimIva | zreyAMsanAtha acala vijaya dipRSTha tAraka vAsupUjaya bhadra | svayaMbhU | meraka vimalanAtha suprabha | " purUSottama madhukaiTabha anaMtanAtha | dharmanAtha sudarzana | ANaMda | | naMdana puruSasiMha | purUSa puMDarika | | nizuMbha bali | datta prAda aranAthanA ane mallinAthanA AMtarAmAM munisuvratasvAmi ane naminAthanA AMtarAmAM neminAtha rAmacaMdra lakSmaNa rAvaNa baLabhadra jarAsaMdha evaM jiNacauvIsa, cakkI bAra nava bala harI tayarI / nava nAraehi bisayari, silAgapurisA taha ihAI // 26 // nara puncakoDiAU, paMcasaya dhaNucca sanayavavahArA / puvvaM ca vAsakoDI, sattarilakkhA chapanasahasA // 27 // artha:-A pramANe covIza tIrthakare, bAra cakravartI, nava baLadeva, nava vAsudeva, nava prativAsudeva tathA nava nArada e sarva maLIne bahotera zalAkA puruSa jANavA. RSabhadeva prabhunA samayamAM manuSyanuM AyuSya pUrva ke2i varSanuM, zarIranI UMcAI pAMcase dhanuSa, nItivAna ane khetI tathA vepAra karanArA hoya che. 28 : Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 prakaraNa ratnAvalI ahIM pUrvanuM pramANa kahe che-70 lAkha, pa6 hajAra karoDa varSanuM eka pUrva thAya che. bhAvArtha:-(1) dareka vAsudevanA vakhatamAM ekeka nArada thAya che. te svarge ke mokSe jAya che. (2) anyatra agyAra rUdra sahita 83 zalAkA puruSa kahyA che. zalAkApuruSa--jeoe mokSamAM zalAkA-saLI pheMkI che arthAt jeo avazya mekSamAM javAnA che te zalAkA puruSa kahevAya che. (tIrthaka sarve tathA cakravartI ke kaI taddabhave ja mokSe janArA hoya che. bIjA tyAra pachInA game te bhave mekSe janArA hoya che.) aTThajavamajjhamusseha-maMgulaM te u hatthi cauvIsaM / caukaraghaNudu sahasa-koso kosacau joyaNayaM // 28 // . . artha - ATha yavamadhyanuM eka utsadha aMgula, grevIsa utsava aMgulane eka hAtha, cAra hAthanuM eka dhanuSa, be hajAra dhanuSane eka gAu tathA cAra gAune eka jana thAya che. kulakaranI nIti - du du tiga kulagaranII,hamadhikkArA tao vibhAsAI / cauhA sAmAIyA, bahuhA lehAivavahAro // 29 // artha:- pahelA ane bIjA e be kulakaranA samayamAM "hA"kAra nIti, trIjA ane cothA kulakaranA samaye "mAM" nAmanI nIti ane pAMcamA, chaThThA tathA sAtamA kulakaranA samaye "dhikAra" nAmanI nIti pravartI, tyAra pachI judI judI jAtanI nIti pravartI, bharata cakravartIne samaye zAma, dAma, bheda ane daMDa e cAra prakAranI nIti pravartI tathA ghaNA prakArane lekhAdi vyavahAra pravaryo. guNanavai pakkhasese, iha vIro nivvuo cautthAre / ussappiNitaiyAre, gae u evaM paumajammo // 30 // artha: A avasarpiNInA cethA ArAnA nevyAzI pakhavADIyA bAkI rahyA tyAre mahAvIra svAmI nirvANa pAmyA. e ja pramANe AvatI utsarpiNanA trIjA ArAnA nevyAzI pakhavADIyA jaze tyAre padmanAbhane janma thaze. kAladuge ticautthA-ragesu egaNanavaipakkhesu / esa jaug fsati, kuMti patimavifvA II rU. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALa saptatikA 219 avarpiNI ane utsarpiNIrUpa e kALane viSe anukrame trIjA ane cAthA ArAnA nevyAzI pakhavADIyA zeSa rahe tyAre ane vyatIta thAya tyAre pahelA ane chellA tIrthaMkara siddha thAya ane utpanna thAya. bhAvA = avasarpiNImAM trIjA ArAnA nevyAzI pakhavADIyA khAkI rahe tyAre pahelA tIrthaMkara siddha thAya ane ceAthA ArAnA nevyAzI pakhavADIyA mAkI rahe tyAre chellA tIrthaMkara siddha thAya, te ja pramANe utsarpiNImAM trIjA ArAnA nevyAzI pakhavADIyA jAya tyAre pahelA jinezvaranA janma thAya ane cAthA ArAnA nevyAzI pakhavADIyA jAya tyAre chellA jinezvaranA janma thAya. (ahIM janmanA artha cyavana samajavA.) vIra umaMtaraM puNa, culasI sahasa sagavAsa paNamAsA / paMcamaarayanarA sagakarUcca vIsasayabarisAU // 32 // artha :- -mahAvIra paramAtmA ane padmanAbhasvAmInuM AMtaru' cArAzI hajAra sAta varSa ane pAMca mahinAnuM che. pAMcamA ArAnA prAraMbhamAM manuSyA sAta hAtha uMcA ane ekaso ne vIza varSanA AyuSyavALA hoya che. bhAvArtha :- avasarpiNInA pAMcamA ane chaThTho Aro 21000-21000 varSanA ane utsarpiNInA pahelA ane bIjo ArA 21000-21000 varSanA kula 84000 ane avasarpiNInA cAthA ArAnA chellA 89 pakSa tathA utsarpiNInA trIjA ArAnA prAra *bhanAM 89 pakSa e sava maLI 84000 ne 7 varSa ane 5 mAsa thAya che. sumAi dupasahaMtA, tevIsudaehiM caujuadusahasA / jugapavaragurU tassama, igAralakkhA sahasa sola // 33 // artha :- sudharmAsvAmIthI AraMbhIne pasahara sudhI trevIza udayamAM be hajAra cAra yugapradhAna AcArcA thaze. tathA te yugapradhAna jevA agyAra lAkha seALa hajAra bIjA AcArya thaze. . e gavayAri sucaraNA samayaviU pabhAvagA ya jugapavarA / pAvayaNiyAidutigA - ivaraguNA jugapahANasabhA // 34 // artha:- je yugapradhAna AcAya thaze te sarve ekAvatArI, uttama cAritravALA, sarva AgamanA jANakAra ane zAsananI prabhAvanA karanArA thaze. tathA je yugapradhAnanA jevA AcArcA thaze te prAvacanikAdi be, traNa Adi zreSTha prabhAvaka guNa yukta thaze. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 prakaraNa ratnAvalI prabhAvakanA ATha prakAra " vAcaLI dhammadI, vAchuM naimittiko tavakkI haiM| vijjA siddho ya kaI, aTTheva pabhAvagA bhaNiyA // 1, "pravacanane jANanAra, dhakathA karanAra, vAdI, nimittane jANanAra, tapasvI, vidyAvALA, maMtrasiddhivALA ane kavi A ATha prakAranA prabhAvaka kahyA che." muddamo / vAvasiMdhi goyama, siddho vIrA lIsaddi causaTThIo jaMbU, bujchinnA tattha dasa ThANA // 35 // artha :- mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI bAra varSa gautamasvAmI, vIza varSe sudharmAMsvAmI, ceAsaTha varSe ja bhUsvAmI siddha thayA. te vakhate daza sthAnakA viccheda pAmyA. te daza sthAnaka : paramohi pulAe, AhAragakhavagauvasame kappe | saMjamati kevalisi - jjhaNA ya jaMbummi bucchinnA // 36 // artha:- mana:parya vajJAna, paramAdhi, pulAlabdhi, AhAralabdhi, kSapazreNi, upazamazreNi, jinakalpa sacamatrika ( parihAravizuddhi, sUkSmasa'parAya ane yathApyAta ) kevaLajJAna ane siddhi A deza sthAnA jaMbUsvAmInA nirvANa pachI viccheda pAmyA che. pulAkalabdhinI zakti "jisa saNa paDiNiyaM, cunnijA cakavaTTisina pi / dhruvilo muLI ma LA, pujAparudrI sa~patro " . "pulAlabdhiyukta evA muni jo kApa pAme te jinazAsananA zatrurUpa cakravartInI senAne paNa cUrI nAMkhe." sijabhaveNa vihia, dasapAliya aTThanavai varisehiM / sattarisaehi thakkA, cau puvvA bhaddavAhummi // 37 // artha :--mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI aThThANu varSe zayyaMbhavasUrie daza vaikAlikasUtra racyuM; tathA mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI ekasAsIttera varSe chellA cAra pUrva bhadrabAhusvAmI sAthe athathI viccheda pAmyA. tusi thUlabhade, dosayapana rehi puvvaaNuogo / mudumamaDhApALALi ga, grAmasaMdhayaLasaMDhALA / / 28 // artha :--vIra prabhunA nirvANa pachI khasAne paMdara varSe zrI sthUlabhadrasvAmI pachI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALasaptatikA 221 pUrva anuyAga (cAra pUrva) sUphamamahAprANa dhyAna, paheluM saMdhayaNa ane paheluM saMsthAna viccheda pAmyA. | bhAvArtha -sUkamamahAprANa dhyAna -je dhyAnathI aMtamuhUrtamAM cauda pUrvanuM AnupUrvI ne pazcAnupUrvIe parAvartana karavAnI zakti prApta thAya che te sUthamamahAprANu dhyAna kahevAya che. paNaculasIisu vayare, dasa puvvA addhakIlisaMghayaNaM / chassolohi a thakkA, dubbalie saDDhanava puvvA // 39 // artha -vIra prabhunA nirvANa pachI pAMcase cerAzI varSe vajasvAmInA samaye dazapUrva, ardhanArAca ane kIlikA saMghayaNa viccheda pAmyA tathA chaso ne seLa varSe durbalikA puSpamitranA samaye sADAnava pUrva viracheda pAmyA. - bhAvArtha -A gAthAmAM saMghayaNa cothuM ane pAMcamuM kahela hovAthI bIjuM ane trIjuM saMghayaNa AnI pahelAM viccheda thavuM joIe. tene vakhata ahIM kahyo nathI. chanvAsasaehi navu-ttarehi siddhiM gayassa vIrassa / rahavIrapure nayare, khamANA pAkhaMDiA jAyA // 40 // artha:-vIra prabhu siddha thayA pachI chaso ne nava varSa pachI rathavIrapura nAmanA nagaramAM pAkhaMDI digaMbara sAdhuo thayA. (digaMbara mata nIkaLyo) teNauanavasaehiM, samaikaMtehi baddhamANAo / pajjosavaNa cautthI, kAlagasarihi to ThaviA // 41 // artha -vardhamAnasvAmInA nirvANa pachI navase ne traNa varSa pachI kAlikasUrie paryuSaNa parva thine divase sthApana karyuM. vIrajiNA puvvagayaM, savvaM pi gayaM sahassavarisehiM / subamuNiveajuttA, vikkamakAlAo jiNakAlo // 42 // atha -vIra prabhunA nirvANathI hajAra varSa pachI, pUrvamAM raheluM sarva zruta viccheda pAmyuM. vIra prabhunA nirvANathI cArase ne sIttera varSe vikrama saMvatsara pravarte. terasaehiM vIrA, hohaMti aNegahA mai (ya) vimeA / baMdhaMti jehiM jIvA, bahuhA kammAimohaNiyaM // 43 // artha -vIra prabhunA nirvANa thI tera varSe aneka prakAranA mati (ta) nA bheda - thayA. je bhedethI ja ghaNA prakAranA saMdehAdi mehanIya kamane bAMdhaze. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 prakaraNa ratnAvalI. vIrajiNA guNavIsa, saehi paNa mAsa bAra varisehiM / caMDAlakule hohI, pADalipuri samaNapaDikUlo // 44 // artha :--vIraprabhunA nirvANathI ogaNIsase ane bAra varSa tathA pAMca mAsa pachI pATalIpura nagaramAM caMDALanA kuLamAM sAdhunA pratikULa (kalakInA janma) thaze. cittamiviTTibhavo, kakkI rUho caummuha tinAmA | aTThAraTThArasapanna risa, sisudi sivijayarajje // 45 // artha :---caitra sudi AThamane divase viSTimAM tenA janma thaze. tathA te kalskI, rUdra ane catumu kha e pramANe traNa nAmavALA thaze, aDhAra varSa bAlyAvasthAmAM, aDhAra varSa digvijayamAM ane pacAsa varSa rAjyamAM ni`mana karaze. kula chyAzI varSanuM AyuSya bhAgavaze. taM muNibhikkhachalaMsa, maggaMta haNiya viprUva harI / tanuna tta rajnma, patiLaAthakara viddI / / 46 // artha :--munio pAsethI bhikSAnA chaThTho bhAga mAgatA evA te kalkIne brAhmaNanA rUpane dhAraNa karIne IMdrahaNaze ane ha MmezA eka navA caityane karanArA, tenA putra dattane rAjyamAM sthApana karaze. guNavIsA sole hiya, gahiyasoraTThakhapparakurajje / so kAhI bahuvacchara - apuJjasituMjaoddhAraM // 47 // artha:--te dattarAjA ogaNIsasAne seALa varSe saurASTra dezanuM rAjya ane turuSTanuM kurAjya grahaNa karIne ghaNA varSo sudhI apUjya rahelA zatruMjayanA uddhArane karaze. (A uddhAranI gaNanA karavAmAM AvI nathI.) tassua jiNadattAI - nivA namissaMti pADivayamAI / tathA tlR vi ohI, sa nAnarohinALAchuM 548 || artha:--te datta rAjAnA putra jinadatta vigere rAjAe prAtipada vigere AcAryAMne vaMdanA karaze. te vakhate koIpaNa prakAre koI kAI jIvane jAtismaraNa ane avidhajJAnAdi thaze. bhAvArtha :--44 thI 48 mI gAthA sudhImAM kahelI hakIkata aitihAsika rIte vicAratAM dRzya jagatamAM banelI lAgatI nathI. jiNabhattanivAu igAra lakkhasolasahassa horhiti / iyaM varisasaUNe - gavIsasahase hi vIrajiNA // 49 // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALa saptatikA 223 atha -vIra prabhunA nirvANa pachI ahIM so varSa jUnI ekavIza hajAra varSa sudhImAM agyAra lAkha ane soLahajAra rAjA, jinezvara bhagavaMta pratye bhaktivALA thaze. bhAvArtha -ahIM se varSa khUna kahevAnuM kAraNa samajAtuM nathI. taha saggacuo sarI, duppasaho sAhuNI a phaggusIri / nAila saDDho saDDhI, saccasirI aMtimo saMgho // 50 // artha -ekavIza hajAra varSanA aMte svargathI thavIne dupasaha AcArya, phazuzrI sAvI, nAgila zrAvaka ane satyazrI zrAvikA A pramANe chelle saMgha thaze. ego sAhU egA ya sAhuNI sAvao ya saDDhI vA / zALAnu saMgho, chelo prisaMghAvo | para . artha -vItarAganI AjJA sahita eka sAdhu, eka sAdevI, eka zrAvaka, eka zrAvikA e cAra saMgha kahevAya che. bAkInA AjJA rahita hoya te hADakAne samUha kahevAya che. bhAvArtha - kALA gho' AjJAmAM ja dharma che. AzA rahitane zreSTha guNene abhAva hoya che. dasayAliyajiakappA-vassayaaNuogadAranaMdidharo / sayayaM iMdAinao, chaThuggatako duhatthataNU // 52 // atha-dazavaikAlika, jitakalpa, Avazyaka, anugadvAra ane naMdI. A pAMca sUtrane dhAraNa karanAra tathA niraMtara IndrAdi dee namelA evA te AcArya thaze. tathA utkRSTa chaThThane tapa karanAra ane be hAthanA zarIravALAM thaze. gihi vaya gurutta bArasa, cau cau variso kayaThamo aMte / sohammi sAgarAU, hoi tao sijjhihI bharahe // 53 // atha -te dupasahasUri gRhasthapaNumAM bAra varSa, sarva viratipaNAmAM cAra varSa ane AcArya padamAM cAra varSa, ema viza varSanuM AyuSya pALI, aMte aThThamanA tApUrvaka anazana karI saidharmadevalekamAM eka sAgaropamanA AyuSyavALA deva thaze tyAMthI cavIne bharatakSetramAM siddhipadane pAmaze. suararisaMghadhammo, puncaNhe chijjihI agaNi sAyaM / ' nivimaDhavALo suda-mati nAmumansade 54 . atha:- zrutajJAna, sUri, saMgha ane dharma e cAra pahelA prahare, vimalavAhana rAjA, sudharma maMtrI ane nItidharma A traNa madhyAhna samaye tathA agni sAyaMkALe viccheda pAmaze. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 prakaraNa ratnAvalI. to khAraggisa bila vijjughaNA sagadiNA pihu kupavaNA / varisiya bahurogijalaM, kArhiti samaM girithalAI // 55 // = arthaH- tyArapachI kSArarasavALA jaLanA megha, agni jevA jaLanA megha, viSamizrita jaLanA megha, amlarasavALA jaLanA megha, vidyuta megha, ema pAMca prakAranA megha, sAta sAta divasa-kula 35 divasa judI judI vRSTi karaze-kharAba vAyu vAze, ghaNA roga utpanna kare tevu jaLa varasaze ane paMta tathA sthaLa vigerene sarakhA karaze. IMgAlachAramummura - hAhAbhUyA taNAirahiya mahI / horhiti bIyamittaM - veyaDUDhAisu khagAI vi // 56 // artha:- aMgArA, rAkha ane bhArelA agni jevI tathA hA deva ! have zuM thaze ? e pramANe hAhAkAravALI, tRNAdithI rahita evI pRthvI thaze. tathA vaitADhaya parvatAdinA leAmAM pakSI Adi paNa khIjamAtra raheze. bhAvArtha :- ahIM ( pakSI ) Adi zabdathI khIja mAtra pazuo paNa khIlAmAM raheze. chaThThaare dukarUccA, bIsaM varisAu macchayAhArA / bilavAsI kugaigamA, kuvannarUvA narA kUrA // 57 // artha *- chaThThA ArAmAM manuSyA be hAtha uMcA zarIravALA, vIza vanA AyuSyavALA, matsyanA AhAra karanArA, gaMgA ane siMdhu nadInA bilamAM vasanArA, tiya ca ane narakarUpa sugatimAM janArA, kharAba vaNu ane rUpavALA tathA krura prakRtivALA thaze. villajA nighasaNA, kharavayaNApiyasuAiThi rahiyA / chavarisaganbhA itthI, sudukkhapasavA bahusuA ya / / 58 / / artha:- te manuSya, lajajA rahita, vajra rahita, kaThora vacanavALA, mAtA-pitA bhAI-bahena ane putra-klatrAdinA saMbaMdha vinAnA thaze. tathA strIe cha varasanI vaye garbha dhAraNa karanArI, atyaMta duHkhe prasava karanArI ane ghaNA putra-putrIvALI thaze. bahumacchacakavahagaMga - siMdhupAsesu nava nava bilAI / veyajhomayapAse, viSayariyavrutteninaDhALA // 1 // artha:- ghaNA matsyavALI ane rathanA cakra jeTalA pravAhavALI gaMgA ane siMdhu nadInI banne khAjue, vaitADhayanI uttara ane dakSiNa dizAe, ghaNA rAgI manuSyanA sthAnabhUta nava nava milA eTale kula khetara khalAmAM manuSyA raheze. bhAvArtha:- vaitADhayanI uttara dizAmAM gaMgA nadInA pUrva pazcima tarapha e kAMThAmAM nava nava khila hAvAthI aDhAra bila, te ja rIte vaitADhacanI dakSiNa dizAmAM aDhAra mila Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 zrI kALa saptatikA hevAthI chatrIza thayA, te ja rIte siMdhu nadInA cAre taraphanA chatrIza maLIne kula bahotera bila thAya che. aggimaarAimANaM, puvva arate ihaM tu chaTuMte / sthatapu sovarilA, bhadusavaLI nava | 60 | artha = utsarpiNInA dareka ArAnuM AyuSya, dehAdinuM mAna avasarpiNInA ArAnI jema vyutkramathI jANavuM. utsarpiNamAM AdinA ArAmAM je je deha AyuSya vigerenuM mAna hoya, te avasarpiNInA ArAnA aMte jANavuM. avasarpiNInA chaThThA ArAne aMte eka hAthanuM zarIra ane seLa varSanuM AyuSya heya. bhAvArtha- avasarpiNIne cha Aro ane utsarpiNIne pahelo Aro samAna jANo. e ja rIte avasarpiNInA pAMcamA ArAmAM AyuSya dehAdinuM mAna hoya teTaluM utsarpiNInA bIjA ArAmAM hoya. A rIte utsarpiNImAM viparIta rIte jANavuM. pukkhalakhIraghayAmaya-rasamehA varisihaMti paDhamate / bhUsIyalananeho-sahirasayA sattasattadiNe // 61 // atha - utsarpiNanA pahelA ArAnA aMte ane bIjA ArAnA prAraMbhamAM puSkarAva megha, khIrarasamegha, ghatarasamegha, amRtarasamegha, rasamegha A pAMca prakAranA meLe anukrame sAta-sAta divasa varasaze te pRthvIne zItala, annavALI, snehasahita, auSadhasahita ane rasavALI karaze. bhAvArtha - avasarpiNInA chaThThA ArAmAM kSArAdinA kharAba megha varasavAthI thayelI IgAla-kSAramaya pRthvIne svAdu, svaccha ane hitakArI jaLa varasavAthI zAMta karI deze. A puSkaravamegha dAhane upazamAve che. khIrarasamegha varasavAthI pRthvI para ghaNuM dhAnya nIpaje che. dhRtarasamegha pRthvImAM snigdhatAne utpanna kare che. amRtarasamegha nAnAprakAranI auSadhine temaja nAnA prakAranA vRkSo ane lattAnA aMkurAne utpanna kare che. rasamegha surasamaya jalavALe varase che, te vanaspatiomAM tikatAdi pAMca prakAranA rasane utpanna kare che. A rIte pAMca prakAranA me sAta sAta divasa varase che. bIe u purAikaro, jAisaro vimalavAhaNasudAmo / saMgAmasuvAsa to, suNo sarU ratti | dara | artha - bIjA ArAnA aMte nagarAdine karanAra jAtismaraNa jJAnavaMta vimalavAhana, sudAma, saMgama, supArzva, datta, sumukha ane sanmati-A sAta kulakara thaze. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 prakaraNa ratnAvalI bhAvArtha- sthAnAMgasUtranA sAtamA sthAnamAM A pramANe kahyuM che- bharatakSetramAM AvatI utsapiNamAM (1) mitravAhana, (2) subhUma (3) suprabha, (4) svayaMprabha, (5) datta, (6) sudharma, (7). subaMdhu-A sAta kulakaro thaze te vyavahArAdi calAvaze. taiyAisu uDDhagaI, jiNanArayabala dahAgaI cakkI / aharagai haripaDiharI, cautthaazyAisu a jualA // 63 // athautsarpiNInA trIjA ne cothA ArAmAM jinezvara, nArada ane baLadeva UrvagativALA thaze. tathA cakravartIe Udava ane adha ema baMne prakAranI gativALA thaze. vAsudeva ane prativAsudeva agativALA thaze tathA cethA, pAMcamA ane chaThThA ema traNa ArAmAM yugaliyA thaze. bhAvArtha -cethA ArAnA prAraMbhamAM thanArA vIsamA tIrthaMkara ane bArasa cakravartI bane nirvANa pAmyA pachI yugalikadharma pravartaze. paumAbhasaradevo, supAsasayaMpabhasavvaaNubhUI / / devasuaudayapeDhAla-puTTilasayakitisuvaya'mamA // 64 // . nikasAyanippulayanimamacittaguttA samAhisaMvariyA / jasaharavijao mallo, devo'Nataviri bhaddakaro // 65 // artha: AvatI utsarpiNImAM bharatakSetrane viSe 1 padmanAbha, 2 sUradeva, 3 supAsa, 4 svayaMprabha, 5 sarvAnubhUti, 6 devazruta, cha udaya, 8 peDhAla, 9 pathrila, 10 zatakIrti, 11 satyakI, 12 amama, 13 niSkaSAya, 14 nipulAka, 15 nirmama, 16 citragupta, 17 samAdhi, 18 saMvara, 19 yazadhara, 20 vijaya, 21 mala, 22 deva, 23 anaMtavIrya, 24 bhadraMkara nAmanA tIrthakara thaze. | bhAvArtha - padmanAbha -zreNikarAjAne jIva-je hAlamAM pahelI narakamAM che, te tyAMthI yavane zatadvAra nAmanA nagaramAM mahApadma nAme rAjA thaze, te rAjA AvatI cavIzImAM padmanAbha nAmanA pahelA tIrthakara thaze. tenuM 72 varSanuM AyuSya, sAta hAthanuM zarIra, sihanuM lAMchana thaze te mahApa rAjAnA bIjA nAme devasa ane vimaLavAhana thaze. temane sarva vRttAMta mahAvIrasvAmInI jema jANe. 2 sUradeva -vardhamAnasvAmInA kAkA supArtha hatA, tene jIva sUradeva nAmanA bIjA tIrthakara, pArzvanAtha jevA thaze. temanuM 100 varSanuM AyuSya, nava hAthanuM zarIra ane sapanuM lAMchana jANavuM. 3 supAzva-padilano jIva (paraMtu vivAyasUtramAM kahela che te nahIM) supArzva Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALa saptatikA 227 nAmanA trIjA tIrthaMkara, neminAtha jevA thaze. temanu' hajAra varSanuM AyuSya, iza dhanuSanuM zarIra ane za khanuM lAMchana jANavu 4 svaya'prabha :-deDhAyunA jIva, cAthA svayaMprabha nAmanA tIrthaMkara, naminAtha jevA thaze. temanu dasahajAra varSa nuM AyuSya, paMdara dhanuSanuM zarIra ane nIlakamaLanuM lAMchana jANavuM.... 5 sarvAnubhUti -kArtika zeThanA jIva-pAMcamA sarvAnubhUti nAmanA tItha kara, munisuvratasvAmI jevA thaze. temanu N trIsahajAra varSanuM AyuSya, vIza dhanuSanuM zarIra ane kacchapanuM lAMchana jANyuM. 6 devazruta :-za`kha zrAvakanA jIva-chaThThA devazruta nAmanA tItha kara, mallinAtha jevA thaze. temanu` pa McAvanahajAra varSanuM AyuSya, pacIza dhanuSanuM zarIra ane kaLazanuM lAMchana jANavu.. 7 udaya -nadanA jIva-sAtamA uya nAmanA tIthaMkara, aranAtha prabhu jevA thaze. temanu cArAzIhajAra varSanuM AyuSya, trIza dhanuSanuM zarIra ane naMdyAvanuM lAMchana jANavuM. 8 peDhAla-sunaMdanA jIva-AThamA peDhAla nAmanA tIthaMkara, kuMthunAtha jevA thaze. temanu paMcANu hajAra varSa nuM AyuSya, pAMtrIza dhanuSanuM zarIra ane bAkaDAnuM lAMchana jANavuM. 9 pATila :-AnaMdanA jIva-navamA pATTila nAmanA tIthaMkara, zAntinAtha jevA thaze. temanuM eka lAkha varSoMnuM AyuSya, cAlIza dhanuSanuM zarIra ane mRganuM lAMchana jANavuM. 10 zatakIrti :--zataka zrAvakanA jIva-dezamA zatakIrti nAmanA tIthaMkara dharmanAtha prabhu jevA thaze. temanuM dazalAkha varSanuM AyuSya, pIstAlIza dhanuSanu zarIra ane vajAnuM lAMchana jANavuM. (A zaMkhanA mitra jenu nAma puSkali hatuM te jANavA.) (zrI hemavIracaritramAM navamA kekasInA jIva ane dasamA reyalInA jIva kahyA che.) 11 sutrataH-satyakI vidyAdharanA jIva-agyAramA suvrata nAmanA tIthakara, anaMtanAtha jevA thaze. temanu trIzalAkha varSanuM AyuSya, pacAsa dhanuSanuM zarIra ane siMcANAnu lAMchana jANavuM. 12 amama :-dvArakAmAM kRSNa vAsudeva neminAtha prabhunA bhakta hatA. te dharmiSTha zrAvaka thayA hatA. anyadA temaNe aDhArahajAra munione zuddha vidhipUrvaka vadanA karI kSAyikasamyaktva upArjana karyuM hatuM. te vakhate sAtamI narakane yAgya duSkarma nI apavata nA karIne trIjI narakane ceAgya kaOdalika karyA hatA ane tIrthaMkaranAma kamA~ upArjana karyuM* hatu. e kRSNanA jIva-bAramA amama nAmanA tIrthaMkara, vimaLanAtha jevA thaze. temanu sAMITha lAkha varSanuM AyuSya. sAMiTha dhanuSanuM zarIra ane varAhanuM lAMchana thaze. vasudevahiMDImAM te kRSNa trIjI narakamAMthI nIkaLI, bharatakSetramAM zatadvAra nagaramAM mAMDalika rAjA thaI, cAritra grahaNa karI tItha kara nAmakama nikAcita karI, vaimAnika Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 prakaraNa ratnAvalI devapaNe utpanna thaI, tyAMthI cavIne amama nAme bAramA tItha kara thaze-ema kahyuM che. (narakamAMthI sIdhA tIrthakara thaI zakatA nathI kAraNa ke vacce kALa vadhAre che tethI khIjA e bhava thavAnI jarUra che.) 13 niSkaSAya :-baLadevanA jIva-teramA niSkaSAya nAmanA tIthaMkara, vAsupUjya jevA thaze. temanu' baheAMtera lAkha varSanuM AyuSya, sIttera dhanuSanuM zarIra ane mahiSanuM lAMchana jANavuM. (kRSNanA meATA bhAI khaLabhadra kRSNanA (amama tIthaMkaranA) tI'mAM siddhipadane pAmavAnA che, tethI A tIthaMkaranA jIva baLadeva kahyA che te bIjA samajavA.) 14 niSkulAka :-rAhiNInA jIva-nipulAka nAmanA caudamA tIthaMkara, zreyAMsanAtha jevA thaze. temanu 84 lAkha varSanuM AyuSya, 80 dhanuSanu zarIra ane khaDDInuM lAMchana jANavuM. 15 nimama :-jene khatrIza putra thayA hatA te sulasAnA jIva-padaramA nima nAmanA tI kara, zItaLanAtha jevA thaze. temanuM eka lAkhapUnu AyuSya, 90 dhanuSanuM... zarIra ane zrIvatsanuM lAMchana jANavuM, 16 citragupta:-jeNe prabhune bIjorApAka vaheArAvyA hatA te revatInA jIva- seALamA citragupta nAmanA tIrthaMkara, suvidhinAtha jevA thaze. temanu be lAkha pUrvInuM AyuSya, 100 dhanuSanuM zarIra ane magaranuM lAMchana jAvuM. 17 samAdhi :-gavAlinA jIva-sattaramA samAdhi nAmanA tIthaMkara, caMdraprabhu jevA thaze temanuM dazalAkha pUrvAMnu AyuSya, 150 dhanuSanu zarIra ane ca MdranuM' lAMchana jAvuM. 18 saMvara H-gAgalanA jIva-aDhAramA saMvara nAmanA tItha 'kara, supArzvanAtha jevA thaze.temanuM vIza lAkha pUrvanuM AyuSya, khassAdhanuSanuM zarIra ane svastikanuM lAMchana jAvu 19 yazodhara :-dvIpAyananA jIva-ogaNIzamA yazeAdhara nAmanA tIthaMkara, padmaprabha jevA thaze. temanu trIza lAkha pUrvanuM AyuSya, aDhIsA dhanuSanu zarIra ane padmanuM lAMchana jANavuM. 20 vijaya H-kaNuM nA jIva-vIzamA vijaya nAmanA tIrthaMkara, sumatinAtha jevA thaze. temanuM cAlIzalAkha pUrvanuM AyuSya, traNaso dhanuSanu zarIra ane krauMcanu` lAMchana jAvuM. 21 malaH-nAradanA jIva-ekavIzamA malla nAmanA tItha kara, abhinaMdana jevA thaze. temanuM pacAsalAkha pUrvAMnuM AyuSya, sADAtraNusA dhanuSanuM zarIra ane pinuM lAMchana jANavuM. 22 devaH-aMkhaDanA jIva-khAvIzamA deva nAmanA tIthaMkara, sabhavanAtha jevA thaze, temanu sAMIThalAkha pUrvanuM AyuSya, cArasA dhanuSanu zarIra ane azvanuM lAMchana Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 zrI kALa saptatikA jANavuM. (mahAvIrasvAmIe je aMbaDa sAthe sulatAne sukhazAtAnA samAcAra kahevarAvyA hatA te aMbaDa jANavA. koI ThekANe dharmalAbha kahevarAvyA hatA ema paNa jaNAvela che.) 23 anaMtavIrya -dvAmidanA jIva-vIzamA anaMtavIrya nAmanA tIrthakara, ajitanAtha jevA thaze. temanuM botera lAkha varSanuM AyuSya, sADAcArase dhanuSanuM zarIra ane gajanuM lAMchana jANavuM. (haimavIracaritramAM brahmAdaracakrInA jIva kahyA che.) 24 bhadrakara -svAtine jIva-cevazamA bhadrakara (bhadrakRta) nAmanA tIrthakara, cothA ArAnA prAraMbhamAM RSabhadeva jevA thaze. temanuM rAzIlAkha pUrvanuM AyuSya, pAMcase dhanuSanuM zarIra ane vRSabhanuM lAMchana jANavuM. * jinaprabhasUrikRta prAkRta gadya dIvALIkalpamAM te A pramANe che--trIjA udAyanA jIva-supArzvajina, cothA dilanA jIva-svayaMprabhajina, pAMcamA daDhAyunA jIva-sarvAnubhUtijina, chaThThA kArtikanA jIva-devasutajina, sAtamA zaMkhanA jIva-udayajina, AThamA AnaMdanA jIrva-peDhAlajina, navama sunaMdAnA jIva-padilajina, dazamA zatakanA jIvazatakIrtijina, agyAramA devakInA jIva-munisuvratajina, bAramAM kRSNanA jIva-amajina, teramA satyakInA jIva-niSkaSAyajina, caudamAM baLadevanA jIva-nipulAkajina, paMdaramA sulatAnA jIva nirmama jina, soLamA rahiNInA jIva citraguptajina, (keI kahe che ke kalkInA putra citragupta), sattaramA revatIne jIva-samAdhijina, aDhAramA sayalanA jIva saMvarajina, trevIsamA aranAtha jIva anaMtavIryajina, evI zamA buddhanA jIva bhadraMkarajina. bAkInA upara kahyA pramANe jANavA. (Ano nirNaya bahuzruta jANe.) tIrthakaranA AMtarA saDDhadusaya sahasA, pauNaculasiyA lakkhapaNachacaupanA / samakoDisahasa, teNUNapaliacaubhAga paliaddhaM // 66 // artha - pahelA pavanAbhanA nirvANathI bIjA suradevanuM nirvANa aDhI varSe thaze, bIjA ane trIjA jinanuM AMtaruM, pArAzI hajAra varSa. ( A AMtaruM badhe nirvANanuM jANavuM) trIjA ane cothA jinanuM AMtaruM pAMca lAkha varSa. cethA ane pAMcamA jinanuM AMtaruM, cha lAkha varSa. pAMcamA ane chaThThA jinanuM AMtaruM, ceppana lAkha varSa. chaThThA ane sAtamA jinanuM AMtaruM, keTisahastra (hajAra karoDa varSa). sAtamA ane AThamA jinanuM AMtaruM, keTisahasra varSa. