Book Title: Lokprakash Part 04
Author(s): Kunvarji Anandji Shah
Publisher: Namaskar Aradhak Trust, Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005157/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vinayavijaya upAdhyAya viracita lokaprakAza kALaloka (pUrvArdha) sacitra | sarga - 28 thI 36 24 saMpAdaka pheka 'pU. paM. zrI vajusenavijaya gaNivara # prakAzaka & zrI namaskAra ArAdhaka TrasTa muMbai-6. 9) DS Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka zrI paramAtmane namaH zrI zrImadAtma-kamala-vIra dAna-prema-rAmacaMdrasUrI saddagurubhyo namaH zivamastu sarva jagataH mahopAdhyAya zrI kIrtivijayajI gaNivaryazrInA ziSyaratna upAdhyAya zrI vinayavijaya gaNi viracita zrI loka prakAza caturtha bhAga kALaloka (pUrvArdha) sarga 28 thI 31 sudhI bhAga-4 0i00008 mULa bhASAMtara kartA zrIyuta kuMvarajIbhAI ANaMdajI zAha : saMpAdaka : parama pUjya paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma. :prakAzaka : zrI namaskAra ArAdhaka TrasTa muMbaI-6 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka :: saMpAdaka :: parama pUjya kalikAlakalpataru gacchAdhipati, AcAryadeva, zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna parama pUjya adhyAtmayogI, paMnyAsapravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivaryazrInA ziSyaratna parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna parama pUjya paMnyAsapravara zrI vajasenavijayajI gaNivarya = prAptisthAna : sarasvatI pustaka bhaMDAra ratanapoLa (hAthIkhAnA), amadAvAda-1 mUlya : rU. 200/ : patra saMparka sthaLa : bhadraMkara prakAzana C/o. phakIracaMda maNIlAla 49/1, mahAlakSmI sosAyaTI, sujAtA pAse, zAhIbAga, amadAvAda-4 * TAipaseTiMga : komyuArTa 521, sTAra cembarsa, harihara coka, rAjakoTa - 1. phona : 239396, 294319 mudrakaH tejasa prinTarsa, zAhIbAga, amadAvAda-4 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , kAlaloka kAlaloka (vaMdabAvalI) parama kRpALu, taraNatAraNahAra, zatruMjayAdhipati, dAdA AdinAtha bhagavAna.....1 parama zAMtinA dAtAra, karuNA sAgara, zAMtinAtha bhagavAna.....2 parabrahmanA mahA upAsaka, dayAnidhi, nemanAtha bhagavAna.....3 parama tAraka, puruSAdAnIya, zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna.....4 parama ghIra vIra gaMbhIra, carama tIrthapati, mahAvIrasvAmI bhagavAna...5 anaMtalabdhionA nidhAna, vinayanA bhaMDAra, gautamasvAmI bhagavAna.....1 sarva guNonA dhAraka, prathama paTTadhara, - sudharmAsvAmI bhagavAna.....2 - zrI jaina saMghane zAsanane aNamola ratnanI bheTa dharanAra, upAdhyAya zrI kIrtivijayajI gaNivarya.....3 aneka AgamonA pAThaka, sAhitya sarjaka, suvizuddha saMyamazIla, AtmAnaMdamAM magna, upAdhyAya zrI vinayavijayajI gaNivarya.....4 A pUjyonI anahada kRpAdRSTithI, A "lokaprakAza'' mahAgranthanuM saMpAdana karI zakayo chuM te mahApuruSone kroDo...kroDo.. vaMdanA...! vaMdanA...!vaMdanA...! ! ! Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka upakAra smRti - gaThaNa svIkAra * jemaNe bAlyakALathI ja akhaMDa vAtsalyanA dhodhamAM snAna karAvyuM, te puNyanAmadheya, - siddhAMtamahodadhi, pUjyapAda, AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA. * amArA saMpUrNa yoga-makAraka, samyakSmadarzana pradAnaikaniSTha, kalikAla kalpataru, gacchAdhipati, AcAryadeva, zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA. * saMsAra samudramAMthI ugArIne saMyamI banAvanAra, bhavodadhitrAtA, adhyAtmayogI, ajAtazatru aNagAra, karuNAsAgara, pUjya paMnyAsa pravarazrI - bhadraMkaravijayajI gaNivarya. * lokaprakAza mahAgranthanuM saMpAdana tathA 21 thI 27 sarganuM bhASAMtara karavA sarva prathama preraNA karanAra, parama pUjya, AgamaprajJa, vidvadharya, svargastha AcAryadeva zrImad vijaya mAnatuMgasUrIzvarajI mahArAja. * gacchanA agraNI, vayovRddha A granthanA saMpAdanamAM AzIrvAda arpatA parama pUjya AcAryadeva zrImad | vijaya sudarzanasUrIzvarajI mahArAjA. * vartamAna jaina saMghanA ajoDa, mahAna tapasvI 100 + 100 + 87mI vardhamAna tapanI oLInA ArAdhaka, jemanI kRpAdRSTi varasI rahI che evA parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayarAjatilakasUrIzvarajI mahArAjA. * vartamAnamAM amArA saMpUrNa yogakSema-kAraka, vAtsalya vAridhi, saMyamarAdhanA mATe kRpApUrNa AziSa varSAvatAM prazAMtamUrti AcAryadeva zrImad vijayamahodayasUrIzvarajI mahArAjA. * paMdara paMdara varSa sudhI satata saMyamanI tAlIma ApI, ane mArI 16 varSanI nAnakaDI uMmaramAM A lokaprakAza jevA arthasabhara mahAna granthanuM vAMcana karAvanAra, tapasvIratna, dravyAnuyoganA samartha jJAtA, pUjya munirAja zrI mahAbhadravijayajI mahArAja. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka * vartamAnamAM guruvar sarva prakAre yoga-kSema karanAra, niHspRhaziromaNi, saraLa svabhAvI sadA prasanna, AcAryadeva zrImad | vijayapradyotanasUrIzvarajI mahArAja. * janmathI ja saMyamanA preraka bananAra, pUjya gurudeva, prazAntamUrti tattvaciMtaka, pratibhAsaMpanna, parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAja. * dharmanA saMskAro ApI, dharmamArge joDanAra, kSamA, namratA, titikSA Adi manohara guNothI alaMkRta, pUjya upakArI pitA munirAjazrI mahAsenavijayajI mahArAja. * saMpUrNa pUjyabhAve mArI sAthe rahIne dareka kAryamAM utsAhapUrvaka sahAya karanAra, A granthanA saMpAdana kAryamAM saMpUrNa rIte sahAyaka, sevAbhAvI evA mArA laghu gurubhrAtA munizrI hemaprabhavijayajI mahArAja. kaja Agama-pAThonI yAdI, anukramaNikA, zuddhipatraka, citro, zAstrapAThono akArAdikrama, yaMtro Adi karAvI ApanAra pU. AcAryadeva zrI vijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.nA AjJAvartI mAtRhRdayA, suvizuddhasaMyamI vayovRddhA sAdhvIjI kumudazrIjI mahArAja. * janmadAtrI, kAruNya, mAdhyastha, vairAgya ane audAsInya svastikonI sucanAthI mohaka, nirmala zIlavatI, bALavayathI saMskAronuM siMcana karAvanAra mAtuzrI jIvIbena A badhA pUjyonI kRpAthI tathA mahAtmAonA sahakArathI bhASAMtara tathA saMpAdananuM kArya zakaya banyuM che. tethI huM to nimittamAtra chuM. yazanA bhAgIdAra to Apa sarva pUjyo ja cho. paM vajasenavijaya gaNi Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka A graMtha aMge kaMIka ! ! ! agAdha jaLathI bharelA samudramAMthI jema ratnone vINavAnuM kArya atyaMta vikaTa che, chatAM samudranA marajIvAo e ratnone laI Ave che, basa ! tevI ja rIte agAdhajJAnanA khajAnA jevA, paramakRpALu sarvajJa bhagavaMtoe prakAzela vANIne gaNadharabhagavaMtoe zabdomAM gUMthI te Agamastha thayelI vANImAMthI aneka mahApuruSoe potAnA jJAnanA kSayopazamathI sva-paranI kalyANanI bhAvanAthI sarala tAttvika padArthone tAravIne ApaNA jevA bALajIvo samakSa pradarzita karyA che. e aneka mahApuruSomAMthI najIkanA samayamAM ja thaI gayelA eka mahApuruSa eTale parama pUjya mahAvidvAna upAdhyAyajI mahArAja zrI kIrtivijayajI mahArAjanA vinIta ziSyaratna prakAMDa vidvAna-vinayI-aneka zAstronAM vAMcana dvArA AgamajJa banelA evA upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI mahArAja. - A upakArInuM jIvana tathA temaNe jIvanamAM zuM karyuM che? e kevA mahAna ane vidvAna hatA? te vigata A ja lokaprakAza graMthanA prathama bhAgamAM Avela che. evA A mahApuruSe badhA Agamono talasparzI abhyAsa karIne tenA nIcoDarUpe jainazAsananA mahAnapadArthone cAra bhAgamAM vaheMcIne zakarya badhuM ja samAvI devAno prayAsa karyo ane ghaNA aMze saphaLatA meLavI zakyA. te cAra vibhAga eTale dravya-kSetra-kALa ane bhAva. dravya ane kSetra lokaprakAza ema be ApaNe joI gayA. have A trIjA kALa lokaprakAzamAM kALanI hakIkata che. tenuM bhASAMtara suzrAvaka kuMvarajIbhAI ANaMdajI zAhe khUba ja vyavasthita kareluM hatuM paNa A pustaka hindI lipimAM tathA saLaMga chapAyela hovAthI vAMcanamAM mUMjhavaNa rUpa thatuM. tethI A navA prakAzanamAM vyavasthita karIne bhASAMtarane gujarAtI lipimAM lIdhuM ane vAMcavAmAM, upADavA AdimAM saheluM paDe-sArI rIte sacavAya, te dRSTine dhyAnamAM laIne kSetraloka prakAzanI jema kALalokaprakAzane paNa be bhAgamAM prakAzita karavAnuM vicAryuM ane tenA pahelA bhAga pUrvArdhamAM sarca 28 thI 31 ane bIjA bhAga uttarArdhamAM sarga 32 thI 37 sudhI e rIte prakAzita karyuM. A granthamAM zuM che, tenuM TUMka vivaraNa A sAthe ja muni hemaprabhavijayajIe lakhela che. vizeSa A graMthanI jUnI AvRttimAM AkhA lokaprakAza graMthamAM AvatA Agama pAThonI yAdI jUnI chapAyelI pratAnusAra Apela hatI tenA badale amoe dareka vibhAgamAM AvatA zlokomAM rahelA Agama pAThonI yAdI dareka vibhAgamAM bhinna bhinna ApI dIdhI che. jUnI AvRttimAM 28mA sargano upoddAta pahelAM Apela tenA badale 28mo sarga pUro thayA pachI tarata ja Apela che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka A vibhAgano 28mo sarga jyotiSa saMbaMdhI hovAthI enA abhyAsI pAsethI samajavuM paDe tema che ane sarga 31mAM vAstusAranuM vivaraNa paNa temanA jANakAra pAsethI samajavA jevuM che. bAkI AkhA graMthanuM varNana sarala samajAya tevuM che. A granthanA saMpAdanamAM prAkRta TekSa sosAyaTI tathA lAlabhAI dalapatabhAI insTITayuTa taraphathI parama pUjya munizrI pUnya vijayajI mahArAje zuddha karelI pratanI jherokSa kopI maLatAM jyAM jyAM sudhArA jaNAyA tyAM tyAM te pratanA AdhAre karyA che, tethI A take ame uparokta baMne saMsthAonI jJAnabhaktinI anumodanA karIe chIe. jyAre prathama AvRtti pUrNa thaI gaI, mahAtmAo pAsethI mAMga AvatI ja rahI tyAre A graMthanI upayogitA samajIne pharI prinTa karAvavAnuM vicArAyuM ane temAM pUrvamAM rahI gayelI truTione dUra karavA mATe pharIthI tapAsavAmAM AvyuM. yogya sudhArA-vadhArA karAyA. ghaNA citro AcArya zrImad vijaya yazodevasUrIzvarajI mahArAjA taraphathI prakAzita bRhat saMgrahaNI graMthamAMthI lIdhA che tethI temano A take AbhAra mAnuM chuM... A mahAna vizALa graMthanA saMpAdana-saMkalanamAM je kaMI nUTi rahI gaI hoya te sujJa mahAtmAo mane jaNAve ane rahI gayela kSatio mATe trividhe-trividha kSamApanA... prAMte AvA tattvasabhara prakaraNa graMthanA abhyAsa dvArA AtmAne satata jAgRta rAkhI karmathI nirmULa banI jaldI zivasukhagAmI banIe eja eka zubhAbhilASA. bIjI AvRtti vi. saM. 2045 caitra suda-15 vi. saM. 2053 caitra suda-15 paM. vajasena vijaya gaNi. amadAvAda, bhuja (kaccha) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka prakArAkIya parama pUjya, parama zAsanaprabhAvaka, kalikAlakalpataru, gacchAdhipati, AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA aMtaranA AzIrvAdathI prAraMbhAyela A jainadarzananA abhUtapUrva pratha, lokaprakAzano cotho bhAga, kAlalokaprakAza (pUrvArdha)nuM prakAzana karavAno amane lAbha maLyo, te mATe amo khUba AnaMdita chIe. - parama pUjya upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI mahArAjA pUijyazrInuM jIvana caritra prathama bhAgamAM Apela che.] e racela A grantha mATe parama pUjya gacchAdhipatizrI tathA temanA ziSyaratna parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya mAnatuMgasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNA maLatAM, parama pUjya, gacchAdhipatizrInA ziSyaratna, parama pUjya adhyAtmayogI paMnyAsapravara, zrI bhadraMkaravijayajI mahArAja sAhebanA kRpApAtra tathA temanA ziSyaratna, parama pUjya, AcAryadeva zrImavijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna parama paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI mahArAje saMpAdana karyuM ane te grantha prakAzita thatAM TUMka samayamAM AvRtti pUrNa thatAM navI AvRttinuM prakAzana thaI rahyuM che. dravyaloka ane kSetraloka sarga-20 sudhInuM bhASAMtara suzrAvaka motIcaMda odhavajI zAhe kahyuM che jyAre kALalokanuM bhASAMtara suzrAvaka kuMvarajIbhAI ANaMdajI zAhe 15 varSa pahelAM karela paraMtu te saLaMga chapAyela hatuM tathA bhASAMtara paNa hindI TAIpamAM kaMpojha thayeluM hatuM jethI vAMcanamAM takalIpha paDatI, tethI chUTuM-chUTuM chapAvela. vaLI A kALaloka ghaNo vizALa grantha hovAthI kSetralokanI jema be bhAga karela. eTale 28thI 31 pUrvArdha tathA 32thI 37 sarga sudhI uttarArdha tarIke prakAzita karela te rIte ja A bIjI AvRtti paNa karela che. amAruM TrasTa upakArI pUjyonI jJAnapipAsAne jAgRta rAkhavA ane AvA upayogI prakAzanamAM sahAyaka thavA harahaMmeza taiyAra rahe che. tethI pUjya gurudevone pharI pharI vinaMtI karIe chIe ke-AvA upakAraka grantho, je jIrNa thayela hoya ke aprApya hoya, tevA bhASAMtara grantha ke navA saMzodhana karelA grantha, AdinuM saMpAdana karI jJAna bhakti kare ane temAM amArUM TrasTa pUjyazrIonI jJAnabhaktimAM bhAgIdAra thAya, tevI bhAvanA bhAvIe chIe. A granthanuM TUMka samayamAM prakAzana karI ApavA badala parezabhAI paramAra (kAMTu ATa)no ame A take AbhAra mAnIe chIe. A granthanA adhyayana dvArA ApaNe sarva zAzvata sukhanA bhoktA banIe e ja ekanI eka zubha bhAvanA sAthe zrI namaskAra ArAdhaka TrasTa muMbaI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka kAlaloka [sarga 28 thI 31nuM TUMka vivaraNa] * sarga 28mo parama pUjya, paramopakArI, upAghyAyazrI vinayavijayajI mahArAja sAhebe ApaNA jaina dharmanA lagabhaga tAttvika padArthone eka ja graMthamAM samAveza karavAnA AzayathI A lokaprakAza graMthanI racanA karI che. dravya--kSetra--kALa--bhAvanA cAra vibhAgo dvArA anupama goThavaNI karIne Agama graMthono sAra ApI dIdho che. dravya--kSetranA 27 sarga pachI kALanI vigata Ave che. temAM kula 28 thI 35 sarga che. 36mA sargamAM bhAvanuM nirUpaNa che ane 37mA sargamAM saMpUrNa lokaprakAzamAM AvatA padArthonI sUci che. A kALalokanA prathamArdhamAM 28 thI 31 sarga che, temAM 28mo sarga jyotiSa viSayaka che, je thoDo kliSTa viSaya che. 9 kALa, e dravya hoI zake nahIM--e siddhAMtane eka yuktithI majabUta karIne, bIjI yuktithI ane AgamathI paNa kALane dravyapaNe siddha karela che. vartanA, pariNAma, kriyA ane parAparatva-e kALanA cAra prakAronuM prathama saMkSepathI ane pachI vistArathI varNana karela che. aDhIdvIpanI bahAra carajyotiSa na hovAthI te aMge prazno karIne samAdhAna karela che. tyAra pachI kAlanA nikSepone pratibheda sahita 1. sannAma kALa, 2. sthApanA kALa, 3. dravyakALa, 4. addAkALa vigerenuM vistArathI varNana karela che. temAM paNa icchAkAra-micchAkAra vigere davidha samAcA2InuM varNana karela che. pramANakALa, atIta-anAgata-vartamAna e traNa prakArano che. temAM pramANakALanA saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta ema traNa bhAga pADIne temAM samaya, Ali, tenuM pramANa, kSullakabhava, tenuM prayojana, tyAra pachI prANanuM varNana, AlikA ane samaya aMge prazno karIne nizcayathI samaya mAtra ja pramANa che te batAvyuM che. tyAra pachI stoka lava-ane nAlikAnuM varNana che. nAlikAnuM bIjI rIte je varNana karavAmAM AvyuM che, te saMpUrNa daSTAMtanI samajaNapUrvaka samajAvavAmAM AvyuM che. jyAre vacce tulAnuM mApa AvavAthI tulAnuM svarUpa paNa batAvyuM che. jyAre laukika zAstramAM yava--guMjA-vAla-dharaNa-gaghANaka-indra-ghaTaka-mApa-karSa (tolo) pala-TaMka-zera-maNa vigerenuM mAna batAvyuM che. pachI tulAnuM mAna kaheluM che. e tulA eTale zuM ? ane kevI hoya ? te samajAya te rIte batAvela che. tyAra pachI mApanuM pramANa kahela che. te kuDava-prastha--pala--droNa-khArInI eka eka zloka dvArA samajaNa ApI che. tyAra pachI e ja nAlikAnuM pramANa AgaLa calAvatAM ghaDInuM pramANa kahyuM. vaLI eka suMdara zlokamAM sAITha guru akSaro dvArA palanuM mApa batAvyuM che. tyAra pachI muhUrta-rAtri-divasa-pakhavADIyuM--mAsa varSa-vasaMtAdika Rtu-tyArapachI pAMca prakAranA saMvatsaronuM varNana karela che. tyArabAda yuga ane tenA varSo,caMdra saMvatsaranuM pramANa, nakSatra saMvatsara,abhivardhita saMvatsaranuM varNana karela che. tyArabAda sUrya--Rtu-candra--nakSatra ane abhivardhita A pAMce mAsanuM pramANa tathA te aMgenA yaMtro, nakSatronA aMzothI muhUrtanuM pramANa, adhikamAsanI utpattinuM kAraNa, RtumAsa (karmamAsa)nuM varNana, kayA mAsamAM makAnano prAraMbha karavo ? tenI vigata tathA sUrya varSanA rAtri divasa keTalA ? kevI rIte thAya ? tenI rIta batAvela che. sUrya kayA nakSatramAM keTalo samaya rahe che, tenI vigata, karma varSanA divaso ane muhUrtonuM pramANa, tyArapachI nakSatra varSanA muhUrtanuM pramANa kaheluM che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kAlaloka tyAra bAda nakSatra varSanA anukrame tola ane mAna kahelA che. te pachI kayA nakSatranA yogathI kayo mAsa thAya, tenI vigata che. nakSatra varSanA, caMdravarSanA, karmavarSanA, sUryavarSanA, abhivardhita varSanA prakRtithI lakSaNa batAvelA che. tyAra bAda sUryanA muhUrtanuM pramANa lAvavAnI rIta batAvI che, yuganA nakSatra mAsanI saMkhyA ane yugamAM judA judA mAsanuM pramANa kaheluM che. yugano AraMbha kayA varSathI thAya ?ane bharata-airAvata kSetramAM kayArathI thAya ? muhUrtonI gaNatarI bharata-airAvata tathA mahAvidehamAM kayArathI AraMbha thAya ? tenI samaja tathA sAthosAtha jaMbUdvIpa prajJaptinA purAvAthI e viSayane majabUta karatA gayA che. jyAre sarvakSetromAM yugano AraMbha kayAre thAya che ? te jyotiSkaraMDakanA matanuM vallabhI vAcanAnusAra varNana karyuM che. jyAre mAdhurI vAcanAnusAra judI vigata che.tethI pUjya upAdhyAyajI mahArAje banne pakSo tarapha madhyastha rahIne bannenI mAnyatAne spaSTa jaNAvI dIdhela che. tyArapachI yugamAM sUryanA ayano viSe tenA kAraNo batAvyA che. temAM dakSiNAyanano prAraMbha karatAM mAMDalA viSe tathA eno aMta karatAM mAMDalAnI saMkhyA viSe kahyuM che. tevI ja rIte uttarAyana aMge paNa TUMkathI spaSTa jaNAvyuM che. koI divase icchA thAya ke Aje kayuM ayana cAle che ane kayuM vItI gayuM che ? to, te jANavAnuM karaNa khUba ja saraLa zailImAM jaNAvyuM che. dareka ayanamAM caMdra keTaluM cAle ? te tathA tenuM pramANa ane te pramANa kADhavAnI trirAzinI rIta paNa batAvI evI ja rIte yugamAM sUryanA keTalA ayano thAya ? trirAzinI sthApanA dvArA spaSTa batAvela che. sUryanI AvRtti yugamAM prathama kayAre thAya ? evo prazna thavo svAbhAvika che. tethI tevI zaMkA utpanna karIne samAdhAna udAharaNa dvArA karela che. e rIte traNa AvRttinAM udAharaNo batAvIne pachI tenuM mArgadarzana ja ApI dIdhuM che. sUrya kayAre kaI AvRttio zarU kare ? tenuM vistArathI varNana karela che. tyArapachI viSuva prakaraNanuM varNana che. te viSuva jANavAnuM karaNa paNa batAvela che. eka yugamAM caMdranA ane sUryanA keTalA uttarAyana tathA dakSiNAyana hoya ? te saMkhyA batAvI che. tyAra bAda RtuonuM varNana karatAM te Rtuo sUrya ane candrane AzrayIne kevI rIte pravarte che ? te nAmapUrvaka vistArathI jaNAvela che. samajavAmAM saraLa rahe tethI yaMtra paNa batAvela che. tyArapachI lokottara ane laukika dRSTie bAra mAsonA nAma batAvIne divasa-rAtrinA nAmo batAvela che. tyArapachI tithionA nAma paNa kramavAra batAvela che. te paMdara tithionA svAmIo paNa je laukikazAstramAM kahelA che, temanA nAmo ApyA che. paNa be mata hovAthI banne matane mAnya nAmono ullekha karela che. ahorAtranI utpatti ane tithinI utpatti konAthI thAya che ? te jaNAvela che. tyArabAda eka tithi kayAM sudhI rahe ? tenuM pramANa batAvela che. tathA nakkI karelA divase nakkI karelI eTale icchelI tithi keTalA kALanA pramANavALI hoya che ? te jANavAnuM karaNa udAharaNapUrvaka batAvela che. tyArapachI kSayatithi kone mAnavI temAM aMzonI hAni ane vRddhinuM varNana karela che. tyArapachI avamAtra saMbaMdhI aneka prakAranI zaMkA karI tenA samAdhAno karyA che ane kSaya-tithi jANavAnuM karaNa tathA yaMtra Apela che. tyArabAda karaNonI prarUpaNA karela che. tenA be bheda, cara ane sthira, temAM caranA sAta karaNo, tenA nAma tathA te kayAre hoya ? vigere vistArathI varNana kareluM che. sAthe ja te karaNonA svAmI tathA prayojana laukikazAstramAM je pramANe che, te nAmo kahela che. tyAra pachI je trIsa muhUrto pharyA kare che, temanAM nAmo batAvela che. tathA dareka ahorAtramAM caMdranA nakSatro pharyA kare che. tenA nAma kahela che. tathA tenI jANavAnI paddhati batAvI che. tyAra pachI sUrya nakSatranuM varNana tathA tene jANavAnuM karaNa udAharaNapUrvaka kahela che. tyArabAda porasInuM varNana karela che. temAM porasI jANavAnI rIta tathA porasInI chAyAnI vadhaghaTa kevI rIte jANavI uparAMta porasInuM pramANa jANavAnI rIta dRSTAMtapUrvaka batAvela che. tyArapachI sADhaporasInuM pramANa, ene jANavAnI rIta, vigere batAvela Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka che. ane chelle samayathI zIrSa prahalikA sudhI yaMtra Apela che. A sargamAM jyotiSa saMbaMdhI ja vistArathI vigata che. je hakIkatamAM to e viSayanA jANakAra vidvAnone ja spaSTa khyAla AvI zake. A rIte 28mo sarga pUrNa thayela che. ki sarga - 2lmo : sarga 28mAM prathama samayathI zarU karIne yuga sudhInuM varNana karatAM vacce jyotiSa saMbaMdhI viSaya AvatAM tenuM khUba ja vistArathI varNana karyA bAda turata ja cAra yuganA vIza varSa tathA pAMca vIzInAM 100 varSa thAya che, vigere batAvIne hajAra-lAkha-pUrvAga-pUrva tathA pUrvanA varSonI saMkhyA kahI che. tyArapachI truTitAMga-truTita-aDaDAMgathI laIne zIrSaprahelikA sudhI nAma kahela che. vallabhI vAcanAmAM je matAMtara kahela che, te paNa batAvyuM che. te latAM-latA-mahAlatAMgathI zIrSaprahelikA sudhInI vigata kahelI che. temAM matAMtara aMge khulAso karIne pachI palyopamAdi batAvela che. palyopama ane sAgaropamanuM svarUpa prathama sargamAM kahela hovAthI ahIM mAtra nAma nidarzana ja kahela che. tyAra pachI chae ArAonuM samayamAna batAvela che. avasarpiNI ane utsarpiNInA kALacakranuM saMkSipta varNana karIne pachI kALanuM parAvartanapaNuM kayA-kayA kSetromAM che te batAvyA pachI avasarpiNI ane utsarpiNInA bhAva zuM ? e batAvela che. sau prathama avasarpiNInA pahelA suSamasuSamA nAmanA ArAnA prAraMbhamAM kALa parAvartanavALA kSetromAM jamIna tathA vRkSo kevAM hoya che ? tenuM varNana karela che. sAthosAtha je daza prakAranAM kalpavRkSo che, te darekanA nAma tathA temanA prabhAvanuM varNana vistArapUrvaka karela che. tyAra pachI pahelA ArAmAM yugalika manuSyonA zarIra tathA svabhAva vigerenuM khUba ja vistArathI 16 zlokomAM varNana karela che. ane temAM paNa batrIsa lakSaNo ane tenA nAmonuM varNana karela che. 51 zlokamAM yugalika strIonA zarIranuM vizada varNana karela che. A varNana vAMcatAM tyAMnA yugalikono saMpUrNa khyAla AvI jAya che. A sAthe ja je daza prakAranA svAbhAvika alaMkAronuM varNana kAvyAnuzAsana graMtha pramANe karela che ane sAthosAtha alaMkAra cUDAmaNi tathA zrI jebUdvIpa prajJapti sUtramAM paNa je vigata jaNAvI che, te batAvela che. tyArapachI strI-puruSonAM zubha lakSaNo, zubha svaro, tvacAdi, pRSThakaraMDaka, sugaMdha, kaSAyonI maMdatA, saraLatAdi guNonuM varNana karela che. tathA tiryaMca, azva-gaja Adi vidhamAna hovA chatAM paNa teno upayoga yugaliko karatA nathI-te vigato batAvIne jaNAvela che ke A yugaliko svayaM anyane pIDA ApatA nathI, sukhapUrvaka rahe che tathA vyavahArakarmathI rahita hoya che ane temanuM nirbadhanapaNuM-nirmamatvapaNuM paNa ajaba koTInuM hoya che. te kALe anAja Uge che paNa teno upayoga karatA nathI ane tenI madhuratA-snigdhatA parAkASThAe hoya che. te batAvela che. A yugaliko AhAra, makAna, vAjiMtro-vastrAdi alaMkAro-Adi kalpavRkSo pAsethI kevI rIte meLave che te jaNAvela che. A kALamAM koI ne bAhya DAMsa-macchara AdinA duHkho hotA nathI. te kALanA baLe tiryaMcamAM paNa hiMsakapaNuM hotuM nathI, tenuM spaSTa varNana karela che. tevI ja rIte yuddha AdinA abhAve zastronI anAvazyakatA tathA mArI-marakI Adi maraNAMta rogono paNa abhAva hoya che. te varNana karIne chelle 6 prakAranA yugalikonuM varNana temanA jAtivAcaka zabdothI karela che. te paNa khUba TUMkamAM hovA chatAM spaSTa samajAya te rIte AgamapAThothI karela che. prathama ArAnA yugalikonuM AyuSyabaMdha tathA apatya pratipAlana (putrapAlana) vigere tathA e 49 divasonI pratipAlananAM 7-7 divasomAM krame karIne kevI pragati kare, te batAvela che. jemAM prathamanA sAta divasathI chellA 49mA divasa sudhIno spaSTa citAra rajU karela che. A yugalikonuM samyatvagrahaNAdi paNa be mato dvArA jaNAvyuM che. have e yugalikonAM mAtApitAne AyuSyanI pUrNatAmAM kevA prakAranI vedanA thAya che, te batAvIne teo tyAMthI niyamA devalokanI Rddhine pAme che te batAvyuM che. sAthosAtha tiryaMca yugalikanA AyuSyanuM pramANa paNa Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 batAvyuM che. kALasaptatikA graMthanA AdhAre tiryaMconA nAmapUrvaka temanAM AyuSyanA varNana prasaMge be mato batAvIne chelle pUjya upAdhyAya vinayavijayajI mahArAje paNa A bAbatano khulAso bahuzrutagamya kahIne, te viSayane tyAM ja sthagita karI dIdho che. kAlaloka have je yugaliko AyuSya pUrNa thaye maraNa pAme tyAre temanA mRtadehano nikAla bhAreMDa pakSIo kevI rIte kare che, te tathA te aMge utpanna thayelI zaMkAonuM nivAraNa judA-judA graMtho tathA TIkAonA AdhAre karela che. eka vizeSa khulAso tathA samajaNa e ApI che ke pahelA ArAnA prAraMbhathI aMta sudhI anaMta bhAgahInatA samaye-samaye Ave che. te aMge prazno tathA AgamanA khulAsAo karIne samajAvyuM che. A rIte 258 zloka ane tevI ja rIte ghaNA Agama pATho dvArA pahelA ArAnuM varNana karIne pachI bAkInA cha ArAnuM varNana kramazaH karela che. jyAre bIjo Aro zarU thAya che tyAre pahelA ArAnA yugalikothI anaMtaguNahIna lakSaNAdithI yukta bIjA ArAnA yugaliko hoya che. apatyonA pAlanamAM paNa samayanI adhikatA batAvIne A ArAnA yugalikonA 4 prakAra batAvyA che. jyAre vRkSAdi 10 prakAranAM ja hovA chatAM paNa guNamAM hIna hoya che, te batAvI yugalikonI UMcAI, pAMsaLI AdinuM pramANa batAvyuM che. e rIte bIjA ArAnuM kALamAna kahIne trIjA ArAnuM varNana karela che. trIjA ArAnA Adi-madhya--aMtima ema traNa bhAga karIne, te bhAganI sthApanA AMkaDAthI batAvela che. temAM te yugaliko kevI rIte rahe che ? ane aMte kaSAyonI dhIme dhIme utpatti kevI rIte thAya che, te batAvyuM che. trIjA ArAnA aMte prathama kulakaranI utpatti ane tenA kAryanuM varNana che. tyAra pachI zrI tIrthaMkara paramAtmAnI utpatti tathA te tIrthaMkaro vyAvahArika zikSaNa tathA krame-krame bahoMtera tathA cosaTha kaLAonuM zikSaNa tathA pa mULa zilpa ane bAkInAM gurunA upadezathI kevI rIte thAya, te batAvela che. tyArabAda rAjyAbhiSeka, rAjadhAnInI racanA, cAra varNonuM vibhAjana--gAya, ghoDA Adino saMgraha tathA sAma-dAmAdi nItinA zikSaNanuM varNana che. tyArabAda cakravartInuM utpanna thavuM ane mANavaka nidhAnanuM prakaTana vigere che. tathA madhyanA khaMDonA Adhipatya aMge tathA bAkInA khaMDonA adhiSThAyaka Adhipatya aMge varNana che. prathama tIrthaMkara paramAtmAnuM TUMka darzana karAvIne trIjA ArAnuM varNana pUrNa thAya che. have cothA ArAnuM varNana karatAM tenI vizeSatAo tathA prathamanA ArAo karatAM A cothA ArAnI guNahInatA batAvela che. sAthosAtha cAra prakAranA meghanuM varNana karIne cothA ArAmAM thatI vRSTi tathA tenA lAbhonuM varNana karela che. chelle cothA ArAmAM thanArA uttama puruSonI saMkhyA batAvIne sarganI pUrNAhUti karI che. pU. upAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAje A sargomAM je saMkalanA karI che te temanI ajaba prakAranI buddhinI ane gurukRpAnI zAkha pUre che. suMdara ane sugama goThavaNI yukta A graMthanA eka-eka sarganuM vAMcana thatuM jAya ane tenA upara ciMtana-manana thatuM jAya, to TUMkamAM alpa mahenate anubhava jJAna prApta thAya che. * sarga - 30mo sa parama kRpALu upAdhyAyajI mahArAje 29mA sargamAM zalAkA puruSonuM phakta saMkhyAthI nidarzana karyuM. have A sargamAM tIrthaMkara paramAtmA tIrthaMkaranAmakarma kevI rIte bAMdhe che, vigere hakIkata kahe che. temAM sau prathama to tIrthaMkaranAmakarmanA hetubhUta mukhya vIzasthAnaka tapanuM nAmapUrvaka varNana karela che. chelluM vIzamuM sthAnaka pravacana prabhAvanAnuM thoDuM vizeSa varNana karela che. ATha prabhAvakanAM nAmo batAvela che. vIza sthAnakamAMthI game te be Adi padonI ArAdhanA dvArA paNa tIrthaMkara nAmakarma bAMdhI zakAya che, tenI vigata tathA purAvA Apela che. tyAra pachI zrI Avazyaka tathA chaThThA aMga pramANe 20 sthAnakonAM nAmo batAvIne tenI vidhinuM varNana karela che ane jApanA pado paNa maMtra sAthe varNavIne A padanI prApti mATe ArAdhanA koNa karI zake te paNa batAvela che. tIrthaMkara nAmakarmano baMdha karanAra kayAM jAya ? keTalA bhava kevI rIte ? tenuM spaSTa varNana che. have devalokamAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka 13 gayela tIrthaMkaranA AtmA jayAre cyave tenI agAu teonI anya devothI judI sthiti hoya che, tenuM varNana che tyAMthI cyavIne karmabhUmimAM uttamakuLa AdimAM cyavana-svapna--janma tathA dikkumArikAo tathA indronAM kRtya vigerenuM varNana che. vacce tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva, prati-vAsudeva tathA rAjAnI mAtA keTalA-keTalA svapna jue ? teno khulAso che. dikkumArikAonuM kartavya--temanA nAmasthAna tathA kAryonA nAma kahela che. indra mahArAjAnuM siMhAsana kaMpana, hirenaigameSI devane AjJA, paramAtmAno janma mahotsava karavA pAlaka vimAnanI racanA, temAM AvanArA devonI saMkhyA, sthAna, judA judA vAhanomAM devonuM Agamana, naMdIzvara dvIpamAM vimAnanuM saMkSiptakaraNa, tyAMthI prabhunI janmanagarI tarapha prayANa, janmasthAna pAse AvavuM, mAtAne prArthanApUrvaka sarva vigata jaNAvavI. avasvApinI nidrA ApIne meruparvata upara laI javuM tathA bAkInA 63 indronuM meruparvata upara AvavAnuM varNana che. tyAra pachI bAkInA indro, tenA senApati tathA ghaMTAnA nAmono ullekha che. sAthosAtha dhajAo vigerenuM varNana che. abhiSekanI taiyArI, temAM ATha-ATha jAtinA kaLazAo tathA tenI saMkhyAnuM varNana che. A sthAne eka khulAso karavA jevo jaNAya che ke--pU. vIravijayajI mahArAje snAtrapUjAmAM ATha jAtinA kaLazAo ane te pratyeka 8000-8000-che ema jaNAvyuM che. jyAre ahIM pU. vinayavijayajI mahArAje tathA anyatra pUjyapAda kalikAla sarvajJa hemacaMdrasUrIzvarajI ma. triSaSThi zalAkAmAM janmamahotsavanA varNanamAM 1008-1008 kahyA che. A aMge ghaNI tapAsa karatAM kaMI spaSTa khulAso maLato nathI ke pU. vIravijayajI mahArAje kayA AdhAre 8000 kaLazA kahyA che. paramAtmAno meruparvata upara bhavya janmAbhiSeka mahotsava sarve indro maLIne pota-potAnI bhakti ane pharajanI maryAdAmAM rahIne kevI rIte kare che, tenuM varNana che. A vidhi pUrNa thayA bAda turata ja mAtAnA sthAne AvI ane paramAtmAne sthApana karIne, naMdIzvaradvIpamAM javuM, tyAM aSTAhnikA mahotsava karI devalokamAM svasva-sthAne pAchA javuM, tenuM varNana che. A sthAne be zlokamAM pUjyapAda upAdhyAyajI bhagavaMte-samakALe thanArA tIrthaMkara paramAtmAno janma mahotsava indra mahArAjAo kevI rIte kare, te khulAso karI Apela che. prAtaHkALe rAjAne putra janmanI vadhAmaNI maLavI, nagaramAM sApha-saphAI-mahotsava-nATaka-ceTaka AdinuM Ayojana tathA bAramA divase mAtAne Avela svapnAnusAre bhadrakA2I akSaravALuM nAma sthApana kare, tenuM varNana karyuM che. tyAra bAda paramAtmAnuM lAlana-pAlana Adi kevI rIte thAya che, koNa kare che, te batAvIne bhaNavAnI taiyArI ane jo bhogAvalI karma bAkI hoya to lagna kare ane e karma khapAvavA mATe ja emano saMsAravAsa hoya, te jaNAvela che. paramAtmAno dIkSA avasara thatAM nava lokAMtika devonuM Agamana tathA vArSika dAnanA prAraMbhanuM varNana che. A nava lokAMtika ane varSIdAna aMge kalpasUtra ane zrI jJAtAdharmakathAMganA matAMtaranuM anya granthonA khulAsA sAthe varNana karela che. paramAtmA dvArA apAtA varSIdAnanI vidhi tathA tenA pramANano ullekha che. dIkSA avasara jANIne indra mahArAjA saparivAra AvIne rAjA sAthe bhavya varaghoDo kADhe. te tathA pUrve je anya snAnAdinI vidhi che, te paNa vistArathI batAvela che. dIkSAnA varaghoDAnA varNanamAM zibikA Adine koNa kayAre upADe ? te sarva hakIkata ane nagarajano A varaghoDo nihALavAmAM kevA ekatAna banI jAya che tenuM hdayaMgama varNana che. chelle kuTuMbanA vaDIlo paNa prabhune AzIrvAda Ape, tenuM cha zlokamAM varNana vAMcatAM thAya ke paramAtmA paNa kevA gaMbhIra che tathA A badhuM ja premapUrvaka sAMbhaLe che ane vaDIlo temane putra tarIke badhI zIkhAmaNa Ape che. tyAra pachI paramAtmA dIkSA pUrve paMcamuSTi loca kare che, te tathA emanI sAthe anya je rAjakumAro Adi Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kAlaloka dIkSA le, temanuM paNa TUMka varNana che. tIrthaMkara paramAtmA tathA anya sarvenA loca pachI te vALanuM zuM ? tenI vigata paNa A sthaLe batAvI che. tyAra bAda indra mahArAjA dvArA devadUSya ApavuM ane bhagavAna svayaMvrata svIkAra karatAM sUtrano uccAra Adi karavuM, temAM "bhaMte' zabda kema na bole ? teno khalAso karela che. A rIte paramAtmA A sUtra uccare, te sAthe ja cothuM mana: paryavajJAna prApta thAya che tathA tyAra pachI vihAra ane te divasathI ja kevI rIte samatAmAM rame, samatvabhAvane te ja divasathI asthimajjAvat banAve, temAM manane kevuM rAkhe, tenuM varNana che. ane e rIte paramAtmAnA guNonuM paNa varNana thaI jAya che. - dIkSA divase je tapa karyo hoya, tenuM prathama pAraNuM thAya eTale pAraNAno lAbha je bhAgyazALIne svAbhAvika maLe, tene tyAM pAMca divya pragaTa thAya, te nAmono TUMka vivaraNapUrvaka ullekha che. paramAtmA je bAvIsa pariSahone sahana kare, tenA nAma ane te pariSaha kaI kaI karma prakRtinA udayathI thAya, tenuM vistArathI varNana karela che. tathA keTalA pariSaha samakALe hoya ane kayA kAraNathI ? te hetupUrvaka varNana karela che. te mATe zaMkA thatAM tenA khulAsA vistArathI karela che. tyAra bAda upasargonuM varNana che, te upasarga cAra prakAranA thAya ane te darekanA cAra-cAra prakAra ema 16 prakAre upasarga koNa kare ane paramAtmA kevI rIte sahana kare ? tenuM varNana karela che. A rIte pariSaha ane upasarga sahana karatAM paramAtmA karmono kSaya kare che. te kayA kramathI zarU thAya che, te batAvatAM dhyAnanA cAra prakAranuM varNana che. dhyAna eTale zuM ? dhyAnanI sthiratAno samaya zuM ? te aMge matAMtara ane dhyAna aMge judI judI rIte khulAsA karela che. dhyAnathI thatA lAbha, kevA sthAne dhyAna karavuM, temAM paNa sthira manavALA mATe amuka apavAda vigere batAvelA che. 30 zlokamAM dhyAna aMge judI judI rIte samajaNa ApIne pachI ArtadhyAnanuM varNana karela che. tenA bheda pADIne bhedonuM paNa varNana karela che. tyAra pachI raudradhyAnanuM svarUpa batAvela che. raudradhyAna kevI rIte bane che ? te aMgenuM varNana che ane te dRSTAMtapUrvaka batAvela che. - tyAra bAda dharmadhyAnanuM svarUpa kahela che. tenA bhedo ane kramazaH kevI rIte AgaLa vadhAya, te tathA te dhyAnanA cinha zuM ? tathA dharmadhyAnanAM cAra AlaMbananuM vistArathI sarala glokomAM varNana karela che. ane chellA AlaMbana anuprekSAnuM to khUba ja suMdara upayogI mArgadarzana ApIne AtmAne bhAvita rAkhavA mATe eka cAvI ApI hoya temaja lAge che. have cothA ane chellA zukladhyAnanuM svarUpa batAvela che. A dhyAna ati sUkSma che. ane tene samajAvavA mATe pU. upAdhyAyajI mahArAje khUba mahenata laIne saraLatApUrvaka samajAvavA prayatna karela che. zakta dhyAnanA cAra AlaMbanonuM paNa vistArathI varNana karela che. A zukala dhyAnanA varNanamAM chelle kevalajJAnanI prApti kevI rIte ? kayA kramathI thAya che ? te batAvela che. A rIte kevaLajJAna thAya eTale tarata ja devo ane indro samavasaraNanI racanA kare tenuM varNana che. kharekhara ! upAdhyAyajI mahArAje samagra lokaprakAza graMthanuM je rIte saMkalana karyuM che te jotAM tathA krame krame viSayane pakaDIne tenI sAthe tene anusaratA je rIte AgaLa vadhyA che, te jotAM vAMcatAM vicAratAM vAraMvAra ahobhAva thayA vinA raheto nathI ke A mahApuruSa pAse jJAna sAthe anubhava ane dhAraNAzakti paNa kevI ajaba koTInI haze ke jethI eka ja graMthamAM moTA moTA Agamono sAra ApIne bALajIvo upara mahAna upakAra karyo che. have samavasaraNanuM varNana kare che-temAM sarvaprathama bhUmizuddhi, jalasiMcana, puSpavRSTi, maNipIThanI racanA, prathama gaDhanI viziSTa kAMgarAAdi yukta racanA, tenA rakSaka pratihArI deva-e gaDha upara rahevAnA adhikArI vigerenuM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka 15 varNana karIne pachI bIjA gaDhanuM varNana che. temAM paNa pagathiyA cAre dizAmAM dvArapAlo vigere tathA tenI racanAnuM varNana karIne temAM rahenArA adhikArIo (eTale tiryaMco)nuM nAmathI nirdeza karela che. A gaDhamAM suMdara devachaMdAnI racanA aMge paNa varNana che. tyAra pachI trIjA gaDhanI racanAnuM varNana karIne tenA dvArapAlonuM nAmapUrvaka varNana karyA pachI madhyamAM pITha che, te pIThanI laMbAI pahoLAI Adi pramANa batAvIne, pachI sarva mAnanuM TUMkamAM varNana che. A rIte goLa samavasaraNanuM varNana karyA bAda corasa samavasaraNanI hakIkata kahI che. temAM pagathiyA-gaDhanuM aMtara Adi mAna batAvIne bAkInuM zeSa pramANa goLa samavasaraNa pramANe kahyuM che. samavasaraNanI pIThanA madhya bhAgamAM rahelA azoka vRkSanuM varNana che. 24 tIrthaMkara paramAtmAnA samavasaraNamAM 24 caityavakSo kahyA che tenA nAmo zrI samavAyAMga sUtra pramANe kahyA che. te caityavakSo te te tIrthaMkaranA zarIrathI keTalA pramANa hoya ? tathA te vRkSa sAthe anya zuM hoya ? te sarva vigata jaNAvela che. caityavRkSa aMge je matAMtara che, te ane uparAMta pU. upAdhyAyajIe sva abhiprAya paNa Apela che. caityavRkSa nIce cAra siMhAsana jenI upara besIne paramAtmA dezanA Ape che, tenuM varNana tathA paramAtmA upara rahelA chatratrika tathA AgaLa dharmacakra AdinuM suMdara varNana che. A sarvakArya kayA deva kare teno paNa ullekha karela che. paramAtmAnA samavasaraNamAM kaI vidhithI Agamana thAya te jaNAvela che ane kRtajJatA guNanI parAkASThA rUpa ""namo tiththassa"nA uccArapUrvaka siMhAsana upara bese che. te aMge je AgamapATho che, te paNa rajU karyA che. tyAra pachI paramAtmAnI pAMtrIza guNothI yukta je vANI hoya che, tenuM khUba vistArathI varNana karela che. sAthe bhIllA ane tenI patnIonuM tathA vRddha DozInuM dRSTAMta Apela che. A dRSTAMto pachI vANInA 35 guNone vigatapUrvaka samajAvela che. paramAtmA dezanA Ape che, temAM paramAtmA sarva virati ane dezavirati dharma prakAze che. ahIM pU. upAdhyAyajI ma. sarva virati ane dezaviratinuM varNana khuba ja vistArathI karela che. temAM sAmAyikanuM vistArathI varNana karela A rIte AgaLa varNana karyA pachI paramAtmA tIrthapaNe caturvidha saMghanuM sthApana kare che ane emAM aDhAra hajAra zIlAMganuM varNana karela che. te aMge zloka uparathI khUba ja suMdara bhAMgA karyA che. tyAra pachI zrAvakanA vratanA bhAMgA batAvela che. tenI sthApanA aMkothI batAvIne vistAra karela che. te uparAMta bhaMganA aMkone devakulikA svarUpe sthApela che. zrAvakanA zrAvaka padano artha karela che. tyAra bAda gaNadhara bhagavaMta dezanA Ape. te vakhate vyavasthA zuM thAya ? te vigata vistArathI jaNAvela che. paramAtmAnA rUpathI rAjAnA rUpa sudhI kramavAra anaMta guNahInatA kevI rIte che ? te batAvela che. tyAra bAda samavasaraNamAM bAra parSadAnI vyavasthA kevI rIte hoya ? konuM kayuM sthAna ? te batAvela che. ane te kevA kramathI ? kayA viveka aucityathI bese che, te jaNAvela che. samavasaraNamAM AvavAthI zuM lAbha che ? te varNana karyA bAda jyAre prathama pauraSI pUrNa thAya, tyAre rAjA vigere. bali Ape tenuM varNana che. tyArabAda paramAtmAnuM devachaMdAmAM javAnuM ane anya gaNadhara bhagavaMto dezanA Ape tenuM varNana che. tyAra pachI ATha prAtihAryo, je paramAtmA sAthe ja hoya che tenA nAma nirdeza karIne vigata jaNAvela che. tyAra pachI paramAtmAnA 34 atizayonAM nAma ane tenI vigata sAthe varNana karela che. paramAtmAnA anaMta doSono nAza thayelo che. te chatAM mukhya aDhAra prakAranA doSo je nAza pAmyA che, tenA nAma Apela che. tyAra pachI paramAtmAnA vihAra kramanuM TUMka varNana che. aMtima samaya jANIne anazana karIne chelle sarvakarmanA kSaya samaye zaileSIkaraNa para ArUDha thaIne sarvakarmano Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 kAlaloka kSaya kare, tyAre devendro tathA rAjA vigere kheda vyakta karIne je vilApa kare che, tenuM vistArathI varNana karela che. tyAra pachI indra mahArAjA, tIrthaMkara paramAtmA, gaNadhara bhagavaMta tathA muni bhagavaMtonI citA kevI rIte banAve, tenuM varNana che. kayA devonuM A aMge zuM kAma hoya ? te batAvIne pachI chelle jyAre badhuM zAMta thAya tyAre paramAtmAnI dADhAone indrAdi devo laI jAya tathA tyAM kevI rIte rAkhe-pUje, vigere varNana che. pramANe anaMtagaNavALA evA tIrthaMkara paramAtmA aMgenuM varNana je AgamonA arkarUpa che te batAvIne 1100 zlokano A vizALa sarga pUrNa karela che. je sarga - 31mo trIsamAM sargamAM tIrthaMkara paramAtmAnuM svarUpa kahyuM. jayAre A sargamAM cakravartI saMbaMdhI varNana che. temAM sau prathama cakravartIpaNuM kayA karmanA udayathI Ave tenuM varNana karela che. tyArabAda cakrIno jIva kaI gatimAMthI Ave tenA matAMtaropUrvaka khulAsAo che. cakravartInuM uccakuLamAM AvavuM, mAtAne svapna, janma, lAlana pAlana-kaLAprApti-A rIte TUMka varNana karIne rAjya prAptinI sAtho sAtha rAjAnA 36 guNonA nAma paNa batAvela che. tyArapachI cakraratnanI utpatti, te aMgenI vidhi tathA aDhAra zreNione bolAvavI, te aDhAra zreNio kaI kaI, tenA nAmo vigerenuM varNana che. tyAra pachI senA sahita SaTuM khaMDane jItavA mATe mAgadha tarapha prayANanuM varNana che. chAvaNIno vistAra, vArdhakIratnanA kAryo, cakrI dvArA mAgadha tIrthane sAdhavA mATe aThamasahita pauSadhavrata-temAM apavAda vigere batAvela che. mAgadhAdhipatine vaza karavA mATenI vidhi, mAgadhAdhipatinuM AvavuM, kiMkarapaNuM svIkAravuM, tyAMthI cakrI svasthAne AvI aSTAdvikotsava karavo, ane AgaLa varadAma tarapha prayANa karavuM, te aMge varNana che. tyAra pachI varadAma tIrthAdhipatine vaza karavAnuM kArya karI tyAMthI prabhAsa tIrtha tarapha prayANa ane tene vaza karIne siMdhudevI-vaitAyAdinA adhiSThAyakone vaza karIne tamisrAguphA pAse Ave, tyAM sudhI varNana che. tamisrAguphAnA adhiSThAyakanI senApati dvArA ArAdhanA ane tyAMthI siMhalayavanadvIpa-Adi aneka dezone jItIne pAchA cakrI pAse Ave ane nivedana kare tyAM sudhI vistArathI varNana che. tamisrAguphAnA dvAra ughADavA mATe senApatinuM pramANa ane tyAM daMDaratna dvArA dvArane udhADe ane te daravAjo ughaDe, tyArapachI cakrIne jANa kare, tyAM sudhInuM varNana che. tyAra pachI guphAmAM praveza, temAM maMDalonuM Alekhana vigere tathA nimagnajalA, unmagnajalA nadInuM utaravuM. tyAMthI AgaLa prayANa tathA vacce AvatA dezone vaza karatA cakI AgaLa vadhe temAM vacce senApatinI yuddhakuzaLatAnuM varNana che, gleccho dvArA thatA upadravo, tenuM nivAraNa vagere chevaTe zaraNano svIkAra, tyArapachI senApatine siMdhu niSphaTane sAdhavA mATe AjJA, tyAM jaIne, jItIne pAchA Ave, tyArapachI laghu himavAnuM parvata tarapha prayANa, tyAMnA adhiSThAyaka devane bANanA prakSepana dvArA yAda karAve, ane te AvIne cakrInuM zaraNa svIkAre. tyAMthI RSabhakUTa pAse Ave, tyAM kAMkiNIratnathI potAnuM nAma kevI rIte lakhe ? tenI pUrI vigata batAvela che. tyAMthI pAchA vaitADhya tarapha phare. ane tyAM vidyAdharo AvIne cakrIne strIratnanuM bheTa kare. tyAMthI gaMgAdevInA gRha tarapha cAle ane tyAMthI khaMDaprapAtA guphA pAse Ave, tene paNa tamisrAnI jema ja vidhipUrvaka ArAdhIne praveza kare ane sAme pAra Ave tyAM sudhInuM sarva varNana TUMkamAM jaNAvela che. have jyAre cakrA, gaMgAnA pazcima kinAre lazkarano paDAva hoya, tyAre tyAM navanidhAnanuM smaraNa kare. tenA dvArA tenA adhiSThAyako AvIne sevakapaNuM svIkAre vigere hakIkata che. tyAMthI senApati dakSiNa bharatArdhanA gaMgA nikUTane sAdhIne Ave ane tyAMthI 6 khaMDane sAdhIne cakrI kRtakRtya thayo chato potAnI rAjadhAnI tarapha cAle, tyAre te kevA ADaMbarapurvaka Ave che, tenuM varNana che. tyAM AvyA kAra. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka 17 pachI nagarImAM bhavyAtibhavya pravezanuM varNana che. tyAM nagaramAM potAnA mahelamAM AvIne je-je aucitya vigere kare che, tenI vigata che. - tyAra pachI keTaloka kALa pasAra thayA bAda emano rAjyAbhiSeka thAya che. tenI pUrvanI vidhi tathA te mATenI taiyArIonuM varNana che ane te kevA muhUrtamAM kare ane kevI rIte ? te sarva varNana che. cakrI kula keTalA aTTama kare tathA keTalI vakhata bANano upayoga kare, te batAvIne pachI cakraratna AyudhazALAmAM jAya tyAM sudhInuM varNana che. have 7 ekendriya ratno ane 7 paMcendriya ratnonuM varNana che. temAM prathama kramazaH 1. cakraratna, 2. daMDaratna, 3. khagaratna, 4. chatraratna, 5, carmaratna, 3. maNiratna, 7. kAMkiNIratna. A sAtenuM khUba ja vistArathI suMdara zailImAM varNana karela che. tyArapachI sAta paMcendriya ratnonuM varNana che. temAM sau prathama 1. senApatiratna, 2. gRhapatiratna, 3. vArdhakIratnanuM varNana che. temAM vArdhakIratnanA varNanamAM pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAje vistArapUrvaka lagabhaga prAraMbhika upayogI vAstuzAstranuM nirUpaNa karIne A viSayathI paNa A graMtha bAkI na rahI jAya, tenuM pUruM dhyAna rAkhyuM che. tyArapachI 4 purohita ratna, 5. gajaratna, 6. azvaratna ane 7. strIratnanuM varNana karela che. A badhA ratnonA adhiSThAyaka rakSaka devo Adi paNa batAvela che. te uparAMta je navanidhio utpanna che, je zAzvata ane akSaya hoya che, tenuM varNana karela che. temAM kramazaH 1. naisarpa, 2. pAMDuka, 3. piMgala, 4. sarvaratnaka, 5. mahApadma, 6. kALa, 7. mahAkALa, 8. mANavaka, 9. zaMkha nAma batAvIne e navenuM khUba ja vizada varNana karela che, ke jethI ApaNane sarva hakIkata khyAlamAM AvI zake ane nave nidhionI mahattA paNa jANI zakIe. chelle lagabhaga 20 zlokamAM cakravartInI RddhinuM eTale devo-rAjAo-Adino saMkhyAthI nirdeza karIne cakrInuM prakaraNa pUrNa karela che. tyArapachI vAsudeva ane baLadevanuM varNana che. temAM paNa cakrInA krama pramANe vikAsa batAvIne mahattvanA prasaMgonuM mudAsara varNana karela che. vacce koTIzilAno prasaMga AvatAM enuM paNa vistArathI varNana che, tenuM nAma kema paDyuM ? Ano upayoga kayArathI zarU thayo vigere vicAra saptatikAnA AdhAre jaNAvela che. prativAsudevanA svarUpamAM vAsudevanuM pramANa ApIne vizeSa je hoya tenuM varNana karela che. tyAra pachI nava nAradonuM svarUpa batAvatAM tenA purAvA mATe zrIrAmacaritranuM eka daSTAMta Apela che ane e rIte nArada kevA hoya ? teno svabhAva kevo hoya ? vigerenuM suMdara varNana karela che. tyAra pachI 11 dronuM phakta 1 zlokamAM alpa varNana che. emanA viSe vizeSa kaMI kahyuM nathI. chelle puruSonA jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema vibhAga pADIne batAvela che. temAM kayA-kyA puruSo Ave? te batAvela che. A rIte zakaya eTalA vistArathI cakravartI AdinuM svarUpa batAvavA chatAM saraLatA ane namratAnA bhaMDAra pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAje kahyuM ke--huM to alpa ja vAta karI zakyo chuM. vizeSa jANavAnI icchAvALAe AgamazAstronuM avagAhana karavuM. A rIte 28 thI 31 sarganA A kALaloka pUrvArdhanA saMkSipta varNanathI ja khyAla Avaze ke A mahAnagraMthamAM kevA ucca padArtho ApyA che. ApaNe paNa A mahAnagraMthane yathAmati samajIne enA tattvaciMtanamAM magna banI Atma kalyANanA paMthe AgaLa vadhI zivasukhanA bhoktA banIe. vi. saM. 2045. caitra suda-13 muni hemaprabhavijaya paramAtmA mahAvIrasvAmI janma kalyANaka bhuja (kaccha) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka kALalokapUrvArdhamAM Avela Agama pAThono akAzadakrama bhAga - 4 zloka naM. *. 574 ........ 22 235 ......... 358 358 che 9 ke Agama pATho sarga ne. abhidhAna ciMtAmaNi..... .......... 28 ...... anuyogadvAra sUtra ... anuyoga dvAra....... anuyoga dvAra vRtti ..... anuyoga dvAra vRtti ... anuyoga dvAra sUtra... anuyoga dvAra.......... aMtakRta sUtra.......... Agama...................... Agama ............................ Avazyaka TIkA .......................... 28 ...... AraMbhasiddhi TIkA ................... AraMbhasiddhi TIkA ............ AcArAMga sUtra lokasAra niyukti ......... Avazyaka vRtti (malayagiri kRta) . AvazyakavRtti Avazyaka hAribhadrI Avazyaka sUtra. Avazyaka niryukti . Avazyaka hAribhadrI Avazyaka hAribhadrI ...... Avazyaka sUtra .... AcArAMga sUtra niryukti ... Avazyaka hAribhadrI (dhyAnazataka vRtti) .. Avazyaka cUrNi ......... AcArAMga sUtra - vRtti Avazyaka sUtra ...... Avazyaka sUtra - vRtti .... Avazyaka cUrNi ..... Avazyaka vRtti ..... .......... 30 ....... . 12 . 55 ... 236 ... 761 ....... 885 ....... 103 ......... 216 ........... 14 90 277 19$ 413 728 809 ... 939 ... 940 .......... 1034 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka 236 29 ....... Avazyaka niryukti .... Avazyaka niryukti ........ ...... 12 Avazyaka sUtra TIppaNI..... ............ 143 uttarAdhyayana sUtra TIkA ... ......... 1025 uttarAdhyayana sUtra (harikezI maharSi) , ... 13 uttarAdhyayana sUtra (prAkRta TIkA) 44 uttarAdhyayana sUtra (prAkRta TIkA) 190 RSabhadeva caritra (hemacandrAcArya) .... 219 RSabha caritra ....... 228 RSabha caritra ......... 280 RSabha caritra .............. pa38 ogha niryukti sUtra .......... 128 karmaprakRti .............................................. karmagrantha TIkA.. .......... 236 kAvyAnuzAsana sUtra..... 29 ........ ............ 170 karmagrantha-Da vRtti . .......... 216 kAla saptatikA .. .................... 29 ......... .... 2 23 karmagrantha - trIjo . 30 ........... karmagrantha - pAMcamo.. ........ kalpasUtra kAvyAnuzAsana (hemacandrAcArya) ......37 kalpa pustaka............ granthAntara ........ .. 170 cheda grantha sUtra ..... ..118 jyotiSkaraMDaka ......... ........................ bUdIpa prajJapti vRtti .... ... 198 jyotiSkaraMDaka ........ . 247 jyotiSkaraMDaka vRtti .. ...... 257 jebUdvIpa prajJapti vRtti . 367 jebUdvIpa prajJapti vRtti .. 28 ....... 401 jaMbUdvIpa prajJapti ..... 466 jyotiSkaraMDaka 468 jaMbUdvIpa prajJapti sUtra ............ 469 jaMbUdvIpa prajJaptivRtti(upA.zAnticandramaNi.)..... 28.. ...469 jyotiSkaraMDaka 28 ....... ........ 471 jyotiSkaraMDaka (pAdaliptasUri.)................. 28 ...... *******.....472 11) . 50 .... 4 ..... 28 ....... Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlalo 807 ... 28 ....... 1028 103 166 jyotiSkaraMDaka 610 jyotiSkaraMDaka 659 jyotiSkaraMDaka 664 jaMbUdIpa prajJapti 664 jaMbudvIpa prajJapti . 664 jyotiSkaraMDaka ... jyotiSkaraMDaka TIkA (malayagiri) .808 jyotiSkaraMDaka jaMbudvIpa prajJapti ........... .......... 7 jyotiSkaraMDaka TIkA (malayagiri) ...... jaMbUdvIpa prajJapti ....... jabUdIpa prajJapti vRtti .................. jyotiSkaraMDaka vRtti .......... jaMbUdvIpa prajJapti sUtra .... jIvAbhigama sUtra ..... 102 jaMbUdvIpa prajJapti vRtti.. jyotiSkaraMDaka vRtti (malayagiri ma.)....... 166 jaMbUdvIpa prajJapti vRtti.... jaMbUDhIpa prajJapti sUtra .. 170 jIvAbhigama vRtti .... 29....... ..... 210 jaMbUDhIpa vRtti....... ......... 29 ......... ...... 210 jaMbUdvIpa prajJapti vRtti .... 29 ...... ........... 216 jaMbUdvIpa prajJapti vRtti marAnA *********************.... 29 .... ........... 218 jaMbudvIpa prajJapti vRtti (upA. zAMticaMdra gaNi.) .... 230 jaMbUdvIpa prajJapti vRtti . ........... 29 ... ................... 256 jabUdvIpa prajJapti sUtra .... 258 jaMbUdvIpa prajJapti .. 231 jaMbUdvIpa prajJapti. . 809 jabUdvIpa prajJapti vRtti 1051 jaMbUdvIpa prajJapti sUtra ........ jaMbudvIpa prajJapti vRtti . jaMbUdvIpa prajJapti sUtra 219 jabUdvIpa prajJapti cUrNi 225 jaMbUdvIpa prajJapti vRtti .. 228 jaMbUdvIpa prajJapti sUtra .... ............... 319 jaMbudvIpa prajJapti ....... ........................................... 327 ****......... ................... 21 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka 31 360 405 ....... ......... ******. 69 jaMbudvIpa prajJapti vRtti. 334 jabUdvIpa prajJapti vRtti . ..... 358 jaMbUDhIpa prajJapti sUtra .. jaMbUdIpa prajJapti vRtti. jabUdvIpa prajJapti mULa . 405 jaMbudvIpa prajJapti sUtra .... 465 jaMbudvIpa prajJapti sUtra .... .......... 540 jabUdvIpa prajJapti sUtra ......... papa7 jJAtA dharmakathA vRtti (malli adhyayana) .. ............... 14 jJAtA dharmakathA. ................. 19 jJAtA dharmakathA sUtra ............................. 277 jJAtA dharmakathA svAvacUrNi (jJAnasAgarasUri) 277 jJAtA dharmakathA sUtra 291 jJAtA dharmakathA vRtti 1061 jJAtA dharmakathA sUtra (pAMcamuM adhyayana) ..... 591 jJAtA dharmakathA vRtti. 633 tattvArtha vRtti ......... tattvArtha bhASya ......... ............................... 76 triSaSThi zalAkA puruSa 7muM parva .................... 60 dharma saMgrahaNI vRtti ............ ............. 57 naMdi sUtra cUrNi.. ......... 992 naMdi sUtra TIkA ... ....... 1028 nItizAstra .. 375 prAcIna gAthA ..... . 393 prAcIna gAthA ...... 28 ...... ..805 prAcIna gAthA ........... 919 prAcIna gAthA ...... 1008 prAcIna gAthA .... .......... ............ 223 prajJApanA vizeSapada vRtti . 28 ... .......... 216 prazna vyAkaraNa . 13 prAcIna gAthA .................. 318 prAcIna gAthA ............. 415 prAcIna gAthA 423 prAcIna gAthA 443 prAcIna gAthA 450 prAcIna gAthA ..... ... 453 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka 466 487 494 499 , , , , , 30.........**** prAcIna gAthA ... prAcIna gAthA prAcIna gAthA prAcIna gAthA prAcIna gAthA ........ 504 prAcIna gAthA ... .......... 510 prAcIna gAthA .......... 511 prAcIna gAthA .............. 516 prAcIna gAthA ....... ............518 prAcIna gAthA .............. 120 prAcIna gAthA ............ 563 prAcIna gAthA ****************................. 622 prAcIna gAthA .......... .......... 45 prAcIna gAthA . 736 prAcIna gAthA 737 prAcIna gAthA ......... 759 prAcIna gAthA ....... 781 prAcIna gAthA ....... ..... 793 prAcIna gAthA ......... 825 prAcIna gAthA ...... .......... 903 prAcIna gAthA ......... 927 prAcIna gAthA ... ......973 prAcIna gAthA ....... prAcIna gAthA ...... ....... ........ 83 prAcIna gAthA ....... .......... ...... 213 prAcIna gAthA ....... 31 ....... ........... 214 purAtanazAstra ........ 31 ....... ......... 357 pravacana sAroddhAra vRtti ..... ... 31 ............... ....... 358 prazna vyAkaraNa vRtti ..... 31 ................................ 583 prazna vyAkaraNa sUtra ...... ........ 31 ............................... 587 prazna vyAkaraNa ......... .............. 31 ......................................... 591 padma caritra, .. 31 ................********** .......... 6OO prazna vyAkaraNa vRtti ......... ........... 31 ............*****************. 633 bRhatsaMgrahaNI vRtti (malayagiri kRta) ..... * * * * * * * * *************** ....... 230 bRhatsaMgrahaNI brahavRtti (malayagiri kRta) ...... ........... 358 bhASya TIkA . ......... 69 ....... 28 ...*** * Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka * * *....... 2 2 * * * * 139 565 ............... 400 bhASyakAra.......... ......... 28 ......... ......... 185 bhagavatI sUtra .... ******************** ........ 28 ............ ............ 236 bhagavatI TIkA ...... ***** * *************** 28 ......... .........664 bhagavatI sUtra ....... 29...... bhagavatI sUtra ...... *********........ 29..... bhagavatI sUtra zataka-24, udeza-12 ..... 29...... ........................ 26 bhagavatI sUtra zataka-6, uddeza-7 ' dharA-9 * ******* 29 ............... ......... 210 bhagavatI sUtra 30......... ......... 33 bhaktAmara stotra .. ........... 907 bhaktAmara stotra .............. 1OOO mahAbhASya vRtti ......... 57 mahAbhASya mAthura vAcanA ......... mahAnizItha (pam adhyayana) ............... ........ ........ yogazAstra .......... ......... 198 ratnamAlA bhASya .............. rAma caritra ............................ .......... 587 rAma caritra ....... ......................... ........14 laukikazAstra ........ ........ ......... 257 lIlAvatI grantha........ ............ 257 laukika jyotiSazAstra laukikazAstra .......... .... 31 ........ .. 540 vAlathI vAcanA ...... ..... 29 .......................... vasudeva caritra .......... ............. 30 ............................................. vAsupUjya caritra.......... vRddha zatruMjaya mAhAbhya ..... vipAka sUtra ... viveka vilAsa grantha ......... ....... 31 ........ * * * * * * * * * * * * * * * * * ****.. 395 vAstuzAstra 31 ........ 396 varAha . ............... 402 varAha 408 viveka vilAsa grantha ......... 414 vyavahAra prakAza . ............. 419 vAstusAra grantha (maMDana nAmanA sUtradhAre) ..... vicAra saptitikA .... soo zAntinAtha caritra. ........ 44 28 ....... ......... 281 * * * * * * * * * * * * , , , , , , , . . 3 . . . . . . . . 5 .............. ....... 452 .. 31 .. 30..... Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kAlaloka 55 ......... ........ 3) * = 30 ......... ....... 554 zAntinAtha caritra. 30 ........ .......... 60 zAntinAtha caritra (munisuMdarasUri kRta) ... ......... 190 zAntinAtha caritra (hemacandrAcArya kRta) . ....... ........ zAntinAtha stotra ......... 557 siddhAMta .......... 100 sUrya prajJapti . 410 sUrya prajJapti TIkA ......... .... 739 saMgrahaNI. ............... saptatizatasthAna grantha ...... sthAnAMga sUtra......... samavAyAMga sUtra samavAya-32 .. samavAyAMga sUtra ........ ..... ....... 319 sthAnAMga vRtti ........... .......... ............... 408 sthAnAMga vRtti ....... ........ .............. 412 samavasaraNa stotra ......... samavasaraNa stotra ......... ......... 30............. samavasaraNa avacUrNi .... ..... 3) ............................. samavasaraNa stotra avacUrNi..... samavAyAMga sUtra ..... ...................... 3) ............................... $09 samavasaraNa stotrAvacUrNi ................... 3) ................................. 612 sthAnAMga sUtra - TIkA.......................... 30......... samavAyAMga sUtra .............................. 30 ...... * * * * * * * * * * * * * *************.... 996 saMgrahaNI...................................... .................... 12 saMgrahaNI, ................ 319 sthAnAMga vRtti .......... 358 siddhAMta ziromaNi (bhASkarAcArya) ....... ......... 383 sthAnAMga sUtra.. *. 52 6 samavAyAMga .... hIra praznottara ..... 329 hIra praznottara .... . 30 ...... *.. 60 589 * * * * * * * * * * , , , , , , , , , . . . . . . . ! . . cer 31 .......*** * * * * ,,,................. ....... ..559 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka kAla lokaprakAza pUrvArdha anukrarmANikA ............ 3 ....... che ja * vaMdanAvalI 27 AgamamAM prazna-dravyo keTalA ? * upakAra smRti Na svIkAra ... 28 vartanAdinuM vizeSa svarUpa ............. * A graMtha aMge kaMIka ! . 29 pariNAmanuM vizeSa svarUpa ............ * prakAzakIya. 30 pariNAmanA be prakAra .. ........ 31 pariNAmanA traNa prakAra .... * kAlaloka sarga 28 thI 31nuM TUMkamAM vivaraNa ..9 32 kriyAnuM vizeSa svarUpa........ * AgamapAThonI yAdI . *******...... 2 2 33 kriyAnA traNa prakAra ......... 34 paravAparatvanuM vizeSa svarUpa ....... sarga-aThThAvIsamo 35 kALa zuM upakAra kare che ? ......... naMbara viSaya zloka naM. | 3 manuSya kSetranI bahAra maMgalAcaraNa ........... kALadravyane viSe zaMkA kALanI utpatti . 37 manuSya kSetranI bahAra kALadravyanI jyotiSa cakranI utpatti .... zaMkAnuM samAdhAna .... ........... kALanI bAbatamAM anya AcAryano mata ... kALa dravyanA 11 nikSepa vartanAnI vyAkhyA.... ......... ane tenuM vivaraNa ... ........ 6 pariNAmanI vyAkhyA | 39 sanmAna kALa kone kahevAya ? . kriyAnI vyAkhyA .. .. .. 40 sthApanA kALa kone kahevAya ? .......... 8 parAparanI vyAkhyA .... 41 dravya kALa kone kahevAya ? .............. 96 9 vartanAdi cAra prakAra te ja kALa ........ 42 jIva dravyane viSe sAdi-sAMtAdi bhedo .... 98 10 kALa kone kahevAya ? ....... 13 43 siddhanA jIvo bhavya ke abhavya ? ..... 101 11 vartanAdi vaDe prApta thayelo kALa e juduM 44 ajIva dravyane viSe sAdi-sAMtAdi bhedo 103 dravya nathI tenI siddhi ..... .......... 45 addhAkALa kone kahevAya ? ............. 105 12 A bAbatamAM anya AcAryano mata ..... 18] 46 yathAyuSka kALanuM svarUpa ............... 108 13 kALa nAmanA chaThThA dravyanI siddhi ........ 47 upakrama kALanuM svarUpa ................. 111 14 samayAdi kALanA vizeSo . 48 upakrama kALanA be prakAra... 15 kALa dravya na hoya to...... 49 samAcArInA traNa prakAra .............. 116 16 hemaMta RtunA kAraNe thatA pheraphAra ..... 50 chaThThA upakramakALamAM dazavidha 17 vasaMta RtunI zobhA. samAcArInuM svarUpa......... ......... 119 18 grISma RtunuM varNana 51 icchAkAra Adi samAcArInI 19 varSARtumAM meghanI dhArA...... vyAkhyAo ......... 120 20 zarada RtumAM sUrya-candrano pratApa ........ 52 ogha samAcArI kone kahevAya ? ...... 129 21 RtunA bhedanuM mukhya kAraNa kALa ........ 53 sopakrama AyuSyavALA jIvo zuM kare ? . 13 22 AmrAdi vRkSone kALanI apekSA .. 54 upakrama kayA karmonA thAya ? .......... 137 23 kALadravya na mAnIe to .... 55 apavartanA kayA karmonI thAya ? ....... 138 24 atItakALanA be prakAra ..... 51 | 56 karmonA upakrama viSe zaMkA .. 25 bhaviSyakALanA be prakAra para 57 karmonA upakrama viSenI 26 kALadravyanI anumAnathI siddhi ........... 53 zaMkAnuM samAdhAna ... 143 S DY ? 141 * Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 159 66 zranA 201 | ja je kAlaloka 58 karmonA vipAka be prakAre .............. 148 92 eka yuganA keTalA rAtri-divasa thAya 59 yathAsthiti vaDe bhogavAtA karma tenI gaNatrI ........ ............. 446 viSe zaMkA........... ..... 149 93 eka yuganA mAsanI saMkhyA 60 tenuM samAdhAna .... .......... 152 jANavAnI rIta ........ ..... 456 1 kRtanAza ane akRtAgama nAmanA 94 yuganI zarUAta kayAre thAya ? ........ 461 doSanI prApti viSe zaMkA ............. 155 95 zrAvaNa kRSNa pratipadAe yuga 6ra tenuM samAdhAna ............. vigereno AraMbha....... ......... 467 63 dezakALanuM svarUpa ....... 182 96 te aMge bIjA vidvAnonA matAMtaro .... 469 64 kALakALa viSe ........................ 186 97 AgamamAM kahyA pramANe yuga 65 navamAM pramANakALanuM savistara svarUpa che. 192 vigerenuM svarUpa ........ 473 pramANakALa-saMkhyAta, asaMkhyAta 98 dakSiNAyanano AraMbha ........ 479 ane anaMta ema traNa prakAre.. ......... 99 uttarAyanano AraMbha .................. 482 67 samaya kone kahevAya tenuM svarUpa ...... 100 sUryanA ayanane jANavAnI rIta ....... 483 68 prANanuM svarUpa ............... 213 101 yuganI madhye nava mAsa vyatIta thaye pAMcame 69 kSullaka bhavanuM svarUpa ...... 218 karyuM ayana che ? te jANavAnI rIta ... 489 70 eka muhUrtamAM thatA kSullaka bhavo ...... 223| 102 pacIza mAsa pachI dasame AvatAM ayana 71 kALanA tola ane mApanuM svarUpa ...... 54 jANavAnI rIta ........ .......... 497 72 nAlikA kone kahevAya ? .............. 278 103 candranA 134 ayanonuM svarUpa ........ 504 73 muhUrtatola ane mApanI apekSAe 104 134 ayananA muhUrta pramANe eka rAtri-divasa .... ayananA keTalA ? tenI trirAzi ...... 515 74 pAMca prakAranA saMvatsaranuM svarUpa ....... 290 105 sUrya-candranA ayanono mukAbalo ....... 119 75 kALa vizeSo sUryavarSanA mAna vaDe 106 ayananA AraMbharUpa kahyA te viSe zaMkA ..................... 29 6 ayananI AvRttio ...... 530 ha : tenuM samAdhAna ........ ............ 298 107 koIpaNa AvRtti kaI tithie Ave ? 77 pAMca prakAranA mAsanuM pramANa ......... 309 te jANavAnI rIta ......... 537 78 pAMca mAsanI utpatti viSe. 108 yugane viSe pahelI AvRttinI 79 sarva nakSatrono kSetra vikhaMbha. 320 tithi jANavAnI rIta ................. 541 80 candranI kaLAnI vRddhinahAni ... ..... 330 109 mahA mAsamAM thatI bIjI 81 kRSNapakSa-zuklapakSa viSe AvRttinI kaI tithi ? ............ 549 82 RtumAsa kevI rIte thAya ...... 110 trIjI AvRtti kaI tithie ........... 554 83 sUryamAsa viSe .............. 339 111 sUryanI eka AvRttithI bIjI AvRtti adhika mAsanI utpatti keTalA diva Ave ? ane kevI rIte ?559 85 pAMca prakAranA mAsanuM prayojana ...... 11 2 daze AvRttine viSe surya bhogya nakSatro 567 86 sUryavarSanA 366 rAtridivasa 113 viSuvanuM svarUpa ........ pa74 jANavAnI rIta ....... 368 | 114 viSuvonI sAthe tithi, sUrya, caMdra, 87 sUrya varSAdinA keTalA muhUrta ? ........ 376 | nakSatrano yoga ........................ pa79 88 suryavarSa-candravarSAdinA tolanuM pramANa... 383 [ 115 viSuvatanuM karaNa , . 592 89 pAMca varSanA yuganuM vizeSa svarUpa ..... 392 116 yugane viSe paheluM viSuva kaI tithie ? 595 90 cUrNikA bhAga kone kahevAya ........... 408 117 chae RtunuM svarUpa ... Soo 91 sUryanA muhUrtanuM pramANa lAvavAno upAya 432 118 sUrya RtunuM karaNa . 618 *... 283 315 84 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka 27 **... 1013 35 | tithina 119 eka yugamAM AvatI 30 Rtuo kayAre 152 dakSiNAyanane viSe chAyA porasI pUrNa thAya ? .... ......... 636 tenuM pramANa .. 1012 120 Rtune samApta karanArI tithinuM karaNa . 666 153 pAda, jAnu ane vetanuM 121 candrane AzrayIne RtuonuM svarUpa .... 680 pramANa 122 caMdraRtu jANavAnuM karaNa ............... 688 | 154 dakSiNAyana tathA uttarAyanamAM dhruvAMka ..1017 123 caMdra-Rtu kaI tithie pUrNa thAya....... 700 155 yuganA pAMca varSamAM thatI chAyAnI 124 sUryaRtu samApti vakhate caMdra sUryanuM hAni-vRddhi ....... ... 1018 kayuM nakSatra hoya ? ... 156 traNamAse ane cha mAse thatI chAyAnI 125 bAra mAsanA laukika ane hAni-vRddhinuM pramANa ......... . 1028 lokottara nAma......... 157 dareka ayanamAM AvatI ahorAtri ane 126 paMdara divasanA nAma .... 42 tithionuM pramANa ........ .........1037 127 paMdara rAtrinA nAma ....... 47 158 parvanI iSTa tithie porasI 128 paMdara tithionA nAma ..... 751 jANavAnI rIta ..... ............1043 129 paMdara tithionA svAmI . ........... 759 159 yuganA paMcAzImA parvamAM thatI pAMcamanI 130 ahorAtra tathA tithionI tithie chAyA-porasI jANavAnI rIta . 1051 utpattimAM pheraphAra ........... 160 yuganA 97 parva jAya tyAre pAMcamanI 131 tithionA kALanuM pramANa . 767 tithie keTalAM pagalAMnI porasI thAya 1061 132 icchita tithie kALanuM pramANa 161 ayanamAM porasInA pramANathI vyatIta jANavAnuM karaNa ..... ......... 775 tithinuM jJAna karavAnI rIta .......... 1000 133 amarAtra (kSayatithi)nuM svarUpa ........ 884 162 cAra pAdavALA dhruvAMkamAMthI ATha AMgaLanI 134 yugapUrvArdha ane yugapazcimAInuM yaMtra .... 844 chAyAnI hAni thatAM 135 naSTratithi jANavAnuM karaNa ............. 851 uttarAyaNanA divaso . 1076 136 bava, bAlavAdi karaNonI prarUpaNA ..... 867 163 pAdona pauruSI viSe .... 1080 137 e karaNonA svAmI tathA prayojana .... 885 164 sArdha pauruSI viSe........ ....1083 138 haMmezA pharatA trIza muhUrto ............ 886] 165 pUrvArdha pauruSI viSe ......... ......... 1085 139 caMdra saMbaMdhI nakSatrone pheraphAranuM vivaraNa 895 | 166 sarga samApti ......................... 1090 140 icchita tithie nakSatra jANavAnuM karaNa 898 sarga-28 aMge vivecana.. pAnA naM. 174thI 193 141 caMdra nakSatra jANavAnI paddhati........... 920 sarga-ogaNatrIsamo 142 kayA divase kayA nakSatro hoya ? ...... 924 pUrvAga tathA pUrva kone kahevAya ............ 143 yuganI AdimAM prathama tithie karyuM eka pUrvanA keTalA varSa thAya ............. caMdra nakSatra hoya ? ........ ........... 946 aMka sthAnanI nAmAvali-mAthura 144 bIjI tithie kayu caMdra nakSatra hoya ? . 954 vAcanAne anusAre........................ 145 sUrya saMbaMdhI nakSatrone lagatuM vivaraNa... 959 valabhI vAcanAnusAra aMka nAmAvali .... 13 146 ISTratithie sUrya nakSatra jANavAnuM karaNa 968 kALamAna vaDe zuM zuM mapAya ............. 23 147 nakSatronI bAdabAkInI rIta ........... 973 avasarpiNInA cha ArAnA nAmo tathA 148 sUrya nakSatra zodhavAnuM udAharaNa ........ 982 teno kALa......... ***... 29 149 porasI jANavAnuM karaNa ................ 991 | utsarpiNInA cha ArAnA nAmo tathA 150 dakSiNAyana-uttarAyaNamAM porasInI vRddhi teno kALa... hAni viSe....... . 996) kALacakra viSe........ 151 porasInI chAyAnI vadhaghaTa ............ 1009 | 9 avasarpiNI kALa kone kahevAya .......... m m lh *****. 33 che che ja je Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 10 utsarpiNI kALa kone kahevAya .... pahelA ArAnuM varNana 11 12 dasa prakAranA kalpavRkSonuM varNana ......... 13 yugalika puruSonA dehanuM varNana ..... 14 batrIza lakSaNonA nAmo .... dA prakAranA alaMkAra 17 yugalikonI viziSTatA 18 yugalikonA AhAranuM svarUpa tathA anya viziSTatA ... 19 yugalika kALe upadrava hotA nathI te viSe .... 55 104 42 121 15 yugalika strIonA zarIranuM varNana ... 125 16 yugalika strIonA svAbhAvika 20 yugalikonA cha prakAro 21 AyuSya baMdha, mugala janma, 49 divasanI pratipAlanA rIte samudramAM nAkhI zake te viSe zaMkA-samAdhAna .... 45 rAjyAbhiSeka mahotsava 4 41 nagarInuM vasAvavuM-rAjanIti pravartAvavI vigere .... trIjI ArAnA traNa vibhAga trIjA ArAnA yugalikanA dehAyuSya vigere 34 trIjA vibhAganuM svarUpa 35 trIjA ArAnA palyopamanA 169 175 196 ...... 211 1 214 2 22 49 divasanI pratipAlanA kevI rIte .. 23 yugalika marIne deva thAya 219 3 24 4 yugalikanA mRtadehanI vyavasthA ......... 224 25 yugalikanA mRtadehane upADIne pakSIo zI 227 5 26 avasarpiNImAM anaMtaguNa hAni Adi . 232 S 27 anaMtaguNa hAninI bhAvanA mATe praznottara.... 243 28 bIjA ArAnA yugalikanuM svarUpa .... 263 29 bIjA ArAnA manuSyonA cAra prakAra . 270 30 bIjA ArAmAM bhUminuM svarUpa vigere .. 273 31 trIjA ArAnuM svarUpa 32 33 ... 280 ... 281 203 48 210 prathama cakravartInI utpatti... 43 prabhunI dIkSA,, kevalajJAna, saMdha-sthApana, nirvANa 286 288 299 AThamA aMzanuM svarUpa.. 36 pahelA tIrthaMkaranI utpatti 37 38 301 agninuM pragaTa thavuM ..... ..... 303 prathama tIrthaMkare batAvela so zilpo .... 306 39 puruSanI 72 kaLA, strInI 64 kalA . 317 40 indra karela bhagavAnano pANigrahaNa temaja ... 333 44 cothA ArAnI zarUAta tathA tenuM nirUpaNa . cAra prakAranA varasAdanuM varasavuM ....... 343 46 cothA ArAmAM 23 tIrthaMkaro, 11 cakravartIonuM thavuM 45 47 tresaTha zalAkA puruSa 352 ... 354 zalAkA puruSanA cAra pAMcAdi prakAro . 350 49 sarga samApti .... 357 sarga trIzamo no 7 8 9 10 11 kAlaloka 13 14 318 17 319 328 329 tIrthaMkara nAmakarmanA heturUpa vIza sthAnaka. 1 vIza sthAnakamAM sAta poMnuM vAtsalya....... viranA traNa prakAra viSe 4 soLamuM vaiyAvacce' padanuM kevI rIte ArAdhana karavuM ? te viSe dazamA aMganuM samAdhAna tIrthaMkara nAmakarma koNa bAMdhe ? vIza sthAnaka tapanI vidhi ... jinezvaro tIrthaMkara nAmakarma kevI rIte vede ? 32 tIrthaMkara nAmakarma bAMdhanAra kayAM jAya ? .. 34 tIrthaMkara thanAra deva-nArakI viSe ........ 35 tIrthaMkarone garbhamAM keTalA jJAna hoya ..... 39 cyavana samaye indrAsananuM kaMpavuM tathA indranuM kArya 12 tIrthaMkara mAtAnA garbhamAM Ave tyAre mAtAnA cauda svapno cauda svapnone lagatuM vivaraNa eka janmamAM be padavIdharanI mAtA 15 keTalI vAra svapno jue te viSe....... 57 konI mAtA keTalA svapno jue ? .... 4e 16 mAtAe svapnanI vAta rAjAne karavAthI temaNe kahela phaLa svapna pAThakane bolAvavA; teoe kala phaLa-dohalAnuM pUravuM.. 13 .......... 18 20 42 45 47 1 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka 18 tIrthaMkarano janma 19 tIrthaMkaranA janma samaye rahelA grahonuM varNana... 31 20 chappana dikkumArIo viSe- 21. adholokanI ATha kumArIonA nAma .... 78 22 temanA vimAnanI racanA viSe 23. temano parivAra 24 jinezvaranI ane jinamAtAnI karela stuti 25 temanuM kartavya 26 UrdhvalokanI ATha kumArikAonA nAma tathA kartavya 27 pUrva rUcakanI ATha kumArikAonA nAma tathA kartavya 28 dakSiNa rUcakanI ATha kumArikAonA nAma tathA kartavya 29 pazcima rUcakanI ATha kumArikAonA nAma tathA kartavya 30 uttara rUcakanI ATha kumArikAonA nAma tathA kartavya vidizAnI cAradikkumArikAonA nAma tathA kartavya. madhya rUcakanI cAra dirkumArikAonA nAma tathA kartavya 56 dikumArikAoe karela prasUti kArya viSe 32 33 34 rakSA poTalI viSe saudharmendranI vigato 41 42 7 indrano vimAnamAM praveza kaI sopAnazreNi dvArA kayA deva praveza kare 70 43 divyaduMdubhinA nAda vaDe 83 47 84 89 92 49 50 96 102 104 106 108 35 zakrendranA AsananuM kaMpavuM, ane zakrastava.127 36 naigameSI devane sughoSA ghaMTAvAdananI indra karelI AjJA . 131 136 37 ghaMTAvAdanapUrvaka indranI udghoSaNA pAlaka vimAnanuM pramANa . 38 140 39 ratnamaya pIThikA para indranuM siMhAsana . 142 40 indrANIo, parSadAnA devo vigerenA bhadrAsanonI racanA 110 118 123 44 saudharmendranuM prayANa naMdIzvaradvIpa upara utarANa mAtAnI stuti 45 46 mAtAne avasvApinI nidrA temaja prabhunuM pratibiMba indra mahArAjA pAMca rUpa vaDe prabhune grahaNa kare. 178 48 indranuM meru parvata para Agamana...... 181 izAnendranI vigato 144 148 56 57 112 58 151 51 vaimAnika, bhavanapatyAdika 64 indronuM Agamana devalokanI ghaMTAo tathA vimAnonA nAmo 52 53 camarendra tathA balIndranI ghaMTA, vimAna vigere.. 54 55 AsananuM kaMpavuM ghaMTAvAdana vigere .... 182 puSpaka vimAnanI racanA tathA naMdIzvara dvIpa para utarANa . indradhvajanuM pramANa jyotiSkanI ghaMTAnA nAma janmAbhiSekanI taiyArI Abhiyogika devonuM tIrthonA pANI, puSpo, caMdanAgarU vi. lAvavuM 59 acyutendrano 8064 kaLazo vaDe abhiSeka 60 61 29 acyutendranA abhiSeka vakhate izAnendrAdi zeSa devo zuM kare ? abhiSeka pachI nRtyakauzala, aSTamaMgalika stuti izAnendra pAMca rUpa vikurve saudharmendre cAra vRSabhanA rUpa vaDe karela abhiSeka 62 63 64 prabhune pAMca rUpe grahaNa karI mAtA pAse mUkavA 65 kSudhAnI zAMti mATe aMguThAmAM amRta-saMcAra putranA janmanI jANa thatAM pitAe karAvelI nagara zobhA . 159 164 18 175 198 nAgakumArAdi devendronI ghaMTAnA nAmo . 204 temanA yAna vimAnanuM tathA 184 188 192 207 208 210 216 221 224 229 234 237 239 244 253 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kAlaloka 2 4 * 403 ran 338 ka7 mAtA-pitA dvArA prabhunA janma vizleSaNa 402 aMgeno AcAra ... 262 | 96 tiryaMca saMbaMdhI 4 peTAbhede 68 prabhunuM nAma sthApana ..... upasargonuM spaSTIkaraNa .. 69 prabhunI bAlyAvasthA-abhyAsa viSe ...... 26 97 sva saMbaMdhI 4 peTAbhede 7) bhogAvalI karmanA kSayArthe pANigrahaNa .. 273 upasargonuM spaSTIkaraNa .. 405 71 lokAMtika devonuM Agamana ........ 276 dhyAna viSe 72 vArSika dAna ......... 278 98 dhyAna eTale zuM ? tenA cAra bheda .... 41 1 73 pravrajyA mATe anujJA ................ 292 | 99 traNa yogamAM dhyAna kahela che 74 Asana kaMpavAthI prabhuno janma to temAM vAcika dhyAna zI rIte ghaTe ? jANIne 64 indronuM Agamana ........ 294 te viSe .......... . 419 75 devoe lAvelA tIrthajaLa tathA auSadhithI 100 dhyAna yogya koNa ? prabhuno abhiSeka ...................... 299 te mATe sthAna kevuM (?) .............. 429 76 svajanoe karAvelI zibikA ........... 303 101 ArtadhyAnanuM svarUpa tenA cAra bhedo viSe 438 77 kyA indro zibikAnI kaI bAhA upADe 311 102 raudradhyAnanuM svarUpa tenA cAra bhedo viSe 447 78 indro dvArA zibikA upADI cAlavuM .... 321 103 dharmadhyAnanuM svarUpa tenA cAra bhedo viSe. 458 79 dIkSA varaghoDAmAM maMgaLa, kaLazAdino 104 dharmadhyAnanA cAra AlaMbananuM svarUpa ... 467 anukrama ... ......... 326 105 cothA anuprekSA AlaMbananA 80 zubhAbhilASA pragaTa karatA nagarajano .. 332 cAra bhedonuM svarUpa ................... 472 81 kulamahattarAnA hitavacano ............. 106 zukla dhyAnanuM svarUpa tenA cAra prakAro.479 82 prabhunuM keza luMcana karavuM............... 343] 107 pahelA prakAra viSe [pRthakvavirtaka 83 Indra prabhunA skaMdha para devadUSya savicAra nAmanA] . sthApana kare ....... 108 ekatva vitarka nAmanA prabhue grahaNa karela cAritra tathA bIjA zukla dhyAna viSe . mana:paryavajJAnanI utpatti ... ......... 348 109 sUkSmakriyA anivarti nAmanA 85 prabhuno chamastha vihAra ...... trIjA zukla dhyAna viSe 110 samucchinnakriyA apratipAti pariSaho nAmanA cothA zukladhyAna viSe ....... 500 87 bAvIsa pariSahonA nAmo ............ 364 111 zukla dhyAnanA cAra cinho ........... 505 88 te pariSaho kyA karmanA udayathI thAya, 366 112 zukla dhyAnanA cAra AlaMbano ........ 512 87 samakALe be pariSaha kema na hoya ? | 113 zukla dhyAnanA dhyAnapUrvaka te viSe thoDA praznottaro ....... ........ 37 kevaLajJAnanI prApti ......... 523 90 chadmastha vItarAga temaja bhavastha samavasaraNanuM varNana ayogI viSe pariSaho ........ 386, 114 vAyukumAra-meghakumAra AdinuM kArya ..... 530 91 pariSahone kaI rIte sahana karavA ..... 390 115 prathama gaDhanI UMcAI-bhItanI upasarga viSe UMcAI vigere ...... ............ 534 92 upasarga kone kahevAya ................. 397] 116 gaDhanA cAra dvAronuM varNana ............ 537 93 upasargonA mukhya cAra prakAra.......... 398 | 117 cAre kAronA cAra dvArapALa devonA nAmo..542 94 devasaMbaMdhI 4 peTAbheda upasargonuM 118 prathama gaDhamAM zuM rahe . 545 vizleSaNa ... .... 399 [ 119 bIjA gaDhanI zobhA .... - 548 95 manuSya saMbaMdhI 4 peTAbhede upasargonuM 120 gaDhanA cAre dvAre rahela devIo viSe .. 550 84 prabha). Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka 121 bIjA gaDhamAM koNa rahe ? ............. 555 152 prajJapti vi.mAM batAvelA 122 trIjA gaDhanI zobhA tathA tenA racanAra uttarabhAgAnI rIta......... 817 devo viSe .... .. 558 | 153 737 prakAranA zrAvako .. nA zAvako ..... 827 123 gaDhanA cAra dvAre rahela dvArapALo viSe 560 | 154 zrAvakanA vratanA be vigerenA 124 traNa gaDha vaccenuM paraspara aMtara ....... 564 saMyogathI thatAM bhAMgA ................. 829 125 triNe gaDhanuM pramANa ekatra karatAM 155 eka vratanA uccAramAM prApta thatA bhAMgAne 1 yojana pramANa goLa samavasaraNa be vratanA saMyogathI thatA bhAMgA....... 853 kevI rIte thAya te viSe ..... . 571 | 156 bAra vratanA bhaMganI saMkhyA ............ 878 126 traNe gaDhanI paridhi ... ......... 581 157 zrAvaka padano artha 883 127 corasa samavasaraNanI hakIkata .......... 583 | 158 gaNadharonI sthApanA ....... 886 128 gaDhanI bhIMtonI 159 gaNadharo sUtranI racanA kare ..... 892 pahoLAI-pagathio AdinuM pramANa .... 584 | 160 pUrva sivAyanI traNa dizAmAM 129 trIjA gaDhamAM maNipIThikA devoe karelA arihaMtanA pratibiMba ... 900 tathA tenuM pramANa ....... 59 6 | 161 tIrthaMkarAdinA rUpanI taratamAtA ........ 908 130 pIThanA madhya bhAge rahela 162 arihaMtanA rUpane joIne lokonI azoka vRkSanuM varNana ....... | 605 | vicAradaSTi ......... ....... 914 131 24 tIrthakaronA 24 caityavRkSo ........ 607 163 bAra parSadA samavasaraNamAM kevI rIte bese..923 132 azokavRkSa nIce devachaMda kevo hoya ... 14 164 samavasaraNamAM kayA dvAra vaDe koNa praveza kare. .931 133 tribhuvananI upamAvALA chatratriko ..... 617 165 bAra parSadAmAMthI koNa 134 suvarNakamaLa upara dharmacakra .............. 20 kevI rIte dezanA sAMbhaLe.. ... 939 135 prabhuno samavasaraNamAM praveza ........... | 166 tiryaMco jAti vairane bhUlIne 136 tIrtha zabdanI vyutpatti................ 633 | dezanA sAMbhaLe ......... ........... 950 137 pAMtrIza guNothI yukta 167 samavasaraNamAM bali vidhAna .......... prabhunI vANIno mahimA ..... | 168 bIjI porasIe gaNadhara dezanA Ape .. 970 138 te upara DozInuM dRSTAMta ............... 651 | 169 prabhunA aSTa prAtihAryonuM svarUpa ...... 979 139 pAMtrIza guNonA nAmo-tathA samajUtI . 682 | 170 prabhunA cotrIza atizayonuM svarUpa .... 988 140 zrAvakanA bAra vratonuM svarUpa.......... 692 | 171 nAza pAmelA mukhya 18 doSonuM svarUpa..1001 141 bAvIza abhakSyo viSe ................ 702 | 172 prabhunA vihAranA samAcAra 142 pauSadhanA cAra prakAro 716 ApanArane apAtA inAma ........ 1007 143 cha prakAranA manuSyonI vyAkhyA ....... [ 173 prabhunuM nirvANa-teno mahotsava ....... 1014 144 sAmAyikanA cAra prakAra .............. 735 | 174 indrano vilApa ........ *. 102 5 145 aSTa pravacana mAtAnI samajUtI ....... 746 175 tIrthakara, gaNadharAdinA dehanA agni 146 180OO zIlAMganuM svarUpa........... 758 - saMskAra mATe citAo karAve che ...... 1031 147 18000 zIlAMga zI rIte thAya ? ... 763 176 prabhunI dADhAo aMgopAMgAdine 148 samAcArI rathanuM svarUpa ............... 793 indrodevo grahaNa kare 9" bA grahaNa kara ******........1046 149 zrAvakavratanA bhaMga...... 177 arihaMtano caityastUpa.................1054 150 traNa yoga ane traNa karaNa 178 sarga samApti ......... 1065 vaDe thatA 21 bhedo ..... 804 sarga-ekatrIsamo 151 Avazyaka sUtranI apekSAe gRhastha 1 cakravartI thavAnA nimitta kAraNa .......... mATenA thatA bhAMgA.... .. 810 kai gatimAMthI Avelo jIva ******** 954 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 kAlaloka no hfa w ja - sa , . - na V che cakravartI thAya....... ............ 11 38 mlecchonA devo vaDe cakrIne karAyela upadrava..190 3 cakravartInI utpatti bAlyAvasthAnuM svarUpa . 14 [ 39 mleccha rAjAonI zaraNAgati .......... 193 rAjAnA chatrIza guNo ...... ......... 23 40 senApatie karelo siMdhu-nikuTano jaya 197 cakraratnanI utpatti ...... ... 29 | 41 himavAna parvata tarapha cakraratnanuM pramANa 199 cakra saMbaMdhI mahotsava-18 42 himavAna parvata samIpa chAvaNI zreNionA nAma ............ aThThama vagere.. ......... 202 7 cha khaMDanA vijaya mATe cakrInuM prayANa .... 37 43 himavAna devanuM bheTazuM-satkAra-visarjana 208 8 mAgadhatIrtha tarapha prayANa .... 44 RSabhakUTa tarapha prayANa ................ 211 9 cakravartInI chAvaNI 45 RSabhakUTa para cakrIe lakhela nAma .... 212 10 pauSadhazALAmAM aThThama ...... 46 vaitAdya sanmukha cakraratnanuM gamana, 11 devAdhiSTha bANanuM pheMkavuM..... akrama vigere .... .. 217 12 pAMca sthAnonA nAmo ...... 47 vidyAdharonuM cakrIne bheTazuM-aSTAnikA. 223 13 mAgadhakumAra devano krodha ............... 48 gaMgAdevIne vaza karavI. tenA 14 mAgadhakumAra devano pazcAttApa.......... saMbaMdhI mahotsava ......... 227 15 mAgadhakumAra devanI cakravartIne 49 khaMDaapAtA guphAnA naktamAla bhaTaNuM-vinaMtI ....... devanuM sAdhavuM ...... . 230 16 mAgavakumAra saMbaMdhI aSTAhikA mahotsava 50 gaMgAnA uttara niSphaTane sAdhavAnI 17 varadAmatIrtha tarapha prayANa ... senAnIne AjJA.... 232 18 varadAmeza upara cakravartI zAsana ........ khaMDaapAtA guphA ughADavAnI prabhAsa tIrtha tarapha prayANa ............... senAnIne AjJA ........ ..... 238 20 siMdhudevInA bhuvana sanmukha prayANa ....... 90 | pa2 guphAomAM Agamana-nirgamana 21 siMdhudevI saMbaMdhI aSTama tapa ............ 95 viSe zaMkA-samAdhAna 242 22 siMdhudevInA bhaTaNAno svIkAra .......... 98 pa3 navanidhAnanuM sAdhavuM .................. 245 23 siMdhudevI saMbaMdhI aSTA. mahotsava ..... 100 54 dakSiNabharatArthanA gaMgA niSkuTano vijaya. 250 24 vaitADhaya kaTaka sanmukha cakranuM prayANa .102 55 cakrInuM svarAjadhAnI tarapha prayANa ...... 253 25 tamisrA guphA tarapha prayANa ............ 106 | 56 cakrIno rAjadhAnImAM praveza ............ 257 26 kRtamAla devanuM Asana kaMpana-bheTazuM ... 108 57 potAnA mahelamAM praveza... 264 27 senAnIratnanuM siMdhu niSkaTane sAdhavuM ... 111 58 cakrIne abhiSeka mATe vijJapti ........ 268 28 senAnIratnanI cakravartIne vijJapti ..... 124] pa9 abhiSeka maMDapanI racanA.............. 272 29 tamisrA guphAnA dvAra ughADavAnI 6) ucca graho-nakSatromAM cakrIno abhiSeka 278 senAnIratnane AjJA ......... .......... 129 ! 61 cakrIne devo-rAjAo AdinuM abhivAdana..283 30 tamisrA guphAnA dvAranI sevA-pUjA ..... 131 | 62 digvijayamAM kula tera aThThamo .......... 287 31 tamisrA guphAnA dvAra ughADavAno 3 cakraratnano AyudhazALAmAM praveza....... 296 aMtima upAya daMDa ................... 137 64 cauda ratno viSe .......... 297 32 tamisrA guphAnuM tAroghATana ............ 140 | 65 sAta ekendriya ratno... 298 33 cakrIne senApatinuM nivedana........... 144 da6 cakraratnanuM varNana .......... 299 34 cakravartIno tamisrA guphAmAM praveza ...... 148 | 67 daMDaratnanuM varNana .......... 307 35 uttara dvAra tarapha prayANa ............... 153 68 khaDjharatnanuM varNana 315 36 cakrInA sainya sAthe mleccha rAjAonuM yuddha...159 | 69 chatraratnanuM varNana 321 37 senAnIratna sAthe pleccha rAjAonuM yuddha. 176 | 70 carmaratnanuM varNana ........ 88 .................... 328 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka 33 . 193 , , , , , , , , , 71 maNiratnanuM varNana ......... .......... 341 ] 93 dvitIyAdi nidhAnanuM svarUpa ............ 511 72 kAMkiNIratnanuM varNana. 94 navanidhAnonuM mApa 534 73 paMcendriya ratnonuM svarUpa 95 cakravartInI RddhinuM varNana .......... 541 74 senApati ratnanuM svarUpa ...... 365 96 vAsudeva-baLadevanuM svarUpa.......... 559 75 gRhapati ratnanuM svarUpa ................ 376 97 utpatti-deha-varNa vigere 566 76 vArdhakI ratnanuM svarUpa ............... 381 98 vAsudevanA deha-varNa-sAtaratno 77 vAstuzAstramAM prAsAdanA 16 prakAra ... 385 kAMti-zakti Adi ........ .. 573 78 16 prakAranA gharonuM phaLa .... 99 baladevanA deha-varNa-vastra-ratno 79 AyanuM svarUpa ....................... 410 vagere viSe............ bAda 11 * ***************........... 584 80 vyayanuM svarUpa 431 10) vAsudeva-baladevanI strIo . .. 591 81 aMzanuM svarUpa............ 436 101 vAsudevanA baLa upara dRSTAMta . 82 vAstu prAraMbhano vicAra ............ 439 102 koTizilAnuM sthAna dareka vAsudeva 83 khAtanA muhurta viSe ....... 442 keTalI UMcI kare....... ........ 598 84 vAstunI vidizAno niyama............ | 103 koTizilA upara siddha thayela 85 vAstu kSetranA devo ........ .......... 451 munionI saMkhyA... ...... 605 86 vAstu kSetranA devonI pUjAvidhi ....... | 104 prativAsudevanuM TUMka svarUpa .............. 610 87 purohita ratnanuM svarUpa ........... 469 105 nava nAradonuM svarUpa................ 88 gajaratnanuM svarUpa 10 chaThThA aMgamAM nAradanuM svarUpa .......... 27 89 adhvaratnanuM svarUpa .. 474 107 11 rudronuM TUMkamAM svarUpa ............. 634 90 strIratnanuM svarUpa ... 108 sarga samApti... **************** 640 91 cakrInA yakSa sevakonI saMkhyA ... 501 92 navanidhAnanuM svarUpa 503 naMbara citrAnukramaNikA sarga naM. zloka naM. peja ne. 1 bAra ArAnuM kAlacakra 29.......... 29 ....... pa23 aDhAra hajAra zIlAMga ratha ....... 30....... 758 ....... 524 zrI dazavidha cakravAla samAcArI ratha ....... 30........ 790 ....... pa25 nava nidhAnanI peTIno sAmAnya dekhAva....... - 31 ........... 3 ....... 526 5 cha khaMDa tathA mAgadhAdi traNa tIrtho.. ....... 31 .......... 59 ....... 526 6 cakravartInA ane vAsudevanA ratno 31....... 299 ....... pa27 464 13 ja che 5 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka - mRtabhakitanAM sahayogI 1. zrI jaina zve. mUrtipUjaka saMgha ziva 187, jaina sosAyaTI, sAyana vesTa muMbaI-22. 2. zrI hIrasUrIzvarajI jagadaguru zve. mU. tapagaccha jaina saMgha TrasTa daphatarI roDa, malADa (isTa) muMbaI-97. 3. zrI kailAsa-kaMcana bhAva sAgara zramaNa saMgha sevA TrasTa C/o. bipInabhAI ke. pArekha 5, pArzvadarzana, jUnA nAgaradAsa krosa roDa, aMdherI (pUrva) muMbaI-69. 4. hAlAra tIrtha mu. vaDAlIyA sIMhaNa, vAyA jAmakhaMbhAlIyA, jI. jAmanagara. 1. zrI dAnasUrIzvarajI jJAnamaMdira ane pauSadhazALA TrasTa amadAvAda-1. 2. zrI ghATakopara jaina zve. mU. pU. tapagaccha saMgha ghATakopara, muMbaI. 3. zrI jaina zve. mU pU. saMgha navajIvana sosAyaTI, muMbaI. 4. zrI subAjI ravacaMda jecaMda jaina vidyAzALA TrasTa dozIvADAnI poLa, amadAvAda-1. 5. zrI bhavAnIpura jaina glaeN. mU. saMgha kalakattA. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI paMcAsarApArzvanAthAya namaH // // zrI vinayavijayopAdhyAyaviracitaH // zrI lokaprakAzaH x gUrjara bhASAnuvAda sametaH / _____kAlalokaH atha aSTAviMzatitamaH sargaH kevalAlokavatraikA-likImullAsayan dhiyaM / zrImAn zaMkhezvaraH pArtho vitanotu satAM zriyaM // 1 // svarUpaM diSTalokasya jinoddiSTamatha brUve / guruzrIkIrtivijaya-kramasevAptadhIdhanaH // 2 // lokAnubhAvato jyoti-zcakraM bhramati sarvadA / nakSetre tadgatibhava: kAlo nAnAvidhaH smRtaH // 3 // kAlaloka sarga aThayAvIsamo jema kevalajJAna traNa lokanA jJAnano vikAsa kare che, tema jJAnAdi lakSmIvALA zrIzaMkhezvara pArzvanAtha sapuruSonI jJAnAdika lakSmIne vistAro.1. gurumahArAja zrI kIrtivijayajI mahArAjanA caraNanI sevA karavAthI mane buddhirUpa dhana prApta thayuM che, tethI huM zrIjinezvaroe kaheluM digdaloka (kAlalokonuM svarUpa kahuM chuM. 2. A manuSyakSetra (aDhIdvIpa)ne viSe niraMtara AkAzamAM sUryacaMdrAdi jyotiSacakra lokanA svabhAvathI ja pharyA kare che. tenI gatithI kALanI utpatti thAya che. te kALa vividha prakArano kahyo che.3. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 tathoktaM jyotiSkaraMDake logANubhAgajaNiaM joisacakkaM bhaNaMti arihaMtA / sabve kAlavisesA jassa gaivisesaniSphannA // 4 // atrAhuH ke'pi jIvAdi-paryAyA vartanAdayaH / / kAla ityucyate tajjJaiH pRthagadravyaM tu nAstyasau // 5 // tathAhi - jIvAdInAM varttanA ca pariNAmo'pyanekathA / kriyA parAparatvaM ca syAtkAlavyapadezabhAk // 6 // tatra ca - dravyANAM sAdisAMtAdi-bhedaiH sthityAM caturbhidi / yatkenacitprakAreNa varttanaM varttanA hi sA // 7 // dravyANAM yA pariNatiH prayogavinasAdijA / navatvajIrNatAdyA ca pariNAmaH sa kIrttitaH // 8 // bhUtatvavarttamAnatva-bhaviSyatvavizeSaNA / yAnasthAnAdikAryAnAM yA ceSTA sA kriyoditA // 9 // te viSe jyotiSkaraMDaka nAmanA graMthamAM kahyuM che ke lokanA svabhAvathI A jyotiSacakra utpanna thayeluM che, ane tenI ja gativizeSathI vividha prakArano kALa utpanna thayo che-ema jinezvaro kahe che.40 ahIM kALa viSe koI AcAryo kahe che ke -jIvAdinA paryAyo ja vartamAna Adi kALa che-ema vidvAno kahe che, tethI kALa nAmanuM juduM dravya nathI.5. te A pramANe-jIva, ajIva vigerenI vartanA-hovApaNuM 1, temano aneka prakArano pariNAma 2, temanI kriyA 3 tathA temanuM parAparatva 4 (para eTale prathama ane apara eTale pachI) e sarva kALazabdathI kahI zakAya che. 6. temAM (1) sAdisAMta vigere bhedothI cAra prakAranI sthitimAM koIpaNa prakArathI dravyonuM je hovApaNuM-te vartanA kahevAya che.7. (2) prayogathI ke svAbhAvika, dravyonI je pariNati thAya che, tathA navApaNuM ke junApaNuM je thAya che, te pariNAma kahevAya che.8. (3) bhUtatva, vartamAnatva ke bhaviSyatva-evA vizeSavALI je padArthonI gati ke sthiti vigere ceSTA, te kriyA kahevAya che.9. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALanI siddhi pUrvabhAvi paraM pazcA-dbhAvi cAparamiSyate / dravyaM yadAzrayAdukte te paratvAparatvake // 10 // evaM ca dravyaparyAyA evAmI varttanAdayaH / saMpannAH kAlazabdena vyapadezyA bhavaMti ye // 11 // paryAyAzca kathaMcitsyu-rdravyAbhinnAstatazca te / dravyanAmnApi kathyaMte jAtu proktaM yadAgame // 12 // tadyathA - 'kimidaM bhaMte kAletti pavuccati ? go0 ! jIvA ceva ajIvA ceva tti' atra dravyAbhedavarti-vartanAdivivakSayA / kAlo'pi varttanAdyAtmA jIvAjIvatayoditaH // 13 // varttanAdyAzca paryAyA eveti prAg vinizcitaM / tadvarttanAdisaMpannaH kAlo dravyaM bhavetkatham ? // 14 // paryAyANAM hi dravyatve-'navasthApi prasajyate / paryAyarUpastatkAlaH pRthag dravyaM na saMbhavet // 15 // (4) koIpaNa dravya (padArtha) jenA AzrayathI pahelo thAya te para ane pachI thAya te apara kahevAya che. 10. A pramANe vartanAdi cAra padArtho kahyA, te dravyanA paryAyo ja che ane temane kALazabdathI kahI zakAya che.11. paryAyo koIka apekSAe dravyathI abhinna paNa hoI zake che, tethI te paryAyone koIka vakhata dravyarUpe paNa kahI zakAya che.12. - te viSe AgamamAM kahyuM che ke-"he bhagavAna! kALa eTale zuM? he gautama! jIva ane ajIva-e ja kALa kahevAya che.' A sUtramAM dravyathI abhedapaNe rahelA vartanAdinI mukhya vipakSAthI vartanAdi paryAyarUpa kALane paNa jIva ane ajIvapaNe ja kahyo che.13. kALa e vartanAdi cAra paryAya svarUpa che. e AgaLa siddha karI gayA chIe, tethI vartanAdi vaDe prApta thayelo kALa juduM dravya zI rIte thaI zake ? 14. jo kadAca paryAyone judA dravya tarIke mAnavAmAM Ave, to anavasthA nAmano doSa Avaze. (eTale ke dareka dravyanA anaMta paryAyo hovAthI dravyanuM niyatapaNuM thaI zakaze nahIM, e anavasthAdoSa kahevAya Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlalAka-sarga 28 ityaM caitadurIkAryaM vartanAdyAtmako'nyathA / kAlAstikAyaH svIkAryo bhavedvyomeva sarvagaH // 16 // na cAhadiSTAdiSTaM tat siddhAMte yatpunaH punaH / paMcAstikAyA evoktAH kAlo dravyaM pRthag na tat // 17 // pare tvAhuH samadravya-pravartI vartanAdikaH / paryAyaH kAlanAmA mA pRthag dravyaM bhavatvaho // 18 // kiMtu yo'rkAdicArAbhi-vyaMgyo nRkSetramadhyagaH / kAlo na syAtkathaM kAryA-numeyaH paramANuvat // 19 // yacchuddhapadavAcyaM tat sadityanumiterapi / SaSThaM dravyaM dadhat siddhiM kAlAkhyaM ko nivArayet // 20 // kAladravye cAsati ta-dvizeSAH samayAdayaH / kathaM nu syurvizeSA hi sAmAnyAnucarAH khalu // 21 // che.) tethI paryAyarUpa kALane juduM dravya kahevuM te asaMbhavita che.15. A rIte ja A vAta svIkAravI joIe. nahIM to sarvatra vyApIne rahelA AkAzane jema astikAya kahevAmAM Ave che, tema sarvatra vyApIne rahelA vartAnAdi svarUpavALA kALane paNa astikAyarUpe svIkAravo paDaze. 16. ane te rIte to tIrthakarone ISTa paNa nathI ane temaNe kahyuM paNa nathI, kAraNa ke siddhAMtamAM vAraMvAra pAMca ja astikAya kahelA che; tethI kALa e juduM dravya nathI, ema siddha thAya che.17. A viSe bIjA AcAryo to A pramANe kahe che-aho ! sarva dravyomAM rahelA vartanAdi paryAyane bhale kALa nAmanA judA dravya tarIke na kaho. paraMtu manuSyakSetramAM sUryAdinI gatithI spaSTa jaNAto evo kALa paramANunI jema kAryavaDe anumAna pramANathI kema siddha na thAya? 18-19. je dravya zuddha eka ja zabdathI kahevAtuM hoya, te sat eTale vidyamAna ja che, evA anumAnapramANathI paNa kALa nAmanuM chaThThuM dravya siddha thAya che, tene koNa nivArI zake ? 20. jo kALa nAmanuM juduM dravya na hoya, to te kALanA samayAdi je vizeSo che, te zI rIte kahI zakAze ? kemake sAmAnyane anusaranArA ja vizeSo hoya che. eTale ke sAmAnya (kALa) vinA vizeSo (samayAdi) hoI zake ja nahIM. 21. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rtuno prabhAva samayAdyAzca kAlasya vizeSAH sarvasaMmatAH / jagatprasiddhAH saMsiddhAH siddhAMtAdipramANataH // 22 // kiMca - sahaiva syAtkisalaya-kalikAphalasaMbhavaH / eSAM niyAmake kAla-rUpe dravye'sati kSitau // 23 // bAlo mRdutanurdIpra-dehazca taruNaH pumAn / jIrNAMgaH sthaviraceti vinA kAlaM dazAH katham // 24 // RtUnAmapi SaNNAM ya: pariNAmo'styanekadhA / na saMbhavetso'pi kAlaM vinAtividitaH kSitau // 25 // tathAhi - himAtipAtAddhemaMte pratyagni zalabhA iva / kaMpakAyA raNatA pataMti muditA janAH // 26 // janayaMti jane jADyaM tuSArAzleSiNo'nilAH / pariSvajaMti nIraMdhaM yuvAnaH kAminIrnizi // 27 // mahAsarAMsi styAyaMti dahyate'bhojinIvanaM / ujjRbhate navodbhinna-yavAdiSu ca yauvanaM // 28 // samayAdi e kALanA ja vizeSa che, e vAta sarvane mAnya che, jagatamAM prasiddha che ane siddhAMta vigerenA pramANathI paNa siddha che. 22. jo pRthvI upara niyAmaka kALarUpa juduM dravya na hoya, to vRkSone ekI sAthe ja patra,puSpa ane phaLanI utpatti thavI joIe. 23. bALakanuM zarIra komaLa hoya che, yuvAna puruSanuM zarIra dedIpyamAna hoya che. ane vRddhanuM zarIra jIrNa hoya che, to AvI bAlyAdi avasthAo kALa vinA zI rIte ghaTI zakaze ? 24. chae Rtuono aneka prakArano pariNAma pRthvI para atyaMta prasiddha che, te paNa kALa vinA saMbhavato nathI. 25. te A pramANe- hemaMta RtumAM ghaNuM hima paDavAthI kaMpatA zarIravALA ane kaDakaDatA dAMtavALA loko harSathI ja pataMgiyAnI jema agni tarapha doDe che. 26. jalakaNathI yukta zItalavAyuthI manuSyo TharI jAya che, tethI yuvAna puruSo rAtrIe strIone gADha AliMgana kare che. 27. moTA sarovaro TharI jAya che, kamaLanAM vana baLI jAya che ane navA ugelA javAdi dhAnyo bahu sArAM pAke che. 28. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abahizcAriNAM rAtrau zizire saMvRtAtmanAM / asaMyama ivarSINAM janAnAM syAdapriyaH zazI // 29 // pUrvoe: ne: pava-vRtA: zizuva:| badaryo mAtara iva dadhati dyutimadbhutAM // 30 // kuMdavallayaH zubhradIpra - prasUnadazanazriyaH / hasatIva himamlAnA - nanaM kamalakAnanaM // 31 // utphullanAnAkusumA-savapAnamadoddhurAH / bhrAmyaMti bhramarA bhUri- rajodhUsarabhUghanAH // 32 // dattAzrayA dattabhojyA mAkaMdairupakAribhiH / abhyasthatIva Amopa-niSaT jonidghinAH // 33 // prIme vinA: dUra: nai: zoSayati kSiti / kalau nRpa ivodeti tRSNA loke'dhikAdhikA // 34 // munionI jema mANaso zizira RtumAM rAtre bahAra nIkaLatA nathI ane AtmAno saMvara kare che. tathA munione asaMyamanI jema temane (manuSyane) caMdra upara prIti thatI nathI.29. kAlaloka-sarga 28 pAkelAM phaLathI pUrNa evI boraDIo mAtAnI jema bALakonA samUhathI vIMTaLAIne adbhuta kAMtine dhAraNa kare che.30. himathI karamAI gayelA mukhavALA kamaLanA vanane zveta ane vikasvara puSparUpI dAMtavaDe zobhatI kuMdalatAo hase che. arthAt zizira RtumAM boraDIne bora Ave che, kuMdalatA khIle che ane kamaLo karamAI jAya che. 31. vasaMta RtumAM khIlelA vividha prakAranA puSponA rasanuM pAna karIne madonmatta thayelA bhamarAo cAre tarapha bhame che ane temanAM zarIra ghaNI rajathI bhukharAM thayelAM hoya che.32. AmravRkSorUpI upakArI (dAtAra) puruSoe koyalarUpI brAhmaNone rahevAno Azraya ane bhojana ApeluM hovAthI, teo jANe kAmarUpI upaniSada (veda)no abhyAsa karatA hoya tema zobhe che.33. grISma RtumAM kaliyuganA rAjAnI jema sUrya potAnA ugra kiraNo vaDe pRthvIne cUsI le che ane loko adhika adhika tRSNAvALA thAya che.34. 1. mANaso zarIrane vastrathI DhAMkI de che ane munio pAMca mahAvratothI AtmAne DhAMkI de che, tethI temAM zItalatA jevA karmano praveza thaI zakato nathI. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rtuno prabhAva athavA RtunuM varNana bhAgyADhyAnAM dhanamiva varddhate'nudinaM dinaM / nirudyamAnAM vidyeva kSIyate cAnizaM nizA // 35 // caMdracaMdananiryAsa-vAsitAMgA vilAsinaH / nayaMtyahAnyupavane-dhvaMbukrIDAparAyaNAH // 36 // varSAsu jalamugdhArA-dhoraNIdhautadhUlayaH / kRtasnAnA dharAdhIzA ivAbhAMti dharAdharAH // 37 // mahI bhAti mahIyobhiH sarvato haritAMkuraiH / romAMcitevAMbuvAha-prANapriyasamAgamAt // 38 // ruMdhati sarito lokaM mArgagaM kulaTA iva / priyA iva priyAn gADha-mAliMgati latAstarUn // 39 // dyotaMte vidyuto meghA varSatyUrjitagarjitAH / ucairnadaMto mAdyaMti zikhicAtakadardurAH // 40 // upaiti vRddhiM zaradi pratApaH puSpadaMtayoH / nRpAMtike'nyAyivaktra-miva zaSyati kaImaH // 41 // bhAgyazALI puruSonAM dhananI jema divasa haMmeza vRddhi pAme che ane ALasu puruSonI vidyAnI jema rAtri niraMtara kSaya pAme che, arthAt nAnI thatI jAya che.35. vilAsI puruSo bAgamAM jaIne potAnA zarIrane caMdra jevA zItaLa caMdananA rasavaDe vAsita karIne jaLakrIDA dvArA divaso pasAra kare che.36. varSA RtumAM meghanI ghArAnA samUhathI parvatonI dhULa dhovAI jAya che, tethI te parvato snAna karelA rAjA jevA zobhe che.37. megharUpI prANapriyano samAgama thavAthI pRthvIrUpI strI cAre tarapha ugelA moTA lIlA ghAsanA aMkurAthI jANe romAMcita thaI hoya, tema zobhe che.38. kulaTA strIonI jema nadIo vaTemArgu lokone aTakAve che tathA priyA patine AliMgana kare, tema latAo vRkSone gADha AliMgana kare che.. vIjaLIo jhabake che, megho moTI garjanApUrvaka vRSTi kare che tathA mora, cAtaka ane deDakAMo moTA zabdapUrvaka harSa pAme che-nRtyAdi kare che.40. zarada RtumAM sUrya-caMdrano pratApa vRddhi pAme che, rAjAnI pAse anyAyI mANasanA mukhanI jema kAdava sukAI jAya che.41. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 zAliprabhRtayo dhAnya zreNayo namramaulayaH / phalodreke'pi vinayA-dvyaMjayaMti satAM sthitiM // 42 // krIDaMti phullAMbhojeSu sarassu svacchavAriSu / rAjahaMsA rAjahaMsA iva darpaNavezmasu // 43 // zanaiH zanaiH saMti zAnnikSetrAMtamUgi | prasaragopikAgIta-dattakarNAH pravAsinaH // 44 // uccairupadizaMtIva maMcasthAH kSetrarakSakAH / paropakAraM dhAnyeSu dhutamauliSu vismayAt // 45 // rakSiteSvapi jAgradbhi-dRSadvyagrakarairnaraiH / parakSetreSvApataMti pakSiNaH kAmukA iva // 46 // evaM nAnAvidho loke Rtubhedo'pi vizrutaH / nirhetuko bhavan kAlaM svamAkSipati kAraNaM // 47 // tathAhi - cUtAdyAH zeSahetUnAM sattve'pi phalavaMcitAH / kAladravyamapekSate nAnAzaktisamanvitam // 48 // phaLa adhika hovA chatAM paNa DAMgara vigere dhAnyanA mastaka nIcA namI jAya che, tethI teo ema jaNAve che ke namratA ane vinayapUrvaka ja sapuruSanI sthiti hoya che.42. jema arIsAbhavanamAM cakravartI rAjAo krIDA kare che, tema vikasvara kamaLavALA ane svaccha pANIvALA sarovaramAM rAjahaMsa pakSIo krIDA kare che.43. zAlinA kSetrane cheDe gavAtA gopikAonA gIta sAMbhaLavAmAM lIna evA pathikajano dhIme dhIme cAle che.44. mAMcA upara rahelA kSetranA rakSako mastakane dhuNAvatA evA dhAnyone viSe vismaya pAmIne jANe paropakArano upadeza Ape che. 45. sAvadhAna ane hAthamAM gophaNa rAkhIne rahelA puruSo, kSetranuM cAre taraphathI rakSaNa kare che topaNa temAM (paragharamAM) kAmuka puruSonI jema pakSio Ave ja che.46. A rIte vividha prakArano Rtu bheda jagatamAM prasiddha che, te hetu vinA hoI zake nahIM, tethI kALa ja tenuM kAraNa che ema te jaNAve che. 47. te A pramANe Amra vigere vRkSo bIjAM sarva kAraNo hovA chatAM paNa (taratamAM) phaLa rahita hoya che, tethI te vividha zaktivALA kALadravyanI apekSA rAkhe che.48. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALa dravyanI sidhdhi kiMca tathAhi kiMca - varttamAnAtItabhAvi - vyapadezo'pi durghaTaH / vinA kAlaM mitho'rthAnAM sAMkIrNya cApi saMbhavet // 49 // varttamAnavyapadeza-matIto'nAgato'pi vA / bhajenniyAmakAbhAve tatkAlo'sti niyAmakaH // 50 // tatrAtIto dvidhA'bhAva - viSayapratibhedataH / vinaSTo ghaTa ityAdyo 'drAkSaM tamiti cAparaH // 51 // | bhAvyapyevaM dvidhA tatrA- dima utpatsyamAnakaH / ghaTAdyartho dvitIyastu gamiSyannakSagocaraM // 52 // kSipraM ciraM ca yugapa - mAsavarSayugAdayaH / paparArthe mogha-jI:AE:vAvivAdya: rU| loke khyAtA: saMti zabdAH kAladravyAbhidhAyinaH / te'pi zuddhapadatvAtsvAbhidheyamanumAMti vai // 54 // kAlaH SaSThaM pRthag dravya-mAgame'pi nirUpitaM / kAlAbhAve ca tAni syuH siddhAMtoktAni SaT kathaM // 55 // kALadravya na mAnIe to vartamAna, bhUta ane bhaviSya kathana ghaTI zake nahIM, tathA padArtho paraspara mizra thaI javAno saMbhava che.49. 9 kAraNake jo padArthano niyAmaka kALa na hoya, to atIta athavA anAgata padArtha paNa vartamAna tarIke kahI zakAya. tethI to niyAmaka kALa ja che ema mAnavuM yogya che.50. temAM atIta kALa be prakArano che-abhAva ane viSaya. temAM 'ghaTa vinAza pAmyo' e abhAvaatIta che, ane 'tene meM joyo hato.' e viSayaatIta che.51. bhaviSyakALanA paNa be prakAra che temAM 'ghaTAdi padArtha kAle utpanna thaze.' e abhAvabhaviSya che, ane 'tene huM kAle joIza.'' e viSayabhaviSya kahevAya che.52. temaja jaldI, cirakALa, ekI sAthe, mAsa, varSa, yuga vigere pora, parAra, oNa, Aja, gaI kAla, AvatI kAla ane kadAcit vigere je kAladravyane kahenArA zabdo lokamAM prasiddha che, te paNa zuddha pada (eka ja zabda) hovAthI potAnA arthane (dravyarUpe astitvane) anumAnathI siddha kare che.53 54. kAla nAmanuM chaThThuM dravya AgamamAM paNa juduM kaheluM che, kemake kAladravya na hoya to siddhAMtamAM kahelAM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ' ' kAlaloka-sarga 28 tathA cAgama: kai NaM bhaMte ! davAe ? go0 cha davvA pa0 taM0 dhammatyikAe, adhammasthikAe, AgAsasthikAe, puggalasthikAe, jIvatyikAe, addhAsamae ya' evaM kAlaH pRthagdravyaM siddho yuktyAgamena ca / upakArazca tasya syuH pUrvoktA vartanAdayaH // 56 // varttanAdisvarUpaM ca sAmAnyenoditaM purA / atha kiMcidvizeSeNo-cyate zAstrAnusArataH // 57 // tatra ca - dravyasya paramANvAde-ryA tadrUpatayA sthitiH / navajIrNatayA vA sA vartanA parikIrtitA // 58 // iti mahAbhASyavRttyabhiprAyaH, tathAca tatpAThaH-atraiva tatparamANvAdirUpeNa (vyaNukatryaNukAdirUpeNa) paramANvAdidravyANAM (vartana) varttanA iti 435tamapatre, tathA tatra "vivakSitena navapurANAdinA tena tena rUpeNa yatpadArthAnAM varttanaM zazvadbhavanaM sA vartanA'' ityAdyapi tatraiva 836tamapatre. tathA taistai vaiH svato hyA vartate, tatprayojikA vRttiH kAlAzrayA yA sA varttanetyabhidhIyate iti te cha dravyo zI rIte ghaTe ? 15. te viSe AgamamAM kahyuM che ke-"he bhagavAn ! dravya keTalAM che? he gautama ! cha dravyo kahelAM che, te A pramANe--dharmAstikAya 1, adharmAstikAya 2 AkAzAstikAya 3, pudgalAstikAya 4, jIvAstikAya pa ane addhA samaya (kAla) du" A pramANe yukti ane AgamathI kALa bhindravya che ema siddha thayuM. te kALanI upayogitA pUrve kahelA vartanAdi che.5. A vartanAdinuM svarUpa prathama sAmAnyathI kahI gayA chIe. have ahIM zAstrane anusAre kAMIka vizeSa kahIe chIe.pa7. temAM paramANu vigere dravyanI je te rUpe sthiti, athavA te paramANu AdinI je navInapaNe ke jIrNapaNe je sthiti, te vartanA kahelI che. 58. A pramANe mahAbhASyanI vRttino abhiprAya che. temAM 435mAM pAnAmAM kahyuM che ke paramANu Adi dravyonuM je paramANu AdirUpe rahevuM te varnanA kahevAya che, tathA te paramANu Adi viSayaka navIna, purANa vigere te te rUpe padArthonuM je vartavApaNuM eTale niraMtara hovApaNuM te paNa vartanA kahevAya 1. paramANvAdika rUpe 2. vizeSAvazyakabhASya chApela bhAga-5. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartanA tathA pariNAmanuM svarUpa 11 , tattvArthavRttyAzayaH tathA ca tadvaca:- varttanA kAlAzrayA vRttiriti varttate'rthAH svayameva teSAM varttamAnAnAM (prayojikA) kAlAzrayA vRttirvartyate yayA sA varttanA iti 245 tamapatre. dharmasaMgrahaNIvRtterapyayamevAzayaH / nAnAvidhA pariNati - dravyasya sata eva yA / pariNAmaH sa kuMbhAdi-rmRddravyAderivoditaH // 59 // yathAMkurAdyavasthasya pariNAmo vanaspateH / mUlakAMDAdibhAvena svajAtyaparihArataH // 60 // yathA vaya: parINAmo dehadravyasya cAMginAM / dadhyAdipariNAmo vA dravyasya payaso yathA // 61 // no vA maulimudrAdi - bhAvaiH pariNatiryathA / pariNAmo viphaNatvotphaNatvAdiraheryathA // 62 // dvidhA sAdiranAdizca sa cAdyo'bhrAdigocaraH / dharmAdharmAstiAyAdri-novara: svAnnato'para: I635 : che. ItyAdi paNa te ja mahAbhASyanI vRttimAM 836mA pAnAmAM kahyuM che. tathA padArtho te te rUpe svayameva ja varte che, te vartavAmAM je kAraNa rUpe hoya, te kALanA AzrayavALI vartanA kahevAya che.''tattvArthanI TIkAmAM kahyuM che ke--"varnanA eTale kALane AzrayIne hovApaNuM, eTale ke padArtho potAnI meLe ja varte che, ane vartatA evA te padArthonI kALanA AzrayavALI je te vRtti te varSanA kahevAya che.'' A pramANe 245mA pAnAmAM kahyuM che. dharmasaMgrahaNInI TIkAno paNa A ja abhiprAya che. Iti vartanA. (1) vidyamAna padArthanI je vividha prakAranI pariNati te pariNAma kahevAya che. jemake mATI vigere padArthanI je kuMbhAdirUpe pariNita te (kuMbhAda) pariNAma kahevAya che. jema aMkurAdi avasthAvALA vanaspati (vRkSAdika)nA mULa, thaDa vigere potAnI jAtine anusaratA pariNAma thAya che. jema prANIonA zarIrarUpI padArthano bAlyAvasthAdi vayarUpe pariNAma thAya che. jema dUdharUpa dravyano dahIMrUpe pariNAma thAya che. jema suvarNarUpa dravyano mugaTa ane mudrA (vIMTI) vagererUpe pariNAma thAya che, tathA jema sarparUpa dravyano phaNArahita ane phaNAsahita vigere pariNAma thAya che.59-62. A pariNAma sAdi ane anAdi ema be prakArano che, temAM vAdaLAM vigere pariNAma sAdi 1. tattvArtha saTIka chApela. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. kAlaloka-sarga 28 tridhA yadvA pariNAma-statrAdyaH syAtprayogajaH / dvitIyastu vainasika-stRtIyo mizrakaH smRtaH // 64 // tatra jIvaprayatnotthaH pariNAmaH prayogajaH / zarIrAhArasaMsthAna-varNagaMdharasAdikaH // 65 // kevalo'jIvadravyasya yaH sa vainasiko bhavet / paramANvaadradhanu:-pariveSAdirUpakaH // 66 // prayogasahacaritAcetanadravyagocaraH / pariNAmaH staMbhakuMbhA-dikaH sa mizrako bhavet // 67 / / azaktAH svayamutpattuM pariNAmena tAdRzAH / kuMbhAdayaH kulAlAdi-sAcivyena bhavaMti hi // 68 // iti pariNAmaH // kriyA dezAMtaraprApti-rUpAtItAdikA tathA / proktA bhASyasya TIkAyAM tattvArthavivRttau punaH // 69 // karaNaM syAtkriyA dravya-pariNAmAtmikA ca sA / kAlo'nugrAhakastasyAH prayogAdestridhA ca sA // 70 // kahevAya che ane dharmAstikAya, adharmAstikAya vigere pariNAma anAdi kahevAya che. 3. athavA A pariNAma traNa prakArano kahyo che. temAM pahelo prayogathI thayelo, bIjo svabhAvathI utpanna thayelo ane trIjo mizra (bannethI utpanna) thayelo kahyo che.64. temAM jIvanA prayatnathI je pariNAma thAya che, te prayogaja kahevAya che. zarIra, AhAra, saMsthAna, varNa, gaMdha, rasa vigere pariNAma prayoga kahevAya che, paramANu, vAdaLAM, IndradhanuSa ane pariveSa vigere je kevaLa ajIva dravyano pariNAma thAya che te svAbhAvika kahevAya che. jIvanA prayoga sahita acetana dravya viSayaka je staMbha, kuMbha vigere pariNAma thAya che, te mizra pariNAma kahevAya che. kAraNake potAnI meLe pariNAmavaDe utpanna na thaI zake tevA kuMbhAdika padArtho kuMbhAra vigerenI sahAyathI ja thAya che.65-68. Iti pariNAma (2) kriyA dezAMtaranI prAptirUpa che. te atIta, vartamAna ane bhaviSya-ema traNa prakAre bhASyanI TIkAmAM kahelI che, tathA tattvArthanI TIkAmAM to karaNane karavuM te) kriyA kahI che. te dravyanA pariNAmarUpa 1. caMdranI pharatuM kuMDALuM thAya che te. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALanI kriyA ane parAparatva tatra ca - prayogajAtmayogotthA vinasAjA tvajIvajA / mizrA punastadubhaya-saMyogajanitA matA // 71 / / iti kriyA // prazaMsAkSetrakAlAkhya-bhedatastrividhaM mataM / paratvamaparatvaM ca tatrAdyaM guNasaMbhavaM // 72 // paraH sarvottamatvena jaino dharmaH paro'paraH / kSetra tattu dUrasthaH paro'bhyarNagato'paraH // 73 // tathA - abhyarNadezasaMstho'pi para eva vayo'dhikaH / vayolaghurviprakRSTa-dezastho'pyucyate'paraH // 74 // dizaH parAparatvAbhyAM vaiparItyAt sphuTe tu ye / ime parAparatve staH kAlo'nugrAhakastayoH // 75 // vartanAdyAstrayaH pUrvo-ditAstriSu tathAMtimaM / parAparatvaM kAlasya catvAro'nugrahA amI // 76 // che. te kriyAno anugraha karanAra kALa che tathA te kriyAnA prayogAdi traNa prakAra kahyA che. 69-70 temAM je jIvanA vyApArathI utpanna thAya te prayogajA, kevaLa ajIva dravyathI utpanna thAya te vignasAjA ane jIva tathA ajIva bannenA saMyogathI je utpanna thAya te mizrA kriyA kahevAya che.71. Iti kriyA. (3) (1) prazaMsA, (2) kSetra ane (3) kALa nAmanA bhedathI paratva ane aparatva traNa prakAranuM kahyuM che. temAM paravAparatva guNathI utpanna thAya che. jemake jainadharma sarvadharmamAM uttama hovAthI para che ane anya dharma apara che. have bIjuM kSetrathI je jIvAdi padArtha dUra sthAnamAM rahelA hoya, te para kahevAya che ane pAsenA sthAnamAM rahelA hoya, te apara kahevAya che. tathA trIjuM kALathI pAsenA sthAnamAM rahelo paNa jo te vayathI adhika (moTo) hoya to te para kahevAya che ane dUra sthAnamAM rahelo paNa jo te laghu vayavALo hoya to te apara kahevAya che. 72-74. dizAnA kSetranA) parAparatvathI ane tethI viparIta eTale moTI nAnI vayane AzrayIne je A bIjA ane trIjA prakAranA parAparatva kahyA teno anugraha karanAra kALa che.75. Iti parAparatva. (4). pUrve kahelA vartanAdi traNa ane chelluM parAparatva, te cAre kALanA ja anugraho che; eTale ke te cAreno upayoga kALathI ja thAya che. 76. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kAlaloka-sarga 28 tathoktaM tattvArthabhASye-atha kAlasyopakAraH ka ityatrocyate - varttanA pariNAmaH kriyA parAparatve ca kAlasyeti / sArddha dvIpadvayaM vArddhi-yugaM ca vyApya sa sthitaH / tri:paMcamartananani tistata: II77ii. nanvevaM vartanAdInAM liMgAnAM bhAvato yathA / nRkSetramadhye kAloM'gI-kriyate zrutakovidaiH // 78 // nRkSetrAtparato'pyeSa UrdhvAdholokayorapi / vartanAdiliMgasattvA-tkuto nAbhyupagamyate // 79 // varttanA kila bhAvAnAM vRttiH sA tatra varttate / AyuH prANApAnamAnaM parAparasthitI api // 8 // atrocyate -varttate tatra bhAvAnAM vRttiH sA kiMtu neSyate / kAlaliMgaM tadIyAyA apekSAyA abhAvataH // 8 // utpadyate vilIyaMte tiSThati svayameva hi / saMtaH padArthAsteSAM cA-stitvaM nAnyavyapekSayA // 82 // te viSe tattvArthabhASyamAM kahyuM che ke-"kALa zuM upakAra kare che ? uttara-vartana, pariNAma, kriyA ane parAparatva e cAre kALanA upakAra che te kALa mAtra aDhI dvIpa ane be samudramAM vyApIne rahelo che, tethI te pIstAlIza lAkha yojana pramANe kSetramAM ja mAnelo che. 77. prazna - jema vartanAdi liMga hovAthI paMDito manuSyakSetramAM kALane svIkAre che. tema manuSyakSetranI bahAra tathA UrdhvalokamAM ane adholokamAM paNa vartanAdi liMga hovAthI kema kALane aMgIkAra karatA nathI? kAraNake aDhI dvIpanI bahAra paNa sarvatra padArthonI astitvarUpa vartanA tathA AyuSya, zvAsocchavAsanuM pramANa ane parAparatvanI sthiti paNa rahelI che. 70-80. uttara :aDhIdvIpanI bahAra sarvatra padArthonI vRttirUpa vartanA che, paraMtu te vartanA kALanuM liMga che ema nathI; kemake tyAM padArthanI vartamAna kALaliMganI apekSA hotI nathI. tyAM rahelA padArtho potAnI meLe ja utpanna thAya che, nAza pAme che ane sthira rahe che. temanA astitvamAM bIjAnI apekSA nathI. tathA tyAM prANAdi paNa kALanI apekSAe thatA nathI; kemake samAna jAtivALA te sarvamAM ekasAthe te prANAdinI utpatti nathI. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyaloka bahAra kALanI vivakSA prANAdayo'pi jAyate tatra nAddhAvyapekSayA / sajAtIyeSu sarveSu yugapattadanudbhavAt // 83 // kAlApekSA : padArthA hi yugapattulyajAtiSu / saMbhavaMtIha mAkaMdA-diSu maMjarikAdivat // 84 // bhavaMti yugapannaiva tAH prANAdipravRttayaH / tatratyAnAM tadetAH syuH kAlApekSA na karhicit // 85 // parAparatve ye tatra kAlApekSe na te api / sthityapekSe kiMtu SaSTi- varSAdvarSazataH paraH // 86 // jAtavarSazatAccApi SaSTivarSo naro'paraH / vatsarANAM zataM SaSThirityeSA ca sthitiH khalu // 87 // sthitizca sarvabhAvAnAM bhavetsattvavyapekSayA / sattvaM cAstitvameva syA- tacca nAnyamapekSate // 88 // evaM ca kAlApekSAyA abhAvAdeva nocyate / tatratyavarttanAdInAM kAlaliMgatvamuttamaiH // 89 // kAraNa ke samAna jAtivALA padArthomAM kALanI apekSAvALA padArtho ekI sAthe ja utpanna thAya che. jemake Amra vigere vRkSo upara tenI mAMjara vigere ekIsAthe ja utpanna thAya che (tevuM aDhIdvIpanI bahAra kayAMya paNa nathI. tyAM cha Rtuo nathI, ane tajjanya varjhanA nathI.) 81-84. 15 tyAM rahelA padArthonI upara kahelI prANAdinI pravRtti paNa ekIsAthe thatI na hovAthI te prANAdinI pravRttine kayAre paNa kALanI apekSA nathI.85. tema ja tyAMnA padArthomAM je paratva ane aparatva che te kALanI apekSAvALA nathI; paraMtu sthitinI apekSAvALA che. eTale ke sAITha varSanA manuSyathI so varSano manuSya para che ane so varSanA manuSyathI sAITha varSano manuSya apara che. so varSa ane sAITha varSa evI ja te sahaja sthiti che. 86-87. sarva padArthonI AvA prakAranI sthiti sattvathI ja apekSita che. sattva eTale astitva ane astitva bIjAnI apekSA rAkhatuM nathI. 88. A rIte kALanI apekSA nahIM hovAthI ja uttama puruSo tyAM rahelA padArthonA vartanAdine kALanuM liMga kahetA nathI.89. ahIM A tattva jaNAya che. jema vartamAnamAM ahIM rAjA hovAthI lokone te rAjAnI apekSAvALuM Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { S kAlaloka-sarga 28 atredaM tattvaM pratibhAsate bhUpasattvAdyatheha syA-tsausthyAdi tadapekSitaM / bhUpAbhAvAtsadapi ta-ttadapekSaM na yugmiSu // 9 // tatheha kAlasattvAtta-tsApekSaM varttanAdikaM / kAlAbhAvAttadapekSaM narakSetrAbahirna tat // 9 // tadvarSAdiRtudruma-sumAdinayatyakAraNaM kAlaH / tapanAdigativyaMgyaH samayAdirnanu nRloka eva syAt // 12 // kAlazabdasya nikSepAzcaikAdaza nirUpitAH / / sannAma 1 sthApanA 2 kAlau dravyA 3 ddhA 4 saMjJakau ca tau // 93 / / yathAyuSko 5 pakramAkhyau 6 deza 7 kAlA 8 bhidhau ca tau / pramANa 9 varNa 10 nAmAnau bhAva 11 kAlazca te smRtAH // 94 // sacetanAcetanayo-dravyayoryadvidhIyate / kAletyAkhyA sthApanA vA tau nAmasthApanAbhidhau // 15 // dravyameva dravyakAlaH sacetanamacetanaM / kAlotthAnAM vartanAdi-paryAyANAmabhedataH // 96 // sukhAdi thAya che ane yugaliyAnA vakhatamAM rAjAnA abhAve lokone sukha hatuM tethI te sukha rAjAnI apekSAvALuM hotuM nathI.90. te ja pramANe ahIM aDhI dvIpamAM kALa hovAthI vartanAdi kALanI apekSAvALA kahevAya che. ane manuSyakSetranI bahAra kALano abhAva hovAthI vartanAdi kALanI apekSAvALA kahevAtA nathI.91. tethI varSAdi chae Rtuo ane vRkSanA puSpAdine niyamita utpanna thavAmAM kAraNa kAla ja che ane sUryAdinI gatithI jANI zakAya evo kALa A manuSyakSetramAM ja che.92. kALa zabdanA agyAra nipA che, te A pramANe nAmakALa 1, sthApanAkALa 2, dravyakALa 3, addhAkALa, 4 yathAyuSkakALa 5, upakramakALa 6, dezakALa 7, kALakALa 8, pramANakALa 9. varNakALa 10 ane bhAvakALa 11. 93-94. sacetana ke acetana koI paNa padArthanuM kALa evuM nAma pADyuM hoya te nAmakALa 1. koI paNa padArthanI kALarUpe sthApanA karI hoya te sthApanAkALa 2.95. sacetana ke acetana dravya ja dravyakALa kemake kALane AzrayIne utpanna thatA dravyanA vartanAdi paryAyo tathA dravyano paraspara abheda che.96. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya kALanI sthiti sacittAcittadravyANAM sAdisAMtAdibhedajA / sthitizcaturvidhA yadvA dravyakAlaH prakIrtyate // 97 // sacetanasya dravyasya sAdiH sAMtA sthitirbhavet / suranArakamAdi-paryAyAnAmapekSayA // 98 // siddhAH siddhatvamAzritya sAdhanaMtAM sthitiM zritAH / bhavyA bhavyatvamAzrityA-nAdisAtAM gatAH sthitiM // 99 // jIvo mokSasya yogyo hi bhavya ityucyate zrute / mokSaM prAptastu no bhavyo nApyabhavya itIryate // 100 / yaduvAM - "siddha na maLye no samanve' ti. abhavyAzcAbhavyatayA-'nAdyanaMtasthitau sthitAH / dravyasyeti sacittasya sthitiruktA caturvidhA // 10 // dvipradezAdayaH skaMdhAH syuH sAMtAH sAdayo'pi ca / utkarSato'pyasaMkhyeya-kAlasthitijuSo hi te // 102 // athavA sacitta ane acitta dravyonI je sAdisAta vigere cAra prakAranI sthiti che, te dravyakALa kahevAya che.97. sacetana dravyanI deva, nAraka, manuSya vigere paryAyonI apekSAthI sAdisAMta (1) sthiti che. 98. riddhanA jIvonI siddhapaNAne AzrayIne sAdi anaMta (2) sthiti che, bhavya jIvonI bhavyatvane AzrayIne anAdisata (3) sthiti che, kemake jIva mokSane yogya hoya te bhavya che-ema siddhAMtamAM kahyuM che, te jIva jyAre mokSa pAme che tyAre te bhavya paNa nathI ane abhivya paNa nathI ema kahyuM che. 99-100. te viSe siddhAMtamAM kahyuM che ke- "siddhano jIva bhavya paNa nathI ane abhavya paNa nathI." tathA abhavya jIvonI abhavyapaNAne AzrayIne anAdi anaMta (4) sthiti che. (kemake te kadApi mokSane pAmatA ja nathI, eTale teno aMta nathI ane tenuM abhavyapaNuM anAdi kALanuM che, tethI te anAdianaMta che.) A pramANe sacitta dravyanI cAra prakAranI sthiti kahI. 101. acetana dravyamAM ddhipradezAdi skaMdho sAdisAta (1) che, kemake te skaMdho utkarSathI paNa asaMkhya kALanI sthitivALA ja che. 102. bhaviSyakALa sAdianaMta (2) che, bhUtakALa anAdisata (3) che. tathA AkAzAstikAya, dharmAstikAla, Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 tathAhi sAdyanaMtA'nAgatAddhA - tItA sAMtA nirAdikA / anAdhanaMtAzcAvANadharmAdharmAMtyo mA: / / 20 / / acetanasya dravyasya caturddheti smRtA sthitiH / evamuktvA dravyakAla - maddhAkAlamatha brUve // 104 // sUryAdikriyayA vyakti - kRto nRkSetragocaraH / godohAdikriyAnirvya-pekSo'ddhAkAla ucyate // 105 // yAvatkSetraM svakiraNaizcarannudyotayedraviH / divasastAvati kSetre parato rajanI bhavet // 106 // evaM sadA pravRtto'ddhAkAlo'rkAdigatisphuTa: / godohAnnapAcanAdyAmanyAM nApekSate kriyAM // 107 // addhAkAlasyaiva bhedAH samayAvalikAdayaH / atho yathAyuSkakAlasvarUpaM kiMciducyate // 108 // yazcAddhAkAla evAsu-matAmAyurvizeSitaH / varttanAdimayaH khyAtaH sa yathAyuSkasaMjJayA // 109 // adharmAstikAya vigere anAdi anaMta (4) che. 103. A pramANe acetana dravyanI cAra prakAranI sthiti kahI. e rIte trIjo dravya kALa kahyo. 3. have cothA addhAkALane huM kahuM chuM. 104. kAlaloka-sarga 28 sUryAdinI kriyAthI pragaTa thayelo ane godohAdi kriyAnI apekSA rahita je kALa manuSyakSetramAM varte che, te addhAkALa kahevAya che. 105. te A pramANe--cAlavAnI kriyA daramyAna sUrya potAnA kiraNothI jeTalA kSetrane prakAzita kare che, teTalA kSetramAM divasa hoya che ane te sivAyanAM kSetramAM rAtri hoya che. 106. A pramANe sUryAdinI gatithI spaSTa jaNAto ane niraMtara pravartato addhAkALa, godoha ane annane pakAvavA vigere anya kriyAnI apekSA rAkhato nathI.107. samaya ane AvalikA (tathA miniTa, kalAka) vigere sarva addhAkALanA ja bhedo che.4. have pAMcamA yathAyuSyakALanuM kAMIka svarUpa kahevAya che. 108. upara kahelo je addhAkALa prANIonA AyuSyanA vizeSaNarUpe kahevAmAM Ave che, te ja vartanAdi svarUpavALo kALa, yathAyu kahevAya che. 109. 1. gAyone dohavA vigerenI kriyA vakhatano samaya. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALa dravyanA agyAra nikSepa ayaM bhAvaH-yadyena tiryaGmanujA-dikajIvitamarjitaM / tasyAnubhavakAlo yaH sa yathAyuSka ucyate // 110 / / yenopakramyate dUra-sthaM vastvAnIyate'tikaM / / taistaiH kriyAvizeSaiH sa upakrama iti smRtaH // 111 / / upakramaNamabhyarNA-nayanaM vA davIyasaH / upakramastatkAlo'pi [pacArAdupakramaH // 112 // sAmAcAriyathAyuSka-bhedAccopakramo dvidhA / sAmAcArI tatra sAdhu-janAcIrNA zubhakriyA // 113 / / tasyA AnayanaM prauDha-zAstrAduddhRtya yatkvacit / AsannatAyai laghuni zAstre sa syAdupakramaH // 114 // ayaM bhAvaH-jJAnasyAsyAH prauDhazAstrA-dhyayanAccirabhAvinaH / alpagraMthAdAzukArI syAtsAmAcAryupakramaH // 115 / / oghaH padavibhAgazca dazadhA ceti sa tridhA / sAmAcArItridhAtveno-pakramo'pyudito budhaiH // 116 // bhAvArtha e che ke je jIve tiryaMca, manuSya vigerenuM je Ayu upArjana karyuM hoya, te AyuSyanA anubhavano je kALa, te yathAyuSka kahevAya che.110. chaThTho upakramakALa jenA vaDe upakrama karAya eTale dUra rahelI vastune te te prakAranI kriyAthI najIka lAvavAmAM Ave, te upakrama kahevAya che. 111. athavA to upakrama eTale dUrane najIka lAvavuM. te te upakramano kALa paNa upacArathI upakramakALa kahevAya che.112. A upakrama-sAmAcArI ane yathAyuSka ema be prakArano che, temAM sAmAcArI eTale sAdhuoe AcarelI zubha kriyA. te zubha kriyAne moTA zAstramAMthI uddharIne samIpatAne mATe nAnA zAstramAM lAvavI, te upakrama kahevAya che. bhAvArtha e che ke- moTA zAstrano abhyAsa karavAthI A sAdhukriyAnuM jJAna ghaNe kALe thAya che, te nAno graMtha bhaNavAthI thoDA kALamAM thAya che, tethI te sAmAcArI upakrama kahevAya che. 113-115. oghasAmAcArI, padavibhAgasAmAcArI ane daza prakAranI cakravALasAmAcArI-ema sAmAcArI traNa prakAranI hovAthI paMDitoe upakramanA paNa traNa ja prakAra kahyA che. 116. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 tatra ca - oghAtsAmAnyata: sAdhu-sAmAcAryA yadIraNaM / oghasAmAcAryasau syA-doghaniyuktirUpikA // 117 // bhavetpadavibhAgAkhyA sAmAcArI mahAtmanAM / chedagraMthasUtrarUpA dazadhecchAdikA tviyaM // 118 // icchAmicchAtahakkAro AvassiyA ya nisIhiyA ApucchaNA ya paDipucchA chaMdaNA ya nimaMtaNA / / 119 // uvasaMpayA ya kAle sAmAyArI bhave dasahA / icchayA kurvidamiti rAtnikAdyA dizaMti yat / icchAkAreNa tatkuryA-ditIcchAkAra ucyate // 120 // anAbhogAjjinAdyAjJA-viruddha kathite kRte / mithyAkAraM yadAhuqhaH sa mithyAkAra ucyate // 12 // gurvAdyukteSu sUtrArthAdiSu kAryeSu vA budhAH / tathaivamiti yadvyu-stathAkAraH sa ucyate // 122 / / temAM oghathI eTale sAmAnyathI sAmAcArInuM je kahevuM, te osAmAcArI, je oghaniyuktimAM kahelI che.117. bIjI padavibhAga nAmanI sAmAcArI cheda sUtrarUpa che, je cheda sUtramAM kahelI che. tathA trIjI daza prakAranI sAmAcArI A pramANe che.-118. IcchAkAra 1, micchAkAra 2, tahakAra 3, AvassiyA 4, nisahiyA 5, ApucchaNAda, paDipucchaNA 7, chaMdaNA 8, nimaMtraNA 9, ane upasaMpadA 10, A daza prakAranI sAmAcArI kALane AzrayIne kahelI che. 119. 'amuka kArya tuM tArI anukULatA hoya to kara' ema gurnAdi moTA je Adeza Ape, te potAnI IcchAthI (premathI) karavuM, te IcchAkAra kahevAya che. (1) 120. bhUlathI tIrthaMkarAdinI AjJAviruddha kAMI bolAyuM hoya athavA karAyuM hoya, tene mATe paMDito, je mithyAdukRta Ape, te mithyAkAra kahevAya che. (2) 121. gurvAdhidvArA sUtra ane artha tathA bIjuM kAMI kArya batAvAyuM hoya, tyAre vinIta sAdhuo je tahatti ane bahu sAruM, ema bole te tathAkAra kahevAya che. (3) 122. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa prakAranI sAmAcArI yogairavazyakartavyai-niSpannAvazyakI bhavet / vasatyAdernirgame sA munidhuryaiH prayujyate // 123 / / aprastutaniSedhena vRttA naiSedhikIti tAM / kRtakAryA vasatyAdau pravizaMtaH prayuMjate // 124 // ApRcchanaM syAdApRcchA guroH kArye cikIrSite / pratipRcchA kAryakAle bhUyo yatpRcchanaM guroH // 125 // svayaM pUrvaM gRhItena gurvAderazanAdinA / yAbhyarthanA chaMdanAkhyA sAmAcArI smRtAgame // 126 // AnayAmi yuSmadarthamazanAdyAdizaMtu mAM / gurvAdInAM tadAdAnA-tprAg vijJaptirnimaMtraNA // 127 // upasaMpat punargacchAM-tarAcAryAdhupAsanaM / jJAnAdyarthaM kiyatkAlaM sAmAcAryo dazetyamaH // 128 // tRtIyaM navame pUrve yadvastvAcAranAmakaM / tasya yadviMzatitama-moghAkhyaM prAbhRtaM mahat // 129 // je avazya karavA lAyaka kArya vakhate karavAmAM Ave che, te AvazyakI kahevAya che. te AvazyakIno uttama munio upAzrayAdithI bahAra nIkaLatAM bolavA dvArA upayoga kare che. (4) 123. aprastuta kAryano niSedha karavA mATe je bolAya te naidhikI (nisAhi) kahevAya che. te nadhikIno kArya karIne upAzrayAdimAM praveza karatI vakhate munio upayoga kare che. (5) 124. kAMI paNa kArya karavAnI IcchA thAya tyAre te mATe gurune je pUchavuM te ApuchaNA kahavAya. (6) kArya karatI vakhate pharIthI gurune je pUchavuM te pratipucchanA kahevAya. (7) 125. sAdhue pote lAvela AhArAdino lAbha levA mATe gurunI pAse prathama je prArthanA karavI, te chaMdanA kahevAya. (8) 126. ""Apane mATe anAdi lAvavAnI mane AjJA Apo. e pramANe azanAdi grahaNa karyA pahelAM gurnAdine vijJapti karavI, te nimaMtraNA kahevAya (9) 127. jJAnAdi zIkhavA mATe keTalIka vakhata anya gacchanA AcArya vigerenI je sevA karavI, te upasaMpadA kahevAya. (10) A pramANe daza prakAranI sAmAcArI che. 128. navamA pUrvamAM je AcAra nAmanI trIjI vastu che, tenuM ja vIzamuM ogha nAmanuM moTuM prAkRta che. temAMthI uddharIne karuNAvaMta sthavira munioe oghaniyuktirUpa nAnA graMthamAM moga arthavALI cAmAcArIne Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 kAlaloka-sarga 28 tata uddhRtya kAruNya-dhanaiH sthaviradhIdhanaiH / oghaniyuktirUpAlpa-graMthanyastA mahArthabhRt // 130 // pUrvAdipAThAnarhANAM hInabuddhibalAyuSAM / aidaMyugInajIvAnA-mupakArAya satvaraM // 131 // tadarthajJAnatatsamya-ganuSThAnArthamuttamA / AsannIkRtya dattaugha-sAmAcArI bhavatyasau // 132 // tribhirvizeSakaM / evaM padavibhAgAkhyA-pyAttA navamapUrvataH / uttarAdhyayanAdaMtyA SaDviMzAcca samuddhatA // 133 // jJAnamAsAM hi pUrvAdi-pAThasAdhyaM cirAdbhavet / taduddhArAttu tUrNaM syA-dityasau tadupakramaH // 134 // analpakAlavedyasyA-yuSaH saMvarttanena yat / alpakAlopabhogyatvaM bhavetsopakramAyuSAM // 135 // yathAyuSkopakramAkhyaH sa kAlaH parikIrtitaH / dUrasthasyAyuraMtasya samIpAnayanAtmakaH // 136 // sthApana karI pUrvAdino abhyAsa karavAmAM ayogya ane hIna buddhi, bala tathA AyuSyavALA, A yuganA jIvono upakAra karavA mATe, tatkALa te (sAmAcArI)nA arthanuM jJAna thAya ane samyak prakAre tenuM anuSThAna thaI zake teTalA mATe, A uttama sAmAcArI samIpa karIne ApI che, tethI te ghasAmAcArI upAya che. 124-132.. e ja pramANe padavibhAga nAmanI sAmAcArI navamA pUrvamAMthI grahaNa karI che tathA chellA daza prakAranI cakravAla sAmAcArI chavIzamAM uttarAdhyayanamAMthI uddharelI che.133. A sAmAcArInuM jJAna pUrvAdino abhyAsa karatAM ghaNo samaya thAya che. ane teno uddhAra karavAthI zIdhra thAya che. tethI A teno upakrama kahevAya.134. sopakrama AyuSyavALA jIvo, potAnA dIrgha AyuSyano saMkSepa karIne je alpakALamAM bhogave che, te yathAyuSka upakrama nAmano kALa kahelo che; kemake dUra rahelA AyuSyanA aMtane samIpamAM lAve che. 135-13. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanI apavartanA upakramo bhavatyevaM sarveSAmapi karmaNAM / sthityAdikhaMDanadvArA prAptAnAmanikAcanAM // 137 // prAyo'nikAcitAnAM yat kilviSetarakarmaNAM / zubhAzubhaparINAma-vazAtsyAdapavarttanA // 138 // nikAcitAnAmapyevaM tIvraNa tapasA bhvet| sphUrjatzubhaparINAmAtkarmaNAmapavartanA // 139 // tathAhurmahAbhASye-savvapagaINamevaM pariNAmavasA uvakkamo hojjA / pAyamanikAiyANaM tavasAo nikAiyANaMpi // 140 // nanvaprAptakAlamapi yadyevaM karma bhujyate / prasajyate tadA nUnaM kRtanAzAkRtAgamau // 141 / / yatprAganalpasthitikaM baddhaM bhuktaM na karma tat / yaccAlpasthitikaM bhuktaM tadvaddhaM tena nAtmanA // 142 / / e pramANe rAvuM anikAcita karmonI rithatyAdi ochI karIne karmono paNa upakrama thaI zake che.137. kAraNa ke prAyaH zubha ane azubha pariNAmathI anikAcita evA pApa ane puNya karmanI apavartanA thaI zake che.138. e ja pramANe tIvra tapavaDe utkaTa zubha pariNAmathI nikAcita karmanI paNa apavartanA thaI zake che.139. te viSe mahAbhASyamAM kahyuM che ke "e ja pramANe prAya: anikAcita evA sarva karmonI pravRttiono pariNAmanA vazathI upakrama thAya che, ane tapathI nikAcita karmono paNa upakrama thAya che.''140. prazna :- jo A pramANe kALa prApta thayA vinA paNa karma bhogavAtuM hoya, to kRtanAza ane akRtAgama nAmanA be doSanI prApti thAya che. kemake je prathama moTI sthitivALuM karma bAMdhyuM hatuM, te bhogavavAmAM AvyuM nahi, tethI kRtanAza nAmano doSa Avyo. ane je alpa sthitivALuM karma bhogavavAmAM AvyuM, te jIve bAMdheluM ja nahotuM, tethI akRtAgama nAmano doSa Avyo. 141-142. 1. karelAno nAza. 2. nahIM karelAnI prApti. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 atrocyate- nopakrameNa kriyate dIrghasthitikakarmaNaH / / nAza: kiMtvadhyavasAya-vizeSAdbhujyate drutaM // 143 / / yathA bhUya:kAlabhogyAn prabhUtAn dhAnyamUDhakAn / rugNA bhasmakavAtena nacirAdeva bhuMjate // 144 // na cAtra vartamAnAnAM dhAnyAnAM vigamo bhavet / tadbhogaH syAtkiMtu tUrNaM nyAyo'yaM karmaNAmapi // 145 // cireNa dahyate rajju-rvahninA vitatA yathA / saiva saMkSipya nikSiptA kSipraM bhavati bhasmasAt // 146 / / cireNa pacyate vRkSasthita-mAmrAdikaM phalaM / gartAkSepapalAlAdi-muktyA tu kSipramapyaho // 147 // vipAkaH karmaNo'pyevaM dvidhA prokto jinAgame / yathAsthityopakramAdvA baddhaM karmeha bhujyate // 148 // nanvevaM karma yadbaddhaM tatsarvaM vedyameva cet / upakrameNAlpakAlA-dyathAsthityathavA cirAt // 149 // tadA prasannacaMdrAderbhogo baddhasya karmaNaH / saptamAvaniyogyasya prApto duHkhavipAkinaH // 150 // uttara:- dIrdha sthitivALA karmano upakramavaDe nAza thato nathI, paraMtu vizeSa prakAranA adhyavasAyane kAraNe te karma thoDA kALamAM bhogavAya che. jema ghaNA kALe khAI zakAya teTalA ghaNA dhAnyanA mUDhAne (samUhane) bhasmaka rogavALA manuSyo thoDA kALamAM khAI jAya che. temAM kAMI vidyamAna dhAnyano nAza thato nathI, paraMtu te zIdhra khavAI jAya che, e ja nyAya karmano paNa samajavo.143-145. jema lAMbI karelI dorIne agnithI saLagAvIe, to te dhIre-dhIre baLe che ane te ja dorIno daDo karI agnimAM nAMkhIe, to te zIdhra bhasmasAt thAya che. 146. tathA jema vRkSa para rahelAM karI vigere phaLa cirakALe pAke che. ane te phalane jo khADAmAM nAkhI tene ghAsavaDe DhAMkyA hoya, to te zIdhra pAke che. 147. e ja pramANe karmano vipAka paNa AgamamAM be prakArano kahyo che, te A pramANe-bAMdheluM karma yathAsthitie bhogave athavA upakramathI bhogave.148. prazna :- jo A pramANe je karma jIve bAMdhyuM hoya, te sarva karma upakrama vaDe alpa kALamAM athavA yathAsthiti vaDe cirakALa bhogavavAnuM ja hoya. to prasannacaMdra RSi vigere sAtamI narakapRthvIne yogya Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanA vipAkanAM pheraphAra 25 na cAsya zrUyate duHkha-vipAkaH saptamakSiteH / acirAdeva kaivalyaM prAptasya zubhabhAvataH // 151 // atrocyate- yadbaddhaM karma tatsarvaM pradezaparibhogataH / avazyaM bhujyate jIvai rasAnubhavataH punaH // 152 // karmAnubhUyate kiMcit kiMcittu nAnubhUyate / tathAvidhaparINAmA-ttadrasasyApavartanAt // 153 // tataH prasannacaMdrAdyaiH saptamAvanikarmaNAM / pradezA nIrasA bhuktA nAnubhAgastadudbhavaH // 154 / / nanu prasannacaMdrAdyai-rbaddhaM karma rasAMcitaM / yadbhuktaM tannIrasaM ta-tkRtanAzAkRtAgamau // 155 // atrocyate- pariNAmavizeSeNa yadyeSAM kSIyate rasaH / kimaniSTaM tadA kau vA kRtanAzAkRtAgamau // 156 // tIvrAtapopataptasya yadIkSoH kSIyate rasaH / apUrvasyAgamaH ko'tra jAyate vada sanmate ! // 157 / / duHkhanA vipAkavALuM karma bAMdhyuM hatuM, teno bhoga tene prApta thavo joIe, chatAM te to zubha pariNAmathI tatkALa kevaLajJAna pAmyA hatA. teone sAtamI naraka pRthvInA duHkhano vipAka sAMbhaLavAmAM Avato nathI te kema ? 149-151. uttara :- jIvoe je karma bAMdhyuM hoya, te sarva pradezanA anubhavathI avazya bhogavAya che, paraMtu rasanA anubhavathI to koIka karma anubhavAya che ane koIka karma tathA prakAranA pariNAmathI tenA rasanI apavartana thavAthI anubhavAtuM nathI tethI prasannacaMdrAdie sAtamInArakayogya karmanA pradezo rasa vinAnA bhogavyA hatA, paraMtu tenAthI utpanna thayelo rasa bhogavyo nathI.15ra-154. prazna - prasannacaMdrAdike rasavALuM karma bAMdhyuM ane nIrasa karma bhogavyuM, tethI kRtanAza ane akRtAgamana nAmanA be doSa prApta thayA.155. uttara :- jo kadAca vizeSa prakAranA zubha pariNAmathI tevAM karmono rasa kSINa thAya, to temAM zuM aniSTa che? tathA kRtanAza ane akRtAgama doSa zI rIte prApta thAya ? jo kadAca tIvra taDakAthI tapelI zeraDIno rasa sukAI jAya, to temAM kayA apUrva padArthanuM Agamana thAya ? te he buddhimAna ! tuM kahe.156-157. