________________
૨૬૪
પ્રકરણ રત્નાવલી चण - उट्ट - मसूर - तुवरी - कुलत्थ - निष्फाव - मुग्ग- मासा य । चवल - कलाया - राइपमुहं दुदलं च निष्णेहं ॥ ४१ ॥ तिल - अयसि - सिलिंद - कंगू - कुछ - अणुयाई सिणेहं जं । भति के दुदलं, पायें, धन्नु व्व तं सव्वं ॥४२॥
[चण - उट्ट - मसूर - तूवर - कुलत्थ - निष्पाव - मुद्ग - माषाश्च । चपलक - कलादो राज ( सर्षप ) प्रमुखं द्विदलं च निःस्नेहं ॥४१॥ तिला - ऽतसी - शिलीन्ध्र - कंगु - कोद्रवा ऽणुकादिस्नेहं यत् । भणन्ति केचिद्विदलं प्रायो धान्यमिव तत्सर्वम् ॥ ४२ ॥ ]
यथा, गुवार, मसूर, तुबेर, अजथी, वास, भग, अउछ, योजा, बटाला अने સરસવ વિગેરે, દ્વિદળ જે નિસ્નેહ-તેલ ન નીકળે એવા હાય તે કઠોળ અને તિલ, અળસી સિલિંદ, કાંગ, કાદરા અને અણુકાદે જેમાંથી તેલ નીકળે છે તેને પણ કેટલાક દ્વિદળ ४ छे. आये घाणा विगेरे सर्वने पशु द्विहण ४ छे.' ४१-४२.
कदल पक्कन्नं, तकर - दहि- दुद्धपायमीसं जं । जमणं कायजायं, पत्तफलं पुप्फबीयं च ॥ ४३ ॥ पुढवीकाओ सव्वो बल झिझप्पभिइ सन्च तिणधन्नं । हिंगु-लवणं उच्छुष्पभीड़ असणं बहुविहं जं ॥ ४४ ॥ [ काष्ठदलं पक्वान्नं तदधिदुग्धपाकमिश्रं यत् । यदनन्तकाय जातं, पत्रफलं पुष्पबीजं च ॥ ४३ ॥ पृथ्वीकायः सर्वो बलझींझकप्रभृति सर्वतृणधान्यं । गुलवणभिक्षुप्रभृति अशनं बहुविधं यत् ॥ ४४ ॥ ]
४ष्ठ, हस ( पांढडा ), पहूवान्न तथा तर (त-छाश ), हडी भने इधथी मिश्र એવા પદાર્થી અને અનંતકાયથી ઉત્પન્ન થયેલા પત્ર, ફળ, પુષ્પ અને ખીજ તથા पृथ्वीभयिष्ठ सर्व पहार्थो, जस, जज विगेरे सर्व तृषुधान्य, हींग, सवलु ( भीहुँ' ), क्षु ( धान्य विशेष ) विगेरे अने४ अारे अशन आहार भलुवा ४३-४४.
उस्सेइम संसेइम, पुप्फरसो रत्तपभि तणुजायं । आकाओ सन्बो, सोवीरं जवोदगाईयं ॥ ४५ ॥ उच्छुरस - मेरय - सुरासव - बप्फय - सिरिफलाइफलनीरं । हिम- करग - हरतणाइ, चित्तं पाणं विणिद्दि ॥ ४६ ॥
૧. જેમાંથી તેલ નીકળે તેવું હિંદળ કાચા ગારસ ( દૂધ, દહીં ને છાશ ) સાથે ખાયાના નિષેધ નથી.
1