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNu ratnAvalI 230 jUna palyopamane cotho bhAga (ba papama) - AThamA ane navamA jinanuM AMtaruM, ardha palyopamanuM jANavuM. pauNapaliUNa tiayara, caunavatIsacaupanna igkoddii| chavvIsasahasa cha chAvahilakkha vAsAyarasaUNA / / 67 // artha-navamA ane dazamA jinanuM AMtaruM, nA papama nyUna traNa sAgaropama dazamA ane agyAramAM jinanuM AMtaruM, cAra sAgaropama. agyAramA ane bAramA jinanuM AMtaruM, nava sAgaropama. teramA ane caudamAM jinanuM AMtaruM, cepana sAgaropama. caudamA ane paMdaramA jinanuM AMtaruM, chavvIsa hajAra, chAsaTha lAkha varSa ane eka sAgaropama nyUna, eka karoDa sAgaropamanuM jANavuM. (A bAdabAkI e Are 42 hajAra varSa jUnI eka kaDAcheDI sAgaropamano hovAthI te 42,000 ane pahelAthI chA prabhu sudhInA AMtarAnAM 65 lAkha ne 84 hajAra varSa maLIne samajavI.) navakoDi navaikoDI, navasayakoDI ya nvshskoddii| vohisadasanA nava-vasatIvamorijharavA I68nA artha -paMdaramA ane soLamA jinanuM AMtaruM, nava karoDa sAgaropama. soLamA ane sattaramA jinanuM AMtaruM, nevuM karoDa sAgaropama. sattaramA ane aDhAramA jinanuM AMtaruM, navase karoDa sAgaropama. ogaNIzamA ane vazamAM jinanuM AMtaruM, nevuM hajAra karoDa sAgaropama. vezamAM ane ekavIzamA jinanuM AMtaruM, nava lAkha karoDa sAgaropama. bAvIzamA ane trevIsamA jinanuM AMtaruM, trIsa lAkha karoDa sAgaropama. vIzamA ane vazamA jinanu AMtaruM, pacAsa lAkha karoDa sAgaropamanuM jANavuM. bala vejayaMta ajiA, dhammo suppahasudaMsaNANaMdA / . naMdaNa paumA haliNutti-cakiNo dIhadaMto a // 69 // taha gUDhadaMtao suddhadaMta, siridaMta-siribhUI somo / pauma mahApauma dusamo, vimala vimalavAhaNa ariho // 70 // artha:- AvatI covIzInA nava baLadevanAM nAma- 1. baLa, 2. vaijayaMta, 3. ajita, 4. dharma, 5. suprabha, 6. sudarzana, 7. AnaMda, 8. naMdana ane 9 pa jANavA. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kema | nAma aMtara padmanAbha siMha suradeva supAzva sapa 250 vaSe nirvANa supArzva zaMkha paNa 84 hajAra varSa svayaMprabha nIlakarmala 5 lAkha varSa sarvAnubhUti kArtika kara75 6 lAkha varSa utsarpiNI kALanI anAmatavIzInuM yaMtra , kono jIva | kayA tIrthakara samAnA AyuSya zarIra lAMchana zreNika mahAvIra svAmI 72 varSa | 7 hAtha pArzvanAtha 100 varSa | 8 hAtha padila neminAtha 1000 varSa : 10 dhanuSa daDhAyuM naminAtha 10000 varSa | 15 dhanuSa munisuvrata 3000 varSa | 20 dhanuSa zaMkha mallinAtha papa000 varSa | 25 dhanuSa 84000 varSa | 30 dhanuSa naMdAvartA sunaMda kuMthunAtha 95000 varSa : 35 dhanuSa bekaDo AnaMda zAMtinAtha 1 lAkha varSa ! 40 dhanuSa zataka | dharmanAtha | 10 lAkha varSa | 45 dhanuSa satyakI | anaMtanAtha | 30 lAkha varSa | 50 dhanuSa kRSNa | vimalanAtha | 60 lAkha varSa | 60 dhanuSa | devazruta kalaza 54 lAkha varSa udaya aranAtha hajAra karoDa varSa peDhAla hArakaDa varSa nyUne palyopama che popama poTila mRga vijA paNuM pApana nyUne 3 sAgaropama zatakIrti suvrata amama | satyakI sicANe 4 sAgaropama | varAha 8 sAgaropama Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma nAma kenejIva kayA tIrthakara samAna AyuSya aMtara zarIra ne lAMchana baLadeva vAsupUjya svAmI 72 lAkha varSa mahiSa 30 sAgaropama niSkaSAya 14 | niSNulAka hiNI zreyAMsanAtha | 84 lAkha varSa | 80 dhanuSa | 1 lAkha pUrva 90 dhanuSa | 15 | nirmama sulatA zItalanAtha citragupta revatI samAdhi gavAlI padgI | 54 sAgarepama 26 hajAra chAsaTha lAkha zrIvatsa | varSa ane 100 sAga jUna 1 karoDa sAga. magara | 9 karoDa sAga. caMdra | 80 karoDa sAga. svastika ! 900 karoDa sAga. padma | 9000 karoDa sAgadauca | 90, hajAra karoDa sAga. kapi 9 lAkha karoDa sAga. suvidhinAtha 2 lAkha pUrva | 100 dhanuSa | caMdraprabhasvAmI | 10 lAkha pUrva { 150 dhanuSa | supArzvanAtha | 20 lAkha pUrva | 200 dhanuSa | padmaprabhusvAmI | 30 lAkha pUrva | 250 dhanuSa | sumatinAtha |. 40 lAkha pUrva | 300 dhanuSa | abhinaMdana svAmI | pa0 lAkha pUrva | 350 dhanuSa | * saMbhavanAtha : | 60 lAkha pUrva | 400 dhanuSa ajitanAtha | 72 lAkha pUrva | 450 dhanuSa | RSabhadeva | 84 lAkha pUrva | pa00 dhanuSa | 18 | saMvara | gAgali 19 yazodhara | dipAyana | vijaya karNa nArada 22 | deva aMbaDa 23 [ anaMtavIya dvAramada | 24 | bhadra kara | svAti | | | malA azva lAkha karoDa sAga. gaja pRSabha | 30 lAkha karoDa sAga. | pa0 lAkha karoDa sAga. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kALa saptatikA 233 - have bAra cakravartIonAM nAma kahe che - 1. dIrghadaMta, 2. gUDhadata, 3. zuddhadaMta, 4. zrIhaMta, pa. zrIbhUti, 6. sema, 7. paddha, 8. mahApava, 9. dusama, 10. vimala, 11. vimalavAhana ane 12. ariSTa naMdI a naMdimitto, suMdarabAhu mahabAhu aiblo| mahabala balo duviThTha, tiviThTha, iya bhAvi nava viNhu // 71 // * artha - nava vAsudevanA nAma kahe che - 1. naMdI, 2. naMdImitra, 3. suMdarabAha 4. mahAbAhu, pa. atibala, 6. mahAbala, 7. bala, 8. dvipRSTha ane 9. tripRSTha A pramANe nava vAsudevA bhAvI kALe thavAnA che. bhAvi paDiviNhuNo tilaya, lohajaMgho ya vayarajaMgho a / kesari bali palhAyA, aparAiya bhIma suggIvA // 72 // artha:- bhAvikALamAM thanArA nava prativAsudevanAM nAma 1. tilaka, 2. lehajaMgha, 3. vAjaMgha, 4. kezarI, 5. bali, 6. prahalAda, 7. aparAjita, 8. bhIma ane 9 sugrIva jANavA. iya bArasAracakaM, kappo te 'nnNtpugglprho| te 'NatAtIaddhA, aNAgayaddhA aNaMtaguNA // 73 // artha - A upara kahyA pramANe bAra ArArUpa kALacakra che, te eka kapa kahevAya che. tevA anaMtA kalpa jAya tyAre eka pugalaparAvarta thAya che. tevA puddagalaparAvarta atItakALamAM anaMtA gayA che, ane tenAthI anAgatakALa anaMtaguNe che. | bhAvArtha - anaMta pudgalaparAvartanane atItakALa che ane anAgatakALa tenAthI anaMtaguNa che. sirideviMdamuNIsara-viNeasiridhammaghosamarIhi / appaparajANaNaTThA, kAlasarUvaM kimavi bhaNiaM // 74 // artha:-tapakacchanA zrI devendramunIzvaranA ziSya zrI dharmaSAcArya sva ane parane jANavA mATe kALanuM svarUpa kAMIka saMkSepathI kahyuM che. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vijayavimalagaNi viracita zrI bhAva prakaraNa upazama Adi pAMca bhAvo che. e bhAvone ATha dvAromAM kevI rIte kayA bhAve heya te vistArathI jaNAvela che. je dharmAstikAyAdi dvAramAM bhAva kahyA che te 8 dvAranI vyAkhyA karI che pachI upazama-kSAyika kSAyopathamika-audayikapAriNAmika tathA saMnipAtikabhAvanI vyAkhyA karIne disaMgI-trisaMyogI catuHsaMyogI pacaraMgI bhAMgA kevI rIte bane te samajAvIne batAvyA che. te ja bhAvonA uttarabhedanuM paNa varNana karela che. pachI dareka kAromAM bhAva batAvIne bhAvalokaprakAzanI jema ahIM paNa zakya vistAra karIne bhAvanI samajaNa ApI che. ApaNane keTalA bhAvo che? kayA jIvane kayA ane keTalA bhAvo-keTalA guNasthAne vigere jaNAvIne ApaNane sajAga karyA che. e rIte A bhAva prakaraNa pUrNa karela che. ANaMdabharianayaNo, ANaMda pAviUNa guruvayaNe / ANaMdavimalasari namiuM, vucchAmi bhAve a // 1 // artha - AnaMdathI pUrNa netravALe huM zrI vijayavimalagaNi gurunA vacanamAM AnaMda pAmIne AnaMdavimalasUrine namaskAra karIne opazamikAdi bhAvene kahuM chuM. dvAragAthA - dhammAdhammAgAsA, kAlo puggalakhaMdhA ya kamma gai jIvA / eesu a dAresu, bhaNAmi bhAve a aNukamaso // 2 // artha:-1. dharmAstikAya, 2. adharmAstikAya, 3. AkAzAstikAya, 4. kALa, pa. pudgalaskaMdha, 6. karma, 7. gati ane 8. jIva e ATha dvAromAM anukrame bhAvane kahuM chuM. bhAvArtha -ATha dvAranI vyAkhyA :- 1. dharmAstikAya -jIva ane pudagalane gati karavAmAM je apekSA kAraNa te dharmAstikAya. astikAyA-asti eTale pradezane samUha te astikAya. -jema pANI mAchalAne gamana karavAmAM apekSAkAraNa che tema jIva ane pudagalane gati karavAmAM apekSAkAraNa dharmAstikAya che. e dharmAstikAyane skaMdha caudarAjalokapramANa ane asaMkhyAtapradezI che. 2. adharmAstikAya - jIva ane pudgalane sthira rahevAmAM je apekSAkAraNe te adharmAstikAya. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhAva prakaraNa adharmAstikAyanA skaMdha cauDharAjaleAkapramANa ane asaMkhyAtapradezI che. 3. AkAzAstikAya :--A eTale maryAdApUrvaka sarva padArthA jayAM prakAze eTale save dravyeA jyAM potAnA svabhAvane pAme chete AkAza, tenA pradezanA samudAya te AkAzAstikAya. 235 sAkarane dUdhanI jema je jIva ane pudgalane avakAza Ape te AkAzAstikAya. AkAzAstikAyanA skaMdha leAkAlAka vyApI, anaMtapradezI che. lAka-jemAM cha e dravya hoya te leAka ane te caudarAja pramANa che. te sivAyanA alAkAkAza jANavA. 4. kAlaH- "naMdAH " kALanA be prakAra che. (1) vartanAlakSaNa, (ra) samayAvalikAlakSaNa, vartanAlakSaNa H- dravyane te te rUpe thavAmAM je prayAjaka te vanA. A vanA samasta dravya, kSetra ane bhAva (paryAya) vyApI che. samayAvalikAlakSaNa :- te aDhIdvIpanA dravyAdimAM che, tenI bahAra nathI. te kALa jInAne navA kare ane navAne junA kare. samayaH- sUkSmamAM sUkSmakALa je vartamAna maTI bhUta kathAre thayA tathA bhaviSya maTI vamAna kayAre thayA te paNa jaNAya nahi te samaya. AMkha baMdha karIne ughADIe teTalA vakhatamAM asaMkhyAtA samaya thAya che. asaMkhyAtAsamaya = 1 AvalikA. te 5. kadhaH--(pudgalanska dha) pUraNu, galana athavA caya, puddagala tenA be aNuthI anaMtAaNu sudhInA banelA skaMdha kahevAya che. upacaya dharmavALA 6. kamaH--A samasta cauDharAjaleAka kavAthI nira'tara ThAMsIne bharelA che. te kavAne mithyAtvAdi sAmAnya hetuthI athavA jJAna-jJAnInuM pratyenIkapaNu ItyAdi vizeSa hetuthI grahaNa karIne jIva AtmapradezanI sAthe kSIra-nIranI jema athavA agni ane leAhanI jema saMbaddha kare te ka te krama ATha prakAranA che. 1. jJAnAvaraNIyakama :--jenAthI vastu jaNAya te athavA vizeSa grahaNAtmaka khAdha te jJAnaM, tene AvaranAra, grahaNa karelI ka va AnA viziSTa puddagala samUha te jJAnAvaraNIyaka . ra. dazanAvaraNIyakaH--jenAthI dekhAya te athavA sAmAnya grahaNAtmaka badha te dana. tenuM AcchAdana karanAra je kama te dazanAvaraNIyakrama. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 prakaraNu ratnAvalI 3. vedanIyakama :--jenAthI sukha-duHkhanA anubhava thAya te vedanIyA. 4. meAhanIya :--sadasad vivekamAM bhUle ane jethI jIva mAha pAme te mAhanIyaka . 5. AyuSyakasa :--eka gatimAMthI khIjI gatimAM lai jAya te AyuSyakama, 6. nAsakama :--gati Adi paryAya anubhavavA tatpara kare te nAmaka, 7. gAtrakama :--UMca-nIcanA bheda jenAthI thAya te gAtrakama. 8. aMtarAyaku --dAnAdi labdhionA nAza kare te atarAyaka. 7. gati --jemAM gamana karAya te gati tenA pAMca prakAraH 1 nArakI, 2 tiya ca, 3 manuSya, 4 deva, 5 siddhagati. 8. jIva H--je jIvyA, jIve che ane jIvaze te jIva. je dravyaprANu ane bhAvaprANane dhAraNa kare te jIva. dravyaprANa H--pAMcaiMdriya, traNa khaLa, zvAseAvAsa ane AyuSya. bhAvaprANa H--jJAna-darzana-cAritrAddhi AtmAnA guNeA. dravyaprANu ane bhAvaprANu khaMnene dhAraNa kare te saMsArIjIva ane bhAvaprANane dhAraNa kare te siddhajIva. ahIM guNasthAnavat jIva levA, paNa ekendriyAdi jIvA levA nahi. kAraNake ahIM guNasthAnaka Azrayine bhAvA kahelA che. A pramANe A ATha dvArAmAM aupazamikAdibhAvA anukrame kaheze. cauda guNasthAnakAnA nAmaH- micche sAsaNa mIse, avizya dese pamatta apamate / ni ania huma-vasama khiNa sajogi ajogiguNA // 3 // artha :-mithyAtva, sAsvAdana, mizra, avirati, dezavirati, pramattasaMyata, apramattasaMcata, nivRttikaraNa, anivRttikaraNa, sUkSmasa'parAya, upazAMtameAha, kSINamAha, saceAgI ane ayeAgI-e 14 guNasthAnaka jANuvA. bhAvArtha :-guNasthAnaka-jJAna, darzIna ane cAritranI vizuddhi avizuddhinA, praka, aprakarUpa adhyavasAyanA taratama bheda te guNasthAnaka. te adhyavasAya asaMkhyAtA haiAvAthI guNasthAnakanA bheda paNa asaMkhyAtA che; para`tu sthUla-STithI cauda bheda jANavA. 1. mithyAtvaguNasthAnaka -jyAM jinezvaranA vacana upara zraddhA na hAya, satyane asatya ane asatyane satya mAne te.. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhAthuM prakaraNa 237 - 2sAsvAdanaguNasthAnakaH-upazamasamakti vamIne mithyAtve jatAM anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayathI jIvanA je pariNAma thAya te. 3. mizraguNasthAnaka -jinezvaranA vacana upara jyAM rAga-dveSa na hoya te. 4. aviratisamyagdaSTiguNasthAnaka-jyAM upazama, kSaye pazama ane kSAyika A traNa prakAramAMthI eka samakita hoya, paNa virati na hoya te. 5. dezaviratiguNasthAnaka-jyAM deze eTale aMze theDI virati hoya te. 6. pramasaMvataguNasthAnaka-jyAM sarvavirati hovA chatAM magha (ahaMkAra) viSaya, kaSAya, nidrA, vikathA A pAMca prakAranA pramAda hoya te. 7. apramattasaMvataguNasthAnaka-jyAM sarvavirati hoya ane nidrAdi pramAda rahita hoya te. 8. nivRttikaraNaguNasthAnakA-jyAM zreNi mAMDanAra chene eka sarakhA adhyavasAya na hoya paNa pheraphAravALA hoya che. bIjuM nAma apUrvakara Nu guNasthAnaka che. jemAM apUrva sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, guNasaMkrama ane sthitibaMdha e pAMca padArtho thAya te apUrvakaraNa. 9. anivRtti bAdaraparAyaguNasthAnaka :- jyAM zreNi mAMDanAra sarva jInA - sarakhA adhyavasAya hoya te. 10, sUkSmasaM5rAyaguNarathAnaka -jyAM sUkama lebhane ja radaya hoya te. 11. upazAMta mohaguNasthAne kA-jyAM mohanIyakarmanI sarva prakRtie upazamI hoyate. . 1ra, kSINamohaguNasthAnaka jyAM mohanIyakarmanI sarva prakRtine sarvathAkSaya thaye hoyate. 13. sagIkevalIguNasthAnaka-kevalajJAna thayA pachI mAtra egapravRtti vartAtI hoya te. 14 ayogI kevalI guNasthAnaka - jyAM yugapravRttino abhAva hoya paNa hajI siddhAvasthA prApta na thaI hoya te. A pramANe guNasthAnakanuM saMkSepamAM svarUpa kahyuM. cha bhAvanA nAma : uvasama khaio mIso, udao pariNAma sanivAo a / savve jIvaTThANe, pariNAmudao ajIvANaM // 4 // atha-1. aupathamikabhAva, 2. kSAvikabhAva, 3. lApazamikabhAva (mizrabhAva), 4. audayikabhAva, pa. pariNAmikabhAva ane bhAvanA saMgarUpa 6. saMnnipAtikabhAva - e sarve bhAve jIvasthAnamAM hoya. pAriNamika ane audayika A be bhAva ajIvamAM paNa heya. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 prakaraNa ratnAvalI bhAvA-6 bhAvAnI vyAkhyA:-1. aupazamikabhAvaH-udaya be prakAre che. 1. rasAya ane 2. pradezeAya. A baMne prakAranA udaya jemAM na hoya te aupazamikabhAva. kALaH--sAdisapa vasita 1 bhAMgA. A bhAva e prakAre che. 1. upazamasamati, 2. upazamacAritra, 2. kSAyikabhAvaH----kanA atyaMta nAza te kSaya, tenAthI thayela je bhAva te kSAyikabhAva. tenA nava bheda che. kALa-sAdisa paryaM vasita ane sAdiapa vasita-rbhAMgA. 3. mizrabhAva athavA kSAyeApazamikabhAvaH-udayamAM AvelAnA kSayathI tathA ucamAM nahIM AvelAnA upazamathI thayela te mizrabhAva athavA kSAyeApazamikabhAva tenA aDhAra bheda che. kALaH-sAdisapaya vasita, anAsipa vasita ane anAdiapa vasita A traNa bhAMgA A bhAvamAM hAya. 4. audayikabhAva:- zubhAzubha prakRtienuM vipAka ( 2sa )thI anubhavavuM te auyikabhAva. tenA ekavIza bheda che. kALaH-sAkrisa paryaM vasita, anAdisapavasita ane anAdiapa vasita kula 3 bhAMgA. 5. pAriNAmikabhAvaH- 9 bhAva - jIva ane ajIvane svasvarUpanA anubhava thavA te pAriNAmikabhAva athavA pAtapAtAnI avasthAmAM rahevuM te pAriNAmikabhAva. DhALa:-sAdisapa vasita, anAsipa vasita ane anAdiapa vasita. 3 bhAMgA. 6. sAnnipAtikabhAva H-pUrva kahelA bhAvAnA--saMnnipAtathI-sayAgathI thayela te sAnnipAtibhAva. tenA 26 bheda che. te A rIteH dvikasa cAgI 10, trikasa'ceAgI 10, catuHsa yAgI pa, paMcasacegI 1 A pramANe 26 bhAMgA jANavA. dvisayAgI bhAMgA 1 aupazamikakSAyika 2 . aupazamikSAyeApazamika 3 aupazamiaudayika 4 aupazamikapAriNAmika 5 kSAyikakSAApazamika 6 kSAyikaaudayika 7 kSAyikapAriNAmika 8 kSAyeApazamikaaudayika 9 kSAApazamikapAriNAmika 10 audayikapAriNAmika Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhAva prakaraNa 239 visaMgI bhAMgA 11. pathamika kSAyika kSApAzamika. 6. pazamika audayika pariNAmika. 2. aupazamika kSAyika audayika | 7. kSAyika kSApazamika audayika 3. pathamika kSAyika pariNAmika. 8. kSAyika kSApazamika pariNAmika. 4. pazamika kSApAzamika audayika. | 9. kSAyika audayika pAriNAmika. 5. pathamika kSApazamika pariNAmika. 10. kSApazamika dAyika pariNAmikA - catuHsaMgI bhAMgA 1 opazamika kSAyika kSApazamika audayika 2. opazamika kSAyika kSApazamika pariNAmika. 3 pazamika kSAyika audayika pAriNAmika. 4 pamika kSApazamika dayika pariNAmika. 5 kSAyika kSApazamika audayika pariNAmika. - paMcaraMgI bhAMga 1 opazamika, kSayika, kSApazamika, audayika, pariNAmika saMgane abhAva hovAthI ekamAM sannipAta na hoya.' jIvamAM saMbhavatA cha sAnnipAtika bhAgA -' 1 kSAyika pariNAmika krikasaMgIsiddhane. 2 kSAyika audayika pAriNamika trikasaMyogI-kevalIne. - 3 kSApazamika audayika pAriNAmika trikasa gIcAre gatimAM. 4 pamika kSApazamika audayika pariNAmika catusaMgIcAre gatimAM. 5 kSAyika kSApazamika audayika pariNAmika catusiMga-cAre gatimAM, 6 opazamika kSAyika-kSApazamika audayika-pAriNAmika paMcaraMgI-kSAyikasamaktiI upazramazreNi mAMDanAra manuSyane A pramANe cha sAnnipAtika bhAMgA jIvamAM saMbhave. bAkInA viza bhAMgA jIvamAM saMbhave nahi. ajIvane-pariNAmika audayika be bhAva saMbhave, bIjA bhAva saMbhave nahi. bhAvanA uttarabheda : kevalanANaM desaNa, khai sammaM ca caraNaM dANAI / nava khahAladdhIo, upasamie sammacaraNaM ca // 5 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 prakaraNa ratnAvalI artha -kevalajJAna, kevaladarzana, kSAyikasamakti, kSAcikacAritra ane dAnAdi pAMca labdhio ema nava bheda kSAvikabhAvanA tathA upazamabhAvanA upazamasamakita ane upazamacAritra e be bheda che. bhAvArtha -kSAyikabhAvanA nava bheda - 1 kevalajJAnAvaraNIya karmanA kSayathI kevalajJAna. 2 kevaladarzanAvaraNIya karmanA kSayathI kevaladarzana. 3 darzanamohanIyakarmanA kSayathI kSAyikasamakita. 4 cAritramehanIyakarmanA kSayathI kSAyikacAritra. pa thI 9 pAMca aMtarAya karmanA kSayathI dAna labdhi,lAbhalabdhi, bhogalabdhi, upagalabdhi ane vIrya labdhi pAMca kSAyikalabdhi. pathamika bhAvanA be bheda : 1. upazamasamakti -anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya tathA samakita mehanIya, mizra mehanIya, mithyAtvamehanIya A sAta prakRtine radaya ane pradezadaya baMne na hoya te upazama samakita prathama samyakRtva utpattikALe tathA upazama zreNimAM hoya che. 2. upazamacAritra -upazamazreNimAM cAritramehanIyanA upazamathI hoya che. kSayopazamabhAvanA 18 bheda - nANA cau aNNANA, tiNi ya daMsaNatigaM ca gihidhammo / veaga savvacAritaM, dANAi ya missagA bhAvA // 6 // artha -cAra jJAna, traNa ajJAna, traNa darzana, gRhasthadhama-dezavirati, vedaka (kSapazama) samakita, sarvaviraticAritra ane dAnAdika pAMca labdhio. e mizrabhAvanA 18 bheda jANavA. (kSapazamabhAvanA paryAya nAma mizra tathA veThaka paNa che.) bhAvArtha -kSapazamabhAvanA aDhAra bheda - 1-4 kevalajJAna sivAyanA mati, zruta, avadhi, mana 5ryava-cAra jJAna 5-7 matiajJAna, zrutajJAna ane virbhAgajJAna - traNa ajJAna A sAta jJAnAvaraNIyakarmanA kSapazamathI thAya. 1-10 cakSu, acalsa, avadhi traNadarzana darzanAvaraNayakarmanA kSepazamathI thAya. 11 vedakasamakita darzanamohanIyakarmanA kSaye pazamathI thAya. 12 dezavirati | cAritramehanIyakanA pazamathI thAya. 13 sarvavirati 14-18 dAnAdi pAMca labdhi aMtazayakarmanA kSapazamathI hoya. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241. : 5 . zrI bhAva prakaraNa - dAnAdi pAMca labdhio be prakAre hoya che. 1 kSAyikI - kevalIne 2 kSApazamikI-chasthAne audayikabhAvanA 21 bheda - jAtrAmaridisakama sA sA levA fche turi maLyA-manA viyA pariNAme | 9 || atha -ajJAna, asiddhatva, asaMyama, 6 vezyA, 4 kaSAya, 4 gati, 3 veda, mithyAtva ema 21 cethA audayika bhAvanA bheda che, bhavyatva, abhavyatva ane jIvavA e traNa pariNAmikabhAvanA bheda che. bhAvArtha -audayikabhAvanA 21 bheda 1 jJAnAvaraNIyakarmanA udayathI ajJAna AThakarmanA udayathI asiddhatva pratyAkhyAnAvaraNIyanA udayathI asaMyama kaSAyamehanIyakarmanA udayathI- kRSNAdi cha vezyA athavA AThekarmanA udayathI athavA (kRSNa-nIla-kApota-teA gapariNAmarUpa padmazukla) 10-13 kaSAyamehanIyakarmanA udayathI . cAra kaSAya (krodha, mAna, mAyA, lebha) 14-17 gatinAmakarmanA udayathI cAra gati (deva-manuSya-tiryaMca-naraka) 18-20 kaSAyamehanIyakarmanA udayathI (strI-purUSanapuMsaka veda) 21 mithyAtvamehanIyakarmanA udayathI mithyAtva ahIM dacikabhAvanA pAMcanidrA, sAtA, asAtA ane hAsya, rati vagere karmodayathI thayelA bIjA paNa ghaNA bheda jANavA. A prakaraNamAM ekavIzanI saMkhyA pUrva zAstranA anusAre kahelI che. pAriNumika bhAvanA 3 bheda - 1. bhavyapaNane bhAva te 2. abhavyapaNAne bhAva te abhavyatva 3. jIvapaNane bhAva te traNa veda bhavyatva jIvatva Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prakaraNa ratnAvalI. enuM e pramANe ja sadA pariNamana che. kAraNa ke bhavya te abhavya na thAya, abhavya te bhavya na thAya ane jIva ajIva na thAya. A rIte pAMca bhAvanA uttarabheda 53 jANavA. aupamika kSAyika kSAyeApazamika 2 9 18 dharmAstikAyAdi ATha dvArAmAM aupamikAdi bhAvAH Aima caudAresu ya, bhAvo pariNAmago ya NAyavvo / vaSe pariNAmulo, paMvidyA kuMtti momi // 8 // a:--prathamanA cAra dvArAmAM pAriNAmika bhAva jANavA. skaMdhamAM pAraNAmika ane auyikabhAva ane mAhanIyakramamAM pAMce bhAva hAya. 242 auyika 21 pAriNAmika bhAvAtha:--1. dharmAstikAya 2. adharmAstikAya, 3. AkAzAstikAya ane 4 kALa e cAra dvArAmAM eka pAriNAmikabhAva ja hAya. kAraNa ke dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya anAdi kALathI Ara'bhI jIva ane pudgalAne anukrame gatimAM tathA sthitimAM upaSTa...bha ApavAnA ane avakAza ApavAnA pariNAmamAM pariNata che. tathA kALa paNa AvalikAde piraNAmamAM piraNata hovAthI anAdi pAriNAmikabhAvamAM vavApaNuM' che. pAMcamA skandhadvAramAM eTale pudgalaskadhamAM pANiAmika ane auyika e e bhAvA hAya. temAM yAdi (be paramANunA banelA vigere) ska'mAM kALa Azrayi sAdipaNu hAvAthI sAskripAriNAmikabhAva jANavA ane merU vigere je skandhA che te anAdikALathI te rUpe pariNamelA heAvAthI anAdi pAriNAmika bhAva jANavA. tathA je anaMta paramANunA -dhA che, jene jIva karUpe parimAve che, tenA ka rUpe udaya hAvAthI tevA skadhAmAM auyikabhAva paNa che te AvI rIte zarIrAdi nAmaka nA udayathI thayela audArikAdi skandhAnA audArika zarIrapaNe udaya te audiyabhAva jANavA. je chUTA paramANuo che temAM jIvanA grahaNanA abhAva hovAthI auyikabhAva nathI, temAM phakta pAriNAmikabhAva ja hoya che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhAva prakaraNa 6. kamadvAra :--meAhanIyakama mAM pAMce bhAva hoya che. 1. aupazamikabhAvaH--mehanIyaka nI bhasmathI DhaMkAyela agninI jema anuya avasthA te aupazamikabhAva. ahIM sarvopazama levA paNa dezeApazama nahi. dezApazama sarva karmomAM hAya che. 2. kSayApazamabhAva H--mAhanIyakama udayamAM AvyuM tenA kSayathI ane anudayanA upazamathI thayela bhAva te kSayApazamabhAva. 3. kSAyikabhAva :--meAhanIyakamanA Atyantika eTale pharIthI baMdha na thAya tevA nAza te kSAyikabhAva. 4. audayikabhAvaH--mehanIyakamanA udaya te auyikabhAva. sarve saMsArI jIvAne AThe karmanA uddaya hAya che. 5. pAriNAmikabhAva :--jIvapradezAnI sAthe saMpUrNa paNe ekameka thavuMte pAriNAmikabhAva, athavA te te dravya, kSetra, kALa ane adhyavasAyanI apekSAe tathAprakAre sakramAdarUpe je pariNamana te pAriNAmikabhAva. A pramANe mehanIyakama mAM pAMce bhAva samajavA. roSa 7 karmImAM bhAva - 243 nANAvaraNe, vigve viNuvasama huMti cattAri / yAunAmagoe, uvasamamIseNa rahiAo // 9 // artha :--dazanAvaraNIya, jJAnAvaraNIya ane aMtarAyakarmamAM upazama vinA cAra bhAva hAya ane vedanIya, AyuSya, nAma ane gAtra karmamAM upazama ane mizra rahita bAkInA traNa bhAva hAya. bhAvAtha:--dezanAvaraNIya, jJAnAvaraNIya ane aMtarAya e traNa karmamAM upazama vinA cAra bhAva hAya. A karmAnA upazama thatA nathI mATe auyika, kSAyika, kSAyeApazamika ane pAriNAmika e cAra bhAva hAya. temAM paNa kevalajJAnAvaraNIya ane kevaladarzanAvaraNIyanA vipAkeAyanA viSNubhanA abhAva hAvAthI tenA kSayApazamanA asa'bhava che. bAkInA cAra karma vedanIya, AyuSya, nAma ane gAtramAM aupazamika ane mizra te kSAyeApazamika e e vinA bAkInA kSAyika, auyika ane pAriAmika e traNa bhAva hAya. 4 -- jJAnA bhAva-- 4 deza 4 veda0 3 mAha ma Ayu nAma gAtra ata. 3 3 3 4 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 7 mu' gatidvAraH - ca vigaha paNa paNa, khAia pariNAma huMti siddhie / aha jIvesu a bhAve, bhaNAmi guNaThANarUvesu // 10 // atha cAre gatimAM pAMca pAMca bhAva hAya che. siddhagatimAM kSAyikabhAva ane pAriNAmika e e bhAvA hAya che. bhAvAthaH-nArakI, tiya ca, manuSya ane devatA e cAre gatimAM, pAMca bhAve :- 1. aupazamikabhAve upazamasamukti. 