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 rasanAzAtkRtanAzo yaH syAtsa tviSTa eva ca / tadarthameva yatayo yataMte yattapovidhau // 158 // avazyaM bhujyate karma yathA baddhaM tathaiva cet / tadA tapovidhiH sarvo vyarthaH syAhuritAkSayAt // 159 / / mokSaprAptizca kasyApi na syAdeva yatoginAM / dhruvaM tadbhavasiddhInA-mapi karmAvaziSyate // 160 / / sattAyAmaMtaraMbhodhi-koTAkoTisthiti sphuTaM / pradezairvedyate tacca tatastannIrasaM mataM // 16 // kiMcAsaMkhyabhavopAttaM nAnAgatinibaMdhanaM / syAdeva karma sattAyAM tadbhave'pyaMga siddhyataH // 162 // vipAkarUpeNaivAsya bhavatyanubhavo yadi / tadA tatra bhave nAnA-bhavAnubhavasaMbhavaH // 163 // bhavAMstAMstAn vipAkenA-nubhavedyadyanukramAt / tadA punaH punaH karma tatra tatrArjayatyasau // 164 // evaM ca karmasaMtAnA-vicchedAnna bhavecchivaM / tataH pradezAnubhavaH karmaNo'stIti yuktimat // 165 // tathA rasano nAza thavAthI je kRtanAza thAya che, te to ISTa ja che. kAraNake teTalA mATe ja munio tapavidhimAM yatna kare che.158. je karma je prakAre bAMdhyuM hoya, te karma te ja prakAre avazya bhogavAya che, ema jo hoya, to karelo sarva tapa pApakarmano kSaya na karavAthI vyartha ja thaze. ane koI paNa jIvane mokSanI prApti thaze ja nahIM, kemake te ja bhave siddha thanArA prANIonuM paNa karma bAkI rahevAnuM ja che.159-160. tethI sattAmAM raheluM aMtaHkoTAkoTi sAgaropamanI sthitivALuM karma pradezathI vedAya che, tethI te karmane nIrasa mAneluM che. tathA te ja bhavamAM siddha thanArA prANIne paNa asaMkhya bhavomAM upArjana kareluM bhinna bhinna gatinuM kAraNabhUta karma sattAmAM to hoya ja che. teno anubhava jo vipAkarUpe ja thato hoya, to te carama bhavamAM vividha prakAranA bhavono anubhava saMbhave che ane tethI jo te te bhavone vipAkavaDe anukrame anubhave, to te jIva te te bhavomAM pharIne karma upArjana kareja. te pramANe thavAthI karmanI paraMparAno viccheda na thavAthI koI paNa jIvano mokSa thaze nahIM, tethI karmano pradezathI anubhava thAya che, mema. he yutiyuta cha.161-165. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 sopakrama nirupakrama karma Aha - cetkRtvopakramairalpa-sthitikaM karma vedyate / bhavAMtarakRtasyAsau na bhogastarhi karmaNaH // 166 / / yadbaddhaM baMdhasamaye bhogyaM varSazatAdibhiH / bhuktaM tvaMtarmuhUrtena tadevaitatkathaM nu tat // 167 // kiMca - astu sopakramaM sarvaM sarvaM vA nirupakramaM / bhedaH kutaH kathaM no vA parAvarto'nayomithaH // 168 // atrocyate- baddhaM yabaMdhasamaye pariNAmena tAzA / tatsyAdupakramaiH sAdhyaM sAdhyo roga ivauSadhaiH // 169 / / asAdhyarogavadyattu pariNAmena tAdRzA / baddhaM taducitAtkAla-vipAkAdeva nazyati // 170 // roge hyasAdhye zaktirnI-SadhAdevidyate yathA / karmaNyupakramAbhAva-stathA syAnnirupakrame // 171 / / vicitrANi karmabaMdhA-dhyavasAyAspadAni yat / varttate'saMkhyalokAbhra-pradezapramitAni vai // 172 // teSu sopakramakarma-janakAnyeva kAnicit / kAnicibaMdhajanakA-nyanupakramakarmaNAM // 173 / / prazna :- jo upakramathI alpa sthitivALuM karIne karma vedAtuM hoya, to bhavAMtaramAM bAMdhelA karmano te bhoga na kahevAya. kemake baMdha samaye so(100) Adi varSothI bhogavI zakAya tevuM je karma bAMdhyuM hoya, te ja karma eka aMtarmuhUrtamAM ja bhogavAI jAya-ema zI rIte bane ? vaLI bIjo prazna sarva karma upakrama sahita ja mAno athavA sarva karma upakrama rahita ja mAno, to bheda zA mATe athavA to te banneno paraspara parAvarta kema na mAnavo ? 166-168. uttara :- je karma baMdha samaye tevA prakAranA maMda pariNAmavaDe bAMdhyuM hoya, te karma auSadhathI sAdhya roganI jema upakrama vaDe sAdhya thaI zake che. ane je karma asAdhya roganI jema tevA prakAranA tIvra pariNAmavaDe bAMdhyuM hoya, te karma yogyakALa udayamAM AvavAthI ja kSINa thAya che. 169-170. jema asAdhya rogamAM auSadhAdinI zakti kAma AvatI nathI, tema nirupakrama karmamAM upakrama thaI zakato nathI. kAraNake karmabaMdhanA adhyavasAyanAM sthAno vicitra prakAranAM che ane te asaMkhya lokAkAzanA pradeza tt| cha.171-172. temAM keTalAka adhyavasAyanA sthAno sopakrama karmane ja utpanna kare che ane keTalAka sthAno nirupakrama Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 kAlalAka-sI 28 yAdRzAdhyavasAyena baddhaM yatkarma yAdRzaM / tadbhoktavyaM tathA naivaM kRtanAzAkRtAgamau // 174 // kSetre tulye'pi gaMtavye bahUnAM yojanAdike / gatipATavabhedena kAlabhedo yathekSyate // 175 // tulye'pi zAstre'dhyetavye bahUnAM graMthamAnataH / buddhipATavabhedena kAlabhedo yathekSyate // 176 // tulye'pi roge bhaiSajya-pathyAditAratamyataH / nivRttikAlo rogasya bahUnAM bahudhA yathA // 177 // samAnasthitike'nekai-rbaddha karmaNi dehibhiH / pariNAmavizeSeNa bhogakAlastathA pRthak // 178 / / piMDIbhUtaH paTaH klinna-cirakAlena zuSyati / prasAritaH sa evAzu tathA karmApyupakramaiH // 179 // vinApavarttanAM lakSA-diko rAzirvibhajyate / cireNApavartitastu kSipraM karmApi tattathA // 180 // karmane ja utpanna kare che. 173. je karma jevA adhyavasAyavaDe jevA prakAranuM bAMdhyuM hoya, te karma te ja prakAre bhogavavAnuM hoya che, tethI kRtanAza ane akRtAgama doSa AvatA ja nathI.174. jema ghaNAM mANasone amuka yojana dUra eka sarakhA kSetramAM javuM che, temAM ochI-vadhu gatinA bhedathI kALano bheda paDe che. (utAvaLo mANasa vahelo pahoMce che vigere) 175. jema ghaNA vidyArthIone eka sarakhuM zAstra bhaNavAnuM hovA chatAM, temAM buddhinI paTutA AdinAM kAraNe kALano bheda paDe che.176. jema ghaNA mANasone eka sarakho roga hovA chatAM, auSadha ane pathya vigerenI taratamatAthI moDo-vahelo roga maTe che. 177. te ja pramANe ghaNA jIvo dvArA baMdhAyeluM eka sarakhI sthitivALuM karma pariNAma vizeSathI judAjudA samaye bhogavAya che. 178. jema vIMTaLAyelA bhInA vastrane sukAtAM vAra lAge che. ane te ja vastra pahoLuM karyuM hoya to zIdhra sukAya che. te ja pramANe karma paNa upakramavaDe zIgha bhogavAya che. 179. jema lakSa pramANa saMkhyAvALo padArtha rAzi apavartana na karI hoya to teno vibhAga karatAM vizeSa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezakAla nAmano kAla dvedhopakramakAlo'yaM saprasaMgaH prarUpitaH / dezakAlAbhidhaM kAla-matha brUmo yathAgamaM // 181 / / kAryasyAryasya vAnyasya yo yasyAvasaraH sphuTaH / sa tasya dezakAlaH syAd dvidhApyeSa nirUpyate // 182 // annapAkakriyodbhUta-dhUmAnAM prazamaM pure / pAnIyahAriNIzUnyaM dRSTvA vApyavaTAdikaM // 183 // kAkAMzcApatato dRSTvA gRheSu gRhamedhinAM / sAdhunA lakSyate bhikSAvasaro'tisamIpagaH // 184 // tathAhurbhASyakArA:-nidbhUmagaM ca gAmaM mahilAsunnaM ca suNayaM (kUvayaM) darcha / niyaM ca kAyA oleMti jAyA bhikkhassa haraharA // 185 // AmodimodakAkIrNaM zUnyaM kAMdavikApaNaM / mattAM gRhAMgaNe suptAM tathA proSitabhartRkAM // 186 / / nirmakSikaM madhu svacchaM pazyatAM prakaTaM nidhiM / tattatpadArthagrahaNe dezakAlastadarthinAM / / 187 // samaya jAya che. ane apavartana karI hoya, to teno vibhAga karatAM thoDo samaya lAge che. e ja pramANe karma paNa apavartana karavAthI zIdhra bhogavAI jAya che. 180. A pramANe chaThTho be prakArano upakramakAla vistArathI kahyo. 6. have sAtamo dezakAla nAmano kAla AgamamAM kahyA pramANe kahIe chIe. 181. zubha ke azubha kAryano je avasara spaSTa jovAmAM Ave, te teno dezakAla kahevAya che. tenA be prakAra che.182. gAmamAM rasoI kriyAthI utpanna thayela dhUmADo na dekhAya, athavA kUvA vigere jaLAzayo paNIhArIthI zUnya dekhAya, tathA gRhasthonAM gharo upara kAgaDA UDatA dekhAya, tyAre bhikSAno kALa samIpa Avyo che-ema sAdhuo jANe che.183-184. bhASyakAra kahe che ke- "dhUmADA rahita gAmane joIne strIo rahita kUvAne joIne tathA kAgaDAne nIce UDatA joIne bhikSAno avasara thayo che, ema sAdhu jANe."185. sugaMdhI modakathI bharelI kaMdoInI dukAnane zUnya joIne, jeno pati paradeza gayo hoya tevI madonmatta strIne gharanA AMgaNAmAM sutelI joIne, svaccha madhapoDuM makSikA rahita joIne tathA pragaTa thayelA nidhAnane joIne tenA arthIjanone te te padArtha grahaNa karavAno dezakALa jANavo.186-187. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 evaM zubhAzubhe kArye yaH prastAvastadarthinAM / sa sarvo dezakAlaH syAdvaktuM zakyaH sphuTaM kiyAn // 188 // yo yasya mRtyukAlaH syAt kAlakAlaH sa tasya yat / kAlaM to mRta iti gamyate lokarUDhitaH // 189 // kRSNavarNe ca maraNe syAtkAlagrahaNe'pi ca / kAlazabdo dezakAla: prastAve paribhASitaH // 190 // tathoktaM - kAleNa kao kAlo amhaM sajjhAyadesakAlaMmi / to te hao kAlo akAlikAle karaMteNaM // 191|| addhAkAlasyaiva bhedaH pramANakAla ucyate / ahorAtrAdiko vakSyamANavistAravaibhavaH // 192 // paMcAnAmatha varNAnAM madhye yaH zyAmaladyutiH / savarNakAlo vijJeyaH sacittAcittarUpakaH // 193 // bhavatyaudayikAdInAM yA bhAvAnAmavasthiti: / sAdisAMtAdibhirbhagai-rbhAvakAlaH sa ucyate // 194 // : kAlaloka-sarga 28 A pramANe zubhAzubha kAryamAM tenA arthIjanone je avasara, te sarva dezakALa kahevAya che. te spaSTa to keTaluM kahevAya ? (7) 188. have AThamo kALakALa kahe che-je jeno mRtyusamaya hoya, te teno kALakALa kahevAya che. kALane pAmyo eTale maraNa pAmyo ema lokarUDhithI kahevAya che.189. zyAma varNane, maraNane ane kALagrahaNane paNa kALa zabdathI kahevAmAM Ave che ane dezakALa zabda prastAvane sUcave che.190. te viSe kahyuM che ke--'amArA sajjhAya (kALagrahaNa) rUpa dezakALa samaye kALa vaDe kALa karyo che. tethI avasara vinA sajjhAya karanArA te sAdhue kALane haNyo che, ema jANavuM.''(8) 191. have navamo pramANakALa te ahvAkALano ja bheda che, tenA ahorAtrAdinuM vistArathI varNana AgaLa kahevAmAM Avaze. (9) 192. pAMca varSomAM je zyAma kAMtivALo varNa che, te dazamo varNakALa jANavo. te sacitta ane acitta ema be prakArano che. (10) 193. audiyakAdi bhAvonI sAdisAMta vigere bhAMgAvaDe je sthiti thAya che, te agyAramo bhAvakALa kahevAya che. (11) 194. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANa kAla atra pramANakAlo'sti prakRtaH sa pratanyate / atIto'nAgato varttamAnazceti tridhA sa ca // 195 // avadhIkRtya samayaM varttamAnaM vivakSittaM / bhUtaH samayarAzIryaH kAlo'tItaH sa ucyate // 196 // avadhIkRtya samayaM varttamAnaM vivakSitaM / bhAvI samayarAziryaH kAlaH sa syAdanAgataH // 197 // varttamAnaH punarvartta - mAnaikasamayAtmakaH / asau naizcayikaH sarvo-pyanyastu vyAvahArikaH // 198 // iti jaMbUdvIpaprajJaptivRttyAdyabhiprAya:, yogazAstrAdyaprakAzavRttau tu - lokAkAzapradezasthA bhinnA: kAlANavastu ye bhAvAnAM parivarttAya mukhyaH kAlaH sa ucyate // 199 // jyoti : zAstre yasya mAna - mucyate samayAdikaM / sa vyAvahArikaH kAlaH kAlavedibhirAmataH // 200 // A agyAra prakAranA kALazabdanA nikSepAmAMthI ahIM navamA pramANakALano prastAva che. te pramANakALa atIta, anAgata ane vartamAna ema traNa prakArano che.195. vivakSita vartamAnakALanA samayane AzrayIne gayelo je samayono samUha te atItakALa kahevAya che. 185. 31 vivakSita eka samayarUpa vartamAna kALane AzrayIne je samayarAzi thavAno che, te anAgatakALa duhevAya che.187. vartI rahelo eka samayarUpa kALa te vartamAnakALa kahevAya che. A vartamAnakALa nizcayathI che. ane bIjo sarvakALa vyAvahArika che.198. A pramANe jaMbUddIpaprajJaptinI TIkA vigereno abhiprAya che, paraMtu yogazAstranA pahelA prakAzanI TIkAmAM to A pramANe kahyuM che--''padArthonAM parivartana karavA mATe lokAkAza pradezamAM je judA kALanA aNuo rahelA che, te mukhya kALa kahevAya che.199. jayotiSa zAstramAM jenuM samayAdi mAna kaheluM che, te vyAvahArika kALa che, ema kALane jANanArAo uhe che.200. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ityuktamiti jJeyaM. tattvaM etadanusAreNa ca samayakSetrAdvahirapi kAlasvIkAro mukhyatayA saMpanna:, punaH sarvajJavedyamiti, saMkhyeyazcApyasaMkhyeyo'naMtazcetyathavA tridhA / zIrSaprahelikAMtaH syAttatrAdyaH samayAdikaH // 201 || asaMkhyeyaH punaH kAlaH khyAtaH palyopamAdikaH / anaMta : pudgalaparA-varttAdiH parikIrttitaH // 202 // tatra kAlavizeSo yaH sUkSmatvAdyoginApi no / vibhaktuM zakyate saiSa samayaH samaye zrutaH || 203 // jIrNe paTe bhidyamAne taruNena balIyasA / kAlena yAvatA taMtu-struTyatyeko jarAturaH || 204 // asaMkhyeyatamo bhAgo yaH syAtkAlasya tAvataH / samaye samaya: saiSa kathitastattvavedibhiH // 205 // tasmiMstaMtau yadekasmin pakSmANi syuranekazaH / pratipakSma ca saMghAtAH kSaNAcchedyA asaMkhyazaH // 206 // kAlaloka-sarga 28 A yogazAstrane anusAre to samayakSetra (aDhIdvipa)nI bahAra paNa mukhya kALano svIkAra thAya che, tattva to sarvajJa bhaye. A kALa saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta ema traNa prakAre paNa kahevAya che, temAM eka samayathI AraMbhIne zIrSaprahelikA sudhIno kALa pahelo saMkhyAta kALa kahevAya che. palyopama vigere asaMkhyAta kALa kahevAya che, ane pudgalaparAvartAdika anaMtakALa kahevAya che.201-202. atyaMta sUkSma hovAthI yogI paNa je kALano vibhAga karI zake nahIM, te samaya kahevAya che ema siddhAMtamAM 'dhuM che. 203 koI yuvAna ane baLavAna puruSa eka jIrNa vastra jorathI phADe, te vakhate tenA saDelA eka taMtune tUTatAM jeTalo kALa lAge, teTalA kALano je asaMkhyAtamo bhAga hoya, te samaya kahevAya che, ema tattvavedIoe siddhAMtamAM kahyuM che.204-205. kAraNa ke te eka saDelA taMtumAM ghaNA pazno (taMtunA sUkSmabhAga) hoya che, ane dareka pakSe eka kSaNamAM chedAya evA asaMkhya saMdhAto (paramANunA skaMdho) hoya che. te saMdhAtone anukrame chedatAM judA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 samayanuM svarUpa teSAM kramAcchedaneSu bhavaMti samayAH pRthak / asaMkhyaiH samayaistatsyA-taMtorekasya bhedanaM // 207 // evaM patrazatodvedhe cakSurunmeSa eva ca / bhAvyAzcappuTTikAyAM cA-saMkhyeyAH samayA budhaiH // 208 // taM svarUpeNa jAnaMto'pyaha~to'tyaMtasaumyataH / zRMgagrAhikayAnyebhyo nirdeSTuM zaknuvaMti na // 209 // nirdezo hi bhavettatta-dvacovyApArapUrvakaH / vyApAro vacasAM caiSo'saMkhyeyaiH samayairbhavet // 210 // yAvatsamaya ityeSo-ccAryate'kSarasaMtatiH / asaMkhyA: samayAstAva-datikrAmatyanekazaH // 211 // jaghanyayuktAsaMkhyAta-mitaiH syAdAvalI kSaNaiH / saMkhyeyAbhizcAvalIbhiH prANo bhavati nizcitaM // 212 / / nIrogasyAnupahata-karaNasya balIyasaH / prazaste yauvane vartta-mAnasyA'vyAkulasya ca // 213 // judA samaya lAge che, tethI eka taMtune chedatAM asaMkhyAta samayo jAya che. 20-207. e ja pramANe kamaLanA so uparAupara mUkelA patrone jorathI vIMdhatA, AMkhanuM maTakuM mAratAM ane capaTI vagADatAM asaMkhya samaya lAge che ema buddhimAna mANasoe jANavuM. 208. AvA eka samayanuM svarUpa arihaMto jANe che, to paNa teo te samaya atyaMta sUkSma hovAthI vyaktigata eka-eka samaya bIjAone batAvI zakatA nathI. 209. kAraNa ke jeno nirdeza karavo hoya, te tevA tevA vacananA vyApArapUrvaka thaI zake che ane A vacanano vyApAra to asaMkhya samayo vaDe thAya che. 210. jeTalAmAM 'samaya' evA akSarono uccAra karAya, teTalAmAM to asaMkhya samayo anekavAra vatI %Iya che.211. AvA jadhanyayukta asaMkhya (cothuM asaMkhyAtu tatramANa) samayonI eka AvalI thAya che. saMkhyAtI AvalikAno eka prANa thAya che. 212. koI puruSa nIrogI, paripUrNa IndriyovALo, baLavAna, yuvAna, avyAkula, mArge cAlavAnA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kAlaloka-sarga 28 aprAptasyAdhvanaH kheda-mAzritasya sukhAsanaM / syAdyaducchvAsani:zvAsa-mAnaM prANaH sa kIrttitaH // 214 // tatra ca - ucchvAsa Urdhvagamana-svabhAvaH parikIrtitaH / adhogamanazIlazca niHzvAsa iti kIrtitaH // 215 // saMkhyeyAvalikAmAnau pratyekaM tAvubhAvapi / dvAbhyAM samuditAbhyAM syA-tkAlaH prANa iti zrutaH // 216 // rogArtAdeca ni:zvAsocchavAsAvaniyatAviti / uktaM puMso'rogatA-divizeSaNakadaMbakaM // 217 / / bhavaMti kSullakabhavA ekaprANe yathodite / sAtirekAH saptadaza zrUyatAM tatra bhAvanA // 218 // muhUrte kSullakabhavA ekasmin parikIrtitAH / paMcaSaSTiH sahasrANi SaTtriMzA paMcazatyapi // 219 / / atra kaH pratyaya iti yadi zuzrUSati bhavAn / tadA tadapi nizcitya zrUyatAM pratipAdyate // 220 // zramarahita ane sukhAsana upara beThelo hoya, tevA puruSano je eka uvAsa-niHzvAsa te prANa DevAya cha.213-214. temAM UMcI gati karatA prANane uzvAsa kahevAya ane nIce gati karatA prANane niHzvAsa kahevAya cha.215. A bannenuM saMkhyAtI saMgAtI AvalikA pramANa che, ane te banne maLIne eka prANa thAya cha.216. rogI vigere puruSanA niHzvAsa ane ucchavAsa niyamita hotA nathI, tethI te puruSane nIrogatA vigaire vizeSa mAyAM che. 217. upara kahelA eka prANamAM sattarathI kAMIka adhika kSullaka bhavo thAya che; te A pramANe. 218. eka muhUrtamAM pAMsaTha hajAra pAMca so ne chatrIsa (6553) zullaka bhavo thAya che. 219. te saMkhyAnI zI rIte pratIti karavI? ema jANavAnI jijJAsA hoya to ame kahIe chIe te samo . 220. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 AvalikAnuM svarUpa ekA koTI saptaSaSTi-lakSANyatha sahasrakAH / syuH saptasaptatiryuktA dvizatyA SoDazADhyayA // 22 // etA muhUrta ekasminnuktA AvalikA jinaiH / ekakSullabhave caitAH SaTpaMcAzA zatadvayI // 222 // kSullabhavAvalikAbhirmuhUrtAvalikA yadi / vibhajyaMte tadA labhyA mauhUrtAH kSullakA bhavAH // 223 / / atha prakRtaM - prANAzcaikamuhUrte syuH saptatriMzacchatAni vai / trisaptatyA saMyutAni rAzireSa vibhAjakaH // 224 // mauhUrttakSullakabhava-rAziretena bhajyate / tadApyaMte saptadaza prANasya kSullakA bhavAH // 225 // trayodazazatA: paMca-navatyA ca samanvitAH / aMzA upari ziSyate bhavasyASTAdazasya vai // 226 // aSTasaptatisaMyuktA-cetrayoviMzatiH zatAH / kSipyaMteMzA eSu pUrNaH syAttadASTAdazo bhavaH // 227 // atho kiyatya AvalyaH syustrayodazabhiH zataiH / bhAgaiH paMcanavatyADhyaiH zeSaistadapi kathyate // 228 // -jinezvaroe eka muhUrtamAM eka karoDa, saDasaTha lAkha, sIttotera hajAra, baso ne soLa (1,67,77,216) AvalikA kahI che, ane eka kSullaka bhavamAM baso ne chappana (25) AvalikA kahI che; tethI eka muhUrtanI AvalikAone kSullaka bhavanI AvalikAthI bhAgAkAra karatAM eka muhUrtanA kSudata bhayo (5535) mAve che. 221-223. meM bhutabhA sAtrIsaso ne totera (3773) pro thAya che. mA. zi(saMjyA) vibhA'4 che. 224. A (3773) vibhAjaka rAzithI eka muhUrtanA (65536) kSullaka bhavanA rAzino bhAgAkAra karavAthI eka prANanA sattara kSullaka bhava prApta thAya che. tathA aDhAramA bhavanA terasone paMcANuM aMzo zeSa 23 cha.225-226. te aMzomAM trevIza so ne aThotera (2378) aMzo umeratAM aDhAramo kSullaka bhava pUrNa thAya.227. have je tera so ne paMcANuM (1395) aMzo zeSa rahelA che tenI keTalI AvalikA thAya ? te 5 upAya che.228. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kAlaloka-sarga 28 zatAstrayodazAMzAnAM ye paMcanavatispRzaH / SaTpaMcAzad dvizatyA te haMtavyAH kartumAvalIH // 229 / / zeSAMkAH kSullakabhava-satkA ete hi saMtyataH / kSullabhavAvalikAbhi-bhavaMtyAvalayo hatAH // 230 // jAtAzcAvalikAsteSAM ghAte lakSatrayaM tathA / saptapaMcAzatsahasrAH zataM viMzatisaMyutaM // 231 / / trisaptatisamAyukta-saptatriMzacchatAtmanA / prAguktabhAjakenAsya rAzervibhajane sati // 232 / / caturnavatirAvalyo labhyateMzAH punaH sthitAH / caturviMzatirevASTa-paMcAzadadhikAH zatAH // 233 // evaM ca kSullakabhavAH prANe saptadazaikake / caturnavatirAvalya AvalyA aMzakAH punaH // 234 // trisaptatyA yutaiH sapta-triMzatA vikalaiH zataiH / chinnAyA aSTapaMcAzAH syuzcaviMzatiH zatAH // 235 // iti kSullakabhavaprakaraNam / - je terasone paMcANuM (1395) aMzo bAkI rahelA che, tenI AvalikA karavA mATe, te aMkane pasI ne chapyane (257) gurAvA.228. kAraNa ke A zeSa aMka kSullaka bhavano che, tethI tene kSullaka bhavanI (256) AvalikA vaDe guNavAthI tenI AvalikA Ave che. 230. e pramANe 1365ne 256 vaDe guNavAthI traNa lAkha, satAvana hajAra, ekaso ne vaza (357120) thAya che.231. pachI A rAzine (aMkane) pUrve kahelA sADatrIza so ne toterathI (3773) bhAgIe to corANuM (84) mAvali (bhAgamA mAve cha, bhane yovIza so ne mahAvana (2458) zeSa 27 che.232-233. A pramANe eka prANamAM sattara (17) kSullaka bhavo, corANuM (94) AvalikA tathA sADatrIza so ne toMtera vaDe (3773) bhAgelI AvalikAnA covIza so ne aThAvana (2458) aMzo thAya cha.234-234. Iti zullaka bhava prakaraNa. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSullakabhavanuM prayojana kSullakabhavaprayojanaM caivaM Ayu:kSullabhavamita-maudArikavapUrbhRtAM / jaghanyato vinirdiSTaM paMcamAMge jinezvaraiH // 236 // karmaprakRtyAdiSvapi audArikazarIrANAM tiryagmanuSyANAmAyuSo jaghanyasthitiH kSullakabhavagrahaNarUpA pratipAditA, yatpunarAvazyakaTIkAyAM kSullakabhavagrahaNaM vanaspatiSveva prApyate ityuktaM tanmatAMtaramityavasIyate, iti karmagraMthavRttau / taccaivaM ekaprANe cAvalInAM SaTcatvAriMzadanvitAH / zatAH proktAzcatuzcatvAriMzadaMzAzca pUrvavat // 237 // ekakSullabhavasattvA-valIbhiH paritADayet / prANakSullabhavAMsteSu zeSA AvalikAH kSipet // 238 // evaM cAsaMkhyasamayai- rAvalI tAbhiratra yat / saMkhyeyAbhiH prANa ukta- statsarvaM vizadIkRtaM // 239 // nanvAvalikAdinAM yadasaMkhyakSaNarUpatA / proktA tatprocchaladbhekai- gakaliMjasya pUraNaM // 240 // 37 kSullaka bhavanuM prayojana A pramANe che.--pAMcamA aMgamAM jinezvaroe audArika zarIravALAnuM jadhanya AyuSya kSullaka bhava jeTaluM kahyuM che.236. karma prakRti vigere graMthomAM paNa audArika zarIravALA tiryaMca ane manuSyanA AyuSyanI jadhanya sthiti kSullaka bhava pramANa kahelI che, paraMtu AvazyakanI TIkAmAM ''zulka bhavanuM grahaNa (sAdhAraNa) vanaspatimAM ja gaNavAmAM AvyuM che.'' A matAMtara jaNAya che. ema karmagraMthanI TIkAmAM kahyuM che. eka prANamAM cumALIza so cheMtAlIza (4446) AvalikA ane te upara aMzo pUrvanI jema (94) thAya che. 237. te A pramANe-eka kSullakabhavanI AvalikA (256) eka prANanA kSullaka bhavo (17)ne guNavA. pachI temAM zeSa AvalikA (94) nAMkhavI. 238. A pramANe asaMkhya samayonI eka AvalikA ane saMkhyAti AvalikAno eka prANa kahyo che, te sarva siddha thAya che.239. prazna :- AvalikAnA je asaMkhya samayo kahyA te UDatA deDakAothI gAyanA vADAne bharI devA jevuM che. kAraNa ke pUrvano (pahelo) samaya vartato hoya, tyAre uttara (pachInA) samayanI utpatti thaI Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u8 kAlaloka-sarga 28 yataH pUrvasya sadbhAve-nodbhaveduttaraH kSaNaH / / nazyatyavazyamAdyazca dvitIye janimIyuSi // 24 // samuccayAdiko dharmaH pudgalAnAM hi saMbhavet / vimAtrasnigdharUkSANAM kAlasya tu na jAtucit // 242 // atrocyate- prarUpayitukAmena kAlamAvalikAdikaM / prajJApakena yAvaMtaH kSaNA dhIgocarIkRtAH // 243 / / vinaSTA api tAvaMtaH samuccitatayAkhilAH / upacaryaMta ityeva-mAvalyAdinirUpaNA // 244 // ata evopacaritaH sarvo'pyAvalikAdikaH / kAlo na vAstavaH kiMtu samayaH khalu vAstavaH // 245 // prANaiH syAtsaptabhiH stokaH stokaizca saptabhirlavaH / sArduraSTAtriMzatA ca lavairbhavati nAlikA // 246 / / bhaMgyaMtareNAtha mAnaM nADikAyA nirUpyate / zrUyatAM tatsAvadhAnairuktaM jyotiSkaraMDake // 247 // zakatI nathI. bIjo samaya utpanna thAya tyAre pahelo samaya avazya nAza pAme che. kAraNa ke 'vimAtra evA snigdha ane rukSa pugalono ja samUhAdi dharma saMbhave che, paraMtu kALano samuccaya kadApi saMbhavato nathA.240-242. uttara :- AvalikA vigere kALane kahevAnI IcchAvALA prajJApake jeTalA kSaNo potAnI buddhinA viSayamAM ekaThA karyA hoya, teTalA kSaNo jo ke nAza pAmavA chatAM paNa te sarva samUharUpe upacArathI ja kahelA che; tethI AvalikA vagerenI prarUpaNA thaI zake che. tethI ja AvalikA vagere upacArathI kahelo sarva kALa vAstavika nathI, paraMtu mAtra samaya ja vAstavika kALa che. 243-245. sAta prANono eka stoka, sAta stokano eka lava, ane sADI ADatrIza lavanI eka nAlikA thAya che.246. jyotiSakaraMDaka nAmanA graMthamAM A nAlikAnuM mAna bIjI rIte batAvela che. te A prabhAsa.247. 1. asaTaza saMkhyAnA guNa dharmavALA. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAlikAnuM varNana nAlikA nAma ghaTikA kAryA lohamayI ca sA / dADimIkusumAkArA sattalA vartulAkRtiH // 248 // kezAstrivarSajAtAyA: kariNyAH pucchamUlajAH / RjUkRtAH SaNNavati-mIlitAca parasparaM // 249 // vizaMti yAdRze chidre tiSThati ca niraMtarAH / chidraM kAryaM tAdRgasyA nAlikAyA adhastale // 250 // yadvA dvivarSajAtAyA: kariNyAH pucchamUlajAH / bAlAH SaNNavati: prAptA dvaiguNyaM mAMti yAdRze // 259 // yadvA catu: svarNamASajAtA zalAkA caturaMgulA / yAdRze vizati chidre karttavyaM tAdRzaM takat // 252 // athaitasyAM jalaM dhAryaM taulyameyapramANataH / tataH prasaMgato brUmaH svarUpaM taulyameyayoH // 253 // tRNasya madhurAkhyasya caturbhistaMDUlairbhavet / taulyataH sarSapaH zveta-staizca SoDazabhiH samaM // 254 // --nAlikA ghaDInuM nAma che. te dADamanA puSpanA AkAravALI, sArA taLiyAvALI, goLa AkRtivALI soDhAnI 42vI. 248. 38 tyArabAda traNa varSanI hAthaNInA pucchanA mULamAM ugelA kezomAMthI channu kezo laI, tene sarala karI, paraspara bhegA karavA. te kezo jeTalA chidramAM jAya, ane AMtarA rahita gADha rIte rahI zake, tesuM te nAsinI nIce chidra 2. 248-250. athavA be varSanI hAthaNInA pucchanA mULamAM ugelA channu vALa laI tene Dabala karavA. te jeTalA chidramAM mAya teTaluM chidra karavuM.251. athavA cAra mAsA suvarNanI cAra AMgaLa lAMbI banAvelI zalAkA, jeTalA chidramAM mAya, teTaluM chidra 2.252. pachI te ghaDImAM tolanA athavA mApanAM pramANathI jaLa nAkhavAnuM che, tethI te prasaMgathI te tola ane mApanuM svarUpa kahIe chIe.253. madhura nAmanA tRNanA cAra cokhA pramANa eka zveta sarpapa, soLa zveta sarSapa jeTalo eka dhAnyamASa Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 dhAnyamASaphalaM tAbhyAM dvAbhyAM guMjAphalaM bhavet / dvAbhyAM guMjAbhyAM ca karSa-mASaH SoDazabhizca taiH // 255 // dharaNAparaparyAyaM mAnaM gadyANakAbhidhaM / gadyANakAbhyAM sArddhAbhyAM karSaH suvarNasaMjJakaH // 256 // catu:karSaM palaM sAr3heH prastho dvAdazabhizca taiH / / tulA palazatenAsAM viMzatyA bhAra IritaH // 257 // iti jyotiSkaraMDavRttyabhiprAyaH, loke tu- tulyA yavAbhyAM kathitAtra guMjA, vallastrigaMjo dharaNaM ca te'STau / gadyANakastadvayamiMdratulyai-vallaistathaiko ghaTakaH pradiSTaH // 257 All dazArddhaguMjaM pravadaMti mArSa, mASAhvayaiH SoDazabhizca karSaM / kaSaizcaturbhizca palaM tulAjJAH, karSa suvarNasya suvarNasaMjJaM // 257 BI pAdonagadyANakatulyaTakairdvi-saptasaMkhyaiH kathito'traseraH / maNAbhidAnaH khayugaizca serai-rdhAnyAditaulyeSu turuSkasaMjJA // 257 C // (aDada), be mAnI eka guMjA, be guMjAno eka karmamASa (vAla). soLa karSamASano gadyANaka (ardha tolo) tenuM bIjuM nAma dhAraNa kahevAya che. be gadyANakano eka suvarNakarSa (toluM), cAra karmano eka pala, sADA bAra palano eka prastha (50 tolA = 1 zera), so palanI eka tulA (400 tulA = 10 zera) ane vIza tulAno eka bhAra (200 zera = 5 maNa) kahelo che. 254-257. A pramANe jyotiSakaraMDakanI TIkAno abhiprAya che. A vigata laukika zAstramAM A pramANe kahI che-be yavanI eka guMjA, traNa guMjAno eka vAla, ATha vAlanuM eka dharaNa, be dharaNano eka gadyANaka (vA toluM) ane Idra eTale cosaTha vAlano eka ghaTaka (be tolA) tathA pAMca guMjAno eka bhASa, soLa bhASano eka karma (toluM) ane cAra karmano eka pala thAya che, ema tolane jANanArA paMDito suvarNa nAmano suvarNa karNa kahe che. poNA gaNAka pramANa eka TaMka, evA botera TaMkano eka zera (27 tolA) ane cALIza zerano eka maNa kahela che. dhAnyAdi tolavAmAM tenuM turuSka nAma che." A pramANe lIlAvatI nAmanA graMthamAM kahyuM che. 257 A B C. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tulAnuM mApa 41 iti lIlAvatyAM // taulyapramANamityuktaM pUrvAcAryapradarzitam / atha svarUpaM mAnaM ca tulAyAH kiMciducyate // 258 // paMcatriMzallohapala-mayI vRttA ghanA bhRzaM / dvAsaptatiM cAMgulAni dIrghA lohatulA bhavet // 259 // tasyAH paMcapalamitaM dharaNaM racayedbudhaH / yena dhRtvA taulyate ta-ddharaNaM parikIrtitam // 260 // tasyAM cAtha dharaNake yojite sati sA tulA / dhiyamANA yatra deze samA syAtpArzvayordvayoH // 26 // tatra pradeze samatA-jJAnAya parikalpayet / rekhAmekAM tatazcAnyAM rekhANAM paMcaviMzatiM // 262 // tatra syAtprathamA rekhA karSArddhasyaiva sUcikA / dvitIyaikasya karSasya tRtIyA karSayordvayoH // 263 // trikarSasUcikA turyA syAccatuHkarSasUcikA / paMcamyatha nava rekhAH syurekaikapalAdhikAH // 264 // pUrvanA AcAryoe upara pramANe kaheluM tolAnuM pramANa kahyuM. have tulA (trAjavA)nuM kAMIka mAna hI chIme..258. pAMtrIza pala loDhAnI goLa ane atyaMta gADha, batrIza AMgaLa lAMbI atulA hoya che. 259. te tulAnuM pAMca palanuM (loDhAnuM) gharaNa karavuM, jene pakaDIne tolavAmAM Ave te gharaNa kahevAya cha.260. te gharaNane tulAnI vacce evA sthAnamAM lagADavuM ke, te vaDe dhAraNa karAtI tulA banne paDakhe sa25 23. 261. mATe tenA madhya pradezamAM eka rekhA karavI ane tyArapachI bIjI pacIza rekhAo karavI. 262. temAM pahelI rekhA ardha karthane jaNAve che, bIjI eka karNane, trIjI be karNane cothI traNa karNane ane pAMcamI rekhA cAra karthane sUcave che. tyArapachInI nava rekhA eka eka pala adhika sUcavanArI vI. 263-264. 1. aMDI 2. 2 rSa meTo me 50. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 yathA tatra bhavedrekhA SaSThI dvisUcikA / evaM yAvaddazapalasUcikA syAccaturdazI // 265 // tatazca dvAdazapalasUcikA paMcadazyasau / SoDazI ca paMcadaza - palAbhivyaMjikA smRtA // 266 // tataH saptadazI rekhA palaviMzatisUcikA / ata UrdhvaM ca dazaka - vRddhA aSTApyamUH smRtAH // 267 // aSTAdazI yathA rekhA syAtriMzatpala - sUcikA / kramAdevaM zatapala - sUcikA kIrttitAMtimA // 268 // paMcapaMcadazatriMzatpaMcAzatpalasUcikA / navamI SoDazI cASTA-dazI ca paMcaviMzikA // 269 // etAzcatasro rekhAH syuH phullaphullaDikAyutAH / syuH zeSA RjavaH sarvA ekaviMzatisaMmitAH // 270 // tulA svarUpamityevaM yathAgamamudIritaM / pramANamatha meyasya yathAgamamudIryate // 271 || te A pramANe--chaThThI rekhA be palane jaNAve che. e ja pramANe eka eka pala vadhAratAM caudamI reSA daza palane Ave che. 285. tyArapachI paMdaramI rekhA bAra pala, soLamI rekhA paMdara pala, sattaramI rekhA vIza palane jaNAve che. tyAra pachInI AThe rekhA daza daza palanI vRddhivALI kahelI che.266-267. te A pramANe--aDhAramI rekhA trIza palane jaNAve che, e ja anukrame chellI paccIzamI rekhA so palane gAve che. 278. kAlaloka-sarga 28 pAMca palane jaNAvanArI navamI rekhA, paMdara palane jaNAvanArI soLamI rekhA, trIza palane jaNAvanArI aDhAramI rekhA ane pacAsa palane jaNAvanArI pacIzamI rekhA, A cAra rekhAo spaSTa phulavALI hoya che ane bAkInI ekavIza rekhAo sIdhI-lITI jevI hoya che.269-270. tulAnuM svarUpa AgamamAM kahyA pramANe ahIM kahyuM che. have meyanuM (mApanuM) pramANa AgamamAM hyA pramANe uDevAya che.271. 1. chellI rekhA to so palane sUcave che. ahIM Ama kema lakhyuM ? te samajAtuM nathI. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 meya eTale mApanuM pramANa dezeSu magadhAkhyeSu prasiddhaM kuDavAbhidhaM / mAnaM syAttaulyaciMtAyAM sakarSArddhaM palatrayaM // 272 // caturbhiH kuDavairekaH prastho mAgadhiko bhavet / sArddhAni dvAdaza palA-nyeSa taulyapramANataH // 273 // prasthaizcaturbhirekaH syA-dADhakaH prathito jane / paMcAzatpalamAno'yaM jJeyastaulyavivakSayA // 274 // caturbhirADhakaioNo jane so'pyativizrutaH / palAnAM dve zate khyAtaH sa ca taulyapramANataH // 275 // khArI SoDazabhiTTaiNaiH sA syAttaulyapramANataH / dvAtriMzatA palazataiH saMmitA lokasaMmatA // 276 // vAhaH syAdviMzatiH khAryaH sa bhavettaulyamAnataH / catuHSaSTiH sahasrANi palAnAM tulayA dhRtaH // 277 // atha prakRtaM- kAlena yAvatA tasyAM nAlikAyAM vizejjalaM / ADhako dvau suraMdhreNa tAvAn kAlo hi nAlikA // 278 // magadha dezamAM kuDava nAmanuM mApa prasiddha che, te tulAne AzrayIne traNa pala ane ardha karSanuM hoya che.272. cAra kuDavano magadha dezano eka prastha thAya che. ane tolanA pramANathI te sADA bAra pala thAya cha.273. cAra prasthano eka ADhaka lokamAM prasiddha che, te tolanI apekSAe pacAsa pala pramANa jANavo.274. cAra ADhakano eka droNa thAya che, te paNa lokamAM ati prasiddha che, te tolanA pramANe baso patano prasiddha che. 275. soLa droNanI eka khArI thAya che, te tolanA pramANe batrIza so pala pramANa lokamAM mAnelI cha.276. vaza khArIno eka vAha thAya che, te tolanA pramANe trAjavAmAM nAkhIne jokhavAthI cosaTha hajAra 58 thAya che.277. have prastuta vAta-jeTalA kALe te nAlikA (ghaDI)mAM tenA chidra dvArA be ADhaka pramANa jaLa jAya, teTadA ANane naHi (431) Devama mAve cha.278. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 bhavetpalazataM caita- tulayA tulitaM jalaM / tacca svabhAvataH svaccha-meSTavyaM zAradAdikaM // 279 // deva : zrIsarvajJo vizvazrIzaH siddhistrIkAMtaH, kAmadrudrohAnirmAyAdoSAbhAsvAnnIrAgaH / caMdrazvetazlokaH syAdvAdArAmAbdo lokArthyo, vAMtApAyaH zAMto lokebhyo'saMkhyaM saukhyaM deyAt // 280 // adbhutamaMtharamadhyama - gatyA paThane'sya bhavati vRttasya / kAmakrIDAchaMdasi SaSTyA gurvakSaraiH palaM loke // 281|| sUkSmekSikArthinAM caivaM vAcyaM-saMgItazAstraprasiddhasya paMcamAtrikatAlasyAvicchedena caturviMzativArAn hastamukhAbhyAmudghaTane sarvathApyavisaMvAdi jalapalamekaM syAditi laukikajyoti: zAstrAnusAreNa palamAnaM, ebhizca SaSTyA palairghaTikAparaparyAyA nA Diketi / nADikAbhyAM bhaved dvAbhyAM muhUrttastaulyataH sa ca / palAnAM dve zate mAnA- ccatvAro nUnamADhakAH // 282 // kAlaloka-sarga 28 te jaLane tulAvaDe jokhatAM so pala (40 tolA) pramANa thAya che, A jaLa zaradaRtu vigerenuM svabhAvathI ja svaccha hoya tevuM levuM.279. vizvanI lakSmInA svAmI, siddhirUpa strInA pati, kAmadevarUpa vRkSano droha karavAmAM agni samAna, mAyArUpI rAtrino nAza karavAmAM sUrya samAna, rAga rahita, caMdra jevI ujvaLa kIrtivALA, syAdvAdarUpI udyAnane vikasvara karavAmAM megha samAna, sarva lokane pUjya, kaSTano nAza karanAra ane zAMta svabhAvavALA zrI sarvajJadeva lokone asaMkhya sukha Apo.280. Ama kAmakrIDA nAmanA zlokamAM sATha guru akSaro che. A zloka bahu jaladI ke bahu dhImethI nahIM bolatA madhyama rIte bolIe, to teTalA samayamAM eka pala pramANa jaLa nAlikAmAM jAya che.281. sUkSma jovAnI IcchAvALAne A pramANe kahevuM.-saMgIta zAstramAM prasiddha pAMca mAtrAvALA tAlane vizrAma vinA covIza vAra hAtha ane mukhavaDe udbhaTTana karavAmAM sarva prakAre avisaMvAdathI eka pala pramANa jala nAlikAmAM jAya che. e pramANe laukika jayotiSa zAstrane anusAre palanuM mAna jANavuM ane AvA sATha palathI eka nAlikA thAya che tenuM bIjuM nAma ghaDI kahevAya che. be nADikAnuM eka muhUrta thAya che. tolAnI apekSAe baso pala ane mApanI apekSAe cAra ADhaka (jaLanuM pramANa) thAya che.282. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADhakanuM pramANa ahorAtro muhUrteH syAtriMzatA SaSTinAlikaH / sa taulyatastrayo bhArAH SaTsahanAH palAni vA // 283 // meyapramANaciMtAyAM saviMzaM zatamADhakAH / pakSaH punarahorAtraiH syAtpaMcadazabhirbuvaM // 284 // sa taulyataH paMcacatvA-riMzadbhArAtmako bhavet / ADhakAnAM zatAnyaSTA-daza meyapramANataH // 285 // taulyato navatirbhArA mAsaH pakSadvayAtmakaH / SaTtriMzadADhakazatA-nyeSa meyapramANataH // 286 / / mAsaidazabhizcaikaH karmasaMvatsaro bhavet / zatAni trINi SaSTyADhyA-nyatra rAtriMdivAni ca // 287 // taulye sahanaM sAzIti bhArANAM syAtsa mAnataH / tricatvAriMzatsahasrA-NyADhakAnAM dvizatyapi // 288 // RtusaMvatsaro'pyeSa RtuSaTkAtmako bhavet / Rtavo hi vasaMtAdyAH pRthagmAsadvayAtmakAH // 289 // trIza muhUrtano eTale sATha nADikA (ghaDI) no eka rAtri divasa thAya che, te tolanI apekSAe traNa bhAra athavA cha hajAra pala thAya che. ane mApanI apekSAe eka so ne vIza ADhaka thAya che. 283 paMdara rAtri-divasano eka pakSa (pakhavADIyuM) thAya che. te tolanI apekSAe pIstAlIza bhAra pramANa ane mApanI apekSAe aDhAra so ADhakapramANa thAya che. 284-285. be pakhavADIyAno eka mAsa thAya che, te tolanI apekSAe nevuM bhAra ane mApanI apekSAe chatrIza so ADhaka thAya che.286. bAra mAsano eka karmasaMvatsara (varSa) thAya che. temAM traNa so ne sAITha rAtri divasa thAya che. 287. te tolanI apekSAe eka hajArane eMzI bhAra ane mApanI apekSAe tetAlIza hajAra ne baso ADhaka thAya che. 288. cha RtusvarUpa A karmasaMvatsarane RtusaMvatsara paNa kahevAmAM Ave che. te Rtuo vasaMtAdika be-be mAsanI hoya che. 289. jinezvara bhagavaMtoe pAMca prakAranA saMvatsara kahyA che-sUryasaMvatsara 1, RtusaMvatsara 2, caMdrasaMvatsara Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 kAlaloka-sarga 28 kiM ca saMvatsarAH paMca-vidhAH proktA jinezvaraiH / sUryartucaMdranakSatrA-hvayAstathAbhivarddhitaH // 290 // tatra ca - dvimaNDalAlIcAreNa mArtaMDenAyanadvaye / paripUrNe kRte pUrNaH sUryasaMvatsaro bhavet // 29 // satryazItau maMDalAnAM zate cAro bhavedraveH / ekasminnayane tasmA-tsatryazItizataM dinAH // 292 / / SaTSaSTyAbhyadhikA caiva-mahorAtrazatatrayI / sUryasaMvatsare dRSTA viziSTajJAnadarzanaiH // 293 // sarve kAlavizeSA ye khyAtA varSazatAdayaH / pUrvAMgapUrvapramukhAH palyavAddhAdayo'pi ca // 294 // karmaNAM sthitayaH sarvA AyUMSyakhiladehinAM / sUryavarSapramANena jJeyAnyetAni dhIdhanaiH // 295 / / nanvatra vakSyate varSe-ryugaM caMdrAbhivarddhitaiH / yugAdhInaM cAnyakAlamAnaM varSazatAdikaM // 296 // kathaM tadiha nirdiSTAH sarve varSazatAdayaH / / kAlAH sUryAbdamAnena tatrAkarNayatottaraM // 297 // 3, nakSatrasaMvatsara 4 ane abhivardhitasaMvatsara 5 290. temAM be vAra mAMDalAnI zreNimAM cAlIne jyAre sUrya be ayana (uttarAyaNa ane dakSiNAyana) ne paripUrNa kare che tyAre sUryasaMvatsara saMpUrNa thAya che. 291. eka so ne vyAsI mAMDalAmAM sUryanI gati thAya che, tethI eka ayanamAM eka sone tyAsI divasa Doya che.282. be ayananA maLIne sUryasaMvatsaramAM traNa so ne chAsaTha rAtri divasa thAya che.293. so varSa, pUrvIga, pUrva, palyopama, sAgaropama vigere je prasiddha kALanA vizeSa che tathA karmanI sarva sthitio ane samagra prANIonAM AyuSya e sarva buddhimAna puruSoe sUryavarSa pramANe 41.284-285. prazna :- ahIM cAMdravarSa ane abhivardhita varSa dvArA yuga kahevAmAM Avaze, ane so varSa vigere 1. te2 malinAnu varSa, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSanAM nAma yugaM yaducyate tatsyA - ccAMdraissaMvatsaraistribhiH / dvAbhyAM cAbhivarddhitAbhyAmiti tatpaMcavArSikaM // 298 // sUryavarSapramANena tadeva yadi ciMtyate / tadApi tulyameva syAtpaMcavarSAtmakaM yugaM // 299 // tathAhi - sUryAbdasya saSaTSaSTirahorAtrazatatrayI / paMcAmrAjJazatA-trizA: yuyuvAsA: 5rU005 iyaMta eva dvASaSTicaMdramAsAtmake yuge / vAsarAH syustato nArtha-bhedaH ko'pyatra vAstavaH || 301 || tato yugairmIyate ya-tsaMvatsarazatAdikaM / tatsUryavarSamAnene - tyAdi yuktaM yathoditaM // 302 // syAtpUrNimAparAvartai- rabdaM dvAdazabhirvidhoH / catuHpaMcAdhi--mahorAtrazataMtrayaM rU0 rU| ahorAtrasya caikasya dvAdazAMzA dviSaSTijA: / caMdrasaMvatsare mAnamityuktaM sarvadarzibhiH // 304|| anya kALanuM mAna yugane AdhIna che, to ahIM so varSa vigere sarva kALavizeSo sUryavarSanA mAnavaDe kema kahyA ? 296-297. 47 uttara HahIM je yuga kahevAmAM Ave che te traNa caMdravarSa ane be abhivardhita varSane kahevAmAM Ave che, tethI pAMca varSano eka yuga thAya che.298. te ja yuga, sUryavarSanA pramANathI vicArIe to paNa te yuga pAMca varSano ja thAya che.299. te A pramANe--eka sUryavarSanA traNa so ne chAsaTha rAtridivasa che. tene pAMce guNavAthI aDhAra so ne trIza rAtridivasa eka yugamAM thAya che.300. eka yugamAM caMdravarSanA bAsaTha mAsa (traNa cAMdranA 36-be abhivardhitanA 26) thAya che. tenA paNa divaso teTalA ja thAya che; tethI vAstavika rIte bannenI apekSAe arthano bheda nathI.301. tethI sUryavarSanI apekSAe yugavaDe je so varSa vigerenuM mAna karavAmAM Ave che, te yukta ja che. 302. bAra vakhata pUrNimAnuM parAvartana thAya (bAra pUrNimAo jAya) tyAre eka caMdra varSa thAya che. traNa so ne copana rAtridivasa tathA eka rAtridivasanA bAsaThIyA bAra aMza (-) adhika, eTaluM caMdrasaMvatsaranuM pramANa jinezvaroe kahyuM che.303-304. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kAlaloka-sarga 28 nakSatraiH saptaviMzatyA yaH sAkalyena zItagoH / yogaH sa dvAdazaguNa RkSAbdaM mAnamasya ca // 305 // saptaviMzatisaMyukta-mahorAtrazatatrayaM / ahorAtrasyaikapaMcA-zaccAMzAH saptaSaSTijAH // 306 // abhivarddhitamabdaM ca trayodazabhiraiMdavaiH / mAsairbhavedasya mAna-mevamuktaM maharSibhiH // 307 // yuktaM tryazItyAhorAtrai-rahorAtrazatatrayaM / / catuzcatvAriMzadaho-rAtrAMzAzca dviSaSTijAH // 308 // atha krameNa paMcAnAM mAsAnAM mAnamucyate / sUryartucaMdranakSatrAbhivarddhitasaMjJinAm // 309 // svasvasaMvatsarANAM hi bhAge dvAdazabhirhate / svIyasvIyamAsamAnaM jAyate tadidaM yathA // 310 // sAdyastriMzadahorAtrA mAsamAnaM bhavedraveH / RtumAsaH punastriMza-dahorAtrAtmakaH sphuTaH // 31 // ekonatriMzatA cAho-rAtrairmAso'mRtAteH / dviSaSTijairahorAtra-bhAgaitriMzatAdhikaiH // 312 / / satAvIza nakSatro sAthe caMdrano je samagrapaNe saMyoga thAya tene bAraguNo karavAthI eka nakSatrasaMvatsara thAya che. tenuM pramANa traNa so ne satAvIza rAtridivasa ane eka rAtridivasanA saDasaThIyA ekAvana 2. () vi. thAya che. 305-305. caMdranA tera mAsathI eka abhivardhita saMvatsara thAya che. tenuM pramANa maharSioe-traNa so ne tryAzI tahasa gAne meM trihivasanAsahIyA yubhANI 2 (6) ma4i48cha.307-308. have sUrya, Rtu, caMdra, nakSatra ane abhivardhita A pAMca mAsanuM anukrame pramANa kahe che.309. potapotAnA varSanuM jeTaluM (rAtridivasanuM) pramANa kahyuM che, tene bAre bhAgavAthI potapotAnA mAsanuM pramANa thAya che, te A pramANe 310. sUryanA mAsanuM pramANa sADI trIza rAtridivasa ane RtumAsanuM pramANa trIza rAtridivasanuM thAya cha.311. caMdramAsanuM pramANa ogaNatrIza rAtridivasa ane upara bAsaThIyA batrIsa bhAga (5) adhika thAya cha.312. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhivardhitAmAsa 49 nakSatramAso'horAtrAH saptaviMzatiranvitAH / ahorAtralavaireka-viMzatyA saptaSaSTijaiH // 313 // ekatriMzadahorAtrA-caikaviMzaM zataM lavAH / caturviMzazatacchinnA-horAtrasyAbhivarddhite // 314 / / eSAmupapattistvevaM-bharaNIzatatArArdrA-zleSAsvAtimaheMdrabhaM / etAnyapArddhakSetrANi nakSatrANi jagurjinAH // 315 / / punarvasU vizAkhA ca rohiNI cottarAtrayaM / sArddhakSetrANyamUnyAhu-nakSatrANi jinezvarAH // 316 // nakSatramAsanuM pramANa sattAvIza rAtridivasa ane upara saDasaThIyA ekavIza aMza (C) adhika thAya che.313. abhivardhita mAsamAM ekatrIza rAtridivasa ane upara eka so ne covIzIyA eka so ekavIza aMza () thAya che.314. A pAMca mAsanI utpatti A pramANe thAya che. -bharaNI, zatatArakA, Adra, azleSA svAti ane jayeSThA e cha nakSatro apArdhakSetra (ardhakSetra) vALA che ema jinezvaroe kahyuM che. saMvatsara nAma | sUryasaMvatsara | Rtu saM. candra saM. nakSatra sa. abhivardhita saM. 121. dina 354 327 383 366 0 | | 360 | 0 bhAga | 51 44 bhAga chedAMka 67 62 mAsa nAma sUrya mAsa Rtu mAsa | caMdra mAsa nakSatra mAsa abhivardhita mAsa dina 30 30 27 31 O CO ra 7 bhAga 3ra 121 bhAga chedAMka 124 punarvasu, vizAkhA, rohiNI ane traNa uttarA (uttarAphAlyunI, uttarASADhA ane uttarAbhAdrapada) A che nakSatro sArdha (doDha) kSetravALA che-ema jinezvaro kahe che.316. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5O kAlaloka-sarga 28 bhAni paMcadazAnyAni tulyakSetrANyathAbhijit / ebhyo visazaM bhAgA-striMzadADhyAsya SaTzatI // 317 // arddhakSetrANAM ca bhAnAM kSetraviSkaMbha IritaH / aMzAH sahanaM paMcADhyaM pratyekaM tattvavedibhiH // 318 // sArddhakSetrANAM sahanA-strayaH paMcadazAdhikAH / tulyakSetrANAM ca bhAgA dve sahane dazAdhike // 319 // kSetraviSkaMbha ityeSAM bhAnAM saMkalito'khilaH / catuSpaMcAzadaMzAnAM sahasrAzca zatA nava // 320 // saptaSaSTiM caiSu bhAgAn muhUrtena zazI vrajet / ahorAtreNa caikena dve sahane dazAdhike // 32 // saptaSaSTyA tataH svasvabhAgarAzau hate bhavet / muhUrttamArgamRkSANAM taccaivaM spaSTamucyate // 322 / / caMdrasyAbhijitA yoge muhUrtA nava kIrttitAH / saptaSaSTibhuvoMzAzca mauhUrtAH saptaviMzatiH // 323 // bAkInA bIjA paMdara nakSatro samAna kSetravALA che tathA abhijita nakSatra e sarva nakSatrothI vilakSaNa che. A abhijita nakSatranA bhAga (aMza) chaso ne trIza che. (eTalo tenA kSetrano vikhaMbha che.) 317. ardha kSetravALA dareka cha nakSatronA kSetrano vikhaMbha tattvavettAoe eka hajArane pAMca aMzo kahyA che. (cha nakSatranA maLIne 6030 aMzo thAya che.) 318. doDha kSetravALA dareka nakSatranA traNa hajAra ne paMdara aMzo che, (cha nakSatranA maLIne 18090 aMzo thAya che.) ane tulya kSetravALA dareka nakSatrano kSetravikhaMbha be hajAra ne daza aMzo che. (paMdaranA maLIne 30150 aMzo thAya che.)319. A pramANe sarva nakSatrono samagra kSetravikhaMbha copana hajAra ne navaso aMza thAya che. (630+4030+1809030510=54900) 320. be ghaDImAM caMdramA saDasaTha aMzo cAle che, tethI eka rAtridivasamAM be hajArane daza aMzo cAle che. (saDasaTha ne trIze guNavAthI 2010 thAya che.) 321. tethI nakSatronA je je aMzo kahyA, te te aMzone saDasaThe bhAgavAthI eka muhUrtanuM pramANa thAya che, te spaSTapaNe kahIe chIe.322. abhijitu nI sAthe caMdrano yoga thAya tyAre nava muhUrta ane saDasaThIyA sattAvIza (C) aMzo thAya che. (3) ne 67 vaDe bhAgavAthI A pramANa thAya che.) 3ra3. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakSatramAsa 51 tulyakSetreSu ca triMzanmuhUrtA bheSu kIrtitAH / paMcacatvAriMzadete sArthakSetreSu bheSu ca // 324 // ekAhorAtrabhoktavya-RkSakSetrAMzarAzinA / sarvarbhAzarAzibhAgo mAsaH pUryeta zItagoH // 325 // tathAhi - catuHpaMcAzatsahasrAH zatairnavabhiranvitAH / bhAgahAreNa bhaktavyA dvisahasrayA dazADhyayA // 326 // saptaviMzatirApyate-'horAtrAstriMzatA punaH / zeSabhAjyabhAjakayo rAzyoH kAryApavarttanA // 327 / saptaSaSTibhavA bhAgAstato'mI ekaviMzatiH / ahorAtrasya saMpannAste'dhikAH saptaviMzatau // 328 // evaM nakSatramAsasyo-papattiriha varNitA / caMdramAsasyopapatti-matha vakSye yathAgamaM // 329 // triMzatA tithibhiH prokta-caMdramAso jinezvaraiH / bhavaMti tithayachedoH kalAvRddhikSayodbhavAH // 330 // tulya kSetravALA nakSatra sAthe caMdrano yoga thAya tyAre trIza muhUrta thAya che. (2010 ne 67 vaDe bhAgavAthI A pramANa thAya che.) tathA doDha kSetravALA nakSatra sAthe caMdrano yoga thAya tyAre pIstAlIza muhUrta thAya che. (3015 ne 67 vaDe bhAgavAthI A pramANa thAya che.)324. eka nakSatra eka rAtridivasamAM kSetravikhaMbhanA jeTalA aMzo bhogave che (2010), te aMzanI rAzi sarva nakSatronA aMzanA rAzine (54900) bhAgavAthI eka caMdramAsa pUrNa thAya che.325. te A pramANe-copana hajAra navasone, be hajArane daze bhAgavA. tethI sattAvIza rAtridivasa bhAgamAM Ave che. zeSa rahelA bhAjya (30) ane bhAjaka (2010) A be rAzinI apavartanA karavI (trIzavaDe cheda uDADavo) eTale saDasaThIyA ekavIza bhAga (aMza) Avaze. te sattAvIza rAtridivasanI upara adhika (27 ) jANavA. 326-328. A pramANe nakSatramAsanI utpatti kahI. have AgamamAM kahyA pramANe caMdra mAsanI utpatti kahuM chuM.329, jinezvaroe trIza tithino eka caMdramAsa kahyo che ane tithio, caMdranI kaLAnI vRddhi-hAnithI utpanna thAya che.330. 1. ardha kSetravALA nakSatra sAthe caMdrano yoga thatAM paMdara muharta thAya che kemake 1005 ne 67 vaDe bhAgatA 15 thAya che. A hakIkata mULamAM lakhI nathI. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para kAlaloka-sarga 28 kalAH kuryAt SoDazeMdo-statra caikA kalA bhavet / dvASaSTibhAgIkRteMdu-vibhAgadvitayAtmikA // 33 // anyAH punastA dvASaSTi-bhAgIkRtasitatviSaH / bhAgacatuSTayarUpAH syuH paMcadazasaMmitAH // 332 // tatrAdyAMzadvayarUpA sadaiva syAdanAvRttA / Aviyate ca mucyate rAhuNAnyAH kalA muhuH // 333 // kAlazcaikakalAyAH syAtpidhAne vA prakAzane / ekaSaSTirahorAtra-syAMzA dvASaSTikalpitAH // 334 // pidhIyamAnacaMdrAMzA-stithayaH kRSNapakSajAH / prakAzamAnacaMdrAMzAstithayaH zuklapakSajAH // 335 // yathoktastithikAlo'sau triMzatA guNito bhavet / aSTAdazazatAstriMzA dvASaSTiprabhavA lavAH // 336 // dvASaSTyaiSAM: hRte bhAge vidhumAso yathoditaH / ekanyUnatriMzadaho-rAtrA dvAtriMzadaMzakAH // 337 // te A pramANe-prathama caMdranI soLa kaLA karavI, temAMnI eka kaLA caMdranA bAsaThIyA be bhAga jeTalI hoya che.331. bAkInI paMdara kaLAo caMdranA bAsaThIyA cAra cAra bhAga jeTalI thAya che. (tethI AkhA caMdrabiMbanI soLe kaLAnA maLIne bAsaTha bhAga saMpUrNa thayA.) 332. temAM je pahelI be aMzarUpa kaLA che, te hamezAM khullI ja rahe che ane bAkInI paMdara kaLAo che, te rAhuthI vAraMvAra DhaMkAya che ane khullI thAya che. 333. eka rAtridivasanA bAsaTha bhAga karavA, temAMthI ekasaTha bhAga jeTalo kALa eka kaLAnA AvaraNamAM athavA prakAza karavAmAM lAge che.334. jemAM caMdranI kaLAo DhaMkAtI jAya, te tithio kRSNapakSanI kahevAya ane jemAM caMdranI kaLAno prakAza thato jAya, te tithio zuklapakSanI kahevAya che.335. je A tithino kALa (bAsaThIyA ekasaTha bhAgarUpa) kahyo, tene trIze guNavAthI bAsaThIyA aDhAraso ne trIza aMza (1830) thAya che. tene bAsaTha bhAgatAM eka caMdramAsanA rAtridivaso ogaNatrIza ane bAsaThIyA batrIza aMzo (29 ) thAya che. 336-337. 1. AkhA caMdrabiMbanA soLa bhAga karavA te. 2. AkhA caMdrabiMbanA bAsaTha bhAga karavA te. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryamAsa 53 kRSNapakSapratipadaH prArabhya pUrNimAvadhi / RtumAso bhavetriMza-dahorAtrAtmakaH sphuTaM // 338 // sUryamAsasyopapatti-ratha kiMcinnigadyate / bhAnyaSTAviMzatirmeSA-dayo dvAdaza rAzayaH // 339 // catuSpaMcAzatsahanAn zatairnavabhiranvitAn / prAgnirUpitanakSatra-bhAgAn dvAdazabhirbhajet // 340 // sapaMcasaptatipaMca-catvAriMzacchatI tataH / prAptA nakSatrabhAgAnAM rAzimAnaM tadeva hi // 341 // sArddhatriMzadahorAtrabhogyo'yaM rAziriSyate / ayamevArkamAsaH syAdyaH saMkrAMtiritIryate // 342 // paMca paMcaiva RkSAMzAn muhUrtena puroditAn / ahorAtreNa cAdhyakSU zataM bhuMkte dinezvaraH // 343 // evaM ca triMzatA sArddha-rahorAtrairbhunaktyasau / paMcacatvAriMzadaMza-zatAn sapaMcasaptatIn // 344 // kRSNapakSanI ekamathI AraMbhIne pUrNimA sudhI trIza rAtridivasano eka RtumAsa thAya cha. 338. have sUryamAsanI utpatti aMge kahIe chIe-aThThAvIza nakSatro che ane meSa vigere bAra rAzio che. sarva nakSatronA copana hajAra ane navaso aMza (54900) ne bAre bhAgavAthI nakSatranA pIstAlIza so bhane paMyote2 (4575) maMzo bhAve cha, tero me 2zinu prmaa| thayuM. 334-341. Avo eka rAzi sADatrIza rAtridivasane bhogave che. A sUryamAsa kahevAya che. ane te saMkrAMti nAme paNa oLakhAya che.342. eka muhUrtamAM pahelAM kahelA nakSatranA pAMca pAMca aMzone sUrya bhogave che, tethI eka rAtridivasamAM (eTale trIza muhUrtamAM) doDhaso aMzone bhogave che. e ja pramANe sADatrIza rAtridivasamAM sUrya pIstAlIzaro ne paMyote2 (4575) saMzone bhogave cha.343-344. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 tathAhi - pratyayazcAtra- ekAhorAtrabhogyena sArddhenAMzazatena cet / paMcasaptatiyuk paMca- catvAriMzacchatAtmakaH // 345 // rAzirvibhajyate triMza-dahorAtrI tadApyate / paMcasatatyAya mAnya--mAnAvavavarttayet ||rU46A tato labdhamahorAtrasyA - rddhamevaM ca darzitA / bhAvanA sUryamAse sA procyate'thAdhimAsake // 347 // yasminnabde vidhormAsAstrayodaza bhavaMti tat / abhivarddhitavarSaM syAttasmin dvAdazabhirhate // 348 // ekatriMzadahorAtrA labhyA mAse'bhivarddhite / caturviMzazatacchinnA-zcaikaviMzaM zataM lavAH || 349 // trayodazasu zItAMzu - mAseSvahnAM zatatrayaM / tryazItiyuk catuzcatvAriMzaccAMzA dviSaSTijAH // 350 // vaisAdRzyAdahorAtrAM-keSvaMzAMko na saMmilet / aMzacchedena tadaho- rAtrAn hatvA savarNayet || 351 // te A pramANe-eka rAtridivasamAM doDhaso aMza bhogavAya che, tethI pIstAlIza so ne paMcotara (4575) ne doDhaso (150) e bhAgavAthI bhAgamAM trIza rAtridivasa Ave che, ane bAkI paMcotera (75) vadhe che. pachI zeSa bhAjya (75) ane bhAjaka (150) e bannenI apavartanA karavI (eTale 75 cheda uDADavo ) tethI rAtridivasano ardha bhAga () Ave che. A rIte sADItrIza ahorAtrano eka sUryamAsa thAya che. have adhika mAsanI utpatti kahe che.345-347. 150 kAlaloka-sarga 28 = 121, je varSamAM caMdranA te2 mAsa thAya che, te abhivardhita varSa kahevAya che. tenA divasone bAre bhAgavAthI ekatrIza rAtridivasa ane upara eka so covIzIyA eka so ekavIza aMzo rahe che (314) A abhivardhita (adhika) mAsa kahevAya che. te A pramANe (be) caMdravarSamAM adhika mAsa Ave che tethI te darekanA tera mAsanA divaso karavA. te traNa so trAzI (383) rAtridivasa ane upara bAsaThIyA cumAlIza aMzo (") adhika thAya che.348-350. jo visadazapaNAne kAraNe rAtridivasanA aMkamAM aMzano aMka maLato Avato na hoya to aMzachedavaDe rAtridivasano guNAkAra karI sardeza karavuM.351. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 abhivardhita mAsa tatazca dvASaSTyAhorAtrarAzA-vaMzacchedena tADite / catuzcatvArizadaMza-yukte cAMzA bhavaMtyamI // 352 // trayoviMzatiraMzAnAM sahasrAH saptazatyapi / navatizcAhorAtrasya dviSaSTicchedazAlinaH // 353 // eSAM dvAdazabhirbhAge mAsaH syAdabhivardhitaH / vidhibhinnabhAgahAre lIlAvatyAmiti zrutaH // 354 // chedaM lavaM ca parivartya harasya zeSaH kAryo'tha bhAgaharaNe guNanAvidhizca / bhAjyabhAjakasthApanA 23790 x 62 - 12 x1 chedaM lavaM ca parivartya sthApanA 23790 x 62 - 1 x 12 bhinnaguNanavidhizcAyaM aMzAhatizchedavadhena bhaktA labdhaM vibhinne guNane phalaM syAt che tyAddhi che dvASaSTiAdazanAH syurevaM saptazatAstathA / catuzcatvAriMzadADhyA athaitau bhAjyabhAjako // 355 / / SaDbhirevApavatyaite paMcaSaSTiyutAstataH / / zatA ekonacatvAriM-zadaMzAnAM bhavaMti vai // 356 // tethI ahIM paNa (383) rAtridivasanI saMkhyAne bAsaTha (2) aMza cheda (bhAjaka) vaDe guNI temAM zumAlIza aMzo meLavavAthI eka rAtridivasanA bAsaThIyA trevIsa hajAra sAta so ne nevuM aMzo ( ) thAya che.35ra-353. A aMzone bAre bhAgatA eka abhivardhita mAsa thAya che. jo bhAgAkAra bhinna (viSama) thato hoya, to teno vidhi lIlAvatI graMthamAM A pramANe kahyo che. 354. chedane ane lavane parAvartana (ulaTapAlaTo karIne bhAgAkArano zeSa karavo pachI bhAgaharaNano guNAkAra karavo. (tamAM bhAjya ane bhAjakanI sthApanA ) ahIM cheda ane lavanuM parAvartana A pramANe - bhAgaharaNanA guNAkArano vidhi A pramANe chedanA aMkavaDe aMzano guNAkAra karavo, je Ave te bhAgaharaNanA guNAkAranuM phala thAya che. tethI bAsaThane bAre guNavAthI sAta so ne cumALIza thAya che. te bhAjya ane bhAjaka thayA (2) A be aMkano cheda uDADavo che. cha vaDe teno cheda UDI zake che. tethI ogaNacALIza so ne pAMsaTha (3965) aMzo uparanA aMkamAM Ave che. 23790 ra 23790 12 23790 1 62 12 23790 744 1. jenA vaDe bhAgyA hoya te. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pas kAlaloka-sarga 28 catuzcatvAriMzadADhya-saptazatyAtmakastathA / chedo'pavarttitaH SaDbhi-zcaturviMzaM zataM bhavet // 357 // apavartitabhAjyabhAjakasthApanA 3965 x 124. rAzau vibhakte'smin chede-nAmunA syAdyathoditaH / mAso'bhivarddhitAbdasya dvAdazAMzAtmakaH khalu // 358 // varSe dvAdaza mAsAH syu-rityasyeyaM mitirmatA / / varddhate tu vidhormAsa eva varSe'bhivarddhite // 359 / / etanniSpattizcaivaM-parasparaM yo vizleSo bhavetsUryedumAsayoH / / sa triMzadagaNita: khyAto'dhimAsastattvavedibhiH // 360 // sArddhatriMzadahorAtrA bhavenmAso vivasvataH / ekonatriMzadidoste dvASaSTayaMzA radairmitAH // 361 / / vizleSazcAnayoreko-'horAtraH parikIrtitaH / dvASaSTibhAgenaikena nyUnastatreti bhAvanA // 362 // iha caMdramAse dinarAzerupari ye dvAtriMzadvASaSTibhAgAH saMti, tatra ekatriMzatA dvASaSTibhAgairdinAdhU (56) ane nIceno aMka je sAta so ne gumALIza (744) che tene cha vaDe cheda uDADavAthI eka sone covIza (124) thAya che.355-357. cheda uDADelA bhAjya ane bhAjakanI sthApanA nA 124 A 396pa ne 124 vaDe bhAgatAM upara kahelA abhivardhita varSanA bAramA bhAga rUpa mAsanuM pramANa upara kahyA pramANe rAtridivasa 31 - thAya che. 358. A abhivardhita varSamAM bAra ja mAsa hoya che, tethI tenuM ATaluM pramANa thAya che, paraMtu vadhavAmAM to caMdrano ja mAsa vadhe che. 359. tenI siddhi A pramANe sUryamAsa ane caMdramAsanI paraspara bAdabAkI karavI ane bAkI rahelA ne trIza guNo karavo, tene tattvajJAnIoe adhikamAsa kahyo che. 360. sADatrIza rAtridivasano eka sUryamAsa thAya che, ane caMdramAsanA rAtridivasa ogaNatrIza ane upara bAsaThIyA batrIza bhAga che. A banneno vizleSa karavAthI eTale sUryamAsanA rAtridivasamAMthI caMdramAsanA rAtridivasa bAda karavAthI, bAsaThIyA eka aMza nyUna eka divasa rahe che. tenI rIta A pramANe.-361-362. caMdramAsanA divasanA rAzi upara je bAsaThIyA batrIza bhAga che, temAMthI bAsaThIyA ekatrIza 39 6pa 121 124 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 kayo mAsa vRddhi pAme te hakIkata jAtaM, tena ca sUryamAse yaddinarAzeruparitanaM dinArdhaM tacchuddhaM, athaiko dvASaSTibhAga ekonatriMzacca dinAni sUryamAsasaMbaMdhibhyastriMzato dinebhyaH zodhyaMte, tadA ekadvASaSTibhAganyUna eko'horAtraH sthita ityeSa vizleSo jJeyaH, triMzadbhavaMtyahorAtrA ekasmiMstriMzatA hate / dvASaSTibhAgazcaiko'smA-triMzadguNo'pasAryate // 363 // ekonatriMzadityevaM dinAnyaMzA radairmitAH / mAso'dhiko'yaM syAtriMza-tsUryamAsavyatikrame // 364 // yagasya madhye pauSo'-yamaMte tvASADhA eva ca / tRtIyapaMcame varSe tata evAbhivardhate // 365 // ete paMcApi mAsAnAM bhedA dvAdazabhirhatAH / bhavaMti svasvavarSANi tanmAnaM prAgnirUpitaM // 366 // eteSAM paMcAnAM mAsAnAM prayojanaM tvevaM-jIve siMhasthe dhanvamInasthite'rke / viSNau nidrANe cAdhimAse na lagnaM / ityAdi sUryamAsAdhimAsayoH prayojanaM. RtumAsazca pUrNatriMzadahorAtrAtmaka bhAgano ardha divasa thAya, te sUryamAsanA divasanI rAzi uparanA ardha divasamAMthI bAda karyo. pachI ogaNatrIza divasa ane bAsaThIyo eka bhAga sUryamAsa saMbaMdhI trIsa divasamAMthI bAda karIe tyAre bAsaThIyA eka bhAga nyUna eka rAtridivasa bAkI rahyo. A vizleSa jANavo. eka rAtridivasane trIsathI guNatAM trIza rAtridivasa thAya che. temAMthI bAsaThIyo eka bhAga trIza guNo karI bAda karIe tyAre, ogaNatrIsa divasa ane bAsaThIyA batrIza bhAga (29 ) pramANavALo adhika mAsa sUryanA trIza mAsa jAya tyAre Ave. 363-364. - pAMca varSa pramANa eka yuganI madhye trIjA varSamAM poSa mAsa ane pAMcamA varSamAM aSADha mAsa ja vRddhi pAme che.1 365. - A pAMca prakAranA mAsone bAre guNavAthI potapotAnA (caMdra, sUrya, nakSatra, Rtu ne abhivardhita) nAmanA varSo thAya che. tenuM pramANa prathama batAvI gayA chIe.366. A pAMca prakAranA mAsanuM prayojana A pramANe che.-siMharAzimAM bRhaspati hoya, dhana ane 1. jaina zailI pramANe A be mAsa ja adhika AvavA joIe paNa hAla anyadarzanonA jyotiSa pramANe pravRtti thavAthI bIjA mAso paNa adhika Ave che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 58 iti niraMzatayA lokavyavahArakAraka iti zeSAstu sUryAdayo mAsAH sAMzatayA prAyo na ata evAyamRtumAsaH karmamAsa ityapi zAstrAMtare'bhidhIyata iti vyavahArapathamavataraMtIti RtumAsaprayojanaM / vaizAkhe zrAvaNe mArge pauSe phAlguna eva ca / kurvIta vAstuprAraMbhaM na tu zeSeSu saptasu // 367 // iti caMdramAsaprayojanaM nakSatramAsaprayojanaM tu jaMbUdvIpaprajJaptivRtta / saSaTSaSTitryahorAtra - zatAtmakamutaM / yadarkAbdaM tatra kAcidupapattirnirUpyate // 368 // nakSatrakSetrabhAgA yaMge prAgatra pratipAditAH / teSAM sArddhaM zataM bhAnu-rahorAtreNa gacchati // 369 // tataH zatena sArddhena bhAgahAre kRte sati / nakSatrakSetrabhAgAnAM sUryabhogArhanirNayaH // 370 // saMpradAyagamyaM, mIna rAzimAM sUrya hoya, viSNunA zayananA mAsa hoya ane adhika mAsa hoya, te vakhate lagna thAya nahIM. ItyAdi sUrya mAsa ane adhikamAsa vigerenuM prayojana che, tathA RtumAsa saMpUrNa trIza rAtridivasano hovAthI aMza rahita hovAthI loka vyavahAramAM upayogI che. bAkInA sUryAdi mAso aMza sahita hovAthI prAye vyavahAra mArgamAM AvatA nathI. e ja kAraNathI A RRtumAsa karmamAsa paNa kahevAya che ema zAstrAMtaramAM kahyuM che. A RtumAsanuM prayojana kahyuM. vaizAkha, zrAvaNa, mArgazIrSa, poSa ane phAgaNa mAsamAM ja vAstuno (makAnano) prAraMbha karavo. bAkInA sAta mAsamAM karavo nahIM.367. 1. aSADa zudi 11 thI kArtika zuda 11 sudhI. ityAdyarthata A caMdramAsanuM prayojana kahyuM, nakSatramAsanuM prayojana saMpradAyathI jANavuM. A pramANe jaMbUddIpaprajJaptinI TIkAmAM arthathI kahyuM che. sUrya varSamAM je traNa so ne chAsaTha rAtridivasa kahyA, tenI kAMIka rIta batAve che. 368. ahIM prathama nakSatranA kSetranA je vibhAgo kahyA, temAMthI sUrya eka rAtridivasamAM doDhaso vibhAga jeTaluM kSetra oLaMge che; tethI te te nakSatranA kSetranA aMzone doDhasoe (150) bhAgavAthI sUryanA bhogavelA divasano nirNaya thAya che. 369-370. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrya varSanI siddhi dinapaMcamabhAgADhya - mahorAtracatuSTayaM / muhUrttasya ca SaSTo'Mzo'bhijiddhogo vivasvataH // 371 // apArddhakSetrabhAnAM ca bhogamAnaM pRthak pRthak / ahorAtrA: SaT dazAMzA ahorAtrasya sapta ca // 372 // samakSetrANAM ca bhAnAmahorAtrAstrayodaza / bhaktasya paMcabhiraho- rAtrasyAMzadvayaM tathA // 373 // sArddhakSetrANAM ca bhAnAM bhogaH pratyekamuSNagoH / svAtriMzati horAtrA-taddazAMzastathai: rU745 ahorAtrAtmako bhAgA-tmakaca nikhilo'pyayaM / kAla: saMkalito bhAnorhAyanaM syAdyathoditaM // 375 // te A pramANe-abhijit nakSatrano kSetravikaMbha 630 aMza che, tene 150 vaDe bhAgavAthI cAra divasa ane trIza aMza bAkI rahe che. teno ane 150no paMdarathI cheda uDADatAM eka divasano pAMcamo bhAga eTale 4 divasa ane eka muhUrtano chaThTho bhAga ATalo vakhata sUrya abhijit nakSatramAM rahe 1 5 che.371. apArdhakSetranA dareka nakSatrano kSetraviSmabha 1005 che tene 150 vaDe bhAgatAM cha rAtridivasa ane zeSa rahelA 105 tathA 150 no 15 vaDe cheda uDADatAM eka rAtridivasanA sAta dazAMza Ave che (6). ATalo vakhata sUrya eka apArdhanakSatramAM rahe che. 372. samakSetranA dareka nakSatrano kSetraviSlebha 2010 che. tene 150 vaDe bhAgavAthI tera rAtridivasa ane zeSa rahelA 60 tathA 150 no 30 vaDe cheda uDADatAM eka rAtridivasanA pAMcIyA be aMza Ave che (13). ATalo vakhata sUrya eka samakSetra nakSatrane bhogave che. 373. sArdhakSetranA dareka nakSatrano kSetravidhyuMbha 3015 che, tene 150 vaDe bhAgavAthI vIza rAtridivasa ane zeSa rahelA paMdara tathA 150no paMdaravaDe cheda uDADatAM eka dazAMza Ave che (20). ATalo vakhata sUrya eka sArdhanakSatrane bhogave che. 374. 19 A pramANe sarva nakSatronA bhogavaTAnA rAtridivaso tathA aMzone bhegA karavAthI traNa so ne chAsaTha (366) rAtridivasanuM eka sUryavarSa prathama kahyA pramANe siddha thAya che.375. tenA muhUrta karavA mATe trIze guNavAthI eka sUryavarSanA muhUrto daza hajAra navaso ne eMzI (10980) 1. abhijit 4, cha ardha nakSatranA 40 4 1 {' 15 samanakSatranA 201, cha sArdhanakSatranA 120 pramANe 366. OM e Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 sahasrANi daza nava zatAH sAzItayaH kila / etanmuhUrtagaNitaM sUryavarSe jinaiH smRtaM // 376 // zatairaSTAbhirADhyAni sahasrANi daza sphuTaM / etanmuhUrtagaNitaM karmasaMvatsare bhavet // 377 // sahasrA daza SaTzatyA paMcavizaMtyupetayA / yuktAH paMcAzadaMzAzca muhUrttasya dviSaSTijAH // 378 // etanmuhUrttagaNitaM caMdrasaMvatsare mataM / atha nakSatravarSasya muhUrtamAnamucyate // 379 // sahasranavasaMyuktA dvAtriMzairaSTabhiH zataiH / SaTpaMcAzanmuhUrtasya bhAgAzca saptaSaSTijAH // 380 // ekAdaza sahasrANi paMca caikAdazAH zatAH / aSTAdazamuhUrtasya bhAgA dvASaSTinirmitAH // 381 / / muhUrttasaMkhyetyuddiSTA budhaivarSe'bhivarddhite / triMzadguNe svasvavarSe tveSAM syAdupapAdanaM // 382 / / sUryasaMvatsarastaulya-rUpeNa yadi ciMtyate / tadA sahanaM bhArANA-maSTanavatisaMyutaM // 383 // thAya che ema jinezvaroe kahyuM che. 376. e ja pramANe eka karma (Rtu) varSanA (30) rAtridivasane trIze guNatAM daza hajAra ne ATha so (10800) muhUrta thAya che. 399. daza hajAra chaso ne pacIza tathA upara bAsaThIyA pacAsa aMza (10625 ) ATalA muhUrtanuM gaNita eka caMdravarSanuM kahevuM che (354 ane trIse guNatAM thAya che.) have nakSatravarSanA muhUrtanuM pramANa kahe che.378-379. 327 : ne trIze guNatAM nava hajAra ATha so ne batrIza tathA eka muhUrtanA saDasaThIyA chappana (bhA (8832.) thAya cha.380. agyAra hajAra pAMca so ne agyAra ane upara eka muhUrtanA bAsaThIyA aDhAra bhAga (11511 6) ATalA muhUrtanI saMkhyA (383 ) divasanA pramANavALA abhivardhita varSanI thAya che ema paMDitoe kahyuM che. potapotAnA varSanA divasone trIze guNatAM A muhUrtanI saMkhyA siddha thAya che. 381-382. sUrya varSa tolanI apekSAe eka hajAra ne aThThANuM bhAra (1898) thAya che.383. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakSatra varSanA tolamAna ADhakAnAM tricatvAriM-zatsahasrAH zatA nava / viMzatyupetAH sUryAbdaM meyarUpatayA mataM // 384 // dvASaSTyAbhyadhikaM bhAra-sahanaM caMdravatsare / dvASaSTibhAgA bhArasya SaTtriMzattaulyamAnataH // 385 / / dvicatvAriMzatsahasrAH paMca ca tryuttarAH zatAH / ADhakAnAmADhakasya dviSaSTyaMzAzcaturdaza // 386 / / etanmayatayA mAnaM caMdrasaMvatsare bhavet / bramo nakSatravarSasya taulyamAne yathAkramam // 387 // zatAni nava bhArANAM tryazItyabhyadhikAni ca / ekonaviMzatirbhAgA bhArasya saptaSaSTijAH // 388 // iti nakSatravarSe taulyamAnaM. trayodazasahasrAstri-rekatriMzaM zatatrayaM / trayoviMzatiraMzAzcA-DhakAnAM saptaSaSTijAH // 389 / / iti nakSatravarSe meyamAnaM. ekapaMcAzAni bhAra-zatAnyekAdazASTa ca / dvASaSTibhAgA bhArasya taulyaM varSe'bhivarddhite // 390 // mAnanI apekSAe kahIe to tetAlIza hajAra nava so ne vIza (43920) pramANa sUryavarSa thAya che.384. caMdravarSane tolanI apekSAe vicArIe to eka hajAra ane bAsaTha (1062) bhAra tathA eka maarn| pAsahIyA chatrIza (bhA (2) () thAya che. 385. betAlIza hajAra pAMca so ne traNa ADhaka ane eka ADhakanA bAsaThIyA cauda bhAga (42503) ATaluM caMdravarSanuM mAna thAya che. have nakSatravarSanA anukrame tola ane mAna kahe che. 386-387. nava so ne vyAzI bhAra ane eka bhAranA saDasaThIyA ogaNIza bhAga (983) thAya che. A nakSatravarSanA tolanuM pramANa che. 388. traNa vAra tera hajAra eTale 39 hajAra traNa so ne ekatrIza ADhaka ane eka ADhakanA saDasaThIyA trevIza aMzo (33313) ATaluM nakSatravarSanuM meyamAna jANavuM 389. abhivadvaiitavarSanA tolanuM mAna agyAra so ne ekAvana bhAra ane eka bhAranA bAsaThIyA ATha maa| thAya cha (1151 ) 380. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra kAlalAka-sarga 28 paMcacatvAriMzadADhyA ADhakAnAM sahasrakAH / SaTcatvAriMzadaMzAzca mAnaM dvASaSTijA daza // 391 / / paMcalakSaNabhedenApyuktAH saMvatsarA yuge / nakSatracaMdrakarmoSNakarAbhirddhitAhvayAH // 392 // tathAhi - nakSatrANi yathAyogaM svasvamAsAnusArataH / bhavaMti yatra rAkAyAM kArttike kRttikA yathA // 393 / / tathoktaM - 'jeTho vaccai mUleNa sAvaNo dhaNiThThAhiM / addAsu a magasiro, sesA nakhattanAmiyA mAsA' // 393 All Rtavo'pi yathAyogaM pravartate mahItale / sthiti banAti hemaMtaH kArttikyAH parato yathA // 394 // bhavetsaMvatsaro yazca nAtyuSNo nAtizItalaH / bahUdakazca nakSatrasaMvatsaramuzaMti taM // 395 // mAsAsazanAmAni yatra RkSANi pUrNimAH / samApayaMti yaH zItA-taparogAdidAruNaH // 396 // tenuM meyamAna chetAlIza hajAra pIstAlIza ADhaka tathA eka ADhakanA bAsaThIyA daza aMza (46045 -) thAya che. 391. nakSatra, caMdra, karma, sUrya ane abhivardhita nAmanA pAMca varSa eka yugamAM lakSaNanA bhedathI paNa kahyA che. 392. te A pramANe-nakSatro yathAyogya potapotAnA mAsane anusAra je pUrNimAne divase hoya, te nakSatra nAmano te mAsa kahevAya che. jemake kArtika mAsanI pUrNimAe kRttikA nakSatra hoya che, tethI te kArtika mAsa kahevAya che. 393. (bIjA mAso mATe phera che te mATe) kahyuM che ke-mULa nakSatranA yogathI jeTha mAsa kahevAya che, ghaniSThAnA yogathI zrAvaNa mAsa, AdranA yogathI mArgazIrSa kahevAya che. bAkInA mAso te te nakSatranA nAmavALA hoya che. (A caMdra nakSatro eTale pratidivasanA nakSatro jANavA.) 393 A. tuo paNa pRthvItaLa upara yoga pramANe pravarte che. jemake kArtikI pachI hemaMta Rtu Ave che.394. je varSa ati uSNa ke atizItaLa na hoya ane ghaNA pANIvALuM hoya te nakSatravarSa kahevAya che.395. 1. pAMcamA RtuvarSanuM tola tathA meya lakhyuM nathI. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 karmAdi varSonuM phaLa bahUdakazca taM prAhu-caMdrasaMvatsaraM budhAH / karmasaMvatsarasyedaM vijJeyamatha lakSaNaM // 397 // dadhatyakAle taravastatra puSpaphalAdikaM / samyag yacchati nAMbhodo mitaMpaca ivodakaM // 398 // iti karmavarSaphalaM / yatrAtisarasA pRthvI pAtho'tisarasaM hitaM / raso mahAnmadhUkAmrA-dInAM puSpaphalAdiSu // 399 // yatrAlpenApi varSeNa dhAnyaM samyak prajAyate / sUryasaMvatsaraM prAhustamatiprauDhabuddhayaH // 400 // yatrArkateja:saMtaptA bhavaMti divasartavaH / / sthalaM nimnAdyaMbupUrNaM tamAhurabhivarddhitaM // 40 // ityarthato jaMbUdvIpaprajJaptivRttyAdiSu. paMcabhiH khalu varSeca yugaM bhavati tatra ca / AdyaM caMdrAbhidhaM varSaM dvitIyamapi tAdRzaM // 402 // abhivarddhitasaMjJaM ca tRtIyaM varSamIritaM / caturthaM caMdrasaMjJaM ca paMcamaM cAbhivarddhitaM // 403 / / je varSamAM pUrNimAone te mAsanA asamAna nAmavALA nakSatro samApta karatA hoya ane je varSa zIta, tApa ane rogAdi vaDe bhayaMkara hoya, tathA ghaNA pANIvALuM hoya te varSane paMDito caMdravarSa kahe cha. ve dharma (tu) varSa, skss9|| 2 // prabhArI Muj. u86-387. karmavarSamAM akALe vRkSo puSpa phalAdine dhAraNa kare che ane megha kRpaNanI jema sArI rIte jaLa mA5to nathI. ( 41 varSay | Muj.) 388. je varSamAM pRthvI ghaNI rasavALI hoya, pANI ati sarasa ane hitakAraka hoya, mahuDAnA puSpa ane AmrAdi phaLomAM ghaNo rasa hoya, ane je varSamAM alpa varasAda vaDe paNa dhAnya sAruM pAke, tene paMDito sUryavarSa 4. cha.388-400. je varSamAM divasa ane Rtuo sUryanA tejathI tapta thatA hoya ane nIcAM sthaLa pANIthI pUrNa hoya, tene abhivardhita varSa kahevAya che. 401. A hakIkata jaMbUDhIpaprajJaptinI TIkA vigeremAM kahI che. pAMca varSano eka yuga thAya che, temAM paheluM ane bIjuM caMdra varSa. trIju abhivardhita varSa, cothuM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 syurmAsAcaMdravarSeSu dvAdaza dvAdaza triSu / abhivarddhitavarSe ca dve trayodazamAsake // 404 / / dvitIyasyeMduvarSasya prathamaH samayo hi yaH / tadanaMtarapAzcAtyaH syAdAdyasya kSaNoM'timaH // 405 // ASADhAbhiruttarAbhi-stadA yogo himayuteH / / tAsAM tadAnIM syurnogyAH SaDviMzatirmuhUrttakAH // 406 // SaDviMzatirmuhUrtasya bhAgA dvASaSTijAstathA / / dvASaSTyaMzasya caikasya saptaSaSTyaMzazAlinaH // 407 // catuSpaMcAzadvibhAgA iha dvASaSTijo lavaH / saptaSaSTipravibhakta-zUrNikAbhAga ucyate // 408 // punarvasubhyAM sAkaM ca tadA yogo raverbhavet / muhUrtAH SoDaza tadA tayorbhogyA bhavaMti hi // 409 / / aSTau dvASaSTijA bhAgA muhUrtasya tathopari / ekasya dvASaSTyaMzasya viMzatizzUrNikA lavAH // 410 // caMdra varSa ane pAMcamuM abhivardhita nAmanuM varSa che. 402-403. ekayugamAM traNa caMdravarSa che te darekamAM bAra bAra mAsa hoya che; tathA be abhivardhita varSa che, temAM teretera mAsa hoya che. 404. bIjA caMdravarSano je prathama samaya che, tenI pahelAno je samaya, te pahelA caMdra varSano chello samaya hoya che. 405. te samaye caMdrane uttarASADhA nakSatrano yoga hoya che. te vakhate te uttarASADhAnA chavIza muhUrta 1bhogya hoya che, tathA te upara eka muhUrtanA bAsaThIyA chavIza bhAga (aMza) tathA eka bAsaThIyA aMzanA saDasaThIyA copana aMza (26 . ) hoya che. ahIM bAsaThIyA aMzanA je saDasaTha bhAga thAya che, tenuM bIjuMnAma cUrNikAbhAga kahevAya che. 406-408. te vakhate sUryane punarvasu nakSatranI sAthe yoga hoya che, te vakhate te punarvasu nakSatranA soLa muhUrta sUryane bhogya hoya che, tathA upara eka muhUrtanA bAsaThIyA ATha bhAga ane eka bAsaThIyA bhAganA vIza cUrNikA aMza (16 ) hoya che. 409-410. 1. have pachI bhogavavA lAyaka. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrya-caMdrane nakSatrabhogya samaya tathoktaM sUryaprajJaptI - 'je NaM doccassa saMvaccharassa AI se NaM paDhamassa caMdasaMvaccharassa pajjavasANe aNaMtarapacchAkaDe samae, taM samayaM ca NaM caMde keNaM nakkhatteNaM joei ? tA uttarAhiM AsADhAhi / uttarANaM AsADhANaM chavvIsaM muhuttA chavvIMsa ca bAvaThThibhAgA muhuttassa bAvaThThibhAgaM ca sattaThThihAchettA caupaNNaM cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM nakkhatteNaM nopha ? tA puNavvasuNA, puNavvasussa solasa muhuttA aThTha ya bAvaThThi bhAgA muhuttassa bAvaThThibhAgaM ca sattaTThihAchettA vIsaM cuNNiyA bhAgA sesA iti, evaM zeSeSvapi sUtreSu sUtrAlApakapaddhatirboddhavyA / ' -: yo'bhivarddhitavarSasya tRtIyasyAdimaH kSaNaH 1 tadanaMtarapAzcAtyo dvitIyasyAMtimaH kSaNaH ||411 // tadA ca pUrvASADhAbhi-ssaha yogo himadyuteH / muhUrttAH sapta bhAgAzca tripaMcAzad dviSaSTijAH // 412 // dvASaSTyaMzasya caikasya vibhAgAH saptaSaSTijA: / jonavArizatyu-stAmAM moLyA: sitviSa: // 4 // samaya, te viSe sUryaprajJaptimAM kahyuM che ke--je bIjA caMdravarSano pahelo samaya che, tenI pahelAno je te pahelA caMdravarSano chello samaya che. te samaye caMdrano yoga kayA nakSatra sAthe hoya che ? uttara - uttarASADhA nakSatra sAthe hoya che. uttarASADhA nakSatranA chavIza muhUrta, upara bAsaThIyA chavIza bhAga, tathA te upara muhUrtanA eka bAsaThIyA bhAganA saDasaThIyA copana cUrNikA bhAga zeSa (26- ) ATaluM caMdrane bhogya hoya che. 26 54 6267 prazna :- A samaye sUryano yoga kayA nakSatra sAthe hoya che ? uttara te samaye punarvasu sAthe sUryano yoga hoya che. te punarvasu nakSatranA soLa muhUrta, te upara eka muhUrtanA bAsaThIyA ATha bhAga, tathA upara eka bAsaThIyA bhAganA saDasaTha bhAga karI temAMthI vIza cUrNikA bhAga zeSa (16 OM) eTaluM sUryane bhogya hoya che. Iti.'' A pramANe bAkInA sUtromAM sUtranA AlAvAnI paddhati jANavI. 8 27 trIjA abhivardhitavarSano je pahelo samaya che, tenI pahelAno je samaya te bIjA caMdravarSano chello samaya che. te samaye pUrvASADhA nakSatranI sAthe caMdrano yoga sAta muhUrta, te upara eka muhUrtanA bAsaThIyA trepana aMza, ane te upara eka bAsaThIyA bhAganA saDasaThIyA ogaNacALIza bhAga (7 hoya che, eTale ATalo kALa caMdrano bhogya hoya che.411-413. 53 39, 62 5 65 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 punarvasubhyAM saMyoga-stadA syAduSNarociSaH tanmuhUrtAMzapratyaMzAn bhAnubhogyAnatha bruve // 414 // dvicatvAriMzanmuhUrtAH punarvasvostadA raveH / paMcatriMzadviSaSTyazA bhogyAH sapta ca cUrNikAH // 415 / / turyasya caMdravarSasya ya iha prathamaH kSaNaH / kSaNastRtIyasyAMtyaH syA-ttadanaMtarapazcimaH // 416 // ASADhAbhizcottarAbhi-stadA yogo himazruteH / bhuktazeSAstadAnIM syu-stanmuhUrtAstrayodaza // 417 / / ekasya ca muhUrttasya dvASaSTyaMzAstrayodaza / aMzasya tAdRzaH saptaviMzatithUrNikA lavAH // 418 // punarvasubhyAM sUryasya tadA yogo nirUpitaH / muhUrtI dvau ca tad bhukta-zeSau bhAgAstathopari // 419 // SaTpaMcAzad dviSaSTyutyA bhAgasyaikasya tasya ca / saptaSaSTivibhaktasya SaSTi gAH prakIrtitAH // 420 // 257 827 A vakhate punarvasu nakSatranI sAthe sUryano saMyoga hoya che. te vakhate sUryanA bhogya muhUrta, aMza ane pratyakSa keTalA hoya te kahIe chIe. uttara :- te vakhate sUryane punarvasunA beMtALIza muhUrta, te upara eka muhUrtanA bAsaThIyA pAMtrIza aMza, bhane 752 sAta yUli. (bhA (42 ) moya hoya che. 414-415. cothA caMdravarSano je pahelo samaya che, tenI pahelAnA samaya te trIjA abhivardhita varSano chello samaya hoya che te vakhate uttarASADhA nakSatranI sAthe caMdrano yoga hoya che. te vakhate uttarASADhAnA tera muhUrNa caMdrane bhogya hoya che, te upara eka muhUrtanA bAsaThIyA tera aMza ane bAsaThIyA eka aMzanA satAvIza yUDiza zeSa hoya che. (13 ) 416-418. A vakhate punarvasu nakSatranI sAthe sUryano yoga kahelo che, te vakhate punarvasunA be muhUrta te upara eka muhUrtanA bAsaThIyA chappana aMza ane eka bAsaThIyA aMzanA saDasaThIyA sATha bhAga (2 ) moya // cha.414-420. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrya-caMdrane nakSatrabhogya samaya abhivarddhitavarSasya paMcamasyAdimakSaNAt / syAdyo'naMtarapAzcAtyaH sa turyasyAMtimaH kSaNaH // 421 // ASADhAbhiruttarAbhi-stadA yogo'mRtadyuteH / tad bhuktazeSA ekona-catvAriMzanmuhUrttakAH // 422 / / dvASaSTibhAgAzcatvAri-zadekasyAtha tasya ca / saptaSaSTibhavAH saptacatvAriMzatkilAMzakAH // 423 // punarvasubhyAM sUryasya tadA yogaH prakIrtitaH / tadbhuktazeSA ekona-triMzadeva muhUrttakAH // 424 // ekaviMzatiraMzAzca muhUrtasya dviSaSTijAH / tasyaikasya saptacatvA-riMzacca cUrNikAMzakAH // 425 / / yugasyAnyasyAdimasya caMdrAbdasyAdimakSaNAt / / anaMtaro yaH pAzcAtyaH paMcamAbdasya soMtimaH // 426 / / ASADhAbhiruttarAbhistadA yogaH sitayuteH / carame samaye tAsAM vartamAno bhavetsa hi // 427 // sUryasya ca tadA yogaH puSyeNa parikIrtitaH / bhuktazeSAstadA tasya muhUrtA ekaviMzatiH // 428 // pAMcamA abhivardhita varSanA pahelA samayanI pahelAno je samaya hoya, te cothA caMdravarSano chello samaya hoya che, te vakhate uttarASADhA nakSatranI sAthe caMdrano yoga hoya che. te vakhate te uttarASADhAnA ogaNacALIza muhUrta, te upara eka muhUrtanA bAsaThIyA cALIza aMza ane eka bAsaThIyA aMzanA sasahIyA sutAgI 2 (38 ) moya hoya che. 421-423. A vakhate punarvasu nakSatranI sAthe sUryano yoga kahelo che. te vakhate te punarvasu nakSatranA ogaNatrIza muhUrta, te upara eka muhUrtanA bAsaThIyA ekavIza aMza ane eka bAsaThIyA aMzanA saDasaThIyA suDatAlIza yUli[ 2 (28 ) sUryane bhogavAna 45 hoya che. 424-425. navA yuganI AdimAM vartatA pahelA caMdravarSanA pahelA samayanI pahelAMno je samaya hoya, te pAMcamA abhivardhitavarSano chello samaya hoya che.426. te vakhate uttarASADhA nakSatranI sAthe caMdrano yoga hoya che. te yoga te uttarASADhAnA chellA samaye Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 kAlaloka-sarga 28 dvASaSTijAstrayazcatvA-riMzadaMzAstathopari / tathAMzastha tridimAII: saptapaSTinA 421. atra ye'rkasya nakSatra-yoge proktA muhUrttakAH / te bhAnusatkA boddhavyA vidhostu vyAvahArikAH // 430 // Aha ca - ahorAtrasya hi triMza-ttamozo vyAvahArikaH / muhUrta iti jAnImaH kiMrUpo'sau raveH punaH // 431 // atrocyate - yatsaMpUrNamahorAtraM yujyate bhaM himAMzunA / tasya yogo'bhavadyAva-tkAlamuSNAMzunA saha // 432 / / tasya triMzattamo bhAgo yAvAn jAyeta nizcitaH / tAvanmAno muhUrto'tra jJeyo vijJairvivasvataH // 433 // sa cAyaM - trayodazamuhUrtAnimuhUrttasyaikakasya ca / kRtadvASaSTibhAgasya caturvizatiraMzakAH // 434 // dvASaSTyaMzasya caikasya chinnasya saptaSaSTidhA / kiMcitsamadhikAH sArdhA-stripaMcAzadvibhAgakAH // 435 // hoya che. A samaye sUryano yoga puSya nakSatranI sAthe kahelo che. te vakhate te puSya nakSatranA bhaktazeSa (bhogya) muhUrta ekavIza, tenA upara bAsaThIyA teMtAlIza aMza ane eka bAsaThIyA aMzanA saDasaThIyA tetrIza bhAga (21 ) hoya che. 427-429. ahIM sUryano nakSatra sAthe yoga thatAM je muhUrto kahyAM che, te sUrya saMbaMdhI jANavA, ane caMdranA yogamAM je muhUrto kahyAM te vyAvahArika jANavA.430. prazna - eka rAtri divasano je trIzamo bhAga, te vyavahArathI muhUrta kahevAya che paraMtu te sUryanA muhUrtanuM svarUpa zuM che? 431. uttara :- je nakSatrano caMdra sAthe saMpUrNa rAtri-divasa yoga thAya che, te nakSatrano yoga jeTalo kALa sUrya sAthe nizcita thAya, teno trIzamo bhAga jeTalo thAya, teTalA pramANa vALuM sUryanuM muhUrta kahevAya che-ema paMDitoe jANavuM.432-433. te A pramANe-tera muhUrta, upara eka muhUrtanA bAsaThIyA covIza aMza tathA bAsaThIyA eka aMzanA saDasaTha bhAga karIe temAMthI sADAtrepanathI kAMIka adhika aMza (13 : ") Ave che. 434-435. 43 33, 62 67' 24 paDA 62 67 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ see sUryanA muhUrtanuM svarUpa tathAhi - syuAdazamuhUrtADhyA ahorAtrAstrayodaza / samakSetrANAmuDUnAM yogakAlo vivasvataH // 436 // trayodazAhorAtrA ye muhUrttakaraNAya te / triMzad guNIkRtA jAtA navatyADhyA zatatrayI // 437 // dvAdazAnAM muhUrtAnAM zeSANAmatra yojane / catuHzatI vyuttarA syA-triMzatA sA vibhajyate // 438 // pUrNAstrayodaza prAptAH ziSyaMte dvAdazAtha te / dvASaSTinAzcatuzcatvA-riMzA saptazatI bhavet // 439 // etasyastriMzatA bhAge caturviMzatirApyate / zeSA caturviMzatiH sA saptaSaSTyA hatA bhavet // 440 // aSTADhyA SoDazazatI triMzatAsau vibhajyate / prAptAH sArdhAstripaMcAza-tkiMcitsamadhikA iti // 441 // iti sUryamuhUrttapramANAnayanopAyaH / / tulyArddhasArddhakSetroDu-ghUktamAnA muhUrttakAH / triMzatpaMcadaza paMca-catvAriMzatsyuruSNagoH // 442 // te A pramANe-samakSetravALA nakSatranI sAthe sUryano yoga tera rAtridivasa ane upara bAra muhUrtano cha.435. je tera rAtridivasa che tenA muhUrta karavA mATe tene trIze guNatAM traNa so ne nevuM (390) thAya che. temAM uparanA bAra muhUrta bheLavIe tyAre cAra so ne be (402) thAya che, tene trIze bhAgatAM bhAgamAM tera AvyA. bAkI zeSa bAra vadhyA, tene bAsaThe guNavAthI sAta so ne cumALIza (744) thayA, tene trIze bhAgatAM bhAgamAM covIza Ave che, zeSa paNa covIza rahe che. tene saDasaThe guNatAM soLa so ne ATha (108) thAya che. tene trIze bhAgavAthI sADAtrepana (parA) ane kAMIka (trIzIyA 7 mA2) bhaghi thAya che.437-441. A pramANe sUryanA muhUrtanuM pramANa lAvavAno upAya kahyo. samakSetravALA nakSatrone viSe sUryanA trIza muhUrta, ardhakSetranA nakSatrone viSe paMdara muhUrta ane sArdha kSetravALA nakSatrone viSe sUryanA pIstAlIza muhUrta Ave che.442. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 70 taizca trayodaza dinAH sadvAdazamuhUrttakAH / tathA syuH SaDahorAtrA muhUrtAcaikaviMzatiH // 443 // ahorAtrA viMzatizca muhUrttatritayAdhikAH / kramAtraidheSu bheSvarka-bhogaH syAdvyAvahArikaH // 444 // aSTAdaza zatAstriMzA ahorAtrA yuge smRtAH / paMcAnAmapi varSANAM tattatsaMkhyAsamuccayAt // 445 // tathAhi - saMvatsarAstrayazcAMdrA yuge dvau cAbhivarddhitau / tatra caMdrAbdasya mAnamityetyAgnirUpitaM // 446 // catu:paMcAzadadhika-mahorAtrazatatrayaM / dvAdaza dvASaSTibhAgA ahorAtrasya copari // 447 // asmiMstriguNite jAtamahorAtrasahasrakaM / dvASaSTyAbhyadhikaM SaTtriM-zacca dvASaSTijA lavAH // 448 // abhivarddhitamAnaM cA-horAtrANAM zatatrayaM / satryazIti catuzcatvA-riMzadvASaSTijA lavAH // 449 // asmin dviguNite sapta zatAH SaTSaSTisaMyutAH / ahorAtrAH syustathASTA-zItiSaSTijA lavAH // 450 // te traNa prakAranAM nakSatro sAthe sUryano bhoga A pramANe che-sama nakSatra sAthe tera rAtridivasa ne bAra muhUrta, ardha nakSatra sAthe cha rAtridivasa ne ekavIza muhUrta tathA sArdhanakSatra sAthe vaza rAtridivasa ane traNa muhUrta. A sUryano bhoga vyAvahArika kahevAya che.443-444. - eka yuganA pAMca varSanI che te saMkhyAne ekaThI karIe tyAre aDhAra sone trIza (1830) rAtridivasa thAya che. 445. te A pramANe eka yugamAM traNa caMdra varSa ane be abhivardhita varSa Ave che. temAM caMdra varSanuM mAna traNa so ne copana rAtridivasa ane upara eka rAtridivasanA bAsaThIyA bAra bhAga (354 :) thAya che. tene traNa vaDe guNatAM eka hajAra ne bAsaTha rAtridivasa ane upara eka rAtridivasanA bAsaThIyA chatrI mAya (1012 ) thAya che. 446-448. tathA abhivardhita varSanuM mAna traNa so ne tyAzI rAtridivasa tathA upara eka rAtridivasanA bAsaThIyA cumALIza bhAga (383 ) che. tene bamaNA karavAthI sAtaso ne chAsaTha rAtridivasa ane upara eka - Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka yugamAM nakSatrAdi mAsa keTalA ? aSTAzItiramI bhAgAH prAcyaSaTtriMzatA yutAH / jAtAzcaturviMzameva zataM dvASaSTijA lavAH // 451 // ahorAtradvayaM labdhaM dvASaSTyAsmin hRte sati / aSTAdazazatAstriMzAH sarve saMkalitAstataH // 452 // saptaSaSTikraMkSamAsA dvASaSTiste tathaidavAH / RtumAsAzcaikaSaSTiH SaSTirmAsA vivasvataH // 453 // abhivarddhitamAsAzca saptapaMcAzadAhitAH / ziSyeta saptAhorAtrI saikAdazamuhUrtikA // 454 // trayoviMzatiraMzAca muhUrttasya dviSaSTijAH / mAsAnAM mAnamityevaM yuge proktaM pRthak pRthak // 455 // yugAhorAtravRMdasya hate bhAge yathoditaiH / svIyasvIyamAsamAnairyuge mAsAstathA'tra ca // 456 // ayanAni daza prAhu-kratavastriMzadAhitAH / SaSTirmAsAH zataM viMzaM pakSAH saurapramANataH // 457 // rAtridivasanA bAsaThIyA aThayAzI bhAga (766 ) thAya che. A aThayAzI bhAgamAM uparanA chatrIza bhAga bheLavavAthI bAsaThIyA bhAga eka so ne covIza (1) thayA, tene bAsaTha bhAga detAM be rAtridivasa thAya. tenI sAthe uparanA ( (1062 tathA 766) bheLavatAM aDhAra so ne trIza (1830) rAtridivasa eka yuganA thAya che. 449-4para. eka yugamAM saDasaTha nakSatramAsa hoya che, bAsaTha caMdramAsa hoya che, ekasaTha RtumAsa hoya che. sATha sUryamAsa hoya che ane sattAvana abhivardhitamAsa kahelA che. tathA upara sAta rAtridivasa, agyAra muhUrta ane eka muhUrtanA bAsaThIyA trevIsa aMza (7-11) A pramANe eka yugamAM mAsanuM pramANa juduM juduM kaheluM che.4pa3-455. eka yuganA jeTalA rAtridivasa (1830) upara kahyA che, tene potapotAnA mAsanA (ahorAtrarUpa) pramANavaDe bhAgIe, tyAre te yuganA mAsanI saMkhyA Ave che. 456. eka yugamAM sUryavarSanA pramANathI daza ayana, trIza Rtuo, sATha mAsa ane eka so ne vaza pakhavADIyA Ave che. jagata pUjya tIrthakaroe eka yugamAM (1830 ahorAtrane 30 vaDe guNatAM) Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 kAlaloka-sarga 28 catuSpaMcAzatsahasrAH zatairnavabhiranvitAH / yuge muhUrtA nirdiSTA ziSTairviSTapapUjitaiH // 458 // ekonaviMzatisaha-nAdhikaM lakSayordvayaM / ADhakAnAM SaTzatAni taulyamAnaM yuge jaguH / / 459 / / catuSpaMcAzacchatAni bhArANAM navatistathA / meyarUpatayA mAnaM yugasyAhurmanISiNaH // 460 // cAMdraM varSaM yugasyAdi-stasyAdisA iSyate / mAsAdirasitaH pakSa-stasyAdirdivaso bhavet // 461 // tatrApi bharatakSetre kSetre cairavatAbhidhe / yugasyAdirdinasyAdau videheSu nizAmukhe // 462 // yadASADhapaurNamAsI-rajanyAH samanataraM / pravartate yugasyAdi-rbharatairavatAkhyayoH // 463 // pUrvAparavideheSu tadA ca rajanImukhaM / tato nizAmukhAdeva yugAdistatra kIrttitaH // 464 // copana hajAra ne nava so muhUrtA kahelAM che (54900) 457-458. eka yugamAM tolanuM pramANa be lAkha, ogaNIza hajAra ne cha so ADhaka kahyuM che (2,19,00) 459. eka yuganuM meyamAna copana so ne nevuM bhAra (5490) thAya che ema paMDita puruSoe kahyuM che.460. yugano AraMbha caMdravarSathI thAya che, varSano prAraMbha mAsathI thAya che, mAsanA AraMbhamAM kRSNapakSa hoya che ane kRSNapakSamAM prathama divasa Ave che. (divasathI te zarU thAya che) 461. temAM paNa bhArata ane airAvata ebe kSetramAM divasa AdimAM yugano prAraMbha thAya che. ane mahAvidehakSetramAM rAtrinA prAraMbhanA yuganI zarUAta thAya che.462. jyAre aSADha mAsanI pUrNimAnI rAtri pUrNa thAya tyAre (zrAvaNa vadi 1 ApaNA aSADha vadi 1) bharata ane airAvata kSetramAM yuganI zarUAta thAya che. 463. A vakhate pUrva ane pazcima baMne mahAvideha kSetramAM rAtrino prAraMbha hoya che, tethI te banne kSetramAM rAtrinA AraMbhathI ja yuganI zarUAta kahelI che. 464. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 yugano AraMbha kayAre ? kiMca-rudrAdayo muhUrtAH syurahorAtrA dinAdayaH / uktA jineMdrairbharatairAvatAhvayavarSayoH // 465 // mahAvideheSu punarahorAtrA nizAdayaH / yatastatra yugasyAdi-nizAraMbhAtpravartate // 466 // tathoktaM jaMbUdvIpaprajJaptisUtre kimAiyA NaM bhaMte saMvaccharA, kimAiyA ayaNA, kimAiyA uU, kimAiyA mAsA, kimAiyA pakkhA, kimAiyA ahorattA, kimAiyA muhUttA, kimAiyA karaNA, kimAiyA nakkhattA ? goamA ! caMdAiyA saMvaccharA, dakkhiNAiyA ayaNA, pAusAiyA uU, sAvaNAiyA mAsA, bahulAiyA pakkhA, divasAiyA ahorattA, ruddAiyA muhUttA, bAlavAiyA karaNA, abhiiyAiyA nakkhattA pannattA samaNAuso / ' zrAvaNA'sitapakSasya titheH pratipado'pi ca / bAlavasya karaNasya RkSasyAbhijitastathA // 467 // prathame samaye prokto yugAraMbhazciduttaraiH / bharatairAvatamahAvideheSu samaM jinaiH // 468 // rudra vigere muhUrto ane ahorAtranI gaNatarI bharata ane airavata kSetramAM divasanA prAraMbhathI thAya che, ema jinezvaroe kahyuM che.465. paraMtu mahAvideha kSetramAM rAtrinA prAraMbhathI ahorAtranI gaNatarI thAya che, kemake te kSetramAM rAtrinA prAraMbhathI yuganI zarUAta thAya che. 46s. jaMbUdvIpaprajJaptimAM kahyuM che ke- he bhagavAn ! varSano prAraMbha kayAre thAya che? ayanano AraMbha kayAre thAya che ? Rtuno AraMbha kayAre thAya che ? mAsano AraMbha kayAre thAya che? pakhavADIyAno AraMbha kayAre thAya che? ahorAtrano AraMbha kayAre thAya che ? muhUrtano AraMbha kayAre thAya che? karaNano AraMbha kayAre thAya che ? ane nakSatrano AraMbha kayAre thAya che ?' uttara:- he gautama! varSano AraMbha caMdrathI (cAMdravarSathI), ayanano AraMbha dakSiNAyanathI, Rtuno AraMbha varSARtuthI, mAsano AraMbha zrAvaNathI, pakhavADIyAno AraMbha kRSNapakSathI, ahorAtrano AraMbha divasathI, muhUrtano AraMbha rudrathI, karaNano AraMbha bAlavathI tathA he AyuSyamanuM zramaNa ! nakSatrano AraMbha abhijitathI thAya che.' zrAvaNa mAsanA kRSNapakSanI ekamane divase bAlava nAmanA karaNanA ane abhijita nakSatranA pahele samaye bharata, airAvata, ane mahAvideha kSetromAM ekIsAthe yugano AraMbha uttama (kevaLa) jJAnavALA jinezvaroe kahyo che.467-468. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 kAlaloka-sarga 28 tathoktaM jyotiSkaraMDe sAvaNabahulapaDivae bAlavakaraNe abhIinakkhatte / savvattha paDhamasamae jugassa AI viyANAhi // 469 // idaM tu vAlabhyavAcanAnugataM jJeyaM, jyotiSkaraMDakartu labhyatvAt, mAthuravAcanAnugatabhagavatyAdisUtreSu tu yasmin samaye merodakSiNottarayoryugasya pratipattistato'naMtare dvitIye samaye mero: pUrvAparayoryugasya pratipattirityabhiprAyo zyate, tathA ca tadgraMthaH - jayA NaM bhaMte ! jaMbUddIve dIve dAhiNaDDhe vAsANAM paDhame samae paDivajjai, tayA NaM uttaraDDhe vi vAsANaM paDhame samae paDivajjai ? jayA NaM uttaraDDhe vAsANaM paDhame samae paDivajjai tayA NaM jaMbUddIve dIve maMdarassa pavvayassa puracchimapaccatyimeNaM aNaMtarapurekkhaDasamayaMsi vAsANaM paDhame samae paDivajjai ? haMtA goyamA ! jayA NaM jaMbUddIve dIve dAhiNaDDhe vAsANaM paDhame samae paDivajjai ? haMtA goyamA ! jayA NaM jaMbUddIve dIve dAhiNaDDhe vAsANaM paDhame samae paDivajjai taha ceva jAva paDivajjai, evaM cAvalikAdisUtragarbhitaM RtutrayasUtraM ayanasUtraM cAdhItya jahA ayaNeNaM abhilAvo tahA saMvacchareNa vi bhANiavvo jueNa vi vAsasaeNa vi ityAdi bhUyAn sUtrasaMdarbho bhagavatIsUtrAdarzAdbodhyaH ____ jaMbUdvIpaprajJaptisUtre'pi idameva sUtraM "jahA paMcamasae paDhamuddesae' ityatidezena saMgRhItaM boddhavyaM, atra ca jaMbUdvIpaprajJaptivRttau u0 zrIzAMticaMdragaNibhirevamuktaM, yuktyAnukUlyaM tu - jyotiSkaraMDakamAM kahyuM che ke-"zrAvaNa mAsanA kRSNapakSanI pratipadAne divase bAlava karaNa ane abhijit nakSatranA prathama samaye sarva kSetromAM yugano AraMbha thAya che-ema jANavuM.469. A valabhIvAcanAne anusAre kahyuM che ema jANavuM, kemake jyotiSkaraMDakanA kartA valabhI saMpradAyanA hatA; paraMtu mAthurI vAcanAne anusaratA bhagavatI vigere sUtromAM to-"je samaye meruparvatanI uttara ane dakSiNamAM yugano AraMbha thAya che, tenI pachInA bIje samaye merunI pUrva ane pazcimamAM yugano AraMbha thAya che.' evo abhiprAya jovAmAM Ave che. te viSe te graMthamAM kahyuM che ke-"he bhagavAna! jyAre jaMbUDhIpanA dakSiNArdhamAM varSano prathama samaya aMgIkAra karAya che, te ja vakhate uttarArdhamAM varSano prathama samaya aMgIkAra karAya che ? ane jyAre uttarArdhamAM varSano prathama samaya aMgIkAra karAya che, tyAra pachInA bIjA samaye jaMbUdIpanA meruparvatanI pUrva ane pazcimamAM (mahAvidehakSetrane viSe) varSano prathama samaya aMgIkAra karAya che ? uttara :- he gautama ! hA. jyAre jaMbUdvIpanA dakSiNArdhamAM varSano pahelo samaya aMgIkAra karAya che, vigere te ja pramANe kahevuM. yAvat aMgIkAra karAya che." e ja pramANe AvalikA vigerenA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 yugano AraMbha kayAre ? te viSe anyagraMthonuM vivecana yugapatpratipattisamaye saMbhAvayAmaH, tathAhi sabbe kAlavisesA sUrapamANeNaM haMti nAyavvA' iti vacanAdyadi sUryacAravizeSeNa kAlavizeSapratipattirdakSiNottarayorAdyasamaye prAgaparayoruttarasamaye tarhi dakSiNottarapratipattisamaye pUrvAparayoH pUrvakAlasyAparyavasAnaM vAcyaM, pUrvAparavidehApekSAyAstyeva taditi cetsUryayozcIrNacaraNaM aparaM vA sUryadvayaM vAcyaM, yayozcAravizeSAddakSiNottarapratipattisamayApekSayottarasamaye pUrvAparayo: kAlavizeSapratipattirityAdiko bhUyAn paravacanAvakAza ityalaM prasaMgeneti / vakSyaMte ye ca kAlAMzAH suSamasuSamAdayaH / AraMbhaM pratipadyate sarve te'pi yugAditaH // 470 / / sUtrathI garbhita (sahita) traNa RtunuM sUtra ane ayananuM sUtra kahIne-"jema ayanano AlAvo che tema ja varSano paNa AlAvo kahevo. te ja pramANe yugano tathA so varSano paNa AlAvo kahevo." ItyAdika ghaNAM sUtrono samUha bhagavatIsUtranA graMthathI jANavo. jaMbUdIpaprajJapti sUtramAM paNa "jema pAMcamA aMganA pAMcamA zatakanA pahelA uddezAmAM kahyuM che tema' e pramANe bhalAmaNa karIne A sUtra grahaNa karyuM che ema jANavuM. ahIM jebUdvIpaprajJaptinI TIkAmAM upAdhyAya zrI zAMticaMdragaNie ahIM A pramANe kahyuM che-"paraMtu yuktinuM anukULapaNuM to samakALe pratipatti (zarUAta) no samaya hoya temAM che." ema ame saMbhAvanA karIe chIe. kahyuM che ke-'sarve kALanA vizeSa sUryanA pramANathI thAya che ema jANavuM.' AvuM vacana hovAthI jo sUryanA cAra vizeSathI dakSiNa ane uttaramAM pahele samaye ane pUrva-pazcimamAM uttara samaye kAla vizeSano svIkAra thato hoya, dakSiNa ane uttaramAM kALa vizeSanA svIkArane samaye pUrva ane pazcimamAM pUrvanA kALanI asamApti kahevI joIe. kadAca koI kahe ke-'pUrva-pazcima mahAvidehanI apekSAe tema (pUrva kALanI asamApti) che ja. teno uttara e che ke-jo ema hoya to be sUryanuM cIrNacaraNa kahevuM joIze athavA bIjA be sUrya kahevA paDaze, ke temanA judA prakAranI cAra (gati)thI dakSiNa ane uttaramAM svIkArelA samayanI apekSAe tenI pachInA samaye pUrva-pazcimamAM kALa vizeSano (varSanA AraMbhano) svIkAra thaI zake." ItyAdika ghaNA prakAre anya anya vidvAnonA vacana (praznottara) no avakAza rahe che; mATe A prasaMgathI saryuM." AgaLa upara suSamasuSama vigere je kALanA aMzo kahevAmAM Avaze, te sarveno yuganI zarUAtathI ja prAraMbha thAya che. ane yugane aMte teo pUrNatAne pAme che, tethI sarvakALa vizeSomAM sauthI pahelAM 1. amuka prakAranI gatie karIne. 2. pUrvanA varSano ke yugano chello samaya kahevo joIe. 3. cAranI samApti ane cAranI zarUAta. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 yugaparyavasAne ca te yAMti paripUrNatAM / tasmAtkAlavizeSeSu yugaM prAguditaM jinaiH // 471 // taduktaM jyotiSkaraMDake - ee kAlavibhAgA paDivajjate jugaMmi khalu savve / patteyaM patteyaM jugassa aMte samappiMti // 472 // jyotiSkaraMDaTIkAkArAH pAdaliptasUrayo'pyAhuH ee u susamasusamAdayo addhAvisesA jugAiNA saha pavattaMte jugateNa saha samaSpiMti / atha vakSye pratiyuga-mayanAni yathAgamaM / AvRttIH sUryazazi-nostattithInuDubhissaha // 473 / / svarUpamRtumAsAnAM tithInAM cAvamasya ca / nakSatrANi yathAyoga-meteSAM karaNAnyapi // 474 // yuge yuge'yanAni syu- nordaza daza dhruvaM / tadekaikamahorAtra-satryazItizatAtmakam // 475 // pratyayaH ka ihAtreti yadi zuzrUSyate tvayA / trairAzikaM tadAtredaM zrUyatAM mitra darzyate // 476 // (4nezvarobhe yuganu pramANa patAvyuM cha.470-471. A viSayamAM jayotiSkaraMDakamAM kahyuM che ke-pratyeka kAlavibhAganI zarUAta yuganI AdithI ane aMta yuganA aMtathI thAya che.472. jyotiraMDakanA TIkAkAra zrI pAdaliptasUri mahArAja paNa kahe che ke-A suSamasuSama vigere kALa vizeSo yuganA AraMbhanI sAthe ja pravarte che ane yuganA aMtanI sAthe ja samApta thAya che. have AgamamAM kahyA pramANe dareka yuganA ayano, sUrya ane caMdranI AvRtti, nakSatranI sAthe tenI tithio, RtumAsanuM svarUpa, tithinuM svarUpa, kSaya tithinuM svarUpa, nakSatro ane tenA saMyogathI thata 425one I 5802. 473-474. dareka yugamAM sUryanA daza-daza Ayano hoya che. te dareka ayanamAM eka sone vyAzI ahorAtra hoya. cha.475. AnI khAtrI zuM? ema kahIne te mitra ! jo tAre sAMbhaLavAnI IcchA hoya to A trirAzine tuM sabhaNa.47. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dareka yugamAM suryanA ayana aSTAdazazatAstriMzA ayanairdazabhiryadi / ahorAtrAstadaikenA-yanena kiM labhAmahe // 477 // atrAMtyenaikarUpeNa rAzinA guNitaH sthitaH / tathaiva madhyamo rAzi-rekena guNitaM hi tat // 478 / / tato dazakarUpeNa hRte'sminnAdyarAzinA / ahorAtrazataM labdhaM satryazIti yathoditaM // 479 // maMDalAnAmapi zataM satryazIti caredraviH / / ekaikaM pratyahorAtraM pUrayannayane'yane // 480 // sarvAMtarAnaMtare ya-maMDale dakSiNAyanaM / Arabhyate pUryate ta-tsarvabAhye ca maMDale // 48 // sarvabAhyAnaMtare ca maMDale'thottarAyaNaM / Arabhyate pUryate tatsarvAbhyaMtaramaMDale // 482 // atha sUryAyanajJAna-viSaye karaNaM bruve / yato'tItavartamAnA-yanajJAnaM sukhaM bhavet // 483 // prazna :- jo daza ayananA aDhAra so ne trIza ahorAtra che. to eka ayananA keTalA ahorAtra thAya ? 477. uttaraH- (10/1830/1) ahIM chellA ekarUpa rAzivaDe madhyama rAzine (1830x1 = 1830) guNavAthI teTalo ja rAzi rahe che, kemake eka vaDe jene guNavAmAM Ave te teTaluM ja rahe che.478. tyAra pachI (1830)ne dazarU5 pahelA rAzivaDe bhAgAkAra karavAthI (1830 -10 = 183) eka so ne vyAzI ahorAtra Ave che. 479. sUryanI gatinA eka so ne nyAzI mAMDalA hoya che. temAM dareka ayanamAM sUrya gativaDe hamezAM eka eka mAMDaluM pUruM kare che.480. | sarva Abhyantara (aMdaranA) mAMDalAnI pachInA mAMDalAmAM jyAre sUrya cAle che, tyAre dakSiNAyanano AraMbha thAya che, ane sarvathI bahAranA chellA) mAMDalAmAM jyAre sUrya cAle che, tyAre te dakSiNAyana pUrNa thAya che.481. e ja rIte sarva bAhya mAMDalAnI pachInA mAMDalAmAM sUrya cAlato hoya, tyAre uttarAyaNano AraMbha thAya che. ane sarva AtyaMtara mAMDalAmAM jyAre gati karato hoya, tyAre te uttarAyaNa pUrNa thAya che.482. have sUryanA ayanane jANavAnI rIta kahuM chuM, ke jethI vItI gayelA ane vartatA ayananuM jJAna saraLatAthI thaI zake.483. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 kAlaloka-sage 28 rAkAmAvAsyArUpANi prAgvivakSitavAsarAt / tAni paMcadazanAni karttavyAni tato'tra ca // 484 // atItAstithayaH kSepyA vartamAnasya parvaNaH / pAtyaMte'vamarAvAca yugAdArabhya ye gatAH // 485 // rAzau tasmiMstato bhakte satryazItizatena yat / labdhamekadvyAdirUpaM tatsaMsthApya viciMtyate // 486 / / labdhaH samoMko yadi tadvyatItamuttarAyaNaM / viSamoMko'tha labdhazce-ttadgataM dakSiNAyanaM // 487 // aMzAstu ye pUrvarAzau bhAgazeSA avasthitAH / te tatkAlapravRttasyA-yanasya divasAH kila // 488 // yugamadhye yathA kazcinnavamAsavyatikrame / janaH pRcchati paMcamyAM kimadyAyanamasti bhoH // 489 / / anaMtaraM ca katara-vyatItamiti tatra ca / pUrvoktavidhinA prAjJo-dadyAdityevamuttaraM // 490 // te A pramANekahevAne IcchelA divasanI pahelAM jeTalI pUrNimA ane amAvAsyA vyatIta thaI hoya, tene paMdare guNavA. pachI temAM cAlatA parvanI (pakSanI ) jeTalAmI tithie pUchayuM hoya, teTalI tithio umeravI. pachI yuganI zarUAtathI atyAra sudhImAM jeTalI kSaya tithio gaI hoya. teTalI temAthI bA6 42vI. 484-485. pachI te rAzine eka so ne vyAzIe bhAgatAM je eka be vigere bhAgamAM Ave, tene sthApIne A pramANe vicAravuM-jo bhAgamAM sama (bekI) aMka Avyo hoya, to uttarAyana vItI gayuM che, ane ho. viSama (1) bhaMDa bhAvyo hoya, to kssi9||yn vAtI yuM che mema tuj.48-487. pUrvanI rAzimAM je zeSa aMzo rahyA hoya, teTalA te kALe cAlatA ayananA divaso jANavA. 488. jemake yuganI madhyamAM nava mAsa vItI gayA pachI pAMcamane divase koI prazna kare ke-"are! Aje karyuM ayana che ? ane kayuM vyatIta thayuM che ?' A prazna upara vidvAne pUrve kahelA vidhi pramANe A zata. uttara bhAvo.488-480. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayana kADhavAnI rIta 79 navAnAM nanu mAsAnAM parvANyaSTAdazAgaman / tAni paMcadazaghnAni dvau zatau sta: sasaptatI // 491 / / paMcamyAM pRSTamiti ca kSipyate tatra paMcakaM / paMcasaptatisaMyukte saMjAte dve zate tataH // 492 // navamAsyAM ca catvAro'vamarAtrA bhavaMti ye / te tyajyaMte tato jAtau dvau zatau saikasaptatI // 493 // asya rAzeH satryazIti-zatena bhajane sati / labdhamekaM rUpamaSTA-zItiH zeSAvatiSThate // 494 // tatazcAtItamayana-mekaM tadapi dakSiNaM / sAMprataM vartamAnaM ca gaNyatAmuttarAyaNaM // 495 / / tasyApyaSTAzItitamaM sAMprataM vartate dinaM / dvitIyo'pyatra dRSTAMto darzyate gurudarzitaH // 496 // paMcaviMzatimAsAti-krame kenApi pRcchyate / dazamyAmayanaM kiM bho varttate'dya gataM ca kiM // 497 // nava mAsamAM aDhAra parvo vItI gayA che; tethI aDhArane paMdare guNatAM basone sItera thAya che. (18x15 =270). 491. pAMcamane divase prazna karyo che, tethI temAM pAMca umeratAM baso ne paMcotara (270+5 = 275) thAya che. 492. pachI nava mAsamAM cAra kSaya tithio Ave che, tethI temAMthI cAra bAda karatAM bAkI basone ekotera (275-4=171) rahe che. 493. pachI A rAzine eka so ne vyAzIe bhAgatAM, bhAgamAM eka Ave che, ane ayAzI (271 - 183=1 ) zeSa rahe che. 494. tethI eka ayana vyatIta thayuM, te paNa dakSiNAyana vyatIta thayuM. ane hamaNAM bIjuM eTale uttarAyaNa varte che ema jANavuM.495 te uttarAyaNano paNa Aje aThayAzImo divasa varte che, ema siddha thayuM. have gurubhagavaMte batADela bIjuM paNa udAharaNa kahuM chuM.496. pacIza mAsa gayA pachI dazamane divase koIe prazna karyo ke-are ! Aje kayuM ayana varte che? 1 pUrNimA ane amAvAsyA. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 : paMcAzadyAni parvANi mAseSu paMcaviMzatau / tAni paMcadazaghnAni paMcAzA saptazatyabhUt // 498 // dazamyAM pRSTamiti ca kSipyate daza tena ca / zatAni sapta jAtAni SaSTyADhyAni tataH paraM // 499 // dvAdazAvamarAtrA: syu- rmAseSu paMcaviMzatau / teSu tyakteSvaSTacatvAriMzA saptazatI bhavet // 500 // satryazItizatenAsya rAzervibhajane sati / catvAra eva labhyaMte zeSAstiSThati SoDaza // 501 // gatAni catvAryayanA - nyatItaM yadanaMtaraM / taduttarAyaNaM dakSiNAyanaM tvasti sAMprataM // 502 // SoDazo divasastasyA- pyadhunA khalu varttate / evamanyatrApi bhAvyaM karaNaM jJairyathocitaM // 503 // yuge yuge catustriMza- mayanAnAM zataM vidhoH / taccaikaikaM bhacakrArddha-bhogamAnamihoditaM // 504 // ane kayuM ayana vItI gayuM che ? 497. uttara pacIza mAsamAM je pacAsa parvo vItI gayA, tene paMdare guNatAM sAta so ne pacAsa (50x15 =750) thayA.498. temAM dazamane divase pUchyuM che mATe daza umeravAthI sAta so ne sATha (750+10=760) thayA.499. tyArapachI pacIza mAsamAM bAra kSaya tithio Ave che, tethI temAMthI bAra bAda karatAM sAta so ne aDatAlIza (760-12 =748) bAkI rahe che.500. kAlaloka-sarga 28 pachI A rAzine eka so ne tyAzIe bhAgatAM bhAgamAM cAra Ave che. ane soLa bAkI vadhe che. (748 + 183= 4 )501. 16 183 tethI cAra ayana vItI gayAM, temAM paNa je hamaNAM chelluM (cothuM) vyatIta thayuM. te uttarAyaNa ane atyAre je varte che te dakSiNAyana.502. te dakSiNAyanano paNa Aje soLamo divasa varte che. A rIte bIje sthaLe paNa paMDitoe ucita hoya tema jANavuM.503. eka eka yugamAM eka so ne cotrIza (134) caMdranA ayano Ave che. te ayananuM eka eka nakSatracakranA ardha bhAgane bhogavavA jeTaluM pramANa ahIM kahyuM che. 504. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhA nakSatra mAsanA aMzo sarvartabhogakAlo hi vidhoH saMkalito bhavet / saptaviMzatirevAhorAtrAH pUrNAstathopari // 505 // saptaSaSTivibhaktAho-rAtrAMzAzcaikaviMzatiH / bhamAso'pyayameveMdo-rudagyAmyAyanAtmakaH // 506 / / saptaSaSTivibhaktAho-rAtrAMzAnAM bhavediha / bhamAsastriMzadadhikaira-STAdazamitaiH zataiH // 507 // IzAzca bhamAsAH syuH saptaSaSTiyuge yuge / ekaikasmin bhamAse ca syAdiMdorayanadvayaM // 508 // yuktaM tatazcatustriMzamayanAnAM zataM yuge / ekaikasyAyanasyAtha mAnaM vyaktayA nizamyatAM // 509 // caretpratyayanaM caMdro maMDalAni trayodaza / catuzcatvAriMzadaMzAM-caikasya saptaSaSTijAn // 510 // tatazca - trayodazaivAhorAtrA bhAgAzca saptaSaSTijAH / ___ catuzcatvAriMzadaho-rAtrasyAyanamaiMdavaM // 511 // kAraNa ke caMdra sarva nakSatracakane bhogave tyAre kula satAvIza ahorAtra pUrNa ane upara eka ahorAtranA saDasaThIyA ekavIza aMza (27) ATalo vakhata lAge che, caMdranA uttarAyaNa ane dakSiNAyana svarUpavALo ATalo ja nakSatramAsa paNa che.505-506. AkhA nakSatramAsanA sarva ahorAtranA aMzo karavA hoya, to satyAvIzane saDasaThe guNI temAM ekavIza aMza umeravA; tethI saDasaThIyA aDhArasone trIza (27467=180921=) aMzo thAya che. 507. AvA nakSatranA mAsa eka eka yugamAM saDasaTha thAya che ane eka eka nakSatra mAsamAM caMdranA be-be ayana hoya che. 508. te rIte eka yugamAM kula eka so cotrIza (134) ayana hoya che, te yogya ja che. have eka eka ayananuM pramANa spaSTa rIte kahuM chuM te sAMbhaLo.509. caMdra dareka ayanamAM tera mAMDalA ane upara eka mAMDalAnA saDasaThIyA cumALIza aMza (13) ATaluM kSetra cAle che. 510. tethI caMdranA eka ayanamAM tera ahorAtra ane upara eka ahorAtranA saDasaThIyA cumALIza aMza (13) ATalo vakhata lAge che. 511. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 kAlaloka-sarga 28 yadvA - saptaSaSTibhavaiH paMca-dazADhyairnavabhiH zataiH / ahorAtrasya bhAgaiH syA-dbhamAsArddhaM sunizcitaM // 512 // caMdrasyaikaikamayana-metanmAnaM nirUpitaM / trairAzikabalenAtra pratyayo'pi nirUpyate // 513 / / catustriMzenAyanAnAM zatena tuhinazruteH / prAptAnyaSTAdaza triMzAnyahorAtrazatAni cet // 514 // tadaikenAyaneneMdo-rlabhyate kimiti triSu / / aMtyenaikena guNito madhyarAzistathA sthitaH // 515 / / Adyena ca catustriMza-zatarUpeNa rAzinA / madhyarAzau hRte labdhA ahorAtrAstrayodaza // 516 // aSTAzItiH ziSyate sA saptaSaSTyA nihanyate / aSTApaMcAzacchatAni syuH SaNNavatimaMtyatha // 517 / / catustriMzazatenaiSAM hRte bhAge yathoditAH / catuzcatvAriMzadaMzAH saMprAptAH saptaSaSTijAH // 518 / / athavA to artha nakSatramAsanuM pramANa eka ahorAtranA saDasaTha bhAga karIe tevA nava so ne 582 () mA 4 bhAve cha.512. teTaluM ja eka eka caMdra ayananuM pramANa kaheluM che. AnI khAtrI mATe trirAzinI rIta paNa batAve cha.513. prazna :- yaMdranAme so yotrI jynn| DhA2 so ne trIza (1830) ahorAtra thAya cha, to caMdranA eka ayananA keTalA ahorAtra thAya ? uttara :- (134-1830-1) 9 raashimaan| chalA ge. 2ziva madhyanA (1830 x1= 1830) zino gu2 4o, tyAre te madhya rAzi teTalo ne teso 4 2 che. pachI pahelo rAzi je eka so ne cotrIza che, tenAthI madhyarAzine bhAgavAthI bhAgamAM tera ahorAtra AvyA (1830 + 134=13 zeSa 88). 7 zeSa 4 (88) 24yAzI 2tyA tene sasaTe gurApAthI bhavana sone channu (88x17=5886) thAya che. tene meM so ne yAtrIze (5835+ 134=44) bhAgavAthI upara kahyA pramANe saDasaThIyA cumALIza aMza Ave che. pa14-518. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayana keTalA ? ___ atra caMdrAyaNajJAnaviSaye karaNAdinirUpaNaM tu kSetraloke viMzatitame sarge kRtamastIti tato jJeyaM / ayanAni dazArkasya catustriMzaM zataM vidhoH / yuge yuge syuryattatra trairAzikamathocyate // 519 // satryazItizatenAho-rAtrANAmayanaM raveH / syAdyayekaM tadA triMzaiH kimaSTAdazabhiH zataiH // 520 // trairAzika sthApanA 183 - 1 - 1830 / aMtyena rAzinA rAzAvekarUpe'tra madhyame / guNite syuH zatAnyaSTA-daza triMzadyutAnyatha // 521 // Adyena rAzinA bhAge satyazItizatAtmanA / labdhA dazaitAvatyevA-yanAni syuryuge raveH // 522 // saptaSaSTayudbhavacatu-zcatvAriMzallavAdhikaiH / trayodazabhirekaM ce-dahorAtraiH kilAyanaM // 523 // trizaistadASTAdazabhi-rahorAtrazatairvidhoH / ayanAni kiyaMti syu-riti rAzitrayaM likhet // 524 // ahIM caMdrAyaNanA jJAna mATe rIta vigerenuM kathana kSetralokanA vIzamA sargamAM karyuM che, tyAMthI jANI . dareka yugamAM sUryanA daza ayano Ave che ane caMdranA eka so ne cotrIza ayano Ave che, tenI spaSTatA mATe trirAzi batAve che.pa19. eka so ne vyAzI ahorAtravaDe sUryanuM eka ayana thAya che, to aDhAra so ne trIza ahorAtra vaDe keTalA ayana thAya ? pa20. trizazinI sthApanA-183-1-1830. uttara - ahIM chellA rAzine madhyanA eka rAzivaDe guNatAM teTalA ja aDhAra so ne trIza (1830) thAya che. tene meso netryAsAthI (183) 35 paDelA rAzivaDe maa||2 42vAthI (1830: 183=10) daza prApta thayA; tethI eka yugamAM sUryanA daza ayano Ave che ema siddha thayuM.521-522. jo tera ahorAtra ane upara eka ahorAtranA saDasaThIyA cumALIza aMzo (13) vaDe caMdranuM eka ayana thAya che, to aDhAraso ne trIza (1830) ahorAtra vaDe caMdranA keTalA ayano thAya? tenI trirAzi 15vI.523-524. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 rAzitrayasthApanA13 44/67-1-1830 sAvArthamAdharAzA-vahorAtrAstrayodaza / saptaSaSTyA nihatyAMzAH kSipyaMte saMti ye'dhikAH // 525 // jAtA navazatI paMca-dazopetAtha saMti ye / aSTAdaza zatAstriMzAH saptaSaSTayaiva te'pi ca // 526 // savarNanArthaM tA'yaMte lakSamekaM bhavettataH / dvAviMzatiH sahasrANi SaTzatI ca dazottarA // 527 / / aMtyena rAzinAthaivaMrUpeNa madhyamo hataH / nUnamekAtmako rAzi-rguNakena samo'bhavat // 528 // tato'sminnavabhiH paMcadazopetaiH zatairhate / catustriMzaM zataM labdhamayanAnAM yuge vidhoH // 529 // athAyanAraMbharUpA bhavaMtyAvRttayo daza / tatra syuH zrAvaNe paMca paMca mAghe vivasvataH / / 530 // 44 trirAzinI sthApanA-13 -1-1830. samAna aMka lAvavA mATe pahelI rAzimAM je tera che, tene saDasaThathI guNIne temAM je cumALIza aMza adhika che, te umeravA. tethI nava so ne paMdara (13867+44=915) thAya. have je aDhAra so ne trIzanI rAzi che, tene paNa savarNa karavA mATe saDasaThathI guNavA, tethI eka lAkha bAvIza hajAra che so ne daza (1830x67=1,22,610) thAya che. (915-1-1, 22,610) sthApanA. pachI A aMtya rAzino madhyanA eka rAzi vaDe guNAkAra karavo, tethI ekavaDe guNavAthI te ja rAzi Ave che. pachI te (1,22,610) rAzine nava so ne paMdarathI (915) bhAga devo; tethI eka yugamAM caMdranA ayano eka so ne cotrIza (1, 22,610 + 915=134) Ave che. para5-529. - have ayananA AraMbharUpa sUryanI AvRtti eka yugamAM daza vakhata thAya che kema ke eka yugamAM daza ayana Ave che ane eka ayanamAM sarva mAMDalAmAM sUrya eka AvRtti kare che; tethI eka yugamAM sUryanI daza AvRtti thAya che.) temAM zrAvaNa mAsamAM sUryanI pAMca AvRtti ane mAgha mAsamAM pAMca AvRtti thAya che (A rIte daza AvRtti thaI.) pa30. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayananI AvRtti 85 yAmyAyanAraMbha-rUpAH paMca tAH zrAvaNe smRtAH / tathottarAyaNAraMbharUpA mAghe ca paMca tAH // 53 // AdyAvRttiH zrAvaNAdya-pratipadyabhijidyutA / / mAghasya zyAmasaptamyAM dvitIyA hastasaMyutA // 532 // tRtIyAsyannabhaH kRSNa-trayodazyAM mRgAnvitA / caturthI zuklaturyAyAM mAghe zatabhiSagyutA // 533 / / vizAkhAyugmabha:zveta-dazamyAM paMcamI bhavet / SaSThI mAghe pratipadi zyAmAyAM puNyazAlinI // 534 // saptamI kRSNAsaptamyAM zrAvaNe revatIyutA / mAghe kRSNatrayodazyA-maSTamI mUlasaMyutA // 535 // nabhazcaturthyAM zuklAyAM navamI yonidevayug / mAghakRSNatrayodazyAM dazamI kRttikAMcitA // 536 // temAM zrAvaNa mAsamAM dakSiNAyananA AraMbhavALI pAMca AvRttio kahI che ane mAgha mAsamAM uttarAyaNanA AraMbhavALI pAMca AvRtti kahI che. pa31. pahelI AvRtti zrAvaNa mAsanI zarUAtamAM ekamane divase abhijita nakSatranA yogamAM thAya che, bIjI AvRtti hasta nakSatranA yogamAM mAgha vada sAtame thAya che.532. trIjI AvRtti zrAvaNa vada terazane divase mRgazira nakSatranA yogamAM thAya che, cothI AvRtti mAgha zudI cothane divase zatabhiSA nakSatranA yogamAM thAya che.pa33. pAMcamI AvRtti zrAvaNa sudI dazame vizAkhA nakSatranA yogamAM thAya che, chaThThI AvRtti mAgha vada ekamanA puSya nakSatranA yogamAM thAya che. pa34. sAtamI AvRtti zrAvaNa vada sAtame revatI nakSatranA yogamAM thAya che, AThamI AvRtti mAgha vada teraze mUla nakSatranA yogamAM thAya che.pa35. navamI AvRtti zrAvaNa suda cothane divase yonideva (pUrvAphAlganI) nakSatranA yogamAM thAya che ane dazamI AvRtti mAgha vada teraze kRttikA nakSatranA yogamAM thAya che. pa36. A jANavAnI rIta batAve che. 1. mAgha zudI dazamI AvavI joIe, kemake 186 divasano AMtaro che. batAvyA pramANe gaNatrI karatAM paNa dazama Ave che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8s kAlaloka-sarga 28 athAtra karaNaM-viziSTatithiyuktA yA hyAvRttirjAtumiSyate / guNyate tatsaMkhyayaiko-nayA tryazItiyuk zataM // 537 // aMkasthAnena guNitaM yena tryazItiyukzataM / trinaM rUpeNAdhikaM ta-drAzau jAte niyojayet // 538 // tatazca paMcadazabhi-hate bhAge yadApyate / gateSvetAvatsu parvasvAvRttiH sA vivakSitA // 539 / / pazcAduddharitA ye'kAstAvatsu divaseSvatha / carame divase vidyA-dAvRttiM tAM vivakSitAM // 540 / / AdyAvRttiryuge kasyAM tithAvityUhyate yadi / tatprastuteyaM prathamA-vRttirityekako dhRtaH // 541 / / asmiMzcaikonite zeSaH kazcidaMko na tiSThati / tatpAzcAtyayugAvRtti-dazamI dhiyateM'timA // 542 / / tatastryazItyAbhyadhikaM dazabhirguNyate zataM / triMzAnyevaM zatAnyaSTAdaza jAtAnyataH paraM // 543 / / - koIpaNa AvRtti kaI tithie Ave che ? te jANavAnI IcchA thAya, tyAre te AvRttinI saMkhyAmAMthI eka bAda karavo. je aMka zeSa rahyo hoya tenA vaDe eka so ne vyAzIno guNAkAra karavo. pachI te thayelA rAzimAM je aMkavaDe eka so ne vyAzIne guNyA hoya te aMkano traNa guNo karI temAM eka umeravo. pachI tene paMdare bhAgavA. bhAgamAM je saMkhyA Ave teTalA parva gaye chate, te kahevAne IjhelI AvRtti thAya che, ane je saMkhyA zeSa rahI hoya teTalA divasomAMnA chelle divase kahevAne ImbelI te AvRtti jANavI.pa37-140. udAharaNa - yugamAM pahelI AvRtti kaI tithie thAya? ema jANavAne koI Icche, to pahelI AvRtti jANavAnI IcchA hovAthI ekano aMka dhAraNa karyo (1). temAMthI eka bAda karIe tyAre zeSa kAMIpaNa aMka raheto nathI, tethI pUrvanA yuganI chellI dazamI AvRtti dhAraNa karavI. tyArapachI eka so ne cAlIne daze guNavA, tethI aDhAra so ne trIza (183810=1830) thAya che. pachI eka so ne vyAzIne daze guNyA hatA tethI dazane traNa guNA karI (30) temAM eka nAMkhIe, tyAre ekatrIza (31) thAya, tene pUrvanI (1830) rAzimAM nAMkhIe, tyAre aDhAra so ne ekasaTha (1861) thAya che. tene paMdare (15) bhAgatAM eka so ne covIza (124) Ave che, ane eka zeSa rahe che; tethI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayana karyuM ? te kADhavAnI rIta dazabhirguNitaM yasmA-tsatryazItizataM tataH / / daza trighnAH saikarUpA-caikatriMzadbhavaMti ye // 544 // te pUrvarAzau kSiNyaMte ekaSaSTyadhikA tataH / aSTAdazazatI jAtA tAM paMcadazabhirbhajet / / 545 / / caturvizaM zataM labdhamekaM rUpaM ca ziSyate / jijJAsitAyA AvRtte-stato'bhUditi nirNayaH // 546 // caturvizaparvazatA-tmake prAcyayuge gate / pravarttamAne'bhinave yuge'sya prathame tithau // 547 // AdyAvRttiH pratipadi bhavatItyatha kathyate / / dvitIyopyatra dRSTAMto bodhadADhAya dhImatAM // 548 / / kasyAM tithau dvitIyA syAdA-vRttirmAghabhAvinI / iti prazne kRte dhAryaM AvRttyaMko dvikastadA // 549 // asminnaMke caikakone eka evAvaziSyate / satryazItizataM tena guNyate syAttathA sthitaM / / 550 // eko'tra guNakastrinaH saiko jAtazcatuSTayaM / etadyukto'bhavadrAziH saptAzItiyutaM zataM // 551 // bhAge'sya paMcadazabhi-rlabhyate dvAdazopari / ziSyaMte sapta tenaiSa pUrvoktapraznanirNayaH // 552 // jANavAne IcchelI AvRttino A pramANe nirNaya thAya che ke-eka so ne covIza' (124) parvavALo pUrva yuga hato pachI atyAre vartatA navA yugamAM te yuganI pahelI tithie eTale pratipadAne divase pahelI AvRtti thAya che. have buddhimAna puruSonA bodhane daDha karavA mATe bIjuM udAharaNa Ape che. 541-548. mAgha mAsamAM thatI bIjI AvRtti kaI tithie thAya che ? ema koI prazna kare, tyAre bIjI AvRttino prazna hovAthI beno aMka (2) dhAraNa karavo, temAMthI eka bAda karatAM bAkI eka ja rahe che, te ekavaDe ekasotrAzIne guNavAthI teTalo ja (183) aMka thAya che. have ekano guNAkAra hato tethI te ekane traNa guNo karI temAM eka nAMkhyo, tethI cAra thayA. te cArane uparanA (183) rAzimAM 1. caMdra saMbaMdhI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 syAd dvitIyA dvAdazAnAM vigame yugaparvaNAM / mAghasya zyAmasaptamyA-mAvRttistigmarociSaH // 553 // kasyAM tithau syAdAvRtti-stRtIyetISyate yadi / tadA dhRtastriko rUpo-nite'smin ziSyate dvikaH // 554 // satryazItizataM tena guNitaM jAyate kila / zatatrayaM saSaTSaSTi dvike'tha triguNIkRte // 555 // saike jAtA sapta te ca pUrvarAzau niyojitAH / trisaptatyA samadhikamevaM jAtaM zatatrayaM // 556 // hRte'smin paMcadazabhi-zcaturviMzatirApyate / trayodazAvaziSyate tadaiSa praznanirNayaH // 557 / / caturvizatipakSAti-krame tIrthezvaraiyuge / nabha:kRSNatrayodazyAM tRtIyAvRttirIritA // 558 // evamanyAsvapi tithiSu karaNabhAvanA kAryA AvRttinakSatrajJAnamuddizya karaNaM tvativistaramiti nAtra prapaMcitaM, tajjayotiSkaraMDavRttyAdibhyo'vaseyaM / nAkhavAthI eka so ne satyAzI (187) thayA. tene paMdare bhAgatAM (187 - 15=12 zeSa 7) bhAgamAM bAra Ave che, bAkI sAta zeSa rahe che. tethI pUrve pUchelA praznano A pramANe nirNaya thayo ke-bAra parva (cha mAsa) gayA pachI mAgha vada sAtamane roja sUryanI bIjI AvRtti thAya che. 549-553. prazna :- trIjI AvRtti kaI tithie thAya ? uttara :- ema jANavAnI IcchA hoya to traNano aMka dhAraNa karI temAMthI eka bAda karavo, eTale bAkI be rahe che. te be vaDe eka so ne vyAzIne guNavAthI traNaso ne chAsaTha (36) thAya che. pachI ene traNa guNA karI temAM eka nAMkhavAthI sAta (7) thAya. te sAtane pUrvanI (36) rAzimAM bheLavavAthI traNaso ne toMtera (373) thAya. tene paMdare bhAgatAM bhAgamAM covIza (24) Ave che ane tera (13) zeSa rahe che; tethI praznano nirNaya A pramANe jANavo ke-yugane viSe covIza pakhavADiyA (bAra mAsa) gayA pachI zrAvaNa vada terasane roja trIjI AvRtti thAya che ema jinezvaroe kahyuM che. papa4-558. e ja pramANe bIjI tithione viSe paNa karaNanI bhAvanA karavI. AvRttinA nakSatra jANavA mATe je rIte kahI che, te ati vistAravALI hovAthI ahIM kahI nathI, te jyotiSkaraDanI TIkA vigeremAMthI jANI levI. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayananA ahorAtra keTalA ? atra bhAvanA caivaM - AvRttighanAdekasmA-dAvRttiraparA bhavet / dine caturazItyADhya-zatatame yathAkramaM // 559 // satryazIti dinazata-mAnamekaM yato'yanaM / samApyArabhyate navyA-yanaM ghane tato'grime // 560 // nabha:kRSNapratipado mAghasya zyAmasaptamI / bhaveccaturazItyADhya-zatatamyeva tadyathA // 56 // SaNNAM mAsAmahorAtrAH syurazItiyutaM zataM / mAghasya saptAhAnIti saptAzItiyutaM zataM // 562 // ebhyastrayo'vamarAtrAH pAtyaMte mAsaSaTkajAH / tatazcaturazItyADhyaM zatameva vyavasthitaM // 563 / / tatra ca - satryazItidinazata-mAnamekaM kilAyanaM / SaSThyAM pUrNaM punazcAnya-tsaptamyAM pratyapadyata // 564 // evaM ca - mAghasya zyAmasaptamyA dvAdazI nabhaso'sitA / satryazItizatatamI pUrNa tatra tato'yanaM // 565 // ahIM tAtparya A pramANe jANavuM-sUryanI eka AvRttinA divasathI bIjI AvRtti anukrame eka so ne corAzImA (184) divase Ave che. papa9. kAraNa ke eka ayananuM pramANa eka so ne vyAzI (183) divasanuM che, tethI 183 divase ayanane samApta karI tyAra pachInA 184 me divase navA ayanano AraMbha thAya che. pa60. zrAvaNa vada ekamathI mahA vada sAtamano divasa eka so ne corAzIme divase Ave che. te A pramANe.-561. cha mAsanA ahorAtra eka so ne ezI (180) thAya che, te upara mahA mAsanA sAta divasa hovAthI eka so ne satyAzI (187) ahorAtra thAya che. 52. temAMthI cha mAsamAM traNa tithino kSaya Ave che mATe traNa bAda karatAM bAkI eka so corAzI (184) rahe che. 53. temAM eka so ne vyAzI divasanA pramANavALuM eka ayana mahA vada chaThThane divase pUrNa thAya che ane sAtamanAM bIjuM zarU thAya che. pa64. e ja pramANe mahA vada sAtamathI zrAvaNa vada bAraza ekaso ne vyAzIme divase Ave che, tethI te divase te ayana pUrNa thAya che. 55. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 trayodazyAM ca saMprAptaM bhUyo'pi dakSiNAyanaM / evamAvRttitithiSu kAryAnyAsvapi bhAvanA / / 566 // iMdubhogyoDusaMyogaH prAguktastithibhissaha / vakSye'rkabhogyanakSatrA-NyAvRttiSu dazasvatha // 567 // AvRttIH zrAvaNe paMcA-pyAdityaH kurute yuge / puNyayukto bahirgacchan sarvAbhyaMtaramaMDalAt // 568 // aSTAdazamuhUrttADhya-mahorAtracatuSTayaM / / puNyasya bhuktvArkaH sarvA AvRttIH zrAvaNe sRjet // 569 / abhyaMtaraM vizan bAhya-maMDalAt kurute raviH / paMcApi mAghasyAvRttI-rabhijitprathamakSaNe // 570 // tathoktaM jyotiSkaraMDake - abbhiMtarAhi nito Aicco pussajogamuvagamma / savvA AuTTIo karei so sAvaNe mAse // 571 / / bAhirao pavisaMto Aicco abhiijogamuvagamma / savvA AuTTIo karei so mAghamAsaMmi // 572 / / ane tene bIje divase eTale zrAvaNa vadi terazane divase pharIthI dakSiNAyana zarU thAya che. e pramANe bIjI paNa AvRttinI tithione viSe bhAvanA karavI. 566. caMdrathI bhogya tithinI sAthe nakSatrano saMyoga prathama kahyo che. have daze AvRttine viSe sUrya bhogya nakSatrIne 2. 567. sarva AtyaMtara mAMDalAmAMthI bahAra nIkaLato sUrya eka yugamAM puSyanakSatrathI yukta thaIne pAMca AvRtti zrAvaNa mAsamAM zarU kare che. 568. sUrya zrAvaNa mAsamAM puSya nakSatranA cAra rAtridivasa ane aDhAra muhUrtane bhogavIne sarva AvRttio za3 73 che. 55. bAhya maMDaLathI AvyaMtara maMDaLamAM praveza karato sUrya mahAmAsamAM abhijita nakSatranA pahele samaye pAMce AvRttio zarU kare che. pa7). te viSe jyatiSkaraDakamAM kahyuM che ke- "AtyaMtara maMDaLIthI bahAra nIkaLato sUrya, puSya nakSatranA yogane pAmIne zrAvaNa mAsamAM sarve (pAMca) AvRttione kare che. pa71. ane bahAranA maMDaLathI AtyaMtara maMDaLamAM praveza karato sUrya, abhijita nakSatranA yogane pAmIne Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSuvRt prakaraNa evaM ca makare rAzau yadbhAnoruttarAyaNaM / karke yAmyAyanaM loke khyAtaM tadapi saMgataM // 573 // atha viSuvatprakaraNaM nirUpyate paMcadazamuhUrttAtmA rajanI divaso'pi ca / . yatra tulyAvubhau syAtAM sa kAlo viSuvaM smRtaM // 574 || tathoktamabhidhAnaciMtAmaNau " tulyanaktaMdine kAle viSuvadviSuvaM ca tat / " tacca zyAmAdivasayoH paMcadazamuhUrttayoH / pradoSakAle vijJeyaM nizcayApekSayA budhaiH // 575 // yataH sArddhakanavatau bAhyA-dAbhyaMtarAcca maMDalAt / samAkrAMteSu sUryeNa maMDaleSu bhavedidaM // 576 // tatpratyayanamekaikaM tatastAni yuge daza / yAmyAyanasya paMcaujAnyeSu syurmAsa kArttike // 577 // samAni mAdhave mAsi paMca saumyAyanasya ca / tithicaMdrArka nakSatra - yogo'thaiSAM nirUpyate // 578 // - mahA mAsamAM sarve (pAMce) AvRttio kare che. 572. A pramANe makara rAzimAM sUryanuM uttarAyaNa ane karka rAzimAM dakSiNAyana lokamAM prasiddha che te paNa saMgata thAya che. 573. 91 have viSuvanuM prakaraNa kahevAmAM Ave che.--je kAle paMdara muhUrtanI rAtri ane paMdara muhUrtano divasa ema banne tulya hoya, te kALa viSuvat kahevAya che. 574. te viSe abhidhAnaciMtAmaNimAM kahyuM che ke-''rAtri ane divasa tulya hoya evo kALa, viSuvRt ane viSuva kahevAya che. paMdara muhUrtanI rAtri ane paMdara muhUrtano divasa hoya, te divase prAtaHkALe paMDitone nizcayanI apekSAe viSuvat jANavo. 575. kahyuM che ke--''bAhya ane AtyaMtara maMDaLathI jyAre sUrya sADIekANuM mAMDalAne oLaMge che tyAre A viSuva hoya che. 576. ,, te viSuva eka ayanamAM eka ja Ave che, tethI eka yugamAM te daza vAra Ave che,temAM dakSiNAyananA pAMca ekI (1-3-5-7-9) viSuvo kArtika mAsamAM Ave che. 577. uttarAyaNanA pAMca bekI (2-4-6-8-10) viSuvo vaizAkha mAsamAM Ave che. have A viSuvonI Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 tRtIyAyAM tithau SaTsu vyatikrAMteSu parvasu / rohiNIcaMdranakSatre viSuvaM prathamaM bhavet // 579 // parvANyaSTAdazAtItya navamyAM vAsavoDuni / dvitIyaM viSuvaM proktaM yuge tIrthaMkarAdibhiH || 580 // triMzatparvAtikrame ca paMcadazyAM tRtIyakaM / prajJaptaM svAtinakSatre viSuvaM puruSottamaiH // 581|| tricatvAriMzataM parvANyatikramya yugAditaH / syAtpunarvasu nakSatre turyaM SaSThItithau dhruvaM // 582 | paMcapaMcAzataM parvANyatikramya ca paMcamaM / uttarAsu bhadrapadA - svAkhyAtaM dvAdazItithau // 583 // aSTaSaSTimatikramya parvANi viSuvaM bhavet / SaSThaM tithau tRtIyAyAM maitranakSatra eva ca // 584 // parvANyazItimullaMghya navamyAM saptamaM punaH / maghAsu maghavatpUjyai - rviSuvaM kathitaM jinaiH // 585 // sAthai tithi, sUrya, caMdra jane nakSatrano yoga he che. 578. prathamathI cha parva vyatIta thAya tyAre trIjane divase rohiNI nAmanA caMdranakSatramAM paheluM viSuva Ave che. 578. kAlaloka-sarga 28 yuganA AraMbhathI aDhAra parva vyatIta thAya, tyAre navamIne divase vAsava eTale ghaniSThA nAmanA caMdra nakSatramAM bIjuM viSuva Ave che--ema tIrthaMkarAdie kahyuM che. 580. trIza parva jAya tyAre pUrNimAne divase svAti nakSatramAM trIjuM viSuva Ave che-ema uttama puruSoe hyuM che.581. yuganA AraMbhathI tetAlIza parva jAya tyAre chaThThanedivase punarvasu nakSatramAM cothuM viSuva Ave che.582. paMcAvana parva jAya tyAre bArazanI tithie uttarAbhAdrapada nakSatramAM pAMcamuM viSuva Ave che. 583. aDasaTha parva jAya tyAre trIjane divase anurAdhA nakSatramAM chaThThuM viSuva Ave che.584. eMzI parva jAya tyAre navamIne divase maghA nakSatramAM sAtamuM viSuva Ave che-ema Indra pUjita evA jinezvaroe kahyuM che.585. 1. pUrNimA bhane amAvAsyA. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 viSuva jANavAnuM prakaraNa atikramya dvinavatiM parvANyaSTamamIritaM / azvinInAmni nakSatre paMcadazyAM tathA tithau // 586 / / paMcAdhikaM parvazataM vyatItya navamaM jinaiH / syAdASADhAsUttarAsu tithau SaSThyAmitIritaM // 587 // atikramya tathA parva-zataM saptadazAdhikaM / uttarAsu phAlgunISu dvAdazyAM dazamaM bhavet // 588 // atreyaM bhAvanA-viSuvaM syAttRtIyAyAM SaT parvAtikrame'grimam / tato yathottaraM yojyAH ghaT tithyaMke vicakSaNaiH // 589 // dvitIyAdiviSuvatA-mityevaM labhyate tithiH / SaTsu kSipteSu cetsaMkhyA bhavetpaMcadazAdhikA // 590 / / tadaikaM parva parvAMke kSiptvA paMcadazAtmakaM / zeSAMkapramitA vijJai-vijJeyA viSuvatithi: // 591 / / athAtra karaNaM nirUpyate___dviguNeSTaviSuvasaMkhyA rUponA SaDguNA ca parvamitim / vakti tathA parvAMko dalIkRtastvAha viSuvatithiM // 592 // bANuM parva oLaMgIne paMdaramI tithi (amAvAsyA)mAM azvinI nakSatramAM AThamuM viSuva kahyuM che. 586. eka so ne pAMca parva jAya tyAre cha8nI tithie uttarASADhA nakSatramAM navamuM viSuva Ave che ema jinezvaroe kahyuM che. 587. tathA eka so ne satara parva jAya tyAre bArazanI tithie uttarAphAlyunI nakSatramAM dazamuM viSuva bhAve che. 588. ahIM A pramANe bhAvArtha jANavo-prathama cha parva jAya tyAre trIjanI tithie prathama viSuva Ave che. tyArapachI AgaLa AgaLa tithinA aMkamAM cha-cha bheLavavA. ema karavAthI bIjA, trIjA vigere viSavonI tithino aMka Ave che, temAM paNa jo cha-cha nAMkhavAthI paMdara karatAM vadhAre aMka Ave, to parvanA aMkamAM paMdara tithivALuM eka parvavadhArI zeSa aMkavALI viSuvanI tithi paMDitoe jANavI.pa89-591. have A bAbatanuM karaNa (rIta) batAve che.-jeTalAmuM viSuva jANavAnI IcchA hoya teTalA aMkane bamaNA karI temAMthI eka bAda karI tene chaguNA karavA. je aMka Ave teTalA parva jANavA. pachI te parvanA aMkane ardha karavAthI je Ave te viSava tithino aMka jANavo.pa92. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 kAlaloka-sarga 28 palkArddha paMcadazA-dhikaM tu tithibhirbhajet / palkeSvAgataM dadyA-ccheSAMkAnirNayettithiM // 593 / / tathAhi yuge viSuvamAdyaM syA-tkatiparvavyatikrame / kasyAM tithAviti prazne karaNaM bhAvayediti // 594 // AdyaM viSuvadityeko dvigho rUponitaH punaH / ekaH sa SaDguNaH SaTkaH parvAMkaH so'rddhitastithiH // 595 // evaM ca - SaTsu parvasvatIteSu yuge viSuvamAdimaM / tRtIyAyAM tithAvevaM caturthamatha bhAvyate / / 596 // tadyathA - dvighnazcatuSko rUponaH sapta syuste ca SaDguNAH / dvAcatvAriMzadbhavaMti te'rddhitAstvekaviMzatiH // 597 // adhikA paMcadazAMkA-diyaM tadbhajyate'tha taiH / parvasvekaM kSipellabdhaM zeSAH SaT tithisUcakAH // 598 // tatazca - syAtparvasu tricatvAri-zatyatIteSvatho yuge / SaSThyAM tithau tadviSuva-mevaM sarvatra bhAvyatAM // 599 // parvanA aMkane ardha karatAM jo paMdarathI vadhAre Ave to tene paMdare bhAgavA. bhAgamAM je eka Ava tene parvanA aMkamAM umeravA ane je aMka zeSa rahyo hoya te tithino aMka jANavo. pa93. udAharaNa - yugamAM paheluM viSuva keTalA parva gayA pachI kaI tithimAM Ave ? ema koI prazna kare to te mATe A rIta ajamAvavI.pa94. pahelA viSuvano prazna che tethI ekane bamaNo karatAM be thAya, temAMthI eka bAda karatA eka rahe, tene chaguNo karavAthI ja thAya te parvano aMka jANavo. tene ardha karavAthI tithino aMka Ave che. 595. te pramANe yugamAM pahelAM cha parva gayA pachI trIjanI tithimAM paheluM viSuva Ave. have cothuM viSuva lAvavAnI rIta batAve che. 596. cothuM viSuva lAvavA mATe cArane bethI guNatAM ATha thayA, temAMthI eka bAda karatAM sAta rahyA, tene chaguNA karatAM beMtALIza thayA, te parvano aMka jANavo, tene ardha karatAM ekavIza Ave, te ekavIzano aMka paMdara karatAM adhika che, tethI te ekavIzane paMdare bhAgatAM eka Ave che, tene parvanA aMkamAM umeravo ane zeSa ja rahe che, te tithinA aMkane sUcavanAra che. tethI yugamAM seMtALIza parva gayA bAda chaThThanI tithie cothuM viSuva Ave che. e pramANe sarvatra jANI levuM. 597-599. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pa yugamAM caMdranAM ayana keTalA? paMcApi viSuvaMtyarkaH kuryAdyAmyAyanasthitaH / svAternakSatrasya bhuktvA trayoviMzatimaMzakAn // 600 / aMzAzcAtra catustriMzadadhikazatacchinnasya rUpasya jJeyAH / paMcApi viSuvaMtyarkaH kuryAtsaumyAyanasthitaH / / ekonasaptatiM bhAgA-nazcinyA avagAhya ca // 601 / / iti viSuvatprakaraNaM ayanAnAM catustriMzaM zataM zItayuteryuge / tatrottarAyaNAni syuH saptaSaSTiyuge yuge // 602 // saptaSaSTireva yAmyA-yanAnyekAtarANyatha / prAgattarAyaNaM pazcA-dyAmyAyanamiti kramaH // 603 / / tatazca - yA nakSatrArddhamAsenai-vottarAbhimukhA vidhoH / AvRttayastAH sarvAH syu-rabhijitprathamakSaNe // 604 // bhamAsArddhanAtha puna-dakSiNAbhimukhA vidhuH / AvRttI: kurute puNya-yogaM prApyAkhilA api // 605 // . dakSiNAyanamAM rahelo sUrya svAti nakSatranA trevIsa aMza bhogave tyAre tenA pAMce viSuvatuM Ave cha.500. mahA meM so ne yAtrIzana che6 35zo 2014 (*). uttarAyaNamAM rahelo sUrya azvinI nakSatranA ogaNotera aMzone bhogave tyAre tenA pAMce viSuva bhAve cha. 601. ti viSuvat5429.. eka yugamAM caMdranA eka so ne cotrIza (134) ayana Ave che, temAM dareka yugamAM saDasaTha (57) uttraaye| bhAve che. 502. ekAMtare saDasaTha (7) dakSiNAyana Ave che, temAM prathama uttarAyaNa ane pachI dakSiNAyana evo OMbha che. 503. tethI ardha nakSatramAsamAM uttara dizA tarapha caMdranI je AvRtti thAya che, te sarva AvRttio abhijita nakSatra prathama samaye thAya che. 504. artha nakSatramAsamAM dakSiNa dizA tarapha caMdra je AvRtti kare che, te sarve puSya nakSatranA yogane pAbhIne 73 cha.05. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ es muhUrttadazakaM bhuktvA vidhurbhAgAMzca viMzatiM / puSyasya saptaSaSTyutthAn yAmyAvRttI: prapadyate // 606 // ityayanaprakaraNaM brUmaH SaNNAmatharttInAM svarUpaM kiMcidAgamAt / sUryasaMbaMdhinaste syu-zcaMdrasaMbaMdhino'pi ca // 607 // sArddhAstriMzadahorAtrA eko mAso vivasvataH / tAbhyAM dvAbhyAmahorAtrA ekaSaSTiRtU raveH ||608 // Rtu: prAvRDbhavedAdyo varSArAtro dvitIyakaH / zaradAkhyastRtIyassyA-turyo hemaMtasaMjJakaH // 609 // vasaMta : paMcamaH khyAtaH SaSTho grISmaH prakIrttita: I SaDete RtavaH khyAtA yuge triMzadbhavaMti te // 610 // uktaM ca jyotiSkaraMDake pAusa vAsArato sarao hemaMtavasaMtagimhA ya / tatrApi - ee khalu chappi uU jiNavaradiTThA mae siTThA ||611 || prathamASADharAkAyAH prArabhyaiSAmupakramaH / bhavaMti triMzataibhizca yathoktA yugavAsarAH // 612 // temAM paNa caMdra puSya nakSatranA daza muhU ane saDasaThIyA vIza bhAga (aMza)ne bhogavyA pachI dakSiNanI AvRtti za3 42 che. 0. hIta jayana prahara have AgamamAM kaheluM chae RtunuM kAMIka svarUpa kahIe chIe--te Rtuo sUryane tathA caMdrane sAzrayIne pravarte che. 507. kAlaloka-sarga 28 sADItrIza rAtridivasano eka sUryamAsa thAya che. tevA be mAsano eTale ekasaTha rAtridivasano kheDa sUrya Rtu uhevAya che. 508. temAM pahelo prAvRo Rtu, bIjo varSA Rtu, trIjo zarada Rtu, cotho hemaMta Rtu pAMcamo vasaMta Rtu tathA chaThTho grISma Rtu kahyo che. A cha Rtuo kahyA che, tevA eka yugamAM trIza Rtuo Ave 9.506-990. te viSe bhyotiSTuraM''mAM udhuM che - "AvRSa, varSArAtra, zaraha, hemaMta, vasaMta ne grISma A neizvarokhe bheyelA che, te meM hyA che. 11." cha Rtu prathama aSADha mAsanI pUrNimAthI prAraMbhIne RtuonI zarUAta thAya che ane tevA trIza RRtuothI prathama uDelA kheDa yuganA (1830) dvivaso thAya che. 12. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo sUrya Rtu kayAre ? dvAvASADhau yugAMte sta-statrAdyasya sitatviSi / caturdazyAM prAgyugartuH pUrNastriMzattamo bhavet // 613 // tatastasyaiva rAkAyAM yugasyAbhinavasya tu / / RturAdho lagedbhAdra-syAdye'sau pUryate tithau // 614 // AdyASADhasyaikadinaM triMzatriMzaddinAtmakau / dvitIyASADhanabhasau bhAdrasyaikaM dinaM tataH // 615 // syuSiSTirebhya eko-'vamarAtro nipAtyate / ekaSaSTidinAtmeti sUryartuH prathamo yuge // 616 // ekaSaSTistriMzatA ca guNyA sarva saMkhyayA / aSTAdazazatAstriMzA evaM syuryugavAsarAH // 617 // evamanyatrApi bhAvyaM, yaMtrakaM vA vilokanIyaM / sUryattujJAnaviSaye karaNaM pratipAdyate / yena vijJAtamAtreNa sukhena RturUte // 618 / / yuge'tItaparvasaMkhyA kAryA paMcadazAhatA / parvaNo vartamAnasya vivakSitadinAvadhi // 619 / / yugane aMte be ASADha mAsa hoya che, temAM pahelA ASADha mAsanI zukla caturdazIne divase pahelA yugano trIzamo (chello) Rtu pUrNa thAya che. 13. tyArapachI te ja pahelA ASADha mAsanI pUrNimAne divase navA (bIjA) yugano pahelo Rtu zarU thAya che, ane bhAdrapada mAsanI ekamanI tithie te pUrNa thAya che. 614. kemake pahelA ASADha mAsano eka divasa ane trIsa-trIza rAtridivasano bIjo ASADha ane zrAvaNa mAsa tathA tyArapachI bhAdrapada mAsano eka divasa sarva maLIne bAsaTha rAtridivasa thayA, temAMthI eka kSayatithino divasa bAda karavo. e rIte yuganI zarUAtamAM ekasaTha divasano pahelo sUrya Rtu thayo. 