Lokprakash Part 04

SR No.: 005157
Original Sutra Author: N/A
Author: Kunvarji Anandji Shah
Publisher: Namaskar Aradhak Trust, Mumbai
Total Pages: 564
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati
File Size: 22 MB

Page 89

૫૪
तथाहि
-
प्रत्ययश्चात्र- एकाहोरात्रभोग्येन सार्द्धेनांशशतेन चेत् । पंचसप्ततियुक् पंच- चत्वारिंशच्छतात्मकः ॥ ३४५॥ राशिर्विभज्यते त्रिंश-दहोरात्री तदाप्यते । પંચસતત્યાય માન્ય—માનાવવવર્ત્તયેત્ ॥રૂ૪૬ા ततो लब्धमहोरात्रस्या - र्द्धमेवं च दर्शिता । भावना सूर्यमासे सा प्रोच्यतेऽथाधिमासके ॥३४७॥ यस्मिन्नब्दे विधोर्मासास्त्रयोदश भवंति तत् । अभिवर्द्धितवर्षं स्यात्तस्मिन् द्वादशभिर्हते ॥ ३४८ ॥ एकत्रिंशदहोरात्रा लभ्या मासेऽभिवर्द्धिते । चतुर्विंशशतच्छिन्ना-श्चैकविंशं शतं लवाः || ३४९॥ त्रयोदशसु शीतांशु - मासेष्वह्नां शतत्रयं । त्र्यशीतियुक् चतुश्चत्वारिंशच्चांशा द्विषष्टिजाः ॥ ३५० ॥ वैसादृश्यादहोरात्रां-केष्वंशांको न संमिलेत् । अंशच्छेदेन तदहो- रात्रान् हत्वा सवर्णयेत् || ३५१॥
તે આ પ્રમાણે–એક રાત્રિદિવસમાં દોઢસો અંશ ભોગવાય છે, તેથી પીસ્તાલીશ સો ને પંચોતર (૪૫૭૫) ને દોઢસો (૧૫૦) એ ભાગવાથી ભાગમાં ત્રીશ રાત્રિદિવસ આવે છે, અને બાકી પંચોતેર (૭૫) વધે છે. પછી શેષ ભાજ્ય (૭૫) અને ભાજક (૧૫૦) એ બન્નેની અપવર્તના કરવી (એટલે
૭૫
છેદ ઉડાડવો ) તેથી રાત્રિદિવસનો અર્ધ ભાગ () આવે છે. આ રીતે સાડીત્રીશ અહોરાત્રનો એક સૂર્યમાસ થાય છે. હવે અધિક માસની ઉત્પત્તિ કહે છે.૩૪૫-૩૪૭.
૧૫૦
કાલલોક-સર્ગ ૨૮
=
૧૨૧,
જે વર્ષમાં ચંદ્રના તે૨ માસ થાય છે, તે અભિવર્ધિત વર્ષ કહેવાય છે. તેના દિવસોને બારે ભાગવાથી એકત્રીશ રાત્રિદિવસ અને ઉપર એક સો ચોવીશીયા એક સો એકવીશ અંશો રહે છે (૩૧૪) આ અભિવર્ધિત (અધિક) માસ કહેવાય છે. તે આ પ્રમાણે (બે) ચંદ્રવર્ષમાં અધિક માસ આવે છે તેથી તે દરેકના તેર માસના દિવસો કરવા. તે ત્રણ સો ત્રાશી (૩૮૩) રાત્રિદિવસ અને ઉપર બાસઠીયા
ચુમાલીશ અંશો (”) અધિક થાય છે.૩૪૮-૩૫૦.
જો વિસદશપણાને કારણે રાત્રિદિવસના અંકમાં અંશનો અંક મળતો આવતો ન હોય તો અંશછેદવડે રાત્રિદિવસનો ગુણાકાર કરી સર્દેશ કરવું.૩૫૧.