2. kSAyikabhAve kSAyikasamakti. 3. kSAye pazamikabhAve IMdriyA. 4. audiyabhAve narakagatyAdi. 5. pAriNAmikabhAve jIvatvAdi. siddhigatimAM bhAvA -pAMcamI siddhigatimAM kSAyika ane pAriAmika e ja bhAva hAya che. kevaLajJAnAdi kSAyikabhAve. jIvatva pAriNAmikabhAve. prakaraNa ratnAvalI guNasthAne vartatA jIvAmAM bhAvA -- mIsodaya pariNAma eebhAvA bhavanti paDhamatige / agge aha paNa paNa uvasama viNu huMti khINaMmi // 11 // artha : pahelA traNa guNasthAnake mizra, audayika ane pAriNAmika e traNa bhAva, pachInA AThe guNasthAnake pAMca bhAva ane kSIName haguNusthAnake upazamabhAva rahita cAra bhAva hAya che. khaiyodayapariNAmA, tini ya bhAvA bhavanti caramaduge / esi uttarabheA, bhaNAmi micchAiguNaThANe / / 12 / / atha :-kSAyika, audayika ane pAriNAmika A traNa bhAva chellA e guNuThANuM hAya che. bhAvAtha :-guNasthAnake bhAveza: 1-2-3 mithyAtvaguNasthAnaka, sAsvAdanaguNasthAnaka ane mizraguNasthAnake 3 bhAvA 1 mizra-kSaye pazamabhAve indriyAdi. 2 auyikabhAve gatyAdi. 3 pAriNAmikabhAve jIvAdi, Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhAva prakaraNa 245 3 thI 8 avirati, dezavirati, pramatta, apramatta, apUrNa, anivRttikhAdara, sUkSmasaMpAya, upazAMtameAhaguNasthAnake pAMca bhAveza: (1) upazamabhAve upazamasamakita 4 thI 11 guNasthAna sudhI. 4 thI 11 guNasthAnaka sudhI. (2) kSAyikabhAve kSAyikasa mati (3) kSaceApazamabhAve kSAyeApazamika indriyAdi tathA. kSayApazama samakti 4 thI 7 guNasthAnaka sudhI. 99 AgaLa 8 thI 11 cAra guNasthAnake kSayApazamikI indriyAdi ja hoya che, kSayApazamasamakita hAtuM nathI. kAraNa : samaktimAhanIyanA udayathI kSayApazamasamakti hoya che ane tenA udaya sAtamA guNasthAnaka sudhI ja hAya che. (4) audayikabhAve gatyAdi. (5) pAriNAmikabhAve jIvAdi. 12 kSINamAha guNasthAnake cAra bhAveza: (1) kSayApazamabhAve indriyAkri (2) audayikabhAve gatyAdi (3) pAriNAmikabhAve jIvatpAdi (4) kSAyikabhAve kSAyikasamakti ane kSAcikacAritra. upazamabhAva mAhanIyakama nA hAya che te mehanIyanA kSapane dazame gurusthAnake sathA kSaya thayela hovAthI te bhAva khArame guNasthAnake hAtA nathI. 13-14 sacAgikevalI ane aAgili guNusthAnake. traNa bhAveza: (1) kSAyikabhAve kevalajJAnAdi. (2) audayikabhAve gatyAdi, (3) pAriNAmikabhAve jIvAdi 2 3 4 p guNasthAnaka 1 mULabhAva 3 3 3 guNasthAnakamAM uttarabheda 7 6 . 10 11 5 5 5 5 5 5 5 5 re 12 4 micche taha sAsANe, khAosamiyA bhavaMti dasa meyA / 13 14 3 3 dANAzpaNaga cakkhu ya, acakkhu annANa tiagaM ca // 13 // a: mithyAtve tathA sAsvAdane kSAyeApazamikabhAve dAnAdi pAMca ( dAna, lAbha, Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 prakaraNa ratnAvalI. bhega, upabhega, vIrya,) labdhio, cakSudarzana, acakSudarzana ane ajJAnatrika (mati ajJAna, zrutajJAna, virbhAgajJAna) e pramANe daza bheda hoya che. misse missaM sammaM, tidaMsa dANAipaNaga nANatigaM / turie bArasa navaraM, missaccAeNa sammattaM // 14 / / artha -mizraguNasthAnake mizrasamakita, traNa darzana, dAnAdi pAMca ane jJAnatrika e bAra bhAva hoya che. ethe guNasthAnake paNa bAra bhAva hoya che, paraMtu eTaluM vizeSa ke mizra sthAne kSaye pazamasamakita hoya. bhAvArtha: trIjA mizraguNasthAnake -mizrasamakita, cakSudarzana, acakSudarzana ane avadhidarzana e traNa darzana, dAnAdi pAMca labdhio ane jJAnavika e bAra kSapazamabhAva hoya. ahIM jJAna ajJAnamAM kaIvAra jJAnanI, keIvAra ajJAnanI bAhulyatA hoya athavA baMnenI samAnatA paNa hoya. ahIM jJAnavika kahyuM te jJAnanI bAhulyatAnI vivakSAe kahyuM. tathA ahIM avadhidarzana karyuM te siddhAMtanA matanI apekSAe jANavuM. cothA aviratiguNasthAnake-mizramAM kahyA te ja bAra kSapazamabhAva hoya. phakta mizrasamakitane badale kSaye pazamasamakita jANavuM sammuttA te bArasa, viraikkheveNa tera paMcamae / chaDhe taha saptamae, caudasa maNanANakhevikae // 15 // atha-cothA guNasthAnake kahela bArabhAvamAM dezavirati sahita pAMcame guNasthAnake terabhAva hoya, TUThe tathA sAtame guNasthAnake mane paryAvajJAna sahita cauda bhAva hoya. bhAvArtha-pAMcame guNasthAnake tera bhAva - pUrvokta 12+dezavirati =13 bhAva. cha tathA sAtamaguNa sthAnake cauda bhAva:- pUrvokta 13 + mana : paryAvajJAna = 14 bhAva. pAMcamA guNasthAnake kahela tera bhAvamAMthI dezaviratinA sthAne sarvavirati jANavuM. aTThamanavamadasame, viNusammatteNa hoi terasagaM / uvasaMtakhINamohe, carittarahiA ya bAra bhave // 16 // artha-AThame, navame ane dazame guNasthAnake pazamasamakita rahita tera bhAva tathA upazAMta ane kSINamehaguNasthAnake kSayapazamabhAvanA cAritra rahita bArabhAva hoya. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247. zrI bhAva prakaraNa bhAvA : -8-9-10 me guNaThANe 13 bhAvaH --natrika, dAnAdi pAMca labdhio, jJAnacatuSka ane sarvAMvarita ( kSApazamabhAvanuM cAritra) kSApazamasamiti ceAthAthI sAtamA sudhInA cAra guNaThANe ja hAya. 11-12 me guNahANe 12 bhAvaH pUrvokta 13 bhAvamAMthI kSayApazamacAritra rahita 12 bhAva hAya. 13 me tathA 14me guNaThANe kSaceApazamabhAva ja nathI. guNasthAnakamAM yibhAvanA uttarabheda - annANA'siddhataM lesA'saMjama kaSAya gai veyA / micchattaM micchatte, bheyA udayassa igavIsaM / / 17 // artha: 1 ajJAna, 1 asiddhatva, 6 lezyA, 1 asa`yama, 4 kaSAya, 4 gati, 3 veda, 1 mithyAtva, e auyikabhAvanA 21 bheda mithyAtvaguNasthAnake hAya che. biyae micchattaviNA te vIsaM bheyA bhavaMti udayassa / ta'' tuNi sanana, vizuddhatrAmeLa gAyanA 5 8 // artha : khIjA guNasthAnake mithyAtva rahita audayikabhAvanA vIza bheda tathA trIje ane ceAthe guNasthAnake ajJAna vinA ogaNIza bheda jANavA. dese sattara nAraMga - gai devagaNa abhAvao huMti 1 tirigai asaMjamAo - udae chachassa na bhavaMti // 19 // artha :-dezaviratiguNasthAnake narakagati ane devagati vinA sattara bhAva tathA pramattaguNasthAnake tiya``cagati ane asaMyamanA udaya na hovAthI paMdara bhAva hAya. AitilesA'bhAve, bArasabheyA bhavaMti sattamae / te'pamhADamAve. aTTamanavame tha sameyA // 2 // artha :-sAtame guNasthAnake prathamanI traNa lezyA rahita khAra bhedo, tathA temAMthI tejAlezyA ane padmalezyA vinA AThame ane navame guNasthAnake daza bheda hAya. AimakasAyatiyagaM, veyatigaviNA bhavaMti cattAri / same mitiyane, homavA kuMtti tinneva // 2 // caramaguNe'siddhattaM maNuANagaI tahA ya udayaMmi / 9 artha: prathamanA traNa kaSAya ane traNa veda vinA dazame guNasthAnake cAra bhAva 11-12-13-ema traNa guNasthAnake leAbha vinA traNa bhAva tathA chellA caudamA guNasthAnake asiddhatva ane manuSyagati e e audayikabhAva hAya. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 prakaraNa ratnAvalI: bhAvArtha : 14 guNasthAnakamAM audayikabhAvo :1 mithyAtvaguNasthAnaka upara jaNAvyA mujaba 21 bhAvo heya. 2 sAsvAdanaguNasthAnakaH mithyAtva vinA 20 bhAva. kAraNuH mithyAtvane udaya prathama guNasthAnake ja hoya pachI na hoya. 3 mizra guNasthAnaka | ajJAna vinA 19 bhAva hoya. 4 aviratiguNasthAnaka | te A pramANe 1 asiddhatva, 6 vezyA, 1 asaMyama, 4 kaSAya, 4 gati, 3 veda. 5 dezavirati guNasthAnakaH narakagati ane devagati vinA 17 bhAva heya. kAraNuH narakagati ane devagatimAM 1 thI 4 guNasthAnaka ja hoya che. 6 pramattasayataguNasthAnaka tiryaMcagati ane asaMyama vinA 15 bhAva hoya. kAraNuH tiryaMcagatimAM pAMca guNasthAnaka ja hoya tathA chaThe saMyama hovAthI asaMyama na hoya. tethI 1 asiddhatva. 6 lezyA, 4 kaSAya, 1 manuSyagati, 3 veda e 15 bhAva heya. 7. apramattasaMvataguNasthAnaka -traNa vezyA vinA bAkInA 12 bhAva heya. te A pramANe -1, asiddhatva, traNa zubha lezyA, cAra kaSAya, manuSyagati ane traNa veda. kAraNu-prathamanI traNa lezyAne udaya chaThThA guNasthAnaka sudhI ja hoya. 8. apUvakaraNaguNasthAnaka - tejalezyA ane 9. anivRtti bAdarasaparAyaguNa palezyA vinA bAkInA sthAnaka 10 bhAva hoya. kAraNa-AThamA guNasthAnakathI zreNine prAraMbha thAya ane zreNi zuklezyAe ja hoya. 10 samasaparAyaguNasthanAka-prathamanA 3 kavAya tathA traNa veda vinA bAkInA 1 asiddhatva, zukulalezyA, saMjavalanalabha tathA manuSyagati e cAra audayika bhAva hoya. 11. upazAMtamUhaguNasthAnaka - | saMvalanalabha vinA 12. kSINAhaguNasthAnaka - , bAkInA asiddhatva, thalatezyA, 13. sogikevalIguNasthAnaka-| tathA manuSyagati e traNa bhAva hAya. 14. agikevalI guNasthAnaka -asiddhatva, manuSyagati e be bhAva hoya, na kAraNa -tyAM vezyAne abhAva che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 zrI bhAva prakaraNa guNasthAnakamAM auzamika bhAvanA bheda turiAo uvasaMtaM, uvasamasamma bhave pavaraM // 22 // navame dasame saMte, uvasamacaraNaM bhave narANaM ca, khAigabhee bhaNimo, itto guNaThANajIvesu // 23 // atha:-4 thI 11 guNasthAnaka sudhI uttama evuM upazamasamati hoya ane 9-10-11 guNasthAnake manuSyane upazamacAritra paNa hoya. bhAvArtha-14 guNasthAnake aupazamikabhAvanA bheda:- 1-2-3 guNasthAnake aupazamikabhAva na hoya. 4 thI 8 guNasthAnake aupazamikasamyakatva rUpa eka aupathamikabhAva hoya. 9-10-11 guNasthAnake upazamasamakita ane upazamacAritrarUpa be aupazamikabhAva - manuSyane hoya. 12-13-14 guNasthAnake upazamabhAva na hoya. guNasthAnakamAM kSAyikabhAvanA uttarabheda - khAigasaMmattaM puNa, turiAiguNaTThage sue bhaNiyaM / - cIne ravAraH, ravInara 2 nir | 24 | artha:- kSAyikasamakti 4 thI 11 (ATha guNasthAnake) guNasthAnaka sudhI sUtramAM kahyuM che tathA kSINameha guNasthAnake kSAyikasamakita tathA kSAyicAritra jinezvare kahyuM che. dANAIladdhipaNagaM, kevalajualaM samatta taha caraNaM / khAigabheA ee, sajogicarame ya guNaThANe // 25 // , atha-sagI tathA agI guNasthAnake dAnAdi pAMca labdhio, kevaLajJAna ane kevaLadarzana, kSAyikasamakita tathA kSAyikacAritra e nava kSAyikabhAvanA bheda hoya. 14 guNasthAnakamAM kSAyikabhAvanA bheda:- 1-2-3 guNasthAnake-kSAyikabhAva na hoya 4 thI 11 guNasthAnake-kSAyikabhAvanuM samyakatva ja hoya - 12 guNasthAnake-kSAyikasamakti ane kSAcikacAritra e be bhAva hoya, 13-14 guNasthAnake-dAnAdi pAMca labdhi, kevaLajJAna, kevaladarzana, kSAyikasamakti ane kSAyikacAritra e nava kSAyikabhAva hoya che. guNasthAnakamAM pAriNumikabhAvanA bheda - jIvattamabhavvatta, bhavyattaM Aime a guNaThANe / sAsaNA kA jId, mavavanA to merA 26. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 prakaraNa ratnAvalI artha -jIvatva, abhavyatva ane bhavyatva e traNa bhAva prathama guNasthAnake hoya, sAsvAdanathI kSINumehanA aMta sudhI abhavyatva vajIne bhavyatva ane jIvatva be bhAva hoya. carame duaguNaThANe bhavvattaM vajjiUNa jIvattaM / ee paMca vi bhAvA, parUviA savvaguNaThANe // 27 // artha chellA be guNasthAnake bhavyatva vaIne eka jIvatva pariNAmikabhAve hoya. A rIte A pAMce bhAva sarva guNasthAnake kahyA. bhAvArtha-cAda guNasthAnake pAriNAmikabhAva :1 lA guNasthAnake-chevatva, bhavyatva ane abhavyatva e traNa bhAva. 2 thI 12 guNasthAnake-chevatva ane bhavyatva e be bhAva. mekSagamanane ayogyane bhAva te abhavyatva. sAsvAdane AvanAra te avazya bhavya ja hoya mATe abhavyatva mithyAtve ja hoya. 13-14 guNasthAnake-chevatvarUpa eka pariNAmikabhAva hoya. mokSagamanane yogyapaNuM te bhavyatva. ahIM Asannasiddhi hevAthI eTale mekSamAM javAnuM nikaTa hovAthI athavA bIjA keI paNa kAraNathI chellA be guNasthAnake bhavyatva kahyuM nathI. A pramANe mithyAtvAdi 14 guNasthAnake pAMce bhAve tathA tenA uttarabhedo kahyA. caiida guNasthAnakamAM pAMce bhAvanA kula uttarabhedo - cautIsA battIsA, tittIsA taha ya hoi paNatIsA / cautIsA tittIsA, tIsA sagavIsa aDavIsA // 28 // bAvIsa vIsa eguNa-vIsa terasa ya bArasa kameNa / ee a sannivAia, bheyA savve ya guNaMThANe // 29 // artha -1 trIza, 2 batrIza, 3 tetrIza, 4 pAMtrIza, pa trIza, 6 tetrIza, 17 triIza, 8 sattAvIza, 9 aThThAvIza, 10 bAvIza, 11 vaza, 12 ogaNIza, 13 tera, ane 14 bAra, anukrame sannipAtinA bhede sarva guNasthAnake jANavA. bhAvArtha- 14 guNasthAnake pAMca bhAvanA uttarabheda - 1 mithyAtva guNasthAnaka-audayikanA-21, kSApazamika-10,dAnAdi labdhi-5 pahelA - be darzana, ajJAnatrika, pariNAmika-3 bhAva. kula 34 bhAva. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhAve prakaraNa 251. 2 sAsvAdana guNasthAnake-3ra bhAva-mithyAtva vinA audayikabhAvanA-20, kSApazamika bhAva-10 pariNAmikanA abhavyatva vinA-2 3 mizraguNasthAnake-33 bhAva-ajJAna vinA audayikabhAvanA-19 bheda. kSApazamika bhAve pUrvanA daza tathA mizrasamakita ane avadhidarzana sahita 12 bheda temAM ajJAna mizrita jJAna-3 samajavA. pariNAmikabhAva-2 bheda. 4 avirati guNasthAnake-35bhAva-upazamabhAvanuM samyakatva-1,kSAyikabhAvanuM samyakatva-1, kSApazamika bhAvanA-3 jJAna, 3 darzana, pa labdhi ane samyakatva e 12 bheda. audayikabhAvanA-pUrvokta 19 bheda pAriNAmikabhAva-2. 5 dezavirati guNasthAnaka 34 bhAva-upazamabhAva 1 samyakatva, kSAyikabhAva-1 samyakatva. kSApazamikabhAva pUrvokta 12 + 1 dezavirati=13, odayikamAva-narakagati ane devagati vinA-17, pariNAmikabhAva-2. 6 pramattasaMyata guNasthAnake-33bhAva upazamabhAva-1 samyakatva, kSAyikabhAva-1 sabhyatva, kSApazamikabhAva-pUrvanA 13 mA dezavirati rahita ane sarvavirati sahita tathA manaH paryavajJAna sahita 14, audayikabhAva-pUrvanA 17 mAMthI tiryaMcagati ane asaMyama vinA-15 bhAva, pariNAmikabhAva-2 bhAva. 7 apramattasaMyataguNasthAnake 30 bhAva upazamabhAva-1 sabhyatva, kSAyikabhAva-1 samyakatva, kSAyopathamikabhAva-pUrvokta 14, audayikabhAva-pUrvanA 15 mAMthI prathama traNa lezyA vinA-12 bhAva, pariNAmikabhAva-2 bhAva. 8 apUrvakaraNa guNasthAnake-ra7 bhAva upazamabhAva 1 samyaktva, kSAyikabhAva-1, samyakatva. kSApazamikabhAva pUrvanA 14 mAMthI kSapazama samyahava vinA-13 bhAva. audayikabhAva pUrvanA 12 mAMthI teje ane padyalezyA vinA-10 bhAva. pAriNamikabhAva-2 bhAva. 9 anivRtti-bAdara-saMpAya guNasthAnake 28 bhAva upazamabhAva-1 samyakatva-1 cAritra 2 bhAva, kSAyikabhAva-1 samyakatva, kSopazamabhAva-pUrvokta 13 bhAva, audayikabhAva -pUrvokta 10 bhAva, pariNAmikabhAva-2 bhAva. 10 sUkamaparAya guNasthAnake-rara bhAva. upazamabhAva-samyaktva-cAritra-2 bhAva, kSAyika bhAva -1 sabhyatva, kSamazabhAva-pUrvokta 13 bhAva, audrayikabhAva-asiddhatva, phala lezyA, saMjavalana lebha, manuSyagati-4 bhAva pAriNamikabhAva-ra bhAva. 11 upazAMtamaha guNasthAnake-ra0 bhAva. upazamabhAva-samyaktva-cAritra 2 bhAva kSAyika bhAva-1 samyahatva, kSaye pazamabhAva-pUrvokta 13 mAMthI kSApazamika cAritra vinA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 prakaraNa ratnAvalI . 12 bhAva. audayikabhAva pUrvokta 4 mAMthI saMjavalana lebha vinA-3 bhAva. pariNa mikabhAva-2 bhAva. 12 kSINameha, guNasthAnake, 19 bhAva upazamabhAva,-2 bhAva na hoya. kSAyikabhAga-1 samyakatva, 1 cAritra, 2 bhAva. kSaye pazamabhAva-pUrvokta-12 audayika bhAva-3 pUrvokta. pariNAmikabhAva-ra bhAva. 13 sayogI guNasthAnake-13 bhAva kSApazamikabhAva-na hoya. kSAyikabhAva-dAnAdi pAMca labdhi, kevaLajJAna, kevaLadarzana, kSAyika samyakRtva ane cAritra-9 bhAva auda vikabhAva-3 bhAva-pAriNamikabhAva-1 jIvatva, 14 agi guNasthAnake 12 bhAva-kSAyikabhAva- bhAva, pUrvokta-audayikabhAva-zuklalezyA vinA asiddhatva ane manuSyagati-ra bhAva, pariNAmika bhAva-1 jIvatva. siri ANaMdavimalasari, susisseNa vijayavimaleNa / . siddhi pAme bhAvo puSyathAgo / rU0 che artha: zrI AnaMdavimalasUrinA suziSya vijayavimala mahArAje, ramya evA pUrva graMthamAMthI urIne A bhAvaprakaraNa lakhyuM che. guNanayana rasendu mite ( 1623) varSe pauSe ca kRSNapaJcamyAm / . avacUrNiH prakaTArthA vihiteyaM vijaya vimalena // 1 // artha: guNa-traNa, nayana-be, rasa-7, iMdu eka eTale 1623 varSe poSa vada pAMcamanA divase A bhAva prakaraNanI avacUrNi prakaTa arthavALI zrI vijayavimala mahArAje lakhI che. vivimala viracita bhAvaprakaraNa saMpUrNa Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laghupravacanasAroddhAra ( paccakkhANa saMbaMdhI kAkalpya vicAra ) AvA viSamakALamAM paramAtmAnuM zAsana prabaLa pUnyodaye pAmyA chIe. e zAsanamAM AvelA mahApuruSoe sva-paranA kalyANa mATe jyAM sudhI ApaNA AtmA muktimAM nathI jatA tyAM sudhI kevuM jIvana jIve ke jethI karma baMdhathI aTake ? temAM sauthI vadhu kema baMdha viSayeAnI AsaktithI thAya che te AsaktithI acavA ane samajapUrvaka aviratimAMthI dezivarati ane savarata banavA samyakUjJAna thAya te mATe upayegI evuM A laghu pravacanasArAhAra prakaraNa che. paccakkhANa bhASyanAM padArthAne vizeSathI samajAvatA A prakaraNamAM zrI zrIcadramunivare khUba ja mahenata karI che. daza prakAranA paccakkhANuM, AgArA, addA paccakkhANu, cAra prakAranA AhAranuM svarUpa, aNuAhArI eTale zuM? aneka vastunuM kALamAna, kA dhAnyanI ceAni keTalA varSI che, te sarva prakAra, acitta-pANInA prakAra, dUdhaghAsa vigerenuM kALamAna, uparAMta upavAsa-AyaMbila nIvInAM jadhanya-madhyamautkRSTa prakAro pADIne katyAre zuM ghaTe, te jaNAvyuM che. namiUNa tamAijiNaM, jassase sohae jaDAmauDo / . kappAkappaviyAraM paccakkhANe bhaNissAmi // 1 // navA samAlininaM, vasyAMre zomate gaTAmuTara / kalpayAkalpya vicAraM pratyAkhyAne bhaNiSyAmi // 1 // ] artha :--jemanA khabhA upara jaTArUpa mugaTa zAbhI rahyo che evAzrI AdijinaneRSabhadeva paramAtmAne namaskAra karIne paccakkhANamAM zuM chelR ne zuM na pe ? tenA vicAra kahIza. 1. zrI RSabhadeva paramAtmAe dIkSA letI vakhate iMdranI prArzvanAthI eka muSTi locanA keza rahevA dai cAra muSTi leAca karyAM hatA, te vakhate bAkI rAkhela zikhAnA keza khabhA upara paDavAthI te suvarNamaya zarIra upara nIlaratnamaya mukuTa jevA lAgatA hatA, tethI tenI zAbhAnI ahIM upamA ApI che. tivihaM paccakkhANaM, duticauviha meyamitya niddiddhaM / bahuvimabhiggahaM puNa, cauhAhAraM bhave NiccaM // 2 // [ trividhaM pratyAkhyAnaM, dvitricaturvidhabhedamaMtra nirdiSTam / bahuvidhamabhigrahaM, punazcaturdhAhAraM bhavenityaM // 2 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 prakaraNa ratnAvalI artha -ahIM paccakhANa duvihAra, tivihAra ane cavihAra ema traNa prakAranuM kahyuM che, abhigraha paccaphakhANa aneka prakAranuM hoya che, paraMtu te nitya aivihAranuM ja DAya che. 2. davvao khittao ceva, kAlao bhAvao tahA / paccakkhANaM cauhA, NAyavyaM niuNabuddhIhi // 3 // [dravyataH kSetratazcaiva, kAlato bhAvatastathA / pratyAkhyAnaM caturdhA, jJAtavyaM nipuNabuddhibhiH // 3 // abhigraha paccakakhANa dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI ema cAra prakAre nipuNa suddhivA viyakSapuruSAme M. 3. jaM jaM davvaM vatthu-muhissANegadabao hoi / khettao samayakhittaM, bhAveNAhAgahiyabhaMga // 4 // [ yadyadravyaM vastRdRizyAnekadravyato bhavati / kSetrataH samayakSetra, bhAvena yathAgRhitabhaGgam // 4 // ] je je dravyane uddezIne karAtuM paccakhANa, aneka prakAranA dravyane uddezIne karavAmAM Ave te dravyathI abhigraha paccakakhANa kahevAya che. samayakSetramAM-aDhIdvIpamAM je karAya te kSetrathI paccakkhANa kahevAya che ane yathAgRhita vaDe kareluM paccakhANa ta thA 42vAya che.' 4. addhAo puNa dasahA, bhAvapamANehiM vaNNiyaM samae / aiyA 1 NAgaya 2 koDI-sahiyaM 3 sAgAra 4 maniyaDheM // 5 // parimANaM 6 vigaigayaM 7, saMkeyaM 8 niravasesa 9 addhA 10 ya / aDabheyaM savisesaM, saMkeyaM aTThahA hoi // 6 // [ addhAtaH punardazadhA, bhAvapramANairvaNitaM samaye / atItaM 1 anAgataM 2 koTIsahitaM 3 sAkAraM4 aniyaMtritaM 5 // 5 // parimANaM 6 vikRtigataM 7, saMketaM 8 niravazeSa 9 addhA 10 ca / aSTamedaM savizeSaM, saMketamaSTadhA bhavati // 6 // 1. ahIM dravyabhAva sabaMdhI catubhagI A pramANe -1 dravyathI ne bhAvathI suzrAvakane ane munine, 2 dravyathI kharuM paNa bhAvathI nahIM abhavyAdine, 3 bhAvathI kharuM paNa dravyathI nahIM. avirati--- samatidaSTi, vijhapAkSika vigerene. 4 dravyathI paNa nahIM ane bhAvathI paNa nahIM nAstikAdi, mithyAdaSTi, kuliMgI vigerene samajavuM. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laghupravacanasAre ddhAra 255 kALathI paccakakhANa (bhAvane anusarIne siddhAMtamAM daza prakAre varNavyuM che te A pramANe -atIta 1, anAgata 2, koTisahita 3, sAgAra 4, aniyaTTa (aniyaMtrita) 5, parimANakRta 6, vikRtigata 7, saMketa 8, niravazeSa 9 ane addhA 10. temAM pahelA ATha bheda te savizeSa paccakakhANa kahevAya, temAM AThamuM saMketa paccakakhANa ATha prakAranuM kahyuM che te A pramANe - aMguTThamuThigaMThI-gharaseussAsathibugajoikkhe / paJcakravANavicAle-kiccamiNamabhiggahesuvi ya // 7 // [aMguSThamuSTigranthigRhasvedocchvAsastibukajyotiSkAn / pratyAkhyAnAntaHkRtyamidamabhigraheSvapi ca // 7 // ] atha - aMguSTa, muSTi, graMthi, ghara, prasveda, ucchavAsa, tibuka ane tiSkaema ATha prakAranuM saMketa paccakhANa che. te pratyAkhyAnanA madhyamAM eTale tenI sAthe karAya che ane abhigraha paccakakhANamAM paNa A thAya che. - A ATha prakAranI samajutI nIce pramANe-muThImAM aMguTho rAkhIne, muThi vALIne, athavA gAMTha choDIne navakAra gaNavAne paccakhANa pAravuM te aMguThThasahiya, muThisahiyaM ne gaMkisahiyaM kahevAya che. cothuM amuka gharethI vahoravuM te, pAMcamuM prasveda sukAya nahIM tyAM sudhInuM, chaThuM amuka zvAsozvAsa letAM sudhInuM, sAtamuM amuka sthAne rahelA pANInA biMdu na sukAya tyAM sudhInuM ane AThamuM A jyoti-dIpaka baLe tyAM sudhInuM eTale teTalI teTalI maryAdAvALuM--ema ATha prakAra jANavA. 7 pavva visese puvvaM, kArijjai jaM tavaM tamiha bhAvi / T--FAtrALa-vivA-tAsikaarat | 8 | [ vavize pUrva, jAte cattArUDhi mAvi. gurUgaNaglAnazaikSakatapasvikAryAkulatvena // 8 // ] have daza prakAranA paccakhANanuM vivaraNa kare che -guru, gaNa, glAna, bALaziSya, tapasvI vigerenA kAryanI AkuLatAvaDe parva vizeSamAM thaI zake tema na hoya, te tapa prathama parva agAu karI levo te anAgata paccakakhANa kahevAya che. 8. teNeva heuNA jaM, kijjai tamaikkamaM ca viSNeyaM / gose uvavAsAi, kAUNa ya bIyadivase vi // 9 // 1. A daza prakAramAMthI paccakakhANubhASyamAM aniyaTa ne vikRtigata nathI. tene badale anAgAra ane niyaMtrita be prakAra che. e baMne prakAranA tapa A kALe thaI zakatA nathI, mATe uparokta rIte granthakAre daza bhede gaNAvyA che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 prakaraNa ratnAvalI mose ti-cauAhAra, paccakkhAI tameva abhattaTuM / iya koDIdugamilaNe, koDIsahiyaMti nAmeNa // 10 // [ tenaiva hetunA yatkriyate, tadatikramaM ca vijJeyam / . .. prabhAta upavAsAdi, kRtvA ca dvitIyadivase'pi // 9 // prabhAte tricaturAhAraM, pratyAkhyAti tadevA'bhaktArtha / iti koTidvikamilane, koTisahitamiti nAmnA // 10 // ] glAna AdinA kAraNe parvamAM na thaI zakela parvasaMbaMdhI tapa parva vyatIta thaI gayA pachI karavo te atikama (atIta) paccakhANu kahevAya che. prabhAte upavAsAdi karIne bIje divasa paNa prabhAte bIje tivihAra ke cauvihAra upavAsa kare, temAM be upavAsanI keTI maLI jatI hovAthI te keTisahita paccakhANa kahevAya che. 9-10. ahavA jaM jaM vihiyaM, tamasaMpuNNe karei jaM bIyaM / ahiyaM vA uNaM vA, taM koDIsahiyamuddiDha // 11 // [athavA yadyadvihitaM, tadasampUrNa karoti yadvitIyaM / adhikaM vA UnaM vA; tatkoTisa hitamuddiSTam // 11 // ] athavA je je tapa karyo hoya te saMpUrNa thayA agAu bIje tapa tethI UNa athavA adhika karavAmAM Ave te paNa keTisahita ta5 paccakhANa kahevAya che. 11. amugadiNammi ya niyamA, kAyavvo'mugatavo cautthAi / . hiTeNa gilANeNa va, niyaTTiyaM taM jiNA viti // 12 // [amukadine ca niyamAt , kartavyamamukaM tapazcaturthAdi / dRSTena glAnena vA, niyaMtritaM tajinA avanti // 12 // ] zarIra svastha hoya ke glAna hoya te paNa amuka divase upavAsa Adi amuka tapa avazya kare te tapane jinezvare niyaMtrita tapa kahe che. 12. ahavA caMdakalANaM, vuDDhIhANIhiM pakkhamubhayadiNe / jaM kAyavvaM NiyataM, taM pacakkhANamavi niyaTTI // 13 // [athavA candrakalAnAM, vRddhihAnibhyAM pakSasyobhayadine / yatkartavyaM niyataM, tatpratyAkhyAnamapi niyaMtritaM // 13 // ] athavA caMdrakaLAnI vRddhi hAninI jema baMne pakSamAM je tapa niyamapUrvaka ochovatto karavAmAM Ave, te tapane paNa niyaMtrita tapa kahe che. 13. 1. zukalapakSamAM jema caMdranI kaLAmAM vRddhi thAya che, tema zaphalapakSamAM AhAranA kavaLanI vRddhi. ane kRSNapakSamAM caMdrakaLAnI hAni thAya che, e pramANe AhAranA kavaLanI hAni je tapamAM karavAmAM Ave te tapane caMdrakaLAvRddhihAnirUpa niyaMtrita tapa kahyo che. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laghupravacanasArAddhAra 257 caudasapuvvisu jiNakappiesa paDhamammi cetra saMghayaNe / eyaM vocchiSNaM ciya, pAyaM therANa mo visayaM ( khalu, therAvi tayA karesI ya // Ava0 ni0 gA0 1573) // 14 // [ caturdazapUrviSu jinakalpikeSu prathamasminneva saMhanane / etaddvyucchinnaM khalu, sthavirA api tadA'kArSuH // 14 // ] A niyaMtrita tapa cAdapUrvI, jinakalpI ane prathama saMghayaNavALAne mATe che, tethI cAdapUrvI vigerenA vyavaccheda thatAM te tapa paNa vyavacchinna thayA che. A tapa sthavireza paNa gADhapUrvInA kALamAM karatA hatA. 14. caucattA AgArA, tehiM juyaM jaM tamitthaM sAgAraM / AgAravirahiyaM puNa, bhaNiyamaNAgArayaM nAma || 15 | [ catuzcatvAriMzadAkArAstairyutaM yattadatra sAkAram / AkAravirahitaM puna - bhaNitamanAkArakaM nAma ||15|| ] kula cummAlIza AgAro che. tevA AgAravALA je tapa, te sAgAratapa kahevAya che ane evA AgAra rahita je tapa hoya, te aNuAgAra tapa kahevAya che. 15. cayAlA AgArA, purimaDDhe satteva chacca udagammi | ego ya colapaTTe, vigaIe huti cattAri / solasa kAussagge, chacceva N ya daMsaNammi cattAri / egAsamma bhaNiyA, avavAyaparahiM AgArA // 17 // [catuzcatvArizadAkArAH, pUrvArdhe saptaiva SaDudake / ekazca colapaTTe, vikRtau bhavanti catvAraH // 16 // Daza kAyotsarge, SaDeva ca (samyag ) darzane catvAraH / ekAzane bhaNitA, apavAdapadairAkArAH // 17 // 33 cummAlIza AgAramAMthI purimaThThamAM sAta, pANussanA che, ceALapaTTAmAM eka ane vigayamAM cAra AgAra hAya che. 16 (purimaTThamAM anna. saha. pa70 dasA. sAhu. savva e sAta. leva. leva. accha. mahu. sasintha asintha e cha pANumsanA, levA giha uSma pahucca. e cAra vigayanA ) maha sALa AgAra kAussaganA, samaktimAM cha AgAra ane ekAsaNAmAM cAra AgAr--e pramANe apavAda pade 44 AgArA kahyA che. 17. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 prakaraNa ratnAvalI | (soLamI gAthAmAM kahela 7-6-1ne 4 ane sattaramI gAthAmAM kahela 16-6-4 ema kula 44 AgAra kahelA che.1) mahattarayAgArAi-AgArehiM juyaM tu sAgAraM / / f igharavALe, kama-se-pa rikSA 28nA [ mahattarakAkArAdyAkArayutaM tu sAkAram / aravitratyAghAne, vA-saha-dima jAta 28] je tapa mahattarAgAreNuM vigere AgAra sahita karavAmAM Ave te tapa sAgara kahevAya che, tathA keIka paccakkhANamAM annatthaNAbhogeNaM ane sahasAgAreNuM e be AgAra paNa karAve. 18. dubhikkha vitti-kaMtAra-gADharogAie vi jaM kujA / saMlehaNapamuhehiM, tamaNAgAraM jiNehiM mayaM // 19 // [durbhikSavRttikAntAragADharogAdike'pi yatkuryAt / saMlekhanapramukhaistadanAkAraM jinamatam // 19 // ] dubhikSa, vRtti ane kAMtAra temaja gADha rogAdi prasaMge je lekhaNa AdithI paccakhANa karavAmAM Ave te jinezvaree nirAgAra paccakakhANa kahela che. | (ahIM durmikSa eTale dukALa jemAM bhikSA paNa maLatI na hoya te, vRtti eTale AjIvikA cAle tema na hoya te ane kAMtAra-aTavImAM paDyo hoya eTale jyAM phAsuka AhAra maLI zake tevuM na hoya te prasaMga samaje.) 19 dattI-kavala-gharovahi-peDAibhikkhadavvajogehiM / vo mAricAyaM, jo parimANane lArA , [dattikavalagRhopadhi-peTAdibhikSAdravyayogaiH / yo, mariyA, pati parimA jItatA rabA]. je dattI, kavaLa, ghara, upadhi, peTA (gocarInI vIthine bheda) vigere, bhikSA, dravya ane yoga vigerethI pramANa karAyeluM hoya ane (asaMsRSTAdi bheda) jemAM tethI vadhArAnA bhaktAdino tyAga karavAmAM Ave te parimANakRta paccakakhANa kahevAya che. 1. annatya sasieNe vigere bAra ane evuM Adi zabdathI cAra ema kAussaganA soLa AgAra samajavA. ane samakitanA rAjyAbhiAgeNaM, gaNAbhiogeNaM, balAbhiogeNaM, devAbhimeNuM. gurunigaheNa ne vittikaMtAreNuM-e cha AgAra samajavA. ekAsaNumAM sAgAriAgAreNaM, AuMTaNapasAraNeNaM, guruabhUThThANeNaM ane pAriThThAvaNiyAgAreNaM-e cAra aMgAro prathama AvelA AgAra " uparAMta samajavA, Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 zrI laghupravacanasAre ddhAra asaNaM pANaM khAima-sAimamiha cauvihaM pi vosiraha / savvaM taM niravasesaM, savvaM savisesamaNNaM ca / / 21 // . [ azanaM pAnaM khAdima-svAdimamiha caturvidhamapi vyutsRjati / sarva tanniravazeSa, sarva savizeSamanyacca // 21 // ] ' azana, pAna, khAdima ne svAdima-ema cAra prakAranA AhArane sarvathA sirAvavA -tene tyAga kara, te niravazeSa tapa kahevAya che. ane anya sarva savizeSa tapa 4DevAya che. 21. keyaM gehaM saha teNa, sakeyaM keyaM ciMdhamahavA cha / .sAkeyaM saMkeyaM, saMkiyamAsaMkiyaM cauhA / / 22 // [ketaM gehaM saha tena, saketa ke cihnamathavA yat / sAketaM saMketaM. saMkitamAsaMkitaM caturdhA // 22 // ] keta eTale ghara, te sahita te saketa athavA keta eTale keI cihnano saMketa karyo heya tevA tapane sAketa, saMketa, saMkitamane AsaMkti ema cAra prakAre kahyA che. ra2. addhA kAlo tassa ya, pamANamaddhaM tu jaM bhave tamiha / addhApaccakkhANaM, dasaMbheyaM pazyaNe bhaNiyaM // 23 // [addhA kAlastasya ca, pramANamaddhA tu yadbhavettadiha / addhApratyAkhyAnaM, dazabhedaM pravacane bhaNitam // 23 // ] addhA eTale kALa tenuM je paccakhANamAM pramANa karavAmAM Ave tene ahIM mahA5zyamA 4AmAM Ave che. tenA apayanamA 6za me (42) 4hyA cha. 23. addhApaJcakkhANe, kAlapamANaM na niyamao bhnnio| tahavi hu jahannakAlo, muhuttamitto muNeyavvo // 24 // [ addhApratyAkhyAne, kAlapramANaM na niyamato bhaNitaM / tathApi khalu jaghanyakAlo, muhUrtamAtro jJAtavyaH // 24 // ] addhA paccakkhANamAM kALanuM pramANa niyamita (eka sarakhuM) kahyuM nathI, te paNa temAM jaghanya kALa te eka muhUrtane eTale be ghaDIne samajo. (tethI ocho samaja nahIM)24. rayaNIpaJcakkhANassa, tIraNarUvA sihA samuTThiA / navakAreNa sameyA, navakArasI pacca cUlA vA // 25 // [rajanIpratyAkhyAnasya, tIraNarUpA zikhA samuddiSTA / navakAreNa sametAM, navakArasahitaM paJcacaDA vA // 25 // ] Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 prakaraNa ratnAvalI e navakArasI saMbadhI aMtarmuhUtta rAtrinA paccakkhANune tarI javArUpa zikhA kahelI che athavA tene navakAra yukta navakArazI te paccakkhANanI cUlA samajavI. 25. navakAra - porasIe, purimaDDhegAsaNegaThANe ya / AyaMbilabhattaTThe, carime ya abhiggaho vigaI // 26 // [ natrakArasahita 1 pauruSI 2, pUrvArdha 3 mekAzana 4 mekasthAnaM 5 ca / AcAmlaM6 abhaktArthai7, carimaM8 abhigrahaH 9 vikRti H 10 // 26 // ] navArazI, porisI, puribhaDhDha, asANu, udahANu, Aya mila, alastArtha (upavAsa), cirama (sAMjanA paccakkhANa ), `abhigraha ne vigai. ( A pramANe daza prakAranA addhA pazyabhAlu che ) 26. AgArAnI sakhyA do caiva namokAre, AgArA chacca porasIe u / satteva ya purimaDDhe, egAsaNagammi adveva // 27 // sattegaDANassa ya, aDeva ya aM bilammi AgArA | paMceva abhattaTThe, chappANe carimi cattAri // 28 // paNaca uro'bhiggahie, nivIe aTTha nava ya AgArA | appAvara paMca ya, havaMti sesesu cattAri // 29 // [ dvAveva namaskAre, AkArau SaT ca pauruSya tu / saptaiva ca pUrvArdhe, ekAzana ke'STaiva // 27 // sakasthAnakasya ca, aSTaiva cAcAmle AkArAH / paMcaiva cAbhaktArthe, SaT pAne carame catvAraH ||28| pazca catvArazcAbhigrahike, nirvikRtAvaSTa nava cAkArAH / aprAvaraNe paMca ca bhavanti zeSeSu catvAraH / / 29 / ] have te paccakkhANAmAM AgAra keTalA hoya te kahe che-- navakArazImAM e AgAra, pArisImAM cha AgAra, purimadrumAM sAta AgAra, ekAsaNuMmAM ATha AgAra, ekalaThANAmAM sAta AgAra, AyakhilamAM AThe AgAra, abhaktAtha (upavAsa)bhAM pAMtha AgAra, pAzussama cha bhAgAra, sAMnnA paramANubhAM yAra AgAra, abhigrahamAM pAMca ne cAra AgAra, nIvImAM ATha ne nava AgAra, aprAvaraNamAM pAMca AgAra ne bIjA sa` paccakkhANumAM cAra AgAra jANavA.` 27-28-29. 1. aliyaDa dravyathI, kSetrathI, aNathI ne lAvathI sebha yAra prahAre thAya che. 2. A AgArAnAM nAmeA tathA tenu svarUpa paccakrRkhANu bhASyamAMthI jANI levuM. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 zrI laghupravacanasAroddhAra navaNIogAhimage, addavadahipisiyaghayaguDe ceva / nava AgArA esiM, sesadavANamaTThava // 30 // navanItAvagAhimayo adravadadhipizitaghRtaguDeSu caiv| .. navAkArA eSAM, zeSadravANAmaSTaiva // 30 // ] - nIvImAM ATha ane nava be prakAre AgAra kahyA che, te A pramANe mAkhaNa ane pakavAna-e be piMDavigayanA. dahIM, mAMsa, ghI ane goLa, e cAra piMDadravavigayanA. paccakakhANamAM nava AgAra samajavA tathA bIjI dUdha, tela, madirA ane madha-e cAra drava eTale DhIlI vigayanA paccakakhANamAM (ukhittavivega nAmano AgAra na hovAthI) mA8 maa||2 samAvA. 30. nisipaccakkhANaM namu, cauhAraM hoi muNINa niyameNaM / * porasIyAI savvaM, tivihaM vA cauvvihaM hoi // 31 // [nizApratyAkhyAnaM namaskArasahitaM, catuvidhAhAraM bhavati munInAM niyamena / pauruSikAdi sarva, trividhaM vA caturvidhaM bhavati // 31 // ] munine rAtri pratyAkhyAna ane navakArazI cavihAramAM ja hoya che ane pirisI vigere sarva paracakhANa tivihAra ne cauvihAra hoya che. 31. namu-porasI saDDhANaM, cauhAhAraM hoi purima tivihaM vA / du-ti-cauhAhAraM, puNa saDDhANaM huMti rayaNIe // 32 // [namu-pauruSIzrAddhAnAM, caturdhAhAraM bhavati pUrvAdhaM trividhAhAraM vaa| dvitricaturdhAhAraM. punaH zrAddhAnAM bhavati rajanyAm // 32 // ] zrAvakane navakArazI ane pirisI cauvihAre hoya che, puribhadra tivihAre paNa hoya che ane rAtrinA paccakhANa duvihAra, tivihAra ane covihAra ema traNe prahAre yi che. 32. nisipaccakkhANaM puNa, na pAraNijaM muNINa saDDhANaM / tivihAe (hAra) porasIe, pArijA tattha dugavelaM // 33 // [nizApratyAkhyAnaM punarna-pAraNIyaM munimiH zrAddhaizca / trividhAhArapauruSI ca, pAraNIyA tatra dvikavelaM // 33 // ] Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 prakaraNa ratnAvalI rAtrinA paccakhANa zrAvake ke sAdhue pAravAnA nathI. tivihAra parisI be vAra pAravI. (eka vAra mAtra pANI vAparatAM ane bIjI vAra bIje AhAra vAparatAM pAravI ema samajAya che.) 33. viramorA, saphAi muLa duti zA | pANassa ya chaccaiva u, nisi no tivihe sacittANaM // 34 // [nittamoninAM zrAddhanAM, munInAM mAnyA ! pAnasya ca SaTcaiva tu nizi no trividhe sacittAnAm // 34 // ] acittabhejI evA zrAvaka ane sAdhune pAchussanA cha AgAra kahevA ane rAtrinA paccakhANamAM, tivihAramAM temaja sacitta bhejIne e AgAra na kahevA. 34. namu-porasI-saDDha-purimaDDhavaDDha bhattaDDha nibigai-vigaI / .. eyANi apAriyANI, havaMti ahiyANi ahiyANi // 35 // ni-rI-sArdha-pUrvASAmArthanirvitAvitIf . etAnyapAritAni bhavantyadhikAnyadhikAni // 35 // ] navakArazI, parisI, sADhaporisI, parimaDha avaDha, upavAsa, navI ane vigayae paccakhANe pAryA na hoya tyAM sudhI adhika adhika thaI zake che. 35. AyAmamabhiggahega-TANANi pAriUNa ahiyANi / chaTTamamAINi no puvvasaMgayaM kujA // 36 // " [AcAmlAbhigrahaikasthAnAni pArAyitvA'dhikAni / paEAdamalIna no pUrvasaMdhAtAni ta rUddA ] : AcArU, abhigraha ane ekalaThANAnuM paccakakhANa pAryA pachI paNa adhika (AhAra vAparyA agAu) paccakakhANa thaI zake che. chaTha, aThama vigere paccaphakhANapUrvanI saMgAte saMgata thatA nathI (jeDAtA nathI) 36. 1. rAtrinA pratyAkhyAnamAM divasacarimaM paccakakhAI kahevAmAM Ave che temAM e matalaba che ke divasane carima-zeSa bhAga te rAtrirUpa lekhAya che. e rIte jema zeSa divasanuM paccakkhANa thAya che. tema zeSa rAtrinuM pratyAkhyAna karAtuM nathI, kemake ema karavAthI pratikSaNa pratyAkhyAna karavAnI prApti thavAno saMbhava che. 2. cha aThThama vigere pratyAkhyAna te divase ja bheLuM levAya che. juduM levAtuM nathI. jemake prathama divase upavAsa karanArane bIje divase aTTama karavAnI IcchA thAya te chaThThanuM paracaphakhANa kare, aThamanuM karI zake nahIM. ' , Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laghupravacanasAroddhAra 263 saDDhANaM duvi(ti)hAre, cauhAraM tattha huti rayaNIe / tivihAre taha acitta-bhoiNo pANagAhAraM // 37 / / [zrAddhAnAM dvitridhAhAre, caturdhAhAraM tatra bhavati rajanyAm / / tridhAhAre tathA'citta-bhojinaH pAnakAhAraM // 37 // ] zrAvakane rAtre duvihAra, tivihAra ane cauvihAra karAya che, ane acittabhejI tivihAravALA zrAvakane sAMje pANahAranuM paccakkhANa karavAnuM che. 37. duvihAraM puNa jaiNo, na huMti kaiyA abhiggahe bhayaNA / paDimovahANi saDDhANa, muNINa puNa pANagAhAraM // 38 // [dvividhAhAraM punaryate-na bhavati kadAcidabhigrahe bhajanA / pratimopadhAne punaHzrAddhAnAM, munInAM punaH pAnakAhAraM // 38 // ] munine duvihAranuM paccakakhANa kadApi paNa hotuM nathI. abhigraha paccakhANamAM tene mATe bhajanA che. paDimA ane upadhAna vahetA zrAvakane ane munione pANahAranuM 52yamA khAya che. 38... cAra prakAranA AhAranuM svarUpa. asaNaM oyaNa-sattuga-maMDaga-paya-raba-vidala-jagArAi / kaMdagajAI savvA, khajagavihi sattavigaI ya // 39 // [azanamodanasaktamaMDakapayorabbAdvidalajagAryAdi / kandajAtiH sarvA, khAdyakavidhiH sapta vikRtayazca // 39 // ] mazanamA-sAhana (yA), sAthumI, mAMsa, 5ya (), rAma, vi6 (); jagArI (rAbavizeSa) vigere, kaMdajAti, sarva prakAranA khAjAM vigere ane sAta viSaya te l pramANu-65, 4ii, ghI, tesa, mAMsa, bhAmaNa ne vijaya ( 54vAna ). 36. asaNammi satta vigaI, sAimi gula-mahu-surA ya pANammi / khAime pakkannaphalANaM, oheNa ya savva asaNammI // 40 // [azane sapta vikRtayaH, svAdime guDaH madhu surA ca pAne / khAdime pakkAnnaphalAni, opena ca sarvamazane // 40 // ] azanamAM upara kahelI sAta vigaya, svAdimamAM goLa ane madha-e be vigaya ane pANamAM madirA. (A pramANe daza vigaya vibhAga samaja.) khAdimamAM paphavAna ane phaLa. sAmAnya rIte sarva vastu azanamAM gaNAya che. 40. ka Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 prakaraNa ratnAvalI caNa - uTTa - masUra - tuvarI - kulattha - niSphAva - mugga- mAsA ya / cavala - kalAyA - rAipamuhaM dudalaM ca niSNehaM // 41 // tila - ayasi - siliMda - kaMgU - kucha - aNuyAI siNehaM jaM / bhati ke dudalaM, pAyeM, dhannu vva taM savvaM // 42 // [caNa - uTTa - masUra - tUvara - kulattha - niSpAva - mudga - mASAzca / capalaka - kalAdo rAja ( sarSapa ) pramukhaM dvidalaM ca niHsnehaM // 41 // tilA - 'tasI - zilIndhra - kaMgu - kodravA 'NukAdisnehaM yat / bhaNanti kecidvidalaM prAyo dhAnyamiva tatsarvam // 42 // ] yathA, guvAra, masUra, tubera, ajathI, vAsa, bhaga, aucha, yojA, baTAlA ane sarasava vigere, dvidaLa je nisneha-tela na nIkaLe evA hAya te kaThoLa ane tila, aLasI siliMda, kAMga, kAdarA ane aNukAde jemAMthI tela nIkaLe che tene paNa keTalAka dvidaLa 4 che. Aye ghANA vigere sarvane pazu dvihaNa 4 che.' 41-42. kadala pakkannaM, takara - dahi- duddhapAyamIsaM jaM / jamaNaM kAyajAyaM, pattaphalaM pupphabIyaM ca // 43 // puDhavIkAo savvo bala jhijhappabhii sanca tiNadhannaM / hiMgu-lavaNaM ucchuSpabhIr3a asaNaM bahuvihaM jaM // 44 // [ kASThadalaM pakvAnnaM tadadhidugdhapAkamizraM yat / yadanantakAya jAtaM, patraphalaM puSpabIjaM ca // 43 // pRthvIkAyaH sarvo balajhIMjhakaprabhRti sarvatRNadhAnyaM / gulavaNabhikSuprabhRti azanaM bahuvidhaM yat // 44 // ] 4STha, hasa ( pAMDhaDA ), pahUvAnna tathA tara (ta-chAza ), haDI bhane idhathI mizra evA padArthI ane anaMtakAyathI utpanna thayelA patra, phaLa, puSpa ane khIja tathA pRthvIbhayiSTha sarva pahArtho, jasa, jaja vigere sarva tRSudhAnya, hIMga, savalu ( bhIhu~' ), kSu ( dhAnya vizeSa ) vigere ane4 aAre azana AhAra bhaluvA 43-44. usseima saMseima, puppharaso rattapabhi taNujAyaM / AkAo sanbo, sovIraM javodagAIyaM // 45 // ucchurasa - meraya - surAsava - bapphaya - siriphalAiphalanIraM / hima- karaga - harataNAi, cittaM pANaM viNiddi // 46 // 1. jemAMthI tela nIkaLe tevuM hiMdaLa kAcA gArasa ( dUdha, dahIM ne chAza ) sAthe khAyAnA niSedha nathI. 1 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 zrI laghupravacanasAroddhAra [ utsvedima saMsvedima, puSparasaH raktaprabhRti tanujAtaM / apakAyaH sarvaH, sauvIraM yavodakA dikam // 45 // ikSurasa-meraka-surAsava-bASpaka-zrIphalAdiphalanIraM / himakaraka-haritatRNAdi-citraM pAnaM vinirdiSTam // 46 // ] 'ATAvALA hAtha vigerenuM vaNa, tala vigere dhAnyanuM dhAvaNa (UkALelA pAMdaDA vigerene sIMceluM pANI), puSpano rasa, zarIramAM thayeluM rUdhira vigere, sarva jAtinuM pANI, kAMjInuM pANI, java dheyAnuM pANI, zeraDIno rasa, meraka (eka jAtanI madirA), surA ( mhi|), Asa (ane tana), mA0501, zrI vigere nA pANI, lima, karA, bAhA tRNAdi upara rahelA jaLabiMdu vigere vicitra pAnaAhAra tarIke kahelA che. - 45-46. bhattosaM daMtAi, Toppara-khArika-dakkha-khajjUraM / aMbaga-phaNasaM ciMcI, cArUliyA-pattasAgaM jaM // 47 // bhadraM dhanna savvaM, badAma-akkhoDa-ucchugaMDaliyA / phala-pakkana savvaM, bahuvihaM khAimaM neyaM // 48 // [bhaktopaM dantyAdi, Topparaka-khArika-drAkSA-khajUraM / ambaka-phanasA-'mlikA, cArUlikA-patrazAkaM yat // 47 // bhraSTaM dhAnyaM sarva, badAmAkSoTekSugaMDikA / * phalaM pakvAnnaM sarve, bahuvidhaM khAdima jJeyam // 48 // ] . bhosa (zekeluM dhAnya), ityAdi (guMdara athavA dAMte ghasavAnA cUrNa pAuDara vigaire) 2152, pAre4, drAkSa, ag2, mAna (N), 35sa, viyi, yAsaNI, patra (mA vigere) sa tinu sukhaM dhAnya (hANIyA vigere ), mahAbha, amaroDa, zeraDInI kAtaLI, sarva prakAranA phaLa ane pakavAna ema bahu prakAre khAdima jANavuM.47-48. daMtavaNaM taMbolaM, cittaM tulasI-kuheDagAIyaM / mahu-pippali-suMThi-marI-paNagaM jAIphalANaM ca // 49 // elAdugaM laviMga, ajamoyatiya tiyaM ca abhayANaM / kappUra-kaviTThAi, hiMgula-ciNayANa aDagaM ca // 50 // biDalavaNa-vaDiMga-vatthula-kaMTakarUkhANa challiyA savvA / phophala-kasela-pukkhara-javAsapaNa phUlamayachallI // 51 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 prakaraNa ratnAvalI tikaDuya sugaMdhi dhannaya patta-jaDI-pappaDI-varaDDA ya / rasajAibhesajapamuhaM, sAimamaNegavihaM // 52 // [ dantapavanaM tAmbUlaM, citraM tulasIkuheTakAdikaM / madhupippalIsuMThImarIcapaJcakaM, jAtiphalAnAM ca // 49 / / elAdvikaM laviMga, ajamodatrikaM trikaM cAbhayAnAM / karparakapitthAdi, hiMgulacinakAnAmaSTakaM ca // 50 // biDalavaNaM vaDigaM vatthulaM, kaMTakavRkSANAM tvaksarvA // pugIphalakaserUkapuSkaraM, yavAsakapaJcakaM puSpamadatvak // 51 // trikaTukaM sugandhi dhAnyakaM, patrajaTI parpaTI varaTTI ca / .... rasajAtibhaiSajyapramukha, svAdimamanekavidhaM / / 52 / / ] dAtaNa, aneka prakAranuM baLa (nAgaravelanuM pAna vigere), taLazI, kaheDaka vigere (moSadhiyA), madhu (24Ima), qiuel (pIparIbhUNa), su, bharI5 ya4 (tAmA vigere pAMca vastu athavA marInI pAMca jAti), jAyaphaLa, elAddhika (elacIddhika athavA be jAtinI elacI), laviMga, ajamodatrika, abhayAtrika (haraDA, beDA ne AMbaLA athavA traNa jAtanI haraDe), kapUra, kaThA vigere, hiMgula (hiMga), ciNakabAba vigere aSTaka (18 12tu), pAuaq, mi, patthusa, ielts sAnA vRkSanI chAta, isa (sopArI), aseja (sejaaye| ), 5042, 4pAsa5 ya4, tamaha (danu satya), chAtA, triTa (su-bharI-pI52 se 3 mA 42sA ), sugadhI ( mAsA ), ghANA, patra, 151, pApaDI, vaTTI, rasa jAtinA auSadha vigere aneka prakAranuM svAdima jANavuM. kapara (A cAre prakAranA AhAranI vastunA nAme paccakakhANa bhASyanA arthamAM ApesA che.) duvihAre kappijai, pANaM sAimamaNegahA savvaM / tivihAre pANaM puNa, cauhAre kimavi no kappaM // 53 // [dvividhAhAre kalpyate pAnaM, svAdimamanekadhA sarva / trividhAhAre pAnaM punazcaturdhAhAre, kimapi no kalpyam // 53 // ] duvihAramAM pANI ane aneka prakAranuM svAdima kalpa, tivihAramAM ekaluM pANI . kape ane cauvihAramAM kAMI paNa na kalpa. 53. sAimagayANimANi, na kappae taha pasaMgadosAo / guDa-lavaNa-hiMgu-siMdhava-jIrAya-dhANA-varaDDA ya // 54 // . Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laghupravacanasArAhAra 267 ajamoatiya kaviTTha, AmalagaM taha kapUra kaMdA ya / abo (aMbA) lagaM ca sUyA, emAi asaNammi vavahAro // 55 // [ svAdimagatAnImAni na kalpante tathA prasaMgadoSAt / guDalavaNahiMgusaindhavajIrakadhAnyakavarAva / / 54 / / ajamoda trikaM kapitthaM AmalakaM tathA kapUrakandAtha | aMbADakaM ca suvA evamAdyazane vyavahAraH // 55 // ] svAdimamAM gaNelI A vastue prasaMga doSa vigere kAraNathI duvihAramAM na kalpe 46 vstugyo| na 4ye ? te uDe che-goja, hIMga, savaNu, siMdhava, karu, ghANA, varaDDA ( dhAnyavizeSa), sanmohatrika, Tha, sAmasA, 4yUra, muMha, bholaga, sUyA (suvA ) ityAdinA azanamAM vyavahAra che eTale te azanAhAramAM gaNAya che. 54-55. hAre rayaNI, kapijjai jANimANi vatthUNi / samabhAgakA tilA, bhUnIMbosIracaMdaNayaM // 56 // gomuttaM karohiNI, vagghI amayA ya rohiNI tuMgI / guggula - vayA - kArIraya - liMbapaMcaMga bhAsagaNo / / 57 // taha AsagaMdhi baMbhI - cIDa - haliddA ya kuMdurUkUDDA / . visajAIya dhamAso, bolayabIyA ariTThA ya // 58 // maDhala-majiTTa - kaMkelli - kumAri - kaMthera - bera kuTThA ya / kapAsa bIyapattaya aguru-turukkA ya taMtuvaDA // 59 // dhavakkhayarapalAsAi, kaMTakarukkhANa challiyA sANA (mA) / jaM kaDuyarasaparigayaM, AhAraM pi hu aNAhAraM // 60 // [ caturdhAhAre rajanyAM kalpyante yAnimAni vastuni / samabhAgakRtA triphalA bhUniMbozIracandanakam // 56 // gomUtraM kaTurohiNI vyAghrI amRtA ca rohiNI tuMgI / guggulu vacA karIraka - nivapaMcAMga bhasmagaNaH // 57 // tathAzvagandhI brAhmI-cIDA halidrA ca kundurUkUDDA | viSajAtizva dhamAso bolakabIje ariSTAca // 58 // madanaphalaM maMjiSThA - kaMkellI kumArIkaMtheraverakuSThAzca / karpAsa bIjapatra kama guruturuSkAca taMtupaTAH // 59 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 prakaraNa ratnAvalI dhavavipAzAha-rakSAnAM sva zALA (thAna) yatkaTukarasaparigataM AhAramapi khalvanAhAram // 60 // ] rAtrie covihAramAM A vastuo kape che. (te anAhArI kahevAya che.) tene nAma A pramANe-sarakhe bhAge triphaLA (haraDA, beDA ne AmaLA), bhUrtiba, zrIcaMdana (sukhaDa), gomUtra, kaTuhiNa, vyAghI-(kaMTArI), amRtA (gaLe), rohiNa, tuMgI, guggala, vacA (vaja), keraDe, lIMbaDAnA pAMce aMga (mULa, chAla, kAka, patra ane hera), sarva bhasma, azvagaMdhi (AsaMdha), brAhmI, cIDa, haLadara, kuMdarakA, sarva jAtinA viSa, dhamAse, belayanA bI (bIjALa), ariThA, mIMDhaLa, majITha, kaMkelI, kumArI, kathera, bera, kuhA, kapAsabIja, kapAsapatra, aguru, turuSka, taMdupaTA, ghava, khera, palAza vigere, kAMTAvALA vRkSanI chAla, zaNa( kasturI) ane je karavA rasavALA padArtha hoya tene AhAra chatAM anAhAra samajavA. 26-60. iccAija aNiTuM, paMkuvamaM taM bhave aNAhAraM / jaM icchAe bhuMjai, taM savvaM havai AhAraM / / 61 // [ityAdi yadaniSTaM paMkopamaM tadbhavedanAhAram / chiyA yuthare tansa mavahANa che ? ] ItyAdi je aniSTa ane paMkanI upamAvALA (besvAda) padArtha hoya, tene anAhAra samajavA ane je IcchApUrvaka khAI zakAya, te sarva anAhAra chatAM paNa AhAra samajavA. (anAhArInA nAme paccakhANubhASya vigeremAMthI amane je maLyA che te pAchaLa ApyA che.) 61. kALapramANa: aha eyANa jaM jaM, kAlapamANaM bhaNAmi savvesi / matta siddha viyaruM, karuM hRgusadiya || dUra che puppha-phala-pattasAyaM, bIyachallIviNA ya. AmaphalaM / rAmapArA-narasi-vA-ggharA dUrU II caupaharamANamesi, oyaNamaDa bArajAma jagarAe / taha takkarabalAbhie, ahiyaM parimANamavi vuttaM / / 64 // [ arthateSAM yadyatkAlapramANaM bhaNAmi sarveSAm / bhaktaM siddha dvidalaM, kASThadalaM hiMgusahitaM yat // 62 // puSpaphalapatrazAkaM, bIjatvak vinA cAmaphalam / maMDakamapUpAdikaM, jalalapanazrIvaMTakaparpaTakAni // 63 // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laghupravacanasArodvAra catuSpraharamAnameSAM, odanasyA dvAdazayAmAzca jagAryAH / tathA tacalikSite, adhikaM pramANamapyuktaM // 64 // ] have A sarvenuM je je kALapramANa che te kahuM chuM :--rAMdheluM anAja, vidaLa, aSTha, DiMga sahita ne pArtha hoya te, puNya, ija, patrazAI, mInchAsa vinAnA bhayA ija, bhAMDA, yUDalA, bhajasApazI, vaDA, pApaDa-mA madhA pahArthonuM bhajamAna yAra anu che, edananuM AThe praharanuM che, jagarAnuM khArapahAranuM che, tema ja takra vigeremAM bhejaveluM hoya to tenu adhi paribhASA ( ajamAna ) 4dhuM che. 64. dahi-takara - rAINa, kaMjiya- sAgANa solajAmaM ca / vAsAsu pakkha hemaMti, mAsusiNu vIsadiNamANaM // 65 // pakkannayassa kAlo, viNNeo kulikAe pakanno / vAsAsu sagadiNaM vA, caliyarasaM jattha jaM jAi // 66 // [dadhitakrarAjInAM kAMjikazAkAnAM SoDaza yAmAzca / varSAsu pakSa hemante mAsaM uSNe viMzatidinamAnam // 65 // pakvAnnasya 'kAlo vijJeyaH kulikAyAM pakvAnnaM / varSAsu saptadinaM vA calitarasaM yatra yadyAti // 66 // ] 268 dahIM, chAza, rAI ane kAMjIvALA zAkAnuM seALa pahAra kALamAna jANavuM. have pazrvAnnanu ajamAna ! che - varSARtumA 562 dvivasa, DebhAMta ( ziyANA ) mAM bhahinA, unALAmAM vIza divasa-A pramANe kALamAna calitarasa vinAnA pakavAnnanuM jANavuM. athavA . varSARtumAM sAta divasanuM... kALamAna paNa kahyuM che. ane jyAre calitarasa thAya tyAre tenu ajamAna pUru' thyuM lAguvu. 65-66. nivvigayaM pakanaM, asaNajuyaM tassimeva parimANaM / ucchuviyAragayANaM, caliyara se taM tahA jANa // 67 // [ nirvikRtikaM pakvAnna, azanayutaM tasyedameva parimANaM / ikSuvikAra ( kRtAnAM calitarase tattathA jAnIhi // 67 // ] vigaya vinAnA ane azanayukta evA pakavAnnanA A kALa jANavA. ane kSuvikAragala (zeraDInA rasa vigerethI banAvelA) paDhArthInA kALa; calitarasa pramANe eTale calitarasa na thAya tyAM sudhI jANavA. 67. ghaya - tila-guDAINa, vaNNa-rasa-gaMdha- pamuhavacyAse / kAlaparimANamuttaM, jANijjA no tahA pAye // 68 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 prakaraNa ratnAvala [ghRtatelaguDAdInAM, varNarasagandhapramukhavyatvAse / kAlapramANamuktaM jAnIyAno tathA prAyaH // 68 // ] -dhI, tesa, jo vigerenA , dha, 24 prabhumana vyatyAsa (3212) thAya tyAre kALa pramANa prAyaH upara kahyA pramANe na jANavuM. 68. ittha ya caliyarasammi, jIvA beiMdiyA samucchaMti / puSphie egidiyA, baTuMti duve vi samagaM vA // 69 // [ atra ca calitarase jIvA dvIndriyAH saMmUchanti / puSpite ekendriyA vartante dvAvapi samakaM vA // 69 // ahIM calitarasamAM beIdriya jIva utpanna thAya che ane puSpita (gIvALA). padArthamAM ekeMdriye paNa hoya che, athavA samakALe banne prakAranA jIvo paNa hoya cha. (malA medriya za5453 dlege sabhI ). 16. acittajale sacittIbhavaNe egidiyA samucchaMti / aNNarasujjhiyamilie, paNidI samucchimA hu~ti // 70 // [acittajale sacittIbhavane ekendriyAH saMmUrcchanti / annarasojjJitamilite paMcendriyAH saMmUrchimA bhavanti // 70 // ] acitta jaLa jyAre sacitta thAya che tyAre temAM ekeMdriya jIvo (apakAya) utpanna thAya che, ane ujijhata (eMThA karelA) arasamAM saMmUcchima paMcaMdriya jIve utpanna thAya che. 70. ghAmAM ni sajIva kyAM sudhI : tila-mugga-masUra-cavalaya-mAse-kulatthaya-kalAya-turvarINaM / vallANa vaTTecaNayANa paMcaga varisappamANaM. ca // 71 // [tila-mudga-masUra-cavalaka-mASa-kulatthaka-kalAda-tuvarINAM / vallAnAM vRttacaNakAnAM paJcavarSapramANaM ca / / 71 // ] tama, bhAbhasUna, yA, 256, 4thI, 48 // , tu32, pAsa bhane vRtta yA (e), tanI yoninu prabhA pAMca varSanu cha. 71. sAli-vIhi-jaba-jugaMdharI-goma-tiNadhana-tila-kapAsANaM / vAsatiyaM parimANaM, tatto viddhaMsae joNI // 72 // 1. ahIM eni zabdavaDe utpatti yogyatA samajavI, paNa sacittapaNe samajavuM nahIM. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laghumarAnasAre ddhAra [ zAli-vrIhi-yava-yugandharI, goghUma-tRNa-dhAnya-tila-kAlIsAMnA varSatrikaM pramANaM tato vidhvaMsate yoniH // 72 / / ] ___in2, bIDa, 11, 2, 5, tRdhAnya, tisa, 4pAsa-menI yoninu pramANa traNa varSanuM che. tyAra pachI yoni (utpanna thavAnI zakti) nAza pAme che. 72. ladvA-kaMga-ayasI-saNa-koDaMsaga-varaTTa-siddhatthA / rAlaya-kuddava"mehI-mUlagabIyA-ca vaDDA ya // 73 // pihiyANaM littANaM, ukkosaThiI u satta vAsAI / hoi jahaNNeNa puNo, aMtamuhuttaM ca samaggANaM // 74 // [ laTTA-kaMga-atasI-saNa-kodusaka-baraTTa-siddhArthAnAM / rAlaka-kodrava-methI-mUlakavIjAnAM ca vRttAnAM ca // 73 // pihitAnAM liptAnAM, utkarSasthitistu sapta varSANi / bhavati jaghanyena punarantarmuhUrtaM ca samagrANAm // 74 // ] saha (samasa), 4in, mazI, za, me4 tina hasa, 124 (dhAnya vizeSa), sarasa1, 2, 421, methI, bhUgAnA bhI ane vRtta (dhAnya vizeSa), mA dhAnyAthI bharelI keDI vigere DhAMkIne lIpI rAkhI hoya, te tenI ninI utkRSTa sthiti sAta varSanI samajavI. ane jaghanya samagra dhAnyanI aMtamuhUrta pramANa samajavI. 73-74. pipari-khajjUra-miri-muddiya-abhayA-badAma-khArikA / elA-jAiphalaM puNa, kaMkolaM cArukuliyA ya // 75 // viddhaMsijjai, joNI, eesiM jalathalovabhogehi / / saMghADaya-jalaphalAIyANa joNI tahAcittA // 76 // joyaNasayaM jalammi, thalammi saTThIe bhaMDasaMkaMtI / vAyAgaNidhUmeha, paviddhajoNI havai tesi // 77 // [pippalI-khajUra-mirica-mRdvIkA-'bhayA-badAma-khArekAH / elA jAtiphalaM punaH kaMko cArukulikA ca // 75 // vidhvasyate yonireSAM jalasthalopabhogaiH / . zaMgATakajalaphalAdikAnAM yonistathA citrA // 76 // yojanazataM jale sthale SaSTyA bhaaNddsNkraantyaa| vAtAnidhUmaiH praviddhayonirbhavati teSAm // 77 // ] Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 prakaraNa ratnAvalI pIpara, antura, bharI, drAkSa, alayA (23) mahAbha, mAre4, mesI, layaiNa, ka'kAla, cArALI-e paDhArthInI jaLa-sthaLanA upabheAgavaDe karIne yAni nAza pAme che ane sa`ghATaka karelA jaLaphaLAdinI ceAni vicitra prakAranI hoya che. uparokta vastu jaLamArge sA cAjana jAya tyAre ane sthaLamArge sATha ceAjana jAya tyAre sthaLanI pheraphArI, vAyu, agni (tApa) mane ghUma vigerethI teno yonilAva nAza pAbhI laya che. 75-77 hariyAla - lavaNa - maNasila - pUga - sephAla - nAlikerA ya / emeva aNAnA, vidvatthA avi muNeyavvA // 78 // siyasiMdhava pAsakaraNI, kayahiMgulajAI - vaDiMga - nAgAI | acittajoNiyA kaMdA, sANAddaya miMTala - maMjiTThA // 79 // [ haritAla - lavaNa - manazila - pUga - sephAla - nAlikerANi ca / evamevAnAcIrNAni vidhvastAnyapi jJAtavyAni // 78 // zvetasaindhava- pAzakaraNI - kRta hiMgulajAti - vaiDiMga - nAgAdi / acittayonikAH kandAH zANAdRtamadanaka-majjiSThA // 79 // ] haratAja, savaNu, bhaNuzIsa, yUga (soyArI), sezana bhane nANIyera me pahArtho vidhvaMstayeAnivALA thayA hAya chatAM paNa anAcINu samajavA-vAparI zakAya nahIM evA laghuvA. zvetasiMghava, vAsa12NI ( iMTaDI), mRRta ( bharchana vigere asA ) hiMgusanI jAti, vaDiMga, nAgAdi, zarANathI vIMdhAyela mIMDhaLa ane majI acitta ceAnivALA yuvA 78-79. piThThe missamasuddhaM, paNa - cau-tiyadiNapamANamApakkhaM / sAvaNAso posesu, jualammi ya esa aNuogo // 80 // [ piSTaM mizramazuddhaM paMcacatustridinapramANamApakSaM / zrAvaNAzvinapauSeSu yugale caiSa anuyogaH // 80 // zrAvaNa ane bhAdaravA, AsA ane kArtika tathA mAgazara ane poSamAM leTa pAMca, cAra ane traNa divasa sudhI mizra eTale azuddha samajavA ane pachI pakSa sudhI acitta samajavA evA anuyAga ( mahApuruSAnuM kahevu' ) che. 80. paNa - cau-tiya jAmANa, mAhaduge cittajuyala - jiTThaduge / taha bhajiyadhaNNANa, dAlINa vipaJjae pAyaM // 81 // [ paJcacatustrikaM yAmAnAM mAghadvike caitrayugale jyeSThadvike / tathA jitadhAnyAnAM dAlInAM viSadyate prAyaH // 81 // ] - Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laipravacanasAroddhAra 273 - mahA ane phAgaNa, caitra ane vaizAkha tathA jeTha ane aSADa e mAsamAM pAMca, cAra ane traNa pahAra (ATe ) mizra jANavo. temaja bhajita (mUMjela) dhAnyane ane dALane kALa prAca tethI viparyaya jANa. 81. cAliya-chaDDiya-tusarahiya-suve jA tAva mismiyaM neyaM / loNajuyaM jaM sAgaM, bhajjiya-talieNa taM suddhaM // 82 // [cAlita-chadita-tuSarahitaM zumbe yAvattAvanmizritaM jJeyam / lavaNayutaM yat zAkaM bhrajitatalitena tacchuddhaM // 82 // ] cALela, chaDela, ketarAM rahita karela ane jyAM sudhI supaDAmAM hoya tyAM sudhI dhAnyamizra (sacittayukta) jANavuM ane lUNa sahita bhuMjeluM ane taLeluM zAka zuddha jANavuM. 82. anna bhaNaMti bhanjiya-dhaNNANaM pakkataliyamiva kAlo / saga-paNadasa-dasadiNaM, vAsAisu missaloNassa // 83 // ..[anye bhaNanti bhrajitadhAnyAnAM pakkatalitamiva kAlaH / sapta paJcadaza daza dinAni varSAdiSu mizralavaNasya // 83 / / anya AcAryo kahe che ke-bhujelA dhAnyane pakAvelA ane taLelA pramANe kALa samajo ane lUNathI mizra karela varSARtumAM sAta divasa, zIyALAmAM paMdara divasa ane unALAmAM daza divasane kALa jANa. 83. aMtamuhuttaM moyassa, covIsaM jAma dhAupattagayaM / gomuttaM jai kevalamaha sAimaM rasavivajjAse // 84 // [antarmuhUrte mokasya caturvizatiryAmA dhAtupAtragatam / gomUtraM yadi kevalamatha svAdimaM rasaviparyAse / / 84 // mUtrane aMtamuhUrta kALa samajo ane dhAtupAtramAM je kevaLa gomUtra rAkhyuM hoya te vIza pahorane kALa jANave, paNa jo tenA rasane viparyAsa thaI jAya te tene svAdima samajavuM. 84. khAimi tale viccAse, ti-cau-paNa jAmapusiNanIrassa / vAsAisu tammANaM, phAsujalassAvi emeva // 85 // - [khAdime talite rasaviparyAse trayaH catvAraH paMca yAmA uSNanIrasya / varSAdiSu tanmAnaM prAsukajalasyApyemeva // 85 // ] taLelA padArthane paNa rasAdine viparyAsa thaye chate khAdima samajavuM. have uSNa . 5 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 prakaraNa ratnAvalI jaLane varSAdi RtumAM traNa, cAra ane pAMca pahorane kALa jANo, eTale varSARtumAM traNa paherane, ziyALAmAM cAra pahorane ane unALAmAM pAMca pahera, bIjI rIte prAsuka karelA jaLane kALa paNa e ja pramANe Rtubhede bhinnabhinna jANa. 85. usseima saMseima, taMdulanIraM tilodagaM vAvi / tusa-java-AyAmaM vA, sovIraM suddhaviyarDa ca // 86 // aMbakaviThThA''malagaM, aMbADaga mAuliMga khajjUraM / dakkhA dADima kayaraM, ciMcA nAliyara kolajalaM / / 87 // puvatiyaM bhattaTTe, chaTe tila-tusa-javodagaM bhaNiyaM / AyAmaM sovIraM, aTThame usiNanIraM ca / / 88 // [ utsvedima saMsvedimaM tandulanIraM tilodakaM vApi / tuSa-yavAcAmaM vA sovIraM zuddhavikaTaM ca // 86 // Amra-kapitthAmalakAmbADaka-mAtuliMga-kharjarANAM / drAkSA-dADima-karIrAmlikA-nAlIkera-kolajalaM // 87 // .. pUrvatrikamabhaktArtha SaSThe tila-tuSa-yavodakaM bhaNitaM / AcAmaM sauvIramaSTame (tapasi) uSNanIraM ca // 88 // ] sebha, saMsebha ( prathama mApI gayo che.) tasanI2 (yAmA pAyAnuM pAel), tials, tusa, 11nupANI, mAyAma, sopI2 mane zuddha pANI (am Samargil), mAna, 8, mAmA, ma.4033, mAtuliMga ( mAna2 ), manu2, drAkSa, hAubha, 32, thiyA (AMbalI), nALiyera ane kela (boranA ThaLIyA)nuM jaLa, emAMthI eka upavAsamAM pUrve kahelA paikI prathamanA traNa prakAranA pANI kape, chaTThamAM tala, tuSa ane javanuM pANI kalpa ane aThamamAM AyAma, vIra ane uSNu jaLa kape. 86-88. acchamasitthaM galiyaM, tiyadaMDukkaliya-parimiyamalevaM / para(vi)kaDajaI(tavassI)Na kappai, na kappaI aNNamurudosA // 89 // [ acchamasikthaM galitaM tridaMDotkalitaM parimitamalepaM / parakRtaM yatI (vikaTatapasvi)nAM kalpate na kalpate'nyadurudoSAt / / 89 // ] . a vAsathI padhAre ta51 munina nima, sitha (!) vinAnu, gaNej, traNa ukALAe ukALeluM, parimita ane alepa jaLa anyanuM kareluM kalpa, anya jaLa na kalpe, kAraNa ke temAM ghaNuM deSano saMbhava che. 89 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laghupravacanasArAhAra umseima saMseima, taMdula - tila - tusa-javANa nIraM ca / AyAma sovIraM, suddhaM viyaDaM jalaM navahA / / 90 // [ utsvedimaM saMsvedimaM tandula-tila -tuSa-yavAnAM nIraM ca / AcAmaM sauvIraM zuddhaM vikaTaM jalaM navadhA // 90 // ] ussebha, sauMserdhama, tauMDujha, tila, tuSa yAne bhavanu pANI, AAyAma, sovIra ane zuddha ema acitta jaLanA nava prakAra che. 90. trilA tamAlapataM, mutthaya - kuThaM ca khayaramAIhiM / phAkayaM khajjAhahiM, kAraNao kappaNijjaM tu / / 91 / / [ triphalA - tamAlapatra - mustaka - kuSTha - khadirAdibhiH / 275 prAsukIkRtaM khAdyAdibhiH kAraNataH kalpanIyaM tu // 91 // ] tribhujA, tamAlapatra, bhotha ( nAgarabhotha ), ATha ( 4 ), phera vigere nAMjIne prAsuka kareluM tathA khAdyArdikathI kareluM prAsuka jaLa kAraNe kalpI zake che. 91. jita vesbhaTThe, paDimuvahANesu abhiggahAyA me / saDhANaM ciya kappar3a, unhajalaM aNasaNevi tahA / / 92 / / [ jyeSThatapasyabhaktArthe pratimopadhAneSu abhigrahAcAmle / zrAddhAnAmeva kalpate uSNajalamanazanepi tathA / / 92 / / ] ryeSTha (tra upavAsathI vadhAre ) tayamAM, pratibhA aranArane, alizrama ane aacAmsamAM zrAvakone uSNujala ja pe che. temaja anazanamAM paNa uSNujala ja pe che. 92. phala - cicodagamigajAmamAyAmaM dhaNNanIra muhuttatigaM / ucchurase sovIre, jAmadugaM dhoyatamuhu // 93 // [ phalacicodakamekAmaM AcAmaM dhAnyanIraM muhUrtatrikam / ikSurase sauvIre yAmadvikaM dhAvanamantarmuhUrtam // 93 // ] phaLa tathA AMbalI vagerenA pANInA kALa eka paheAranA, AyAma ane dhAnyanA nIranA traNa muhUttanA, zeraDInA rasanA ane sAvIranA be paheAranA ane bIjA dhAyachunA aMtarmuhUtta kALa jANavA. 93. vaNNa-rasa-gaMdha- pajjavabheyavimissaM khu havai phAsujalaM / sakkara - guDa - khaMDAivatthuvibhehi pariNamiyaM // 94 // [ varNa-rasa- gandha - paryavabhedavimizraM khalu bhavati prAsukajalam / zarkarA - guDakhaMDA divastu vibhedaiH pariNAmitam // 94 / / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 prakaraNa ratnAvalI 1, 2sa, Aya mane paryAyanA 322vAyu pAe nizcaye 42rI prAsu4 (athitta) thAya che. temaja sAkara, goLa ane khAMDa vigere vastu vizeSe karI pariNAma pamADeluM pANI paNa prAsuka thAya che. 94. go-elaga-mahisINaM, khIraM paNa-aDa-dasadiNANuvari suddhaM / tidiNANuvari baladdhI, navappasUyANa emeva // 95 // [gaveDakA-mahiSINAM kSIraM pazcASTadazadinAnAmupari zuddham / tridinAnAmupari baladdhI navaprasUtAnAmevameva // 95 // ] . gAya, bakarI ane bheMsanuM dUdha (tenA prasava pachI) pAMca, ATha ane daza divasa pachI zuddha samajavuM. e ja pramANe navaprasUtAnI baladdhI (baLI) traNa divasa pachI zuddha samavI. 85. caupaharovari jAyaM, dahi suddhaM havai kappaNijjaM ca / takkarajuyakhIreyI. bIyadiNe hoi sA kappA // 96 // [ catuSpraharopari jAtaM. dadhi zuddhaM bhavati kalpanIyaM ca / takrayutA kSareyI hitIyadine bhavati sA kalpyA // 96 // (dUdha meLavyA pachI) cAra pahora uparAMta thayeluM dahIM zuddha ane kalpanIya thAya che ane takriyukta kSIra (dUdhapAka tathA khIra) bIje divase kalpa che. 96. niNNIraM tilamissaM. saMdhANaM taha viyariyaphalANaM / acittabhoiNo puNa, kappai takkaramaNu(bu)ggaliyaM // 97 // [nira taila mizraM sandhAna tathA vidAritaphalAnAm / acittabhojinaH punaH kalpate takramanu(mapyudgalitaM // 97 // ] pANI vinAnuM ane telathI mizra athANuM tathA vidyArita (kApelA) phaLa ane gaLelI chAza acittajIne paNa kape che. 97. nicchalli-nibbIyaM, phalamAmagamAmuhuttArikayaM / vidalaM takaramissaM, na kappamusaNIkaeNa viNA // 98 // [nistvagniauja phalamAmakamAmuhUrtoparikRtaM / vidalaM takramizraM na kalpyamuSNIkRtena vinA // 98 // ] chAla vinAnuM ane bIjA vinAnuM kAcuM phaLa (zastra pariNata) eka muhUrta pachI . kahyuM che, ane chAza vigere uSNa kya-vinAnuM hoya te temAM meLaveluM vidaLa (snehavinAnuM kaThoLa) kalpe nahIM. 98. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laghupravacanasArodvAra moyAphalaM paMDolI, ghosADaphalaM ca rukkhagudAi / tappaDibaddhaM jaM no, havai taM kappamacitaM // 99 // [ mocAphalaM paTolIghoSAtaphalaM ca vRkSagundarAdi / tatpratibaddhaM yat no bhavati tat kalpyamacitaM // 99 // ] 277 bhoyAina (havIja ), pauMDojI ( laghudrAkSA ), dhosAra i' bhane vRkSano guhara ke je tapratibaddha na heAya te kalpya ane acitta samajavA. 99. upavAsanA traNa prakAra. ukiTTa - jahanna - majjhimabhe ehiM hoi tivihamabhattaTThe | cauhAra - sacittapariccAeNukibheNa // 100 // tivihAreNa jahane, majjhimae kayasacittavAvAro / tatthANAhArakhatthU, kappai savvA vi rayaNIe // 101 // [ utkRSTa-jaghanya-madhyamabhedairbhavati trividhamabhaktArtham / caturdhAhAra-sacittaparityAgenotkRSTabhedena // 100 // trividhAhAreNa jaghanyaM madhyamake kRtasaccittavyApAraH / tatrAnAhAravastUni kalpante sarvANyapi rajanyAm // 101 // ] abhaktA ( upavAsa) utkRSTa, jaghanya ane madhyama-ema traNa prakAre hAya che. temAM cAvihAra ane sacittanA tyAgavALA utkRSTa jANavA, trivihAravALA jaghanya jANavA ane cittanA upayAga karanArA madhyama jANavA. (ahIM khAdyaupabhAga samajavA. paNa pAna na samajavuM.) te traNe prakAranA abhaktAmAM rAtrie anAhArI sava vastu ye che. 100-101. Aya'milanA traNa prakAra. AyaMbilamavi tivihaM, ukkidu - jahanna - majjhimabheehiM / niSNe jaM viyalaM pU ( sU ) vAI pakappae tattha // 102 // [ AcAmlamapi trividhamutkRSTa - jaghanya - madhyamabhedaiH / niHsnehaM yadvidalaM apU ( sU ) pAdi ca prakalpate tatra // 102 // ] AyaMbila paNa utkRSTa, jadhanya ane madhyama--ema traNa prakAre kahyuM che, temAM niHsneha ( bhAMthI tesa na nANe tevu ) dvihaNa dhAnya, roTasI (hAja ) vigere ye che. 102. 1. bIsoDa (ghAsAMDiyA TIarAMnI vesa . ) Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 prakaraNa ratnAvalI. siyasiMdhava-saMThi-miri-mehI sovaccalaM ca biDalavaNaM / hiMgu-sugaMdhisuyAI, pakappae sAimaM vatthU / / 103 // [ zvetasaindhava-suThimirica-methisauvarcalaM ca biDalavaNa / hiMgusugandhisuvAdi prakalpate svAdima vastu // 103 // ] zveta siMdhava, su, bharI (tIni ), methI, nima (saMya5), CAaqg, . hIMga, sugaMdhI suvA vigere svAdima vastuo kape che. 103. kAraNajAeNa jaINa, asaNaM siddhaM havijja timiyaM vA / piTu jaleNa raddhaM, ghugghuri chuTThAi siddheNaM (Na) // 104 // [kAraNajAtena yatInAM azanaM siddhaM bhavestimitaM vA / piSTaM jalena rAddhaM ghughurIThuTAdi siddhAnnam / / 104 // ] ... munine kAraNe Ave rAMdheluM athavA bhIMjaveluM azana, pANImAM rAMdhela leTa (gheza vigere ) dhudharI, 284 / vigere siddhAnna 48pe cha. 104. pappaDa-vaDayA rukkhA, siddhA timaNIkayA havai kappA / bhajiyadhaNNaM tiNaNNaM kaThThadalaM siNehaviyalaM jaM // 105 // [parpaTa-vaTakAni RkSANi siddhAni stImanIkRtAni bhavanti kalpyAni / bhrajitadhAnyaM tRNadhAnyaM kASThadalaM snehavikalaM yat // 105 // ] yumA (tesa binAnA) 5 / 57, 41, 2idhyA 5chI Dhaleu thye| (siddha timniikRta) kapya hoya che, temaja bhujela dhAnya, khaDadhAnya (tRNa dhAnya) kAkadaLa je tela rahita hoya te kare che. 105. savvANaM dhaNNANaM, pihuyA duddheNa siddha sAimayaM / vesaNa-vagghArAI, haliddapabhiI akappaM ca // 106 / / [sarveSAM dhAnyAnAM pRthukA dugdhena siddhaM svAdimam / vesaNa-vyudghAritAdi, haridrAprabhRtyakalpyaM ca // 106 // ] - sarva dhAnyanA piMka, dUdhamAM rAMdhelI, svAdima vastu kahevAya che te ane vesaNu, vaghArela vastu vigere ane haLadara vigere (svAdavALI vastu) sarva akathya che. 106. ja timiGa kAuM, no sakkai taM taM na kappai rayAi / pAyaM hiMgu na kappar3a, dukayadosappasaMgao jamhA // 107 // [yastimitIkartuM na zakyate, tattanna kalpate ratAdi / prAyo hiMgurna kalpate, dvikRtadoSaprasaMgato yasmAt // 107 // ]. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI laghupravacanasArAddhAra 275 karI zakAtA nathI je raktAdi eTale kaThaNu mAMDA, khAkharA, pApaDa vagere A te AMkhelamAM akalpya che ane prAye hiMga paNa ( utkRSTa ) AMkhelamAM kalpatI nathI, kAraNa ke temAM kRitarUpa doSanA saMbhava che. 107. daMtavaNaM taMbola, kAyavvaM neva aMbilamma tave / jalabhinnamaNAhAraM, kappai savvaM pi tattha Thie // 108 // [dantapavanaM tAmbUlaM kartavyaM naivAcAmle tapasi / jalabhinno'nAddAraH kalpate, sarvopi tatra sthite // 108 // ] dAtaNa karavuM ane tabAla khAvuM te AMkhelanA tapamAM kalpatuM nathI ane jaLabhinna anAhArI vastue sarve tyAM beThA beThA ka2e che. 108. sovIramusiNajalaM, kappai no aNNamesa vihi pAyeM | sovIraM siddhapi, niSNehaM viyalamukkiTThe / / 109 // [sauvIramuSNajalaM kalpate no anyadeSa vidhiH prAyaH / - sauvIraM siddhapiSTaM niHsnehaM vidalamutkRSTe // 109 // utkRSTa AyaMbilamAM saiAvIra ane uSNujaLa pe che, anya jaLakalpa nathI evA prAye vidhi che. tema ja utkRSTa Aya'khilamAM saiAvIra siddhapiSTa ane niHsneha vidyaLa (udaye che.) 107. majjhammi ghugghuriyAI, hiMguppamuhANaM kappaNe bhayaNA / bhajiSNAIyaM savvaM pi pakappar3a jahane ||110 // [madhye ghughurikAdihiMgupramukhAnAM kalpane bhajanA | atidhAnyAdikaM sarvamapi prakalpate jaghanye // 110 // ] madhyama AyaMbilamAM ghunnurI vigere ane hiMga vigere bhajanAe ka2e che, ane jaghanya AyakhilamAM bhu jela dhAnya vigere sarve ka2e che. du-ti- cau aMgulamANaM, nIraM jai havai siddhabhattuvari / AyaMbila visuddhaM, havija to savvakaTThaharaM // 111 // [ dvi- tri- caturaMgulamAnaM, nIraM yadi bhavati siddhabhaktopari / AcAmlaM vizuddhaM bhavettataH, sarvakaSTaharam // 111 // ] rAMdhelA anAja (bhAta)nI upara be, traNa ke cAra aMzula pramANu pANI hoya te te ( mAnAranu N) Aya misa vizuddha uDevAya che bhane te sarva uSTane haranAra che. 111. jagarA - jIraya juttaM, oyaNamiha kappae jaINa puNo / saDhANaM no kapa, tUyari laTTAiyaM vi puNo // 112 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 prakaraNa ratnAvalI [jagArI jIrakayuktamodanamiha kalpate yatInAM punaH / zrAddhAnAM no kalpate tUvarIlaTTAdikamapi punaH // 112 // ] jagArI ane jIrA yukta edana ahIM ( ayabilamAM ) sAdhune kalpe che. zrAvakane te ane tuvarI tathA vaTANA laTTAdika paNa kalpatuM nathI. 112. nIvinA traNa prakAra. nivvigayaM puNa tivihaM, iga - bIyAsaNegaThANa - dattitave / bagghAriyatImaNa - khajjaga - vigaigayaM novabhuMjei // 113 // [nirvikRtikaM punastrividhaM ekadvayAsanaikasthAnadatipAMsi - vyuddhAritatImanakhAdyakavikRtigataM nopabhunakti // 113 // ] . nIvi paNa ( utkRSTAdi ) traNa prakAranI che ane ekAsaNuM, besaNuM ane ekalaThANuMe traNa prakAranuM tapa che, ittinI saMkhyArUpa paNa tapa che. temAM vaghAreluM timana, khAjA Ane vikRtiThThata ( nIviyAtA ) avAtA nathI. 113. attha alevaM bhuMjai, khAimavatthU vi novarbhuje / uki nivvigaI, majjhimao khAimaM bhuMje // 114 // tattha jahane savvaM, vigar3agayaM bhuMjae a kAraNao / saMpai igAsaNaMmi ya, kijjara nivvigayapaccakkhANaM / / 115 / / [ atrAle bhunakti, khAdimavastvapi nopabhujjIta / utkRSTA nirvikRtiH, madhyamataH khAdimaM bhuJjayAt // 114 // tatra jaghanye sarva vikRtigataM bhuMkte ca kAraNataH | sampratyekAzane ca kriyate, nirvikRtikaM pratyAkhyAnaM // 115 // ahIMyA utkRSTa nIvimAM alepa dravya khavAya, khAdima vastu na khavAya, madhyama nIvimAM khAdima vastu khavAya, ane jaghanya nIvimAM kAraNe sava vikRtikRta ( nIviyAtA) khavAya. sAMpratakALe ekAsaNA sAthe nIvituM paccakkhANu karAya che. 114-115 sovIramusiNanIraM, pakappae tividdanivvigaiyammi / pAyeM sacittacAo, kijjai bahudiNatave bhayaNA // 116 // [sauvIramuSNanIraM, prakalpate trividhanirvikRtike / prAya: saccittatyAgaH kriyate, bahudinatapasi bhajanA // 116 // ] traNe prakAranI nIvimAM saiAvIra ane uSNu jaLa pe che. prAye sacittanA tyAga karAya che. bahu divasanA tapamAM bhajanAe karAya che. 116. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 zrI laghupravacanasAroddhAra raiyaM pagaraNameya, muNINamAhArameyanANahU~ / sirisiricaMdamuNIMdeNa, hemasUrINa sIseNa // 117 // [racitaM, prakaraNametanmunInAmAhArabhedajJAnArtham / zrIzrIvamunIjI, zrInArA zilthaLa che ??7 ] A prakaraNa zrI hemacaMdrasUrinA ziSyazrI zrI caMdramunI munine AhAranA kapyApya vibhAgane jANavA mATe racyuM che. cAra AhAra vize paccakhANubhASyanI cAra AhAra saMbaMdhI gAthA 2. asaNe. muggoannsttu-mNddpykhjjrbbkNdaaii| pANe kaMjiyajavakayarakakoDodagasurAijalaM // 14 // 'khAime bhattosaphalAi, sAime suMThijIraajamAi / maduputA , aDhAre mornivAryuM ! 1 asaNa-maga vagere sarva kaThoLa 1, bhAta vagere sarva jAtinA cekhA, taMdula, ghauM vagere sarva jAtinA dhAnya 2, sAtha vagere (juvAra, maga vagerene zekIne tene banAvelo leTa) 3, mAMDA vagere (puDA, piLI, roTalI, roTalA vagere) 4, dUdha vagere (dahIM, ghI, tela vagere) 5, khAjAM vagere (sarva jAtinAM pakavAnna, modaka vagere) 6, rAba vagere (sarva jAtinI gheMza) 7, ane kaMda vagere (sarva vanaspatinAM kaMdamULaphaLAdikanA raMdhAyelAM zAka vagere) 8-e sarva azanamAM gaNAya che. A ATha prakAramAM sarva azanane samAveza che. 2 pANa-pANImAM kAMjInuM pANI (chAzanI Acha), javanuM pANI (javanuM dhovaNa), keranuM pANI (keranuM dhAvaNa) ane karkoTakanuM te kAkaDI, cIbhaDAM vagere phaLonI aMdara raheluM athavA tenAM dhovaNanuM pANI tathA madirA vagere. e sarva jAtinAM pANI pANaAhAramAM gaNAya che; parantu tivihAranA paccakakhANavALAne e pANI kape nahi. tene te nadI, kUvA taLAva vagerenAM pANI ke je karparAdi anya padArtha vaDe mizra thayela na hoya tevAM zuddha pANI ja kalpe che, ane kapUra, drAkSa, elAIcI Adi svAdima vastuethI mizra karelA pANI svAdimamAM gaNAya che te duvihAramAM kape che. - 3 khAdima-je vastu khAvAthI sudhAnI pUrNa zAMti na thAya paNa kaMIka saMtoSa thAya tevI vastuo khAdimamAM gaNAya che. tenA nAma A pramANe zekelAM dhAnya eTale 26 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 prakaraNa ratnAvalI mamarA, mahuvA, caNA, dALIA, maga vagere tathA khajUra, khAreka, nALIera, badAma, drAkSa, kAju vagere me, kerI, cIbhaDAM, tarabUca, khaDabuja vagere phaLazeraDI vagere, tathA keThavaDI, AmaLA gaMThI, AMbAgoLI, koThIpatra, lIMbuI patra vagere khAdimamAM gaNAya che, te duvihAramAM kalpa nahi. 4 svAdima-vastuonA nAma sUMTha, haraDe, pIpara, marI, jIrU, ajame, jAyaphaLa, jAvaMtrI, kAthe, kheravaTI, jeThImadha, kezara, nAgakezara, tamAlapatra, elacI, laviMga, bIDalavaNa, ajameda, pIparImULa, cINikabAbA, metha, kAMTAelIo, kapUra, haraDAM, beDAM, bAvaLanI chAla, dhAvaDInI chAla, kheranI chAla, khIjaDAnI chAla tathA tenA patra, sopArI, hIMga, javAsAmULa, bAvacI, tULazI, kacUra, taja, saMcaLa, puSkaramULa, tathA taMbeLa (nAgaravelanuM pAna), varIyALI, suvA ItyAdi svAdima padArtho duvihAramAM kape che. AmAMthI jIrU ane ajamAne keTalAka AcAryo khAdimamAM paNa gaNe che. tathA madha, goLa, khAMDa ne sAkara paNa svAdimamAM gaNAya che, paraMtu e tRpti karanAra hovAthI duvihAramAM karyuM nahi. A cAre bhedamAM jaNAvelI badhI vastu bhakSya ja che. tema jANavuM nahi. mAtra vastusvarUpanirUpaNa karyuM che. 5 aNahArI-vastuonAM nAma-lIMbaDAnAM pAMca aMga (patra, chAla, kASTha, phaLa, phUla vagere), gomUtra vagere mUtra, gaLo, ka, karI Atu, ativiSa, cIDa, rAkha, haLadara, upaleTa, vaja, haraDA, beDA ne AmaLA samabhAge hoya te, bAvaLanI chAla, dhamAse, nAhI, AsaMdhi, rIMgaNI, eLIo, gUgaLa, boraDI, kacerI, kheramULa, kuMAra, maTha, baLa, citraka, kuMdarU, phaTakaDI, cImeDa, thuara (ra) AkaDo ItyAdi je vastuo aniSTa svAdavALI hoya tene aNahArI jANavI. AmAMnI keTalIka vastu svAdimamAM paNa gaNAya che. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNuhArI davAo aNahArI vastuonA nAmo amane jude jude sthaLethI maLyA che te- 1 agare. 27 gaLe. 2 aphINa 28 gugaLa. 3 atIviSanI kaLI. 29 gaumutrAdi mUtra. 4. arkAdi paMca. 30 gheDAvaja. 5 aMbara. 31 cItrAchAla, 6 Asadha. 32 cImeDa. 7 AchI. 33 cIDa. 8 eLI. 34 cepacInI. . 9 iMdrANumULa(iMdravAruNImULa). 35 cuno. 10 upaleTa. 36 javakhAra. 11 UjavaLI. 37 jherI ke paru (nALIyera). 12 kastUrI. 38 jherI geTalI. 13 kaDu. 39 TaMkaNakhAra. 14 karIyAtuM. 40 DAbhamULa. 15 kaDAchAla. 41 tagara. 16 karaNamULa. 42 taMbAku, 17 kapAsamULa. 43 triphaLA (haraDAM-beDA ane 18 keraDAmULa. AMbaLA sarakhe bhAge.) 19 kaceramULa. 44 dArUla. 20 kuMvAra. 45 dhamAse. . 21 kIMdarU. 46 naIkaMda. 22 kIke ITAle. 47 puvADa. 23 khAre. 48 beDAnI chAla. 24 erasAra. 49 phaTakaDI. 25 kheramULa. 50 barachAla. 26 barAsANa vaja, 51 boramULa. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 prakaraNa ratnAvalI para bAvaLachAla. 64 surekhAra. 53 bejakaNa (bucakaNa) 65 sAjIkhAra. pa4 bIyAnuM lAkaDu (belabIyAM.) 66 haraDechAla. 55 beLa. 67 haLadara. pa6 malIyAgarU. 68 hImaja. pa7 majIThe. 69 kezara, 58 rAkha. 70 kaNIyara. 59 rIMgaNI UbhI ne beThI. 71 khArekanA ThaLIA. 60 rahiNu chAla. 72 jeThImadhanuM mULa. 61 lIMbaDAnA paMcAMga (mULa-chAla- 73 rIMgaNI. kASTha-patra-mera.) 74 thera. dara vakhame. 75 AkaDAnI sukI jaDa. 63 sukhaDa. 76 kuMvADIAnA bI. A sivAya sarva aniSTasvAdavALI vastuo. A aNahArI padArtho rAtre cauvihAra paccakkhANavALane kalpa che. tivihAranA paccakkhANavALAne muThasI Adi cauvihAra paccakhANa karavAthI te kalpI zake che. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasAra: samayasAra nAmanAM A prakaraNamAM chava-achava Adi nava tanuM suMdara svarUpa batAvyuM che, ane te paNa padyabaddha adhyAyanI racanA karIne tanvAthanAM sUtranI jema saMkalana karI che, jethI artha sArI rIte samajI zakAya. sAta adhyAyamAM nava tatva ane chellA traNa adhyAyamAM jJAna-darzana-cAritra ane vratonI ArAdhanA-virAdhanAnAM phaLanuM svarUpa batAvyuM che. A prakaraNamAM puNya ane pApa taravane samAveza baMdha tatvamAM karavAthI sAta to kahyA che. ATha prakAranAM karmonAM baMdha hetuonuM vivaraNa, saMvara tatvanA 57 bhedanuM vivaraNa, bAra prakAranAM tapanuM vivaraNu, ane mekSa tatvamAM eka samaye keTalA siddha thAya? te aMge 54 prakAra vigerenuM yogya vistArapUrvaka varNana karela che. A nava tatvanAM badha mATe upayogI prakaraNanAM adhyayana dvArA AtmavikAsa sAdhI zakAya. samvannU mokkhamakhati, cauvvagaMmi uttamaM / ___ suhaM jao tivaggammi, diTThamegati na hu // 1 // | sarva cAra vargamAM mokSavargane uttama kahe che; kAraNa ke bAkInA traNa vargathI ekAMtika sukhanI (mekSasukhanI) prApti thatI nathI. 