615-16. eka yugamAM trIza, Rtu hovAthI te ekasaThane trIze guNatAM (61430=1,830) eka yuganA aDhAra so ne trIza divaso thayA.617. e ja pramANe bIjI Rtuo aMge paNa jANavuM, athavA pAnAM 98 uparanuM yaMtra jovuM. have A sUrya Rtune jANavA mATe karaNa (rIta) kahe che, ke je rIta jANavA mAtrathI ja sahelAIthI Rtu jANI zakAya che. 618. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 kAlaloka-sarga 28 zloka 617 pachI- yaMtrakam tu nAma mAsa dina mAsa dina mAsa dina tu samApti Rtu samApti tithi pakSa 1 1 prAkRSa kRSNapakSa 0 h| 4 8 0 | 4 0 0 s phu.pra.varSa 0 s 0 0 zukalapakSa zu. 1 zu. zuddhi. varSa 1 0 ja 0 4 prathama a. di. 1| zrAvaNadina 30 bhAdrapada dina 1 hiM. a. di. 30 2 varSa bhAdrapada dina 29! kArtika dina 3 3 zara6 kArtika dina 27 | mArgazIrSa di. 30 | poSa dina 5 4 hemanta poSa dina 25 | mAgha dina 30 phAlgana dina 7 5 vasaMta phAlgana dina 23 | caitra dina 30 vaizAkha dina 9 da zizira vaizAkha dina 21 jyeSTha dina 30 aSADha dina 11 7 prAvRSa aSADha dina 19 zrA.di. 30 bhAdra. dina 13 8 varSA bhAdra. di. 17 Azvina di. 30 | kArti. dina 15 9 zarad kAdi 15 mArga, di. 30 | poSa dina 17 10 hemanta poSa di. 13 mAgha di. 30 phA. di. 19 11 vasaMta | phA.di. 11 caitra di. 30 vi.di. 21 12 zizira | vai.di, 9 jya.di.3). a.di. 23 13 prAvRSa | a.di.7. zrA.di.30 bhA.di. 25 14 varSA | bhA.di. 5 A.di. 30 kA.di. 27 15 zarad kA.di. 3 mArga. di 3) po.di. 29 16 hemanta | prathama poSa di, 1 mAdha di. 30 phA.di.1 hiM.po.di. 30 17 vasaMta | phA.di. 29 caitra di. 30 vai.di. 3 18. zizira vai.di. 27 jya.di.30 a.di. 5 19. prAkRSa a.di. 25 zrA.di. 30 bhA.di. 7 20 varSa bhA.di. 23 A.di. 30 kA.di. 9 21. zaradda kA.di. 21 mArga. di. 30 po. di. 11 22. hemaMta | po.di. 19 mAgha di. 30 phA.di. 13 23. vasaMta ! phA.di. 17 caitra di. 30 vi. di. 15 24. zizira vai.di. 15 jya. di. 30 a.di. 17. 25 pravRSa a.di 13 zrA.di. 30 bhA.di.19 bhA.di. 11 A.di. 30 kA.di. 21 27 zarad kA.di. 9 mArga. di. 3) po. di. 23 28 hemaMta podi 7 mAgha di. 30 phA.di. 25 29 vasaMta | phA.di. 5 vai.di. 30 vai.di27 30 zizira | vaidi. 3 je. di. 30 pra.a.di. 29 i da tR varSa o ~ o o ho hoy hoy ho hoy r ry r r ry r r h // o 0 zu.ca.varSa 26 varSa 1 0 zu.paM. varSa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugamAM sUryanA Rtu kSipyaMte tatra tithayaH pAtyaMte'vamarAtrakAH / tatastA dviguNIkRtya saikaSaSTividhIyate // 620 // dvAviMzena zatenAsyA hRte bhAge yadApyate / tasmin SaDbhirhate zeSa-matikrAMtaRturbhavet // 621 // dvAviMzazatabhaktasya rAzeryaccheSamAsthitaM / tasmin dvAbhyAM hRte labhyA vartamAna vAsarAH // 622 / / yuge prathamadIpAlyAM yadi kazcana pRcchati / sUryartuH katamo'tItaH katamo varttate'dhunA // 623 // sapta parvANyatItAni tadA tatra yugAditaH / / tAni paMcadazanAni syuH paMcAbhyadhikaM zataM // 624 // dvAbhyAmavamarAtrAbhyAM hInaM tat vyuttarazataM / tadvAbhyAM guNyate jAte dve zate SaDbhiruttare // 625 // tatraikaSaSTikSepe dve zate sasaptaSaSTike // etayorhiyate bhAgo dvAviMzena zatena ca // 626 // dvau labhyete na tau bhAgaM sahete SaDbhirityataH / sthitau dvAveva zeSA ye trayoviMzatiraMzakAH // 627 // teSAmadhaM kRte sArdhA ekAdaza sthitA iti // AgataM dvAvRtU yAtau tRtIyo vartate'dhunA // 628 // yugamAM jeTalA parva vyatIta thayA hoya, tene paMdarathI guNavA. temAM ISTa divasa sudhInA cAlatA parvanA divaso umeravA, temAMthI kSayatithio bAda karavI. pachI tene bamaNA karI temAM ekasaTha umeravA. ane tene eka so ne bAvIzathI (122) bhAgatAM je Ave tene, chae bhAgatAM je zeSa rahe, te vItI gayelo Rtu jANavo. ane eka so ne bAvIze bhAgatAM je zeSa rahyuM hoya, tene be vaDe bhAgatAM je Ave te cAlatA RtunA divasa jANavA. 619-622. udAharaNa :- koI prazna kare ke yuganI pahelI dIvALIne divase kayo sUryaRtu vyatIta thayo bhane ma yo varte cha ? 623. uttara :- temAM yuganI zarUAtathI sAta parva vItI gayA che, tethI te sAtane paMdare guNatAM eka so ne pAMca (105) thAya che. temAMthI be kSayatithio bAda karatAM (105-2-103) eka so ne 25 23 cha. tene methI gutai (103x2=20) 5so ne cha thayA. temA mesaha (61) ratai Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kAlaloka-sarga 28 vartamAnasya tasyaikA-daza jagmurdinA iti / dvAdazo'styadhunA ghana iti praznasya nirNayaH // 629 // yadvAkSayatRtIyAyA-mAdyAyAM yadi pRcchati / tadA paMcadazaghnAni parvANyekonaviMzatiH // 630 // paMcAzItyA samadhikaM tato jAtaM zatadvayaM / tRtIyAyAM pRSTamiti kSipyate tithayastrayaH // 631 // sASTAzIti zatadvaMdvaM jajJe'thAvamarAtrakaiH / paMcabhistyaktametat syAt satryazItizatadvayaM // 632 // asmin dviguNite paMca-zatI SaTSaSTiyugbhavet / saikaSaSTiriyaM sapta-viMzA bhavati SaTzatI // 633 // dvAviMzena zatenAsyA bhAge paMcakamApyate / uddharaMti saptadaza syuH sArdhA aSTa te'rddhitAH // 634 // basone saDasaTha 206+1=27 thayA. tene eka sonebAvIze (122) bhAgatAM (267 -122=2-23 zeSa) bhAgamAM be Ave che, teno chae bhAga cAlI zakato nathI tethI be ja zeSa rahyA. pachI baso ne saDasaThane eka so bAvIze bhAgatAM be AvyA ne je trevIza zeSa rahyA che, tene ardha karatAM sADA agyAra Ave che, tethI javAba e Avyo ke be Rtu vItI gayA che ane trIjo Rtu cAle che te cAlatA RtunA paNa agyAra divaso vItI gayA che ane bAramo divasa Aje varte che. e rIte praznano nirNaya thayo. 24-429. yuganI pahelI akSayatRtIyA (akhAtrIja)ne divase koI prazna kare, ke hAlamAM keTalA Rtu gayA ane kayo Rtu cAle che ? uttara :- ogaNIza parva vItI gayA che tene paMdare guNatAM (19415=285) baso ne paMcAzI thayA. temAM trIjane divase pUcheluM hovAthI traNa umeryA tyAre baso ne aThThAzI (285+3=288) thayA. temAMthI pAMca kSayatithio bAda karatAM baso ne tyAzI (288-2=283) rahe che tene bamaNA karavAthI pAMcaso ne chAsaTha (283 X =pas) thAya che. temAM ekasaTha umeravAthI cha so ne sattAvIza (566+41=27) thAya che. tene eka so ne bAvIze bhAgatAM bhAgamAM pAMca Ave che ane satara bAkI zeSa rahe che. (627 - 1225 ane 17 zeSa) tene ardha karavAthI sADAATha thAya che. (17 - 08 ) tethI karIne pAMca Rtuo vyatIta thayA ane chaThTho tu hAlamAM varte che, tenA Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 sUryanAM Rtu kayAre pUrNa thAya? paMcarttavastato'tItAH STho'sau vartate'dhunA / aSTau jagmudinAnyasyA-dhunA navamamasti ca // 635 // triMzato'pi yuganAM pUrtermAsAMstithInapi / pakSAMzca kRSNazuklAkhyAn brUmo'tha samayoditAn // 636 // Adyo bhAdrapadazyAma-pratipadyatamaznute / kArtikasya tRtIyAyAM kRSNapakSe dvitIyakaH // 637 // pauSasya kRSNapaMcamyAM tRtIyaH pUrtimaznute / phAlgunazyAmasaptamyAM pUryate ca turIyakaH // 638 // rAdhazyAmanavamyAM ca paMcamaH paripUryate / zucerazubhaikAdazyAM SaSThaH pUrNo bhavetuH // 639 // pUrNo bhAdrapadazyAma-trayodazyAM ca saptamaH / amAvAsyAM kArtikasya pUrNo bhavati cASTamaH // 640 // ete yathoktamAseSu kRSNapakSe'tamApnuyuH / Rtavo'STApi tIrthezai-rityuktaM sarvadarzibhiH // 641 / / pauSazukladvitIyAyAM navamartuH samApyate / phAlgunazvetaturyAyAM dazamo'taM prapadyate // 642 // 55 mA hivasa vyatIta yayA bhane mAtra navamI hivasa va cha. 30-534. yuganA trIze Rtuo kayAre pUrNa thAya che, tenA mAsa, tithi tathA zukla ane kRSNapakSa siddhAMtamAM kahyA pramANe kahIe chIe. 34. pahelo Rtu bhAdaravA vada ekamanA divase pUrNa thAya che. bIjo Rtu kArataka vada trIjane divase pUrNa thAya che. 537. poSa vada pAMcamane divase trIjo Rtu pUrNa thAya che. phAgaNa vada sAtamane divase cotho Rtu pUrNa thAya che. 538. vaizAkha vada navamIne divase pAMcamo Rtu pUrNa thAya che. aSADha vada agyArazane divase cho *tu pUrNa thAya che.538. bhAdaravA vada terazane divase sAtamI Rtu pUrNa thAya che. kArataka vada amAvAsyAe AThamo *tu pU[ thAya che. 640. A ATha Rtuo upara kahelA mAsamAM kahelI kRSNapakSanI tithiomAM pUrNa thAya che, ema sarvadarzI tIrtharoge yuM che. 41. poSa suda bIjanA divase navamo Rtu samApta thAya che. phAgaNa suda cothanA divase dazamo Rtu pU thAya che. 942. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 kAlaloka-sarga 28 ekAdazo'taM vaizAkha-zuklaSaSThyAM nibhartyatha / ASADhazuklASTamyAM ca dvAdazaH paripUryate // 643 // trayodazo bhAdrapada-dazamyAM vizadatviSi / caturdazaH kArtikIka-dvAdazyAM dhavaladyutau // 644 // pauSazvetacaturdazyAM pUrti paMcadazo'znute / 'valakSapakSaprAptAMtAH saptAmI RtavaH smRtAH // 645 // Rtavo'mI paMcadaza-yugapUrvArddhabhAvinaH / ita: paMcadazocyate yugapazcArddhabhAvinaH // 646 // phAlgunasya pratipadi zyAmAyAmatha SoDaza / rAdhakRSNatRtIyAyA-maMtaM saptadazoMcati // 647 // ASADhAsitapaMcamyA-maMtamaSTAdazo bhajet / bhAdrAnujjvalasaptamyAM pUryate'STAdazAnimaH // 648 / / kArttike viMzatitamo navamyAM mecakadyutau / pauSasya kRSNakAdazyA-mekaviMzatisaMkhyakaH // 649 // - vaizAkha zudi chaThThane divase agyAramo Rtu pUrNa thAya che. aSADha sudi AThamane divase bAramo Rtu samApta thAya che. 43. bhAdaravA suda dazamane divase teramo Rtu samApta thAya che. kArataka suda bArazane divase caudamo Rtu pUrNa thAya che. 644. poSa suda caudazane divase paMdaramo Rtu pUrNa thAya che. A sAta Rtuo zuklapakSamAM saMpUrNatAne pAme che. 645. A paMdare Rtuo yuganA prathama ardha bhAgamAM Ave che. have yuganA pAchalA ardha bhAgamAM thanArA paMdara Rtuo kahe che. 646. phAgaNa vada ekamane divase soLamo Rtu samApta thAya che. vaizAkha vada trIjane divase sattaramo Rtu samApta thAya che. 647. aSADha vada pAMcamanA aDhAramo Rtu pUrNa thAya che. bhAdaravA vada sAtamanAM ogaNIzamI Rtu pUrNa thAya che. 648. kArataka vada nomanAM vIzamI Rtu pUrNa thAya che. poSa vada agyArazanAM ekavIsamo tu pUrNa thAya che. 649. 1 valakSa = zukla Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 sUryanAM tu kayAre pUrNa thAya ? phAlgunasya trayodazyAM dvAviMzaH zyAmalatviSi / sa trayoviMzatitamo rAdhAmAyAM prapUryate // 650 // aSTApyamI kRSNapakSa-prAptAMtAH pUryate'tha ca / zucizukladvitIyAyAM caturvizatipUraNaH // 651 // bhAdrasya zvetaturyAyAM paMcavizastu pUryate / SaDviMzatitamaH SaSThyAM zubhrAyAM kArtikasya tu // 652 // sa saptaviMzatitamaH pauSASTamyAM sitadyutau / dazamyAM phAlgune zvetatviSyaSTAviMzatitamaH // 653 / / dvAdazyAM rAdha ekonatriMzattamaH sitatviSau / zucizuklacaturdazyAM pUrti triMzattamo'znute // 654 // triMzadapyemavamRtavaH proktAH prAptasamAptayaH / ekAMtareSu mAseSu tithiSvekAMtarAsviti // 655 / / kiMca - karmamAsAtsUryamAse-'horAtrArddhaM yadedhate / Rtau dvibhAnumAsotthe-'horAtro varddhate tataH // 656 // phAgaNa vada terazanAM bAvIzamo Rtu pUrNa thAya che. vaizAkha vada amAsanAM trevIsamo Rtu pUrNa thAya che. 50. - A ATha Rtuo kRSNapakSamAM pUrNa thAya che. have aSADhasuda bIjane divase covIzamo Rtu pUrNa thAya che. 651. bhAdaravA suda cothanAM pacIsamo tu pUrNa thAya che. kArataka suda chaThThanAM chavIsamo Rtu samApta thAya cha. 652. poSa suda AThamanAM satAvIzamo Rtu pUrNa thAya che. phAgaNasuda dazamanA aThThAvIsamo Rtu samApta thAya cha.43. vaizAkha suda bArazanA ogaNatrIsamo Rtu pUrNa thAya che ane aSADha suda caudazanA trIzamo Rtu samApta thAya che. 654. A pramANe trIze RtuonI samApti ekAMtara mAsamAM ane ekAMtara tithie thAya che, te kahyuM. 55. vaLI karmamAsa karatAM sUryamAsamAM ardha ahorAtranI vRddhi che, tethI be sUryamAsanA eka RtumAM me maMDorAtra vadhe cha. . Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 kAlaloka-sarga 28 tatazca - karmamAsadvaye SaSTirahorAtrA bhavaMti vai / sUryamAsadvayAtmartu-stvekaSaSTidinAtmakaH // 657 // dvikarmamAsApekSasta-dbhavetumRtuM prati / ahorAtraH samadhika-zcaturmAsyAM tu tadvayaM // 658 // varSAzItoSNakAleSu caturmAsamiteSu yat / adhirAtraM bhavetparva tRtIyamatha saptamaM // 659 // tathoktaM jyotiSkaraMDe taiyaMmi ya kAyalaM airattaM sattame ya pavvaMmi / vAsahimagimhakAle caucaumAse vi hIyate // 660 / / zrAvaNo mArgazIrSazca caitrazceti yathAkramaM / varSAzItoSNakAlAnA-mAdimAsAH prakIrtitAH // 66 // sUryartupUrtisamaye karmamAsavyapekSayA / ahorAtraH samadhikaH syAdekaika iti sphuTaM // 662 // ASADhe ca bhAdrapade kArtike pauSa eva ca / phAlgune mAdhave cAti-rAtraM nAnyeSu karhicit // 663 / / tethI be karmamAsamAM sATha ahorAtra hoya che ane be sUryamAsanA eka tumAM ekasaTha ahorAtra hoya che. pa7. tethI be karmamAsanI apekSAe dareka RtumAM eka eka ahorAtra adhika hoya che ane cAra mAsamAM be ahorAtra adhika hoya che. 658. varSAkALa (comAsuM), zItakALa (zIyALo) ane uSNakALa (unALo) e cAra cAra mAsanA kALamAM trIja ane sAtamanI tithi adhika hoya che vRddhi pAme che.) 59. te viSe jyotiSkaraMDakamAM kahyuM che ke-"cAra mahinAnAM kALa pramANe varSAkALa, zItakALa ane uSNakALamAM trIjA ane sAtamanI tithi vRddhi pAme che.660 - varSAkALano prathama mAsa zrAvaNa, zItakALano pahelo mAsa mAgazara ane uSNakALano pahelo mAsa caitra kahyo che. 661. sUrya Rtu pUrNa thAya tyAre karmamAsanI apekSAe eka eka ahorAtra adhika hoya che-e vAta pragaTa ja che. 6ra. aSADha, bhAdaravo, kArataka, poSa, phAgaNa ane vaizAkha e cha mAsamAM ja adhika tithi hoya che; bIjA mAsomAM hotI nathI. 63. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rtu-ayana-cAturmAsano prAraMbha RtuprAraMbhakA mAsA apyeta eva kIrttitAH / jyotiSkaraMDaprajJapti - vRttyAdermatametakat // 664 // bhagavatIvRttau tu-prAvRT zrAvaNAdiH, varSArAtro'zvayujAdiH, zaranmArgazIrSAdiH, hemaMto mAghAdiH, vasaMtazcaitrAdiH, grISmo jyeSThAdiriti pakSAMtaraM dRzyate / 105 idaM ca pakSAMtaraM jaMbUdvIpaprajJaptisUtre'pi utsarpiNInirUpaNe 'cauddasa paDhamasamae' ityasmin sUtre saMgRhItamasti, yatastatra zrAvaNe mAsi utsarpiNI lagati, tatprathamasamaya eva caturdaza kAlA yugapallagaMti, tanmadhye Rturapyasti tata RtorapyAraMbhaH zrAvaNe mAsi bhavatIti pakSAMtaramiti / kiMca dakSiNAyanAraMbhako'pi zrAvaNa eva cAturmAsakAraMbhako'pyayameva, tena RtvAraMbhako'pyasAviti pakSo'pi yujyata eveti / yadi vA sUryavarSamAzritya yuge RtavaH prathamASADhapUrNimAdayaH syuH, karmavarSasya tu RtavaH zrAvaNAsitapratipadAdyAH syurityato vA pakSAMtaramidaM bhAvIti saMbhAvyate, tattvaM tviha tadvidyamiti. tema ja RtunA prAraMbhanA mAsa paNa e cha ja kahyA che. jyotiSmadaMDaka ane prajJaptinI TIkA vagereno A mata che. 64. paraMtu bhagavatInI TIkAmAM to '"prAvRSa Rtu zrAvaNathI zarU thAya che, varSARRtu AsothI, zarada RRtu mAgazarathI, hemaMta Rtu mahAthI, vasaMta Rtu caitrathI ane grISma Rtu jeThathI zarU thAya che.'' ema pakhavADIyAnuM AMtarU dekhAya che. Avo pakSa jaMbudrIpaprajJaptisUtramAM paNa utsarpiNInuM svarUpa kahetI vakhate 'cauddasa paDhamasamae' (pahele samaye cauda) A sUtramAM kahelo che, kAraNa ke temAM zrAvaNa mAsamAM utsarpiNInI zarUAta kahelI che. tenA samaye ja cauda prakAranA kALa ekI sAthe zarU thAya che. te caudamAM Rtu paNa gaNelo che. tethI Rtuno paNa AraMbha zrAvaNa mAsathI ja thAya che, ema bIjo pakSa samajavo. dakSiNAyanano AraMbha paNa zrAvaNathI ja thAya che, cAturmAsano AraMbha paNa zrAvaNathI ja thAya che, tethI Rtuno AraMbha paNa zrAvaNathI ja thAya che, evo pakSa paNa yogya che. athavA to sUryavarSane AzrayIne yugamAM RRtuo pahelA aSADhanI pUrNimAthI zarU thAya che ane karmavarSane AzrayIne Rtuo zrAvaNa vada ekamathI zarU thAya che. A kAraNathI paNa A pakSAMtara haze ema saMbhave che. tattva to viSayanA vidvAna ja jANe. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 kAlaloka-sarga 28 RtUnAmityamI mAsA yathAzAstraM nirUpitAH / athartupUrakatithi-jJAnAya karaNaM brUve // 665 // jijJAsitauryA saMkhyA dviguNA sA vidhIyate / rUponA kriyate dvAbhyAM guNyate ca tataH punaH // 666 // dviH sthApyate'tha caikasyAH kRte'rddha jJAyate sukhaM / yugaatiitprvyuktaa-bhiisstttorNtimaa tithiH // 667 // yathA yuge tithau kasyAM prathamartuH samApyate / iti prazne RtusaMkhyai-kakaH sa dviguNIkRtaH // 668 // dvau syAtAM tau ca rUponA-vekaH sa dviguNaH punaH / dvAveva tau dviH sthApyete ekatrAH kRte punaH // 669 / / eko'vaziSTa evaM ca dviparvAtikrame yuge / RturAdyaH pratipadi saMpUrNaH prathame tithau // 670 // jijJAsite dvitiiyttto dvAveva dviguNIkRtau / jAtAzcatvAra ekonAstrayaste dviguNIkRtAH // 671 // A pramANe RtunA mAso zAstramAM kahyA pramANe ahIM batAvyA che. have Rtune samApta karanArI tithine jANavA mATe karaNa (rIta) kahuM chuM. 665 jANavAne icchelA RtunI je saMkhyA hoya, tene bamaNI karavI. temAMthI eka bAda karavo, tene pharIthI bee guNavA. te aMkane be ThekANe judo judo sthApavo, temAMthI eka taraphanA aMkane ardha karavo. tema karavAthI yuganA vItI gayelA parva sahita icchita RtunI chellI tithi sukhethI jANI zakAya che. 66-67. jema ke yugamAM prathama Rtu kaI tithie samApta thAya ? ema koI prazna kare to RtunI saMkhyA eka hovAthI tene bamaNI karavAthI be (2) thayA. temAMthI eka bAda karatAM (2-1=1) bAkI rahyo. tene pharIthI bee guNatAM (241=2) be thayA. tene judA judA be ThekANe sthApana ( rara) karyA. temAMthI eka ThekANe sthApelA bene ardhA ( ra1) karyA, to eka Avyo; tethI be parva vItI gayA pachI ekamane divase pahelo Rtu pUrNa thayo ema siddha thayuM. 668-67) bIjA RtunI chellI tithi jANavAnI icchA thAya to bene bamaNA karavAthI cAra (2+2=4) thAya. temAMthI eka bAda karatAM traNa (4-1=3) rahyA. tene pharIthI bamaNA karatAM cha (3*3=s) thayA. tene be ThekANe sthApana (6]) karyA. temAMthI eka ThekANe sthApelA chane ardhA karyA tyAre traNa rahyA, Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 tuM kaI tithie samApta thAya jAtAH SaT te sthApitA dvi-rekatra cArddhitAstrayaH / anyatra tu SaDeva syustadevaM praznanirNayaH // 672 // yugAditaH SaTparvANi vyatItyarturdvitIyakaH / tRtIyAyAM tithau pUrNa evaM sarvatra bhAvanA // 673 // triMzattame Rtau jijJA-site triMzad dvitADitA / SaSTiH syAdatha saikona-SaSTI rUpojjhitA bhavet // 674 // bhUyaH sA dviguNA jAta-maSTAdazottaraM zataM / / dviH saMsthApya ca tasyArddha kRta ekatra ziSyate // 675 // ekonaSaSTirityevaM vivakSitavinizcayaH / aSTAdazottare parva-zate'tIte yugAditaH // 676 // ekonaSaSTitamAyAM tithau saMpUrNatAM dadhau / RtustriMzattama iti jJeyaM tattvamidaM tviha // 677 // naikonaSaSTistithayaH syurityekonaSaSTikA / hiyate paMcadazabhiH syAccheSAMkasamA tithiH // 678 // tatazca - yugasya paMcame varSe ASADhe prathame'sya ca / pUrNaH zuklacaturdazyA-mRtustriMzattamoMtimaH // 679 / / ane bIje ThekANe to cha che ja (13); tethI praznano javAba e Avyo ke yuganI zarUAtathI cha parva vItI gayA pachI trIjane divase bIjo Rtu pUrNa thayo, ema sarvatra jANavuM. 671-773. trIzamo Rtu kaI tithie samApta thayo? ema jANavAnI icchA hoya to trIzane bethI guNavAthI HiS6 (30x2=so) thayA. temAMthA me mA 42di mogasaiS6 (50-1-58) 26 // , tene 32 // bee guNatAM eka so ne aDhAra (5942=118) thayA. tene be ThekANe sthApI (118]118) ekane ardhA karyA (11859) tyAre ogaNasAMITha thayA; tethI kahevAne icchelI tithino nirNaya thayo ke yuganI zarUAtathI eka so ne aDhAra parva vItI gayA pachI ogaNasAThamI tithine roja trIzamI Rtu samApta thayo. ahIM A tattva jANavuM ke ogaNasATha tithio hotI nathI, tethI ogaNasAMIThane paMdare bhAgatAM je zeSa rahe te tithi (ane je bhAgamAM Ave te parvamAM umeravA); tethI siddha thayuM ke-yuganA pAMcamA varSamAM pahelA aSADha mAsamAM zuklapakSanI caudazanA chello trIzamo Rtu samApta thAya che. 574-78. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 kAlaloka-sarga 28 atha caMdrartusvarUpamucyate sarvaHbhogo nakSatra-paryAya iti kathyate / te ca bhAnoryuge paMca saptaSaSTirnizApateH // 680 // ekaikasmiMzca nakSatra-paryAye Rtavo hi SaT / tato'rkasya yuge triMzat vyuttareMdozcatuHzatI // 681 / / ekaikazca mRgAMkartu-rahorAtracatuSTayI / saptatriMzadahorAtra-bhAgAzca saptaSaSTijAH // 682 // vidhoryadekanakSatra-paryAye saptaviMzatiH / ahorAtrAH saptaSaSTi-bhAgAstathaikaviMzatiH // 683 // teSAM bhAge hRte SaDbhi-rlabdhA dinacatuSTayI / zeSaM dinatrayaM tacca saptaSaSTyA hataM bhavet // 684 // dvizatyekottarA'traika-viMzatyaMzavimizraNe / dvAviMze dve zate saptaSaSTyaMzAnAmime punaH // 685 // pa mate sata-5ryAzA, saptatrizadathovitA: | idaM caMdrartumAnaM ca caMdrasarva saMkhyayA / / 686 // have caMdrane AzrayI RtuonuM svarUpa batAve che.-sarva nakSatrono bhogavaTo thAya te nakSatraparyAya kahevAya che (sUrya ke caMdra sarva nakSatrone bhogavI rahe teTalo kALa eka nakSatraparyAya kahevAya che.) eka yugamAM sUryanA nakSatraparyAyo pAMca thAya che ane caMdranA nakSatraparyAyo saDasaTha thAya che. 680. eka eka nakSatraparyAyamAM cha cha Rtuo Ave che; tethI eka yugamAM sUryane AzrayIne trIza Rtuo ane caMdrane AzrayIne cAra so ne be Rtuo Ave che. 681. - eka caMdratuno kALa cAra ahorAtra ane eka ahorAtranA saDasaThIyA sADatrIza aMzo (4) hoya che. 682. kAraNa ke caMdranA eka nakSatraparyAyamAM satAvIza ahorAtra ane eka ahorAtranA saDasaThIyA ekavIza bhAga (27 ) hoya che tene chae bhAgavAthI (27 - =4 zeSa 3) bhAgamAM cAra divasa Ave che ane zeSa traNa divasa rahe che tene saDasaThe guNatAM basone eka (7*3=201) thAya che. temAM ekavIza aMza umeravAthI saDasaThIyA baso ne bAvIza (201+21=) aMza thAya che. 685. tene chae bhAgatAM upara kahyA pramANe saDasaThIyA sADatrIza ( + 6 = ) aMza Ave che. A caMdra-tunA pramANane eTale (4 ne) caMdranA sarva RtuonI saMkhyA vaDe eTale cAraso Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 caMdra Rtu kADhavAnI rIta catu:zatyA vyuttarayA guNyate cedbhavaMti tat / aSTAdaza zatAstriMzA yathoktA yugavAsarAH // 687 // atha caMdrartujJAnAya karaNamucyate yugAtItaparvasaMkhyA kAryA paMcadazAhatA / vivakSitadinAtprAcyA vartamAnasya parvaNaH // 688 // tithayastatra yojyaMte-'vamarAtrojjhitAtha sA / catustriMzazatahatA paMcAyatriMzatAMcitA // 689 / / zatairdazottaraiH SaDbhi-vibhAjyaivaM kRte sati / labhyate'tItaRtavaH zeSAMzAzcoddharaMti ye // 690 / / teSAM bhAge catustriMza-zatenAtra yadApyate / te dinA vrtmaantoH zeSA aMzA dinasya ca // 691 / / varSa vIpa dvitIyaparvaikAdazyAM caMdrartuH katamo yuge / iti prazne'tItamekaM parva paMcadazAhataM // 692 / / ne be vaDe guNIe tyAre pUrve kahyA pramANe eka yuganA aDhAra so ne trIza (4 x 402 = 1830) ahorAtra thAya che. 68-687. have caMdratu jANavAnuM karaNa (rIta) batAve che. yugane viSe kahevAne icchelA divasanI pahelAM jeTalA parva vItI gayA hoya tene paMdarathI guNavA. temAM cAlatA parvanI gayelI tithio bheLavavI. temAMthI kSayatithi bAda karavI, je aMka rahe tene eka so ne cotrIzathI (134) guNI temAM traNaso ne pAMca bheLavavA, pachI te aMkane cha so ne dazathI bhAgavo, bhAgamAM je Ave teTalA vItI gayelA Rtu jANavA. bAkI je aMza vadhyA hoya tene eka so ne cotrIzathI bhAgatAM, je bhAgamAM Ave teTalA vartatA RtunA vyatIta divaso jANavA ane je zeSa rahyA hoya, teTalA vartatA divasonA aMza jANavA. 688-691. - udAharaNa-yuganA AraMbhathI bIjA parvanI agyArazane divase keTalAmo caMdraRtu cAle che? ema koI prazna kare, tyAre eka parva vItI gayeluM che tene paMdare guNatAM paMdara (15x1=15) thayA. temAM agyArazanI pahelAM daza tithio vyatIta thayelI hovAthI daza (10) divasa bheLavyA, tyAre paccIza (15x10=25) thayA. ahIM kSayatithino saMbhava nathI tethI kAMI paNa bAda karavAnuM nathI-ema jANavuM. pachI A paccIzane eka so cotrIze (134) guNatAM tetrIza so ne pacAsa (25x134=3350) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 kAlaloka-sarga 28 jAtAH paMcadazaiteSu kSipyaMte daza vAsarAH / ekAdazyAH prAgatItA jAtaivaM paMcaviMzatiH // 693 / / avamarAtrasya tvatra saMbhavo nAstIti jJeyaM / catustriMzazataghnA'sau trayastriMzacchatI bhavet / paMcAzadadhikAsyAM ca paMcADhyAM trizatIM kSipet // 694 // zatAni paMcapaMcAzA-nyevaM SaT triMzadeSu ca / zatairdazottaraiH SaDbhirbhakteSvApyeta paMcakaM // 695 // aMzAca zeSAstiSThati paMcADhyAni zatAni SaT / catustriMzazatenaiSAM bhAge labdhaM catuSTayaM // 696 // ekonasaptatizcAMzAH zeSAste vyapavartitAH / labdhAH sArdhazcatustriMza-tsaptaSaSTilavA iti // 697 // atItAH paMca RtavaH sssstthtoshc gatA dinAH / catvAraH paMcamasyAhnaH saptaSaSTibhavA lavAH // 698 // gatAH sArddhAzcatustriMzat sArkI dvau saptaSaSTijau / caMdra" stastadA SaSThe bhAgau nyUnatayAMcitau // 699 / / evamanyatrApi bhAvyaM. atha caMdrartusaMpUrtti-tithe: karaNamucyate / tatra bodhyo dhruvarAziH paMcopetaM zatatrayaM // 700 / 38 thAyache. temAtra sIne pAMya (304) mejavA. tyAre chatrIza sone yAvana (3340x304=3555) thAya che. tene cha so daze (10) bhAgatAM bhAgamAM pAMca Ave che ane bAkI chasone pAMca (05) zeSa rahe che. te (705)ne me so thotrIze (505 - 134=4) enti bhAbhA yA2 bhAve cha ane bAkI ogaNasItera (69) aMzo zeSa rahe che. te (69)ne bethI bhAgatAM saDasaThIyA sADIcotrIza. (58 2= zo mAcha; tethI 4vAsa meM bhAvyo : pAMya tumI vAtI yA cha, 981 RtunA cAra divasa gayA che ane pAMcamA divasanA saDasaThIyA sADIcoTIza aMzo gayA che. te vakhate cha8A caMdraRtunA saDasaThIyA aDhI bhAga bAkI che ema jANavuM. 692-699. A rIte anya sthaLe paNa jANavuM. have caMdratu kaI tithie pUrNa thAya ? te jANavA mATe karaNa kahe che.-A karaNane viSe prathama so ne pAMya (304) dhruvarAzi vo. 700. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdra Rtu kaI tithie pUrNa thAya ? te jANavAnuM karaNa evaM ca - catustriMzazatacchinnA - horAtrasya lavA amI / jJeyA jJeyo dhruvarAzi - nakSatrakaraNe'pyasau // 701 || ayaM dvyuttaravRddhena dhruvarAzirnihanyate / rAzinaikAdinA dvayADhya - catuH zatatamAvadhi // 702 // ekenA mRgAMka dhruvarAzirnihanyate / jijJAsite dvitIye tu dhruvAMkastADyate tribhiH // 703 // TryADhyacatuH zatatama - jijJAsAyAM tu tADyate / dhruvarAziskryuttarASTa - zatamAnena rAzinA // 704 // rAziryuttarayA vRddhyA varddhamAno hi jAyate / rUpono dviguNaH svasvA -bhISTacaMdrarttumAnataH // 705 // yathA tRtIye caMdrata vRddhyA dvayuttarayA bhavet / guNaka: paMcamaH so'smAdrUpoMno dvighna eva hi // 706 // eka ahorAtrane eka so ne cotrIze bhAgatAM AvelA A lavo che ; A dhruvarAzi nakSatranA karaNamAM paNa samajavo. 701. 305 134; 111 A (305) dhruvarAzine ekathI AraMbhIne AgaLa AgaLa be-be vadhatA aMka vaDe cAra so ne be vaDe (402) caMdraRRtu sudhI guNavo. 702. jema ke pahelo caMdraRtu jANavAnI icchA hoya, to dhruvarAzine ekathI guNavo ane bIjo caMdraRtu jANavAnI icchA hoya to dhruvarAzine traNa vaDe guNavo. 703. e pramANe chevaTe cAra so ne bemo caMdraRRtu jANavAnI icchA hoya to dhruvarAzine ATha so ne traNa vaDe guNavo. 704. arthAt ahIM jeTalAmo caMdraRRtu jANavAnI icchA hoya te aMkane bamaNo karI temAMthI eka bAda karIe tyAre ekathI AgaLa AgaLa be-benI vRddhivALo aMka prApta thAya che. 705. jemake trIjo caMdraRRtu jANavAne iSTa hoya, to be-benI vRddhivALo pAMcano aMka Ave che. te pAMcano aMka traNane bamaNA karI eka bAda karIe tyAre Ave che. (e ja rIte cAra so ne bemAM caMdraRRtune jANavAnI icchA hoya, to tene bamaNA karI eka bAda karatAM ATha so ne traNa Ave che.) 70. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 kAlaloka-sarga 28 tatastathA tADito'sau dhruvarAzirvibhajyate / catustriMzazatenAyaM tithicaMdrapUirtibhAg // 707 // yathA dvitIyacaMdrartu-pRcchAyAM triguNIkRtA / paMcADhyA trizatI paMca-dazADhyAH syuH zatA nava // 708 // catustriMzazatenaiSAM bhAge SaT karamAgatAH / zeSamekAdazazataM tad dvikenApavartyate // 709 / / adhyarddhAH paMcapaMcAzat lavAH syuH saptaSaSTijAH / tadevamiSTacaMdrartu-nizcayo'yamupasthitaH // 710 // yugAdeH SaTsvatIteSu dineSu saptamasya ca / adhyarthaiH paMcapaMcAza-tAMzakaiH saptaSaSTijaiH // 711 // vyatItaiH syAnmRgAMkartu-dvitIyaH pUrNatAM gataH / kAryA vicakSaNairevaM sarvatrAnyatra bhAvanA // 712 // atha sUryartusaMpUrtI bhogyamiMdostathA raveH / yannakSatraM bhavettasya jJAnAya karaNaM bruve / / 713 // tyAra pachI upara kahyA pramANe 803 ne 305 vaDe guNelA A dhruvarAzine eka so ne cotrIze bhAgavAthI caMdraRtunI samAptinI tithi Ave che. 1 707. udAharaNaH-- bIjo caMdraRtu kaI tithie pUrNa thAya ? ema koI prazna kare to dhruvarAzi traNa so ne pAMcane (305) traNe guNatAM nava so ne paMdara (30543=915) thAya che. tene eka so cotrIze (915 - 134=4) bhAgatAM cha bhAgamAM Ave che. bAkI eka so ne agyAra (111) zeSa rahe che. tene be vaDe bhAgavA, tyAre saDasaThIyA sADIpaMcAvana (111 - 2=papA) aMzo Ave che, tethI icchelA (bIjA) caMdraRtunI samAptino A nizcaya thayo ke yuganI zarUAtathI cha divaso gayA pachI sAtamA divasanA saDasaThIyA sADIpaMcAvana () aMzo jAya te vakhate bIjo caMdraRtu pUrNa thayo. e pramANe bIje sarva ThekANe vicakSaNoe jANavuM. 708-712. have sUryaRtunI samApti vakhate caMdra tathA sUryanuM je bhogya nakSatra hoya te jANavA mATe karaNa kahuM chuM. 713. abhISTacandratuM 1 | 2 | 5 10, vyuttaravRddharAzi | | | | 9 11 12 15 17 19 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 sUrya RtunI samApti vakhate caMdra-sUryanuM nakSatra dhuvAMkarAzi yo'tra paMcopetaM zataM trayaM / catustriMzazatacchinnA-horAtrAMzAtmako'styayaM // 714 // ekAdivyuttareNAmuM triMzadaMtena rAzinA / hatvA zodhanakAnyasmA-dvakSyamANAni zodhayet // 715 / / teSu yacchodhyamAneSu sarvAgreNa na zudhyati / sUrya pUrtI nakSatraM syAccaMdrasya verapi // 716 // rAzeryuttaravRddhasya jJeyA prAgvatprarUpaNA / bodhyA zodhanakAnAM tu prAjJaiH prajJApanAsakau // 717 / / arddhakSetre saptaSaSTi-RkSe zodhanakaM smRtaM / samakSetre catustriMzaM zataM zodhanakaM bhavet // 718 // sArddhakSetre ca nakSatre syAdekADhyaM zatadvayaM / iMdorabhijito bhAni zodhyAnyarkasya puSyataH // 719 / / ahIM traNaso ne pAMca (305) dhruvAMka rAzi jANavo. ahorAtranAM eka so cotrIza bhAgarUpa trirAzi che. 714. ekathI AraMbhIne AgaLa AgaLa be-benI vRddhi vaDe (1-3-5 vigere vaDe) trIza sudhI te dhruvakanI rAzine guNavo. pachI temAMthI AgaLa kahevAze, te pramANe bAdabAkI karavI. bAdabAkI karatAM karatAM jyAre bIskula bAda na thAya, tyAre sUryaRtunI samApti karanAruM caMdra ane sUryanuM nakSatra Ave che. 715-716. AgaLa AgaLa be-benI vRddhivALA rAzinI prarUpaNA pUrve kahyA pramANe jANavI ane bAdabAkI karavAnI prarUpaNA paMDitoe A pramANe jANavI. 717. ardhakSetravALA nakSatra hoya to aDasaTha bAda karavA-ema kahyuM che, samakSetra nakSatra hoya temAMthI eka so ne cotrIza bAda karavA. 718. ane sArdhakSetra nakSatra hoya to temAMthI baso ne eka bAda karavA. temAM caMdranuM bhAgya nakSatra lAvavuM hoya, to abhijit nakSatrathI bAdabAkI karavI ane sUryanuM bhAgya nakSatra lAvavuM hoya, to puSya nakSatrathI bAdabAkI karavI. 719. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 kAlaloka-sarga 28 RkSasyAbhijitaH pUrvaM dvicatvAriMzadaMzakAn / / rAzeviMzodhayettasmA-ccaMdrayuktarmaciMtane // 720 // sUryarkSayogaciMtAyAM cAdau puSyasya zodhayet / aSTAzItiM tataH zodhyA-nyuDUni proktavatkramAt / / 721 // yathA prathamasUryartuH kasminnuDupazAlini / nakSatre pUrNatAmeti yuge tatredamAdizet // 722 / / prAgukto dhuvarAziyaH paMcopetaM zatatrayaM / ekena guNitaH so'yaM tAvAneva vyavasthitaH // 723 // tasmAdabhijitaH zuddhA dvAcatvAriMzadAditaH / satriSaSTi zatadvaMdvaM zeSaM tasmAcca zodhyate // 724 // zruteH zataM catustriMza-matha zeSaM zataM sthitaM / ekonatriMzamasmAcca dhaniSThA tu na zudhyati // 725 // tatazca - etAvatsu dhaniSThAyA bhukteSvaMzeSviheMdunA / sUryartuH prathamaH pUrNa iti pUrvoktanirNayaH // 726 / / temaja caMdranA bhogya nakSatrano vicAra karavo hoya, to te dhruvAMka rAzimAMthI prathama abhijita nakSatranA beMtALIza (42) aMzo bAda karavA, ane sUrya nakSatranA yogano vicAra karavo hoya, tyAre te dhruvAMka rAzimAMthI prathama puSya nakSatranA aThayAsI (88) aMzo bAda karavA ane tyArapachI kahelA krama pramANe pachInA nakSatranA aMzo bAda karavA. 720-721. udAharaNa- yugane viSe pahelo sUryaRtu kayA caMdranakSatramAM saMpUrNa thAya che? ema koI prazna kare to tenA javAbamAM A pramANe. 722. prathama je traNa so ne pAMcano dhruvarAzi kahyo che, tene eka guNatAM teTalA ja (305x1=305) Ave che. temAMthI prathama abhijitanA betALIza aMzo bAda karatAM, bAkI baso ne tresaTha (30542=23) rahe che. temAMthI zravaNa nakSatranA eka so ne cotrIza (134) aMzo bAda karatAM eka so ne ogaNatrIsa (23-134=129) zeSa rahe che ane temAMthI ghaniSThAnA aMzo bAda thaI zaktA nathI. tethI caMdra vaDe ghaniSThAnA 129 aMzo bhogavAI jAya, tyAre pahelo sUryaRtu pUrNa thAya che, ema siddha thAya che. 723-726. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RRtu prakaraNanI samApti atha prathamasUrya-pUrtI sUryarkSamucyatAM / dhruvAMko'trApi pUrvokta: paMcopetaM zatatrayaM // 727 // etaccaikena guNitaM tAgeva vyavasthitaM / aSTAzItiH zodhyate'smAt puSyasya prathamaM tataH // 728 // zeSe ca dve zate sapta-dazADhye zodhyate tataH / azleSAyAH saptaSaSTiH zeSaM sArddhaM zataM sthitaM // 729 // zatamasmAccatustriMzaM maghAsaMbaMdhi zodhyate / SoDazAvasthitAH zeSAstadeSa praznanirNayaH // 730 // sUryeNa pUrvaphAlgunyA bhAgeSu SoDazasviha / bhukteSu prathamo'rkartuH saMpUrNa iti budhyatAM // 731 // : loke tu - mAsau mArgAdikau dvau dvA-vRturhemaMta eva ca / zizirazca vasaMtazca grISmo varSAstathA zarat // 732 // RtubhizcAyane bhAnoH zizirAdyaistribhistribhiH / udagyAmyAbhidhe tAbhyAM dvAbhyAmarkasya vatsaraH // 733 // bIjuM udAharaNa- yugane viSe pahelo sUryaRRtu kayA sUryanakSatramAM pUrNa thAya che ? te kaho, ema koIe prazna pUchayo, tenA javAbamAM A pramANe kahevuM. ahIM paNa pUrve kahelo dhruvAMka traNa so ne pAMca (305) che. tene ekathI guNatAM teTalA ja (305x1=305) thAya che. temAMthI prathama puSya nakSatranA aThayAzI (88) aMza bAda karavA. bAda karatAM bAkI baso ne satara (305-88=217) rahe che. temAMthI azleSA nakSatranA saDasaTha (7) aMzo bAda karatAM bAkI eka so ne pacAza (21767=150) rahe che temAMthI maghA nakSatranA eka so ne cotrIza (134) bAda karatAM bAkI soLa (150134=16) rahe che; tethI praznano nirNaya A pramANe thayo ke--sUrya pUrvaphAlgunI nakSatranA soLa (16) aMza bhogave tyAre pahelo sUryaRRtu pUrNa thAya che, ema jANavuM. 727-731. 115 laukika zAstramAM to A pramANe kahyuM che--mAgasara mAsathI be-be mAsano eka eka Rtu che, te A pramANe--hemaMta, zizira, vasaMta, grISma, varSA ane zarad. 732. zizirAdi traNa traNa RtuthI sUryanA uttarAyaNa ane dakSiNAyana thAya che ane te be ayanathI sUryanuM eka varSa thAya che. 733. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 dRzyate. iti zrUyate // iti RtuprakaraNaM // Rtau Rtau dvau dvau mAsA - vityadve dvAdazaiva te / nAmAnyeSAM dvidhA lauki- kAni lokottarANi ca // 734|| tatra laukikAnyevaM syAcchrAvaNo bhAdrapada Azvina: kArttiko'pi ca / mArgazIrSazca pauSazca mAgha : phAlguna eva ca // 735 // caitrastathA ca vaizAkho jyeSThASADhAviti kramAt / lokottarANyathocyante nAmAnyeSAM yathAkramam // 736 // abhinaMdita ityAdya dvitIyaH syAtpratiSThitaH / tRtIyo vijayAkhyaH syAccaturtha: prItivarddhanaH // 737|| paMcamo bhavati zreyAn SaSThaH ziva iti smRtaH / saptamaH ziziraH khyAto himavAniti cASTamaH // 738 // vasaMtamAso navamastataH kusumasaMbhavaH / ekAdazo nidAgho dvA-dazo vanavirohakaH // 739 // abhinaMditasthAnebhinaMda iti atra sUryaprajJaptivRttau - kAlaloka-sarga 28 e pramANe saMbhaLAya che. Iti RtuprakaraNa. eka eka RtunA be-be mAsa hoya che, tethI eka varSamAM bAra mAsa thAya che. te mAsanAM nAma laukika ane lokottara ema be prakAre che.734. temAM lauDiGa bhAsanAM nAma yA pramANe anubhe che- zrAvaNa, bhAdRravo, khAsI, arata, bhAgasara, poSa, mahA, jhagarA, caitra vaizAna, bheTha khane aSADha. vanavirohasthAne vanaviroghItI have lokottara mAsanAM nAma anukrame kahIe chIe.735-736. pahelo abhinaMdita, bIjo pratiSThita, trIjo vijaya, cotho prItivardhana, pAMcamo zreyAn; chaThTho ziva, sAtamo zizira, AThamo himavAna, navamo vasaMta, dasamo kusuma saMbhava, agyAramo nidAdha ane bAramo vanavirohaka che.737-739. ahIM sUrya prajJaptinI TIkAmAM abhinaMditane ThekANe abhinaMda ane vanavirohane ThekANe vanavirodhI evAM nAma dekhAya che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 divasa rAtrinAM nAma pratimAsaM ca pakSau dvau bahulaH zukla eva ca / / AdyaH pidhIyamAneMdu-mucyamAnavidhuH paraH // 740 // pratipakSaM paMcadaza divasA rAtrayo'pi ca / pratipaddivaso yAva-daMte paMcadazIdinaH // 741 // pUrvAMganAmA prathamaH paraH siddhamanoramaH / / manoharastRtIyaH syA-dyazobhadrasturIyakaH // 742 // paro yazodharaH SaSThaH sarvakAmasamRddhakaH / saptamastvidramUrddhAbhi-SiktaH saumanaso'STamaH // 743 // dhanaMjayastu navamo'rthasiddho dazamaH smRtaH / ekAdazazcAbhijAto dvAdazo'tyazanAbhidhaH // 744 // zataMjayastadagryaH syAdagnivezmA caturdazaH / paMcadazastUpazama-saMjJako divaso mataH // 745 // ahnAM paMcadazAnAma-pyetAH saMjJAH zrute smRtAH / athAhvayakramaH paMca-dazAnAmucyate nizAM // 746 / / uttamA 1 ca sunakSatrA 2 elApatyA 3 yazodharA 4 / saumanasA 5 zrIsaMbhUtA 6 vijayA 7 vaijayaMtyapi 8 // 747 // dareka mAsamAM kRSNapakSa ane zuklapakSa ema be pakhavADIyAM hoya che. temAM pahelA kRSNapakSamAM caMdra DhaMkAto jAya che (kSINa thAya che, ane bIjA zuklapakSamAM vRddhi pAme che.740. dareka pakSamAM paMdara divaso ane paMdara rAtrio hoya che. temAM pahelo pratipadAno divasa ane chello pUrNimAno divasa hoya che.741. temAM pahelA divasanuM nAma pUrvAga, bIjo siddhamanorama, trIjo manohara, cotho yazobhadra, pAMcamo yazodhara, chaThTho sarvakAmasamRddhaka, sAtamo IdramUrdhAbhiSikta, AThamo saumanasa, navamo dhanaMjaya, dazamo arthasiddha, agyAramo abhijAta, bAramo atyazana, teramo zataMjaya, caudamo agni vezmA ane paMdaramo divasa upazama nAmano kahyo che.742-745. A pramANe paMdara divasonAM nAma dhRtamAM kahelAM che. have paMdare rAtrionAM nAma anukrame kahIe chI..746. uttm|| 1, sunakSatra 2. melApatyA, 3, yazodha21, 4 saumanasA 5, zrIsaMbhUtA 5, vi4yA 7, vaijayaMtI 8, jayaMtI 9, aparAjitA 10, IcchA 11, samAhArA 12, tejA 13, atitejA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 kAlaloka-sarga 28 jayaMtI 8 navamI jJeyA dazamI cAparAjitA 10 / icchA 11 tathA samAhArA 12 bhavettejA 13 strayodazI // 748 // atitejA 14 stato devA-naMdA 15 paMcadazI bhavet / nAmAMtaraM bhavatyasyA nUnaM niratirityapi // 749 // ityahorAtrANAM dinarAtrinAmAni / tithayo'pi smRtAH paMca-daza dvedhA bhavaMti tAH / dinarAtrivibhedena tAsAM nAmAnyatha bruve // 750 // naMdA 1 bhadrA 2 jayA 3 tucchA 4 pUrNe 5 tyAvartyate trizaH / paMcaivaM triguNAH paMca-dazoktAstithayo jinaiH // 751 // naMdAkhyA pratipat SaSThI bhavedekAdazI tathA / dvitIyA saptamI dvAda-zyetA bhadrAbhidhA matAH // 752 // jayAstRtIyASTamyau ca trayodazI ca kIrttitAH / caturthI navamI bhUte-STA ca tucchAhvayAH smRtAH // 753 // paMcamI dazamI paMca-dazI pUrNAbhidhA imAH / ahastithInAM nAmAni jJeyAnyevaM yathAkramaM // 754 // 14 ane paMdaramI devAnaMdA che. A devAnaMdAnuM bIjuM nAma nirati paNa che.747-749. A pramANe divasa rAtrinAM nAma kahyAM che. tithio paNa paMdara che. te paNa divasa ane rAtrinA bhedathI be prakAranI che, tenAM nAma huM uI .750. naM. 1, madrA, 2, 4yA 3, 77 // 4, pU 5. // pAMya nAmane ! pAra bhAvartana 4211. pAMcane traNagaNA karavAthI paMdara tithio thAya che-ema jinezvaroe kahyuM che.751. temAM pratipadA, cha8 ane agyAraza, e traNa tithio naMdA nAmanI che. bIja, sAtama ane bAraza, e traNa tithio bhadrA nAmanI che. 752. trIja, AThama ane teraza, e traNa tithio jayA nAmanI che, cotha, noma ane caudaza, e yo tu291 (Rstl) nAmanI cha. 753. pAMcama, dazama ane punama, e tithio pUrNA nAmanI kahevAya che. A pramANe divasanI tithinAM nAmo anukrame jANavAM.754. - Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tithinAM svAmI 119 ugravatI bhogavatI tRtIyA ca yazomatI / sarvasiddhA zubhanAmA paMcaitAstithayastrizaH // 755 // ayaM bhAva:-ugravatyabhidhAnena naMdAtithirnizAtithiH / bhadrAtithinAM rajanI-tithirbhogavatIti ca // 756 // yazomatIti ca jJeyA jayAnAM yAminItithiH / tucchA rAtritithirjeyA sarvasiddheti nAmataH // 757 // zubhanAmA bhavetpUrNA tithI rAtritithi: sphuTaM / evaM paMcadaza jJeyA rajanItithayo budhaiH // 758 // eSAM paMcadazAnAM tithInAM svAminazcaivaM laukikazAstreSu nirUpitA: tithipAzcaturmukha 1 vidhAtR 2 viSNavo 3 yama 4, zItadIdhiti 5 vizAkha 6 vajriNaH 7 / vasu 8 nAga 9 dharma 10 ziva 11 tigmarazmayo 12, madana: 13 kali 14 stadanu vizva 15 ityapi // 759 / / tithau hi darzasaMjJake pitRnuzaMtyadhIzvarAn / trayodazItRtIyayoH smRtastu vittapo'paraiH // 760 // ugravatI, bhogavatI, yazomatI, sarvasiddhA ane zubhA nAmanI A pAMca tithione traNavAra Avartana 72vI.755. ma bhAvArtha cha ?-nahAtha (1-6-11)nI rAtrinI tithi avatI nAmanI 18vI, (bhadrAya (2-7-12)nI rAtrinI yi mogapatI nAmanI vI.757 . ___ yA Altha (3-8-13)nI rAtrinI altha yazomatI 19vI, tu tithi (4-8-14) nI rAtrinI tithi sarvasiddhA nAmanI jANavI. 757. ane pUrNa tithi (5-10-15)nI rAtrinI tithi zubhA nAmanI jANavI. A pramANe paMDitoe paMdara rAtrinI tithio jANavI. 758. A paMdara tithionA svAmI laukika zAstramAM A pramANe kahyA che. caturmukha brahmA) 1, vidhAtA 2, viSNu 3, yama 4, zItapati (yaMdra) 5, vizana, 5, [ 7, vasu. 8, naa||8, dharma 10, ziva 11, tigmarazmi (sUrya) 12, madana 13, kali 14, ane vizva 15. A anukrame paMdara tithionA paMdara svAmIo che. 759. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2) kAlaloka-sarga 28 matAMtare ca-vahni 1 viraJco 2 girijA 3 gaNezaH 4, ___ phaNI 5 vizAkho 6 dinakRt 7 mahezaH 8 / durgA 9 tako 10 vizva 11 hari 12, smarAzca 13 zarvaH 14 zazI 15 ceti purANadRSTAH // 761 // ___ eSAM devAnAM pratiSThAdau ca tattattithInAmupayogaH, jinasya tu pratiSThAdau sarve'pi tithinakSatrakaraNakSaNAnAm zuddhatve satyupayogina eva, tasya sarvadevAdhidevatvAdityAdyAraMbhasiddhivArtike / ahorAtratithinAM ca vizeSo'yamudIritaH / bhAnutpannA ahorAtrA-stithayaH punariMdujAH // 762 // uktaM ca -sUrassa gaganamaMDala-vibhAganiphAiyA ahorattA / caMdassa hANivuDhI-kaeNa niSphajjae u tihI // 762ALI kiM ca - ahorAtro bhavedodayAdaUdayAvadhi / prASThitamAna-hotrimitA tithi: II76 rUA amAvasyA tithinA svAmI pitR nAmanA che. teraza ane trIjano svAmI vittapa (kubera) che-ema keTalAka kahe che.760; bIjo mata A pramANe che.-agni 1, viraMca, 2, girijA (pArvatI) 3, gaNeza 4, phaNI 5, vizAkha 6, dinakara 7, maheza 8, durgA 9, aMtaka 10, vizva 11, hari 12, smara 13, zarva 14 ane zazI 15. A pramANe paMdara tithionA paMdara svAmI purANamAM kahyA che.761. A upara kahelA devonI pratiSThA vigere kAryamAM te te devanI tithino upayoga karavAmAM Ave che; paraMtu jinezvaranI pratiSThAdikamAM to sarve tithio, nakSatro, karaNa ane kSaNo zubha hoya, to upayogamAM Ave che; kemake jinezvara sarva devanA adhideva che. ItyAdi AraMbhasiddhinI TIkAmAM lakhyuM ahorAtra ane tithiomAM ATaluM vizeSa kahyuM che ke-ahorAtranI utpatti sUryathI thAya che ane tithinI utpatti caMdrathI thAya che.762. te viSe kahyuM che ke-sUrya gaganamaMDaLanA vibhAgane oLaMge che. tene AzrayI ahorAtra thAya che ane caMdranI hAni-vRddhi vaDe tithi utpanna thAya che. 762A. sUryanA udayathI AraMbhI pharIthI sUryodaya thAya tyAM sudhIno ahorAtra thAya che ane eka ahorAtranA bAsaThamA bhAge nyUna tithi thAya che.763. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tithinuM pramANa ityAdibhirvizeSaiH syA-dahorAtrAtpRthak tithi: 1 dvidhAtvaM ca bhavettasyA dinarAtryaMzakalpanAt // 764 // yadvadeko'pyahorAtra : sUryajAto dvidhAkRtaH / dinarAtrivibhedena saMjJAbhedaprarUpaNAt // 765 // tathaiva tithirekApi zazijAtA dvidhA kRtA / dinarAtrivibhedena saMjJAbhedaprarUpaNAt // 766 // ekaikasyAstitheH kAla - mAnamevaM prakIrttitaM / muhUrttAnAM triMzadeka- nyUnAbhAgAstathopari // 767 // syurdvAtriMzanmuhUrttasyai- -sya dASTinvitAH / asyotpattiH kathamiti zraddhA cet zrUyatAM tadA // 768|| ahorAtrasya bhAgA dvA SaSTibhAgIkRtasya hi / ekaSaSTistithermAna-mekaikasya yadIritaM // 769 // dvASaSTijAMzarUpaika - SaSTistatriMzatA hatA / ahorAtramuhUrtaiH syAtriMzASTAdazazatyaho // 770 // AvI vizeSatAone kAraNe ahorAtrathI tithi judI che, ane divasarAtrirUpa vibhAganI kalpanA karavAthI ja te tithi be prakAranI kahevAya che.74. 121 jema sUryathI utpanna thayelo ahorAtra eka ja che, chatAM saMjJA(nAmanA) bhedathI prarUpaNA karavAthI divasa ane rAtrinA bhedavaDe be prakArano thAya che.75. te ja pramANe caMdrathI utpanna thayelI eka ja tithi saMjJAnA bhedathI prarUpaNA karavAthI divasa ane rAtrinA bhedavaDe be prakAranI karAya che.766. eka eka tithinA kALanuM pramANa A pramANe kahyuM che, eka nyUna trIza (29) muhUrta tathA upara eka muhUrtanA bAsaTha bhAga karIe tevA batrIza bhAga (eTale ke ogaNatrIza muhUrta ane eka muhUrtanA bAsaThIyA batrIza bhAga eka tithinA kALanuM mAna jANavuM.) ATalA kALanI utpatti zI rIte thAya ? te jo zraddhA hoya to sAMbhaLo.767-768. 32 ra eka ahorAtranA bAsaTha bhAga karIe, temAMthI ekasaTha bhAga jeTaluM eka eka tithinuM kALamAna je kahyuM che, te bAsaThIyA ekasaTha aMzone eka ahorAtranA trIza muhUrtavaDe guNavAthI aDhAra so ne trIza (430=1830) thAya che.769-770. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 tatazca - ete cAMzA dvASa- STyaMzIkRtasakalatithimuhUrttAnAM / saMtIti dvASaSTyA muhUrttakaraNAya bhajanIyAH // 771 / tato muhUrttA ekona - triMzaddvAtriMzadaMzakAH / dvASaSTijA muhUrttasyA - gatAstaizca tithermitiH // 772 // kAlena ceyatA paMca- dazAMzazcaturaMzakaH / dvASaSTyaMzIkRtasyeMdorhIyate varddhate tathA // 773 // yattithizcaMdrajetyuktaM tadapyevaM vinizcitaM / iMdo: paMcadazAMzasya hAnivRddhyanuvarttanAt // 774 // iti tithimAnanirUpaNaM / sAMprataM cepsitadine kiyanmAnepsitA tithiH / iti jJAnAya karaNaM yathAzAstraM nirUpyate // 775 // abhISTatithiparyaMta- stithirAziryugAditaH / dvASaSTyA hriyate labdhaM tyAjyaM zeSaM tu yatsthitaM // 776 // tadekaSaSTyA guNitaM dvASaSTyA pravibhajyate / labdhatrApi ca tyAjyaM zeSAstiSThaMti ye lavAH // 777 // A (1830) aMzo bAsaThIyA karelA AkhI tithinA muhUrtonA che, tethI tenA muhUrta karavA mATe bAsaTha vaDe bhAgavA (1830 + 62) tema karavAthI ogaNatrIza muhUrto ane eka muhUrtanA bAsaThIyA batrIza (29 ) aMza ATaluM tithinuM kALamAna thayuM.771-772. ATalA kALe paMdarIo eka bhAga bAsaThIyA bhAga karelA caMdranA cAra aMza () hAni pAme che jane vRddhi pAye che.773. kAlaloka-sarga 28 tethI tithi caMdrathI utpanna thAya che, ema je kahyuM-te paNa A pramANe paMdara aMzavALA caMdranI hAni-vRddhine anusarIne nizcita thAya che.774. Iti tithimAna prarUpaNA. IcchelA divase, IcchelI tithi keTalA kALanA pramANavALI hoya che ? te jANavA mATe zAstramAM kahyA pramANe karaNa batAvIe chIe.775. yuganA AraMbhathI IcchelI tithi sudhInA tithirAzine bAsaThe bhAgavo. bhAgamAM je Ave teno tyAga karavo. zeSa je aMka rahyo hoya, tene ekasaThathI guNI bAsaThathI bhAga devo. bhAgamAM je Ave, Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaI tithi keTalA pramANanI hoya? 123 tAvanmAnAbhISTatithi-vivakSitadine bhavet / udAharaNamasyAtha karaNasya nizamyatAM // 778 // yugasya prathame caMdra-varSe mAse tathAzvine / kiyanmAnA bhavecchukla-paMcamItyatra kathyate // 779 // tithirAzirbhavatyeta-tpaMcamyaMto yugAditaH / azItisaMkhyo dvASaSTyA bhakte'sminneka Apyate // 780 // sa ca tyAjya: zeSamaSTA-daza tAn paritADayet / ekaSaSTyA syAttato'STA-navatyADhyaM sahasrakaM // 781 / / dvASaSTyAsmin hRte labdhaM tyaktaM zeSamiha sthitaM / dvASaSTyaMzAzcatuzcatvA-riMzadityeSa nirNayaH // 782 // yugasyAye caMdravarSe dhavalAzvinapaMcamI / catuzcatvAriMzadaMza-mAnAstItyatra bhAvanA // 783 // atra ceyaM vAsanA-dvASaSTyA hi tithibhiH paripUrNA ekaSaSTirahorAtrA bhavaMti tataH paripUrNAhorAtrapAtanArthaM dvASaSTyA IpsitatithirAzervibhAgaH kriyate, vibhAge ca kRte yaccheSamupalabhyate, tadekaSaSTiguNaM kriyate tadekaikasyAstitheSaSTibhAgIkRtAhorAtrasatkaikaSaSThibhAgapramANatvAditi jJeyaM / 40 teno ahIM paNa tyAga karavo. zeSa je aMza rahyA hoya teTalA pramANavALI ISTa divasanI ISTa tithi jANavI. A karaNanuM udAharaNa sAMbhaLo. 776-778. prazna :- yuganA pahelA caMdravarSamAM Aso suda pAMcama keTalA pramANavALI hoya ? uttara :- yuganA prAraMbhathI A Aso suda paMcamI sudhIno tithirAzi esInI saMkhyAvALo che, tethI tene bAsaThe bhAgatA (80- 62) bhAgamAM eka zeSa Ave che, teno tyAga karavo. bAkI aDhAra (18) rahyA tene ekasaThe guNavA; tethI eka hajAra ne aThThANuM (18861=1098) thAya che. tene bAsaThe bhAgatAM bhAgamAM AvelA (1098 + 62=17 mAM 17)no tyAga karyo. bAkI bAsaThIyA gumALIza aMza rahyA; tethI A pramANe javAba Avyo. keyuganA pahelA caMdravarSamAM Aso suda pAMcama bAsaThIyA cumALIza aMzanA pramANavALI che ema ahIM jANavuM.779-783. ahIM bhAvArtha A pramANe che ke-bAsaTha tithithI paripUrNa ekasaTha ahorAtra thAya che tethI paripUrNa ahorAtra karavA mATe ISTa tithinA rAzine bAsaThathI bhAgavA joIe. bhAgAkAra karavAthI je zeSa rahe tene ekasaThathI guNavA joIe. kAraNake dareka tithinuM pramANa eka ahorAtranA bAsaThIyA ekasaTha bhAganuM che; tethI ema jANavuM. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 kAlaloka-sarga 28 yuge'thAvamarAtrANAM svarUpaM kiMciducyate / bhavaMti te ca SaD varSe tathA triMzadyuge'khile // 784 // ekaikasminnahorAtra eko dvASaSTikalpitaH / labhyate'vamarAtrAMza ekavRddhyA yathottaraM // 785 // karmamAse tataH pUrNo triMzad dvASaSTijA lavAH / labhyate 'vamarAtrasya tata evocyate budhaiH // 786 / / vizleSe vihite yezAH zeSAH karmeMdumAsayoH / triMzad dvASaSTijAH karma-mAsasyaite'vamAMzakAH // 787 // uktaM ca- caMdauDumAsANaM aMsA je dissae visesaMmi / te omarattabhAgA bhavaMti mAsassa nAyavvA // 788 // karmamAsadvaye pUrNe tataH SaSTidinAtmake / saMpUrNo'vamarAtraH syA-dekaSaSTitame dine // 789 / / ayaM bhAvaH-dvASaSTiraMzAH kalpyaMte'-horAtrasyAdime'tha ca / tatraikaSaSTibhAgAtmA saMpUrNA prathamA tithiH // 790 // have eka yugamAM keTalA avamarAtra Ave ? tenuM kAMIka svarUpa kahIe chIe. te avarAtro eka varSamAM ja Ave che, tethI AkhA eka yugamAM trIza Ave che.784. eka eka ahorAtramAM eka ahorAtrano bAsaThIyo eka aMza avamAtrano Ave che. e ja rIte uttarottara eka eka avamAtranA aMzanI vRddhi karavI.785. tethI eka karmamAsa pUrNa thAya, tyAre avamarAtranA bAsaThIyA trIza aMza prApta thAya che; tethI ja paMDito kahe che ke karmamAsa ane caMdramAsano vizleSa karIe, tyAre karmamAsanA je bAsaThIyA trIza aMza bAkI rahe che te avamAtranA aMzo che. 786-787. kahyuM che ke-"caMdramAsa ane karmamAsano vizleSa karatAM je karmamAsanA zeSa aMzo jovAmAM Ave che, te avamAtranA aMzo jANavA''.788. tyArapachI sATha divasanA pramANavALA be karmamAsa pUrNa thAya, tyAre ekasaThame divase eka avarAtra (kSayatithi) pUrNa thAya che.789. ahIM bhAvArtha A pramANe che-eka ahorAtranA bAsaTha aMza kalpavA(karavA), temAM pahelA ekasaTha bhAgamAM pahelI tithi saMpUrNa thAya che. 790. 1 kSayatithi. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaya tithinuM varNana 125 eko dvASaSTibhAgo yo-'horAtrasyAvaziSyate / ekAMzena dvitIyApi tithistatra samAvizat // 791 / / eko dvASaSTibhAgo'syA atItaH prathame dine / tataH SaSTyaMzAtmikeya-mahorAtre dvitIyake // 792 // dvASaSTyaMzadvye tasya zeSe'sau pUrNatAM gatA / dvAbhyAM bhAgAbhyAM praviSTA tRtIyAsmiMstatastithiH // 793 / / ahorAtre tRtIye'tha bhAgAsturyatithestrayaH / pravizaMtyatha paMcamyA-zcatvAroMzAsturIyake / / 794 // evamekaikabhAgena hIyate prAktanI tithiH / varddhate pratyahorAtraM tithirAgAminI punaH // 795 // ekatriMzattamatithe-revaM triMzattame dine / triMzadaMzAH praviSTAH syu-statastasmin dine khalu // 796 // dvAtriMzadaMzapramitA tithistriMzattamI bhavet / triMzadvASaSTyaMzamAnA caikatriMzattamI tithiH // 797 // te ahorAtrano je bAsaThIyo (chello) eka bhAga bAkI rahyo che, tyAM te eka aMza vaDe bIjI tithi praveza kare che. (bIjI tithino eka aMza temAM samAya che.) 791. A bIjI tithino bAsaThIyo eka aMza pahelA ahorAtramAM vyatIta thayo, tethI bIjA ahorAtramAM A bIjI tithi sATha aMzavALI rahI.792. te bIjA ahorAtranA bAsaThIyA be aMga bAkI rahyA tyAre A bIjI tithi pUrNa thAya che; tethI te bIjA ahorAtranA chellA be aMzamAM trIjI tithino praveza thAya che.793. pachI trIjA ahorAtrane aMte cothI tithinA bAsaThIyA traNa aMza praveza kare che, ane cothA ahorAtrane aMte pAMcamI tithinA cAra aMzo praveza kare che.794. e ja pramANe uttarottara ahorAtramAM pUrvanI tithino eka eka aMza hAni pAme che ane eka eka ahorAtramAM AvatI (pachInI) tithino eka eka aMza vRddhi pAme che.795. A pramANe gaNatAM trIzamA ahorAtramAM ekatrIzamI tithinA trIza aMza praveza kare che, tethI te ahorAtre trIzamI tithinA batrIza aMzo bhogavAya che ane bAsaThIyA trIza aMza ekatrIzamI tithinA hoya che. 796-797. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 kAlaloka-sarga 28 kramAcca -dvAvaMzau sta: SaSTitama-titheH SaSTitame dine / ekaSaSTitamatithe-statra SaSTiH syuraMzakAH // 798 // ekaSaSTimatithe-caikaSaSTitame dine / ekozaH syAttato dvASa-STitamI cAkhilA tithiH // 799 // evaM ca dvASaSTitamI praviSTA cAkhilA tithiH / ekaSaSTibhAgarUpA-traikaSaSTitame dine // 800 // ekaSaSTitamadina-syAdyo dvASaSTijo lavaH / ekaSaSTitamatithe-zcaramo'sau vibhAvyatAM // 801 // tatazca dvASaSTitamo-'pyatraivAMtaM gatastithiH / evamasminnahorAtre dve tithI pUrNatAM gate // 802 // dvASaSTitamaghanasya tataH sUryodayakSaNe / upasthitA pUrvarItyA drAk triSaSTitamI tithiH // 803 // evaM ca dvASaSTitamI nAptA sUryodayaM tithiH / patiteti tato loke zubhakAryeSvanAhatA // 804 // e ja sAThamA ahorAtre sAThamI tithinA be aMzo ja hoya che, ane ekasaThamI tithinA sATha aMzo hoya che. 798. tathA ekasaThamAM ahorAtre ekasaThamI tithino eka aMza hoya che, tethI bAsaThamI AkhI tithi temAM samAI jAya che. 799. A pramANe A ekasaThamA ahorAtramAM ekasaTha aMzanA pramANavALI bAsaThamI tithi AkhI samAI jAya che.800. tethI ekasaThamA ahorAtrano je pahelo bAsaThIyo aMza che, te ekasaThamI tithino chello aMza hoya che-ema jANavuM.801. tethI bAsaThamI tithi paNa A ekasaThamA ahorAtramAM ja pUrNa thAya che, tethI A ekasaThamA ahorAtramAM be (ekasaThamI ane bAsaThamI) tithi pUrNatAne pAme che. 802. tethI bAsaThamA ahorAtranA sUryodaya vakhate pUrvanI rIte gaNatAM tresaThamI tithi zarU thAya che.803. ema thavAthI bAsaThamI tithi sUryodayane pAmI nahIM, tethI te lokamAM patita (kSaya) tithi kahevAya che. te kSayatithino zubha kAryamAM Adara karAto nathI.804. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaya tithinuM varNana 127 tathAhaH - ekkaMmi ahoratte dovi tihI jattha nihaNamejjAsu / sottha tihI parihAyai suhumeNa havijja so carimo // 805 // 'suhumeNatti' sUkSmeNa-atizlakSNena dvASaSTitamarUpatayA ekaikena bhAgena hInena parihIyamAnAyA dvASaSTitamAyAstitheH sa ekaSaSTitamo divasazcarama iti, tathAdi - yuthAdhipratipa-thatu parvavyati | labhate'vamarAtratva-mekaSaSTitamA tithiH // 806 / / Azvinapratipat kRSNA sA jJeyAsyAM yato'vizat / tithirdvitIyA sarvAMza-rekaSaSTilavAtmikA // 807 // jyotiSkaraMDake tu - taiyaMmi omarataM kAyalaM sattamaMmi pakkhaMmi / vAsahimagimhakAle caucaumAse vidhIyate // 808 / / ityuktaM etadanusAreNa ca ASADhapratipada Arabhya yathottaramekaSaSTitamAsu bhAdrapadakRSNapratipadAdiSvavamarAtrAH syuH,paraM jyotiSkaraMDaTIkAyAM zrImalayagiripAdairevamuktaM-ihASADhAdyA loke RtavaH prasiddhimaiyarustato laukikavyavahAramapekSyASADhAdArabhya pratidivasamekaikadvASaSTi-bhAgahAnyA kahyuM che ke "je eka ja ahorAtramAM be tithi pUrNa thAya che, te divasa zubha kAryamAM tajavA lAyaka che; kemake sUkSmatAne kAraNe te divasa chello kahevAya che''.805. ahIM sUkSma eTale bAsaThIyA eka eka aMzathI hIna thatI bAsaThamI tithino te ekasaThamo divasa carama eTale chello che. te A pramANe-yuganI pahelI ekamathI cAra parvavyatIta thAya, tyAre ekasaThamI tithi avamarAtrapaNAne pAme che.806. te Aso vada ekama jANavI kemake temAM pratipadAmAM) ekasaTha aMzavALI bIjanI tithi AkhI samAI jAya che.807. jyotiSkaraMDakamAM to A pramANe kahyuM che,-"varSA, hima ane grISmakALanA cAra cAra mAsamAM trIjA ane sAtamA pakhavADIyAmAM avarAtra Ave che.'' 808. A vacanane anusAra aSADha mAsanI pratipadAne AraMbhI uttarottara ekasaThamI tithiomAM eTale bhAdaravA vada ekama vigere tithimAM avamarAtro hoya che; paraMtu jyotiSkaraMDakanI TIkAmAM zrImalayagirimahArAje A pramANe kahyuM che ke- "ahIM lokamAM aSADha mAsathI AraMbhIne RtunI pravRtti prasiddha che tethI laukika vyavahAranI apekSAe aSADha mAsathI AraMbhIne hamezAM eka eka bAsaThIyA aMzanI hAnivaDe varSAkAlAdimAM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 kAlaloka-sarga 28 varSAkAlAdigateSu tRtIyAdiparvasu yathoktA avamarAtrAH pratipAdyate, paramArthataH punaH zrAvaNabahulapratipallakSaNAdyugAdita Arabhya catuzcatuHparvAtikrame veditavyA iti jJeyaM / Azvinasya tRtIyAyA-asitAyAH prabhRtyatha / kRSNA tRtIyA mArgasyA-vamasturyAnvitA bhavet // 809 / / prabhRtyasyAzca paMcamyAH kRSNA mAghasya paMcamI / yuktA patitayA SaSThyA prApnotyavamarAtratAM // 810 // evaM ca - Azvino mArgazIrSazca mAghazcaitrastathA paraH / jyeSThastataH zrAvaNazca punarapyeta eva SaT // 811 // punarapyAzvino mArgo dvitIyaH pauSa eva ca / yugAdyarddha paMcadaza mAsAH sAvamarAtrakAH // 812 // AzvinAdyeSu mAgati-pvaSTAsvAdyeSvanukramAt / viSamAH pratipanmukhyAH syuH kRSNAstithayo'vamAH // 813 // mAghAdiSu syurdvitIya-pauSAMteSu ca saptasu / / samasaMkhyA dvitIyAdyA ujjvAlAstithayo'vamAH // 814 / / rahelA tRtIyAdi parvane viSe upara kahyA pramANe avarAtro kahyA che; paraMtu paramArthathI to zrAvaNa vada ekamarUpa yuganI AdithI AraMbhIne cAra cAra parva gayA pachI avarAtro Ave che-ema jANavuM.' Aso vada tRtIyAthI AraMbhIne mAgasara vada cothanI sAthe rahelI trIja avamarAtra thAya che.809. mAgasara vada pAMcamathI AraMbhIne mahAnI kSayatithi chaThTha sahita vada pAMcama avarAtrapaNAne pAme cha.810. A kAraNe Aso, mAgasara, mahA, caitra, jeTha ane zrAvaNa tathA pharIthI paNa te ja cha mAsa ane tyAra pachI Aso, mAgasara ane bIjo poSa A paMdara mAsa yuganA prathama arthamAM avarAtravALA bhAve cha.811-812. Aso mAgasara parvata pahelA ATha mAsamAM anukrame kRSNapakSanI ekama vigere ekI tithio savamAtrI hoya che.813. ane mahAthI AraMbhI bIjA poSa sudhInA sAta mAsamAM zukalapakSanI bIja vigere bekI tithio bhayabharAtrI hoya che.814. 1. AsothI zrAvaNa sudhInA che ane pharIthI Aso tathA mAgazara maLI ATha. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 kSaya tithinAM mahinA viSamebhyo'vamebhyazcA-naMtarAstithayaH samAH / patitAH syuddhitIyAdyA-ste'STa pratipadanvitAH // 815 / / avamebhyaH samebhyastu viSamAstithayaH khalu / bhavaMti patitAH sapta tRtIyAdyA yathoditAH // 816 // caitro jyeSThaH zrAvaNo'zva-yugmArgo mAgha eva ca / punaH SaDete caitro'tha jyeSThoMtyASADha eva ca // 817 / / yugAMtyArddha paMcadaza mAsA: sAvamarAtrakAH / tithayastvavamAH kRSNa-zuklA: pUrvArddhavatsmRtAH // 818 // pratipadyavamarAtrI-bhUtAyAM kutra parvaNi / dvitIyAMtaH samAvizya jAyate patitA tithiH // 819 / / avamatvaM dvitIyAyAM prAptAyAM kva ca parvaNi / tRtIyA patatItyevaM pRcchetko'pyakhilAH kramAt // 820 / / tato'tra karaNAmnAyaH kazcittAdRgnirUpyate / yasmAdyathoktapRcchAsu kuryAtpratividhIn sukhaM / / 821 / / ekI avarAtronI pachInI bIja vigere bekI patita (kSaya) tithio je Ave che, te pratipadA(ekama) sahita karavAthI ATha thAya che. ane bekI avarAtronI pachInI trIja vigere sAta ekI tithio ma. DelI che te patita thAya cha.815-816. yaMtra, 6, zrApa, mAso, bhAgasa2, maha tathA izathI 59 te 4 7 bhAsa, tyA25chI pachI caitra, jeTha ane bIjo aSADha A yuganA pAchalA ardhabhAganA paMdara mAsa avarAtravALA hoya che. tenI kSaya tithio kRSNa ane zukalapakSamAM pahelA arthamAM kahyA pramANe kahI che.817-818. prazna :- pratipadA avamAtra hoya temAM dvitIyA tithi pesIne patita thAya che. te kayA parvamAM ? (tathA te avamAtra paNa keTalAmo hoya ?) amarAtre dvitIyA hoya temAM tRtIyA patita thAya te kayA parvamAM? (tathA te keTalAmo avarAtra hoya ?) A pramANe anukrame sarva avamarAtra saMbaMdhI koI prazno kare. to A bAbatamAM eka evuM karaNa kahevAmAM Ave che, ke jethI A sarva praznonA uttara sukhethI kahI zakAya.819821. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 kAlaloka-sarga 28 pRcchAsvetAsu viSamA-stithayo'tra bhavaMti yAH / rUpAdhikAsu dvighnAsu tAsu syAtparvanirNayaH // 822 // samAstu tithayo rUpA-bhyadhikA dviguNIkRtAH / ekatriMzadyutAH satyo-'tItaparvaprakAzikAH // 823 // parvasaMkhyA sA ca paMcadazanA sapatattithiH / vibhajyamAnA dvASaSTyA-vamasaMkhyAM prakAzayet // 824 // Adye prazne yathoddiSTA pratipattithirityataH / ekako viSamaH saiko dvino jAtaM catuSTayaM // 825 // yugAdito vyatikrAMte tataH parvacatuSTaye / avamAyAM pratipadi dvitIyAM nyapatattithiH // 826 // catUrUpA parvasaMkhyA SaSTiH paMcadazAhatA / patattithirdvitIyeti dvAbhyAM yuktA vidhIyate // 827 // jAtA dvASaSTireSA ca dvASaSTyA pravibhajyate / labdha ekastato jAto-'vamarAtro'yamAdimaH // 828 // kadA punardvitIyAyAM tRtIyA patatIti ca / prazne dvitIyoddiSTeti dviko rUpAdhikastrayaH // 829 // A praznomAM je viSama (eka) tithio hoya, temAM eka umerI be vaDe guNavAthI parvano nirNaya thAya che.822. ane je sama (bekI) tithio hoya, temAM eka umerI be vaDe guNI temAM ekatrIza umeravAthI vyatIta parvanI saMkhyA spaSTa thAya che.823. je parvanI saMkhyA AvI hoya tene paMdarathI guNI patita tithinI saMkhyA temAM umeravI. pachI tene bAsaThathI bhAgavAthI avamatithinI saMkhyA spaSTa thAya che.824 jemake pahelA praznamAM ekamanI tithi kahI che, te ekano aMka viSama (ekI) che, tethI temAM eka umeratAM be thayA, tene be vaDe guNatAM cAra thayA. tethI yuganA prAraMbhathI cAra parva jAya tyAre avamAtra ekamamAM dvitIyA tithi paDe che (samAya che) e javAba Avyo.825-826. have parvanI saMkhyA cAra che, tene paMdare guNatAM sATha thAya temAM paDatI tithi dvitIyA hovAthI, be umeratAM bAsaTha thAya. A bAsaThane bAsaTha vaDe bhAgatAM bhAgamAM eka Ave che, tethI A pratipadA avamAtra paDedo cha-sebha. 417 mAvyo.827-828. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 kSaya tithi jANavAnuM kAraNa te ca dviguNitAH SaT syu-dvitIyA yatsamA tithiH / ekatriMzadyutAH SaT te saptatriMzadbhavaMti tat // 830 // tatazca - saptatriMzattame parvaNyatikrAMte yugAditaH / dvitIyAyAM nipatitA tRtIyetyeSa nirNayaH // 831 // parvasaMkhyA cAtra saptatriMzatpaMcadazAhatA / paMcapaMcAzadadhikA zatA: paMca bhavaMtyataH // 832 // patattithistRtIyeti trINi teSu vinikSipet / aSTapaMcAzadadhikA jAtA paMcazatI tataH // 833 // vibhajyate'sau dvASaSTyA nava prAptAstataH khalu / navamo'vamarAtro'yaM jAta ityeSa nirNayaH // 834 // sarvAsvapi tithiSvevaM kArya karaNabhAvanA / parvanirdezamAnaM tu kriyate nAmamAtrataH // 835 // tRtIyAyAM patetturyA gate parvaNyathASTame / caturthyAM paMcamI caika-catvAriMzattame gate // 836 // prazna :- kyA parvamAM dvitIyA tithimAM tRtIyA paDe che ? A bIjA praznamAM bIja kahI che, tethI bemAM eka umeratAM traNa thAya. tene be vaDe guNavAthI cha thAya. te bIjanI tithi sama (ekI) che, tethI chamAM ekatrIza umeravAthI sADatrIza thAya. tethI yuganI zarUAtathI sADatrIsamuM parva vItI gayA bAda dvitIyAmAM tRtIyA paDe che-ema nirNaya thayo. tathA ahIM parvanI saMkhyA sADatrIza che, tene paMdara vaDe guNavAthI pAMca so ne paMcAvana thAya che. temAM paDatI tithi tRtIyA che mATe traNa umeratAM pAMca so ne aThThAvana thAya che. tene bAsaThe bhAgatAM bhAgamAM nava Ave che, tethI yuganI zarUAtathI A navamo avarAtra che ema nirNaya thayo. 829-834. A pramANe sarvatithiomAM karaNanI bhAvanA karavI, to paNa ahIM mAtra parvanI saMkhyAno nirdeza nAmamAtra karIe chIe.835. yuganI AdithI AThamuM parva jAya, tyAre trIjamAM cotha paDe che, ekatAlIzamuM parva jAya, tyAre cothamAM pAMcama paDe che. bAramuM parva jAya, tyAre pAMcamamAM chaThTha paDe che, pIstAlIzamuM parva jAya, tyAre chaThThamAM sAtama paDe che, soLamuM parva jAya, tyAre sAtamamAM AThama paDe che, ogaNapacAsamuM parva jAya, tyAre AThamamAM noma paDe che, vIzamuM parva jAya, tyAre nomamAM dazama paDe che, trepanamuM parva jAya, tyAre dazamamAM agyAraza paDe che, covIzamuM parva jAya, tyAre agyArazamAM bAraza paDe che, satAvanamuM parva jAya, tyAre bArazamAM teraza paDe che, aThayAvIsamuM parva jAya, tyAre terazamAM caudaza paDe che, ekasaThamuM Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 kAlaloka-sarga 28 SaSThI patati paMcamyAM parvaNi dvAdaze gate / SaSThyAM ca saptamI paMca-catvAriMzattame gate // 837 // saptamyAmaSTamI yAyA-dyAte parvaNi SoDaze / aSTamyAM navamI caiko-napaMcAzattame gate // 838 // navamyAM mAti dazamI drAgviMzatitame gate / ekAdazI dazamyAM ca tripaMcAzattame gate // 839 // ekAdazyAM dvAdazI ca caturviMzatisaMkhyake / tasyAM trayodazI saptapaMcAzatsaMkhyake gate // 840 // gate'STAviMzatitame trayodazyAM caturdazI / caturdazyAM vizedrAkA caikaSaSTitame gate // 841 // gate dvAtriMzattame'vamAvAsyAyAM pratipadvizet / etA yugasya pUrvArddha parArddha'pyevameva tAH // 842 // rAkAyAM ca pratipado bhUteSTAyAmamAtitheH / saMpAtasaMbhavo nAstI-tyetad jJeyaM manasvibhiH // 843 // etasya yaMtrake chaTe bhavatAM pratyayo DhaH / bhaviSyatIti tatsamyag vIkSaNIyaM vicakSaNAH // 844 // nanu kAlaH sadA'nAdi-pravAhaH parivarttate / jagatsvabhAvAnniyata-svarUpeNa divAnizaM // 845 // parva jAya, tyAre caudazamAM pUrNimA paDe che, ane batrIzamuM parva jAya, tyAre amAvAsyAmAM pratipadA paDe che. A tithio yuganA pahelA arthamAM paDe che. yuganA bIjA arthamAM paNa e ja pramANe jANavuM. pUrNimAmAM pratipadAnuM paDavuM ane caudazamAM amAvAsyAnuM paDavuM saMbhavatuM nathI, ema paMDitoe 8tu.835-843. A bAbatanuM yaMtra jovAthI tamone daDha pratIti thaze, tethI te vicakSaNa purUSo ! te yaMtra sArI zate zumo.844. prazna - anAdi pravAhathI cAlyo Avato kAla sadA jagatanA svabhAvathI ja rAtridivasa niyamitapaNe ja parivartana karyA kare che. temAM kAMI svarUpathI kALanI hAni ke vRddhi thatI nathI, tethI ahIM avarAtra Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaMtra yupUrvArdha | kSaya tithi jANavAnuM yaMtra prathama caMdravarSa dvitIya caMdravarSa ardhaabhivardhita mAsa Aso | mArca | mAgha | caitra jyeSTha| zrA. | A. | mArca | mAgha | caitra jyeSTha| zrA. A. mArga bIjo poSa pakSa | ku. | . | zukala zuM. avamatithi pAtatithi 2 | 4 | 6 | 8 | 10 | yugapazcimArdha varSa abhivardhitavarSa ardhaabhivardhita caMdravarSa caitra pheSTha zrA. A. mArga mAgha citra jyeSTha zrA. A. mArga mAgha caitra jyaSTha bI. aSADha. mAsa pakSa kRSNa | ku. | kR. 1 ku. | $ avamatithi | 1 | 3 | 5 | 7 | 9 | 11 | | 0 | 2 | 4 | 6 | 8 | 14 pAtatithi 1 | 3 | 5 | 7 | 9 15 133 | Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kAlaloka-sarga 28 na hAniH kApi kAlasya na ca vRddhiH svarUpataH / tato'trAvamarAtrAdhi-kamAsAnAM kathA vRthA // 846 / / satyaM kiMtviha mAsAnAM virUpANAM parasparaM / aMzAdibhirvizeSo yo vartate tadapekSayA // 847 // vivakSyete hAnivRddhI kAlasya na tu vAstavI / vastutastveSa niyata-svarUpaH parivarttate // 848 // tathAhi - caMdramAsavivakSAyAM karmamAsavyapekSayA / kAlasya hAnivRddhizca sUryamAsavivakSaNe // 849 / / pRthag pRthag vivarttate vastutastu trayo'pyamI / mAsA anAdiniyata-svarUpeNa sadA bhuvi // 850 // atha naSTatithiM jJAtuM karaNaM pratipAdyate / vijJAyate sukhaM yenAnuktApi parvayuk tithiH // 851 / / samudgacchati mArtaMDe yadyekAbhijitaH kalA / bhuktA caMdramasA tarhi katamatparva kA tithiH // 852 // bhane mAyabhAsa vigairenI thA 42vI vRthA . 844-846. uttara :- tamArI zaMkA kharI che; paraMtu ahIM judA judA svarUpavALA mAsono paraspara aMzAdithI je vizeSa varte che, tenI apekSAe (te mAsAdikanI) hAni-vRddhi kahevAya che, kAMI kALanI hAnivRddhi vAstavi nathI. 3 rIte. to mANa niyamitapaNe 04 i42 cha.847-848. jyAre caMdramAsa kahevAnI IcchA thAya tyAre karmamAsanI apekSAe kALanI hAni-vRddhi kahevAmAM Ave che. e ja rIte sUryAsanI vivakSAmAM paNa jANavuM.849. vAstavika rIte to A traNe prakAranA mAso anAdikALathI niyamitapaNe sadA pRthvI para judA / pravatta che. 850. have naSTa tithi jANavAne mATe karaNa kahevAmAM Ave che. te jANavAthI nahIM kahelA paNa parva ane tithi sukhe karIne jANI zakAya che. 851. prazna :- sUryano udaya thAya tyAre jo abhijita nakSatranI eka kaLA caMdramAe bhogavI hoya, to te vakhate keTalAmuM parva hoya ? ane kaI tithi hoya ? 852. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tithi jANavAnuM karaNa atra karaNaM - abhijitpramukhakSaNA-matItAnAM yathAkramaM / kiMca - iSTabheSTakalAM yAvatkalA ekatra melayet // 853 // kalA cAtrAhorAtrasya saptaSaSTitamo bhAgo boddhavyaH / iSTabheSTakalAM tAbhyo 'panIyeta sthitaM ca yat / trinavatyadhikaistADyaM tattrayodazabhiH zataiH // 854 // vibhajyate ca tattrIMzai - stato'STAdazabhiH zataiH / labdhaM saMtyajyate zeSaM yatsyAttatsthApyate dvizaH ||855 // ekatrAsminnekaSaSTyA vibhakte yadavApyate / anyarAzau kSipyate tat so'karAziH punastataH // 856 // hriyate paMcadazabhi- hRte ca yadavApyate / tAni parvANi zeSAMzA - stithisaMkhyA bhavediha // 857 // bhamatrAbhijidevAdyaM tatkalApyAdimoditA / tadekakAttatkalAMkA-nna kiMcidapanIyate // 858 // yadasmAdekakAdeka-kalApanayane bhavet / zUnyaM zeSaM tato na syAd-guNanAdyA kriyottarA / / 859 / / Ano nirNaya karavA mATe A pramANe karaNa karavuM. abhijit nakSatrathI prAraMbhIne jeTalAM nakSatro vItI gayAM hoya, tenI kaLAone ISTa nakSatranI ISTa kaLA sudhI anukrame sarvano saravALo karavo. 853. ahIM kaLA eTale eka ahorAtrano saDasaThamo bhAga jANavo. te kaLAomAMthI ISTa nakSatranI ISTa kaLAne bAda karavI. je bAkI rahe, tene tera so ne trANue guNavA. pachI tene aDhAra so ne trIzathI bhAgavA. bhAgamAM je Ave teno tyAga karavo ane je zeSa rahe tene be vAra sthApavA. temAMthI eka taraphanA sthApelA aMkane ekasaThathI bhAgatAM je bhAgamAM Ave, tene bIjI rAzimAM (bIjI taraphanA sthApelA aMkamAM) bheLavavA, te aMkarAzi kahevAya che. te aMkarAzine paMdarathI bhAgatAM je bhAgamAM Ave te parva jANavA ane je zeSa rahe, te tithinI saMkhyA jANavI. 135 854-857. A rIta pramANe ahIM praznamAM abhijit nakSatra kahyuM te paheluM ja che, tenI kaLA paNa pahelI ja kahI che; tethI ekanI saMkhyAvALA tenI kaLAnA aMkathI kAMI paNa bAda thaI zakatuM nathI. kAraNa ke A ekanI saMkhyAmAMthI eka kaLA bAda karatAM zeSa zUnya rahe che; tethI AgaLa karavAnI kahelI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 kAlaloka-sarga 28 yathA pUrvoktapRcchAyA-mekA yAbhijitaH kalA / guNyate trinavatyADhyaiH sA trayodazabhiH zataiH // 860 // tAvadaMkA bhavetrizai-naiSASTAdazabhiH zataiH / vibhaktuM zakyate tena vidhiH zeSo vidhIyate // 86 // trayodazazatI satri-navatiiinadhIyate / eko rAzizcaikaSaSTyA hiyate tatra cApyate // 862 // dvAviMzatiH kSipyate sA pararAzau tato bhavet / caturdazazatI paMca-dazabhissahitAtha sA // 863 // hriyate paMcadazabhi-zcaturnavatirApyate / zeSAstiSThati paMcAMzA-stataH pUrvoktanirNayaH // 864 // caturnavatisaMkhyasya parvaNaH paMcamItithau / sUryodaye caMdramasA bhuktaikAbhijitaH kalA // 865 // karaNAni nirUpyante tithyarddhapramitAnyatha / bhavaMti tAni dvaidhAni carANi ca sthirANi ca // 866 / / bavaM ca bAlavaM caiva kaulavaM strIvilocanaM / garAdi vaNijaM viSTiH saptaitAni carANi yat // 867 // guNAkAra vigerenI kriyA thaI zakatI nathI. pUrve pUchelA praznamAM je abhijitanI eka kaLA kahI che, tene tera so ne trANue guNatAM teTalo ja (1393) aMka Ave che. tene aDhAra so ne trIza vaDe bhAgI zakAtA nathI. tethI bAkIno vidhi karavo. eTale ke tera so ne trANunA aMkane be ThekANe sthApana karavo. temAMthI eka taraphanA aMkane ekasaThathI bhAgavo; tethI bhAgamAM bAvIza Ave che. tene bIjI sthApelI rAzimAM nAMkhavAthI cauda so ne paMdara (1415) thAya che. tene paMdarathI bhAgatAM bhAgamAM corANu Ave che ane bAkI pAMca zeSa rahe che; tethI pUrve kahelA praznano nirNaya e thayo ke corANumAM parvanI pAMcamanI tithie sUryodayane samaye caMdramAe abhijinI eka kaLA bhogavI.858-865. - have karaNonI prarUpaNA kare che.-te dareka karaNI ardha tithinA pramANavALA hoya che. te cara ane sthira ema be prakAranAM hoya che. 866. bava, bAlava, kaulava, strIvilocana, garAdi, vaNija ane viSTi A sAta karaNo cara cha.867. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 pAMca karaNo kayAre? anyatra strIvilocanasthAne taitilamiti, garAdisthAne ca garamiti saMjJA zrUyate iti ya ! tithiSvaniyatAsvetA-nyAvartate yathAkramaM / zuklapakSe pratipadaH pazcimArddha bavaM bhavet // 868 // dvitIyAyAzcAdime'rddha bAlavaM kaulavaM pare / tRtIyAyAzcAdime'rddha bhavati strIvilocanaM // 869 // aparArddha tRtIyAyA garAdikaraNaM bhavet / caturthyAH prathame'rddha syA-dvaNi viSTiraMtime // 870 / / punarbavaM bAlavaM ca paMcamyA arddhayordvayoH / kramAdarddhadvaye SaSThyAH kaulavastrIvilocane // 87 / / arddhadvaye ca saptamyA garAdivaNije smRte / aSTamyAH prathame'rddha syAdviSTiraMtye punarbavaM // 872 // bAlavaM kaulavaM ceti navamyA arddhayordvayoH / karNadaye razakhyA: strI-vitnoranImithe 587rUA. koIka ThekANe strIvilocanane ThekANe taitila ane garAdine ThekANe gara evA nAma saMbhaLAya cheema jANavuM. A karaNo aniyamita tithiomAM anukrame pharyA kare che. temAM zukalapakSamAM pratipadAnA pAchalA ardha bhAgamAM bava nAmanuM karaNa hoya che. 868. dvitIyA tithinA pahelA ardhabhAgamAM bAlava nAmanuM kAraNa hoya che, pAchalA ardha bhAgamAM kaulava nAmanuM karaNa hoya che, trIjanA Adi ardha bhAgamAM strIvilocana nAmanuM karaNa hoya che.869. trIjanA pAchalA ardha bhAgamAM garAdi nAmanuM kAraNa hoya che, cothanA pahelA ardha bhAgamAM vaNija nAmanuM kAraNa hoya che ane cothanA pAchalA ardha bhAgamAM viSTi nAmanuM chelluM karaNa hoya che. 870. . pharIthI bava ane bAlava-e be karaNo anukrame pAMcamanA banne ardhabhAgamAM hoya che, kaulava ane strIvilocana e be karaNo anukrame chaThThanA bane ardhabhAgamAM hoya che. 871. garAdi ane vaNija-e be karaNo sAtamanA banne ardhabhAgamAM anukrame hoya che; tathA AThamanA pahelA arthamAM viSTi karaNa hoya che ane AThamanA pAchalA arthamAM bava karaNa hoya che.872. bAlava ane kaulava-e be karaNo nomanA bane arthamAM hoya che, strIvilocana ane gara-e be karaNo dazamanA bane ardhabhAgamAM hoya che. 873. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 kAlaloka-sarga 28 ekAdazyAH prAktane'rddha vaNijaM viSTiraMtime / punarbavaM bAlavaM ca dvAdazyA arddhayordvayoH // 874 // arddhadvaye trayodazyAH kaulavastrIvilocane / arddhadvaye caturdazyA garAdivaNije kramAt // 875 / / pUrNimAyAH prAktane'rddha viSTiraMtye punarbavaM / kRSNapakSe pratipadaH pUrvArddha bAlavaM smRtaM // 876 // ata eva -yugasyAdirbAlavakaraNe pUrvaM nirUpiteti jJeyaM / aMtime'rddha pratipadaH kaulavaM karaNaM bhavet / dvitIyAharnizozca strI-vilocanagarAdike // 877 / / tRtIyAyAM ca vaNija-viSTI syAtAmaharnizoH / caturthyAzcAhni rAtrau ca krameNa bavabAlave / / 878 / / dine rAtrau ca paMcamyAH kaulavastrIvilocane / garAdivaNije SaSThyAH saptamyA viSTisadbave // 879 // agyArazanA pahelA arthamAM vaNija ane bIjA arthamAM viSTi hoya che. pharIthI bava ane bAlavae be karaNo bArazanA banne ardhamAM hoya che.874. terazanA banne ardhamAM kaulava ane strIvilocana hoya che, caudazanA bane ardhamAM anukrame garAdi ane vaNija hoya che.875. tathA pUrNimAnA pahelA ardhabhAgamAM viSTi ane bIjA ardhabhAgamAM pharIthI bava Ave che. kRSNapakSanI pratipadAnA pUrvArdhamAM bAlava kaheluM che.876. A kAraNathI ja yuganI zarUAta bAlava karaNamAM thAya che-ema prathama kahI gayA chIe. pachI kRSNapakSanI ekamanA pazcAImAM kaulava Ave che, bIjanA divasa ane rAtrirUpa bane ardha bhAgamAM strIvilocana ane garAdi Ave che.877. trIjanA divase (pUrvArdhamAM) vaNija ane rAtre (pazcAImAM) viSTi hoya che, cothane divase bava ane rAtre bAlava Ave che. 878. pAMcamane divase kaulava ane rAtre strIvilocana Ave che, cha8mAM garAdi ane vaNija hoya che, sAtame viSTi ane bava hoya che.879. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 pAMca karaNo kayAre hoya? aSTamyAstvahni rAtrau ca kramAdvAlavakaulave / arddhadvaye navamyAH strI-vilocanagarAdike / / 880 // dazamyAM vaNijaM viSTiH kramAdarddhadvaye bhavet / ekAdazyAM divArAtrau krameNa bavabAlave // 881 / / dvAdazyAca dine rAtrau kaulavastrIvilocane / garAdivaNije jJeye trayodazyAmaharnizoH // 882 // caturdazyAM divA viSTi-raSTAvAvRttayaH smRtAH / carANAmiti saptAnAM mAse mAse punaH punaH / / 883 // tathAhuH - "mAse'STazazcarANi syurujjvalapratipadaMtyA t / " rAtrau kRSNacaturdazyAH zakuniH karaNaM bhavet / catuSpadaM ca nAgaM cAmAvAsyAmarddhayordvayoH // 884 / / kiMstughnaM syAtpratipadaH zuklAyAH prathame'rddhake / etAni syustithiSvete-pveva prAhuH sthirANyataH // 885 // AThamane divase ane rAtrie anukrame bAlava ane kaulava Ave che, nomanA banne ardhamAM strIvilocana ane garAdi Ave che.880. dazamanA banne arthamAM anukrame vaNija ane viSTi hoya che, agyArazane divase ane rAtre anukrame bava ane bAlava hoya che.881. bArazane divase ane rAtre kaulava ane strIvilocana hoya che, garAdi ane vaNija terazane divase ane rAtre jANavA.882. caudazane divase viSTi hoya che. A pramANe dareka mAsamAM A sAta cara karaNonI vAraMvAra ATha AvRttio kahelI che. 883. kahyuM che ke-"dareka mAsamAM zukalapakSanI pratipadAnA bIjA ardhabhAgathI AraMbhIne cara karaNo ATha vAra AvRtti kare che.' vada caudazanI rAtrie zakuni nAmanuM karaNa hoya che, tathA amAvAsyAnA bane ardhabhAgamAM anukrame catuSpada ane nAga nAmanAM karaNo Ave che.884. tathA zukla pratipadAnA pahelA ardhabhAgamAM kiMtuna nAmanuM karaNa hoya che. A karaNo A tithiomAM ja Ave che, tethI te sthira kahevAya che.885. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 kAlaloka-sarga 28 atra sarvatra dinarAtrizabdenApi tithInAM pUrvArdhAparArddha eva lakSaNIye karaNAnAM tithyarddhapramitatvAditi / eteSAM svAminaH prayojanaM caivaM laukikazAstreSu-iMdro 1 vidhi 2 mitrA 3 ryama 4 bhU 5 zrI 6 zamanA 7 zcaleSu karaNeSu / kali 1 vRSa 2 phaNi 3 marutaH 4 puna-rIzAH kramazaH sthireSu syuH // 885 AM atra zamano yamaH sa bhadrAyAH svAmI / dazAmUni viviSTIni diSTAnyakhilakarmasu / rAtryaharvyatyayAdrA-pyaduSTaiveti tadvidaH // 885B / / vivichInati voDartha: ? vavANu vIrapu bhadrA yuti ! ' zeSakaraNaprayojanaM tvevaMzakunicatuSpadanAge kiMstuLe kaulave vaNije ca / UrdhvaM saMkramaNaM gara-taitilaviSTiSu punaH suptaM // 885 C // ahIM sarva ThekANe divasa ane rAtri zabdothI paNa tithino prathama ardhabhAga ane pAchaLano ardhabhAga jANavo; kemake karaNo ardha tithinA pramANavALA hoya che. A karaNonA svAmI tathA prayojana laukika zAstramAM A pramANe kahe che.- "Idra 1, vidhi 2, mitra, 3, aryamA 4, bhU. 5, zrI 6 ane zamana 7 A sAta svAmI, sAta cara karaNanA che, tathA kali 1, vRSi 2, phaNI 3, ane mata 4 A cAra svAmI, cAra sthira karaNanA che.885." ahIM zamana eTale yama, te bhadrA (viSTi)no svAmI che. eka viSTine choDIne bAkInAM daza karaNI sarva zubha kAryomAM sArAM che; tathA rAtri ane divasanA vyatyayathI (eTale divasanI viSTi rAtre AvatI hoya ane rAtrinI viSTi divase AvatI hoya to) te bhadrA paNa doSa rahita ja che, ema tenA vidvAno kahe che.885.B ahIM mULamAM "viviSTIni' zabda lakhAyo che, teno artha A pramANe che ke- agyAre karaNone viSe eka bhadrA duSTa che. bAkInA karaNonuM prayojana A pramANe che. 'zakuni, catuSpada, nAga, kiMtuna, kaulava ane vaNija-e cha karaNo Urdhva gati karanArAM che. gara, taitila ane viSTi-e traNa karaNI sutelA kahevAya che,885.C. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muhUrtanAM nAma bavabAlave niviSTaM subhikSaM cordhvasaMkrame / upaviSTo rogakaraH supto durbhikSakArakaH // 885D // tathA zItoSNavarSa Su sUryasaMkramAH krameNa suptordhvanivezIna: zubhAH tathA pUrvottarakaraNadvayasaMdhigA saMkrAMtistu suptotthitetyAkhyA sarvadApyazubheti pUrNabhadra ityAdyAraMbhasiddhivArttike iti karaNaprakaraNam / muhUrtAH parivartate ye triMzatprativAsaraM / teSAM nAmakramaM vakSye sarvajJAgamadarzitaM // 886 / / Adyo rudro dinasyAdau zreyAniti dvitIyakaH / mitravAyusupItAkhyA-stRtIyaturyapaMcamAH / / 887 // SaSTho'bhicaMdro mAheMdraH saptamaH syAdathASTamaH / balavAnnavamaH pakSmau dazamo bahusatyakaH // 888 / / ekAdazaH syAdaizAno dvAdazastasthasaMjJakaH / bhAvitAtmavaizravaNau trayodazacaturdazau // 889 // vAruNaH syAtpaMcadaza AnaMdaH SoDazaH smRtaH / vijayaH syAtsaptadazo-'STAdazo vizvasenakaH / / 890 // ekonaviMzatitamaH prAjApatyAhvayo .bhavet / muharto viMzatitamo bhavaMtyupazamAbhidhaH // 89 / / bava ane bAlava-e be karaNa beThA kahevAya che. temAM Urdhva gativALA hoya to sukALa thAya che. beThA hoya to roga thAya che ane sutA hoya to dukALa thAya che.885.D. sUryanI saMkrAMti zItaRtumAM sutelA karaNamAM thAya, uSNaRtumAM UrdhvagativALA karaNamAM thAya ane varSARtumAM beThA karaNamAM thAya, to te zubha che; tathA pahelA ane pachInA-e be karaNonI saMdhimAM sUryasaMkrAMti thatI hoya, to te sukhotyitA nAmanI kahevAya che. te sarvadA azubha che-ema pUrNabhadra kahe che. ItyAdi AraMbhasiddhinI TIkAmAM lakheluM che." Iti karaNa prakaraNa. have haMmezA je trIza muhUrto pharyA kare che, temanA nAma anukrame sarvajJabhagavaMtonA AgamamAM kahyAM cha, te 49 9.887. divasanA AraMbhamAM paheluM muhUrta sadra nAmanuM che, bIjuM zreyAna, trIjuM mitra, cothuM vAyu, pAMcamuM supIta, chaThTha abhicaMdra, sAtamuM mAhedra, AThamuM balavAna, navamuM palma, dazamuM bahusatyaka, agyAramuM aizAna, bAramuM tastha, teramuM bhAvitAtmA, caudamuM vaizravaNa, paMdaramuM vAsaNa, soLamuM AnaMda, sattaramuM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kAlaloka-sarga 28 syAdekaviMzatitamo gaMdharvo'thAgnivaizyakaH / dvAviMzaH syAttrayoviMzaH zatAdivRSabhAbhidhaH // 892 / / caturviMzastvAtapavAn paMcaviMzo'mamo bhavet / SaDviMzo'ruNavAn sapta-viMzo bhaumAbhidhaH smRtaH // 893 // aSTAviMzastu RSabhaH sarvArthaH syAttataH paraH / triMzattamo rAkSasAkhyo muhUrto yo nizoM'timaH // 894 // iti muhUrtaprakaraNam / nakSatrANAM parAvarta caMdrasaMbaMdhinAmatha / brUmahe pratyahorAtraM sUryasaMbaMdhinAmapi // 895 // bhavatyabhijidAraMbho yugasya prathamakSaNe / asya pUrvoktazItAMzu-bhogakAlAdanaMtaraM // 896 // zravaNaM syAttasya caMdu-bhogakAlavyatikrame / dhaniSThetyevamAdIni jJeyAni nikhilAnyapi // 897 / / atheMdunA bhujyamAna-mahorAtre vivakSite / iSTe tithau ca nakSatraM jJAtuM karaNamucyate // 898 // vijaya, aDhAramuM vizvasana, ogaNIzamuM prAjApatya, vazamuM upazama, ekavIsamuM gaMdharva, bAvIzamuM agnivaizyaka, trevIsamuM zatavRSabha, covIzamuM Atapavana, pacIsamuM amama, chavIsamuM aruNavana, satyAvIsamuM bhIma, aThyAvIsamuM RSabha, ogaNatrIzam sarvArtha ane trIsamuM rAkSasa nAmanuM muhUrta che. te rAtrine cha mApe cha. 887-884. ti. muhUrtama.4291. ' have dareka ahorAtrimAM caMdra saMbaMdhI nakSatro ryA kare che, tene ame kahIe chIe tathA sUrya saMbaMdhI nakSatro paNa kahIe chIe.895. yuganA pahelA kSaNamAM abhijita nakSatrano AraMbha thAya che, teno pUrve kahyA pramANe caMdrano bhoga thayA pachI tarata ja zravaNa nakSatra Ave che. tene paNa caMdra bhogavIne mUkI de che, tyAre dhaniSThA nakSatra Ave che. e vigere anukrame sarva nakSatrone bhogave che. 896-897. have kahevAne IcchelA ahorAtri ane IcchalI tithine viSe caMdravaDe je nakSatra bhogavAtuM hoya, te jANavA mATe karaNa kahe che. 98. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTa tithie nakSatra jANavAnuM karaNa yasmin dine caMdrayuktaM nakSatraM jJAtumiSyate / tasmAddinAtprAgatIta - parvasaMkhyA yugAditaH ||899 // guNyate paMcadazabhistata: prAgIpsitAttitheH I tithInatItAn satparva - satkAMstatra niyojayet // 900 // atItAvamarAtronA dvyazItyA hriyate'tha sA / labdhamaMzAzca ye zeSA-stAnUrdhvAdho nyasetkramAt // 901 // labdhamUrdhvaM sthApitaM ya-tadrAzirati kathyate / aMzA adhaH sthitAH zeSa rAzirityabhidhIyate // 902 // rAziM caturguNIkRtya zodhayedekaviMzatiM / zeSarAzeradha: sthAcca zodhayetsaptaviMzatiM // 903 // AsaMbhavaM labdharAzeH zeSarAzezca zodhayet / tAmekaviMzatiM sapta-viMzatiM ca kramAnmuhuH // 904 // athoparitano rAzi - rekaviMzatizodhanaM / yadyalpatvAnna kSameta tadA rAzeradhastanAt // 905 // ekaM rUpaM samAdAya saptaSaSTyA nihatya ca / rAzau kSipvordhvage kuryA - dekaviMzatizodhanaM // 906 // yAtraikaviMzatI rAzeH zodhyate'bhijito hi sA / bhAvanaivaM zeSarAzeH saptaviMzatizodhane // 907 // je divase caMdrayukta(caMdra vaDe bhogavAtuM) nakSatra jANavAnI IcchA hoya, te divasanI pahelAM yuganI zarUAtathI jeTalA parva vItI gayA hoya, teTalA aMkane paMdare guNavA. pachI temAM Icchita tithinI pahelAnI jeTalI tithio vyatIta thaI hoya, teTalI saMkhyA bheLavavI. temAMthI jeTalA avamarAtro gayA hoya teTalA bAda karavA. pachI tene bAzIe bhAgavA. je bhAgamAM Ave tene tathA je zeSa rahyA hoya, tene anukrame upara ane nIce sthApana karavA. bhAgamAM AvelA aMkane je upara sthApyo che, tene rAzi kahevo ane zeSa vadhelA aMzo je nIce sthApyA che, tene zeSarAzi kahevo. have te rAzine cAre guNI temAMthI ekavIza bAda karavA, tathA nIcenI zeSarAzimAMthI satyAvIza bAda karavA. e ja rIte zeSa rahelA uparanA rAzimAMthI tathA zeSarAzimAMthI anukrame ekavIza ane satyAvIza jayAM sudhI bAdabAkI saMbhave tyAM sudhI vAraMvAra bAda karavA. e rIte bAda karatAM jo uparano rAzi nAno hovAthI temAMthI ekavIza bAda karI zakAya tevo na hoya, to nIcenA rAzimAMthI eka laI tene saDasaThe guNI rAzimAM 143 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 kAlaloka-sarga 28 Arabhya zravaNAdatro-ttarASADhAvasAnakaM / saptaviMzatisaMkhyAka-mavadhAryaM bhamaMDalaM // 908 / / zeSarAzestataH saptaviMzatiryadi zudhyati / zuddhaM tadAkhilamapi jJeyamasmAdbhamaMDalaM // 909 // nAlpatvAcceditaH saptaviMzatiH zo marhati / tadA dvAviMzatiH zodhyA zuddhyennaiSApi cettadA // 910 // zodhyA aSTAdazAmISAM zodhanAsaMbhave sati / trayodazadazaiSAM cA-saMbhave paMca zodhayet // 911 / / dvAviMzatau vizuddhAyA-matra zuddhAni bhAvayet / sarvANi zravaNAdIni vizAkhAMtAni bhAnyatha // 912 // aSTAdazasu zuddheSu zuddhAniha viciMtayet / zrutyAdInyuttarAphAlgu-nyatAnyaSTAdazApyatha // 913 // trayodazasu zuddheSu zuddhAni paribhAvayet / zrutyAdIni punarvasvaM-tAni bhAni trayodaza // 914 // bheLavI temAMthI ekavIza bAda karavA. ahIM je rAzimAMthI ekavIza bAda karavAmAM Ave che, te abhijit saMbaMdhI che, ane zeSarAzimAMthI satyAvIza bAda karavAmAM Ave che, tyAM A pramANe jANavuM. ahIM zravaNa nakSatrathI AraMbhIne uttarASADhA nakSatra sudhInA nakSatramaMDaLamAM satyAvIza nakSatro Ave che; tethI jo zeSarAzimAMthI satyAvIza bAda karI zakAya, to te zeSarAzimAMthI samagra nakSatramaMDaLane bAda karyuM ema jANavuM. jo te zeSarAzinI alpa saMkhyA hovAthI satyAvIza bAda karI zakAya tema na hoya, to temAMthI bAvIza bAda karavA. jo bAvIza paNa bAda na karI zakAya, to aDhAra bAda karavA. aDhAra paNa bAda karavAno asaMbhava hoya, to te bAda karavA. te paNa na saMbhave to daza bAda karavA. te paNa na saMbhave to pAMca bAda karavA. 099-911. temAM jo bAvIza bAda thayA hoya to zravaNathI AraMbhIne vizAkhAparyata sarva nakSatro zodhAyAM ema jANavuM. 912 aDhAra bAda thayA hoya to zravaNathI AraMbhIne uttarAphAlganI sudhI aDhAra nakSatro zodhAyAM ema vicAravuM. 913. tera bAda thayA hoya to zravaNathI AraMbhIne punarvasu sudhI tera nakSatro zodhAyAM ema jANavuM. 914. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145. caMdra nakSatra jANavAnI paddhati evaM dazasu zuddheSu rohiNyaMtAni ciMtayet / udagbhadrapadAMtAni tathA zuddheSu paMcasu // 915 // paryaMtasUcakAnyatra yAni proktAni bhAni SaT / sArddhakSetrANyeva tAni jJeyAni nikhilAnyapi // 916 / / tathAhi - zravaNAtpaMcamI sArddha-kSetrA bhAdrapadottarA / dazamaM brAhmamAdityaM trayodazaM ca tAzaM // 917 // uttarAphAlgunI cASTA-dazI bhavati tAzI / sArddhakSetraM vizAkhAkhyaM dvAviMzatitamaM zruteH // 918 / / syAtsaptaviMzA tatrAtho-ttarASADhApi tAzI / etAni syuH paMcacatvA-riMzanmuhUrttakAni yat // 919 / / tathAhuH-paMca 1 dasa 2 terasa 3 ThAraseva 4 bAvIsa 5 sattavIsAya 6 / sojjhA divaDhDhakhittaMta bhaddavAI asADhaMtA // 920 // evaM cAdhastane zeSa-rAzau saMzodhite sati / ekAdicaturaMtaM yaccheSaM taccaMdrabhaM gataM // 921 // e ja pramANe daza bAda thayA hoya to zravaNathI rohiNI sudhI daza nakSatra zodhAyAM jANavAM, ane pAMca bAda thayA hoya to zravaNathI uttarAbhAdrapadaparyata pAMca nakSatro zodhAyAM che, ema jANavu. 815. ahIM parvatane sUcavanArAM je che nakSatro kahyAM che, te sarve (chae) sArdhakSetravALAM ja cha. 816. te A pramANe-zravaNathI pAMcamuM nakSatra uttarAbhAdrapada kahyuM te sArdhakSetrI che, e ja pramANe dazamuM rohiNI ane teramuM punarvasu paNa sArdhakSetrI che. aDhAramuM uttarAphAlyunI paNa tevuM ja sArdhakSetrI che, vizAkhA nAmanuM bAvIzamuM paNa sArdhakSetrI che ane satyAvIsamuM uttarASADhA paNa sArdhakSetrI che. A chae nakSatro pastALIza muhUrtAyAM che. 917-919. kahyuM che ke-"pAMca, daza, tera, aDhAra, bAvIza ane satyAvIza eTalA aMkavaDezravaNathI uttarASADhAparyata sArdha nakSatrone bAda karavA.'' A pramANe karavAthI nIcenA zeSarAzine zodhatAM ekathI cAra sudhIno je aMka zeSa rahe, teTalAmuM caMdranakSatra gayuM ema jANavuM. 920-921. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 kAlaloka-sarga 28 atra ca ekAdicaturaMtaM yaccheSaM tatriMzad guNanena muhUrtIkRtya tasmAtkramaprAptaM yatrakSatraM tadyadi samakSetraM tadA triMzacchodhyate, arddhakSetraM cetpaMcadaza zodhyaMte, evaM zodhane yaccheSaM taccaMdrAkrAMtasya nakSatrasyAtItaM muhUrttAdikaM bhavatIti jJeyaM / yaccoparitane rAzA-vekaviMzatizodhane / zeSaM tatriMzatAhatya saptaSaSTyA vibhajyate // 922 // labdhA muhUrtA jJAtavyA yattu tatrApi ziSyate / te vijJeyA muhUrtasya vibhAgAH saptaSaSTijAH // 923 // yathA yugasya prathame varSe dazasu parvasu / atikrAMteSu paMcamyAM kiM nakSatraM nizApateH // 924 / / yAtrAtItaparvasaMkhyA vartate dazalakSaNA / tasyAM paMcadazanAyAM paMcAzaM jAyate zataM // 925 // paMcamyAM pRSTamiti ca catvArastithayo gatAH / tatazcatuSTayaM tatra yojanIyaM manasvibhiH // 926 // catu:paMcAzadadhikaM zataM syAdrAzireSa ca / hIno dvAbhyAmavamAbhyAM dvipaMcAzaM bhavecchataM // 927 / / ahIM ekathI AraMbhIne cAra sudhIno je aMka zeSa rahyo hoya tene trIze guNI muhUrta karavA. tyArapachI temAMthI krame prApta thayeluM nakSatra jo samakSetrI hoya, to te muhUrtanA aMkamAMthI trIza bAda karavA, ane ardhakSetrI nakSatra hoya, to paMdara bAda karavA. e pramANe bAda karatAM je zeSa rahe, te caMdra bhogavAtA nakSatranA vItI gayelA muhUrta vigere Ave che, ema jANavuM. je uparanA rAzimAMthI ekavIza bAda karatAM zeSa rahyA hoya, tene trIza vaDe guNI saDasaThe bhAgavA. bhAgamAM je Ave te muhUrta jANavA ane je rahyA hoya, teTalA e muhUrtanA saDasaThIyA bhAga jANavA. 822-823. prazna :- yuganA pahelA varSamAM daza parva gayA pachI pAMcamane divase caMdranuM kayuM nakSatra che? 824. uttara :- ahIM je gayelA parvanI saMkhyA daza che, tene paMdarathI guNatAM eka so ne pacAsa (10x15=150) thAya che. pAMcamanI tithino prazna che, tethI cAra tithio vyatIta thayelI hovAthI temAM (150+4) cAra meLavavA. eTale eka so ne copana (154) thayA. ATalA kALe be avamatithi gayelI hovAthI, temAMthI be bAda karatAM zeSa eka so ne bAvana (154-2=152) rahe che. tene Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 kayA divase kayu nakSatra hoya? tasya vyazItyA bhAge ya-drUpamekamavApyate / tardhvaM nyasyate zeSAM saptatiM ca nyasedadhaH // 928 // kRtazcaturguNo labdha-rAziratraikalakSaNaH / catvAraH saptatizcordhvA-dhobhAvena sthitA iha // 929 / / athoparitanAdrAzeH stokatvAdekaviMzatiH / zoDhuM na zakyate tenA-dhaHsthAtsaptatilakSaNAt // 930 // ekaM rUpaM samAdAya saptaSaSTiguNIkRtaM / nikSipedUrdhvage rAzau tajjAtA saikasaptatiH // 931 // ekonasaptatizcAdha-stiSThedrAzerathordhvagAt / zodhitAyAmabhijita: satkAyAmekaviMzatau // 932 // paMcAzacchiSyate'dhaHsthA-drAzezca saptaviMzatau / zodhitAyAM bhacakrasya dvicatvAriMzadAsthitA // 933 // zodhyate caurdhvagAdrAzeH punarapyekaviMzatiH / rAzeradhastanAtsapta-viMzatirbhagaNasya ca // 934 // vyAzIthI bhAgatAM bhAgamAM eka Ave che, tene upara sthApavo. zeSa rahelA sIterane nIce sthApavA. () pachI bhAgamAM AvelA ekane cArathI guNatAM (441=4) cAra thayA, tene upara sthApavA ane nIce sItera sthApavA. (-). have uparano rAzi alpa hovAthI temAMthI ekavIza bAda thaI zakaze nahIM; tethI nIcenA rAzi sIteramAMthI eka laI tene saDasaThe guNI uparanA rAzimAM bheLavyA tyAre ekotera (71) thayA. (741=07+4=71) ane nIceno rAzi ogaNotera rahyo (C) pachI uparanA rAzi ekotaramAMthI abhijita saMbaMdhI ekavIza bAda karIe, tyAre pacAza (71-11=50) zeSa rahyA, ane nIcenA (69) rAzimAMthI satyAvIza bAda karIe tyAre, betAlIza zeSa rahyA (9-27=42, ). pharIthI uparanA rAzi (50)mAMthI ekavIza bAda karatAM ogaNatrIza zeSa rahe che, ane nIcenI rAzi (42)mAMthI satyAvIza bAda karatAM paMdara zeSa rahe che (-). pachI uparanA rAzimAMthI pharIthI ekavIza bAda karIe tyAre ATha zeSa rahyA. te upara sthApavA (). nIceno rAzi je paMdara che temAMthI satyAvIza, bAvIza ke aDhAra bAda karI zakAya tema nathI, paraMtu te bAda karI zakAya che, tethI paMdaramAMthI tere bAda karatAM zravaNathI punarvasu parvatanA tera nakSatro bAda karyA kahevAya. bAkI rahelA bene trIzathI guNAtAM (2830=) thayA, temAMthI puSyanA paMdara sahita trIza muhUrta eTale pastALIza bAda karavA, tyAre paMdara (40-45=15) zeSa rahe che. te madhAnA muhUrto jANavA. have uparanA rAzimAM je ATha Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kAlaloka-sarga 28 ekonatriMzadUrdhvaM syA-dadhaH paMcadaza sthitAH / ekaviMzatisthA -drAzerbhUyo'pi zodhyate // 935 // aSTau tato'vaziSyate rAzAvUrdhvaM vyavasthite / teSAM ca purato vakSye-'vaziSTAM parikarmaNAM // 936 // rAzeradhastAcchakyaMte zoddhaM paMcadazAtmakAt / na saptaviMzativiMzatirnASTAdazApi na // 937 // trayodaza tu zakyate zoddhaM teSAM ca zodhane / zrutyAdyAdityAMtabhAni zuddhAni syustrayodaza // 938 // zeSAcca dvitayAtriMzadguNAtpuSyo vizodhyate / muhUttaistriMzatA paMca-dazabhissArddhameva ca / / 939 / / ye paMcadaza ziSyaMte maghAnAM te muhUrttakAH / athordhvarAzau saMtyaSTau teSu triMzadguNeSu ca // 940 // catvAriMzA dvizatIsyAt saptaSaSTyA harecca tAM / labdhAstrayo muhUrtAstAn kSipedrAzAvadhastane // 94 / / aSTAdaza muhUrtAH syu-stadbhAgAH saptaSaSTijAH / ekonacatvAriMzacca tadeSa praznanirNayaH // 942 // aSTAdazasu bhuktesu muhUrteSvamRtAMzunA / maghAnAmadhikaikona-catvAriMzallaveSviha // 943 / / yugasya prathame varSe dazaparvavyatikrame / udeti sUryaH paMcamyA-mahorAtre'pi tAvati // 944 // cha tene trIze gurAvAthI 5so ne yANA (8x30=240) thAya. tene sa.sa4 (77) bhAndi mama tra (240 +5=3) muhUrta bhane zeSa (38) bhAvyA, tene naayen| zima (15i) meNA ; tethI maDha2 (18) muhUrta thayA. nIye zeSa. 238 // morayANI che, te sa'sahIyA mAcha. (), tethI praznano javAba e Avyo ke-caMdra maghA nakSatranA aDhAra muhUrto ane saDasaThIyA ogaNacALIza aMzo bhogave tyAre yuganA pahelA varSamAM daza parva vItI gayA bAda pAMcamane divase ane teTalA ahorAtre sUryano 645. thAya che.825-844. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuganI AdimAM prathama rAtrie kayuM caMdra nakSatra hoya? ahorAtre yugasyAdye pratipatsaMjJake tithau / caMdrasaMbaMdha nakSatraM kimatra pratipAdyate // 945 // caturviMzaM zataM saMkhyA pAzcAtyayugaparvaNAM / aSTAdazazatI SaSTi-yuk syAtpaMcadazAhatA / / 946 // triMzato'vamarAtrANA - metasyAH pAtane bhavet / aSTAdazazatI triMzA sA dvyazItyA vibhajyate // 947 // labdhAM dvAviMzatiM nyasyopari kuryAccaguNAM / aSTAzItirbhaveccheSA - madhaH SaDviMzatiM nyaset // 948 // rAzeraSTAzItirUpA-dekaviMzatizodhane / saMjAtAbhijita: zuddhiH saptaSaSTistu ziSyate // 949 // kalpitaitAvadaMzatvA-tayA caikaM bhaveduDu / tasmiMzca bhe'dhastyarAzau kSipte svAtsaptaviMzatiH // 950 // syAtsaptaviMzaterbhAnAM zuddhiraGkAdatastataH / zrutyAdInyuttarASADhA - ntAni zuddhAni bhAnyataH // 951 // pUrvoktanirNayo'yaM tadyadyugasyAdime dine / sUryodaye zazI yogaM prApnotyabhijitA saha // 952 // prazna :- yuganA pahelA ahorAtre eTale ekamanI tithie caMdranuM kayuM nakSatra Ave ? 945. 88 24 uttara :- pahelAnA yuganA eka so ne covIza parvane paMda2thI guNatAM aDhAra so ne sATha (124x15=1850) thAya che. temAMthI trIza avamarAtrI bAha 42tAM khaDhAra so ne zrIza (187030=1830) rahe che. tene jyAzIthI bhAgavA. (1830 / 82=22, zeSa 28) tene upara sthApana jharI yAre gueAtAM (22x4=88) ahayAzI thAya, zeSa rahesA chavIzane nIce sthApana ravA (5). pachI ahyAzInA rAzimAMthI ekavIza bAda karatAM abhijitnI zuddhi thaI, bAkI saDasaTha (88-21=67) rahyA, kemake tenA teTalA aMzonI ja kalpanA karelI che ane te bAkInA saDasaTha aMzanuM eka nakSatra thAya che; tethI te nakSatrane eTale ekanI saMkhyA nIcenA rAzi (26)mAM bheLavatAM satyAvIza (27) thAya che. A aMkathI satyAvIza nakSatronI zuddhi thAya che; tethI zravaNathI uttarASADhA sudhInAM nakSatronI zuddhi thAya che. tethI praznano nirNaya e thayo ke-yuganA pahele divase sUryodaya samaye abhijitnI sAthe caMdrano yoga thAya che. 946-952. 149 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 kAlaloka-sarga 28 yugasyAhni dvitIyasmin dvitIyAyAM tithAvatha / caMdreNa yuktaM nakSatraM kiM syAdityatra kathyate // 953 // pratipallakSaNaikaivA-tikrAMtA tithiratra yA / vyazItyA bhajanaM sA na kSamate yattanIyasI // 954 // tadetasyAH saptaSaSTiH karttavyAH zakalAstataH / RkSasyAbhijitaH prAjJaiH zodhanIyaikaviMzatiH // 955 // zeSA tiSThati SaTcatvA-riMzatsA triMzatA hatA / kartuM muhUrtAn sAzIti-strayodazazatI bhavet // 956 // saptaSaSTyA vibhAge'syA labdhA muhUrttaviMzatiH / catvAriMzanmuhUrtAMzAH ziSyaMte saptaSaSTijAH // 957 // tatazca - sacatvAriMzadaMzAyAM zrutermuhUrttaviMzatau / bhuktAyAmiMdunodeti dvitIye'hni yuge raviH // 958 // evaM sarvatrApyanyatra karaNabhAvanA kAryA / iti caMdranakSatraprakaraNaM // aSTAdazamuhUrttADhya-mahorAtracatuSTayaM / bhuktvA puSyasya paMcApi svAbdAnyArabhate raviH // 959 // prazna :- yuganI zarUAtathI bIje divase eTale bIjanI tithie karyuM nakSatra caMdrayukta hoya ? 853. uttara :ahIM vyatIta thayelI tithi eka paDavAnI ja che, te alpa hovAthI tene bAzIthI bhAgI zakAya nahIM tethI tenA saDasaTha aMzo karavA. pachI temAMthI abhijitanA ekavIza aMza bAda karavA. (67-21=46) bAkI chaMtAlIza rahyA, tene muhUrta karavA mATe trIzathI guNavA tyAre teraso ne meMzA (45x30=1380) thAya. tane sasa4thI mAtai vIza muhUrta sAvyA bhane me muhuurtn| saDasaThIyA cALIza aMza zeSa rahyA. (1380 63=20, 40 zeSa) tethI praznano nirNaya e thayo ke-zravaNanA vIza muhUrta ane upara saDasaThIyA cALIza aMza caMdra bhogavI rahe, tyAre yugane bIje divase sUryano 45 thAya che. 854-858. A pramANe bIje sarva ThekANe karaNanI bhAvanA karavI. Iti caMdranakSatraprakaraNa. sUrya puSya nakSatranA cAra ahorAtra ane aDhAra muhUrta bhogavIne potAnA pAMca varSono prAraMbha 43 cha. 858. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakSatranAM muhUrta Adi 151 caturviMzatyA muhUrte-radhikA bhuktazeSakAH / bhavaMtyaSTAhorAtrA-stadA puSyasya bhAsvataH // 960 // tatazca - syuAdazamuhUrtADhyA ahorAtrAstrayodaza / tathA syuH SaDahorAtrA muhUrttAzcaikaviMzatiH // 961 // ahorAtrA viMzatizca muhUrttatritayAdhikAH / samArddhasArddhakSetrANAM bhAnAM bhogaH kramAdraveH // 962 // evaM bhaiH saptaviMzatyai-kaSaSTiyukazatatraye / ahrAmatIte'rkAbdaM syA-dekaSaSTitame dine // 963 // dvAdazAnAM muhUrtAnAM pUrtI pUrNI punarvasU / puSyasyASTAdaza tato muhUrtAstaddine gatAH // 964 // tataH paraM ca puSyasyA-tIte dinacatuSTaye / pUrNArkAbdasya SaTSaSTi-yuktA dinazatatrayI // 965 // sukhAvabodhAya cAtra yantrakamyathArkoDuvyavasthaiva-mekasyAbdasya darzitA / paMcAnAmapi varSANAM tathA jJeyA yuge budhaiH // 966 // te vakhate puSya nakSatranA ATha ahorAtra ane covIza muhUrto sUrya bhogavyA vinAnA bAkI rahyA che ema jANavuM. 960. tethI sUryane samanakSatrano bhoga tera ahorAtra ane bAra muhUrtano che, ardhanakSatrano bhoga che ahorAtra ane ekavIza muhUrtano che; tathA sArdhanakSatrano bhoga vIza ahorAtra ane traNa muhUrtano cha. 861-862. A pramANe satyAvIze nakSatro sUrya vaDe bhogavAI jAya tyAre traNa so ne ekasaTha ahorAtra pUrA thAya che. tyArapachInA bAsaThame divase bAra muhUrta jAya, tyAre punarvasu nakSatra pUrNa thAya che, tethI te hivase pInA saTA2 muhUrta puSyana gayA, mema. A. 63-864. - tyArapachI puSyanA cAra ahorAtra vyatIta thAya tyAre sUryavarSanA traNa so ne chAsaTha ahorAtra pU thAya che. 865. A bAbata sukhethI jANavA mATe pAchaLanuM yaMtra jovuM. jema A pramANe sUryanA nakSatronI vyavasthA eka varSane mATe batAvI, te ja rIte paMDitoe eka yuganA pAMca varSonI jANavI.966. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 abhijit nakSatranA muhUrta nakSatra nAma A ahorAtra muhUrta aho.sakaLa muhUrta sakaLa ' 187 U sama 9 ? ? ? 200 18 sama 30 zeSa T 24 7 - azleSA| 0 ardha 15 azleSA mA sama 30 ba 0 ka ka che 21 15 15 cha sama 30 21 220 21 cha ja cha cha | 9 _chu__ sama pU. phA. 42 9 m 12 234 sArdha 45 3. G_re_ _ _ 20 3 12 sArtha 45 20 3 2 h 254 zo. sama 30 hasta 13 12 75 24 sama 19 = ? 12 sAthe sama ardha sama 30 45 30 15 citrA | svAti |vizAkhA anurAdhA jyeSThA 237 18 13 x 4 ba ardha sama ardha sArdha 15 30 15 30 45 30 30 dhaniSThA zatabhiSA pUrva bhA. u.bhA. revatI azrvinI bharaNI | kRttikA rohiNI mRgazira | Ardra |punarvasu | puSya prA. 13 S 13 20 13 20 4 sama . 30 13 12 281 5 2 | d cha de che na na na 20 287 >> 116 7 zo. sama 12 301 cha 3 ma ma ma m 3 321 ', pha zo na 1 sama 12 sama 30 mULa 13 12 149 15 18 e ba artha sAdha 15 45 21 334 341 sama sArdha 30 45 dhA. u.mA. cha cha cha 9 162 3 , " 40 *_y = zo. sama 18 399 2 152 kAlaloka-sarga 28 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 sUrya nakSatra jANavAnuM karaNa jJAtuM sUryasya nakSatraM vivakSitatithAvatha / karaNaM procyate pUrvA-cAryadarzitayA dizA // 967 // yuge'tItaparvasaMkhyA prAgvatpaMcadazAhatA / vivakSitadinAtpUrva-matItaistithibhiryutA // 968 // gatairavamarAtraizca varjitAtha tribhiH zataiH / vibhajyate sA SaTSaSTyA-dhikairlabdhaM ca vatsaraH // 969 / / zeSaM bhavati yattasmA-dyathArha vakSyamANakaM / saMzodhyate zodhanakaM gatanakSatrasUcakaM // 970 // saSaTSaSTyA trizatyA'lpA bhAgaM cenna kSameta sA / tadA zodhyaM zodhanaka-mAdAvevAtra saMbhavat // 971 // caturviMzatyA muhUrte-radhikaM divasASTakaM / puSyasya syAcchodhanaka-mathAnyeSAM taducyate // 972 // rAtriMdivAni dvASaSTi-rmuhUrtA dvAdazopari / uDUnAmuttarAphAlgunyatAnAM zodhanaM bhavet // 973 / / have ISTa tithine divase sUryanuM kayuM nakSatra haze? te jANavA mATe pUrvAcAryoe batAvelI dizA pramANe karaNa kahIe chIe. 967. yuganA prAraMbhathI jeTalA parva gayA hoya, tene pUrvanI jema paMdarathI guNavA. pachI temAM ISTa divasanI pUrve jeTalI tithio gaI hoya, teTalI bheLavavI. temAMthI avarAtra jeTalA gayA hoya, teTalA bAda karavA. pachI tene traNaso ne chAsaThathI bhAgavA, bhAgamAM je Ave te varSa jANavA. je zeSa rahyA hoya, temAMthI saMbhava pramANe AgaLa kahIe te rIte bAdabAkI karavI tema karavAthI gayelA nakSatranI sUcanA thAya che. 968-970. jo kadAca te saMkhyA alpa hovAthI traNa so ne chAsaTha bhAgI na zakAya, to prathama ja je saMbhavatuM hoya, te zodhanaka karavuM (bAdabAkI karavI). 971. bAdabAkInI rIta A pramANe che - puSya nakSatra bAda karavuM hoya, to ATha divasa ane covIza muhUrta bAda karavA. have bIjA nakSatronI bAdabAkInI rIta kahe che. 97ra. AzleSAthI uttarAphAlganI sudhInA bIjAM cAra nakSatro bAda karavAM hoya, to bAsaTha rAtridivasa ane bAra muhUrta bAda karavAM. hastathI vizAkhA sudhI bIjAM cAra nakSatro bAda karavA hoya, to eka Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 kAlaloka-sarga 28 bhAnAM vizAkhAMtAnAM ca SoDazAbhyadhikaM zataM / bhAnAM tathottarASADhAM-tAnAM tryazItiyuk zataM // 974 // catuHpaMcAzadadhika-mahorAtrazatadvayaM / SaNmuhUrttAdikaM prauSTha-padAMtAnAM vizodhanaM // 975 // ekaviMzatisaMyukta-mahorAtrazatatrayaM / SaNmuhUrttayutaM rohiNyaMtAnAM zodhanaM mataM // 976 // ekaSaSTyAsamadhika-mahorAtrazatatrayaM / / syAd dvAdazamuhUrtADhyaM punarvasvaMtazodhanaM // 977 // vinA puSyaM zodhanakAyamUni nikhilAnyapi / adhyarddhakSetranakSatrA-vadhikAni bhavaMti vai // 978 // yathArha ca zodhanake zodhite ziSyate'tra yat / ekAdIni tato bhAni zodhyAni svasvamAnataH // 979 // svasvamAnaM cArddhakSetrAdInAM nakSatrANAM prAguktameva / evaM kramAcchodhyamAnaM yannakSatraM na zudhyati / tadvartamAnaM nakSatraM jJeyaM tasyAM tithau raveH // 980 // so ne soLa rAtridivasa bAda karavA. anurAdhAthI uttarASADhA sudhInA bIjAM pAMca nakSatro bAda karavA hoya, to eka sone tyAthI rAtridivasa bAda karavA. zravaNathI uttarAbhAdrapada sudhInA bIjAM pAMca nakSatra (abhijita sahita) bAda karavA hoya, to baso ne copana ahorAtra ane cha muhUrta bAda karavAM. revatIthI rohiNI sudhInA bIjA pAMca nakSatro bAda karavA hoya, to traNa so ne ekavIza ahorAtra ane cha muhUrta bAda karavA, ane punarvasu sudhInA nakSatro bAda karavA hoya, to traNa so ne ekasaTha ahorAtra ane bAra muhUrta bAda karavA. 973-977. puSya sivAya bAkInAM sarva nakSatro saMbaMdhI sarva bAdabAkIo sArdhakSetrI nakSatra sudhI thAya che. 978. saMbhava pramANe bAdabAkI karatAM je zeSa rahe, temAMthI potapotAnA mAna pramANe ekAdi nakSatro bAda 72vA. 878. arthakSetra vigere nakSatronuM potapotAnuM mAna prathama kahyuM che, te jANavuM. A pramANe anukrame bAdabAkI karatAM je nakSatra bAda na thaI zakatuM hoya, te nakSatra te tithie sUryana parte che-oma puM. 880. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 sUrya nakSatra zodhavAnuM udAharaNa udAharaNaM cAtra-yugasya prathame varSe dazaparvavyatikrame / paMcamyAM sUryanakSatraM kimityatra nirUpyate // 981 // atItaparvaNAM saMkhyA yAstyatra dazalakSaNA / sA paMcadazanighnA syA-tpaMcAzadadhikaM zataM // 982 // catu:paMcAzaM zataM syA-ttadgataistithibhiryu / zataM ca syAd dvipaMcAza-mavamadvitayojjhitaM // 983 // saSaTSaSTyA trizatyA tadbhAgaM na sahate kRzaM / tata Adita evAtra zodhanopakramo'rhati // 984 / / saMbhavecchodhanaM cAtra SoDazAbhyadhikaM zataM / vizAkhAMtAni zuddhAni bhAni jJeyAni tena ca // 985 / / zeSa tiSThati SaTtriMzat tataH zuddhyati rAdhikA / yA dvAdazamuhUrtADhya-trayodazadinAtmikA // 986 // dvAviMzatirdinAH zeSAH sASTAdazamuhUrttakAH / SaDdinyA'thaikaviMzatyA muhUrteH zuddhamiMdrabhaM // 987 // zeSA dinA: paMcadaza muhUrtA saptaviMzatiH / tebhyaH zuddhaM mUlabhaM ta-nmAnato rAdhikopamaM // 988 // udAharaNa - yuganA pahelA varSamAM daza parva gayA pachI pAMcamanI tithie kayuM sUryanakSatra bhAve ? mA nano 415 mApe cha. 881. ahIM je vItI gayelA daza parva che, tene paMdarathI guNatAM eka so ne pacAsa (15) thAya che. tabhApAyabhanIyahovAthI, vItIyelI // 2 tithimo bheravI, tyAre se sone yopana (150+4=154) thayA. temAMthI be avamatithio gayelI hovAthI, be bAda karatAM bAkI eka so ne bAvana (1542152.) 2tyA. mA. saMdhyA satya hopAthI, tene tr| so ne ch|stte (358) mA ya ma nathI, tethI prathamathI ja bAdabAkIno krama karavo ahIM yogya che. ahIM A (152)mAMthI eka so ne soLa (11) bAda thaI zake tema che, tethI vizAkhAparvatanAM nakSatro bAda karyA, ema jANavuM. te pramANe bAda karatAM zeSa chatrIsa (36) rahe che, temAMthI tera divasa ane bAra muhUrtanA pramANavALuM rAdhikA (anurAdhA) nakSatra bAda karatAM, zeSa bAvIza divasa ane aDhAra muhUrta rahe che. temAMthI Idra nakSatra (jyeSThA)nA cha divasa ane ekavIza muhUrta bAda karatAM, bAkI paMdara divasa ane satyAvIza muhUrta zeSa rahe che. temAMthI anurAdhAnA pramANavALA nakSatranA tera divasa ane bAra muhUrta bAda karatAM, bAkI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zeSau dvau paMcadazabhi-muhUrteradhika dinau / etau ca pUrvASADhAyA - stadA bhuktau vivasvatA // 989 // yuge'kaDunirNayo'yaM dazaparvavyatikrame / jJeyastithau ca paMcamyA - mevaM sarvatra bhAvanA // 990 // yuge'tha pauruSImAnaM jJAtuM kara barddhamAnaM hIyamAnaM yAmye saumye'yane kramAt // 999 // zaMkuH puruSazabdena syAddehaH puruSasya vA / niSpannA puruSAttasmAtpauruSItyaNi siddhyati // 992 // tathoktaM naMdIcU kRti / ' ayaM bhAvaH - svapramANA bhavecchAyA yadA sarvasya vastuna: / 'purisotti saMkU purisasarIraM vA, tatra purisAo niphannA porisI tadA syAtpauruSI yAmyA - yanasya prathame dine // 993 // tatazca tasya pauruSyAM tathA chAyA vivarddhate / yathA saumyAyanasyAdau svamAnAdviguNA bhavet // 994 // kAlaloka-sarga 28 be divasa ane paMda2 muhUrta zeSa rahe che. ATaluM pramANa (be divasa ane paMdara muhUrta) sUrya pUrvASADhAnA bhogavyA. tethI yugamAM daza parva gayA pachI pAMcamane divase, A upara kahelA sUryanakSatrano nirNaya jANavo. e ja pramANe sarvatra jANavuM. 982-990. have yugamAM porasInuM pramANa jANavA mATe karaNa batAve che. te porasInuM pramANa dakSiNAyanamAM anukrame vRddhi pAme che ane uttarAyaNamAM hAni pAme che. 991. ahIM puruSazabdathI zaMku (khIlo) kahevAya che, athavA puruSanuM zarIra kahevAya che. te puruSane AzrayIne je thaI, te pauruSI (porasI) kahevAya che, ema siddha thAya che. 992. te viSe naMdIsUtranI cUrNimAM kahyuM che ke-''puruSa eTale zaMku athavA puruSanuM zarIra. te puruSathI je utpanna thaI, te pauruSI kahevAya che.'' Ano bhAvArtha e che. je-jyAre sarva koI paNa vastunI chAyA potAnA ja pramANa jeTalI thAya, tyAre dakSiNAyanane pahele divase te pauruSI thAya che. (porasInuM pramANa thAya che)993. tyArapachI te dakSiNAyananI pauruSInI chAyA anukrame evI rIte vadhe che, ke jethI uttarAyaNane pahele divase potAnA pramANathI bamaNI thAya. 994. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ porasI jANavAnI rIta tathAhi tathAhi - - tataH punastathA chAyA hIyate sarvavastunaH / yathA yAmyAyanAdau sA svasvavastumitA bhavet // 995 / / satryazItizatatamaH svasvamAnasya yoMzakaH / pratyahaM tAvatI vRddhi - ryAmye saumye'yane kSayaH // 996 // caturviMzatyaMgulasya zaMkorbhavati tAvatI / chAyA yAmyAyanasyAdau varddhate pratyahaM tataH // 997 // ekaSaSTivibhaktasyAMgulasyASTau lavA ayaM / bhAgaH zaMkoryathoktasya satryazItizatodbhavaH // 998 // ekaikamaMgalaM kartu - mekaSaSTilavAtmakaM / saMkhyA zaMkoraMgulAnA - mekaSaSTyA nihanyate // 999 // caturdazazatAni syu-catuSSaSTiyutAnyatha / satryazItizatenaiSAM vibhAge'STakamApyate // 1000 // prApyaM trairAzikAdapye- kaSaSTijalavASTakaM / vRddhihAnyoraMgulasya tadapi zrUyatAmiha || 1001 | tyArapachI sarva vastunI chAyA anukrame evI rIte hAni pAmatI jAya, ke jethI dakSiNAyanane pahele divase pAchI te chAyA, potapotAnI jeTalI athavA vastunA pramANa jeTalI ja thAya. 995. 157 dareka vastunA potapotAnA pramANano je eka so ne tryAzImo bhAga (aMza) thAya, teTalI vRddhi dararoja dakSiNAyanamAM thAya che ane uttarAyaNamAM teTalI ja hAni thAya che. 996. te A pramANe--covIza AMgaLanA pramANavALo zaMku karIe, to dakSiNAyanane pahele divase porasI vakhate teTalI ja (covIza AMgaLa ja) chAyA hoya che. tyArapachI pratidina eka AMgaLanA ekasaThIyA ATha aMza vRddhi pAme che. covIza AMgaLanA A aMza eka so ne tryAzI (cha mAsanA divaso) mAMthI utpanna thAya che. te A pramANe-eka eka AMgaLanA ekasaThIyA bhAga ka2vA mATe zaMkunA AMgaLanI saMkhyAne (24 461) ekasaThe guNavI. tema guNatAM cauda so ne cosaTha (1464) thAya che. tene eka so ne tryAzIthI (183) bhAgatAM bhAgamAM ATha Ave che. 997-1000. pratidina vRddhi ane hAninA A AMgaLanA ekasaThIyA ATha bhAga bairAzikanI rIte paNa prApta thAya che, te paNa sAMbhaLo. 1001. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 kAlaloka-sarga 28 satryazItizatenAhnAM caturviMzatirApyate / yadyaMgulAnAmekena kimahnA labhyate tadA // 1002 // trairAzikasthApanA 183-24-1 ekenAMtyena guNita-zcaturviMzatilakSaNaH / madhyarAzistathaivAsthA-dekena guNitaM hi tat // 1003 / / satryazItizatenaiSa na bhaktuM zakyate tataH / chedyachedakayo rAzyo-stribhiH kAryApavartanA // 1004 // rAzicchedyo'STAtmako'bhU-dekaSaSTyAtmakaH paraH / evaM trairAzikAllabdha-mekaSaSTilavASTakaM // 1005 / / sArddhatriMzadahorAtrA-tmake mAse vivasvataH / catuzcatvAriMzameva syAdaMzAnAM zatadvayaM // 1006 // yatastriMzad guNA aSTau catvArizaM zatadvayaM / ahorAtrArddhasya cAMza-catuSkamatra mIlyate // 1007 // catuzcatvAriMzameta-dyatkilAMzazatadvayaM / ekaSaSTyA'sya bhAge syA-daMgulAnAM catuSTayaM // 1008 / / eka so ne vyAzI divasa vaDe covIza AgaLanI vRddhi prApta thAya che, to eka divasa vaDe keTalA bhAMga prApta thAya ? 1002. trizazinI sthApanA-183-24-1. ahIM chellA ekavaDe madhyarAzi covIzane guNavAthI covIza ja Ave che; kemake eke guNavAthI te ja saMkhyA Ave. have A covIzane eka so ne tyAzIthI bhAgI zakAya tema nathI (24 -183) tethI chedya ane chedaka e banne rAzinI traNa vaDe apavartana karavI. (traNe cheda uDADavo). tema karavAthI che| (24) rAzi mA thayo bhane che64 (183) rAzi meM sa6 thayo (). mA prabhArI zazis karavAthI paNa ekasaThIyA ATha bhAga prApta thayA. 1003-1005. eka sUryamAsanA sADatrIsa divasa hoya che, tenA aMzo baso ne cumAlIza (244) thAya che. kemake trIzane ADe guNatAM baso ne cALIza (30x8 240) thAya che temAM ardha ahorAtranA cAra aMzo bheLavatA. tethI baso ne cumALIza (240+4=44) thAya che, tenA AMgaLa karavA mATe ekasaThe mA hevo; tethI y||2 (244 : $1=4) bhAMgaNa sAve. cha. 100-1008. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ porasInI chAyAnI vadhaghaTa 159 tathA cAhuH-'vaDDhae hAyae vAvi mAseNAM cauraMgulaM / ' mANe ti' sUryasenetyartha tribhirmAsairaMgulAni varddhate dvAdaza kramAt / SaDbhirmAsaizva varddhate caturviMzatiraMgulAH // 1009 // caturviMzatyaMgulasya zaMkozchAyA bhavediti / dine saumyAyanasyAye-'STacattvAriMzadaMgulAH // 1010 / / caturviMzatyaMgulasya zaMkozchAyA yathoditA / caturviMzatyaMgulasya jAnorapi tathA bhavet // 1011 / / ata eva ca -dine yAmyAyanasyAdye dvipadA pauruSI bhavet / jAnucchAyApramANA sA mIyamAnA svajAnunA // 1012 // pAdadvitayamAnazca jAnuH syAtpAdamUlataH / dvAdazAMgulamAno'tra pAdo na tu SaDaMgulaH // 1013 // vitastimAnA syAcchAyA mIyamAnA vitastinA / yAmyAyanAdau pauruSyAM pAdo'tra syAt SaDaMgulaH // 1014 // kahyuM che ke-"eka mAsa (porasInI chAyA) cAra AMgaLa vadhe che ane cAra AMgala ghaTe che." ahIM mAsa eTale sUryamAsa jANavo. anukrame traNa mAse bAra AMgala vadhe che ane cha mAse covIza AgaLa vadhe che. 1009. A rIte uttarAyaNane pahele divase covIza AMgaLapramANa zaMkunI chAyA hatI te aDatALIza AMgaLanI thAya che. 1010. je pramANe covIza AMgaLapramANa zaMkunI chAyA kahI, te ja pramANe covIza AgaLanA pramANavALA jAnu (DhIMcaNa)nI paNa teTalI ja chAyA thAya che. 1011. tethI ja dakSiNAyanane pahele divase be pagalAM jeTalI chAyAthI pIrasI thAya che. te chAyA potAnA jAnuvaDe mApIe, to jAnupramANa ja thAya che. 1012. kemake paganA mULathI bharIe to jAnunuM mAna be pAda ja thAya che. ahIM eka pAdanA bAra AMgaLa jANavA, paNa cha AMgaLa jANavA nahIM. 1013. dakSiNAyananA pahelA divasanI porasIe chAyAne jo vetathI mApIe, to te chAyA eka veMta pramANa thAya che. ahIM cha AMgaLano eka pAda jANavo. 1014. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 yugasya prathame'rkAbde varddhate ca tataH kramAt // 1018 / / evaM ca mAghasya kRSNasaptamyAM pauruSI syAccatuSpadA / - tatazca jAnucchAyAyA- maMgulaM varddhate yadA / tadA vitasticchAyAyA - maMgalArddha vivarddhate // 1015 / / laghIyaso vastuno'pi svasvamAnAnusArataH / evaM chAyAvRddhihAnI bhAvanIye svayaM budhaiH || 1016 // ayane dakSiNe vRddhau dhruvakaH syAtpadadvayaM / hAnau ca dhruvakaH saumyA - yane padacatuSTayaM // 1017 // nabhaH kRSNapratipadi dvipAdA pauruSI bhavet / prAguktarItyA kramata- stata Arabhya ca kSayaH // 1019 // dvitIye'bde nabhaH kRSNa- trayodazyAH prabhRtyatha / vRddhirmAzvetaturyAM cAdiM kRtvA bhavetkSayaH || 1020 // tRtIye'bde nabha : zukla - dazamyAM vRddhyupakramaH / mAghakRSNapratipadi kSayasyAdiH prakIrtitaH / / 1021|| tethI jyAre jAnunI chAyAmAM eka AMgaLa vadhe che, tyAre veMtanI chAyAmAM ardha AMgaLa vadhe che. kAlaloka-sarga 28 1015. A ja pramANe paMDitoe potapotAnA pramANa anusAre, nAnI vastunI chAyAmAM paNa vRddhi ane hAni potAnI meLe jANI levI. 1016. dakSiNAyanamAM chAyAnI vRddhi thAya che, tyAre prAraMbhamAM be pAdano ghruvAMka hoya che ane uttarAyaNamAM hAni thAya che, tyAre prAraMbhamAM cAra padano dhruvAMka hoya che. 1017. yuganA pahelA sUryavarSamAM zrAvaNa vada ekame be pAdanI chAyApramANa porasI thAya che. ane tyArapachI anukrame chAyAvRddhi pAme che. 1018, tathA mahAvada sAtame cAra pAdanI porasI thAya che ane tyArapachI prathama kahyA pramANe anukrame hAni pAme che. 1019. yuganA bIjA varSamAM zrAvaNa vada terazathI AraMbhIne vRddhi thAya che ane mahAzudI cothathI AraMbhIne hAni thAya che. 1020. trIje varSe zrAvaNa zudI dazame vRddhinI zarUAta thAya che ane mahA vada ekamanAM hAninI zarUAta kahelI che. 1021. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ porasInuM pramANa jANavAnI rIta vRddhyAraMbhazcaturthe'bde saptamyAM nabhasaH zitau / mAghakRSNatrayodazyA Arabhya ca tataH kSayaH // 1022 // nabha : zuklacaturthyAM ca vRddhyAdiH paMcame'bdake / mAghazubhradazamyAca prArabhya bhavati kSayaH || 1023 // vRddhau kSaye ca satata - maMgalasyaikaSaSTijAH / aSTAMzAH paMcabhAgona - maMgulaM saptabhirdine H || 1024 // saviMzatizataM bhAgAH syuH paMcadazabhirdinaiH / ekaSaSTyaMzayugmonaM taizca syAdaMguladvayaM / / 1025 // yattu - 'aMgulaM sattaratteNa pakkheNaM tu duaMgulaM / ' ityucyate tadvyavahArata iti jJeyaM / zrIuttarAdhyayana sUtravRttau ca 'aMgulaM sattaratteNaM' ityasya vyAkhyAne aMgulaM saptarAtreNa sArddheneti zeSo dRSTavyaH ityuktamasti, tathA cAMgulamekaikaSaSTyaMzanyUnameva syAditi dhyeyaM / 16 1 cothe varSe zrAvaNa vada sAtame vRddhino AraMbha thAya che ane mahAvada terazathI AraMbhIne hAni thAya che. 1022. yuganA pAMcame varSe zrAvaNa zudI cothathI vRddhi zarU thAya che ane mahAsuda dazamathI AraMbhIne hAni thatI jAya che. 1023 A vRddhi ane hAni pratidina eka AMgaLanA ekasaThIyA ATha aMza jeTalI thAya che, tethI sAta divase eka AMgaLamAM pAMca aMza ochA jeTalI vRddhi hAni thAya che. 1024 paMdara divase eka AMgaLanA ekasaThIyA eka so ne vIza aMza jeTalI vRddhi hAni thAya che, tethI be AMgaLamAM ekasaThIyA be aMza ochA jeTalI vRddhi-hAni thAya che. 1025 anya sthaLe je kahyuM ke--''sAta rAtrivaDe eka AMgaLa ane eka pakhavADIye be AMgaLa vRddhi ane hAni thAya che.'' te vyavahArathI kahyuM che--ema jANavuM. zrIuttarAdhyayanasUtranI TIkAmAM--''sAta rAtrivaDe eka AMgaLa.'' A zabdonI vyAkhyAmAM--'sArdha eTale ardha sahita sAta rAtra ema (ardhazeSano) adhyAhAra jANavo'' ema kahyuM che. AthI dareka AMgaLa ekasaThIyA eka aMza ochuM jANavuM. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 triMzatA ca dinaizcatvAriMzamaMzazatadvayaM / caturbhirakaSaSTyazai - stenonA caturaMgulI // / 1026 // ahorAtrArddhasya bhAga-catuSkayasyAtra yojane / sArddhayA triMzatAhnAM syAtpUrNAMgulacatuSTayI // 1027 // eka: pAdastribhirmAse - vRddhihAnyorbhavediti / ayanena ca pUrNena bhavatyevaM padadvayaM // / 1028 // idamarthalezato naMdIvRttyAdau / yattu jyotiSkaraMDAdau vRddhihAnyornirUpitAH / catvAro'trAMgulasyAMzA ekatriMzatsamudbhavAH / / 1029 // tAtparyabhedastatrApi na kazciditi bhAvyatAM / yatastithIn puraskRtya tatreyaM paddhatiH kRtA / / 1030 // ahorAtrAn puraskRtya pUrvamuktA ca paddhatiH / hAnivRddhiphalaM tvatra na kiMcidapi bhidyate // 1031 // tathA hyekatriMzatA syu- stithibhiH paripUrNakAH / sArddhAstriMzahorAtrA - stacca prAk suSThu bhAvitaM // 1032 // tathA trIza divase ekasaThIyA baso ne cALIza aMza vRddhi ane hAni thAya che; tethI cAra AMgaLamAM ekasaThIyA cAra aMza ochA jeTalI vRddhi ane hAni thAya che.1026. bAkInA ardha ahorAtranA ekasaThIyA cAra aMza temAM nAkhavAthI sADItrIza divase cAra AMgaLa paripUrNa vRddhi-hAni thAya che. 1027. e rIte gaNatAM traNa mAse eka pAda chAyAnI vRddhi-hAni thAya che ane saMpUrNa ayane (cha mAse) be pAda chAyAnI vRddhi-hAni thAya che. 1028. A pramANe naMdIsUtranI TIkAdimAM A artha saMkSepathI kahyo che. je jyotiSkaDaMDAdimAM A vRddhi ane hAninI bAbatamAM eka AMgaLanA ekatrIzIyA cAra aMza kahelA che, temAM paNa tAtparyathI kAMI paNa bheda nathI--ema jANavuM; kAraNake tyAM tithine AzrayIne evI rIta batAvI che. 1029-1030. kAlaloka-sarga 28 upara batAvelI rIta ahorAtrane AzrayIne kahI che, tethI ahIM vRddhi ane hAninA kAryamAM kAMI paNa bheda paDato nathI. 1031. te A pramANe-ekatrIza tithivaDe sADItrIza ahotra paripUrNa thAya che, ema AgaLa sArI rIte (vistArathI) siddha karyuM che. 1032. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ porasInuM pramANa jANavAnI rIta tathAhi -- tatsArddhatriMzatAhnAM syA- dyathAMgulacatuSTayaM / tathaikatriMzatApi syA-ttithibhistaccatuSTayaM // 1033 // catvAra ekatriMzaddhnA -zcaturvizaM zataM bhavet / ekatriMzadvibhakte'smin syAdaMgulacatuSTayaM // 1034 // mAse mAse raverevaM tithyarddhAdhikyamUhyatAM / ahorAtraikaSaSTau syu- rdvASaSTistithayo yathA || 1035 // tryazItyADhyamahorAtra - zataM yadayane'yane / bhavettatra tithInAM ta- tvaDazItyadhikaM zataM // 1036 // ekatriMzadvibhaktasyAM - gulasyAMzacatuSTayaM / vRddhihAnyoryaduktaM ta-llabhyaM trairAzikAdapi // 1037 // SaDazItyAtiriktena tithInAM zatakena cet / hAnivRddhyoraMgulAnAM caturviMzatirApyate // 1038 // tadaikatithyA kiM prApyaM - rAzitrayamidaM likhet / aMtyenaikena madhyastho rAziratra nihanyate // 1039 // caturviMzatireva syAdekena guNitaM hi tat / SaDazItizatenAlpo bhaktuM nArhatyayaM tataH / / 1040 // tethI jema sADItrIza ahorAtra vaDe cAra AMgaLa vRddhi-hAni thAya che tema ahIM ekatrIza tithi vaDe yAra jAMgaNa vRddhi-hAni thAya che. 1033. 163 te A pramANe--cArane ekatrIzathI guNatAM eka so ne covIza (124) thAya, ane tene ekatrIze bhAgatAM bhAgamAM cAra AMgaLa Ave che. 1034. A pramANe sUryanA mahine mahine ardha tithi vadhAre kahevI, tethI ekasaTha ahorAtranI bAsaTha tithikho thAya che. 1035. dareka ayanamAM eka so ne tryAzI ahorAtra Ave che, tyAM tithio eka so ne chAzI Ave che. 1035. tithine AzrayIne vRddhi-hAnimAM AMgaLanA ekatrIzIyA cAra aMza je kahyA, te bairAzikanI rIte paNa AvI zake che. 1037. te A pramANe--jo eka so ne chayAzI tithio vaDe covIza AMgaLanI vRddhi--hAni thAya che, to eka tithie keTalI vRddhi-hAni thAya ? A jANavA mATe A pramANe lakhavuM-18-24-1. ahIM Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 chedyachedakayo rAzyoH SaDbhiH kAryApavarttanA / chedyazcatuSkAtmAnyastu syAdekatriMzadAtmakaH // 1041 // ityekatriMzadudbhUta-maMgulAMzacatuSTayaM / trairAzikabalenApi vRddhihAnyoH samarthitaM / 1042 // athAtra karaNaM yatparvaNo'bhISTatithau pauruSI jJAtumiSyate / tataH pUrvamatItAni parvANIha yugAditaH ||1043 // sryAni paMcadazabhi-guNayettAni tatra ca / abhISTatithiparyaMtAn parvaNo'sya tithIn kSipet ||1044|| hriyate SaDazItyADhya - zatena rAzireSa ca / labdheMke viSame jJeya-matItaM dakSiNAyanaM // 1045 // jJeyaM labdhe same cAMke - 'tikrAMtamuttarAyaNaM / evaM cAtrAyanajJAno - pAya eSa pradarzitaH || 1046 // SaDazItizatenAtha tithirAzau hRte'tra yat / zeSaM syAdathavA bhAgA-lAbhe yatsyAdyathAsthitaM // 1047 // taccaturdhvaM vidhAyaika- triMzatA pravibhajyate / yallabdhaM tAnyaMgulAni yaccheSaM teMgulAMzakAH ||1048 / / chellA ekavaDe madhyano rAzi (24) guNavo, tethI covIza ja thAya; kemake eke guNavAthI te ja aMka Ave che. pachI A (24)no aMka nAno hovAthI tene eka so ne chayAzIthI bhAgI zakAto nathI, tethI chedya ane chedaka e be rAzinI chavaDe apavattanA karavI (chae cheda uDADavo); tethI chegha rAzi yAra bhane cheu rAzi kheDatrIza (3) Ave che. 1038 - 1041. A pramANe eka AMgaLanA ekatrIzIyA cAra bhAga vRddhi-hAnimAM airAzika dvArA paNa siddha thAya che. 1042. kAlaloka-sarga 28 have porasI jANavAnuM karaNa kahe che. -je parvanI ISTa tithie porasI jANavAnI IcchA hoya, te tithinI pahelAM yuganI zarUAtathI jeTalA parva vItI gayA hoya, tene paMda2thI guNavA, temAM ISTa tithi sudhInI cAlatA parvanI tithio nAkhavI. te rAzine eka so ne chayAzIthI bhAga devo. bhAgamAM viSama (kheDI) khaMDa khAve to dRkSiNAyana vItI gayuM che, khema bhagavu ane bhAgamA sama (jeDI) aMka Ave to uttarAyaNa vItI gayuM che, ema jANavuM. A pramANe ayana jANavAno upAya batAvyo. 1043 - 1045. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 porasInuM pramANa jANavAnI rIta yAmyAyane dhuvAMko'sti yaH pAdadvayalakSaNaH / syAttatraitAvato vRddhau pauruSyahni vivakSite // 1049 // saumyAyane dhuvAMko'sti yazcatuSpAdalakSaNaH / tatazcaitAvato hAnau pauruSyahni vivakSite // 1050 // yugasya parvaNi prAjJa ! paMcAzItitame nanu / paMcamyAM syAtkatipadA pauruSIti vada drutaM // 105 // atItAnAmiha catu-razItiryAsti parvaNAM / SaSTyADhyA dvAdazazatI sA syAtpaMcadazAhatA // 1052 // paMcamyAM pRSTamiti ca kSipyate tatra paMcakaM / paMcaSaSTiyutAnIti zatAni dvAdazAbhavan // 1053 // SaDazItizatenaiSAM bhAge labdhAzca SaT tataH / SaD gatAnyayanAnyasti sAMprataM dakSiNAyanaM // 1054 / / zeSamekonapaMcAza-dadhikaM zatamasti yat / tasmiMzcaturguNe paMca zatAH SaNNavatispRzaH // 1055 // tithinA rAzine eka so ne chayAzIthI bhAgatA je zeSa rahyA hoya athavA bhAga nahIM cAlavAthI je mUla eka rahyo hoya, tene cAre guNI ekatrIze bhAgavA. bhAgamAM je Ave te AMgaLa ane je zeSa rahe te AMgaLanA aMza jANavA. 1047-1048. dakSiNAyanamAM je be pAdanA dhruvAMka che. temAM teTalA AgaLa ane aMzanI vRddhi karavAthI ISTa divase porasI Ave che. 1049. uttarAyaNamAM je cAra pAdano dhruvAMka che, temAMthI teTalA AgaLa ane aMza bAda karavAthI ISTa divase porasI Ave che. 1050. udAharaNa :- he paMDita ! yuganA paMcAzImA parvamAM pAMcamanI tithie keTalA pagalAnI chAyAe porasI thAya ? eno uttara jaldI kaho.1051. uttara :- ahIM je corAzI parva vyatIta thayAM che, tene paMdarathI guNavAthI bAra so ne sATha (84415=1260) thAya che. temAM pAMcamanI tithi viSe pUcheluM hovAthI pAMca umeravA; tethI bAra so ne pAMsaTha (12685=1265) thAya che. tene eka so ne yAzIthI (186) bhAga detAM bhAgamAM cha Ave che, (125 - 186=6 ane 149 zeSa) tethI cha ayana vItI gayA che ane hamaNAM dakSiNAyana varte che, ema jANavuM. bhAgAkAra karatAM je zeSa eka so ne ogaNapacAsa (19) rahyA Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16: hatAzcaikatriMzatAmI prAptA caikonaviMzatiH / zeSAH saptAMgulAste ca syuryavA aSTabhirhatAH || 1056 // SaTpaMcAzadyavA jAtA-ste caikatriMzatA hatAH / labdhaeko yavaH zeSAH paMcaviMzatiraMzakAH // 1057 // pAda ekonaviMzatyAM - gulaiH saptAMgulAdhikaH / yAmyAyanatvAdetacca varddhanIyaM padadvaye || 1058 / / tataH pAdatrayaM saptAM - gulAnyekastathA yavaH / ekatriMzadbhavA: paMca- viMzatizca yavAMzakAH // 1059 / / paMcAzItitame parva - NyetanmAnA yuge bhavet / paMcamyAM pauruSItyevaM kAryAnyatrApi bhAvanA // 1060 // yuge vA saptanavate: parvaNAM samatikrame / paMcamyAM syAtkatipadA pauruSItyatra kathyate // 1061 // atra SaNNavati: paMca- dazaghnA gataparvaNAM / paMcAhyA svAcchatA: paMca-cArizAzrvaturdaza|06|| che tene cAre guNatAM pAMca so ne channu (149 x4 = 596) thAya che. tene ekatrIze (31) bhAga detAM bhAgamAM ogaNIza (19) Ave che ane (596 31=19 ane zeSa 7) bAkI sAta AMgaLa zeSa rahe che, tene AThe guNavAthI yava thAya che. tethI sAtane AThe guNatAM chappana yava thayA. tene ekatrIze bhAgatAM bhAgamAM eka yava Avyo ane zeSa pacIza aMza rahyA. have bhAgamAM je ogaNIza (19) AMgaLa AvyA che, teno eka pAda ane upara sAta AMgaLa eTaluM pramANa dakSiNAyana hovAthI be pAdamAM vadhAravuM. tethI traNa pAda, sAta AMgaLa, eka yava ane eka yavanA ekatrIzIyA pacIza aMza, ATalA pramANavALI chAyA thAya, tyAre yuganA paMcAzImA parvamAM pAMcamanI tithie porasI thAya che. A pramANe bIje ThekANe paNa jANavuM. 1052-1060. kAlalAkasaga 28 prazna :-yuganA satANuM parva jAya tyAre pAMcamanI tithie keTalA pagalAnI porasI thAya ? 1061. uttara --- ahIM channu parva vItI gayA che mATe channune paMdarathI guNI temAM pAMca umeravAthI cauda so ne pIstALIza (1445) thAya che. tene eka ne chayAzIthI (186) bhAgatAM bhAgamAM sAta Ave che; tethI sAta ayana gayelA hovAthI hamaNAM uttarAyaNa cAle che ema siddha thayuM. 1062-1063. 1. satANunuM parva cAlatuM hoya tyAre ema samajavuM. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ porasInuM pramANa jANavAnI rIta 1 7 SaDazItizatenaiSAM bhAge sapta karaM gatAH / saptAyanI gatA tasmA-tsaMpratyastyuttarAyaNaM // 1063 // tricatvAriMzadadhikaM zeSaM yadvaddhate zataM / tasmiMzcatargaNe paMcazatI syAtsadvisaptatiH // 1064 // vibhaktaikatriMzateyaM prAptA cASTAdazAMgulI / tayA caikaM padaM labdha-madhikAnyaMgulAni SaT // 1065 // zeSAcaturdazAMzA ye syuryavAste'STatADitAH / zatamekaM bhavatyevaM yavAnAM dvAdazottaraM // 1066 / / tasyaikatriMzatA bhAge hRte labdhAstrayo yavAH / zeSAzcaikatriMzadaMzA yavasyaikonaviMzatiH // 1067 // saumyAyanatvAdetacca zodhyaM padacatuSTayAt / tataH syAtpauruSI mAna-mevaM pUrvodite dine // 1068 // paMcAMgulAni dvau pAdau tathA yavacatuSTayaM / ekatriMzadvibhaktasya yavasya dvAdazAMzakAH // 1069 // kiMca - atItatithivijJAnaM pauruSImAnato'yane / yatsyAtrairAzikAyattaM tadapyatra nizamyatAM // 1070 // bAkI eka so ne tetALIza zeSa rahyA che, tene cArathI guNatAM pAMca so ne botera (572) thAya che. tene ekatrIzathI (31) bhAgatAM bhAgamAM aDhAra (18) AgaLa Ave che, temAMthI bAra AMgaLano eka pAda letAM bAkI cha AgaLa vadhe che. bhAgAkAra karatAM je zeSa cauda (14) aMza vadhyA che, tene AThe (8) guNI yava karAya che; tethI eka so ne bAra (112) yava thAya che. tene ekatrIzathI bhAgatAM traNa yava bhAgamAM Ave che ane bAkI eka yavanA ekatrIzA ogaNIza (ka) aMza zeSa rahe che. 1074-1067. A uttarAyaNa hovAthI cAra pAdamAMthI (eka pAda, 6 AMgaLa, 3 yava ane 19 aMza) bAda karavA; tethI ISTa tithie porasInuM mAna ATaluM thAya che. 1068. be 56, 5i in, yA2 jane yavana 2 // 2 aMza (2-5-4-.) mAralI chAyA porasI thAya che. 108. ayanamAM porasInA pramANathI vyatIta tithinuM je jJAna trerAzikathI thAya che te paNa ahIM. samo . 1070. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 kAlaloka-sarga 28 caturbhiraMgulasyaika-triMzadbhAgairyadApyate / / ekA tithistattithaya-zcaturbhiraMgulaiH kati ? // 1071 // aMgulAtmAMtimo rAziH sAvAyAdharAzinA / bhavecchataM caturviMza-mekatriMzadguNIkRtaH // 1072 // etena guNito madhya-rAzirjAta iyanmitaH / / Adyena rAzinA bhAge caikatriMzadavApyate // 1073 / / caturaMgulavRddhAyAM pauruSyAM dhruvakopari / gatA yAmyAyanasyaika-triMzattithaya eva tat // 1074 // dhruvAccatuSpAdarUpA-datha kSINeSvihASTasu / aMguleSu kiyatsaumyA-yanasya gatamucyatAm // 1075 // atrocyate- caturbhiraMgulasyaika-triMzadbhAgaiH kSayaM gataH / tithirekApyate cetta-ttAH katyaSTabhiraMgulaiH // 1076 // sAvarSyAyAMtimo rAzi-rekatriMzadguNIkRtaH / jAyate dve zate aSTacatvAriMzatsamanvite // 1077 / / prazna:- jo AMgaLanA ekatrIzA cAra aMzathI eka tithi thAya che, to cAra AMgaLI vaDe keTalI tithio prApta thAya ? (4x71-1-4). 1071. ahIM AMgaLanA svarUpavALA chellA (4) rAzine savarNa karavA mATe pahelAnA ekatrIzanA rAzivaDe guNatAM eka so ne covIza (124) thAya che. A rAzi vaDe madhyano (1) rAzi guNIe tyAre paNa teTalo ja (124) rAzi thAya che. tene pahelA (4) rAzi vaDe bhAgatAM bhAgamAM ekatrIza Ave che. tethI porasInA pramANamAM dhruvakanI upara cAra AMgaLa vadhe tyAre dakSiNAyananI ekatrIsa (31) tithio gaI-ema siddha thayuM. 1072-1074. prazna:- cAra pAdavALA dhruvAMkamAMthI ATha AMgaLanI chAyA hAni pAme, tyAre uttarAyaNanA keTalA divasa gayA kahevAya ? 1075. uttara :- AgaLanA ekatrIzA cAra bhAga (jeTalI chAyA) kSaya pAme, tyAre jo eka tithi prApta thAya che, to ATha AMgaLanI chAyA hAni pAme tyAre keTalI tithio prApta thAya?(4431-1-8).1076. AnuM savarNapaNuM karavA mATe chellA (8) rAzine ekatrIze guNavAthI baso ne aDatALIza (248) thAya che. (4431-1-248431). A (248) chellA rAzivaDe madhya (1)no rAzi guNatAM eTalo ja (248) aMka Ave che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdha porasInuM pramANa aMtyena rAzinAnena rAzirmadhyo hato'bhavat / iyanmAno'thAyamAdya - rAzinA pravibhajyate // 1078 // dvASaSTirApyate tasmAt dvASaSTistithayo gatAH / jJeyA saumyAyanasyedRk- pauruSI mAnadarzanAt // 1079 // iti paurUSIprakaraNaM pAdonapauruSIrUpA yA pAtrapratilekhanA / prAtaHsyAtsAMgulaiH SaDbhirjyeSThASADhanabhastrike // 1080 // bhAdrAditritaye'STAbhirmArgAditritaye punaH / aMgulairdazabhiH zeSatraye tvaSTAbhiraMgulaiH // 1081|| atredaM tattvaM yatra yatra hi mAsAdau yA yoktA pauruSImiti: / tatra tatroktAMgulAnAM kSepe pAdonapauruSI ||1082 // iti pAdonapauruSI / pauSamAse tanucchAyA navapAdamitA yadi / tadA syAtpauruSI sArddhA mAse mAse tataH kramAt // 1083 // tene pahelA (4) rAzivaDe bhAga devo. tema karavAthI bhAgamAM bAsaTha (62) Ave che, tethI A pramANe porasInA pramANane AzrayIne uttarAyaNanI bAsaTha tithio gaI---ema siddha thayuM. 