________________
પ્રકરણ રત્નાવલી जुंगमच्छ सोहमच्छा, खवल्लमच्छा य लिहिअमच्छा य । तह चिन्भडिआ मच्छा, रोहिअमच्छा य गग्गरिआ ॥ ९४ ॥ नका तंडुलमच्छा, तिमिगिला वडगरा वडातिमिआ ।
कणिगा लंभणमच्छा, तह य पडागा अइपडागा ॥ ९५ ॥ અથ–સુંગમસ્ય, સન્ડમસ્ય, ખવલ્લમસ્ય, લિહિઅમસ્ય, ચિભંટીયમસ્ય, રહિતમસ્ય, ગર્ગરીકમસ્ય, નકમસ્ય, તંદુલમસ્ય, તિમિગિલમસ્ય, વડગરમભ્ય, વડાતિમિઅમસ્ય, કણિક્કમસ્ય, લંભણમસ્ય, પતાકામસ્ય, અતિ પતાકામસ્મૃ. ૯૪-૯૫.
मंसद्विमया दुविहा, कच्छभ जलचारिणो तहा गाहा ।
મુહુરા ય થિી વેઢા, સીમાના પુરાવા | ૧૬ અર્થ-કાચબા બે પ્રકારના છે. માંસમય અને અસ્થિમય તથા ગાહા પાંચ પ્રકારના છે, મુદુકા, દિલી, વેઢક, સીમકારા અને પુલાક નામના છે. ૯૬.
दुविहा मगरा नेआ, सोंडयमगरा य मठमगरा य ।
भणिआ य सुसमारा, एगागारा जिणिदेहिं ॥ ९७ ।। અર્થ–મગર જાતિના જળચર બે પ્રકારના છે. સુંઢવાળા અને મૂછમગર (સુંઢ વિનાના) સુસમાર એક જ પ્રકારના જિનેશ્વરોએ કહ્યા છે. ક૭. સંમ૭િમજલચર –
पज्जत्तापज्जत्ताण-मेसि पंचविहनीरचारीणं ।
देहाइदारविदं, ने चउरिदियसमाणं ।। ९८ ॥ અથ–પાંચ પ્રકારના (સંમૂચ્છિમ) જળચર પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા એમ બે પ્રકારના હોય છે. દેહાદિ દ્વાર ચઉરિન્દ્રિય પ્રમાણે જાણ. ૯૮. ,
ओगाहणा य नवरं, जहन्न अंगुलअसंखभागो अ ।
जोअणसहस्समिअरा, इंदिअपणगं तह असन्नी ।। ९९ ॥ અર્થ_એટલું વિશેષ કે સંમૂર્ણિમ જળચરની અવગાહના જઘન્ય અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગની અને ઉત્કૃષ્ટ એક હજાર એજનની છે. તેને ઇદ્રિ પાંચ હોય છે અને અસંસી હોય છે. ૯૯.
संखाउअ तिरिमणुआ, उववाओ ठिइ जहन्नमतमुहू ।
उक्कोस पुव्वकोडी, उवजंति अ गइचउक्के ॥ १० ॥ અર્થ–સંખ્યાતા આયુષ્યવાળા તિર્યંચ અને મનુષ્ય તેમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તેની જઘન્ય સ્થિતિ અંતર્મુહૂતની અને ઉત્કૃષ્ટ કોડ પૂર્વ વર્ષની હોય છે. તે મરણ પામીને ચારે ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ૧૦૦.