1 dhammAu hemanialo-vamaM jIvA samajiuM / your mare ti, suNAmALa trikA | 2 | dhamavarganA ArAdhanathI jIva senAnI beDI jevA puNyane upArjana kare che. te puNyakarma pitAthI thatAM sukhAbhAsavaDe garvita jIvone saMsAramAM rAkhe che eTale paryaTana - karAve che. 2. atthAu payarDa ceva, vahabaMdhAi duhaM / lahaMtA kira dIsaMti, ajaNe rakkhaNe'vi a // 3 // arthavarganA ArAdhanathI jIvo pragaTapaNe vadhabaMdhanAdi duHkhane pAme che, temaja arthanA upArjana mATe tathA rakSaNa mATe paNa dukhe sahe che. 3. lasaMtasuhalesassa, paraMtavirasassa ya / kahaM pasaMsA kAmassa, juttA duggaiheuNo? // 4 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 prakaraNa ratnAvalI krutinA heturUpa kAmavanI prazaMsA teA kema karAya ? ke je prAraMbhamAM leza sukhane Ape che, paraMtu pariNAme varasa che-atyaMta duHkha ApanAra che. 4. mhaNata suhaM khINa - samaggaduhasaMtaI / mottva citra vasaMmati, nAmaLambiMga | p tethI anaMta sukhamaya, samagra du:khanI zreNinA jemAM kSaya che evA ane jarAmaraNathI rahita evA meAkSavanI ja prazaMsA karAya che. pa. lahaMti taM puNo samma - nANadiTThicaritao / ArAhiyAu kAUNa, savvakammakkhayaMjiA // 6 // samyag jJAna, darzana ane cAritranA ArAdhanavaDe ja sarva karmAMnA kSaya karIne jIvA tevA meAkSane pAme che. 6. prathama adhyAya jIva nirUpaNa tattha sanvannuparUviANaM jahaTThiyANaM tattANaM je avabohe taM sammannANaMti bhaNNai || tattANi puNa satta paNNattANi, taMjahA - jIvA ajIvA Asave baMdhe saMvare nijjarA mokkhe a / temAM saCjJa bhagavaMte prarUpelA tattvanA yathAsthita khAdhane sabhyajJAna kahevAmAM Ave che. te tattvA sAta kahela che. tenAM nAma A pramANe jIva, ajIva, Azrava, baMdha, saMvara, nirjarA ane meAkSa. bhAvArtha :-sukhaduHkharUpa upayoga lakSaNavaMta jIva 1, tethI viparIta lakSaNavaMta ajIva 2, je vaDe ka Ave te zubhAzubha karmo upAdAna hetuka hiMsA, asatyAdi Azrava 3, jIva temaja karmanA atyaMta sa`baMdha te baMdha 4, samitiguptivaDe Azrava nirodha te sa Mvara 5, sthitiparipAkathI ke tapathI kamanuM aMzataH kharavuM te nirA 6, sakalanA kSayathI svaAtmAmAM je avasthAna te meAkSa 7. tattha jIvA duvihA, taMjahA - siddhA saMsAriNo a || tattha siddhA anaMtanANadaMsaNavIriasokkhalakkhaNaega sahAvabhAtrAo egavihAvi aNaMtarapacchimabhavarUvovAhime Ao panarasa vihA, taMjA - titthasiddhA 1 atitthasiddhA 2 titthagarasiddhA 3 atitthagarasiddhA 4 saMyaMbuddhasiddhA 5 patte abuddhasiddhA 6 buddhabohiasiddhA 7 itthiliMgasiddhA 8 purisaliMgasiddhA 9 napuMsagaliMgasiddhA 10 saliMgasiddhA 11 annaliMgasiddhA 12 gihiliMgasiddhA 13 egasiddhA 14 aNegasiddhA ya 15 // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 samayasAra : temAM jIva e prakAre cheH siddha ane sa`sArI. temAM sasiddha anata jJAna, darzIna, vIya' ane sukharUpa ekasvabhAvavALA hovAthI eka prakAranA che, paraMtute anaMtara evA pAchalA ( pUrva ) bhavarUpa upAdhinA bhedathI pa...dara prakAre che. te A pramANe tItha siddha 1, atItha siddha ra, tI'karasiddha 3, atItha'karasiddha 4, svayaM buddhasiddha pa, pratyekabuddhasiddha, 6, yuddhaoAdhitasiddha 7, strIliMgasiddha 8, puruSaliMgasiddha 9, napu'sakaliMgasiddha 10, svaliMgasiddha 11, anyaliMgasiddha 12, gRhIliMgasiddha 13, ekasiddha 14 anekasiddha 15. bhAvArtha:-A paMdara bhedanA artha A pramANe-1. caturvidha saMdharUpa tI pravartyA pachI siddhipada pAme te tIrthasiddha, ra. tInI pravRtti thayA agAu marudevImAtAnI jema termaja tInA abhAva vakhate je siddhipada pAme te atIsiddha, 3. tIrthakara thaIne siddhipada pAme te tIrthaMkarasiddha, 4. tItha kara thayA sivAya sAmAnyakevaLIpaNe siddhipada pAme te atI karasiddha, 5. tIrthaMkaranI jema potAnI meLe bedha pAmIne siddha thAya te svayabuddhasiddha, 6. amuka nimittavaOM bAdha pAmIne siddhipada pAme te pratyekabuddhasiddha, 7. anyathI bedha pAmIne siddha thAya te khubAdhitasiddha, 8. zrIliMge siddha thAya te * strIliMgasiddha, 9 puruSaliMge siddha thAya te puruSaliMgasiddha, 10. kRtanapuMsakaliMge siddha thAya te napu MsakaliMgasiddha (janmanapu Msaka siddhipada pAmatA nathI ), 11. suniveSe siddha thAya te svaliMgasiddha, 12. anya tApasAdi veSe kevaLajJAna pAmI siddhipada pAme te anyaliMgasiddha, 13. gRhasthapaNe kevaLajJAna pAmIne siddha thAya te gRhaliMgasiddha, 14. eka samaye eka siddha thAya te ekasiddha, ane 15. eka samaye aneka siddhipadane pAme te anekasiddha jANavA. saMsAriNo puNa egavihaduvihAimeehiM aNegahA paNNattA taMjahAegavihA savvesipi sAmaneNaM uvaogalakkhaNabhAvAo / have sauMsArI jIvAnA ekavidha, dvividha ityAdi aneka prakAra kahyA che. te A pramANe sa jIva sAmAnye jJAnadanarUpa upayAgalakSaNa svabhAvavALA hAvAthI eka prakAranA jANuvA. duvihA tasA thAvarA ya | ahavA saMvavahAriA asaMvavahAriA ya // tattha je aAikAlAo Arambha suhumanigoesuM cia ciTTheti na kayAha tasAhabhAvaM pattA te saMhAra / jeNa suhumanigoerhito niggayA sesajIvesu uppannA te saMvavahAriA / te a puNo'vi suhumanigoattaM pattAbi saMvavahAria cia bhaNNaMti / Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 prakaraNa ratnAvalI | dvividha-trasa ane sthAvara athavA saMvyavahArI ane asaMvyavahArI. temAM je anAdi kALathI sUkamanigodamAM rahelA che, kadApi paNa trasAdi bhAvane pAmyA nathI te asaMvyavahArI ane je ja sUkamanigodamAMthI nIkaLIne anya nimAM utpanna thayA hoya te saMvyavahArI. te cha pharIne karI sUkSamanigadamAM jAya to paNa saMvyavahArI ja kahevAya. tivihA thInapuMsagaveabheeNaM saMjayaasaMjayasaMjayAsaMjaya bheeNa vaa| bhvyaabhvnAmavikAbena vA | ta maLyA siddhiAno, rubare gamavA, nAmavA kuLa te je jAIe bhavvA na uNa kayAvi sijjhihiti / bhaNi ca sAmayikamAvALo, ghadargarAsigALo maLyAvi te anaMtA, ne ridvimuhUM pAvaeNti che ?" je traNa prakAre-strI, puruSa ane napuMsakavedanA bhedathI jANavA. tema ja saMyata, asaMyata ane saMyatAsaMyatanA bhedathI paNa traNa prakAre jANavA. vaLI bhavya, abhavya ane jAtibhavya-ema paNa traNa prakAranA samajavA. temAM siddhigamanane yogya te bhavya, siddhigamanane agya te abhavya ane trIjA jAtie bhavya chatAM paNa kadApi mokSe javAnA nathI te. kahyuM che ke-sAmagrInA abhAvathI vyavahArarAzimAM nahIM praveza karanArA evA anaMtA bhavya che ke je siddhisukhane pAmavAnA ja nathI. : cauvihA naaryaaigicukkbhaavo| . nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva ema jIvo cAra prakAre jANavA. paMcavihA igaduticaupaMciMdiatteNaM / jIve pAMca prakAre ekendriya, beidriya, teIdriya, cariMdriya ane padriya. chavihA puDhavIAuteuvAuvaNapphaitasakAyakappaNAeM / cha cha prakAre-pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya ane traNakAyarUpa jANavA. sattavihA jahA-kiNhAichallesApariNayA, ajogikevalitta alesA ya / jIva sAta prakAre-kRSNa, nIla, kApata, teje, pava ane suphala-e cha lezyA pariNata ane sAtamA alezI eTale cadamAM agI guNaThANAvALA jANavA. aTThavihA jahA-aMDayA 1 poayA 2 jarAuA 3 rasayA 4 saMseimA 5 saMmucchimA 6 ubhiA 7 uvavAiA ya 8 / jIva ATha prakAre-1. aMDajA', 2, pitA , 3. jarAyujA, 4. rasajA', pa. saMdajA", 6. saMmUchimA, 7. ubhedajA, ane 8. u5pAtajA" jANavA. A AThe 1. saMta-muni, asaMyata-saMyama vinAnA, saMyatAsaMvata-dezavirati. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasAra, 289 prakAra trasa jIvene lagatA che. athavA ATha prakAra cAra gatinA jIva paryApta ne aparyAptArUpa jANavA. bhAvArtha -1. aMDajA eTale IDAthI utpanna thayelA pakSIo, garoLI, matsya, sarSa vigere, 2. pitA eTale pitarUpe-era vinA utpanna thAya te hAthI, vAgoLa, cAmAcIDIyA vigere. 3. jarAyujA-pharatI eravALA garbhaja gAya, bheMsa, bakarI, gheTI, vigere tiryaMca ane manuSya. 4. rasajA-calitarasamAM tathA madirA, kALavyatIta thayela chAza vigeremAM utpanna thanArA beidriya che, 5. saMsvedajA-parasevAthI utpanna thatA mAMkaDa, jU vigere. 6. saMmUrNimA-manuSyanA cauda sthAnaka vigeremAM utpanna thanArA ane tIDa, mAkhI, kIDI vigere, 7. uddabhedajA-jamIna bhedIne utpanna thanArA pataMgIyA, khaMjarITa vigere. 8. upapatA-nArakI ane devatA. navavihA jahA-puDhavI1 AU2 teU3 vAU4 vaNassaI5 biticaupaMcidiA 9 y| jIva nava prakAre-1. pRthvI, 2. apa, 3. tela, 4. vAu, 5. vanaspati, 6. beidriya, 7. te indriya, 8. cariMdriya ane 9. paceMdriya jANavA. ee ciya paMciMdiANaM sanni-asanimeaciMtAe dasavihA / jIva daza prakAre-uparanA nava prakAramAM paMceMdriyanA saMjJI asaMjJI ema be prakAra karavAthI daza prakAra jANavA. . ekArasahA jahA-suhumavAyaratteNaM dume A egidiA 2 biticauriMdIA 5 jalathalanahayarameA paMcidiatiriA 8 maNuA 9 devA 10 nArayA ya 11 // jIva agyAra prakAre sUthama ane bAdara ekeMdriya 2, beidriya, teidriya ane ciriMdriya 5, jaLacara, sthaLacara ne khecara-ema traNa prakAranA tirya-capaMcaMdriya 8, nArakI 9 manuSya 10 ane devatA 11. bArasavihA puNa puvvadaMsiANaM chakkAyANaM pajattApajatteNaM // 12 // jIva bAra prakAre pUrve kahelA pRthvIkAyAdi chakAyanA jIvo paryAya ane aparyAptA ema bAra prakAre jANavA. terasavihA jahA-ege suhumanigoarUve asaMvavahArie bhee bArasa saMvavAhAriA ya / te a ime-puDhavIAuteuvAunigoA sukumabAyaratteNaM dudubheA patteyavaNaphaI tasA ya / 13 / jIva tera prakAre-eka sUphamanidarUpa avyavahArI ane bAra prakAre vyavahArI te A pramANepRthvI, pANI, tela, vAu ne nigoda (vanaspati). tenA sUkSama ane bAdara be be bheda hevAthI daza, pratyeka vanaspati 11 ane trasa 12 ema avyavahArI maLI kula tera prakAranA jANavA. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 prakaraNa ratnAvalI caudasavihA jahA - suhumabAyarA egidiA 2 biticauriMdiA 5 asannisannibheA paMcidiA 7 ee sattavi pajjattA apajjattA ya || 14 || ahavA micchaddiTThI 1 sAsAyaNasammaddiTThI 2 sammAmicchaddiTThI 3 avirayasammaTThI 4 deaire 5 pamattasaMjae 6 apamattasaMjae 7 niaTTivAyarasaMparAe 8 ani bAya saMparAe 9 suhuma saMparAe 10 uvasaMtakasAyavI arAyacha umatthe 11 khINakasAyavIyacha matthe 12 sajogikevalI 13 ajogikevalI atti 14 caudasaguNavatte caudasahA jIvA / evaM buddhimatehiM siddhAntAnusAreNa aNegahA jIvabheA parUviavvA / jIva cAda prakAre-sUkSma ane bAdara, eke'driya, eindriya taiindriya, cauriMdriya ane saMjJI ne asaMnI be prakAranAM pacendriya-e sAta paryAptA ane sAta aparyAmAM maLI cAda prakAranA jANavA. athavA jIvA caiAda gusthAnakamAM vartatA heAvAthI jIvanA cAda prakAra samajavA. 1. mithyAdaSTi, ra. sAsvAdanasamaktidRSTi, 3. sabhyamithyASTi, 4 avirati samaktiSTi, pa. dezavirati, 6. pramattasayata, 7. apramattasa`yata, 8. nivRttikhAirasa parAya 9. anivRttikhAdarasa parAya, 10. sUkSmasa'parAya, 11. upazAMtakaSAya vItarAga chadmastha, 12 kSINuSAya vItarAga chadmastha, 13. sayeAgIkevaLI, 14. ayAgIkevaLI. A pramANe buddhimAnAe siddhAMtane anusAre aneka prakAre jIvAnA bhedo kahyA che. aha eesi jIvANaM saMkheveNa bhavaTTiI paruvijjaha, taMjahA - puDhavIe bAvIsavAsahassA ThiI paNNattA, jalassa sattavAsasahassA, agaNissa tiSNi diNANi, 'vAusa patte avaNaNo a tiNi dasa ya vAsasahassAI || esA savvAvi bAyarapajjattANaM eesiM ukkosA ThiI / e jIvAnI sakSepathI bhavasthiti ( eka bhavanuM utkRSTa AyuSya ) kahe che.-- pRthvIkAyanI khAvIza hajAra varSanI, akAyanI sAta hajAra varSoMnI, teukAyanI traNa aheArAtranI, vAukAyanI traNa hajAra varSanI, pratyeka vanaspatikAyanI daza hajAra varSoMnI, sa khAdara paryApta ekendriyanI A utkRSTa sthiti jANavI, aha pattANaM bediyAINaM bhaNNai - beiMdiANaM vArasa vAsA, teiMdiANa auNAvanadiNANi, cauridiANaM chammAsA / have paryAptA eiMdriyAdinI sthiti kahe che H-- eiMdriyanI bAra varasanI, taiiMdriyanI 49 divasanI ane caridriyanI cha mAsanI utkRSTa sthiti eTale ANu samajavuM. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasAra: 291 asannipaMciMdiatiriyANaM jalayarANaM puvvakoDI, thalayarANaM khayarANaM ca caurAsII bAvattarI a vAsasahassAI / asaMzI tiryaMca paMcaMdriyamAM jaLacaranI koDa pUrvanI, sthaLacaranI 84,000 varSanI ane khecaranI 72,000 varSanI utkRSTa bhavasthiti che. sanniyaMcidiatiriANaM jalayarathalayarakhayarANa jahAsaMkhaM puncakoDI, paliovamatigaM, paliovamAsaMkhabhAge a / gabbhayamaNuANaM tini paliovamANi / jahannA puNa savvesipi aMtomuhuttaM / savvesi apajjattANaM ukkosAvi aMtomuhuttaM / savvesi suhumANa nigoANaM tu bAyarANapi pajjattANapi taheva / suraneraiANaM ukkosA tittIsaM sAgarovamANi, jahannA dasavAsasahassANi / saMzotiryacapacaMdriyamAM jaLacaranI koDa pUrvanI, sthaLacaranI traNa patye pamanI ane khecaranI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI che. garbhaja manuSyanI utkRSTa sthiti traNa palyopamenI che. - uparokta sarva jIvanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. sarva aparyAptAnI utkRSTa sthiti paNa aMtamuhUrtanI che. sarva sUthama ane bAdara nigoda paryAptAnI sthiti utkRSTa paNa aMtamuhUrtanI che. deva ane nArakInI utkRSTa sthiti tetrIza sAgaropamanI che ane jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. ogAhaNA puNa patteavaNapphaivajjANa savvesi egidiANaM bhaMgulassa asaMkhijje . bhAge / patteavaNapphaINaM joaNasahassaM sAhiaM / beiMdiANaM bArasa joaNANi / teiMdiyANaM tiNNi kosaa| cauridiANaM cauro kosA / asannisanipaciMdiatiriANaM joaNasahassaM / sannimaNuANaM tiNi kosaa| esA savvAvi pajjattANaM ukkosA ogAhaNA bhnniaa| pajjattANaM jahannA apajjattANaM / tu duvihAvi aMgulA'saMkhejjabhAge / devANaM satta rayaNI / neraiANaM paMcadhaNusayANi / - ThiiogAhaNAvisayA visesA kAyaThiI pANA pajjatatIo lesAo iccAi suasAgarAo viANiavvaM / have sarva jIvonI avagAhanA (zarIrapramANa) kahe che - pratyeka vanaspatikAya vinA bIjA sarva ekendriyanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI che. pratyeka vanaspatinI utkRSTa avagAhanA eka hajAra jana sAdhika che. . Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 - prakaraNa ratnAvalI. beidriyanI bAra ejananI, te indriyanI traNa gAunI ane cauriMdriyanI cAra gAunI che. asaMjJI ane saMjJItiryaMca paMcendriyanI utkRSTa avagAhanA eka hajAra ejananI che. saMjJI paMcendriya manuSyanI traNa gAunI che. A badhI avagAhanA paryAptAnI utkRSTI jANavI. paryAptAnI jaghanya ane aparyAptAnI jaghanya utkRSTa baMne prakAranI avagAhanA . aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. devonI utkRSTa sAta hAthanI ane nArakInI utkRSTa pAMcaso dhanuSyanI che. Ayune avagAhanA saMbaMdhI vizeSa hakIkata tathA kAyasthiti, prANa, paryApti ane lezyA vigerenI hakIkta zrutasamudramAMthI (anya graMthethI) jANavI. . iANi micchadidvipamiINaM cauddasaNhaM guNaThANANaM ThiikAle daMsijjai / micchattassa tivihe ThiikAle paNNatte, taMjahA-aNAiaNate 1 aNAisaMte 2 sAisaMte a 3 / tattha abhavvA paDhame bhaMge, bhavvA duiataiesu / aNAimicchaddiTTIssa bhavvassa sammattalAme micchattassa aMtabhAvAo aNAisaMtattaM / je puNa laddhasammatte micchattaM gacchai, micchatte a jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM desUNamaDDhapuggalapariaTTa ThAUNaM puNovi sammattaM payAi, tassa sAisaMtaM micchattaMti // . have mithyAdaSTi vigere saida guNaThANanI sthiti kahe che-prathama mithyASTi guNaThANanI sthiti traNa prakAre kahI che. 1. anAdianaMta, 2. anAdisAMta ane 3. sAdisAMta. temAM abhavyane Azrayine anAdianaMta sthiti jANavI ane bhavyane Azrayine bIjI ne trIjI sthiti jANavI. anAdi mithyAdraSTi bhavyane prathama samyakatvane lAbha thAya tyAre mithyAtvane aMta thatuM hovAthI anAdi sAMta samajavI ane labdhasamakitI jIva pAcho mithyAtve jAya ane tyAM jaghanya aMtamuhUrva ane utkRSTa deza nyUna ardha pudgalaparAvarta sudhI rahIne pharIne samakti pAme tyAre mithyAtvanI sthiti sAdisAMta samajavI. sAsAyaNaM chAvalIpamANa, taM ca aNaMtANubaMdhikasAodae uvasamiasammattaM vamaMtassa micchattamapattassa bhavai // avisyasammattassa ThiikAle sAhiAI tittIsa sAgarovamAI // desavirayassa sajogikevaliNo a deraNA puvakoDI / ajogikevalissalahupaMcakkharuccAramattaM mIsassa pamattAINaM ca sattaNDaM aMtomuhuttaM / ese ukkosao ThiikAle // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 samayasAra * jahacao puNa sAsAyaNassa pamattAINaM ca chaNheM eke samae / ajogikevalissa ajahanakose punbute cia kAle || sANaM chaNheM aMtomuhuttaM // sAsvAdananI sthiti cha AvaLInI che. te upazamasamaktine vamatAM anaMtAnuaMdhInA udaya vakhate mithyAtvane na pAme tyAM sudhIne mATe samajavI. aviratisamakitadRSTi guNuThANAnI utkRSTa sthiti sAdhika tetrIza sAgaropamanI samajavI. dezivarati guNuThANAnI ane saceAgIkevaLI guNuThANAnI utkRSTa sthiti deza nyUna krADa pUnI jANavI. aceAgI kevaLInI pAMca laghu akSaranA uccAra kALapramANu sthiti jANavI, mizra ane `pramattAdi sAta guNuThANAnI ( chaThThAthI khAramA sudhInI ) sthiti aMtarmuhUtta'nI jANavI. A badhI utkRSTa sthiti jANavI. jaghanya sthiti sAsvAdananI ane pramattADhi cha guNuThANAnI eka samayanI jANavI. acAgI kevaLI guNuThANAnI ajaghanyAtkRSTa sthiti pUrva kahyA pramANe jANavI. caiAimAnI jema bAramA guNasthAnakanI sthiti paNa jaghanya ane utkRSTa sarakhI ja che. bAkInA cha guNuThANAnI (mithyAtva, mizra, avirata, dezavirata, kSINamAha ane sayeAgIkevaLInI) jaghanya sthiti aMtarmuhUtta nI jANavI. khIjo adhyAya anirUpaNa ajIvA paMcavidyA paNNattA, taMjahA-dhammatthikAe 1 adhammatthikAe 2 AgAsatthikAe 3 puggalatthikAe 4 kAle 5 a // ee paMcavi jIvatthikAraNa sama cha davAeM bhaNati / ajIva pAMca prakAranA kahyA che 1. dharmAstikAya, 2. adharmAstikAya, 3. AkAzAstikAya, 4. puddagalAstikAya ane pa. kALa. A pAMcanI sAthe jIvAstikAyane bheLavIe tyAre cha dravya thAya che. savve'vi uppAyanAsaThiisahAvA / kAlaM viNA paesabAhulleNaM asthikAyA / puggalavaaM arUviNo / jIvavajraM aceaNA akattArA a / te sarva utpatti, nAza ane sthitisvabhAvavALA che. kALa vinAnAM pAMca dravyeAmAM ghaNAM pradeza hovAthI astikAya kahevAya che. puddagala sivAyanA pAMce arUpI che. jIva vinAnA pAMce acetana ane akartA che. 1. chaThThA- sAtamA guThANAnA pratyekanA utkRSTakALa aMtamu dUnA che. parantu te nenA bhegA gaNIe te| deza nyUkreADa pUrvanA thaI zake che. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 prakaraNa ratnAvalI. ___ tattha gaipariNayANa jIvapuggalANaM gaiubaTuMbhanimittaM dhmmtthikaae| ThiipariNayANa ThiiuvabhaheU adhammatthikAe / avagAhadAyagabhAgAsaM / pUraNagalaNadhammANo puggalA / te a phrisrsgNdhvnnnnovveaa| sabaMdhabheasaMhANa . aMdhapArAyavujoacchAyAsuhumattathUlattasarUvA / kammasarIramaNabhAsAANapANasuhadukkhajIviamaraNovaggahaheU nAyavvA / kAle vaTTaNApariNAmAilakSaNe / jIvA nANadaMsaNalakkhaNA / temAM gati pariNata jIva ane pudagalane gatimAM upaSTabhaka dharmAstikAya che. sthitipariNata jIva pudgalene sthitimAM upaSTabhaka adharmAstikAya che. avakAzane ApanAra AkAzAstikAya che. pUraNa galana svabhAvavALA pugalAstikAya che. te pudagalAstikAya varNa, gaMdha, rasa ane sparzayukta hoya che. puddagala zabda, baMdha, bheda, saMsthAna, aMdhakAra, Atapa, udyota, chAyA, sUkSamatva, sthULatvanA svarUpavALuM che. tene karma, zarIra, mana, bhASA, AnapAna ( zvAsocchavAsa), sukha-duHkha ane jIvita-maraNanA upagrahahetubhUta jANavuM. kALa vartana ane pariNAmAdi lakSaNavALo che. jIva jJAna darzana lakSaNavALo che. dhamAdhammAgAsANi davvaTThayAe ekikkANi / puggalA addhAMsamayA jIvA ya annNtaa| dharma, adharma ane AkAza dravyArthapaNe eka-eka che. pudgala, kALanA samaya ane cha anaMtA che. * paesaTTayAe dhammAdhammANaM egajIvassa ya logAgAsatullA asaMkhA paesA / AgAsassa aNaMtA / puggalANaM paramANuvajANaM saMkhijA asaMkhijA aNaMtA y|| pradezArthapaNe gharmadharmanA ane eka jIvanA pradeze kAkAzanA pradezatulya asaMkhya kahyA che. AkAzanA (lekAlekanA) anaMtA pradeza che. paramANuM vajIne pudgala (skaMdha) saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane anaMtA pradezanA banelA hoya che. dhammAdhammA kasiNe loge ciTThati / AgAsaM loge aloge'vi // joisiagaikiriAkae kaalemaannussloge| puggalA jIvA ya svvloge| egAipaesAvagAhiNI puggalA, logAsaMkhijabhAgAiavagAhiNo jiivaa| dharma ane adharma samagra lekamAM rahelA che. AkAza leka ane aleka-bannemAM che. jatiSInI gatikriyAthI utpanna thate samaya, AvaLI, muhUrta Adi kALa manuSya lekamAM ja che. pudagale ane je lekamAM sarvatra che.. 1. kevaLAnI buddhie ekanA be vibhAga kApI na zakAya te kALavibhAga te samaya samaja. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasAra : 295 er ci dhammAiA paMca ajIvA sapaDibheA caudasa havaMti, taMjahA - dhammAdhammAgAsa va 1 desa 2 padesa 3 kappaNAe tiSNi tiSNi bheA evaM nava, dasame kAle, puggalANaM ca khaMdha 1 desa 2 paesa 3 paramANu 4 lakkhaNA cauro bheA / AkAzanA ekAdi pradezane avagAhIne rahelA puddagalaskA hoya che. dareka jIvA lAkanA asaMkhyAtamA bhAgamAM asaMkhya AkAzapradezane avagAhIne rahelA che. e dharmadharmAdi pAMca prakAranA ajIvAnA pratibheda cAda thAya che, te A pramANe dharmAMdha ne AkAzanA dravya, deza ne pradezanI kalpanAe traNa traNa bheda hAvAthI nava, dazameA kALa ane pudgalanA skaMdha, deza pradeza ane paramANu ema cAra bheda hAvAthI kula cAda bheda thAya che. 1 ra 3 4 5 skaMdha dharmAstikAya adharmAstikAya 1 AkAzAstikAya puddagalAstikAya kALa 1 1 deza 1 1 1 1 vanA paryAya svarUpa-1 1. pradeza 1 1 1 1 paramANu 1 trIjo adhyAya Azrava nirUpaNa, 'subhAsubhakammovAdANanidANaM Asave / se bAyAlIsavihe paNNate, taMjahA - paMca iMdiANi, cauro kasAyA paMca avvayANi, tiSNi jogA, paNavIsaM kiriAotti zubhAzubha karmone grahaNa karavAnAM kAraNeAne Azrava kahevAya che. tenA be tALIza bheda kahyA che. te A pramANe H--pAMca iMdriyA, cAra kaSAya, pAMca atrata, traNa ga ane pacIza kriyA-ema 42 bheda che. tattha iMdiANi pharisaNAINi / kasAyA kohAdao / avyayANi hiMsAINi / jogA maNavayaNakAyANaM vAvArA 1. skaMdhathI chUTA nahIM paDelA paramANu te pradeza ane chUTA paDelA te paramANu kahevAya che. kevaLInI buddhie paNa ekanA be vibhAga kalpI na zakAya tene pradeza athavA paramANu jANavA. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ratnAvalI temAM sparzendriya vigere iTriyA, krodha vigere kaSAyA, hiMsA vigere atratA, mana, vacana, kAyAnA vyApAra te yAga ane pacIza kriyA. kirioo jahA - kAiA 1 ahigaraNiA 2 pAosiA 3 pAritAvaNiA 4 pANAivAiA 5 AraMbhiA 6 pAriggahiA 7 mAyAvattiyA 8 micchAdaMsaNatyA 9 apaJcakkhANakiriA 10 diTThiA 11 puTThiA 12 pADucciyA 13 sAmaMtovaNivAiA 14 nesatthiA 15 sAhatthiA ANavaNiA 17 veAra - Ni 18 aNAbhogavattiA 19 aNavakakhakhattiyA 20 paogakiriA 21 samudAri 22 pejjavattiyA 23 dosavattiyA 24 iriyAvahiA 25 ya / evaM 16 196 sAmane parUviA AsavA / 1. kAyikI-kAyAne ayatanAe pravartAvatA je kriyA lAge te. 2. adhikaraNikI-ghaMTI ane khaDUMga Adi adhikaraNa dvArA jIvAne haNavAthI je kriyA lAge te. 3. prAkreSikI-jIva ane ajIva upara dveSa karavAthI je kriyA lAge te. 4. pAritApanikI-peAtAne ane parane paritApa upajAvavAthI je kriyA lAge te. 5. prANAtipAtikI-ekedriyAkrika jIvAne haNavA haNAvavAthI je kriyA lAge te. 6. Ara'bhikI-khetI Adi Ara'bha karavA karAvavAthI je kriyA lAge te. 7. pArigrahikI-dhanadhAnyAdi parigraha meLavatAM ane tenA para mUrchA rAkhatAM je kriyA lAge te. 8. mAyApratyacikI-kapaTavaDe anyane chetaravAthI je kriyA lAge te. 9. mithyAdarzanapratyayikI-jinavacananI azraddhA karavAthI tathA viparIta prarUpaNA karavAthI je kriyA lAge te. 10. apratyAkhyAnikI--aviratinA kAraNe pratyAkhyAna na karavAthI tathA sarva vastune na tajavAthI je kriyA lAge te. 11. STikI kautukathI azva Adine jovAthI je kriyA lAge te, 12. sRSTikI ( pRthvikI )-rAgAdivaDe srI, puruSa ane suSumALa vastune sparza karavAthI je kriyA lAge te. athavA rAgAdi vaDe pUchavAthI je kriyA lAge te. 13. prAtItyakI-bIjAne ghera hAthI, gheADA vigere DhekhI IrSyA karavAthI je kriyA lAge te, 14. sAmatApanipAtikI-peAtAnA azva Adine jovA AvelA leAkeAne prazasA karatAM sAMbhaLI ha dhAraNa karavAthI je kriyA lAge te. athavA ghI, tela vigerenA bhAjanA ughADA zakhavAthI je kriyA lAge te. 15. naisirjakI--zAsanA AdezathI yaMtrazakrAdi ghaDAvavAthI je kriyA lAge te. - Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayamAMra : 297 16. svAhastikI-nAkarane karavA ceAgya kArya abhimAnathI peAtAne hAthe karavAthI kriyA lAge te. 17. AnanikI athavA AjJApanikI-koinI pAse kAMi vastu maMgAvavAthI je kriyA lAge te. athavA jIva ajIvane AjJA karavAthI je kriyA lAge te. 18. vidvAraNikI-jIva-ajIvane vidvAraNa karavAthI je kriyA lAge te. athavA koinA achatA doSa pragaTa karI tenI mAnapUjAnA nAza karavAthI je kriyA lAge te. 19. anAleAgikI-upayoga vinA zunyapaNAthI UThatAM, besatAM ke gamanAdi karatAM je kriyA lAge te. 20. anavakAMkSApratyayikI-Aloka-paralAka viruddha kArya karavAthI athavA vItarAgakathita vidhimAM anAdara karavAthI je kriyA lAge te. 21. prAyeAgikI-mana, vacana, kAyAnA azubha vyApArathI je kriyA lAge te. 22. sAmudAnikI kAIpaNa pApakAya evI rIte kare ke jethI AThe ka nuM samudAyapaNe grahaNa thAya te. 23. premikI-mAyA tathA lAbhathI bIjAne prema upajAvavAthI je kriyA lAge te. 24. kreSikI-krodha ane mAMnathI evAM garvita vacana khAle ke jethI anyane dveSa utpanna thAya te. 25. ircApathikI kevaLIne mAtra kAyayeAgavaDe e samayanA baMdha thAya che te. ihi viseseNaM nANAvaraNAinissAe parUvijjati / taMjahA - nANadaMsaNavisayA paosa nindavamaccharaMta rAyAsAyaNovaghAyA nANadaMsaNAvaraNANaM AsavA have vizeSathI jJAnAvaraNIya AdinAM AzravAne kahe che - jJAna, darzananA viSayamAM (jJAna, darzona, jJAnI ane danI pratye ) pradveSa, ninheva ( apalApa ); matsara, aMtarAya, ( bhAta pANI vagerenA ), AzAtanA ane upaghAta karavA te jJAnAvaraNIya ane dazanAvaraNIyanA Azrava jANavA. (tethI jJAnAvaraNIya ane dazanAvaraNIya karma baMdhAya che ). devapUAgurubhattisarAmaseja madesasaMjamapattadANadayAkha mAcAlata va akAmanijjarAo sAyaveaNIassa / dukkhasogatAva akaMdaNa vahaparidevaNANi saparobhayatyANi asAyave - aNIassa devapUjA gurubhakti, sarAgasa`yama, deza-sayama, pAtradAna, dayA, kSamA, khAlatapa ane akAma nirjarAthI sAtAvedanI baMdhAya che. duHkha, zAka, saMtApa, Akrunda, vadha, paridevanA (aksAsa) vagere sva, para ane ubhayane utpanna karavAthI asAtAvedanI baMdhAya che. va Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 prakaraNa ratnAvalI jiNa sua saMgha devadhammAvaNNavAya ummaggadesaNamagganAsaNANi daMsaNamohassa / kasAodayAo tivve pariNAme cArittamohassa jina ( sAmAnya kevaLI ), zruta, saMgha, deva ( tIthaMkara ) ane dhama tenA avaNu - vAda bAlavAthI, unmAnI dezanA devAthI ane mAnA nAza karavAthI darzanameAhanIya cha khaMdhAya che. kaSAyanA udayathI thatA azubha tIvra pariNAmathI cAritramAhanIya ka aMdhAya che. paMcidiavahamaMsAhArabahuAraMbhapariggahA neraiAuassa / aTTajjhANasa sallattagUDhacittattANi tiriAuassa / appAraMbhapariggahattamaddavaajjavamajjhimapariNAmA maNuAussa / sarAgasaMjama desa saMjama akAmanijjarAvAla tava kallANa mittasaMjogasammattANi devAuassa paMceMdriyanA vadha, mAMsAhAra, bahu AraMbha ne bahu parigrahathI nArakInu... AyuSya aMdhAya che. A dhyAna, sazalyapaNuM', gUDha citta vagerethI tiya canuM AyuSya baMdhAya che, alpAra'bha, parigraha, mAva, Ava ane madhyama pariNAmathI manuSyanuM AyuSya baMdhAya che. sarAgasa'jama, dezasa jama, akAmanirjarA, khAlatapa, kalyANamitranA saMcAga ane samyaktvathI devagatinuM AyuSya baMdhAya che. saralattasaMsArabhIruttasAhammiabhattikhamAo suhanAmassa, vivarIA asuhanAmassa / arihaMta vacchalAI vIsaM AsavA titthagaranAmassa / saralatA, saMsArabhIrutA, sAdharmikanI bhakti ane kSamA vagerethI zubhanAmakama aMdhAya che. tethI viparIta vanavaDe azubhanAmakama baMdhAya che. arihaMtavAtsalyAdi vIsa sthAnakanA sevanathI tIrthaMkaranAmakama baMdhAya che. mayarahiattaviNIattaguNavaMta pasaMsAo uccagoassa, vivarIA nIagoassa / nirabhimAnatA, vinaya ane guNavaMtanI prazaMsAthI uccageAtra baMdhAya che ane tethI viparIta vanavarDa nIcagAtra baMdhAya che. jiNa pUA vigdhakaraNa hiMsAIA vizvassa / ee a paikammaM paDiniayA Asavo ThiiaNubhAgabaMdhAvikkhAe viSNeA / jinapUjAdi dhama kArya mAM vighna karavAthI ane hiMsAdikathI atarAyakarma baMdhAya che. A pramANe dareka karmAMnA pratiniyata AzravA che, te sthitikhaMdha ane anubhAgaaMdhanI apekSAe samajavA. surabaMdhAvikakhAe puNa aviseseNaM savve'vi savvakammANaM AsavA bhavati / jao siddhate aTThavihe sattavihe chavihe egavihe vA baMdhe bhaNie, no puNa paDifarera kammara baMdhe / tattha micchaddiDipabhiINaM apamattaMtANaM mIsavajjANaM AubaMdhe Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasAra : 299 pravRviSe, mahA sattaviSe misaniyaTTiganiyaTTivAyarALa sattaviSe / sudumasa~parAyss mohAuvajje chavihe / uvasaMtamohAINaM tinhaM sAyassa cciavadhAo egavihe / ajogakevalI abaMdhage / prakRtibaMdha ane pradezakha dhanI apekSAe teA sAmAnyathI saghaLAM karmanA AzravA thAya che. kAraNa ke siddhAMtamAM avidha, sasavidha, SaDUvidha ane ekavidha dha kahela che. pratiniyata ( pratyeka ) kramanA baMdhanI hakIkata judI kahI nathI. temAM mithyAdRSTithI mAMDIne apramatta guNuThANA sudhInA jIvA (mizrane varjIne ) jyAre AyuSya 'khAMdhe tyAre avidhama`dha kare che, anyathA savidhakhadha kare che. mizra, niyaTTIbAdara ne aniyaTTI khAdara guNuThANAvALA savidhabaMdha kare che. sUkSmasa'parAya guNaThANe mAhanIya ane Ayukane varjIne SaTyuMdha kama baMdha hoya che. upazAMtameAhAdi traNa ( 11-12-13) guNaThANe ekavidha (sAtAvedanIyanA ja) aMdha hoya che ane ayAgIkevaLI akha dhaka che. ceAthA adhyAya adha nirUpaNa micchAdaMsaNaaviraipamAyakasAyajogehiM baMdha he UhiM jIvassa kamma puggalANaM silese baMdhe / se cauvi paNNatte, taMjahApagaivaMghe 1 Thiiba~dhe 2 aNubhAgabaMdhe 3 paesabaMdhe I 4 lA mithyAdana, avirati, pramAda, kaSAya ane cega-e pAMca mULabaMdha hetuvaDe jIva ane karma pudgalanA je saMbadha tene baMdha kahe che. te baMdha cAra prakAre kahyo che. 1. prakRtibaMdha, 2. sthitibaMdha, 3. anubhAgakhaMdha ne 4. pradezakha dhara tattha nANAvaraNadaMsaNAvaraNaveya Nijja mohaAunA magottaMtarAyANaM nANacchAyaNAI je sahAve sA gaI / temAM jJAnAvaraNu, danAvaraNu, vedanIya, meha, Ayu, nAma, gotra ne aMtarAya-e nAmanA ATha prakAranAM karmonA jJAnane AcchAdana karavA vigere je svabhAva baMdha jANavA. prakRti ThiI kammada liassa kAlaniamaNaM taMjahA - nAmadaM saNAvaraNaveaNijjaMtarAyANaM 'ukkosA ThiI patte tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo, sattarI mohassa, vIsaM nAmagoANaM, Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 prakaraNa ratnAvalI Aussa puNa tittIsa sAgarovamANi / jahannA ThiI veaNIassa bArasa muhuttA, nAmagotANaM aTThaddha, sesANaM aMtomuhuttaM / suhAsuhANaM suranaratiriAuvajjANaM savvANaM kammapayaDINaM jiTTiI aisaMkileseNa bajjhai jahannA visohiietti| karmanA daLanuM kALaniyamana te sthitibaMdha jANavo. te A pramANe-jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, vedanIya ane aMtarAyae cAra karmanI pratyekanI utkRSTa sthiti trIza keDIkeDa sAgaropamanI, mohanIyakarmanI sIttera keDIkeDa sAgaropamanI, nAma ane trakarmanI vIza keDIkeDa sAgaropamanI ane AyukarmanI tetrIza sAgaropamanI utkRSTa sthiti jANavI. jaghanyasthiti vedanIyakarmanI bAra muhUrtanI, nAma ane gevakarmanI ATha muhUrtanI ane bAkInA pAMca karmanI aMtamuhUrtanI jANavI. - deva, manuSya ane tiryaMcanA Ayu vinA bAkInI zubhAzubha karma prakRtionI yeSTha sthiti atyaMta saMkaleze baMdhAya che ane jaghanyasthiti atyaMta vizuddhie baMdhAya che. aNubhAge aNubhAve vivAge rasetti egaTThA / se asuhANaM. payaDINaM niMba vva asuhe suhANaM ucchu vva suhe tti / anubhAga, anubhAva, vipAka ane rasa-e ekAI zabdo che. te rasa azubha prakRtine lIMbaDAnA rasa jevo (kaTu) azubha hoya che. zubha prakRtine zeraDInA rasa jevo zubha (miSTa) hoya che. A pramANe karma prakRtione zubhAzubha rasane vibhAga kahyo che. payaDINaM suhAsuhavibhAge parUvijjai / sAyaveaNIaM 1 / suranaratiriANaM AuAI 3 / uccagoaM 1 / sattattIsaM nAmapayaDIo 37, taMjahA-maNuANaM gaI 1, ANupuvvI a 2, devANaM gaI 3, ANupuvvI a 4, paMciMdiajAI 5, orAliAINi paMca sarIrANi 10, AillANaM tiNhaM tiNNi aMgovaMgANi 13, paDhamaM saMhaNaNaM 14, paDhamaM saMThANaM 15, suhA vaNNa 16, gaMdha 17, rasa 18, phAsA 19, suhavihagagaI 20, agurulahu 21, parAdhAya 22, UsAsA 23, ''yavu 24, jjoa 25, nimmANa 26, titthayarANi 27 tasadasagaM ca 37, eAo suhAo bAyAlIsaM puNNapayaDiutti ruuddhaao| - have betALIza zubha prakRtio je puNyaprakRti kahevAya che, tenAM nAmakahe che - 1. sAtavedanIya, 2-3-4. deva, nara ne tiryaMcanuM Ayu, pa. uccagetra ane 37 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -samayasAra : 301 nAmaka nI prakRti te A pramANeH--1. manuSyagati, 2. manuSyAnupUrvI, 3. devagati, 4. devAnupUrvI, 5. pace driya jAti, 6 thI 10 audArikAdi pAMce zarIra ( audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kANu). 11-13. prathamanAM traNa zarIranAM a'gopAMga, . 14. prathama saMghayaNa ( vaRSabhanArAca ) 15. prathama saMsthAna ( samacaturasa) 16-19. zubha vaNu, gadha, rasa ane spa, 20. zubha vihAyeAgati, 21. agurulaghu, 22. parAghAta, 23. ujjUvAsa, 24. Atapa, 25. udyota, 26. nirmANu ane ra7. tItha'karanAmakarma tathA 28-37 trasAddeiza (trasa, khAdara, paryAsa, pratyeka, sthira, zubha, subhaga, susvara, Aya ne yazakIrti) A 37 meLavatAM 42. paMca nANAvaraNANi 5, nava daMsaNAvaraNANi 9, missasammattANaM baMdhAbhAvAo chabbIsame mohe 26, paMca aMtarAyANi 5 eAo paNayAlIsaM 45 ghAica ukkapayaDIo | asAyaveaNIyaM 9 / nera Aua 1 / nIagoaM 1 / cautIsa nAmapayaDIo, taMjahA - tiriANaM gaI 1, ANuputhvI a 2, neraiANaM gaI 3, ANupuccI a. 4, ergidiAIo cauro jAIo 8, paDhamavajjANi paMca saMhagaNANi 13, paMca saMThANANi a 18, asuddA vaNNagaMdhara saphAsA 22, asuhavihagagaI 23 uvaghAyaM 24, thAvaradasagaM ca 34 / evaM savvaggeNaM asuhAo bAsII pAvapayaDiutti bhaNNaMti / have azubha prakRti ke je pApaprakRti kahevAya che. te 82 che tenAM nAma A pramANe - pAMca jJAnAvaraNIya, nava danAvaraNIya, mizrameAhanIya ane samakita mAhanIyanA baMdha thatA na hAvAthI mAhanIyakramanI 26. pAMca aMtarAya e 45 prakRtie cAra ghAtIkanI ane 1 asAtAvedanIya, 1 nIcageAtra, 1 nArakInuM Ayu ane 34 nAmakarmanI ema 37 cAra aAtIka'nI kula 82 samajavI. nAmaka nI 34 A pramANe --tiya cagati 1, tiya ca AnupUrvI 2, naragati 3, narakAnupUrvI 4, ekendriyAdi cAra jAti 8, prathama varjIne pAMca saMghayaNa 13, prathama vane pAMca sasthAna 18, azubha vaNu, gaMdha, rasa ane sparza 22. azubha vihAyeAgati 23. upaghAta 24 ane sthAvaradazaka (sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, azubha, durbhaCga, asthira, duHsvara, anAdeya ane ayazakIrti) maLI 34, ema kula 82. ekaDDA jie, se cia duticaubhAgapamANe kaDhie esA uvamA payaDirasassa maNiA / have rasabaMdhanI hakIkata kahe che. lIMbaDA ane ikSu vigerenA sahaja rasa ekaTANIe nipahANaM sahaje rase ekabhAgAvasese duTThANiAIe hoi, Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 prakaraNa ratnAvalI samajo ane tene bIje, trIje ane ethe bhAga ukALIne ocho karavAthI je bhAga avazeSa rahe tene beThANI, traNaThANI ane cauThANI jANo. svAbhAvika rasa ekaThANI hoya tene ukALIne ardha rAkhave te beThANI, trIjo bhAga zeSa rahe te traNaThANI ane cAra bhAgamAMthI traNa bhAga jatAM bAkI eka bhAga zeSa rahe te ceThANI samajavo. jemake -zera, gAzera, zera ne 6 pasAbhAra ane pAzera A upamA prakRtinA rasanI jANavI. pavyayabhUmivAluyAjalarehAtullehiM kasAehi asuhANaM jahAkama cautiduikkaTThANie rase bajjhai / suhANaM tu vAluAjalarehAtullehiM cauTThANie bhUmirehAtullehiM tihANie, pavayarehAtullehi duTThANie, ekaTTANie ntthi| 'parvata, bhUmi, vAlukA ane jaLarekhA samAna azubha kaSAyathI anukrame cauThANI, traNaThANa, beThANI ane ekaThANIye rasa baMdhAya che. zubha karmane vALukA ane jaLarekhA samAna kaSAyathI cauThANI, bhUmirekhA samAna kaSAyathI traNaThANI ane parvatarekhA samAna kaSAyathI beThANIye rasa baMdhAya che. zubhapraprakRtine ekaThANIye rasa hete nathI. causaMjalaNapaMcaMtarAyapuMveamaisuyaohimaNanANacakkhuacakkhuohi / dasaNAvaraNarUvAo sattarasapayaDIo igaduticauTThANiarasAo, sesAo suhAo,asuhAo a duticauhANiarasAo niddivaao| saMkileseNaM asuhANaM payaDINaM tivve rase bhavai, visohIe maMde / suhANaM puNa visohIe tivve, saMkileseNaM maMdetti / cAra saMjavalana, pAMca aMtarAya, puruSaveda, mati, zruta, avadhi ane mana:paryavajJAnAvaraNa, cakSu, acakSu ane avadhidarzanAvaraNa e sattara prakRtine eka, be, traNa ane cAraThANIye rasa hoya che, ane bAkInI zubha ane azubha prakRtine be, traNa ane ceThANI rasa kahyo che. saMkalezathI azubha prakRtine tIvra rasa baMdhAya che ane vizuddhithI maMdira baMdhAya che. zubha prakRtine vizuddhithI tIvra ane saMkalezathI maMdiramAM baMdhAya che. paesA kammavaggaNAdaliasarUvA // iha khalu jIve niasavvapaesehiM abhavyAgaMtaguNapaesaniSphanne savvajIvANaMtaguNarasaccheovavee egapaesogADhe abhavvANataguNe kammavaggaNAkhaMdhe paisamayaM giNhei // giNhittA tammajjhAo thovaM daliaM Aussa, tao visesAhioM paropparaM tullaM nAmagottANaM, tao visesAhiaM paropparaM tullaM ( 1. A parvatAdi upamAo karmagraMthamAM anaMtAnubaMdhi vigere cAra prakAranA kaSAya aMge dhaTAvI che, Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasAra H nANAvaraNa sAvaraNaMtarAyANaM, tao visesAhio mohassa, tao visesA hiaM veaNIassa vibhattA niapa sesu khIranIranAeNaM aggiloha piMDanAeNaM vA saMbaMdhei // 303 pradeza eTale ka va AnA daLiyA samajavA. ahIMyAM jIva nakkI peAtAnA sa AtmapradezAvarDa abhavyathI anaMtaguNA pradezathI niSpanna thayelA ane sarva jIvathI anaMtaguNA rasAvALA, AtmAnA eka-eka abhinna pradezAvagADha evA abhavyathI anaMtaguNA kavaNAnA skaMdhane pratisamaye grahaNa kare che. grahaNa karIne temAMthI gheADA daLIyA Ayuka rUpe ane te karatAM vizeSAdhika paraMtu paraspara tulya pradezeA nAma ane gAtrakama rUpe, te karatAM vizeSAdhika paraMtu paraspara tulya jJAnAvaraNu darzanAvaraNu ane aMtarAyakarUpe, te karatAM vizeSAdhika mAhanIya karmArUpe ane te karatAM vizeSAdhika vedanIya ka rUpe ApIne vahe...cIne-paNimAvIne peAtAnA Atmapradezane viSe kSIranIra nyAye athavA agni ane leAhapiMDanA nyAye sa''dhavALA kare che. esA kammada liassa aTThabhAgakapaNA aDavihabaMdhagesu / sattavihAibaMdha gesu sattabhAgAikapaNA kAyavvA || A kalikanI ATha bhAganI kalpanA jyAre jIva avidhakama baMdhaka hoya tyAre samajavI, saptavidha badhaka hoya tyAre sAta bhAganI kalpanA karavI. ( cavidha aMdhaka hAya tyAre cAra bhAganI kalpanA karavI ane ekavidha khaMdhaka hAya, tyAre jeTalI karmIvaNA grahaNa kare te badhI sAtAvedanIyarUpe pariName ema samajavu.) paya Dipa sabaMdhANaM jogA heU / ThiiaNubhAgabaMdhANaM kasAyA || prakRta ane pradeza dhanA hetu ceAga che, tathA sthitibaMdha ane anubhAgama dhanA hetu kaSAya che, arthAt cAgavaDe prakRtimadha ane pradezakhaMdha kare che tathA sthitibaMdha ane anubhAgama'dha kare che. kaSAyavare puTTa 1 baddha 2 nidhatta 3 nikAia 4 bheabhine vA cauvvihe baMdhe // pRSTa, baddha, nidhatta ane nikAcita evA cAra bhedathI cAra prakAranA paNa baMdha kahyo che. sAdhAraNapaNe bAMdhela krama te spRSTa-micchAduDa' ApavAthI chUTI zake te, tethI tIvra adhyavasAye bAMdhela ke te ad-pazcAttApa vigere karavAthI--AlAyaNA levA vigerethI chUTe te, tethI tIvratara adhyavasAye bAMdhela kema te. nidhatta-gurue kahyA pramANe tapasyA vigere karavAthI mahAprayAse chUTe te. ane prAye je karmAMnA vipAka mahAMduHkharUpa 1 vedanIyakanI sthiti ochI hAvA chatAM tene vadhAre bhAga maLavAneA kAraNa te vizeSaspaSTapaNe vedAya che mATe Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 prakaraNa ratnAvalI bhogavavuM ja paDe te nikAcita karma jANavuM. (anyatra chUTI roya, dore bAMdhelI seya, kATa khAIne maLI gayelI seya ne tapAvI TIpIne leharUpa karI nAkhelI soyanuM daSTAMta Apela che.) pAMcame adhyAya saMvaratatva nirUpaNa AsavANaM nirohe saMvare paNNatte // se a samiiguttiparIsahajaidhammabhAvaNA carittehiM kammapuggalAdANasaMvaraNAo sattAvannavihe bhavai // AzravanA nidhane saMvara kahyo che. samiti , gupti 3, pariSaha 22, yatidharma 10, bhAvanA 12 ane cAritra 5 thI karma pudgalenA grahaNane saMvara (nirodha) thata hevAthI saMvara tattvanA pa7 bheda thAya che. temAM IryAsamiti vigere pAMca samiti, traNa roganA nigraharUpa traNa gupti, sudhAdi bAvIza pariSaha, kSamA Adi daza prakArane yatidharma, anityatA vigere bAra prakAranI bhAvanA ane sAmAyikAdi pAMca prakAranuM cAritraema kula 57 bheda samajavA. ___ tattha iriyAIo samiIo paMca // joganiggaharUvAo guttIo tiNi // khuhaaghaNA kharA vAvId | vaMtigmude vire kAne che vighAgALo phuvAls bhAvaNAo // sAmAiAI paMca cArittAI // tenuM varNana A pramANe -1. isamiti, 2. bhASAsamiti, 3. eSaNA samiti. 4. AdAnabhaMDamattanikSepaNasamiti, 5. pAriSThApanikAsamitie pAMca samiti. 1. managuNi, 2. vacanakti ne 3. kAyamusi-e traNa gupti. 1. sudhA, 2. pipAsA (tRSA), 3. zIta, 4. uSNa, pa. DaMza, 6. acela, 7. arati, 8. strI, 9. caryA, 10. niSadyA, 11. zayyA, 12. Akroza, 13. vadha, 14. yAcanA, 15. alAbha, 16. roga, 17. tRNasparza, 18. maLa, 19. satkAra, 20. prajJA, 21. ajJAna, 22. samakita-A bAvIza pariSaha. daza prakArano yatidharma-kSamA, Arjava, mArdava, mukti (nirlobhatA), tapa, saMyama, satya, zauca (adattAtyAga), akiMcana ne brahmacarya. bAra bhAvanA A pramANe-1. anitya, 2. azaraNa, 3. saMsAra, 4. ekatva, pa. anyatva, 6. azuci, 7. Azrava, 8. saMvara, 9. nija, 10. lekasvabhAva, 11. baudhidurlabha ane 12. dharmabhAvanA. pAMca prakAranA cAritra-1. sAmAyika. 2. chedepasthApanIya, 3. parihAravizuddhi, 4. sUkamasaMpAyane 5, yathAkhyAta. ema 5-3-22-10-12-5 kula 57 bheda saMvaranA jANavA. chaThTho adhyAya nirjarAtatva nirUpaNa aNubhUarasANaM kammapuggalANaM parisaDaNaM nijjarA // sA duvihA paNNatA, sakAmA akAmA ya // tattha akAmA savvajIvANaM // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasAra: 305 anubhata rasavALA (jenuM phaLa bhogavAI gayuM che evA) karmayugalonuM je parizATana (AtmAthI chUTA paDavuM) tene nirjarA kahI che. tenA sakAmAM ane akAmA ema be prakAra kahyA che. akAma nirjarA sarva ane hoya che. tathAhi-egidiAiA tiriA jahAsaMbhavaM cheabheyasIuNhavAsajalaggichuhApivAsAkasaMkusAIhiM, nAragA tivihAe veaNAe, maNuA chuhApivAsAvAhidAliddacAraganirohAiNA, * devA parAmiogakibbisiattAiNA asAyaveaNIaM kammamaNubhaviuM parisADiti tti tesi akAmanijjarA // te A pramANe- e ke kriyAdi tiyAne yathAsaMbhava chedana, bhedana, zIta, uSNa, varSA, jaLa, agni, sudhA, tRSA, kaza (cAbuka) ane aMkuza ItyAdi vaDe, nArakIne traNa prakAranI (kSetra saMbaMdhI, paramAdhAmI saMbaMdhI ane anya kRta evI) vedanAvaDe, manuSyane sudhA, pipAsA, vyAdhi, dArigha ane cArakanirodha (kedakhAnAmAM paDavuM) vigerethI ane devone paranI sevA ane kilibaSiktA vigerethI asAtA vedanI kama anubhavAya che ane tethI tene (karma) parizATa thAya che, tene akAmanirjarA samajavI. sakAmanijjarA puNa nijjarAhilAsINaM aNasaNa 1 omoariA 2 bhikkhAyariA 3 rasaccAya 4 kAyakilesa 5 paDisalINayA 6 bheaM chavihaM bAhiraM, pAyacchittaM 1 viNaya 2 veAvacce 3 sajjhAya 4 jhANa 5 kAusagga 6 me chavihamabhaMtaraM ca tavaM tavetANaM // nirjarAnA abhilASI jIvone anazana 1, UdarI 2, bhikSAcaryA 3, rasatyAga 4, kAyaphaleza 5 ane pratisalInatA 6-ema cha prakAranA bAhya tathA prAyazcitta 1, vinaya 2, vaiyAvRtya 3, svAdhyAya 4, dhyAna 5, ane kAryotsarga 6-ema cha prakAranA atyaMtara kula bAra prakArane tapa karavAthI sakAmanirjarA thAya che. te tapanuM varNana nIce pramANe che upavAsa, cha, adramAdi tapa karaze te anazana 1, AhAra karatAM ochuM khAvuM te UdarI 2, sarva vastune saMkSepa kare, ochI vAparavI, cauda niyama dhAravA te vRttisaMkSepa 3, cha vinayamAMthI eka, be ke tethI vadhAre vinayane dararoja tyAga karavo te 1. IcchApUrvaka bAra prakAranAM tapavaDe je thAya te sakAmanirjarA. 2. IcchA vagara kaSTAdika sahana karavAvaDe je thAya te akAmanirjarA. 3. anyatra Ane vRttikSepa tapa kahyo che. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 prakaraNa ratnAvalI rasatyAga , leca karAva, UghADe page cAlavuM vigere kAyAne kaSTa ApavuM te kAyaphaleza 5, ane aMgopAMgane jema bane tema saMkecIne rAkhavA te saMlInatA 6-A cha prakArane bAhya tapa samajavo. ' keIpaNa prakArane nAne yA mATe doSa lAgyuM hoya tenuM prAyazcitta guru pAse levuM te prAyazcittatapa 1, jJAna, darzana, cAritrane ne upacArathI guru Adine vinaya kara te vinayata5 2, AcArya, upAdhyAya vigerenI vaiyAvacca karavI-sevAbhakti karavI te vaiyAvaccatapa, 3, vAcanA, pRcchanA, parAvartana, anuprekSA ne dharmakathA-e pAMca prakArane svAdhyAya kare te svAdhyAyata5, 4, zubhadhyAna dhyAvavuM te dhyAnatapa 5 ane karmakSaya nimitte daza, viza vigerelogassane kAryotsarga kare te kAryotsarga ta5 6-A cha prakArane atyaMtara tapa-kula bAra prakArane tapa karavAthI sakAmanirjarA thAya che. nikAcitakarma paNa tapavaDe khapI jAya che. sAtame adhyAya mekSatatva nirUpaNa ghAicaukkarakhaeNaM uppannakevalanANadasaNasa kasiNakammakkhae mokkhe paNNatte // cAra ghAtakarmanA kSayathI utpanna thayuM che kevaLajJAna ane kevaLadarzana jene evA jIvone sarva karmanA kSayathI je prApta thAya tene mokSa kahe che. khINakammAo a gauravAbhAvAo nAho gacchati // jogapaogAbhAvAo na tirikaM gacchati // nissaMgattAo gayalevAlAuphalaM va, baMdhacchedAo eraMDaphalaM va, puvvapaogAo dhaNuvimukkausu vva, tahAgaipariNAmAoM dhUma va uDDhe gacchaMti // logate a ciTThati // dhammatthikAyAbhAveNaM na parao gaI // saghaLAM karmono nAza thavAthI gauravane abhAva thavAne kAraNe te jIve nIce jatA nathI ane gapragane abhAva thavAthI tirjI jatA nathI, paNa gatalepavALA alAbu (tuMbaDA)nI jema nisaMgapaNAthI, eraMDaphaLanI jema baMdhane cheda thavAthI, dhanuSathI chUTelA bANanI jema pUrva pragathI ane dhUmranI jema tathA prakAranA gati pariNAmathI Udarvagamana kare che ane lokAMte jaIne rahe che. alakamAM dharmAstikAyane abhAva hevAthI AgaLa gati thatI nathI. tattha ya sAsayaM niruvamaM sahAvajaM sukhaM aNuhavaMti // surAsuranarANa samvaddhApiDiAI sokkhAI jassANaMtabhAge na bhavaMti // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasaOra : tyAM zAzvata, nirUpama ane svAbhAvika sukha anubhave che. sura, asura ane manuSyeAnA savakALanA sukhane ekatra karIe te paNa siddhanA sukhane ana tame bhAge paNa thatuM nathI. te a siddhA saMtapayaparUvaNAihiM navahiM aNuogadArehiM parucianvA // te siddhonI satpada prarUpaNAdi nava anuyogadvAravaDe prarUpaNA karavI. te nava dvAranuM svarUpa A pramANe-- 1. satpadaprarUpaNA, 2. dravyapramANu, 3. kSetra, 4. spanA pa. kALa, 6, aMtara, 7. bhAga, 8 bhAva ne 9 alpamahutva. bhAganA 1. prathama satpaMdadvAranA vicAra karatAM meAkSapada vidyamAna che, paNa kAlpanika nathI. 2. dravyapramANanA vicAra karatAM siddhanA jIvA anaMtA che. 3. kSetra sa`kha"dhI vicAra karatAM eka siddhanI temaja sa siddhonI avagAhanA lAkanA asaMkhyAtamA kSetranI che. 4. sparzInA avagAhanA karatA adhika che, kAraNa ke siddha sa` mAjInA AkAzapradezane pharasIne rahelA che. 5. kALa eTale sthiti. eka siddha Azracine sAdi anata che ane sarva siddha Azrayine anAdianaMta che. 6. aMtara cheja nahIM eTale ke eka vAra siddha thayA pachI pharIne tene saMsAramAM AvIne siddha thavAnuM ja nathI tethI aMtara nathI. 7. bhAganA vicAra karatAM sarvAM jIvAnA ana tame bhAge che. 8. bhAva kSAyika ane pAriNAmika be che. kSAyika bhAve jJAna darzanAdi che ane pAriAmika bhAve jIvatva che. 9. alpamahutvanA vicAra karatAM traNa veda AzrI sarvAMthI thADA napusakaliMge siddha thayA che ane tethI sakhyAtaguNA strIliMge siddha thayA che ane tethI saMkhyAtaguNA puruSaliMge siddha thayA che. A pramANe nava dvAra samajavA. eka samaye utkRSTa keTalA siddha thAya tenI saMkhyA pRthvIkAya--aplAyanA nIkaLyA vanaspatikAyanA nIkaLyA 1-2-3 narakanA nIkaLyA cAthI narakanA nIkaLyA gabha ja tiya "ca paMcendriyanA 10-10 307 4 zrI ke puruSa jAtinA nIkaLyA 10-10 manuSya puruSanA nIkaLyA 10 jaghanya avagAhanAvALA madhyama avagAhanAvALA samudramAM 4-4 4 108 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 20 20 manuSya strIne nIkaLyA bhavanapatidevanA nIkaLyA bhavanapati devInA nIkaLyA vyaMtaradevanA nIkaLyA . vyaMtaradevInA nIkaLyA tiSIdevanA nIkaLyA jyotiSI devInA nIkaLyA vaimAnikadevanA nIkaLyA L108 vaimAnikadevInA nIkaLyA ahIM nIkaLyA eTale temAMthI nIkaLIne manuSya thayelA samajavA. svaliMge (muni9) 108 anya lige gRhIlige strIliMge 108 napusakaliMge UrvilokamAM adhelakamAM (kubaDI vijaya hevAthI) tirjIkamAM 108 utkRSTa avagAhanAvALA prakaNaratnAvalI nadI pramukha zeSa jaLamAM tIrtha pravaryA pachI 108 atIrthamAM (tIrtha pravartI agAu) 10 tIrthakara atIrthakara svayaM buddha pratyekabuddha buddhAdhita eka siddha eka samaye aneka siddha eka samaye 108 dareka vijayamAMthI 20-20 bhadrazALa, naMdana ne semanasa vanamAMthI pAMDuka vanamAMthI akarmabhUmi darekaMmAMthIapaharaNavaDe AvelA te , karmabhUmi darekamAMthI 1-2-5-6 ArAmAM apaharaNathI 10 trIjA cethA ArAmAM 108 utsarpiNa avasarpiNImAM " 108 - utsarpiNI avasarpiNImAM (mahAvidehamAM) 108 10) puruSaliMge 1 . ka 20 AThamo adhyAya samyAnadazananI prarUpaNa eANi satta tattANi baMdhatabbhUANaM puNNapAvANaM vibhinattavivakkhAe navAvi bhaNNaMti // saMkheveNaM vitthareNa va tesiM avabohe sammannANaM A pramANe sAta ta che, temAM baMdhanA aMtabhUta gaNelA puNya pApane jo judA gaNavAmAM Ave te nava tattva thAya che. saMkSepe athavA vistAre te tane je avA te samyajJAna kahevAya che. .. - 2 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 samayasAra : - taMca AmiNivohia 1 sua 2 ohi 3 maNapajava 4 kevalanANa 5-bheehi paMcahA nAyavvaM / te jJAna Abhinibedhika 1, zrata 2, avadhi 3, mana:paryava che ane kevaLajJAna 5 pAMca prakAre-ema che. tesi cia tattANaM saddahaNaM sammaiMsaNaM nANassa heU / / taM ca kassai kammovasamAIhiM guruvaesAiniravekkhayAraveNaM nisaggeNaM uppajai / kassai kammovasamAisabbhAve gurUvaesajiNapaDimAdasaNAibAhirauvabharUveNaM ahigameNaM ! * te tattvonI je saddahaNa te samyagdarzana kahevAya che. te samyagdarzana samyajJAnane hetu che. te darzana (samakita) keI jIvane karmanA upazamAdithI gurunA upadezAdi vinA nisargo (svabhAve) utpanna thAya che ane kaIka jIvane karmanA upazamAdine sadabhAva hoya ane guruupadeza, jinapratimAnA darzanAdi bAhya nimittarUpa adhigamavaDe thAya che. tassa ya. sammaiMsaNassatiNNi bheA paNNatA, taMjahA-upasamiaM 1 khaovasamiyaM 2 khaiaM 3 ca te samyagdarzananA traNa bheda kahyA che. te A pramANe-aupazamika, kSApazamika ane kSAyika. tattha uvasami uvasamaseDhIe aNatANubaMdhikasAyANaM micchattamIsammattalakkhaNassa daMsaNatigassa ya uvasame bhavai // . ahavA je aNAimicchaTThiI jIve ahApavattakaraNeNaM ajjhavasAyaviseseNaM pali ovamAsaMkhijabhAgahINasAgarovamakoDAkoDiThihaANi satta kammAI kAuM apuvakaraNeNaM vibhinnadubmeagaMThI aniaTTikaraNeNaM aMtomuhuttakAlamANaM veaNijamicchattamohaNIadaliA'bhAvaruvaM aMtarakaraNaM arei, tammi a kae micchattamohaNIssa ThiidugaM havai-paDhamA veijjamANA ThiI aMtomuhuttapamANA, duiA aMtarakaraNAo uvari sesA Thii tti / ___ aMtomuhutteNa ya paDhamaThiIe veiAe aMtarakaraNassa paDhame cia samae micchatadaliodayA'bhAvAo tavassa jIvassa utsamizra sammattaM saMpajjai / uvvaliasammattamIsapuMjassa vAmicchadidvissa / - temAM upazamazreNImAM upazamasamakti anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya, mithyAtva, mizra tathA samakti mehanIya e traNa darzanamohanIca-ema kula 7 prakRtinA upazamavaDe thAya che. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 prakaraNa ratnAvalI athavA je anAdi mithyAdaSTi jIva yathApravRttakaraNarUpa adhyavasAyavizeSathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga hIna keDArkaDi sAgaropama pramANa sAta karmanI sthiti karIne, apUrvakaraNavaDe durbheda graMthi bhedIne, anivRttikaraNavaDe aMtamuhUrta kALamAM davA yogya mithyAtvamohanIya dalinA abhAvarUpa aMtarakaraNa kare che. te jyAre kare, tyAre mithyAtvamohanIya karmanI sthiti be prakAranI thAya che. temAM pahelI, vedAtI evI aMtarmahatta pramANa nAnI sthiti ane bIjI aMtarakaraNanI uparanI meTI sthiti. aMtamuhUrta pramANa pahelI sthitine vedIne aMtarakaraNanA pahele ja samaye mithyAtvadalikanA udayano abhAva thavAthI te jIvane pazamika samyaktva prApta thAya che. athavA udvalita karela che samyaktva ane mizranA puMja jeNe evA mithyASTine paNa prApta thAya che ___evaM ca laddheNaM uvasamiasammatteNaM osahavise sakappeNaM mayaNakodavakappaM micchatta: . mohaNIaM visohijjamANaM tihA bhavai, taMjahA-suddhaM 1 addhavisuddhaM 2 avisuddhaM 3 ca / ee a suddhAiA puMjA tattasaddahaNaudAsINattavivarIasaddahaNajaNaNAo jahAMkama sammatta 1 mIsa 2 micchatta 3 rUvA bhaNNati e pramANe prApta thayelA auSadha vizeSarUpa upazamasamyakatvathI madanakedrava samAna mithyAtvamehanIyanA daLIyAne vizuddha karatAM te daLIyAM traNa prakAranA thAya che. te A pramANe zuddha, ardhavizuddha ane avizuddha. te zuddhAdi puMja tasvasahaNa, udAsInatA ane viparIta sahaNane utpanna kare tevA hovAthI anukrame samati, mizra ane mithyAtvarUpa kahevAya che.' __ jayANaM suddha puMje udei tayA khaovasamizra sammattaM bhaNNai // uiNNassa micchattassa khayAo aNuiNNassa uvapamAo // ihaM ca micchattamIsapuMje suddhapuMje ca paDucca vikkhaM. bhiodayattaM avaNIyamicchattasahAvattaM ca uvasame davve // . . jyAre te traNa puMjamAMthI zuddhapuMja udayamAM Ave che, tyAre kSApazamika samiti kahevAya che, temAM udIrNa mithyAtvane kSaya ane anudIne upazama hoya che. ahIM (kSapazama samaktimAM) mithyAtva ane mizrapujanA udayane rokI devArUpa ane zuddhapuMjamAMthI mithyAtvasvabhAvane dUra karavArUpa upazama jANave. khai puNa khINANatANubaMdhikasAyassa puMjatige khINe havai // khAiassa AraMbhagA saMkhijjavAsAuA maNua ccia nAyavvA cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane traNa puMjane kSaya karavAthI kSAyika samakti prApta thAya che. tenA AraMbhaka saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA manuSya jANavA. 1 zuddha puMja tatvazraddhA utpanna kare che, ardhazuddha puMja udAsIna rAkhe che ane azuddha puMja viparIta zraddhA utpanna kare che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 samayasara : eaM ca tivihapi sammattaM vemANiesuM Aimanasya puDhavitige saMkhijjA saMkhijjAumaNue asaMkhijjAu tiriesuM ca labbhai // sesadevanAraesuM saMkhijjAusanniparNiditiriesuM ca uvasamiakhaovasamiAI || egaduticauridiANaM asannipaMcidiANaM ca eesaM tinhaM majjhAo egaMpi natthi // traNe prakAranA samyaktva vaimAnikamAM, pahelI traNa narakapRthvImAM, saMkhyAtA asaMkhyAtA AyuSyavALA manuSyamAM ane asaMkhyAtA AyuSyavALA tiya camAM hAya che ane bAkInA devamAM, bAkInI nArakImAM ane saMkhyAtA AyuSyavALA sa`zIpa ca driya tiya``camAM aupazamika ane kSAyeApazamika e e samakti hoya che ( eTale temAM kSAyika samakita hAtuM nathI )! eke'driya, eiMdriya, teiMdriya, caridriya ane asaMjJIpaMce driya jIvA, te traNemAMthI eka paNa samakita prApta karI zakatA nathI. adhyAya navame samyak cAritranirUpaNa sAvajjajogaviraI sammaM cAritaM paNNattaM // taM ca duvihaM taMjahA - savvao temano // sAvadyayeAganI viratine samyakcAritra kahyuM che. tenA be prakAra che. sa thI ane dezathI, tattha savvao bharaherAvayapaDhamaMtima titthayarANaM paMca mahavvayAI / majjhimatitthayarANaM mahAvideha titthayarANaM ca pariggahaviraIe mehuNaviraI siddha tti cattAri // temAM sathI bharata ane airavata kSetramAM pahelA ane chellA tIrthaMkaranA samayamAM pAMca mahAvratarUpa cAritra hAya che ane madhyanA khAvIza tIthaMkaranA samayamAM tathA mahAvideha kSetramAM sarvAM tIthaMkarAnA samaye parigrahanI viratimAM maithunaviratinA samAveza karavAthI cAra mahAvratarUpa cAritra hoya che. tasya caraNassa paMca samiIo tiNi guttIo mAyAo || eAhiMto caraNassa jaNaNapAlaNavisohaNabhAvAo / te cAritranI pAMca samiti ane traNa guptirUpa ATha mAtA che, kemake tenAthI cAritranA janma, cAritranuM pAlana ane cAritranI vizuddhi thAya che. A puNa sAmAia 1 cheovahAvaNa 2 parihAravisuddhi 3 suhumasaMparAya 4 ahakkhAya 5 nAmANo paMca daTThavvA // duiataiA bheA bharaherAvayapaDhamaMtima titthayaratitthesu cci bhavaMti || eaM savvacaraNaM aNagArINaM / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 prakaraNa ratnAvalI te cAritranA sAmAyika 1, chedo pasthApana 2, parihAravizuddhi 3, sUmasaMparAya 4 ane yathAkhyAta 5 nAmanA pAMca bheda che. temAMthI bIje ane trIjo bheda bharata ane airAvata kSetramAM pahelA ane chellA tIrthakarane samaye ja hoya che. A sarvathA cAritra anagArI munione hoya che. eaMmi asamatthANaM agArINaM desacaraNa // tattha ya paMca aNuvvayANi, tiNNi guNavvayANi, cattAri sikkhAvayANi / savvaggeNaM duvAlasa vayANi // | sarvathA cAritra pALavAne asamartha evA agArIne eTale gRhasthane dezacAritra hoya che. temAM pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAtrata ema sarva maLIne bAra vrata hoya che. ____ duvihativiha 1, duvihaduviha 2, duvihaegaviha 3, egavihativiha 4, egavihaduviha 5, egavihaegaviha 6 lakkhaNA ekkakkavae chabbhaMgA / dugatigAisaMjoge paDDucca avarAvaravayachabbhaMgasaMveheNaM jahuttaraM chagguNA 1. dvividha vividha-vacana ane kAyAvaDe karavuM nahIM, karAvavuM nahIM, anumodavuM nahI. 2. dvividha dvividha-vacana ane kAyAvaDe karavuM nahIM, karAvavuM nahIM. 3. dvividha ekavidha-vacana ane kAyAvaDe karavuM nahIM. 4. ekavidha trividha-kAyAvaDe karavuM nahIM, karAvavuM nahIM, anumodavuM nahIM. pa. ekavidha dvividha-kAyAvaDe karavuM nahIM, karAvavuM nahIM. 6. ekavidha ekavidha-kAyAvaDe karavuM nahIM. (trividhanA bhaMga zrAvakane mATe hatA nathI.) ema dareka vratanA cha-cha bhAMgA thAya che. be traNa vigere tenA saMgane kAraNe paraspara vratanA cha bhaMganA saMvedhathI cattara chaguNa bheda thAya che. uDDhuDDhe eguttaraegAI Thavia uvari uvari khiva / , puNa puNa aMtekapayaM muMcato huti saMjogA // 1 // iagAhAbhaNiakaraNaladdhAe vayANaM ekagadgAisaMjogasaMkhAe guNiesu a tesu desacaraNassa bhaMgasaMkhA havai // upara upara ekathI mAMDIne uttarottara eka ekanI vRddhie AMka lakhavA ane pratyeka vratamAM uparanA aMkane prakSepa karo. pachI eka ekanI hAni karatAM je saMkhyA Ave teTalA saMyegI bhAMgA jANavA. A gAthAmAM kahelA karaNavaDe lakhyatranA ekaddhikAdi sagavaDe guNavAthI dezacAritrane bhAMgAnI je saMkhyA Ave che, te A pramANe - 1 chedapasthApanIya ane parihAravihi. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasara : 313 12 220 1 2 ekasaMgI paMcaraMgI 792 navasaMgI krikasaragI 66 vasagI 24 dazagI 66 trikasaMgI 220 saptaraMgI 792 agyArasaMyegI 12 catuHsaMgI kalpa aSTasaMgI kalpa bArasagI 1 saTIka zrAvakatratabhaMga prakaraNamAM vistArathI batAvelI che. eesimaMgANaM paDivannuttaraguNaavirayasammaddiTThilavakhaNabhaMgadgasahiyANaM saMkhAgAhA, te pramANe bhAMga karatAM ane chevaTe temAM uttaraguNa tathA aviratisamyagdaSTirUpa be bhAMgA umeravAthI A pramANe saMkhyA Ave che - vatanA brikasa yogI bhAMgA-66 3 vrata - vrata- . * vrata - vrata vrata - vratapaheluM-bIju bIju - trIjuM trIjuM - cothuM paheluM-trIjuM bIjuM - zuM paheluM-cothuM trIjuM - pAMcamuM bIjuM - pAMcamuM paheluM-pAMcamuM trIjuM - chaThuM paheluM-chaThuM, bIjuM - chaTUMThuM trIjuM - sAtamuM paheluM-sAtamuM bIjuM - sAtamuM trIjuM - AThamuM paheluM-AThamuM bIjuM - AThamuM trIjuM - navamuM paluM-navamuM bIjuM - navamuM trIjuM - dazamuM * paheluM-dazamuM bIjuM - dazamuM trIjuM - agIyAramuM paheluM-aMgIyAramuM bIjuM - agIyAramuM paheluM-bAramuM bIjuM - bAramuM trIjuM - bAramuM bhAMgA-11 bhAMgA-10. bhAMgA 5 vrata - vratavrata - vrata vrata - vratacothuM - pAMcamuM pAMcamuM - chaDuM chaThuM - sAtamuM cethuM - chaThuM cothe - sAtamuM pAMcamuM - sAtamuM chaThuM - AThamuM cothuM - AThamuM pAMcamuM - AThamuM chaThuM - navamuM cothuM - navamuM pAMcamuM - navamuM DuM - dazamuM pAMcamuM - dazamuM cothuM - dazamuM cothuM - agIyAramuM pAMcamuM - agIyAramuM DuM - agIyAramuM zuM - bAramuM pAMcamuM - bAramuM cha - bAramuM 'bhAMgA-8 bhAga-7 bhAMgA-6 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 7 vrata - vrata - bhAMgA AThamuM -1 sAtamu sAtamu navamu` dazamuM agIyAramuM bAramuM sAtamuM sAtamuM sAtamuM bhAMgA-pa 10 vrata - vrata - bhAMgA dazamuM... - agIAramu-1 dazamu` - khAramuM bhAMgA-2 8 vrata - vrata - bhAMgA navamuM -1 dazamuM agIAranuM bAramuM Arramu AThamuM AThamuM Amu bhAMgA-4 BM 11 bhAMgA vrata - vrata - agIAramu bAramu-1 bhAMgA-1 vrata navamuM prakaraNa ratnAvalI vrata -- 9 - bhAMgA dazamuM -1 navamuM navamuM - bAramuM bhAMgA-3 agIAranuM kula-66 jahA - teraha koDisayAI, caurAsI koDi bArasa ya lakkhA / = sattAsI sahasA, duni yA dohiM anbhahiA // 1 // 1384,12,876202, terase cArAzI karADa, khAra lAkha satAzI hajAra baso ne e. samma lAbhakammaTThae paoivamapuhatte khavie desacaraNaM lahaMti tao'vi saMkhijjasAgaresuM khavisuM savvacaraNaM // samyaktvanA lAbha thayA pachI aMtaHkoTAkoTi sAgaropamarUpa sAta karmanI sthitimAMthI palyopamapRthaktva sthiti ghaTe (khape ) tyAre jIva dezacAritra pAme che. ane temAMthI sakhyAtA sAgaropamanI sthiti ghaTe ( khape) tyAre sarva virati cAritra pAme che. dazamA adhyAya ArAdhanAvirAdhanAphaLanirUpaNa maragayapa umarAgAiloga siddharayaNehito visidvaguNaM earayaNatigaM vuccara || eesi tirapi paroprAvikkhAe mokkhalakkhaNaM phalaM sAhijjai, na niravikkhayAe // nANacaraNajute'vi daMsaNarahie aMgAramaddae abhavve tti subbai, nANadaMsaNajuttAvi caraNarahiA kaNhaseNiasaccaipamuhA aharagaIM pattA / tamhA tipi saMjoge salAhijjai / paramarisibhAsia - jahA marata ane padmarAga vigere leAkaprasiddha ratnAthI viziSTa guNavALuM A -( jJAna, Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasAra : 315 dana, cAritra ) ratnatrika kahyuM che. te traNe parasparanI apekSAe (sAthe maLIne) mAkSasvarUpa phaLane Ape che, nirapekSapaNe ( chUTA chUTA ) ApatA nathI. jJAna ane cAritracukta chatAM paNa darzana ( samati ) rahita evA aMgArama kAcAya abhavya saMbhaLAya che. jJAnadanayukta chatAM paNa cAritra rahita evA kRSNa, zreNika ane satyaki pramukha adhAgatine pAmyA che tethI traNenA sayeAga zlAghanIya che, pa2ma RSibhASita A pramANe cheH- hayaM nANaM kiyAhINaM, hayA annANao kiyA / pAsaMto paMgulo daddho, dhAvamANo a aMdhao // 1 // saMjogasiddhI e~ phalaM vayaMti, na hu egacakeNa raho payAi / aMdha apaMgU avaNe sameccA, te saMpauttA nayaraM paviTThA // 2 // atha--kriyArahita jJAna haNAyeluM che, ( niSphaLa che) ane jJAnarahita kriyA paNa haNAyelI che. pAMgaLA ( agnine ) jovA chatAM paNa maLI jAya che, ane AMdhaLA jema tema doDavA chatAM ( agnimAM) paDIne maLI jAya che. 1. paNa banne sAthe thayA te nagaramAM paheAMcyA. tema-jJAna--dana-ane caritranAM saoNMcAgathI siddhi phaLa kaheluM che, kemake ekacakravaDe ratha cAlI zakatA nathI. 2. eaM rayaNattiMga ukkosAe ArAhaNAe ArAhittA teNeva bhavaggahaNeNaM, majjhimAe tI janAe ahiM bhavaggahaNehi sijjhaMti, bujjhati, muccaMti, parinivvAIti, sahuvALamata. viMti // virAhittA cAuraMtaM saMsArakaMtAraM aNupariardhRti / tamhA aNaMtasukkhakaM khIhiM .. eassa ArAhaNAe cicaa ujjameavvaMti ese aTThe paramaTThe // ja e ratnatrikane utkRSTa ArAdhanAvaDe ArAdhavAthI te ja bhave, madhyamapaNe ArAdhavAthI trIje bhave ane jadhanyapaNe ArAdhavAthI AThame bhave siddha thAya che, buddha thAya che. kama thI mUkAya che, parinirvANane pAme che ane sa duHkhanA aMta kare che. te ratnatrikanI virAdhanA karavAthI cAragatirUpa saMsAra aTavImAM vAraMvAra paTana kare che, mATe anata sukhanA icchuke AnI ArAdhanAne viSe satata udyama karavA e ja atha che; e ja paramA che. jAtitthesarasAsaNe kusalayA nANaMti taM buccae, jA tattheva ruI aIva vimalA sahasaNaM taM puNo / cAritaM tu. havijja taM viramaNaM sAvajjajogehiM jaM, ea bho ! rayaNattigaM sivaphalaM givheha savve aNA ! // 1 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 prakaraNa ratnAvalI tathezvaranA zAsanamAM kuzaLapaNuM te jJAna kahevAya che, temAM je atyaMta nirmaLa ruci te darzana kahevAya che ane sAvadyAgathI sarvathA viramavuM te cAritra kahevAya che. e ratnatrayanA ArAdhanAvaDe he bhavya ja! mokSaphaLane grahaNa kare. samayassa sArameaM, appaparANuggahAya saMgahi / jJAArU manaDuM pADuM, vo ta vAdiyA siddha II 2. A siddhAMtane sAra svaparanA anugraha mATe saMgrahIta karavAmAM AvyA che. tene je jANe, mAne ane pALe tene siddhi hAthamAM rahelI thAya che. loANa devacaMda vva, hiyA paumappahA jiNesapayA / devANaMdasamunnaiheU sayayaM si ditu // 3 // megha ane caMdranI jema lekane hita karanArA, padmanI jevI (ujajavaLa) kAMtivALA " ane devane paMcakalyANakAdi prasaMge AnaMdanI unnati karavAnA heturUpa evA zrI jinezvaranA caraNakamaLa tamane satata mekSane ApanArA thAo. A gALAmAM A prakAranA kartA devAnaMdasUrie pitAnA guru padmaprabha AcArya sAthe pitAnuM nAma paNa sUcavyuM che. // iti samayasAra prakaraNaM / / Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** REATE javAbhigama saMgrahaNImAM AvatA padArthonuM yaMtra Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja prakAranA jIvo AzrayI 23 dvAronuM yaMtra || 5 saMsthAna | kaSAya | 6 saMjJA idriya sparzendriya (masUra-caMdra) lezyA. 3kRSNA, nIla, kA pota. tejo sahita | sparzendriya (masUra-caMdra) stibukAkAra 4 | | 9 prathamanI sparzendriya | stibukAkAra 4 sparzendriya | sparzendriya jIvanA bheda zarIra avagAhanA siMghayaNa sUkSmapRthvIkAya [3audArika | ja. aMgulano chevaTTa tijasa. kArpaNa | u.a.bhA. | bAdarapRthvIkAya ja.aMgulano chevaTuM . u. a.bhA. | sUkSmaakAya ja. aMgulano chevaTTa u. a.bhA. bAdaraapakAya ja. aMgulano chevaTTa u.Ja.bhA. | sUkSmavanaspatikAya || ja. aMgulano chevaTTu (1) pratyeka | u. a.bhA. | bAdaravanaspatikAya| 3 | ja. aM... | chevaTuM (1) pratyeka u. sAdhika 1hajAra yo. (2) sAdhAraNa. 3 ja. aMgulano chevaTTe u. ase. | gatiTasa 3 | ja. aMgulano chevaTTa sUkSmateukAya | u. asaM. | bAdarateukAya ja. aMgulano chevaTTa u. asaM. nUivAukAya ja. aMgulano chevaTTa u. asaM.. | aniyata saMsthAna aneka saMsthAna - 4 sparzendriya sparzendriya sparzeni:ve aneka saMsthAna soyanA AkAre soyanA AkAre | patA. AkAre 3 sparzendriya sparbendriya Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 samuddAta 3 vedanA, kaSAya, maraNa jIvanA bheda sUkSmapRthvIkAya bAdarapRthvIkAya sUkSmaakAya bAdaraakAya sUkSmavanaspatikAya 3vedanA 3 vedanA, kaSAya, maraNa 3vedanA, kapAya, maraNa 3vedanA kaSAya maraNa kaSAya maraNa bAda2vanaspatikAya 3vedanA, (1) pratyeka (2) sAdhAraNa gatitrasa sUkSmateukAya bAdarateukAya sUkSmavAukAya kaSAya, maraNa 3 vedanA, kAya, maraNa 3 vedanA, kAya, maraNa 3vedanA, kaSAya, maraNa 3vedanA, kapAya, maraNa 10 saMkSi asaMzi asaMzi asaMzi asaMkSi asaMkSi asaMzi asaMzi asaMzi asaMkSi asaMzi 11 veda napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka 12 paryApti prathamanI mithyAdhruSTi 4 mithyAddaSTi prathamanI 4 13 dRSTi acakSu prathamanI mithyArdaSTi akSa 4 prathamanI 4 prathamanI mithyArdaSTi | acakSu 4 mithyAddaSTi acakSu ' prathamanI mithyAddaSTi acaluM 4 prathamanI mithyArdaSTi 4. 14 darzana atu prathamanI mithyAddaSTi 4 prathamanI 4 prathamanI mithyAdaeNSTi 4 mithyAdaeNSTi acakSu aca acakSu acakSu pa rAna 16 yoga 2 matiajJAna |kAyayoga zruta ajJAna 2 matiajJAna kAyayoga zruta ajJAna 2 matiajJAna | kAyayoga zruta ajJAna 2 matiajJAna kAyayoga zruta ajJAna 2 matiajJAna |kAyayoga zruta ajJAna 2 matiajJAna kAyayoga zruta ajJAna 2 matiajJAna |kAyayoga zruta ajJAna 2 matiajJAna |kAyayoga zruta ajJAna 2 matiajJAna |kAyayoga zruta ajJAna 2 matiajJAna |kAyayoga zruta ajJAna Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. jIvanA bheda gati Agati | vizeSa 17 | 18 | 21 | upayoga kima hAra | upapAta | sthiti samudraghAtathI avana siAkA2 dravyAdi 4. pa.a.saMkhyAtAyu aMtarmuhurta | maraNa nirAkAra | AzrayI anyapaNa sUkSmapRthvIkAya bAdarapRthvIkAya sAkAra dizAno nirAkAre sUkSmaapakAya siAkA2 dravyAdi 4 nirAkAra | AzrayI bAdaraakAya sAkAra | dizAno nirAkAra sUmavanaspatikAya sAkAra dravyAdi4 nirAkAra | AzrayI bAdaravanaspatikAya sAkAra 6 dizAno (1) pratyeka nirAkAra pa.a.saMkhyAtAyu jadhanya aMta. u maraNa manuSya tiryaMca 22000varSa | anyapaNa. pa.a.saMkhyAtAyu ja aMta. | maraNa manuSya tiryarca | u. aMta | anyapaNa 5.a.saMkhyAtAyu ja aMta. | maraNa manuSya tiryaMca u.7000varSa anyapaNa pa.a.saMkhyAtAyu ja. aMta. | maraNa manuSya tiryaMca u. aMta. | | anyapaNa pa.a.saMkhyAtAyu ja aMta. maraNa manuSya tiryaMca u.10,000 anyapaNa pratyeka zarIrI lokakAzanA pradeza samAna pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI. asaMkhyAtA aparittA anaMtA asaMkhyAtA 2 | 3 varSa (2) sAdhAraNa 2 | 2 anaMtA 1 | 2 titrasa sUkSmateukAya , bAdarateukAya pratyeka asaMkhyAtA sAkAra kRdizAno nirAkAra siAkA2 dravyAdi nirAkAra 4 AzrayI sAkAra 6 dizAno nirAkAra sAkA2 dravyAdi nirAkAra 4 AzrayI . 5.a.saMkhyAtAya ja. aMta. muraNa manuSya tiryaMca ke u. aMta. anyapaNa 5.a.saMkhyAtAyu ja, aMta. maraNa manuSya tiryaMca u. aMta. anyapaNa 5.a.saMkhyAtAya ja. aMta. maraNa manuSya tiryaMca | u.3divasa | anyapaNa pa.a.saMkhyAtAya ja. aMta. maraNa manuSya tiryaMca u. aMta. anyapaNa : sUkSmavAukAya asaMkhyAtA pratyeka asaMkhyAtA Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 | zarIra 2 avagAhanA 3 saMghayaNa 4 saMsthAna jIvanA bheda 5 | s | kaSAya ' | saMjJA | vezyA. iMdriya chevaTTe 3 patAkA | AkAre sparzendriya chevakuM 4 | 4 chevaTuM Co | chevakuM huMDaka . prathamanI sparzendriya 3 2sa 3 sparzana, 2sanA, ghANa 4 sparzana, cakSu. rasanA, ghANa, pahelI -bIjImAM kApota trIjImAM kApota-nIla cothImAM nIla pAMcamImAM nIla-kRSNa chaThThImAM kRSaNa, sAtamImAM parama kRSNa | 4 bAdaravAukAya |. 4 ja. aMgulano vikiya sahita). u.a.bhAga udAratro paryApta | 3 ja. aM.a. beidriya aparyApta u. 12 yojana teIdriya 3 ja. aM.a. u. 3 gAu cauriMdriya ja. aM.a. u. 4 gAu paMcendriya nArakI u vaikiyA ja. aM... u. pa00dhana, kArpaNa. u.vai. che ja. .sa. u.1OOdha. tiryaMca paMcedriya || ja. aM.a. saMmUrchAima jalacara u. 1000yo. saMmUrchAima catuSpada | 3 ja. aM.a. u. gAu pratha. saMmUrchAima ura parisarSa | ja. e.a. u. 12 yojana saMmUrchAima bhujaparisarSa | ja. e.a. u. dhanuSapRtha. taijasa chevaa huMDaka chevaTuM huMka 4 | cheva Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanA bheda bAdaravAukAya udA2trasa beindriya teiMdriya careiMdriya paMcadriya nA2kI 9 samuddAta 4 (vaikriya sahita) 3 3 3 3 tiryaMca paMceMdriya saMmUrchima jalaca2 saMmUrcchama catuSpada saMmUrcchima u2parisarpa , saMmUrcchima bhujaparisarpa 1. AzAlika sarpAniyamA mithyArdaSTi hoya che. 3 3 3 3 10 saMzi asaMzi asaMkSi asaMkSi asaMzi saMkSi asaMzi asaMzi asaMkSi asaMzi 11 veda napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka 12 paryApti prathamanI 4 prathamanI mithyA p samyak prathamanI mithyA 5 samyak prathamanI mithyA pa samyak 3 F p pa 5 13 dRSTi mithyAdaSTi acakSu acakSu acakSu ra ra mithyA. A samyapha ra mithyA. samyapha mithyA 21 samyapha ra 14 darzana [acakSu [cakSu 2 cakSu, acakSu avidha acatu cakSu { acakSu [cakSu 15 jJAna cakSu. acakSu 2 matiajJAna |kAyayoga zrutaajJAna 2 jJAna 2 ajJAna rAna 2 annAna 2 jJAna 2 asAna 3Ana 3annAna je jJAna 2 ajJAna 2 jJAna 2 annAna acakSu 2 ajJAna 16 yoga 2 jJAna 2 ajJAna kacaroga } = 2 2 3 2 ra 2 ra Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanA bheda ti vizeSa bAdaravAukAya udAratrasa beinDiyA. teidriya 17 18 19 21 22 upayoga 23 kimahAra samughAtathI gati upapAta Agati cyavana sAkAra dizAno . pa.a.saMkhyAtAyu ja. aMta | maraNa nirAkAra manuSya tiryaMca u.3000varSa anyapaNa sAkAra | dizAno diva-nAraka-asaMkhyAta ja. aMta. samaghAtathI 2 nirAkAra | Ayu, yugalika sivAya u.62 varSa samughAtavinA. tirthaM ca manu sAkAra 6dizAno deva-nAraka-asaMkhyAta ja. aMta. ! samadudhAtathI 2 | Ayu. yugalika sivAya 4 nirAkAra - u.49 divasa | saMmuddaghAtavinA tiryaMcamanuM_ sAkAra | dizAno deva-nAraka-asaMkhyAta ja. aMta. 1 maraNa ' 2 . 2 nirAkAra Ayu, yugalika sivAya | 6 mAsa tiryaMca manu,_ | anyapaNa saMkhyAtAyu ja. 10hajAra maraNa. 2 | 2 nirAkA2 asaMkhyAtAya varSa 33 | anyathA paNa manuSya tiryaMca sAgaropama pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA asaMkhyAtA cauridriya paMcendriya nAraka 4 | 2 saM. manuSya tiryaMca saM. manuSya tiryaca 4 | 2 tiryaMca paMcendriya sAkAra | dizAno saMmUrchAima jalacara nirAkAra saMmUrchAima catuSpada sAkAra | dizAno nirAkAra saMmUrchAima uraparisarpa sAkAra ! dizAno. nirAkAra saMmUrzimabhujaparisarpa sAkAra | dizAno nirAkAra ja. aMta. | samudyAtathI u.koDapUrvavarSa samughAtavinA ja. aMta. u. | samudraghAtathI { 84000varSa | samudyAtavinA ja. aMta. u. | samudraghAtathI - 72,000varSa samughAtavinA ja. aMta. u. samughAtathI ! 42,000varSa samudyAtavinA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA 4 si. manuSya tiryaMca sa. manuSya tiryaMca I Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 | 6 saMjJA saMsthAna ! kapAya leyA ikriya 6 4 | 6 | 4 | 6 jIvanA bheda | zarIra avagAhanA saMghayaNa saMmUrchAima khecara ja. aM. asaM. chevaTTe u. dhanuSyapRtha. garbhaja jalacara kavaikriyasahita ja. aM.a. . 4 u, 1007yo. garbhaja catuSpada vaikriyasahita ja. e.a. | 6 uM. 6 gAu garbhaja ura parisarpa vaikriyasahita ja. aM... | u. 1000yo. garbhaja bhujaparisarpa ja vaikriyasahita | ja. e.a. u. gAu pRtha. garbhaja khecara vaikriyasahita | ja. e.a. u. dhanuSyapRtha. saMmUrchAima 3 . | ja. aM.a. ! chevaTuM u. aM. . garbhaja 5 ja.a.a. u. 3gAu 3 vaikiya bhavadhAraNIya tejaza ja.aM.a. kArmaNa, u.9 hAtha u.vaikriya ja.aM.a. u.1 lAkha yo. 4 | huMDaka 3 prathamanI. ! 6 vA 4 6 samacatura u.vai eneka prakAre Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanA bheda saMmUrcchima khecara garbhaja jalaca2 9 10 samuddAta saMkSi asaMzi 3 saMmUrchima garbhaja deva pavaikriya teja. sahita garbhajacatuSpada garbhajau25risarpa pavaikriya pa vaikriya vaija. sahita teja. sahita garbhaja bhuz2aparisarpa 5 vaikriya garbhajakheca teja. sahita pavaikiya teja. sahita 3 vedanA, kaSAya, maraNa no badhA vedanA, kAya, maraNa, vaiyi, |taza-pa saMkSi saMkSi saMzi saMkSi saMzi asaMzi saMzi asaMzi saMkSi asaMzi 11 napuMsaka 3 3 3 3 3 napuMsaka 3veda 2 veda strI puruSa 12 paryApti 5 c 6 6 pha 4 @ @|o ba 3 3 3 3 3 da 14 darzana 2 da 3 3 3 5 mithyAdRSTi acakSu da 3 3 4 cakSu 3 acakSu adhi 15 jJAna 2 na 2ajJAna 3na 3ajJAna 3Ana 3annAna 30na 3annAna 3na 3ajJAna 3na 3annAna 2ajJAna pAna 3annAna 3na 3ajJAna 16 yoga 2 da 3 3 3 3 kAyayoga 3 3 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 23 jIvanA bheda 17 | _18 | 19 upayoga, kimahAra | upapAta ri sthiti samuddaghAtathI cyavana Agati vizeSa 4 saMmUrchAima khecara sAkara | dizAno nirAkAra garbhaja jalacara sAkAra dizAno nirAkAra garbhajacatuSpada sAkAra | dizAno nirAkAra garbhajauraparisarpa sAkAra | dizAno nirAkAra, garbhajabhujaparisarpa sAkAra | dizAno nirAkAra garbhaja khecara siAkAra dizAno. nirAkAra saMmUrchAima sAkAra | dizAno nirAkAra. garbhaja sAkara | dizAno nirAkAra sAkara | dizAno nirAkAra saM.Aya. ja. aMta. u. | samughAtathI manuSyatiryaMca 7i200varSa | samudraghAtavinA saMkhyAtA Ayu. | ja. aMta.. samughAtathI cAragati u.doDa pUrva | samudyAtavinA |gati ja. aMta. samughAtathI | u.35lyo. | samudraghAtavinA[_ 4gati ja. aMta. samughAtathI u.koDa pUrva samughAtavinA |gati ja. aMta. samuddaghAtathI u.koDa pUrva samughAtavinA ja. aMta, u. | samudraghAtathI | palyo.abhAga | samaghAtavinA_ 2gati ja aMta. | maraNasa. | 2 | 2 manuSya tiryaMca u. aMta 4gati ja. aMta.. samuddaghAtathI | 4ane u.35lyo | anyathA sidvigati. ragati ja. 10hajA2] samadughAtathI ca varSa anyathA u.33 sAga. pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAta pratyeka zarIrI asaMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA_ pratyeka zarIrI saMkhyAtA pratyeka zarIrI asaMkhyAtA /4gati manuSyatipaMca Page #346 -------------------------------------------------------------------------- _