1077-1079. 169 Iti pauruSIprakaraNa. have pAdona pauruSIrUpa je pAtrapratilekhanAno kALa kahyo che, te jeTha, aSADha ane zrAvaNa-e traNa mAsamAM prAta:kALe cha AMgaLapramANa chAyAvaDe thAya che. 1080. bhAdaravo, Aso, ane kArtika--e traNa mAsamAM ATha AMgaLavaDe, mAgasara, poSa ane mahA--e traNa mAsamAM daza AMgaLavaDe ane bAkInA eTale phAgaNa, caitra ane vaizAkha-e traNa mAsamAM ATha AMgaLapramANa chAyAvaDe pAdonaporasI thAya che. 1081. ahIM tAtparya e che ke, je je mAsanI AdimAM porasInuM je je pramANa kahyuM che, te te pramANamAM ahIM karelA AMgaLo umeravAthI pAdonaporasI thAya che. 1082. Iti pAdonapauruSI. poSa mAsamAM je vakhate zarIranI chAyA nava pagalAMnI thAya, tyAre sArdhapauruSI thAya che. tyArapachI mAse mAse anukrame eka eka pAda (pagaluM) ghaTADavo; tethI ASADha mAsamAM traNa pAdanI chAyAe sADha Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 - ekaiko hIyate pAda - stadASADhe padatrayaM / yathA hAnistatovRddhi-ra -stata: pauSe yathotiM 52084 yadvA pauSe dinArddhe gacchAyA SaTpAdA hIyate tataH / ekaikoMDrirmAsi mAsi cASADhe niSThitAkhilA // / 1087 // etatpAdonapauruSyA - dikaM mAnaM yadIritaM / yatsarvaM svasvarAkAyAM vijJeyaM vyavahArataH || 1088 // iti pUrvArddhaM / iti sArddhapauruSI / paudhe vitasticchAyAtha yadi syAd dvAdazAMgulA / tadA dinasya pUrvArddhaM mAse mAse tataH punaH || 1085 / / dvayordvayoraMgulayo - hanirbhAvyA tataH zucau / madhyAhne syAnna tacchAyA khalamaitrIva mUlataH || 1086 // porasI thAya che. ahIM je pramANe pAdathI hAni karavAnI che, tema zrAvaNathI vRddhi karavI, tethI poSa mAse prathama kahyA pramANe nava pAda Avaze. 1083-1084. kAlaloka-sarga 28 Iti sArdhapauruSI. poSa mAsamAM je vakhate veMtanI chAyA bAra AMgaLanI thAya, tyAre divasano pUrvArdha (purimaDha) pUrNa thAya che. tyArapachI mAse mAse be-be AMgaLanI hAni karavI; tethI aSADha mAsamAM madhyAhna samaye khala puruSanI mitratAnI jema bilakula chAyA rahetI nathI. 1085-1086. athavA poSa mAsamAM madhyAhna samaye zarIranI chAyA cha pAda hoya che. tyArapachI mAse mAse eka eka pAda hAni thatAM, aSADha mAsamAM bilakula chAyA rahetI nathI.1087. A pAdonapauruSI vigerenuM je mAna ahIM kahyuM che, te sarva vyavahArathI potapotAnI pUrNimAe jANavuM. 1088. Iti pUrvArdha. A pramANe meM Aptavacanane anusAre yuganuM kAMIka svarUpa kahyuM che. vizeSa jANavAnI IcchAvALAe Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 sarganI pUrNAhUti ityaM yugasyAbhihitaM svarUpaM, mayAptavAkyAnugamena kiMcit / vizeSabodhaspRhayAlubhistu, jyotiSkaraMDAdyavalokanIyaM // 1089 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakeMdrAMtiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame 'STAviMzaH paripUrNatAmakalayatsargo nisargojjvalaH // 1090 // // iti zrIlokaprakAze'STAviMzatitamaH sargaH samAptaH // zrIrastu // / graMthAna. 1222 a. 21 / jyotiSkaraMDAdi graMtho jovA. 1089. vizvane Azcarya utpanna kare evI kIrtivALA zrIkIrtivijaya vAcakeMdranA ziSya, rAjazrI (mAtA)nA Atmaja ane zrItejapAlanA putra, vinaye je kAvya racyuM che, te jagatanA tattvano nizcaya karavAmAM dIpaka samAna A graMthamAM svAbhAvika ujvaLa evo A aThThAvIsamo sarga pUrNa thayo. 1090. Iti zrIlokaprakAze aNaviMzatitama sargaH Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 2 kAlaloka-sarga 28 kALanA mApa ane nAma saMbaMdhI yaMtra 25 1 sarvathI sUkSma samaya. 21 aDaDAMga 4182119424 aMka 10, biMdu 2 asaMkhya samayanI eka AvalikA. 3 saMkhyAtI AvalikAno 1 ucchavAsa ane 22 aDaDa 3pa1298031616 aMka 12, biMdu niHzvAsa be maLIne eka prANa. 30. 4 sAta prANano eka stoka. 23 avavAMga 29509034655744 aMka 5 sAta stokano eka lava. 14, biMdu 35 6 satyotera lavanuM eka muhUrta (be ghaDI) 24 avava 2478758911082496 aMka 7 trIza muhUrtanuM eka ahorAtra. 16, biMdu 40 8 paMdara ahorAtre eka pakSa. 25 hUhUkAMga 208215748530929664 aMka 18, biMdu 45 9 be pakSano eka mAsa. 26 hUhUka 17490122876598091776 10 be mAsanI eka Rtu. aMka 20, biMdu 50 11 traNa RtunuM eka ayana. 27 utpalAMga 1469170321634 2312 be ayananuM eka varSa 9709184 aMka 22, biMdu 55 13 pAMca varSano eka yuga. 28 utpala 1234103070172714 vIza yuge so varSa 6135571456 aMka 24, biMdu 60 15 daza soe eka hajAra varSa 29 pamAMga 103664657894pa119516 so hajAre eka lAkha varSa. 388002304 aMka 26, biMdu 65 17 corAzI lAkha varSe eka pUrvAga. 30 pa% 87078312631390041- 8400000 aMka 2, zUnya pAMca. have 2592193536 aMka 27, biMdu 70 pachInA aMko prathamanA aMkane 84 lAkha vaDe 31 nalinAMga 731457821036734 guNavAthI Ave che tethI te pramANe guNavA 657744257024 aMka 29, biMdu 75 18 84 lAkha pUrvAge eka pUrva, aMka 4, biMdu 3ra nalina 14424573927088131110. 70,56,000,0000000 250517590016 aMka 31, biMdu 80 19 truTitAMga 592704 aMka 6, biMdu 15 | 33 arthanipUrAMga pa141166427987520 truTita 49787136 aMka 8, biMdu 20 4030145043477561344 aMka Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 kALanuM mApa 33, biMdu 85 34 arthanipUra 4335379793629533 8532183652115152896 aMka 35, biMdu 90 35 ayutAga 36417190266488084 36703426777672843264 aMka 37, biMdu 95 36 ayuta 305904398238499 9086830878493245188341 76 aMka 39, biMdu 100 37 nayutAga 2569596945203399 232937937934325958207 0784 aMka 41, biMdu 105 38 nayuta 2158461433970855 355667867864833804893 94pa856 aMka 43, biMdu 110 39 prayutAMga 1813107604pa3papa1 84987610,9806460396110 91451904 aMka 45, biMdu 115 40 prayuta 152301038787983papa38 959 2475654 2 6 73 2733 1681959936 aMka 47, biMdu 120 41 cUlikAMga 1279328725760261 852725767954958455495 86128434624 eka49, biMdu 125 42 cUlikA 10746361296386199 56289645082165102 6 16 para347909308416 aMka pa1, biMdu 13) 43 zIrSaprahelikAMga 9026943488964 407632833818690186861978 797224381906944 aMkapara, biMdu 135 44 zIrSaprahelikA 75823253073010 2411579735699756964062 18966848080183296 aMka 54, biMdu 140 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 kAlalokaprakAza sarga 28-aMge vivecana (A vivaraNa suzrAvaka hIrAlAla amRtalAla zAhe karela. te junI AvRttinI zarUAtamAM ApeluM, paNa teno upayoga abhyAsI vargane khyAla na AvatAM rahI jato-evuM paMDitajIo tathA upakArI vaDIla pUjyo pAsethI jANavAM malatAM, sarga 28 pachI tarata ja chapAvI rahyA chIe, jethI upayogI thaze. jyotiSa viSayaka jJAna na hovAthI, je rIte lakhANa hatuM temaja chapAvyuM che. -saMpAdaka) "prAcIna kAlaloka-sarga 28 jyotip ''lokaprakAza'' granthamAM je je vastu saMgRhIta thaI che, te saMkSepathI sarga 37mAM jaNAvI che. ahIM ame mAtra sarga 28nA keTalAka bhAga para vevecana karyuM che. 1.kAlalokaprakAzanA aThyAvIzamA sarganuM mahattva vividha rIte che. te sarcamAM pUrvapraNIta jaina Agamo ane jyotiSa viSayaka granthonuM sarala saMskRta bhASAmAM granthakartAe dohana kareluM che. sUryaprajJapti, caMdraprajJapti, jaMbUddIpaprajJapti tathA bIjA AgamagranthomAM jyotiSa viSayaka hakIkato che, teno vistAra choDI ane jyotiSmadaMDaka i. granthomAMthI Avazyaka hakIkato tAravIne, jyotiSa viSayano sugama paricaya thAya, tevI sarala saMskRta zlokomAM racanA karI che. I.sa.pUrve chasonI sadImAM zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIe je racanA prarUpelI che, tene spaSTa karavAno uparokta sarva granthono Azaya che eTale tene anusaranAra kAlalokaprakAzamAM je vastu saMgRhIta thaI che, te hakIkata svAbhAvikapaNe junI tarIke mAnya karI zakAya che. pheraphAra mAtra RtuonA vibhAga ane temAM pracalita mAsamAM che ane tevA pheraphAra prAcIna ane arvAcIna jaina temaja jaineta2 graMthomAM paNa maLI Ave che, kAraNa ke Rtu ane mAsanA parasparanA saMbaMdhamAM kALakrame parivartana thatuM gayuM che ane te parivartana mukhyataH dakSiNAyana, uttarAyaNa tathA zarada ane vasaMta saMpAtano samaya ekano eka ja na rahetAM badalAto gayo che, tethI thayuM che. sarva granthakAro ekano eka ja samaya (dakSiNAyana I. no) laI arvAcIna ghaTanA sAthe pUrvanI ghaTanAno samanvaya joDI, arvAcIna ghaTanAne prAcIna vargIkaraNanuM ja svarUpa ApavA saheje prayatnavAna thayA che. A kAraNathI prAcIna jyotiSanA abhyAsamAM Rtu ane mAsa saMbaMdhI ullekho saMbhALathI vAMcI jatAM, te sivAyanI jyotiSanI anya racanA A sargamAM prApta thAya che. vadhAre vistArathI samajavA mATe judA judA granthono AdhAra levo paDe te nirvivAda che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28mA sarga aMge vivecana 175 2. A sargamAM nirdiSTa prAcIna jyotiSa bIjI rIte mAnya tathA sapramANa siddha thAya che. I.sa. pUrve cothI sadIno "kauTilIya arthazAstra' nAmano grantha prasiddha thayo che, temAM "kAlamAna" prakaraNa che ane kAlaparatve vyavahAra pUratA vividha ullekho che. te grantha para vaidika chAyA che. tenI racanA jaina jyotiSanI racanA sAthe maLatI Ave che, eTaluM ja nahIM paNa tenA azuddha lAge tevA pAThanI zuddhi jaina jyotiSadvArA thAya che. arthazAstramAM vyavahAra pUrato jyotiSano nirdeza che ane tethI te nirdeza sthaLa che. eTale temAMnA (vaidika) jyotiSanI paripUrti kAlalokaprakAza jevA granthamAM saMgRhIta karelA prAcIna (jaina) jyotiSathI thAya che. ane jaina jyotiSamAM je ullekha adhUro che, tenI pUrti arthazAstrathI thAya che. (juo perA 4) arthazAstramAMthI prastuta prakaraNane upayogI utArA karI A sAthe chApyA che, eTale aThayAvIzamA sarganA abhyAsI varga, uparokta hakIkato samajI zakaze. bannenI yojanAne maLatI hakIkata mahAkavi kAlidAsanA meghadUtanA zlokomAM paNa che eTale teno nirdeza paNa arthazAstranI sAthe sAthe karyo che, kAlalokaprakAza zloka 42-43. para jANavAmAM Avaze ke jaMbUDhIpaprajJaptisUtramAM zrI gautamasvAmInA uttaramAM zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmI varSano (tathA yugano) AraMbha zrAvaNa vadi 1 thI kahe che ane te vakhate varSARtu (prAvRSa) che. arthazAstra "ASADhIparyavasAna varSa" arthAt aSADha mAsanI zudi 15 ne dine pUruM thatuM varSa kahe che ane zrAvaNathI dakSiNAyanano AraMbha gaNe che. meghadUta aSADhanA chellA dine varSARtuno AraMbha mUke che ane tenI najIka zrAvaNa mahino kahe che ane tyArathI prabodhinI (kA.zu.11) sudhImAM cAra mAsa jaNAve che. A badhAmAMthI e pratipAdana thAya che, ke mAsa pUrNimAnta hatA, vadi ekamathI zarU thatA ane zrAvaNa vadi 1 thI dakSiNAyana ane varSARtu gaNAtI ane pAMca varSanA yugano AraMbha AvA varSathI thato. uparokta siddha thatA jyotiSanA hAlanA pracalita vedAMga jyotiSanA zloko sAthe koI rIte meLa nahi khAya. pracalita vedAMga jyotiSa mAghazukala pratipadAthI AraMbha kare che eTale temAM mULa jyotiSano keTalo viparyAsa samajavo, te nakkI karavAnuM kArya vidvAna vargane zire rahe che, paraMtu je pramANabhUta prAcIna jyotiSa, arthazAstra, jaina jyotiSa tathA meghadUtathI sthApita thAya che teno vaidika sAhitya tathA janasamAjanA utsavo samajavA mATe atyaMta upayoga che, tema svIkAravuM paDaze ane tema karyAthI vaidika sAhityanuM yogya saMzodhana zakaya thaze. 3. sAthe ApelA patrakamAMthI varSaracanA-nakSatraracanA tathA sUryacaMdragati, mAsa I.spaSTa thaze. teno ahIM ullekha nahIM karIe, paraMtu tenuM svarUpa spaSTa karavAnI jarUra rahe che. pahelI noMdha e che ke prAcIna jyotiSamAM ayano ane saMpAtanA bindu, nakSatro (tArAo) paratve sthAyI che-temAM kazo pheraphAra nathI samajavAno. (juo. sarga-28 zloka 173, 584, 600, 01) Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 kAlaloka-sarga 28 azvinI nakSatranA 134 bhAgamAMthI 69 bhAga pUrA thAya tyAre vasaMtasaMpAta haMmezA mATe che ane svAti nakSatranA 67 bhAgamAMthI 23 bhAga pUrA thatAM zarasaMpAta che. puSya nakSatranA 134 bhAganA 46 bhAga pUrA thatAM dakSiNAyana zarU thAya che. ane abhijit nakSatranA 42 bhAganA prAraMbhe uttarAyaNa zarU thAya che. bIjI noMdha tArAtmaka nakSatra vibhAga saMbaMdhI karavAnI che. A racanAmAM 28 nakSatro Avazyaka che ane 28muM nakSatra abhijit che. tene choDIne 27 nakSatra svIkArI, A racanAnA sUrya varSanA 366 divasamAMnI sUrya-candranI gatine samajI nahi ja zakAya. trIjI noMdha nakSatrono ane te rIte vimArganA bhAga saMbaMdhI che. ravimArganA hAla 360 bhAga (DIgrI)che, tevA bhAga prAcIna jyotiSamAM nathI, prAcIna jyotiSamAM sthULapaNe sUryavarSa 366 sUryadinanuM gaNyuM che ane tene anurUpa ravimArganA 3660 bhAga paDelA che. (koIka ThekANa aDadhA bhAga le tyAM 1830 bhAga Ave ne muhUrtanA hisAbe paNa vadhu le tyAM vadhu Ave paNa tethI yojanAmAM phera nathI paDato). eTale prAcIna jyotiSanuM svarUpa samajavA mATe uparanI traNe bInA lakSyamAM rAkhavI jarUrI che. cothI noMdhano ullekha cothA peregrAphamAM ''malamAsa'' (=kSayamAsa) paratve che. prAcIna jyotiSanI racanAmAM eka vividhatAne avakAza che. jeno ullekha kAlalokaprakAzamAM nathI, ane te patrakamAM spaSTa karI che. sarga-28-zloka 314-315 para cAra jAtanA nakSatronA bhAga ApyA che. abhijit nakSatranA 42 bhAga che. paMdara judA judA nakSatronA pratyekanA 134 bhAga che. cha nakSatronA pratyekanA 67 bhAga che jyAre bAkInA cha nakSatronA pratyekanA 201 bhAga che. saravALo 36 60 Ave che. have abhijitnA 42 bhAga uparAMta bAkInA satyAvIza nakSatronA pratyeka ekasarakhA 134 bhAga gaNatAM paNa te ja saravALo rahe. A zakaya yojanAno paNa patrakamAM ullekha karyo che.. kadAca te yojanA jainetara vargamAM pracalita thayelI hoya. utsavo I. viSenA saMzodhana kAryamAM, A zakayatAno avakAza rAkhavo paDe. abhijit nakSatrano A ke bIjI koI paNa zakayatAmAM tyAga nathI, te spaSTa che. hAlanA jyotiSa viSayaka siddhAnta grantho ane temanI mAnyatAthI juduM prAcIna (jaina ke jainetara-vedAMga) jyotiSa che, te vastu have svIkAravI paDaze ane saMzodhana kAryamAM teno amala karavo paDaze. kAlalokaprakAzanA A sarganuM te rIte apUrva mahattva che. jaina temaja jainetara (vaidika) granthomAM pratyeka nakSatranA adhiSThAtA deva eka ja che eTale jaina ane vaidika jyotiSanI granthi eka ja che ane lagabhaga eka ja prakAranA banne prAcIna jyotiSa che, tevI mAnyatA vadhu dRDha kare che. 4. arthazAstramAM ''adhikamAsa''thI judo eka ''malamAsa''no (=kSayamAsano) nirdeza karela che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28mA sarga aMge vivecana 1 77 tenA viSe judI judI traNa mAnyatA che, te paNa saMdigdha che, tethI vadhu vigata temAM nathI. jaina jyotiSamAM tenI kazI vigata hajI jovAmAM AvI nathI. eTale tene lagatI hakIkata hAla anumAnano viSaya bane che. sUrya-candrathI janita varSano sauravarSa sAthe pAMca sauravarSamAM (yugamAM) meLa meLavavA mATe rItasaranA sATha cAndra mahinA uparAMta aDhI varSe ekeka (cAMdra) mahino vadhAre gaNI, pAMca varSamAM je be mahinA vadhu levAya che, te "adhikamAsa" che ane "malamAsa" tethI bhinna che. gaNitamAM ApaNe khoTuM AgaLa vadhI gayA hoIe temAMthI pAchaLa haThI, sAcuM sUrya nakSatra maLI rahe te mATe "malamAsa' (ApaNA gaNitamAM tyAga karavAno mAsa) anumAnathI samajAya che. 366 dinanA varSano AMkaDo goLa rakama che, te sthULa lAge che. sUkSma vedhathI nakkI thato haze te 365 dina Azareno (kAMIka vadhu ke kamI) lAge che eTale vastutaH 365 dina lagabhagamAM 360 bhAga pUrA kare che arthAt sUrya rojanA daza bhAga uparAMta kaMIka vadhu cAla che. A taphAvata candranI tithi tathA kalAmAM paNa Ave ane khAsa karIne pUrNimA vakhate vedha laIne nakkI karI zakAya; ane tevA vedhano eka dAkhalo kAla. sarga-28 glo. 363-364 mAM maLe che jemAM mArgazIrSa zudi 15 nA (pUrNimAnA) samaye candra Adra nakSatramAM hoya, tema nirdeza che. A nirdezane jyotiSkaraMDakanuM samarthana nathI eTale keTalo vAstavika gaNavo, te zaMkA che paraMtu tene vAstavika gaNI nIcenI carcA karI che. zrA.va. ekame prabhAte candra abhijitathI prAraMbha kare ane sUrya puSyanA 47mAM bhAgathI AraMbha kare, tyAre banne vacce 1830 bhAganuM aMtara hoya che (arthAta aSADha zudi pUname te aMtara hoya che). te samaya pachI mArga. zu.15 (prAnta) sudhImAM sUrya doDhaso tithimAM 150x =147 sUryadina karyA hoya ane pratidinanA daza bhAganI cAla mujaba 1475 : bhAga pUrA karyA hoya arthAt abhijitathI sUrya 3305 bhAganA mUla nakSatramAM hoya. candra tethI barAbara 1830 bhAga dUra eTale 1475 bhAgamAM (abhijitathI) mRgazIrSamAM hoya, parantu candra AdramAM te vakhate che. tema pratyakSa darzana gAthA anusAra che eTale te uparathI anumAna thAya che ke - caMdra thoDo vadhu cAlelo hoya ne teTalA samayanA hisAbe (caMdra 134 bhAga cAle tyAre sUrya 10 bhAga cAle) sUrya vadhu cAlelo hovo joIe arthAt 3660 bhAga pUrA karavA sUryane 366 dina nahi paNa Azare poNo dina ocho-Azare 365 dina samaya lAgavo joIe. pratyeka varSe barobara poNA dina jeTalo phera paDe, to 40 varSe trIza dinano phera paDe ane tevo vedha hoya, te matavAlA 40 varSe eka sUryano mAsa gaNatarImAMthI bAda karI nAMkhe Ane "malamAsa' kahe. * caMdra AdramAM hoya tenA bhAgathI barobara 1830 bhAga sAme sUrya A vakhate kaI rIte hoya te samajAtuM nathI. eTale A nirdeza carcAspada ja rahe che. "kSetra loka prakAza' sarga 20 zlo. 68, 71mAM mArgazIrSa pUrNimA mRgazIrSanA candra vakhate gaNI che. prAkRta gAthA para granthakartAe kazI noMdha karI nathI; mRgazIrSane badale Adga kema che teno khulAso nathI. paNa 62 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 (1/2) A anumAna dekhAya che, tevuM saraLa nathI. parantu jUdI jUdI pUrNimAne varSo pAkI gaNatarIthI sthApita thAya pachI ja teno vadhu UhApoha karI zakAya. prAcIna jyotiSanA 366 dinanA sthULa sUryavarSamAM ne pAMca sUryavarSanA yuganI racanAmAM ''malamAsa'' Avazyaka che, teTaluM vinA saMkoca kahI zakAya, malamAsa vagara sUryano nakSatra sAtheno ane chevaTe pUrNimA vakhatano ane nakSatrano gaNitano meLa tUTI jAya, te thoDA kALamAM ja pratyakSa thAya eTale prAcIna jyotiSanA racanArA 366 dinanI yojanA karI tyAM ja aTakI jaI bhIMta bhUlyA hoya tevuM nathI lAgatuM. parantu dakSiNAyananA dine je chAyA hoya, temAM ane gaNitathI AvatA dakSiNAyananA dinamAM kALAMtare phe2 kema paDe, tenI noMdha kema nahi karI hoya, te samajI zakAtuM nathI. chAyAmAnamAM sUryanI viSuvavRttathI dakSiNottara gatino ja saMbaMdha rahe che ane nakSatra sAtheno saMbaMdha lupta thAya che. eTale chAyAmAna ane nakSatramAnano samanvaya jyAM tUTato haze tyAM kevI noMdha karI haze, te jANavAnuM ApaNI pAse Aje sAdhana nathI, chAyAmAna temaNe lIdheluM che, te arthazAstra ane kAlalokaprakAza parathI mAlUma paDe che; ane teno saMbaMdha ayano sAthe joDelo che. kAlaloka-sarga 28 5. have A jyotiSano laukika utsava paratveno saMbaMdha joIe. Aje paNa pracalita che, tevo eka vaidika utsava sarasvatInuM AhvAna, pUjana ane visarjanano che. Azvina zudi 7nA divase candra mULa nakSatramAM hoya tyAre AhvAna che ne Azvina zudi 9nA dine (caMdra zravaNa nakSatramAM Ave) pachI tenuM visarjana che. 43 79 pUrA thAya. sUryanA pratidina 2 58 92 ahIM mahinAnA nAmamAM pAchaLathI viparyAsa thayo hoya tevuM nathI lAgatuM. eTale yuganuM prathama varSa (saMketanI rIte) levAnuM. zrAvaNa vadi 1 thI tithi gaNatAM azvina zudi 6 tithi pUrNa thAya tyAre zrAvaNanI 30 tithi, bhAdrapadanI 30 tithi ane Aso vada ekamathI zudi 7 sudhI 21 tithi thAya. saravALe 81 tithino samaya pUro thAya eTale tenA sUryadina daza bhAganI cAla pramANe puSyanA 47 mA bhAgathI 796- bhAga vadhu thAya arthAt sUrye te vakhate abhijatthI 2626- bhAga pUrA karyA hoya arthAt sUrya te vakhate citrA nakSatramAM [ane citrA (Spica) tArA pAse Avela hoya.] candra 79- dinamAM rojanA 134 bhAganI cAla pramANe be vakhata pharIne abhijathI 3358- bhAga pUrA karyA hoya arthAt (jainetara yojanA mujaba) mUla nakSatramAM hoya. traNa tithimAM te rIte zravaNa nakSatramAM navamIe hoya. utsavamAM candranakSatranuM tithi sAthenuM sUcana ravimArgamAM sUryanuM tArAtmaka nakSatra saMbaMdhI sthAna spaSTa karavA mATe hoya, tema atre samajAya che; kAraNa ke yuganA bIjA varSomAM tenA te ja candra nakSatro tithie na hoya, te dekhItuM 158 92 43 92 58 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 28mA sarga aMge vivecana che. citrA nakSatranA sUrya vakhate zaratakALa hovAthI sarasvatInuM bIjuM Rtu sUcaka nAma tathA varNana "zAradA' (zaradi-bhavA-zAradA) yathArtha thAya che. 6. ATalA prastAvathI prAcIna jyotiSanuM vividha dizAethI nakkI thatuM svarUpa ane temAM rahI jatI UNapo vAcakavargane pratIta thaze. tenI racanAnI ApAtapratIti mATe atre nIcenA prathama patrakamAM nakSatra-tenA bhAga, bIjI yojanA-nakSatra devatA tathA bIjA patrakamAM sauramAsa sAthe nakSatra ne RtusaMbaMdha Apela che. vigato mATe kALalokaprakAzano sarga 28 jovo. vAcakavargane eTaluM spaSTa thaze ke 28 nakSatra, ravi mArganA 3660 bhAga ane varSanA 366 dina (sthUlamAna), pAMca varSano yuga ane malamAsa ATalA tattva prAcIna jyotiSamAM na hoya, to tenI racanA azakya che. yugano AraMbha dakSiNAyanathI che, te jyotiSa racanAnuM bIjuM tattva che, jethI pracalita vedAMga kahevAtuM jyotiSa bhinna che. hIrAlAla amRtalAla zAha tA. 17-7-34 muMbaI noTa - upodyAtanA lekhaka mahAzaye adhikamAsathI judo maLamAsa eTale kSayamAsa uparanA lekhamAM jaNAvela che paraMtu koSamAM jotAM ane vartamAna jyotiSanA anubhavIone pUchatAM adhikamAsane maLamAsa kahe che; kSayamAsane kahetA nathI. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 krama 1 2 3 4 5 nakSatro (tArAtmaka) abhijita zravaNa dhaniSThA (zraviSThA) zatabhiSA bhAga jaina yojanA 134 134 patraka 1 ravimArgamAM bhAga saravALo 0-42 42-176 176-310 7 31-344 134 varuNa pU.bhAdrapada, 134 444-538 134 u.bhAdrapadA 201 578-712 134 7 revatI 134 712-846 134 8 azvinI 134 ex-en 134 9 bharaNI B 980-1047 980-1114 134 134| 1047-1181 1114-124 134 100 kRttikA 11 rohiNI 201, 1181-1382, 1248-1382 12| mRgazirasa| 134| 1382-1516 | 1382-1516 134 (mRgazIrSa) 13 A 14 punarvasu 151 pRSya 16 zrleSA 310-307 377 511 jainetara yojanA (saMbhavita) ravimArgamAM bhAga bhAga saravALo 511-712 312-46 to 0-42 42 brahmA 42-17 134 viSNu 17-310 134 vasu jaina ane jainetara adhiSThAtA devatA ajaikapAda ahirmukhya pUna azvinI yama agni 134 prajApati soma 67 1516-1583| 1516-1650 134 rudra 201 1583-1784 1650-1784 134 aditi bRhaspati 1342 1784-1918 1784-1918 134 1912-1985 1918-2052 134 sarpa 17 mA pitR 134 1985-2119| 2052-2186 134 18 pU.phAlgunI 134| 2119-2253| 2186-2320 134 bhaga 19| u.phAlgunI 201| 2253-2454| 2320-2354 134 aryamA 20 hasta 134| 2454-2588] 2454-2588 134 savitu kAlo sarga 28 tArA. varNa. 3 3 5 100 2 32 3 (2 ?) 3 6 (7 ?) 5 (rakta) 3 1 (rudhira) 4 (2 ?) 3 5 ( ? 7 ? 10 ?) 5 2 2 5 = Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jyotiSanuM Avazyaka dhoraNa 181 patraka 1 kama) nakSatro (tArAtmaka) jaina yojanA ravimArgamAM bhAga bhAga saravALo jainetara yojanA (saMbhavita) | ravimArgamAM bhAga bhAga saravALo jaina ane jainetara adhiSThAtA devatA tArA. varNa. citrA 22| svAti vizAkhA 134 2588-2022 2588-2722134| tvaSTa 67 2722-2789 2722-2856 134] vAyu 201 2789-1990 285-2990 134 IndrAgnI 1 (muktA) 1 (pravAla) 4 (2 ?) ( (rAdhA) ja % 2 anurAdhA 134| ra990-3124, 2990-3114 134 25 jyeSThA | 67 3124-3191 3114-3258] 134 26 mUla [ 134 3191-3325 3258-3392 134 rAkSasa nirjhati 27 pUrvASADhA [ 134 332pa-3459 3392-352 134 Apa: 2| uttarASADhA 201 3459-360 3526-3660 134 | vizvadevAH punaH1 abhijita 3660 3850 4 (2 ?) 4 (3 ?) prAcIna jyotiSanuM Avazyaka dhoraNa (1) ravimArga kule 360 bhAga. abhijit sAthe 28 nakSatro (2) yuganA pAMca sUryavarSa 1830 (sUrya) dina, 1860 tithi, 60 sUryamAsa, dara cAMdramAsa (60 cAMdramAsa tathA aDhI varSe eka adhika cAMdramAsa), 7 nakSatramAsa (candranA nakSatro saMbaMdhI). (3) sUryavarSamAM 366 (sUrya) dina, ravimArganA 360 bhAga, 366 dinamAM sUrya kare (dhULamAna (4) cAMdravarSanI 30 tithi, 354 : (sUrya) dina, bAra cAMdramAsa (29 sUryadinanA athavA 30 tithinA). trIjA ane pAMcamA cAMdravarSamAM eka adhika cAMdramAsa ane tenA varSonA (sUrya) dina 383 3 ane tera mAsa. (5) yugano AraMbha yuganA prathama varSathI sUryavarSano, caMdravarSano, zrAvaNa vadi ekamanI prabhAte (aSADha Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 2 kAlalAka-sarga 28 ,61 1.34 zudi pUrNimA pUrNa thAya te samaye) sUrya puSya nakSatranA 46 bhAga pUrA karI 47mAM bhAgamAM praveza kare tyAre, caMdra uttarASADhA nakSatra pUrNa karI abhijit nakSatrano prAraMbha kare tyAre, varSARtuno (agara prAvRtuno) AraMbha thAya ane dakSiNAyanano AraMbha thAya. (6) sUryadina - 30 muhUrtano, 60 ghaDIno, ravimArgamAM sUryanA daza bhAgano ane candragatinA 134 bhAgano. eka sUryodayathI bIjA sUryodaya paryantano. (7) tithi da (sUrya) dina jeTalI jemAM caMdragati 131 bhAganI thAya ( 131 6) jemAM sUryagati 9 pha bhAganI thAya (dhULamAna che.) eka tithimAM candranI eka kaLAnI hAni-vRddhi thAya. (8) bhAga - sUrya prati (sUrya) dina (ravimArgamAM) daza bhAga cAle. te ja samayamAM caMdra 134 bhAga cAle (sthUlamAna che.). (9) ayana - dakSiNAyanano AraMbha sUrya puSyanakSatranA 47 bhAgathI kare; uttarAyaNano AraMbha sUrya abhijit nakSatranA pahelA bhAgathI kare, ayana sthAyI che. (10) saMpAta - zarasaMpAta sUrya svAti nakSatranA 23 bhAga pUrA kare tyAre hoya, vasantasaMpAta sUrya azvinI nakSatranA 69 bhAga pUrA kare tyAre hoya, saMpAta sthAyI che. (11) sUrya - eka ayanathI saMpAta sudhImAM ane saMpAtathI ayana sughImAM ravimArganA 915 bhAga pUrA kare, punarAvRtti yugamAM pAMca vakhata thAya. (12) candra - eka avanathI saMpAta sudhImAM ane saMpAtathI ayana sudhImAM ravimArganI traNa AvRtti (=10980 bhAga) uparAMta 1281 bhAga (kula 12261 bhAga) caMdra pUrA kare. yuganA prAraMbhe dakSiNAyana vakhate abhijit nakSatramAM candrano praveza thato hoya. pachI pratyeka ayana ane saMpAta vakhate candranA nakSatro badalAtA hoya. (13) malamAsa - (juo "arthazAstra'') judA judA varSo pachI kSepa karavAno sauramAsa (kAraNa 366 dinanuM sUryavarSa dhULamAna che. sUrya candranI gati sthULa lIdhI che.) (14) cAMdramAsa - eka caMdramAsamAM, trIza tithimAM candragati 3955 bhAganI thAya ane sUryagati ra95 - bhAganI thAya. (15) nakSatramAsa - caMdranI potAnI ravimArgamAM eka AvRtti 27 , (sUrya) dinamAM thAya te. 10 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama 1 2 3 4 5 jaina yojanA sUrya nakSatro bhAga saravALa puSya 88 azleSA 67 134 16 305 305 mA pUrvA phA. pUrva phA. 6. $1. u.phA. hasta citrA svAti anurAdhA jyeSThA mUla pUrvASADhA 118 187 svAti 44 vizAkhA 201 anurAdhA Fo 305 610 14 134 134 23 305 915 3051220 74 59 134 30 305 1525 sUrya mAsa artha 30aa zAstra sUrya anusA dinanA. | Rtu zrAvaNa patraka 2 bhAdaravo. varSa (proptapada) varSA dakSiNAyanano AraMbha Aso (Azvayu mAgasara zat kArataka zat ayana saMpAta i. hemanta carasaMpAta jainetara yojanA sUrya nakSatro mArga saravALo puSya azleSA mA u.phA. mA 51 pUrva phA. 134 u.phA. 120 305 hasta citrA svAti 88 134 83 anurAdhA jyeSThA mula 305 305 svAti 111 vizAkhA 134| anurAdhA SO 14 134 134 23 305 915 10 305 1220 74 134 62 305/1525 saMbhavita zazi tArAtmaka siMha kanyA 183 mulA vRzcika Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 kAlaloka-sarga 28 poSa hemanta dhana pUrvASADhA 104 uttarASADhA 201 37 pUrvASADhA 134 uttarASADhA 134 3051830 3051830 mahA makara abhijit zravaNa dhaniSThA 42 134 129 305]2135 zizira|uttarA yaNano AraMbha abhijit 42 zravaNa 134 dhaniSThA 129 305 2135 8 ] phAgaNa | zizira kuMbha dhaniSThA zatabhiSA pUrvAbhAdra. 134 u. bhAdra. 99 305/2440 dhaniSThA zatabhiSA 134 pUrvA bhAdra.134 u. bhAdra. 32 3052440 u. bhAdra. 102 revatI 134 azvinI 69 3052745 u. bhAdra. 102 | mIna revatI 134) azvinI 9 305 2745 vasanta saMpAta vasatta saMpAta 65 vaizAkha vasanta 1azvinI bharaNI kRttikA rohiNI 67 134 azvinI 65 bharaNI 134 kRttikA 106 39 305 3i050 305 3050 jeTha grISma 65, rohiNI 162 mRgazIrSa 134 (jayeSThA mUlIya) Adra kRttikA 28 rohiNI 134) mRgazIrSa 134 Adra 305 3355 305 3355 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 sarga saMbaMdhamAM anya graMthanA utArA 185 58 | aSADha grISma 12. Adra punarvasu mithuna 201 Adro 125 punarvasu 134 puSya 3053660 puSya 46 46 305 3660 1 | puSya puSya I. karka I. zrAvaNa varSA dakSiNA yanano I. AraMbha "utArA' (juo kALa lokaprakAza sarga 28 paranuM vivecana) "meghadUta" kAvya (kavi kAlidAsanuM-pAThakavALI AvRtti)mAMthI "ASADhasya prathamadivase meghamAzliSTasAnum'' / zloka 2 "aSADha mAsanA chellA divase parvatanA zikharane AliMgana karIne pahelA meghane joyo." x (pA. "prathamadivase' khoTo che kAraNake zloka 4 tathA zloka 115 thI viruddha che) "pratyAsanne nabhasi dayitAjIvitAlambanArthI' / zloka 4 "zrAvaNa mAsa najIka Ave chate (varSA Rtu cAlu thAya tethI virahAtura) priyAnA jIvitano upAya karavAne Icchato yakSa." "zApAnto me bhujagazayanAdutthite zAGgapANau / kapAsanAnuM gamaya caturo toyane mIrnAyitvA" 225 ja (pA. zeSArmAsana) viSNu zeSanAganA zayanathI ubhA thaze tyAre (kArtika zudi 11 ne dine) mArA zApano aMta Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 6 kAlaloka-sarga 28 thaze, mATe have bAkInA cAra mAsa (ASADha zudi pUnamathI) AMkho mIMcIne nirgamana kara.'' "koTilIya arthazAstram" (mAIsora yunivarsiTInuM. sane 1919) mAMthI. taMtrI DaoN. Ara. zAmazAstrI. 1. "kAlaH zItoSNavarSAtmA, tasya rAtrirahaH pakSo mAsa RturayanaM saMvatsaro yugamiti vizeSAH / ... haimanaM ca muSTimupahantuM mArgazIrSI yAtrAM yAyAt / ... vAsantikaM ca muSTimupahantuM caitrI yAtrAM yAyAt / (adhi. 9, a.1, pra. 135-36) zIyALo, unALo ane varSa (comAsu) A kALa che. tenA rAtri, divasa, pakSa, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara ane yuga e sarva vizeSo che... hemaMta RtunI muSTine haNavA mATe mAgazaramAM savArI karavI... vasaMta RtunI muSTine haNavA mATe caitramAM savArI karavI. 2. "trizataM catuHpaJcAzaccAhorAtrANAM karmasaMvatsaraH / tamASADhIparyavasAnamUnaM pUrNaM vA dadhAt / karaNAdhiSThitamadhimAsakaM kuryAt' / / (adhi. 2, a.7, pra. 25) traNaso ne copana divasa-rAtrino eka karmasaMvatsara thAya che. te aSADhIne cheDe (arthAta ASADha zudi 15 ne cheDe) pUro thAya tyAre adhUro ke pUro (pagAra) devo. karaNa (tenA gaNita) pramANe adhika mAsa gaNIne vartavuM. 3. "rAjavarSaM mAsaH pakSo divasazca vyuSTaM, varSAhemantagrISmANAM tRtIyasaptamA divasonAH pakSa: zeSA: pUrpo: pRthathI ti ni: " (ki. 2, 5, 6 a. 28) (guDha zajhio sa 28 kola 80 thI 8) rAjavarSa (rAjAe mAnya kareluM varSa, mAsa, pakSa ane divasa e sarva sukha (judA judA ?) che. varSA, hemanta ane grISmanA trIjA ane sAtamA pakSomAM eka eka divasa ocho (gaNAya) che ane bAkInA pakSamAM pUrNa divaso che. adhika mAsa judo gaNavo. Iti kALa.' (arthAt bhAdrapada, kArtika, pauSa, phAgaNa, vaizAkha ane ASADha mAsanA vadi pakSamAM eka dina ocho gaNatAM varSanA 360 (be pakSano mAsa, 30 dinano prakarmamAsa ane bAra mAsanA 360) dina thAya temAMthI cha dina ochA gaNAya eTale cAMdra varSanA dina sAthe maLI rahe.) 4. "dhi' 2 adhyAya 20, praza0 rU8 "rezakatimAna" | "mAnA TezautamAnaM vidyAhU" mAnAdhyakSe deza ane kALanuM mAna jANavuM joIe. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 28 sarga saMbaMdhamAM anya graMthanA utArA maNe paramAvo rathavavipra ATha paramANue eka rathacakranI raja thAya che. tA gaNa tila gaDha rananI: ATha rajanI eka zikSA thAya che. tA maLe ghUma: ATha lAkhano eka yUkAmadhya (sAmAnya dhUkA) thAya che. te pachI yuva: ATha yUkAmadhyano eka yavamadhya (sAmAnya yava) thAya che. aSTau yavamadhyaH agulaM, madhyamasya puruSasya madhyamAyA aMgulyA madhyaprakarSo vAgulam / ATha yava (madhya) maLIne eka AMgaLa thAya che athavA to madhyama puruSanI madhyama AMgaLIno madhyaprakarSa jeTalo AgaLa kahevAya che. vatano dhanuda: | cAra AMgaLano eka dhanurraha thAya che. chatI thanufD| ATha AMgaLanI eka dhanuSTi thAya che. drazAMto vitarti chAyA 1 | bAra AMgaLanI eka vitasti (vaMta) tathA chAyApauruSa (chAyA mATenuM puruSa mApa) paNa thAya che. caturdazAMgulaM zamaH zala: parirayaH padaM ca / cauda AMgaLano eka zama, zala, pariraya athavA pada thAya che. dvivitastiraraniH prAjApatyo hastaH / be vitastinI eka aratni eTale prAjApatya hasta (hAtha) thAya che. sadhanurgrahaH pautavavivItamAnam / ghanurraha sahita hasta (28 AMgaLano) te pautava (tulAnI lAkaDI) vivIta (gaucara) mAnamAM vaparAya che. sadhanurmuSTiH kiSkuH kaMso vA / dhanurmuSTi sahita hAtha (12 AMgaLano) te kimbu athavA kaMsa kahevAya che. dvicatvAriMzadaMgulastakSNaH krAkacikakiSkuH skandhAvAradurgarAjaparigrahamAnam / betALIza AMgaLano eka sutAranI karavata jevaDo kiSna thAya che. skaMdhAvAra (sainyanI chAvaNI), durga (killo) ane rAjamahelanA mAna mATe paNa A che. catu:paMcAzadaMgula: kupyavanahastaH / copana AgaLano eka vanasta jaMgala nA lAkaDA mATe vaparAya che. caturazItyaMgulo vyAmo rajjumAnaM khAtapauruSaM ca / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 kAlaloka-sarga 28 corAzI AMgaLano eka vyAma (vAma), doraDAnA mAna athavA khodakAmanA mAnamAM puruSanI UMcAI gaNAya che. caturaranidaNDo dhanurnAlikApauruSaM ca / - cAra aratnino (96 AMgaLano) eka daMDa, dhanuSa athavA nALikA mAnano pauruSa thAya. gArhapatyamaSTazatAMgulaM dhanuH pathiprAkAramAnaM pauruSaM ca agnicityAnAm / 108 AMgaLano gRhapati (arthAt sutArano) ghanu che. teno upayoga saDaka tathA killAnI rAMganA mApamAM vaparAya tathA yajJa saMbaMdhI kAryamAM puruSamAna gaNAya. SaTkaMso daNDo brahmadeyAtithyamAnam / cha kaMsano (192 AMgaLano) eka daMDa thAya che te (Rtvika Adi) brAhmaNone tathA atithine devAnI vastu mATe gaNAya, dazadaMDo rajjuH / daza daMDano eka raju (960 AMgaLano) thAya-(daMDa 4 atnIno-96 AMgaLano) dig: paza: be ranjano eka parideza thAya, (1920 AMgaLano) viranu nivartanam | traNa rajunuM eka nivartana thAya (2880 AMgaLano) ekato dvidaNDAdhiko bAhuH / eka bAju (cAra bAjumAMnI eka bAju) e nivartana (3) dasDa) tathA be daSTha vadhu thaIne bAhu gaNAya. ghanudanne jota ! (pAThAntara-dvidhanu.) hajAra dhanuSa (da)no eka goruta (gAu) thAya. (TIkAkAra paNa be hajAra ghanuSyano gAu kahe che.) vadhuta yonanam | cAra goruta (gAu)nuM eka yojana thAya. ta rezamanaM vyArAta" | A pramANe dezanuM mAna kahyuM. vAlamInamata kardhvam | have pachI kALanuM mAna kahe che : truTo lavo nimeSaH kASThA kalA nAlikA muhUrttaH pUrvAparabhAgo divaso rAtriH pakSo mAso RturayanaM saMvatsaro yugamiti kAlA: truTi, lava, nimeSa, kASThA, kalA, nALikA, muhUrta, pUrvAhna, aparAna, divasa, rAtri, pakSa, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara ane yuga A sarva vibhAga kALanA che te A pramANe - da rUTa : be truTino eka lava kahevAya. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 28 sarga saMbaMdhamAM anya graMthanA utArA dI nava nimeSa: | be lavano eka nimeSa. pa nimeSa: kRSTha | pAMca nimeSanI eka kASThA. viMzaMi: 7 | trIza kASThAnI eka kaLA. vatvarizatI: nADI | cALIza kaLAnI eka nAlikA. suvarNamASakAzcatvAraMgulAyAmAH kumbhacchidramADhakamambhaso vA nAlikA / athavA cAra mAsA suvarNanI cAra AMgaLa lAMbI (zalAkA jeTalA chidramAM samAya teTaluM) * ghaDAmAM chidra hoya temAMthI ADhaka mApa jeTaluM pANI jAya te samayanAlikA. (ADhaka mApa arthazAstranA AgaLanA prakaraNamAM che.) dinanA muhUrta | be nAlikAno eka mUhUrta. paMcadazamuhUrto divaso rAtrizca caitre mAsyAzvayuje ca mAsi zravataH / paMdara muhUrtano eka divasa thAya che. teTalI ja eka rAtri thAya che. Avo divasa ane rAtri caitra mAsamAM ane azvina mAsamAM hoya che. tataH paraM tribhirmuhUrteranyataraSSaNmAsaM vardhate hAsate ceti / tyAra pachI cha mAsa sudhI divasa ke rAtri be mAMthI eka traNa muhUrta vadhe che ane ghaTe che. chAyAyAmaSTapauruSyAmaSTAdazabhAgazchedaH, SaTpauruSyAM caturdazabhAgaH, catuSpauruSyAmaSTabhAgaH, dvipauruSyAM SaDbhAgaH, pauruSyAM caturbhAgaH, aSTAMgulAyAM trayodaza bhAgAH, acchAyo madhyAhna ti | ATha pauruSapramANa (ATha veMta pramANa = 96 AMgaLa pramANa) chAyA hoya tyAre aDhAramA bhAgano cheda jANavo (eTale ke aDhAramA bhAga jeTalo divasa caDyo che arthAt trIza nAlikAno 18 mA bhAgano dina thayo che ema jANavuM.) e ja rIte cha pauruSa pramANa (72 AMgaLa) chAyA hoya, tyo caudamAM bhAgano cheda jANavo. cAra pauruSa pramANa (= 48 AMgaLa) chAyA hoya tyAre AThamA bhAgano cheda jANavo. be pauruSa pramANa ( =24 AMgaLa) chAyA hoya, tyAre chaThThA bhAgano cheda jANavo. eka pauruSa pramANa (= 12 AMgaLa) chAyA hoya, tyAre divasanA cothA bhAgano cheda jANavo. ATha AMgaLa pramANa chAyA hoya, tyAre divasanA daza bhAga gaNatAM traNa bhAgano cheda jANavo. (cAra AMgaLa pramANa chAyA hoya, tyAre dinanA ATha bhAga gaNatAM traNa bhAgano cheda jANavo.) ane bilakula chAyA na hoya, tyAre barobara madhyAhna thayo che ema jANavuM. * kAlaloka sarga-28 zlo. para-53 "yadrA catuHsvarNamASa.. taulyameyapramANataH" | be ADhaka = 100 pala pramANa jala glo. 74 upara kahela che te yogya lAge che. jyotiSkaraMDaka paNa tema ja kahe che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 kAlaloka-sarga 28 parAvRtte divase zeSamevaM vidyAt / divasanA madhyAhna pachInA bhAgamAM upara kahyA pramANe chAyA hoya, tyAre teTalo divasa zeSa rahyo che ema jANavuM. ASADhe mAsi naSTacchAyo madhyAhno bhavati / aSADa mAsamAM madhyAhana samaye bilakula chAyA hotI nathI. ataH paraM zrAvaNAdInAM SaNmAsAnAM vyaMgulottarA mAghAdInAM vyaMgulAvarA chAyA iti| tyAra pachI zrAvaNAdika cha mAsamAM babe AMgaLa pramANa chAyA uttara dizA tarapha vadhatI hoya ane mAghAdika cha mAsamAM babe AMgaLa pramANa chAyA dakSiNa dizA tarapha hoya che. (uttara dizA tarapha chAyA hoya tyAre sUrya dakSiNAyanamAM hoya che ane dakSiNa tarapha chAyA hoya, tyAre sUryanuM uttarAyaNa kahevAya che.) vaMtazAhorAtrI: si: | paMdara divasa ane rAtrino eka pakSa (pakhavADiyuM) thAya che. somApyAyanaH zukla: somAvacchedano bahulaH / / jemAM caMdra vRddhi pAmato hoya te zuklapakSa, jemAM caMdra kSINa thato hoya te bahula (kRSNa) pakSa kahevAya che. dipakSo mAsa: . trivihorAtra: pravartamAna: I sArtha: saura: | ardhanAma: | saptaviMzatinakSatramAsaH / dvAtriMzatmalamAsaH / be pakSano eka mAsa, trIza divasa-rAtrino eka prakamamAsa, sADatrIsa divasa rAtrino eka saura (sUrya) mAsa, sADIogaNatrIsa divasa-rAtrino eka cAndramAsa satyAvIza divasa-rAtrino eka nakSatramAsa, batrIsa divasa-rAtrino (1) eka malamAsa che. ('batrIzamA varSe malamAsa Ave" te vadhAre yukta lAge che.) paJcatriMzadazvavAhAyAH / catvAriMzaddhastivAhAyAH / pAMtrIsa divasarAtrino eka azvavAha mAsa thAya che eTale ke azva saMbaMdhI nokarI karanArane pAMtrIsa divasano eka mAsa gaNIne te pramANe pagAra apAya che. cALIza divasarAtrino eka hastivAha mAsa thAya che eTale ke hAthI saMbaMdhI nokarI karanArane cALIza divasano mAsa gaNIne te pramANe pagAra apAya che. dvau mAsAvRtuH / 2zrAvaNaH proSThapadazca varSAH / AzvayujaH kArtikazca zarad / mArgazIrSaH 1. juo vivecana-sarga 28 uparanA vivecanamAM perA 4 2. adhi. 2, a. 6 ka. 24mAM varSA, hemanta, grISma-ema varSanA traNa bhAga pADyA che eTale varSAnA cAra mAsamAM uparokta varSA ne zaradaRtu AvI jatI haze ? hemantamAM hemanta ne zizira Rtu AvI jatI haze ? vasanta ane grISma Rtu grISmamAM antargata thatI haze ? jo tema hoya to jaina granthomAM varSA zaradane badale prAvRke varSA che, te barobara che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 sarga saMbaMdhamAM anya graMthanA utArA 19 1 pauSazca hemantaH / mAghaH phAlgunazca ziziraH / caitro vaizAkhazca vasantaH / jyeSThAmUlIya ASADhazca prISma: | be mAsanI eka Rtu thAya che. temAM zrAvaNa ane bhAdrapada e be mAsanI varSARtu che, azvina ane kArtika mAsanI zaradURtu che, mArgazIrSa ane poSa mAsanI hemantaRtu che, mAgha ane phAlyuna mAsanI ziziraRtu che, caitra ane vaizAkha mAsanI vasaMtaRtu che ane jyeSTha tathA aSADha mAsanI grISmaRtu che. 1 zizirAdyuttarAyaNam / varSAdi dakSiNAyanam / vyayanaH saMvatsaraH / paMcasaMvatsaro yumiti | zizirAdi (zizira, vasaMta ane grISma e traNa) Rtu uttarAyaNa che ane varSAdi (varSA, zaradU ane hemanta e traNa) Rtu dakSiNAyana che. A be ayana maLIne eka saMvatsara (varSa) thAya che. pAMca saMvatsara maLIne eka yuga thAya che. divasasya haratyarkaH SaSTibhAgamRtau tataH / karotyekamahazchedaM tathaivaikaM ca candramAH // 1 // evamardhatRtIyAnAmabdAnAmadhimAsakam / grISme janayataH pUrvaM paMcAbdAnte ca pazcimam // 2 // 42 2 ""fzazira ghuttarIyaUP" zizira ane varSo vagere Rtune ayana sAthe joDavAthI Rtuono saMbaMdha sUryanI viSuva paratvenI dakSiNottara gati sAthe joDAya che. hAla dakSiNAyana jUnanI 21 mIe thAya che ane te vakhate sAmAnyataH varSAno kharo samaya samasta dezaparatve thAya che. 2 "tathalaivaM cama:' 29 dinano cAndramAsa te sthUla mAna lAge che. 62 cAMdramAsanA 1829 dina eka yugamAM thAya, vastutaH 1830 dina joIe. eTale ahiM sthaLa mAna gaNavuM? kAlalokaprakAza sarga-28mAM mAna 29 dina che. nakSatramAsa 27 dinano gaNyo che te paNa dhULamAna lAge che. sarga--28mAM 27, dinano nakSatramAsa gaNela che. jo 27 dinamAM candranI AvRtti pUrI thAya to pachInA rAA dinanI candranI cAlanA bhAga 134 lekhe 335 bhAga thAya ane teTalA bhAga sUryanA 2aa dinanI gatinA gaNAya. (kAraNa ke eka amAse sUryacandra sAthe prasthAna karyuM hoya, te bIjI amAse punaH bhegA thAya.) jo A ja gati sUryanI vAstavika thAya to sUryanI-ravimArganI AvRtti 318 319 dinamAM thaI jAya, te khoTuM che. sUryanI AvRtti 365/366 dina AzarenI che arthAta arthazAstramAM ApelA mAnamAM apUrNAMka choDI dIdhelAM che eTale skUlamAna jevA ja gaNAya. racanA kAlalokaprakAzane maLatI che eTale kAlalokaprakAzanI racanAnA mAna svIkAravAmAM kAMI vAMdho nathI lAgato. juo vadhu carcA "malamAsa' upara. 3 A zloka azuddha che. adhi. 2, a. 76, p. 25 mAM "ASADhI paryavasAna'' varSa gayuM che arthAt aSADha zudi pUname varSano anta eTale zrAvaNa vadi pratipadAthI navA varSano AraMbha che. tyArathI aDhI varSe poSa 134 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 28 adhikamAsanuM nirUpaNa kare che--sUrya eka divasanA sAThamA bhAgane eTale eka ghaDIne hare che, eTale vRddhi kare che tethI RtumAM eTale be mAsamAM thaIne eka divasanI (rAtri-divasanI) vRddhi kare che, tethI cha RtumAM thaIne eTale eka varSe 6 divasa vadhavAthI aDhI varSe 15 divasa vadhe che. te ja pramANe caMdramA eka divase sAThamA bhAgano eTale eka ghaDIno cheda kare che, tethI eka RtumAM thaIne eka divasanI hAni thAya che. te rIte gaNatAM cha Rtu eTale eka varSamAM 6 divasa ghaTavAthI aDhI varSe 15 divasa ghaTe che. A rIte aDhI varSe sUrya-caMdra banne maLIne grISmaRRtumAM pahelA adhika mAsane utpanna kare che ane pAMca varSane cheDe hemaMtaRtumAM bIjA adhika mAsane utpanna kare che. (A rIte eka yugamAM be adhika mAsa Ave che.) 1-2. " ityadhyakSa pracAre dvitIye'dhikaraNe dezakAlamAnaM viMzo'dhyAyaH // Adita cArmiMza:'' // 192 ''adhyakSapracAra nAmanA bIjA adhikaraNamAM 'dezakAlamAna' nAmano vIzamo adhyAya samApta thayo. pahelethI 41mo adhyAya saMpUrNa.'' / vedAMga jyotiSa'' (yajurvedAMga juo ''purAtattva'' varSa 1, aMka 3, pR. 289...323) I pR. 289 "paMcasaMvatsaramaya - yugAdhyakSaM prajApatim / " dinarvvayanamAsAGgaM, praNamya zirasA zuciH " // 1 // ''divasa, Rtu, ayana ane mAsarUpI aMgavALA ane pAMcavarSamaya yuganA adhyakSa evA prajApatine mastakavaDe praNAma karIne pavitra thayelo huM.' (1). mAsa adhika thAya je zItakAla gaNAya. 2.9 a.1 pra. 135/136mAM 'kAlaH zItoSNavarSAtmA'' gaNAvyo che, te jotAM zlokamAM ''grISma'' zabdane badale ''zIte'' pATha yogya gaNAya ane teno saMbaMdha 'pUrva' zabda sAthe bese jo 'grISme' pATha rahe topachI pAchaLano adhikamAsa (bIjo aSADha) grISmamAM Ave tyAM 'pUrva' pAThane badale 'nUnaM' pATha joIe. jo yugano AraMbha mAgha mAsanI uttarAyaNathI hoya, to ja arthazAstrano zloka yathArtha gaNAya, parantu arthazAstranA anya ullekhothI mAgha mAsathI varSano AraMbha nathI. kAlaloka. sarga-28 zlo. 64/65 spaSTapaNe kahe che ke "mAso'dhiko'yaM syAttriMza-tsUryamAsavyatikrame // 64 // yugasya madhye pauSo'ya-mante tvASADha eva ca / " eTale arthazAstrano azuddha zloka kAlalokaprakAzanA zloka anusAra zuddha vAMcavo joIe. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 sarga saMbaMdhI vedAMgajyotiSa " vedA hi yajJArthamabhipravRttAH kAlAnupUrvyA vihitAzca yajJAH / tasmAdidaM kAlavijJAnazAstraM yo jyotiSaM veda sa veda yajJam" // 3 // ''vedo yajJane mATe pravartelA che, ane yajJo kALanI AnupUrvIe kahelA che, tethI A kALavijJAnanA zAstrarUpa jyotiSane je puruSa jANe che, te puruSa yajJane jANe che.'' 3. pR. 290 " mAghazuklaprapannasya pauSakRSNasamApinaH / yugasya paMcavarSasya kAlajJAnaM pracakSate ||5|| svarAkramete somArkau yadA sAkaM savAsavau / syAttadAdi yugaM mAghastapaH zuklo'yanaM hyudak // 6 // prapadyete zraviSThAdau sUryAcandramasAvudak / sArpA dakSiNAstu mAghazrAvaNayoH sadA // 7 // dharmavRddhirapAM prastha : kSapAhAsa udaggatau / dakSiNe tau viparyAsaH SaNmuhUrtyayanena tu " // 8 // 193 ''mAgha zuklathI zarU thanAra ane poSa kRSNamAM samApta thanAra pAMca varSanA yuganuM kALajJAna kahevAya che. (5). jyAre dhaniSThA nakSatra sahita sUrya ane candra ekI sAthe AkAzane oLaMge che, tyAre yuganI zarUAta thAya che. te vakhate mAgha mAsa zuklapakSa ane uttarAyaNa hoya che. (6). dhaniSThAnI AdimAM mAgha mAsamAM sUrya ane caMdra sadAkALa uttarAyaNane pAme che ane zrAvaNa mAsamAM AzleSA ardha jAya tyAre sadAkALa dakSiNAyanane pAme che. (7). uttarAyaNamAM jaLanA eka prasthapramANa divasanI vRddhi ane teTalI ja rAtrinI hAni hoya che. ane dakSiNAyanamAM tenAthI viparIta (eka prastha jaLa jeTalI rAtrinI vRddhi ane divasanI hAni) hoya che. eka ayanamAM cha muhUrtanI vRddhi hAni thAya che. (8). noMdha - 'arthazAstra'nA adhi. 2, a. 7, pra. 25 mAM aSADhI paryavasAna varSa arthAt aSADa zudi pUname pUruM thatuM varSa kahyuM che tenI sAthe A racanA maLatI nathI.) pR. 323 '"trizatyahnAM saSaTSaSTirabde SaT cartavo'yane / mAsA dvAdaza sUryA: syuretatpaMcaguNaM yugam // 28 // ''eka varSamAM traNa so ne chAsaTha divaso, cha Rtu, be ayana ane bA2 sUryamAsa hoya che tenAthI pAMca guNo yuga hoya che.'' (28). Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // athaikonatriMzattamaH sargaH prArabhyate // yugairityuktarUpaiH syAccaturbhirvarSaviMzatiH / paMca viMzatayo'bdAnAM varSANAM zatamIritaM // 1 // dazavarSazatAnyabda- sahastraM parikIrttitaM / zataM varSasahastrANAM varSalakSaM bhavediha ||2|| ataH paraM ca sarvokaH zIrSaprahelikAvadhiH / bhAvyaH krameNa catura - zItilakSaguNo budhaiH // 3 // varSalakSANi catura - zItiH pUrvAMgamucyate / pUrvAMgalakSaizcatura-zItyA pUrvaM prakIrttitaM // 4 // pUrve ca varSakoTInAM lakSANi kila saptatiH / SaTpaMcAzatsahasrANi nirdiSTAni jinezvaraiH // 5 // pUrvalakSANi catura - zItizca truTitAMgakaM / AyurmAnaM bhavatyeta- nnAbheyasya jinezituH ||6|| sarga 29 mAnuM bhASAMtara pUrvokta svarUpavALA cAra yuga (pAMca-pAMca varSa) thI vIza varSa thAya che ane pAMca vIzIthI so varSa thAya che. 1. tathAhi - daza sothI eka hajAra varSa thAya che, so hajArathI lAkha varSa thAya che.2. A saMkhyA pachI zIrSaprahelikA sudhI je aMkonI saMjJA Ave che te paMDitoe anukrame 84 lAkha mAMDAthI gAvo. 3. te A pramANe-84 lAkha varSane pUrvAMga kahevAya che, 84 lAkha pUrvAMga vaDe eka pUrva thAya che.4. eka pUrvanA 70 lAkha ne 56 hajAra kroDa varSa thAya che ema jinezvaroe kahyuM che.pa. 84 lAkha pUrve eka truTitAMga thAya che. eTaluM AyuSya zrIRSabhadeva bhagavAnanuM hatuM.meM. 84 lAkha truTitAMga vaDe eka truTita thAya che. e pramANe kramasara 84 lAkhaguNA karavAthI aDaDAMga, Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka sthAnanI nAmAvali 195 truTitAMgaizca catura-zItilakSamitairmataM / truTitaM syAtkramAdeva-maDaDAMgaM tataH paraM // 7 // aDaDaM cAvavAMgaM cA-vavaM huhukAMgakaM / huhukaM cotpalAMgaM co-tpalaM padmAMgameva ca // 8 // padmaM ca nalinAMgaM ca nalinaM syAttataH paraM / bhavatyarthanipUrAMgaM tatazcArthanipUrakaM // 9 // ayutAMgaM cAyutaM ca nayutAgaM bhavettataH / nayutaM prayutAMgaM ca prayutaM cUlikAMgakaM // 10 // cUlikA syAttatazcAne zIrSaprahelikAMgakaM / zIrSaprahelikA ceti pUrNo gaNitagocaraH // 11 // zIrSaprahelikAMkAH syuzcaturNavatiyukzataM / aMkasthAnAbhidhAzcemAH zritvA mAthuravAcanAM // 12 // bhagavatIsUtrAnuyogadvArasUtrajaMbUdvIpaprajJaptyAdiSvayamakakramo jJeya iti bhAvaH vAlabhyavAcanA ceyaM saMkhyAhvayAzca saMtyaMka-sthAnarAzerito'nyathA / syAdaMko'trApi catura-zItilakSaguNo muhuH // 13 // tathAhi - syAtpUrvalakSaizcatura-zItyAtraikaM latAMgakaM / / latAMgAnAM ca catura-zItyA lakSairbhavellatA // 14 // 2133, qail, 11, sin, DU, Guein, G51, 5vin, 55, nalinain, nasina, bhAnapurA, arthanipUra, ayutAM, ayuta, nayutAMga, nayuta, prayutA, prayuta, yUlisin, yUliyA, zIrSaprahelikAMga, zIrSaprahelikA. gaNita viSayanI saMkhyA ahIM pUrNa thAya che. zIrSaprahelikAnA aMko 194 thAya che. A aMkasthAnanI nAmAvalI mAtharavacanane anusarIne kahelI che. 7-12. zrI bhagavatIsUtra, anuyogadvArasUtra, jebUdIpaprajJapti vigeremAM paNa A pramANe aMkano krama kahelo che. valabhI vAcanAmAM A pramANe che-temAM saMkhyAnA nAmomAM pheraphAra che. bAkI te aMko to 84 lAkha gaNA karavAthI ja Ave che. temAM kahelA aMkasaMkhyAnA nAmo batAve che-84 lAkha pUrve eka latAMga, 84 lAkha latAMge eka latA, 84 lAkha latAe eka mahAlatAMga, tene 84 lAkha vaDe guNavAthI mahAlatA, e ja pramANe zIrSaprahelikA sudhI guNavA. tenAM nAma-nalinAMga, nalina, mahAnalinAMga, mahAnasina, 5in, 5, mahAbhAMga, mahA 5, bhAMga, bhala, mahAbhAMga, mahAbha, muhAMga, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 6 kAlaloka-sarga 29 latAbhistAvatIbhizca bhavenmahAlatAMgakaM / mahAlatA taistAvadbhi-rityAzIrSaprahelikA // 15 // nalinAMgaM ca nalinaM syAnmahAnalinAMgakaM / / mahAnalinamevaM syA-tpadmAMgaM padmameva ca // 16 // mahApadmAMgaM ca mahA-padmaM syAtkamalAMgakaM / kamalaM mahAkamalAM-gaM mahAkamalaM tathA // 17 / / kumudAMgaM ca kumudaM syAnmahAkumudAMgakaM / mahAkumudamevaM syAt truTitAMgaM tataH paraM // 18 // truTitaM mahAtruTitAM-gaM mahAtruTitaM tathA / aDaDAMgaM cADaDaM ca mahADaDAMgameva ca // 19 // mahADaDamathohAMga-mUhaM proktaM tataH paraM / mahohAMgaM mahohaM ca zIrSaprahelikAMgakaM // 20 // zIrSaprahelikA ca syA-tsaMkhyA paryaMtavartinI / asyAM paMcAzadadhikaM syAdakAnAM zatadvayaM // 2 // 18975 51795 50112 59541 90096 99813 43077 07974 65494 26197 77476 57257 34571 86186 iti saptatiraMkAH; agre cAzItyadhikaM biMduzataM / atra jyotiSkaraMDavRttau zrI malayagiripUjyA iti smAhuH-iha skaMdilAcAryapravRttau (pratipattau) muTu, mahAbhuga, bhabhu, truTitain, zuTita bhatruTitain, mahAtruTita. 133101, 21.33, ma425.in, mahAaDaDa, UhAMga, Uha, mahAUhAMga, mahAUha, zIrSaprahelikAMga, zIrSaprahelikA. A pramANe saMkhyA karatAM temAM aMkasaMkhyA 250nI thAya che. 13-21. temAM 70aMka ane 180zUnya Ave che. te aMko A pramANe -187955179550112595419 0099981343077078746549426197774765725734pa7186816 pachI eka so eMzI zUnya. zrI jyotiSkaraMDakanI vRttimAM zrImalayagirimahArAja kahe che ke-"A pramANe skaMdilAcAryanA duHSamakALanA prabhAve durbhikSa thavAthI sAdhubhagavaMtono te samayamAM abhyAsa na thavAthI sarva bhUlAI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matAMtare saMkhyA sthAna 197 duHSamAnubhAvato durbhikSapravRttyA sAdhUnAM paThanaguNanAdikaM sarvamapyanezat, tato durbhikSAtikrame subhikSapravRttau dvayoH sthAnayoH saMghamelako'bhavattadyathA-eko valabhyAmeko mathurAyAM, tatra ca sUtrArthasaMghaTane parasparaM vAcanAbhedo jAto, vismRtayorhi sUtrArthayoH smRtvA saMghaTane bhavatyavazyaM vAcanAbheda iti na kAcidanupapattiH, tatrAnuyogadvArAdikamidAnI vartamAnaM mAthuravAcanAnugataM, jyotiSkaraMDasUtrakartA cAcAryo vAlabhyastata idaM saMkhyAnapratipAdanaM vAlabhyavAcanAnugatamiti nAsyAnuyogadvArAdipratipAditasaMkhyAsthAnaiH saha visazatvamupalabhya vicikitsitavyamiti / Arabhya samayAdevaM zIrSaprahelikAvadhi / kAlasya gaNitaM jJeya-mupameyaM tataH paraM // 22 // tathoktaM bhagavatyanuyogadvArajaMbUdvIpaprajJaptyAdisUtreSu 'etAvatAvagaNie etAvatAvagaNiyassa visae, te Na paraM uvamie' anena kAlamAnena dharmAyAM nArakAMginAM / yathAsaMbhavamAyUMSi mIyaMte tattvavedibhiH // 23 // gayuM. pachI durbhikSa dUra thayo ane subhikSa pravaryo eTale be sthAne saMgha ekatra malyo. eka valabhImAM ane bIjo mathurAmAM; tethI sUtrArthanA A saMghaTTanamAM paraspara vAcanAbheda thayo. bhUlI gayela sUtrArthane saMbhArIne saMghaTTana karavAmAM avazya vAcanAbheda thavA saMbhava che, emAM kAMI asaMbhavitapaNuM nathI. te baMne sthAnamAMthI ahIM je anuyogadvArAdi varte che, te mAthuravAcanA pramANe che. jyotiSkaraMDakasUtranA kartA AcArya valabhIvAcanAvALA che, tethI bIjI rItanuM kahela saMkhyAnuM pratipAdana vAlavyavAcanA pramANe che. tethI A saMkhyAnuM anuyoga dvArAdi pratipAdita saMkhyAsthAnanI sAthe judAI joIne zaMkA (vicikitsA) karavAnuM kAraNa nathI." samayathI mAMDIne zIrSaprahelikA sudhI kALanuM gaNita upara pramANe jANavuM ane tyArapachI upamAvaDe (palyopamAdi) gaNita samajavuM.22. te bAbata zrIbhagavatI, anuyogadvAra, jaMbUdvIpa prajJapti vigere sUtromAM kahyuM che ke -"eTale sudhI gaNita kaheluM che, eTale sudhI gaNitano viSaya che. tyArapachI upamAthI samajavAnuM che." A pramANe (palyopamAdi) kALamAnavaDe dharma vigere nArakanA jIvonA yathAsaMbhava AyuSya tattvavettAo mApe che. 23. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 8 kAlaloka-sarga 29 bhavanezavyaMtarANAM keSAMcinnAkinAmapi / keSAMcinnRtirazcAM cAtRtIyArakavarttinAM // 24 // yadyapyasmAtparo'pyasti saMkhyAyA viSayo mahAn / pUrvoditacatuHpalya-prarUpaNanirUpitaH // 25 // kiMtvasaMvyahAryo'sau bhavati sthUladarzinAM / tataH saMvyavahArye'smin saMkhyAnena nirUpitaH // 26 / / tathoktaM jaMbUdvIpaprajJaptivRttau-etasmAcca parato'pi sarSapacatuH-palyaprarUpaNAgamya: saMkhyeya: kAlo'sti, kiMtvanatizAyinAmasaMvyavahAryatvAnnehokta, iti sthityadhikAre tu sarvatrApi siddhAMte pUrvakoTeH parato'dhikAM sthitiM bibhrANau naratiryaMcau saMkhyeyAyuSkatayA na vyavahiyete, tathoktaM zrI bhagavatI caturviMze zate dvitIyoddezakavRttau-ihAsaMkhyAtavarSAyurjaghanyasthitikaH prakrAMtaH, sa ca sAtirekapUrvakoTyAyurbhavati, tathaivAgame vyavahRtatvAt iti ata eva pUrvakoTyadhikAyuSazcAritraprAptimuktigamanAdikamapi niSidhyata iti jJeyaM / bhavanapati ne vyaMtaradevonuM temaja keTalAka devalokanA devonuM tathA trIjA ArAnA manuSyo ane tiryaMconuM AyuSya paNa e ja pramANe mApeluM che. 24 jo ke enI pachI paNa saMkhyAno viSaya ghaNo moTo che, ke je prathama cAra prakAranA pAlAnI prarUpaNAthI prarUpita karelo che; paraMtu te sthaLadarzI manuSyonA vyavahAramAM na Avato hovAthI, vyavahAramAM AvatI saMkhyA ahIM A prarUpaNAthI kahI che. 25-26 ' te viSe zrI jaMbUdvIpaprajJaptinI vRttimAM kahyuM che ke - "enI AgaLa paNa sarasava vaDe bharelA cAra pAlAnI prarUpaNArUpa saMkhyAtakALa che, paraMtu te sAmAnya jJAnavALAnAM vyavahAramAM AvatuM na hovAthI ahIM kahela nathI." paraMtu sthiti (Ayu)nA adhikAramAM to siddhAMtamAM sarvatra pUrvakoTithI AgaLa adhika sthiti dharAvanArA manuSya tiryaMcone saMkhyAnA AyuvALA tarIke vyavahAra karelo ja nathI. e pramANe zrI bhagavatIsUtranA covIzamA zatakanA bIjA uddezanI vRttimAM kahyuM che. tene mATe A pramANe kahyuM che ke- "ahIM asaMkhyAta varSanA AyuvALAmAM je jadhanyasthitivALI kahela che, te sAtireka kroDapUrvanI AyuvALo samajavo. kemake te ja pramANe AgamamAM vyavahAra karelo che." A kAraNe ja kroDapUrvathI adhika AyuvALAne cAritranI prAptine muktigamanAdino niSedha kahelo che, ema samajavuM. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha ArAnuM varNana 199 atha dvidhopameyaM syA-tpalyasAgarabhedataH / . tatsvarUpaM cAtra zAstre saMjJAsarge nirUpitaM // 27 // palyopamAnAM sUkSmAddhA-hvayAnAM koTikoTibhiH / dazabhirjAyate'traikaM sUkSmAddhAsAgaropamaM // 28 // eteSAM sAgarANAM ca catanaH koTikoTayaH / AdyaH kAlo'vasarpiNyAM suSamasuSamAbhidhaH // 29 // timro'bdhikoTikoTyo'tha dvitIyaH suSamAbhidhaH / tRtIyo'bdhikoTAkoTi-dvayaM suHSamaduHSamA // 30 // nyUnaH kAlo dvicatvAriMzatA varSasahasrakaiH / turyo'bdhikoTAkoTyekA duHSamasuSamAbhidhaH // 31 // paMcamo'bdasahasrANi syAhuHSamaikaviMzatiH / tAvaMtyabdasahasrANi SaSTho duHSamaduHSamA // 32 // evaM dazabhirabdhInAM koTAkoTibhirIritA / ekAvasarpiNI kAlacakrArddha SaDarAtmikA // 33 // viparItA vyavastheya-mutsarpiNyAM prakIrtitA / tathAhi tatra prathamaH kAlo duHSamaduHSamA // 34 // - have A upamA palyopamanA bhedathI be prakAranI che, tenuM svarUpa A ja zAstramAM saMjJAsargamAMprathama sargamAM nirUpaNa kareluM che. 27. daza koTAkoTi sUkSma addhApalyopamanuM eka sUkSma addhAsAgaropama thAya che. 28. evA cAra koTAkoTi sAgaropamano avasarpiNIno pahelo suSamasuSamA kAla nAmano Aro che, bIjo suSamA nAmano Aro traNa koTAkoTi sAgaropamano che, trIjo suSamaduHSamA nAmano Aro be koTAkoTi sAgaropama pramANa che, cotho duHSamasuSamA nAmano Aro beMtALIza hajAra varSa jUnA eka koTAkoTi sAgaropamano che, pAMcamo duSamA nAmano Aro 21000 varSano che ane cheao duHSamaduHSamA nAmano bhArI 55 2 1000 varSaprabhA hoya che. 24-32. e pramANe daza koTAkoTi sAgaropama vaDe cha ArArUpa eka avasarpiNI eTale ardha kALacakra thAya che ane tethI viparIta vyavasthAvALI utsarpiNI kahI che. te A pramANe temAM pahelo duHSamaduHSamAM 1 Ane mATe mULamAM kALa zabda che, teno artha AgaLa Aro karela che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 kAlaloka-sarga 29 prAgvanmAnaM tvasya varSa-sahanANyekaviMzatiH / dvitIyo duHSamApyabda-sahasrANyekaviMzatiH // 35 // tRtIyo'bdhikoTikoTI duHSamasuSamAbhidhaH / nyUnA sA ca dvicatvAriM-zatA varSasahasrakaiH // 36 // vArddhikoTAkoTiyugmaM turyaH suSamaduHSamA / paMcamaH suSamAkAlastisro'bdhikoTikoTayaH // 37 // catamro'bdhikoTikoTyaH suSamAsuSamA'timaH / utsarpiNIti vArDInAM dazabhiH koTikoTibhiH // 38 // evaM dvAdazakAlAva-sarpiNyutsarpiNI bhavet / punaH kAlavibhAgAste suSamasuSamAdayaH // 39 // sadAvivartamAnatva-sAdhAdetaducyate / kAlacakraM kAlabhAgAH pUrvoktAstvarakA iha // 40 // cakrasya bhramato yadva-tpUrvArddha yoMtimo'rakaH / parArddha prathamaH sa syA-dyastatrAdyo'tra soMtimaH // 41 // evamatrApyuktanItyA kAlacakre'rddhayordvayoH / vaiparItyAdvivarttate dvAdazApyArakAH kramAt // 42 // nAmano Aro 21OOO varSapramANa ane bIjo duHSamA nAmano Aro paNa 21000 varSapramANa samajavo. trIjo duSamasuSamA nAmano Aro 42000 varSa jUna eka koTAkoTi sAgaropamano, cotho suSamaduSamA nAmano Aro be koTAkoTi sAgaropamano ane pAMcamAM suSamA nAmano Aro traNa koTAkoTi sAgaropamano tathA chaThTho suSamasuSamA nAmano Aro cAra koTAkoTi sAgaropama hoya che. e pramANe utsarpiNI paNa 62 oTaoTi saagro5mprbhaae| Doya che. 33-38. A pramANe bAra kALa (ArA) vaDe avasarpiNI utsarpiNI-arthAta eka kALacakra thAya che. tyAra pachI pAchI pUrva pramANe ja avasarpiNInA pahelA kALa (ArA)thI zarUAta samajavI. ema kAyama eka sarakhuM parivartana thatuM hovAthI, kALacakranA kALanA je bhAga pUrve kahyA, tene bAra ArA samajavA. cakra bhamatA jema pUrvArdhamAM je chello Aro Ave, te aparArdhamAM pahelo Ave ane pUrvArdhamAM pahelo Ave, te aparArdhamAM chello Ave, tema ahIM paNa ukta nIti anusAra kALacakranA be ardha ardha vibhAgamAM ekabIjAthI viparItapaNe bAra ArA pharyA kare che. 39-42. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsarpiNI-avasarpiNInI vigata 201 bharatairAvatAkhyeSu kSetreSu syAddazasvayaM / / kAlaH parAvarttamAnaH sadA zeSeSvavasthitaH // 43 // yasyAM sarve zubhA bhAvAH kSIyaMte'nukSaNaM kramAt / azubhAzca pravarddhata sA bhavatyavasarpiNI // 44 // iti jyotiSkaraMDavRttyabhiprAyaH jaMbUdvIpaprajJaptisUtre tu aNaMtehiM vaNNapajjavehiM gaMdhapajjavehiM yAvatparihAyamANehiM 2 osappiNI paDivajjai' ityevaM dRzyate iti jJeyaM / / zubhA bhAvA vivarddhate kramAdyasyAM pratikSaNaM / hIyaMte cAzubhA bhAvA bhavatyutsarpiNIti sA // 45 // tathAhi - prAptaprakarSe suSama-suSamAkhye'rake bhavet / bharatairavatAkhyeSu mahI karatalopamA // 46 // sA paMcavarNamaNibhiH syAdramyA tAdRzaistRNaiH / tatrAsate zerate ca ramaMte ca janAH sukhaM // 47 // pAMca bharata ne pAMca airavatarUpa daza kSetromAM A pramANe kALa parAvartana pAme che. bIjA kSetromAM avasthitakALa hoya che. 43. je kALamAM sarva zubha bhAvo anukrame pratyeka kSaNe kSINa thatA jAya che ane azubha bhAvo vRddhi pAme che, tene avasarpiNI samajavo. 44. A pramANe jyotiSkaraMDanI vRttino abhiprAya che. ' jaMbUdvIpaprajJapti sUtramAM to "anaMtA varNanA paryAya vaDe, anaMtA gaMdhanA paryAya vaDe yAvata rasa-sparzAdi vaDe paNa pratikSaNe jemAM hAni thatI jAya che, tene avasarpiNI kALa samajavo." ema kaheluM che. je kALamAM pratikSaNe zubha bhAvo vRddhi pAme che ane azubha bhAvo kSINa thatA jAya che tene utsarpiNI jANavo. 45. prakarSa pAmelA (avasarpiNInA) suSamasuSamAM nAmanA pahelA ArAnA prAraMbhamAM bharata eravata kSetramAM bhUmi hastataLa jevI sapATa hoya che ane te pAMca varSanA maNi jevA tRNavaDe ramaNika hoya che. te jamIna upara te kALanA manuSyo (yugaliko) sukhe bese che, sUve che, ane rame che, 46-47, Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 kAlaloka-sarga 29 bhAMtyatroddAlakoddAlA-dayo vRkSAH pade pade / sthUlamUlAzcAruzAkhA dalapuSpaphalAMcitAH // 48 // te cAmI- uddAlAH koddAlA moddAlA nRttamAlakRtamAlAH / syurdatazRMgazaMkha-zvetAnmAlAstaruvizeSAH // 49 // bheruseruherutAlAH sAla: sarala eva ca / saptaparNanAgapUgAH khajUrI nAlikerikA // 50 // eSAM vanAni bhUyAMsi virAjate pade pade / mallikA yUthikA jAti-bANamudgarabIakAH // 51 // siMduvAramanovedya-serikAnavamAlikAH / / baMdhujIvakakoriTa-vAsaMtIkuMdacaMpakAH // 52 // eSAM gulmA mRdumaru-tkaMpitAH kurvate tadA / sugaMdhibhiH paMcavarNaiH kusumairAstRtAM mahIM // 53 // vanarAjyastadA haMsaiH sArasaizca kapiMjalaiH / jIvaMjIvaiH kokilAdyai-A~ti kAMtAMcittaiH khagaiH // 54 // mattAMgAkhyAstadA kalpadrumAH syu surazriyaH / mattaM madastasya cAMgaM kAraNaM yeSu te tathA // 55 // uddAla koddAlAdi vRkSo sthUla mULavALA, manohara zAkhAvALA, patra, puSpa tathA phalathI bharapUra sthAne sthAne Doya che. 48. e vRkSonA nAmo-uddAla, kodAla, modAla, mRttamAla, kRttamAla, daMtamAla, zRMgamAla, zaMkhamAla bhane zvetabhAsa; tebha bhe3, se3, 3, tara sAsa, sa21, saptapa, nAga, pU, mahUrI, nAliyerI vigere vRksson| // vano pagale pAle zobhe che. bhali., 5, 6, all, bhogarI, pI26.4, siMhavAra, manovedha, ARI, navamAsa, dhu, 04, riTa, vAsaMtI, iM ne yaMpanA 17 sthAne sthAne hoya che. te gulmo jayAre mRdu pavanavaDe kaMpAyamAna thAya che, tyAre pAMca varNanA sugaMdhI puSpovaDe pRthvIne vyApta urI hai cha.48-53.. te vakhate vanarAjio haMsa, sArasa, kapiMjala, jIvajIva, kokila vigere strI sahita beThelA pakSIo 43 zobhe cha.54. 1 e samaye mattAMga nAmanAM kalpavRkSo ghaNI suMdara zobhAvALA hoya che. temAM matta eTale mada Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 kalpavRkSanuM svarUpa caMdraprabhAdyAH syurmadya-vizeSA yAdRzA iha / utkRSTadravyaniSpannA varNagaMdharasottarAH // 56 // ArogyapuSTisaubhAgya-madatuSTyAdikArakAn / teSAM phalAni puSpANi navaMti tAzAn rasAn // 57 // bhRtAMgAkhyAstathA kalpa-taravo bibhrati zriyaM / phalAdi yeSAM ratnAdi-nAnApAtratvamiyUti // 58 // turyAMgAkhyAstadA kalpa-taravaH sukhayaMti ca / caturvidhAnAM vAdyAnAM tatAdInAM varAravaiH // 59 / / ayaM bhAva:-patrapuSpaphalAdInAM bhavetteSAM marujjuSAM / ___ dakSazilpiprayuktAnA-mAtodyAnAmiva dhvaniH // 60 // AtodyacAturvidhyaM caivaM tataM vINAprabhRtikaM tAlaprabhRtikaM ghanaM / vaMzAdikaM tu zuSira-mAnaddhaM murajAdikaM // 6 // tadA dIpazikhA nAma kalpavRkSAH sphuradrucaH / dIpA iva snehasiktA dIpyate timiracchidaH // 62 / / tene utpanna thavAnuM aMga eTale kAraNa jemAM hoya te mattAMga kahevAya che. utkRSTa dravyothI banelI, uttama varNa, gaMdha ne rasavALI caMdraprabhA vigere madirAnI jevA ane Arogya, puSTi, saubhAgya, mada ne tuSTi vigerenA karanArA evA rasone, te jAtinA vRkSanA phaLo ane puSpo sUve che. 55-57. 2 zobhAvALA bhUtabaMga jAtinA kalpavRkSonA phaLAdi, ratna vigerenA nAnA prakAranA pAtronI jevA dekhAvavALA hoya che. 58. 3 sUryAga nAmanA kalpavRkSo cAra prakAranA tata, vitata vigere vAjiMtro jevA zreSTha zabdothI sukhane Ape che. e vRkSanA patra, puSpa ane phaLAdi jyAre pavananA saMyogathI hAlacAle che tyAre temAMthI vicakSaNa evA zilpIe banAvelA vAjiMtronI jevo dhvani nIkaLe che. vAjiMtranA cAra prakAra A pramANe che-vINA vigere tata kahevAya che, tALa (kAMzI) vigere ghana kahevAya che, vAMsaLI vigere zuSira kahevAya che ane muraja-mRdaMgAdi Anaddha kahevAya che.59-61. 4 dIpazikhAMga nAmanA kalpavRkSo skurAyamAna kAMtivALA hovAthI, telathI bharelA dIpakanI jema aMdhakArane chedatA zobhe che. jema dIpazikhA rAtre gharamAM atyaMta prakAza kare che ane divase bhoMyarA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 kAlaloka-sarga 29 ayaM bhAva:-yathA dIpazikhA rAtrau gRhAMtotate bhRzaM / divase vA gRhAdyaMta-stadvadete drumA api // 63 // evaM ca-vakSyamANakalpadrumebhya eSAM vizeSo bhAvito bhavatIti jJeyaM atha jyotiSikA nAma zobhaMte kalpapAdapAH / jyotirvahnirdinezo vA tattulyatvAttathAbhidhAH // 64 // jyotirvahnidinezayoriti vacanAtayaM bhAva:-teSAM svabhAvAtsyAtkAMti-racirodgatasUryavat / vidyudulkAvalayava-nirdhUmAnalapuMjavat // 65 // ata eva prabhA teSAM dRSTaNAM sukhadAyinI / duHkhadA'kSiprAtikUlyA-na tu madhyaMdinArkavat // 66 // narakSetrAbahirvati-caMdrasUryagrahAdivat / parasparAvagADhAbhi-lezyAbhiAMti te sthirAH // 67 // citrAMgA nAma ye kalpa-vRkSAste mAlyadAyinaH / citraM vivakSayA mAlyaM taddhetutvAttathAbhidhAH // 68 // yathA prekSAgRhaM nAnA-citropetaM manoramaM / sarvato laMbamAnAbhiH puSpasambhiralaMkRtaM // 69 / / vigeremA praza mApe cha, tema mA vRkSo 59 praza mApe cha. 12-53. bIjA AgaLa kahevAze te kalpavRkSo karatAM AmAM ATaluM vizeSa che. pa jyotiSikAMga nAmanA pAMcamI jAtinA kalpavRkSo agni ane sUryanI jevo prakAza ApanArA hovAthI te nAmathI oLakhAya che ane zobhe che. "agni ane sUryanI jyoti jevA che' evuM anyatra kahyuM che. ahIM ema samajavuM ke e vRkSanI kAMti svabhAvathI ja taratanA ugelA sUrya jevI, vidyuta jevI, ulkAnA valaya jevI, temaja nidhUma agninA puMja jevI hoya che. tethI te vRkSanI prabhA jonArAnI dRSTine sukha ApanArI hoya che, paNa madhyAhnanA sUrya jevI AMkhane pratikULa ane duHkha ApanArI hotI nathI. narakSetranI bahAra rahelA caMdra sUrya ne prahAdinI jema te vRkSo paraspara avagADha evI sezyA (sild) 43 sthi2-1yama se s215| hoya che.64-67. .. 6 chaThThA citrAMga nAmanA kalpavRkSo, puSpamALAne Ape che. te mALA AzcaryakArI hovAthI ahIM citra zabda mALAvAcaka samajavo. jema nAnA prakAranA citrovALuM prekSAgRha, manorama ane sarvatra laTakAvelI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 kalpavRkSanuM svarUpa grathitairveSTimaiH saMghA-timaizca pUrimairiti / mAlyaiH pUrNaM dvAradezo-llasadvaMdanasAlikaM // 70 // paMcavarNapuSpapuMjo-pacAracArubhUtalaM / sukhadAyi bhavelloke tathA te svardvamA api // 7 // tribhirvizeSakaM // bhojyasaMpAdakAH kalpavRkSAzcitrarasAhvayAH / citro nAnAzcaryado vA raso hyeSAM tatastathA // 72 // sugaMdhisvacchakalama-zAlitaMDulagarbhitaM / tAdRggodugdhasaMrAddhaM paramAnnaM susaMskRtaM // 73 // sadyaskazAradaghRta-zarkarAkSodamizritaM / tuSTipuSTyAdijanaka-matisvAdu bhavedyathA // 74 // saMskRto vA sUpakArai-rodanazcakravartinaH / catuSkalpasekasikto-'khaMDaH kalamazAlijaH // 75 / / supakvo bASpamunmuMca-nmRdustuSamalojjhitaH / viviktasiktho vividha-zAkazAlI bhavedyathA // 76 // catuSkalpasekasikta iti vijJA rasavatIzAstre komalaM kartumodanaM / kurvati caturaH kalpAMste sekaviSayAniha // 77 / / lAMbI lAMbI puSponI mALAo vaDe alaMkRta hoya che. tema A kalpavRkSo grathita, veSTimara, saMghAtima, ne pUrima, evI cAra prakAranI mALAo vaDe zobhatA, toraNa yukta agrabhAgavALA hoya che. ane tenuM bhUtala pAMca varNanA puSponA puMjathI AcchAdita hoya che. ane te jema lokone sukhadAyI lAge che tevI ja rIte A suzobhita kalpavRkSo paNa sukhadAyI hoya che. 68-71. 7 citrarasa nAmanA sAtamI jAtinA kalpavRkSo, nAnA prakAranA AzcaryakArI rasavALA bhojanane Ape che. sugaMdhI, svaccha, kalamazAlinA taMduLathI garbhita ane tevA prakAranA gAyanA dudhamAM rAMdhela hovAthI susaMskRta evI je kSIra, te paNa taratanuM zarada RtunuM ghI tathA zarkarAnA cUrNathI mizrita ati svAdu ane tuSTi-puSTi vigere ApanAra hoya che, athavA susaMskRta eTale cakravartInA rasoyAe rAMdhela akhaMDa kalamazAli, ke je catuSkalpanA sekathI sIMcela hoya, temaja sArI rIte pakva thayela hoya, jemAMthI 1 muMthesA. 2. sajI sAthe vATA. 3 .581 gharesA. 4 mAgaNa gharesA. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 vastrapUtasvagnipakva-prAjyAjyasamitodbhavaH / yathA vA modako bhUri- zarkarAkSodameduraH // 78 // drAkSAcArukulInAlikerakhaMDAdivaMdhuraH / pUrainAnavA-iAnadravyarita: 19m|| surabhiH komalaH svaccho balapuSTyAdikRdbhavet / kSutpipAsAprazamanaH sarvAMgINapramodakRt // 80 // aSTami: bhurti // tathA nAnArasopeta - sadbhojyavidhizAlibhiH / phalapuSpairvirAjaMte vRkSAzcitrarasA api // 81 // maNyaMgA nAma ye kalpa- drumAste bhUSaNapradAH / maNIrmaNimayIbhUSA-staddAyitvAcca te tathA // 82 // hAro'rddhahAro mukuTa : kuMDalaM karNavAlikA / karNaveSTanakaM graiveyakaM kaMkaNamudrikA // 83 // hemajAlaM ratnajAlaM kaTakaM valayAMgade / bAhubaMdho bAhurakSA puSpakaM tilako'pi ca // 84 // varALa chUTatI hoya tevI, mRdu ane photarA tathA mela vinAnI, chUTA chUTA dANAvALI e vividha prakAranA zAkathI zobhatI hoya, catuSkalpasekasikta-eTale rasavatI zAstranA vijJapurUSo odana (bhAta) ne komala karavA mATe cAra prakAre sIMce che. te A pramANe-jema modaka vastrathI cALelA, agnithI sArI rIte pakavelA, puSkaLa ghI bheLavelA ghauMnA ATAthI utpanna thayelA ane puSkaLa zarkarAnA cUrNathI vyApta uparAMta drAkSa, cAroLI, zrIphaLanI zeSo (kakaDAo)thI zobhAvela ane kapUra, elacI, laviMga vagere rAjadravyathI sugaMdhI karela, komaLa, svaccha hoya che ane baLanI puSTine karanAra temaja kSudhAtRSAne zamAvanAra ane sarva jIvone pramoda ApanAra hoya che, tema pUrvokta odana cAra prakAranA sekathI sIMcelA samajavA. e ja pramANe citrarasajAtinA kalpavRkSo nAnA prakAranA rasayukta vividha prakAranA sArA bhojanarUpa phala puSpo vaDe virAjita hoya che.72-81. kAlaloka-sarga 29 8 mathaMga nAmanA AThamA prakAranA kalpavRkSo aneka prakAranA bhUSaNone Ape che. khAsa karIne maNi tathA maNimaya bhUSaNo ApanAra hovAthI te mathaMgajAtinA kahevAya che. te hAra, ardhahAra, mukuTa, kuMDala, kAnanI kaDIo, kAnane vIMTavAnuM jhuMmaNuM, traiveyaka (kaMTho), kaMkaNa (baMgaDI vigere), mudrikA (vIMTIo), hemajAla, ratnajAla, kaTaka (kaDAM), valaya, aMgada, bAjubaMdha, bAhurakSaka (berakhA), puSpaka, tilaka, Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpavRkSanuM svarUpa 207 dInAramAlikA caMdra-mAlikA sUryamAlikA / ziromaNijhuMbanakaM kAMcI ca kaTisUtrakaM // 85 // nupUraH pAdakaTako ghargharI kSudraghaMTikA / bhUSAbhido yA ityAdyAH svarNamuktAmaNibhavAH // 86 // svabhAvatastathArUpaiH phalapuSpairalaMkRtAH / tadarthinAM drumAste drAk pUrayati manorathAn / / 87 // paMmi: zun | gehAkArAH kalpavRkSA nAnAgehAkRtispRzaH / nivAsasaukhyaM vipulaM vitaraMti tadarthinAM // 88 // kapizIrSasphuradvapra-carikATTAlakAMcitAH / manojJamaMDapAstuMga-toraNAMcitagopurAH // 89 // ekadvitricatuHpaMca-ghaTsaptAyurubhUmayaH / gavAkSAlIparikSiptAH sannipUhaviTaMkikAH // 90 // abhaMlihazirazcaMdra-zAlAzAlitamaulayaH / sadbhArapaTTavalabhI-staMbhasaMbaMdhabaMdhurAH // 11 // sonAmahoranI mALA, caMdramALA, sUryamALA, mastakano maNi, jhumaNAM, kAMcI, kaTisUtra, nUpura, pAdakaTaka, ghargharI, kSudraghaMTikA ItyAdi je suvarNa,, motI ane maNinA banAvelA AbhUSaNonA prakAro che, tene ApanArA tathA svabhAve ja tevA prakAranA eTale tevI AkRtivALA phaLa ane puSpo vaDe zobhatA te vRkSo tevA alaMkAronA arthI yugalikonA manorathone zIdhra pUrNa kare che. 82-87. 9navamA gehAkAra nAmanA kalpavRkSo nAnA prakAranA gharanI AkRtivALA ja hoya che. tenA (nivAsanA) arthI yugalikone te vipuLa evuM nivAsa saMbaMdhI sukha Ape che. te gehAkAra kalpavRkSo kevA hoya che? kAMgarAvaDe skurAyamAna gaDha, ane tenA upara cAre tarapha rahelI cAla ane gokha vigerethI zobhatA, manojJamaMDapavALA ne UMcA toraNavALA daravAjAothI zobhatA, eka, be, traNa, cAra, pAMca, cha ane sAta mALavALA, cAre tarapha bArIo ane gokhavALA, uttama khIMTIo ane pakSIo bese tevA jhulatA bhAgavALA, AkAza sudhI pahoMce tevI UMcI agAzI vaDe zobhatA zikharavALA, suMdara bhArapaTa, ane vallabhI tathA staMbhothI vyApta, goLa, trikoNane corasa AkAravALA, arIsA jevI sapATa bhUmivALA, zobhAyamAna caMdaravAvALA, citravaDevicitra bhIMtovALA, eka, be traNa, cAra vigere zALA-oraDAovALA, Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 kAlaloka-sarga 29 vRttAstryamrAzcatuSkoNA AdarzopamakuTTimAH / caMcaccaMdrodayAzcAru-citracitritabhittayaH / / 92 / / ekadvitricaturAdi-zAlAgarbhagRhAMcitAH / / zrIvatsasarvatobhadra-nandAva disaMjJinaH // 93 // zailArddhazailasaMsthAnA girikUTAkRtispRzaH / AsthAnaprekSaNagRha-citrazAlAdyalaMkRtAH // 14 // majjanAdarzazRMgAra-mohanAgAramaMDitAH / ApaNAdyairvizeSaizca vividhairupalakSitAH // 95 / / sarva sukhadA ramyA lasatsopAnadardarAH / sukhArohAvatArAzca sukhapravezanirgamAH // 96 / / liptA guptA ghRSTamRSThA mArjitAH sudhayojjvalAH / prAsAdAH syuryathA loke svabhAvAtte tathA drumAH // 97 // navabhiH kulakaM // anagrAkhyAH kalpavRkSAH syurnAnAvastradAyinaH / janA anagnAstebhyaH syu-stataste tAzAbhidhAH // 98 / / cInAMzukaM dukUlaM ca kauzayematasImayaM / / kArpAsikaM cAjinakaM tArNA rallakakaMbalAH // 99 // garbhagRhavALA, zrIvatsa, sarvatobhadrane naMdAvartAdinAmavALA parvata ne ardhaparvatanA saMsthAnavALA, parvataparanA phUTanI AkRtivALA, sabhAgRha, prekSAgRha ne citrazALAdithI yukta, majjanagRha, Adarza gRha, zRMgAra gRha ane mohanAgArathI maMDita, vividha prakAranI hATa vigerenI zreNithI oLakhAtA sarva tramAM sukha ApanArA, ramya, suzobhita pagathIyukta dAdarAvALA. sukhe caDI-utarI zakAya tevA ane sukhe pesI nI.jI. .ya. tevA, dIpena-pelA, 54||3vaa-mhaa28, bhAThita 438, yun| (11) 43 ghonnevaaAvA makAno jema lokamAM hoya che, tevA AkAranA svabhAve ja te vRkSo hoya che.88-97. 10 dazamA anagna jAtinA-te nAmanA kalpavRkSo vividha vastrone ApanArA hoya che. tethI yugaliko anagnapaNAne pAme che, eTale te vRkSo paNa te ja nAmathI oLakhAya che. te vRkSo cInAMzuka, dukULa, kauzeya temaja atasImaya ane sutaranA vastro Ape che. carmanA vastro paNa Ape che. tRNanA, rallaka ane kaMbaLa (unanA vastro) paNa Ape che. e pramANe vastranA bhedo judA judA dezamAM judA judA hoya che. tevA badhI jAtanAM vastro Ape che. te vastro aneka prakAranA varNavALA, sukomaLa, Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 anya graMtha kalpavRkSonI vigata ityAdayo vastrabhedA deze deze bhavaMti ye / nAnAvarNA pradIyAMso manazcakSurvapuH sukhAH // 100 // drumAste tAzairvastraiH kanaiH strIpuruSocitaiH / svabhAvataH samudbhUtaiH prINayaMti tadarthinaH // 10 // tribhirvizeSakaM // evamete dazavidhAH kalpavRkSAH svabhAvataH / yathoktarUpA jAyaMte tADakkAlAnubhAvataH // 102 // tathoktaM jIvAbhigamasUtretaheva te mattaMgAvi dumagaNA aNegabahuvIsasApariNayAe majjavihIe uvaveyA phalehiM puNNA vIsaMdaMtItyAdi' etannAmasaMgrahazcaivaM matta 1 bhRta 2 truTitAMgA 3 dIpazikhA 4 jyotiraMga 5 citrAMgAH / citrarasA 7 maNyaMgA 8 gehAkArA 9 anagnAzca 10 // 103 // ete ca vanaspataya iti jJAyate, tathoktaM jaMbUdvIpaprajJaptivRttau "athAtra vRkSAdhikArAtkalpadrumasvarUpamAhe" ti / AcArAMgalokasArAdhyayananiyuktivRttAvapyuktaM-sacito dvipadazcatuSpado'padazceti, dvipadeSu jinaH, mana, cakSu ane zarIrane sukha ApanArA hoya che. tevA strI purUSane ucita suMdara ane svabhAve ja utpanna thayelA vastro ApIne tenA arthI yugalikone prasanna kare che.98-101. e pramANe daze prakAranA kalpavRkSo tevA prakAranA kALanA anubhAvathI yathokta svarUpavALA svabhAvathI hoya che.102. - zrIjIvAbhigamasUtramAM kahyuM che ke "te ja pramANe te mattAMgAdivRkSagaNa aneka prakAranA svAbhAvika pariNAme pariNamelA, madyAdika vastuothI bharelA-upayukta evA phaLAdithI pUrNa hoya che. meno nAma 2 // prabhArI-bhatta, mRtAM, zuTitain, hIpaziwil, ryotiraMga, yitrain, yitra2sain, maryaMga, gehAkAra ane anagna.103. A badhA vanaspatikAya samajavA. zrIjaMbuddIpaprajJaptinI vRttimAM kahyuM che ke-ahIM vRkSano adhikAra cAlato hovAthI kalpavRkSonuM svarUpa 59! huM dhuM.' AcArAMgasUtranA lokasAra adhyayananI niyuktinI vRttimAM paNa kahyuM che ke Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 10 kAlaloka-sarga 29 catuSpadeSu siMhAdiH, apadeSu kalpavRkSa iti / tasminnavasare ca syu-manuSyA yugmadharmiNaH / surUpAH subhagA dakSA nyakSalakSaNalakSitAH // 104 // svarNakacchapasaMsthAna-mRduraktatalakramAH / purAdrimakarAbdhIMdu-mukhyarekhAMkitAMghrayaH // 105 // saMhatarjukramavRddha-caraNAMgulimaMjulAH / / tAmonnatatanusnigdha-sannakhA guptagulphakAH // 106 // mRduvRttakramasthUla-jaMghA nigUDhajAnavaH / hastihastoravo jAtya-turaMgaguptaguhyakAH // 107 // jAtyAzvavadbahirmUtrA-dhupalepavivarjitAH / kaMThIravakaTIrAH sa-dvajramadhyA jhaSodarAH // 108 // sphurattaraMgasubhaga-trivalIlalitodarAH / nimnapradakSiNAvartta-gaMgAvarttAbhanAbhayaH // 109 // mRdusnigdhatanuzyAma-romarAjIvirAjitAH / / maMjumAnopetapArthA anAlakSyakaraMDakAH // 110 / / sacitta traNa prakAranA - dvipada, catuSpada ne apada-dvipadamAM jinezvara, catuSpadamAM siMhAdi tiryaMco ane apadamAM kalpavRkSo samajavA. te samaye-pahelA ArAmAM manuSyo yugmadharmI hoya che. temAM puruSo surUpa, subhaga, dakSa, samagra lakSaNothI yukta, sonAnA kAcabAnA saMsthAnavALA, mRdu temaja rakta paganA paMjAvALA; nagara, parvata, makara, samudra ane caMdramA vigere mukhya rekhAothI aMkita caraNa (paga) vALA; maLelI, sarala ane anukrame vadhatI paganI AMgaLIothI zobhatA; lAla, unnata, pAtaLA ne snigdha evA suMdara nakhavALA, gupta gulpha (ghUMTI) vALA komala, goLa ane kramazaH dhULa evI jAMghavALA, nigUDha jAnu (DhIMcaNa)vALA, hastinI, suMDha samAna UruvALA, jAtivaMta azva jevA gupta guhyasthAnavALA, jAtivaMta azvanI jema bahAra mUtrAdinA lepa vinAnA, siMhanI jevI kaTIvALA, vajanA jevA madhyabhAgavALA ane matsyanI jevA udaravALA, tema ja skUrAyamAna taraMga jevI suMdara trivalIthI zobhatA udaravALA; UMDI ne pradakSiNAvarta tema ja gaMgAnA Avarta jevI nAbhi (DuMTI) vALA; komaLa, snigdha, pAtaLI ane zyAma romarAjIthI virAjita, manohara ane pramANopeta pArzva (paDakhA) vALA, pAMsaLIo na dekhAya tevI pIThavALA, vistIrNa, suvarNanI zilA jevA ane zrIvatsanA laMchanayukta vakSasthaLavALA; puSTa prakoSTaka (poMcAvALA) Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 1 1 yugalika purUSonuM varNana pRthusvarNazilAkalpa-zrIvatsAMkitavakSasaH / puSTaprakoSThakadraMga-parighopamabAhavaH // 111 / / raktAbjamaMjulatala-maNibaMdhADhyapANayaH / svastikArkenducakrAdi-rekhArAjikarAMbujAH // 112 // vRSaskaMdhonnataskaMdhA dadhAnAH kaMThakaMdalaM / trirekhaM kaMbusazaM caturaMgulamAtrakaM // 113 // vyAghravistIrNahanavo-'vasthitazmazrurAjayaH / pakvabiMbAbhAdharoSThA-stadvizrAMtasitasmitAH // 114 // kuMdapuSpopamAkhaMDa-sthirAcchidraradAlayaH / suraktarasanAH koka-nadakomalatAlavaH // 115 // zukacaMcUpamottuMga-saralAyatanAsikAH / smerAbjatrastahariNa-netrajaitrorulocanAH // 116 // Aropitadhanurvakra-salIlazyAmalabhuvaH / pramANopetasubhagA-vyAhatazravaNeMdriyAH // 117 // pInAdarzatalAkAra-kapolalalitAnanAH / caMdrArddhabhAlAH nirlakSma-kArtikIMdusamAnanAH // 118 // ane killAnI parigha (bhogaLa) jevA bAhuvALA temaja raktakamaLa jevA maMjula taLa ane maNibaMdha vaDe yukta hAthavALA; svastika, sUrya, caMdra ne cakrAdi rekhAvaDe zobhatA karakamaLavALA; vRSabhanA skaMdha jevA unnataskaMdhavALA; traNa rekhAvALA, zaMkhasadeza ane cAra AMgaLa pramANa kaMThane dhAraNa karanArA; vAgha jevI vistIrNa hanu (haDapacI) vALA, avasthita vRddhihAnivinA) dADhImUchavALA, pAkela biMbanA phala jevA lAla hoThavALA ane temAM rahelA ujvaLa smitavALA; kuMdanA puSpanI upamAvALA, akhaMDa, sthira ane achidra evA dAMtovALA, lAla jilDAvALA, kokanada jevA komaLa tAluvALA; zukanI caMcu jevI uttuMga, sarala ane vistRta nAsikAvALA; vikasvara kamaLa ane trAsa pAmelA haraNanA netrane paNa jIte evA locanavALA; paNacha caDAvelA dhanuSyanI jevI vakra ane lIlAkarI zyAma bhamaravALA; pramANopeta, subhaga ane avyAhata zravaNedriyavALA; puSTa ane Adarza (kAca)nA taLIyA jevA kapoLavaDe zobhita mukhavALA; ardhacaMdrasamAna bhAla (kapALa)vALA; kalaMka rahita kArtikamAsanI pUrNimAnA caMdra samAna mukhavALA; pAghaDInA zikhara rUpa udAra chatrAkAra mastakavALA, dADimanA puSpa jevI kAMIka rakta, svaccha ne mUdu kezanAM mULavALA; snigdha, zyAma, sugaMdhI ane kAMIka vakra Avartayukta kezavALA; madonmatta Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 2 kAlaloka-sarga 29 uSNISazikharodAra-sacchatrAkAramaulayaH / dADimIpuSparaktAccha-mRdukezAMtabhUmayaH // 119 // snigdhazyAmasugaMdhISa-dvakrasvAvarttamUrddhajAH / mattadvipeMdragatayo dvAtriMzallakSaNAnvitAH // 120 // tAni caivaM-yUpa 1 stUpa 2 dhvaja 3 cchatra 4 kamaMDalu 5 yavAM 6 kuzAH 7 / patAkA 8 kUrma 9 makara 10 mayUra 11 supratiSTakAH 12 // 121 / / medinI 13 toraNAM 14 bhodhi 15maMdirA 16 darza 17 parvatAH 18 / gajo 19 kSa 20. siMha 21 kalaza 22 ratha 23 matsya 24 zukA 25 stathA // 122 // varasthAlA 26 STApada 27 zrIdAmA 28 bhiSeka 29 cAmarAH 30 / vApI 31 sauvastika 32 zceti dvAtriMzatpuNyazAlinAM // 123 // tadA sarvAMgasuMdaryaH prazastastrIguNAMcitAH / puNyanaipuNyalAvaNyA bhavaMti mahilA api // 124 // suvarNakUrmasaMsthAna-mRduraktatalAMhUyaH / suzliSTavRttasarala-kramadIrghAgulivrajAH // 125 // hasti jevI gativALA ane batrIsa lakSaNavALA hoya che. 104-120. patrI lakSa 2 // prabhAga-1 yU5, 2 stU5, 3 44, 4 chatra, 5 , , yaq, 7 aMza, 8 5tA, 8 , 10 bha72, 11 mayUra, 12 supratiSTha, 13 pRthvI, 14 to25, 15 samudra, 16 maMdira, 17 Adarza, 18 parvata, 19 gaja, 20 vRSabha, 21 siMha, 22 kaLaza, 23 ratha, 24 masya, 25 zuka, 26 zreSThathALa, 27 aSTApada, 28 zrIdAma", 29 abhiSekara, 30 cAmara, 31 vAva ne 3ra svastika-puNyazALInA zarIra upara A 32 lakSaNo-cihno hoya che.121-123. te kALe strIo paNa sarvAga suMdara, prazasta evA strI jAtinA guNothI yukta ane pavitra evI nipuNatA ane lAvaNyavALI hoya che. 124. tenA zarIranuM varNana A pramANe che-suvarNanA kAcabAnI pITha jevA, mRdu ane raktavarNanA paganA paMjAvALI; sArI rIte maLelI, sarala, goLa ane kramathI vadhatI AMgaLAovALI; svaccha, unnata ane 1 puSpamALA. 2 abhiSeka karAtI lakSmI. - Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugalika strIonuM varNana 213 talinAnunnatAn raktAn dadhatyaH pAdayornakhAn / dazadikpatidevInA-mAttAn maulimaNIniva // 126 // yAsAM vRttakramasthUla-mRdujaMghAparAjitAH / vasaMti vipine'dyApi hariNyo lajjitA iva // 127 // jitA vRttA'romapIna-mRdugaurairyadUrubhiH / kadalcoMtardadhuH zUnya-bhAvaM vrIDAturA iva // 128 // sAmudgasaMpuTa iva zliSTasaMdhirna dRzyate / yAsAM jAnurbhRzaM gUDhaH kRpaNasyeva sevadhiH // 129 // nitaMbabiMba pRthu yA dadhate pInavartulaM / jaMgamaM trijagajjiSNoH smarasyeva sudarzanaM // 130 // vadanadviguNAyAmaM mRdulaM mAMsalaM ghanaM / vibhAti jaghanaM yAsAM sva:saritpulinopamaM // 131 // yato lakSaNopetastrINAM jaghanaM mukhAyAmAd dviguNavistAraM bhavatIti / kaTI paTIyasI yAsAM kaMThIravavijitvarI / / nAbhiH sauMdaryasarvasva-bhUmabhUmigRhopamA // 132 // rakta pAdAMguLIonA nakhane dhAraNa karatI temaja dazadipALanI devIonA mastakapara rAkhela maNi jevA nakhavALI; jemanI goLa, kramathI sthULa thatI ane sukomaLa evI jaMghA (pIMDI)thI parAjita thayelI mRgalIo jANe lajjA pAmI hoya, tema hajU paNa jaMgalamAM vase che; tema ja jenA goLa, roma vinAnA puSTa, komaLa ane ujjavaLa evA UruvaDe jItAyelI keLo lajjAtura thaIne ddhayamAM zUnya bhAvane dhAraNa kare che. DAbaDAnA saMpuTa jevA maLelA sAMdhAvALA jenA atigupta jAnu (DhIMcaNa) kRpaNanI lakSmInI jema jovAmAM AvatA nathI; 125-129. vistAravALA, puSTa ane goLa evA nitaMbanA biMbane dhAraNa karanArI ke je nitaMba jANe traNa jagatane jItanAra kAmadevanuM jaMgama sudarzanacakra hoya tevuM dekhAya che; vadanathI bamaNA vistAravALA, suMvALA, mAMsala ane ghana evA jaghanane dhAraNa karanArI ke je jaghana devanadI gaMgAnA) pulina jevuM dekhAya che; (lakSaNopeta strInuM jaghana vadana karatAM bamaNA vistAravALuM hoya che.)130-131. jenI kaTI siMhanI kaTIne jIte evI suMdara hoya che; nAbhi sauMdaryasarvasvane chupAvavA mATe karelA bhUmigRha jevI hoya che; tenuM udara eTaluM kRza hoya che, ke je spaSTa dekhAtuM paNa nathI, paraMtu trivalInA Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 kAlaloka-sarga 29 prakSINamudaraM yAsAM na spaSTamupalakSyate / kiMtu trivalyAdyAdheyA-nupapattyA pratIyate // 133 // yAsAmatikRzo madhya-dezo bhaMgabhayAdiva / trivalIdaMbhataH svarNasUtratrayadRDhIkRtaH // 134 // yadvA - puro romAvalI cAru-ryAsAM pazcAttu veNiyuk / zaMke bhaMgabhiyA madhyo dattAya:paTTikAdvayaH // 135 // romAvalI kaMDalinI yAsAM nAbhibilodgatA / rAgorugaralagrastaM na keSAM kurute manaH // 136 // tanusnigdhazyAmaroma-taraMgoccaiH prasarpati / yAsAM nAbhihUdodbhUtA romarAjItaraMgiNI // 137 // yAsAmurojau rAjete pInavRttaDhonnatau / mana:sthayo ratyanaMga-vezmanoH kalazAviva // 138 // kucau sacUcukau yAsAM nIlAbjapihitAnanau / manaHsmaragRhadvAra-mAMgalyakalazAviva // 139 // sthAtuM yatkucayoraMta-rakSamA cAruvRttayoH / guNAnvitApi sacchidrA muktAmraga laMbate bahiH // 140 // dekhAva dvArA tenuM astitva jaNAya che, tenA zarIrano madhyabhAga eTalo kuza hoya che ke jenA bhAMgI javAnA bhayathI tene trivalIrUpI sonAnA traNa dorA vaDe dRDha karelo che, (bAMdhI levAmAM Avela che.) athavA to bhaMganA bhayathI AgaLanA bhAgamAM romAvaLIthI ane pAchalA bhAgamAM lAMbI veNIthI jANe loDhAnI be pATInA baMdhavaDe bAMdhI lIdhela hoya, tevA jaNAya che; vaLI nAbhirUpI bilamAMthI nIkaLelI romAvalI rUpI sApaNa evI che, je rAgarUpI tIvra viSathI darekanA manane vyApta kare che. 132-136. nAbhirUpI drahamAMthI nIkaLelI romarAjIrUpI nadI pAtaLA, snigdha ane zyAma evA uMcA uchalatA romarUpI taraMgovaDe vistAra pAmelI che; jenA uroja (stana) puSTa, goLa, majabUta ane UMcA, manamAM rahelA anaMga ne ratinA maMdira uparanA be kaLaza jevA zobhe che; DIMTaDIvALA te baMne stano nIla kamaLa vaDe DhaMkAyelA mukhavALA ane kAmadevanA gharanA dvAra pAse sthApelA be maMgaLa kaLaza jevA zobhe che; te suMdara ne goLa evA be stananA madhyamAM rahevA mATe asamartha thavAthI dorAvALI ane chidravALI evI motInI mALA paNa bahAra laTakayA kare che. kamalinI sarakhA komaLa be bAhu che ane hAtha (paMjA) Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 15 yugalika strIonuM varNana mRNAlikAmRdU bAhU karau yAsAM kajopamau / mRduraktatalau sUrya-caMdracakrAdicihnitau // 14 // saralAbhiH suvRttAbhiH snigdhAruNanakhAMzubhiH / aMgulIbhiH karau yAsAM rAjataH smaratUNavat // 142 / / trilokottarasaubhAgya-vyaMjirekhAtrayAMkitaH / kaMTho yAsAM vibhAti sma caturaMgulasaMmitaH // 143 / / yAsAM hanuranUnazrIH zobhate bhAsuradyutiH / svairaM vilasato ratya-naMgayoriva darpaNaH // 144 // adharauSThapuTaM yAsAM kluptaM rAgarasairiva / viraktAnapi yadraktAn kurute ciMtanAdapi // 145 // ISadraktaM suraktena nIrasaM sarasena ca / syAdyadoSThena sasparddhaM pravAlaM sArthakAbhidhaM // 146 // raktatvaM nIrase ratne mAdhuryaM pAMDure'mRte / sthAne dvayostayoryogA-dyadoSThastadvayAdhikaH // 147 // aMturmukhaM daMtapaMktiryAsAmaviralA samA / mANikyasaMpuTanyastA muktAliriva rAjate // 148 // kamaLa jevA tathA tenA hAthanA taLIyA komaLa, rAtA ane sUrya, caMdra tathA cakrAdinA cihno vaDe suzobhita cha; 137-141. sarala, goLAkAra, bdhi ane lAla nakhanI kAMti vaDe zobhatI evI AMgaLIo vaDe kAmadevanA bhAthAnI jevA be hAtha zobhI rahyA che; traNa lokamAM apUrva saubhAgyane batAvatI evI traNa rekhAvaDe cihnita ane cAra AMgaLanA pramANavALo jeno kaMTha zobhI rahyo chejenI haDapacI pUrNa zobhAvALI ane jhaLahaLatI kAMtivALI temaja svecchAe vicaratA evA rati ane kAmadevanAM darpaNa samAna zobhe che; jenA adharoSThapuTa (be hoTha) evA raMgavaDe raMgAyelA che, ke je ciMtavavA mAtrathI paNa viraktajanone rAgavALA banAve che; atyaMta rakta ane rasa sahita evA tenAM oSThanI sAthe kAMIka rAtuM ane nIrasa spardhA karanArA pravALanuM nAma sArthaka che; nIrasa evA ratnamAM raktatvamAtra che ane pAMDura (u jajavaLa) evA amRtamAM madhuratA mAtra che, oSThomAM te baMneno saMyoga-raktatA ne madhuratArUpe hovAthI te baMnethI oSTha adhika che; jenA mukhamAM avirala (vacce mArga vinAnI) ane sama (sarakhI) evI dAMtanI Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 1 kAlaloka-sarga 29 yAsAM rakto'dharo rAgaM janayatyucitaM hi tat / rAgaM muktopamA daMtAvalI sUte tadadbhutaM // 149 // zobhate rasanA yAsAM kamalacchadakomalA / sukhazayyeva bhAratyA jAgratyA mukhamaMdire // 150 // dIrghonnatAtisaralA yAsAM nAsA virAjate / kalikA dIpakasyeva zriyAM krIDAgRhe mukhe // 15 // tIkSNAgre vipule zyAma-tArake ca yadIkSaNe / aMtarniviSTabhramare bhAtaH padme iva smite // 152 / / akSibhiH subhagairyAsAM hatasauMdaryasaMpadaH / udghATapakSmAraraya-stasthuH svaHsudRzAM dRzaH // 153 // vilAsacaTule yAsAM karNopAMtaprasarpiNI / netre sAMjanalakSmIke bhAtaH prAstAMjane api // 154 / / yAsu kAmAstrazAlAsu laMbite dhanuSI iva / bhUvau sadA sahasthAyi-cakSurbANe virAjataH / / 155 / / cakSu:kAsArayoryAsAM zRMgArarasapUrNayoH / / kaTAkSA vIcaya ivA-bhAMti kAmAnilosthitAH // 156 // zreNi mANikyanA saMpuTamAM rAkhelI motInI zreNi jevI zobhe che; jenA rakta evA adhara rAgane (raMganuM) utpanna kare che, te to ucita che paNa te rAga motInI upamAvALI zveta dAMtonI zreNi utpanna kare cha te 2||shcry.30 cha; 142-148. tenA mukharUpI maMdiramAM jANe jAgatI bhAratInI sukhazayyA hoya, tevI tema ja kamaLapatra jevI komaLa jIbha zobhe che. dIrgha, unnata, ane ati sarala evI nAsikA dIpanI kalikA jevI lakSmInA krIDAgRha jevA mukhanI upara zobhe che; tIkSNa agrabhAga (jeDA)vALA ane vipula (vistRta) evA tenA netramAM rahelI be kALI kIkIo kamaLamAM rahelA bhramara jevI zobhe che. tenI ati subhaga (saubhAgyazALI) evI AMkho vaDe jenI sauMdarya saMpadA haNAI gaI che evI devAMganAonI dRSTi ughADI ja rahI gaI che. (baMdha ja nathI thatI) maTakuM paNa mArI zakatI nathI. vaLI vilAsavALA ane karNa paryata pahoMcelA (lAMbA). aMjananI zobhAvALA tenA netro aMjana karyA vinA paNa zobhe che. kAmadevanI zastrazALArUpa jemanI dhanuSyanA jevI lAMbAM be bhavAM (bhamaro) niraMtara sAthe rahelA cArUpa bANothI zobhI rahela Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 17 yugalika strIonuM varNana bhUSaNAlaMkRte yAsAM zravaNe dIrghavartule / dolAvilAsaM bibhRtaH krIDato ratyanaMgayoH // 157 // suvarNazAlinormuktA-mayayozcAruvRttayoH / tulyayoH zobhate saMgo yatkuMDalakapolayoH // 158 // yadgauragallayo ti kuTilAlakavallayaH / prasUneSoriva jaya-prazastyakSarapaMktayaH // 159 / / malinAMzavyapohAya yo'yamarkIkRto vidhuH / yAsAM bhAlasthalaM tena nirmaleneva nirmitaM // 160 / / yadAsyasuSamAkAMkSI mamajjAMbhonidhau vidhuH / tathApi yonijAtasya tasya tAtasya sA kutaH / / 161 // kiMcidAkuMcitAH snigdhA mRdulA: zyAmalAMzavaH / yAsAmatyaMtatanavaH kezA lezA iva zriyAM // 162 // mAnavA maulito vA yadyapyaM hestu nAkinaH / tathApyete'tipuNyatvA-devatvena vivakSitAH // 163 // che. zRMgArarasathI pUrNa evA cakSurUpa sarovaramAM kAmarUpa pavanathI uchaLatA jANe taraMgo hoya, tema teNInA kaTAkSo zobhe che. 150-156. - bhUSaNothI alaMkRta ane dIrgha temaja vartula (goLa) evA tenA karNo, krIDA karatA rati ane anaMganA hIMDoLA jevA zobhe che. suvarNanA muktAmaya, cAru ane goLa evA kuMDaLayugalano tenI samAna sthitivALA kapoLa (gAla) sAtheno saMyoga zobhe che. jenA gaura evA galla (kaMThanA pAchalA bhAga) upara loTatI kuTila evI kezanI vallIo kAmadevane prasiddhi ApanArI jayaprazastinI akSara paMktio jevI zobhe malina bhAgane dUra karavA mATe ardha karelA caMdramAnI nirmaLatAvaDe ja nirmANa kareluM hoya, tevuM tenuM bhAsthaLa zobhe che. jenA mukhanI zobhAne prApta karavA mATe tenI IcchAthI caMdramA samudramAM DUbI jAya che, to paNa utpatti sthAnarUpa evA samudra rUpI tenA pitA pAse te kyAMthI hoya ? kAMIka vAMkA, snigdha, mRdula, zyAma kAMtivALA ane atyaMta pAtaLA evA tenA keza lakSmInA leza jevA zobhe che. 157-162. manuSyonuM varNana mastakathI karavuM ane devonuM caraNathI karavuM evo niyama che. chatAM atipuNyazALI hovAthI yugalikonuM varNana devonI rIte caraNathI karavAmAM AvyuM che. 13. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 kAlaloka-sarga 29 siddhAMte'pyata evaiSA-manenaiva krameNa hi / AdiSTaM varNanaM pUjyai-riyaM taddik pradarzitA // 164 // evaM ca tAH suvadanAH sukezyaH syuH sulocanAH / cAruvakSojajaghanAH sadAvasthitayauvanAH // 165 // sadrAjahaMsagatayaH kalakaMThIkalasvarAH / / svarNacaMpakacArvaMgyo dvAtriMzallakSaNAMcitAH // 166 / / dvAtriMzallakSaNAni ca jyotiSkaraMDavRttau zrImalayagiribhirdarzitAni pUrvoktAnyeva, kiM tvatra jaMbUdvIpaprajJaptisUtravRttau makarasthAne makaradhvaja dRti dRzyate, tathA ca tadgraMthaH - makaradhvajaH kAmadevastatsaMsUcakaM sUcanIye sUcakopacArAllakSaNamiti, tacca srvkaalmvidhvtvaadisuuckmiti| svabhartuH kiMcidUnoccA bhAgyasaubhAgyabhUmayaH / sarveSAmapyanumatA dakSAlApAH priyaMvadAH // 167 / / susthA bhAvikazRMgArAH sImaMtAdyujjhitA api / madamaMtharagAminyo nirvikArAzayA api // 168 / / siddhAMtamAM paNa A kramathI ja tenuM varNana pUjyapuruSoe kareluM che, tethI ame paNa te dizA batAvela che. 164. A pramANe te strIo sArA mukhavALI, sArA kezavALI, sArA locanavALI, sArA vakSobha ne jaghanavALI, sadA avasthita yauvanavALI, rAjahaMsa samAna gativALI, koyala jevA madhura svaravALI, svarNa ne caMpaka samAna manohara zarIravALI tathA batrIsa lakSaNavALI hoya che. 165-16. tenA batrIsa lakSaNo jyotiSkaraMDakavRttimAM zrImalayagiri mahArAje pUrve kahyA pramANe ja kahelA che, paraMtu jaMbudvIpaprajJaptisUtranI vRttimAM makarane sthAne makaradhvaja dekhAya che te A pramANe-makaradhvaja eTale kAmadeva tenA sUcaka eTale sUcanIyane viSe sUcakano upacAra karavAthI tene oLakhAvanAra lakSaNa. te sarvakALa avighavApaNuM vigerenA sUcaka che. yugalika strIo potAnA svAmIthI kAMIka ochI uMcI, bhAgya ne saubhAgyanI bhUmi jevI, sarvane game tevI, dakSa AlApavALI, priya bolanArI, svAbhAvika sImaMtAdi kezanI vyavasthA rahita chatAM paNa svAbhAvika zRMgArathI zobhatI, nirvikAra AzayavALI chatAM paNa jANe madavaDe maMdagativALI hoya tevI, strIjanane Ucita evA svAbhAvika lIlA vigere daza alaMkAravaDe jANe sArI rIte zIkhelI Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 19 daza prakAranA svAbhAvika alaMkAra svAbhAvikairalaMkArai-rdazabhiH strIjanocitaiH / suzikSitA iva sadA lIlAdibhiralaMkRtAH // 169 / / te cAmI-lIlA 1 vilAso 2 vicchitti 3rbibbokaH 4 kilakiMcitaM 5 / moTTAyitaM 6 kuTTamitaM 7 lalitaM 8 vihRtaM 9 tathA // 169 All vibhrama 10 zcetyalaMkArAH strINAM svAbhAvikA daza // 169B // etallakSaNAni caivaM kAvyAnuzAsanasUtre - vAgveSaceSTitaiH priyasyAnukRtibalA 1 sthAnAdInAM vaiziSTyaM vilAsaH 2 graMthAtare'pyuktaM sthAnAsanagamanAnAM hastabhUnetrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTaH sa tu vilAsaH syAt // 169C // garvAdalpAkalpanyAsaH zobhAkadvicchitiH 3 iSTe'vajJA vibbokaH 4 vAgaMgabhUSaNAnAM vyatyAso vibhramaH 5 smitahasitaruditabhayaroSagarvaduHkha-zramAbhilASasaMkaraH kilakiMcitaM 6 priyakathAdau tadbhAvabhAvanotthA ceSTA moTTAyitaM 7 adharAdigrahA duHkhe'pi harSaH kuTumitaM 8 hoya, tema sarvadA alaMkRta hoya che. 167-19. te daza prakAranA svAbhAvika alaMkAra A pramANe-1 lIlA, ra vilAsa, 3 vicchitti, 4 bibloka, 5 kilakiMcita, 6 moTTAyita, 7, kuTTamita, 8 lalita 9, vikRta tathA 10 vibhrama A daza strIonA svAbhAvika alaMkAro samajavA. enA lakSaNa kAvyAnuzAsanasUtramAM A pramANe kahelA che-vANI, veSa ane ceSTAvaDe bhartAranuM anukaraNa karavuM te lIlA 1, viziSTa sthAnAdi te vilAsa 2. graMthAMtaramAM paNa kahyuM che ke- "sthAna, Asana ne gamananI tathA hasta, bhU ne netranI je zliSTa evI cevizeSa thAya che, te vilAsa kahevAya che." 19. garvathI alpa ane akalpa evo je zobhA ApanAra nyAsa, te vicchitti. 3, ISTa chatAM avajJA karavI te bibloka 4, vANIno ne aMgabhUSaNono je vyatyAsa karavo te vibhrama. 5, smita,, hasita, rUdita, bhaya, roSa, garva, duHkha, zrama ne abhilASa eno je saMkarabhAva ekabIjAmAM maLI javo te kilikiMcita, priyanI kathA vigeremAM te bhAva bhAvavAthI utpanna thatI ceSTA te moTTAyita 7, adharAdinA grahaNamAM cuMbanAdimAM mahA duHkha thatAM paNa harSa dhAraNa karavo te kuTTamita. 8, komala evo je aMganyAsa Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 kAlaloka-sarga 29 masRNoM'ganyAso lalitaM 9 vyAjAdeH prAptakAlasyApyavacanaM vihRtaM 10. eteSAM dazAnAM sUtrANAM sodAharaNA vRttayastu kAvyAnuzAsanaTIkAyA alaMkAracUDAmaNeravaseyAH, etacca jaMbUdvIpaprajJaptisUtre'pi sUcitaM tathAhi-saMgayagayahasiya bhaNiaciTThiavilAsasaMlAvaNiuNajuttovayArakusalA iti na tUddizyAnyamAMstA vikAraM bibhrate manAk / kAlasvabhAvAdevAlpa-vikArA nyAyamArgagAH // 170 // anabhyastanItikAma-zAstrA api svabhAvataH / yuktakAmopacAreSu caturAzcaturAzayAH // 171 // nayanotsavakAriNya-citrakatpriyadarzanAH / sAkSaNirasa: va-vatI rUDha kSiti 272 tatpatiprAgbhavAcIrNa-dAnAdisukRtodbhavaiH / pacelimairiva phalai-rjAtegrUpasaMpadaH // 173 // tAstAdRzyastadAnIM syuH striyaH kAlasvabhAvataH / yugminyaH paribhogArhA yugminAM puNyazAlinAM // 174 / / te lalita 9, kAMI kapaTathI avasare paNa na bolavuM te vita. 10, e daza sUtronA udAharaNa sAthenI vRtti-vistAra kAvyAnuzAsanaTIkAmAMthI tema ja alaMkAracUDAmaNimAMthI jANI levo. A hakIkata zrIjaMbUdvIpaprajJaptisUtramAM paNa sUcavela che, te A pramANe-"saMgata, gata, hasita, bhaNita, viSTita, ceSTita, vilAsa, saMtApa, nipuNa ane yuktopacAra karavAmAM kuzaLa hoya che.' Iti. te yugalika strIo anya purUSone joIne jarA paNa vikArane pAmatI nathI, kAraNa ke kALasvabhAvathI ja te kALanI strIo alpavikAravALI ane nyAyamArge cAlanArI hoya che. 170. nItizAstra ke kAmazAstrano abhyAsa karyA vinA paNa svabhAve ja yogya evA kAmopacAramAM catura ane catura (zubha) AzayavALI te kALanI strIo hoya che. vaLI netrane utsava karanAra, Azcarya pamADanAra, priyadarzanavALI ane sAkSAta apsarAo ja devalokamAMthI pRthvI para AvI hoya tevI te dekhAya che. tenA patinA pUrvabhave AcarelA dAnAdi sukRtothI udbhavelA atipakva phaLothI evA prakAranI rUpasaMpadAne pAmelI hoya che. te strIo pUrve kahyA pramANenA svarUpavALI kALasvabhAvathI ja te kALe puNyazALI evA yugmIonA bhogane yogya hoya che. 171-174. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugalikanuM svarUpa 2 2 1 sarve'pi puMstrIrUpAste manuSyAH zubhalakSaNAH / nAMdIsiMhakraucahaMsagaMbhIramadhurasvarAH // 175 / / AdyasaMhananA Adya-saMsthAnAH kAMtizAlinaH / dadrukuSThakilAsAdi-tvagdoSarahitAMgakAH // 176 // kapotavatpariNatAhArA: kaMkavayogudAH / alamamalamUtrAdi-lepApAnAsturaMgavat // 177 / / pRSThakaraMDakavAcyAni pRSThavaMzonnatAsthizakalAni / SaTpaMcAzAM dvizatIM dadhataH krozatrayonnatayaH // 178 // AryA / padmotpalAdivaccAru-gaMdhazvAsamukhAMbujAH / tanukrodhamAnamAyA-lobhadoSAH svabhAvataH // 179 // vinItA bhadrakAstyakta-bhakSyabhojyAdisaMcayAH / saMtoSiNo nirautsukyA mAsvArjavazAlinaH // 180 // satyapi svarNaratnAdau mamatvAvezavarjitAH / parasparaM tyaktavaira-kalahadrohamatsarAH // 18 1 / / strI ane puruSo sarve manuSyo zubha lakSaNavALA, nAMdI, siMha, kauca ane haMsanI jevA gaMbhIra ane madhura svaravALA hoya che. vaLI prathama saMtananavALA, prathama saMsthAnavALA, kAMtivALA, dhAdhara, koDha ne kilAsAdi tvacAnA doSathI rahita, kapota jevA pariNata AhAravALA, kaMkapakSI jevI saMkucita gudAvALA, azvanI jema maLamUtrAdinA lepa vinAnI gudAvALA,jenA pRSThakaraMDaka tarIke oLakhAtA pRSThavaMzanA unnata evA asthinA vibhAgo 256nI saMkhyAmAM hoya che ane traNa gAunA zarIravALA hoya che.175-178. jemanA mukhano zvAsa paddha ane utpala (kamaLa) jevo sugaMdhI yukta hoya che, svabhAvathI ja teonAM krodha, mAna, mAyA, lobharUpa kaSAyo alpa hoya che. vinIta, bhadraka, bhakSya ane bhogya padArthonA saMcaya vinAnA, saMtoSI, utsuktA vinAnA, mRdutA ane saralatAvALA hoya che. 179-180. suvarNa ratnAdi hovA chatAM paNa tenI upara mamatAnA Aveza vinAnA hoya che, ane pararapara vaira, kalaha, droha ane matsara rahita hoya che. 181. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 2 kAlaloka-sarga 29 azvamAtaMgakarabha-vRSabhAdiSu satsvapi / tadbhogavimukhAH pAda-vihArAH svairacAriNaH // 182 // gomahiSyeDakAjAsu suvratAsu satISvapi / tadaMgIkArataddoha-tahugdhAsvAdavarjitAH // 183 // yakSabhUtapizAcAdi-grahamArivivarjitAH / kAsazvAsajvarAdharti-vyAdhivyasanavaMcitAH // 184 // kRSisevAvaNijyAdivRttiklezaparicyutAH / vAMchAmAtraprAptakAmA nizciMtAH sukhamAsate // 185 / / bhUpAlayuvarAjebhya-zreSThisainyAdhipAdibhiH / nAyakai rahitAstulyAH syuH sarve'pyahamiMdrakAH // 186 / / havAma: suna ! tadA na ko'pi kasyApi dAsaH preSyazca karmakRt / bhAgiko bhRtakaH ziSya AbhiyogyojjhitA hi te // 187 // te kALe azva, gaja, UMTa ane vRSabhAdi hoya che chatAM yugaliko teno upabhoga karatA nathI. teo svecchApUrvaka page ja cAle che.182. gAya, bheMsa, bakarI ne gheTI vigere dUdhavALA jAnavara sArA hovA chatAM tene aMgIkAra karatA nathI ane tene dohatA nathI. tema ja tenA dUdhano svAda paNa letA nathI. 183. yakSa, bhUta, pizAca vigerenA upadravathI temaja grahapIDA ane mArI (marakI)thI varjita hoya che. kAsa, zvAsa, javara vigere vyAdhithI ane pIDAthI virahita hoya che. 184. temane khetI, sevA, vyApAra vigere dvArA AjIvikA calAvavAno kaleza hoto nathI. vAMcchA karavA mAtrathI ja Icchita prApta thatuM hovAthI nizcitapaNe sukhamAM rahe che. 185. - rAjA, yuvarAja, zeTha, dhanavAna, senApati vigerenA vyavahArathI rahita hoya che. temaja nAyaka rahita, sarva samAnabhAvavALA ne sarva ahamiMdra hoya che. 186. te kALe koI koIno dAsa, zreSTha ke karmakara hoto nathI, temaja bhAgIdAra, nokara, ziSya ke AbhiyogikapaNuM paNa hotuM nathI. 187. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugalika kALanA bhUmi tathA bhojananuM varNana prasUpitRsvasRbhrAtR-bhAryAputrasnuSAdiSu / svajaneSvapi te martyA na tIvrapremabaMdhanAH // 188 // tadA godhUmazAlyAdyA bhavaMtyauSadhayaH svayaM / sarasatvAdbhuvo bhUmnA sAMpratInatRNAdivat / / 189 / / AhArAyopayujyaMte na tAsteSAM nRNAM paraM / pRthvIkalpadrumaphala- puSpAhArA hi te janAH // 190 // zarkarAmodakAdibhyo 'pyanaMtaguNamAdhurI / bhUmirbhavettadA snigdhA pariNAme hitAvahA / 191 // nIrogANAM sujAtInAM pAlitAnAM prayatnataH / puMDrekSucAriNInAM ca gavAM lakSasya yatpayaH // 192 // ekagavyAM saMkramita-marddhArddhAdivyavasthayA / niSpAditaM tena lakSa - dravyavyayasamudbhavaM // 193 // dIpanIyaM bRMhaNIyaM sarvAMgINapramodakRt / surabhi svAdu kalyANa - bhojyaM yaccakravartinaH // 194 // tato'pyadhikamAdhurya- stuSTipuSTyAdikRdrasaH / kalpadrumANAM teSAM syAtpuSyeSu ca phaleSu ca // 195 // caturbhiH kalApakaM / bhAtA, pitA, jahena, lAI, bhAryA, putra, putravadhU vigere sva4nomA pAte yugati tIvra premabaMdhanavANA hotA nathI. 188. 223 te vartamAna kAlamAM jema ghAsa vigere svayameva uge che, tema te vakhatanI bhUmi rasALa hovAthI ghauM ane cokhA vigere dhAnyo svayameva uge che. paNa te dhAnyo te kALanA manuSyone AhAranA upayogamAM AvatA nathI. teo te pRthvI, kalpavRkSanA phaLa ane puSpAdino AhAra kare che. 189-190. sAkaranA modaka karatAM paNa anaMtagaNI madhura, snigdha ane pariNAme hitakAraka evI te vakhatanI bhUmi hoya che. 181. nirogI, jAtivRMta, prayatnapUrvaka pALelI, viziSTa prakAranI zeraDIno ja cAro carAvelI lAkha gAyonuM dUdha tethI ardhasaMkhyAnI gAyane pIvaDAvatAM ema krame krame ardha arthane pIvaDAvatAM, chevaTanI eka gAyanA dUdhathI banAvela lAkha rUpiyAnI kiMmatanuM, dIpanIya, bRhaNIya, sarva aMgamAM pramoda utpanna karanAra sugaMdhI, svAdu evuM cakravartInuM je kalyANa bhojana (kSIra) hoya che, te karatAM paNa adhika tuSTipuSTi Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 24 kAlaloka-sarga 29 tuvarIkaNamAtreNa tenAhAreNa te janAH / ahorAtratrayaM yAva-tsuhitAH sukhamAsate // 196 // athAhRtya tamAhAraM prAsAdAkArazAliSu / prAguktakalpavRkSesu te ramate yathAsukhaM // 197 / / yadA caturvidhAtodya-hRdyanAdarasArthinaH / tadA te truTitAMgAkhyA-nupayAMti suradrumAn // 198 // evaM ca - vastramAlyavibhUSAdyairyadA yairyaiH prayojanaM / upasarpati te lokA-stadA tAMstAn suradrumAn // 199 / / tadAsti na puragrAma-durgApaNagRhAdikaM / tataste syurjanA vRkSa-vAsinaH svairacAriNaH // 200 / / vIvAhayajanapreta-kAryAdInAmabhAvataH / / na teSAM kAryavaiyayaM te'vyagramanasaH sadA // 20 // tadA pramArjanI nAsti na ca kazcitpramArjakaH / svabhAvAdbhaH kacavara-patrasthANutRNojjhitA // 202 // vigerene karanAro evo kalpavRkSonA phaLamAM ne puSpamAM rasa (svAda) hoya che. 192-195. tuveranA dANA jeTalA tenA AhArathI te kALanA yugaliko traNa divasa sudhI AhAranI IcchA vinA sukha ane svasthatApUrvaka rahe che.196. te yugaliko, te AhAra karIne prAsAdanA AkAravALA pUrvokta kalpavRkSamAM sukhapUrvaka rame che.197. jyAre teone cAra prakAranA vAjiMtronA suMdara nAdane sAMbhaLavAnI IcchA thAya che, tyAre truTitAMga jAtinA kalpavRkSo pAse teo jAya che.198. tema ja temane jyAre jyAre vastra, mALA, alaMkAra vigerenI IcchA thAya che tyAre te te vastune ApanAra kalpavRkSo pAse jAya che. 199. te kALe nagara, gAma, kIllo, hATa, ghara vigere hotA nathI tethI te kALanA manuSyo IcchA mujaba pharanAra ane vRkSavAsI ja hoya che. 20. - vivAha, pUjana, pretakArya vigere na hovAthI temane koIpaNa kAryanI vyagratA hotI nathI eTale teo niraMtara avyagramanavALA ja hoya che. 201. te kALe sAvaraNI hotI nathI ane koI sApha karanAra paNa hoto nathI. svabhAve ja jamIna kacaro, patra, tRNa ke vRkSanA ThuMThA rahita ja hoya che. 202. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 25 yugalika kALe upadrava hotA nathI bhavaMti dezamazaka-yUkAcaMcaTamatkuNAH / makSikAdyAzca na tadA jaMtavo dehiduHkhadAH // 203 // ye siMhacitrakavyAghra-bhujagAjagarAdayaH / kAlasvabhAvataste'pi na raudrA nApi hiMsakAH // 204 // evaM mRgA vRkAH zvAnaH pakSimArjAramUSakAH / / mitho vairojjhitAH sarve bhadrakAH syurahiMsakAH // 205 // na khaDgAdIni zastrANi nAgabANAdayo'pi na / na tatprayogI saMgrAmaH ko'pi kasyApi nAzakRt // 206 // nAgabANAdayazcaivaM nAgabANastamobANo vahnibANo maruccharaH / evamanye'pi te svasva-nAmakAryaprasAdhakAH // 207 // netayaH sapta no mAri-varA naikAMtarAdayaH / tadA nAkAlamaraNaM na durbhikSaM na viDvaraH // 208 // evaM ca te nirAMtakA nirbAdhA nirupadravAH / sukhAni bhuMjate yAva-jjIvaM prAcInapuNyataH // 209 // DAMsa, macchara, ju, cAMcaDa, mAMkaNa, mAkhI vigere zarIrane duHkha ApanAra jIvonI te kALe utpatti hotI nathI. 203. je siMha, cittA, vyAdhra, sarpa, ajagara vigere jevo hoya che, te paNa kALa svabhAvathI ja raudra pariNAmI ke hiMsaka hotA nathI, temaja haraNa, varU, kutarA, pakSIo, bIlADA, uMdara vigere jIvo jAtivaira vinAnA, bhadraka ane ahiMsaka hoya che. 204-205. khajJAdi zastro ane nAga vigere astro paNa hotA nathI temaja ekabIjAno nAza karanArA saMgrAma paNa hotA nathI ke jemAM teno upayoga thaI zake. 206. nAgabANa vigere A pramANe-nAgabANa, tamobANa, valiMbANa, vAyubANa. e pramANe potapotAnA nAma pramANe kAryakaranAra aneka prakAranA bANo samajavA.207. sAta prakAranI Itio, mAri (marakI), ekAMtarA vigere jvaro hotA nathI. akALa maraNa thatuM nathI ane durmikSa ke bIjA koI prakArano upadrava thato nathI. eTale teo AtaMka vinAnA, bAdhA vinAnA, upadrava vinAnA hoya che ane pUrvabhavanA puNyathI mAvajIva sukhane ja bhogave che. 208-209. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 te ca SoDhA padmagaMdhA 1 mRgagaMdhA 2 stathA'mamAH 3 / sahAzca 4 tejastalinaH 5 zanaizcAriNa 6 ityapi // 290 // ime jAtivAcakAH zabdAH saMjJAzabdatvena rUDhAH yathA pUrvamekAkArApi manuSyajAtistRtIyAraprAMte zrI RSabhadevena ugrabhogarAjanyakSatriyabhedaizcaturdhA kRtA, tathAtrApyevaM SaDvidhA sA svabhAvata evAstIti jIvAbhigamavRttau jaMbUpra. vR. ca. paMcamAMrASaSThazatakasaptamoddezake tu padmasamagaMdhayaH, mRgamadagaMdhaya: mamakArarahitAH, tejazca talaM ca rUpaM yeSAmastIti tejastalinaH, sahiSNavaH samarthA:, zanairmaMdamutsukatvAbhAvAccaraMtItyevaMzIlA ityanvarthatA vyAkhyAtAstIti / kAlaloka-sarga 29 AyuSaH zeSaSaNmAsyAM baddhAgrimabhavAyuSaH / te yugmamekaM strIpuMsa - rUpaM prasuvate janAH || 211|| ahorAtrAMstadaikona - paMcAzatamamI janA: / rakSati tAvatA tau ca syAtAM saMprAptayauvanau // 212 // eSAmekonapaMcAza-ddinAvadhi ca pAlane / kecidevaM pUrvazAstre vyavasthAM kovidA viduH // 213 // te yugaliko cha prakAranA hoya che te A pramANe 1 padmagaMdhI, 2 mRgagaMdhI, 3 amama 4 sahA, 5 tajasselina ane 6 zanaizcArI (dhIme dhIme cAlanArA.) 210. A badhA jAtivAcaka zabdo saMjJAzabdathI rUDha che. jema pUrve manuSyarUpe ekAkAravALA chatAM paNa trIjA ArAnA aMte zrI RSabhadeve ugra, bhoga, rAjanya ane kSatriya bhedavaDe cAra prakAra pADyA tema ahIM paNa cha prakAranA teo svabhAvathI ja che evuM zrI jIvAbhigamanI vRttimAM ane jaMbUddIpaprajJaptinI vRttimAM kahela che. paMcamAMga (bhagavatI)nA chaThThA zatakanA sAtamA uddezAmAM padma samAna gaMdhavALA, mRgamada (kastUrI) samAna gaMdhavALA, mamakAra vinAnA, tejavALuM taLa temaja rUpa hovAthI tejastalina, sahiSNu eTale samartha ane zanaiH eTale maMdapaNe-utsukatA rahitapaNe cAlanArA-A pramANe pUrve kahelA zabdonA yathArtha artha kahelA che. e yugaliko jyAre cha mAsa AyuSya bAkI rahe tyAre AgalA bhavanuM AyuSya bAMdhe che ane eka yugma (strI-puruSa)ne janma Ape che. 211, te vakhate te yugaliko prasavelA yugmane 49 divasa pratipAlanA kare che. eTalA divasamAM te yauvanane prApta karI le che.212. A pramANe 49 divasanI pratipAlanAmAM keTalAka buddhimAno pUrvanA zAstramAM A pramANe vyavasthA batAve che.213. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugalika manuSyanI utpatti samaye sthiti tathAhi - suptottAnazayA lihaMti divasAn svAMguSThamAryAstataH / kau rikhaMti padaistataH kalagiro yAMti skhaladbhistataH / stheyobhizca tataH kalAgaNabhRtastAruNyabhogodgatAH / saptAhena tato bhavaMti suhagAdAne'pi yogyAstataH // 294 // ayaM bhAvaH - saptAhe prathameMguSThaM lihaMtyuttAnazAyinaH / dvitIye bhuvi riMkhaMti vyaktavAcastRtIyake // 215 / / padaiH skhaladbhirgacchaMti caturthe paMcame punaH / sthiraiH padaiste gacchaMti SaSThe sarvakalAvidaH // 216 // saptAhe saptame prApta - yauvanA: prabhaviSNavaH / syuH strIbhoge'pi kecicca samyaktvagrahaNocitAH // 217 // tathoktaM jaMbU0 pra0 vR0 " kecicca suhagAdAne'pi samyaktvagrahaNe'pi yogyA bhavaMtIti' evaM cAtra saptasaptakavyatikrame samyaktvayogyatoktA prajJApanAvizeSapadavRttau ca utkRSTasthitimanuSyasUtre 'donANA do annANA' iti utkRSTasthitikA manuSyAstripalyopamAyuSasteSAM tAvad ajJAne niyamena, 227 prathama sAta divasa cattA sutA sutA potAnA aMguThAne cusyA kare che, pachI bIjA sAta divasa pRthvI para jarA jarA paga mAMDe che, trIjA sAta divasa kAMIka madhuravANI vaDe bole che, cothA sAta divasa kaMIka skhalanA pAmatA cAle che, pAMcamA sAta divasamAM sArI rIte sthiratAthI cAlavA mAMDe che, chaThThA sAta divasamAM samasta kaLAnA jANanAra thAya che ane sAtamA sAta divasamAM yauvanAvasthA pAmIne bhogasamartha thaI jAya che ane pachI keTalAka to samakti grahaNane yogya thAya che. A pramANe 49 divaso pasAra thAya che.214-217. te viSe jaMbudrIpaprajJaptinI vRttimAM kahyuM che ke-keTalAka yugaliko sudaphnA AdAnamAM arthAt samyaktvanA grahaNamAM paNa yogyatAvALA thAya che. ahIM sAta saptaka vItyA bAda samaktinI yogyatA kahI, paraMtu prajJApanAnA vizeSa padanI vRttimAM to utkRSTa sthitivALA manuSyo saMbaMdhI sUtramAM 'be jJAna ane be ajJAnavALA kahyA che.' temAM utkRSTa sthitivALA eTale traNa palyopamanA AyuSyavALA. temane be ajJAna avazya hoya che, paraMtu jyAre cha mAsanuM AyuSya bAkI rahe ane vaimAnikanuM AyuSya bAMdhe tyAre samyaktvano lAbha thayelo hovAthI be jJAna labhya thAya che. avadhi ke vibhaMga asaMkhya varSanA AyuSyavALA (manuSya tiryaMca) ne hotuM nathI. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 8 kAlaloka-sarga 29 yadA punaH SaNmAsAvazeSAyuSo vaimAnikeSu baddhAyuSastadA samyaktvalAbhAd dve jJAne labhyete, avadhivibhaMgau cAsaMkhyeyavarSAyuSAM na sta iti / tatrotsarpiNyAmavarpiNyAM ca pratyekaM SaDvidhe'pi kAlavibhAge samyaktvasya zrutasya ca dvayorapyanayoH pratipattiH saMbhavatIti pratipadyamAnakassaMbhavati, sa ca pratipadyamAnakassu-SamaduHSamAdisu dezanyUnakoTyAyuzzeSa eva pratipadyate, nAdhikAyuzzeSa ityAvazyakamalayagirIyavRttau / tadatra matatraye tattvaM sarvavidvedyamiti jJeyaM / asaMkhyAyustiryakSu tu janmato'pi samyaktvaM saMbhavati, tathoktaM SaSThakarmagraMthavRttau-kSAyikasamyagdRSTistiryakSu na saMkhyeyavarSAyuSkeSu madhye samutpadyate kiM tvasaMkhyeyavarSAyuSkeSu / saptAvasthAkAlamAna-mityAdau prathamArake / tataH kAlakramAtkiMcitsaMbhavatyadhikAdhikaM // 218 / / idamarthato jaMbUprajJaptivRttau / tataste pitarasteSA-marogAH pUritAyuSaH / kAsaz2aMbhAdibhirmatvo-dbhavaMti tridazAlaye // 219 // temAM avasarpiNIne utsarpiNImAM pratyeka chae ArAmAM samyakta ne zruta baMne sAmAyikanI pratipatti saMbhave che eTale tenA pratipadyamAna jIvo saMbhave che. te pratipadyamAnapaNuM suSamaduHSamAdimAM vadhAremAM vadhAre dezanUna pUrva koTI Ayu zeSa rahe chate ja labhya thAya che. te karatAM vadhAre AyuSya bAkI rahyuM hoya, tyAre saMbhavatuM nathI, ema AvazyakanI malayagirita vRttimAM kahyuM che. A pramANe traNa mata che, tenuM tattva sarvajJa jANe. asaMkhya varSanA AyuvALA tiryaMcomAM to janmathI paNa samyaktano saMbhava che. te saMbaMdhI chaThThA karmagraMthanI vRttimAM kahyuM che ke-kSAyikasamaktidRSTi saMkhyAtA varSanA AyuvALA tiryaMcAmAM utpanna thatA nathI, paraMtu asaMkhyAta varSanA AyuvALAmAM ja utpanna thAya che. sAta avasthAnuM kALamAna sAta sAta divasanuM upara je hyuM che, te pahelA ArAnA prAraMbhamAM samajavuM. tyArapachI kALanA kramathI (pratipAlanA vadhe tyAre) kAMIka kAMIka vadhatuM vadhatuM samajavuM. ra18. A pramANe zrIjaMbUkUpanI vRttimAM kahyuM che. tyArapachI yugmIonA mAtApitA AyuSya pUrNa thaye, rogavinA udharasa ke bagAsAdivaDe maraNa pAmIne deva gatimAM utpanna thAya che. 219. 1. samyaktvAt prAg yenAyurbaddhaM tasyaivotpattestiryakSu nAtra tadA nUtanotpAdaH samyaktvasya / samyakta pAmyA pahelAM jeNe AyuSya bAMdhyuM hoya, te ja asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMcabhavamAM utpanna thAya che. navIna samaktinI utpatti thatI nathI. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugalika marIne deva thAya etadbhavAyuSA tulyA-yuSo nyUnAyuSo'thavA / te devA: syuryugmibhavA - yuSkAnna tvadhikAyuSaH // 220 // tiryaMco'pi tadA tAha-gguNAH kAlAnubhAvataH / samApitAyuSo yAMti yugminastridazAlayaM // 221|| tiryakSu yugminazca syuH saMjJipakSicatuSpadAH / teSAmeva hyasaMkhyAyu- STayA svargatinizcayAt // 222 // tathoktaM - naratiri asaMkhajIvI savve niyameNa jaMti devesu / iti anyeSAM tu na yugmitvaM nApi svargatinizcayaH / pUrvakoTiprAMtamAyu- steSAmutkarSato'pi yat // 223 // gabbhabhaajalayarobhayagabbhoragapuvvakoDi ukkosA / saMmucchipaNiMdithalakhayaro - ragabhuaga jiTThaTThii kamaso / tathA - vAsasahassA culasI bisattari tipanna bAyAlA // 223 // iti vacanAt, pUrvakoTyAyuSkAzca na yugminaH saMkhyAtAyuSkatvAditi saMbhAvayAma:, kiMca-saMmUrcchima 229 te yugalikapaNAnA AyuSyathI samAna athavA nyUna AyuSyavALA devamAM utpanna thAya che, paNa adhika AyuSyavALA deva tarIke utpanna thatA nathI.220. te kALe tiryaMco paNa kALa svabhAve tevA guNavALA ja hoya che ane teo paNa maraNa pAmIne devagatimAM jAya che. tiryaMcomAM saMjJI evA pakSIo e catuSpado yugalika thAya che. teo ja asaMkhyAta varSanuM AyuSya hovAthI teonI devagati nizcaye hoya che.221-222. kahyuM che ke--, manuSya ane tiryaMca sarve asaMkhya varSanA AyuvALA avazya devagatimAM ja jAya che.' te sivAyanA bIjA tiryaMco yugalika hotA nathI ane temano svarge javAno nizcaya paNa hoto nathI, kemake temanuM utkRSTathI paNa pUrva koTInuM ja AyuSya hoya che.223. garbhaja bhujaparisarpa, garbhaja u2parisarpa ne baMne prakAranA jalacaro (saMmUrNima ne garbhaja) pUrvakoTInA utkRSTa AyuSyavALA hoya che. tathA saMmUrchima tiryaMca paMcedriya thalacara, khecara, uraparine bhujaparinI utkRSTa sthiti anukrame 840072000-53000 ane 42000 varSanI hoya che. 2238. A vacanathI pUrva koTI sudhInA AyuSyavALA yugalika hotA nathI kAraNa ke temanuM AyuSya saMkhyAtuM che. A pramANe ame saMbhAvanA karIe chIe. saMmUrchima paMceMdriya napuMsaka ja hovAthI yugalika hotA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 29 paMceMdriyANAM napuMsakatvenaiva yugalitvaM duHzraddhAnaM, napuMsakatvamapyeSAM durvAraM 'gabbhanaratiriA saMkhAuA tiveA' iti vacanAt / 230 kAlasaptatikAyAM tu avi savvajIvajualA niasamahINAu suragaI taha ya / thovakasAyA navaraM savvArayathalayarAumiNaM // 223 // maNuyAusamagayAI cauraMsahayAdajA ya aThThesA / gomahisuTTakharAi paNaMsa sANAi dasamaMsA 5223C urabhuaga puvvakoDi-paliyAsaMkhaMsa khayarapaDhamAre / ityuktaM, tadatra tattvaM bahuzrutagamyaM / mRtAnAM nAsti saMskAro yugminAmagnyabhAvataH / tatasteSAM zarIrANi tadAsannavanasthitAH // 224 // bhADAdyAH pakSiNo drAgjagatsvAbhAvyatastathA / nIDakASThavadAdAya prakSipaMtyarNavAdiSu // 225 // taduktaM zrImaRSabhacaritre - purAhi mRtamithuna - zarIrANi mahAkhagAH / nIDakASThamivotpATya sadyazcikSipurambudhau // 226 // nathI. kAraNa ke teonuM napuMsakapaNuM durvAra che. kahyuM che ke-'garbhaja manuSya ane tiryaMco saMkhyAtA AyuvALA traNe vedavALA hoya che.' kALasaptatikAmAM kahyuM che ke-'sarva yugalika jIvo potAnA AyuSya samAna athavA hIna AyuSyavALA deva thAya che. te alpakaSAyI hoya che. sarva ArAmAM thaLacaronuM AyuSya A pramANe hoya che. manuSyanA Ayu samAna (sarakhuM) AyuSya hAthInuM hoya che. ghoDA cothA bhAganA, bakarA AThamA bhAganA, gAya, bheMsa, UMTa ne gadheDA pAMcamA aMzanA ane zvAna dazamA bhAganA AyuvALA hoya che. upira ne bhujaparinuM kroDa pUrvanuM ane khecaranuM palyopamanA asaMkhyAtA bhAganuM Ayu pahele Are hoya che. A bAbatamAM satya zuM che ? te bahuzrutagamya che.223B.C. maraNa pAmelA yugalikanA zarIrano, agnino abhAva hovAthI saMskAra karavAmAM Avato nathI; temanA zarIro tenI najIka vanamAM rahelA bhAraMDa vigere pakSIo tarata ja jagat svabhAve mALAnA kASThanI jema upADIne samudrAdimAM nAMkhI de che.224-225. zrIhemacaMdrAcAryakRta RSabhacaritramAM kahyuM che ke-'pUrve mRtamithunanA zarIrone mahAn zarIravALA pakSIo mALAnA kASThanI jema upADIne tatkALa samudramAM nAMkhI detA hatA.226. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugalika zarIranuM maraNa pachI zuM thAya ? atrAMbudherupalakSaNatvAdyathAyogaM gaMgAprabhRtinadISvapIti jJeyaM / nanUtkarSAdapi dhanuH pRthaktvAMgaiH patattribhiH / teSAM trikrozamAnAnAM vahanaM saMbhavetkathaM // 227 // atrocyate- khagAMgamAne yatproktaM pRthaktvaM dhanuSAM zrute / tatazca - tatraikavacanaM jAtau yathA vrIhiH subhikSakRt // 228 // tato dhanuH pRthaktvAnAM bahutvamapi saMbhavet / vihaMgAnAM dehamAnaM tAdRkkAlAdyapekSayA // 229 // bhUyo dhanuH pRthaktvAMgairnarahastyAdyapekSayA / suvahAni tadaMgAni khagairAdyArakAdiSu // 230 // ekavacananirdeze'pi bahuvacanavyAkhyAnaM evaM ca sUtre zrIbRhatsaMgrahaNIvRttau - 231 ahIM samudranA upalakSaNathI gaMgA vigere mahAnadIomAM paNa nAMkhe che, ema samajavuM. = prazna - 'utkRSTa paNa dhanuSya pRthaktvanA zarIravALA pakSIo traNa gAunA pramANavALA yugalika zarIrane zI rIte upADI zake ?' 227. zrImalayagiripAdairapi uttara 'khecara (pakSI)nA zarIranA mAnamAM je dhanuSya pRthaktva zAstramAM kahela che, te jAtimAM ekavacana samajavuM. jema cokhA subhikSa (sukALa) kare che-ema kahela che, tenI jema eTale dhanuSya pRthakksa kahevAthI ghaNA dhanuSya pRthakksa paNa te kALanA pakSIonA zarIranA mAnane mATe samajavA. 228-229. tethI ghaNA dhanuSyavALA zarIrathI pahelA ArA vigeremAM manuSya ne hastivigerenA zarIra sArI rIte upADI zakAya ema samajavuM.230. A rIte sUtramAM ekavacananA nirdezamAM bahuvacananuM vyAkhyAna zrImalayigira mahArAje paNa zrIbRhatsaMgrahaNInI baso paMdaramI gAthAnI vRttimAM kahela che. daza hajAra varSathI samayAdi, adhika ema vadhatAM-vadhatAM kaMIka nyUna sAgaropamanAM AyuSyavAlA devone divasa pRthakve (bethI nava divase) 1 yadyapi pRthaktvazabdena bahUni pRthaktvAni gRhyante paraM tAni gavyUtAdarvAgeva na parata:, saMgrahaNI vyAkhyAne'pi divasapRthaktvAdarvAgeva muhUrttaM pRthaktvasya grAhyatA, tattvatastu, anekaistairutpATane yugminAM na kApyanupapatti, kITikAbhiH sarpAkarSaNavat / jo ke pRthakksa zabdathI ghaNAM pRthaktva laI zakAya, to paNa gAuthI vadhu na levAya. saMgrahaNInI TIkAmAM paNa muhUrta pRthakksa zabdathI divasa pRthakksathI pahelAnAM TAIma ne gaNelo che, hakIkatamAM ghaNI kIDIo jema sarpane kheMcI jAya, tema aneka pakSIo A zabane upADI jAya che. e ghaTe che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 kAlaloka-sarga 29 dasavAsasahassAI samayAI jAva sAgaraM UNaM / divasamuhattapuhuttA AhArussAsa sesANaM // 230A / / ityasyA gAthAyA vyAkhyAne kRtamastIti sarvaM susthmityaadydhikmupaadhyaayzrIzatiraMdrIyagaMbU. pra. vR. I yadvA - bhAraMDapakSiNAM loka-khyAtebhodvahanAdivat / teSAM khagAnAM tadyugmi-dehodvahanasaMbhavaH // 23 / / evaM svarUpamuktaM ya-tprathamaM prathamArake / kramAttato hIyamAna-mavaseyaM pratikSaNaM // 232 // varNagaMdharasasparza-saMsthAnoccatvaparyavaiH / tathA saMhananAyuSka-balavIryAdiparyavaiH // 233 // anaMtaguNahAnyAnusamayaM hIyamAnakaiH / saMpUrNAH syuH sAgarANAM catasraH koTikoTayaH // 234 // AhArano abhilASa thAya ane muhUrta pRthakve (bethI navamuhU) ekavAra zvAsozvAsa hoya. (hakakItamAM daza hajAra varSanA AyuSyavALA to sAta stoke, zvAsozvAsa le che. ane ekAMtare AhArano abhilASA thAya che. ane palyopamanAM AyuSyavALAne muhUrta pRthakve zvAsozvAsa hoya che ane divasa pRthakve AhArano abhilASa hoya che. ane sAgaropamanI sthitivALAne pakhavADIye zvAsozvAsa ane hajAra varSe AhArano abhilASa hoya che. chatAM ahIM sAmAnyathI ja muhUrta ane divasa pRthakva kahyA che. eTale eno artha ghaNA muhUrta pRthakta ane ghaNAM divasa pRthakvanuM grahaNa, TIkAmAM karela che.) 230A. eTale A hakIkatanuM samAdhAna barobara thaI zake che. ItyAdi zrI jaMbUDhIpaprajJaptinI upAdhyAya zrI zAMticaMdragaNi kRta vRttimAM paNa kahyuM che. athavA bhAraDa pakSIo potAnI pAMkha vigerethI hAthIone upADe che-e vAta jema lokaprasiddha che tenI jema prathama ArAnA pakSIonuM te yugminA dehane upADIne vahana karavAnuM paNa saMbhave che. 231. pahelA ArAnA prAraMbhamAM je svarUpa hoya che, te ame upara batAveluM che. tyAra pachI krame krame pratikSaNa hIyamAna (ghaTatuM ghaTatuM) samajavuM. varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMsthAna, uccatva, saMhanana, Ayu tathA baLa vIrya vigere paryAyothI anaMtaguNa hAnie samaye samaye ghaTatA-ghaTatA cAra koTAkoTI sAgaropamano pahelo Aro pUrNa thAya che. ahIM zlokamAM anaMtaguNa zabda kahela che, temAM guNa zabdathI bhAgaparyAya Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 33 avasarpiNImAM anaMtagaNa hAni Adi guNazabdacAtra bhAga-paryAyastena hIyate / anaMtabhAgahAnyaiva varNAdiH paryavavrajaH // 235 / / itthamevAnuyogadvAravRttau ekaguNakAlakavicAre spaSTamAkhyAtaM / anaMtaguNAnAM hAni-revaM tatpuruSo'tra saH / na tvanaMtaguNA hAni-rityevaM karmadhArayaH // 236 // atra sa iti samAso vaiyAkaraNarUDheH, padaikadeze padasamudAyopacArAdveti anaMtaguNahAnibhAvanA caivaM - AdyArakAdyasamaye vartate yo drumAdiSu / sarvotkRSTaH zuklavarNaH kevaliprajJayAsya ca // 237 // chidyamAnasya bhAgAH syu-nivibhAgA anaMtazaH / ete sarvajIvarAzeH syuranaMtaguNAdhikAH // 238 // teSAM madhyAdrAzireko-'naMtabhAgAtmakastruTet / dvitIye samaye caivaM tRtIyAdikSaNeSvapi // 239 // ityevamavasarpiNyA: sarvAMtyasamayAvadhi / tatra cAyaM nikRSTaH syA-ttAhakkAlAnubhAvataH // 240 / / samajavo eTale varNAdi paryAyono samUha anaMtabhAgahAnithI ghaTato jAya che. 232-235. A ja hakIkata zrI anuyogadvAra sUtranI vRttimAM eka guNa kALA vigerenA vicAramAM spaSTa kahela anaMtaguNonI hAni evo tapuruSa samAsa ahIM karavo; anaMtaguNI hAni evo karmadhAraya samAsa na 42vo.238. ahIM sa eTale samAsa vaiyAkaraNanI rUDhithI athavA pardakaze padasamudAyopacArAt' arthAta padanA ekadezathI padanA samudAyano upacAra karavo-ema samajavuM. anaMtaguNahAninI bhAvanA A pramANe-pahelA ArAnA pahelA samaye vRkSAdimAM je sarvotkRSTa zuklavarNanA, kevaLInI prajJAthI chedavAmAM Ave to jeno AgaLa vibhAga na thaI zake, evA anaMtabhAga thAya che ke, je sarva jIvarAzithI anaMtagaNA hoya che. temAMthI eka rAzi anaMtabhAgarUpa bIje samaye truTe (ghaTe-ochI thAya), trIjA vigere samayomAM paNa e pramANe samajavuM. e pramANe avasarpiNInA sarvAtya samaya sudhI samajavuM eTale tevA prakAranA anubhavathI chelle samaya taddana nikRSTa hoya che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 kAlaloka-sarga 29 utsarpiNyAdyasamaye-'pyevaMrUpo bhavatyayaM / tato dvitIyasamaye yathAhAni vivarddhate . // 24 // anaMtaguNavRddhyaivaM varddhamAnaH kSaNe kSaNe / utsarpiNyaMtyasamaye sarvotkRSTaH sa jAyate // 242 / / nanvevaM zuklavarNasya mUlocchedaH prasajyate / pratyakSabAdhitaM tacca jAtyAdau zauklyadarzanAt // 243 // atrocyate'naMtakasyA-naMtabhedAH smRtAstataH / prakSIyamANaparyAyAM-zAnAmalpamanaMtakaM // 244 / / mUlaparyAyAMzarAze-stvanaMtakaM mahattamaM / tato'nusamaye'naMta-hAnyApyucchidyate na tat // 245 // yadi bhavyeSu siddhyatsu saMsAre'smin pratikSaNaM / anaMtenApi kAlena bhavyocchedo na jAyate // 246 // tadaiSAM sarvajIvebhyo-'naMtanAnAM kathaM bhavet / utkRSTavarNabhAgAnA-mucchedo'saMkhyakAlataH // 247 / / utsarpiNInA Adya samaye evA ja rUpanA nikRSTa bhAva hoya che. tyArapachI bIje samaye-prathama jema hAni thaI hatI tema kSaNe kSaNe anaMtaguNavRddhivaDe vadhe che, eTale utsarpiNInA aMtya samaye sarvekRSTa bhAva utpanna thAya che.237-242. ahIM paNa anaMtabhAgavRddhi samajavI. prazna - "e pramANe samaye samaye hAni thavAthI to zuklavarNano mULathI uccheda thaI jaze, ane tema kahevAthI jAti vigeremAM zuklapaNuM jovAmAM AvatuM hovAthI pratyakSa bAdhA Avaze." 243. uttara -"zAstramAM anaMtanA anaMta bheda kahelA che, tethI kSaya pAmatA paryAyanA aMzonuM anaMta nAnuM che ane mULa paryAyamAM rahela aMzarAzinuM anaMta moTuM che; tethI pratyeka samaye anatAMzanI hAni thavA chatAM paNa teno sarvathA uccheda thato nathI' tenI upara dRSTAMta kahe che ke-"A saMsAramAMthI pratyeka kSaNe bhavyajIvo siddhAvasthA pAme che, chatAM anaMtakALe paNa bhavyajIvono uccheda (samApti) thato nathI. to A paryAyAMza to sarva jIvo karatAM anaMtagaNA che teno eTale utkRSTa varNavibhAgono uccheda asaMkhya kALe kema thAya ? na ja thAya."244-247. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsarpiNI avasarpiNImAM hAni-vRddhi nanu bhavyAstu saMkhyeyA eva siddhyaMtyanukSaNaM / ete tvanaMtA hIyaMte tatsAmyamanayoH kathaM // 248 // satyaM yadyapi saMkhyeyA bhavyAH siddhyaMtyanukSaNaM / tathApi tatsiddhikAlo 'naMtakAlAtmako bhavet // 249 // hIyate'nukSaNaM varNAM- zAstu yadyapyanaMtazaH / tathApi kAlo'traikAva - sarpiNyAtmaka eva hi // 250 // taddAntikadRSTAMta-vaiSamyaM ciMtyamatra na / evaM pItAdivarNeSu gaMdhAdiSvapi bhAvanA / / 251|| evaM ca dravyANAmAnaMtyAtpratidravyamekaikAMzahAniriti yatkecidanaMtaguNahAniM samarthayaMti tadapAstaM draSTavyaM / nanUktA kSIyamANA ye dehoccatvasya paryavAH / ekadvyAdikhapratarAvagAhanyUnatAtmakAH // 252 // asaMkhyA eva te yasmA-trikozavapuSApi hi / vagAhyaMte khapratarA asaMkhyA eva nAdhikAH // 253 // anaMtaguNahAnistatkathameteSu bhavet / atra brUmaH samAdhAnaM yadi zuzrUSyate tvayA // 254 // prazna -'bhavyo to pratyeka kSaNe saMkhyAtA siddhAvasthA pAme che ane AmAMthI samaye samaye anaMtA paryAyanI hAni thAya che, to tame kahyuM te dRSTAMta kema ghaTI zake ?' uttara - 'vAta sAcI che, jo ke bhavyo pratyeka kSaNe saMkhyAtA ja siddhipadane pAme che paraMtu teno siddhigamana kALa anaMto kahyo che. ane pratyeka kSaNe varNavibhAgo anaMtA ghaTe che tathApi ahIM eka avasarpiNIrUpa kALa kahyo che, te asaMkhya samayAtmaka ja che, tethI dRSTAMta ne dAtikanI viSamatA che, ema na samajavuM' zuklavarNa pramANe pItAdivarNa mATe tema ja gaMdhAdi mATe paNa bhAvanA karavI.248-251. 235 dravyo anaMta hovAthI pratyeka dravyamAM uparanI hakIkata dvArA eka-eka aMzanI hAnino artha anaMtaguNa hAni kare che, te vAta ghaTatI nathI. - prazna dehanI uMcAInAM paryAyomAM eka be vigere AkAza pratararUpa avagAhanAmAM nyUna thavApaNuM samaye samaye kahela che, to te nyUna thanArA prato asaMkhya ja che, kAraNa ke traNa gAunA zarIramAM paNa AkAza prataro asaMkhya ja hoya che, vadhAre hotA nathI. to temAM anaMtaguNahAni zI rAte saMbhave ? 252-254. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 dehasthAnAM khapratarA - vagAhakAriNAmiha / pudgalAnAmanaMtAnAM hAnijJeyAtra dhIdhanaiH || 255 // tathoktaM jaMbUdvIpaprajJaptivRttau - prathamArake prathamasamayotpannAnAmutkRSTaM zarIroccatvaM bhavati, tato dvitIyAdisamayotpannAnAM yAvatAmekanabhaH pratarAvagAhitvalakSaNaparyavANAM hAnistAvatpudgalAnaMtakaM hIyamAnaM draSTavyaM AdhArahAnAvAdheyahAnerAvazyakatvAditi, tenoccatvaparyAyANAmanaMtatvaM siddhaM, nabhaH pratarAvagAhasya pudgalopacayasAdhyatvAditi / paryAyA AyuSo'pyeka- dvyAdikSaNonatAtmakAH / asaMkhyeyA eva te'pi syustripalyAyuSo'pi hi // 256 // kAlaloka-sarga 29 kiM tvekAdikSaNoneSu sthitisthAneSu teSviha / pratyendra taddhaMturma-pravezA: myuranaMtaza: // 27 // tepyAyu: paryavA eva hetau kAryopacArata: / evaM bhAvyAyuSo'naMtaguNahAniH pratikSaNaM / / 258 / / ata eva zrIjaMbUdvIpaprajJaptisUtre'bhihitaM- 'aNaMtehiM uccattapajjavehiM aNaMtehiM AuapajjavehiM uttara - dareka AkAza prataramAM avagAhanA karIne rahelA dehamAM anaMta pudgalo hoya che, tethI buddhimAnoe temAMnA anaMtA pudgalonI hAni samajavI. AkhA prataranI nahIM.255 te viSe zrIjaMbUddIpaprajJaptinI vRttimAM kahyuM che ke-pahelA ArAmAM prathama samaye utpanna yugalikanA zarIranI, uMcAI utkRSTa hoya che. tyArapachI bIje samaye utpanna thayelAnA zarIranI uMcAImAM eka AkAzapradezAvagAhI prataramAM anaMtA paryAyo che. temAMthI anaMtA bhAgarUpa anaMtA paryAyonI hAni samajavI. ema pratyeka samaya mATe samajavuM. AdhAranI hAnimAM AdheyanI hAni Avazyaka ja che, tethI uccatva paryAyanuM anaMtatva siddha thAya che, kAraNa ke te AkAzapratararUpa avagAhanA pudgalonA upacayathI sAdhya che. Iti' AyuSyamAM paNa eka be samaya nyUna asaMkhya paryAyo traNa palyopamanA AyuSyamAM hoya che, eTale te paNa kSaNe kSaNe ghaTe che, eTaluM ja nahIM, paNa ekAdikSaNa Una sthiti-sthAnamAM paNa tenA heturUpa karmapradezo anaMtA hoya che, tene paNa kAraNamAM kAryano upacAra karIne AyunA paryAyo samajavA. e rIte AyuSyamAM paNa pratikSaNe anaMtaguNahAni samajI levI.256-258. A kAraNane anusarIne ja zrIjaMbUddIpaprajJapti sUtramAM kahyuM che ke anaMtA uccatva paryAyo vaDe Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA ArAnAM yugalikanuM svarUpa aNaMtaguNaparihANIe parihAyamANe 2' iti / evaM cAdhArakasyAdau trikrozapramitaM vapuH / tripalyapramitaM cAyu-yugminAM prAg yadIritaM // 259 // taddhIyamAnaM krameNA-dhArakAMte tu yugminAM / syAd dvikrozoccamaMgaM dvi-palyamAnaM ca jIvitaM // 260 // evaM dazasvapi kSetre-dhvarake prathame gate / dvaitIyIko'rakasteSu suSamAkhyaH pravarttate // 26 // tasmin kAle'pi manujAH pUrvavadyugmino'tha te / anaMtaguNahInAH syuH pUrvebhyo guNalakSaNaiH // 262 // pRthvIpuSpaphalAhArAste'horAtradvayAMtare / kAMkSati punarAhAraM badarIphalamAtrakaM // 263 / / catuSpaSTiM dinAnyete kurvate'patyapAlanaM / avasthAH prAgvadatrApi bhAvyAH sapta yathAkramaM // 264 // catuSpaSTirahorAtrA hiyaMte yadi saptabhiH / ekaikasyA avasthAyA-stadA kAlo bhavatyayaM // 265 / / ane anaMtA Ayu saMbaMdhI paryAyo Ayu saMbaMdhI paryAyo vaDe anaMtaguNahAnithI hIna thato jAya che." A pramANe pahelA ArAnA prAraMbhamAM traNa gAunuM zarIra ane traNa palyopamanuM AyuSya je pUrve kahela che, te anukrame samaye samaye hAni thatAM pahelA ArAnA aMte yumionuM zarIra be gAu UMcuM ane Ayu be palyopamanuM hoya che-ema samajavuM. 229-260. A pramANe pAMca bharata ne pAMca eravatarUpa daze kSetromAM pahelo Aro pUro thaye, bIjo suSamA nAme Aro pravarte che. 21. te kALe paNa pahelA ArAnI jema manuSyo yugmi ja hoya che. paraMtu prathama ArAnA yuzmio karatAM guNalakSaNAdivaDe anaMtaguNahIna hoya che. 262. pRthvInA ane kalpavRkSanAM puSpaphaLanA AhAranI IcchA te yuzmione be divasane AMtare thAya che ane boraDInA phaLa jeTalo AhAra hoya che. teo apatyapAlana 64 divasa paryata kare che. temAM paNa pUrva pramANe ja sAta avasthA anukrame samajavI.64 divasone sAta vaDe bhAgIe to eka-eka avasthA mATe nava divasa, ATha ghaDI, 34 paLa ne kaMIka adhika 17 akSara Ave. prathama ArA karatAM ahIM je apatyapAlananA 15 divasanI vadhAre kahI te utthAnanA balAdinI anaMtaguNahAni thatI hovAthI Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 kAlaloka-sarga 29 dinAni nava ghaTyo'STau catustriMzatpalAni ca / akSarANi saptadaza kiMcitsamadhikAni ca // 266 // yatpUrvebhyo'dhiko'patya-pAlane kAla IritaH / tadutthAnabalAdInA-manaMtaguNahAnitaH // 267 // pUrvakAlApekSayAtra bhUyasA'nehasA bhvet| bAlAnAM vyaktatA bhAvya-mevamagre'pi dhIdhanaiH // 268 // pUrvoktaSaTprakArAstu bhavaMtyatra na mAnavAH / tAkkAlAnubhAvena vakSyamANA bhavaMti ca // 269 / / ekA:1 pracurajaMghAzcara kusumAkhyAstadA bhuvi / tathA suzamanA' eva manuSyAH syuzcaturvidhAH // 270 // rUDhAH zabdA amI prAgvatjanAnAM jAtivAcakAH / anvarthajijJAsAyAM tu so'pi bhAvyaH kramAditi // 271 / / ekA: zreSThAH puSTajaMgha-tayA pracurajaMghakAH / kusumAH puSpamRdavaH samyak zAMtiyujoMtimAH // 272 // bhUmeH svarUpaM yatproktaM vanavRkSAdyalaMkRtaM / dazAnAM svardramANAM ca prathamaM prathamArake // 273 / / samajavI. pUrvakALanI apekSAe ahIM ghaNA kALe bALakonI vyaktatA thAya che. te pramANe buddhimAnoe bhAga 5 / pAnI vyastatA sabha04vI. 253-2.58. A ArAmAM manuSyo prathama kahyA pramANe che prakAranA na samajavA, paraMtu kALAnubhAvathI A pramANe cAra prakAranA samajavA. 269. ekA 1, pracurajaMdhA 2, kusumAM 3 ane suzamanA 4-A zabdo paNa pUrvanI jema rUDha che ane manuSyonA jAtivAcaka che. tenA arthanA jijJAsue te zabdonA artha anukrame A pramANe samajavA. ekA eTale zreSTha, pracurajaMghA eTale puSTa jaMghAvALA, kusumAM puSpanI jevA komala ane suzamanA eTale sabhya552nI zatiyuta.270-272. bhUminuM svarUpa je pUrve gADha vRkSAdithI alaMkRta kahyuM che, te tema ja daza prakAranA kalpavRkSonuM svarUpa je kahyuM che, te avicchinnapaNe A ArAmAM paNa samajavuM; paraMtu varNagaMdhAdi paryAyovaDe anaMtaguNanyUna jANavuM. A bIjA ArAnA prathama samayathI prathamanI jema pratisamaye varNa, Ayu, uccatA vigeremAM Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 trIjA ArAnuM svarUpa avicchinnaM tadatrApi ni:zeSamanuvarttate / kiMtvantaguNanyUnaM varNagaMdhAdiparyavaiH // 274 // anaMtaguNahAniH syA-dArabhya prathamakSaNAt / varNAyuruccatAdInAM prAgvadatrApyanukSaNaM // 275 // atrAdau yugminAM deho bhavetkrozadvayocchritaH / palyopamadvayaM cAyuH prahIyete ca te kramAt // 276 // tatote krozamAnaM syA-dvapuH palyaM ca jIvitaM / etAvadeva prathamaM tRtIye'pyarake bhavet // 277 // dvitIyasyArakasyAdau bibhrate bhRzamucchritAH / aSTAviMzatiyukpRSTha-karaMDakazataM janAH // 278 / / dehahAsakrameNaiSAM kramAt hAnirbhavettataH / syuryAvaMtyarakasyAdau paryaMta syAttadarddhakaM // 279 // evaM dvitIye'pyarake kramAtsaMpUrNatAM gate / arastRtIyaH suSama-duHSamAkhyaH pravartate // 280 // abdhikoTAkoTiyugmaM tasya mAnaM yadIritaM / / kriyateMzAstrayastasya prathamo madhyamoMtimaH // 28 // ekaikasya vibhAgasya mAnamevaM bhavediha / SaTSaSTiHkoTilakSANi tAvatkoTisahasrakAH // 282 // anaMtaguNahAni samajavI. A ArAnA prAraMbhamAM yuminuM Ayu be palyopamanuM ne zarIranI UMcAI be gAunI hoya che, te anukrame ghaTatI ghaTatI bIjA ArAne aMte eka palyopamanI sthiti (Ayu). ane eka gAunI zarIranI UMcAI rahe che ane te ja pramANe trIjA ArAnA prAraMbhamAM prathama kSaNe hoya che. bIjA ArAnA prAraMbhamAM dehanI UMcAI ghaNI hovAthI pRSThakaraMDaka (pAMsaLIo) 128 hoya che, te dehanA hAsanI sAthe ghaTatI ghaTatI bIjA ArAne aMte ne trIjA ArAnA prAraMbhamAM tethI ardhI (14) 23 7.273-278. A pramANe bIjo Aro traNa koTAkoTI sAgaropamano vyatIta thayA bAda, trIjo Aro suSamaduHSamA nAmano pravarte che. tenuM pramANa be koTAkoTI sAgaropamanuM kahevuM che. tenA traNa bhAga karavA.1 prathama Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 kAlaloka-sarga 29 SaT zatAni ca koTInAM SaTSaSTiH koTayo'pi ca / lakSAH SaTSaSTirabdhInAM SaTSaSTizca sahasrakAH // 283 / / SaTzatI ca saSaTSaSTi-au tRtIyalavau tathA / ekasya bArddharityevaM bhAvyaM gaNitakovidaH // 284 // 6666666666666666 -- ityaMkasthApanA tRtIyabhAgayorasyA-rakasyAdyadvitIyayoH / kalpavRkSAdikaM sarvaM pUrvoktamanuvartate // 285 / / ekakrozocchritA AdA-vekapalyopamAyuSaH / janAzcatuHSaSTipRSTha-karaMDakayutAMgakAH // 286 // ahorAtrAnihaikonA-zItiM rakSati teMgajAn / avasthAH prAgvadatrApi sapta tanmAnamucyate // 287 // yugmaM // ekAdaza dinAH sapta-daza ghaTyaH palASTakaM / catustriMzadakSarANi kiMcitsamadhikAni ca // 288 / / AdyasaMhananAH prAgva-dAdyasaMsthAnazAlinaH / kAsaz2aMbhAdibhirmRtvai-te'pi yAMti dhruvaM divaM // 289 // 2 madhyama ane 3 aMtima. te dareka vibhAganuM pramANa 60 kroDa, 66 lAkha, 66 hajAra ne 666 eTalA kroDa, 66 lAkha 66 hajAra chaso ne chAsaTha ane bhAga thAya che. ema gaNitazAstranA 21no 4 . tenI 24sthaapn|| 2 // prama) 5555555555555555; sama4vI. // ArAnA prathamanA be bhAgamAM kalpavRkSAdi sarva pUrve kahyA pramANe hoya che. 280-285. A trIjA ArAnA prAraMbhamAM eka gAunA zarIravALAne eka palyopamanA AyuSyavALA yuzmio hoya che ane (64) pRSThakaraMDakavALA hoya che. bALakonuM 79 divasa pratipAlana kare che. tenI avasthA ahIM paNa pUrve kahyA pramANe sAta prakAranI hoya che. 79 divasanA sAta bhAga karIe to eka-eka avasthAnuM pramANa 11 divasa, 17 ghaDI, 8 paLa, ne 34 akSarathI kAMIka adhika Ave che. te yuzmio prathamanI jema pahelA saMghayaNavALA, pahelA saMsthAnavALA ane khAMsI ke bagAsAvaDe mRtyu pAmI nize svarge 4 / 2 / Doya che.286-288. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA ArAnuM varNana tRtIye'sya tribhAge tu samatikrAmati kramAt / SoDhA saMhananAni syuH saMsthAnAnyapi dehinAM // 290 // dhanu: zatAni bhUyAMsi prathamaM tUcchritA janAH / asaMkhyAbdasahasrAyu-bhRtaH svargatigAminaH // 291 // kAlakrameNa paryaMte hIyamAnocchrayAyuSaH / alpAMtarAzanA: prema - rAgadveSasmayAdhikAH // 292 // prAktanApekSayA bhUri- kAlapAlitabAlakAH / yathArhaM yAMti gatiSu catasRSvapi te mRtAH // 293 // saMkhyeyAbdasahasrANi jaghanyaM cAyuraMginAM / utkRSTamatrAsaMkhyAbda-sahasrapramitaM mataM // 294 // AyurdehocchrayAhArAM-tarasya prAg yathAbhavat / niyatA hAniratrAMze tveSA na niyatA tathA // 295 // yathAtrArakayorAdya-dvitIyayoH kramAt huset / krozo dinaM ca palyaM cocchrayAhArAMtarAyuSAM / / 296 // dvayostribhAgayostadva-ddhIyate tacchanaiH zanaiH / tRtIye tu tribhAgesminna naiyatyena hIyate // 297 // A ArAno chello trIjo bhAga zarU thAya tyArathI anukrame te badhI bAbatomAM ghaNo ghaTADo . thAya che. prANIonAM saMhanano chae prakAranA hoya che ane saMsthAno paNa chae prakAranA hoya che, trIjA bhAganA prAraMbhamAM ghaNA seMkaDo dhanuSyapramANa zarIra ane asaMkhya hajAra varSonuM AyuSya hoya che, tema ja maraNa pAmIne svarge jAya che. kALakrame ghaTatI ghaTatI zarIranI UMcAI ane AyuvALA hoya che. alpaaMtare azananI IcchAvALA hoya che ane prema, rAga, dveSa tathA garva vadhAre thatA jAya che. 280 - 282. 241 pUrvanI apekSAe ghaNA vakhata sudhI bALakone pALanArA hoya che ane maraNa pAmIne yathAyogya cAre gatimAM jAya che. jadhanya AyuSya saMkhyAtA hajAra varSanuM ane utkRSTa asaMkhyAtA hajAra varSanuM hoya che. 283 - 284. A trIjA bhAgamAM Ayu, dehanI UMcAI, AhAranuM aMtara prathama karatAM avazya hIyamAna hoya che paNa te niyata hotuM nathI. jema pahelA-bIjA ArAmAM zarI2pramANa -eka koza, Ayu eka palyopama ane AhArAMtara eka divasa kramazaH ghaTatuM ghaTatuM hoya che. tema A ArAnA paNa prathamanA be bhAgamAM Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 2 kAlaloka-sarga 29 idamevArakasyAsya vyaMzaklRptau prayojanaM / pUrvaiH saMbhAvitaM bhAga-zcAyamasya pRthak tataH // 298 // kalpavRkSA api tadA syuH kramAd dRDhamuSTayaH / lobhArtA iva mUrkhANAM vArteva virasA kSitiH // 299 // tataste satataM vRkSa-phalauSadhyAdibhojinaH / tatsaMgrahamamatvAbhi-niviSTA vividaMtyapi // 30 // palyASTamAMze zeSe syu-rasmin kulakarA varAH / prakAzAMzA ivAsanno-dayAdyajinabhAsvataH // 30 // rAgadveSAbhivRddhyAtra nItimArgAtipAtinAM / zikSaNAya kulakara-kRtAH syurdaMDanItayaH // 302 // saikonanavatipakSe zeSe'sya truTitAMgake / udetyAdimatIrthezo jagaccakSurivottamaH // 303 // lokAnAmupakArAya vyavahAraM dizatyasau / ajJAnatimiracchedI sadasanmArgadarzakaH // 304 / / te ja pramANe kramazaH ghaTatuM ghaTatuM hoya che. trIjA vibhAgamAM tevo krama barobara hoto nathI; aniyatapaNuM hoya che.295-297. A ArAnA traNa vibhAga pADavAnuM kAraNa te ja che, ema pUrvAcAryoe mAnyuM che ane tethI ja A trIjA ArAno A trIjo vibhAga pRthapha karyo che. kalpavRkSo paNa lobhArnanI jema ochuM ApanArA hoya che ane mUrkhanI vArtAnI jema pRthvI paNa ochA rasavALI (virasa) thatI jAya che, tethI te vakhatanA yumio niraMtara vRkSanA phaLa, phula ane auSadhi (dhAnya) vigere khAnArA ane te te vastuno saMgraha karavAmAM ane mamatA karavAmAM abhinivezavALA hovAthI paraspara vivAda paNa kare che. 298-300. trIjo Aro palyopamanA AThamA aMza jeTalo bAkI rahe, tyAre zreSTha evA kulakaro prathama tIrthaMkararUpa sUrya najIkamAM uganAra hovAthI jANe tenA prakAzanA aMzo hoya, tevA thAya che. e vakhate rAgadveSanI vRddhi thavAthI nItimArgane ullaMghana karanArA yugalikane zikSaNa ApavA mATe te kulakaro daMDanItinI yojanA kare che. trIjA ArAnA eka truTitAMga ne traNa varSa sADAATha mAsa (89 pakSa) bAkI rahe tyAre jagaccakSu jevA uttama prathama tIrthaMkara udaya pAme che (mAtAnA garbhamAM Ave che.) 301-303. lokonA upakArane mATe ajJAnarUpa timirane dUra karanAra ane sadasatuM mArgane batAvanAra te tIrthaMkara vyavahAra zikhave che.304. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 cAra zilpanI prarUpaNA kramAcca madhyamarasa-tvena kAlasya bhUruhAM / mithaH saMgharSaNAdagniH prAdurbhavati bhUtale // 305 / / tadA maMdodarAnInAM nairasyAd bhUribhojinAM / . rujatyajIrNe jaThara-mAmauSadhyAdibhojane // 306 // teSAmanugrahAyArhan mRdamatrANi zikSayet / annapAkajalAdhAnA-dhucitAni yathAyathaM // 307 // zikSitaM prathamaM yeSAM zilpametadyugAdinA / teSAM vaMzaH kuMbhakAra iti nAmnA pravartate // 308 // evaM vakSyamANazilpa-karmaNAmanusArataH / te te vaMzAH pravartera-citrakRnnApitAdayaH // 309 // adhunApi vadaMtyevaM kuMbhakArAdayo janAH / vayamasminniyuktAH smo jagadIzena karmaNi // 310 / / lohazilpaM vinA vezma-vAhanAstrAdyasaMbhavaH / / tataH prabhurlAhakAra-zilpaM loke pravartayet // 311 // vinA citraM na zobheta vezmazayyAsanAdikaM / tataH prabhUcitrakAra-zilpaM loke pradarzayet // 312 // anukrame kALanA prabhAve jamInanA madhyama rasapaNAthI vRkSonA aMdara aMdara ghasAvAvaDe pRthvI upara agni pragaTa thAya che. te vakhate udarAgninI maMdatAthI, nIrasapaNAne kAraNe, ghaNuM bhojana karavuM paDatuM hovAthI ane kAcuM bhojana karavAthI te na pacavAne kAraNe jaTharamAM vyAdhi thavA mAMDe che. eTale temanA anugrahane mATe arihaMta anne pakAvavA yogya tema ja jaLa bharI rAkhavA yogya mATInA pAtra banAvavAnuM zImA cha.304-309. yugAdi jinezvare paheluM zilpa jene zIkhavyuM tenA vaMzavALA kuMbhakAra tarIke oLakhAya che. e pramANe AgaLa kahevAze, evA zilyo ane karmone anusAre citrakAra, nApita vigerenA vaMzo paNa pravata cha.308-308. atyAre paNa kuMbhakAra vigere jano ema bole che ke amane jagadIzvare ja A kAmamAM niyukta 4aa cha.310. have lohazilpa vinA ghara, vAhana, astro vigereno asaMbhava hovAthI prabhu lohakAranuM zilpa somai pravatAva cha.311. citra vinA ghara, zayyA, AsanAdika zobhe nahIM, tethI prabhu citrakAranuM zilpa pravartAve che.312. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 evaM ca - kalpadrudattavastrANAmabhAvena gatAMbarAH / nanA: yudgulinataMtu-vazilpa tato vizet ||rUrU| asaMskRtazmazrunakhAH syurbhISmAkRtayo janAH / tato nApitazilpaM ta- tkRpayA darzayetprabhuH // 314 // paMcaivaM mUlazilpAni zaMsati trijagatprabhuH / ekaikasya tato bhedA: pravarttate ca viMzatiH || 315 / / evaM pravarttate zilpa - zataM gurUpadezanaM / karmANi tu pravarttate kRSyAdIni svayaM tataH // 316 // dvAsaptatiM kalAH puMsAM catuSSaSTiM ca yoSitAM / tathA zilpazataM lokahitAyArhan samAdizet // 317 // zastre zAstre vaNijyAyAM janAnAM bhojanAdiSu / cAturyaM darzayatyeSa piteva tanujanmanAM // 318 // tAkkAlAnubhAvAcca krameNa tvadhikAdhikaM / kalAzilpeSu lokAnAM cAturyaM parivarddhate // 319 / / kalpavRkSothI maLatA vastrono abhAva thavAthI, vastra vinA manuSyo duHkhI thatA hovAthI, prabhu taMtuvAya (vaNakara)nuM zilpa pravartAve che.313. kAlaloka-sarga 29 dADhI mUcha vigerenA vALa temaja nakha vadhavAthI loko bhayaMkara AkRtivALA dekhAvA lAgyA tethI tenI kRpAvaDe prabhu nApitanuM zilpa pravartAve che.314. A pramANe pAMca mULa zilpa prabhu batAve che, tyArapachI te eka eka zilpanA vIza vIza bhedo pravarte che. e pramANe gurunA upadezathI so prakAranA zilpo pravarte che ane tyArapachI khetI vigere je karmo kahevAya che, te potAnI meLe pravarte che.315-316. e ja pramANe puruSanI 72 kaLA ane strInI 64 kaLA tema ja 100 zilpo lokanA hita mATe prabhu upadeze che.317. zastramAM, zAstramAM, vepAramAM, tema ja bhojanAdimAM; manuSyonA hita mATe prabhu putrone pitAnI jema caturAI zIkhave che. 318. pachI tevA prakAranA kALAnubhAvathI anukrame kaLAzilpAdimAM lokonuM cAturya dinaparadina adhika adhika vadhatuM jAya che.319. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 prathama tIrthaMkaranI utpatti tato bhagavatastasya pANigrahamahotsavaM / kuryAdrAjyAbhiSekaM ca svayamAgatya vAsavaH // 320 // navayojanavistirNA dvAdazayojanAyatAM / zakraH suvarNaprAkArAM mANikyakapizirSakAM // 321 // dhanadhAnyasamAkIrNo-tuMgaprAsAdabaMdhurAM / nirNaya rAjadhAnI drAk jagannAthAya Dhaukayet // 322 // tato'sau prathamo rAjA rAjanIti samarthayet / tathA varNavibhAgAMzca caturazcaturAzayaH // 323 // gauturaMgagajAdInAM grahaM damanazikSaNe / yuddhazastraprayogAdIn nItI: sAmAdikAH api // 324 // yugmaM // kAzcitpunaH samutpanne prathame cakravarttini / / nidhermANavakAiMDa-nItayaH syuH parisphuTAH // 325 // bhaginIparibhogAdIn vyavahArAMzca yugminAM / nivartayanso'nyagotra-jAtodvAhAdi darzayet // 326 // tyArapachI Idra pote AvIne te bhagavaMtano pANigrahaNa mahotsava ane rAjyAbhiSeka kare che.320. pachI Idra nava yojana pahoLI, bAra yojana lAMbI, sonAnA gaDha ane mANikyanA kAMgarAvALI, dhanadhAnyathI paripUrNa, UMcA UMcA prAsAdothI vyApta evI rAjadhAnI (ayodhyA) banAvIne prabhune arpaNa 43 che. 321-322. teo prathama rAjA thAya che. rAjanIti pravartAve che ane catura AzayavALA teo cAra varNonA vibhAga pADe che. gAya, ghoDA, hAthI vigereno saMgraha karavAmAM Ave che. temanuM damana ane zikSaNa tathA yuddha, zastranA prayoga vigere ane sAmAdi cAra prakAranI nIti zIkhave che.323-324. pahelA cakravartI utpanna thatAM mANavaka nAmanA nidhAnamAMthI bIjI paNa keTalIka daMDanItio pragaTa thAya che.325. pachI yugalikano je potAnI sAthe janmelI bahenanI sAthe paribhogarUpa vyavahAra hato, tene baMdha karIne anya gotramAM utpanna thayelI kanyA sAthe vivAha karavAnuM batAve che.326. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 kAlaloka-sarga 29 dazAnAmapi varSANAM yAmyasyArddhasya madhyame / khaMDe prathamatIrthezo vyavasthAmiti darzayet // 327 // paMcasvanyeSu khaMDeSu tAM jAtismaraNAdibhAk / kSetrAdhiSThAtA devo vA lokanItiM pravarddhayet // 328 // kAzcittu kAlamAhAtmyA-tpravartate svayaM tataH / saMpratyapi yuvA vetti yathA bahvapyazikSitaM // 329 // tathAhurasmadgurupAdasamuccite zrIhIrapraznottare zrIjagadguravaH-atrottarabharatArddha'pi jAtismaraNAdibhAk kSetrAdhiSThAyakadevo vA kazcittatra nItipraNetA, kAlAnubhAvataH svato vA kiyannaipuNyaM gAyatte ti | jAyate'sminnavasare prathamazcakravartyapi / nyAyamArga dRDhIkuryA-tsa ca SaTkhaMDasAdhakaH // 330 // evaM kRtvA sa bhagavAn vyavasthAsusthitaM jagat / vitIrya vArSikaM dAnaM cAritraM pratipadyate // 331 / / sa prApya kevalajJAnaM devamAnavaparSadi / dizati dvividhaM dharma yatizrAddhajanocitaM // 332 / / pAMca bharata ane pAMca airavatarUpa daze kSetramAM dakSiNabAjunA ardhabhAganA madhyakhaMDamAM A pramANe prathama tIrthakara badhI vyavasthA batAve che. 327. bAkInA te daze kSetranA pAMca khaMDomAM jAtismaraNAdithI manuSyo athavA te kSetranA adhiSThAtA devo lokanIti pravartAve che.328. tyArapachI keTalIka nIti to kALanA mAhAsyathI potAnI meLe ja pravarte che, jema atyAre paNa keTalAka yuvAno ghaNI bAbato vagara zIkhavyuM paNa samajI jAya che tema 329. amArA gurumahArAjanA kahelA hIrapraznottaramAM te jagadgurU kahe che ke-"ahIM uttara bharatArdhamAM paNa jAtismaraNAdivALo manuSya athavA kSetrano adhiSThAyaka deva nItinA praNetA thAya che. kALAnubhAvathI potAnI meLe paNa keTalIka nipuNatA prApta thAya che." te avasare prathama cakravartI paNa utpanna thAya che. cha khaMDa sAdhIne te nyAya mArgane daDha kare che.330. A pramANe bhagavAna jagatane vyavasthAmAM susthita banAvIne pachI vArSikadAna ApI cAritra aMgIkAra kare che.331. te prabhu kevaLajJAna pAmIne deva ane manuSyonI parSadAmAM yati ane zrAvakane ucita evo be prakArano dharma upadeza che.332. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothA ArAnuM svarUpa . 247 tato gaNadharAn gacchAM-stathA saMghaM caturvidhaM / saMsthA daza vArtha tIrtha pravartatuM rUrU rUA. evaM kRtvA mokSamArga vahamAnaM sa siddhyati / ekonanavatipakSA-vazeSe're tRtIyake // 334 // ekonanavatipakSaiH samApte're tRtIyake / duSSamasuSamAbhikhyo-'rakasturyaH pravartate // 335 // etasmiMzcArake bhUmi- nAvRkSAdyalaMkRtA / syAtkRtrimatRNADhyApi kRSyAdInAM pravRttitaH // 336 // kalpavRkSAdirahitaM svarUpaM pUrNavarNitaM / atrApi syAdanaMtana-hInavarNAdiparyavaM // 337 / / satra cAlI manuSya: yu-rthanu paMcazata phaiitA: pUrvakoTyaMtarmuhUrtoM-tkRSTAlpiSThAyuSastathA // 338 // agnisaMpakkanAnAnna-ghRtadugdhAdibhojinaH / nityamAhArArthinaH syu-rekatrApyahni cAsakRt // 339 / / gaNadharonI, gacchanI tathA caturvidha saMghanI sthApanA karIne dvAdazAMgI arthathI prarUpI tIrtha pravartAve che. 333. e pramANe mokSamArgane vaheto karIne pachI prabhu pote siddhipadane pAme che. te vakhate trIjA ArAnA 89 pakSa bAkI hoya che.334. bAkI rahelA 89 pakSa vyatIta thaye trIjo Aro pUro thAya che ane cotho duHSamasuSamA nAmano Aro pravarte che.335. e ArAmAM bhUmi vividha prakAranA vRkSothI alaMkRta hoya che. tathA khetI vigerenI pravRtti thavAthI kRtrima tRNa (vanaspati)thI paNa vyApta hoya che.336. - pUrve varNaveluM svarUpa kalpavRkSAdi vinAnuM A kALe paNa hoya che. paraMtu te anaMtaguNahInavadi paryAyavALuM hoya che.337. A ArAnA prAraMbhamAM manuSyo pAMcaso dhanuSya UMcA zarIravAlA ane jaghanya aMtarmuhUrtanA ne utkRSTa kroDapUrvanA AyuvALA hoya che.338. teo agnithI pakAveluM vividha prakAranuM anna, vRta ane dugha vigerenuM bhojana nitya AhArArthIo divasamAM anekavAra kare che.339. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 48 kAlaloka-sarga 29 putrapautraduhitrAdi-parivArA maharddhayaH / pramadApatyamitrAdi-snehAktA jitazatravaH // 340 // stanyapAnAdibhirbhUya:-kAlapAlitabAlakAH / varSakramAdvyaktavAkya-gaticAturyayauvanAH // 341 // rAjAno maMtrisAmaMta-zreSThisenApatIzvarAH / kecitkeciccAlpadhanA: preSyAH karmakRto'pi ca // 342 // evaM prAkkRtakarmAnu-sAreNa prAptavaibhavAH / mithyAdaza: ddhidrA zradaBya: rU4rUA. kecitprapannasamyaktvA dezacAritriNaH pare / keciccAritriNo yAMti paMcasvapi gatiSvamI // 344 / / meghAzcaturvidhAste ca puSkarAvarttasaMjJakAH / tathA pradyumnajImUtau jhimikAkhyasturIyakaH // 345 / / tatrAdyasyaikayA vRSTyA susnigdhA rasabhAvitA / bhavatyadAyutaM bhUmi-onyAyutpAdanakSamA // 346 / / putra, pautra, duhitrAdi moTA parivAravALA, moTI RddhivALA, strI-purUSane mitrAdinA snehamAM Asakta ane zatrune jItanArA hoya che. 340. stanyapAnAdi vaDe ghaNA kALa sudhI apatyanuM pAlana kare che ane varSanA kramathI bALako vyakta bolanArAM, cAlanArAM, yauvanAvasthAvALA tema ja caturAIvALA thAya che.341. keTalAka rAjAo, maMtrI, sAmaMta, zreSThi, senApati ane dhanavAna hoya che. keTalAka andhadhanavALA, keTalAka sevA karanArA ane keTalAka aneka prakAranA kAma karanArA hoya che.342. A pramANe pUrvakRta karmane anusAre keTalAka vaibhavavALA hoya che, keTalAka mithyAdRSTi, keTalAka bhadraka, keTalAka mizradaSTi keTalAka samakti pAmelA, keTalAka dezavirati ane keTalAka sarvavirati hoya che. A sarve pAMce gatimAM janArA hoya che.343-344. varasAda cAra prakAranA hoya che. 1 puSparAvarta, 2 pradyumna, 3 jImUta ane 4 jhimika 345. temAM pahelA prakAranA varasAdanI eka vRSTithI jamIna suni5. rasabhAvita ane 10OOO varSo sudhI dhAnya upajAvavAne yogya thAya che.346. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 cAra prakAranAM varasAda, tresaTha zalAkA puruSa dvitIyasyaikadRSTyA bhU-rbhAvyate'bdasahasrakaM / vRSTeH snehastRtIyasya dazAbdAni bhavedbhuvi // 347 // niraMtaraM pravRttAbhi-sturIyasya ca vRSTibhiH / bhUyasIbhirvarSamekaM snehastiSThati vA na vA // 348 // tatra turyArake'bhodA uttamAH kAlavarSiNaH / syuH snigdhA sarasA bhUmi-stato bhUriphalapradA // 349 // prAyo viDvaradurbhikSetayo na na ca taskarAH / rokAzoviyAdhi-TuvatI sthAHi calpi rU5 | nyAyA'nullaMghino lokAH puruSAyuSajIvinaH / rAjAnaH zrAvakAH prAyo dhArmikA nyAyatatparAH // 351 // tasmin kAle'nukrameNa syustrayoviMzatirjinAH / ekAdaza cakrabhRtaH zAGgiNaH sIriNo nava // 352 // evaM ca - ekasyAmavasarpiNyAM syuzcaturviMzatirjinAH / (cakriNo) dvAdaza nava kezavA nava sIriNaH // 353 / / bIjA prakAranA varasAdanI eka vRSTithI eka hajAra varSa sudhI pRthvI tevI rahe che, trIjA prakAranA varasAdanI eka vRSTithI daza varSa sudhI pRthvI tevI rasavALI rahe che.347. cothA prakAranA varasAdanI ghaNI vRSTi niraMtara thavA chatAM paNa eka varSa sudhI ja jamIna rasavALI rahe ke na rahe.348. temAM cothA ArAmAM varasAda uttama prakAranA ane yogyakALa varasanArA hoya che, tethI jamIna snigdha, sarasa ane ghaNA phaLane ApanArI hoya che.349. prAyaH te ArAmAM vivara, durbhikSa, upadravo hotA nathI, cora hotA nathI ane roga, zoka, viyoga, Adhi, duHkha ne duHkhI avasthA vigere alpa hoya che.350. te kALe loko nyAyanuM ullaMghana karatA nathI, pUrNa Ayu sudhI jIve che. rAjAo prAyaH zrAvaka (jaina dharma pALanArA), dhArmika ane nyAyamAM tatpara hoya che.351. te cothA ArAmAM anukrame 23 tIrthaMkaro thAya che. 11 cakravartIo thAya che ane nava baLadevavAsudeva thAya che.35ra. eka avasarpiNImAM ekaMdara 24 tIrthakaro, 12 cakravartIo ane nava vAsudeva tatha nava baLadeva thAya che.3pa3. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 catuSpaMcAzadityevaM bhavaMti puruSottamAH / syustriSaSTiramI yuktA navabhiH prativiSNubhiH // 354 // navabhirnAradairyuktAste bhavaMti dvisaptatiH / tathaikAdazarudrADhyAH syustryazItiH samuccitAH // 355 // caturdheti vA paMcadhA vAtha poDhA thavA saptadhA vizrutAH syuH pumAMsaH / jinAzcakriNaH kezavA: sIriNastadvipakSAstathA nAradAH kiMca rudrAH // 356 // vizvAzcaryadakIrtikIrttivijayazrIvAcakeMdrAMtiSadrAjazrItanayo'niSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvAdbhute triMzataikonena pramitaH samAptimagamatsarge nisargojjvalaH // 357 // / / iti zrIlokaprakAze ekonatriMzattamaH sargaH samAptaH || zrIrastu || A pramANe 54 uttama puruSo thAya che temAM nava prativAsudevane bheLavavAthI 63 thAya che. nava nAradane bheLavavAthI 72 thAya che. tema ja 11 rudrane bheLavavAthI 83 thAya che. 354-355. kAlaloka-sarga 29 e pramANe uttama puruSonA cAra, pAMca, cha ane sAta prakAro prasiddha che. te tIrthaMkara, cakrI, vAsudeva ane baLadeva ema cAra prakAre, prativAsudeva yukta pAMca prakAre, nArada yukta cha prakAre ane rudra yukta sAta prakAre samajavA.356. vizvane Azcarya pamADe tevI kIrttivALA zrIkIrttivijaya vAcakendranA ziSya, tejapALa ne rAjazrInA putra evA zrIvinayavijaya upAdhyAye je kAvya racyuM che, te nizcita karelA jagatanA tattvavaDe adbhuta evA A lokaprakAza nAmanA graMthamAM svabhAve ja ujjvaLa evo 29 mo sarga saMpUrNa thayo.357. Iti zrIlokaprakAza 29 mo sarga saMpUrNa. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 | 3tha viMzattama : 2 | tatra tIrthaMkarAstu syu-ritastRtIyajanmani / viMzatyA sevitaiH sthAna-stIrthakRnnAmahetubhiH // 1 // tAni caivaM - arhat1 siddha 2 pravacana 3 guravaH 4 sthavirAH 5 stathA / bahuzruta 6 stapasvI 7 ca vAtsalyAnyeSu saptasu // 2 // aha~zcaturdhA nAmAdiH siddhAH karmamalojjhitAH 2 / zrutaM pravacanaM saMgha-stadAdhAratayAthavA 3 // 3 // gururdharmasyopadeSTA 4 sthaviro vRddha ucyate / vayazcAritraparyAya-zrutaireSa tridhA bhavet // 4 // SaSTiM varSANyatikrAMto vayaHsthavira ucyate / paryAyasthaviro jAta-viMzatyabdavratasthitiH // 5 // satrArthajJazcaturthAMgaM yAvadyo'sau zrutena ca / sthaviraH syAdyadutsargA-pavAdAdIni vettyasau 5 // 6 // hata sarga 30 mAnuM bhASAMtara 29mA sarganA aMte batAvela zalAkA purUSomAMthI je 24 tIrthakaro che, te A janmathI pAchalA trIje bhave tIrthaMkara nAmakarmanA heturUpa viza sthAnakanI ArAdhanA dvArA thAya che. 1. te vIza sthAnako A pramANe-arihaMta 1, siddha 2, pravacana 3, AcArya 4, sthavira 5, bahuzruta (upAdhyAya) 6 ane tapasvI (muni) 7- A sAtanuM vAtsalya. temAM prathama arihaMta kahyA che, te nAmAdi cAra prakAre siddha sarvakarmamaLathI rahita, pravacana te zruta athavA tenA AdhArabhUta saMgha, guru te gharmanA upadekhA (AcArya), sthavira eTale vRddha tenA traNa prakAra-vayathI vRddha, cAratriparyAyathI vRddha ane jJAnathI vRddha-sATha varSathI vadhAre umaranA te vayasthavira, vIza varSa uparAMtanA cAritraparyAyavALA te paryAyasthavira, cothA samavAyAMgasUtrasudhInA sUtrArthanA jANanAra te zrutasthavira ke je utsarga apavAdAdinA jANakAra hoya. te te kALanI apekSAe vadhAre zrutanA abhyAsI te bahuzruta ane anazanAdi vicitra prakAranA ugra tapa karanArA te tapasvI. e sAte uparano bhaktirAga, lokamAM tenA sabhUta guNanI Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 kAlaloka-sarga 30 tatkAlApekSayA bhUri-zruto'tra syAbahuzrutaH 6 / tapasvI cAnazanAdi-vicitrogratapaH sthita: 7 // 7 // bhaktirAgo yathAbhUta-guNaprakhyApanaM jane / yathocitopacArazca teSAM vAtsalyamIritaM // 8 // sadA jJAnopayogazca bhavati sthAnamaSTamaM 8 / samyaktve 9 vinaye 10 cAva-zyake 11 'tIcAravarjanaM // 9 // etAni - navamadazamaikAdazAni sthAnAnIti zeSaH / zIlavrateSu niratI-cAratvaM dvAdazaM padaM / vratAnyatrottaraguNAH zIlaM mUlaguNAH smRtAH 12 // 10 // trayodazaM kSaNalavA-bhidhAnaM sthAnamIritaM / tacca pratilakSaNalavaM sadA vairAgyabhAvanaM 13 // 11 // tapazcaturdazaMsthAnaM nAnAvidhatapaHkriyAH 14 / tyAgaH paMcadazaM sAdhvA-dharhAnnAdisamarpaNaM 15 // 12 / / bAlAdivaiyAvRtyaM syA-tyoDazaM sthAnakaM ca tat / zuddhopadhyannAdidAna-maMgasaMvAhanAdi ca // 13 // jAhera tathA yogyabhakti, te temanuM vAtsalya kahyuM che. 2-8. haMmezA jJAnopayoga te AThamuM sthAna, samyaktamAM aticAranuM varjavuM te navamuM, vinayamAM aticAranuM varjavuM te dazamuM, cha AvazyakamAM aticAranuM varjana te agyAramuM. 9. zIlavratanuM niraticArapAlana, te bAramuM. ahIM zIlathI mULaguNa ane vratothI uttaraguNa samajavA. 10. kSaNalava nAmanuM teramuM sthAna che. temAM pratikSaNa ke pratilava sadA vairAgya bhAvana karavuM te. 11. tapa e caudamuM sthAna che, temAM vividha prakAranI tapakriyAno samAveza che. dAna paMdaramuM sthAna, temAM sAdhu vigerene yogya anAdi ApavA te. 12. bAlAdi muninI vaiyAvacca karavI te soLamuM sthAna che. te vaiyAvaccamAM zuddha upadhi, annapAnAdi lAvI ApavuM tema ja aMganuM saMvAhana karavuM-e vigereno samAveza che. 13. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIza sthAnaka tapa 253 tathoktaM praznavyAkaraNAMge kerisae puNa ArAhae vayamiNaM ? je se uvahibhattapANasaMgahadANakusale, accaMta bAladubbalavuDDhakhavagapavattiAyariyauvajjhAyasAhammiyatavassIkulagaNasaMghaceiyaDhe ya nijjaraThThI veyAvaccaM aNissiyaM dasavihaM bahuvihaM karei / atra zrIjinapratimAyA anopadhidAnAMgasaMvAhanAdyasaMbhavAccaityasya kiM vaiyAvRttyamiti yatkazciccaityApalApI gurukarmA zaMkate tatra jakkhA hu veyAvaDiyaM kareMti tamhA u ee nihayA kumArA' ityuttarAdhyayanoktahari-kezimaharSivacanAt avajJAnivAraNAderapi vaiyAvRttyatvamityAdi yuktyA samAdheyaM 16 // samAdhiH syAtsaptadazaM sthAnaM durdhyAna-varjanam / cittasvAsthyotpAdanaM vA gurvAdevinayAdibhiH // 14 // atrAdyaH pakSa AvazyakavRttau, dvitIyastu jJAtAdharmakathAMgamallyadhyayanavRttau 17. te viSe zrIpraznavyAkaraNa nAmanA dazamA aMgamAM kahyuM che ke-"A vratanuM ArAdhana kevI rIte karavuM?' uttara - 'upadhi ane bhAta pANI lAvavAmAM ne ApavAmAM kuzaLa, atyaMta bALa, durbaLa, vRddha, paka, pravartaka, AcArya, upAdhyAya, sAdharmika (sAdhu), tapasvI, kuLa, gaNa, saMgha ane caitya-emane mATe nirjarArthI muni anizcitapaNe (satata) dazavidha sthAnamAM bahuvidha vaiyAvacca kare. ahIM jinapratimAne aMge anna ane upadhinuM ApavuM ane aMgasaMvAhanA karavI vigereno abhAva hovAthI caityanI vaiyAvacce zI rIte kare? ema caityano apalApa karanAra koIka bhArekarmI zaMkA kare, to A saMbaMdhamAM zrI uttarAdhyayanasUtramAM kahelA harikezI maharSinA vacana pramANe je koI caitya (jinapratimA) ne apalApa karanAro gurukama hovAthI bhagavaMtanA pUjyapaNAmAM zaMkA kare, tene aTakAvIne yakSa vaiyAvacca kare te kAraNe e jinapratimAnuM apamAna karanAra te kumArone yakSe haNyA che. eTalA uparathI samajavuM ke-jinapratimAnI avajJA karanAranuM nivAraNa karavuM, te temanI vaiyAvacca che. A pramANe yuktithI samAdhAna karavuM." have sattaramuM samAdhisthAna che, temAM durgAna choDIne ane gurnAdinA vinaya dvArA temane cittasvAthya upajAvavuM te. 14. ahIM pahelo pakSa AvazyakavRtti anusAra ane bIjo pakSa zrI jJAtAdharmakathAgamAM malyadhyayananI vRtti anusAra samajavo. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 kAlaloka-sarga 30 aSTAdazamapUrvasya jJAnasya grahaNAdaraH 18 / ekonaviMzatitamaM zrutasya bahumAnanaM 19 // 15 // sthAnamaMtyaM pravacana-prabhAvanamihoditaM / tatkuryAt zrutavAn dharma-kathAdiguNavAMstathA 20 // 16 // tathAhuH - sammaiMsaNajutto sai sAmatye pabhAvago hoi / so puNa itya visiThTho niddiTho aThThahA sutte // 17 // pAvayaNI 1 dhammakahI 2 vAI 3 nemittio 4 tavassI ya 5 / vijjA 6 siddho 7 ya kaI 8 aTheva pabhAvagA bhaNiyA // 17ALI eSu dvitrAdibhiH sthAnaiH sarvairvA sevitairbhRzaM / jinanAmArjayanmartyaH pumAn strI vA napuMsakaM // 18 // tathAhuH zrIbhadrabAhusvAmipAdA: niyamA maNuyagaIe itthIpuriseyaro va suhaleso / __ AseviyabahulehiM vIsAe annayaraehiM // 19 // niyamAnmanuSyagatau baddhyate, kastasyAM banAtItyAzaMkyAha-strI puruSa itaro veti napuMsaka ityAvazyakahAribhadyAM aDhAramuM sthAna apUrva jJAnanA prahaNamAM Adara, ogaNIzamuM zratanuM bahumAna. 15. ane vIzamuM pravacananI prabhAvanArUpa kaheluM che. te prabhAvanA jJAnI ane vyAkhyAtA karI zake che.16. kahyuM che ke samyagdarzana yukta manuSya jo sAmarthya hoya to zAsanano prabhAvaka hoya che. ane sUtramAM viziSTa prabhAvaka ATha prakAranA kahyA che. 17. prAcanI 1, dharmakathI 2, vAdI 3, naimittika 4, tapasvI 5, vidyAvAn 6 siddha che, ane OMva 8-se 16 prabhAva cha. 17. A. upara batAvelA vIza sthAnakomAMthI be, traNa vigere athavA badhA sthAnonI ArAdhanAthI puruSa, strI ke napuMsaka Adi traNe vedamAM vartato manuSya tIrthaMkara nAmakarma upArjana kare che. 18. te viSe zrIbhadrabAhusvAmIe Avazyaka sUtramAM kahyuM che ke- "nizcaye manuSyagatimAM, strI, puruSa ke napuMsaka, zubhalezyAvALo vIzamAMthI anyatara eka athavA ghaNA sthAnonA sevana vaDe tIrthaMkara nAmakarma Midhe che' 18. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 tIrthaMkara nAma karma baMdhano samaya tRtIyakarmagraMthe tu baMdhasvAmitvanirUpaNe prathamanarakatrayanArako vaimAnika devo garbhajamanuSyazca samyaktvAdiguNasthAnavartinastIrthakRnnAmakarma babhratItyuktamiti jJeyaM / ___ atra caivamupapatti:-baddhatIrthaMkaranAmA manuSyo mRtvA narakadevagatyorutpannastatrApi tIrthaMkaranAmakarma badhnAti, jinanAmakarmaNaH satatabaMdhakAlasyotkRSTatastrayastriMzatsAgaropama-mAnasyAnuttarasurAnAzritya zatake proktatvAt, iti kArmagraMthikairgatitraye jinanAmabaMdha uktaH, prathamatastu manuSya eva tabaMdhamArabhata ityAvazyake 'niyamA maNuagaIe' iti nirUpitamiti / yadvA narakasvargagatyoH sAmAnyena jinanAmno baMdha: syAt nikAcitabaMdhastu tasya manujagatAvevetyAvazyake 'niyamA maNue' ityAdhuktaM bhAvIti saMbhAvyate / etatsaMgrahazcaivamAvazyakaSaSThAMgAdiSuarihaMta 1 siddha 2 pavayaNa 3 guru 4 thera 5 bahussue 6 tavassIsu 7 / vacchallayA ya tesiM abhikkhanANovaoge ya 8 // 19 // daMsaNa 9 viNae 10 Ava-ssae 11 ya sIlavvae 12 niraiyAro / khaNalava 13 tava 14 cciyAe 15 veyAvacce 16 samAhI ya 17 ||19b|| nizcaye te manuSyagatimAM ja baMdhAya che. te manuSyagatimAM koNa bAMdhe? evI AzaMkAnA uttaramAM strI, puruSa ke Itara eTale napuMsaka'' ema Avazyaka hAribhadrImAM kahyuM che. parantu trIjA karmagraMthamAM to baMdhasvAmitvanI nirUpaNAmAM "pahelI traNa narakano nArakI, vaimAnika deva ane garbhaja manuSya samyaktAdi guNasthAne vartato hoya te tIrthaMkaranAmakarma bAMdhe" ema kahyuM che. A hakIkatanI upapatti-samanvaya A rIte karavI ke tIrthaMkaranAmakarma jeNe bAMdhyuM che, evo manuSya maraNa pAmIne prathamanI traNa narakamAM athavA vaimAnika devamAM upaje che, ane tyAM paNa tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. eTale temAM daLIyAM meLave che. jinanAmakarmano satata baMdhakALa utkRSTa tetrIza sAgaropama pramANa anuttara vimAnanA devone AzrayI pAMcamA zatakakarmagraMthamAM kahela che. eTale kArmagraMthikoe traNa gatimAM jinanAmano baMdha kahyo. prathama to manuSya ja tenA baMdhano AraMbha kare che, evA vicArathI zrI AvazyakamAM 'niyamo maNuagaIe" ema kaheluM che. tenuM samAdhAna karI levuM athavA narakamAM ne devagatimAM sAmAnyapaNe teno baMdha hoya che; nikAcita baMdha to manuSyagatimAM ja thAya che evo zrI AvazyakanA niyamo maNue kathanano Azaya hoya ema paNa saMbhave che. A vIza thAnakano saMgraha zrI AvazyakamAM ane SaSThAMga vigeremAM A pramANe che-arihaMta 1 siddha 2, pravacana 3, guru 3, sthavira 5, bahuzruta 6, tapasvI 7, A sAtanuM vAtsalya, vAraMvAra Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 kAlaloka-sarga 30 apuvanANagahaNe 18 suabhattI 19 pavayaNe pabhAvaNayA 20 / eehiM kAraNehiM tityayarattaM lahai jIvo ||19k|| etattapovidhisaMpradAyazcaivaM - cetkarotyupavAseNa viMzatisthAnakaM tapaH / tadA viMzatyopavAsai-rekA paMktiH samApyate 20 // niraMtaraM kRtya'zaktau sAMtarAM tAM karoti cet / paMktirekA pUraNIyA tatSaNmAsAMtare dhruvaM // 2 // viMzatyA paMktibhizetattapo bhavati pUritaM / upavAsAnAM catvAri zatAnIha bhavaMti tat // 22 // evaM zaktyanusAreNa prAjJaiH SaSThASTamAdibhiH / mAsakSapaNaparyaMtai-stapa etadvidhIyate // 23 // paMcazakrastavapATho-tkRSTA yA caityavaMdanA / sAvazyaM vidhinA kAryA tapasyatropavaiNavaM // 24 // jJAnopayoga 8, darzana 9, vinaya 10, Avazyaka 11, zIlavrata (niraticAra) 12, kSaNabhava 13, tapa 14, dAna 15, vaiyAvacca 16, samAdhi 17, apUrvajJAnagrahaNa 18, zrutabhakti 19, pravacanaprabhAvanA 20. A kAraNovaDe jIva tIrthakaratvane meLave che. 19 a.ba.ka. e tapano vidhi A pramANe che - jo upavAsavaDe vIzasthAnakane ArAdhe to vIza upavAsa vaDe eka paMkti (eka padanI ArAdhanA) pUrNa thAya che. 20. A pramANe satata vIza upavAsa (AMtare pAraNuM karIne paNa) karI na zake to AMtare AMtare upavAsa kare, paNa cha mAsamAM to eka paMkti (vIza upavAsa) jarUra pUrNa kare. 21. e pramANe vIza paMkti karavAthI A tapa pUrNa thAya che. eTale temAM kula 400 upavAsa thAya che. 22. A pramANe zaktianusAra buddhimAnoe chazamAdi yAvata mAsa kSamaNa AdithI A tapa karavo. (eTale 400 upavAsane badale yAvat 400 mAsakSamaNa karavA, A pramANe naMdanamunie karela che.) 23. tapane divase pAMca zakastavavaDe utkRSTa caityavaMdanA vidhi pramANe jinapratimAnI sanmukha avazya karavI. 24. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIza sthAnaka tapanI vidhi ekaikasyAmatra paMktA- vekaikena dinena ca / krameNArAdhayedbhaktyA sthAnakAnIti viMzatiM // 25 // Adye namo'rhadbhya iti dvisahasrI jape / arhadbhaktiM vizeSeNa kurvIta stavanAdibhiH // 26 // anyeSvapi dineSveva - mArAdhyAste puroditA: / jJAnakriyAdyAstu zuddha-pAThAbhyAsAdarAdibhiH // 27 // rAgadveSAdayo doSA varjanIyA vizeSataH / tapodine japenmaunI vakSyamANapadAni ca // 28 // sAMpratInAni jApapadAni caivaM arihaMta 1 siddha 2 pavayaNa 3 AyariyA 4 thera 5 vAyagA 6 sAhU 7 / nANaM 8 daMsaNa 9 viNayA 10 cArittaM 19 baMbhavayadhArI 12 // 28 // kiriyANaM ca 13 namo taha tavassa 14 sirigoyamassa 15 ya jiNANaM 16 / cArittaM 17 nAma 18 suA 19 titthaM 20 ia vIsa jAvapayA ||28|| atra sarvatrApi namo arihaMtANaM, namo siddhANaM namo pavayaNassa, ityAdi pAThakramo jJeyaH / 257 dareka paMktimAM ane dareka divase anukrame bhaktivaDe vIza padonuM ArAdhana karavuM. 25. pahele divase namo'rhatmyaH e padano be hajAra jApa karavo ane arihaMtanI bhakti savizeSapaNe stavanAhivaDe ravI. 27. bIjA divasomAM paNa e ja pramANe pUrve kahelA arihaMtAdine ArAdhavA, ane jJAnakriyA vigerene zuddha pATha, abhyAsa ane Adara-bahumAnAdivaDe ArAdhavA. 27. tapane divase rAgadveSAdi doSane vizeSapaNe varjavA ane maunapaNe AgaLa kahevAze te padono jApa 2vo. 28. vartamAna kALamAM jApapado A pramANe che 1 arihaMta, 2 siddha, 3 pravacana, 4 AcArya, 5 sthavira, 6 vAcaka, 7 sAdhu 8, jJAna, 9 darzana 10 vinaya, 11 cAritra, 12 brahmavratadhArI 13 GiyA 14 ta5, 15 zrI gautama, 18 bhina, 17 yAritra, 18 apUrvajJAna 18, zruta ne 20 tIrtha. khAvIza pahano bhaya vo 28 A.B. temAM sarvatra namo arihaMtANaM, namo siddhANaM, namo pavayaNassa ItyAdi pAThano krama jANavo. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 kAlaloka-sarga 30 keciccaikaikayA paMktyA sthAnamekaikameva hi / ArAdhayaMti viMzatyA paMktibhistAni viMzatiM // 29 // udyApanAdividhistu saMpradAyAdavaseyaH tapo'zaktaH punaH sthAna-mekaM dve sakalAni vA / yathAzakti sphuradbhaktiH seveta zreNikAdivat // 30 // evaM sAdhuH zrAvako vA sAdhvI vA zrAvikApi vA / amUnyArAdhayan sthAnA-nyApnoti jinasaMpadaM // 31 // tIrthakRnnAmakarmaita-dvedyate jinapuMgavaiH / vizvopakArairaglAnyA dharmArthakathanAdibhiH // 32 // tathAhurAvazyakaniyuktikRtaH - taM ca kahaM veijjai ? agilAe dhammadesaNAIhiM / bajjhai taM tu bhayavao taiyabhavosakkaittANaM // 33 // 3thAtitvA : yu-te vaimAnivanAzina: | prAnibaddhAyuSazcAdhaH zailAvadhyeva nArakAH // 34 // keTalAka eka-eka paMkti (vIza upavAsa) vaDe eka-eka sthAnane ArAdhe che, te vIza paMkti vaDe vIza sthAnane ArAdhe che. 29. tenA udyApanano vidhi saMpradAyathI jANI levo. tapanI azaktivALA eka be athavA badhA sthAna yathAzakti ArAdhe che ane zreNikAdinI jema skurAyamAna bhaktithI tenI sevana kare che. 30. A pramANe sAdhu, zrAvaka, sAdhvI athavA zrAvikA A sthAnone ArAdhIne tIrthakarapadane prApta kare che. 31. ane e tIrthakara nAmakarmane jinezvaro (tIrthakarapaNAnA bhavamAM kevaLajJAna pAmyA pachI) satata vizvane upakAraka dharmadezanA ApavAdivaDe vede che. 32. zrI AvazyakaniyuktimAM kahyuM che- "te kevI rIte vede ? u. satata dharmadezanAdi dvArA ane bhagavaMta te karma, pAchale trIje bhave eka ja vAra bAMdhe. (nikAcita kare) che." 33. have jemaNe tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyuM che, te vaimAnika deva thAya, paNa jo prathama AyuSya bAMdhyuM hoya, to nIce trIjI naraka sudhI nArakI thAya che. 34. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkarano jIva kyAMthI Ave che? 259 tathoktaM saMgrahaNyA-suraneraiehiM cia havaMti hariarihacakkibaladevA / cauvihasuracakkibalA vemANia haMti hariarihA // 34AL vasudevacarite tu nAgakumArebhyo'pyuddhRto'naMtaramairavatakSetre'syAmavasarpiNyAM jina ukta iti yaM | tejo'bhivarddhate teSAM devAnAM cyavanAvadhi / na prAduSyaMti cihnAni cyavanasyAnyadevavat // 35 // anyeSAmapi vijJeya-metadaMtyazarIriNAM / te'nyavyapekSayA svalpa-pIDAH syurnArakA api // 36 // tatazcayutvA karmabhUmau sajjAtikulazAlinaH / kSatriyasyoccagotrasya prAjyarAjyarddhirAjinaH // 37 // utkRSTabhAgadheyasya guNADhyasya mahIpateH / palyA kukSau suzIlAyA garbhatvenodbhavaMti te // 38 // svargAdvA narakAdvA ye yasmAdAyAMti tIrthapAH / jJAnatrayaM te tatratyaM vibhrate garbhagA api // 39 // zrI saMgrahaNImAM kahyuM che ke- "deva ne nArakI, tyAMthI nIkaLIne vAsudeva, arihaMta, cakravartI ne baLadeva thAya che, temAM cAra prakAranA devamAMthI cakravartI ne baLadeva thAya che. vAsudeva ne arihaMta vaimAnikamAMthI ja thAya che.'' paNa vAsudevacaritramAM to nAgakumArathI nIkaLIne anaMtarabhave airAvata kSetramAM A avasarpiNImAM eka tIrthakara thayAnuM kahyuM che, te prasaMgopAta jaNAvyuM che. tIrthaMkara thanAra deva tenA cyavanakALa sudhI tejamAM vRddhi pAmato ja rahe che ane tene anya devonI jema avananA cihno thatA nathI. 35. bIjA caramazarIrI devA mATe paNa te pramANe samajavuM. nArakIpaNAmAM paNa bIjA nArakIo karatAM temane alpa pIDA hoya che. 36. have tyAMthI avIne karmabhUmimAM uttama jAtikuLavALA, ucca gotravALA ane moTI rAjya RddhivALA utkRSTa bhAgyazALI ane guNAtya kSatriya rAjAnI suzIlA patnInI kukSimAM garbhapaNe avatare. 37-38. svarga ke narakamAMthI AvelA tIrthakarone pUrvabhavamAM jeTalA pramANavALA traNa jJAna hoya, teTalA garbhamAM paNa hoya che. 39. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 60 samosa 30 jAnaMtyeSyadatItaM ca cyavanaM tatkSaNe tu na / .. garbhotpattikSaNe'pyeSAM syAdevaM mahimodayaH // 40 // azivopadravAdInAM bhavatyupazamaH kSitau / nArakA api modaMte kSaNaM prAptasukhodayAH // 41 // udayAbhimukhastIrthaM-karArkaH samabhUditi / jJAtvAsanaprakaMpena muditA nAkinAyakAH // 42 // siMhAsanAtsamutthAya vinayAttyaktapAdukAH / padAnyAgatya saptASTau zrIjinAbhimukhaM rayAt // 43 // paMcAMgapraNipAtena praNamya jagadIzvarAn / ghaTitAMjalayaH kuryuH stutiM zakrastavena te // 44 // atra sakkassa ya AsaNaM caliaM sigdhaM AgamaNaM bhaNai, yAvattava putto paDhamadhammacakkavaTTI bhavissati, kei bhaNaMti-battIsapi iMdA AgaMtUNa vAgariMti, ityAvazyakahAribhadyAM zrIRSabhagarbhAvatArAdhikAre, sakkassa ya AsaNakaMpo yAvat vANArasImAgaMtUNa bhayavato jaNaNiM ahinaMdai, iti kezIgautamIyottarAdhyayanaprAkRtavRttau / teo atIta ne anAgatakALanI hakIkata cyavIza athavA avyo-ema jANe, paNa evana samaya alpa hovAthI na jANe, garbhotpattinA samaye paNa A pramANe temano mahimA hoya. 40. sarva pRthvI para upadrava zAMta thAya ane nArakI paNa kSaNavAra sukhodayanI prAptithI harSa pAme. 41. tIrthakararUpI sUrya ugavAno che-ema AsananAM prakaMpathI jANIne Idro harSa pAme che. 42. pachI siMhAsanathI UThI, pAdukA tajI, vinayapUrvaka sAta ATha pagalAM utAvaLe prabhu sanmukha AvIne zrI jagadIzvarane paMcAMga praNipAtavaDe namaskAra karIne, aMjali joDI zakastavavaDe stuti kare. 43-44. ahIM zakanuM Asana calAyamAna thAya ane zIdhrapaNe mAtA pAse AvIne kahe ke-tamAro putra prathama dharmacakravartI thaze-ema kahela che. koI kahe che ke batrIza dro mAtA pAse AvIne kahe che-A pramANe AvazyakatAribhadriyaTIkAmAM zrI RSabhadevanA garbhAvatAranA adhikAramAM kahyuM che. "zakanuM Asana kaMpyuM ane yAvat teNe vANArasImAM AvI bhagavaMtanI mAtAne abhinaMdana karyuM. A pramANe zrIuttarAdhyayananA kezI-gautamIya adhyayananI prAkRta vRttimAM kahyuM che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 mAtAnA cauda svapnA idaM hi ghaTate yasmA-dgarbhavAsadine mudA / vaMdito'yaM samAgatya sahAvAbhyAM surezvaraiH // 44A // iti zrIzAMticaritre zrIzAMtinAthamAtApitRvacanamityAdi zyate, tato vistarataH prathamakalyANakotsavapaddhatirbahuzrutebhyo'vaseyA / tasminnavasare vAsa-bhavane svargRhopame / svaHzayyopamazayyAyAM zayitA sA mRgekSaNA // 45 // samadhAtuH suprasanna-cittA svapnAMzcaturdaza / nizIthe garbhamAyAti jine sAkSAdivekSate // 46 // gajaM tatra caturdataM zubhramairAvaNopamaM / zubhaM dAMtaM dIpradaMtaM vRSaM piMDamiva tviSAM // 47 // tIkSNadaMSTra lolanenaM haryakSaM zUramujjvalaM / devyAH zriyo'bhiSekaM ca kriyamANaM dizAM gajaiH // 48 // saurabhAkRSTamadhupAM nAnApuSpamayIM sajaM / pUrNa caMdraM navanIta-mivonnItaM sudhAMbudheH // 49 // sahasakiraNaM lokalocanAlokanauSadhaM / zubhramabhraMlihaM kaMpa' haryakSAMkaM mahAdhvajaM // 50 // zrI zAMtinAtha caritramAM-garbhavAsane divase harSapUrvaka Idra AvIne amane tathA prabhune vaMdanA 42. tethI mA pAta ghaTe 4 cha. 44 A. evuM zrI zAMtinAthanA mAtApitAnuM vacana dekhAya che. A pramANe hovAthI prathama kalyANakanA utsavanI paddhati bahuzrutothI jANI levI. devagRha jevA vAsagRhamAM, devazayA jevI zayyAmAM mRgasamAna netravALA, samadhAtuvALA, suprasanna cittavALA, evA sutelA mAtA je rAtrie jinezvara garbhamAM Ave che, te rAtrie madhyarAtrine vakhate spaSTa yauha svapna he che. 45-46. te cauda svapna A pramANe-cAra dAMtavALo, ujvaLa airAvaNa jevo hastI 1, ujvaLa, zAMta, dedIpyamAna dAMtavALo, jANe kAMtino piMDa hoya tevo vRSabha 2, tIkSNa dADhavALo, capaLa netravALo, zUravIra ane ujvaLa siMha 3, diggajovaDe abhiSeka karAtI lakSmIdevI 4, sugaMdhavaDe AkarSita thayelA bhramarovALI ane nAnA prakAranA puSpa vaDe guMthelI mALA 5, kSIrasAgaramAMthI nIkaLelo jANe mAkhaNano piMDa hoya tevo pUrNa caMdra da, lokonA netrone jovA mATe apUrva auSadhi jevo sUrya 7, ujaLo, AkAza Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 kAlaloka-sarga 30 kalazaM jalasaMpUrNa raupyaM padmapratiSThitaM / pUrNaM padmasaraH padmaprakarAlaMkRtodakaM // 5 // viyaccuMbicalallolakallolaM kSIrasAgaraM / dIpyamAnaM vimAnaM ca divyatUryatrikAMcitaM // 52 // anarghyanAnAratnAnAM nikara maMdarocchritaM / ni mamujjvalajvAlaM ghRtasiktaM mahAnalaM // 53 // zreyaskarAn mahAsvapnAn sukhadAn kIrtanAdapi / nirIkSyaitAnmRgAkSI sA bhRzaM pramuditA bhavat // 54 // nirgatya narakAdyasyAH kukSAveti jagatpatiH / svabhAvAtsA vimAnasya sthAne bhavanamIkSate // 55 // sArvabhaumasya mAtApi svapnAnetAnirIkSate / kiMtu kiMcinnannyUnakAMtI-narhanmAturapekSayA // 56 // tathA coktaM - caturdazApyamUn svapnAn yA pazyet kiMcidasphuTAn / sA prabho pramadA sUte naMdanaM cakravartinaM // 56AI sudhI lAMbo, kaMpato ane siMhanA cinhavALo mahAdhvaja 8, jaLathI bharelo, rUpAno padmavaDe DhAMkelo kaLaza 9, padmanA samUhathI alaMkRta pANIvALuM pUrNa paddhasarovara 10, AkAzane cuMbana karatA uchaLatA capaLa taraMgovALo kSIrasamudra 11, divya evA traNa prakAranA vAgatA vAjiMtrayukta dIpatuM evuM devavimAna 12, amUlya evA vividha prakAranA ratnono meruparvata jevaDo Dhagalo 13, nirdhama, ujvaLa jvALAvALo ane ghIthI sIMcelo evo agni. 14, 47-13. A pramANe zreyaskara ane nAma levAthI paNa sukha ApanAra evA mahAsvapno joIne mRgAkSI, evI te rANI ghaNI harSita thAya che. 54. tIrthaMkara narakamAMthI nIkaLIne je mAtAnI kukSimAM AvyA hoya te mAtA svabhAvathIja vimAnane sthAne bhavana dekhe che. papa. cakravartInI mAtA paNa A ja cauda svapno dekhe che, paNa te arihaMtanI mAtAthI jovAyelA karatAM kAMIka hIna kAMtivALA hoya che. pa6. kahyuM che ke ""he svAmI Aja cauda svapno kAMIka askuTa evA je mAtA jue che, te cakravartI evA putrane janma Ape che. 56 A. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 konI mAtA keTalA svapno jue ? iyaM punarjayA devI sphuTAnetAnalokata / tannAtha trijagannAthaM jinaM sA janayiSyati // 56 / / / iti zrIvAsupUjyacaritre / yasyAH putro bhavetsArvabhaumo'haMzceha janmani / sA dviH svapnAnimAn pazye-ttathoktaM pUrvasUribhiH // 57 // acirA nAma tatpatnI zIlalIlAsamujvalA / sA dvizcartudaza svapnA-nizAzeSe vyalokayat // 58 // iti vRddhazajayamAhAtmye / eSAmanyatarAn saptAlokayedvAsudevasUH / caturo baladevAMbA-thaikaM mAMDalikaprasUH // 59 / / pratikezavamAtA tu trIn svapnAnavalokayet / mAtaikaM pazyati svapnaM munerapi mahAtmanaH // 60 // tathA coktaM saptatizatasthAnake jiNacakkINaya jaNaNI niyaMti caudasa gayAivarasuviNe / saga cau tiNNi igAI haribalapaDiharimaMDaliyamAyA // 60A / / A jayAdevIe to e cauda svapno bahu spaSTa joyA che tethI he nAtha ! te traNa jagatanA nAtha evA jinane janma Apaze.'' 56 B. A pramANe zrI vAsupUjyacaritramAM kahyuM che. je mAtAno putra eka janmamAM arihaMta ne cakravartI be padavIdhara thavAno hoya, tenI mAtA be vakhata A cauda svapno jue che. te mujaba pUrvAcAryoe kahyuM che. pa7. ke - "zIlanI lIlAvaDe samuktaLa evI acirA nAme vizvasena rAjAnI patnIe zeSa rAtrIe pUrvokta cauda svapnone be vAra joyAM' 58. A pramANe zrIvRddhazatru jayamAhAbhyamAM kahyuM che. A caudamAMthI koI paNa sAta svapno vAsudevanI mAtA jue che. baLadevanI mAtA cAra svapno jue che ane mAMDalika rAjAnI mAtA eka svapna jue che. 59. prativAsudevanI mAtA traNa svapno jue che ane mahAmuninI mAtA paNa eka svapna jue che. 60. zrI saptatizatasthAna graMthamAM kahyuM che ke "tIrthakara ane cakravartInI mAtA hAthI vigere zreSTha cauda svapno jue che, ane sAta, cAra, traNa ane eka svapna vAsudeva, baladeva, prativAsudeva ne mAMDalikanI mAtA anukrame jue che.' 60 A. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 30 zrIhIrapraznottare'pyuktaM-prativAsudeve garbhe'vatIrNe tanmAtA kiyata: svapnAn pazyatItyatra trIn svapnAn pazyatIti jJAyate saptatizatasthAnakazAMticaritrAdyanusAreNeti / zrIrAmacaritre tu rAvaNaprativAsudeve garbhe'vatIrNe tanmAtrA kaikasyA eka eva svapno dRSTa ityuktamasti tathA ca tadgraMtha : anyadA kaikasI svapne vizaMtaM svamukhe nizi / kuMbhikuMbhasthalIbheda - prasaktaM siMhamaikSata // 60 // munimAturekasvapnanirIkSaNaM ca meghakumArAdimAtRvat / sopetya kAMtaM vinayA - prabodhyaitAnnivedayet / so'pi svapnaphalaM brUte vizvotkRSTAMgajodbhavaM // 61 // AkArya svapnazAstrajJAn prAtaraMta: sabhaM tataH / rRpa: svapnAM pRcche-tte'pi zAstrAnusArata: ddarA vadaMtyevaM mahArAja suto bhAvI bhavatkule / tIrthaMkaro vA cakrI vA mahAsvapnAnubhAvataH // 63 // 24 zrI hIrapraznottaramAM paNa kahyuM che ke--'prativAsudeva garbhamAM AvyethI tenI mAtA keTalA svapno dekhe ? tenA uttaramAM kahevAnuM ke traNa svapna dekhe-ema saptatizatasthAna ane zAMticaritra vigerene anusAre jaNAya che.' zrIhemacaMdrAcAryakRta rAmacaritramAM to rAvaNa prativAsudeva garbhamAM AvyAthI tenI mAtA kaikasIe eka svapna dIThuM-ema kahela che. te saMbaMdhI zloka A pramANe che. 'ekadA kaikasIe svapnamAM rAtrie hAthInA kuMbhasthalane bhedavAmAM tatpara thayelA siMhane potAnA mukhamAM praveza karato joyo'' 50 B. mahAmuni thanAranI mAtA paNa eka svapna dekhe ema kahyuM che, te meghakumArAdinI mAtAe joyela che te pramANe samajavuM. pachI mAtA jyAM potAnA svAmI sutA hoya, tyAM AvIne vinayapUrvaka temane jagADIne potAne svapna AvyAnI hakIkata nivedana kare. te paNa 'vizvamAM utkRSTa evo tane putra thaze' evuM svapnaphaLa kahe. 61. prabhAte' svapnazAstranA jANakAra svapnapAThakone rAjA sabhAmAM bolAve ane rAjA tene svapnanuM phaLa pUche. teo paNa zAstrAnusAre kahe che ke-he mahArAja ! A mahAsvapnanA anubhAvathI tamArA kuLamAM tIrthaMkara athavA cakravartI putra thaze. 62-63. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 tIrthaMkarano janma svapnazAstre yataH proktAH sarve svapnA dvisaptatiH / tatra triMzanmahAsvapnA-steSu caite caturdaza // 64 // ityAkarNya pramuditA putrajanmamanorathAn / dadhAnA vividhAn rAjJI sA kuryAdgarbhapoSaNaM // 65 // garbhAnubhAvotpannAnAM dohadAnAM zubhAtmanAM / sA sevanAtprapUrNecchA sazrIkA zobhate'dhikaM // 66 // athAnukUle maruti prasarpati sukhAvahe / bhUmau niSpannazasyAyAM phalapUrNeSu ca druSu // 67 // graheSu sarvepUcceSu nimitteSu zubheSu ca / chatrAdijanmayogeSu zubhe lagnanavAMzake // 68 // jane pramudite zreSThe nimitte zakunAdike / arddharAtre prasUte sA jinaM nidhimiva kSitiH // 69 // uccagrahAstvevaM-arkAdhuccAnyajavRSamRgakanyAkarkamInavaNijozaiH / digdahanASTAviMzati-tithISu nakSatraviMzatibhiH // 70 // kAraNa ke svapnazAstramAM kula 72 svapno kahyA che. temAM trIza mahA svapno kahyA che, temAMthI A 14 svapno che. 64. svakhapAThaka pAsethI A pramANe sAMbhaLIne harSita thayelI rANI putrajanmane lagatA aneka prakAranA manoratho karatI, sArI rIte garbhanuM poSaNa kare. 5. garbhanA anubhAvathI utpanna thatA zubha dohalAne rAjA pUrNa kare, eTale pUcchAvALI mAtA adhika zobhAne dhAraNa kare. 66. pachI anukULa ane sukhAvaha pavana vAto hoya tyAre, sarvabhUmimAM dhAnya utpanna thayeluM hoya, ane vRkSo phaLathI pUrNa thayela hoya, temaja sarva graho ucca sthAne AvelA hoya, zubha nimitto maLyA hoya ane chatrAdi zubha janma yoga AvyA hoya, zubha lagnano navAMza hoya ane sarvaloka pramudita hoya, zakunAdi zubhanimitta vartatA hoya, te vakhate ardharAtre pRthvI jema nidhAnane pragaTa kare, tema mAtA putrane janma Ape. 67-69. ucca graho A pramANe-meSa rAzino sUrya daza aMza, vRSa rAzino candra traNa aMza, makara rAzino maMgaLa aThyAvIza aMza, kanyArAzino budha paMdara aMza, karka rAzino guru pAMca aMza. mIna rAzino zukra satyAvIza aMza ane tulA rAzino zani vIza aMza sudhI ucca kahevAya che. 70. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 chatrAdiyogAstvevaM- dvitIye dvAdaze mUrtI saptame bhavane grahAH / chatrayogastadA jJeya: putro jAto nRpo bhavet // 71 // dhane vyaye ripusthAne mRtyusthAne yadA grahaH / yogaH siMhAsanA nAma devAnAmapi durlabhaH // 72 // tRtIye paMcame sthAne navamaikAdaze grahAH / balayogastadA khyAtaH sarvasaukhyakarassadA // 73 // caMdrAtsaptamago jIvo - 'thavA syAccaMdrasaMyutaH / jIvayogaM tamityAhu-zcirAyuH sukhavAn bhavet // 74 // keMdrasthAneSu sarveSu yadi saumyagrahastadA / catu: sAgarayogo'yaM devAnAmapi durlabhaH // 75 // ityAdi tadA dizaH prasIdati sarvAH pramuditA iva / bhavennityAMdhakAreSu prakAzo narakeSvapi // 76 // tathoktaM sthAnAMge'rthata: caturbhiH sthAnakairebhi-rlokodyotaH prasarpati / arhajjanmajJAnadIkSAsteSAM mokSotsave'pi ca // 76 // chatrAdi yoga A pramANe-bIje, bArame, pahele ane sAtame bhavane ucca graho AvyA hoya, tyAre chatrayoga thAya che. te vakhate janmela putra rAjA thAya che. 71. kAlaloka-sarga 30 ghana (2) vyaya (12) ripu (5) jane mRtyu (8) sthAne bhyAre 'aho khAvyA hoya, tyAre siMhAsana nAmano yoga thAya che, te devone paNa durlabha che. 72. trIje, pAMcame, navame ane agyArame sthAne graho AvyA hoya, tyAre baLa nAmano yoga thAya che, te sarva prAranA supano 12nAra che. 93. candrathI sAtame sthAne bRhaspati Avela hoya athavA candra saMyuta hoya, tyAre jIvayoga thAya che, te cirAyu 2nAra tema sukha jApanAra che. 74. sarva kendrasthAna (1-4-7-10) mAM jyAre saumya graho AvyA hoya, tyAre catuHsAgarayoga thAya che, te devone paae| hursala che. tyAhi. 4. prabhunA janma vakhate sarva dizAo paNa jANe pramudita thaI hoya tema prasanna dekhAya che ane nityAMdhakAravALA narakamAM paNa prakAza thAya che. 76. zrI sthAnAMgasUtramAM A pramANe arthathI kahyuM che ke'arihaMtanA janma, dIkSA, jJAna ane mokSa Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 67 chappana dikumArI mahotsava tatrAyAMti tadA drAkSaT-paMcAzaddikkumArikAH / kaMpAsanA: pramornanma vijJAyAdhakSaNA I77nA tathAhi - bhogaMkarA 1 bhogavatI 2 subhogA 3 bhogamAlinI 4 / toyadhArA 5 vicitrA ca 6 puSpamAlA 7 tvaniMditA // 78 // aSTAdholokavAsinyaH kilaitA dikkumArikAH / vadaMtyanyonyamAkArya jAto bho jagadIzvaraH // 79 // jItaM no dikkumArINA-mityadholokavezmanAM / traikAlikInAM yajjanmo-tsavaH kAryo jinezituH // 8 // yAmastato vayamapi kRtvA zrIjagadIzituH / / sUtikarmAdikAM sevAM kurmahe saphalaM januH // 8 / / nizcityAnyonyamityetA: pratyekaM svAbhiyogikAn / AjJApayaMti nirmAtuM vimAnaM gamanotsukAH // 82 // te'pi yojanavistIrNaM ratnastaMbhazatAMcitaM / vicitracitraM nirmAya DhaukayaMti tadadbhutaM // 83 // e pramANe cAra kalyANaka vakhate sarva lokamAM udyota prasare che'. 76 A. te vakhate AsanaprakaMpathI avadhijJAnavaDe prabhuno janma thayela jANIne tarata ja chappana dikumArIo tyAM Ave che. 77. te A pramANe-bhogaMkarA 1, bhogavatI, 2 subhogA 3 bhogamAlinI 4, toyadhArA 5, vicitrA 6, puSpamALA 7 ne aniMditA 8-nAmanI ATha adholokavAsI dikumArikA anyoanya eka bIjIne bolAvIne kahe che-"prabhuno janma thayo che. 78-79 A prasaMge traNe kALamAM thanAro adholokavAsI dikumArikAno-e AcAra che, ke ApaNe jinezvarano janmotsava karavo. 80. mATe cAlo ApaNe tyAM jaIe ane zrIjagadIzvaranI sUtikarmAdi sevA karIne ApaNo janma saphaLa karIe. 81.' A pramANe nizcaya karIne gamanotsuka evI te potapotAnA abhiyogika devane tyAM javA mATe vimAna racavAno hukama kare che. 82. te deva paNa tarata ja eka yojana vistIrNa, so ratnanA staMbhovALuM ane citra vicitra racanAvALuM addabhuta vimAna taiyAra karIne temanI pAse hAjara kare che. 83. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 30 sAmAnikAnAM devAnAM tAzcaturbhiH sahasrakaiH / mahattarAcatuSkeNa pratyekaM samupAsitAH // 84 // anIkaiH saptabhiH senA-dhipairdevaizca saptabhiH / sahastraizca SoDazabhi-rdevAnAmAtmarakSiNAM // 85 // devadevIsamudAyai-ranyairapyamitairvRtAH / pravRttadivyavAditra-gItanATyA maharddhikAH // 86 // tadvimAnaM samAruhya gatyA satvarayA syAt / AgatyArhajjanmavezma-nyuttaraMti vimAnataH // 87 // tinaH pradakSiNAH kRtvA jinaM ca jinamAtaraM / stuvaMti madhurairvAkya-vinayAvanatA iti // 88 // namostu te kukSiratna-dhArike vizvadIpike // lokanAthasya janani svayaMbuddhasya bhAsvataH // 89 / / adholokanivAsinyo vayaM smo dikkumArikAH / arhajjanmotsavaM kurmo bhetavyaM na tvayA tataH // 10 // ityudIrya samudghAtaM kRtvA vaikriyamaMjasA / saMvartakaM vikurvaMti vAyuM bhUmivizodhakaM // 91 / / eTale te dareka devI potAnA cAra hajAra sAmAnika devo ane cAra mahattarA devIothI sevAtI, sAta senA, sAta senAdhipati devo, soLa hajAra AtmarakSaka devo ane bIjA aparimita devadevIothI parivArita thaIne divya evuM vAjiMtra, gIta ane nRtya jemAM thaI rahela che, evA te vimAnamAM moTI Rddhi pUrvaka ArohaNa kare che. ane utAvaLI gatithI arihaMtanA janmagRha pAse AvIne vimAnamAMthI tare che. 84-87. pachI jinezvarane temaja jinamAtAne traNa pradakSiNA daI, vinayavaDe namaskAra karI, madhura vAkayo vaDe A pramANe stavanA kare. 88. he kuSiratnadhArike ! vizvadIpake ! svayaMbuddha ane sUrya samAna tejasvI lokanAthanA che bhAta ! tabhane nbh7||2 che. 88. ame adholokavAsI dirdUmArIo chIe. ame arihaMtano janmotsava karavA AvelI chIe. tabhe. amArAtha. 32zo nahI.' 80. Ama kahIne tarata ja vaikriya samughAta karIne bhUmine zuddha karanAra saMvartaka vAyu vikurve. 91. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chappana dikumArI mahotsava caturdizaM tato janma - gehAdyojanamAtrakaM / kSetraM tena prasaratA mArutena sugaMdhinA // 92 // rajaH kASThatRNAdInAM duSTAnAM dUramujjhanAt / kriyate nirmalaM rAjJo bhRtyeneva gRhAMgaNaM // 93 // yugmaM // prazamayyAtha taM vAyuM samAgatya jinAMtike / kRtasvakAryA gAyaMtya - stiSThaMti madhurasvaraM // 94 // anyAsAM dikkumArINA - mapyAgamanapaddhatiH / iyameva vizeSastu karttavye so'tra vakSyate // 95 // meghaMkarA 1 meghavatI 2 sumeghA 3 meghamAlinI 4 / suvatsA 5 vatsamitrA ca 6 vAriSeNA 7 balAhakA 8 // 96 // aSTordhvalokavAsinya ityetA dikkumArikAH / vikRtya gagane meghAn sugaMdhijalavarSaNaiH // 97 // pUrvaM pramArjitaM kSetraM bhRtyA iva nRpAMgaNaM / apaMkilaM rajomuktaM kuryuH surabhi zItalaM // 98 // yugmaM // tato visRjya tAn meghAn puSpameghAn vikRtya ca / tadyojanamitaM kSetraM zakrasyeva sabhAMgaNaM // 99 // pachI prabhunA janmagRhanI cAra dizAmAM eka-eka yojana pramANa kSetrane prasaratA eka sugaMdhI vAyuvaDe raja, kASTha, tRNAdi duSTa padArthone dUra pheMkIne rAjAnA sevakanI jema rAjAnA gharanuM AMgaNuM, zuddha 42. 82-83. 29 pachI te vAyune samAvI, potAnuM kArya pUrNa thayethI prabhu pAse AvI, madhura svare gAtI gAtI olI rahe. 94. bIjI paNa dikkumArIonI Agamana paddhati A pramANe ja samajavI. temanA kartavyamAM je vizeSatA che, te ahevAya che. e5. medhaMDarA, bheghavatI, subhedhA, bheghamAlinI, suvatsA, vatsamitrA, vAriSeNA jane jalAuDa - sA nAmanI ATha UrdhvalokavAsI dikumArIkA, prabhunA gRhapAse AvI (prabhu tathA mAtAne namI) AkAzamAM megha vikurvI sugaMdhI jaLa varasAvIne pUrve pramArjita karelA kSetrane sevakonI jema rAjAnA AMgaNAne raja rahita, paMDa rahita, sugaMdhI jane zItana ure. 96-98 . tyArapachI jaLanA meghane visarjIne puSpanA meghane vikurtI te yojanapramANa kSetrane zakranI sabhAnA Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 kAlaloka-sarga 30 paMcavarNaprasUnAnAM prakaraNa sugaMdhinA / jAnumAtroccena vRMta-sthAyinA parimaMDitaM // 100 / kRSNAguruturuSkAdi-sugaMdhidravyajanmanA / dhUpena dhUpitaM kuryuH krIDAha~ ghusadAmapi / / 101 / / tribhirvizeSakaM // naMdottarA 1 tathA naMdA 2 AnaMdA 3 naMdivarddhanA 4 / vijayA 5 vaijayaMtI 6 ca jayaMtI 7 cAparAjitA 8 // 102 / / pUrvarucakavAstavyA ityetA dikkumArikAH / etya natvA jinaM sAMbaM gAyatyAdarzapANayaH // 103 / / samAhArA 1supradattA 2 suprabuddhA 3 yazodharA 4 / lakSmIvatI 5 zeSavatI 6 citraguptA 7 vasuMdharA 8 // 104 // yAmyadigrucakAdetA etyASTau dikkumArikAH / gAyaMti pUrNakalazakarA dakSiNataH prabhoH // 105 // ilAdevI 1 surAdevI 2 pRthvI 3 padmAvatIti 4 ca / ekanAsA 5 navamikA 6bhadrA 7 zIteti 8 nAmattaH // 106 // pAzcAtyarucakAdetA: sametA dikkumArikAH / gAyaMtyAttatAlavRtAH prabhoH pazcimataH sthitAH // 107 / / AMgaNAnI jema, pAMca varNanA sugaMdhI puSpono samUha varasAvIne nIcA DIMTavALA puSpothI jAnupramANa vyApta kare. pachI kRSNAguru ne turuSkAdi sugaMdhI dravyothI banAvelA dhUpavaDe te jamInane dhUpita karI, devone paNa krIDA karavA yogya te kSetrane banAve. 99-101. tyA25chI nahottarI, nahara, sAnahara, nahivardhanA, viyA, vai4yaMtI, 4yaMtA ne a52||4taa-naamnii pUrvaracakapara rahenArI ATha diThumArIkA tyAM AvI prabhune ane prabhunI mAtAne namI hAthamAM Adarza laIne gAyana karatI UbhI rahe. 102-103. pachI samAhArA, sukhadattA, suprabuddha, yazodharA, lakSmIvatI, zeSavatI, citraguptA ne vasuMdharA nAmanI dakSiNa rUcakavAsI dikumArIkA tyAM AvI (prabhu ane mAtAne namI) pUrNa kaLaza hAthamAM laIne dakSiNa bAjue gAyana karatI UbhI rahe. 104-10pa. pachI IlAdevI, surAdevI, pRthvI, padmAvatI, ekanAsA, navamikA, bhadrA ne zItA e ATha dikkumArIkA pazcima rUcakathI AvIne prabhu tathA mAtAne namI) hAthamAM paMkhA laI gAyana karatI prabhunI pazcima ta26 sAlI 23. 10-107. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 dikukamArikA mahotsava alaMbusA 1 mizrakezI 2 puMDarIkA 3 ca vAruNI 4 / hAsA 5 sarvaprabhA 6 zrI 7 hI 8-rityaSTau dikkumArikAH // 108 / / udIcyarucakAdetya prabhoruttarataH sthitAH / vIjayaMtyazcAmarANi mudA gAyati tadguNAn // 109 // citrA 1 ca citrakanakA 2 zaterA 3 ca tataH parA / saudAminI 4 catasro'mU-vidigrucakamaMdirAH // 110 // dikkumAryo'bhyetya natvA vidikSu catasRSvapi / suSThu tiSThati gAyaMtyo dIpikAvyagrapANayaH // 111 // rUpA 1 rUpAsikA 2cApi surUpA 3 rUpakAvatI 4 / etA madhyamarucaka-vAsinyo dikkumArikAH // 112 // varddhayitvA prabho laM caturaMgulavarjitaM / bhUmau nidhAya sadratnai-statkhAtaM pUrayaMti ca / / 113 / / pIThaM badhvA tadupari durvAMkurAn vapaMti ca / arhadaMgapratIkasya mA bhUdAzAtaneni tAH // 114 / / pachI mAMsa, mizrazI, pu73.51, 29l, sA, sarvapramA, zrI ne zrI - me 2 // hizubhAri uttara rUcakathI AvIne prabhu tathA mAtAne namI) cAmara vIMjatI ane harSathI prabhunA guNa gAtI prabhunI uttara ta26 sAlI 2he. 108-108. pachI citrA, citrakanakA, zaherA ne saudAminI-e cAra dikumArikA vidizAnA rUcaka parvatothI AvI, prabhune tathA mAtAne namIne hAthamAM dIpaka laI prabhunA guNa gAtI cAre vidizAmAM UbhI 24. 110-111. pachI rUpA, rUpAsikA, surUpA ne rUpakAvatI-A cAra dikumArikA madhya rUcakathI AvIne prabhune tathA mAtAne namI, prabhunuM nALa cAra AMgaLa uparAMtanuM chedIne bhUmimAM nAkhI, te khADo uttama ratno vaDe pUrI, tenI upara pITha bAMdhe ane te pITha upara durvAkurane vAve. A kriyA prabhunA aMgabhUta vibhAganI paNa koI AzAtanA na kare te mATe kare. 112-114. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 kAlaloka-sarga 30 diktraye pazcimAvarje kurvaMti kadalIgRhAn / teSvekaikaM catuHzAlaM vezma siMhAsanAnvitaM // 115 // tato gRhItvA tAstIrthaM-karaM svakarasaMpuTe / dattAlaMbAM jinAMbAM ca puraskRtyezvarImiva // 116 // svAminIta ita iti nItvA dakSiNadiggRhe / siMhAsane copavezya mRduvijJaptipUrvakaM // 117 // zatapAkAdibhistailairabhyaMjaMti sugaMdhibhiH / / udvarttayanti surabhidravyodvartanakaistataH // 118 / / tribhirvizeSakaM / / tataH prAgvatsamAnIya paurastyakadalIgRhe / / siMhAsane sthApayaMti sa prabhuM prabhumAtaraM // 119 // gaMdhodakaistathA puSpo-dakaiH zuddhodakairapi / majjayitvA prakurvaMti sarvAMlaMkArabhUSitAM // 120 // samAnIya tataH prAgva-dudIcyakadalIgRhe / adhyAsayaMti tAM siMhA-saneMkanyastanaMdanAM // 12 // pachI pazcima sivAyanI traNa dizAmAM traNa keLanA ghara kare ane te darekamAM siMhAsana sahita eka me yatuH 43. 115. pachI prabhune potAnA karasaMpuTamAM laIne ane mAtAne svAminI jema hAthanuM AlaMbana daIne "he svAminI ! Ama cAlo, Ama cAlo,' ema kahetI dakSiNadizAnA kadaLIgRhamAM lAve ane mAtAne komaLa vijJaptipUrvaka siMhAsana upara besADe. 11-117. pachI sugaMdhI evA zatapAkAdi telavaDe prabhunI mAtAne abhaMgana kare ane sugaMdhI dravyavALA dartana43 vrtn| 3. 118. pachI prathamanI jema pUrva bAjunA kALIgRhamAM lAvIne siMhAsana para besADI prabhu sahita mAtAne gaMdhodaka, puSpodaka ne zuddhodaka vaDe navaDAve, ane (zarIra koruM karI) sarva vastrAlaMkArathI vibhUSita kare. 118-120. pachI prathamanI jema uttara bAjunA kadaLIgRhamAM lAvI khoLAmAM besADelA putra sahita mAtAne siMhAsana 52 sAu. 121. 1 vedikA athavA bAjoTha. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 zakendranAM AsananuM kaMpavuM gozIrSacaMdanaidhAMsyA-nAyayaMtyAbhiyogikaiH / zarakAraNimAtheno-tpAdayaMtyanalaM navaM // 122 / / saMsyoddIpacaMtyapri zanaizcartaH jai: | caMdanAni tato hutvA rakSAM kurvanti pAvanAM // 123 / / prabhozca prabhumAtuzca rakSApoTTalikAM tayA / badhnaMti tA duSTazAki-nyAdigdoSaghAtinIM // 124 // AsphAlya ratnaracanA-citrau vRttAzmagolakau / bhUyAH zailAyurityAzI-giraM saMgirate prabhoH // 125 // prabhuM karatale dhRtvA gRhItvAMbAM ca bAhyayoH / janmavezmani zayyAyAM nItvA gAyati bhaktitaH // 126 // evaM ca dikkumAribhiH kRte janmotsave prabhoH / sihAsanaM sureMdrasya kaMpate yudhi bhIruvat // 127 // so'pyarhajjanma vijJAya prayuktAvadhicakSuSA / utthAya vinayaM prAgva-tkuryAcchakrastavAvadhi // 128 // pachI Abhiyogika deva pAse gozISacaMdananA lAkaDAM maMgAvI zaraka ane araNinA maMthanavaDe navo agni pragaTAve. 122. caMdananA kASThovaDe tene pradIpta kare. pachI temAM gozISacaMdana homI tenI pavitra rakSA kare. 123. ane te rakSAnI be poTalI karIne mAtAne ane prabhune hAthe duSTa zAkinyAdino dRSTidoSa na lAge, te mATe bAMdhe 124. pachI ratnanI racanAvaDe vicitra evA pattharanA be goLA paraspara aphaLAvIne "he prabhu! tame parvata samAna dIrgha AyuSyavALA thAo." ema AzISa Ape. 125. pachI prabhune karasaMpuTamAM laI mAtAnA hAthane Teko ApI temane janmagRhamAM lAvI temane zApara besADe ane badhI diThumArIkAo bhaktithI gAyana karIne potapotAnA sthAne jAya. 126. Iti diThumArIkAkRta janmotsava. A pramANe prabhuno janmotsava karIne dikumArIkA jAya. eTale yuddhamAM bIkaNanI jema suredranuM Asana kaMpAyamAna thAya. 127. eTale avadhijJAnavaDe upayoga mUkIne, prabhuno janma thayela jANIne, AsanathI uThI, zakrastava kahevA sudhI sarva prakArano vinaya pUrvavat kare. 128. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 kAlaloka-sarga 30 tataH pUrvAmukhaH zakraH zakrasiMhAsane sthitaH / caturazciMtayatyevaM jAto'yaM jagadIzvaraH // 129 // tajjItametadasmAkaM traikAlikamarutvatAM / kAryo yadarhatAM sphIto janmakalyANakotsavaH // 130 // iti nizcitya pAdAtya-nAyakaM naigameSiNaM / AkArya jJApayatyevaM sva:patirvinayAnataM // 131 / / svarge'smin sarvadevAnAM ghaMTAvAdanapUrvakaM / prasthAnaM jJApayAsmAkaM jinajanmotsavAya bhoH // 132 // zirasyAropya tAmAjJAM sa sudharmasabhAgatAM / ghaMTAM sughoSAM triIro vAdayatyanvitAbhidhAM // 133 // etasyAM vAditAyAM drAg ghaMTAH sarvavimAnagAH / yugapanmukharAyaMte tAdRgdivyAnubhAvataH // 134 // zabdAdvaitamayaH sarvaH svargaH syAnAkino'pi ca / tyaktAnyakRtyAH zakrAjJAM zuzrUSaMtyakhilA api // 135 // pachI zukra pUrvAbhimukhe potAnA siMhAsana para besI, catura evo pote ema vicAre ke-jagadIzvara (tIrthaMkara) no janma thayo che." 129. traNe kALamAM thanArA Idrono e AcAra che, ke teNe arihaMtanA janmakalyANakano utsava bahu sArI rIte karavo. 130. A pramANe nizcaya karIne, potAnI padAti senAnA nAyaka naigamethI devane bolAve ane namaskAra karatA evA te devane svargano pati A pramANe kahe ke -131. A svarganA sarva devone ghaMTAvAdanapUrvaka amAruM jinajanmotsava mATe javAnuM jaNAvo.132. te deva IndranI AjJA mastakapara dhAraNa karIne sudharmAsabhAmAM rahelI sArthaka nAmavALI sughoSA ghaMTAne traNa vAra vagADe. 133. e ghaMTA vAgavAthI tevA prakAranA divyaprabhAvathI, e svargamAM rahelA sarva vimAnonI ghaMTAo samakALe vAge. 134. eTale AkhuM svarga zabdamaya banI jAya ane sarva devo paNa bIjA sarva kArya tajI daIne IdranI AjJA zuM che, te sAMbhaLavAne sAvadhAna thaI jAya. 135. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sughoSA ghaMTAnuM vAdana tataH zAMte dhvanau tAsA - mayamudghoSayatyadaH / tevA: rRvaMtu gAjJAmatrAmutra hitapracAM 5rUddA jinajanmotsavAyeMdro martyaloke pratiSThate / tatastatra bhavaMto'pi sajjIbhavata satvaraM // 137 // modate ca tadAkarNya jinabhaktyutsukAH surAH / iSTaM vaidyopadiSTaM ca na syAtkasya manaH priyaM // 138 // tato yAnavimAnAdhi kAriNaM pAlakAmaraM / sajjIkartuM vimAnaM drAgAjJApayati vAsavaH // 139 // jaMbUdvIpasamAyAma - vyAsaM paMcazatocchritaM / pAlakAkhyaM vimAnaM srAk so'pi nirmAya Dhaukayet // 140 // tatraikaikaM trisopAnaM prAgudagyAmyadiye / staMbha to madhye syAtprekSAgRhamaMDapaH // 141 // tasmin ratnapIThikAyA madhye siMhAsanaM hareH / sanmauktikena vijaya- dUSyeNAlaMkRtaM bhavet // 142 // ghaMTAno dhvani zAMta thatAM naigemeSI deva A pramANe udghoSaNA kare--''he devo ! tame A bhavamAM ne parabhavamAM hitakArI evI zakranI AjJA sAMbhaLo -136. 275 jinezvarano janmotsava ka2vA mATe IMdra mRtyulokamAM jAya che, mATe tame paNa tenI sAthe javA mATe satvara sajja thaI jAo.'' 137. A pramANe zakrAjJA sAMbhaLIne jinabhaktimAM utsuka evA devo ghaNo harSa pAme, 'vaidye kaheluM ane ISTa evuM vacana sAMbhaLIne konA manamAM prIti na upaje ?' 138. pachI IMdra yAnavimAnanA adhikArI pAlaka devane pAlaka vimAna sajja karavAnI AjJA kare. 130. te paNa tarata ja jaMbudvIpa samAna (lAkha yojana) laMbAI-pahoLAIvALuM ane 500 yojana UMcuM pAlaka vimAna taiyAra karIne lAve. 140. te vimAnamAM caDavA mATe pUrva, uttara ne dakSiNa bAju traNa traNa pagathIA hoya che. te vimAnanA madhyamAM seMkaDo ratnanA staMbhavALo prekSAgRhamaMDapa hoya che. 141. tenI madhyamAM ratnamaya pIThikA che, tenI upara madhyamAM uttama motIothI temaja vijayadUSya (vastra)thI alaMkRta IMdrane besavAnuM siMhAsana che. 142. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 vAyuzrIdezadikSu syu- stasmAdbhadbhAsanAni ca / sAmAnikAnAM catura - zItiH sahasrakA iha // 143 // pUrvasyAM mukhyapatnInA - maSTau bhadrAsanAni ca / AgneyyAM dvAdaza sahasrANyabhyaMtaraparSadAM / / 144 / / caturdaza sahasrANi yAmyAM madhyamaparSadAM / nairRtyAM SoDaza sahasrANi syurbAhyaparSadAM // 145 // vAruNyAM sapta saptAnAM sainyezAnAM sudhAbhujAM / dvitIye ca parikSepe AtmarakSakanAkinAM // 146 // syuH sahasrANi caturazItiH pratyAzamAsanAH / sarve tveSAM saSaTtriMzatsahasraM lakSakatrayaM // 147 // eSAmAtmarakSakANAmiti tatastuSTamanAH zakro rUpamuttaravaikriyaM / arhatsevArhamutkRSTaM kRtvA sarvAMgabhUSitaM // 148 // gaMdharva nATyAnIkAbhyAM gItasaMgItamodita: 1 zacyAdibhi: preyasIbhi-raSTAbhiH parisevitaH // 149 // pradakSiNIkRtya pUrva- diktrisopAnakAdhvanA / pravizya pUrvAbhimukho niSIdati mahAsane // 150 // tribhirvizeSakaM // te siMhAsananI vAyavya, uttara ane IzAna dizAmAM 84000 sAmAnika devonA 84000 siMhAsano che. 143. kAlaloka-sarga 30 pUrva dizAmAM mukhya IMdrANIonA ATha bhadrAsano che. agnikoNamAM 12000 atyaMtara parSadAnA devonA, dakSiNamAM madhyama parSadAnA 14000 devonA ane naiRtya khUNAmAM bAhya parSadAnA 16000 devonA, tapramANa bhadrAsano che. pazcima dizAmAM sAta senAdhipationA sAta bhadrAsano che. bIjA parikSepamAM cAre dizAmAM corAzI corAzI hajAra AtmarakSaka devonA maLIne kula 3,36,000 bhadrAsano che. 144-147. pachI saMtuSTa manavALo IMdra arihaMtanI sevA karavAne yogya utkRSTa evuM sarvAMgabhUSita uttaravaikriya zarIra kare ane gaMdharva tathA nATyasenAe gIta ne saMgItavaDe harSa pamADelA tathA ATha zacI vigere IMdrANIothI sevAtA IMdra, vimAnane pradakSiNA daIne pUrvadizAnA traNa sopAnavaDe upara caDI te mArge praveza karI pUrvAbhimukha siMhAsana para bese. 148-150. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra77 pAlaka vimAnanuM varNana udIcyena trisopAnA-dhvanA sAmAnikAH surAH / pravizyAnye ca yAmyena yathAsthAnakamAsate // 15 // jaMgamasvargavattasmin vimAne prasthite puraH / calaMti maMgalAnyaSTau saMpUrNaH kalazastataH // 152 / / chatraM patAkAzcamarA maheMdrAkhyo dhvajastataH / sahasrayojanottuMgo laghudhvajasahasrayuk // 153 // tata: senA paMca senApatayo'thAbhiyogikAH / yathAzaktiprakaTita-vapurvastravibhUSaNAH // 154 // pazcAtkecitpuraH keci-tkeciccobhayapArzvataH / parivRtya vimAnaM tatpratiSThaMte sudhAbhujaH // 155 / / deveMdrazAsanAtkeci-tkecinmitrAnuvRttitaH / patnIpreraNayA keci-tkecicchrIjinabhaktitaH // 156 // keciddharmadhiyA keci-jjItabuddhyA surAH pare / kutUhalArthino nAnA-bhUSaNAMbaravAhanAH // 157 // pachI uttara bAjunA traNa sopAnavaDe upara caDI sAmAnika devo potAnA Asana para bese ane bIjA devo dakSiNa bAjunA traNa sopAnavaDe upara caDI potapotAnA Asana para bese. 151. jaMgama svarga samAna te vimAna cAlavAne taiyAra thatAM AgaLa aSTa maMgalika cAle. pachI saMpUrNa kaLaza, chatra, patAkA, cAmara ane mahendradhvaja ke je eka hajAra yojana UMco ane nAnI nAnI hajAra dhvajAovALo hoya che te cAle. 15ra-153. - tyArapachI pAMca senA, pAMca senApatio ane yathAzakti pragaTa karela che. zarIra, vastra ane AbhUSaNo jeNe evA Abhiyogika devo cAle. 154. keTalAka te vimAnanI AgaLa, keTalAka pAchaLa, keTalAka be bAjue ane keTalAka devatAo, te vimAnanI cAre bAju cAle. 155. keTalAka devo IdranI AjJAthI, keTalAka mitranI anuvRttithI, keTalAka devAMganAnI preraNAthI, keTalAka prabhuparanI bhaktithI, keTalAka gharmabuddhithI, keTalAka potAno AcAra che-evI buddhithI ane keTalAka kutUhala jovA mATe-ema asaMkhya devo aneka prakAranA vastrAbhUSaNa dhAraNa karI judA judA vAhanapara besIne pUrvapuNyanA anusAre jemane aizvaryanI ochIvattI prApti thayela che, evA sarva saudharma devaloka-nivAsI Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 kAlaloka-sarga 30 prAcyapuNyAnusAreNaM saMprAptaizvaryazAlinaH / deveMdramanugacchaMti sarve saudharmavAsinaH // 158 // tribhirvizeSakaM // saudharmasvargamadhyena samRddhyaivaM surezvaraH / vIkSito devadevIbhi-rAzcaryasmeradRSTibhiH // 159 // paMcAnIkaparikSipta-maheMdradhvajabhAk puraH / udaMDazuMDadvipavadviSAM cetAMsi kaMpayan // 160 // divyaduMdubhini:svAna-dhvAnavyAptanabhoMtaraH / auttarAheNa niryANa-mArgeNottarati drutaM // 16 // tribhirvizeSakaM // yathA varayitA loke rAjamArgeNa gacchati / svasamRddhi darzayituM janAnAM svaM prazaMsatAM // 162 // tatheMdro'pi pathAnena jinajanmotsavAdiSu / niryAti bhUyasAM bodhi-labdhaye tatprazaMsinAM // 163 / / athAsaMkhyadvIpavArddhi-madhyena drutamApatan / naMdIzvare ratikara-parvate'gnividiggate // 164 / / devo deveMdranI sAthe AkAzamArge cAle. 158. saudharmadevalokanA madhyamAM thaIne sarvasamRddhi sAthe nIkaLatA evA surezvarane sarvadevadevIo Azcaryayukta daSTivaDe juve. pAMca prakAranA sainyathI vIMTAyelA, AgaLa cAlatA mahedradhvajathI UMcA karelA guMDAdaMDavALA hastInI jema zatruonA dilane kaMpAvatA ane divya duMdubhinA nAdathI AkAzanA aMtarane bharI detA saudharmedra uttara dizAnA mArge jhaDapathI nIce utare. 159-161. jema zreSTha loko, lokamAM potAnI prazaMsA thAya te rIte potAnI samRddhi dekhADavA mATe rAjamArge cAle che, tema Idra paNa jinajanmotsavAdi prasaMge potAnI prazaMsA karanAra aneka janone bodhibIjano lAbha thavAne mATe A rIte ja nIkaLe che. 162-163. evI rIte nIce utaryA pachI, asaMkhya dvIpa samudronI upara thaIne jhaDapathI prayANa karatAM naMdrIzvaradvIpamAM agnikoNamAM ratikara parvata upara Ave. tyAM vimAna saMkSepIne eTale bIjuM nAnuM vimAna vikarvIne Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtAnI stuti 279 kRtvA vimAnasaMkSepaM jinajanmapavitrite / nagare zIghramAgatya maMdiraM jinajanmanaH // 165 / / drAk-tripradakSiNIkRtya vimAnena surezvaraH / vimuMcati tadaizAnyAM caturbhiraMgulairbhuvaH // 166 // vizettato gRhaM svAmyAlokane ghaTitAMjaliH / pulakairjaladAsikta-kadaMbakusumAyitaH // 167 / / jinaM samAtRkaM natvA dattvA ca tri:pradakSiNAM / surezvaro vadatyevaM jagatpUjye namo'stu te // 168 // dhanyAsi kRtapuNyAsi saphalaM tava jIvitaM / jagacciMtAmaNiryatte kukSau jAto jinezvaraH // 169 // vibhAsi mAtastvaM vizva-cakSuSA zizunAmunA / lokaMpRNena zucinA prAta:saMdhyeva bhAnunA // 170 // janayaMtyA jagannAthaM muktimArgopadezakaM / sarveSAmapyuvakRtaM janAnAM janani tvayA // 171 / / jinezvaranA janmathI pavitra thayelA nagaramAM jinezvaranA janmavALA maMdira pAse jhaDapathI Ave pachI vimAna sahita Idra te maMdirane traNa pradakSiNA daIne bhUmithI cAra AMgaLa UMcuM IzAnakoNamAM te vimAna sthApana 72. 194-15. pachI te maMdiramAM praveza kare ane svAmIne dekhatAM ja aMjali joDI, varasAdathI sIMcAyela kadaMbavRkSanA puSpanI jema romAMcita thaIne, mAtA sahita prabhune namaskAra kare. pachI temane traNa pradakSiNA daIne dra 4 3 - "3 deg4t pUzya mata ! tamane namaH72 thAmo. 168. tame dhanya cho, kRtapuNya cho. tamAruM jIvita saphaLa che; kAraNa ke tamArI kukSithI jagaciMtAmaNi evA jinezvara janmyA che. 19. he mAtA ! tame vizvanA cakSurUpa, A putra vaDe jema pavitra ane lokane pratikAraka sUryavaDe prAtaH saMdhyA zobhe te zobho cho. 170. A muktimArganA upadezaka evA jagannAthane janma ApIne, tame he mAtA ! sarva jano upara 75712 yo cha. 171. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 kAlaloka-sarga 30 vimohatimirodreka-luptavijJAnacakSuSAM / pradadatyAmumagadaM kiM no nopakRtaM tvayA // 172 // ahaM zakro'smi deveMdraH saudharmasvarganAyakaH / tvanaMdanaguNAkRSTa ihAyAto'smi pAvane // 173 / / mAtastato'nujAnIhi na bhetavyaM manAgapi / tvatsutasya kariSyAmo janmakalyANakotsavaM // 174 / / ityuditvA prabhormAtu-rdatte'vasvApinIM hariH / pArzve ca sthApayatyasyAH kRtvA pratikRtiM prabhoH // 175 // kenacihuSTadevena hatanidreha mA sma bhuut| iyaM putramanAlokya piMjaletyayamudyamaH // 176 // yadvA parijanastasyA jAtamAtraM tadaMgajaM / anAlokya viSAdaM mA yAsIdityayamudyamaH // 177 // tatazcAha~tamAdatte paMcamUrtiH surezvaraH / mUtyaikayA dhautapUta-dhUpite karasaMpuTe // 178 / / moharUpa timiranA udrakathI jenA vijJAnarUpI cakSuo lupta thayA che, tevA jIvone auSadharUpa A paramAtmAne ApatA tame zuM upakAra karyo nathI ? 172. huM zakra nAmano deveMdra chuM. saudharma svargano svAmI chuM. tamArA putranA guNathI AkarSita thaIne, he pavitra mAtA ! huM ahIM Avyo chuM. 173. he mAtA ! tame AjJA Apo. tamAre jarA paNa bIvuM nahIM. tamArA putranA janmakalyANaka saMbaMdhI utsava karIzuM." 174. A pramANe kahIne, prabhunI mAtAne avasthApinI nidrA daIne Idra mAtAnI pAse prabhunuM pratibiMba karIne mUke. 175. koI duSTa deva nidrA harI le ane mAtA potAnI pAse putrane na jovAthI AkuLavyAkuLa na thAya te mATe A udyama che. 176. athavA tenA parijanamAMthI koI tyAM Ave ane taratanA janmelA bALakane tyAM na jue tethI viSAda pAmI jAya, tema na bane teTalA mATe A udyama che. 177. tyArapachI Idra pAMca rUpa karIne, eka rUpa vaDe jaLavaDe dhoIne pavitra karelA, tema ja dhUpita karelA karasaMpuTamAM prabhune grahaNa kare. 178. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Indra mahArAjAnuM merUparvata upara gamana 281 ekayA chatramAdhatte dhatte dvAbhyAM ca cAmarau / paMcamyA vajramAdAya puro gacchati bhRtyavat // 179 / / tatpAlakavimAnaM ca riktamevAnugacchati / svAminaH pAdacAritvAnnRpAnugagajAdivat // 180 // tu: parivRtto vaiH sAnaMdraH sa puraMdrava: | yayau maMdaramaulisthe kAnane pAMDukAhvaye // 18 // evaM ca - jJAtArhajjanmanezAna-svAminA zUlapANinA / AdiSTaH pUrvavatpatti-praSTho'laghuparAkramaH // 182 / / so'pi ghaMTAM mahAghoSAM vAdayatyanvitAhvayAM / udghoSaNAM ca kurute jinajanmotsavocitAM // 183 / / vimAnaM puSpakaM nAma puSpakAmarasajjitaM / AruhyottaralokArddha-patirgacchati zakravat // 184 // dAkSiNAtyena niryANa-mArgeNottIrya satvaraM / naMdIzvare ratikara-girAvIzAnadiggate // 185 // eka rUpavaDe pAchaLa chatra dhAraNa kare, be rUpavaDe be bAju rahI cAmara vIMje ane pAMcamAM rUpavaDe hAthamAM vaja dhAraNa karIne sevakanI jema AgaLa cAle. 179. svAmI eTale Idra page cAlatA hovAthI tenuM pAlaka vimAna khAlI ja tenI pAchaLa cAle, te page cAlatA rAjAnI pAchaLa tenA gajAdi khAlI cAlatA hoya tevuM lAge. 180. tuSTamAna evA devothI parivRta evA Idra AnaMda sahita meruparvatapara rahelA pAMDuka nAmanA vanamAM jAya. 181. e ja pramANe AsanakaMpathI prabhunA janmane jANIne zUlapANi evA IzAnaMdra paNa sIdharmedranI jema potAnA pAyadaLa senAnA nAyaka alaghuparAkrama nAmanA senApatine AjJA kare. 182. te paNa sArthaka nAmavALI mahAghoSA ghaMTA vagADe ane jinajanmotsavane ucita udghoSaNA kare. 183. pachI puSpaka nAmano deva puSpaka nAmanuM vimAna sajja kare. eTale temAM besIne uttarArdhanA adhipati IzAnaMdra parivAra sAthe zakeMdranI jema cAle. 184. te dakSiNa bAjunA nIkaLavAnA mArge nIkaLI, nIce utarI jhaDapathI naMdIzvaradvIpamAM AvI, IzAna Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 kAlaloka-sarga 30 saMkSipya puSpakaM svarNa-mahIdharamupAgataH / zakravatpraNipatyAnu-zIlati trijagadguruM // 186 // evaM zeSA api same devarAjA jinezvaraM / / sabhakti maMdaramupAgamya samyagupAsate // 187 // daza vaimAnikA iMdrA bhavanezAzca viMzatiH / dvAtriMzaddhyaMtareMdrA dvau sUryAMcaMdramasAviti // 188 // saMkhyAtItAH samAyAMti yadyapyarkahimAMzavaH / vivakSyete tathApi dvAvatra jAtivyapekSayA // 189 // tathoktaM - zrImunidevasUrikRte zrIzAMticaritre jyotiSkanAyakau puSpa-daMtau saMkhyAtigAviti / hemAdrimAdriyaMte sma catuHSaSTiH surezvarAH // 190 // uttarAdhyayanaprAkRtavRttau kezigautamIyAdhyayane,AvazyakahAribhadyAM ca zrIRSabhadevajanmotsavAdhikAre, zrIsamavAyAMge dvAtriMze samavAye ca vyaMtarANAmiMdratvAvivakSayA dvAtriMzaddeveMdrA uktAH saMtati . koNanA ratikara parvata upara potAnA puSpaka vimAnane saMkSepe ane tarata ja meruparvata upara AvI, zakeMdranI jema trijagadgurUne namaskAra karI, sevA karavA lAge. 185-186. e pramANe bIjA sarva Indro paNa samakALe meruparvata upara Ave ane bhaktipUrvaka jinezvarane praNAma karI, samyagU prakAre sevA karavA lAge. 187. daza vaimAnika Idra, vIza bhavanapatinA Ida, batrIza vyaMtaronA Idra ane sUrya tathA caMdra (be jyotiSinA Idra) A pramANe kula 64 Idro Ave. 188. joke caMdra-sUrya to asaMkhyAtA Ave paraMtu ahIM jAtinI apekSAe ja be kahyA che. 189. te viSe zrImunidevasUrikRta zrI zAMticaritramAM kahyuM che ke- jyotiSkanA nAyaka asaMkhyAtA sUrya-caMdra maMdaragiripara Ave che, chatAM 64 Idro Ave che tema kahevAya che'. 190. zrIuttarAdhyayanasUtranI prAkRtavRttinA kezI gautamIya adhyayanamAM ane Avazyaka hAribhadrI TIkAmAM zrI RSabhadevanA janmotsavanA adhikAramAM tathA zrI samavAyAMganA batrIzamA samavAyamAM, vyaMtaronA IdrapaNAnI avivakSA karIne batrIza ja Idro Ave ema kahyuM che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 devalokanI ghaMTAo tathA vimAnonA nAma sarvepyAgacchaMti meruparvataM saparicchadAH / vizeSo yo'tra ghaMTAdinAmnAM so'tha nirUpyate // 19 // tRtIye paMcame svarge saptame dazame'pi ca / / ghaMTA sughoSAtha hari-naigameSI padAtirAT // 192 / / niryANamArgacodIcyo girI ratikaro'pi ca / bhavedvimAnasaMkSepa-sthAnaM saudharmarAjavat // 193 // turye SaSThe'STame'tha dvAdaze svarge biDaujasA / / ghaMTApattIzanAmAdi pUrvoktaM zUlapANivat // 194 // pAlakaH 1 puSpakaH 2 sauma-nasaH 3 zrIvatsasaMjJakaH 4 / naMdyAvarttaH 5 kAmagama-6 stathA prItigamo'pi 7 ca // 195 / / manoramazca 8 vimalaH 9 sarvatobhadra 10 ityamI / kramAddazAnAmiMdrANAM proktA yAnavimAnakAH // 196 // tattannAmnA tadadhyakSAH proktA devA api zrute / sAmAnikAdayastveSAM vijJeyAH kSetralokataH // 197 // A badhA Idro parivAra sahita meruparvata para Ave che. emAM ghaMTAnAM nAmo vigeremAM pheraphAra che te kahIe chIe. 191. trIjA, pAMcamA, sAtamA ne dazamA devalokamAM sughoSA ghaMTA ane pAyadaLano senApati harinaigamelI che. 192. nIkaLavAno mArga uttara dizAmAM ane ratikara parvata ja saudharmedranI jema vimAnane saMkSepavAnuM sthAna che. 193. cothA, chaThThA, AThamA ne bAramA svargamAM IdronI ghaMTAnuM ne pAyadaLanA senApatinuM nAma vigere prathama kahelA IzAnaMdra pramANe che. 194. pAlaka, puSpaka, saumanasa, zrIvatsa, naMdyAvarta, kAmagama, prItigama, manorama, vimaLa ne sarvatobhadra e daza anukrame daza IdronA vimAnanAM nAmo che. 195-19s. tema ja te te nAmanA tenA adhyakSa devo paNa zAstramAM kahyA che. tenA sAmAnika vigere devonI saMkhyA kSetralokathI jANavI. 197. have bhavanapati mATe kahe che-camareMdranI ghaMTA oghasvarA nAmanI che. padAti nAyaka tuma nAmano Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 kAlaloka-sarga 30 bhavatyoghasvarA ghaMTA drumaH pAdAtyanAyakaH / vimAnaM camareMdrasya pAlakArddhapramANayuk // 198 // yojanAnAM zatAn paMco-tuMga iMdradhvajo'sya ca / zeSamuktasvarUpaM tu zakravatparibhAvyatAM // 199 // balIMdrasyApi vijJeyaM sarvaM camaravatparaM / / ghaMTA mahaughasvarA syAt-pAdAtyezo mahAdrumaH // 20 // na syuryAnavimAnopa-kalpino'dhikRtAH surAH / bhavanavyaMtarajyoti-kANAM kiMtvAbhiyogikAH // 201 // zeSANAM dAkSiNAtyAnAM bhadrasenaH padAtirAT / udIcyAnAM ca vijJeyaH pattIzo dakSasaMjJakaH // 202 // vimAnaM cArddhamAnaM syAccamareMdravimAnataH / iMdradhvajazca sarveSAM taddhvajArddhamito mataH // 203 / / tathA meghasvarA 1 haMsa-svarA 2 krauMcasvarApi 3 ca / maMjusvarA 4 maMjughoSA 5 susvarA 6 madhurasvarA 7 // 204 // naMdisvarA 8 naMdighoSA 9 ghaMTAsaMjJAH kramAdimAH / nAgAdiSu nikAyeSu deveMdrANAM nirUpitAH // 205 // che ane tenuM vimAna, pAlaka vimAnathI ardha pramANavALuM che. 198. teno Idradhvaja pAMcaso yojana UMco hoya che. bAkInuM svarUpa zakrendra pramANe jANavuM. 199. balIndranuM paNa badhuM camareMdra pramANe jANavuM, paraMtu ghaMTA mahoghasvarA nAmanI ane padAtinAyaka bhAdruma nAme, 21vo. 200. bAkInA bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSkone vimAnanA racanArA khAsa devo nathI, paNa tenA Abhiyogika devo ja te kArya kare che. 201. bAkInA dakSiNa bAjunA nava Idrono padAtisvAmI bhadrasena nAmano che ane uttara bAjunA nava Idrono padAtisvAmI dakSa nAmano che. 202. A nava IdronuM vimAna, amareMdranA vimAnathI ardhapramANavALuM hoya che, ane sarvano Idradhvaja paNa temanI dhvajAthI ardhapramANavALo hoya che. 203. - nAgakumArAdi nava nikAyanA deveMdronI ghaMTAnA nAma anukrame meghasvarA 1, haMsasvarA 2, kaucasvarA 3, bhNs12|4, ghoSA 5, susv2|| 5, mdhu2212|7, svi2|| 8 2bhane nahiyoSA 8,cha. 204-205. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyotiSanI ghaMTAnA nAma tathA janmAbhiSekanI taiyArI 285 yAmyAnAM vyaMtareMdrANAM ghaMTA maMjusvarAbhidhA / udIcyAnAM ca sarveSAM maMjughoSAbhidhA bhavet // 206 // sahasrayojanavyAsA-yAmaM yAnavimAnakaM / teSAM zataM sapAdaM ca yojanAnyucchrito dhvajaH // 207 / / jyotiSkeSu ca caMdrANAM ghaMTA syAtsusvarAbhidhA / tathA susvaranirghoSA bhAsvatAM zeSamuktavat // 208 // ghaMTAvAdanameteSAM prAgvadudghoSaNAdi ca / prAptAnuziSTayastuSTA vidadhatyAbhiyogikAH // 209 // vajrapANiH parivRto devairevaM catarvidhaiH / / maMdarAcalamaulisthe kAnane pAMDakAhvaye // 210 // abhiSekazilAyAM ca tasmin siMhAsanottame / nidhAyAha~tamutsaMge tuSTacitto niSIdati // 21 // tatazcAcyutadeveMdro vadati svAbhiyogikAn / / arhajjanmAbhiSekAhI~ sAmagrI sajjayaMtu bhoH // 212 // sauvarNAn rAjatAn ratnAn svarNaratnamayAnapi / rUpyaratnamayAn rUpya-raijAn rairUpyaratnajAn // 213 // dakSiNa bAjunA vyaMtareMdronI ghaMTA maMjusvarA nAmanI ane uttara bAjunA IdronI maMjughoSA nAmanI DelI. cha. 206. eka hajAra yojana lAMbu pahoLuM ane savAso yojana UMcuM temanuM yAnavimAna hoya che ane Idradhvaja 125 yojana UMco hoya che. 207. jyotiSkamAM caMdranI ghaMTA suravarA nAmanI ane sUryanI susvaranirdoSA nAmanI hoya che. bIjuM prathama pramANe tuj. 208. ghaMTA vagADavAnuM ane udghoSaNAdi karavAnuM temanuM kArya Idra pAsethI AjJA pAmIne tuSTamAna thayelA temanA Abhiyogika devo kare che. 209. A pramANe cAre prakAranA devothI parivRta saudharmedra maMdarAcalanA zikhara para rahelA pAMDuka nAmanA vanamAM AvI, tyAM rahelI abhiSeka zilAnI upara rahelA uttama siMhAsana upara khoLAmAM prabhune laIne, prasanna yitte. ase che. 210-211. te vakhate acyataMdra potAnA abhiyogika devone AjJA kare ke- he devo ! arihaMtanA janmAbhiSekane yogya sarva sAmagrI taiyAra 42. 212. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 chAtalo-sarga 30 mRtsnAmayAMzca pratyekaM sahasramaSTakAdhikaM / evaM caMgeryAtmadarza-sthAlapAtrIkaraMDakAn // 214 / / siMhAsanacchatratAla-vRMtatailasamudgakAn / cAmarAdIn vikurvaMti te'STAdhikasahasrakAn // 215 // tribhirvizeSakaM / kRtrimAkRtrimAn kuMbhA-dInAdAyAbhiyogikAH / kSIrodAdipayodhInAM gaMgAdisaritAmapi // 216 // tIrthAnAM mAgadhAdInAM hRdAnAmapi bhUyasAM / pavitramudakaM mRtsnA vividhAnyaMbujAni ca // 217 // tathA himavadAdibhyo giribhyaH sakalartujAn / naMdanAdivanebhyazca puSpaughAn vividhAn zubhAn // 218 // gozIrSacaMdanAgurvA-dikAn gaMdhAnanekazaH / kaSAyAMzcAmalakAdIn siddhArthAn vividhauSadhIH // 219 / / gRhItvAgatya saMbhUya DhaukayaMtyakhilaM ca tat / svasvAmine'cyuteMdrAya vinayena praNamya te // 220 // paMcabhiH kulakaM / eTale te devo sonAnA, rUpAnA, ratnanA, svarNanA ne ratnanA, rUpA ne ratnanA, sonAnA ane rUpAnA, sonA, rUpA ne ratnanA tathA mRttikAnA ema ATha jAtanA pratyeka eka hajAra ne ATha kaLazo, te 4 prabhArI yaMgerI, mAza, thANa, pAtrI (240ii) 52.141, siMhAsana, chatra, paMtha, tevanA 1431 tathA yAmA 59 // 1008-1008 vidu. 213-215. pachI kRtrima ane akRtrima evA kaLazo vigerene laIne Abhiyogika devo zIrodadhi vigere samudronA, gaMgAdi nadIonA, mAgadhAdi tIrthonA ane padmAdi aneka drahonA pavitra pANI temAM grahaNa kare, tema ja tIrthonI mRttikA, vividha prakAranA kamaLo, himavatAdi parvato parathI ane naMdanAdi vanomAMthI sarva RtuonA vividha prakAranA zubha puSpono samUha grahaNa kare. tema ja gozISacaMdana, agaru vigere aneka prakAranA sugaMdhI padArtho, AmaLA vigere kaSAyelA padArtho, siddhArtha (sarasava) tathA sarva prakAranI auSadhio grahaNa kare ane te badhuM laIne meruparvatapara AvI potAnA svAmI ayyadrane vinayapUrvaka praNAma karIne badhuM rajU kare che. 21-220. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 indro dvArA paramAtmAno janmAbhiSeka tato'cyutasurendrastaiH kalazaizcaMdanArcitaiH / puSpamrakzobhitagalaiH padmotpalapidhAnakaiH // 221 / / sarvAgreNa catuHSaSTyAdhikaiH kila sahanakaiH / aSTabhirbhavapAthodhi-pArAya svIkRtairiva // 222 / / sAmAnikAdini:zeSa-parivArasamanvitaH / prAguktodakapuSpAdyai-raha~tamabhiSiMcati // 223 // tribhirvizeSakaM / acyuteMdrAbhiSeke'smi-trIzAneMdrAdayaH pare / akdamA niSevaMte vividhAyudhapANayaH // 224 // cAmarAMzcAlayaMtyeke kecicchatrANi bibhrati / kecidbhUpAnutkSipaMti pare nRtyAni kurvate // 225 / / vAdayaMte'tha vAdyAni kecid gAyaMti kecana / kecid garjati varSati kecittanvaMti vidyutaH // 226 / / puSpAbharaNavastrANAM vRSTiM kurvaMti kecana / bAlavismayadAzceSTAH kecitkuryuH prabhoH puraH // 227 // abhiSicyaivamaha~taM natvA kRtajayadhvaniH / gaMdhakASAyikeNAMgaM rUkSayatyacyutezvaraH // 228 // pachI acyateMdra caMdanAcita, puSpamALA vaDe zobhatA kaMThavALA ane padmakamaLa DhAMkelA evA 8044 kaLazo bhavodadhino pAra pAmavA mATe ja hoya tema grahaNa karIne sAmAnikAdi devonA parivAra sAthe, upara kahelA jaLa ane puSpAdivaDe prabhune abhiSeka kare. 221-223. azrutaMdranA abhiSeka vakhate IzAnaMdrAdi bIjA devo vividha prakAranA Ayudho hAthamAM laIne prabhunI sevAma um|| 23. 224. keTalAka cAmara vaje, keTalAka chatra dharAve, keTalAka dhUpa kare, keTalAka nRtya kare, keTalAka vAjiMtra vagADe, keTalAka gAyana kare, keTalAka gAje, keTalAka varase, keTalAka vIjaLInA camakArA kare, keTalAka puSpa, AbharaNa ane vastronI vRSTi kare, ane keTalAka prabhu pAse, bALakone vismaya pamADe evI yeSTAmo 43. 225-227. ayyadra upara kahyA pramANe prabhune abhisiMcana karI, jayadhvanipUrvaka namaskAra karI gaMdhakaSAyI vastravaDe prabhunA aMgane koruM kare. 228. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 kAlaloka-sarga 30 tato'laMkArasaMbhAra-bhAsuraM svardumopamaM / prabhuM vidhAya purato darzayennRtyakauzalaM // 229 / / Alikhya maMgalAnyaSTau DhaukayetpurataH prabhoH / vitatya puSpaprakara-mukSipe pamuttamaM // 230 // tato vRttazatenASTA-dhikenArthaguNaspRzA / stutvA kRtAMjalibUte bhUyaH stutipadAvalI // 231 // sA caivaM zrI jaMbUdvIpaprajJaptisUtre Namotyu te siddha buddha NIraya samaNa samAhia samatta samajogi sallagattaNa Nibbhaya NIrAgadosa Nimmama NissaMga NIsalla mANamUraNa guNarayaNa sIlasAgaramaNaMtamappameya bhaviyadhammavaracAuraMtacakkavaTTI Namotthu te' ityAdi / evaM samApitAzeSa-janmasnAtravidhiH prabhoH / nAtidUrAMtikastho'sau vinayena niSevate // 232 // triSaSTirapi deveMdrAH saudharmeMdravivarjitAH / abhiSicaMtyanenaiva vidhinAnukrameNa ca // 233 // pachI alaMkAranA samUhathI zobhatA evA prabhune kalpavRkSa jevA banAvIne prabhunI pAse potAnuM nRtyakauzala batAve. 229. prabhunI pAse aSTa maMgalika Alekhe, puSpanA DhagalA vistArI puSpano pagara kare ane uttama dhUpa ukheve. 230. tyArapachI eka so ATha viziSTa artha ane guNavALA zlokothI prabhunI stuti karIne hAtha joDIne stutinAM padonI zreNi bole che. 231. te saMbaMdhI jaMbUdvIpaprajJaptisUtramAM A pramANe kahyuM che. te siddha, buddha, karmaja rahita, zramaNa, samAdhimAna, kAryane samApti karanAra, sarvayogano nAza karanAra, bhaya rahita, rAga dveSa rahita, mamatA rahita, saMga rahita, zalya rahita, mAnano nAza karanAra, guNomAM ratna samAna, zIlanA sAgara, aMta rahita, prameya rahita, suMdara evA dharmamAM zreSTha cAturaMta cakravartI evA tamane namaskAra thAo. ItyAdi. azrutaMdra A pramANe janmasnAtra vidhi samApta karIne, prabhuthI atidUra nahIM tema ati najIka nahIM, e rIte UbhA rahI vinayapUrvaka sevA kare. 232. e rIte saudharmedra sivAya 63 Idro azrutaMdra karela vidhi pramANe janmAbhiSekane lagato sarva vidhi kare. 233. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saudharmendra dvArA janmAbhiSeka tathA pAchA jina janmagRhe tatazcezAna devedra : paMca mUrtIrvikurvati / jinaM dhRtvaikayotsaMge zakrasthAne niSIdati // 234 // ekayA chatramAdhatte dhatte dvAbhyAM ca cAmarau / ekayA purataH zUlaM dhRtvA tiSThati bhRtyavat // 235 // atha saudharmarAjo'pi sAmagrImakhilAmapi / prAgvadvidhAya kurute vizeSaM caikamadbhutaM // 236 // kRtvA catvAri zuklokSa- svarUpANi caturdizaM / teSAM zRMgASTakAnnIra-dhArAbhirgaganAvadhi // 237 // Urdhvamutpatya saMbhUya pataMtIbhi: prabhUpari / chatrAkAraM vibhratIbhirjinaM zakro'bhiSiMcati // 238 // . sa evaM vihitAzeSa - janmasnAtravidhistataH / prAgvadarhaMtamAdAya paMcamUrttirnivarttate // 239 // yuktazcaturvidhairdevaiH kRtaprauDhamahotsavaiH / jinaM janmagRhe nItvA sthApayenmAturaMtike // 240 // pachI IzAneMdra pAMca rUpa vikurve, temAMnA eka rUpe prabhune khoLAmAM laIne zakeMdrane ThekANe siMhAsana52 bese, eka rUpe chatra dhAraNa kare, be rUpe, be bAju cAmara vIMje, eka rUpe prabhunI AgaLa phUla hAthamAM dhAraNa karIne sevakanI jema UbhA rahe. 234-235. 288 pachI saudharmarAja paNa sarva sAmagrI pUrvanI jema ekatra karIne eka adbhuta vizeSakArya kare. 236. cAra ujjvaLa vRSabhanA rUpa karI, prabhunI pharatA cAre dizAe rahI tenA ATha zRMganI dhArA AkAzamAM UMce uDIne bheLI thaI prabhunI upara chatrAkArane dhAraNa karatI paDe te rIte zakrendra prabhuno aliSe 12. 237-238. A pramANe zakeMdra badho janmanAtravidhi acyutaMtre karyo hato tema karIne, pachI pAMca rUpa karIne prathamanI jema prabhune grahaNa karI, pAchA phare ane cAre prakAranA devothI karAtA moTA mahotsavapUrvaka jinezvaranA janmagRhamAM AvIne, prabhune mAtAnI pAse mUke. 239-240, Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 kAlaloka-sarga 30 hRtvAvasvApinI mAtuH pratibiMbaM prabhozca tat / nyasyatyucchIrSake kSauma-yugmaM kuMDalayugmayuk // 241 // vicitraratnamAlAbhiH kRtaM zrIdAmagaMDakaM / laMbayatyaha~dulloce sphurajjhuMbanakAkRti // 242 // uttAnazAyinastacca pazyaMtaH paramezvarAH / ramaMte vikasannetrA anuttarasurA iva // 243 / / svAmyaMguSThe kSudhaH zAMtyai sthApayatyamRtaM hariH / mukhe yatkSepato'haMta-stRpyaMtyastanyapA api // 244 // tataH zakrAjJayA zrIdA-jJApitA muMbhakAmarAH / koTIbhatriMzataM svarNa-hiraNyAnAM jinAlaye // 245 // nidadhatyanyadapyevaM bhUribhadrAsanAdikaM / udghoSaNAM tataH zakraH kArayatyAbhiyogikaiH // 246 // kurvaMti bhagavajjanma-nagaryAM te'pi harSitAH / viSvatrikacatuSkAdau bADhamudghoSaNAmiti // 247 // pachI mAtAnI avasvApinI nidrA ane prabhunuM pratibiMba harI laI temanA ozIke vastrayugma ane kuMDaLayugma sthApana kare. 241. ane arihaMtanA uparanA bhAgamAM ullocamAM vicitra ratnamALAvaDe banAvela tejasvI jhummaranI AkRtivALo zrIdAmagaMDaka-puSpano daDo laTakAve. ra42. te daDAne joI cattA sutelA evA prabhu vikasita netravALA thaIne anuttara vimAnanA devonI jema rame. 243. pachI zakeMdra sudhAnI zAMti mATe prabhunA aMguThAmAM amRtano saMcAra kare, ke je aMguThAne mukhamAM rAkhavAthI stanapAna nahIM karanArA evA prabhu paNa tRpti pAme. 244. tyArapachI cakranI AjJAthI kubera, jaibhaka devo dvArA batrIza kroDa svarNa ne hiraNyanI vRSTi prabhunA gharamAM kare. ra4pa. bIjA aneka bhadrAsano vigere paNa sthApana kare. pachI zakra potAnA abhiyogika devo pAse udghoSaNA karAve. 246. te devo paNa khuza thaIne bhagavaMtanI janmanagarImAM cArebAju trika, catuSka vigere sthAnomAM A pramANe udyoSaNA kare. 247. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 naMdIzvaradvIpa upara aSTAddhikotsava tathA rAjAne putra janmanI vadhAmaNI bho bhozcaturvidhA devAH zRNvaMtu vacanaM hareH / yaH prabhoH prabhumAturvA virUpaM ciMtayiSyati // 248 // Aryakasya maMjarIvat mUrddhA tasya sphuTiSyati / ArAdhyena virodho hi nacirAdeva nAzayet // 249 // tatazcaturvidhA devA iMdrAH zakrAdayo'khilAH / gatvA naMdIzvaradvIpe kuryuraSTAhnikotsavaM // 250 // yadA ca yugapajjanma yAvatAmarhatAM bhavet / tadA tAvaMti rUpANi kRtvoktaM sakalaM vidhiM // 25 // kurvati dikkumAryAdyAH sarve'rhadbhaktinirbharAH / mana:saMkalpasiddhInAM kimazakyaM hi nAkinAM // 252 // vijJAtasutajanmArha-tpitAtha nagaraM nijaM / kArayedbahiraMtazca dUritAzeSakazmalaM // 253 / / sugaMdhijalasaMsiktA-paNavIthyAdibhUmikaM / tathA trikacatuSkAdau liptaM puSpAdyalaMkRtaM // 254 // sthAne sthAne dahyamAna-kAkatuMDAdidhUpitaM / alaMkRtAzeSagehaM toraNasvastikAdibhiH // 255 / / ke-"he cAre prakAranA devo ! IdranuM A vacana sAMbhaLo ke-je koI prabhunuM ke prabhunI mAtAnuM virUpa ciMtavaze tenuM mastaka AryakamaMjarIthI jema phUTI jaze, kemake ArAdhyajano sAtheno virodha thoDA ma n|3re 4 che'. 248-248. tyArapachI cAre prakAranA devo ane zakrAdi badhA Idro naMdIzvaradvIpa upara jaIne aSTAlikotsava 42. 250. jyAre, jeTalA prabhuno samakALe janma thAya, tyAre teTalA rUpo karIne upara kahyA pramANe sarva vidhi arihaMtanI bhaktimAM nirbhara evI dikumArIo vigere sarva devo kare. "mananA saMkalpavaDe ja bhanI siddhi thAya che mevA hevonuM zuM zasya che ?' 251-252. putranA janmanI hakIkta arihaMtanA pitAe prAta:kALe jANIne tarata potAnuM AkhuM nagara aMdara ane bahArathI sApha karAve. 253. dukAnanI zreNIvALA mArgo jaLa vaDe siMcAve tathA trika, catuSkAdika lIMpavApUrvaka puSpovaDe alaMkRta 42|ve. 254. sthAne sthAne kRSNAguru Adino sugaMdhI dhUpa karAve. badhA gharo toraNa svastikAdi vaDe alaMkRta Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 kAlaloka-sarga 30 dhvajairnAnAvidhairvastrai-virAjanikhilApaNaM / pade pade bhavadgIta-naTanartakakautakaM // 256 // kvacidbhavanmallayuddhaM kvacidArabdharAsakaM / kvacidvidUSakavyAsa-kalAvismitamAnavaM // 257 / / varatrAkrIDibhiH kIrNaM vyAptaM vaMzAnakhelakaiH / kathakaizca kathAvIthI-vyAkSiptamanujavrajaM // 258 / / niraMtaraM vAdyamAna-bhaMbhAbherImRdaMgakaM / jhallarIveNuvINAdi-vAdyaiH zabdamayIkRtaM // 259 // riktakArAgRhaM muktai-staskaradviDpAdibhiH // RNAni dattvA lokAnAM ni:zeSamanRNIkRtaM // 260 // vivRddhamAnonmAnAdi-sAnaMdanikhilaprajaM / udgIyamAnadhavala-maMgalaM pratimaMdiraM // 26 // pratISTeSTAnIyamAna-ratnAdyutsavaDhaukanaM / nAnAsatkArasaMtuSTa-jJAtisvajanabAMdhavaM // 262 // karAve. badhI dukAno vividha prakAranI dhvajAo tathA vastrovaDe zobhAve. sthAne sthAne gIta-vAjiMtra ane nATako vigere kautukanA sAdhano karAve. ra55-256. koI jagyAe mallayuddha, koI jagyAe rAsaDA levAnuM ane koI jagyAe vidUSakonI ane vyAsanI kaLA vigere pragaTa karAvIne loko kautuka tema ja AnaMda meLave tevI goThavaNa kare. 257. sthAne sthAne vAMsanA agrabhAga upara tathA doraDA upara nRtya karanArA naTothI vyApta kare, kathAonI zreNithI manuSyonA samUhane tanmaya kare evA kathA karanArA vyAsone besADe. 258. satata vAgatI evI bhaMbhA, bherI, mRdaMga, jhallarI, veNuM, vINAdi vAjiMtro vaDe AkhuM nagara zabdamaya kare. 259. taskarAdi tema ja zatru rAjA Adi sarvane choDI daIne kArAgRha (kedakhAnuM) khAlI kare. lokonuM RNa (devuM) ApI daIne sarva prajAne anRNI kare. 260. mAnonnAnAdimAM vadhAro karIne sarva prajAne AnaMda pamADe. dareka gharamAM dhavaLamaMgaLa gAvAnuM zarU thaI jAya. 261. | uttama ISTajanonA lAvelA ratnAdinI prabhunA pitA pAse bheTa mUkavAmAM Ave. potAnI jJAtivALA temaja svajana bAMdhavone vividha prakAranA satkArathI saMtuSTa kare. 262. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 prabhunA mAtA-pitA dvArA prabhunA janma aMgeno AcAra anekaiH svarNarajata-ratnAMbaravibhUSaNaiH / anargalaM dIyamAnaiH pUritArthimanorathaM // 263 // Adita ekAdazabhiH kulakaM / atucchotsavasacchAye-SvahassvekAdazasviti / atikrAMteSvathAmaMtrya svajanAn bhojanAdibhiH // 264 // saMtoSyAtho tatsamakSaM guNasvapnAdyapekSayA / ahaMtAM sthApayennAma pitA bhadraMkarAkSaraM // 265 // pAlyamAnAzca varddhate dhAtrIbhiste'tha paMcabhiH / aMkAdaMkaM saMcaraMtaH saha pitrormanorathaiH // 266 / / kalAhetoranArAddha-kalAcAryAntikA api / svata evAttasakala-kalA: saMpUrNacaMdravat // 267 // vidyAnAM pArazcAno vinAbhyAsaM vacasvinaH / bAlye'pi dakSasthavirA iva probuddhabuddhayaH / / 268 // prAcyAdbhavAdanugataiH snehavazyairivottamaiH / matizrutAvadhijJAnaramAtyairiva sevitAH // 269 // aneka prakAranA svarNa, rajata ane ratnonA anargala AbhUSaNo ApIne arthIjanonA manorathone pUrNa kare. 263. A pramANe moTA utsavapUrvaka agyAra divasa pUrNa thayA bAda bArame divase potAnA svajanone AmaMtraNa karI, bhojanAdivaDe saMtuSTa karI, temanI samakSa guNa ne ane svapnAdinI apekSAe kalyANakArI akSaravALuM prabhunuM nAmasthApana temanA pitA kare. 264-265. ekabIjAnA khoLAmAM saMcaratA evA prabhu pAMca dhAva mAtAo vaDe pAlana karAtA mAtA pitAnA manoratha sAthe vRddhi pAme. 266. pachI kaLAgrahaNa karavA mATe kaLAcArya pAse mUkyA vinA ja svayameva saMpUrNa caMdranI jema samagra kaLAnA dhAraka thAya. 267. kahyuM che ke-'abhyAsa vinA ja vidyAnA pAragAmI' vacasvI (vAcALa) ane bAlyAvasthAmAM paNa dakSa evA vRddhanI jevA prauDha buddhivALA prabhu hoya." 268. snehathI vaza karelA uttama janonI jema pUrvabhavathI sAthe AvelA mati, zruta ne avadhijJAnarUpa amAtyovaDe sevita hoya. 269. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 kAlaloka-sarga 30 krIDAparAGmukhAH prAyo bAlaceSTAvivarjitAH / jagadutkRSTasauMdarya-bhAgyasaubhAgyazobhanAH // 270 // svajanAnAM janAnAM ca nayanAnaMdadAyinaH / priyaMkarAH priyAlApA: priyAzca dviSatAmapi // 27 // jiteMdriyAH sthirAtmAno yauvanodyotitA api / acalA acalA eva mahAvAtAhatA api // 272 // strIparigrahajayyAni cetprAkkarmANi jAnate / tadA vIvAhamapyaMgIkurvate te yathAvidhi // 273 / / sataH pANigRhItIbhirviSayAnapi bhuMjate / kSeptuM karmANi yannIco-pAyenApi ripuM jayet // 274 / / bahI rAgaM darzayaMto'pyaMtaH zuddhAH pravAlavat / prApte'pi cakrabhRdrAjye na vyAsaktA bhavaMti te // 275 // pravrajyAvasaraM svasya te jJAnena vidaMtyatha / tasmiMzca samaye'bhyetya devA laukAMtikA api // 276 / / natvA vijJapayaMtyevaM jaya naMda jagadguro / trailokyasyopakArAya dharmatIrthaM pravarttaya // 277 / / prAyaH krIDAthI parAkSukha hoya, bALaceSTA rahita hoya ane jagatamAM utkRSTa evA sauMdarya, bhAgya bhane saubhAgyavaDe zobhita Doya. 270. svajana parivArane netrAnaMdanA ApanAra, priyaMkara, priyAlApI, dveSIjanone paNa priya lAge tevA yauvanavayamAM hovA chatAM paNa jiteMdriya ane sthira AtmAvALA hoya, kemake mahApavanathI haNAyelA parvato paNa acaLa ja hoya che. 271-232. lagnathI ja pUrvanuM bhogAvaLI karma kSaya thaze-teno jaya thaze ema jo teo jANe, to yathAvidhi vivAune 5 // svIre. 273. pANigrahaNa karelI strI sAthe karma khapAvavA mATe sAMsArika viSayone paNa seve, kAraNa ke nIca upAyavaDe paNa koI vakhate zatrune jItavA paDe che. 274. prabhu bahArathI rAga darzAve che chatAM paNa aMtarathI pravALanI jema zuddha hoya che. cakravartI-paNuM prApta thAya, to paNa temAM Asakta thatA nathI. 275. pachI yogyakALe potAnA jJAnathI pote pravrajyAno avasara jANe, te samaye lokAMtika devo paNa bhAvAne nm27||2 43rI vijJapti 43 3 - 3 4 3 ! tame 45 pAbho ! bhAnaMda pAbho ! 39] Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 prabhu pAse lokAMtikonuM Agamana ane vArSika dAna laukAMtikasvarUpaM tu kSetralokato jJeyaM / atra kalpasUtre zrIvIrajinAdhikAre prathamaM laukAMtikadevAgamanaM, tato vArSikadAnamiti kramo zyate, SaSThAMge tu zrImallijinAdhikAre pUrvaM sAMvatsarikadAnaM, tato laukAMtikadevAgamanamiti kramo dRzyate, zrIAvazyake tu zrIRSabhajinAdhikAre kalpasUtravat, zrImahAvIrAdhikAre tu SaSThAMgavattathA coktaM zrIjJAnasAgarasUribhiH svakRtAvacUrNI, Aha-RSabhAdhikAre saMbodhanottarakAlaM parityAgadvAramuktamiha tu kasmAdviparyayaH ? ucyate-na sarvArhatAmayaM niyamaH, yaduta saMbodhanottarakAlabhAvinI mahAdAnapravRttiriti / / tato dIkSAdinAdarvAg varSe zeSe jinezvarAH / dAnasya dharmeSvagryatvAdAnaM dadati vArSikaM // 278 / / koTimekAM suvarNAnAM lakSairaSTabhiranvitAM / AprAtarAzasamayA-nnityaM dadati tIrthapAH // 279 / / pure trikacatuSkAdau kArayeddhoSaNAmiti / / IpsitaM yasya yadvastra-vibhUSAvAhanAdikaM // 280 // lokanA upakArane mATe dharmatIrtha pravartAvo." 276-277. lokAMtikonuM svarUpa kSetralokathI jANavuM. zrIkalpasUtramAM zrIvIrajinanA adhikAramAM prathama lokAMtika devonuM Agamana thAya ane pachI vArSikadAna Ape evo krama dekhAya che, paNa chaThThA zrIjJAtAdharmakathAMgamAM zrImallijinanA adhikAramAM prathama vArSikadAna ane pachI lokAMtikanuM Agamana-evo krama dekhAya che, tathA zrI AvazyakamAM zrI RSabhajinAdhikAramAM kalpasUtranI jema ja kahela che ane zrImahAvIrAdhikAramAM chaThThA aMga pramANe kahela che. te viSe zrIjJAnasAgarasUrie potAnI karelI avacUrNimAM kahyuM che ke - prazna :- RSabhAdhikAramAM lokAMtikanA saMbodhana pachI vArSikadAna kahela che ane ahIM tethI viparyaya kahela che tenuM zuM kAraNa ? uttara :- "sarva arihaMtamAM saMbodhana uttarakALe ja mahAdAnanI pravRtti hoya evo niyama nathI.' dIkSAdivasanI agAu eka varSa bAkI rahe, tyAre jinezvaro cAra prakAranA dharmamAM dAnadharma prathama hovAthI vArSikadAna Ape che. 278. sUryodayathI AraMbhIne prAtaHkALanA bhojana samaya sudhI (be prahara) dararoja eka kroDa ne ATha lAkha sonaiyAnuM dAna tIrthakara Ape che. 279. nagaranA trika catuSka vigere sthAnomAM A pramANe ughoSaNA karAvavAmAM Ave che ke-jene je vastra, AbhUSaNa, vAhanAdinI IcchA hoya te yathecchapaNe prabhu pAse AvIne niHzaMkapaNe grahaNa karo." Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 taccaivaM - tadyathecchamihAgatya sa gRhaNAtvavizaMkitaH / sarvAzAH pUrayatyevaM dAnaiH kIrtyA ca tIrthakRt // 2821|| dharmaprabhAvanAbuddhyA lokAnAM cAnukaMpayA / jinA dadati taddAnaM na tu kIrtyAdikAMkSiNaH // 282 // dAnaM yathA yathA dadhuH svApateyaM tathA tathA / zakravaizramaNAdiSTA devAH piprati jRMbhakAH // 283 // trINi koTizatAnyaSTAzItizcopari koTayaH / lakSANyazItiH svarNAnAM dadyurvarSeNa tIrthapAH // 284 // etAvadvArSike dAne jRMbhakAmaraDhaukitaM / jinezvarANAM sarveSAM niyataM parikIrttitaM // 285 // dAtuM yadAbdikaM dAna - madhyavasyati tIrthapAH / tadAsanaprakaMpena jAnAtyavadhinA hariH // 286 // jItamevedamasmAkaM trikAlodbhavavajriNAM / vArSikAya dAnAya pravrajyAvasare'rhatAM // 287 // DhaukanIyaM svApateyaM svarNakoTIzatAstrayaH | aSTAzIti: koTayazcAzItilakSasamanvitAH // 288 // e pramANe prabhu dAnavaDe sarvanI AzA (IcchA) pUrNa kare che ane kIrtivaDe sarva dizAone pUrNa kare che. 280-281. kAlaloka-sarga 30 dharmanI prabhAvanA thavAnI buddhithI, temaja lokoparanI anukaMpAthI jinezvaro dAna Ape che, kIrtyAdinI AkAMkSAthI ApatA nathI. 282. prabhu jema jema dAna Ape che, tema tema zakranA lokapALa vaizramaNanI AjJAthI bhRbhako te dravya pUre che. 283. eka varSamAM 388 kroDane eMzI lAkha sonaiyAnuM dAna tIrthaMkaro Ape che. 284. e badhuM vArSikadAna saMbaMdhI dravya zRMbhakadevo, prabhu pAse lAvelA hoya che, ane sarva jinezvaro mATe eTaluM dAna niyatapaNe kaheluM che. 285. te A pramANe 'jyAre tIrthaMkaro vArSikadAna ApavAnI IcchA kare che, tyAre AsanakaMpa vaDe avadhijJAnathI te hakIkata jANIne IMdra vicAre che. 286. ke 'traNa kALamAM thayelA evA amAro e AcAra che, ke pravrajyAvasare arihaMtone vArSikadAna mATe 388 kroDa ne eMzI lAkha sonaiyA jeTaluM dravya amAre pUruM pADavuM. 287-288. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArSikadAna tathA dIkSAnI taiyArI evaM nizcitya dhanada - mAjJApayati vajrabhRt / sa jRMbhakAmarAMste svaM nikSipaMti gRhe'rhatAM // 289 // anyadapyazvahastyAdi-bhUSAvastrAdi maMdirAt / yacchaMtyabhISTaM lokAnAM dAnavIrA jinezvarAH // 290 // mahAnasAnyanekAni kArayitvA svasevakaiH | dApayaMtyannapAnAdi dInAdInAmanargalaM // 299 // tathoktaM SaSThAMge 'tae NaM kuMbhae mihilAe rAyahANIe tattha tattha tahiM tahiM dese bahuIo mahANasasAlAo kArei' ityAdi mallyadhyayane / pitrAdeH svajanasyAtha prApyanujJAM kathaMcana / yasmin dine yataM te cAritrAya mahAzayAH // 292 // tasmin dine tannagaraM dhvajazreNyAdyalaMkRtaM / svajanAH kArayaMtyeSAM viSvak pUrvoktayA dizA // 293 // tasminnavasare prAva-tu:STi surezvara: | AyAMtyAsanakaMpena jJAtvA dIkSAkSaNaM prabhoH // 294 // 297 A pramANe nizcaya karIne saudharmendra kuberane AjJA kare ane te zRMbhaka devatAone AjJA kare ane teo ATaluM dravya jinezvaranA gharamAM lAve che. 289. eTalA dravya uparAMta bIjuM paNa hAthI, ghoDA, AbhUSaNo, vastro vigere potAnA mahelamAMthI dAnavIra evA jinezvaro lokone tenI IcchA pramANe Ape che. 290. potAnA sevako pAse aneka rasoDA zarU karAvIne dInajanone pUratA pramANamAM annapAnAdi paNa Ape che. 291. zrIjJAtAdharmakathAMgamAM kahyuM che ke 'tyArapachI kuMbharAjA mithilA rAjadhAnImAM tyAM tyAM--te te pradezamAM ghaNAM rasoDAM karAve che' ItyAdi zrImatsyadhyayanamAM. pachI mAtApitA vigere svajanonI koIpaNa rIte anujJA meLavIne e mahAzayo je divase cAritra levA mATe tatpara thAya, te divase te nagarane pUrve janmotsavamAM kahI gayA pramANe svajano dhvajazreNyAdivaDe alaMkRta kare. 292-293. te avasare AsanakaMpavaDe prabhuno dIkSA avasara jANIne cosaThe IMdro prathamanI jema tyAM Ave. 294. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 devAnAM samudAyenA-gacchatA tridivAttadA / dyAvAbhUmyormadhyamudya-koTyarkamiva dIpyate // 295 // kalazAste'STajAtIyAn pUjopakaraNAni ca / pRthak sahasramaSTAnAM kArayaMtyAbhiyogikaiH // 296 // iMdravatkalazAnaSTaprakArAn svajanA api / ziiima: jArataMtvayA-copApi ||217nA kalazAste manuSyANAM divyeSu kalazeSvatha / anupraviSTeSu bhRzaM zobhante divyazaktitaH // 298 // tataH surAhRtaistIrtha - nIrauSadhimRdAdibhiH / vAsavAH svajanAzcAptamabhiSiMcaMti sotsavaM // 299 // tadA darpaNabhRMgArA- dyalaMkRtakarAH surAH / iMdrAdyAH pariSevaMte proccAritajayAravAH ||300 // tatazca gaMdhakASAyyA rUkSitAMgo jagatprabhuH / yathAsthAnaM parihita - sarvAlaMkArabhAsuraH ||301 || te vakhate deva-devInA samudAya sahita svargamAMthI AvatAM pRthvI ane AkAzano madhyabhAga, udaya pAmelA kroDo sUrya jevo zobhI uThe. 295. kAlaloka-sarga 30 pachI IMdro Abhiyogika devo pAse pUrve kahyA pramANe AThe jAtinA 1008-1008 kaLazo ane pUjAnA anya upakaraNo vicAve. 296. svajano paNa IMdranI jema ATha prakAranA kaLazo temaja anya pUjAnA upakaraNo paNa zIlpI pAse taiyAra karAve. 297, te manuSyonA banAvelA kaLazomAM divya zaktithI divya kaLazo praveza karI jAya tethI te atyaMta zobhAvALA thaI jAya. 298. tyArapachI devoe lAvela tIrthajaLa, auSadhi ane mRttikAdivaDe prabhunA svajano ane IMdro pUjya evA prabhune utsavapUrvaka abhiSeka kare. 299. te vakhate IMdrAdika devo darpaNa, zRMgAra, cAmarAdivaDe hAthane zobhAvIne jaya jayakAra pUrvaka prabhunI sevA kare. 300. tyArapachI gaMdhakASAyI vastravaDe jagatprabhunA zarIrane luchI yathAsthAna dhAraNa karAvelA sarva alaMkArothI vibhUSita kare. pachI kalpavRkSanA puSponI mALA vaDe zobhatA kaMThavALA prabhu lakSamUlyavALuM, dazIvALuM Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zibikA tathA dIkSA mATe prayANanuM varNana 299 kalpadrumaprasUnasragvirAjigalakaMdalaH / lakSAghu sadazaM zvetaM paridhattembaraM varaM // 302 / / yugmaM / svajanAH kArayaMtyekAM zibikAM zilpipuMgavaiH / vicitraracanAM bhUri-ratnastaMbhazatAMcitAM // 303 // tAzyA svargikRtayA mizrA zibikayA ca sA / bhRzaM vibhAti medheva saMgatA zAstrasaMvidA // 304 // SaSTAdinA viziSTena tapasAlaMkRtastataH / uttarottaramutkRSTa-varddhamAnazubhAzayaH // 305 // tatra siMhAsane pUrvA-mukhaH svAmI niSIdati / prabhodakSiNatacopa-vizetkulamahattarA // 306 // paTazATakamekaM sA bibhRte haMsalakSaNaM / aMbadhAtrI vAmatazca cAruveSA niSIdati // 307 // pRSThe'vatiSThate caikA taruNI cArubhUSaNA / prabhUpari sitacchatraM dadhAnA svarvadhUpamA // 308 // ekA ca kRtazRMgArA cakorAkSI niSIdati / / aizAnyAM dadhatI haste kalazaM jalasaMbhRtaM // 309 / / zreSTha zvetavastra dhAraNa kare. 301-302. pachI svajano sArA zIlpIo pAse vicitra racanAvALI ane ratnamaya seMkaDo staMbhovALI zibikA taiyAra 42rAve. 303. te zibikAmAM, devoe karelI tevI ja zibikA maLI javAthI, te jema zAstranA jJAnavaDe buddhi zobhe tema zobhavA lAge. 304. pachI cha vigere viziSTa tapavaDe zobhatA ane uttarottara utkRSTa temaja vardhamAna zubhAzayavALA prabhu, te zibikAnA madhyamAM pUrvasammukha siMhAsana para bese ane prabhunI dakSiNa bAju temanI kuLamahattarA ase. 304-305. te haMsanA citravALuM eka vastra hAthamAM rAkhe. DAbI bAju suMdara vezavALI dhAvamAtA bese. 307. pAchaLa eka suMdara AbhUSaNavALI devAMganA jevI taruNI prabhunI upara zveta chatra dhAraNa karIne ase. u08. me zobhAvANI strI nasUma yama 4thI mareto 4 saIne mese. 308. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 ekA niSIdatyAyyAM ramyAlaMkArabaMdhurA / haste dhRtvA maNimayaM tAlavRMtaM mRgekSaNA // 390 // tatazca svajanAdiSTAH sahasraM puruSarSabhAH / samocchrAyotsAharUpa - veSabhUSaNazAlinaH // 311|| vahaMti zibikAM yAva - ttAvatsaudharmanAyakaH / tasya bAhAM dAkSiNAtyA - mUrdhvagAM vahati svayaM // 312|| udIcyAmUrdhvagAM bAhAM vahatIzAnanAyakaH / adhastanAM dAkSiNAtyAM camareMdra: svayaM vahet ||313 || adhastanImauttarAhAM balIMdrastAmudasyati / catvAra udvahaMtyeva - miMdrA bAhAcatuSTayaM // 314 // zeSAH surAH sureMdrAzca calatkuMDalabhUSaNAH / prauDhapremaprakaTita- pulakAMkuradaMturAH / / 315 // paMcavarNAni puSpANi varSaMto devaduMdubhIn / vAdayaMtaH svamAtmAnaM dhanyaMmanyAH sphuranmudaH ||316 // ahaMpUrvamahaMpUrvamiti satvaracetasaH / zeSeSvazeSadezeSu vahaMti zibikAM prabhoH || 317 / / tribhirvizeSakaM / eka ramaNIya alaMkAra dhAraNa karelI strI agnikhUNAmAM hAthamAM maNimaya paMkho laIne bese. 310. pachI svajanothI Adeza pAmelA sarakhI UMcAI, utsAha, rUpa, veSa ane bhUSaNavALA RSabha jevA hajAra puruSo te zibikAne upADe. te vakhate saudharmendra tenI jamaNI bAjunI uparanI bAhAne upADe. 311 - 312. kAlaloka-sarga 30 uttara bAjunI upalI bAhAne izAneMdra upADe, jamaNI bAjunI nIcenI bAhAne camareMdra upADe. ane uttara bAjunI nIcalI bAhAne balIMdra upADe. A pramANe cAra bAhA cAra IMdro upADe. 313 314. bAkInA calAyamAna kuMDaLa tathA bhUSaNavALA ane prabhu uparanA atyaMta premathI jemanA romAMca khaDA thAya che, evA devo ane deveMdro pAMcavarNanA puSpone varasAvatA, devaduMdubhi vagADatA, potAnA AtmAne dhanya mAnatA, atyaMta harSavALA thaIne, huM pahelo, huM pahelo ema utAvaLA cittavALA cAre tarathI prabhunI ziviDAne upADatA yAve. 315-317. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 indro dvArA zibikA upADIne cAlavuM tathAhuH zrIbhadrabAhusvAmina: puvaM ukkhittA mANusehiM sA haTTharomakUvehiM / pacchA vahati sIaM asuriMdasuriMdanAgiMdA // 318 // igniyamazcAtrevaM caturthAMge purato vahaMti devA nAgA puNa dAhiNaMmi pAsaMmi / paccacchimeNa asurA garulA puNa uttare pAse // 319 / / zakrezAnau tatastAM tAM tyaktvA bAhAM surezvarau / cAmarANi vIjayantaH prabhorubhayataH sthitau // 320 // tadA nabhoMgaNaM daiveH sphuradvasanabhUSaNaiH / bhUmaMDalaM ca manujai-rbhavedviSvagalaMkRtaM // 321 / / niraMtaraM vAdyamAna-rAtodyairvividhaistadA / jayAravaizca lokAnAM bhavecchabdamayaM jagat // 322 // nAgarANAM nAgarINAM samudAyaiH pade pade / vIkSyamANaH stUyamAnaH prArthyamAno manorathaiH // 323 // zrIbhadrabAhusvAmI kahe che ke- "prabhunI zibikA prathama vikasvara romarAjIvALA manuSyo upADe; pachI asureMdra, sureMdra ne nAgedro te zibikAne upADe.' 318. cothA aMga samavAyAMgamAM evo niyama batAvyo che ke-'pUrva dizA tarapha vaimAnika devo upADe, dakSiNa bAju nAgakumAro upADe, pazcima bAju asurakumAro upADe ane uttara bAju suparNakumAro upADe. 318. thoDeka cAlyA pachI, zakra ane IzAnaMdra te bAhA tajI prabhunI be bAju rahIne cAmara vIjatA yAte. 320. te vakhate zobhAyamAna vastrAbhUSaNavALA devovaDe AkAza ane manuSyo vaDe bhUmaMDala cAretaraphathI alaMkRta thaI jAya. 321. temaja avicchinna vAgatA vividha prakAranA vAjiMtrovaDe ane lokonAM jayajayAravavaDe AkhuM jagata zabdamaya thaI jAya. 322. nagarajano ane nagarastrIonA samudAyathI pagale pagale jovAtA, stavAtA ane manoratho vaDe Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 kAlaloka-sarga 30 bhavanATTasahasrANi vyatikrAman jagadguruH / janAMjalisahasrANi gRhNan zRNvaMzca tatstutIH // 324 // vanAya puryA niryAti rAjamArgeNa mArgavit / saudharmeMdra iva svargAtpUrvoktAbhiH samRddhibhiH // 325 // prathamaM maMgalAnyaSTau saMpUrNaH kalazastataH / zRMgAracAmaracchatra-vaijayaMtyastataH kramAt // 326 / / pAdapIThAnvitaM ratna-svarNasiMhAsanaM tataH / tataH pRthaksASTazata-manArohebhavAjinAM // 327 // rathAnAmastrapUrNAnAM dhvajaghaMTAvalIspRzAM / pradhAnapuruSANAM ca pratyekaM zatamaSTayuk // 328 // gajAzvarathapAdAtya-sainyAni ca tatastataH / sahasrayojanottuMgo dhvajo dhvajasahasrayuk // 329 // khaDgagrAhA: kuMtapITha-phalakagrAhiNastataH / hAsyAdikArakAH kAMdarpikAzca sajayAravA // 330 // ugrA bhogAzca rAjanyAH kSatriyAdyAstataH kramAt / saMcaraMti tato devA devyazca svAminaH puraH // 33 // prArthanA karAtA evA jagadguru hajAro gharo ane dukAnone pasAra karatA lokonI hajAro aMjali (praNAmo)ne prahaNa karatA, temanI stutione sAMbhaLatA, mokSamArganA jANakAra evA prabhu vanamAM javA mATe rAjamArge thaIne pUrvokta samRddhivaDe jema saudharmendra svargamAMthI nIkaLe tema nagaramAMthI nIkaLe. 323-325. dIkSA mahotsavanA varaghoDAmAM prathama ATha maMgaLa cAle. tyArapachI saMpUrNa kaLaza, bhaMgAra, cAmara, chatra, dhvajAo, pAdapITha sahita ratna svarNamaya siMhAsana, tyArapachI asvAra vinAnA eka so ATha hAthI ane eka so ATha ghoDA, astrapUrNa ane dhvajA ghaMTAvaLIvALA 108 ratho, tyArapachI 108 pradhAna puruSo, tyArapachI hAthI, ghoDA, ratha ane padAtirUpa cAra prakAranI senA, pachI hajAra yojana UMco hajAra dhvajAvALo Idradhvaja, tyArapachI khaDjha bhAlA ane pIThaphalakane grahaNa karIne cAlanArA, tema ja hAsya utpanna karanArA ane jayajaya zabda karanArA kAMdapiMko cAle. 326-330. tyArapachI ugra, bhoga, rAjanya ane kSatriyo anukrame cAle. tyArapachI devadevIo svAmInI AgaLa yAte. 331. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAbhilAsA prakaTa karatA nagarajano vadaMti sarve tatraivaM jaya jIva jagadguro / jJAnAdyairniratIcArairjahi karmaripUn drutaM // 332 // jayAjitAnIMdriyANi jitaM dharmaM ca pAlaya / vighnAn jitvA tribhuvanaizvaryamAsAdaya drutaM // 333 // rAgadveSamahAmallau hatvA malla ivodbhaTa: / ArAdhanApatAkAM drAg jagadraMge samAhara // 334 // vizuddhaM kevalajJAnaM prabho zIghramavApnuhi / sanmArgaM darzayAsmAkaM dharme nirvighnamastu te // 335 // evaM mahaiH prApya vanamazokAditarostale / saMsthApya zibikAM tasyAH samuttarati tIrthakRt ||336 // yathocitaM bhUSaNAni vimuMcati tataH prabhuH / tAnyAdAya hitaM zAstItyevaM kulamahattarA // 337 // uccoccagotrastvaM vatsa tvamasi kSatriyottamaH / prasiddhamAtApitRko vyAptakIrtirjagattraye // 338 // te sarve A pramANe bole ke 'he jagadgurU ! jayavaMtA varto, ghaNuM jIvo, niraticAra evA jJAnAdivaDe karmazatruno zIghra nAza karo. 332. 303 ajita evI IMdriyone jIto. AcAra ane dharmanuM pAlana karo. sarva vighnone jItI tribhuvananuM bhaizvarya hI bhejavo 333. rAgadveSarUpa mahAmallane, viziSTa malla jevA tame haNIne jagarUpI raNabhUmimAM ArAdhanAmAM 45 meNavo. 334. he prabhu ! tame vizuddha evA kevaLajJAnane zIghra prApta karo. amane sanmArga dekhADo, Apano dharma nirvighna ho." 335. A pramANe mahotsavapUrvaka udyAnamAM AvIne azokAdi vRkSanI nIce zibikA sthApana kare, eTale prabhu temAthI utare. 33. prabhu yathocitapaNe AbhUSaNo utAre eTale te laIne kulamahattarA temane A pramANe hitavacano Dahe. 339. "he vatsa ! tame ghazA uyya gotravANA cho, tame kSatriyottama cho; prasiddha mAtA-pitAnA putra cho, khane tabhArI DIrti bhagatamA asarelI che. 338. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 durArAdhaM duzvaraM ca vratamaMgIkRtaM tvayA / yadvAlukAnAM kavala ivAsvAdalavojjhitaM // 339 // durvahaM meruvatkhaDga - dhArAgramiva duzvaraM / dustaraM vArddhivadbhISmaM klIbAnAM zravaNAdapi // 340 // tataH pramAdaM mA kArSI- rvatsA'pi tvaM sukhocitaH / tathA yathAstvaM dharme yathA siddhyettavepsitaM // 341 // ityuditvA namaskRtya zATakaM haMsalakSaNaM / AvAya mULa: pUrNa-meta: sApasarpati ||rU42|| tato muSTayaikayA kUrcaM taccatuSkeNa murddhajAn / uddharan kurute locaM bhagavAn pAMcamauSTikaM // 343 // tadA ca prAptavairAgyai - rjinA: kecinnRpAdibhiH / pravrajaMti parivRtAH kecidekAkino'pi ca // 344 // kezAMstvAdAya zakrastAn surabhIn zyAmalAnmRdUn / anujJApya jagannAtha - mRtsRjetkSIranIradhau // 345 // tame durArAdhya ane duzvara evuM vrata aMgIkAra karo cho, je svAda rahita veLunA kavaLa jevuM che. 339. meruparvatanI jevuM durvaha che, khaDganI dhArA jevuM duzvara che, samudranI jevuM dustara che, Darapoka janone sAMbhaLatAM bhaya pamADe tevuM che. 340. kAlaloka-sarga 30 he vatsa ! tame sukhamAM ucharelA cho tethI tenA ArAdhanamAM pramAda na karazo. tame te dharmanA ArAdhanAmAM evo prayatna karajo, ke jethI tamAruM icchita siddha thAya.'' 341. A pramANe kahI, namaskAra karIne te kuLamahattarA AbhUSaNothI pUrNa evuM haMsalakSaNAzATaka grahaNa karI eka bAju UbhI rahe. 342. eTale prabhu eka muSTivaDe dADhI-muchanA ane cAra muSTivaDe mastakanA kezono--ema pAMca muSTivaDe sarva kezono loca kare. 343. te vakhate jemane vairAgya utpanna thayo che evA rAjAo athavA rAjakumAro sAthe keTalAka jinezvaro pravrajyA grahaNa kare ane keTalAka ekalA paNa pravrajyA grahaNa kare. 344. prabhunA sugaMdhI, zyAma, mRdu evA kezone grahaNa karI prabhune jaNAvIne IMdra tene kSIrasamudramAM padharAve. 345. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnuM cAritra grahaNa 305 vastraM ya sthApayatyekaM prabhoH skaMdhe haristadA / devadUSyAbhidhaM svarNalakSamUlyamanuttaraM // 346 // devamAnavazabdogho nAnAtUryaravo'pi ca / kSiprameveMdravAkyena nikhilo'pyupazAmyati // 347 // namo siddhANamityaktvA svAmI sAmAyikaM tataH / niSiddhasarvasAvadya-yogaM saMpratipadyate // 348 / / atra sAmAyikapAThe bhaMte iti jinA na kathayaMtIti kalpasUtravRttyAdiSu karomi bhadaMta sAmAyikaM / sarvAnsAvadhayogAn pratyAcakSe / na cAsyAnyo bhadaMto'nyatra siddhebhyaH AcArArthaM tvanena siddhAn vA pratyuktamiti tu tattvArthavRttau / tatastasya ca cAritrapratipattyuttarakSaNe / utpadyate mahAjJAnaM mana:paryAyasaMjJakaM // 349 // evaM gRhItacAritrA-ste'haMtaH paramezvarAH / ApRcchya svajanAMstasmi-nevAhni viharaMtyapi // 350 // pachI Idra lAkha sonaiyAnA mUlyavALuM ne anuttara evuM eka devadUSya nAmanuM vastra prabhunA skaMdhapara sthApana kare. 346. tyArapachI IdranA ekavAra ja kahevAthI devamAnavono zabdasamUha tema ja nAnA prakAranA vAjIMtronA zabdasamUha tatkALa zAMta thaI jAya. 347. eTale prabhu namo siddhANaM ema kahIne sarva sAvaghayoganA niSedharUpa sAmAyika uccare-aMgIkAra kare. 348. ahIM sAmAyikanA pAThamAM bhaMte ema jinezvaro na kahe ema kalpasUtranI TIkAdimAM kahyuM che. te bhadaMta ! huM sAmAyika karuM chuM. ane sarva sAvadyayoganuM paccakhkhANa karuM chuM. ema tasvArthavRttimAM kahyuM che. tyAM bhadaMtathI siddha bhagavaMta levAnA che. kemake temaNe potAnA AcAra mATe siddhane uddezIne A pramANe kahyuM che. tyArapachI prabhune cAritra prApti bAda tarata mana:paryAya nAmanuM mahAjJAna utpanna thAya. 349. e pramANe cAritra grahaNa karyA bAda arihaMta paramezvaro svajanone pUchIne te divase ja tyAMthI vihAra kare. 350. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 kAlaloka-sarga 30 vasaMtyekamahorAtraM grAme naMge ca paMca tAn / caMdanAbhyarcane vAsyA takSaNe ca samAzayAH // 35 // maNau mRdi ripau mitre samAzca stutiniMdayoH / dravyakSetrakAlabhAva-pratibaMdhavivarjitAH // 352 // tatra dravyaM sacittAdi kSetraM grAmagRhAdikaM // kAlaH syAnmAsavarSAdi vo rAgAdirucyate // 353 // ekAMte ca sabhAyAM ca pure'raNye samakriyAH / samAhitAH samitibhirguptibhizca nirAzravAH // 354 // vyomavatte nirAlaMbA AtmevAskhalitassadA / saumyAH zItAMzubaddIprA sahasrakarabiMbavat // 355 // vAyuvaccApratibaMdhAH zaradaMbho'malAzayAH / pAthonidhivadakSobhyA aprakaMpyAzca meruvat // 356 / / apramattAzca bhAraMDa-khagavadgajarAjavat / zauMDIrAH siMhavacchUrA-tmAno bhuvi caraMti te // 357 / / caturbhiH kalApakaM // teo gAmamAM eka rAtri ane zaheramAM pAMca rAtri rahe che. teone koI caMdanavaDe pUje ke vAMsalAvaDe chede-te baMne para teo samAna AzayavALA hoya. 351. maNimAM ke mATImAM, zatrumAM ke mitramAM, stutimAM ke niMdAmAM samAna hoya, dravya-kSetra-kALa-bhAvanA pratibaMdhArita hoya. u52. temAM dravya te sacitta vigere, kSetra te grAma, ghara, vigere, kALa te mAsa, varSa vigere ane bhAva te rAga vigere kahevAya che. 353. ekAMtamAM ke sabhAmAM, nagaramAM ke araNyamAM samakriyAvALA hoya, pAMca samiti ne traNa guptithI Azravarahita banIne samAdhimAM lIna rahe che. 354. teo AkAzanI jema nirAlaMbI hoya, AtmAnI jema sadA ammalita gativALA hoya, caMdra jevA saumya hoya, sUryanA biMba jevA dIptimAna hoya, vAyu jevA apratibaMdha hoya, zaradaRtunA jaLa jevA nirmaLa AzayavALA hoya, samudra jevA akSobhya hoya, meru jevA niSpakaMpa hoya, bhAraMDa pakSI jevA apramatta hoya, gajarAja jevA parAkramI hoya ane siMhanI jevA zUravIra teo bhUmipara vicare. u55-347. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 paMcadivyanuM pragaTa thavuM tathA bAvIsa pariSaho. zaMkho vividharAgeNa kAMsyapAtraM yathAMbhasA / rajyate lipyate naiva tathA te'pi jinezvarAH // 358 // tapasaH pAraNAM te ca kurvate yasya vezmani / tadgRhe paMca divyAni syurdevairvihitAni vai // 359 // sugaMdhijalavRSTiH syAt 1 puSpavRSTistathA bhavet 2 / syAt svarNavRSTi 3 rdhvanati gagane divyaduMdubhiH 4 // 360 // aho dAnamaho dAna-mityudghoSaNapUrvakaM / / nRtyaMti muditA devA narajanmAnumodinaH // 361 // svarNavRSTau gariSThAyAM sArddhA dvAdaza koTayaH / kaniSThAyAM tu tasyAM syu-rlakSAstAvatya eva ca // 362 / / trailokyasthAmavikSobha-prabhaviSNubhujA api / parISahopasargAste sahate nirjarArthinaH // 363 // kSut pipAsA ca zItoSNe daMzA celA 'rati striyaH / caryA naiSedhikI zayyA ''krozazca vadhayAcane // 364 // rogA 'lAbhatRNasparzAH satkAro malinAMgatA / prajJA 'jJAnaM ca samyaktvaM dvAviMzatiH parISahAH // 365 // zaMkha jema vividha raMgathI raMgAto nathI athavA kAMsyapAtra jaLathI lepAtuM nathI tema prabhu paNa rAga ke lepa vinAnA hoya che. 358. prabhu jene tyAM tapanuM pAraNuM kare, tene tyAM devo pAMca divya pragaTa kare. 359. te A pramANe - sugaMdhI jaLanI vRSTi, puSponI vRSTi, svarNanI vRSTi, AkAzamAM devaduMdubhino nAda ane aho dAna aho dAna, evI udghoSaNApUrvaka harSa pAmelA devo manuSya janmanI anumodanA 42 // nAye cha. 350-351. svarNavRSTi, utkRSTI sADAbAra kroDa sonaiyAnI thAya che ane jadhanya thAya to sADAbAra lAkha sonaiyAnI thAya. 352. traNa lokanA baLane vikSobha pamADavAne samartha evI bhujAvALA chatAM prabhu nirjarAne mATe aneka prakAranA pariSaha tathA upasargone sahana kare. 363. pariSaho bAvIza che tenA nAma A pramANe-sudhA 1, pipAsA 2, zIta 3, uSNa 4, deza 5, mayela, sati 7, strI 8, yaryA 8, naSedhihI. 10, zayyA 11, mADoza 12, 15 13 yAcanA 14, roga 15, alAbha 16, tRNasparza 17, satkAra 18, malinAMgatA 19, prajJA 20, mazAna 21 bhane sabhyatva 22. 354-354. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 kAlalAka-saMge 30 aratyAkhyAnmohanIyA-daratiH syAtparISahaH / jugupsAmohanIyAccA-celatvaM syAtrapAvahaM // 366 // puMvedamohanIyAcca syAtpusAM strIparISahaH / strIvedamohanIyAcca strINAM syAtpurISahaH // 367 // bhayamohAdbhavedbhISmo naiSedhikyAH parISahaH / yAJcAparISaho mAna-bhaMgakRnmAnamohataH // 368 // krodhahetuH krodhamoha-bhUrAkrozaparISahaH / mAnaheturmAnamoha-bhUH satkAraparISahaH // 369 // cAritramohamAzritya syuH saptAmI parISahAH / prajJA'jJAnadvayaM jJAnA-varaNIyasamAzritaM // 370 // samyaktvaM darzanamoha-malAbho vighnakarma ca / Azritya vedanIyaM tu bhavaMtyekAdazApare // 371 / / tatrAdyAH kramataH paMca caryA zayyA vadho rujA / tRNasparzazca mAlinya-mityete vedanIyajAH // 372 / / A pariSaha kaI kaI karmaprakRtinA udayathI thAya che te kahe che -arati mohanIyanA udayathI arati pariSaha thAya che, jugupsA mohanIyanA udayathI lajjA ApanAra acala (vastrarahitapaNuM) pariSada thAya che. 36 6. puruSavedarUpa mohanIyanA udayathI purUSane strI pariSaha thAya che, strIvedarUpa mohanIyanA udayathI strIne puruSa pariSaha thAya che. 367. bhaya mohanIyanA udayathI bhIkha evo naiSadhikI (vasati) pariSaha thAya che. mAnabhaMga karanAro yAcanA pariSaha mAnamohanIyanA udayathI utpanna thAya che. 368. krodhanA hetubhUta Akroza pariSaha krodhamohanIyathI utpanna thAya che. mAnanA hetubhUta satkAra pariSada mAnamohanIyathI utpanna thAya che. 369, A pramANe sAta pariSaho cAritramohanIyakarmanA udayathI utpanna thAya che. prajJA pariSaha ane ajJAna pariSaha jJAnAvaraNIyanA udayathI utpanna thAya che. 370. samyakta pariSaha darzanamohanIyanA udayathI utpanna thAya che. alAbha pariSaha aMtarAyakarmanA udayathI thAya che. bAkInA 11 pariSado vedanIyakarmanA udayathI utpanna thAya che. 371. temAM prathamanA pAMca tathA caryA, zayyA, vadha, roga, tRNasparza ane mAlinya e 11 vedanIyakarmanA udayathI thAya che. 372. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariSaho kayA karmanAM kAraNe 39 evaM ca jJAnAvaraNe mohanIyAMtarAyayoH / vedanIye ceti karmacatuSkeMtarbhavaMtyamI // 373 // syuviMzatirapyete saptASTakarmabaMdhinAM / yugapadviMzatiM cAmUn vedayaMtyapi jAtu te // 374 // caryAnaiSedhikIyugmaM yugmaM zItoSNayorapi / na bhaveyugapattenAnubhavo viMzateH smRtaH // 375 / / nanu cAtyaMtike zIte patati jvalite'nale / madhyasthasyaikata: zItaM tudatyevoSNamanyataH // 376 / / atrocyate- zItoSNakAlotthe zIto-SNe evAtra vivakSite / vyabhicAro na tatpUrvo-ktaiH zItajvaribhistathA // 377 // evaMvidho vyatikaro na bhavedvA tapasvinAM / tasmAcchItoSNayorneka-kAle saMbhava iSyate // 378 // e pramANe jJAnAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya ne vedanIya, e cAra karmamAM badhA pariSaho aMtarbhAva pAme che. 373. A bAvIze pariSaho jIvane sAta ATha karma bAMdhavAmAM kAraNa bane che. koIka vakhata samakALe emAMthI 20 pariSado hoI zake che. 374. kAraNa ke caryA ane naiSedhikI tema ja zIta ane uSNa eno anubhava samakALe thato nathI, tethI 20 no anubhava kahyo che. 375. prazna :- "atyaMta zItano upadrava thatAM baLatA agnino koI Azraya le che, to te eka bAjuthI zItane vede che. e bIjI bAjuthI uSNatAne vede che; to tethI be samakALe kema na hoya? uttara :- ke-"ahIM zIta ane uSNatumAM lAgatI zIta ne uSaNatAnI virakSA karI che, tethI zIta jvarAdivALo manuSya tamArA kahevA pramANe anubhava kare, to tethI amArA kahevAmAM vyabhicAra Avato nathI. 37-377. athavA evo banAva tapasvIone banato nathI, tethI zIta ne uSNa pariSaha eka kALe saMbhavatA nathI.' 378. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 nanu zayyA ca caryA ca na syAtAM yugapattataH / ekonaviMzatereva kathaM noktaH sahodbhavaH || 379 // atrocyate- kaMcidgrAmaM samuddizya gacchannutsukamAnasaH / mArge yadItvarA zayyAM tAdRzIM pratipadyate // 380 // gamanecchAnivRttatvAttadA caryAparISahaH / kaMcitkAlaM ca zayyApi yaugapadyaM dvayoriti // 381|| mohAyurvarjaSaTkarma - baMdhinAM tu caturdaza / chadmasthAnAM syuraSTAbhi-rvarjitA mohanIyajaiH // 382 // caryAzayye voSNazIte syAtAmeSAM samaM na yat / dvAdazAnubhavaMtyete sUkSmamohAstataH samaM // 383 // nanu pUrvoktayA yuktyA na zayyAcaryayoH kathaM / sahodbhavo bhavatyeSAmiti cet zrUyatAmiha // 384 // taddhetumohAnudayA-ntraiSApautsukyasaMbhavaH / tato netvarazayyAyAmeSAM caryAparISahaH // 385 // prazna : 'tame zayyA ne naiSadhikI pariSaha eka kALe thatA nathI ema kaho cho te ja pramANe zayyA ne caryA paNa eka kALe thatA nathI to 19 pariSaha samakALe vedAya ema kema na kahyuM ?' 379. kAlaloka-sarga 30 uttara : koI grAma tarapha utsuka manathI jatAM mArgamAM jo thoDA kALanI tevA prakAranI zayyA maLI Ave, te vakhate javAnI icchA baMda thavAthI caryA pariSaha hoya che ane keTaloka kALa zayyApariSaha paNa hoya che tethI te baMne pariSaha samakALe kahyA che.' 380-381. mohanIya ne Ayu sivAyanA cha karmanA baMdhaka chadmasthane mohanIyakarmathI utpanna thatA ATha pariSaha sivAyanA 14 pariSaho hoya che. 382. temane caryA ne zayyA temaja uSNa ne zIta samakALe thatA na hovAthI sUkSma mohavALAne samakALe 12 pariSaho hoya che. 383. prazna : 'tame kahelI pUrvayukti vaDe tene samakALe zayyA ne caryA pariSaha kema na hoya ?' uttara : 'sAMbhaLo ! autsukyanA hetubhUta mohanIyakarmano udaya na hovAthI temane utsukatA hotI nathI, tethI temane itvarakALanA zayyA ne caryA pariSaha sAthe hotA nathI. 384-385. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 pariSaho kevI rIte sahana karavA chadmasthavItarAgANA-mathaikaM karma badhnatAM / sayogAnAM kevalinAM bhavasthAyoginAmapi // 386 // ekAdazopasargAH syurvedayaMti samaM nava / na caryAzayyayoH zItoSNayoryatsamamudbhavaH // 387 // mohakarmodayAbhAvA-deSAmautsukyasaMbhavaH / na jAtu syAttatazcaryA-zayyayorna sahodbhavaH // 388 // amI ca samyak sAte dakSokSAbhikAMkSibhiH / rAgadveSAkaraNata-stasmAduktAH parISahAH // 389 / / prajJAprakarSe notkarSaM na cAlpajJaparAbhavaM / vidadhIteti soDhavyo budhaiH prajJAparISahaH // 390 // satkAre'pi kRte bhaktai- jyavastrotsavAdibhiH / na mAdyatIti soDhaH syA-tsatkArAkhyaH parISahaH // 391 / / abhyAse'pi zrutAnAptau jJAnadviSTo viSaNNadhIH / na syAtsoDhavya ityevamajJAnAkhyaH parISahaH // 392 // chadmastha vItarAga evA eka ja (vedanIya) karmanA baMdhakane, sayogI kevaLIne tema ja bhavastha ayogIne paNa 11 pariSado (prajJA, ajJAna ane alAbha vinA) hoya che ane samakALe nava pariSahane vede che, kAraNa ke temane caryA ne zavyA temaja zIta ne uSNa pariSaha samakALe utpanna thatA nathI. 38-387. temane mohanIyakarmano udaya na hovAthI kadApi utsuktAno saMbhava nathI; tethI caryA ane zavyA ekI sAthe utpanna thatA nathI. 388. A pariSaho mokSanA abhikAMkSI evA dakSa jIvo rAgadveSa karyA vinA samabhAve sahana kare che tethI tene pariSado kahyA che. 389. prajJAnA prakarSamAM abhimAna karavuM nahIM ane alpajJano parAbhava paNa karavo nahIM ema jANIne budhajanoe prajJApariSaha sahana karavo. 390. bhaktajano, bhojana, vastra tathA utsavAdivaDe satkAra kare to paNa abhimAna karavuM nahIM. te rIte satkAra pariSaha sahana karyA kahevAya. 391. abhyAsa karavA chatAM paNa zrata na AvaDe to tethI udAsa thaIne jJAnanA draSI banavuM nahIM. A rIte ajJAna pariSaha sahana karavo. 392. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 2 kAlaloka-sarga 30 tapazcAritrakaSTAnAM soDhAnAmiha janmani / phalAsaMdehataH sahyaH samyaktvAkhyaH parISahaH // 393 // zItoSNaprabhRtInAM tu vapuzcetastudAM svayaM / parISahatvaM vijJeyaM spaSTatvAnneha varNitaM // 394 // strIsaprajJAlokasatkArA anukUlA amI trayaH / pratikUlAzca vijJeyA: zeSA ekonaviMzatiH // 395 // parISahI strIsatkArau dvau syAtAM bhAvazItalau / 3MI[mAvata: zepa viMzatiH yuH parIpa: rUddA tathAhuH 'itthIsakkAraparIsaho ya do bhAvasIalA ee' (AcA0 202 ni0)ityAdi atrAnukUlazItalayorvizeSo bahuzrutebhyo'nveSaNIya iti parISahAH / upasRjyata erbhiyat dharmAtpracyAvyate'sumAn / bAdhAvizeSAste proktA upasargA iti zrute // 397 // tapa-cAritrAdinA kaSTo A bhavamAM sahana karavAthI tenA phaLamAM saMdeha nahIM rAkhIne samyaktapariSaha sahana karavo. 393. - zItoSNa vigere zarIra temaja cittane kheda ApanArA pariSaho potAnI meLe ja jANI levA. e hakIkata spaSTa hovAthI ahIM tenuM varNana karela nathI. 394. strI, prajJA ne lokono satkAra e traNa anukULa pariSaha che, bAkInA 19 pratikULa pariSaho che. 395. strI ne satkAra e be bhAvazItaLa che ane bAkInA vIza pariSaha bhAvathI uSNa che. 396. zrIAcArAMganiryuktimAM kahyuM che ke strI ane satkAra e be pariSaho bhAvathI zItala che ItyAdi. ahIM anukULa ne zItaLamAM zuM vizeSa che te bahuzruta pAsethI jANavuM. Iti pariSaha che jenA vaDe prANI upasarga pAme ane je dharmathI vimukha karI de-te pIDAvizeSane upasargo samajavA, ema zrutamAM kahyuM che. 397. 1 A je tIvra pariNAmavALA, prabala ane vibhUti svarUpa che, te uSNa, ane je maMda pariNAmavALA ane sAmAnya jaNAtA che te zIta. B je udayamAM AvIne zarIranuM duHkha utpanna karIne samyapha sahana na thavAthI mAnasika pIDA utpanna kare te tIvra pariNAmavALA hovAthI uSNa che. udayamAM AvIne mahApuruSane kevaLa zArIrika duHkha utpanna kare che paNa mAnasika duHkha utpanna karatA nathI temaja pariNAmavALA hovAthI bhAvathI zIta kahevAya che . Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 upasargonAM cAra prakAra, tenuM varNana divya 1 mAnuSa 2 tairazcAH 3 svasaMvedyA 4 stathaiva ca / ekaikazca caturbheda iti te SoDaza smRtAH // 398 / / hAsyAtpradveSato vApi tRtIyaH syAtparIkSaNAt / turyaH pRthagvimAtrAkhyo hAsyadveSAdisaMkarAt // 399 / / sa ca hAsyAtsamArabdho dveSe yadvA parIkSaNe / niSThAM yAyAtkrudhArabdho-'pyevaM hAsyaparIkSayoH // 400 / yadvArabdhaH parIkSAyai niSThAM hAsyakrudhorbrajet / eteSAM trikasaMyogo-pyevaM bhAvyo manISibhiH // 40 // mAnuSA apyeta eva bhavaMtyAdyAstrayastataH / kuzIlapratisevAkhya-sturyo bhogArthanAdijaH // 402 // bhayAd dveSAdbhakSyaheto-rapatyapAlanAya ca / iti tiryakkRtA jJeyA upasargAzcaturvidhAH // 403 // pradveSAtkruddhasarpAdyA-studaMti zvAdayo bhayAt / AhArahetorvyAghrAdyA dhenvAdyAstrAtumAtmajAn / / 404 / / upasargonA mukhya cAra prakAra che. 1 deva saMbaMdhI, 2 manuSyasaMbaMdhI, 3 tiryacasaMbaMdhI ane 4 svasaMve. te darekanA cAra cAra bheda che. e pramANe 16 bheda samajavA. 389. devasaMbaMdhI upasarga hAsyathI, dveSathI, parIkSA mATe ne cothI pRthaka vimAtrAthI thAya che. e cotho bheda hAsya-SAdinA saMkarapaNAthI thAya che. 399. te AvI rIte-hAsyathI AraMbhela hoya paNa jenuM pariNAma parIkSaNamAM ke dveSamAM thAya, krodhathI AraMbhela hoya paNa te hAsya ke parIkSAmAM pariNAma pAme. 400. temaja je parIkSA mATe AraMbhela hoya paNa te hAsya ke krodhamAM pariNAma pAme. evI rIte trikasaMyogI bheda paNa buddhimAnoe samajI levo. 400-401. manuSya saMbaMdhI upasargo paNa evA ja traNa prakAre, hAsyathI, dveSathI ane parIkSA mATe thAya che ane cotho kuzIla pratisevA nAmano prakAra che, te bhoganI prArthanAdithI thAya che. 402. bhayathI, SathI, bhakSya mATe ane apatyapAlanA mATe ema tiryaMcakRta upasarganA paNa cAra bheda samajavA. 403. te AvI rIte-praSithI sarpAdi se che, bhayathI kutarA karaDe che, AhAra mATe vyAdhrAdi upasarga kare che ane gAya vigere potAnA bALakone bacAvavA mATe sAmI thaI jAya che. 404. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 kAlaloka-sarga 30 ghaTTanAcca prapatanAt staMbhanAt zleSaNAditi / AtmasaMvedanIyAH syu-rupasargAzcaturvidhAH // 405 / / yathAkSiNa patite reNau tasmin hastena marpite / mAMsAMkurairvA kaMThAdau kaSTaM syAdghaTTanodbhavaM // 406 // gamanAdAvayatnena duHkhaM syAtpatanodbhavaM / suptasya copaviSTasya pAdAdau prasRte ciraM // 407 // sthite stabdhe staMbhanottha-mevaM saMkucite ciraM / sthite tasmin vilagne ca duHkhaM syAt zleSNodbhavaM // 408 // idamarthataH sthAnAMgasUtravRttyAdau / etAMzca sahamAnAnAM kSIyate karmasaMtatiH / teSAmanuttarajJAna-tapaHkSAtyadizAlinAM // 409 // tyaktAtaraudradhyAnAste dharmadhyAnasamAhitAH / dhyAnaM dhyAtuM pravartate zuklaM karmendhanAnalaM // 410 // ghasavAthI, paDavAthI, staMbhanathI ane saMkocAI javAthI ema AtmasaMvedanI upasargo cAra prakAre thAya che. 405 te AvI rIte AMkhamAM raja vigere paDe ane tene hAthavaDe ghasavA tathA gaLA AdimAM masAdinA kAraNe je gharSaNa thAya te prathama bheda. 406. saMbhALa vagara cAlavAthI paDI javAya te patanobhava jANavuM, tema ja sutelAne ke beThelAne ghaNA kALasudhI paga vigere laMbAvI rAkhavAthI te stabdhapaNe sthita rahevAthI duHkha utpanna thAya-te staMbhano bhava samajavuM ane e ja rIte ghaNA vakhata sudhI saMkucitapaNe rahevAthI zarIrano amuka bhAga vaLagI rahe-lAMbo TUMko thaI na zake tethI utpanna thatuM duHkha-te zleSNodbhava samajavuM. 407-408. A hakIkata sthAnAMgasUtravRjyAdimAM arthathI kahelI che. e pariSaha tathA upasargone samyakjhakAre sahana karanArA anuttarajJAna, tapa ne zAMtivALA evA tIrthakaranA ghAtikarmo kSaya pAme che. 409. teo Arta, raudradhyAnane tajIne prathama dharmadhyAnamAM sthita rahelA hoya che, pachI karmarUpa Idhanane bALavAmAM dAvAnaLa samAna zukla dhyAna dhyAvAnuM zarU kare che. 410. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 dhyAnanAM cAra prakAra ane tenuM varNana dhyAnaM nAma mana:sthairyaM yAvadaMtarmuhUrttakaM / Arta raudraM tathA dharmya zuklaM ceti caturvidhaM // 411 / / tathoktaM sthAnAMgavRttau - aMtomuhuttamettaM cittAvatthANamegavatthumi / chaumatthANaM jhANaM joganiroho jiNANaM tu // 412 // yogAstatraudArikAdi-dehasaMyogasaMbhavAH / AtmavIryaparINAma-vizeSAH kathitAstridhA // 413 // ityAvazyakahAribhadrayAM dhyAnazatakavRttau, muhUrtAdyaptaraM cittA-vasthAnamekavastuni / sA ciMtetyucyate prAjJairyadvA dhyAnAMtaraM bhavet // 414 // tathoktaM- aMtomuhuttaparao ciMtA jhANaMtaraM va hojjAhi / suciraMpi hojja bahuvatthu-saMkame jhANasaMtANo // 415 / / tatreha na dhyAnAdanyaddhyAnAMtaraM gRhyate, kiM tarhi ? bhAvAnuprekSAtmakaM ceta iti bahUni ca tAni vastUni ca bahuvastUni AtmagataparagatAni mana:prabhRtIni, teSu saMkramaH saMcaraNamiti hAribhadryAM dhyAna eTale mananI sthiratA. te aMtarmuhUrta sudhI rahe che. te dhyAnanA cAra bheda che. 1 Arta, 2 raudra, 3 dharma bhane 4 zu... 411. zrIsthAnAMgasUtranI vRttimAM kahyuM che ke-"eka vastumAM aMtarmuhUrta sudhI cittanuM avasthAna te chadmasthone mATe dhyAna kahevAya che ane jinone (kevaLIne) mATe yoganirodharUpa dhyAna hoya che. 412. dArikAdi traNa zarIrathI utpanna thayelA AtmavIryanA pariNAma vizeSarUpa yogI traNa prakAranA 46 // 7. 413. ema zrIAvazyakatAribhadrImAM dhyAnazatakanI vRttimAM kahela che. muhUrta uparAMta je eka vastumAM cittanuM avasthAna tene prAjJa puruSoe ciMtA karI che athavA te dhyAnAta2 6zA hoya. cha. 414. aMtarmuhUrtathI para ciMtA athavA dhyAnAMtara hoya che. bahu vastunA saMkramathI je ghaNo kALa TakI rahe che, te dhyAnanI paraMparA jANavI. 415. prazna - ahIM eka vastunA dhyAnamAMthI bIjI vastunA dhyAnamAM javuM te rUpa dhyAnAMtara na samajavuM, tyAre zuM samajavuM ? Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 kAlaloka-sarga 30 gADhamAlaMbane lagnaM cittaM dhyAnaM nirejanaM / yattu cittaM calaM mUDha-mavyaktaM tanmano mataM // 416 // avyaktAnAM mUrchitAnAM mattAnAM svApamIyuSAM / sadyojAtAbhakANAM cA-'vyaktaM mUDhaM bhavenmanaH // 417 // evaM dhyAnaM dhruvaM cittaM cittaM dhyAnaM na nizcayAt / khadiro vRkSa eva syAt sa cAnyo vA taruH punaH // 418 // yanmAnasaH parINAmaH kevalo dhyAnamiSyata / tanmithyA yajjinaistraidhe-pvapi yogeSu tatsmRtaM // 419 // nanvaMgamanasoH sthairyA-pAdanAtsaMbhavedvidhA / dhyAnaM kathaM tRtIyaM tu vAcikaM saMbhavediha // 420 // atrocyate-yathA mAnasikaM dhyAna-mekAgraM nizcalaM manaH / yathA ca kAyikaM dhyAnaM sthiraH kAyo nirejanaH // 42 // tathA yatanayA bhASAM bhASamANasya zobhanAM / duSTAM varjayato dhyAnaM vAcikaM kathitaM jinaiH // 422 // uttara :bhAvAnuprekSArUpa citta samajavuM, bahu evI vastuo te bahu vastuo-Atmagata ne paragata mana vigere. temAM saMkrama-saMcaraNa-evo artha hAribhadrImAM karyo che. AlaMbanamAM gADhapaNe lagna thaI jAya evuM niSkapadhyAna te citta kahyuM che ane je caLa, mUDha temaja avyakta hoya te mane kahevAya che. 416. avyakta, mUrzita, matta, UMghamAM paDela ane taratanA janmelA bALakanuM mana avyaktamUDha kaheluM che. 417. ema dhyAna te to dhruvapaNe citta ja che, paNa citta dhyAnarUpa hoya evo nizcaya nathI. jema kheranuM jhADa te to vRkSa che ja paNa vRkSa te to khera hoya paNa kharo ane na paNa hoya." 418. jeo mAnasanA pariNAmane kevaLa dhyAna Icche che-mAne che te mithyA che, kAraNa ke jinezvaroe pUrve kahyA pramANe traNa prakAranA yogamAM ja dhyAna kahela che. 419. prazna :-- e dhyAna aMganI ne mananI sthiratA utpanna karanAra tarIke be prakAranuM saMbhave che, paraMtu trIjuM vAcika dhyAna zI rIte saMbhave ? 20. uttara :- jema mAnasika plAna ekAgra nizcaLa evuM mana ane jema kAyikadhyAna niSkapa sthira evI kAyA, tema yatanA pUrvaka sArI bhASA bolatAM ane duSTa bhASAne varjatAM vAcikadhyAna jinezvaroe kahyuM che. 421-422. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna aMge tathAdu: - evaMvihA girA me vattavvA erisA na vattavvA / iya veyAliavakkasa bhAsao vAigaM jhANaM // 423 // manovaca: kAyayogA-nnayannekAgratAM muniH / varttate trividhe dhyAne gaNayan bhaMgikazrutaM // 424 // dheSvapIti yogeSu dhyAnave kala nizci / mukhyenaikatamenaiva vyapadeza: sphuTo bhavet ||425 // yathA satsvapi doSeSu vAtapittakaphAtmasu / yadA bhavedutkaTo yaH kupitaH sa tadocyate // 426 // yathA gacchan rAjamArge nRpatissaparicchadaH / gacchatyayaM nRpa iti mukhyatvAdvyapadizyate ||427 // tathA cittasya mukhyatvA-yAnaM cittotthamucyate / vAkkAyayostvamukhyatvA-ttaddhyAnaM nocyate pRthak // 428 // jJAtavizvasvabhAvasya nissaMgasya mahAtmanaH / nirmamasya viraktasya bhaveddhyAne sthiraM manaH // 429 // te viSe kahyuM che ke --AvA prakAranI (zubha) vANI mAre bolavAyogya che, ane AvI vANI mAre bolavAyogya nathI,A pramANe vicAra karIne je avakrabhASA bole tene vAcikadhyAna jANavuM. 423. mana, vacana, kAyAnA yogane ekAgra karatA muni bhaMgikazrutane gaNatA chatAM trividha dhyAnamAM varte che. 424. 317 A pramANe traNe prakAranA yogane viSe dhyAnapaNuM nizcita hovA chatAM paNa mukhyapaNe dhyAnano vyapadeza ja manathI spaSTa thAya che. 425. jema zarIramAM, vAta, pittane kapha e traNa doSa hovA chatAM jyAre je doSa utkaTa hoya, teno ja vyapadeza karAya che. 426. jema parivAra sahita rAjA rAjamArge jato hoya, tyAre rAjA mukhya hovAthI A rAjA jAya che ema vyapadeza karAya che. 427. e ja pramANe cittanI mukhyatA hovAthI dhyAna cittathI utpanna thayela ja kahevAya che. vacanane kAyAnI mukhyatA na hovAthI te be prakAranA dhyAna judA kahevAtA nathI. 428. jeNe vizvano svabhAva jANyo hoya, je mahAtmA nitsaMga, nirmama ane virakta hoya, temanuM mana ja dhyAnamAM sthira thAya che. 429. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 kAlaloka-sarga 30 nityaM yatInAM yuvatI-pazuklIbAdivarjitaM / vijanaM zasyate sthAnaM dhyAnakAle vizeSataH // 430 // mahAtmanAM hi zaminAM dhyAnanizcalacetasAM / na vizeSo janAkIrNe pure vA nirjane vane // 43 // tato vAkkAyamanasAM samAdhiryatra jAyate / bhUtopaghAtahIno'sau dezaH syAd dhyAyato muneH // 432 // yatra yogasamAdhAna-muttamaM labhate muniH / sa dhyAnakAlo divasa-nizAdinayamastu na // 433 // dhyAnasthairya prajAyetA-sanAdyavasthayA yayA / sthito niSaNNa: supto vA dhyAyettasyAmavasthitaH // 434 // yaddezakAlaceSTAsva-vasthAsu nikhilAsu ca / munIzvarA zivaM prAptAH kSapitAzeSakalmaSAH // 435 // taddezakAlaceSTAnAM dhyAne ko'pi na nizcayaH / yathA yogasamAdhiH syA-dyatitavyaM tathA budhaiH // 436 / / munione niraMtarane mATe yuvatI, pazu ne napuMsakanA nivAsa rahita sthAna ja rahevA yogya kahela che ane dhyAna samaye to vizeSe manuSya rahita sthAna joIe. 430. jeo dhyAnamAM nizcaLa manavALA thaI gayA che evA samatAdhArI mahAtmAne to janAkIrNa nagaramAM ke vijana evA vanamAM kAMI vizeSatA nathI. (baMne samAna che) 431. tethI vacana, kAyA ane mananI jyAM sthiratA (samAdhi) thAya tevuM prANIonA upaghAta vinAnuM sthAna, dhyAna karanArA muni mATe yogya gaNAya che. 432. - have je vakhate muni yoganuM samAdhAna uttama prakAre meLavI zake te dhyAnano kALa samajavo, temAM divasa ke rAtrino niyama nathI. 433. vaLI je AsanAdi avasthAmAM dhyAnanI sthiratA thAya, te avasthAmAM eTale UbhA, beThelA ke sutA game te sthitimAM avasthita thaIne dhyAna kare. 434. kAraNa ke sarva dezakALa, sarva ceSTA athavA sarva avasthAmAM rahelA munIzvaro sarva karma khapAvIne mokSane pAmelA che. 435. tethI dhyAnamAM koI paNa dezakALa ke ceNano nizcaya nathI; mATe paMDitajanoe je rIte yoga samAdhi thAya tema prayatna karavo. 436. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 ArtadhyAna AdinuM svarUpa atrAtaraudre durthyAne smRte durgatidAyinI / zubhadhyAne punadharmya-zukle svaH zivadAyinI // 437 // eSAM svarUpaM yathA-tatrAtasya pIDitasya rogAkiMcanatAdibhiH / lobhAdibhirvA yaddhyAnaM tadArtaM syAccaturvidhaM // 438 // zabdAdInAmaniSTAnAM saMbaMdhe sati dehinaH / dhyAnaM yattadviyogasya tadAti' prathamaM bhavet // 439 // abhISTAnAM ca labdhAnAM zabdAdInAM niraMtaraM / avicchedasya yA ciMtA tadvitIyaM prakIrtitaM // 440 // AtaMke sati tasyopa-zAnteciMtAtRtIyakaM / bhuktAnAM kAmabhogAnAM smaraNe syAtturIyakaM // 441 // anye tvAhuzcakriviSNu-surazakrAdisaMpadAM / AzaMsayA nidAnasya ciMtane tatturIyakaM // 442 // - ahIM A ne raudra be durbAna che ane te durgati ApanArA che. dharma ne zukla be zubha dhyAna che ane te svarga ke mokSane ApanArA che. 437. e cAra dhyAnanuM svarUpa A pramANe samajavuM. roga ane daridratA vigerethI tathA lobhAdithI pIDAyela-duHkhI thayela manuSya je dhyAna kare te Arta kaheluM che, tenA cAra prakAro che. 438. aniSTa zabdAdi viSayono zarIra sAthe saMbaMdha thavAthI teno viyoga kema thAya ? evuM dhyAna karavuM, te rUpa-aniSTa saMyoga prathama ArtadhyAna che. 439. abhISTa evA zabdAdi ne maLelA niraMtara viSayo TakI rahe teno vyavaccheda na thAya to ThIka-ema ciMtavavuM te ISTa viyoga rUpa bIjuM ArtadhyAna che. 440. koI paNa prakArano vyAdhi thayo hoya to tenI upazAMtinI ciMtA karavI, te rUpa-trIjuM roga ciMtA Arta dhyAna che. ane bhogavelA kAmabhoganuM smaraNa karavuM te cothuM Arta dhyAna che. 441. bIjAo ema kahe che ke-cakI, viSNu, deva, devedrAdinI saMpadAnI AzaMsA (IcchA) vaDe je niyANuM karavAnuM ciMtana karavuM te aprazoca rUpa cothuM Arta dhyAna che. 442. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 kAlaloka-sarga 30 tathAhuH - deviMdacakkavaTTittaNAi guNariddhipatyaNAmaiyaM / ahamaM niyANaciMttaNa-mannANANugayamaccattaM ti // 443 / / kraMdanaM zocanaM cAzrumocanaM paridevanaM / ArtadhyAnasya catvAri lakSaNAnyAhurArhatAH // 444 / / tatra - kraMdanaM syAdviravaNaM zocanaM dInatA matA / spaSTaM tRtIyaM takliSTavAkyADhyaM paridevanaM // 445 // AtmavartitvAdalakSyamapyebhilakSaNairadaH / / lakSyate ityamUnyAhu-rlakSaNAnyasya dhIdhanAH // 446 // hiMsAmRSAdyatikrUrA-dhyavasAyAtmakaM bhavet / parapradveSajaM raudra-dhyAnaM tacca caturvidhaM // 447 / / hiMsA 1 mRSA 2 stainya 3 saMrakSaNA 4 nubaMdhibhedataH / tatrAdyaM prANInAM dAha-vadhabaMdhAdiciMtanaM // 448 // paizUnyAsabhyavitatha-vacasAM pariciMtanaM / anyeSAM drohabuddhyA ya-nmRSAvAdAnubaMdhi tat // 449 / / kahyuM che ke deveMdra ke cakravartI vigerenI guNa RddhinI prArthanArUpa adhama niyANAne ajJAnathI ciMtavavuM te cothuM ArtadhyAna che. 443. A ArtadhyAnanA kaMdana, zocana, azrumocana ne paridevana e cAra lakSaNo ahaMtoe kahelA che. 444. temAM kaMdana te vilApa karavo, zocana te dInatA dhAraNa karavI, azrumocana-AMsu pADavA te to spaSTa che ane kliSTa vAkayo bolavA te paridevana samajavuM. 445. dhyAna AtmavartI hovAthI alakSya che paNa A lakSaNo vaDe te lakSyamAM AvI zake che. tethI buddhimAnoe Ane lakSaNo kahyA che. 446. have raudra dhyAnanuM svarUpa kahe che. hiMsA, mRSAdi atikrUra adhyavasAyarUpa paranA praSathI utpanna thayela raudra dhyAna che. tenA cAra prakAra che. 447. hiMsAnubaMdhI, mRSAnubaMdhI, sainyAnubaMdhI ane saMrakSaNAnubaMdhI. temAM paheluM hiMsAnubaMdhI dhyAna prANIone dAha devo, vadha karavo, baMdhana karavuM ItyAdi ciMtanarUpa che. 448. anya uparanI drohabuddhivaDe paizUnya, asabhya ane asatya vacana bolavA saMbaMdhI ciMtana karavuM te bIjuM mRSAvAdAnubaMdhI che. 449. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 raudradhyAnanAM prakAro tathAhuH - pisuNAsabbhAsabbhUa-bhUyaghAyAivayaNapaNihANaM / mAyAviNobhisaMdhaNa-parassa pacchannapAvassa // 450 // paradravyApaharaNa-ciMtanaM tIvraroSataH / tannAyakopaghAtAdyai-rbhavetstainyAnubaMdhi tat // 45 // svIyasvarakSaNArthaM ya-cchaMkamAnasya sarvataH / paropaghAtAbhiprAyaH saMrakSaNAnubaMdhi tat // 452 // tathoktaM - saddAivisayasAhaNa-dhaNasaMrakkhaNaparAyaNamaNircha / savvAbhisaMkaNaparo-vaghAyakalusAulaM cittaM // 453 // hiMsAdiSu caturveSu yadekA se'vanaM muhuH / raudradhyAnasya tad jJeyaM prathamaM lakSaNaM budhaiH // 454 // caturveSu pravRttistu dvitIyaM tasya lakSaNaM / tathA kuzAstrasaMskArA-tmakAdajJAnadoSataH // 455 // hiMsAdikeSvadharmeSu dharmabuddhyA pravarttanaM / tRtIyaM lakSaNaM jJeyaM caturthaM tu bhavedidaM // 456 // kahyuM che ke-kapaTI, mAyAvI ane pracchanna pApInuM pina, asabhya, asabhUta, ane ghAtakArI vacano bolavAnuM ciMtavana te mRSAnubaMdhI che. 450. tIvra roSathI paradravyanA apaharaNanuM tema ja tenA svAmInA upaghAtAdinuM je ciMtavana karavuM te tainyAnubaMdhI raudra dhyAna che. 451. potAnA dravyanA rakSaNa mATe cAretaraphathI zaMkita cittavALAnuM paropaghAtanuM je ciMtavanane saMrakSaNAnubaMdhI raudra dhyAna che. 452. kahyuM che ke-"zabdAdi viSayanA sAdhanabhUta dhananA saMrakSaNamAM parAyaNanuM aniSTa ane sarva taraphathI zaMkAvALuM temaja paranA upaghAtarUpa kaluSatAthI AkuLa je citta te saMrakSaNAnubaMghI che. 4pa3. hiMsAdi catuSkamAMthI je koI paNa ekanuM vAraMvAra Asevana te budhajanoe raudra dhyAnanuM prathama sthAna samajavuM. 454. ane e cAremAM pravRtti ye raudra dhyAnanuM bIjuM lakSaNa jANavuM, tethI kuzAstra saMskArarUpa ajJAna doSathI hiMsAdi adharmamAM je dharmabuddhithI pravartanate trIjuM lakSaNa jANavuM; mahAsaMkalisTamanavALA kAlazakarika Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 kAlaloka-sarga 30 maraNAMte'pi saMprApte hiMsAderanivartanaM / mahAsaMkliSTamanasaH kAlazaukarikAdivat // 457 // zrutacAritradharmAbhyA-manapetaM tu yadbhavet / taddhayaM dhyAnamuktaM ta-ccaturbhedaM jinottamaiH // 458 // AjJAvicayasaMjJaM syAt zrutArthaciMtanAtmakaM / apAyavicayaM tvAzravAdibhyo'pAyaciMtanaM // 459 // puNyapApaphalaciMtA-vipAkavicayAbhidhaM / / saMsthAnavicayaM tu syA-llokAkRtyAdiciMtanaM // 460 // tathAhuH - AptavacanaM hi pravacana-mAjJAvicayastadarthanirNayanaM 1 / AzravavikathAgaurava-parISahAdyairapAyastu 2 // 46 // azubhazubhakarmavipAkA-nuciMtanArtho vipAkavicayaH syAt 3 / dravyakSetrAkRtyanu-gamanaM saMsthAnavicayastu 4 // 462 // rucirAjJAnisargAbhyAM sUtravistArayo ruciH / caturddhA rucayo dharma-dhyAnacihnacatuSTayaM // 463 // kasAInI jema maraNAMta kaSTa AvavA chatAM hiMsAthI na aTakavuM te cothuM lakSaNa jANavuM. 455-457. have dharmadhyAnanuM svarUpa kahe che. je dhyAna zratadharma ane cAritradharmathI yukta hoya te dharmadhyAna jinezvaroe cAra prakAranuM kahyuM che. 458. prathama zrutArthanA ciMtavanarUpa AjJAvicaya nAmanuM che. bIjuM AzravAdithI prApta thatA apAya-kaSTonuM ciMtavana karavuM te apAyaricaya nAmanuM che. 459. trIjuM puNya-pApanA phaLanI ciMtArUpa vipAka-vijaya nAmanuM che ane cothuM lokAkRti vigerenuM ciMtavana karavuM te saMsthAnaviya nAmanuM che. 460. kahyuM che ke-"Aptavacana te ja pravacana, tenA arthano nirNaya te AjJAvicaya. Azrava,vikathA ane gaurava tathA pariSahAdinuM ciMtavana te apAyaricaya. 461. azubha ne zubha karmanA vipAkanuM anuciMtana te vipAkavicaya ane paddhavya yukta kSetranI AkRtinuM lokanAlikAnuM ciMtavana te saMsthAnavicaya." 462. AjJAruci, nisargaruci, sUtraruci ane vistAraruci-A cAra prakAranI ruci dharmadhyAnanA cAra cihnarUpa che. 43. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadhyAnanA cAra cihna AjJArUci Adi 323 sUtravyAkhyAnamAjJA syA-niryuktyAdIha tatra yA / ruciH zraddhAnameSAjJA-ruciruktA maharSibhiH // 464 // vinopadezaM yA tattva-zraddhA sA syAnisargajA / sUtre zraddhA sUtraruci-stadvistAreMtimA ruciH // 465 / / tathoktaM - AgamauvaesANaM nisaggao jaM jiNappaNIyANaM / bhAvANaM saddahaNaM dhammajhANassa taM liMgaM // 466 // dharmadhyAnasya catvAri bhavaMtyAlaMbanAnyatha / saudhAdyArohaNe rajjvAdivadyAni jinA jaguH // 467 // vAcanA ca pracchanA ca tathaiva parivarttanA / anuprekSA cetyamUSAM svarUpamapi kIrtyate // 468 // nirjarArthaM vineyAnAM sUtradAnAdivAcanA / sUtrAdau zaMkite prazno gurUNAM pracchanA matA // 469 / / pUrvAdhItasya sUtrAde-ravismaraNahetave / nirjarArthaM ca yo'bhyAsaH sa bhavetparivartanA // 470 // sUtranuM vyAkhyAna te AjJA. te vyAkhyAna, niyukti vigerene bheLavIne karavAnI je ruci-zraddhAna tene maharSioe AjJAruci kahI che. 464. guru upadeza vinA je zraddhA te nisargaruci, sUtramAM je zraddhAna te sUtraruci ane tenA vistArathI je zraddhAna te vistAraruci jANavI. 465. kahyuM che ke- jinapraNIta AgamanA upadezanuM, temAM kahelA bhAvanuM (padArthonuM) je svabhAvathI ja zraddhA karavI te dharmadhyAnanuM cihna che. 466. - mahela AdimAM caDavA mATe doraDA vigerenuM je AlaMbana hoya che tema dharmadhyAnanA cAra AlaMbana hineparose yA che. 467. vAcanA, pracchanA, parivartana ane anuprekSA-A cAra AlaMbana che, tenuM svarUpa paNa kahe che. 468. - nirjarAne mATe ziSyone sUtranuM dAna ApavuM te vAcanA, sUtrAdimAM zaMkA paDatAM gurumahArAjane 4 57j te 5578. 468. pUrve bhaNelA sUtrAdi na bhUlI javA mATe je vAraMvAra nirjarArthe abhyAsa karavo te parivartanA. 470. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 sUtrArthasmaraNaM cAnuprekSetyabhidhIyate / dharmadhyAne catasro'nuprekSAH proktA imAH parAH || 471|| anviti dhyAnataH pazcAt prekSA tvAlocanaM hRdi / anuprekSA syAdasau cAzrayabhedAt caturvidhA // 472 // ekatvAnityatvA - zaraNatvAnAM bhavasvarUpasya / ciMtA dharmadhyAnA - nuprekSAH syuH kramAdetAH || 473 // ekohaM nAsti me kazcinnAhamanyasya kasyacit / na taM pazyAmi yasyAhaM nAsau bhavati yo mama ||474 || ityekatvAnuprekSA kAya: sannihitApAyaH saMpadaH padamApadAM / samAgamAH svapnasamAH sarvamutpAdi bhaMguraM // 475 / / ityanityatvAnuprekSA / janmajarAmaraNabhayairabhidrute vyAdhivedanAgraste / jinavaravacanAdanyanna cAsti zaraNaM kvacilloke // 476 // ityazaraNAnuprekSA ane sUtrArthanuM smaraNa karavuM te anuprekSA kahela che. dharmadhyAnamAM bIjI cAra anuprekSA kahI che te khA pramANe- 471. kAlaloka-sarga 30 anu eTale dhyAnanI pachI prekSA eTale hradayamAM Alocana te anuprekSA kahevAya. te AzrayanA hathI yAra prahAranI che. 472. ekatva, anityatva, azaraNatva, ane bhavasvarUpanuM je ciMtavana te dharmadhyAnanI anukrame cAra anuprekSA DahI che. 473. huM ekalo chuM, mAruM koI nathI, huM paNa anya koIno nathI, huM evo koIne joto nathI ke huM jeno houM ane evo koI nathI ke je mAro hoya.A ekatvAnuprekSA. 474. kAyA apAyane ApanArI che, saMpatti badhI ApadAnuM sthAna che, samAgama badhA svapna samAna che ane sarvapadArtha utpAda ane vyaya svarUpa che. A anityatvAnuprekSA. 475. 4nma, 42rA, bharA jane bhayathI vyApta, vyAdhi-vehanAthI grasta sevA mA saMsAramAM (soGamAM) jinezvaranA vacana sivAya bIjuM koI zaraNabhUta nathI-e azaraNAnuprekSA. 476. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma dhyAyananI cAra anuprekSA ane zukla dhyAnanuM svarUpa mAtA bhUtvA duhitA bhaginI bhAryA ca bhavati saMsAre / vrajati sutaH pitRtAM bhrA-vRtAM punaH zatrutAM caiva // 477 // garbhotpattau mahAduHkhaM mahAHdukhaM ca janmani / maraNe ca mahAduHkhamiti duHkhamayo bhavaH || 478 // iti saMsArAnuprekSA / zodhayatyaSTadhA karma-malaM zuklamiti smRtam / zucaM vA klamayatIti zuklaM tacca caturvidhaM // 479 // savicAraM syAtpRthaktva - vitarkAkhyamihAdimaM / tathaikatvavitarkAkhya-mavicAraM dvitIyakaM // 480 // sUkSmakriyaM cAnivRtti zukladhyAnaM tRtIyakaM / samucchinnakriyaM caivA-pratipAti caturthakaM // 481|| utpAdAdiparyavANAmekadravyavivartinAM / vistAreNa pRthagbhedai -vitarko yadvikalpanaM // 482 // nAnA nayAnusaraNA-tmakAtpUrvagatazrutAt / yatra dhyAne tatpRthaktva - vitarkamiti varNitaM // 483 // yugmam / mAtA thaIne putrI, bahena ke strI tarIke A saMsAramAM thAya che ane putra, pitA, bhAI temaja zatru tarIDe thAya che. 477. 325 garbhanI utpattimAM mahA du:kha che, janmatAM paNa mahA du:kha che, maraNa pAmatAM paNa mahA duHkha che. khA saMsAra duHkhamaya 4 che. dhati saMsArAnuprekSA. 478. have zukla dhyAnanuM svarUpa kahe che. aSTa karmarUpI maLane je zodhe che, te zukla athavA je zokane dUra kare che te zukladhyAna kahevAya che. te paNa cAra prakAranuM che. 479. temAM prathama pRthavruvitarkasavicAra nAmanuM che, bIjuM ekatvavitarkaavicAra nAmanuM che. 480. sUkSmakriyaanivRtti nAmanuM trIjuM che ane samucchinnakriyaapratipAti nAmanuM cothuM zukladhyAna che. 401. eka dravyamAM vartatA utpAdAdi paryayo teno aneka prakAranA nayane anusaranArA pUrvagata zrutane anusAre pRthak bhedavaDe vistArathI vitarka-vikalpana je dhyAnamAM hoya te pRthaktva vitarka kahevAya che. 482-483. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 atra ca vyaMjanAdarthe tathArthAdvyaMjane'sakRt / vicAro'sti vicaraNaM savicAraM tadIritaM // 484 // manaH prabhRtiyogAnA - mekasmAdaparatra ca / vicAro'sti vicaraNaM savicAraM tatopyadaH // 485 // evaM ca - yatpRthaktvavitarkADhyaM savicAraM bhavediha / tatsyAdubhayadharmADhyaM zukladhyAnaM kilAdimaM // 486 // uktaM ca- uppAyaThiibhaMgAI pajjayANaM jamegadavvaMmi / nANAnayANusaraNaM puvvagayasuyANusAreNa // 487 // saviyAramatthavaMjaNa- jogaMtarao tayaM paDhamasukkaM / hoi puhattaviyakkaM saviyAramarAgabhAvassa // 488 // anekeSAM paryavANA - mekadravyAvalaMbinAM / ekasyaiva vitarko yaH pUrvagatazrutAzrayaH || 489 // sa ca vyaMjanarUpo'rtha - rUpo vaikatamo bhavet / yatraikatvavitarkAkhyaM taddhyAnamiha varNitaM // 490 // ahIM vyaMjanathI artha ane arthathI vyaMjanamAM je vAraMvAra vicAra thAya te vicaraNane savicAra usa che. 484. mana vigere yogonuM ekamAMthI bIjAmAM je vicaravuM te vicaraNa tene paNa savicAra kahela che. 485. kAlaloka-sarga 30 evI rIte pRthaktvanA vitarka sahita ane vicAra sahita je ubhaya dharmavALuM hoya te prathama zukladhyAna hyuM che. 487. kahyuM che, ke -utpAda, sthiti ne vinAza je eka dravyamAM rahelA paryAyo che, teno pUrvazrutane anusAre aneka nayone anusarIne vicAra karavo, temaja arthathI vyaMjanamAM ne vyaMjanathI arthamAM ane eka yogathI yogAMtaramAM saMkramaNa karavuM te prathama zukladhyAna pRthakksavitarkasavicAra nAmanuM vItarAgane hoya che. 487-488. eka dravyAvalaMbI aneka paryAyomAMthI eka paryayano ja vitarka pUrvagata zrutane AzrayIne karavAmAM Ave te vicAra paNa vyaMjanarUpe ke artharUpe ekarUpe ja hoya, te ekatvavitarka nAmanuM bIjuM zukladhyAna hyuM che. 487-480. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukladhyAnanAM bhedonuM svarUpa na ca syAdvyaMjanAdarthe tathArthAdvyaMjane'pi ca / vicAro'tra tadekatva - vitarkamavicArI ca // 491 // manaH prabhRtiyoganA--mapyekasmAtparatra no / vicAro'tra tadekatva - vitarkamavicAri ca // 492 // idaM hyekatra paryAye yogacAMcalyavarjitaM / ciramujjRMbhate dIpraM nirvAtagRhadIpavat // 493 // tathAdu: jaM puNa sunippakaMpaM nivAyasaraNappaIvamiva cittaM / uppAyaThiIbhaMgA - iyANamegaMmi pajjAe // 494 // aviyAramatthavaMjaNa - jogaMtarao tayaM biiyasukkaM / puvvagayasuyAlaMbaNa - megattaviyAramaviyakkaM // 495 // kriyocchvAsAdikA sUkSmA dhyAne yatrAsti kAyikI / nivarttate na yatsUkSma - kriyaM caivAnivarti tat // 496 // syAdvarddhamAna evAtra pariNAma : kSaNe kSaNe / na hIyamAnastadidamanivartti prakIrttitaM // 497 // - temAM vyaMjanathI arthamAM ke arthathI vyaMjanamAM vicArano pheraphAra thato nathI tethI te ekatvavitarkaavicAra nAmanuM kahevAya che. 491. 327 emAM mana vigere yogano paNa ekamAMthI bIjAmAM pheraphArarUpa vicAra vartato nathI. teno paNa ekatvavitarkaavicAramAM ja samAveza che. 492. ahIM eka paryAyamAM yoganI caMcaLatA vinAnuM hovAthI pavana vinAnA gharamAM rahela sthira dIpaka jevuM dedIpyamAna zukladhyAna cirakAla sudhI vistAra pAme che--varte che. 493. kahyuM che, ke- je ati pavana vinAnA makAnamAM rahelA atyaMta sthira dIpakanI jema je citta utpAda, vyayanI sthitimAMthI koI eka paryAyamAM pUrvagata zrutane anusAre sthira rahyuM hoya, temAMthI eka paryAyano ja vicAra hoya. vyaMjana ane arthano ke yogAntarano pheraphAra jemAM na thato hoya, te ekatvavitarkaavicAra nAmanuM zukla, dhyAna che. 494-495. je dhyAnamAM kAyA saMbaMdhI uddavAsAdi sUkSma kriyA varte che ane je aTakatI nathI, te sUkSmakriyAanivarti nAmanuM trIjuM zukladhyAna che. 496. A dhyAnamAM kSaNe kSaNe pariNAma vardhamAna hoya che. hIyamAna hotA nathI, tethI Ane anivarti kahela che. 497. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 kAlaloka-sarga 30 tacca nirvANagamana-kAle kevalino bhavet / ruddhavAJcittayogasya vapuryogArddharodhinaH // 498 // uktaM ca -nivvANagamaNakAle kevaliNo daraniruddhajogassa / suhumakiriyAniyaTTI taiyaM taNukAyakiriyassa // 499 / / samucchinnAH kriyAH kAyi-kyAdyA yoganirodhataH / yasmin yaccApratipAti tacchukladhyAnamaMtimaM / / 500 // idaM tvavasthAM zailezI prAptasyAkhilavedinaH / niruddhAzeSayogasya zuklaM paramamIritaM // 501 / / siddhatve'pi hi saMprApte bhavatyetadavasthitaM / na tu nyUnAdhikaM tenA-pratipAtIdamucyate // 502 // iyaM hi paramA koTiH zukladhyAnasya nizcitA / ataH paraM tannAstIti paramaM zuklamucyate // 503 // tathoktaM - tasseva ya selesIM gayassa selavva nippakaMpassa / vocchinnakiriyamappaDivAi jhANaM paramasukkaM // 504 // A dhyAna nirvANagamana kALe kevaLIone hoya che, ke jemaNe vAgyoga ne manayoga pUrA rokayA hoya che ane kAyayoga ardha rokelo (rUMdhelo) hoya che. (bAdara-kAyayoga rUMdhyo hoya che, sUkSma kAyayogamAM vartatA hoya che.) 498. kahyuM che, ke -nirvANagamanakALe arghakAyayoga jeNe rUMdhyo hoya che, evA sUkSmakAyanI kriyAvALA kevaLIne sUkSmakriyAanivarti nAmanuM trIjuM zukladhyAna hoya che. 499. je dhyAnamAM yoganirodhavaDekAyikI vigere kriyA jemanI saMpUrNa aTakI gaI hoya che ane je apratipAti hoya che, te cothuM samucchinnakriyAapratipAti nAmanuM zukladhyAna kahevAya che. 5OO. A zukladhyAna zaileSI avasthAne prApta thayelA ane samasta yoganA nirodhaka evA kevaLIne hoya che. 501. siddhatva pAmyA bAda paNa A dhyAna sthira ja rahe che-nyUnAdhika thatuM nathI tethI A dhyAnane apratipAti kahela che. 502. A zukladhyAnanI nizcita parama (utkRSTa) koTi che, AthI adhika kAMI paNa nathI tethI Ane parama zukla kahe che. 503. kahyuM che, ke-parvata jevA sthira tathA zaileSI avasthAne prApta thayelA evA mahAtmAne bucchinnakriyaapratipAti nAmanuM parama zukladhyAna hoya che. 504. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 zukladhyAnanAM cihnonuM varNana yoganirodhapaddhatistu dravyalokato jJeyeti / avyathaM cApyasaMmoho vivekaH syAttathA paraH / vyutsargazca bhavecchukladhyAnacihnacatuSTayaM // 505 // yaddevAdyupasargebhyo bhayaM tatkathyate vyathA / tadabhAvo'vyathaM zukladhyAnalakSaNamAdimaM // 506 // devAdimAyAklRptasya sUkSmArthajanitasya vA / saMmohasyeha mauDhyasyA-'bhAvo'saMmoha iSyate // 507 / / jIvasya dehAtsarvebhyaH saMyogebhyazca zuddhayA / bhinnatvabhAvanaM buddhyA sa viveko vivecanAt / / 508 // yani:saMgatayAMgasya parityAgastathopadheH / sa vyutsagazcaturthaM syA-cchukladhyAnasya lakSaNaM / / 509 / / yadAhuH - cAlijjai bIhei va dhIro na parIsahovasaggehiM 1 / suhumesu na saMmujjhai bhAvesu na devamAyAsu 2 // 510 // dehavivittaM picchai appANaM taha ya savva saMjogA 3 / dehovahivussaggaM nissaMgo salahA kuNai 4 // 51 // yoganirodhanI paddhati dravyalokathI jANI levI. A zukladhyAnanA avyatha, asaMmoha, viveka tathA vyutsarga-e cAra cihno kahyA che. 505. je devAdinA upasargothI thatA bhaya te vyathA kahevAya che, teno abhAva te avyatha nAmanuM zukladhyAnanuM prathama, yina. che. 50s. devAdimAyAthI karelo athavA sUkSmArthathI thayelo je saMmoha - (mUDhatA) teno abhAva te asaMmoha nAmanuM bIjuM cihna che. 207. dehathI jIvanuM tema ja sarva saMyogathI AtmAnuM zuddha buddhithI bhedanuM bhAvavuM te vivecanAthI viveka nAmarnu trIhu~ thina che. 508. je niHsaMgapaNe aMgano temaja upadhimAtrano parityAga, te vyutsarga nAmanuM zukladhyAnanuM cothuM thita cha. 508. kahyuM che, ke-bIkaNanI jema je vIra puruSa pariSaha upasargathI cale nahIM, sUkSmabhAvamAM ke devamAyAmAM je mUMjhAya nahIM, dehathI AtmAne temaja sarvasaMyogane je judA jANe ane deha tema ja upadhino nisTaMgapaNe sarvathA tyAga 42 te. yA2 yinI tyA cha. 510-511. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 kAlaloka-sarga 30 catvAryAlaMbanAni syuH zukladhyAnasya ca kramAt / kaSAyANAM kSayAt kSAMti-mAIvArjavamuktayaH // 512 / / Atmano'naMtavartitvA-nuprekSA prathamA bhavet 1 / tathA vipariNAmAnu-prekSA proktA dvitIyikA 2 // 513 / / anuprekSA'zubhatvasyA 3 pAyAnAM 4 ceti nAmataH / zukladhyAne catastro'nu-prekSAH prekSAzrayaiH smRtAH // 514 // anaMtakAlaM bhramato jIvasya bhavasAgare / bhAvanAnaMtavarttitvA-nuprekSA parikIrttitA // 515 // sA caivaM- eso aNAinihaNe saMsAre sAgaruna duttAre / nArayatirianarAmara-bhavesu parihiMDae jIvo // 516 // vividhA ye parINAmA vastUnAM tadvibhAvanA / bhavedvipariNAmAnu-prekSA prekSAvatAM priyA // 517 // tathAhi - savvaTThANAI asAsayAI iha ceva devaloge ya / suraasuranarAINaM riddhivisesA suhAiM ca // 518 // zukladhyAnanA cAra AlaMbano kahyA che. cAra kaSAyonA kSayathI utpanna thatA kSati, mArdava, Arjava ane mukti (nirlobhatA) e cAra zukladhyAnanA AlaMbana kahyA che. 512. AtmAnA anaMtavartipaNAnI anuprekSA te prathama, viparaNiAmanI anuprekSA te bIjI, azubhatvanI anuprekSA te trIjI ane apAyanI anuprekSA te cothI-A cAra prakAranI anuprekSA jJAnIoe zukladhyAnanI 3DI cha. 513-514. A jIva bhavasAgaramAM anaMtakALathI bhame che evI je vicAraNA te anaMtavartitva anuprekSA kahI cha. 515. te bhAvanA A pramANe- "A anAdianaMta ane samudranI jevA dustara saMsAramAM nAraka, tiryaca, nara ane amaranA bhavamAM A jIva bhamyA kare che." 516. vastuonA je vividha pariNAmo tenI je jJAnIone priya vicAraNA te bIjI vipariNAma anuprekSA hI cha. 517. te A pramANe-"ahIM tema ja devalokamAM sura, asura ane munaSyonI Rddhi vizeSa ane sukho vigere sarva padArtho azAzvatA che. pa18. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 anuprekSAo zukladhyAna aMge kSaNabhaMgurasaMpatte-rvirUpasya bhavasya yat / vibhAvanA'zubhatvAnuprekSA sA parikIrttitA // 519 / / tathAhi - dhi ddhI saMsAro jaMmi juANo paramarUvagabbiyao / mariUNa jAyai kimI tatyeva kalevare niyae // 520 // kaSAyebhyo'thAzravebhyaH pramAdaviSayAditaH / apAyabhAvanApAyA-nuprekSA sA prakIrtitA // 52 // yathA - koho ya mANo ya aNiggahIyA mAyA ya lohA ya pavaDDhamANA / cattAri ee kasiNA kasAyA siMcaMti mUlAiM puNabbhavassa // 522 // ityAdi idaM cArthataH prAyastRtIyAMgagataM / Adye'tha zukladhyAnasya dhyAte bhedadvayarhatAM / ghAtikarmakSayAdAvi-rbhavetkevalamujjvalaM // 523 // tato jAnaMtyanaMtAni dravyANi vividhAni te / traikAlikAMzca paryAyAn pratidravyamanaMtakAn // 524 // sarveSAmapi jAnaMti jIvAnAmAgatiM gatiM / sthitiM cetazciMtitaM ca kRtaM bhuktaM niSevitaM // 525 // kSaNabhaMgura evI saMpattinI temaja virUpa evA saMsAranI je vicAraNA te trIjI azubhatva anuprekSA kahI che. pa19. te A pramANe-"A saMsArane dhikkAra che, dhikkAra che ! ke jemAM paramarUpagarvita yuvAna maraNa pAmIne potAnA ja kalevaramAM kRmi tarIke utpanna thAya che. pa20. kaSAyo, Azravo, pramAda ane viSayAdi e apAyanA kAraNo che, evI je bhAvanA te apAyAnuprekSA cothI kahI che. para1. te A pramANe-nigraha nahIM karelA ane vadhatA evA krodha, mAna, mAyA ane lobha-e cAre kALA kaSAyo punarbhavanA mULane sIMce che. ItyAdi para2. A pramANe arthathI prAyaH trIjA aMga (ThANAMga)mAM kahela che. A cAramAMthI prathamanA zukladhyAnanA be bhedanuM dhyAna thayA bAda arihaMtane ghAti-karmano kSaya thavAthI ujvaLa kevaLajJAna pragaTa thAya che. para3. tethI vividha prakAranA anaMta dravyo tathA te dareka dravyanAM traNe kALanA anaMta paryAyone jANe che. pa24. sarva jIvonI gati-Agati ne sthiti, tathA mananI vicAraNA, tathA kareluM, bhogaveluM ne seveluM sarva jANe che. para5. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 na jAnaMti na pazyaMti yattannAsti jagattraye / bhavaMtyaste'rahaso -'rhatazca jagadarcitAH // 526 // yattRtIyabhave baddhaM tIrthakRnnAmakarma tat / prAptodayaM vipAkena jinAnAM jAyate tadA // 527 // tasminneva kSaNe devezvarA AsanakaMpataH / kevalajJAnamutpannaM sarve jAnIyurarhatAM // 528 // tataH pUrvoktayA rItyA catuSSaSTiH surezvarAH / AgacchaMti pramuditA jJAnotpAdAspade'rhatAM // 529 / / tatra vAyukumArA drAg yojanapramitAM mahIM / zodhayeyu: ghavara-taLAvyutsu dUrata: rUA tato meghakumArAstAM siMcaMtyadbhiH sugaMdhibhiH / paMcavarNaiH pUjayaMti puSpairRtvadhidevatAH // 531|| racayaMti tataH pIThaM vyaMtarAstatra bhUtale / bhUmeH sapAdakrozoccaM svarNaratnamaNimayaM // 532 // teo na jANe ke na jue evuM traNa lokamAM kAMI nathI, tethI arahasya (jenAthI kAMI chAnuM nathI) evA arhat jagatapUjita thAya che. pa26. prathama, trIje bhave je tIrthaMkara nAmakarma bAMdheluM che, te A samaye jinezvarone udayamAM Ave che, tene vipAkodayapaNe bhogave che. 527. te ja kSaNe sarva deveMdro AsanakaMpathI arihaMtane kevaLajJAna utpanna thayuM che--ema jANe che. 528. tyArapachI pUrvokta rIte cosaThe IMdro AnaMdita thaIne arihaMtanA kevaLajJAna utpattivALA sthaLe Ave che. 529. have tyAM samavasaraNanI racanA karavAmAM Ave che tenuM varNana prathama, vAyukumAranA devo eka yojanapramANa bhUmimAMthI kacaro, ghAsa vigere dUra karIne zuddha kare che. 530. kAlaloka-sarga 30 pachI meghakumAranA devo teTalI pRthvIne sugaMdhI jaLavaDe sIMce che ane RtunA adhiSThAyaka devo pAMca varNanA puSpo vaDe te pRthvIne pUje che. 531. tyArapachI vyaMtaradevo te bhUtaLa upara jamInathI savAkoza UMcuM svarNa, ratna ne maNimaya pITha race che. 532. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavasaraNanI racanAnuM varNana 333 tatra rUpyamayaM vapraM kurvate bhavanAdhipAH / sahasrairdazabhiH prApyaM sopAnAnAM bhuvastalAt // 533 // tacca sopAnamekaika-mekahastapRthUcchitaM / bhumerddhanuHsahane dve sADhe teSAM samucchrayaH // 534 // tasya vaprasya bhittiH syAtpaMcacApazatocchritA / dvAtriMzadaMgulopeta-trayastriMzaddhanuH pRthuH // 535 / / zobhaMte kapizIrSANi tasyA bhitteruparyatha / nidhautasvarNasAreNa racitAni sphuradrucA / / 536 // tasmin vapre ca catvAri dvArANi racayaMti te / nAnAratnamayAnyuccai-razAkhAdimaMti ca // 537 // pratidvAraM toraNAnAM trayaM maNimayaM surAH / pAMcAlikAmaNicchatra-makaradhvajamaMjulaM / / 538 // dhvajAMzca maMgalAnyaSTau puSpadAmnAM tathAvalIH / racayaMti pratidvAraM kalazAn vedikAM tathA // 539 // yugmaM // kRSNAguruturuSkAdi-dhUpAn divyAn samaMtataH / / vitanvatIdhUpaghaTI-stanvate nirjarA bahUH // 540 // tyAM jamInathI daza hajAra pagathIyA caDyA pachI prathama rUpAno gaDha bhavanapatinA devo race che. 433. te dareka pagathIyAo eka-eka hAtha UMcA ne pahoLA hoya che. tethI A prathama gaDha jamInathI aDhI hajAra ghanuSya eTale savAgAu UMco hoya che. pa34. te gaDhanI bhIMto pAMcaso dhanuSya UMcI ane 33 dhanuSya ne 32 AMgaLa pahoLI hoya che. pa35. te bhIMtanI upara dedIpyamAna sArabhUta sonAthI racelA kAMgarA zobhe che. pa36. te gaDha upara judA-judA ratnathI banAvelA bArasAkhathI yukta cAra dvAra race che. pa37. dareka dvAre pUtaLIyo, maNichatra ane makaranA cinhavALA dhvajathI suMdara evA maNimaya traNa toraNa hepo 2the che. 538. dareka dhAre dhvajAo, aSTamaMgala, puSpanI mALAonI zreNi, kaLazo tathA vedikA race che. pa39. kRSNAguru ane turuSkAdi divya dhUpone vistAratI evI ghaNI dhUpaghaTIone devo race che. 540. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u34 isaso-saga 3 koNe koNe vaprasya tasya svAdUdakAMcitA / ekaikA kriyate vApI maNisopAnabhRtsuraiH / / 541 / / prAcye dvAre dvArapAlaH suraH syAttasya tuMbaruH / dAkSiNAtye ca khaTvAMgI syAtkapAlI ca pazcime // 542 // jaTAmukuTadhArI syAdudIcyadvArapAlakaH / tuMbaru ma devazca pratIhAro'rhatAM bhavet // 543 / / atha tasyAdyavaprasya bhavenmadhye samaMtataH / prataraH samabhUmyAtmA paMcAzaccApavistRtaH // 544 // tiSThaMtyatra ca yAnAni devatiryaGnarA api / syuH pratyekaM vimizrAste pravezanirgamonmukhAH // 545 // tataH pratarasaMpUrtI sopAnAnAmupakramaH / / bhaved dvitIyavaprasya hastoccatvAyatispRzAm // 546 // paMcAnAmiti sopAna-sahasrANAmatikrame / / prAkAraH suMdarAkAro dvitIyaH prApyate janaiH / / 547 // jAtyasvarNamayaM taM ca kuryuryotiSkanAkinaH / nAnAratnamayaidIpraiH kapizISairalaMkRtaM // 548 / / devo, te gaDhane cAre khUNe eka-eka vAvaDI svAdu jaLavALI ane maNimaya pagathIyAvALI race cha. 541. te gaDhanAM pUrvadvAramAM tuMbaru nAmano deva, dakSiNadvAramAM khAMgI nAme deva, pazcimaDhAramAM kapAlI nAme deva ane uttaradvAramAM jaTAmukuTadhArI nAme deva dvArapALa tarIke Ubho rahe che. temAM tuMbaru nAmano deva prabhuno pratIhAra tarIke che. kemake te bAjuthI prabhu upara caDe che.) 542-543. pahelA gaDhanI aMdara cAra bAju samatala prataramAna 50 dhanuSyapramANa hoya che. 544. A gaDhamAM vAhano rahe che ane deva, tiryaMca tathA manuSyanuM AvAgamana eka-bIjA sAthe maLIne 4 hoya che. 545. upara kahyA pramANe pa0 dhanuSyanA pratara pachI, bIjA gaDhanA pagathIAnI zarUAta thAya che. te eka hAtha UMcA ane pahoLA, evA pAMca hajAra pagathIA hoya che, teTalA pagathIyA caDyA bAda bIjo suMdara AkAravALo gaDha Ave che. 546-547. jAtyasvarNamaya ane vividha prakAranA ratnamaya dedIpyamAna kAMgarAvALA bIjA gaDhane jyotiSka hevo rathe che. 548. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 gaDhanA pagathIA temaja dvArapAlikA devIo bhittyuccatvapRthutvAdi jJeyamasyAdyavapravat / jJeyA caturNA dvArANAM racanApyakhilA tathA // 549 / / jayAbhidhAne devyau dve pUrvasyAM dvArapAlike / zvetavarNe abhayayA rAjamAnakarAMbuje // 550 // mA bhaiSIrIti hastena prasRtena pradarzanaM / abhayA nAma mudreyaM zrutA vRddhAnuvAdataH // 551 // yAmyadvAre vijayAkhyau devyau raktatanuzrutI / hastanyastAMkuze zobhAM bibhRto dvArapAlike // 552 // ajite pazcimAyAM ca pIte pAzollasatkare / makarADhyakare nIle udIcyAmaparAjite // 553 // tathoktaM samavasaraNastotre - jayavijayAjiyaavarA-jiyatti siaaruNapIanIlAbhA / bIe devIjualA abhayaMkusapAsamagarakarA // 554 / / paMcAzataM dhanUMSi syAtprataro'trApi pUrvavat / tiSThaMtyatra ca tiryaMca: siMhavyAghramRgAdayaH / / 555 / / te gaDhanI bhIMtonI UMcAI ane pahoLAI vigere prathama gaDha pramANe jANavuM temaja cAra dvAranI racanA paNa badhI te ja pramANe jANavI. 549. te gaDhanA pUrvadvAramAM jayA nAmanI be devIo dvArapAlikA tarIke zvetavarNavALI ane abhayAmudrAthI zobhatA karakamaLavALI hoya che. pa50. bhaya na pAmo" ema potAnA prasAra pAmatA hAthavaDe je batAvavuM te abhayA nAmanI mudrA che ema vRddha puruSo pAsethI sAMbhaLela che. 551. dakSiNadvAramAM lAlavarNavALI hAthamAM aMkuzathI yukta, ane manahara evI vijayA nAmanI be devIo dvArapAlikA hoya che. papara. pazcimadvAramAM, pILAvarNavALI, hAthamAM pAzane pakaDIne UbhI rahelI ajitA nAmanI be devIo ane uttaradvAramAM makarane pakaDIne UbhelI nIlavarNavALI aparAjitA nAmanI be devIo dvArapAlikA hoya che. papa3. zrIsamavasaraNastotramAM kahyuM che ke-bIjA gaDhamAM jayA, vijayA, ajitA ane aparAjitA e devIonA yugalo anukrame zveta, rakta, pIta ane nIlavarNavALA ane abhayA, aMkuza, pAza ane makarane hAthamAM dhAraNa karanAra hoya che. papa4. A gaDhanA prAraMbhamAM paNa pacAsa dhanuSyanuM pUrvavat pratara hoya che. A gaDhamAM tiryaMco siMha, vAgha, mRga vigere rahe che. pa55. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 kAlaloka-sarga 30 aizAnyAM ca bhavatyatra devacchaMdo manoramaH / kSaNottarakSaNe'dhyAste prabhuryaM surasevitaH // 556 // athordhvaM paMcasopAnasahanAtikrame tataH / tRtIyaH prApyate vapro janai vimahodayaiH // 557 / / enaM ratnamayaM vanaM kuryurvaimAnikAH surAH / nAnAmaNimayairdapraiiH zAlitaM kapizIrSakaiH // 558 // bhittyuccatvapRthutvAdi dvArANAM racanApi ca / atrApi pUrvavad jJeyA vizeSastveSa kathyate / / 559 / / pUrvasyAM dvArapAlo'tra somo vaimAnikaH suraH / jAtyacAmIkarajyoti-dadhAnaH pANinA dhanuH // 560 // daMDapANiryamo yAmyAM gaurAMgo vyaMtarAmaraH / / pratIcyAM pAzabhRdrakto jyotiSko varuNaH suraH // 56 // uttarasyAM ca dhanado bhavanAdhipanirjaraH / gadAhastaH zyAmakAMtirbhavati dvArapAlakaH // 562 // A gaDhanA IzAna khUNAmAM manohara devacchedo hoya che, jemAM prathama pahore dezanA ApyA pachI surasevita evA prabhu AvIne bese che. pa56. A gaDhathI UMce pAMca hajAra pagathIA caDe tyAre bhAgyazALIo trIjA gaDhamAM pahoMce che. 557. vaimAnika devatAo A trIjA gaDhane ratnathI banAve che ane dedIpyamAna maNimaya kAMgarAothI suzobhita banAve che. pa58. e gaDhanI bhIMtanI UMcAI-pahoLAI tathA cAradhAronI racanA pUrva pramANe ja jANavI. temAM je vizeSa che te kahevAya che. 559. jAtimAne suvarNa jevA kAMtivALA soma nAmanA vaimAnika deva hAthamAM dhanuSya dhAraNa karIne pUrvadizAnA dvArapAla tarIke UbhA rahe che. pa60. dakSiNadvAramAM gaura aMgavALA vyatara jAtinA yama nAmanA deva hAthamAM daMDa dhAraNa karelA hoya che. pazcima dvAramAM varuNa nAmanA raktavarNavALA jyotiSI deva hAthamAM pAza laIne UbhA rahe che. pa61. uttara dizAnA dvAramAM zyAmakAMtivALA bhavanapatinikAyanA dhanada nAmanA deva hAthamAM gadA dhAraNa karIne ubhA rahe che. (A pramANe trIjA gaDhanA cAra dvArapALo hoya che.) 562. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 traNe gaDha vacce aMtara tathoktaM - pIasiarattasAmA suravaNajoibhavaNA rayaNavappe / dhaNudaMDapAsagayahatya somajamavaruNadhaNayakkhA // 563 // tasya vaprasya madhye ca pIThaM syAtsamabhUtalaM / dhanuHzatAni SaTkrozamekaM ca vistRtAyataM // 564 // etAvadeva vistAra-mAnamAdyadvitIyayoH / vaprayoraMtare kiMtu tatpArzvadvayamIlanAt // 565 // tathAhi - syAdrUpyavaprAtpaMcAza-ddhanUMSi prataro'grataH / zatAzca dvAdazAdhya'H sopAnadhanuSAM tataH // 566 // trayodazazatAnyevaM dhanuSAmekatoMtaraM / / rUpyasvarNavaprayoH syAt parato'pi tathaiva ca // 567 // pArzvayorubhayozcaivaM syAdvistAre samuccite / / eka: krozaH SaT ca cApazatamAnaM yathoditaM // 568 // mAnamevaM svarNaratnavaprAMtare'pi vistRteH / ekaH krozaH SaT zatAni dhanuSAM bhAvyatAM svayaM // 569 // kahyuM che, ke -trIjA ratnanA gaDhamAM soma, yama, varuNa ane dhanada anukrame pIta, zveta, rakta ane zyAma varNavALA, vaimAnika, vyaMtara, jyotiSa ane bhavanapatijAtinA tathA dhanuSa, pAza, daMDa ane gadAne hAthamAM dhAraNa karanArA hoya che. pa3. have te trIjA gaDhanA madhyamAM samabhUtala evuM pITha che, te eka gAu ne chaso dhanuSya lAMbuM-pahoLuM che. 564. e ja pramANe vistAranuM mAna pahelA ane bIjA gaDhanA aMtaranuM che, paraMtu be bAjunuM maLIne che. 565. te A pramANe-rUpAnA gaDhathI AgaLa pacAsa dhanuSyanuM pratara che ane pa000 pagathIAnA 1250 dhanuSyo thAya che. e pramANe eka bAjunuM aMtara 1300 dhanuSanuM, rUpAsonAnA gaDha vacce che. te ja pramANe bIjI bAjunuM aMtara che. be bAjunA vistArane ekatra karIe eTale eka gAu ne 600 dhanuSa upara kahyA te thAya che. 566568. e ja pramANe sonAnA ne ratnanA gaDhanI vaccenA aMtaranA vistAranuM mAna paNa eka gAu ne 600 dhanuSanuM che, te svayameva samajI levuM. 59. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 - kAlaloka-sarga 30 evaM trayANAM vaprANAM vyAsamAne samuccite / krozatrayaM syAddhanuSA-maSTAdaza zatAni ca // 570 // SaTvaprabhittayo'tra syu-rekaikasyAzca vistRtau / syurdhanUMSi trayastriMzad dvAtriMzadaMgulAni ca // 571 / / dhanUMSi SaDguNAni syu-raSTAnavatiyuk zataM / aMgulAnyapi SaDnAni syunavatiyuk zataM // 572 // eSA cApadvaye tasmiMzcAparAzau niyojite / syAccApadvizatI prAcya-cApaughe sA niyojyate / / 573 / / jAtaH krozo'smiMzca pUrvoditaiH krozaistribhiryate / vRttaM samavasaraNaM jAtaM yojanasaMmitaM // 574 // asmiMzca vRttasamava-saraNe ye caturdizaM / / sopAnAnAM sahasrAH syurdaza te yojanAbahiH // 575 // ayaM bhAva:- arhatsiMhAsanAdhaHstha-bhUbhAgAdekato bhuvi / kozadvayena syAbAhya-vapraparyaMtabhUtalaM // 576 // catasRSvapi dikSvevaM yoge ca pArzvayordvayoH / AyAmato vyAsatazca pUrNaM syAdekayojanaM // 577 // e pramANe traNe gaDhanA aMtaranuM mAna bheguM karavAthI 3 gAu ne 1800 ghanuSa thAya che. pa7). have ahIM traNa gaDhanI be bAjunI thaIne cha bhIMto che, te dareka bhIMta vistAramAM 33 dhanuSa ne 3ra AMgaLa che. te 33 dhanuSane cha guNA karatAM 198 dhanuSa ane 32 AMgaLane cha guNI karatAM 192 AMgaLa tenA be dhanuSa thAya te dhanuSanI rAzimAM bheLavatAM 200 dhanuSa thAya. te pUrvanA traNa gAu uparanA 1800 dhanuSamAM bheLavIe eTale 2000 dhanuSa thAya. teno eka gAu thAya te prathamanA traNa gAumAM bheLavatAM cAra gAu eTale eka yojana pramANa goLa samavasaraNa thAya. pa71-574. A goLa samavasaraNanI cAre dizAmAM je daza daza hajAra pagathIA che, te yojananI bahAra sama4qI. 575. bhAva A pramANe che-arihaMtanA siMhAsananA nIcenA bhUbhAgathI eka bAju pRthvIthI bAhyagaDhanA bahAranA bhAga sudhI bhUtaLa be gAu thAya. pa76. e pramANe cAra dizAmAM be be pAsAno saMyoga karavAthI laMbAI ne pahoLAI eka yojana pUrNa thAya. 577. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa gaDhanI paridhi 339 bAhyasopAnaparyaMta-bhUtalaM tu bhavettataH / pAdAdhikaistribhiH krozai-rjinAdhaHsthamahItalAt // 578 // sopAnAnAM sahasrairyaddazabhirjAyate kila / kroza: sapAdastadyoge bhavenmAnaM yathoditaM // 579 / / bhUmAvalagnaM samavasaraNaM ca bhavedidaM / tayordhvamUrdhvaM sopAna-racanAbhissamaMtataH // 580 // ratnavaprasya paridhirekaM yojanamIritaM / nyUnatrayastriMzadADhyA cApAnAM ca catuHzatI // 581 / / dve yojane paMcaSaSTi-yuk cApASTazatI tathA / dvihastI vyaMgulonA rai-vaprasya paridhirbhavet / / 582 // triyojanI cApazatA-strayastriMzAstrayodaza / hasta ekogulAnyaSTau paridhI raupyavapragaH // 583 // caturasre'tha samava-saraNe vistRtirbhavet / sarvAsAM vaprabhittInAmekaM cApazataM kila // 584 // bAhya sopAnanA chellA bhAga sudhInuM bhUtaLa jinezvaranA nIcenAM bhUtaLathI savA traNa gAu thAya. pa78. te daza hajAra pagathIAnA 2500 dhanuSa eTale te savA gAu ane tene be gAumAM bheLavavAthI savA traNa gAu thAya. pa79. A samavasaraNa bhUmithI addhara hoya che ane te pagathIAonI racanA vaDe cAre taraphathI UMcuM UMcu hoya che. pa80. ratnanA gaDhanI paridhi eka yojana ne 433 dhanuSyamAM kAMIka nyUna hoya che. 581. suvarNanA gaDhanI paridhi be yojana 865 ghanuSa ane traNa AMgaLa nyUna be hAthanI hoya che. 582. rUpAnA gaDhanI paridhi traNa yojanA 1333 dhanuSa, eka hAthane 8 AMgaLanI hoya che. 583. (eka yojananA samavasaraNanI paridhi 3 yojana 1298 dhanuSyathI kaMIka adhika thAya che.) have corasa samavasaraNanI hakIkata kahe che, temAM dareka gaDhanI bhIMtonI pahoLAI eka so dhanuSya hoya che. 584. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34) kAlaloka-sarga 30 kodaMDAnAM zatA: paMca-dazAtrAMtaramIritaM / rUpyasvarNavaprabhittyoH pratyekaM pArzvayordvayoH / / 585 / / atra pUrvoktasopAna-ruddhakSetre pRthakkRte / dhanu:zatadvayI sArddhA zeSA pratara uhyate // 586 // evaM ca - syAtsArddhakrozavistArAM-taro vapro'tra rAjataH / vistAramIlane prAgva-dubhayorapi pArzvayoH // 587 // svarNavaprAMtaravyAsa ekakrozamito mataH / yataH krozArddhamekaika-pArzve vyAso bhavediha // 588 // yaduktaM samavasaraNastotre / cauraMse igadhaNusaya-pihu vappA saDDhakosaaMtarayA / paDhamabiyA biataiA kosaMtarapuvvamiva sesaM // 589 / / yadyapyasyAvacUrNAvityuktaM dRzyate-atra cAMtaraM pUrvavatpratarasopAnApekSayA na gaNyate, kiMtu AdhAdvitIyasyaikataH 1500 dhanUMSi, parato'pyevaM dvitIyAttRtIyasyaikataH 1000 dhaSi, dvitIyapArzvepyevaM saMtItyevameva jJeyaM, evameva pUrvAcAryAmnAyAditi / rUpAnA ne sonAnA gaDhanI bhIMtone baMne bAjunuM jUduM jUduM aMtara 1500 dhanuSyanuM hoya che. pa85. emAM pUrve kahyA pramANe 5000 pagathIAnA 1250 dhanuSya bAda karatAM bAkI rahela 250 dhanuSyanuM pratara hoya che. pa86. e pramANe be bAjunuM aMtara bheguM gaNatAM rUpAnA ne sonAnA gaDha vacce doDha gAunuM aMtara thAya che. 587. sonAnA ne ratnanA gaDha vacce aMtara eka gAu che, kemake bAjunA be bhAga pADatAM dareka bAjue ardha ardha kozanuM aMtara che. pa88. samavasaraNastotramAM paNa upara pramANe kahyuM che (Ano bhAvArtha upara AvI gayo che.) pa89. jo ke enI avacUrNamAM kahyuM che ke-ahIM aMtara pUrvanI jema pratarane sopAnanI apekSAe na gaNavuM paNa pahelA ne bIjA gaDha vacce eka bAju aMtara 1500 dhanuSa, bIjI bAju paNa te ja pramANe 1500 dhanuSya, bIjA ne trIjA gaDha vacce aMtara eka bAju 1000 dhanuSya, bIjI bAju paNa te ja pramANe 1000 dhanuSya samajavuM; kemake A pramANe pUrvAcAryonI AmnAya che. ema kahyuM che, to paNa ahIM suvarNanA gaDhanI aMdara eka bAju eka hajAra dhanuSyanA aMtaramAM 1250 dhanuSyamAM samAI Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 trIjA gaDhamAM maNipIThikAnuM varNana tathApyatra suvarNavapre ekasmin pArzva ekadhanuHsahasrAMtare sArddhadvAdazadhanuHzatakSetrasaMmAtavyAni ekaikahastapRthulAnAM sopAnAnAM paMcasahasrANi kathaM saMmAMtIti bahuzrutebhyo bhaavniiymiti| ratnaprAkAravistAro bhavatyatrApi pUrvavat / kozenaikena dhanuSAM zataiH SaDbhizca saMmitaH // 590 // vapratrayAMtaravyAse pUrvokta iti mIlite / sArddha krozatrayaM syAt SaTzatI ca dhanuSAmiha // 5911 // suvarNaratnaprAkAra-bhittInAM ca catasRNAM / caturdhanuHzatavyAsayoge bhavati yojanaM // 592 // rUpyavaprasya bhittestu vistRtiryA dhanuHzataM / sA na gaNyA yojane'smin bAhyasopAnakAnyapi // 593 // trayANAmapi vaprANAM paridhistu svayaM budhaiH / caturasratayA bhAvyo vyAsamAnAccaturguNaH // 594 // koNe koNe ca bhavato dve dve vApyAhitottame / uktaM ca vakSyamANaM ca zeSamatrApi vRttavat // 595 / / zake tevA eka eka hAthanA pramANavALA 5OO0 pagathIA zI rIte samAya? te bahuzrutathI jANI le. ratnanA gaDhanI aMdarano vistAra ahIM paNa pUrva pramANe eka gAune 600 dhanuSya pramANa samajavo. 580. e pramANe traNe gaDhanuM aMtara ekatra karIe tyAre 3 koza ne 600 dhanuSya thAya. pa91. temAM suvarNanA (be) gaDhanI cAra bhIMtonI pahoLAInA 400 dhanuSya bheLavIe eTale eka yojana thAya. 582. rUpAnA be bAjunA gaDhanI pahoLAInA 200 dhanuSya temaja bahAranA daza-daza hajAra pagathIA A eka yojanamAM na gaNavA. pa93. A corasa samavasaraNamAM traNa gaDhano paridhi cokhaDuM hovAthI vyAsa (laMbAI-pahoLAI)thI cAragaNo budhajanoe potAnI meLe samajI levo. pa94. A samavasaraNamAM cAre khUNAmAM uttama evI be be vAvo hoya che. kaheluM ane kahevAze temAM bAkInuM badhuM pUrvanA goLa samavasaraNa pramANe jANI levuM. pa95. 1 pelA bIjA vacce 6000 ane bIjA trIjA vacce 4000 kula 10000 pagathIyA saMbhave che. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usalo-sa[30 atho tRtIyavapre yat prAguktaM samabhUtalaM / tasya madhye pIThamekaM maNiratnamayaM bhavet // 596 // tatsyAjjinatanUcchrAya-parimANasamocchrayaM / caturaM trisopAna-ramaNIyaM caturdizaM // 597 // viSkaMbhAyAmatastacca kodaMDAnAM zatadvayaM / krozadvayena sArddhana bhavatyuccairmahItalAt // 598 // yadekahastottuMgAnAM sopAnAnAM sahasrakaiH / viMzatyA krozayoryugmaM sArddhamevocchrayo bhavet // 599 / / tacca siMhAsanAdhasthaH-dharAyAH pIThikAvadhi / ucchrayasya bhavenmAnaM samazreNivivakSayA // 600 // karNabhUmistu bhagava-siMhAsanasya mUlataH / bAhyasopAnamUlAMtaM rajjurvistAryate yadi // 601 // aSTau cApasahasrANi dvizatAbhyadhikAni tat / bhavaMtyekastathA hastoM-gulAni ca dazoparI // 602 // have trIjA gaDhamAM je pUrve samabhUtaLa (1 kozane 500 ghanuSya) kahela che, tenA madhyamAM eka maNiratnamaya pITha hoya che. 596. te jinezvaranA zarIranI UMcAI jeTalI UMcI, cAra dvAravALI ane cAre dizAmAM traNa traNa ramaNIya gathIyAvANI hoya che. 587. te laMbAI-pahoLAImAM 200 dhanuSya hoya che ane pRthvItaLathI aDhI gAu UMcI hoya che. 598. te eka hAtha UMcA vIza hajAra pagathIA hovAthI tenA 5000 dhanuSya eTale aDhI gAu thAya cha. 588. te siMhAsana nIcenI pRthvIthI pIThabaMdha sudhI samazreNinI vivalAe UMcAInuM mAna samajavuM. da00. ane karNagatithI to bhagavaMtanA siMhAsananA mULathI, bAhya sopAnanA mULa sudhI jo doraDI lAMbI 42vAmAM Aye, to 8200 dhanuSya, 1 thane 10 bhAga 752 thAya. 01-602. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavasaraNamAM yaityavRkSo aMge... jinAsanAdvAhyavapra - zIrSAvadhi tu karNabhUH / dhanuSAM SaTsahasrANi tryadhikA ca catuHzatI ||603 // ekAdazAMgulAnyevaM sarvato'pi vibhAvyatAM / lIlAvatyuktarItyA ca kAryA gaNitabhAvanA || 604 // madhyadeze'sya pIThasya syAdazokastarUttamaH / tattajjinavapurmAnAt sa dvAdazaguNonnataH / // 606 // zazvatpuSpacchatraketu-patAkAtoraNAdiyuk atra samavasaraNastotrAvacUrNi:-3 :- asya ca jinatanudvAdazaguNoccasya vaprabhittito bahirnirgamAbhAvena yojanapRthutvaM durghaTaM, parametaduparisthAyituMgatassAlavRkSeNa kRtvAsya yojanapRthutvaM saMbhAvyate / uktaM ca samavAyAMge - cauvIsAe titthayarANaM cauvIsaM ceiyarukkhA hotthA, taM jahA- nigoha 1 sattavaNNe 2 sAle 3 pie 4 piaMgu 5 chattAhe 6 / sarise 7 a nAgarukkhe 8 mAlIya 9 pilakkhurukkhe 10 ya ||607 // tiMduga 11 pADala 12 jaMbU 13 Asotthe 14 khalu taheva dahivane 15 / nakhe 16 tila ya 17 aMbarUkkhe 18 asoge 19 ya // 608 // 343 jinezvaranA AsanathI chellA gaDhanAM kAMgarAM sudhI karNagatithI 6403 dhanuSya ne 11 AMgaLa thAya. ema cAre bAju samajavuM. AmAM gaNitanI bhAvanA lIlAvatI graMthamAM kahelA gaNitanI paddhatithI 2vI. 503 - 504. A pIThanA madhyabhAgamAM uttama evo azokavRkSa hoya che. te vistIrNa zAkhAvALo ane gADha chAyAvALo temaja eka yojana vistAravALo hoya che. 605. te azokavRkSa te te jinezvaranA zarIranA mAnathI bAragaNo UMco ane cAre bAju puSpa, (traNa) chatra, ghabha, patA bhane torasAthI yukta hoya che. 509. A prasaMgamAM samavasaraNastotranI avacUrNimAM kahyuM che ke-'A prabhunA zarIrathI bAragaNA UMcA azokavRkSanuM gaDhanI (500 dhanuSya UMcI) bhIMtanI bahAra nIkaLavuM banaze nahIM, tethI tenuM yojana pRthutva ghaTI zakaze nahIM; paNa e tenI upara rahelA ati UMcA zAlavRkSanA kAraNe yojanapRthutva saMbhave che.' zrIsamavAyAMgasUtramAM kahyuM che ke--covIze tIrthaMkaranA 24 caityavRkSo hoya che. te A pramANe--nyagrodha, saptavarga, sAsa, priya, "priyaMgu, chatrAdha', sarisa, 'nAgavRkSa, bhAtI, pIlakSu 10, tihu911, pAusa 12, 4mbhU13, azvattha4, 6dhipae 15, naMhI vRkSa, tila vRkSa, azo, yaMpa20, aDula 1, vetasa 22, dhava ane sAla" zrIvardhamAnasvAmInuM caityavRkSa 32 dhanuSyanuM kaheluM che, temAM nIce (21 dhanuSya) Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u44 asato-sarga 30 caMpaya 20 baule ya 21 veDasarukkhe 22 taheva dhavarukkhe 23 / sAle ya 24 vaddhamANassa ceiyarukkhA jiNavarANaM // 609 // battIsaM dhaNuyAI ceiyarukkho ya vaddhamANassa / niccougo asoo ucchanno sAlarukkheNa // 610 // tinneva gAuAI ceiyarukkho jiNassa usabhassa / sesANa jiNANaM puNa sarIrao bArasaguNou // 611 / / sacchattA sapaDAgA saveDyA toraNehiM uvaveyA / asurasuragarulamahiyA ceiyarukkhA jiNavarANaM // 612 / / 'ceiarukkhatti' caityavRkSA jJAnotpattivRkSAH, caturthagAthAMyAM 'battIsaM dhaNuAiMti' asogavarapAyavaM jiNauccattAo bArasaguNaM viuvvai' ityAvazyakacUrNivacanAtsaptahastamAnAdvIrasvAmidehAd dvAdazaguNIkRtaH san21 dhaSi bhavatyazokaH tadupari 11 dhanurmAnaH sAlavRkSazca syAt, ubhayormIlane 32 dhanUMSi caityadrumo vIrasyeti saMpradAyaH, ___ tathA 'niccougo' nityaM Rtureva puSpAdikAlo'syeti nityartuka iti samavasaraNastavAvacUrNe / sarva RtumAM phaLavALA azokavRkSanI upara (11 dhanuSya) sAlavRkSa samajavo. 07-10. prathama RSabhajinaMdranuM caityavRkSa traNa gAunuM ane bAkInA jinezvaronuM temanA zarIrathI bAragaNuM samaj. 11. A jinezvaronA caityavRkSo chatra, patAkA, vedikA sahita toraNothI ane asura, sura temaja vyaMtarothI pUti hoya che. 612. caityavRkSa eTale jJAnotpatti vRkSa samajavuM. upara kahelI cAra gAthAo paikI cothI (aMka 9) gAthAmAM batrIza dhanuSyanuM caityavRkSa kahyuM che, temAM azokavRkSa vIrajinezvaranI UMcAIthI bAragaNuM aMtargata samajavuM. A pramANe AvazyakacUrNimAM kahela che eTale, sAta hAthapramANa vIraprabhunA dehathI bAragaNuM karatAM 21 dhanuSya thAya, tevaDuM azokavRkSa che tenI upara 11 dhanuSyapramANa sAlavRkSa hoya eTale baMnenA maLavAthI 32 dhanuSya vIraprabhunuM caityavRkSa che ema saMpradAyathI kaheluM che. te gAthAmAM nilago pada che eTale nitya puSpAdivALo. A pramANe samavasaraNastavanI avacUrNimAM yuM che. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 jinezvarathI caityavRkSa keTalA gaNuM hoya? atra zrIvIracaityavRkSAzokavRkSayoH samuditayobhatriMzaddhanurmAnatvamuktaM zeSANAmapyarhatAM svasvazarIramAnAd dvAdazaguNatvaM caityatarUNAmUce tathApi pUrvoktAnupapattistadavasthaiva / paMcadhanu:zatoccAyA vaprabhitterupari bhUtvA tacchAkhAnAM bahiHprasaraNasya durupapAdatvAt, jinAMgAni hi utsedhAMgulena paMcadhanu:zatAdimAnAni syuH, vaprabhittistu vartamAnajinAtmAMgulena paMcadhanuHzatamAnetyAdi samyak ciMtanIyaM, tena yadi divyAnubhAvAdvaprabhittimadhyabhAgenAzokacaityavRkSANAM zAkhAH prathamavaprAdahiH prasapaiyustadA kimanupapannaM syAdityavadhAe~ / anyathA vA yathAgamaM paribhAvanIyamidamiti / nyagrodhAdyA amI jJAno-tpattivRkSA yathAyathaM / sarveSAmarhatAM bhAvyA azokoparivartinaH // 613 // ahIM zrIvIraparamAtmAnuM caityavRkSa ane azokavRkSa maLIne 32 dhanuSyanuM mAna kahyuM. bAkInA prabhunuM vasvazarIranA mAnathI bAragaNuM caityavRkSa kahyuM, tathApi pUrve kahelI anupapatti (azokavRkSanI pahelA ratnanA gaDhathI bahAra nIkaLavAnI azakyatArUpa) to kAyama rahI che, kemake pAMca dhanuSya UMcI gaDhanI bhIMtanI upara thaIne tenI zAkhAnuM bahAra prasAra pAmavuM, te ghaTatuM nathI. jinezvaranA zarIra utsadhAMgulathI pAMcaze dhanuSya vigere pramANavALA che ane gaDhanI bhIMta to vartamAna jinanA AtmAgulathI pAMcaze dhanuSya pramANa che. ItyAdi sabhyaprakAre ciMtavavA yogya che. tethI jo divyAnubhAvathI gaDhanI bhIMtanA madhya bhAgamAMthI azoka ne caityavRkSonI zAkhA prathamanA gaDhanI bahAra prasare, to zuM vAMdho Ave, te vicArI jovuM. athavA jema AgamamAM kahyuM che, tema vicAraNA karavI.1 upara nyagrodhAdi je jJAnotpatti vRkSo kahyA che, te yathAyogyapaNe sarve arihaMtanA azokavRkSonI upara samajI levA. 13. 1 samavasaraNanA gaDhanI bhIMto prabhunA AtmAMgulathI 500 dhanuSyanI na hoya paNa madhyanI maNipIThikA jema prabhunA zarIrapramANa UMcI hoya che, tema zarIrapramANa UMcI hoya, to prathama prabhunA samavasaraNa mATe 500 dhanuSya kahevAmAM vAMdho Ave nahIM ane azokavRkSa eka yojana vistAra pAmavAmAM paNa aTake nahIM. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 M tathAhu: tavordhvamUrdhvaM puNyarddhi-kramasabrahmacAriNI / chatratrayI tribhuvana-prabhutvaprauDhizaMsinI // 618 // pratisiMhAsanaM caMdra - cArucAmaradhAriNau / surau dvau dvAvubhayataH sarvAlaMkArabhAsurau // 619 // siMhAsanasya purataH suvarNakamalasthitaM / caturdizaM dharmacakramekaikaM bhAnujitvaraM // 620 // tasyAzokasya mUle ca devacchaMdo'rhatAM bhavet / siMhAsanAni catvAri tatra ca syuzcaturdizaM // 614 // tAni svarNamayAnyudya-dranAlIkhacitAni ca / jinaM draSTuM klRptalakSA - kSANIvAnekahIrakaiH // 615 / / purazcaikaikamudyoti-ratnajyotirbharairlasat / pAdapIThaM dhRtollAsa - mivArhaspadasaMgame // 616 // pratisiMhAsanaM prauDha - cchatrANAM syAttrayaM trayaM / uparyuparisaMsthAyi-mauktikazreNyalaMkRtaM / / 617 / / te azokavRkSanA mULamAM nIce arihaMtano deva Mdo (upadeza devAnuM sthAna) hoya che. tyAM cAre dizAmAM cAra siMhAsana hoya che. te siMhAsana svarNamaya, udyotavALA ratno jaDelA ane jinezvarane jovA mATe karelA lAkho netro ja jANe hoya ema aneka hIrAvALA hoya che. 614-615. kAlaloka-sarga 30 te siMhAsana AgaLa eka-eka udyotavALA ratnonI jyotinAM samUhathI zobhatuM pAdapITha hoya che, te jANe arihaMtanA paganA samAgamathI ullAsavALuM thayuM hoya, ema jaNAya che. dareka siMhAsana upara te uparAupara rahelA ane motIonI zreNiothI alaMkRta traNa-chatro hoya che. 616-17. kahyuM che ke--'he prabhu ! upara upara puNyaddhinA krame moTA moTA traNa chatro tamArI tribhuvananA prabhutvanI moTAIne kahe che. 618. dareka siMhAsane caMdra samAna ujjaLa cAmaradhArI be be devo baMne bAju hoya che, te devo sarva alaMkArathI zobhatA hoya che. 619. siMhAsananI AgaLa suvarNakamaLa upara raheluM evuM dharmacakra--cAre dizAmAM eka eka hoya che. sUryanI kAMtithI paNa adhika tejasvI hoya che. 620. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvarNa kamaLa upara dharmacakra tathAhu: siMhAsaNeNaM AgAsagayAhiM seavaracAmarAhiM ityAdi / caturdizaM ca catvAraH sahasrayojanocchritAH / ghaMTAlaghupatAkAdi - maMDitA: syurmahAdhvajAH ||623 // tatra dharmadhvajaH prAcyAM yAmyAM mAnadhvajo bhavet / gajadhvajaH pazcimAyA - mudak siMhadhvajo mahAn ||624|| yadatra cApakrozAdi mAnamuktaM yathAspadaM / bhavettadatrAdhikRta-jinAtmAMgulamAnataH // 625 // taduktaM 'savvaM mANamiNaM niyaniyakareNeti' / - - taccArhatAM tribhuvana - dharmacakritvasUcakaM / sphurajjyoti: smRtamapi pratipakSamadApahaM // 621 // siMhAsanaM dharmacakraM dhvajazchatraM ca cAmarAH / caratyAkAzamArgeNa kSitau viharati prabhau // 622 // AgAsagaeNaM cakkeNaM, AgAsagaeNaM chatteNaM, AgAsagaeNaM sapAyapIDheNaM pIThaM ca caityavRkSaM cA-sanaM ca chatracAmarAn / saddevacchaMdakAdIni kurvaMti vyaMtarAmarAH ||626 // 347 sphurAyamAna evuM te dharmacakra tIrthaMkaranuM dharmacakrIpaNuM sUcave che, ane je yAda karavA mAtrathI pratipakSanA madane dUra karanAra hoya che. 621. A siMhAsana, dharmacakra, dhvajA, chatra ane cAmaro, jyAre prabhu vihAra kare, tyAre AkAza mArge sAthe yAve che. 22. kahyuM che ke--AkAzamAM rahelA cakra, chatra, pAdapIyukta siMhAsana ane zveta cAmarothI (prabhu) yukta hoya che.' tyAhi. cAre dizAnAM eka hajAra yojana UMcA ane ghaMTA tathA laghupatAkA vigerethI zobhatA, cAra mahAdhvaja hoya che. 523. temAM pUrve dharmadhva4, dRkSiroM- mAnadhva4, pazcime gabhdhva bhane uttare siMhadhva4 hoya che. 24. ahIM je dhanuSya ane krozAdi mAna kahela che, te jeno adhikAra cAlato hoya, te prabhunA AtmAMgulathI 25. samabhavu. kahyuM che ke--A sarva pramANa potapotAnA hAthapramANe jANavuM. bhazipITha, yaityavRkSa, Asana, chatra, yAmara jane devachaMho vigere vyaMtara hevo Dare che. 527. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u48 lilo -saga 30 sAdhAraNe'yaM samava-saraNe kathito vidhiH / sarvamekopyadaH kuryAtkazcidbhaktyA suro mahAn // 627 // harSotkarSAtsiMhanAdaM tatra kurvati nAkinaH / samApataMtaH svargebhyo vAdayaMti ca duMdubhIH // 628 / / tatra sUryodaye svAmI dvayoH kanakapadmayoH / krameNa sthApayanpAdau surasaMcAryamANayoH // 629 // anvIyamAnaH zeSaizca saptabhiH svarNapaMkajaiH / evaM nijapadanyAsa-kRtArthitanavAMbujaH // 630 // pUrvadvAreNa samava-saraNe pravizatyatha / pradakSiNIkRtya pUrva-siMhAsane niSIdati // 631 / / pAdapIThanyastapAdaH kRtatIrthanamaskRtiH / / vidhatte dezanAM svAmI gaMbhIramadhuradhvaniH // 632 // tIrthaM nAma zrutajJAnaM yadvA saMghazcaturvidhaH / Adyo vA gaNabhRttena tIryate yadbhavAMbudhiH // 633 // A sarva vidhi sAdhAraNa samavasaraNa mATe kahyo che. bAkI to koI mahAna deva bhaktithI Ave, to te ekalo paNa badhuM karI zake che. 27. harSanA utkarSathI tyAM devo siMhanAda kare che ane svargamAMthI utaratA duMdubhi vagADe che. 28. tyAM sUryodaye svAmI devo dvArA saMcarita be suvarNakamaLa para paga detA detA ane bAkInA sAta kamaLo pachavADe cAlatAM anukrame temAMthI be be AgaLa AvavAthI nave kamaLone pAdasthApanavaDe kRtArtha karatA, pUrvadvAravaDe samavasaraNamAM praveza kare che ane (maNipIThane) pradakSiNA daIne pUrvasiMhAsana para bese che. pAdapITha upara paga sthApana kare che, tIrthane namaskAra kare che ane gaMbhIra tema ja madhura dhvanivaDe svAmI dezanA Ape che. 29-632 ahIM tIrtha zabdathI zrutajJAna athavA caturvidha saMgha athavA prathama gaNadhara samajavA, tema ja jenAthI saMsArasamudra tarIe te tIrtha, evI tenI vyutpatti samajavI. 33. 1. yAre niyn| bhagAne 43 tevA. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u48 tIrtha eTale zuM? tathoktaM - titthaM bhaMte titthaM titthayare, titthaM ? go0 arahA tAva niyamA tityayare, tityaM puNa cAuvvaNo saMgho paDhamagaNaharo veti bhagavatIsUtre / arhattaitatpUrvikA ya-tathA pUjitapUjakaH / loko'pyarhatpUjitatvA-tpUjayettIrthamAdarAt // 634 // tatastIrthaM namatyarhan kRtakRtyo'pi vA yathA / dharmaM kathayati svAmI tathA tIrthaM namasyati // 635 / / tathAhuH zrIbhadrabAhusvAmipAdAH - tappubbiyA arahayA pUiyapUA ya viNayakammaM ca / kayakiccovi jaha kahaM kahae Namae tahA tityaM // asya vRttau tIrthaM zrutajJAnaM tatpUrvikA'rhattA tadabhyAsaprApteriti / vakSyamANairguNaiH paMca-triMzatAlaMkRtA sadA / vyApnotyAyojanaM vANI sarvabhASAnugA prabhoH // 636 // tathAhuH zrIhemasUrayaH kAvyAnuzAsane akRtrimasvAdupadAM paramArthAbhidhAyinI / sarvabhASApariNatAM jainI vAcamupAsmahe // 637 // kahyuM che ke -"he bhagavaMta ! tIrthane tIrtha kahevAya ? ke tIrthakarane tIrtha kahevAya ?' prabhu uttara Ape che-"he goyama ! arihaMtane to nizcaye tIrthakara samajavA ane tIrtha caturvidha saMgha athavA prathama gaNadharane samajavA.' A pramANe bhagavatIsUtramAM kahyuM che. arihaMtapaNuM e tIrthanAM kAraNe che. loka jenI pUjA thatI hoya tenI pUjA kare. mATe tIrtha arihaMtathI pUjita hovAthI AdarapUrvaka pUjavuM joIe. tethI ja arihaMta bhagavaMto tIrthane name che athavA to arihaMta kRtakRtya chatAM paNa jema dharma kahe che-upadeza Ape che, te rIte tIrthane namaskAra kare che. 34-435. zrIbhadrabAhusvAmI kahe che ke-"ahattA tIrthanA kAraNe che, pUjitanI pUjA te vinayakarma che. kRtakRtya evA bhagavaMta jema kahe che-upadeza Ape che, tema tIrthane name che.' AnI vRttimAM kahe che ke-"tIrtha eTale zrutajJAna. zrutajJAnapUrvaka arihaMtapaNuM hoya che. arthAt zrutajJAnanA abhyAsathI arihaMtapaNuM prApta thAya che. AgaLa kahevAze evA pAMtrIza guNathI alaMkRta evI vANI niraMtara sarva bhASA samajAya, te rIte eka yojanamAM vistAra pAme che. 36. zrI hemacaMdrAcArya kAvyAnuzAsanamAM kahe che ke-akRtrima ane svAdupadavALI, paramArthane kahenArI, Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 tathI - kAlaloka-sarga 30 devA daivIM narA nArI zabarAzcApi zAbarI / tiryaMco'pi ca tairazcIM menire bhagavagiraM // 638 // yathA jaladharasyAMbha AzrayANAM vizeSataH / nAnArasaM bhavatyevaM vANI bhagavatAmapi // 639 / / syAtprabhormUlabhASA ca svabhAvAdarddhamAgadhI / syAtAM dve lakSaNe hyasyAM mAgadhyAH prAkRtasya ca // 640 // yenaikenaiva vacasA bhUyasAmapi saMzayAH / chiyaMte vakti tatsArvo jJAtAzeSavacovidhiH // 641 / / kramacchede saMzayAnA-masaMkhyatvAdvapuSmatAM / asaMkhyenApi kAlena bhavetkathamanugrahaH // 642 / / zabdazaktervicitratvAtsaMtIzi vacAMsi ca / prayuktairuttaraM yatsyA-yugapadbhUyasAmapi // 643 // sara:zarasvarArthena bhillena yugapadyathA / saro natthi tti vAkyena priyAstistro'pi bodhitAH // 644 // sarva bhASAmAM pariNamanArI evI jinezvarabhagavaMtanI vANInI ame upAsanA karIe chIe. 37. tathA-devo daivI, manuSya, manuSya saMbaMdhI, zabaro (bhIlo) zAbarI ane tiryaMco tiryaMconI bhASA tarIke bhagavaMtanI vANIne mAne arthAt samaje che. 38. jema jaLadhara (varasAda)nuM pANI Azraya vizeSathI judA judA svAdavALuM thAya che, tema bhagavaMtanI vANI mATe paNa samajavuM. 39. prabhunI mULa bhASA to svabhAve ardhamAgadhI che, eTale temAM mAgadhI ne prAkRta be bhASAno samAveza thAya che. 640. - je eka ja vacanavaDe anekanA saMzaya nAza pAme tevuM vacana, vANInA samasta vidhine jANanArA sarvajJa bole che. 641. prANIo asaMkhya hovAthI jo temanA saMzayano kramathI cheda thAya, to asaMkhya kALe paNa te sarvano anugraha kema thAya ? (na thAya) 642. zabdazaktinI vicitratA hovAthI evI vANIno prayoga karavAmAM Ave che, ke je bolavAthI samakALe ghaNAonA praznonA uttaro maLI jAya che. 643. sara, zara ne svaranA arthamAM bhille saro natyi evA vAkayavaDe traNe strIone eka sAthe samajAvI dIdhI hatI. 644. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnI vANIno prabhAva 351 tathoktaM -bhillassa tinni bhajjA egA maggei pANiyaM pAhi / bIyA maggai hariNaM taiyA gavarAvae gIyaM // 645 // praSTumAkAMkSito yo'rthaH prAk saMdigdhazca yo bhavet / yena vA yasya vairAgyaM yo vA yasyAvabodhakRt // 646 // sarvo'pi lokaH pratyekaM tamarthamavabudhyate / arhaduccAritAdeka-vAkyAdapyatizAyinaH // 647 // avicchedena bhagavAn vidhatte dezanAM yadi / / tadA nodvijate zrotA yAvajjIvamaharnizaM // 648 // na kSuttRSNA na ca vyAdhiH kAcidAdhizca na spRzet / zRNvato bhagavadvANIM sakalAnapi dehinaH // 649 / / mAdhuryaM bhagavadvANyA vAcAM yadyapyagocaraM / tathApi saukhyavanmukte-raupamyena nirUpyate // 650 // yathAsIdvANIjaH ko'pi mitaMpacaziromaNiH / AtRptiM nAtmanApyAda yo'nnaM lobha ivAMgabhRt // 651 // annaM nAjIryadanyeSAM yasmin pazyati bhakSitaM / yaH sikthAzaMkayA pazyan sthAlIkSAlanavAryapi // 652 / / kahyuM che ke-eka bhillane traNa strI hatI, temAMthI eka kahe che ke "mane pANI pA" bIjI kahe cha 3 'bhane 425. sAvI. mA5' netrI he cha ? [ta. mo.' 145. (AnA uttara mATe uparano saro natyi zabda samajI levo.) je artha pUchavAne Icchakyo hoya je artha pUrvano saMdehavALo hoya athavA je arthathI jene vairAgya thAya tema hoya, athavA je jene avabodha pamADanAra hoya, te dareka arthane arihaMtanA kahelA, atizayavALA ge. pAyathA 4 sarva do sabha ya che. 146-47. jo bhagavaMta dezanA ApyA ja kare, to yAvajIva satata haMmeza sAMbhaLatAM paNa zrotA uga(kheda) pAme nahI. 148. magatanI pIne samatai sa prAImone, bhUSa, tarasa, mAdhi, vyA sparza 42tI nathI. bhagavaMtanI vANInuM mAdhurya jo ke vAcAne agocara che, to paNa muktinA sukhanI jema upamAthI tenuM ni3595 42vAmAM Ave che. 648-50. eka vaNika lobhIomAM ziromaNi hato. te jANe aMgadhArI lobha ja hoya tema pote paNa tRpti thAya teTaluM pUruM anna khAto nahoto. tenA jotAM jo bIjo koI khAya to tene paNa anna pacatuM nahotuM. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 kAlaloka-sarga 30 lihati sma svayaM sthAlIM yo'sakRtpANinA bhRzaM / kAkA varAkAH zvAno vA kiM liheyustadaMgaNe // 653 // janA noccAraMyati smA-vazyake'pi prayojane / yannAma jAtakte tviSTa-devAn zreyo'rthamasmaran // 654 // bhAryA tasyAnurUpAsI-dyA zunIva vanIpakaM / durAdapi kSobhayati durvAk tRSNeva jaMgamA // 655 // AsIdAsI ca tasyaikA jaratI garatIvaruk / kSujjarAjarjarA dInA kRzA mUrteva durdazA // 656 // prAtaH smAha vaNikpatnI tAM raMDe yAhi kAnanaM / edhAMsyAhara bhUyAMsi na dAsyAmyanyathAzanaM // 657 // pratipadya vacastasyAH kSINopAyAzrayAgamat / vanaM zanaiH zanairyaSTi-mavaSTabhya sutAmiva // 658 / / tatrAnyacchinnakASThAnAM zilojchaM chedanAkSamA / saMgRhya zreSTinItuSTyai sAmarthyAdhikavIvadhaM // 659 // vaLI thALI dhoyela pANI paNa rakhe temAM annano dANo rahI gayo hoya ema mAnIne tene joyA karato ane pote vAraMvAra thALIne hAthavaDe cATato hato; tethI rAMka evA kAgaDA ke zvAna paNa tene AMgaNe zuM cATe ? kAMI cATavA pAmatA nahotA. 651-653. loko jarUrI kAryamAM tenuM nAma letA nahotA. kayAreka bhUlathI bolAI jAya to zreyane mATe ISTadevanuM nAma tarata ja saMbhAratA hatA. 654. strI paNa tene anurUpa ja maLI hatI ke, je durvacanavALI ane jANe jaMgama tRSNA hoya tevI hatI, tethI bhikSukAdikane dUrathI ja kutarInI jema kSobha pamADatI hatI. 655. - tene eka dAsI hatI te, vRddha ane ati tIvra vyAdhivALI hatI, tema ja sudhA ane jarAvaDe jarjara thayela, dIna, kRza ane mUrtimAna durdazA jevI hatI. pas. eka divasa prAtaHkALamAM ja te vaNikanI strIe pelI dAsIne kahyuM ke he rAMDa! jaladI vagaDAmAM jA ane puSkaLa kASTho laI Ava, nahIM to huM tane khAvAnuM ApIza nahIM. 657. tenuM vacana aMgIkAra karIne bIjA upAya ke Azraya vinAnI dhIme dhIme putrInI jema lAkaDInuM avalaMbana karIne vanamAM cAlI. 58. tyAM te kASTho chedavAmAM asamartha hovAthI bIjAoe kApelA lAkaDAnA koI koI kakaDA paDyA Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnI vANInAM prabhAva aMge dRSTAMta kRtvA zirasi tRTtApa - kSutkhedasvedavihvalA / purastasyA DhaukayitvA dainyAdannaM yayAca tAM // 660 // yugmaM // nistriMzA nistrapA saivaM tAmabhASiSTa duSTadhIH / alpIyAMsi kimeghAMsi re re raMDe tvamAharaH // 661 || lAkhuM: prakhvAtyate kSudra netAdrirmavapi / gRhaM me bhakSitaM sarvaM re'kiMcitkarayA tvayA // 662 // jaratyuvAca he mAta- -DhInAyAM ya mA upa: / bhakSyamuddharitaM kiMcidyaccha kSutpIDitAsmyahaM // 663 // punarapyAhariSyAmi svasthIbhUya kSaNAMtare / zaraNaM niHzaraNyAyA - stvamevAsi mamAMbike // 664 // sA proce janakAsthIni khAda prazravaNaM piba / mRtvA svasthA bhavAdyApi mriyase kiM na durmare // 665 // rahelA te vINIne teno bhAro bAMdhIne zeThANIne prasanna karavA mATe zakti uparAMta bhArane mAthe upADIne cAlI. kSudhA, tRSA, tApa, kheda ne svedathI vihvaLa thaelI te dAsIe zeThANI pAse te bhAro nAkhIne dInapaNe annanI yAcanA karI. 659-60. 353 nirdaya ane nirlajja evI te duSTa buddhivALI zeThANI tene kahevA lAgI ke'are rAMDa ! ATalA thoDA lAkaDA kema lAvI ? 61. ATalA thoDA lAkaDAthI to tuM paNa baLI zake ema nathI. are ALasu evI tuM mAruM ghara badhuM khAI gaI.' 662. DozI bolI ke -'he mAtA ! dIna evI mArI upara tame kopAyamAna na thAo, kAMIka khAtAM vadheluM hoya te mane Apo, kAraNake huM kSudhAthI ghaNI pIDA pAmuM chuM. 663. huM jarA svastha thaIne thoDIvAra pachI vaLI bIjA kASTha lAvI ApIza. mane zaraNa vinAnIne he mArI mAtA ! tame ja eka zaraNabhUta cho.' 664. zeThANI bolI ke-'tArA bApanA hADakA khA ane teno pezAba pI-marI jaIne svastha thA. are duHkhe maravAvALI ! tuM hajI maratI kema nathI ? 665. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 kAlaloka-sarga 30 AnItebhyazcaturneSu punarapyAhRteSu re / kASTheSu tubhyaM dAsyAmi bhakSyaM tadgaccha satvaraM // 666 // tathaiva gatvA sAraNye kASThabhAraM caturgaNaM / kaSTena mahatoccitya nidadhau mUrdhni durvahaM // 667 // prasphuTaddhRdayA zvAsai-rArohaMtIva bhUdharaM / utphullagallaprasara-tphUtkArA bhujagIva ca // 668 // snAteva klinnasarvAMgacIvarA svedanirjharaiH / pItamadyeva nizceSTA prapataMtI pade pade // 669 / / pataMtamapyAdadhatI bhAraM mUrdhni punaH punaH / ruSTAbhISTamivAniSTa-mapi vezyeva garddhanA // 670 // prAptapAtApyavaSTabdhA yaSTyA jIrNakuTIva sA / prakaMpamAnasarvAMgo-tpannazItajvareva ca // 671 // vivikSuriva bhUbhyaMta-yambhUtA bhUribhArataH / mRtyuM saMbhASamANeva hRdiH nyastakarA muhuH // 672 // A lAvI che te karatAM cAragaNA kASTha lAvIza tyAre tane khAvAnuM ApIza, mATe jaladI kASTha levA jA. 666. zeThANInuM AvuM vacana sAMbhaLIne te tarata ja pAchI araNyamAM gaI ane prathama karatAM cAragaNA kASTho mahAmuzIbatathI bhegA karIne, teno moTo bhAro bAMdhIne, duHkhe upADAya evo te bhAro mAthe mUkyo. 667. jANe parvatapara caDatI hoya ema zvAsavarDa jenuM hRdaya phuTI jatuM hatuM ane phulelA gAlavaDe sApaNanI jema phUMkArA karatI, parasevAthI jANe hAyelI hoya tema, sarva aMga ne vastro jenA bhIMjAI gayA che evI, ane jANe madirA pIdhelI hoya ema nizreSTa thaIne pagale pagale paDatI, mAthethI paDI jatA bhArAne vAraMvAra pAchI upADatI, abhISTa puruSanI jema aniSTa evA paNa te bhArAne rujha vezyAnI jema IcchatI, jIrNa jhuMpaDAnI jema paDI gayA chatAM paNa lAkaDInA AdhAravaDe UbhI rahetI, TADhIo tAva AvelAnI jema savaMge kaMpatI, ghaNA bhAravaDe jANe pRthvImAM pesavA IcchatI hoya tema nIcI namI gayelI, mRtyu sAthe vAta karatI hoya tema vAraMvAra daya upara hAtha mUkatI, sudhAvaDe kSINa thaI gayela peTavALI ane hADa ane cAmaDI ja jenA zarIramAM zeSa rahela che evI, tema ja samasta duHkhanA Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavaMtanI vANIno prabhAva 355 kSutkSINajaTharAsthitvak-zeSA'zeSA'sukhAzritA / samaMtAdvizlathA zuSka-zamIvAtatakoTarA // 673 // asakRdrasanAlIDha-sRkkA zuSkagalAdharA daMtazUnyAsyavigala-llAlAkSikSaradazrukA // 674 // kSaNe kSaNe smaraMtI taM vaNikapalyAH parAbhavaM / bhakSyaM dAsyati sA no ve-tyevaM ciMtAgnicuMbitA // 675 // ananyagatikatvenA-gacchaMtI maMdiraM prati / yAvatsA''yAti samava-saraNasyAMtike prabhoH // 676 // tAvatkaMTakamuddhartuM soccikSepa nijaM kramaM / nyasthAt pANiM ca tatra svaM tadA tatkarNakoTare // 677 // pravivezArhatAM vANI pIyUSadravapezalA / zuzrAva saikacittA tAM vismRtAkhilavedanAM // 678 // ekAdazabhiH kulakaM / dizatyabdasahasrANi bhagavAn dezanAM yadi / tasyAzca tAvadAyuzce-ttarhi sAvasthitA tathA // 679 // AzrayabhUta, cArebAjuthI DhIlI paDelI vistRta koTaravALA sukAyelA zamInA jhADanI jevI, vAraMvAra jIbhavaDe hoThane cATatI, jenuM gaLuM ne hoTha sukAI gayela che evI, dAMta vinAnA mukhamAMthI jharI rahI che lALa jene evI, jharatA AMsuvALI, kSaNe kSaNe potAnI zeThANInA parAbhavane saMbhAratI, mane hajI paNa khAvAnuM Apaze ke nahIM ? evI ciMtArUpI agnithI baLatI, bIje javAno Azaro na hovAthI zeThanA gharatarapha jatI, evI te DosI prabhunA samavasaraNa najIkathI nIkaLI. tevAmAM tenA pagamAM kAMTo vAgavAthI te kADhavA mATe potAno paga UMco karIne potAno hAtha tyAM lagADe che, tyAre tenA kAnamAM amRtanA rasa jevI madhura, arihaMtanI vANIe praveza karyo. te sAMbhaLatAM ja samasta vedanAne bhUlI jaIne te eka citte sthira thaI jaIne sAMbhaLavA lAgI. 68-678. jo bhagavAna hajAro varSa sudhI dezanA Ape ane tenuM teTaluM AyuSya hoya to te teja pramANe rahelI, mAthe bhAra chatAM te vANI sAMbhaLyA ja kare, eka pagaluM paNa pRthvI para AgaLa bhare nahIM, Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa6 kAlaloka-sarga 30 zRNotyevodUDhabhArA pAdaM nyasyati na kSitau / / na smaretkSuttRDAdharti nApyuddharati kaMTakaM // 680 // InasAyA bhagavadvANyAH svAbhAvikAniha / paMcatriMzatamityAhu-rguNAn zrIhemasUrayaH // 681 // saMskAravattva 1 maudAttva 2 mupacAraparItatA 3 / meghagaMbhIraghoSatvaM 4 pratinAdavidhAyitA 5 // 682 / / dakSiNatva 6 mupanIta-rAgatvaM ca 7 mahArthatA 8 / avyAhatatvaM 9 ziSTatvaM 10 saMzayAnAmasaMbhavaH 11 // 683 // nirAkRtAnyottaratvaM 12 hRdayaMgamatApi ca 13 / mithaH sAkAMkSatA 14 prastA-vaucityaM 15 tattvaniSThatA 16 // 684 // aprakIrNaprasRtatva 17 masvazlAghAnyaniMditA 18 / AbhijAtya 19 matisnigdha-madhuratvaM 20 prazasyatA 21 // 685 // amarmavedhitau 22 dArya 23 dharmArthapratibaddhatA 24 / kArakAdyaviparyAso 25 vibhramAdiviyuktatA 26 // 868 // sudhAtRSAdinI pIDAne saMbhAre nahIM ane kAMTo kADhavAnuM paNa visarI jAya. 679-680. AvA prakAranA rasavALI bhagavaMtanI vANInA svAbhAvika evA 35 guNa zrI hemacaMdrAcAryajI mA prabhArI 43 che. 681. 1 saMskAravALI, 2 udAtta eTale UMcA svaravALI, 3 upacAravALI, 4 meghasamAna gaMbhIra nAdavALI, 5 paDagho paDe tevI, 6 dakSatAvALI, 7 prema utpanna karanArI, 8 vistRtArthavALI, 9 vyAghAtavinAnI, 10 ziSTatAvALI, 11 zaMkAvinAnI, 12 anyanA uttaro AvI jAya tevI, 13 dayane game tevI, 14 pUrvApara saMbaMdhavALI, 15 prasaMgAnusArI, 16 tattvajJAnavALI, 17 chUTAchavAyA eTale tuTaka zabdo na bolAya tevI rIte vistAra pAme tevI, 18 svazlAghA ne paraniMdA vinAnI, 19 kulInatAvALI, 20 atyaMta snehALa ne mAdhuryavALI, ra1 prazaMsApAtra, 22 koInA marmane AghAta na kare tevI, 23 gaMbhIra arthavALI, 24 dharmane artha sAthe saMbaMdhavALI, 25kArakAdinA viparyAsa vanAnI, 26 bhrAMtiAdinA abhAvavALI, ra7 Azcarya pamADanArI, 28 abhuta, 29 vilaMba vinAnI, 30 aneka prakAranI vicitratAvALI, 31 vizeSatAnA AropavALI, 32 sattvaguNanI prAdhAnyatAvALI, 33 varNa, pada Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa7 vANInA 35 guNa citrakRttva 27 madbhutatvaM 28 tathAnativilaMbitA 29 / anekajAtivaicitrya 30 mAropitavizeSatA 31 // 687 // sattvapradhAnatA 32 varNa-padavAkyaviviktatA 33 / avyucchitti 34 rakheditvaM 35 paMcatriMzacca vAgguNAH // 688 // ne vAkyanI spaSTatAvALI, 34 saMbaMdhanA uccheda vinAnI, 35 sAMbhaLatAM kheda na upaje tevI-A 3pa vANInA guNa che.1 682-688. 1. A nIcenI hakIkata zrIpALarAsanA arthamAMthI grahaNa karI che. tethI uparanA mULa graMthanA padono je anukrama che, te anukrama pramANe A arthano anukrama nathI. AgaLa-pAchaLa Avela che. A 35 vANInA guNa bhASAmAM nIce pramANe kahyA che - 1 je jagyAe jai bhASAno pracAra hoya tyAM te bhASAmizra ardhamAgadhI bhASA bole. 2 eka yojana pramANa samavasaraNamAM sahaja rIte saMbhaLAya tema uccasvare bole. 3 gAmaDIA bhASA ke tochaDI bhASA vinA bole. 4 meghanI garjanA samAna gaMbhIra vANIthI bole. 5 sAMbhaLanArane paDachaMdAsaha vacanaracanAnA chuTA chuTA bolo saMbhaLAya ne sArI rIte samajAya te rIte bole. 6 sAMbhaLanArane saMtoSa upaje tevI saraLa bhASAmAM bole. 7 sAMbhaLanAra potapotAnA dayamAM evuM samaje ke prabhu mane udezIne ja dezanA Ape che. evI chaTAthI bole. 8 vistAra sahita arthanI puSTiyukta bole. 9 AgaLa pAchaLanA saMbaMdhamAM vAMdho na Ave tevA ekasarakhA prabaMdhanI racanAyukta bole. 10 moTA puruSane chAje tevA prazaMsanIya vAkayo bole tema ja apratihata siddhAMto prakAze. 11 sAMbhaLanArane zaMkA na paDe tevI spaSTa vANI bole. 12 koIpaNa dUSaNa lAgu thaI na zake tevuM nirdUSaNa vyAkhyAna kare. 13 kaThina ane sUkSma vicAravALA viSayone paNa sAMbhaLanAra tarata samajI zake, evI sarala bhASAmAM prakAze. 14 je jagyAe jevuM dRSTAMta ke siddhAMta yogya ne rucikara lAge tevuM ja prarUpe. 15 SaDradravya ne navatattvanI parirUpa apekSA sahita bole. 16 saMbaMdha, prayojana ne adhikAravALuM vAkya bole. 17 padaracanAnI apekSAyukta bole. 18 padravya ne navatattvanuM svarUpa cAturya sAthe samajAve. 19 snigdha ne mAdhuryatA sahita ghI goLa karatAM paNa vadhAre svAdiSTa lAge tevI vANI vApare. 20 paranA marma na khule tevI caturAIthI bole. 21 dharma artha pratibaddha bole. 22 dIpakanA prakAzatulya prakAzavaMta artha prakAze. 23 paraniMdA ne AtmaprazaMsA rahita vANI bole. 24 upadeza denAra sarvaguNasaMpanna che, evI pratIti thAya tevAM pramANika vAkaya bole. 25 kartA-karma-kriyA-liMga-kAraka-kALa ane vibhaktiyukta bole. 26 zrotAne Azcarya utpanna thAya ne harSa vadhe tevuM bole. 27 ghaNI ghIrajathI varNana karI batAve. 28 avicchinna meghadhArA samAna cAlu pravAha yukta bole. 29 brAMti upajavA na pAme, tevuM nizcaMta vacana bole. 30 deva, manuSya ane pazu-pakSI vigere potapotAnI bhASAmAM samajI zake tevI bhASAmAM bole. 31 ziSyagaNano buddhiguNa vadhe tevI vANI bole. 32 padanA arthane aneka rIte AropaNa karIne bole. 33 sAhasikapaNe bole. 34 punarukti rahita bole ane 35 koInuM mana kiMcit paNa na dubhAya tevI rIte bole iti. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 kAlaloka-sarga 30 athArhannIzA vANyA dharmaM paMcamahAvrataM / sAdhUnAM zrAvakANAM ca dizati dvAdazavrataM // 689 // ahiMsAsUnRtAsteya-brahmacaryAparigrahAH / mahAvratAni paMceti nirgrathAnAM mahAtmanAM // 690 // kecitkAlavizeSeNa catvAryevAdizaMti ca / mahAvratAni strItyAga-saMgraho haparigrahe // 69 / / aNuvratAni paMcAdau trINi guNavratAni ca / zikSAvratAni catvAri vratAni gRhiNAmiti // 692 // saMkalpya trasajIvAnAM nirapekSAnnirAgasAM / / prANaghAtAnnivRttiryA prathamaM tadaNuvrataM // 693 // kanyAgobhUmyalIkebhyo nyAsApaharaNAcca yA / nivRttiH kUTasAkSyAcca dvitIyaM tadaNuvrataM // 694 // saMdhigraMthyAdibhedAthai rAjanigrahakAri yat / / cauryaM tasmAnivRttiryA tRtIyaM tadaNuvrataM // 695 / / arihaMto upara jaNAvI, tevI vANI vaDe sAdhuno pAMca mahAvratarUpa dharma ane zrAvakono bAravratarUpa dharma upaheze. 188. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ne aparigraha-A pAMca nigraMtha mahAtmAnA mahAvrato che. 80. koI kALavizeSe bAvIza tIrthakaro strItyAgano saMgraha aparigrahamAM karIne cAra mahAvratone ja prarUpe che. zrAvakanA pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ne cAra zikSAvrata-ema bAra vrato kahe che. 691682. niraparAdhI evA trasa jIvonI nirapekSapaNe saMkalpathI hiMsA na karavI, te zrAvakanuM paheluM aNuvrata cha. 183. kanyA, gAya ane bhUmisaMbaMdhI asatya na bolavuM, thApaNa na oLavavI ane khoTI sAkSI na 52vI-me mIThe prata cha. 184. saMdhi, graMthi vigereno bheda karavo vigere, rAjyadaMDa upaje tevI corI na karavI, te trIjuM aNuvrata cha. 85. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 aNuvrata ane guNavrata svadAraireva saMtuSTiH svIkRtairjanasAkSikaM / nivRttirvAnyadArebhya-zcaturthaM tadaNuvrataM // 696 // parigrahasya sattecchA-parimANAnniyaMtraNA / parigrahaparimANaM paMcamaM tadaNuvrataM // 697 // sImA nollaMghyate yatra kRtA dikSu dazasvapi / khyAtaM dikparimANAkhyaM prathamaM tadguNavrataM // 698 // bhogopabhogadravyANAM mAnamAjanma cAnvahaM / kriyate yatra tadbhogo-pabhogavirativrataM // 699 // tatra ca - sakRdeva bhujyate yaH sa bhogo'nnanagAdikaH / punaH punaH punarnogya upabhogoMganAdikaH // 700 / / dvAviMzaterabhakSyANA-manaMtakAyinAmapi / yAvajjIvaM parihAraH kIrtyate'smin vrate jinaiH // 701 // tathAhuH-paMcuMbari cauvigaI 9 hima 10 visa 11 karagA 12ya sabamaTTIya 13 / rayaNIbhoyaNagaM ciya 14 bahubIaM 15 aNaMta 16 saMghANaM 17 // 702 // janasAkSIe svIkArelI svadArA vaDe ja saMtuSTa rahevuM athavA padArAno tyAga karavo, e cothuM mAzuvata che. 68s. vidyamAna parigrahanuM icchA parimANathI je niyaMtraNA karavI, te parigraha parimANarUpa pAMcamuM mAnata cha. 687. daze dizAmAM parimANa bAMdhelI dizAnI sImAnuM ullaMghana na karavuM, te diparimANa nAmanuM paheluM gubata che. 688. bhoga ne upabhoganA dravyonuM janmaparvatane mATe ane rojane mATe je pramANa karavuM, te bhogopabhogavirati nAme trIjuM guNavrata che. 699. temAM je eka vAra bhAgamAM Ave tevA ana ne puSpamALA vigere te bhoga kahevAya ane vAraMvAra bhogamA bhAve te|| strI vigaire upabho vAya. 700. A vratamAM bAvIza abhaNyono ane anaMtakAyono paNa mAvajIva parihAra karavAnuM zrIjinezvaroe yuM che. 701. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 kAlaloka-sarga 30 gholavaDAM 18 vAyaMgaNa 19 amuNiyanAmANi phullaphalayANi 20 // tucchaphalaM 21 caliarasaM 22 vajjeha abhakkha bAvIsaM // 703 // uduMbaravaTaplakSa-kAkoduMbarazAkhinAM / pippalasya cetyabhakSya-mAryArNA phalapaMcakaM // 704 / / madyaM 1 mAMsaM 2 navanItaM kSaudraM ceti 4 catuSTayaM / vikRtInAmabhakSyaM syA-cchraddhAlUnAM zubhAtmanAM // 705 // dvidalAnnaM paryuSitaM zAkapUpAdikaM ca yat / dadhyahatiyAtItaM kvathitAnnaphalAdikaM // 706 / / varSAsu pakSAtparataH zItoM mAsataH paraM / pakvAnnaM viMzatidinA-tikrame grISma eva ca // 707 // ityAdyabhakSyaM calita-rasamuktaM jinezvaraiH / / dvIMdriyatrasajIvAnAM yadutpattirbhavediha // 708 // zeSANyabhakSANi pratItAti, anaMtakAyanAmAni prAguktAnyeva / pApopadezo vividhaH 1 pApopakaraNArpaNaM 2 / ArttaraudrAbhidhe dhyAne 3 pramAdAcaraNaM 4 tathA // 709 // | bAvIza abhakSya A pramANe--pAMca uMbarA vigerenA trasajIvAkuLa phaLo, cAra mahAvigaya (madha, madirA, mAMsa ne mAkhaNa) 9, hima, 10 viSa, 11, karA, 12 sarva jAtanI mATI 13, rAtribhojana 14, bahubIja 15, anaMtakAya 16, saMdhAna (boLa-athANuM) 17, ghoLavaDAM 18, veMgaNa 19, ajJAtaphaLa ne phula 20, tura7 phaLa 21, ne calitarasa 22, A bAvIsa abhakSya varjavA. 702-703. - have bAvIsa abhakSyamAMthI keTalAkanuM varNana kare che :- urdubara, vaDa, plekSa, kAkoduMbara ane pippana-A pAMca vRkSanA phaLo, Aryajanone khAvA lAyaka nathI. 704. madha, mAMsa, navatIna ne madha-A cAra vigaya che, te zraddhALu evA zubhAtmAne abhakSya che. 705. - have calitarasa batAve che-dvidaLAnta (kAcA dUdha-dahIM-chAzamAM kaThoLanuM mizraNa thavuM te) vAsI evA zAka, puDalA vigere, be divasa vyatIta thaeluM dahIM, kohI gayela anna ane phaLa vigere, varSARtumAM 15 divasa uparAMta, zItattvamAM eka mahInA uparAMta ane grISmaRtumAM 20 divasa uparAMta-pakavAna ityAdi calitarasa kahevAya che. tene jinezvaroe abhakSya kahela che; kAraNa ke temAM dviyatrasajIvonI utpatti thAya che. 70-708. bAkInA abhakSyo prasiddha che. anaMtakAyanA nAmo pUrve kahelA che. vividha pApopadeza. hiMsaka upakaraNa ApavA, Arta-raudradhyAna ane pramAdanuM AcaraNa A cAra Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAvrata. 361 caturbhedAdityanartha-daMDAdyadvinivarttanaM / / zrAvakANAM tadAkhyAtaM tArtIyIkaM guNavataM // 710 // viSayAzca kaSAyAzca nidrA ca vikathApi ca / madyaM ceti parityAjyAH pramAdAH paMca sAttvikaiH // 711 // rAjJAM strINAM ca dezAnAM bhaktAnAM vividhAH kathAH / saMgrAma 1 rUpa 2 sadvastu 3-svAdA 4 dyA vikathAH smRtaaH||712|| muhUrtAvadhi sAvadha-vyApAraparivarjanaM / AdyaM zikSAvrataM sAmAyikaM syAtsamatAjuSAM // 713 // dezAvakAzikaM nAma diksaMkSepo dinaM prati / caturdazAnAM saMkSepo niyamAnAmutAnvahaM // 714 // te cAmI-sacitta 1 davva 2 vigaI 3 vANaha 4 taMbola 5 vatya 6 kusumesu 7 / vAhaNa 8 sayaNa 9 vilevaNa 10-baMbha 11 disi 12 nhANa 13 bhattesu 14 // 715 // prakAranA anarthadaMDathI viramavuM, te zrAvakanuM trIjuM guNavrata kahyuM che. 709-710. madya, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA-e pAMca pramAdo sAttvika manuSyoe tajavA. 711. rAjakathA, strIkathA, dezakathA ane bhakta (bhojana) kathA-A cAra prakAranI vividhakathA tema ja saMgrAmakathA, rUpakathA, sastukathA ne svAdakathA vigere vikathAo kahelI che. (arthAta rAjAnI saMgrAmakathA, strInI rUpakathA, dezamAM rahelI judI judI vastuonI kathA ane bhojananI zubhAzubha svAdupaNAnI kathA-A pramANe samajavuM.) 712. eka muhUrta (be ghaDI) sudhI sAvadya vyApAranuM varjana, te samatAyukta jIvone mATe sAmAyika nAmanuM paheluM zikSAvrata kahyuM che. 713. dezAvagAzika nAmanuM bIjuM zikSAvrata che, temAM dararoja dizAno saMkSepa karavAmAM Ave che, tema ja cauda niyamono paNa saMkSepa karavAmAM Ave che. 714. te cauda niyama A pramANe che-1 sacitta, 2 dravya, 3 vigai, 4 upAna, 5 taMboLa, 6 vastra, 7 kusuma, 8 vAhana, 9 zayana, 10 vilepana, 11 brahmacarya, 12 dizi, 13 snAna, 14 bhAta pANI (AhAra) 715. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 kAlaloka-sarga 30 poSaM dharmasya dhatte ya-ttadbhavetpauSadhavrataM / AhAra 1 dehasatkArA-2 brahma 3 vyApAra 4 varjanaM // 716 // caturvidhaH syAdAhAro-'zanaM tatraudanAdikaM / pAnaM surAkhilaM cAMbu sauvIraprabhRtInyapi // 717 // khAdimaM bhRSTadhAnyAni drAkSAdIniphalAnyapi / svAdimaM tu lavaMgailApUgajAtI phalAdikaM // 718 // kRte caturvidhAhAra-tyAga AhArapauSadhaH / sarvataH syAnirvikRtyA cAcAmlAdau tu dezataH // 719 / / evamanye'pi trayaH syurdezasarvatvayordvidhA / Adya eva hi bhede ta-vyavahArastu sAMprataM // 720 // sadA kvacidvA divase sAdhUnAM dAnapUrvakaM / bhujyate yattadatithi-saMvibhAgAbhidhaM vrataM // 72 // mahAvratApekSayAdya-paMcavratyA matANutA / tadguNAdhAyakatvena guNatA cottaratraye // 722 / / dharmanuM je poSaNa kare, te pauSadha kahevAya, te cAra prakAre che-AhArapauSadha, dehasatkArapauSadha, brahmacaryapauSadha ne avyApAra pauSadha. 716. AhAranA cAra prakAramAM azana te odanAdika, pAnazabdathI surA, sarva jAtanA pANI ane sauvIra vigere. 717. khAdima eTale bhujelA dhAnyo, drAkSAdi phaLo ane svAdima eTale laviMga, elacI, sopArI, jAyaphaLa vigere. 718. A cAre prakAranA AhArano tyAga karavAthI sarvathI AhAra pauSadha ane AyaMbila, navI vigere karavA te dezathI AhArapauSadha. 719. e pramANe bIjA traNe pauSadha paNa sarvathI ne dezathI ema be prakAre che; paraMtu hAla vyavahAra AhArapauSadha ja dezathI ne sarvathI karavAno che. bIjA traNe pauSadha sarvathI ja karAya che. (A trIjuM zikSAvrata che.) 720. dararoja athavA koI divase sAdhune dAna devApUrvaka bhojana karavuM, te atithisaMvibhAga nAmanuM cothuM zikSAvrata che. 721. mahAvratonI apekSAe prathamanAM pAMca vratomAM vratonI alpatA che ane te vratomAM guNonuM sthApana karanAra hovAthI tyArapachInA traNa guNavrata kahevAya che. 722. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanA upadezanI paddhati 363 muhurgurvAdizikSAva-niSevyANi yathocitaM / zikSAvratatvamaMtyeSu caturviti mataM jinaiH // 723 // anyatra tu aMtyAni saptApi zikSAvratAnyucyate. tathoktaM-'paMcANuvaiyaM sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM' ityAdi vipAkasUtre subAhvadhikAre / tathA - tattvAni sapta nava vA dharmAdyAMzca SaD dhuvAn / dAnAdikaM caturddhA ca dharmamAdizati prabhuH // 724 // tathoktaM- dAnazIlatapobhAvabhedAddharmaM caturvidhaM / manye yugapadAkhyAtuM caturvaktro'bhavadbhavAn // 725 // yathAsumaMto baddhyante mucyate'pi ca karmabhiH / yathA ca yAMti nirvANaM svAmI sarvaM tathAdizet // 726 / / yathAdizati pUrNasya tucchasyApi tathaiva saH / / ni:spRha sacitta rAvartiriyo: I727nA pUrNatucchasvarUpaM caivamAcArAMgavRttau / jJAnaizvaryadhanopeto jAtyanvayabalAnvitaH / tejasvI matimAn khyAtaH pUrNastuccho viparyayAt // 728 // gurumahArAjanI zikhAmaNa pramANe yathocita-yogyarIte vAraMvAra sevana karavA yogya hovAthI chellA cArane jinezvaroe zikSAvrata kahyA che. 723. anyatra pAchalA sAtane zikSAvrata kahyA che. kahyuM che ke-pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata ema bAra prakAranA thAya che. ityAdi vipAkasUtramAM subAhunA adhikAramAM kahyuM che. A pramANe zrAvakanA bAra vratonuM svarUpa prabhu kahe che, uparAMta sAta athavA nava tattvo, dharmAdi cha padArtho ane dAnAdika cAra prakArano dharma prabhu upadeze che. 724. te viSe kahyuM che ke-"he prabhu ! dAna, zIla, tapa ane bhAva-e cAra prakAranA dharma eka sAthe kahevAne mATe ja Apa cAra mukhavALA thayA cho-ema huM mAnuM chuM." 725. jevI rIte prANI karmathI baMdhAya che, mukAya che ane nirvANa pAme che-te sarva te rIte ja prabhu kahe che. 726. cakravartI ne daridrImAM samacitta ane niHspRha evA prabhu, jevI rIte pUrNane kahe che, tevI rIte tucchane-apUrNane paNa upadeza Ape che. 727. pUrNa ne tucchanuM svarUpa zrI AcArAMgavRttimAM A pramANe kahyuM che-jJAna, aizvarya ane dhanavALo, jAti, kuLa ane baLayukta, tejasvI ane buddhimAna, tene pUrNa kahela che ane tethI rahita hoya ene tuccha kahela che. 728. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 kAlaloka-sarga 30 svayaM kRtArtho'pyanyeSAM hitArthaM dharmamAdizan / lokeSu SDavidheSveSa uttamottama ucyate // 729 / / tathAhuH zrIumAsvAtivAcakapAdA: karmAhitamiha cAmutra cAdhamatamo naraH samArabhate / iha phalameva tvadhamo vimadhyamastUbhayaphalArthaM // 730 // paralokahitAyaiva pravarttate madhyamaH kriyAsu sadA / mokSAyaiva tu ghaTate viziSTamatiruttamaH puruSaH // 73 / / yastu kRtArtho'pyuttama-mavApya dharmaM parebhya upadizati / nityaM sa uttamebhyo-'pyuttama iti pUjyatama eva // 732 // tasmAdarhati pUjAmarhannevottamottamo loke / devarSinareMdrebhyaH pUjyebhyo'pyanyasattvAnAM // 733 // kadApi niSphalA naiSAM dezanA jAyate'rhatAM / lAbhAbhAve'mUDhalakSyAH pravarteranna te yataH // 734 // sAmAyikaM syAtsamyaktvaM zrutasAmAyikaM tathA / sAmAyike dve viratI dezataH sarvato'pi ye // 735 // tIrthakara pote kRtArtha hovA chatAM paNa anyanA hitane mATe dharmopadeza Ape che; kAraNa ke che prakAranA manuSyomAM prabhu uttamouttama kahevAya che. 729. pUjya zrI umAsvAti vAcake kahyuM che ke-adhamAdhama puruSa, A bhava ane parabhavamAM ahita karanArA kArya kare che, adhama manuSya, A bhavanAM sukhane mATe ja kArya kare che, vimadhyama, ubhaya lokanA phaLane mATe kArya kare che, madhyama, paralokanA hitane mATe ja sadA kriyAmAM pravRtti kare che, viziSTa mativALo uttama puruSa, mokSane mATe ja udyama kare che, ane je kRtArtha thayela uttama puruSa pote uttama dharmane prApta karyA chatAM paNa paranA hita mATe dharmopadeza kare che, te uttamamAM paNa uttama hovAthI pUjyatama che. 730-732. A pramANe hovAthI ja lokamAM uttamouttama evA arihaMta ja anya prANIone pUjya evA paNa deva, muni ane naredrothI paNa atyaMta pUjA karavA yogya che-pUjanIya che. 733. e paramAtmAnI dezanA kayAre paNa niSphaLa jatI nathI; kAraNa ke amUDhalakSya evA manuSya lAbhanA abhAvamAM pravRtti karatA ja nathI. 734. sAmAyika cAra prakAre che-1. samyaktasAmAyika, 2 zrutasAmAyika, 3 dezavirati sAmAyika Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyikanuM svarUpa sAmAyikasvarUpaM caivamAhuH sAvajjajogavirao tigutto cha saMjao / uvatto jayamANo AyA sAmAiyaM hoi // 736 // tathA jo samosavvabhUesu tasesu thAvaresu ya / tassa sAmAiyaM hoi ii kevalibhAsiaM // 737 // sAmAyikAni catvAri trINi dve evameva vA / nizcayAtpratipadyaMte naratiryaksudhAziSu // 738 // catvAri pratipadyate narA evAditastrayaM / tiryaMcastvamarAzca dve aMtimAsaMbhavAtkramAt // 739 / / pUrvaM prapannasamyaktvo dezata sarvato'thavA / viratiM cellabheta syA- ttadA hokAptisaMbhavaH // 740 // sAmAyikasya kasyApi pratipattA bhavenna cet / nRSu tiryakSu vA kazcittadAvazyaM sudhAziSu // 741|| ane 4 sarvaviratisAmAyika. 735. sAmAyikanuM svarUpa A pramANe kahyuM che, sAvadya yogathI virata, traNa guptie gupta, SaT kAyamAM athavA pAMca IMdriya ane mana e chamAM saMyata ane upayogapUrvaka jayaNA sAthe pravRtti karato AtmA ja sAmAyika thAya che. 73. 35 je trasa ane sthAvara sarva jIvomAM samAna bhAvavALA che, tene sAmAyika hoya che--ema kevalI bhagavaMtoe kahyuM che. 737. upara kahelA cAra prakAranA sAmAyikamAMthI cAra, traNa, be ane eka nizcayathI manuSya tiryaMca ne devagatimAM pAmI zakAya che. 738. manuSya cAre sAmAyika prApta kare che. prathamanA traNa sAmAyika tiryaMco prApta kare che ane devo (upalakSaNathI nArakI jIvo) prathamanA be prApta kare che. anukrame pAchalAno temAM asaMbhava che. 739. pUrvabhavamAM jeNe samyakatva prApta karyuM che, evo jIva A bhavamAM sarvavirati ke dezavirati prApta kare, tyAre eka sAmAyika prApta kare ema samajavuM. 740. jo koI paNa sAmAyikano svIkAranAra manuSyamAM ke tiryaMcamAM (prabhunI dezanAvaDe) koI paNa na hoya, to devagatimAM to jarUra svIkAranAra hoya. 741. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 kAlaloka-sarga 30 kazcitprakSINamithyAtvaH samyaktvaM pratipadyate / arhagirAmavaMdhyatvA-dasaMkhyatvAcca nAkinAM // 742 / / tatra ye sarvaviratiM prapadyate narAH striyaH / pravrAjayati tAnnAthaH zikSayan sakalaM vidhiM // 743 // gaMtavyamevaM sthAtavyaM bhoktavyaM vidhinAmunA / vaktavyaM bhASayaivaM ca yathA dharmo na sIdati // 744 // yAzca cAritraputrasya mAtaro'STau bhavaMtyamUH / samyagArAdhanIyAstA mokSAkAMkSimumukSubhiH // 745 // yugamAtrAvalokinyA dRSTyA sUryAMzubhAsitaM / vilokya mArga gaMtavya-mitIryAsamitirbhavet // 746 / / hitaM yatsarvajIvAnAM niravadyaM mitaM vacaH / taddharmahetorvaktavyaM bhASAsamitirityasau // 747 / / taduktaM - satyaM brUyAtpriyaM brUyA-nna brUyAtsatyamapriyaM / priyaM ca nAnRtaM brUyA-deSa dharmaH sanAtanaH // 748 // kAraNa ke-arihaMtanI vANI avaMdhya hovAthI ane devo asaMkhya hovAthI (bhagavaMtanI vANI vaDe) koI, jenuM mithyAtva nAza pAmeluM che,evo deva pharIne samyakta pAme che. 742. temAM je puruSo ane strIo sarvaviratine aMgIkAra kare che, teone bhagavAna cAritra saMbaMdhI vidhine zIkhADe che. 743. - te vidhi kahe che.-A pramANe cAlavuM, A pramANe UbhA rahevuM, A vidhie AhAra karavo, AvI bhASAvaDe bolavuM ke jethI dharma sIdAya nahIM. 744. tathA cAritraputranI je AThamAtAo che, tene mokSAkAMkSI manuSyoe samya prakAre ArAdhavI. 745. te ATha mAtAo A pramANe-sUryanA kiraNo vaDe prakAzita mArgane yugamAtra cAra hAtha) pramANa dRSTivaDe joIne cAlavuM-te IryAsamiti che. 746. sarva jIvone hitakArI, nirava ane mita-pramANopeta, je vacana hoya, te dharma mATe ja bolavuM-te bhASAsamiti che. 747. kahyuM che ke-"satya bolavuM, priya bolavuM, apriya evuM satya na bolavuM, tema ja priya evuM asatya na bolavuM-A sanAtana dharma che.' 748. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 saMyamanI ATha mAtAo saptacatvAriMzatA ya-doSairazanamujjhitaM / bhoktavyaM dharmayAtrAyai saiSaNAsamitirbhavet // 749 // grAhyaM mocyaM ca dharmopa-karaNaM pratyupekSya yat / pramAya' ceyamAdAna-nikSepasamitiH smRtA // 750 // nirjavi'zuSire deze pratyuprekSya pramAya' ca / yattyAgo malamUtrAdeH sotsargasamitiH smRtA // 751 // kalpanAjAlanirmuktaM samabhAvena pAvanaM / munInAM yanmanaH sthairya manoguptirbhavatyasau // 752 // maunAvalaMbanaM sAdhoH saMjJAdiparihArataH / vAgvRttervA nirodho yaH sA vAgguptirihoditA // 753 / / sthitasya kAyotsargAdA-vupasargajuSo'pi yat / sthairya dhairyeNa kAyasya kAyaguptiriyaM matA // 754 // zayyAsanordhvasthAnAdau kAyaceSTA niyamyate / sAdhubhirdharmabuddhyA ya-tkAyaguptistu sA'parA // 755 // 47 doSa rahita anna, je saMyamanA nirvAha mATe ja vAparavuM; te eSaNAsamiti che. 748. joIne ane pramArjIne dharmanA upakaraNo levA ane mUkavA, tene AdAnaniMkSepa-samiti kahI cha. 750. nirjIva ane polANa vinAnI jamIna para joIne ane pramArjIne maLamUtrAdino tyAga karavo, te utsargasamiti kahI che. 751. kalpanAjALarahita ane samabhAvathI pavitra evI muninA mananI je sthiratA, te manogupti samajavI. 752. munie saMjJAdine choDIne maunanuM ja AlaMbana karavuM athavA vAgavRttino nirodha karavo, tene sAdhunI vayana gupti. DelI cha. 753. kAyotsargAdimAM sthita rahelAne upasargAdi thavA chatAM paNa ghIratA pUrvaka kAyAnI je sthiratA rAmavI, te Ayagupti hevAya che. 754. zadhyAmAM besatAM ke UbhA rahetAM sAdhue gharmabuddhithI je kAyaceSTAne niyamamAM rAkhavI, te bIjI rIte kAyagupti kahevAya che. 755. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 kAlaloka-sarga 30 etA eva dvAdazAMgyAH sAro dharmasya sAdhanaM / tato yuSmAbhiretAsu yatnaH kAryo muhurmuhuH // 756 // AdizyaivaM sAdhusAdhvI-zrAvakazrAvikA iti / prabhuzcaturvidhaM saMghaM sthApayettIrthamadbhutaM // 757 / / tatra ca-sAdhavaH syuH pAtraguccha-rajoharaNadhAriNaH / ye'STAdazasahasrANi zIlAMgAnAM ca bibhrate // 758 // tAni caivamAhaH-je no kariti maNasA nijjiaAhArasannasoiMdI / puDhavikkAyAraMbhaM khaMtijuA te muNI vaMde // 759 / / karaNaM kAraNaM cAnu-matiryogatrayaM tathA / AhAradyAzcatamazca saMjJAH paMceMdriyANi ca // 760 // pRthvyaMbuvahnimarutA-mAraMbhAH syurvanaspateH / dvitricatu:paMcakhAnA-majIvasyetyamI daza // 761 // kSamArjavaM mArdavaM ca muktistapazca saMyamaH / sAdhodharmA daza brahma-satyazaucAparigrahAH // 762 / / A ATha mAtAo ja dvAdazAMgInA sArabhUta ane dharmanA sAdhanabhUta che, mATe tamAre vAraMvAra enA ArAdhanamAM yatna karavo. 756. A pramANe kahIne pachI prabhu sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ne zrAvikArUpa caturvidha saMghane adbhuta tIrthapaNe sthApana kare che. 757. te (caturvidha saMgha) mAM pAtra, guccha ne rajoharaNAdinA dhAraNa karanArA ane aDhAra hajAra zIlAMgane ghariNAranA sAdhu kahevAya che. 758. te zIlAMganA A pramANe-AhArasaMjJA jItelA, zrotredriyane vaza karelA, kSamAyukta manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare tathA munine huM vaMdu chuM: 759. A pramANe karaNa, karAvaNa ne anumodanarUpa traNa karaNa vaDe; mana, vacana, kAyArUpa traNa yogavaDe; AhArIdi cAra saMjJA temaja zroseMdriyAdi pAMca Indriyone jItIne pRthvI, jaLa, agni, vAyu, vanaspati, dvidriya, trIdriya, caturiMdriya, paMcedriya ane ajIva-e dazano AraMbha, kSamA AjIvana, mArdava, mukti, tamA, saMvarba hmasutya, zauca ane aparigraha e duze. prakAranA atidharmayukta thaIne na kare. 959762. have upara jaNAvela rIte 18000 zIlAMga zI rIte thAya te kahe che ke - ' ke ' , Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 18000 zalin bhavaMti daza zIlAMgA-nyadhaHsthairdazabhiH padaiH / kSamAdibhiH sAdhudharmavAcibhiH parivartitaiH // 763 / / zataM dazabhirAraMbha-padaiH syuH parivartitaiH / pratyekamAraMbhapade pUrvoktadazakAnvayAt // 764 // zataM zatAni paMca syuH padairidriyavAcibhiH / sahasradvitayI teSAM catu:saMjJApadAnvayAt // 765 // manovAkkAyayogena SaT sahanA bhavaMti te / aSTAdaza sahanazca karaNAditrayAnvitAH // 766 // naSToddiSTavidhiM cAtra vakSye yenApyate drutaM / aMkAdvivakSitaM rUpaM rUpAccAMko vivakSitaH // 767 // trikaM trikaM catuSkaM ca paMcakaM dvirdaza nyaset / bhAjakAnAM dhruvAMkAnA-miyaM bhavati paddhatiH // 768 // aMkarAziM paripRSTaM prathamaM dazabhirbhajet / labdhaM bhUyo'pi dazabhi-labdhaM tatrApi paMcabhiH // 769 // catustribhirevaM ca labdhaM labdhaM vibhajyate / sarvatra bhAgazeSaM sva-bhAjakasya likhedadhaH // 770 // sAdhudharmavAci kSamAdi daza padone parAvartita karavAthI daza zIlAMga thAya che, pachI daza prakAranA AraMbhapada vaDe pUrvokta dazane guNavAthI so thAya. pachI pAMca Idriyo vaDe guNavAthI pAMca so thAya. pachI cAra saMjJAvaDe guNavAthI be hajAra thAya. pachI mana, vacana, kAyarUpa traNa yogavaDe guNavAthI 7 2. thAya. tene 29. 727653 guvAthI 18000 thAya. 953-955. nodiSTa vidhivaDe have samajAve che, ke jethI aMkathI vivakSita rUpa ane rUpathI vivakSita aMka 48hI bhAve. 77. tene mATe traNa, traNa. cAra, pAMca ane be vAra daza ema cha aMka sthApavA. dhruvAMkanA bhAjakanI sA paddhati cha. (3-3-4-5-10-10) 768. pachI pUchelI 18OOO rAzine pahelAM dezathI bhAgavA, tethI je aMka Ave tene pharI dazavaDe bhAgavA, tethI je aMka Ave tene pAMca vaDe bhAgavA, tethI je aMka Ave tene cAravaDe bhAgavA, tethI je aMka Ave tene traNa vaDe bhAgavA, tethI je aMka Ave tene pharIne traNa vaDe bhAgavA. evI rIte bhAgamA mAvelA ne sarvatra mAgavA. zeSa 23 tene va mAnI nAye sthA5vo. 768-770. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 kiMca yathA bhAjakena hRte rAzau yadi kiMcinna ziSyate / tadA tadbhAjakasyAdhaH zUnyaM sthApyamiti sthitiH // 771|| yadA rAzau bhajyamAne kiMcidapyavaziSyate / saikaM kAryaM tadA labdhaM ni:zeSe tu na tattathA // 772 || mitaM caturbhirnavakai rUpaM bhavati kIdRzaM / zIlAMgAnAM tatra rAziM yathoktaM dazabhirbhajet // 773 // labdhA navanavatyADhyAH zatA nava navopari / ziSyaMte te ca sarvAMtyadazakasya likhedadhaH // 774|| bhAgazeSatayA rAze - rlabdhaM saikaM vidhIyate / sahasraM jAyate tacca dazabhiH pravibhajyate // 775 // labdhaM zataM bhAgazeSA - bhAvAcchUnyaM nivezyate / upAMtyadazakasyAdhaH sarvatraivaM vidhIyatAM // 776 // zate ca paMcabhirbhakte viMzatiH prApyate'tha sA / caturbhirbhajyate labdhA: paMca tAMzca tribhirbhajet // 777 // kAlaloka-sarga 30 bhAgAkAra karavAthI chevaTe zeSa kAMI na Ave tyAre bhAjakanI nIce zUnya mUkavuM.1 771. have bIjI rIte bhAgAkAra karavAno prakAra kahe che--jo rAzine bhAgatAM kAMIpaNa avazeSa rahe, to te labdha aMkamAM eka umarevo. jo niHzeSa thaI jAya kAMI paNa bAkI na rahe to tema na karavuM. 772. jemake-jo zIlAMgonI rAzi cAra navaDA pramANa hoya to kevuM rUpa Ave ? uktarAzi 9,999ne prathama daza vaDe bhAgavuM eTale navaso ne navANuM Ave ne nava vadhe. te AMka chevaTanA dazakanI nIce mUkavo. bhAga zeSa rahela hovAthI labdharAzi 999 mAM eka umeravAthI hajAra thAya, tene daza vaDe bhAgavuM. eTale so Ave. zeSa kAMI na vadhe, tethI zUnya upAMtya dazakanI nIce mUkavuM. sarvatra A pramANe karavuM. 773-776.. sone pAMcathI bhAgatA vIza Ave. have vIzane cArathI bhAgatA pAMca Ave tene traNavaDe bhAgIe eTale eka Ave ne be vadhe. tene bIjA traNanI nIce lakhIe ane labdha thaela aMkamAM eka umerI 1. jemake-18000 ne dazavaDe bhAgatAM 1800; tene dazavaDe bhAgatAM 180, tene pAMcavaDe bhAgatA 36, tene cAravaDe bhAgatA 9, tene traNavaDe bhAgatA 3 ne tene traNavaDe bhAgatAM zUnya athavA eka Ave che. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIlAMganI samajaNa labdha eko dvayaM ziSTaM likhyate'dhastrikasya tat / labdha eko'pi saikasta-llekhya AdyatrikAdadhaH // 778 // 3 3 4 5 10 10 2 2 0 Adau dvikadvayaM zUnya - trayaM navaka eva ca / zIlAMgarUpamityUhyaM caturbhirnavakairmitaM // 779 // padasaMkhyohyatAmakai - ryathAsthAnaM padAni ca ' svasvapaMkteH padaM sarvAM-timaM zUnyaizca bhAvyatAM // 780 // tadrUpaM caivaM-je kAriMti na vayasA nijjiapariggahasannasoiMdI / ajiANaM AraMbha akiMcaNA te muNI vaMde // 781|| atha dvikadvayaM zUnya-trayaM navaka eva ca / kathitaM rUpamityevaM pRSTe vidhirihocyate // 782 // pUrvoktabhAjakAMkAnAmadhaH pRSTAMkapaMktikA / krameNa likhyate sA ca sthApanA prAk pradarzittA // 783 // dvitIyoMko'thordhvapaMkte-radhaH sthapaMktivarttinA / guNyate prathamAMkena jAtaM yattadadho likhet // 784 // 3 3 4 5 10 10 che. 6 pahelA traNanI nIce mUkIe. 777-778. 22 O 0 Q 8 pahelA be bagaDA, pachI traNa zUnya, pachI navaDo. A pramANe cAra navaDA zIlAMganuM rUpa samabhavaM. 778. padasaMkhyA aMkovaDe jANavI. tathA pado yathAsthAne eTale anukrame jANavA ane potapotAnI paMktinuM chetsuM yaha zUnyo vaDe bharAvaM. 780. tenuM rUpa tenAthI banatI gAthA A pramANe-'je parigraha saMjJAne ane zrotraMdriyane jItanAra, vacana vaDe ajIvono AraMbha na karAve tevA akiMcana munine huM vaMdu chuM.'' 781. 371 have be bagaDA, traNa zUnya ne eka navaka-evuM rUpa je kahyuM che, te zI rIte Ave ? teno vidhi uhI chIje. 182. pUrvokta bhAjaka aMkanI nIce pUchelA aMkanI paMkti anukrame lakhavI. tenI sthApanA pUrve batAvI 3 3 4 5 10 10 963. e 2 re O 0 o have UrdhvapaMktigata bIjo (traNa) aMka nIcenI paMktinA pahelA aMka (be) vaDe guNIe ane bhe khAve te (5) nIye sa. 784. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 UrdhvapaMktigatAMkasya guNitasyAsya cedadhaH / bhavatyaMka H ko'pi tarhi rAzimenaM nirekayet // 785 // adha: paMktau ca zUnyaM ce- ttasyAMkasya bhavedadhaH / rAzistadA tathAvasthaH sthApya ityagrato'pi ca // 786 // yathA pUrva sthApanAyA - mUrdhvasthapaMktigastrikaH / AdyaM muktvA dvitIyo yaH sa cAdha: paMktivarttinA // 787 // dvikenAdyena guNito jAtAH SaT te nirekakAH / paMca jAtAzcaturdhnAste viMzatiste ca paMcabhiH // 788 // tADitAH syuH zataM te ca sahasraM dazabhirhatAH / taNakhAte'vyedInA jIvo navA: sthitA: / / 78 // tatazcAyaM bhAva :- sahasrANi nava navatyadhikAzca zatA nava / eSAM zIlAMgarUpANA - maMtyaM rUpaM yathoditaM // 790 // Abhizca paMktibhi: Sabhi: sthApitAbhiradhaH kramAt / syAdrathasyAkRtistasmAcchIlAMgaratha ucyate // 791|| guNelA Urdhva paMktigata aMkanI nIce jo koIpaNa aMka hoya, to A rAzimAMthI eka bAda karavuM. ane nIcenI paMktimAM te aMkanI nIce jo zUnya hoya, to te rAzi tevI ja rAkhIe. ema AgaLa paNa samajavuM. 785-786. jema pUrvasthApanAmAM uparanI paMktimAM prathamano aMka mUkIne bIjo aMka je traNano che, tene adhaH paMktivi evA Adya aMka dvika (2) vaDe guNatAM cha thayA, temAMthI eka bAda karatA pAMca rahyA, tene cAravaDe guNatAM vIza thayA--tene pAMce guNatAM 100 thayA; 3 3 4 5 10 2 5 20 100 1000 9999 tene daza vaDe guNatAM hajAra thayAM, tene dazavaDe guNIne eka bAda karatAM cAra navaDA Ave. 3 4 5 10 10 +5-20-100-1000-9999. 787-789. d d - bhAvArtha e che ke nava hajAra navaso navANuM zIlAMgonuM chelluM (eTale 9999muM) rUpa pUrve kahyuM tevuM Ave. 790. A (3-3-4-5-10-10) cha paMkti upara nIce kramasara sthApavAthI thAkRti thAya che, tethI Ane zIlAMgaratha kahe che. 791. kAlaloka-sarga 30 10 3 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArI ratha anye'pi saMti bhUyAMsaH sAmAcAryAdayo rathA: I jJeyAste'pyanayA rItyA nAtroktA vistRterbhayAt // 792 // mAgutto sannANI pasamiakoho a iriasamio a / puDhavijie rakhato icchAkArI namo tassa // 793 // icchA micchA tahakkAro AvasiA a nisIhiA / ApucchA paDipucchA chaMdanimaMtovasaMpayA ||793 // iti dik guNairanekairityAdyaiH prathitAH pRthubuddhayaH / sAdhusAdhyo bhavetteSAM jineMdrANAM paricchadaH ||7245 zrAvakANAM tu bhedau dvA-vaSTau dvAtriMzadeva ca / saptatriMzAH zatAH sapta sthUlabhedavivakSayA // 795 // samyaktvaM bibhrate keci - tadyuktAM viratiM pare / dvidhA zrAddhA aviratA viratAviratA iti // 796 // bIjA paNa ghaNA sAmAcArI vigerenA ratho che. te paNa badhA A rIte jANavA. vistAranA bhayathI ahIM kahyA nathI. 792. 373 sAmAcArIthanI eka gAthAno bhAvArtha-'managuptivaDe gupta, zrutajJAnI, krodhano upazama karanAra, IryAsasaMmativAn, pRthvIkAya jIvonI rakSA karatA evA IcchAkAra sAmAcArI vALA munine namaskAra thAo. 793. sAmAcArI-IcchA 1, micchA 2, tathAkAra 3, AvazyakI 4, naiSadhikI pa, pRcchA 6, pratikRcchA chaMdanA 8, nimaMtraNA 9, ane upasaMpadA 10-ema daza prakAranI kahI che. e rIte samajavuM. 7, 793 A. A pramANe aneka guNovaDe prakhyAta tathA vistAravaMta buddhivALA sAdhu, sAdhvIo te jinezvarono parivAra hoya che. 794. zrAvakanA bheda-be, ATha, batrIza ane sAta so sADatrIza-sthULabhedanI vivakSAe thAya che. 795. te A pramANe--keTalAka mAtra samaktine dhAraNa karanArA hoya che ane keTalAka upara kahI gayA 1. (1 zruta, 3 gupti, 4 kaSAya-12, 5 samiti-60, 6 kAya-360, 10 sAmAcArI 3600, jo jJAna pAMca levAmAM Ave to AnA paNa 18000 bheda thAya.) bIjo sAmAcArIratha, 3 sannANI sadIThI saccaraNI, 3 guptimAna, 4 kaSAyopazamI, 5 samitimAn, 10 pRthvIkAyAdinI rakSA karato, 10 vidha sAmAcArIvAn eTale--3 X 3 = 9 x 4 = 36 x 5 = 180 4 10 = 1800 X 10 = 18000 A pramANe paNa sAmAcArI ratha thAya che. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 kAlaloka-sarga 30 aNuvratAni paMcApi SabhiruccArabhaMgakaiH / pRthak pRthak svIkRtAni yaisteSAM SaD bhido'bhavan // 797 // pratipannottaraguNa-vrataH kevaladarzanaH / iti dvayAnvitA ete SaDityaSTau bhido'bhavan // 798 / / evaM sarvatrApyane bhAvyaM / dvividhatrividhaM proktaM 1 dvividhadvividhaM 2 tathA / dvividhaikavidhaM 3 caika-vidhatrividhameva ca 4 // 799 // ekavidhadvividhaM 5 cai-kavidhaikavidhaM 6 tathA / zrAddhAnAM SaDamI proktA vratoccAraNabhaMgakAH // 800 // na karomi svayaM nAnyaiH kArayAmi ca pAtakaM / sthUlahiMsAdi manasA vAcAMgenAdyabhaMgake // 801 // evamanye'pi bhaMgakA bhAvyA: SaTsvapyeteSvanumatirgRhasthairna niSidhyate / eSAmanumatiprApteH strIputrAdikRteSvapi // 802 // pramANe bAra vratarUpa viratine dhAraNa karanArA hoya che. ema zrAvaka avirata ane viratAvirata evA be prakAranA hoya che. 796. pAMca aNuvratone cha bhaMga (traNa yoga ne be karaNa)nA uccAravaDe judA judA svIkAra karanAra hoya, tethI te rIte zrAvakanA cha bheda thAya che. 797. | uttaraguNane aMgIkAra karelA tema ja phakta darzana (samakita)vALA ema be prakAranA tathA pUrvokta che bhedavALA-e rIte maLIne ATha prakAranA zrAvaka thAya che. 798. A pramANe AgaLa badhA bhedamAM samajI levuM. upara je zrAvakapaNuM uccaravAnA cha prakAra kahyA che, te A pramANe-dvividha trividha 1,dvividha dvividha, 2, dvividha ekavidha 3, ekavidha trividha, 4 ekavidha dvividha 5, ekavidha ekavidha 6, 799-8OO. pahelA bhaMganuM udAharaNa- huM sthaLa hiMsAdi pApane mana, vacana ane kAyAvaDe karuM nahIM ane bIjA pAse karAvuM nahIM.' 801. A pramANe bIjA bhaMgo paNa samajavA. A chae bhaMgamAM gRhasthone anumatino niSedha Avato nathI. kemake ene strI-putrAdi je kare temAM anumati AvI jAya che. 802. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNa-karAvaNanAM bheda anyathA hi sarvadezaviratyorna bhidA bhavet / trividhaM trividheneti bhaMgako gRhiNAM na tat // 803 // eSAmuttarabhaMgAstu jAyaMta ekaviMzatiH / te caivamasyAH SaDbhaMgyAH pratibhedAvabodhakAH // 804 // sthApyA adhastAdeSvaMkAH kramAtkoSTeSu SaTsvapi / ekako dvau trikAveko dvikaH SaTkadvayaM tataH // 805 // ayaM bhAvaH - bhaMgo yathokta evAdye koSThe nAtrAnyasaMbhavaH / dvitIye tu manovAcau manoMge vAktanU trayaM // 806 // bhaMgAnAmiti zeSa:, manovAktanubhirvyastaiH syAttRtIye'pi tattrayaM / karaNena kAraNena turye koSThe ca bhidvayaM // 807 // yo dvitIyakoSThoktA yogabhaMgA vizeSitAH / karaNena kAraNena SaD bhaMgA iti paMcame // 808 // jo ema na hoya to sarvavarita ne dezivaratimAM bheda ja na paDe; tethI trividha trividhe e bhAMgo gRhastha mATe kahela nathI. 803. e cha mULa bhaMganA uttarabhaMga 21 thAya che. te uttarabhaMga AvI rIte jANavA. 804. cha bhedanA cha koThA karI tenI nIce anukrame 1-3-3-2-6-6 mUkavA. 805. pahelA koThAmAM upara kahI gayA pramANe ekaDo ja mUkavo, kemake teno bhaMga eka ja thAya che. mana vacana, mana kAyA ane vacana, kAyA. ema be be bIjA koThAmAM mUkavA. trIjAmAM mana, vacana, kAyA ema traNe (ekalA) mUkavA. cothA koThAmAM karaNa ne karAvaNa e be bheda mUkavA. bIjA koThAmAM mUkelA be yogavALA traNa bhaMgane karaNa ane karAvaNa vaDe vizeSita karatAM cha bhaMga thAya. e pAMcamA koThAmAM mUkavA. chaThThA koThAmAM paNa karaNa ane karAvaNa vaDe thaelA cha bhaMga mUkavA. Ama 21 bhaMga thayA che.1 806-809. AnI vizeSa samajaNa mATe AnI nIce 21 bhaMga lakhelA che. 1 prathama 3 yoga ne pachI 2 karaNa ema letAM nIce pramANe bhAMgA thAya. 1 traNa yoga ane be karaNano eka 3 be yoga ane be karaNanA traNa OM be yoga ane eka karaNanA cha 2 traNa yoga ane eka karaNanA be 3 eka yoga ane be karaNanA traNa 6 eka yoga ane eka karaNanA cha 375 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 kAlaloka-sarga 30 vyastA manovaca:kAyAH SaDvidhAH syurvizeSitAH / karaNena kAraNena SaSThe SaDbhaMgakA iti // 809 / / AvazyakAbhiprAyo'yaM prajJaptyAdau tu kIrttitaH / trividhaM trividheneti bhedo'pi gRhamedhinAM // 810 // tathAhi- svayaMbhUramaNAMbhodhimatsyamAMsAzanAdikaM / trividhaM trividhenApi pratyAkhyAtyeva ko'pi yat // 81 // asyAlpaviSayatvena kAdAcitkatayApi ca / naivAvazyakaniryuktau bhaMgako'yaM vivakSitaH // 812 / / AvazyakasUtrano A pramANe abhiprAya che. prajJapti vigeremAM to gRhasthane mATe trividha trividha evo bheda paNa kahyo che. 810. te A pramANe-svayaMbhUramaNa samudranA matyanuM mAMsa khAvA saMbaMdhI trividha trividhe paNa koI zrAvaka pratyAkhyAna karI zake che. 811. Ano viSaya alpa hovAthI ane kokavAra koIka letuM hovAthI Avazyaka niryuktimAM A bhaMganI vivakSA karI nathI. 812. prathama karaNa ne pachI yoga 1 be karaNa ane traNa yogano eka 2 eka karaNa ane traNa yoganA be 3 be karaNa ane be yoganA traNa 3 be karaNa ane eka yoganA traNa 6 eka karaNa ane be yoganA 6 da eka karaNa ane eka yoganA cha 10 11 = 21 A ekavIza bheda vigatavAra nIce pramANe-pahelI rIte lakhyA che. 1 manavacanakAyAvaDe karuM nahIM-karAvuM nahIM. 11 manavacanakAyAvaDe karuM nahIM. 2 manavacanavaDe karuM nahIM-karAvuM nahIM. 12 manavacanakAyAvaDe karAvuM nahIM. 3 manakAyAvaDe karuM nahIM-karAvuM nahIM. 13 manavaDe karuM nahIM-karAvuM nahIM, 4 vacanakAyAvaDe karuM nahIM-karAvuM nahIM 14 vacanavaDe karuM nahIM-karAvuM nahIM. 5 manavacanavaDe karuM nahIM. 15 kAyAvaDe karuM nahIM-karAvuM nahIM. 6 manakAyAvaDe karuM nahIM. 16 manavaDe karuM nahIM. 7 vacanakAyAvaDe karuM nahIM. 17 vacanavaDe karuM nahIM. 8 manavacanavaDe karAvuM nahIM. 18 kAyAvaDe karuM nahIM. 19 manavaDe karAvuM nahIM. 9 manakAyAvaDa karAvuM nahIM. 20 vacanavaDe karAvuM nahIM. 10 vacanakAyAvaDe karAvuM nahIM. 21 kAyavaDe karAvuM nahIM. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 377 vratanAM bhAMgA SoDhA pUrvoktaSaDbhaMgyA syAdekaikamaNuvrataM / triMzadbhido'tha dvAtriMza-tsasamyaktvottaravratAH // 813 / / tathI - trikA dvikA ekakA ye pratyekaM te trayastrayaH / sthApyate kila paMktyordhvaM karaNAditrayAMkakAH // 814 // eSAM navAnAmaMkAnA-madhaH paMktyA kramAllikhet / manovAkkAyasUcAyai trizastrikadvikaikakAn // 815 // Adyo bhaMgo'tra sAvadyaM na kurve kArayAmi na / nAnujAnAmi manasA vacasA vapuSApi ca // 816 / / evamanye'pi bhaMgakA bhAvyAH, prajJaptyAdhuditA mUla-bhaMgA nava bhavaMtyamI / __ eSAmekonapaMcAza-dbhavaMtyuttarabhaMgakAH // 817 // tathAhi - tribhirmano 1 vacaH 2 kAyai 3-strayo bhedA bhavaMtyatha / manovAgbhyAM bhavetturyo 4 manoMgAbhyAM ca paMcamaH 5 // 818 // pUrve kahyA pramANe che bhaMga, eka-eka aNuvrata AzrayI hovAthI pAMca aNuvratanA trIza bhaMga thAya che, temAM samyakta ane uttaraguNarUpa be bheda umeravAthI 32 bheda thAya che. 813. tathA eka paMktimAM upara traNa tagaDA, traNa bagaDA ne traNa ekaDA sthApana karIe, e rIte traNa karaNa AzrayIne nava aMka thAya. 814. e nava aMkanI nIce anukrame mana, vacana, kAyAne sUcavanAra traNa tagaDA, traNa bagaDA ne traNa ekaDA lakhavA. 815. eTale pahelo bhaMga mana, vacana, kAyAvaDe karuM nahIM, karAvuM nahIM ne anumoduM nahIM--evo thayo. 816. 3 3 6 2 2 2 1 1 1 A pramANe bIjA bhaMgo mATe paNa bhAvanA karavI. -------- prajJapti vigeramAM kahelA traNa karaNa, traNa yogavaDe mULa nava bhaMganA 49 uttarabhaMga A rIte thAya che. 817. 1 manavaDe, 2 vacanavaDe, 3 kAyAvaDe, 4 manavacanavaDe, 5 manakAyAvaDe, 6 vacanakAyAvaDe, 7 manavacanakAyAvaDe. A pramANe sAta bheda thAya che. pachI te darekanA karaNa vaDe sAta sAta bheda karavA te A pramANe-1 karaNa, 2 karAvaNa, 3 anumati, 4 karaNa-karAvaNa, 5 karaNa-anumodana, 6 karAvaNa Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 kAlaloka-sarga 30 vAkkAyAbhyAM bhavet SaSTha 6-stribhirebhizca saptamaH 7 / ete saptApi yojyaMte saptabhiH karaNAdibhiH // 819 // te caivaM - karaNaM 1 kAraNaM 2 cAnu-mati 3 zceti bhidAM trayaM / bhedazcaturthaH karaNa-kAraNAbhyAM prakIrtitaH // 820 // karaNAnumatibhyAM ca bhedo bhavati paMcamaH / kAraNAnumatibhyAM ca SaSThastaiH saptamastribhiH // 821 // pratyekameSu bhaMgeSu pUrvoktasaptakAnvayAt / uktA ekonapaMcAzad-vratoccAraNabhaMgakAH // 822 // pratyekaM bhaMgakeSveSu kaaltrityyojnaat| saptacatvAriMzadADhyaM jAyate bhaMgakAH zataM // 823 // trikAlaviSayatvaM ca syAdatItasya niMdayA / saMvareNAdhunikasya pratyAkhyAnAdbhaviSyataH // 824 // tathAhu - aIyaM niMdAmi, paDuppannaM saMvaremi, aNAgayaM paccakkhAmi, tathA ca- maNa 1 vayaNa 2 kAya 3 maNavaya 4 maNataNu 5 vayataNu 6 tijogi 7 sagasatta / kara 1 kAra 2 Numai 3 dutijui tikAli sIAlabhaMgasayaM // 825 // samyag ya etAn jAnAti pratyAkhyAnasya bhaMgakAn / sa eva kathitaH zAstre pratyAkhyAnavicakSaNaH // 826 // anumodana 7, karaNa-karAvaNa-anumodana-A pramANe prathamanA sAtanA sAta sAta bheda thavAthI kula 48 me thAya. 818-822. A dareka bhaMgamAM traNa kALanI yojanA karavAthI 147 bheda thAya. 823. atItanI niMdAthI, vartamAnanA saMvarathI ane bhaviSyanA pratyAkhyAnathI-A trikAla viSayaka bane cha. 824. (sAno bhAvArtha 652 vistArathI bhAvI yo cha.) 825. A paccakhkhANanA bhaMgone je samyak prakAre jANe che, tene ja zAstramAM pratyAkhyAnamAM vicakSaNa yo che. 826. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 vratanAM bhAMgA kADhavAnI rIta aNuvrataiH paMcabhizca guNitA bhaMgakA amI / paMcatriMzAH zatAH sapta teSu kevaladarzanaiH // 827 // yukteSu cottaraguNA-Dhyaiste syuH zrAvakA iha / saptatriMzAH saptazatA vratAnAM mUlabhedataH // 828 / / vratAnAM vyAdisaMyogo-dbhavA bhedA bhavaMti ye / SaDbhaMgyAdivratoccAra-prakArANAM ca yA bhidaH // 829 / / parasparaM tadguNane vratAnAM bhUrayo bhidaH / bhavaMti tAbhistAvaMtaH zrAvakA iha tadyathA // 830 // aNuvratAnAM paMcAnAM bhaMgAH paMcaikayogajAH / daza ca syurriyogotthA-striyogotthA dazaiva ca // 831 / / turyayogodbhavAH paMca syAdekaH paMcayogajaH / athaitadbhagakotpattau karaNaM pratipAdyate // 832 // kramotkramAbhyAM dve paMktyau saMsthApyate uparyadhaH / vivakSitavratAMkAnA-mathAdha:paMktivarttinA // 833 // upAMtyAMkenordhvapaMkti-gatoMtyoMko vibhajyate / labdhena tasyopAMtyasyo-paristhoMko nihanyate // 834 // A 147 bhaMgane pAMca aNuvratavaDe guNavAthI 735 bheda thAya che, temAM mAtra samakita ane uttaraguNanA be bheda meLavavAthI vratanA mULa bhedathI 737 prakAranA zrAvako hoya che. 827-828. A zrAvakanA vratonA be vigerenA saMyogathI je bhedo thAya che ane khabhaMgyAdi vrata uccAraNanA je prakAro thAya che, tene paraspara guNavAthI, e vratonA ghaNA bhedo thAya che, tethI te bhedovaDe ahIM zrAvI tasA praarn| upAya che. 828-830. te A pramANe--pAMca aNuvratanA eka saMyogI pAMca bheda, be saMyogI daza bheda trikasaMyogI daza bheda, catuHsaMyogI pAMca bheda ane paMca saMyogI eka bheda ema 31 bheda thAya che. have e bhAMgAnI utpattinu 425 // 4 . 831-832. vivakSita vratonA aMkonI be paMktio kramautkramavaDe upara nIce lakhavI. te pachI nIcenI paMktimAM rahelA upAMtya aMkavaDe Urdhva paMktinA aMtya aMkane bhAgavo. pachI tenAthI labdhaaMkano te upAMtyanI uparanA aMkanI sAthe guNAkAra karavo. e rIte je Ave, te dvisaMyogI bhaMga jANavA. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 kAlaloka-sarga 3) yajjAtaM te dvisaMyogA bhaMgakAste ca pUrvavat / upAMtyapAzcAtyAMkena bhajyaMte labhyate ca yat // 835 // tena tasyoparitano guNyateMko bhavecca yat / te trisaMyogajA bhaMgA: syAcchegheSvapyayaM vidhiH // 836 // bhaMgeSu naikayogeSu karaNasya prayojanaM / vivakSitavratamitA bhaMgakA hyekayogajAH // 837 // atrodAharaNaM - kramotkramAbhyAM paMcAMtA likhyateMkA dvikena ca / bhakte'dha:paMktyupAMtyeno-paristhe paMcakeMtime // 838 // labdhau dvau sArddhako tAbhyA-mupAMtyasyopari sthitaH / catuSko guNyate jAtA daza te'tra dviyogajAH // 839 // triko'thopAMtyapAzcAtyo bhajyaMte tena te daza / labdhAstrayaH satribhAgAH sAMzaistaizca nihanyate // 840 // trikastasyoparigato daza syuste triyogajAH / / tatpAzcAtyacatuSkeNa teSu bhakteSu labhyate // 841 // te bhAMgA upara kahyA pramANe 10 Ave che. pachI upAMtyanI pAchaLanA traNa aMkavaDe upara AvelA dazanA aMkane bhAgavo. pachI tenA labdha aMkane tenI uparanA traNanA aMkavaDe guNavA. je Ave te trikasaMyogI bhaMga samajavA. bIjAone viSe A ja vidhi jANavo. 833-836. eka saMyogI bhAMgA mATe karaNanI jarUrata nathI, kemake eka saMyogI bhAMgA vratanI saMkhyA pramANe thAya. 839. udAharaNa A pramANe che--krama-utkramathI pAMce aMko upara nIce lakhavA. pachI nIcenI paMktinA upAMtya benA aMkathI uparanI paMktinA chellA pAMca aMkane bhAgavo eTale aDhI Avaze. tenA vaDe upAMtyanI uparanA 4 vaDe guNatAM dvisaMyogI daza bhaMga Avaze. 838-839. pachI upAMtyanI pAchaLanA traNanA aMkathI dazane bhAgavA, eTale 3 Avaze. tene tenI uparanA traNavaDe guNatAM daza Avaze, te trikasaMyogI jANavA. te dazane pAzcAtya catuSkathI bhAgatA aDhI Avaze tene tenI uparanA bethI guNatAM pAMca Avaze, te catuHsaMyogI samajavA. te pAMcane nIcenI paMktinA pahelA pAMcanA aMkavaDe bhAgatAM eka Ave, tene Urdhva paMktinA ekanA aMkathI guNatAM eka Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vatanAM bhAMgA 381 sArddhaM dvayaM tena tasyo-paristho guNyate dvikaH / jAtA: paMca caturyogA bhajyaMte paMcakena te // 842 / / AdyenAdha:paMktigena prApta eko'tha guNyate / anenaikastadUrdhvastha ityekaH paMcayogajaH // 843 / / yadvA - jijJAsitAH syuH saMyogA yAvatAM tAvatoMkakAn / ekAdyakottarAnUrdhva-damazreNyA kramAnyaset // 844 // yathAsvamaMtyaM muktvA tAnuparyupari nikSipet / evamekAdiyogottha-bhaMgasaMkhyAmitibhavet // 845 // tatra ca - sarvoparitanAMkena labhyaMta ekayogajAH / zeSairatho'dhaHsthairaMkai-rlabhyate vyAdiyogajAH // 846 / / atraikako dvike kSipto dvikasthAne triko'bhavat / trikaH sa coparitana-trike SaTkaM bhavettadA / / 847 / / ja Ave te paMcasaMyogI samajavo. sthApanA 1 | 2 | 3 | 4 | 5] 44| 3 | 2 1/840-843. athavA Icchita evA saMyogonA aMko, eka eka vadhatA uparanI zreNimAM lakhavA. 844. pachI aMtyanA aMkane mUkIne tene upara upara nAkhavA eTale ekAdi saMyogathI thatA bhaMganI saMjyA mAvaze. 845. - temAM sarva uparitana aMkavaDe nIcenA aMkane guNatAM eka saMyogInI saMkhyA Avaze. pachI nIce nIcenA aMkovaDe hayAdi saMyogInI saMkhyA Avaze. 846. | 3 | |10| | bh hn | 11 / / jema ekano aMka benA aMkamAM nAkhyo eTale ddhikane sthAne traNa thayA. tene uparanA traNa sAthe bheNavatA 7 thA. 847. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 kAlaloka-sarga 30 SaTke'smiMzcoparitane catuSke yojite daza / punarekastrike kSipta-zcatuSkaH syAtsa cordhvage // 848 // SaTke kSipto dazAbhUvan punarekazcatuSkake / kSiptaH paMcAbhavaneka-stato'dhaH syAttathA sthitaH // 849 // athavA - labhyate vyAdisaMyogA aMkacAraNayA mithaH / cAryate pUrvapUrvoko'nukramAduttarottaraiH // 850 // sA caivaM-1-2 / 1-3 / 1-4 / 1-5 evaM catvAra ekacAraNayA 2-3 / 2-4 / 2-5 / evaM trayo dvitIyacAraNayA 3-4 / 3-5 evaM dvau tRtIyacAraNayA 4-5 ekazcaturthacAraNayA evaM daza dvikasaMyogajA labdhAH, evaM trikasaMyogajA api daza ythaa-ra-rU ! 2-2-4 / 2-| -rU-4 -3-| -4-vimevagIrIthI SaT 2-3-4 / 2-3-5 / 2-4-5 / iti dvitIyacAraNayA trayaH / 3-4-5 evaM tRtIyacAraNayA tvekaH, iti temAM uparanA catuSkanA meLavatAM daza (dvisaMyogI) thayA. pharIne eka ne traNa sAthe meLavatAM cAra thayA. tene uparanA chamAM nAkhatAM daza (trikasaMyogI) thAya. pharI ekane cAramAM nAkhatAM pAMca (catuHsaMyogI) thAya. pAMcanI nIce upAMtya pAMca, tenA vaDe bhAgI pAMcanI nIce eka che, tenI sAthe guNatAM eka ja rahe eTale paMcasaMyogI eka bhaMga thayo. 848-849. athavA aMkanI cAraNAthI yAdisaMyogI saMkhyA Ave, temAM pUrvapUrvano aMka uttara uttaranI saMgAte cAravavo. 850. te A pramANe- 1-2, 1-3, 1-4, 1-5 A cAra dvisaMyogI bhaMga ekaDA sAthe cAraNA karatAM Ave. 2-3, 2-4, 2-5 A traNa dvisaMyogI bhaMga bagaDA sAthe cAraNA karatAM Ave. 3-4, 3-5, A be dvisaMyogI bhaMga tragaDA sAthe cAraNA karatAM Ave. 4-5 A eka dvisaMyogI bhaMga cogaDA sAthe cAraNA karatAM Ave. ema kula daza dvisaMyogI thAya. e ja pramANe trisaMyogI paNa daza thAya te A pramANe -1-2-3, 1-2-4, 1-2-5, 1-3-4, 1-3-5, 1-4-5 ema che trikasaMyogI bhaMga ekaDA sAthe cAraNA karatAM Ave. 2-3-4, 2-3-5, 2-4-5 ema traNa trikasaMyogIbhaMga bagaDA sAthe cAraNA karatAM Ave. 3-4-5 A eka trikasaMyogIbhaMga tragaDAsAthe cAraNA karatAM Ave, ema kula daza trikasaMyogI bhaMga thAya. (A aMka vratarUpe samajavA) Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratanAM bhAMgA 383 vratAnAM ca dvAdazAnA-mevaM vijJairyathAruci / bhaMgAnAM bhAvanA kAryA dvayAdisaMyogajanmanAM / / 851 / / vratoccAraprakArANA-mapyevaM guNane mithaH / bhavaMti bhUrayo bhedAH SaDbhaMgyAM tAnatha bruve // 852 // ekavate SaDbhaMgA ye dvividhatrividhAdikAH / te SaTtriMzadbhavatyevaM saMyoge vratayordvayoH // 853 / / A pramANe bAra vratonA bhaMgonI vijJa puruSoe yathAruci yAdisaMyogathI thatA bhaMganI bhAvanA karavI.1 851. A pramANe ekasaMyogI 5, dvisaMyogI 10, trisaMyogI 10, catuHsaMyogI 5 ne paMcasaMyogI 1 kula 31 bhaMganuM vivaraNa samajavuM. upara pramANe vratoccAranA prakArone paNa aMdaraaMdara guNavAthI ghaNA bhedo thAya che. temAMthI paDubhaMgI saMbaMdhI bhedo kahe che. 852. eka vratanA uccAramAM je cha bhaMga krividha-trividhAdi kahyA che. tenA be vratanA saMyogathI 36 bhaMga thAya. 853. 1. pAMca vrato uccAranAramAM AvI rIte 31 bhaMga paDe, te vadhAre spaSTa thAya te mATe batAvyA che. 1 koI eka paheluM vrata ja uccare. 17 koI paheluM, bIjuM, cothuM vrata uccare. ra koI eka bIjuM vrata ja uccare. 18 koI paheluM, bIjuM, pAMcamuM vrata uccare. 3 koI eka trIjuM vrata ja uccare. 19 koI paheluM, trIjuM, cothuM vrata uccare. 4 koI eka cothuM vrata ja uccare. 20 koI paheluM trIjuM, pAMcamuM vrata uccare. pa koI eka pAMcamuM vrata ja uccare. 21 koI paheluM, cothe, pAMcamuM vrata uccare. 22 koI bIjuM, trIjuM, cothuM vrata uccare. 6 koI paheluM ne bIjuM vrata uccare. 23 koI bIjuM, trIjuM, pAMcamuM vrata uccare. 7 koI paheluM ne trIjuM vrata uccare. 24 koI bIjuM, cothuM, pAMcamuM vrata uccare. 8 koI paheluM ne cothuM vrata uccare. 25 koI trIjuM, co, pAMcamuM vrata uccare. 9 koI paheluM ne pAMcamuM vrata uccare. 10 koI bIjuM ne trIjuM vrata uccare. 26 koI paheluM, bIjuM, trIjuM, cothuM vrata uccare. 11 koI bIjuM ne cothuM vrata uccare. 27 koI paheluM, bIjuM, trIjuM, pAMcamuM vrata uccare. 12 koI bIjuM ne pAMcamuM vrata uccare. 28 koI paheluM, bIjuM, cothe, pAMcamuM vrata uccare. 13 koI trIjuM ne cothuM vrata uccare. 29 koI paheluM, trIjuM, cothe, pAMcamuM vrata uccare. 14 koI trIjuM ne pAMcamuM vrata uccare. 30 koI bIjuM, trIjuM, cothuM, pAMcamuM vrata uccare. 15 koI cothuM ne pAMcamuM vrata uccare. 16 koI paheluM, bIjuM, trIjuM vrata uccare. 31 koI paheluM, bIjuM, trIjuM, cothuM ne pAMcamuM vrata uccare. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u84 kAlaloka-sarga 30 AdAvAdyavratasyAdyo bhaMgako'vasthito'znute / dvitIyavratasatkAn SaT bhaMgakAnanavasthitAn // 854 // evaM bhaMgo dvitIyo'pi SaTpratyekaM ghaDapyamI / labhaMte iti SaTtriMza-jjAtA uccArabhaMgakAH // 855 // vratAnAM trikayoge tu dvizatI SoDazottarA / zatAni dvAdaza catu-yoge SaNNavatistathA // 856 // sahasrAH sapta saptaiva zatAH SaTsaptatistathA / yoge vratAnAM paMcAnAM bhavaMtyuccArabhaMgakAH // 857 // uccArabhaMgakA ete vratAnAM prAk pradarzitaiH / / hatA ekadvyAdiyogaiH syuH sarvAgreNa bhaMgakAH // 858 // yathA vratAnAM paMcAnA-mekayogairhi paMcabhiH / hatA uccArabhaMgAH SaT syustriMzadekayogajAH // 859 // dazabhirdvikayoge SaT-triMzaduccArabhaMgakAH / hatAH syustrizatI SaSTyA-bhyadhikA sarvasaMkhyayA // 860 // dvizatI SoDazADhyA ca triyogairdazabhirhatAH / SaSTyADhyAni triyogAnAM syuH zatAnyekaviMzatiH // 86 / / te A pramANe-pahelA vratano pahelo bhaMga te avasthita bhaMga, tenI sAthe bIjA vratanA anavasthita 7 bhaMga thAya. 854. ema bIjo bhaMga paNa avasthita, tenI sAthe paNa bIjA vratanA anavasthita chae bhaMga thAya. A pramANe pahelA vratanA chae bhaMga sAthe bIjA vratanA chae bhaMga thatA hovAthI uccAranA 36 bhaMga thAya. 855. traNa vratanA saMyogathI trikasaMyogInA 216 bhAMgA thAya che. catuHsaMyogI bhAMgAnA 1296thAya. 85. pAMca saMyogI bhAMgAnA uttara bhaMga 7776 thAya. 857. A vratanA pUrvapradarzita eka be AdivaDe guNavAthI uccArabhaMgo nIce pramANe thAya. 858. pAMca vratonA eka saMyogI pAMcane cha uccAra bhaMga vaDe guNavAthI 30 thAya. 859. brikasaMyogI daza prakAranuM uccArabhaMga 36 vaDe guNatAM 360 thAya. 860. trikasaMyogI daza prakAranuM uccAra bhaMga 216 vaDe guNatAM 2160 thAya. 861. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vatanAM bhAMgA 385 caturyogaiH paMcabhizca hatA uccArabhaMgakAH / zatA dvAdaza pUrvoktAH SaNNavatyadhikAzca ye // 862 // syuH zatAni catuHSaSTi-razItyAbhyadhikAni te / caturyogajabhaMgAnAM sarvasaMkhyA bhavediyaM // 863 / / sahasrAH sapta saptaiva SaTsaptatyadhikAH zatAH / ekena paMcayogena hatAstAvaMta eva te // 864 // iyaM ca sthApanA prAjJai-stAgAkArasaMbhavAt / zAstreSu devakulikA-kAreti vyapadizyate // 865 // paMcasvaNuvrateSvevaM nirdiSTAnAM yathAkramaM / saMyogajAnAM bhaMgAnAM bhavet saMkalanA tviyaM // 866 / / sahasrAH SoDazASTau ca zatAH SaDadhikA atha / uttaravratabhRtsamyag-yoge'STAdhikA api // 867 // dvAdazAnAM vratAnAM ca bhaMgasaMkalanA bhavet / vivicyamAnA SaDbhaMgyA koTIzatAstrayodaza // 868 // koTyazcaturazItizca lakSANi dvAdazopari / saptAzItiH sahasrANi dvAbhyAM yuktaM zatadvayaM // 869 // catuHsaMyogI pAMca prakArane pUrve kahyA pramANe uccArabhaMga 120thI guNatAM catuHsaMyogInI sarva saMdhyA 6480 thAya. 852-853. pAMca saMyogI eka ja prakArane 7776 uccArabhedavaDe guNatAM 7776 thAya. 864. A bhaMgonI sthApanA karatAM tenA devakulikA jevo AkAra thato hovAthI, tene devakulikA kahevAya cha. 865. upara batAvyA pramANe pAMca aNuvratanA saMyogIbhaMganA uttarabhedanI saMkalanA karatAM 16806 thAya, tema uttarapratadhArIno 1 ane mAtra samAtidRSTino 1 bhagavatai 16808 thAya. 855-867. bAra vratonA bhaMgonI pabhraMgIthI vivecana karatAM, saMkalanA teraso corAzI kroDa, bAra lAkha, satyAzI 6%2, so ne le (1384,12,87,202) thAya che. 878-868. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaloDa-sarga 30 atha zatoparitanaM yadddvayaM taduttaraguNadhArikevalasamyaktvadhArirUpaM bhedadvayaM jJeyaM atrottaraguNAzca vividhatapo'bhigraharUpA iti dhyeyaM / atrAyamAmnAya : SaDbhaMgA vrata ekasmin ye nirdiSTA jinaiH zrute / dvitIyavratayoge te hanyate saptabhiH kila // 870 / / SaT kSipyate'tra caivaM syu-bhaMgakA vratayordvayoH / aSTacatvAriMzadeva jAtAste vidhinAmunA ||871 / 385 atra caivaM prakArAMtareNa vAsanAdvayorvratayorUrdhvapaMktisthApanA atra ca "yathA svamaMtyaM muktvA tAnuparyupari nikSipet" iti pUrvoktavacanAt aMkakSepasaMbhavo nAstIti tathaiva sthitA, tathA ca ekayoge dvau bhaMgau, dvikayogazcaikaH, tatra dvayorekayogayoH pratyekaM SaT bhaMgA iti dvAdaza dvikayogasya SaTtriMzaditi aSTacatvAriMzaditi / vivakSitavratAMkebhya ekanyUnAMkasaMkhyayA / evaM muhuH kRte zeSa-bhaMgasaMkalanApyate // 872 // vrateSu ca dvAdazasu vArAnekAdaze taki / kRte pUrvoditA sarva-bhaMgasaMkalanA sphuTA // 873 // AmAM be upara che, te kevaLa uttaraguNadhArI ne kevaLa samitadhArI saMbaMdhI samajavA. ahIM uttaraguNa te vividha tapa ne abhigraharUpa samajavA. upara jaNAvelI saMkhyA lAvavA mATe A pramANe AmnAya samajavo. eka vratamAM je cha bhaMga jinezvara bhagavaMtoe zrutamAM kahyA che, tene bIjA vratanA yogathI sAtavaDe guNavA ane temAM cha nAMkhavA. ema karavAthI je aMka Ave, te be vratanA bhaMga samajavA. A pramANe svAthI x 9 = 42 + 5 = 48 laMga thayA. 870-871. ahIM prakArAMtara batAve che-ke e banne vratanI Urdhva paMkti rUpe sthApanA karavI. ahIM - ''yathA yogya potAno aMtya aMka mUkIne bAkInA upara upara nAMkhavA.'' A pramANe karavAthI aMkakSepano saMbhava raheto nathI, eTale te ja pramANe aMka rahe che; tathA eka yoge be bhaMga, krikayoge eka. te eka yoganA be bhaMga thayA che, te darekanA cha cha bhaMga thavAthI 12 ne dvikayoganA 36 eTale be bhaNIne 48. vivakSita vratanA aMkamAMthI eka nyUna aMka saMkhyAvaDe guNavA. ema vAraMvAra karavAthI zeSabhaMganI saMlanA khAvaze. 872. e pramANe bAra vratamAM agyAra vAra guNavAthI pUrve kahela sarve bhaMganI saMkalanA spaSTa thaze.873. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vatanAM bhAMgA 387 trikAlyA guNane tveSAM bhaMgakAnAM bhavaMtyamI / koTIzatAnyekacatvA-rizaccopari koTayaH // 874 // dvipaMcAzattathAlakSA-NyaSTAtriMzadathopari / ekaSaSTiH sahasrANi SaDbhiryuktA ca SaTzatI // 875 // evaM ca vakSyamANaikaviMzatibhaMgInavabhaMgyaikonapaMcAzadbhagIbhaMgakAnAmapi trikAlyA guNanaM nyAyyameva pratImaH, saptacatvAriMzazatabhaMgyAmeva trikAlyAH praviSTatvAditi jJeyaM / eve vratAnAM bhaMgAstu SaDbhaMgyaiva pradarzitAH / ekaviMzatyAdibhistu bhaMgaiH syuratibhUrayaH // 876 // tathAhi - ekaviMzatirekasmin ye bhaMgAstAn vratadvaye / dvAviMzatiguNAn kRtvA kSipyate'traikaviMzatiH // 877 // vArAnekAdazaivaM ca kRte drutamavApyate / sarvasaMkhyA bhaMgakAnAM vrateSu dvAdazasvapi // 878 // sA ceyaM 12855002631049215 aMkAH saptadaza zrAvaka vratabhaMga prakaraNanI TIkAmAM batAvela che ke prathama vratanA cha bhaMgane sAtathI guNI che umeravA eTale be vratanA 48 AvyA. tene sAtathI guNI cha umeratAM 34ra bhaMga traNa vratanA AvyA. A pramANe agyAra vakhata sAtathI guNavA ane dareka vakhate cha umeravA eTale chevaTe bAra vratanA 13,84,12,87, 200 bhaMgano AMka Avaze. (guNAkAra karIne jotAM A saMkhyA barAbara Ave che.) te, A nIce batAvela che, temAM uttaraguNane mAtra samakitanA be prakAra umeravA. pachI A saMkhyAne trikAla AzrayI traNavaDe guNatAM 415ra kroDa, 38 lAkha, 61 hajAra, 06 Avaze. 874-875. A pramANe AgaLa kahevAze evI 21 bhaMgI, 9 bhaMgI ane 49 bhaMgI saMbaMdhI bhaMganI saMkhyAne paNa traNa kALavaDe guNavA te nyAya che-ema ame jANIe chIe. 49 bhaMganA 147 bhaMga, e pramANe traNavaDe guNavAthI ja Ave che. A vratonA bhaMgo pabhaMgIvaDe ja upara batAvyA che. paNa ekavIza vigere bhaMgathI ghaNA bhaMgo thAya che. 876. te A pramANe-eka vrata saMbaMdhI 21 bhaMga tene be vratanA bhaMga karavA mATe bAvIzathI guNIne 21 umeravA. 877. A pramANe agyAra vakhata karavAthI bAra vratanA bhaMganI saMkhyA 12855OO2631049215 (aMka sattara) Avaze. 878, have eka vratanA je nava bhaMga karelA che tene dazavaDe guNIne nava umeravA. e pramANe 11 vAra Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u88 kAlaloka-sarga 30 ekavratasya ye bhaMgA nava te dazabhirhatAH / navAnvitAzca sarvAgraM vAra ekAdaze bhavet // 879 // taccaidaM - 999999999999 aMkA: dvAdaza / ekavratasyAthaikona-paMcAzadbhagako hi ye / te paMcAzadguNA eko-napaMcAzadyutA muhuH // 880 // ekAdaze vAre sarvAgraM caivaM 244140624999999999999 aMkA ekaviMzatiH saptacatvAriMzadADhyaM zatamekavratasya ye / bhaMgakAste'STacatvAriM-zadADhyazatatADitAH // 881 / / saptacatvAriMzadADhya-zatopetAH kRtA muhuH / / bhavaMtyekAdaze vAre sarve'pi vratabhaMgakAH // 882 / / te caivaM 110443607719611533356957695 aMkAH saptaviMzatiH eteSu SaDbhaMgyAdiSu sthAneSu yathAkramamAgatA dvAdazApi rAzaya uparyadhobhAvena vyavasthApyamAnA arddhadevakulikAkArAM bhUmimAstRNaMtIti etAH paMcApi khaMDadevakulikA iti vyapadizyaMta iti jJeyaM / tatra SaDbhaMgyAkhaMDadevakulikAsthApanA / zrAvakapadaniruktaM caivaM / avAptadRSTyAdivizuddhisaMpat-paraM samAcAramanuprabhAtaM / zRNoti yaH sAdhujanAdataMdra-staM zrAvakaM prAhuramI jineMdrAH // 883 / / karavAthI bAra vratanA 999999999999 (aMka bAra) bhaMga Avaze. 879. eka vratanA 49 bhaMga karyA che, tene pacAsavaDe guNIne temAM 49 umeravA-ema agyAra vakhata karavAthI bAra vratanA 244140624999999999999 (aMka ekavIza) bhaMga Avaze. 880. eka vratanA 147 bhaMga pUrve karyA che, tene 148 vaDe guNIne temAM 147 umeravA. A pramANe agyAra vAra karavAthI 110443607719611533356957695 (aMka satyAvIza) bAra vratanA bhaMgo mAvaze. 881-882. A pabhaMgI vigere sthAnomAM anukrame AvatI bAra rAzi, upara nIce sthApana karIe to ardha devakulikAnA AkAra jevI bhUmine roke, tethI A pAMce khaMDa devakulikA kahevAya che. jenI sthApanA 389 peIja upara che. zrAvaka padano artha A pramANe samyagdaSTi rUpI vizuddha saMpattine prApta karIne dararoja prabhAte apramatta sAdhujana pAse sAmAcArIne sAMbhaLanAra zrAvaka kahevAya che ema jinendro kahe che. 883. - - - - Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 bhaMgathI banatI devakulikA zraddhAlutAM zrAti padArthaciMtanA-ddhanAni, pAtreSu vapatyanArataM / kiratyapuNyAni susAdhusevanA-dato'pi zrAvakamAhuruttamAH // 884 // zrAti pacati tattvArthazraddhAnaM niSTAM nayatIti, zrAM pAke ityasya rUpaM, iti sthAnAMgavRttau / cha bhaMganI devakulikA (aMka 11) 21 bhaMganI khaMDadevakulikA (aMka 17) 1-6 1-21 2-48 2-483 3-342 3-10647 4-2400 4-234255 pa-16806 5-51pa3631 6-117648 -113379903 7-823542 7-24943pa7887 8-5764800 8-54875873pa3pa 9-40353606 9-12072692 17791 10-282475248 10-2655922791423 11-1977326742 11-584318301411327 12-13841287202 12-12855002631049215 nava bhaMganI devakulikA (aMka 12) 49 bhaMganI devakulikA (aMka 21) 1-9 1-49 2-99 2-2499 3-999 3-124999 4-9999 4-6249999 pa-99999 pa-312499999 -999999 -15624999999 7-9999999 7-78 1249999999 8-99999999 8-39062499999999 9-999999999 9-1953124999999999 10-9999999999 10-97256249999999999 11-99999999999 11-4882812499999999999 12-999999999999 12-244140624999999999999 je padArtha ciMtavana dvArA zraddhAne dhAraNa kare che, haMmezA potAnuM dhana pAtramAM vAve che ane susAdhu sevAthI pApane vikherI nAMkhe che, tene uttama puruSo zrAvaka kahe che. 884. zrAti eTale pati. utkRSTa zraddhAne paripakava kare che. "zrAM pAMke' e dhAtunuM rUpa che-ema sthAnAMgasUtranI vRttimAM kaheluM che. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 kAlaloka-sarga 30 evaM ca vividhairbhagaiH svIkRtavratapAlakAH / zrAvakAH zrAvikAzcaiSAmarhatAM syAtparicchadaH // 885 // sAdhuSvatho gaNadhara-padayogyA bhavaMti ye / utpattinAzadhauvyArthA tripadI zikSayaMti tAn // 886 / / adhItya tripadIM te'pi muhUrtAbIjabuddhayaH / racayaMti dvAdazAMgI vicitraracanAMcitAM // 887 // tataH saugaMdhikarala-cUrNasthAlaM kare dhRtaM / zakraH puro Dhokayati padasthApanahetave // 888 // tiSThaMti cA vanatAH padayogyAH puro'rhatAM / gaMdhavAsAMstacchirassu kSipaMte muSTibhirjinAH // 889 // dadate sUrimaMtraM ca tebhyastIrthapravartakAH / dravyakSetrakAlabhAvai-stIrthAnujJAM ca kurvate // 890 // kurvaMti sarve zakrAdyA devAH padamahotsavaM / varyaMstUryatrikairharSa-prakarSollasadAzayAH // 891 // A pramANe vividha prakAranA bhaMgovaDe grahaNa karelA vratone je pALe che, tevA zrAvaka ane zrAvikAo arihaMtanI parSadA hoya che. 885. have sAdhuomAM gaNadharapadane yogya je hoya, temane utpatti, nAza ane dhrauvya arthavALI tripadI bhagavaMta zIkhave che. 886. te tripadIno abhyAsa karIne teo paNa bIjabuddhivALA hovAthI muhUrtamAM (be ghaDImAM) vicitra racanAyukta evI dvAdazAMgIne race che. 887. tyArapachI gaNadharapadanI sthApanA mATe Idra saugaMdhika padArthothI bharelo ratnano thALa hAthamAM laIne prabhunI pAse dhare che. 888. te vakhate padane yogya evA gaNadhara bhagavaMto ardhA namIne arihaMtanI sAme UbhA rahe che. temanA mastaka upara jinezvara muThI bharIne sugaMdhI vAsakSepa nAkhe che. 889. tIrthanA pravartaka tIrthakaro teone sUrimaMtra ApIne dravya, kSetra, kALa, bhAvathI tIrthanI anujJA paNa Ape che. 890. te vakhate IdrAdi sarva devo traNe prakAranA zreSTha vAjiMtro vagADavApUrvaka atyaMta harSa ane bhAvollAsa sahita pada mahotsava kare che. 891. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakaro arthano upadeza Ape gaNadharo sutra race 391 sUtraM gaNadharA eva gramantyete mahAdhiyaH / dizaMti kevalAneva prAyo'rthAMstIrthapAH punaH // 892 // yathoccaiH sahakArAdi-tarumArUDhavAnnaraH / svajanAnAmadhaHsthAnA-mupakArAya zAlinAM // 893 // phalAnAM kurute vRSTiM dvitrAH kecana teSu ca / pataMti tAni gRhNati paTena prabhaviSNavaH // 894 // atha te tAnyupAdAya saMskRtya ca yathAvidhi / upayojya prINayaMti svajanAnAtmano'pi ca // 895 // tathA tIrthaMkarA jJAna-kalpadrumazira:sthitAH / bhavyAnAmupakArAya varSa tyAnanuttarAn // 896 // gRhNati tAn gaNadharA vitatya dhiSaNApaTaM / AtmAnaM racitaistezcA-nugRhNatyaparAnapi / / 897 / / yathA phalAni vyastAni na sarvAnupakurvate / kRtArthA na tathaivArthAH syuH sUtraracanAM vinA // 898 // muktAphalAni vyastAni zatAni kusumAni vA / nAsUtrANyupayujyaMte tathArthA api dehinAM // 899 / / mahAbuddhivALA gaNadharo ja sUtranI racanA kare che. ane tIrthakaro kevaLa arthano ja prAyaH upadeza Ape cha. 882. jema koI AzrAdi vRkSa upara ArUDha thayela manuSya, nIce rahelA svajanonA upakAra mATe suMdara (pAkAM) phaLonI vRSTi kare che. temAMthI svajano te paDatAM be-traNa phaLone vastravaDe grahaNa karavA zaktimAna thAya che. 883-884. pachI te phaLa meLavanAra te phaLa laIne, yathAvidhi saMskAra karIne potAnA svajanone ekaThA karIne, temane khAvA ApI prema utpanna kare che; pote paNa khAya che. 895. te ja pramANe jJAnarUpe kalpavRkSa upara sthita thayelA tIrthakaro bhavyajanonA upakArane mATe anuttara mevA arthane 12sAve che. 88.. tene gaNadharo buddhirUpa paTa vistArIne temAM grahaNa kare che. pachI tene graMtha (dvAdazAMgI) rUpa racIne te vaDe potAne temaja parane upakAra kare che. 897. jema chuTA chuTA paDelA phaLo sarvano upakAra karI zakatA nathI tema sUtraracanAvinA artho kRtArtha yatA nathI. 888. chuTA mukatAphaLo temaja seMkaDo kusumo sUtravaDe guMthyA vinA mALA tarIke paheravAnA upayogamAM Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 asalo-sarga 30 yAGasvarUpAH sArvaidrAH prAcyAM siMhAsanasthitAH / tanvate dezanAM dIpyamAnA lokottarazriyA // 900 / tathaiva zeSadikSvarha-tpratimAH suranirmitAH / vidadhyurdezanAM mUla-svarUpAdavizeSitAH // 901 / / janaH ko'pi na jAnAti svarUpeSu caturviti / mUlasvarUpaM katama-tkatamadvAtra kRtrimaM // 902 // tathAhu:- je te devehiM kayA tidisiM paDirUvagA jiNavarassa / tesiM pi tappabhAvA tayANurUvaM havai rUvaM // 903 // pratirUpeSu yatteSu nAkibhirvihiteSvapi / / rUpaM syAdbhagavattulyaM tanmahimnaiva taddhavaM // 904 // anyathA tu surAH sarve yadi saMbhUya kurvate / aMguSThapramitaM rUpaM sarvazaktiprayatnataH // 905 // tajjagajjaitrarUpArha-tpAdAMguSThasya sannidhau / nirvANAMgAravicchAyaM bhaveddurvAdivRMdavat // 906 // AvatA nathI, tema prANIone chuTA artho paNa upayogI thatA nathI. 899. je rIte sarvajJa prabhu pUrvadizAnA siMhAsana upara besIne lokottara lakSmIvaDe zobhatA dezanA Ape che, tema bAkInI traNa dizAomAM paNa devanirmita arihaMtanI pratimA mULasvarUpathI pheraphAra vinA (tanA sa25 4) heshn| mApe che. 800-801 tethI koI paNa manuSya cAra svarUpamAM mULa svarUpa kayuM ane kRtrima svarUpo kayA, te jANI zakatA nathA. 802. kahyuM che ke-devonA karelA te traNe dizAnA pratirUpamAM paNa bhagavaMtasadaza rUpa prabhunA mahimAthI 4 thAya che. 803. jo ke prabhunA pratirUpane devo banAve che, to paNa prabhunA mahimAthI ja te pratirUpa prabhutulya thAya che. 804. jo e kAraNa na hoya, to sarva devo ekaThA thaIne sarva zaktinA prayatnathI eka aMguSTha pramANarUpa vidurve, to te jagatanA rUpane jItavAvALA prabhunA paganA aMguThAnI pAse paNa, duSTavAdIonA chaMdanI 4 jur3I gayela ani (oyatA) 4vo sANe. 805-805. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 393 paramAtmAnuM rUpa Ahuzca yai: zAMtarAgarucibhiH paramANubhistvaM nirmApitastribhuvanaikalalAmabhUta / tAvaMta eva khalu te'pyaNavaH pRthivyAM yatte samAnamaparaM na hi rUpamasti // 907 // tAzAccArhatAM rUpA - jjagadvAcAmagocarAt / anaMtaguNahInA : : svarUpato gaLadharaLa: 5608 tebhyazcAhArakA dehA anaMtaguNahInakAH / tebhyo'pyanuttarA devA-stato'dho'dhaH kramAtsurAH // 909 // yAvadvyaMtaragIrvANA-stebhyazca cakravartinaH I vAsudevA baladevA mahAmAMDalikAH kramAt // 910 // anaMtaguNahInAH syu- staccheSAstu nRpAdayaH / lokAH sarve'pi SaTsthAna - patitA rUpato mitha: 5rzA anaMtA 1 saMkhya 2 saMkhyeya 3 - bhAgahInAH parasparaM / saMkhyeyA 4 saMkhyeyA 5 naMta 6 - guNahInAH svarUpataH // 912 // tAgrUpAzca te'rhato manonayanasaukhyadAH / banAnAmizamyA: phyu-pAziropi ca // 1 // zrI bhaktAmarastotramAM kahyuM che ke-'he traNa bhuvananA advitIya lalAmabhUta prabhu ! je zAMtarAganI rucivALA paramANuovaDe ApanuM rUpa banAvavAmAM AvyuM che, tevA paramANuo A jagatamAM teTalA ja hatA, jethI ApanA rUpa sarakhuM rUpa A jagatamAM bIjuM jaNAtuM nathI.' 907. jagatanI vAcAne agocara evA tevA prakAranA arihaMtanA rUpa karatAM gaNadharonuM rUpa anaMtaguNahIna hoya che. 908. te karatAM AhA2ka deva anaMtaguNahIna hoya che, tenAthI anuttara vimAnavAsI devonuM rUpa anaMtaguNahIna hoya che. e pramANe nIce nIce utaratAM yAvat vyaMtara devonuM rUpa anaMtaguNahIna hoya che. te karatAM cakravartInuM, vAsudevanuM, baLadevanuM, mahAmAMDalikanuM anukrame anaMta anaMtaguNahIna hoya che. zeSa rAjAdi sarva lokonuM rUpa aMdara aMdara SasthAna patita hoya che. 909-911. eTale anaMtabhAgahIna, asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna, asaMkhyAtaguNahIna, anaMtaguNahIna evA svarUpathI hoya che. 912. AvA prakAranA rUpavALA arihaMto mana tathA netrane sukha Ape che. lokone temanI pAse javAnI IcchA thAya, tathA temanI vANI svIkAravAnuM mana thAya tevA hoya che. 913. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 kAlaloka-sarga 30 tathA tAk prabho rUpaM nirUpyAnuttaraM janAH / tyavaktarUpamAnA: - narvatravaMzana: 1 24 dharmAdevApyate rUpa-mIgaizvaryabaMdhuraM / iti dharme pravartate te'haMdUpanirUpaNAt // 915 / / yadIgrUpabhAjo'pi rAjavaMzyA jinezvarAH / yataMte saMyame tarhi vayaM kiM na yatAmahe ? // 916 // ityAlocyAlpakarmANo yatate ke'pi saMyame / bahudhetyarhatAM rUpaM bhavellokopakArakRt // 917 / / yathA rUpaM tathA saMha-nanaM saMsthAnameva ca / varNo gatiH svarassattvaM syAducchvAsAdyanuttaraM / / 918 / / anyAsAmapi sarvAsAM prakRtInAmanuttarAH / prazastI: 7 paripavi-tAkSAnAmata: 2 21 asAtavedanIyAdyA duSTAH prakRtayo'pi yAH / dugdhAbdhau nibaniryAsa-biMduvattA na duHkhadAH // 920 // tevA prakAranuM anuttara evuM prabhunuM rUpa joIne jIvo rUpanuM abhimAna tajI de che, tethI nIcagotrane bAMdhatA nathI. 914. tevA prakAranuM arihaMtanuM rUpa jovAthI loko ema vicAre che ke-AvuM aizvaryathI vyApta rUpa gharmathI ja prApta thaI zake che ane tethI dharmamAM pravRtti kare che. 915. AvA advitIya rUpavAna rAjavaMzI evA jinezvaro paNa saMyamamAM pravRtti kare che, to ame tevo prayatna kema na karIe ? 916. A pramANe vicArIne alpakarmavALA ghaNA loko saMyamamAM pravRtti kare che. A rIte ghaNA prakAre arihaMtanuM rUpa lokone upakAra mATe thAya che. 917. jema rUpa tema ja saMhanana, saMsthAna, varNa, gati, svara, sattva ane ucchavAsa paNa anuttara hoya che. 918. bIjI paNa badhI zubha prakRtiono udaya tevA prakAranA nAmakarmane kAraNe anuttara ane prazasta hoya che. 919. asatAvedanIya vigere azubha duSTa) prakRtio paNa kSIrasamudramAM lIMbaDAnA rasanA biMdunI jema duHkha ApanArI thatI nathI-niSphaLa thAya che. 920. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 395 bAra parSadAnuM varNana arhatAM pAdamUle ca sadA sannihito bhavet / prAyo gaNadharo jyeSThaH kadAcidaparo'pi vA // 921 // paraM na svAmipAdAbja-mekena gaNadhAriNA / bhavetkadApi rahitaM tridazeneva naMdanaM // 922 // jyeSTho gaNI so'paro vA praNamya paramezvarAn / pArzve niSIdatyAneyyA-manye'pyevaM gaNAdhipAH // 923 // munayaH kevalajJAna-zAlino'tha jinezvarAn / trizca pradakSiNIkRtya kRtvA tIrthanamaskRtiM // 924 // yathAkramaniviSTAnAM pRSThato gaNadhAriNAM / niSIdaMti padasthAnAM rakSato gauravaM sthiteH // 925 // kRtakRtyatayA tAha-kkalpatvAcca jinezvarAn / na namasyaMti tIrthaM tu namaMtyarhanamaskRtaM // 926 / / uktaM ca dhanapAlena mahAtmanA - hohI mohuccheo, tuha sevAe, dhuva tti naMdAmi / jaM puNa na vaMdiavvo, tattha tumaM teNa jijjhAmi // 927 // arihaMtanI pAse niraMtara prAya: jayeSTha gaNadhara rahe che. koI vakhata bIjA gaNadhara paNa rahe che. 921. jema naMdanavana devatA rahita nathI hotuM, tema tIrthakara bhagavaMta paNa gaNadhara vinA hotA nathI. 92 2. have samavasaraNamAM bAra parvadA kevI rIte bese che te batAve che - prathama jyeSTha gaNadhara athavA bIjA gaNadhara paramezvarane praNAma karIne agnikoNamAM prabhunI pAse bese che. temanI pAchaLa bIjA gaNadharo bese che. 923. kevaLajJAnI munio jinezvarane traNa pradakSiNA daIne, temane namaskAra karIne anukrame beThelA gaNadharonI pAchaLa bese che. padasthanI sthitinuM gaurava teo jALave che. 924-925. kevaLajJAnIo kRtakRtya thayelA hovAthI ane tevo kalpa hovAthI, teo jinezvarane namatA nathI, paraMtu arihaMte namaskAra karelA tIrthane namaskAra kare che. 926. ghanapAla mahAtmAe kahyuM che ke- he prabhu tamArI sevAthI (mArA) mohano uccheda jarUra thaze-ema ghArIne huM AnaMda pAmuM chuM, paraMtu mohano kSaya thayA pachI Apane vaMdAze nahIM-ema dhArIne huM kheda pAmuM chuM.'.927. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 mana:paryAyajJAnyAdhA-stato'tizyasAdhava:| natvArhattIrthagaNinaH sarvajJAMzcAsate tataH // 928 // teSAM ca pRSThataH zeSa-saMyatA arhadAdikAn / praNipatya niSIdati vinayena yathAkramaM // 929 // teSAM ca pRSThato vaimAnikadevyo'rhadAdikAn / praNipatyAsate tAsAM pRSThe sAdhvyastathaiva ca // 930 // ityetAH parSadastisro niSIdaMtyagnikoNake / pravizya pUrvadvAreNa kRtvA cArhatpradakSiNAM // 939 // devyo'tha bhavanajyotirvyatarANAmiti trayaM / yAmyadvArA pravizyAste nairRtyAM dizi parSadAM // 932 // surAstrayo'mI pUrvoktAH punastiSThatyanukramAt / pravizya pazcimadvArA vAyavyAM vinayAnatAH // 933 // vaimAnikAH surAsseMdrA manujA manujastriyaH / pravizatyuttaradvArA tiSThaMtyaizAnakoNake // 934 // kevaLajJAnInI pAchaLa mana:paryavajJAnI, (avadhijJAnI, caudapUrva) vigere bese che. temanI pAchaLa atizayavALA sAdhuo bese. te sarva arihaMtane, tIrthane, gaNadharane ane kevaLIone namaskAra karIne bese che. 928. kAlaloka-sarga 30 tenI pAchaLa sAmAnya munio arihaMtAdine vinayapUrvaka namaskAra karIne anukrame bese. 929. temanI pAchaLa vaimAnika devIo arihaMtAdine namaskAra karIne UbhI rahe, temanI pAchaLa sAdhvIo, te ja prakAre arihaMtAdine namaskAra karIne UbhI rahe. 930. A traNa parSadA pUrvadvA2vaDe samavasaraNamAM praveza karIne, arihaMtane traNa pradakSiNA daIne agnikoNamAM bese. 931. bhavanapati, vyaMtara ne jyotiSInI devIo,e traNa parSadA dakSiNadvArathI praveza karIne naiRtyakoNamAM bese. 932. e ja pramANe bhavanapati, vyaMtara ne jyotiSInA devorUpa traNa parSadAnA devo, pazcimahAre praveza karI vinayathI namIne vAyavya koNamAM bese. 933. IMdro sahita vaimAnika devo, manuSyanI strIo (e traNa parSadA),uttaradvArathI praveza karI IzAnakoNamAM bese. 934. A pramANe bAre parSadA prabhune pradakSiNA karIne tathA arihaMta ane gaNadharAdine namaskAra karIne, Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 397 samavasaraNanI vyavasthA parSado dvAdazApyevaM niSIdaMtyuktadikSvimAH / pradakSiNIkRtya natvA-hato gaNyAdikAMstathA // 935 // AyAti yo yajjAtIyaH sa tatparSadi tiSThati / na tatra mAno dveSo vA na bhayaM na niyaMtraNA // 936 / / maharddhikaM samAyAMtaM namaMtyalparddhikAH sthitAH / vrajaMto'pi namaMto'mI yAMti prauDhaddhikaM sthitaM // 937 // yo yo yasya parIvAro yo vA yannizrayA''gataH / tridazo vA manuSyo vA sa tatpArzve niSIdati // 938 // devyazcaturddhA sAdhvyazca zRNvaMtyUcaMdamAH kSaNaM / devAH sarve narA nAryo niviSTAH zramaNAstathA // 939 // vRttAvAvazyakasyedaM cUrNaM cotkaTikAsanAH / zRNvaMti sAdhavo'thordhvAH sAdhvyo vaimAnikAMganAH // 940 // upavizyaiva zRNvaMti dezanAmAptabhAsvatAM / parSado'nyA na vetyuktaM vetti tattvaM tu tattvavit // 941 // upara kahyA pramANe vidizAomAM bese. 935. navo je Ave te potAnI jAtinI parSadAmAM bese. temAM mAna, dveSa, bhaya ke niyaMtraNA bIlakula hotAM nathI. 936. koI mahaddhika Ave to tene prathama beThelA alpaddhivALAo name ane alpaddhivALA jAya to beThelA mahaddhikane namIne jAya. 937. je jenA parivArano hoya, athavA je jenI nizrAmAM Avyo hoya, te manuSya ke deva tenI pAse ja bese. 938. upara jaNAvelI 12 parSadAmAMthI cAra prakAranI devIo ane sAdhvIo UbhA UbhA dezanA sAMbhaLe ane cAra prakAranA devo, manuSya, manuSyanI strIo ane sAdhuo- (e 7 parSadA) besIne dezanA sAMbhaLe. 939. AvazyakavRttimAM A pramANe kahyuM che, paraMtu tenI cUrNimAM kahyuM che ke-sAdhuo utkaTikAsane sAMbhaLe ane vaimAnikanI devI tathA sAdhvIo be parSadA ja UbhI rahIne sAMbhaLe. 940. bAkInI nava parSadA AptamAM sUryasamAna paramAtmAnI dezanA besIne sAMbhaLe ke UbhI rahIne sAMbhaLe te viSe kAMI kahyuM nathI. tattva kevaLI jANe. 941. 1 bAkInI nava parSadA besIne sAMbhaLe ema paNa kahela che. A gAthAnA cothA padano artha evo paNa kare che. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 kAlaloka-sarga 30 apUrva yatra samava-saraNaM nekSitaM ca yaiH / api dvAdazayojanyA-ste tatrAyAMti sAdhavaH // 942 / / atha cetsAdhavastatra te nAyAMti zlathAdarAH / tatprAyazcittamarhati caturgurukasaMjJakaM // 943 / / AgacchatAM ca bAlAnAM glAnAnAM jaratAmapi / na ko'pyupadravo nAti-na trAsa syAnna vA zramaH // 944 // tAvaduttuMgasopAna-sahasrArohaNe bhavet / na kasyApi zramazvAsa-vyathAH zaMbhuprabhAvataH // 945 / / strIkSetravittAyutthAni pitRghAtoditAnyapi / tatrAgatAnAM zAmyaMti drutaM vairANi pApavat // 946 / / yuddhyamAnA mithaH krUrAH krodharaktekSaNAnanAH / kaMpamAnA udastAstrA ucchaMDAH kuMjarA iva // 947 // bhavaMti ye te'pi tatrA-gatA vismRtavigrahAH / prazAMtacittAH zRNvaMti dharmaM svAmiprabhAvataH // 948 // jyAM apUrva (navuM ja) samavasaraNa thayuM hoya ane jemaNe samavasaraNa joyuM ja na hoya, tevA sAdhu bAra yojanathI paNa tyAM Ave. 94ra. jo koI sAdhu zithila AdaravALA thaIne na Ave to tene caturguru nAmanuM prAyazcita Ave. 943. bALa, glAna ke vRddha, koIne paNa samavasaraNamAM AvatA upadrava, pIDA, trAsa ke thAka lAgato nathI. 944. eTalA badhAM UMcA (vIza hajAra) pagathIAo caDatAM koIne paNa prabhunA prabhAvathI zrama, zvAsa ke vyathA na thAya. 94pa. - strI, kSetra ke dravyAdinA haraNAdithI utpanna thayelA temaja pitRghAtathI thayelA vero tyAM AvanAranA pApanI jema tatkALa zamI jAya che. 94. aMdaraaMdara yuddha karanArA, kUra, krodhavaDe lAlamukhavALA, kaMpatA ane zastro UMcA karelA hovAthI jANe UMcI karelI sUMDhavALA hAthI ja hoya, tema teo tyAM AvatAM ja prabhunA prabhAvathI kalezane bhUlI jaIne ane prazAMta cittavALA thaIne dezanA sAMbhaLe che. 947-948. tyAM koI vikathA karatuM nathI, koI bIjAne vyAkSepa karatuM nathI, sarve jano eka citte prabhunI dezanA sAMbhaLe che. 949, Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaira virodhanI zAMti 399 na ko'pi vikathAM kuryA-dvyAkSepaM ko'pi nAparaM / tadekacittAH zRNvaMti jinAnAM dezanAM janAH // 949 // zRNvaMti ye'pi tiryaMca: sthitA vapre dvitIyake / te'pi vismRtajAtyAdi-vairAH syustatprabhAvataH // 950 // pArzvasthaM siMhamAtaMgaM zArdUlahariNaM tathA / zyenapArAvataM vyAghra-cchAgaM mArjAramUSakaM // 951 // mahiSAzvaM ca nakula-sarpa zUkarakurkuraM / / ekAgracittAH zRNvaMti prabhoratyamRtaM kSaNaM // 952 // bibheti tatra no bAdhyo bAdhakastaM na bAdhate / syuH sArvAtizayAcchAMta-rasatRptAH same'pi te // 953 // prathamAM pauruSI yAva-ddharmamAkhyAti pAragAH / atrAMtare ca yastatra cakravartyAdiko nRpaH // 954 // zrAddho'mAtyAdiko vA ya-stadabhAve ca pUrjanaH / jano jAnapado vApi sajjayatyadbhutaM baliM // 955 // taNDulAstatra kalamazAlInAM syuH sitatviSaH / uddAmasaurabhAH snigdhA-stanavaH komalA bhRzaM // 956 // bIjA gaDhamAM je tiryaMco rahelA che, te paNa prabhunA prabhAvathI jAtivairane bhUlIne dezanA sAMbhaLe cha. 850. pAse rahelA hAthI ne siMha, hariNa ne zArdUla, pArevA ne bAja, bokaDA ne vAgha, uMdara ne bilADI, azva ne mahiSa (pADo), sarpa ne noLIo, bhuMDa ne kutaro-e sarva prabhunI amRtathI paNa zreSTha dezanA me yite somaNe cha. 451-852. bAdhya evA pazuo tyAM bItA nathI ane bAdhaka tene bAdha karatA nathI. sarvajJanA atizayathI sarva jIvo zAMtarasamAM tRpta thayelA hoya che. 953. pahelI pauruSI pUrNa thAya, tyAM sudhI tIrthaMkara paramAtmA dezanA Ape che. te vakhate tyAM cakravaryAdika je agraNI rAjA hoya, te athavA zrAvaka ke amAtya vigere, athavA te na hoya to nagarajano ane dezavAsI jano adbhuta evo bali taiyAra kare che. 954-955. te balimAM kalamazALI cokhA, ujvaLa varNavALA, utkaTa sugaMdhavALA, snigdha, pAtaLA, atyaMta komaLa, durbaLa strIe khAMDelA, pavitra baLavALI strIe photarArahita karelA, akhaMDa aNIzuddha cAra Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 kAlaloka-sarga 30 durbalAkaMDitAH pUtA balavatyA'tinistuSAH / / akhaMDAgrAzcatuHprastha-pramitADhakasaMmitAH // 957 // arpitAH svajanAnAM ye tuSabhanAdizuddhaye / punastebhyaH samuccitya zodhitAH zuddhavAriNA // 958 // arddhasvinnAnimAn ratnasthAle nikSipya nirmale / sajjitAkhilazRMgArA maulau dhatte suvAsinI // 959 / / gaMdhadravyANi divyAni nikSipaMtyatra nAkinaH / tenAsau bhUrisaurabhyasubhago jAyate baliH // 960 // nIyate gItavAdyAdi-mahotsavapurassaraM / / zrAddhenAsau prabhoragre zlAghyamAnena dhArmikaiH // 961 / / pUrvadvArA pravizati balirevaM mahAmahaiH / tasminnAgatamAtre ca viramaMti kSaNAjjinAH // 962 // tataH sa cakravartyAdiH zrAvako balinA saha / tinaH pradakSiNAH kRtvA prAcyAM prabhupadAMtike // 963 // kiratyAzAsu sarvAsu taM baliM prauDhamuSTibhiH / tasya prAgeva bhUpAtA-darddhaM gRhNati nAkinaH // 964 / / prastha athavA eka ADhaka pramANa hoya che. 95-957. prathama te cokhA photarA tema ja khaMDita cokhA kADhI nAkhavA mATe svajanone ApelA hoya, temanI pAsethI AvyA pachI paNa pharIne zodhyA hoya ane zuddha pANI vaDe dhoyelA hoya, pachI tene ardha pakva karI, nirmaLa ratnanA thALamAM nAkhIne saMpUrNa zRMgAravaDe sajja thayelI saubhAgyavatI strI, tene mAthApara so. 858-858. temAM devatA divya evA sugaMdhI dravyo nAMkhe, tethI te bali atyaMta sugaMdhIvALo ane suMdara thAya cha. 450. pachI te baline gIta vAjiMtra sAthe mahotsavapUrvaka dhArmika janIvaDe prazaMsA karAto evo zrAvaka tyAMcI vane yAle. 861. e pramANe mahAmahotsava sAthe te bali pUrvadvAre thaIne samavasaraNamAM Ave eTale tarata ja jinezvara kSaNamAtra dezanAne baMdha kare. 962. pachI cakravartIvigere zrAvako balisahita prabhunI traNa pradakSiNA Ape ane pUrva sanmukha prabhu pAse AvIne te bali moTI muThIo bharIne sarva dizAmAM uchALe. temAMthI pRthvI para paDyA pahelAja maI mAsa hevatAmo saddharathI 4 cha. 83-864. 1 ardhapAkelA-taddana pAkelA nahIM Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI porasIe gaNadhara dezanA 401 arddhaM ca zeSasyArddhasya gRhNAtyetadvidhAyakaH / avaziSTaM yathAlAbhaM gRhNatyanye'khilA janAH // 965 // mUrdhni nyastena tasyaika-kaNenAptena bhAgyataH / rogAH sarve'pi zAmyaMti parjanyeneva vahnayaH // 966 // prAdurbhavati SaNmAsA-vadhi rogo na nUtanaH / tasmAnmaulisthitAdrala-dIpAdiva tamoMkuraH // 967 // itthaM balividhau pUrNe jinAH prathamavaprataH / avatIrya dvitIyasya vaprasyaizAnakoNake // 968 // devacchaMdakamAgatya sukhaM tiSThati nAkibhiH / apyalpaiH koTisaMkhyAkaiH sevitA bhRtakairiva // 969 // tato dvitIyapaurusyA-mAdyo'nyo vA gaNAdhipaH / siMhAsane nRpAnIte pAdapIThe'thavAhatAM // 970 / / upavizyAdizeddharmo-padezamatipezalaM / sa chadmastho'pi bhavyAnAM pRcchatAM sarvavedivat // 971 // vyAkurvan vividhAn bhAvAna-saMkhyAtItabhavAdikAn / chadmastho'yaM jino vati na chadmasthaiH pratIyate // 972 // bAkI rahelA ardhabhAgamAMthI ardha te balinA karAvanAra che. bAkI rahela bali jene maLI zake, te sarva to mahA 43. 865. bhAgyavarDa prApta thayela A balino eka kaNa paNa mAthe rAkhavAthI varasAdathI jema agni zAMta thaI jAya, tema sarva rogo zAMta thaI jAya. 96ka. ratnamaya dIpavaDe jema aMdhakArano aMza utpanna na thAya, tema mastaka upara rAkhelA te kaNathI cha mAsa sudhI navA roga utpanna na thAya. 967. A pramANe balino vidhi pUrNa thAya eTale prabhu pahelA gaDhamAMthI nIkaLe. pagathI utarIne bIjA gaDhamAM IzAna koNe rahelA devajIMdAmAM AvIne jadhanyathI paNa kroDa pramANa sevaka jevA devothI sevaat| prabhu se. 868-868. pachI bIjI porIsImAM pahelA athavA anya gaNadhara, rAjAe lAvelA siMhAsana upara athavA prabhunA pAdapITha upara besIne ati suMdara evo dharmopadeza Ape. teo chadmastha hoya che, chatAM paNa pUchanArA bhavya jIvonA asaMkhyAtA bhava vigere vividha bhAvone sarvazanI jema kahe, te evI rIte ke bIjA chaba0o ema na jANI zake ke-A chabastha che ke kevaLI che ? 970-972. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 tathAhu: zrIbhadrabAhusvAmipAdA: kAlaloka-sarga 30 ovaNIasIhAsaNe niviTTho va pAyapIDhaMmi / jeTTo aNNayaro vA gaNahAri kahei bIyAe // 973 // saMkhAI vibhave sAhai jaM vA paro u pucchijjA / na ya NaM aNAisesI viANai esa chaumattho // 974 // punaH pAzcAtyaporuSyAM sthitvA siMhAsane jinA: / kurvate dezanAM sarvA vyavasthAtrApi pUrvavat // 975 // prAkkadApi na jAtaM syAdyatra tatra caturvidhAH / kurvaMti devAH samavasaraNaM vidhinAmunA ||976 / / jAte'pyasminmuhuryatra devaH kazcinmaharddhikaH / naMtumeti sa tatraikaH kurute bhaktimAnidaM // 977 // yadApi na syAtsamavasaraNaM syAttadApi hi / vakSyamANaM prAtihAryA-STakaM niyatamarhatAM // 978 // azokavRkSaH sazrIko bhavedyojanavistRtaH / calakisalayo bhavyAn karAgrairAhvayanniva // 979 // te viSe zrI bhadrabAhusvAmI kahe che ke--"rAjAe lAvelA siMhAsana upara athavA prabhunA pAdapITha upara besIne moTA athavA bIjA gaNadhara bIjI porasIe dezanA Ape che. 973. te vakhate bIjo koI prazna pUche, to tene asaMkhyAtA bhavo paNa kahe che, jethI A gaNadhara chadmastha che-ema koI paNa jANI zake nahIM'' 974. pachI pAchale pahore jinezvara siMhAsanapara birAjIne dezanA Ape, te vakhatanI parSadAdinI vyavasthA badhI pUrvavat jANavI. 975. pUrve jyAM samavasaraNa thayuM na hoya, tyAM cAre prakAranA devo maLIne upara jaNAvyA pramANe samavasaraNa race. 976. jayAM vAraMvAra samavasaraNa thayela hoya, tyAM koI mahardika deva namavA Ave, to bhaktimAn evo te ekalo paNa samavasaraNa race. 977. jyAre samavasaraNa na hoya, tyAre paNa arihaMtanA ATha prAtihAryo, je AgaLa kahevAze te to jarUra hoya. 978. te prAtihAryo A pramANe 1 zobhAyamAna evo ane eka yojana vistAravALo azoka vRkSa hoya che, jenAM pAMdaDA pavanathI cAlI rahyA che te jANe bhavya jIvone bolAvatA hoya tema lAge che. 979. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha pratihArya 403 adhovRntAni puSpANi paMcavarNAni nAkinaH / tanvate jAnudadhanAni jinAnAM dezanAvanau // 980 // mAlavakaizikImukhyagrAmarAgAMcito'rhatAM / / AyojanaM dhvanirdivya-dhvanimizraH prasarpati // 981 // cAmarAzcaMdrarucirA namanonnamanairmahaH / / uccaiH prabhunamaskArA-cchaMsaMtIva gatiM satAM // 982 // svarNasiMhAsanaM pAda-pIThayugmaNimaMDitaM / adhyAsate jinAstacca mArge vyomni purazcaret // 983 // chatratrayaM tathaivAbhre caratyujjvalamauktikaM / jagadvaMdyoparisthityA mudevoddharakaMdharaM // 984 // bhAmaMDalaM sArvapRSThe bhAtyarkasyeva maMDalaM / prapannaM zaraNAyeva niyatAstakadarthitaM // 985 // sati prabhau kutaH karma-kRcchre sAsahyAgibhiH / vaktItIvAMginAM garja-statpuro devaduMdubhiH // 986 // 2 prabhune dezanA ApavAnI pRthvI upara devo nIce DIMTavAlA pAMca varNanA puSponI jAnupramANa vRSTi kare. 980. 3 mAlavakaeNzikI mukhya grAmarAgamAM kahevAtI arihaMtanI dezanAno dhvani, divya dhvanithI mizra thaIne eka yojana sudhImAM prasAra pAme. 981. - 4 caMdra jevA ujvaLa cAmaro vAraMvAra namIne ane UMce jaIne, prabhune namaskAra karavAthI sajajanonI ucca gati thAya che-ema jANe kahe che. 982. 5 maNimaMDita ane pAdapIkayukta svarNamaya siMhAsana upara prabhu bese che, ane jyAre prabhu vihAra kare che, tyAre te AkAzamAM sAthe cAle che. 983. ujvaLa motInAM traNa chatra jagaDhaMgha prabhunI upara rahevAthI, harSathI UMcI kAMdha karIne AkAzamAM cAle che. 984. ( 7 niyamita asta thavAthI kadanA pAmeluM sUryanuM maMDaLa jANe zaraNane mATe AvyuM hoya, tema prabhunI pAchaLa AvelA sUrya jevuM bhAmaMDaLa zobhe che. 95. 8 prabhunI hAjarImAM prANIo karmajanya kaSTane zA mATe sahana kare ? ema jIvone kahetI hoya, tema devaduMdubhi prabhunI AgaLa vAgyA kare che. 986. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 kAlaloka-sarga 30 evaM ca-azokadruH 1 puSparAziH 2 sadhvani 3 cAmarA 4 sane 5 / chatraM 6 bhAmaMDalaM 7 bherI 8 prAtihAryASTikaM hyadaH // 987 // tathA catustriMzatA te-'tizayaiH sahitA jagat / dIpayaMti prakRtyopakAriNo bhAskarAdivat // 988 // atizayAMzcaivamAhu:teSAM ca deho'dbhutarUpagaMdho nirAmayaH svedamalojjhitazca 1 / zvAso'bjagaMdho 2 rudhirAmiSaM ca gokSIradhArAdhavalaM hyavinaM 3 // 989 // AhAranIhAravidhistvazya 4 zcatvAra-ete'tizayAH sahotthAH / kSetre sthitiryojanamAtrake'pi nRdevatiryagjanakoTikoTeH 1 // 990 // vANI nRtiryaksuralokabhASA-saMvAdinI yojanagAminI ca 2 / / bhAmaMDalaM cAru ca maulipRSThe viDaMbitAharpatimaMDalazri 3 // 991 // sAgre ca gavyUtizatadvaye rujA 4 vaire 5 tayo 6 mArya 7 tivRSTaya 8 vRsstty:9| durbhikSa 10 manyasvakacakrato bhayaM 11 syurteta ekAdaza karmaghAtajAH // 992 // A pramANe azokavRkSa, puSparAzi, uttama dhvani, cAmara, siMhAsana, chatra, bhAmaMDaLa ane devaduMdubhi (bherI) e ATha prAtihAryo jANavA. 987. tathA prabhu cotrIza atizayo vaDe svabhAve ja upakArI evA sUryAdinI jema jagatamAM dIpe che.988. te atizayo A pramANe- 1 prabhuno deha abhuta rUpa ane gaMdhavALo, vyAdhirahita ane prasvedAdi maLarahita hoya che. 2 zvAsa kamaLa jevo sugaMdhI hoya che. 3 rudhira ne mAMsa, gAyanA dUdha jevuM ujvaLa ane durgadharahita hoya che. 989. 4 AhAra ne nihAra carmacakSuthI agocara hoya che. A 4 atizayo janma sAthe ja utpanna thaelA hoya che. 1 yojana pramANa samavasaraNanI bhUmimAM manuSya, devo, ane tiryaMco, koTAkoTinI saMkhyAmAM samAya che. 990. 2 prabhunI vANI manuSya, tiryaMca ne devonI bhASAne anusaratI ane eka yojanamAM saMbhaLAya tevI hoya che. 3 sUryanA maMDalano paNa tiraskAra kare evuM suMdara bhAmaMDaLa prabhunA mastaka pAchaLa hoya che. 991. 4 cAre dizAmAM aDhIso gAumAM vyAdhi, vaira, iti, mArI, ativRSTi, avRSTi, durbhikSa ane svacakra-paracakrano bhaya-A ATha vastu hotI nathI. A 11 atizayo ghAtikarmono kSaya thavAthI utpanna thAya che. 992. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakRta atizaya 405 khe dharmacakaM 1 camarAH 2 sapAda-pIThaM mRgeMdrAsana 3 mujjvalaM ca / chatratrayaM 4 ratnamayadhvajoM 5 hinyAse ca cAmIkarapaMkajAni 6 // 993 // vapratrayaM 7 cArucaturmukhAMgatA 8 caityadrumo 9 'dhovadanAzca kaMTakAH 10 / drumAnati 11 duMdubhinAda 12 uccakai to'nukUlaH 13 zakunAH pradakSiNAH 14 // 994 / / gaMdhAMbuvarSa 15 bahuvarNapuSpa-vRSTiH 16 kacazmazrunakhApravRddhiH 17 / caturvidhAmartyanikAyakoTi-rjaghanyabhAvAdapi pArzvadeze 18 // 995 // RtUnAmiMdriyArthAnA-manukUlatva 19 mityamI / / ekonaviMzatirdaivyA-zcatustriMzacca mIlitAH // 996 // yattu zrIsamavAyAMgasUtre eteSu kecidatizayA anyathA zyate tanmatAtaraM boddhavyaM / catvAro'tizayAzcAnye teSAM vizvopakAriNAM / pUjA 1 jJAna 2 vaco 3 'pAyA-pagamAkhyA 4 mahAdbhutAH // 997 // aSTakaM prAtihAryANAM catvAro'tizayA ime / ityevaM dvAdaza guNA arhatAM parikIrtitAH // 998 // have devakRta 19 atizayo kahe che. 1 AkAzamAM dharmacaka, 2 cAmara, 3 sapAdapITha siMhAsana, 4 ujajavaLa chatratraya, pa ratnamaya dhvaja, 6 prabhunA paga nIce svarNakamaLo, 7 traNa gaDha, 8 suMdara evA cAra mukha, 9 caityavRkSa, 10 kAMTAonuM adhomukha thaI javuM. 11 vRkSonuM namavuM, 12 duMdubhino nAda, 13 pavananuM anukULa vAvuM, 14 pakSIo pradakSiNA Ape, 15 sugaMdhI jaLanI varSA, 16 bahuvarNanA puSponI vRSTi, 17 dADhI-mUchanA ne mastakanA keza tathA nakhanI avRddhi (na vadhavuM), 18 jAnyathI paNa prabhu pAse cAre nikAyanA maLI kroDa devonuM rahevuM ane 19 chae RtuonuM temaja indriyArthonuM anukULa vartavuM. A 19 devakRta atizayo che ane sarva maLIne (4+11+1=34) cotrIsa atizayo thAya che. 883-88. zrI samavAyAMgasUtramAM keTalAka atizayo A karatAM judI rIte kahelA dekhAya che te matAMtara samajavuM. e vizvopakArI prabhunA bIjA cAra atizaya pUjAtizaya, vacanAtizaya, jJAnAtizaya ne apAyApagamAtizaya-e nAmanA che. 997 ATha prAtihArya ane A cAra atizaya e be maLIne bAra arihaMtanA guNo kahelA che. 998. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 401 samo-sarga 30 guNaiste sakalaiH pUrNA nirvipakSasthiteriva / nAnAsthAnAptigarveNa tyaktA doSaizca dUrataH // 999 / / tathAhuH - ko vismayo'tra yadi nAma guNairazeSai stvaM saMzrito niravakAzatayA munIza ! / doSairupAttavividhAzrayajAtagarvaiH svapnAMtare'pi na kadAcidapIkSito'si // 1000 // doSAstIrthakRtAM yadya-pyanaMtA vilayaM gatAH / tathApyagresarAsteSA-mamI hyaSTAdazoditAH // 1001 // aMtarAyA 5 dAna 1 lAbha 2vIrya 3 bhogo 4 pabhogagAH 5 / hAso 6 ratya 7 ratI 8 bhIti-9rjugupsA 10 zoka eva ca 11 // 1002 // kAmo 12 mithyAtva 13 majJAnaM 14 nidrA 15 cAvirati 16 stathA / rAgo 17 dveSazca 18 no doSA-steSAmaSTAdazApyamI // 1003 // hiMsA 1 'lIka 2 madattaM ca 3 krIDA 4 hAsyA 5 ratI 6 ratiH 7 / zoko 8 bhayaM 9 krodha 10 mAna 11-mAyA 12 lobhA 13 stathA madaH 14 // 1004 / / syuH prema 15 matsarA 16 jJAna 17-nidrA 18 aSTAdazetyamI / dvedhApi saptatizata-sthAnake pratipAditAH // 1005 // | doSarUpa zatrunI sthiti nahIM hovAthI prabhu sarvaguNo vaDe paripUrNa hoya che ane potAne aneka sthAno maLI gayelA hovAthI doSoe to dUrathI ja temane tajI dIdhA che. 999. zrI bhaktAmarastotramAM kahyuM che ke- "he munIza ! jo kadAca samasta guNoe tamAro niravakAzapaNe Azraya karelo che, to temAM zuM Azcarya che ?. kemake vividhAzrayanI prApti vaDe thayo che garva jene evA doSo e Apane svapnAMtaramAM paNa joyelA nathI. 1OOO. e paramAtmAmAMthI anaMtA doSo jo ke nAza pAmelA che tathApi doSonA agresara tarIke A aDhAra doSo ja gayAnuM kaheluM che.- 1 dAnAMtarAya, 2 lAbhAMtarAya, 3 bhogAMtarAya, 4 upabhogAMtarAya, 5 viiti2|y, hAsya, 7 2ti, 8 mati, 8 bhaya, 10 zo, 11 gupsA, 12 ma, 13 mithyAtva, 14 ajJAna, 15 nidrA, 16 avirati, 17 rAga ane 18 vaiSa. tIrthakaromAM A aDhAre hoSa hotA nathI.. 1001-1003. bIjI rIte paNa aDhAra doSo kahyA che, te A pramANe-1 hiMsA, 2 alIka, 3 adatta, 4 kIDA, 5 sya, 2, 7 mati 8 zo, 8 maya, 10 odha, 11 bhAna, 12 bhAyA, 13 soma, 14 mada, 15 prema, 16matsara, 17 ajJAna ane 18 nidrA-A banne prakAranA aDhAra doSo saptatizatasthAnaka aMthama pratipAina resache. 1004-1005. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhunAM samAcAra ApanArane maLatuM dAna jinAzca viharaMtyete bhUmau vizvopakAriNaH / bhAvibhadreSu dezeSu bhAgyavallokazAliSu // 1006 // zrAddhAzca cakravarttyAdyA-steSAM viharatAM sukhaM / udaMtazaMsinAM nRNAM vRttiM yacchaMti vArSikIM // 1007 // arhatsukhavihArAdi pratyahaM te parAparAH / AcakSate svanAthebhyo'dhikRtAstatra karmaNi // 1008 // lakSANi svarNaTaMkAnA -maddhyarddhAni trayodaza / vRttidAnaM niyuktAnAM dadate cakravarttinaH / / 1009 // vAsudevAstu raupyANAM lakSAH sArddhAstrayodaza / dadyurmAMDalikAH sArddhAM-strayodaza sahasrakAn // 1010 // arhadAgamanodaMtaM yadA yaH ko'pi zaMsati / prItidAnaM tadA tasmai dadate cakravartinaH // 1011 / / koTistrayodazAddhyarddhAH sauvarNAnAM pramodataH / vAsudevAstu raupyANAM koTIH sArddhAstrayodaza // 1012 // dadhurmAMDalikA raupya - lakSAH sArddhAstrayodaza / pare'pi dadate lokAH zaktibhaktyunusArataH // 1013 // vizvopakArI evA e prabhu pRthvIpara bhAvibhadra ane bhAgyavaMta lokovALA dezomAM vihAra kare che. 1005. sukhethI vihAra karatA prabhunA vRttAMtane kahenArA mANasone cakravartI vigere zrAvako vArSika AjIvikA DarI khAye che. 1007. 407 tethI arihaMtanA sukhavihArAdinA samAcAra, te kAryamAM joDelA anucaro dararoja potAnA svAmIne khAyA Dare che. 1008. temAM cakravartI te kAryamAM joDela anucarane sADAbAra lAkha sonaiyAnI AjIvikA karI Ape che. 1008. vAsudeva sADAbAra lAkha rUpaiyAnI karI Ape che, ane mAMDaliko sADAbAra hajAra rUpaiyAnI karI khAye che. 1010. have arihaMta padhAryAnI padharAmaNI je koI cakravartIne Ape che, tene te prItidAna tarIke sADAbAra kroDa sonaiyA harSathI Ape che. vAsudeva sADAbAra kroDa rUpaiyA Ape che. 1011-1012. ane mAMDalika sADAbAra lAkha rUpaiyA Ape che tathA bIjA loko paNa potAnI zaktine bhakti anusAre khAye che. 1013. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 kAlaloka-sarga 30 evaM vihatya bhUpIThaM bhavyajIvAn vibodhya ca / nijAyuHprAMtasamaye'nazanaM kurvate jinAH // 1014 // tadA kecidgaNadharAH kecanAnye'pi sAdhavaH / kurvaMtyanazanaM sArddha syuH prAptAvasarA yadi // 1015 // tato'dhiruhya zailezI sarvakarmakSayakSaNe / / saMprApya zAzvataM sthAnaM nirbAdhAH sukhamAsate // 1016 // kSaNaM tadAMdhakAraH syA-dyato loke bhavettamaH / vicchede jinataddharma-pUrvazrutahavirbhujAm // 1017 // tatraiva samaye sarve deveMdrAzcalitAsanAH / jJAtvArhanirvRti jJAnA-dvadaMtyevaM viSAdinaH // 1018 // hA ! nirjatA nannAtha nIpanamAravArI: | tadasmAbhirdutaM kArya-stannirvANamahotsavaH // 1019 // ityuktvA pAduke tyaktvA pUrvavadvidhipUrvakaM / tatrasthA eva vaMdaMte bhAvato jinabhUghanAn / / 1020 // A pramANe bhUpITha upara vicarI aneka bhavyajIvone pratibodha pamADI potAnA AyuSyanA aMta samaye jinezvara anazana kare che. 1014. te vakhate jo potAne paNa atyaM avasara prApta thayo hoya, to keTalAka gaNadharo temaja keTalAka sAdhuo paNa prabhunI sAthe anazana kare che. 1015. pachI sarva karmanA kSayane samaye zailezIkaraNapara ArUDha thaIne, zAzvata sthAnane pAmIne prabhu nibaMdhapaNe sukhamAM rahe che. 1016. te vakhate kSaNa mAtra sarva lokamAM aMdhakAra prasare che, kAraNa ke jinevara, teno dharma ane pUrvakRtarUpa agnino viccheda thavAthI aMdhakAra thAya ja. 1017. te samaye sarva devendro Asana calita thavAthI arihaMtano nirvANasamaya avadhijJAnavaDe jANIne viSAda pAmIne A pramANe kahe che. 1018. ke-khedanI vAta che, ke jagatanA nAtha jagatane prakAza ApavAmAM sUrya samAna evA prabhu nirvANa pAmyA, tethI amAre jaldI temano nirvANa mahotsava karavo joIe. 1019. A pramANe kahI pAdukA tajI pUrvanI jema vidhipUrvaka tyAM rahIne ja prabhunA zarIrane bhAvapUrvaka vaMdana kare. 1020. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 indra mahArAjAno zoka nirjIvAnyapi vaMdaMte vapUMSIMdrA yadarhatAM / / tadarhadravyanikSepo vaMdyaH samyagchazAmiti // 1021 / / sAmAnikAdini:zeSa-paricchadasamanvitAH / tataste divyayA gatyA nivANasthAnamarhatAM // 1022 / / upetyAzruvimizrAkSA viSAdavidhurAnanAH / nirAnaMdA nirutsAhAH zocaMtazca muhurmuhuH // 1023 // timraH pradakSiNAH kRtvA natvA ca bhagavattanUH / nAtyAsannA nAtidUra-dezasthAH paryupAsate // 1024 // dharmabhatyAn kato nAsmA-nIkSase nAtha pUrvavat / akAMDe'yaM kimArabdha-styAgo'smAkaM nirAgasAM // 1025 / / kimAtmabharitA yuktA vizvezAnAM bhavAzAM / anaMtasukhasAmrAjyaM bhujyate'smAn vihAya yat // 1026 / / vayaM kva yAmaH kiM kurmo vyAkulAzciMtayAnayA / tyajataikapade svAmin ! nirAlaMbAH kRtAstvayA // 1027 / / nirjIva evA arihaMtonA zarIrane indro paNa namaskAra kare che, te uparathI arihaMtano dravyanikSepo samyagdaSTine vaMdanIya che, ema siddha thAya che. 1021. pachI idro potAnA sAmAnika vigere sarve devo sahita divyagati vaDe jyAM arihaMtanuM nirvANasthAna che, tyAM AvIne azrumizra netravALA, viSAda yukta mukhavALA, nirAnaMdI, nirutsAhI ane vAraMvAra zoka karatA bhagavaMtanA zarIrane traNa pradakSiNA ApIne, namIne nahIM ati najIka ane nahIM ati dUra ema besIne sevA kare ane kahe ke- "he nAtha ! ame ApanA dharmasevako chIe, amArI sAmuM tame pUrvavat kema jotA nathI ? akALe amArA jevA niraparAdhIno tyAga kema karo cho ? 10221025. zuM tamArI jevA vizvezvarane svArthI banavuM yukta che ? jethI A anaMtasukhanuM sAmrAjaya amArA vinA-abhane bhUTIne bhogavo cho ? 102.5. he prabhu ! ame tamArA vinA kayAM jaIe ? zuM karIe ? AvI ciMtA vaDe vyAkuLa evA amane he svAmin ! ekadama tyajI devAthI tame nirAlaMbI banAvI dIdhA che. 1027. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 kAlaloka-sarga 30 adyAramyamidaM nAtha jAtaM kSetraM tvayA vinA / / nizyastadIpagRhava-dgatAdityAMtarikSavat // 1028 // svAmin bhavaMtaM samava-saraNasthaM mahAzriyaM / smAraM smAraM muhurvakSo dIryate zatadhAdya naH // 1029 / / bhavAn yadyapi he svAmi-nanaMtasukhabhAgabhUt / vizocAmastathApyevaM vayaM svArthAya kevalaM // 1030 // zakro'tha vilapannevaM nirjarairAbhiyogikaiH / gozIrSacaMdanaidhAMsi bahUnyAharayedrayAt // 1031 / / tatastai danAnItai-zaMdanaudhaizcitAtrayaM / arhatAM ca gaNInAM ca kArayedyatinAmapi // 1032 // tatra prAcyAM bhagavatAM citA bhavati vartulA / yAmyAM gaNabhRtAM tryamA pratIcyAM yatInAM punaH // 1033 // caturanA bhaveccityA bhedaH saMsthAnadigbhavaH / zrIAvazyakavRttyAdau citInAmiti darzitaH // 1034 / / AjathI A kSetra che svAmin ! tamArA vinA dIpaka vinAnI rAtri jevuM ane sUrya vinAnA AkAza jevuM thaI gayuM che. 1028. he svAmin ! samavasaraNamAM beThelA ane mahAzobhAvALA Apane vAraMvAra saMbhAratAM amArI chAtInA so TukaDA thaI jAya che. 1029. he bhagavan! joke tame to anaMta sukhanA bhAjana thayA cho paraMtu ame amArA kevala svArthane mATe-A pramANe zoka karIe chIe." 103). A pramANe vilApa karatA zakeMdra potAnA Abhiyogika devanI pAse tatkALa ghaNA gozIrSa caMdananA kASTho maMgAve. 1031. pachI naMdanavanamAMthI lAvelA caMdananA kASTha vaDe traNa citAo-eka arihaMta mATe, eka gaNadharo mATe ane eka sAmAnya munio mATe racAve. 1032. - temAM pUrva tarapha bhagavaMta mATenI citA goLa karAve, dakSiNa tarapha gaNadharo mATenI citA trikhUNI karAve ane pazcima tarapha munio mATenI citA cokhUNI racAve. A citAnI dizAno ane AkRtino bheda zrI AvazyakavRtti vigere anusAra batAvela che. 1033-1034. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMtano agnisaMskAra tataH kSIrArNavAnItaiH kSIrairbhagavatAM tanUH / snapayitvAtha gozIrSa - caMdanenAnulipya ca // 1035 // paridhApyottamaM haMsa - lakSaNaM paTazATakaM / vajrabhRtkurute bhaktyA sarvAlaMkArabhUSitA // 1036 // anye ca devA gaNabhR-dvapUMSi vidhinAmunA / pare munizarIrANi snapayaMtyarcayaMti ca // 1037 // atheMdravacanAttisraH zibikAH kurvate surAH / tatraikasyAM jinAMgAni zakraH sthApayati svayaM // 1038|| gaNInAM ca munInAM ca parasmin zibikAdvaye / sthApayaMti pare devA - stataH zakrasurA api // 1039 // bhaktyA svaskaMdhamAropya zibikA: samahotsavaM / sthApayaMtyarhadAdInAM dehAMzcityAtraye kramAt // 1040 // tataH zakrAjJayA vahni - kumArAH sAzrulocanAH / vimanaskA: kSipaMtyagniM cityAsu tisRSu kramAt // 1041 // pachI kSIrasamudramAMthI maMgAvela jaLavaDe prabhunA zarIrane snAna karAvI gozIrSa-caMdana vaDe vilepana kare. 1035. 411 pachI IMdra pote bhakti vaDe haMsanA citravALuM uttamavastra prabhune paherAvIne prabhunA zarIrane sarva alaMkArathI vibhUSita kare che. 1036. bIjA devo, e ja vidhi pramANe gaNadharonA zarIrane ane anya devo sAmAnya munionA zarIrone snAna karAvI vilepana kare. 1037. pachI iMdranI AjJAthI devatAo traNa zibikAo taiyAra kare--temAM eka zibikAmAM prabhunA zarIrane iMdra pote padharAve ane bIjI be zibikAmAM gaNadharonA ane munionA zarIrone devatAo padharAve. pachI iMdra ane devatAo bhaktithI te zibikA potAnA skaMdha para upADIne, mahotsavapUrvaka citA pAse lAve ane tyAM zibikA nIce mUkI temAMthI prabhunA zarIrane iMdra pote citAmAM padharAve ane bIjI be zibikAmAMthI gaNadharo ane munionA zarIro anya devo upADIne citAmAM padharAve. 1038 1040, pachI iMdranI AjJAthI AMkhamAM AMsuvALA agnikumAranA devo udAsapaNe traNe citAmAM anukrame agni pragaTAve. 1041. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 2 kAlaloka-sarga 30 tathaiva ca tato vAyukumArAH sva:patergirA / drutamujjvAlayaMtyagniM pavamAnairvikurvitaiH // 1042 / / tatazcaturvidhA devA AjJaptA vajrapANinA / turuSkakAkatuMDAdi-bhArAn sArAn sahasrazaH // 1043 / / kuMbhAn madhughRtAnAM ca juhuyurvahnidIptaye / tatoMgeSvasthizeSeSu saMskRteSu havirbhujA // 1044 // nirvApayaMti jImUta-kumArA vAsavAjJayA / kSIrodAdAhRtaiH kSIra-kalpanIraizcitAzca tAH // 1045 / / tribhirvizeSakam / tatazca - yAmyAmUrdhvasthAM jinAnAM dADhAM guNAti vajrabhRt / camareMdro'dhastanI tAM tattaddizyAdhipatyataH // 1046 / / vAmAmuparigAM dADhA-miMdro gRhNAti zUlabhRt / balIMdrazcAdhastanIM tAM zeSAH sarve surAsurAH // 1047 / / asthInyathAMgopAMgAnAM sarvANyAdadate mudA / arhadbhaktyanurAgeNa kecitkecicca jItataH // 1048 / / tevI ja rIte vAyukumAranA devo idranI AjJAbhI vAyu vikurve ane te vAyu vaDe agnine zIdhra 12 // . 1042. pachI idra AjJA karelA cAre nikAyanA devo turuSka, kAkatuMDa vigere sugaMdhI dravyo hajAro bhAra jeTalA te citAmAM nAMkhe, temaja madhu ane vRtanA ghaDAo paNa agnine vadhAre pradIpta karavA mATe nAMkhe. pachI jyAre asthi sivAyanuM sarva zarIra agnithI baLI jAya, tyAre idranI AjJAthI meghakumAranA devo kSIrasamudramAMthI lAvelA kSIrasamAna jaLa vaDe te traNa citAone zAMta kare. 1043-1045. pachI jinezvaranI dakSiNa (jamaNI) bAjunI uparanI dADhA zakendra grahaNa kare ane te bAjunI nIcenI dADhA camareMdra grahaNa kare. e baMne dakSiNa dizAnA svAmI hovAthI te pramANe kare. 1046. DAbI bAjunI upara dADhA izAna idra grahaNa kare ane balIdra te bAjunI nIcenI dADhA grahaNa kare, bAkInA bIjA devatAo prabhunA aMgopAMganA sarva asthio harSathI grahaNa kare. temAM keTalAka arihaMtaparanI bhaktinA anurAgathI ane keTalAka potAno AcAra che-ema mAnIne grahaNa kare. 10471048. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 paramAtmAnA asthiono prabhAva pUrvaM mAhAtmyameteSAM kSetraloke nirUpitaM / graMthAMtare prasiddho'ya-mapi heturnizamyatAM // 1049 // pUaMti surA tAo aha koi parAbhavaM jai karejjA / to pakkhAlia tAo salileNa karaMti niarakkhaM // 1050 // AstAM trijagadAnA-masthigrahaNamarhatAM / surA Adadate'sthIni yogabhRccakriNAmapi // 1051 / / rUTyarthato gaMdhU vo vRo | citAbhasmApi gRhaNaMti zeSaM vidyAdharAdayaH / / sarvopadravanirnAza-vidhau paramamauSadhaM // 1052 / / rajasyapi gRhIte'smA-dahaMpUrvikayA naraiH / gartA bhavatyakhAtaiva citAsthAne tato'rhatAM // 1053 // mA bhUdaparalokAMhi-sparzAdAzAtanetyatha / sAtatyena ca tIrthasya pravRttirbhavatAditi // 1054 / / enuM mAhAtma prathama kSetralokamAM batAveluM che. graMthAMtaramAM paNa prasiddha evo teno hetu A pramANe batAvelo che te sAMbhaLo. 1049. 'devatAo tene pUje che ane koI anya deva teno parAbhava kare, to te prasaMge tenuM prakSAlana karIne te jaLa vaDe potAnI rakSA kare che.' 105). zrI jaMbUDhIpaprajJaptinI vRttimAM kahyuM che ke-traNa jagatanA pUjanika arihaMtanA asthine devo grahaNa kare che te vAta bAju para raho; yogadhArI cakravartAnA asthione paNa devo grahaNa kare che.' vidyAdharo vigere citAnI bAkI rahelI bhasma paNa grahaNa kare che, kAraNa ke te sarva upadravono nAza karavAmAM parama auSadharUpa che. 10para. prAMte tenI raja paNa bIjA sAmAnya manuSyo "pahelo huM pahelo" ema bolatA grahaNa kare che, ke jethI arihaMtanI citAne ThekANe kholyA vinA ja khADo paDI jAya che. 1053. pachI "anya janonA cAlavAthI A bhUminI AzAtanA na thAo" ema vicArIne temaja 'satatapaNe ahIM tIrthanI pravRtti thAo" ema dhArIne idra surAsura pAse ratno vaDe te khADo pUrAvIne tenI upara Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 ratnairApUrya tAM gata khacitaM ratnakAMcanaiH 1 kArayatyarhatAM caityastUpaM zakraH surAsuraiH // 1055 // gaNinAM ca munInAM ca cityAsthAnakayorapi / zakraH stUpau kArayati ratnasvarNamaNimayau // 1056 // evaM caturvidhA devA nirvANasya mahotsavaM / yathocitaM vidadhate bhaktinirbharacetasaH // 1057 // tato naMdIzvare gatvA vidhAyASTAhikotsavaM / yAMti svasvavimAneSu yathAsvaM bhavaneSu ca // 1058 / / sudharmAkhyasabhAvartti - caityastaMbhAvalaMviSu / samudgakeSu yAnyAsa-nnasthIni prAktanArhatAM / / 1059 / / tAnyarcayaMti saMsthApya siMhAsane samudgakAn / samudrakeSu teSveva sadyaskAni kSipaMti ca // 1060 // tato'bhyarcya punaH staMbhe laMbayati samudgakAn / caityadaivatavattAni nityamArAdhayaMti ca // 1061 // idamarthata: SaSThAMgasUtravRttau mallinirvANAdhikAre / ratna-kAMcana vaDe arihaMtano caityastUpa karAve. 1054-1055. te ja pramANe gaNadharo ane munionA citAsthAne paNa iMdra ratna, svarNa ane maNimaya be judA judA stUpa devo pAse karAve. 1056. A pramANe bhaktithI nirbharacittavALA cAre prakAranA devo yathocitapaNe nirvANa-mahotsava kare. 1057. kAlaloka-sarga 30 pachI tyAthI naMdIzvaradvIpamAM jaIne, aThThAImahotsava karIne; sarve iMdro ane devo potAnA vimAnamAM tebha bhavanamAM bhaya. 1058. tyAM jaIne sudharmA nAmanI sabhAmAM caityastaMbhamAM laTakatA dAbaDAomAM ke jemAM pUrvanA arihaMtonA asthio che, tenI siMhAsana para dAbaDA mUkIne pUjA kare. pachI temAM A vakhata lAvela dADhA vigere bhU. 1058-1050. tyAra pachI tenI pharI pUjA karIne te dAbaDA staMbha sAthe laTakAvela zIMkAmAM mUke ane tenI devanI jema niraMtara ArAdhanA kare. 1061. A pramANe zrIzAtAdharmakathAsUtranI vRttimAM zrI mallinAthanA nirvANa adhikAramAM arthathI kahela che. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarganI pUrNAhUti 415 sabhAyAM ca sudharmAyAM teSAmAzAtanAbhiyA / kAmakrIDAM na kurvanti jinabhaktAH surAdhipAH // 1062 // kAlena kiyatA caite gatazokAH surezvarAH / gItanATyAdisaukhyAni bhuMjAnAH sukhamAsate // 1063 / / ityanaMtaguNaratnazAlinA-marhatAmuditamAgamodadheH / varNanaM taduruvarNavarNikA-karNikAravipinaprasUnavat // 1064 // vizvAzcaryadakIrttikIrtivijayazrIvAcakeMdrAMtiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra varNitajagattattve'dbhutastriMzatA / saMkhyAtaH paripUrNabhAvamabhajatsargo nisargojjvalaH // 1065 // ti zrIhnovAze triza: sa: samApta: | zrIratuM che. e sudharmA sabhAmAM te dADhAnI AzAtanAnA bhayathI jinezvaranA bhakta evA idro kAmakrIDA karatA nathI. 1062. - have tIrthaMkaranA nirvANa pAmyA pachI thoDA samaye idro zokarahita thayA. pachI gItanATyAdi sukha bhogavatA AnaMdamAM rahe. 1063. A pramANe anaMtaguNayukta evA arihaMtonA paMca kalyANakonuM varNana AgamomAM kaheluM che. te ghaNuM vistAravALuM hovAthI temAMthI mALI jema vADImAMthI phUlo vaNI le tema namUnA tarIke grahaNa karIne meM rajU karyuM che. 1064. vizvane Azcarya pamADanAra che kIrti jenI evA vAcakaMdra zrI kIrtivijayanA ziSya, ane rAjazrI tathA tejapALanA putra zrI vinayavijaye je kAvya racyuM che, te jagattattvanA varNanavALA A graMthamAM svabhAve ujvaLa ane adbhuta evo A trIsamo sarga paripUrNa thayo. 105. iti zrIlokaprakAza sarga 30 samApta. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // athaikatriMzattamaH sargaH prArabhyate // - svarUpamarhatAmeva-muktaM zAstrAnusArataH / athocyate yathAzAstraM svarUpaM cakravarttinAM // 1 // zRMgagrAhikayA karma cakravarttitvasAdhanaM / pUthag yadyapi na proktaM tIrthakRnnAmakarmavat // 2 // tathApi - tIvrAnubhAgaM yatsAtavedanIyaM ghanANukaM / uccairgotraM tathotkRSTaM nAmakarmApi tAzaM // 3 // lAbhabhogAdivighJAnAM kSayopazamapATavaM / ityAdibhissamuditairjAyate cakravarttitA // 4 // pUrvoktaviMzatisthAnAM-targataireva kaizcana / sAdhuvaiyAvRtyadAnasattapa:saMyamAdibhiH // 5 // viziSTAdhyavasAyena sAtavedyAdikarmaNAM / tAzaH syAtparINAmaH prAgjanmanyArSabheriva // 6 // sarga 31 mo. e pramANe zAstrAnusAre arihaMtanuM svarUpa kahyuM, have jema zAstramAM kahyuM che tema cakravartIonuM sva35 hI chIme. 1. tIrthaMkara nAmakarmanI jema vyaktigata jaNAvI zakAya tevI rIte cakravartIpaNAnA sAdhanabhUta cakravartInAmakarma jo ke juduM kahyuM nathI. 2. to paNa sAtAvedanIya karmano ghanapradeza rUpa je tIvra anubhAga temaja utkRSTa evuM ucca gotra ane tevuM ja zreSTha nAmakarma temaja lAbha-bhogAdi aMtarAya karmano vizeSa kSayopazama ityAdi zubhakarmo me.tra thavAthI yatA prApta thAya che. 3-4. bharatacakrInA pUrvajanmanI jema pUrvokta viza sthAnakanI aMdara rahelA ja keTalAka sthAno jemake sAdhupadanI vaiyAvacca, temane dAna ane saMyama tathA tapAdinA ArAdhanathI viziSTa adhyavasAya dvArA sAtavedanIya vigere karmano tevA prakArano pariNAma thAya che ke jethI jIva cakravartIpaNuM pAme che. 5-. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravarti AdinI Agati aMge 417 tathoktamAvazyakaniryuktau - biio veyAvaccaM kiikammaM taiyao kAsi / bhogaphalaM vAyuvanaM 5 rUti | tIrthakRnnAmahetUnAM sthAnAnAM nanu viMzateH / kathaM cakritvahetutvaM paTahetutvavanmRdaH ? // 7 // atrocyate-yathaikasmAdrasAdikSo- nAkhaMDaguDAdayaH / syuH sAmagrIbhidA'trApi tathA samyagvibhAvyatAM // 8 // suryathA tainAtIya-taMtuSko vividhA: paTA: || teSAmeva varatrA syA-tsAmayyaMtarabhedataH // 9 // evaM balatvaviSNutva-nRpatvAdipadeSvapi / bhAvyaH karmaparINAmo-'dhyavasAyavizeSataH // 10 // uddhRtya sarvadevebhyo dharmAyA eva ca kSiteH / / utpadyateMginazcakri-tayA nAnyagateH punaH // 11 // tathoktaM -suraneraiehiM ciya havaMti hariarihacakkibaladevA / cauvihasuracakkibalA vemANia huMti hariarihA // 12 // zrI AvazyakaniyuktimAM kahyuM che ke- "bIjA (bharatanA) jIve vaiyAvacca karI ane trIjA (bAhubalinA) jIve kRtikarma karyuM ke jethI bhogaphaLakarma ane bAhunuM baLa te baMne jIve upArjana karyuM." iti. prazna :- 'tIrthakara nAmakarmanA hetubhUta vIza sthAnako cakravartIpaNAnA hetu kevI rIte bane ? jema mATI paTano hetu na thAya. 7. uttara :- eka ja prakAranA zeraDInA rasamAMthI vividha sAmagrI vaDe aneka prakAranA khAMDa, goLa vigere padArtho thAya che, tema ahIM paNa samyaka prakAre vicArI levuM." 8. jema eka ja jAtanA taMtu-tAMtaNAothI vividha prakAranA vastro thAya che, tema ja sAmagrInA bhedathI doraDAo vigere paNa thAya che. 9. te ja rIte baLadeva, vAsudeva ane rAjAdipaNuM prApta karavAmAM adhyavasAyavizeSathI judA judA karmapariNAma samajavA. 10. | sarva jAtinA (cAra nikAyanA) devamAMthI ane pahelI narakamAMthI uddharIne-cyavIne ja jIva cakravartI thAya che; anya gatimAMthI thatA nathI. 11. kahyuM che ke-deva ane narakarUpa be gatimAMthI ja arihaMta, cakravartI, baLadeva ne vAsudeva thAya che. (devagati saMbaMdhI vicAra karatAM) cAre prakAranA devo cakravartI ne baLadeva thAya che ane vAsudeva ne arihaMta vaimAnikamAMthI ja thAya che. 12. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 kAlaloka-sarga 31 - iti saMgrahaNyAdyabhiprAyaH / zrIAvazyakaniyuktau tu manuSyagaterAgatasyApi zrIvIrasya prAgbhave cakritvamuktaM, tathAhi - culasIimappaiTe sIho naraesu tiriyamanuesu / piamittacakkavaTTI mUavidehAiculasIe // 13 // iti jJeyaM / tIrthaMkaravadete'pi jAtigotronnatispRzAM / vaMzeSu bhUbhRtAmevo-tpadyate na tvanIzAM // 14 // tadvaccaturdazasvapna-sUcitotpattayaH kramAt / jAyaMte janakonIta-prauDhajanmamahotsavAH // 15 // arhadvannAkaranarakA-gatayozcakriNoH prasUH / pazyati dvAdaze svapne vimAnabhavane kramAt // 16 // dhAtryekAdhikRtA stanye dve majjanavibhUSayoH / anyotsaMgArpaNe nityaM parA ca krIDanAdiSu // 17 // A pramANe saMgrahaNI vigereno abhiprAya che, paraMtu zrIAvazyakaniyuktimAM to manuSyagatimAMthI AvelA zrI viraprabhunA pUrvabhavanA jIvanuM cakravartIpaNuM kaheluM che. te A pramANe-"manuSyapaNAmAM corAsI lAkha varSanuM Ayu bhogavI, apratiSThAna narakavAsamAM (sAtamI narake) jaI, tyAMthI nIkaLIne pachI siMha, narakamAM gamana, tiryaMca, manuSya ane tyAMthI mahAvideha kSetramAM mUkAnagarImAM priya mitra nAme cakravartI 84 lAkha pUrvanA AyuSe utpanna thayA." A pramANe kahela che. 13. tIrthakaranI jema cakravartI paNa ucca evA jAti ane gotramAM rAjAnAM ja kula (vaMza)mAM utpanna thAya che. halakA jAti, kuLa ke vaMzamAM utpanna thatA nathI. 14. arihaMtanA mAtAnI jema ja cakravartInI mAtA paNa 14 svapno jue che, ane te jIva garbhamAM utpanna thAya che. te janme che tyAre tenA pitA zreSTha janma-mahotsava kare che. 15. arihaMtanI jema cakravartInI mAtA paNa jo te putra narakamAMthI Avela hoya, to bArame svapna bhUvana dekhe ane svargathI Avela hoya, to vimAna dekhe che. 16. te putrane eka dhAtrI stanapAna karAve che, bIjI majajana (snAna) karAve che, trIjI vastrAbhUSaNa paherAve che, cothI khoLAmAM besADe che ane pAMcamI tene ramADe che. 17. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 cakravartinA zarIranuM varNana evaM ca- dhAtrIbhiH paMcabhiH pAlya-mAnAH klRptocitAhvayAH / te sukhenaiva varddhate naMdanasvadrumA iva // 18 // sAkSIkRtya kalAcArya-madhItAkhilavAGmayAH / prAptAzeSakalAzca syuH zastrazAstravizAradAH // 19 // AdyasaMhananA AdyasaMsthAnAH prAptayauvanAH / lakSaNAnAM sahasreNA-STottareNa virAjitAH // 20 // lomabhirdakSiNAvarte racitenAdhikazriyA / mahApuruSacihnana zrIvatsenAptavakSasaH // 21 // tathoktaM zrIjaMbUdvIpaprajJaptisUtre bharatacakrivarNane- 'pasatthalomaviraiya-sirivacchalaMchaNaviulavacchadese / ' iti / SaTtriMzatA nRpaguNai-ste prazastairalaMkRtAH / rAjyaM kramAvarddhamAnaM pAlayaMti kramAgataM // 22 // SaTtriMzataM nRpaguNAMzcaivamAhuH avyaMgo 1 lakSaNaiH pUrNo 2 rUpasaMpattibhRttanuH 3 / amado 4 jagadojasvI 5 yazasvI ca 6 kRpAluhRt 7 // 23 // A pramANe pAMca dhAvamAtAo pAlana kare che. temanuM yathocita nAma pADavAmAM Ave che ane naMdanavanamAM rahelA kalpavRkSonI jema sukhapUrvaka vRddhi pAme che. 18. pachI kaLAcAryanI hAjarI mAtrathI ja sarva zAstrano abhyAsa karIne-bhaNIne, samasta kaLAo, zastra ane zAstrakaLAmAM vizArada thAya che. 19. teo prathama saMghayaNavALA, prathama saMsthAnavALA hoya che. anukrame yauvanAvasthA pAme che ane ekahajAra ne ATha lakSaNo vaDe zobhe che. 20. teo dakSiNAvarta evI romarAjIthI adhika zobhatAM, ane mahApuruSanA cinharUpa zrIvatsathIyukta vakSaHsthA hoya che. 21. zrI jebUdIpaprajJaptisUtramAM zrI bharata cakravartInA varNanamAM kahyuM che ke-"prazasta lomathI viracita zrIvatsanA cinhathI vipula vakSa:pradezavALA." rAjAonA prazasta evA 36 guNo vaDe teo alaMkRta hoya che ane anukrame vRddhi pAmatA evA bhAgata yane teso pANe cha. 22. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 kAlaloka-sarga 31 kalAsu kRtako ca 8 zubhrarAjakulodbhavaH 9 / vRddhAnuga 10 strizaktizca 11 prajArAgI 12 prajAguruH 13 // 24 // samarthanaH pumarthAnAM trayANAM samamAtrayA 14 / kozavAn 15 satyasaMdhazca 16 caram 17 dUramaMtrA18 // 25 // Asiddhi karmodyogI ca 19 pravINaH zastra 20 zAstrayoH 2 // nigrahA 22 nugrahaparo 23 nirlaMcaM duSTaziSTayoH // 26 // upAyArjitarAjyazrI 24-rdAnazauMDo 25 dhruvaM jayI 26 / nyAyapriyo 27 nyAyavettA 28 vyasanAnAM vyapAsakaH 29 // 27 // avAryavIryo 30 gAbhI? 31-dArya 32 cAturya 33 bhUSitaH / praNAmAvadhikakrodhaH 34 tAttvikaH 35 sAttviko 36 nRpaH // 28 // tathA ca sUtraM-'chattIsAhi ya patyivaguNehiM saMjutte' iti / evaM gacchati kAle'sya prAdurbhavati karhicit / cakramAyudhazAlAyAM prAcyaM puNyamivAMgabhRt // 29 // rAjAnA chatrIza guNo A pramANe kahyA che-1 khAmIrahita, re lakSaNothI pUrNa, 3 rUpasaMpattiyukta zarIravALA, 4 madavinAnA, 5 jagatamAM parAkramI gaNAya tevA, 6 yazasvI, 7 kRpALu &yavALA, 8 sarva kaLA ane karmone jANanArA (kaLAomAM nipuNa), 9 zuddha rAjakuLamAM utpanna thayelA, 10 vRddhanA anuyAyI, 11 traNa prakAranI (prabhu, maMtra ane utsAha nAmanI) zaktivALA, 12 prajA para rAgI, 13 prajAnA guru (pitAtulya), 14 sabhAnapaNe traNe puruSArthane sAdhanArA, 15 bhaMDArathI bharapUra, 16 satyapratijJAvALA, 17 cara puruSorUpa dRSTivALA, 18 lAMbo vicAra karavAvALA, 19 kAryanI siddhi thAya tyAM sudhI udyama karanArA, 20 zastramAM pravINa, 21 zAstramAM pravINa, 22-23 duSTa ane ziSTa janono niSpakSapAtapaNe nigraha-anugraha karavAmAM tatpara, 24 sAma, dAma, daMDa ane bheda upAya vaDe upArjana karela rAjalakSmIvALA, 25 dAnavIra, 26 nizcaye jaya meLavanAra, 27 nyAyapriya, 28 nyAyavettA, 29 vyasanone tajI denAra, 30 atyaMta parAkramI, 31 gAMbhIrya, 3ra audArya, 33 cAturyathI bhUSita, 34 praNAmaparyata ja krodha rAkhanArA temaja 35-36 tAttvika ne sAttvika. 2328. A saMbaMdhamAM sUtramAM kahyuM che ke-chatrIsa rAjaguNothI saMyukta iti. A pramANe sukhapUrvaka kALa pasAra thaI rahyo che. tyAre anyadA tenI AyudhazALAmAM pUrvabhavanAM mUrtimaMta puNya jevuM cakraratna utpanna thAya che. 29. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 cakraratnanI utpatti aMge idaM prAyo'strazAlAyAM syAdanyatrApi kasyacit / yathAbhavatsubhUmasya sthAlameva tadAtmakaM // 30 // tatazcAyudhazAlAyA adhyakSo muditAzayaH / cakraratnaM namaskRtya nivedayati bhUpateH // 31 // tadAkarNya pramudita-stadAzAbhimukhaM nRpaH / / padAnyupetya saptASTau cakraratnaM namasyati // 32 // prItidAne maulivarjaM datte sarvAMgabhUSaNaM / vittaM cAsmai jIvikA/ satkArAhA~zukAdi ca // 33 // tata: natviA sarvaryA-IMdravyaH saparichaka | upetyAyudhazAlAyAM vidhinA cakramarcati // 34 // tataH so'STAdaza zreNI-rAhUyetyAdizetpure / mahimne cakraratnasya kurutASTAhikotsavaM // 35 // arhatpitRkRto yo'rha-jjanmanyukto mahotsavaH / yathArhaM so'nusaMdheya ihApyaSTAhikotsave // 36 // A cakra prAyaH astrazALAmAM ja utpanna thAya che. koIne anyatra paNa thAya che, jema subhUmacakravartInI AMgaLI upara pharato thALa cakrarUpa banI gayo hato. 30. te vakhate AyudhazALAno adhikArI khuza thaIne cakravartI pAse jaI, namaskAra karIne, cakraratna utpanna thayAnuM nivedana kare che. 31. tenI vAta sAMbhaLIne harSa pAmela rAjA, te dizAnI sanmukha sAta-ATha pagalAM jaIne cakraratnane namaskAra kare che. 32. pachI rAjA, prItidAnamAM mukuTa vinAnA bIjA badhA AbhUSaNo tene Ape che ane jIvitaparvatanI AjIvikAne yogya dravya Ape che, temaja sakArane yogya anya vastrAdi Ape che. 33. tyAra pachI rAjA snAna karIne pUjAne yogya sarva dravyo laI, parivArasahita AyudhazALAmAM Ave che ane vidhipUrvaka cakranI pUjA kare che. 34. pachI aDhAra zreNione bolAvIne hukama kare che ke-"AkhA nagaramAM cakraratnano mahimA karavA mATe aSTAlikA mahotsava karo.' 35. arihaMtanA janma vakhate arihaMtanA pitA jevo mahotsava kare che, jenI hakIkata pUrve kahelI che te pramANeno aSTAlikotsava ahIM paNa yathAyogya rIte jANI levo. 36. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 kAlaloka-sarga 31 aSTAdaza zreNIzcaivamAhuH / / kuMbhAra 1 paTTaillA 2 suvaNNakArA ya 3 sUvakArA ya 4 / gaMdhavyA 5 kAsavagA 6 mAlAkArA ya 7 kacchakarA 8 // 37 // taMboliyA ya 9 ee navappayArA ya nAruA bhaNiyA / aha NaM NavappayAre kAruavaNNe pavakkhAmi // 38 // cammayara 1 jaMtapIlaga 2 gaMcchiya 3 chiMpayaga 4 kaMsakArA ya / sIvaga 6 guAra 7 bhillA 8 dhIvara 9 vaNNAiM atttthds||39|| citrakArAdayastveteSvevAMtarbhavaMti / mudA paurajanaiH klRpte samApte'STAhikotsave / / nirgatyAyudhazAlAyA-zcakraratnaM mahojjvalaM // 40 // vyomnA saMcarate divya-vAdyavAcAlitAMbaraM / adhiSThitaM sahasreNa yakSANAM vIkSitaM janaiH // 41 // nagaryAstacca nirgatya pratipakSabhayaMkaraM / pratiSThite mAgadhAkhya-tIrthAbhimukhamuddhataM // 42 // tatazcakrayapi sannahya caturaMgacamUvRtaH / anugacchati taccakraM bherimukharitAMbaraH // 43 // aDhAra zreNi A pramANe-kuMbhakAra 1, paTela 2, suvarNakAra 3, sUpakAra 4, gaMdharva 5, kAzyapa (Ausic) , bha 2 7, 457712. ( ma veyanA2) 8, tamojI-mAnava n||34 vA che. ve nava praa2n| 137rnu pani huM. 1 ya2, 2 yaMtrapIsa, 3 01813 (JthanA2) (4241), 475 (na2), 5 // 2 // , 5 sI40 (627), 7, zumAra (govA), 8 mila, 8 ghI12 (maachiim||2), A pramANe aDhAra varNa jANI levA. citrakAra vagerene enI aMtargata samajI levA.37-39. nagarajanoe harSapUrvaka karelo aSTahinakotsava pUrNa thayA bAda mahA ujvaLa evuM cakraratna yudhazApAnI 62 nANe cha. 40. ane hajAra yakSothI adhiSThita te cakra, divya vAjiMtrothI AkAzane zabdAyamAna karatuM cAle che.. tene sarva soo se che. 41. pachI pratipakSIne bhayaMkara evuM te cakraratna, nagarInI bahAra nIkaLIne mAgadha nAmanAM tIrthanI sanmukha svataMtrapaNe AkAzamArgamAM gamana kare che. 42. * tyArapachI cakravartI paNa sArI rIte sajja thaIne cAra prakAranI senAthI parivarelA vAjiMtro vaDe mAzane pUratA, yamunI 57 yAle che. 43. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 423 cakrI ane cakranuM gamana pramANAMgulajAtaika-yojanapramitAM bhuvaM / atikramya sthitaM tacca prayANasyAdime'hani // 44 // kSetrametAvadevAti-krAmati prativAsaraM / sukhino hi tathaiva syu-rbahusainyacamUcarAH // 45 // cakriNAM bharatAdInAM mahAdehA narAdayaH / sukhena kSemametAva-nirvahaMti svazaktitaH // 46 / / cakriNAmitareSAM tu hIyamAnAMgazaktayaH / iyatkSetraM nirvahaMti nityaM daivatazaktitaH // 47 // anugaMgAsaritkUlaM gacchan dakSiNapArzvataH / tatratyAn sevakIkurvan dezagrAmapurAdhipAn // 48 // pratIcchan prAbhRtAnyeSA-manuyAtazca tairnRpaiH / ArAnmAgadhatIrthasya skaMdhAvAraM nivezayet // 49 // navayojanavistIrNo dvAdazayojanAyataH / skaMdhAvAro bhavatyasya rAjadhAnIsamasthitiH // 50 // prayANane pahele divase pramANAMgula pramANa eka yojana jaIne cakra sthira thAya che. 44. dararoja cakra eTaluM ja cAle che eTale vizALa sainyanA sainiko paNa eTaluM cAlavAthI sukhI 23 cha. 45. bharatAdi cakravartInA moTA dehavALA manuSya vigere to potAnI zaktithI eTalI jamIna sukhapUrvaka yAlI za cha. 46. bIjA cakrionAM ochA zarIra ane zaktivALA sainiko divya zaktithI eTaluM ja kSetra cAlI za: cha. 47. cakrI, gaMgA nadInI dakSiNa bAjunA kinAre kinAre cAlatAM ane tyAM rahelA deza, rAma ane nagaranA adhipatione potAnA sevaka karatA, temaja temanA bheTAno svIkAra karatA ane te rAjAone paNa sainyasahita sAthe letA, anukrame mAgadhatIrthanI najIka AvI chAMvaNI nAMkhe. 48-49. cakravartInI chAvaNI temanI rAjadhAnI jevaDI bAra yojana lAMbI ane nava yojana pahoLI hoya cha. 50. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 kAlaloka-sarga 31 atha vArddhakiratnaM sa samAhUyeti zaMsati / kuru pauSadhazAlAM na AvAsaM ca mahAdbhutaM // 5 // tataH pauSadhazAlAyAM sottIrya jayakuMjarAt / pravizya prastare dArbhe niSIdati kRtASTamaH // 52 // brahmacArI vimuktAnyavyApArastyaktabhUSaNaH / mAgadhezaM smaratyeka-citto'smin pauSadhatraye // 53 // yastu cakrI jinastasya nASTamena prayojanaM / / smRtimAtrAdasau kaMpA-sanastamupatiSThate // 54 // yadAhuH zrIhemasUrayaH zrIzAMticaritre - tato HIVdhitIrthoma-siMhAsanorame | jigISurapyanAbaddha-vikAro nyaSadatprabhuH // 55 // tato dvAdazayojanyA tasthuSo mAgadhezituH / siMhAsane taddA : vaMnapAmavAvat padA'' rUtyaki. atha prakRtaM-tatazcaturvidhAhAre saMpUrNe pauSadhatraye / pratistati: hita-cInepathyamUpaUT: pachA have cakravartI vArdhakIratnane bolAvIne AjJA kare ke-"mahAadabhuta AvAsa ane posahazALAne banAvo." pa1. te tarata ja posahazALA banAve eTale cakravartI jayakuMjara uparathI utarI, pauSadhazALAmAM praveza karI, aThThama tapa karIne DAbhanA saMthArA upara bese. pa2. tyAM traNa divasa pISadhanI aMdara AbhUSaNa ane anya vyApArano tyAga karIne brahmacarya pUrvaka eka citte mAgadhAdhipatinuM smaraNa kare. pa3. je tIrthakara te bhavamAM cakrI thavAnA hoya, teone aThThama karavAnuM prayojana nathI. temanI pAse to smaraNa mAtrathI Asana kaMpa vaDe te hakIkata jANIne, te te devo tarata ja Ave che. 54. zrI hemacaMdrAcArya zAMtinAtha caritramAM kahe che-'tyAra pachI mAgadhatIrthanI sAme uttama siMhAsana upara tene jItavAnI icchAvALA chatAM paNa vikAra vinAnA prabhu bese che. 55. eTale tyAMthI bAra yojana dUra rahelA mAgadhezanuM siMhAsana lulA paganI jema tarata ja calAyamAna thAya che." 56 ityAdi. have kartA prastuta vAta kare che-pachI cauvihAravALA traNa pauSadha pUrNa thayA bAda cothA divasanI Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 cakravartinuM cha khaMDa vijaya prayANa rathaM sAMgrAmikaM sajjA-yudhamadhyAsya cakrabhRt / dIpro'gre cakraratnena camUcakraizca pRSThataH // 58 // zabdAdvaitaM jagatkurvan pravAha iva vAridhaH / tIrthena mAgadhenAMta:-payodhi pravizatyatha // 59 / / sthAMganAbhidvayase gatvA jalanidherjale / rathaM saMsthApya kodaMDa-mAdatte'rimadApahaM // 60 // saTaMkAravamAropya pratyaMcAM tatra yojayet / nijanAmAMkitaM bANaM ripughnaM devatAzritaM // 61 // vaizAkhamAzrayetsthAnaM vedhyavedhanakovidaH / sthAnAnAmiha paMcAnAmidameva yadarhati // 62 / / paMcasthAnAni caivaM - sthAnAnyAlIDha 1 vaizAkha 2pratyAlIDhAni 3 maMDalaM 4 / samapAdaM 5 ceti. vaizAkhasthAnalakSaNaM caivamAhuH pAdau kAryoM savistArau samahastapramANataH / vaizAkhasthAnake vatsa ! kUTalakSyasya vedhane // 63 / / prabhAte suMdara vastrAbhUSaNa ghAraNa karIne cakrI Ayudho vaDe sajaja evA saMgrAma saMbaMdhI ratha para bese. eTale cakraratna AgaLa cAle, tenA vaDe dedIpyamAna evA cakrI paNa cAle ane tenI pAchaLa sainyasamUha yAle. 57-58. samudranA pravAhanI jema jagatane zabdamaya karatA cakI, mAgadhAdhipatinA tIrthane raste samudramAM praveza 43. 58. cakrI, samudranA jaLamAM rathanI nAbhi sudhI jaIne rathane sthira karI, zatrunA tejane haranAra dhanuSya A3] 42. 60. pachI TaMkArava karavApUrvaka tenA para pratyaMcA caDAve ane potAnuM nAmAMkita, zatruno vinAza karanAruM ane devAdhiSThita bANa tenI sAthe joDe. 61. pachI vedhyavedhanamAM paMDita evA cakra, vaizAkha sthAnano Azraya kare. kAraNa ke pAMca prakAranA sthAno paikI A kAryamAM te sthAna ja upayogI che. 2. pAMca sthAno A pramANe-1 AlIDha, 2 vaizAkha, 3 pratyAlIDha, 4 maMDala ane 5 samapAda. vaizAjasthAnanu sakSa cha-De vatsa ! TUTa (chiyo, parvatana zi52 vagere) mevA lakSya (nizAna)ne Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 kAlaloka-sarga 31 aMta:sthAMzca bahiHsthAMzca bANAdhiSThAyakAn surAn / praNamAmyadya te saMtu sahAyA me dviSajjaye // 64 // bANAdhiSThAtRdevAnAM vazyAnAmapi yA natiH / ucitA sA'dhunA zastra-bhRtAM zastrArcanAdivat // 65 // ityuktvAkarNamAkRSya muktastena zaro drutaM / zakramuktaH paviriva yAti dvAdazayojanIM // 66 // tatra mAgadhadevasya gatvA patati parSadi / bhuMjAnasya sukhaM svairaM divyanATyAni pazyataH // 67 / / sautpAtikaM tamAlokya dhUmaketumivoditaM / bhRkuTIbhISaNo vakti krodhAhaMkAradurddharaH // 68 // mumUrSureSa ko mUryo yamAtithyamapekSate / / bhujaMgAsye karamiva yazcikSepa zaraM mayi // 69 // AsanAd drutamutthAya roSAvezavazaMvadaH / yAvabANaM tamAdAya pazyati krUrayA ghazA // 70 // vIMdhatI vakhate eka hAthapramANa pagane pahoLA rAkhI UbhA rahevuM te vaizAkhasthAna kahevAya che. A pramANe karIne vicAre ke-"aMtaHsthane bahi:stha evA bANanA adhiSThAyaka devone Aje huM praNAma karuM chuM, teo mane zatrunA jayamAM sahAyakArI thAo.' 63-64. potAnA vaza evA paNa bANAdhiSThAyaka devane namaskAra karavA te zastradhArIne zastrapUjAnI jema atyAre ucita che. 65. upara kahyA pramANe bANAdhiSThAyaka devone kahIne kAna sudhI dhanuSyane kheMcI te bANane tarata ja choDe eTale te zakeMdranA mUkelA vajanI jema bAra yojana sudhI jAya. 67. ane jyAM mAgakumAradeva svecchApUrvaka sukha bhogave che ane divya nATako joI rahela che tyAM tenI sabhAmAM jaIne paDe. 67. dhUmaketunA udayanI jema utpAtakArI evA te bANane joIne krodha ane ahaMkAra vaDe durdhara evo te deva bhayaMkara bhUkuTIvALo thaIne bole. 68. ke- maravAne icchato evo A koNa mUrkha yamano atithi thavAne icche che, ke jeNe bhujaMganA mukhamAM hAtha nAkhavAnI jema mArA upara bANa mUkayuM che ?' 69. Ama kahI AsanathI ekadama UbhA thaI, roSAvezane vaza thayela evo te jeTalAmAM bANane Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 mAgadhakumArane sAdhatA cakI tAvaccakrabhRto nAma-varNAlIM tasya pazyataH / zAmyati krudh viSamaheH zRNvato jAMgulImiva // 71 // vimRzatyevamutpannaH kSetre'smiMzcakravartyasau / / tajjItametadasmAbhi-rmAnyamasyAnuzAsanaM // 72 / / avimRSyonapuNyena kopo'kAri vRthA mayA / idaM niyatamevAmI svAminaH sevakA vayaM // 73 // vilaMbya tadalaM svAmI pUjyo'yamatithirmama / / nizcityetyupadAM hAra-koTIrakaTakAdikAM // 74 // cirasaMcitaratnAdi sadvastUnyaparANyapi / upAdAya zaraM taM ca tIrthasyAsya ca mRjjale // 75 / / utpatan divyayA gatyA drAgupAgatya cakriNaM / tatsarvaM prAbhRtIkRtya natvA vijJapayatyadaH // 76 / / svAmin! mAgadhatIrthAMta-midaM kSetraM tvayA jitaM / ahaM tvatkiMkaro'smIha pradezasyAsya rakSakaH // 77 // laI krUra dRSTi vaDe tene jue che teTalAmAM te bANa upara lakhelI cakravartInA nAmavALI varSonI paMkti joIne jAMgulI maMtra sAMbhaLavAthI jema sarpanuM viSa zamI jAya, tema teno krodha zamI jAya che. 7071. eTale te vicAre che ke-"A kSetramAM A cakravartI utpanna thayela che, tethI amAro AcAra che ke-amAre tenI AjJAno svIkAra karavo. 72. hinapuNyavALA meM vicAra karyA vinA phogaTa kopa karyo kAraNa ke e svAmI ane ame sevaka e bhAva niyata ja che. 73. have vilaMba karyA vagara mAre A svAmIrUpa atithinI pAse jaldI jaIne temanI pUjA karavI joIe.' Ama vicArI nizcaya karIne hAra, mugaTa, kaDAM vigere AbhUSaNo, ghaNA kALathI bhegA karelAM ratno ane bIjI vastuo bheTaNA tarIke laIne temaja te bANane paNa sAthe laIne, te tIrthanI mRttikA tathA jaLa paNa sAthe laIne divyagati vaDe uDIne jaldIthI cakravartInI pAse Ave ane namaskAra karavApUrvaka lAvelI vastuo temanI pAse bheTa tarIke dharIne A pramANe kahe. 74-75. ke-"he svAmin ! A mAgadhatIrthaparyata kSetra Ape jItyuM che, huM tamArA kiMkara tarIke A sthaLano rakSaka chuM.' 77. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 kAlaloka-sarga 31 atha cakrI tadAdAya prAbhRtaM prItamAnasaH / satkRtya bahumAnena mAgadhezaM visarjayet // 78 // sarveSAmapi tIrthAnAM ye cAdhiSThAyakAH surAH / jAtyA nAgakumArAste cakrivazyA maharddhikAH // 79 // tathoktaM jaMbU0 pra0 sUtravRtto-kumArapadavAcyatvaM cAsya nAgakumArajAtIyatvAditi / tato rathaM parAvartya svamAvAsamamupetyasau / vAdyamAnajayAtodya-strijagatprasaradyazAH // 8 // tataH snAtvA jinArcAzcA-rcayitvA kRtapAraNaH / prakRtIH prAgvadAhUyA-dizatyaSTAhikotsavaM // 8 // tato mAgadhadevasya saMpUrNe'STAhikotsave / jAgrajjyotirjagajjaitraM cakraratnaM pratiSThate // 82 // varadAmAbhidhaM tIrthaM zuddhadakSiNadisthitaM / yAti sAdhayituM cakraM pathA nairRtagAminA // 83 / / pachI cakrI tenuM bhaTaNuM svIkArIne prItiyukta manavALA thaIne te mAgadhezano bahumAnapUrvaka, satkAra karI tene visarjana kare. 78. mAgadhAdi sarva tIrthonA adhiSThAyaka devo, nAgakumAra nikAyanA mahardika devo hoya che. ane te sarva cakravartIne vaza thAya che. 79. zrI jaMbUDhIpaprajJaptisUtranI vRttimAM kahyuM che ke- te nAgakumAranI jAtinA hovAthI kumAra tarIke oLakhAya che. have cakrI rathane pAcho vALIne vAgatA evA jayavAjiMtro vaDe traNa jagatamAM yazano phelAvo karatAM potAnA AvAsamAM Ave. 80. pachI snAna karI, jinapUjAdi karIne pAraNuM kare ane potAnA pradhAna) vargane bolAvIne prathamanI jema aSTAkSikotsava karavAnI AjJA kare. 81. mAgadhadeva saMbaMdhI aSTAlikotsava pUrNa thAya eTale jAgRta jyotivALuM ane jagatane jItavAnI zaktivALuM cakraratna AgaLa cAle. 82. pachI naiRtya dizA taraphanA mArge dakSiNadizAmAM rahelA varadAma tIrthane sAdhavA mATe cakraratna cAle. 83. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakrInuM varadAma tIrtha tarapha prayANa 429 tathoktaM-AuhagharasAlAo paDinikkhamittA dAhiNapaccatthimaM disiM varadAmatitthAbhimuhe payAe yAvi hotyatti / tatazcamaparivRta-zcakravartyapi pUrvavat / anugacchati taccakra-mivAMgI karmaNAM phalaM // 84 // varddhamAnacama pai-vijitya svIkRtaiH pathi / durvAraprasaraH prauDha-pravAha iva saiMdhavaH // 85 // prayANakAni katicid-gatvA nairRtasaMmukhaM / tato'pAcImanusaran varadAmaM prayAti saH // 86 // varadAmAMtike prAgvat skaMdhAvAraM nivezya saH / sAdhayedvaradAmezaM devaM mAgadhadevavat // 87 // varadAmAdhipasyAtha saMpUrNe'STAhikotsave / jetuM prabhAsatIrthezaM cakraM carati pUrvavat // 88 / / sthitaM zuddhapratIcyAM ta-dvAyavyavidigadhvanA / cakra pravarttate gaMtuM pratyak ca valate puraH // 89 // kahyuM che ke-AyudhazALAmAMthI nIkaLIne dakSiNa-pazcima dizAe eTele maitratya khUNA tarapha varadAma tIrthanI sanmukha cakra prayANa kare." tyAra pachI cakravartI paNa prathamanI jemajema karmanA phaLa prANI pAchaLa jAya-tema tenAthI parivarelA cakrI, cakranI pAchaLa cAle. 84. samudranA prauDha pravAhanI jema, durvAra prasAravALA cakI, mArgamAM AvatA rAjAone jItI, temano svIkAra karI lazkaramAM vadhAro karatA cAle. 85. naiRtyadizA sanmukha keTalAka prayANa karIne pachI dakSiNadizA tarapha varadAma tIrthanI sAme cAle. 86. pachI prathamanI jema varadAma tIrthanI pAse lazkarano paDAva karIne mAgadhadevanI jema varadAma tIrthanA svAmI varadAmadevane paNa jIte. 87. varadAmapati saMbaMdhI aSTAdvikotsava pUrNa thayA pachI prabhAsa tIrthanA svAmIne jItavA mATe cakra, prathamanI jema te tarapha prayANa kare. 88. prathama vAyavya dizAne mArge cAlIne pachI zuddha pazcima dizAmAM rahelA prabhAsatIrthanI tarapha eTale pazcima dizAnI sAme cakra cAle. 89. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 kAlaloka-sarga 31 vazIkRtya prabhAsezaM pUrvoktavidhinA tataH / tatsiMdhudevIbhavanAbhimukhaM parisarpati // 10 // siMdhodakSiNakUlena pUrvadiggAminAdhvanA / gatvAbhyarNe siMdhudevI-bhavanasyAzu tiSThati // 91 / / nanu ca- siMdhudevyAstu bhavanaM bharatasyottarArddhake / siMdhukuMDe'sti taddvIpe kathaM tasyAtra saMbhavaH ? // 12 // atrocyate-maharddhikAnAM vezmAni sthAne sthAne bhavaMti hi / iMdrANInAM rAjadhAnyo yathA naMdIzvarAdiSu // 13 // tataH siMdhudvIpavarti-bhavanAdaparaM khalu / idaM bhavanamabhyUhyaM siMdhudevyA mahAzriyaH // 94 // nivezya cakrabhRttatra skaMdhAvAraM yathAvidhi / kRtASTamatapAH siMdhudevIM manasi ciMtayet // 95 / / sAtha kaMprAsanA datto-payogA cakravarttinaM / jJAtvotpannamupAdAyo-padAMtamupatiSThate // 96 // pUrvokta vidhithI prabhAsezane paNa vaza karIne siMdhudevInA bhavananI sanmukha cakra gati kare. 90. | siMdhunA dakSiNa kinAre pUrva dizA taraphanA mArge cAlI siMdhudevInA bhavana pAse AvIne tyAM 23 muM27. 81. prazna :- siMdhudevInuM bhavana to uttara bharatArdhamAM siMdhuprapAtakuMDamAM tenA nAmanA dvIpamAM che, to tenA bhavanano ahIM saMbhava kayAMthI ?" 92. uttara :-"jema indranI indrANIonI rAjadhAnIo naMdIzvaradvIpAdimAM hoya che, tema mahartika deva-devIonA bhavana to sthAne sthAne hoya che. 93. eTale siMdhudvIpamAM je tenuM bhavana che tethI juduM mahaddhika siMdhudevInuM A bhavana samajavuM. 94. pachI cakrI tyAM lazkaranI chAvaNI nAkhIne yathAvidhi aThThama tapa karI siMdhudevInuM manamAM dhyAna 43. 85. eTale tenuM Asana kaMpavAthI upayoga daIne cakravartIne AvelA jANI bheTanuM laIne cakrI pAse 42 thAya. 8. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 431 siMdhudevIne vaza karatA cakrI evaM ca siMdhudevIva-dvaitADhyAdisurA api / zaramokSaM vinaiva syu-ranukUlAzcalAsanAH // 97 // kuMbhAnAM ratnacitrANA-maSTottarasahasrakaM / nAnAmaNisvarNaratna-citraM bhadrAsanadvayaM // 98 // kaTakatruTItAdIni bhUSaNAnyaparANyapi / cakrItyAdikamAdatte siMdhudevyopadIkRtaM // 99 / / ahaM tvaddezavAstavyA tavAsmyAjJaptikiMkarI / ityuktvA praNipatyAsyAM gatAyAM so'tti pUrvavat // 100 // aSTAhikotsavAMte'syA aizAnIgAminAdhvanA / vaitADhyakaTakAbhyarNameti cakrAnugo'tha saH // 101 // siMdhudevIbhavanato jetuM vaitADhyanirjaraM / vaitADhyakUTagamane RjurmArgo'yameva hi // 102 / / kaTake dAkSiNAtye'sya kaTake sthApite'munA / aSTame ca kRte siMhAsanaM calati tadvibhoH // 103 // | siMdhudevInI jema vaitADhyAdinA adhiSThAyaka devo paNa bANa mUkyA vinA Asana calita thavAthI ja cakravartI pAse Ave che ne anukULa thAya che. (AjJA mAne che). 97. siMdhudevI judA-judA ratnothI bharelA 1008 ghaDA, vividha prakAranA maNi, svarNa ane ratna vaDe banAvela be bhadrAsano, kaDAM, bAjubaMdha vigere AbhUSaNo cakravartInI pAse bheTa tarIke dhare. cakrI teno svIkAra kare. 98-99 siMdhudevI kahe ke- huM ahIM tamArA svAmitvavALA pradezamAM rahIne tamArI AjJA mAnanArI sevikA chuM." A pramANe kahIne tathA praNAma karIne te jAya, eTale cakrI pUrvanI jema pAraNuM kare. 100 siMdhudevI saMbaMdhI aSTAddhikotsava karyA pachI izAna koNanA mArge vaitADhya kaTakanI samIpe cakranI pAchaLa gamana karatA cakravartI Ave. 101. siMdhudevInA bhavanathI vaitAdyadevane jItavA mATe vaitADhyakaTaka sanmukha javAno sarala mArga A ja che. 102. vaitADhyanA dakSiNa kaTaka pAse lazkaranI chAvaNI nAkhIne cakrI aTTama kare eTale vaitADhyanA svAmInuM Asana kaMpAyamAna thAya. 103. Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 kAlaloka-sarga 31 dattopayogo vaitADhyakumArAkhyaH suro'tha saH / gRhItvA prAbhRtaM tAgabhigacchati cakriNaM // 104 / / AjJAM svIkRtya natvAtha sure'smin gatavatyatha / aSTAhikotsavAMte 'sya cakrI cakrAnugastataH // 105 // guhAM tamisrAmabhyeti pratIcIgAminAdhvanA / vaitADhyakUTopAMtAddhi pratIcyAmeva sA guhA / / 106 / / guhAyAzca tamisrAyAH sthApayitvAMtike camUM / nAkinaM ciMtayatyeSa kRtamAlaM kRtASTamaH // 107 // jigISu so'pi vijJAya cakriNaM caladAsanaH / Dhaukayatyetya vinama-nalaMkArAMzcaturdaza // 108 // te caivaM - hAra 1 ddhahAra 2 iga 3 kaNaya 4 rayaNa 5 muttAvalI 6 ukeUre 7 / kaTae 8 tuDie 9 muddA 10 kuMDala 11 urasutta 12 cUlamaNi 13 tilayaM 14 // 109 / / avadhijJAnano upayoga mUkIne vaitADhyakumAradeva, cakrIne AvelA jANI uttama prakAranuM bheTayuM laIne cakI pAse Ave. 104. te deva AjJA svIkArI namaskAra karI pAcho jAya, eTale te saMbaMdhI aSTAlikotsava karIne cakrI cakranI pAchaLa cAle. 105. - pazcima taraphane mArge cAlatA cakrI, tamisrA guphA pAse; kAraNa ke vaitADhya kUTanA upAMta bhAgathI te guphA pazcima tarapha che. 106. tamisrA guphA pAse sainyane sthApana karIne cakI aThThama tapa karI, te guphAnA svAmI kRtamAladevanuM ciMtana kare-dhyAna kare. 107. te paNa Asana calita thavAthI jItavAne icchatA cakrIne, tyAM AvelA jANIne, temanI pAse AvI namaskAra karI cauda alaMkAro arpaNa kare. 108. te cauda alaMkAranA nAma- 1 hAra, 2 ardhavAra, 3 ekasaro hAra, 4 kanakAvaLI, 5 ratnAvalI, 6 muktAvalI, 7 keyUra (bAjubaMdha), 8 kaDAM, 9 truTita (toTI), 10 mudrA (vIMTI), 11 kuMDaLa, 12 urasura (chAtI sudhI laTakato doro), 13 cUDAmaNi (mukuTa) ne 14 tilaka. 109. 1 vaitADhya uparanA kUTa paikI vaitADhaye nAmanA kUTanA samazreNIe rahelA nIcenA bhAganI pazcimamAM. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMdhu niSkuTa sAdhavA mATe prayANa 110. alaMkArAnupAdAya strIratnasyocitAnimAn / visarjayati satkRtya kRtamAlaM narezvaraH // 110 // athotsave samApte'sya sArvabhaumaH samAdizet / senAnIratnamAhUya siMdhuniSkuTasAdhanaM // 111 // siMdhu: syAttasya khaMDasya pUrvadakSiNayordizo: / uttarasyAM ca vaitADhyaH pratIcyAM lavaNodadhiH // 112 // yadyapyebhistribhiH klRptaM madhyakhaMDAttathApyadaH / siMdhvA pRthakkRtaM tasmA-siMdhuniSkuTamucyate // 113 // sa carmaratnamAdAya caturaMgacamUvRtaH / prasthAnaM kurute tatra dvitIya iva cakrabhRt // 114 // garjadUrjitaniH svAna-dhvAnadhvastetaradhvaniH / anUditajayArAva : kSuNNairdvividhabhUdhareH // 115 // : jayakuMjaramArUDhaH sacchatrazcalacAmaraH / kavacacchannasarvAMgo meghairvRta ivoDupaH // 116 // strIratnane yogya A alaMkArone svIkArIne kRtamAladevano satkAra karI, cakrI tene visarjana kare. 433 tenA nimittano utsava samApta thayA bAda cakrI, senAnIratnane bolAvIne siMdhuniSkuTa sAdhI AvavAnI AjJA kare, 111. te khaMDanI pUrvamAM ne dakSiNamAM siMdhu nadI, uttaramAM vaitADhaca-parvata ane pazcimamAM lavaNasamudra Avelo che. jo ke A madhyakhaMDa traNa vaDe vIMTaLAyela che to paNa A siMdhue judo pADela khaMDa hovAthI te siMdhuniSkuTa kahevAya che. 112-113. cakravartInI AjJA thatAM senAnI jANe bIjo cakrI hoya, tema carmaratna laIne caturaMgasenA sAthe te tarapha prasthAna kare. 114. gAjatA moTA dhvaninA svara vaDe rokI dIdhA che bIjA dhvani jeNe evo, jItAyelA be prakAranA bhUdharo jenI pAchaLa jayajaya zabda bolI rahela che evo jayakuMjara para beThelo, mAthe chatra tathA be bAju para cAmara DhaLAto, kavaca vaDe jeNe AkhuM zarIra DhAMkI dIdhela che tethI meghothI AvRtta jANe 1 khUMdelA bhUdharo-parvato ane vaza karelA bhUdharo-rAjAo. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 kAlaloka-sarga 31 carmaratnena sadyAna-pAtrIbhUtena tena saH / / siMdhumuttIrya zailocca-vIcIvalayadustarAM // 17 // tatratyAnAM pratIpAnAM cikitsaka ivAdbhutaH / virekarudhirazrAva-vahnikarmAdikovidaH // 118 / / dazAMgulyauSadhIvarga-rasapAnopadezakaH / haratyastraiH pratApoSNa-rauddhatyaM sAnnipAtikaM // 119 / / paMcabhiH kulakaM // evaM ca -siMhale yavanadvIpe nAnAmlecchAzrayeSviti / romAravAlasaMDAdi-dezeSu vividheSu saH // 120 // mlecchAnanekajAtIyAn vijitya raNakarmaThaH / AjJAmakhaMDAM sarvatra pravarttayati cakriNaH // 12 // yugmaM // cakravarcucitAnyeSAM prAbhRtAni sahasrazaH / jitakAzI samAdAya siMdhumuttIrya pUrvavat // 122 // bhUribhiH kiMkarIbhUtaiH sevito mlecchapArthivaiH / vAcAlajayavAdinaH stUyamAno'sakRjjanaiH // 123 // caMdramAM hoya tevo, te senAnI, suMdara parvata jeTalA UMcA mojAnAM valaya vaDe dustara evI siMdhu nadI, pravahaNarUpa thayela carmaratna vaDe utarIne, tyAM rahelA aneka zatru rAjAono jANe adbhuta vaidya hoya tema reca, rudhirano srAva, vaddhi karma vigeremAM kuzaLa ane daza AMgaLIo rUpa auSadhisamUhanA rasapAnanA upadezaka, evA teNe pratApa vaDe uSNa evA astro vaDe teonA abhimAnano sannipAta dUra karyo. 115-118. evI rIte siMhala, yavanadvIpa ane nAnA prakAranA plecchonA AzrayabhUta roma, AravAla, saMDAdi vividha dezomAM aneka jAtinA mlecchone jItIne raNasaMgrAmamAM kuzala senAnI, sarvatra cakrInI mAMDa mAzA pravAve. 120-121. pachI temanI pAsethI cakravartIne ucita evA hajAro bheTaNane grahaNa karIne, sarvatra jIta meLavela senAnI prathamanI jema siMdhu nadI utarIne, sevaka thayelA aneka pleccha rAjAothI sevAto, vAcALa evA jayavAjiMtro vagaDAvato, lokothI vAraMvAra stuti karAto senAnI cakravartI pAse AvI namaskAra 1 daza AMgaLI mukhamAM nAMkhI dAsapaNuM svIkAravArUpa parama auSadhinA batAvanAra. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 435 tamisrAguphA ne ughADavA mATe AjJA upetya cakriNaM natvA DhaukayitvopadAzca tAH / vijJo vijJapayatyevaM vinayena kRtAMjaliH // 124 // // tribhirvizeSakaM // svAmin! bhavatprasAdena siMdhukhaMDo jito mayA / bhUpAH sarve'pi tatratyA mayA tvatkiMkarIkRtAH // 125 // ete namaMti te kecididaM teSAM ca DhaukanaM / prahvIbhUteSu caiteSu kAryaH svAminnanugrahaH // 126 // tadAkarNya pramudita-cakravartI campatiM / satkRtya vastrAlaMkArai-ranujAnAti vezmane // 127 // tataH svAvAsamAgatya sa bhuMkte kRtamajjanaH / tatazca ramate svairaM gItasaMgItakAdibhiH // 128 // athAnyadA kadAcittaM cakrItyAkArya zaMsati / vatsa gaccha tamisrAyA udghATaya kapATakau // 129 // pramANamAjJetyAnamya svamaMdiramupetya ca / kuryAtpauSadhazAlAyAM sASTamaM pauSadhatrayaM // 130 // karI, bhaTaNAo rajU karIne vijJa evo te, vinayapUrvaka aMjali joDIne A pramANe kahe-122-124. he svAmin ! tamArI kRpAthI meM siMdhuno dakSiNaniSphaTa jItyo che ane tyAMnA badhA rAjAone meM ApanA sevaka banAvyA che. 125. temAMnA mArI sAthe AvelA keTalAka rAjAo Apane namaskAra kare che, bhaTaNuM dhare che ane sAthe AvavA taiyAra che, to Apa, namra thayelA teonI upara anugraha karo.' 126. te sAMbhaLIne harSa pAmelA cakravartI senAnIno vastrAlaMkArAdi vaDe satkAra karIne tene sthAne javAnI / sApe. 127. te pachI senAnI potAne sthAne AvI snAna karIne bhojana kare ane gIta-saMgItAdi vaDe svecchAe 8131 3. 128. have eka divasa cakrI, senAnIne bolAvIne kahe ke-"he vatsa ! tuM jA ane tamisrA guphAnA dAra ughAu.' 128. senAnI AjJA pramANa karI, namIne potAne AvAse Ave. pachI te pauSadhazALAmAM jaI aThThamatapa sAthe 19 pauSa 73. 130. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 ArAdhya vidhinaivaM ca kRtamAlaM guhAdhipaM / dine turye parihita - zuddhanepathyabhUSaNaH // 131 // AttapUjopakaraNo - 'nvIyamAno nRpAdibhiH / dAsIdAsaizca vividha - pUjopaskarapANibhiH // 132 // etya daryAstamisrAyAH kapATau yAmyadiggatau / pramRjya lomahastenA- bhyukSati pravarodakaiH // 133 // caMdanaizcArukarpUra- kastUryAdivimizritaiH / pUjayatyaMvarairnAnAvidhezca sumadAmabhiH // 134 // 135. dhUpAdhAnamupAdAya dhUpamutkSipati svayaM / paMcavarNaprasUnAnAM nikaraM racayetpuraH // 135 // maMgalAnyAlikhatyaSTau puro rajatataMDulaiH / paMcAMgaspRSTabhUpITha - stau kapATau namatyasau // 136 // prayujyopAyamityAdyaM prayuyukSurivAMtimaM / udasyati kareNoccai - IMDaralaM camUpatiH // 137 // e rIte vidhipUrvaka tamisrAguphAnA adhipati kRtamAladevane ArAdhIne cothe divase zuddha vastrAbhUSaNa dhAraNa karI, pUjAnA upakaraNo laIne, aneka rAjAothI piravarelo tathA vividha prakAranA pUjAnA sAdhano jenA hAthamAM che evA aneka dAsadAsIothI anusarAto, misrA guphA pAse AvIne tenA dakSiNadizAnA baMne dvAro lomahasta (pIMchI) vaDe pramArje. pachI zreSTha udaka vaDe prakSAla kare. 131 133. suMdara evA kapUra, kastUrI vigerethI mizrita, caMdana vaDe ane nAnA prakAranI puSpamALA tathA vastro vaDe tenI pUjA kare. 134. dhUpadhANuM hAthamAM laIne pote dhUpa kare ane pAMca varNanA puSponI tenI samIpamAM chAba bhare. kAlaloka-sarga 31 rupAnA taMduLo vaDe tenI pAse aSTamaMgaLika ALekhe ane paMcAMga vaDe jamInano sparza karIne te dvArone namaskAra kare. 136. A pramANe dvAra ughADavAno prathama (sAma) upAya karIne pachI aMtima (daMDa) upAya karavAne icchato hoya tema te senAnI daMDaratna hAthamAM grahaNa kare. 137. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guphAnA dvArane ughADavAnI kriyA kevalaM mArdavopeto mRdyate'gI mRdAdivat / kAThinyavAMzca dUreNa tyajyate dRSadAdivat // 138 // mRdutvakaThinatvAbhyAM saMgatAbhyAM tu saMgataH / gauravaM labhate loke jano hIrAMkurAdivat // 139 // sAmAdiSu tataH zreSThA-vupAyAvAditi / na madhyamau tu kAtaryA - dityAdi vimRzanniva // 140 // dRDhaghAtAya saptASTA-vapasRtya padAni saH 1 tristADayati daMDena bADhazabdamathArarIM // 141 // kRtAkraMdAviva kroMcA - ravadaMbhena tAvatha / vighaTya pRthuvegena tasthatuH svasvatoDDuke // 142 // hrayo: maMhatayo: siddhi-nyAAryavidhino / itIva bhedanItijJaH sa kapATau vyayojayat // 143 // yazcAtra dvAdazayojanAni turagArUDhaH senApatiH zIghramapasaratItyAdipravAdaH so'nAgamika iva lakSyate, ityAvazyaka Tippanake / 437 ''A duniyAmAM kevaLa pocApaNuM dhAraNa kare che to te mATInI jema kacarAya che ane kevala kaThinatA dhAraNa kare che to te paththaranI jema dUrathI ja tajI devAya che. 138. eTale mRdutva ane kaThinatva baMne jemAM maLelA hoya te lokamAM hIrAnA aMkurAnI jema gauravane pAme che. 139. tethI sAmAdi cAra1 upAyomAM pahelo ane chello upAya zreSTha jaNAya che; madhyanA be to kAyaranA upAyo jaNAya che.'' Ama vicArIne ja jANe hoya, tema senAnI prathama pUjAdi vaDe sAma upAya karyA pachI daDhapaNe prahAra karavA mATe sAta-ATha pagalA pAchA bharIne daMDa vaDe traNa vAra dvAra upara prahAra kare ke jethI bAraNAo gADha zabda kare. 140-141. ane krauMca pakSInI jema jANe AkraMda karatAM hoya tevo zabda karatAM moTA vegathI te baMne bAraNA ughaDI jaIne potapotAnI pAchaLanA toDA sAthe aDIne sthira thAya. 142. kAryanA virodhI evA be bheLA maLelA hoya to te kAryasiddhi thavA na de, tema bhedanItine jANanArAnI jema senAnI e baMne bAraNAne chuTA pADe. 143. ahIM 'senAnI daMDa vaDe prahAra karIne azva upara beThelo bAra yojana pAcho haThI jAya ityAdi (daMtakathA) che te anAgamika jaNAya che.' evuM AvazyakanA TippanakamAM kahyuM che. 1. sAma, dAma, bheda ane daMDa. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 kAlaloka-sarga 31 sotsAhaH kRtakAryo'tha cakrabhRccaraNAMtike / etya vijJapayatyevaM senAnI racitAMjaliH // 144 // vacmi svAminnabhISTaM te tamisrodghATitA guhA / udIcyabharatArddhasya mArgo'yaM sukhado'stu vaH // 145 // zrutveti muditazcakrI satkRtya pRtanApatiM / prasthAnaM kurute sadyaH sannaddhAzeSasainikaH // 146 / / kuMjaraM parvataprauDha-mArUDho maghavAniva / vajropamAM dadhaddhema-sRNiM dikprasaraghRNiM // 147 // yAmyebhakuMbhanyastena maNiratnena zobhitaH / guhAM vizati cakrIzaH zazI ghanaghaTAmiva // 148 // maNiratnaM ca tadbhAti kuMbhikuMbhasthale sthitaM / ravebimiva dhvAMta-dhvaMsi pUrvAdrimUrddhani // 149 / / tena prakAzitAdhvAsau dvAdazayojanAvadhi / kuryAdbhittyormaMDalAni kAkiNyA ratnamukhyayA // 150 / / - pachI kRtArtha evA senAnI utsAhapUrvaka cakravartInA caraNa pAse AvI be hAtha joDIne vijJapti kare. 144. he svAmin ! tamAruM iSTa tamane nivedana karuM chuM, ke tamisrA guphA meM ughADI che eTale have uttara bharatArdhamAM javAno Apano mArga sukhakArI thAo." 145. A pramANe senAnInA vacano sAMbhaLIne cakrI harSa pAmI, teno satkAra kare, ane pachI sarve sainikone taiyAra karIne tatkALa tamisrA guphA tarapha prayANa kare. 146. parvata jevA prauDha hastI upara IndranI jema cakravartI ArohaNa kare ane jenA tejano dizAomAM prasAra thaI rahyo che evA vaja jevA sonAnA aMkuzane hAthamAM dhAraNa kare. 147. pachI hAthInI jamaNI bAjunA kuMbhasthaLa upara dedIpyamAna maNiratnane sthApIne cakrI, vAdaLAMnI ghaTAmAM caMdra praveza kare, tema guphAmAM praveza kare. 148. te vakhate hAthInA kuMbhasthaLa upara sthApana karela maNiratna pUrvAcala upara rahela aMdhakArano dhvasa karanAra sUrya biMbanI jevuM zobhe che. 149. te ratna vaDe bAra yojana sudhI prakAza paDe che. teNe prakAzita karelA mArge cAlatA cakI, ratnamAM mukhya kAkiNIratna vaDe be bAjunI bhIMto upara (goLa) maMDaLo ALakhe che (kare che). 150. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guphAmAM praveza tathA maMDaLAdinuM varNana 438 avasthitaprakAzAni sthiramArtaMDapaMktivat / pAMthAnAM saMcariSNUnAmupakurvati tAni ca // 15 // maMDalAnAM sthitisaMkhyAdisvarUpaM ca kSetraloke vaitADhyAdhikAre proktamastIti tato jJeyaM / ekonapaMcAzanmAna-maMDalaistairmatAMtare / aSTAnavatyA syAnnitya-madhyAhna tadguhodaraM // 152 // atha vArddhakiratnena sadyaH sajjitapadyayA / nadyAvuttIrya nirmagrajalonmagrajalAbhidhe // 153 / / yAvaryA auttarAhaM dvAraM gacchati cakrabhRt / tAvatkapATau tatratyau svayamevApasarpataH // 154 // hayaheSAravAkIrNaM gajagAravorjitaM / sphuradrayaghaTatkArai-ruddhatairyutabhUtalaM // 155 / / channAzeSanabhomArgaM patAkAketukoTibhiH / raNavAdini?SA-TopakaMpitakAtaraM // 156 // karAlakavacAstrAli-bhISaNaM bhaTakoTibhiH / darzanIyaM ca bhUpAlaiH surairiva maharddhikaiH // 157 // te maMDaLo sthira sUryanI paMktinI jema avasthita prakAzavALA hoya che ane temAM Ava jA karanArA musApharone upakAraka thAya che. 151. e maMDaLonI sthiti ane saMkhyAdisvarUpa kSetralokamAM vaitADhya parvatanA adhikAramAM kahela che tethI tyAMthI jANavuM. kula maLIne 49 ane matAMtare 98 maMDaLI vaDe te guphAno madhya bhAga niraMtara madhyAhna jevo prazita. 2 . 152. pachI vArdhakIrane taratamAM ja bAMdhI dIdhelA pula vaDe AkhA lazkara sahita nimagnajaLA ne unmagnajaLA bane nadI utarIne cakrI, jeTalAmAM uttara taraphanA dvAra pAse pahoMce, teTalAmAM te bAjunA tAra tarata 4 svayameva 6431 14. 153-154. hAyanA heSAravathI vyApta, gajanA garjaravathI bharapura, tejasvI evA rathanI ghaNaghaNATIthI uchaLI rahela bhUtaLavALA, pharapharatI kroDo patAkA ane ketuthI AkAza mArgane DhAMkI detA, raNasaMbaMdhI vAjiMtronA nirdoSanA ATopathI kAyara janonA hRyane kaMpAvatA, vikarALa evA kavaca ane astro vaDe bhISaNa, Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 kAlaloka-sarga 31 agaNyaM cakriNaH sainyaM nirgacchatkaMdarodarAt / jAti mlecchabhUpAlA naSTaiH paryaMtavAsibhiH // 158 // : vanaapa che. tataH sannA te sarve saMbhUya raNakarmaThAH / yudhyate cakrisainyena dattadainyena vidviSAM // 159 // khaDgAgracchinnamattebha-galadrudhirapicchilaM / zirobhiH syAnmithazchinaiH sthapuTaM tatra bhUtalaM // 160 // tatra zatruzarAzleSa-parAvRttAH zarA nijaM / yAMtyAzrayaM sajAtIyA-tithyaM kartumivodyatAH // 16 / / bhaTAH keciccharazatai- tyApicchaM vapurgataiH / utpannapakSAH svargaMtu-miva saMkhyamukhe hatAH // 162 // keciniSpiSTaradanacchadA hastAgravartibhiH / / bhaTAH khaDgairvirAjate mUrtA vIrarasA iva // 163 // kecidghAtazatodbhinna-raMtrakaiH kaMThavarttibhiH / vibhAMti varaNasagbhi-riva yuddhe jayazriyAH // 164 // kroDo padAtiothI, tema ja mahaddhika devonI jevA hajAro rAjAothI, jovA lAyaka ane agaNita evuM cakrInuM sainya, guphAmAMthI bahAra nIkaLe eTale najIka rahelA lokone nAsatA joI mleccha rAjAo cakrInA Agamanane jANe. 155-158. raNakarmamAM kuzaLa evA te badhA mleccha rAjAo taiyAra thaI, ekaThA thaI, zatru sainyane dInatA pamADanAra evA cakInAM sainya sAthe yuddha kare. 159. temanI sAthenA yuddhathI khagavaDe bhedAyelA hAthIonA mastakamAMthI gaLatA rudhiravaDe jamIna vyApta thaI jAya; parasparanA chedelA mastakothI badhI jamIna DhaMkAI jAya. 10. - zatrunA bANanI sAthe saMghaTTa thavAthI pAchA AvatA bANo jANe sajAtIyanuM Atithya karavAne tatpara thayA hoya tema potAne sthAne pAchA Ave. 161. keTalAka subhaTo seMkaDo bANovaDe bhedAyelA potAnA zarIrathI svarge javAne mATe jANe pAMkho AvI hoya evA dekhAvA lAge. 162. keTalAka subhaTo hoTha pIsIne hAthamAM rahelA khaggovaDe mUrtimaMta vIrarasa hoya evA zobhavA lAge. 163. keTalAka subhaTo seMkaDo prahArathI nIkaLelA ane kaMThamAM vIMTAI gayelAM AMtaraDAo jANe yuddhamAM Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pleccha sAthenuM yuddha kuTTayaMti dviSAM keci-nmaulIn kuTTAkapANayaH / niraMkuzAH kAnanastha-sahakArAnivAdhvagAH // 165 / / kecicca kaMdukakrIDo-tkaTA iva mahAbhaTAH / nirloThayaMti bhUpIThe khaDgArimastakAn // 166 // anye ca ripukuMbhIMdrA-nArohaMti hatadviSaH / sopAnIkRtatadaMta-muzalAH kuzalAzayAH // 167 // ghanAmapi dviSatsenAM bhiMdaMte kecidAyudhaiH / zRMgaiH zaMDhA madonmattA nimnagAyAstaTImiva // 168 // mahiSA iva gAhaMte kecitsaMgrAmapalvalaM / Ahatya dviNmukhAbjAni pRthvI paMkilayaMti ca // 169 // jAtAyAM tatra rudhirA-pagAyAM bhaTamaulayaH / padmAyate taTAyaMte mRtamattebhapaMktayaH // 170 // nimpayanaciMta tAMta: patitA: zaR : | khagAyaMte nabhaHsthAzca bhaTamuktAH zarotkarAH // 17 // tene varavA mATe jayalakSmIe mALA paherAvI na hoya tevA lAge. 164. keTalAka subhaTo mugara hAthamAM laIne mArge janArA loko, bagIcAmAM rahelA AmravRkSane jema toDe, tema niraMkuzapaNe zatruonA mukuTone toDI nAkhe. 165. keTalAka mahAsubhaTo khaganA agrabhAgavaDe vairInA mastakone kaMdukanI krIDA karavAnI jema UMce uDADIne jamIna para pachADe. 166. keTalAka kuzaLa buddhivALA subhaTo zatruonA hastI upara tenA dAMtarUpa muzaLane pagathIArUpa karI tenA para caDI jaIne zatruone mArI nAkhe. 167. madonmatta sAMDho nadInA kinArAne toDI pADe tema, keTalAka subhaTo AyudhovaDe ghaNI zatrusenAno bheda kare. 168. keTalAka subhaTo pADAonI jema, saMgrAmarUpa taLAvane khuMdIne ane zatruonA mukharUpa kamaLone haNI nAkhIne pRthvIne kAdavavALI kare. 169. te vakhate vahetI evI lohInI nadImAM sainikonAM mastaka kamaLa jevA lAge ane hAthIo kinArA jevA lAge. 170. temAM paDelA bANo taratA evA malyonA samUha jevA lAge ane subhaTonA mUkelAM bANo AkAzamAM pakSIo jevA jaNAya. 171. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 kAlaloka-sarga 31 daMtAdaMtipravRttebha-yuddhodyadbhutabhukkaNAH / dyotaMta iva khadyotA-statra reNutamoghane // 172 // ghorAMdhakAre tatrAzva-khurakSuNNarajobharaiH / viati ripumA vIra: zabdAnu: : 7rUA kabaMdhAstatra dhAvaMtaH pathi naMti tarUnapi / pratipakSadhiyA khaDgaiH sphUrjadvIrarasodbhaTAH // 174 // tatra turyAravotphulla-pulakotsAhasAhasAH / vIrAstRNAya manyate jIvitena samaM jagat // 175 // yadyevaMvidhasaMgrAme paribhUyeta karhicit / atucchavikramaileMccha-cakragaizcakriNazcamaH // 176 / / tadA sannA senAnI-ryoddhaM prakramate hu~ / turaMgaratnamArUDhaH khaDgaratnaM kare dadhan // 177 // etasmin yudhyamAne ca bhajyaMte nAkino yadi / tadA ke nAma te mlecchA gajadviSi vRkA iva // 178 // hAthIo dAMtavaDe paraspara yuddha kare che. tenA gharSaNathI agninA kaNIyAo pragaTe che ane te kaNIyA uDatI rajathI thayelA gADha aMdhakAramAM khajuA jevA lAge. 172. ghoDAonI kharIthI khodAyelI jamInanA rajasamUhavaDe thayela ghora aMdhakAramAM subhaTo, zabdavedhI bANIvaDe zatruonA marmane vIMdhe. 173. tyAM skurAyamAna vIrarasathI ubhaTa evA subhaTonA dhaDo doDe che ane mArgamAM pratipakSInI buddhithI khagrovaDe vRkSo para paNa prahAra kare che. 174. tyAM raNavAjiMtronA avAja ane khaDA thayelA rUMvATAvALA utsAhita sAhasavALA vIra subhaTo, potAnA jIvitasahita AkhA jagatane paNa tRNa samAna gaNe. 175. AvA prakAranA saMgrAmamAM jo kadAca atyaMta parAkramavALA malecchonA samUhathI cakrInI senA kAMIka parAbhava pAme, eTale senAnI pote daDhapaNe bakhtara paherI, azvaratnapara ArUDha thaI, hAthamAM khaDjharatna dhAraNa karI, tarata ja yuddha karavA tatpara thAya. 17-177. jyAre senAnI yuddha karavA lAge tyAre devatAo paNa tenI sAme TakI zake nahIM, to pachI malecchono zo Azaro ? teo to siMhane jotAM varUo nAsI jAya, tema nAsI ja jAya. 178. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443 pleccho uparanI jIta athAsau bhaTakoTIra-stIvrazastrajvarAMkuzaiH / kukSikSiptaiH zamayati pratipakSamadajvaraM // 179 / tadA ca kecinnazyaMti kecitkraMdaMti cArditAH / luThaMti kecid bhUpIThe tiSThaMtyanye mRtA iva / / 180 // kecittyajati zastrANi vastrANIvAstacetanAH / / kSipaMti vadane keci-ddInavAco dazAMgulIH // 18 // tRNAnyAdhAya daMteSu yAcaMte jIvitaM pare / lajjAvilakSAH zocaMti ceti kecidadhomukhAH // 182 // hA gataM rAjyamasmAkaM hA gatA svairacAritA / te dhanyAH prAgvipannA ye dhigasmAn duHkhadarzinaH // 183 // azlAghAmahi ye zaurya-mAtmIyaM yoSitAM puraH / te kathaM kAtarastAsAM mukhaM darzayitAsmahe // 184 / / vRthAbhUddormado'smAkaM vRthAbhUcchastrakauzalaM / bhagnaiH kathamatha stheya-masmAbhirbhaTaparSadi // 185 // senAnI zatrubhaTonA madarUpa jvarane tenI kukSimAM tIvra zastrorUpa jvarAMkuza dAkhala karIne zAMta kare. 179. te vakhate keTalAka nAsI jAya, keTalAka pIDAthI rovA lAge, keTalAka jamIna para ALoTavA lAge, keTalAka jANe maraNa pAmelA hoya, tema jamInapara sthira thaI jAya. 180. keTalAka cetanA vinAnA jema vastra tajI de, tema zastro tajI de, keTalAka moDhAmAM daze AMgaLIo nAkhIne dIna vANI bolavA lAge. 181. keTalAka dAMtamAM tRNa laIne jIvitanI yAcanA karavA lAge, keTalAka lajjAthI vilakhA thayelA nIcuM mukha rAkhIne A pramANe zoka karavA lAge. 182. 'hA ! amAruM rAjya gayuM, amAruM svecchAcArIpaNuM nAza pAmyuM, jeo amArI agAu maraNa pAmyA che, teone dhanya che ane AvA duHkhane jonArA amane dhikkAra che. 183. amo je amArI strIo pAse amArA zauryanI prazaMsA karatA hatA, te amo atyAre kAyara thaI javAthI tenI pAse mukha kevI rIte dekhADI zakazuM ? 184. amAro bhujAno mada phogaTa gayo, amAruM zastra-kauzalya vRthA thayuM, bhAMgI paDelA ame subhaTonI parSadAmAM kevI rIte besI zakazuM ?' 185. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 kAlaloka-sarga 31 viSaNNA iti te sveSTa-devAnanusmaraMti cet / tadA te bodhayaMtyevaM khidyadhve kiM jaDA mudhA // 186 // eSa SaTkhaMDabhUpAlaiH sevyate yuddhanirjitaiH / / yuSmAkamatra kA lajjA na duHkhaM paMcabhiH saha // 187 // parAjayo'pi zobhAyai mahatA vidviSA yudhi / / bhavejjayo'pi lajjAyai hInAnAM yudhi bhUbhRtAM // 188 // yA vidhiprApitaunnatyaiH spardhA svasyaiva sA'hitA / nitAH syurgajA eva khanaMtaH sparddhayA girIn // 189 // athaiSAmuparodhena tadgRhyA nAkino'pi cet / kurvaMtyupadravaM cakri-sainye'kAlAMbudAdikaM // 190 // tadA vijJAya tAn zIghraM cakrabhRtsevakAH surAH / mRgAniva trAsayaMti tatkRtopadravaiH saha // 19 // ananyagatayaste'tha madhye kRtvAptapUruSAn / natAzcamapatiM tena nIyate cakriNoMtike // 192 // A pramANe kheda pAmelA evA teo, jo potAnA ISTa devane saMbhAre, to te tyAM AvIne temane samajAve ke "he mUrto ! kema phogaTa kheda pAmo cho ? 186. yuddhamAM jItAyelA cha khaMDanA rAjAo A cakrIne seve che. to tamane zuM lAja Ave che? kAraNa ke pAMcanI sAthe duHkha hotuM nathI. 187. yuddhamAM moTA parAkramI zatruthI potAno parAjaya thAya to te zobhAne mATe ja che ane hIna rAjAono jaya thAya to te lajAne mATe che. 188. je bhAgyayoge unnata avasthA pAmela hoya, tenI sAthenI spardhA te potAne ja ahitakAraka che. jemake parvatanI sAthe spardhA karI tenA para dAMtavaDe prahAra karanAra hAthI dAMta vinAnA thAya che." 189. A pramANe kahyA pachI paNa malecchonA AgrahathI tenA ArAdhelA devo cakrInA sainyane akALe varSA vigere karIne upadrava kare. 190. to te hakIkatane jANIne cakravartInA sevaka samAna devo tenA upadravo sahita haraNIAonI jema teone trAsa pamADIne bhagADI mUke. 191. pachI bIjuM koI paNa zaraNabhUta nathI-ema jANIne te sveccharAjAo, potAnA Aptajanane AgaLa karIne senAnI pAse jaI, tene name. eTale te teone cakravartI pAse laI jAya. 192. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 445 siMdhu niSphaTanI sAdhanA DhaukayitvA prAbhRtAni natvA vijJapayaMtyadaH / prabho dRSTo'nubhAvaste vayaM smaH sevakAstava // 193 / / ajJAnAtprAtikUlyaM ca yadasmAmiH kRtaM tvayA / kRpAmAdhAya sahyaM ta-ccharaNAgatavatsala ! // 194 // cakravartyapi satkRtya snigdhagI: sAMtvayatyamUn / sukhaM vasaMtu nirbhIkA madAjJAvazavartinaH // 195 // senApatimathAhUya cakrabhRdvinayAnataM / AdizatyuttarArddhastha-siMdhuniSkuTasAdhanaM // 196 / / asya prAcyAM nadI siMdhurudIcyAM himavAn giriH / dakSiNasyAM ca vaitADhyaH pratIcyAM lavaNAMbudhiH // 197 / / atha nirjitya tAn mlecchA-nAdAya prAbhRtAni ca / sArvabhaumaM namatyAzu pUrvavatpRtanApatiH // 198 / / athAnyadA cakraratnaM tatazcarati sotsavaM / kaniSThahimavacchailA-bhimukhaM cakriNAnvitaM // 199 / / teo cakrIne praNAma karI bheTavuM gharIne vijJapti kare ke he prabho ! ame tamAro prabhAva joyo. AjathI ame tamArA sevako chIe. 193. ajJAnavaDe ame je ApanI sAthe pratikULa AcaraNa karyuM, tene he zaraNAgata vatsala ! tame kRpA karIne kSamajo." 194. pachI cakrI temano satkAra karIne mIThI vANIvaDe teone zAMta kare ane kahe ke "mArI AjJApUrvaka tame ahIM AnaMdathI nirbhaya thaIne raho." 15. pachI cakravartI senApatine bolAve ane vinayavaDe namra evA tene AjJA kare ke-'tame uttarArdhamAM rahelA siMdhunA niSkaTane sAdhI Avo." 196. e khaMDanI pUrvamAM siMdhu nadI, uttaramAM himavAna parvata ane dakSiNamAM vaitADhaya tathA pazcimamAM lavaNasamudra Avela che. 197. cakravartInI AjJApUrvaka te senAnI tyAM jaI, tyAM rahelA plecchone jItI, teonA bheTayA laI, cakravartI pAse AvIne prathamanI jema namaskAra kare. 198. eka divasa cakraratna tyAMthI utsavasahita laghu himavAna parvata tarapha cAle. cakI paNa tenI pAchaLa sarva sainyasahita cAle. 199. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 kAlaloka-sarga 31 prathamaM ca prayAtIda-maizAnIgAminAdhvanA / yiyAsohimavanmadhya-mRjuradhvAyameva yat // 20 // aMtargatAn vazIkurvan dezagrAmapurAdhipAn / prayANairyojanAMtaiH sa prApnotyupahimAcalaM // 20 // nivezya kaTakaM tatra pUrvavadvihitASTamaH / prAtasturye'hni sannahyA-rUDhaH sAMgrAmikaM rathaM // 202 // anuyAto nRpaiH sarve-rvajrabhRtridazairiva / prerayaMsturagAn rathyAn raMhasA vAyujitvarAn // 203 / / himavadbhUbhRto bhittiM rathAgreNAtiraMhasA / tristADayitvA turagA-nigRhNAti sa kovidaH // 204 // prAgvannAmAMkitaM bANaM dhanuSyAropya nirbharaM / muMcatyAkarNamAkRSyo-natadyaSTivihAyasi // 205 // utpatya yojanAni dvA-saptatiM sa zaraH sphuran / himavagiridevasya puraH patati dUtavat // 206 / / prathama te IzAna dizA tarapha gamana kare, kemake himavAnanA madhyabhAga tarapha javAnI IcchAvALAne A ja sarala mArga che. 200. dararoja eka yojana pramANa prayANa karatAM ane mArgamAM AvatA deza, grAma ane nagaranA svAmIone jItIne vaza karatAM anukrame himAcaLa parvata pAse Ave. 201. tyAM sainyanI chAvaNI nAkhIne prathamanI jema arhama kare. cothe divase prAta:kALe taiyAra thaIne saMgrAmasaMbaMdhI ratha upara cakI ArUDha thAya. 202. pachI devothI parivarelA IndranI jema, aneka rAjAothI parivarelA cakrI vegavaDe vAyune paNa jIte evA rathanA azvone preraNA karIne calAve. 203. e rIte calAvIne te kuzaLa cakI rathanA agrabhAgavaDe himavaMtaparvatanI taLeTIne ati jorathI traNa vakhata tADana kare. pachI ghoDAone sthira UbhA rAkhe. 204. ane prathamanI jema potAnuM nAmAMkita bANa dhanuSyapara AropaNa karI, dhanuSyane karNa sudhI atyaMta kheMcI, UMcI dRSTi karIne AkAzamAM choDe. 205. te skurAyamAna bANa botera yojana UMce himagirinA svAmIdevanI pAse (tenI sabhAmAM) dUtanI jema jaIne paDe. 206. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 - 447 himavaMta parvata upara nAmanuM Alekhana taM dRSTvA so'pi ruSTaH prAk pazyannAmAtha cakriNaH / prItyA prAbhRtamAdAya rAjeMdramupatiSThate // 207 // vaktyevaM sakalaM kSetraM tvayedaM tarasA jitaM / tvatsevako'smyahaM devo-dIcyaparyaMtarakSakaH // 208 // sarvoSadhIstathA kalpa-drumapuSpasajo'dbhutAH / himavagirikuMjotthaM caMdanaM taddhRdAMbu ca // 209 / / upAdAyopadAM tasye-tyAdikAM bhUpabhUpatiH / taM satkRtya visRjyAtha vyAvarttayati vAjinaH // 210 // azeSadiktaTavyApta-jayatUryavrajadhvaniH / upatyRSabhakUTAdriM cakrI zakra ivarddhimAn // 21 // triH spRSTvA taM rathAgreNa paurastye kaTake'sya ca / ratnena kAkiNInAmnA nijaM nAma likhatyayaM // 212 // taccaivaM - osappiNI imIse taiyAe~ samAe~ pacchime bhAe / ahamaMsi cakkavaTTI bharaho ia nAmadhijjeNaM // 213 / / tene joIne prathama to te paNa rASTamAna thAya, paNa pachI bANa upara cakrInuM nAma vAMcIne zAMta thaI prItipUrvaka bheTayuM laIne cakrI pAse Ave. 207. namaskAra karIne kahe ke-"A sarva kSetra tame parAkramavaDe jItI lIdheluM che tethI he deva ! huM tamAro sevaka chuM ane bharatakSetranA uttara cheDAno rakSaka chuM." 208 pachI sarvauSadhi, kalpavRkSanA puSponI adbhutamALA, himavaMtaparvatanA kuMjamAM ugeluM caMdana ane tenA paranA (palma) drahanuM pANI vigere bheTa tarIke dhare. 209. te sarva bheTane grahaNa karIne cakrI teno satkAra karI visarjana kare, ane te ghoDAone pAchA vALe. 210. pachI samasta dizAmAM vyApI rahelA jayavAjiMtronA dhvanipUrvaka IdrasamAna RddhivALA cakrI tyAMthI RSabhakUTa pAse Ave. 211. te RSabhakUTane rathanA agrabhAga vaDe traNa vAra sparza karIne pUrva bAjunA tenA kaTaka upara kAkiNIratna vaDe cakrI potAnuM nAma lakhe. 212. temAM A pramANe lakhe-"A avasarpiNImAM trIjA ArAne pAchale bhAge huM bharata evA nAmano cakravartI thayo chuM. 213. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 kAlaloka-sarga 31 ahamaMsi paDhamarAyA ahaM ya bharahAhivo NaravariMdo / Natyi mahaM paDisattU jiaM mae bhArahaM vAsaM // 214 // rItyAnayA yathAkSetraM yathAkAlaM yathAhvayaM / nAmalekhanamAbhAvyaM sarveSAmapi cakriNAM // 215 // tato nivRtya kaTaka-mupetya kRtapAraNaH / / himavad giridevasya vidhatte'STAhikotsavaM // 216 // mahotsave samApte'smin vyAghuTyetaH pravarttate / vaitADhyAbhimukhaM cakraM yAmyadiggAminAdhvanA // 217 / / vaitADhyasyodagnitaMba nivezitacamUstataH / jetuM vidyAdharAdhIzAn pUrvavatkurute'STamaM // 218 // ete'nukaMpapyamanuja-mAtratvAttatra nocitaM / / zaramokSaNamityeSa nainamAdriyate vidhiM // 219 // iti zrIjaMbUdvIpaprajJaptisUtre, yattu zrIhaimaRSabhacaritre bharatasyAtra zaramokSaNamuktaM tanmatAMtaramavaseyaM / huM prathama rAjA chuM. huM AkhA bharatano svAmI nareMdra chuM. mAro koI pratizatru nathI. meM AkhA bharatakSetrane jIteluM che." 214. A rIte je kSetramAM je kALe je nAmanA cakrI thAya, te potapotAnA kSetra saMbaMdhI RSabhakUTa upara potAnuM nAma lakhe. A pramANe sarva cakrI mATe samajavuM. 215. have cakrI tyAMthI pAchA vaLIne sainyamAM AvI pAraNuM kare ane himavagirinA devasaMbaMdhI aSTAlikA mahotsava kare. 216. mahotsava samApta thaye cakraratna tyAMthI pAchuM vaLe ane dakSiNa dizAne raste vaitADhya sanmukha cAle. 217. cakrI paNa tenI pAchaLa cAlIne vaitADhya parvatanI uttara taraphanI taLeTI pAse lazkarano paDAva kare, ane vidyAdharonA svAmIne jItavA mATe pUrvanI jema aThama kare. 218. vaitADhya para rahelA vidyAdharI anukaMpA (kRpA) karavA lAyaka manuSya ja hovAthI bANa mUkavA vigere kriyA karavAnuM tyAM ucita nathI tethI te kriyA na kare. 219. A pramANe zrIjaMbUDhIpaprajJapti sUtramAM kaheluM che. zrI hemacaMdrAcAryakRta zrI RSabhacaritramAM bharatacakrIe bANa mUkyAnuM kahyuM che, te matAMtara jANavo. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 cakrI vidyAdharane vaza kare che. atha vidyAdharAste'pi jAnaMti cakravartyasau / smaratyasmAn vayaM cAsya sevakAH zAzvatasthiteH // 220 // yadamI avadhijJAnA-dyabhAve'pi vidaMti vai / cakriNazciMtitaM taccA-ciMtyadivyAnubhAvataH // 22 // saudharmezAnagA devyo yathordhvasvargavAsinAM / kAmukAnAmabhiprAyaM jAnaMti divyazaktitaH // 222 // te'tha prAbhRtamAdAya strIratnAdikamadbhutaM / / namaMti cakriNaM svAmin vayaM smaH sevakA iti // 223 // yuyutsavaH kadAcitte cedbhavaMti dhRtAyudhAH / sAdhitAnekavidyAstrA bhaTaMmanyA mahAbhujAH // 224 // tadA raNarasaM teSAmApUrya vividhAhavaiH / vazIkaroti tAMzcakrI niSAdI kuMjarAniva // 225 // ata eva jaMbUdvIpaprajJapticUrNI bharatacayadhikAre 'aNNe bhaNaMtI' tyuktvA dvAdazavarSAvadhi namivinamibhyAM saha yuddhamuktamiti jJeyaM / have vidyAdharo paNa jANe ke-"A cakravartI Avela che, te amane saMbhAre che. ame emanA sevaka chIe evI zAzvata sthiti che." A vidyAdharo avadhijJAnano abhAva hovA chatAM paNa A pramANe cakravartInuM ciMtita jANe che, te devIprabhAva jANavo. 221. jema saudharma ane IzAna devalokamAM rahelI devIo, tenI uparanA devalokamAM rahelA devonI kAmuka avasthAnA abhiprAyane divya zaktivaDe jANe che, tema ahIM samajavuM. 222. pachI te vidyAdharo strIratna Adi abhuta bheTaNuM laIne cakravartI pAse Ave ane tene namaskAra kare. pachI kahe ke- "he svAmin ! ame tamArA sevako chIe." 223. kadAca aneka vidyA ane astranI sAdhanAne kAraNe potAne mahAbaLavAna mAnIne teo yuddha karavAnI IcchAthI zastrane dhAraNa karI yuddha karavA Ave che, tyAre temanA yuddharasane vividha prakAranA saMgrAmavaDe pUrNa karIne, mahAvata jema hAthIne vaza kare tema te cakI, vidyAdharone vaza kare che. 224-225. A ja kAraNathI zrIjabUdvIpaprajJaptinI cUrNimAM bharatacakranA adhikAramAM "anya kahe che' ema kahIne bAra varSa sudhI nami-vinami sAthe yuddha thayAnuM kahela che. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 kAlaloka-sarga 31 svIkRtya prAbhRtaM teSAM so'tha satkRtya tAnapi / visRjya muditasteSAM kurute'STAhikotsavaM // 226 / / vaitADhyAttata aizAnyAM gaMgAdevIgRhaM prati / pratiSThate cakraratnaM gaMgAkhaMDajayotsukaM // 227 // atra jaMbUdvIpaprajJaptivRttiH-yaccakrI RSabhakUTataH pratyAvRtto na gaMgAM sAdhayAmAsa tadvaitADhyavartti-vidyAdharANAmanAtmasAtkaraNena paripUrNottarakhaMDasyAsAdhitatvAtkathaM gaMgAniSkuTasAdhanAyopakramata ityavaseyaM / nivezya kaTakaM gaMgA-devyAzca bhavanAMtike / siMdhuvatsAdhayatyeSa tAM natAM nihitopadAM // 228 // yaccAtra bharatacakriNo gaMgAdevIbhogena varSasahasrAtivAhanaM zrUyate, tajjaMbUdvIpaprajJaptisUtre cUrNI cAnuktamapi zrIRSabhacaritre proktamastIti jJeyaM / tasyA apyutsave pUrNe cakraratnaM tataH punaH / gaMgApazcimakUlena dakSiNasyAM pratiSThate // 229 // pachI cakrI, te vidyAdharonuM bheTayuM svIkArIne, temano satkAra karIne, tene visarjana kare che, ane khuza thaIne te nimitte aSTAlikotsava kare. 22. mahotsava pUrNa thayA bAda gaMgAkhaMDane jItavA mATe utsuka evuM cakraratna vaitADhyathI IzAna khUNAmAM gaMgAdevInA gRha tarapha cAle. 227. ahIM jaMbUDhIpaprajJaptinI vRttimAM kahyuM che ke - "RSabhakUTathI pAchA vALelA cakrI, gaMgAne sAdhatA nathI kAraNa vaitADhyavartI vidyAdharone vaza nahIM karelA hovAthI, paripUrNa uttarakhaMDane sAdhyA vinA gaMgAniSkaTane sAdhavAno prayAsa kema kare ?" pachI cakI, gaMgAdevInA bhavana pAse lazkarano paDAva karIne, siMdhudevInI jema gaMgAdevIne sAthe, te namaskAra karIne bheTazuM dhare. 228. ahIM te bharatacakrIe gaMgAdevI sAthenA upabhogamAM hajAra varSa vyatIta karyAnuM sAMbhaLIe chIe, te jaMbUdIpaprajJaptisUtramAM ke tenI cUrNimAM kahela nathI. mAtra RSabhacaritramAM kahela che-ema samajavuM. cakI tyAM gaMgAdevI saMbaMdhI aNahikotsava kare ane te pUrNa thayA bAda cakraratna, gaMgAnA pazcima kinArAne mArge dakSiNa tarapha cAle. 229. Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara gaMgAniSphaTanI sAdhanA 451 kramAtkhaMDaprapAtAyA guhAyA dvArasannidhau / upetya cakrabhRttatra skaMdhAvAraM nivezayet // 230 // kRtASTamatapAzcitte naktamAlaM guhAdhipaM / ciMtayetso'pyupaityenaM sopadaH kRtamAlavat // 23 // tatastasyotsave pUrNe jigISuzcakravartyatha / samAdizati senAnye gaMgAniSkuTasAdhanaM // 232 // gaMgA pratyag vahatyasya prAcyAM lavaNatoyadhiH / vaitADhyahimavaMtau ca dakSiNottarayordizoH // 233 // caturbhiH kRtasImApi gaMgayA madhyakhaMDataH / pRthakkRtaM vibhajyeti gaMgAniSkuTamucyate // 234 // so'pi gaMgAmathottIrya carmaratnena siMdhuvat / mlecchAnirjitya tatrAjJAM pravarttayati cakriNaH // 235 // caritArtho gRhItvA ta-tprAbhRtAnyaryamadyutiH / natvA cakrikramau vakti tajjayaM nihitopadaH // 236 // anukrame te khaMDaprapAtAguphAnI najIkamAM AvIne UbhuM rahe. tenI pAchaLa cAlatA cakrI paNa tyAM AvIne paDAva kare. 230. pachI aThThamatapa karIne, cittamAM te guphAnA adhipati naktamAladevanuM dhyAna kare te paNa AsanakaMpathI tarata ja cakrI pAse Ave ane bheTataNuM dharI kRtamAladevanI jema tenI AjJA svIkAre. 231. tenA saMbaMdhano aSTAddhikotsava pUrNa thayA bAda jItavAne IcchatA cakI, senAnIne gaMgAnA uttaraniSphaTane sAdhavA mATe AjJA kare. 232. e vibhAganI pazcimamAM gaMgA vahe che, pUrvamAM lavaNasamudra Avelo che ane dakSiNa tema ja uttara dizAmAM vaitADhya ane himavaMta parvata AvelA che. 233. A pramANe cAra sImAvALA madhyakhaMDamAMthI gaMgAe vibhAga pADIne tene judo pADela che, tethI te (uttara) gaMgAniSphaTa kahevAya che. 234. senAnI paNa carmaratnavaDe siMdhu nadInI jema gaMgA nadI utarIne blecchone jItI, tyAM cakrInI AjJA pravartAve. pachI kRtArtha banIne, sUryanI jevI kAMtivALo senAnI te rAjAonA bhaTaNA laIne, cakravartI pAse Ave ane temanA caraNane namIne bheTayuM AgaLa dharI mlecchonA jayanI hakIkata nivedana kare. 235-236. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45ra kAlaloka-sarga 31 visRSTazcakriNApyeSa bhUrisatkArapUrvakaM / . svAvAse vihitAsnAna-bhojano ramate sukhaM // 237 // cakrI vaktyanyadAkArya dvAraM bho pRtanApate ! / daryAH khaMDaprapAtAyA auttarAhaM prakAzaya // 238 // tamisrAyAmyadigdvArodghATane yo vidhiH kRtaH / tenaiva vidhinA dvAra-mudghATayati so'pyadaH // 239 // tenaiva vidhinA cakrI vizatyasyAM camUvRtaH / AtmA karmAvRto mAtuH kukSAviva zivAptaye // 240 // maMDalAnyAlikhan bhittyo-nadyAvuttIrya te ubhe / niryAti yAmyadvAreNo-dghATitArariNA svayaM // 24 // nanu ca - tamisrayA pravizati vinirgacchiti cakrabhRt / khaMDaprapAtayA tatra kiM kAraNamihocyate // 242 // evaM digvijayaH sRSTyA kRtaH syAdyacca zobhanaM / kAryaM tatkriyate sRSTyA sUdakaM syAttathA ca tat // 243 // cakrI atyaMta satkArapUrvaka tene rajA Ape eTale te paNa potAnA AvAsamAM AvI, snAna bhojana karIne AnaMdapUrvaka rahe. 237. pharI senAnIne bolAvIne cakI AjJA kare ke-"he senAnI ! khaMDaprapAtA guphAnA uttara bAjunA dvArane ughADo. 238 senAnI paNa tamisrAguphAnA daMkSiNa dizAnA dvAra ughADavA mATe je vidhi karyo hato te sarva vidhi dvArA A dvAra paNa ughADe. 239. pachI cakrI paNa pUrvokta vidhi pramANe jema mokSa prApti mATe karmAvRta evo AtmA mAtAnI kukSimAM praveza kare tema senAsahita temAM praveza kare. 240. aMdaranI baMne bhIMto upara maMDaLo ALekhIne, baMne nadIo utarIne, potAnI meLe ughaDI gayelA bAraNAvALA dakSiNabAjunA dvAravaDe cakrI, senA sahita guphAnI bahAra nIkaLe. 241. prazna :- cakrI tamigrA guphA vaDe praveza kare ane khaMDaprapAtAvaDe nIkaLe tenuM zuM kAraNa ? uttara :- "lokamAM paNa je zubha kArya hoya, te sarva sRSTinA kramavaDe ja karAya che. te pramANe karavAthI te kAryanuM pariNAma sAruM Ave che, tethI sarva cakrIo, upara kahelA kramavaDe ja vijayane mATe 1 mokSaprApti manuSyabhava vinA thaI zakatI nathI, tethI manuSyapaNAnI prApti mATe garbhapraveza karavo paDe che. Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navanidhAnanI prApti 453 tatpUrvoktakrameNaivo-pakramate jayAya te / pravartayettAnevaM hi cakraM tanmArgadezakaM // 244 // skaMdhAvAraM nivezyAtha gaMgAyAH pazcime taTe / aSTamaM kurute cakrI nidhAnAni nava smaran // 245 // athASTamaparIpAke nidhInAmadhidevatAH / pratyakSIbhUya zaMsaMti natvaivaM cakravartinaM // 246 // bhavatA bhUribhAgyena vayaM svAmin vazIkRtAH / . bhRtyAnasmAnnidhIMzcaitA-navApi svIkuru prabho // 247 // yathecchamupayukSvAmaM-stvadAyattAnatha prabho / svairaM niyojayAsmAMzca kiMkarAnnidhirakSakAn // 248 / / vazIkRtanidhizcakrI tataH pUrNIkRtASTamaH / snAtabhukto nidhAnAnAM vidhatte'STAhikotsavaM // 249 / / kadAcidatha senAnya-mAhUyAjJapayatyasau / apAcyabharatArdhastha-gaMgAniSkuTasAdhanaM // 250 // yatna kare che ane temane mArga dekhADanAra cakraratna paNa temane eja rIte pravartAve che." 242-244. - have cakravartI gaMgAnA pazcima kinAre lazkarano paDAva karIne nava nidhAnanuM smaraNapUrvaka akrama 42. 245. akrama pUrNa thatAM navanidhinA adhiSThAyaka devo pragaTa thaIne cakravartIne namaskAra karI A pramANe kahe ke- "he svAmin ! atyaMta bhAgyavALA evA tame amane vaza karyA che, to have he prabho ! sevaka evA amAro ane A nave nidhAnono tame svIkAra karo. 246-247. he prabho ! A tamAre vaza evA nidhAnono IcchA mujaba upayoga (upabhoga) karo, ane tame te nidhinA rakSako, je tamArA sevako chIe tene svecchAe ApanA kAryamAM joDI gho." 248. vaza thayelA che nidhi jene evA cakrI, akrama pUrNa thayA bAda snAna-bhojanAdi karIne te nidhAno saMbaMdhI aSTAddhikotsava kare. 249. anyadA cakI senAnIne bolAvIne AjJA kare ke "dakSiNa bharatArdhamAM rahelA gaMgA niSkaTane sAdhI mAvo.' 250. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 kAlaloka-sarga 31 prAcyapAcyoH samudrAbhyAM pratIcyAmatha gaMgayA / vaitADhyenottarasyAM tanniSkuTaM vihitAvadhi // 25 // so'pyuttIrya tathA gaMgAM mlecchAnirjitya pUrvavat / upAttaprAbhRtaH sarvaM nivedayati cakriNaH // 252 // evaM sAdhitaSaTkhaMDe kRtakArye'tha cakriNi / svarAjadhAnyabhimukhaM valate cakramutsavaiH // 253 // tatazcakrI gajArUDha-zcAmaracchatrazobhitaH / ninadanmaMgalAtodyaH sAzcaryaM vIkSito janaiH // 254 // svarAjyadhAnyA abhya% skaMdhAvAraM nivezayet / kRtASTamatapAstatra kurute pauSadhatrayaM // 255 // svarAjadhAnyadhiSThAtu-devasyAnena sAdhanaM / kurute tacca nirvighna-vAsasthairyArthamAtmanaH // 256 / / athASTamaparIpAke Aruhya jayakuMjaraM / nadatsu bhUrivAdyeSu vividharddhisamanvitaH // 257 // sAzcaryaM vIkSito lokaiH pUrvapuNyaprazaMsibhiH / rAjadhAnI pravizati yadA cakrI mahotsavaiH // 258 // te niSphaTanI pUrva ane dakSiNamAM lavaNa samudra che. pazcimamAM gaMgA nadI ane uttaramAM vaitADhya parvata bhAveda cha. 251. senAnI paNa prathama pramANe ja gaMgAne utarIne, mlecchone jItIne, badhAnI pAsethI bheTazuM laIne, cakravartI pAse Ave ane te sarva hakIkata nivedana kare. 2para. A pramANe chae khaMDa sAdhIne cakrI kRtakRtya thaye chate cakra, utsavapUrvaka rAjadhAnI tarapha vaLe. 253. tenI pAchaLa hAthI upara besIne cAlatA cakI, cAmara-chatravaDe zobhatA, maMgaLa-vAjiMtro vAgatA ane lokothI AzcaryapUrvaka jovAtA potAnI rAjadhAnI samIpa AvIne, tyAM lazkarano paDAva kare. pachI aThThamano tapa karIne traNa pauSadha kare. 254-255. AvI rIte aTTama dvArA potAnA nirvighna ane sthira nivAsa mATe potAnI rAjadhAnInA adhiSThAtA hevanI sAdhanA 72. 257. akrama pUrNa thayA bAda hAthI upara besIne, vividha prakAranI Rddhi sahita, aneka prakAranA vAjiMtro vAgate chate ane pUrvapuNyanI prazaMsA karatA lokothI AzcaryapUrvaka jovAtA-evA cakravartI Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakrIno nagara praveza 455 tadAbhiyogikA devA bahiraMta:pramArjitAM / sugaMdhinIraiH sIktAM tAM kuryu dhvajAMcitAM // 259 // kecicca muditA devAH purIM vizati cakriNi / vRSTimAbharaNasvarNa-ratnavatrairvitanvate // 260 // tadA taM bahavaH kAma-bhogadravyArthino janAH / prazaMsaMtaH stuvaMtazco-ccArayaMtyAziSAM zatAn // 26 // bahubhirvAsaraidRSTA-mapUrvAmiva tAM purIM / nirIkSamANaH sAnaMda-matikrAman gRhAvalI: // 262 // naranArIsahasrANAM namaskArAMjalInmudA / AdadAnaH kramAdeti svaprAsAdAvataMsakaM // 263 // athAvaruhya nAgeMdrAt sevakAnAkino nRpAn / senApatyAdiratnAni sarvaM cAnyaparicchadaM // 264 // satkRtya visRjatyAzu gamanAya nijAzrayAn / strIbhirnATyaiH parivRto vizatyaMtargRhaM svayaM // 265 // jyAre mahotsavapUrvaka potAnI rAjadhAnImAM praveza kare, te vakhate tenA AbhiyogikadevI nagarIne aMdara ane bahArathI sApha kare, sugaMdhI jaLavaDe sIMce ane nAnA prakAranI dhvajAo vaDe vyApta kare. 257-259. keTalAka harSa pAmelA devo, cakI nagarImAM praveza kare te vakhate AbharaNa, svarNa, ratna ane vajamaNinI vRSTi kare. 2 60. te vakhate sukha ane dhananA arthI evA ghaNA jano cakrInI prazaMsA kare, stave ane seMkaDo AziSo Ape. 261. ghaNA divaso bAda joelI te nagarIne jANe apUrva jotA hoya tema AnaMdapUrvaka jotA ane gRhonI zreNIone pasAra karatA hajAro nara-nArIonA namaskArarUpI aMjaline harSathI grahaNa karatA, anukrame potAnA mukhya pAsAda pAse Ave. 262-23. pachI tyAM hAthI uparathI nIce utarIne prathama sevaka devatAone, rAjAone, senApati vigere ratnone ane sarva anya parivArane satkAra karIne potapotAne sthAne javA mATe jaldI rajA Ape pachI strIothI ane nATakothI parivarelo potAnA mahelamAM praveza kare. 264-265. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 kAlaloka-sarga 31 tatra svajanavargaM svaM mitrANi jJAtijAnapi / saMbaMdhInazca bhRtyAMzcA-lApayetkSemapRcchayA // 266 // kRtasnAnastato bhuMkte jinArcArcanapUrvakaM / tato'dbhutaitargInATyA-dibhirbhukte sukhAni saH // 267 // atha SoDaza devAnAM sahasrAH pArthivAstathA / senApatyAdiratnAni parivArastathAkhilaH // 268 // etya vijJapayaMtyevaM praNatAzcakravartinaM / / jigye kSetramidaM svAmin caturaMtAvadhi tvayA // 269 // tatkurmazcakravarttitvA-bhiSekaM samahotsavaM / yathA vo rucirityevaM cakrI tadanumanyate // 270 // atha rAjyAbhiSekArtha-maSTamaM kurute tapaH / abhiSekAspadaM sajjI-kArayatyAbhiyogikaiH // 27 // rAjadhAnyAstataste'syA aizAnyAM vimalIkRte / bhUtale racayaMtyucca-mabhiSekAya maMDapaM // 272 // pachI (pAchaLa rAjadhAnImAM rahelA badhA) potAnA svajanavargane, mitrone, jJAtijanone, saMbaMdhIone bhane sevIne duzaNa pUche. (sarvanI 552 se.) 26. pachI snAna karI, jinArcana karIne bhojana kare. tyArabAda adbhuta evA gIta-nATyAdivaDe supa bhogave. 267. anyadA soLa hajAra devo ane soLa hajAra rAjAo tathA senApati ratna vigere samasta parivAra cakravartI pAse AvIne praNAmapUrvaka A pramANe vijJapti kare- "he svAmin ! cAre dizAnA cheDA parvata A bharatakSetra Ape jItI lIdhuM che, tethI ame mahotsavapUrvaka Apane cakrIpaNAno abhiSeka karavA IcchIe chIe." eTale cakrI, jema tamArI bhAvanA-ema kahIne te vAtano svIkAra kare. 268-27), have rAjyAbhiSekane mATe cakrI aThThamatapa kare ane rAjyAbhiSeka karavAnuM sthAna Abhiyogika sevao pAse taiyAra 42|ve. 271.. teo A rAjadhAnInA IzAnakhUNAmAM svaccha karelI jamIna upara moTo abhiSekamaMDapa race. 272. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiSeka mATe taiyArI 457 ratnabaddhakSitestasya ratnastaMbhazataspRzaH / vikurvaMtyabhiSekArthaM madhye pIThaM maNimayaM // 273 // caturdizaM trisopAna-pratirUpakazAlinaH / madhye'sya racayaMtyekaM ratnasiMhAsanaM mahat // 274 / / ityAdi viracayyaite natvA zaMsati cakriNaM / prabho sajjIkRto'smAbhi-rabhiSekAya maMDapaH // 275 // tatazcakrI gajArUDhaH sotsavaM saparicchadaH / upetya maMDape tasmin kRtvA pIThapradakSiNAM // 276 // tatra prAcyatrisopAna-pathenAruhya sotsavaM / siMhAsanamalaMkRtya tiSThati prAGmukhaH sukhaM // 277 // athottaraproSThapadA-pramukhe vihitoDuni / vijayAdau muhUrte ca te'bhiSiMcaMti cakriNaM // 278 / / tathA coktaM - abhiSikto mahIpAlaH zrutijyeSThAlaghudhuvaiH / ___ mRgAnurAdhApauSNaizca ciraM zAsti vasuMdharAM // 279 / / ratnathI bAMdhelI ane seMkaDo maNimaya staMbhayukta te pRthvInI madhyamAM, abhiSekane mATe maNimaya pITha race che. 273. te pIThanI cAre bAju traNa traNa pagathI ekasarakhA ane suMdara hoya che. tenI madhyamAM eka moTuM ratnamaya siMhAsana race che. 274. A pramANe taiyAra karIne, teo cakravartI pAse AvIne namaskAra karIne te hakIkta nivedana kare ke-"he svAmin ! ame abhiSeka mATe maMDapa taiyAra karyo che." 275. pachI cakrI hAthI upara besI, parivAra sahita utsavapUrvaka te maMDapa pAse Ave. tyAM hAthI uparathI utarI, pIThane pradakSiNA karI, utsavasahita pUrva bAjunA traNa pagathIAvaDe pITha upara caDIne siMhAsana upara pUrvadizA sanmukha sukhapUrvaka bese. 270-277. pachI uttarabhAdrapadA pramukha nakSatro sAthe caMdrano yoga thAya tyAre, vijayAdi muhUrtamAM badhA maLIne cakrIno abhiSeka kare. 278. kahyuM che ke-zravaNa, jyeSThA, laghu (hasta, azvinI, abhijita, puSya) dhruva (rohiNI, traNa uttarA) tathA mRgazira, anurAdhA ne revatI nakSatramAM abhiSeka karAyelo rAjA ghaNA kALaparyata pRthvIne pALe che. 279. Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaloka-sarga 31 458 vijayamuhUrttazcaivaM-dvau yAmau ghaTikAhinau dvau yAmau ghaTikAdhikau / vijayo nAma yogo'yaM sarvakAryaprasAdhakaH // 280 // prAgvarNito'bhiSeko yaH kSetraloke savistaraH / vaimAnikAnAmutpattau sarvo'pyatrAnuvartyatAM // 281 / / tathAbhiSiktaM taM gaMdha-kASAyyA rUkSitAMgakaM / sarvAMgAlaMkRtaM kuryu-bhUSaNairmukuTAdibhiH // 282 // jaya cakrin jaya svAmin jayAtulaparAkrama / rAjarAja jaya prauDha-puNya bhadraM sadAstu te // 283 // tvayAjitamidaM kSetraM caturaMtaM mahaujasA / tatpAlayAsaMkhyavarSa-koTInirvighnamastu te // 284 // evaM devAzca bhUpAzca paurAzca saparicchadAH / vadaMto maMgalAlApA-nabhiSicya namaMti taM // 285 // tataH kRtAbhiSeko'sau bhRtyAnAhaya zaMsati / puryAmasyAM gajArUDhA viSvagudghoSayaMtviti // 286 // vijaya muhUrta A pramANe che-eka ghaDI nyUna prathamanA be pahora vyatIta thAya athavA eka ghaDI adhika be pahora bAkI rahe tyAre sarva kAryano prasAdhaka evo vijaya yoga thAya che. 280. pUrve kSetralokamAM vaimAnikadevanI utpattinA prasaMge, je abhiSeka vistArapUrvaka varNavelo che te ahIM samajI levo. 281. tevA prakAre abhiSeka karyA pachI, gaMdhakASAyI vastravaDe cakrInA zarIrane luchIne, sarva aMgane mukuTAdi bhUSaNovaDe alaMkRta kare. 282. te vakhate "he cakrI ! tame jaya pAmo, he svAmin ! tamAro jaya thAo, he atulaparAkramI ! jaya pAmo, he rAjAonA rAjA ! tame vijaya pAmo, he prauDhapuNyavALA ! tamAruM sadA kalyANa thAo, tame A bharatakSetrane cAre dizAnA paryata bhAga sudhI mahAparAkramavaDe jItI lIdhuM che. tene asaMkhyakoTI varSaparyata pALo ane tamane nirvighnapaNuM thAo." A pramANe cakrIne abhiSeka karIne parivArasahita devo, rAjAo ane nagarajano maMgaLazabdone bolatA namaskAra kare. 283-285. abhiSeka thayA bAda cakI, sevakone bolAvIne A pramANe kahe ke-'tame hAthI upara besIne AkhA nagaramAM, cAre tarapha pharIne, A pramANe udghoSaNA karo. 286. Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 459 cakrInAM sarva aTTamanI vigata sarve mahotsavaM paurAH kurvaMtu dvAdazAbdikaM / aSTAhikotsavasyeva jJeyA sarvAtra paddhatiH // 287 // tato yAmyatrisopAna-mArgeNottIrya pIThataH / paTTahastinamAruhya cakrI sarvasamRddhibhiH // 288 // prAsAdaM nijamAgatya snAtvA kRtajinArcanaH / svarNasthAle sukhAsInaH kurute'STamapAraNAM // 289 // vArAMstrayodazaivaM ca kuryAddigvijaye'STamAn / / vArAMzca caturacakrI kurute zaramokSaNaM // 290 // tIrthatraye siMdhugaMgA-devyovaitADhyanAkinaH / / guhezayoH kRtamAla-naktamAlakasaMjJayoH // 291 // himavadgiridevasya vidyAdharamahIbhRtAM / / nidhInAM rAjadhAnyAcA-bhiSekAvasare'pi ca // 292 // trayodazASTamA evaM nirdiSTAzcakravarttinAM / tIrthatraye himavati caturSu zaramokSaNaM // 293 // atuccharutsavairevaM prajAbhissaha cakriNaH / abdeSu dvAdazasvAzu saMpUrNeSu nimeSavat // 294 / / ke-"he pIrajano ! tame sarve bAra varSaparyata A mahotsava karo.' enI paddhati badhI aSTAddhikotsava prabhArI vI. 287. Ama kahIne dakSiNa bAjunA traNa pagathIAovaDe pIThaparathI utarI, paTTahastIpara besI cakrI, sarva samRddhivaDe potAnA prAsAdamAM Ave. tyAM snAna karavApUrvaka prabhune pUjIne, sukhapUrvaka besIne sonAnA thALamAM aThThamatapanuM pAraNuM kare. 288-289. upara kahyA pramANe divijayamAM kula tera vakhata aThThama tapa kare, ane cAra vakhata bANa mUke. 290. traNa tIrtha, gaMgA ane siMdhudevI, vaitADhyakumAradeva, be guphAnA svAmI kRtamAla ne naktamAladeva, himavagirideva, vidyAdhara rAjAo, nava nidhAno, rAjadhAnI ane abhiSeka avasara-A 13 prasaMge cakrI aTTama kare ema kahyuM che ane temAMnA traNa tIrthe tathA himavaMta parvate-ema cAra ThekANe bANa bhU: ama. yuM che. 281-283. prajA sAthe savizeSa utsavamAM vartatA cakrIne bAra varSa to pala mAtrAmAM pUrA thaI 814. 284. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 tato yakSAnnRpAMzcApi ratnAnyapi ca nAgarAn / cakrI yathArhaM satkRtya bhuMkte rAjyamakaMTakaM // 295 // SaTkhaMDarAjye saMjAte ni:zalya iti cakriNaH / pravizatyastrazAlAyAM cakraralaM mahAmahaiH // 296 // cakraM 1 daMDa 2 stathA khaDgaM 3 chatraM 4 carma 5 tathA maNiH 6 / syuH kAkiNIti 7 ratnAni saptaikAkSANi cakriNAM // 297 // senApati rgRhapati rarvArddhakizca 3 purohita: 4 / gajo 5'zvaH 6 strI 7 ti ratnAni sapta paMceMdriyANyapi // 298 // cakraranaM bhavettatra mukhyaM vijayasAdhanaM / vajratuMbaM lohitAkSA-rakaM jAMbUnadapradhi // 299 // maNimauktijAlenA-laMkRtaM kiMkiNIyutaM / nAnAratnamaNisvarNa- ghaMTikAjAlaveSTitaM // 300 // sarvarttujaprasUnasrak-pUjitaM ravibiMbavat / dIpaM dvAdazabhaMbhAdi - tUryadhvaniniSevitaM ||301 || anekadivyavAditra - nirghoSaiH pUritAMbaraM / sadA nabhaH sthitaM yakSa- sahasraparivAritaM // 302 // caturbhiH kalApakaM / kAlaloka-sarga 31 pachI yakSo, rAjAo, ratno ane nagarajanono cakrI yathAyogya satkAra kare ane niSkaMTaka evuM rAbhya bhogave. 285. e pramANe cakravartine SaTkhaMDa rAjyanI prApti niHzalyapaNe thayA bAda cakraratna moTA mahotsava sAthe AyudhazALAmAM praveza kare. 296. tha, daMDa, jaDga, chatra, tharma, bhazi bhane abhizI jA sAta kheDendriya ane 1 senApati, 2 gRhapati, 3 vArdhakI, 4 purohita, 5 gaja, 6 azva ane 7 strI-A sAta paMcendriya kula 14 ratno yavatIne hoya che. 287-288. temAM vijayanA mukhya sAdhanarUpa cakraratna vajranA tuMba (madhyabhAga) vALuM, lohitAkSanA ArAvAluM, jAMbunadanI paridhavALuM, maNimotInI (mALA)vaDe alaMkRta; ghUgharIovALuM, nAnAprakAranA ratnamaNi ane suvarNanI ghaMTaDIothI veSTita, sarva RtumAM thanArA puSponI mALAothI pUjita, ravibiMba jevuM tejasvI, bAra prakAranA bhaMbhAdi vAjiMtronA dhvanithI sevita, aneka divya vAjiMtronA nirdoSathI AkAzane pUrI denAruM sadA AkAzamAM ja rahenAruM ane hajAra yakSothI rivareluM hoya che. 299-302. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 461 cakraratna zaktinuM mApa amoghazaktikaM tacca khecaramAcarAdiSu / vinA svagotraM sarveSu vairiSu protkaTeSvapi // 303 // pAtAle vA payodhau vA vajrakoSThe sthitasya vA / ripoH zIrSa chinattyeta-ccakrimuktaM cirAdapi // 304 / / akRtvA tacchirazchedaM na kadApi nivarttate / mAsairbahabhirabdairvA taM hatvaivaiti cakriNaM // 305 // nApnotyavasaraM yAva-ttAvattadanuzAtravaM / iva zyeno'nuzakuni baMbhramIti divAnizaM // 306 // syAiMDaratnaM sarvatrA-'vyAhataM vajranirmitaM / rakamaryafi paMma parvami: mai: rU. 7ii. pathi saMcaratazcakri-sainyasya sukhahetave / kSudrAdrigarttApASANa-viSamakSmopamaIkaM // 308 // yugmaM / amogha zaktivALuM te cakra, svagotrI sivAya bIjA sarva baLavAna evA manuSya ke khecara koI paNa utkaTa zatrupara cakrIe mUkayuM hoya. ane te vairI pAtALamAM, samudramAM ke vajanA koThAmAM koIpaNa sthAne rahyo hoya, to paNa tarata athavA amukakALe tenA mastakane chede ja che. parantu zatrunA mastakano cheda karyA vinA te kadApi pAchuM AvatuM nathI. ghaNA divaso, mAso ke varSo atikrame to paNa tene haNIne ja cakrIpAse Ave che. 303-305. jyAM sudhI zatrunuM mastaka chedavAno avasara maLato nathI, tyAM sudhI te zyana pakSI jema tenA bhakSyarUpa bIjA pakSInI pAchaLa bhame, tema zatrunI pAchaLa rAtadivasa bhamyA kare che. 306. Iti cakraratna. 2 daMDaratna - sarvatra avyAhata, vajanuM baneluM, rapharAyamAna ratnonA zubha evA pAMca parvovaDe dIpta hoya che. 307. mArge cAlatAM cakrInA sainyanA sukhane mATe nAnA sarakhA TekarA, khADA, pASANa ane viSama pRthvIne sama karanAra (upamardana karanAra) hoya che. 308. 1. pRthvI para cAlanAra 2. vidyAdhara. Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 kAlaloka-sarga 31 prayojanavizeSeNa prayuktaM svAminA ca tat / sahasrayojanodviddhaM kuryAtkhAtaM bhuvi drutaM // 309 // parikhASTApadasyAdre-ryathA sagaranaMdanaiH / sahasrayojanodviddhA daMDaralena nirmitA // 31 // bhedakaM zatrusainyAnAM kulIzaM bhUbhRtAmiva / / nRdevatiryagutpannA-zeSopadravajicca tat // 311 / / jvalanaprabhanAgeMdrA-tsagarasyAMgajanmanAM / yo'bhUdupadravaH satya-pyasmin sa tvanupakramaH // 312 / / dhvaMsa: sopakramasyaivo-padravasya bhaveditaH / itarastu bhavatyeva vIrAMtevAsidAhavat // 313 / / tathedaM cakriNAM sarvaM manazciMtitasAdhakaM / mahAprabhAvaM syAdyakSa-sahasrasamadhiSThitaM // 314 // iti daMDaratnaM khaDgaratnaM bhavettIkSNa-dhAraM nIlAbjamecakaM / nAnAratnalatAcitra-vicitraM ca sugaMdhi ca // 315 / / - koI viziSTa prayojana AvatAM eno upayoga kare, to jamInamAM UMDuM eka hajAra yojana khodI zake che. 309. jemake sagaracakrInA putroe daMDara-vaDe aSTApada parvatanI pharatI khAI eka hajAra yojana UMDI tenA vaDe khodI hatI. 310. parvatane bhedanAra vajanI jema, zatrusainyanuM bhedana kare che. deva, manuSya ane tiryacanA karelA sarva upadravone jItanAra hoya che. 311. sagaracakInA putrone jvalanaprabha nAgaeNdra taraphathI te daMDaratnanI hAjarImAM paNa je upadrava thayo (teone bALI nAkhyA) te upadrava anupakramI hato. 312. jema vIraprabhunA ziSyone gozALAe bALI dIdhA, tema A daMDaratnathI sopakramI upadravano ja nAza thaI zake che; nirupakramI upadrava to thAya ja che. 313. A daMDaratna, cakranA manaciMtita sarva arthanuM sAdhaka, mahAprabhAvavALuM ane eka hajAra yakSo vaDe adhiSThita hoya che. 314. Iti daMDaratna 3khaDjharatna - tIkSNa dhAravALuM, nIlakamala jevuM zyAma, nAnA prakAranI ratnamaya latAthI citravicitra; Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 cakrInAM khagaratnanuM varNana ratnasvarNAdiracanA-vicitrotkRSTamuSTikaM / sadyaH zANottIrNamiva zazvattejorAbhadbhutaM // 316 / / girivabrAdidurbheda-bhedakaM zatrusainyabhit / carAcarANAM sarveSAM chedane'moghazaktikaM // 317 // tribhirvizeSakaM / paMcAzadaMgulAyAmaM SoDazAMgulavistRtaM / syAdarbhAMgulabAhalya-metadyakSasahasrayuk // 318 / / tathoktaM jaMbUdvIpaprajJaptisUtre paNNAsaMguladIho solasaaMgulAI vicchiNNo / addhaMgulasoNIko jeTThapamANo asI bhaNio // 319 // yattu saMgrahaNyAM 'battIsaMgulakhaggo' iti zrUyate tanmadhyamamAnApekSayA, yadAha varAhaH aMgulazatArddhamuttama UnaH syAtpaMcaviMzatiM khaDgaH / anayozca saMkhyayoryo madhye sa tu madhyamo jJeyaH // 320 / / iti khaDgaratnaM / sugaMdhI, ratnasvarNAdikathI racelI vicitra evI utkRSTa muThavALuM, taratamAM ja zarANa uparathI utAreluM hoya tevuM cotarapha phelAtA tejavaDe abhuta, parvata ane vajAdika durbhedya vastuone paNa bhedI zake tevuM, zatrunA sainyano nAza karanAruM cara ane sthira evI sarva vastuonA chedanamAM amogha zaktivALuM Doya che. 315-317. pacAsa AMgaLa lAMbuM, soLa AMgaLa pahoLuM, ane ardha AMgaLa jADuM - ane eka hajAra yakSo 43 adhiSThita Doya che. 318. zrIjaMbUdvIpasUtramAM prajJapti pacAsa AMgaLa lAMbuM, soLa AMgaLa pahoLuM ane ardha AMgaLa jADuM A pramANe moTA pramANavALuM ja khaga kahyuM che. 319. saMgrahaNImAM je 32 AMgaLanuM pramANa kahyuM che, te madhyama mAnavALA khagna mATe samajavuM. te viSe varAha kahe che ke-5) AMgaLa pramANa uttama ne 25 AMgaLa pramANa te jaghanya kahela che. A be saMkhyAnI madhyanI saMkhyAnA pramANavALuM te madhyama jANavuM. 320. Iti khaDjharatna. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 kAlaloka-sarga 31 chatraratnaM bhavetpUrNa-zaracchItAMzumaMjulaM / navanavatyA sahanai raizalAkAbhiraMkitaM // 321 // darzanAdeva dasyUnAM bhujazastrAdizaktihRt / puSTaprauDhasvarNadaMDaM nAnAcitraizca citrakRt // 322 // sthAne ca daMDAropasya paMjarAkArarAjitaM / parito mauktikAlIbhi-maNiratnaizca maMDitaM // 323 // vRSTyAtapamarucchItA-dhupadravanivArakaM / viSAdinAnAdoSaghna-cchAyaM prApyaM tapoguNaiH // 324 // zItakAle vizAloSNacchAyaM grISme ca zItalaM / sarvasuikhadacchAyaM vimAnamiva jaMgamaM // 325 // aizvaryazauryadhairyAdi-pradalakSaNalakSitaM / cakribhAgyamivAdhyakSaM rAjacihna mahojjvalaM // 326 // SaDbhiH kulakaM // vyAmapramANamapyeta-dvistArAdhyavasAyinA / vyApnoti cakriNA spRSTaM sAnAM dvAdazayojanIM // 327 // 4 chatraratna-zaraRtunA pUrNacaMdra jevuM manohara, 99 hajAra suvarNanI saLIovALuM, jovAmAtrathI ja zatru vigerenI bhujAnI ane tenA zastrAdinI zaktine haranAruM, nAnA prakAranA citrovaDe citrita, puSTa ane prauDha svarNanA daMDavALuM, daMDanuM AropaNa karavAne sthAne eTale chatranA agrabhAgane sthAne te paMjarAkAra jevuM zobhatuM, cAretarapha motI ane maNiratnonI zreNio-mALAothI maMDita, vRSTi, tApa, pavana ane zItAdi upadravanuM nivAraka, tapaguNa vaDe prApta zaktivALuM ane tenI chAyAmAM rahenArA viSAdi nAnA prakAranA doSanuM nAza karanAruM, zItakALe vizALa evI uSNa chAyA ApanAra ane grISmakALe zItaLa chAyA ApanAra, jaMgama evA vimAnanI jema sarva RtumAM sukhakArI chAyAne ApanAra, aizvarya, zaurya, dharyAdine Ape tevA lakSaNothI lakSita, jANe pratyakSa cakrInuM bhAgya hoya evuM ane mahAujvaLa rAjacihnarUpa hoya che. 321-32 6. eka vyAma athavA be hAtha pramANa svAbhAvika hoya che paraMtu kArya mATe teno vistAra karavo hoya, tyAre cakravartInA hAthanA sparzathI bAra yojanathI kaMIka adhika vistAra pAme che. 327. . Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakrInAM carmaratnanuM varNana 465 sAdhikatvaM cAtra paripUrNacarmaratnapidhAyakatveneti jaMbUpra0 vR0 / iti chatraratnaM / carmaratnaM bhaveccAru-zrIvatsAkArabaMdhuraM / muktAtArArddhacaMdrAdi-citrazcitraM samaMtataH // 328 // samagracakrabhRtsainyo-dvahane'pi manAgapi / na nyaMcati dviSacchastrai-TurbhedaM vajravarmavat // 329 // mahAnadyaMbhodhipAra-prApakaM yAnapAtravat / tatkAlaM gRhapatyupta-zAkadhAnyAdisiddhikRt // 330 // tAkprayojane hyasmin dhAnyAyuptamaharmukhe / lunAti sAyaM niSpannaM ratnaM kauTuMbikAgraNIH // 33 // dvihastamAnamapyetat spRSTaM vistArakAMkSiNA / vyApnoti yojanAni dvAdazeSadadhikAni vA // 332 / / nanu - cakrisainyAvakAzAya vyAso dvAdazayojanaH / asya syAducito yaccAdhikyaM tattu nirarthakaM // 333 / / atrocyate- satyeva kiMcidAdhikye sukhaM tiSThati sA camUH / syAccaivaM chatrayoge'sya saMpuTatvaM niraMtaraM // 334 // ahIM sAdhikapaNuM kahyuM che, te paripUrNa bAra yojana vistRta ane carmaratnane DhAMkI denAra hovAthI samajavuM. A pramANe jaMbUdIpaprajJaptimAM kahyuM che. Iti chatraratna. 5. carmaratna-suMdara evA zrIvatsanA AkAravALuM, muktA, tArA ane ardhacaMdrAdi citrovaDe cotarapha citrita, AkhI cakravartInI senA tenI upara caDAvavAmAM Ave to paNa kiMcitmAtra na name evuM, vajanA bakhtara jema zatruonA zastrothI durbhedya (na bhedAya tevuM) pravahaNanI jema mahAnadI ane samudranA pArane pamADanAruM, gRhapatinA vAvelA zAka dhAnyAdine tarata ja ugADanAruM, tevA khAsa prayojana vakhate tenI upara savAre vAveluM dhAnya-zAkAdi sAMje kheDUtoe laNI levAya tevuM hoya che. 328-331. be hAthanA pramANavALuM ane vistAra karavAnI IcchAvaDe cakrInA hastasparzathI bAra yojana athavA tethI kAMIka adhika vistRta thAya tevuM hoya che. 33ra. prazna :- 'cakInA sainyanA avakAza mATe bAra yojana basa che, tethI adhika kahyuM che te nirarthaka cha.' 333. uttara :- kAMIka adhika hovAthI ja temAM lazkara sukhe rahI zake, tema ja chatranI sAthe AMtarArahita saMpuTa manI 3. 334. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 kAlaloka-sarga 31 tathoktaM - carmacchatrayoraMtarAlapUraNAyopayujyate sAdhikavistAra iti jaMbU0 pra0 vR0 zrIvatsAkAramapyeta-nAnAkAraM yathAkSaNaM / syAttatazchatrayoge'sya saMpuTatvaM na durghaTaM // 335 / / zrUyate bharatakSetrA-rddhasyodIcyasya sAdhane / tatratyamlecchapakSIyai- gairmeghamukhAbhidhaiH // 336 // muzalasthUladhArAbhiH saptAhAni niraMtaraM / vRSTau kRtAyAM bharata-cakrisainyamahAtaye // 337 // sa cakrI chatracarmabhyAM kRtvA saMpuTamadbhutaM / sainyamasthApayattatra vezmanIvAnupadravaM // 338 // pArthivatve'pi tatsAmyA-ccarmeti vyapadizyate / anyathAsya zrutakhyAta-mekAkSatvaM virudhyate // 339 // daMDo'pyevaM pArthivasta-tsAmyAttavyapadezabhAk / bhAvyamevaM pArthivatvaM saptAnAmapi dhIdhanaiH // 340 // rUti varmaratna ! A saMbaMdhamAM zrIjabUdvIpaprajJaptivRttimAM kahyuM che ke-"carmachatrano aMtarALa bhAga pUrNa karavA mATe adhika vistAranI jarUra che.' - zrIvatsanA AkAravALuM chatAM te yogya samaye nAnA prakAranA AkAravALuM paNa hoya che ane tenI sAthe chatraratnano yoga thAya, tyAre saMpuTapaNuM paNa barAbara thAya che, te ghaTe che. 33pa. zAstramAM sAMbhaLIe chIe ke bharatakSetranA uttarArdhanA jaya vakhate tyAM rahelA plecchanA pakSavALA meghamukha nAmanA nAgakumAroe bharatacakrInAM sainyane moTI pIDA utpanna karavA mATe muzaLapramANa sthULa dhArA vaDe sAta divasa sudhI avicchinna vRSTi karI, te vakhate cakrIe carma ane chatraratnano adbhuta saMpuTa banAvIne upadrava vinAnA gharanI jema tenI aMdara sainyane sthApana karyuM hatuM. 336-338. A ratna pRthvIkAya che, to paNa te carma samAna hovAthI, eno carma nAmathI vyapadeza mAtra karAya che. nahIM to AgamamAM kaheluM tenuM ekendriyapaNuM ghaTe nahiM. 339. daMDa paNa eja rIte pRthvIkAya che. daMDa jevA AkArathI ja te daMDa oLakhAya che. A pramANe sAte ratnone buddhimAnoe pRthvIkAya samajavA. 340. Iti carmaratna. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakrInAM maNiratnanuM varNana maNiratnaM bhavedvizvAdbhutaM nirupamadyuti / varyavaiDUryajAtIyaM zreSThaM sarvamaNiSviha || 341 || sarveSAmapi bhUtAnAM priyaM nyastaM ca mUrddhani / sarvaduH hahara kSema-tuSTacAro'yAtmiA "rU42A surAsuranRtiryagjA-zeSopadravanAzakaM / jayapradaM ca saMgrAme zastrAghAtanivArakaM // 343 // tribhirvizeSakaM / sadAvasthitatAruNya-mavarddhiSNunakhAlakaM / vipramukhta mayai: sarve-hiM dhruvIta dhAra "rU445 sAMdhakAre tamisrAdA- vudyotaM kurute'rkavat / aciMtyAvAcyamUlyaM taddevAnAmapi durlabhaM // 345 // idaM hi prAgurucchatra - carmasaMpuTasaMsthite / savitevAkRtodyotaM sainye bharatacakriNaH || 346 // guhAdvaye praviveza-vedameva hi cakriNaH / kuMbhikuMbhasthitaM dhvAMta- vrAtaghAtAya kalpate // 347 // 6. maNiratna-vizvamAM adbhuta evuM ane nirupama kAMtivALuM, uttama vaiDUryajAtinuM ane sarva maNiomAM zreSTha, sarva prANIone priya lAge tevuM, temaja jo mAthApara rAkhyuM hoya to sarva duHkhane haranAruM ane sadA kSema, tuSTi tathA Arogyane karanAruM hoya che. sura, asura, manuSyane tiryaMcasaMbaMdhI sarva upadravono nAza karanAruM, saMgrAmamAM jaya ApanAruM temaja zastranA ghAtane nivAranAruM hoya che. 46 7 341-343. A ratna potAnA dhArakanI yauvana avasthAne kAyama rAkhanAruM, nakha-kezane na vadhavA de tevuM ane sarva bhayathI rahita karanAruM hoya che. 344. tamisrAguphA vigerenA aMdhakAramAM sUryanI jevo prakAza ApanAruM, aciMtya ane avAcya mUlyavALuM temaja devone paNa durlabha hoya che. 345. pUrve kahI gayA pramANe carma ane chatranA saMpuTamAM rahelA bharata cakrInA AkhA sainyamAM A maNiratne sUryanI jevo udyota karyo hato. 346. cakrI jyAre vaitAcanI baMne guphAmAM praveza kare, tyAre hAthInA kuMbhasthaLa upara sthApana kareluM A maNiratna ja aMdhakAranA samUhano nAza karavAmAM samartha thAya che. 347. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 caturaMguladIrghaM syA- daMguladvayavistRtaM / madhye vRttonnataM tacca SaDbhiH koNairalaMkRtaM // 348 // iti maNiratnaM / bhavecca kAkiNIralaM SaTtalaM dvAdazAstrakaM / tathASTakarNikaM taulye suvarNairaSTabhirmitaM // 349 // svarNakAropakaraNaM khyAtAdhikaraNirjane / tAmAkRtyAnukurute caturasratvasAmyataH / / 350 / / caturdizamatho'thordhvaM tatraivaM syustalAni SaT / nyastaM bhUmAvavaiSamyA-ttiSThedyeneha tattalaM // 351|| pratyekamadha UrdhvaM ca catasRSvapi dikSu ca / taccatu: koTisadbhAvAd dvAdazAsraM prakIrttitaM // 352 // milatyanitrayaM yatra sa koNa : karNikocyate / uparyadhazcatasRNAM tAsAM yuktyASTakarNikaM // 353 // suvarNa: syAtkarmamASai - staulye SoDazabhiH samaH / karmamASapramANaM ca prAgatrAsti nirUpitaM // 354 // kAlaloka-sarga 31 cAra AMgaLa lAMbuM ane be AMgaLa pahoLuM hoya che. madhyamAM vRtta ane unnata hoya che. temaja cha khUNA (cha hAMza)thI suzobhita hoya che. 348. Iti maNiratna. 7 kAkiNIratna-cha taLavALuM, pharatI bAra khUNAvALuM ane ATha karNikAvALuM hoya che, tolamAM ATha sonaiyA jeTaluM hoya che. 349. sonInuM upakaraNa lokomAM eraNa tarIke oLakhAya che. caturasrapaNAnI sAmyatAthI tenI AkRti jevuM A hoya che. 350, cAra dizAmAM adho ane Urdhva ema tenA cha taLa hoya che. evI rIte hovAthI viSamatA na hovAne kAraNe bhUmi upara sArI rIte sthApana karI zakAya che. 351. adho, Urdhva ane cAre dizAmAM cAracAra koTI hovAthI bAra asavALuM kahyuM che te barAbara che. 352. jyAM cAra asra maLe te koNa, karNikA kahevAya che, tethI upara ane nIce evI cAra-cAra karNikA hovAthI aSTakarNika kahyuM che te paNa barAbara che. 353. tolamAM soLa karmamASavaDe eka suvarNa kahevAya che. karmamASanuM pramANa ahIM pUrve kahevAmAM Avela che. 'evA ATha suvarNa (ATha tolA) sarakhuM tolamAM kAkiNIratna kahyuM che.' A mAna vicakSaNoe Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 69 cakrInAM kAkiNIratnanuM varNana suvarNairaSTabhistulyaM kAkiNIratnamIritaM / etadArSabhikAlIyaM mAnaM jJeyaM vicakSaNaiH // 355 // anyathA kAlabhedena mAnavaiSamyasaMbhave / na bhavetkAkiNIratnaM sarveSAM cakriNAM samaM // 356 // iSyate tulyamevedaM sarveSAmapi cakriNAM / purAtaneSu zAstreSu tathaiva pratipAdanAt // 357 / / kiMca- kecidAtmAMgulairAhuH kAkiNImaNiratnayoH / mAnamaudhi: va-pramAdiytai: je rU58 tathA coktaM jaMbUdvIpaprajJaptivRttau- atra cAdhikAre etAni ca madhuratRNaphalAdIni bharatacakravartikAlasaMbhavInyeva gRhyate, anyathA kAlabhedena tadvaiSamyasaMbhave kAkiNIratnaM sarvacakriNAM tulyaM na syAt, tulyaM ceSyate tadityetasmAdanuyogadvAravRttivacanAdetaddezIyAdeva sthAnAMgavRttivacanAt "caturaMgulo maNI puNa tassaddhaM ceva hoi vicchiNNo / vasaMtapamaUT suvaivara+Tum PyA //rUpa 8All' bharatacakrInA samayanuM jANavuM. anyathA kALabhedathI mAnanI viSamatAno saMbhava hovAthI kAkiNIratna sarva cakrIonuM samAna thaze nahIM, ane A ratna to sarva cakrIonuM tulya ja IkyuM che; kAraNa ke purAtanazAstramAM tevI rIte ja pratipAdana karela che. 354-357. keTalAka kAkiNI ane maNiratnanuM pramANa AtmAMguLathI kahe che, keTalAka utsadhAMguLathI kahe che ane keTalAka pramANAMguLa vaDe kahe che." 358. te viSe zrIjaMbUdvIpaprajJaptinI TIkAmAM kahyuM che ke-'A adhikAramAM A madhura evA tRNaphaLAdi bharatacakInA kALamAM saMbhave tevA ja jANavA. anyathA kALabhedathI tenI viSamatA mAnavAmAM Ave, to kAkiNaratna paNa sarva cakIonuM samAna thaze nahIM, ane zAstramAM to tene tulya kahyuM che." zrI anuyogadvAravRttimAM temaja tevA prakAranA sthAnAMgavRttinAM prasaMgamAM paNa e pramANe ja kaheluM che. - maNiratna cAra AMgaLa lAMbuM ne tethI ardhavistRta hoya che, temaja cAra AMgaLa pramANavALuM, sArA varNavALuM kAkiNIratna paNa hoya che.' ahIM AMgaLa te pramANAMguLa samajavI. 358 A. sarvacakravartIonA kAkiNI vagere ratno tulya pramANavALA hovAthI ane malayagirikRta bRhasaMgrahaNInI brahavRttimAM e pramANe kahela hovAthI zrIanuyogadvArasUtramAM "eka eka cArita cakravartInuM kAkiNIratna, Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 kAlaloka-sarga 31 ihAMgulaM pramANAMgulamavagaMtavyaM; sarvacakravarttinAmapi kAkiNyAdiratnAnAM tulyapramANatvAditi malayagirikRtabRhatsaMgrahaNI, bRhadvRttivacanAcca kecanAsya pramANAMgulaniSpannatvaM, kecicca "egamegassa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTissa asovaNNie kAgaNirayaNe chattale duvAlasaMsie aThThakaNNie ahigaraNisaMThANasaMThie paNNatte, tassa NaM egamegA koDI ussehaMgulavikkhaMbhA taM samaNassa bhagavao mahAvIrassa addhaMgulaM, ityanuyogadvArasUtrabalAdutsedhAMgulaniSpannatvaM, ke'pi caitAni saptaikeMdriyaratnAni sarvacakravarttinAmAtmAMgulena jJeyAni, zeSANi tu sapta paMceMdriyaratnAni tatkAlInapuruSocitamAnAnIti pravacanasAroddhAravRtti-balAdAtmAMgulaniSpannatvamAhuH, atra ca pakSatraye nirNayaH sarvavidvedyaH, atra tu bahu vaktavyaM, tattu graMthagauravabhayAnocyate iti jJeyaM / amrayo dvAdazApyasya caturbhiraMgulairmitAH / syuH pratyekaM samacatu-ranatvAtsarvataH samAH // 359 / / ayaM bhAva: viSkaMbhAyAmayo tra vizeSaH ko'pi vidyate / / ___SaNNAmapi talAnAM taccaturaMgulamAnatA // 360 // tathoktaM jaMbUdvIpaprajJaptisUtre-'taM cauraMgulappamANamittamityAdi' ATha sonaiyApramANa tolavALuM, chataLavALuM, bAra agnavALuM, ATha karNikAvALuM ane adhikaraNInA saMsthAnavALuM yuM che. tenI eka eka koTi utsadhAMgulanA pramANavALI kahI che, te mahAvIra paramAtmAnI ardhAgula pramANa jANavI.' A kathananA baLathI kAkiNIratna utsadhAMguLanAM mApanuM jaNAya che. vaLI keTalAka "A sAte ekendriya ratno, sarva cakrInA AtmAgula pramANathI jANavA ane bAkInA sAta paMcendriya ratno to tatkAlIna puruSa ucita pramANavALA ja hoya che.' ema pravacanasAroddhAranI vRttinA baLathI AtmAgula pramANa (sAta bhendriya ratno) 4 che. A pramANe traNe pakSono nirNaya sarvajJa ja jANI zake che. ahIM ghaNuM kahevA jevuM che paNa te graMthagauravanA bhayathI kahetA nathI. kAkiNIratnanA bAra khUNA cAra cAra AMgaLa pramANa hoya che ane te cokhaMDA hovAthI sarvatra samAna thAya che. u58. ahIM kahevAno A bhAva che - vikhaMbha ane AyAmamAM ahIM kAMI vizeSa nathI ane jIe taLa cAra AMgaLanI samAnatAvALA hoya che. 360. zrIjabUdvIpaprajJaptisUtramAM paNa te sarvataH cAra AMgaLa pramANavALuM ja hoya ema kahyuM che. Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 71 kAkiNIratnanuM varNana anuyogadvArasUtre tu yadasya kAkiNIratnasyaikaikA koTirutsedhAMgulapramitoktA tanmatAMtaraM, tatsUtraM prAg likhitamiti jJeyaM / jaMgamAdibahuvidha-viSApaharaNakSamaM / tAhAjAtIyagAMgeya-niSpannatvAdbhavedidaM // 36 // tadAnIM sarvamAnAnAM tatprAmANyapravartakaM / / anenaivAMkitAni syu-stAni pratyAyakAni yat // 362 // yathAdhunApyAptaklRpta-nirNayAMkaM pratItikRt / kuDavAdi bhavenmAnaM vyavahArapravartakaM // 363 / / khaTIkhaMDAdivaccaita-dbhittyAdau maMDalAdikRt / sthirodyotaM karotyeta-maMDalairguhayostayoH // 364 // iti kAkiNIratnaM / iti saptaikeMdriyaratnAni / atha senApatiratnaM bhavetprauDhaparAkramaH / hastyAdicakrisainyAnAM svAtaMtryeNa pravartakaH // 365 / / anuyogadvArasUtramAM je A kAkiNIratnanI ekeka koTI utsadhAMgula pramANa kahI che, te matAMtara samajavo. teno sUtra-pATha upara lakhI gayA chIe. te tevA prakAranA suvarNamAMthI baneluM hovAthI, e kAkiNIratna jaMgama sthAvara aneka prakAranA viSane zamAvavAne samartha hoya che. 361. te vakhate sarva prakAranA mAnanA prAmANyanuM pravartaka e hoya che kemake enAvaDe ja aMkita karelA te mAno pramANabhUta gaNAya che. 362. jema atyAre paNa Apta puruSano karelo nirNayAMka pratItivALo gaNAya che. ane tenA uparathI ja kuDavAdi (eka prakAranuM pramANa) badhA mAna vyavahAra pravartela hoya che. 363. khaDInA kakaDAnI jema enAvaDe bhIMta vigerenI upara maMDaLo AlekhI zakAya che, ane tenA maMDaLo vaDe ja baMne guphAo sthira udyotavALI karavAmAM Ave che. 364. Iti kAkiNIratna. Iti ekendriya sAta ratnonuM svarUpa. have paMcendriya sAta ratnonuM svarUpa kahevAya che - 1. senApatiratna- prauDha parAkramI hoya che, cakravartInA hastI vigere AkhI senAno svataMtrapaNe pravartAvanAra hoya che. 365. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 kAlaloka-sarga 31 samagrabharatavyApta-yazorAzirmahAbalaH / svabhAvata: sadodAtta-stejasvI sAttvikaH zuciH // 366 / / yavanAdilipau dakSo mlecchabhASAvizAradaH / tato mlecchaprabhRtiSu sAmadAnAdyupAyakRt // 367 // vicArapUrvakAbhASI yathAvasaravAkyavit / / gaMbhIramadhurAlApo nItizAstrArthakovidaH // 368 // jAgarUko dIrghadarzI sarvazastrakRtazramaH / jJAtayuddhavidhizcakra-vyUhAcUhavizeSavit / / 369 / / ripumitragaNasyApi daMbhAdaMbhAdibhAvavit / / pratyutpannamati/ro-'mUDhaH kAryazateSvapi // 370 // svAmibhaktaH prajAzreSThaH prasannanayanAnanaH / durdarzano dviSAM vIra-rasAveze bhayaMkaraH // 371 / / laMcAdilobhAnAkRSTaH svAmikAryaikasAdhakaH / sallakSaNaH kRtajJazca dayAlurvinayI nayI // 372 // samagra bharatakSetramAM teno yazorAzi vistarela hoya che, mahA baLavAna, svabhAvathI ja sadA udAtta, tejavI, sAttvika ane pavitra hoya che. 366. yavanAdi lipi vAMcavA-lakhavAmAM dakSa hoya che, mleccha bhASAmAM vizArada hovAthI mleccha vigere rAjAone vaza karavAmAM sAmudAmAdi upAyano karanAra hoya che. 367. vicArapUrvaka bolanAra, yogya avasare kema bolavuM tene samajanAra, gaMbhIra, madhurAlApI ane nItizAstramAM pravINa hoya che. 368. jAgarUka (niraMtara jAgRta rahenAra), dIrghadarzI, sarvazastro calAvavAmAM pravINa, yuddhavidhino ane cakravyuhAdi dhUhono jANanAra hoya che. 369. zatru ane mitra samUhanAM daMbha ane saraLatAdi bhAvane jANanAra hoya che. tatkAla upAyanI sUjhavALo; dhIra ane seMkaDo kAryamAM paNa na mUMjhAya evo hoya che. 370. svAmIbhakta, prajApriya, netra ne mukhanI prasannatAvALo, zatruothI duHkhe joI zakAya tevo ane vIrarasanA Aveza vakhate bhayaMkara hoya che. 371. lAMca vigerenA lobhathI na kheMcAya tevo, svAmInA kAryano advitIya sAdhaka, sArA lakSaNavALo, kRtajJa, dayALu, vinayI ane nyAyI hoya che. 372. 1 cakrInA maMtrInI garaja te sAre che. cakrIne judo maMtrI hoto nathI. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 senApatiratna jetavyavarSe nimnocca-jalazailAdidurgavit / nAnAviSamadurgANAM bhaMgAdAnAdimarmavit / / 373 / / saMdhAne pratibhinnAnAM saMhatAnAM ca bhedane / upAyajJo'prayAsena dviSataiva dviSaM jayan // 374 // dazabhiH kulakaM // taduktaM nItizAstre / bhaMgo'stu kasyApyekasya yodhane dviSato dviSA / bhavatyubhayathA lAbho mitho modakayoriva // 375 // iti senApatiratnaM / koSThAgArAdyadhikRto ratnaM gRhapatirbhavet / sarveSAM cakrisainyAnAM bhojyavastrAdiciMtakaH // 376 // sulakSaNaH surUpazca dAnazauMDo vizeSavit / svAmibhaktaH kRtajJazca vivekI caturaH zuciH // 377 / / zAlyAdinAnAdhAnyAnAM zAkAnAM cAtibhUyasAM / siddhikRtprAtaruptAnAM sAyaM tAkprayojane // 378 // tribhirvizeSakaM // jItavAyogya kSetramAM Avela nIcA-UMcA bhAga, jaLa ane parvatAdi durgano jANanAra hoya che. tathA vividha prakAranA viSama durgana-killAno bhaMga karavAmAM ane tene jItI levA vigerenI yuktine jANanAra hoya che. 373. judA paDelAonuM saMdhAna karavAmAM ane bheLA maLelA hoya teno bheda karavAmAM upAyajJa ane dveSa karanArA zatruone vagara prayAse zatruvaDe ja jItI lenAra hoya che. 374, nItizAstramAM kahyuM che ke-"zatrunI sAthe zatrunuM yuddha thAya, to temAM bemAMthI game teno bhaMga-parAjaya thAya temAM lAbha ja che; kemake be modakane sAmasAmA athaDAvavAthI je modaka bhAMge te ThIkaja che. banne prakAre lAbha ja che. 375. Iti senApatiratna. 2 gRhapatiratna-koSThAgAra (annAdinA koThAra) vigereno adhikArI ane cakravartAnA sarva sainyanI bhojana-vastrAdikanI ciMtA karanAro hoya che. 376. sArA lakSaNavALo, rUpavaMta, dAnazUra, vizeSajJa, svAmIbhakta, kRtajJa, vivekI, catura ane pavitra hoya che. 377. tevA prakAranuM khAsa prayojana hoya, tyAre zAtyAdi aneka prakAranA dhAnya ane aneka prakAranA puSkaLa zAka (carmaratna upara) savAre vAvIne sAMje ugADI zake che. 378. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 kAlaloka-sarga 31 etasyaivAnubhAvena sainyaM bharatacakriNaH / carmacchatrasamudgasthaM saptAhAnyApa bhojanaM // 379 // tathoktaM RSabhacaritre - carmaratne ca sukSetra ivoptAni divAmukhe / sAyaM dhAnyAnyajAyaMta gRhiratnaprabhAvataH // 380 // rUti gRhapatiratna ! atha syAdvArddhakIratnaM dakSadhIstakSakAgraNIH / skaMdhAvArapuragrAma-niveze'dhikRtaH zuciH / / 381 // sa cAdhIti vyAkaraNe vAstuzAstrArthatattvavit / zabdavyutpattizUnyo hi zAstraM kimapi nArhati // 382 // tathAha siddhAMtaziromaNau bhAskarAcArya: yo veda vedavadanaM sadanaM hi samyag brAyAH sa vedamapi veda kimanyazAstraM / yasmAdataH prathamametadadhItya dhImAn / zAstrAMtarasya bhavati zravaNe'dhikArI // 383 // enA prabhAvathI ja bharatacakrInuM sainya carma ane chatranA saMpuTamAM rahyuM hatuM, tyAre sAta divasa sudhI bhojana meLavI zakyuM hatuM. 379 zrIRSabhacaritramAM kahyuM che ke-'gRhapatiratnanA prabhAvathI sArA kSetranI jema carmaratnapara savAre vAveluM dhAnya sAMje ugI zake che.' 380. ItigRhapatiratna. 3 vArdhakIratna-kuzaLa buddhivALo, suthAromAM agresara, lazkaranI chAvaNI, nagara, gAma vigere navA sthApana karavAmAM adhikAravALo ane pavitra hoya che. 381. te vyAkaraNazAstra bhaNelo hovAthI vAstuzAstramAM ane ane tattvane jANanAra hoya che; kAraNa ke jo koI paNa manuSya zabdanI vyutpattinA jJAnarahita hoya, to te koI paNa zAstra jANavAmAM lAyaka hoto nathI. 382. te viSe siddhAMtaziromaNi nAmanA graMthamAM bhAskarAcArye kahyuM che ke-'sarasvatInA ghararUpa vyAkaraNane je manuSya sArI rIte jANe che, te vedane paNa jANe che; to pachI anya zAstrane jANe temAM zuM kahevuM? tethI buddhimAna manuSya prathama vyAkaraNazAstra bhaNIne ja bIjAM zAstro zravaNa karavAno adhikArI thAya che." 383. Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 475 gharano prastAra pattanagrAmanagara-prAsAdApaNavezmanAM / nivezane yathaucityaM dikasthAnAdivicakSaNaH // 384 // gRhANAM bahavo bhedA vAstuzAstroditAzca ye / tatra sarvatra dakSo'sau zilpavit pratibhApaTuH // 385 / / tathAhi - dhruvaM 1 dhanyaM 2 jayaM 3 naMdaM 4 kharaM 5 kAMtaM 6 manoharaM 7 / sumukhaM 8 durmukhaM 9 krUraM 10 vipakSaM 11 dhanadaM 12 kSayaM 13 // 386 // AkraMdaM 14 vipulaM 15 caiva vijayaM 16 ceti SoDaza / saMpratyamISAM pastyAnAM prastAra : pratipAdyate // 387 // laghurbhavetsaralayA vakrayA rekhayA guruH / prastAraracanAthaibhiH kartavyA vRttajAtivat // 388 // tatrAyamAmnAyaH guroradho laghu nyasyet pRSThe tvasya punargurUn / agratastUrdhvavaddadyA-dyAvatsarvalaghurbhavet / / 389 / / te vArdhakIratna pATaNa, gAma, nagara, prAsAda, dukAna ane ghara vigere banAvavAmAM tenI yathAyogya dizA, sthAna vigere jANavAmAM vicakSaNa hoya che. 384. tathA kArIgarIne jANanAra ane kuzaLabuddhivALA te vArdhakI vAstuzAstramAM gharonA je aneka prakAro kahyA che, te sarva prakAro jANavAmAM nipuNa hoya che. 385. gharanA soLa prakAra A pramANe kahelA che.- dhruva 1, dhanya 2, jaya 3, naMda 4, khara 5, kAMta 6, manohara 7, sumukha 8, durmukha 9, kUra, 10, vipakSa 11,dhanada 12, kSaya 13, AkraMda 14, vipula 15 ane vijaya 16. have A soLa prakAranA gharono prastAra kahe che. 38 6-387. sIdhI ubhI lIMTI (1) karavI te laghu kahevAya che ane vAMkI (Da) jevI rekhA karavAthI te (Da) guru kahevAya che. A laghu ane guruvaDe vRttajAti (zlokanI jAti)nI jema gharasaMbaMdhI prastAranI racanA karavI. 388. temAM ahIM A pramANe AmnAya (paraMparA) che. pahelA gurunI nIce laghune sthApana karavo (mUkavo), tenI pAchaLa (pahelAM) gurune mUkavA ane tenI AgaLa (pachI) upalI paMktimAM je rIte guru-laghu hoya te ja pramANe mUkavA. A pramANe chevaTa sarve (cAra) laghu Ave tyAM sudhI karavuM. 389. 1. koI ThekANe 'supala' kahyuM che. Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha 47; kAlaloka-sarga 31 catvAro guravaH sthApyA AdyapaMktau tataH paraM / zeSAsu paMktiSu sthApyo laghurAdyaguroradhaH // 390 // agre tUrdhvapaMktisamaM rikte sthAne tu dIyate / gururevaM kRte bhaMgoM-timaH sarvalaghurbhavet // 391 / / atha prakRtaM-pratizAlAdyaliMdADhyA dik syAllaghUpalakSitA / gurUddiSTA'nAvRttA syA-ttAzcatasro yathAkramaM // 392 // eTale ke -pahelI paMktimAM cAre guru sthApavA. tyArapachI bIjI trIjI vigere bAkInI paMktiomAM gurunI nIce laghu mUkavo. tenI pachI uparanI paMktimAM hoya, te pramANe gurulaghu mUkavA ane tenI pahelA jeTalA khAlI sthAna hoya, temAM guru ja mUkavA. Ama karavAthI chellA (soLamA) bhaMgamAM sarve (cAra) laghu Avaze. 390-391. tenI sthApanA - gharanuM nAma | phala prastAra zubhAzubha pUrva dakSiNa pazcima uttara sthiratA Da Da Da Da. dhanya dhanaprApti | Da Da Da | zubha jaya jaya Da | Da Da | zubha putra | Da 3 zubha khara dAritrya Du Da { DA azubha kAMta sarvasaMpat Da | DA zubha manohara manano AhAda Da | | Da sumukha lakSmI zubha durmukha yuddha Da Da Da | azubha viSamatA [ S S 1 azubha vipakSa (supakSa) bAMdhava Da | Da | dhanaMda dhana zubha kSaya kSaya Da Da | | azubha AjaMda azubha vipula Arogya zubha 16 vijaya sarvasaMpata have prastuta vAta-ahIM dareka (soLe prakAranA) gharamAM je dizAmAM laghu mUkyo che te dizA "aliMdathI vyApta che eTale te dizAe aliMda hoya ema jANavuM, ane je dizAmAM guru mUkyo hoya, te dizA AvaraNarahita eTale aliMda vinAnI che ema jANavuM. te dizAo pUrvAdinA anukrame cAra che. 392. ozarI, parasALa, oraDI vigere nAno bhAga. 0 2 0 La 0 - = naMda - - da - O + cha - zubha 1 La - - 0 - & kura - - cha - 0 zubha & 2 - - 14 - mRtyu che - 15 | 2 - zubha Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soLa prakAranA gharonuM phaLa 477 tatra syAtprathame bhaMge caturbhirgurubhihaM / eko'pavarako'liMda-varjitaH sa caturdizaM // 393 // dhruvasaMjJaM gRhaM tatsyA-ddhanyaM prAcyAmaliMdayuk / yasyAM dizi gRhadvAraM sA ca prAcI bhavediha // 394 / / tathoktaM vivekavilAse - pUrvAdidig vinirdezyA gRhadvAravyapekSayA / bhAskarodayadik pUrvA na vijJeyA yathA kSute // 395 // dakSiNasyAmaliMdaH syA-dyatra tajjayasaMjJakaM / evaM syuH SoDaze bhaMge caturdizamaliMdakAH // 396 // vAstuzAstre phalaM caiSAmevamAhuH sthairya 1 dhanaM 2 jayaH 3 putrAH 4 dAridryaM 5 sarvasaMpadaH 6 / manohalAdaH 7 zriyo 8 yuddhaM 9 vaiSamyaM 10 bAMdhavA 11 dhanaM 12 // 397 // temAM pahelA bhaMgamAM (paMktimAM) cAre guruvALuM ghara kahyuM che, tethI te cAre dizAmAM aliMdarahita mAtra eka ja oraDo che. tene dhruvanAmanuM paheluM ghara kahyuM che; tathA dhanya nAmanuM je bIjuM ghara che, temAM pUrva dizAmAM aliMda hoya che. ahIM je dizA gharanuM (oraDAnuM) dvAra hoya che, tene ja pUrva dizA samajavI. 393-394. te viSe vivekavilAsa nAmanA graMthamAM kahyuM che ke - "gharanA dvAranI apekSAe pUrvAdika dizA kahevI, paraMtu je dizAmAM sUrya uge che tene (A prasaMgamAM) pUrva dizA na kahevI. jema chIMkane viSe sUryodayanI apekSAe pUrvAdika dizA dhAravAmAM AvatI nathI, paraMtu je dizAtarapha mukha rAkhIne pote chIMka khAdhI hoya teja tenI pUrva dizA kahevAya che tema. 395. tathA je gharamAM dakSiNa dizAmAM aliMda hoya te ghara jaya nAmanuM trIjuM) jANavuM. A ja pramANe soLamA bhAMgAvALA gharamAM cAre dizAmAM aliMda hoya che. 396. (tanI sthApanA pAchaLanA peIjamAM che.) vAstuzAstramAM A soLa prakAranA gharonuM phaLa A pramANe kahyuM che - | sthiratA 1, dhana 2, jaya 3, putra 4 dAritrya 5, sarvasaMpadA 6, manano AhvAda 7, lakSmI, 8, yuddha 9, viSamatA 10, bAMdhava 11, dhana, 12, kSaya 13, mRtyu 14, Arogya 15 ane sarvasaMpadA 16. A pramANe dhruva vigere gharonuM anukrame phaLa jANavuM, kAraNa ke te dhruva vigere nAmo ja sArthaka Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 kAlaloka-sarga 31 kSayazca 13 mRtyu 14 rArogyaM 15 sarvasaMpaditi 16 kramAt / dhuvAdInAM phalaM jJeyaM sAnvarthAkhyAnyamUnyataH // 398 // iyaM SoDazabhaMgIha digmAtrArthaM pradarzitA / ekApavarakAdInAM bhedAstveSAmanekaza: // 399 // uktaM ca ratnamAlAbhASyevezmanAmekazAlAnAM zataM syAccaturuttaraM / dvipaMcAzad dvizAlAnAM trizAlAnAM dvisaptatiH // 400 // dhruva 1 dhanya 2 jaya 3 nada 4 khara 5 SSSS 1555 SISS SSIS kAMta 6 manorama 7 sumukha 8 krUra 10 Sus TIIS 1515 - || sss / IFI vipakSa 11 dhanada 12 kSaya 13 AkraMda 14 vipula 15 vijaya 16 siMhAsana ne SSIL / // - SINI che-tenA prabhArI 4 tenA zubhAzubha 305 cha. 387-388. A soLa prakAranAM gharo ahIM dizAmAtrathI ja batAvyA che. eka oraDAvALA, be oraDAvALA vigerenI vRddhi karavAthI temanA ghaNA bhedo thAya che. 399. te viSe ratnamAlA bhASyamAM kahyuM che ke-"eka zALA (oraDA)nAM gharo ekaso ne cAra prakAranAM thAya che, be zALAnAM gharo bAvana prakAranAM thAya che ane traNa zALAnAM gharo botera prakAranAM thAya cha. 400.' Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gharanAM prakAro 479 naMdyAvartta varddhamAnaM svastikaM ca tathA paraM / sarvatobhadramityAdyAH syurbhedA vezmanAM zubhAH // 401 // . tathA vAha: - naMdyAvarttamaliMdaiH zAlA-kuDyAtpradakSiNAMtagataiH / dvAraM pazcimamasmin vihAya zeSANi kAryANi // 402 // dvAro'liMdAntagataH pradakSiNonyaH zubhastatazcAnyaH / tasmiMzca varddhamAne dvAraM tu na dakSiNaM kAryaM // 403 // aparAMtagato'liMdaH prAgaMtagatau tadutthitau cAnyau / / tadavadhividhRtazcAnyaH prAgdvAraM svastikaM zubhadaM // 404 // apratiSiddhAliMdaM samaMtato vAstu sarvatobhadraM / nRpavibudhasamUhAnAM kAryaM dvAraizcaturbhirapi // 405 // vaLI naMdyAvarta, vardhamAna, svastika ane sarvatobhadra vigere gharonA zubha prakAro hoya che. 401. te viSe varAha kahe che ke makAnanI bhIMtathI pradakSiNAnA cheDA para rahelA aliMda eTale ozarI vaDe naMdyAvarta nAmanuM gRha thAya che. A gharamAM pazcimadizAne choDIne bAkInI traNe dizAmAM dvAra karAya che. 402. dvAra ane aliMda (osarI) e bene cheDe rahela eka pradakSiNA hoya, tethI eka bIjI zubha pradakSiNA paNa hoya, te vardhamAna gRha kahevAya. temAM dakSiNa dizAmAM vAra karavuM nahIM. 403. pazcimadizAnA cheDe rahela ozarI hoya ane pUrvadizAnA cheDe rahelI te makAna sAthe joDAyelI bIjI be ozarI hoya ane te ozarInI maryAdAthI dhAraNa karAyelI eka judI ozarI hoya, evuM pUrvadizAnA dhAravALuM svastika nAmanuM gRha kahevAya che. je zubhane ApanAruM che. 404. cAretarapha ozarIvALo, rAjA ane paMDitonA samudAyone ucita, evuM sarvatobhadra nAmanuM gRha hoya che. tene cAre dizAomAM dvAra karavA. 405. 1. uMbarAnI nIce je pahoLuM lAkaDuM athavA patthara rAkhavAmAM Ave che ke jenA upara AvanAra mANasa paga mUkIne Ave che te athavA bahAranA bhAganA khUNAnI bAjumAM oraDIo karavAmAM Ave che te. AvA be artha aliMdanA karelA che. 2. cAra gRhonuM svarUpa varAhasaMhitAnI sAkSIthI zrIjaMbUDhIpaprajJapti TIkAkAre kahela che. te ja pramANe ahIM lokaprakAzakAre paNa kahela che. jaMbudvIprajJaptinA mULamAM A cAra nAmonI sAthe cakra nAmano pAMcamo prAsAda paNa kahelo che. A saMbaMdhanI vizeSa hakIkatanA jijJAsue samarAMgaNasUtradhAra nAmanA chapAyelA zilpasaMbaMdhI graMtha vigerenI sahAya meLavavI. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 kAlaloka-sarga 31 tathA - vAstukSetrodgatairvallI-vRkSairbhUkhAtapUritaiH / vezmAbhyudayikaM duHkha-kRdvA vetti vicakSaNaH // 406 // AsannaphaladA vAstu-prarUDhA garbhiNI latA / anAsannaphalA kanyA vaMdhyA bhavati niSphalA // 407 // vRkSA: hnakSavadAzvatyo-TuvAda: gumA: mRta: | aprazastAH kaMTakino ripucaurAdibhItidAH / / 408 // tathAha varAhaH-zastauSadhidrumalatAmadhurA sugaMdhA snigdhA samAnazuSirA ca mahI narANAM / apyadhvani zramavinodamupAgatAnAM dhatte zriyaM kimuta zAzvatamaMdireSu // 409 / / vijJo vAstuSvathAyarbha-vyayAMzAdIn vicArayet / amIbhiranukUlairyat syAdabhyudayakRd gRhaM // 410 // tathA-vAstu (ghara) banAvavAnuM je kSetra (bhUmi) hoya temAM velAo ke vRkSo vigere je ugelA hoya, te uparathI temAM thanAruM ghara sukhakAraka che ke duHkhakAraka che? te vidvAn puruSa jANI zake che. 406. jemake vAstukSetramAM ugelI latA jo garbhavALI hoya, to te zIdhra phaLa ApanArI thAya che, kanyA (bAlyAvasthAvALI-kumArikA) hoya to te cirakALe phaLa ApanArI thAya che ane vaMdhyA (vAMjhaNI-phaLarahita) hoya to tenuM. kAMIpaNa phaLa maLatuM nathI. 407. vAstunA kSetramAM pIpaLo, vaDa, azvattha (pIpaLA jevuM vRkSo ane umarA vigerenAM vRkSo ugelAM hoya, to te zubha kahelAM che. kAMTAvALA vRkSo ugelAM hoya to te azubha kahelAM che ane te zatru tathA corAdikano bhaya ApanAra thAya che. 408. te viSe varAha kahe che ke- 'uttama auSadhi, vRkSa ane latAvALI, madhura, sugaMdhI, snigdha (cikAzavALI-rasavALI) ane sarakhA chidravALI pRthvI upara mArgamAM cAlavAthI zramita thayelA rAjAo mAtra vizrAMti levA mATe ja thoDo vakhata beThA hoya to paNa temane tevI pRthvI lakSmIne ApanArI thAya che, to pachI tevI pRthvI upara niraMtara rahI zakAya tevA makAno karyA hoya, to te lakSmIne ApanAra thAya temAM zuM kahevuM ? 409. have vAstuzAstranA vidvAne Aya, nakSatra, vyaya ane aMza vigereno vicAra karavo, kAraNa ke te sarve anukULa hoya, to te ghara zubha udayane karanAruM thAya che. 410. Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 481 481 vAstunAM AyA vivakSite gRhakSetre vistAro yoMgulAtmakaH / daiyeNAMgularUpeNa guNyate jAyate'tha yat / / 411 / / tatsyAtkSetraphalaM tasmi-naSTabhakte'dhikaM ca yat / tadaMkamAnastatrAya-steSAM nAmakramastvayaM // 412 / / dhvajo 1 dhUmo 2 hariH 3 zvA 4 gau 5 kharo 6 hastI 7 dvikaH 8 krmaat| pUrvAdibalino'STAyA viSamAsteSu zobhanAH // 413 // IzAnAMtAsu dikSvete pUrvAdikramataH sthitAH / sAnvarthanAmadheyatvA-tsamA: kvApi na zobhanAH // 414 // eSAM sthApanavyavasthA caivaM vivekavilAsevRSaM 1 sihaM 2 gajaM 3 caiva kheTakarbaTakoTTayoH / dvipaH punaH prayoktavyo vApIkUpasarassu ca // 415 // mRgeMdramAsane dadyA-cchayaneSu gajaM punaH / vRSaM bhojanapAtreSu chatrAdiSu punardhvajaM // 416 // te A pramANe-IcchelA gharanI bhUmino vistAra jeTalA AMgaLano hoya, tene laMbAInA AMgaLavaDe guNavo. te pramANe laMbAI pahoLAInA AMgaLano guNAkAra karatAM je Ave, te kSetraphaLa samajavuM. te kSetraphaLanA AMgaLanI saMkhyAne AThe bhAgatA je zeSa vadhe, teTalI saMkhyAvALo (teTalAmo) te kSetrano Aya jANavo. te AyonAM nAma anukrame A pramANe che. 411-412. - dhvaja 1, dhUma 2, hari 3, zvAna 4, baLada 5, gadheDo , hAthI 7 ane kAgaDo. 8. A ATha Ayo anukrame pUrvAdi dizAomAM baLavAna che. temAMnA ekI (1-3-pa-7) Ayo zubhakAraka che. 413. pUrvAdinA anukrame IzAna khUNAparyata rahelA A AThe AyonAM nAma sArthaka hovAthI bekI (2-4-6-8) Ayo kadApi zubha nathI. 414. A Ayone sthApavAnI vyavasthA vivekavilAsa nAmanA graMthamAM A pramANe kahI che-kheTa (gAma), karbaTa (nagara) ane killAne viSe vRSa, siMha ane gaja Aya levo. vAva, kUvA, ane sarovarane viSe dvipa (hAthI) Aya levo, AsanamAM siMha Aya levo, zayyAmAM gaja Aya levo, bhojananAM pAtromAM 1 pUrva-dhvaja, 2 agni-dhUma, 3 dakSiNa-siMha 4 nairzata-zvAna, 5 pazcima-vRSabha, 6 vAyavya-khara, 7 uttara-gaja, 8 IzAna-kAka. Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 kAlaloka-sarga 31 agnivezmasu sarveSu gRhe vayupajIvinAM / dhUmaM niyojayetkiMca zvAnaM mlecchAdijAtiSu // 417 // kharo vezyAgRhe zasto dhvAMkSaH zeSakuTISu ca / vRSaH siMho gajazcApi prAsAdapuravezmasu // 418 / / ityAyA vAstunaH proktA nakSatramatha kathyate / tatra sAmAnyato vAstu-janmabhaM kRttikA bhavet // 419 // yaduktaM vyavahAraprakAze - bhAdrapadatRtIyAyAM zanidivase kRttikAprathamapAde / vyatipAte rAtryAdau viSTyAM vAstoH samutpattiH // 420 // atheSTavAstunaH kSetra-phalAMke'STaguNIkRte / vibhakte saptaviMzatyA zeSaM bhavati janmabhaM // 421 / / asmAdeva ca nakSatrA-dgRhANAM svAminA saha / rAzerbalaM prItiSaDaSTamakAdi viciMtayet // 422 // vRSabha Aya levo, chatrAdine viSe dhvaja Aya levo, sarva prakAranA agninA gharo (rasoDA vigere)ne viSe tathA agnivaDe AjIvikA karanAranA gharone viSe dhUma Aya levo, svecchAdi jAtinAM gharomAM zvAna Aya levo, vezyAnA gharamAM khara Aya zreSTha che, bIjA nIcA varSonI jhuMpaDIone viSe dhvAsa (kAka) Aya levo, tathA prAsAda, pura ane sArA gharone viSe vRSa, siMha ane gaja Aya levA sArA che. 415-418. A pramANe vastunA Aya kahyA. have tenuM nakSatra kahe che. temAM sAmAnya rIte vAstunuM janmanakSatra kRttikA che. 419. te viSe vyavahAraprakAzamAM kahyuM che ke-"bhAdaravAnI trIjane divase, zanivAre kRttikA nakSatranA pahelA pAyAmAM, vyatipAta yogamAM, rAtrinA prAraMbhamAM ane viSTi yogamAM vAstunI utpatti thayelI che." 420. have ISTa vAstu (dhara)nA kSetraphaLanI je saMkhyA hoya, tene ADe guNI sattAvIzathI bhAgatAM jeTalA bAkI rahe, tene te vAstunuM janma nakSatra jANavuM. 421. A pramANe AvelA gharanA janma nakSatranI gRhasvAmInI sAthe rAzibaLa, prIti ane SaDASTaka vigere vicAravuM. 422. Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 483 gRhanA nakSatra sapta saptAgnibhAdIni nyasyetparighacakravat / pUrvAdiSu catasRSu dikSu bhAni yathAkramaM // 423 // iSTasya vAstuno janma-dhiSNyamevaM sameti cet / dvAradizyasya gehasya tadohyo'bhimukhaH zazI // 424 // pAzcAtyabhittidikprApte janmabhe'bhISTavAstunaH / caMdro bhavati pRSThastho-'niSTau caitAvubhAvapi // 425 // tathAhuH - prArabdhaM saMmukhe caMdre na vastuM vAstu kalpate / pRSThasthe ghAtapAtAya dvayostena tyajed gRhI // 426 / / parighacakranI jema cakra karIne temAM pUrvAdi dizAmAM anukrame kRttikAdi sAta sAta nakSatro sthApana karavA. temAM ISTa vAstunuM janmanakSatra jo gharanA dvAranI dizAmAM Ave, to te gharanI sanmukha candra che-ema jANavuM, 423-424. ane ISTagRhanuM janmanakSatra jo pAchalI bhIMtanI dizAmAM Ave, to candra pAchaLa rahelo che-ema jANavuM. A sanmukha ane pAchaLano e baMne candra azubha che. 425. te viSe kahyuM che ke "candra sanmukha hoya, to prAraMbheluM ghara vasavA lAyaka nathI ane candra pAchaLa hoya, to corI thAya che, tethI gRhastha A banne candra tyAga karavA lAyaka che. 426. ku. ro. mR. A. pu. pu. a. pUrva dha. za. pU. u. 2. A. bha. uttara dakSiNa ma. pU. ke. ha. ci. svA. vi. HP]h " he 9 k * t& 'e Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 kAlaloka-sarga 31 gRha eva niSiddho'yaM caMdramAH sanmukhasthitaH / prAsAdanRpasaudhazrI-gRheSu tvagragaH zubhaH // 427 // guruziSyAdivattArA vAtrApi vivekibhiH / tRtIyA paMcamI cApi saptamI cAparAH zubhAH // 428 // tathoktaM- gaNayetsvAminakSatrA-dyAvaddhiSNyaM gRhasya ca / navabhistu haredbhAgaM zeSaM tArA prakIrttitA // 429 // zAMtA 1 manoramA 2 krUrA 3 vijayA 4 kalahodbhavA 5 / padminI 6 rAkSasI 7 vIrA' 8 AnaMdA 9 ceti tArakAH // 430 // | kRti nakSatra che. nakSatrAMke'STabhirbhakte zeSAMkena vyayo bhavet / bhAgAprAptAvathASTAbhi-A~ka eva vyayo bhavet // 431 // syAtridhAsau ca paizAco rAkSaso yakSa eva ca / Ayena tulyo'bhyadhiko nyUnazzAyAdyathAkramaM // 432 // A sanmukha rahelo candra gharane viSe ja niSedha karelo che, paraMtu prAsAda (caMtya), rAjamahela ane khajAnAnA gharane (bhaMDAra) viSe to sanmukha rahelo candra zubha kahelo che. 427. A gharanI bAbatamAM vivekI puruSoe guru-ziSyAdinA saMbaMdhamAM jema azubha tArA varjavAnA che, tema trIjI, pAMcamI ane sAtamI tArA varjavA lAyaka che. te sivAyanI bIjI tArAo zubha che. 428. te viSe kahyuM che ke-"gRhasvAmInA nakSatrathI gharanuM janmanakSatra gaNavuM. je saMkhyA Ave tene navathI bhAga devo. bAkI je rahe te (teTalAmI) tArA kahelI che. 429. tenA nAma A pramANe-zAMtA 1, manoramAM 2, phUrA 3, vijayA 4, kalahobhavA (kaleza karanArI) 5, padhinI 6, rAkSasI 7, vIrA 8 ane AnaMdA 9. 430. Iti nakSatravicAra have vyaya kahe che-nakSatranA aMkane AThathI bhAgatA je zeSa rahe, te vyaya kahevAya che. temAM jo AThathI bhAga na cAle, to te nakSatrano aMka ja vyaya kahevAya che. 431. te vyaya traNa prakArano che-paizAca 1, rAkSasa 2 ane yakSa 3. temAM AyanI tulya vyaya hoya, to te paizAca kahevAya che. AyathI adhika hoya, to te rAkSasa kahevAya che ane AyathI nyUna hoya, to yakSa kahevAya che. 432. 1 vAlA Iti pATha : Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 485 gRhanAM vyaya tathAhaH - paizAcastu samAyaH syA-drAkSasazcAdhike vyaye / AyAtUnataro yakSo vyayaH zreSTho'STadhA tvayaM // 433 // zAMtaH 1 krUraH 2 pradyotazca 3 zreyA 4 natha manoramaH 5 / zrIvatso 6 vibhava 7 caiva ciMtAtmako 8 vyayo'STamaH // 434 // atra ca - ekazeSe vyayaH zAMto dvizeSe krUra iSyate / evaM yAvat zUnyazeSe bhavecciMtAtmako vyayaH // 435 // iti vyayaH // vyayAMkenAbhISTavezma-nAmnazcAkSarasaMkhyayA / yukte kSetraphale bhakte tribhiH zeSamihAMzakaH // 436 // iMdrAMzaH syAdekazeSe dvizeSe ca yamAMzakaH / zUnyazeSe ja rAjAMzo-'dhamastatra yamAMzakaH // 437 // ityaMzakaH // te vize kahyuM che ke-'AyanI samAna saMkhyAvALo vyaya hoya te paizAca kahevAya che. AyanI saMkhyAthI vyayanI saMkhyA adhika hoya, to te rAkSasa kahevAya che ane ApanI saMkhyAthI vyayanI saMkhyA nyUna hoya to te yakSa kahevAya che. temAM yakSa nAmano vyaya ja zreSTha che.' te vyaya ATha prakArano che. tenA nAma A pramANe-zAMta 1, krUra, 2, pradyota 3, zreyAna 4, manorama 5, zrIvatsa, 6 vibhava 7 tathA AThamo ciMtAtmaka 8. 433-434. ahIM (nakSatranA aMkane AThe bhAgatA jo) eka zeSa rahe to zAMta nAmano vyaya jANavo, be zeSa rahe to krUra nAmano vyaya jANavo. e ja pramANe yAvat zUnya zeSa rahe, to ciMtAtmaka vyaya jANavo. 435. Iti vyaya vicAra have aMza kahevAya che-vyayano aMka, je nAmanuM ghara Icchita hoya, tenA akSaronI saMkhyAno aMka ane kSetraphaLano aMka A traNe ekaThA karavA (saravALo karavo). pachI tene traNe bhAgatAM je zeSa rahe, tene aMza jANavo. 436. temAM jo eka zeSa rahe, to te Idra aMza jANavo, be zeSa rahe to yama aMza jANavo ane zUnya zeSa rahe to rAjA aMza jANavo. A traNemAM yama aMza adhama-azubha che (bAkInA be zubha che). 437. Iti aMza vicAra Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 tathA vaizAkhe zrAvaNe mArge pauSe phAlguna eva ca / kurvIta vAstuprAraMbhaM na tu zeSeSu saptasu // 438|| ete tUktAzcaMdramAsAH zuklapratipadAdikA: / sauramAsAMzcaivamAhuH sUryasaMkrAMticihnitAn // 439 // dhAmArabhetottaraddakSiNAsyaM tulAlimeSarSabhabhAji bhAnau / prAk pazcimAsyaM mRgakarkakuMbha - siMhasthite dvyaMgagate na kiMcit // 440 // tulAlItyAdyukte'pi pUrvoktacaMdramAsapaMcaka eva na zeSamAseSviti svayaM jJeyaM / saMkrAMte dvisvabhAveSu rAziSvarke na kalpate / ekasyA apyabhimukhaM sadanaM dikcatuSTaye ||441 // - kAlaloka-sarga 31 atha dakSiNapArzvopa- pIDaM suptasya vAstuna: / nAgasya syAcchiraH 1 pRSThaM 2 pucchaM 3 kukSiryathAkramaM // 442 // have vAstu prAraMbha karavAno vicAra kahe che--vaizAkha 1, zrAvaNa 2, mArgazIrSa 3, poSa 4 ane phAgaNa 5, A pAMca mAsamAM ja ghara caNAvavAno prAraMbha karavo. bAkInA sAta mAsamAM AraMbha karavo nahIM. 438. ahIM zukala pratipadAthI prAraMbha thatA cAMdramAso kahyA che ane sUryamAsa levA hoya, to sUryanI saMkrAMtithI yukta A pramANe kahyA che. 439. - tulA, vRzcika, meSa ane vRSabha e cAra saMkrAMtimAM sUrya hoya tyAre uttara ane dakSiNa dizAnA dvAravALA gharano AraMbha karavo tathA makara, kuMbha, karka ane siMha e cAra saMkrAMtimAM sUrya hoya, tyAre pUrva ane pazcima dizAnA dvAravALA gharano AraMbha karavo. paraMtu dvisvabhAva rAzi eTale mithuna, kanyA, dhana ane mIna e cAra saMkrAMtimAM sUrya hoya, tyAre koIpaNa gharano AraMbha karavo nahIM, 440. ahIM tulA, vRzcika vigere saMkrAMti AzrayIne grAhyAgrAhyapaNuM kahyuM che, topaNa pUrve kahelA pAMca cAMdra mAsamAM ja gharano AraMbha karavo, bIjA mAsomAM na karavo. ema potAnI meLe ja samajI levuM. dvisvabhAva rAzimAM eTale mithuna, kanyA, dhana ane mIna rAzimAM sUryanI saMkrAMti hoya, tyAre cAre dizAmAMthI eka paNa dizAnA dvAravALA gharano prAraMbha karavo yogya nathI. 441. Iti vAstuprAraMbhanA mAsano nirNaya. have khAtanuM muhUrta kahe che--nAganA AkAravALo vAstupuruSa potanA zarIranA jamaNA paDakhAne Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487 vAstadizA bhAdrAdimAsatritaye dikSu pUrvAdiSu kramAt / mArgAdimAsatritaye dikSu syurdakSiNAdiSu // 443 // phAlgunAditraye tu syu-dikSu te pazcimAdiSu / / jyeSThAdiSu triSUdIcyA-dInAM catuSTaye dizAM // 444 // karttavyo vAstunaH kukSau prathamaM khananodyamaH / yathA syAtsukhasaMpatti-vaiparItye viparyayaH // 445 // tathoktaM - ziraH khanenmAtRpitRnihanyAt khanecca pRSThe bhayarogapIDAH / pucchaM khanet strIzubhagotrahAniH strIputraratnAnnavasUni kukSau // 446 // rUti vAstuno dipriyama: | dabAvIne sutelo che. tenuM mastaka 1, pRSTha 2, puccha 3 ane kukSi 4 A cAra avayavo anukrame bhAdrapadAdi traNa traNa mAsamAM pUrvAdi dizAnA anukrame hoya che. eTale ke-bhAdrapada, Azvina ane kArtika e traNa mAsamAM vAstupuruSanuM mastaka pUrva dizAmAM hoya che. pRSTha dakSiNa dizAmAM, puccha pazcima dizAmAM ane kuSi uttara dizAmAM hoya che. e ja rIte mArgAdi traNa mAsa eTale mArgazIrSa, poSa ane mAgha mAsamAM dakSiNAdi dizAmAM hoya che. eTale ke-dakSiNa dizAmAM mastaka, pazcima dizAmAM pRSTha, uttara dizAmAM puccha ane pUrva dizAmAM vAstupuruSanI kukSi rahelI hoya che. e ja rIte phAlyunAdi traNa mAsamAM pazcimAdi cAra dizAmAM hoya che. eTale ke phAgaNa, caitra ane vaizAkha e traNa mAsamAM vAstupuruSanuM mastaka pazcima dizAmAM, pRSTha uttara dizAmAM, puccha pUrvadizAmAM ane kukSi dakSiNa dizAmAM hoya che. e ja rIte jyeSThAdi traNa mAsamAM uttarAdi cAra dizAmAM hoya che. eTale ke-jyeSTha, aSADha ane zrAvaNa mAsamAM vAstupuruSanuM mastaka uttaradizAmAM, pRSTha pUrvadizAmAM, puccha dakSiNa dizAmAM ane kukSi pazcima dizAmAM hoya che. 442-444. ahIM vAstunI kukSine viSe prathama khodavAno udyama karavo (khAta karavuM). tethI sukhasaMpatti prApta thAya che ane viparIta karavAthI viparyaya thAya che. eTale kukSi sivAya bIjA avayavamAM khAta kare, to te azubha phaLane ApanAra thAya che. 445. - te viSe kahyuM che ke-"vAstupurUSanA mastake khAta karavAmAM Ave to gharadhaNInA mAtApitA maraNa pAme, pRSTha upara khAte karavAthI bhaya, roga ane pIDA utpanna thAya, puccha khodavAthI strI, zubha ane gotra (kuLa)nI hAni-nAza thAya ane kulimAM khAta karavAthI strI, putra, ratna, anna ane dhananI prApti thAya che. 446. Iti vAstadizA niyama. Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 kAlaloka-sarga 31 vidigniyamaM tvevamAhuH IzAnAdiSu koNeSu vRSAdInAM trike trike / zeSAherAnanaM tyAjyaM vilomena prasarpataH // 447 // yadA ca mukhamaizAnyAM nAbhirAgneyagA tadA / pucchaM bhavati nairRtyAM vAyavyAmutkalaM zubhaM // 448 // evaM ca - vRSAdau mukhamaizAnyAM siMhAdau vAyukoNake / vRzcikAdau ca nairRtyAM kumbhAdau hutabhugdizi // 449 / / vRSAdau vAyavI zreSThA siMhAdau nairRti trike / vRzcikAdau zubhAgneyI tathaizAnI ghaTAdiSu // 450 // 1. rUti tiAma: | atha vAstuni bhAgAH syu-rdevatAnAM pRthak pRthak / bhAgAnAM svAminaH paMca-catvAriMzatsurAH smRtAH // 45 // vAstunI vidizAno niyama A pramANe kahyo che.-vRSAdi traNa traNa saMkrAMtimAM IzAnAdi cAra khUNAmAM viloma (ulaTA) pharatA evA zeSa nAganuM mukha tajavA lAyaka che. 447. jyAre zeSanAganuM mukha IzAna khUNAmAM hoya, tyAre tenI nAbhi agni khUNAmAM hoya che. puccha naiRtya khUNAmAM hoya che ane vAyavya khUNo khAlI hoya che, tethI te zubha che. 448. AthI vRSa, mithuna ane karka e traNa saMkrAMtimAM zeSanuM mukha IzAna khUNAmAM hoya che. siMhAdi eTale siMha, kanyA ane tulA saMkrAMtimAM zeSanuM mukha vAyavya khUNAmAM hoya che. vRzcikAdi eTale vRzcika, dhana ane makara saMkrAMtimAM zeSanuM mukha naiRtya khUNAmAM hoya che. tathA kuMbhAdi eTale kuMbha, mIna ane meSa saMkrAMtimAM zeSanuM mukha agni khUNAmAM hoya che. 449. tathA khAtane mATe vRSAdi traNa saMkrAMtimAM vAyu khUNo (khAlI hovAthI) zreSTha che, siMhAdi traNa saMkrAMtimAM naiRta khUNo zreSTha che, vRzcikAdi traNa saMkrAMtimAM agni khUNo zreSTha che ane kuMbhAdi traNa saMkrAMtimAM IzAna khUNo zreSTha che. 450. Iti vidizA niyama. Iti khAtAraMbha. have vAstukSetranA devo kahevAya che-vAstunA kSetramAM devatAonA judA judA bhAga hoya che. te sarva bhAgonA svAmI tarIke pIstAlIza devo kahelA che. 451. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhamAM devonAM bhAga 488 tatra bhAgAzcatuHSaSTiH pure nRpagRheSu ca / ekAzItiH zeSagRhe zataM prAsAdamaMDape // 452 // tathoktaM sUtradhAramaMDanakRtavAstusAre - catuHSaSTyA padairvAstupure rAjagRhe'rcayet / ekAzItyA gRhe bhAga-zataM prAsAdamaMDape // 453 // IzaH 1 parjanyo 2 jayeM 3 drau 4 sUryaH 5 satyo 6 bhRzo 7 namaH 8 / agniH 9 pUSA 10 tha vitatho 11 gRhakSata 12 yamau 13 tataH // 454 // gaMdharvo 14 ,garAjazca 15 mRgaH 16 pitRgaNastathA 17 / dauvAriko 18 'tha sugrIvaH 19 puSpadaMtau 20 jalAdhipaH 21 // 455 // asuraH 22 zoSa 23 yakSmANau 24 / rogo 25 'hi 26 mukhya 27 eva ca / bhalvATa 28 soma 29 giraya 30 stathA bAhye diti 31 ditiH 32 // 456 // temAM nagara ane rAjAnA gRhomAM sarva devonA maLIne cosaTha bhAga (pada) hoya che, bAkInA gRhomAM ekAzI bhAga hoya che ane prAsAda tathA maMDapamAM so bhAga hoya che. 4para. te viSe maMDana nAmanA sUtradhAre karelA vAstusAra nAmanA graMthamAM kahyuM che ke-"nagarane viSe ane rAjAnA gRhane viSe cosaTha pada (bhAga) vaDe vAstunI pUjA karavI, bIjA gRhone viSe ekAzI pada vaDe ane prAsAda tathA maMDapane viSe so pada vaDe vAstunI pUjA karavI.' 453. tenA pAstANI hevo anubhe 2 // prabhA -21, panya 2, 45, 3, 5dra 4, sUrya 5, satya 5, (bhRza 7, nama 8, 2 8, pUSA 10, vitaya 11, pRthata 12, yama 13, gaMdharva 14, ,2 / 4 15, bhRga 17, pitRga 17, hauvAra 18, sugrIva 18, puSpahata 20, 4sAyi5 (125) 21, asu2 22, zoSa 23, yakSmA 24, ro|| 25, mA 27, bhujya 27, malyATa 28, soma 29, giri (zela) 30, aditi 31, ane diti 32. A batrIza devone cAre dizAmAM bahAranA bhAgamAM sthApavA. pachI aMdaranA bhAgamAM IzAna khUNAmAM Apa 33 ane Apavatsa 34 e be devo Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 kAlaloka-sarga 31 ApA 33 pavatsA 34 vIzAne, sAvitraH 35 savitA 36 nigau / iMdra 37 iMdrajayo 38 'nyasmin vAyau rudrazca 39 rudrarAT 40 // 457 // madhye brahmAsya 41 catvAro devAH prAcyAdidiggatAH / aryamAkhyo 42 vivasvAMzca 43 maitraH 44 pRthvIdharaH 45 kramAt // 458 // IzakoNAdito bAhye carakI 1 ca vidArikA 2 / pUtanA 3 pApA 4 rAkSasyo hetukAdyAzca niSpadAH // 459 // catuSpaSTipade vAstu madhye brahmA catuSpadaH / aryamAdyAzcaturbhAgA dvidvyaMzA madhyakoNagA: // 460 // bahiHkoNeSvarddhabhAgAH zeSA ekapadAH surAH / / ekAzItipade brahmA navAryAdyAstu SaTpadAH // 46 // dvipadA madhyakoNe'STau bAhye dvAtriMzadekazaH / zate brahmASTasaMkhyAMzo bAhyakoNeSu sArddhakau // 462 // sthApavA, agni khUNAmAM sAvitra 35 ane savitA 36 e be devo sthApavA. naiRta khUNAmAM Indra 37 ane Indrajaya 38 e be devo sthApavA ane vAyavya khUNAmAM rudra 39 ane rudrarATa 40. e be devo sthApavA. pachI barAbara madhya bhAgamAM brahmA 41 sthApavA. tenI pUrvAdi cAra dizAmAM aryamAM 42; vivasvAna 43, maitra 44 ane pRthvIdhara 45-e cAra devo anukrame sthApavA. 454-458. te uparAMta maMDaLanI bahAra IzAna vigere khUNAmAM anukrame carakI 1, vidArikA 2, pUtanA 3 ane pApA 4 e cAra rAkSasIo zastra sahita sthApavI. A cAra rAkSasIo pada (bhAva) rahita che. (eTale ke vAstunI bhUmimAM temanuM sthAna nathI. tethI alaga ja che.) ahIM vAstu kSetranA cosaTha pada karIe tyAre madhyamAM rahelA brahmAnA cAra pada (bhAga) jANavA, aryamA vigere cAra devonA darekanA cAra cAra pada jANavA. madhyanA khUNAmAM rahelA ATha devonA darekanA be--be bhAga jANavA. bahAranA khUNAmAM rahelA ATha devono darekano ardha ardha bhAga jANavo. tathA bAkInA covIza devono darekano eka eka bhAga jANavo (kula 64 pada thAya che.) - have vAstukSetramAM ekAzI padanuM maMDala karIe tyAre brahmAnA nava pada (9), aryamA vigere cAranA cha cha pada (24), madhyanA cAra khUNAnA ATha devonA be be pada (16) tathA bahAranA batrIza devonuM eka eka pada (32) che. (kula 81 pada thAya che.) have vAstukSetramAM so padanuM maMDala karIe tyAre brahmAnA 16, aryamAdi cAranA ATha ATha hovAthI 32, madhya khUNAnA AThanA be-be hovAthI 16, bahAranA khUNAnA AThanA doDha doDha hovAthI 12, Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 481 vAstukSetranI AkRti aryamAdyAstu vAstvaMzAH zeSAH syuH pUrvavAstuvat / hemaratnAkSatAdyaistu vAstukSetrAkRtiM likhet // 463 // bAkInA ra4nuM ekeka pada hovAthI 24-ema kula maLIne so thAya che. vAstukSetranI AkRti suvarNa, ratna ke cokhA vigerethI AlekhavI. 459-463. carakI 64 cosaTha padano vAstu vidArikA A 7 sU Apa aryamA sAvitra Apavatsa savitA zai pRthvIdhara brahmA vaivasvata iMdra gaM maitragaNa rudradAsa jaya | a pu su pApA patanA Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 kAlaloka-sarga 31 carakI 81 ekAzI padano vAstu vidArikA 4 sU A a Apa sAvitra aryamA Apavatsa savitA pRthvIdhara vaivasvata brahmA ya rudradAsa maitragaNa jaya pA zo | a / pApA pUtanA Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAstukSetranI AkRti 483 carakI 100 cosaTha padano vAstu vidArikA har A Apa aryamA sAvitra Apavatsa bAlaka savitA 16 kA pRthvIdhara brahmA vaivasvata maitragaNa jaya rudradAsa pApa | zo pApA pUtana Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 pRtha 5464aa abhyarcya puSpagaMdhAdyai- rbaliM dadhyAjyamodanaM / dadyAtsurebhyaH soMkArairnamotairnAmabhiH vAstvAraMbhe praveze ca zreyase vAstupUjanaM / akRte svAminAzaH syAttasmAtpUjyo hitArthibhiH ||465 // ityAdi kiyadvAstuzAstraM zrIjaMbUdvIpaprajJaptisUtre'pi saMgRhItaM boddhavyaM / tathA ca sUtra - egAsItipadesu savvesu ceva vatthUsu NegaguNajANae paMDie vihiNNU paNayAlIsAe devayANamityAdi vArddhakiratnasvarUpanirUpaNe / azAnyAM devagRhaM mahAnasaM cApi kAryamAgneyyAM / nairRtyAM bhAMDopasko - SrthadhAnyAni ca mArutyAM // 466 // daMDa: prakAze prAsAde prAsAdakarasaMkhyayA / sAMdhakAre punaH kAryo madhyaprAsAdamAnataH // 467 // kAlaloka-sarga 31 puSpa ane caMdana vigere vaDe pUjIne, pachI dahIM, ghI ane bhAtanuM balidAna devuM. te vakhate kArapUrvaka te te devonuM nAma (caturthI vibhakti yukta) laI pAchaLa namaH bolavuM. A pramANe sarva devonA pRthak pRthak maMtra bolI pUjA ane balidAna karavuM. 464. vAstunA AraMbhamAM tathA praveza karatI vakhate kalyANane mATe vAstunuM pUjana karavuM. jo pUjana na kare to svAmIno vinAza thAya, tethI potAnA hitanI icchAvALA puruSoe vAstunI pUjA karavI joIe. 465. ityAdi keTaluMka vAstuzAstra zrIjaMbUddIpaprajJaptisUtramAM paNa kaheluM che tyAMthI paNa jANI levuM. temAM A pramANe sUtra lakhyuM che-'ekAzI Adi padavALA sarva prakAranA vAstune viSe aneka guNanA jANanAra vidhijJa paMDitoe pIstAlIza devatAonI pUjA karavI.' ityAdi vArdhakIratnanuM svarUpa kahetI vakhate kahyuM che. gharanA izAna khUNAmAM devagRha karavuM joIe. agni khUNAmAM rasoDuM, naiRtya khUNAmAM vAsaNa vigere sAmagrI rAkhavAnuM sthAna, ane vAyavya khUNAmAM dhana-dhAnya vigere rAkhavAnuM sthAna karavuM joIe. 46. prakAzavALA prAsAdamAM prAsAdanA hAthanI saMkhyA pramANe dhvajAdaMDa karavo joIe ane aMdhakAravALA prAsAdamAM madhya prAsAdanA mAna vaDe dhvajAdaMDa karavo joIe. 467. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 485 purohita tathA gajaratna ityAdivAstuzAstrajJa-zcakriratnaM sa vArddhakiH / muhUrttamAtrAdracayet skaMdhAvArapurAdikaM // 468 // iti vArddhakirana / bhavetpurohito ratnaM kurvan zAMtikapauSTikaM / caturdazAnAM vidyAnAM pAradhyA sadA zuciH // 469 // anekaguNasaMpUrNa: kalAvAn kuzalaH kaviH / vijJaH zabdAdizAstrANAM maMtrayaMtrAdimarmavit // 470 // iti purohitaratnaM / bhavatyatha gajo ratnaM saptAMgyA bhUpratiSThitaH / uttuMgo bhadrajAtIya airAvata ivAparaH // 471 / / balIyAnmAMsalaH zUraH paTurvaprAdibhedane / dRSTamAtro'pi zatrUNAM sainyazastrAdidarpahRt // 472 // zAstroktairlakSaNairyakSaiH prazastairlakSitaH zuciH / lakSmIlIlAgRhaM rUpa-zAlI sarvasamRddhikRt // 473 // tribhirvizeSakaM / ___ iti gajaratnaM / ityAdi vAstuzAstrane jANanAra te cakravartIno vArdhakIratna eka muhUrta mAtramAM ja rUMdhAvAra, nagara vigerenI racanA karI zake che. 468. iti vArdhakIratna. 4. purohitarana-zAMtika pauSTikano karanAra, cauda vidyAno pAragAmI ane nirantara pavitra hoya cha. 468. aneka guNa saMpUrNa, kaLAvAnuM, kuzaLa, kavi, zabdAdika zAstramAM pravINa ane maMtra-maMtrAdinA tattvamAM 5 viDoya che. 470. ti purohitaratna. 5. gajaratnasAte aMgathI pRthvI para prakhyAta hoya che, UMco, bhadra jAtino ane jANe bIjo aurAvata. loya tevo soya che. 471. baLavAna, mAMsala, zUra, gaDha vigerene toDavAmAM pravINa, dekhavA mAtrathI ja zatrunA sainyazastrAdi ahaMkArano nAza karanAro hoya che. 472. zAstrokta evA pratyakSa ne prazasta lakSaNo vaDe lakSita temaja pavitra hoya che. lakSmInA krIDAgRha jevo, rUpazALI ane sarva prakAranI samRddhine prApta karAvanAra hoya che. 473. iti stiratna. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 azvoralaM bhaveccAru- prakRtirvinayAnvitaH / dvAtriMzadaMgulottuMga-mUrddhAvasthitayauvanaH || 474 / / caturaMguladIrghoccaiH stabdhakarNazca yauvanAt / patato hi jarasyazva- karNau nArIkucAviva // 475 // viMzatiM cAMgulAnyasya bAhA bhavati dairghyata: / vAhA tvadha: ziromA--khkhAnuno pari sthitA 5476 // SoDazAMgulajaMgho'yaM caturaMgulajAnukaH / tAvaduccakhuro'zIti-maMgulAnyevamucchritaH // 477 / / eka nyUnAMgulazata - pariNAho bhavatyau / aSTottarAM gulazata- dIrghazca parikIrttitaH // 478 || tuMgatvaM syAtturaMgANA - mAkhurAt zravaNAvadhi / pRSThodarasya paridhiH pariNAho bhavediha // 479 // ApucchamUlamAyAmo mukhAdArabhya kIrttitaH / mavatyatrAMzunuM mAna-vizeSastajJarzitaH 5480 6. azvaratna-svabhAve ja suMdara ane vinayAnvita hoya che. batrIza AMgaLa UMcA mastakavALo ane avasthita yauvanavALo hoya che. 474. kAlaloka-sarga 31 yauvanAvasthAne kAraNe cAra AMgaLa dIrgha ne UMco temaja stabdhakarNavALo hoya che, kemake azvanA karNa paNa strInA stananI jema jarAvasthAmAM namI paDe che. 475. vIza AMgaLa lAMbI bAhA hoya che. A bAhA zirobhAgathI nIce ne jAnunI uparanI gaNAya che. 476. soLa AMgaLanI jaMdhAvALo, cAra AMgaLanI jAnuvALo, cAra AMgaLa UMcI khurAvALo-ema ekaMdara eMzI AMgaLa UMco hoya che. 477. navANu AMgaLanA pariNAha vALo ane 108 AMgaLa lAMbo hoya che. 478. A azvanI UMcAI je 80 AMgaLanI kahI te kharIthI mAMDIne karNa sudhI samajavI ane pITha tathA udaranI paridhi te pariNAha samajavo. 479, pucchanA mULathI mukhaparyaMta laMbAI samajavI. ahIM AMgaLa e amuka prakAranuM mAna vizeSa che te, te viSayanA jANakAre batAveluM samajavuM. 480. Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azvarane 497 ityazvaratnamAzritya nirdiSTaM mAnamAgame / loke tvanyottamahayA-pekSayedaM tadIritaM // 48 // jadhanyamadhyazreSThAnA-mazvAnAmAyatirbhavet / aMgulAnAM zataM hInaM viMzatyA dazabhistribhiH // 482 // pariNAhoMgulAni syA-tsaptatiH saptasaptatiH / ekAzItiH samAsena trividho'yaM yathAkramaM // 483 / / tathA SaSTizcatuHSaSTi-raSTaSaSTiH samucchrayaH / dvipaMcasaptakayutA viMzatiH syAnmukhAyatiH // 484 // ityAdi / pRSThaM tasya bhavedISa-trataM mRdulamAMsalaM / sallakSaNaM kazAvetra-latAdyAghAtavarjitaM // 485 // azvocitAnekaratna-svarNAlaMkArabhAsuraH / bhavatyasau ca nirdoSA-raudrapakSmalalocanaH // 486 // udAttagativegena mana:pavanatA_jit / mRNAlAMbhonizrayApi lAghavena samutpatan // 487 // A pramANane mAna AgamamAM azvaratnane AzrayIne kahyuM che. lokamAM to uttama azvane AzrayIne A pramANe mAna kahyuM che. jadhanya, madhyama ane zreSTha azvanI laMbAInuM mAna somAM vIza, daza ne traNa AMgaLa ochuM kahyuM che. eTale jadhanyanuM 80, madhyanuM 90ne zreSThanuM 97 AMgaLa samajavuM. 481-482. pariNAha-jadhanya, madhyama ne zreSThanA 70-77 ne 81 AMgaLanA anukrame saMkSepathI kahela che. 483. tathA 60-64 ne 68 AMgaLa mukhanI UMcAI hoya che ane laMbAI 22-25 ne 27 AMgaLa hoya che. 484. ItyAdi. tenI pITha kAMIka namelI, mRdu, mAMsala, sArA lakSaNavALI ane cAbuka, vetra ke latAnA AghAtarahita hoya che. 485. azvane ucita evA aneka ratna ane svarNanA alaMkAro vaDe zobhato hoya che, ane nirdoSa tathA araudra pAMpaNayukta netravALo hoya che. 486. - udAtta evI gatinA vega vaDe mana, pavana ane garuDane paNa jIte evo hoya che. mRNAla ane jaLano Azraya karIne paNa te ekadama laghulAghavIkaLAvaDe kudI janAra hoya che. 487. Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 kAlaloka-sarga 31 sukulottha: sujAtizca zuciH zAstroktalakSaNaH / / tanusnigdhollasadromA medhAvI bhadrako'lparuT // 488 // aMbha:paMkAgnipASANa-vAlukollaMghane paTuH / adrigartAdiviSama-pathe jitaparizramaH // 489 // lattAghAtAsyadaMzAdi-duSTaceSTAvivarjitaH / ripuSvatarkitApAtI-syAtsuziSyavadAzrayaH / / 490 // kAlaheSI raktatAlu-jihvo jitaparISahaH / nidrAluH sarvadA jAga-rUkazca samarAMgaNe // 491 // tathoktaM - sadaiva nidrAvazagA nidrAchedazca vAjinAM / jAyate saMgare prApte karkarasya ca bhakSaNe // 492 // tthaarohksrvaaNg-sukhaavhvpurgtiH| prshstdvaadshaavto-'nshrupaatii zrame'pi hi // 493 // saptama: vana | vaLI te azva sArA kuLamAM utpanna thayela, sujAtivAnuM, zuci ane zAstrokta lakSaNavALo hoya che. pAtaLA, snigdha ane ullabhAyamAna romavALo, medhAvI, bhadraka ane alpa krodhavALo hoya che. 488. pANI, kAdava, agni, pASANa ane retInuM ullaMghana karavAmAM catura hoya che. parvata, khADA vigere viSama paMthamAM paNa parizramane jItanAra arthAt vinA parizrame tene ullaMghanAra hoya che. 489. latAghAta (pATu mAravI) ane AcadaMza (karaDavuM) vigere duSTa ceSTArahita hoya che. zatruone viSe atarkita ApAta karanAra hoya che. ane suziSyanA Azraya jevo hoya che. 490. amuka kALe hekArava karanAra (kALoSI), rakta tALu ane jillAvALo, pariSahane jItanAro, niraMtara nidrALu ane samarAMgaNamAM sadA jAgRta rahenAro hoya che. 491. kahyuM che ke-"athvo sadaiva nidrAvaza hoya che. temano nidrAcheda saMgrAmamAM ane khAvAmAM kAMkaro Ave tyAre thAya che." 492. ArohaNa karanArane sarvAga sukha Ape tevI zarIranI gativALo, prazasta evA bAra AvartavALo ane zrama vakhate paNa AMsu na pADe tevo hoya che. 493. Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIratna dvAdazAvarttAce varAhoktA : ye prapANagalakarNasaMsthitAH pRSThamadhyanayanoparisthitAH / oSThasakthibhujakukSipArzvagA - ste lalATasahitAH suzobhanAH || 494 || atra prapANamuttaroSThatalaM sakthinI pAzcAtyapAdayorjAnUparibhAgAH, kukSiratra vAmo, dakSiNakukSyAvarttasya garhitatvAt atra karNanayanAdisthAnAnAM dvisaMkhyAkatve'pi jAtyapekSayA dvAdazaiva sthAnAni, sthAnabhedAnusAreNa sthAnibhedA api dvAdazaiveti / tatra kaMThe sthito'zvAnAM syAddevamaNisaMjJakaH / mahAlakSaNamAvarttaH keSAMcitpuNyazAlinAM // / 495 // ityazvaranaM // strIratnaM ca bhavetsarva-nArIvargaziromaNiH / rUpalakSaNasaMyuktA mAnonmAnapramANayuk // 496 // avarddhiSNuromanakhA sadA saMsthitayauvanA / AzusparzamahimnA ca sarvarogopazAMtikRt // 497 // balavRddhikarI bhoktuH sarvarttuSu sukhAvahA / zItakAle bhavatyuSNA grISmakAle ca zItalA // 498 // 499 azvo upara bAra Avatta varAhe A pramANe kahyA che--1 prapANa, 2 gaLasaMsthita, 3 karNasaMsthita, 4 pRSThopari, 5 madhyopari, 5 nayanopari, 7 oSTha, 8 sakthi, 9 bhujAupara, 10 kukSiupa2, 11 paDakhAmAM ane 12 lalATa upara sArA zobhatA hoya.' 494. ahIM prapANa te uttaroSThanuM taLa samajavuM. sakthi eTale pachavADenA be paganA jAnuno uparano bhAga samajavo. kukSi te ahIM vAma bAjunI samajavI--dakSiNa kukSino Avarta to niMdita gaNAya che. ahIM karNanayanAdi sthAna be be nI saMkhyAvALA hoya che, chatAM jAtinI apekSAe bAra sthAno jANavA. sthAnabhedanA anusAre ahIM sthAnI bhedo paNa bAra ja samajavA. temAM azvanA kaMTha upara rahelo devamaNi nAmano mahAlakSaNavALo Avarta koI puNyazALI azvane ja hoya che. 495. Iti azvaratna. 7. strIratna-sarva nArIvargamAM ziromaNi hoya che. rUpalakSaNa saMyukta ane mAnonmAna pramANayukta hoya che. 496. roma ane nakha na vadhe tevI, sadA avasthita yauvanavALI, sparzanA mahimAthI zIghrapaNe sarva roganI zAMti karanArI hoya che. 497. bhoktAnA baLanI vRddhi karanAra, sarva RtumAM sukha ApanAra, zItakALe uSNa ane uSNakALe zIta sparzavALI hoya che. 498. Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 phullAbjAkSI zazimukhI pInastabdhonnatastanI / prazastajaghanA cAru- caraNA gajagAminI // 499 // kAlaloka-sarga 31 susmitA madhurAlApA susvarA priyadarzanA / hAvabhAvavilAsAdi- caturA svarvadhUpamA // 500 // iti strIralaM // caturdazaivaM ratnAni cakriNAM prAjyapuNyataH / syuH sahasreNa yakSANAM sevitAni pRthak pRthak // 501 // dvau sahasrau ca yakSANAM cakrabhRharakSakau / caturdaza ca ratnAnAM sahasrAH SoDazetyamI // 502 / / athaivaM sArvabhaumAnAM bhavaMti nidhayo nava / naisarpaH 1 pAMDukazcaiva 2 piMgalaH 3 sarvaratnakaH 4 // 503 // mahApadmazca 5 kAlazca 6 mahAkAla 7 stathAparaH / tathA mANavakaH 8 zaMkhaH 9 zAzvatA akSayA amI // 504 // pustakAnIha nityAni saMti divyAni teSu ca / AkhyAtAstyakhilA vizva-sthitirekamidaM mataM / / 505 // praphulla kamaLa jevA netrovALI, candra samAna mukhavALI, pInastabdha ne unnata stanavALI, prazasta jaghanavALI, suMdara caraNavALI ane hAthI jevI gativALI hoya che. 499. suMdara smita karanArI, madhura bolanArI, suMdara svaravALI, priyadarzanavALI, hAvabhAvavilAsAdimAM catura ane devAMganAnI upamAne yogya hoya che. 500. Iti strIratna. A pramANe cauda ratno cakrIne pUrva puNyanA yogathI prApta thAya che. te dareka ratna hajAra hajA2 yakSovaDe sevita hoya che. 501. be hajAra yakSo cakravartInA potAnA dehanA rakSaka hoya che. te ane 14 ratnanA 14000 maLI kula 16000 yakSo cakrInA sevaka hoya che. 502. taduparAMta cakravartIne nava nidhio hoya che. tenAM nAma-1 naisarpa, 2 pAMDuka, 3 piMgaLa, 4 sarvaratnaka, 5 mahApadma, 6 kALa, 7 mahAkALa, 8 mANavaka ane 9 zaMkha. A nidhio zAzvata ane akSaya hoya che. 503 - 504 . te nidhiomAM zAzvata ane divya pustako hoya che. temAM samagra vizvanI sthiti lakhelI hoya che-khevo kheDa (ardhanI) mata che. pa0pa. Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 navanidhi matAMtare tu tatkalpa-pustakapratipAditAH / sAkSAtprAdurbhavaMtyarthA-steSu teSu nidhiSviha // 506 // AkaragrAmanagara-pattanAnAM nivezanaM / maDaMbAnAM droNamukha-skaMdhAvArATTavezmanAM // 507 // sthApanAvidhayaH sarve vAstuzAstre'dhunApi ye / dRzyate tatpustakAni saMti naisarpake nidhau // 508 // tatra vRtyAvRto grAmo lohAyudbhava AkaraH / nagaraM rAjadhAnI syA-dratnayonizca pattanaM // 509 // jalasthalapathopeta-miha droNamukhaM bhavet / arddhatRtIyakrozAMta-mizUnyaM maDaMbakaM // 510 // iti prathamo nidhiH // dInAranAlikerAdeH saMkhyeyasya dhanasya yaH / / pAricchedyasya muktAdeH prakArazca samudbhave // 511 / / prasthAdimeyaM yaddhAnyaM tolyaM yacca guDAdikaM / tayoH sarvaM pramANaM ca mAnonmAnaM ca tAdRzaM // 512 / / zAlyAdidhAnyabIjAnAM vApArhANAmanekadhA / utpattipaddhatiH sarvA darzitA pAMDuke nidhau // 513 // iti dvitIyaH / / matAMtare to te kalpapustakamAM pratipAdita evA padArtho te te nidhimAMthI sAkSAta pragaTa thAya che. 50. temai Mun, grAma, n||2 ane 5||2||nii sthApanA, bha340, drobhumI, sthAvA2 (71), hATa ane gharonI sthApanAno sarva viSaya tathA hAla je vAstuzAstramAM dekhAya che, te saMbaMdhI pustako nisarpa nAmanA pahelA nidhimAM hoya che. 507-508. temAM vADathI AvRtta te gAma kahevAya, lohAdi dhAtu jemAMthI nIkaLe te Akara (khANa) kahevAya, nagara te rAjadhAnI kahevAya ane ratnayoni te pattana kahevAya. 509. jaLa ne sthaLa baMne prakAranA mArgavALA te droNamukha ane aDhI gAu pharatuM koI gAma na hoya, te mahaMbaka samajavo. 510. Iti prathama nidhiH | dhana, sonaiyA ane nALiyera ke je gaNAya, muktA vigerenA DhagalA te udbhavatI vakhate parIkSA karIne levAya, dhAnya ke je prasthAdivaDe mapAya, goLa vigere je toLAya te sarvanuM pramANa, tevA prakAranuM mAnonmAna ane vAvavAlAyaka zAlyAdi aneka prakAranA dhAnyabIjamI aneka prakAre utpattinI paddhati te badhuM bIjA pAMDuka nidhimAM batAveluM che. 511-513. Iti dvitIyaH | Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 vidhA AbharaNAnAM yA nAnAstrIpuruSocitAH / turaMgANAM gajAnAM ca khyAtA: piMgalake nidhau // 514 // iti tRtIyaH / cakriNAM yAni ratnAni cakrAdani caturdaza / vyAvarNitA tadutpattiH sarvaratne mahAnidhau // 515 // sphAtimaMti bhavaMtyeta - nidhAnasya prabhAvataH / caturdazApi ratnAnI - tyevamAhuzca kecana / / 516 // iti caturthaH // kAlaloka-sarga 31 utpatti: sarvavastrANAM raMgAdyAracanApi ca / khyAtA nidhau mahApadme vidhizca kSAlanAdikaH ||517 // iti paMcamaH // kAlajJAnaM nidhau kAle jyoti: zAstrAnubaMdhi yat / tathA vaMzAstrayo ye'rha -ccakrabhRtsIrizAGgiNAM // 518 // teSu vaMzeSu yad bhUtaM varttamAnaM ca bhAvi yat / zubhAzubhaM tadvijJeyaM sarvamasmAnmahAnidheH // 519 // karmaNAM kRSivANijyA - dInAM zilpazatasya ca / nirUpitA sthiti: sarvApyasminneva mahAnidhau // 520 // iti SaSThaH // strI-puruSone ucita temaja azvane ane gajane ucita aneka prakAranA AbharaNo saMbaMdhI vidhio trIjA piMgalaka nidhimAM batAvela che. 514, Iti tRtIyaH / cakrInA cakra vigere je cauda ratno, tenI utpatti sarvaratna nAmanA cothA nidhimAM batAvelI che. e nidhAnanA prabhAvathI cauda ratno ghaNA kAMtivALA thAya che, ema keTalAka kahe che. 515-516. Iti caturthaH / sarva prakAranA vastronI utpatti, temane raMgavA vagerenI racanA, tema ja dhovA vigereno vidhi pAMcamA mahApadma nAmanA nidhAnamAM batAvelo che. 517. Iti paMcamaH / kALa nAmanA chaThThA nidhimAM kALajJAna ke je jyotiSa zAstrAnubaMdhI che, te hoya che, tathA arihaMta, cakrI, vAsudeva ne baladevanA vaMzo, te vaMzamAM bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALane lagatuM je zubhAzubha hoya, tenuM jJAna khA mahAnidhibhAMthI thAya che. 118-518. kRSi vANijyAdi karma ane so zilpa, te sarvanI sthiti (hakIkata) A krAnidhimAM batAvelI che. 520. dhati SaSThaH / Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navanidhi 503 nAnAvidhasya lohasya svarNasya rajatasya ca / maNInAM caMdrakAMtArka-kAMtAdInAM mahAtviSAM // 521 // muktAnAM sphaTikAnAM ca pravAlAnAM ya AkarAH / teSAmutpattirAkhyAtA mahAkAle mahAnidhau // 522 // iti saptamaH / khaDgakuMtAdizastrANAM nAnAvaraNavarmaNAM / utpattiyuddhanItizca sadvyUharacanAdikA / / 523 // sAmadAnAdikA daMDa-nItayo vividhAzca yAH / hAkArAdyAzca tAH sarvAH proktA mANavake nidhau // 524 // tAH syurhAkAra 1 mAkAra radhikkArAH 3 paribhASaNaM 4 / maMDale baMdhanaM 5 kArA-kSepaNaM 6 cAMgakhaMDanaM 7 // 525 // paribhASaNamAkSepA-nmA gA ityAdi zaMsanaM // saMrodha iMgite kSetre maMDale baMdha ucyate // 526 // tathoktaM sthAnAMge-'sattavihA daMDanII paNNattA, taM0 hakkAre 1 makkAre 2 dhikkAre 3 paribhAse 4 maMDalibaMdhe 5 cAratte 6 chavicchede 7 ||ityssttmH // aneka prakAranI lohanI, rUpAnI, sonAnI caMdrakAMta-sUryakAMtAdi mahAtejavALA maNinI, motInI, sphaTikanI ane pravALAdikanI khANonI utpatti mahAkALa nAmanA sAtamA nidhimAM batAvelI che. para1-522. Iti saptamaH | khaga ane bhAlAdi zastronI ane nAnAprakAranA bakhtaronI utpatti, yuddhanIti ane uttama vyuharacanA vigere, temaja sAma, dAmAdi vividha daMDanIti tathA hakArAdi sarva nItio mANavaka nAmanA AThamAM nivibhA matAvesa che. 523-524. te nItio A pramANe-1 hAkAra, 2 mAkAra, 3 dhikkAra, 4 paribhASaNa, 5 maMDaLamAM baMdhana, 6 kArAkSepaNa ne 7 aMgakhaMDana. AmAM paribhASaNa te AkSepavaDe na jA' ItyAdi kahevuM che. ane IgitakSetramAM je saMrodha te maMDaLe baMdha samajavo. parapapara6. te viSe sthAnAMgasUtramAM kahyuM che ke-"sAta prakAranI daMDanIti kahI che. te A prakAre-hakkAra 1, bha72 2, 1i52 3, parimAsA 4, maMsibaMdha 5, yArakSe54 6 ne chavicche 7.' iti aSTabhaH / Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 kAlaloka-sarga 31 sarvo'pi nATyakaraNa-prakAro nATakasya ca / abhineyaprabaMdhasya prakArA ye'pyanekazaH // 527 / / caturvidhasya kAvyasya tUryAMgANAM ca bhUyasAM / nAnAvidhAnAmutpattiH khyAtA zaMkhe mahAnidhau // 528 // kAvyacAturvidhyaM caivaM tredhAdharmArthakAmamokSAkhyaM puruSArthacatuSTayaM / kAvyaM tatpratibaddhatvA-budhairuktaM caturvidhaM // 529 / / saMskRtaM prAkRtaM cApabhraMzaM saMkIrNaketi ca / bhASAzcatasrastabaddhaM bhavetkAvyaM caturvidhaM // 530 // tatra saMskRtaprAkRte pratIte, apabhraMzo bhavettatta-ddezeSu zuddhabhASitaM / saMkIrNA saurasenyAdi-rbhASA proktA vicakSaNaiH // 531 // gadyaM padyaM ca geyaM ca caurNaM cetyathavA bhidaH / tatra syAdgadyamacchaMdo-baddhaM baddhaM ca taiH paraM // 532 // gAMdharvarItyA yadbaddhaM geyaM gAnocitaM hi tat / caurNaM bhUri bAhulaka-gamAvyayanipAtayuk // 533 // iti navamaH // sarve nATya karavAnA prakAranI, abhinaya prabaMdhavALA nATakanA aneka prakAronI, cAra prakAranA kAvyanI ane aneka prakAranA vAjiMtronI vidhi-ema vividha prakAranI utpatti zaMkha nAmanA navamA bhanidhima tAvelI. cha. 527-528. kAvyanuM traNa prakAre cAturvidhya A pramANe--dharma, artha, kAma ne mokSa-e cAra puruSArthasaMbaMdhI je kAvya, te tatpatibaddha hovAthI paMDitoe cAra prakAranuM kahyuM che. pa29. saMskRta, prAkRta, apabhraMza ane saMkIrNaka-e pramANe je cAra bhASA tatpatibaddha kAvya, te paNa yaturvidha yaM. 530. - temAM saMskRta ane prAkRta bhASA to prasiddha che. te te dezamAM zuddha bhASA tarIke gaNAya te apabhraMza ane zaurasenAdi je bhASA, te saMkIrNa vicakSaNoe kahela che. pa31. zloka vinA kAvyanA gadya, padya, geya ne caurNa-ema cAra prakAra paNa kahyA che. temAM gadya te zloka vinA ane padya te zlokathI baddha. pa32. gAMdharva rItithI je baddha hoya te gAnocita geya ane ghaNA bAhulaka, gama, avyaya ne nipAtavALuM te yo. 533. li. navamaH / Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakrInAM nidhAno aMge vizeSa navayojanavistIrNA dvAdazayojanAyatA: / ucchritA yojanAnyaSTA-vaSTacakrapratiSThitAH // 534 / / sauvarNA vividhai ratnaiH pUrNA vaiDUryaratnajai: / pAzcArucanA maLIyerataMtA: rU| niMdhinAmasamAkhyAnAM palyAyuSkasudhAbhujAM / AvAsAste maharddhAnAM sadA syurjAhnavImukhe // 536 // cakravartini cotpanne tadbhAgyena vazIkRtAH / varSaM jitvA valamAnaM gRhAn pratyanuyAMti taM // 537 // tathoktamRSabhacarite ityUcuste vayaM gaMgA - mukhamAgadhavAsinaH / AgatAstvAM mahAbhAga tvadbhAgyena vazIkRtAH // 538 // pAtAlamArgeNAyAMti tiSThaMti ca purAdbahiH / teSAM : nagaratulyAnAM puryAmanavakAzataH // 539 // e nidhAno nava yojana pahoLA, bAra yojana lAMbA, ATha yojana UMcA ane ATha cakra upara rahela hoya che. 534. 505 e nidhAno suvarNanA hoya che, vividha ratnothI pUrNa hoya che, suMdara racanAthI ramaNIya ane vairyaratnathI banAvelA evA tenA kapATo hoya che. 535. te nidhinA nAma samAna nAmavALA, palyopamanA AyuSyavALA ane mahardika evA te nidhinA adhiSThAtA devonA AvAso gaMgA nadInA mukha pAse (kinAre) hoya che. 536. jyAre cakrI utpanna thAya, tyAre tenA bhAgyavaDe vazIkRta thayelA te nidhi, te kSetra jItIne pAchA vaLatA evA cakrInI pAchaLa cAle che. 537. zrI RSabhacaritramAM kahyuM che ke, te nidhio cakrIne kahe che ke--'he mahAbhAgyavAna, ame gaMgAnA mukha pAse rahenArA chIe ane tamArA bhAgyathI vaza thayelA ame tamArI pAse AvyA chIe.' 538. teo pAtALa mArge cakravartInI pAchaLa cAle che ane nagaranI bahAra rahe che, kemake rAjadhAnInA pramANa jeTalA vistAravALA te ekeka nidhAna hovAthI teno nagaramAM nivAsa zI rIte thaI zake ? 539. Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 evaM nAzcatasro'pi pattyazvebharathAtmikAH / purvA na pravizaMtyaMta-vAvinitA: 0p40|| tathoktaM jaMbUdvIpaprajJaptisUtre - 'Navari Nava pavisaMtItyAdi' loke tu - mahApadmazca 1 padmazca 2 zaMkho 3 makara 4 kacchapau 5 / mukuMda 6 kuMdau 7 nIlazca 8 carcazca 9 nidhayo nava // 540 a || caturdaza sahasrANi yakSA ratnAdhidevatAH / sahasre cAMgarakSAH sahasrAH SoDazeti te // 541 // ekAtapatraM SaTkhaMDa - rAjyaM nagaranIvRttAM / maulibhRdbhUpatInAM ca syurdvAtriMzatsahasrakAH // 542 // gajAnAM ca rathAnAM ca niHsvAnAnAM ca vAjinAM / syuH pratyekena caturazItiH zatasahasrakAH // 543 // RtukalyANikAnAM syuH puraMdhrINAM sahasrakAH / dvAtriMzatAzca susparzAH sarvattuSu sukhAvahAH ||544 // kAlaloka-sarga 31 mahANihIo cattAri seNAo Na te ja rIte cakravartInI senA gaja, azva, ratha ane padAtirUpa cAra prakAranI che te paNa tene rahevA jeTalo nagaramAM avakAza na hovAthI nagarImAM praveza karatI nathI. 540. jaMbUThThIpaprajJaptisUtramAM kahyuM che ke--'eTaluM vizeSa ke navamahAnidhi ne cAra prakAranI senA nagaramAM praveza karatI nathI.' lokikamAM '1 mahApadma, 2 padma, 3 zaMkha 4, makara, 5 kaccha5, 6 mukuMda, 7 kuMda, 8 nIla ane 9 carca-e nAmanA nava nidhi kahyA che.' 540 a. cauda hajAra cauda ratnonA adhiSThAyaka yakSo ane cakrInA be hajAra aMgarakSaka yakSo ema kula 16 hajAra yakSo hoya che. 541. ekAtapatravALuM cha khaMDanuM rAjya hoya che ane moTA nagarothI AvelA mukuTadhArI (batrIza hajAra) 32000 rAjAo hoya che. 542. hAthI, rathapati ane ghoDA-pratyeka 84 lAkha 84 lAkha hoya che. 543. RtukalyANI evI puraMdhrIo 32000 sArA sparzavALI ane sarva RtumAM sukha ApanArI hoya che. 544. 1--502mo zloka A ja bhAvavALo che. 2-Rtu eTale aTakAva niyamita Avato hovAthI kalyANakAraka. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 507 cakrInI Rddhi-samRddhino saravALo dezAdhipAnAM kanyA yA udUDhAzcakravarttinA / tAsAmapi sahasrANi dvAtriMzatsvarvadhUzriyAM // 545 // puraMdhINAM bhavatyevaM catuSSaSTiH sahasrakAH / bhavaMti dviguNAstAbhyaH surUpA vArayoSitaH // 546 / / ekaM lakSaM dvinavati-sahasrAbhyadhikaM tataH / aMta:puriNAM nirdiSTaM bhogArthaM cakravartinaH // 547 / / dvAtriMzatpAtrabaddhAnAM nATakAnAM sahasrakAH / dvAtriMzad DhaukitAnAM sva-kanyodvAhe'khilairnRpaiH // 548 / / grAmANAM ca padAtInAM koTyaH SaNNavatiH smRtAH / ratnasvarNAdyAkarANAM viMzatiH syuH sahasrakAH // 549 // stotre tu SoDaza sahasrA ratnAkarANAmuktAH saMtIti / dvAsaptatiH puravara-sahasrANi bhavaMtyatha / sahasrA navanavatiH zrutA droNamukhA api // 550 // aSTacatvAriMzadevaM pattanAnAM sahasrakAH / karbaTAnAM maDaMbAnAM sahasrA jinasaMmitAH // 551 / / - dezAdhiponI je kanyA cakravartI paraNe che tenI saMkhyA paNa 32000 nI hoya che. te devAMganAone paNa jIte evI rUpavaMta hoya che. 545. e rIte ekaMdara 64000 strIo hoya che ane te karatAM bamaNI 1, 28,000 rUpavaMta evI pArAganAso Doya che. 546. me pramA1,82,000 aMta:purImo yAna bhogane mATe DelI cha. 547. batrIzabaddha evA nATako 320OO hoya che, te dareka rAjAoe potapotAnI kanyAonA vivAha vakhate cakrIne arpaNa karelA hoya che. 548. padAti 960 kroDa hoya che, 90 kroDa grAma hoya che. ane vIza hajAra ratna ane svarNAdinI po hoya che. 548. eka stotramAM soLa hajAra ratnonI khANo kahelI che. botera hajAra moTA nagaro hoya che, navvANu hajAra droNamukho hoya che. pa50. aDatAlIza hajAra pattana hoya che, covIza hajAra kabUTo ne maMDabo hoya che. pa51. Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 kAlaloka-sarga 31 dvIpAMtarANAM kheTAnAM syuH SoDaza sahasrakAH / 'bhavaMti koTayastisro halAnAmatha gaMtriNAM / / 552 // saMvAhAnAM sahasrANi caturdaza bhavaMtyatha / velAkulasahasrAzca-SaTpaMcAzatprakIrtitAH // 553 // koTyo'STAdazAzvAnAM mahatAM parikIrtitAH / abhaMlihAnekavarNa-dhvajAnAM daza koTayaH // 554 // mahAbaMdibaMdinAM ca catuHSaSTiH sahasrakAH / tathA gokulakoTyekA bhojyaM kalyANanAmakaM // 555 / / aMgamaIkasaMvAhi-sUdabhUSaNadhAriNAM / SaTtriMzatkoTayastisro lakSA bhojanavezmanAM // 556 // AtodyadhAriNAM timro lakSA dIpakadhAriNAM / paMcalakSItyAdi nAnA saMpatsyAccakravartinAM // 557 // ivaM ca cakravarttinAM samRddhiH kiyatI zrI jaMbUdvIpaprajJaptisUtrAnusAreNa, zeSA ca cakrisamRddhigarbhitazrIzAMtinAthastotrAnusAreNeti jJeyaM / bIjA dvIpo ne kheDAo soLa-soLa hajAra hoya che. traNa kroDa haLa ane gADAM hoya che. papara. saMvAha cauda hajAra hoya che, ane veLAkuLa chappana hajAra hoya che. pa53. aDhAra kroDa moTA azvo hoya che ane AkAza sudhI pahoMce evA aneka varNavALI daza koDa 4%o hoya che. 554. mahAbaMdI evA baMdIo 64 hajAra hoya che. eka koDa gokuLa hoya che ane kalyANa nAmanuM mona Doya che. 555. aMgamardaka, saMvAhaka, rasoI ane AbhUSaNa jALavanArA chatrIza koDa hoya che, traNa lAkha bhojanazALA Doya che. 557. traNa lAkha vAjiMtradhArI ane pAMca lAkha dIvInA dharanArA hoya che. ItyAdi aneka prakAranI saMpatti cakravartIne hoya che. pa57. A cakravartInI Rddhi ame keTalIka jaMbudvIpaprajJaptine anusAra ane bAkInI cakrIsamRddhigarbhita zrI zAMtinAthanA stotrane anusAre kahI che. Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 509 vAsudeva ane baLadevanuM svarUpa hAro muktAmaNimayaH syAccatuHSaSTiyaSTikaH / mahA?'tyaMtaruciraH sarveSAmapi cakriNAM // 558 // yathAgamamiti proktaM svarUpaM cakravartinAM / atha tadvAsudevAnAM procyate sIriNAmapi // 559 // ete'pi prAgbhavAcIrNa-tapa:saMyamasaMvaraiH / arjitottamakarmANa utpadyate sudhAziSu // 560 // tebhyazcyutvoccagotreSu maharddhikamahIbhRtAM / kuleSu te prajAyaMte na tu nIcAlpasaMpadAM // 56 // vaimAnikebhya evAtra vAsudevA bhavaMti te / avazyaM tatpadaprAptyai prAkkalpitanidAnakAH // 562 // ata: evAtigAddharyena bhuktvA bhogAnanuttarAn / prayAMti narakeSveva te vratA'prabhaviSNavaH // 563 / / baladevAstu devebhyaH sarvebhyo'pi bhavaMti te / prAgbhave nIrnidAnatvA-daMte svIkRtya saMyamaM // 564 // sarva cakravartIone cosaTha sarano muktAmaNimaya hAra hoya che. te hAra moTI kIMmatavALo ane atyaMta manohara hoya che. pa58. ema arthathI cothA aMgamAM kahyuM che. A pramANe AgamamAM kahyA pramANe cakravartInuM svarUpa kahyuM have vAsudeva ane baLadevanuM svarUpa kahIe chIe. pa59 e vAsudeva ane baLadeva paNa pUrvabhave AcarelA tapa, saMyama ane saMvaravaDe uttama karmane upArjana karIne devalokamAM utpanna thayelA hoya che. 560. tyAMthI cyavane uccagotramAM ane mahaddhika evA rAjAnA kuLamAM utpanna thAya che; paNa nIcakuLamAM ke alpa saMpadAvALAne tyAM utpanna thatA nathI. 561. vAsudevo vaimAnikamAMthI AvIne ja utpanna thAya che ane teo te padanI prAptine mATe pUrvabhavamAM avazya niyANuM karelA ja hoya che. pa62. tethI ati vRddhatAvaDe anuttara evA bhogane bhogavIne narakamAM ja jAya che. teo vrata laI zakatA nathI. 562. baladeva cAre prakAranA devomAMthI AvIne utpanna thAya che. teo pUrvabhavamAM niyANuM karyA vinAnA hoya che, tethI te aMte, saMyama grahaNa karIne svarge athavA mokSe jAya che; paraMtu emane vairAgyanI Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 kAlaloka-sarga 31 svarga yAMtyathavA mukti-meSAM vairAgyavAsanA / khinnAnAM jAyate viSNau vipanne preSThabAMdhave // 565 // yattu zrImahAnizIthe paMcamAdhyayane kuvalayAcAryaprabaMdhe kuvalayaprabhAcAryo mRtvA vyaMtaro babhUva 1, tataH sUnAdhipo 2, mRtvA saptamapRthivyAM 3, tato mRgajAti: 4, tato mahiSa5, stato manuSya 6, stato vAsudeva iti manuSyabhavAdanaMtaramAgatasya vAsudevatvamuktaM tanmatAMtaramiti ye | etau ca dvau vimAtreyau bhavato bhrAtarau mithaH / jagatyanuttarasnehI halI. jyeSTho harirlaghuH / / 566 // ete jitatrikhaMDAH syu-zvakrito'rddhasamRddhayaH / mahIbhRtAM sahasraizca sevyAH poDazabhissadA // 567 // tyaktaniSkAraNakrodhAH sAnukrozA amatsarAH / prakRtyaiva paraguNa-grAhiNo gatacApalAH // 568 / / gaMbhIramadhurasvalpA-lApAH saducitasmitAH / satyasaMpUrNavacanAH zaraNAgatavatsalAH // 569 // bhAvanA vahAlA baMdhurUpa vAsudeva maraNa pAmyA pachI te kAryathI kheda pAmIne thAya che. 564-565. zrI mahAnizIthanA pAMcamA adhyayanamAM kuvalayAcAryanA prabaMdhamAM kuvalayAcArya maraNa pAmIne vyaMtara thAya che, tyAMthI cyavI kasAIkhAnAnA svAmI thAya che, marIne sAtamI narake jAya che, tyAMthI nIkaLI mRga thAya che, pachI mahiSa thAya che, pachI manuSya thAya che ane pachI vAsudeva thAya che ema kahyuM che. eTale ke manuSyamAMthI anaMtara vAsudeva thavAnuM kahyuM che te matAMtara jANavuM. e baMne (baLadeva ane vAsudeva) judI judI mAtAnA putrarUpe bhAIo thAya che, paraMtu temano sneha jagatamAM anuttara kahyo che. temAM baLadeva moTA hoya che ane vAsudeva nAnA hoya che. 566. eo traNa khaMDane jIte che ane cakravartI karatAM ardhasamRddhivALA hoya che. teo niraMtara soLa hajAra rAjAothI sevAya che. 567. vAsudeva ane baLadeva baMne niSkAraNa krodha nahIM karanArA, dayAyukta cittavALA, matsaravinAnA, svabhAve ja paraguNane grahaNa karanArA, cAlatA vinAnA, gaMbhIra, madhura ane svalpa bolanArA, sAruM ane ucita smita karanArA, satyathI saMpUrNavacanavALA zaraNAgatanA vatsala, eka so ATha lakSaNayukta zarIravALA, utkRSTa sattvavALA, saMgrAmazUra, niraMtara jayanA meLavanArA, pracaMDa AjJAvALA, ALasavinAnA, Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 11 vAsudevanA sAta ratno lakSaNAnAM zatenASTA-dhikenAMcitabhUdhanAH / utkRSTasattvAH saMgrAma-zUrAH prAptajayAH sadA // 570 // pracaMDAjJA analasAH pratipakSA'sahiSNavaH / sitacchatreNa satataM cAmarAbhyAM ca zobhitAH // 571 // zrIvatsalAMchanAH padma-nayanAH priyadarzanAH / yaza:kIrtisudhApUrNa-trailokyA gajagAminaH // 572 // zyAmaladyutayastatra vAsudevA mahaujasaH / pItakauzaiyavasanA narasiMhAH sphuradrucaH / / 573 // ratnena kaustubhAkhyena sadAlaMkRtavakSasaH / udAttasattvAH saMgrAma-sotsAhA garuDadhvajAH // 574 // tathoktaM 'juddhasUrA vAsudevA' pAMcajanyAbhidhaH zaMkhaH 1 syAccakraM ca sudarzanaM 2 / gadA kaumodikI 3 cApaM zAhna 4 khaDgastu naMdakaH 5 // 575 // maNizca 6 vanamAlA 7 ca saptaratnI bhavediyaM / utkRSTA vAsudevAnAM sadA devairadhiSThitA // 576 // pratipakSane sahana nahIM karanArA, zveta chatra ane cAmarovaDe zobhatA, zrIvatsanA lAMchanavALA, kamaLasamAna netravALA, priyadarzanavALA, yazakIrtirUpa sudhA vaDe traloyane pUrNa karanArA ane hAthI samAna gativALA hoya che. 568-572. temAM vAsudeva zyAma kAMtivALA, moTA parAkramavALA, pILA varNanA kauzaya (rezamI) vastrane dhAraNa 42 / 28, na2ma siMhasamAna bhane tesvI hoya che. 573. te niraMtara kaustubha ratnavaDe alaMkRta vakSa:sthaLavALA, vizALa sattvavALA, saMgrAmamAM utsAhavALA ane garuDanA cihnayukta dhvajAvALA hoya che. pa74. 'vAsudeva yuddhamA zUravIra Doya che' ama yuM che, 1 pAMcajanya zaMkha, 2 sudarzana cakra, 3 kaumodikI gadA 4 zArga dhanuSya, 5 naMdaka khaDjha, 6 kaustubha maNi ane 7 vanamALA-AvA utkRSTa sAtaratno vAsudevone hoya che, je haMmeza devothI adhiSThita Doya che. 575-571. temAM zaMkha che, te vAsudeva sivAya bIjA koI vagADI na zake evo hoya che. tenA zabdane sAMbhaLatAM Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 kAlaloka-sarga 31 tatrAzakto vAdayituM zaMkho'nyena hariM vinA / zrutvaivAsya dhvani haptaM vairisainyaM palAyate // 577 // daMDaratnavadutkRSTa-prabhAvADhyA pareNa ca / durvahA syAddA dRpya-dvairidormadakhaMDinI // 578 // dUrAkarSaM dhanuH zArGga-manyenAdbhutazaktikaM / palAyate zatrusainyaM yasya TaMkAravAdapi // 579 // zrUyate dhAtakIkhaMDa gate caramazA{iNi / draupadIhAriNaH sainye padmottaramahIpateH / / 580 // pAMcajanyasya zabdena tRtIyoMzaH palAyitaH / / zeSo naSTastRtIyoMzo dhanuSTaMkAraveNa ca // 581 // vanamAlAbhidhA ca prak sadA hRdayavarttinI / AmlAnA satataM sarva-tukapuSpAtisaurabhA / / 582 // cakrAdInAM ca ratnAnAM varNanaM prAg nirUpitaM / yathAsaMbhavamatrApi yojanIyaM manISibhiH // 583 // ja abhimAnI vairInuM sainya palAyana thaI jAya che. pa77. daMDaratnanI jevI utkRSTa prabhAvavALI, bIjAthI na upADI zakAya tevI ane darpadhArI vairInA bhujAmadane una 42nArI hA hoya che. 578. zArga dhanuSya bIjA caDAvI na zake tevuM, adbhuta zaktivALuM ane jenA TaMkAravamAtrathI paNa zatrusainya palAyana karI jAya evuM hoya che. pa79. sAMbhaLIe chIe ke chellA vAsudeva (kRSNa) dhAtakI khaMDamAM gayA hatA, tyAM draupadInuM haraNa karanArA pakvottara rAjAnA sainyano bIjo bhAga pAMcajanya zaMkhanA zabdathI ane trIjo bhAga zArga dhanuSyanA TaMkAravathI yuddhakSetramAMthI palAyana karI gayo hato. pa80-181. vanamALA nAmanI mALA niraMtara vAsudevanA dayamAM rahelI hoya che, te plAna thatI nathI ane te satata sarva RtuonAM atisugaMdhI puSponI hoya che. pa82. cakrAdi ratnonuM varNana je pUrve varNaveluM che, te yathAsaMbhava ahIM paNa buddhimAnoe joDI he. 583. Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 3 baLadeva aMge vizeSa varNana praznavyAkaraNasUtre tu vAsudevavarNane zaktiH zastraM dRzyate, maNizcAtra na dRzyate, tathA ca tadgraMtha : 'saMkhacakkagayasattiNaMdagadharA iti' zaktizca trizUlavizeSa iti tavRttau / bhavaMti baladevAstu gaurAMgA nIlavAsasaH / yoSikkArmaNI bhUta-rUpAstAladhvajAnvitAH // 584 // eSAM syustrINi ratnAni sevitAni suraiH sadA / dhanuH parairanAkarSaM muzalaM ca halaM varaM // 585 // trINyapyamUni dviSatAM paTUni madabhedane / / durlabhAni sUrANAma-pyamoghAni ca sarvadA / 586 // uktAni caitAni rAmacaritre'naMgalavaNamadanAMkuzasaMgrAme padmasya baladevasya / tathAda- padmanAbho'pyabhASiSTa mamApi zithilAyate / dhanuH zvabhre sthitamiva vajrAvarta na kAryakRt / abhUnmuzalaratnaM ca vairinirdalanakSamaM / kaNakhaMDanamAtrAI-mevaitadapi saMprati // 588 // zrI praznavyAkaraNasUtramAM vAsudevanA varNanamAM zakti nAmanuM zastra dekhAya che ane maNi dekhAtuM nathI. teno pATha A pramANe-"zaMkha, cakra, gadA, zakti ane naMdakane dhAraNa karanArA-' AmAM zakti eTale trizULa samajavuM ema tenI vRttimAM kahyuM che. baladevo gaura zarIravALA ane nIla vastravALA, strIonI daSTine kArmaNarUpa evA adbhuta rUpavALA, ane tAlanA cihnayukta dhvajAvALA hoya che. 584 emane traNa ratno devovaDe sevita hoya che. bIjA khecI na zake evuM dhanuSya, zreSTha evuM haLa ane muzaLa. 585. A traNe zatrunA madane bhedavAmAM pravINa, devone paNa durlabha, ane sadA amogha hoya che. 586. A hakIkata rAmacaritramAM anaMgalavaNa ane madanAMkuza sAthenA saMgrAmamAM padma (rAma) nAmanA baLadevanA adhikAramAM kahela che ke - padmanAbha (rAmacaMdra) paNa lakSmaNane kahe che ke-mAruM A vAvarta dhanuSya paNa atyAre zithila thAya che ane khADAmAM paDeluM hoya tema kArya karatuM nathI. 587. je muzaLaratna vairIone daLI nAMkhavA mATe samartha hatuM te atyAre anAja khAMDavAne yogya thaI ? gayuM che. pa88. Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 kAlaloka-sarga 31 anaMkuzeMkuzIbhUtaM yaduSTanRpadaMtinAM / halaratnaM tadapyeta-dabhUdbhapATanocitaM // 589 // sadA yakSa rakSitAnAM vipakSakSayakAriNAM / teSAmeva mamAstrANA-mavasthA keyamAgatA // 590 // ityAdi. syuH SoDaza sahasrANi viSNUnAM prANavallabhAH / jagaduttarasaubhAgyazAlinyaH svarvadhUsamAH // 591 // tathoktaM dazamAMge-'solasadevIsahassa varanayaNahiyayadaiyA' iti, aMtakRtsUtrasyApyAdau kRSNavarNane 'rUppiNIpAmokkhANaM solasaNhaM devIsahassANaM iti' kecidvAsudevAnAmarddhacakritvena dvAtriMzatsahasrANi preyasInAmAhuH / / ____ tathoktaM SaSThAMge paMcamAdhyayane 'rUppiNIpAmokkhANaM battIsAe mahilAsAhassINaM' iti yaM ! sIriNAM tu priyAsaMkhyA-naiyatyaM nopalabhyate / jJeyo digvijayo'mISAM kathaMciccakravarttivat // 592 // anya rAjAorUpa hAthIone aMkuzarUpa nahIM chatAM paNa aMkuzarUpa thatuM haLaratna atyAre jamIna khodavA yogya thaI gayuM che. 589. niraMtara yakSothI rakSaNa karAtAM ane vipakSano kSaya karanArA evA te ja mArA zastronI AvI avasthA thaI gaI che.' ItyAdi. 590. vAsudevane 16000 strIo hoya che, te jagatamAM saubhAgyavaDe zobhatI devAMganAo jevI hoya che. pa91. dazamA aMgamAM kahyuM che ke- nayana ane sTayane priya evI zreSTha soLa hajAra devI (rANI) hoya che.' zrI aMtakRtasUtramAM paNa kRSNanA varNanamAM kahyuM che ke- rUkmaNi pramukha soLa hajAra devIonA' Iti, tathA vAsudevo ardhacakrI hovAthI koIka temanI 32000 strIo kahe che. te ja pramANe chaThThA aMganA pAMcamA adhyayanamAM kahyuM che ke- 'rUmiNI vigere batrIsa hajAra mahilAonA Iti. baLadevanI priyA saMbaMdhI cokkasa saMkhyA jaNAtI nathI. emano digvijaya lagabhaga cakravartI pramANe samajI levo. 592. Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsudevanA baLa upara dRSTAMta tathA koTizilAnuM varNana SoDazAzeSasainyADhyAH pArthivAnAM sahasrakAH / AkarSatyaMdhukaMThasthaM baddhaM zRMkhalayA hariM // 593 // nauThaupapIDaM svaM sthAma prayuMjAnA apIzate / padAccAlayituM te taM mahIdharamiva dvipAH // 594 // sa tu tAn zRMkhalAprAMta - vilagnAn kITakAniva / tAMbUlabhakSaNavyAjA-dAkarSatyekahelayA / / 595 / / balamevaMvidhaM koTi- zilotkSepakSamaM bhavet / viSNUnAM dviguNaM tebhyo balaM syAccakravarttinAM // 596 // agocaraM jagadvAcA - manaMtaM balamarhatAM / prakaMpya meruM bAlye'pi mahAvIreNa darzitaM // 597 // ghanazyAmasnigdhavarNA- dhiSThitA devatAgaNaiH / zilA koTizilA yAmya- bharatArddhe bhavediha // 598 // caMdrane: kuMLumopete-rarvitA mumorai:| sA zilA bhAti devIva bhUSaNairbhUSitAbhita: / / 599 // vAsudevanA baLa upara dRSTAMta Ape che--soLa hajAra rAjAo potAnA sarva sainya sAthe eka kUvAne sAme kAMThe rahelA vAsudevane sAMkaLavaDe bAMdhIne, hoTha bhIMsIne potAnA baLano upayoga kare, to paNa jema hAthI parvatane calAvI zake nahIM, tema eka pagalA jeTaluM paNa vAsudevane calAvI zake nahIM. 593-594. 515 ane vAsudeva tAMbUla khAvAne bhAne 2matamAtramAM kheMce to te zRMkhalAnA prAMta bhAga sAthe vaLagelA te sarvane kIDAnI jema pADI de. 595. A prakAranuM vAsudevonuM baLa koTizilAne upADavAne samartha thAya che. vAsudevathI bamaNuM baLa cakravartInuM hoya che. 596. jagatanI vANIne agocara anaMtabaLa arihaMtanuM hoya che. ke je baLa, bALapaNAmAM merune kaMpAvIne mahAvIre batAvyuM hatuM. 597. meghanA jevA atyaMta zyAma ne snigdhavarNavALI, devatAonA samUhathI adhiSThita koTizilA nAmanI zilA dakSiNa bharatArdhamAM hoya che. 598. kezarayukta caMdana ane puSpanA samUhathI pUjelI te zilA, cAre bAjuthI bhUSaNovaDe zobhatI devInI jema zobhe che. 599. Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 siMdhudeze dazArNAdri - samIpe vA matAMtare / yojanAyAmaviSkaMbho- cchrayA sAsti niratyayA // 600 // AdyaM mataM padmacaritre, dvitIyaM vicArasaptatau / vijitya bharatasyArddha - matra sarve'pi kezavAH / nijaM balaM parIkSate samudasya zilAmimAM // 601 // imAM vAmabhujasyAgre nayatyAdimakezavaH / dvaitIyakazca zirasi kaMThapIThe tRtIyakaH // 602 // vakSa:sthale turIyazca paMcamo jaTharopari / SaSThaH kaTitaTe'thoru- pradeze saptamo hariH ||603 // AjAnu cASTamoMtyazca kathaMcijjAnu saMnidhau / kramo'yamavasarpiNyA-mutsarpiNyAM viparyayaH // 604 // gaNabhRcchAMtinAthasyA-muSyAM cakrAyudhAbhidhaH / Adau siddhiM gato'nekaiH kalitaH sAdhusiMdhuraiH ||605 || tatastayaiva gaNabhR-tyuMgavasya kramAdiha / dvAtriMzatA yugai: siddhA: saMkhyeyA munikoTayaH ||606 // matAMtare te siMdhu dezamAM dazArNa parvatanI najIkamAM hoya che. eka yojana laMbAI, pahoLAI ane aMyAvANI te zilA zAzvatI hoya che. 500. kAlaloka-sarga 31 pahelo mata padmacaritrano che ane bIjo mata vicArasaptatino che. badhA vAsudevo bharatArdhane jItIne ahIM Ave che. ane A zilAne upADIne potAnA baLanI parIkSA re che. 501. bIjA temAM prathama vAsudeva A zilAne UMcA karelA DAbA hAthanA agrabhAga sudhI UMcI kare che, mastakasudhI, trIjA kaMTha sudhI. cothA vakSa:sthaLa sudhI, pAMcamA jaThara sudhI, chaThThA kaTitaTa sudhI, sAtamA urupradeza sudhI, AThamA jAnu sudhI ane navamA jAnuthI kAMIka nIce sudhI UMcI kare che. avasarpiNIno A krama samajavo, utsarpiNImAM tethI viparyaya samajavo. 601-604. A koTizilA upara zAMtinAtha prabhunA cakrAyuddha nAmanA gaNadhara aneka munimahArAja sAthe sau prathama siddhipadane pAmelA che. 605. te ja zreSTha gaNadharathI batrIza pATa sudhI saMkhyAtA kroDo muni ahIM siddha thayA che. SOS. Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 17 koTizilA upara siddha thayAnI paraMparA tataH zrIkuMthunAthasyASTAviMzatyA yugaiH saha / siddhAH zilAyAmetasyAM saMkhyeyA munikoTayaH // 607 // arasya caturviMzatyA yugairdvAdaza koTayaH / zrImalleyugaviMzatyA munInAM koTayazca SaT // 608 // timraH koTyaH suvratasya tIrthe koTirnamiprabhoH / siddhA munInAmityeSA nAmnA siddhizilApyaho // 609 // svarUpaM prativiSNUnA-mapyUhyaM vAsudevavat / paryaMte tvAyuSo'mISAM viSNurjagati z2ubhate // 610 // mithazcopasthite yuddhe muktaM viSNujighAMsayA / jAyate viSNusAccakraM laMcayeva vazIkRtaM // 611 // tenaivAtha svazastreNa cakreNAmoghazaktinA / prayAMti narakaM mRtvA hariNA chinnamastakAH // 612 / / navAnAM vAsudevAnAM kAle syurnAradA nava / teSAM mana:priyA nAnA-dezavArtAdizaMsinaH // 613 // tyArapachI kuMthunAtha prabhunA mukhya gaNadhara ane tenA 28 pATo sahita saMkhyAtA kroDa muni ahIM siddha thayA che. 607. aranAtha prabhunA mukhya gaNadharanA 24 pATa sAthe 12 kroDa muni ahIM siddha thayA che. mallinAtha prabhunA mukhya gaNadharanA 20 pATa sAthe cha kroDa muni ahIM siddha thayA che. 608. munisuvratasvAmInA tIrthamAM traNa kroDa ane naminAtha bhagavAnanA tIrthamAM eka kroDa muni ahIM siddha thayA che; tethI A zilAnuM bIjuM nAma siddhizIlA paNa che. 609. prativAsudevanuM svarUpa paNa vAsudeva pramANe samajavuM. temanA AyuSyanA aMte vAsudeva jagatanI aMdara pragaTa thAya che. 610. te baMnenA parasparanA yuddhamAM viSNune mAravA prativiSNu cakra mUke che. eTale te cakra lAMcathI vaza karelA adhikArInI jema vAsudevanuM thaI jAya che. 11. te prativAsudevanA zastrarUpa amogha zaktivALuM cakra, vAsudeva, prativAsudevapara mUke che. te tenuM mastaka kApI nAMkhe che. eTale te maraNa pAmIne narake jAya che. 12. nave vAsudevanA vakhatamAM nava nArado thAya che. teo vAsudevonA manane priya hoya che ane vividha dezanI vArtAdi temane kahenArA hoya che. 613. Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 kAlaloka-sarga 31 tathoktaM rAmacaritre tatkAlInanAradasvarUpaM - marutto rAvaNaM natvo-vAca ko'yaM kRpAnidhiH / pApAdamuSmAdyo hyasmAM-stvayA svAminyavArayat // 614 // Acakhyau rAvaNo'pyAsI-nAmnA brahmarucirdvijaH / tApasasyAbhavattasya bhAryA kUrmIti guLabhUt // 615 // tatraiyuH sAdhavo'nyedhu-steSvekaH sAdhurabravIt / bhavabhItyA gRhavAsa-styakto yatsAdhu sAdhu tat // 616 / / bhUyaH sadArasaMgasya viSayairlubdhacetasaH / gRhavAsAdvanavAsaH kathaM nAma viziSyate // 617 // zrutvA brahmarucistattu prapannajinazAsanaH / tadaiva prAvajatsA ca kUrmyabhUcchrAvikA parA // 618 // mithyAtvavarjitA tatra sA vasaMtyAzrame sUtaM / suSuve nAradaM nAma rodanAdivivarjitaM // 619 // gatAyAzcAnyatastasyA-staM jahurtRbhikAmarAH / putrazokAdiMdumAlA-yAMtike prAvrajacca sA // 620 / / - zrI rAmacaritramAM tenA vakhatamAM thayelA nAradanuM svarUpa A pramANe kahyuM che- "marutta rAjA rAvaNane namIne pUche che ke-he svAmin ! A kRpAnidhi koNa che, ke jeNe tamArI sAthe AvIne A mahApApathI mane nivAryo ? 14. tyAre rAvaNa kahe che ke-'brahmaruci nAmano brAhmaNa tApasa thayelo hato. tene kUrmI nAmanI strI hatI, te sagarbhA thaI. 615. tyAM anyadA koI sAdhu AvyA. temAMthI eka sAdhu bolyA ka-"saMsAranA bhayathI jeNe sArI rIte gRhavAsa tajyo hoya te sAruM che, paraMtu te sAdhu paNa jo viSayamAM lubdhacittavALo thaIne, pharIne svadArAno saMga kare, to gRhavAsathI vanavAsamAM vizeSa zuM ?' 616-617, te sAMbhaLIne brahmaci pratibodha pAmyA. temaNe jinazAsana svIkAryuM ane tarata ja te muni pAse dIkSA lIdhI; tathA kUrmI zreSTha zrAvikA thaI. 18. mithyAtvarahitapaNe te AzramamAM vasatAM teNIe putrane janma Apyo, tenuM nAma janma vakhate rudana na karavAnA kAraNe nArada sthApyuM. 19. kUrmI kAMIka AghIpAchI gaI tevA avasare, te bALakane jaMbhaka devo (pUrvabhavanA snehathI) upADI gayA. putravirahanA zokathI teNe iMdumALA AryAnI pAse cAritra lIdhuM. 20. Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArada vize te'marAH pAlayAmAsu zAstrANyadhyApayaMzca taM / AkAzagAminIM vidyAM dadustasmai krameNa ca // 621 // aNuvratadharaH prApa yauvanaM ca manoharaM / sa zikhAdhAraNAnnityaM na gRhastho na saMyataH ||622 || kalahaprekSaNAkAMkSI gItanRtyakutUhalI / sadA kaMdarpakraukucya-maukharyAtyaMtavatsalaH // 623 // vIrANAM kAmukAnAM ca saMdhivigrahakArakaH / channikAkhyo vRSIpANi- rArUDhaH pAdukAsu ca // 624 // devaiH sa varddhitatvAcca devarSiH prathito bhuvi / prAyeNa brahmacArI ca svaicchAcAryeSa nAradaH // 625 // ityetadanusAreNa pareSAmapi bhAvyatAM / svarUpaM nAradarSINAM yathAsaMbhavamAgamAt // 626 // evaM cAsau rAmacaritrAdyanusAreNa samyagdRSTiraNuvratadhArI ca pratIyate / SaSThAMge tu tatkAlInasya nAradasya svarUpamevamuktamarthata: devo te bALakane pALavA lAgyA, tene zAstro bhaNAvyA ane anukrame tene AkAzagAminI vidyA khAyI. 21. te nArada aNuvratadhArI thayo. anukrame manohara evuM yauvana pAmyo. te nitya zikhAne-coTalIne dhAraNa karato hovAthI gRhastha nahIM ane muni paNa nahIM evo thayo. 622. 519 te nArada kalaha jovAno Icchuka, gItanRtyamAM kutUhaLI, sadA majAka-mazkarI ane vAcAlatAno premI thayo. 23. vIromAM ane kAmIomAM saMdhi ane vigraha karAvanAro, chantika nAmano, hAthamAM darbhanuM Asana dhAraNa karanAruM ane pAdukA paheranAro thayo. 624. devoe tene ucharelo hovAthI te devarSi tarIke pRthvI 52 prasiddha thayelo che. nArado prAyaH brahmacArI temaja svecchAcArI hoya che. 625. Ane anusAre bIjA nAradonuM svarUpa paNa AgamothI yathAsaMbhava jANavuM. 626. A pramANe rAmacaritrane anusAre nAradane samakitadaSTi ane aNuvratadhArI samajI zakAya che. Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 kacchullo nArado nAma darzanenAtibhadrakaH / vinItazceSTayuddhatvA - daMtaH kaluSitAzayaH // 627 // titvAdhdhRtamAdhyastha: zritAnAM priyadarzanaH / surUpo valkavasano mukuTabhrAjimastakaH // 628 // vakSa: klRptottarAsaMga : zyAmena mRgacarmaNA / yajJopavItayuk daMDI kamaMDaluM kare dadhat // 629 // mauJjena kaTisUtreNa rudrAkSamAlayA / vijJaH kacchapikApANi- gItagAMdharvakautukI // 630 // AkAzagAmI sakala - bhUtalATanalaMpaTa : / vividhAnAM sa vidyAnAM nidhAnaM kezavapriyaH // 631|| yuddhapriyastadanveSI janAnAmasamAdhikRt / pArthivAMta:purAdAvapyaniruddhagatissadA // 632 // sa cApratyAkhyAtapApa-karmA virativaMcita: / paizunyabhIrubhirbhUpai - mithyAdRgapi pUjyate // 633 // tathoktaM SaSThAMgavRttau - na pratihatAni sAgaropamakoTIkoTayaMta: pravezanena samyaktvalAbhataH, na ca pratyAkhyAtAni sAgaropamakoTIkoTyAH saMkhyAtasAgaropamairnyUnatAkaraNena sarvaviratilAbhata: kAlaloka-sarga 31 chaThThA aMgamAM to tatkAlIna nAradanuM svarUpa A pramANe arthathI kahyuM che-'kacchulla nAmano nArada bhevA mAtrathI 4 atibhadra, vinIta, yuddha (sleza) ISTa hovAthI aMtaHrAnA duSita AAzayavANI, vratI hovAthI mAdhyasthyane dhAraNa karanAro, Azritone priyadarzanavALo, rUpavaMta, valkalanA vastrovALo, mAthe mukuTa (zikhA) ne dhAraNa karanAro, kALA mRgacarmanuM vakSaHsthaLa upara uttarAsaMga karanAro, yajJopavIta dhAraNa karanAro, daMDI (daMDa rAkhanAro), kamaMDaLu hAthamAM rAkhanAro, muMjano kaMdoro ane rUdrAkSanI japamALAvaDe zolato, vijJa, hAthamAM chapi nAmanI vIzAne rAmanAro, gIta-gAMdharvanI tuDI, AAzagAmI, sakala jagatamAM pharavAnI cAhanAvALo, vividha prakAranI vidyAono nidhAna, vAsudevanI prItivALo, yuddhapriya, yuddhanuM chaLa jovAmAM tatpara, lokomAM asamAdhi karanAro, rAjAnA aMtaHpuromAM chuTathI janAro, pApanA tyAga vinAno, viratirahita ane tenI pizunatAthI bhaya pAmelA rAjAo mithyAtvI chatAM paNa jene pUje che evo hoya che.' 627-633. chaThThA aMganI vRttimAM kahyuM che ke-'(sAta karmonI) aMtaHsAgaropama koTInI sthiti dvArA utpanna Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 1 dronuM svarupa tathA sarga samApti pApakarmANi jJAnAvaraNIyAdIni yena sa tathA / praznavyAkaraNavRttAvapyuktaM-nAradamunirgaganAdavatatAra, abhyutthitazca saparivAreNa pAMDunA, draupadyA tu zramaNopAsikAtvena mithyASTimunirayamiti kRtvA nAbhyutthita iti. rudrA api bhavaMtyeva-mekAdaza mahoddhatAH / vazIkRtAnekavidyo-rjitAH samyaktvazAlinaH // 634 // jaghanyamadhyamotkRSTA-stridhA ye puruSA bhuvi / teSUtkRSTA amI proktA-stridhA dharmAdibhedataH // 635 // aha~to dharmapuruSA-zcakriNo bhogapuruSAH / vAsudevA: puna: ka-puruSa rUti kIrtitA: 6rUddA ete yathoktAH puruSA videheSu niraMtaraM / bhavaMtyanyeSu dazasu bharatairAvateSu tu / / 637 / / thatA samyatvathI jeNe mithyAtvane haNyuM nathI evo, aMtaH koTAkoTIsAgaropamanI sthitimAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropamanI sthiti ghaTADavAthI thanArA sarvaviratinA lAbhavaDe jeNe AzravonA paccakhANa karyA nathI evo tema ja jJAnAvaraNIyAdi pApakarmono jeNe kSayopazama karyo nathI evo nArada hoya che.' praznavyAkaraNanI vRttimAM paNa kahyuM che ke-"nArada muni AkAzamAMthI tyAM utaryo. pAMDurAjAe parivAra sahita tenuM abhyatthAnAdi karyuM, paraMtu draupadI e zramaNopAsikA hovAthI A mithyAdaSTi muni che, ema jANIne abhutthAnAdi na karyuM.' Iti nAradasvarUpa. have rudronuM svarUpa kahe che. 1dro paNa agyAra thAya che. te mahAuddhata hoya che, vaza karelI aneka vidyAothI balavAna hoya che ane samyaktazALI hoya che. 34. pRthvI para je jadhanya, madhyama ne utkRSTa ema traNa prakAranA puruSo kahyA che, temAM utkRSTapuruSo dharmAdinA bhedathI traNa prakAre kahyA che. 35. te A pramANe-arihaMtane dharmapuruSa, cakravartIne bhogapuruSa ane vAsudevane karmapuruSa kahyA che. 636. e yathokta puruSo pAMca mahAvidehamAM niraMtara hoya che ane bharata-airAvatarUpa daza kSetramAM 1. sone mATe mAtra A eka ja zloka che. tenA viSe kAMI paNa vizeSa hakIkata jaNAvavAmAM AvI nathI. te kayAre thAya che te paNa jaNAvyuM nathI. Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 syuH kramAdavasarpiNyA-mutsarpiNyAM tathotkramAt / AyurdehAdibhistulyA jagatAmupakAriNaH // 638|| iti gaditayA rItyA vizve bhavaMti hi cakriNo, bhujabalajitasvasvakSetrAH kSatAkhilazatravaH / harihalabhRdAdInAmapyUhyatAM digiyaM budhAH / zrutajalanidhereSAM zeSaM vidaMtu vizeSataH / / 639 // vizvAzcaryadakIrttikIrtivijayazrIvAcakeMdrAMtiSadrAjazrItanayo'niSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagatattvapradIpe kilaikatriMzattama eSa pUrttimabhajatsargo nisargojjvalaH // 640 // // iti lokaprakAze ekatriMzattamaH sargaH samAptaH zrIrastu / / graM. 717 to kramathI avasarpiNImAM ane utkramathI utsarpiNImAM Ayu dehAdivaDe tulya ane jagatanA upakArI thAya che. 637-38. kAlaloka-sarga 31 A pramANe upara kahelI rIte vizvamAM cakravartIo bhujAbaLathI potapAtAnA kSetrane jItanArA ane sarva zatruno nirAsa karanArA hoya che. temanI temaja vAsudeva-baLadevanI hakIkata paNa budhajanoe upara kahyA pramANe jANavI. temanI zeSa hakIkata vistArathI zAstrarUpI samudrathI jANavI. 639. vizvane Azcarya kare tevI kIrdi che jenI evA zrI kIrttivijayavAcakeMdranA ziSya, mAtA rAjazrI ane pitA tejapALanA putra vijayavAn vinayavijaye je kAvya racyuM che, te jagatanA tattvarUpapradIpane nizcaya karanArA kAvyamAM svabhAvathI ja ujvala evo A ekatrIzamo sarga saMpUrNa thayo. 640. 1 Iti zrIlokaprakAze ekatriMzattamaH sargaH samAptaH // kAlalokaprakAza (pUrvArdha) caturthabhAga samApta Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALaloka - pUrvArdha 523 bAra ArAnuM kAlacakra sarga-29, zloka-29 ( nI ma ya The a c re va ( 3 suSama duHSama 2. ko.ko. sAgara 2 suSama kI.ko ) | = sa pAlana 76 divasa je zarIra 1 gAuM 42000 varSa jUna/ ko , ja AvuM : 1 palya 5 pAMsaLI 64 - AmaLA pramANa AhAra1 divase pAlana 64 divasa (1. ko.ko.sA. pif varSa 2100 varSa / zarIra pasdhanuSa dilma 18. kuSama suSama che Ayu: pUrva koDa varSa pAMsaLI 1ra mANa " AhAradipanIyata AhAra 2 divase che zarIra 2 gAu ja Ayu: 2 palya Ayu : 130 varSa zarIra 7. hAtha 49 divasa ( \ 4 koDA koDIsAgara 1 suSama suSama eNI kh: les saMtati pAlana pAMsaLI 256 Ayu : 20 varSa zarIra. 2 hAtha tuvara pramANa ke 3] = 1 lice16 00 varSa || 100 varSa hellre Ithihoh rele 31 - 10 % - ko. . nirbha 2. duHSama /. 21000 varSa | 4. koDA koDIsAgara | - je. suSama suSama 4200 varSa / a1.ko.ko. sA.mAM , A\3. duHSama suSama. mA ga 12. ko.ko. sAgara/?. | 4. suSama duH5ma/ [3. ko.ko. sAgara | za pa thari ! " unma pi ho, 5 ma nI - Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2ch ColleIMES YAYYAYAYYYAYAYYY // zrI zIlAMgaratha // 1 // je no karaMti maNasA, nijjiyAhArasannAsoiMdI / / pUDhavIkAyAraMbha, khaMtijuA temuNI vaMde // 1 // khaMtIajavamaddava, muttItavasaMjame ya bodhavve / / saccaM soyaM akicaNaM ca, baMbha ca jaidhammo ya / / 2 / / joe, karaNe sannA, iMdiya bhUmAi samaNadhammo ya / / sIlaMgasahassANaM, achArasasahassaniSphattI // 3 / / karaNAItiNNi jogA, mnnmaainniohvntikrnnaaii| AhArAIsannA cau, soAi iMdiyA paMca // 4 / / MOR | jenokaraMtI jenokarAvaMti jeno aNumo IG 8000 yati 1000 maNasA vnnsaa| taNuNA 2000 2000 2000 ) nijiyaA nijiyabhaya nijiyameha nijiyapari hArasannA sannA NasannA mahasannA 500 500 ..500.40500 --- -- - - soiMdI cakkhidI / ghANiMdI rasaNiMdI phAsiMdI 100 100 // 100 100 + 100 na puDhavikAyA AukAyA || teukAyA |vAukAyA !! raMbha 10 raMbha 10 / !! raMbha 10 raMbha 10 yAraMbha 10 --.-....----2 khaMtijuA samadavA saajavA samuttiNe / tavajuA temuNoMvade temuNIvaMde temuNovaMde temuNovade | temuNovade 5 ciridiA bha-10 tediA ajIyasa - - sAvajuA AkivaNa tamuNIvada te. kAbaIdiyA~ TE/ -15/ baajaa| sabAjumA muNIvade temaNIvaMrTa ) vaNassaIkA 9 www sasajamA temaNovaMda-6/ / RCOD Masala / LOTM Korea eHave dalakA kALaloka - pUrvArdha Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALaloka - pUvArdha MAHILA SAMANYAAN OMBINISA // zrI dazavidha cakravAlasAmAcArIratha // 2 // maNagutto sannANo, pasamiyakoho ya iriyasamio ya / / puDhavijie rakkhaMto, icchAkArI namotassa / / 1 / / guttinANAitigaM, pasamiyakohAi samiipaNagaMca / / bhomAirakkheto, cakkasamAyArijuttoya // 2 // IcchA micchA tahakkAro, AvassiyA ya nisiihiyaa| ApucchA paDipuccA, chaMdanimaMtovasaMpayA // 3 // GHIMIR ---- - - - taNuguttI 9000 5000 maNaguttI vayaguttI 1000 sanANI saddiThThI 2000 saccaraNI 2000 + OcOCOCOMe pasamiya ko hoya 500 pasamiya mANoya 500 caridi pacidi mivaMtA - D ekkhatA ajIya -- 50 MON S DrAgya 2000RAKASw pasamiyA pasamiya mAyAya lohoya 500 500 . .. .. . . . esaNAgihaNivikha pariThavaNa samioya | vaNasamioya samioya 100 100 --4 .- ----- --- --- teujie || vAujievaNassaijie rakkhatA / rakkhato rakkhato // namotassa-1 //namAtara chedaNakArI kAga nimotassa -9/ nimaMtaNa namo -9 bhAsA samioya 100 samioya 100 vidi 100 rakkhato Co ma ApunchakArI // Dipana namotassa-6// namotaya ) 'puddhvijie| Aujie rakkhato / rakkhato IERAT OIRS Cad - OMM 10. emen IcchAkArI/micchAkArI tahattikArI|| AvassiyA namo tassa namo tassa namotassa kArInamo nisihiyA namo tassa mA Y tappya PARNAKAL TRE / NAMAS 525 Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 navanidhAna nI peTIno sAmAnya dekhAva cha khaMDa tathA mAgadhAdi traNa tIrtho mAgadha bAra yojana nI laMbAI 138 0% 0 0 ayodhyA pa varadAma himavaMta 3 9 yo. pahoLAI 5 kALaloka - pUrvArdha sarga-31, bloka-3 8 yojana UcAI sarga-31, zloka-59 prabhAsa Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartinA ane vAsudevanAM ratno sarga-31, zloka-299 4 carma ratna kALaloka - pUrvArdha 1 cakaratna 2 chatra ratna 3 daDa ratnA ratnA cakI naBUITABILIMB tathA cakIratna tathA vAsudeva ratna | cakravartI ] ratna che ! || ratna che ! cIratna | zrI vatsAkAre cakI ratna ||vAsudevaratna gadAratna | amlAna - vanamAlA/pAMcajanya zaMkha ratna 6 kAkINI ratna 7 maNI ratna eraNAkAra cakravarti ratna - vAsudeva ratna paNa che cakIvAsunuM pakkoNa rajas vAsudeva che ratna |vAsudeva ratna vAsudeva ratna | vAsudeva ratna 527 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejasa prinTarsa amadAvAda,